Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

■ Deporiflîmtsueræ rdi'gionis capfti« bus, quorû cataîogû uerfa pagella cxhi bebit,aiithoreHeinrycho BuUingero»

ACCESSTT optriPrafaiiodtcirtarationt «pua pofsît initut peaatit nolhis Dtus placari. /tccejjirunt item uemßifsi morum Conciliorum cy lt;inti^««yiiz?ior«gt;n orthodoxorum patrum fymtolii. •• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 1,

.r ' nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;-TU . *

Expofitio breuis fed dilucida Symboli apofto lorü,uel 11« arciculorum Chrtfbanæfidei«

DOLPHO GVALTHERO, PETRO SYMLEi rojoanni Stuinpp(Fio.(oanni Floro.IoanniSeylero, Adriano Hoz fpintano.Ntcolao Sardorio loanni Hugoni Dccanis feu arclii» prcsbytetis, omnibusi:^ Chrifti amp;nbsp;ecdcfiarum miniftris,Clafsiuni Tlgurinilacus,Liberaeprouinciç,Stejnx.Vi(uduri,Heligou^

Yueixikonae SiReginofpurgi.inagroTigurino.u«» nerandis fuis diledilfimisip fymmyttis 8C

I V L L V M aliuJ temptttufierem JicenJifuppt^ ditduit matrrun, praftnt hoe noßrum txhihet uberri^ rtidnl. Wdm ^uid fut hoJie o- quid orhi Chrifliano im» mneat, manifcßiui eß quam multit rtcitare oporteat» Irafcitur peceatitnoflrit iußus dominut te punit rtiam fed longegrttuiora parat,qua effundat in capita impaee nif ojtiufli. Noßrum autem officium eß uigilare pro gre aoinini,cj- adueniente gladio omnet nofira fidei commiffat ouet admonere in tempore,ne fanguit pereuntium requiratur de manihut ni^rit.P'idebor ergo mie hi operapretium faflurut ft colloquar uobifcum uenerandi fymmyßa ©■ fratret tariff.de officio noßro, periculofô hoc feculo rite faciendo, ac de certa ratione qua exafperatam peccatit noßrii Dei iram pie placemut. S do quibufeum loquar, liempe eumper'uiftimit rerum diuinarum,breuitati ergo fiudebo.

Dubium non eß quin propter peccata hominum irafcaturiußiftimut donûnuf, imde confequent eß unicam effe placanda ira diuina rationem,peccata abluere. £d Hero non abluuntur nifi agnofeantur primum,deinde deponantur per fidetn ©• pomitentidm. Proinde fi uoMmut pro noßro officio fublatam a grege domini ÎTdm ISquot;pctnatgrauet,peccata populiproforrecy accufare ,fedei' fidem docere Prottjhen* O' pemifenf idm Hrgere oportebit. Dominut enim per Escechielem, Et tu fib homi f,n^*funi* tiir (tn non iudir(d'ir^in^t,(in non iudicabit duitatemfanguinumi’Indica ei rutiz peccata ho Hat abominationet fttas,dicetlt;i,0 ciuitat effundent fanguinem in medio fui, ut temput ciui appetat.ey qua idola fecit contra fe ut pollueretur. In fanguine tuo quern effudifii deliquißi : o- in idolit tuit qua fiteißi polluta et ;o adduxißi diet tuotûdeotradamtegentibut. En prindpet uiri tui quifqiprouiriliinhoeeflut fungiût effundatur.Patremej-matrem uilipenderunt in te. Peregrino qui efi in »»'aio tui fecerunt calumniam, Pupillum c? uiduam afflixeriit in te Sanâa mea ^^fpf^ißiamp;fabbatameaprophanaßi. yiridotofi fuerunt in teut rffiMiäerent funguinem,Etin montibut comederunt in te.attpfeelutmeditati»n m tedefigna runt, Fquot; croidd patrit in te rttexit,pollutttm^ menfibut in te bHmilwrSf, cy quiff

«WH uxore proxini fui ahominiiniid dffignduitllt;}ùif(p tiurum fuam polluit abomb nandofcelere,lt;jui^jfororem fuüm flta/n pami jüi in te humiHauit.Muneraacftt perunt in te ai effunieniimfanguinem.cj^ fanutfiue excejjMnaeeeptßi , (j-1» molumentum tuum promouißi cim iniuria proximi tui.atcp mei et oblita iicit io minui DtUi. Et ecce ego complofi manui meatßtperauaritia tua, ^uam exereiâa pi,amp;fuper fanguinei tuoi ijui ßierunt in meiio tui. Num autem praualebù cum ego contra te infurrexerofEgo iißipabe te in genta eriifpergam te in nationet f item faciam iinmuniitia tua qua efl in te.Nac uerhotim rectnfiâ haâenut ex Es;,echiele,fvatrei,lt;!y hoc quiiem libentiut quoi ißa generalem quondam noa tii ßjrmulam exhibent non modo accufanii fcelera, fed iudicandi etiam de fctlta ribui qua Deui maxime oderit,amp;qua acerrime impeti uelit.

'• ' Caiiendum enim nobit etianiatip etiam ne ducet caci culicem excolamui deà glutiamui autem camelum,id eß minutilii erroribui cr uitiii inhareamui accut fandii exagitandiitp, tranfeamus autem fcelera amp;nbsp;flagitia^rmia intafia. O« ßendit ergo hic E^echielii locut/niicantij- abjioci fcript^afanfia,quanam fint maxime deteßaniaflagitia.illa nimirumqua refia tendunt in fubuerfionem gloria Dei,in oppreßionem iußitia o-ßinflimonia,deniip in diftipationem chat ritatii.^cio horrenia illa flagitia non regnare (gratia domino) aut inucniri in fin gulii eccleJiji.Alia aliji laborant morbia Necp utileeß horrendailla proponere populo ubi non inuenutur.Prudentii autem paßorii eß diligenterdifpicere quid cuicpcongruattcclefia,quiifithoneßumutileacneceffarium. Jdurgeat. uero non funt danmata diuino in fcripturii iudieio er contra modo recenfita capit ta non pugnant, non funt perfequenda à nobii. Peccant erümgrauiter qui pro pet Ifai« ƒ. catii damnant qua DeUi ipfe non damnauit, f'a hii,inquitßto dileäui Ifâatt qui iicunt malum bonum,cr bonum malum, qui ponunt tenebrat lucem.a- lucem tenebrat,amarum dulce,amp; dulceamarum.Proindenihil hicagendum nobii CK animi noßri arbitrio,fed iudicandum o- agendum potiur ex prafcripto diuino. cufendi fee Cauendum praterea ne more quoruniam extenuemui fcelera, fei ligonem,quod Uta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur,ligonem,ßcumficumappellemus,C}-loquamuriiferte ,fedjobrie er uet

recunie tarnen. A bfit quoip fei amarituiim o- affe flut camis prauui, Abfitpet ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tulantia lingua,abfit ii:acitai,obfccenitai,fcurrilitasip,ne uideamur (y-decorum

praterire er maleiicenii Itbidine laborare,non fernere t^elo Dei, ueritatii er iu* fliiia. Intelligant aqui auditorei nos affe flu paterna obiurgare, ac feruandi ßu dio,non perienii hominet peccatores perfequi, adeoep fcelus magis quam perjö.' namfceleratiperfequi.Dicendienimlibertas ineccleßa minißrorum uerbi Dei, fpiritus eß ingenuitas,non affeflati er Huore agrotantis libido, Nec omnia nänit firisUcent,necconducunt omnia. Proinde nullt bonopoteß probari quorundam procaxavdaeia fcurrilis'ippetulantia,quinonputantfe fuo funflos officio, nift plena conuitiorum plaußra citra omnem modum er indicium effuderint exones tarint'f in nvferos auditorettHuiufmodi rabulat non iuuant exempla propheta

rum, ftit prateritij dnunßantijs^non bmt aptant. Sit auiem increpatio aut oh* iurgatio minifirorum utrkatit pruJent potiut ^uam lt;)U(lax,grauit c? expenfa,nó Ituii Q- cffufa,arlt;itatnon iraftd fpirituf uehementiaßt utrecunda modtßa iu^ ßaf ßueritate ßmät tepcrata.qua ipßt r« perfpicuitate euidetia O'di^nitate ma

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urgtat re um atip eonßringat tptam malorum uerborum copia pungat: hoc eß

^uaßtlerum uiuaci demonßratione cy reriMn malarum indignitatc uel enormia täte reoi magii uulneret auamßommatis cy impKrii diâerÿs exafperet. Et qui» demualdecommouentur nonines cum clore intelligunt res quas defignant ten» derecontroDeumO’'m exeidiumproprqcorporis inpatemum onimceinter'itu.

Frußraautemnullotpcumßuduaccufauerimtts fceleraniß ßmulcs-ßdem Agnofc«*^ lirferimus acpcenitentiom. Non placaturiratus dominus cerimoiß's t^uibufdam con*gquot;ènd'^ lt;y rebus uulgoribut,protritis,ex trdditionr humana acceptis.Frufira me colunt, peccata. ’ «M dominus.docentes doilrinas pracepta honinum. Imo indignißime fert domit uus ßpergamus cum illo redire ingratiam per cultum i]uendam D« prapoßeru, Clamatenim apud leremiom, Emendate uias ueßraso-ßudia ueßra, tum eßFi» «dmut habitetisin loco ißo.Sed ecce uosconfiditisinrebus nihili, Flum fitran^ doiocctdendo.adulteriacommittendo,perßdeiurando,ßiiuendo'lt;p dcosalienos, audtbitisnihilommusuemreinconfpehum meum in domoißa ijua appellatur tueononine,acdicere, Liberatißtmus etiamß cundahac aboninanda fecimus} Hum fpelunca latronum fafla eß domus meafPromderepudiata dodrma falfa, difcamus ex uerbo Dei nbsp;nbsp;nbsp;Dro placeat conuerßo,i]ua uera ßt pomitentia cy ƒ «

des. Ergo poß acrem peccatorum increpationem perminißros uerbi D« fadam, flagitdt uerbum ueritatis d pijs auditoribus ut agnoßant ex animo obieda pecca ta,qua deßgnarunt contra legem domini, conßteantur^ Deo omnifiio cy omni» fotfmi(c«iomnii0)ipdtenf cor(/d)fri/gt;«dnf^DfO^uiMfrdx fandus criußuseß Dsnitlis j. omnemgloriam, ipßs autem mendaciumßelera et ignoniriam.Hamfanllus loa annes apoßolus er euangelißd,Si dixerimus,inijuit, peccatum non habemus,nofi ipßs fallunus.cs- Deum faeimus mendacem ,nec ulla eß in nobis ueritas, Apud jeremiamlt;]uop legimus. Cur bonamfacis uiam tuam cumßt mala r Dicis innoe tensfum:at ego te iudico, An non inuenitur ßtnguis pauperum ßeb alis tuis^Et in euangelio dicit dominus, Si fitci eßßäSfnon haberctis peccatum ; nunc uero cum dicitisuidemus,iccirco peccatitmueßrum manet.Ideo'ep neccjßiria eßarte nm nia peccatorim agnitio er confeßio. Prait hoc humiüationem coram Der^

Qjiißuis cnim peccata fua agnoßeit ac Deo conßtetur ex animo, non poteß non humiliari coram Deo, Gemit dolet er fufpiria imo duck ex peÜore. Pudet ne amp;nbsp;doio* üiwm toties er tarn indignis modis offendi/ße patrem benignißinutmndeo'p abijeit nbsp;nbsp;“?“*•

feße in pulueres ad pedes domini.Ita uero peccatrix illa in urbe dominum in con» uiuioßJentemacccdens,er Petrus poß abnegatiim dominum iamex atrio pon» tißeis egrediens.proßrati coram domino, profiißß:imas proßtndunt lachrymas. Clämat Dauid, Sagitto tuo in me defixo ßtnt er depreßa eß in me manus tua,-

inttgrum eft in came mea propter indtgnationem tuam: non eft pax ofàbut mót propter peccatummeum, Nam initjuitata tranftendunt caput meutn, (f gratiiore fimt pondéré ^uamfimferendo. âgoiniijuitatem ittram fateor cj ot peccatummeumfolieitorjedey animamea territa eft uehementer, Defatigatut fun tn gemitu meo, ftuduare facto tota noä« letSum meum tachrjtmit meit lii ^fae 'io. Expreftithis uerbû grauem dolorem ex pectsaiorum agmtione conct» ptum enatum^,ac in ÿx uerum nobis uerithuMiliationit exemplum relujuit, Credamut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fueritffûs agnojcere ©• coaftteri peccata humiliari^ coram Joai

b«“ condo? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O’ dolere,nift praterea credamus peccata omnia nobis eondonata ejfe pro^

pter Chriftum. Nam indoluitgrauirer ludas propter proditum Chriftum : cone feffus eft peccatum ingenue,d/cens, Peccaui, tradent fanguinem itmoxium : imi prrcium quof fangutnis,acceptiem a latronibus,reftituit in templo, fed quia fide ueraindommum lefumcaruitni^ml dolor iyconfiefsio prof tôt. Fides ergo do* cenda amp;nbsp;urgenda erit imprimât,fides inquam qua credant petnittntes retmlfa fibi tfte peccatagratis.proptr. chriftum. id quod apertisDeipromifsiowbus O’ exe emplis illuftribus comprobareimo o demonftrare oportet. Nam fides ex audittt eft,telle apoftolo,audÂtus autem per uerbum Dei. Atq; hoc agendum uel demone ftrandumeft tanto diligentiut,quantograuiut tentanturhac in re fidehum ania mi Ex lege (y prophetisClicet in ^s fint copiofifsima ') nulla proferam teftimonia, fed ex euangelicis duntaxat lt;y apoftolicis literit,qua «nice docent fidelibus ^4« lt;ii condonari peccata propter chriftum. Clamat pracurfor dominibaptifta, digi to in ipfum Jominwm tefum extento,Ecceagnus Dei qui tollit peccatum mundi.

t.loan.i. s. Namloannesapoftolutdixit. Sanguis filij Deiemundat nosabomnipeccato..

Jpfe enim eft propitiatio pro peccatis noftris, non pro noftris autem tantum ,fed etiam pro peccatis totius mundi. Ipfe uero doimnus lefus teftificans de his dicit, *®*quot;‘’* nbsp;nbsp;nbsp;Sicut exaltauitMofes ferpentem in deferto ; ita oportet exaltari filium honiinis,

( Tim I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnix qui credit in eum non pereat fed habeat uitam teternam. Paulus quoif

apoftolus teftificatur es- ait,Cer tus fermo ey dignut quern modis omnibus ampler fiamur,quod lefus Chriftus uewt in mundum «f fatuos faciatpeceateres,Nant Aâo.io. O’ Pftrwx dixit,chriftoomnes propheM teftintomumferunt, quod renifsionem peccatorum accepturus fit per nomxn eius quifquis crediderit in eum.Exempla ue TO renâfsionis gratuitte ey receptioiis in gratiam Chrifti fidelium fiue panitena ti»m,innumrri] exhibet nobis ftriptura prafertim euangelica. Hue enim pertinet exempla Mattheei.Zacheei, Peccatricis, Petri, Pauli,latronis in cruce morientis, O’ nwftoriMn aliorum. Hlt;ec urgeatfidelis chrifti minifter in ecclefia conftanter^ ne quis marore abforptus ey confeientia fcelerum territus contabefcat, dejperet O’ confiaatur.Credatquifip fibi placatum efife patrem caleftem propter mortem iuftitiam erredemptionem per Chriftum, Sota enimhac fide conceditur pax (f tranquillitas perturbatis eonficientijs,

Ctettrum fides qua credit nobis propter chriftum patrem caleftem efife plae catum

tatu nte porre aninuJuerfurum in not propter deliâa admifjajidtt lt;pM anioiot noßrot ferenat O' tranijuillat redditeonfcientiat,non omnem expeilorat/ôlicitu* FW« «xd. äntm,netp ullam indtuit feonem inertiam.quin potiut ad precet o eid onrnia pie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F***

(crtittf fe accepturum Dei promi/iionex crediditfiocardentiut erauit.Mini* BJ« Jttfcitrt«« Datûd fe accepturum a donûno lt;]uod fcic ei pronùferat, nihilo minus fme mtermifnone precatut eß. Proinde admonendut «rit nobit populut fedulo, ut tiun^uam defmat precet fupplicet effundere coram donino, ijuo ille tmjirtut no* ßri propter Chriflum.auertai anobit iram fuam.fidemauotpueramdonet cy tugeatfpiritufuonotfemper dirigat, denif abomnibut liieret cum atünue tum sorporit noßri malit^pacem nobit o incolumitatem concedat:principibut O' md* ^ißratitt noßro donetfapieniiain,prudemiam,fonitudinem,iußitiam ©• félicita» tem, Cauendum erit tarnen in precibut nr populut alium inuocei ^uam folut» Deum patrem per dileäum O' umcum ßlium Jominii noßrum Jefu)^ chr^um, neßneßde er char'nate inuocet. Qjii enimdubitat i»fide,non putetfe ijuicquant accepturum.Et qui miinui fuum ad altari offert,priut reeoncilietur eum fiatrt fio,quam oblationem faciat. Retineat autem omnet in orandißudio quod in euan ge^o dixit dominut,Peiite er dabitur uobis,quarite O' muenietit,puljdte o ape^ rtetur uobit. Qßißquis emmpetii accipit, o- quicunlt;p quarit inuenit, O' pulfanti aperietur.Anquifquamefl,quifi ßliuteiutpetieritpanem,la[ndemdaturut ßt illrlaut ß pifcempetierit,num ferpentem dalit illii Siuotiÿturcum fiiismaH^ noflit bona dare filyt ueflrit, quanto magit pater uefler lt;pü efl 'm caRt dabit bo^ na,fi poflulaueritit ab eof

ticetuerobeatutleremiatoraret aliquando flrenue O'aftidite pro poputo viaenOan» Jomin.audit tarnen d Jomino, £ t tu ne orauerit pro populo iflo, ne^p attollat pro mit clamorem er deprecationem, nep 'mterueniar apud mt:quoniam nequaquam nbsp;injoipj#

tt audiam. ?*n tu non uidet quid ifli fac'tant in urbe o in agrof Fil^ coUigunt lis tc. yid,cr patret 'mcendunt ^nrm,«xor« autem far'mam aqua confperfam fiibimt, W placentat faciant regma cceli.o dfioi« d^t fundant Ibamina, me uero ad iri prouoeeni.Pro'mdenemoputabitfidit precibut licet prolixitaui fiequentibut pla eari poffe 'tram numnitft Hiam mter'im irrifdrr perrexerimutquotidianit flagio fit,yrgeamutergopopulotnoflracoamiffot fideiutorentardemer oindefi^ nenter,ßmul autem O' prauot mutent moret: hoc efl depoßta auar'ttia, ufura,fue ferbia,inteflu,adulteri}t,fl3rnicatione,luxuria,ebrittate,crapuld,blafphemi}t,(dr tre{lationejtdololatria,fuperflitione,impietate,ira,inuidia,corruptoO'Utnaliiu^ iicio.effufione fangu'init,militiamercenariainii^d,oppreftimeO'C0tcmpiu patt ttrum,Deo feruiont in Chifflo benefieentia,liberaIitaie,humilitate,pudicit'M,cd^ ftiiatt,(entineniia^fobrietate,'ie'mnijt,benediâione,gratiarumaâione,religiene, fgt;ftotejeniiate,beneuolemia,iudicio o iuflilid.a/fert'mne ocura pauptrum,fldt fpe iharitate^more pdirM,obedi(ntia er fpiritUfpatientiaO' reRquituirtutibiut

i^f urn idm urbtm aggrtdi uolétilgt;ut,Es'tcht4i rn fidtlij, ingloriut périt Schul eancfllariut, Capitur o- in captiukatem abducitur r«c Ztdechiat, liberatur i nwrteo'bbertatedonatur ltremias.'k'ndeutrilJmedtxHfanflus Petrus, No» uit deminut piot a tentatione eripere, iniußot autem in diem iudic^ puniendot fer uare.Studeamus ergouirtutibus conßanter. Non erit labornofler fruflraneus, - Si co/nmuni alitjua calamitate orbem uifitarit deminut propter enormia fcelerit atque nephanda flagitid, non obliuifcetur timentium amp;nbsp;inuoeantium nomen eiut.tdmetfi pdribuf fnfl) «np^'i inHo/Mti maHs^uideanturfimlem (um impÿs forti rifnem.

Impaniten Certum enim eß remtwu dut rempubliedmpanitere neßiam amp;nbsp;impiam dt^ t« fUMt, (ontumdcemnonpolfeaiu fubfißere, Neeproderit huiufmodi contemptoribut Deieylegumdiuindrum eudngelicdprtedicatio.Rurfusrni») apud Jerimiamdi eit dominus, Subitoloquar degente er de regne uttedißcem er plantemillud,. Sifecerit malum in oeulis meis ut non dudiat uocem medm.panitentiam agdm fit per bene lt;juod lolt;juutusfüm ut fdcerem ei.Nemo tarnen cemens populum ad fee lera procliuem ruere de peccato in peccatum mox dejpondeat ammum. Si uide^ ris multos pertinaci improbitatisßudio perrumpere,indurdto et tu ammum tuum ac rio feiereßudio bord er ueri te Ulis oppone. Hic enim memores fimus oportet ».Tim.t. uerborudpoßolidicentit,OportetferuudominipldeitMneffeerga omner,propeH fum ad docédum, tolerante malos cum manfuetudme,erudiente eosipüobfißunt, fi ^uando det Ulis Veus peenitentiam ad agnofeendum ueritatem, ut refipifcant i Jiaboli laqueo capti ab eo ad ipfius uoluntatemtMaondTtero fünt notispropofttet pranäa,fiatres,fifuerimus ßdeles erßrenuimfidelibuserignauiseeontra part tum eßfupplidum horrendum,tum perpétua ignominia, Vigilemus ergo ei’ ort mus, Semper obuerfetur ocuUs et ammis n^risMe domini n^ri Jefu Chrißi do Klitth,!^. firina, O ^uam praßant res eßfidelisferuut a prudens ^uem prafeät domniut famuHtio fuo ut det Ulis eiium in tempore, Beatusßruus Ule lt;juem tum uenerit dominus eiut inuenerit ßt facientem. Amen dito uobis,i]uoniam fuper omnia bo» na eößituet eum. Qpiodft dixerit feruut Ult malut in torde fuo.Cunfiatur demi nus meus uenirt,eaperit'if percutere conferuot.imô edtre er bibtre tum tbr!is,ut niet dominus ftrtä illius, in die epto non expedat ey hora ^ua ignorât, er diffeta^ tit eu partem'if eius ponet tum hypotritis ;,illie erit ploratus cßridor dentium, Hat intjuam femptr obuerfemur otulis er animis noßris. Oremus praterea fpiri turn illit fuit printipalem nobis conetdat er 'm die augeat.ut eius ie^Hu tt duéltt fideliter prudéttr ey multo tu frufiu faciamus offteiu nobis iniundu i domino^ Ego terte ut meam optram uobis tolloeartm,iuuartmßudia ueßra imi octa fionemfingulis praberem togitandi crindagandi ampUora,fcripfi fermonts bos, non lt;juibus uerbotim uteretur quif^ infibi crédita etclefia. Opus eß enim dea tefiuer iudicio,ne utdelicet dicamus aliéna aut parum utilia er neceffaria tcclt ftanoßret, Prudent paßor diligenter «mfyderet quälet fint mortt fibi crediti

iUi mtmme ntetjjaru, té tun illû pn)ponét,/lt;mper fftfltint éJi/!eé ««iwn ,fidtm utram, pittatm, tharitattm cr hmofoitUm. DoroiJiw» tnini tyadhortmdumutpiacf fanda fittc(ltfié,(Mnos pnttffi uoluit dominui, £rÿgt;formulat aliquot fermonumpropono.iltu quoifgratificaturut qui hoeîi me 4nnit iitm multit poftularutu, Zn omniut hii (f ptr onmia wla ualere apuj vmntf leâortt illam iullift'mam apoßoli rtgulam, O/wiid protate, quod bonum imttt. Ntt admodim euro lorum talumnias qui elamant huiufmodi ftrmoi ftgnn rtddi fraim, fuuti quondam tßfaHum cum legtrttur ftrmontt Di fiipuli (J- Ptlbani. fJabeo mim pro mt txtmplum nuximorum in tccltfia lunût lutm.praßantiftimorum inquam in tctltfia epifroporum, qui o- ip/i non ßnt mi^ titatttctltfiéconfcripfirunt Strmontt (rHomeliat. Jntrtet ßtmptr mdnent heritt, etiamft Mlprorfiu faihatur, Prapofuihit fymbolauetußifimaeun miiquißimorum Conâliorum inncltfut tum patrum ßuttfijeoporummaxi^ me ortWoxorwffl.non alio confilio quam ut manifeßum factrem doârinam no» ßramatßdtm qiui hodit apud multot pefiime audit amp;nbsp;hareßos aceufaturindi^ gnifiimtfConßnfitm habere cum doflrina apoßolica amp;nbsp;ueterit ecclefue, quit ah initio non aliud tradidit credendum c? doctndum quam quod hodie in teclefijt noßrit ertdimut c? (foremiM. Jnnoemtiu^ tertiut tiut nominif, außtt tß primut fluret attexert artkuloi quam riobit txhibeant uetera Chrißiana fidei fymbola, £ttat tiut fymholum in Dterttalibut cap. Firmiter credimut; ac tenuit Hit ftdtm Romanamdrea annum domni gt;nbsp;x t r. tdidit^ fyniolum ex concilio igt;attranei^.

F’of auttm quomam feitit fratrtt cui ertdidißit (o quod dodriritt ßdei noi fka Chrißiana apoßolica catholica orthodoxaa- uera antiqua foindubita^ ta fidei tfdoârina tß, perfeutrait milla tentndaefdocenda. I^incrtin a» terrai uiritai,qua prenà tpûdé pottß, opprimi non poteß.y eritdx c{oznini,dit prt fhtta,manet in «temum. Et porta inferorum, dit Jominut in tuangelio, non fraualebunt adutrfuscam, nimirwn tcclefiam 'm petram collocatam, quam

Petntt dicene^Tutt chrißut filiut Dei uiui,firde qua Pau* tut difputantdicitfPetraautem erat Chrißut.Fundamentumenim aliud poi ni nonpottß, quam quod pofitumtß,quodeßchrißut lefiu, Nano fpiri» tut fanilutper prophttatpradixit,EcctponoinSionlapidtmangulartm feu fimdamenti, tledum, prtciofum ; qui crediderit in eo.non pudefiet. Zmponaa mui er^o Fiuie fitndamento chrißo dommo. qui alibi appellatur fimdamentum prophetarum cyapoßolorum,populot aut tccltftat noßra fidei trtditat,ut iua Uta dodfinambtati Petri dodorii ecclefia noßra, ipfiquofuthffiuiui lapidet *difictmur, domui/piritualii,factrdotium fanflum ad offerendum fpiritualet fcoJ2idide(fp(4ti{ff Deo per leßimChrißum dominum noßrum, Jd fi bona fidt fecerimut,nunquam deferet notdominut, Siueenimuiuamutfiutmoria* **’’iflflt;lt;^»min«» c«rd/»ierttr,ttitdOTttr»tHiio noßra.

r^t iam idm urbim d^greJi uoletibus,Eiztcfgt;idt kxfiJtlit, ingloriut pn-i» Sobtul tancdldriui. Capitur ©• in capiiuicatem abJucitur rtx Ztdechiat, liberatur i tnortt (3-libertatedonaturltremids.yndeuerifßme dixit fondus Pttrus.No» uit dominus pios o tentatione eripere, iniußos auttm in dim iudic^ puniendos ftr uort.Studeamustrgottirtutibustonßanter. Non trit labor noßtr frußrancut, Siconrnuntaliquacaldmitattorbmuifitaritdonünuspropttr tnormid fctltro otqut nephdndd fldgitid, non obliuifcetur timentium amp;nbsp;inuotantiitm nomm riut.tametfi paribut turn imp^s inuoluti mdlis^uidtanturßmilcm atm impÿs forti rißnem.

Impœniten Ceriumenim eß reonum dut rmpublicdmpanitere neßidm IIS' impidmdt^ us fonf«m4«ninonpo//è3i«/«t/i/fere. Necproderit huiufmodi contmptoribut gt;nbsp;t)ti(y ltgumdiuindrum ruangelicdprodicatio.Rurfusenim apud Jertfntdmdi tit dominus. Subito Icxfuar degentt cf de regno ut odißctm planttm illuJ,^ Sifecerit malum in oeulis meis ut non dudiat uotm medm,pamtentiam dgdmßt per bono quod loiptutus fitm ut fdcerm ti. Nemo tarnen cemens populum ad fct lera proeliuem ruere de peccato in peccatum mox de/pondeat antmum, Si uide^ ris multos pertinati improbitatisßudio perrumpert,mdurato et tu ammum tuutn oc no fe^oreßudio boni cr utri te illis oppone, flic enim memoret fimus oportet ».Tin.X. uerboruapoßtlidicentis,Oportetftruudonâniplacitume{feergaomnts.proptn fitm ad docédimt, tolerante malos cum manfuetudine,rrudienté eos lt;juiobßßunt, fi ^ndo det illis Heus panitentiam ad agmfcendum ueritatm, ut refifâfcant i Jiaboli laijueo capti ab eo ad ipfius uoluntatem.Magnauero funt nobis propofito promia, firatres,fifuerimus fideles amp;ßrenui:infidelibus amp;nbsp;ignauis econtra paru tum eß fupplicium horrendum,cum perpétua ignominia. t'igilemus ergo er ore mus, Semper obuerfetur ocuUs et animis noßrisnoc domini n^ri lefu Chrifii da

Kittluii., Ärin4,0 ^uam proßans res eßfidelisftruus amp;nbsp;prudens lt;ptm profecit domiriut famulitioßtout det Ulis cibum in tempore, Beatusßruus ille lt;juem cum uenerit dominus eiusinueneritficfacienttm. Amen dico uoiis,lt;}uoniam fuperotmùaboa nlt;lt; cößituet e»«j. Qjwxi fi dixerit feruus ille malus in corde fuo,Cunflatta‘ deiti nus meus uenire,eaperit^ percutere cvnßruot,imo edere er bibere cum ebrfis,ue niet dominus ferui illius,in die ijuo non expeflat o- hord ^ua ignorât, ©• dilfecaa bit eu partemlp eius ponet cum hypocritis :.illicerit ploratus O' firidor dentium. Ktec intjuam femper obuerfentur oculis o- anmis nofiris. Or«w«s proterea fpiri turn illufuu principalem nobis concédât i3' 'm dié augedt,ut eius iufiinélu et duélti fideliter prudéter amp;nbsp;multo cii fruflu facidmus offieiu nobis iniunélu i dominot

Ego certe ut meam operam uobis colloearem,iuuaremßudia ueßra imi occ4 fienem fingul'is pr oberem cogitandi (a-indagandi ampliora,fcripfi fermones hos, non tjuibus uerbotim uteretur ejuifip infibi crédita ecclefia. Opus eß enim deagt; leéiu O iudicio,ne uidelicet dicamus aliéna aut parum ut ilia cr neceffaria eccle fionaßree, Prudenspaßor diligenter (onfidtrtt puniesfmt ^rti fibi crediti fopuli.

ilii nuaontf nteeffiiru,Mluro illit propoMt,/imftr fpe^ant tiiifît^ «wifm, fiJtm ueram, pittatem, tharitatem cr mnorfntMm. DocenJitm enim V'aJhoritnJumutpiacr fanÜa fitt(tlef!tt,euinos pflt;ttjji uoluit dominut, Crgofonnului uliijuot ftrmonumpropono ,illu ijuof graâficaturut qui hoci tnt anmt iam nultit poßulawit. Jn omnAui hit (f per omnia uolo ualere apui tnmti le^oret illam iuflifttmam apoßoli régulant, O/nnitf probate, quoJ bonum ^tenete, Net admoJumturotoiwnealumtâat qui flamant huiufinodi ferma» HÎbui fegnet reJdi frairet, fituû quondam iflfaâum turn legerttur fermonet Di fiipuli O- Pelbarti. fiabeo nûm pro me exemplum maximorum in tccltfia lumi» ltum,praßantiftimorum 'mquam in tctltßa epifcoporum, qui amp;nbsp;ipft non fine uti^ litote eetlefiaconfcripftrunt Sermontt fr Homeliat. Jnertet femper manent inertet.ttianft tiiiilprorfus feribatur, Prapofuihit fymbolouetußiftimatuni Mtiqiüftmorum Conciliorum in ecdefia tum patrum fiutepi/coporummaxi^ me orthodoxorum,non alio tonfilio quam ut manifießum facerem dodrinam not Jiromoc fidtm qua hodie apud muliot pefiime audit er harefeot accufitturindi^ gniftime.tonfenfum habere cum dodrina apoflolica (r ueierit ecclefue, qua ab initio non aliud trdJiJit credendum ©• docendum quam quod hodie in ecdefijt lioßrit credimut er docemut,Innocentiut tertiut tiut nominii, aufut eß primut fluret attexere artitulot quam rtobit exhibeant uetera chrißiana fidei fymbola» £xtat (iur fymholum in DtaetaUbut rap. Firmitrr credimut; ac tenuit ille fidtm Romonamt'trca oniwm tfotnini t x » edidit^ fyntbolum tx concilia Jgt;attranei^.

fTotautemquoniam feitit firatrtt eiü ertdidißit (y quod dodriiy fidei no» fhte chrißiana apeflobco eatholica orthodoxo O' uera antiqua crindubita^ ta fidetO'dodrina eß, perfeuerait inillo tentndao'docenda, feintet in a» temS ueritat,qua prenä quidt poteß, opprimi non poteß.y tritor Jomini.dic pr» f brto.nidntt in «tmtutn. Et porta ittferorum, dit donänut in euangelio, non fraualebunt aduerfuttam, nimilwn etdefiam in petram eollocatam, quam eonfejjut tß Petrut dicent,Tuet chrißut filiut Dei uiui,«fde qua Paua tut difitutont dieit, Petra autem erat Chrißut.Fundamentumenim aliud po» ni non poteß, quam quod pofitumeß, quod eß chrißut tefiu, Nomo fpirt» tut fanfiuiper prophetat pradixit,Etcepono in Sion lapidem angularem feu fimdamenii, tleäum, preeio/üm ; qui crediderit in ro,non pudefiet. Zmponaa mut ergo huif fiindamento chrißo dommo, qui alibi appellatur fimdamentum frophetarumcrapoßolorum,populotaut ecdefiat noßra fida credit at,utiua KtadoßrinambeatiPen^idofiorit tccltfianoßra, ipfiquofuekf^iuiui lapidtt adifictmur,domut/piritualit,fa(trdotium fanflum ad offertndum fpiritualet hoßiaiaeceptabilet Deo ptr ItfumChrißum donünum noßrum, Jd fi bona fdt fitctrimut,nunquam dtßret not Jotninttr. Sinttnitnitittonutt/iKf morifh •iMr,ari(((«niinM: pttra/nerttt,uitao'rttributio noßra,

LJiortl ütro lofte mwi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fùjâpîtt amp;nbsp;föhj ProJeunthi quot;i»ï

ßroomnium nomint^otarmtxammo,ijuibut mftruire tuinofiJeliter. F'ä ffmperhorumapoßoliuerboritm.f^iJete minißtriuM -f*v(tacttpiflit iJomimat illud implrat'u, T/^wi \ frima Marij, atme demm i ƒ 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ ?

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -I

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 • n» 1

TEMPORIBVS Apoftolorum multa per uarias prouindas cclebratafunt Condlia. £a tunccrantSynodi uel conucntus epifcoporu atcp fandorum cocuntium ad confuliandum de fcruanda puritatc fïdci,unita(e dodrinç, dlt; difdplina atcp paceecdefîarum. Non pauca __huiufmodi exhibent nobis epiftolac beati mar tyris Cypriani.

Prima uero generalis fine uniuerfalis fynodus conuocata dicitur ab Imperatore beatifsimo Conftantino in urbe Nicxa anno domi fynodus, ni'ji4. contra Arrium eius complices.negantes naturalem dom ni noftri lefu Chrifti Deitatem, Ac conuencrunt ex omnibus qua: fubcoclo funt narionibus epifcopi uiti excellentiores jis, con* fcripferunt^ fymbolum quodappellaturfymbolum Nicznum.

Suificiebat hadenus fymbolum apoftoforum Si fuifeciifet ec^ clefix Chrifti etiam Conftantini fcculo. Confïtentur enim omnes. omnes ecclefîas non alio fymbolo.quam apoftolico ( quod prima Decade Si recitamus amp;. exponimus)uras, eodemcp fuilîe pertotum Krrarum orbem contentas.Quoniam uero Conftantini magni täte emerfîtimpius SC blafphemus Arrius.qui Cbriftianx fîdei puz ritatem corrupit Si fimplidiatem dodrinx apoftolicx pcruertit,colt; adifunt ipfa necefsitate eccleftarum miniftri fefe impoftori oppoa nere,acfymbolo edi to ueram id çft ueterem fîdei confefsionc (dam natà Arrtj nouitate)declarando ex fcripturis canonicis illuftrarc.

' Netç enirti Si in alijs mox fequentib.tribus côcilqs generalibus.edi ÙS fymbolis.quicquam mutatum eft in dodrina apoftolorum, ne* que quicquam nom adiedum, quod prius ex faiptura fanda ecclc lîx Chnfti non habuerunt uel crediderunt, fed corruptionibiis noz uitatibuslp hxreticorum antiqua ueritas illufteita per fymbola pru den ter utiliter Si religiofe eft oppoftca.Scriptura aût prophetica amp;aa poftolicain lufce omnib.eft fons.diredio,régula Si iudex; nihil hic fuo permiferüt arbitrio patres. Ac figntfîcanter loquor de Symbolis illis prifeis duntaxat.nô «iâ de omnibus conftitutinnib.aut canoni bucquibustantütribuimusquantü permittit feriptura canonica, qusm conßtemiu unicum ciTciudicandi dicendi agendtlp canon!

CHRISTIANAS TÏDEI tynoJut Secunda fynodus generalis cclebrata eft Conftanunopoli in nrgt; Conßami» be regia, Tub Imperio Gratiani Cæfaris anno domini jS4. Conue* Dop. nerunt in ea panes feu epifcopi.tcfte Profpero Aquitanico, iSo.da» mnaruntepMacedonium KEudoxium negantes fpiritumfanduin cfteDeum.

SynoJta At circa annum domini 4}4.coipro anno quo beams pa ter Au« llphefma, guftinusexceffit e'uiuis,régnanteTheodofto magno dfreligiofo principe, Epheftconucnit fynodustertia facerdotum plusminus xoo.contra Neftorium.myftrrium incarnationis lacerantem docen tem^duos efte filios,alium Dei alium uero hominis; quem Si con demnauit und cum multis Pclagianis qui cognatum fibi dogma iuuabant.

SynoJut Quarta uniuerfalis fynodus congregaturanno domini 4r4.rub ChaleeJo-' Martianoprincipe,Chalcedoni,conuenicntibus patribus ujo.qui nnVis. fecundum feripturas damnarunt Eutychem confundentem natuz ras in Chrifto propterperfonx unitatem.

Beda de ratione temporum SC alq feriptores multi coniungunc quatuor hiSŒcumenicis concilqsadhucduas generales fynodos, quintam 8^ fextara,Conftantinopolicelebratas, Quinta enim fub luftinianolmperatore conucnit contra Theodorum Sdomneshxz reticos circa annum domini j$2.Scxta coqt fub Conftantino Conz ftantisfilio anno domini Conuenerunt autem epifcopi 189* contra Monothclitas. N ihil tarnen defïnitum eft in his, quod nô rez penatur in fymbolis fupcriQrum qqatuor côciltorum, Yndc ex hi* nihil an notaui.

CRedimus in unum Deum patrem omnipotentem, omnium uiftbilium SC inuiftbiliura faélorcm. Et in unum dominum lefum Ghriftum filium Dei,depatrc natum unigenitum, id eft ex fubftantia patris.Dcum ex Dco,lumen ex luminc,Deum ucz rum ex Deo uero, genitum non fâôum, ifituiif, confubftantialem patri,per quern omnia faóïa funt qux in cœlis SC quz in terra. Qw propter nos homines SC propter noftram falutem defeendit, incarz natus.humanatus (homo ladus eft.) Paifuseft, amp;nbsp;refurrexit tertia die,afccndit in ccclos,ucnturu$ iudicarc uiuos SC mortuos.Et in fpi ritumfangum. Eosautcmquidicunt,Erataliquando quando non erar, amp;antequam nafccrctur non erat : quia ex non extanz ubus (ex nihilo) laâus eft, aut ex altera fubftantia uelfubftftentia, dicente*

«licentes effe ucl creatum uel conuertibilem uel mutabilem fîHutn Dei,hos anatliematifat fantfia catholica apoftolica ecclefîa.

CRedo in unum Deum.patretn omnipotentem, faôorem c« li 8C teTrx,uifîbilium omnium 8lt; inuifîbilium.

Et in unum dominum lefum Chriftum filium Dei uni* genitum.ex patre natü ante omnia fecula,lumen ex lumine, Deutn Herum ex Deo uero,genitum non amp;Aum, confubftantialcm patri per quem omnia fadafunt.

Qui propternos homines amp;nbsp;propter noftram falutem defeen« dit de cccliSiSC incarnams tx fpiritu fando 8^ Maria uirgine.di ho* mofaduseft. Crucifixus etiampro nobis fubPontioPilato,paf* fus 8£ fepulms eft.Et refurrexit tertia die fecundum feripturas. Et a* Rendit in cccloStSifedet ad dexteram Dci patris,Et iterum ueniurus efteum gloria iudicareuiuos Kmortuos,cuius regninôerit finis.

Et in fpiritum fandum dominum uiuificatorem, ex patre procc dentem, X cum patre X filio coadorandum 8^ conglorificandum. Qui loquutus eft perprophetasin unam catholicam X apoftoli* camecclefiam.

Confiteor unum baptifma in rcmifiionem peccatorü. Expedo refurtedionem mortuorum,’8£ uitam uenturi feculi.

Voniam per compendium hic omnia confignamus, nota J licttitcopiofam S.Cyrilli ad Neftorium fynodalem epifio \,_.^/lam,qua coniinetur decretum Ephefinac fynodi, deferiben do his infererejdelegi magis ex eiufdcm Cyrilli epiftola i8. confef* fionem breuem in fynodum mifiam, ac à toia fynodo comproba* ïam. PrzmittunturconfelTioni hxc ucrba,Quemadmodum initio exdiuinis faipturis amp;fandorum patrum traditione accepimas,brc Biter dicemus,nihil omnino fîdei in Nicza à Tandis patribus expo fineaddentes.Hçcenim fufficiens eft cum adomnem pietatiscogni ûoncm.tum ad cuiufuis hxreticz prauitatis abdicationc. Paulo au* aein pofthxcponiturconfelfio in hxc nerba,

Confitemur dominum noftrum lefum Chriftum filium Dei u« nigenitum.Deum effeperfedum X hominem perfedum, exani* ma rational 8( corpore,ante fccula quidem ex pauc fecundum dû

Mimtat^podrcmis uerodiebus eundem ipfuin proprer nos Ä’proi pternolirainfaluremex Maria uirgine.krunduni liuniduiiateni na turn. Duarum ßquidem naturarum fadiacRunio. Quapropicr âC unum Chriftum unum fîlium unum duminuin eoiibicuiur. Et ferundum huncinconfufx unitatis irirdli fl:u(n,i'an*fiarii uirgmctn deiparam cfTe confîtemurpropterea quod Deus ueibuin imarnaz tus amp;nbsp;homo fadus eft.amp; ex ipfa conceptionc acceputm ex ea rem* plum fibqpü adunauii Euangelicas uero Si apoftoluas de domino uoces.fcimus uiros theoiogos, lanquam ad unam perfonam penigt; nentes.rationc duarum naturarum,diuidere,8^alias quidem,urpogt; te diuinitaticompetentes,addiuinitatemCIirifti, aliasuerohumix les,ad illius humanitatem referre.

Huic confelTiont C /rillus hæc fubiûgit uerba, Cum facras iftas ueftrasuoces legiflemus (nimirum infynodoin quam mifla erat confe(rio)nos(^ ipfos etiam ad hune modum fentire deprehendiflê inus(unus cnim dominus.una fides 8C unum bapiifma)glorifîca» uimus omnium feruatorem Deum, mutuo nobis congratulantes, quod eccletîæ cum noftrx turn uelirv fîdem habentdiuinù feripto ns ôc craditioni fandorum patrum conuenientem,

PnftrecitatafymboIaNicenscamp; Confia ntînopolitan» fyno* dorum.amp;interiedisuerbis aliquot, moxin hxc uerba définit fandfa Chalcedonen, fynodus,

Confentientes itaq; Candis patribus unum eundeml^ fîliü conx fîteri dominû noftrum lefum Chrifium confona uocc edocemus, pariter perfedum eundem in deitate Deum,amp; hominem uerû tun» dem ex anima rationali S^corporeiCecundum diuinitaté unius cum pâtre naturæ:Cecundum humanitatem eundem unius naturae nobi (cum,per omnia fimilem nobis, abfcp peccatö. Ante fecula quidem ex pâtre natum fecundum diuinitatem : in nouilTimis uero diebus eundem propter nos Si propter nofiram falutcm hominem fiidü.

*inJudtur Hune unum eundemep Chrifium filium dominum unigenitum ndiurir. *in duasnaturasincôfufeimmutabiliterindiuiCeinreparabiliterco * cr in und gnofcendum,in nullo natur irum differentias proprer unitatem pex ftrfnnS O- rimendas,magis autc falua utriufqß naturr proprietäre, * Si in una in undfubt coeunteperConaunolp fiatu concurrente, non in duabusperfonis fianud (on partiendum uel diuidendum,frd unum eundemiÿ filium unigeni cttrrtnte, tuin Deum uct b um dominum lefum Chriftum : fîcut ab exordio propheue

SYMBOLS, prophet» de eo,amp; ipfe nos erucliuit,amp; nobis patrum tradidit fym/ bolum. His ergo cum omni undiqj diligentia amp;nbsp;folicitudine j nobis ordinatis, ftatuit faiufla amp;nbsp;uniuerfalis fynodus aliam fidtm nuUi licere profiter! aut (cribere aucdocere aut dicere aliter«

Deeretiwn fynodi chalcedontnfit non pu^nart cum doMna be4 ti Cyrilli epifcopi tx f.lib.fanâi f^igihjmartyritiÔtra Eutyiht,

SEdiam ultimum decreti capitulum uideamus exDecreto fyno di Chalcedonenfis. Vnum eundemtp Chriftum dominum uni genitum (confitemur ) in duabus naturis inconfufe inconuertibili ter.tndiuife.infeparabilitercognofcendum, nufquam duarum naz tirrrum diuerfitate euacuatapropterunionem.faluamagis proz pnetateutriufcpnaturæ,in unamperfonam atcp fubfianttam conz uenientibus.non ut in duas perfonas diuifum aut fegregatum, fed unum eundemc^ unigenicum filium Deum uerbum dominum le« fum Chriftum.

In hoccapitulo hoc eis difplicet quod dixerüt, Salua proprietate uttiufcp nature: uel. Non euacuata naturarum differentia, que ut fïrma elfe perdoceant.confueta uerborum prolixitate 8C inani affer tione utentes.multa de Cyrilli capitulis interponüt leftimonia-.quiz bus ille in Chrifto non duas negat naturas.fed unam docet efTe per fonâ.Ne igiturfolieos noftradifputationerefutem us, Cyrilli etiam nos uerba ponamus.ut quomodo Cyrillo tefte nituntur.Cyrillo te fteuincantur. Ex fynodicis Cyrilli ad Neftoriumliteris hzcfunt. Non enim dicimus, inquit, quod diuina natura conuerfa uel iras tnutata faéfa fit caro.nec quod in totumhomincm, quod ex anima eft corpore trans formata fit,fed illud magis quod carnem anima tam rationabile fibi copulauerit uerbum fubftantialiter ineffabilite r amp;nbsp;indeprehenfibiliterfaiflusfithomoet nuncupatus fit etiam filius hominis, non nude tantummodo uoluntatis.fed nec aflumptionc folaperfone, fed quod diuerfe quodam modo nature in unum conuenerintVnus tarnen exambabus Chriftus amp;nbsp;fîlius,non euaz cuata aut fublata diuerfitate naturarum,per côiundionem, fed quia fimul effecerunt nobis unum dominum Chriftum filium, id cftdiuinitas Sdhumanitas per arcanam illam ineffabilemf^copuz latioqem ad unitatem.Quidhoc manifeftiusfquid clarius ad confo nantiam fynodici decreti Chalcidonenfîs ex literis Cyrilli potuit de monftrari/Eccenecdiéfadiftis, neefententiefententijs aduerfanz tur.fed ficutunofideifenfu, itaqfdempencufifuntuerbis. Dixit

Sangla fynodus.Nufquam duarum naturarum diuerfitateeuacualt;* ta.Dixit beatus Cyrillus, Non euacuata autfublata diiurficaie naz turarum per coniunéiioncm. Dixit fanda Synodus.Vtrifq; naturis in ana perfona conueniencibus.Dixit beatus Cyrillus, Non nudx tantümodo uoluntuis,fed necalTumptionefolaperronr,fed quod diuerfx quodammodo naturxin unum conuenerintDixicSanifla Synodus, Non in duasperfonasdiuifum.fed unumeundemlp Chriftum. Dixit beatus Cyrillus, Vnus tarnen ex atnbabus id eft na turis Chriftus filius.Etitaii.SedquiafimuI nobis effeccrunt uniim dominum Chriftum 6^ blium.id eft diuiniias amp;nbsp;humanitas,ôfc.

Circa annu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Symbolum T oletani Concil^ pritni re^nantihui Honorio o-Ar»

CRedimusinunum uerum Deum pattern omnipotentem Ä filium amp;nbsp;fpiritum fanftum.uifibilium Si inuifibilium faéloz rem,per quern omnia faifla funt in eoclo SC in terra:unum Drum ct unam eife diuinxfubftantix trinitatem.Patrem autem non efte fi= burn ipfum, fed habere filium,qui pater non fit» Filium non efie pa trem.fed filium Dei de patris cfle natura. Spiritum quotp efl'e paraz cletum.qui nee pater fit ipfe.nec filius.fed à patre filioqj procedens. Eft ergo ingenitus pater,genitus filius,non genitus paracletus, fed apatre filioî^p procedens.Pater eft cuius uox lixc audita eft derails» Hie eft filius meus diietfius,in quo mihi bene complacui; ipfum au dite. Filius eft qui air, Egoa parre exiut Si à Deo ucni in huticmun dum Paracletus eft fpiritus de quo filius ait, Nifi ego abiero ad paz trem paracletus non ueniet. Hanctrinitatem perfonis diftinifiam, fubftaiitia unicä,uirtute 8( poteftate SC maieftateindiuifibilem, inz differentem, prxterhanc nullam credimusdiuinam elfe naturam, uelangeli uel fpiritus ueluirtutisalicuiusqux Deus credaiur.

Huncergofilium Dei,Dcum genituma patrearitcomne omni* no prituipitim, famnificaffe uterü uirginis Marix, at^ ex ea uerum hominem fine uirili generatum femine fufcepifie,duabus duntaxat naturis, id eft deitatis 8C carnis, in unam conuenientibusomiiino perfonam id eft dominum noftrumlefum Chriftum Nee imagina lium corpus aurplrantafmatis alicuius in eo fuiife.fed folidum at^ uerum,hunc St efurific Si fiiifie,amp; docuiffc Si fleuirte,amp; omnes cor poris iniurias pertiiliife.Poftremo a' ludpis crucifixum Si fepultum, Si tenia die refiirrexi(Te,conuerfatum peftmodit cum difcipuHs fuis amp;^uadragefima poft refurredionediead calutnafccndilfe. Hunc filium

Refurrtâionem uero futuramhumanç credimus carnis: animi au(em hominis non diuinx e(fe fubftantix aut Dei patris, fed créa* turam Dei uoluntate acatam.

QVemadmodum à fanftis patribus accepimus patrcm 8C , filium S^fpiritumfanélum unius Deitatis atc^ fubftantip, confitemur in perfonarum diuerfitatetrinitatemcreden* tes,in diuinitatcunitatem prxdicantes, nec perfonas confundimus, necfubftantiamfcparamus. Pacrem à nuUo faólum uel genitum di cimus. filium à pâtre non faffum.fed genitum alferimus ; fpiritum fandum uero nec creatum nec genitum, fed procedentem ex pâtre 8i filio profitemur. Ipfum autem dominum lefum ChriftumDei filium SC creatorcm omnium exfubfiantia patris ante fecula geni* turn defccndifTe ultimo tempore pro redemptione mundi à pâtre, qui nunquam définit elfe cum pâtre. Incarnatus eft enim ex fpiritu fanflo gloriofa famfla dei genetrice uirgine Maria, SC natus ex ipfa folus idem dominus lefus Cbriftus.unus in fan^a trinitate, a^ nima SC carne perfelt;flus,fine peccato fufeipiens hominem,manens quod crat,aflumens quod non erat: xqualis patri fecundum diuini tatem, minor pâtre fecundum humanitatem, Habens in una perfo* na duarum naturarum proprietatem.Naturx enim in illo dux De* us amp;nbsp;homo.Non autem duo filq uel duo dq.fcd idem una perfona in utrac^ natura perferens parîionem SC mortem pro noftra falute: non in uirtute diuinitatis, fed in infirmitate humanitatis. Defcen* dit ad inferos, utfantfiosqui ibitenebanturerucret. Et deuifio mortisimperiorefurrexit. Aifumptusin cœlos, unde uenturus eft iudicare uiuos SC mortuos. Cuius morte SC fanguine mundati,rez miifionem peccatorum confequuti fumus.refufcitandi ab eo in die nouiifima, in ea qua nunc uiuimus carne, in ea qua refurrexit iz dem dominus forma, percepturiabipfo, altj pro iuftitix meritis uitam xternam, altj pro peccatis fupplictj xterni fententiam. Hxc eft ecclefix Catholiex fides, hancconfeflionem feruamus attp tenemu$,quam quifquis firmiifime eu* ftodierit, perpétua falutem habebir.

Expofitio fidd feu praduationis euangtUca (S' apoßolua tieit C'irca dnnu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taiif,per beatum martyrem Jrenaum, ex libru eius i, Mfitf »gt;

ECcIcfia per uniuerfum orbem uf(ÿ ad fines terrae difperfa ab az poftolis ipforum difeipulis eam accepit fideni quac eft in uz num Deum patrem omnipotentem,qui fecit ccclum amp;nbsp;terram maz re omnia quac in eis funt. Et in unum lefum Chriftum filiü Dei incarnatum pro noftra falute. Et in fpiritum fandum.qui per pro« phetas praedicauitdiCpenfationis myfterium amp;aduentü, 8C ex uirz gine natiuitatem 8( pafiionem öi refurreftionem ex mortuis,fi^ in carne ad coclos afeenfionem diledi lefuChrifti domini noftri;8i ipfiusc'cQclis in gloria patris aduentum ad infiauranda omnia SC refufeitandam omnembumanigeneris carnem.utCbriftoIefudo« mino noftro SC Deo SC faluatori SC regiiuxtauoluntatem patris in* uifibilis, omnegenu fleólatur cccleftium SC terreftrium ac inferno* rum,Sc omnis lingua confiteatur ipfi,SC indicium iufium in omni« bus amp;ciat: SC fpiritaliaquidem nequitiei SC angelos tranfgrefibres ac defertores faCf os et impios ac iniuftos öC iniquos SC blafphemos homines in pternum ignem mittaniußis nero SC fanófis et qui man data eius feruaruntSCin diledlioneeius permanferunt, partim ab initio,partim ex pccnitentia,uitam largitus incorruptibilitatem do« net Sc glofiam acternam tribuat.

Hane prxdicationem SC banc fidem ecclefia, uelut dixi, adepta, quanquampertotum orbem difperfa, diligenterconferuat,quafi nnam domum inbabitans,SC fimiliterbis credit uelut unam animä Sc idem cor babens, SC confone bxc prxdicat SC docet ac tradit uez lut uno ore prxdita. Nam lingux in mundo difiimiles funt,uerum uirtustraditionisuna SC eadem eft.Neep in Germania fundatxccz clefixalitercreduntautalitertradüt: netp in Hifpanijs necp in Geiz tis,ne^in Oriente netp in Aegypto, neq; in Libya, neqjbxquxin mundo conftitutx funt:fed quemadmodum fol creatura Dei in toz to mundo unus SC idem eft, fic etiam prxdicatio ueritatis ubitp luz cet SC illuminât ornnes homines ad cognitionem ueritatis uenirc uolentes.Etnecpqui ualdepotenseftin dicendo.ex ecclefix prxfez ftis.aliaabhisdicet.Nemo enim eftfupermagiftrtim.Necpdebilis in dicendohanctraditionem imminuet. Cumenim una amp;nbsp;eadem fides fit.necp is qui multum de ipfa dicere poteft,plus quam oportet dicitjNecp qui parum.ipfam imminuit.

Regula fiJei fecuriduigt;iTrrtullianum,e% lit.eiusJefirafirtpttat nibus hartticorttm.

REgula eft autem fidci,ut iam hinc quid credamus profiteamur ilia fcilicet qua creditur unum omnino Dcum efl'c, nec alium praeter mundi crcatorem.qui uniuerfade nihilo produxerit per uer» bum fuum primo omnium emiftum. Id uerbum filius eius appeU latum.in nomine Dei uarie uifum patriarchis, in ptophetis femper auditum.poftremo delatum ex fpiriiu patris Dei amp;nbsp;uirtute,in uirgi nem Mariam,carnem fadlam in utero eius amp;nbsp;ex ea natum.egifle Ie» fum Chriftum.exinde prædicafte nouam legem,amp; nouam promif fionem regni ca:lorum,uirtutesfecifie,fedifle ad dexteram patris,fia xum cruci.tertia die refurrexiffe: in ccclos ereptum,federe ad dexte-* ram patris, mifift'e uicariam uim fpiritus fanéli qui credentes agat: uenturum cum claritate ad fumendos fanéios in uitx æternæ 8C promifTorü cœleftium fruôum ; amp;nbsp;ad prophanos iudicandos igni perpetuo,fa(fla utriufi^ partis refufeitatione cum carnis reftitutione.

Hacc régula à Chrifto,ut probabitur,inftituta,nullas habet apud nos quxftiones, nifi quas lixrefes inferunt 8^ quæ hxreticos faciüt.

Symbolum beati Athanafij AltxanJrini tpifcopi,tx librit tiui. Circa an* num dorni*

QVicuncp uultfaluus eCTe, ante omnia opus eft utteneat ca« ni}», tholicam fidem, quam nifiquifq? integram inuiolataml{( feruauerit,abflt;5 dubio in acternum peribit.

Fides autem catholicahæceft.utunumDcumin trinitateamp;trini utem in unitateueneremur; ne^ confundentes perfonas, neqj fub ftantiam feparantes.

Alia eft enim perfona patris, alia filq.alia fpiritus fanfti : fed pa tris amp;nbsp;filij 8i fpiritus fandli una eft diuinitas.xqualis gloria, coeter na maieftas,

Qualis pater,talis fïlius.talis fpiritus famfius.Increatus pater,in* creatus fîlius,increatus fpiritus fandus.Immenfus pater,immenfus fïlius,immcfus fpiritus fanôius.Aeternuspater,xternusfilius,xterz nus fpiritus fant^us Et tarnen non tresæterni,fedunusxternus:fiz • eut non très increati, nee tres immenfi, fed unus increatus â^unus immenfus.

Similiter omnipotens pater, omnipotens filius,omnipotensfpi» ritus fan élus. Et tarnen non tres omnipotentes, fed unusomnipo.* tens. Ita Deus pater,Deus filius,Deus fpiritus fandius. Et tamé non

tres dq.fed unus efl dcu$. Ita dominus pater,dominus fîlius.domi/ nus fpiritus fanâus. Et tarnen non tres domini, fed unus eft dox minus.

Quiafîcut (îgillatimunamquamqjperfonamdeum autdomP num confîteri Chriftiana ueritate compellimur. ita tres deos aut do minos dicere catholica religione prohibemur.

Paterà nulloeft fadus,neccreatus,nec genitus. Filius patrefo« loeft,non faiflus nec creatus,fed genitus. Spiritus fandlus jpatre df fîlio non falt;Hus nec creatus nec genitus,fed procedens. Vnus ergo pater,non tres patres, unus fîlius.nô tres fîlii,unus fpiritus fant^us» non tresjpiritus Candi.

Etinhactrinitatenihilpriusautpofterius,nihil mains autmix nus: fedtotaetresperConz coxternxfibifunt^coxquales. haut per omnia fîcut iam didum eft, 81 unitas in trinitate 8C trinitas in ux nitate uenerâda (ît. Qui uult ergo fatuus efte, ita de trinitate fentiac.

Sed neceftarium eftadxternam falutem utincarnationemquox que domini noftrilefuChriftifîdelitercredat. Eft ergo fides reda utcredamus côfîteamur,quia dominus nofterlefus Chriftusdeî fiiius.deus 8C homo eft.

Deus eft exfubftatia patris ante feculagenitus.’ 8C homoex fubx ftantia matris in feculo natus.Perfedus deus.perfedus homo,exax nima rationali ÔC humana carne fubfiftens. Aequalis patri fecundu diuinitatem,minor pâtre fecundumhumanitatem.

Qui licet deus fît amp;nbsp;homo, no duo tarnen fed unus eftChriftus. Vnus autem non conuerfîone diuinitatis in carnem, fed aftnmptio ■e humanitatis in deum. Vnus omnino non confufione fubftana tix, fed unitate perfonx. Nam fîcut anima rationalis 8C care unus eft homo.ita deus dC homo unus eft Chriftus.

Qui palfus eft pro falute noftra : defcendit ad inferos, tertia die refurrexit à mortuis. Afcendit ad ccclos : fedet ad dexteram Dei pa* tris omnipotentis: inde uenturus eft iudicare uiuos 8i mortuos.

Ad cuius aduentum omnes homines refurgent cum corporix bus fuis , 8i reddituri Cunt de fadis proprijs rationem. Et qui bonaegerunt ibunt in uitam zternam: qui uero mala in ignem zternum.

Hxc eft fîdes Catholica, quam nifi quif^ fideliter firmiter^crex diderit,faluus elfe non pottrit.

SymtoJtMH tf4ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romtii tpifcigt;pi ,t}(tttogt;n6 OfUHn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cîrf4 dnnS

S,fJitr0nymi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^nmifre

CRedimus in unum Dcum patrem omnipotërcm, 8^ in unum dominum noftrum lefum Chriftum Dci filium,et in fpirttum fandum. Oeum non tres deos, fed patrem fîlium Si fpiritum fan« dum, unum Dcum colimus fie confitemur: non fie unum Deum quafi folitarium.ncc eundem qui ip(e fibi pater fît.ipfc amp;nbsp;filius: fed patrem elfe qui genuit, amp;nbsp;filium cife qui genitus fit : fpiritum uero fandum non genitum ne^ ingenitum.non creatum neep fadum, fed de pâtre filioéç procedéiem,patri 8C filio cozternum amp;nbsp;eozqua* km Sf cooperatorem-.quiaferiptum eft^Vcrbodominictrli fïrmati funtjd eft à filto Dei,amp; fpiritu oris eius om nis uirtus eorum. Et ali* bi.Emitte fpiritum tuum 6( creabuntur.amp;renouabis federn terrz. Ideol^ in nomine patris amp;nbsp;filq âC fpiritus fandiunum confitemur Deum.qnod nomen eft poteftatis non proprietatis. Proprium no* men eft patri Pater : amp;nbsp;proprium nome eft filio Filius: propnum nomefpiritui fando Spiritus fandus.In hactrinitate unum Dcum colimus.quia ex uno pan e quod eft,unius cum patre nature cft»u* nius fubftantiz Sfunius potcftatiamp;Pater.filium genuit non uolun» täte nee necefsitaie,fed natura.

Filius ultimo tempore ad nos faluandos 8f ad implcndas feriptu tasdefcenditàpatre.quinunquam defijt elfe cum patre. Et concc* ptus eft de fpiritu fando,8lt;natus exuirginc.carnem 8C animam SC fenfum.hoccftperkdumfufcepit hominem necamifit quod erar, fedeerpK elfe quod non erat.ita tarnen ut perfedus in fuis fit ue/ lus in noftris.Nam qui Deus erat,homo natus eft: amp;nbsp;qui homo na tus eft,operaturut Deu$;amp; qui operator ut Deus, ut homo mort* iur:amp; qui ut homo moritur, utOeus refurgit. Quideuido mortis imperio cum eacarne qua natus fif palfus amp;nbsp;mortuus fuerat amp;nbsp;re* furrexit.afccdit ad patrem fedettp ad dexteram eius in gloria, quam / femperhabuitet habet.In huius morte amp;nbsp;fanguine credimus emun ‘ ‘ datosnos: Kabeorefufeitandosdienouifsimo inhac carne qua’* nunc uiuimus Et habemus fpem nos confequuturos prxmium bo ni meriti,aut peenam pro pcccatis.ztcrni fupplicq. H ABC lege, hxc crede.hçc retine,huic fidei animam tuam fubiuga amp;nbsp;uitam con fequcrisS^ prxmium àChrifto. BADEMdocuitamp;crcdiditcum beato Athanafio amp;nbsp;Damafo S. Petrus epifcopus Alexandrinus, ficut colligi poteft ex Tripertitz hiftorix libro 7. capite jy. fii libto *f,lA S.capiKi4.

CHRISTIANAS FIDSI SYMBOLA, C?rflt; lt;w»w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Decretum Tmperatoriim dtfiilt C4tiotica,tK Triptart'iM bißet

IWpp. Gratianus Valentinianus amp;nbsp;Theodoiîus Aug. populo urbis Conßannnopolitanx : Cunélos populos quos clementie noftre regit imperium in ea uolumus rcligione uerfarijquam diui* num Petrum apoftolumtradidiiTeKomanis religio uftp nunc ab ipfo inlinuata declarat, quamip pontificem Damafum fequi da« ret amp;nbsp;Petrum Alcxandrix epifcopum uirum apoftolice fandiitatis, hoceft ut fecundum apoftolicam difciplinam euangelicamt]} do^* Arinam patris amp;nbsp;filii fpiritus fandli unam deitatem fub pari ml Cdtboiiei. ieftate amp;nbsp;fub pia trinitateeredamus.Hane legem fequentes.Chriftia norum catholicorum nomen iubemus ampleóiiireliquos uero degt; Hlt;retifi, mentes uxfanoslpiudieantes, hxretieidogmatisinfamiam fuftine rediuinaprimum uindidla poft etiam motus animinoftri, quem ex cctlefti arbitrio furopferimus ultione pleäendos. Da»

De uerto D«, wginr e'uu, fwmoJo er per ijuot tmtndt fit reuelatum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S B R M O 1.

M N Ï A dogma« fidei Chriftianat, omnij ‘ Item rcAe bene beaiei^ uiuendi ratio, omni» deniep fapientia ucra diuinaip femper prtia eftex uerbiDci teßimonijs feu iudicatis. neep hodie uel à uer« fapientibus uiris, uel à fideliz bus amp;nbsp;àDeouocatis ccdeßarum minißris illa aliunde quam ex uerboDeihauriri,doceride* ni^amp;conßrmarilolidrpoffunt. Quifquisitaq; ignorât quid fît uerbum Dei,amp; qux utrbi Dei tatio,in ipfo templo domini audito riocß Chrißi.adde amp;nbsp;in leöione feripturarum facrarum. ucluti exx eusfurdus 8lt; amens uerfari uidetur. Imó quod aliqui in audienx disfermonibusfacriseedefiaßieifue irreligiofiores Äfegniores ap parent,non alio exoriturfonte, quam quod uirtutem nbsp;nbsp;ucram raz

tionem uerbtDci.nec^ redeintelligunt,ne(p fatis diligenter expeti dunt,Ncquidita(^remoreturhicßudiofos ueritatisac ucrbiDei: Quinimoutinomnium animos iußauerbi Dei exißimatio repoz natur,cxplicabo,Deo iuuante,dtari«tiueßrx,quxnam rcligiofum hominem de uerbo Dei fentireSi teuere oporteat. Vos afsiduisK intetis predbus benignas Dei noflri aures puirate,quo 8i mihi fan éfam 8{ efficacem dicendi facultatem concédât, amp;nbsp;uobis aures SC. mentemaperiat,ut in omnibuslaudetur nomen domini.uberemtp fruftum percipiantanimxnoßrx.

Principio explicandum erit nobis quid fit uerbum Dei. Verbum inferipturis äCiuxtaidiomalingux Hebrxx latifsime patet. Signi ficat enim rem quamlibet.ficuti SC Germanis latifsime' patet uoca« * bulum ding. Apud fanéfum Lucam dicit ad beatam uirginem ange lusDei,Non eritapudDeumimpoffibileomne uerbum.Id quod perindeeß,acfidixißet,Deoomniapofsibilia,autres nulla erit im pofsibilis dco.Significac uerbum SC didionem ore hominis prola*

tam. Attqiiando ufarpatur pro connnifsione, aliquando 8? pro ia» ticgra fententia auc etiam oratiogc aut prophetia.Exempla dqhi^ ' fcripturis copiofa funt. Cxcerum cum uerbum coniungitur cum alio.utcumdiciturinprxfentiuerbumOei,etiamficnon ufurpa* tur eadém iïgnifïcatione. Nam uerbum Oei ügnifi'cat uirtutem Si. potentiam Dcirponituramp;profiliodei, quielt fecunda inadoran da trinitateperfona. Manifeftum eft enim omnibus illa diui euanz -geliftxuox. Verbum caro faiHum eft. Proprie autem in noftro hoenegociofïgnifi'catuerbum Dei,eloquium Dei, reuelationcép uoluntatis diuinx, per os Chrifti prophetarum acapoftolorü, prix mum quidem uiua uoeeprolatam, deinde etiam relatam in literas, quas reóie appellant facras atquediuinas.Verbum enim mentem cius ex quo proditrefert : proinde uerbum Oei Oeum refert. Eft au tem Deus natura fua uerax.iuftus, bonus, purus,immortali$,xz ternus. iceireo eonfequens eft Si uerbum Dei quod prodit ex ore Dei, uerum cifeiuftum, fine fraude amp;dolo, fine errore SC affeótu prauo, fanófum, purum, bonum, immortale, xternum. Donii* nus enim in euangelio dicit, Sermo tuus ueritas cfi. Et apoftofuj Paulus, Verbum Dei, inquit, non efi alligatum. Rurfus elamac tota fcriptura, Verbum domini maner in xternum. Nam SCSo* lomon dicit, Omneeloquium Dei eft repurgatum. Nihiladq^ cias uerbiseis, ne forteredarguat te amp;nbsp;inueniarismendax.Ehuid quo(p,Eloquia domini,ait,eloquia munda, argentum igne expur gatum,defccatum à terra feptempliciter.

KxcintelTigetcharitas utftra plenius,fipauldcopiofius decaufa fiue origine turn SC certitudine uerbi Dei dixero. Verbum Dei ueritas eft : atqui ueritatis unicus fons eft Deus : origo ergo Si caufa uerbi Dei Deus eft. Atque hiequidemOeus cum membra, niortaliumhominuminftar,minimeh3bear, ore caret etiam corz poreo:quia tarnen os inftrumentum eft uocis, tribuitur Deo ös. Nam loquutusefthominibus uoceHumana, ideft, uocehominiz bus perceptibifi att^ eftigiata ad fermonem ufitatum inter homigt; nes. Claret hoc in rebus geftis cum fandfis patribus, quibus cum, utcum parentibus noftris Adamo amp;Eua,cum Noe SC reliquis pa.* tribus frcquentifsimecolloquutuslegitur.In monte Sina ipfe doz minus concionaturad magnam Ifraelis ecclefiä, recitans fignifi'can ur decem illa capita,in quibus omnis comprehenditur pietas.Nam Deut.f.cap.ficlegimus, Verba iftafdecalogum intelligens)loquuz tus eft dominus ad omnem ecclefiam de medio ignis uocc magna. Étincap.4. Vocemuerborumuos audiftis,fimilitudinem autem nullam

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ o Ê R M o I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

nullam uidiftis.prxteruocem. Frequentifsime uero ufusefl: deus opera angelorum, per quorum minifterium coiloquutus cft cum motalibus. Cognitifsimum uero illud eft omnibus hominibus, quod fïltus patris incarnatus in terris obambulauit, uerusbp Deus homo Ifraeliticumpopulum ferme per triennium docuit.Quon dam autem amp;antequam nafccretur mundo Oei filius.infînuauic Ce Deus animis fanAorum patrum, deinde etiam mentibus fandorS prophecarü,ac deinceps per ipforü ora ÔC fcripta mundü docuit. ka amp;nbsp;Chriftus dominus fpiritum S.qui patris amp;nbsp;filii fpiritus eft, mifit in apoftolos.per quorü ora uoces ac ca lamos roti mundo innotiiit.

Attp hiferui Deiomnes ceueleda dei organa reuelationem Dei f^trbun à Deopercipientes animis fyncerifsimis.oracula feueloquia Dei Dei rtutU qu9rperceperant,primumquidem uiua uoce mundo tradiderunt, turmunJa deinde fenefccnce mundo,quidam ipforum amp;literarum monimen ptr honü» sis mandarunt.Hzcautem quomodoamp; per quos fada fintprxftat ntt, cognofcere. Nam exhachiftoriaeiucefcituera uerbi Dei ratio certi tudo 8i dignitas, ' Ab exordio reru ad tempora ufq, Mofis nulla extant fcripta qux peruenerinr ad noftram notitiam;quamui$ uerifîmile fit prifcum SC primüillud fxculum non omninofuifTefine omnifcriptura,Nam citatur à S.Iuda apoftolo fracre beati lacobi fcriptum uaticiniü beaz si patris noftri Enoch,qui legitur feptimus fuiffeà pâtre noftroA* dam. V idetur przterea fcriptum aut hiftoria lob antiquis xdita tem poribus. Vtcunc^ uero hoe habeat,fandi in ecclelïa Dei omnes prü mum inter fcriptores facros collocant hdelifsimü Dei feruü Mofen.

Ab exordio itacp mundi Deus per fpiritum fuum.per minifteria Qyomodo quoep angelorü locutus eft fandis patribus.ac hi fîlqs nepotibusq; et ptr lt;juot SC toti pofteritati quæ à Deo acceperant,uiua uoce iradiderunt:cum ab txorJio ca utiqj accepilfent.non ut fibi referuaren», fed pofteris quoq; com« mudi reut* municarent.Deus enim fubindeteftabaturfe uelleDeum eiTe SC pa laiufit utr trum SC feminis ipforü in fempiternü.Elucefcit hoc in hiftoria Adz bum Dei. Noeamp; Abrahæprimorumgenearcharümaxime.Certc'Gen.ig.le« I gimusangtlûdomini.adeotp ipfum dominüdixifTcadAbrahamii, Abraham, Num celabo Abrahamû.quz ego fadurus (um'Jcum Abrahä omni 'noftiturusfit in geniemagnam ualentc, bcnediccndzl^ ftni in eo omnes nationes terrz'JHoc quoq; fcio quod mädaturus fit filijs fuis SC domui fuç poft fe utcuftodiät uiä domini.faciantly iuftitiä et iudiciü.amp;reliqua. Abraham itacp fidelifsimus amp;religiofifstmus Dei cultor(ficuti SC prifei illi primi fzciili patres)nihilhac in re neglexit, fed diligentifsimc homines de uoluntate iudicqs Dei inftituit,

VndcKàMofe adeotpabipfoDeoappellatuïeftpropIieta. Vfur« pata dl autem religiofa Si uiua illa traditio fantflorutn patrutn ab cxordio mundi ufcp ad tempora Mods. Prxterca curauicdiuina bo Cidri/nmd nitas neultaunquamfeculaoïrcrcntclarifsimis luminibus iodult;' vriniftcui bitatx fidei teftibus amp;nbsp;maximç authoritaüs patribus. Scculüenim lilitmiM, antediluuium habuitclarifsimos Si fandifsimos fapicntifsimos^ uiros nouem, Adam,Setli,Enos, Kcnam, Malalehel, lared, Enoch, Maihufalem SC Lamech. Ex his prxcipui Adam SC Mathufalein ordiuntur SC concludunt omnes annos fcculi ante diluuium Adamo- isfs. Nam Adam uixit annos uitx pio. Moritur ergo ante diz Mathttfali luuium anno yXff.Matliufalemuerouixitannos uitx 9(79. Moriz tureoipfoanno,quo inundauitdiluuium.*acuixicunà cum Adaz moannos X4}.utabundepotueritinftituiab Adamodeexordio rc rum.de Deo.de lapfu hominis rcftitutione, rebus^ ad religioné pertinentibus omnibus, quemadmodumipfe ab ipfo Deo erat inz ftitutus. Ergo hl duo patres unà cum ali]s fupra nominatis totum illudfeculumabundefatiscrudire potuerunt de faluteueraac de iuftis uqs domini. A diliiuio dédit Deus iterum mundo uiros claz tifsimos SC lumina maxima.Horum nomina funt, Noe, Sem, Arz • phaxat.Sale,Heber,Palcc,Reu,Saruch, Nachor, Thare, Abraham, Ifaac, Iacob. Habemushicpatriarchas prxftantifsimos i;. In quiz bus primiduoNoeamp;Semprincipatum tenent,poft quos illuftrio« Ifot^ nbsp;nbsp;nbsp;resfunt AbrahamIfaac amp;Iacob. VixitNocannos uitxin uniuerz-^1

fum 97O.Natus erat annos eoo.cum inundaret diluuiü. Vidit ergo SCaudiuitomnesfandos patres primifcculi ante diluuium, tribus ' duntaxat exceptis Adamo,Sethamp;Enos. Atcumreliquis,qui hos uiderani audierant,conuixit annis plurimis, ut nihil eorum qu( Adam tradidcratignorarepotuerit.Moritur Noe ( quod didu mtz rum fed tarnen uerum eft) anno xtatis Abrahx fg. Cum patre uiuii multos annos Alius Sem.Vixit enim annos uitç in tiniuerfum eoot Natus eft ipfe Noe ante diluuiu annis circiter 9s. Vidit ergo SC auz diuit non tantü pattern Noe SC auü Lamech,fed etiam proauu Maz Z' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thufalem cum quo uixit ante diluuiii annos illos 91;. Abeoerudiri

potuitdc omnibusqux Mathufalem audierat SC didiceratab Adaz moac reliquispatriarchis. Moritur autem Sem poft fata Abrahx anno lacobi fi.nimirfi annos poft mortem Abrahx,anno xtatis Ifaac iii-utlacobpatriarchaabipfoSemomnem ueram theoIogiS uti hie à Mathufalem acceperat, difeere potuerit.à tertio poft Adam Ja(otgt; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Po'‘*'oi!»cobpatriarchafuis quo^liberis tradi*

8 B R M o I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

fopotamiaLeui fîliut,amp; huicrurfus Kahad,qui uidit audiuitla* cobum. Nam non paucosannosuixit Kahad cum auolacobo.Rc cenfeturenimincatalogoliberorüdercendentiücum lacoboin Ae gyptumiat uixit lacob in Aegypto cum libcris fuis annos tz. Hie aut Kabad eft auus Mofis.pacer Amram, à quo plcnam certam il Kolidd if lam traditioné de uoluntate praeceptis 8C iudicqs Dei perfedifsime Amram, baufit,ficuti AmrS pater didicerat ex patre Kahad, Kabad à lacobo, lacobus à Sem.Sem à Mathufalem at^ Adamo primo patre omniü noftrü.ut iam Mofes ftet in mundo fepttmus teftis ab ipfo Adamo. Complenturaiitannimundiab exordiorerüadnatiuitatemufque Moftt, Mofis ij 68. Reperiet autem banc fupputationem ueram amp;nbsp;iuftam citequifquis annosàMofein Gencfi6lt;Exodo non fruftra confi/ Centf.j.tt gnatos diligenter fupputauerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u.Exo.e»

lam prxftatetiamfcire prima ilia capita uiuxtraditionis à fan.* Summit c4 élis patribus, Deo (icdifponente.ueluti permanus tori pofteritati pita uiua iradita. Tradiderunt panes poftcris fuis Deü pro natiua fua bo/ traJitionit nitate bene uellehominibus,uelleut homines omnes adagnitione pnAorum ueritatis ueniant Sf diuinx confortes naturae fanéli fcclices Si bead patrum, fïant.Idcoi^ ab initio deum condidilfehomincad limilitudine Si imaginé fuam,ut effet bonus,fandlus,immortalis,beatus,amp; omniü bonorû Dei particepsdiomincaStin ea dignitate fcclicitate non perftici(fc,fed opera diaboli Sé culpa propria incidiffe in peccatû mi fcriam Sé morte,cömutaffeqj imaginé dei imagine diaboli. Porro Deum opus hic itcrüceu nouü falutisinftituifle,per quod homo re ftitutus,À: ab omnibus malis liberatus deo rurfus fîmilis fiat: ac o« pus quidemhoc ingens Sé diuinü medio quodam perfedurü, nem pe per uerbum incarnatü. Nam ut hoc incarnando hominem Deo coniunxit,ita moriendo in carne cxpiauit,fanfiiftcauit Sé liberauit hominé,£idemiîjfpiritüfanfiudonando eundem reddidit diuinx conforté naturx,immortalem Sébeatü. Efficitdeniqjut conemur ingeniû mores eius exprimeread cuius imaginé fumus conditi, ut fimus anima Sé corporefanfti.Adiecerunt uerbüfuotempore fe culo fore incarnädiiReftare item diem iudicii magnum, in quo oz mnes homines congregati,piiueroduntaxat percepturifintprx* miaillaimmortalitatis diuinitatisi:p.Hxcaüteftfummabreuis traz ditionis fanélorû patrum, quâ præftat copiofîus retexere, Sé ueluti perp'artesdiligentiusprofequi, Principioergo tradiderunt patres unum e(fe Deum in adoranda trinitate,pattern , fîlium Sé fpiritum fanftum.conditorem Ségubernatorem cocli Sétcrrxac omnium Deur. -qux in eis funt,à quo conditus fit homo, Sé qui propter hominem Creatie.

omnia condidertt, omnia(pfubiecerk Jiominicui necêffaria ciattanquamfîdus pater â^dominusmunifîcentirsimus.Deindc tra diderunt hominem conftare anima éCcorpore.S^ benequidem con ditam ede ad imaginem fi; fimilKudmemDei.fuaauteroeulpa SC Ptccatun diaboltinftigationeprolapfum in peccatü, mortem amp;nbsp;condemna* C/nort. tionemunacuminexplicabilixrumnarütelainuexide in mundü, utiam omnesfîlq Adxex Adam nafcantur filij irsr amp;nbsp;calamitatü. Deum âût qui diueseftmifericordia proimmenfa fua bonitate mi* Grdnd.ui* fertû humanx miferix, ex merafuagratia condonationcculpx pro ta.arrtdti mifirte.pcrnxcp grauitatem impofuilfe filiounico, ut hie poftquam ftioper ip(î à ferpente contritus fît calcaneus, conterai SC ipfe caput ferpens Chrißitm. tis.Hoceft.promiiiit Deus fernen fîuefîliüquiexfîngulari foemina id eft exi iaudatifsima uirgine incarnandus morte morte SC mortis a Uth orc fathanâ fîtfuperaturus.fîdelesc^ Adçfîlios liberaturus^md adoptaturus in fîlios Det achxredes uitx xternx.Docuerunter* Fidet. go fandi patres fî'dc in Deü amp;nbsp;in fîliü eius totius mandi redempto* rem:cumetiâfacrifîcarût figurantes morte fîuehoftiâeius immaca gt;nbsp;latS,qua deterfurus SC expiaturus erat peccata totius mundi.ldeo SC ImtitMef diligentfisimeobferuaruntgenus generislineam Mefsix. Nam fut, deducitur ta quafi filo ab Adamo ad Noe,à Noe perSem ad ipfîim ufi^ Abrahamum;ad quem rurfus dicitur,[n feminetuobenedtccn turomnes nationes tcrrx:quibus uerbis prima promifsio Adçfaéla de Chrifto redcpiore maledi^bonébenediélione permutante re» nouacurSlt;inculcatur,Eadélineaab Abrahamo deducitur perliâai cum in lacobum,ac ipfe Iacob plenus fpiritu Dei ludâ fiIlü feminis benedidli defîgnat genearcham, freut uiderehcet Genef.49, In xi* bu luda demum defîgnatur domus Dauid.ex quafitfemen SC ger* FaJutJiy men illuduitx proditurum.Prxterea tradiderüt beati patres Deutn uinum, cum genere mortaliü fœdere quodam coaluifîe, ae fe fidelibus,fide lesfibi Deo inquS ariflifsimeobftrinxifte. Vnde iamdocebant Deo fidem feruare,Deum adorare,falfos deos abominari, Deum inuo* CultusDà carefolum,amp; colerereligioCe. Porto cultum Dei conftare rébus

dpiritualibus,fi'de,fpe,charitate,obedientia,iuftitia,fan(Himonia,ifi* nocentia,patientia,ueritate,iudicio SC pietate.Ideoc^ aceufabant (ce leraatip peccata, perfidiS, incredulitaté, defperationc,inobedientiâ, impatientiâ,mcndaciû,hypocrifîm,odia,côtumelias, uim, iniurias, iniuftiti3,impuritatc,iuxü,crapulâ,ftupra,iniquitacé,impiecaié.Doa itter cebantDeûboni effe rem un era tore, mali autcuindicé ultoreirrép. nao-iudi'^ Docuerunt animas hominü effeimmortales, amp;nbsp;corpora quo^re* tium. nbsp;nbsp;nbsp;furgercin iudtcioiergo hortabâtui ita in hac uita temporali uiuerca

s s R Mt o ï. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

mus omnes.ne amitieremus æternâ.Hxc eft fumma ucrbi Dei rem la« patribus Si perlios tradita pofteritati. Hacceft traditio diuinapa irum.qujE omnetn pietatc côprchendit. Hæc eft denicp fides patrum uerauetus indubitata authentica.onhodoxa amp;nbsp;catholica. Ad hæc tradiderunt fanfti patres libcris ôipofteris fuisfupputationc anno rü ab exordiomundi.eertädenitßhiftoriä utile Sinecefiariâ rerum fiifîorîa àconditomundoadfuâ ufcp«tatë, ne filii ignorarentprincipiü Si eertdodn fuccefsionérerü bumanarü, iudicia item Dei amp;nbsp;exempla pie pariter ndlex iujii. amp;nbsp;impie uiuentiü. PolTemusauthscc omnia ex primo libro Mofis qui Genefis dicitur, clare Si ordine pulcherrimo demonftrare, nifi prolixe nimis protrahereturfermo. Sed Si pauculos adeocp nullos aftare arbitrer,qui non intelligant me ifta de ueterü traditione quafi uerbotim recitafie ex lib.Gen. ut iâ liceat in cœpta pergere liiftoria.

gt; Cvterum quxhadenus oreac uelutiper manus iraditafunt à TrdJitio* patribusmundo,primum àbeatoMoferelatafuntinliteras,unà nri pdtr» cumqs qux totouitx Mofis tempore per annos iio.geftafunt.Ap confaibit que ut maiorc in toto terrarum orbe Stapudonmeshomines om^ Mofetinhi nibustp feculis authoritatc haberet,nemocp ignoraretferipta Mofis jlorw, ipfifsimû elfe Dei uerbü.ornatur à Deo Mofes amp;nbsp;ueluti inaugura^ tur fignis amp;nbsp;portends uere ftupendis, qux per Mofis manum, hoc

’ eft minifterium patrabat omnipotens, ô£ patrabat quidemnon ia angulo aliquo mundi,aut in loto obfcuro, fed in eius xtatis floren tifsimo famofifsimoep Aegyptiaco regno.Miraculailia maiora 8C plura funtquam hicpaucis recenferelkeattneqj uero ilia répété-' re neceffe eft,cum eorumeharitasuefttanon fitomninorudis 8^ ‘ ignara. Deinde conciliauit Mofi authorkatem Deusetiam alqs modis. Frequentifsima enim cum Mofe habuit colloquia Deus; ac inter alia, Ecc e ueniam ad te,ait, in denfa nube ut audiat me popu«

• lustccumloquenternßCcredattibiinperpetuum. Nechis contea* tus dominus,iubet Mofen in concionem euocare totum populum, fexcentena inquamuirorü milia, und cü uxoribus amp;nbsp;liberis. Euolt;* tatifuntadmontemSina,inhocapparet Deusmirifica ac terribili lpecie,ac ipfe concionatur ad eccltfiam,recitans ipfis decem prsece-« pta.Populus ueroterritus diuina maieftate deprecaturac pofeit, ne dominus ipfe porrdpergat ore proprio concionari ecclefiae,fatis ef» fc fi Mofe utaturad ipfos interprete,ac per ipfum ecclefix loquatur. Recepit conditionem altifsimus,ac porro per Mofen populo locu^ luseftquoduoluit.

Etquoniam populus ille eratdurç ceruicis populus,in Aegypto quotp exconfortio idololatrarünô uulgariter corruptus,cccpitiain

DB VBRBO DBl quoÿ literis rommittere Moles quæ tradiderantran Ai patres, q«* i(é iplïiamreuelaueratdoniinus.Ëa ideoin literas retulit ne apud fegnempopulumobliuionefi^cemporum diuturnitate amp;nbsp;impro/ bitaieuelinterirentuelcorn'iperentur^Prxitautem Mofi dominuS fuo exemplo.Nam quæ recitauerat Deus apud ccclefîam in monte Sina, eadem moxdigito luo infenbittabulis lapideis duabus, qui eadem ab exordio mundi digito luo infcripferai cordibus patruin. DeindeMofi quo^ difertepcæcipicutfcribatquæreuelarat domi* nus.Obtemperauit præcepto domini Mofes ac fcripfit. ScribentiS manumdirexit fpiricus fanAus.quitotam Mofismenteih occu* parat. Null a deerat facultas Mofi necefiaria fcriptori abfoIutifsimO, . Abunde inftruAuscratamaioribusfuis.Natusenimefiexprofa^ piafandifsima patrum,quos dominus teftes uoluntatis mandatO/ rum iudiciorutnl^fuorum confiituerat, putoaute Amram. Ka had, lacobum.Sem.Mathufalem 8i Adamum.Potuititaq; ueram amp;cer tarn ab exordio mundiadfua ufqj tempora hiftoriam fcribere.Cui ea adiecit quz fua xiate in populo Dei fa Aa funt,quorum ipfe erat ueracifsimus amp;nbsp;oculatus atep auritus teftis. Imd qux Iibris compre henditpopulofuorecitauit, necinuentus elfin totmiltbus qui reci tans contradiccret;ut non parum exiftimaiionis addatferiptis Mofi ccclefix illius maximæ unanimis confenfusacteftifi'catio.

Complexus elf autemMofes lulforia ab exordio mundi ad mor temufquefuamperannos 1487. libris quinque, qui dilibriMofiS quincß dicuntur. In qs copiofifsime expofuit reuelationem uerbi dei faAam hominibus 8i quidcontineat Slt;doceat uerbum Dei.Ha Mdximtf bcmusinhis,utipfius dei multipliciaoracula.itaclarifsimorum.ue nuthorita* tuififsimorum,ranAifsimorum,fapientif$imorum, maximorumlt;]t titeßMo^ totiusmundiuirorumillu{trifsimateifimonia,fententias,exempla, fttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dogmata,deomnibus quæ ad ueram pietatem, bene beatei^ uiuem

dirationempertinereuidentur.Ideoapudomnes polferos hi libri ut authentici, qui ex feipfis fat authoritatis habent amp;nbsp;quibus citra contradiAionem totusmundus credere debet, fidem inuenerunt paratifsimam.Quinimo dominus nolferlefusChrilfusunigenituS Dei filius fideles ad leAioncm Mofis relegai,ac id quidem in rebuS falutis nolfrx maximis Loca extant [oan.5.amp; Luex gt;6 Apud Mat. irir.djcit,Neexiifimetisquoduencrimad delfruendam legem aut prophetas,im() non ueni utdel^ruam.fed utcöpleam. Amen quip^ pedicouobisdonecprxiereatccclumamp;terra,iotaunum aut apex non prxterieritex lege, quoad omnia faAa fuerint. Quifquis turfoluerit unu ex mädatishifee minimis docuerit fic homines, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minimus

minimus uocabitur in regno cœlorum.Quifquis aut fecerit amp;nbsp;doz cuerit,hic magnus uocabitur in regno ccclorum. Certe reperti funt quicontradixerintMofiferuoDei. SedDeus contradidionem ilz lam ueluti maieftati diuinx illatam reputauit, ac feuerifsime puniz uit. Teftimonia extant Exodi is. K Numeri n. Primum quidem murmurantispopuli contra Mofen ; fecundum Marix fororis Mo fis contradicentis fratri. Cxteru populus audit, Non contra miniz ftros tenduntquerimonix uefirx, fed contra dominum.Maria ue* ro Ixpra liorribiliter percufia eft. Theotedus tragocdiarum fcriptor oculis capitur: Theopompus incidit in infaniam.quod irreligio« fius contigiffent uerbum Dei.Quanquam enim uerbum Dei reuez letur proferatur autfcribaturper homines, non definit tarnen effe quod reuera eft,neep incipit humanum effe uerbum quodabhomi nibus prxdicatur aut auditur; no magis quam régis prxceptü,prx« çonis prxceptû dicitur, quod à prxeone annunciatur. Spernit Oeû SC cum Deo omnes fandos patriarchas.quifquis contempferit Mo fen, per que nobis loquitur Deus, SC à quo recepimus qux ab exor dio mundipofteris tradide'runtpatriarchx. Nullum eft inter uerbü Deitraditumuiuauoce hominis, amp;ftilo hominis feriptum diferiz men,nifi quatenus uox uiua SC feripturainter fe difterunt, materia certe fenfus SC intentio utrobicp eadem eft.Intellexit autë ex his cha ritas ueftracertam originis uerbiDeihiftoriam.

Pergamus iamadrcliqua,addereuideliccthiftoriam progrefliis Progrep uerbi Del, ac quomodo fubinde clarius illuftriusép müdo illuxerit. fus uerbi Poftfublatüex hoc mundo in ccclosbeatü Mofen, dédit benignus l^ei. dominus continue prophetas prxftantifsimos fux ecclefix, qua ele gerat,ut per ipfam uniuerfo mundo uerbü fuü reuelaret. Fuerût aüt quondâ ueteribus prophetx quihodienobisfuncuates,facerdotes, Propfiet«. fapiétes,côcionatores,paftores,epifcopi.dodores uel theologi, rerü diuinarum feientifsimi, amp;nbsp;redores populi à Deo in fide dati.Huiuf modiautem nec paucos necobfcuros floruiffein populo fine eccle« fiaDeiadeaptiuitatemuftp Babylonicam teftabiturquifquis diuiz nam legerit hiftoriam.Inter eos numerantur fingulares 8C excellen» tes Phinces,Samuel,Helias, Helifeus,Ifaias, amp;nbsp;leremias. Reges fiz mul amp;prophetæ fuerunt Dauid SC Solomon.In captiuitate Babylo nica clari fuerunt Daniel SC Ezechiel. Poft captiuitatem floruit inter alios Zacharias illeBarachix filius, Paucos hie ex multis numeraui. Quijtametfi diuerfis temporibus SC longifsimis inter fe fpacijs tem porum floruerunt /Unanimes tarnen omnes agnouerunt deum orz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

■ compendium 5^ plenifsimam uerbi Dei fummam rtliqueritfcrip'* tiscöprelienfam ecdelix in mundo. Omnes ifti facerdotes uatesac proplietæ in omnibus unice refpexerunt ad dodirinam Mofis. O-» mues item relegarütin caufa fidei 8i reügionis adlibros Mofis. bc gern Mofis qux reuera Dei eft ac proprqfsimè Thora feu diredlo* num 8lt; régula fidei dC uitx dicitur, incukauerunt omnibus homk nibus.Haucexplkaruntprorationetemporumperfonarum ddlO'' corum hominibus, Omnes enim facerdotes Sf prophetçante incac nationem Chrifti pietatem nbsp;nbsp;ueram religionem tradiderunt fui fe^

culi hominibus uiua uoce. Nec aliud uadiderunt quam quod pa^ tres acceperät à Oeo,Mofes à Deo patribus,idipfum mox fcripiiS ctiam mandantes cômendaruntuniuerfæpofteritatiadfînemuftÿ mundi;utinprophetis iamhabeamus dodlrinam quidem Molls patrumqjtraditionc, fed omnia amp;nbsp;fingulaplenius amp;fignificâtiuS expofitaexpolitacßjnfuperetiälocis téporibus amp;C perfonis aptata, Porro dodtrina dd fcripta prophetarum maximx femperautho-' jiutoritdt ritatis hierunt apud omnes fapientes homines in toto mundo. Mui fanflorum tisenimargumentis deprehenfum eft illa non ipfisexorta elfe au^ frophetad thoribus fed cœlitus acdiuinitus infpirata à fpiritu deifandlo.Deus rummaxi^ enin, fßquifpiritu fuo inhabitans animis pérora nobis refonat prophetarum. Habentergo amplifsimum à Chrifto Dei filio amp;nbsp;ab eledis eius apoftolis teftimonium.Quid quod Deus ftupenda nec paucaper ipforumminifterium miracula prodigial]; patrauif'ut uel ex fignis maximis difceremus Deum eile cuius inftindlu agant docent attp fcribuntqux nobis reliquerunt inmoniimentis prox phetx.Prxtereaperhibentprophetis illuftrifsimateftimoniadiuinç ueritatis totrefpublicæfiueecclefiæ à prophetis fecundum uerbunt Deicongregatçacgubernatae.Laudanturexcellentifsimi Plato, Ze

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non,Ariftoteles di reliqui gentium philofophi.Sed quis iftorü un«

quä potuit colligcre ecclefiä fecundü fua uiuente pIacitalt;Atqui pro phetac noftri clarifsimas di famofifsimas in toto terrarum orbe ref/ pub.fiueecclefias.imo régna florentifsima fub fuo habueiTit magû fterio.SoIomonem regem diprophetam tantum non adoraruntoa mnes totius mundi,quifuofcilicetfxculouiuebant,f3pientes,pro/ ficifcentes ad ipfum ab iplîsmundi finibus. Daniel quocp in mo/ narchia totius mundi prxftantifsima Babylonica primas tenuitin/ ter fapientes.Sed di magngauthoritatis eratapud Darium Medum, Aftyagis uel Affueri Illium atqj apud excellentifsimum regem Cy« rum. Libct hicquocp cömemorarediuinam illam in prophetis no® itnspr^fcientiam difuturarum rerum poft multafxcula certifsimS ptxdi'

8 B R H O ï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

ptzdiftionc. Nam uthic ex alqs nihil cômemorc,nonne prxdixit, Ifaias certifsima prjediflione.quæ pofteainChrifto domino perlui dxos funt compléta ï Vetuftis non fruftra uifus eft euangelifta maz gis elfe quam propheta fine uates. Cyri regis nomen prodiditcen« tum 60 .ad minimü annis priufquâ nafceretur Cyrus. Ac Daniel rc fteàuetuftis appellatuseft polyhiftor. Namquæàfuofsecuload tempora ufqj Chriftijmó ad extremum ufqj iudicq diem fiant ac fa ftafunt in omnibus fercregnis mundi.in populolp Dei,tam figni* ficanter ille prædixit, ut uideri pofsit hiftoriam contexuifTe rerum præteritarum.Hæcinquam omnia euidentifsimeeuincuntdoftriz nam Si fcripta prophetarum ipfifsimum efl’e uerbum Dei;quo nogt; mine amp;titulo etiam ornantur pafCira infcripturis.Petrus certc apoz ftolus, Non uoluntate bominis allata eft olim prophetia,inquit,fed i,Pet.t. à fpiritu fanfto impulfi.loquuti funt fanéüDei homines.

Quanquäuero Deusuerbü fuü copiofe.clare, diferte,8ifimpliz v'crfciM« citer müdo per patriarchas per Mofen per facerdotes Si per prophei Dei reweU tas reuelauit,in fine tarnen temporumomniumluculentifsimefim turn per fia plicifsime abundâtifsimecp toti terrarum orbi per filium expofuit. liuw D«, De cœlis enim defcendens ipfe Dei patris unigenitus filius.uti prsc dixerantprophetæ,omnia qusc prædixetant complet,amp; omné pielt; tatem ferè per triennium docet.Nam loânes.Deum nemo uidit uns quam,ait,unigenitus qui eft in fmu patris ipfe enarrauit.Sed Si ipfc Dominus ad difcipulos ait, Omnia quæ audiui à pâtre meonota feci uobis.Etiterum.Ego fum lux mundi.quifequkur me non ams bulatin tenebris fedhabebitlumenuitsc.Docuitautemdominus nofter uolenti ccelos ingrediatqj faluari, necefl’e efferegenerationé SummdcA cccleftem.Prima enim natiuitatehominem nafcimotti, fecunda ui pitd doAri tac. Regenerationem autem illamperficifpirituDei, qui fide corz nlt;tCbriJli. da noftra imbuat, fide inquam in Ghriftum qui mortuus eft proz pterpeccatanoftra.SCrefurrexit propter iuftificationem noftram. Ea fide docuit iuftificari credentes; Si ex eadem fide fubnafci uarios charitatis Si innocentix fruftustad quos proferendos conftaniifsis meadhortatus eft. Docuit prxtereafe effe legis amp;nbsp;prophetaru comz plementum aut plenitudinem,adeo'(p Si Mofis prophetarumtp dos fttinam approbauit Si expofuit. Doéfrinx coniunxit uaria miracu la Si beneficia, quibus declarauit fe efle lumen illudmundi amp;poz tentembenignum'c]; mundi redemptorem. lam utdoélrina 8C beneficia eius toti innotefcerent otbi delegit fibi teftes quos apz pellauit apoftolos, eô quod ipfos in orbem terrarum ad prxdiz /poJloG candum ahlegare ftatuilfet. Erant teftes illi homines fimplices Cbrijii» b 3.

DB VERB O DBI innocentes.iufti, ueraces, doli Partium expertes, Si per omnia fandli probi^;quorum nomina in ecdefîa frequenter recitare utile eft. Sunt hare apoftolorum nomina, Petrus amp;nbsp;Andreas.Iacobus loannes.Philippus amp;Barptholomeus,Thomas Si Matthxus.Ia^ cobus Alphxi amp;Iudasfratereiuscognomento Thadxus,Simon amp;nbsp;ludas lfcariotes,in cuius locum (quod prodidiifet dominum) fu btitbeatuslVIathia$ . Hos fere per triennium habuitauditores.do/ dlrinz fu£cccleftis.amp; fpedatores diuinorumoperum.Hos ab afeen fîoneadcœios,miiToèccclisfandofpirituinftruxitomnifacuItategt; Nam utfcripturarumerantperitiffimijta linguarumomnium nec ignarinecinfacundi.Adeum autem modü inftrudfiexeunt,ex Hie/ rofolymorum urbe amp;nbsp;permeant orbem terrarum,omnibus popu/ lis Si gentibus prxdicantes.quodprxdicandum acceperantab ipfo mudifaluatore,df domino lefuChrifto.Cum^annisiam aliquot uiua uoce przdicaftent,quodprzdicarunt,etiam fcriptis commife/ runt.Nam alq quidem fcripferunt hiftoriamde ditfbs Si {aiiis Chri fti,alfi de didfis Si fadis apoftolorum. Alq uarias ad uarias gentes lt;nbsp;tniferunt epiftolas.In quibus omnibus ad confiirmationem uerita/ tis,ueteri quoc^ legis amp;nbsp;prophetarum fcriptura utuntur,(icuti Si do minus fadiitaife legitur.Porroconiungunturtr. apoftolis, duo ma rodtitiM 8”^orbislumina, Baptiftaloannesquo fanftior noneft natus eX Baptifiaet tnuheribuSjöC uaseledionis Paulus dodor ille magnus Gentium. Paulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uero mirum eft przeurforem Si apoftolos Chrifti, femper

ecclefta maximam habuiffe dignitatem etauthoritatem.Nam tasfanilo' fic“tlegatifueruntregis zterni,8C omniü fzculorum totiuslp mun rumaboßo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei donati, nihil ex fuo fecerunt arbitrio. Ac dominus

/or»fltm4« peripforum minifteriu,maxima patrauitmiracula,quibus ipforum xinu*. ornaretminifterium,ipforumfp nobisdodfrinam commendaret. Qiiid quod uerboillo Dei totummundumconuerterunt, amp;nbsp;prx^' claras per orbem terrz ecclefias collegerunt atep fundarut Id quod humapis confilqs Si uerbis.nequaquam perheere potuiftent.Hisac ccditquod dodfrinx propagatz,tanquam uiuihez innitentes,mo/ ri nonxecufarunt.Prxterea quotquotcrcdiderantdodlrinzcuange licx.non horruerunt peraquas, ignes et gladios,uitam hancabrum pere,(uturamcp apprehendere; Neutiquam hxc potuiftent fandb fî deles,nifi dodlrina cui credideranteffet diuina.(^amuis itaq; apo • ftoli fuerinthomines.dodfrina tarnen ipforum,prinrum quidem tra dita uoce uiua,deinde calamis relata in literas, eft diuina, adeoep i^ gt;nbsp;pfumuerbumdeiuerum. Ideoenim apoftolus fcriptum reliquii^ Cum acciperetis à nobis fermonem quo deum difccbatis,accepiftis

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

s er MO I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

Bonfermonem hominum.fed ficut uere erar,fermonem Dei,qui 8C agit in nobis credentibus.

Verutn res ipfa amp;nbsp;locus iam poftulant.ut etiam colligamus 8C di catalogut ferteannumeremus libres illos facros, in quibus comprehefum eft lil,rorum jpfum uerbum Dei.primum quidem à patribus,item ab ipfo Chrû Jiuina fcri fto apoftolis iiiua uoce proditum,deinde etiam tn libres confÄb ^tura, ptum,äprophetis amp;C apoftolis. Et primo quidem loco ponunturli.» bri quintp Mofis.Sequuntur deinde libri Iofue,Iudicum,Ruth,Sa« Biuelisz.Regumi, Paralipomenoni.Efdrac,Nehemiac Hef* therfinguli. Acceduntbisdeincepslob,Dauidfiueliber Pfalmo« rutn.Solomonis libelli tres Prouerbiorum, Ecclefiaftes amp;nbsp;Cantica.

Quibus annumerantur quatuor maiores prophetçlfaias.leremias, Ezechiel,Daniel:amp; prophetæ minores iz. quorü nomina funtno.lt; tiftima.His libris abfoluituruetus teftamentum.Nouum habet inü tio hiftoriam de Chrifto domino euangclicam, à quatuor feriptum authoribus, aduobusinquam apoftolis, Maihxo S^Ioanne, Si à duobus difcipulis,Marco Si Luca,qui etiam librum compofuit miz re elegantem Si utilem.de adlibus apoftolorü.Inter apoftolos, Pau lus zdidit ad uarias ecclelias atcß perfonas i4.epiftolas .Reliqui fcri pferuntfeptem, qux Si canonicz Si catholicz appellantur, Clauz duntur autem libri noui teftamenti Reuelatione lefu Chrifti,quam aperuitdiledodifcipuloloanni euangeliftz amp;apoftolo.oftendcns ipfi adeoqj toti ecclefiç fata ecclefïz ad iudictj ufep diem. His ita^ li bris pauculis Si fobrijs non immenfis.planis amp;nbsp;fimplicibus nS ob« feuris Si impexis continetur plena pietatis dod)rina,ipfum inquam uerbum ueri.uiui Sf zterni dei.

Peruenerut autem libri Mofis Si prophetarum ad tempora ufç Scriptura Chriftiamp;apoftolorumintegriamp;incorriipti pertotfzculapericu« tß inte^a la 8i captiuitates. Nam dominus lefus 8i apoftoli illis libris ceu au amp;nbsp;incorru« thenticisufifunt.Idquodnonfeciftent autfacerepotuiffent.fi uel fta, corrupt! fuiftient, uelpenitus interiifTent. Libri quoqsquosadiecez runtapoftoli Chrifti,unà cum lege Si prophetis integri Sd incorru^ ptiafteruatifuntin ecclcfia peromnes perfequutiones,amp; integriin corruptitp in manus noftras, in quos fines fzculorum inciderunr, peruenerunt. Nam uigilanti cura Si bonitate ineftabili Dei patris noftri fadlum eft.ne ulla unquam fzcula thefaurocaruerint caz reantip tanto.

Hze autem hadtenus expofui charitati ueftrz,de eo quid fit uerz Ef iiogw. bum dei,quz eius origo in ecclefia.quis eius progreffus.quz digni tas öd certitudo, Verbum dei eft eloquium dei, reuelatio uidclicet

DE VERB O DEI uoluntatis eius bonxerga homines, quam ab initio,nunc orefuo, nunc per colloquia angelorum,pr(mis illis uetuftiiTimis amp;fani5til^ fimis patnbusaperuinhi uero poftcris fuis fîdeliter tradiderunt.Ve*' niunt hie commemoranda maxima orbis lumina Adam,Seth, Ma' thuralem,Noe,Sem,Abraham,Ifaac, lacob, Amram,amp;huius hliuS Mofes,qui deo lubcnte, amp;nbsp;hiftoriam traditiones faniflorum p3^ trum feriptocomprehedit, quibus legem fcriptam 8i expofitionem tegis cum hiftoria fui temporis copiofa amp;nbsp;lueulcta coniunxit. Poft Mofen dedit Deus eccleßa; fuae prçftantiifimos homines,prophetas facerdotcs,quiâ^ipfiquæacceperantàdomino,pofteris ôC uiua uoce 8C fcriptis tradiderunt, Poft hos defeendit c cœlis in müdum ipfe dei unigenitus filius, amp;nbsp;impleuit quxcun^ deipfo in lege prophetis legebanturfcripta,idem plenifsimam beate benei]; uiuen di rationem cradidinapoftolos fibi teftesadhibuit. Hi uero teftes po flea omnia quxtradiderat dominuS,primûquidem uoce uiuaprçdi carür,deinde ne unquauelcorriiperentur,uelc memoria hominutn auferrentur,chartiseommendarunt.'utiamhabeamus SCprxdica' turn fcriptum uerbum Dei à patribus,a prophetis, amp;nbsp;ab apofto« lis.Profieélafunt hxc ab uno eodem fpiritu Dei,S^ tendût ad unum finem,utdocea nt homines beate benei;^ uiuere. His qui non credit prxfertim unigenito Dei ftlio, cui quxfo credet^ Habemus hie to« tius mundi amp;nbsp;orbis terrarum uiros fantfliftimos, innocentiftimos, integerrimos,laudatifsimos,iuftifsimos.antiquifsimos,fapientifsi' mos,diuinifsimos,breuitermodis omnibus incomparabiles. Nihil tale oftenderit nobis totus mundus,etfi totus millies congregetur in fynodum. CollegitbeatusConftantinus Imperator ex toto terra« rum orbe acumenicum conftlium;aecoierunt turn prxftannfsimi ex toto mundo patres ]i8. fed hos prudentifsimi quiep non dixc' tint uel umbras elfe collates illis, à quibus accepimus uerbum dei. Credamus ergo in omnibus uerbo Dei,nobis per fcripturas tradi« to. Teneamus per fcripturas nobis loquiipfum dominum dcum ■erumuiuum ôfxternum. Laudemus nomen amp;nbsp;bonitatem eiuS in fxcula, qui dignatus eft miferis mortalibus nobis uniuerfam bene beate^ uiuendi rationem apc: rire,*tarn fîdeliter plenè ac fimpliciter.

s K R M O I !.. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

De uerbo Detiijuibut c in i^uemfinem reuelaettm,lt;JtiomoJo item auJienditinfit,o- ^«oJ omnempietatis doârinam plene doceat^ S1S.RMO II,

ID I c I T charitas ueftra proximo fermonequid fit uerbum Dei.undeprofeélum.quibus rcuelatû autho-ribus, qui eius progrefiiis, quae dignitas 8C certitudo fit.Adfum iam iterri,Deolt;:p propitio ôC ueftris precibus ' iudunTibus.txponä diaritatiueftrr, quibus ôi in que fine rcuelatû lîtuerbumDei, Quomodo fitaudkndum,quaceiusfituirtus.aut quis effeélus.

Deus nofteromnium hominum gentiumtp Deus eft, qui iu* Qjtifcar rt xtaapoftoli diôlum uult omnes homines faluosfieri,amp;adagni/ uelatumfit tionem ueritatis uenire . ideoep in omnium hominum gratiam uu uerbu Dei, tam amp;nbsp;falutem uerbum fuum reuelauit.utfcilicet régula amp;nbsp;uia quae dam fît ducendi homines per uiam iuftiriac in uitam fempiternam. Ifraelitico quidem fanfto peculiari populo fuo Deus quondam fe femiliarius aperuitqiiam alrjs gentibus, propheta dicentc, An* nunciat uerbafua Iacob,amp; indicia fua Ifraeli;non fecit taliter omni nationi,8i iudicia fua non manifeftauit eis ; attamen non omnino genres neglexit. Vt enim lonam Niniuitis mifit.ita Ifaias.Ieremias, Daniel amp;nbsp;reliqui prophetae multum operac collocarunt in docendis amp;nbsp;admonendis gentibus. Ac patres illi uetuftifsimi N oe Abraham amp;nbsp;reliqui non erudierunt duntaxatludaicumde fe defeendentem populum-, fed alios quoqj filios docuerunt Dei iudicia, Certé dominus nofter lefus Chriftus totum orbem apoftolis fuis aperù ens.Docete.inquit,omnes genres Predicateeuangelium omnicre* aturae, Cumep fantflus Petrus nondum plene intelligeret etiam genres pertinere inconfortium ecclefîaeChrifti, amp;nbsp;gentium quo* que elfe prædicationem euangelq de parta perChriftum fidelibus falute,éruditipfum dominus ccclefti uifione uocibus item additis c cœlo,legatione^ à Cornelio ueniente: ficutihouir charitas ueftra ex hiftoria Atfiuum apoftolorum. Teneamus iratp fratres uerbum Dei ac feripturas famfîas reuelatas elfe omnibus hominibus,omni« bus in mundo aetatibus,fexubiis,ordinibus Si côditionibus. Nam Si Paulus apoftolus teftificans de his, dicit, Quæcuncp feripta funt, in noftram dodrinam feripta funt^ut per patientiam Si confolatio« QpîJ ad nem feripturarum fpemhabeamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me.^nidue

Nullus ergo noftrü dixerit poft hac.quid ad me quid feriptû firin teributfin teftam,ueteriludjcis,autquid apoftoli Romanis Corinihijs Stalijs ptitmfaf

populis fcrîpfêrintÆgo fum Chriftianus. Prophet« fuis homini* bus Siapoftoli fuo feculo prçdicauerunt 8C fcripferunt.Natn ü rem rede aeftitnemus, uidebimus ideo quia Chriftianifumus fcripturas ueceris ÔC nout teftamenti nobis efTerecipiendas. Nam Chriftus feruator amp;nbsp;magifter nofter relegauit nos ad fcripta prophetarum et Molis,Sandus Paulus Chrifti organum eledifsimum,nobis uete« rum facramenta 8C exempla applicat, nempe circundlïonem in baptifmo, ad Coloff.t.S^agnum pafchalem in cœna (lue myfterio i.Cor.rJnie.cap.eiufdemepiflolæ accommodât nobis uaria pa/ trumexempla.Etin4.cap,adR.om. difputans de fide luftifîcante abftÿ adminiculo legis 8C operum.proferi exemplum Abrahac. De* ' inde fubiungit,Nonfcriptumeftaucem propter Abraham tantum imputatum fuilfe illi fidem ad iuftitiam,fed etiam propter nos qui/ busimputabitur lîcredamus,amp;c.

Etiitm «es Ealegeaiunt quidam.implicabimurrurfus legi.cogemur circun terittefla= cidi,facrificare carnes ôC fanguinem, reciperefacerdotium Aaronb mentifcri^ eum cum templo SC reliquisceremonijs. Permittetur rurfus diuor* fta data ti] aut repudtj libellus cum Polygamia. Refpondeoin ueteri tefta/ tfje Chria men to conlîderandum efle quxdam elfe perpétua, quaedam cere/ ßianit. monialiaSi ad tempus uft^corredionis data. Tempus corredio/ Hebr.7, nis Chrifti tempus eft, quifatisfecit legi fuftulit maledidionem Hebr, lo, iegis« Idem circuncifionem baptifmopermutauit. Sacrificia omnia fuftulitunicofuofacrificio, ut iam nobis unicum Chrifti relidum Romdn.ia ht facrificium pro omnibus, in quo item difcimus noftra ipforum Hebr.t}, corpora preces unlt;à cum beneficentia fpirituales Deo hoftias of/ i.Corin.?. ferre. Aaronisfacerdotium commutauit fuo Chriftus SC omnium Chriftianorum facerdotio. Templum Dei fumus nos quos fpiritu fuo inhabitat Deus.Ceremonias omnesantiquauit Chriftus,qui et libellum diuorti) abrogauit unà cum polygamia apud Matth.in cap.ip.Quamuis uero ceremoniae iftac amp;adiones aliquot extern«, per Chriftum fint abrogatae SC fublatæ, ut nos non obligent ; fcri/ ptura tarnende hisprodita,non eft fublata uel antiquata per Chri/ ftum.Oportet enimfemperextareinecclefia Chrifti certum teftimo nium,unde difcamus quales habuerintueteres cultus et typos Chri fti. Hihodienobisinterpretandi funtecclefiæfpiritualiter,amp; exij$ non minus quam noui teftamentifcriptis Chriftus remifsio pecca/ torum amp;pœnitentia praedicanda.Omnibus ergo Chriftianis etiam ueteristeftamentifcripta data funt diuinitus. Sicuti amp;nbsp;apoftoli ad omnes fcripferunt ecclefias,quae nomen aut infcriptionem fingula» rum habent.

InhuncautcmfinemreuelatumeftuerbumDeihominibus, ut Inftemfl cos crudiat de Deo S^uolütate eius,quis amp;nbsp;qualis fit Deus erga ho/ ««'n mines,quod uelit eos faluos fieri, amp;nbsp;per fidem quidem inChriftü: tumfuuer quis fit Chriftus,amp;quç falutis ratio:quid deccat ueros Dei cultores, Dó, quid fugiant,quid perfequantur.Necjß enim fatis efi nouiffe Dei uo luntatem nifi eandem faciamus 8C falui fi’atnus.Ideo uero Mofies di xit, Audi Ifraelftatuta indicia,qux egodoceouos,ut faciatis SC uiuatis.Et dominus in euangelio teftificans clamat,Beati qui au diunt uerbum dei cufiodiunt illud.

Venitautem hic laudanda immenfa Dei bonitas, quac nihil eo^ ^auJanJtt rum nos uoluit latere,quae faciunt ad reóle bene amp;nbsp;beate uiuendü. bonitasDei Sapientes ófdo(fii huius feculiinuident ferc'altjs ueram fapientix docaunot am. Dominus autcmnofterultró offert omnem rcrum cœleftium fcientiam,cupit^ ut in ea proficiamus,imó iuuat fiudium nofirukn amp;abfoIuit.Quifquis enim hab«t,aitipfe in euangelio dominus,da bitur ei utreddaturabundantior.Etomnis qui petit accipit, ôC qui qua:ritinuenit,5ópulfantiaperietur. Vndeamp;beams Iacob us apox ftolus,Sicuiueftriim, inquit,deeftfapientia,poftuletab eo quidat, nempe Deo,quidatinquam omnibus fimpliciter, nimirum protn pte nec grauatim.nec exprobrat.ac dabitur ei. Vbi obiter etiam uidc mus officiti noftrü.quod efi inter kgendum 8C audiendum uerbum Deifeduld Si ardenter orarc, ut ad eum fincperueniamus in quem datum aut reuelatum elf nobis uerbü Dei. Sed ea de re plufcula dix cemus ubi expofuerimus quomodo audiendum fit uerbum Dei.

lam quia diximus uerbum Dei reuelatum elfe in hunc finem, ut Onmia ue* plenc nosinftituat deuijs Deiacfalutis noftrac, paucis oftendam ra pietatit charitati ueftrae uerbo Dei tradito nobis per prophetas SC apoftolos ’“’/gt;« tradi abundecomprehenfamelfe uniuerfam pietatis rationem qux« taeljeinfit cuntp pertinent ad reife bene beatel]^ uiuendum. Equidem necefx cris literis, feelf illamdoifrinam elfeplenam SC omnibus modis ^erfeifam, cui nihil debet ueladdi ueladimi. Talis elfautem doifrina uerbo Dei tradita, ut teftatur Mofes Deut. 4. amp;nbsp;n. SC Solomon Prouerb.

so.Quis ergo non confiteatur omnia uerçpietatis nobis tradita ef« fe in facris literis'IPrxterea nemo negauerit abfolutifsimam elfe do ifrinam, perquähomoplene'abfoluiturutin prxfenti feculo pro iuftocenfeatur,amp;in futuro in perpetuum Dei accenfeatur confors tio. Cxterum qui uerbo Dei per prophetas SC apolfolos orbi tra dito credit SC iuxta id uiuit,df iulfus appellatur SC hxres uitx xterx nx. Eft itacp doftrina illa.abfoluta doftrina, Nam Si Paulus co/ »»Tiw.j. piofiusSi plenius hocdeclarans,Omnis fcriptura,inquit,diuinix

tus infpirata.utilts eftad dodrinam,ad redargutionem.ad com£A^ onem, feuinftauradonem,adinftitutionem,quxeft iniuftida, ut integer fit Dei homo ad omne opus bonum apparatus. HabetiS fratresluculentum deplenitudineuerbiDeiteftimonium. Habetis ; omnes partes abfolutx doófrinx. Habetis effeóliim uerbi Dd perfedifsimum, quod ex hac doftrina homo Dei feu eultor Dei ; pius ói uerereligiofus integereft,non ad quxdam bona opera, fed ad omne bonum opus apparatus.Quid ergo defideres Non arbP _ trorquenquam tam efteftupidum uthxc Pauli uerbainterpretetufj duntaxatde uetericeftamento:cum luee manifeftius fit,Paulum ifta applieaffeTimotheo fuo qui erat euangelifta amp;nbsp;minifter noui teftl menti. Quod fi plena eft doólrina teftamenti ueteris, quanto quû Muhd fe^ dem plenior erit fi 8C noui teftamenti codex adqciaturï Non igno (it O'dixit ro dominum lefum fecifle amp;nbsp;dixiife plurimaqux non funt fcripta dominus abapoftolis. Sedidconon fequiturinabfolutam effcdoôrinam

^uitnÓfcri uerbiDeiperapoftolostraditi.Namloannesapoftolus Sieuange liftafateturingenuedominumdfalia multafecifTequxnon fintin

fuo libro fcripta ; fed idem mox addit.Hxc autem feripta funt ut ere datis quod lefus eft Chriftus ftlius Dei, Si ut credentes uitam lia^ beads per nomen eius. Afl'eritliacdoólrinafuaquam fcriptocoitia prehendit, plenefidcmtradi amp;nbsp;per fidem uitam concediaDeoxter nam.Atqui finis abfolutx docfrinx eftfelicem amp;nbsp;uerè beatum eP ■ fe.Qiiodcumobtingat hominiper doólrinam euangelieam fcrP ptam.certeabfolutifsima eft.

Scio dixiffe in euangefio dominum, Multa habeo qux uobiJ dieamifed modo non poteftis portare. Verum fcioeundem mox dicere ere, fubiecifie, Cum autem uenerit fpiritus ueritatis, ducet uos in om/ nem iieritatem. Scio prxterea uenifTe fpiritü ueritatis in difeipu«' los, iracß credo ipfos iuxta ueracem Clirifti promifsionem, duólos efie in omnem ueritatem,ut certifsimum fit his nihil defuiftie. i Cxterum cum quidam hoc negate non pofsint,adhoc conuer« tunturut dicantapoftolos quidem nouilfe omnia,at non nifiuiua uocetradidifl'e,fcripto non itemcommendafle omnia qux ad ue-* ram pietatem pertinent. Qiiafi uerifimile fit fidelifsimos Chrifti a/ Scrifttoco: poftolos pofteritati malignealiquid uoluiftenegate. Quafi ueto frehtnde z men tints fit qui dixit, Hxc fcripta funt ut credentes habeatis uitam riitdpoßoi xternam. Nihilomifitergo loannes quod ad fidem plene infor-* i liomné pie mandam pertinet. Nil omifit Lucas, Nil omiferuntreliqui apoftd tatisdoâri li amp;nbsp;difeipuli domini noftrilefu Chrifti. Et Paulus fcripfit epiftolaJ adm, H-fed plerafqj eiufdem argumenti, Vnde conijeere licet in ijs pie'

s ERM o II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

namcontinctipietatisdodlrinam.Non cnim inculcaffct fubindc unam 8C eandem rem tarn multis, fi fuifl'ent adhuc alia quxdam pro confequendafalute neceiïaria plenius tradenda.Hæc tradidif» fet baud dubie non rcpetiuilfeteandem rem toties.Certèin j. capix teepiftolxadEphedos teftatur fefeprimis eius epiftolx capitibus cxpofuiffefuamdeeuangelio Chrifticognitionem. Deus fecundü reuelationem, inquit, notum mihi fecit myfterium, quemadmo« dumantefaipfipaucis.exquibuspoteftis legentesintelligere cox gnitionem meam in myfterio Chrifti. Hxc autem de unica epis ftola, imd de primis duobus eius epiftolx capitibus loquutus eft. Quibuscum accédât copiofifsimx SCluculentifsimx eiufdemPau li,adde amp;nbsp;aliorum apoftolorum literx fiue epiftolæ.quis quxfo nix flineptifsimus quif^ cogitaueritapoftolos imperfeéiâ pofterisdo» ftrinamfctiptoreliquiffe; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qui uero acriter contendunt.uiua quidem uoce,non autem fcrilt; Conira uix pto,omniapietatistraditaeffe pofteris perapoftolos .hoc agunt, uat (3-(on utfuas.hoceftbumanasconftitutionespro uetboDei uenditent. fieias dpo Sed contra hoc uenenum iftud habetote uobis fratres antidotum, ßoloru tra Confette qux ifti uenditant pro uiuis non fcriptis apoftolorum ditionei, traditionibus, cum manifeftis apoftolorum fcripturis.fii ficubi tra* dita ilia à fcriptis difctepare uideritis, colligite figmentum id effe hominum nontraditionem apoftolicam. Qui enim unum 8i eun* demfpititum habueruntueritatis non aliud fcripto nobis reliquex runt, aliud uiua uoce tradiderunt. Prxterea diligenter inueftiganx dum eft.traditionesillx gloriamDeimagisanhominum,incolux mitatem item fidelium magis quam priuatum facerdotum com» pendium promoucant. Cauendum eft autem ab humanistraditio nibus .prxfettim cum dominus dicat, Ftuftramc colunt docentes doftrinas prxceptahominumtutiam tutifsimum fit adhxrere uerx bo domini,nobis in fcriptutis reliiîïo,abunde omnia qua: uerx pic tatisfunttradente.

Reftat iam ut dicamus quomodo perfeftahxc pietatis amp;nbsp;falux Qjiomodo tisdoifttina ipfuminquamuerbumDeifitaudiendumàfidelibus, dudtcndu quoaliquo amp;nbsp;ubere quidem cum truftu audiatur. Summatim id fit uerbim comprehendam. Audiatur uerbûDei cum reuerentia magna.qux Dei, iute ipfideo rebus'cp diuinis debetut. Audiatur multa cum fedulita« letintermixtis iugibus precibus, atdentibusc^ uotis. Audiatur utilitet amp;nbsp;fobrie, in hoc utreddamurmeliores,utper nos gloria ficetur Deus ; non ut curiofe perquiramus confilia Dei abdita, aut habeamut dodi amp;nbsp;multarum return petiti. Sit modus 8i

cenus finis aufcultationi S(. leâioni noftrrconfiitutus,fides ue/ ra, gloria Dei Si falus noftra. Nam in Exodoiubetur fandus Dei feruus Mofes fandificare populum 8C præparare concioni facræ.poftridieabipfoDeohabendæ. Adeftergo Mofes amp;nbsp;po* fcitabuniiierfopopulo obedientiamiuftam tam Deoquammini^ ftrisdeipræftandam.Deindepriccipitueftimenta fualauent fibi^ tcperentab uxoribus.Pofteaterminosdefignatcertos quos nephas imó capitale fit tranfire.Ex quibus liquide difcimus quales auditO'' res requirat dominus,in primis obedientes Sfreuerentes Dei in om nibus.Deus enim loquitur hominibus, Deo honorem amp;nbsp;timorem debemus om nes. Deo nifi quis fupplcx ac humiliter fubqdatur amp;nbsp;obtemperetimpiuseR.Deinderequiriturab idoneis uerbiDeiaudi toribus,utconuerfationemdeponantmundanam ,per ueftimenta fignificatam;utcalcemusomnêfpurcitiam,animx^corporis im^' puritatcm.'ut tempercmus nobis uel à licitis uoluptatibus.Amatfpi ritus fandus animos purgatos, qui tarnen non nifi per fpiritü Dei purgantur.Opus eft fide fyncera in Deum, 8C uoluntate prompta qux cupiatuiuerefecund'tm eaquæprxcipiunturuerboDei, lam etiam fapicndum efi ad fobrietatem.Reijciendx quxfliones curio^ fx.Difcantur duntaxat utilia.Pofiremo fumma adhibeatur in audü cndo Si difcendo diligctia.Solomon enim. Si indagaueris, inquit, fapientiam utaurum,afrequeris eam.ldem,Scrutatormaießatisop primetur à magnifica gloria Item,Altioratenequçfieris, amp;nefcru teris qux uires tuas fuperant: fed qux prxcepit tibi Deus, illa cogp ta femper.’öC in pluribus operibus eius ne fueris curiofus ; non eft enim tibi necefiarium abfconditauidereoculisgt;tuis.Vndeamp;apofto lus, Ne quis arrogäter fentiat,ait,fed ita fentiat ut modellus fit amp;nbsp;fo biius.utcuicpDeus partitus eftmenfuram fidei. Hucpertinetquod idem apoRolus dicir,Scientiainflat, charitas autem xdificat.

Worti cz In primis uero ab illis cauendum ent peftibus, qux fernen uerbi ff/fetauji Deiprxfocantamp; fine fruduomniextinguüt in cordibus audito/ torum uer rum.Pefies Si morbos illosrecitauitaut annumerauit dominus in ti Dth nbsp;nbsp;nbsp;parabola feminatoris.Principio enim fluxx Si uanx cogitationes

iemperpatentes infpirationibus fatanicisamp; pefsimorü hominurn fermonibus,peftes funt uerbi Dei.Molles quotp delicatuli Si ama/ tores huius feculi qui propter Chriftum Si euangelium nihil perp« ti calamitatum fufiinent, nullo cum ftudu uerbum Dei audiunt, tametfiuideanturaudire cumgaudio. Prxterea cura huius fxculi deceptiolÿ diuitiarum.peftilentifsimi funt morbi auditorü uerbi do mini,Non enim obAanttantü quo minus frudificetfernen in cor/ dibus,

dibus, fed incitant extimulantq; homines ad eontradicendü uerbo Dei affligendumip uerbi Dei ftudiofos.Hic ergo uigilandu accura« tifsime, ne his morbis infeéli uani amp;nbsp;ingrati efficiamur auditores uerbi Dei.Orandum afsidue ut fpiritü fuum nobis conférât benigz nus amp;nbsp;munificusdominus,quo uiuifïcetur fernen uerbi Dei in cordibus noftris.ac fanffi legitimi auditores uerbi Dei frudum uberem feramus ad gloriam Deiôinoftrarumanimarumfalutem perpetuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjw târ^

Quid enim profuerit audire uerbum Dei fine fïde Si fine fpiritu tut,^ ^uit Dei fanâo intus in animis noftris opérante aut agente lt;nbsp;Clamat a- tffeâut ftt poftolus Paulus,Nihil eft qui rigataut qui plantât, fed qui increz «trfci Dtif mentum dat Deus.Dei ergo irrigationeopus eft utadolefcatin ani mis noftris,Si incrementum recipiat,imô ad iuftam frugem peruez niât uerbum Dei. IdemapoftolusPaulus, Nobis quoep annun* ciat»m eft uerbum Dei, ait, ficut Si patribus noftris.At non profuit illis audiife fermonem, quod is non effet cumiide coniun^us az pud eos qui audierant. N am conciderunt in deferto. Idem mox, Studeamus igituringredi inillam requiem, nequis eodem conciz datincredulitatisexempIo.Proinde ft fonetinauribus noftris uerz bum Dei,interim autem in cordibus noftris uim fuam exerat fpiriz tus Dei,ftde(p uera uerbum Dei recipiamus,maxima uirtus Si miz rificus effeftus eft uerbo Dei in nobis.Depellit enim errorum caliz ginem*oculos noftros aperit,conuertit,illuminât mentes Si in abz foluta ueritate Si pie täte plenifsime érudit. Canens enim uates diui Pfalas» nusteftificatur Si ait, Lexdomini integra efteonuertens animas,te* ftimonium domini uerum,imperitis fapientiam fuppeditans.Prxz ceptumdomini repurgatum eft,illuminansoculos. Cibat prxte« rea uerbum Dei animas noftras,roborat. confirmât Si confolatur» Régénérât item, mundat, gaudio perfundit. Si cum Deo coniunz git,imlt;) impetrat à Deo omnia Si fœlicifsimos reddit, ut uerbo Dei nulla bona,nulli deniqj thefauri totius mundi conferri pofsint. Ac lanta qtiidem tribuimus uerbo Dei non citra uerbi Deiteftimoz Amoss^ nia. Nam minatur dominus per prophetam Amos famemSifiz Dents. tim,non utiquepanis Siaquæ,fedaudiendi uerbum Dei. In lege Matth. 4. enim Si euangelio dicitur hominem non folopane uiuere,fedoz mni uerbo quod egreditur ex ore Dei. Et apoftolus Paulus dich, omniaferipturæ exarataeffeinnoftram dodfrinam, utperpatienz i.Pet.i, tiam Si confolationem fcripturarum,fpem habeamus.Petrus item, Regenerati eftis, inquit, non exfemine mortali, fed ex immortali, per fermonem uiuentis Dei Si manentis in acternum. Hocautem

eft ucrbum quod per^uangelium delatum eftad uos. DominuS Joan,ifgt; quocp in euangdio teftifîcatur, SC ait, lam uos mundi eftis propter Zo4n.i4« fermonein,quenilocutusfumuobis.Idemineuangelio damat.Si quis diligitmefertnonem meü feruabit,amp;pater meus diliget eunii amp;ad eum ueniemus amp;nbsp;manfionem apud eum faciemus. latn le Zere.if. nbsp;nbsp;remias,Verbum tuuin,inquit,falt;flum eft milii in gaudium. Et Da/

Pfalas, uidprophetadicit.Decretadominirefiafuntcorexhilarantia. Hiî 7o4n.if« ^dde illud domini exeuangelio diólum, Si manferitis in me, Si uer bameainuobis märerint,quicquiduolueritispetetis. Saftetuobis* JfaiiCt- Alibi uero propheta clamat. Si uolueritis Öfaudicritis,bona terrae comedetis: quod fi audire uerbum meü nolueritis,gladius deuora/ bit uos. Sed Si multusaceopiofus eftMofes inrecenfendis bonis, quæobueniuntuerbo Deiobfequentibus in Leuitieicapite le.Si PfaLi^t Deut. iS.cap.VndeDauid, Verbum Dei omnibus hiiius mundide licijs Si thefauris præferre aufus fuit,eanens, Timor domini mun/ dus pcrftans pcrpetuo, indicia domini uera fimulcp iiifta,Magis exgt; petibilia quam fît aurum uel pracftantifsimum atcp plurimfi, Si dul dora melle ßi fauisftillantibus. Etenim feruustuus perfpiciie illis Pftliii?^ admonetur,inillorum obferuantiamultamerces eft. Ergotui oris lexmelior mihieft,quam auri Si argenti millenary.Nifî lex tua meç deliciae eftent, perijftiem in miferia mea. Hue iam pertinet para/ Matth,If, bola euangelica deementemargaritam preciofam, item de uen/ dente omnia quæhabebat Si ementeagrum in quo feiebat abfeon ditum èftcthefaurum.Nam margarita ilia,thefaurus ille, euangelh Pfal, ti9gt; um fine uerbum dei eft. Quod amp;nbsp;propter præftantiam inferipturiS Prouer.}o appellaturLux uel Iumen,Ignis, Gladius, Malleus eöterens petras. He{gt;r.4. Ciypeus, amp;nbsp;quae illis alia funtfimiliamulta.

Jtre.ij. Audiuit hac hora charitas ueftra benignum dominum amp;deuni £pilo^«r. noftrum, qui uultomnes homines faluos fîeri amp;i ad cognitionetn ueritatis uenire,uerbum fuum reuelauiftie omnibus in toto mundo hominibus,atqj in hunc finem reuelaiiiffe, utomnes ubi^ euiuP cunçfîntfexusactatis Keonditionis homines cognofeant uerita/ tern, erudiantur^ de uera falute,habeant(]; abfolutifsimam bene re Ae Si beate uiuendi rationem, ut homo Dei integerfit Si ad omne bonum opus apparatus.Tradidit enim dominus in uerbo ueritatis ecclefîaefux omnia quaeueraepietatis Si falutis funt. Quaeeunque de Deo,de operibus,iudiciis, de uoluntate Si prçceptis Dei,de Chri fto,fide^ in Chriftü Sioffictjs uitæfanftæ cognitu neceftaria funt, plene uerbo Dei tradita funt, Nec opus eft ecclefîç aliunde medicare ïutfarcirehominûfupplemétis quod deeffe uidecur uerbo domini*

Dominus enim non uiua duntaxatuoceomnem pictatcmSi falu* tem docuit patres noftros per3poflolos,fed eorundem opera feri pto comprehendi curauic. (d quod manifefte propter pofteritatcm, id eft,propter nos ôlt; pofteros-noftros fadlum effeapparer.nimirum nequis noftrum aut noftrorum feduccretur, autne cui falfae tradû tionesprouerisfubijccrentur.Cauendum ergo nobis omnibus,uix gilandumeft omnibus,inhacrendumtj; uerbo deiin fcripturis per proplietas ôiapoftolos nobis relido. Curcmus denicp neruis om* nibus,utcumfîdeSlt;fru(ftuaudiamus quæ annuncianturnobisà domino. Abijciamus 84 calcemus quaccun^ ex carne noftra aut ex mundo fatliana'ue obqciuntur impedimenta pietatis. Scimusqui fint morbi quç pertes feminis ucrbi Dei feminati in corda fidelium. Scimus quâta fit uirtus uerbi Dei in religiofis auditoribus. Oremus ergo Deum 84 dominum noftrum, fpiritumfuum faniflum infunx dat animis nortris,cuius uirtute uiuifîcetur fernen uerbi dei in cordi busnoftris,multuml:pfru(fîus feratadfalutem animarumnoftra* turn 84 gloriam dei patris noftri.Cui gloria femper.

Defenju amp;nbsp;expofittont leguima utrbi Dei,^uibut mod« o- rativ nitui fxponi poftit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SERMO III.

SNT B LL IG O ,fratresdileât,ex doârina mea de uerbo Dei uarias in multorum cordibus cogitationes * exorin,imô à quibufdam feri fermones fatis irreligio* los. Sunt enim qui arbitrantur feripturas, id eft ipfuin dei uerbum,obfcuriuse{fe,qult;àm quod ullo pofsit legt cum emolumento. Alrj ex aduerfo contenduntuerbum Dei à Dco fimpliciier hominibus traditum,nulla indigere intérpretaiione.Cla mant ergo feripturas legi oportere quidem ab omnibus, omnibus autem licerefibifenfum fingeredeligeretp,quemputetquifcp maxi meconuenientemeffe. Illi ipfi damnant modum in ccclefqs rece* ptum,quominifter ecclefise cœtuiferipturas explanat.Ego iitro,fî charitas ueftra,uti cœpit perrexerii preeari dominum, dominiboni tatifretus,confido medemonftrarepofte,Seripturam nonefte ob* feuram pqs,dominumqj omnino uelle ut earn intelligamns.Dein* de feripturas omnino eifeexponendas.Vbietiam modum 84 ratio: nés aliquot fimplices interpretandi feripturas explieabo.Remoue« buntbæcobftacula, quæà ledlione uerbi Dei areenr, reddentep le* ftionem uel aufcultationem uerbi Dei falubrem atep ffugiferam. Dent nuit

DK EXPOSIT. VERBI DEI hominibus ,indc potifsimum poffumus colligere,quod loques fef'' uis fuis, genere dicendi ufus eft maxime uulgari ipfîs etiam idiotie confueto. Netp alio dicendi genere ufilegunturprophets amp;nbsp;apo^ ftoli ferui Dei fummæ amp;nbsp;xternx fapientix interprètes : utin oinni fcriptorumturbanoninueniasullos qui fimpticiori magis^ per« fpicuo ftilo prxcellant. Creberrime utunturfententrjs generalibuS amp;uulgaribus,fimilibus,paraboliSjCoIlatiQnibus,fifl:is narration^ bus.exemplis amp;nbsp;id genus alqs formis.quibus uulgarem fenfum ho Difficultas minis nihil magis moiiet 8i clarius docer. Oboritur, fateor, aliquJ fcriçtura, infcripturiscaligoexidiomate fchematifmis amp;nbsp;infolentia lingua^ rum. Verum ei difficultatifacile mederipoteritftudium,diligent tia, fides peritiainterpretum . lam amp;nbsp;Petrus apoftolus dicitin Paulinis epiftolis quxdam effe difiiciiia intelledu. Sed mox addit, qux indodi parumcp integri aut firmi detorquent, ficut 8C cxteni fcripturas.ad fuam ipforum perniciem. Vnde colligimus indodis imperitis parum exercitatis amp;nbsp;malignis autcorruptis ingenqs.non ftudiofis 8i piis ledoribus autaufcultatoribus difficilem elfe icriptu ram aut obfcuram.Proinde cum Paulus quotp dicit, Si adhuc uela^' turn eft euangelium noftrum,in his qui pereunt uelatum eft.in quh bus deus huius fxculi excxcauit fenfus incredulorum, ne illucefce ret illis lumen euangelii glorix Chrifti. qui eft imago Dei:culpant obfcuritatis non in ipfum Dei uerbum.fed in auditores parum ido« neos retorquet. Curemus ita^ quiCunt^ uerbum Dei rede intelli« gere cupimus, ne fathanas animos noftros occuper amp;nbsp;oculos prx/ ftringat. Nam 8i faluator nofter dixit in euangelio, Hxeeft con/ demnatio,quodlux uenit in mundum,6^ homines dilexerunt ma/ gis tenebrasquam lucem. Alioquilegimus fandos Dei prophetaS âfapoftolos uerbum Dei fiue fcripturas appellafie nontenebras, obfcuritatem aut caliginem,fed iubar quoddam atçp lucernam.Lu* cerna,inquit Dauid.pedibus meis uerbum tuum, amp;nbsp;lumen femitis meis.Etquid quxfo manifeftius eft,quam quod in rebus dubijs SC obfcuris illuftrandis, nemo relegat ad caliginofa amp;nbsp;incerta^Incerta dubia 8l obfcura dedarantur, per certiorafirmiora amp;nbsp;dariora. At quotiesin fidei negotqs quxftio aut contrauerfia incidit.an non o/ mnes confentiunt fcripturis illam dirimi diffoluii^ oportere^ Proin de necefiie eftfcripturas elfe daras difertas certifsimasfp.

Pquot; erlum nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam uero clara fit fcriptura amp;nbsp;uerbum Dei apertum.non

Vettxpofi^ tarnen refpuitexpofitionem religiofam feu piamdmdexpofitiofan tionem re« daaddituerboDeiornamentü,SCprofertinauditorepio frudum multiplicem, Quoniam autem multi negantfcripturas efleexpo/ nendas,

s ER MO III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

Rendas, oftendam exemplis irrefragabilibusomnino exponen das cfre.Na(n Deus ipfe legis uerba prolata in monte Siiia ad totä Ifrae lisecdelîâ feriptatp in duas tabulas, tn ult is eolloquijs per 40. dies ££ annos babitiscum Mofe, exponitecdelix per Mofen.qui nobis Deuteronomium SC alios quofdam iibros ceu diuinx legis Com^ mentarios reliquit. Infequbti fu nt mox prophetx qui legem Mofis interprétantes fuis temporibus locis SC hominibus applicauerunr, amp;nbsp;fermones fuos ueluti Enarrationes diuinx Legis feriptos relique runtpofteris. In Nehemiacap.S legimusin hxc uerba.Attulitfa# cerdosEfdralegem,librü Mofis,amp;ftetitfuperturriculam ligneam, Solenms nimirum in facracathedra,EtaperuitEfdralibrum coram ecdefta txpoßtio exuiris amp;nbsp;mulieribus,6lt; quicun^ intelligentes crant,EtLeuitx fta Herti Dei. bant cum co. Ipfe uero legit ex libro amp;nbsp;Leuitacdocebantpopulum inIege:Si:populus erat in ftattonefua.Etlegeruntin libro legisDei Iuculeater,explicantesfenfum,8Cerudientcsinterlegendum. Hxc Nchemias. Obferuatefratresquod legitimise fandliecdefix Dei miniftriuerbum Dei non tantum legeruntfedexpofuerunt etiam.

Hunc ritumlegcdi explicandifcripturas uel uerbum Dei nee ab^ rogauit netp neglexit, cum in carnem uenilfet dominus nofter te^ fus Chriftus.att^ iä uerus propheta SC dodtor cœleftis, adeotp noui teftaraenti aut Chriftianx ccclelix dodlor inftrueret fuü populü.Na zarethi enim fy nagogam ingreiTus furrexit ut legeret: SC traditus eft illi liber Ifaix prophetx.Explicuitautem librum, Se legit locü quen dam infîgnem ex cap. 61.Deinde complicuitlibrum,miniftro reddi dit.Se quod prxlegerat expofuit, demonftrans uaticinium iam eife in ipfo completum. Prxterea cum refurrexilfetexmortuts.comiz tem feiungitduobus difeipulis Emaum euntibu$,cum quibus con tulituaria;tandem uero exorfus à Mofe amp;nbsp;omnibus prophetis, in^ terpretabatur illis in omnibus fcripturis,qux de ipfo erant.Hoc do* mini exemplum imitati apoftoli fieipli uerbum Dei expofuerunt, Nam Petrus Pfalmum 16 interpretatur de Chriftorefurgéte ex mor tuis,in Adds apoftolorum cap.i. Sed SC Philippus principi Aethyo pico Ifaix uaticinium luculenta interpretatione aperit, SC ea ipfum adfidem Chrifti ecclefixtp confortium adducit. Pauli fadla SC fcrtlt; pta nec legit nec uidit, quifquis negauerit Paulum ubiq; facras inz terpreari fcripturas.His dilucide SC folidefatis,opinor, demonftraz Qjtid ui uerbum Dei elfe exponendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rant t]tâ

Qui uero expofitionifcripturarum reclamant SC nolunt mink/cripiur« ftrosuerbiacecclefiarum publice 8e folcnniter enarrare faipturas exponino# casep applicacelocis,tcmporibus,rcbus SC perfonis,aliud quam pie {«nt.

tatem quærunt.Viuuntifti aliur quàm deccat pios uiros. LoquuH^ tur impia indecora amp;nbsp;abfurda.Defîgnant fcclera ôC flagiüa. quidem cupiunt facere impuneataq; fublatam uolunt ûripturarum exponiionem. Sienim quis uerba duntaxatfcripturx légat,necap^ plicet rebus,locis,tempotibus perfonis,non admodutn ipforum impictati 8(. fceleratx uitx contradixifTc uidecur. Proinde cum cU* mant è medioauferri oportere condones 8C expolîtiones fcripturaf rum.fcripturas pure 8C fineaddidone legendas elfe, non aliud uo/ lune,quàm abqcere lêgem Dei, difeiplinam 8i correptioné omnci» calcare,ac peccareimpune. Quos tarnen fuo temporeiuftus do^ . minus puniet tantograuius, quanto audacius infurgunt contri Deum.

Kon/«nf Cauendum erit intérim omnibus ecclefia'rum miniftris ne ud forrumpen hic affeélui tantillum indulgeant,uelfcripcuras fantas interpréta^ dlt;e feriptu do corrompant, hoc modo ecclefîxfua hgmenta, non uerbuni ra peregri Dei.proponant, Talcquidpiam uidenturdefignaiTe ueteris quon^ nisexpofis datnpopulidoôlorcsquosapudEzechiclem aceufans dominus di tionibut, cit, An leue uobis eft quod pafeua bona depafeitis, nih refîduxpa^ feuorum ueftrorum pedibus ucftris conculcetis, amp;nbsp;bibentes limpi* diores aquas,relîduas pedibus ueftris conturbetis'ï Etoues meçcon cukatum pedibus depafeunt 8( conturbatum pedibus uellris bibiitgt; Grande hoc eh flagitium quod dominus pro luftitia fua punit gra/ uifsime.Curandum ita^ interpretibus fanâis ôi fîdis Chrifti eccle^ fïarumc^ miniftris ut faipturas intégras rctineamus,amp; uerbum Dd purumtradamus populo Chrifti.illuftratum inquam non corrti^ ptum aut obfcutarum ineptis détords, ôi non natiuis noftris expo* Îîtionibus.

Serîpturne Ac locus quidem Sf tetnpus poftulant utmodo nonnihil dieu fanda non mus C. V. de interpretandis feripturis fandlis, uel de exponendo funt expo^ uerbo Dei. Vbi non commemorabo quicquam delinguis lingua* nendtt inge rumcß peritia.aut debonisartibus.bono interpreti neceiTariis.fedgt nio huma^ ncralia duntaxat perftringam.Imprimis uero feiendum eftquçdam M, in feripturis uel uerbo Deitam clareproponi, ur necindigeantex^ pofitione nec recipiantullamenarrationem. Qux fi quis pergat fuis illuftrare interpretationibus, nihilo prudentius facere uideatur quamßquis conetur facibus.auttxdis exorientem iuuare folem, quo orbi clariusillucefcat.Qux autem itapofîtafuntutnoftram poftulentexpoßtionem, nonpronoftrianimiarbitrio funt inter/ pretâda,fed pro eiusingenio 8i fenfu qui feripturas reuelauit. Nam ^.Petrus, Omnis prophetica feriptura, inquit, non eftpriuatxin* terpreta*

ttrpretatîonis.Non enim uoluntatehominis allata eft olim prophe lia:fedà fpiritu fanAo impulfijocuti funtfanéli Dei homines.Pro tndefenrusuerbiDeigenuinusexipfts eftpetcdus fcripturis.nöini ferédus ex noftroarbitrio in fcripturas.Simul aût Canones aliquot obferuâdi funt, quos per fequétia paucis perftringctes proferemus.

Principioeü apoftolusPaulusuelitprophetiâ refpondere analo Expofitia giæfeiiproportionifidei: ficutlegisad Rom.1X.amp;; idem in pofte^ fcripturit rtore ad Corinth.dicat. Cum habeamus eundem fpiritu fidei.iuxta «on adutr^ iHud quod fcriptum eft,Credidi,8C ideo locutus fum ; amp;nbsp;nos credi.' fetur fidci mus quapropter Siloquimur.catholicü fit nihil adferrein expofitio arikulu, ‘ nibusnoftris.aut nihil recipere quod alijadduxerintcotra receptos fideiarticulos infymboloapoftolorû Sialijs uetuftifsimisfymbo-' lis cöprehenfos.Nam pro ueritatepoffumus aliquid.ait apoftolus, contra ueritate nihil poflumus.Legentes ergo in euang IoannisiU lud dominidiéfü,Pater maiormeeft.cogitabimus articulis fideico trariû efteinsequalitate conftituereautadmitterein diuinitatepatris amp;nbsp;filii,8C proinde aliud fcnfifte domiiiü quäipfa uerba prima pro» tinus frontefignificareuideätur. Rurfus cum in apoftolo legimus, Impofsibileeftut qui femel fuerintilluminati, fi prolabäturdenuo reparenturper pccnitentiäzne credamuslapfis negandam eftcptrni tfcntiä.Fidesenim catholica credit omni loco, omni tépore, quoad in his terris uiuimus, amp;nbsp;omnibus hominibus ad dominü connergt;' fis promiffam eife omniü deliiftoni ueniam .Ita cum audimus domi num accepifte pané de pane dixiiTe,Hoc eft corpus meum.reuoz cemus in memoria articulos fidei.tribuentes domino noftro uerum 8C humanü corpus quod afcendit in eerlos, fedet ad dexterä patris, indeuenturüiudicareuiuosSimortuos.accogitemus dominü de facramento locutu, uelle ut facramentalia uerba exponamus facraz mentaliter.non transfubftantialiter.Similiter legen tes illud apofto« li.Caro Si fanguis regniDeihscreditatéconfequi no pofTunt.neex his uerbis protinus pronuciemus,fed articule fideiinhacrentes,Cre doliuius carni^ refurreéfioné.intelligamus per carné Sifanguinem affediones infirmitates.nó natura fubftantiamue carnis noftrae.

Deinde legimus dominum legis Si prophetarüfummä colligez Expofitio re ac dicere in euâgelio.Diliges dominü Deum tuum.ex toto corde «onpugnet tuo,8iintotaanimatua,8iintotamcntetua;hoceftprimü8i maz cum chari gnum mandatum.Secundum autem fimile eft huic, Diliges proxiz tatt Dei et mum tuum ficutteipfum. Inhis duobus mandatis totalex Si proz proxinti. phetxpendent. Matth.ii.Propterhacc domini uerbabeatus Aure« iittS Augufti.lib.dcDod.Chrift.j.cap.jó.Quifquisinquii.fcriptu d

ras diuinas uel quältbet earü parte intellexifTe fibi uidetur, ita ut(0 intelledu non xdibcet iftam geminam diaritatetn Dei proxim^ nondum intcllexit. Quifquis uero inde talent fententiatn duxeric/ uthuicxdibeandxcharitati fit utilis,nec tarnen hoc dixerit quodiP Ie quern legit eo loco fcnfiireprobabitur.nonpemidore fallitur,iie( omnino mentitur.HocAuguftinusfcriptum reltquit» Cauendunt ergo modis omnibus ne noflra interpretatiotendat in fubuerfîonï ' charitatis.fedliancprouehat dfomnibuscomendet. Dixit quident dominu$,Nere(bteritismalo. Cxterum fihxcuerbaetiam magi-' ftratuidi(fïaefl'econtendamus,uiolabituramp; c medio tolletur chart* tas proximi.periditantium falus.opprefforumlp defenfio.Nam la^ tr Jnes Si contumaces homines,raptores Si contumeliofi opprimée . uiduas pupillos Si pauperes,regnabitcß Si exultabit omnis iniquie tas.Porro plurib excpiis in remanifefiifsimanoarbitror efieopus. Expofitio Prxterea necefiatium eft in exponendis fcripturis Si fenfu gt/ fraetJetia uino uerbi Dei indagando, expendere, qua occafione quid dica^ . C?' c^fequé tur,quid prxcedat.quid fequatur, quo teporeaut modo, aut de qua tia item dr perfonaaliquiddidlum fir. Ex occafione, ex prxeedentibus amp;nbsp;con tunßatiat fequentibusfententiisexponunturfcre'exempla d^parabolx. Imo rxcutior. nifiquisfemperobferuetinomnibusfcripturxlociscontextum o* rationis.idlp diligentifsime, exponendo non poteritnô plurimum aiuftoaberraretramite. ObferuauitS.Paulus circunftantiam tern/ poris diindecondufitAbrahamum necpcircuncifione neque lege fuifieiuftificatum. Loci extant Koman. 4. S^Galat.cap j.KurfuS cum S Petro dicitur,Conuerte gladium tuum in uaginam.Qui gla diumfumit,giadio périt: confiderandum eft Petrum apoftoli non magiftratus gerere perfonam. De magiftratuenim legimus datum eigladium ad uindidtam. ProIixumauteefTet nedum laboriofum plura de fingulis coaceruare exempla.

Expofitio His lain accedit Si alia ratio interpretandi uerbum Dei, collatio uerbiDei uidelicetlocorum uelfimilium ueldifsimilium,Sé quod obfeurio/ fiatpereol resperclariores,itempauciorcsperpluresfuntexponendi.ErgocS latione loy dominus dicit,Patermaiormeeft,cogitandum eft quodalibi idem torum, dicit, Egoamp;paterunumfumus. Cumlp lacobus apoftolus dicit operibus Si Abrahamumamp; nos iuftificari, pluresexfandlo Paulo loci.Iuiic Cuntopponendt.Probauithancinterpretandi rationë Pe^ trus apoftolus dicens,Habemus firmtorem fermonem prophericu» cui dum attcnditis,ceu lucernx in obfeuro loco, retfie facitis, doneC dies illuccfcat Séluciferexoriaturin cordib.ueftris. Vetuftus fcriptor Tertullianus author eft hxreticos, no uiros orthodoxos, quxdâ ex fcriptu*

s ERM o III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

fctipturisadfuamfententiamdecerpere.accætcra nonintueri. Ia paucula fibi deligereteftimonia.quibus omnino credi portaient,re» clamante interim tota fcriptura.cum oporteat fccundum plura intd ligi pauciora.

Hisomnibusaddimusiam omnium ertïcadfsimum uerbü Dei Expofttia exponendi canonem.peólus Deiamp;gloriieeius amans, non fuper^ fiat ex pe^ bum,non ambitiofum,non hxre(ïbus,non prauiscorruptum affe* ßore reli^ Aibus:quodprecibu»inde(înentibusuocecfpiritum ranéium,pcr ÿofoamp;tii quem prodita SCinfpirata eftfcriptura,utpeceundem ctiam explice oratiomb, turadgloriamDei ^ fïdelium incolumitatem, Ardeat interpretis animus Audio prouehendi uirtutes,8(odio omnium rcelerum.ea^ opprimendi.Neadmittathuiufmodi interpretis pe^us in eórtlium fophirtam diabolum,qui fenfutn uerbi Dei,nunc quo^,(ïcuti olim inparadifo,corrumpat.Neaudiat humanamfapientiädiredle fpi» ritut Oei contradicentem, Hzcfïfecerirbonus amp;nbsp;fïdelis interpres uerbi Dei,etiam(ïalieubi non attigerit(quoddictrolet)aeu occultio rem fcripturaefenfum,error tarnen ille nee damnandus erit nee per* niciofus iudicabitur. Et quifquis occultiorem Sf magis proprium fcripturz fenfum protulerit, imperfedliorc tarnen illius fenfum nö damnabit : quemadmodum SC bic imperfedioris uidelicet fenfus author, magisproprium nonreqcietifedagnofcens recipiet cum gratiarum adione.

Irta diximus hueufep defenfu expofitione uerbi Dei: quod ut £pifog«r, hominibus reuelauit Deus ita illud omnino uultintelIigi.Vnde nö eft quod quifquam defperet de genuine fenfu fcripturae,propter ali quotdifficultates,artequendo. Admittitpiam amp;religiofam interz pretationem feriptura. Verbum Dei régula eft uitaeomnium homi num fif temporum.Omnibus ergo temporibus SC omnibus homi nibusinterpretando applicandum eft. Nam ipfeetiamDeus nofter legem quam in monte Sina tulerat aut promulgarar.multisper Mo fen expofuit,populo^ fuo aptauit.Prçterea célébré fuit uetuftis pro phetis Si legem Dei populo praelegere,amp; explicandoaptare. Expo fuitferipturas ipfequoep dominus nofterlefus Chriftus. Expofue« runt eaidem Si Aportoli.Exponendum eftitaep uerbum Dei: quod qui exponi nolunt,uolunt utilt;^ peccare impune.Cxterum quia ex» polîttonem recipit fcriptura,nô quamlibet recipit : humanam enim repellit.Sicut enim feriptura reuelata eft ex fpiritu Dei,ita per eundc ipfam explanareeoHcnit.Suntitatp Canones aliquotpic exponen diuerbum Deiexipfouerbo Dei:nempene expofitiofidei articuz lis contradieat,aut cum charitate Dei Si proximi pugnet:red ut cirgt;

DB riD B V BR A cumfpeóla fît,petita ex prxcedentibus fi^confequentibus diligenter penfitatis omnibus circunftantqs.locorum^ collatione. In primis aût neceffccfl; pedus interpretis piüfit.uirtutes plâtatas uitiat]^ extirlt; para modis omnibus uelit,deniq; quod iuges fundat ad dominuin preces.ucis animos noftros illuminetquo glorifîcetur nomcdeiin omnib.Ipfius eilem gloria honor et regnü,in ferula feculorü, Amé.

T)efideutTit,undeoriatur,tiuolt;lfitcrrtaptrfuafiomtntis,o-'mi nitatur Deo O' uerbo ««t. SERMO HIJ,

O C VI fermoneproximofanam uerbi Deiexpofi' N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionem nihil difcrepare à régula fidei uerç à dileiflio

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne Dei 8f proximi.Eftenimadulterinusîcripturæ fen

fus proculdubio.quicum fide pugnat Sf gemina dile' étione. Proinde confequens eft ut iam etiam dicamus aliquid défi' de uera, 8f de dilcdlione Dei att^ proximi.ne quid hic defideretur à quoquam.Principio autem Deo iuuante Si ueftris intercedentibus precibus difieram de fide uera.

Fidtt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vocabulum fidei patet in fermonibus hominiï latifsime. Accipi

(urcnim proreligioneSfcultura qualibet.Namdicimus fides Chii ftiana.fi'des ludaica,fides Turcica Deinde fumitur fides pro opinio neconccptaexrelationealiqua.ueluucum audinms nobis recitari aliquid exlndianis aut Aethiopicis Iiiftorqs,dicimusq! il la nos cre* dcre,in qux tarnen non collocamus ullam fi'duciam,aut ex quibus nihilomnino fperamus utilitatis. Hac fignificatione ait S.IacobuS diabolumcredereamp; contremifcere, Poftremoufurpatur fides pro certa amp;nbsp;indubitata in Deum uerbum eius fiducia. Apud Hebrx' OS fides nomen habet à ueritatecertitudine amp;confiantia.Laiinisdi citurFidesquodfi'atquoddicitur.Vndeille.Interrogo teutrum cre das'^Dic s,Credo,Fac quod dicis.Sl fides eft.Proinde in argumeii' to nofiro fides eft indubitata amp;nbsp;perfuafifsima fiducia.

Ptfimiott nbsp;nbsp;Hxc fides qux perfuafifsima ac indubitata eft perfuafio aut fidu

^dei, eistac in Deum amp;nbsp;uerbum eius tendit, uariedefcribitur à purioris not« theologis. S.Paulus,Fides,ait,eftfubftantiarerum fperanda' rum, argumentum non apparentium.Subftantia fiuehypoftafisba fis feu fulcrum eft firmifsimum illud quod nos fuftinet,amp; cui nos tutoinnitimuratqtincumbimus.Res fperandæfuntrescœleftes ft ternxacinuifibiles. Dicititatp Paulus, Fides eft immotafubfiftenf SC certifsima fiducia rerum à Deo promiffarum, uita? æternæ uide' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licet Sc omnium bonorum. Cxterum ipfe Paulus expofitionem eo

tum quæ attulerat proferens fubnc^ii, fides eft argumentum non apparentium. Argumentum uel elenchusefteuidens demonftra^ lio.qua euincimus manifeftifsime quod alioqui dubium effet,ut in eo quemfumpfimuserudiendum.nullafuperfitdubitatio. lam uelt; ro myfteria Dei prodita oraculis Dci in fe fiue in natura fua cerni non pofîuntoculiseorporeis,undeappellanturnonapparentia.Fi des aüt ilia mente ilium inata corde apprehendit, utifuntpropoftta Dei uerbo Iccirco fides eft.iuxta finitioncPauli.euidentifsima men tis uifio amp;nbsp;certifsima cordis cöprehenfio rerü inuifibiliü, id eft «eter* natû Dei inquam amp;nbsp;eorü omnium quæ nobis de rebus diuinis pro ponituerbofuo.AdbancPaulinam definitioncrefpexeruntquifia dem fiefinierunt, Fides eft rerum diuinaruperfuafio.quarum cog^ tationi ita incumbere debemus,propter oraculorum fidem, ut non minus eacernere animo credamus.quam oculis res fenfu perceptas amp;afpeftabileslt;€rnimus. Abhaefinitionenon multum diferepat hxc uiri cuiufdam pii 8lt; doifli definitio.Fides eft firma animi perz fuafio,qua nobifeum ftatuimus tarn certam eflieDei ueritatem, ut non poftit non prxftare quod fe faâurüfanâofuo uerbo recepiu Item,Fides eft firma confcientiac certitudo quç Chriftü ampleâitur, qualis nobis per euangelium offertur»Eft alius quidam qui ad eun dem fere'modum fidem ftc defcribat,Fides eftdonü diuinitusinfuz fum menti hominis,qua citra ullam hxfitantiam credit efle uerifsiz ma.quxcunrp nobis Deus perutriufcjtefiamenii uolumina tradiz dit atlt;5 promifit.Fidem ergo extendit idem ille ad tria tempora, ad ptæteritum.præfens amp;nbsp;futurumiuidçlicet credendum docens munz dum à Deo conditum.amp; quicquid fuperioribus feculis geftum nar tantdiuinæ literarâtem Chrifiü pro nobis mortuü, unicam falutcm effe credentiu: deinde ab eodem Deo amp;nbsp;hodie mundü ecclefiamlp gnbernarj,8i credentes in Clirifto faluari-.poftremo euenturum cer tifsime turn impies quae minätur,tü pqs quae pollicïtur facrac literae.

Ex iftis ergo omnibus diligenter expenfis fide fecundii fcripturas Defaipth ita poflumus deferibere,Fides eft donü dei,homini calitus infufum utra jjdeJ, quo edoifius indubitata perfuafione in De5 uerbu eius innititur, pet quod à Deo in Clirifto uita omne^bonü gratis promittitur,oz mnisep ueritas credendaexponitur.Quâdefcriptionëfideicôfequc tibusexplicabimus,deoiuuâte,per partes,addii6tisfcpfcripturarülo« cisipfam SfeöfirmabimuS amp;illuftrabinius. Vos quod feciftis hafte nus,diligentes auditores efte, iniç animis ueftris fedulo orate.

Principio caufa 8lt;origo fidei deducitur non ex homine ullé uel Orîgo O iillishoraitimnuiribus,fedexipfoDeo,quiperfpirituinS,infundii taujif

in corda noftra Hdem.Dominus cnim in cuangelio dixit,Nemo nit ad me nifi pater meus traxeriteum. Et iterum, Caro amp;nbsp;fanguÜ (ait dominus ad Petrum uerafîdeagnofcentem Chriftum) nonrc^ uelauit tibi.fed pater meus qui in cœlis eft.Quo alludens etiam aplt;* ßolus. Non idonci fumus, ait, ex nobis ipfîs cogitare quicquan)« tanquam ex nobis ip (is* fed omnis idoneitas noftra ex Deo eft. amp;nbsp;iterum, Vobis donatum eft pro Chrifto,non Colum ut in eum crcdi tis.uerumetiam ut pro illo patiamini.Fidem ergo infunditcordibui noftris Deus,qui eft Cons 8C origo bonorum omnium.

Dei pldMM den da fide non uti abfoluta potentia aut miraculo, fed medio turßdtt, dine congruohominibus:quâuis etiam fine illo medio fidem do^ narepofsit,quibusquandoôCquomodouult.Ordineuero ab ipfo rerum exordio hoc ufus legitur dominus, Quos erudire amp;nbsp;fide do^ nare ftatuit,ijs mittitdodlores.quiuerbo Deiueram fidem tradanu Non quodin hominumpoteftatearbitrioaut minifterio fitdareü' dem,autquod externS uerbumabhomineannuciatum per feadr uehat fidem:feduox hominis amp;nbsp;uerbum Dei annunciatum erudii homines qux fit uera Edes, quidue credendü uelit prxeipiat!]; De^ usditc uero folus demiftb in corda S^ menteshominumCpiritu fa» dlo,aperit corda,impellit mentes , efticitip ut toto corde credamu^ quodexeiufdem uerbo 8C eruditionecredendumefteintelieximuS* Potuiifet dominus Cornelio centurion! apud Cxfaream Stratoni$ citra prxdicationem cœlitus df mirabiliterconfcrre Edem ih Chri^ ftum,fed remittit ipfum per angelum ad prxdicationem S. Petri. Rc dum is prxdicaret,operaturDeus in animo Cornelq per fpirituni ranlt;fium,ut crederet prxdicationi.Certe S.Paulus, Qiiomodo cre^ dent ei,ait,dequo nihil audierunKQuomodo audientabfcpprzdP cante^Quomodo autemprxdicabunt nifî fuerintmifsiÆrgo fide( ex auditu eft;auditus autem per ucrbumDei.ldemtamen alio loco, ' (^is eft Paulus, ait, quis Apollos, nifi miniftri perquos credidiftiJ» Si ut cuiep dominus deditlt;Ego plantaui, Apollos rigauit, fed DeuS deditincrementum.Itacß non qui plantat eftaliquid,net^ qui rigar, fed quiincrementum dat Deus.Congruuntcum hac S.Petri Si S' Pauli dodrina qux Auguftinus fcribit in Prxfationead lib.de Do^ Arina Chriftiana,dicens,(^uod ab hominedifeendum eft, quiCquc fine fupercilio ab homine diCcauNeep tentemus eum cui credimuS, ne^ decepti nolimusire ad ecclefias audiendum aut ex libris difeen dum,8lt; expeAemus rapiin tertium ccclum.Caueamus tales tenta* tiones rupcrbiCsimas,magis^ cogitemus ipfum Paulum apoftoló, liert t

licet diuina cœlefti uocatione proftratum amp;nbsp;tnftruélum, ad hoz mincm tamcn mifTutn «(Te : Comelium quamiüs orationes «us audifTct Deus, Petro tarnen traditum imbuendum, per quem non foluin factamenta perciperet, fed etiam quid credendum quid fpelt; randum quid diligendum eifet audirettqux tarnen omnia poterant per angelum fieri, dfcJdem quoq; in epiftola ad Circenfcs ait, Con uerßonem operatur ille amp;nbsp;eflricit qui per miniftros fuos raü fignis cxtrinfecus admonet,rebus autem ipils per feipfum intrinfecus do* cetitem Traäatu in Ioan.26.Quid faciunt homines,inquit,forinz fecusannunciantes^ Quid facio ego modo cum loquor^Strepitum uerborum ingero auribus ueflxis : nifi ergo reuelet ille qui intus eft, quid dico aut quid loquor^Exterior cultor arboris.interior eft creaz tor Sfc.Hxc ille.

Quemadmodum uero dominus pofcit ut uerbofuocredamus. OranJum Nam et propheta clamac 8C dicit,Hodie fi uocem eius audiericis,no pro ue^ liteobdurarecordaueftra; itaomninoà nobis omnibus auditor!* rafidc^ bus uerbi ipfius ft^gitat ne fimus orando fegnes. Nam audictes uer bum Dei orare debemus pro dono h'dei, ut dominus aperiat corda noftra,conuertat animas noßras,duritiam mentis frangat atqj con* tttndac,fîdem(^datam adaugeat.Exemplahuiufmodiorationis pin rimafuntin facris literis. Cum in euangelioadquendam diceret dominus,Potes ne credereïomnia pofsibilia credenti,Refpondit il* le,Credo domine,fuccurrc inaedulitati mex.Et apoftoli clamantes ad dominum, dicunt, Adaugc nobis domine fîdem, S ed Si oratio hxcqua poßulamus nobis infundi fidem, ex gratia Si dono Dei eft,non ex noftraiuftitia qux coram Deo nulla eft. Relinquitur er* go ccttifsimum SL indubitatum quod Edes uera merum Dei do* num cft,id quod coclitus confertur animis noftris per fpiritum fan* Aum,proponitur autem uerbo ueritatis per doftores à deo miffos, orationibusl^indefefsisSi ardentibusimpetratur. Vnde difcimus frequenter Si diligenter effe nobis audiendum uerbum Dei Si oran dum fine intermifsione,quo fidem ueram à deo confequamur.

Quod autem fides ilia calitusinfufa Si ex uerbo ueritatis perce FiJtstJl pta mentem hominis imbuat indubitata perfuafione, id eft, quod mentir in* ea quae ex uerbo Dei credimus,firmifsiroe Si citra omnem ambigui dubitatt otem Si dubitationem credimus,certi ita habere prorfus rem, ut ha ptrfuafir, bete credit fides,oftendemus exemplo fidei Abrahx,quam his uer* bis defcribit Paulus ad Romanos cap.4.Äbraham prater fpem fub fpe credidit ; ac non infirmatus fide baud confiderauit fuum ipfius corpus iamemortuum.cum ccntü fere annos natus eflet,necemor*

luam uuluam Sarx.uerum ad promifsionem Dei noti hxiïtabatob incredulitatcm.fed robuftus fadlus eftfi'de, tribuens gloriamDfO» ’ certa perfuafione concepta.quod is qui promirerat.idem potens fét prxftare. Obfrruand« funcautem notac in uerbis apoftolt

• quæ nobis approbantßdem credentisaiiimum S^cor imbuere ta perfuafione, adeotp fidem effe confciam indubitatam rerum cre^ ditarum fïduciamud eft, Hdem ucram non tantum uolitare in ani^ mohominis inftabilem,fedaltifsimeamp;xis radicibusin Cliriftoli^ rere in illuminato corde. Principio Abraham, ait apoftolus, prxut fpem fub fpe credidit:id eft,ibi ftrma fpefuit, ubi tarnen, rebus hu^ lus fæculi more expenfis, nihil eratfperandum . Eftautemfpesfïr^ tnifsima Si indubitata expedlatio earum rerum quas credimus ; ul uideamusapoftolumfiidem ilhiftraffeperfpem, äf fpci certitudinf cxpofuifTe fîdei fîrmitatem, Deinde fubdit,, Abraham non eft in^ fîrmatus fide, neep ad promilsionem Dei hxfîtaint ob increduliti* Kttfitatio tem,fedrobuftusb(fluseftfîde. Duplex qutdem efthxßtatioinho dufltx, minibus.Vna qux tentationibus aduerfts fuperata uergit in defpe^ rationem promifsionescpDcicontemnit.Taliscrat hxfitatioinde^ cem illis exploratoribus terrz faniRz, quorum mcntio fît Numeri ij. 8^ 14. cap. Altera potius fîdei imbecillitas eft,qux Si ipfa ten/ tatur, utiam non commemorem quod nobisomnibutdiftidentia quxdam original! labe eft ingenita, qnodtp mens hominis nun/ quam ita illuminata Si ftabiliaefti quin nebulx ignorantix dubita tionisep oboriantur: exterum non fuccumbit fades tentation!, neq/ immergituraut inhxrethxfitationi, fedapprehenfouerboueritatif promiftb eluófatur Si rurfus confi'rmatur, Ita legimus ad promifsiO nem diuinam Abrahx animum fubqfTe, Nurn centenatio tibi na/ feetur filius./Hxc erat infîrmitas ilia Si hxfitatio aut imbecillitas fi/ dei.Atquihicapoftolus uincentem Si nonfuccumbentem AbralK fldem celebrans, fîmuletiam nos doccns qualis efte debeat uera filt; des,firma nimirum Si certifsima perfuafio, dicit, Abraham non i» fîrmatus fide, non confiderauit corpus fuum iam emortuum, cuiA £rrc centum effetannos natus, nee emortuam iiuluam Sarx.En fu* bijt quidem animum Abrahx,Num centenario nafeetur ftlius^Cx terum non infîrmatus eft fide. Fides Abrahx ob iftam tentationeni non incipiebat languefcere. Non enim conftderauit ea qiixin ipfo erant infirma Si parum diuinx promifsioni congrua. Quid ergof Ad promifsionem Dei non hxftrabat ob incredulitatem. Id eft Io/ cum non cedebat tentant! incredulitati.non dijudicabat Si anxie in qujrlt;bat,quod diffidctes folcnt. Nam propofita animo fuo diuma promifsionCt.

promifsione.ti tnquam immoteinhæfît,hx(îotionlt; Si dijudicatio neomniexcufTi.Näü'dcs ininiinefpclt;flatimbecillicatc miffriade^ feftutntp homini propriü,fed innititur diuinx uirtuti. Sic inquain Abrabârobuftusfaftuseftfide, idcftinualuitamp; fuperiorin tentaz tione euafit. Opponitur enim ilh fuperiori.Nö infïrmatus feu dcbi iiutuseft Hde.Sequitur in apoftolo, Abrahâ tribuit gloriS Dco,nimt rücredcs deü bene uelle hominibus,ueracé cfle ac omnipotente. Tri buitenitn Deo gloria qui proprietäres Dei, Deo tribuit, qui uerbo fcupromitïioniDeinoncötradicit Namloan,apoft.ait,Qut non credit Deo,mendacë facit Deü.Crediditergo Abraham Deo 8i ere dendo tribuit gloria Deo.Sequiturenim in uerbisapoft. Pauli, Cer ta perfuafioneconcepta, quod is qui promiferat idem potés effet 8C. prxüare.Scripfit Paulus Grxce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idquod périodeeft aefî

tu dicascertifîcatus.Nam»M(/Df«/t(u (ignificat plena facio fi’dem.Vn de v?ix^«7i)Xacertafîdes,qux fîtargumentisautreipfa exhibita. Et uocantquod nosdicimuscerrifïcationc,cum nobisre(

fie perl'uafa fedet animo ut nihil ampliusaddubitemus. Ergo fide* Abrahamücertifîcauit Sfindubita ta perfuafione imbuit,uiiam non dubitaret Deum polfe prxftare quod promiferat ; fide ergo immo/ tus inhxfit promifsioni Dei, cerius fe alfecuturû quod promiferat. dominus. Ceriifsimum ergo 8i uerbis apoftolidemonftratum efl; fîdem ueram effe indubitaiâ perfuafione in animo credentis omniz no rem fie habere ficuti creditur (îcuti habere dicituraperto Dei uerbo.Vndeetiamdifcimus fidem non efleuagam Sitemerariam Fjjfitwg confidentiâ hominis,qui credatremquamhbct grandem Sf impoG (ftJii rfog fibilem.Fidesenimregituramp;aftringituruerboDei, amp;uerbo qui« ^«dmlitet, dem Dei rite atep legitime intellefto.Pius ergo 8C fidelis non quidz libet colligit ex omnipotentia Dei, quafi quidlibet faciat Deus quia poteft omnia, aut fides quidlibet credat, quia feriptum eft. Omnia pofsibilia funtcredenti Nam piusideocredit, quiaquodcredit ita uerbo Dei propofîtum amp;nbsp;illuftratum eft ficuticredit Prxterea cutn dominus in euangeliodicit. Omnia poffibilia funt credenti, non abfolute quidem id nobis intelligendum eft, fed coniuniffum cutn uerbo ôi cum uoluntategloriaq; Dei 8( cum animarum noftrarum falute. Omniaenim qux uerbo fuopromifitSf omnia qux nuit Deus, omnia denicpqux faciuntad Dei gloria animarütp noftrarû falutëpofsibilia funtcredëti EteadecaufaaperteS^ difertedixit az poft.Qviç promifit Deus eade 8f poteft prxftare Qiix enim nô pro niifit,8( quac nôfunt uolfitatis diuinx, aui qux pugnât en uolütate Si cû expreifo uerbo Dei,nô poteftdeuSjnô quod nô porfit omnia,

fed quod nolit omnia. PoiTet Deus ex lapidibus panem facere, fed ideo non credendum eft lapides effe panem, nequc ideo panis funi* quia Deus poteft omnia. Id quodredius plenius intelligemu^t ubi pauld poftoftenderimus fidem ueram non oberrare SC uagani fluduare.fed Deo SC uerbo eius inhxrere 8C inniti pertinacifsime. { Cxemfla nbsp;nbsp;nbsp;Interea uero quia ex Pauli teftimonio SC exemple Abrahx often j

inJu^ dimus fidem efte fubftantiam 8C indubitatam cordis perfuaftoneni» ( UMltff nbsp;nbsp;si. multi contendant hominem non efte certum fux falutis, aliquot y

exempla ex euangelio fubqciam.ex quibus certo deprehendatur • demfîrmifsimâ eftehYpoftaftn.obfirmatain^ de Deo SC falute nolt; ftrafententiam.Et principio quidem Centurio ille euangelicus fit' mifsimam conceperat fpem fore uc feruulus eius curaretur à domU no.Intellexeratcnim quam ampla SC magnihea polliceretur credeQ tibus. Colligcbatitem exoperibus Chrifti non difficile ipfi fore fa'' nitatirefticuereferuulum.Acceditia^dominum,acinteralia,Non eft,inquit, quod tedium meum fubeas, imd tantum die uerbum 8i fanabiturfamulus meus. Teftificanturhxcuerba certam in Centu rionis animo SC corde perfuafionem fiiiffe certifsimx falutis,quant SCcollationequadam iicilluftrat SCplenius exprimit,Sum enini * homoalteriuspotcftatifubditus,SCh3beofubme milites, SC dicO C huicuade,SCuadit:SCaIteriueni,SCuenit;SCferuomeo amp;c hoc, St î facit.Hancanimi certificationem cum ex uerbisû'deplenifsimis pet ■ uidiifetdominus,clamatfe tantam fidem non reperifte in uniuerfo * Ifraele.Idem célébrât in euangelio fidem mulieris profluuio fan* guinis mifere laborantis. At earn fidem fuift eindubitatam cordis il^ luminati perfuafîoné ex eointclligi poteft, quod apud fe ( prius ni^ Î mirum excitata operibus SC uerbis domini)ficreputat,Si tantum te* | tigeroueftimcntumeius,faluaero.Ideo^ SCperconfertamturbani i feufqtad ipfumdominiipenetrandoingeftit^Sedquidmultacon/ gero cxemptóAn nonuna CliananxxfeuSyrophocniflx mulie^ * ris fi'des declarat irrefragabiliter, fidem efte certifsimam rerum cregt; ’ ditarum perfuafionem'lNam prxterita SC quafi contempta à domi | no non fludfuatfide,fedinfequensdominum. Sciametiam audi^ | ensdominüperditisIfraeliticxdomusouibusmiifum efte, adora* i requotçpergit.Imd repulfa SC quafi notata atroci conuitio canis, pergit rurfus fe fuppiicem domino profternere,SC ab eo quod poftn labatimpetrare.'nö perfeueraftetadeopertinaciterfi fides in animo Sc corde credentis non eftet certificatio quxdam. Vnde SC dominuS ea fide permotus.clamat.O mulier magna eft fides tua,fiat tibi fîcui * uis« Confiât ergo ex his dtuinx fcripturx tefiimonijs omnibus, fidem

I» His abfolutisitideamus iamcuiinnitatur fides hominis, unde FiJetrai S, fimul elucefcatfidem non eiTe uanam 8C uagam opinionem ( ficuti inmtatur, ,tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pauld fuperiusdicereclt;rperamus)reicuiuslibct concepts in animo cr^uodfn

H tentam.Diximus ergo in defctiptione fidei.fidem tendere in Deum Hi [at fiin 1» Sc innitiuerboeius.Dcus ergo SCuerbum Dei obieflum fine fun* dament». »• damentum efthdei uerx.Firmumomnino SCimmotum litopoc«

tet cui homo tuto cetto SC indubitate inniti debet,quod falute prae* ftat.quod fcruat, quod omnem plenitudinem fufficitaut fuppedigt; 'f *' tat.Hxcenim quxritamp;pofcitfides.IUauerono funt extraDeum.

In folum ergo Deum tendit 8C innitituruera fides. Deus xtctnus d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftjfumme bonus,fapiens,iuftus,potens SC uerax. Idtj operibus 8C

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tterbofuoteftatur.ldeo inptophetisdiciturfortis Kimmotapetta,

I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atx,murus,turris,munimcntum infuperabile,tbefaurus, fons inex»

hauftus.Hic Deus «ternus poteft omnia,nouit omnia, ubicç prsc* d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fens eft.impenfe diligithomines,prouidethominibus,qui etiam 0«

igt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnia gubernat. Fides ergo cum fit fiducia de bonaDei uoluntate

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;auxilio eius in omnibus necefsitatibus de'cp uerabominis falute.

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in folum Deum tendit, nec poteft inniti ullaccreatura:, in qua non

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt ilia quxquxrit fides. Et ut D eus uerax eft Sim entiri non po*

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieft,itauerbum eius uerax eft Si neminem fallit. Verboexprimitut

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntas Siingeniu Dei. Ad uerbum ergo Dei refpicit fides,ac funs

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dat fein uerbum Dei, de quo dominus in euangelio pronuncia*

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit,Ccclum Si tetra tranfibunt,uerbum meum non prxteribit.Con

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fertur uerbum Det cum prxftantifsimis dementis. Aer Si aqua funt

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dementa fluida mftabilialp. Codum autemlicet uoluatur feu mo*

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueatur, mira tarnen Si certifsima lege mouetur, fitma'cp funt in eo

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia. Terra multo firmifsima eft Siimmobilis.Proinde fi facilius

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ifta infoliibilia folui,quam uerbum Dei,confequens eft uerbum

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei per omnia effe longe firmifsimum, immobile Si infolubile. Si

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irritum facerc poteftis fœdus meum, ait apud leremiam dominus,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod inii cum die.aut focdus quod pcpigi cum nofte,ut non fit fuo

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore ud diés udnox, iam irritum poteft eCfefadus meii quod

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pspigi cum Dauidc. Cxterum nc totus quidem mundus iunftis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimuluiribusomnibuspoteritefficere,utdiesfitcumnoxeft,aut ut

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unahotacitiusquam leges coeUdiftantjlucefcat; ergo nc apicem

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem infirmare a utinfringere,mutareautabol ere in uerboDei

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueritatecp uetbi Dei, poterit totus hie orbis cum omni fua uirtute Si

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« 5

pompï.Proinde fïdes qux innititurin rem multd fïrmifsimam n3 poterie non eife perfuafio indubicaca.Cumi^ uerbü Oei fît fielet fuel damentü.non poteft fides oberrare uaga,fit innitiin uerbü quodli^ bet. Nequit enim quxlibet opinio extra uerbum Dci.aut etiam eoH tra uerbü Det conccptaappellariuera fides. Ideoip fandus Chrifti apofîolus Paulus noluitfidem ucram uel Chriftianä ullisimpont^ »e fulcris carnalibus autopinionibus hominü.fed ueritati 8i poten tix Oei. Verba eius concludent hunc locum,Fides,inquit, ex auditu efl,auditus aüt per uerbü Oei.Per uerbü Oei ait non per uerbum ho minis.Etiterum ad Corinth.Prardicatiomca,inquit,nö eratin perlt; fuaforqshumanxfapiétiae uerbis,red in oftentationefpiritus tentix.ut fides uefîra non fit in fapiëtia liominüfedinpotëtia'Oei» Vbi etiä difcimus quofdam pr ter rationed nobis fiagitare fidëlioe eft ut credamus id quod ex uerbo Oei oftendere nequeüt, aut quod Duo/tmt uerbo Oei répugnât. Facit ad illuftrationem prxdidorü amp;nbsp;illud tapitafidei quod in defcnptione fidci compcndiO quoddam uerbi Oei amp;nbsp;fidci lierre. contextü eft; uerbi inquä quod proponit quid credamus,etfideiqu{

credit credenda Kecenfentur aüt duo capita fidei 8( uerbi. Primunt eft quod à Oeo in Chrifto uita omne bonum gratis promittitur. Deusenim qui fidei obiciflüfeu fcopus amp;nbsp;fundamcntiieft.cum fil naturafua uiuusxternus amp;bonus,ab aeterno generat ex fe fui fimi lem per omnia filiü. Iscumfiteiufdem cum patre fubftantia?,eft Sf ipfe naturaliter uita et omnebonü.Acut nobis filins fr.itribusqj fuit uitam nbsp;omne bonü cômunicarct,homincafrumpfîr,â^ cum homi

nibus uerus Deus homo conuerfatus, teftificatur DeO pattern fe Fidei uo-d perfiliO totum cum omnibus bonis transftinderein credentes, hoi ^rit in uiuificare,omni bonoadimplere amp;eofdcm ad fe transferre tandem Deeper in uitam illam beatam Ethocquidem beneficiO conftaregratis, ut Ckr^u O' laudeturin omnibus gloria gratiae fuae. Id quod credit fides ueragt; Mne bonii, Ethucquidem pertinet bona fcriptürarü pars, teftificans Deum in

Chrifto comunicarecredentibus uitam amp;nbsp;omnebonO, loannes a/ poftolus damans teftificatur,In principio crat uerbum , Si uerbum crat apud Deum.Deus erat uerbum.Et uerbü caro faólü eft,amp; lia bitauit in nobis.Etconfpeximus gloriam eius, gloriä nelut unige^ niti à patre,plenus gratia Si ueritate.Et deplenitudtne eius no.s om/ nes acccpimus,amp;c Ipfeenim dominus in euangelio loan.dicit,A/ men dico uobis, Quarcuntp paterfecerit, liarcitidem Si filiiis facit, Sicutenim pater lulcitatmortuos Si uitiificarXic Si films quosuult uiuificat. Neqjenimpater iudicatquenquäfedomneiudiciü filio dedit,utomnes honorent filiumficuthonorantpatrem.Qtu no ho norat

noratfiliû,non honorât patrem qui mifitillu.Ämen amen dico uo^ bis.quifermonë mcum audit amp;nbsp;crédit ei qui mifît me, habet uitain seternam:amp;iniudiciünöueniet,fedtranfiuitamortein uitä. Cum hiseuangelicisucrbiscongruitliaec Paulina fenientia.ln Chriilo funt omnes thefauri fapientix amp;nbsp;fcientixreconditi. Quoniam in il Io inhabitat omnis plenitudo deitatis corporaliter amp;nbsp;eftis in illo coinplcti.Qyodaütingentia hxc bénéficia Deigratis conferantur fidelibiis,uas eleólionis bis expofuit uerbis,Bcnedidlus Deus qui e* legit nos in Cbrifio antequäiacerentur fundamcta mundi,qui pr{lt; deflinauit nos ut adoptaret in filios per kfum Chrifiü in fefe, iuxta beneplacitü uoluntatis fux ut laudetur gloria gratiç fux qua cbaro» nos reddidit per dileiHü, per quehabcmus redcptione in fanguine (ius,amp;c.ltein, Omnes peccauerunt öC deftituütur gloria Dei,iuftiii canmraüt gratis per illius gratiä per redemption? qux eft in Chri* ßo.Et reliqua. Vera itatp fides credit fibi à Deo per Chriftü uitam 8C omne bonü gratis cötingerctquod priraü eft fidei caput, quod in ar ticulis fidei fpargitur latius. Secundi! uerbi Dei Si fidei caput eft FiJaurrfi quod uerbo Del omnis ueritas credéda exponitur ; SC quod uniuer credit fcri* fç narration! in fcriptura uera fides credit. Exponit enim quod fit fturisfm^ Deus.qualis fit,qux opera Dei,qux indicia,qux uoiritas,qux man Ait. data,qiix promifsiones,qux min(,dcni(^ quicquid creditu utile SC neceftariü eft,id totum exponit nobis uerbü Dei, id quod uera fides recipit.credens omnibus qux fcripta fUnt in lege SC prophetis.in e= uangelio Si apoftolorü literis. Qux uero ex bis deduci aut probart non poftunt.aut qux bis contraria funt,non credit fidelis. Eft enim de natura uerx fidei non credereillisqu; cum uerbo Dei pugnant.

Proindequi non credit fabulis 8i hominü opinionibus, is demum uere crcdii,pendet enim à folo Dei uerbo adeolp ab i plo deo unico omnis ueritatisfonte.Etmateria argumentum fi?fumma fidei tota propofita eft nobis per cöpendium in articulis fidei Cbriftianx. Dc quibusaliotcpore. Expofuihachora cbaritatiueftrx Fratres in Epifoga»’ dominohonorandidefcriptionefidei,quäutomniümentibus infi. gä.omnestp quid fides fit intelligäf,repcto, ea^ fermoncbüc cöclux do,Fides eft donü Oei,homtni coclitus infufum, quo edoftus indif bitata perruafione,in Deü uerbü eins innititur,perquodaDeoin-Chrifto uiia omnclp bonü promittitur.omnislp ueritas credcda ex» ponitur. Oremus omnes Deum patrem noftrum perunigenitum filium eins dominü noftrum lefum Chriftü,ut omnibus nobis cœ* litusueram fidem conférât, per quam ipfiim rede cognofcenttSs, tandem eiiam confequamuruitam xternam.

EMPORIS cxclufusbreuitatepratpeditus^arg“' menti præftantia,non potui fermone proximo omnia quæ de fide infiitueram dicere^abfoluere: iam ergo dii» _______Jj na afpirante gratia,fubijciam quse eiusargumentirefta re uidentur. Vos orate dominum, ut quod uoce hominis infcrtul

Nefcit fides uera ullas partes. Apoftolus enim,Vnus,inquit, do* minus,una fides, unumbaptifma.unus Deus,amp; pater omniu.Ma* net enim ab ipfo mundi exordio ad finem ufq; una amp;nbsp;eadem in mnibus eledlis Dei fides. Vnus amp;nbsp;idem eft perpetuo Deus, unuS 0* mnium bonorum fons inexhauftus. Vna beadem eft ab exordio

rerum Dei ueritas,Dei uerbo expofita hominibus. Vnum ergo idem perpetuo manet obiedumSf fundamentum fidei,Deus uerbum Dei, Vna amp;nbsp;eadem nobifcum fide crediderunt omnes ab

exordio rerum eledi,per Chriftum nobis omnia bona gratis dona ri,8C in uerbo domini omnemueritatécrcdendam exponi ; proin^ de fideles antiquorum feculorü fidem fuam in Deum amp;nbsp;uerbui« eius Temper collocarunt: ut iam proculdubio non fit nifi una fi'' des uera.

f^ariafunt nbsp;nbsp;Scio plures eas^ uarias in orbe iadf ari fides,id eft religiones.

rtligionts, enim fides Indiana,eft fides Iudaica,eft fides Mahometica, eft fide$ fed non nif Georgiana,interim tarnen non eft nifi una uera fides Chriftiana,cigt; «nduera iuscöpendiü cötineturin articulis fidei, plenitude eius in facrii ^4et, utriufi^ teftamenti literis.Scio item uarias efie fides hominum,inni tentium in res uarias credentium^ contraria ueræ fidei, fed manti interim non nifi una uera fides in Deum amp;nbsp;uerbum eius, indubiH ta return uerifsimarum certifsimarumt^ß perfuafio fiducia^,

Fides Ea fiducia fufeipit incrementum in animis fideliü, decrefeit item betfuii in^ S^deficitprorfus.Ideo^apoftoli dominum orabant.Adauge nobiJ eremétum fidem domine. Et apoftolus ubii^ imprecaturfidelibus in fcriptiS cdefeiiu, fuis fpiritus 8i fidei incrementum. Nam 6^ Dauid prior orauii* Cor mundum créa in me Deus,amp; fpiritum fandfum tuum neaufc'' ras à me.Nam uiderat à $aule,cui ipfe fucceflerat in regno,recefiiilt;To fpiritu D ci bonum,ac fubqfie animum eius fpiritu nequam,qui ip^ fum mifere diuexabat.Hucpertinetillud euangelicum. Omni ha* benti dabiturmo habenti autem auferetur quod non habet aut pro nihiloreputat,ôidabitur haben«. Ne«^ ftuftra dixit ad Petrum do* minu$i

minus,Oraui pro te Petre ne defi’dat fïdes tua.PauIusentm comme motatquofdäfuo fæculo circa fîdem fedife naufragium,aliorttm^ fidemfubutrtere.Etquorfum quarroaudimusquotidicuerbü Dei ac precamurfupplices domino, nifiquod incrementum pietatisfpe ramus ôipofcimus ne à uera fide excidamus. Gerte Paulus ad Tlief falonicenfes, Node amp;nbsp;die oramus, inquit, fedulo ut uideamus fa^-ciemueilram,amp;fuppleamus quae défunt fi'dei ueftræ. Nam amp;nbsp;pau lofuperius dixcrat.Mifi adhocTimotheum,ut cognofeerem fidetn uefttam.ne quo pado tetaffet ille qui tentât Ä inanis fadus effet Ia bor nofter.Siquidem ad Ephefios idem ille apoftolus dicit.CIiriftus deditaliosapofiolos,alios ueroproplictas,aliosautempafiores ÔC dodores, ad inftaurationcm fandorum in ardificationem corporis Chrifti,doneeperueniamusomnes in unitatemfi'dei ôCagnitiogt; nis filq Dei,in uirum perfedum.in menfuram ætatis plenx adult« Chrifii,ut non fimus amplius pueri. Proinde quoad uiuimus difd* mus, utperfjciatur fides noftra.âi ficubi tentationibus debilitatafue ritreficiaturacconfirmetur rurfus. Atqp in liac uarietate in hocincre memo amp;nbsp;imbedllitaie fidei non eft ulla partitio aut diuifio, manet eademfemper fidei radix,eadem fubftantia,licetiam maiorfitnunc uerominor. Eodem modofidem necmutâtnec feindit in partes Gtntralis quod alia dicitur fides genetalis,alia fides fpecialis.Generalis enim cr/pecialit fides non alia eftquam qu« credit omnia uerba Dei uera effe amp;nbsp;De /»der. um bene uelle hominibus.Non aliud credit Specialis fides,tantum quod omnibus commune eft,fibi fpecialiter applicat fidetis,credens Deum non tantum alqs fed fibi quoep bene uelle.Sed SC totum qua fün panes genus in fpeciesdeducit. Nam quia generali fide credit „ omnia uerba Dei uera e(re,pari rationecreditfpeciali fide immorta les effe animas, Si refurgere noftra corpora,faluandos fore fideles, perdendos infidèles, Si fi quid huius generis aliud eft quod uerbo Dei credendum traditur.

Porrddifputationem de fide Infufa Si Acquifita, de fide inform! Fidet in/» Si formata,illis excutiendam relinquo,qui exfeip^ nouas illas dû /dCdc^ui fputationesinuehuntinecclefiam. Vera fides nullis acquirituruiri fita, • bus Si mentis humanis.fed infunditur à Deo.Sicut expofui fuperio ri condone.Et cum aufcultationeuerbi diuini ab homine acquiriz tur,nihilo minus totutn grati« Dei imputatur,qua; nifi operetur in animo audicoris interne, nihil profi'eit externus cultor a'ut prædicaz tor.Legimus in fibro S. Auguftini de prrdeftinatione fanóforum cap.j.quodaliquando fuit in errore,putans fidem qua in Deum ere dimus non effe donum Dei, fed à nobis elfe in nobis, Si per illam f -

nos impetrareDei dona.quibus iiifte et pie uiuamus in iiocfæcufo» Tiits for* Sedeam opinionceo libro copioie amp;nbsp;grauiterrefellit.lta ti des ucf* hmm, quae in unum Deutn tendit.amp; dirigitm ucrbo üei.fatis eftformaW aut formata.Certeformafideifculpitur in corde credentis perfpir*'' turn fandmn. Et quamuis fit minuta neq; excreucrit ad gradum f** premum.uera tarnen fides eft.uim (uam babens ceu granum fynJ'' pi.Crediditin dominum lefumlatro cum domino crucifixus.amp;ft^ uatus eft,licet fides in eo uigueritpauculo tcpore.nec^ uberem prO'* tulerit bonorum operum fegetemidennp fides illa latronis non fuit diuerfa aut aliéna à fide S. Petri amp;nbsp;S. Pauli,fed eadem prorfus, licet horum uberiorem bonorum operum fegetem protulerit.Gratisiu^ ftificati font Petrus öC Paulus licet multa babuerintbonaopera.*g[gt; tis iuftificatur latro, licet pauca aut nulla babucrit opera bona. Tc^ neamus itacp fidem ueram elfe unicä quidem.qux tarnen augment ta feu incremcntum recipiat.denic^ deficere pofsit df extingui.

Ce rirtutt Reftatiam utexplicemus uirtutem cffedfus fidei ueræ.PræftF creffeâu tithocantcme multofelicius imoabfolutifsimeS. apoftolusPau* fiJci, lus. Verum cum muItaadHebraeos 11. capiteattuliifet, cogiturta^ menfaterife non poffecommemorareomniaaccircorecenfeboali quct modo fidei uirtures, reliquas charitati ueftrx indagandas X expendendas relinquens.

FiJes tl Fides uera ante omnia confert ueram fcientiam, uere fapienfo ttera feien* reddens.Fide enim Deumcognofeimus, retflccp de iudiciis amp;ope' th a-rtd* ribus Dei, deuirtutibus amp;nbsp;uitijs iudicamus. Quxilla confert, uefgt; dit fapien^ proculdubio cftfapientia.Sperant multife ueram confequuturosft t«. pientiam ex ftudijs philofophiæ: fed errant toto ccrlo. Nam pliilo^ fophia perperam iudicat 8i uitioCe pleraqj docet de Deo, de operi“ bus Dei, de fummo bono, de fine bonorum Si malorum,de expe' tendis Si fugiendis.Eadem autem uere Si refle traduntur in uerbo Dei, inteiligunturuero percipiunturij fide. Fides ergo eft uera fo ' pientia Si reddit uere fapientes. Nam leremias quoqj.Ecte uerbuin domini,inquit,|^eprobarunt,quæergoillis fapientiareliquaertepo ’ terif? Celebris eft in toto terrarum orbe SoIomonisfapientia .Scd legimus in eiiangelio fecundum Matibçum dominum contra lu-' dxos hanc protulifte fententiä.Regina Auftri forget in iudicio cum generatione hac Si condemnabit earn,quod uenerit a' finibiis terrae ad audiendam fapientiam Solomonis.’^ ecce plus quam Solomon eft in loco lioc.Præfertur Cbriftus Solomoni Si fapientia Chriftift pientiac Solomonis Conftat autem fapientiam Cbrifti filrj Dei non jfOffepercipinififide.prxftantiiTimam ergo fapientiam confertfe dts^

des.EximîamueroIaudem hxcnoftrafapienriameretur, quod qui fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cam ambwiu,non ad exteras genres multocumiumptu 8i labore

fî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teleganiur.uelutadAegyptiosfacerdotes, ad gymnofophiltas Itigt;'

[(/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbum Dei.Deus per totü orbem terrarü difpei (it, utiam uerbü fi^

fil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deiüt in ftdeliûoinniûeordibus.Nâ apoftolus Paulus,luliitia fidci,

'jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft Cliriftum ex alto deducere:aut quis delcendet in abylTiim hoc

jjl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in corde tuoJioced uerbii fidei qiiodprædicamus.nempe fi contefi

;(l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fus luerisoreruo dominum lelum,amp; eredideris in corderuo, quod

Deusillû exçitauitex mortuis.falutisens. Ergo fides nos non tan ii »um fapieiues.fcd felices reddir.atteftantc etiam domino amp;nbsp;dicen t! tedilcipulisliiis.BeariocuIiquiuidentquæuos uidetis»Djco enim 3/ uobis quod multi propheta-ôlt; reges uolueruntuiderequaeuos ni«

[P Inueniemus ergo in fide certilfimatn determinarionem famofif- Q^omoJ0 11/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimarquæftionisabexordiomuiidiexagitata-àdodis amp;præftan« homofum^

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tilfimisingenris^quoraodo uidelicetliomouiuerebearifummû bo mum honu

ili numalfequiamp;eùrummo bonoconiungi adeotp Si iuftifîcari poG ajJeijuatuT fir;Variacfuerunt8lt;runtetiâ hodiepugnantes interfe dehacrefen« teniiç.Cæterü breuiter Si uere dicitnus nos,Fide uera hominë uiue= te.beari.fummübonûconfequi, cum fummobonoconiungi atep iuliificari.fic ut Deus uiuatin nobts- Si nos in ipfo,fimusrp fide feit«

ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ces amp;nbsp;bead.Quid uero potuiffet de fidei iiirtute dici praeftantius ma

f» ius diuiniusŒides ecce uiuifieat,beat,cumfummo bono coniungic Ÿ utDeusin nobis.nos injpfouiuamus.Slt; iuftificatplcnifsimc Sed jtf pfædatiâaudireferiptufarûtcftimonia Fidesbeat.Auditcnim bea^ FiJet beit ÿ tus Petrus uera fidedominulefum confitens.Beatus esSimon films d lonx Caro Si fanguis non reuelauittibi.fed paterrneus.qtii in (cc* 1/ liseft.AdducitS Paulus pro fide illud Dauidis, Bean qtiorû remilfç ' Il funtiniquitates,amp; qucirü obteéla funtpeccata. Beams uir, cui non 0 imputabir dominus peccatû Fides inuifîcat. Nam iuftus ex fide ut FiJnuiait j uit.ld quod Paulus ex prophetis frequentiffime in fcriptis fins cita= ficat.

/ uit Idem, Vita qua nuncuiuoincarne,inquit,perfidcuiuofiln dei, ,1 qui dilexit me amp;nbsp;tradidit femetipi urn prome.Fidescöiiingit nos Xj FiJer con^

terno amp;nbsp;fummo bono adeoep facit nos frui fummo bono, ut Deus iungiriiot in nobisuiuatSf nos in Deo. Nam ipfe dominus leftism euaiv Deo.

il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mearncarnem bibit meum fanguinem, tn me

U manet amp;nbsp;ego in co, Sicut mifit me umens pater, ita Si ego uiuo it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{3,

DE VIRTVTE FIDEI propter patrein,amp; qui ederit me,uiuct ß^ipfe propter me.Atquif*^* re amp;nbsp;bibere dominum,eft credere in dominum, quod feipfum pgt;* nobis tradiderit in mortem.Vndeloannes apoftolus.Nos uidin»'* SC teftamur,inquit,quod pater mifitfiliumreruatorë mundi. quis confeiTusfucrir quod lefus eft iilius Dei.Deus in ipfo man(tgt;^ ipfe in Deo. Vnde SC Paulus dixit, Viuo lam non ego fed uiuit me Chriftus.

FiJa iufii luftificat practerea fides. Eatradatio cum non poffit hacho'^ ficat. commode amp;nbsp;plenedetermiRari,differemus in futuram concionCquot; facram. In prxfentiteneatcharitasueftra,unam efte ucram fidei”' nimirum Chriftianam.Licet enim plures dicantur effe fides id eftt' ligiones,una tarnen duntaxat uera eft Ärndubitaia. (ncrementaf’ habet,acdeficitinquiburdam.lnquibusrcdleamp;piecolitur, mifä® cxerituirtutes.Confert enim ueram fapientiam.denicp uiuificatï^ efficit uere beatos ac felices.Deo patri authori omnisboni SC fclgt;^ tatis noftrx fit laus SC gloria per lefum Chriftum dominü noftrugt;* infecula feculorum, Amen.

I C T V R V S apud cliaritatcuefträ de fide abftpo^ É nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^l’usiuftificäte credentes.inuoco pattern qui in £lt;F'

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftpcrfilium eius unigenitum dominum noftruiH

lefum Chriftum, obfecrans ut os meum SC labia acfdtproinédam laudem eius aperiat, SC corda ueftra illuminer,qu’ Dei beneficium maximum agnofceiites.uere grati fandhlt;*^

JtiP:fi(are Ab initio aiitem dicam quxdamhuiccaufacueltraiflationiinp'* o- iußifiea mis necefiariade uocabuloluftificationis.Iuftificandi uerbum Hf'' *’lt;’♦ bræis ufitatiffimum ö^uulgatifiimum ampliffimxiiem fignifica'*® nis.hodie non eft,ita uti de£ebat,cognitum omnibus.Significatiu' ftificaieabfoluerea' iudicio adeoep ab intentata amp;nbsp;lata condfinna^ tiouis fententia»Significat remittere pefcata,purgare,beatifïcare,^ hxrcdemconftiiuej-euitæ zternx. Eftenim iuridicum autforenft uocabulü. Finge ergo hominem produci ad tribunal Dei, ibidem? agireiim,ideftaccufari amp;conuincidegrauifiïmis peccatis, ideo? poftulari ad poenam uel ad condemnationis fentcntiam.fnterced«' reueromediumcpfcingerereDeifilium,acpoftulare,ut in ipfun* oninis culpa 6C poena hominibus debita,imponatur,quæ moriédo mox

s B R H o V I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aj

mox txpiet amp;nbsp;auftrat, liberatiscç à morte conférât uitam xternam. Deuin autem fupremum Ôi iuftifsimum iudicem recipere conditio nem.acpœnam cumculpa transferrein caputfîlii.decerneretp ut quicuntç credit filium Dei pro peccatis mundi paffum, confregifTe mortis uires amp;nbsp;liberaife à cödemnatio ne.purgatus à peccatis ac hx res fit uit« ïternæ.Hic uero quis ufqueadeo ftupidi poifit eife inge« nij.ut non uideat fide iuftificari homines';

Cxterum ne quid dubq autobfcurirefideat in animo cuiufquä, , quod in genere amp;nbsp;per parabolam imaginem'tp forenfem propo* fui,pet fpecies aut partes quafdam diducam,fingulacp fcripturis diz uinis Si roborabo amp;nbsp;illuftrabo,ut uel tardis ingenqs uirtus fidei 8i iuftificationis negotium fiat planiffimum.

Principio demonftrabo iuftificationis uocabulum in præfenti Juflificart caufa ufurpari pro abfolutione fiue remifsione peccatorü, pro beaz ^uid'; tificatione KadoptioneinnumerumfiliorumDei. Aft.ij.diciia*

1 poftolusPaulus,Notumfituobis,uirifratrcs,quodperhunc Chriz I ftum dominum uobis remifsio peccatorum annunciatur; SC ab om nibus à quibus nompotuiftis per legem Mofis iuftificari. per hunc omnis qui creditiuftificatur. En annunciatur in Chrifto nobis re« milfio peccatorum; SC qui credit annunciato Chrifto.remittenti pec cata,iuftificatur.Sequitur ergo iuftificationem etferemiffionem pec catorum. Ad Rom 5. ait idem apoftolus.luftificatifanguine Chriz

0/ ftiferuabimur peripfum ab ira. Sanguis autem Chriftiabluiipecca ■tf* ta.luftificatioitatpeftablutiofiuertmiffiopeccatorü. Etineodem 11# capite adhuc clarius. Indicium quidem ex uno ad condemnatione, id donumautem exmultis dehfkisadiuftificationem. Hieoppofuit u# condemnationi iuftificationem-.ergo iuftificatio eft abfolutio SCliz J/ beratio à condemnatione.C^idquod iuftificationem manitefte ap pellat donum,id eft condonationem deliftorum'; Hue pertinent SC n# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illa.Sicut per unius deliftum in omnes homines condemnatio dez

It/ riuata eft,fie SCper unius iuftitiam in omnes homines ptopagata eft 0# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificatio uitar.Rutfus opponitur iuftificatio uitx condemnationi

11* ptopter peccatum irrogaix nobis ad mottemteft ergo iuftificatio ui ij/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiabfolutio à peccatis,Uberatio à morte, uiuificatio, feu translatio

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imorte in uitam.Nam in 4.cap,idem apoftolus ad Roman, iuftifi

,({ cationem exponitpetbeatificationem.SChanc per remiffionem pec catotum.Difputans enim de fide qua iuftificamur, uel quam nobis tmputatDeus pro iuftitia,abfcç operibus. Quemadmodum SCDa* (Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uid explicat,inquit,beatificationcmhorainis,cuiDeus imputât iuz

,0 ftitiam abfeg operibus, Bead quorum remiflx funt iniquiiates, SC io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î ?

quorum obteóia funtpeccata.amp;c.Qiuddariusadferti Wî poterati , , Manifefte xnirn lufttfi'.dcionem exponit per bcaciticationein, hdiKperreinifsionem pcccatorum. Praeterea qutdeii bcaoäuiiO aliud,qu3in adopcio ea,qiidrecipiinurin granam numerü cum DedQuis ergo non uideat iufnfiicationem in hac difputatio^ t ne PdUH pro adupcione ulurpari'^prxicKini cum contendat in eo^ | dem ad Komanos capite 4.1ia;reditaiem fidei deberi, cui amp;nbsp;iuftif^ i cacionem tribuit. Ex quibus omnibus planum fit quæftionem dl * iulbficatione aliud non contiucre quam modum rationem bea' ; tih.andi.nempe per quid aut quoiuodo i cmittätur hominibus ' .ca(lt;i,recipi3nturautem ingratiam SC in nurnerumfiliorum Oei^* antiÿ luftiamp;lia;redesregiuDei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Chrißui in Deinde uideamusan rcnpturistraditüfitquoddiximus, Chrifta ' frfiijeepit coram tribunal! Del,cum contra nos damnation« fenientia pronöi ptfcata no ciandafuerat.propterpeccatanoftra, in fe fufcepiffe peccata noftrSi ßraa- tx^ g^jxpiarîemortccrucis.adeoépDeüin Clinfiü tranllulifTe Sipocid puuit, amp;culpam,ut unus Cliriftus fii fideliü fansfaiflio amp;expiatio foluS, Hoc fignificantiCTime doceos Paulus apoftolus.Quis.inquit,inten« tabitcnminaaducrfus eleélos Dei Deuscftquiiuftificat.quis illlt; quicondemnec^ Ciiriftus eft qui mortuus eft, imó qui SC iufcitatuS cft,qui etiam eft ad dextcram patris amp;nbsp;intercedit pro nobis EtiterUi Chriftusnosredemit.aii.abexecrationelegisdum pronobis iaóluS eft execratio.Scriptum eft enim,Execrabiljs omnis qui pendet in li'' gno,ut in Gentes benediólio Abrahae ueniret per Cbriftum lefutHi amp;c HæcexMofedocuit'apoftolus- Ac Mofescreberrimein libriS fuis repetit,peccata iraponi in capita animantiiun quæ facrificaban tur.Ai facrificia lila typumprartulere mortis amp;nbsp;lioftiac Chrifti, SP gnificantiftimeautem Ifaias in cap.^,. Verelanguores noftros ipf* tulit,ait,Slt; dUores noftros ipfeponauit, Ipfciiuliieiatus eftpropnl iniqmiates noftras, attritus eft propter fcelera noftra. M'iléia einn' correiHioiiis noftric ei impofita eft SC liuore eius fanati umus On* nes HOS qiiafi oues errauimus : unufcfuiftp in uiam fiiam déclina' mt, ÖC pofuitdominus ineo iniquitarem omnium noftrum. E* niox,lpfe peccata multorumtulit, SC pro tranigreftoribus rogaiiit’ His iierbis non opinorquicquam poffefignifirantius SC magisap* pofirum noftro inftituto adferri. Allufit adea S Petrus cum dixUi Ipfedpminus peccata noftra pcrtulitincorporefuofuper ligntimi quo peccatis mortui laftitix uiueremus. C'iins eiufdem lübicefan* n eftis. Allufit ad ea beatiftimus prarcurfor domini loannes cum di' icil,£cceagnus Dei qui tolliipçcf3tîimundi.Sed .amp; apoftolwsP^“*

lus damans tfftifïi;atur,Eum qui non nouitpcccatû pro nobis pec^ catum fecit.ut nos cdiccrcinur luftitia Dei per illC.Et in epift.ad Go« lofl’.InChtifto,air,lt;ôplacitû eft patri uniuerfam plenitudiné inbabi tare;amp; per eum reconciliare cundîa erga fe.pacificatis per fanguinë crucis cius pereundc,fine quac in terra funt,fiue quae in cœlis. Hacc opinor fatis data funt teftimonia prçbanna in Chriftü impofita ep fe pcccata tioftra exeerationétp uel condemnationé pcccatis noftris débita,ac Chriftü fanguinë expiaiîepeccata, amp;nbsp;morte fua morte 8Ó auihorc mortis diabolû oppreiTtfTe 8i pœnâ nobis débita fuftuliiTe.

Quia tarnen non pauci negant Chriftü morte fua poenam ôlt; PaMtnff culpâ nobis peccatorib.fuftuliffe, faólü^ effe unicâ totius orbis fa« culpampec tisfadioné,adducâ iam 8( aüa quxdâ teftimonia, repctäcß exprçciz c«»[ubL^ tatisquxdam,quibu$ manifeftum fiatChriftum unicam orbis fa« taefjic per tisfadionem pro pœnaamp;culpa fatisfeciffe. Ifaiascertè 8i culpam chrifiiuti, pcccati amp;nbsp;pœnam fimul fublatam efleteftifîcatus eft.cum dixit, Ipfe , iâguores noftros tulit, Si uulncratus eft propter iniquitates noftras: deniqj difciplina pacis,id eft difciplma uel caftigatio pœna'ue pace faciens,autmul(fia correólionis noftræ,ideftpcEna quæ nobis dez bebatur propter peccata,ei impofita eft. Audi uero qiiidfequatur,Et liuoreeius fanati fumus.Id quodmanifeftedocet pœna Chriftifub latam nobis eflepœnam. Quæ cnim nobis debebaturpeena mul* da uel correptio aut difciplina,ipfi eft impofita dominoâdeotp uul neratus eft dominus amp;liuoresaccepit. Athis medicatus eftnobis. Mcdicatusaüreifet trobis minime, fiuulnera SCliuores at^ plagas’ id eft pœnâ pro peccatis adliuc expcdaremus.Proinde Chrifti mors eftplenaria fatisfadio propeccatis noftris. Et quid obfecro præfti« chri/li tiffet nobis Chriftus,fi adliuc pro peccatis noftris exigereturà nobis mort plena pœna^Itacp cü dicimus eü pertultfle omnia peccata noftra in corpo« riafatitfat tefiiofuperlignü.quidquæfo aliud flgnificamus,qfuftulifre domi Hiopro nûnobisindebitamorte uindidâ, neeaiti nos animaducrtatlt; Ac peccdtit. quotiesderedeptione per Chriftü fada meminitPaiilus,uocarefoz let wÓTjoairi^.quo nô fimpliciter.uti iiulgo putatur,rcdcptio inttllfz gitur,fed preciü ipfum amp;nbsp;fatisfadio redcptionis.Qua ratione etiain fetibit Chriftü ipfum fe ,p nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dediffe.ld fignificat preeiü

quoredimütur captiui ab hoftib.in bello.Siquidéquæ uulgo uoeât râfonas.Gtæci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocâi:à(T/7n»7!»«j«' uero eft cü caput capite, uita redt

miniruita.Cçterüita redeptis Siliberatis nulla porroirrogaturpoc na,cü trâslata fit ex uno capite in aliud; Prçterea hoc eftteftam.nouü'

Deus in Chrifto fuo nobifeü pepigit.g» iniqtatü noftrarü nô recor dabitur, Atqmodonôrecordareturiniquitatü noftrarü fiillaspoftu Urepergetctadpœnâ^Itaiÿ relinaturiâindubitatü. Chriftüdominû.

plenariam cHe propitiationem fatisfatflionem hoftiatnip ac uiâi^ mam pro peccatis.pro pccna inquam Sf pro culpa totius mundi^ quidem folum.Non cftenim in alio quoquam falus. Ncc enini»'' liud nomen eft datum inter homines in quooporteat nos faluoi fieri.

Qjiomodo Non negodifciplinaecaftigationis amp;exercitij gratia imponih® imponatur minibus uaria pœnarum genera,aftligi^ ôiexerceri hominespro^ nobitpana pter peccata uaric. Cxterum illx afthtfliones utcuncp perferanturî , gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidelibus patienter,non tarnen peccata abluunt neqj pro peccatis

tisfaciunt.S.Petrus, Ne miremini, inquit, dum perignertt explora' mini,qux res ad experimentum ueftri fit,perindequafi nouum uo' bis aliquidobtingatjmó in hoc quod confortes eftis affliifhonuiF Clirifti,gaudete,utin reuelationequocp gloriæeiufdem gaudeaii! exultantes. Is inquam finis 8C ufus afihdhonum eft.Manet intcrii” Chrifto fua gloria illibata.

Deui confit nbsp;nbsp;Rcftat iam ut diuinis fcripturis demonftrem Deum pattern corn

titk Mt i]ui ftituifTe,!» qui credit in unigenitum Dei filium patticeps fiat iufti' credit ha.' tixChrifti,ideftiuftificeturperChriftum, abfoluaturà peccatis, fi' beat uitam atljj hxres uitx æternx. Ifaias itatp, Cognitione fui.uel in feientia aternd ©■ fua iuftificabit ipfe iuftus feruus meus multos, quorum iniquitaid fitiuflui, ipfeportabit.Atquxeftcognitioautfeientia Clirifti domini nifiuf ra fides? Iam uero ipfe dominus lefus in euangelio fecundumloan nem dicit,Et fieut Mofes exaltauitferpentemin deferto, itaexaltari * oportet filium hominis,utomnis qui credit in eum non pereat, frlt;J. habeat uitam xternam.Non fuit remedium in deferto aliud contra uenenatum ferpentium morfum,nin eotemplatio eredi fufpenlîÿ

, ferpentis.Nonmedicabaturuenenoinfetffisemplaftrum,nonob' ‘ latiofadfa Deo,non oratioipfa Deooblata, non opusullum, non ratio ulla;fola contemplatio uirus per membra difiufum reddebat innoxium. Ita nulla omninores feruata morte nifi unica fides in Cluiftum.Fideenimafpicimus amp;nbsp;uidemus ereâum Chriftum in ftipitecrucis,ficuticlaretexis.cap.Ioannis. Sequitur ergo in uerbil r31uatoris,Sic Deus dilexit mundum,ut filium fuum unigenitiida* ret,utomnis qui creditin eum non pereat,fed habeat uitam xternalt; Non enimmifitDeus filium fuum in mundthutcondemnetmun' dum,fed utferueturraundus per eum.Qui creditin eum non con' demnatur,qui uero non credit condemnatus efttquia non creditin nomen unigeniti filq Dei.His uerbis tertio inculcatur fides per qua reddimur participes filij Dei,uitxeius, falutis, redemptionis ac bo'

Hare eft uoluntas eius qui mifît me patris.utomnis qui uidet fîh'uni accredit in eum,l]abeat uitam æternam,â£ego fufeitabo eum in no uifsimo die.Quibus uerbis inftituto noftro nihil poterat afferri eiff catius.Nam difertedicitur, uoluntatem eifeOeipatris utcredamus in filium,amp;per hanc fïdem faluemur.Vnde loannes ille Euans gelifta SC apoftolus in Canonica fua aufus fuit in hxc prorumpere uerba,Qui non credit Deo.mendacem facit eumrquia non credidit in teftimonium quod teftificatus eft Deus de ftlio fuo.Et hoc eft tefti monium.quod uitam xternam dedit uobis Deus: SC hxcuita in Iio eius eft,Qui habet fîlium.habet uitam.’qui non habet hlium, ui^ tam non habet.Obferuet hxc charitas ueftra. Aeterna SC immutabi lis Dei uoluntas eft,quod uult uitam xternam dare mundo. Vult au tem dare per Chriftum, qui naturaliter uita eft, SC uiuiffcare poteft. Vult idem ille Deus ut uitam confequamur habeamusfp in nobis.* Sc habeamus quidem per fidem .Nam SC apoftolus Paulus docuit Chriftum per fidem habitare in cordibus noftris.Sed SC ipfe domi,* nus rurfus teftatur SC ait,Qui edit me.uiuet er ipfe propter me. At no uit charitas ueftra Edere effc credere. Concludimus ergo hunclos cum his bead Petri uerbis, Huie Chrifto omnes prophetxteftimoz niumferuntquod remifsionem peccatorum acceptiirus litpernoz men eius,quifquis crediderit in eum. Habemus in his totius fcriptu rx fanftx teftimonium amplifsimum. Oftendimus iftis manifeftc fatis Deum conftituifTe ut quicuntp credit in Chriftum, purgatus à peccatis hxres fit iiitx xternx.

Iftareddemus adhuc illuftriora.demonftrando fidem folam,id ^olafiJe eft fidem propter fe SC non propter opera noftra iuftificare creden« mßificari tes.Proptcrfedicimus nonquatenus fides in nobis eft animinoftri hominett qualitas aut opus noftrum in nobis, fed quatenus fides donum eft gratixdiuinx, promifsionem habens iuftitix SCuitx,ac quatenus natura fua certa indubitatalp fiducia autperfuafio eft, innitens Deo SC credens Deum propter Chriftum placatum,per Chriftum uitam Sc omnebonum nobis contulilfe, Ita^ fides propter Chriftum SC ex gratia Dei aut padlo Dciiuftificat; adeotp fides id eft id quod ere dimus SC in quo acquiefeimus, ipfe inquam Deus, ipfa Dei gratia per redemptionem Chrifti nos iuftificatut iam opera 8C mérita no» ßranullumhiclocumhabeant,nempe iuftificandi. Alioquilocum mumhabentbonaopera infi’delibustficutfuolocodicemus.Nam doCtotGentium Paulus antithefiquadam committit Adamo Chri Antithefit ftum.SC oftendit ex Adamo adeotjj ex natura noftra 8i uiribusno** Adatf wis nos nihil habere quampeccatumindignationem Dei SC mor/ Ckrifii^

tern. Id co nomineoftendit ne quis in carncquæratiuftitiamacu*'' tam. Exaduerfoautemdemonftrat noslt;à Clirifto habere iuftitiai” j gratiam Dei ôi uitam.fed côdonationem omnium peccatorun«' Ineaanüthelîuehementerurget SCreplicatuocabulum V NI V S certc uc incelligeremus folam hdem iuftificare.

Teßammy ÄdGalatashac utiturdemonflratione profefto euidentifsim’» tumDei, Teftamentohominis,riquidemficcomproba(um,^nemoaddi(augt; adimitaliquid.Aequifsimum ergo eft ne quis Dei teftamenco aut addatautadimataliquid. Cxterum hoc eft teftamentum quodfa** duit Deus,quod benedidlionem femini Abrahae,non in multis ai» permulcos,fed perunum conferee uelit.Nam non dicit, Etfemini' bus,tanquam de multis,fed tanquam deuno,Etinreminecuo,q»* eft Chriftus. Proinde nephas eft huic teftamento Dei quicquam adi| cere uel detrahere : manetqj folus Chriftus faluator ; homines no» funt faluatores uel ûii ucl aliorum.

Non ptr In eademad Calatas epiftola, Scimus,inquit,non iuftiftcari ho^ epfr4 If^ie minem ex operibus legis, nifi per (idem lefu Chrifti. Et nos in U' fed per nbsp;nbsp;fum Chriftum credidimus,ut iuftihearemur ex fide Chrifti, 8C no»

dem iußifii ex operibus legis.'propterea quod non iuftificabiturexoperibusl^ cMwr. gis omnis caro. Tertium repetit Paulus homines non iuftificari operibus legis. Quafententia omnis generis opera comprehendii-Nulla itacp opera iuftificant.Quidautem iuftificaff Fides in ChrP ftum;amp;'eaquidem fola. Quidenim aliud poteftloquutio, ScitnuS hominem noniuftificari,nifiperfidem lefu Chrifti. Aequipollen' tes enim. fermoncsfunt,Sola fides iuftificat.Et,Certum eft non iuftl ficarinos.nifiper fidemlefuChrifti, Adiungit exemplum apofto^ lorum. Et nos in Chriftum lefumcredidimusutiuftificaremurrt fide lefu Chrifti;amp; no ex operibus legis.Itaetiam Petrus argutncH tatur ab exemple in Adlis apoftolorum, dicens,Credimus pergra' tiam domini noftd lefu Chrifti nos faluos futures,q^uemadmoduW amp;nbsp;illi. Adlouj.cap,.

efirißutnö In codem ad Galat.capite. Non afpernor, inquit, gratiam Dd* ißßußra Nam fi per legem eft iuftitia, igitur Chriftus fruftra mortuus eft.^* mortuus. enim in nobis erai per quod potueramusferuari,quid opus eritd^ liumDei incarnaripati S^morK Quia ueroDei filiusincarnaw^ pafius 8C mortuus eft,necp fruftra mortuus eft;ideo non eratin nequodpoteratfalutem tmpetrarehomini. Solus ergo Dei fidiu* Ornnes ho manetfaluatonacfalutem nobis communicat per ueram fidem. mines funt Incpiftolaad RomanosperinitiumeuincitPaulusornnesho* (tfutorts, mines eftepeccatores, nei^ ullas fuperelTehominibus uires quibui iuftificentur»

ittftificentur.legemlp ipfatn Dei peccata eruere id eflappricare proz ferre 8i manifeftare, non tollere expungere aut extinguere : ideotç deum pro bonitate fua, nc periret prorfus quod cödiderat.gratis iu ftificare in fide lefu Chrifti credences. Verba aliquotapoftoli recitaz bo.luftitia Dei,inquit,abf(p lege manifeftata eft.comprobata tarnen nbsp;nbsp;nbsp;*

legis prophetarum teftimoniojuftitia inquam Dei per fidem lez fu Chnfti in omnes amp;nbsp;fuper omnes eos qui credunt. Non enim eft diftinftio.Omnes enim peccauerunt 8i deftituuntur gloriaDei; iu ftificantur autem gratis per iilius gratiam per redempttonë qux eft in Chriftolefu.quem propofuitDeusreconciliatorem per fidem in fanguinemeius.Hxcopinor uerba apoftoli planifTimafuntomnii bus credentibus. Adimit noftris meritis SC uiribus iuftificationem, Kibuitillam gratix.qua datus eftorbifilius Deiadfupplicium cru» tis.inhocut omnes qui credunt fefanguinefilq Deiredemptos ef» fe.iuftificatifint.Idem apoftolus mox fubqcit, Colligimus ergo fi* de iuftifirarihominem abfep operibus legis. His argumenta fubqz Deut iufliz tlt,/\nluc[xorum Deus tantum''An non amp;( gentium'îCertèSigen ficat fijt lium.quandoquidem unus Deus qui iuft ifi cab it circuncifionem ex Gent« cy fide.amp;prxputium per fidem.Deum effe aliud non eft.quam uitam IwcleeoT. ede Si falutem Eft autemDeus gentium quoqj Deus, nonludxoz rum tantum ergo Deus eft uita SC falus gentium . Hanc uitam SC falutem nö communicat per legem aUt per circuncifionem ; fed per fidem in Chriftum.Sola ergo fides iuftificat. Demonftrarihoc poz teftexemplo Cornelq Centurionis, cui cum prxdicaffet Chriftum S.Petrus,Sc iUe credidirtet,protinus iuftificatus fuit, etiamfi non rez cepirtet circuncifionem uellegem, etiamfi nonfacrificaffet aut ullo opereprometuiffei iuftitiam . Gratisenim in fide per lefum Chriz ftum iuftificatus eft. Nam Petrus fermonem fuum itaconcluferat, Huic Ghrifto omnes prophet» teftimonium ferunt quod remiffio» nem peccatorum accepturus fit per nomen eius quifquls crediderit

Profert apoftolus poft illa eximium Sc fingulare exemplum pa« xbrdbdm tris noftri Abrahx, docens quomodo iuftificatus fit pater nofter A^. pater noz btaham. Hoe enim ubicertó expofitum fuerit.non potevit nö con-- ßcr quomo ftate SC manlfeftum elfe omnibus .quomodo Deus uelit luftificare do fit iujiiz omneshomines.Nequeunt enim aliaratione iuftificanfilq quam jicatut. iuftificatus eft pater. Abraham ergo non iuftificatus eft ex circunciz fioneautfacramentorum perceptione. Nam prius dicitur iuftlficaz tus quam circuncifus.Poftea accelfit circuncifionis fignum,fignacu lü iuftitiï fidei,id eftfigillüautobfignaüo quod fide iuftifieatut oz

CdLj, mne femen Abrahx. Idem iilc pater nofter AbrahS non eft iuftifî^ tus perlegc.Namllt;xdemü poft annos43o.addita eft promtllion)* non ut peccatum tolleret uel iuftifîcaret.fed ut peccatum oftendercU fif nos totos euacuaret amp;nbsp;euacuatos relegaret ôi quad cogeret Chriftum. Idem Abraham non iuftifîcatuseftperoperafua.Etta'^ men inueniuntur in hoc fandifTimo patriarcha bona opera ac quidem uerac opera bona fi^ illuftria ôC multa, qualia amp;nbsp;quanta reperias in alio.Nihilominus dicitapoftolus, Quiddicemus inut^ nifte uel meruiiTe ( utrunc^ enim fignifîcat Abraham patilt; noftrum fccundum carnem, qui inquatn fecundum carnem pattf eft.Nam fî Abraham ex operibiis iuftificatus fuit, habet quodglo^ rietunat non apud Oeum.Deus enim folus iuftus eft 8i iuftificanS« Omnes homines corrupt! funt,etiam Abraham peccatoreft,6^ onu nés homines deftituuntur gloria Dei.Vnde amp;prophetadiferte prolt; hibuit gloriari.nifi in mifericordia Dei, Proinde Abraham mininij contra Deum gloriatus eft;agnouit fe peccatorcme(fe,amp;gratis,no propter meritafua,iuftifîcari.Sequiturenim!napoftolo,Qiiidenigt;n fcriptura dicit^CrediditautemAbraham Deo, amp;imputatum eft ad iuftitiam.Duo dicuntur,Primum,quod Abraham Deo aedidc^ rit,Secundum,quod id ei imputatum fit pro iuftitia. Ex ijs confequl tur fïdeiuftifi'catum effe Abrahamum non per opera. Id enim colli git apoftolus ad hune modum, Ei qui operibus meretur iuftitiaiK) non imputatur iuftitia.Imputatur autem Abrahx iuftitia.ergo noH meruit iuftitiam operibus. Rurfus, Ei certe imputaturiuftitia, qu* credit, non operatur.Credidit autem Abraham Deo.ergo fides eüquot;* putatur pro iuftitia.

fuies In eodem capiteprofertidem apoftolus S^alia non minus fïrm* ne/pproy pro fideiuftificanteabfe^ß operibus argumenta.Siq qui ad legeptt m'tjiio efl tinent,ait,hxredes funt, inanis faéla eft fides, amp;nbsp;irrita fatfla eft pto^ indnû, miftiio. Ad legem pertinent qui operibus legis iuftitiam quxruW» Cæterum fi'des innititur in mifericordiam Dei. Quem uero locui# habebitgratia Si mifericordia Dei.fi meremur iuftitiam ƒ Quid cefteeftcredere iuftificandumme foreChriftifanguine,fiproptÂ , opera mca placatur mihi numen, propter peccata mea iratum^

nicß promittitur falus Si iuftitiaà Deo.Promiftio autem ibi ceftatu* bi incipit meritum fe noftrum ingerere.Nam ad Gala tas quoep di^ xit apoftolus,Si ex lege eft hxreditas,iam nô eft ex promifsione.A« qui Abrahx perpromifsionem donauit Deus:Proinde ut firma ml neat promifsio,fides iuftificatnon meritum.

I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ommemotat caufas ob quas fidei non operibus tribuat iuftifica grdtit.

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pofterior.ut firma fit promifsio Kfalus, cedatrp ca etiam gentibus,

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non daretur autem gentibus, fi legi Si £ircuncifioni,quibus gentes

•j lt;arent,deber£tur. Denirjoportetfirmameffefpemfalutisnoftrae« Salusetr^ i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunquam autc uel firma uel tuta effet futura, fi tribueretufnoftris ta fit opor«

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operibus aut meritis,His enim femper dceft aliquid. In Deo autem tet nond««

t amp;nbsp;merito filq eius nihilpoteft defiderari.Rata ergo falus eftindubi bid, lt;nbsp;tataSiccrta,fiillamperfidem quaeramusin filioDeiquteft iuftiüa noftta Si falus.

$1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;His omnibus fubiungamadhuc aliud ex S.Paulo teftimoniuni,

i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si hoe quidem euidentiffimum clariffimum'cß. Ad Ephefios fcribit Epbef.i.

)t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6C ait,Gratia eftis feruati per fidem.idtp non exuobis, Dei donü eft,

,( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonexopetibus,ne quis glorietur.Nam ipfiusfumus figrnentum nbsp;nbsp;nbsp;i

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eonditi in Chrifto lefu ad opera bona, quse praeparauit Deus ut in

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eis ambulemus.Plurahis non adiiciam,nec PauU uerba multis in/

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terpretabor.Suntenim luce meridiana clariora,8i clariffime teftan/

ji Nullum autem hic periculum eft fratres in domino honorandi, Fidei exe/ Ü nc uilefcanthac doftrina de fola fide iuftificante.bona opera. Apo/ rit er expri 9, ftoli Chriftificdocucruntcur non ita etiam doceremus Sinos-iApo mit ft per iH ftolos Chtifti,non nosaceufent, quibus uidetur genus dofttina: operd, d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod de fide iuftificante abfqj operibus conftanter à nobis proponi

it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,erf£itteligiofum.Pra:tereacumdicimusfolafide,autfideabflt;^ Sold fidtt

operibus iuftificari credentes, non hoe dicimus quod multi intelli# iwjlijicdt, i) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gunt.fidem effefolam aut deftitutam bonis operibus.Nam ubicuns

([ que fides eft.ibi fe exerit per bona opera. luftus enim non poteft nö )Z operariiuftitiam.Antequamtarnenopereturiuftitlam.ideft opera (, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona,iuftus fit neceffe eft;ergo iuftus per opera fequentia.prseceden

« tem iuftitiam non affequitur.Eacrgo iuftitia gratix tribuitur.Yufti/ ;/ ficantur enim gratis credentes in fide.iuxta iUud,luftus fide fua ui/ {( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uei,8t poftquüiuftificatifunt,incipiunt proferte opera iuftitia: .Pro/

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locum Si fuam dignitatemhabent in ecclefia apud fideles corä deo;

i? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed uolumus modis omnibus adferere gratiam D ei Si meritum filq

« Dei,quofolo iuftificamur, euerti Si conculcari cum coniungimus noftta mérita Si opera,mcrito Ghrifti Si fidei qua apprehendimus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chtiftum.Quid enim ciarius quam quod diciibeatus apoftolusfSi

i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 3

per gratiam faluamnr.non iam exoperibus. Alioqni gratia iantn^ eft gratia. Sin autem ex operibu$,iain non eft gratia. Quandoqui-' dem opus iam non eft opus, Roman.u. Nequeuntergo liæc du» gratia amp;nbsp;meritum uel opus (imul confiftere. Ergo ne (ubuertant»^ Dei gratiam, 8lt; frudlum paifionis Chrifti negemus impie,iuftifi^* x tioiicm iribuimus folat fidei ,quia hxc tribuit merx Oei gratuc

Detonij 0» Agnolcimus interim nos conditos efte, iuxta Pauli dodn'nan'i ftribtu. ad opera bona,ad ea inquam qux przparauit Deus,quar uerbofuO przfcribit.exigitcp utin eis ambulemus. Cumcp in his ambulamid bonis operibus diuites rumus,his tarnen iuftiftcationem non buimus : fed iuxta dodlrinam euangelicam humiliamus nos fu^ »7. manumeiusqnidicit,Sic8C uos,cum feceritis omnia quz prref' pta funt uobis,dinte,feruiinutiles Turnus, quoddebuimus faceref‘ cimus. Ergoquoties legit pius opera noftra nosiuftificare.opcH noftra appellari iuftitiam, operibus noftris tribui merredc uitanilt;$ xternam.non fuperbit,non obliuifeitur mcriti Chrifti,fed huiufmO diloca pie Si commodeinterpretans, intelligitomnia efTe diuin# gratix,d£ tanta tribui hominum operibus, quiaipfi funtrecepti i” gratiam,amp; quia iam funt filq Dei propter Chriftum : ut tandem mnia ad ipfum reuoluantur Chriftum, propter quern feiunt fan^* fe amp;omniafua Deo patri gratos atep acceptos efle,

Illis uero pauculis quidem ft amplitudinem argument! fpeóls^ ueritis.copiofioribus autem fi przfixum horz fpacium refpexeritó oftendi charitati ueftrx maximam hdei uirtutem, nempe quod iuft* ficetcredentes.ubi obiter totum fere iuftifiicationis negotium util* Si cognitu necelfarium omnibus perftrinximus uerius quam ir3^ ôauimus,iraniîmus ergo iam ad alia quo^.

Fid« ra* Fides uera eft fons radix omnium uirtutü bonorumty open^ dix honora ne fatiat in primis mentem ac defiderifi hominis amp;nbsp;tranquil lam r«** 0fnam. ditachilarem.Nam dominus in euangclio,Ego Turn,inquit, pa»** nitz:quiueniiadme,nonefuriet:8d qui credit in me, non ßtieiui’^ quam. Quid cnim defideret amplius,qui fentit uera fide fe iam poll* dere ipfum Dei filium,in quo funtomnes thefauri cocleftes, in qu® «ft omnis plenittido Si gratia Serenas Si tranquillas reddit co®' feientias noftras poftquam uera fideapprehendimus Cliriftü 1^*‘ filium plane efte noftrum,illum nobis placaffe pattern, ilium app* rere nunc in confpeftu patris Si intercedere pro nobis.Ideolp lus dixit.Iuftificati ex fide,pacem habemus erga Deum perdomin® noftrum lefum Chriftum.Per eundem in fide habemus liberum patrtrt

patrem aditü. InuocaJnus crgo pâtre per filiü,amp;: ifnpetramus ab eo omnia, quæ nobis funt falutaria. Vere enim dixit loannes apoft. Eihxc eftfidiicia quam habemus apud eutn, quodfi quid petierb musfècnndumuoluntatem eius,audit nos.Et fifeimus quod audit nos quicquidpetierimus.fcitnusquod habemus poftulationesquas poftulauimusab eo.Qui fide tarent,nec Deü inuocant.necp falutax FiJ« ejî ui ria ab eo accipiütmunera»Fides praeterea gratos efficitDeo, eadem floridCbr»; iubetdonisDeibeneuti.Fideseffidtnein tnbulationibus defida* jlidnorum. mus.Imd fide uindtnus mundum carnem diabolum âlt; aduerfao* mnia,Natn loânes apoftolus, Quoniatn omne quod natuin «ft ex D«o,ait,uincit mundum.Et hxc eft uiéloria quç uindt mundum,fi des ueftra. Quiseftquiuincitmundum,.nifi qui credit quod lefus eft filius DeKPaulus, Alq uero diftenti funt,ait,afpetnati fideredem ptionem utpotiorem fortirentur refutretfiione. Alqludibrqs 8C fia* gris explorati funt,infuper Si uinculis SC carcere,lapidatifunt, diife

* libus,deftituti,preffi,affliäi,qu*bus indignus erat mundus,in defer J tis errantes SC montibus in fpeluncis Si cauernis terrx. Dominus ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enini ipfein euangeliodixit.Hxc loquutus fum uobis ut in me pas

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cembabeatis.lnmundoaffli(fdonemhabetis,fedconfiditeego uici

dt,etigit SC conferuatfpem.Ex fide exiftit charitas.Clraritas eft pie^ nitudo legis, qux in fe continet uniuerfitatem bonorum operum. Nifi uerouera in Deum imbuti fimus fidc,nulla erit in nobis chart

'' tas. Omnis qui diligit eum qui genuit, dicit loannes apoftolus, du ligit SC eum qui natus eft ex eo. Verum hora iamdudum elapfa eft, necçquifquampoieritmultishorisuirtutem fideiomnem pro di* gnitate explicate.

Intellexit charitas ueftra fidem elle ueram ecclefix feu fidelium Cpilogitt^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deiiuftifîcationem, abfolutionem inquam omnium peccatorum,

DesSebeatificationem certifl'imam felicilfimam'cp.fontem denique omnium bonorum operum.Oremusitaep uera fideDeum patretn g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pet dominum noftrum lefum Chriftum, ut is n oft ra corda huiufx

IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modi fide uera adimplcat, ut in prxfenti feculo ipfi fide coniunfli»,

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uamus in xternum cum eo cui credidimus. Cui

DB S Y H B O L O APOST, Dr primij fiJti Chrißiantearticulit Symtolo apoßolorum rompffhenfit, SBRMO VII.

I S S ER VI proximis fermonibus duobusde u*** a i{ fide äf uirtutibus eius.ac inter alia commemoraui Ji Artieulos fïdei Chriftianr compendiü elfe dam ueræ fïdei,unde iam operxprccium 8C mei on*® eile putaui paucis explicare uobis^Duodecim illos fïdei articul^^^ Sunt enimuerz fïdeiueluti fubiedumSi: materia circa quz u(i® tur fïdes ; quz cum fît fubßantia rerum fperandarum.articulis cxponitur fîmpliciter 8C breuiter quxnä fînt res illx fperandx. mo autem expedet à me in prxfenti operofam 6C plenam de lis fïdei difputationem,perftringam illos duntaxat,maxime ria tantum attingens.De fîngulis dicituralia's copiofius. Vos orate dominum,ut is uias fuas nobis ofîendat, in ijs deducat 5^*^' uet.adgloriam nominis fuiamp; animarum nofîrarumfalutem* ternam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Symbolu nbsp;nbsp;nbsp;Principio dicendum efî aliquid de cômuni appellatione.quan*’

apoßolorii go articuli fî'dci nofîrx appellantur fymbolum apofîolorum.Sy**' bolum autcm dicitur amp;nbsp;collatio amp;nbsp;indicium, Collatio uero nuP® pantur articuli quod ex collatione dodrinx apofîolicx fînt comp* fîti at^ conrcripti,ut fînt régula SC epitome quxdam fidei prxdi(*' tx ab apoftolis amp;nbsp;receptx ä Catliolica fîue uniuerfali ecclefîa. Q**quot; autem primus hos artieulos fîc ordinauerit confcripferitqj.incertu® eft necß traditum facris literis.Sunt qui id ipfîs tribuantapoftoli^i® co nomine appellitentSymbolumApoftolorum. Beatus Cyp*^^' nus martyrin expofîtione fymboli apoftolici,Tradunt maiores . fîri,inquit,quodpoftarcenfîonemdomini,cum peraduentumfPquot;^ di fpiritus fuper fîngulos quoftj apoftolos ignex linguç fedi*’*quot;^ ut loquelis diuerfîs uartjsi:; loquerctur,per quod eis nulla gens tera,nullx lingux Barbarx inaccefîx uiderentur, amp;nbsp;in uia prçttp® eis à domino datum ob prxdicandû Dei uerbum ad fîngulas queproHcifci nationes Dircefîuri itat^ ab inuicem normam pi*® cationis in commune conftituunt,ne forte alius ab alio abduAiil** . uerfum aliquid his qui ad fïdem Chrifîi mutabantur exponert*quot;' Omnesergoin unum pofîti amp;nbsp;fpiritu fandorepletibreue iftud f**'' turxfîbi,ut diximus,prxdicationisiudicium, confet'endo in up“** quodfentiebatunufquiftp componunt.at^ hanc credentibus dan' dam regulam efle ftatuunt.Hxc Cyprianus. Siue ueroipfî feceti**' apoftoli fîue alij uiri apoftolici,fatis tarnen conftat ipfam apoftol®' fUM

l' (lt; f! f

f f

,lt;

gt;/ i

i P H /

gi 1' ji

mm doftnn jtn pure in his contineri anp tradi. ludiciutn ideo apgt;' pellancur hi t2.articuli,quod perillant notam feu iudictü ueri Chri ftiani à falfis dinofcantur.

lamindicabimus quo ordinein itlis cxplicandis fîmus progreP Dißribui» ruri.Potcrittotaepitomcauctonim Compendium fïdeidiilribuiiii Symbolia» quatuor ordines.ut tresprimiordines cxplicenttrium perfonarum po/loliri, unius Oei myftcria, quartus autem fruAusfïdei. qux fetltcet bona expedemus ex fîde,amp; quae Deus fuis donet fideiibus. Interim pro-* grediemur nihilominus co ordin^ quo articuli duodecim collocati autpolitifunt.

Primusfîdei Chriftianx articulushiceft, CREDO IN DEgt; F'lutieX VM , PATREM OMNIPOTENTEM, CREATOREM Dtus effia COEbi ET TERRAE. Et primus quidem hic fymboli ordo tM,per/o»«s duo continet.Primo enim in generc dicimus, Credo in Dcutn.De« trinw. indefpeciatim defeendimus addiftin^ioncm perfonarum adijden tes,Pattern omnipotentem. Eft enim unus Deus fubftantia, perfo« nis trinus.Vndefîgnifîcantcrunitatem fubftantixiïgnifïcantes did mus Credoin Deum.Rurfus perfonarum diftindlionem obferuan tes df non confundentes, fubiungimus In pattern omnipotentem.

In lefum Chriftum filium eius unicum.Et in fpirituro fandium.Cre damus ergo Deum Gmplicem unum amp;nbsp;purum effefubftantia, per fonis autem trinum,pattern filium amp;nbsp;fpiritumfaniflum .Scriptum eftenim in lege, Audi Ifrael, dominus Deusnofter dominus unus eft.R.urfusincuangcliolegimus dixiffedominum, Baptifantes eos in nomen patris 8C filti amp;nbsp;fpiritus fandli.

Obferuandum uero fingulariter, quodorantes dicimus, Pater Credo ta noftcrquicstncGclis,danobis hodiepanemnoftrumquotidianii, Dtum, confitentes autem non dicimus Credimus.fed Credo. Nam requis ritur ab uno quouis nofttum fîdes,quam quifqj ten eat fyncerâ cot.* de.proGteatur fimpIiciterore.Non potuit Abraham credere pro u.* niuerfo femine fuo. Neep enim profuerit tibi fi alius credat,tu uero non credas. Kequiritur enim à fingulis fîdes à domino.Singuli et^ go profitentes dicimus Credo.Porro quid fit credere expofuifermo ne 4 Prxtereafequitur in profefsione Credo in Deum.Deus eft ob ieftum SC fundamentum fidei noftrx, utpotexternum, fummum, inexhauftum SCobuium bonum, In Deum ergo credimus, id eft fprm omnem.omne prxfidium SC toms nos collocamus, ueluti in cum qui feruare SC omnia falutaria conferre poteft.

Sequitutenimiamquis fitille Deus cuiinnitimurSf cuinosto* Deitepdter tos cotnmittimuSjPatet omnipotens. Pater appellatur Deus nofter dicitur.

quia ab xterno fibi fïmitcm genuirfiliuin.Scriptura enitn noiningt;* Deum^patrem domini noftri lefn Chriih. Hic, inquitapoAobs/^ fplendorglorix exprefTaimago rubHantiæpaternx:adqueiii^) xit,Filius meus cs tu,ego hodic genui te.Et rurfumiEgo ero ilU ter amp;nbsp;ille erit mihi filius. Deinde Deus pater dicitur per ßmilitudi^ nem quandam,quam habet cum pâtre nodro terreftri,nimirum ptercreationem/auorem.amorem.curam 8C folicitudinem quaci^^ ga nos affedlus eft. ADeo enim fumus conditi. Deus amat nos,cU‘' rat res noftras, SC pro nobis folicituseft, SC magis quidem uel iiK'' penlïus quam fit ulius paterterrenus. Nam Dauid, QuéadmoduiP pater miferetur liberorum, itadominus miferetur timentium eun^’ Ipfe enim nouit conditionem nodram, recordans quoniam puin** fumus. At Ifaias in cap. jo. Nunquid obliuifci poteft, inquit,niU‘' lier infantis fui.quo minus mifereatur SC eximie afficiatur erga eux^ quemfuisexuifceribusgcnuit^ Sedefto obliuifcaturilla.ego men tui non obliuifcar.His ergo declaratur bona erga nosDei uo^ luntas ; SC nos proiÏKn tes Deum elfe pattern noftrum, profîtetnui nos credere Deum nobis eiïeclementem,benignum,mifericordent* qui uelit omnia qux nobis funt falutaria, denitp ipfum erga noslt;’* hilnifibonS 8lt;falutareinftituere.prxtereanosab illo habere qutó quid habemus boni corporaliter amp;nbsp;fpiritualiter.

Deusenmb OmnipotensdiciturDeus quiaomniapoteß.quia omnium do^ fotent,J, minus eft,omnia^ habetfuofubiedlaimperio.ldeo enim SC Dongt;i nus exercituum appellatur. Ccclum,terra, SC qux in eis funt.aftrt» clemctaomnia,homines,angeli,diaboh,animantia omnia, res co» ditxomnes,in poteftate funt fupremiS^ {terni numinis.Quxcunf iu(ferit,fâciunt,nihil eius uoluntati refîfterepoteft.Quodipfe uolu« rit,fieri neceffe eft:ac utitur rebus illis omnibus pro ut uult, utiU“' ftitia eius deniq; falus hominum pofcit.Côfefsi fumus prius DeiX« nobis bene uclle,iam confîtemurillum qux uultetiam poffe. Co» fîtemurenim Deum omnipotentem effe, id eft nihil nô poffe quod utile et neceffarium efl hominibus,adeo(^ ilium elfe dominum un* uerforum SC auxiliatorem noflrum fortem.

De«rep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod autcm Deus fît pater nofîer bonus, benignus, ctemenS

atator ea mifericors,deniç fortis omnipotensdominus uniuerforum attçde fie ttrra. fenforamp; affertor nofter,declaraturoperibus eis mirifîcis. Eftenio* Creator cœli SC terrx. Porto Creatione cœli SC terrx declarauit quO modo affedlus fît erga homines«Dum enim illi nôdiim efîent, meritis officijstp prouocare poffent Deum ad benefaciendum ipfe Deus prior ex merafua ôi natiua bonitatc condiditcœlum SC

fim.palatîuTn longe prxftantifTimû 8i elegantiffîmum.Si Hoc ipfis adinhabitanduinconcelTit,fubicflishoinini creaturis in toto Hoc mundo uniuerfis. Quantam uero potentiam exeruerit in crcatio* ne terum omnium claret ex hoc.quod dixit amp;nbsp;faôa runt,mandauit amp;nbsp;creata funt.Qux fi per partes digéras amp;nbsp;figillatim exponas quid per fex dies condiderit.quo ordine, quo cum ornatu, quanta cum utilitate liominum, denique quam nullo negotio ifta omnia proz duxent.ficutifufefcribitur aMofeGenef.i capite.cogeris ad bez neuolentiamamp; potentiam Dei plane obftupefcere. Interim talcm quoque crcatorem uniuetforum cogitate oportet, qui condidez ritquidem perfilium fuum fine per arternam fapientiam omnia, tam uifibilia quam inuifibilia.ea'qj ex nihilo; fed nunc quoque niz liilominus per fpiritum fuum xternum fuftineat, foueat, agat, 8C conferuetomnia.citra quern omnia ftatim collapfura effent et abit« tainnihilum.Confitemurergo hicquo^Deixierni prouidentii gubernationem fapientiifimam.

Ethocquidcordine primo expofitü eft quodpatrts quidc quafi ptoptiü eft.Eft enim pater.et pater quide domini noftri lefuChrifti: 8£ pater noftcr eft dominus uniuerforü,creator call amp;nbsp;terrç, guberz nator 8C conferuator rerû omniû.ex quo funt omnia,8i in quo con« fiftiiiomnia.ExHocab xterno gignitur filius xternus,patri cox qua lis coeifentialis eiufdem cû pâtre poteftatis Si glorix,per que Si fecu la cödidit.’cxutroqj procedit fpiritus S.Dauide qcç aiteftäte 8i dteen te,Verbo dni cocli fafli funt.etfpiritu oris eiusomnis exercitus eorü.

Sequitur iam ordofecundus in quo continenturomnia rnyfleria /ri’culut filq Del domini noftri lefu Chrifti. Secundus enim articulus fidei Jidei *. Cbtiftianxaduetbüfichabet, KT IN IKSVNl CHRiSTVNl TlKlVM KW S VNICVM DOMINVNI NOSTKVNl.

Duo autem continet Hic articulus. Alterum quod credimus in fiz lium Dei. Alterum quis fit tile Dei films. Profitemur enim nos credcre,ideft fiduciamSi fpem omnem uttx ac falutis,petindc in filium collocate atque in pattern. Diferte ergodicimus,Ctegt; CreJtrem do inlefum CHtiftum; quemadmodum diximus, Credo tn Dez JilitnnDct» utn, Sic. Nam Ioannis i .capitedicitipfe dominuslefus.Netur« betur cor ueftrum creditis in Deum Si tn me crédité. Hem, Hoc eft Opus Det utcredans in eum quern mifitille.Et iterum.Hxc eft uuaxtetnauicognofcantte folum Deum uerum Si quern mififti lefumGHtlftfi. PtxterealegimusineuangeltoIoannis dominum adcjccutn cul aperuetat ot ulos dixifie,Credis in film De it Cxcum ueto illuminatu illi tefpondiffe,Quiseft domine,ui eredam m eumî

At dominum fubiccifle, Et uidifti cum, amp;nbsp;qui loquitur tecum eft. Tunc autem excepifteciccum. Credo domine:fed df adorai^'^ Ctedatnus ergo amp;nos acadocemus.credamus autem lefum elft rum Dei patrisfilium..ciurdempoteftatts cum pâtre, diftin^hm men à patre perfonam.Quando amp;nbsp;Dauid dixit, Dixit dominus ä« mino meo.fede à dextris meis.

lt;^ir /it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Czterum copiofe explicamus quis fît ille fîlius Dei in quern

latur Filins unicus.Si filius eft,amp; filiusquidem Derpatris.crgo na^ tura fubftantia eius diuina eft natura amp;nbsp;fubftantia. Hocengt;gt;quot; nomine appellatur ab apoftolo fplendor gloriæ paternx amp;.

fa imago fubftantix illius. Retfliftime itacp filius dicitur à fan^i* patribus confubftantialis amp;nbsp;coeftentialis patri. Quo illud periind FiHutunk quod dicitur filius unicus,.alibi Unigenitus S^primogenitus. Nu«/ lt;»r. cupamurenim nos filq,fcd no cômunione naturae autfubftaniil xqualitate,uei naturaliteqfed peradoptionem. Et proinde non fendebantur ludxi quod fê nuncuparet fiiium Dei ßcuti omnd fi'deles dicuntur SdfuntfilqDei.fedquodinrelligercntipfum am' plius quippiam de fe praedicare, nempe quod Ft naturalis Dei fîH' us, Deo xqualis, Deus ipfe. Sic enim legis in euangelio Io* annis s. capitc ,Propterea magisquaerebant ludxi interficere It' fum, quia non folum foluiftet fabbatum, fed amp;nbsp;pattern fuumdi' xiïTct Deum.æqualem fe faciens Deo. Et in capite to. ubi di' xiftiet dominus, Ego amp;nbsp;pater unum rumus,fuftulerunc ludaci lapi* des ut lapidarent eiun ; at hunc refpondifle.Multa bona opera praf' ftiti uobis, ob quod corum me lapidabiris^ludxos uero dixifTc, Öl’ bonum opus non Iapidamuste,fed obblafphemiam iamp;quiaW homo cum (is facts tcipfum Deum. Sunthaecclariftimadiuinita* tis Chrifti naturalis teftimoniatquibusqui non credit ne paired quidem habet Mamquihonorat fîlium,pattern honorât; q»* Elio caret, ne pattern quidem habet ; ac nifi Eiius naturalis effetDd usjion polfet effefaluatormundh

Cliriftus. Exprimitur autem nomen ne fit error inperfona.dfu* intelligamusex nominequisFt ille in quern credimus, lefus eft*' quo nomine donatus eftoraculôcœlefti, quemadmodum etiamty pi prxeerterant deco in lofuerduceamp;in lefu facerdotefummo. An' gelus apud Matthxum erudiens lofeplium, Pariet Elium, inqui^ Maria, d£ uocabis nomen eiuslefum. Is enim faluum facietpo' gt;nbsp;£ulum fuum a'peccatis fuis,

)flt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libetatab Omni poteftaie aduerfaria. Quod nullo modo port«, ni*

1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi effet Deus u«us. Dicitur idem Chriftus, quöd perindc fonat at^ Cbr^w,

i}t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi tu dicas Vndus.Hebrxt uocantMefsiam.Et uocabulum hoe tam

r€gnieft,quàmfac«dotq.Olimcnimungebanturamp;regesamp;facer dotes;amp;ungebanturquidem chrifmatcaut oleoexternofiuetypi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

co.Chriffus ipfe ipfa uwa un^lione fpiritus fandli plenitudine un* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

I dé rex eft Si facerdos populi Dei.Deinde plena omnigenatç uberta iiii teinlefumeffufuseftfpiritusfanélus.undeuelutiè fcaturiginc uel el* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fonte uiuo exuberat in omnia Chrifti membra. Hic enim eft ille Aa

liS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ron in cuius caput effufum eft oleum,quod defeendit in barbam

id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in extimos ueftimenti eius limbos . Nam de plenitudine eiusacce*

ii( Poftremo obleruandum uenit in hoc fecüdo articulo quod nun Cnrijitti ,{* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eupamus Dei filium dominum noftrum. Ac peculiariter amp;nbsp;duplici »jl domilt;

fl* propter myfteriumrcdemptionis. Chriftus enim dominus eft om* li* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niumcleflorum,quosart«uitapotentia amp;nbsp;dominiiufathanx pec

gi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eati 8C mortis,amp; fecit fibi cos populum acquifitionis.Fit autem allu

e* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fio ad dominos qui pecunia fibi emunt fcruos, aut qui in bello fcr*

Ji* uant captiuos, quos occidere potuirtent, aut qui alias à morte prx= li* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fend libérant damnatos.Sunt ergo domini ueluti liberatores redem

,ilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptores ac faluator es .C ertè Paulus quoep hue alludens,Precio empti

t» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiftis,inquic,nolite fieri hominum ferui.Et beams Petrus,Redem«

lb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pii eftis,inquit,non auro amp;nbsp;argento,fed preciofo fanguinc agni im

III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maculati.DeindcChriftusappellatur dominus propter diuinä po*

Ill ttquiaamplifsimum eftuocabulum domini, diuinametiam natu fli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ram 8i maieftatem comprehendens.libcnter leguntur eo ufi apofto

li.Paulus ad Corinthios.Licet multi fint domini.ait,nobis tarnen us nus eft dominus lefus Chriftus,per quern omnia 8Ó nos per ilium.

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TettiusfideiChriftiançarticulushiceff.oy 1 CONCBPTVS Zrticulu»

11 KST de SPIRITV SANCTO : NATVS BX MARTA M*'!]» V 'VTRGiNR. Secundoarticulo profefsi fumus nos credetc in le* fum Chriftum Dei filium dominum noftrum;quo cette adumbra*

I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uimus nos firmit« credwcDeum pattern nobis amp;nbsp;in noftram falu

I, tern dediffe mundo filium faluatorcm amp;nbsp;libetatotem. Hue enim I* jettinent uocabula lefus SC dominus.lam iuq; tertio articulo expo

oimui modum 8C rationem qua uenit in mundum, nimiruper i#^ carnationem. Duo ergo comprchendit articulus, Concepiionc^ Chrifti,amp; Natiuitatemeiufdem. Dequibusordine dj(emus,ubgt; prius amp;nbsp;paucis quidcm explicauenmus incarnattonis dominie* ca Ufas.

ftifdmat» Adum rrat cum hominibus 8( periifT« totum genus monaliui* W(dominilt; proptcrpeccatum quodcontraximus omnescx protoplafto. Na«^ ttetaufie. ftipendium peccati mors. Idcolt;]pnonpo(ui(temusccrlumingre^ qui eramus ad artara prondendunifiadnos deRendiflet Dei filigt;* ac Immanuel faóiusfecum nosrraxifl'erad lorlos. Proindefumm* incarnationis caufa elï.mediareinter Deum amp;nbsp;homines amp;nbsp;media*

Medlt;4tar. doconiungereueladunarcdifiuniflos. Nam ubi mediatoreft, ilgt;* diffidium partes fîntnecelfe efi. Partes funt Deus ói Hominee* Caufa diifidii eft peccatum. mediators eft dilfidentes partei(gt;* fusconiungere.’idquod fi’erinon poteftnift prius tollatur t dio caufa diffidii peccatum, Peccatum au tem neque expiatur ml tolliturnififundatur fanguis amp;nbsp;fequaturmors. Teftimoniumbu^ ius rei prarbet Paulus ad Hebrat os p.cap. Oportuit ergo medtatod affumerecarnem noftram 8C fanguinem.quo Si mori poftet SI fu* dere fanguinem.Prxterea necefteeftfequeftrem aut mediatorem u* trift]ß communem efte quos conctliare debet: unde oportuit Chrifl* dominum amp;nbsp;Deum efteuerum,amp; hominem uerü.Deus purus, fo* midabilis SI parumaccommodusfuiftiethominibus.Homo purui non potuiftet accedere ad Deum qui eft ignis confumens: quapro' pter utrun^ exiftens dominus nofter lefus Chriftus utriep parti itf comodus eft mediator. De qua re teftificans apoftolus dicit, Vnui Dcus.urius etiam mediator Dei 8l hominum.homo Chriftus Icfuîlt; qui dédit femetipfum preciü redemptionis pro omnibus Idem ap* fiolus ad Heb.t.8^9»cap.plura difteritquxadhunclocû pertinent Etin 1 cap.alteramquo^ incarnattonisChrifticaufamrrcttansdi' cit.Debuit per omnia fratrtbusfimilis reddi ut mifericors effet delispenti‘-cx, in qsqux apudDeum forent agenda, ad expiafil* utiep popult peccata. Nam quod ipfî quotp accidit tentatio, poi*^ tentatis quoep fuccurrere*Rurfus ui erudiret homines in omnip**^ täte S^iuftitia.denicpiitefteilux mundi Si exrmplüfanôiftima: tp, incarnatus eft dns nofter.Nä Paulus.Gratta ait Dei falutifera ap‘ paruit nobis erudifsnos utabnegata impietatefandleuiuamus.l'’ fumma.ut nos 4»pter peccata difiüélos à Deo.tü Deo rurfus cciun* geret amp;in focietaté fuqpfius fuorumlp bonorum omniû nosledp* fct,natur{ communionc nobifcum coaluit,hoc eft incarnari uolu»gt; Def«quot;«*^

Defcendimus nunc ad modum incarnattonis expfkandum. Ar ticulus fideiduo habet membra. Alcerum eft conceptus eft defpiritu Ve coiwefF fanôo. Hominesalioquiomnesconcipimurex uirili femine eo^p tionecM» immundo, iccirco nafcimurpeccatores.adeo^.ut Paulus ait,na* /Ir. fcimurfilijir». Catterum corpus Chrifti adeolp dominus nofter non concipitnr in Maria uirgine de Iofeph,aut ex ullo uirili femix ne.feddefpiritufandomonquodfpiritusfueritlocofeminis. Ne* quit enim ex fpiritu aliud generarinififpiritus. Atqui habet domiz nus nofternon phantafticum corpus, fed uerum SC nobis confub» ftantiale.Conceptus eft ergo dominus nofter in utero uirginis e' fpi ritu fando.Nam effecit xterna fua potentia fpiritus fameus,ut illiz bata uirginitatematris,ipfainquamfcecunda faiffa conceperitex fuo ipfïusfanguine,dederitlt;^ corpus purum fifuerehumanum

Iio Dei. Id quod multis exponitur per angelum Gabrielern apud S. Lucam in cap.i.De quo loco cum alibi difturi fîmuscopiolîus.iam tranfimus intaflum. Pracdixit conceptionem illam fic futuram ipfe Deus mox ab ipfo mundi principio. Non enim dixit, fernen uirt conculcabit caput ferpentis.fed fernen mulieris. Prxterea dicit per prophetas Deus,Ego excitabo fernen ipfiDauidi. Nota eftautem lexMofis de excitandofemine fratris defuniQi. Si enim excelfiffer frater fine liberis, cogebatur frater fuperftes uxorcducere defunifri fratris.acexeaprocreareliberos.qui nomine appellabantur cenfe* banturtgnonniuiquidem.fed defrindli fratris. Proindecum ex Dauide non effet uir qui idoneus foret gignere ex uirgine filigt;» urn Dei faluatorem mundi, Debs ipfefufcitat Dauidi lemen, ac perfpiritum fuum foccundam rcddit uirginem: qux quanquä non concepit ex uiro Dauidico, quia tarnen ipfa erat Dauidis filia, Si ex fua ipfius fubftantia.Deo fic efficiéte, dedcritfubftantiam filio Dei, eft hie Si dicitur Dauidis filius. Quid quod ipfe Dauid in Pfalmo ,10,uaticinans dicitGnmagnificentqs fandiitatisex utero aurorae tibi ros natiuitatis tuæ. Vel, Ros natiuitatis tuae tibi ex utero aurogt; rac in magnififeentqsfantfritatis. Hoc eft, magnifica quadam fandii täte amp;nbsp;modo mirabili nafeeris. Habebit enim fe tua natiuitas,ficut generatio roris, qui ex aurora pura uelut matrice nafeitur. Elicit e* niminterdiufole'terrauaporcm,qui ob calidifurfumducctispau« tttaiem.temperatar noifrisuel ueiperarumfrigoredeorfumducitur inaquamfoluitur. Sicautem foliuditiaeDeus c'terra, ex cor* uirginis Mariae fanguinem elicuit,8f mi« ra nimodofanfteSf pure cffecit, ute'matricc munda nafretetui tonciperentrç fatiäilTimus Dei filius.

Cauflx purifsimxhuius conceptionis iïlt) Dei in utero mx uirginis hx funt.Qui condpitur in utero uirginali Deus Deus eit ignis confumens^qui nullam poteftinferedpereimmU^^ didam.Ec quoniam uenit Deus noftram id eft humanam impud*^ té purifïcaturus,oportuit certc jpfum ob omni originali labe ex«»^ ptum.per omnia eftic fantfiifsimum.ut unica cai^ illibata hoftia peccatis totius mundi oblata, omnia mundi peccata femel tollcrd medio. Nam quod inquinatum cft, nó poteft idquod inquinatu*quot; cft purgare,quinimo labes Sd immundida peralterius immundi

De Natiui Alterummembrumliuiusarticulitertqeft, Natus ex Maria uit? tdte chri' ne.Natus eft dominus ex Maria matreeadem^uirgine. Homo d* fii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go ueruseft.quiexhomine natuseft. Sedamp;puraefteius natiuita**

Nä ex uirgine natus eft,ita ut fimul SC mater fuerit SC uirgo. NaJ SClfaiasdixit,Ecce uirgo concipiet Sé parietfilium.Virgoinquit^ det utrunt^.concipiet SC pariet,ita ut maneat uirgogt;Purifsima etg^ eft Eltj Dei natiuitas.Et uera quocß eft. Trahitenim carnem exful)^ ftantia SC ex uifceribus uirginis.Quo nomine etiamappellaturdo* minusnofterlefusfilius Dauidis. Nonpoffet didDauidisfili»** nifîcx Maria, puella autfilia utii^ Dauidica accepifretueramfulgt;' ftantiamhumanam.Ad quam figniftcandam SC proprtifsime expquot; mendam loannes apoftolus dixit. Verbum caro faélum eft.Etap*’^ ftolus Paulus.Nufpia a(rumitangelos,red fernen Abrahx. Ibidtiquot; didt dominum fracribus fuis fadum effe fîmilem per omnia exd^ pto peccato. Ad Philippenfesait.Cum effet xqualis Deo/emflip' fum inaniuit forma ferui fumpta,in fimilitudinehominum conIK* tutus,amp;fîgura repertusuthomo. Rurfusautem.teftifïcatur loa»^ nes apoftolus Sé ait, Omnis fpiritus qui confîtetur Lefum Chriftu** ueniffein carnem,ex Deo eft, SC omnis fpiritus qui non confito»' lefum Chriftum in carne ueniffe,ex Deo non eft. Modum natiuiU' tisexpofuitmultisLucascap.z.Étnosaliasdeeo dicemuscopiollt;^ us. Credamus ergo SC confîteamur lefum Dei Elium conceptu» effe exfpiritu fanéfo,natum ex Mariauirgine.

^rticulut Quartus Edei Chriftianx articulus hic eft, PASSVS SVB fiJei 4., PONTIO PIUATO, CRVCinXVS, MORTVVS.ETSB PVLTVS, DESCENDIT AD INFERNA. ExponiturhO« articulo quarto Enis,uljus SC frudlus incarnationis dominicx poiib Emus.Homoenimfadusjeftutpan Sé mori po(fet,moriendo^ patiendo à morte xterna SC tormentis inferorum redimere, purgi^ tos^ conftituere hxredes uitx xternx.Nam hic eft Enis mortis dolt;' minU^i

Diduciturhic articulas rurfus in fuas portiones.Principio confîi Chrißxc tetnurdominumnoftrutnpa(rume(îe,uercuticv nonputatiue, ôc paffiittft, paiïutn qutdem xrumnas 6C miferias huius fxculi,deinde tormens ta carnificum 8C ipfam motte acerbifsimam. PaÛus cft italt;^ animo 8ócorpote,amp; multifarie quidem. Ifaias enimdicit.Virdolorumeft SCquiexpertus eftxrumnas.Ipfeportatinfirmuates noftras, amp;nbsp;dolt; lores noftros ipfebaiulauit.Nam SC in euangelio ipfe dixit, Triftis cft anima mea ufcp ad mortem. Ea uero omnia propter nos palTus eft.Non enim état in ipfo peccatum aut caufa uUa eut pateretur.

Secundo loco notatur tempus SC iudex Pontius Pilatus lub quo Pa}Jut ftA mortuus eft dominus,SC redemitmundumàpeccato,morte,diabo« Pontio Pi» lo,8C inferis. Paffus eft ergo fub monarchia Romanotum,fub Im lato» petatote T ibcrio, cum iam fecundum uaticinium lacobiirraclis,po pulusVudaicus pareret exteris tegibus, necp ptxelTent amplius rez ges uel ptxftdes eftitpe ludaica. Tum enimuentutum ptzdixerat Mefsiam.Quid quod ipfe dominus in euangelio non femel przdi xerat fettadendum fore in manus Gentium SC ab bis occidendumf

Tertio loco figniBcamus etiam modum pafsionis. Subiügimus Cruci/ix« cnim CtuciBxus SC in ctuce mortuus. Erat autem fupplicium cruz ejl dominwi cis uiptobrofifsimum, itaetiamacetbifsimum.Idautemfupplicq nojler, in fe fufcepit.utfatisfaceret pro mundo-.SC quod ab initio typi przz celferant fore utfufpendetetur in ligno. Sttuilignorum impones baturlfaacimolandus.lnpalumquoeçimpofitum fetpentemMo fes erigebat.Sed et ipfe dominus.V bi exaltatus fueto.inquit.omnes ttabam ad me. Potto in ctuce expirauittradens fpititum Deo.Vere enim mottuus eft ut moxfequetut.V bi paucis dicendum cft quis fit tcuftus mortis Chtifti. Ptincipio maledifli eramus propter pecca/ FruCJi« tum-.malediftionem ergo in fe fufeepit, fublatus in crucem, ut tolle niortit retmalediftionem,elTemusautembenediifiiinipfo. DeniepnonCbrtjli. potuitnobis obuenitebzteditasteftamentolegata.nifiis qui Icgaz

I uitfuiflet mottuus. Deus autem legauit; qui ut mori poffct.bomia nem affumpfit,idem'cç mortuus eft iuxta humanam naiuram utb« tediatem uitz acciperemus. Alibi turfus Paulus,Qui peccatü nö no “».ptonobis(Deus)peccatüfecit,utnosefficeremuriuftitiaDeiper ilium. Homo ergo piacularis faftus eft pro nobis dominus nofter, I inquemeeu hitcum peccati cum collata congefta'cp elfentomnia . totius mundi peccata,ipfe motiens ea amnia fuftulit ac expiauif. ut iam unica Chtifti hoftia fatisfecetit pro peccatis totius mundi. Qui

DS S Y MB O LO A P O 3 T» certcmaximuseft mords Chrifti frudlus ubiqjtraritas âb apoUfl* lis Chrifti, Deinde docet nos mors Chrifti padentûra ôi mortifi^ tioncm carnis noftrx : imd communionc fui efficit in nobis Ch(^ ftus fpiritu fuo ne regnet in nobis peccatum.De qua re niulca tri^ dicapoftolus Paulus ad Romanos ^,cap. Dominus in Euangd*^ dicit, Si quisuultpoftme uenire.abnegetfemetipfum 8C tollat cem fuam dd fcquatur me. Hi amp;nbsp;nonnulli ali) funt frudus pafsi^ nis dominicx uel mortis Chrifti.

Stpultut nbsp;nbsp;nbsp;Quarto loco fubiungiturSepultus. Vere enim in cruce mortud

tßJomi» eft dominus nofter.Probata eft ueritas mortis eius à milite qui 1»“* «utnoßer. eius transfîxit.Sublatus eft deinde ex cruce ôi pofîtus inmonum^quot; tum. Ponuntur in euangelio illorum nomina qui ipfum fepeliu^' runt, lofeph 8C Nicodemus.Oftenditur item modus quomodo peliuerint eum.FruAum fepulturx his uerbis tradidit ipfe faluato*» Amen amen dico uobis, nift granum frumenti deiedlum in tentquot;' mortuum fuerit,ipfum folum manet:(î uero mortuum fuerit, n»**' turn frudum adfert.Vnde SC apoftolus honaturut fepeliamurcui” Chrifto in morte eius,quo in nouitate uitx refurgamus, imd amp;nbsp;uamus regnemus^ zternum cum eodem.Ergo ft noftra quoç pora fepeliantur aliquando,ne ftmus foliciti. Sepeliuntur enim Üquot;’ les utrefurgant cum Chrifto.

Deßendit Quintam particulam articuli 4. quidam fcparatim ponuntf'*! ad 'mfernci^ articule ftdei quinto. Ego non uideo cur auelli debeat à prxcedtgt;’ƒ bus net^ cur peculiarem conftituatarticulum ftdei. Verba ftc habe*» Dcfcendit ad inferna.De his uariz funt apudfacros interprètes tentix.Auguftinus in libro de ftde Si fymbolo hxc uerba net^ nitinregula ftdeinetpexponit. Cyprianushatctradit.Sciendui’* fane eft quod in ecclefiz Roroanx fymbolo non habetur additi“quot; Defcenditadinferna, fed neç inOrientisecclefrjs habetur hid^''* mo:ui$ tarnen uerbi eadem uidetur eife in eo quod fepultusdicituf' Hxc ille.Videtur autem fentire Cyprianus Defceiideread infer”* aliud non eiïequàm condifepulchro.iuxtailludlacobi, Dedutri** canos meos cummerrore ad inferos. Verum non défunt quibuS ’P paret hoc quod allatum eft carereiuftaratione. Nam eöfentanruquot;’ non ertequod rem femelaperteexpofttam.obfcuriore mox loqu^” di genere implicuerint. Imd quoties coniungunturdux fenten”* eandem rem figniftcantes, femper pofteriorem prioris efle expl'^’' tionem.CxterumpIanioremefTeillamloquutionem Sepultusr • implicatiorem.Defcenditad inferna.S.Auguftinus ad Euodiui”^* piftola torquet fe in hac caufa, Ad Dardanum de Do przfr”^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«SKMO VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fmbit dominum îngrefîuin fwîffc tartarfijfed nullum fenfiffe «ucia lum.Longe fimplicius uidebimur atticulum hunc iniclligerc.fi fen. fetimus uirtutem monis Clnifti dimanaffe etiam ad deiunftos 8i

iV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis profuidead «ft propter mortem Chnftiomnespatriarcbas amp;nbsp;fi*

li’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruatos ede.Stcut Si S.Petrus eömemorat dominü abqffe in fpiritu

4* Si Cpiritibus inobedieniibus ac in carcere detentis prxdicaffe. Nimi fl* lum innotuit amp;his iufta damnationis ex morte Chrifti fententia, quod uiui non credidiffent cum ipfoN oe ac fuis in uenturü Mclfiä.

i#l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V el certe per Inferos uel inferna intelligimus non locü fupplicii dex

Rinatü irap^s, fed defunftos fideles, quemadmodü per fupetos fi* gnificamus adhuc fuperftiies in uita. Proinde anima Chrifti defeen l*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit ad inferos,id eft delata eft in finû Abrahx.in quo collefti fuerunt

omnesdefunftifideles.Ergocurn latronifecü crucifixodixit,Hox die mecum eris in paradifo.promifit ei confortiü uitae SC beatorum

i# catur.fittamen id exmoreloquendi. Alioqui ex Luca claret finum Abrahx locum eife longiifime feparatum i tartaro,amp; pofltum quU dem in fublimi .Cxterum de his curiofius inquirere differere eux i^ tiofimagis quam pq efthominis, Confitemur in hoc articulo ani* mas elfe immortales, eas'cp protinus à morte corporea tranfire ad ui il®, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»am, amp;nbsp;fanftos quidcab initio mundiomnes fide fanftificatos per

Adderem iftisatticulum y.nifihoraiamprxterqffet.Differemus Epilogut, ergoinfertnonem proximumlam uetoorabimus unàomnesDeü pattem noftrum qui in cœlis eft.ut per fpiritum fuum nobis infpira ii* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re dignetur ueram SCuiutficam illam fidem.qup tendit in pattern 8C

ilquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filium;in pattem ut creatotem uniuerfotum ; in filium ut faluatotc

»otius mundi,qui ideo coclo defeendit SC in utero fanftiifimx uirgi !!•' nisMarixincarnatus eft,ut effet mediator inter Deum amp;nbsp;homines, atqjhos inter fe reconciliaret feu coniungeret,haberet't5 quod off erx tctadfatisfaciendumdiuinxiuftitiç8(adpurgandapeccatanoftra*.

’f qux 8( in corpore fuo tulit, imd abftulit, omne s'lt;5 fideles hxredet i** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ecit uitx xternx Laudemus iam Dei gratiam,8C agamus

* gratias filio Dei. Cui folt debetur omnis honor Si gloria in feculafeculorü,Amen,

;(fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Df poß^erioribuT fidei ChriflUna artkulis fymbolo apo/lolorinn comprthenfis, S B R M O V 111.

R E M V S anteomnia Deum noßrum ut is pro boniiatcconcedatnobisféliciter expediteamp;mulio fruéfu procedere in explanandis alijs fidei noflr^Cb'' _ flianararticulis.

Quintus fidei noflracarticulus hie efl, TERTIA DIE SVRREXIT A MORTVIS. Et tenet quidem hic articul“* fidei inter omnes alios ferme’ primas.NecfuniapofloIi inaliis clarandis 8C confirmandis operofioresqua'm in hoc uno. Neefj® RiifTct fi dominus nofter duntaxat pro nobis mortem oppetijtf*'' nifietiamrefurrexiffetexmortuis.Namfinonrefurrexiflet ex n'lt;’*

tuis,fed manfiifetin morte,quis perfuaderethominibus peccatuiquot; morte Chrifli effe expiatum,morte Chrifti mortem fuperatam.fa^^ namdeui(flumamp; tartarum fidelibirtconfraólum'; Imd pergereJ' abfurdi noflri homines perpetuoblafphemareDeum uerüac fpdquot; noflram fuggtlIare,dicere^,Quis unquam redtjt ex qs qui motit^ obierunt,ac enarrauit nobis an fit uita in alio feculo poft hanc uitgt;gt; amp;nbsp;qualis ilia fit Quia ergo nemo redqfle legitur,dubium relinqR’, tur quod garriunt fpermologi de uita futuri feculi. Iccirco ut to“' mundo declararet dominus poft hanc uitam fuperefle aliam uita®' animam quoq; cum corpore non interire,fed uiuere,tertia die redÓ' addifcipulos fuos rediuiuus dominus nofter: fimuletiam detnoX^ flrauit expiatum elTe peccatum,exarmatam mortcm.deuidlumdH' bolum,amp; deftruduminfernum.Nam aculeus mortis eft pecca®' Velftipendium peccati mors eft. Mortis imperium habet diabolus amp;nbsp;concluditob peccata in tartarum. lam itaqp cum refurgit uiuuS ex mortuis Chriftus,non potuitei dominari mors:amp; quia morsdu minioamiflb confrac'fa eft,pari ratione confequitur amp;C diabolum'* infernum per Chriftum efle deuidl um,deni^ horum omnium uiiX amp;nbsp;uirtutem peccatum efleexpiatum. Claret ergo refurredliontiX domini noftri lefu Chrifti quaficertificare obfignareqj falutem^^ redemptionem noftramiitdeeaaddubitarenö polfimus ampló'S' Confîtcmurtta^hocarticulorefurrexifïedominü noftrum lefuquot;' Cht iftum ex mortuis,amp; nobis quidem refurrexifle, id eft nobis’dr' leuiife pecca rum,nobis deuiciffe mortem infernum amp;nbsp;diaboluin.'iX xtailludapoftoli, Deusfecitnos faluos amp;uocauit uocationefafl'' dfa.non fecundum opera noftra, fed fecundum fuum propofituiquot; Sc gratiam, qux data efl nobis per lefum Chriftum ante tempon icterin»

«tetna.fedpaUm fefta eft nunc per apparitionetn feruatoris noftti lefu Ghtifti, qui mortem quidem aboleuit, uitam autem amp;nbsp;lucem produxitSCimmottalitatem per cuangelium. Sunthuius generis alia multa ad Roman.4.amp; i.Corintb.iy.Nath amp;nbsp;in euangelio lo*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annisdicit dominus,Ego fumrcfurreótioSCuita, qui credit in me

i etiamfi mortuus fuetituiuet;amp; omnis qui uiuit ói credit in me; nö i moricturinjcternurn,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num refurrexi(fe,Ea autë refurgerc denuo furgere. furgit quod ca/ Refwgert

} dit. Corpus Chrifti cecidit.ergo corpus Cbrifti furgit,adeo'c^ refur/ quid fit.

i bat 8{ opetabatut,iamrefurgit,rutfus inquam uiuit 8i operatur. Vc . te enim Tertullianus derefurredione carnis.Refurredlionis uoca/ 1 bulum,ait,non aliam rem uindicat quam qux cecidit.Refurgere e/ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim non eft nifi eius quod cecidit. herum enim furgendo quia cc/

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cidit refurgerc dicitur.Re enim fyllaba femper iterationi adbibetur.

I Proinde dum matron« cuangelicae abeunt ad fepulcbtum unftu/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rse corpus domini quod pependerat in crucc,audiunt ab angclo do

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mini, Quid qu«ritis uiucntem cum mortuistN on eft bic,fed furrc/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cam in cap. 14.8: apud Marcum in cap.is. Petrus quoqj apoftolus

i exDauiderefutreftionemueramafttuens x.cap.Aftorum in pri* , ma ilia condone fua difette oftendit Cbtiftum uerc refutrexiffc 1 ex mottuis.

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde addimus dominum refurrexiffe ex mortuis uel à mortu/ Ex uel à

I is.Qu« patticulaexprimit Si mortis Si refurteftionis uetitaté. Cor mortuis re , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pus euim uel cato moritur Si corrumpitur-.atqui mortuum tefufei/ furgit.

. tatut,corpus ergo uel caro refufeitatur-.quafi dicat confitens,Ea qua j exteri mortales lege natur« defunftus eft dominus nofter, at non I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manfit authifit inter mortuos. Eandem enim carnem quam femel

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alfumpferat mottalem ac per mortem depofuerat, iam refumiiim/

I mottalem.Ptxdixetatenim Dauld,Qiioniam nonderelinques ani I mam meamininfetno,nelt;p dabis utfanftus tuns uideat cotruptioi

nem .Eft enim primo genitus refurgentium Cbriftus ,in quo ceu in , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capite declarari oportuit,qualis fit futura refutteftio omnium mem

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hane ueto tefurreftionem confitemur faftä effe die tertia, à mor Tertid Jie

I teinquam.Deponitur enim in diepatafeeues à ctuee amp;nbsp;inferiur fc/ rejurgit.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulebto.quiefeii fabbato toto,8i circa principium diei primi fabba«

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tocum,qui primus inquam occunitinbebdomada,qu« nobis bo/

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 5

die dominka eft.rcfurgit circa auroram cx mortutï. Quamuis erg® ineuangelioMaitliariii capitclcgamns dixiiTcdoniinum.Qu«’”* admodum fuit Ionas in uenrre c«i tribus diebus amp;nbsp;tribus riotfb^ bus ; (îc crit filius hominis in corde terræ tribus diebus amp;nbsp;tribui noiflibus : attamen in capitc i«. amp;nbsp;feipfum quaiï exponent loQuutum id per fynekdocham.dicit. Oportet tneabire Hierofo^ lymam amp;nbsp;mulca pati à fcribis 8C fenioribu$.amp; occidi,amp; tertio dierf Tufcitari.

Sextus fîdeinoftrçarticulus hic eft, ASCENDIT ad coB' fidâe. LOS, SEDET AD DEXTERAM DEI PATRIS OM* NIPOTENTIS, Corpus illud quod corpori noftro côfubftanti* leen.defuinptü ex Maria uirgine,adeoc^ ex fubftâtia uirginis affui« piü.quod pependit in cruce SC exceflit,fepultû eft SC refurrexit.illnd ipruminquâafcenditadccclosSCfedetàdexteris Deipatris. Naquot;) pofteaq per dies 40 abüde fatis inftruxiiTet dns nofter difcipulos fu' os de ueritate refurrediôis fur SC de rcgnoDei,fublatus eft in ca;lilt;lt; Afctnfio Afcenfione ilia fua déclarât uniuerfo terrarum orbi dominus U® Chrißiglo fterquod fit uniuerforum dominus omniacpfibi habeat fubieifU rwfa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quzcuiK^ in cœlo funt SC in terra,quod ipfc fît robur noftrum ui(*

tusfîdelium SC gloriatio contra portas inferi. Afcendensenimiquot; ccclum captiuam duxitcaptiuitatem, fpotiatislp hoftibus popului® fuum locupletauit,quem SC indies fpiritualibus donis cumulât' Nam in excelßs refîdet,ut transfuiä indead nos fua uirtute.uita noi uiuifîcet fpirituali,iiarii$(]; gratiarum muneribus cxornetidenit^quot;' . ccclefiamaduerfus omnia mala defendat. Eft enim Deus feruat®' rex SC pontifex nofter. Vnde cum offenderentur quondam Cap®' nattx, quod dominus appellafîet fe panem uitx de carlo defceu^ dcntemad uiuifîcandummundum,ait,Hocuos offendiff Q®quot; ergo fi uideritis fîlium hominis eó afcendentem ubi erat priuslt;n‘^ mirumex uiuifîca refurredione SC gloriofa adcœlos afcenfîo®* colligetis me elfe panem uitæ cœlo delatum, SC iam iterum afTuif^ ptum in cœlos manere feruatorem uitam SC dominum cœli SC te®* rae. SedSC beatus Petrusapoftolus in Aéïis, Certo fciattota don”*’ Ifraeljnquit,quoddominum SC Chriftum fecerit Deus hune le^n®* quem uos crucifîxiftis.

fttnfunit infpicientibus afcendit in cœlos, quo redderemur omnes certioret ixealum. xternçfalutis.Afcendendo enimparauitnobislocum, ftrauicuian hoccft ipCum aperuitfîdelibus cœlum.In cœlo pofuit quod ;i nob'’ afîumpfît Deus,ucrum hominemtuiuum uri^ SC irrefragabiletequot; moniu*

monium ia ccclos aliquando totum hominem effc transfcrendû. Nam neccfle eû membra capiti eonformia fieri. ^Refurrexit ex mor tuis Cliriftus caput lioftrum : refurgcn tergo 3{ membra.Et quem-* adraodum nubes dominum abftulit ab oculis dtfeipulorumata pif feremurin occurfum domino in nubibus,(oti(;p tarn anima quant corporeeriinus^irtcrnumhabitabimus inccelisapud caput noz ftrum Chriftumdominum,Idquodclariflima ledionetraditurlo*

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an. i4,cap,diccntc domino, Vado paraturusuobis locum, iterumi^ •

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si uos fids. Apoftolus quocp Paulus tefiatur amp;air,Nos qui uiuimuc

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si reiiqui eri mus in aducntu domini,fimul cum rcfufcitatis ex morz

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuisrapiemurin nubibusinoccur.'umdominiinaera.Confitemiir

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crgohocarticulolefumChrifiuincoelosfublatum uniuerforu efiie

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominum,regem Si poncificcm,a(îcriorem Sifaluatoré omniü in

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orbe uniuerfofideliü.Côfitcmur in ChrifioâC propter Chrtftû nos

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credereuiam xternam.quam corpore in fine mundi, anima quoqt

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porto ueniüt ipfa articuli uerba penfi(anda,Afcendit profitemur. AfctnJit

I Quis oroafcendit^qui ex Maria uirginenatHsefi,qui crucifîxus ad taler, mortuus Si fepultus eft,qui refurrexit ex mormis.is inquam afcédit,

j qua uolitantuItroGtroi^auiculx.fi^in qua infuntaftra, qux diz cunturornatusamp;exercitus cœlorum. NamDauid,Amidus eft

f Deus lue«ceuueftimento,Slt;extenditcœlos ueluticortinam. Item, Videbocœlostuos,opusdigitorumtuorum,lun3mS^ ftellasquae tufundafti.Etitcrü.Ç^ûoperitcœlum nubibus,Sf parat terne pluui

J am. R.urfus,Cœlierian'antgIoriam Dei, SU opera manuü eiusan« nunciatfîrmamefitit,Deindccfclüponiturprothronoamp; habitatio neDei.denitp proipfo locofede amp;nbsp;receptacuio beatorô.in quo De» us fe fuis uifendum amp;nbsp;fruendum præbet. Dauid enim iterum teftifii «ns dicit.Dominus in cœlisparauit foliüfuum. Vnde amp;nbsp;dominus

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•''euangeliodixit.Neiuretispercœli},quiathronus Deieft.Paulus

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“croapoft. Scimus.ait.quodfiterrenünoftrumdomiciliûhuius taz

betnaculideftru(flüfuerit,xdificaiionem exDeohabemusdomiciz lium nô manufaflum xternü in cœl is. Hac ita^ fignificatione C œ»

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei.regnumpatris.Gaudium.Beatiiudo

tem eß rcabcllum pedum meorum; attamcn quia maxime elucefc« in carlo gloria Dei, Só in coclisfe fuis utfendum fruenduml^ prX'' bet,iuxtaillud,Videbimuseumßcutieß. Item, NemouidebnmCi ait dominus, Sfuiuec,didtur ccclos inhabitare Deus. Sed ôC Ciid^ ftus dominus iuxta diuinnatem nullo cöduditurloco.'iuxtaanuin^ ptam humanam nacuram quam uexit ad cœlos ,loco carli certo con tinetur,neceßintereain terns aut ubii^ locorum corporaliter, fed ^cenJit feiundus à nobis corpore uerfatur in ccplis. Afcendit enim qui in'* domnusfu feriorarelinquens ad fuperiora con tendit. Chrißus ergo relidlis (O' » fra omnet ris fupra omnes ccclos fedem corpori fuocollocauit:non quodela^ tttlot. tus ßt extra omnes ccclos, fed quod fupra omnes orbes afeëdens in ipfum extimum at(^ fupremu ccclum, in fedem inquam beatorum fit receptus.Paulus enim apoftolus fignificaiitiifime loquens, ftraconuerfatio,inquit,inccclis eft, ex quo amp;nbsp;feruatorem expedn^ mus,amp;c.Eodem modo Sf Lucas euangeliftadicit,Er cum benedict reteis,rece(ficab ci$,ac ferebatur in ccclum.

StJetad Sed quid multisexponimus quod in ipfo fymbolo per confit dextrrum quentia clarifTime illuftratur\Sequitur enim,Sedecad dexteram Dei Dei patrit patrisomnipotentis.Ex his enim intelligimus qualis locus fitece^ omnipotmi lum,Só quid in ccclisagat dominus nofter.Noneftquidem noftoe tir. fragilitatis cœlorum fecretarimari dC difeutere, interim non impü' eft illud quod fcripturis nobis traditurinquirere, amp;ita utnobistm^ ditum eft Hdeliter tenere.Simpliciter diciturdominus nofter federei amp;nbsp;ad dexteram quidem patris omnipotentis federe.Quaeramusef' go ex fcrijpturse teftimonijs quid fit Dextera patris, amp;nbsp;quid ßtfede^ rein dextera patris,

Dexters Dextera Dei patris in fcriptura duplicem habet fîgnifîcationeni' Dei finita Principio dextera Dei eft locus beatorum ôi fcclicitas æterna in efi cy loci lis.Id quod ante nos obferuauit beams Auguftinus qui inlibrOlt;l‘ nomen. Agone Chriftiano cap.xa. ficreliqtiit fcriptum, Dextera patris fi' beatitude perpétua quç fandlis datunficutSiniftra redliifime dicing miferia perpétua qux impqs datunut non in ipfo Deo fed in créa' turis hoc modo quo diximus intelligatur dextera Sëfiniftra.Hocn» tern dixit beams Auguftinus fecundum fcripturas. Dauidenim^n' nit,Notammihi facies femitam uitæ, facietas gaudioruminconfpj dutuoeft,amp; iucunditates in dextera tua in perpetuum. Hocqn‘“ aliud eftquam fi dixiiïet^Perduces mead uitam, in ipfos inquäccc* los,ubi fattabor gaudtjs.nimirum te infpiciendo amp;nbsp;te contempla»* doan^ fruédo.In dextera ma in xterna beatitudine funtgaudia P'^ petua.Et tn euangelio legimus oues ad dexteram, hccdos collocart

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à iudtc*

iludicein finlftra.Iuxta hanlt; ßgnificaüonem dexter», Sedere flgiü Seitretß mat quiefcete ab omnibus laboribus, Si tranquille beateq; uiuere. ijuiefifre Notifsimumeftcnim illudproplieticum.Sedcbttuirrub uitefua, wifriû pro eo quod eft patata fecura amp;nbsp;träquilla crût omnia. Oextera itaqj gauJio, pains hat lignifi'catione finita eft : amp;nbsp;cum confitemur federe filiutn indextera patris omnipotentis,confitemur dominum noftrum libe ratum omni moleftia Si infi'rmitatehumana fecundiim humanam naturam quiefcerc iam amp;nbsp;lætari in certo cccli loco, ubi amp;animas SC corpora noftra credimus seternum Si futura uidlura. Nam in euangelio ipfe dominus teftatur in domo patris fui manfiones ef« fc multas,ad quas parandas ut amp;rpfis locus fit abcat. Siquanquam *beat,rediturü tarne ad ipfos Si affumpturü ipfos ad femetipfum.ut ubiipfe fit,ibi aut eodem in loco futuri fint Si illi. Proinde credimus Chriftum quiefcerc in ccclis ubi nobis quoq; locum parauit quietis, in quo xternum in gaudio futuri fimus. Ec quia corpora noftra in beatitudinenon funt ubiepfutura, fed in lococerio,ideo reftcdixit beatus Auguftinus Chriftum dominu iuxta ueri corporis modyni in uno aliquo loco cali efie.Et S. Cyprianus,Sedere ad dextram pa tris.carnis aifumpt» myfterium eft.

DeindeponiturDextra Dei pro uirtute.regno,prote^ioneafrer Dnttra lione et potentia Dei.Dauid enim dtxit,Dextera domini excelfa eft, Dei mfiriu dextera dominifacitfortia EtMofes, Dextera tua dominemagnifi cß o-poten cata eft in uirtute,dextera tua domine fregtt inimicum, Et iuxta häc fix nomen, dexterz fignificationcSedere fignificatregnare,aflerere,potentiam Sederetfl exercerez obiremunus prindpis. Nam Dauid dixit,Dixitdomi^ regnare nusdomino meofedcà dextris meis,doneeponaminimicostuos fcabellum pedum tuorum. Et Zacharias, Ecce uir,ait,cuius nomen eft Germen.de loco fuo germtnabit. Si zdificabit templum domi« i ni,fedebit dominabiturfuper folium fuum ,eritlt;p facerdos fuper folium fuutn. Hac ratione Dextera Det infinita eft et nullo loco con cluditur:ttcumconfitemur dominum noftrum federe ad dexteram ' patris, confitemur filium exaltatum effefuper omnia fubieiflis fibi rebus omnibus ut Paulus ait ad Ephef.t.cap.denitp filium fic exaU tatü, pofte omnia,regnarc in tota ecclefia, aflererc fuos, intcrccdcre in cœlis apudpatrem,ubicp prçfcntemcft'ediuinauirtutc.Huceniin pettinet quod omnipotentiam fefsioni huic adiunxit fymbolum dicens, Sedet ad dexteram patris omnipotctis.Nam Si apud Marth, dicit.Data eft mihi omnis poteftas in ccclo SC in terra, abite ergo K adducite mihiomnes genres,

cœlî, nlmirum locus quietts gaudi] ßf æternx felidtatij,*tt lt;1“®? det.habitatêCuerfaturiuxtaailumptam naturam fîlius nos qui fumus Chrifti membra futuri fumus in illo loco fine omquot;' dolore 8^ moleftia iu gaudio fempitcrno.Ec quamuis dominuS'’*’ fter moleftia omni liberatus fitjntelligimus tarnen ipfum non ci''* fum dcßdere.Eftenim rexfacerdos 8i Deus uerusin temploDd*'* ro.'non poteft ergo non pro ingenio 8i officio fuo operari faluttquot;* în eleftis, ôC omnia facere qnæcun^ facit Deus rex 8i facerdos-fcimus iam omnesquid inccclis reftdens dominus nofter fads'* Netp ullam ci adfert moleftiam quod agit 8C operatur,non eninigt;'‘ ccfsitate quadam,fed natura amp;nbsp;uoluntate operatur.

S.Hieroa- Non aliter traâarunt hune fidei articulum SC uaercs fan^lxfquot;* nymusde pturx interprétés,quorum aliquot pröferemusteßimonia.

Daterapa nymus exponens i.cap.Pauli ad Ephefîos fcribit,Perbumanainl^ trih militudinem Dei potentiam demonftrauit: non quo folium ponS* mr amp;nbsp;Deus pater in eo fedeat.fecum^ fîlium habeat rcfîdétem: qqo nos aliter iudicantematep régnante nifî per noftra uerba inquot; ligcrc ncqueamus.Sicu t ergo proximum eife Deo.ucl ab eo protv recedere non fecundum locorum fpacia, fed iuxta mérita fentitquot;^ dum eft,quodfanfti iuxta eum ßnt,pcccatores ucro (dequibuss^ i propheta,Ecce qui elongant feàteperibunt) abomnieiusuidn'' T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubmoueantur. Sic uel in dextris uel ßniftris Dei eife accipienduiquot;

cft.quodfanâi à dextris eius fint,peccatores uero à fîniftris.Salusquot;' , requotÿidipfumineuangeliocomprobante cum eues à dextrfe i hccdos uero memoret eifeà finiftris.Sed Si ipfum uerbum federt'* gn* fîgnifîcat poteftatem, per quam beneficium eis Deus tribuit perquibus federe dignatur, quod fcilicetregateosamp;incurfufnO iiabeat SC ad nutum proprium uaga prius amp;nbsp;libera colla conuerts'*

S.Äugußi S.Auguftinus defideamp;fymbolo,Credimus, inquit, quodftdquot; TMS de Dex ad dextram Dei patris.Ncc ideo tarnen quafi Humana forma circü® tra fatrit“ feriptum efl'« Deum patrem arbitrandum cft.-utdeillo cogitantib“* dextrum aut finiftrum latus animo occurrat.autidipfum quod ftlt;i* re pater dicitur, flexispopiitibus fieri putandum eft:neilludindds* musfacrilegium quocxecraturapoftolus eos, qui commutaueruiquot; gloriamincorruptibilisDei infimilitudinécorruptibilis hominis* t'ide. Taie enim fimulachrum Deo nepHas eft Chriftiano in templo coP locare : multo magis in corde nepharium fft,ubi uereeft templum Dei,fiàterrenacupidhateatqt erroremundetur. flddextramtrg® intelligendum eft didlum effe in fumma beatitudine, ubi iuftitû eax df gaudium eft ; ficut ad Gniftram hœdi conftituuntur, id eft iquot; ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifetà

• ' 8 SR Mb riiü ' - jS mlfcria ptopter iniquitates amp;nbsp;labores atqj cruciatus. Scdere crgd quoddicitur Deus non membrorum pofitioncm, fediudiciariant fignibcatpoteßatem.quaillamaicftas nunquam caret fcmper dû gnis digna tribuendo^Et reliqua.

Beatus Fulgentius epifcopus lib.ad Trafimundum regem x.Do fuiÿn minus,inquit,ut localem oftenderet humanitärem fuam dicit difei* tiw. pulis fuis, Afcendo ad patré meurn amp;nbsp;ad patrem ueßrü, Deum meu amp;nbsp;Deum ueßrü.Et mox, Immenfitatcuero fux diuinitatis ofiendcs dicitdiicipulis fuis,Eccc ego uobifcum fum omnibus diebus ufq; idconfummationemfeculüQuomodo autem afcendit incoclum, nifî quia localis uerus eft homo Autquomodoadeft fidehbus fuis.nift quia idem immenfus dó uerus eft Deusï

Beatus martyr dó epifcopusTridenti Vigilius libroconna hxre fes i.Hoc ecat,inquit,ire ad patre dó recedere à nobis, auferre de hoc liuh mundo naturam quam fufcepcrat ex nobis. Vides ergo eidem natu n propriu fuiife utauferretur SC abiret à nobis, fecundum atteftan^ liumuocemangelorü, Hiclefusquireceptuseftàuobis,ftc ueniet quemadmodum uidiftis eum euntem in ccclum. Nam uide miracu lum.Videutriufqtproprietatis myfteriumtDei ftlius fecundum hu manitatem fuam receftit à nobis : fecundum diuinitatem fuam ait nobis,Ecceego uobifcü fum omnibusdiebus ufcp ad confumma^ tionem fecuti.Si nobifcumeft,quomodo aitó Venientdies quando defiderabitis uidcre unum dierü filij hominis dó non uidebitis. Sed 8Ó nobifcü eft SC nö eft nobifc5,Qiiia quos reliquit dó à quib.difceû fit humanitatefua,non reliquit nec deferuit diuinitate fua.Hzc ille.

Septimus fidei noftrx articulus hic eft, i N D E V E n T V R V S /rtie«f«e IVDIGARE VIVOS ET MORTVOS.Prxccdcntibusar/ƒlt;/«7. öculis propofita dó confeffa eft diuina in Chrifto bonitas bcneficen /udaChri tia dó gratiadam dedarabitur in ipfo etiä diuina iuftitia feueritas SC ßut, uindiäa.Nam duo funtaduentus domininoftri lefu Chrifti. Pri/ mo uenit humilfs in carnem redemptor SC feruator mundi, Secüdo lUenietgloriofus in iudiciü iudex SC ultorinexorabilis cötra omnes impœnitentesdó impios. Venturuseft autemccoclisè dexterapa/ tris, corpore uifibili dó uerehumanoconfpicuus omni carni, cum immenfadiuinitatispotentia dó gloria,cum angelorü omnium fa/ tellitio.Ipfe enim dominus in euangelio,Videbunt,inquit,filiü hoa minis uenientc in nubibus codi cum uirtute SC gloria multa, dó mit tetangelos fuos cum tubx uoce magna,dóe.

Porro iudicare fignificat pro tribunali federe, caufas audire dó di luJicare feutere,litemdirimerc,decerncredópronunciare, denique defen/ duid.

dere amp;nbsp;afr(rere,rurfus punire aut atficcre fuppHcio,at(^ ita cohere® re fid opprimere uim malitiam.Credimus ergo dominum lefumChriftum indie illoaiferturumomnespiosô4 pcrditiirü o' mnes impiosauxta illud apoftoli, Reuelabuur dominus noiler tl* ccclo cum angelis potentise fux,cum incendio flammx, 8C inflig** uluonem ijs qui non nouerunt Oeum:rurrus idem iudex iuftus re*! dct coronam iuftitix omnibus qui diligunc aduentum eius.

dicÿntrt^ fiolicafaipta. Poftquam iniquitas huius feculi peruenerit ad funi'' ni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum,ac orbem feduxerit Annchriftus ut minimü fuperßc fidei,

pqip dixerint pax amp;nbsp;fecuritas,tum repentinus ueniet interitus. Mii^ tet enimarcliangelum fuum iudex dominus notier,qui dangattu^ ba amp;nbsp;à quatuor uentiscolligat omnem carnemad indicium : m*”* fequeturipfe iudex dominus notier lefus Chriftus cum totoexeri*' tucœlorumrdefcendetautemccœloin nubes:acin nubibusceu tribunali fublimis refidens apparebit illufiris omni carni.Qui eniC uixerlnt in hocfeculo, itio iudicij tempore tiabunt coram iudiceiquot; punólo immutatûmortui uero refurgent in momento omnes. Tâ* iudex feparabit oues ab hccdis: amp;nbsp;pronunciabit iuliam pro ouibu^ amp;nbsp;contraliQcdos fententiam,Venite benediéii fiCcEt.Abite mal«!* fti,amp;c.Scqueturmoxipfiexecutio.Oues niimfurfum protinuSi* pienturin nubes obuiam domino in acra,afcendent(p cumillo 1*^ ti in ccclos ad dexteram Dei patris.æternum uitfiuri ingloria ä^gai dio. Impt}sdehifcetima tellus abforbebit^ horribiliter uniuerfoti demittens eos ad tartara xternum cum fatltana 8C angelii^eius ff»' ciandos.Fienthzcomnia non longo moletio uerßpelli amp;iuridica quodam procetîu,fcdextemplo. Tune enim patebunt omnium«’* da, Si accufabit unumquemt^ fua ipßus confeictia. Copioßus hx* tradunturMatth, 14.amp; ij.Sap.^.Sd r.i.Cor.iy.».Corin.}-.i,TlKn' 4,amp;: y.Rom.i.i,Pet,}.amp;c,

uiutO-mor tuos.Idquod nonnulliexponuntdepqsamp;imptis.Atqui fymbol* tw, paratum eti ßmplicibus maxime. Atümplicibus conueniunt lim^ plicia. Iccirco mortui funtomnes quicunq; ab exordiomundiad diem ufep ultimum excefferunteuiuis. Viuiautem funtquosdeprf hendet dies illa uiuentes adhuc in hoc feculo. Apotlolus enim,Ec« mytierium uobis dico,ait,Non omnes quidem dormiemus.omticS tarnen immutabimur in pundio temporis in momento oculip« extremam tubam.Canet enim,Sdmortui refurgent incorruptibiks»

mus uobis in uetbo domini.quod nos qui uiuemus 8C reliqui eri« £{lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus in aduentum domini.nequaquam pracueniemus cos qui dor*

ttä mietunt.Quoniam ipfe dominus cum iiortatu Si uoce archangeli Ql nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac tubaDeidefcendet c ca:lo,8lt; mortui in Chrifto rcfurgct primü,

di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinde nos qui uiuemus qui reliqui crimus, fimul cum illis rapic*

Confitemurergohocarticulo7.nos crederefinemafforererum Priemwet pO omnium in hocfeculojelicitatenv^ impiorum non fore perpétua. fwppDcM ,0/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum enim iuftum elfe qui omnc dederit indicium filio fuo,qui 8C c(rtifiint4*

0/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repenfurus fit in illo die unicui^ iuxta opera fua, impqs tormenta

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunquam terminanda.pqsxterna gaudia. Adeo'cj profitemur hoc

10/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;articulo nos expeffarc liberationem refrigerium 8{ ptzmium uitse

di ztcrnx.Quomodo enim credentes fuos, populum fuum,amp; feruos •ÿt fuos perderet qui in ueraciffimoeuangeliodixit.Amendico uobis, i(l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod uos qui fecuti eftis me, in regeneratione.cum federit filius ho

minis in fede maieftatis fux, fedebitis amp;nbsp;uos fuper fedes duodeciin in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicantes duodecim tribus Ifrael. Certifiimafuntprçmia Sifuppli

'Jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cia pqs 8t impqs in uerbo ueritatis propofita. Veraciffimus eft qui

jS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adlfaiamdixit,Diciteiuftoquodbencfithabiturus,fruftu ftudiorü

fuorum ftuetut. Vximpio.malehabebit, quoniamrependetur ei fecundü opera manuüfuarum. Et hxc quidem haffenus de ordine fi fymbolifecundo.Defcendimusiamadordinemtertium.

0 Articulusfideioäauus hiceft, CRBDO IN SPIRITVM XniculM 0, SANCTVM. Continethicordotertiustertixinadorandatrini« Jjdeis, täte proprietärem perfonx.Refte autem credimus in fpiritumfan*

gl filio fpititusfanftus;St reffe fequitur fides in fpiritum fanffum fi« Spirin« (( dem in pattern 8t filium. Nam per ipfum diuinx falutis completx ftnilut, in filio fruftus obfignatur,fanftificatiolt;:p Stablutio noftra nobis per fpiritum confertur aut in nos dcriuaiur. Apoftolus enim, Qui

gl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unxit nosDeus eft,inquit,qui etiam obfignauit nos.dedit'qj artham

fpiritus in cotdibus noftris. Et iterum.Eraiis quidem fceleribus pol y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lutijiam uero abluti 8t fanflificati eftis, deniq; 8t iuftificati per no*

proprium fitfanflificaré,undc 8t nomen obtinet fanfti uelfanflifi catoris. Ptoinde cum fpiritus fanffi nomen audimus, cogitandus eft cffeftusque ei uibuit fctiptura,expefläda'qj beneficia quç ex ipfo-a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 5

D B S Y M B O LO A P O S innostnanatitVirtusenimoperatiofeu aâiofpirituseftquicquid operatur in nobis per filium grana Dei partis : ut neceflana flt fîdcs in fpiritum faneQurn. Et profitemur quidem hoc articulo octauo nos acderc fideles omnes purgan,ablui,regenerari,fandlificari, il' luminari,uartis(p gratiarutn muncribus donari à Oeo propret Chit fiuin fed perfpiritum fanôlum.Extrahunc enim non cfi ulla fan^* fïcatio uera:unde non oportet charifmata altjs tribuere medtjs; hxÇ gloria folius eft fpiritus diuintDequo difieremus in altjs concioni bus fufiiis amp;nbsp;plenius.

tn Chrißo nbsp;nbsp;Quoniam uero elapfa hora nos admonet uela colligere, horta'

dtJit nobit mur omnes ut fidem in dominü lefum reügiofe tentât : hune etiiiA faterplene mifitnobis parercœleftis,in hoc fetorum nobis Sd exprimit ormet the-quot; betjtunc inferibit cordibus amp;nbsp;rerinet in animis fpiritus fanéius. fturoi(agt;gt; autem rota falus hominis ôi fingulx falutis partes comprehenfit /^er. nbsp;nbsp;nbsp;Chrifiozunde cauendum eft,ne aliô deriuemus. Placuit patri, ait

poftolus,uniuerfam plenitudinem inhabitare in filio,amp; in ipfort' eapitulare ac uelut in fummam redigere falutis omnia;ac in ipfofî' deles fintcôpleti. Si enim falus quæritur,ipfo nomine dccemur nés ipfum effe falutem.Dicitur enim Iefus,id eft faluator. Si ipfu*” Dei ian^um fpiritum ac dona eius uaria defideramus, reperiemul SC in Chrifti unifEone.Dicitur enim Chriftus.uniftus inquam,fan' dtus fatuflotü ÔC fandificans fiue inungens nos fpiritu fuo.Si op«^ eft alicui robore 8C fortitudine aftertione 8C poten tia,habet in doi”' nioChrifti.Eftentm Chriftus uniuerforüdominus.In eodemina^ nimus redemptioné. Redemitenim nos uenditos fub iugum fath* nx.Habemuspuritatéin eius conceptione.indulgentiâin eius nt» uitate.Noftri enim fimilis fadus eft ut côdolere nobis pofiet.Hal’^' mus remüTionéin eius paftione, abfolutionc in eius damnation^' fatisfadioné in eius hoftia uel facrificio expiatorio,purgatione(n eius fanguine, reconciliationé uniuerfalé in defeenfu eius ad inl^ ros. Habemus mortificationem carnis noftrx in fepultura eius,»*'' tznouitatemimôamp;animximmortalitatem corporumtp refuiî^^ dionemin eius gloriofa refurredione.Habemus item regnit»^^^'

. ftis hxreditatem SC hxreditatis obfignationem in afeenfioned»^ fefiioneiÿ in dextera patris.Ibidem eft interceftbr facerdos S^tex n® fter prxfîdium SC caput noftrum defenfor nofter SC fecuritas tutiftima.Inde transfundit in nos omnium bonorum copiam tum fuum fandum,âf communicat fetorum nobis, SC nofiplo’ eoniungit nexuindifiblubili.lndeconfidentes Sdlxtantesexpt*- . mus ipfum iudiccm,aflertoreni inquam SC patronum noftrum,

dàmnabtt 81 tn tartarum cum fatbana pracipites dabit omnes ho*' ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftes nofttos:nos autem 8( omnium feculorum omnes credentcs fe*

id ‘ D*po/{remîî/llt;JeicIgt;rjJli«uelt;irticttîir^wBoIodpoJIolori0» wmpKJienjit. S BR MO IX.

** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NVOCKMVS pattern noftrû in cœlis, per ddmi*

lt;•*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culorûfideiChriftiançmultocumfruftuexpediaraus.

Jii Articulusfideinonusfichabet,SANCTAM BCCVBSlAM Xrtifult« CATHOLICAM, SANCTORVM COMMVNIONBM.Jidri ÿ.

Jlt; domminoftrilefuCbrifti.denicç in fanôificatorem 8lt; reparatorc i' omniü fpiritum fanâü : quarto ordin e iam enumcratur fruftus uel S' ttitws efteftus 8^ finis fidei, quæ uidelicet contingant amp;nbsp;donentur rf fidelib.Obuenithis cômuniocum Deo 8C cum omnibus fanftis, fi fanftificaûo,remi(fio peccatorû.refurreélio carnis 8i uita fempiter« lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na.Debis ordine dicemus quantu îa cubât is dederii benignus dns.

jz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porto tcpctcndum eft ex atticulo 8. Credo. Credo inquam fangt; Non prc^

«i ftam ecclefiam catbolicam.Contendunthicimperiti quidam confi twdumejl ÿi tendum ede, Credo in fantam ecclefiam. Nimit« quod fcriptum Crtdo in lit fit in Conftannnopolitanof^mbolo, Et in fpiritum fandum domi tcclcfwm , V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num uiuificantem:qui ex patte filiocç procedit.qui cum patte 8i fi»

t# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uo fimuladoratutSiconglotificatur.quilocutuseftperptophetas

# nbsp;nbsp;nbsp;rnunamcatboUcamStapoftolkamecclefiam.NamhxcMadiftin* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

li) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guunt ut fient repetunt ex pt^cedentibus aedo SC intelligüt, Credo

i» infpiritüfanâüdominü;itaCredohkquolt;çrepetunt,8ihuncfen fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum colligunt,Credo in unâ catholic? 9t apoftolicâ ecclefiam.Cse*

!gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonaduetbüCredo.fedadfpititüS.nempequodislocutus fit pet

beatus C'jptianus in expofitione f^mboliapoftolki, Non dixit in Cypt'kwas t,l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanâam ecclefiâ,ait,nec in remidionépeccatotü.nec in carnis tefur*

4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ -

(uifTet cum fuperioribus. Ne autem in illis quidem uocabulij uM de diuinitate fides ordinaturjn Oeo pacre dicitur,0lt; in kfu Chriftlt;* filio eius.S^ in fpiritu laniflo:in cxceris uero ubi non de diuinitat^ fed decreaturis ac myftertis fermo eft,ln prxpofitio non additur,ul dicatur,ln fanélam ecdefiam.fed fanâam ecclefiam credendam fe,non ut in Deum.fed ut ecclefiam Deo congregatam;amp; remilîgt;0* nem peccatorum credendam e(re,non in remrifionem peccatorui»** amp;nbsp;refurreiflionem carnis.non in refurredlionem carnis. Hac præpôfitionis fyllaba creator à creacuris fecernitur, SC diuina fep^* rantur ab humanis. Hxc Cyprianus.

Xugu/Iigt; S.Auguftinusdefideamp;fymbololegit, Credofaniflam ecclefil: nur» fif non,Credo in faniRam ecclefiam. Allegantur przterea ucrb* eius ad Neophytos de Confecrat.Diftiniff.4.cap.Prima, Non dix* mus ut in ecclefiam quafi in Deum crederetis, fed intelligite nos*^ xifl'e,utin ecdelia fandfa catliolicaconuerfantesinDeutn crede' retis.

Pajchafms Multo darius autem Pafchalius in lib.i. defpiritu fandlocap.igt; Credimus eccle(iam,inquit,quaßregenerationis matrem;nonin(* clefîam credimusquafi in falutis authorem.Qui in ecclefîam credit» in hominem ctedit.Non enim homo ex eccleßa, fed eccleßa corp** cfTeexhomine.Recedeitacßex hac blafphemix perfuafione ut i” aliquam humanam te xlfimes debere credere creaturam ; cum oni^ nino nec in angelum nec in archangelum fit Credendum.Imperi**^ nonnullorum prxpoficionem in,uelut de proxima uicinatp fenttquot; tiainconfequentem traxitfif rapuit,SCex. fuperfluo imprudenit* appofuit. CxterumhicliberS.Pafchafqualdeprobatusefta beatff S, Crigo^ Gregoriomagno Romanoepifcopo.

riw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid quod Thomas Aquinas difputans de fide lib. j. part,» gt;**

Thomas tic.p.qiixft. । ait?Si dicitur.Credo in fandfam ecclefiam, intelUgt** Xjutndr» dum quod fides noftra refertur ad fpiritum fandfum quifandlil*^* ecde(iam:utfitfenfus, Credo in fpiritum fandfum fandlificaniti^ ecclefiam. Sed melius efi SC fecundum communiorem ufum ut »ƒ ponaturibiln,fed(impiiciterdicatur fandfam ecclefiam catholic»-' Ito papa, ficut etiam Leo papa dicit. Hxc ille. Habetis fententias ueterum defix dodforum,Cypriani, Auguftini, Gregorii, Pafchafii, Leon** papx,fcd SC Thomx Aquinatis,qui in hifce poftremis temporibd docuit.Intellexitautemcharitasueftraex rationibus defumptixtX fcriptura canonica.coi^fitendum efTefandfam catltolicam SC nod* dendum in fandlam catholicam ecclefiam.

Ctelefm, nbsp;nbsp;nbsp;Videndum porró quid ccclefia dicatur SC ^uid catholica ecckn^

Bcdcfîa ptoprie eft contio, populus inquam cuocatus aut coUeftus ad ludiendum de reipublicx negotqs.ln prxfcnti eft omnium pro I** fitentium nomê Chrifti catus,communioaut colledio, multitudo i(» 8C focictas.Catholica id eft uniueifalis didtur hpc focietas, quia per Cotbotir« 111 oïalocaSCtéporaextéditur.Sanótienimomcsitauniunturutmem tccltfia, bra in uno corpore qux ab uno depedet capite. Ergo uniuerdtas to

p; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delta Chrifti in angulum aliquem Apbricx Donatianicum : exten

if nes fideles ab ipfo Adamo ad ultimum ufqj fanftum qui futurus «ftantefinemmundi. Habethxc particulates ecclefias, Ecclefiam

$ inquam Adx amp;nbsp;patriatebarum, Ecclefiam Mofis 8i proplietarum b* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inte natiuitatem Chtifti.Ecclefiam Cbriftianam qux à Chrifto de*

jd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominatur:8(Apoftolicam,apoftolicadoétrina colleélam in nomi

di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne Chtifti.Ecclefiam denieç HierofolymitanamiAntiochenam, Ale

xandrinam,Romanam,Afiaticam,Aphricanam,Europeam,Orien ialem,Occidentalem,8ic.Ethçtamenomnes ueluti membra uniu»

„ corporis fub unico capite Chrifto (folus enim Chriftus eft caput ec (( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefix fux.non tth ttiumphantis fed SC militantis)unica dutaxat con

ii, ftituunt catholicam ecclefiam : in qua non reperiuntut uel hxrefes ,il uei fchifmata,ideo etiam appellatur orthodoxa,nimirum à refta K CriWo* ueta opinione,fententia,fidc attp dofttina.In fola enim ecclefia eft X4 eccUfM.

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confitemurautem hoc articulo quod omnes fideles pertotum Credimut

terrarum orbem difpetfi,fed SC quihodie uiuuntin coclis.quotquot fandam tf inquam faluati funt,8C in fine ufcp fçculi nafeentur faluandi,unum ft eccltfiX

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tteminfanguinefilqSidonofpiritusfanfti.Teftimoniaplutaau«

ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femetipfum pro ea, utillam fanftificatet mundatam lauacroaqux

,/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per ucrbum,ut adhiberet earn fibi ipfi gloriofam ecclefiam non ha*

ü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bentemmaculamauttugam.Sic.Exquibusuerbisetiamhocintel* Qyomoda

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ligimus,ecclefiam appellari ineötaminatam SC protfus puram,non tcclefiafn

propter ipfam,fed propter Chriftu.lta enim fan£laeftecclefia Chri fl«, 1lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fti ut quotidie proficiat, nondum quoad in tetris uiuit, perfefta fiu

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

DES YM Ê O V'0 'à P OST» pèrtînet ilia cgrcgia domini uox,Qui lotus eft.non opus habet, ut pedes lauet,fed eft mundûs totus. Propter Chrifturrienim la“’*' temfanguinefuo, fideles perfedleinundatifunt, fed quia caror«'' pugnat quoad uiuitur in terris fpiritui.opus eft pijs pedes id eft cat' nisrcliquias amp;nbsp;maculasex quotidianamundiconucrfationeafp^t fas.eluere attp extergere fpiritu ac fide,

Sanâoru Sedquorfum peninetquodappenditurSandîorum communW fommunio, nem'fEa uerba non habentur necpapiid Cyprianum.neqjapudAa guftinum.ne^abeisexponuntur, Vnde uerifimileeftadiedla interpreiandi gratia : utenimapparerctecclefiamcatholicameftelâ cietatem di contubernium fi'delium, adiecit Sandlorum comnn*^ nionem.ideft,quae ecclefia eft communio fanftorum . Sanólosap^ pellauit Paulus fideles fanguine 8i fpiritu Deifamflificatqs. Sed5^ Communionis uocabulum plurimum habet euidentiæ Si confa^ lationis.Primo enim innuicinter nos Si Deum effe communions id eft focietaté Si participationé,Si per confequens omnium bone* rum cocleftiumcommunfcationem. Deinde intelligimusfocieta^ »em Si participatum efle nobis cum omnibus famflis, cum in cdÜ® turn in terris uiuentibus. Horum enim membra fumus fub unoö pite Chrifto.Ioannes enim apoftolus dicit.Qitod uidimus Si and*'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uimusannüciamusuobis.utSiuosfocietaternhabeatisnobifcumi

Si focietas ueftra fit cum pâtre Si filio eins lefu Chrifto. Hue per«* net fimilitudo elegans de corpore et metnbris fub uno capite,copie fetralt;fîataab apoftoloPauIo. Quis uero fatis digne præftantiaej doni beneficqljj Dei explicuerir, quod nos fumus participes Dei e“ quo ardifstmam coniundionem imd communionem Itabeffl«® cum omnibus bonis cœleftibus^Qiiid iucundius auditu eft quàngt; quod omnes fanâi tam in cœlis in terris fratres noftri funr.etne^ iftorum membra participestp Si foerj fumus Benediftus Deusq«' nobis in Chrifto tam liberaliterbenedixit. In hune locum perii«'' tradlatio facramentorum, de quibus alias, fient Si de EccIefiaaliaS diccmuseopiofius.Harcadinftitutumprxfens fufficiunt. Abund* enimfatisfidei in Deum patrem filium Sifpiritumfanctutnfr«'' flum exprimunt Siexponunt.nempe quod communionem babe* museum Deo Si cum omnibus fanólis. Si quod in hac foeietaie fanélificamnrab omnibus inquinamentis,purgatiiam Sifandhiquot; Chrifto domino noftro.

Articttluf SequiturartieuIusfideiDecimus, KEMISSIONEM PEl;* fidàio, CATORVM. Frudlusalterfidei inDeumpatremfiliumSi fpirt tum fandura exponitur,remifsio uidelieetpeceatorum,quptametquot;

SË.RMO IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

in fanftiftcatione fuperioris articuli fit comprehcnfa.uîuîdius tame hic exprimitur.Extra ecclefiam ceu arcam Noe nulla eft falus.in ec» clefia autem.in focietateinquam ChriftiSi fandlorumcftplenaria remiftio omnium peccatorum.Hxc ut reftius intelligantur.digere» mus in aliquot capita.

Principionecetfeeftomnes agnofeamus Si cöfiteamurnos e(fe /gnitio et pcccatoresacnaturaproprio'qi noftromeritofiliosira: Si condemz confefsio nationis.Nam non fruftra net^ uane mendacem appellauit beatus peccdtori«. loannes omnem qui negat fe effe peccatorem. Et qui corda homiz num nouit Deus, iuftit nos ad extremum ufep halitum orare, Rez mittenobis débitanoftra.Sed 8i in euangelio duo elegantia habe« musconfitentium Deopeccata fua aperte,exempla,filn uidelicet

prodigi.SipubUcaniapudLucam.Teneamus ergo nosotnnes effc peccatores.ficut amp;nbsp;Paulus docuit imó euidt ad Rom.j.rap.Si con-' fiuamur Deo ingenue peccata noftra cum Dauide Pfal. ji.8lt; p.dia cenies.Peccatum ineura nbi notum feci, amp;nbsp;iniquitatem meam non abfcondi. Dixi, confitebor aduetfutn tne iniqniç^tcm meam, Si tu rcmififtiiniquitatem peccati mei*Miferere mei Deus fecundum ma gnam mlfericotdiam tuam.Sic.Notus eft Pfalmus.

Deinde eredamus nobis peccata illa noftra condonata SitemiC' Remittunz faefteäOeo.nö propter illamnoftrampeccatorum agnitionem Si turaDeo^^ confeffionem.fed propter meritumacfanguinemfilqDeiinon pro feccata ti3 pter opera 8i mérita noftra,fed propter ueritatem Si mifeticordiam propter me fiue gratiamDei.Difertcenim profitemur,Credo remiiftonem pec ritanojird, catorumon dicimus.Emo.aut muneribus impetro.autoperibus af- fedproptet fequorremiffionepeccatorü,fed,Credo remiftionem peccatotü. Ac CbrijliMn, Remiffionis uocabulü gratuiiä condonationc fignificat metaphoz ca.ttafta à cteditotibus 8i debitoribus. Remittit enim debitori ctedi.

tor cum ille non eft foluendo-.ergo remiffio eft donatio ; iuxta illud faluatorisineuangelio.Duo debitores erant cuidä creditoti : cum'cjj il\i non eftentfoluendo.donauit utrifcp. Hue pertinet illud ex ora« none dominica,Etremittenobisdébita noftra. Débitaenimno ftta peccatafunt.ea nobis remittiidcftcondonaripoftulamus.Huc pertinent lila fanfli Pauli uerba ,Ei qui operatur, merces non im« putatur fecundum gratiam fed fecundum debitum. Porro ei qui no operatur, fed credit in eumqui iuftificat impium .imputatur fides fuaadiuftitiam. QuemadmodumSiDauidexplicatbeatificatioz nem hominis cui Deus imputât-iuftitiam abfque operibus .Beati quorum temiffsefuntiniquitates 8i quorum obtefta funt peccata. Beatus ult cui nö impuiabit dominus peecaiu.Ptoinde gratis quidé

DE S Y H B O L O APOS T. quod nos quidé attinet.qui non haberaus quod rependamus.fjusquot;. tum ueroad iuftitiam Dei,propter meritum â^fatisfaâionem fti,condonantur nobis peccata.

Henviitm^ Condonanturautem peccata,non paucorum,non unius aut^^ turpeert«« terius feculi,noncertaamp;nunierata,fedomniumjioniinuni M omnM^ um feculorum SC tota multitudo peccatorum,quicquid eft ^didn*^ peccatum,(iueorigtnalefît,fïueaâ:uale,fiuealienum fit,brcuite( °' mnia peccata remittuntur nobis. Id quod fie intelligiinus, uidclicet Chrifti hoftiam fatis effe cfficacem ad abluenda omnia snnium peccatorum fîde ad tlironum gratis accurrentium pecca^^' Ergo non docemus homines peccare,quia iamolim pro pecraiv fatisfecit dominusifed fiquis pcccauerit,doccmus ilium benefp^ re non defperare,6d accedere ad chronum gratis. Chrißum enii» fidentem ad dexteram patris.elfe agnum ilium Dei qui toliatpr(^‘ tamundi. Etfîgnifîcanterquidem in Tymbolo ponitur.Credor^^ mifltonem peccatorum,SC non peccati. Peccatorum enim dicen«^ agnofcimus Deum remittere omnia peccata. Nam ut Pauli tefti”*? nia ad Rom. j.SC f.non proferamus^fufficient ilia Ioannis apofto“ Si euangelißx teftiß'cätis in epiftola ilia fua atlt;p dicentis,Et fangquot;quot; lefuChriitifilti Dei emundat nos ab omni peccato.En ab omnip^^ cato dixit. Ab omni inquam qui dicit,nullü excludir, nifi fortequ«^ cxclufît ipfe dominus, peccatum in fpiritum fanßum, pro quo loannesille idem orareprohibuit.Rurfus,Si cöfitemur peccata ßra.ait idem iile,ß'delis eft SC iußus utrcmittat nobis peccata noü'* SC emundet nos ab omni iniquitate noßra. Non fatis eratapofl»*^ dixiffe, Vt remittat nobis peccata noßra, adiecit infuper ut rem pquot;^^ priifrimcamp; figniffcantißime explicaret, Et emundet nos ab öl’quot;!* iniquitate noßra.Rurfus ab omni iniquitatedicit.Etquia calu«quot;'quot; atoraliquisobijccrepoterat,Efficithuiufmodi dodrina inertes«^ fegnes homines. Nam homines prxtextu gratis diuins perg”!’ pcccarc:rcfpondet ergo loannes in cap.z.amp; ait, Filioli mn hxcf^r*^ bo uobis nepeccetis t SC ß quis peccauerit, aduocatum habeniu^ pudpatrem lefum Chrißü iußum.Etipfe efl propitiatio propc^^* tis noßris.non pro noßrisautem tantum, fed etiam pro totiuS o”quot;* di.ProindecertumeßmorteChrißicondonari credentibus ta omnia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

SolutDeut Porroremittit dominus fohispeccata.Soliuscnim Deiglof’^'; non homo remittere peccata SC ck iniußis faccre iußos.Ergo quanquam rcmi«« nbsp;nbsp;nes dicantur remittere,id tarnen de minißerio non poteflate in«^

effc pcccaa:nec fallit. Deus enim uere peccata remittit credentibus; iuxta illud,Quorum remiferitis peccata remittuntur eis. ld fît quo/ ticfcunq; annunciatur uerbum euangeli), ut nihil necelTc fît commi nifciconfcfTione auricular! S^priuata faccrdotis abfolutionc ad con donationem peccatorü opus eiïe. Nam ut auricularis confefPio non

' fuit ufurpatafanélis ante aduentü Chrifti.ita non legimus apoftox ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;los priuatas audiuilïe confefîiones uel priuatas abfolutiones ufur*

' paffe in ecclefiaChrifti. Satis eft confiteri Dcoinfpicienti corda I noftra Siiccirco legitimo confeffionatiopeccata noftra» Satis eft / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi iuxta uerbum S.Iacobi alter alterifateatur delifta amp;nbsp;offenfas.pre*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cemur'^condonationem.amp;mutuoredeamusingratiam. Satis eft

) audiuiife euangelium promittenti nobis per Chriftum remiftionc I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccaiorumficredamus. Credamus ergo remiffionem peccatorü,

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crantes inttrimdominum ut is ÔC fidem concédât Ôt augeat. H«c

) quondam amp;nbsp;in primitiua ecdefia fatis fuerunt efficacia ad confe* I quendam indulgentiam 8C plenariam peccatorum remiffionem: fufticiunt baud dubie etiam hodie.

) Practerea remittit dominus nobis peccata, non ut non fint K re/ Qjionwdo 'i liquiasincarnenoftraceuaculeumnonrlt;linquant,fcdneimputcn rnnittdtur I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur nobis ad condemnationem. Haerct 8C. exerit fcfe concupifcentia

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in carne noftra, fpirituiip Dd bono répugnât uel in fandis quoad

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uixcrimus in hifce terris .Multa ergo hic opusuigilia,muleis ieiunqs

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus carni detrahamus fomenta mali,multis precibus quibus im

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buerit tentationi.ne prjcbeat fe irretiendü diabolo, refurgat per poez

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitentiam,recurrat ad Chriftü,credens fibi per mortem Chrifti hunc

/ quoc^ lapfum eife condonatum, Recurret autem toties quoties à i concupiftentia Si peccato (uerit fuperatus. Hue enim pertinent om i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nes adhortationes prophetarum Si apoftolorum fuadentes conucc

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Peccata deniqj noftra ita condonat dominus,ut eorum plane re» Noi nö p»

/ cotdarinolit.Itaenimptïdixitperleremiamincap.ji. Ergo non tiipcimur ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animaduertit in nos.Non enim culpam modo, fed amp;nbsp;panam pec/ pro pan«.

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ad condonauit. Quod autem non raro flagellis fuis nos cçdit, 8C

(I cçdit quidem propter peccataificuti dare exprimit fcriptura fanda, ♦ id quidem non fitutaffliftionc noftra fatisfaciamus pro peccatis cotnmiftis .Ita enim euaciaretur mors Chrifti.fed flagellando caftiz d gat nos dominus, 8C flagellando déclarai fc non probare peccata qu«defignttuimus,acipfc gratis condonauif.flagellando item exz \i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;empla ftatuit nos alqs neipfi quoq? pcccent;fed amp;nbsp;nobis ipfis occaz

tgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

fîonem peccandi amputat,amp; cruce nortram exercer paticntiâ. hadlcnus de Kemilîione peccacorum. De qua nönulla difleruitnuS etiam in fermone de fide iuftifîcante.Si alias.

XrtifKÎ«! Articulusfideiundecimushiceft, C ARNIS RESVRRE.CTl fideiii. QNEM. Duoarticulipaftreihi, hicamp;duodecimus fruélumfidd prærtantirtimuin fummamq; totiiis perfeôïionis fuccinôla breuita-' Uconcludunt,fineminqua(n fidei.æternam uitam SCtotius homi^ nis plenam SC perfedlam falutc profitens. Totus enim homo faim 'biturcum,anima turn corpore.Nam uthomo anima amp;corporep‘ rierat,ita anima corpore reftitui debeb3t,adtolt;jj amp;nbsp;per Chriflû fticutuseh. Anima quidem hominis fpiritus eh neq; intcritunqm' corpus terrenü eft.moritur ergo ac côputrefcit. Quare multi atbitrf* tur interire corpora neqjeaunquelgaudiorü uelpœnarü fore com fortia.Diuerfum uero hoc articulo profitemurjcôfitçtes corpora ill* noftra adeotp carné noliraip rtfurgere SC ingredi in uitam arterna* Cdrnif re/ De uocabulo Rcfurreélionis diximus ubi explicaremus articul* furreClio, ilium,Tertia die refurrexit ex mortuis.Caro uero mu!to fignificam tins huius noftræcarnisrefurreftionem quam fî corpus dicerem“* exprimit. Certc Cyprianus author eftin aliquot Orientis eccleft’ huncarticulurn fie fuiflepronunciatum,Credo huius carnis refu^ dlionem. Nam Sé Augufiinus de fide 8C fymbolo capuo-fcriptui” reliquit,Haec uifibilis quae caro proprie dicitur.fine dubitation« dçndaeftrefurgere. Hanc uidetur Paulus apoftolus ceudigiiofm oflenderecQait,Oportetcorruptibile HOC induereincorrupil®'' nem.Cum enim dicit.HO C,in earn quaff digitum intendit.Hst‘:*l‘ le.Sed SC diuus Hieronymus urgetloan.Hierofolymitanum «P'^ feopum utpalàmconfi’teatur carnis non tantum corporis refu^* dlionë. Alla,ait,carnis,alia corporis definitio eft. Omnis caro «H pus;nô omne corpus eft caro. Caro eft proprie quac fanguine u«^ offibusneruistp conftringitur,. Corpus quanq amp;carodicatur,!quot;,^ terdütamé uel æthertü uelaeriü nominatur, quod taéfuiuifuilp'’^ fubiacet:8fplerüqjuifibileeftat(^ tangibile. Paries eft corp us.fc^l*quot;’ caro,8ic.Harc Hieron.Credamus itatp corpora hominü quae ra fumpta funt Si quç hoïes hic uiuentes gerûrjn quib.uiuütSC fantur.qupmoriütur.inqj cineré er puluerc abeüt.rurfus reuiuift^^^ An rtfur^ Sedrogas quomodopofTithaec caroredaéla infauillam SC gant.corpo uerem adeoqj in nihilum.refurgere in fubftantia amp;nbsp;forma prifti”*' railla ipp ueluti cum àferarumdentibusdilacerata.autignium flammiSP*^®' ^uitcorru: fus abfumptaeft,cumtu in monumentis non nifitenuiflimusS^f’ puntur, riffimus reperiturpulmfculus. Relego te ad omnipotentiaiu

StR AI O IX'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

S^apoftolus citaiu'tdicens.Chriftus transfifgurabit corpus no ftrum humile ut conforme reddatcorpori fiiogloriofo, fecundum ïfficaciam qua potcftetiam fibi fubijcerc omnia. Proinde qui ab ini ’ tio cum nullus omnino effet homo in mundojjominem potiiit ex pulucrc terra?producere.tametfi idem homo iterurefoluatur in id unde fumptus eft nempe terra,iuxta quod dixit, Puluis es amp;nbsp;in pul uercmr€uerteris,certc poterit ideilleDeus etiä in fine fecuhhominc rurfus excitare è terra. Diferteenim dixit in euangelio dominus, V« niet hora in qua omnes qui in monumentis funtaudientuoccfilij Df i.amp; prodibunt,qui bona fecerunt in refurredfione uitæ, qui ue«» TO mala egerunt in refurredlionc iudicrj.Iam uero fides noftra cert» cocipit pcrfuafione,ut apoftolus ait,quod is qui promifit idem po-* tens eft Si prxftare.Sunt præterea uiua huius rei exempla, funt cla« riffimafaniffacfcripturæteftimonia.Ionasdcglutiturà ceto in Sy* tiaco mari.atidem pofttriduumad declarandamcarnisrefurretflio nemucrame'uifceribusbcluaecuomituruiuus in aridam, Proinde iam non amplius creditu difficile eft quod in theologia domini ma rediciturredderemortuosfuos. Non potuit impetus ignis nocerc tribus foctisDanieliSjimd rabies ferarum contra naturam pepercit ipfiDanieli:ergoquidmirum fipotentia? Dei ne hodieqliidem re* fiftere poffituis ignis amp;nbsp;rabies ferarum .creaturas fuas excitare uo* lentil An non triduo iam in fepulchro iacctem imo Si foctentem La zarumexcitauit dominus nofterChriftus^ An non ipfe confradla mortis tyrannide,tertia dicrefurrexit ex mortuis, Si refurrexitqui* dem eadem carnis fubftantia Si corporis forma,qua pependerat in cruce,amp; fublattis e cruce,fuerat fepultus.^In Chriftü, qui dicttiir pri mogenitusexmortuis.meritorefpicimtisquoties cogitamus qua* lis futurafitrefurrciflio carnis noftrae.Ad eum enim modum refur* gent membra,quemadmodum refurrexit caput? non quidem tertia die à morte noftra,fed noftro modo 8C ordine in die ilia ultima; ue* rotarnen amp;noftroillocorpore in quoiam uiuimits,

Teftimonia de refurredione carnis noftra? aliquot fubiunge* Te/Iimon/rt tnnis. Profiteturlob fidem fiiamde refurreólione mortuorumin rtjurrtäio maximafua infirmitate.afflidfione, fiCa-gritudine, ac dicit, Scio iiiiKcr«. quod redemptor meusuiuit,amp; in nouiffimo die de terra furre* ftuius fum. Et rurfum circundabor pelle mea, amp;nbsp;in carne mea uideboDeum? quern uifurus fum egoipfe. Si oculi mei confpei (ffuri funt, amp;nbsp;non alius Repofita eft hare fpes in finit meo.Cla* riffimum eft hoc teftimonium nonindigens ulla copiofiore ex* pofiiione.

Non minus clarafunt teftimonia Ifaiae zs.Ezcch.)7.PfaI.v.Mattii' »i.Ioan.cap.;,(gt;.ii-[n ad($ nullibt non incukaturrefurredio moi^ tuorutn.S.Paulusini.adCorinth.if.cap.pIencdehac refurreâi^^ nedifputatln x.epiftola cap.4. Semper nos qui uiuimus, inquit,lt;lt;* mortem cradimur propter Ierum,ut 6C uita lefu manifeftetur in tali carne noftra. Enquidpoteratdiciclariusquam uitamChri^ manifeftandam elTe in mortal! carne noftra f Mox enim fubiungi^ Scientes cpiod qui fufeitauit dominum lefum, nos quotp per lefuHj rufcitabit.Etin r.cap.Omnes nos manifeftari oportet,ait, corant»* bunali Chrifl:i,ut reporter unufquifq; ea quae fiunt per corpus,iux** id quod fecit,(iue id bonum fit fiue malum.Corpora ergo noftra rarefurgent in die iudicq.

Qgt;iomt)Jo Explicandum porro erit charitati ueftrx quomodo refurreftu^ rt/ùrrtâu ünt corpora noftra amp;nbsp;qualia in refurrefiione futura. In ft'ne amp;nbsp;re fmt cor tu feculorum Hue huiusmundiueniet in indicium magna cum 1”^ foranoßr4 ieftatedominus nofterlefusChriftus,amp; tunequidem quosdiesgt;1^ deprehendet uiuos in punfio temporis mutabuntur.mortuiauit'* à primo homine ad uliimum,uniuer(i inquam rerurgent,acinpgt;^ pria carneftabuntinteruiuosillosimmutatos ante tribunal ChC' fti,ultimam illamexpedantesfententiam.Id quod Paulus Iiifceuf bis expofuit,Ecce myfterium uobis dico,Non omnes quidem miemus,omnes tarnen immutabimurin punfio temporis in mlt;’‘ mento oculi per extremam tubam.Canet enim.amp;mortui refurglt;^ incorruptibiles:8; nos immutabimur. Oportet enim corruptil’''' HOC induereincorruptibilitatem, amp;nbsp;mortale hoc induere immo'' talitatem.

Qjidlie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boc claro apoftoli teftimonio colligere licet etiam qualia Üquot;'

fmt futura futura corporanoftraex refurrefiionernon aliaquidem eruntfO'' corpora re pora noftra ex refurrefiionequamnûc(înt,nifîquod ab omni ftfeitata, ruptione amp;nbsp;aftefiionecorruptibili eruntaliéna.Dich enim apoA*’* Ins,Mortuirefurgent.Item,Nosimmutabimur. Rurfus empl'’”^ 8( /oxTixSc ipfamet corpora noftra quae nunc circunferimus del”®’ (Irans,dicit,Hoc corruptibile. Hoc mortale, Hoc inquam corpus non aliud ficut amp;nbsp;lob teftiftcatus eft,refurget: refurget autem iu^®'^ ruptibile quod aliquando erat corruptibile:refurget immorta*^ quod ante refurrefiionem erat mortale.Liberabitur ergo in refurr*' fiione corpus noftrum ab omni affefiione praua Si pafiibili.ab ®' mni corruptione:non autem annihilabitur eius fubftantia.nó ro®* uertetur in fpiritum,non erità fua figura alienum. Et hoc quid«* corpus propter purificationem SC defecationem illam,imd pt®?^

dores calcftes 8f diutnas appellatur 8( Corpus fpirituale 8C corpus gloriofumac darificatum,

1»

» .

ill

Paulus enim adPhilippcnfes t-Conuetfado noftra,inquit,tn coc CorfiM^ lis cft,txquo fiCferuatotcexpeftamus dOminum lefutn Chridum riofum. qui transfigurabit corpus noftrumhumile.utconfornteicddatcor porifuo gloriofo.Eccerefutreflionem noftram ex monuis appeU latapoftolusnontransrubftantiationetn aut annihilationcm cor« ports noftri fed transfigurationem ; deinde corpus ttansftguratum quale lit odendens.nominat gloriofutn.non uticj alienunt ab oma ni figura aut exemptum forma,fedauftum gloria ; imd ipfum doz mini lefu corpus nobis proponit in quo oftendit qualia fint futura corpora noftra in gloria. Difertc enim dicit, Conforme.reddet coc pusnoftrumhumilecorpori fiio gloriofo. Videamustrgo quale habuerit corpus à refurreélione dominus nofter : non erat hoc con

uerfumuel in fpiritum uel annihilatum, uel nulla forma figura eognobilc.Manus enim amp;nbsp;pedes oftcndens fixura dauorum infiz gnes dicitjVidetequia ego ipfe fum, nimirumeodem indutus cotz porequopependiincruce. Clariusenimloquens 8( corpus fuum ifpiritualifubftantia afferens, ait, Spiritus carnem 8C oifa non haz bctficutuidetis me habere.Habet ergo darificatum corpus carnem et o{(a,ncc alia membra quàm qua: habuit dum nondum fuiffet da rificatum.ldeo enim 8tThomj palpandum 8C contreftandum prp buitidem dominus 8( latus amp;nbsp;cicatrices quincp uulnerum, ne quid dubitaremus de ueritate corporis refufcitati. Edit cum difcipulis 8C bibit,ficuti 8C Pettus teftatut coram Cornelio in Aftis, ut appatetet omnibus illud ipfum corpus refutrexiffe quod ceciderat.

lam etfi hoc corpus loco fit drcumfcriptum,non per omnia difftt fum.ltcetfuam habeatdimenfionem figuramfeuformam.etfuum pondus,fexum.SC fuam naturam.aUenum tame eft ab omni pafsio ne.corruptione 8i infirmitate.Nam corpus dominirefufcitatum in horto, non in fepulchro etat,dum hoc unélurx uenirent mulieres.

his 8C tedeuntibus quidem àfcpulchro in itinereoccurrit, in horto Magdalençfeuidendumexhibetixquispafsibus contcdit Emaum cum duobus ill is Emaum petentibus: interea dum apudhos eilet corpore fuo.non erat apud alios:ubi redqifent illi duo ad undeciin difcipulos,adeft ipfeaduefperam dominus.PrxceditfuosinGa lilftm-.redit mox in ludaa, ubi ex monte oliueti corpus eius fubz latum eft in cœlum, Hjcc omnia approbant corporis Chrifti ueriz tatem. Sedquoniamhoc corpus quamuis uerum,fuifexus,loci, in genq 81 fux foimx ac naturx fit,glorificatum 8( glotiofum tUcituc m

■gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D B s Ÿ M B o t' o A P Ö s T.

corpus, paucula dicemus amp;nbsp;de gloria ilia, quac uidelicetalt;cedit“f* rac corporis reruldtati Formx atip fubftantiae.

filoriofa Pnnapio gloria ufurpatur in hoc negotio pro luminc attp inquot;* corpordif« ftrifplendore. Nam amp;nbsp;Paulus dicit fïlios lirael prx gloria uuhquot;* lufiriajmt Mofis non potuifle oculos intédcre in faciem Molis ; ira gloriofrquot;' corpus erit illuftre Si fplendens corpus. Huius rei elegans fpccii”'quot; cxhibuii dominus nofteruelantercfurreiflionem fuam.dum pulis fuis qualemcuiK^ guftum futur«gloriar uellet propinarriquot;‘ iccirco deledos fubduceret in monns cuiufdä cacumen.ubi ettOquot;^ formatuseft coram ipfis, ita utfpcciesuultuseius fpknderet fol,ucftimenta a utem cius albicarenc ac can dida elfent tanquam Iquot;' men, Eandem quidem corporis fubftantiam retinuit dominuS,«’' dem corporis membradiaecautem funt transformata. Transfor*^ tioautem iliaoftenditurfuiife in accidentés. Accefsitenim 1»^^ fplendor ut manente fubftantia Si forma uultus Si corporis, tus Si corpus ueluti fol amp;nbsp;lumen rutilarit. Et quamuis refufcitstquot;quot;’ domini corpus non Icgaturin4O.diebusin quibus fe rediuiu*quot;quot; oftendit difcipulis.exeruiffe aut fudiffe de fe fulgorem, id^ prop*^ difpenfationem iuxtaquam cum difcipulis fuis comedit,cum fîcata corpora nullo'indigeant alimento.’tamen fulgetiam fîcuiÜ^ annes tefiatur in Apocalypfi cap.i.in cœlis, amp;nbsp;fpem certam apdquot;* nobis facrx liter« etiam corpora noftra fore clanfîcanda in refi»^** éfione.Nam ipfe dominus in euangelfoex Daniele loquensdc*^'.’ iudicn,TunciuftifuIgebunt,inquit, uelut fol in regnopatrisf'quot;' Hacde caufa corpora gloriofa etiam appellanturclarificataa c®'** ftisluminisquoilluftranturamp;ornaniiirclaritate.

CMoft Deindeopponitur gloria humilitati.Paulus enim dicit.Trai’S'^* torporalh gurabit corpus noftrum humileut réformereddatcorpori fuog'** terata font riofo. Opponunturin his uerbis Humihtas Si Gloria« Humil*f^* iunvitate. comprehenditomnc quod propter peccatumfrrogatum eftcofp^ rimifcriarum amp;infirmitatum,pafsionum é^aifedionums Ab'n“ omnibus repurgantur corpora noftra in refurredlione uit«.’ gloriofa corpora (int corpora defecata ab om ni corruption e, p^fs* neiniirmitatccp,indutaautem perpetuitateâf cccleßi fenfu ria.ApoßoIus enim, Seminaturin corruptione, inquit, refiii'g*'”^ incorruptibilitate: feminatur in ignominia , refurgit in feminatur in infitmitate, refurgit inpotentia ; feminaturcorp^ animale,refurgit corpus fpiritu.aIe.PolIent ergo gloriofa uel darin* cata corpora multis dotibus, incorruptibilitate inquam gloria» tcatia ac fpirixu uiuifïcante.Ipfc enim apoftolus fcfe declar3R$ ‘Iquot;'

iniellextrit per animale 8i fpirituale corpus, fubîungit, Eft corpus animale,eû 8C corpus fpiruualc-.ficut fcriptum eft,Fa01us eft primus .Animale ft homo in antmam uiuentem.extremus homo in fpiritum uiuificaiv fpiriiuelt tern Deinde adhucclarius,Atnon pnmü quod Ipiriiualc, fed quod corpur, animale deinde quod fpintuale.Ptimus homo de terra terrenus; fe* cundus ipfedominus de calo.Quahs terrenus ille,tales Sfhi qui ter ceni funu'Öf quahs ille cocleftis,tales amp;nbsp;hi qui cccleftes lunt. Et que* adinodum geftauimusimagtnem terreni, ita geftabimus äi imagi* nemcocleftis.ProindeappeUauit Paulus animale corpus lerrenum corpus,quod habemus abipfo Adamo parente noftro,quod ab ani * inauegetaiuracuiuit. Spiritualeauiem corpus appellauit coclefte quod à Chnfto SC ad fimilitudinë corporis Chrifti habemus, quod licet uerum corpus amp;nbsp;uera caro fit,per fpiritum tarnen Chrifti uiui* ficatur Sf feruatur,nec uUis indiget animx ucgetatiux potentqs.

Quanquatn ergo hsccip'a corpora noftra amp;nbsp;membra eadem quç Ctirstt fan aunc geritnus,fututa fint poft refurreftionem in ccclo, quu tarnen guit non ez clanficatafuiußi abomnicorruptibilitateac anun ilifenlupurifi- r«ntm cot cata.certenoneritullus animalis cortuptibiliscp uelfenfus uel affe lo. ôus adeolç carnalis corporis aut mëbrorû ufus. Id quod dominus contra Saducios in cabs nuptias imaginantes,aut hoc abfurdo p9 tins rclurrcëlionem fuggillantes.aifetit 8f ait, Filft huius feculi du* cunt UKores SC nuptum dant ; illi uero quidigni habebuntur fecu«gt; lo lUo tefurreftione ex mortuis, neqj dncunt uxorcs necç nuptQ dant :nequeenim ultra mori poffunt. Aequales enim angelis iuni 8ffilqfuntDei,cum fintfilqrefurreilionis. Adquem modumSC Paulus.Caro ôifanguisait,regnlüei hsrreditatem confequi non poffuni.ld ne quis de fubftantia carnis intelligerei.per interprctatio nem fubdit, Netç cortuptio incotruptibilitaiis hacreditatem accipU tt Proinde caro 8lt; fanguis,id eftcarnales affeftiones SC cupidnates nonerunt ineleftisagentibus in ccclo. Namcocleftia gaudiaa* liena funt à gaudifs terreftrii 'US adeo'cp fiint alterius naturae, ut hu* iufinodicorrupioshxredes non admittant, ideoque prius corpora cottupnbilia ab omni corrupiione purgari adeorp clarihcari o* poneat Errant Turci expédiantes gaudia terreftria.

Votto tefutgent amp;nbsp;impiorum corpora, Paulus enim in Adlis, Rtfurgent Ctein.tnquit,omnibus quae inlege amp;nbsp;prophetis fcriptafunt,fpem o implorS ha''öuiDcüfore,quemadmodïi ipfiexpeftanirefurreftionë mor corporM. tuotû, («nul luftorü 8f iniuftotü.En iniuftorum quoeç dicitapofto lus.Cçtttü non tollentur in refutredlione exhotü corporib infirmi Us.igiiominia.coiïuptio etmifwla.imerim uerohoc ipfum corpus

DB S Y H B O L O APOS T» quod refurgit in ignominia.iudkio Si potentia Dei confîrniai’iquot;'^ in ignominia SC corruptione,adeolt;5p ad xterna tormenta perftk”^ daperpetuabiturimmonale^ nbsp;nbsp;incorruptibile in morte

ptione reddetur: ut quemadmodum corpora quxdam repcriuntu^ in terris,qux in ignibus perdurant,ita non atterentur neqj frangéquot; tur ullis tormentis maledida impiorum corpora, fubinde enim in momenta uires nouas paticndiaccipient,luent^ hoc modocoi” méritas pœnasfîne fine in fecula feculorum. Dominus enim in uangelio.Qui mala,inquit,egeruntrefurgent in refurreftione«®*’ demnationis, id eft in perfeuerantem perpetuamc;^ condemnati®^ nem, Nam Daniel prior dixit.Et miiltitudo ex ijs qui dormiunt puluere terra; euigilabuntJii ad uitam pcrpetuam.illi uero ad fi'®' bra amp;nbsp;contemptü xternum-Rurfus enim in euangelio dicit dongt;*' nus,Illorum uermis non moritur SC ignis non extinguitur.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qfdemuerbis prior ufus eft Ifaias in cap. ÖS. Semper ergo ilia do®'*

ni uoxretinendaeritincordibusnoftris, Ilium metuite qui pon® Sf animam SC corpus perderein gehcnna.Hxcha(ficnus derd®^ rediione carnis.

'jtnituliu Vltimus fidei noftrxarticulas omnia féliciter concludens hitt^ fiJtiti, BT VIT AM AETBRNAM. Audiuimus fliintelleximus»®* mas hominumerteimmonales,infuperamp; corpora noftra refurgt* re in fine mundi. Hoc nos credere profeftii fumus.Sequiturergo lt;® cake fymboli, quo anima ilia perpétua SC corpus refufeitatum ü®* yu4 ttM peruentura.Profitemuritacp.Et uitam xternam, uidelicetcredo corpore amp;nbsp;anima confecuturum.S^ uidurum.Etxternitas quid«® perpétua eft nee admittit ullum finem,ficut modo dcclaratum uinx fcripturx reftimonijs.

Porro uitx huiusparticipes fiütanimx fimul atep migrant dlt;®I poribus,domino ipfo teftante,Qui credit in filium Dei in iudici®®® non ueniet,fedtranfiuitamorte in uitam. Corpora uero fepeliu®' tur Sc computrefeunr,interim illaipfa non funt expertia uitx« tum demum recipiuntur in xternam uitam, cum poft diem iudicil excita ta obuiam Chrifto rapientur in aera,ut femper fint cum dom* no.T une enim animx c' calls redeunt ad fua corpora, ut totuspf^ fedus Sfplenus homo anima SC corpore uiuat in xternum« N®®* anima Chrifti in cruce morientis migrauit extempio in paradifumi tertia uero die rcdqi ad corpus, quod refurrexit SC afeenditin cal®* Quemadmodum ergocapiti obtigit uita xterna,ita omnibus gulis Chrifti membris eadem obueniet.

rif non audiuit, SC in cor hominis non afcendnunt, ca prarparauit dominus diligennbus fe,arbitrer ego h omnia de uitazternadida QjiaStfil fuerintquz omnium hominumomniumiÿfeculorumora profari w(4 xtera potuerint,uix minimaeius particulam fuiÜe S^cfTedelibatä. Nam n4» uuuntp difercis SC tropiris uerbis allurionibus Si. znigmatibus fcri ptura uitam dCgaudia ilia adumbrat cuidcntiiïimc, modica tarnen funt reuera ilia omnia,donee iliadies uenerit qua ipfum Deum con dicorem omnium in fua gloria, Cliriftum feruatorcm noftrum in ruamaiellate,omnesdeni(p beatos fpiritus,angelos,patriarchas, proplietas,apoftolos,martyres,patres noftros SC omnem gentënoz ßram,amp;omnem exercitum ca;leftem,omncm^ illam gloriam diui nam SCeccleßem ineffabili cum gaudio uiderimus. Veriflimeergo dixit Aurelius Augufiinus Iibro deciuitateDei 2i.cap,x5.Cum ex ntequrritur quid aduri flnrfandi in illo corpore fpiritali^ non diz co quod iamuideo fed quod credo. Dico itaquequoduifuri flnt Deum in ipfo corpore. Eciterum,lllaadio uelquies atque otiz urn quale futurum fit, fi uerum uelim dicerc,ncfcio.Pax enim Dei fuperatomnemintelledum. Breuitcruidebimns ipfumDcum de facie ad faciem.laudabimus Deum in fecula feculorum, fruemur Deoadfatietatem omni carentem faftidio. Et fecies Dei non eft Facittpii tiultus ille qui in nobis apparet, fed rcuelatio iucundiftima Dei Si fruitioquam nulla digne fatis explicarit mortalis lingua. Age ergo credamus 8; uiuamus,charifiimi amp;atres,ut ubi htnc migrauerimus, reipfa experiamur ineftabilia uitz futur» SC zternz gaudia quae hodiecredimus.

Hadenus enim fidei Chriftianz frudum SC finem per quatuor Fpiloÿu, articulos Ultimos expofuimus. Tendit fides in unum Deum,pa* trem Sifilium amp;nbsp;fpiritumfandum, qui fideles fandifi’eat, purgat amp;nbsp;confecrat fibi ecclefiam. Hze habet communionem cum Deo amp;nbsp;cum omnibus fandis, Huie condonat Deus omnia delida. Hancanima SC corpore feruat.Vt enim animzmori non poftunt, ha excitât Deus corpora fandorum.quz amp;nbsp;gloriofa reddit Sfperz lt;nnia,ut totus homo xternum uiuat in cœlis cum domino. Cui

E S T A T ut poftquam fermonibus aliquot de uera fi{lcdiiîcrui,fubiungam modofermonemde diledioz neDeiSfproximi.Nä fermonequarto pollicitus fum me didutum poft fidem expofitam de diledionc Dei m 5

8^ proximi; quod extra fîdemamp;dikiflioneni expofîcio fcripturJiS ceu extra legiitmas d^tacras metlus non debeat exorbiiarc. Quoii autem feedbs liadlenus porro facerenon definite, orare, ut lutaris dodirina per me tulle tradatur, öi à uobis recipiatur muiiO cum fruólu.

efforitdt liiitio non diftinguamruriofe inter charitatem 8^ dile^ioneni. (fJileâio. Vtruiicp enim pro eodtm aceipiam.danélus Auguftinus de doâri* naChrift Charitatemuoco, ait,animimoiûad perbruendum propter ipfum,amp; fe atrp proximo propter Deum.Ego itaq; appello diledlionem donum homini ctrlitus datum, quo ex ammo DeuiA diligic anted^ luperomnia.proximu uero tanquä lemetipfum Pro

F'ndrfit inde oriturdilcéîioccarlo, uiideinfunditurcordib^ notlris.Proul ’ dtitili». nbsp;nbsp;hiiurafit 8C augetur partim beiieficiorü Oei cômcmorationc amp;nbsp;côlî

derattone;partim crebra oratione, item aufiultatione Si exercitaiio ne uerbi Clirilli.Quæ 8i ipfa fpiritiis dona funt. Apoftolus enim Paulus,Dileiflio Dei tffufa eihn corda noßra, ait, per fpiritû qm datus eß nobis Equidem chantas Dei qua is complc^litur noSi fuiidamenturti eß Si caufa noßrac diledlionis qua Deum amamiiS) Si ex utracp exißitdileJiio proximi.Apoflolus enim dicit.Nos dilP gimus eum,quoniam is prior dilexit nos. Item.Omnis qui diligi* cum qui genuit,diligit Si eum qui natus eß ex eo.

Diltffioge nbsp;nbsp;Inde rurfus colligimus donû hocdiledlionis effe indiuifum öl'

mina, (îtgeminum NamquiueredihgiiOeum,proximumnonodit:^ tarnen propterduplicem refpeólum, nempead Deum amp;nbsp;adproxi' mum,dilelt;fliohaccbiperiita eß Nam amp;nbsp;tabular diuinar legis prO^ ptergeminam dileélionem diuiduiiturin duasiquarum prima h3‘ bet przeepta diledlionis Dei 4. fecunda habet prarerpta diledhonii proximi s.Dequibus fuo loco dicetur.Iamuero quia alia Dei,allt;^ proximi diledlio eß,dicam primo de diledlione Dei.deindededilf' iflioneproximi,In hisduob. mädatis,aitdns,pendctlex Si ^ipliof»

Dile^io Diledione Dei Deum amamus.Deo tanquam unico fuiunio^ Dei, arterno bono adhzremus,iii ipfo nos obleiflamur Si acquiefcinn'Si noscß ad uoluniatem ei us componimus, in omnibus dileólum - fpicientes atiÿ defiderantes.Plurima hic fimul funt propofita qüzii' gillatim Sc per partes copiofi is paulri exponemus. Amamus

DileAione one Deum Amamus autem chara Si quz uidentur nobis eße exp' Deitentmur tibilia, amp;nbsp;amamus quidem ilta non tarn propter bonum noßruni. Deo, quam quod nos ipfos totos adamatis coniungere d^quafi perpetuO confecrarededicaretp deßdeiamus-lta eene enpimus cum Deoæiff num contuiigi.adeoÿ dlt; chantate conmngimur cum Deouuxn ih lud

STSTTMO y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48

ludapoftoli.Deus duritas eft.amp; qui man«in charitatc.in Deo ma net,amp; Deus in eo.Sicaiucmadharrcmiis Deo lanquamunicofuni« tno Öi «terno bono.in quo etiam nos oblcdlamur non uulgariter» In eo acquiefcimus, fentientes extra hunc non effe bonum ullum: ^iinhocrurfusinueniribona omnia. Proinde non aliud bonum extra Deum amainus,Ac prx diledlo facile faftidimus 8i cakamus alia in orbequxuidentur bona omnia .'imd fuperat in nobis Dei diledio eaquocß mala quar alioquin uidentur inuiiffa. Paulum audiamus hxc magno fpiritu perorantem attp dicentem. Quis nos feparabit à diledlione Dek num afflidiio i num anguftia'ï num DiZeflwM pcrfequutio'fnum fames? num nuditas?num pcriculum.'’num Dei fuptrU gladius ?Qiiemadmodum fcriptum eft. Propter tetradimur mord turwdU tota die ; habiti fumus ueluti oues deftinanc matffationi. Verum tn onmt4gt; his omnibus fuperamus per eum qui dilexir nos. Nam mihi perfua fum iiabeo,quod neep mors neep uita.ne^ angeli neep principaius, retp poteftates netp inftantia ne^ futura, ne^ altitudo, neque pro* fuiiditas.neque ulla creatura alia porerit nosfeparare à dileftiz one Dei qux eft in Chrifto lefu domino noftro. Hadenus recenfuimus uerba Pauli,

Diledio Dei efficit ut nos totos componamns ad cius uo z Dilr/lmJti luntatem 8i inftituta quern diligimus ex animo. Imd iucunz conformal dum Si fuauiftimum eft diligcnti Deum , faccre quod intelligit notuolun* gratum cfteDeo ft ftat. Reueretur diledum animus diligentis. tatiDit^ Nufpiamamouetoculosàdiledlo. Defiderat femperamp; in omniz busdiledum. Gaudetomnino frequentercolloqui cum Deo, SC uiciifim audire u«ba loquentis in fcry lura Dei,Dominus enim m tuangelio dicit, Siquis diligitme,f«#nonem meum feruabit Qui nonddigit me.fermones meos non feruac. Item, Manetein diz ledione mea. Si praecepta mea feruaueritis, manebitis in dilez dione mea, ficut Si ego praecepta patris mei feruaui, amp;nbsp;manco in cius dilcdione. Rurfus, Si quis diligit me fermonem meum ferz Babit,amp; pater meus diliget eum ;amp; ad eum ueniemus, amp;nbsp;manfio« nem apud eum fticiem us.

Sed audiamus porro ipfum Mofen Dei feruum cxplicantem MoJusJi» attp tradentem nobismodumS? rationem diledionis Dei,qiian= leClionis la fcilicctefte debeat tn cledis. Diliges dominum Deum tuum, ait, Dei, toto corde tuo Si tota anima tua ac tota uirtutetua Eaci? prope uerz ba rcpettitineuangeliodominusnoft«acdixir,Diliges dominum Deum tuum ex toto corde tuo,Sf ex tota anima tua,amp; ex ton's uiriz bus tuis.Sd ex tota mente tua.lntelligimus ex his omnium maximS

DB OILBCT. DBI BT PROXIMI ä nobis requiri dilcAione Dei:quippe quç (ibi totü liominc quSl^ quantuscft omnes partes eius uindicat. Mente homo intelli^*^ 111 corde eft led es affeifluum ôi uoluntatis. Vires hominis Cuntox* nes fjcultates hominis.ipfa inquam didafaâaconlîliaopes ufubftantia.Animadenicpuitaeft. Hxcautem omnia ad dilig^^ dum Deum conuertere iubcmur,dum prxeipitur Deus diligequot;^. e(te CK cota anima ex totis uiribus ex tota mente.ex toto corde. Dtiigamut hil in his omictitur quod non comprehendatur. Toti fumus

Litumfu^' tociergodiligamus Deum. Nihil htin toto hoc orbe quod Deo’’ per omnia, chanus,nihil fit in omnibus rebus noftris uelcharilfimis amp;nbsp;prat^^ ti(fimis,cui parcamus propter Deum,quod non propter deum xtiosdominirelinquamusexpendamus autdifponamus. Silt;^' $olui Jilhi mm diligimus Deum ante Si fuper omnia. Soli autem adhxlt;^ genius De folum compledliiubemur.Cuienim omnia noftraea^ tota M. mus, ei omnia noftra 6f tota quidem fyncerc hmpliciter Si funt prxftanda.Damnanturhicquicunq; S{deum amare.fimui^ mundum quoep uoluntdiligere,l?otum requiritcor dominus, tarn mentem.totam anim3,df omnes uires.denicp quicquid amp;po(ridemus;nihii relinquit ergo tibi quod impendasaltjs. ergo iure dabis carni diabolo di|s alijs uel mundo quod foliuS eft peculium Re folus quidem Deus fummus, scternus.maxin’''^ potenti lîimus,crcator,liberator,conreruator,clementifîimus,iuil''. mus Optimus eft. Solus przftatprxftititamp;prxftarepoteft hon’*' nibusquæcunqjad incolumitatem corporis animx periin^ SolusfufficithominiadbeateSibeneuiuendumDeus:foluS diligimereturDeus.SCdiligiquidem ante amp;fupra omnia. lefiioDei benedicit omnibus hominum cafibus euentibuS,^* eis prolint,iuxta illud, Diligentibus Deum omnia cooperantu^*quot; bonum.Hxcdiledl;ioDeicöprehenditamp; hoc, ne quern axloreixj'?' colamus,uencremur,timeamus,inuocemus,ne cui fidamus.ob«“'’ mus,Sdadhçreamus,nili uni 6^ foli Deo,cuidebeturomnis

Priufquam uero dicamus de diledione proximi, prxmittereX^ ceffe eft quis (it proximus,de quo uideo quofdam addubitare ÿ-rereancipices.Suntenim qui arbitrentur proximos efTeconfangquot;'' neos.Alij putantbenefadlores fuos elîeproximos.alienos quicunepmalefaciunt. Rtdominusnofterlefus Chriftus quemlibetetiaminimicumnoftrumqui noftro confilioS^ indiget proximum elTc. Fingit enim hominem ludzum indx'quot; inlatrones,femiuiuumcpamp; uulneribus tuberibus^ oppl«“quot;*.'’^ cuiiTe in itinere,8^ncgleâum quidem fuifte ä fuxgentis homi^

bus Leuîta at facerdote prxtereuntibus, tandem uero receptum in curam à SamatiMno,Era(auKm odium maximum inter ludxos ÔC Samaritanosmibilominus tarnen benefacit hicifti, quod uideretita res fiC necefsitatem affli^ii poftulare. Ea uero applicans fuo inftitu« to dominus interrogat iiluffl,qut cupiebat erudiri quifnam eifet pro xinius fuus.ôi au,(^is horü trium uidecur tibi fuifle proximns illi? Refpondit,Qiji fedt mifericordiam.Aitdominus,Yade ÔC faetu fi* miiiter.Qiiafi quemadmodum Samaritanus iudicauit etiam hoftemfuumerteproximum amp;nbsp;indigcti beneficio beneficium con tulinita tu quoqj repucato quemlibet tua indigentem opera tuum ef fe proximum, 8C benefac illi. Ergofecundum fcripturam iudicans Aurel.Auguftinus dixit,Eum proximum eifeintclligimus cui uel DeDoÆrî, exhibendum eft officium mifericordix fi indigct, uel exhibendum Chrifl. lih, effet fiindigeret.Heluetii proprqCsimehocexprtmimuscum Proxu j.cdp.jo, inum noftrumappeltamusbennac^fieii menfc^en,id eft quemUbet indifcriminatini quern nobis forsobtuleric. Prxterea nuncupamus proximum in noftrate lingua berdbeumöifc^/namlid^eMiieberlierfo

tin menfe^t/t als wir. Significantes quemlibet hominem fiue it fitamicusfiuehoftis.HucpertinetilludLatffStqlib ^.cap.ti. Quid perfonas eligis.^Quid membra inrpicis.lt;^Pro homine tibi habendut eft quifquis precatur, ideo quia te hominem putet. Largire caecis, de bilibu$,claudis,deftitutis,quibus nifi largiare moriendum eft. Item, Conferuanda eftliumanttas, fihomines relt;flediciuelimus. Confer uareautem humanitatemquid aliud eft,quam diligere hominem quia homo fit amp;nbsp;idem quod nos fumus.Certe dominus in euange Iio de diledione proximi difputans,Diligete,inquit, inimicos *ues ftros,benc precemini deuouentibus uos.benefacitetjs qui uos odio profeiiuuntur.orate proillis qui Içdunt uos. Item.Omniexigenti â tetribue.Et fi diligitis eos qui uos diligunr.qux uobis eft gratia.''Nï amp;nbsp;peccatores diligunt fe diligentes,Proximus ergo eft homo quilR bet qui noftra indigct opera,

Hxc interim nonefficiuntneullusfitin diledlioneaut benefit Ordocr centia.ordo.modusautratio decens. Reóleenim dixitS.Auguftû moJutefi nusdeDoi^. Chrift.lib. i. cap. 27. Nullus peccator inquantum indiU^io* peccatoreft,diligendus cft.Et28.cap, Omnes homines xquedilû ne. gendifunt,fedcum omnibus prodeffenon pofsiSihis potifsimum confulendum eft qui pro locorum ueltemporum uel quarumlibei rerumopportuniatibusconftridiustibi quafiqiiadam forte iuO'* guntur. Apoftolusenim Paulus eadem nos ante Auguftinumdo «.Tbe/J',, (uitdicensiQuinonmanducatnon edat. Item, Dum tempus habe GaUt.^»

DS DILSCT. DEI ET PROXIMI mus operctnur bonum.fum crga omnes homines turn uero mast* t.Cor.t* meerga domefticos iidei.Et ahüi non iubet nos erogarealijs, terimdomi noßrxegere. Imôpræcipitcuiiibetpie curec domua* propriam, Notus eft locus in i.ad Timoth.r.cap.

Potto explicatoeo quis nam fit proximus nofter.uidcamus iani QpomoJo quomodo diligendus fitptoximus. Diligendus eft proximusly’* diligenJus cere SC fine fuco,ea dile^ione qua nosmetipfos diligimus, uel qgt;» fit froxi^ nos dilexit Chriftusgt;Nam inferuire oportet proximo in omnibuSi tnttr, prxftaretp officia beneHcentix SC humanitatis.Quatuor in hactoi' iignationeplenius confideranda ueniunt.

Hiltâio Principio requiritur à nobis diledio proximi fyncera, qux froxinifit reat omni dolo fraude amp;nbsp;fuco. Inueniasenim multos qui mclliiif fÿnrtra, nbsp;nbsp;compellantuerbis proximos ac (imulant fediligere,quos reuera o*

ftoli ergo Chrifti Paulus Sf loannes acritcrà diletffioneremoutiquot; hypocrifim.llle cnim,Diiedio,inqiïit,(ït non fimulata. Item, Fini! prxcepti eft charitas ex puro corde 8C confdentia bona amp;nbsp;fîdenot fimulata HicuerocIamat.FilioIi meinediligamus uerbo net^li«' g()a,fed opere amp;nbsp;ueritate. Porto in liac fynceritate comprehédiimi* alacritatemfpontaneam fi^hilarem, ne quid inuitcauicoaiflrfïagt;' Paulus enim dicit.Vnusquifquisagatfecundum bonumanimip^** pofitum,non ex molcftia aut neccfsitate. Nam hilarem datoremrt^ quirit Deus.

Piligdmut Deinde requiriturà nobis ut proximum diligamus tanquSnoÄ' froxinwm pfos.Dominusenim dixit, Diligeproximum tuum fkut tripfuiquot;' tanijuam nitnirum ardentifsime 8C modis omnibus maxime. Non enimi»* netipfot, ualidior uel ucliemenuor eftaffeâus.quàm amor fui. Neep uerou^ luit dominus priores partes darephilautix,poftrriores dilediio*** proximi : fed magis iîgniiicauit dilcâionem ardentifsimam, nimi^ rum uteum affeiflum quo nos amp;nbsp;res noftras profequimur,cunlt;lngt;gt; inquam altjs impendamus,uteadem cura,fide,diligentia.eodcnO' dore SC ftudio alqs bene^cereaut mala ab eis arcere pergamusqu** nobis ipfîs prouidemusVndedominpsalibi quocp,Quodtibi)3''gt; uelis fieri.fecerisalteri : SC quod tibi nolis fieri,alteri non feceris. amp;nbsp;, duo quidem requirit à nobis dominus, innocentiam amp;benefilt;eigt;' tiam. Nonenim fatis eft ne cuinoceamus.fed oportet prxterö benefacerc quantum poftumus. Nam SC nobis ipfis bene elfecup froximum mus,non tantum mala à nobis arcemus.

p!»t Jiltxit Quodfi non .lum fatis intelligit C. V. modum dileftionis pto* notChri» ximi,expendit€obfccro quid low tertio pofiietim, Diligendu’*** ßiu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro«““*

ptoximus ea àileftlone qua nos dominus Cbttftus dilcxit.Nam in euangelio Ioannis dich dominus,Hoc eft prxeeptum meum ut dill cans uos inuicem,ficut dilexi uos.Habeiis modum diledlionis no* ftrx,proximos diligere oportet ficut Cbriftus dilexit nos.Quomo^ do aiit dilexit nos CbriftuslHic in euangelio rutfus dich, Maiorem bacdileflionënemobabct utquisanimäfuamponat proamicis, Proinde modus dileflionis proximi erit ut animam ponamus pro proxlmo.Quod fi uitam debemus proximo, certe nibil non debe* inus.cumuitanibilfitbominiptxftantius.Omniüilleiafturam fa ót,priufquam uitam fubqciat periculo. Proinde loannes apoftolus clamat,Perhoccognouimus cbaritatem, quoniâille anima fua pro nobis pofuit:SC nos debemus animas ponere pro fratribus. Facilia

jil

0gt;

tet 8Cfcdulo dominu ui opete perficiainus quqd ex uetbo Dei dare iamintelleximus.neabeodem apoftolo damnemucdicente.Qui habuetiifubftantiam raundi ÔC uiderit fratré fuum egerc,8Cdaufe* ittuifceca fua ab eo.quomodo diaritas Dei man«in illo^

Ag' «tgo explicemus quatto 8i ultimo loco quomodo oponeat Qjiomod« infetuite proximo in omnibus,prxftare'cp oÄicia beneficentix diki oportMt m ftionis SC bumanitatis Jd eleganter expofuit dominus ilia ipfa pa^ frruire pre labolaquadocuitnosquisßtproximus nofter.Eadern enimprofe« xim». quitur breuiter.fed euideter omnia dileftionis proximi officia» Prin cipio Samaritanus uifo faucio mifericordia commotus eft. Requiri tur ergo à nobis affeftus miferieordix.quo aliorü calamitates exifti , memus etiiad nos pertinete-.requiritur condolentiaanimi.iuxta iU lud apoftoli,Memores efte uinéiotü tanquâ unà cum illis uinfti,eo tü qui affliguntur tanquâ ipfi quoep uetfantes in corpore. Deinde acceditSamariunus, no prxt«it,n5uetbis lugubtibus imprecatut faucio (anitaté,amp; ad res proptias conficiendas propetat. Nam laco bus apoftolus.quod fi frater aut foror nudi fuerint.inquit, SC egen.* les quotidiano uiftu,dicat autem noftrû aliquis illis, Abite in pace, calefcite SC faturamini.non tarnendederit illis qux funtneceffaria corpoti.qux eritutilitas'îSamatitanus ergo accedit,denicpadmouet inanum K artem qualemcunquefquando meliorem nondidicc* rat') profertmedicaturus faucio. Necabborret à uulnerum liuorc fanie purulentia 8C foctore, ipfus obligat, non reqeit ad alium.

Non cauffatur fc non effe medicum ; quod pofeit neceffitas 8C quod potuit, fade, ptxfennbus mens medicaminibus , donee inelioribus uii liceat , Vinum SC oleum fumpferat fecum in uiatn , qs utiiur in neceffiiate : ôC non admodum incommod«

DE DILECT. DEI ET .PROXIMI quidem illts,cum ninum purget uulnera.oleum Icniat.Hinc omn^^ qux habet miferi ufibus concedit’fuum eciam genium defraudan$' Defcendit enim ex iumcto cui inequitarac,âf eius ufum cedit.Quin fublatü é terra fuis manibus defîcienté, iumento impo^ nit.Ipfedenicp uipduxeft,non alqs eius eu ram cômittit.Duciteniquot;^ cum in proprias xdes non po(ïct,faltem in diuerforiu publicû. Vb* nirfus nullis nelt;^ impeniîs neq; laboribus parut. Ipfeenim mif^ curamagit,quod indiuerfortispublicis languentium res fegniul fere' curentur. Czterum dum itineris urgeret necelTitas, pecunis'” deprotnitquantumadreditumurcßeius fuificere putauit, amp;nbsp;' annumerathofpitimeritono.Neceocötentus.cömendatinfupo'*^* ligentermiferûhofpiti. Prxtereaobftrngitfe proeoamp;ait, in eiuscuram Si necelTitatem impenderis ultra fuinmam tibi crelt;i*^ nm.nihiltibiperibit. Vbienim rediero reddam bona fideomnil' - Ergo amp;nbsp;redirû pollicetur,6C déclarât fc non quieturum donee faut« um uideatincolumé.HabetC.V.in hacparabola domini pukhtr^ rimum Si plenilTimüdilesflionis módum.Totum enim fefe SanU' ritanusproximoindtgentiimpendit liberalin'ime promptiiTundj' totos ergo nos ipfos Si omnia noftra debemus proximo, qux eu«* ciimpcndimus,officia diledionis humanitatis^ prxAamus.

His fubiungcmus adhucaliquot feripturx teftimonia ex quibi» ingeniumdilediionisinteiligaturplenius, liquid haiflenus albtil Cfiarieatit declTe uideatur. Paulus ergo ad Corinth.feribens, Charitas patienS ingnÛMn. eft.ait.benigna cft,charitas non inuidet,non cft proeax, nô inflaturi non eil faftidiofa.non quxritqux fua funt,non irritatur.non cog'* tat malum,non gaudet de iniuftitia, fed congaudet ueritati, oninigt; furfert,omnia credit,omnia fperat, omnia fuftinet. Etiterum ad manos feribit idem apcftolus,DiIedio prxuenit alios honore,coi» municat necelfitatibus fandlorü,fedaturhorpitalitatcm,beneloqugt; turdeperreeutoribus,perfequentibus mala non imprecatur.gaudtt cum gaudentibus,llet cum flentibus,accômodat fc inhrmis. ltlt;æ' Chrit/it Nemtni quicquam debeatis nifîutinuicédiligatis.Nam quidiligb impletio' alterü,legem expleuit.Siquidem illa. Non cômittes adultcriu. Non occides.Non furaberis.Non falfum teßimonium dices. Non con» cupifces,amp;fl quod aliud prxceptü,in hoefermonefummatimeon ■ƒ prehcnditur;riempc,Diliges proximü tuum fîcut teipfum. Dilefto proximomalü nonoperatur.Confummatioitat^legis fßdil£^H0' Operémii Hucetiam pertinent opéra mifericordix qux ut manant ex dilo firitortütt, Aione, ita cômemorantur à domino in euangelio Matthxi, hxc p» tißimumiPafcere efurientes,potare lîtientes,colligere uagos amp;nbsp;lio*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcipcre.fummx humanicatis Si magnç operationis eltVliimii illud

J Sc maxtRiûpietatis officiüeftperegrinorü SC pauperüfepultura.Hçc I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haftenusde officio humanitatisquod prçftat uera proximi dileftio.

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cxtetum non fatis fuerit,fratces,quod creberrime nobis repeten AihortA

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum eft,intelligcre quomodo diliga mus proximû,quin potius dilb tio ad

I uinute SC pulcherrimo exaftiffimo fanfiifftmoepChrifti exemplo I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos omnes ad charitatem proximo prxftandam adhortatur SCdicit,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si qua igitur confolatio eft in Cbrifto,fi quod folatium dilefiionis,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi qua eSmunio fpiritus.fi qua uifcera ac iniferationcs,complete me

» urn gaudium.ut fimiliter affefti fitis, candem charitatem habentes, unanimes,idcmfentientes.nequidfiatpwcontenrioncautinanem •

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Is enim affedus fit in uobis.qui fuit SCin Chrifto Iefu,qui cü effet in

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forma Dei non rapinam arbitratus eft ut effet xqualis Deo, fed fez

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metipfum inaniuit formaferuifumpta, in fimilitudine hominum

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;onftitutus,8Cfigurarepcrtusuthomo,humiliauitfemctipfum amp;z

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aus obedicnsufep admonem, mortem autemcrucis. Quapropter

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc Deus ilium in fummam cxtulit fublimitatem, ac donauit illi noz

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flcAatcocleftium terreftriumac infernorum,omnisi^ lin*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gua confiteatur quod dominus fit lefusGhtiftus

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adglonamDeipatris.Eifolifithonor

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC imperium in fecula feculoz

I I 'S Ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum, Amen.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Finis primxDecadisSermonum.

ttgihut.tT primum ftiJem ilt; tigt ndfttrte,JemJe «nv delegibiuhumanif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S B R M O I.

V M M A omnium legum eftdileäio D«i* proximi,de qua cum fummatim diäü fit ximo fermöne.confequens cft ut porro figillatim de Legibus SC partib.attp fpeciebu^ earü.Inuocemuscrgo Irgum author? deû,u‘!^ nos fpiritu fuofemperdirigatin uia uerita“® aciuftitiar, per Chriftum dominum noflru®'

QjHd Legem definiuit quidam ex Gentilibus non obfcurus author, tionem efiefummam in natura inficam.qux iubeat facienda prol'quot; beatÿ contraria.Et ccrte Lex aliud non eft quam declaratio diuW'? uoluntatiSiprçfcribens quid facias aut quid omittas. Origo 8? caugt;^ legü eft ipfe Deus fons omnis boni »qui ueri 8? iufti. Ergo leges aequx SC bonae.funt ex ipfo Deo,licet fere promulgcturprOquot; ranturcp per homines. De humanis legib. eft cofideratio peculiar**» Diafto le^ nbsp;nbsp;Nam leges alix quidem funt Diuinx.aliæ Naturae,alix HuO’^

X« Natu Lex naturx eft didlamc confcientix adeo^ diredio quxdamS“ rx. ipfoDeohominumanimis 8?cordibusinfita,admonens quid““ Confcittia. faciantuel omittanr. Et Confcientia quidem cognitio eft iudid“'” SC fenfus hominis, quo apud femetipfum in animo fuo fibi cuiuslibet rei peraftx uel no peradlx confcius femetipfum uel dan* nat uel abfoluiit.Et hie fenfus proficifeitur ex Deo, diftäte infcril’“’ Katttrd. ic'cpiudiciafuahominumcordibus 8?animis.Naturaueroeft niumcuiufquereiproprium.Porroingeniu hominis plane corr“' ptum perpeccatü,utcxcü,ita in omnibus eftprauu. Deum nonno uit, Deum non colit,fedSCproximu non diligit,feipfum poiius*' mat 8? fuaqiixrit, Vndenimirumapoftolus dixit nos elfe nat“'* fiUos irx. Proinde Lex naturx diâa eft non eo nomine quo'^ ” natur’

natura nel ingenio hominis ex femetipfo fît illuminatio quxdam, ratio dcprecans ad optima amp;nbsp;operatic fanóla:fed quod Deus notio nes quafdam SC prindpia religionis xqui SCboni generalia animis noftns imprertitaut infculpfit.quse quàfîinfertx 8C nobifcum nat« Si icdrco ueluti naturales e(fe uidentur.

Paulum apoftolum de his teftificantem attj dicentcm audiamus, toeutPau Cum Gentes quz legem non habent,ait, natura qua; legis funtfc^ l« Ro»»-** cerine, eæ legem non habentes fibi ipfis iuntlex, qui oftendunt 0^ pus legisfcriptumincordibusfuis:fimul attcftante illorum con» wr*» fcientiaamp;cogitationibus inter fe accufantibus autetiam excufanz tibusineodiecum iudicabit dominus occulta hominum iuxta uangelium meum perlefum Chriftum.Duobus argumentis euina citapoftolus Gentes elfe peccatores. Principio enim ne excufatent fequod non habent legem,oftenditipfas habere legem,Si quiahäc pr«uaricantur,eirc peccatores. Licet enim legem Mofis fcriptam no habuerint.fecerüt tamé natura qux legis funt. Legis eft reuelare dei uoluntatem quid agas aut quid omittas. Id habent à natura, ideft^ id norunt ex lege natur«. Sequitur enim quod .hoc exponat. Cum non habentlegem,c« ßbiipßsfunt lex. Nimirum habentinfeipfis quod fcriptum eft in lege.Sed quomodo habent in feipfisf^ScquituF iterum interpretatio,Quippc oftendunt opus legis infcriptum cor* dibus fuis.Quis autem infcribit in corda, nifi folus Deus qui eft cor dium fcrutatorîQuid autem infcribit i Opus legis,ipfam inquam legem prarcipienttm bona Si uetantem mala, ut fine lege Rripta ex didaminenatur«,ideftcximpreft'isaDeonatur« noiionibus inz llt;IIigantquidbonumfit,quid malum.quidappetendum.quid fuz giendum. Intelligimus ex hifce apoftoli uerbis quod lex natur«,op ponaturlegiDeifcriptx.amp;iccirco lexnaturçdicaturquiaueluti na lurac infita uidetur.Intelligimuslegc naturx non fcriptam,fed infi« tarn,idem habere officium quod legem fcriptam, dirigendi uideliz cet homines Si docendi imd Si difcernendi bonum à malo.iudican di^ peccatü. Intelligimus originem illius legis non exiftere ex corz rupto hominis ingenio,fed ex i^fo Deo,qui digito fuo cordibus in fctibiiSC natur« infigirinferitlp notiones Si regulam iuftixqui SC boni. Deinde producit apoftolus fecundu argumentij,quo Gentes peccati conuincit,a teftimonio confcientiç.Hxc enim inftruéfa à lea genaturx,malum commifTum accufat Sidamnat:ac una Si fola eft loco mille teftium. Eadem etiam excufat, id eft abfoluit,fi mhil commiflum eft contra legem. Qiiod fiin przfcnti contemnamus iudiciiun (onfcirnri«,certc non licebittunc confcién« accufaticncs

afpernari óf pnetenrr,cu(n dominus iußo iudicio iudicabit orb«**' Ex his autem omnibus confequituromnes Gentes eiTe peccatorf^' quasnifiàpeccatisrepargetfîiius Deicommunis Äunicus tot**'^ orbis faluatot 6C iiberator^necefTe eft omnes gentes pet ire in tis fuis.

capita mcmorantur capitamltcrum.Deum agnofcito amp;nbsp;cohto. Alterumi UguruKM* focietatem 2Camidtiam inter homines feruato. Depriorchxc rlt;e, bcmus apoftoli Chrifti uerba.Quod de Deo cognofci poteft man*^ feftum eft in ilUsfnimirum Geniibus)Deus enim illis patefecit. quidein quxfuntinuiftbilia illiusexcreationemundi,dumperop* ra intelliguntur.peruidentur. ipfa nempexternaeius potential diuinita$,inhocut(întinexcufabiles:propterea quodcum Deuquot;* cognouerint,non utDeum glorificauerunt,ne9 gratifuerunr, Gentrt co^ En Gentes cognouerunt Oeum, irad quicquid cognofcipotcß gnouerunt Deo cognouerunt.SedquoauthoreautprrceptorecDeo, Quon’i’ Dtum, doisdocuit.autexquolibrodocuit^ Non ex hbris Molts autpr**^ phetarum manu fcriptis,fed ex magno lilolibronaturz. Nam alioqui non uidentur in Oeo.cuius generis funtzternitas perp^ tas uirtus potentia maieftas bonitas dininitast];. ea uoluit zftii»^'! ex rebus uiftbilibus,nimirum ex rebus conditis.Nam diuinitas I?'*

zterna cognofci tur ex conditionc hominis, ex ccclimotuperpet»* ex tluminum perpetuitate. Potentiftimum elfe necefte eft ilium,‘Iquot;! ifta omnia fuftinet,qui mouet uegetat conferuat in elfe omnia, nutu cöcutit orbem.Optimum uero efte ilium quis non uideat, q**^ folem oriri finitfuper bonos amp;. malos ï Sed in quem oro ftnem reuelat Gentibus^ Vt agnofcant Deum.gloriiicent amp;colant utgrati fint tanto benefadlori.Id quando non faciunt, inexcufal’^ lesfuntamp; meritopereuntfuo, nimirum propter incredulitaiem y ingratitudinem.Conftat aurem lege naturz diferte doceri aicp Deum efre,dC hunequidem agnofeendum atqt colendum.

Struanda Decapitepofteriore,nempeferuandamefteamicitiam jS^foci^m umicitid tt tern inter homines.hzc tradit in euangelio dominus. Omnia focietas ho cun^ uolueritis ut faciant uobis homines,lie amp;nbsp;uos facite illis-E^ mnwM. fententiam extulit Alexander Seuerus Imperator per contrariuf*

Qiiod iibi non uis li'eri,alter! ne feceris. C^m ufqueadeo dilcx*^ ut amp;nbsp;in palatio pub 1 icis operibus perfcribi iuberet. Porrd ad g*' neralemillam legem pertinent hzquo^,Honefteuiuito. Aherurt ne Izdito.Suum cuiep tribuito.Vitz commoda tueto. incomngt;olt;» propulfato.Quoniam uero lex naturz ab apoftoloopponiturUg*

P(i fcripne.idco ncceffe eft ut ilia huic rcfpondcat : uldcamuf ergo £fx MW* quid proditum fît à Gentium fapientibu« 8C legislatoribus quod re rlt;r rtfpon^ il fpondeat decalogo amp;qua[cnusrefpondeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idetlegifai

if Pythagoras apud S, Cynllum contra lulianum libro «. de Deo pf*. ficlciril^^i^cusquiclemunus: 8^ ipfe non utquidam fufpicantur ex^i tra mundi gubernationem, fed in ipfo rows in toto circulo omnes 1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generanones confiderat, contemperatio exiflens omnium fxculolt;'

p, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum,amp; lux fttanim uirtutum ôC operum principium omnium, lu*

jz men in cœlo,ôi pater omnium.mens 8lt; animatio omnium, circulo ij/ I'***** Omnium mocio.EnconfîteturPythagoras unum efle Deum, ;!lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumcß creatorem côferuatorem gubernatoremîÿ omnium, patrem

pt Owniû, lumen amp;uitamomniü. ZalcucusinProccmiolcgûfua* ÿgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum hxeferipta reliquit, Omnes qui urbem acregionem inhabitat

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfuafos eifeoportet deos elfe; quod manifeflum fit ex cœli 8i to*

'£' tius mundi infpedlione, rerumiÿ in ipfis difpofitione pulcherrima d* S(. ordine.Haud enim fortuita aut humana huiufmodi opera puta* re conuenit. Deinde colendi honoranditp dq funt, ut bonorum om

pz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nium nobis authores qux aliqua ratione fiunt.Singulos igitur haa

lli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quefumptibus colitur, neeptragccdqs capiturinftar hominis mail,

iP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed uirtuteac inftiiuto bonorum operum nbsp;nbsp;iuflorum. Quocirca

S opus efl unüquem^ pro uirili bonû effe rum fatfiis turn uoluntate, ti qui modo futurus (it Deo charus,8^c Cicero de Natura deorum a. De cultuJi III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib-Cultus deorum is eflOptimus,inquit,idem(pfanéhfsimus amp;cauino.

Ill ftifsimus pieiatis, ut deosfemper pura integra tncorrupta amp;nbsp;mente uoce ueneremur. Seneca autemlib. ad Lucill.i$ dicit,Quomo* n, do fint dq colendi folet prxeipi. Accendere aliquem lucernas fabba ijz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(is prohibeamus,quoniam nec lumine Dq indigent,amp; ne homines

{£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidemdeleóiüturfuligine.Vetcmusfalutationibusmatutinis fun

di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giKforibusafsidcretemplorum. Humana ambitioiflis officqsca*

pitur.Deum colit qui nouit.Vetemuslintea 8^ftrigiIeslouiferri,dC if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpeculum tencre lunoni.Non quxrit mintflros Deus.Quid ni'^Ipfe

(Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generi humanominiftrat, Vbiq; Si omnibus prxfto eft. Audiatli*

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetquemadmodum feruire in facrificqs debeat. quam procul refili*

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re à moleflis fuperflitiontbus nüquam fatis perfedf urn erit,nifi qua*

ii^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lem debet Deum menteconceperit, omnia habentem, omnia tribu

e* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entern,beneficia gratis dantem.Quç caufa eft dqsbenefaciendi'fNa

if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tura. Errat quifquis putat illos nocere uelle uel pofTe ; nec accipere

ds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tniuriam queunt necfacerc, Lxderc cnimlxditp coniundumeft.

-I: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

- DB LEGE NATVRAÈ BT MVKfANA Summa ilia ac pukhcrritna omnium natura.qnos perifulo eXffflil» nee periculofos qutdem fecit.Primus eft deorum cultus,deos credt' retdeindercddercillismaicUatemruam.iedclcreboniratem finequi nplla maieftas eft.Sdre lilos elTe qui praefidtnt mundotqui uniiifr'* fa utfua temperant,qui humani generistuielamgetunt, interduni cunofi fingulorum. Hi nee daiittnaium nechabent. CxterutneJ^ fligaiitquofdam ólt;cohercentSlt;irroganrpccnas aliquando fp( boni puniunt-Visdeos propitiate^Boriuseftc.Saiisilios eoluir,quif quis imitatus eft.

Sententitt Inhifee Seneeç uerbis etfîegregqs 8i religioni uerac eongruis» ie Deo gen defidero tamé duo. Prius quOd fubinde Oeorum faeii mentioneffl) tiliunójunt cum tame alibi ingenue fateatur unum modo fubftâtia elfe DeuiH' Neeauftmafteuerare ilium more feripturæufum.lila uoeat Deui» Elohim quafi tu diras Deos, propter trinitatis adorädx mYfteriunigt; Interim nô nefeio dodlifsimos religionis noftrx uiros ex Gentium teftimonns probate uoluifte Gentes quoçagnouifte Trinitatis mf fterium. Pofterius eft quod non diferte (quantum ego quidem no* ni) exprimit 8C docet Seneca cumalqs Gentium faptentibus foU* dam in Deum fiduciam.

1, Porto non fuit apud Romanos ulla in ultis remplis imago Ddi Centtseon annisaburbecôditaplus minus 170. PlutareliuseniminuitaNu Smido/d. mxPompiltjfêribit,Quae dedeorû immortaliûfimulachrisetiani Numa ftatuit,quant fimillima funtprorfusPythagorz document ' tis. Nam primum prineipium ille netp fenfui neqj perturbatio«* fubietnum.fed menteminuifibilem âCincreatam eftecenfuit.Hie««

' tem Romanos prohibnit exiftimare imaginé Dei aut hominis fp*'' ciem aut animalis habereHguram uelformam. Nee fuit apud toS netp pitfla neqj fiéta Dei prius fpeeies, fedinprioribusi7o. anniî templa quidem xdifïcabantfacracp tuguriaerigebât, fimulacbru® ueronullumcorporeumfaeiebât, perinde aiqjnephaseffetdeiftio ri b us meliora afsimilare,ne^ aliter quàm intelligentia percipi po*^ fît Deus. Eademteftatur de Romanis M. Varro apud S. Augufti' num lib.de Ciuit.Dei 4.cap 31. Dicitenim Romanos coluirndo os fine fimulachris annos 170 8( addit,lt;^od fi adhuc manfifto.*^ ßius.dqobferuarentur.Necdubirateum locum ficconcludere ut dl cat,(^ui prtmifimulachra populis pofuerunt.eos ciuitatibusfuis^^ J metum dempfifle amp;■ errorem addidifie : prudenterexifttmans deoJ VerniDti facilepofTein fimulachrorumftoliditatecontemni,fl(c.

infummo Qiianti iieto Gentiles xftimauerint nomen Dei claret ex religie frn», ne maxima facramenu fine iuramenti, Hiftoria extat elcgans apud

Üellium lib.y.cap.iâ.ubiet illud inter alia legicurjufîurandum a* |)ud Romanos tnuiolate fandeip habitum feruatum^ eft.'id et mo ribus legibusi^ multis oftenditur. Quod fî quis conuitium dixiß'et inDeumapud Gentiles, grauifsima; obnoxius panæ reddebatur.

Prxterea fueruntGentibus fua facra fux ferix ceremonixiç Sf fa 4 crorumantiftites.Infîgnesfuerunt Gentium facerdotes Melchize^ S’deror«« dek 8£ lethro.Et quanquam Paulus fateatur id quod Gentes obtu^ ßudioflt;e lerunt, non Deo obtulilfe fed dxmonqs; quia amen facra amp;nbsp;cere/ Genter, tnoniasiäcras magnifecerunt, decIaraueruntDeum notiones cub tus religionis indere animis hominü, quas deinde corrüpunt fab Cacdoftrinx amp;nbsp;opiniones conceptxdeDeo SC facrorum ritibus.

Oehonorandisparentibus amp;nbsp;magiftratibus item de educandis ƒ liberis.decp liberorü officio prxcepu SC fententix funt apud gentiü De honorS fapientes illuftriffimx.Hierocles interalia, Si quis, inquit, parentes dir piirenti fecundos ac terreftres quofdam deos dixerit non errabit,cum nobis but, propter mcinitate, fi dicerc fas eft. uel ipfis dqs honorabiliores fint, Neceffarium autem eft ita exiftimare,amp; perpétua animi promptitu dine conandû ut beneficqs eoru paria faciamus. Quantumuis uero multain eorü gratia fecerimus, Temper tame inferiora erüt omnia g v ; effedeberent.Etreliqua.Tempus enimmecitiusdeftituetquamhçc 8i alia hue pertinentia comemoremex Gentibus : netp hoc inftitui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

Contrahotnicidium uiolentiam SC iniurias latx funt leges gras « uifTimx à Gentibus. Ab qfdemprofeéla eft lex Iulia cotra adulteria Homicidw SC nephandos concubitus.Statuerunt cgregia décréta de connubqs cr adidtt* rite contrahendis SC colendis, Ac uerbum ueriatis diferte iudicat ri»m. Chananxos effe deletos propter inceftas nuptias SC nephandas lb r bidines,Leuit.ts.Sed 8i Lycurgus Solon SC Romani contra omné luxum promulgaueteleges fumptuarias: ut iam non commémoré infitum elfe naturaliter gignere 8C nutrire fobolem.

Contra furta SC dolo$,cötta ufuram, de iufta reru acquifitione SC 8 poffeffione,item de return diuifionc SC contralt;ftibus,habent ethnici Fwr«, leges pulcherrimas.Celebre eft illud Aufonq, Si turpia lucra

Veritatem quoep celebrant gentiles omnes,mendacium detraélb 9 onemfiihisfimiliafceleradamnantmodisomnibus.Lex n.tabu/ Mendacia, larum iubet è Tarpeia rupc prxeipitem dare teftem falfum.Chjron Faifi teßa das uero Catanxus inter alia egregia didla, Quiftp.ait, honeftatem ac ueritatem cofat,turpitudinem atep mendaciû oderit. Nam hifee nous uirtus SC malitia difeernuntur. Quare ftatim à pueris aifuefii# o a

DB VB6B NATVRAB BT HVMANA «rc oportet caftigando quidetn metiendi ftudiofos uerttatis autlt;® atnando,at quod in uirtute optimum fecundiffimü eft, aninti* lïngulorum innafcatuGS^quafi in naturam ipforü conuertatur.Si^ 10 Damnatur itc cöcupifcentia,damnätur âiaftedus praui à fapgt;lt;^ Coneuptz tibus ethnicorü.Hanc ueluti malorü radicc culpans Satyricus u»'*' fttntia, [ndeferéfcelerumcaufic,necplurauenena

Cxterum ex his omnibus facile cft colligere gentium animis feriptas efte Dei notiones ac prxcepta fugiendorum 81 appetendcH rum:qux interim corruperunt amp;obfcurarunt fuis affeôatis Slt»' ciatis à carne iudicqs.Proinde Deus prxter legem naturç alias quo' , quefuç uoluntatis expofttionesdedic,nimirum uiuam tradition«* patrum, angelorum refponfa.oracula, prodigia, leges feriptas homines fapientiftimos amp;nbsp;religioftifimos. His omnibus adiu**' Deus legem naturx.Ergo quxcun^ reperiuntur in ethnicis uera bona,ad authorcm omnis boni Deum funt referenda; falfa uero,*^ corruptam hominis naturam 8i ad affedus prauos.

In his omnibus in primisilludobferuandumcftemoneWU^ tit natura nos hie loqui de cognitione non de facultate. Clara uteunep eft«*' fint gratia gnitio legis, fed aftenfus 8c uoluntasefficiendilppoteftas SCinfif' ma eft 81. implicatiftima.Quanquam 8L intelledü illuminari opof ; tere, ita 8C uires calitus concedi neceftarium effe contendimus.N* hil hie eiheit natura fine gratia.Quod fi qui ex Gentibus laudem^J bentiuftitiXjUt Mekhizedek,Iob,Iethro 8C alij multi, id quidem^f habent ex fuis uiribus,fed ex gratia Dei.Sicuti ex hiftoria lob elarif* fimis licet colligere argumentis.Ergo fi qui ex Gentibus funtfal*J ti,non per opera naturx aut mérita propria funt faluati,fed per n'*'* ricordiam Dei in Chrifto domino noftro. Netp uero Lex nawf* infita eft hominibus à Deo ut faluet homines fine gratia 8C fed magis ut doceat quid bonum fit quid malum.ut euincat noS «, fe peccatores 8i inexcufabiles coram domino.Paulus certe'perkS^ naturx Gentes non minus qnam per legem Mods ludxos reuincens.demonftrat in folo ChriftoDei filio eife iuftificatioi’**’ uitam 8Comnebonum HxcdelegeNaturx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

flantanit Humanx leges ftint(nam fecundo loco de his nos didluros p^^ kgts, liciti fumus)qiiçab hominibus ad conferuationem utilitärem^ reipub.uel ecclefixordinanturacpromulgantur. Hxenim AfgexPo-. funtgcneris.Sunt enim politicxleges, funt eeclcfiaftfcx8C Tra fciex. uones humanx, Politicx leges funt quas magifttaius fancit

rionelocorum temporum ac hominum ad conferuandam pacem êthoneftaKfnpublkam.HuiusgenerisfuHtinnumcraexemplain lure dttiU Stlmpcratorum Conftitutionibus, maxime luftiniani. ’ nbsp;nbsp;nbsp;«

Debetwhseomnesquamproximeaccederc ad leges Dei ac nature nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

tfti fiCvfann'dis» HuiufmodilegibusiubetparerefanftusPetrusdi* ccn$,Subditieftoteomnihumantcon(htutioni,proptcr dominum, fitte régi tanquam prxcellenti,fiue prefidibus ut qui per eum mit* lantut ad uindiftam quidem nocentium.laudem uero refte agen# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.l.«

tium.Qujnquam enim per ordinationem fiue conftitutionem in* telligat ipfos reges ac magiftratus.ficutiipfe altero orationis mem* bro ptotinus exponit,quia tarnen magiftratus conduis legibus rem

iOi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pub.gubtrnantjideo zquis legibus nos parère iubetapoftolus.Pot

fjt ro politic« leges equx amp;fan£i:x adiuuant chariiatem, tranquilli« pd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kttetn.SC hominum focietatem conferuant.bonos defenduni,inor*

dinatos redigunt in ordinem, religionem deniep non mcdiocritcx j ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuant,fed amp;nbsp;malas abrogant confuctudines 8i profcribunt fcele*

ji ta.Exempla cerncre licet in rebus geftis à Nabuchodonofore, to,Dario,Artaxerxe,8i ab alqs principibus. Verum alioloco dice* wr de Magtftratu eius legibus 8i officio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Ecdefiaftic« leges funtqux ex uerbo Dei quidem pent«, atpro ErclefidPi (j,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tationchominutn,temporum locorumlp accommodai« in eccle* ca leger,

fia à populo Dei agnofcuntur öiufurpantur.Has ecclefiafticas leges nontraditioneshumanasappello,quodé fetipturisdiuinis petit« j,j non hominum ingenio inuent« 8i prodit«,ab ea ufurpantur,qu« (olius paftoris uocem audit,alienorum non agnofdt. Coit ecclefia adaudiendumuerbumDeiSiadprecespublicas matutinisac uea ƒ 3 fpertinis adeo'cp ftatis horis prout cuitp loco K populo commodü

jfl eftjd'cp legis uice eft.Habet ecclefia fupplicationes ferias 84 ieiunia lub legibus certis. Célébrât ecclefia certis temporibus certo loco SC tnodoprxfcriptofacramenta.idlp fecundum leges SCritum ecclefi« p teceptum Baptifat ecclefia infantes. Acccnadominicanon remo* ' { uetmulicres;idlt;5 pro lege habet.Iudicai ecclefia per députâtes iudi« ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ces in caufis matrimonii,84 habet in his leges cettas. Atquihas om*

BE LEGE NATVRA» BT HVMANA autne quid minus .’denti]; ut per omnia ualeat hxcD.ApoAoIirlt;^ gula. Omnia decenter,fecundum ordinem SC ad xdifîcationem $ub(r/}i(io defix fiant. Proinde fi quis fuperfiitiofas operofas SC indecoras ho f* minum tradkiones à fcripturis quoi; aliénas fubprxtextu ecclel^^ Aicarum legum proferens pijs obtrudere conatus fuerit,probabunl illi ad regulam uerbi Dei impofturam illam ac repellent.

Traditiot ReftantTraditioneshumanx,quxfuntab hominibus eleäio^ nethtmu^ ncpropria,exintentionethiltaautalioexa(feä:u humano, cont^ n«. autcitra fcripturam diuinam natx conditxat^inucntx.Cuiusq^** dem generis innumera inuenias exempla,feftas uidelicet, regnui« fif ccclibatum fpiritualiü, ritus confuctudines in ecclefia horui« multifarias.De bis omnibus fimpliciter pronunciauit dominus euangelio exlfaia propheta dixit,Quare träfgredimini prxccp^ Dei propter traditioné ueftrâ^ Hypcgt;critx,rcóle uaticinans de uobÜ Ifaias dixit, Appropinquatmihi populus, hicore fuo SClabijs i«' honorât,cxterü cor eorum procul abefi à me: fed fruftra me coluxl docentes dotfbrinas prxcepta hominum. Ad ea uero uerba alludetV beatus Chriftimartyr Cyprianusepiftolarûlib.i.epifi.s. Adulte^ cft,ait,impium efi,facrilegüefi,quodcuncp humano furore inftiw*' tur,utdirpo(ïtiodiuinauioletur. Procul ab huiufmodi hominu® contagione dircedite,8; fermones eorü ueluti cancrü SC peftem f»* giendo uitate,prxmonentedomino amp;dicente, CxcifuntS^duc^ cxcorum.Nam SC D.Paulus in epift.ad Titum,Redarguitoillos[* ueritcr.inquit, utfani fint iii fide non attendentcsiudaicis fabulgt;^ 6{prxceptishominü,auerfantiumueritatem. Studio omitto lotu® PauliadColofT.i.cap.quod is omnibus fit cogninlfimus.

JEfiltÿu. Nolo charitati ueftrx operofiore SC copiofiore expofitione lefius efie. Pauculaenimhxc de legibus naturxamp;humanis, pob' ticis inquam, ecclefiafiicis SC merè humanis traditionibus arbitrordiligentibus S£fidelibus,qHi domumredeuntes finguli’* pud Cc diligentius expendunt, ledits etiam fcripturarum locisq»os frequenter citamus ac religiofe excufiis. Dominus concédât nobii omnibus ne unquamadmonitioncs legis naturalis inanimis ftris contemnamus.ncue humanis traditionibus implicemur.fc*^*quot; legibus politicis xquis SC in ecclefiafticis legibus fandis legitime ambulantes,feruiamus domino.Cui gloria honor amp;nbsp;imperium in fecula feculorum, Amen.

' t)eI^egeDiuina,acJuolgt;usprimisprimtetatulttfeuDecaloÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;,

E.X diuina ab ipfodomino Deo noAro promulgata, itxûâ r 9uidfadamusautoniittamusprçfcnblt;t,rcquirensobe ^uiJ, «B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interminans interitmn.

'^iuiditur in legem Moralem Ceremonialem 8d ludi* cialein...nium iftarum partium diligentifTimus fcriptor 8C fiioreft Moles.Moralis informât mores adco^ uirtutum formas tra Mor^litf dit.demonftrans quantamà nobis Ocusiuftitiam fandfimoniam obedientiamS^ perfedionérequirat.Ccremonialeslegesfunt.qme Ctrtn»/' pracipmtit de riiibus facris feu ecclefïafticis.denifÿ de perfonis amp;nbsp;re malit. bus mmifträtibus amp;nbsp;deftinatis facris.Leges autemludiciales præei /«ditMÎir, piuntderebusciuilibusfeuforenfibus.depaeepublica.aequitate 6d honefiate.Et de lus quidem poftremis dicetur fuo loeo. De morali lege in præfenti diiferemus.

Nemo tamenputaucrit nullam ante Mofen fuifTelegcacàMo* Fuitlext^ feprimüprOditam.Nameadem ilia Moralis legis capita quæMoz tiamantt fesexponitDecalogo.patribus ab ipfo mundi initio fueruntcogni Moftn, tilfima. Namunum ilium uerum DeumcolueruntuniceproDeo fuo.huncadoraueruntS^inuocauerunt. Idola SyriacaLabaniau* ferte'fua familialacobd^ defoditin Bethel, fubterquercum ucl (Cx rebintliumqux crat prôpe Sichern. Sacrofanéia erat lurifuirandi religio Abrahamo.undeconfequens eftfandum Si célébré ipfi fu^ ilfe nomen domini. Sacra celebrarunt patres fanófi omnesamp;dilû genti(rimeamp;rcligiofilfime.Cham malediflionem à pâtre accipit, quod irreuerenterfefegeffiffeterga patrem. Damnatur propte/ par ricidiûCain. SanguiniparctreiubetNoe. Laudatur lofeph quod refpuit amplexus côiugis alienx.nempe uxoris dominifui Vitupe raturRuben quodinceftuofo conenbitu polluilïct thorû paternü, irafeitur né immerito lacob Labano focero.quod ipfum furti fufpc ftühabuirtet. Mend^ces Si falfos teftes damnauerût omnes patres, queadmodû 8^ cupiditates prauas.Proinde nô caruerüt ipfîs Decalo gi prxceptis patres ab ipfo mundi exordio.ad uftp Mofis teporadn* terim nô habuerüt illa tabulis infcifa aut mébranis inferipta, Infcri* pferat quidc illa dominus digitofuo in corda ipforü.eadem'cp exco lebat mua patrû traditio ucl doôrina. Eadem tarnen eftlexutrobi^-que.eadem femper Dciuoluntas.quia unus modo Deus eft, qui nS muratur. Sub Mofeprimum tarnen illa funtrelata authore ÔCfcri* ptore ipfo Deo in tabulas, Si feripta in libros per Mofen*

Vtwttha Similiter h8 carucrunt ueteres fanâi ante Mofen patrcf tuerunt ce monies Sdiudicialibus.Habucruntenim fuos facerdotes, ipCos rrmoni«: quam patrcsfamilias.habucrunt fua facra, fuas aras 2^ hoftias » C wdidtf. bueruntfuos cœtus faaos 8i fuas purifîcationes. Habuerunt legtt de hxredttatibus rerum, de diuifione SC poifeifione, de contra^b^ bus, de puniendis fontibus. Cxterum Mofes illaomnia in tas redegit leges :multaetiam diligentius expofuit; multa mb** tuit quibus ueteres uel caruerunc, uel paulô diuerfa ratione u‘ ' funt. Cuius quidem generis funt Tabernaculum, Vafa faû^ PiïCi fccderis,Menfa,Candelabrum, Ara holocaufti amp;tliYBgt;*^ macis.SacerdotiumLeuiticum.Veftesfacrx.Feriç amp;nbsp;FeftaiÂ fiq“'** aliudeft huius generis : quae quidem omnia abroganturper Chr*^ ftum.ficuci fuo loco dicemus. Mores quoniam conftare nô polîu**’ Fforalit nifi faluo decalogo.tdeo Moralis kx ut proprie legis nomen obti* lex perpee nuit,ita nunquamabrogatur.Ëftenim Decalogus uera amp;nbsp;abfol»' (Hit, ta xternalp uerx iuftitix Si omnium uirtuiü régula, omnibus plt;*^ fcriptalocishominibustemporibus. Summa enim Decalogi

Cetidc^ut bitp hominib.requirit dns.Porrö Decalogus lîgnifîcatlibrü feuts' pofitionem 8C uolumen decem capitü prxceptorum uel articulo**** Maießat IHud uero fingulare habet Decalogus legis,quod Ceremonial** Cj-Jitnitat amp;nbsp;ludicialia omnia à Deo per angelos Mofi amp;nbsp;per hunc populquot; Decabgi, Deireuelata,amp;quodaMore.Deoiubente,conrcriptarunt: decal*^ gus uero non ab homine necp per liominem,fed ab ipfo Deo op**' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tno maximo ad montem Sina inter prodigia maxima amp;nbsp;ftupend)gt;

in concione publica amp;nbsp;maxima hominum SC angelorum récita**** cfli. Idçm nö manu Mofis, feddigito Dei feriptus eftin tabulas n**quot; cxreas fed lapideas durabilesip. Seruatzfuntillz tabulz tanqua*** thefaurusprzftantilTimusin Àrca,quzàtabulis faderts(fcrderislt;^ nim zterni capita continebant)nomen indepta ac appellata cafœderis.Repofîta eft hzc in ipfum fandlum fanäorum.Quz**^ innia modis omnibus commendant nobis Decalogi praeftantiam» admonentl^ut ilium Deum reuereamur qui legem promulga**quot;* quippe qui dominus fitcali 8i tetrx, elementisi^ omnibus uta*»* profuauoluntate contra rebelles fuos-.admonentprztereautOtta logum uel hodie loco thefauri in mundo omnium przftantilî***** habeamus. Diuinz enim in ecclefia Chrifti reliquiz funt Decalo^ gus.Symbolum apoftolorum amp;nbsp;Oratio dominica, adeo^ tota Bi* blia De Decalogi promulgatione mirifîcaSf (opiolîora haben)**! apud Mofen Exodi i; .fi(Ocu.4,SC s.cap.

Du« lutem funt tabulx diuin«, in quas digcfta Tunt decent diui Dim n« legis capita.Ptiot tabula co ntinet capita quatuor, pofterior fex. Ilt;e cJimîim V Nam ultimum mandatum quod nonnulli diuidunt in duo, reuera leg«. 1‘ nbsp;nbsp;nbsp;unicum 8t indiuifum eft. Nam in genere primum prxcipit domix

tl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus ,Nc concupifcaSjdeinde per fpecierumenumcrationem recen«

braica uetitate non duo diuifi. Cum noftra diuifione (actuntlofes jJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pbuslib,Antiq.6,cap.j.Origenes inExodumHomelia 8,Ambro*

fiusinfi.cap.epiftolxadEphefios.PorroMagiftcrinfentenriis ulti mum mundatum diifecuit in duo, iccirco in primam tabulam tria duntaxat prxcepta collocat. SequutuseftfortafsisS. Auguftinum qui quarftio.in Exodum 71. Stepiftola ad lanuarium 119 .ttiam tria ul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantutn prim« tabulae prxcepta numeral, idtp propter myfterium

ji» ttinitaiis. Idem tarnen non omittic mandatum de nonbabcndis co ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lendis'cp idolis.memor baud dubie illorum in euangelio uetborum

domini, Amen dico uobis donee prxtereat calü 8t terra,iota unum aut apex non prxterierit ex lege,quoad omnia fafta fuerint. Quifz ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis igitur foluerit unum ex mandatis illis minimis, 8t docuerit fic

homines, minimus uocabitur in regno cŒlorum. Idemrutfusin quxftionibtts ueteris 8t noui teftamenti libro primo cap, 7. ponit pnmx tabulae prxcepta 4, fecundx fex.Nec multum ab ea fernen»

. Diuifît autem dominus prxcepta illa fua in duos ordines uel in Qjiid een» duas ubulas propter return qux traftätur differentiam .Prima enim tinedt cImx tabula pertinctadDeum,fecundaadhomines.Primadocet quid de tdkul« lez j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo 8t cultu eins fentiamus.id eft tradit pietatem, quomodo uideli git,

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetpieuiuamus.Secüdadocetciuiddcbeamus proximo,id eft tradit

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humanitatem,quomodo uidelicet ttäquiUe humaniterlp uiuamus.

In bis autem continentur omnia officia uitx,ut nihil omninodici ! pofsitab uUis totiiismundi fapientibus de pietate 8t bumanitate, quod non comprebendatur in Decalogo.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PRIM V N1 Decalogi prxceptum hifee uerbis pronunciauit ipfe Prlt;f ceptu

Ix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

( XI TR RX TRRRA ARGYPTI, DR DOMO SRRVI» * TVTIS:NON HABRBIS DROS AblENOS GORAM

. MR. Duohabetmembrahocprxceptum,Prius8tipfumuariacon tinet.Pcincipio enim offert fe nobis Deus et exponit nobis qualis fit erga homines imd qualis erga nos effe uelit.V nde nos fecundo Io«

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co colligimus quid uicifsim à nobis requirat 8C quodnam fit offiz’

,, ■ cium noftrum.Tertio K ultimo locoappenditeuidentcm demons flrationem eius quod dixic fe eife Deum noftrum,

QjialuDe Ab initio pronunciat dicit.Ego dominus deus tuus. Qu*!’''® Ui er^4 ho uerbis exponit qualis fît quaiistp efîie uelit erga omneshomintS' miner. Congruunt hxc ucrba cum uerbisfoederisdomini cum Abraln^ mo adeoep omnibus credentibus idfi, Ego, inquitdominus, fuin Deus Fortis amp;nbsp;Schaddai.quafî tu dicasSaturnus à faturando. nim Deus copixeornu,qui exaturat omnes omnia,Fons inexhaU Hus 5^ perennis bonorum omnium.Id quod amp;nbsp;leremias copioFui enarratincap.z, fermonumfuorum. Et certc bare omnia comprt^ hendit his paueis uocibus.Ego dominus Deus tuus. Ego inquaiö qui iam loquor tibi ex medio ignis. Ego amp;nbsp;non alius. Significatut Ilic unitas Dci, Docemur hie unum agnofeere Deum, non plur6 uni adhxrere,non corda pluribus diuidcre.Egodominus tuus,(g'’ Deus tuus. Dominus eßquia merum habet imperiü in omnesat) turas, domino fubieda funtomnia,domino obtempérant adnii' tum omnia.Dominus omnia gubernat amp;nbsp;fuftinetEftenim calii^ terrx amp;nbsp;omniü qux in eisfuntconditor,redor,conFeruator, mu' princeps fummus 8i maximus. Proinde in unica hac uoce compté henditur Dei rapientia,uirtus,poteftas,ält; maiefîas immenfa. De»! forte deriuatur à daq uoce Hebraica qiiç FufFicientiä fignificat.Solot cnim Deus fufficit fibi ad beatitudinem lt;t Feliciutem plenifsimä disip omnibus abfolutifsimS.prxterea fufficit Deus omnibus req)« retibus ipfum in ueritate,ditifsimus in omnes inuoeätes nomen ip' fus. Qua parte notatur dei om nifufficictia, liberalitas,bonitas e»quot;* Fericordia:maxime cü additur,Ego domin’* deus tuus,Tuus inqu^ Deus enim nö fibi modo bonus eft,fed nobis quo^. Totü fe cup’‘ effundere cü omni fua bonitate cü omnibus fuis dotibus in fîdeitti

Fruendü abüdantifsimeadc^ facietatciucundifsimä,id(]pomni tepo re.necefsitatis maxime. Et fignifïcâterquidë TV VS ait,nöuefttrgt;“’ intclligamus fînguIiDeü xiernü optimü beatifsimü fîngulorûfotj cfFelt;^ Deü 8i dominü,id eftferuatorc,Iibcratorë,redemptorc,ac(ruigt; 8^ mare bonorü omniü,animx 8C corporis.prpfentiü Si futurotum* ni^ nbsp;nbsp;Ex iftis coiligimus fecundo loco quid uicifsim à nobis reqraib^

Mtd iwbii nusdominusamp;quodnâfîtnofîrûoffkiü.Apertamrelationcint^'' hoepraet-' nim habet Tuus.Si enim ille uult efle meus,ego uicifsim debeo tut f tum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuus.Ille uult efFe dominus,elf Deus mcus,ego itacp illü dom*

no Si Deo meo habere 8i uenerari debeo.Ideoty reqritur hoc mäd* to à nobis uc non tantü Deü uerü Deo uero/ed pro Deo noAto^ domino

dfio, pro reg«,pro conditore,pro feruatore patre noftro agnofca mus.ut^ illi fuas tribuamus proprietates, quod unus cft,folus bo^ noruotnniü fons largttor.quod uiuus eft, acternus, iuftus.uerax, beacus,felix,cUmés,potens,optiinusinax.Huic ita^ adliæreamus, huicobediamusin omnib.in illü credamus, illüinuocemusfolutn, oïa ad ipfum bona referentes,omnia bona ab ipfo petcntes, SC pro omnib.benefïctjs graiias agctes.hricadoremus, hüccolamus timo te fyncero SC dilediionc ardétifïima fpe pcninacitTima. Hue eni per «nent illa ex fanfto Mofe SC euägelio fcnt5tiaf,Dnm Deü tuü adora bis amp;ilIifoIiferuies.Etit«rii,Dnm Deüueftrü fequimini, illütimez «»illius prxcepta cuftodite,iUius uocc audite,illi reruite,ó^ illi adhx ïete.(^id 3, ipfedns in Pfal.damat, Sacrifïca Deo laudc,5; perfok uealtiflimo uota tua.Et inuoca me in die tribuIationis,S^c.

lam uero demonftratio qua oftendit fefuiiTeede SC fore Deum et Pemonßrti dominü omnium noftrü 8C patrum noftrorü liberorumep nos infe. «0 «jnodde quentium,euid«ntiffimaeft,nimirum liberatio ex Aegypto.Contü utuerutJt neteaomnes uirtutes diuinas,fapientiam,bonitatcm,iußitiam, ueri utnoßtr «atem.potentiam.Sóquid non'ÏDcclarat fe efte dominum in codo et tß. in terra.inomnibus dementis,in omnibus creaturis. Libérât beniz gnefuos Ifraelitas,tuetur,ornat uarqs muneribus, amp;nbsp;feruat uel inui to 8lt;fremente toto regno Argypti.Aegyptios autem uarie, liorribi liter, fed iufte tarnen punit, tandem amp;cum regefuo fubmergit in marirubro. Potueruntifraelitx exhoc unico Deifalt;flo colligcre Deum,utpotentif(imum e(re,ita futurum ipforum Deum,ficutifu.' cratDeus patrum ipforum. Fafto enim dedarauit qualis fuerit amp;nbsp;qiiantx potentix amp;nbsp;bonitatis fit uel hodie omnibuscp in finem uP quefeculis.Nobis quidem recentior eftliberatio quæ obtigitperle-- Myßerium furnChriftumdominunoftrum, qui nos non exAegypto aliqua, chrißieS» aut ex manibus Pharaonis afleruit.fed ex poteftatetenebrarum pec prihinfum cati mortis S^diaboliliberauit.Vnde colligimus Deiiæternfi uerum tßinprimt optimümaximübeatilTimum^utpotentiffimii.ficnoflrii effe Deü, praetpto» amp;nbsp;hune nobis bene uelle,nos curare Sdamare.luxta illud apoftoli, Qui proprio filio fuo nô pepercit.fed pro nobis omnib.tradidit iP lü.qui fieri pofiet ut non cum codé omnia nobis donetÆquidé my fteriûredemptionisnoftrx per Ciiriftüdominü noftrü, comprelien nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;j

fum eft manifeftifsime in primo Decalogi prxcepto. Nam clarü eft liberationé populilfraelitici ex Aegypto.typum fuifle futurx libera lionis totius orbis terrarum fii omnium regnorum mundi per Chri ftumdominum,qui totumorbem liberauitex feruitute peccati SC diaboli, Quod fi quis dubitat, infpiciatceremoniä fiue facramentü

DE PRAEiCnPTIS DSCALOGI 1. ST H. buius corporalis liberationis.ipfum inquam Pafcha,Quis uero fciat agnum ilium typum prxtuliÛe Clnifto liberatori^ An obfc“** cft hæe Pauli uox,Pafcha noftrum immolatus eft Cliriftusï An n®** omnes apoftoli cum loanne baptißa appellaruntdominü nofir»®* Dci agnum qui tollat peccata mundi^Prætcrea data funt Ifaiat phetx uerbain capite ÿi-ubi dilerte interfeconfertliberationeinl** raelis ex Aegypto, SC liberationem totius orbis ex feruitute peec®^ per Chriftum.Proinde continetur myfterium Chrißi domini demptionis noftrx in primo decalogi præceptoiutiam recitantib»^ nobisuerbaDei,non tam uetusilla liberatio Ifraelis exAeg'fp^^/ quam noua illaquæ obtigitperChriftum, oculis 6^ animis nofb^*^ obuerfari debeat,cxcitare^ fpem noftram, ne quiddiß'idamus ilium optimum maxim um SC fore SC eiïe Deum noßrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Poßerius membrum primi prxcepti uetat nobis ne quis noftfquot; habeatdeosalienoSjideßexcluditextraDeum omnia przßdia tæ,quxcuncp tandem prxter Deum uel fîngi uel eligi poiTunt. utiturdominus uehementiifimoloquendigenerc.Namdicit, habebisdeos alienoscoramme.Ennon habebis, SC non habcbd quidem coram me, uel ante feiern meä, uel mecum, uel apudm^' Germanice, STdinir/obcr nûbenb mir. ôberfa^mlc^s nittfâM*’'” tninen cugen.baenimloquüturirati patres,quando prohibent rei” uehementerturpéSCabominandâ,Videneanteoculosmeos,SCn^ quidem fpedante hoc facias. Atquiubiq^ adeßDeus,omniainfpi®' Deus,etiam corda SC cordium abfcondita.Proinde nullo pado ud palam uel occulte habendi funt nobis dq alieni ; id eß nemo noflt® habeatullamcreaturâfîueeain cœlis fiue terris fit pro Deo nofti®' nemo noßrum tribuat creaturis proprietates Dei, eacß qux ex cio debemus Deo. Proprietates Dei funt ubi^ eße, omnia uidtr^ omnifeium SC omnipotentem efre,uiuifîcare,liberare,àpeccatisp‘'' gare,feruare ucl faluare,iußiß'care,fan(ffiß'care, SC fîquæ aliahuiui generis funt.Officia noßra funt Deum adorare,inuocare,timere,t® lere,fperare in Deum.adhçrere Deo,audire Deum,credere Deo, oblt; edire Deo.

Ideo^ alienus Deus crit quod proprie SC naturaliter non eß Dt^ us,im() quiequid nobis prxter Deum hunc uerum uiuum SC xttr^' numconfingimus,cuiconfidimus,in quodfperamus,quodinuo^ camus,quod amamus SC metuimus, in quodanimum noßrü inten dentes deßgimus,ä quo dependemus,quod pro thefauro auxilio et prxfidio noßro in profperis SC aduerfîs habemus agnofeimus^; Dum Rahel à lacobo fobolem poßularet,audit,N um pro Deo tibi fum«

fum.qui reddidi te fterilcin'ïRurfus cum loram rex Ifraeliticus à relt; geS'^orumBcnhadad.perNaainanumaccepirfetliteras.itiquibus poftulabatur purgatio leptac.fciditucftesfuas iratusatque exdalt; inauit,Ego ne Deus fum.ut interficiatn amp;C rurfus ukæ reftituatnfSo lus ergo Deus fit Deus nofter id eft uita Si falus noftra.auxilium, re fugium,proteftio,liberatio,fpcs,amor, terrorfii tremor nofter. Si hxctribuatnusalqs Si nonfoli Deo,aliènes conftituemus deos. Et alienutn non raro dicitur quod non eft inftitutum à Deo. Sic aliegt; nusignisdicitur illatus efTetabernaculo.diuerfus nimirumab co quem accendere iufferat dominus. Aliena dicitur mulier in Prouec bqs.quam non concertitdominus.Alieni ergo dq funt quos nobis ipfi fingimus, quos Deus nobis non conftituit tutelares, à quibus nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;\

ribus inuocantesiÿ .Erunt dq alieni ipfi diaboli Si homines diaboz lict,fi ipfis timorem Deodebitum,itaimpendamus.uthos prsefera.* mus Deo.Dq alieni erunt aftra.planetx figna'cp ca:leftia,fià mathez roaticis decepti, ab ipfis pependerimus,refpicientes in omnibus ad fignacocli.eï totam uitam noftram dirigentes ad aftrorum curfum. Ita fi pecuniam.fi homines diuino honore Si amorc profequamuri ctunt pecuniï Si homines noftri nobis dq alieni. Ad eundem mo/ dnm damnatur in rege Afa x.Paralip.ir.nimia fiducia in medicos. Herbx ergo Si medici fiunt dq alieni.Damnantur Ifaiæ jo.cap.Iu« dii quod Aegyptqs confœderatis nimtum fiderenttfiunt ergo con« “s faderaiidqalieni.Multomagisdamnäturhicfcederaamp;paftapro* _ nbsp;• t

ptermagicam cumdaemonibus fafta. üamnanturbenedidlione? , i iliac qux reftius dicerentur maledidiones.fuperftitiofi inquam exlt; . otcifmijin quibus pntercaaccufanduscft abufusdiuini nominis. Verum quis exafte omnia recenfeat,qux fiunt contra hoc primum mandatum,quo uera traditur pietas.internusDei cultus.ut agnofea mus Deum.credamus ei,reä;e fentiamus de eo.ipfum inuocemus, tpfiadhxreamus.eiin omnibus obediamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Secundüdecaiogiprxcepiumhoceft, NON FAlt;IES TIBI Prrfctpt« SCVLPTILE, NECtVE SIMILITVDINEM VLLANi Del i. tORVH QVAE IN COELIS SVNT SVRSVM. VEL IN TERRA DEORSVM, VEL IN AQVIS QV AE SVB TERRA SVNT; N ON ADORABIS, NElt;XVE COLES, EGO SVM DOMINVS DEVS TVVS FOR

TIS, ZELOTES, ViSITANS INIQVITATEM PAquot; Trvm in filiis in tertiam et clvartaM GENERATIONEM. EORVM Q^VI ODERVNT ET FACIENS MISE RICORD IA M IN MILLIA HlS Q_VI DILIGVNT ME ET CVSTODIVNT PRAECË PT A ME A. Primo præcepto internam religionemformauittrï didii^dominus:feeundocorrigitexterna. Si redleiudicaremus Deo feruaremus^ rite ac religiofe prçceptü pr imü, nihil opus fuer^^ prçcepto fecundo:fedquia nouit ingénia noftra dominus.ideo pr*’ hibetquodalioqui fueramusfaduri.Videturenim plerifq; Deüex* primendû elle imagine atiqua,â£ uenerandû corporali uifibili^ rui Finitbuius tualiquo.oblatisipfîauroargentogemmis eborcacrebus precio^ fTiectpti fîs.Proinde finis generalis huius prxcepti ellretrahere nos à carnal* retrabereà bus imaginationibus amp;cultibus Dei.qui utpotentiaeft immenfa peregrinit Si fpiritus ztcrnus.ita non poteft ulla exprimi imagine corruptibH cultibus, li:(piritu fanditate uult coli. Idolum uero feu fimulaclirum coA tinet om ne externum cultü; ergo cum idola prohibentur.fimul prolt; hibetur omnis cultus Dei externus ôfperegrinus.Nam ubi idolum cft, ibi bafîm ei oportet ftatuere,federn collocate,aram extruere,t(ni plum zdificare.Hxcprotinus cuftodes.curatores, miniftros feu fa' cerdotes requirunt,hoflias ôC oblationes, anathemata. ornamental ferias Si fumptus atep labores nunquam exantlandos Si finiendoi' Eo nomine prophetzappellaruntfimulachra labores amp;nbsp;dolord* Nam femel receptis idolis.nullus eft neque finis neç modus funi* ptuum atrplaborum.Experientiaid uerum elfedocet.

Deus probt Porro præceptû hocfecundum habet partes tres. Principio eni»* betfculpth prohiber Deus hicere fculptile uelfimulachrum : hoc efi Deus ueta( te. fibi ullam cuiufcuncp tandem formz aut materiz fît,imagincni p** nereaiitconfecrare.Nam ut Deus non uult,ita non poteft repraeff tari ulla imagine. Species ueroomnesfercenumerat quibus foie* mus effigiare res.Non affingesDeo.ait.fpeciem aut formam earuR* rerum qux fupra nos funt,in ipfo cœlo.Suntautem in cœlo corpo. ra cœleftia.ueluti fol.luna,planetz,aftra,ipfz deni^aues uariz fpr dei. Sub quibus quidem fpeciebusfere' omnibus non pauci apud sentes Deum adorarunt fif coluerüt. Necaffinges Deo fpeciemau* formS earum rerû.quz funt in terra.In terra funt homines,animant tia,herbz.frutices,arbores,Sic, Ac confiât Gentes Deum ueneratal clfefub imagine hominü Si animaliü.Corn. Tacitus deGermaniSi Czterü needeot cohibereparictibus.ait.neçp in ullam humaniord fpccicmalt;rimilare,exmagnitudinecœleftium arbitrantur, lucos nemort

nemoraconfecrant deorumqjnominibtts appellant fccretum illiid, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodfolareuerentiauident.En coluerutmaioresnofttiDcum fub

i, bus,quemadmodum ne fub fpecie earum rerum, qux in aquis aut S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fub aquis funt effigiantes Deum noftrum uencremur. Coluerunt

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palxftini Deum fub imagine pifcis.Dagon deus Palxftinus prx fe

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferebatpifcisfigura.Acgyptus coluitfcrpentes. Imo Paulus hxcO*

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mniaeôprehendens ad Rom.i.cap.contra Gentiles difputans,Ob«

K tenebratu e(l,inquit,infciens cor eorü;cum fe crederctfapientes.ftub 0 «ftftifuntmutauerutlp gloriâimmortalisDei.in imaginé non fo lutn mottalis hominis, uerü etiatn uolatilium Sf quadrupedum 8£

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CurautemDeusnolitullaexprimiimaginefenfibili autuifibiz CurDtut

ii lgt;,in ptomptu eaufa eft.Deus fpirttus eft.Deus immenfus eft, incirz nolit expn t cumfcriptibilis,ineffabilis,ubilt;5 prxfens, cœlum amp;terram impies, mi imagine Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xternus, uiuus 8(. minificans att^ conferuans omnia,glorix 8i ma

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieftatis fupra coclos exaltatx.Quis autem exprimât ulla uel imagù

, ne uel materia fpiritum ■! Deus eft immenfa potentia omnia uiuiz I ficansatqueconfcruans.Sed imagines Dauiddefcribitacdicit, SU J inulachra gentium argentum amp;nbsp;aurum, opera manuum hominü, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aureshabent 8Cnonaudiunt,nareshabent Si non odoraniur.Maz

nus habent necpalpant,pedes habent nee ambulant,necp fonus uU lus eft in gutture eorfi.Quid obfecro hxc cù Deo collata fimilitudiz nishabenriProindc uelle Deii exprimete fimulachro uifibili eft deft

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptobro exponerefacere'q; cötemptibilé.Dei oculus omnia uidetjdo

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uunt Si mouctut conferuanturlp omnia.ldola ncc uiuunt nec moz

ueniuT.SCnifitctineantur abhominibus fabricantibus.concidunt SCpereunt.Simulachru nonfpirat Deus dat omnibus halitumfpiz tiidmue.Vbi ergo Si in quo eft fimilimdo Ïn materia ne an in for* ma'lSi in materia,ergc)n Deus aureus argenteus ligneus Si in forz ma,ergdninuifibilisuirtuscaduca habet membraïQuid ergo pec * carunt Anthropomorphitx î Quod fi nulla eft fimilitudo,cur qux z fodicuntut imagines aut fimulachra Dei fimiliiudines ac icônes? Si quis noftrum alteram apptllitet idolum aut fimulachram, uidez tut magna aftetiife contumelia, Scimus enim idolafpecicm falz fatn hominis referre, non hominem ; proinde idolum appellamus hominem ineptü,fungü,torpidum,inertem Si in quo nihil cerebri» qui nihil minus fit quam quodaudit. Cut ergo pofthac appefz latcmus fimulachta,Dei fimiliiudines? Deusuiuus eft.fimula*

DB PRAECEPTIS DECALOGI L ET H. «hrafunthominummonuorum fîgna,fîcutdicitauthorlibriSapi/ entiz.Deus gloriofus e(t,ac pleni funt cœli amp;tcrra gloria tnaieftati^ cius:hmulachra ucro carent Omni gloria,fi^expofita funt hominun* probris amp;ludibrio.Simulachraabfentium figna funt. Deus auto» femper Si ubicp prxfens eft. Ac figna qux quondam inftituit Si dit populo fuo Deus.nö fuerunt fimpliciter figna uel imagines de(gt; fed ßgna prxfentixDei, fignificantia Deum qui natura fpiritus inuifibiliscft,incomprehen(îbilis Si immenfus,prxfentem elfe.Ta' Iefîgnumfuit nubes, fumus, ignis, ipfa denit^ areafccderis,quaiD interim adoperiebant alls fuis Chérubin, (îgnificantes in ipfam dt* faciem neminem mortalium poiïe afpicere,animas ergo mentes fpiritum eifeekuandum contemplationein ccclos. Nam Moft^* quiramen diciturDeum àhicie ad faciem afpexiife.audit. Nemo u* debit me ac uiuet.Vbi hinc foluerimus uidebimus cum iieuti eft,uti aitbeatus loannes.Hxcinquamcaufx funtcurnolitulla materü ullaue forma feexprimi Si effigiari dominus.

Hue iam pertinent loca feripturx Si teftimoniamaximorum in religionc ac pietate uera uirorum, Molîs, Ifaix Si Pauli. Mofes in Deutero.Loquutus eft uobis domin us,ait,de medio ignis: Si quid^ uocem uerborum audiftis,atfimulaehrum nullum uidebatis, ultrs uocem,Caueteergo accuracequam chara uobis eftanima uefti* (quandoquidem nullum omninoeodem dielïmulachrü uidiftii) ne forte eorrumpatisuosfaciédo fcilicet uobis feulptile fimulaehr« cuiufcuncp ft'gurx, formam maris aut fœminx,formam cuiufcuii'' queanimantis quod eft in terra,formam cuiufcüc^ uolucris uolan^ ris fub ccclo,formam cuiufeun^ reptantisfuperterram,formam iufcüq; pifcis qui eft in aquis fub terra.Bt ne (orteattollas oculos os in ccclos,6lt;uifîs foie Si luna ftellislp amp;exercitu cœlorü profteriH ris Si adores colasi^ eaquçdiftribuitdominus Deus tuns omnibu^ populis fub uniuerfo ccclo.Cauete ergo ne quando obliuifeainin* fcrderis domini Dei ueftri,quod pepigit uobifcum, ita ut faciatis bisfculptileautfimulachrumcuiufcuncprei,quodprohibuittibidn, minus Deus tuus.Hxc Mofes hadfenus.

Ifaias uero in cap. 4 o‘.dicir,Ecce genres ( nimirum collatx tanquam gutta (îtulx,âlt; ut puluis adhxrens bilanci reputantur.Elt; ceinfulxquafi puluis exiguus. Libanus non fatis eft'et excitando^ igni.nerp ferx eius fufticerentholocaufto, Omnes Gentes corâdto quadnihil funt,amp; res inanes atque friuolx reputantur ergaipü»quot;* CuiergofimilemfacietisDcum^autquodnamfîmulachrumador/ nabitis ei.lt;’nmulachrum fudit artifcx,amp; auri fufor diducit iUueJ,amp; i* miniJ

minis argZceis obdudt. Qui opibus deftitutus eft,ut 8C ipfe offerat; digit imputrefdbile lignum, amp;. quxrit fîbi anifîcem pcritum, qui fculptibile prxparet, nemoucaturloco. Anhxcignoratis/an non ilia audiftis.^Et mox,Qut fcdet tupcr globum temr, 8C habitatorc* nbsp;'

dus funtquafilocuftx.Qui extenditlt;alos ut cortinam ac uelut ten torium ad habiandum.Qui redigit potentes in niliilum, 8C redigit iudices terre ad nihilum.Cui ergo me afsimilabitis, aut cui fimilis cro,ait fanAusi^ Âttollite in fublime oculos ueftros amp;nbsp;contemplami ni quis creauerit ifta,producens in numero exercitum£orum,fingu la fuiSDominibus uocins.Et cxtera.Tantum enim Ifaias.

Paulus uero apoftolus Cliriftiapud Athenienfes düTerens de ue n religione dictt.Deus qui fedt mundum amp;nbsp;omnia que in eo funt,. hic call amp;nbsp;terre cum fît dominus, non in manufaflis templis habi Qt,nfc manibus humanis colirur.indigens aliquo:cam ipfe det om nibusuitam 8C halitumper omnia,fecitipexunofanguineomne genus hominum,utinhahitaretfuper uniuerfam faciem terre, pre fînijtcp prefîituta tcmpora,pr£fîxit(];tcrminos habitarionis eorum, ut quxrerécDeum,fî forte palpent eumâf inucniant,quamuis non longe abfîtab unoquouisnoftrum.Peripfum enim uiuimus mo* uemuramp;fumusrfîcut 8C quidam uefîratium poetarum dixerunt^ Namhuius progenies etiara fumus. Genus ergo cum fîmus Dei, non debemus exiftimare auro aut argento,aut lapidi artefculpto fiC inuentohominisnumencfîcfîmile. Hxc teftimonia tam funt illu ftria Si fîmpliciailluftrantiainftitutum noftrum,utnihîl nece(fefît expofîtionis gratia quicquam adijeere amplius. Proinde maximis excaufsisiudicauit beaius Auguftinus magnum cffefacrilegiumfî quisintemplo ponatDeipatrisimaginemflexis poplitibusin fo* lio fedentem.Nepharium enim eife fî quis talc in animo fuo conci* piat. Verba authoris recenfuirermonc s.Decadis prime ubidifîerui deDextera patris,docens quid fît federe ad dexteram partis.

lam uero quod alias attinct imagines,quas homines erigüt créa/ Pro^}ial^e turis fîue dqs.nö minus lie, quàm Deüconcs prohibitx funt.Si cm amp;nbsp;«lie inx Deo uero non licet confecrare ftatuam, minus licebit alieno dco (ht gmtt «d tuereimagincm.Animus hominis deIigitfibiDeum,moximagina none affingit ei fpeciem aliquâ,poftremo manibus perfîcit : ut ucre diâum fît mentem concipereidolum, manum uero parère. Atqui prohibuit primo prxcepto dominus ne habcamus deos alienos. Qui uero deos alienos non habet aut fîbi deligit,nullas certe qs af* fîngit imagines, nullas itaqi ponit ftatuas. Nam nephas elfe ducit Deouero conftituereimaginem,impium elfe credit fîbi deligerc

S« deumatienum.ergo 8i dcialieni fïguram in templo Deierigere.E» decaufa nonlegis inueteri ecclefia uHas imagines ullisdiuis, quo^ rumtum magna erat copia (patriarcharum.iiidicum.regum, facer* dotum.proplietarum ôi martyrum,matronarü 8i uiduarum agini* na puto) elfepofitas. Ecclefiaitem Chrifti apofiolorum priminul nullas habmt imagines uel Clirifii uel diuorum m oracorqs uel trin plis fuis.Notifsimum cft S. Epiphanii faéium in Syria defignatui» Anablachx, dcfcriptum Grxce in epiiiola ad loannem Hierofoly^ mitannm epircopum,amp;in Latinum fermonem conuerfum àS.Hif ronymo. Sciditilleuelum pendens in templo imaginem Chrifli uel fandli alicuius exhibens, tefiificatus contra Chriliianam religio nem in templo Dei hominis pendercimaginem. Nam D. Augufti nusin Catalogo hzrefeÛA'Commemorat etiaro Marcellam quan^ dam fuilTe fociam fetftz Carpocratianz.quz imagines lefu, Pauli* Homeri amp;nbsp;Pytliagorz coluerit.adorâdo incenfumcp ponendo. Vlt; reergo amp;nbsp;prudéter in ueterü ecclefiafticorûfcriptorum lucubratioO* bus probe uerfatus Eraf Rotero ubi mulia de Vfuimaginû in rent plisdifferuifietacute, tandem fubqciens dixit, Vtimagines fintio templis, nulla przcipit uel Humana confiitutio. Et ut fac il »us ira cult; lius quocp eft omnes imagines ctemplis amouere.quàm impetrarr ut nec modus prztereaturnecadmifceatur luperßitio. lam utani^ mus fît ab omni fuperrtitione piirus, tarnen non caret fuperftitio» nisfpecie.orantem ad ligneum fîmulacHrumprocumbere, in lioc internos habereoculos, ad hocuerbafacere,huicofciila figere.nef ©rare prorfus nifi coram imagine lllud addam,Quicuncp fibi aliu^ modi fingunt Deum quam eft, contra pra-ceptum hoccoluntfculgt; piilia. Et idem in eadem fua Catechefi, Vfcp adztatem Hierony-' mi erant probatæreligionis uiri.quiin templis nullam ferebäiimi ginern.necp piélâ.nerp fculptam,nec textam, ac neChrifti quidem* utopinor propter Anihropomorphitas « Paulatim auieimaginuffl ufiisirrepfitintempla. Hzcrlle-

r do Porró Chrifto domino amp;nbsp;Deo uero noftro propteraftumptan' wino nulla naruram Huma nam non ponendumeftfimulachrum.Nam non in fmenla hunc finem affumpfit Hominem. Przterea humanam naturatnful’ tuM^o. uexit in ccclum.iubens orantes in cerium flC animi amp;nbsp;corporis ocu los atrollere.Spiritum fuum utm uicariam mifitecclefiac.acregnui'’ in Hac habetfpirituale, non egens ullis rebus corporalibus Infeiir'' nim pauperibus non imaginibus fuis eonferre fi quid in iplum era , mus collaturi.Iam cum citra contraiierfiam Chriftns nofter fiiDcuS Deus ucrusprohibeatfibiconfecrarc hominis imaginem

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulla fit confecranda imago,quiaeft Deus uetusamp;uitaæterna» nbsp;'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundapartehuiuspræceptidoceturquatenusnon liceatfacc= Qjidfenw

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reimagines Oei 8C deorum, 8ó fi quis fecerit quomodo nos geragt; nÓ Haat fit

i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus.Simulachra non funt facienda ad cultnm aut UI fintreligionis kifurciiM

Î inftrumenta.Quod fi quis illa fecerit amp;nbsp;teligioni mifcuerit.pqs Dei gine^.

|t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultoribus contemnenda Sfnegligenda.neqj adoranda ncqj colen»

# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dafunt.nullo'qjmodoiisferuiendumeft.Duoautemin prarcepto

'! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ponunturobferuanda,Prius,Nonadorabis. Adorareeft caput nu/ Xdorure.

li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bere,honoremexhibere,amp;uenerarireuereri'qj. Adorarunt(tdeft

li prophetas principes 8i doólores populi uiros'cp ucnerabiles, i/ Quia Deus hoe prxcepit.qui 8C operator per illos falutem homiz j, num:S{ hommes funt uiua Dei imago. Atidolamuta. c!eca,furda, { lignum amp;nbsp;lapides funt,qua:adorire prohibemur.etiam cum fpe« )i ciemDciprçfeferunt.Pofterius eft,Necpcoles,fiueNonferuieseis. Seruire, D Eo membro prohibetur omnis externus amp;nbsp;illegitimus cultus, qui exhibeturDeo uel dqs religione id eftfuperftitione 8i cultu templo

ft rumfacrorumferiarumomniumep rerum fimilium. Seruireenim cft colere,uenerari,maieftatem aliquam 84diuinum aliquid ei quod ÿ colimus tribuete,magni pendere, incenfum ponere, donaria affer* te,pra:ftarecp feruitia.Noturo eft omnibus quid fit feruire. amp;nbsp;feruire in negotio religionis.Ptohibemurergo curfitaread idola etiam dei.

,( Prohibemur ilhs feruire,donando eis muneraaut ttibuendo eis aliz i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiddiuini.undeeisobftringamur quoretineamus dignemurue

II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»llohonore,mifcentesea rebus religionisnoftrxfanftiffimx. Er

go non uideo cum cultum latrix imaginibus minime tribuamus, Simuld/ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quomodohis quod fpiritus Dei acuerbi Dei officium acbenefici/ rbrunÓ dt

umeft.tribuerepoffimus .munus docendi admonendi adhortanz cent, dicg ; cum clariffimus apoftolico teftimonio commendatiffimus ptopheta Abacuk fcriptum nobis reliquerit hxc diuiniffima certè uetba, Quid prodeft fculptile, quia (culpfit illud or fuus, fufile quodannunciat mcndaciumiK tarnen fiduciam habet in co,fiftot

jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicetinfigmento fuo.utfaceretfimubchramuta. Vxquidicitlt*

gno,euigila;S{ lapidi infenfibili.excitare.Ipfe ne docerefïEcce opet tus eft auro SC argento,8C nö eft uUus fpiritus in eo, At dominus in templofanftitatis fuxaaceat à confpeftu eius uniuerfa terra. Quid poterat dici clarius fimul Si uerius i fimulachra funt mendacia, Quomodoautemdoceaiueritatem quod manifefte eft mendaciüt

DB PRABCEPTI8 DECALO Gl 1. ET H, Nullus eft motus, nulla uita,nullus fpiritus in piAura in imagi^ nibus.Dominusautemfedetin templo fanditatis fuie regnansfi^ docens fpiritu 0(. uerbo fuo omnem pietatem uiuensip in cordibus fandorum fuorum. Taceant ergo omnes omnium in orbe terrarS lingux uolentium tuen idololatriam.

etttt Tertia parte præcepti rurfus agit dominus uaria. Principio eniin p ob ^uam oftendit homines non habere caufam iuftam uliam,ob quam auerü deotalitf à Deo alienosftbideosdcliganrautDeuminegitimo cuItu uene/ nor nobit rentur,Ego,inquit,fum dominus Deus tuus fbrtis.Si dominus fuq?

merito mihi ferais, me colis,mihi obedis, 8C ita me colis (icuti coli uclle amp;deiedlariin[elligis.Si Deus fum.omnifufticientia fum:ergo quid delideres quod in menö inuenia$lt;Cur ergo ad alienos diuer^ taSf’Nuliam certe caufam diuenendihabes.Prxtereafortis fum, po* tens,imdomnipotcns,Non eftquod tibiquzras potentiorem amp;nbsp;olt; pulentiorem principem,cuius manu libercris ex meis manibus,aul cuius munificentia abundantius lacupieteris,quam ex meis opibuS facultatibuslp.Ego enim fum uerus ille xternus inuidlus omnipo^ tens princeps orbis,uerus 8C unicus auxiliator öC liberator, liberaiif amp;nbsp;muniftcus omnium bonorum largitor. Sum autem tuus domi^ nus.tuusDeus. Mea illa bona,tua funt.Nam ego tuus fum;ergo (I contra omnia mala auxiliator 3i liberator tuus fum. Meus es. EgO tecrcaui.lnteuiuo,teconferuo. Quid ergo diuerteresad alienum, quid tibi opus eritpofthac ullisidolislt; Tcmplum Dei es. Än non fentis me inhabitarc cor tuum Quid oro templo Dei negotq cuiD (imulachris^

DtM tefor nbsp;nbsp;Deinde addit minas ut iuftiftimas ita f{uiftimas,Ego,inquit,fuin

dtimftu'u Deus Zelotes.Id quod duplici,fcd non contrario ftbrfcnfu, expone MS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re licet. Vel enim tale quid dicit, Nolo alios tibi quxras deos.aut ih

legitimos cultus recipias,Caufa, Sum Deus zclotes,xmulator in* quam,confortis impatientiftimus,imö qui corriualcmnullo modo ferat.SolusdiligiSf coliuolo,necaliomodo,quameo,quem ipft prxfcripfi.Nam nemo ignorât Deum in faais literis coniundion? Sfuinculumquo ftdereligamurDeo(undeamp;religionisnomcefl) adumbrare per parabolam humani cöiugq. Deus enim eft marituS Sf fponfus noftennos fumus eius uxor uel fponfa.Cafta uxor SC delis,folius mariti uocem audit;folum amat,roli obedit,poft maritu non defiderat ullos alios uiros.Impudica autem SC perfida, adultéra Sc meretrix potius quam uxor,adhxret quidem uiro fuo,fed fui co' piam etiam alqs facit,alios quoq; am3t,3^ ferèardentius quam ma' titum proprium. Atqui Deus eft zelotypus, qui uultfolusSi citra confoP

DSC AD. rr. s BR MO ir. 65 confortem amari âf coli. Adultcrium 8i fcortatio fpiritualis eft,quo tics homines dtligunt quidcm óL coluntDeum,fed fimuletiam uez neranfur deos alienos.Contra hoe perfïdum nephas impatientiiTi* mis plane tragicis uocibus conclamani omnes prophetæ. Eft ex nimfeelus longe nephandiftimü.VHiiam ueronö habeatur hodie à multis pro cuhu Dei gracilTimo. Vel certc tale quid dixit dns, No/ Deur «!tor lo alios tibiquxrasdeos.'noloipfe tibi comminifcariscultü.Caura, nbsp;nbsp;iMtih

Sum Deus Zelotes,nimirü ircitabilis, qui no patior impune przters rime mea^ légitima. Attp ad hune fenfurn porrd exponit multis quomodo fît zclotes,uifîtans utiip tniqutaté patrum in Hlqs^in terx tiam amp;nbsp;quartam generaHonem,cornm quioderunt me.Deus ergo nindexcftfçueriiïimus SC ultoriuftiffimus contra eos primü qui ali cnos fequütur dcos,prohibitifue cultibus Deo feruiunt, deinde con traomnes qui przuaricanturlegem Dei. Nam praccipue quidem minatur idololattis peenam grauiftimam, fimul autem amp;nbsp;illis mix natur,qui uiolät leges Dei alias quot^ß.Generalc eft enim quod hie profertdominusualens contra omne impictatem contra omn2 iniuftitiam hominü. Quia ramen humanis diuina longe prxftant, grauius pcecant,qui contra primam tabulam , quam qui contra fclt; cundä peccânfed 8C grauioribus fefc poents autfupplicqs fubqciüt« Czterumdicit dominus iniquitarem patrum feuifîtaturum aut Qjtomod« inquifîturumin Hlqsin tertiam amp;C quartamgenerationc: nöquod paträpec^ iniuftus fît Deus amp;nbsp;puniat alienum peccamm in innocenobus, hoc eata uifitet eft in qs qui peccatum non cömiferunt; fîcuti impie calumniabätur Deut in Deum inEzechieleludxi, hoc proferentes diftcrii, Patres comedex Jijj, runt uuamacerbam,amp;dentes filiorumobftupucruntNonita hax betres.Quif^ cnim fuum portabit peccatum, nec filius patris, neep paterfîlq iniquitatcmferetdependet^.Ita fané conftantcr docetax » pudEzechielem SC in tota (criptura ueracilfimus Deus,, Proinde fî libertaut nepotes ueftigqs patrum obliquis infîftant, ac ipfî fîcuti SC patres eorum idolis ferniant ; iceireq autem fe fecuros impunestp futuros arbitrentur, quod idololatriam acceperunt à maioribus, quodmaiores licet fucrintidololatræ,bona tarnen ufîfîntfdrtuna: luncinquaminiquitatem panum in fîlqs caftigabo,id eft peccatum hoequodàpatribus didiceruntfilq 8lt;iam pertinaciter propter exx emplum amp;nbsp;bonam fortunam patrumexcrcent,puniam grauiifix Ztrem.44. mc,etiamfîin patribus non pnniuerim.Idcolpfignificanterappens ditur,Eorumquioderuntmc. Exempla phtrima ealp pulcherrima fuppeditabunt libri Regum.kroboamienim domus funditus eft cxeifa.ed quod leroboam SC idololatriam K peregrines cultus crcx

DB PRAECEPTrS DBCALOOf 1. feT TT, xit inIfraele.Mox intericetiam tota bmilia Baafa régis : ita radict* tus euelliturdomus Achab. Tandem captmi abdueuntur Ifraelitz in AfTyriorum régna.Solomon rexluda potentiffimus opulentilfî/ mus £lt; fapientilîimus felieifl'imust:^,propter idololaniam amp;nbsp;pere/ • nbsp;nbsp;nbsp;grinos cultus repente fît miferrimus. QuidaccideritfîlioeiusRo.*

boamjoramo quoc;^ fîlio lofapbat, Achas.Manafîî khoiachimo SC Zedecitix propter idololatriam SC peregrinos cultus, nemo igno/ rat.nifîqui facras hiAorias tiefcit. Teneamusergo fîrmiter minaS Dei efîc ueras.Deum efîc uindicem SC ultorem in idololatras SC im* pios ruperAitiofosi^ homines,deniq; contra fcelera hominum unk £engilt;nilt; uerfa,utfxueriArimum,itaiuAiAimum.LicetuideaturDeusaliquan niitdt Dei. dodormirehominibusimpqs.euigilattameniuAotempore, SCte^ penditimpqs femperprofuaimpietate. Longanimis non neglk git pios SC opprefîos, non fauet impietati amp;nbsp;fouet impios iuAus doi minus;fedfpaciumconceditpccnitentiæ,quod quicuncp negligüt, grauiorc tandem fcntiiîtpœnâ.-iuxtaiHudapoAoli, Andiuitias bO'' . nitatis toléra ntix amp;nbsp;lenitatis Dei contenis, ignorans quod bonitas Dei te inuitatad pœnitentiâ^Sed iuxta duritiâ tuam SC cor pœnitere nefciü colligis tibi ipfî iram in die iræ,quo patefîet iuAum iudiciuni Dei,qui reddituruseA tinicuitp iuxta faôlafua,amp;c.

Rurfus promittit maxima qux^ fuis cultoribus SC perfeueranti mapromft bus in uera pietate religionecp munifîcus dominus, Deus fum, in/ fiofit pijt quit,faciens mifericordiam, feu benefîcentiam prxAans in millia» beieuieori Qua parte excellereuidettir. Animaduertit cnim iratusin tertiam hUf amp;quanam generationem.'fedbenefîcuseAin multa millia.Boni'« tatis enim benefîciorumc]; eius nullus modus,nullus fînis:amp; mife/ ricordiadominifuper omnia opera eius.Hic tarnen rurfus duo ap/ pendit,His qui diligunt me SC cuAodiunt prxcepta mea. Duo in/ qnam requirit à fuis. Primum ut diligât Daum SC hune habeât pro Deofuotquod cum fît,nullus ent in pqs deus alienus. Secundum ut obediant Deo, ambulentin prxceptis Dei ; quod cum fît.conei/ ’ deruntomniaidolacum cultibusperegrinis, SC régnât folusDeuS ' per uerbum fuum in animo religiofî homini$,quem omni benedh . éfioneimpiguuat benignus dominus. Ethocquidem membrum pertinet prXcipue ad prçfens mandatû, fed fîmul etiâ ad alia omnia, utexipfîs uerbis Dei colligcrc licet.Teneamus ergo ambulantibuS in lege domini parata elfe immenfa Dei prxmia.

Hxchabui in duo ilia Decalogi feu primx tabulx mandata; quxiam non licet rccolligere,cum SC fefquihora lapfa fit, ac fpereio me fîngulain eum redegiireordinem,S^ tam perfpicue ac fimplicie tertra/

(frtradidilîc.utomnia fint uobis.Slt; perfpeftifiima Kprxfcntitfi* ma in animis ueftris. Laudemus iam dominum, amp;nbsp;agamus gratias bonitati eius,qua oftendit nobis uias fuas.oraiites ut in hts reda incedentes,perueniamus ad cockßia gaudia, Amen.

E R TIV M mandatum primæ tabulx fiuc decalogi aduerbumfichabet.NON ASSVMES NOMEN Prrftfptä J DOMINI DEI TVI IN VANVM. QyONIz Dtij. II AM NEVTIQiVAM IMPVNITVM DIMIT*

MEN DOMINI DEI SVI FK V S T R A. Expofuit dominuS mandate fecundo quem nolitaucrfeturac prohibeat cultum,mun« danutn uidelicetcarnatem amp;nbsp;tetrenum.protritum amp;nbsp;uulgarem ilz lum cum fpiritu SC diuina natura atç maieftate pugnantem per oz mnia amp;nbsp;ex diametro,nempe Oeum uelle afTimilare fpecie hominis autalterius creaturx,ex materia terrena 8C corruptibdi, amp;nbsp;eundem deinceps fub illis fpeciebus colere rebus corr'bpiibilibus ufui con feruauoni hominû inftituiis.Deus enim fpirnus eft seternus omnia permeans atep omnia conferuäs.quc totius mundilt;reatura’,amp;pr!C3 ftantiffimac quidem illae,fimulconiunlt;flç,non poifunt referre, imo neminimûquidéin Deoaflimilare atqjexprimcre. Nan eget Deus uUis rebus corruptibihbus:nobis potius futficitomnia. Stultum eft ergodatoriluminisuellelumenamp;cfreûquidem illudaut fumanz tern tædam incendere.Stultû eft pecuinas carnes offerte fpiriiui xtet no.quitnPfalmis dicit,Mexfuntomîtes ferae fylu:irum,pecudes in mille montibus.Noui cuflas in montibus uolucres, penes me fuut animantes agreftes.Siefuriero»01 eftuttibiindicem,cum meus fit orbisamp;quicquidillecontinet. lamitatp praccepto tertioditigeniiffi me defcribit dominus, licet utatur panels uerbis.quomodo coli ucz lit.nimirum fanéhfi'catione nominis diuini. Nomen Dei ipfe Deus Nome tfet, eft,Dei maieftas.ueritas.potentia, luftitia. Prarcipitur ne nomine di uinoabutamur, ne ufurpemushocadres manes amp;leues:fedfenz tiamus loquamur amp;nbsp;iudicemus de Deo rebus dtuints magnifiée reuerenter fanéf e pure.Pondus autem habet quod dicit, Nomen domini Dei tni, I iipremi uidelieet bont créa orts.affertoris amp;nbsp;patris tui. CTtett'i non uetat fimplicnerDominiis ufurpare noméfuû.fed FrupreU ne utatnur ipfo in uauü uaiie uel fruftra.ideft citra ufum falutaté ac

IJE PRABCBPTO DBCALOGI UI» neceffarium.citra honorem SC gloriam Dei. VideamusergO quO* modo fandificemus nomen doinin),SC quomodo religiofe ufurpc mus nomen Dei,adeo(^ legitime ipfum Deum colamus.

Qjiomodo nbsp;nbsp;Principio fcntiendiim cft de Deo ueluti de fummo bono SC the*

fauro bonorum inexliaufto,cuius uoluntaserga nos bona fît SCpIlt; mut mmen ne paterna,utpotc qui uclit SC cupiat homines faluos fieri SC ad co* domini. nbsp;nbsp;gnitionem ueritatis uenirc:cuius iudicia omnia arqua funt SC iufla»

cuius opera prxßantifsima,cuius ucrba ueracifsfma. Deinde inuo candumcß hoc nomen dominifanfium in omnibus uotisSC ne^ cefsitatibus.PetendaabipfofoIoquxcuntp animae SC corporine* ceiVaria funt. Agendx Temper gratie pro cxliibitis benefîcqs.Quic* quid enim bonorum homines accipiunt Si habent, no ex alio fonlt; te quam diuino hauriunt.Hxc gloria Temper Deo danda eß.Si pre* mimuraduerTis, neobmurmuremus bone Dei uoluntati SC iuftiT* limis eius iudicqs, patientes potius SChumiliati Tub manu potent! SC paterna,cum Dauide clamemus, Bonum eß mihi domine quod humiliaueris me.Necp prxTcribamushicDeoquicquamJedTubii* ciamus nostotosSC Temper bonx TanClx SC iußxeiusuoiuntatL Demus item Deo gloriam in omnibus, confîtentes nomen SC do* firinam eius coram regibus SC principibus imd coram omnibuf mundi hominibus,quoties uidelicet res SC gloria Dei expoTcit. pudeainos Dei patris noßri ueritatis eius SC uerçrdigionis. Ne pu dear nos Chrißi redemptoris SC aucis cius.Pudeat crrorum idolola trix,mundi,uanitatis,mendatiorü SC iniquitatis. Loquamur itein SC Tentiamus de operibus SC uerbis Dei Tan Aehonorifîce SC religio fe.Sanâafît ncbis lex Dei,facroTanâum fît nobis euangelium. Tan fiiTsima fit nobis dodhrina patriarcharum prophetarum SC apofio* lorum.Nunquamaccipiamus nomen domini Dei noAri in os no ßrü,nifi magna fît cauTazne blaTphememus,ne execremur aut men* tiamurTub nomine Derneabutamur nomine SCuerboDei ad ttS magicas ad circulatoriam ad incantamenta.His enim maximepro phanatur nomen Dei.Seruemus etiam Tandifiime qux iurauimuS pcrnomen xterniDei.Simus ueraces SC fideles in omnibus, ut hie cxcusmundus uidens in nobis tantam nominis Dei reuerentiam SC TanClifîcationem,glorifîcet pattern noArum qui eß in coelis. At* que hic erit religioTus uTusdiuini nominis, SC beneplacens Deo cultus.

«(gt;utdmi(r nbsp;nbsp;nbsp;Abutimuruero nomine Dei uarie, SC initio quidem dum corda

nomme di« noAra nulla imbuta Tuntreuerentia erga ipTum Deum, quandode UNO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo de iudicqs Dei de uerbis SC legibus Dei irreuerenter petulan*

(trimpie amp;blafphfmeloquimur.’quandouerbadomini rebus Ie* uibusö^ niliiliUurnluerapplicainiifdcripturasin prophanüet im* pudtcumfenfum conueniniusabripimUsi^ Deinde pioplianamuf nomen domini Dei noüri.quando non inuocamus nomen domi* - ni.fedconucrtimur potiu* ad deos.ncrdoquos.adhominum artes Sc prxfidia, ad res prohibnas, ad idola, ad magicas artes. ld quod tu IK maxime fieri fokt quando malis.propterpeccata noftra nel ut probemuradomino,inuoluti,obmurmuramus Deo accufamusiÿ cius ludicia, impatientiûime nee fine blafphemia pcrfercntes quod meritonofiromaxirnopatimur. Hue pertinetquodimpurtliomie nesfandifsimo Dei nomine utuntur ad conciliandos amorestur* pes.item ad res perditas furtóue Iublatas rurfus recuperandas SC in* dagandas. Prophanamus nomen domini Dei nofiri quando non omnemgloriain Deotribuimus. Perfeólumefipernosaliquidbo ni operis.efi in nobis aliquid laude dignum ; id fi nobis arrogemus Uel fairem decidamus nobis partem aliquam.reliquum Deoconfe* crantes,non autem in folidum omnia bonareferêtes ad autliorem 'Omnis bom Drum, polluimus nomen Dei; quod folum confiten« dum laudandum eft in fecula Prarterea fi negemus dominum SC pudeac nos doiflrinz euangelicæ.idé^ propter fceleftifsimum hune mundum SC immundifsimos huius fxculi liomines:fi turpi aut im purauiiapolluamur, quodcedit in ignominiam nominis Dei SC fcandalum proximi, certe ufurpauimus nomen domini in uanum imd ad dedecus SC opproprium. Abutimur praeterea nomine Dei e* liam in folenni iuramento,uel cum iuramus ob res leues, uel îurata non praeftamus feruamusi^.ln colloques quotidianis frequenter amp;nbsp;quaslibet fere ob res prophanas uocamus SC obteftamur tremen dum nomen Dei,uel afiuetudinemala fie doifli.uelanimi commo* none excitatiiaddimus deierationes alias innumeras, uulnera, cru* ccm,pafstonem domini,ipfum calum terramtp.facramenta.diuos, fuperos dfinferos uocantes. Porrd mentiendo uarie proplianatur nomen domini.Mentitur in negorioreligionis concionator amp;nbsp;do* Aoreedefisr,quando clamat, Sic dixit dominus, cum dominus ni« hiltaleloquutus fit. Prxtexit hie fuse impofturx nomen Dei, SC fub nomine Dei decipit fimplices.Clamat magiftratus, omnis poteftas eft à Deo,amp; prxtcxtu diuini nominis uim facit fubditis, tyrannum agens non magtftratum. Populus fub nomine domini decipit in contradiibus SC ftipulationibus. Quid quod mendicus ualidus .bcnefîcétia indignus nomen Dei habet in quxftu'f Sed quisomnes prophanationis diuini nominis fpceies enumeret^ Cauendum no

bi» Omnibus neprophanemus nomen Dei, fed fanâificemuî tins 8C fände coiamus.

Tama Sequitur enim in uerbisdominiquxnampcrnamaneatpropba utmtium natores diuini nominis,Quoniam neutiqu3,inquit,impunitum di nonine Dei mittet dominus eum,qui affumpferit nomc Dei fui fruftra. Et quan quam hxccomminatioDeicertehorribilis perfe fatisefficax fic deterrendi pios à prophanatione dimninominis.adqciam tarne liis unum amp;nbsp;alterum exemplum fupplicq fumpti per Deum à temerato ribus diuini nominis. Clamat Dauid, Non perliften t iniufti ante olt; culos tuos domine;odifti omnes qui operantur iniquitatemtperdes omnesqui loquuntur mendaeiü. Quanto uero fimilius eftdominu perditurum omnes qui loquuntur blafphemiam.S^ abutunrar fan difsimo Dei nomine^Saul certe quia in extrema fua necefsitate do .minünon inuocauit/edpythonilTam confuluit,propria manu eon feiuit (îbi iplî ncclF,ubi prius uidiffet populum fuü erdi à Pal^ftiniS« at(^ in populo quotp proprios occumbere filios. Mentitur AnaniaS fpirituifandoprophanatl^ nomen domini ac repentina morte col lapfus,fumma cü ignominia migrât ad inferos.Sanberib antemer« nia Hierofolymorum blafphemat nomen Dei xterni,fed mox int'' menfoexuitur exercitu,deinde fagittisconfi'gitur in templo Dd fuiàproprnsfuisHIiis. lehoiachim cum Zedechia reges luda no/ men domini proplianam,undecapiuntur Si cxdunturà Nabucho . , donofore regeßabylonio. Achab lefebel 8i facerdotes Baalis fun* ditus extirpantur à Ichu rege, quia fub prxtextu Dei Si religionis uerx nomen Deiblafphemarunt Si perfequutifunt.Leuic.24. lapi dibus obruiturqui blafpliemauerat nomen domini.

Tanaah Ideo^luftinianus imperatorin Nouellis Conftit.77.Conftan/ bnperatore tinopolitanis ciuibus fcribensjnfuper.inquit, quia fupra infandaf totttra blaf libidines quidam execrabilia etiam uerba Si iuramenta de Deo pre* pbemorde« ferunt,Deum prouocantes ad iracundiam,adhortamurhos uttam treta^ exeerabilibus uerbis, Si item per capillum 8i caput adiufationibuS* amp;id genus uerbis alqs abftineant.Namficonuitia hominibus in/ geAa faliem inulta nö relinquuntur.multo magis qui diuinum nugt; men conuitiis incefsit.dignus eliqui fupplkium fuftineat. Et pro* pterhuiufmodi delida Si fames Si terrxmotus Si peftilentix obo/ riuntur.Ädmonemus ergo ut abftineant à fceleribus illis; quod ß poftliancnoftramadraonitionemin illis deprehendantur fceleri/ bus.principioquidem indignos fefe prxbebunt Dei erga liomineî amore.deinde légitimas etiam fuftinebunt pornas. Dedimus enim gloriollfsimoregix urbisPrxfedo negotium ut reos compreben/ dacgt;

ultimo fubmitatfuppliciocnequando excalium pfccatorum coinrmptu, per tarn impia Panora tam hart urbsqtiam tota ref-* pufahca à diuina opprimaturuinditfla Hare ill«. Colligtmusex hit non minimam ealamitatum noftri ieculi portionem deben nephan ducKccrauonibus fl(blafphcmii$ quas pauciaut nupifer? magiz ftratus cohercent ac pro memo puniunt. Blafphematur nomen De* benediéli in fecula.omniiim ordinum fexuum 8C ztatum exquifuit amp;nbsp;execraadis dcicrationibus, adco utputem nullumä mundi exor dio tam biafpbemum fuiifc populum quam eft feculum hocnoftrS malcdifium. ideoep infandis amp;nbsp;nunquam terminandis premimur calamitatibus.Nam ueraxeft Deu$,qui dicit non impune laturos (1 qui nomen domini in uanum ufurpauerint, ifti non modo fruftra aftumont.fed maliciofe amp;nbsp;blafplieme confpureant.Vtini uero fyn« * cerius promoueant cultum Det in populo magiftratus-.aut (i hoc ab cis impecrari non poteft.faltem Caiapha ne peiorcs amp;nbsp;impientiores fint,qui cum aiïdiftet,uti ipfe putabat.diuininominis blafphc/^ miam, difruptr ueftem Si clamabat blafphemum commeruifte mor tem. Nifienim feueriorcs fuerint contra blafphemos Chriftiani nagiftratus, non uidco quomodp non fint fccieratiores ipfo imz pto nebuloneCaiapha. Certeuerax eft dominus (idquod finguli aeftrum altiifimis reponetisanimis)quicertó puniet in omnibus hominibus fuinomtnis prophanationcm, magis autem blafphez Riiam.

Exigii hie locus ut nônihil dicamus de luramento fiue lurciuran De Jurât» -do,quod fit fubinuocaiioneamp;obieftationediuini nominis. MuU ntndo. lauero in traéiatione huius negott) ueniunt confideranda 8( ex-pendenda Videoenim primum dubitari à quibufdam iurarelice^ /Iniurarc at an non liccat ; eci quod apud Matthzum dixerit dominus, AU' Ikttu» diftis difium antiquis. Non peierabis, fed perfolues domino iura* Menta tua :ategodico uobis nciuretis omnino.amp;c. Crterum do* minus apud Matthzum non uultemedio auferre ueram amp;antiquS kgem,fed interpretari Si ad fenfum fanum rcducere.corrupiam prt ■suariis Si adultérin is gloffis pharifzorum Horum doélnna inz ftitutus cauebat fibi populus à periurqs, de fuperuacaneis Si inutllta bus aut fifuftraneis iuramentis alqs non erat admodum folicitus. non dedecere arbitrans fi iuraret perceel urn Si perierram : proinde dominus legem patris fui exponens dicit, luramenta in uniuerfuin omniae(feprohibita,nimirumquibus nomen domini in uanû af* fumitur,amp;quibus fuperuacue iuratur. Interea folenne iuramentS nee damnauit nec fuftulit. Multum uero intcreft inter luramentun*

folenne, inter iuramrnta quotidiana.qiiar nihil aliud funt qba'nf Z«rlt;tmfntM dvierationes.non tantum fuperuacanear.lcd noxix quotp. Solenne /ülenne cz uero iuramentum utile eii amp;nbsp;neceflarium. Atqm lex Dei amp;nbsp;IcrmO ^uetidianu Chrifti non prohibetres unies neceflarias.ergo non damnat lu/ ramentum folenne.lmdin legepennitiituriufiurandum, prohibe^ tur duntaxatinutilis ufurpatio diuini nominis. Ac Chrilius domi* nus non uenitlegemfoluere.fcdadimplere, proindeiulïuranduni in Matthsro non damnauinnih quis contendat filium doóinna fux impugnaredoiflrinam patris fuieoelcftts.'qu^quidem eiïet blafphe miainpairem Sifïliumintolleranda. Qiiidquod ipfe Deus iurai* quod non faceret fi lulïurandum fieri non polïet finefcelere, Dicll cnim,poft longam legis expofitionem.Sädli eAote.nam 8lt; ego fait élusfu'm.Sitis^perfedi, quemadmodum pater ueßer ccckftis perfe^ élus eß Vnde legimus prçûantifsimos utriufq; teßamenti uiros fub inuoratione Ôi obteßaiionediuini nominis in rebus grauibusiu^ ^ ralfe,amp; finepeccatoquidem iuralfe; iuramentum itatp lege Chrifti minimeeß prohibitum,liceiqjhominibus Chrißianis luramenta amp;exigereSlt; pratßare. Imd non uideo qnomodo Chrißiano dk gnus lit nomine quifquis iegiqme requifitus lurare dctrcifiauerib Sed de hac re alibi contra Anabaptißas plentus difputauimus.

Qjiatob Secundo loco cöfiderandum eßquas ob res iurandum fit. Apud r(t iurana multas refpub.recepium eß quamlibet leuem ob caufam interpone dumfit. te religionem iurifiurandi.atc^ ea de caufa uidemus ualde uilefcerc iuramentum Qiiid enim hoc aliud eß quâin nomen Dei alfumerC in uanum^Difcant ergo amp;nbsp;fciant magißratus iuramentum non eße requirendum qua'm in rebus ferqs.dum agiturde gloria Dei de prO ximiincolumitate,amp; utilitaie publica. Obferuan Jum ergo quan« do amp;nbsp;quas ob res iurauerit popiilus domini in fcripturis faniffß» lurat beams Abraham in fordere fantiendo cum rege Abimekch.lu rat populus domini perfrequenter fub regibus.focdere fefe conßrin gens cum Deo ad obferuationc purar religionis. Purgarût fefe iurt metis ueieres à grauibus fufpitionibus. In Exodo kgimus, SiquiJ dederitproximoluoiumentum ad cußodiendum.atrpillud furril mortuiim, aut ui abaéfum, nemine uidente, iuramentum domini inter utrofqjiutercedat,quod non exrenderitmanum in rem proxk mi fui.quodrecipiet dominus eius,amp;alter nihil reßiruet NamPau -lus quot^ ad Hebraros 6 cap.Homines quidem, ait.per eum lurani quißtmaiorratq; fjfdemomriiscontrauerfia? finis ad confirmado/ inem efl iufiurandum. Inhuncergo finem applicct magißratuJ tufiurandumiaccuretper caetera quoqiutteligiofeuctfctur in mra/ meniis

■tntîs dandis recipiendis ; fände quo^ feruent iurata procercS ' populi,ne(padminantunquam utuelkmbus hominibus eredam iurifîuraudi religioneni,uel quicquam conférant cum iureiurando autrquenciuramento, léd magna cum obferuatione ultimo fem^ per loco tanquam ad fupremum returrant remedium, periurosi^ grauiterpuntant.Ita minus uilefcet in populartum animis iuramen tl religio.Vx autem populi proceribus fi propter ipforum impiam (i'S^'g^itiam uilipendatur iufiurandü. Supplicium graue de his ac cipiet proculdubio,qui dixit, Quoniam neutiquam impunitum di* mittam eum, qui alfumpferit nomen domint in uanum.

Teruo dicemus quid fit luramentum feu iufiurandum. Eft inuo* QjtiJ fit catio 8Caticftatiodiuini nominis adueritatem fermonis noftricongt; luramthti firmandam.Separatur ergo luramentum à deieraiionibus iprobra Dei continentibus, Separatur item ab execrationibus mala precans (ibusproximis noftris. Hx prorfus indignz funt qux appellentur iuramenta.Quoniam uero uocabulum luramenti late pater, no im prudenierlégitima didiuina iuramenta, denotata funt uocabulo lurifiurandi Apponiturenimius,admoncnsiuramentum hoc iu** risefteaciuftitix. Cxterumatteftatio diuini nominis mixtam hagt; bet deuotionem Si inuocaiionem.Forma enim lurifiurandi eft, Di^ cam autfaciam hoc uere fände Slt;finedolomalo, Sic me Deus ad* 'I iuuet. Obqcimusergocapitanoftradiuinxirx amp;uindidx,nifi uere 8l fände agamus Sf dicamus quod nos uel diduros uel fiidu ros promitnmus. Grauis eft ergo obteftatio ilia qua non inueni/ turulla in orbe grauior. Adhancconfiderationem pertinet SI ritus Ritus iur4 iuramenti.Abaniiquoenimiurarunt patres noftri per nomen dor menti, mini fublata manu in coelum. In ccclis habitat dominus Deus no» fter. Teftamuranimisnosafcenderein calumamp;infpicienteDeo acin confpedu Dei nos iurare.ficuti in oculis iudicum exaltamiis manum ad eerlos.Imó quafidaradextrafidem nofttam obftringû mus Deo,iurantes in nomine Dei Ad hunc modum lurauitfinguz laris Dei amicus Abiaham pater fidei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Igitur non eft quod porro difputemus multis per nomen ne Dei Formula folius.an Si per nomma diuorum.an eiiam ad facrofandum euan iuramenii, gelium artcftatio lurifiurandi fieri debeat. Confiât enim iurandum elfe fidtlibus per folius Det xterni Si altiffimi nomen. Habemus ea deremanifella prxeepta iubentia iurarepcrnonien doniini,amp;pro hibentia rurfus iiirareper nomina deotii Prioris generisfunt hxc, ■Timebis dominum Deum tiium, lift fermes, lurabistp per nomen ‘cius. Deut.fi.â^ lo.cap. Dominus item ipfe apud [faiam,Mihi,ia« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 5

lt;jait,ïncuruabituromiiegenii Sfiurabitomnis lingua. Nam ill «;.cap.tdlt;;m propheia dicit.Qui benedicrre fe uoict, in Dlt;o bene/ dieet: qut lurjucnt.iurabu per Oeum uerum. Poserions generit funthrcfandxIcnptumeftimonia.Ëxodi 1;. Dmniaqux dixi (icruate,amp; nominaaliorum deorum ne cogitetis^ne^audiantur ex oreueltro lofue quoi^ dtcitcapite i;. Cumueneritis inter gentes iftas.neiuraueniispernoinendeoruméarum.df necolatis auiado retis cos. Apudlerem.in (.cap.dtcitdominus,Filq tui deferucruni me.df luiaueruntpcrdeos.qui dij non funclaturaui eos,amp; mœdta tifunt,amp;c. lam amp;Sophoniasitiducitloquentcm dominum amp;nbsp;di/ centem.Excindam eot qui adorant ac iurät per dominum, lurantiy tarimtniu per MaUliom,id eft regem ucl patronü fuum. Necmirumcftquod rultut Dti dominus excidium minatur lurantibus per nomina creaturarum, Eft enim luramentum prreipuns cultus quidebeturDco,ideo^ a* Iqsnon poteilcommunicari. luramus enim perfupremum,quem uidelicct credimus fummü efTe boiiü.largnorc omnis boni amp;nbsp;uin/ dicem mali.Quod fi per nomina deoru iuraucrimus,certeDco ipli xquauerimus diuos.diuinoscp honores ipfis tribuerimus. Ideoiÿ malmt beams Chrifti martyr Polycarpus flammas fubire igni$,quS iurarc fortunam Cxfaris.Hiftoria extatapud Eufeb.lib.4.cap if. eSJitionet Quarto loco infpiciendum quomodo lurare conueniat, amp;nbsp;quz iura noui lint conditiones iudi zqui Si boni iuriliurandi.leremias ergo, Iura ^‘li. bis.inquit.uiuitdominus.in uentate,in ludicio.in iuftitia. Et bene/ dicentfegentes in eoatcß in eogloriabuntur. Quatuor ponuntur iufti iuramenti conditiones. Prima eft, (urabis uiuit dominus. Ke/ petitur quod iam inculcatum eft toties.iuranduro elTe per nomen ui uentis Dei.Formula autem iuramenti patnbus noftris tabs erat, Vi/ uicdominus.ut claret ex fcriptis prophetarû. Ne ergo lurcmus per alium,quam per Deum.Secunda conditio eft,lurabis in ueritate.Ke quiritur ita^ ut non lingua foluin,fed Si mens iurer, nc poftea dica mus lurauit lingua, mens eft iniurata,Fideles crgofîmus, fine dolo malo.ne mentiam.ur neue deludamus iuramentû artibus. Id expri/ muntGermani, ûnealleitefàrb.Vel ùititfârb, ideft non utar ullo dolo main,fed fimpliciter Si acre hoc prxftabo.Exemplum menda cis Sf dolofi iuramenti egregium habes apud Aul Gell.lib.noét A(t.7 cap 18. Tenia conditio eft, [urabis in iudiciorcumdifcretionc uticp.non temere,nöleuiter,fed expenfis rebusomnibusifedin ma/ gna neceffiiate Si militate. Quarta conditio eft,lurabis in iuftitia,ne uidelicetfitiuramenrii noftrü contra ius Si fas,hoc eft, nepeccemul contra iuftitiain,qux Deo Si hominibus fua tribuit; ne tendat redis conirt

DSC An. rr, sbrmo iir. ..6ft contra diledHonem Dei proximtip. Habet C.V.paucis hifcencrbi* comprehenfum.S; à Deo nobis traditum,quomodoiurenius,qua.' lia efie debeant fanifla iuramenta.qnibas drcumfcripta eonditioni* bus.Porrofiiurauerimus contra has à Deo nobis pnefcriptas con* ditione$,illegitima erunt noftra facrainenta uel iuramenta : quae fi przterea prxftare perrexerimus.incurremus grauem iram domini. Proindcinterrogarifolctinprxrenti,an iuramenta8(uota imx ^nïurétu! pia uel iniqua iniirtia 8C mala feruare uel prscftare oponcat, ncmpe toimpM fiiuramcntum aut uotum tuum tendat contra Dcum,contra ueram fmt prtißi religionem, contra uerbwm Dei contra falutem proximi^ da. Adduc'd Sf reciiabo hie refponfionem uulgarem,fcd ueram exi emplis fanäaeferipturx fubnixam ueritatiÿ per omnia confena» neam. Sic ergo reipondeiur, Si quis aliquid iurauerit contra fidem amp;nbsp;charitatcm,quod obferuatum peiore uergat in exmimjuramen.' turn potius eft mutandum quam adimplcndü. VndeAinbrohns,Eft contra officium aliquando promifTum folucre iuramcntum,ut He.’ Solutrt rodesfecit.ltem Iftdorus.ln malis promifTis refeinde fïdcmân turpi prx^ar«» uoio muta decretum.Quod incaute uouift),nc feceris.Impia eft pro mifTio.qux fcelere adimpletur. (dem, Non eft obferuandum facra* mentum.quo malum incaute promittitur. Vt ft quis adulterx perpe luamfidemcumea permanendipolliceatur. Tolerabilius eft cnim non impiété facramentum,quam permanerein ftupre. Item Bedi, St quid nos incautiiis iurare contigerit, quod obferuatum pciorem ncrgatinexitum.libereilludfalubnorieonfilio mutandum noue* rimustacmagis inftanie ncccfTiiate peierandum eftc nobis, quam pro uiiando periurioin aliud crimen gramus effe diuertendum. Denit^ iurauit Dauid per Deiim occidereNabal uirum ftultumtfed ad primant interceifionem Abigail fccminx prudentis, remifît mi/ nas,reuo(auit enfem in Haginam,necaliquid culpx fe tali periurio contraxifte doluit. Item Auguftinus air. Quod Dauid iuramentum per fanguinis efTulionem non adimpleuit, maior pietas fuit, Iura* uit Dauid temere.fcd no impleuit iuramentû maiori pietatc. Ex his altjstp multis oftenditur quxdâ iuramenta no obferuanda elfe. Qui aut fie iuratpeccat. Cum au tem mutât benefacit. Qui non mut3t,da/ pliciter peccat.ô^ quia iniufte iurauit,amp; quia facit quod non debet. Hxchadfcnus aliorum uerbis recenfui.qux nemo non reciptt pro* culdubioproueris iuftis.Exijs uerofecileintellig» charitas ue* ftraquidprxtereafentiendûfîtdeiiotis illis monafticis,amp; iuramen» Foftf »•* tofacerdotum caftitatem quantum uidelicethumanapermittit fra/ gilitaspromittentiû. Nam melius eft nubere, inquit apoft.quä ucL

Et fatius cftpromilTa ftulia noxia atlt;p impura, id eft qu* ad !m/ mundiciam perpelluntnon przftare,quani lubptxtcxiu facramen ti ueritatis^ ÔC menciri Si parum pudice uiuere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Qjtantd Quinto ultimo loco paucis admonendi eftis ut magna religi * reUgioneoi one luramentum feruare modis omnibus côiendaus ; indicanduiu 1 fortiat ftr przcerea paucis quod premium paratum fîitanclis luramciitû fan/ -Mre mr«/ (ftumfanôlecolentibu$obferuantibus'c];.SiDeumdiIigimus,dlt;na tntnta. . meneiusfan^ifîcarecupimus, iîDeumuerum-habemusproü«0 X uero.âf pro Deo noftro,(îuolumu$ ut is nobis (il Clemens propiti/ . us df auxiliator prxfenntTimus Sf perpetuus,enam atcp etiam curai bimus SCreligiofelurare df quodreligiofe iurauiinus fandiffime feruareatcßprxftare.Nißuerohocfaciamus,minxcalitus amp;iudi , cia feuenifima fed iuftiifima contra nos fuut pronunciata. GenhleS indieiudicijcondemnabuntnos.NamSagunthini Numantiniâf Periljni maluerunt flamma SC fame interire,quam fidem facramen toconfîrmatam infringere diifoluerecp. Ac leges quidem fapien* «: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiifimorum SC iuftiffimorumquorumuis principum SC populoruM

periuros damnantcapitis.Quantauerofcandala.quantxcorruptio nés SC quanta quxfo damna exiftunt ex periurijsdmplicant ilia af/ fliguntuexantconfïciuncâC fubuertuntrcsecclefiafticas SC politi* cas.Quifquisergo amaueritrempublicâ âf incolumitatem pairix*’ quifquts amauerit ecclelîam fif incolumüatem ecclelîx, curabitan* Pritniitm re omnia ut religiofe cuftodiatiurilîurandifacramentum.Porrciaiii iunpliî.tr' pliiïimum uberrimumcp prxmium fandfe colenttbus iuramentuK* uantibutiu à Oeo promiftum eft.kremias enim, Et benedicentfe gentes in (A ramenta inqait,atcß gloriabuniur.Tanta,inquit, foclicitas SC ubertas optimi frwniffitm rumrerum à domino effundeturinpopuiumiudaicumfanifle iu^ rantem.utquicuncp pofthac uoiuerit alteri bene precari, diAurUl fit, Benedicattibi dominus quemadraodum olim benedixitludx^ is.Quifqui$uolucritaliquemlaudare,dicetefle fimilem Ifraelitii' Relinquitur ergo certiffimü, omnigenis locupletandos bonis, d(^ nitp Omni laude digniffimos fore quotquot facramentum iurifî»^ randi fände coluerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Studeamus oro fratres nomen domini fandificare, SC huicpt^ ccpto tertio coniungere ardentes perpetuastp preces, iuxta domin* lefu dodrinam orantes, O pater ccclcftis fandifîcetur feu lande colatur nomen tuum. Cuiglonain feculafeculoruin. Amen,

SVARTVm primx tabular prarceptum de uerbo ad Praeep^ uerbü fie habet, MEMENTO VT DIEM SAßi Dei 4., BATI SANCTIFICES. SEX DIEBVS OPE RABERIS ET FACIES OMNIA OPERA

TVA. SEPTIMO AVTEM DIE EST SABBATVM DOMINI DEI TVI, IN Q^VO NON FACIES VLLVM OPVS, NEQVE TV, NEQVE FILIVS TVVS, NE/ QVE FILIA TVA. NECt/ESERWS TVVS. NE* QVE ANCILLA TVA, NEQVE IVMENTVM TVViU NEQVE ADVENA TVVS. QVI EST INTRA POR tas TVAS. QJZONIAM SEX DIEBVS FECIT DO MINVS COELVM ET TERRAM MARE ET OM* KIA QVAE IN EIS SV NT. SEPTIMO AVTEM DIB QVieviT. IDEO BENEDIXIT DOMINVS DIEI ’ «ABBATI ET SANCTIFICAVIT EVM.

Naturalis amp;nbsp;ualdeeleganseftordoprxceptorumdomini. Pru Ordopr*« Bio inandato docuitdominus fidem Siamorem crgaOeum.Secun eeptwi^ do remouitidola Si omnem peregnnum cultum. Tertio prxeepro doniitü, «tpit de uero SC legitimo cultu Dei homines inftruere. Confifiit is in fanAificatione nominis diuini.ut hocinuocemus SC faniRe ac in genueconfiteamur, de^ ipfo iudicemus SC loquamurreligiofifsi* Bie.Quartum prarceptum inftruitamp; ipfum Dei cuhum nominisl;^ diuini fanRificationem, fed defieRitur iam nonnihil etiam ad ex* ternum cultum.licetquartum hoc mandatum amp;nbsp;internum formet. Sabbatum enim uerfatur in interno SC externo Dei cultu. Inqui* ramus ergo quid fentiamtrs defabbato,Blt; quam latefabbati ufuS pateat, acquomodoinobferuatione fabbati colamus Deum no/« ftrum. Sabbatum fignificat requiem SC uacationem aboperefer Sabbatum uilLAcobferuandum cenfeoquod dominus non ait fanéfifîca fab batum, fed Memento ut diem fabbati fandifices.Significatautem uetuftifsimam effe fabbati inftitutionem. iam olim patribus tradi* taro, nüc uero per dominum effe in populo Ifraelis repetitam S( re* nouatam.Cxterumfummatotius mädati cft,faniRificafabbatum.

Hanefummammoxfufiusexponitipfis etiam diebus annumera* lis,reccnfita item uniuerfa familia,cui imponitur fabbati rcIigio.Po fttcmoadiiciturexemplumquoqpipfiusDeiquicfccntis SC fan^ifi-cantis fabbatum.

Sabbatumipfumpatetlatifsime.Nam principiomeminftfcript« fpiritwlt rafabbaticuiufdam fpiritualisperpetui. Eoceffamiisab opere {cruili.abftinentcs utitpd peccatis,curantes nein nobifipCis inuenia turnoßrauoluntas,neipfi operemur opera noftra, fed ceß'anies ab his,(inamusDeum operari in nobis, fubijciamuscß gubernaiioni fpiritus corpora noßra.Hoc fabbatum fpirituale fequitur fabbatum fîuctequiesxternaiDequibusplura Ifaias incap.y8.amp; 66. Paulus item ad Hebrae.4,cap. Vereautem Deum colimus quando ä maliS quiefcentes randot]^ Dei fpiritui obedientes.ßudio bonorum ope/ rum exercemur. Non uacat autem netp admodum utile fore exißi mamus copiofius SiC fubtilius defabbaiiallegona Hue fabbato fpiri tuali difputare.Conemur potius Fratres in mortalibus bifce corpo^ ribus noftris Deo bene placens fabbatum indefeifo faniftimoni* Audio fandifîcare.

tubhamm DeindeSabbatumcftordinatioreligionis externa. Voluit enim vrdmdtio dominus hoc prxcepto traderc externamreligionem amp;nbsp;culiumin rtligionu quo exerceremur omnes. Ac Dei cultus neqiutelfe fine tempore.In sarrfflA nbsp;nbsp;Ûituit ergo tempus dominus, in quo ab externis uel corporalibuS

aßßineremus operibus.fed interca uacarcmus fpiriiualibus.ldeo e/ I nim externa quies precipitur.iitoperatiofpiritualis corporalt cprrC nöinterturbetur. Porrouerfabaturfpiritualisilla operaticapud pa tres noßros circa quatuor, nempe circa ledionem amp;interptetatiolt; nem fcriprurx pubiicam adeocp circa aufcultationem, circa oratio/ nem S( preces publicas.circafacrißciaßuecelebrationem facrameil lorum,dC circa colledlam acbeneficcntiam In Iris erat religio exter/ na fabbati. Fcriaseiiim agebarpopulus, coibatin caiumfanôumf In hoc praclegebant prophetx uerbumdomini, interpretabantuC hoc81 inßituebantauditoresinuerapietate. Deindeorabâtcômu nibus uotis df precibus coniundhsßdeles pro omnibus necefsitati bus.Laudabantnomendomini, 8iagebant gratias pro bcneficqs acceptis. Prartereafacrificabant fecundum uerbumdomini, myftlt; ria Si facramenta redemptoris Chrißi célébrantes amp;nbsp;fidem fuam e/ ±ercentes,confociabanturinfuper facris,fed 8i fuiadmonrbaniut officq ut et femetipfos overrent Deo hoßiam uitiam Poflremo eoü ferebant in etxtibus liberalitermunera fua eccleßar ufibus. Munera cedebantneeeßarqsecclefix ufibus,minifiris 8(egentibus Haecau,»

- temerantfaniffa Dei opera,qux dum fide Si dileiffione inflruifH perficiebant,fan(fhfîcabantcertefabbatum Si nomen dominud eft infabbatoeaoperabantur opera, quæ Si nomen Dei fanófificani culiorcs ornant,uere^ fanâa ei Deo placentia opera funr Exem plum

jplum ffquisrequintapertum 8( elegans fabbati autfefti TanAe cea lcbrati,inuenietapudNehemiam in cap.8. Ibidem enim faeerdotec icguntâf interpretanturuerbum Deulaudant nomen Dei: precanz tur(um populo, facrifîcant : liberalem munificentiam exercent, fiC per omnia fefegerunt fandlequot;8C rcligiofe.

lam nequis obqcerct,Otia danr uitia. Prxterea laborandum eft Sat temf» manibus, utfuppetat uiAHS,nc peream fame df perdam meam riifd{gt;urik familiam.’refpondei, Sat temporis concelTum eft tibia domino la/ boribus.quibus quifq; uidlum fux parcefamilix.Nam fex dies ope tfl, rari licei,rcptimam demum dicm Deus cupit (îbi 8i fandlo confccra riotio.Septimanaquxlibetreptemcompleturdiebus. Exhisauz tem feptem diebus unam modo fibi poftulat dart dominus, Quis iure quçfo iniuriam fibi fîeri clamitc^Plus certr temporis laboribus quan} facro tribuitur otio.Et qui hoc otium poftulat Deus eft homta nis conditor pater Si dominus.

Prxterea iubet dominus hoc facrû otium,hanc difeiplinS amp;hunc Paurfati cultum externum in totam transferre domum. Vnde etiam colligit lits trtnft »lus quodnam fit officium boni patrisfamilias,curare ut tota fami, /Ÿrdt religi lia fabbatum fandificet, id eft opera fanóta faciat in fabbato, qux oné ftbbati priusrccenfuimus. Acquoniamnouit dominus ingenium homi/ in domum nis.quodeuedumimperitatfere'infolcntius.ideocp nedurius aut/ÏMm. inclcmentius patres fiuedominitrajfarent familiamaut impedirce camincultufabbati,dirertisuerbis S^diligenticnumcratione prxz cipitutfamilixamp;lïngulis in familia concédant otium adnegotiz urn fanótum lmó non libérât autexcipitueladuenam. Non uult Ipud eos fegnium quorundam uaiereregulam.Fides amp;nbsp;religio liz bera fïi,ncmo cöpellatiir ad religioncm.Nam aduenam, intra porz las popult Oci.ideft in iurirditione,3gentem, aftringerc iubet reli« gioni fibbati.Otium uero prxcipiiurnon propterfe quidem. Oti/ Otium, urn enim femper fuit illaudabile, fed propter tftas prxcipue caufas, Vultelfelocum amp;nbsp;tempus referuatum religioni. Ea prxclufa funt externis laboribus addiéf is. Non coniungitur ccetui facro,non au* ditfermoncmDei.nonprecaturcum ecclefïa.non aftat facris.qui in béte hero fuo uel proficifciturperegrè, autuendit res domini fui in foro,au(inarea purgatfrumentum,inagroexercetoperaruftica, ■cl domi ftat ad incudem,aut confuit calceos aut caligas. Fiz des ergo Si pietas iubet te concedere otium feruis tuis SC famiz lix tux; imd prxcipit fegnes alioqui inftigare SC propellere ad negotium utile SC fanélum. Vult prxterea dominus labo* (antes refpirarc. Quod caret alterna rcquic.durabile non cft.

DE PRAECEPTO DEC ALO Gl, HIT. • Ergo benignus dominus qui uultconferuareaeaturas fuaf moda prxcipit.ä^ cauet ne auanttaöC duritia dominorum nimis affligat-creaturam Dei.ln Deuteronomio addit Mofes affedium xommife* rationis,dicens,Memcto quod m aliquando fucris feruus in Ae^ gypto. Charitas ergohumanitastp requirunc modum,ne nimijs U boribus atteramus familiam.Prxtcrea confiât patres familias plan« tatione pietatis in famulitio priuatä 8C domefticam utilitatc promo lt;nbsp;uereplurimum.Seruulienimimpqfuntferèfuracesinfidèles,pij fidi À ccconomici. Quid quod in enumeratione familiæ pecorif quo^ uel iumentorum fit mentio.non tam quod iumenti Deus fit homo,aciccirco benigne amp;nbsp;moderate eo uti debeat,quam quod fi^ ne minifterio hominum iumentaexercer! non poffuntlt; Abducun/ turergoà religionefabbati periumenta homines ; unde ne abßra/ hantur.præcipiturdiCertc utquietem concedamus iumentis.

Sahiatum Pofiremoadhibetfuum exemplum dominus eoipfodocens relt; egit Jomi» ligiofe colere rabbatum,Quoniam,ait,fex diebus fecit dominus cŒ nur, lum amp;nbsp;terram mare amp;nbsp;omnia qux in eis fiint, feptimo autédie quie uit.Ideobenedixitdominusdieifabbati 8^ fanifiificauiteum. Ope/ ratus efidominus Deus fexdiebus creando cœlum terram marc omnia quxin eis funt,feptimo autem diequieuit 8C confecrauiteef tam diem quieti.Côfideranda funt feptimo die opera Dei qux com didit fex diebus,recolligendum efi filijs Dci quæ amp;nbsp;quanta benefi/ cia tota ilia feptimana acceperint,deinde agendæ gratij.laudandus cfi Deus 8^ ex operibus eius difcendus.Confecrandum illi totü core pus cum animaxonfecrandafunt ipfidióia amp;fadia nofira omnia* Quieuitquidem dominus à creando,fed non quieuitàconferuan/ do.Quiefcendum ergo à manuarijs 8^ corporalibus operibus, fed non cefiandumabtis quxbeneficentixfunt 8f cultus diuini. Pro/ Bmtdiàt indenon nocuit rebus conditis quies diuina. Non damno afficiel fahhato do 8C affiiget res amp;nbsp;negotia nofira.feriata 81 rebus diuinis impenfa dilt; Dlinur. es.Nam dominus benedixit fabbato, benedicet ergo amp;nbsp;tibi 8i do/ mui rebus amp;nbsp;negociationibus tuis omnibus,ficuraueris fanéfifica« re fabbatum domini,id efi ea facere opera quæ prxccpit fier! in fab bato.Errant ergo toto coclo quicuncp religionem amp;nbsp;fandam fabba ti quietemcontemnunt,inersocium appellant, aefabbatis perinde ut proplianis diebus laborant,prxtexcntes curam familix acne/ celfitatem.

Salhatum Hxc em omnia nobis quoqj amp;nbsp;nofiris ecclefijs applicare opof« Chrißiano tet.Certifiimum e.tfpirituale fabbatum Chrifiianis ante omnia ôC per omnia efie mandatum. Needubium efi quin bonus dominus uelit

uelit in noftris quo(]^,ut quondam in ludæorum ecdefiis,iuftum fer uari ordinem,in exercenda religione externa maxime. Scimus fab* batum eife ceremoniale quatenus coniundlum eft cum facriiicqs et reliquis ludaicis ceremonq$,amp; quatenus alligatum eft tempori; ex terum quatenus fabbatoreligio amp;pietaspropagatur amp;iuftus or* do retinetur in ecclefîa ipfacp charitas proximi feruatur, 'perpetuum amp;nbsp;non ceremonialeeft.Oportet certe Si hodie parci familix, opor* tet Si hodie familias inftitui in religionc.Ccctus facros nullibi diifi« pauitChriftusdominus/edrecollegitmaxime. Oportet autemuc locum certum ita definitum tempus confecratum eife exercitio reli* gionis,ergo Si otium fandlum. Vetus ergo eccleßa diem mutauit Dittdonit labbati,neuideretur ludaifare Si ceremonqs affixa hærere; Si coctus'nic4lt;^ otiaepfacra celebrauit prima rabbati,quam loannes appellat domi* nicam.hauddubieproptergloriofamdomini refurredionem. Et quamuis nullibi legatur prxeeptain apoftolicis literis Dominica dies,quia tarnen quarto hoc prxeepto primx tabulx prxeipitur cu* nreligionis Si exercitium extern! cultus diligenter,alienum à pieta amp;chari täte Chriftiana foret nolle dominicamfandifîcateiprxfer tim cum fine tempore ftato Si citra otium fandlum cultus ille exter« nusconftarenonpofiit. Idemfentiendumarbitrordepauculisqui bufdam Chrifti domini ferqs aut feftis.quibus peragimus memori* am natiuitatis, incarnationis, circuncifionis, paifionis, refurredlio* nis,afcenfionisincœlum,fidmifiionisfandli fpiritus in difcipulos domininoftrilefuChrifti.Libertas enim Chriftiana non eft licenlt; tia amp;nbsp;diffolutio ecclefiafticx pixeg obferuationis, iuuaneis amp;nbsp;proue hentisgloriam Dei Sdeharitatem proximi. Quoniam uerodomi* nus uult fibi foli fefta celebrari, non probo feftä creaturis inftituta. Hxc gloria,hie cultus eft folius Dei.Clamauit Paulus, Nolo quif* qua uos iudicetin parte diei fefti aut fabbatorüzqux funt umbra re* rum futurarum.Item.Dies obferuatis amp;nbsp;menfes tempora amp;nbsp;annos, metuo nefruftra in uobis laborauerim. Etproinde nihil nobis ho* die cum obferuatione ludaica in ecclefia Chrifti, Chriftianam mo* douolumus ebferuationem feu exercitium religionis Chriftianx cuftodiri libéré.

Verfabitur tarnen fandlificatio 8d exercitium dominicx diei no«*S^ffi^r4 ftrx etiam circa quatuor, qux infandlo Chriftianorum ccrtuin= tio fal'haâ uenianturoportet,liquidem fuerituerefandia.Principio'ingredian chriftiano' lur in ccctum fandlorum pq omncs.In coctu exponaturuerbumDei rum, annuncieturlufermo euangelicus.ex quo difeât auditorcs quid fen tiantdeDeo,quodnam fit officium cultorum Dei, quomodo fan*

Atlîcent nomen domini. Deinde fiant in ccctu orationes Sfobfeert tioiies pro omnibus omnium neccfTitacibusdaudeturbonitasdomi nuSC agaaturgratix probeneficqsDeiquotidianis Si iiixftimabi* libus Si uero tempus occalio Si confuetudoecclcfixpofcat,religio« feccjcbrenturracramentaccclefîx. Requiriturcnimpotiflimû hoC præcepto quarto ut facramenta amp;nbsp;ritus ecdefix fanÂos legttimof Si utiles ac nccdîarios.df obferuemus fanifle Si exerceamus religie ofe. Poftremo habeat in ccctu fanélorum fumma locum liumanP tas amp;bencßcentia,difcantomnes priuacim largiri eleemofynani Si benefacere quotidiediberalrfTimeautem ac publicequotics tem^ poris neceflitas Si rerura opportunitas popofceric. Hisautemoffi 'ctjsfanéftfïcabiturfabbatumdominictiam in ecclcHa Chriftiano* rum,maxime ß accedat bis tota die ftudium innocentix diligens.

Officium Eft autem hxcdifciplinain ßngulas domos noftras transfereii da ab omnibus patribusfamilias.nô minus quam in domos ludai* tiuhat. cas.Dequare non eftquodpluradicamuscum hoc caput fuperiuS ita traéiauerim.utecdefîxChriftiançetiam congruat.Hocadqciani in prxfenti,Chriftianimagiftratus aut faltem boni patris officium elfe uiolatores amp;contemptores fabbati aut cultus diuini redigerein Ifum.ifi ordinem.Principes populiludaiciactotuspopulus Dei hominem contumacitercolligentem ligna in diefabbatijapidibus, Deo man dantc,obrucrunc.Cur ergo non liceretChriftiano magiftratui pu/ nirein corpore fortunis Si uitacontemptores religionis, ueri À 1lt; gitimi cultus fabbatifp ƒ Certc ß cclfet corrupto hoc feculo de* mens Si ebrius magiftratus.cuiq; patrifamilias opera danda ne im/ pia fit familia. Puniat fuos fibi licitis puniendi modis. Poteft cnim quilibet paterfamilias fi habiter inter idololatras, qui nec ha/ bent nec habere cupiunt legitimos Si Chriftianos coctus, inxdi/ bus proprqs cœtum faniffum colligere: ficuti feciffe confiât Lo* thum in Sodomis, Abrahamum Ifaacum Si lacobum in terra Chanaan SfAegypti. Grande ueropeccatum fiCfchifma eft de/ teftandum ficelebrentur in ciuitatibus Si pagis legitimi ccctus,tu ue roquxrasdiuerticula Si fpernas ecclefiam Dei fiue cœtum fanâo/ rum.Id quod folent Anabaptifix.

Abufut * Veniunt ergo hic quo^paucisrecenfendiabufus fabbati fîuepeç ptkbati. cata contra hoc mandatum commi(fa.Pcccancqui non quiefeunt à malisopA-ibus.imôociofando abutunturad irritamenium carnis amp;uoluptatum.Nam hi fabbatum agunt Deo.operantur autem dia bolo,alealudendo,potando,chorosduccndoamp;aliismundi uani/ utibus iadulgendo,quibu$ non ta adducimurà cœtu fanâo.quam polluimnl

»ECAD. ir. SERMO 11T T. ' 7I polluimuscorporanolb'a.quæfandbfîcarc dcbueramus. Peccant quiuel operas manuarias exercent in fabbato.uel leiflis implicati dormiunt in multam lucem,négligentes cæcum Dei. Peccant qui urgent leruos amp;negotqs eisimpoficis abftrahunta culcudiuino, qui alias res putidas prartcrunc culcui Dei. Peccant prz alqs quû cunc^ fabbatum non modo non fandifîcant fed etiam alqs facra concemncdi fuis impuris didcrqs SC malo exemplo authorcs fiint: qui ritus facros, minifterium, miniftros.fcholas facras,ôlt; ftudia pia amp;faftidiuntdf fuggillant. Peccant hic maxime panes £lt;matres fa milias ft negligant famffificaiionem fabbati in domibus fuis urge*« , reSiobiinere. Quicuncp fpernunt rcligioncm fabbati,apertum de fe przbent teflimonium impietatis uel concemptus numinis.

Proinde magnas habet promifsionesamp; minas obferuatio amp;nbsp;con« Promifsioi^ temptus uel neglcifius fabbati. Ad quam rcmdcmonftrandam reci neto- mi« labo charitati ueflrz leremiz ucrba ex cap. 17. Sic dixit dominus ad mt «/dint nte, inquit, Vadc SC fla in porta filiorum populi perquam ingre.. diuntur amp;nbsp;egrediuntur reges luda, att^ in omnibus portis lerufa* dices ad eos, Cauctequam charz funt uobis animz ueOrx ne tollatis onus die fabbati utinferatis per portas lerufalem, neqt elftraiis onus e' domibus ueftris in die fabbati, imo nihil operis fa* Claris, fedfan^ificatediem fabbati, quemadmodum przeepi patri« bus ueftris. At lili non audicrunt nelt;]^ inclinarunt aurem fuam, fed indurarunt ceruicem ne reciperentdilciplinam: uos auiem fi media hgenter audieritis,ait dominus,nulla inferetis onera die fabbati,fed fanâificabitis fabbatum neep quicquam operis in co facietis.Tunc «tim tranfibunt per portas huiusurbis reges Ä principes fedentes in folio Dauidts uedi curribus SC cquis, fedebitrp ciuitas ifta in per petttum : alt; ferentdc ciuitatibus luda SC Beniamin facriheia thus ' amp;laudemin domumdomini. Si ueromenonaudieritisfandi* ficandodiem fabbati, fed tuleritis onus ientisep per portas in die fab baii,incendamignemin portis eius quideuorabitmagnificas çdeS tiiis.netp extinguetur.Hzc leremias.

Proinde iiiftis decaufis religiofi principes Leo SC Anthemius. A, iexim^* A.Armafio P.P. fcribentes mandant in hzc ucrba. Dies feftos ma* ratoriadt ieftatialtifsimz dedicates nullis uoluptaiibus occupari neep ullis of’/rrudm exadionum uexatioiiibus prophanari. Domiiiicum mtp ditm do fabbati femperltonorabilcm dcccrnimusuencrandum ut à cundis cxeqiiu tionibus excufetur, n»lla quenquä tirgeatadmonitio, nulla fîdeitif fionis flagiteturexadio.taceatapparitio.aduocatio delitefcat.f’iiUc dies à cogniiionibus altenus amp;.c.£t mox,Nec huius umeu rt ligiofi

, DB PRABCBPTO DBCALOGI IlII. diei otia relaxantes obfcccnis quibuslibet patimur uoluptatibus de^f Ün«ri. Nihil eodem die uinduet fibi fcena theairalis,autCircenfe ce( tainen,aucfera(ülachryinofafpei.Qacula.'etiam(ïinncflro ortu au( natali celcbraiida folcnniias incident,differatur.AmifÏiotiem milk tixprQfcriptionemt^ patrimonijfuftinebit.fi quis unquam hoe die fefto fpeólaculis interefTe.uel cuiufeunq; iiidieis apparitor prxtextu negotijpublici feu priuatihxc.qux lege hacftatuu funt crediderii temeranda.

Sabtatum Interea uero non obliuifcuntur Chriftiani horum in euangelio propttr ho uerborutn Chrifti.Sabbatuin propter hominem conditumeft. non tninc.nófio homo propter iabbatü ; proinde fïlius hominis eft dominus etiam mo propter fabbatijhtelligunt pt) fabbatum inftitutum eiîe diuinitusad con/ fiibbatum. feruandum non perdendum hominem,ideo^ fabbatum admitterc difpenfationem quoties uel neceiTitas ineuitabilis aut falushomi/ nisrequirit.Dequaredifputatumeftabipfo faluatore noftroChri ftoapudManbxü in iz,äfapud Lucamin nbsp;nbsp;nbsp;ij.cap. Gerte in his

uerfatur libertas Chriftiana.Cumt^ excufanturfacerdotes amp;nbsp;Leui/ txin templo propalàm mariantes, excoriantes, incendentes SC co/ quentes, hoc eft facriftcia perftcientes, ita ut minime teneantur rei fabbati uiolaci,licetuti(^(abbatis ea parare citra peccatum quxex/ terno cultui deferuiunt.Pari ratione licebit prxparare cibum pro neceftttate curare corpus.Licebit fif medicari xgrotis,inuirere decn/ bentes.iuuare inopes,utcreaturam Dei conferuemus. Inftruit noS in his exemplum (aluatoris noftri fabbatooperantis opera charita* tis humanitatis.ExempIum non upum extat in hiftoriaeuangc/ lica,prxfertim Luex lt;s.i}.Ioan.f .cap. Quod ft licet demerfum pecus autiumentumfabbacocxtrahereexfouea,curnon liccatdomuruh nofam SC iamiam in lapfum propendentem fabbato fulcris fuften/ tarc^ Cur non liceat fabbatofeenum aut frumentü iniuria cœlix/ quodiutiusperagrosdifperfum SC imbribus expofttum, recolligt* re SC ab interim nein uniuerfum computrefcat, uindicare^ Diuut ^rlt;trtm Conftantinus Imperator in legibus fuis Elpidio fcriben$,Omne* fibbato, iudices,inquit,urbanxfß plebes SC cuniffarum artium officia uene/ rabili die Solis quiefcant.Ruri tarnen poftti agrorum culturx libe/ re licenterfp inferuiant. Quoniam frequenter uenitut non alio die aptius frumenta fulcis SC uinex fcrobibus commendentur:amp; ne oc caftone momenti perrat commoditas cœlefti prouiftone conceffa* Hxc Imp. A.Non concedit rufticis omnimodam SC perennem fab/ bati prophanationem.Requiritur enim àrufticis quotp perinde ui ab oppidanis cultus Dei SC quarti prxeepti cultus, fed libertas per* mittittx^

Riiniiur in nccefsitate.Cæierû pietas amp;nbsp;chantas in bis erft optima di fpctifatrix amp;nbsp;tnagiflra.ne uidclicet tub praricxtu libertatis aut neceP fitatisexerceamus impictatem amp;nbsp;agamusauaiorum non religiofo ' rum opera Hare haétenusdealiero tabbati ulu.

Tertiolabbatumfignificaiionchabet auguflifsimam» Signum SanflificM enim perpetuum eft quod Deus lólus is eftqui fanóiihcatfuos cul' do/niruMgt; tores.Sic enim loquiturdominus Aioli, Obleruabitis fabbara mea: quoniam (ignumeii interme amp;nbsp;interuos inpoUeritates ueflrasul fciaiis quia egodominusqui fandlihco uos.Et rehquaquar haben* tur Exodi }i.cap.amp;rept'iuntur Ezfch.io cap.Adhüc autrm uftiin mutuam opcram confertquod modo prxcefsit in dedaratione l'e« cüdiufus.Deus enim lanótihcat hommes fuos fidèles perfpirituni fandum : id quod annunciat ecdefiar per uerbum euangeltj, tefta* tur autem amp;' oblignat facramentis, fed Sf lugibus precibus ab ipfo fandiHcationem nospoüulareiubet.Qtipquidem omnia maxime in fabbatis exercentur, in hoe ut fandiificacioncm à Deo utiice fan* âoeonfequamur.

Hadenusenarrauicharitati ueftrxbreuicompcndioprtmS piw ceptorum Dei tabulam, que nobis cultum diuini nominis defcri» pfit diIigentiGime. QuoniS uero fili] Dei funt non illi quidem qui Hohintatem Dei inielligunt, fed faciuntetiam,oremuspatrem no« ftrum quiincoclis eft animos noifros illumtnet ut opere fideli ac Deo grato eolamus benedidum in fecula.

Dr primo feeunJa priictpto, i^uod ordint in decatoga ijuintitm tfl,de honorandii paremitiu. SER MO V.

He Qjzi T VR tabula legis diuine feeunda.quam Deo infpirante 8C iuuanteea exponam breuitate.qua enar* ram primam.Et ut prima docuit diledllonem Dei, ita fecunda tradit dileéïionem proximi, erudiens omnes hommes que nam (int officia proximo débita, quomodo uiiia* musinhocfeculohonefte humaniteramp; tranquille. Bonus enim dominus uult nos uiuere commode amp;nbsp;fuauiter, Nos quoniam id nolumus agnofcere neep mandatis eius bonis obtemperare, noftris uitqs 8( mahs aceruamus in capita notira cumulum malorum. Continettabulaliecfexprxcepta,quorumprimumefttale, HO Pr^rrptS NORA PATREM TVVM ET MATREM TVAM,Deif. ' VT SIS LONGAEVVS SVPER TERRAM,QyAM DOMlNVS DEV 5 T VVS DABIT TIBI. Reftcorditur

fecundam tabulam ab honorandis parentibus. Nam poft pietatem in Deum.proxima eft pietas in parentes,à qiiibus poft Deum habe mus uitam, amp;nbsp;qui in^imandis uigilijs 8i laborious immenfis nos cducaruntabinfantia.Ac naturalis quidem ordo rcquirit ut fempet procédant præftantiora.

Diftinguemus hoc mandatum perfpicuitatis gratia in tres par,* tes.Primo explicabimus quigradusS£qux genera hominum com prehendantur fub uocabuloparentum. Secundo inueftigabimuS quis nam Ht ille honor amp;nbsp;quam latepateat, quem iubet dominas I impendereparentibus.Poftremoattingcmus ô( promifsionem pijs faólam liberis,amp;f inde colligemus pœnam impijs dcftinatam.

rmtwn no nofter ut ab ipfis acciperemus initium uicx,qui nutrirent amp;; cduca«: tnineinteUi rent nos,qui deniqt ex barbaris amp;nbsp;femibrutis uere homines facerct. gtnJum, MaiuseftbeneHciumquodliberisconferuntparentes,maiorlabpr 6i fumptus quem faciunt,maior cura dolor amp;nbsp;xrumn3,quàm quif quamueleloquentifsimusenumeràuerit.Signifîcanter autem nop patris tantum, fed amp;nbsp;matris nomen exprimitur in lege, ne propter fexusimbecillitatem uideretur citra grauem noxam con tern ni.PluS laboris dolor is qj fuftinent 8i fentiunt pix matres in partu educatio neetnutricioneliberoru qudm paires.Magnaergodecaiifa amp;nbsp;ma/ tris nomen in prxcepto diferte eft expreffum.Comprthendimus ap tern hie quoq; auum 8^ auiam abauum amp;nbsp;abauiam, omniaép hit/ Pdtrid. ius generis alia. Comprehendimus («undoloco patriam cuiufiÿ in qu^ natos eft quifqt,qux aluit,fouir,ornault atq; défendit, Com/ Magißra^ prehendnnus tertio loco principes feu magiftratus.Senptores enini feu principes 8{puttts 8Cpaftores populi in facris nuncupantur.Xe nophon putauitbonum principem nihil diftare à bonopatre. Quit Tutortt fir to loco recenfeantur parentum nomine Tutores.quos appellant ad uocatos pupillorum autorphanorum Succedunt entm in locum demortuorum parentum,fumpta cura tutela liberorum, quos nc lutipropriosamp;exfe genitos O'icenimaffefius ineis fit oportet) educanttuenturéCprouehunt. Quibus accenfendi funt magiflri artium,opifices.Hi enim docent iuuenes feu adolefcctes honeilum aliquod artificium, quo quifi^ fibi honefte uifium paret, erudiutit in bonis moribus,8óquodammodo hominem adhuc rudern expo poflorts liuntperficiunt^. Quinto reputantur pro parentibus miniftri do tcdefiK, dores nbsp;nbsp;paftores ecclefiarum,quos ipfe Paulus panes uocauit,non

tarn propter curam amp;nbsp;amorem quibus affedifunt erga difeipu/ los acoutculas, quant quod per euangelium generamur Chn'ftp» ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* SextiJ

Sextoloco ueniunt numerandi confanguinci Si affines,frater Si (o Confatiffi ror, nepotes Si nepteS, focrus Si nurus, focer Si gener: qui interfc ntia-affi» neceltimdine ceuneruis membraconneäuntur Si conleruantur. n«, Vltimouerolocofenesuidu* pupilli imbenlles Sf infrrmi paren» 4fener. tibus noftris eoniunguutur;quorum caufam non uno loco com» mendauit nobis fcriptura diuina.Habens Eatres quos intelligamus in hoe primo mandatofecundxtabulzelTc parentes df parentum nomine cöprehenfos Si cömendatos:iam auditequé his debeamus honorem, Kquisuel quid fit honor illequem debemus parentib.

Honorare fignificat in fcripturisuaria.ôC in prçfentiquidem ma Hmoritre gnificare,reuereri,plurimifacere,ceuremâ Deoinfiitutam uenerari ^uidi Si pro diuino benefieio.pro rediuina, fan Jia, utili Sf neceifai ia a» gnofcere.amare Si laudare.Honorare cft morem gercre aut obedire 'Si obedire quidem, tanquam ipfi Deo,^ quo prxceptam ac cui acce ptamefienouimus nofiram obedientiam. Alioqui parentibus Si PræerJit maioribusiniqua uel facientibus uel praecipientibus nöeftautimi' ftmptrho^ tationeautobedientiaobtemperandum.Nam pofieriora prxcepia nor Dei, refcrunturadpriora.Atinfceundodidicimus Dcüiniquitatc patrü fequirere in fiiiis.iccirco minime parendü parentibus præcipienti» bus contra Deü Si contra Irgem Dei.Non obediebat lonathan pa» trifuo Sauto perfecutioncmandant! contra Dauidem : ac laudé in» deadeptus efi in facris titeris maximâ.TresDanieiis fotq Nabutho donofori obteperabant per omnia, Si amabant ipfum acobferua» bantceumaximü Sipotentin'.imóSi munificenii(f.regem,cxtcr3 prxcipientc idololatriam tantum non contempferüt. EtS.Petr.qui docuitobedicntiSâf honorequédebemus parentib.fi^ magiflratui cxhibere.prxcipientibus principib.Sf patnbus populi ne porróan« Runciaret populo Chrifiü erucifixü, refpondit, Oportere Deo plus obedire qhominib.Sed quid muitis hxc enumero,curo dns hxc Si aliafimihainhanebreuem cöcluferitfententiS'fSiquis uenitad me, Recoditpatré fuü.autmatréfuam.Sf uxoré.Sf filios,amp; fratres,amp; fo rores.prxterea aut amp;nbsp;anima fuam.non potefi meus efic difcipulus.

Prçterea honoras parentes cü nö contcnis.non negligis,cü te ipforu neepiget nee pudet propter afrtiélâ fortunâ.Honoras parentes cum iuuas confilio Si auxilio.côfeétos uidelicetdiutuma xtate, uel Tub» leuasinopia opprefibs.uci luuasalioqui laborantes. Hocemuere Si proprieeft parctes honoraretefteSf interprète ipfo domino apud Matt in cap.ir confulereinquam parentibus Si opitulari,eos tueri ueldefendere.imrf tetotumadeoc^ ipfam nitam eis impendere.

autapplicabimus hune honorem feptem illis gradibus ucl metU'quot; j bris.exquibusintelligatquifcpquomododebitum honoré paren/ । De honore tibusparrixmagiftratui ^alqs lupràmemoratis impendat.Parent partntum, tibus quia honorem debemus,certemagnihce de eis eftfentiendu, quodàDeonobisdatifunt,uteos reuereamuramemus âémodis omnibus rufpiciamus.id^ propter dominumrqui certo contemn» tur fi pergamus parentes afpernari.amp;de ipfis fentire uulgariter.Nec intereft digni ne an indigni fint,quibu$ honorem deferre iubet do/ minus.Nam qualefcuncp tandem fint, non tarnen fine Dei proui'' dentia hune locum afiiecutt funt.cuius rationeipfe legislator eos ho norari uoluit. Reuerentiam itatp SC affedum filialem fonet quic' quid lingua liberorum dixerit. Exaffedu 8^ reuerétia tali obediani parentibuslibcri.Simorofiores autiniquiores uideantur, diifimulc mus prudenter,8ó declinemus interim à malo in quod nos uidebaK' tur impulfuri, SC ita rem temperemus, utquam minimü fieri potefi offendamus parentes. lonathas filius Saulis religiofifiimus SCpijl^* mus fit nobis exemplum. Viditis magno cum dolore Sémoleftil furores contra Dauidem SC iniuriam patris contra feipfum, toléra/ uit tarnen diifimulauit^ prudenter, alicubi etiam SC in loco repre/ hendit.nullibi iniquitatem patris adiuuit,fempcr iufio SC bonis ad/ hxfit,pertinaciam patris deplorauit,uim uero inferrcparanti patri, audatius non reftitir,red fuga fibi confuluit,interea nihilo minus dh Iexitpatrem,orauitpro eius falute.ac in reliquis fi'lium prxftititob* fequentiifimum.Hocfcilicet officium eftpfifilij. Hocexemplüqui/ libet nofirum in obferuandis parentibus etiam duris SC iniquis diofe imitari conabitur.Nemo afperius refponfet, imd prorfus nul to modo refponfet parentibus.'nemo maledicatpatriautmatri : nifi fupremi SC iuftifTimi Dei maledidionem certó reportare cupiat. Si pauperes funt parentes,!! deformes,fi laborent uitijs, ne illuferit hiS quifquam,ncmonoifrumcontemnat. Nefimusingrati crgaopd^ memeritos.Nutriamus,foueamus, iuuemuseosin omnibus,im® impendamusillisöó nos ipfosamp;noftra omnia. Omniaenim no* ftra illorum funt;omnia noftra ab illis habemus.fine quibus nó uP ueremus.Memincrimus quantoperehancicgem commendarit no bisapud Matth.dominus. Infpiciaturcap.iy.Memincrimusqu*'^ Gentibus fuerit èimjn-MtfyHiif, nimirum mutuam officij uicem repen* dere, maxime nutricandifouendiljj eosàquibusaliquandofueriJ enutritus : ut cum liberi parentes ®täte felTos uicilfim alunt foiici^’ Et extatlexapud Gentes pietatis magiftra qux edicit ut liberi pa* tantes alant,aut uinciantur. Hanc kgem quam multi mortales n«/ gligunt.

gligunt.fola Ciconia inter omnia animantium genera exprimit. Siquidemreliqua tantifperamant agnofcüt^ parentes, dum egent Ciconupît illorum ad nutricationem opera:una ciconiaparentes fenediadefe* ttatisfym^ âos,uici(fîm alit,â£ uolandi impotentes,humerisgeftat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bolum.

Extant apud Gentiles piæamp; elegantes fententix de honorandis Centiüum parentibus.lfocrates,Talem erga parentes te prxfta.ait, qualcs fe tiz fentétia de bi tuos liberos exliibereoptares.Anaximenes dixir, 111e fui genito^ hemorandit ris apprimcamatoreft,quioperamdat ut patrem fine alla molefiia partniibut plurimum exhileret, Plato quo^ in Legibus putateum ingentem domi teuere thefaurum.quicunqj patrem uel matrem authorum pa rentes renioconfedosdomialit,necalio fimulachroin xdibus ob pusefieexifiimat,cumomnefiudiumconuertere iubeatadrite coz lendos parentes. Idem, Parentibus,inquit,uiuentibus débita omni um antiquifiima prima SC maxima perfoluamus.Putare enim quif« que debet omnia qux pofTidet eorum efie, qui genuerunt SC educa runt,ita ut hxc illis omnia pro uiribus miniftrare debeatzprimum quidem externa bonazdcinde corporis: poftremo qux ad animum pertinent,hxc omnia uidelicet mutuo data perfoluens, SC pro curis doloribus^ prifcis parentum in feneda recentes reddens, quando maxime indigent. In uerbis quin ctiam per totam uitam parentes uenerari maxime decet.Leuium enim uolatilium^ uerborum gra« uilfima imminet pœna.Nam omnibus propofita eft Nemefis iudiz (ij angelus horum omnium confideratrix.Oportetergo iratis ani« mumlp explentibus cedere,feu uerbis fiue rebus id faciant,nö igno rantes patrem iure admodum filio fuccenfere, fi quando iniuriam ' fibi ab eofieri arbitreturzMortuis uero parentibus monumenta dez centifiima, fed temperanter tarne conftruamus. Hxc fi feruabimus, prxmia à dqs reportabimus maxima.HxcPlato. Sanflus Hierony mus dicit,Matribus debitam impendite reuerentiam.qux uobis ute MatrixU* ri labore feruientes,pondus ueftri corporis tolerant, att^ ignotä por bortf, tantes infantiam,famulatum quendam exhibentnafcituris.lllotem pore non fibi tantum mater efurit, nee acceptosfola digerit cibos. Materno uiflu alitur SC ille qui latet, eiusl^ membra alterius cornez ftione pafeuntur ut homo futurus alienis morfibus faturetur. Quid ipfa memorem nutrimenta.Si tenerx infantix dulces iniurias,quas nutritoris affedus de fuis paruulis fumirïQuid cibos in matre conlt; feiflos,quifcemineismanantcsexmembris laófeum foluuntur in fuccum, SC fauces inualidas liquidofaporeperfundunrfCogente natura fumunt infames de matre quodbibant, SC dente non nato hoc fibi currentibus labris eliciunt quodnon fitneceffe mordere,

Seniiunt materna pofteris pe(flora,fertiirit ipfîs incunabilis, manuf' amp;nbsp;terga membtis dcuota ladcniiü gratos artus accipiüt.Optai ma« terparuulum crefccre,optatcitouideremaiorc, His tot tantisi^pr« cedeniibus fa(flis,matri debet cota alacritate feruiri Reddatur natu^' rxdebitumjeddatur 8C poftertsquoddebetur. Exclue fill quod de/ bes.ôi olTicta débita qualîcuncp exhibefamulatu. Quia parencibuS nemo poteftredderequoddebetur. Hxcilie»

Dt- hmori Porro patriam quifqj fuam meritd magnifacit. amat, prouehere da patria, Cupit.ornattp fuis uirtutibus.iuuacomtiigenis beiieficqs, défendit ipfamfircnueâfpugnat pro eafortifiime, liquidem necelfefitipfam alferere à latronibus. Quid efiobfecrociuitatisforma.utille dicebat, ■ iucuiidius.in qua retfie conftituta elf ecckfîa,in qua legitime colituf Deus amp;nbsp;obcditur(fide amp;nbsp;dileélione,quantum fcilicetgratix cöcef/ fcritDeus)uerboDeiùnquamagifiraiustueturdifciplinam amp;nbsp;bolt; nas amp;nbsp;xquas leges.ciues obtempérant,funt concordes,liabent fuos cœtus ueræ religionis amp;nbsp;iudióorum caufa,habeni congrefius hone ftifsimos,intemplis,in curia,infcholis,coluncuirtutem amp;literarum fiudia, quxrunt uitflum honeftis ariibus, quibus uiia opus habet, cultura agrorû,mercatura,opifîciis, educani liberos, beneficqs pro/ fequuntur parentes,pauperes.peregrinos. Sunt ergo in hac repub. uirgines,nuptx,pueri,renes,matronx,uiduæ,pupilli.Si qui pro in* geniohumano peccant contra leges,puniuntur,defendunturinno* Pu^tunJil xq, flor et pax tufiiiia 8i hurnanitas.Qmis aüt vquis S( paiientib.ocu propatria, h$ uideat talem répub. patriâ fcilicetfui.uel à feditiofis ciuibus, uel ab externa milite turbari,uexari.fubuerti atqjdifcerpi^SeditionibuS uel bellis fubuertuntur cum ftudqs omnes uinutes, conftuprantur uirginesdématronx, afficiunturcontumelia fenes.peritreligio omnis piecas.Ergo fortifiimus militix impera'.or loabcontra Syrof pugnaturus pro patria,ad Abyfai fratrem fuum dixit. Si fuerintSy* rimcualidiores, opemmihi feres; fin fill) Ammon tibi prxualuO rint,adero tibi auxilium laturus. Sis ergo fortis amp;nbsp;pugnemus forti/ ter pro populo noftro 5^ pro ciuitatibus Dei noftri. Dominus auK facial quod bonü eft in oculis fuis. ludas quot^ Machabxusuir in Ifraelitica genteclariffbellatord^ in patriâ fuam pqfiimus, miliief feu ciues fuos ad pugnâ contra holies animans.Illi nos aggrediun« tur,air,copia,periniuriâ,utnos cum uxoribus amp;nbsp;liberis noftris delt; leant Si deprçdentur.nos aüt pugnamus pro uita legibus'q; noftris: ac Deus illos in confpeólu noftro conficiet Sed 8l ipfi ciues fe mu/ tuoadhortäce$,clamäc,Submoueamus à populo noftro aftliólion^ banc,Sfpro genre facris'9 noftris ditniccmus.Ncc eft quod quifqui

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftrunt

nofhûdicatbxcefreoperalegalia.quænihilad nos qui inecclefia Chrifti fumus.penineant.Nam apoft.Paulus de fîde Chriftiana lo quensadHebr.Iftiper fidem,inquit,expugnaueruntregna,operati UtÏT.xU funt iuftinam.elTedli funt robußi in bello,incur(îones auerterût exte rorü.Proinde cum eadem utrifrp fît fîdes, licet nobis quoq; iufto bel a. Cer, 4» lo tutti patriain,religioné,uirgines,fenesgt;uxores,liberos.libertatcm , SC facultates.Imptj funt in patriâ 8i peccant contra hoc prxceptum qui prxtextu fîdei deferunt bello afflidâ patriâ,nec afîerunt à barba ris exteris^ nationibus aut militibus, uita in ipfum mortis prxfen«’ lifîimü periculum profafa.Beatus loanes. Per hoc cognouimus cha i. loM, ritatem,ait, quoniâ illeanimam fuS pro nobis pofuit, nos debc*' mus pro hatribus animas ponere. Milites mercenary qui iniquam , pro dipendio militiam feqauntur.ucnalia habences corporafua, iudicabunt dues defertores patriz.Nam animas fuas deponüt pro' pter pauculos aliquot coro natos: quas dues molliculi amp;nbsp;efTccmina« ti uel periclitari noluntproreligionemagiftratu uxoribusliberis uniuerfafacultatefua.Quidorodicentpatrixdefenoresindie ilia, qua rependet dominus pqs 8i impqs in patriam,cum uiderint fe longe uincià Gentilibus uirtute.’’Curtius Romanus adolcfcens no P9 in p4* bilinimus.in hiatumforiingentem fefeprxdpitcdédit,utfua mor tri«n» te fpontanea feruaret patriam. P.Decius pater amp;nbsp;P.Dedus filius deuouerunt capiu fua profalute reipubl. ac foniter occubuerunt amore patrix. Codrus rex Athenienfîum pqfîimus, cü ex oraculo Apoliinisintellcxiifet Athenas nonpofîeferuari.nifî morte regis, ac hofîes ea de caufîa prxcepifîcnt, ne quis corpus regis uulncrarec, depofuit Codrus cultum regium amp;nbsp;uulgariter uefîitus irruitin hoz lies, atquequendam ex qs in ex dem fuam compulit. Phileni fta« ires pauix quam uitx fux longiores terminos efîe maluerût,ideoc9 niuosfc terra obrui paififunt. Quid nero nos pro falute amp;nbsp;incoiu« mitate patrix fuftincmuslt; Hierocies, Eft patria, ait, uelut alterqub dam Deus amp;nbsp;primus maximus^ parens. Quare qui nomen ei inipofuit,à reipfa nontemerepatriamappellauit, uocabuloquv dem à pâtrededufto, pronundato tarnen fœminina termination ne, ut exutroque parentemixtum effet. Atoue hxc ratio itv* fînuat patriam unam ex xquo duobus parentibus coicndam eflt;» fe : fi^cum prxferat honorem patrix ne fimulquidem parentes ambos maioris fieri concedit, fed xquali honore dignatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Orandum eft prxtereafedulo proincolumitate patrix. Babylon prrftid»« non erailudxorum patria^ fed quia ad fpadum feptuaginta anno« pro

rum,propter peccata.a Deo.in Babylonem rclegatierantIud»i,Bs bylon repurabatur iam pro patria. Ideocp Icremias, Aedifïcate do^ nios,att,8^inhabitate, plantate hortos amp;eomcdite frudtus eorum* Ducite uxores generate hlios amp;nbsp;hhas.ac iplis fïlii$ fïiiabus dalt; bitis coniuges,ut generent liberos, Qurritrpacem eiusciuitatis.ad * quam ego uos tranlluli, ói orate dominugt;n pro ea, quomam ueftrs pax incolumiias coniundla eft cuin illius pace.Cap.ig.GrauilTi^' me ergo peccant patrirprodiiores.quos leges propter fceleris atrolt; cem enormitatem in partes diiTecant.

De bonord De Magißratu dicemus alias : quantum uero præfenti loco fatis do ffMgia fuerit, dicit fandlus Petrus,Deum timete,regem honorate.AgnofO ftratu. muscrgomagiftratumaOeoadutilitatemhominumeiTe ordina/ tum.acOeum per magißratum nobis conferre maxima beneficia* Vigilantprorepub.priiicipes,ßfuniflioni fuæuerèrefpondent ac non fint tyranni.iudicant populum, dirimunt lites, iußitiam con^ feruant.pledlunt noxios.tuenturinnocentes.pugnantpro populo-Et propter excellentiam fui muneris fiC fummi maxime neceffa'^ rn,Deus ipfe fuum nomen magißratui cômunicat. appellans prin^ cipes autfenatoresdeoSiUtuelipfa appeirationcipfïadmoneantut fui officii, amp;nbsp;fubditi difcantipfosreuereri.Deus bonus eß.iußus, quus.perfonam non accipit nee munera, Talis fît oportet bonus iudex aut magißratus Anachorctr amp;nbsp;Monachi laudarunt inßitu* mm fuum.ac tantum non fupraaßraltocextuleruntiego uero iudilt; co plus effe uerarum uirtutum in nno uiro politico magißratuiu gerente ac rite fuo defungente officio, quam in multis chiliadibuf m optimorfianachoretarum.qui prarterea fuar uocationis amp;inßitu ti nullum habent expreffum Dei uerbumiut pigeat me fandfiffimü magißratum contuliffecum his qui nihil habent cum illis confereit dum ; imd labores df ordinadonem Dei utflem fugiunt. Gerte princeps tx fide fuum facial officium in repub.ingentem fibi coa^ ceruat uere bonorum operum cumulum, 8( laudem fempiternaiu-Ergo obediendumeß magißratui amp;nbsp;legibus eius xquis amp;nbsp;bonis-Nulla eß commonenda contra ipfum feditio.Magißratui non ma* ledicendumiuel ipfo Deo in lege fua mandante SC diccnte.Dqs no maledices,amp; principem populi tui non execraberis.Sicubi peccau« rit.geramus nos erga ipfum tanquam erga patrem. De quo fuf«' rius dixi.

Cmtrttfiy Fit perfrequenter ut Senatores bene uelintreligioni.iußitiS pro' Atiofot, moueant pubiicam, leges defendanr.honefiatifaueant, interim la^ Lorent fuis uitqs üno fcelcribus.Propter hxc autcm non erunt à po

P ulo (ontcninendiautcgradudetjdendi.HabuitDauidfuauina, alioqui optimus pitnceps, Suoadultcrio plurimum incommoda^ iiitrfgno.PcccauittatnëgrauiurAbfolon quiipfum foliodeturba reuoluit Itafunrin altjs principibus non paucafcelera.quæ tarnen adfeditionemnôcomniouentncqjcommouere dcbent populutn religiofum.modo ualcat nilillominus iuflitia, bonælp leges 8C pax publica dcfcndantur. Orandumeftfedulo amp;ardenterpro magiz ftratu.Iuuaiidus cftà nobis confilio amp;auxilio, quoties ipfa popoz rccritres.Nonparcendum uelfaculcatibus uel noftrorumipforutn corporibas.Contuleruntin commune fandii opes fuas.magiftia* tum iuuantcs.quotiesincolomitaspublicapopofcit.Pugnarunto* mnibus fxculis pro iudicibus regibus atcp magiftiatibus fuis IP raelitæ omnes populifanoutcnces fenfu aciudicio. Pugnarunt amp;nbsp;principes pro populo uicifsim.llla itaq; pietatis officia ualeantet uigeancexiam bodie in omnibus regnis ciuitacibus âf rebuspubli« tis.Tribuarquacqjgcnsfuomagiftratui quod uel lege uel ex conz fuetudineaut propter necefsitatemdebet. Paulusenim apoAolus, Reddite.inquit,omnibus quoddebetis, cui tributumtributum, cui ueâigalueAigal , cui timorem timorem, cui honorem honorem, Roma.IJ.

Tutores quoniam fuccefferunt in locum parcntum,5f officia pa De honora rentumdefunólorumpracftantliberis, merenturcerte debitampa.' disTutori» rentibus gratiam, uidelicet amorem, reuerentiam , gratitudinem butacma^ amp;obedientiam.Ita fere iudico de opifi'cibus amp;nbsp;artifïciorum magi’ gißrisara ftris, qui ut patris animum,amorem,ftudium, fidem amp;nbsp;diligentiam titwn, ergadifcipulumfufcipercdebent,itahicmeritomagiftrum fufpicit ' ueneratur metuit SC audit ut pattern. Cæterum cft hicdetelfanda in Officium Wagiftrisnegligentia.fed Sinon ferenda in difcipulis proteruia 8i magißroru barbaries.Difcant ergo in pracfentiarum magiftri patres effe, nec ali O- difeipu^ ttr erga difcipulos affeëfi.quàm erga fuos ipforum filios. Doceant lorwffl, artificium.inftruant in moribus Si omnibus iiitse pattibus.difcipuz los,eadiligentia Si fide.quauterenturerga filios proprios, R,ur* fus difcant luuenes înfringere ingenitam barbariem.ac frenum inq cereiuuenilibus cupiditatibus; difcant humiliari.fubefie.filere,reue reri,timere,amare Siobedirc. Agnofeantfibi magiftros à Deo eife datos.ideo'cp Deum contemniinmagiftris.Sintcrgodiligentes fe« duli Si fideles in opere.Experiatur magifter ftudium Sipropenfam noluntatem erga ipfum.erga artificium Si erga przeepta artis. Me* ditetur quifep 8lt; exerceat opéré diligenter, quod ore traditum eft â magiftro.Nonparcaturuigilqs Silaboribus.Sitgratusfidelitet do

Dn PRABCEPTO DECALOOI V, «cnti magiftro, utfxpius toganti demodo agendi,digneturfîdelî‘ ter indicare omnia.Ingratitudo Si indiligétia difcipuli, reddir non^ nunquam fegnem magiftrum. Per cxtera time Deum, amp;fisreli* giofus.Foris ne mifceare blafphemorum Si luxurioforum conform tio,honeftete gcrito,neminem lacefsito,neminem eontemniro, nul li maledicito,paci ftudeco.omnes iionorato.omnibusprodeiÏe con tendito. Oomi promoueto domini tui utiiitatcm, nihil damni uel ipfi uel rebus ipfîus in fer to, fi quis uel intulit uel in ferre uoluerit,ma lureadmoneto ; occalïonesrixarum autmalorum pro tua facukate fopito:quod domi audieris ne etferto.rurfus quod foris audieris nt indomumimportaco. Sis ta(iturnus,pacili'(us,iuflus,caftus,abftP tiens,tempcrans, uerax. Si facilis ad quxlibethoneifa Si domcftiea feruitia.Cauetibiabrjsexquibusexoriuntur fufpiciones malacSi noxiae. Neaudacius eontrciflaueris magiftri uel uxorem uel filiaS» autetiam aneillas,ne colloquaris uel liberitis uel fecretó. Arbiträre» uti reuera res eft,uxorem magiftri tui matrem elfe tuam, filias foro^ res. Has polluereeftfcelus grande 81 enorme. Sitiuuenum quiftj mundusnon fordidus,faeilis,iuftHsaceibi iiulgaris.non palato det licatoSl morofo.Sedquid multisflinopeftorequiftp adolefcëtunt recondat retineatfp iuuenum officium elfe.caftum fe feruareab 01« ni immundicia.fubelfe non dominari.feruire omnibus, femperdP fcere,paucaloqui.nunquam quicquaminfolentius laâare, nonrt fponiare,mul(3 ueropati Si difsimularc.

De lonora De honorandis «cclefiarum miniftris qui funt paftores dotfforet Si patres populi Chriftiani, multa folent ab illis adferri.quibus gtl flriseccle^ «US eft dominium quàm minifterium. Nosagnofceredebemus il* fiarim. nbsp;nbsp;los nobiscft'edatosàdomino,81 perillos nobis loqui dominum.

De ijs loqiior,quinon fua nobis adferuntfomnia,fed uerbum ueti tatis. De hisenim dixit in euangelio dominus, Qiii uamp;s audit, tiK auditequiiiosfpcriiir.mefpernit. Proindeminifteiiûquoqjipfuni eft à domino,per quod falutem noftram operatur dominus, tdeoÿ obediendum eft miniftris reôte fuo utétibus minifterio, bene de his t.Cor,^. fentiendiim,amandifunt,81 proeisafsidueorandiim eft. Etcumif fdatth.to, nobisfemiiientfpiritualia.ijfdemnon neganda eftmefsiscorpore» AÜo.it. actemporalis.Nam dignus eftoperarius mercedefua.Et fi Roma/ 34,norumpræfesapudludaeos.apoftoloPaulo non negauitauxiliuffl contra iudænriim lairociniumconceptum Si contra manifeftam uim.certèCliriftianus magiftratus ntinqiiam negabit pifs Chrifti Si ecclefiarum miniftris defenfianem, H uciam pertinents. Paulite Aimonia.ln i.ad Thefial.cap.ult.RogamuSjinquit, uos fratres, ut agnofcatis

Hgnofcatis cos qui laborant inter uos, SC qui prxfuntuobîs in doz Bino amp;admonent uos,ut habearis illos in fummo pretioper chaz ritaté,propter opus illorum, patent liabctc cum illis. Idem ad Heb» Parcteti$quiprzfuntuobis,air,âfconccditc:riquidemilli uigilanc proanimabus ueftris,tanqranoncrcddituri,utcum gaudiobocfaz étant,Sf non gcmentes.Nam id cil inutile uobis.Etenim quanta ta lamitas regnis Si populis cxoriaturexcôtemptu uerbi Dei acmi CStempiM niftrorum,tnulta nos docere poifunt exefflpla,illud in pritnis quod miniftrcni hifte uerbû defcribitur in ult.cap. t.lib.Paralip.Miiit dominus deus Kcrii. patrü eorü ad eos mane furgendo,amp; nuncios fuos mittendo, quoz niâ parccre cupiebat populo fuo atip liabitaculo fuo.At illi fubfans nabant nuncios Dei,Sf conténebant uerba eius,illudentcs propliez nseius,donecafcenderetfurordomini contra populü fuû. Si donee nullü'telIetremcdiü.His congruunt per omnia, uerba faluatoris noz ftri in euangelio dicentis,Mitto ad uos prophetas Si fapientes,quolt; rutn aliquot ilagellabitis occideti$,ut ueniat fuper uos omnis fa n guis iuftus qui eifufus eft fuper terram à fanguinc Abel iufti uftp ad languiné Zachariz filij Barachiz,quem occidiftis inter templum et altare. Etreliqua» Notus eft enim charitati ueftrz locus, qui extat Matth.2},Cauendü ergomodis omnibus necontemnamus Deum Ipquentem nobis in uerbo fuo per feruos fuos prophetas.

Confanguineis Si affinibus debemus iuxta hoc prxceptü amo/ De honorS retn,reuerentiam,auxilium,tonfolationem amp;omnemdeni^ hu^ dhconpn* manitatem. Damnanturhocprzceptofîcutamp;apoftolicis feriptis guintucs-qui uidelicet nullo ergafuos natural! affedu commouentur. ajfinibut» Eft naturalis quzdam aftedio,beneuolentia, amor Si commiCaU'' lio (qux feriptura uifeera uocat ) in pâtre Si matre erga liberos, in fratreerga fratrem, in confanguineoaut affine erga confanguincü ti affinem. Egregia funt nobis in feripturis exempla propofîta in Abrahamopaternisuifceribusamantefïliumlfaac,inlofephoitem . diligente pattern [acob, 8c fratres fuos, przfertim autem uterinum frattem Beniamin.Habent egregium ,quod focrus Si nurus imiten tur, exemplum in Noemi Si Ruth. Fere' odiunt fe mutuo focrus Sinurus, undemulta mala deriuanturin familias. Difcant ergo ex lepido illo exemplo, quomodo fe gerant utraçp ex parte.Repuz tet focrusnurum effe filiam.utireueraeft; nurus focrumcolat Si reuereatur ueluti matrem. Vtrinque permulta diftimulanda,mulz ta boni confulenda Si benigne perferenda. Condonanda multa, nec cedendus locus garrulis obtretflatoribus atque fufpicionibus prauis.Eximius thefaurus eft âmilix concordiaimalü inexplicabilc

fifperntciofifsimum difcordia domus. De benefïciis K honore eX hibendo nepotibus notus eft locus Pauli i. Timoch.5.

He honora Poflrema exeat eciam peculiaris lex in uerbo Dei de fenibus ho^ Jisfenibu!. norandis prxeipiens furgere coram cano capice. Honorandi ergo funcfenes.quosmeritömagnifacimus.agnofcentes iniplis Deibe neßeium non uulgare, longæuitatem, 8C quod diuturna omniuni rerum experientia multam fibi fapientiam 8i prudenciam compara gt;nbsp;runt,unde nos fuis polfunt iuuareconfilqs. Laudandi funtitatp, ut । ' omnesintelligant^prxdicentcanoseiTecoronamgloriae.Przte/ reaßdeßntfenioconfedlis facultates, noftra copia ipforum debet fubleuareinopiam Breuiternonnegabimus ullafenibusofficiahu manitatis. Simili ratione cômendantur hic nobis uiduæ,orpha/ Bonaeccle nt,pirpiili,pauperes, peregrini, zgrotantes amp;nbsp;calamitoß. Ideoau/ fiajlica. tein quondam contulere opes liberaliter homines ptj amp;nbsp;beneßä, ne quid rerum neceßariarumdeeßetfenibus.uiduis.pupillis 8i paupe ribus.AppelIantureabona hodie Facultates eccleßaßicz.quz baud dubiere0ledirpenfantur,ficeßerinthis,quibus donatz funt. In kgi busCzfarum uiderelicerquondampublicaszdes amp;^opes,ßnguliS hominum egentium generibus, fuiße extruiRas at^ deßinatas. Nam mentio ßt Orphanotrophiorum, Gerontocomiorum, Pto/ chotrophiorum.Nofocomiorum.amp;Brephotrophiorum.Hodiefu perfunt nobis Cccnobia Hofpitalia.quorum picraq; ßngulis ik lis,nempeorphanis,fenibus,pauperibus languentibus feu zgrotan tibus SC infantibus peculiaria habent deftinata loca,lncxpiabile pec catum committüt,quicun(^ opes Si loca fenibus SC pauperibus con ' fecrata,alqs ufibus dedicant,atq; algentibus efurientibusip fenibuS amp;nbsp;pauperibus,luxu opes pauperüprodigunt.Et badfenus quidem docuimus quomodo parentes,S^ illi qui fub parétum nomine com prehenduntur,honorandi fint.

Promifsio Reftattertium SC ultimum utinfpiciamus quid promittat domk faCld (lije nus cuknribus pqs parentum, unde mox colligamus quid mali im partntum mineatimpqs parentum contemptoribus. Oominus ergo in lege (ultoribur, dicit.Vt fis longzuus fuper terram, quam dominus Deus tuns da/^ (ytnina eó bittibi.Senfus eft,Honora pattern Si m3rrcm,quo pet longum uitac traimpios fpacium frui tibi diu liceatea terrzpoßefsione.quztibi futura eft in parentum gntix mezteftimonium. Hze proprie ad ludzos pertinent. Cxtes fontemptoi rum optime Si uerifsimefcribiturin hunclocumà pijfsirooquo/ res, dam Ghrifti feruo.f^uia tota terra ßdelibus benediófa eft, przfente j uira inter Dei benediófionesmeritoreponimus:quare ad nos fimilt ter fpeâat ifta promifsio,quatenus fcilicet diuin£ beneuolétiz docu mentum

mentû nobis eft præfentis uit« duratio.Certcpromittit pqs parentS cultoribus in quauis terra habitantibus omnimodam benedidionc amp;nbsp;felkitatcm copiami^ rerum temporalium,cum uitsciucunda dia lurnitate. Apoftolus enim Paulus hxeinterpretans Ephef.f.cap, Vt bene tibi fit,inquit,fis longxuus in terra:quamlibet utiqj fignifi-’ cans,5Cbenediélionem domini temporalem promittens. Colligit’ mus ergodiuerfaminari Sfirrogari impijs parentum contemptoz ribus. Exemplis ö^alqs feripturae iocis hxc reddenturilluftriora. Cham maledidionem accepit à patre Noe quod parum reuerenter fefegefTiiretergapatremebriumlicet. lofeph fitprinceps Aegypti, quodapueroinDeumpius, magnificaret âC magno honore pro^ fcqueretur pattern fuum Iacob.$olomon Prouerbiorum i7.clamar. Non recedet malum à domo ingrati.bem,Contumcliis afficics palt; tremSCcontemnensfenedam matris fuar.confundctur SCinoppro prijs crit.Filius derelinquens cuftodircdifciplinam patris, médita.* bitur ferm ones malicix.Maledicentt patri mairi extin guetur lux men.S; pupillxoculorum eius uidebunt tenebras. Nam monftra non homines funt,quiimpijfunt in parentes,prxfertim illiqui n5 modoncgliguntaut contemnunt,fed etiam feriunt autalioqui ma le traâant parentes.Hos trucidari iubet dominus, utbencficio lucis indignos qui non recognofeunt quorum opera in illam peruenex tint.Qui maledixerit patri aut matri, ait dominus, morte moriatur. Etiterum,Qui pcrcufierit pattern fuü aut matrem fuam, morte mox riatur.Notiifima eft omnibus lexPompeia lata contra parricidas, Prxftathicquocp audire Gentilium iudicia. Homerus, Nec nutricandi ofticium genitoribus unquam Perfoluitcharis,breue atilli contigit xuum.

Et antiquilTimus poeta Orpheus canir, luppiterinfpicitillosquicoluntiura parentum. Et qui negligunt pra; animi impudentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Acillisqmdem benignus amp;nbsp;mitis bona largitur, His uero infenfus indignatur per furias.

lam Euripides tragicus dicit, Quil^uis in uita fua parentes colit, Hic Si uiuus amp;nbsp;defunfl us dris cliarus eft. ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-lt;

Sed amp;C Menander Comicus dixit. Cum parentibus caufam agens aut litigans infanis d mifer, Parentes magnum funt numen prudentibus.

' ' DB PRABCBPTO DBCALOGI quot;V» nïunturxtcrnis SC infandispœnis.amp;hxc commemorate Hicquibus inuiTi fratrei,dum uita manebar, Pulfatiifuc parens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et mox,

Vendidithic auro patriam dnmtnumi^ poteitiem Impofuiijfixit leges precio attp relt;îxit,âlt;c. Cecin/t in Odrt Flaccus, Duke dfdecorumeftpro patria mori. SiliusItaliens* lami^ hoc ne dubitrs longxui nate parentis Accipe.fiC xterno fîxumfub peftoreferua, » Succenfere nephas patrix.nec fccdiorulla Culpa fubextremas ferturmortalibus umbras« Sic docuere feues,d^c.

HxcteftimonianonfruftracommemorOtUtexhiscoIligat fceleris huiusatrocitatem.quod ufqueadeo grauiteripfx etiamGen te^ aceufaueruntattp condemnarunt. Occidit Caim fratrem fuunt Abelum,fcd perpetuamfibiineluibilemÿ eareignominiâcontra xtt adeoep inuifit.Conuitia intoleranda coniedt in Dauidem ordû nariüfuam magiftratüSemei/edcommeritaspenditpocnas. Sedi* ttofus Si impius eft Abfolon in patrem Dauidem, fed crinibus im^ plicitus arbori,confoditurhorribiliter pendens inter ccelü dfterram. Occiforesprophetarü nuncupauit dominus progeniem uiperarum ac diaboli fi'lios.Si qui uero unquam côtumelia fenes affccerunt SC conturbaruntuidua$,nonimpunctulerunc.Clamatenim in lege txodt zigt; dominus, Viduam SC pupillum non afdiges. Si uero affligere eos pergatis,indubie ad me clamabunt SC ego certitfime exaudiam eos; df indignabitur furor meus percutiamip uos gladio, SC erunt uxo^ res ueftrx uidux,df fîlq ueftri pupilli.Sed hxc hatflenus.

S.Paulus hanc domini legem producens in epift.ad Ephef.puk chreaccômodatnoftrxeruditioni.Dicitenim,Filiiobediteparentk bus ueftris indomino.Nam id eft iuftü. Honora pâtre tuum SC ma * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trem ; quod cft prxceptü primü in promilTione.ut bene tibi fît SC ßs

longxuus in terra.Patres ne prouocetis ad iram liberos ueftros, fed educetis eos pereruditionem SC correptionem domini. His prxfcrb ôffiâa pd bittamparentibus quamliberis fuum officium. Triarequiritàpa^ rmtu qua rentibus.ut educent liberos,étudiant SC corripiant. Parentui^eft e^ itbent nim liberos nutrire alere fîue educate,acad iuftam ufcp prouehe/ hrit, rextate.qua iam non fumptibus Si cura parentü, fed abfoluti iant ex proprqs uiuant laboribus. Parentü eft erudire Si rede inftituete liberos.Eruditio feu inftitutio ilia uerfaturin ttibus, in rcIigione,iH enoribus,df in artificio.

ïamqnam feu Catechefîn, habet deinde feripturas tradentes ucrbû Inßitutia Dei,dlt; pleniorem omniû rerum diuinarû expofnionem.liabeiitem inrtli^iofit myfteria fîgnafacra feu faerametita.Si paterfamilias uerfaturin po* pulo,qui ueramreligionccolitamp;culiumDei legitimü Si ueros fî^ deles Si religiofos Clirifti miniftros doiflorescp habet,curet ut liberi cant in coetus facros, Si difcant ex dodore ecclefiaßico religionem. Nihilo minus requiratdomi àliberisquid didicerint in concione facra Addant patres Si maires domipriuaiâ fuam operam, doceant liberos præcepta Dei,doceant fymbolum apoßolorü, doceant oralt;* tionem dominicâ.tradant breucm Si certam ex fcripturis rationé de facramentis.Exerceantfrequentercum liberis catechifmü,inférant fententias maxime neceifarias de fide amp;nbsp;oificijs uitae. Caetcrü fi paz terfamilias in*populo uerfetur.qui perfequitur fîdem dfdodfrinam Confihm Chriftianam Si cultus Deilegitimos odit,nec cœtus facros,necmp prtpatril), ftrOs Chnfii ueros agnofcit.ut fit in captiuitatibusTurcicisacpcrfc/4gt;niii4r in cutionibus nofiri feculi grauibus.cauebit fibiab idololatria.ne^ ac mptiuitatt cedetipfe ad prophanos cœtus necpfamiham fuam accederc finat, detentu.) fed domi fuz potiusin uera religioneinfiituanprimû quidc in Ca* techefi.deindein perfeâiorc theologia.Pratter hsçf quoties res Si fus pofiulauerit,palàm et libéré confiteaiur Chrifium Si euangeliü. Taies enim ecclefias in domibus magnarü urbium tempore apofio lorüamp;in grauibus illis perfecuiionibus antiquis fuiife apparet ex epiftolisapoft.Pauli Si hiftorqs. Nccuerifimileeftludaros in capti* uitateBjbYlonica.utmaximeexternûfacrificiü non habuerinr,oin« ni profus cultu caruilfe. Daniel tametfi nô facrifîcauit, adorauit ta« mécenishoris interdiu in çdib.fuis proprijs. DomusCornelij apud Cxfarcâ ecclefia erat in qua Petrus prxdicabat in cœtu uere ecclefia fiico: ac ipfns dû loppe templû non haberet in quo oraret, afcendit in fuperiora domus, Netp dubiü eft quin ecclefiâ infiiiuerit inAethy OpiaprincepsilleeunuchusCandacesreginæ, cuiusmeniio fit in Afhsapoil. Meminerintqui ufu publicolegitimoqj facramentorü caret,fibi nô effc fiaudi aut reputari pro culpa,g» nô proprio.fed alic nodelidocômitritur.C^anqamp;in haccaufapoifitdnsfuis falubre infpirare confiliü.Cçterû ubi per domini gratiâ licet publicos cœtus facros celebrate,Si liberam aperta Alucram prxdicationécuangelij audire, denit^ facramctis Chrifti participare,tû dtfinüt priuata: illx acdomefticçecclefiç:nô g»domus pij patrisfamilias nôfitac mane.* at femp ecclefia,ffd g?aufcultatio uerbi Dei,prec€S,amp; cekbraiiofalt; cramentorü publica Si omnib. fanflis cômutiis eile debeat. Merito cmdamnâturanabaptiftarü Si omniüfeiftariotü fuitiua coucticubu

Praeé/^ta Âudiamus nuncetiam fcripturaium teftimonia.quarprxtipiunt DeiJt'tru Omnibus patnbusfaniilia$,fainiliamfuamfanlt;fkinftituantin liera dimJit li* religione,addeamp;explancntliberis i'acramentorü racionem. Deut. tfrir, nbsp;nbsp;nbsp;^.dicit Mofcs, Audi Ifrael dominus Deus noikr Deus unus eft. Di»

liges itatp dominum Deum tuum toto corde tuo Si tota anima tua amp;nbsp;tota uirtute tua.Sintî^ iierba ifla qnæ ego tibi liodie præcipio in corde tuo.Et inculcabisca filijs tuis; amp;nbsp;loquet is deeiscüdomi tu« reßdes,S£ cum in uia incedis,cum cubituni uadis 8i cumfurgis, Li/ gabisdeniijeain fignum adinanum tuam,eruntc}; monumenta intcroculostuos.Scribesquoip cafuperpoftes domus tuac amp;in por tis tuis.Et iterum, Cum interrogauerit te pofterioribus temporibuS filius tuus,amp; dixeritjQuidfibi uolunt Incc teftimonia ritus amp;nbsp;iudi/ cia qux prxeepit nobis dominus Deus nofter^frefpöckbis fîlio tuo, Serui fuimusPharaonis in Aegypto: Si eduxit nos dominus ex Ae« gypto manu uahda ediditep figna Si portenta magna, idep nobis fpeiSaniibus.nosxp eduxitillinc, Si dedit nobis omnia prxeepta Si ftatutahxxutfaceremus,Sitimeremus dominum Deum noftrum» Hue pertinent multa Pfal 7S. Exodi»,iterum dicit dominus, San/ ftifica milii omn^lt;primogenitum. Cumtp interrogarittepofteris feculis filius tuns dicens. Quid lioe.lt;’Dices ad eum.Dominus inter/ fecit onine primogenitü Aegypti, Siiccirco ego faerifico domino o« mne primogenitü mafcuIinü. Rurfus in u.cap.exponcs dominus uel Mofes domini nomine myfterium ucl facramentum Pæfæ inter alia dicit. Cum dixerint uobis filij ueftri,quæ eft ifta religio'ldicetis, Vidimattanfitus domini eft, quando tranfiuitfuper domos filiorü Ifrael,Sic. Teftimoniahxcclarafunt, neeulla indigentexpofitio« ne operofiore. Addamus ergo his alia qux parens doceat liberos.

Prudiatpa Erudiatin moribus.Agreftes fere nafcimur,S^barbaris fiueincul ttr in mort tis fun t moribus pueri omnestquod malum co nduplicatur aifuetu« tiU, dine 8£ confortio ruftico.Mature itacp formet parens pueri mores, quiipfum domiamp;forisornent.Tradatquomodo feincclfu, corpo ris motu ac habitu, quomodo fe in templo, in foro,ad menfam.in hominum frequentia omnibus'qj locis decenter gerat.Extant ea de re elegantes Iibelli,ut nihil uobis opus fit meis prxeeptionibus.

Voettu p4 Poftremo tradat parens liberos fidis Siperitis artificibus aut opi» 1er artificia ficÖius.quiipfos doceantartem aliquam manuariam, qua fibi uk urn, dunialiquandoquxrantacparent, Prius tarnenexploranda funt ingenia,quxquibus idonea fintartibusacdeledfentur. Nam inui/ * ta Minerua nihil fœliciter perfeceris. Siquos habeas literarum ftu* dijs idoneoSipijlfime facies confecrando tales minifterijs ecclefix feu fchoix.

feu fcholK.IIli uero uituperandi funt parentes, qui liberos educant in ocio aliifsimo. Tametfîenimauriaceruos ingentes ipfis relinz quant,perire tarnen SC diripipoiTuntopes amplifsimæ pauculis ho tis.Quo tunc confugictmifcrtelluris^ inutile pondus ÏMafsiiicn*

' Tes nonrecipiebätinciuiumnumcrü,qui non didicilTet artihcium. Nam ciuc perdito nihil eil urbibus pcftilentius.Qiiis autem magis perditus ciuis cenfcatur quam is qui otio afTuctus dehcijstp, modo autem his per repentinum autinopinatumcafumautpcrluxumde (litutus,acinfummaconilitutusinopia,iniuilifsimas plane^ fcdi^* tiofas animofuo rationesalias opes acquired! uerfai^PrzKrea ufur pataellapudueteresparccmiaomnib. parécibus obferuatu dignifsi ma,Artem quxuis alitterra.Ea fententia (ignificatü eil certifsimum uiaticum eireeruditionem autarnhciumaliquod. Namhxc neq; eripi pofTuntalatronibus, amp;nbsp;quocunqjterrarumabcas.tecomitan-» tur,nihil adferentia farcinx.Ergo ii Fortuna auferat hberis tuis opes reli(flas,fi docuifti eos artificium,tenent quo ßbi uitflum parent. De ijciunturreges ex opibus maximis etdignitateregia,utmirum non fit fî inferiores rcgibus fpolientur facultatibus fuis,autiubeantur ire in cxilium.Dionyßus Syracufanus propter tyränidcmicgiturexu« tus iraperio, Sed qui rex fuerat Corinthum abijt, Corinthi ludum aperuit,acpueroslitcra$ ac muhcam docuitqua re uidlum fibi paz rauit.Miferrimus autem 8C deploratus fui(ret,ß nihil unquam didiz lt;iifet,fed in regias duntaxat opes fperaifet, Vana fpes perdidiifet il« Ium.Nam perqifet inedia.Hxc de eruditione.

Reftatutdicamus de Correptione.Confîflithæc partim in uerz Deeorrez bis partim in uerberibus.VtraçfuummodumSi rationem certam ftione, habeant,ne quid nimis. Admonitio quæ uerbis fît, non fît acerbior delidi merito.5it grauis,fed non perpétua« Perpetua obiurgatio az bit in contemptum.Inuenias item pueros apud quos plus eificias le nitate.Ac nidlaudem admifeeas aliquando,boni(^ conFuIas res diz ligcnter,etfî non plene aut féliciter expeditas,uidcbis hos certo ani« mosdefpondere.Neq; uero nimium' oneris imponendum arbitrot humeris iuuenum,et fponte onera ferentium. V erbera non infligan turnifi maximis de caufsis,ne(p infligantur unquam ab irato patre, amp;nbsp;infligantur moderate,ad emendationem non defeäionem. Sem per infideat animis parentum illud aureum Pauli didlum, Patres ne prouocctis adiram liberos ueftros.Sxuitia enim pereunt amp;nbsp;optima ingenia.Demoderata correâ:ioneloques Solomon, Virga, inquit, 8lt;obi rgatiodatfapientiam.amp;puerfîbidimifTus confunditmaz irem fuam, hem, Calliga fîlium tuü amp;nbsp;quietus eris.dabitlp delicias

InJul^ciiä animx tuæ.Indulgentiam hçcuelpaternam uel materna tn condenl nannqux multos corrumptt liberos. Non minus autem à patribus indulgentia pecratur quàm fæuitia.Heli in fcripturis pefsime audit propter indulgentiä nimiä,peritmifere,S^ perditfecum perditos ne bulones filios audacifsimos atcp impijfsimos.Quidquod Ueut.zi. iiibentur ipfiparctes filios rebelles protrahere ad tribunal 8i ibi ac/ cufare capitaliter^Excplo hoc alias fxuero uoluit Deus alios in olO cio rctinere filios.Nä Deus eft Deus falutis, non perditionis.adeo ut cum rebelles fua culpa pereut,perditionceam ipie connertat ad lalu tern obedientiü.Teneant ergo petfloribus fuis patres hanc ex euan' gelio infixâfentcntiä,Non eft uoluntas coia patre ueftro ccclcfti ut , pereat units de pufillis illis.Qui offenderit talcs, expedit ei ut fiifpeii datur mola afinaria in collü eius ac dcmergaturin profundu maris.

Porrô de officio filiorutndifpntauimusiam ante ubi docuimuS De o^ifio quomodo honorandi fint parentes.Paulus uno uerbo multa com* littrorinn. plexus,dirit,Filtj obedite parentibus ueftn's in doitiina. Caufam ad diuNam id tuftum eft.Rationen! iierum fnbiiigit. Nam Dens hoc prarcepit.Agnofcantergoliberipaterituinuigiiias ôdlabores edu* cationi infumptos,ac grati rebusl]; prxfenttbus content! fint. Cuiii crudiunturaparentibns.difcantfediild, dCfintreligiofilacob, non prophani Efau. Difcantafuefccre bonis moribus. Difcant artes iM benter.Subiinant fe corrcdiioni. Ne irritent aut ad iram prouorcni parentcs.Eligant fiia fpontemagis quàm uerberibus amp;nbsp;iurgijs ad* adit fapercSl parere.Si paucula relinquantlibcris parentesdeceden te$,neobloquanturdefun(flis. Doruitte artifirium aut anem ali^ . quam parcnsgt;fatis amplum reliquit patrimonium, Sed amp;nbsp;frugalù tasac parfimonia magnum eft ucdfigal. Inftituittefandfeamp;puk ehre in moribus in uera fapientia amp;nbsp;rdigione pater,hxreditatem U gauitlongeopulentifsimam.Qutdenimfuntopesamplifsimx in manibusftultiamp;irreligtofiuirirelidlx,quam gladius in manibuS furiofi'^Abundeopulentus esex parentum haereditate relira,fi piu^ es laboriofus diligens amp;nbsp;probus.Diuturniores amp;nbsp;beatiores flint ft* rcopes noftrolaborcpartæquam ab alqs relidlse.

Rurfus fefquihoram in explicando hoc argumento de colcndis parentibus infumpfimus,diutius quàm par erat charitatem ueftrai» detincntes.Seddabitishocftudio dCamori.Non nefeioquam ne-* ceffariü fîtmuhis hoc arguments.Diutius ergo his inlisrfi.Vtiliaamp;' nim et nccelTaiia charitati ueftrx no modo tradcrefedetiS tneukaf* niodis omnibus fatago. Dominus cocedatuobis omnibus uberri wäuclifeminis in corda ueftra uerbi fui fegetcOrcmus Sia

l^ffi^JefecunJtetaiulteprtecepiojuoJorJmefnDeealegi fextutfl,Nono((idts.lttmdtMaÿfirMU.SE.li.MO VI»

H c T E fubiungiturauihoritati 8i imperio iuflitia X innocentia,munituri];hacl(gefextapaxS^tranquilli ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publica amp;nbsp;pnuata. Cumqjuita hominis excellent

bflimum illudfn in orbe,cuiomnia aliajicetprxftanz ' ? tiflima,ancillantur,deni^cumcorpus hominis præcellatomnes alias dotes.naturali ordinefequiturprxceptrifextum duabusdun^ taxât uocibus ab ipfo deo fie proditum, N O N OCCIDES, Hoc cnim mandato pr*cipituriuftitiaamp; innocentia, d; caueturnequis Da altertus ucl corpus ucl uitam lxda(,itaq; mandatur omnibus pax Si tranqutlhtag.

Cxtcrum confiderandi hie ueniunt gradis quibus peruenitur Qi'^pro^ ad cxdem.confiderandç X Iscfionis fpecies atqj caufae. Dominus e^ hibeantur ntm non prohiber duntaxatipfamerdem,fed omnia ea exquibus boepneen exiftitcxdes. Proindeprohibetur omnisprouocatio,prohibentur pio. côuitia X iurgia,prohibetur contentio.ira X inuidia. Atq; hie habe inus ipfum Chriftum dominii hutus legis interprété, dicenté apud Matth. Audiftis didum effe antiquis,Non occides.Quifquis autem oeeiderit.obnoxius erit iudicio. At ego dico uobis, quifquis irafeiz turfratrifuotemere, obnoxiuseritiudicio. Quicunep uero dixerit fratri fuoRaca. obnoxius erit confilio, Quifquis autem dixerit Faz tue,obnoxius eritgehennx incendio. Audis prohiber! iram,fimul ctil conuitia Si iurgia.imd omnes fignificationes animi cömoti ad probra.Quid ergo faciendum^ Redeundum cum eo quern offende risin gratiam.ponendafp (îmul omnis ira animi inuidia^, nifi ma tis omne tuum cultum quern Deo exhibes tibi in peccatum aut ad nthdum reputari.imd nifimaliscondemnari. Sequitur enim- incz uangeliofecundum Matth, hai^ fi obtuleris munus tuüad altare, €i iliac recordatus fueris firatré tuft habere aliquid aduerfum te.relin que illic munus tuü antealrarefloquititr illis quibus adhuc eat rem plamaraSiholocauftit: nobis hodie aliuscftcultus)8iabipriufip lt;nbsp;tecöciliare fratri tuo Si turn ueniens offer munus tuS.Et iterü,Habe tobeneuolenttä cum aduerfario tuocito.dfi es in uia cûillo.nequan do te tradat aduerfarius iudici,Si iudex re tradat miniftro,Si in carcc ré conqciaris. Amen dico tibi,nô exibis inde donee perfolueris extre mum quadrantc. Quoniam uero huic fanx domini dodrinç pauci obtemperamus.ideo magnx funt inter homines turbx.Minus quit de opQ eft obfequentib.uerbo Oe^fed plus quietis Si träquillitatis*

Qutduero iucunditatishominiaffetuntimtncnfa: opes, cum quk bus animi curas graues, turbas ingénus âC impexas. nec quietem ullam unquam habeas.'' Proinde lexquxfuauem amp;nbsp;tranquillam homini uitamtraderecontendir.huiufmodi affelt;fliones immodi^ cas eius animo eximit,prxferumiram inuidiami^ duopeftilentüTi^ ma in rebus humanis mala.

DeJrä, Delranonftatui operofiusinprxfen»dif(erere,ficutine dein'* fenec4, uidiaquidem. Deiradifputarütmultiutihilime. Eft tarnen ira,qua non improbat fcriptura fanda,adeo ut nifî quis irafcatur,n(gt;h fit fu turus uir bonus.Bonus cnim uir habet xelum Oei. Zelo diuino irz fcitur impietati Si fcelcribus hominum. Cuius quidem rei plurima liabemus in facris exempla. Et tendit hxc quidc ira magisin ipfunt fcelns, quam in perfonam fcelus perpétrant?. Nihil enim in fcelera ti perfbnaodit uir bonus, quam ipfum fcelus;quofublato, fublata funt fimul öfodiü 8i ira. Hxc damnatur cum ex corruptis orituraflt; fcdibus ne(^ ullas habet cauftas iuftas, fed iratus uel expletaffedu, uel noceraucnocereinftituit ei cuiiratus eft. Grandeeft hoc maluin 8C uberrima inexplicabilium malorüfeges.Iccirco apoftolus Chri^ ftifuadetomnibus,ne ulliim cedant irx locum:quod(i fubierit anp mum amp;hxferitaliquantifper,neadhxrefcereac radices agere fina« mus.Iraicimini 8C nepeccetis.ait, fol ne occidatfuperiram ueftram, SC ne cedätis locum diabolo.Hoc enim fentitapoftolus,Sicontige/ ritirafci tarnen nepeccetis.id eftcompefciteiram. Ncqj enim iubet apoftolus nos irafci,fed iram non uulteftediuturnam, necpad iniu riamuftpprogredi.AC''ra(,i,(gt;gt;z(rAiM (quo uocabuloufus eft Paulus] iram quidem fignificat, fed magiscommotionem SCirritationem, utintelltgamusei quilaceftitus eft iniuria.etiamfî qniddoleat,tamé cum dolorem breuem efTeoportere ; necp admittendum ullo modo utpedem Hgarcaiumniatorftuediabolus, qui hoc modo per irant fenftm irrepit in animos,SC ex ira diuturna format inuidiä, per quä totum hominem omnes fenfus S?omniadida SC fada occupât at* que peruertir.

PtJnuîiiia Inuidiaenim eft inueterata ira,qux iam inuidentem ferc torquet urit SC excarniftcatmagis quam eum cui inuidetur. (^anquä nun quam cefletei cui inuider machinate malum.Ingens eft SC implaca« bile malum. Ideotp Gentes id exagitarunt miris modis. Nec pigc' bitproferrequxdam ex bis, uterubefcantpfeudochriftianitantuni non inuidixaddidi; fi forte difcant erubefcerc ab ipfis redarguti cthnicis, ClamatMaro, Liuor tabificum malis uenenunt

' Intatflis uorat offibus medullas. Et totum bibit artubus cruorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergo Flaccus cecinir.

Inuidia Siculi non inucnere tyranni Malus tormcntum. Exdamat Silins, O dirum exitium mortalibus.o nihil unquam Crefcere.nec magnas patiens exurgere laudes Inuidia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hane defcribens Nafo ait.

Vipereas carnes uiciorum alimenta fuorum. Pallor in ore redet,macics in corpore toto. Nufquam reda acies,liuentrubigine dentes, Pedora felle uirenr.Iingua eftfuffufa ueneno. Rifus abeft,niliquem uili mouere dolores. Necfruiturfomno,uigilantibus excita curis: Sed uidet ingratos intabefcitlp uidendo Succelfus hominum carpitep Sf carpitur un Supplicium^ fuum eft, Quacuntp progreditur florentia proterit arua Exuritlp herbas.S^ fumma papauera carpit. Afilata^ fuo populos urbeslp domosip Polluit.

Ergo cum tantum malum fit inuidia quam nobis prohiber do# minus,certe apparet ea in re,quam bonus fitdominus,quam bona amp;nbsp;utilis fit lex eius,qux cupit nos liberate à tantis mails. Videmus obiter amp;nbsp;illud noftram efie culpam non Dei morofitatc, quod mul tiinhocfeculo nihilpacisautquietis fentiunt,redmagis exercentur tormentis perpetuis.Nam utinuiderealqs non definunt,ita irafua omnia conturbantfceleristp fui commeritasluuntpŒnas.

Prohibetur legeconfiringitur^ non tantum commotio animi Cmnisltn perindignationem iram Si inuidiam, fed SC Ixfio qux ex illis orp fio prohibe tur.Læfioperficitur uarijs modis.uerberando.impellendo, profter.. twr, nendo,trahendo diuexandocs,tametfiea affliâione proximo nul= lum infligas uulnus.Grauius autem peccaueris fi uulnus inflixeris quouis id modo inftrumentd ue inflixeris. Enormius adhuc pecca.» ueris,fi refecaris aut infregeris mem brum aliquod corporis, fi effoz deris oculos,fi exculferis dentem. Ac increfeit quidem peccatum pro nobili täte membri ampiitati aut luxati. Vnde baud dubie Lex talioi nis originem trahit, prxeipiens ei amputate manum qui alteri refe* cuit manum:ei eruere oculum,qui alteri effodit oculum.

' tgt;fi PRAÉC1ÏPTO DECALO or VT, minus,Ne occideris.Cxdimus uclipfîmec uel per alios,palam «et QjjMÎr occuIte.Ëthuius quidem modi funt uarix rationes. Oceidimus egt; modooecit niru filentio,dtHimulaàone,confilio,approbatione feu confenfu tt. । derrproiii» auxilio.inftigatione dcniq;,Non faceret alius quod faci(,nifîtehaz titum, nbsp;nbsp;nbsp;beret approbacorem.hiß feiret fe heere rem tibi gratam, nifî tuo fui/

cireiur auxdio.Tametfi ergo tua ipfîus manu non occidas, perinde tarnen altn ius tiomicidium inftigati à te reputabitur.ac fî manu tua ocddilfes. Nec mirum cum loannes apoftolus amp;nbsp;euangelifla odii appellauerit liomicidium.

Cduffit eæ nbsp;nbsp;Sed amp;nbsp;cauflæ cxdis uel damn!dati perflringendx funt. Nam eX

dit. bis increfcii malum Si fcelcris enormitas. Homicidia fîimt, Si Si' turmalum proximo ucl imprudentia quadam, uel malitia.Imprult; dennafïunt.eum aliudinftituentifortuna quadam,autpotius diul na prouidentia,proucnitctede$. Velutiçumexoneroinceruum, feram confeéfurus, bontbardam.ac interim perfodio bominent quem ignorant in eadem fylua ligna dilfindere : uel cum pererrtJ/ remamico uenenumporrigo.cui ftatueramfalutarcm propinarc

X/yUm. medicmam. Huiufmodi cafibus parauit dominus afyla in le^ ge Si apudomnes génies. Malitia proueniuntczdes.quandocu/ piditate priuata czeatus altcri fuas facultates eripere pergo ac reni'* tentem occido.Eius generis funt pleraq; bella, prveipue autem Iv trocinia Si parricidia, Velcertc cum propter acceptum abaliero damnum,czde meuindico. Vcliramibiipnereptus,autcbrietat( captus czdo, quem aloqui Si extra hune aifedum corruptilfimû fo uerem atep amarem,

Qjfintum Quantum uero feelus (îthomicidium ex malitia profedf um,pr(‘ [celui fit ftatconfequenturinfpicere fif expendere. Hzc enim conßderatio ktmùtidiu, rite penlîculata cfficict proculdubio ut minus crebra fint homicidii

Si magisftudeantfingulicobercita ira conferuarefandam Deii' maginem. Pugnatreda Sf contumaciter cumipfo Deo æternult; quifalus Siuitaeûmundi,ipfum homicidium. Homicidium tt nim ipfam Dei imaginem extinguit. Nam homo conditus eft 3^ iîmilitudinem Si imaginem Dei.Quod ß quis eueneret in foro ft»' tuam régisaut principisaceufaretur Izfz maieftatis .'quanto ergO crimine obnoxius fucrit, quifquis rationalem animalem Si uiuaK Dei imaginem,ipfum hominem perdideriKLegimus TheodofiuW Imperatorem ftatuilfe ciuium Antiochenorum plurimos périmé^ re, non aliam ob caufam quam quod fubuertilfent Placillz Augu' flz ftatuam in foro. Czterum Macedonium quendam heremi' ram Imperatoris acceflilTelegatos acdixiffe, O amici dicite impe* ratori» ,,

tatori.Non es imperator folummodo, fed ctiam homo. Noli cru* deliter Dei delet e imaginem.Irritas creatorem cum illius deles ima^* ginetn. Contidera lilud etiam, quod tu xneae duntaxat ftatux gratia contnftaris. Qiiantum uero différât res inanimataab ani« mata uiuente ôi rationali, omnibus eft apertiffimum, Sed SC {3» eileerit pro unaftatuaxreaplures repararcftatuas xrcas.'impoffi.' bileautem fueritunum peremptiscapillumreftituere. Deinderez pugnat cxdcsnaturxhumanx. Homoenim fefefouet S^carofe* ipfamnondeftruit, fed conferuatpotius amp;nbsp;nutrit. Sumus autetn unius maifx ac carnis, quotquot uiuimus homines; hominem ergoccdcre répugnâtnaturxhumanx. Prxtereafuntomnesho^ mines unius patris filij, eiufdem generis SC propaginis. pugnat ergo cum ipfa humanitate hornicidium, eft^ pefHs generis huma.* ni. Q^iid quod dominus SC redemptor nofterab omnibus requirtt ehatitatein SC talcm quidem qux fuftineat moripro proximo'JOcci dere itaqjproximum ex diametro pugnatcum religionc Chriftiaz na.His accedit quod fanguis humanus per cxdem cfftifus, ex terra in caelum clamat pro uindiâa.Cain enim homicida audit,Vox fan guinis fra tris tui clamat ad me de terra. Reuera cnim fanguis effu« fus ipfam terram in quameffufus eft polluit rcdditi^ malcdiélam, nee repurgatur amp;placatur facile niftprius noxium eorum bibat fanguinemquteffudcruntfanguineminnoxium. Poftremo pariz untcxdesinuruntrppatratoribus maculam autignominiam per* pctuam,adde SC perditionem fempiternam. ideoep Solomon in Piouerbijs fuis,Fili mi,ait,ft te ladlauerint peccatores,ne confentias. Facermiz Si dixerint, Veni nobifeum, inftdiasftruemusfanguini; abfcondlz livrer, diti latitabimus contra infontem abftp caufa.Deuorabimus eos ufz uos inftar inferorum,amp; integros quidem utqui defeendunt in foz ueam. Omnisgenerispreciofäsopesrepcriemus, SCimplebimus prarda domos noftras.Sortiretunobifciitunum eric omnibus nobis marfupiü.Tuautemfilimineab«as cum eis inaiamtquin poiius retrahito pedem tuum à femitis ipforum.Pedes cnim corum ad ma» lumeurrunt ac feftinant uteffundantfanguiri«m.AtD3uid,Virm» fanguinarium,ait,amp;: hypocritam abominaturdominus.

Excipiturab hac lege magiftratus d Deo ordinatus, quern ipfc Deusoccidere iubet, pœnamqj intentât gtauiffimam,nifi occidez tus otadit ritquos iubet cxdcrc. Lex ergo hxc fexta prohibet nequispriz uata aothoritate cxdat. Cxterum occidit magiftratus Deo iu* bcnteuel cum iuredamnatos propter malefi'ciacxdit,uel cum pro dcfenfionc fuorum iuftum ôi neceffarium bcllum fufeipit.

Vtrobiqj tarnen peccare poflunt,id^ modis duobus.Aut enïm lure, QjiomeJo id eßiurisprsctcxtu occiduntinnoxios,nimirum utlibidini fuæ.o« ftccet orci dio autauaritix faciantfatis:(îcutilegiturlefabcl occidißie cum pro« dendomat phetis domini iußißimü uirorum Naboth. Aut rertc dimittunt per-* uerfa quadam dementia indulgentiatp,quos Deus cxdere iußerat: ficuti pcccaflTeleguntur Saul Si Adiab dimittcndo fanguinarios rc/ ges.quos iußerat occidcre dominus. Ac Solomon Prouer ly.cß ic' ßis dominum ex xquo abominari tam cum qui fcelcßum abfoluir, quam qui infontc damnat. In bellis uel inferendis uel depellendiS peccantdupliciterhoc modo. Aut enim ipfialtisinferunt bdluin iniuflum ac fimul eidem fuos implicant. Aut certc finiint exteros hü ftesgraßariinpopulumfuxßdeiaeditum:nec prouirili fuaaper/ tam SiinitoftifTimamuimdepellunt.Vtruni^peccatumeßmulitiu^ gum amp;nbsp;inexpiabile.Legis itaqt fandos Ifraelisreges nullü bcllum intultffecuiquam,niß tudifTet dominus,Illi idem pugnauerunt pro fuopopulo.netppaßifuntabduciin captiuitatem miferos.Sicenim beams pater Abraham perfequitur quatuor illos reges imd deprx^ da tores orientis.recuperans manu armata Lothum,res Lothi.SC polt; pulum Sodomx abdu^um. Ac fufcipiuturquidcm huiufmodi bcP la propter pacem.udrecuperandam,uel conHrmanda.'UthuiufmO'' di magiflratus hacde caiifa bellum gerctes reuera ßnt ßltj Dei,quia funtpacifici.Omnes enimpacifi'cifuntfilijDei.

De Mitgt« Poßulatautem hic locus Si hoc argumentum utdicamusde ntt firtitu, gißratu; id quod Deo iuuante faciemus, non omnia quidem qux deipfodici poßuntprofercntes,fedqux uidebuntur proprie ciusra tionem explanare Si maximeneceflaria eße.

VocabulumMagißratus inde eßquoddefignat nobis magißros («r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populi,duces amp;imperatores,Poteßas appellatur ob poteßate à Deo

acceptam.Dominatio nuncupatur propter dominium conceßuma domino in terra. Dominium exercentes dicuntur principes; prçeini nentcnimin populo;amp; Confulesa confulcndozöi reges ab impf'' * randogubernandofiueregendo.Offic’ nbsp;nbsp;.ßergo magiflratus Sd

aftio.Ariftoteles finqt magiflratum eßt lodern legum. Plutar/ chnsineolibello quo oflendit in principe requiri dodlrinam, in'* teralia.Principes miniftri Dei funt.inquit, ad curam Si falutem ho«« tninum,uti bona qux illis largiturpartim diflribuant, partim fer* uent.Exfcripturis deßniri poteß Magiflratuseße ordinatio feu a/ élio diuina,qua procerum opera defenßs bonis, cohercitis autc ma/ lis, pietas, iuftitia, honeßas, pax amp;nbsp;tranquillitas publica Si priuata conferuamr. Vndecolligimus cultumeßcDei prxeße reipabl.Ä munia

munis exercere magiAratus. Placet hoc Deo. Nam magîAratus eft res optima ££ feracifsima multorum bonorum operum ßcuti often di fermone proximo.

Species Magiftratus tres funtMonarchia.Äriftocratia amp;nbsp;Demox SpecietiM cratia.Monarchiam poftumus appellarercgnum in quo unus om gifiratus. nia moderaturiuftis 8Cacquis legibus,Nä fincgicda iuftitia 8C Monàrthié quitatc pro fua libidine contra phas Siius omnia moderctur.Ty^ rannus eft, Sf poteftaseius Tyrannis,uis inquam ftueuiolentia,rea Tyrannit, gni morbus ac uitium regno uclutoppofttum, Ariftocratia optima Arißocr^^ turnpotentatuseft,ubioptimiquiqtfandifsimi Sdiuftiisimi certotM, numero eledli,'populo praefunt. Nata eft bxc ex tyrannide. Dum e-* nim homines uiderent non fatistutumeiTe uniuiro committere o* mnia,pluribus ijs quidem prxftantifsimis ea credidere.Cxtçrum dum optimates malisartibusemergunt ad imperium pofthabita^ Olygitr^ repub.fua compendia fequuntur 8C quxrunt, horum gubernatio tfjM, olygarchia non ariftocratia dicenda eft,nimirum paucorum uiolen ta libido,non optimatum adminiftratio xqua.Ita olygarchx oppo nuntur optimatibus. Democratia refpublica dici poteft,cum impc= Dtmocr^^ riumßuepoteftaseftapuduniuerfumpopulum. Enataefthxcex tM, olygarchia. Cum enim uideret populus etiam opumates fua abuti poteftateac degenerare in olygarchas,deiefl:is his, ipfe fibi retinuit imperium,per fuffragia omnia moderaturus, Erumpithxc in Sy-' 5'gt;/lrei«»M ftremnia,hoc eft in feditionem 8C. confpirationem;dum uidelicetne mo fe patiturcogi in ordinem,quolibet fibi omncpoteftatem uinz dicanteexintegro,eóquod fitportiopopuli, apudquern eft fumz ma poteftas.Porro quae nam ex illis fpeciebus uel generibus fit prx« ferenda ut excellentifsima, non eft meum pronuntiare. Prxtulere multi monarchiä:fed addiderunt ft princeps fttoptimus.Id quod ta mé rarü eft. Prçterea qui fie pronunciarüt uixerunt fub principibus, Atquidifficile eft loqui contralouem, Certèpaucos inuenies inter multos ludz dé Ifraelis reges bonos uel mediocres,ut appareat non fruftrafuafifte dominum populo per Samuelem retineat ariftocra* tiamolim authore Deo per Mofen ôé lethro uiros in orbe fapienz tifsimosinftitutam.Interimnemonegauerit maximacum perieuz la tum incommoda efte ex ariftocratia quo^,plura ex Democratia. Sed taies funt res hominum in hac corrupta carne, ut nihil fit omnt partebeatum,uideatur^illudeffeprxftantifsimum amp;nbsp;optimum, quodctfinonalienumfit prorfus ab incommodis uittift]},reliquis Okdimjii tarnen collatum.minora pericula et paucioramala habeat.Vtcuntç ueto id habeat,appftoli Chrifti obtemperare nos iubent magiftraz tuK

tuî.fîue is rex fit fiue fenatus prxftantifsimorum uirorum.Paulus nim J.cap.in cpifiola ad Titum,Admoneto tllos,inquit,ut principa tibus amp;nbsp;poteftatibus fintfubditi,utniagiftratibus pareanc. Nam ad Romanosdicit,Omntsanima poteftatibus fupereminentibus fublt; dira fit.Non enim cft poteftas nifi à Deo:qux uero func poteftates,ii Deo ordinatx funtRurfus ad Timotheum, Adhortor.ait.ut depre/ cationes fiant pro regibus,omnibus in eminentia côftitutis.Pro/ îndc fi quisuiuatfubregno régi obediat.fifub republica côfulibuS tribunis âdmagiftris tribuumfcnatoribusîppareat. Obediendum cft enim magis ordinationi Dei, qnàm curiofius difputandum de fpeciebus magiftratus qu«e nam ex his fit prxftantior.

Caufa O* nbsp;nbsp;nbsp;Et neceffarius eft per omnia magiftratus hominibus.attp adeo ne

ori^o mogi cefîarius, utcitra magiftratus operam res mortalium féliciterfubfi* ßratut. ftere nequeant. Nec legis res Ifraelitarum unquam xque malis fuif | feobnoxiasattp cum ante Heli amp;poft Samfonis gubernationein nullo regerentur magiftratu.fed qmfqj faceret quod fibi bonum eP fcuidebatur. Nafcunturenimomncsbominesin philautia,ideo fuas res quærunt,placent qux ipfifaciunt,aliorum diiffa ô^faéfadi fplicent,im(gt; eo proceditcupiditas noftrapraua 8i amor noftri per/ tinax, ut caufsis noftris licet pcfsimis ius prætexamus amp;nbsp;iuftitiam. Hocquinegarepergat, hominis ingenium nunquam cognouit» Populus Ifraeliticus ex Aegypto liberatus uiderat prodigia ftupen/ da,alebatur mirabiliterècœloin deferto,uidcbatin diem noua mira gt;nbsp;(ula., Sed audite fratres quid de populo fando de populo hoc Degt;t quem Drus appellat fuum pcculium,pronunciet mitifsimus amp;nbsp;pa/ tientifsimus hominum Mofes,Quomodo feram folus, ait ad pop» lum, moleftiam ueftram Si onus ucftrum atq; lites ueftras ï Quid quod in fodalitio ueteris ac apoftolicx ecclefix coniundfifsimo, in^ renatis ipfis fefe carnis ingenium exeruit^Murmur enim Grx« corum exorium eft aduerfus Hebrxos.quod in minifterio quotidia no mderentur negligentius curariipforum uidux. Corinthij ctiam coram ethnicisiudicibus litigant, Si earn ob rem acriter obiurgan* tur ab apoftolo, iubente fideles deligere arbitros qui dirimantliti/ gantes.Nemoergo obijciat ueterem lfraeiispopulum,populü fuif* fecarnalem, nondum renatum. Videmus enim Si in renatis rema nerc carnis reliquias, qux fe nunquam non.oblatis occafionibus, cxerunt Si rcs pacatasimplicantatt^ conturbantNon enim iam di cam maiorem partem hominum carnem magis fedari quàm fpiri tum.ProindeDeusamator hominum Si fiiutorconferuatorip hu/ inanicatisamp; uanquiUitatisfocictaus^humanx,medelam morbû

niishominumgrauibusadhibuitinftituitÿiprum inquam magix ftratum,quifcmedium iureâC iuftitia interponat inter litigantes, quiiudicet dirimat litigantes,colierceatuim nbsp;nbsp;affeAiones, defenz

dat^ innoxios.Quifquifquis hanc diuinam ordinationé, priufquX homines angelicum recipiant mgeniû.é medio fuftulerit.confufïo.' nem rerum pariter omniü inducit.uiolentiscç hominibus uires fufft cit opprimendi amp;nbsp;extirpandi optimos quoftp.Cene ex his qusc hagt; {tenus adduximus liquidodaret magiftratû àDeo eiTeinftitutûad Magijha^ tititionemboni,S^punicioncmali,ideftadbonüincolumitatem(]P tut ît Deo hominü. Quo iamilludpertinetquod ab initio rerû legiturmagi^ acllxmuhit ftratusfuilîeinorbe. Ad ea quoç pertinent hxc fcripturse teftimo* mtnum. nia.Mofes in lege ipfos iudices appellat deos.*6^ Indicium hoc, ins quit,Deicft.Vndcamp;loraphatdefump(îtquodiudicibusdicit.Difpi cite quid agatis: non enimhominiiudicabitis,fed domino, quiuo.* bifcum eft in caulîs quas iudicatis : fît ergo metus domini in uobis, amp;cS.Petrusdicitobtemperandume(remagiftratui propter domû ■um,à quo ille ordinatus fît ad laudem bonorü,metü uero malorü. Sic SC dodtor Gentium Paulus,Non eftpoteftas,inquit, nifiàDeo: d^quxpotefîates funtà Dcoordinatxfunt,Etquirquisreftiteritpo ' _ tcftati,Dei ordinationi refîftit:amp; qui refîiterit, iudiciü fibi confcifcit. Nam principes non funt terrori bene agentibus fed male.Dei enim minifter eft tibi in bonum.ultor ad iram ei qui quod malum eft fe.. cerit.Ideocÿ magiftratus à Deo efî,8lt;adio eius bona,fandta,Deo be ne platens,iufta, utilis amp;nbsp;necefîaria hominibus, ipfî uero optima.' tes hoc munere reéle fungentes funt amici cultoresc^ Dei 8C eleéta organa Dei,pcr qux Deus falutem hominum operatur. Exempla funt Adam,Patriarchz omnes,ipfeetiam pater nofterNoe, lofeph, Mores,[ofue,Gedeon,Samuel,Dauid,Iofaphat,Ezcchias,lofîas,Da nielSdmulti altipolï tépora Chrifti magifîratus munere fungétes.

Porto duplicis generis faciunt pleritp magiftratü, bonum uidelix cet amp;nbsp;malum. Bonus eft qui legitime ordinatus legitime fuum fax tutlgt;onut dt officium. Malus eft qui malisartibusparauitfîbi imperium idi^ o-malut, pro fua libidine adminiftrat. Interrogari autem folet. An magix ftratus malus, hoc eft tyrannicus fît à Deo lt;Refpondeo Deum efx Xn magi* fe boni authorem non mali. Deus enim natura fua bonus eft, SC ox flraïut mlt; tnnia Dû inftituta funt bona.ordinata ad incolumitatem et falutem lut à Dtt, hominum,non ad perniciem. Ita magiftratus bona SC falutaris orz dinatiohaud dubieà Deo eft, qui eft authoromnis boni.

Atqui hic oportet fecernere ab officio amp;nbsp;inftituto Dei optimo perfonam bono officio non refpondentem. Ergo fi in magiftratu

reperitur malum.non bonum,propter quod inftitutus eft,id alqs o* ' ritur caufis culpaip hxret tn perfonis uel hominibus Deum negli/i gentibus amp;nbsp;infttcutum bonum corrumpentibus.non in Deo aut tn inftituto Dei: uel enim princeps malus à diabolofeduéius nias Dei corrumpic,S^ fuo uicio lii malo præuaricatur ut mereatur nomen fa tlianicæ non diuinxpoteftatis. Viderehoc licetin magiftratu Hie^ rofolymitano.Quanquam enim principiumfuæpoteftatisadMo* fen ufq; afcendendo.adeo^ ad ipfum Deum auihorcm referre pO' tuiftet,quia tarnen faluatoremcapitamp;uinculisinhorto innodat^ audiuntminiftri,Quafîad latronem exiftis cum gladqs fi^fuftibus cum quotidieuobilcum fuerimin templo, nec extendiftis manus ueftrasinme. Sedhxccfthorailla ueftra, Sf poteftas tenebrarü. En uocat ordinarium magiftratum, fed poteftate fua abutentem, pote« ftatemdiabolicam.Quid dicipoterat clarius^ Hxfttautem conuitiu in perfonis non in officio. ItaRomanum regnum ordinatum fuit àDeo.lîcutexDanielis uiftonibus manifefteapparet.Interim cum in hoc regno non fine Deo regnaret Nero, non tarnen ex Deo fed ex diabolo facit quod rex amp;nbsp;imperator, attamen contra boni regiS officium facit.Ex diabolo enim eratquodapoftolos Chrifti fufpen ditacobtruncauitSfcrucntam in ecclefiam Chrifti perfecutionem mouit.Ita fane nunquam oportet tyrannicam poteflatem defende* reprodiuina. Nam tyrannicaadminiftraiiodiabolica eftadmigt; niftratio non diuina,Sf tyran ni diaboli proprie non Dei ferui funt. Velcertcpopulusaliquis mereturimptis fuis fadis habere non re/ gem.fedtyrannum.Siciterum culpareuoluiturinhomincpeccan/ tem.Interimconceditregem dominus,acfacitregnarehypocri tam. Ita magiftratus malus à Deo eft.ficuti Si feditionesamp; bella, pefteSi grando,pruina 8( alixhominum calamitates funt à domino, uelut pernae peccatorü fcelerumqj.irrogatx à iufto domino,dicente. Da/ bopueros principes eorum,amp;in fantes imperitabunteis.Quoniam lingua amp;nbsp;ftudium eorum contra dominum. Ad eum modum exci/ tauit dominus reges Aflyriorum amp;Babyloniorum crudeliffimof contra urbem S^gentem fuamparum refpondenrem profefTioni fuae.

fro oppre/roshofce Si fxuos principes aut t/rannosdifcimus partim ex Da/ uidis,partim exdoófrinaleremix apoftolorum. Dauidnöigno rabat qualis erat Saul.impius amp;nbsp;crudelis latro, fugit tarnen: amp;nbsp;cum femel Si iterum oblata effet occafio cxdendi ipfum,non occidit, fed peperdityrannoiino'coluit utpatrem. leremias orauitpro loakim Si Zede/

Si Zedechia regibus nequam, amp;nbsp;obtemperauit cis ufcp ad religio.' ncm. Cum enimditleruimusde Honorandisparentibus per fcri* pt.irasoûendimustmpiisimpioruminandatis non oportereobez dire.Necp uero licct magißratibus quicquam ßatuere 8i facere con tra legem naturae ac diuinam.lam quomodoapoßoli fe gefTerint er ga magiflratum tyra nnicum docent Ada apoßolorum .Qiii tyran * nidepremuntur.fed 8i opprimunturamagißratuimpio SC fceiera« to contra lus déplias,hochabeant pro fe confîlium. Cogitent pri^ mo qualia quâta fint peccata idololatriac 8i impuri taris quæ iratn Del punientem iam meruerunt. Deinde cogitent Oeum flagella no retradurum nifi emendatis religionibus moribust^ corruptis. In primiseßergoinßituenda amp;perficiendareligionis iufla reforma.« tio amp;i morû fanda emendatio. Praeterea orandum eß aßidue ut op.* preflos dignetur dominus ertpere 8C extrahere ex cccno malorum. Hoe enimconfilqdeditopprerfisipfe dominus apud Lueä in cap. ts.promittens etiam certü auxilium liberationë prxfentißimam. Quidautem gi quomodo orent opprefli, exempla amp;formulxexz tantDanielis 9,Si Ad.cap.4.Interhxc occurrat animis laborantib. quodapoßolorum primarq Petrus 8i Paulus docuerunt. Ille dicit, Noutt dominus fuos etentanoneeripere, fleuti 8i Lothum eripuit. Hicait,Fidelis eß Deus qui non flnetfuos tentari fupra id quod ferz i.Cor, i». re poßunt.imd tentationibus etiam felicem concedet euentü. Sub* cat in animum captiuitas illa populi Dei, qua in Babylone detentt funt annis feptuaginta:amp; pulchcrrima captiuOrü confolatio,quam contexitlfaiasacap.4o,ufqjadcap.49. Cogitemus dominum eße ® amp;bonüdementem Öiomnipotente,undefacilenos liberarequeat. Habet is uarias liberandi rationes.Curemus nos modo, ne imperni tens 8i turpis ac impia uita noßra uiresaddattyränis. Dominus po« teß principum animosCfuntenim regum corda in manibus domiz ni.uel uti riui aqux,quocü{p uoluerit inclinabit ilia)derepente muz tare.ut quihadenus contra nos fuerunt crudelilfimi, fiant protinus benigniamp; dementes :8i qui ueram religionem perfecuti funthaz denus truculentilTimc, iam eandem ampledantur ardentißime 8i prouchant diligentißime.Aperta huiusrei exempla habemus in hi ßoria Regum 8i Efdrxatcp Nchemix libris,item in prophetia Daz nielis.Nabuchodonoforqui igni fideles 8i confiantes Dei many« res torrere delereqj flatuerat propter ucram religionem,idcm laudat moxDeumquodferuatosuideretmartyres,acipfusDeum amp;nbsp;uera rdigionemedidis promulgatis prxdicatattj propagat. Darius Afz fuetifilius finitproiici Danielem in lacum leonum: fed prolinusç

DK PRäECBPTO DECÄLOGI VI. extraiRo hoc, omncs Daniells h oft es ineandem leonum caueam difcerpendos condudit. Cyrus rex Perfarum pocentiftimus iuuat ueram rcligtonem ; ita Darius Hyftafpis, Artaxerxes cognomina* tus.modis omnibus populi Dei conatus religiofos in excruendaic« de facra 8i urbc adiuuac. Ne ergo dubitemus de Dei auxilio. [deni Deustollitautcaftigacaliquando tyrannoshorribiliS^ repentino aliquo morbotquod Anciocho, Herodi magno amp;nbsp;nepoti cius He* rodi Agrippç, Maxentio item 8t alqs hoftibus Dei hominum^ cue Tyramà^ niiîe conftat.Ëxcitat aliquando heroas ac uiros fortes qui extinguit tidit, tyrannos fif libèrent Det populum.ldquodfrequenseftin libris la dicum amp;Regum. Porronequisqsabutaturexemplis.obferuanda eft in eis uocatio diuina.Earn fiquis non habeat aut prxuertat, pla* ne nihil efficiet fuo tyrannicidio, imo mctuendum eft ne malü con* duplicet,Harc hadenus. Redimus iam ad intermifta.

De tlfâiot nbsp;nbsp;Dicendum hie erit de Magiftratus eledione, principio quorii lit

ne magi' eligere 8i ordinäre magiftratü; deinde quos uel quales eligere con* Jirdtur. ueniat; poftremo qux eledos inaugurandi ratio.De eo autë quorS Qitorit fit interftt eligere magiftratü,nuliapoteftpraefcribi lex unica amp;nbsp;certa. itiigm. Alibi enim cota plebs eligit optimales. Alibi optimales deligunto* primates.Alibi etiam nafcütur principes. Netp hic cenfeo ullam ef* U feturbäcömouendä.Cuilibetemregno SCurbimerito relinquitut fuus mos patrius.nilî omnino corruptifTimus et intolerabilis fît. Vbi uero nafcütur principes,orâdus eft fedulo dominus,ut det optimos. Q|ia!er tli Cxterum quos uel quales eligere conueniat,ipfe dominus hifee vtndi : d* uerbis expofuit,Ex omni populo profpice diligenter confîderan* ^rma ho* do delige uiros uirtutis, timen tes Deum, uiros ueraces,odientes^a* ni mdgp’ uaritiam,amp;hoshctribunoscenturionesquinquagenariosôf decu firatiu, riones,quiiudicent populum omni tempore.Quatuor requirit do* minus à fenatore bono.Principio fit uir uirtutis roboris uel fortitu* dinis.id eft qui facultates habeat ad efficiendum hoc, cuius rei gra* tia deligitur. Facultates illx in animo potius quam corpore fitc funt. Requiritur enim ne fit fatuus, fed fapiens 8i rerum perituS. Ducis enim xdibs fif aurigx intereftfeirequomodo inftruataciem, qüomodo extruat publica xdificia,aut regat currum. Deinde requi ritur etiam animifortitudo, ut quodnouitaufit. Vbiconftantia X tolerantia opus eft multa. Secundo loco ponitur quodreuera pri* mum eft omnium,Timeat Deum, fit religiofus, nonfuperftitiofus» ttagißra' Nullus idololatra feruat rempublicam : perdit magis;6f impij non WM/il or* propagant ueritatem amp;nbsp;religionem, fed perfequuntur amp;nbsp;extermi* fhodow. nant.Sitergo noftcrilleuirorthodoxus,fan£fîdei,qui credatuerbo Dei.ac

Dei.acfciatDeumfemperhominibuspræfentein effeat^adeocui« übet rependcrepro mentis. Ideocp Imperator luftinianus in Nouel üs Conftit.iog.ingenue fatetur omne fuum przüdium e(fe à Deo. ideocp conuenire ut Icgislationesexeodem pendeant.Detndcrubx iungit.Omnes noucruntquod qui ante nos imperium rexerunt,flC maxime Leo pix memoriae facratüTimus princcps luftinus pater nofter.inConftitutionibusfuisinuniuerfum omnibus hzreticis interdixerint.ne qua iplï uel militiam capefccrent, ucl in pubÜcis cu ris uilam cömunionem liaberent.quo minus occaüone turn militiç tum traâatioHc publicorü negotiorum fanélx cathoücz Si apofto licx Dei eccleüz panes uidcrentur corrumpere. Et nos quo^ hoc ipfum fecimus.HxeImp.Aug.Certe qui pius eft,Deum inuocat ac fapientia accipit à domino.Et (i amici Dei ünt principes Si frequen ter colloquantur cum Deo, fpeseftfoelices fore refpub. Ex adiierfo metuenda infelicitas fî prxlïnt hoftes Dei. Tertio requiritur à deliz gendo accenfendoi]; magiftratui,utfîtucrax,nciîthypocrita, menz dax,fallax,uerfîpelÜs,fubdolus aut qui ex eodem ore frigidum Si ca Üdum efflenfed fîdelis fit expofitus fîmplex amp;nbsp;candidus. Ne fit in promittendo libcraliorquamin przfiando. Nefîtirreligiofuserz ga iuramentum, ne fît perfîdus Si periurus. Quarto quoniam multi in magifîratusfuntflioncquxruntopes Si rci familiaris inz crementum, remouet taies dominus auaritiam prohiber bonis magiftratibus:imd pofeit ut auaritiam oderint. Sicuti alibi non tan tum prohibet accipere munus,fed inbet prxterea à muneribus excu tere manus. Auaritia munerum cupidiias efî ipfilfima pefîis boz ni magifîratus. Auaris Si munerum cupidis uenalia funt iura fenz ientixlibertas iuftitiaadeolppatriaipfa. Acnominauitquidem in prxfenti pefîilcntifîimum fcelus,interea uero nihil dubium eft.quin uitia Sifcelera alia quotp eius generis profcribatac à bono magiftra m iubeat efle aliena.Ea funt haud dubic,Supcrbia, Inuidia, Ira, Az lea, Crapula, Ebrietas, Scortatio, Adulterium, Si fi quid aliud eft huius notx.

Hune locum illuftrantalij ex lege Dei huic cotlari. InDeutero» DtW.s. nomio ait Mofes ad popuIum,Date ex uobis uiros fapientes Si inz *elligentes.amp; fpeftatx probitatis fecundum tribus ueftras.Tria ite» rum his uerbis requirit ab ordinandis Mofes fapientirf.Primo fapiz entes fint ait. Cxterum initium fapientixeft timor domini. Sint crz go ordinandi amici Dei Si uerx religionis, qui item fapiant nô fint fetui. Secundo fint intelligentes, prudentes nimirum,qui exer« dtati longo rerum ufu, ufum rerum fibi parauerint, ac poffint re$

DE PRAECBPTO DECAEOGI VT, prxfentesapplicarelegibus. Prætereafînifpeâatrprobitatis uirf, quorum uita 8^incegritas morum ex anteadis iam olini fit nobis perfpcâa att^ tcßiiücatatdenitp qui (înt pr^diti authoriutc,non con umnantur ceu leues amp;nbsp;uilcs ncbulones.

Vnnhijt InlibroNumerorum herumdidtMofes,VW.3Deusfphituum uniuerfse carnis conhituat uirum fuper fynagogam, qui ingredia/ tur amp;nbsp;egrediatur ante eos.Sf qui introducat amp;nbsp;edurat cos, ne lit ea:lt; tusdomini uelutioues abfq; paftore. Difcimus ex bis ctiam uerbis diuini prophetx.qui SC quomodo in magifiraiû eligedi fint.Orauil Mofes ad dominum pro idoneo uiro.'orandus erit itaq; et nobis De uscordium Scrutator,ut det uiros omnibus numeris abfolutos. Sx' pequidem fellit nos fpecies externa,iudicamus^ uirum bonum 8^ pium eife,quiinfîgniseAhypocrita. Deus folus nouit mentes, bic ergo orâdus eh ne (înat nos in deletflu aberrare Si impingere.Opti mus fuerir,qui inilrudus erit fpiritu Dci fanf^o. Prxterea decetbûc efleprimumSe ultimum in rebus gerendis ôiexequendis. Inertes aguntalios, ipfifibicauentpoft principia. IniquiprxfcribuntalijS, ipfi nunquam quicquam bidunt xqui Si boni.Paftor fit oportet uir deledus in m3gifiratum,qui dies atc^ no^es curet ne difiipetur aut periditetur pereat^ grex doming Tales autem fint qui populo do* mini prxfîdendifunt,

Ratioindu Poftremoquodattinetadrationem inaugurandi magihratuin* ' gurandi, difsimiles funt urbibus Si regionibus confuetudines.Liberum au* tem fitcuit^gentifuis utimoribus.Eum egoritum maximeprobo, qui minimum habet pompx,orationis uero plurimü. Vtilifsimuni efi autem certa 8C moderata cerimonia inaugurate dcledos id^ co ram uninerfa plebe, ut quift^ non nefdat qui fint patres populi.8^ quibus debeat honorem,deni^ quibus obediat 8^ pro quorum fa^ lute fupplicet.Certa fuit populo Dei ceremonia qua ufi leguntur in inaugurandis regibus amp;nbsp;magiftratibus: amp;nbsp;certum eft id à Deo utili ter Si certisex caufisefieinuentumat(^traditü.Rcliquaquxdema giftratudicenda refiant difieremus incrafiinum. lam uero laudate dominum,8^c.

pe officio mao^ratus, cfua orJmft,itn cura religtonu aJ ipfum perti neat:andereligioneconßituatiO'delegibuseius,SERMO VU.

VOD primum Si maximum eft in magiftratu perfpid tur in explicatione offidorum eius.Diximusberi quid magiftratus,quæ magifiratus fpedes,quo authore pro/ feâus,8^ quas ob caufas inftitutus fit . quomodo proce tes

Fes eligcndiaut qui ad hanc fundionem ünt uocandi. Addamus ä* lis qux nam fint propria magiftratus officia.

Omnemagiftratus officium uidetur redigipoffe in tria capita. Mdgtßra^ Ordinctenimludicet amp;Puniae De fïngulisordinedicetur.Ordina tut officia, tio magiftratus eff conftitutio pro conferuatione reiigionis ac lione ftatis iuftitia: amp;nbsp;pacis pubhcæ.’uerfaturq; in duobus capitibus.in re* de conlfituenda r€ligione,amp; in reófe conftituenda publica honefta te iuftitia df pace. Priufquam uerodicamusde reiigionis conftitu* done feu ordinatione.tradabimus paucis quxftionem,An cura reli gionis ad magiftratum pertincatï Video enim multos in ea effe fen* tentia quod cura dó ordinatio reiigionis ad folospertineatepifco^ pos,non etiam ad reges principes ac fenatores.

Veritasautemcatholicadocet curam reiigionis maximepertine Aneurare re ad magilfratum,dóhunc non tantum polfe fed debere etiam du li^ionitaJ fponere óC prouehere religionem .Nam apud ucteres, reges fimul tna^i/iraiii erant facerdotes, reiigionis utiq; magiftri. Laudatur in facris ualde pertineat, pijfsimus illedó fapictifsimusprincepsCliananaicx gentis,quidó Chrifto domino typum prxtulit.Melchizedek.is uero fuit rex pari» ter dó facerdos.Sed SC in Numéris traduntur nuper ordinato dó inz augurato lofue leges ad religionëpertinentcs.Ac reges luda dó ele Al populi Dei ex ordinatione reiigionis,uti mox plurib.exemplis monftrabo.maximam indepti funt laudcm ; ignominiam fuftinent perpetuam,qui fegnes fuerunt in curanda religione, Quis uero k gnorat magiftratus primam effe curam incolumem dó felicem ferz uare rempublicamüd uero nö poteft, nili uerbum Dei curet annitti ciari populo fuo, ac ciiltum Dei uerum applicet eidem, adeo^ fiat ueluti minifier uerx reiigionis.In Leuitico dó Deuteronomio mulz ituit. tg, tisexponitdominusbonauerercligiofisparataIiominibus,rurfus Dtut,t8, enumeratmalacontemptoribus uerx reiigionis irroganda. Atqui felicicatem in populo fuo retinere, infelicitatem propellere iubetur bonus magifiratus.Audiamus etiam fapientifsimum Solomonem inProuerbiis dicentem, Pietas dó ueritas cufiodiunt regë dó folium eius fufiëtatur in pietate.Quando multiplicatur iiifii.gaudet popuz lus,dó quädo impius dominatur ingcmifcit populus.Rex per iudiz ciüfirmatregnü,uirexaiB:ionüeuertiteä. Quandomultiplicâtur im pij multiplicaturiniquitas, dó ruina eorü uidebütiufii.Quando nó cftuifio diffoluitur populus : dó quiobferuat legem,eft beatus. Ex quibusdó illudcolligimusconfufionem omniumrerum, princiz pum^ dó populi diffolutionem illos quxrere autinducere, denit^ pauperum neglcAum dó opprefsionem.quicun^ contendunt reU

gïönis curam nihil pertinere ad principes. Prsterea praccipit Deuf magiftiatui cxa men habeatdodrinarum, ac peninaciter contra fcri pturasdocentes amp;abftrahentesa Deoferiat. Loens extat DcuMj. Vetnit item niagiftratni ne Ricos plät« aut ftatuas crigat. Locus exz tatDcu.t7 Pcrfpeciesucroinfinuauitgenus.neruperftinonem aut idololatriam inftituat,foueat,propager,præcepit ergo ut ueram reli gioncin prouehanundeconfequenseH rcligionis curam pertinere • ad tnagitlratum. Qiiid quod Deo dtledlifsimi optimi«;^ in populo Dei principes cura tn religionis.ut maxime ad fc pertinentem, in fe fufceperuntadeoqj Si exercuenint procurarunttp uelutifacrorum antiftites ƒ lofuein monteHcbal extruicurauit aram toium^ culz tum uti à Deo per Mofen præceptus fuerat expleuit. Danid in dédit cenda area Si coîiocanda.intp ordinando Dei eultu fuit ufep ad mi» raculum diligens.ha films Dauidts Solomon, Nec obfeiinim cuiz quamciTeputoquiditireformanda rehgioneeorropta Si collapfa praefiitcrint Abia.Iofaphat.Ezeehias ôC lofias. Laudaturin ethniciS regibiiS Si principilnis quod poft cognitam ueritatem edida uuk garant pro liera rcligioneeontra blalphemias. Naburhodonofof Chaldarus potetitifsiinus ovbis monartha, quo an unqiiam roaiot amp;nbsp;potentiorio mundo regnauerit.diibito.promulgatdecretiitn ut in partes diffcecinr Si dcmuseitis rscL'gatur in lairinam quifquif conuitii'.m dixnitcentra uerum Deumeonditorem «rli amp;nbsp;terrr. Locus exiatDaiiit l. j Darius Medus Affueri filius.Cyriregis auufl culus,A mepofitutn eft decrettim.aiqtit omnes in omni imperiorw gni mei me mât Dewm Danielîs.Locus extat Danielis s. Cyrus reX Perfarum feluitludaros c.aptiuitaie,praEcipitlt;p tcmpluro réparent Si faera reftituant. Darius Perfa Hyftafpis Abus, A me pofitum cft decrctum,air,inomnisuirquimutauentquicquaminfentétia mca de reparando tcmplo Si reftituendo Dei eultu, cxcerpatur lignum de domo cius,crigatur,at«p is in eo fufpendatur, acdomus eius fist fierquilinium. Idem ille Si Artaxerxes appeltanis.Qi'icunqj nolut’ rit,inquit,facer£ legëDei tui (Efdra)Si legem regis,abftp mora fiat iudiciü de eo,fine in morte,fine in eradication?, fiue in mulélationc faculratum.fiucin utncula.Leguntur htec omnia in libro Efdiar.

Rtfponfio Obijciisntquibussnimo ledetcutam Si ordinationcm religioz adobiu'la. nis ad cpifcoposdi'taxatpfrtintre.ifla exempla quac adduximus ni Ri! ad nos pertinere,qui innats CRriftiani.Nâ ilia elîeîiidüica cxc-» pla Fvcfpodeniiis. Iftiprobarîf deminü kfnm Si apoftolos eiuseu ram rfhgionisà tnagifiratu tranPnliile rfd folos cpifccpos.ld nun« quarn poicrunt: nesautem oftendcrät’js paiicis pnfccs illcspopuü

Dei prîncîpM Ioflt;4e,Dauidcm amp;nbsp;alios reuera fuide Cliridianos.ic» circouatereexempla qurab illis ducuntur nbsp;nbsp;aptaiiturCiiriüianis

prtdcipibus. Adqciaindflfaicuaticinium, exquoappareatideni edcadhucin ecdefiaregum officium, quod fuiiprifcorum regum in ecdeltJ quam appellant illi iudaicam. Oubiuin nou rllquin illi ceafendi fint ueri Chnfi lani qui undfi fpiritu Cbnfii, m Cb.iillu credmic SI facramentis participant Clirifti Chnftusenim pennJc foiiai ac fi nidicasuntfiiis. Chrilliani ergoundllt; funt. VnJdio iU la, luxta apoftolicam interpretationem. etlfpinius üci ucl donum t. ^odif. ae faiivUlpnitus. Cztcrutn fpiritum Clirifii fuille in propliciii 8C regibus loquupletilfimus eft reitiï l'anifliis Petrus. Saiichi.« Pauuis manificikait nos emidemfideifpiruum habere cum uerenbus !♦ dein coin.'nunicatilli.« facramenta not)ra,dMmdicit illu.« bapnfatos ede lub nubc, omnestp bihiflé de fpirituali Si confrqiienteeos pe^ tra.Clirifto. Ou.rcum itahabcant ualentceitè exempla qur pro fide amp;nbsp;diledione à duQis Si fuilts prifcorum regum ducuntur.Scio interim nonquodiibctconlequiexcolle^iionecxemplorum. Sed habemus hic præterca manifefium pro nofira caul'a uaiicinium k -faix, uaticinantis reges amp;nbsp;principes poft tempora ChriftiSi poft reuelatiim enangeiium diligenter curaturos ecclefiam adeoqj fu* turos Rdelmm alumnos amp;nbsp;nuirices. Aiqui palam eft quid fitale^ ■re amp;nbsp;nutrite : perindeenim eft aefi dixift'etillos patres matres ecclefixfuturos. Hocautem rionucre dicitur,ficurareligionisad principesnon pertmct.fedad folosepifcopos. Vetba Ifaix hxc funt, Ecce tollam ad gentes nianum meam,ait,amp; ad populos figrtum mcum erigam, Si afferent tibi fïlios in gremio Si filix tux in Itumeris portabuntur. Eterunt reges nutricquel alumni tuiamp; regiiixeorum nuiricesiux, uultu ad terram dciuiflo adox nbiint te. Si pulueretn pedum tuorum lingent, amp;.’c. An non abz unde inipletali.ee eftedicemus in quib-.ifdam Chniiianis prineiz pibus i Quorum prtmu.« beams Conftantinus Synodo indicia, Con/lanti^ ueram Si lynceram Chrifti in ecclefia doólrinam inftituere, fab ni« fam Si hxreticam uo'uit exterminate. Cnmrjj epifcopi non rez „m, fto pede incederentad rcgulam euangelq charitatist^, tncrepauit ipfos.tyrannorüeis crudelitaiércmemorans Si qux lamperipfum diuinitus paxecclthtscoiKcfta fuexponens.lndignum eKeadrjcics fi epifcopi petgat Deomgrati.fefc muruis lacerate cöuirns amp;denta tis libellis,acco modoimpin,idololatrisdeledarionem Si rifum prxbcre; cum potiiis ex fcripmris diuinis res facta« ira(ftareni,Euan gelicienim librifunt,ait,d4 apoftoltcianiiquorumfp proplietarum

oracula,qux nos erudiunt quid de facra lege fapiamus. Expellen/t ! tes ergo hoftile certamen,ex uerbisdiuinitus infpiratis, folutionent' gt;nbsp;quxftionum mente perdpiamus.

Gratianut, nbsp;nbsp;Hue accedit quod facri imperatores Gratianns Valentinianus 8£ i

r’alentinit Theodofius fie 8C in hæc uerba decernunt, Cumfios populos quoS , anusej- clementix nofirx regit imperium, in tali uolumus religione uerfa* J Thtodo» ri,quamdiuinum Petrum apofiolum tradidifie Romanis,religio j fiuit ufi^ ad hüc ab ipfo infînuata,declarai.Ët reliqua.Cernit charitas ue« । flra quoniodo reges 8C principes in populo noui teftamenti alumgt;’ ni amp;nbsp;nutrierj ecclefixfuerintac arbitrât! fint curam religionis ad (c inprimispertinere.

Gfiaslat nbsp;nbsp;nbsp;Obqciuntrurfus IxpramOfix regis luda, ex eo contraria quod

frofitt, racerdotismunusfibiuendicansufurparepræfumpfifietinadolen« do fuffitum in ara thymiamatis. Obijciunt prxceptum domini iugt; bentis lofue fiare anteEleazarum facerdotem : mandantis denique régi librum legis accipiatà Leuitis.Cxterum noftra difputatio non

Officiama hue tendit,ut munia fine officia magiftratus at^ minifirorum eccle/ ' ÿjiratus fîxconfundantur.utrexeôeioneturbaptifetamp;adminiftret eccnani Cf nûnifiro domini;racerdos autem pro tribunal! fedens pronüeiet fententiani lt;nbsp;ri!non con contra homicidam,litigantcfue fententia lata dirimat. Habet 8C re^ ! funJenda tinet Chrift! ecclefia officia diftin(5la,ôlt; Deus eft ordinis Deus,non funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confufionis.Huc tenditnoftra demôftratio, ut omnibus prob cm uS

magiftratum ex officio curarereligionem, uel ut collapfa répare^ tur,uel ut integra conferuetur procedattpiuxtaregulam uerbi do/ mini.Ideo enim lex Deidabatur in manus regis perfacerdotes, ne ignoraret uoluntatc Dei circa res ecclefiaftieas atq? politicas, adeplÿ iuxtahanc legem gubernaretuniuerfa.Statuiturquidem ante Elea zarum duxpopuliDeiIofue,fedhicuicifiimprxcipitfacerdotibuSgt; coniungitur^ uelutin unum corpus uir politicus ôf ecclefiaftieus» lubetur uir politicus audire ecckfiaftieum, ôi hic rurfus obedirede/ betpolitieoinomnibusquxlegeprxceptafunt. Iccirco magiftra/ tus non eft fubieiffus faeerdotibus.à Deo,tanquâ dominis,fed tan/ quam domini Dei miniftris, ôC iccirco magis ipfidomino amp;nbsp;legi e/ ius,cui amp;nbsp;facerdotes perinde ut principcs,fubielt;fli funt. Si facerdo/ tis labia non loquantur uerbum Dei,non eft quod quifquâ ex pie/ be nedum princeps audiat aut reuereatur titulotenus facerdotc. La/ bia facerdotis, inquit Malachias, euftodiuntfeientiam amp;nbsp;legem re« quiruntex oreeius;quia angelus domini exercituü eft. Huiufmodi facerdotes nolle audire eft ipfum Deum repellere. Et taies facerdo/ tes ïdiuuarunt pij principes IfraeHs^pfeudofacerdotes deiecerunt ex gradu.

gfadu.negligcntius facientes officiü fuum increparunr, atç de offi.» cijs obcundis 8C rite adminiftrandis décréta tulere,

OeSolomonefcriptum legimus,Solomon eiecitAbiatliar ne efz DereligiSe fet facerdos domini, ut impleret uerbum domini quod ditflum erat dnreucrut fuper Heli in Silo,amp;pofuit Zadok facerdotem proAbiathar. Ec in prindper, libro Paralip, 1.legis, Etconftituitrex Solomon iuxta ordinationé Dauidis patris fui diuiliones facerdotum fuper minifterijs fuis uitas in culiodijs fuis ad laudandum 8i miniftrandum coram facer dotibus iuxta exigentiam cuiufcp diei. In eodem libro inifiigit quiz dem loiada facerdos regem loas, fed hicuicilfimuocatfacerdotem 8lt;tradit mandatum de colligenda pecunia ôCreparando templo* lam Ezecliias princeps religiofîifimus 8C optimus uocat facerdo tes ac Leuicas amp;nbsp;alt, Sandificamini 8C fanólificate domum domini Dei noftri Si eiferteimmunditiam è fanâuario.Filtj mei ne fïtis mo dofocordes.quiauos elegie dominus ueminidretisei. 1de rex móx iubec facerdoces facrificare domino.Conftituit item cantores in doz mo domini qui canerent in templo muficis inftrumentis. Praeterea conftituit Ezeclüasrexdiuerfasturmas facerdotum 8^ Leuitarum, iuxta uaria officia eorum, unumquemtp fecundum minideriü fuu. Quid quod ipfas quoqj portiones, ipfa ftipendia facerdotibus, per pfrftnbt» facerdotes diftribuit^^Idem rexpafcha toti populo celebrandum ins otbnou dixit,adde Si facerdotales plané epiftolas de religione amp;uera pccz nitentiaagenda.adomncpopulumfcripfit. Quibus omnibus tanz dem fubijcitur,Et operatus eft rex quod bonum SC redum at^ uez rum erat coram domino Deo fuo.Ergo cum principes ordinant relt; ligionem fecundum uerbum Dei,rem placitam Deo faciunu Hoe ipfum recolligitur SC de lofia principe prjifimo. Quis ergo dixerit pofthac curam religionis ad folos pertinere epifcopos^

Certélmperatores Chriftiani principum prifcorü ueluti patrum cMßiari fuorum exempla imitantes, diligentifTime procurarunt res religioz frinciptt nisuerx inecclefïa Chrifti. Reólecenfent Arcadius amp;nbsp;Honorius, ordinarunt Quoties de religio ne agitur.epifcopos conuenit agitare. Atqui anz religionem tellosGratianus ValeiitinianusSCTheodofius legcm tulere facraz tiiïimam,quaorbiexpofueruntquam religionem SCfi'dem uelint recipi tenerilp ab omnibus,nempe doólrinam SC Adem S.Petri.De* clararuntineodcmediéloomneseos elfe liæreticos qui diuerfum fentiunt SC docenucatholicos autem quicunt^ in fide S.Petri perfez • uerant, Colligimus ex bis facerdotum proprium officium elfe de religione ex uerbo Dei confiicuere, principum autem elfe iuuare fa« cetdotes SC prouehere tueri^ ueram religionem. Quod ficelfeni

{âcerdotes,principum officiu m propnü efl; faccrdotes redigere in Of dinem,0lt; tuxta ucrbum domini conilituere dcreligione. Ccrtè lu^ ftinianus Imperator tn Nouellis Conliit.^.ad Epipbantü regiæ ur/ bi$ archicpifcopö^Cörnuni generali lege, ait, ad beatitudinc tui, ópacrtar^ba.deordinatione fandlinimorü epifcoporü Slt;rcucrenx dilTitnorü dericorü dilpofuimus qusrcüqjhonella d^decora facris^ regulis conformia eife uidebâtur.Et Canftit.7, Mandamus,inqui^ nequi$ cpifcoporü per omnis ditionis noftrx terras licëiiam liabcat alienandAretn immobileaiaut iti domibusautinagris ecdelîarû, ItemConOitjrproliibetiti.priuatisdomtbusl'acracclebraremyfte na. Additpcrnam, Alioquidomus inquibusperaguntur public* fient 8C fub zrarium imperatorisdeducentur. Conilti.^r przcipit omnibus epifcopis iieabfint à fuis ecelefqs : fiuero abfuetint, nihil cmolumenti aut ftipendq accipiant aProuinciarum aconomis, fed in ufusecclefixpiosconferatur. Conftit.iit prvdptt prouinciarü prxfidibu$,utepifcopiscc(fantibusipficonuoccnt fynodumac le^ ges exerceant tueanturq; ecclefiafticas.Mox,[nterdicimus,ait,epifcO pis ÔC presbyteris omnibus^ cuiufcunq; gradus clericis, nead labu lamludant aut taliludo utentibusfeaiïocient,autfpc^atoresfint, aut ad quodcuncp fpeólaculum fpeófandi gratia acccdant.Hxc non proferimus tanquam fcripturas canonicas,fed duntaxat ueluii indi cia qux declarant in ecclefia quondam fuifle principibus poiciiatem officium con{uetudinemlp,njmirum à Deo concefiam (luxia Ifai* uaticinium)amp; ex ueteri defumptam exemple, prxcipiendi epifco* pis.confiituendicpdercligione in ecclefia Chrifti.

Priuilegia Qui uero Ine obqciunt priuilegia«cclefiaftica,fciant nulli princh tcclefiafii.^ pi imó nulli mortaliü permilfum elfe dare priuilegia pugnâtia cungt; M, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandatis 8Ccü ueritate uerbi Oei.S.Paulus dixit fibi daiam elfe po»

leftaicad'xdificationcnon ad deflrutflionc. Non ciiimum cörne« moro priuilegqs acquis indignos elfe qui nô funt hoc quod audiût faccrdotes amp;nbsp;miniftri Chrilfi,fed milites potiusfif multis cormptî fceleribus. Legumur in i ure Canonico Diftinft.40. hxc inter alia, Videtc fratres quomodo fedetis fuper cathediS : quia nô cathedra fa citfacerdotcfedfacerdos carhedrS: non lotus fanÂficatliominc,fed homo locum faniffifîcat. Non omnis facerdos fanifius, fed oinniï fan^us eft facerdos. Qiiibenefederitfupercathedram honorem a« * cipit cathedrx, qui malefederit iniuriam facit catliedrx. Itaqjma* lus facerdos de facerdotio fuo crimcn acquint non dignitatem. Sed illahadenus.

epifcopos tantum pertinrrereligionis CHram,d^magiftratuni ettam legesconibtueredereligione.inquiramusmodoquascöftituatde Q$Mt le^ reiigione leges.Non eft aüt quod rex uel magiftratus arbiiretur fibi gej dt relt poteftatcdatam eiïeconftituendi nouas leges de Deo, de eultu Dei, gtone con^ demyfteriis.deuero Si bono. Nam omnis magiftratus ut à Deo or /UtiMtiM* dinacus.aeDei minifler e(^,ita Deo obedireamp;iegi ueluerbo Dei ob g^ratui^ temperare aein hocuniccrefpicere ó^ab hocfolo pendere debet. Scriptura,qux uerbum Deieft,abundcratis exponitquæcum^ ue* rx religionis funt:imo uetat dominus uerbo fuo quicquam uel adlt; dereueifubtraltere ; magiftratus ergo nullas condit leges nouas de Deo Si cultu Dei,fed ueteres illas reltgiofe fufcipirat^ cuftodir, apz plicat propagatin regno fibi diuinitus concefTo. Hue enim perti net quod tegibus Ifraeliticis dabatur }iber Legis diiiinx, ex quo te-' gulam fumerentagendiqux ex officioagenda crant.Ad lofuedicit dominus, Vide ut cuftodias óiagasfecundum uniuerfam legem, quam prxcepit tibi feruus meus Mofes. Non recedes ab ea uel ad dextram uel ad üniRram . Nee reeedet liber legis liuius ab ore tuo» fed meditaberis in eo die Si noâe ut cuftodias Si agi$ iuxta totum illud quod feriptü eft in eo.T une enim profperum reddes itcr tuum amp;tunc 3ges prüden ter. Principes ergo reiigiofi K fanât fumma fi-f de amp;nbsp;diligentia contenderuntprxdicationem uerbiDei, leges ritus Si ftatuta Oei tradere populo,rctincre eonferuarei}} in populo, imd quam latiflime per omnes propagate, pro loco item 8i tempore fanäe accommodate;ftilfam doärinam.propbanos cultus amp;nbsp;blaf» phemias profcnbtrc,adde Si eradicate. Sic inquam religiofas leges de reiigione con ftituetu nt aut ordinarü nt pq magiftratus, Sic cura» ueruntfanâeamp;religiofe religionis negotium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ScWxi.

Scholxerant quondam urbes Leuiiarum in Ifraele. Athasurbes ftudiorum caufa Si pietatis ergo diligenter conftituit lofuc. Ezez chias rex non minus folicitus eft de ftipendijs mii.srtrorum rite co« ftitiiendis 8( reparandis quam de officias reftitaendts formandßcp. Honoseaim alit artes ; SC inopia uarias excogitarexaäiones : ue» nalia fiunt ipfaetiam facra, riedum nana hominis lingua. lofa.» pliât iina' cum facerdotibus fine doâcribus fenatoies Si inbu/ nos mittit in totum regnum. Cupiebat niim modis omnibus uerbam Oei prardicarieufti aiithoriî-aïc Si digpilt;ate qnadam.prxi dicatum autem defendi a: in ipfa opna rrodaci fanäa. lofias texutiàcum idoîofatns Si proph.anis cnb.bus ■'.'•ilttr medio pfeu* dofacerdotesreftituit «cros uerbiDei dcftores.rtßitiiit fa«a; Scgt; uti ôC loas rèx xdifkia facra collapfa (obiurgatis Lcuiiis) reftaurat.»

Non poflum omniareccfendo profequi.difcatexhis pauciilis piuS princeps aut magiftratus quid quo modo de religione côftituat. ^fouorum nbsp;nbsp;Ex aduerfo leroboam quidem audierat ab Ahia Silonita, Sic di/

cultuu in^ citdominus, Regnabis iuxtaidquod defiderat anima tua,Sied» umtores k rexfupralfraelem.Quodfiaudieris omnia quæpræcepero tibi, ßC Dto males ambulauerisiHuqsmeisfecerisi^ quodredum eft in oculis meis, diät, nbsp;nbsp;nbsp;ut cuftodias ftatuta 8C prxcepta mea, quemadmodum fecit Dauid

feruus meus,ero tecum,S^ xdiftcabo tibi domum firmam. Sed con tempfit mifer ampliftimas illas promiftiones, ac reiedo uerbo Del, templo Dei Hierofolymitano Sd cultu legitime, ipfts quoq; LeuitiS repudiati$,ex f^ce plebis creauit ftbi racerdotcs,templa flbi noua ex« truxit,idoli$ ornauitfeu deformauicpotius,facrift’cia nö tradita uerlt; bo Dei,inftituit 8C obtulit,adeo^ nouum quendam Dei cultum to ligionemnouamadinuenit.Etquamuis Deum colereuelle uideri cuperet,tamen diuinitus proimpiodamnatur. Audite obfecro quid contra ipfum pronunciarit os domini. Tu ( inquit Ahia ex fentengt;’ tiadomini) malum defignaftifuperomnes qui fuerüt ante te. luifti cnim ac fecifti deos alios, aefufiles quidem illos, ut irritares me proiecifti me poft tergum tuum. Ob id adducam malum fuper do/ mumlefoboam,excindamlt;pip(i leroboam mingentem ad parie/ tem,claufum 8C derelidum in irraele,S£ expurgabo poßeritatem It roboam,ceu ftercus expurgatur,donec confummeturr Ac ad uerbu hxc omnia compléta effe teftatur feriptura hifee uerbi;. Cum régna ret Baafa percuftit uniuerfam domum leroboam, ita ut nihil fpiräs de leroboam faceret reliquum. Addern illc rex Baafa nihilo meli*' or 8(. prudentior fadus alieno öC miferabili fui prxdcceiToris exeiti plo,pergit religionem exoticam 8C uerbo Dei cötrariam,a leroboa« mo cœptam,continuare,populo tradere,in hoc propagare öi defen dere. Audit itaq^ Sdpfe à domino per prxdicationem Hanani pro*: phetx,Quando euexi te de cccno.S; pofui te principem fuper popu Ium meumlfrael,tu autem ambulafti in uia leroboam amp;nbsp;fecifti p^ carepopulum meumlfrael,utprouocaresme in peccatis eorunii, «n cgo excindam pofteros Baafa,8C ponam domum tuam ficut do mumleroboam.Id quod fadum exponit feriptura per Simri pn»' cipem militix.Hic enim ÔC Heia regem filium Baafa probe potum, amp;nbsp;omnem eius poßeritatem deleuit. Suceeßit in regno Amri pater Achabi perditiffimi nebulonis,quem in acie cxciderüt Syri. Régna runt poß ipfum filij Ochofias amp;nbsp;loram. Verum quando traditant uerbo Dei religionemreliquerant,8deroboamiregiam fed nouant ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traditions fequebantur, adde di Baalis pudendi idoli cultum adiecr

DSCAD. II. SBRMO Vil. „ rant, excindunturtandem funditus opera fxuifsimi fed iußifsimi prindpislehu. Kegnaratpropago Amri plus minus annis 40, multo cum innoxiorum fanguine,fed périt poftquam menfura im pietatiseiTetimpleta.-Sf radicitus iufto Deiiudicio tandem excindiz tur.Difcant ex his ftupendis fanè exemplis omnes principes amp;nbsp;magt;* giftratus cauere fibia nouandis religionibus, Si mutandis à Deo in flitutis cultibus legitimis ueteribust^.Bonus Si fîdelis dominus no fterreligionem ueram Si cultum legitimum plene fimpliciter Si ablt; folute in uerbo fuo inftituit,liominibus($uniceetfempercuftodien dum tradidit,hanc ergo retineant om nes,huic immoriantur qui x* ternum uiuere uolunt.Puniuntur coclitus quicuncß religioni Si cul tui à Deo inßituto uel addunt uel adimunt aliquid. O bferuate hxc óuiriprincipes.Maximahincprouenitfelicitatisamp; infelicitatisfo* ges.Ergo qui habet aures ad audiendumaudiat. Nemopatiatur fe (educi bonis,fed uanis reuera impqscp intentionibus.Multó gratioc eft Deo obedientia quàm uiólimx, Neip indigent Dei ftatuta no^ (iris emblematis.

Sequitur iam alterum caput ordinationis magiftratus, id quod uerfaturinreâeconftituendahoneftate iuftitiaamp; pace publica. Id le^errea quoditerum abfoluitur xquis Si bonis legibus. Atqui funt quibus vnis aut re uideatur tyrannicum effeliberishominibus inqcere leges, ceu iu^ pwfpKÉ». bo gum in colla libera ; fuo potiusquemlibetrelinquendum arbitrio. nascr ne^ Dixit fane apoftolus.Lex iufto non eft poßta,fed iniuftis.Cxterum cejjarias e[ ideo iufto non eft pofita lex,quoniam iuftus eftäuftus autem opera fe. tur iuftitiä acfacit (po nte fua quod exigit lex à quolibet mortalium. Proinde iufto lex minime difficilis eft,utpote qux animo Si menti hominis iufti confentit,amp; hxc illam cupide ampleélitur.Iniuftus ue to animum explere fitit amp;à lege per omnia difTcntit.lege interim ne übt Si alijs noceat cohercendus.ka confequens eft cum leges bonis non fint onerofx,fedgratxmagis:propteriniuftos autem neceffa* tix etiam.adeotp ipfis iniuftis quocp cohercendis datç, eas omnibus elfe bonas Si utiles minimel^ reqciendaSiQuid quod ipfe Deus qui prxnouit quales fint futuri homines atque uerx libettati fauet, ipz famcp in populo fuo conferuatam cupit,9^ qui nihil facit inftituit^ inunliter,legem tulit, neeullaunquamfxculafine legibus uiuere permifirîAcfelices fueruntRefpublicx.qux recepetuntleges ac le« gibus fegubernandas prxbuere ; infelices feditionibuslp amp;nbsp;bellis difeerptx,qux legibus repulfis.fuam illam libertatem,fuumarz bitrium, fuam licentiam, id eft beluinam libidinem amp;nbsp;probrofam barbariemretinerecontenderunt, Sunt itaep legesbonx falutares

adeoip neccffariæ ad pacem incolumitatemcp regni uel reipublicsr. Ac mirutn eft ita defipere quofdam Chriftianorum.cum Ethnici de legibus pronunciarint honeftifsime. Agnouerunt legislatores foot pro dijs.ea re teftantes,fe fateribonas leges munus elîe Det.Nequit autem Oei munus efTeinutile ôC fuperuaeaneum. Plutarchus appel lauit leges urbium uitas.Demofthcnes diferte confelîus eft leges eP fe dona Dei. Cicero nuncupauit illas uincula ciuicatis (utpore que fine legibus difibluta difpergitur) fundamenta libertatis xquitatis, 8C hoiieffatisfontes.Leges enim reuera funt ncrui reipub.ualidifsP mi,dfanimæmagifiraruum; utneccommode uiuatamp; gubernet rempub. fine legibus, neq^ leges uim fuam exerant adeoep 8i uiuät Magi/lrtty fineprinctpibus. Itacß magiftratus eftlex uiua,lex autem eftmagi/ tus IfX ui^ firatus mutus. ExequutioneS^ applicationereddiintur leges uiuX ua, óiuoc3\es. ld non intclligunt principes qui dtcunt wirfinb^at» t ücbt.Nos fumus ius et lex.Intelligüt tnim fe pro fua libtdine quid libet præcipcre pofTcjatcp id protinus recipiendum eife ab omnibus pro lege.C^terum hoe citra contrauetfiä efi tyrannicü.Noiifsimum eft illud ex poeta defumptum,plane' tyrannicum, Sic H oio,fie iubeo.fit pro ratione uolitntas.

Eft faneprineeps uiua Icx.fîantmus eius obediatlegibus fcriptis.Ä r on dirtentiatà legibus naturç. Ergo fubfjcitur legibus magiftratuS fit dominatus. Nifienimprincipisanimus confentiatlegi,Iegem Habens feriptam in pclt;9orc,6^ legem ditflis Si faffis exprimât, non eft appellandus uirbonus nediim princeps. Kurfusdominaturle* gi Si magifter eft legum princeps aut magiftratus bonus: non quod liccat ei ilias calcare,abolcre,dilt;fo lucre, figere Si rtügtre: fed quod illas Siexcrcerein populo fiiadhibcrc applicarelp pro rerumexi^ géfia attj eo modo Si hac ratione moderare fine mterpretari poteft. Adltrtcf Errant ergo toto cœloquiarbitranturpropteraliquot ImperatO ^Jiinrrt lerum Siregum priuilegia,concedentramagiftratui,legibus alicubi ^tbus, adqcereamadimerealiquidmutaretpillas.licercfibi bonas legesa^ bolerc in uniuerfuni uiuererp contra ius et decorum. Nam ficut nul lis permiifumeftimperatoribusfi^regibus priuilegia donarequ* pugneutcum aequobonoamp; lionefto; ita fi donenttalcquidpiam, nec recipiendum nec agnofeedum eftab honeftis ciuibus tanquatn donum aut beneficium,fed habendum magis propernitie,utircu« ra eft.S^ pro maleficio.Semperpermanet apud omnes Si omnibus facculis immota legum de honeftate iuftitia Si pace publica menset fubftantia,in circiiniftantiis fitmutatio Si adhibetur intcrprciatio pro rei cxigentia,pro aequo Si bono.Eexeft, Nemo cardataIterutn;

fl cxc!derit,cxdatur amp;nbsp;ipfe.Illa lex perpétua eß 6C immutabilis, ne*-que licet illain cuiquam abolere uUis temporibus. Intérim rigor lcgt; gis imminui potelî amp;nbsp;lex ipfa interpretari commode: nerope iî quis alterü cacdat,qui fit ipfi eximie ckarus,amp; caedat forte fortuna.nô delt; diia opera,nô odio amp;nbsp;malicia,ideol^ cxdem redimere cupiat.fi fieri pofieqmagno.Hic fane minime cædendus eß,3c difpenfat bac par* te cumrigorelegis magifiratus. Eßaliusqui diutino 8i uatiniano quidé odioalterum profecutus efl,qnem et cædit.fed prsetextu form na'.Occafioncenim qurfiuit, utfpecicprofeliabeat cafus fortuici. Inhuiufmodicaufa nihil legis poteßmutare magißratus.fed cxdat oportet eum,quem legis mensiufiitcxdere. Huius generis amp;nbsp;alia pofiem proferre exempla.fed caueo, quätum fieri liceqne fim C. V. nimia copia prolixitateonerofus. Satis claret ex diiputatisieges elfe bonas amp;nbsp;fempiiernas.acquatenus admittant principum.quam uocant wänHxf/, id eß moderationem uel arquitatem uel interpréta.' tionem,limita tionem.difpenfationcmue, hein ipfisillud tritum X uulgare liacreat,Summum iusfumma iniuria.

Demonßraui hadlenus leges eife bonas, utiles,necefiarias,æter/ Qyalilgt;.tr nasiconfequens ergo eß ißis adqcerc.qualibus uel quibus maxime i^uibut legi legibus utaturmagiflratus,quibus honeflatem, iußitiam X pacem hus uintur publicam pro fuo oßicio conßituatatcp cöferuet.Vifum eflquibuG nugißra^ dam magißratum nullis oportere uti legibus feriptis, fed pro natu* tut. tali «quirate pro tempons loci perfonarü X rerü exigentia.id quod lt;pfiuideaturoptimü,pronunciare.Alq contenduntomnibusregnis amp;nbsp;rebufpublicis leges Mofis iudiciales obtrudere. Sunt qui bac rex Pudiata X profcripta,niliil agnofeant quam quod petitum eß ex le« gibus principum eilinicorum. Atqui cum illi,qui in magißratu uer legik/êrî fantur uel boni fint uel mali uin: cumcp in optimos uirös cadant cu ptiioput. piditates,ira,odiii,fauor,dolor,metus X affeêliones aliæ,cui quxfo tradiderunt rempublicam gubernandam, quicunep feriptis legibus »c certo iure repudiato.iubent hominem quemlibet in magißratu conflitutü pro animi fui fententia pronunclare^ An non belux fubx ieceruntrempublicam^ Quid bic dicam de malis in magißratu box minibus Furijsfubdiditregnum.quipefTimorumhominum dex cretis fubdidit. Sed uolumus.inquiunt,illos pronunciare ex nax turali xquitate.non ex animi corrupti libidine. Pronunciabunt erx goißiexcorruptaanimi libidine,acincrepiti, dicct fepronunciafle ex naturali xquitate. Adqcient fe non aliter polfe iudicare.ncx que aliter negotium porte intelligerc, Id ipfis uideri optimum quod dccreuerunt : nec hic quiequam aäum contra confcicnciam.

Teaiitem in ius iiocabit qui aufus fueris ipfius uituperare fententi^ am.Itaueroperibitiuftus, ÔC dominabuntur barbüriiTimi affedius SdliominesfcelcftifTifni.Etut maxime donemusomnes in magP ftratuconftitutoseiîeuirosbonos,excitabit tarnen inter ipfos fen»' tentiarum diuerfitas iurgia amp;tiirbas perpétuas. Proindeexpeniîs omnibus,longe præftabilius eft fcriptis uti legibus. Hoc ipfum do/ ceat nos exemplum Dei noftri æterni fapientis optimi maximi.dan tis populo illi fuo peculiari,leges fcriptas, Sat relinquitur alia's ne/ gotq magiftratibus,iudicandifcilicet,ide(lapplicandiconferendil;ß caufas legibus,quatenus conueniant aut difcrepét,qui peccarit con« Xex Mofis traleges,quiminus.PorroinlcgeMofaica,iudiciali in primis, funt «onobtru/ multagenti ludaicæ propria peculiariat];,proratione loci perfo* denJa re/ narum Ôd temporis fieconftituta ; ut fieapergamus omnibus alijs gnii, imponcre Sdaptare gentibus,cum ratione infanirc uideamur.Quor fum uero attinet iam olim eliminatas ethnicorü immundicias pollgt; liminioreducere in forum populiDei^Apoftoliitaqj domini no/ ftri lefu Chrifti,neminem obftrinxerunt aut grauarunt legibus Mo faicis,neq; bonas ethnicorü leges damnarunt, nec^ malas cuiquani commendauerunt,fed leges ipfarumte ufum ueldeledfum permife refaniffis liberum.Interimdiligentimmeinculcarunt omnibus tilt; morem Dei,fidem charitatem iuflitiam amp;nbsp;temperanti3m,quodim/ buta his uirtutibus pedora, nullo negotio uel ipfi bonas leges conlt; dunt,uel ex aliorü legibus optimas deligunt.Nihil enim refert (îue exiudaicis legibus Mo(îs,lîueex Ethnicorum legibus probatis,fibi magiftratus leges,quantum fatis eft.colligat, uel ueteres illas Si ha/ denus ufurpatas, refecatis impqsiniquisSdturpibusduntaxat, Ü Curiofititï quriniplîSiinueniantur, retineat. Cenfeoenim magiftratibus x/ O- nouant quis diligenter cauendam curiolîtatem Sd nouitatisftudium. Ra/ di ßuditm ro fine motibus 5d turbis confi'guntur quod Prouerbio dici confuelt; uit,cornicum oculi: 8i qux ordinantur à curiofulis fere abolitis funt détériora.

Legt! etui Porro leges omnes uel de religione 8d cultu Dei externo prxcî/ let ^ualeti piunt,ueldeexternauitx conuerfatione ciuilibuscp moribus. De religionis legibus didfum eft fuperius. Deciuilibus uel politicis le* gibus hxcaddimus,optimasuideriillas qux prociiiuslibet loci, perfonarum,rerum,temporis^rationc,quamproximeacceduntad decalogiprxcepta Sdcharitatisregulam.nechabentquicquam inP quitatis uel licétixamp;turpitudinis.Sintprxtereabreues fuccinftç^, nôin immenfumextenfxautmultisimplicitxexpofîtionibus; fint diredx adiuftumfcopum, adrem ôcientes, nonfuperuacux.Tri/ busautenï

bus aut comprehenduntur fere capitib.Ieges p'ofiticac.honeftate iu*' ftltia Si pace. Proinde hue fpedtent leges,ut in repub.plâtetur'uel re ieges.de tineatur difciplina Si honeftas; nempe ne quid fiat indecore libidi* honeßate, nofe ac turpiter. Legibus proferibatur omnis obfcccnitas, petulan« tia.Ieuitas.libido Si luxuria,in ueftibus,«cdificijs,poculis,cibis.San«’ ftecolaiurcoiugium. Exulent fornicescum fcortatione. Exulent adulteriaftupraraptusatcp inceftus.Exhibeanturconuiuia modéra ta. Colatur frugalitas uedligal omnium maxim urn. Breuiter quic^ quid cum honore Si decorepugnat legibus explodatur. Muniatur legibus iuftitia.Caueatur nequisuelindigenarumuel peregrino/ Leges dt rum lxdatur,in fama.in fortunis,in corpore uel uita.Lædens alium iußitiis. uiolenter uel infidiofe puniatur fecundum leges.Sint leges iuftar de adeundis hxreditatibus.de contraftibus.ftipulationibus, fideiufiio nibus, emptionibus,de ponderibus Simenfuris, de locationibus, mutuo, depofito, de mcrcede conduisis, de ufufrudlibus Si ufu-' ra.Sit ordo inter pattern Si liberos, inter coniuges, inter dominum 8iferuum,breuiterfuumcuicpcedatexintegro. Neqjenim ftatui hicomnes iuristitulos commemorate. Prxterea procuranda erit legibus pax,ut quifep fuis tranquille poffit fruLDepellcnda eft om« Leges de hisuiolentia Si iniuria,fopiendx fimultates Si infidix.Bella quo-- pace, que fopiendafuntprudentia uel excipienda finiendal^ fortitudix ne heroica,

Cxterum ut talis nobis Si magiftratus Siuita obtingat,iuffit apo ftolusualdeprecaridicens, Adhortorut anteomnia fiant depreca-liones Siobfecrationes, interpellationes item, Si gratiarüaóiiones, pro omnibus hominibus.pro regibus Si omnibusin eminctia con ftitutis,utplacidamacquietamuitamdegamuscum omni pietate Si honeftate. Rurfus cogornondum pleneabfolutahac caufa ue--lacolligete. Cras adijeiam reliqua. Vosiamdiligenteranimis in (oclumfublatis orate, Sic,

De ludicio ey off icio ludicis. Tudicia non eße C^rißianis proM ' tita. De uindiiia a-pcena, 24n liceat magißratui cadere fon^ tesi Qjiare,lt;iuando,quomodo,(3' epiid puniatf An propter reli»' gionem punire pofsit:' SERMO VIII,

B' XI heri de ordinatione magiftratus,reftat duo reliquz huius officia ludicii'i Si Poena fine ultio, de quibus pro gratia à Deo concerta,breuitatc fuccinâa dicä .-uos in^ tentis animis attedite,Si domino pro gratia fupplicate,

ludicium uarie accipitur.fedin prrfenti eft ftnunria iudicum in* jNtd.** Krpofîta inter litigantcs, defumpta autem ex legibus fccundunt xz quum bonum.prouccaufa propoßtaapartibusrcquiiTuit.proz nunciatainlioc,ucdinmatlitigantes, öi utfuum cuic^cedat. Proz deunt enim in iudicutn conrcllum partesjitigantdcha-reditatc aut pofledione aliqua, quam partium quxlibet ad fc iure prrtinere contcndit,proporitis in medium argumentis.quibus fuum tus proz bant att^demonftrant^Ea diligenter audiuntamp;'colligunt iudices, deinde eadem confernnt inter fe amp;( cum legibus, poftremo ferunt fententiam,qua polTelTionematterx parti decernunt,alterxadimût. Similis ratio eit amp;in alqs caulis.Hoc uero iudicium eft.ipfa inquam iultitix executio. Eft autem hxc ratio dirimendi amp;nbsp;componendi par tes lenior confequente nimii ü pcena atcp uindiifla.cum iam no tan* turn uerbis res agitur ôi fententiis.Ccd iierberibus ÔCgladio.Et funt quidem cauftie diuerfx.quarum alix non polTunt niß gladio Hniri, ludieiu c alix rententtjs ÔC mitius longe' tranfiguntur. Cxterû in his eft faluS ultio prit^ amp;incolumitasregniueireipub.Suntita(piudicium amp;nbsp;pcena in of« fiantifiima hcqsmagiftratus longeprxftantiirima,ctriuideanturdura aecruz in officijt delta,Verum nifiexerceatur hxc (ut uidetur) crudelitas, omnesxz tates ordines ôCfexus experientur longe'crudcliora 8(reuera cruz tw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delifl'ima.Nam crudelitas non eft,qux lubente domino,ad feruanz

dos innoxios SCadtranquillitatem in regno feruandam.exercetur, iufta magiseftfeueritas. Fingeautem rempublicam eftequx abfo [utiftimis inftruiHa fit legibus, quod religionem attinet amp;nbsp;mores politicos: finge prxterea nullum effe in republica ilia magiftratum qui leges illas exerceat Si tueatur, qui omnia diiffa Si faifla homiz num ad illas leges redigatat^ reducat.Si iccirco quemlibet profua libidineperrumpere Si quidlibet agere, quid oro leges illxfcriptz profunt ciuibus Nihil prorfus, PrxftantilTima ergo officiorutn parsiniudicioSiultioneconfiftit. Etrequiruntilla uirum fiueiuz dicem prjftantem 8i heroicumrquem ipfedominus in lege fua qua lem efle cupit ac officium quod agat graphice defcribinquam defcri ptionemrecitabimusatc;^explicabimus ,quando in hacre iudicis perfona primas tenet.

tuJicitoffi Mofes prxcipiente domino ad iudices ait, Audite caufam fratrS lt;iS JtfcriK ueftrorum, Si indicate iufte inter uirum Sifratrem eius Si inter per« (itur. egrinum eius. Non recipietis faciem in iudicioitam paruum quam magnum audietis: ne^ timebitis ab nllo uiro.quia iudicium dom* ni eft. Duo agit diuinus propheta in his uerbis. Indicat quodnam (it Iudicis officium: Si qux uitiaquiue morbi inficiant iudicem, quo

quo minus ftio officio fatisfaciat. Et quantum attinet ad officium boni iudicis,primorcquiriturab eo ncquern rcpcllat, fedaudiaro/ AuJiat tg* tnnes, paruum, magnum, inquilinum, ciucm ôC peregrinumrUO/ toÿioffau tum nbsp;nbsp;ignotum.Audiacautem partes beneuole,diligenter,attente.

Excluditur his focordia amp;nbsp;animus à dicente alienatus. Exdudutv* tur prlt;ciudtcia,quç mentem iudicisalienant.Ipfares claanat audien dum cfTe intelhgendumi^ fobrie priufquam iudicandum. Et uuk gare eft illud, Audiatur 8C altera pars. Prudeter dicebat iudex ille ac* cuiatori fe alteram przbuifte aurem,alteram referuare reo. Compre hendimus in hiscognitionem iudicisdiligentem, ncacceleret iux dcxincauftsnondüplenecognitis, quas uidelicet iudex exreipfa non exdelatione partium iudicare debet.Deindeiudicet,ait,amp;iufte ZuJites quidemiudicetiudex.ludicarceftdilcernereamp;pronunciare feciin/ iußt, dum leges pro zquo 8C bono,quid bonü,qutd malû, quid reóium, quidiniquû. Heluetij utimur uocabulo urteilen ober erteilen O' ber rtditen, qu-iß rem diligenter expenfam diferiminaz rc,amp; incurua ccplaoare amp;nbsp;retfiä facerc. Partes affedibus cxcatz res redas incuruas faciunr, index ad norma zquitatis 8( Icgüadhibcs, rurfus redificatiergo iudicare eft rcdificare.Prxterea iudicare eft de fendendo Sópunieiido alfererc.Iudex ergo iudicat cum alferit inno xium.cohercctnocentem, Czteriim iudicandum eft iufte, id eft fez cmidum iuftitiam amp;nbsp;legcs,quz unicuiep fuum illudreddunt. Iniuz fte iudicat iudex,cum contra leges amp;nbsp;iuftitiam, ex uitiata affedibu» mente, pronunciat.Infpicienda ergo iam funt uitia iudicum.

Etplurima quidem funt iudicum uitia morbiepanimorumua« ludituui^ rij ; fed przeipui duo. Alter mortiorum corrumpeniium animos iu tiagt; dicum, quo minus fuum cxequantur officium eft receptio facieriim feu refpedus perfonatiim, nempe cum index in iudicio non ipfas res.uc! cauftasqualesreuerafuntcaufarumlpcircunftantias,feduel (trfonarii, dignitatem excellentiamue.uel liumilitatem fortemile afftidam,ucl gtnus,ucl clientelam uel tale quidpiam fpedat.Hoc malum exclu* dens dominus, luftc.inquit.iudicabitis, non recipietis faciem in iuo diciottam paruum quam magnum audietis. Alter morborumeft metus,faneuehemcnsaffedus,omnia difturbans pryclara confilia, r'cfcemeHi omnestp przfocans uirtutes.Sub metu intclligimus amp;nbsp;fpem,nimiz ajftilui» rum emolumenti,adcoqf amp;nbsp;munerü corrupielam.Qui metuit uiiz fuz aut fortunis fuis,am ne que effendat magnatii, neiie indicia amp;nbsp;odia uulgi in fe excitettqui mimera accipit,aut teaccepturü ab altera paniûfperat.impingitin iuflit:3,amp; promouetiniquitaté.Dns itaep^ Non timsbitis, inquit,ab ullo mortaljücnö fperabiiis à quc^quic^

munerum.Ratio,Non ueftra res agitur.neq; hue uocati eftis ut rem ueftramconhciatis.fedDeiiudictum eft. Speóianda eft ergo uolun-* tas amp;nbsp;lex Dei. Ac Deus tueri poteft indices iuftos contra iniqua quos tumuisodia ói contra omnemuiolentiam. Practerea cum dicituriu dicium efte Dei, admonentur indices Dei iudicis fupremi exetnplu ipfis efte imitandum. Quale uero Dei exemplum fit exponit idem /«dfX Dei Mofesini.cap.Deut.amp; ait,Deusnonfufcipitnecperfonänec mu' exemplum nus.ipfe facit indicium pupilloamp;uidux.'amp;amat peregrinum,ut imitetur. det illi panem 3^ ueftitum,diligetis ergo 3lt; uos peregrinum. Ita a^ gereoportet etiam indices diuinos in iudicio Dei. Cerce' lofaphat x,P4rd.i9 princeps religiofiffimus conftitutis à feiudicibus dicit, Videtequid agatis;non enim hominis exercetis indicium fed domini,qui uobi* fcum eftincauftsquas iudicatis. Sitergo timor domini in uobis, obferuate 3^ diligentes efte. Quoniam non eft ulla peruerfttas aut corruptio apud dominum Deum noftrum ut uel perfonas fufeipiat uel munera recipiat.

His adqciam alios quot^ feripturæ locos qui fuperiores illuftrét partim , partim officium iudicis fignifïcantius explicent 8^ ornent. In Deuteronomiolegimus, Indices iudicabunt populum iufto iu^ dicio.Non dcclinabis iudicium,necagnofces perfonam, neep accie pies munus. Quoniam munus excæcat oculös fapientum, QC per-* ucrtit uerba iuftorum.Iuftitiam iuftitia profequaris, ut uiuas amp;nbsp;poP Exodi aj. üdcastcrram.RurfusinExodolegimus, Non fequerismultitude nem in malo,necp refpondebisin caufa, ut declines poft multos ad peruertendnm.Pauperem non ornabis in caufa fua : neep peruerteS caufam pauperis tui in caufa fua. A uerbo falfo longeaberis.nec inlt; ’ nocentem Sdiuftumoccides. Quoniam noniuftifïcoimpium. Mu nus ne acceperis, quia munus excxcat uidentes 8C peruertit uerba Etiàt, 19. iuftorum.Item in Leuitico ßclegis,Non facietis peruerfum quid in iudicio,nec fufeipias faciem pauperis, netp honorabis uultum mat» gniHci,in iuftitia indicium proximi tiii decernes. Item.Nolite facee reiniquum aliquidin iudicio, in régula in pondéré SC in menfura. Bilanx iufta,Iapides iufti,epha iuftum,3^ hin iuftum fit uobis. Ego dominus Deus uefter, 8ic. Comprehenfum in his domini Dei no/ ftri uerbis aut prxceptis pauciftimis omne illud arbitor quod philo fophi dóiurifprudentes uix multis abfoluuntlibris.Super hxcom/ nia fandfiftimus Dei prophetaleremiasclamat, Faciteindicium SC euftiriatn 8C liberate uioppreftiim de manu calumniatoris:peregri/ num quoep pupillum SC uiduam ne contriftetis neç iniuriam facia tis SC fanguinem innocente ne effuderitis. Hxc de iudicum officio.

Fruftrauerodehisl)ucuflt;^apudquofdâdifreruimus,ni(î etiam /uJicta tiS ipforum obiedioncs diluainus, quibus contenduntdemonftrare e//èlt;)^rog4 forum in uniuerfum omne abrogatum eife, in euägelio dicente do ta inter niino,Ei qui te uelitin ins trahere ac tunicam warn tollere permitte Chrißia.« îlli amp;nbsp;pallium. Et herum, Cum abis cum aduerfario tuo ad magiz nor. firatum da operam utin itinere componas cum illo, ne forte tradaz ris tortori. Addunt lites forenfes ab apoftolo Paulo ad Corinth, fcri bente in cap.4. damnatas.Ad qux ßc refpondemus, Sicut œconoz tniam non abolet 8C damnat dodrina euangelq 8C apoftolorum ita necß politiam.Obiurgat Si repellit dominus in euangelio fecun dum Luca adolefcctem qui poßulabat utcum fratre fuo ageret quo is partem hçrcditatis æquam cederetmon quod damnaret ß quis po fceret diuißonem xquam,aut partem iure ßbi débita, fed quod exiz ßimaret id nequaquam fui eße officij/ed iudicum,Quis,air, conftiz tuit me iudicem aut diuiforem inter uos'^Prxterea ßcut in euangelio fcriptum legimus, Si quis utlit terapercin ius Si tunicam tuam à te tollere,cede illi Si pallium: ita exaduerfo non requiritur aliud in to ta euangelica dodrina maiore dfligentia quam charitasdf beneßz centia.Cxterum conferturbeneßcentiaßaliasperiudicium Si iuAi tiam maxime, Cum autem propter indicium Si iuRhiam exercen* dam Si conferuandam inuenta fint indicia: claret ipfa per enangez lium minime eße abrogata. Clamant infignes prophetxifaias Si Zacharias, lile,Ceßate malefacere, difcite benefacere.quxrite iudiz Jfata i, cium,fubueniteopprefi'o,agite in iudicio caußam pupilliS^uidux, Hie nero,Indicate indicium ueritatis,amp; facite beneficentiam ac miz jZ^4c^, 'j, fericordiam unufquisqt cum fratre fuo,Viduam dC pupillum.perez grinum amp;nbsp;pauperem nolite calumniari, Peccant ergo qui indicia perturbare Si indices c fubfellijsdeturbarepergunt.Nam utbonam ucri Dei cultus partem auferunt, fic iniurtjs rapinis Si opprefsioni pauperum iantiam aperiunt. Prxeepit dominus fateor qux recitata funtabaduerfari|s. Earationeuoluitconfulere hominum quieti: fedquoniammalitiahominum eftinfuperabilis, patientiaip inno* cuorum animos addit iniquis nebulonibus, nequaquam damnauit dominus moderatum iudiciorum ufum. SedSi Paulus apofiolus norifemcl iudictjs legitur ufus in Adis apoftolorum, non propter pecuniam fane' aut peculium,fed propter uitam fuam quam cupiez batferuatam defenfam^ à latronibus.Nec confenth in iniquum Fe Aiprxfidisiudicium,fedappcllatadCxfarem:Sótamen non igno ramus Paulum adione hac fua nihil peccaße eötra dodrinam Chri fti euangeliam.Idem Paulus ad Corinthios non damnat abfolute

DS PRASCSPTO nSCALOGI vr» quod in foro dccertarent Corinthii fuper rebus ad uidum pertine «bus,fed quodfubinfîdelibuslitigarëtiudicibus. Decebatquiden® xquo animo iniurias ferre,indecens eft uUi ullam in ferre iniuriam: quoniam uerodominus iniuriam fuftinentibus mederifubueni* riqj uoluit in iudicio,nihil peccat qui cupiat iniuriam à fe propulfa^ tarn,non uindida priuata,fed aequa iudicum fententia.Ideotp pr«/ cipit Corinthqsapoftolusfibiexfidelibus deligant indices qui liti« gantes propter res temporales dirimant.

Dlt;kW// Expofitapancofticiorum magiftratusfecundaiudicio uideliccr, ilamaÿ* defcendimus ad tertiam amp;poftremam explicandam, aduindiólam jiratus, Sf pœnam.Nam magiftratus pro officio fuo gerit gladium; ergo di ClaJius, uinitus iubeturuindicare bonos ôC cxdere malos.Gladius enim di uina eft uindióta feu inftrumentum quo Deus fit as perfcquitur in.e iurias hoftes fuos.ac ufurpatur generaliter in fcripttiris pro ultio.e ne amp;nbsp;uindiifta.Apud leremiam clamatdominus, Gladium uocofu per omnes liabitatores terrar.Item apud Ezecliiclem, Gladius acu/ tus amp;nbsp;politus eft ut iugulct uicfimam.Riirfus, Dabo gladiümeum in man us régis Babel. Gerte Pliaraones Acgyptijsdidiifunt regeS ipforum.quafi tu diras uindices. Eft autem duplex apud magiftra turn gladii ufus. Velenim fontespuniuntpropteriniuriasaliisilla tas ôf propter maleftria uaria.Vel bellodepellunt lioftem gralfan^ tem,aut opprimunt rebelles uel feditiofos fuos dues.

An liceat Verum obijcitur hie nobis iterum fecundum dotfirinam euange oceiJere li} neminem porte uel occidi uel occidere.eo quod diftum fit à do/ uelpunire mino,Ne refiftatismalo.Etad Pctrum,Conuerte gladium tuum in fonttss’ uaginam fuam.Omnis qui gladium fumit,gladio interit.Rcfpon/ demus in tota frripturapriuatam prohiber! uindiólam, non publi/ cam.Priuata autem erat uindiéfa 8i inordinaria quam exerrere pa/ rabatapoftolus Petrus,ad prxdirationem uerbi Dei, no ad tribunal ad arma aut militiam uocatus.Atcp contra priuatä inordinariatn uindidlam rede pronunciatur,Omnis qui fumpferitgladium ,in# teribit gladio.Cxterum publicam iiindióiam ôi ordinarinm gladif ufumminimeaDeoin ecclefia prohibitum efle,dcmonftrohocdi/ iiiniapoftoliteftimonio, Docuit Paulus in ix. cap. ad Romanos quid à nobisexigateuangelica perfefliOjSë inter alia profertethçc. Ne ulcifcamini uofipfos diledfi.qiiin potius date locû irx.Scriptiirn cftenim,Mihiultio8f egorependam.Quoniam ueroobijei pote« rat.fltqiii hacratioiie Cliriftiana patientia cxdibus amp;nbsp;parricidijs co piofifsimam fuppeditabi tmateriam.fubijcitin mox infequetecap. 2j. Magiftratus Dei minifter eft,tibi in bonutn, adterroremmale agentibus

DS CAD. II. SER MO VIII. 98 agentibus.Non cnim fruftra gladium geftat. Nam Dei miniftereft ultor ad iram, ei qui quod malü eft fecerit. Colligimus ergo ex hac apoftoli doiflrina abs quolibet noftrum Deo perinincndam ultio nem.necliciiam elTeuindicflam priuatam. Lieita cftautem publica amp;nbsp;ordinaria. Nam Deus qui dixit nobis,Mihi uindidam cedito, 8C tgo rétribua,idem uindióiam illam fibi permiftam aut datam, con* ccdit Magiftratui. kcirco magiftratus eft gladioperfequi hominum iniurias.idcp diuino nomine iuftïi Ergo quando punitmagiftra eus,Deus ipfe,CUIUS eft uniuerfa ultio,punit per magiftraiû, qui hoc nomineappellatur Deus.Prxtereafcriptum eft.Malefîcum non pa tierisuiuere. Item,Diiîipatimpiosrexfapiens.amp;cqniiertit fuper cosrotam. Rurfus.Qui iuftificatimpiuni ôi qui condemnatiuftü, Ctemfntia utertp eft abominatio domini. Nec défunt exempla approbäiia no= prapoßer4 bis quofdam incurriftc iram dominigrauilfimam, quod clemeniia prapofterapeperceruntillis, quos mandarat Deus gladio percute* re.DeSaule loquor amp;nbsp;Achaho.Ex adueifo funt innumera optimo« rumprincipum exempla teftantia maxima cum laude fupplicium fumidefceleratis.Neqjenim Illium peccatum autulla culpa harret in feriente amp;nbsp;fupplicium fumente principe de noxio amp;nbsp;fcelerato ho mine.Ideot^ in legeufqj adfaftidium rcpetitur,Sanguis eius fuper eum. Porto fanguis noxtj licet non effufusftt.impuraïur magiftra *ui pro culpa.quando fui negligens officii ueniam dat nulla uenia dignis, necuindicat innoxium. Nam particeps efficitur iniuriarSC cffufîfanguinis iufti.quem non uindicar, dum illi pareil cui iufferat dominus in ceruicem deuergere gladium. Profedlo non eft crudeli= Seueritat tas(uti falfo iudicatur)iufta magittratus feueriias.in puniendis ma^ nÔ e/i lt;r«* lefîcishominibus.Prxpoftera autem dementia parcens facinorofis délitas, indignis uita confortio'ue hominum, reuera atrox eft crudelitas. Nam cum magiftratus mortem meritos nephandis ftagittis dimit^* tit impunitos ac incolumes.augetur principioaudacia hmili fcclere obnoxiis.progrediendluidelicetin fceleribus. Vident enim parfum elfe lîmili focinore diffamatis Deinde qui nondum inprofundum fcelerumdemerfifunt, tentanturautem àmaloinhoras, ut fetotos demergant in nephanda flagitia, facilius manus dabunt. Vident ex nim dementer tradlarifacinorofos. Poftremo nihilo meliores feré redduntur impune dimilfiiimô conduplicantiam mala, eo^ reddit tandem res ut cogaris ilium iam ferire propter parricidia multa, in quonoluifti punireunum homicidium. feruareljj iniioxiosquos interea latro fuftulit. Lupos ergo Kurfosemiitunt in plebem qui ocbulones nepharios dimiitunt.

Ofiare T)t Oftenfo iuregladij 8C quod magiftratus uindicare iniurias holt; «I iubeat tninum amp;nbsp;facinorofos occiderepofTit^confideremus porró qux punire fint caufæ ob quas Deus iubet fupplicium fumere de noxijs homilt; tinorofos, nibus,item quädofit fumendum fupplicium,deniqjqux fint fupplt ciorum aut pœnarum irrogandarum à magifiratu genera.

Caufix potilfimx propter quas noxios punire palam prxcipit dominus illx ferèfunt. Vim ui repellit SC hominum falutem in« columitatemoperatur dominus,uindicat iniuriam perpcfros,8^ re/ fiituit qux refiitui poflunt.Idem iuftitiam fuam declarat, qux cui^ rependit pro fuofadlo. Probrofa ergo fa^a morte eluit probrofa. Admonetreosfuifceleris amp;fcnfumferè inditpoenitentix amp;falu/ tis. Nä fi facinorofus agnofcat fcelus admifium pœniteatlp ipfum déliai amp;nbsp;toto petff ore credat in Chriftum , remittitur ipfi peccatuin X,KClt;t Z},. SC faluatur.’ ficuti apertum habemus in latrone cruciffxo teftimoni/ um.Cui certefuppiicium fuit falutis occafio. Alteri tatronum nihil falutis obuenit,quia non crediditin Chrifium net^ diuexationeilla fua admonitus faperccccpit.Prxterea exhibeturiudicijs publicis SC uindida exemplum omnibus alijs hominibus quo difcant ipfi fibi ab huiufmodicauerc flagitrjs.nifi fimili malinrperirefupplicio.

QjfaJo4‘' Non animaduertatautem magiftratusin quenquam nifi confiel nimdduerz prius puniendum^eamquam decernuntiudices pœnam comment Mt Magt» ifle,acDeum iuflîfie in taledelilt;flum animaduertere,idefiiureDei ßratus in damnatum elfe quod punitur.Illud uero confiabit ex propria libez ttoxioti ralt;p puniendiconfeflioneuelextcftimonijs probatis contra puniz endum latis fiue collediis.denicß ex collatione legum cum ipfis puz niendorum fceleribus.Ergo non licet magiftratui animaduerterein uirtutes, in ueram religionem 8Cin uiros probos honeftos SCreli* giofos. Magifiratus enim ordinatus eft à Deo ad terrorem non boz nisfedfacinorofis.

Qjt.« /«pz R.C de modo Sd ratione pocnaru non eft curiofius difputandum» pliciorii ge Seruet, quxlibet gens aut ciuitas fua fupplicia SC modum fupplicio« ner4, rum,nifi forte mores patri} habeâtaliquid truculent! amp;nbsp;iniqui.Ho^ enim ad xqui SC boni regulam moderandum efle nemo fanus ne* gauerit.Species fuppliciorum funtdeportatie fiueexilium, diminu tio capitis.miildfatio in fortunis, carcerac uincula, uirgx, ftigmata, amputatio membrorü.ipfadenicp mors perfefta gladio igni aqua laqueo aut modis alqs.cuilibetgentiproprijs. Nec caret feriptura triftium huiufmodi titulorum catalogo.Legimus enim in libro Ef* drx, Qiiicücp autem facerc nolueritlegem Dei tuiatqj legem régis, de hoc ihco fiat iudicium,fiue ad mortem,fiue in exilium, fiue u t fez cultatibusgt;

DECAD. II. SBRMO Vlir. 99 cuka tibus muléletur.fiue ut conijciatur in uincula SC carcerem.Hgc non temere propter eos commemoro quibus hjcc uidentur inter deles non efl'e ue| nominanda«

Cæterum modus in his difcretio^ apud iudiccs fit oportet, certè Dtfcrttio tt utenormia peccatagrauiterpuniätur,minora deliftamediocribus cltmmtiit fuppliciiscoherceantur, in minimaucro feu leuia moderatius ank iudkij^ maduertatur.NotiiîimumefiilIudèlegediuina.Promenfura pec** cati erit SC plagarum modus. Vbi etiam locum habet confideratio clementix iudicis.Excufatreum non raro uel fexus uel ztas.Excuz fan tur aliquando fa da eius alioqui non bona circunftantqs rite exa penfis.Confideratur item a iudice diligenter rei anteada uita, quæ cum hadenus fuithoneftaSCproba,plus mcreturreusclementix, nifi facinus ob quod modo tenetur uindus tarn fit enorme, ut n ul* lam admittat clementiam. Verum pietas fiue timor Dei.preces quo.* que eifufx addominum, SC diligens légitimai^ fiidi aut didi, id efl: bcinoris examinatio,optima crût régula quando iudex uel clemen ter uel feueriter agat. Alioqui deceits dementia maxima habet lau** dem cum apud Deurn turn apud homines,,

Demonftraui charitati ueftrx quod magiflratus punire fontes SC poffit Sc debeat,deinde quare uoluerit Deus puniri palam facinoro fint punien fos.hinc quando,quomodo SC quantum fint puniendi.Reflat ut di da in npxÿt camus propter quid uel ob quç delida fintpunieudi.ld autem uno uerbo exponi poteft, omnia dida SC fada qux legibus Dei SC maz giftratus eötraria funt,id eftomnia qux contra leges federate fiunt, funtpunienda. lam uero legeslatx funtuel dereligioneuel derez bus ciuiltbus. Ac hx quidem uerfantur circa honeflatem iuflitiain pacem.Proinde punire aut cohercere oportet omnes quotquot ho« neflatem iuflitiam SC pacem publicam SC ciuium priuatam conturz bant.affligunt.uexant.perduntatcß fubuertunt. Puniaturfeeditas, obfcœnitas, libido.ftuprum.fornicatio, adulterium,inccflus, fodoz mia,liixus,ebrietas,crapula,auaritia,impoflura,ufura atterens, proz ditto, cxdes, parricidiu m, feditio, SC fi quid aliud eft huius generis. Catalogum fatis prolixum texit dominus in lege fua apud Mofen Leuit.i s. SC io.Et ne quis hodie ilia arbitretur efle abolira, audiat S. Paulum dicenté,Iuftis non eft lex pofita fed iniuftis SC inobfequen« tibus impqs SC pcccatoribus.irreuerentibus SC prophanis.patricidis SC matricidis, homieidis, fcortatoribus, mafculorii concubitoribus, plagiaries, mendacibus, periuris SC fi quid aliud eft quod fanx do* drinçaduerfetur.Sed eötra religionis leges peccat apoftatx,idolola ttx,blafphemi,hxretici 8C falfi dodores,religionis deni^ irriforcs.-

magv Contrauerfum eftautem ó^concrauerttturhodieadhucanlkeai flratuspugt; magiRratui fuc poteftati fubdiios punire reiigionis uel contempt« nirepOjtit uelcontumelqs aifeflx gra ia.lt;’ Manichæi amp;nbsp;DonatiAr fuerunt in f'ropter. rr eafententiaquod nemo litreligionis gratia urgendus,nedum cacz i^toné uio dendus.fed qutlibetfuo rclinqucndiis arbitrio.Verum fcriptura di* littunf uina diferte mandat magiftratui ne pfeudopropheiis parcat: imo iu benturrebelles Deo legibus amp;nbsp;ludicibus fancis occidi fine miferi^ çordia.Loca funt in faipturis illulirilTima Si nemini nö notifsima. Alter habetur Dcut i;.alter ineodem lib.cap.i7. In ExodohacepO nitur Icx, Qui immolât dtjs prxterquä domino foli, exterminetur» OccidituraciapidibusobruiturblalphemusinLeuitico.in Numei ris czditur qui uiolarat religionem fabbati. Et quot quarfo illorum caduntgladio ultore fternente, qui uitulum erexerant Si coluerani ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in deferto^Helias celebri facrificio maâauit aliquot centurias pfeu/

doprophetarum ad montem Carmeli. Elifeus mandante domino inungitkhu in regem ad hoe ut Si domum Achabiextirpetet facer dotes Baal immolet una omnes. loiada fa eer dos Athaliam cxcidit. lolïas rex Deo dileóbifimus facerdotes excelforum facrilegos Si pet tinacesad unum omnes fuftulit.S.AuguHinusTraólatu in loan.n. contra Donatiftas difputans exemplo Nabuchodonoforis oflendii Chriftianos principes iufte animaduertere in Dohatiftas ChriRuin dotfirinam eius uilipendentes. Inter alia, Sirex Nabuchodono/ for,ait, gloriam Deo dédit,quia liberauit de igné tres pueros,amp; tan tam gloriam dédit ut decretum mittetet per regnum fuûtquomodo ifti (noftri) reges non moueantur, quinon tres pueros attendant liberatos de flamma,fed feipfos liberatos de gehenna, quando ui^ dent Chriftum à quo liberati funt exufflari in Chriftianis, quando audiuntdici Chrilliano,dictcnon effeChriftianum '! Talia facere uoluntdf faltemtalia patinolunt. Namuidetc qualia faciunt,fif qualia patiuntur.Occiduntanimastaffliguntur in corpore. Sempi' ternas mortes faciunt,ôf temporales fe perpeti conqueruntur, HxC ille. In nouo teftamentohabemus maximorum Chrifti apoftoloe rum Pétri Si Pauli exempla clariffima. Horum alter Ananiam X Saphyramfternit propter hypocrifin Si mendaciumfiuefîdlamrei ligionem. Alter Elimam magum,qua(îerutis oculis, cæcum reddit. Nerp admodum refert cçdaturaliquisgladiopoculis an uerbis. Oc ciderc eft occidere, quocuntp fïat modo aut inftrumento. Et DeuS cgit per apoftolos: idem ille agit per magiftratü. Nam ultio eft Dei quiillamtraditmagiftratuiuiristp primarqs exercendam uel fumen dam de fadnorofîs.BKtant leges multxfandillimorum principum

Chriftianorum in négocie rdigionis latx mandantes punirc ido« lolatras apoftatas hæreticos ÔC impios.Vnam ex mukis S.Conftan tinilmperatoris charitati ueflræ recitabo.Scribensenim ad Tauruin PP. Placuitomnibus locis atep urbibus uniuerfîs. ait, claudi protû nustempla SfaccefTuuetito omnibus licentiamdelinquendi perdi tis abnegari,Volumus etia cuniflos iâcriiîciis abftinere. Quod fî ali quid forte huiufmodi perpetraucrint,gladio ultore ßernätur,fäculta tes etiâ perépti üfeo decernimus uindicari.Et (îmiliter puniri reÔo* resprouinciarum,fifacinorauindicareneglcxerint. Eadem prope mandant uulgatis edidlis Tlieodofius 8!. Valentinianus in codice Theodolîanotit.t.itcm Valentinianus fi^Martianus in codice lu« ifiniano tit.ii.lib.t.His omnibus accedit illud quodcitra controuer fiam iure Si religiofe puniunturadulteri Iiomicidse feditiofi impo« ftores amp;nbsp;blafphemi.Inde confequens eft optimo iure occidi Si pfeu doprophetas authæreticos. Nam funt impoftores blafphemid^ homicidæ,

Cxtcrum in puniendis his magna eftferuanda habendaip ratio, Qpæ mo^ primoquidemperronarum,deindeueroerrorum:poftrcmoipfarü dtràtio aJ quoep pœnarum.Nam in perfona magna eftdiuerfitas.Suntenim hibenJa fit antefîgnani Si duces peruicaces in erroribus, qui audaces funt, inpuniedo. hypocritæ Si loquaces,amp;iccirco ad feducendum appolîtilTimi, ipfi quidem citra etnendationcm in propriam ruentes perniciem Si lios fecum pertrahentes. Et lii modis omnibus funt cohercendi uez luti ecclefiæ pertes, ne coniagio ipforü ceu cancer ferpat la nus. Sunt deindefedudi quidam ac dementati ab alijs^qui errant fed non ma litia tietp pertinaciter,fed refipiunt in tempore.Hos non oportet da» mnareprotinus.fedorareacfuftineredominum errantescp fpiritu lenitatis Slt;manfuetudiuiscrudire,donecredeantad mentem mcz liorem.

Porro in erroneis dogmatibus alia alqs funt grauiora.Sunt quç» dam adeo impia blafplicma Si indigna, ut ne audiri quidé nediim ferripofl’int.Suntquacreflàamp;:palàm tendant in fubuerfîoncm rcï pub.nifiin temporefopiantur.Oportetautem feripturis Si manife.' fta uericate euinccreillaquæ in aceufationem ueniS^eife tali3,qua.* liadicuntur.Compcrtaueritateamp;produdfisapertis tertimonqs feri pturx licebit in blafphcmos Si cuerfores ecclefiæ rcipublicæqj graz uifiimeanimaducrtere.Sedleuiormitiorip pœna decernatur conz tra errantes in Icuibus,non capitalibus erroribus.Nam errant qui» dam,led ita uRrroribus horum Deus non blafpliemctur,8c ecclefia confinât,deniçp ipfa non intertutbeturrcfpublka, Vbirurfus occur

rat cuilibet illud apoftoli, Alter alterius onera porta te. Itemjnfïr« mos in ffdefufcipite.non addijudicationes difceptationum,

lam amp;nbsp;in fupplicqs 8i pocnis infigne eft difcrimen. Pertinaciter errantes 8C alios fecum in erroremabducere in^ erroribus retinere contrndentes.blafphemi amp;nbsp;perturbatores imó rubuetfores ecckfîa rum iurecxdipolTunt. Ideo tarnen capitis fupplicio non protinus afficiendus eft om nis qui errat.Et quæ minis SÏ increpationibus cu raripolTunt.nondebent acerbioribuselui amp;nbsp;puniri. Modus in re qualibetoptimus eft.Eft Si(. mulda pecuniaria. Sût carceres in quos concludi poiTunt,ne alios iniiciantqui uenenopraux doóirinx X fidei corrupti funt.Sunt amp;aliç corporum afilidiones quibus coher centur errantes,X ut noceantminus alijs fanis, amp;nbsp;utipfl feruentur, non tori pereant,fedrefipircant.Sed timor Dei seqiiitas Sóprudentia iudicis intelliget ex circunftantqs quomodopunienda fint in fedu* dioribus amp;nbsp;feduélis praua dogmata óiperuicax rebellip,aut flolida minime maliciofa creduUtas.

He ddmoni Admonitio feria dëdiligenslocum non habet in fceleribus ne^ tione prx* phandis iam perpetra'tis X gladio eluendis : curet ergo magifiratus cedentepa utmoneatin tempore monendos.Nam admonitioferia amp;diligcS ndm. dilfgentercömendata e(l omnibus proceribus exercenda erga fub-' ieflos X iam aliqua in re periclitantes.Sed X prudentes X pij ma/ giftratus non raro pepercerunt peccantibus ignoranter, refipifcen/ tibus autem ad feriam admonitionem. Dominus in euangelio iu/ betadmonerepeccantem amp;obfequentiparcere,rebelligrauiorain« qcere.Etlofuepriufquam ad arma condamaret, mifialegationeiu bet Rubenitas cum focqs demoliri aram,quam illi uidebantur ex/ truxifie contra legem domini.EtIuftinianus Cxfar refipifcentibuS^ ampledentibusi^melioremfententiamueniam conceifit Confiit* jop.Nam S^lofiasnon omnes erroribus implicitos occidit,fed in/ curabiles maxime. Moderatioerg;o adhibenda magifiratui infon/ tibus puniendis.

Hefpondet Non pofiïim hic difiimulare X tranfilirequod his hatflenus de tur adobie fupplicio à me allatis obijcitura quibufdam, nempeapofiolü Pau/ üiones. nbsp;nbsp;lum non prxcepüTe hxreticü hominem poft unam aut alteram ad=gt;

monitionë occide aut muliflato,fed deuita.Fidem ité efie donü Delt;* quod non pofiit ulli inferiautdari gladio. Prxterea neminem elf« cogendum. Qui cogit, hypocritam facere, religiofum facere non pofie.Iam etiam apoftolos nulla a regibus fubïidia uel ad tuendam religionem Chriftiuel ad propagandamautad puniendos hoftes rclfgionis atç blafphemos poftulafie, Adquj paucis fic refpondeo.

Scripfît Paulus ad apoftolum dum fcripfitepiftolä ad Titum. Apoz ftolum ergo informât, quomodo fe gerat in fuo officio crga harre« cum déplora tum.Si ad Sergium Paulum aut ad prxfidem aliquem fcripfiffet.proculdubioSihuicpracfcripfilfet fuum officium. Cené idem ille Paulus ftans corä Sergio Paulo principe Cypri, fuo falt;fio demonffrauit Sergio quid deceat magiftratum Nam Elymam pfeu doprophetam non tätum obiurgat uerbis acerbifsimis, deinde eius feabdicat confortio iprum(];deuitatamp; fugit, ficutCerinthumloan nes apoftolus,fed 8C corporali percutit carcitate.

Fatcor fidem elfe donum Dei in corde hominis cuius fcrutator FiJettJf folus elf dominus.Carterum ex didis amp;nbsp;fadis iudicanturhomines: Jonii Dti, ut ergo non fit punienda erroneaanimi opinio, neutiquam tarnen ferenda eftpeftilensamp;impiaprofefsio flue dodrina. Nemo fané punit in hoc fxculo prophanas autimpiasanimicogitationes:ac fl hx in apertas erumpant blafphemias.puniuntur iam à bonis prin cipibus blafphemx uoces.'interim pietasnon cöferturper magiftra tum.Iulhds ipflfsimum Dei donum elf, quod à folo Deo homini* bus conceditur.Sed quisadeo ineptus utinde colligat, ergo iniuffi, raptores.parricidx amp;nbsp;uenefi'ci non funt puniendi. Nam puniendo magiflratus non poteft iuflitiam conferreiniuftoï Oportet itai^ di« fcriminare inter fldem uti eft donum Dei inhxrens animo hominis Sc uti elf externa ptofefsio pronuntiata SC telhflcata coram homini« bus. Dû enim fides falfa in animo fepulta latet,nec inficit qucnquä nifiinfidelem.punirinonpoteff infldelis:ubiautemfl'des latens ez tumpit in blafphemias,ac Deum palam lacerat,et proximosquoftp inficit, protinus cohercendus elf blafphemus et fedudor,ne malum ladusferpat.Hunc nolle coherccre,cftgladium furiofo darein maz ous,utconficiat imprudentes SC imbelles.Fides elf donum Del, fed conferthoc fuum donum Deus per media.Ea non uultnegligi.Scit

♦ paterfamilias fidem efTe donum Dei,fed nihilominus erudit liberos fuos inuerbofidei,SCprxcipitutabeantin ccrtumfacrum,profide orent acfidem ex uerbo docentisdifcant. Indignifsime ferret imd non ferret parens bonus fl fîlius diceret,Noli pater me erudire, noli •nemiuereincoetum ecclefialficum,nolinegligentem fcutica exciz tare. Fides elf donu Dei,quod no per fcuticam incutitur. Quis ergo acquis auribusaudiat clamantes fidem effe donum Dei,ergo hemiz nem propter fidem id elf propter Add corruptione SC propter blaz ^nlictai fphemiam efle calfigandum i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;]uent}uam

AePetilianusquidem clamabatdicens,Abfîtabfitàc6fcientiano cogtread ftra ut ad nofträ fidem aliquem compekamus. Author Augu.lib.z, fidem,

cStraPetiliani literas cap.8j.Ergo nepergemus paria proferre cunt hæreticis^autdicere dominum Deum in fcripturis hypocrißn plan tarecum minis cafiigationibus perpellitadboinim.^ Oauiddicir, Bonum eft milii domine quod liumiliauerisme.Et lerem.Caftigaz fti me domine,ait,etcaftiga[usfum.ueIutiuitulusindomitus.Quod ß nemo compellendus eft ad bonum,cur quæfo toties iubec mortae iium fapientifsimus Solomon caftigare liberos Qui parcit uirgr, odit fîlium,ait;tu quidem percutis cü,fed uirga libéras anima eius d morte. Quotidiaxia experientia rerum'^ natura euincit uehementif« ßmos in hominib.eife aftedius,quibus nift medeamur amp;C frenü inija ciamus perdüt amp;fe Sf alios qui facile S^leui aliqua caftigatione po terant feruari.Dum inCaniunt homines uim ôC caftigacionem uituz perant.ubi autemredicrunt admentem.ac cernunt iampalàmd quantis per eos quiipfos coegerunt, fint liberati malis, gaudent fe falubritereifecaftigatosetlaudantiam uiolcntiam quamprius uittt perarant. Audiamus quid in hac re exercitatus plurimum fenferit SC. docueritS. Auguftinus.De ui cohercendis hsereticis ad Vincentiunt contra Oonatiftas epift. 48.fcribit i n hxc uerba.Mea primitus fenz tentiaerat neminem ad unitatcm Chriftieftecogendum, uerboefz feagendum, difputatione pugnandum.i atione uincendum, ne fiz ftos catholicos haberemusquos apertos hatreticos noueramus.Sed hxc opinio mea non contradicentium uerbi$,fed demonftrantium fuperabaturexempIis.Namprimü mihi opponebatur ciuitasmea (Hippone) qux cum tota efîct in parte Donati ad unitatem catholt cam timoré legum tmperialiûconuerraeft.*quamnuncuidemus it* huius ueftrxanimoßtatis pernitiemdeteftari,utin ea nunquâ fuiife credatur.Ita alix multx qux mihi nominatim commemorabantur utipHsrebusagnofceréetiâinhaccaufaretfle intelligi polîe quod fcriptum eft.Dafapientioccafionem amp;nbsp;fapiëtiorerit.Rurfus.Non omnis qui parcit amicus cft,nec omnis qui uerberat inimicus.McIiO ra funt uulnera amici.q uoluntaria ofcula inimici.Melius eft cü feue ritatc diligcre,q cum lenitatedecipere.Et qui phrencticû ligat,5rqui Ixthargicü excitat,ambobus moleftus ambos amat.Quis nos poteft amplius amare g DeusïSi tarnen nos non folü docere fuauiter, uez rum etiam fahibriter terrere non ceiïat.Putas neminé cogi deberead iuftitiS.cum legas patrefamilias dixiffe feruis.Quofcunqj inueneriz tis cogite incrare^cü legas ipfum primo Saulum poftea Paulum ad cognofeendam Si tenendam ucritatem magna uiolentia Chrifti cogeniis efic compulfumïNam idem in epift.ad Boniiâcium comi tem^o. Vbieft, inquit, quodifti clamare confueuerunt liberum

DSC AO. IT, 5BRHO VIII. lol efTecredereuel non credere.''Cui uimChriftus intulirfquem coegiiï Ecclt; habenc Paulum apoftolum.agnofcSc in co prius cogent« Chri ftum amp;nbsp;poftra docentem:priu$ ferientem Si poftea confoiancc.Mia rumeftautcmquomodo illcqui pœna corporis ad cuangeliû ina trauiccoadus, plus illis omnibus quifolouerbouocan funtincz Uangcliolaborauit:amp; quern maior timor compulic ad chantatem, tins perfcdla cbaritas foras mitcic timorem. Cur ergo non cogcrec ccclefiaperditosfîliosutredirenttfîperdici fîlqcoegeruntalios ut penrentï

Kurfus in radem epiftola idem Auguft. Quod dicût.inquit, qui ^poßoli contrafuasimpietates leges iuftasconitituinolunt.nöpetqife à re* ««.quot;a fubfi gibus terrjc calia apoftolos, non confiderant aliud tunc fuilie tem= dia d magi pus Si omnia fuis temporibus agi. Quisenim tuncin Cliriftum ere /iratupr» diderat imperator,qui ei pro ptetate contra impietatem leges fcren* rcligione do feruiret.lt;'Quando adliuc compkbamr illud propheticü. Quare loiurahd^ rcmuerunt gentes 6e populi meditati funtmantab Aftiteruntre* ßci poßu* ges terrae, 6e principes conuenerunt in unum, aduerfus dominum Idrwtt. fieaduerfus Cliridum eius»Nondum autem agebaturquod pauld poft in eodem Pfalmodicitur.Et nuncreges iiitelligite, erudimini quiiudicatis cerram Seruiceeiin timoré öeexultate cumtremore, Quomodo ergo reges feruiunt Deo in timoré, nifiea quae contra iufta domini Hunt religiofa feueritate prohibendo atep pletflendof Aliter enimferuitquia homo eft; aliter quia etiamde rexeft. Quia homo eft ei feruit uiuendo fidcliter:quia uero etiam rex eft, feruit Ic gesiufta ptaecipientes Si contraria prolvbentes conuenienti uigo* rcfanciendo SicutferuiuitEzcchias lucosSetemplaidolorum Si ilia excelfaqux contra prxceptum Dei fuerantextrutfla deftruens do.Sicutferuiuitlofias talia 6e ipfefaciendo. Sicutferuiuitrex Ni« niuitarum uniuerfam ciuitatemadplacandum domintrm compel lendo. Sicut feruiuit Darius idolum frangendum in poteftatem Danieli dando,amp; inimicos cius leonibus ingerendo.Sicut feruiuit Nabucliodonofor omnes in regno fuo pofitos à blafphemando Deo lege terribili prohibendo. In hoc ergo feruiunt domino reges in qiianmm funt reges, cum ea faciunt ad feruiendum ilh,qux non poifuntfaccre nifi reges. Cum igitur nondum reges domino ferui rent temponbus apoftolorum, fed adhuc meditarentur inania adx Uerfus Deum nbsp;aduerfus Chriftum cius,ut prophetarum prrditfla

omnia complerentur, non utiq; tune potuerunt impietates legibus prohiber!, fed potius exercer! Sic enim ordotemporum uolueba* tur,ut Si ludxi occidercnt pr^dicatores Chrifti,putantes fe offidum

præftareDeo,fient prsedixerat Chriflus: genres freroerent aduer“ fus Chriftianos 8C ptnnis potentia martyrutn lünceret. Poftca uero quamcccpicimpleriquodrcriptumcfi, Etadorabunt eum omnes reges terrar.omnesgenresferuient ei.quismente fobrius regibuS dicat, Nolite curare in regno uefiroàquotueatur ueloppugnetur ccclefiadominiueftri: non ad uos pertincat in regno ueflro,quis uelit pudicus effe quisimpudicus^Curenim cum datum fit diurnilt; tusiiominihberum arbitrium, adulteria legibus punianturamp;fa« crilegia permittantutlt; An fi'dem nôferuarcleuiits eftanimam Deo quam facminam uiroïAut fi ea qux non contemptu, fed ignorant: tia religiqnis committuntur mitius uindicanda, nunquid ideo ne/ gligenda funt^Mclius efiquidem,quis dubitauerit^ad Deum colen dum doiHrina homines duci, quam pœnx timoré uel dolorc corn/ pelli Sed non quia ifti meliores funtjdeoilli qui taies non funt.ne* gligendi funt. Multisenim profuit (quod experimentis confiât) prius timoré uel dolorecogi^ut pofiea polfintdoceri,aut quod iam uerbis didicerant opere feftari. Hadenus recenfuimus S.Augufiû ni uerba refpondentis ad obietfliones eorum qui arbitrantur nullô iure animaduerti religionis caufaininobfequentesamp; rebelles fe/ dudos amp;nbsp;fedudlores»

Fruftratum me fpemea uideo,quiexifiimaui pofiemequxde Magifiratu dicere tnfiitui plene abfoluere hoc fermone. Nam uideo hicmihifubfifiendum,nifipergam C.V.fupramodum efle mole» ftus.Crasergoadqciam hisrefidua. Vos modo fupplices ante do* minum proftrati,orate,deinde abite in pace*

De Btllo, Anliceatmdgißratuigerertlielli(m'!Q/iiJtraJatJe ttllofaiptura. An magijlrttttmigtrtrt pofsit homo Chrißianusf £■1 dtofficiofubditoritm» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S ERM O 1 X.

HD iusgladij datiàDeo magiftratui pertinet Bellum. Nam fermone proximo docui ufum gladtj in mani/ bus magifiratus effe duplicem. Vel enim fontes punit* Vel hofiem gralfantem autgrafi'ari uokntem repellit, 3ut ciues rebelles aut fediriofos obtruncat.

Anlicitum Dubitantautem multian licitum fitmagifiratui bellum gerere. tella gere, Atqui mirü cfteos in re alioqui clarilfima fic cæcutire. Si enim ma« »■enM^iyïrtf giftratus iure diuinopleAit fontes latrones feu noxios homines, neep quiequam refertpaucine numero an plures fint (quod licfter/ no in fermone demonftrauimus)codcm profedo iure ciues rebel/ les SC

les 8c feditiofos,barbarum item militem idem palam prxtextu mi* litix tentantem,quod latrones clam folent petfîcere, bello perfequi repellere 8C conterere poteft.Dixit fane diuinus uates de Chrißianis prophetansinter alia,Conflabuntgladiosfuos in ligones, ôi lanx ceas fuas in fakes. Nam Chrißiani pacem habent cum omnibus hominibus, 8i prorfus abflinctab armis,Quiflt;ÿ enim alteri prxflat quod ab altero expeftat. Quia uero non omnes fîcanimau funt, quin potius turbatores multi fcelerati^ latrones SCoppreßores in^ ter honeßosäChumanosciuesceu feræ belux interanimantia iné noxia uerfantur.Deus gladium in defenfionem innocuorum è ccc.« lis magißratuiporrexiuNuIlibiuero prohibitum legiturnc lupos apros urfos huius^ generis feras alias uel in homines uel pecudes gralfantes opprimamus conficiamustp.'Quid ergo prohibeatbelz loiuße fufcepto repellere iniußamuimlatronum'^quando latroz nes raptores barbari militcs.feditioß ciues parum aut nihil difcrepct aferisbeluis.Gertefcripturaeosnonalqsquambeßiarutn nomini busdignatur. Hisafpirat SC fenfus naturx communis. Congruit cü his doärina religionis SC fidei.Si fieri potefl.ait apoßolus,quans tum in uobis efi,cum omnibus hominibus in paceuiuiteznon uofa metipfos ulcifcentes. En quantum in uobis eß, inquit, Et, Si fiez ri potefl. Alioqui fubiungit mox,Magißratus non frußra geßat gla dium,nimirum propter eos qui pacem habere cupientibus obßrea punt omniatpconturbant. Confentiunt exempla fandhifimorum in orbe heroum, qui bet la fufceperunt pro dcfenfione patrix SC in» noxiorum.-ßcuti expofui ex S.Paulo ad Hebrxos, cum enarraretn in quinto prxcepto quem honorem debeat quiftp fux patrix. Adz _ ticiam his difputata quxdam S.Augußini contra FaußumManiz chxum édita lib. xi.cap.yj.Nec bella, inquit, per Mofen geßa miz retur authorrear, quia SC in illis diuina fequutus imperia non fx« uiens fedobediens fuit. Nee Deus cum iuberet ißa fxuiebat,fed diz gnadignisretribuebatdignos^terrebat. Quid enim culpatur in ' bello ï An quia moriuntur quädotp morituri.utdomincturin pace uifturi.^Hocreprehenderetimidorumeßnon religioforum. Noz cendi cupiditas, ulcifcendi crudelitas, impacatus atç implacabilis animus,feritas rebellandi,libido dominandi, SC fi qux fimilia, hxc funtqux in bellis iure culpantur,utetiam iurepuniantur. Aduerz fusuiolentiam refiflentium fiueDeofiuealiquo legitimo imperio iubente,gerenda ipfa bella fufeipiuntur à bonis,cum ineorerü hu: manarum ordine inueniuntur, ubi eos uel iubere tale aliquid,uel in talibus obedire iuße ordo ipfe conßringit.Alioqui Ioan nes cum ad

eum baptifandi milites uenirenr.dicentes.Et nos quid faciemus^re,* fpondereteis,Anna abqfite.miliitam irtam deferiie,neminem perçu titeuulneratcproliernite Sedquia fciebateos cum hxc militando facerent non elfe homicidas,led miniltros legis, amp;nbsp;non ultores inz iuriarum fuarum fed falucis publicç defenfores.refpondic eis, Nemi nem concuirentis.nullicalumniam feceritis: fufficiac uobis ftipenz diuin ueftrum. Scd quia Manichxi aperte loannem btafplicmare confueuerunt,ipfum dominum (efum Chriflumaiidiant ,lioc ftie pendium iubentem reddi Cxfari,quod [oannes dicit debere fuffice re militi,R.eddite,inquit,Cxfari qux Cxfaris funt,amp; Deo quz Dei funt. Ad lioc enim tributa prxftantur ut propter bella neceifario mi liti ftipendium prxbeatur.Merito amp;nbsp;illius Centurionis dicentis. Et ego homo fum,fub poteftate conftitutus Habens fub me milites; 8C dico huic Vadc,SC uadicSf alp Veni,amp; uenit:amp; feruo meo Fac hoe, amp;nbsp;facit, iüdem laudauit, non illius militix defertionem imperauit. Hue percinet SC fequens cap.yr-Sf ra.SCc^ Sedlibenterparco uobis Topulttt neqt prolixis recitationibus fententiarum obturbo. Hxc haifienuS md dixi de eo quod bellum liceat gerere magiftratui. Vnde SC illud coP siflratui ligimus iure amp;fïne culpa fubditos fufeipere bella ac belligcrari, iellumiim quandoex prxcepto magiftratus idfaciuni. Verum fïhicinnoxios feranti. trucidare pergeret.oftenfum eftfuperioribus fermonibus impqs ma giftratus lulTis non elfe parendum.

Videat ergo magiftratus ne fuo abutatur iure. Et quanquam ob caufas iuftas SC neceffarias liceat magiftratui bella gererere,eft tamé Ptüufttrttres periculoftfTima bellum ac trahit fecum agmen quoddam malo^' ftritulofi, rum incxplicabile.Puniunturfancadeum modum iufto Dei iudü cio,quos nulla poteft paterna commouere admonitio; fed plerunq) implicantur SfinnoxtiFit fere' ut iure fuo abutantur milites,ac iram amp;:ipriincurrat grauem domini. Ac reuera locum in bellohabent tnala orbis ferè omnia. Oboritur ex bello caritas rerum protinuS omnium.Sf fames funeftilTima. Nam obfidenturitinera,proterun/ turfegetes,ardent uillx,difl'ipaniurfrumentaduxuriofifrime,celfant anihcia SC negotiationes omnes,perit cum diuite pauper.Fortiiïuni quiep cadiint in acic,fuga fibi confulunt meticuloft,ac feruant feip^ Tos maioribus SC crudeliofibus excarnifîcandos fupplicqs; fuftoU luntur enim in faftigium pe(fimi,qui hominibus perinde utpecudi bus abutuntur.Gemunt lue uniuerft Logent uidux amp;pupilli. Did piuntur in futuram necelTitatem congeftx opesac facu bates, ineen/ dio conflagrant urbes.uirgines SC innubiles puellxeonftuprantur, «lolatur omntspudor,abfiÿ reuerentia tradantur fenes, filent iura

leges.facra fimul cum ftudiis corruSr,regnant facrilegi Si nephaz ÿiJccirco notninacur in fcripturis bellum flagellum Dei,Hoc enim incutit fere incurabilibus nbsp;nbsp;pertinaciter contemnentibus uerbum ßeZ/uDri

Dei. Hane enim ob caufam excifaefl Hierofolymorum urbs cum uniuerfa ludxorum gente. Non enim agnouit diem,ut in euangc* Iio ait dominus,fuxuifltationis,quinpotius elTuditfanguinema'' poflolorum domini,quo in fe deriuauit omnem effufum fanguinS àprimo Abeliuftoad Zachariam ufep. Propter cxdes, idololatrif, inceflus Si luxuriam deteftandam,dicuntur excindi funditus Chax nanxi. Moabitx.lfaia tefte.pereunt propter crudelitatem inhuma* nitatem amp;contemptum pauperum. Niniuitx iniuflis bellis alias genres diuexarunt SC auare deprxdati funt.-proindeeadem menfu* ra ipfls all) menfurant, flcut legitur in propheta Nahum, qua ipfl a« iqs menfl fuerant.Micheas in ff.cap.commeinorat Deum bel la imit tere iniuflis,propterauaritiam ficdolum admiflitm.Apud leremiam diciturarrogantia SC fuperbiaiapud ITaiam luxus SC ebrietas,in cau fa efle belli.Porro malum belli regnis SC rebufpub.ita adhxret, ut non pofTit remoueri aut tolli cxcutine quando nos uolumus, ulla . Humana fapientia,ullisfœderibus,ullisopibus,ullamuniiione, for litudine aut potentia.ut uidere licet in Abdia.Sola fyncera ad Deunt conuerflo medetunid quod lercroiasincap.f.tcftatur. Confiât hxc agnicionc 5^ confeflione peccatorum tngenua,nera fldede peccato rum remifl'ione per gratiam Dei ac merirum lefu Chrifii: deinde oa dio 8lt; abnegatione iniuftitix, Audio iuflitixinnocentix charitatis amp;omniü uirtutii;poflremoprecibus S^obfecrationibus perpetuis.

Kurfus uideas bellaalrjs adferre emolumentum utilitatem 8^ BtHii utilt pesinxflimabiles.pauculoautferr'nullodamnoacceptopartas.Ta leerat Ifraelicis bellum Chananxisfubduce lofueillatum.Noloau temfpes lucri quenquam abftrahata iufto amp;nbsp;xquo. Acarbitrantur nonraromagiftratus fehabere iiis, bellum iufte inferendi aliis SC puniendi noxios.cum Deus iuftus liac occafioneipfos protrahit in harenatn.ut puniantur ipforum peccata ab ill is in quibus ipfl flame iuflahabm rantmalumperfequi.Exemplaeiusreimanifeftaextantin fcriptu* tes caußm ris.Vndecini tribus Ifraeliticx bellum inferuntiufliflimü Beniamû abiniußis» tis,ulturx fcelus nepharium anebulonibusquibufdam cömiffum, quibus adhxrebat tota tribus ac ita fc fcelcris reddebat participem. Sed funduntur SC fugantur ab iniquis amp;nbsp;fceleratis fecundùm.lfrac* litxuimPaIxftinorum idololatrarum fubllcli repelkrc uolunt d patria,fed cadunt in aci« amp;nbsp;capitur area domini deportaturlp in ur* bwidololatrarum. Itacadit à Ghaldxis exfus opcimus princeps

DK PRAHCBPTO DKCALOGI VI, loffas, qula dominus ftatuerat animaduertcre in totum populuni ei^ inferre mala.qux noluit infpicere princtpem fandiiiîimum.me liora meritum.Ex quibus amp;nbsp;illud difdmus reiigionis ueritaiem nö efTe xftimandam ex populi alicuius uidoria uel fuga, ut ea religio uera fît amp;nbsp;orthodoxa,cuius cultores uincunt, falfa uero cuius con« fefîbres terga dant.Separanda enim religio à perfonis fîue homini bus,qui alqs de caufîs uifîtantur à domino.

Vniuerfa autem illaadmonenc nos magno amp;nbsp;multo timoré Del opus elfe magifîratui in fufcipiendis Si deponendis bellis, ne dum uitant carbonariam incidant in calcariam, aut arbitrentur fe depoz De bellorii nere ex humeris malum unum,8C ca ipfa depofîtione fufcipiant im ttiufit, prudentes maiora ucl multo plura mala.Caufx ergo bellorum pez nitius funt à principibus infpiciendx. Sunt hx uarix ac mulripli» ces, potifîimx tarnen illx. Velenim cogitur magifîratus prxfîdqs pro defenfîone collocatis alicubi in urbibus fuis iam autem obfidiz onecindfis fuppetias ferre hofteml]p depcllere. Nephas enim efîet parricidaleS^urbes 8C prxfîdiain extremo laborantes pcriculo per« fidedeferere. Velcerte cogitur magifîratus pro fuo officio inferre bellum hominibusincurabilibus, quos ipfa damnat fententia dolt; mini Si cxdere iubet abftp mifericordia. Qualia fuere bella Madiaz nitis à Mofe, 8lt; Amelechitis à Saule illata. Eius generis bella funt quibus opprimunturqui inuincibili malitia perireamp;alios fecum in perniciem rapere uolunt,qui omnem iufîitiam amp;nbsp;xquitatcm rez fpuunt,in fceleribus contumaciter perfeuerare pergunt.Tales erant Beniamitx cum uaftarentur fcrro flamma ab undecim tribubuS. Taies funthodie contumaces fediciofîdcfedores amp;turbatores reipub.uelregnorum,qualis fuit quondam Abfolon Si Seba fîlius ßellapro* BochrÊquorummentiofîtinz.lib.Samuelis. Hue pertinent bella pterreligio contra idololatras Si opprefîbres catholiex Siorthodoxx fidei pro néßtfeepta uerareligione fufcepta.Errant quiarbitrantur nulla propter religio nem bella geri pofle.Dominus Petrum gladio ferientem cohercuit, tanquamapofîolum,magiftratumnon iufîit reiigionis efîe negliz gcntem.neç prohibuitdefenderepuritatem fïdci.Sienim licet maz gifîratui tueri minora cuiufmodi funt libertas, facultates, pudor, corpora amp;c.cur maiora imd maxima non defenderet aut uindicalt; rctïNihil autem religione uera Sf fyncerahabemus maius. Extat prxterea apertum Dei fuperhac re mandatum in Deuteronomio. iubet enim dominus ciuitatem,qux à Deo,2f â Dei cultu ( in iurifz ditione cuiufq; magifîratus)derciuit,bello adoriri,ac pertinacé fungt; dituseruerc.Extat locus Deut.i;,cap. Porto fiiubetur magifîratus animad*

animaduenere in apoftatas bcllo, licet certebcllo defendereecctefii quam uolet princcps aliquis barbarus bcllo à uera rdigionead faU fam abArahctc. lofucyoluitKubcnitascumfociis debcllarepro.' pterere^amaramcontraucrbumDei. ludasMachabxus pugnat pro populo Dei contra genres K milites regis Antioclii, cui animo fedebat religionein ludaicam, qux turn uera erat conculcare,gcntili tiam autem fupertlitionem obtrudere omnibus. Ita à Paulo laudan tur duces qui perfidem incurfioncsauerteruntextcrorum. Ac Paulius ipfe bellum gefsitin Cypro contra Elymam pfeudoproplietam quern Si excitate percufsit.Kationem fubiungit ex religionis obfer uantia pctitam,Nö definis fubuertcre uias dominiredlas ôic,Adto. ij.Eidem Paulo infidiantur uiri quadraginta, qui arbitrabätur Pau lodebellato Siextindlo, bonam euangelicx prxdicationis partem cfie extind^am, Si ludaicam (qux tarnen falfa erat)religionealTer« tarn. Atqui Paulus hie non eft fegnis.necobuertit alteram maxilla, fed folicite Si fuppliciter poftulataftertionem Si defenfionem:etpo Stab ethm fiulat quidem illam non à Cliriftiano magiftratu,cum nondû eftet, eispo/lttlat fed à CenturioneRomano: neqj uel uerbo reclamabat dö illedelc= tnagitpo^ dlis SC quafi in acic difpofitis peditibus quadringentis Si equitibus pulajjit à feptuaginta deduceretipfum exurbeHierofolymorum Antipatrida Chrißianit ufcp.Stc aüt feruabatur eledlionis uasPaulus armata Romanorü mi fi tumfuif' litum manu.De Armentjs uim à Maximino Imp.fuftinentibus hxc ftnu fcriptareliquitEufebiusEcclcf.liift.lib.p.cap.S.Armcniorum gens olim Si utilifsima Si amicifsima populo Rom.dû à Cxf. Maximû no Chriftianç religionis ritum (cui deuotifsime uniuerfa dedita eft) in idolorû cultum mutare cogeretur.et dxmones uenerari pro Deo, inimici proamicis etprofociisaduerfarq elfcdli.manu fe aduetfum nephariacius edidladefendere parant acfpötebella inferüt, Si eum ' uehementer Si acriterurget. Hçc ille.Proinde licet magiftratui fuos fubditosdefendere côtra idololatras Siarmis uerâ alTererereligioné.

Huic côfinis eft alia caufa. Vel ein irruit barbarus hoftis aliqs in tuæ fidei creditos ciues.lacerat hos Si graflatur ceu in grege lupus crude lifsime.cü tarnen tu non modo non prouocaris tllos iniurqs prior, fedSipaciscöditiones obtulerisxquas.In huiufmodi caufa iubetur niagiftratus leonis inftar profilire SL tuerifuos contra apertâ uim Si contra truculétos latrones.Exemplü prçbetMofcs pugnans contra reges Amorrheorum Aradeum.Seonem Si Ogé. Exëplum prxbet rexiofapliat pugnans contra Ammonitas Si incolas montis Seir. Exemplum præbetDauidquoq; bellum propellcns fibi illaiu d S y ris .Vel fuppetias fert magiftraïus confoederatis (fœdera enim cü ui*

cînîs gentibus iügerepoteft magiftratus, modo nihil in his cStra uff bü Dei baQiniufta ui prefsis. Sicenim lofue Gabaonitas libérât obli dione.et Saul dues urbis labes Galaad,pugnäs cötra Naas principe tyrannidfsimQ.Huiiifmodi ueroobcaurasre(n:efufdpiunturà ma giftratibus S^prindpib.bella,reci:eobtéperant milites flue dues ma giftratui.imó magna cü gloria necinfeiiciteroccübunteüincaufaiu fta pro religione pro legibus Dei amp;nbsp;pro'patria chara uxoribus libe** MiBtumtt riscp occûbunt.Ergo mtlitiâingrcdientes amp;C grauifsimos belli fufd^ militittcom pientes labores.non ad quxftû aut ad uoluptates fpedbabüt, quibuS inenddtio. depulfopericulo.immergâtunfediuftitia ôC paxpublicaucritatiset innocctiæalTertio fit fcopus oîm;nimirü utdcbellatis impqs partais uitfioria ac re pulfis ex fis uel redadbis hoftib.in ordiné,tloreat religio iudiciü et iuftttia.floreat ecelefia.floreât faera, ritus, inftituta et difcipli naecclefix,fioreâtfiudia amp;nbsp;bonpartes,eurcturpauperes et beneficia conferâtur uiduis Si pupillis,uiuat Si tranquille uiuant, Deolj; fer-^ uiantDeû laudént,amp; Oeü colant uenerâdi fene$,caftxpuellx Si bo nx matresfamilias. Ad hune feopü animi Si corporis oculos intede tütjhxc unice in cordibus fuis cogitarüt patres nofiri fortifsimi,quo ties bella fufceperût ac in aciejigrefsi funt contra nepharios.pro ee* clefia Si repub. Abrahamü puto,Mofen,lofue,Dauidçm Si alios he roas,dcni(p beatx recordationis patres noftros.Quibus et omnibus alqs firentiis Si religiofis militib.debetur xterna in ecclefia fando/ rum gloria.Ignauis Si timidis mihtibus,impii$,auaris,blafplumis» luxu perditifsimis Si leuifsimis nebulonibus proditoribusq^.quox rum ignauia gula libidine Si impietate perçût hodie régna prxcla«' raamp;fubuenûturflorctesrefpub.debetur ignominia fempiterna,alt; Deus maledixit huiufmôdi ^fligatis nebulonib.in fxcula fçculoRt. Jniujla ici Ergo non licet belli gereretûfi contra hoftes ac fceleratifsimos ia, ineurabilescphomines.Iniuftifsima bella funt,quxfufcipiritur con tra focios,amp; contra innocentes,aut apud quos fpes eft refipifeentix, Iniuflabellafuntetiamea quxnonfufcipiuntur iufio modo, net ob res grauifsimas. Omnia prius tentanda funt qua'm experiedutn armis. Non funt petendi termini a lien i: non opprimenda 1 ibertas aliarum gentium ueltibi fubiedarum.Non fequendus hic eft alfo dus ullus abripiens mentem Si feducens, qualis eft libido domp nandi,auaritia,muncrumcupido,inuidiaamp;fiquis huius generis alt; lius afiiedus eft. Medela quidem eft bellum.fed periculofa Si fune/ fta qualis eft infeifio aut refedio mcmbrorfi. Ardet maniis,amp; pericu lü eft nebrachium inardefcat.atqi totusextinguaturhomo: nôrc fecas amen manii,nifi prius expertus omniajniellexetisi nulla alia ration e

ntlone mederipofïemorbo. Itanon nilidefperatisrebus tandem bella conuenit fuCcipere, ut mcminerint tarnen principes ne quid fcro nimis.

Adeoenim à iuftis bellis non abhorretuerbumDei, utamp;leges iegts^eb bellidiftet,8Cexempla bellorumprudentiumcj 8£ fonium impcz lididauit ratorum fuppeditet plurima.Leges contexuntur Deuter.io.cap. utis wiW Dti^ IcsSf nece(ïariae,fedâCclarx,utmea non indigeant expolitione.

Vulgares exfcripturis petunturhx leges. Locum liabcat anteo^ mnia religio in caftris.S^ primum quidem.Nam ipfe dominus belgt; lis adhibuit facerdotes,religionis uerar minißros. Valeant in caflris perindeutin urbibusxquç leges:uiuantTub difciplina lioneße iugt; fte amp;nbsp;fanfte milites. Etenim non ex Deo, fed diabolo exortum eft quod uulgo iadatur,Sileant inter arma leges.Eligatur imperator et dux belli pius,iuftus,fandus,fortis,prudens et felix,quales apud ue teres fueruntlofue.Dauid.Iudas Machabxus,Conftantinus,Theo. dolïus.Mafcelzer^ 'quot;nlti alii. Huie addaturmanusfele^a. Nam militum habendus eft deledlus, ne exercitus fît turba imbellium SC impericorum hominum.uel perfidorum SC blafphemorum confee^ leratorumlp nequam SC ebrioforum gulonum porcordmuc grex. Non in multicudine hominum confiftit uidoria, fed in gratia Dei Sc in manu deledla.Vulgare eft,Vbi multitudo ibi confufto.Magni SC innumerabiles exercitus conculcantfemetipfos.Experientia malt; giftra hoc ipfum difeimus quotidic SC exepla omniû feculorü id te« ftantur. Porrd improbantur modis omnibus milites ignaui. Sem per itacß agat miles Chriftianus aliquid.ftt ftrenuus,fidelis,laboriogt; Milita pij fus.centurionibus obfequens,nullam negligatocca{ïoncm,cxercra no /«nt »n tur in difciplina militari.’non fît mollis,fed fortis,non fît crudelis SC pÿ. lruculentus,fedfeuerus SCclemcs.fuisquibuftptemporibus. Quod fcruarepoteftne perdat.Prz omnibusautem rebus non negligat SC extra periculum SC in ipfo periculo preces ad dominü iuges. Cum Deo aufpicetur omnia, fine Deo nihil tentet prorfus ; finiftram ex» perms fortunam,ne defpondeat animum: fortuna ufus feliciore,ne efferaturfed agat Deo gratias clemcterlp utatur uiéioria: à Deo pen deatprorfus,netp aliudcupiat magis quam defenfam rempubl.lelt; ge5,religionem,iuftitiam, innoxios. Mirum fcio uidebitur multis hxc me poftularea milite,qux alioqui uidcntur,ut uulgo dici conz fueuitipoftulari à religiofo aliquo. Quafiuero irreligiofi SC impij foli queant elfe milites.Suntcertcpleri^ tales. Sedquales orofruz flusmerimus hodieexhuiufmodifemente‘lVincimuràTurcis,luz dibrium funius omnibus gentibus,pereunt SC Mahumetifmo fubz

duntur régna,Si inexplicabilibus in dié malis inuoluimur.Quales uero olim fuerint milites qui ex ecdefia aut numero Chriftianorum fefe dedideruntmilitix,uel ex unka,fedmemorabili,coliigerepof/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumushiftoria, quam lufce uerbis perftringitadScapulam Tertulz

lianus,Marcus quocp Aurelius in Germanica expeditione Chriftia norum militum orationibus ad Deum falt;fiis,imbres in fiti ilia ims lm militet petrauit.Quando non geniculationibus Si ieiunationibus noftris Chrißiani. etiam ficcitates funt depulfælt;Tune Si populus acclamans deodeo* rum, SC qui folus potens.in louis nomine.Deo noftroteftimonium reddidit.Haccille.Copiofius autem Si plenius eandem hiiloriä rete» xitbeatus Eufebius lib.ecclefJiift.f.cap.j.dicens,M.Aurelium fragt; trem Antonini Cxf.bellainferen tern Germanis Si Sarmatis,tradût hiftoriæ,cum fiti eiuspericIitareturexercitus,aEftuantem SiquarrenA tern quid failo opus effet.reperifie in legionequadam milites Chri (iianos,quibus(ficut Sinoftris mos cft)fiexis genibus obfecrantibus exaudifie Deum fupplicationes eorum, Si fubito contra omnium fpem largifTimis imbribus profufis, exercitus quidem periclitantis, pro quo orauerant Chrifiiani, fitim fedatam : hofies uero qui iam cxitialiterimminebantfulminibuscrebris Siccclitusdelapfis igni» bus effugatos.Qiiod fadlum refertur quidem Si ab hiftoricis gen« tilium.Sed quod nofirorum orationibus id impetratum fit non re/ fertur.Quippeapudquos etiam caetera miraciilaquar à noftris ge^ fia funt non habent Odern. Nofirorü uero Si Tertullianus hare me/ morat Si apud Gratcos Apollinaris,qui etiam ipfam legionem pro infignis fa^ii miraculo,mutato nomine uocitatam dicitab Impera/ tore Fulmineam.Tertullianus addit Marei imperatoris epiftolas tiam nunc haberi quibus de his apertius indicatur. Hare Eufeb, Ex quibuscolligimus milites Chrifiianosnon tantum ad orandum fuific quondam propenfos,fed iufiiifimos quoep. Si uitx fanilimo nia Claros. Quisenim ignorât lacobumapoftolum dixiflfe^MultiJ ualetdeprecatio iufti effieax, Helias homo erat fimilibus obnoxiuS affeâibus ut nos fumus. Si precatione precatus eft Sicoclü dédit plu uiam,Si terra dédit fruólum fuum.Manifeftilfimum eft itaq; milites ueteres fuifTe uiros religiofilfimos.Noftri quia alieni funt à religio/ ne.imd hoftes religionis uerç, pro uifloirjs reportantdades SCfub« uerfiones urbium.Neqj immerito hare patiunturciues, quia confi/ duntinhuiufmodi milites nepharios Id enim perindeeftaefifidu/ ciam fuam eollocarent in ipfos diabolos,qiios milites ifti fere'fupe« rantfeeditateimmundieiaerudedtate Si ambus peffimis.

rum Hue ducum exhiber nobis uerbü Dei innumera fere. Abraham ExmpU pacer nofter modicoinftruftus exerdtu infequitur quatuor otbi$ militia O’ potentidimos reges fiue przdones,fundic ôC fugac hos, fuos autem imperdtor» cum ipforum faculcacibus recuperac refticuit, gracias agens Deo exferiftu^ author! infperatx uiéf oriz.Mofes cum lofue fternunt reges circiter rd. triginta noucm,puniuntinfandafcelera feueriter, SC populum ßbi creditum collocatie in terram promifTam à Deo. Indices populilfra« elitici memorabiliageiferuntbella, contra ethnicos amp;nbsp;inßdeles ,ac hisinfregeretyrannidemimpiorü,impieexercitamin populo Dei, ac hunc (uz libertati 8(.religion! reftituerunt. Venithic dC Samuel propheta cömemorandus inter illußres popult Dei duces. Przftan« tilfimus dux fuit lonachas Saulis ßlius.fingulare pietatis fpecimen. Dauide uero nullus eft przclarior. Debellauit hic Palxftinos, Idu* mzos.Syros df bonam orientis partem.bello profequutus iniurias, bello item uindicans libertacem SC mala innumera à populo Dei propulfans.Ettaméquihzcfecitdicitur efteuirfecundum corDei imó dC pacer domini noftri lefu Chrifti fecundum carnem, In pofte ritate Dauidis plurimos inuenias clarifTimos bellatores amp;nbsp;duces for tiftimos,Abiam,Afam,lofaphat,Amaham,Ofîam,Ezechiam.SCa* Iios multos. ludas Machabæus inter hos non habet poftremum locum,qui tam ftrenue pro legibus Dei,pro cultu Dei, amp;nbsp;pro popu lo Dei pugnauit,tandem 8i in acie pro religione Si republica cecR die. Non adqciam his exempla Conftantini,Gratiani,Theodofii SC aliorum inftgnium in hac re uirorum.Scripfere de his Si alqs S, Au* guft.in fine lib. r.de Ciuitate Dei.dC copiofe Orolius in hiftoria fua libro 7.a 28 cap.ad finem ufc^. Suffidunt hzc pijs magiftratibus, Hadenus de Bello à magiftratugerendo dlt;;deVfugladiidiflerui, de quo etiam quzdam obiter fparfi in fermonequo quintum prxz ceptum enarraui.

Hisabfolutisdemonftrabimusmagiftratum geri pofreaCIirP CJirtßu^ ftianishominibus. Earn autem demonftrationem iccirco illisattelt; tiurpote/l xam,quod Anabaptiftzhomines furiofiamp;alij quidam Vtopianzgererenid« reipublicz extrult;flores,hzcanobisallata haéienus oppugnantes g^ratttm. contendunt Chriftianum non poffe fungi magiftratus officio : eo quod Chriftiani nec contendant in foro, nec occidant quenquam, neep bello res ablatas répétât aut iniurias illatas uindicent. Et quan= quam his fuis quibufq; locis refponfum fit,colligam tarnen aliquot argumenta in compendium,ex quibus uir politicus Si Chriftianus contra furores Si fomnia Anabaptiftarum intelligat.fi uocetur ad munus magiftratus, Sipofle Si debereipfumin fufeipiendo amp;gez-

DK PRABCEPTO DBCÄLOOr VI, rendo magiftratu feruire Deo. Quod enim fingunt doftrinam uangelije'medio tollere defenfionem öCquae defenßoni funtcon* ffnia,toto errant ccclo.N am uerttas aliud tradit.

Ôiæcunq; enimdiuinitusfuntordinataad hominum falutem ac incolumitatcm,adeo nondedeeent Chriftianum hominem, fiijt utatar amp;nbsp;qs fe accommoder,ut fi huiüfmodi refpuat.non fit futurut tierus Chrifiianus. Nam Chriftiani cuiufcp prima 8i maxima cura eil,falutem öi incolumitatem hominü fumma promouere diligcn» tia.Eftautem magifiratus non ab ullo homine.fedipfo Deo ordp natus ad falutem amp;nbsp;incolumitatem hominum quemadmodum dp fenis uerbis teftatum efi àprophetis amp;nbsp;apofiolis. Paulo prxfertim adKoman.ij.Quis autem inde non colligat Chriftianum cum lau de amp;nbsp;gloria fungi poife magiftratus munerei

' Practerea nemo negauerit,fcio,Chrißiani hominis efle fidem,nS modo uerbis,fed ipfis opcribus,iuftitix imprimis ac mifericordiç at/ teßari.curare item modis omnibus quae publiez pacis amp;nbsp;tranquil/ litatis funt,infuper facere indicium Si iuftitiam, tueri uiduas pupil» los orphanos ac afferere oppreifos.Occafionem quo(]ß locum amp;ragt; tioné non fpernit,nö fugit,nec reqcit, per quç ill a opera beneficiaire exercere poteft. Ideo'cp Chtiftianus nequaquam detreólat munuS feu officium magiflratus.Eftenim magifiratus officium facere iu/ dicium amp;nbsp;iuftitiam Si curare pacem publicam.

lam uero indubitatum Si fuperius demonftratum eft Mofen Sa/ muelem lofue Si Da uidem nó excludi à Chriftiano nomine. Cum autem ifti gefferint magiftratum, quid prohibebit obfecro uel ho/ diehominemuere Chriftianum fungi officio magiftratus? Quid quod in nouo teftamento celebrantur uiri egregq Si ipfi conftituti in magiftratu SC non depofiti proprer ueram religionem ab officio. De [ofcpho Arimathxo fie legimus apud Lucam, Ecce uir nomine lofeph decurio (Marcus habet lioneftus fcnator)erat uir bonus Si iu ftus.nec confenferatconfilio Si fafto corum, oriundus ab Arima/ thzaciuitateludzorum,quiexpelt;flabat8lt;ipfe regnum Dei. Ob/ feruare obfccro quam illuftre fit hoc teftimonium.Iofepli eft dccurio ucl fcnator,S( fenator quidem honeftus.Idem feditin cofenatu SC inter illos iudices,qui condemnarant Chriftum, fed quia non con/ fenfitinipforum fententiam, non imputaturinnoxio parricidium. Idem przdicatur eftebonus iuftus Si de eorum numero, qui expc/ Aant regnum Dei,id eft,de numero Chriftianorum, interim dccu/ rio fine fenator eft Si manet in urbe Hierofolymorum. Licet ergo Chriftiano fungi magiftratus officio. Hue pertinent exempla de

DBCAD. II. SBRHO IX. lOg Aeiln'opico principe,Aétonim 8.cap.de Cornelio CenturioneAdl, »o.cap.amp;de Eraftoquæftoreærariourbis CorinthiacscRom.ns.i, Timotli.4.Cxterutn cupimus anabapciftas fcripturis cuincere aut demonftrare quod obijciunt iftos ad fidem cöuerfos depofuiffe tra* beam amp;nbsp;gladium.Nosenim luperius addudiisS.Auguftiniuerbis cx refponlîone S. (oannis baptiftx qui Sf ipfe prxdicauit euangeliz umdemonftrauimus milites baptifatos nequaquam depoßtos elTe (X officio,autprxceptum cis perloannem utdefercrent militiam.

Obiiciuntaliud,dominum fcfubduxiffedum populuscogitaret Fugtt Jo^ ipfumcrcareamp;falutareregem: idquodrionfeci(Tet,nifiuellet fuo minuid»« cxemplo omnibus Cliriftianis commendarc humilitatem,ac ueluti uoluntipt prxcipere ne unquam fibi patianturguberiiationem reipub.impoz [um afan nere Adqciunt bis illasdominifententias,Regnum meum non eft rezent. tx hoc mundo. Item, Reges gentium dominantur eis, uos autem nonfic.Cxterum Fugitdominus populum,nörationem fanam fcz quentem dC uoluntatem Dei facere parantcm, fed affeólibus cxcatîi amp;nbsp;quxrenté ea perb'cere qux uentris crant. Quia enim pauerat cos niirabilitcr,ideo arbitranturhunc fibi futurum regem commodum, qui pofl’itfuos fubditos nullo fumptu faâo cibare.Prxtereanö ue* nerat dominus nofter in terrisrcgnaturus,morchuiusfeculi,quemgt; admodumimaginabanturludxtfomniantesMefTiaminlfarSoloi monis regnaturum,amp; ficut metuebat Pilatus. Idco reéfe dicit domi urn non eß nus,Regnum meum non eft ex boe mundo. Afcenditenim in cccz txhoemu» los.confeditaddexterampatris.fubieóbsfibircgibusamp;toto munz du. do,in qiioregnatperuerbum fpiritum,qucm amp;nbsp;iudicaturus ue^ niet in fînefeculi. Etquanquam negetCbriftusregnum fuum c(fe ex hoe mundo, nulbbi tarnen negauit e' mundo reges Si principes , in ecclefiam ueiituros, qui in ea domino non tantum ut homines, fed etiam ut reges eflent feruituri. NonpofTunt autem reges utrez gesdomino feruire aliter,quam ea exercendo propter quxuocanz lur reges.Et nifi reges Chriftiani fe^ii in officio manerent guberna rentep régna fecundum regulam amp;nbsp;leges Chrifti, quomodo obfez cro Chriftus dicereturrex regum 8i dominus dominantium? Ergo quando dixit, Reges gentium dominantur eis : uos autem non fic, I'eiwc apoftolis fuis de primatu concertantibus eft loquutus. Quafi dicat, non fit» Principes in orbe dominante.s per meam doéirinam non deqeiun« tur e fubfellqs uel ex cathedra £kthrono:manet enim in mundo hoc adcoip in ipfa ecclefia magiftratus. Hie regnabit. uos autem no fici nonregnabitisnon eritisprincipes, feddodlores orbis.ôf miniftri ecclefiarum.Hxe paucis ad Anabaptiftarum obieâa refpondimus,

quxalias fxpecopiofiusdiffohiimus. luis autem omnibus demon ftraiumabunde exiftimo Chriftianum non pofîc lantumfed dcbc* re etiam fi legitime ofîeratur.reciperc magifuatus ntunus.

jjt efficio Priufquam uero difputationem huiusloci concludamus fubrj« fubdiiorii- eiemus iam paucisquod nam fit officium fubditorumquodquiip fuodtbentmagiftratuLPrincipiolubditorum cft fan^lc reuerenter amp;nbsp;honorifice, non abicdte 8C uulgariter fentire de principibus uel magiftratibus fuis-Reuereanturac uenerenturhos uelutilegatos et miniftrosxterniDei.Exhibeanteis etiam fotis honoré cuiq; regno 8i patriae confuetum. Turpilfimüeft fifubditiindecenter fe gerant erga dominos fuos. Cxterum opinio uel iâlfauel leuis amp;nbsp;protrita de rebus uel perfonisconcepta.contemptumrerum amp;nbsp;pcrfonarum parit.Colligendafuntergo clara aliquot fcripturar tefiimonia.Séo^ mnium cordibus inferenda.ex quibus enafcatur amp;nbsp;eonfeructur iu-* fia exiftimatio feu authoritas magiftratus. Caueant hic principes fié optimales ne imputa Séindecenti uita contemnendos irridendos^ feprxbeant,at^ ica fua culpa authoritatem amittantomnem inpo pulo, Certe ipfe dominus Deus principes ac magiftratus populi fuo nô dedignatur nomine appellans ipfos Deos.Loci extant Exolt; dixi.8iPfal.8i.Apoftolinominarunteos Dei legatos SI miniftros. Lociextant i.Pet.i,Rom.n.Q.uisucronômagnifaciatdeosDeifp legatos amp;nbsp;miniftros, per quos falutem populi operaturipfe Deus^ Qui legatum fpernit,fpernit ilium qui mifit legatum. Qui honorât legatum, uideturipfum honorera exhibuiiîe leganti magis quam legato. PrætereadicitSolomon Prouerb.iff.Diuinatioin labijsre/ gis.ideoiniudicio nonprxuaricatur coreius.EtEcdef.s.Meumeft obferuare præceptum regis fiérationem habere iuramenti Dei. hert Prouerb.i4.Timedominum filimi 8éregem, SinOnimmifceas te illis qui defe^ores funt. Repente enimconiurgetperditio eorum. Nam Si Paulus dixit,Quifquis refiftit poteftati,Dei ordinarioni relt; fifth: qui autem reftiterint,iudiciü fibi accipient.Huiusgeneris con/ texui quxdam 8é in ^.prxceptum.

Deinde orent fubditi pro principibus Si magiftratibus fuis, ut Deus ipfis fapientiam,prudentiam,fortitudinem,temperantiam,iu/ ftiiiamiuftamqt feucritatem,clementiam,Sé reliquas uirtutes heroi* catdare.ducere item in urjs fuis déferuareabomnimalodignetur: quo tranquille honefte uiuamus in hocfeculo. Id pofcit à fubdi/ lis S.Paulus ad Timotheum i.cap.x.Sé Icremias in cap.zp.Verba ai liasrcchauimus. Valde fegnes Siincurij funthicmultorum anû mijdco^ experiuturfxpequod nolunt,amp;quoddolet.Sed meritô.-Si enifii

Si enim officium fuum facerent fcduloardenterorando pro magiz ßratu.meiioracxpenrentur. Quam ueroferuidum fuerit ftudium precandi pro magiftratu in uetericcclefia, colligere licet, uel ex his Tertulliani uerbis, quz in Apologetico cius cap. j o. fic leguntur: Precamur Temper pro omnibus imperatoribus, uitam illisprolixa, imperium recurum.domum tutam, exercitus fortes, fenatum fidez lem.populum probum,otbem quietum^ 6^ guzcuni^ hominis SC, Cxfarisuotafunt.

Obediatitem populus zquis 8^ bonis magiftratus legibus.’obe« CbeditMt diat autem fanâc reuerenter 8^ ex. animo religiofo, iam no tantum obediens legibus ipiîus ut legibus hominum,fed uelutilegibus mi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

niftrorum SC legatorum Dei. Nam Petrus iubet nos obedireproz pter dominum.EtPauIus,Oportetcffefubditos nonfolum propter iram uerum etiam proptereonfcientiam.Id cft non modoobedienz * dum eftmagiftratui ne contemptus SC inöbedientixpccnas dcmus, fed ne peccemus in ipfum Deum, noftratp confcientia nos fceleris admifsi accufetOftendimus autem in s-przceptofcripturarum tefti monijs exemplis non parendum ciTe impqs magiRratibus impia SCpugnantiamanifeftecum uerboDeimandantibus. Maluerunt apoftoli äf primitiuz ecclefiz fideles homines concludi in carceres, relegari in exilium.fpoliari facultatibus.proqci beßqs, feriri gladio amp;ignibus cremariaclaqueoprzfocari.quam impqs obedire man datis.ProconfuliKomano refpondens beams martyr Sicpifcopus Polycarpus dixit, Docemurprincipibus SC poteftatibushisquzd Deo funt honorem deferre,eum fcilicet qui religioni non fît contra rius. Et diuusloannes Chryfoftomus ad Gainam dixit, Non licet Imperatori pietatem cuRodienti aliquid contra diuina mandata tentare.

PoRremo pendat populus magiRratui tributa.impendatcumpo fcit necefsitas SC ipfum corpus Si uitam propriam pro incolumitate magiflratus Si patrix quemadmodum in y.mandate faciendum oftendi. Dominus in euangelio fimpliciter dicit.Date Deo quz Dei funt amp;nbsp;Czûriquz funtCzfaris.Damnantur mcrito qui hac parte funtparcimaligniS^ furaces. Debentur tributa magiRratui ueluti merces laboris,8f ueluti neruus publiez tranquillitatis Si utilitatis* QuiscnimfuomilitatRipendio^Viuitquifquisex eo labore.quem cxercet.Laborat magiRratus,laborat princeps in gubernanda repu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. gt;

blica conferuandahac in pace.Ncgligit fua priuata fif domeRica negotia,quz alioqui uidum Si neceRaria uitz fuppeditarent : iniz quifsimum ergo foret nifi aleretur aut certe iuuaretur publicis fumz i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E

PulHc^ ptibus.Pneterea necefTc eft régna amp;nbsp;refpublicas iuftis inftruélas e(fe opet. opibus.quibus in bello, in fame, in incendqs alqscp caiamitatibuS publias utantur ucl adreparationem collapforum.uel ad depuliïo* nemgrauiorumcalamitatum. Nihil nuncdieo de publias ardifï^ ctjs conferuandis,utpo(emœnns,turribus,uallo,fof$is,portis,pontt bus,itineribus,fontibus.aquxdu(Hibus, prxiorio öiforo alii^ci; id genus innumeris.Suntetiam publicxpecfonx.apparitores, uigilef Si fimiles alix plures,publico alendx ftipendio Acnifi in prompiu t fit pecunia,nullum regnum nulla refpub ftabitincolumis diu. Er-* goquitributaneganr,merccdemlaborisnegant,addeamp; remptibli cam omninofubuerfam amp;nbsp;conculcatamuolunt. Qui in publicis operibus,fïcutiquibufdam mos eft.fegnes Q( ignauifunr, non pec^ cant in unum aliquem dominum.fed in totam rcmpublicam. Ac ut , deasfere'fegnes huiufmodi operarios, nulla autmodica utidiuina Pxitfltoa benedilffione. Admonendi tarnen bic funt magiftratus et principes, nttgt; populum fux fïdei amp;fuoimp«riofubditum diligant eil^ benigiic parcant nee immoderatis ancrant exatflionibus.ldh'et fi fmt frugal les, 8iab omniabftineantluxu 8( fuperbia. Cogiter princeps iio' nus quanta (it iniquitasaulam redundareluxu amp;nbsp;crapula, eiuirateS autem ac uillas cruciari Si abfumi inedia.Cogitentreipub prxfidcS tributa Si uelt;fligalia,publiea,non priuataeiTebona. OditDeus ex'» pilatores. Odit Deus exaftiones immoderaras. Alaledicii Deus exa« doribus tyran nis : benedicit eommodis Si modéra tis opumatibus» Plusefficit in pace Si bello eoncordia iußa quàm pecunia iniufta« Et fortius quidem eft regnum ualidiorlp refpubliea quxamoreâf Concordia principum Si populi, non magno tarnen tliefauro repO fîto,eommendatur,quàm qux opes habet inxftimabiles, partas rxtortas è uifeeribus ciuium, interim fimultatc Si odps difsidenti* bus inter fe magiftratibus amp;nbsp;ciuibus. Nihil hie Engo. Experienoa omnium feculorum teftis eft.

HxchadfenusdcMagiftratu exoceafione fexti mandat!. No” occides, quanta potui breuitate eomplexus, propofui charitaii uc^ ftrx declarans ob quid illc inftitutus à Deo,quodnam eius erz gafubditos Si rurfus fubditorum erga ipfum officium fît.

Oremus iam dominum ut is benigne tam magi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftratuiquàm fubditis concédât cuitp

Dr tertio fecimd^ tabulée priecepto,^uoJ in JeealogoJeptimutfl, Hon machaberit. De Cotûugio,(ontra aJulterÎMn o- ozw in* temigt;ernntum,Jetont'mentia, S BR MO X«

K O XIM V M uinr Kcorporibus noftrisconiunx cftcuiufcßhomtn». Coniugioenimcôiunguntur duo corpora u( fiant unum corpus. Dominus enim dixi^ Erunt duo in carne una. Tertio itaqt mandato 8C pros xime quidem poft prohibitum homicidium, prarcipitur de côiugio fan^e colendo,ftem de faniflifïcatione uera corporis contra adulte ria,contra uagas libidines SC incontinentiam omnem. Muniuntur coniugia ut floreatapud bonos honeftas caftitas fanâetp educctur liberi.Przceptumrurrusduobusexprimituruerbis,NON MOE Prrfeept« CHABERis. Explicaturusliocmandatum,Deoafpirante,dicam Deiy, primo de Coniugio fanélo.-deinde de Adwlterioihinc qux fub no* mine adulterii fini comprehenfa atq; prohibita ; poftremo de Con* tinentia.

Coniugium quodS^ matrimonium appellatur fœdusSfcon« cSiugium iunAio eft diuina uiri amp;nbsp;mulieris,ex côfenfu mutuo fociata amp;nbsp;ad' ^«id^tf unata in hoc ut omnibus mentes communiter cafte uiuantfi^edu* cent in timoreDei liberos. Aceuangelium quidem appellauitcon* iugium coniuniflionc diuinam.Dominus enim lefus.Quod Deus lt;oniunxit.ait,homo nefeparet. Netp licet matrimonium ad alium referreauthorem quamOeumipfîifimum. Inftituit hic alias bonas SC neceflariashominibusordinationes per angelos fuos dcdeledifa hmos homines,fed matrimonium abfi^ ulla interueniente perfona mediaipfe Deus inftituit, legibus muniuit,primos coniuges ipfe copulauit,ipfe copulatis uere fummus facerdos benedixit^

Exhisliquidopoftumuscolligereprxftatiam feu excellentiam Deiigm» matrimonij.Deus enim hocinftituit, SC in paradifo quidem infti* tecr pra» luit,tunc quando nullis adhuc mifertjs obnoxius effet homo. Non fiantia eon «idebatur Adam in paradifo commode SC fatis fuauiter uidurus, iu^, niftipfî effet adunaia coniunx.Non eft bonum, ait Deus, ut homo fîtfolus,faciamiiliadiutoriiim,quodeicohabitet. Adduxeratenim Deus ad Adamum omnia animantiaquzcondiderat,ut nomina imponeretfîngiilis; fed in omnibus niliilerat quod concupifeeret Adam.abhorrebat animus amp;nbsp;genius eius à coniuniflioneipforum. Deus ergofopore immiffo ipfîAdamo.conditex dormientislate* remulierem.quamab ipfoDeoconditoreadduiflam protinus atqi uidiffet, exclamat, Hocfciliceteffe quale uelit,quod amare poffit,

confenticte per omnia gcnio fuo.Hoc nuncos,jait,ex.o(nbu$ mcif, SC caro ex earne meaJnueni^nquirjRueniadiucorium conueniens inihi,mecum carne amp;fanguineipra^fubftantiacómunicans»Vnlt;' deadhuc exiftitnaturalisillauirorunrergamulieres propeniïorac rurfus igni aboletur naturx Iiumanar repugnans cum beftijs execra bilium hominum commixtio SC uenus prxpoftera. Inter alia adij/ cit dominus,Defer« uir patrem fuum SC matrem fuam, SC adhzre/ bit uxorifuz.erunt'cß in carné unam.Atdudumintelleximus quan li fïatamor Séftudium liberorum erga parentes apud dominum: quanta diligentia hos prxeipiathonorare. Necelfeeftitacpconiu« gium longe diuiniflimum elfe inftitutumquod przfertur honori parentum«. Interim uero lege matrimonq. non aboletur lex de ho^' norandis paren tibus,fed uia SC ratio indicator fi forte parentes dif* fidiapergantexcitareinterconiuges, quidhiagant,non patiantur fediuellijnterimin alqsSépercztera honorem parentes. Sandii patresnoAriconiugq legemcuftodierunt SC coniugium ipfum co/ lueruntfandlilTime. Neepuduit fandlum Dei fpiritum multisre« cenfere fié deferiberr matrimonia ipforü.Nam primus fié przftan/ tiffimus in facris literis liber.Genefis appellatus.in matrimonqs fan Aorum deferibendisbona parte confumitur. Neepiget ipfum fer/ uumDetincomparabilem Mofen commemorate coniugq negotia 8Copera,ueIutipurafiéegregia quzhodieiudicanturàmultis elfe (brdida SC putida.Bonorauit fié cômendauit ipfe Chriftus (in con^ iugio quidem, fed ex puriifima uirgine natus naturalis Dei filius) nuptias dum in nuptijs primum fuorum fignorumederedignatur, fié tale quidem fignum quod oAendit,dominum poAcamara con« iugf) redderedulcia,fié inopiam fubleuarediuite copia. ApoAoIiut mariti hierum ad exemplum patriarcharum,regum.principum, fa* cerdotum fié prophetarum , itaprzcipuus inter eos Paulus clamat, HonorabileeA inter omnes coniugium, fié cubile impollutü. Scor/ tatores autem fié adulteros iudicabitDeus. Dich coniugium efie ho norabilcapudomnes,nimirumgenres. Pauculasenim inuenias quz non maxime laudarint nuptias.Xenophon arbitratur inter o* mniaDeiinAitutaiiix aliud inueniri coniugiopulchriusfiéutilius. Mufonius.Hierocles SC alii fapientes prifei coniugium ufqueadeo necefiarium putantad bene fié commodeuiuendum.ut uita homi/ nis extra matrimonium uideatur manca. Illi ipfimala fié incommo da matrimonii ex coniugibus naconiugio deriuant. Bonum enim eA coniugium,fed multi bono non bene utuntur,ideo(^ abufus fui méritas luuntpccnas.Quis enim nefeiatebrietatis mala nö referen/ daeifc

da cfTead raluberrimam Deicreaturam uinum,fed ad ingurgitatio« nem uerius atcp prauam cupiditatem hominis bona Deicreatura abutentis.*'Quodegreditur ex corde hominis,ait in euangelio doz minus.nö quod ingreditur per os coinquinat hominem. Hue per« tinetquod apoftolus ChriftiPaulus fandiiifcationem tribuit conz nubio.Cubile enim,inquit,impollutum eft. Et alibi teßatur fandi* , Ecari intercedente matrimonid incredulum maritum pcrfideleni uxorem: alTerit prxterea liberos c coniugio natos efTe fan flos due mundos.Nam amp;nbsp;Cliriftum idem Aatuii exemplum coniugalis az moris : deniep myfteria Chrifti 8C. eccledae adumbrat per coniiigiü, rem uti^ diuinam pertypum fanflifßmum SC Deo probatilîimü. Vnde alio in loco idem apoftolus diciteorum dofirinam plane dx moniorum efte doflrinam,qui prohibent contrahere matrimonii!. Inde rurfus confequens eft earn dodrinam eftediuinam,qux libez rum permittit coniugium omnibus . ipfuml^commendat SC colit.

Prxftantia SC dignitatematrimonij intellefla, infpiciamus iam Cauft COn. caufas, obquasdiuinitusinftitutumeftmatrimonium. Deus pro (»gij. bona ftia natura omnia fuainftituta dirigit ad bonum 8f utilitatem hominum uberrimam.ergoSf matrimoniuminftiraitad conferua tionem generis human!, denicß ut commodaornata fuauis effet hominis uita. Verum redigi poffuntcaufte omnes ad numerum terlt; narium. Principio Deus ipfe dicit, Noneft bonum nthomo folus ftt,faciamus ergoadiutorium quodcoramipfb ftr, uel ei cohabitet. Prima ergo caufa inftituti coniugij eft hominis commoditas,nimigt; rum ut uita eius fit fuauior amp;commodior.Non enim uidebatur dam fatis féliciter amp;fuauiteruiflurus,nifi adiunfla coniuge.Ea ap pdlatur non impedimentum aut malum necelt;farium,ut poetæ qui dam mulierum ofores df malæbeftixnugatifunr.fed adiutorium Mulitr tfl uel brachium uiri.Äc ex Gentilibus,quod tarnen mirum uideri po« «iri trlt;t« terat, Antipater in Sermone de Nuptqsprotulit, quodmirü in mo= thium, dum hue quadrat,8^ quale nam brachium aut quale adiutorium coniunx fit,exponit,Qiiifquis uxorem,inquit, Sf liberos non exper tus eftjuerifiimam Kgeminambcneuolentiam ignorât. Vndiquaz quecommifeetur coniugalis amor,cum non folum opes SC liberos amp;animam,fed etiam corpora foli coniuges comunia habeant.Ideo Euripides,depofito mulierü odio quolaborabat,hos uerfus fcripfit^ Coniunx in xgritudinibus SC finiftra fortuna,marito

Iram fuauitermitigans SC moleftias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Quemadmodum enim (îquisunam Habens manum alicundt Si aluramindipifcatiir, autunicopcdeutens, ctiamalium aliunde acqutrat,facilius multô aliquid apprehendere, aut quo Hbuerit ire poteft. itaquiuxorcmduxitfaciUus fruetur falubribus amp;nbsp;utilibuS uitæ cominoditanbus* Natn coniuges pro duobus oculis quatcr^* nos Habent,â^ pro duabus inanibus totidem alias,quibus unà iunz élis facilius agent opus manuü.Ptoinde feiîis alceris t eliquz fuum oificium prçftabunt. Coniugium ergo quod unius membri uice ex geminis coalefdt felicius omnia adminiftrarein uita poterit. Hzc omnia Antipatrifunt.Hierode$uero in librofuodeNuptqs.Vtilis cft,inquit,cum mutiere conuiélus etiam praeter liberorum procreaz tionem. [’timumenim externis laboribus attritos fufcipitoificiofe traélans Si omni cum Audio recreans. Deindeanimi triftitia: obli^ uionem inducit.Triftiores enim uitae cafus Si in uniuerfum omnis folicitudinis aut negottj agentibus nobis,circa forum, rus aut inter amicos,non facile feruntur neceifarqsoccupationibusadmixti.-ex/ peditis autem inde Si domum regreifis, animolp in otium Si liberz tatem fuam reftituto leuiora fiuntomnia,amp;hacoccalîone nos an* gere definunt. Nec profeélo uxor moleAia eA,imô res molcAas ipfa kuat. Nihil enim ufqueadeo onerofum eA quod maritus uxor non facillime ferant concordes, Si communi opera quicquid cA fer re uolentes. Et reltqua.

Procrtdt'io nbsp;nbsp;Secunda inAituti matrimonii caufa eft procreatio fobotis ad con

O- fdwraz feruandum genus humanum.dC educatio liberorum in timoré do/ tio/oholit. mini.Nam benedixitdominus AdæatcpEuracdixit, Crefeite SC muliiplieamini de replete terram, Paulus item apoAolus adTitum, Anus doceto,ait,ut HoneAa doceant, quo intelligentes ac modeAas reddant adolefcentulas.ut maritosfuos diligant, ut liberos ament, ut fobrix (int,domu$ cuAodes,bonx,fubditç fuis uiris.Et herum ad Timotheum, Adam non fuit deceptus, ait, fed mulier feduéla fuit, falua tarnen Eet pergenerationemliberorum.EmanfetitinEdeSé dileélione amp;nbsp;famflificatione cum caAitate. Cxterum inuttlis foret generatio nifi accederet K educatio liberorum. Prxterea qux uere liberos diligit.educat ipfos in timoré domini. Et hinc profluit maxi mus in rempub. amp;nbsp;ecclefiam fruélus. Accedit item perplurimü glo/ rix ac cultui Dei,cum prouenit ex fanélo coniugio maximus homi num numerus uere Deum agnofcentium inuocantiü colentiumlp.

CwBiie in Tertiam caufam inAituti matrimontj huiufmodi uerbis comme/ toiuÿoimt moratapoAolus,Proptcr Aupra uitanda fuam quifq; uxorc habcat, follutinn. SC fuum qux^ uirum habeat.Bonum quidem effet Si commodum nullam

nullam contingere mulierem ccrlibem«]j uiuere hominem,fed q’uia hoe non omnibus datum en,(ïcutin euangelio ait dominus, acurit quofdam autpkroftp fere carnisconcupifcentia, dominus coniuz gium ueliit medelam inftituir, teftanie apoftolo rurfus atlt;p dicente. Qui fe non cötinent.contrahant matrimonium.Nam fatius cft ma« trimonium contrahere,quam uri Difcimus hic concubicum natura km cum propria coniuge non reputari à Deo pro culpa aut pro iin munditia. Fornicationis opus eftimmundicia, quia pugnat cum k gediuina. Coniugium uero permifii Deus amp;benedixitei,ergo fan ^iFcancur coniuges beneduflione Dei fide ôi obedieniia« Necdegt; funchic nobis argumenta Sfeeftimonia clarifiima Pauli.Is enim ad Hebrços dixit.Honotabileeft inter omnes coniugium,amp; cubile im pollutum:fcortatores autem amp;nbsp;adulteros iudicabic Deus. Verecun^ de loctitus efi apofiolus.ac per cubtie intellexit concubitiim coniu^ galem,quemteftatur elfe impollutum.Quod autem mundauit Dei us.quis oro immundii dixerit lt;nbsp;Quis negauerit mundis omnia elfe Titum i» munda i Ke^Ie ergo de his iudicans tn Nicena SynodoPaphnutk us confelfor Si epifcopus dixit cafiitatem elfeconcubitum cum uxo re pro pria. Neep uero puduit uerccundifiimumChrifii apofiolum leges de his ferre. Scribitenim, Vxori uir debitam beneuolentiam i.Cor.r» reddat.fimiliterautem Siuxoruiro* Vxorproptij corporisius non habet fed maritus.Similiter Sf maritus proprq corporis ius non ha.» bet,fed uxor. Ne fraudetis uos inuicem, nifi quid fiat ex confenfn mutuo Si pro tempore, ut uacetis ieiunio Si precationi ; Si rurfuin inunumconueniatis, ne tentet uos fathanaspropter intemperan« tiam ueftram.Clara funt haec apofioli uerba nec ulla interpretation* nenoftra addita indigent IdemapoftolusadCorinthios,Siduxe.* ris uxorem,ait,non peccafti. Item, Si uirgo nupferit non peccauir. Quid autem uirginitateprseftantius purius fanftiusi; At non peccat uirgo.fi uirginitatem fan^lo commutetconnubio.Beneergo Chry foftomus in homclia quadan; j Primus, inquit, gradus caftitaiis eft fynceraitirginitas, fecundus fidele coniugium. Sed Si beams Au.» guftinus nuptia.s uocat caftitatem flue continentiam.Locus extat de Bono coniugali rap. m.Si lo item epiftola 19s Ex hoc fonce dima^ Hantßot, nat honcftaiis publicæ portio maxima. Approbat enim Deus con* iugia, improbat fornicationem Si omnem immunditiam.Sancflo fuo inftituto uuhomnem turpitudiciem à fuis excludere fidelibus, Videant ergo famfitmagiftratus in prirtiis.ne hie fint fegnes,fed ak cres.fanifia tueantur coniugia, perfequantur fæueriflime obfcccni^ tates.fornicationes Si onmem iminunditiatn»

Nemini Hxcexfcripturafanâarecitauihucufqj paulócopiofiusut om* profiititNmnibus manifcftum facerem coniugium ciïe fandum Si iccirco ciuf ceniugiiem imoderatofando legitimocp ufu neminem poiTe inquinari:ergo mnibus quocp cHe permifrum.ApoRolus enim, Epifcopus.inquit, fit unius uxoris uir,qui fux domui beneprxfit,liberos Habens fide« les.Nam amp;C apoftolos Chrifii apoftolicos'^ uiros fandifiimos ec* defiarum paftores liabuifl'e uxorcs diuino 8i humano teftimonio comprobatur.Ne^ ucro aliud poft prauam dodrinam magis infi* cit ecclefiam omnem^ difciplinam fubuertit ecclefiafticam,quam fi miniftri ecclefiarum,qui debueranc efie lumina,fint fornicarq amp;ada ulteri.Scandalumhocpræexteris honeftatem omnemfatigat at(^ ;(onfpurcat,Sed de bis in prxfentiarum non ftatui prolixius 6i ple* IZinruïirm né difputare. His adqcio uinculum coniugq efie indifiblubilc Si. toniugij in fempiternum.ideft nunqua difiïpandum, Fitenimexduobusuna » dijfobbilt, caro.unum corpus.Hoc fi dift'eces,perdis.Quod ergo Deus coniun xit.bomo non feparet.Brgo huius corporis cxdem faciunt, qui ad« ulcerium perpétrant. Diuortiüenimadmittit lexeuangelica Sdlex Humana inter maritum SCadulteram.Netp fit minor amp;nbsp;leuior eau* ra,quz inter cöiuges uinculum hoe dirimit quam fornicatio. Alio* quimaiores in euangelionon prohibuitefte diuortq caufas.qui mi norem permifit. Ac in ecclefia ueteri non unam fornicationem fe* parationis caufiam fuifle teftes funt Chriftianorum principü epifto lx at^ conftitutiones.De quibus alias.

Qftontodo Vtautem uinculum hoefandumcoalefcatfirmius.multumre* contrahen: fert fi fände legitime cum timoré Dei amp;nbsp;cum iudicio coeant coniu* dimt /it md gia.Ne fintinuita aut coada.Iungant prius animorum confentien trimonwm tium genii quos poftea coniungitprofefiio confenfus mutui SC e^ terna conForderatio.lungantur qui non funt propinquitate fangui« nis aut aft’initatis difiundi.Iungantur qui per leges diuinas atep palt; trias,parentumconfenfu confilio^accedcnte, coniungi pofi'unt, Adfitineontrahentibusmensfineera.quxquxratincolumitatemet felicitatem perenné,hoc eft qux unice fpedet uoluntatem Dei : ne* que adtnittat ulla parte prauos adfedus in confilium. Hierocles in lib.deNupttis, Imprudentiaomnino grauiseft,inquit,utqux ref ctiamperfe faciles,onerofas efriciat,amp; inter alias uxorem quoque« Non paucisxnim intolerabiles fuerunt nuptix : non quod fuacul* pa aut fuapte natura talis fit cQ uxore focietas,fed quando ducimus, quas non oportebat,inde ufu uenit,ut fiatintolerabilis ilia focie* tas.Hoc fane modo nuptix uulgo eueniunt.Non enim procreatio itis liberorum,aut uitx focietatis gratia dueunt uxores: fed alii peer

p'ter magnitudincm dotis.alq exccllentia formx.aln ueroaltjs iftiuf modi caufîs duóh, ceu malis confiliariis uii.de ingenio 8i moribus fponf« nulla cura habita,in pcrnicicm fuam nupnas celebrant.Huc pernnec quod Plucarchus in libello delibcriseducandis parentes ad monet.uteiulmodilibenstuisuxoresderpondeant,quaenon fint mukoueldinores uel potentiores. Prudenierenim diciProuerbio, Tux Corns uxorem ducito Breuirer prçluceat in his omnibus timoc Dei uerbum Dei amp;nbsp;ardens ad Deum etCuCa precatio.

Cxterumnon conuenit inlegitimoconiugiopIuresefTe quatn Contrapot duos,qui conftringantur unum Cub iugum.Polygamia enim ufur^ pata patribus noftris citra culpain, nullam nobis conftituit legem, llluxeruntcorredionis tempora uenitin orbem Mefsias omnia docensatqi reformans. Leges ergo coniugt} idem ille redi^xit ad primamregulam amp;nbsp;legem. Erunt, ait dominus.duo in came una. Etapoftolus.Habeat quiCcp Cuam uxorem,amp; quxcpfuu maritum. Nihilergo ad nos pertinent greges concubinarum Solomonis. Nihilad nos pertinet quod lacob legitur duabus coniugatus Coro/’ tibus.lnterea Cecundastertias autetiam plures nuptias non damnat StcunJit uerbum uericatis.Generaleenimeft illud apoftolicum adde amp;nbsp;pergt; nuptix. pemum, Qui Ce non eötinent, contrahant matrimonium.Satius eft cnimconn'aherematrimoniü.quàm un. DefumptaefteaCententia ex illis euangelicis uerbis.Non omnes capiunt uerbû hoc;fed q qui bus daiü eft Sunt enim eunuchi de utero matris (îc nah; Cunt qui ita fafti funt ab hominibus: ScCunt qui feipfos caftrauerunt propter re« gnum ccclorum.Qui poteft capere capiat.Ergo qui non poteft ca.* pere,uxorem quoties necefleeft, ducat.

Imprimis uero feire refert quomodo colamus matrimoniû, qui) QyomeJo dirigantomnia fuaconiuges.quidagantin coniugio.ÔCquomodo cohndutn animatieftedebeâterga hocfamflum Dei inftitutum.Eaderepau'« macrunot cula,fed maxime neceftaria capita recenfebo.fingulisCuppcditâs oc nitttn. cafionem plura amp;nbsp;maiora cogiiandi.Principio teneât coniuges pro recertiCsimacompertifsimai^ Ce eftein opéré Dei eu uiuunt in con« iugio.fe placereDeo,amp; rem grata Deo facere, idep propter uerbum Dei,quo benedixithuicuiuendi generi ac fandibcauit omnes con luges Ode in hoc opereSC inftitutoDei uiuentes. Ergo cumconiu.« gati moieftias.ex matrimonio confequentes.perferunt patienter,dû laborant fideliter,dum eafaciunt decenter quç opera uel officia funt coniugum.uelutidumuxoramatmaritum.dum eiinferuitpro offi cio.dü parit CÜdolore liberos,dum genitos fouet amp;nbsp;magna diligen tia multotp labore educat ; dû maritus uxorc diligir, uxori mutuam

prxbet operam ac in domo per omnta fîdclem agit patremfamb lias:non minus in his placent Deo,quam cum in iacrum prodeun^ Its c(ctum,uerbum Deiaudiüt amp;nbsp;dominü adorant. Nam opera iUx coniugij non minus reputantur pro bonis operibus,quam ipfa elee mofynaiiuftitiaetpax.Opus itatp fueritconiugibus ante omnia ue ra fide in Deum autborem coniugi). Iia enim per fidem placebunt domino. Hve non urferunt monaebi, quz tarnen iubentur urgeri in uerbo Deijfuam potiusfïdamfandimoniam SCfuauota fupra aftra extulerunt.

FiJrlfj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde requiritur à coniugibus ut memores datx 8C accepta;

/int eoni«gt; dei fe mutuo non fallant perfide, fed fccdus initum fidem dalt;e jjti, tarn fauvfe feruent. Si feruentquidem fynccreanimo 8f corpore.

Nemo admittat in animum concupifccnciam alienamaut odium faftidiumue coniugis. Er corpus cuum, quifquis mariius es, non tuum, fed uxoris eft, ficuti Si uxoris corpus, non uxoris tux, fed suum eft.Rapinam cömittis amp;nbsp;furtum fi alienü bond fuftuleris aut ab hero proprio abalienaueris alterity cömunicaueris.Sit mens con .. ' iugum integra Si corpus ilbbatum.Pollicetur quifep dum facra ceci monia initiât Si dedicat coniugiûfubobteftatione diuini nominis coram Deo amp;nbsp;ecclcfia fe fidem coniugifantffeferuaturumihac SC non alia ulla ufurum muliere,buic uniadbarrere illam^ diligere SC fouereuelle.Hanc fidem da tarn quifquis uiolaurritpetfiduseft,di^ uini uiolator foederis Si fandar ueritatis.

Colabitm nbsp;nbsp;Nec fans eftfi fis fidelis, nifi etiam fis bumanus Sf cohabites uxo

dum cum ri cum fcieniia,ut ait $. Petrus.Sit maritus uxoris caput,mens uideli feitniia, nbsp;nbsp;cei fapientia'^,commodus modcrator,uix dux.cöuidfor iucunduS,

monitor in rebus omnibus opportunus,deflt;nfor fidus. Vxorfiiogt; bediens,utuidemus membra parère capiti.prxbeatfe agendam SC regendam uiro,non fpcrnatxqua mariti dogmata aut imperia.Co gitent fc elfe unum corpus uel membra unius corporis. Difeant er/ go ex gubernatione corporis bumani quomodo fefe gerant in cofl nubio.Nobiliora membra non contemnunt ignobiliora.fed eis de feruntmagis ac laborcleniunt Si auxiliüconfcrunt. Ignobiliora fu fpiciuntnobiliora,neciftisinuidentquicqu3. Membtu non collidit aut aftligit membrû.fed mutuo fe fouet omnia,defendüt fe inuicc abiniuriis .Talis fit inter coniuges mutua cönexio Si operatio Si be neuolctia Si ch3ritas,tale ftudiü Si confortiS. Ideo enim ex corpore uiridefumptaeftmulier,utfuûcorpuscolere ßf amarepgeretmari tus.Ideo etiäapoft.Sicckbctuiri fuas diligere uxores, ait, utfuaipfo (um corpora. Qui diligitfuam uxoic, feipfum diligit. N ullus enim unquaia

nnquS fuî ipfius cainc odio liabuitümó cnutrit amp;.fouet cam, fîcut amp;nbsp;dominus ecdefiam. Quid qyod apoftolus eodcm in loco ipfum Dei filium df famftam ecclefîam, coniugatis exemplum ftatuit, rez quirens à marito ut diligat uxorem fuam ficutCliriftusdilexitec clefiam:uxor uero itaobferuet maritum, eundemqj diligacficut ccclefia Cliriftum Eo exemplo non eft aliud in toto hoc orbe fane ft I us uelicmnius. Nullus enim amor Chriftiamore in ecclefiatn maipnnecalia inueniturobferuatiocaftiorquâecclefÎKerga Chrigt; Rum. Kequiritur ergo à coniugatis utardentifTime S^ranftifTime feament mutuum. Omnibus utanturcommunitcr.bonisßmuläC inalis:idem trahant iugum,alter alterius onus porter. Breuiter, fint unius corporis membra. Alibi defcripfimus hzc officia copiofîus, dum confcripfimus Inftitutionem Chnftiani matrimonq.

Poftremo educent liberos in fanfta difciplina timoré Dei ad Gigntfnt tt falutem domus propriz SC totiusreipublicz. Paulus.Volo.inquit, tductnt Iv iunioresnubere,liberosgignere,domum adminiftrare. Hocenim berotgt; cfthoneftum SCacceptum coram Deo.Porrodecducatione liberox turn dixifermone quinto IruiusDecadis.VtililÏimumeftautem hac parte matrimonium cum fuæ cuiufq; domui, turn uniucrGe reipu» blicz ,* ut iam non commemorem SCcultum 8i gloriam Dei prop* gari quam latilfime.ß uidelicet liberi non tantum generentur.frdet fanfteinftituanturaparentibusintimoredominiSCin omni piez tate.Hierocles, Vtiles, inquit, eife nuptias aftero. Primum quidetn quia diuinum reuera fruftum producunt liberorum generationem qui nobis SC ualentibus adhuc,utpote confanguinei.in omnibs nez gotijs opem ferunt,SC gate confeftis fenio^ preffis bonifuntauxi« liarti:(amiliares quidem in fecunda fortuna Iztitix focq, in aduerfa aero condolentes rerum triftium fucceftbres. Etretiqua. Antipater Uero,Homincm,ait,ingenio ciuili przditum commune negotium patri» oportet augcre. Nam alia ratione ciuitates feruarinon pof» fent,nirtoptimt quitp ciues SC generoforu filq, prioribus tanquam arboris pulchr» folqs marceifentibus SC defluentibus, uxores temz peftiue ducerent, liberos ceu generofa quzdam germina patriae fucceifores relinqiterent, ut ipfam florere femper SC in uigore perz petuoduraree(ficerent,nunquam hoftibusoppugnatu fecilem fiez ri pro uirili fua molientes. Hoc igitur fibi fcopo propofito ut SC uiz ui Sc defunfti patriam tueantur SC adiuuent,nuptias cotrahere maz ximeneccftariû,acin primis conueniens»ftimant, cum omnia qup requirütur à natura perficere cupientes,tum illud apprime quod fa« lutein SC augmentü patriae,acmultó magis diuinu cultü attinet,SCc, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F a

A rtligiSe nbsp;nbsp;Cum autem tanta ad beate fclicitercp uiuendum momSta habeai

aufpicanda iuftunimatritnonium.nö prsetercaufam aufpicantur hoe à religio« eoniwgM. nefïdeles.Certc primo parentum noftrorum coniugio protinusab initio benedixitdominus,qui6Ceoscopulauit.Vndereceptus eftin ccelefïam Dei mo5,quod qui matrimoniü contraxerunt.priufquam cohabitent in templum domini ueniantiubifub inuocatione diui^ ni nominis in mediointerpellantis eccleflx copulantur amp;nbsp;beneis dieuntur à miniftro Dei fub nomine Dei. Proinde locum primariü in coniugio habentaifiduzconiugumpreces ad Deum.ut hie dP gnetur facere maritos fapiéte$,religiofos,modeftos,benignos, pro/ bos.labonofos df patiences amantes!^ uxorum: uxores uero obfe/ quentes,plaeidas,caftas,{îdas,diligentes maritos nbsp;nbsp;liberos,cceono«

micas 8C fcecundas. Quanta enim uel ex unico matrimonio prauo SC corrupto exiftanc mala,nemo unus explicauerit. Conturbantur hoc familix,perlt pudor amp;nbsp;faculus omnis.corrumpuntur liben,of« fenditur imd irritatur Deus,malum ingens datur uniuerfx reipubli cx.Proinde feduloorandus Deus ut benedicatomnibus coniugiz bus,quo nomen einsfandlum incolumitas^ reipublicx incremen« ta accipiat.

Contre ad Defeendoiam ad Adukerium.quodhuiufmodi fceluseft, qu» uktriitm. ad alteram accedit maritus, uel uxorad alterum diuertit cut corpoz ris fui imd maritalis corporis copiam facit. Blandiütur fibi quidam exißimantes nulla feteneri culpa adulterti,fî confuetudinem habeät cum libera aliqua puella uel non maritata.rurfusfi mulier feprofti« tuathomini nondum coniugato. Fornicationem hoc non adulte/ riumefl’econtendunt Sedferiptura diuerfumiudicat.Accedisadalz teram,adulter es.'fidem iällis, perfidus es : corpus tuum non tuum, fed uxoris corpus eß,proindealienx corpus hoc impendens, adule terium commitls.Si coniugatus cum maritatacöcumbis, peccatum adulterii conduplicas.GrauilI'imis fupplicqs hoc ftatim arerü exonlt; dio punitum eft, Pharao rex Aegypti Saram Abrahse uxorem dedu« ci iuifit in aulam ut ipfa uteretur uxore,ratus illam Abrahx fororem Ctn.ii, efle.Sed fcriptura.Afflixitautem dominus,ait, Pharaonem amp;nbsp;domii eins plagis magnis propter Saram uxorem Abraham. En punitur rex Aegypti plagis grauilfimispropteradiilteriumUnterim ignora» uitrex Saram eife uxorem Abrahx.quantx ergo plagx illis parat® liint,q ui feien tes Si uolentesimpudentercommittiintadulteria^Ad Cen.20. Abimelechum regem Palxftinorüdicit dominus, En morierisproe pter mulierem quam tulifti à marito fuo. Atqui abduxerat amp;hic rex Gen.}9, Saram nefeiens effe uxorem Abrahx. lofephfolicitatusab uxortf herili

herili ad adulterium,fimpliciter dicit, Quomodo defîgnaretn ingés hoe malum fiueflag(cium,quo.amp; in Deum peccarcmïSingula ucr bafuumpondushabent.Namgrandefcclus eftadulterium. In li^ broenim lob.ipfe lob fïcpronunciat.Si concupifcentix uxoris alie nxobnoxium fuit cor meum,amp; ad oftium fodalis mei fum inftdia^ tus.nimirü ut corrumpcre uxorem eius, fcortü altcrius fît uxor mca, amp;nbsp;rem habeant alfj cum ea.Hoc enim grande fîagitiü eft 8C iniqui*' tas capitali adione perfequenda. Ignis cnim eftqut ad interitû ufcp deuorat,acomnem prouentü meum eucllit. Dicit lob fe non modo non perpetrafîeadulteriû.fcd netentafîequidemunquam aliénant corrnpere uxoré.Profitetur nephas fîue grande feelus cfle adulteriü, quod mereatur utadultero fua quoc^ corrûpatur.Additadultcrium ignem efîe funditusabfumentcacdeuoranté omnia, deniep iniqui« tatem efîe capitali adione perfequendam. Nam amp;nbsp;Solomon morlt;* Pnutrks talium fapientifîimus.Num quifpiam iafînu fuo, inquir, igné fo^ Uet,utueftimentafuanôadurantur ƒ Autincedetquis fuperprunas Ut pedes eius non adurantur.^Sic qui ingreditur ad coniugem pro^ ximi fui, culpa non uacabitquifquis tetigerit earn. Non reputant probro furi,fi efuriens furetur ut uitam fufîentet. Sed deprehenfus (eptuplum rependit 8^ uniuerfam rem familiare expendit. Qui augt; tem adulterium committit cum muliere excors efî, 8i qui hoc facir, animam fuam perdit. Verbera infuper amp;nbsp;ignominiâ inuenir, cuius opproprium nunquam poterit deleri. Mahtus enim incenfus zelo* typiacum eiofferturuindicandioccafîo,non parcit;ne^ ulliusinz tercefîbris faciem fufeipit, nec munera quantumuis magna admit.* tit. Plurimaceric in hisSolomonisucrbis confîderanda ueniunt. Principio ut fieri nequitquinadurat ignis ueftem fîinuefîe gefte.* turûta impune nemo commiferit adukeriü.Deinde collatio fit inter furem amp;nbsp;adulterumznon quod furtum defendatur. fed quod fures licet fint ignominiofi,minus tarnen peccare.qiiäadulteriuideantur. Poteftenimfatisfacere furreftitutione ei cui fuffuratus eft aliquid; adulterium recompenfari non poteft. Et quis non malit fibi arcam ftinditus euacuari à furibus,quam adamatam uiciari uxorem.’'Pra:gt;’ tereaappellaturaSolomone adulter excors amp;nbsp;infanus,Ädultcrium iudicatureflefcelus morte digiium,amp;infamia ineluibilis.Nam do minus ipfe in lege non tantü dielt. Ne committas adulterium : fed alibiquoqj addit.Etuirquiadulteriücömittitcum uxore alicuius, qui adulteriuminquamcömittitcumuxore proximifui,omnino moriatur adulter amp;nbsp;adultéra.Leuit.20. Ac perna harc capitalis non cfîuelfublatauelmutataàGentibus, Notifîïma eft enim lex Iulia

DH PRABCEPTO DECALOGI VIT, Romïnorû,quæ iubet adultcro$ pkdi capite. Viguic ea lex HkrO* nymi adhuc leculo, ïîcuti colligere licet ex hiftoria, qiiam is confcri bit de mullere adultéra feptics ida.Nec certc' mirû eft adulteriü apud pri(co$fui(]€,ôlt;r(feuelhodieiuxra leges capitale. NamfccluscA inultiEirium.Principioenim perfiduseftadulter. Fidemenimco* ram Deo 8i ecclcfia palàm datam Tub diuinat adorandx trinita* tis obteftaiione,â^ miniftro Chrifti manus uel dextras coniugü con ferente. fefellic attp uiolauit. Deinde furtum amp;nbsp;rapinam admilît. Nam cum adultéra fui corporis copiam facit alteri, non fuum qui* dem,fed mariti corpusproüituitinquinat ÔC perdit. Quibusaccedit quod fpurq ex adulterio nati, non raro hxreditatrs adeunt cum le* gitimis liberis xquis pottionibus. Id quod fieri non poteft citra ma ximam legitimorum Itberorüiniuriam.Spolianturenim iniuftilTi« me débita hxrcditate.diuiditurîÿ ei cui nullo iurc debetur. Prxtcrea raala exoriuntur innumera cxadulterqs.Ergo cum hydra fit multo rum capitum.lex diuina amp;lmmana non prxterrationcm adultères fupplicio capitis puniuit.

DauUddz Suaues uero iili funthomines.fidqsplacet,quibusadultcrialu* niter, fus efie uidetitur. llli ipfi pro fe facere credunt Dauidis adulterium, amp;nbsp;quod dominus nofter propitius fuiifelegituradulterx in ipfofce lere deprehenfx. Quare non animaduertunt illi ipfi quanta ieucri* täte in Dauidem cœlitus animaduerfum fit '1 Polluitur mox funefta domus Dauidistnceftu foedo.Amnon enim uiciat per uim fororein fuam Thamarem, Proûnusamp; parricidio infamaturcrudclilfimo, Abfolone Amnonem fratrem iugulante in conuiuio.Idem ille Ab* Colon Dauidis fîlius corrumpit aut uitiat patri uxores, id^ in propa tulo,omni pofito pudore.Expellit pattern ex regno quem amp;nbsp;truci* dare fcftinat.Agnofcit hic merito fe tanta propter admilTum adulte num Sf parricidium fufiinere. Tandem in pugnaocciduntur popu li multa millia.Vixreftituiiur regno Dauid,acrefiituius perpétuant agit pcenitentiam. Mirum uero fi pergant adulteri porrd pro fe Da* Saluätor uidis exemplum adducere.Saluatornofter non uenit iudex fed fal* tibfoluit ad uator in mundum.netp ufurpauitfibialicubiius gladii. Quisergo ttlttram. miretur adultcram non elfe ab co damnatam adlapides^Oicebatta men. Nemo te condemnauit^ quad non impugnaturus.fi lata fuif* fet.eondemnationisfentcntia. Nonenim uenitpatrocinatum ad* ulteris, neep ut lege folucret,fcd utimplcret. Quod fi adulteris adeo placet adulteram illam nöefTeeondemnaiäadomino.placeatclau* Cula qua terminaturhiftoria,dicëtc domino.Vade amp;nbsp;pofthac ne pec aucns»Dcfinät ergo Si ipfi adulterqs feipfos coin^nare et perdcrc.

Dominus in lege fuaAdulterium quidem nominauit,fed omncs Q)t/i tn^ libidiiiis luxus fpccies,omnia($ ea qux ad iibidinem incitant ptiut prohi fomenta prxbent, inteilexit, qux non minore feueritate 8C iuftieia beatur fub quamadulterium prohibuit.Dominusin euangelioprohiber non «dubrrÿ modo opus adulterqexternum.fedipfamaifetfiionem amp;cupidita« tituio. temanimilibidinofam, Audiftis,inquit, quodditfium fuerit anti'* quis.Non committesadulterium.Ategodico uobis.quodquicun queafpexerituxorem alterius adconcupifcendum eam.iam adulte« rium cum ea commifît in corde fuo. Ibidem docet cruereoculos SI, amputate manus.nimirüextinguerein herba exurgentes affeftio* nesimmundasne inipfumopus erumpant. Prohibeturergo hoc mandato omnts affcdioimmunda,omni$ immundicia Si turpiiu* do oris corporis totius. Prohibetur fornicatio feu fcortatio, qux Fomiccdà dicitureffccongreiTusfolutifumfoluta.Is putaiur à muleis uel mo dicumuel nullum eile peccatû, Sed diabolus huiufmodi homines ficanimat fic fafeiuat Si impellit.Doftrina enim euangelica Si apo ftolica longe aliud docet.Nam apoRoli in fynodali ilia epiftola fua Âfl. if, milfa ex urbe Hierofolymorû ad omnes gentes manifeRilfime pro« hibent fornicationem.S.Pctrus fcortationcm interfcediHima nume i. Pet.4. ratfcelera,a quibus quam alieniifimos uulteRc ChriRianos. S.Pau i.Cor. lO« lus,Fugite,inquit,fcortationc. Item, Ne fornicatione inquinemur, ficuti quidam Rioruminquinatifunt,amp;concideruntunodicuigin ti tria millia.Pugnat fornicatio cum fccderedei quo is nobis,Si nos cum Deo cohxremus.Sed 8l Deum gloria fua fpoliatfcortatio,tem plumc^ Dei polluit fœdiRime. Audiamus fuper ea reapoRolum te* RiRcantem atq; dicentem. An nefeitis quod corpora ucRra membrü funt ChriRE Num igitur tollens membra ChriRi,facia fcorti mem« bra*? AbRt. An nefeitis quod qui adglutinatur fcorto uiium corpus cRfRedigentur enim duo,inquit,in carnem unam. At qui adgluti* natur domino unus fpiritus eR.Fugite fcortationcm. Omne pecca* mm quodfecerit homo extra corpus eft:red qui fcortatur.in propriu corpus peccat. An rtefeitis quod corpora ueflra fint templa eius qui cRin uobisfpiritusfamfli.quemhabetis aDeoSf noneflisipfi ue* flri iuris^Nam empti eflis precio. Ergo fornicatio excluditfornica* tores ex regno Dei Idem enim apoRolus.Necp fcortatores,ait, ne^ adulteri.regniDeihxreditatemaccipieiit. Ideofp alibi ne nominari Epltff, quideminterChriRianos fuRinet fornicationem, tantum abeR nt fornices lupanariâuctulilfetfcruus lefuChriRi.Prçterca opplet totü corpus uarqs morbis fcortatio, exuitcultoresfuos omni fiiciiltatc atçp ful’ftantia.redigitadextremampauperutem amp;miferiain,adigH

DB PRABCBPTO DECALOOI Vir. demumad defperationé. Adobruit autem om ni ignominia : cuius rei uiuum exemplum ftacuitur in facris literis fortiiiimus liraeluarii Samfon.Proinde inloco temporeomnes homines admonet So« lomonfapientifl'imusutfugiantfconorum tuauiloquia Definunt enim in uenena6lt; hominem prxcipitc agund.n abylVum malorü.

Prohibeturhaclege Slt;ftuprum fiue uiolatio uiiginü.item raptuS quo liberi parentibus peruiolentiam corrumpuntur amp;nbsp;abducümr. Ditferunt inter feftuprum uifadlum amp;nbsp;ftuprum (ïne uioientia fa^« dum.Dinamlacobifîliam uiciacSichern,amp; quamuis corrupts fibi matrimonio iungi cuperet mutarecp religionem.confodicur tarnen à fratribus Dinx Leui amp;nbsp;Simeone, toui^ ctuitas fubuerfa cruore cxforum oppleta diripitnr.Hiftoria legiiur Gen.}4. Propter ftupru luliani prxfeéli fïlix illatum arege KuderychoGottho Hifpaniant tenence,uniuerfa pene Hifpania igni auore commixta eft. Vola« terranus enim Geograph.lib i. Koderychus tres annos regnauir, inquit,cuius fœda libido hnem attulit Gotthorum non tam generi qua pacificoimperio.Saracenisfuperuementibus.Namcumfiliain cuiufdam luliani prxfedi,quiTingiia nam adminiilrabat prouin« ciam,ui(ialTet,dolor domefticus patrem ad ultionem folicitauit,lo‘' ci fretum commoditaie.Quare [ulianus dam ex Aphrica Saracenos euocat;qui anno falutis 714 duccMuzza,mi(ro à Mirmomelino eo rum tune rege,per angufhas Herculei freti ingrcHo, biennq fpatio omnemferèHifpaniam occupant prxter Aftures. In quo temporis fpatio dicunturadfepties centena hominum millia belloutrinquc abfumpta.Ceciditin eodem bellocum om ni fua nobilitaterexuir^ ginis conftuprator, In Ifraele interierunt propterui compreifam Lc uitxconcubinamaGabaonitisciuibus Beniamiiarü irooe, ut iam non commemorem eos qui ceciderunt ex undecim tnbubus,quorS numerus peruenitad4Oooo.Ne(p ullisobfcurum eft reges urbeeie ÔOS Koma,amp; Troiam decennali bello(cui oriens occidens in^ uoluebatur)ätigatam,tandem fun dims euerfam eife.quod Tarqui nius ui oppreifiifet Lucretiam,ô^ Alexander Paris è Grçcia abduxif« fetalienam coniugem Menelai Helenam. Exempla innumerafup* peditant omnia fere fecula.Scmper enim iuftiifimus Deus editis exlt; emplis declarauit quam irafcatur uirginum conftupratoribus ac ralt; ptoribus mulierum.ldcoqt leges SC fupplicia grauiifima in huiuP modi nebulones funtconftituta.Raptum Hueftuprum ui fâdû ca* pitaliter puniunt leges. Non uiolento conftupratori prxeipit DeuS Ducas Sc dotes. Aliud alix leges ftatuunt. De quibus plura tradun* tarin iure Ciuili,

(mprimisautem proliibcturlnceftus rnceftû uocant illegitimam /tutßiUr coniunétionem contra fanguinis honorem « Ceftus cnim zona eft nuptialis quam gerebantfponfr.fignificans iuftas nuptias.Germa ni uoeamushoefeeluï ^lûrf^anb'uicium fcilicetfanguini uel con fânguincis illatum.In Lcuitico poft gradus inhibitos/ubiu ngit doa minusiln hisomnibus ne polluamini. Nam in hifee omnibusgen lespolluuntur.quasegoeqcioante uos.Et hinccontaminata eft ter n èc tgo uifîraui iniquitatem eius fuper earn, amp;nbsp;terra ipfa euomuit habitatores fuos.Vos igitur euftodite ftatuta 8i iudicia mea,amp; ex o^ ninibusiftis abominandis rebus,nullâdefîgnabitis.Nam quicun^ fit fecerit,excindetur.Et in z«.tap.Leuit. ftatuit contra inceftus fup* plicium capitis, quod non mutarunt leges ciiiiles feu imperatorir.

ProhibeturitemabominandumnephasSodomiaamp; commixtio SoJonit, cum brutis. Apertifsimas habemus contra hzc in Leuitico cap.i8.et ao.expreflas^ kges. Habemus item faruenfsimum.fediuftifsimum fupplicium ab ipfoiuftifsimo Deo fumptûdeSodomitis. Nâigne et fulphure foctente ccrlitus demifto fœdifsimos homines in cineres rcdegitac cineres abluit maris mortui undis.nc fupereiïetde nepha njshominibus uel fauilla. Arferunt prxterea integrx urbes agri (crtilifsimi.Necp enim oportebat uel tantillü fuperefte de rebus ettS fcelcftifsimorumhominum.Locus nomen obtinuit Maris monui. VndenecefTario colligimus Deum iußilsimum minime parfurum gentibus fîmili fcelere implicitis.tametfi difsimulet ad tempus. Abo Icbunturinccdio cü ipfx turn res ipfarü:ardebuntapud inferos xter nti,nec aliud de eis quàminfamisremanebitmemoria.ln theologia cnim domini noftri lefu Chrifti legimus.Etdcfcendit ignis à Deo i lt;œlo,8; deuorauit cos .* SC diabolus qui feduccbat eos.miffus eft in fiagnum ignis fi^fulphuns, ubi amp;nbsp;beftia amp;nbsp;pfeudopropheta cru* Ciabuntur die acnotfle in fxcula fxculorum.Apo.2o.

Prohibentur prxterilla etiâ omnia quxcunt^ incitant SC illiciunt Illeabrit adlibidinem prohibitam.Huius generis funt cultus corporis immo prohibit/t, dicus.confortium prauum SC luxuriofum,gula uel crapula amp;: ebrie ns. Nam Ezechiel interalia,Hxcfuitiniquita$Sodomx,inquit,faz Rus,copia ciborum,félicitas SC otium. Ad libidinem incitant carmîz na fpurca uel audita uel lcda.cantilenx obfcenx, chori uel chorex lafcittx.fpciflacula impura,exempla SC colloquia Rrda. Damnâtur etgo haclcge conniuentes SC fouentes aut etiam mediantes atep co* pulantcs fornicarios homines Impiodicit Deus in Pfalmis,Qiiarc alTumis teftamentum meum in os tuum'^Cum odio habeas difcipli nam, SC uerba mea poft te reqeias.^Si uidebas furé currebas cum co,

DE PRaECEPTO DECALÔÔÏ Vil, fi; cum adulteris portionem tuâ ponebas,8;c.Punit ergo ilh OMOix tn fceleratis iuftus dominus,unüquodtp pro magnitudine fua.Sunt cnimalia peccataaltjsgrautora.Adulter eftqui côcupifcitin animo fuo uxorc alcerius; fed idem peccac grauius fi etiâ opéré pergat com plerefcelus,grauius rurfus ficöpleat,fi; adhucgrauius fi répétât. ItX peccat quidem adulter,fed peccat is quo^qui iuuatadulterü,qui de fendit.Peccat grauiter fcortator.fed grauius peccat qui fe polluit ingt;* ceftu,grauif$imc omniü qui cômunicat cum abominandis Sodomi lis.Praecipitur ita^ hoc mandate feptimo uerecundia,pudor,robrie tas,temperâtia,aftitas lioneftas publica,deni(p ucra animi Sf cor poris fand! imonia. Reftat iam ut aliquid dicamus de Continentia. Abftinentia ab alienis abftinemus ne cui eripiamus fuum.T cm« fie.tmtb perantiam uolunt continentia patere latius. Nam hanc illius par/ nentM. temfaciunt.EgofimpliciterContinentiamopponointemperantix autincontinentiæ.Eftenim uirtus èCanimi uis à fpirimnei acce/ pta,quæ comprimitaifeftus, nec quicquam permittit uoluptatibus illicitis.Hacc exercer fe fid locum habet in fermone hominum,in uo luptate etiamconceifa,in ueftibus, in habitationc feu aedtfierjs, in ci bo fi; potu,acin rebus quoi$ alijs.Nos enumerata dun taxa tin prx fenticxcutiemus.

Continétia Principio requiritur hobis ut iinguâm noÀram ContîneamuS neep laxemus ipfam in contumeliam gloriz Dei aut in proximi no ftri detrimentum.Sit fermo hominis Chnftiani honeftus,utilis fa le conditus,fit prorfus alienus à fcurrilitatc,leuitate,mendacio, à tur pitudme fi; obfcccmtate. De lingua multis egit beams lacobus in fua epiftola capite In primo capite,Sit omnis homo,ait, uelox ad audiendum,tardus ad loquendum,tardus ad iram. Et Paulus, Om nis fermo fpiircus,inquit,cx ore uefiro neprocedat,fed fi quis eft bo nus ad zdificationem, quoties opus cfi, ut det gratiam audienti/ bus, amp;nbsp;ne contriftetis fpiritum fandum Dei, per quem obfignati eftisin diem redemptionis. Item,Scortatiofi;omnisimmundieix autauaritia ne nominetur quidem inter uos, fîcùt decet fandos, aut obfcœnitas aut ftultiioquium aut urbanitas, quz non conue/ niunt, fed magis gratiarumadio. Ne quifquam decipiat uos ina/-nibus fermonibus. Propter hzc enim uenire folet ira Dei in filioS inobedientes.Nam et alibiex Menandro hanc protulit fententiam, Corrumpunt mores bonos colloquia praua.Sed Si uirianimus in/ fpiettur in fermonc.Exabundantia enim cordis os loquitur. Ergo fi alibi ufpiam hic imprimis conuenit Cliriftianos efie continentes fobrios,

Conceffit quidem dominus homini uoluptaKS. Licet cnim ad ConftJJit fobrietatem ornareueftibus corpora, S^tjfdem ab eis dcpellere frü uoluptof, gus.Conceffit amplexus coniugales fandos. Conceffit contra in« temperiem cccli habitationes commodas.nec flagitat utpecudü aut beluarum inftar per agros amp;nbsp;fyluas oberremus.Conccffit ad neccf« iïtatém adeo^ ad iucundam facietatcm cibos attp potü, Conceffit otium quietem atep fomnum mirabilitcr uires etiam déficientes re^ parantem. Proinde cum illis fruitur 8C illa percipit illisfp cum hone fia uolupeate deledatur uir pius,agat Deo gratias,moderate amp;cum timoré Dei illis utatur,Non enim peccat contra dominum. Abufu illarum rerum ingratitudineSf intemperantia peccatur.

Nam quid permifTum fit cötugibus fuperius expofui in hoe eo^ dem fermone ut idem repetere non fit neceffarium. Solomon dicit, Lxtarecum muliereadolefcentiæ tuz:fit hxc amata cerua 8C caprea gratiofa:amores eius om ni tempore te refi'ciancdn amore eius dele* dareiugiter.SCc.Interiincontineat fequif^abomniabufu 8C in^ temperantia;acficubipoftularitneceffitas fecubentconiuges, iuxta Pauli confilium:uel audiant loelem prophetam dicentem, fandifi^ cateieiunium.congregateccctum.-egrediatur fponfusde cubiculo fuo fponfa de Uvlo fuo.

Veftes fint munde âihônefix iuxta morem patrium.nifiis fitcor Continnw ruptiffimus.tegant ornenmihil in his fit fordidum authypocrü twin «ez ticum,nihil peregrinum leue amp;nbsp;indecorum. Non puduit apofiolos ßitu. Chrifti primaries Petrum amp;nbsp;Paulum bene longas leges ferre de orz t. Pet,», natu amp;nbsp;ueftibus mulierum:quodhoc hominum genus ferc infolen i.Tim,x, tius fe hic gerat.Cogitet quifep fidelium quid fe deceat, non tarn ex Tittma. conditione amp;nbsp;ftatu,quam exreligione.Luxus in re qualibet impro batur Chrifiianis. f^orfum uero attinet ueftes, qux ut conteganc corpus confumuntur, difeindere, nifi quod anatomia ineptiffima aperim'us SC omnium oculis exponimus quales fimus apud nos ipfosdominoftrxin peftore,difcilfi uidelicet,laceri, uani, leues SC integriparum^Acueftise'lino uellana parata non minus contegit Sc Ornat hominem, quam Damafcena aut holofcrica,imó onerant Sc deformem tereddunt,qux te non decent SC luxuriofa funt.

In xdifieqs non prohibetur mundicies SC neceffitas.fed fplendor Continma SC exceffus.Ac fplendida illa xdificia raro conftruuntur fine paupe tu m «di* rumoppreffioneautiniuftitiagraui.Ieremiasadducitdominü loz jjqir. quentem contra regem luda attp dicentem, Vx qui xdificat domü fuam in iniuftitia.amp;cccnacula fua non in iudicio,qui utitur feruitio proximi fui gratis,ÖC mercedem eius non reddit ci.-qui dicit, Aedifiz

DB PRABCEPTO DECALO GT VIT» cabomihidomülatam 6fcœnacurarpaciofa;quiaperit(îbifene(lral Ct amp;cit laquearia arcuata ex cedro p i ngi tip fy nopide. Num regnaiu rumteputas quodcum cedris contendis.^ An non amp;nbsp;patertuus edit amp;nbsp;bibit 8C executus eft iudicium amp;C iuftitiam : dd bene illi erat tuncf Nemo ergo noftru exrapina SC fudotepauperum extruatardes ma gnificay.InhabiterquiP^ domum fua profefTione amp;fua condition« decentem.S.Hieronymus luxum etiam in templis damnat.Nee ui« deoquid fplendidaædifîcia conférant homini quam ingens malii» Aegerrimeauellimur expalatqs.hisergo metum mortis condupligt;' camus.Patriarchat certcinhabitarunt tentoria teftificantes fehicelfe exules,patriamauteminquirerealiam,nempecœleftem,

Cominéti4 nbsp;nbsp;Continentiainciboamp;potu non requirit odium cibiamp;uini,fed

in (ibo ut illis utamur moderate ad nece(fitatem,non ad ingurgitationem, fo:u. Dam natur in fcripturis gula Crapula comeffatio at^ ebrietas, dC haec imprimis. Nam ex ebrietate feruntur mala inexplicabilia, nem pefcekra inn umera.morbi graues,egeftas amp;nbsp;miferiae.dolomon, A^ pud quem eft uae,ait,apud quem eft dolor lt;nbsp;apudquem contention nes'fapnd quern nugx'fapud quern uulnera One caufa apud quem rubedo oculorum^ Apud eos nimirum qui uina feélâtur, apud eof qui ueniuntinquifitum ubtmifceatur. Nolicontemplari uinficun» ruber, dfcumfplendueritin uitro color eius.'ingreditur blande d^ in nouiiïimomordetutcoluber.dffîciit regulus uenenüdiffundetNó cômemoraboomnia qux uel exgentibus contra crapulam dfebrie tatem proferre poftem. Vnus Solomon plerat^ cöprehendit modo CStra rki recitatafententia.Prçterea qui non audit Cliriftü.quem putas alium ttatlChrii in orbe terrarum auditurum^At hic in euangelio fub parabola diub fius, tis epulonis mirabili euidentia pingitquem fînem fortianturepu^ Iones.Apud eundem Lucam taxans noftri feculi, hoc eft proxime diem iudicq prçcedentis crapulam dCebrietatem;Sicutaccidit in die« bus Noe ( ait )di Loth.edebant 8C bibebant ufcp ad diem quo ingre diebatur Noe in arcam SC Loth exiret c Sodomis;tunc uenit diluuiu amp;pluitigniamp;fulphuredecœlodf perdiditomnes. Addit idem» Cauete uobis ne quando grauentur corda ueftra crapula amp;nbsp;ebrieta te,dlt;curis huiusuitx.fubitiisljpingruatuobis diesilla. Tanquant , laqueusenimfuperuenietfuperomnesquifedentfuperfeciem to/ tins terrât. Vigilateitatp omni tempore deprecantes utliceat uobiS effugereifta omnia SC ftare ante fi'lium hominis. Atq; utinam pin* res hanc auream cocleftem amp;nbsp;diuinam admonitionc faluatoris fcri/ berent non tantü in omnibus aulis SC hofpitqs ubi exhibenturcon* Bluia/edincordibusüngulorü. Quoniam enim ebhetas regnuni

noftro feculo apudomnes fcré gradut fîueordines fcxus Si xtates obdnct, experimur in dicm mala ilia qux cbrqs minatus eft domi« nusapudIfaiam in cap.;.amp; tS. Ac mccuendum eft ualde ne ebrios dies ilia domini innumeros fit dcprehenfiira ad fuum ipforum inz tcritum.Ergo qui aures habet ad audiendum audiat.

dnus non Turonenfis ille,red Dumienfis epifeopus, Tub luftiniano doârinaJe CrCflorenSiin libello ad Mironem Gallicix regem de Continent (ontintM» tia fcripta tcliquit,Continentiam,inquit,fi diligis circuncide fuperz flua ficin arâum defideria tua conftringe. Confidera tecum quan« turn natura pofcat,fiC non quantum cupiditas expetat Jmpone con cupifeentix tux frenum Si modum,omnialt;]p blandimenta qux oc* Cttltam uoluptatem trahunt reqee. Ede citra cruditatem, bibe citra ebrietatem. Nec prxfentibus delitqs inhxrebis nec defiderabis abz fentes.Vi^us tibi ex facili lît,nccad uoluptatem fed ad cibum accegt; dc.Palatum tuum fiimes exciter, non fapores. Defideria tua paruo redim^tqui^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curare debes ut defînant; atc^ quafi ad cxernz

plar compofîtus diuinum, à corpore ad fpiritum,quantum potes te feftina reducere. Si continentix ftudes,habita non amccne fed falu« briter,nec dominum efteuelis notum à domo,feddomum à domi* no,Non tibiaferibasquodnoneris, necquodes, necmaiorquam cs uideri uelit. Hoc magis obferua ne paupertas tibi immundafii; neeparfimonia fordida,nec fimplicitas negle^a, nec lenitas langui daificfi tibi res exigux funt nö tarnen fint anguftx. Nec tua defleas nccmirerisaliena.Sicontinentiam diligis, turpiafugito.antequam gt;ccidant:nec quenquam alium uereberis plus quam te. Omnia toz Icrabilia prxter turpitudinem crede. A uerbis quo^ turpibus abftiz Rcto,quiaeorumlicentiaimpudentiam nutrit.Scrmones utiles ma« gis quam facetos Si amabiles ama, redos potius quam obfecunz dantcs.Mifccbis interdum ferqs iocos,fed temperatos Si fine detri« wentodignitatisac uerecundix.Nam reprehenfibilis rifus eftfi in» modieus,fi pueriliter eftiifus, fi m uliebriter fradus, N 5 erit tibi feur« tilitas fed urbanitas grata.Sales tui fint fine dente, ioci non fine utiz litate, rifus fine cachinno. uox fine clamore, inceifus fine tumultu. Qmes tibi non defidia erit.Et cum ab alqs luditur, tu fandi aliquid hontftiip tradabis. Si continens es adulationes euita, fit^ tibi tara

1 nbsp;nbsp;trifte laudari à turpibus,quS fi laudaris ob turpia. Lxtior efto quoz

ties difplices malis, Si malorum de te exiftimationes malas ueram tui laudationem afcribe.Difticillimum continentix opiis eft alfenz iationcsadulatorürepellcre,quorum fermones animum uoluptate

refoluuntNon eris audax aut arrogans.Submittesie, non proijcû es.grauitate feruata.Admoneberis libenter ôC reprehenderis panen ter.Si merito obiurgabitaliquis/c.ico quia profuitSi immerito, fci* to quia prodeiîeuoluit.Non acerba.fedblandatimebis uerba.EftO uitiorum fugax ipfe,alioruni uero necp curiofus fcrutator necÿ acer bus reprehenfor.fed fine exprobratione correptor.ita ut admonitio* nem hilaritate przuenias.âC errori facile ueniam dato.Necextollas quenquam nec deqcias.Dicentium efto tacitus auditor,audientium promptus receptor : requirenti facile rcfponde, contetnnenti facile cede,nec in iurgia execrationesîp difcedas. Si côtinens es, anitni tui motus corporisi^ obferua ne indecori lînt : nec illos ideo côtemnas quia latent,. Nam niliil diffèrefi nemo uideat cum tuipfe illos uide^ as.Mobilis efto non leuis.conftans non pertinax. Cundfis efto be/ nignus,neminiblandus,paucisfamtliaris,omnibuszquas,Rumo ribus criminibus fufpicionibus minime credulus uel malignus.Va nz gloriz eontemptor amp;nbsp;bonorum quibus przditus es ne iis acer* busexadlor.Rarifermonis ipfe,fedloquentium pattens. Seuerus non fæuus,fed hilarem non afpernans.Sapientizcupidus amp;nbsp;doci* lis qux nofti fînearrogantia poftulantiimparties:qu£nefcis fine oc cultatione ignorantie tibi poifula impartiri, ^fon conturbabit fapi ens mores publicos,necpopulü in fe uitæ nouitate conuertet. HzC de Continentia ex beatoMartino epifeopo recitaui liadenus.Oran dus intérim eftdominus ut nobis fpiritûfuum largiatur perquem continentie uirtus apud nos in bis omnibus floreat, Nifi enim hic nos animet atq; infpiret.iruflra tot ôC tanta audiuimus precepta, ac nifi temperanter 8i fobrie uiuamus, Chriifiano nomine fumuS indigni.

De Jeiwiio Ad hune locum pertinetetîamlciunqconfideratio, quam pau/ cis attingemus.Ieiunium Chriifianum eil difciplina cullodia ac ca/ ftigatio corporis,pro neceifitatcprefenti,fpontefufcepta,qua liumi iiamur coram Deo fomentai]} carnis corpori detralumus ut pareat fpiritui.Nam quandiuin hoc corpore uiuimus mortales,caro fub/ inde rebellât fpintui turn uero maxime cum bene curata cute deli/ I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eqsaffluimus.Proindeieiuniüdetrahitcorporiomne idperquod

Specttsiei Ac neceifitas illapropter quam fufeipiturieiunium duplexed, iunioruiiut publica öf priuata.Publicam ob neceihtatéfufcipitur ieiuniü quan« doaliqua calamitas eccleiîam uel premit uel ecclefie imminer.EiuS ieiuni] exempla extant in prophetis apud loelem in cap.i. amp;nbsp;apud lt;nbsp;lonam in capite j, Vfurpatum eft hoc ipfum adhuc apoftolorü tem/ pore:

pore.fîcuti déclarât ledlio Alt;fluumapoftolorum. Ac uidenturhux iufmodi ieiunia apud ueteres paru aut nihil abfuüTe à ludiu publi.* co,adeo^ nihil aliud fuifTe quam ludum. Exempla ubit^ß in fa cris occurrunc plurima,docentia quomodo fe fandi humiliarint coram Deo agctes poenitentiam ueram. Priuatam ob neceifitacem fufcipit quifcß ieiuniü.cum fentit fe ucxari à cupiditate propria, ac huic mox detrahitmateriam, quo minus inardefcac. Namin euangelio dixit dominus hlios fponfi tune ieiunare cum ab ipfîs aufertur fponfus, intemporeuidelicetdiifieili.Nuptizhgnihcantuineulumquo con neäimurcum Chrifto fide amp;nbsp;fpiritu.Hocintegro.perpetuogaudet pius.Edit bibit cum gratiarum adïione moderatione, quantü fatis ed, 8i Ixtatur etiam in his externis Dei donis ; ubi uero fentit fponfum parare difeeifum aut excefiiifie ferè ex pediore, id eft cum fentit fpiritum infolentia carnis extingui SC fidem fiigere, tune pregt; ces ieiunia inftituit utfponfum uelretineatueldifcedere paran= tem retrahat.

Non amantautem ieiunia uelpriuatauel publica uim.Non e^ Qßalu nim cogi fed libera hilari Sf fpontanea mente proficifd uolunt. Ab fint itiuri4 inuitis nihil fit perfedfum. Hilarem datorem requirit Deus. Sint prxterea ieiunia moderata pro locorum perfonarum periculorum auttentationum ratione aut magnitudineindidfa att^fufcepta.fi non perpétua faltem crebra,donee liberemur.Sint aliéna à fuperfti.« tione amp;nbsp;hypocrifi,fieuti docuitdominus nofterin euangelio Matt, cap (s.Hue quadrant mirum in modumS.Hieronymiuerbade ie« iunioadNepotianumficexarata.Tantum tibiieiuniorü modum impone,quantum ferre potes.Sint tibi pura,cafta, fimplicia, mode.* rata Si non fuperftitiofa ieiunia.Quid prodeftoleo nô uefci Si mo* leftias quafdam difficultatestp ciborum quxrere,carycas,piper,nu.' ces,palmarum frudlus,fimilam,mel,piftacia^Tota hortorum cultu* ta uexatur,ui cibario non uefeamur pane,amp; dum delicias fedlamur

' àregnocœlorumretrahimur. Audio præterea quofdam contra ro tumhominuroÿ naturamaquam non bibere,nec uefcipane,fed forbitiunculas delicatas Si contrita olera betarumtß fuccum non ca lice forbere fed concha. Proh pudor non erubefeimus huiufmodi ineptiis,nectædetfuperftitionis^Hxc Hieronymus. Confiât autem hoc uitium hodieinter diuites Si fpiritualespotiifimüefle receptifsi mum Porrofinem habeant ieiunia Chrifiianahunc,humilietfeec^ Finit ieiu^ clefiaautpeccatorcoram domino,obediat Sf fubijciaturcaro fpirû nionwn. tui,minus obfttepat caro operanti iufiitiam.Sf fît orantis intentio et iffedlus ardentior erga Deum.lciunium enim de corum eft numelt;

DB PRÄECEPTO DECÄLOGI VIb ro.quK non per fe funt abfoluta opera, fed ad aliud propter alit inftituta:ergo teiuntum eü adminiculum quodpiam orationis fan* ôorum uirtutumomnium.Proindclegis in prophrtis ieiunialii dzorum difplkuilfe domino. Nihil enim aliud quam iciunabani» id eft certo ftato tempore abftinebant à cibis confuetis.at à fceleri* bus interim non abftinebant, fedlaxabantnihilo minus frena car* ni, cum reuera carni fua debuiifent fomenta detraherequo fuiifeC infirmior,fpiritus autem in operandis bonis operibus robuftjor.Di citita(^ dominus,Egotaleieiuniumnöelegi; fifquxhis fubijdua turapudlfaiam in cap.^s.d^apud Zachariam in cap.r.df 8.

Kflwte« Gerte'apoftolus ChriftiPaulusmanifefte dicit,Efcanosnöcom Kflätim. mendat Deo.ne($ ft comedamus aliquid nobis fupereft, ne^ (i nS comedamus quicquam nobis deeft. Non ergo ieiunat uercqui ni* htl aliud quam abftinec certo tempore à cibis ccrtis',fed qui ideo ab« ßinet ab omnibus fomcntis carnis ut amp;nbsp;carnem fpiritui fubqciat df opera fidei charicatis^ Deo placentia perficiat.Proindc ft cupis ue* re ieiunare,edc bibe dormi corpus!^ cura ne infolefcat,iciuna ab o* mni peccato,nullum cibum fumas maliux, nullas capias uolupta* lt;iscpulas,nuilouinoluxuri«concalcfcas. leiuna à malis aiftibus, abftineàmalis fermonibus, contine ted cogitationibus peftimis. Nam Si Baiîlius,Verum ieiunium eft,inquit, àuitqs immunem cf» fe,continenna linguK,irz cohibitio,concupifcentiarum amputatio obtredationis,mendacq,pcriurii,amp;c.Quemadmodû ucro ipfa be* na opera ex fide fada regnum ccclorü non merentnrf dcbeturhxc gloria unico Chrifti mcrito)ita ne^ ieiunium ad opéra bona admi niculum Si fubfîdium, regnum Dei mcretur.

Detnodo [am ucro uideoanxie de tempore niodetp ieiuniorum ati^ cibo wnporetp rum deledu difputari à plcriftp theologisnoftri fcculi.Suntquifta* i tiuiûorum ta ieiunia quadragefîmz,quatuor temporum 8C alia multa pro di* C-deleâu uinitusinftitutistueanturieiunqs.Suntquinullomodotcieiunaf* tÜ/ortm. feaiunt,(î cdas carnem.Suntqui certas deftgnent ieiuniohoras. E* go uao non uideo talia nobis tradi in faipturis diuinis. Nam do* minus non ieiunauit in euangclio quadraginta diebus, fed in uni* uerfum abomni cibo humano abftinuit (îcutflf Mofes amp;nbsp;Hclias« , Eo ita^ fado fuo non tradidit nobis leges ieiuniorum.Prxtcrea do minus in euangelio clare docct idquodperosingreditur non pol* lucre hominem,fed quodex corde egeritur.Puris omnia pura funt«

■ Et Paulus,Noui Si perfuafum habeo perdominum Icfum nihilef* fecommune perfe, niiîeiqui exiftimataliquid e(fecommune,illi commune eft.Item, Qui uefeitur non ucfcent2 ne defpiciat ; Si qui

non uefdtur, uefccntemneiudicet.Deus enimillum (nimtrutn uez fcenteni) alTutnpfît. lam cciam notifsimus eft eiufdcm Pauli locus in t.ad Timotli. 4.cap.ubi prohibitionem ciborum appellat dodtri namdaemoniorum. Nee eA quod quifquam nobis hic quicquam dicat de Tacianis Encratitis. Hi enim in uniuerfum bonam Det creaturâ infamabant.Paulusaütde illis loquitur qui tametiïcibüS^ coniugiüin uniuerfum non dänant.tamen ufum ciborü prohiber.

Hue accedit quod feculo mox apoAolorum prxdicationem infe DtutrfiUt quuto non legimus ullas de leiunio certas leges elfe in Aitutas, mo itnaitorum, dum deletflum ciborum 8C tempus prxfcribentes. Recitabo charita n ueArx.Irxnei martyris uerba ex EcclefiaAica hiAoria Eufebij.quae ita habent.N on folum de die pafchx agitur contrauerlia. fed amp;nbsp;de ipfa fpecie ieiuniorum.Quidam enim putant uno tantum ^die obz feruari debere ieiunium.alii duobus.alq uero pluribus,nonnulli ez tiam quadraginta, ita ut horas diurnas noiflurnast]; computantes diem Aatuant. Qux uarietas obferuantix non nunc primum neiÿ noAris teporibus cœpit,fed multo ante nos, ex illis (utopinor) qui non fimpliciter quod ab initio traditumeAtenentes in alium moz rem ucl per negligetiam uel per imperitiam poAmodum decidere. Et tarnen iAi omnes licet in obferuationibus uariarent.fuerunt taz men nobifeum pacifîci amp;nbsp;funtinecdüfonantia ieiunij fidei confoz nantiam rupit, Hxcille. Porro illam ipfam diuerhtatem fuilfead« hucin ecclelîa régnante Theodofioiuniore circa annu dominicirci ter 4 j j.teAis eA Socrates ConAantinopolitanus in Tripert. hiAo. hb.j cap.jS.ficfcribens, Sedetiä ciborum abAinentiä non fimilem habent.Nä alij omninoab animatis abAinent: alij ex animantibus pifees folümodo comedunt.Quidä cum pifeibus uefeuntur amp;nbsp;uola tilibus.dicentes hxc fecundü Mofen ex aqua habere fubAantiä. Alrj ttiäcaulibus ouisabAinerenofeuntur. Quidä ficcotantümodo pane uefeütur.Alii netp hoc,Alrj uftp ad nonä ieiunantes horä.fine Àfcretioneciborü refi’ciuntur. Et innumerx confuetudines apud di uerfos reperiuntur. Atqj idc illc Socrates fuä fuper hac diuerfitate fen tentiäadferens dich, Etquialeiflionulladehocinucnitur antiqua, puto apoAolos hoc fingulorum reliquiffe fententix, ut unufquifi^ operetur non timore aut necefsita te quod bonum eA. Hxc Socrates.

Debet itatp ieiania ChriAianorü efle libera no legibus irretita,Apol Teiunia/int lonius quids feriptor uetuAus ecclefiaAicus difputäs contra Mon libera» tanum hxreticüjlic eA.inquit.qui docuit nuptias folui,amp; qui ieiuz niorum leges primus impofuit. AuthorEufebiusEcclef.hiA.Iib5. (ap.i8,Et certe uelleomnibus regionibus ÔC hominibus eandeieü»

nii formam in tempore, modo.deledluip ciborü prarfcribere.eftdefi pere prorfus.Nam pro ratione cceli diuerfnTime afïeda funt corpogt; ra hominum, Spidern cibus diuerfæ complexionis homines nonad eadem incenditftudia. Pqffimum ergo utiliiTimumt^ fuerit eeelefîf» fi omnes paftores ubi^ doceäc fobrietatem SC temperantiä ipfumÿ ieiunium uerum.'leges aucem deciborum deleélu SC temporis,prx« fcribantnullas,fedtiberumcuilibetrcgioniamp; homini permittani; quihauddubieab illis maximefibi temperabit, à quibus ipfciïbi periculum fuz integritati imminere fentit, ac eo prxfenim tempore ' quo maximeinrolefcitcaro aut magnum imminet periculü. Nam tempus ieiunq non prorogatur ad annos uel dies certos, fed ad re« miflionem aut infolentiam carnis uel tentationum SC afFctfluum.Ita fanèieiunia.utfuntexcrcitia pictatis, maximam habent laudem in-eecleiïa.

Summalm Hzchadcnusdekiunio.ramutpraeceptum feptimumconclu/ ÏMï manda dam.proliibcthocomnem intemperantiam, amp;przcipitfan^imo/ tifeptim, niam, deniqj fingulorum membrorü totius corporis ufum purum

SC legitimum. Vnde comprehenditur in hoe breui mandato bons pars dodlrinz Chriftianz SC apoftolicz.Paulus enim ad ThclT.Ro gamus uos,ait,amp;adhortamur per dominum Iefum,quemadmodû accepiftis à nobis quemadmodum oportet uos uerfari SC placere Deo,ut abundetis magis. Noftis enim quz przeepta dederimus uo bis per dominum noftrum [efum. Hzeenim eftuoluntas Dei fan« diftcatio ueftra,ut abftineatis à fornicatione,amp;fciat unufquifqp ue/ ßrum fuuin uas(fuum inquS corpus) po(ndere,cum fandifîcatio/ ne SC honore,non cum affedu concupifcentix,qucmadmodûgen/ tes quz nô nouerunt Deum. Vltor eft Deus de omnibus his quent/ admodum SC ante diximus uobis SC teftati fumus. Non enim uoO uit nos Deusimmunditix caufafedad fandifïcationem. Etmox, Deus pacis fandifîcet uos totos ut integer fît uefter fpiritus SC ani/ ma SC corpus,tta ut in nullo pofîitis culpari in aduentu domini no/ fîri lefu Chrifti.

Iterum conftitutas côcionis metas tranfîui,ac folitô longius uoS detinuifratres.Condonate mihi hanc cuIpam.Net^ enim citra uti» litatem ( fpero ) uobis moleftus fui per horas ferè duas integras.0^ rate iam SC abite Felices. Si dominus iuuerit SC uolucrit, paucos po^ dies refîdua Decalogi adqciam,Gratia domini lefu Chrifti faluato/ ris nofîri fîtuobifcum.

Poli» Ifgf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^g^, polig f,a.legetmttgiljet

pro tonttgiljint. Folio ti.a,lege bonitate frttus pro bonitati fretut. Folio io.a.ltgtomneifbonumgratispronüttitur,pro emnt'f bonim promittitur. Folio *5.4. Itgt Indicium ideo oppellantur pro iudicium ere. Htmox lege lt;ptod per illdm no tam ceu indicium,pro lt;juod per illam netamfeu iuebcium, Fo lio94..b,lege uocabum pro uocabit.Et b.ipforum pro ipfau,amp;e.