De naciuicacc Media-

TORIS VLTIMA, NVNC FVTVRA, ET tod orbi terrarum in fingulis rations præditis manifeltanz da,Opus:

IN Q. V O

Totius naturae obfcuritas, otigo ôi crea.tiô, itacum fuacaufailluftratur, cxponiturœ,ut uel pueris fint manifefta, quaeinTheofofiac éc Filoiofiae arcanis hacflenus fucre«

Autore Spirit» Chrifti: xxscriptorbgvliblmo PO« ftello, Apoftolica profeffionc faccrdotc,

AD CHARISSIMOS ET IN-PJLIMJS I'S.NES.ANDOS TJ, trts ubiuis inCoftcilium uerè Qecttmenicum pro Catholics ecclefi^e itmplificationecongregatosyçr adtotim eccleß,efani{lt;econfortium, GYLIELMI POSTELLI EpifloUtprofatKfaaioneGrfi^-mißione oppcniicum Opens de NKtur^e huma^ ntinfittundione.

PIRIT V s ilk VniUcffi moderator, qui dat Slt; diftnbuit fua dona omni* bus pro fiiae folius uoIStatis legibus, quiqp autiubeqaut non iinitftatis Io cis temporibus Dei uerbû,quod __ omnium donoruminftar eft,prædi* cari:me impotenter ufqueadeo urget,ut nulla illi ua leat opponi’potentia,ne unquam ab affertione gio* riæ Chrifti mihimanifeftata cefTem. Qjium enim in toto naturae curfu nil fit ceffationis, fed omnia afli* ducficagere contendant,ut continuum efle uita 6^ proprietas illis affidue ccelitus inditur;muko minus mihi licet efle ceftatori,qui praeter naturæô^ gratiæ dotes fingulis ratione praeditis animâtibus inditas, mihi Si. exteris communes, urgear ui Spiritus agen* tis, luminis'ue iuperioris,ut dicunt, ut ifta coram uO bis effundam. Licet uero nullo modo profetiac Ipi ritus fit humano iudicio obnoxius,tamc ex eo quod omnia dogmata diuina fie duce ratione fuadco,uc nil fit in facris tamarduû,quin eius ueritatem clarius quauis demonftratione cernam, Slt; ita exponam, ut probabilius certius'ue nil adferri aut opponi ualeat: decreui ecclefiæ Dei per fuos undeuis gentium dele ôos SC colkdos iudicatufg proponerc,ut unitus in a 2 conçflio

4

concilio mukoruni fpintus, hocipfum omnibus te^ nendum proponat,quod in uno infodicaut uetet in Troade abfolutè bonam doëlhnam prædicari, quac tarnen in Græcia tota eft conducibilis. Cauia autem huius pracfationis 6C iatisfacftionis eft, eo quod duo opufcula noftra hoe anno i $47.prodiere fine dedica tione, quum neutrum fuperftite Abfconditorum à coftitutione mundi Opere uellem ante eius publie^ tionem edi» Typografus eniiUjaut ne mihi effetin mora,aututetiammihi gratificaretur:aut,quod ma» gis credo,mole maïufcula £lt; quarundam fîgurarum inferendarum curatione occupatus,ea prius edidit, quæ Opus abfolutum ante omnia publicari poftula bant. Et Clauis italt;^ abfconditorum,2lt; Modus con £ordiguniuerfi diftîdtj mundi,funt édita ordinepræ poftero ♦ lllorum enim appendicum, dedicatio Ab» feonditorum omnia ecclefiae Dei fubmittens, nom» ne facit fatis, Sedilludicriptumbreuequod proxi» mis diebus miß ad delegatos Bononiæ, nomine om niumeftfatisfatfturum» Verum quum nuUo modo poffîntab omnibus perpend», quæ in uno tantum Hint cxempio , quum^ interim traducatur gloria Chrifti ab ilh's,qui omnia nos ecclefiæ cenftiræ fubij ci non uelle SC autumant,SC non ingrato ferunt ani» moiuifumeftifto renaftentiæ Chrifti anno, addere fuperioribus colofonê ineditione huius open's De ultima Chrifti natiuitate inferipti, in quo eft ea fum ma rerfl,quam potiißmum in rem Concilq,ad ucrita tis circaMediatoris naturS abfcoditæ reuelationem »'nferipièrâ. Namueræ SCrealis naturæ Mediatoris, 1'n cuius effentic uere cofideratione Rimma fodicitas eft, ne umbram quidê,prêter duo extrema,ipecialis nouit

y

noui't cccîefia.Duo extrema uoco,di'uimtatem hu ïîianitatem.Quum itaque ille ipfe qui uult nullo om nino excepto omneshomineslàluos fieri, potens 2^ fapiens ut hoc faciat,nunctoti benedixerit generi humanOjme^impulerit ut per facrofàndæSynaxe os myfterium in lalutiferum baptifina omnes in unû cogerem,confècrando exintentione ipfius Chrifti, Ô^eius ecclefiæ,quicquidappofitiuèincibo SC potu propaneamp;uino nutrit genus humanum: opus eft ut denuó innotefcat fenfim ipfe lefus toti mödo, de* duda ita eius effèntiæ origine ex naturalibus om uibus cóceffis principes, ut nullaillis natio poflïtrc fragari. Ad quid uero Deus uellet omnes faluos fic ti homines, ad quid illuminaret per lumen participa bileôduiciflîtudinarium omnem hominem uenien* tem in hunc mundum,ad quid omnibus hominibus acfiu uitam fuam,motum fuum,eirentiam fuam,Me* .fetor ueluti truncus ramis,aut uita proprietas to tiarboricomunicatauelletfad quidnos omnes iam ab Adamo primo fumus membra Chrifti,a(fiu parti cipantia de eius circntia,uocamur amp;nbsp;fumuSjUtreue-racaro de carne eius,ÔC os ex oflibus eius fimusf Ad quid demum uniuerfum mundum caufa fingulorö, ficuti omnium, condidit per eundem Mediatorera Deus,nifi ut omnibus amp;nbsp;fingulis ita profpiciat,ut in integrum reftituat,6C in refi-igeriu adducat Secundo enim aduentu opus eft, ut omnibus expedanti-bus fe,in ialutem,abolitamorteucniat.Fecit enim iu dicium iam à i yoo.annis incceptum, à quo uidelicet fcripfit diletfius difcipulus, NunciudiciS eftmüdi, Senfim enim.omnia diuinafalt;fïafunt,2C fient,donec inmomento immutcinun'nftar uoluntatis, Omnia

a 3 opus

opiïs cd reft/tüi’,Patres » Nee poted ullo modo Deus homim' pn'us damnato quam nato,pternas in' fligere poenas.Nec enim impietate fumma carere do minus podet,qui fine fua culpa malum feruû damna ret. Hane uerô feribo uobis ucritatem Patres,ut défi natis anathematis pcrdcreillos,pro quibusmortuus cd Chridus.Ipfe enim in omnibus QC fingulis agit, ïumine confeientiæ docês,utfintin uera gloriatione fibifpfis lex.Apcrite oculos Patres,fratrcs,filij:aperi te oculos,8C uidete,quo modo Chridum lefum mun diredemptoreminnaturæ humanac carnificinâ con uertitis imprudentes.Nunquam enim fàcra feriptu^ ra. no accedentibus ad fe,anathemate ed imprècata. Etenim licet dixerit omnes edè initiandos,tarnen ca dem dixitJn omni gente qui facit bonum,hic cdacgt; ceptusilli. Non^e uidetis intolerabiliorem facere uos conditionem Chridiandmi,quam ludailmifSi ante aduentUm Chridi nemo obligabatur ad ludaiP mum,2lt; tarnen uirtute donorum fpiritus in ecclefia pofitorum totus confeientia reda uiuens faluaba/ tur extra fynagogam mundus, quodin lobono' mine omnium patet : faluabatur uero per uirtutem latentis Mediatoris apud eos, qui legedripta ilium manifedantecarebant: non nein eodemlocopone^ re debctis,qui ad hanc diem de co non acceperuntf’ aut qui quod accepere, filentij nodri,ó^ padorum in curia perdideruntfuti qui durante lege de eo non ac ceperant:ôôfiacceperant,nonobligabantur uHa Ic' ge feripta ad ludaiimumfAt uerô mihi dicctis ’ Illis nonimprecamur,qui nondum acccperunt,autqui pridem eius ueritatemperdiderunt.Compefccre il* îos wolumus,qui ab agnita,ct adhanediem probata

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cc*

tn ccdefia ucritafc rcfiliunt. Poteftis fine anathema-' temcdcriPatreSjfnftarfcripturg loquendo amp;nbsp;defini tndo* Qyum entm ab afienfu præconceptam fidem concomitante dependeat, utaliquis in ludaifinum, tfinaelitifinum jaut Chriftianifinû iuret,nec ullo mo-^opoflxtaflenfum cohibcrea femel probatis ; quid Wobisuidctur,fi ad excitandam focordiam ecdefiac procerS permifit Deus,ita mordicus ièntentijs neo-tencorum QC nationem fideliffîmam antea, amp;nbsp;ferme ïotius orbis Chriftiani iuuentutem Jiteris imbutam tnhercre,ut afienium ægrè inde remoucat Grauius diquid addamPatres, quoniam nomine uniuerfi lo quoruobifeum,nullius plane potentiac aut gratiam lt;2ptans,autpotentiamueritus (nam loquiturin me 43 fefus)ChJi fieri unquam poterit,utOecumcnici Con cüij rationcm poflint in uniuerfo habere ueftra décréta,quum exinnumcris prouineqs amp;nbsp;gentibus in fotb orbe agentibus,uixpâuci ex Italia. amp;C Hiipania Gallia^ conuencritisfOculatus mundus eft : uerba 3mplius fibi dan no uult,Saltcm àMofchouia,à Grç cia, Armenia,Georgia Ô6 Aethiopia ddegatos accer fiuifle opus erat,in^ illam rem fanguinis Chrifti ma Iecollocatum precium impendifle. Dico uobis pa-Iain,quod danculum quiuis muftîtat.Certè peruoca hulum illud uos omnino derogatis fantftionibus ue ftris.Etutinamitanimquamfuiflct uocatum Conci hum,quia inde fiet Diflilium.Hoc unum uobis dico Patres,ut fine anathematc ueritatis leges exponatis. Facilius hoc modo reconciliabitismundum, Quam diuuita QC dodlrinadoccbat ecclefiaper fuos pafto-res,licuitimprecarircfilictibus:nûcaût minimè,quS uos fa(ftis, improbetis quod dicitis, Agite Panes, agite

‘8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

agite ergOjS^ ßtagitc, ut qui eft is in Concilium coi» lt;fii, oneri ueftrarum proprietatum iàndlé renuncie' tiSjUitaapoftolicapro ueftro fimplici ex baptiirno, autdupliciexiacroordinejauttriplicicx uoto mogt; nafticofacramento uiuite,ô^in nullius gratiam lo-quimini.Si uobis placent animarum curæ in epifcogt; pCjaut in cura,longe finccrius fine prouentu docebi tis,quum à Concilio recefleritis, quam antè:óóinte' rim,in ipfo Concilio ipiritum fandumpurefequemi nL Qug hodic tarn pudêda in fummo ordine uiden tur, ut defiderent in omni anteaélxuitx impietatc exempla,illa primum tollere fâtagite » Sic tollctuf omnino hf refis. Alioquin ÔC uofipibs et orbe totum ludificabitisiÔôquânto pluraftatuetis,tanto paucio' rarecipientur.Sit quantauis dodrinacinftauratæfifl ceritas,iure mcrito ubiinuerum ,0^ non titulariutn tantum Oecumenicum concilium orbis humani neris coaluerit, in dubiû ueftra décréta ucluti prxoc cupata malefidareuocabitjUt non unus aut alter tantum populus, fed uniuerfi quorum intereft, Si proponerc libéré, Só fuftentare propofita, décréta^ recipere ualeant. Hoc quod uobis nomine uniucru propofitum cupio,nomine communi â naturacfcrUquot; tatorumplacitis omnino difcuffls,nec autoritäre re--ceptis pendet:quare illosuult indices,qui fimplici^ ter ueritati fine authoritate ftudent. Quum autem habeat Aethiopicam ecdefiam in fidei articulis con fonam,fine illis terminari nequit.Non poteft eadem ueritas in perpetuo conicnlu articulorum fidei, aut fententiæ,cuiperindeomnes ludæi omnibus aetati* bus iam ab ipfo Mofe per iacras interprctationcs confentiant,reponi, quin fit pennde wera, ut fi in noftrac

noftræ ætab's ccclcfiæ decrctis omnibus probatis hu■ bcretur.Namidcm Spiritus fanôus eftutriufc^ tcm: poris ecclefiæ redlor, ut non nifi ad terræSyriæ fan»; ôæincolatum repulcritDeus populum fuum,do^ necpoft ingreflum noRrum totus Ifracifaluus fiat, perucritatcsfincerasà fuis maioribus tempore fuæ durationis acceptas. Extant enfin in Thargum, Zogt;^-har,Midrafiîm,K.abboth,2lt;plerifc^alijs interprets bus.Nonefi:putandum,uttamparuafitDei prous dentia erga genus humanum,ut populibenedidtiox nelfmaelisiuMuhamededonati,carcantetiam fuis ueritatibus, quibus illos dater luminis donauitin il lis tenebris Deus,ut quum manifeftus mundo appa rueritlefus,tandem illis ducibusad uerum omnibus notum ueniant,amp;ficOccumenicumrc ôd nomine concilium fiat. Ne putetis Patres, peccata mundi ira pedire earn communionem,quam toti mundo me iulTit confecrare lefus, quia in pœnam æternam pee catoruin noftrorum non recordatur amplius.Venit enitn tempus, quum non dicentamplius filij,Patres noftri comederût uuam acerbam,ôd dentes filiorura qbftupefcunt.Sic enim tolletur fenfim uis peccatiôx riginisfinccognitione,aut confenfu fumentium,fix cutinpuerisfinefuo aflenfuba'ptifatis ôdcomunica tis.Satis enim eft quôd totus mundus fideimplicita, jefum, id eft falutem, quouis modo à Deo homini propofitam quærit, ôd quouis confeientiæ teftimox niOjduce lumine uitae uerbi,confequi fatagit.Nec ex nimopus cftafpeôuprrncipis,autlegum cognitiO* ne cuiuis agricolae,ad hoc ut fit optimum regni mem brum, fed bonorum omnium confenfus illi pro uifix oneprincipiseft.Ecclefiafingulis ætatibus per ins b tutem

10

'tütcm {âcramcntonim concuncndo fuo fponfo om' nes xlluminantijdat ui'tam implicite totius comunis ccclefiæ membris, per opera bona fadîa in Ciyriüo fibi conformibuSjUitam inquam gratiæ fibi conceC fae:ficutpatrimiô^ matrimae dant infantibus amp;^mu^ tiSjCiufdem quam in ecclefia habent fidei communi-cnem.Sicfit unum ouile et unus paftor interim, quo ad manifeftetur lefus in nobis; fic fenfim opus in gc* nere humano redire fidem SC contemplationem una implicite aut explicité pofitaSjUt fit in omnium cor^ dibus itafcrip ta lex diuina,ut congrucnter naturx uiuere fit fecundum gratiam amp;nbsp;primam Dei intern tionem uiuere.Nam quamdiu per religionis prefcri ptum aliquid obferuatur,quod à naturali abhorreat iudicio,nondum uenit ilia lex finalis, quam Deus or dinauerat â principio, qua in corde fcripta non ege* at aliquis ut doceatur à proximo de Dei cognitione. Licet enim interprétés noftri hoc attribuunt euam gelicaelegi,tarnen quamuis maxime fituerum,ut ta men adhanc diem eft intelletftu ÔÔ enuclcatûEuan» celium,uerumnoneft.Namperindeiam ut in filo* fofiæpræfcripta fincullarefragationc omnes cocur tunt hominesiudicio naturalipræditi, fic fpontein Euangelij uerba iuraftentæuangelium quidem eter num eftjnec unquam mutabitur,aut unus iota aut a* pex excidet ab eo.Eft enim illius præfcriptumin Ge nefi ad fincm ufque Apocalypfeos. Reftat igitur ut ucro alüflïmo Sc^finalifenfu ita declaret,utplanena* turæ per omnia confentiat; amp;nbsp;ficuerificabiturpreoc eupata ucritas,quæ euangelium aftcrit efle naturali* ter fcriptum in cordibus. Ad hocitacp ut ufii facramê tifub quowis cibo ÔCpotu infeienter fumpti,5lt; cor*

port

n

pon'hiTniaftoappofiti' præparct totus homo ubiins terrarö difperfus, baptiraturflaminis baphfrno an-tea foli Chrifto amp;C angelis cognito, ut quû inftar pbe tï adoleuerit in confcientiæ reformatione, fiat capax ipfius Chrifti per natura óó gratia zx æquo omnibus uniti, 8d pro capadtatis modulo in fingulis manife* ftati. Q1IÛ aüt facrofancflæ Synaxeos myfteriü inter cætera Patres charifs.uidebïris riatura duce itaadca-pacitatê noftrâaccomodari,utnontantûrationê hu fnanânoneffugiatjfeditaadæquata ueritate captet ut nuHiplaneintelletfluineceflariû non uidcat fteriû, e^nâturæpenetralib.defiimptûuunc reuera poteritis iudicare,in ceteris facrorû librorûmyfterrjs naturalia fubeffe myfteria.Nam fi quod magis ineft, et id quod minus.Direcfloriâ itaep folSjôf^ non ampli us coerdtiuam elfe Icgê opus eft, SC in unum reduci præfcriptû naturalia Sc diuina,poftquâ abolita fen* fim fuerit iniquitas térræ«Pereant enim ita impij, ut non fint,opus eft,antequam bencdicat anima folida Dominum. Ideo permifTo adhuemagiftratib. corre dorio iudiciOjChriftus fatis habet têporaria crucefi Iios Dauidis corrigere,inqj uirga uifitare iniquitates eorum.HocfadtePatres,utnemoperfundoriè hæc feripta légat, quia noftranofunt,fed Chrifti fenfibili ter in nobis iûû euangeliu exponêtis. Meum ofFiciû €ft,uobis SC uniuerfomûdo proponere,ut pofterita ti,quû uifum fuerit,tradatur.Perpendite,ftatuite:ua lete in Chrifto membra ipfius fan*

cftifîîma.

Inutile feruorum Dei mancipium Elias Pandcchaîus.

b i CE

J2

. DE VER O COGNOSCENDI MODO, Q^VO' certißime adfumini cognofcibilis conßdcrti' tionem ueniatur.

VOS uen'tatts inquiïendæ modos efle hoinini propofitos, quibus Sgt;C fibi Sgt;C cxtcriSjt^m difcendo quam docendo fidem uerifatis faciat, Syl» logifmon Ô6 Epagogen:hoc uero in ter naturalfs QC ftipernaturalis difci' plinacannftitesnonfolum confiât,fed afTenfupro^ cliui quiuis ratione utenSjCtiamfi h gc uocabula igno retjfatebitur. Ex multfs enim rebus ei'ufde generis, aut in uno quouis accidenti conuenientibus,qui/ uis quantauis fitruditatc colligitfummam conuenf entiæ finßulorum,2lt;^ inde uerum elicit:uerbi gratia, ex co quod quis effrénés fuos liberos licêtia fieri de^ teriores,non folfi domi,fed in tota uicinia cernit,col ligitjóó illis effe commune delidum ob parentum in dulgentiam,amp;frenum loco licentiæ poncndum,fi quis exillis bonos eines efficereuelit. Similiter ubi iam intçlledlu capaciores faóli funt finguli,ab unfi uerfalibuscolliguntparticularia. Vt quum feimus effienatam iuuentutem effe cohibendam, ftatim col liginQiiifquis itacp effrenisefl,cohibedus efljuerbi gratia,talis.Magis propria efl adultis ratiocinatio, adolefcentig autem induóio.Sunt enim omnia à fen Tuadintelledlumtraducenda.Atquifenfusnon nifi particuiaria pro fuonouitobieólo.VndefifjUtin to tins noflræ cognitionis curfu ( quS fenfus per fe fint jmuti)difcamus omnia à fide parents,auteorum qufi bufcûrudimentauitæ inimus.uocabula nullo mO' ^do intelle^a pjius concipientes,quoad in mête rerû ueritas

ir

uen'tas fenfim formet. Vocabulu cnim pahis Iicet Iagt; tinis lignificet quod notum efttamê in lingulis h'n^ guis mûdi hocuocabulipoteftquiduisah'ud fignifi care'.underes diuerfiflîmas homonymas fiericôtingt; gitjpro ufus linguæratiôe. Fûdamentûitac^ ôôbafis cognitionis primæ eftmera ignorâtiajSC fides fobj qua tandê afiuefimus crebrô fie aut fie nominata feii furepetêdOjdonecformefinintellecflurei quçdâex terior proprietas : unde tâdê in epagogê feu indudti One animi fcnfareducimus. Siucro quis repudiarit omnino uocabulajCt credulitatê réfugier,nunquâ in tota rerû natura quicquâ feiet aut eognofcet,nifi qua tenus experientia feniuû propriorû probarit: aut in* ftar fimig quæ fie aut fie tradari fieri' ue cernet, imitai bitur,aftû^fenfim e6cipiet,quo in gradu efie in degt; fertis loeis bruta certû cft.Compertû eft enfin noftra têpeftate in Atîâtiei maris infulis efie ea fimplicitate cùm aues multas, tû maxime eolûbas, qup nullo mo do afpccfiû hominis formidarêtfita utmanuautamii-te cû funiculo ad eolû pofito,fe capi permitterêt,dogt; nec aftû fimilê noftris cû fuga ex fuorû morte,autpó tiusexnoftræiniquitatis couerfatione coceperunt* Nam SC FrâcifcuSjSC plericÿ alq fantfii unà cum Noâ eho, quotquot uoluere,manu cepere.îSic omnino opus eft Patriarchâ totius naturp humanç,licet opifi eium uniuerib maius eflet,uri uniuerfi imperatotjab hacignorâtig lege incepifie,ut plane in fe nilfe feire 'fateretura'n^ rerû omniû ignoratione ueriari, antegt; quâ ea proferret,6C inderet omnib. rebus uocabulaj quçcœlitusilIididabanf.Namnecnaturalitcrloqut mur,quod etiânûpatetin Alalis adiuga Africeagêgt; tibus, quifolo fibilo autfignis loquunf. Similiter in media Lybia*Sunt SC ahj Alalijquod fciatur,ad polS ..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 5 ardix

f4

arÆcu jföla pcrmutatione et fignfs mercimoiiia exct cêtes. Qiiüitac^fit pnmacognofcêdim'a ignorâtia amp;meracrcdulitaSjquö^ fitnecefle illü generis hu* mani parenté àcredulitatecognitionis plena accequot; piiTe éc impofuiffe nomina reb.ad fignificandû gene rationê uiuenti3,opus eft,ficut eft unus Deus,una fo la natura,unus homo,ex quibus to ta pofteritas,utin una fola lingua fit recodita prima rerû cognitio et ue htas.Necene eft igitur,ut cæteræ omnes linguæ mu di fint ab humano arbitrio inignorantia infigni fen fim natæ,exquarâ etymo nil certi haberi poflit, Vna uero fit omniS parés,et aDeo diuinitus data Adamo (quod latius in Fyficharicóin primo libro patet ) per quâinfummâôif pr^cifam ucritaté,quatenus uia'tor poteft,deuenirelicet.Scd quia una etlinguçmétis^ integrtaSjS^ rerû ipfa nobis patés qualitas cócurrót, opus eft ut per cofiderationé iftaru rerû fenfibilium fenfim in ipiritualiû diuinarû^ cognitioné afeéda* mus. Ad hoc enim eft animus nofter in hoc corporis * ’fenfib. prçditi ergaftulo cocluftis, ut licet in potentia faciatjfiat Sgt;C capiat omnia,tamé ueluti médicus à fen fib.materialib.accipiat,unde tandé in æternâ uerita* têperueniatjColligédo particularia,diuidédo uniuer falia.Quum enim nil feipfum create pofti't, amp;nbsp;multo minus dare fibiefte diuturnu,aut durationé,opus eft ut elTentia quædâ ÔC duratio æterna fubfit in fingu* lis rebus,quâ non uult Deus comuniter nifi per hæc materialiainnotefcere,ita utin ipfisreb. nilautper* parûcôfiderationiSjfecundum materiâ uniuerfo co* muné ponamus.fed ftatim ab his fenfibilib.ad intel* lecftualia feramur,quæ no poflunt maxime non efte, quod maxime dant fingulis à fc produtftis aut orna* tis* In hoc uero mentinoftiac fuo facrofantfto quater

nionc

nfonc gratia muni to ornaræ, cop arauit Deus aptitu* di'nê omniû cogne»fcibiliû,in hoc res creatas tnanife ftari ad extra uolm'tjin hoc lumen intellecflus agetis omnibus comune propofuit yUt per unius folius lin guæ medium, poft credulitatêintelligeremus ÔC ad quid in hac uita fingulæ res generib.Si^lpeciebus po iißimüm,demum ad quid etiâ in indiuiduis lint cogt; paratæjUt omniû fine inferior! cognito, tandem laus abfoluta in author? omnis boni DeS per earn lingua referatur, cuius miraculofe neceffario in primo ho* minefuitChriftusauthor.Hæcuero eft primaueri-tatis fcictia,qua tantû reuera feit homo,quantS ope* ratur : qua prima in mete diuina fuifte tanquS rerum omniû fupremû fine, opus cft.Vt autpauciscolliga* mus,quae in hoc capite ÔÔ prima natiuitatis ultimaeli teradiximus,fic eft cofiderandû ad uerû cognofcêdi mödu cofequendû.Syllogifmusratiocinatioue eftà generali ad particulare, fed nafeit ex uirtute epago-ges.Nam qui fingularia in fummâ non copofuit,aut collegitaxftuuelpotctia, collecta c6fiderar.eperfelt;ffc' nun$ poterit,ut perfedè diuidat.Ipfa porrô epago* ge fiue indueftio nafcif à particulariû fenfibili appre* hêfione.Apprehêfio porrô ex ui rei perfuû fenforiS fefe homini cofideraturo offèretis, medio uocabuli nafeit. Vocabulû ipfum,notion? ipfam fenfim à cre* dulitate in intelleclû nafeent? defcrt.Notioaût ex ip faprocedit ignora tiaiunde uerû fci?df principiû cft, do(fta ilia ignorantia, fui principrj confeia : quae hoc unumfcit,quod nihil feit, quum maxime feit. Sed quumin his omnibusgradibusfyllogifmi,epago* §es, apprehenfionis, uocabuli 8C ignorantiæ,fit no ri intelledus fubuedio, incipiendo ab imo adftim mum; nil tarnen eft tan^ adhafrens.atœ uocabulum,

quod

ï«

qiiôd ftatim poft ignOrâtiç æterftitatê ft offcrt.undç opus eft,ut uera clauis fcientiac,quatenus res omnes in perfetftiftîmâ cognitionê dedud habent, fit in ea lingua pofita,qua prima foIam^ôCinftar omniû ex ui pcccati natarûjimô fupra omnes fuffidentc Deus per Gliriftumûdi arbitrn primo parenti dedit.Vnde quu uera cognitio Sgt;C (cictii fit in fa dis, ad hanc una lingua in qua lex eft fcripta refpcies lcfus,dixit:N5 tranfituru à lege unSioda,aut etiâ apiculft,quin fiat.

X Ex quib. uerbis prçcipit ftudiu facroruuocabuloru in fandalingua fcriptorû,quoad ex fciêtia in fadum deducant. Sed interim quoad redeamus omnes in il lâ uiä ueritaris deperditâ,làtis erit à ftnfibiliû quouis modo cognitorûapprehcfione, diuinç naturæcape re effigiê. Ex fingulariû enim diligentiflîma per om nés partes confideratione,omnib.intelledibus in U' no omnib.eômuni couenientibus, maxime familia-« ri deprehêdere utrûqj licebit.'quod tandê poftquarn fub unâ ueritatc coaluerimus,manifcftabit, in facta' ' rum literarû fandiori uocabulo à prolatione feu liiv gua Humana in angelica tranfituro.Licet enim ordb nariâhadenus ueritatisuiâam^crimus, atep per in^ numéros errorû anfradus ucrû l!mus(quantû per lo turn ab authoritate licuiQpaulifper cxplicâdo confc quutinamcfeminarium diuinæ ueritatis noftremcti impadum facit,uc quicquid ueri eft feu in principijs feu in coclufionibus,ftatim omnes agnofcamus.Ve rùm quia locus ab authoritate in naturæ tradatione precipué,multosautà uerioribus expifeandis cohi buit, aut etiam noninfrequenter in errorem totam traxit pofteritatem , ut patet in confideratione agt; dionis luminis, in qua cum hiftorico naturæ Pli' 33 niOjtota Mathematicorum, ÔC præcipuè Optican natio

nati'o eft hallucinata,ut minus fit nu'rum in cxteris o* pinionibus plcruncp defiderari uerum, quum in ipfà oculis peripicuaibiis luce fit illc admiflus error, ut fit traditum radios extremos corporis folaris agerepa^ tallelicèîaut ignoratum,quod corpus luminofum fu-os diffundat radios à centro in circumferentiam, Hoc uerô in hoc ueri perquirendi capitulo notatum uoluijUt inter côfiderandum resipfàs tam corporeas quàm ipirituales ÔC medias,nemo miret,fi à totius an tiquitatis placitis recedere abfôlutç ueritat/s uia uidc' bitur. Imaginem enimproipiàueritatepleruncpreci perc ab autoritäre fumus ibliti, non fccus fide à maio* ribus fcntêtias ÔC axiomataaccipicntes quâm-uerba» Qiium enim primo parenti Deus abfolutam rcrum quam inpofteros diffunderetcognitionêintelletftua Utn dedifiêt, formando in ea ætatc qua iudicij maturi tas folet adefle, opus eft per illius rpiritnm quem no' bis Deus reddidit,ièclufa omni humana autoritäre Ucnemur ab ipfarû rerum apparentia uerum,SCmub tomaximè in rebus ijjiritualibus : de quibus fi multa abiurda aut inordinatadedcrit ad hacdiem filofofus, nil mirum, quum ad hanc diem in fchola Spiritus fan óinilcerti de animae origine fit traditum, licet dee-ius partibus ab authoritatemultum fit diiceptatS. Re uera uterc^ fui fob's naturam, id eft, filofofus amp;nbsp;theo* Iogus,luminis ÔC animae naturam, unde lux uniuerfi manat, amp;nbsp;agendo 8C patiendo multum ignorare uifi funttut minus fit mirum,in cætcrorum fublimiorum natura hallucinatos efie.Non pono ullo modo in hal lucinatione Theelogi,ea qug fola reccpitfide,utqug funtinfacrorum ÔC articulorum fideicontextu: fed Ü la,in quibus interpofitum fuum iudiciû in interpre^

c tando

taîîdo uoluhproauton’tate, quacadomftesligandos ex aequo pertincret, pont nbsp;nbsp;ctfi nullus uerè plus fc'

cit^tamê pofteritas in antiquitatis uerba l'urans fçpiflî melècitjUtprodecrcto irrefragabili humanaamp;fiin' plexoptnio poneretutjfenfim in cômunemerrorem côcurrentibuspofteris«Sola tamé ueri fcaturigo,qug in fola côfiftit authontatCjin côlènfu uniuerlàli pioru in unâ eandem^ làcrorû uerborû amp;nbsp;fadîorum,feu amp;nbsp;erg (cn'pturg et traditions approbation? tendentium cft poftta«Et quia ad hâc diem nulla fuit generalis hU' manigenerisper fuos delecfîos coalefcentis cogrega* tiOj aut conciliUjidco Spiritus lanôîi gratia,qua dcfti' tui mundû in neceflarijs eft impoflibile,iam à poenite tc Adamo fuppleuit, ita ut fint indubitata fideillæ uc ritates,qugnullo pio refragâte omniKpijs uno coftt* fu acccptantib»fijnt fola autoritäre tam tempore legis Molàicæjquàm Chriftianaf,creditg,aut intelledacjôiî pro fideiarticulisauteorûinftarreceptæ, Vellicandi itacpnullomodofuntarticulifidei Iudæorû,quodad literam attinet,fed in eum fenfum per æternac uerita' tis principia funt interpretadi, ut ftimma ÔC omnibus probabilis ratio uideaturdelituiflein eaauthoritate, cuinullomodo licet refragari. Sicutefn diuinapro* uidentia fub uocabuIorS cortice amp;nbsp;credulitateinpri' ma et ibia uera lingua abdidit perfedifiimas rationes cxrationeetymi deducibiles , itautin maximisilbs fimplicium notionum tenebris fit maxima cognitio* nis lux : fic etiam multo magisnecefteeft,utin facroquot; ûneftisaxiomatibus quæ in corpore facrorS funt,fed præcipuè in fidci articulis fubfit tabs ratio, qux omni bus ratione præditis faciat fatis, licet ad banc diem fit defideratamagis^ cognita« Éxpeâandaenimerat ab/

»9

abfoîuto tudici’o fcncdus humaftigeftcns,q adnöS ufcj perpueritiam legis nature,iuueruutêlegis (crïp' t», SC uirilem ætatê Icgis gratiaî peruenitîut quç pue^ ri iuuenes fertnècredidnnus tantû fine intelledlü, uiriautêpartim credidimus, partim intelleximus,taà demfenes faefîi omninoad rationis humani limites, fepultaomnino autoritate, perindeatep nô efîëtredii camus, Siccertiffimo modo per fynceras notioncs ar teepagoges et fyllogifmi in uiam folius ratiôis dedu-' das,et ab autoritatis ergaftulis deductas,tandê eo un dedecidimus in Adamo,repedabimus,cû incredibili lamine, per uim ijairitus aqug Stf fanguinis ex corpo* re agni acquifito,ut reuera in intelledîu ,quç praenan tiffima noftri pars eft,uideat. Non ficutdeli(fîu,ita ÔC donû, Ad hâc diê enim eft in maxima iadura à îàtanà procurataChriftus,quuomnibusmodis,neduiniii-tellcdu peregrinate, debeat a peccato lucrum facère;

DB TRANSCENDENT!VM NOTIONVM »T uocdbulorutn generali conßderatione.

Q'V û rcrû iènfibiliû dudu et palpabili cofidera^ tipe, utïta dicâ, uideamus quincp elemêta eflê omnia in omnib.id eft,terra ,aquâ, aerê, igné et ccelŒ ad fingulcrû indiuiduoru côpofitionê concurrere,o* pus eft ut multo magis ea cauia q bis fibi alioqui mu* tuô repugnantibus præicribit,fit omnia in omnib,et omniamulto excellêtius tranfcêdat,^ifthæcinfer/o* ta, QuûaStiniftisfeculêtisitafit abfcôdita fubftâtia autfubfiftentia indiuiduoru omniû, utnullomodoà fenfibus exreriorib, amp;nbsp;corporeis fe apprebêdi patiat, leduelaminib.accidêtiuferepfentetjdanscoloresocu lis,odores narib.fonos aurib,humores et fapores ori, palpabiles qualitatcs tadîui : multo maxima fubtilita* ce Ht ilia uirtus oportet, à cuius impio cetera ifta fecu*

S *

to

kntainfui'fubfiafitia omnmo fenfui I'ncomprchcn* fibilia pendent.Suntita(^adfenfibih'um iftorGgene .ralem notionemhabendam comunes termini, tran' (cendentes itaquicquid (enfibusperfua accidêtiapa-tet, ut de omnib« SC fingulis din poffint debeant; Hçc nero funt materia, forma, compofitum, aptitip dOjfiueproprietas.Licet enim nullum iftorum abfo* lute fit res propofita, tamêtota In fua materia,tota in fua forma,tota in fuo compofito,amp;r tota fit in fua pro prietate oportet. Coelum uero non ibla conftare for' ma ,quu fenfui pateat, certum efl : unde tranicendat ctiam coelu hi termini, ut in elemêtis uidebitur. Sunt igitur quatuor hi termini tranfeendentes rerum ma» terialium, licet ut diximus, materia ut iùbftâtia fit om nino infenfibilis. Quum autê fit necefle hæc ab inui' fibilibus depedere,ex co quod fineintelligenttjs ccc' lum^uniuerfum fine caufa una prima non agit, opus eft ctiam, ut tranftendentia naturæ ipirituali fi ne for' mail ÖC material! fi'mul uocabula notiones'ue ap' tas habeamus.In uniuerfo uero inferiori uidemusefi Ie res fingulas, ÔC non fblum eflè,ièdita uniri in fe,ut ab omni alio diflerat eorû unites, Nee iatis eft ut fint fingula quouis modo faefta, eflèntia ÔC unitas, fed uC' rè fubftantifîcèfint opus eft,ita utper illarum eflèn tiam aut unitatem feu ad eflcjfeu ad fuifle pateat earn ueritas. Quumautemàiàpientiffimo Deonilfitfa' dum quin fit boni caula, ÔC infe bonitatêbabest, fit quartum tranfeendens bonitas opus eft, Quarc effen tia, unitas, ueritasjbonitas, funt termini trâfcenden' tes Deo SC naturae communes : ficut materia^, forma, compofitû,proprictas,funt naturae folius,0i: elemcn' torum tarn inferiorû quàm ccekftiutn communitas

infc' k,

ÎI

/nfeparabflis^Conßderando itaq^ ddigcns in în^erio' ribus horum inferior um eft habcnda, ut inde in fupe riorum côfidcrationemôd ueritatem aeternam deue^ niatur. Quid fit forma materia, plus fatis eft diftep tatum agitatum. unde magis nobis eft confideran diim, quid neceftàriô fit ponendum ad hoc ut fit in di uerfisindiuiduisforma,0C uera indiuifibilis^ materia , id eft iubftantia : quam utin dcfcriptione fuper-flua immoremur, Quum pofitionc theologo perin-deatt^filoibfo communicoftet, efTeomnino Deum immobilem, nec ulla noua uoluntate unquam ab æ-terna fua deliberatione ÔC praeuidêtia dimoueri(eft Z' Him Scpofitionc immobilis,quia infinitus,0C mente, feu uoluntate, quia infinita 0^ omnia comprehendcn te iapicn tia( cer tiftimS eft, nullo particulari motu leu mentali, icu locali pofte moucri,Qu:um uero fint naturae contrariæ, SC Temper extra compofitum (uQ in-ftar leuium nbsp;grauium repugnantis, forma ÔC mate

ria, impoftibile eft in fingulis indiuiduis unqua polfc coardari und, nifi aliqua ui iuperiori cogête, 6C in ef-fecôferuante,particuIari^motuôCprouidentiaopus eft omnino iungi ÔC feruarri JNam nunquafuo côtra' rio natura iponte iungcretur in compofito aóualf, quamuis mutuoinuiuentibus SCpropagineftruatis feie appctant, nifi fumma quacdam incredibilis uir tus aêîualis particulari uoluntate ferretur ad particu-lareindiuiduumcomponcndum SC conieruandum* Hgc uirtus ob fuam nobilitatem fub Deo fit oportet; Deus enim ad particularium creationem non nifi ac-terna dclibcrationemoueri poteft. Res ipfe non exi-ftentes,ctadftii eftcprincipiû répugnantes, nonpoP f«nt moueri antequâ fint» Q,uare ncceffe eft,ut inter c. ? Deum

De U tn Sf natura fit mediator Def ïpfrttus fnftar for' mæ 6C fubftantiÇjfiue materiæ uniuerfi,in quo SptrP tu fit repofita acterna ilia uoluntas immobilis Dei, dC particularis indiuiduorum omnium creatio, cófèrua tio^ : qui^ fit infiar Redemptoris in humanæ archfi tecfiuræ negotijs.Necuerô iâtis efi,eflefubftantias fc' paratas,quæ præfcribant cœlo ut moueatur ÔC infun* dat,amp;r in ipià material! parte mundi fubminiftrêt ma teriâ formis:fed opus eft, ut omnia fint in unitatefub fe(fti,antequam fintinmultiplicitate, Superangclos italt;5p fit mediator oportet tanquam forma formar5,et materia fubftantia'ue ftibftantiarû,qui unà fit immo^ bilis ÔC mobilis inftar angclorum. Ét ideo eftmagni conciltj angelus, uniuerfi moderator ôC iàluator,uné tus ita dfuinitati, ut non nifi per ilium agat Deus, Quum enim fit Deus abfolute immobilis, materialis autem pars mundiabfolutè mobilis, opus eft neceCquot; (arid, ut inter duo hæc extrema, quorum neutrum mouetur, detur medium mobileimmobile, iêu mo* bileapplicatiuum,quali5 eftnobismens,qugperuo-luntatem mediam inter feamp; corp us, mouetcorpusî qualiseft angelus,qui applicatione fuimouetimmo' bilis.tantum enim mouet, ubi refidet,0£f ftiam applP catuirtutem, Hine fit ut anima noftra non poflit cx' tra fuam refidetiam mouere. Hie eft primus motus à filoibfo incognitus,a theologo magis receptus quam confideratus , qui fertur ab extremo in extremum fine medio , cuius uirtus pendet à ui intenfiflima aeternæ uoluntatis , uniuerfis uoluntatibus æquiua* lentis, Quum autem conftct,huiufmGdi fpiritus 8£ intelligentias effemultipliees,0(f à fapientiftimo Deo ordinau diipofitas , licet fingul« fingulis indiui* duis

dill's abundè præcfTêntj ut crc^ti’oni æ conféruaf(o' nircrum pro^icerent, in unum tarnen arch jguber' nium referantur opus eft,qui immobilitate cumDeo fit æqualis ÔC infinituSjCt particularibus uolitionibus fialtem aiïèntiatur fingulis momentis ÂT rebus de no* Uo ingruentibus.Hoc eft Dei uerbum finitum ÔC in.' finitum, ficut ÔC fîngulorum indiuiduorum taie eft»« Hæceftfaptentfa Dei creata increata, fine qua fa* ôum eft nihil» Hoc fuppofitum creator,ÔC creatu* ta eft, forma'que formarum, Si fubftantia fubftan* tiarumjàquo,perquem,âC in quo faóa ftint omnia finaliter ad eum tanquam in fuum principium ten* dentia î una cum eflèntia Si creatione à Deo iblo ui ^ternx uoluntatis fieri folita concurrit. Si patris im^ perijsæternis obièquêsunà cumeffentiaautanima' tione indiuiduat omnia dans naturae unitatem di-ftindam ab omni alio. Si proprietärem feu gratiam fpecialem : qua: tria non nifi à noua uoluntate Si difpenfàtionc poflunt immitti rebus» Licet enim Deus eft abiôluta eflentia , uniras , ueritas , boni' tas, uniras in trinitate. Si trinitas in unitate elfen^ tiac, tarnen in fe folum eft, Si nullo modo ad exlt; trà communicatiuè» Aft hgc omnia elfe opus eft non i folum immobiliter , Si incommunicatiuè , fed di' Ipeniâtiuèintotarerumnatura,ita utfitfingularum perfonarum fpiritus in unum lefum manans,ô^ profundes, imô per creationem ipecialem diuinitati uni-tus,ôlt; miniftcr cogitationum Dei» Sunt ifta præclara mimera, qug fœlix ilia regina Sabba uifitâs, gloria uc ri Solomonis in imperio Chrifti Romae adfcrt,noftri fymboli expofitioni addenda, ad cumulatâ diuini o-perisglonam» VbicnimnoscocgitArrhijperfîdia

inSym-

*4

ftîSymboIo fecundo adiungerc. Per quem lefutn Chriftum omnia fada funr,ut expn'mcremus confob ftantialitatemcumpâtre, fpintus hocudinans exeo traxit,quôd non tantum in diuinttatefuiïTe fciatur, lcd ab tnttio ÔC ante fecula creatus fit, ita ut omnia a^ du fint per eum fada, ÔC indiuiduata» Sic ucrô ex traditione Apoftolorum , quorum canones inte* gros pro canonicjs fcripturis (èmper habuit Re* gina Sabba in poüent^te per ecclefiam Preciofi loan nis nûc uiuens in fuo ïymbolo,habet: ut in Lufitania expofuitBugana Rass Zaga Zabo legatus regis Ac thiopiæ.Credimus (ait ecclefia reginæ Sabba) in no' tnêiàndç T rinitatis,Patrê,Filiû,Ô£: Spiritumiandû, qui unuseft Dominus: triaquidem nomina, unadP uinitas:tres facies,una fimilitudotæqualis trium per^ fonarû coniundio, æqualis inquâin diuinitate, unu regnum,unus thronus,unus iudex,una charitas,unu uerbum, unus ipiritus.(hocinlocouenitmaximè confideranda proprietas attributorum iftorum, quia in tranfeendentibus gencralibus efTentia competit U' nitatidiuinæ,unitasautem ad miièricordiam patris omniaftringentcminfuæenèntiæbonum:ficutiue-’ f itas conuenit uerbo,SC bonitas Spiritui iàndo) uer^ bùm autem patris, uerbûfihj, uerbumfpiritus fandi, SCfilius eftidem uerbum (hoc de creato uer-bo intelligitjinquo tota feriptura data cft,ut inThar gum tam lonatæ quam Anchelu uidere licet,ubi fem perlocutio Dei exprimitur per uerbum creatum.ue* îutiquum dicit feriptura,Et locutus eft Deus ad Mo-fem,dices iThargum uertit, Et locutus eft Dominus ad Mofem in uerbo fuo,feu per uerbum fuumtquod omnes uctufti interprètes, QC maxime unus Rabbi

Mofes

Mûfes Ben Mannon in Opcre pcrplcxonim(qui ex recentiohbus eft mihi inftar omnium) notât ilia om nia dici de uerbo Dei create : licet necdlr.nec multi noftrorum quid fit reiconCiderarint. Ipfum enim eft uerbum patris, filij, ôc fpiritus fanfti: fiue ut clarius dicere liccat,rebus accommodata diuinitas,non uni us tantum, aut alterius perfonæ,fed omnium.Sic eft fpiritus patris, fpiritus filij, fpiritus fpiritus fantfti. Demu ex cócurrêtibus proprietatib. fpiritus ftii.Ha bet enim aliam confiderationem fpiritus ille patris, Scfilij,00fpiritusfan(fti,quuminunum ueluti quar^ turn, ut fiat mobilis participabilis creaturæ Deus, peruenit, quam quum fecundum fingulas perfonas, à quibus emanat,confideratur. Sic eadem ratione fi^ lius patris,fi!ius fui,etfilius fpiritus fanefti dicitunno qua rationedebeat folouocabulo offendere Theo.» logos,uocibus quamrebusfaepeaddieftiores: fed, quia filius ille ædificat domum patris, filij, amp;nbsp;fpiritus fantftijUt capiamus à lingua fanefta fignificationem, 8C no afpinofis iftis graeca 5C latina,a quarû formalin täte magis quam à rebus nata fæpe funt magna in-cendia,quibus ad hanc die caret miraculofe ob firn* plicitate ditfta ecclefia Presbyteri Iohannis, tota fer^ mè Europa logior,nunqua tame ulla hærefi molefta ta.Sed itafequiturinSymboIo: )Etuerbûeratapud Dcum,amp; apud fpiritum faneftum, QC apud femetip.. fuiTi,(inhis uerbis Apud,notatur unio creaturç cum creatore,quumaliquid apud aliud neceffario fit difi. ferens,ôôminori dignitate communiter,quam illud apud quod eft:unde Ô6 hie eadem emanatio fpiritus 8C fapientiæ creatæ notatur: ) Sine defetftu ullo, aut diuifione filius patris;(hoc apponitur ob unionem

d creatugt;

5^-

crcatiifæ ad crcatofê,fâpïenti^^ crcatæ ad mcrcatâ) et filius ipfius patris fine pnncipio(hoc additû efl ad generationisæternæ fpecificationê, amp;ideo erat fie pofitS in maiori expreflîone in margine pro explica tionefecundæfiltanonis)finedefelt;^uulJo aut diufi Cônefilius patris,ôô filius fui,amp;principium fui : ( ut illamfuifiliationê intclligcrcmus elfe aliud uni tu di uinitati3abipfaemanans,perilludquod addit priiv cipiumfui.Suienim eft filius principiû Chriftus, i'n eo quod eft fapientia creata,ô6 fpiritus patris,amp; fi ïîj,ôôlpiritusfan(fti:)nempepriniô finematre filius patris.(Licet habeant Aethiopes maiorê expreflio^ nem æternæ SC duplicis ante omnem creationem na tiuitatis,tarnen fola fide et authoritate recipiunt fine reuelatione myfterij, donee opes illas infignes often dat in fuo iplendore Solomon,ôlt;^ magna dona régi* næmagnificærependat, quib. ipià ornet'ur in xter' num.Nam ôi catholica Aethiopiæ ecclefia uarq's ta* lentis auri aromatibus^ in maxima copia,ôô gem* mis donahitSolomoneminuniuerfiConcordia, ita ut plurimas ueritates nobis in Aetbiopia ipfa ferua* ueritad hanc diem,habens libros Hanochi,Regum luda fæpius citatorum,reuelationû multarrt,canonû Apoftolorum,(àcrarû Domini traditionû,quosreci piemustanquâgemmas, aurû, aromata copiofa. Sed rex Salomo dabit queeuqj uolet abiture Mache dp, ôdgenerabitciïeafiliûDauid. Nulla enim gêsun quâtaminfigni concordia SC fœlicitate cûRomana’ ecclefiafuit,quâtaeft ifthec futui a, do»icc inclinêtur umbræ.Qiioditacp credit ifta ccclcfia,hoc ipfum eft quod duce natura reperimus,ante oinnê tonne ma* ,tetiæ^diftinçftioaê fuiftè,per quod omuia creauit

Deus»

Deus. Vocemus foi'mâjmatcmuijfifiu,ueibû, tutrijfapientiâjmediatorêjMeffîâjrcdemptorêjarchi tecîum mûdi,aut alio quouis nomine,nil refertrmox dôreipfa conaeniamus, quod non folumab initio amp;nbsp;ante fæcula eft, fed crcatum eftetiartî, ita ut reue* ra ante natiuitatem Iohannis baptiftac fit fa drum.

Vocant uetufti theologiMofis donati fpiritu, legem primariam, antiquam, primo creatam, hortum uoluptatis,gehcnnam:quiaomneiudicium Pater fi-lio dedit,ut maximo ad eum accelTuimpœnitctes im pij maxime damncntur. Solium gloriæ,domumfan-dluarij, conucrfioncm humanæ naturæ ad Deum, amp;nbsp;animam Meffîæjôd Sechinam fùperiorem, quac omnia idem fignificant. Nempc quod penultimo in loco eft, fi tarnen intelligas pro anima, quæ,ut co-munitcr capitur,ante corpus eius non fuit, Ipiritunt inentem. HæC enim quatuor cum corpore, licet fint unum fid idem, muntjs tantum' differens : ficut compofitum ex quatuor dementis,unum fid no plu ra eft,tarnen antequam coalefcant,0d ubi funt fepara ta, funt diuerfa inftar elemcntorum nondum com-pofitorum,aut à compofito feparatorum, donee ont nia infeparabiliter denuô uniat,qui primo coiunxif» Sic tranfcêdit Idus in tota creatura pro formæ fid ma teriæapplicationcîindit^ copofitouirtutê,utres a-dultg fibi profpiciant compofit û augêdo et feruâdo, utilitateep de fefecundû aptitudinêaut proprietatê profundantjUtinmentenoftra tandem æternçfint* Hic eft facrofaneftus inferiors quaternio,cuius uirtu te Omnipotent!' mobili^ fidindiuiduis accommoda ta,natura fuis tranfeendentibus utitur, in cœlo Sd in terra uaria quidem njinifteria fid officia ab angelis d 2 fufci-n

29

ftifcipkfts:fedunionis fuæuirtutem ab ca omnipo*. tenriunioneiecipicns,filt;DeoChnfto^ und obedi cns Impoffibileomnino eft,fub Deohancaffîduam uiciiïîtudtnem rcrum in forma, maten'a, compofito 6(f proprietate unitiuè,ficut Sgt;C particulan'tcr pofita fuiiïejfincillafupen'on's agentis rebus accommoda^ tl durationc,in qua eft omnium particularium intel* lecftus agens, nediim materia forma prima, ut in pofterioribusuidebitur. De alijs quatuor tran* fcendentibus iam diximus,quod opus eft ut ab æter no infefintfineulloadcreaturamreipedîu abundè feliceszfed opus omnino eft jUtqdem per uiam fpi* ritus,autemanationis mobilis, immobiliter fefeac* commodêt, quod in Mediatorefadum efleantefe*-culariatempora, uidimus.

DE ELEMENTORVM ET INDIVIv duorum confideratione ge' nerali..

QVumillætranfcendçntium terminorum no*, tiones fint mediû cognitionis generalifttmæ, opus eft Utah ipfa.materiæ natura primo cognita de ducamusargumenta:utficutinnominibus , fie eti* am in rebus præfentiam diuinitatis cum particulari ; motu ÔC uoluntate aftidue innouata uideamus. jMundus enim afîîduè confenefeit 00 innouatur, quod a particulari cura permitti amp;nbsp;inftaurari opus cft.Ex una prime materie malTa fenfim hanc elemen torn molem fuiue dedueftam, in confefib eft amp;nbsp;the* ologOjfiC naturç fcrutatori.Qitare prima innouatio* nis comprehenfio in cozlo amp;nbsp;terra uifa eft, ubi eft ex treinus terminus hie in centre grauium,illic in fuper ficie.

25

fide leuium.Prima moles fenfim quoad fit fac^ta fufi. fieiens matenæ uniuerfi, tanquam à centro fenfim in circumfercntiam ebulliens, inftar^ paftæ fermen tatæintumefcensexgranulode nihilo create,uenit in hanc quæ cœlo artfîatur quantitatem. Quum augt; tern ml uiolentcr producat natura,in^ inftantinil in materialibus fiat, opus eftifla quae neceflario ideo inceperunt,aliquâdo efle,eo quod àfe non ftint, aut effepoflunt,fenfim ducefpirituincubatore Qi fotox reinhancafturrexiflemolem. Nam perfe non poß funtmoueri.Adeoimmobilinil particulate aut dP ftineftum poteft moucri:quare ad effentiam materiæ primæinhancmagnitudinem attollendamjOpusfu it femper prçfuifte quoddam Efte reuera aóumobix le,quod àfpiritus uniuerfi eftet, amp;nbsp;trium perfdna* turn uim acfiualem materiæ ipfi applicaret. Ilie fpirp tus fuitinftar ignis,aquæ inftar materia primatundc faeftum eft,utfingulaindiuiduafaltem uita.prædita in calido amp;nbsp;humido habeant 6C uitæ originem,et du rationem.Qimm in ipfa materia prima extrema fue-’ tint primo notanda, primo creauit Deusinseorteru omniadiftinguente principio cœlum, id eft maxû mèfublimia Sgt;C defccatarôô terram,id eft maxime fex culenta,fuapte^ fpontcfiibfidcntia. Eft enim inftar uafis unius uniuerfum hoc naturæ templum, cuius fundus eft centrum,os autem coeli circumferentia» Grauia fponte in centrum iuftu fpiritus illius in unix uerfo fparfi,amp;omnia per magis Ôl minus in ordines fuos cogenriSjferuntur: alioqui fecundum fenfum noftrum aptiora quæ furfum ferrentur, ut deAntipo dibusiudicamus,ô[^illiuiciftîmin toto uniuerib de fuisoppofiusiudicanf,necnifi rationefolis doeftis

d 3 cognita

ÎO

cognita âcquiefcunt ratiom ccntrf.Nam Iicct oftitieâ naturah'ter cognofcamus nos tcndere deorftrm,et in centra non ægre poffe ferri:hoc uerô nifiper compa rationê noftri iudicare ucrum non poiTumus, quod inferior centro grauitas eodem feratur : unde conti* git etiam maxima humanarûamp;diuinarû difcipliina--rum lumina, non tantû negafle Antipodes, fed etia impoffibilê huiufmodi habitationê iudicafle. Viden tiir enim finguli fuis oppofitis in fiiblime ferri. T am facilis ianè eratratiOjUt grauia in omnem circûferen* tiæpartemferrenturjôCleuibus locûin centro relin* querentjquàm prçfens eft ordo.Sola enim uoluntas prima in cauia eft. Quod enim graue dicat deorfumgt; têderefilofofus,hiftoriârécitât, norationê autcau* fam dicit.Ea enim una eft,quia fie authori placuit. Terrafanèpoterat perinde eftecalidaamp; ficca,fîcut frigida eft,quum maxima uim àcquirat ignis ex ma* xime terrenis:fed aliter Imperatori uiium eft.Atquia inipfàexpolitioneelementorûSxfcœlorû uideturor do,ut fit fecibus affine fidus lune: terra aût in fuo cen tro grauiflîma, antequam montes in fublime parti* culari prouidêtiaattollerctur,contineret:opus eft ut no folû ilia uiua uiuax^ forma Ô6 fubftantia uniuerfî prgeifer fermento amp;nbsp;incremêto materiæ primæincu bando,fed utftatim ubi ebuliiio ceflauit innumera* bilibus fæculis antetemporalib. exaefta, ille idem ipi ritus Ordinate in centrû SC circûferentiâ omnia ferri fatageret:imô utmagis prçcifè uerum exprimam,fe' cundumordinê diuinæ difpofitionis quodâmbdo ftcûdaria bac cura grauia in îua locaet circulos depri merer,ut inde moles elemêtorû,tam figillatim quàm relatiuè grad«s warios haberet. Materiæ augmen*

turn

tumjamp;infijbUmc ebuKtio fuitjtanquafn formæ otrt niafubuehentis aÆojOmnia quodam modo ad forgt; niæ natura trahere cupiês; cuïus effcdïiis intctio-nis finis fuit,faite in quintû quoddâ defecatû elemen tum cœli materiâ attollcre. Secûda cura fuit, ut pars niateriæ fiue fubftâtip in centru retudcretur : fuescp, Ut dixijfaceretcirculos,quatuor primo, qui inde in multos funtfubdiuifi, quod inregionibus acris pa-tet.Sic ubiuis particularitcr agendo, Mediator prç-fuitacffumateriæ primæ,longiffîmis momentis de potentia in adîum dcduccns , quæ Pater æternus non nifiuiolenter in efleturbulentum fingulari fua uoluntate poterat. Nam in inftanti materiam prigt; ntamj elementa, ccelos, ôô omnia quæ unquam fuegt; ï£, autfunt futura indiuidua , cum fumma rerun» Omnium creatarum infœlicitate condidiflet prima uoluntasininftanti,finutufuæ uoluntatis fimplicis in elfe (îne Chrifto deduxineLQuum autem quadrt; partitam hanc naturam fenfu ceinamus, in^’fingugt; lisperindeatcp in omnibus eiïeformam impacfîam,. non tantum præexiftere formam formarum, amp;nbsp;fubgt; ftantiam fubftantiarû in eo Ipiritu nature applicabili opus eft; fed necefle eft, utpræterquam quod Deus de Deo eft,eiufmodi uniuerfi ueritatem æternam in fe Habens, etiam quatuor elementa fpiritualia, aut in fpiritum rcducibilia in fe habeat. Quum uero facili-mè in ftios ordines duo elementafuperiora fint coa-dïa,ignis uidelicet amp;acr, tardiusuerômultô aqua^ tardifimèterraropuseftut fuccefliuéetiam quatuor fuas in fe naturashaberet, quarum uirtute præfen-ti,aut prædeftinata , inqj potentia pofita , primæ diftinctionçs herent Hinc fatftum eft, ut ad redden*

P rcddendam hominîfuumumrmcffc fpiritualc, fît ufus tnum elementorum uifibïlibus aut fenfibilibus fignis. Infufflando cnim in fignum acris fuperio^ riSjintingendo in typum aquæfuperions, ôC in fuo fpin'tu defcendendo in lingui's l'gneis dedir fpirjrutn fandlum lefus. Sed confummatum eft in fua. parti' cipationè terrena myftcrium,ubi perfynaxin om' nia Goegitmyfteriajdumterramfandîam capi'mus, Sedfin'siocisde hocquadriiplici myften'o element torümnoftrorum formatoreagemus, ubi quid fpi« ritus,quid mens,quid anima dC corpus fit,patuerif. Satis enim eft, ex hac elementorum confideratione concipere quod generale omnibus eft,ut nil fit infc' rius quin fit longe ante fuperius : ita ut fit multo minus mirabi!e,ekmcta uifibilia Sxl inuifibiliareperiri, amp;i. ifta cBc umbr am uefOrum quæ his mundantur. Cceleftia quidem his purgantur quæ funt exempla-ria: ob id facer cultus à Paulo dicitur nomine elemcn ti,quamdiu in apparent! cultu eft. Ad hoc enim ten-dunt facrofantfta ilia elementa cceleftia,ut ifta mun-dentur infcriora in una p ûtiftîmùm natura humana» cuius gratia cæteræ funt, Nam reuera omnia funt mundajpræter ilia quæmundare omnia debebant, in fuum ftnem conducere.Sunt uero duo mûdan-da,hæcinferiora amp;umbratilia quæ materialiafunt 6Ccorporea;demum cœleftiaamp; uera,feu formalia, quæ funt fecunda elementa, confideratione ad nos relata.Hæc quidem inferiora inferioribus mundan-turmundatorîjs,cœleftia SCfpiritualia(quæ funt in (oco aquç,ficut ifta in loco terræ)mundâtur fpiritua libus.Vndepoftquâapudnos paflus eftagnus,una ‘CÛ cgteris anûnâtib. côfummâs in uero fuo languine umbra-

ütnbraticum î opus fuiturapparerct uuItuiDeiprb nobis.dü^ quid oremus Heut oportet nefcimus,ipfe fpin'tus ignitus pro nobis aflTiftês uultui Dei, poftula tet pro nobis gemitibus inenarrabilibus.Siciitenim ’gnis aquae, aer terræ eft purgatio QC defecatio, ad bocutnaturaliteripfts aptetur compofitis craftitudo ifta materialis: fic Cbriftus ipiritu fuo,qui ignis cófu^ tuens eft,Sc mente, quç aer uiuificâs,purgat animam Hoftram, ÔC corpus humanum, quac funt fua duo ele^ menta inferiora a(ftualia,in quibus uixit per fingulo^ tum hominum uitam, donee fuarum óóipfepartiurt» üibiret uiciftitudinê, ÓC primo animam, demiim cor^ pus ipfum purgaret.Hinc facftum eft,ut licet à corpo-risChrifti paftionibus putemus totalem uimredem-ptionis dependere,utfuæbencficentiæ columêChri-ftus per fpiritum igne uifibili datum conferret, ad o-ftendendum doloris ipiritualis ÔC mentalis cum diu-, turnitateacerbitatem, nomine animorû noftrorum exadîam. Corpore enim fuit initium, SC no finis paP bonis Chriftus,donec in fuis mêbr/s adimpleucrxt ea quç cius défunt paftionibus,fuis in ipfius corpore ge ftis.Sicreôiftîmècredûtpopuli reginæ Sabba, quocl ipfe Cbriftus defcêdcrit ad inferos pro ipfiuftnct anima, licetillam maftàm corporis ÔC animæ, per unio-nemdiuinitatiscumfpiritu QC menteeiusiam abun-debearam haberet, undeuoluitfubutriufi^legisriti-bus initia ri, ut oftenderet plané ex eadem mafia fum-pfifle corpus 6C animam, ex qua ÔC ipiè nos ab initio fecit. Sic decuit diftimfîorem elementorum in natu-ta per fpiritualia elementa fua defecate etiam ipiritua liter totiusueri generis humani mole, ut in nofiisfi-cut in cœlis fiatfpirituale ^deft animale, Vnde prius

e efiê

cncopoftuitquod eft animale, deinde quod eft fpP rituale, Etenim femper etiam fine peccato erat natu^ ra^ gratia prior. Natura porróindiuiduorum, hoc ipfuminfemanifeftaf,quodfecittranfitus à materi« primæconfufione in elementorum ordincm. Sicut cnim tenebræconfufionisillius ÔC abyflî funtfubla' tae, dum lux diftineftionis cœleftium dC terrcftriû aC' ceffittfic ÔC ipiaindiuidua,ex ipHs quatuor in unitate redu(fta,ita alterantur,ut plané nil materiæ elemento rum in fua manifefta natura feruêt, fed folos fpiiitus qualitates ÔC formas, unde coponitur inuifibilis fub' ftantia. Nam terra pura quae in perfeeftiffimo cinerc pura eft,utinuitropatetjhabetueftimentum nigrum »natrabile,aquaautem in Hcgmatcalbcdincm,acrin (anguine ruborem, ignis in bile flauoremjquae admf rabilis mutatio tarn generatione quamalimcntoper albedinê Si rubedinem in femine embryone pr^ mo,deinde inalimentis tranfit,ut oftendat mifericor diae iudicij uimubiuis omnia diipcnfare,perillam formam formarum,ôt; fubftantiam fubftantiarum,de qua ante diximus,quaeeft Chriftus Dominus,fine quo fatftum eft nihil, Sicut enim ilia generalis forma Si materia præfuit,præeft,ô[f præerit diftintftioniele* mcntorum,feruando perfuam unitatcm,innumera' bilibus fubieeftorum fpirituum miniftei tjs fultam,in'' tegritatem elemêtarem,quam femel diftiniftionepo' huit: ficexelemcntisipfis aflîduèindiuiduacxpolit, Si quatuor affiduè uiribus aut fpiritibus mutam SC repugnantemmateriam ita transformat, utfitfum^ ma diieordia fumma concordia, Intenfa quidem il' ïa et immobilis uoluntas in cauià eftentif: cftrfêd quia ncctranfmutationem nec uiciflitudinis umbramha' bef,

betjOpuscnutnccenàrio illius unitatiin Tnnitaté cxpoGtæ fubfit interior quaternfo, unà infè dC jni' mutabilitatem Habens , ÔC mntabih'tatem. Per hoc quod immutabih'fatem habet Mediator, in eadem forma eadcm'que materia,tjfdem dementis tjfdemcp fpiritibus naturæprofpicit, ita utafliduè Sgt;C elemen* ta feruent fingula indiuidua , alterationem eo' rundem, Vndc fit ut omnia fiant fpiritibus ducibus, ut uocant filofofi ÔÔmedici,Siccft fpiritus efTentiæ, unionis, ueritatis,bonitatis in generali: formæ, ma* teriæj Compofitijproprietatisin fènfibilibus : effen^ tiæ uitæ, fenfus, ÔC rationis : uitae uitalis, naturalis, fenfitiuus,animalis : attradîionis,retentionis,cO(fîiô-nis,iègregationis,expulfionis, affîmilationis ÔC apgt;-pofitionis : qui omnes fpiritus ex fuperiorum (pirP tualium'quc elementorura fonte maûent opüs eft; Hic eft ignitatis, aëritatis,aqueitatis 6C terreitatis fjjp ritus,ftatim poft materiae primat confiderationem* quæ omnia quum fint in nouitatc affîdua , perpc* tua'que uiciftitudine , ita ut ne momento quidem rcs materialis fibi fîmiliseftepoflît:cogit nosnecef fàriô ponerc ante omnia unitam immobilitati ui-ciftitudinem fibi fèmper fimilem , fub cuius impe^ rijs militant fubftantiæ feparatæ. Sic acfîu uidemus cffe omnia de fubftantia Chrifti participatiuè, quum de Deo eflè non poftint, ob impàrticipabilitatem fuam, Hinc fatfîum eft,ut totius naturæ fubftantia fit abfcondita, ut ubiuisdelitefcat lefus uniuerfifaP uator.Quumautem fit finitus,SCinfinitus, ficiefinp tis cômunicatrebus, ut quod eft de eo finitum amp;nbsp;par ticipabile,capianta(ftu:quod infinitum aût,potentia; Sicuti quum uerbum mcum aut ftriptura fit finita 6d e X infini-

fnfinita, quafcnus memet explico ucrbo faipto, aut allo figno tantum capi'or,quiailhcfiriitus fumïatpo' tentia tantum quod poBcm dicere SCfcribere, capP tur, donee Si Chn'ftus ubiuis reru reueletur, nedum in nobis,Öl' manifefta fiant confilia cordium,quando lîncuoceôi'icripto, cor in corde. Si mens in altera mente inftarangeli leger,intelligetjoquetur,.

DE NATVRAE COELESTIS, contempldtione..

aVurn fit natura cceleftis tanta inter omnia cor poradignitate,ut iure aut æternâ aut primant in naturæ difiincBione, intelleduscp apprelienfione, uniuerfus naturæ icrutatorum conieflus pofuerint: ordo poftulat (utiin cæteris) ut ôf quid fit ipfum clt;X' lum, Si quid ad hoc ut fit tale, neceflario fequatur Si præcedat, côfideremus. Confiât, ubicunep eft adhuc de re unaaltercatio,autapud omnes altercates defidc rari uerumiaut apud unum folum effe, qui potius ip' fi Deo fit noxus,quam ulli mortalium,aut etiam fibi' ip O* De coeli materia ad hanc diem potius eft dubita* turn, quam uerèFcriptu. Vnus certe filofofus Arabs potuifietafTcqui Si tradere, nifi fugiftet illi dare prin^ cipium, Quum autem folum infinitum Siincompre henfibile fit æternumjomniacomprehenûbilia cau' fam StT principium habere neceffe eft. Licetitacpccc' loob uniformitatêjin qua non eft partium repugnan tia,0f ob forma quæ facile moueri nata eft, uideatcon ucnire ærerniras, equidem à fine forian poflet conce-di à filofofojà principio autem eft omnino impolfibi' L.Nam quumfitcœlum ienfuoculorum inconcaua parte fui, mente ueró in conuexa comprehçnfibile,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nccclTc:

nccefie cfi ut caußm habcaf,qua una fit pofien’us, lioqui cnini àfiipfocfTè, ÔC fibqpfi dedifiêon'ginem, amp;fuiflêantequamefrer,opusefl. Eftenim fupracns aut hyperufion,folummodoquodprimÛ€ft,Quum habeat motores angelos, ab alto dcpcndeat opus eft, Atqui tale ab omnib.ponitur; unde fequttur,ut nuk Io modo æiernû a prtncipio poftit pont Localis eius motus arguif,quodmatcriac fit impa(ftum,Quum C' nimfit jlli necelfarium ab extremo in extremum tra^ fire per medium,abintelligentiaimpelli,motuma tcriæcommunimoueri confiât, QuumautêfitDcus unus,et una natura ex qua quicquid materiale cfi pro ducitur,fieri aliter non potefi, quin ex cade mafia ma tcriæ prima? fit edutftum cœlum, atquc ipfa elcmenta inferiora.Eftitaqp coelum corpus ffæricum,abintelligt; gentia localiter mobile,cutus forma rotunda,matcria eft fubtililTima pars elcmentoru quatuor,defecata no tantum à leuibus ÔC raris,fed à dcnfis ÖC grauibus cor ruptionefpoliatiselcuata,cuiusnaturaeratio fatis eft in Abiconditis exprelfa. Fidem ucro huius defccatio nis grauilfimoru facit ars, ex terra perfetftifiima den* fifitma^ uitrum facere folita, tn quo ex duobus ficcF täte rarifiimis fit maxima naturæ totius denfitas, ita ut metallis amp;nbsp;gemmis perfedlifftmis fit dcfi'us,6C cm* nino imperfpirabile uitrum.Sicars fummum contra rium de fummo facit contrario. Matcrialttatcm uero ' efie non tantum in ipfis ffa?risgt;fcd in ftellis,patet ex lu næ maculis alterationi obnoxrjs. Primum ita^ quod ex mareriç primæ potentia eft edu(fiû,fenfim crefeen te mafia illius,ad limites ufcp à crcatorepofitos in cir* cumferentiauniuerfi,cœlum eft: quod ob matcriae eius cum ifiaaftinitatem aftiduè annuit adinferiora,

e 5 ita.

33

ftâ utignfs tlîc cOeîcftts deorfum tendat, fratrem^quc (hum materiæimpacfîum furfum uocet, undeifteïg' nis noftràs fertur fiirfum. Sic decuit uifibilem no' ftræimmutati'om's Deumnobis (peciem propofuiP fe, ut quum utdemus partem dlam quæ pedibus à no-bis calcatur,in tantam fuifîè excelkntiam fublatam, eogitemus,quanto facilius illi diutnæ uoluntati fue-rit, attollere uniuerfi princi'pê hominem, quum eius minimum mancipium cœlum, in tantam fubuexerit dignitatem. Adhocimpadlam corporinoftroadar-bitriS fuum animam Deus pofuit inferius,ut dignita temillius creaturac contempletur, quæ neceflarió dC imperio adhærentis, ÔC non unitæ fubftantiaî fepara-tæmouetur,motu^fuo omnia inferiora excitat,tan tocp olim fe iuperiorê huic fuo femulo fore cogitet, quâto nunc à terra attollitur. Quum itacp illic prima leuium in ftdlarum igné, amp;nbsp;ultimum grauium inlu-næ maculis motuum uiolentia, ÔC locali latione ui deamus, quin duo media elementa finteodemfub-ue(fîa,dubium non eft. Ad hoc ucrô in his inferior!-bus iubftantiç confpedlûomninoablfulit Deus,incp accidentium mari omnia fubmerfit, ut ad cœlum fe-ftinemusjubirealis ilia Sgt;C defecata fubftâtia eft, cuitis afflatu amp;nbsp;folo dum cœlum uoluitur aipetftu, inferiora germinât,lble ad nos medias illas uirtutes deferen-te,quibus aflîduè impregnantur accidentaria elemen ta. niic funt fubftantialia,hic materialia fpetftrisacd-dentium uelata. Q^iumenim omnia inferiora ftnt fecundum materiâduplicinatur3,una materiali, icn-fibus fecundum fua accidentia communi : altera fub-ftantiali uera, folo intelletftu capi fblita, fed tarnen corpori pariicipabiii QC applicabili (quod patet in ui-fu ÔC

fu ufu dborum,amp;^ tonus nutr/mcnti) opus cft om nfno ut in iftis ekmenn's infen'onbus fit r cpofita ma ten'a crafla 8C impotens, in cœlo autem fubftanna ue-ra fruinua ï ut eftpanis abfcondïtus longe fuauior quam manifeftus, qui folum iuuat fenfum,quum ab' fconditus fit i'plä appofitio finalis ad nutn'ti corporis fubftannam inftaurandam* Sunt reuera iftæ aquae furnuae dukiores , quibus occulté ïnfcij^ fruimur, conferuamurcp. Opuseftautem,ficutifta quatuor elementa, in quorum materia eft uerae fubftantiæ ue* lamcn, concurrunt nullo excepto, ad indiuidui com-pofitionem : fic etiam incœlum ante omm'a fuilTe ea' dem quatuor nullo excepto fubuetfia, utfubftantiae uelatar perfcdione fingulis impertirêtur indiuiduis, fic ficoèîaua die fi'atuera fub cœlo fiC ekmentari na-tura ci'rcumcifiOjUnitis quatuor fupen'oribus cum to tidem inkriortbus. In hunc finem forma formarum, ex media fccemateriaecxtulit per ebulitionem ÔC fer» mentationcm materiæ cœlum, non tam ut formas di ftribucret qua:fuprailium funt,quàm utueramfor' makm^ materiam knfim omnibus infunderet» Vc' rùmenimuerôadhoc ut taliperfecSionecœlum,âC per uarias intelligentias non tantum ad mouendum, fed multomaximèadinfluxum emittendum illi indi' tas(nam nil edudlu à potcntia materiæutriulùis per

agatjfiC quatuor illorum principiorum unita* te pcrfeuerct : opus eft, ut illi fuperfit cœlum cœlo* rum, æternitati unitum , cuius particulari cura non kcus aifidue hæc quatuor ekmenta in unum coak' fcant,quam inferius iam uidimus eundem elTe nc' ceflarium,ad materialium unioncm.Hic ilkeft,qui cum Deus præparabatçoelos, aderatî cuius deliciac afin».

et finis eft,cfTc cum filtishominum.Nam cum co erat cunda componens, ièu redemptor opifictj mundu Nondum enim fecerat terram, quum eft ab initio an^ tefeculapoftefla hæc ßpientia : imô nondum erant materig primg abyflî, nec fontes aquarum ebulierant ad uniuerfi maftâm componendam* Omnia in fumz ma quae àSolomone de fapientia ifta ditfia funt,deib lomediatore quod ccelum eft dicuntur undeSoIo* mon in ea orationc quam pro populo fuo habuitin dedicationctemplijhancincrcatam creatamcp iapicn tiâ,nomineCœliappelIat,dicês, Audicœlû: ficut in commentarijsBcreftîtexpofuimus» Angelus eft c’ nim,quia angelis dat particulare ÔC gratioium cftêjUt per ilium laudent maieftatem Dei. Cœlum eft, terra, ignis,aer, aqua : co quod omnibus in fubftantia uera fe comunfcat. Etideo omnium rerum nominibus dP citur.Beatus, qui quotidie ad fuas fores ita uigilat, ut ilium ubiuis abiconditum reperiat, amp;nbsp;bene obferuet in omnium rerum foribus ne inialutatus effugiat.Hu ius cœli præièntia fatftum eft, ut non tantum cœlum, fed omnia agant ÔCpatiantur à cêtroad circumferem tiam,aut contrà.Sic lumen agit, fie animus difeurrit, fi'efenfus percipiSt,fic res ieie difïundunfjfic patipaP fibilepoteft particulari potêtia hæc procurante.ScrP ptura totafinalitericatetnomine huius cœli, ita utin eum tanquam infuum fontem omnia bonitatis uoca bula fint referêda. Eft enim acftu omnia in omnibus, quia omnia ante omnia fuit.Hoc eft enim illudappe* tibile,cutusimperijs obfequi iafagit,quia eft motor, non motus: ftib cuius imperijs anim g il 1 æ intellecftua les,ièuintelligentiæ feparatæ fine faftidio mouentes fungûtur officio, Sed quum fit primus motor,motor immo'

«4

41

immotus, {blaïmmutabili' uokmtatc mon en s, nort ’ poteft fan's effe ad uniucrfî inateriah's motum, m'fi in inftanri mouerct,Slt; chaos ex chao generaree,uiciffîx tiidinis omnino expers.Qiiare quû resfitfcnfui ob-, noxia, ÔC materia forma^ cxceilcntilîi'ma conftans cœlcfn's moles: opus ell ut à motore qui'dê immobi limoueatur,fedqui'non folum iioluntate moueat, uerumenâapphcanonefui,quæàDco fieii nequit.. Licet cnimmotorimmotus quodadmeatrinetfitin me, uidch'cetuolntas mea: certèquâuis maxime ue Iimjfi défit fecundarius motorimmobilis,non tantû per uoluntatem,fed per applicationem mouens,nul lus particularium fpin'tuum mouebitur, Vis hæcmo tiua amp;nbsp;appficati'ua uoluntati fuppofita et umta,eft in nerm's: quorum fi défit mediû, ut in apopleôicis aut cpilepticis, nil faciunt particulates fpiritus fenfum amp;motum diftribuentes. Quare eodem modo fi ad 'motum et dilpOfitioncmcœli adeffet prima uolûtas, amp;nbsp;illi fpiritus qui mouere folent, deefiet autem motor immobilis applicatiuus,feu accommodatorius ad fingularia,nil plane moueretur. Sunt ergo in lefu antemundi conftitutiônemquatuorilliprimarij fpi ntus,fub cœlo diuinitatiside quibus comodius dice tur,quû quid fit fpiritus cæteræ animæ partes, co^ gnofeetur. Licet in quadruplici illo ipiritu, tam à tribus perfonis émanante, quàm in ipfo lefu per fe eonfiderato,abundèrcperiamus cœlos primos,ut il los quidern aptemus cœlis ôd quatuor elementis fuperioribus: quatuor autem naturas fpiritus,métis, animæ Ôlt; corporis,quatuor materialib. ÔC craffîs : ita utilli fintinftar ignis perficientes aquâ cœleftis fub^ ftantiæ, hi uerô fint loco aeris,dantes perfeefiionem

f terræ

42

fcff ae el cm en tan'. Sic ent el cm en tan's regio, terra j. ccelum,aquajaer,Chriftus in fin's quatuor natuns. ïgnis autê fpiritus à di'umis perfonis in illum diuinP tati unitum emanatus »

DE SPECIALI CONSIDERATIONE elementorum inferiorum,e^ primo de terra.

NOmine tcrræ intelligi debcre primo molê om nium elementorum, quæimpaôla eft maxime fenfibiliter ipfi terrae,ó^conienfus omnium lingua* rum ÓC notionum humanarum arguit.Omncs cnim homines in quacunq; lingua fit eorum locutio, ter.gt; rena uocant hacc corruptibilia,6lt; elementis nata. Et fi enim ignis nbsp;aer furfum tendunt, ueluti naturam

terræ QC centrirefugiendo : tarnen refpecQu fupcrio* ris 8^ defecatx partis elementorum deorfum tendutj non tantu relatiuè,quia funt in loco ipfi coelo fuppo firo,fed ettam fecundüfuam atftionê propriam. Ma* xime uero hoe patet in igne,aere SiC aqua ♦ Nam quu fimplicifti'mus ignis fit quadruplex, mger, rubcus, cceruleus,albus:in medio penctratione rei com* buftçnigeru'nfuperhcic duri combuftibilis, non aflïduèpinguib.hume(ftati,rubens,utin carboneu'n flammæradicib. cœruleusu'n flâmacómuni,albus: quæ omnia ad oculû patent, ne forfan dubio fit lo* custfiedimidium ignis, fiue duo flamm ei ignés ten dunt furfum: duo impadîi materiæ ita tendunt deor* fum,ut fi clTct cobuftibilis coluna à cœlo lune ufpin centrum terre,nunqwam ceflàrent defeendedo depa fçere.Inde fit illefragor aeris in fulguribus, fulgctris Cf tonitxwis, quia ubi offendit ignis depafeibile mate ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- riam,

fia,no refngitinfcnora auf lateralia, dum fctturdè^ Orfum,fcdneaqui'squideipßsinnubeipfa denfiffî* ' mis parelt. Hi'ncfitjUtfnaquismedijsadiutus ignis

artiHciofo pabulogt;iæuius quam in terra aut acre com ) burat,quod norunt AIcchanopcei Slt;^ Pyrotechnitæ»

Sed quid dicemus, quum uideamus quicquid a(fîu* alis ignis eftjinterrenaali ôôferuarimateriaf' Dice* tur forfan id elTe ex ufu illius, ut fic, iuxta ficcitate fymbolizans fibi elementum terræ agat, amp;nbsp;cætera purificet clementa : folam terram materialem 6C puramin cineribus,aut chalcibus jfingulis^ defe* can's rclinquendo.uerumetiam in mera aqua agere, 1 ÔÔ nil fubiedii omnino abfumcre,prpter aquam qua* 1 Uis copia appofitam,modo inftilletur : hoc uero eft mirabilifti'mum, Sd ufitatum in plerifque locts , fed maximèin Islandia ad polum ardlicum, ubi tot teas igneiis refagit etiam palearum Sdftuparumpa bulum:in aquam uero copiofamjaut pluuiam,aut ar te inftillatam,faeuit ad pcriculum ufquc adftantium, Quibus experimentis patet, efle in eiits naturali a* dlione auxcfim,0f partem terream, feu quaî ad cen' trum pabulandi gratiauergataffîduè. Terra itaque inde iure ignis, ÔC contra dici poteft. Si uero confi * deremus naturam aeris , hanc grauitatis fimilitu* ■dinem ad terram acccdentem , maxime peripicie* mus.Grauiratcm uero inftar terreitatis habeo. Ta* leenim maxime dici debet,quod maxime tale eft.In tribus aeris regionibus conucnit ferme omnis fofp* rum turba,una cum theologis dodîioribus. Exaeftè ueró pcrpendendo,quatuor, no fecus quam in igne reperiêtur. De extremis facile conftabit,cofidcfan do,quod apex aeris afcendêdo ad fterâ ufcp fubtilita f z tis, aut

a.

tis, ut Ignis, flip pct) tex infcnoiib.uapores craffos et materiales ad cometasjbothynos,trabes et ceteras impreflïones diutiusuideri folitas, Vniformiter elt; nim omnia ibi haberêt,fi nil illuc deferref.Quu defe raturjmotu quodam ab inferiori ad fuperius uergen te fieri, confiât. Quod aeris pars inferior,terræ^ fuperficiei proxima,deorfum uehementifiîmè uer^ gat 0^ penetret, ut altius uerfus centrum tendat, inexperimento eft ilia affldua fuperficiei terrae hti' medatio, quæ aflîduè in terræ uerfatur fuperficie, quæcpfinerore ëC pluuia ulla conferuat totam na* turam uegetabilem,00 mortuam corrumpit QC diffol uit,ufqueadeô ut fruftra fata humeeftando labores, nifi defeendat reôà in rerum ucrticem aer, quam tumuis per latera admittatur. Sic furfum amp;nbsp;deorgt; fum tendere confiât. Seddeorfum tarn uehemen--ter, ut tutius in aqua , quam in quouis loco omni arte conclufo ferues,quærubigine lædi pofTunt. Efiueroipfarubigo inpolito ferro,aeris ipfius ad-miffio, quod ne faxorum ipforum ëC adamantum, uitrij denfifiimi medullisparcit,etiam quo tempo re frigus maxime adiuuat corporum denfitatem. Pe' netrando enim tunc ita ludit ilia alioquin impotens uis,ut quantodurius politiusqj fubie^am offendit, tantomagis humido oneret: quodfinito gelu com fpicitur. Quod fi aliter fieri illam refudationem con tendent,fatisefimihi,ui aeris in inferiora tendentis lilas fenfibilcs imprefliones nafei. Mediam inter has duas efl'e confiât fenfu,ô^ omnium confinfu; fed reuera non folum una efi, fed duac omnino different tes. Prima ëC fuperior tanta uiolentia ferturfiirfum, ut non folum aerem fecum trahat, fed aquarum, taru tam.

4T

tam ui'm rcn'ncat,ut inde onines pluuiarum ïhcfanri fecundum difpcnfan'onem lefu ôf naturæ ïnftituta

I «ndeprofluant. Sicutenimignis nigeróó intra malt; teriac combuftibilis penetralia adniiirus,alliduèdiC gi'eg^ndo fnppeditat utrique flammæjfiue cæruleo gt;nbsp;autuin'di,amp;albo fuam effennam : fic omnino facit aer in inferiora tendcndo. Eflc autem magnam uim aquarû fupra regioncm primam aeris, præterquani quódfacracogitciedereauthoritas,cxperimêro cia riflimumeft. Namidconftat,quumtotis fexmcn' fibusfolabfitarcgionefubpolari,06 nunquam ferx me illic ceiTetaliquis humiditatis cafus, ita utnines ultra hominis altitudinemfrequêter uifantnr:quod fi æftimes, non in unaregione,fed in unius folum in gelli latitndine in immenfum pondus ilia moles con fur^et, quam tarnen cœlo defcendiffe confiât afli-due,aut abfcp eo quod quicquam uaporum à foie fit tradlum inter cadendum. Nam fol apud Antipodes fub horizonte totis fex menfibus agenSjtrahere non pofTet tune temporis. Præterea omnibus flridlifTi* mogelurigentibuSjnil uaporû ctiam præfente foie

I traheretur; ôd fi naheretur,uifolis ad alterumtunc polumtraheretur,ubi confpicitur. Thefaurum itaep aquarum illic d elibratarum necelTe cft efle: quod no tantum hic, fed in toto orbepatet. Nam quumma* ximotmpetu tune ferripluuiæ ubiuis terranimui* deâtur,ubi nil plané illarum refpedu eleuatur, opus eft de thefauro illo aduenire. Nam qui contradicetj duorum alterfr fateatur oportet: aut falli in fuo afpe lt;ftu oculum,qui dèfêenfum uehementiflîmum aquae uideatjCt afeenfum non uideat:nam tam cito rehauri opus eft unde difceditnubes,quàm defeendit. aut f } quod

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____

quod pondus fliad magnum diu fn aère retattffj dum à uanjslods coalefcens indifti'ncfî^am fertur rc^ gionem : quod utrunque refugit dicere hlofofus licet ultimum fit uerum,filt; neceilarium. Sed quod à mari diuinæ prouidentiæ hoc procedat, multô clariffîmè duobus argumentis patet. Primôj quum fol inhyemefit abfens omnino,utàpolaribiÂs,aut parum fuprà horifonta cleuatus, tune quum maxi* ma copia humidi, aut pluuijs, aut pruinis, aut ni* uibus inundare folet, non poteft tantum attrahi, quantumefFunditur,imônil plané attrahi uidetur» Vixenim paucishoris refoluiturgelu, 6lt;tantomb nus,quanto maior eft humidi illius cafus, Sed ex* perimentum paîpabilc pro fecundo argumento e-rit,ad retundendum hadienus authoritate rcceptae nugacitatis nacnias, ut non naturae ipfi,fed arbitrio uniuerfiChrifto folidilpenfatio adîcribatur. Sub-iedla eft India maritima plagæ inter æquatorem £d tropicum cancri : ÔC nonfolum ipfa, fed media Ae* thiopia,8C Nouus orbis. Quum autem fol fua alîî* duitate,SC ad nosacceffîone amburat omnia, amp;tol* lere foleat pluuias, maxime in lunio, lulio, ÔC Au-gufto : aut ut Chriftiané loquar, in quarto, quinto amp;nbsp;fexto anni gratiæ menfe : in illis regionibus, in quarum uertice diredtus agit, tribus illis menfibus tantas immittit pluuias,utnecno(ftufermé,nec diu, quamdiu fermé ita diredius eft fol, fed maximé in illis tribus menfibus, in quibus alibi omnia uruntur, ceftet pluuia copiofiflîma, femel nodlu, ÔC femel in die,faltem nifi fit continua. Ntc tantum eft pluuiç lt;afus,fed tam uehemens aeris agitatio,ut à nauigan-doat'

do arceantur in illis proui'ncijs ♦ Indc fünf tamdia’ * quaefita Nili incrementa, amp;nbsp;Nigiris ; quorum ex -etnplum ha,bemus in illis fluuijs , qui à colliqua* tis niuibus ui aeftatis augentur. Proipicit autcm ■ huic mari perpetuo lelus duplici uia,utiliummox tu arbitrario illuc amp;nbsp;ifthucprofuo arbitrio impcL lat:primô rehauriendo folis opera in^thefauruin reponendo. Sed quia non fufficeret hæc euapora^ tio ad tantam humidi efRifionem, in tarn latis re^ gionibus ( fenfim enim omnino abfumit ignis hu* mida elementa, ut fenfu compertum eft ) ilia apgt; plicata fuæ creaturæ potentia, ponit niuem Só plu uiam , ftcut lanam, per creationem affiduam jauz gendo illam aquam,ficut lanam ftiper pecora au-. get,fenfimapponcndo incrementum» Eft enimi illud mare,aut aqua fupracœlcftis,inftar anima' lis', fermento fefe inftar materiæ primæ multiplia cans, pro rationc neceffltatis terrenac fefe pro -fundens » Illius una amp;nbsp;aquarum dulcium fex eft, mare iftud noftrum falfum, 6ócraftiim, ad^ fuftv ncndum nauigia aquis dulcibus patientius. Sub ' ea regione tertia , quarta eft, quat ad nos uergit, quæ que ftipra montes altfflîmos uerfatur , fe^ ces fuperioris ita continet,ut ad nos deuibrarefa-' tagat. Sic addeniat pluuias amp;nbsp;grandines ut ad nos maiori pondère ruant. In iumma,haeceft uehiculum fuperioris , ficut rubedo carbonis eft flammæ fedes. Illa ^aqua tendit ftirfum fingula-» ri rarefatftionc , per quam adlu in uno fonte cocx unt quatuor flumina s^paradifi perfedliffîmè : nec prius deorfum tendit,quàmdiuina permiflio illam

recidere-:

48

'rcCi'dcrein pöteftatcm penultîmæ regionis aen's permitut: ubï etiam quandocp diutius moratiir eiim ea aqua,quæ per euaporationes furfum afcendit»

Generantur enim ibi uituli folidï, amp;nbsp;muka ani^ mantra , èC inter caeteras materias üxa ferruginea ingentis ponden's : quæ omnia ui intelligentiæ-ad--mfxttc fiant,non in inftantr.Perhui'us addcnfano^ nis uim fiunt maxima tonitrua, quum illius diirigt; ciem in momento ignis corruptioni admixtns,0i feculentas elambcns partes,defecationis utriufquc aquæ,tamelatæ uidelicet, quam multiplicatæ, im^ petuofe uult crump ere, Ô6 erumpit cum fono co' gnito. Sic uidentur quatuor acres clariflîmè, fi' cut quatuor igncs » Supercft, ut hoc ipfum uidea' mus, quantumfieri poteritin his feculentisfecibus duorum præcedentium. Nam aegrius multo qua/ tuor partes diftincflas hie cernemus, quam in ilh clariffima ignis natura, SC fenfibili aeris experimen/ to. Duo cue extrema humida, unum refpeSîufûi generis ita uadens furfum, utnulli humido uelit hae fere fine arte : alterum abfolute centrum petens, SC quauis etiâ terra grauius,probatur per omnia oleoia Sc pinguia foluta furfum, SC per argêtum uiuum dc/ orfum. Vt enim folius humidi confortium pin* guia fugiunt: fie omnium corporum,prætcraurum SC argentum,confortia refugit aqua,fiuetorrês mon tium,inquo puluere uituli aurei triti pofuitMofes. Solus enimille in natura talistorrens eft,uttotana tura,nedum aqua, fit illi inftar montis, unde femper fluat, nifi arCletur.Pinguis itatß aqua,licet fit pauca, co quod igneaffidue abfumit,autin ufum nutrimêti

Sc reme-

49

remedjorum hümani corporis adhibetur,cft caria Iura, ut furfum refpedîu fui tendat, ôC in primo loco furfum tendit. Nam furfum tendere noneftabiblutê tendere furfum,ièd rcfpecîu fue moJis.Surfum enim tendere in ipiâ fuperiore regioneaeris, non eftabfo-lutcultra regionem tgnis dC coçliicrri, ficutnccignis fupra cœlum ambirc locum, fed ita in fua mafla diipo ni,ut femper tail's pars fit fupràjtalis infrà,quû tarnen fit unum corpus, ÔC ueluti homoiomeres.Hinc côtin git,utpinguiaiftain tota natura refperfa maxime fine obuiain penultima regioneaeris,adimpreflîonûue' hementium inflammationem : qualis cernitur in ri' dicula uenti corporis humani pofterioribus efflati ac cenfionc. Pro altera aqua tam folida,ut nil humeder, poneturargêtum uiuum. In medio efièduo humida diuerfilfimorugcnerumuideturïquia tan^leuiora-qua maris fupernatat,licet potabili feculcntior.Natn nun^,quod fit compertü,aqua marina icatiirit in me dijs ftagnisjlacubus, aut fluuijs.Contra in multis ma^ rislittoribusinuenitur aqua dulcisamp;potabilis,mo^ doillamà fupernatantefalfauendices : quod in mari rubro ad oftia finus Perfici in infulæ Ormufiæ portu patct,quumurinatores cumutribus duce funecum faxo graui ex icafa deminb,ad locum aquçdemittunt fefe,2C ficaquam potabilem ex maris profundo tanta copia quotidie trahunt,ut ciuitati abundè,amp; magnæ gregum copiæ fuffîciathæcaqua : quæ fi tanta fupra-ftandi potentia effet,atep fubfiftendi, ficutillic in fun-do delitefcitjfic fupranataret.Similem potaui ex litto re Carthaginenfi hauftam,dumindeinGræciam na-uibus longis conduccrer.In plerifcp littoribus hoc eft expertum, nantis iiulgare. Sed ne innaturæ arbi-

g triutn

JO triumhattcdifpofitiohêreferfc poflimiTS, facit quod aquas utrafqj uidemus inplenfcplods furfum lèrrû Ertenim in expen'mentis Pyrenei, Alpiu, Apennini, atcpipfius Tauri ÖCCaucafi aktflimorum, ^din iuni' mis eorum iugis fine ulla poffibili ad uicina ioca libel la J non tantum lacus*, fed maximi fontes flumina naicantuijCt fupfa omnem memoriam durent^quod non nifi aqua dulci contra uulgare experimcntum furfum afcendente fieri poteft. Hocipfum defalfisalt; quis in mediterraneorum multis locis nafcêtibus fic' ri uidetjUt in Salfuhs oppido Burgundigpatct,unde Arar cum Rhodano deîcêdit in mare mediterraneSî ÔC contràjaqua Salinarum à mari mediterraneo , ut außris flatibus copiofiore flucfîu fonds falfi uidetur, fertur in fublime. Hocefl à Domini Icfu arbitrio fa't tßum î fîcut in corporis fœminei fabrica côtingit,qu3 fanguis amp;nbsp;alimenta à corde redià ad fuas partes fine reflexione ulla abeant , tarnen lac in mammis earum refledïitur à matrice contra ordinem in album couer^ tendoquodrubrumefl, Sedquidmiraculi maquis non efl f quæcirculariterobuoluereterræglob5delt; bebant : amp;nbsp;nihilominusægrè iudices, utrum maior aque an terrç fuperfîcies emineat.Deus hic^Deus eftî dico Deus, homodeus, Deushomo,Chriflusicfus fua potentia applicatiua, ÔC nô tantum uolitiua fie uti liter naturæ uiolauit ordinem ,ut licet fint à terræ cen^ tro in fublime elati motes,fit fatflus locus ad recep' -taculum aquarum tanquam per inuerfos montes, in profundo, nihilominus aquæ maris ita tument, in^ globum à terræuicinia recedendoconucrtuntur,uc altiflimis terræ montibusfitaltius marc,antequam ad xoo,m.pa(ruum in aquaprogrediarc;cuius rei cijm aftro'

âftroîabio ipïe cum mulns nautis fed pcficuÏünl^ Praefcnn ÔC mobili numi'ne Icfu arctatur mare, ne Ii--wires præfcriptos tranfèat, urgeatur fuo pondère ltgt; cet. Plus enim poteft dim'ni impertj uis arbitran'a, ^uàm naturæ impetus, qui à Deo cft inditus,Scd co' hibet mediator Icgem Dei in hoc falt;fîo«Quid uero di cemus, quod acftuum ratio eft diuerià, in diuerOs lo* cis f' In finu enim hefperico ad infulam Diui Thomac aeftus ab Oceano Atlantico eft odîohorarû, recipro^ catio quatuor, autcôtra, quumiènis alibi horis fiat ac edrus,^: totidem receflus« Quum autê fit illud mare uaftifiïmum,ÔC maxima mole,quod occiduai Africæ parti imminet, ita ilium cohibetprouidentia, utuix quantum Venetijs in Zona foliscreicat,quûalioqui ad littora Galliæ SC Hiipaniæ immanium montiu ingt; ftar intumefeau Scatent omnia miraculis, SC priuile* gtjs» Sedubiiamclarèdocui quatuor eftê regiones trium fuperiorum elemêtorum, in una terra maxime fenfibili analogia deftituor« Verùm hoc fecit eiufdê priuilegij author,ut omniaillic eflent uiolata, ad hoc utfenfibiliter tangamus noftri Chrifti præfentiam in hacmole palpabili. Certiftimum eft fecundum natu* rat ordinem, qui nil aliud eftquàm abfoluta illauo' Iuntasætcrna,quæ legem dédit uniuerfo, debereex conditionemateriæ primæ, grauiflîma in centrum, ^leuiflîmaincircumferentiammittentis, quæpar^ tes funt in terra duriflîmæ ÔC grauiftimæ, proximèad centrum accedere : ÔC quæfunttenuiores,ÔC aquæ fimiliores,debuifteièmperin eius circumfcrentia ma ncre. Sic enimfriabilis terra,aut arena in fuperficie fîmilitudinemaquægerens, ÔC denfiflîma in metaP Iis amp;lâxisregnans,fedflet eundem ordinem terrae g t fwrfutn

SI

furfiim 8C dcorfum maxime,afccndcntis defccdcn tis : qiiibus duabus non ægrè duas médias fccundum aftiniratem appofinffemus. Sed quû in akiffim is mô^ tiumiugisnontantum uideamus æternæ fabrics fa-xa cffè data, fed ôf uenas ferè omnes auri argêtt^ an* tiquiiïimorum metallorum,amp;^ co du naturaliter difiî quot;cilimorum ibi delitefcere,quum ifta in centre refide^ re deberent,quin particulari imperio uiolatus fit or' do dubitare nullus poteft. Sic inftituit fub Deo ilia fa piêtia, cuius eft finis elfe cum filijs hominum: Sapien tia y dico, creata amp;nbsp;increata, fimul profpiciens falutt humanaî, quæ inftar pifeium obuol ui medio in mari poterat. Hoceftillud infignemyfterium, quôddicit Dauid : Afeendunt montes, ÔC defeendunt campt in ipeum præfixum, quem fundafti illis.Terminum ip' fis aquispofuifti, quem nô tranigredientur,neqp con uertentur operire terram* Duo ifta continua uiden' turmiracula, ut montes à centre terrædiuifi ôlt; elati (quod in uicinis fiffuris multorum montium patet, ubi refpondent communis libellælineamêtaeregio' ne mutuô pofita) fie ftent,ut extra locum fint,ÔC non recidant, quum fub femulræ habeanthumidum fo' lum, Sx: quod uix fine palatione fuftineret mediocria ædificia. Alterum autê miraculum eft,quod illi fum' jniaquaemontesitaiècohibeant,utûltem fi non ope rient môtes,in plana humilia loca inundent: quod tantum abeft utfaciant,iecundum quod naturaliter fieri deberet, ut per loca humilia in Scythia, Afia rnfi nore, Acgypro,Numidia,Longobardia,littoreGal' Iico,ôf ferme ubiuis terrarû feiè fubduxerint, âf pau' ciftimasinundarintuerfuspolum noftrûprouincias, Q^iodautem ÔC montes miraculofè fuftententur, fafi tem in i

tem in multi's lociSjhocnotafj quodabfq; rci rrrmoiu ullomultæinplaniciae conftitutacregiones ôc infulae fefe fubduxerintjÔC in fundû fenfim abierint: ut Ma^ lamocca VenetijsjCû aliquot altjs infulis, folu Aqui^ lecenfêadfèx autfeptemmilliapafluumiam à mille annis, Hadria,quæ ccleberrima urbs Italiæ fuitjtota fubmcrla eft, ubi ferme iam à ijoo.annis Rauenna in ficcum ad tria milia pafluum abijn De fluminibus IP cctetiammerèarbitrariû ÔC miraculofum aquæ mO' turn conflderare.Quum enim fit omnibus in conlcfi fo, terram SC aquam unà corn ponere globum rotungt; dum,quod uerum eftjquû Nilus àLunç montibus in noftrû mare feratur per gradus plus minus quinqua* ginta maioris circuli, quæfuntipars uniuerfi, opu$ eft dimidio itinere furfum ferri, aut fateri terram elfe non rotundamjèdinftaraflâs aut tabulæinnoftrum mare inclinate eflè«Oxus,Indus,Ganges,Coromara, Tontôteancus ÔC Maragnonus^flumina maxima fût ca conditione.Quum autem conftantilfimè in illis lo cis Scythiæ, qui nunc ob humilitatem omnino palu' ftria funt, in ditione regni Mofcorum Tartarorû, tota antiquitas etiam in fabuliSjUedum in hiftortjs ali quid ueri habês,môtes altiffîmos pofuerit, nominacp illis dederit:fieri nullo modo poteft,quin fenfim faite mediocres montes feiè ab hominum confpetfîu ibidem fubduxerinf,quû ob alia,tum maxime quod ma ximafluminafluunt etiamnum ab illis locis, ubiilli montes effedicebantiamp;itafiuuntjUtpleruncß exco^ muni lacuin loco ubi motes dicebantur, apparente, alia in mare noftrû aut Hircanum, alia in Oceanum feptentrionalem ferantur.Quum enim hiatibus pro* uinciolasjurbes,domos, pleracpabfumi uideamus

g ; indies.

(ndies,quis dubitd i'n magno i'Ilo moritium polldcfè cónngere nenn'neaduertentcf Vbic]^ Chn'ftusfolus fine ullo naturæ arbitrio, maxime in his duobus ele* métis priuilegiatè facit,5C fie quatuor naturas in qua* ter quatuor difponit, utacfiu omnia fint in omnibus. Sed in unione duarum naturarû in unum folum glo^ bumantequâ ull^ terrefiriaanimâtiapoifentuiuere, aut etiam creari, eft æternitatis myfteriû. Sicut enim lîâc uniuerfi bafim,tcrram uidelicet,cernimus ca eflè côditione,utquum fitmater omniummaterialium, fn ea,ex cijöC per earn ftantium 8i uiuentium,tamert tîullo naturaliter nifi' in fe motu mouetur,omnia fua extrema ad centrum colligendo: omnia tamê quæ in ïpfa, aut fuper earn, de ea potifiimu uiuût, in fublinie mouentur.Sic eftquædâ prima infinita^uirtus,quæ immobilismanêsjdatcundamoueri. bftitac^uerus diuinitatis typus in materia pofitus, terra, Hinc in iâ^ tanæinuolucris Dimeter Ceres, tant^ Didufa meter, id eft,omnia dans mater,numê Terrg uocabatur:quç reuera nil aliud quam diuinitas ipfii eft in eisêtia,unP täte, ueritatCjbonitate^ nomine uniuerfi agês,^ has uirtutes toti naturæ impertiens.Sed quod ante omne Uttam terrenam,fiue atftu à terra naiS,opus fuit,caufa falutis humanæ nos qui per ordinê naturalem pifees reuera efte medijs in aquis debebamus, ab aquis non folum eximi, fed ipiam aquam unû cum terra globS rotundu in feôt^ adæquabile lacercUllud môftrat etia neccftàriô, ante ullam creaturæ finalem diftinóione (quæ ibla reuera inhomineeft, co quod finis omniS diftindïionum eft) unitam fuifle cum diuina natura unam aliam illi proximâ, in cuius medio erât omnes creaturæ inftar pifcium cóclufe,per cuius folius à fito tó- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circulQ

f5

drculo f cmotionê terra rend a ta eft: et ùa reuclataeß^ ut plane ml ab ea mouerf'poffît, nifi ipfius bumidi uir tute. Hie eft nofter Iefns,Krmitatis æterng centrû unà. cum Deo cómunehabês,m quo eft pofita totius uittc: bafi's Sc diftincftio.Nonem'm aliunde fir.ut omnia fin; gulari'a principium tn humido habeant difponêtc Sé. coquente I'gne fanguinolento Sé rubentCjquam quiat fapiêtia ifthæc creata, uni ta æternç, omm'a Sé fingula; per bafim diuinâ indiuiduat,SC principio uitædonat, fed no fine igne rubcnte, cuius medio aut finali inten ttone potius omnia in illo humido formantur, ChrP ftus enim ante omnia uult fibi uniri ignem ilium fan^ guineum animæ noftræ,in lànguinis myfterio laten^ tis, antequam quicquam faciattco quod omnia nomi nehumanigeneris iadat.Illa ueró prius funtin men* te,quç ultima funt in operc.Sed interuallum aeris no tat fpiritum inter aquam diuinitatiagglomeratam Sé concentricam,Sd igneam fferam poni,angelicam ui-delicetnaturam,quçtanquam aer magisfymbolizat cum nexu terræ, quam cöfuis uicinis. Sicut enim aef infe Habens unitas naturas ignis Séaquaej'n calidi re-mifli Sé humidiintcfi natura,ea^ unione adiuuat ter. r» pigritiain frigido remifto Sé intenfo ficco pofitä, adhoc ut delibrari ab eo ft permittat,et in copofita aft furgat : fic Sé natura angelica inter Mediatorê Sé ho-mincs pofita,Sc inftcalorêremiftumiudicij feuiufti'’ tiædiuinærubentis , SCzeloardentisunàcummife-ricordiaintenfa,quadrat magis cum terra diuinæ ma -ieftatis, ad eliciêdum ex ea motum,utftri(ftiflîmæge' lidæ^ eiusnaturæimmobilitas tandem fe quatenus • fieri poteftflccfti finat, Sé quocunquc uolet calidum ' Sé hmnidqm aflurgat, licet nunquam ft unam uideri

autr

auttangt in compofito,licut nee in fcipfa^ Gnat.Narrt natura uelata accidentibus omnino eft ♦ Inde licet innumeræiyluæjautquæuis Ingensrerum moles ex terrae mole crefcat, nec quiequam ab eius pondère aut quantitate diminuit,nee à qualitate* Sed magnQ cftjöfin acternS notabile,quod illa tarn ftupenda,im' mobilisjimmenfacp moles,fe ita cöcüti ab ignis et fpi ritus interius admifli Sgt;C latêtis natura permiicrit (tan tus fuit aeris 5C ignis ueriin anima ÔC angclo amordi uinaebonitatis)utcauia falutis animantiumrationa' bilium centrum iuum xternis mûris plenum in cir-' cumferentism euomuerit, amp;nbsp;totius naturæ ordinem in fe unä uiolaucrit,'montcs^ maximos und cum ual libus profundillimis fecerit. Et reuera nobis eft ualde in hoc confiderandum , quod eft confiderabilium primum, Quod licet Deus fit in fua aeternitateincon culïâ immobilitas, fola^ fuac immutabilis uoluntatis lege in elfe deduxit mudum, tarnen ne chaos ex chao, feu confjfio ex confufione nafeeretur, opus fuit prP uilegioquodam,itafemelmoueri ad afcÜèendumin unionem iàpientiæ creatæ incrcatam,ut fummus mi' iericordiaeamplexus, qui in eiusmaieftatis centroab ditus latebat, nullirei notus aut participabilis omnfi noadextraeuomeretui, in^conftridionc SC unio' ne mifericordia und cum rarefadlione iudierj oftendc retur. In Deo cnim fine illius temperamenti Clirifli admilfioneconformi ö(f concentrica ,impo(fibilc e^ ratconfiftere mundum,etiamfi omnino arA'ffima ib la mifericordia ad extra und cum iudicio patuiflet: ^d prouidens Deus, fibi uim primus in nollrum exemquot; plum fecitjConfidcrans, quod nec pura mifèricordiæ ardatio poterat in feparationem ad militandum ob impar-

f7

impartWpabilttatcm et infèparabiljtatem ncnu-cjiee' tarefac^to ludicij poterat uUiim agglutinare eo pado Utpoflètfubftftcre,SteniminiquKatesob{èmetjqm's potent (iiftineref’quu ne ipfiquidemangeli fint mun df ante Deum.Sine aquæ uincula nil ficbat.nam per fe nil producit aqua,Rcueïatis igitur üindamentis or bis terrarum aeternf ,innumeris ante feculis quam in globo terræ ilia fieret uiolentia unitaDeo fuit Chri-fti noftri aquea natura, frigiditate fua ardîiusquàm terra ftringens (fippflet perfedfo aliquiddici perfe-óius) fuo ueró humorelaxans omnia, poflîbiîia om* nia Deo facit, quum fècundum illos ordines quos Deus huic mundo oftendit, fieri aliter non poffer, utoperaredemptoris finit! 8^ infiniti diuina uolun-tashuius mundiopificium difponeret, Sicigiturha^-bet finis cófiderationis. NuIIo modo aut arcfîatio aut rarefacfiio fummapoterat,ficneeutrûqj fimuî, infuo fummoeffe quicquâ componereî fi'cutnecadamas, nec cinis, funt eo modo ut unquam ex illis fie ftanti-bus fiat compofitum« Accédât humiditas opus eft,no nuda,fedigne fermêtata ÔC agitata,folicitatacp,Acce' dat etiam aeritas,quae ad duri delibrationem requin' ' tur,utrarefiatficutaqua,utratcfacfiioligetur.Sedma iori miraculo eft uidendum,quomodo cft Deus omnia in omnib» 8^ quomodo funt omnia in omnibus» lam confiât quadripartita efle omnia elementa,ita ut ignis aut eius affînitas fit in fe in aerc,in aqua,in terra, fecundum fupcriorê partem^Flamma enim alba non fîtnaturaliter in fummoaëre,nifiiuxtaffæramignis: necpotefi hicfieri, nifi afliduèdepafcedocircumuicP num aerem» Vnde fif,ut in occlufis omnino, amp;nbsp;non relpirantibus défit flamnia» Inde funt æolipylæ, 8)C

h oua

o«a mcdica quas ucntoßs uocät, carbo ufuarjiis,amp;'c».. ÔC alfa innumera arti'sôifnatura’ opera. Quodfupe^ rior aerlît affinis per fe, in dâiturm's cometfs docet, Superior âqux pars eftiraigniaffînis, utnonaliun' de in toto orbe fit ufus luminis artificiofi,quàm à pnv guibus. Terramfuperioremene inleuiïTimisIignis, podere 8gt;C rarefacîionepatetî unde ficcca fàli'Xjô6 far' menta, SC fi quid leuiffimi li'gni eft, fuppletpabulunt. igni penè ipfo attacftu aduftibile: quod patet in pyrolt; technia. Sicut funt quatuor ignzs in igne,amp;f quatuor l'n fingulis elementis finguli : fimiliter de terra, Infc eni'm quadruph'ci gradu tota terra eft,ftd maxime ubt denfiffima ôô ficciffima, Infeii'oraquæ regio feculen' tahocipfummonftrat,adeôutaqua omnisfenfuifî' naliter ter reicat. Quod aer inferior etiam deorfum af fiduè maxime têdat, ex geluper eius circumftantiam,. ôC folis diigregatoris abièntiam,facftûpjatet,prçtcr ea. argu menta quæ dicfta funt.Qiiàm fit craffus,fæpè paßtet in brumofis diebus.Ignis niger colore teftatur fuâ, terreftreitatê. Ignis coeruleus feu penultimus in fub' lime in aeris iècundo loco aqueo eft, unde ad inferio' ra deuoluitur. Sed in aqua marina magis patet. Vnde. ex ilia corrupta iàl acutiftimum,igniq} fimilimum fît. Inde fît, utin incendijs magnis marina aqua non ex' tinguat,fedaccendatignem. Inde aquauinitotain colore cœruleo comburitur. Sed in terra flauor ib le patet,quuminfecundo terræloco,unde cœrulei flores, turn maxime in ftilfurea natura, metallica corrupta, quæ tota cœrulea eft dum incenditur, Aer porrô totus nobis eftcoeruleus, quia priuatione ÔC liabitu confiât. Quod enim proximum uidemus, c|^um SC album eft; quod diftat, eft nigrum darum;

tum: quibus unitis, fit cccruküi, Ighis aütcm heus in carbone,in locoaquæ eft per fuamrubedi-* nem, oftendendo quod ab aqua ifta alba nafcitur ru^ bcus ignis color , cuius finis in humano genere, uC dixi, eft, Proprietate magisquam apparentiacolons fefe oftendit» Nam ficut in ipfo carbone aflidue lambendotendit deorfiim, amp;radnihilatquantum po left, quod eft à nigro igne præcedente excodtum; fic aer in fecunda uerfus inferius regione addeniat, quæ penetrandoreibluit pars inferior, itautquum ad eius colatorium ueherit, aut in fublime tanquam fautllasemittat, autaquam in inferius retundat, A-* quæ potabilcsilli rcipondent,unde funt adfanguP nis conftruationem in animantibusmedium.Quid in terra huic reipondiftet igni,præter metaUa,non uideo : quorum extremum eft in ferro, ære, ÔC au^ roj'poft liuiditatem p!umbi,ftagni,argenti, quac funt patri fulfuri proxima, Sicuti mater in fundo pofita prö terra nigra eft : fie in Deo Chrifto, an-gelo Sc homine, funt iacrofandti quaterniones,quo-rum uirtute huiufmodi fic ftant In Deo uidimus, in Chrifto fimilitcn Qiiatuor funtangelorum or-dines,quafi unus, duo, tria,ÔC quatuor, quæ funt dCcem» Maximam enirn 8C ultimammultitudinem ignorafte uidetur pofteritas,quæ in decimo loco fub nouCm cognitisordinibusftat ad naturæcuram. In fenfibili mundo duplicitcr confideratur idem qua-ternio* Nam ad hoc ut cum ternione fenfibili ele-mentorum inferiorum quarto loco ponatur cœlum, holuit efte Deus igné in fua firgra,nifi per uim motusî lèdimmergimateriæ teneftri oranino uoluiuEtfi'c

h X

fît,Ut cum acrcaqua terra,cum inuifibili igncnatu ralitempcratis,uniatur ccelum, tn quaternionemî aut contra, terra i pfä fuis filijs aut fratnbus diucs, ÔC unita cum cœlotn'plici naturaconßante , fitquater-m'o afcenfus, Sicut enim ignis clemcntaris nufquam m'fi in animantibus reuera uidetur, fed omnino acci' dentàriè terræ ob pabulum haerctî fie cœleftis die qui afeendere fuper omnes cœlos debebat, in uifi bill cœ' lo terrenæ fubftantiæ pleno remanlît, deorfum ten' dens in ftellisjficut inferior in carbonibus^Omnesue rô cœli uifibiles cum primo mobdi, funt de potentia materiæ terræ edudi, fuper quos cryfîallinûreipon' det, Aquæ, ôtT empyreum a'éri,fupra quem locum im pofiîbile fuit fiibtilitatem ignis aicendere: ÔC ideorc' manfit locus beatorum fuper empyreum cœlum, ut ficut hic mediate aëre corruptibili corruptibiliter ai' uimus,illicde eo æternaliter uiuamus. Sed reuera ig' ne furfum SC deorfum in mafia confufo,funt tria fupe riora, ÔCtriainferiora,realiaamp;localia,matcrialiaô^ fubftantialia,ut inlàbbatum ièptimo loco tranièatur, quodpoftnouemnumerando fingula quatuor fieri poteft. Eft enimeadem ratio, iêd non ijidemmedijs deduôla, Sicut enim triaelementaiuperiora,^!^totp dem inferiora inabdito igné fuo uitamhabcntquara difTundunt, fie quatuor fuprà ÔC totidem infra per Chriftum in Deo decimofinem faciunt, Innumera inde contemplationis rerum diuinarum amp;nbsp;Humana' rum ieges fefe offerer,cundem ordinem ffquenti,per quem Deus omnia diipofuit. Satis eft quod nee aer, nec ignis, fuis antèuiribus utipotuere,quàmin unû globum mediator ÔC creator’concentraliter uniren; t«r,fine qua infînita potentia non poflèt ad moment

tumj

tum jnefleretincn life globus, cuius piifuftus reni^ tentix eft in terra fixus: demum perinftrumentu hu* midi ôC calidi fenfim omnia in fuos fines attoUuntur» Sicut immobilitas terræ dat uim uetftibus , hypo^ mochlio fuppofito J ut omnia moueri poffint, ad in^ fiar cuius eftp es omnium ambulantiu, remi in aqua, £lt;alæinaëre,amp;l fi quid medi] motus inter ea eft : cer-tè naturaliter nil nifi ui humidi mouetur,ut intelliga* mus à Deo nil pofte effici, fine illisaquisfuperiori-bus*unde fiunt aquæ multæ populi multi,Chrifti membra, partes,quos tingit aquis myfteriofis, interim quoad ipfc fonsuiuus infingulis habitetrefti-tutistôdficde noftro uentre fluât iftæ aquæ uiuç, quas nunc in eiuslaudcmeffundimus,utfintlumen ad re» uelationemgcntium,ficuterantà principio, Ea efta-quamunda,quæeftfuper omnem carnem unà cum fpiritu eff’undendaidequa qui biberit,non fitiet in æ-ternum, Quumadhuc terramateriæ primæ effetftu-poris ob incomprehenfibilitatem plena, nec aliter comprehendipotens quàm quoderataliquarum return incognitarum receptaculum, fpiritus Domini fuper aquas iftas ferebatur* Ante enim erant tenebrg fuper faciem abyfti : nec unquam in materia fuiftet fàêîadiftincftio particularis comprehenfibilis, nifi priusille Domini fpiritus diutiftimèfuper aquas illas ipirituales fuiflct confouendo uerfatus, Quod enim ilia creatura lefus fit diuinæ iàpientiæ unitus concen-traliter, opus fuit eundem inftar fcrmentiin pafta diu dcificarijUteius nutibusomniadeifi'carcnt* Ineoita-que erat æternafœlicitas,amp;: glorificationis claritas,, priufquam mundus un^ fieret. Et tanta eraf,ut fîna-literprofe fuismembris corporca natura ditatis, h 3 nom

di, ïhöft matofcm potuen't optarc quam quae lam cfaî/ÎÜ â pâtre ante mundicóftïtunonem data gloria, Clarifi me pater,clan'tate quam habui apud te,poft' quam mundus fieret, Annm'tuero pater, était: Et cla n'ficaubamp;^ iterum clarificabo:quæ abfolutum naturae ftatum fine pafiione refpiciunt. Semper ehim om^ nia He fieri oporte bat, Fuit augmentum duplicis glö n'æ in pafiione,refiitutione nunc futura,in qua cor pus reftituetur in omnibus, Quum autem fit certiflî' mum,foreinfingulorum membrorum iuorumglögt; ria Chriftum, quum apparuerit efie uita noftra, fic omnia debeat patri fubijcere,quæen:fummaglorigt; fîcatio eius : opus eftetiam hac authoritatemanifefte co!Iigere,quod in eo omnes diftinefiiante m un di con ftitutionem eramus,in eius aquæ abyfib tanquam ig' tiis abditijin quo confortio erat i 11 i par gloria ÔC clarP tas, atque ilia quæ poft omnium militiam eftfutura. Inde fit, ut ab omnibus fpiritus in fublime redeat, ad Deum hominem, qui deditillum tanquam fiii pat* tern in fingulis,ut ex fingulis partibus 0^ militibus fie rcnt,6lt;^tota,SC duces,5C capitis membra,fine quo ca* pite acftuali non potuit primus Adam formari, Hine ad banc imaginem Sc fimilitudincm Dei, quæeftin Chrifto J formatus eft, Flinc fit ut maxima uifibilis gratia quæ nobis fit eollata, aut pofiit conferri,fit ig' neus fpiritus:quia in prima rerum confideratione,irt prima Chrifti daritate pofita, nos ignis eramus, om-” nia in aqua fuicitans,quia noftri gratia omnia inChri fto à Deo fiunt. Et quia angeli crât aer fupcrior,ideo eie(ftus coelo diabolus,SCmateriæ confimilialliga-tus eft in acre inferiore, Vnde uocatur reeftor Sf potc fias

Has lîuius aens nbsp;nbsp;tcftebrarum. Hinc tantum încuï^

cat difcipulus dilccfîusj quôd Chriftus uenit per aquâ, fangutnem : qiiafi dicerct l'gnem ÔC non in æ-quaïblum , fedi'n aqua ôtT fanguine» Hi'nc baptiC' musdicitur in Ipiritufàncfîo â'igne.Quia fie nobi's quod pn'us eramus,fn Chrifto redditur, qui diuinita' te imraobilis.uenit in aqua,non in aqua folum, fed in aqua amp;nbsp;fanguine , ut nos à fubmerfioncaquæcor-tuptæperaquamiàndîificatamextraheret: quae om-nianaturalia funt, in ordine gratiæ pofita.Sed à con^ fiderationc clemcntorum corruptibilium adaeterna i ttanfeundura eft,.

DE KATVRA SPIRITVALI IN G Es ncrali, quemedo multiplex in unum conjfiiretfubieiium.

ESfefinecompaiationeuHa, inaiorinumero ipP ' rituales uirtutes, ôi. fubftantias ueras amp;nbsp;perfe^ quot;nbsp;lt;^as,quàm fenfibiles cœlo compreheniâs, etiam fi'Io* fofustanto magis cogitur fateri, quanto minus ca^ pit. Hoc uerô à uirtutibus cœleftibus cogitur dP cere, ÔC ipfis lEeris planetis^ fateri non deeflë fuas j intclligentias. Sedquum fit certiiïîmum,in materia quatenus fimplexeft, nil plane fpiritus, fenfus, mo' tus,uel uitæ efle: in omnibus autem indiuiduis uidca turtam multiplex, ut uixnumerariqueat : opuseft omninOjUtab arbitrio bac diuerfitatepleniffîmo,iti-hæc inferioraimmitti. Nam forma per iê nun^ fub-fiftit fua materia deftituta, nifi mens autintelledîus, amp;nbsp;in ipfa mente aut intelletfîu refidendo, per abftra* «Sionem efiè mentale folum. Quumautêhumani taicm non folum huic nature in generalipr^exifterc gt;nbsp;fitv

fit opus,Ccd eti'am fingub's adeffê indiuiduis oportesî (namnecper uirtutem materiae, necpernaturamfor mæjUita, aut eius quaeuis partes aut conditiones fur^ gunt, fed per mentem ïllani quae filas unfat,amp; mutua appifeatfone non folum fuar eflentfæ conferuandg in compofito aufdas facfat,fed continua cuftodfa ab eX' teriorf corruptfonc immunes confèruet) ante omnia fuifle fpecffîcè unita Deo, ÔC ad cum excitata necefle cft,quae fingulfs fecults in corruptfonc uffa funt^Por-rd ficutab unftate fingulorum elemêtorum ufdemus procedere uarfos 0^ multfplfccstemperamentorutn gradus, ficut ab fgne uarfa rerum calfdarum genera, ipecfes,fndfufdua,fn rebus aut quæ eflè fblû, aut quae etfamufuere,fenfum amp;S ratfonem habent: ÔC demum omnem fllam uarfetatem ufdemus per fe eó tendere, ut calefacf at quantum poteft, ÓÓ fimfifa omnfa dffpo\ fitafuo primo SCgeneralfautorfreddat : ficopusefi: timnfno hfs uarfetatfbus præeiïê fpfrftus, quf omneS ab unftate una partfefpabfif emanent,5C tandem poft uä peregrfnatfonem eodem unde uenerunt tendant, aut tendere doceât: ut quf funt fillj def, quantaufs fint diuerfftate ftudforum,tamê fn hoc conucnfant,quod glorfam SC charftatem fllam Def qug fn fllfs cft,uelfnt latiffîmè patere» In hac cöfideratfone cognofeftur afli dhftas flh partfcipabflfs fpfrftus,quç omnfbus creatfs datutbonum appelant» Sfngula enfm frrationabilia magfs obfcquf fatagunt, arbftrfo mouerf ad boni' obfecfîa fncognfta»Nam nullum brutû ut ad procréa' tionem excftetur,ulla mouetur apprehenfïone fcelfcf tatfs,qug fit patri fn filtjsïfed qufa fta incftat comes fpi rftus,fîcmouetur» Quum itaep calfdf,humfdf,frfgfdij ' ficcf,et côpofîtor Û ex ijs têperamentorû fit innumera multi-

‘tnuItitudojUf per combmati'öncm poteft uideri:aègt; mumetiam per qua drip attiras dementorum natugt; ras,quibus terra5ignïs,aer,aut aquafiert fumma fimi h'tudine poteftrunaratio ïpintualis præfit adpofitix ue Ô6 um'uerfis ÔC fingulis necefle eft, quæ in. quatiigt; or genera fpin'tuumininud idem, utamp;^naturæ con^ fpirantium,quacmutaifta6C maten'alia fie difponat ôôinci'tetjUt affîduè fccundumfuumagatpn'ncipiû. Sieni'm uidemus obrepere frequcntinîmèceflatio^ nemab ofKcïoinum'uerfi imperatore homme,h'cet femperunà quatuor mfuumhnemillû incitent arbi triaiDei uideIicet,Chrifti, angcli, et hominis ipfius: quanto magis in rebus uegetabilib. putemus opus ehe fuperiorifpiritu,quum præcipuè tanta fit fccun* dum omnium fenfiium obiedum pulchritudo in iP niuerfOjUt nullo arbitrio lïumano autangdico poC fet fimile fieri opifia'umdQinim fit omnino ôi. fccun dum fe,amp; fecundum capacitatem creaturæ imparti^ cip abilis Deus,opus eft,ut ipfe arbiter uniuerfi Mef fiaSjCum fuæ femper latehtis fubftantiæ prreïèntia, adfît uduti fulcrum uniuerfæ naturæ, fine quo nec materia ullo modo,nec formae quantûuis unitæ fub--fifterent.Primus itacß fpiritus omnino fit immobilis etimparticipabilis necefle eft,utfua ftabilitatebafim eflentiæ in uniuerfo præftâte,fulciat omnia,gradû^ primumadmotum, qui finepundorenitentiæimgt; mobili fieri non poteftjfacianHæc eft infinita diuini taSjinquaæquiualenter omnis resamp;i motus délité* fcitifed non nifi per fecundum fini turn® fpiritum a* qucum,in quo omnia primo eminent, oó eminenter diftinguuntur. Habet uerô infinitatem communem hicipiritus cum immobilitate, prima^ infinitate»

Qtiicquid cni'mpnmum aólu mouctjUna quio fcat moueatur neceffe eft, quod in Hypomochli'o rum machiniSjin centro óó circumferentia mod aï* culijin renitendæ puncflo quod{gt;cdibus animah'um dum mouentur Temper hæret, generaliter in om^ ïii motus principio uidetur. Membra Humana mota infuaradicequiefcunt,quumà toto corporis nixu mouemus pedibus unà ÔC moueamur SC quiefca mus oportet. Quare fpiritusfecundusuniuerfi mO/ tor idem cum primo motoreperimmobilitatêeflet, amp;nbsp;in perpetuum fitjOpus eft: amp;nbsp;unà diuerfus QC mO' bills,ficut de uerbo finito ÔÔinnnito uidimus. In ip^ fo uita erat,Sc uita erat lux hominum, 8C lux fpiritux ÔCfubftantiæ eins in teneb ris matcriæ SC formælu* ret,SC tenebræpuræcreaturæillam lucem inacceflî^ bilemnon comprehendunt,doneemittatur Homo reftitutus à Dco, cui fit nomen , non tantum obgt; latum, ut haeftenus fuit omnibus quibus abundè gratia Dei eft oblata in falutem. : fed oblatumSCro ceptum, Iohannes,id eft gratia Dei. Hie cnim uenP Ct in mundum,ut teftimonium perhibeat de lumine, in fingulis creaturis abfeondito, 6C humano generi adhanediem incognito,utomnes qui unquamfue re,reftituti credantper ilium qui certe no eft lux, fed teftimonium perhibet de lumine. Sed tandem in Chriftumper fpiritum mutatus, SC refurgens maior omnibus natis mulierum, crit etiam ipfe lux ucra (quæ jpfi lohanni SC Chrifto eft communis ) illumi^ nat^ ficut Sc Chriftus,dc lumine Chrifti femper ca^ piens, omnem hominem uenientem in hunc mun-' dum.Nam quum lol us lefus omnia refdt uere fit po* tens, tarnen Johannes Elia: quum ucnerit, rcftituct omnia;

omnia: fie a(?îu conuertet corda patrum infîI^X ad quos tranfitum fecercfpirituspatrum,ut in illis fint conuerfi, qui in fe fixere peruerfi. Idco fpiritus ipfe in uita corporalis Eliæ,uarios adexprimendum Deum fpiritus propofuit,quum effet in fuæignoraii tiæ fpelunca, k foramine petræ. Et ait illi angelus: EgredereElia, óóftain monte coram Domino:naht mons montium Chriftus eft, in quo intelliges om^ nia etiamTecretiffîma. Ecce enim Dominus tranfit: in totius naturæ curfu nil aliud quam Dominus im-mobilis tranfir,fedperhasfimilitudines cius infinit tudocapiturutcunque. Etfpiritus grandis ÔC for-» tisjfubuertcns montes, amp;nbsp;conterens petras ante Do minum,non in ipirrtu Dominus.Et poft ipiritû com motio,non in commotionc dominus : óópoftcom^ motionemignis,noninigneeftlehouah, óópoft h 'gnem uox filenttjfubtilis.Qiiadruplex çtas,quadru plexmundi fpiritus . humanus fua uiolentia euertit onmia,amp; diuina èC humana,ita ut nil tyrânidi huma næ obftiteiit,ut fe unâ tot mifertjs inuoluêdo in pri.» misinfigniori quàm cætera omnia clade confecerit, no in tali fpiritu dominus. Violêtiæ enim no eft au* thor,fcd permifforDeus.Deinde coeuffîo illa,autco môtio in anguftiori loco areftata, qualis eft fiimus in terra,aut tonitruin cœlo,etiâ abeft àDeo. Licet itaq^ tremefeceritpcr clades inFaraonem cœlitus excita* tas Mofes totam uiciniam, amp;nbsp;fit cum maxima com* motione data amp;nbsp;conferuatalex, non tarnen in corn* motione dominus. Licet itaque lex fit data medio in aere per angelos in manu JMediatoris, qui angeli repræfentant aerem, ut uifum eft in harmo* nia, non tarnen in çommotione ilia dominus.

» 2 Nam

*^3

IS am nccin igiiC2 ulolentia nuda, ÓÓ aqua no tempe-rata,ncc in aereo motu longé quichore dominus eft» Quiafolum perlcgemaeii ilia in fuis exoidqsman* na pafeenti fiinilem,ei'at cognitio peccati;unde non in commotione dominus. At ignis ille qui fummam attulitperfediionemillis, quibusaftulfit fecundum cius æfatis capacitatem, habere dominum deb chat. Non eft tarnen in igne dominustquia ficut Aaron in Hannam 2lt; Caiafam antiehriftos definens, in fuo reprobatus eft ordine, quum tarnen iuftiffimé ordi' ncm fummi pontificatus pofli'deret: fic ctiam Petrus inillisquimultisiam feculis patêt,finemiuftiffimæ authoritatis faciensjinreprobum abijtfenfummnde non in igne dominus. Bona enim pnncipia,peirigt; mos habuere exitus.'ita ut nulla gens in toto mundo peior fuerit pfeudochriftiana, quia in earn reduxit ipiritus malus feptem alios nequiores fe.Ideo etfi no uerat Chriftum Paulus, non tarnen iam fecundum carnemjin qua paflus pro nobis fueratjnouerat.Spe rabat enim fe pofte peruenire ad refurredtionc, quae eft ex mortuis in carne reftitutarquæ non fit fecundu carné, aut materia, fed fecundû.fubftantiâ omnibus fenfib.incomprehenfibilemjin^ folo iacramentoru facramento foium,feorfini ab omni alia materia,iub ueftimentis panis ÔC uini delitefcit:ficut alibi fub for ma: et materiae uelaminibus.inter quas duas naturas eft medium, infenfibile quidem, ftd tarnen afti'due amp;nbsp;corpore l animo participabile. Non in igne do* minus.Namfpinae fuffocarunt optimum fernen,ôd fimile quarto,quod tarnen adferet frudlum centefi-mum,fexâgefimum,tricefimum ♦ Poft ignem autetn eft ilia dulcis uox,fonans fuo tenui filétio in auribus noftris,^

noflns,quandoinmcntibus noftn's Icxdimna fcrb bitar, nonegemus amplius docHore, ant libns, quiaomncscognofcemus’Deuma mim'mo ad ma-« ximum.Hiclpintus eft quietuSjagens finemotm'nx ftarfiindamenti tcrræ,repræfentans I'pfam fefe filen tio magis quam iioce expnmentem diuinitatem: un de non additur quod fit, uel non firm hac uoce do«-minus, quia ipfa Sapicntia æterna fidem fui facit fux pra omnia uerba mundi.Ne autem uideaturmirum, autaueritatealienum, quod non fit Dominus fina* literin igneeuangelico :patct exeOjquod tendite-uangelium cius author Iefus,ut nonfolum fui,fed etiam ipfemct lefus fubijciatur ipfi patris uoci.filen* ti,poftquam fibi ftibiecerit omnia. Qiium enim om* nes creaturas Ie fits ad peregrinandum in natura Ipar feritjUttandem illas in laudem patris tanquam erne* ritas recipiatjæternas^ ex corruptibilibus in mcntc noftra angelica Slt; fua faciat:opus eft finaliter illas in fe recollegifte,non ut in eo maneant, fed ut finaliter ipfi prpfententur omnium authori Deo,quum effun detdefuofpiritufuper omnem carnem , ad hoc ut in omnibus agnofcatur ipfe Chriftus, ficut Chriftus nil aliud quam manifeftare patrem fatagit. Spiritus imperij humani, quanto eft à grauioribus, tanto eft uehementiortut quum iacitur terra, aqua, aer,ignis. Hie enim in fe nullo modo patet,maximè uerô urge turiaefiuterragrauifinnaiuftaproportione delibra* ta.Ideo uehementiam motuum ex ordinenaturae ac cepit ifiirituSjUehentiftimum motumper Ipiritum in primo loco ponenstinde remifliorem,aut faltem qui finib. coerceatur,uti ignis in uiuêtibus.In ultimo loz co pofuit uocem fîlentem,ÔC motum non mbtumiut

i J dicimus

7»

dîonius de terra,que nunquam iurfirm,fempcr ftutfl i'nfeipfam,id eft deorfum tendit. Nam licet Deus fît ömnino impartici'pabilis,amp; ad extra immobilis, ta' men æterno in feipfum reflexu æternam guftat per-petuô amp;adualimotu fœlicitatem. Etea de re terra ui'uentium dicitur. Quumenimfitinfinitus,ad ex' tra moueri impoffibile eft:quia omnia occupans,no habet quo pcrgat,aut diftendatur. Quum autem fit perfccftiftîmafruitionefuacfœlicitatiSjin fe omnino aftîduèreflecftihabetrquod dédittcrræuim ut ficha beat. Hæcigituractcrnaabfis, aut(rærainfinita,ut ftatim infequenti capite in eius perigrafa dicetur, elTentiaeftjUndeeirentiæ omnis fpiritus ; fed om* nia in centre, patris unit ad mifericordiam, diktat omnia in ucritate abfidis à centro ab æterno genitæ; SC fie eft unitas ôC ueritas, à qua utraque procedunt lèmidiametri ex centro SC circumfcrentia nati pro bonitate fpiritus. Sic elTentiâ ab omni parte inféré* ducit Pater,eandem à cctro in circumferentiâundit^ manifeftatfilius, Sgt;C utrunqî finem optimum ab utro que iungit procédons fpiritus fanetus.inde Chri* ftus, inde angeIus,indehomo.Hicfpiritusfimobi* lisôCparticipabilis effeqprincipiumanimæ effet,ÔC omnium fpirituum:fed inChrifto uoluit omnia atftu inferi fpiritualia,tam digina quàm Humana. In hoc fpirituum omnium promptuario repofitaeft tota do tftrina ilia angelica,quæ in ipirituali interpretatione Icgisdatæperangeloscft à maioribus tradita orete nus : ‘quorum fragmenta multa ad nos ufque delata funt,SC omnis ueritatis teftimonium confirmarunt, in decem nominibus diuinis,decem pioprietatibus, Secern orbibus,feufFæris, atqj finaliter in omnibus

numeris

numen's denarrjs legis ♦ Qiium autem Deus fît im* mobiliSjUtfupra'jôô fit opus his decern uirtutib.ipiri tuum ad uniuerfi conferuationcm.’opus eft neceffa-riOjUtillaeuirtutesauf fpiritus,utmefius dicamus, fintacfluinuno fuppofito ,arbitrio omnipotent tia. prxdito. Nam fi mentales tantum erunt ; 0^ non reales fpiritus,nil plane in natura fecient. Eft itaque unus Chriftusfolus,quimultiplicitatcm ftiarum uir tutuminilla decem genera prima uoluit diftingui» Sed clarius ifta tradita funt in Äbfconditis : rcliqua in diftinöione erunt in fequentibus.

DE DIVINA NATVRA, AN SPf-ritus dici poßit,

INfinitudo facit, ut licet nil certius fciri poftit,' quam unam caufam efte, quç dédit efte mundo,nir tarnen ininus pofTit circumfcribi aut definiri quam Öeus, Extendendo itaque mentis aciem, quantum -poteftin uia capere, dicemus quod Deus eft infinita eirentia,ininfinitaunitate, ueritatc, ölt;f bonitate : aut infinita unitas, ueritas et bonitas, in infinita cfTentia» Etrurftis: Deus eft ens entium,in quo ab aeterno per iölam æquiualentiamdelitefcunt, 06 funt,quæfunt pöffibilia eius maieftati, quæ^ in natura unquam fucre,funt ÖC erunt. Ad huius fecundæ defcriptiot niSjfeu adumbrationis pötius declarationem infi* ftcmus, eo quod de cftentiæ unitatc,ueritate,ô^ bot nitate iam attigimus, quantum nouæ natiuitatimei * Icfu fan's eft. Vt aût pateatfacilè, an fpiritus dici dct beat,proreiuerifate,ficuti proappellatióeSC facris amp;profanisfcriptorib. comuni, dererû eflentiapri* mô diçcmus uftimâ £lt;refolutâuentatê,Qini omnia ' quaee

quæ 11 ab ent efle comprchenfibile(qnalc omn/a prg' ter ipfum Deiim ód primam caufam habent ) fint ne/ cefiario prins in mête quam in re : id eft, prins in can fa qnàm in effècftn: necefte cftjnt primnm efte rernm omnin fit in aliqno primo, qnod fit inftar omnium : fed per folam habeat æquiualentiam, quae de eins po tentia funt educenda.Sicnt enim eft omnino impoP fibile conftrnere aedificium, nifi prius æquiualcnter in artificis,aut redemptoris mente non folum illud, fed omnesillius partes fuerintin fimili 6lt; æqniualen ti eiTentia : fic niü prius ab æterno in Deo omnia per æquiualentiam fuiffent,quæ creata faefta funt, nunquam pofTent creari,aut fieri* Quemadmodum igitur in una magna mafia auri, aut adamante, mate^ ria'uealiqna, qnæ apudomnes inprecio effet,funt in fnmma fua excellentia,et perfeefta optabiliq^ effen tia,omnia quæcnnt^ poffent tanto precio compara/ ri, 8Cnendi, nel emi, SjCintemeritoilludaurumper æquinalentiâ dicitur ilia omnia habereific etiâ opus eft,Deum opt.max. ante omnia habuiffe,habere, effe in gternum habiturum,mundum per pquiualen tiam:ihoceft,primum efl'e mudi, amp;perfecfiilfimuntgt; Verum in tarn altis tenebris quodadnos, eftilla in/ credibilis claritas, ut nec angelns ullo modo poffit ad earn accedere comprehêfionê, in qua res minima mudi eft infinita,fine infinitæ æquiualês.Sicutenim effet omnino impoffibile homini,mafîàm auri omni bus mercibus mundi,æquiualentê,ullo modo quod adfnipreciumatinetæftimationecapere, nifi prius fingulares illas merces, aut partim,aut in uniuerfum cognouiffet(indefinitum enim perinde atque infini tnm incomprehenfibile eft) fic, nifi ad extra diuina

proui/

’proiudentiamam'fcftafrct, quæ ab ætcmo in lua eC îèntia,unitatCjUcntate,SCbom'tateabclitaper æqui* ualentiam feruabat; nulla plané creatura,imô neipfc quidem Chriftus potui(rct(nifi uirtute di'uinæ um'o^ nis in confubftantialitatcm amp;C conccntricitatem, ut uidimus, redaélæ^coprehêdcre.Ab æternarûigitur clarilîîmarum^ tcnebrarum carceribus, ÔC æterna æquiualentia, neceffe fuitDeutn opt.max. cduccrc totam creaturam in alterum cflcjaliquanto creaturis laudatricibus familiarius,in quo cadem per eminen tiam S)C diftinéîionem eiîènt, ÔC reprçfentarentur, quæ in æquiualentia tantum erant. Et quiaunus tantum Deus eft, op ortet ut uni tantum creature no mine omnium (nam fruftra fieret pluribus, quod u* no poteft abfolui )fefe uniuerit, quæ nontemeré aut fortuito cuiuis diuinarum perfonarum unirctur:led! quum ad manifeftatiOnem diftindionem^ omnï^ umfitaiTumpta, necefTe eftutperfonaindiuinis di' latanSjôi^ manifeftans, qualis eft filius, fapientia,uer bum,autfFæræ infinitæ dilatatiOjfitfacftaunumcum hac creata fapientia compofitum » In fpiritu itaque Chrifti,qui primus aiftualis ôtuerus fpiritus eft, to* ta mundi machina eft ab æterno, dC ante fecula pofi' ta eminenter, de qua ratione cantat authoritas: . Ab initio QC anteiæcula creata lum» Hicreuera eft illc Deus,de quo tarn in facris quam in rationalibus lite ris tradatur,in quo reueraDcus eftfpiritus, quum ob diuinitatis immobilitatem nullo modo fjpiritus adfu fit Deus. Qiiod enim agit fpirando, potentia' liter agit,quandoqjremifTe, quandoque intenfé, ut in cffeóu omnium indiuiduorum patet» Atqui 4ntenfiflimus adus primus fit oportet, 66 omnibus

k motibus

74

inotibus aequiualeftSjIicctnuIIo plane feratiir. Si c--m'm tantum unum motum Deus in acflu haberet, cæ teros in potentia tantum feruaret,ôôruerent omnia. Secundum igitur efTe rerum omnium, non tantum in atterna fapientia,fed in creata fit expreffum opor^ tet, antequam ullus angelus in Dei cognitionem pof fetuenire. Quum itaquefruftra fuilTentangeli ineC feapudincomprehêfibilem Deum,fine illo per que diuinam laudant maieftatem, opus fuit ante omnes ipfos creari hunc uniuerfi fpiritum,in cuius loco po* fuere argutuli homines lumen gloriæ,per quem lau^ dant Sc uidcnt angeli QC homines Deum : in qua in* tentionc inferi boni uiri Chriftû negarût reipfa,licet uerbis aptis confelTi funt.Ipfe enim eft lumen gloriae uerujin cuius lumine uidemus omnes lumen. Solus cnim filius, qui eft adu in finu patris, ficut aqua in terræ finibus,reuelauit no tantum nobis, fed ipfis an gelis.Solus enim non reuelaret, fi angelus abfque il Io apprehenderet. Quicquid enim capit 8C uidet an--celus, reuelare poteft. Atqui nemo nouit patrc, nifi nliuSjSC cui uoluerit filius reuelare. Pater enim ex æ' terni dccreti propofito trahit bene,fed non prius ad fe,quam adfilium. Hæcfapiêtta creata, SC uerus Dei filius eft uerbum, non tantum Deus, aut diuinum, fed apud Deum ; Apudenim notât additionem ad rem.In eo funt omnes iàpientiæ SC fcientiæ thefauri teconditi à patre. Eft enim non tantum iâpientia,fed fcientia æternarutfapientia quidem,increatum uer^ bum eft: ut fcientia uerô,eft creatura. Sic enim nogt; tant uerba fofias SC gnofeos in Paulo. Hie eft Deus à filofofis cognitus, quum fummum apprehenderc feputarint, Nam Deus filofoforum necefte hab et ut mouea-

tnoiteatur appîicatnia ad res ipfàs üirtüte;aüü Ut fa Ci* ant naturam perfe mobilem, ôd fine Deo afl'urgére, quodeft falfifiîmum . Sed l'ntermiffo Chrifti ne* gotio, ad appli'cationem effenti'æ uaiiæ cognfti'oni, quam de dnn'ms perfoms pofTumus in ui'a habere,fé ramur. Licet enim Deus fit omni'no immobïfis,6(S particulari uolùntatCjôôapph'catione : pofilimus ta* men quadam fimilitudine quatuor illis tranfcenden tibus applicare omnes eflcntiæ diffèrentias. Qtiod fit efientia diuma æquiuaiens omnibus entibus, pa-tetfatis.Atipfaunitas quæPatrïs loco eft,uni'ensfin gula ad principium fui efiecapiendum,eminerefa* citipfa per cffenouiim, Verùmquumnon fit fan's unitiuè habere fiium effe, ut in ccntro uitæ rerum omnium patet, fed opus fitres fecundum fuæ na* turæmolem dilatari in iuftum augmentum : opus eft, ut fubueritate fapientiææternæ potentialeeffe ôdcircumfcriptum póft æquiuaiens amp;nbsp;eminens ac* cipiant. Ne uerô fint fruftra ilia tria,in fuum elle reale cum digito Dei ueniantin iua bonitate,neceß -farium eft. Ex uirtute itaque Dei elfe æquiuaiens, eminens, potentiale £lt;reale omnia accipiunt. Sed quum fit immobilis SC imparticipabilis Deus , SC natura per femanca: opus eftfpiritum atrium per* fonarum unitate emanari, qui Deo unitus in per* fona hoc faciat, quod diuina potentia per fuam excellentiam nonpoteft. Impotens enim frequen ter magna propter ftiam excellentiam potentia red ditur: ut fiquis effetuniuerfimundi rex, non poft fet facere, quod quilibet fub eo priuatus poffef* for: ut uidelicet fines fui imperrj tranfi'ret,aut au* geret. Spiritus hic Dei,eft lefus, moueri potens,qui

k 2 omnia

■16 crmniaillaaduobiuitmuncra, qnæ fpintui /ânôo’ terti'æ perfonæfunthacîîenus ignoranter attnbuta^ Spintû(anlt;fl«enimimpoiïibile eft moucri perinde ut pattern amp;nbsp;fih'um, muîto abftirdiiis eßet quod fpe-lt;ftn's quibufdam ignis aut animalium ueftiretur. Semper enim ÔC ubiui's adeft, fed fpin'tus creatus no item.Sed quum de diuinitatenon ni'fi per Cbriftum pofti'musloqui, ad natura fpi'ritus exponendâ,fpC' daliter trafibimus, Chn'fti^ attingemus myfteria»

DESPIRITVET SPIRITVALI natura in f^edali,

QVumdiffcrensi'n fingulis quatuor el cm ent is uideatura(ftio,nonpoteftdubitari, quin qua^ druplicifpirituhæcagiteturmoles. Nam diigregan do Sc uniendo agit ignis uirtute calidi ficci, Dif gregatimpotentiusacr,ftdfuo.humidopenetrat,ligt; brat et cogit. Aqua humido ligat,fed fuo frigido den fat. Terraficcofuo SCcogit, SCdiftipat,SCfrigorc denfattquæ binac in fingulis uirtutes quumafliduè Scuiciftitudinarie agerc uideantur,extcrno fpiritu agineceftceft; qui illamin agendo ftippeditet afli duitatem,et uiciffitudinem fimiliter atftu coniunefio conferat.Hincuideturquoddamarbitrium SCdelc' dus iàpientiftîmus in dementis,qui à materiæïllius natura non poteftnafei. Nulla enim mens angelica authumana pofi'et fapientius combuftibilia deligc^ re,quamipfe ignis : imoab ipfoigne didicimusfeliquot; gereilla,atq}indein ruina tormentorû adignem C' uOmendu traduximus. fimiliter leuia ad delibrandû ucrius cognofeit aer quam homo.pariter humedabi lia aqua,ficSC denfabilia terra.Iam diximus fupra de hoc ipiritUjquomodo eius proprietas eft in Deo gt;nbsp;qua*x

■quadruplex,in confiderationc unitatis in tnnitaté^ amp;nbsp;demum in Chnfto quadrupleXjUbifit mobilis di. applicatiuus,quodinDeoeflenonpotcrat. Sed regt;» fpe(fîu quatuor elementorum funt quatuor genera fpirituum :fpiritus Dei immobilis,ipiritus Clirifti mobilis,fpiritus angelicusfinefubftâtia feparata,SC fpiritus humanus. Sunt quatuor ifta uniuerfi prima elementainfpiritu, ficutfuntifta inferiora in mate' ria,amp; anima ab eius harmonia elici folita, fecund urn genera amp;nbsp;fpecics rerum. Duo fempcr funt tanquam oppofita duobus,inftar grauium ôif leuium, licet in Ipirituncc graue necleue fit.Sedab ipfis elementis patet,licet nullum corum purufit. Sicut enim ignis aer fuis uiribus deorfumtendunt, ille cum aqua, hie cum terra ad formandum res ipfas, quum tarnen corum natura fit traherefurfum : ficIDeus Sgt;C ChrP ftus fuas uires dcorfum ad materiæ fufeitationem e^ rnittuntrquum tarnen omnia finaliteruelintinfubli* me ad fe trahere. Sicut aSt terra £lt; aqua aflurgit à iua grauitate adignem aerem caufa indiuiduorum, quumtamê fit utriufi^ proprium nutus deorfiim tendcrcjficnatura angelica amp;humana,ut habeant fine elTentiæ perfeefiionem ad Deum et Ch rift um atz tolluntur,quum tarnen fit eorum nutus ad fui elfe na turam inferiorem attrahere Deum ôf Chnftû,cuius amplexuperpetuo beentur. Sed ficut uidimus in elementiselTequater quatuor partes eorû,itaut fin* gulainfinguliseiTcnnficetiam in natura fpirituum eft.Nam quatuor tranfeendentes funt in Deo, utuC dimus. Eorundcmdcmû fpiritus totidem in ChrC fto.Sed quum fit non tantum natura’,fed gratia’pOz tiflimûminiftertfuntalia quatuor in co cofidcranda i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 3. diuinp.'

dhrinkas,fpintus,niens,ôi^ animaîquorû duo prima in fe habet crahenda furfum,duo alia in mcmbiis ten denti'a deorfum in angelica ÔC natura Humana.Licet autem fit angelus fimplicilîimus tarnen etiam fuo modo refpcólu uniuerfi habetformam fuam angeli' cam àDeo:inftai autem materiæ,fuam diftindlione S)C unitatê,qua ab omni alio diffinguitur, à Chrifto : fuum exutrocp compofirump'pfum Chriftum refpi-ciens, ÔC demû fuâ proprietatêjquç in particulare bo num humani generis reipicit, Sicamp; nos conftamus fpiritUjmcte,anima et corpore in unû fuppofitû qua diu uiuimus reducfliSjfed late poft morte feparabili' busjita ut fit unicuicp partiü fuaintegritas,donee per reftitutionê omniü folida fiat, SC nunqua feparabilis uniras. DehacfoliditatefpiritusSCanimæ,ficutSC corporis,docetorandûPaulus, utinteger ÔCanima SCfpiritus SC corpus in aduentu Domini noftri lefti coferuetur. Inimpijs enim SC diftblutis funt omnia diflîpata,SC nil integrum.ElTe aût fpiritûprincipium rerû omnium,decretis primorû filofoforum confiât. Aiunt enim,quod fpiritus eftprincipiûanimæj SCin ftrumentûintellecfius.Supra mentêitaqp efie fpin'tû in homine conftat.eo enim tanquâ infuûfine infiru mento, SC furfum SC deorfum tenditintelle(ftus,qui 5Cmens.Tendendofurftim( ut melius noruntueri theologijid efi,uerèpqSCfpirituales homines)ad hocutadliprendoDeo perfpiritû unus fpiritus cum Deo comprehenfibili efiîciantur ; deorfum autten^ dendOjUtinanimæpartibusaduires corporis excix tandas: quales funt omniû uitæ partium fpirirus,fic a mcdicis uocari foliti,fed ad rem noftrâ nô faciût. Sût enim inditi fpiritus in trib.potifïimû locis materials b^us in feminead efle, in corde ad uiuere SC moueri, in ce*

in cerebro ad moucn et fentirenlla res eft in corporc calidiftima, qua fequit fanguis,06c.Sed uerior inteil tio filofofi eft,quod fit fpiritus fiiperius ani'mæ prin^ cipiû.Cœlitusenimomnesfpiritûcôcipimus,donee ex omnib.redeat ad Deû qui dédit illû.Hincfit ut fit hoc uerû cum eo quod dicit Solomo,quod hominis ôéiumenti eft idêintcritus. Anima enim quæ in fan^ guinis uerfat medio,ut beneet ueré docuit Galenus, pro hac fignificatioe inftar brutorû moritur, quoad perreftitutionê infeparabiliter fufcitata,fufcirato reu niât corpori. Hic cft fpiritus omniû noftrûm in no* ftrolefuacftupofitus,fine cuius atftu ÔC preexirtêtia ipfe Adamus effê no potuit, multo minus ad momê tû ipiritualiter uiuere. Hinc fit ut Paulus uitæ noftrg perfecftionêin aflumptionc fpiritus Chrifti ponau Si enim quis illû fpiiitû no accepit, hic non eft eius» Hic fpiritus poftulatpro nobis ante immobile Deû gemitib.inenarrabilib.clamas noftro nomine Abba pater.Per peccatimalitiâ no remanfitfpiritus inhox mine,quia caro eft:cuius cor pronû eft ad malû iam abipfis incunabilis. Spiritus aûtilleeftfpiritus oris noftrfiChriftus Dominus,qui aflîduè refpirato aeri fepro uitanoftra infundit,donecilli placeatfefefub-ducere,et nos in fomno relinquere.Inde aût fatftû eft quodfubftantia uera,amp; prima rerum adîualis eften* tia fit fpiritualis, amp;nbsp;nulli exteriori fenfui obnoxia, quum tarnen illiusfitparticeps tota interior noftra natura, ut in decoÆonibus primis,deinde in attra' lt;fiiQne,retentionc, aptatione,feu codionefecunda^ ria,ô6fingulispartibus apta,Slt;in reliquisubiadcx iusdeledûinteriores illi fpiritus in natura latentes, quafipalpando ueluti affinesfiuntfapientiflimi.Fit enim intra corporis tenebras ddedws file certius, quàm

«o

quam ullis oculis aut fenfib. podît ccrni. Licet crsi'm dulcia omnia tanquâ quæ in fpiritu ignis 06 aquæ co ueniuntjUtpote in calido ÔC humido pofita dcligant naturaliter à guftu;funt tarnen multaadmodu in iHis nociua toti corpori,etinprimis uctriculo, cuius fpiri tus plerûcp amaris gaudet:aut falterefocillat ut com munitcr,quod in liiera picra ÔC abfinthiopatet.Præ* ftâtiffîmû efle materiale illud eft,omninofenfus exte riores fugiens,et media inter forma maten’âcp uia ad fui manifeftationem incedens.Porro quia folius hugt; iufinodi fubftantiæ propriè dèfinitio eft,notatur elfe ucrâ eflentiâ rerû ab ætcrna ueritate impaifibili pro ' cedentê.Inftar cnim ueri DeijSC fpiritus eius in Chri fto pofiti, impaffîbilitatê huiufmodi iîibftâtia capit: eftcp fi poflemus ita loqui,materia ipiritualis,autcor pus fpiritualc,quale omnino putamus fore olim no ftrû,quû infeparabile nobis reftituet. Vt aût clarius pateat,eftquafipiperitas omniû granorû cuiufcûtj piperis,qugcûcp funt in mûdo,cuius gratia folû emit piper. Nam alioqui baccæ iuniperi ficcae non funt co lo c dinîmilesadmodum. Licetenim grana piperis mûdi diuidant,tamê fibi fimilis femper itamanelib lapundlio, ut fit indiuifibilis, Ô6 totâfedetinmini* ma,ficut in maxima parte.Hoc idê de melle Ô6 de ex ten's guftabilibus cibis iudicarc licet.T otius ita(^ naturæfruitio in corpore fubhac fpirituali iubftanz tia patetjUbi Chriftus etiâ ignorantib. fe naturaliter participandSprgbetjdonecomnesno tant«in natu ra eius fpiritui unita ilium participer,fed in iacroiàn^ (fîis eius facramêti eulogijs adorêt Ô6 capiât ab omni alia rerum fece icgregatû,ô6folius panis uini^ uela minibus ueftitum.Sed de hoc fuo loco.

8i

DEMENTE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

De Ill's quæ afièrerc potuït Ariftotelesinnatilfii animæ,nil unquani ucnus dixir,quam quod de mente fequitunReftat Jgirurjut mes fola cxtn'nlècus accédât ad naturam humanam complcndam,eacpfo-la diuma fit. Nü enim cum ei'us adionecommum'eat adio corporalis. Confiât iralt;pgt;eflc quoddam anima fupen'us in nobis, ^d modo mes, modo animus, mo' do intelledus uocatur, Statim uerô iemini concomigt; tanter adeft, in uniuerfo femper incubans quoad om nibusparticipetur indiuiduis humani generis. Ex* preflïus aut dicitur intelledus agcnsàfilofofïs, à theo logis autem lux uera,quæ illuminât omnê hominem uenientemin hunemundum. Eftenimin riöbis una lux reuerberationis obfcura, ab ipfb corporis furgês temperamêto,que anima dicitur à theologo,d filofo-fo autem intelledus fiippofitus agenti, qui ÔC poffîbi lis dicitur, Ille facit omnia, hic fit omnia. Ille mas eft, hie femina;ille fol,hic luna : fed dehoepoftea, Porro ficutieft unafola prima fubftantia immobilis, ex qua per mediam mobilem Sgt;C immobile omnis motus eft: ficomnino inftar omnium nomine omniû unus eft folus intelledus agens, in quern refolui omnes in^ telledus particularcs oportet, poftquam hie in corpo re fuerc cum medio animæ, quemadmodum femper adeft omni generationishumanaî principio,Hoc ue* to eft apud filofofum, quod eft apud uerum theolo* gum uitaautmensChhfti,perquam inChriftopoft mortem dormimus.’ita ut totus fenfus nofter fit in di' do intelledu, aut mête, animo' ue,nec in nobis prius fimus per nos fenfiiri, quam nos denuo ita reformant,ut in aeternS adhaercat anima cum animo nbsp;men

1 te.Se*

Sx

tc,Secundiim hoc cfl elcmentum uitæ hirinanæ, h'cet îgni's non fit in fuafræra,aut alibi, nifiper appofitio^ nem Cxhalanonis,autcombuftibilismaterig,quodar guit etiam fpiritû Dei,qui noftro omnium nomine in Chrifto eft repofitus,non habere locum in fua fEe^ ra, fine euaporatione quadâ fuperioris partis animæ, quæ in loco aquæ eft. Opus eft enim, non ab in teller lt;ftu folum,qui bonis perinde et mails datur,gratias^ gratis datasadfert quandoqp non minus malis quam bonis,fuftitari Ipiritum,: fedmaximeab ea parteno' ftri quga nobis trahit origine,inqj arbitrio noftro eftî quales funteffeeftus charitatis SC amoris, quoru prim cipia iecundum naturam bruta ftntiunt,folicitari,ue* rum duce ipiritu, coronidem illis principijs imponit ipiritusChrifti. Sicutautem ignis in aqua excrcetur ad compofitum naturale excitandum , aer autemin terra:ficetiam Ipiritus non in proximum agit, fed in tertium,idcft,animam,Mcnsautem,ieuintellccftus, fequiturpalpabilem corporis naturam. Eft enim lo^ co corporis terra,pro anima aquatunde famfta repur gatur aqua, inftar aeris intelleiftus, SC pro igne fpirf tus, Vndequum in unumreducâtur in natura ignis fiC aqua ad principium uitæ naturalis, fic opus eft, ut iungatur fpiritus 0^ anima pro exordio uitæ ipir/tua^ lis. Sic funt ifta connexa, ut de illis ièorfim uix polïï' mus dicere:ficuti in compofitis ita funt elementaqua tuor unita,utdeunofeorfim non liceatratiocinari. Satis eft mihi, quod nunc mundus hanc ueritatem in microcofmocognofcat,quod inftar ignis,aeris,aquæ amp;nbsp;terræeftinfingulis hominibus ipiritus,mens,anf ma ÔC corpus, per magis äT minus exccllendo fecum dwm büem/anguinêjpituitâ melancholia; quibus

cum

tum omm'b, cft fumma cum prardi/iis fiumariæ ftafif tæpartibus affinitas auxiliü,ufcp adco utpnnceps theologoru Paulus dixciit iure mcritô,ipiritû no effè cxttnguendûn'd eft, naturâ humanâ àfuæ inclination his tramite nô elîc dimouendâ, fed ad diuina opa qua tam uis naturæ uehementiâ aut torporê efle traducen dam.in qua re uehementer eft quû à toto humano ge nere,tum maxime à Chriftianis fub pietatis praetextu peccatûjdum boni prætextu fæpèin ruina fœlicia tra-* hût 60 præcipitant ingenia.In noftra porrô mente ÔC intelledîu Temper intelligimus in potêtia. Licet enim nô recipiamus, tamê /èmper ita agit in fuû intelletftû paffibilêautreceptiuû, utctiâpuerorûangeli ièmper uideâtfaciëpatris.Mediante enim Ipiritu Chrifti,non bis omnib, præparato, concipitmens unira fubiecto fuOjinftarangeli. Vndelefusdocêsquâti fitapud eS creatura humana, aut natura, autuoluntateparua ÔC fimplex, dicit certo angelos talium femper uiderefa' ciê patris. Vbiangelus reuera pro mête 8gt;i intelleôîii eft. Preterea quû uult fummû noftre perfeeftionis feo pu môftrare,dicit nos fore equales aut fini îles angelis Dei,dequorûfpecialiiâ!ute ideoin facrisniltradit, qa finaliter in nobis eorû natura beatificat. Vnde eft inuidia fatang,Ô(f côtraChriftû bellum,eo q? ita ab ini tio ftatuerit, ut maluerit hoc animale in nobis ab eien mentis natu, fieri olim fpirituale,^ qd erat proximS öl' intellelt;ftuale,in eü per fe gradu ante anima facereï ita qd de fola præemmêria humang naturæ in angelin câ,dolercœlopulfapeftis» Etnaturaliterficeft, Quia fic finaliter Deus Chriftus angelica ÔC humana natura nobdiori fua parte trabens infi riorê, facient ut eter ïium fit compofitumïficutcorruptibilcfaciunt ignis.

acr, aquajfcfra’quibus rcduplicaftt cicmcnta coelefl»»' utrtutemad hoCjUtfenfim ex matenalibusæterna in homine beato fiant. Has autem humanæ animæ partes fèparabiJes, nil mirum eft ab ecclefiæ mem bris incognitas originaliter acftiuè ÔC finaliter iuiflejicet de fingulisinntimerafintuoluminafcripta, quumcer-ti nihil de animæ ipfius quatenus inferior pars eft, fit diuinitustraditum, Eleuariuerô ôi. in hac confide-rationCjSC in multis alqs pofte diui Thomæ autorita-tem, quem pro fummo recentiorum rficologorum fa eile habeojnil mirum: quum in porta ucritatis errauc ritpueririter,aflêuerandofenfus cxtcriorcs fentireiè fentire. In huiufmodi autem obicuritatis naturæ tra' cftatione magis de autoritäre filofoforum, quàm de fa era decifione fquam nullam ad banc diem cflê inec' ckfiaDeus uoluit)refolutioncsuerô fimilioresqpâ-döcß quàm ucras elicit, Sed nil de tantouiro mirum,. quum ipfi Apoftbli bonam parte eor um qug dicebat SC dicere habebatlefus,non poflent tuncætatis cape-re,Nec uerô iatis mentis naturâconcœpiftè etiam Pe trûipfum,diu poft accepta ucrbo,flatu,aqua,amp;rigne fpiritûfancftum,arguit, cidinipfisbaptiiâturus Cor-nelium adhuc peccabat Chriftianifmi principtjs,et fc unumludaeûâdhuccredendo, dicendocp.ôt^adfolos ïùdæos dotftrinam Cbrifti pertinereiudicando. Eius ad nos ulquedurauitæras, in quanos fingulisætatis momentis multaignoraftê etiam in fummisuiris, nil mirum,quum ipfius Cbrifti felecfti auditores inrebus fàcilb'mis faî'pè fint ballucinarfinon intclligendo quæ dicebatîtur. Hoc ipfum contigitauditoribus Mofis, ÔC deindé to ti tetati, ut (ignaculum fidef peccari ar-g^mentumputarint ad remedium elfe, utniiab'ud fuper- ■

HipcrcfTct MefPæ quam uidon'a mundi fenfibflis,' quum tamênulla prætcr ilium potentia ualcat oppO' ni iâtanæper legem peccatumaugenti.Sed mentis fiC animæ diftincQio in prxdpuofacrorum loco, ubi de j E)ei diledioneagitur;eft pofita,quum att Dominus: I Dil/gcs Dominum Deum tuum in totocoidetuo, Si^ tota anima tua, tota mente tua, ô( ton's uiribus: in qua icntentia corpus,anima, mens QC fpiritus funt confideranda, Nam quatuor tota funt,quae per fe in ; nbsp;hoc ftant quod tota funt, nec tantum funt in mentali

j cfle,fcd in reali.Sicut enim negari non poteft,cor cHe unum totale , ut fit etiam in corpore ab anima kiun' (fiiflîmum,quodqjcfleomnino diffcrcns atfiuab ipfà finfic fie uires funt aliquid per fetanquam à corde ani ma amp;nbsp;mente elicitum,et omnino feparabilcjquod pa tetin tllis quib« focordia aut morbo extintfius efi fpi' ritus, Q.uum autem duo extrema finttota, primutn ' feparatum cordis,uidclicetamor nobis et ammalibus brutis communis: ultimum uerô,id eft,uires,fepara* bile per quamcunc^ ineptitudinem: (uires enim funt perinde ut fpiritus) opus eft,quum de uno quam alio non fit maior ratto,utmens etiam fit aliquod totum ab anima difiun(ftum,aut faltem difiungibile, ficut à fpiritu aut uirib us per non ufum,aut abufum fepara-ta uidetunJfta eft tamdiu quçfitadifîerentia inter ani mum 5c animam,inter intelledlum agente patient tern. Facit enim omnia in omnibus opera angelica Ie fus, influêdo rebus omnibusdiftindioncs 5C notion ncs,quod eft apud nos inreliccfius agens. Fit autem omnia anima noftra tanquâ pcftîbilis intellecftus, in quo finaliter omnia crcata eflepræftantiftîmum æter nwmcjî funt cum incorporatione lefu acceptura, qua

1 5 fient :

fient omftia unum, amp;nbsp;unû fîct omnia» Sed ftatim dg hocinferiori ubi conduferimus. Quod fummæ duai iftacutrtutes nos in fublime fubuehSt, ipirifus infiar ignis ad amandum ÔC complete diftinguendum om* nia in Deo, mens autem inftar aeris ad delibrandum omnia in terra noftra, 5C demum ad ipiritu ilium ßn (flum,qui Deo nos adlu unit iungenda^quae per fcn^ fuum organa acquifierit, mediante anima fuis partP bas ornatät

D E A i^i I M A.

MAgistritum nbsp;cognitumanimæuocabuîuitt,

ideolatêpatetapudinnumeros icriptores,tani ßcrae profanæ fcripturæ interprétés, quod ad banc diem nulla ueraiôlidacp fuit eins apud nosacceptio» Vnde neccfïe eft rationi tam prædicîæ fubiungen^ dæ autoritat? irrcfragabilem admouere,ut bafis à fpi' tituftn(fîo pofîtafitfîrmior, NiG uarq interprétés cô' torfilfent ditfîûMofis adfuasopiniones,quodicit. Anima in fanguineeft: illapoterantfatisefTcadorf ginem demôftrandam,ut uidelicetanima quidem fit in potentia in femine,fed non prius in acïum iè/pfatn mouêdi ueniat,^ irt embryone fangu/s fiat» Ea enim ntl aliud eft potentia feu harmonta corporis fyfici, organici, in potêria uirâ habentis» Vbi uerô périt har monia, definit anima.Sed ab eoloco ecdefiçfyncera ueritas petenda eft, ubi nun^ Ariftoteli« autoritas fe citfideiarticulos.Suntduaeueritates in locoarriculo' rum fideiin eedefia Aethiopicä, ex quibus unà pro' batur,animam,ficut corpus,effe ex traduce. Prima eft,qua uocantChriftianorû filios fcmicbriftianos,ex eo quôd fintex illis nati parentibus, quibus iam dimi diuni fui, id eft anima erat reparara, ÔC per baptifmS ita

8z

fta mundatajUt inpoften's ml uitij habeat,Ii'cet à patrC in filium deufione tranfmi'ttatunTrahût hanc fenten tiä cx. uerbis Pauli, ubi ait, no fua,lêd ipfius lefu Chri, ftiautoriratcÆgo dico,non Dominus (diuinafretus autoritäre) fi quis frater uxor cm habet infidelcm, 5gt;C hgc confentithabitarecumeo, nondimittatillam:ÖC fi qux mulier uirum habet infidelcm, amp;nbsp;hie conien' tit habitarc cüm ea, non dimittat uirum, Sandifica* ■ tus eß enim uir infidelis per muliercm fidelem,amp; ian dificataefl mulier infidelis per uirum fidelem, Alio-qui fill]' ueßri immundi eßcnt,nücautem fandi ftint. Hoc ultimum darum eß, quod fill] nati aut ab utro^ que parente, aut ab al tero tantum funt fandi,non fan ditatecorporis,ièdfanditateanimæ, Namquamdiu fumus morti obnoxi] corporcæ,tamdiu iûmuspro reflitutionccarnis baptizandfilicetà parentibus (an-dißimis nati,Clara eß litera Pauli,quod filtj fidclium fint fandiper anima,quum per corpus non fint,Äd^ ducunt aliud arguments de Eucharifliæ participation nc,unde idem icquif. Qiiare manifefium eß, qd anP ma eß à traduce utriufq; parêtis, Sed magis urget ^d ’ inarticulis fidei habenuQiiod ab anima Adami non tantum funt omnes animae peccatorum,fed ettam ipn fius Chrifli, pro qua etiam ipfe ad inferos defeendit, licet illamunioneuerbi nbsp;nbsp;mentis inundaflet, utea*

dem ipia atcß cætcræ per omnia experiretur.Etreucn ra nil eß rationis, quum uirtus formae abfolutæ fit no tantum in omnibus ièmintbus, fed etiam in planta' rum traducibus,autquibuicûcp propaginibusabun-de transfufa quin hoc ipfum fit in omnium animan-tiS principe. Efl unus bonus uir hac têpeftatc,qui fà' «tinflantiam côtra hoc quod ièqucxctur, quûmulta,

feraina.^

83

femina fint quæ irrita maneant,aut quod ilia fit mor-talis,autqüödnullumfemêmancretirritum, Sed no cogit quicquam. nam forma ScT anima tritici eft perin dein fingulis granis qui molStiir,ut in femfnatis. Eft enim in potentia prius quam in aêîu.Quod moriatur nil tunc mirum,quum in morteunacum corpore intereat, quoad fufcitetur, Nampcrmentem fuamin Chrifto uiuit, ÔC mediantefpirituin Deo«rdeo in re-furrccftione uidcntur prius animae dccollatorû fufci-tatæ^quàm corpora, in loanne Chriftifecretario* Et ifta eft ratio,quarc in prima creatione Adami,licet effet faeftus ad imagincm ÔC fimilitudinem Dei, nullo »nodoanimæ,aut animæuiuentisin ipib Adamofa-tfta eftmentioîquia quod erat pcriturum,non nume-rauitferiptura. inftcundaaûtcreatione, faeftain fab-batoTut nomine ineftabiiiicum Chrifto unitonofter Elohim non tantS datilli Deus ipiraciilurn uitae, ftd facit eum in animam uiuêtem.Hæc eft ratio, cur fa.n-guis Abeli, Stf non anima,clamat ad Dominu de ter-raîquia iparfo ianguinemanetquidcm humor,ftdpe rtjtharmonia ilia in potentia uitam habens» Nunc e-ntm recipiemus, ficut 5C mente immortalem fempcr 11 abuimus in Chrifto dormientem, ficô^ animamim mortalêtquia uirago ilia mater noftra, poft peniten-tiam fuam diefta eft mater omniû uiuentium» Qiium autem uno conienfu omnes filofofi medici ueriftï-tnum eftchociftdicarint, Sc fitinuna ecclefia contra-rium in dubitationc, inaliaautem idem in prima uc-ritateSC fidei articulis,opus eft utipiritusiantfti ueri-tas omninorationi cOnfentiat^Nam et naturalis 5C fu pranaturalis ueritatis eft autor lefus, Omnes ucrita--tescatholicaeinconcuffehoc modomanenu Eauna

culpa

8p

'Culpa quod fui ignis fpintü femel in Adamo receptu no retinuit iftanoftra aqua,id eft anima propriè, no potuitadhanc diem facere temperamenrum æter-' num : SCideoipfaaqua cum terra deorfum ad hanc tenduntdiemmoriendo,quumfpiritus ÔC mens re^ deant ad Deum amp;nbsp;Chriftum^qui dedit ilium. Hæ dif ferentiæ fpiritus,mentis,SC animæ,funt in una perio do recitatæinfabbatho Adami apudMofem. Eft e-' nim nefes,nifmah,SChaim;ideft,anima,mens , uita, qua^pro fpiritu reuera ponitutjueluti à quo eftomgt; nisuita. Primo dicitur quod infpirat Deus fpiracu-lum uitæ,8C fit Adam in animam uiuentem.Nam ni* fi denuo emittat ipiritum fuum, non creanturjirec re nouatur facies terre. Coflat inter omnes,quod nefes fit anima,quæ in femortua ante hanc recreationê no eft fatfta uiuens inhominCjquû in cçteris animantib, amp;nbsp;plantis fitabfoluta â principio quantupoteft. Di^ citur aut tanqua cognatio, ftu parcntela,quia eft de cifa à paretibus. Qiiida uoluntruah SC uerâ uitâ efte in medio,Sc flatû fpiritus diuini in fiimmo effe. De reb.SC ordine fan's coftat.De uocib.alibi dicet.Satis eft,quod in trib.his SC facræ SC profanæ literæ cocor dât,difcordent interprétés quantûuelinnuna eft fen têtia,quod paruus mûdus coftat fpiritu,mete,anima Sc corpore,utinfehaec quatuor elementa fiib quin.« to diuinitatis elemêto infuo copofitoretineat, ficut iftemundus fenfibilis fua quatuor fub uno cœlo red net.Sic Deus,Chriftus,angelus,homo, fuos in fe fin guli quaterniones habet,qui funt qua ter quaternion nes militu corpus ecclefiæ in Petro cingentiû. Om« niaDeus,omnia Chriftus,omnia angelus,omnia ho ■ mo,Sicut Deus SC Chriftus unû funt, fic unus homo m Scan.quot;

angelus feu mens fiat,SC tandem Chnfto omni’no iiniatur oportet. Duo fuut infra, duo fuprà,angelus ' mcdius'.quatuor creata infrà,unû increatn fupra.V' num corporale infra, corpus uideh'cet, fupra fe qua^ tuor habet fpiritualia. Sic in tribus confiderationib» reperimus uniuerfum,ita ut Chriftus Deus fitinfe parabiliSjfic anima Sccorpus.Sedinferiora non nifi per fuperiora uiuunt. Vnü tantu nobis deeft, ut fpin tus animæ ÔC mens corpori fano adfit, ut fub Deo in Chrifto omnia fiant,et fic omnipotês fit fub omnipo tenti Deo creatura Humana, innumeros^ illimudos ifto perfediores codat,dequib.illü in çternû lauden De natura corporis eo quod omnib.fit nota, no dc^ creui tra Cf are, quû eius fenfus fint inftar portarû SC feneftrarû,quib.no res ipfæ,fed accidêtia rerû tantu intrâqSC ftippofitæ ill is fubftâtiç iudiciS tranfmittût îpfi animæ, que eft inftar omniû,tan^ rex in arceper internuncios quæ extra fi'untrecipiês. Quumenim nullus fenfuûfe fentireiudicet,5C corpus ipfum fenfi bile,SC quæ illi obuia quocunqj modo effè poflunt, fint accidentiûindumêtis tanquâ fpeCîris uelata,om nia ilia fedufisnQuemaccidctiûfummis generib.in ueræ realis^ fubftâtiç contrariorû fufeeptibilis et au geri minui'ue impotêtis côfiderationê trâsferemus.

uro enim no prodeft quiccï^,ut caro eft.-fed fpiritus eft qui uiuificat.Ideo finalitcr fiet in nobis fpiritualc, quod eft animale,nedû quod eft corporeû, De fub--ftâtia ifta fine fuis accidêtibus,ficutde forma fine ma teria,aut côtrà indicate non poflumusdicet, ut dixfi mus,partcs ciusinalimentis præcipuèjSC ufunoftro fintomnino corporcç,ctinfigni quâtirate.fnhocaût , différâtfubftâtiç, quod quçdâ funt fpirituales SC pri m;ej,no niff jpete cÔpræhêfîbiles; aliæ funt inter coigt; porea

pöfca incörporea mcdiæ.no tame uli ù-iâthemâti^ ca matcna^edmcóprehêfibileSj quoad fenftimjCtin hoc fequunt forms amp;nbsp;fpiritus natura,coprehenfibi-. les aut quoad applicationêô^cffecfîû boni materia-* lis in fe latêtis.Materiae enim bonûperinde ütformg eft infenfibile exterius, fed no interius: quod quum in toto nature ufti,fed maxime in ipforu alimentorS appofitione cernitur à ftomacho,hepatc, corde, ue* nis ÔÔ partibus nutritis»

DE NATIVITATE SEV ORIGINE RE-rum omnium multiplici.

QVum nobis hoc fit propofitS,ut ueritate ab in ferioriamp;afuperioriuenemur, QC iam perele^ mêtorû 8C rerS particulariû natura in ftiâ caüfam per mods epagoges afcenderimus.’demû cotrà à cœlefti bus in inferiora defcendimus,naturâ rationis fecun-dg,fiue iyllogifmi fequutiropus eftfccunduresipias ab originefua dedueftas, denuo generali cofideratix One ad sterns ueritatis manifeftationeminfiftere* Nam hadenus quod res ft'nt, uidimus : uerum loge maior lux ex originis fingularû cófideratione,quarn à fimplici effentia oborietur. lam fuprà uidimus efte Deû,Mediatorê,angelos^,fcu fubftâtias feparatasgt; Scimus effe ccelû,elementorû molcm,res ipfàs,ÔÔ in fine natura humanâtan^uniuerfi imperatricem, ut cuius gratia precedetia omnia iunt:ita ut fit Deus ip fe obligatus ôd obnoxius nobis ex sterne fuç uolûta tis pado nobifeû ante omnia feculainito.Priusenim in mête fuit quod extremû in opere eft. Si enim eft g-quûpadaetiâ àmaximiscûminimisièruari: imôfit tâto iuftius feruari, quanto maior eft qui promifit,ô(^ minor cui promittitur: multo magis debet padû iux umeum huraana creatura feruare Deus, licet rerum tn 2 progreftiï

92

progrcfTu fit ab eodïftâhlïîina. Orta cfTe omnia im Deo per çquiualentiâjin ßpietia creata unita ipiiiiv creatæ per eminentiä,et in fubftänjs fcparatis per po tenfiä èc limitationê omniû iam uidimus.Sic Deus, fpiritus eins ôé més uniuerfi^omnia formaliter in his tribus dieb.nobis quidê no nifi per quartæ dici foie uifibilibus crearuntinætcrnalucefirmamcto SiC ra aquis fpoliata.Sed niliuuatres ipfas in fe, nifi etia realiter fint amp;nbsp;acfu matcriali.Nam fui fenfum no ha^ bêtinæquiualctia,eminêtia,potctia: ficuti pofleflio nil iuuatjUt fitæquiualens feu mentalis,eminens feu ucrbalis, ^inpotentiafiiieinfirumentaliSjdonecin rem prçfentêeatur,rescpreprçfentefalt;fiu. Realitas itaq; fine matcrialitas rerû quarto in loco fit oportet: fictamêut eodêordineinmateriâfenfim ueniatjfi« cut triplici gradu antefuit.Rcalitas itacg feu materia litasomnib.æquiualêseftincœlo,magiseminês in clcmentorû mole,fed maximaftii potentiâ oftcndcs in fui mole SC eftentia,quoad fuu ueru SC finale perfe âiffimumç efle in intelletftu humano res capiant,ct in ufum humanae naturae per côfummationêueniât. Sc fic uita æternâ acquirere ualeât, pro cuius adeptfi oneomnis creatura ingemifeit SC parturit ufcp ad-buc.'no folûaût ipiâjfcd SC nos eius imperatores prb initias ipiritus habêtes,ctipfi intra.nosgemimus pro adoptatione noftra, expédiâtes rcdemptionê corpo ris noftri Primo in æterna luce omnib.æquiualcti in diuinitatefumus crcati,itautfintfccundûliteram fa* cramfingularûrcrum quatuor luces ante diê,6Cuna quinta in die Chrifto luceuera.Quû dico fumus cre* ati, nomine uniuerfi creaturæ mihi fuppofitæ,SCà Deo traditæ loquor,Secundo per eminêtiam in luce

Chrifto '

Ghrifto untucrn firmamcto,qui inter aquas latentes Ôl patêtes diftinguit et coartat in fuis naturis omnia, eminenter eft quadruplici firmitatis feu diftêfionis firmamêto, quatuor tranfeendentiû fpiritui mobili reipondête, utin quinto fit cœlû ubi c ft ignis Sf a-qua. nô folû a qua, fed ignis Sf aqua. Dicitur enim fîà maim es maim:id eft,cœlum,ignis,Sf aqua. Deus ex nim Ghriftus unainfubftâtiarûfcparatarû natura uniuntur, licet magis ad diuinitatisimmobilitatem,, quàmadChtifti naturâaccedât.Sic eft return produ dioeminês.Atin potetia nafeant omnia die tertio opus eftjtracftis aquis à facie terræ.Sic ftabilitas cen'' tralis Sf firma,diuinæpotentiæ immobili per omnia uolûtati obfcquês,fubduftis aquis perniciofis à fuo côfortio,quando Michael draco in cœlo coflixe-runtjincepitperbonos angelos formate duo uege^ tabiliû gencra:minimum,fiue herbâ:etmaximum,fi uc arbores:id cft,fingularê formæ materiæ^ diftin' (^ionê,inquatûpotentiaeftc6ftitutatotius naturæ moles.Sicut enim omnis animantiû uita à uegetabix libus in fua duratioe amp;nbsp;mole acquirêda co^feruâda^ pêdet:fic exordiû primû rerû ab herba arboreforx mæ 5gt;C materiæ orit. Vfus uero eft parabolareru'quæ augêt,proreb, quæ dant principiû,quû feparatæ for ma et materia nullo modo poflînt capi.Sic etiâ prima gratig origo manifefta,utpotuitfine foie fieri, ui' deritertia diemanifeftata cft,incp facrofan(fti pabuli faneftorif 2lt;^finalii3animaliû pofita per iàcramêti ÔC crucis origine tertia die manifeftatâ.Sed dies iftere'' dêptionis,no fex primorû dierû refpc(ftu,fcd fecûdo rû gratia dicif, ut paulô mox patebit. Quarta porro die genefeos rerû,eft ipfa realitas manifeftata in glox

m3 bo

9

bo fol an' Inna illuftrateifed tenuiïer admodu, per îfequiualenriâ cœlefti matcriæ affinem,cuius fol den fiffimapars eft.Gfobusenimcx forma materia^ u-napofîtis copofitus,ponus æquiualêtcn'n primäre* tû origine material! patet $ alio modo: tarnen illius ïucis uirtute peradlionêetpaflîonêdiipofitauniuer fum eft in têpora,annos,dies et menfes difpofitu.Si* ue enim numeratore intelledîu,qui eft excellentiffi'* mû in materie ÔCformg globo impofitû,fruftra et fol amp;lunafuas periodos facerent. Tepus enim nô effet, quod no numeraret à fubtêporaneis. Licet enim an* te creationê Adami, infinitis penè têporib.ad diftin* ^uendû elementa inferiora, fuperiora corpora mota lïnt,ira ut dies fæculi nullus numerate queat : tarnen ratio temporis non nifi à quo fupputat homo,globo materiæèc formæ fuppofitus,fupputata eft. Sunt autem quatuor luminaria in hoc globo,ita ut fingu lorum elementorum fint fingula. Duo prima funt pluralia,ob infigniorem potentiam formæ amp;nbsp;mate* riæ cœleftis. Duo inferiora fingularia, ob debilitate elementarem in fufeipiendo formamamp; materiam, multo uero maxime in retinendo.Scdut quinta die omnia in humido radicali appareant,inftar pifeium, auium Si reptiliu fenfim motando opus eft,ubi pri* mum return ip fa realitas eminet. Hie dies complet fecundum,ubi aquæfuntinfruôuofæ à firmamento diuife,quum omnia formaliter in eminêtia erant: ff cut quartus refpondebat primo,idem in æquiualen* tia materiæ unitæ formæ oftendens, quodinfolalu* ccformaliôôæquiualenti primo die erat. Realitas porto in fua potentia Si circumferiptione non eft ante fextam diem, in qua tetra ornatur cætetis ani* mantibus.

Pf mantibuSjCt homme illorum imperatofcrde qua die aut rer U natim'tate tacer e præftat, quâm pauca îo qui. Sed finis ÔCuerarerum reah'rasfinefabbatho effeno poteft.Nam omni's motus m quietcm neceflariô ten dit. Scptima itaque die celîàt Deus ab omni op etc conuptibili, quia iponte omnia homineinferiora, (quæetiam per uoluntatem Dei angelos fînaliter comprehendunt) in ipfum tendunt hominem, Sé corporaliter Sé Ipiritualiter in eo tanquâinfuo ium* mobono finemuiuendi Sé eflendi faciunt,in quæ tnyfteria ipiritus fandfi angeli defiderant proipicere, non propter res ipfas materiales, aut propter homi^ nem purum: fed quia ficuti omnium return creata^ rum finis eft in homine, Sé corporaliter ipiritua-liter uniendo feipfas illi : fic ipfius humanæ naturæ totius finis eft, ut uniantur Chrifto omnia membra fua,no tantu fpiritualiter, fed corporaliter, eo quod plenitudo diuinitatis in eo corporaliter inhabitat, àdeô excellenter uidelicet, quodftcutfpiritus,mens Sé anima eius non prefti'us aut unitius hæretDco, quàm eius fanôiflîma caro Sé corpus, cuius efu my-» fteriofeopus eft hominem fumptuin hoc iabbatho de puluere terræ,dcnuô creari,ô(f per uirtutem facro fandi facramêti prgdiefti corporis in animam uiuen* tern peruitæfpiraculum refici,in^ paradifo ,undc nunquaexibir,poni.Sunthæfèptemnatiuitates to», tius crcaturæ,quarû ultima fumma uiatoris fcelicitas eft,ut in otftaua die fiat circumcifio omnium mo» tuum, quum fuo fini oinnia hærebunt.

Sed clarius in gratiæ,quàm naturæ negocio hæc patebunt : quum fit naturæ finis , ut ad giatiam accedat ; Sé gratiæ opus nil aliwd, quamiungina-turæ

56

turæappctat. Ad hoc cnim Deus opt.max.naturam Slt; gratia ex æquo agerein primo parente uoluerat, ut lie in toto naturæ curfu Temper proficiêdo perdu' raret,afliduècreaturâ Tibi Tubditam beando, ÔC ne in prçfentê unquâ gemedi parturiedi deiieniret mo lcftiagt;Si enim fœtus naturæ humanæ præftâtiflîmus Temper in fuorctflitudinis uentre permanfilTet, fine dolorc poterat Temper edi. At miTera natura,relt;fla in fe QC Tanda,ab illo euerTa à quo dirigi habebat,expc' tflans Tuarummoleftiarû finem,et tempus quo finem facial fraudandi Deum Tua gloria,ingcmiTcit,quoad omnib.cû infinito lucro ÔC uTura reftituatur, Tingilla tim recipiedo,quod uni omniu nomine datum erat. Summa enim impietaseft, nedum iniquitas, prius damnatos quàm natos lucre in gternu, quumproin Hnitatepeccatiin culpaleftis fatisfecerit, Sedordo natiuitatisautrenationispotius creaturæ finalis eft nobis cofiderandus. MortuûhominemuniuerTum in homine primo Tenfim opus fuit refici,00 renafei: quareanteomnes unaeius natiuitas ad alTurgendâ illi fit data oportet,quæomnino eiretlatens,abTcon dita et immobilis,inuiolabiliscp:Ticut in legis nature coditione patet,quæ ôi. perfetfta ÔÔ inftar omniu eft, latens inhominibus,finepr£TcriptioneulIius cultus exterioris,unde boni uiri diu ante legem à MoTæ fcriptis inftauratam Teruabant duce natura,reliquijs quibuTdam gratiæ inftaurata præcepta,ceremonias, legem,quæ Tunt obTeruantiaDomini.Sicfaciebat nomineuniuerfi Abraha.Hinein omnib.populis, licet à ueri Dei cultuinuidia diabolidefeciirent,Tax crificia,ritus,00 quædâlàcrg leges naturaliter erât.g-quiualês enim ea lex deprauari,Ted tolli no poterau

Quum

^Quum tota naturæjfion tantum humante, mafia per peccatum pnmt homims(quod agnofçat necefix eft, qutïquislege coercitiuaquamnaturaîi fit melior) fit per uerfàjôC eo quôd à fuo fine eft: dtmota, fit mortuæ aboh'tæ inftar î opus eft, utfenfim cum natura ipfa Humana refurgat, ducendo denuo noua exordia uv tæjficut à principio, Lex naturg ergo in paucis bonis manifefta.in omnibus tarnen hominibus fub infantia mundi agentibus pofita, reparare æquiuaknter cœ-pit naturæ ruinam, dum in laudem creatoris amp;nbsp;(e re* os peccati boni iudicabant, Ô6 fignis exterioribus C' tiam Deo teftatumuolebant, quod totius creaturac lausiliideberetur, cuius nomineparticulas offeren-do, defrutftibus aut animalibusfacrificabann Vn-de nofter lefus uidens mentes SC figna legis, gratiora habebat quæ fiint magis prectola gt;nbsp;ÔÔ fuo fini propio-ra* Vndequumfrutfîusterræfintcaulàanimalium, Sc non contra, gratiora illi fuere Hebeli quam Caini facrificia, VterqjenimutracpfacultateabSdabat: fed quod uilius eft dabat,qui minus poenitebat,ut hypo-crita potius quam religiofus apparereu Porro ficuti cor,ccrebrurn, ÔCpartes animalis primariæ,non tantum fibi,imóparum fibihabentuitæpabulum, fed omnibus laborant corporis membris,quatumuis ab illis dilfitis: fic quas grattas recipere et operari utrauis gratia , gratis data, amp;nbsp;gratum facfente, fatagebant pi],quorum eft memoria in libro uitæ, folebant,omnibus creaturæhumanæmembris diffundebâu Om-nesenim femperuoluitfaluos fieri Deus,ad hoc illu-minans omnem hominem uenientem in hunc mun-dum.Pcr hoc lumen nullinon oblatum,æquiualen-ter eft renata cum homine tn anima peccatum agno-

-n Rente,

fccnte, fèfc afTiduis defidcrijs ad eias medicina pre* parante tota natura, non tantu in illis qui ante Abra* hamumfuere, fed quiad lunc dicm ubiuislocorûÔ^ temporum egêrefine ulla receptione legisper fidem inftauratæ, Quotquot enim intoto terrarum orbe fub quantauis reltgionis abfurditate fategerut,ut duce confcientia fibijpfis effent lex, beneficio luminis 11 Ifus aChrifti fpirituconceffi, per mentis beneficium, funt in lege naturæ reponendi. Eft enim ea conditio* ne quantumuis felfa religionis perfuafio, ut non per-mittatur priuati ullius arbitrio,eius difcuffio,eo quod fe putet offendere quodfummu eft, quifquis auitam perfuafionem relinquin Illam itaepChriftus non im* putat,modo fiat ei quod colitur,quod ipfi Deo fieret, Sc cum proximo per lege naturae ftetur« Sed quu fen* firn in bonorum etiam ferie ilia facrofancia renafeen lia uniuerfi defeciflet, practerquam in feptem animabus bonis cum una mala, focietate^ magis quam me ritoialua, tuncautornaturaeÔC ipiritumabftulit,0f morti per diluuiem uniuerfumdedit,utnonfolum' renaftentia per aequiualentiam, uta principio fieref, fed maxime per legem fcriptam inftauraretur. Licet itatp Abram à pueritia effet optimusDeiueri cultor, ita utante fiiam uocationê patentem fugiendae impie tatis Babylonicæ gratia, relida patria, domo, cogna* tione^ ditiffimaclariffima^,cffet pride extorris,ex* ulqj longe domo inter duo myfteriofiffima Paradifi flumina, tarnen non fan's habuit Deus,ut apud ie bo'' nus per folamaequiualentiameffet,fed omnino ab extra fignificari uoluit eminenter quæ ipfe in occuL to gerebatjSCfecerat, lubetur itaque palam credere,' qui anteita credebat, ut ob eximiâ ciuspuerifidem à förnacc

forrta« îgnjs fuiflet diuim'tus liberâtus^ îübetur eda rdinquerequæpddem antèrelïquerat, utpofterira^ tl fieret cius exempli fides,SC omnia nomine Dei om nipotentis efle à uerè p ijs relinquenda monftraretur, inautorefideijpriufquamiuftus poflèffôr effe quiP quam ftudeat. Qui enim femel omnia propter Deû dimifît ferió,quoties illi Deus reftituit, iam non am' plius fibi, fedproximiSjficut à principio erat ordinal tum, poffîdet,afliduè in charitate occupatus, Sicuo^ luithanc fidem à nuditate rcrum patentem fieri, 5gt;C tanquam ream peccati filiam in locum contempla'' tionis Adamo datac fubftitui : QC demum pro iuo fignaculo, ad oftenfionem peccati, non ibium in anima, fed maxime in carne habitantis , circumeP fionem prac iè ferre, donee ille intolerabilis rcrum facrarum cumulus à Alofe ducibus angclis fuper humeros fidelium ponerctur î qui quanto grauior effet, tanto magis effet toti mundo ueritate deflP tuto proficuus (dum modo æquiualentiaî legis prac' cepta pro uirili in mente ièruarent) demum tanto magis ad medicum tam magni morbi defpera^ ti,fuos cultores urgeret, quanto infupportabilior eflêt« Sic opus fuit fecundam renafeentiam uniuer' fi fieri, largiendo de omnibus bonis animi,corporis, 5Cmcdqsaffîduè,incufàndoiè,SCfamafeipfum ante Deum fploliando, deinde affligendocorpus, de* mum de omnib, ferèrebus afïîdue quotannis dando magiftratui facroautprofane, nomineexpiarionis. Sic omnes homines in fecunda ætatc, per beneficia le giSjCultoribus diuinitus data, accepere eminês quidê Îîmulôcæquiualenspropofiô fiue fyrupû, ut uoeâr, n Z fub

MO

fab lege fcn'ptaï Tub lege urró haturæ per eas afflióio ' nes Sc tyrântdes,quae funt obortg ia BabyionCjquan docftuocatus Abram. Nam non alia de rebella pe^ ftes ÔC fames in toto mundo permifit oboriri Deus, nifi ut uel iauiti pœniterêt hommes, SC fièrent gratia: populi Dei participes. Summum enim uitç humanæ bonum fecundum martyrium nomine ueri Deifu' feeptum, funt hi tres gladij Dd/ Bonos enim à uitæ huiusmiferiatollunt,impios obftinatos ad breuius auttemperatiusinfernum mittunf,tepidos fi ufquam debebant conuerti prçièntis mortis et tormentoruin timoré ad pœnitentiâfaltem momêtaneam trahunf. Sic omnino opus erat, ut in una a:tate omnes homfi nes fyrupum autprocatharticum nomine animæac-dperent,cognofcendo 6C accufando peccatum prius in nobiliori fubieSîo, demum in fecunda ætate, unà omnes etiam per gratiarum ecclefiæ beneficium in animo SC corporis tormentisacciperent.Primi enim bellis ÔC cædibus no purgabantur,utfecundi,fedcar nisuitio naturçhumanæfemitaminficiebât. Verum fruftra effet à medico fadîa ilia præparatio SCanimæ, ÔC corporis, nifi aeffualis medicina animæ primùm longtffînio tempore nomine omniQ exhiberetur^ SC a Cf U anima purgaretur per illam potentiam,qug fola per fuiabie(fîionem,SC diabolo ÔC maximo mûdi im^ perio opponipoterat. Sictertiadieleiusadeftuniucr fi potentia, ad animæ tamê folius iàlutcm abfolutam, quoad ueniat fecundo aduentu omnibus iperâtibus in eum in iàlutê,ut in carne aut corpore fimul ÔC anfi ma realiter nos reftituat,8C omnia.Nam licetChriftfi ani ex profeffô renuncient diabolo ÔC iuperbiæ, pom pis eius 5C mundfioperibus eius ôC ocio,delictjs^,ad

hoc.

ICI

hoc ut i’nftar dudSjinpaupertatc,probro dolorcut tam tranfigant, ac^u^ totam creaturam ipü Chrifto ■ per terdam renafcentiam ofFerant : tarnen qufa pondus carnis infirmæcïrcûferuntjOmnes fermé ad uomi tum redeuntjSC funt Chriftiani longè ludæi's détériorés , qui nunquam propn'etatem fecere terrç Gcflèm Faraomcaî, fed folummodo fandîæ: unde à quo funt eiedîi,non habuereunquamreipub^munus. Sedfpp næ eheu, fpinæ illæ quæ Icfum in capi'te punxerunt, à nefarijs Chriftianis receptæ, de'que fangui'ne Chri-ftiôCpauperum furreptç,tertiumïemenfuffbcarunt, quoad reftituds adîu,amp;non potentia tantum, omnibus , fernen quarto loco ièminatum adferat frucfïum centefimum icxagefimum tricefimum» Eftitacpift-hæcadualis renafccntia,origoSlt;^recreado omnium rerum creatarû, quae ad hanc genuere diem, quarum reftitutionemangeli defiderant proipiccrc, Verùm ifta realitas fenfim in cumulum uenietfuæperfetfîio-nis, ad complendum acfîu ^d iam ter in potentia fuid Nam quartæ huius diei renafccntiaî principium eft in agglomeratione lucis in cœlo,id eft, animorum in Chrifto, per animæ fuftitationem: 8C fie complebitur in omnibus quarta die prima dies, Ideo omnibus qui fperât, 8C fperarepoflunt,in falutéaduenit Chriftus, amp;nbsp;fibi acfîu animas reunir, ut fintcum ftio fpirituôC mente,in quo ad hanc diem dormierant,in Chrifto fi naît domo fua.Et fie incipit renafcentia,feu reftitutio omnium acftualis, eo quod tefi fill) Dauid poftea pec-earint, uifitabitin uirga Dominus omnes iniquitates eorum,fedmifêricordiam fuam nô auferet eis, Opus eft enim ut fint illi bead, quorû peccata teefta ftint : ÔC lieet fiant (quod in charitate non erit) illorum non

n 5 rccorda--

tôi

JfêCördaWtuf ampîius, Necenimunqiramomnä itt integrum effentreftituta,G admiffï peccatt adhucrc' cordaretur^Opus eft enim omnino ut in uia, óf nó in ■ patna,ueniat têpus,in quo non dicatur amphus pro^ uerbium, Patres noftri cómederunt uuam accrbam, Sc dentes G'Iiorûobftupefcunt, Omnes enim animx iiint Chrifti, qui in Elia omnium reftitutorc conucr^ tet corda ter rebellium patru in Gltjs, ôf nullus ex eis pcribit niff merè 3C clare obftinatus,iàtanæ^ G'lius,et membrum elatum inperfetflo iudicio, fupra omne quod dicitur Deus» Nullum autê in infirmitatis tem^ pore fuit aut er it darum iudicium, ied omnes neiciüt quid faciunt, inftar aclualium cruciffxorum Chrifti» Ideo pro eis oratChriftus, in ftgura inftantis tempo' ris^ Sed in iequenti tempore caro etiam Gram cum Chrifto adlualem unionem faciet, utcompleatur lex acffu»SenGm autem Geri relürreóionemj ita ut qui in Chrifto funt refurgät primi : arguit ipfe Saluator iam ante i^oo.annos dices: V enit hora Sf nunc eß,ut mor tui quiin monumentis funt,audiant uocem ßltj Dci, fif audita illa uiuent» Sedinhoceftrealitatiscompk' mentum,ut una 8C corpus SC anima iui potens in Gm gulisfaciat, quod Petrus ad Chriftum quarta uigilia ambulantem fuper mare, nomine omniû, Geut Elias fecit, IllæG enim Gnguli fuper aquas ferri, aut illas Gn dereproarbitriopoteruntjamp;r Gc Chriftus affiimpto corpore fuo ftatim ueniet extra mare ad terra,ad qua ibant Gnguli Gdeles per Chriftum deißcati, Sf Gc erit uerum SC Gnalererum omnium iàbbathû. Anima, corpus,compoGtum,unio, eruntcomplementum in a:quiualentia,eminentia,potenria ÔC realitate,eorum quae ante fr uftra in potentia fuiffent, nifi depotentia in

lOJ

inadum He reducerentur, utadu uidcatur h«c infra per renafcentiam, ÔC rcrum omnium reftitutionem, qd nonficut delidumita Qc donS. Impoffibileenim eft, Deumitafraudari fua intentionc, autChriftuin^ finito prouentu fui meriti, ut diabolus locuilli tollat, ' in quo decreuerat pcrfeôâ debere exerceri militiam*

Maius longe fuit ad hanedelidti quam doni malum, in qua re inferior diabolo Chriftus uideretur: fed mul • to maximèjfi ilium ita fua arena âf theatro fraudaret, utnunquam omnia rcftituerêtur,ubiiuntdeftrult;5ia, idœcum infinitopeccatilucro^ Nee enim poteftdid reflitutio omnium decœlo patria,ubi nunquâfuit reftituenda deftrudlio : nifi forfan conuerteretur iata nas,amp; in codum rediret,quod non faciet, eo quód fit clarc amp;nbsp;de induftria obftinatus. Sic funt omnia Nata ÖC Renata,reftituta'ue,ne Deus ullo modo fui theatri ufu fraudetur,illud^ folum ad fatang ludibria prçpa-gt; ■ ralTe uidcatur,

DE NATIVITATE MEDÏATORIS ABSOs lutftjÇir necejjdrid in generali.

QVum nullo motu aut participatione fuipoflït ' prima fubftätia rebus creatis adefie: omnia uc ró creata, et maxime matcrialia, motu ód fubfiâtia du rabili fint deftituta: media autem, uti intelligentiac ÔC coelum,itamoueantur, utàfupcrioricauiàobmulti*-plicitatêneceflàriodcpendeâuopus eftomnino, quiï rcsipfçfintadfUjUtaduetiâ illis adfit motor, non im mobilis folûgt;fed uicifîîtudinarius, qui ita rebus fingu iis cogenitus fit,ut Deus ob immobilitatêdarefin gulisnô potuitjipfeunus mediator præftare non tan tu omnib/ed fingulis indiwidtjis per comunicabikm lt;nbsp;fu%

10 4

fuæ fiibnafitiæ præfentùm debeat,foleaf,ô(f poflît.In hocïtaque pnndpto creauit Deus cœlum amp;C terram» Ab ipfo enim,per ipfum,ÔC in jpfb funt omnia, Sgt;C H' naliter per nos ad eum reducûtur omnia, Hic eft uia ucritas ÔC uita, non tantum bumani, fed uniuerfi ai' uentium generis. Via eft fpirituum,mentium,coelo' rum,elemêtorum,compofitorum. Veritas,fubftan^ tiærerum omnium, Vita uitalis, animalis, iènfitiua, rationalis,intellecfîiua.Inipfo uiuimus,mouemurÔÔ fumus. Ncc ad momentum fine ilia fubftantia,laten' ter omnibus rebus per fubftantiae modum commun! cabili,poflet quicquam in mundo fubfifterc,Sic fadiî eft, ut præterquam quod eftæterna ÔC creata lâpiêtia, ante quam non eft alius Deus créa tus,Deus enim uir tute unionis diuinæ dicitur merito,in omnibus amp;nbsp;fin gulis angelis fit natus, demû in cœlefti materia ma teriæprimædi/pciàtione,diftin(ftionecp ab eo per am I gelorumrudimentafa(fta,fittanquam æternumfub crum rebus inhærens, nouis afliduè concilijs mm tans ad eftê SC non efîe,fccundum caulàr Q diuinæ uo' luntatis ordincmîqui nullo alio modo alioqui fub ip' fo Deo fieri poterât, nifi fimili diuinæ uoluntati obe^ dientia,id eft,momêtanea, à qua in primis natura ab' horret, Hæc autem generalis Natiuitas,fubftantiæ di citur,fub qua multæ ÔC uariæ funt compreheniæ, om ninoabfolutæ SC neceflariæ, fine quitus nullo mo' do rerum uniuerfi ordo infuum finemdeduci pote' rat,autpoteritunquam. Seddefingulis inlc' quentibus tradlabitur, à capi-

te repetendo.

lOJf

DE AETERNA ET ABSOLVTA GENERA« tione Medidtoris in diuinn.

Licet multo magis dclec^êt fumma gencralia patticulan'a, eo q, de fumnu's minimû cognofce^ . regratius eft,cognitgt;one maxima particulanûjmhi-lominusparticulannexêpla fidem maiorê inter nos uiatoresfaciûtjundeadmaiorêreru generaliû expref fionêadhibent particularia, diccdo ucrbigratia,amp;fc«.' Vndelieet in generali de naciuitate Chrifti omnia en tia concomitante fit dicfîum , multo tarnen maiorent fidemfaciet inparticulari, quotmodisipiè fit natus, praecipuè (cire. AeternaeflenatiuitatCjôC continua, præterquam quod fides inter Chriftianos , tanquam certiflîma docetautoritas, rationibus iftis omnib^uc-ritati non repugnantibus fuadebit. Potentiam æter* nam infi'nitam^ effe Deum,inter homines conftaU' Atqui q uantauis eflet potentia,nifi ex æquo tantum continue iciret, quantum poflët, ex feipfa afliduège-nerando fapientiam æternam, nullo modo diceretur Deus omnipotensjfi quidem primum potentie impe dimentumeft infcientiai, Quum autem fitneceflariS ftientiâ ex öninipotenfia gencrari, nullo modo ma' ior aut minor, prior àütïèpârata aut diuCrià à poteri'’ tia poteft elTe. Nam fi erit maior, omnipotens no eri£ potcntia,qua detur maior perfeeQio.Si minor,frufira plus poterit quàm feieu Prior cfïè nô poteft,quia fare ex potentia mentis præexiftcntis défirendit» Pofte-* riör fi militer eße hcqüit, quia fruftr'a intérim eftètpd» tentia.Separari non poteft, quia non eiufdem,ïèdaP terius potentia eftêt. Ab utraeç proceditamor« Poten tia patri, fapfentia fiito,ôô am or fpirituiûndîo applica tur, Pratierea ante omnêjnotum opus eft neceflariô

Q eftè

IÖ(5

eiïe iTfiu qüroddam »ter nü fixufn^ omnino immobP ïe infinitQ^a cuius renitenna ÔC ordine cætera mouen rur,Hæcc(icaufapriina,qiiamhaccondiuoneeffe O' •pus eftjUt in infinitû duren Non ßtisitac^ eft fffe, iêd scqualcm fuæ effentiae, duratione ÔC iùæ naturæaiTp» duitate opus eft nanciCci, imo ab æterno habere pro^ prietatê, à quo utrac^ tandêaptitudo prodeat neceflc dl.SiceEêtia,duratio,aptitudo, funt trinitasin unira te. lam fatis uifum eft, ^d in unirate eflèntiæ opus eft eflê ueritatc,qug res ipiàs ßeiar durare,explicar(,^ inj tefterftui create manifeftari. Nam alioqui nullç.res in eftcjiînefua ueritate aetcrna,per quâtemporaliterinj £è eft,et patere fenfui poteftjpoftèt confiftere,Et iterS: quin fit perfeeftiffimè omnia in feipfo priufe^ in rébus, ipfis amans jillud quicquid eft fummû,negari non po teft» Nam per folâ çquiualentiâ in amore infinite om nia fine fèipfis creauit Deus« Quum fummè amet om nia,in fe fit fummèamans opus eft, aftîduè in fe gene^ rans ex feipfo fummèamatû. Nam amâs dicinëpofi fotjfiillideeftctamatus, à^utrom ^jcedatmutuusa' moris nexus« Hic eft ergo filiusDeidiletfius feuama tus ab ætemOjà pâtre amâte ah çtcrno,genit us in hoc ab æterno,quia nun^ fine amore fuit,quodprimum cft«Vniuerfi difpofitiohocdariusarguit« Quûenim fonfibilis mundi maflà conftet motu unitiuo, uti gra* aiiuuî t'n centrum, nçceftêeft ut afiîduè dilgregatiuo autdilatatiuo motu omnia proimpetu leuium , uer* fus abfîdas pateant,ira ut quantus eft grauium impul fus,tanti fit leuiumdiftenfio : à quâto cnim Ipacio pe teft graije uerfus centrum deftendere, ad tantum le' ue propo rtionatum poteft aftendere« Duouero hæc Wtremaracdioab utroepproeedentenetftiopuseft,, inftar

’ÖX

tnftar centri amp;nbsp;circumferentiæ continua fêmidiatncgt; troconiuncfîorum. Hic eftæternûmundiuinculum# Pater omnipotcns omnia unit,films omnipotens om nia difpenfat, Ipintus parns fiiijcp potentiam in com^ munem ncxuin uti diameter trahit» Primus pater eft ordtne,non tempore,quia centrum primum eftincir culo ponibile ÔC apprehenfibile: filius in fecundo co, quiaantequam iemidiametrus currat, expêdi ab-fidas circuit' neceiTe eft. In tertio loco ipiritus ftnc4us cft,quia prius centrum dC ab (idem ponere opus fuit, quam à centroadcircumferentiam linea deducipo^ tueriuHic eft circulus SC IKera æterna in unitate 0^ tfi nitate confiderabilis,fine quo immobiliterftante nul lares in mundo moueri autuoluntario autapplicati-uo motu potuitSic eft igitur generatio aeterna ÔC ab' foluta fill) Dei» Hoc eft uerbum acternum, ûpientia aeterna, duratioæterna, dilelt;ftusæternus,dilatatioac' terna, ueritas æterna, üita æterna, quam immobile ter ab æternopræexiftcre mundo oportuit, uteflet ipfius bafiSjäC fubftantia prima, fine qua nil confi-ftereaut durare ad momentum poftet» Maximum autem ueritatis robur ex ui matbematum ad pré mac ueritatis apprehenfionem acquirimus,itaut in materia media ctiam quodammodo fit infiniti im-merla natura, Nam circuit' centrum eft ubiuis da' bile. Vnde antiquitas ad Dci apprehenfionem ,ponebant ubiuis centrum, amp;nbsp;eiufdem confideratio' nisinfinitam illius reipetftu circumfercntiam.Simé liter in infinitum poteft refpeeftu centri extendi ab' fis, donee reóta Ô6 curuafinteædem. Pari modo da' ta linea, infinitum augeri inJongum, à quolibet cius pundto in quodlibet aliud fpacium cir-

O t culi

loS culicomprchcftdi, quæ tres infinitat« poflibilcsna’quot; tx funt ex acflualibus. Nam nil poflïbiie cft, quin fit. ab acfluali ÓC pnmo altquo. Ex hac ccntn' et linear um regulariumpotentia natu eft, ut in mathematica con^ lîderationelïtinfînitasminuendo,addcndo,coniun' gendo,quiafuntnatamathemata à uirtute ueritatis infinité Hit) Dei;

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

'DE SECVNDA NATIVITATE lESV

‘il Chn/li,cr c£terij.

Vum hic annularis naturæorbis, à continuo innouationis naici,dici poftît âT debeaf, ex eo quôd de non effe in effe uenientia, dicutur ideo ■naturalia,quodfiantfiuearte,fiuenatura,Nafciitacp quouis modoinnaturam realem uenire dici poteftî •quamuis propriènaicitntelligatur,quodex præexf ftentimateriafiuefubftâtia per modum propagation nis accipit effe. Res eft ualde notâda,qd in lingua Aquot; Mamiuerbu generandi nô confunditur cum altjstun* de conftat,quod Dominus lehoua de fua effentia ge' ncrat filium,ex Pialmo iècudo: ubi dicit,Filius meus lt;s tu,ego hodie genui te,Similiter in fine Iefaig,Duo bus modis generate poteft Deus per effentiam æter' nam,coæqualem generâdo filium,ut proximêuifum cft î ÔC per uoluntatem momêtaneam immutabilcm, cuius diipeniatio filio crédita ôtT data cft. Nos corpo' rei mobilescp poffumus fubftantia ÔC uoluntate gene rare , non tantum corpora nbsp;animas humanas, fed

multomaximè bona mala opera pariendo,quibus eft fubflftenria in fuo effe nobis adiunôîo, licet perçât pcccatS tan$ priuatio,ubi eo bono quod poterat cô* iequi,animâ ipoltauit, Sed àntequâ ulteriùs progre*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ -n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diamur,

»09

dfamuTjprafter ucrbûgenerâdi, Gue ex fe producêd», utitur tribus alqsfpiritusfu'n toto corpore fàcrorum, qugcum uerbo nW fit,funtin operegenefcosexpo nta^Sic tria ilia ponit in côpêdio unius uerfus leCaias, WW tMS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’’k

id eii f T otum ieu uniuerßle uocatû nomine meo jin gloriam meam creaui illud/ormaui illu d,etiam feci li lud. Create iànè,ut de creatoris opera dicitur, ex nihi Io faccre eft: ficuti materiac primac puluiftulus prP niusjamp; fubftantiac feparatée, quae primo utriuique atftionc 5C paflione funt diftinóa. In adîione enim re paffio eft,quæ eftpatientis aCtio.In hoc communiter cofen tiunt iuucnilis ÔC uirilis aetatis interprétés ecde-fig. Formate autem ex materia reftituta in melius efl^ quo uerbo ideo Mofes no eft ulus, nifi in fola recrea' tionc hominis faeftainfabbato. Verbum autcfacicn* di eft inftrumêtariû,quû Dominus nô folus,Ièd crea-turæ alicuius cooperatione facit opus diuinum.Nam hic eft finis uniuerfi,ut in maximo mundi totius opF ficio, nô ibiû Deo cooperetur creatura, tan^ primus tnotor,fèd utipfi creaturae reftitutæ in integru SC ipô tebeneagentijipfe cooperetur Deus,quando uolun* tatem timentium fe faciet gt;nbsp;SC tranfiês miniftrabit illis motis fola neceftîtate, quae urgere Deum non poteft, incitarc* ue,Illud itac» iblum uniuerlàlcSC totum,uni Uerfi fiibftantiam in fui habens integro, quod genuit t)eus ex fixa fubftâtia, quod^ folum reuera uocari in nomine lehoua poteft,Deus poftgenerationem gter nam creauit,amp; fpiritû Îàndîum uniuerfi ipfî dédit, ut quod erat impoftîbile immobilitati diuinarû perfona fum nuf^ mûdiabfentiû, ipfc particular!' application ne créât» fubftantiac Deo wnitacfaccret, ièie^ mûdo

O J accomn

iro

accommodât Ct. Sed quia praeftantiflîma materia tÖgt; tius mundi, id eft, noftra humanitas perierat, ideo eX I'pfo puluere carnis noftræ reformauit illQ nomine U' niuerfi,quuexuirginematrenatuseft. Hæcuerô eft natiuitas inferior ipfiæterng oppofita. Supereft quar ta eius natiuitas, qugetiâab ipfo Deo no nifi per créa turæ humanæ in ecclefiâ coaeftae,ordinate fieri poteft* Hæc eft iàcroiàncftiffîma fynaxcos confeôio, aut fa^ (fîitatiOjin qua fola ipiè lefus eft pure amp;nbsp;fine ullis extc noribus accidentium inuolucris,pcr iôlum uerumcp fubftantie modum. In prima natiuitate æquiualenter omnia Chriftushabetjamp;diiponitî iniècunda autem eminenter per ftpientiam creatam,uerbum créa turn, ueritatem creatam, uitam creatam, cæteras perfe^ dîiones finitas infinitis unitas cadê propalat. In tertia uerô manifeftè potentiam ofienditjqua omnib.ôC fin gulis propofuit nouam uitæ in camehumana forma; Sed realitas in ultima natiuitate eft, ubiomnis fpiriquot; tus fpcrâs in eum unitur,£C fuperiora inferiora^ coP liguntur. Sedhaîcàuiucntium ecclefiamyfteria pem dent, Vnde in hac realitate iàcramenti funt etiam fui gradus notâdi, ÔC fecundû acquiualentiâ eminêtiâpo têtiâ realitatê côfiderâdi. Applicari aeftu animacu^ ris et morte diiperfa debet per facramentû panis utiP tiuû rerû difperlârû. Applicari ôf caro ut diftbluatdc bet, ad hoc ut diflbluta charitate corporis uitafiat to^ ta immortalis,etdefecata.Hoc là citfanguinis liquor, Nâ delà défaut,liquida liquidât. Vndc denfi facra-méti fuppofitû prætêfum,in diflbluta anima eft.’liqui di aûr, in duri liquidatione fiC accômodationead fpiri tü.Indc utriufq? erit côpofitu in mera potentia, unito corpore âi anima fimul: QC fie in quarto Iocoamp; iâbba to ChrP

Ill

(oChrfftus in fîngulis Só omnib,nafccf,ubi pnus rea-*; liter in omnibus ÔC fingulis animabus in ilium Iper^n tibus aiquiualenter eritnatus,eminêter autem in omlt; nibus fperantiü corporibus: demü potentialiter inu' lnufcpcompofito,qiiçeft fexta dies,utin lèptima om-ninotaó^i Chrifti,ÓC faói unum cum illo,ficutipfèu' nus c5 patre eft,faciamus noftrg militiæ finêà duce re gni noftri corona accepta,Hanc unâ incorporation? fijæ lubftâtie nobifcû ueluti fine noftr û inferius, fp ne quo nullus un^ in uiram ælernâ abibit, femper in iiotis fiabuitjita ut fit abfolutû facramêtû, ficuti ÔC in^ carnatio, Sed incarnatio nô nifi cauià inftitucndi re* uera facramencifuifict,fi homo non peecaffet.Paflîo-' nés cnim Cbrifti in paupertate probro ÔC dolore fu* fceptæj’funtabfolutèà peccatOjÔC nônatiuitas,Vndc facfiû eftjUt lèmper aliquid loco facramêti cucharifti^e induabusactatibus ccclcfigfuerit,lilt;'etnôdûnatus€f-' fetIefus,Panê amp;nbsp;uinû obnilit Melchifedéchyad notâ^ dû, ilia myfteria in ufu in lege natur g fuiflê.inde man • næpanû^pofitionismyfteria,inquib. oêspatres, noftri biberuntamp;cômederûtfubnube in Mofebap ti^ti de côcomitante atftu illos perra, amp;nbsp;pctra ilia eraf ChriftuSjUt fonat uerbû, ôt’ noineffementalifolum,, Nam nec diuinitas, nec effè mêtale poteft moueri ad côcomitandum aut côfequendu ftios, Primùm eniin moueri nôpoteftjquiaomniaimpleuit: altcrû uero,. quia per le nul^eft.Chriftusfanccft heri ôif hodicifx le ÔC in Iccula, nô in uocabulo folû,ut fomniat,feda(-flu in Ipiritu diuinitati unito eu mête angelis côiûtfta» In fubielt;fto,et nô in diuinitate,agnus dolore mêtali crucifixus et occifus eft ab origine mûdi. In calu làtalt; riÇââueftnatusinomnibt QC fingulisbonisangelis,,

qqorum ï

to*

qtrorum, fîcut Sf noftn', eft mens intelledus^ com ' munis.Sed angeli lam confirmati per fc audiunt,nos nondum:quia in Chrifto folum eft abftôdita uita no^ ftra, donee SC nos ipfi per nos fentiamus, ubi reuera mortui erim us, Namduæuitænon funtinunofup' pofito. Sicutergo in nobis eft uita naturalis, uitalis, ienfitiua Si rationalis : fic Chriftus (fjiritum multiple cem naturali diuinitatis uitae addit, Eft enim in inteP leeftu Qi mente idem, licet uideatur diueria natura in* tellecftusôïfmentis: quia ille uclocius uniuerfalius^ cognoicit,ifta minus.Sed reijîetftu antmæquæ inftar intelletftus patientis eft, relata ad mentem Qi intelk' tftum funt hæc duo pars fuperior Qi 3gSs intelletftus, Sapientia enim in créa ta eft fpiritus agens,Chrifti ipi-rituseftpoffibilis.Sapientia creata Qi increatafuntip fis intelleóibus Qi mentibus in uno pofitis,5C funt in loco patientis. Rurfus intelleóus Qi mens funt fpiri' tus agens animae reipedu, hæcaût poffibilis eft. Hare rurfus com parata ad ftnfum communem amp;nbsp;imagina tfonem, eft fpiritus agens : hicautem poflrbilis,amp;^ fic habet duos refpeeftus ad refpiciendum anima: un urn ab inteliccftu agent! fuperiori, aliûuerôad ftnfusex^» teriores comunem Qi inferiora,unde elicit utin men' tern referai, Hæc autem omnia operator unus atquc idem fpiritus Chrifti Jefu, poftulâs pro nobis quoad illiomnino conformemur,0f per ilium uitam eius na turaliter innobis ficutieftfentiamuSjUttantO arden' tiusfeftinemus adfacrofaneftam gratiæincarnatione per lacrofantfta myfteria, ut una aóu natura Ôlt;f gratia fit in nobis ôf perfeeftereftituta, ÄT perfetftè cognita non folum in natiira, fed etiam in gratia.Sic in uno uerbo Chriftus natus aut ortus eft à patre in ipirf

ti^

n?

tu, in mente, in cai-ne, in fubftantia ucra, qira mègt; diante adu refici't omnes animas, omnia corpora, Omnia fubiecfîa ex utraque natura,ut tandem tota na tura humana fîtunus folus homo Chriftus, afcendês in cœlum,qui folus defcendit de cœlo»

DE MODO SINGVLARVM ORIGP «KW flt;«t ndfJMÛrff«»».

NÄtura docct,quod quicquid gencratur,aut fif,-' procedit ue ab aliquo,illud aut ab intra,aut ab extra educit,eius^ eiîèntiâ de fua, aut de aliéna, aut aliundefumptacréât,autgénérât. Generatio fit de propria fubftantia alteri fiH fimili crédita. Sic eft X' terna filq Dei generatio : ex cuius ui procedit,ut om nia filiorum caufa fiant tanquampro fe altero. Inde facT^um eft,ut omnia Pater ab æterno inmanus de* derit filio : imô eo quôd ita in cœlo fadtum eft,idco omnis paternitas in terra pro bonouel malo fine om nia, potiiïïmùm filiorum nomine procurare fatagit» ■Qiiæ itaque prima eft in terra emanatio SsC origo, ad quam omnes oçteræ trahuntunea eft quæ de fub.. ftantia propria eft. Ex eoenimquodabæterno gcx nerat pater æternus filiumu'llcquiaflîduè parit,facit generare,concipere,amp;parère* Secunda emanatio feu origo eft, quum aliunde adfcifciturmateria:ficut fecûda filiatio eft hyothefia, fiueadoptio, quumfit filiusfpiritualis. Quumautem æternitas præter fè nil haberetquodaliunde caperet,quumuoluit ali* ündeafeifeere, creare opus fuit» Sccunda itaque o^ rigo,autnatiuitas Chrifti fuit,per uiam creationis, àc demum facrofanëîac unionis ad diuinæ cfTentiae

P commu»

”4

’commimioncm, participationcm, untonem, cohç-' redttationem, fruitionem : ut quas operas diuina bonitaspatris ob foam infinitudinem amp;nbsp;immobili* tatemin filiofîbicoæquali non potcrat fa cere, tandem per illam humilitatem creaturæ uerbicreati ad omnia iura filtj naturalis afcitæ fieri poflet, dum effet immobilismotor, fix^uoluntatc æternamouês^tffn, Sgt;^ uoluntate applicatione^ fai fimul aeflu potetia^ fingula fois temporibusjocis ÔC naturis diftingues » Præter iftam unam creaturS diuinitati unitânullaor dinatè fie creari potuit.Sedficfecundum leges ratio nis diuinæ in hoc mundo cognitas cognofcibiles necelTe erat fieri,utifte procurator Eliezer Dei auxi liator patri Abrahamo in haereditatis Ifaac promifli operelaboraretjCtiam quucreuilTetj illi ex Mefopo' ' tamia uxorê petedo, Nec enim Deus omnipotes feme angeloru aflTumpfitjfed Abrahami inferioris tarn praecedens cofoquens ♦ Praeccflit enim in Deo om niS fpiritusjficut in carne omniû eftfequuta pofteri-tas.Nam duo extrema humanae naturg alfompfit dP uinitas ante foculajipiritû SC mente,quæ eft proprie humanitas, aut humanitatis finis : poft Abrahami promiffîonê aru'mam Si corpus una, que eft fecunda SC materialis adoptio.Nec ante,nec poft font côfufe naturæ; fed ad uerbu ætcrnû ira affrumptæ,ut una ex duab.naturis fieret perfona.Sicuti ergo in fe tanqua ad centra diuina bonitas etiâininfinititemporis(ut fie caufa noftræ ignorâtiæ loquar) duratione per foa equiualcntiâ omnia uniebat,etamplexufouebat:fic fpiritus ille primus, in quo omnia eminent, dum ad tantu gradû,à nihili centro,propc infiniraris abfidas effert in foblinie,SC dilatatur, hoeipfom facit, quod

iocre-

»«f

fnûrcata in drcuîo ßpi'cntia faderè uiCa efl.Ea lïhioji cet fit fada cum fapienria increata,ô6 non cum pâtre aut (piritufandOj tarnen eo quôd quantûlatèpoteft patere creatura intra banc infinitudinis /Færâ,ram la' tèluamextendit potentiâmobilêamp;indiüiduorfî di ftihdioni applicatiuâ noriiine trium motuu trib.pet fonis accommodatorum ♦ Nomine enim unionis pâ tris etiâ ipfa unit,grauia deorfum trahens:dilatatjle» Uiafurfum excitans:amp;conedit,iuperiora inférions bus aptans. Spiritus hicita adoptatuS, utcfînaturalf fit eadê perfona,ueluti fedulus procurator, ftatim U' bi ex ordine diuinç uolûtatis fuit in iîiæ Oeconomi* cg dignitatis gradu,innumerabiles miniftrorö copias fibi adiûxit,amp; tancj^ ciues Vranopolitias coftituit an^losinuartjsgradibusjinquibus finguli mereri poüent,Ô6tandêillius adualiamêbraeffîci,ut fieu-nus in fingulis nafccrct.Hoc modo ab initio ÔC ante faîcula ab homine numcrata,creata eft diuina iàpien tia,diuinitatis nomêex diuina unionemerês in fois abjs originibus.Sedno iàtis cratDeû,qui omnia ho minis deificâdi gratia creauitin Chrifto, ut Chriftus crearet in mundo reali,adoptaffe fibi illud lumen ex quo adu participât omnis homo in hunemundu uc niens,in natura ipirituali,ad quam finaliter eft redu-cenda etiamunà anima, Ôd corpus gloriofom : fed ncceireeft,utipiàbonitas etiam corpus noftrumfi-biafcifceret,in^ foblime nomine omnium noftrûm 'cfferret,ut eius dudu tandem in fuum finem con-ducerctur humana fragilitas, ficut à principio, ut omnium hue ipiritus demitterentur, æterna or-dinarat charitas. Sed peccati iniuria hæc natiui-tas fuit fupra tria annorum millia tardata,

P a Nam

Nam fine pcccato alioqui feptimusab Adam fuif*-fetlefus : in cuius locum ueniensHanoch,fpirituil-Io fanóïo tam abundè fuit diues, ut fit in paradifum ctiam à fece pcccati raptus : tanta uis erat diuinæ or dinationis. Hie modus natiuitatiSjfeu potius aflum ptionis noftra:,ex nihilo exteriori,fine operama^ feuli fieri debuit, ut fuperiori rcTponderet : utficut immobilis diuinitas totius naturæ legeirijfpiritum Chrifti afTumendOjfine Mediatore uiolauit ( præ' terChriftum enim omnia perChrifium crcataaftu funt J ficut adlu effe habent ) fic ipfe Chriftus ex or' dine totius trinitatis impaffibilis ÔC immobilis ad ullum'particulate opus, exuirgine matre, fine ope' ra mafculijperfuum fpiritumfandtum fic olim créa' tum J mobiliter de coelo defcendentem,carnem nO' firamin anima amp;nbsp;corpore, ex purdfimo fanguine S)C harmonia uirginis decerptis, afiumerct. Fru ' ftraenim fitperplura, quod per pauciora fieri po* teft. Quum enimillefpiritus lefu innumerabilibus angelorum potentqs diues, totius naturæ fernen, tam facile inNiliaut fluuiorum paradifi limis for* met, quam per naturæ uiam,fruftrafibi inftrumen' talempatrem adhibuiflet, qui omnium natiuitatis eft author. Hæc eft naturalis ratio conceptionis Ie* fu,quam reuelarat ipfe Adamo, cuius cognitionemi ad me in eius fpiritu attulit. Raziel ipfius: angelus. Non erat conuenicns,ut aliter uitæ author lefus na* feeretur, etiamfi fernen noftrum nunquam.fuiffet peccati materia maculatum, Maculatum enim 6^ immaculatu perinde illi, puritate diuinitatis omnia purgantis ueftito,fuifret. Prætereaexuerbis Pauli patet,quum dicitferuariuiruminfidelempcrmulie'

renii

rem fidelem in fih'orum generatione, quiTandtïnalt; fcnntur,modôfintexalterutro parente tantû Chrp ftiano: quod fan's eft femenfœminæ ad animæ per* fectam elfennam habendam. Non tantum uerô fides fit de animæ dedfione ex fola matre poftîbili, per articulos fideireginæ Sabba, amp;nbsp;per uerba Pauli nunc citata : fed maxime per Hungarorum ex incu* bis natorum experimentum, quum tarnen populus file fitpofteaad Chriftum conuerfus. Similiter eft dcVlanis magnis in Tartaria populis,qui à fœmina* rum profcriptarum grege nati funt. Sic nafeuntur hodie Nefes ougli fub Muffulmanis, fic natus eft MerlinusapudBritannos . Admouetenim femper mafculusille fpiritus lefu omnibus feminibusfuam mafeulinitatem, tam per naturam in opera mafeuli, quam per gratiam in fœminabaptifatarcuius infidc* lis maritus laluatur, non in fe quamdiu infidelis eft, led in filrj lancfti traduce,uicem patris referente. Sed iniquis etiam incuborû partubus non deeft, quia nil culpæ habet qui nati funf.ideo ex crudeliflimis Hun nis fecithumanilfimos Hugaros.Sed necipfi Simo* ni mago, qui eratincamatus fatanas, teftante apud Clemente Petro,defuit fuamafeulinitas animæ : nec innumeris diabolorum autlaruarû incarnatarû ipc* lt;ftris,quosmalushomo diabolus naturæ boni femP nis fuperfeminat, un qua dëeft fua perfedlio 8C lux, qua à peftimo principio ad optimû finem poflint, ft uelinqdeduci.Sicut ÔÔ angelis incarnatis, qualis ui* fus eft Zelodes ardês pnihas,nil inferioris deeft per* feôionis.Quû enim fpiritus, mens ôë anima, fintres fpiritualcs,folis affeeftibus in angelos bonos aut ma lös mutari poßumus .ficuti finaliter nos opus eft in

P 5 falute.

-i!«

faluîc ætcrfia mftäf afigclorûene,amp;fin Chn'ftua^ no tantu antma,fed carneniutan,at(^ adeô deifican', quod mai'us eft in angelos mutan'. quaratione K' pocalypfîs uocat ubi'tp nomine angeloruhomines, eo quôd de illis fcribit hominibus,in quos acftu fines fæculorûdeuenerût.Hiceftunus atcj idêfpiritus le* fu Ghrifti, omnia Formans amp;nbsp;reformas,amp; fenfim per rara expérimenta fui cognitionê ecclefiæftiæinfunz dcs:perindenaturalibus,ficutôCgratiæ exêplis fidé fue occultæ operationis faciens ♦ Hic omnia utuult, diftribuit fingulis,quorûdonorûnemo ad hanc die rationêintellcxitdicet exiimo affîduè animâtia mul ta, non fecus opera eius animari cernamus,quàm in naturç uia.Quia ifta omnia ftint eius opera, qui femgt; per fine femine nafci debebat,ideo adderc illius nati uitatis carnalis miraculo uifumeft. Sed quû hæciam fit probata,ct à bonis omnib.approbatanatiuitas,ad finale penuliimami^ ueniemus.Quæ eft enim in ipgt; fo finalis,reipe(ftu noftri eft penultima, tres potiffî/ mum gradus in fe Habens, antequam fiium finem fit perfetftè aflccuta»

Finem uniuerfi in hoc efîè pofitum, ut adæqua-tiffîmè intellcéèus nofter natura ueri cupidus,ipfiuc ritati aut têporariæ,aut aeternç proximæ, adhæreat: fiocuerôin omniu naturaliSetfupernaturaliû placi tis eft. Quû aûtnofter intel ledlus per uoluntatê apud filofofos,peruolûtatêaûtôôfpiritû apudtheologos in rerû etiâ in fe incognitarû defideriû ferat,ueluti in infinitatis côfiderationê quæ a Deo pêdet, per qup dâ media à Deo ordinata in hunefinem deueniat o-portet.Fruftra enim omnib. eftet in appetitu, quod uun® adeflèt in adu, Petit itaœ intelledus nofter in finit!

up

RniticotemphrîonCjSCperfe non capit. Necèfle eft igitwper aliquodmediûfibi adçquatû QC proportt* onatu capereamp;poffe,quodeftïmpoffîbilefimplïdgt; ter.Infinitum enim à fini'to nullo alio modo capi po--per mediû compofitû ex duob. extremis, fini* tu uidelicet SjC infim'tû.Sed ad diuerfas res cofèquen das diuerfificari media opus-eft. Omnia eiïe fuum’ per Mediatoris fpiritum diuinitati unitum accepe* runt,fie omnia funtcreata. Poftquameuerfo genere humano non poterat aliter iuftitiæ diuinæ infinitati eôgruêter fatisfieri,quàm-vtfinitus Sgt;C infinitus Me* diator nomine omniû Iueret,5lt; per uiâ contrariam, diabolimündig potentiam maximam conculcaret^ amp;nbsp;fcnfim opprimeret: opus fuit ut mediator creatio* nis,fieretetiâ author recreationis feu redemptionis, peccata noftra portas in corpore fuper lignû, ut fie à fuis maximereprobatus ædificatoribus,poftea ab iis à toto mundo ponereturin anguli ecdefiçDei caput.Sed nonfàtis eftfamiliari amp;nbsp;domcftico remiP fam efle culpam ôôpœnam, etiam quam fuo fe megt; ruilTefcelereiudicattnifirurfusad dignitatem con* templationis deperditæadmittatur. ^amdiuenim i foriseft,nilfcit, fed inftarferuitantum audita credit, quç de regimine domus regig,ex qua eiedus eft,ac* cipitjCum multa diffîcultate. Antequam itaque in fortemadquam erat creatushomo,in eoloco ubi inftitucratDeus,repcdarepoflît,neceire eftut fen-fim inita cum œconomo familiaritate admittamur: anima^ tanquam digniore primùm, demum etiam corpore reftituto, ôô de cibo illius regni fàtiata, fenfim uita noftra corrupta fpoliemur, ôôpermodû fubftâtiæadmfifo fuper noftram eflentiam Chrifto, aâwalii

Ito

acfïuah' facramêtah'^ uita ætcrna ucftiamur.Per mogt;’ dum itac^ fubftantiae ultimat-n natiuitatem inftar ar-* tis QC naturæ fieri opus eft.Per modum arris hocmo do:utficutuoluntate dC confiderationc tntclkdus hcio omni'a in maten'a,ueluriïn corio calceS, ïn pan no ueftempn Iigno,(axo,aut alïa quauis materia ffca^ tuam,autremdefîgnatâ,priufquâfint: fie demû ubi atflu funt falt;fla,quæ crant in potentia tantû,tunc do' no efientia perfeCtiffima dumintclleôt us qui facit il* la,fit cadê(omnia enim quodâmodo fiûtintellecîus, cotrà in ipfo intelledf u)amp;^ fiefit efic rerû precedes acflualc et intellecflualejimmortalei^rfic opus eft om ninoab arbitrio humani generis,in defideriu rei op* timg cofpirantiSjhanc natiuitatê penultimâfieri .Per modûnaturæuerô fitetiä, quia ex uoluntate ipfius mediatoris abfeondita fui fubftantiam in materiæ 5^ formæfulcrûaftiduètransfundêtis,inftitutûeftfacra mentum,quodnecMuhamedes ccelitus ad corda fi delium roboranda in Deo,ueniffe negat,neochrifti* anis longe melior.Sed quiaimpcrceptibiliter in to* ta natura, ftibftantiaetiam ueri materialis delitefcit fub uarqs accidentibus,idcoinhocfacramento du* plici uia eft Chriftus:una, ad panis uini^ uifibilis ac cidêriafuftentanda:alia uerôjquapurèfineullaacci* dentiumadhæfione( quo ueromodo nufquâ alibi in tota natura eftjfefe inftar diuinitatis,fpiritus, men tis,2lt; animæ cum tota militiæ beatæ focietate ubiuis uolueritecclefiaponit:amp;^ fic peruoluntatefuperio* rum inferioru unita in hoc facrofanefto facrameto fit,conficitur,nafciturautgeneratur. Sicutitacp effe rerSpræftâriflîmumperfolâ uoluntatênoftrâin in* tellelt;ftu noftfo fitmagis circa nos intra nos,fic etia uoluit

rîi

«oluit uf pro fummo ofRcio,De3homincm, abfcon ditum Deum Ifrael faceremus, ueluti fummû huma* næ mentis in um'onem coiuratis fpecimenjad hoc ut ubiuis facT:us,ïntra noftrum corpus admitteretur, ÔC inftar fubftanti'æ confumptus indies, nunquam con fumeretur. Nulla eftfinalis ad Deum ipfum uta, nifi wt qui animæ corporis^ fubftantiam mortalem geri tnus, omnino immutationi æternæ ineptam, fen-fîtndumillaaboleretjipfam defui creatoris iubftan# tia refta’uraremus. Sic amp;nbsp;anima fiet infinitudinis ad quamafpirat,acfî:ucapax, ôd corpus fenfimad ipiri' tus Qaturam afpirâdo perueniet. In nobis enim, hoc eft in carne noftra, bonum non eft : quû etiam Chri' ftus ipfe de patenti fua carne accidentiû Ipeiftris te* lt;fta,dixerit:Caro non prodeft quicquam, Ipiritus eft quniiuificat. Ideo Paulus elcuatus in fpiritu, nec ul* lum nouit fecundü carnem, nec ctiâ ipfum ChriftCr. Chriftusenim incarnatus eftabfolutccaufà inftitu-endi facramenti.Licet enim Chriftus fraudare uolu* itïet naturâfpetftro uifibilis informa humanaDei, (quali formaomnesgenres mente caperecogûtur) et in carne feipfum nô manifeftare,tarnen femper illi crat hac ad fui communicationem natiuitate opus. Per hanc enim natiuitatem inferitur fuper fteriléani mæ corporis öd compofiti truncû, utininferioribus immortalitatemplâtet, ad hoc ut duretin æuum to* tus mundus facftus ininnumeris hominibus immor talis. Sic enim ut poterat, acftu mundos innumeros creabit Deus,dum in fingulis hominibus beads fin* guli fuerunt in elfe longe præftantiore, quàm qui in materia 6d forma ab ipfo Deo eft creatus.Sic qui crc* dit in Chriftu QC patrcm,no folum qualia fecit Deus

q faciet,

tsi

iàctctjfed loge mai ora ctiam in ufii'ucrfi æterna créa* donc in fuam hnem femper reduda fadet.Hoc pro* mifit nobis lefus.

DE N ECESSITATE ABSOLVTA ISTARVM niitiuitiitum,amp; ptiecipuè ultimarum.

EX comparan'one Hniti ad inßnitum, co quod fiquot; nitum excellentifsimumjfinaleépjid eft bumana creatura fada eft ad hoc,ut laudet cognitû 2C apprcquot; henfum Deum,de totius creatinæ dominio fibi cor» ceflo, nafcitur necefsitas omnium natiuitatum Me* diaton's. Nam eo quod funt duo extrema mûdi adu amp;nbsp;per fe ïmmobilia^Deus eo quôd omm'a implendo nô habet quo pofsitmoueri,materia perfe, co quod de fe effènon habet, tantum abeftut motum habeat: ©pus fuit diuinam uoluntatemi'tamûdo profpexi'f* ICjUtpermediatorem mobilem Slt; immobilem efle §Cm©tus uniuerfi produceretur, amp;nbsp;fenfim in fuas perfediönes deduceretur » Creationis itac^angelo' rum Sgt;C materiæ primæ gratiaiOpus fuit fpiritum Do minifinitum unùi infinitæfapientiæDci, omniaia foloinftantipcr uoluntatêimmutabilem Si iniioua' büem ordinanti, ut illediuinus fpiritus Chrifti fine ûpientia creata fingulis temporibus partibus Si in' diuiduis aisiduè per applicationem conferret, quod diuina prouidentia non nifi in inRantiper motû uio lentum naturae inufitatum côfundcrepotius, quam create poterat.Qyum autem fintfubftantiefeparatg diuante ornatô mundi materialis abfolutum ad me* renduminftitutæ,.utdeuniuerfoDeum primo lau* datent,poftquam per Cminentiam omnia in Ghrifio concœpifiènt.demû ut diuina imperia in difpofitio* ne mundi fenfim exequerentur : opus erat inter illos, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fînitos

/

itnrtos S^Deû infinitnintcipom' fpfum mediators, in quo eminenter cernèrent,quç cquiuaienter in di' Uinitatelatebât, ÔC demû infinitû Deû îaudaturi per ipfumillûmediatorêfinitûô^infinitû illû laudarêt: demû ab ipfo tan^ à redemptore opißetj mundi par ticularia fecundû rerû exigentiâ acciperent,quæ exe querenfimperia, ÔC fie rude indigeftam^ materiac mole diiponerentjprimû illâ à pû(^o centrait dilatan do in abîîdaSjdemum grauia in centra cogêdo. Nec enim cft ullus in ipfa materia mortua ôônon enti Ipi* ritus. Et quia omnia in Chrifto fadta funt mobiliter, in Deo autê funt immobilia omnia, ideo quûpatris potêtia primo uniat in centrû, H1 rj lapientia in circû^ ferentiâ tendat,cûfpiritu fancflo medio, materia pri» ma ex atomo cêtrali ducês exordiû,in fublimc prius dilatâdo fefe, inftar fermenti diftêfa eft: inde arcflata motu grauium,utin medio ftarent utrinqj copofita. Sic cotrario impetu creata incœpct ût cum diuinarû perfonarû primis attributis. Inde facflû eft, ut fint ad feiendû duo ^cedendi modi, à fuperioti ad inferius, amp;nbsp;hoc eft diuinû ÔC ex ordine perfonæ patris traeftû: aliud aût ab inferior! ad fuperius, amp;nbsp;hoc eft nobis à fenfu in intelletftû ^cedentibus, ^priû,ô6 hoc eft à fi lio.Sic opus fuitfenfim difponi matcriâ,quç necefla riô ortû habet quû à caufa depêdeat, dC quæ fine uio lêtia per ebulitionê amp;nbsp;côftri(ftionê,fèuper dilatatioz ne QC eóftrieftione uenit inhâc quS in cccleftib.ôC in* feriorib. elemêtis cernimus molc.Sêfim aûtita difpo ni nô potuit,nifî opéra Mediatoris: cuius ideo amp;nbsp;na' tiuitasjôd fpiritus creatio eft ante omnia fæcula.

Secûdænecefsitas in hoc eft pofita,dico fecundû «çatam, obmifla ilia media qua angelos in fe unit, q a (nam

iî4

(nam omnibus fupputans hæc effet quarta,ut fuprl uifumeft)inhoc inquam abfôlutéeftpofita,utqui non poteft à natura Humana nifi infigura Humana compreHendi Deus, tandem ne in omnibus ilte ap-petitus frufira infufus eflet, feipfum in corpore hu/ mano noftro perfimili oftêderet, Ôi. qua ratione Ho' mo inferior ad imaginé amp;nbsp;fîmilitudinem eius in fpu rituagentiSjfic utuidemus conditus effet,demôftra ret. Inde uetufhfsimi Theologi, Deum forma huma na infinita, fack ad Orientem côuerfa, bracHijs^ in polos diftenfis ita imaginabâtur,ut faciès eius à nuf lo pofl'et uideri in hac uita, fed cuius pofterior pars, îdeftDeus Homo faéfuseffet,pro fummo priuilc' gio jipfiMofi prophetarum fanétorum antefigna* no, uifibilis 6C offcnfa.Hac de re efl opus Deum car/ nemhumanamabfolutèacccpiffe,utfidemnaturalis appetitus faciar,Theologiæpalpabilemueritatem oftendat, reuera ad talem imagincm nos in primo parente fuiffecreatos dcmonftret,modum^ilium quo poffumus fummum bonum confequi,in fe uno demonftrct. Smmus enim finguli ad hoc nati,ut fia/ mus omnes homines Dei, ficut efl ipfe naturalis Ôf adoptiuus fîlius Dei, amp;Deushomo. Erimus enim per adoptionem Sxf unionem cum illo, quod ipfe efl perunionem et adoptionem cum pâtre.Sed unama ior necefsitas abfoluta efl,quia per modum fubflan/ tiæ confici ab eeelefia fua pro noflræ immortalitatis confequutione non poterat, nifi prius ipfeaélucar* nem noflram,fuis accidentibus in fîmilitudinem no ftræ ob,tc(flam,accepiffet, unum^ fùppofitum exdi uinitate,fpiritu,mente,anima SC corpore faceret, ^d ubicunc^ uellctecclefia fèquendo eius inflitutionis ufum,

»»T

ufum,fub pants ufnf^ fpeciebus per modû fubflan* tiæ pun'fsimç fine ullis accidcntium inuolucris dcli» tefcerct. Haec eft prarcipua incarna tionis caufa, quia ncmo fine incorporatione cum Chrifto in hoc facra mento facfî:a,diutius, etiam fufcitatus, ad ftatum im-mutationts puenirepoteft. Nifi enim omnes SC fin» guli carnem Domini in hac forma comedcrint,amp; bi bcrinteiusfanguincmjnonhabebuntuitam æternâ in fe. Solus enim lefus habet immortalitatem. Pecca ti occafio, non incarnationis, fed paisionis fuit. Ad foluendum enim immutabili iuftitiac offenfæ infinie turn debitû, cui finguli fîniri eramus obnoxij, opus fuit ut il le idem finitus SC infinitus,per quem omnia fada funt, ueftitus noftra mortalitate ad patiendum apta,noftro omnium nomine patri æternoIueret,ÔC tantis meritis fieret debito peccati fuperior,infinitu pœnitentibus lucrum accumulans, ut non ficut deli dum ira SC donum. Namnunquampermififfettam pulchri O p ificfj, ut eft natura humana, ruinam contra naturâ,ab hoftepeffîmOjSCin uniuerfum mahSfi-ne ullo bono, autore,procurari:nifi ut illo uido, to-tâ eius prædam non folum auferret,féd in côditionê reponerct longe prima meliorem, quod per mérita infiniti SC finiti mediatoris fiiturum in omnibus eft* Quamdiu uerô unum folum à tempore Chrifti, mS' di imperatorc dcfignatû habet fâtanas,eft maius de* lidû SC eius malS,quam donû.Nâ ilia fupereminen-tia dont' non nifi in potentia eft, diaboli autem ruina in adu eft. Sed omnia ab aîterna ordinatione ad hoc crant conftituta,utucniretur ad natiuitatem fubftan tiæjin qua omnia Deus repofiiit, non folum ad hoc, utpercunijquifolus quatenus Deus eft, habet im*

q 5 morta*

mortalitatcm, omncs /n animo corpore îtnmorfa htatern coafequamur: fed ut naturæ Sgt;C gran'æ ftiidiô jta in corpore ÔC animo côpleamus ,ut Ôl uirtus pla/ nèabfoluta,ôc' œgnitio torius obfcuritatis naturte .5^ gratiæ acquiratur. Virtus plane abfoluta non nifi à diuinis ctinintegrw rcftitutis,utà principio,potcft habcri.Quû autcm res omnes non habeant duratio nem aut perfetfîionem, nifi per uim effentiæ amp;nbsp;fub ftantiæ,pro arbitrio quandiu illi placet ôc durât earû côpofitû, illas infuo cfîeferuantis: opus eft omnino ad hoc ut reftituaf natura Humana in integrhyut adu ,corpore £lt; anima, atcp adeô totalifua eflentia Chri' ftus in ton's nobis fit,et hic in nobis habitas in uia im maculata copleat quod hadenus in nullo côplcri pp tuit. Licet cm iudicamus quæ funt optima, tarnen ad hâc d 1C fumus détériora fequuti, eo qd anima quidc cft reparata,qup fola uolûtate trâftnutaf, corpus uerô .eft morti obnoxiû, officia côfundês animæ. Qiiûaût inter esteras animi in uia pfediones opus fit illâ oh' feuritatê naturæ, quæ in abfcodito latet,in facrorfi fi' militudinibus deprehenderc(literæ enim diuinaein uia ad unius minimæ literulp aut apiculi cofideratio nem funt ôô cognofcendæ,et quid fibi uelint operib-probandû)adcô utinpatria nilgerendû relinquat, necefte eft ut adu in omnibus participet indiuiduis, participabilis ülafapicntia, quæ omnia ad hoc utà nobis cognofccrentcrcauitôôdifpofuit. Nâalioqui fruftra efletfcriptûm,quod non effet intelligendû impIcndum.Siquidcm in patrianil literarû aut opc' rum fupererit.Quum autem fingula creatain fingu* lis humanp naturg indiuiduis,tanlt;5f in fuis imperato ribwSjfint beanda adu,matcriaha fubftantialiter.for malia

12'7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

malia SC (piritualfa coprehenfibilitcr S)!. intenedixir; Heceffè cft, ut fingula indiuidua hutnana adïu de illa ïn inferioribus ftibftantia participent, quæ omnibus naturis fubftantiale 8C uerum efFe dédit,ut quod nul j his actu poteft, illc in nobis intrâs, amp;nbsp;fubftantialiter i rnanens,fuppleat,qui ante omnia fæcula ad nos uicp in finguiis fuit. Sic omnis profligabitur in anima corpore morbus, fublatis ab autorefanitatis erroris amp;fymptomatum caufis, ut no foîum nos, fedmulto magis noftræ funrtiones reftituantur,ubi olim func deftrucflp.Hoc plane futurû eft ex ea lege,que in om niumentibus eft ftribenda ad plenum, per quam nil obfcuri in Dei cognitiôe erit, nedûin rebus creatis* Lex enim eft caufa uiatoris. Præterea collatio fpiris. tus illius qui fuggeret amp;nbsp;doccbit omnia quæcût^ di* xitinfumma obfturitate Chriftus, no eft pro patria, fed pro uia. Quare omnino opus eftfingulis ialuan-dis in æternum, non folum reftitui, fed per fréquenta tionem Natiuitatis fubftantiæ lefti, taie corpus ôd animam in uia nouam uitam acquirere, uiuendo fi-eut in cœlo amp;nbsp;in terra, ut ncc lex illa fruftra data fit, nec fpiritus fruftra fuggcrat clarè, quæ dixit Chri-' ftus obfcurè. Propterhos enim reges, qualisadhuc nemo fuit, gloria Dei eft obfcurum proferre uergt; bum, ut fit horum regum gloria conieclando ex-plicare 6C fatftis exequi uerbum. Quum enim ad u-num iota autapicem fînt omniaiaciendaj.certiffîmû eft quod fintprius difcutienda,exponenda^. Sunt Érgo caufæ neceftàriæ præftantiftîmæ huiusnatiui’ tatis,reftitutio fuppofitorum,loci,a(ftionis,amp; ipiàru adîionû, utinfuûcôplementû ueniant,foh' leftx poP fibile. Ob id de eius plenitudine omnes accipiemus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abundè.

liS

abundc,ficutiam partim accepimus.Sinc bac perfc»

tfîanaturæharmonj'a in uiareftituta,Slt; Deus fuauo g luntate, ÔC Chriftus fua applicatione dcfidcrio^, l; angeli fuo defidcrio, ccclefia ftia oratióc qua orat

fieri uoluntatê Domini ficutin cœlo Ô6 in terra, fiau

daretur.Falfi effent articulifideifecûdæætatis ecclc/

fi'æ,quibus bocaffirmatur bonorum etmalorum,fa*

pientum ôô barbarorum, do(fforum SCindotfforum,

atlt;^ ut in fumma dicam,totius naturae humanæ con-

fenfusbocappetit,naturadebacrcingemifcit. Ita'/

ne ergo fatanae imperitarit potêfia,utdiuinus,ange'

Iicus,cccleftis,bumanus,etinferiorisnaturefpiritus, uoluntas, uotum, nutus, defiderium Si lamentatio, fiiofinefraudetinhacuitaf Abfit. Reftitutiofiatu* ( bi fuit deftrucffio oportet. Si non alibi. Nil in cœlo praeter feipfum deftruxit fatanas : quarc in cœlo nil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

renouationis eft futurum,nifi pro motus ceffàtione»

Sed nonfrùftranobis adeftubiuis côfecratus infua

effcntialcfus.Sumat oportet,Sein animo corpore et

côpofito noftro nafcat,nos^ occidat,atlt;^ ueluti ab^

feifis cmblematis fiiccû trunci trâsfundat, ubi iânos

ex iylueftribus infitos ante^ abfcindercmur fecerat.

Crebracniminfitioeftaffi'duamelioratio. Super no

ftrænaturætrûcûuenitlefus,etinemblcmateinmez

dio noftri âgés, quæfuntnouacuitae commodat, in*

fundit,uitam^ communem facit.

DE CONSVMMATA FCELICITATE, ET

nobis,amp;niedilt;(torinoßro communia

NAturæcxcmplopoffumustanquamperipecil

lumconfjciendo comprebcndere,quæfintma

ximae SCultimæ deliciae creaturæ. Nam in Deo abfo* luta: funt, nec ullo eget ad hoc ut fit illi maior alaa-i'

tas,

IlJ»

hs.Eft cnim j'IIa fœlic/tas abfoluta,aîtcrnacp,à nulfo re fpeâu aut habita rerum pendenSjqua Deus in lm* gua noftra ab Hebræa in hoc nomine tradta dicitur, tanquam Daius,ideftgt;fufficiens fibijpfi. Quum au* lemàquoeftcondita crcatura, amp;nbsp;maxime rationalise ta tanquam indigna rerum æternarum fempcr in foe* licitatem quandam fibi adæquabikm tendat: opus eft Heceftario, duce quodam fuperiori defiderio,cui fœlt* citas fît cum noftra cômunis, hoc fieri, Necenim om* nia homogenca poftiint und conuenire in naturali ap pctitu,quin hoc a principio maxime talia appeten* lijamp;^affiduenouisemanationibus hoc ipfum in fin* gula effundenti procedat. Sed exemplS materiale ma-gis docebit.N ullo modo finguli arborum rami appetc tent crefoere,emittcre gemmas, foliefcere, florere,fru-âificareôdfèminefcercjôd tandem exfethine in mor* tern pro noua natiuitatetradi,nifi hie inftinjftus prius in trunco eftet, Si ante in radicibus,amp; ante in ipfa ar* boreitate, fed ante omnia in atftuali anima taliû appe* tituS motrice, quæ ipià lefus eft, angelicis Si naturali* bus potenttjs omnia excitans. Sed fi hoc in arido,quid inuiridiffi hocinmutisrationibus deftitutisanimâti* bus uidetur,quanto magis putamus diuinitus incita-ti noftros ad fcelicitatem motusfNo aliunde fit,ut pro Uera fœlicitate corruptibilê uanaméj} præoccupemus, quam quia incitatio bona eft,fed deletftus fpontaneus eft deprauatus.Deus quidem bene uult ab æternaor* dinationeomneshomines faluos fieri, fed uiciiTitudi* tiariainnouatricecp uoluntate Si applicatione, quali alfidue eget mfîdus,tam infpiritualibus, qudm in ma* terialibusmoueriimpotenSjCumhacmediatoridatha benas, potiftimam hominis gratia, Sed utueri nafcan

r tur

»

IJ o

Wf fruóus, opus eft abfciOone. Nam truficus tcrræ in hominis opera makdiôæ gratia,frudïus bonos in py' ro porno maxime non fernqualium fernen accepif, fed aduken'nos, ia ut fit opus antequa fruóus ad pcrgt; fetfiionem ueniant, morte feminjs,refcifione truncï, in fitionecp aliundè decerpti erablematis aut gemm^. Sic ut omnes poflemus frutfïQ in Chrifio facere, opus fuit uniuerfi fernen in co morte premi, demum cundcdc terra uiucntium abfcindij nos autem àdiaboli arbore abfdndi^ôi: fuperChrifti truncum infcri. Sed quufit utile fæpius mori,amp; reponi in cmblematibuSjideo ik^ pius mon' nobis utile eft,ut fp pius poffimus infentmo ri dicOjnopeccatijfed uoluntaria morte,qualis eft mar tyrum a(ftu,0C finguIorûChriftianorû in uoto.Chrifto cnim mortuo ôi abfcifo, non fuit fan's perfetfteaman' tibus à radice, amp;caudice trunco'ue fatanaj abfcindi, fiCfuper truncum pro nobis abfcifum,in morte perfo« nalijficut ante eratabfciffus in arbore generali,à cuius integritatc omnes per peccatS Adami excidimus, infe ritfed opus eft,ut reuera fine nobis amemus,uolutaria morte feiungi faite femel,ad hoc ut omnino mortui figt; raus,SC uita noftra fi'tin Chriftoabfcondita.Hancpcr pendens fimilitudineMofes infpiritu fan(fto,propogt; fuit illam de arboris plantatione legê in rerum natura, alioquiimpofTibilemtQuandoingrefTifueritisin ter* ram,finalem,ad cuius pofTeflionem tenditis, id eft, Ie* fum,,quaf terra falutis eft, SC plantaueritis in ea ligna feu arborera cibariara,expræputiabitis præputiura e* ius,fru(ftura uidelicetipfiusttribusannisnaturæ, feri* pturæ SC euangelrj,crunt uobis prarputiati frutftus, neccoraedidcbent.Priraa enfin mortificatio fèrainis fft in tempore legis nature ad condemnand« feipfum inanft

anima, tanqaam quiChnftum mcdiatorem in êö tempore per parentes primos, ÖC nos ipfos crucifixi-fiius. Secunda fuit in ilia longa abfcifione per fidem 8^ circumeifionem, cum innumeris fanguinibus, nos à nobis Si à diabolo auellentê,ut fuper uitam Chtifti ab fciiàm, per nos Si pro nobis infereremur,no habentes noftram iuftitiâ,fèd illam quæ ex fide eft lefu Chrifti» Sed tertio anno amp;anim3confepeliri perbaptifmûitl tnortê,ôdcorpus ipfum una per uoluntariâ rerumom. niû proiperaru ab ipfo feparationê: qua de caufa etiâ mortecôcomitarihancætatêoportuit. opus fuit uerô tcrtiauicecircûcidi ôiabfcindi, ut quarto demû anno fit totus frutfîus ipfius plâtatae arboris fancQus,fîue fart (îlitas laudations ipfi Domino lehoua. Quinto aût art no deificati iam comedemus fruÔûeius,fadi omnino fanda terra Si Chrifti acfîuales,ut addat nobis inæter^ num prouentus ipfius lefu/erræ finalis mundi.Hanc uiciffîtudinem diuinorum myfteriorum, quam ne co* gnouitquidêadhanc diemmundus, opus fuit quod^ dam fuperiusagens,in generali Si particular! huma* num genus aefiu inhabitans,cum defiderio in finem perducendfiaffîduèpercpuiciffiitudines prccurare,cu* iusdefidcrq finis fit unàcumnoftro appetitu pofitus, itaut rcfpecfiu tanti boni, quid oremus ficut oportet nos nefeirefateamur, fed ille uniuerfi fpiritus poftulet pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Nos itaquead hancdiemiamàpœnitcntia Adami in fe replantatos conduxit Iefus,per incognitas femitas femperama* roamp;: immundo præputiato^frucfiu, donee ad iftius anni quarti ingrefium dudîi uideamusjam ter nos c(recircumdfos,pœn«ent)a,circumcifione,morte: Si tandem nos omnes faccrc fruâus laudabiles Domt*

r a no,

I?1

no,qtiando reuera tcrræ fanôçhumores in nobis fine adulterationis acerbitate reprefcntabimus. Negotium cnim gratig eft omnino fimile acfiioni naturali arte ad/ lutat. Natura quidem terræ hoc appétit, non folum ut fru(ftus,fed ut præftantiftîmifrutftus ex ea, perarbotö SiJanimalium canalesSCinftrumenta nafcantur. Scd nifi raoriatur fernen in terra,ôd ubi renatQ creuerit ab-fcindatur, Sgt;C furculo aut gemma decifa fake inferatur arbonitautduæfaltem abfcifiones inunâ noua uitS coeant, terra fui defiderij finem no poteft cofequi. Sic terra uiuentiu mediator Dei SC hominum, in quo ere/ dit uidere bona Domini Dauid,alioqui omni corrup-tibilis fcelicitatis parte beatiftïmus,defiderat iam à quo condidit angelos, utfit frudus eius omnipotentiæin toto mundo notus,5ClaudabiIis Domino, per ipfius mcmbra:non tarnen fuum potuit cofequi myfterium, priufquam adîu eius ipfius fubftantia totalis fit unita fingulis humanæ naturæ indiuiduis. Sed ficut natura liter uidemus terræ nutum, non aliter fuam fubilam tiam in fumma perfetftione oftendere, quam cum in fummosramos deucnit,poft triplicem illam recifio' né à uita priore : fie nec potuit nofter lefus reuera fuos frutftus pcccato perditos, tn humano genere demon* ftrate,nifi ipfe aêîu per modum fubftantig (id eft,præ X ftantiftimo quo fieri poteft modo) in fuis membris ter expræputiatis inhabitet, 0^ una cum dicQis membris regnum Deo 2C patri reddere fattagat. Deus uero ex uniuerfo nil nouit fibi uniendum,nifi ChriftQ folum» Quare nos omnino atfiu fpoliarinobis ipfis, ÔC Chri-fto ueftiri opus eft, ôé facere maiora ante Deum ope* ra,quam Chriftus de ipfius Chrifti gratia: quale eft co ficereubiuis corporisChrifti facraraentû,amp;fibi my* fteriofe

Ircnofeunin,quodfolusipfeChriftus faccrc ordina* nè, donee ecclefiam acfïualê haberet,non potuit. Hæc eft fumma membrorum ChriftijSd ipfius Chrifticupi do SC uoluptas.Hiceft enim fruêîus Iigni fcientiac prç ftantiftimus, quo nunc decerpto poft tempora pceni tentiac, 8gt;C recreationem mundi, fiet Adam ordinatus, à fatana non amplius feducibihsjimmortahs Su! fimi lisDeo.HoceftjquodChn'ftusin fpir/tu fuofanóo, ante mundi conftitutionemdicebat: Et deliciæ meæ, efte cumfiltjs hominum. Sicut enim quod primum eft in mente, eft ultimum in eftceftu, SCin caufaeft ut quouis labore quaerantur media ad ilium finc m per# fetfte confequendum;ftcfummædeliciæmundi, quae ipfi Chrifto SC angelis eius iam a conftitutione mundi appetuntur,funt,ut ipfe lefus in minimo fuorG feruo* rû maior uidcatur,quam facile de illo ipfo à toto mun-docredatur.Suntenim haïpofteriores gloriac Chnfti prænunciatæab omnibus profetis, in corpore facrorS tarn per litcrâ,quàm per allegôriâ,ad fine ufqj com pie* menti Apocalypfeos,in quæ myfteria atftualia defide* rät angeli profpiceretnec prius reuera aut Chriftus ip* fe aut angeltis,erSt in folida beatitudine-,^ acftuin hoc inferior! mudo uniatur ipfe Chriftus cum fingulis hu manae naturæ indiuiduis,in integrû reftitutis,SC in ip* Gsnoniamimperfetfta SCpermiftiua opera faciat, fed per omnia ordinata,ita utatftu omnes animæ fug fint, amp;:omnia diaboli membra cum ipfo ligata. Ideo nulli refurgent natura impij in hoc longfiTimo iudicio, net^ peccatoresinconcilioiuftorumJicutad hanc diem o* mnes fine fua culpa prius damnati, quam nati funt e-diti.dequaiuftiifimeaccufare Deum poflent, nifi ad-gt; uenirent tempora refrigertj, in fecundo aduentu Chri r 5 fti

ÏJ4

quo omnibus amp;fnon ah'quibus tantum ucnief, fperantibus (e in faîutê. Idco Dominus oftendit fpem benefictj àcreatura bona,'nedumà Chrifto impétrant' di à damnatis no pertjfle,quum perditus diues poftugt; lctàLa:^aroguttuIamaquæ» Satis abundc eftæterni-tatis fupplicijjin crcatura Humana per feparationcm atfîualem à Chrifto,pœna una hora, imô uno momen to, ncdü mille ô^pluribus annis ad cxcoÆonê fceleris mundi,qu3infinitatêtotâ omnib .iperantibus aut ali* quidipfiuslefuexpecîâtibusjipfelefus patri infinito cxfoluerit, Abundè fan's eft, quôd fatanas fuismem/ bris zfeaniolîs immedicabilibus Si obftinatis diues, qui funtipfiusangeli,feratpœnasæternas. Quamdiu enimillorûquos dédit Chrißo fîlio fuo pater, aliquis ab ipfo Chrißo fcparatus foret, qualia funt omnia fyn ceræ humanitatis indiuidua membra, nec Chrißus nec angeli unquâ reuera beatieße poiTent. Qu* cnim dejuno poenitentegaudent, de uno no pœnitente do* leât opuseß.Multo uerô maxime, fi perfißat,ita ut in» ferno adiudicetur,quû fine fua culpa fit in peccato na* tus, Côfummataitaqjfœlicitas amp;ChrifliSCnoßri,efl tanquâ capitis Si membrorum,totius amp;^partium,ita ut nôprius ceffet gemitibus inenarrabilibusnoßrono^ mine poßularc,quam integrû corpus fuû uti ab initio receperit glorificatus ca claritate quam habuit priuf quam mSdus fieret. Hoc uerô cofequitur lefus, totam naturam refiitutâ,noaccidçntario,fed fubflantialicor pore,fingulis infiauratis minifirâdo,6C uifibili corpoquot; requotiesôCubicSqpuoIuerimus noscôfolando. Hic cfiultimus articulusfidei apud Ifmaelitas Â^Ifaacitas carnales,quôd Iefus,fiue uerus redemptor ôc^faluator, ' uni cum fuis peragrabit uniuerfum, omnes creaturas

I

ad Dei laudêconucrtcns inhominc. Iicct enim uerbîs différant,eß omnium communis ßntentia in hune mods. Sed alia alacritas ipfi lefu, Qi. fingulis mcmbris cómunisin huiusnatiuitatismyflcrio eß, quiaquutn omne iudiciü dederit filio pater, ipfe aSt neminê iudigt; cet,mediü rcpertö eß couenientiffîmum, quo ôd nulls amp;nbsp;fingulos iudicet.îudiciû enim à Chrifio aôualiter fi cri iam ante mille quingetos annos cœpit, à quo dixit Chriflus: Nunc iudiciu eß mundi, nûc princeps mun dieijeiet foras. Senfim enim omnia fua opera Deus per Chrißü facit öd faciet,praeter montiS in fublime e-lationêjôd futurä immutationê,quæ fiet in mometo öi nióuoculi. Senfim enim fuü corpus,quod nihil aliud eß unus homo latißime iparfus,reßituit lefus per re pofitionê fanitatis in eo,ita ut longiffimis temporibus agat unä folä quam nos putamus momentaneä adïiO'* nem, humoresep unius gtatis in cçteras fenfim träsfun dat,femper fua fubßantiä fubminißrädo, fecundS ^d poffunt ætates ferre. Inde neceffe fuit, in quib. Temper in fingulis ætatib. beneplacitû eß Dco,ut cü fumma Ig titia öd fua öd fuorü fefe cómunicauerit, quâdo omnes patres noßri,id eß,filrj peenitentis Adami öderedentis Abrahami fubnubepofiticomedebantödbibebät de petra omnes cöcomitante, licet pauci illä per uitae ,pbi täte recepe'rin t. Fuerüt fummg delicig noflrg in anima ttiedelârecipere,fub Adami poenitentia.Multomaio-' res per facrificia exteriora, gratificaricum puracofeien tia illi que DeS credidimus,quia ubiep femper nobis uita nofira abfcódita aßoeiabat, licet diuerfis uirtutib.

ritib. inDeöferremurautqutcrendoauthabendo» Wuko maxima facSa eß illa alacritas,qug cruce pro de liefjs habuit,quia nil in malis ponere prætei eßenfam amtet

tmidfummfpotuft. Hfc uero inrccpit IcRis mftidï-muminudiudidum facere, quj'a tempus crat ut iudt-duma domo Dei inciperet. Sicanimarummoies eft dulct reparata fudicio, ut fenfim recurrit ætas, Ôl priU'* ceps huius mûdi eft eieóus foras. Sic dum anima Chri fti fanguineper conformitatem uitç Chrifti in patien/ tia poütæ tingitur,abea diabolus feparatur.Vtautetn corpus ipfum etiam à materia zizaniorum, à malo homine diabolo fuperfeminatorum purgctur,opus fuit non folum dolore mentali pios omnes torqueri,

Chrifto fratribus^ compati,fed in ipfo corpore fan tftorum ad banc diem neceffe fuit, ca quæ decrant paf-fîonibus Chrifti adimp!ere,pro corpore Chrifti quod eft ecclefia,in qua paftïone ôd in Chrifto per compaf fionem mentalem,SC in membris fuit fummus dolor, SCfummaalacritas. Vitaenim Chrifti eft in fingulis patientibus membris recrucifixa aftiduè.Nô enim ha bemuspontificem,quinon poflî't compatiinfirmitatt bus SC aftlitftionibus noftris,quum fuerit per omnia tentatus,inftar^arboris,fi fenfumhaberet, dum rami ab ca auellSturtfcd potiffimum uti dum fingulæ, SCin primis fcnfibiles Ôd uitalcs partes à corpore ualde fen' lîbiliabfcinduntur.Vbiuerô fummus mcerordepaf fioneeft.illicfummaalacritas de uitftoria diaboli eft» Sicfenfim primum Judicium fatfîum eftîftc alt;ftu liga' tus eft fatanas,nefeducatamplius genres: fie fibi omgt; niumreuniuitanimoslefus,quifpem in eo habuere: fie in omnium uiuentium animis nunc lætatur, uiuen tium dico,qui unquam Chrifto donati funt. Jdeo iuf« fit me lefuSjpoftquam uniuerfi récréationem mihi regt; uelaredignatuseftjUt çonlêcrem in fuum corpus 8Ç fanguinê,quicquid appofittuè in cibo potu^ fuften-tat

tat genus h um a num: quod lam pHdem facio, non ad hocut colatun'nea fpccienifi quatenus cognofcif, eft in loco ubi fideles adorarc Ibleant.Nam quum fit facramentum in fuo elfe præftâtifsimo, quum ad' hæretcorpori humano more fubftantiæ, nemo ta^ men adoratcorpus humanum. Hocautem iubetac' terna ratio fieri, co quod ficut per folam Chrifti fiib* ftantiam,in omnium rerum,fed prgcipuè in Humana natura,omnia fubfiftunt,illaimmaculata QC ab omni parte impaffibili permanente,et fubfiftunt per uiam naturænrt uoeât: fie nunc fenfim per uiâ gratiæ ÔC ia* crameQti eadem iubftantia purarenoueturfenfim in generc humano, ut fenfim Chrifti gloria in tota ma' turcfcat natura » Sicut enim per gratiâ illius luminis participabilis,illuminantis omnem hominem,Ie ges Dei fcriptas in fuis cordibus oftendunt qui lege icri pta carent,autillammaleintellelt;ftam habent, ÔC per confeientiae teftimonium fiuntChrifti abillisinco' gniti membra: fie etiam pro corporis reftitutione O' pus eft ad perfeeftam Chrifti noftri^ alacritatem, ut per latentem incognitam uim facramenti tota nä' turae malTa fenfim reformetur, 2lt; à peccatis purgef. Poft bucccllam cnim no poteft amplius intrare fata-nas:fedquæadhucdclicftaregnant, inuirga uifitari ita oportet,ut nu^ mifericordia fua auferat à nobis, A' nobis ita intelligo,fi homines,et no fpe(ftra,Simo nis^ progenies fumus. Licet enim talibus in reftitu* tione infinitas offeret Si coferet gratias Chriftus mi' fericordia inuincibilis, tarnen in fine illi extollentur fupra omne ^d dicitur Deus,pœnis^ adiudicabun* tur acternis,qui feipfos nunquam indicate fategerut. Detalibus damnatisnunquam critmoleftiabonis,

s quia

I3t

quia mftar patris ill or um diaboli tanto magis obfti/ natè pcccabunt,quanto fuen'nt faniorcs £lt; anima Si. corpore fa (flu Tantum uero abcft ut communis ala^ cfitas Chrifti noftriœ indeminuatur, ut fere à nulla re magis augeatur. Sicutenim inhacuita corrupta nulla maior deletffario eft quam in uindiótac exequu tione(ut homo corruptusloquor)'ficin uita æter' na nulla maior pijsalacritascftepotcrit, quamquu uidebuntur impij, quibusnon folum ftiper tria fee* lera pepercit Deus, eo quod femper tribus ætatibus inoriginalipeccatofunt nati,amp;mifericordia digni, fedomnis integritasadbene agendum, etiamftim' mis angelis par, fueritreftituta : fummainquam eiit alacritas, in æternis uidcre tarn impias creaturas iup plietjs. Sic opus eft ab eiufdem natiuitatis facra* mento feu incorporatione cum Chrifto foie iuftitiat, duos finaliter in eodem fubieefto eftceftus fieri, quae multæpopuli funt. Idem fol ex cadem aqua bis à terrae fuperficie remota,6C aflidue per cafum fupc^ rioris maris SC fluminum ingreftiim dulcorata in ma rifàcitjUtaliquiinfublimcuapores eleuenturad re* frigerium,fedinqfdem aquis focordia ftagnefeen* tibus facit Tales. Sic frigus facit ibidem liquabilem glaciem, ÔC infufibibiles cryftallos. Sic inftarna* turæChriftus autorillius agit. Imo ipfanilperfeeft autagit. Sicuti itaquein anima per fidem adducit intelligentiam, SC adæquatam ueri contcmplatio* nem ificperftiam fubftantiam,quae totam naturam ftabilitin indiuiduis adhâcdiêmunduSCpræcipuc humanu genus fulciuit,ut tâdem ipfe per latente fût fubftantiam facramento fantfto miniftratamipfeto* ' tus iiifingulis hwmani generis indiuiduis emergat.

' ,gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfic

Et Ge quam apparucn't effe Chriftus m’ta ueftra, tue nos cum ipfo finguH ÔC uniuerfi apparebimus in gio ha,ad quam nos breui pro fua uoluptate traducat» DE HORVM MYSTERIORVM

Icut inuifibflis fubftantig panis uini^,aut earum rerum quæ inftar fliorum funt,ad alimcntum human! generisufitatæ, quotidi'ana fubminiftrationc conferuatur alTiftenria diuinæ fubftantiæ Chrifti : fie opus eft omninOjUtrenouatus homo plane refix ciatur, S)C à diabolilaqueis omnino liber cducatur, per Synaxcos ufum. Sicut cnim in toto naturæ cur-fu uidemus opus effe tempore,inftantia, ÔC afsiduo ad uitam naturalem fupplemento,ad hoc utrespoC ' fint fibi concreditum efle conferuarc,in^ fiium fi-nemdeducere: fic ad perfeeftum animæ corporis'gt; que complementum tempore inftantia èC continuo fupplemento eft opus. Inde opus fuit angelos Ion-gifsimis ante numeratum mo turn cceli feculis me-ruiftecum inftantia Ô6 difficultaterquodutpoftent, afsidue pane fubftantiæ Chrifti, ut ab illis partie/-pari poteftjOpus ipfis erat. Quum enim Deus fit omnino imparticipabilis creaturæ, creatura aûtàfc non habeat fubftatiam, ncceftceft ut ipfis fe angelis afsiduccomunicetlefus. Inde panemangelorû man ducauit homo.Quû enim Deus ueteris teftamêti fa da expofuerit inter duo mundi corrupt! extrema in uno facinore exhibitionis Man,expofuit amp;nbsp;fadum praccedens, amp;nbsp;continuum QC futurum. Praccedens eft) ^d angeli inter merendu in fuo deferto agentes, antc^ in lug terrg fruitione ingrederenf,comcder3t

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ X deillo

140

de illo pane, douce cius uirtute cft eicôias coelo fâta* nas primus Cananxus,HammaIcchitescp.Cotinu3, cftfaifîum ecdcfiæ, pofitum inlege naturaeferiptu'? ræ 5C gratiæ, ubi panis uini^ myftcrium à facerdoti' bus nomine omnium cft Deo oblatumjamp; ab illis po tifsimumfufceptum,donecomnes quodnunc licet, poffînt Manna comedere, quoties uolent,in hoc re^ gno Del, ubi fiet uoluntas Dei ficut in cœlo amp;nbsp;in ter ra. Ad hoc enim fumus creati, ut hic fimus fteer* dotes, regnum, 8C reges, ôôDtj, nobis fuppeditare manna de die indiem potentes. Sicut enim lcrip-' tura nil tradit, quoties in die uti liceret facerdoti* buspanibus propofitionis aut quoties filr) Ifrael de luo Gomor comederent, dummodo conftet utroflt;^ quotidie uti folitos pro fuo uoto,fæpius^ in die aut femel lumpfilTe, fie de futuro nunc feculo erit . Nam quotidie faltemlcmel comedere genus humanûfo* litû eft, quod non poterit amplius facere, fine laten* ti Chrifti confecrati fubftantia, Qiii autê fæpius, fæ* pius.Sic in Chrifto baptizari non baptizatos opor^ tet,donee omnes aperta porta intrent. Sic uitæ ipiri* tualis incrementum fenfim ÔC ab obicuris exordijs opus eft fieri, ficuti natura apparens, femper diu eft in uita, antequam ièiplàm fentiat elfe. Hæc uirtus à matre ccclefia SC pâtre Chrifto fumpta, antequâ fen' fibilemfpiritualem uitam habeant, non tantum illis prodeft,iedeorum liberos aboriginis eximitdel? (fto, donee per agnitionem Chrifti exprofeflb m niantur, ÔC cognoicant, ficut SC cogniti funt. Nifi e* nim his uiuiradicib.fibi praeriperet inuito fatana imi» perium, illud^per cibi potus^ applicatiuiuirtute Chriftus augeretjficut in angelis fecit, nunquam re*

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uera

lt;

gt;41

um ficfct uoluntas eius,ficut in cccloSC in terraï' Duce ifto cibo indumenta noftra in deferto non ue* terafcent, quiauis mannæ iftius conferuabit à mor^ te : fenfim tarnen operando, quod in Hanocho, E*' lia,Iohanne,Chrifto^ cum Elia 2C Mofe ti ansfigu' ratOj egit ipiritus fancîus. Nam nil momentaneum in fuæ ecclefiac minifterio facit Chriftus, praeter fa* cramentorum imprefffuas uirtutes, quæinhocfolo facramento materiam fibi feruarunt. Licet autem in inftanti conficitur, non tarnen in inftanti operatur, quiafefe accommodât noftrae capacitati lefus. Nam nemo répété fit optimus, aut pefsimus, nifi qui per' fedione amp;nbsp;capacitate angelica elTet, ut in inftanti ab angelo in diabolum tranfiret, cui ipfi tarnen in cœlo trium actatum remifit rebellionem lefus. Nullum eft dubium j quin Äpoftoli 2C primitiuac ecclefiaeChri-ftianij dum quotidic frangèrent per domos panem, faepius indie communicalTent, quia eflèntiæ Chri* fti præfentiam femper in fe geftantes, nun quam ac* cumbebant, quin prius pani amp;nbsp;calici benedixiflent, quoad res eft in ccclefiac templum materiale rcdu' da.Nam no folebat primo reponiaut coliillic Chri* ftus (licet in hoc myfterio magis merito quam in pa* tenti corpore fit adoranda haec terra,ut aiunt fandi) ficutiin ecclefia Aethiopica hodie obferuatur,ubi faltem bis inhebdomada communicatur.Statim ubi defijt illc quotidie fumendi ûcramentiferuor,çeftà* uit amp;religionis incrementum,exorta barbaries cuiri tepiditateeftjamp;fingularis ferus depaftus cftuine* am. Barbariem uoco uitioruminecclefia, amp;Sinua* lentium impiorum contra ipfam. Chriftus fuos ina* himans, faciebat ad martyria ferenda fortiores SC a' ' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S3 lacriores.

lacdores, quam nos ipfl nunc fimus in fll/s quo* rum fumus autores fcrendis. Opus erititaquc, ut quanto magts reftitutio I'nferuefcet, tanto fre* quentius communicetur, dum panisin toto mundo determinate pro naturae humanac ufu confecra* tus reuelabitur » Vbi res à fua fimph'citatc ad mul-tiph'citatem cultuum ccepit trahi (fie pofcente na-turæ noftræ immaturitatc, nondum mente fatise-leuata) tunc præccptis ccepit iuberi,quod ante fpon tefiebat. Itaque circiterquinquagefimoanno Chri-ftijAnacIetus pontifex maximus ftatuit,ut omnes et finguli Chrifti fideles quottidie facra lumerent, aut ab ecdefiauti cxcomunicatipellerentur.Singulis e' nim diebus femperRomæ facfia funt iacra,quibus adflantes dcbebant nonfolum intcrcffe,fed com-municarc ; quæ pueris etiam in fide parentum da' bantur, uthodie totus Oriens dC Meridies feruat,in ipfo ftatim baptifmo communicans , quod à tota ccclefia diu eft facftumjUt praepararemur ad hoc tern pus in quo tota natura humana myfteriorum igna' ra, in fide parentum membrorum ecclefiac comtn«' nicabit quotidie fæpius, donee fit l ationis capax. Licet autem grauiisime feruent ftatutum de non fpu endo Aethiopcs,quadic communicarint, tarnen in co quod pueris fluenti fiepius ore tradunt myfteria, oftendunt ueram intelligentiam facramenti omni-noimmaterialis SCimpafsibiIis,donecfitin applica-tione corporis Ô6 animae in fanguine pofitae. Quod autem Anacletus ftatuit,non fuit eius ftatutum, fed articuli uniusinCanonibus apoftolicispofitirepc' titio ôd inculcatio.AmbrofiuSjCtantiqui interprétés (cripturæ, exponendo petitioncm panis quotidiani in ora*

»4?

in orâtione Dominica,inteUexerunt dcßn^oücra mento, quod quotidic â quon'dic cadêtibus debeat fumi.Litera euâgelîj fads docet^quS uocat pane fug-fubftantiale, SiC tiicit quoridie peri. Miracula de pani bus,non intcllclt;5la ineuangelioabipfis apoftoh's, notant hanc diftriburionê| corporis Domini, quant necipfi fumcntes,necipfi diftribuentes intcllexerat: fedfolusipfelefus. Scd reueraquotiefcuntp come* ■ dimus et bibimus,ex uerbis Domini hoc facere in C' ius comemorationem iubemur.Hoc fa cite, ait,quo* tiefcun^ fumiris,inmeam commemorationem. Sic cnim intelligi debet : Quotienfcunqj fumitis cibum aut potum,hocfaciteinmeam commemorationem: pracmittite mihi primitias cibi 0^ potus,ut accipiaris uitam in uobis. Scd fuit operçprecium obedire,quu àfolo (âcerdotc debûeritadhanc diemconfici, do* necaperta porta omnes (ponte pofsint fibibenedi* lt;Ha,amp;infinemunioniscum corpore fibi præparata defumere. Fiettuncut quotidiefumatur,îècundum Auguftini amp;nbsp;aliorum concilium. Defumentita^ in finem ufcp mundi quum uoicnt, quod iam eft in uni ucrfo hocnomine benedidum à lefu,itabenedi(frio nisuim diftribuente,utnonminus apponantiuam fubftantiam noftr3e,cibi terrae nouæ,quàm noftri,pa ne uino^ conftantcs.Panis enim fiC uinum apudIc* fum cft,quicquid loco illorum eft,

DE ADMIRABILI VIRTVTE

myfler'tj qugrtanttiuÎMîs.

QVÛ nil admirabilius Deus in corruptibili natu ra $ uitâ fecerit, certiisimum eft coftruatione ÔCinftauratione eiusnil pofte admirabilius uiden'.

Qiium

autem conftet,aut mundum efle fruftra créa* tuin,Slt; à nulla caufaregijaut præftantifsimi finis gra ti'a proftare, uïdeh'cet utin æternum apud Deum æx ternum, in intellccflu humano, fiio compofito defe^ cato ueftito, fcruétiir ÔC uiuat : necefle eft,ut uita in fingulorum homi'num morte deperdita, reftituatur. Çeitiffîmum eftenimin naturæbeneficium,ôdnon in difpendium,efte omnia creata ; quæ fi non maiox rem foelicitatemconfequerentur, quam qua: hic ui' detur, nee aliud quam iftas præclaras miferias homi ni omnium imperatori in præfenti adferrent,prox culdubio infœliciflîmû omniû creaturarû hominem coftituerêt.CoftatjOmnes homines mori. Autrefur gere, aut fruftra omnia faefta eftej'opus eft, Quiï om' nia fint ab infinita potêtia et fapiêtia facftajUecefle eft hominê abfolute ad uitâ æternâ effe inftitutû, fiue ffi ne morte,fiue ex morte ad uitâ.Inde à Chriftianis,Ifi maelitis ÓC ludgis creditur refurreeftio» Sed quû à cor ruptibilibus ad banc diem orti,educati Slt; feruati, no potuerimus abfcôditæ in nobis mediatoris fubftanx tiæ feruare confortium ; opus eft, quum uitam rece' perimus adimmortalitatem, aliunde eius duration? quàm à corruptibilibus dependere,ÔC peti.Nifi itatj »(ftu finguli homines in uitam aeternam traducendi, comederint carnem lefu Chriftiaeftu, SCbiberinte' ius lànguinem aeftu, non habebût uitam in fe, uitam inquam atternam. Nam ifta corruptibilis,fineullafix deautipcinlefiim,etiamâperditiftimis habet. Vn' de ncceffe eft ilia uerba intelligi de alia uita, quàm de prefenti,quçipfafitrcftituta,nullo^ aliomodo inae* ternum durare poteft,^ per dbi immortalis amp;incorz ruptibilis

»4f

ruptibilis efum SC potum. Licetfta^fandlorSmen* tcsinChriftoautparadifo terreftri, ut aiunt ludæi, dormire SC beari dicantur, tarnen abiblute fibi fcnfix bilem in fe SC per fe bcatitudmc reciperc nó poflunt, nifi repetito corpore reftituto, in cuius contubernio uitam illam recipiant,qugnonnifi per carnem ÖC fan guinem uiuificum quotidic facpius in ecclefia infegt; riorifumptumjpotcrunthabereui'tam æternam. Pri mai'taque SC admirabilis ui'rtus Chrifti,in hatfua na tiuitatefubftantifica,etaccidenti'busomninodeftitu taeft,quôdaflîduoefuuitam dat immortalem,pn'* mô in anima,deinde in corpore,poftremô to ti com-polito ex utrocpjUt quarto omnium finis uniatur bo nitati ætcrnæ,in qua creata eft tota natura, noftræ fo lius gratia.NulIo alio modo poflunt intclligi fuprax di(ftauerbaChrifti:licetab interprctib.fintob igno ranttam conditionis fiifcitatorum aliter contorta » Deuita enim præfenti non dicerc, darum eft : quia perinde 6C qui comcdunt,SC qui non comedunt,mo riuntur,tam ipiritualiter quam iàcramêtaliter come^ dendo.Quarc necefle eft intelliger ede uita per re* furreClionem rcftituta,quæ non nifi ftibminiftratio* ncuitææternæjinea carne SC (anguine delitefcêtis, potefthabcri.Hoc admirabilemyfterium Dauidin nubis hau,Pfalmo Kyz.notat his uerbis:Eritbuc* Celiafrumentiin terra,in capitemontium, commo * uebitquafi libanus frutfius eius,SC pullulabunt de ci uitate ficut herba terrae.Qiiod autem intclligatur de pane facramentali SC naturæ inftauratore,fecundum fententiâ omnium interpretum uetuftorum Seudah bonum fummum huius uitæ poncntium,pa tet textuThargumijfic dicentis:Et erit fubftantig dP t ulnae

14^ ùi'nçpam's in terra,in capitemontiu,cocitabitficutli banus frult;flus cius, 2lt;g^erminabûtdeduitateleru{a km fient fœnum terræ.Senfus huius uerfiis eflrquan do to ta die benedicetur ipfi AlefliaCjCnt placenta frii mêti, in qua latetfubftantifica immortalitas,in terra noftra Humana: cuius gratia funtomnes terræ. SC no folum erit in terra noftra dante tune frueftum fuum : fed critinftimmismótium, itautnc diuinitatis qui-dem mons altiflîmus fit excel fio r,quia in eo etiam i* pià diuinitas delitefcitmyfterio, ÔCmouebit frueftus cius ficut Libanus. Sicut enim mons altiftîmus SC ce kbefriuiusin terra iàncftajUnde curfus lordanis flu' utjjSCmaximç cedri procedunt,cftLibanus,in typu diuinitatis pofitus ab omnibus yi.fenibus, fie expo^ nentibus utâMofe acceperunt: ficut,inquam,illc Libanus diuinitatis per Chriftum operas cocutit toquot; tam naturam ad uitam, ita ut demum per fc ipià mo* ueatur:fic frutftus huius buccellæ frumenti faciet, ut turgefcat,ÔC per feadimmortalitate tota natura ho» mana naolt;icatur,fuum^ finem poflït conkqui. Pub lulabunt uerô de ciuitate Icruiàlem,id eft de ccclefie gremio,SCunitate in facramyfteria perfidem conlpi rante,ficut herba terræ. Sicut enim terra noftra, ex qua nos fecundum meliorem partem noftri fumus : id eft ChriftuSjCX quo omnis natura Humana,nos in ftarherbæ,inhac tertia die geneleos fecit, qui ipfe eft herba uniuerfi greges cibans:fic SC ipk panis fub ftantificus facict,ut de gremio ecclefiac procédant fit feitati ÔC reftitutiinabundantiamirahili,qui erut ora nes filtj Dei:in quibus uerbum caro fiet,SC habitabit in nobis.Nam qui eum panem recipiunt,qui dat uigt; tammundo.non amplius exfanguinibus,autexuQ* luntate

lüntatc carnïs,aute^uoluncateti/ri, fed ex Deo nad reuera funt,eo quod uerburtt caro fic fit. Et ideo ui.-demus naturæ in Deutn Ipetäntis gloriam, quafi ip^ fius unigeniti; quia, quando apparebit efie uita no-ftra,tunc cum illo apparebimus in gloria. Si cnitn de dit nobis filium, omnia dédit nobis tum eo. Virtus primaria hæc eft, quod fondât nouam uitaiil, tam irt anima quam in corp ore: demum frequctarldo, ficut Cibis corporis 3cquiriturper eandcm natiuitate im' mortalitas, poftiilam autem deltas : Slt;ficfiuntexigt; pfa omnia quæ nobis erant impoftîbilia, ficut eft per fcda diletftio Dei 5gt;C proximi, quam opus eft in uia amp;nbsp;no in patria cópleri per huius incorporationis uir tute,quæ ad banc die non potuitfuum finem confer qui,eo quod corpus adhuc eratmorti obnoxiu. Nec cnim potuit Reri aliter abfoluta redeinptio,aut medi cinæ acccptio,quàm cratfalt;fta prçparatio : ficut una £tatc fobCfin'fti potificatu in umbra Melchifedeci e-xacfto præparata eftanima,fequêti autætate corpus: fie primo aduentu mcdicari animæ tantû lefos debu it,donecueniret tempus corporis medendi. Semper quidê in Chrifto foit illa itolûtas dC tepus, fed in nO' bis nondû potuit clTe.Ideo uirtus illa ineffabilis têpe rata eft fecund fi etates,ita ut tâto magis crcucrit,quâ to magis potuimus fuftinere. Vnde tam admirabilis nûc infondifin homincs bodie uirtus Cbrifti p bâc natiuitatê,ut plus uno dieimnjutationis fit futurum in homine,^ mille centû aut dccê annis in lege natu rç,icripturf ,aut gratiæ. Sumis enim morbis qui font incarne,fumma remedia adbibcri opus eft, Vebc' mêtiaueró uirtutis in facris rebus,Deo^ dicatis, amp;nbsp;nomine Dei fieri folitis,arguit ex ira Caini in Hebei:

t i Ex

14t

Exultionc Corah,Datan,amp; Äbiramtcx pœm'tcntia Man'æ, ex uifione arcæ in rcgreflü à captiuitate Palç ftina,in ultione Hofi e facra attreifîantis.Sed patet in principioChnftianifmi,ubiRatim promagnitudine odij aut peccati inDeumautfratrem,cuni commu/ nione intrabat mors,aut morbus,ultor contemptus diuini,06 uiolatæ charitatis ♦ Hac de re dicebat an' tiquitas72. (enum auditorum Mofis,efle duos ma* gnos pifces Leuiatan,maiculum QC fceminam, fed O' pus fuiffe refrigerare aut caftrare earn fœminam, ne alioqui euerteretmundû.Duo pifces funt unus Chri ftus in aduentu patenti primo mafculus,in latenti fe« cundofœmina:fed tamardcnticalorefceminain fä* cramenttmyfterio,utnififuam refrigcraifet uirtute Iefus,illa uirtus omnes combuffiffet.ln impiös enim poft buccellam intrathacftenus.iàtanas.Et propterea multi dormiunt, all) autem ftintinfirmi,ctiam corpö re:utintelligatur,ad corpus etiamfuo attacftu maxi* me pertinere,tanquam ingentis febrisignis acciden tarius.Multi uifi funt ex folo cibo euchariftiae in mul tum tempus uixiffe.Nunc itacp fenfim illius uim in* fundi opus eft in uniuerftim humane naturç corpus, poftquâbenedixittotinaturæhumanæ Ieftis,ut ad iftas nuptias uenirer,in quibus uinum diuiniratis fit exaquis popularibusrmodo obediêdo ecclefiæ,Ma riæ eins matri,uniuerfi homines faciant quæcunque dixeritjillis lefiis.Satis enim eft illius imperio impie' re hydrias fex ætatum aqua mifericordiæ,ut adfit ill c diuinus ignis, 00rubefcantinuinum. In hoc tertiac diei fineifta fada funt. Facient uero hæ aquac,ut fer rum natet,et mergatur lignum;at(^ adeo ut inftar Pe txi,quarta uigilia omnes fuper aquas cum Petro am* bulemus«.

1

149 bülcmus.Qtns dotes enim Ch rift us patens incœîo' habet,eafdemipfelatens fuis ferms daturuseft, ita'. ut quicqm'd perfeÆonum anitnae corporis expe^ tflamus in uita beata,illas non nifi per (acramenti hu ius myfteriü frequentatiflïmum accipiamus, ad qua rem cœlitus dC folitus eftinunaterræfoperficiecon greganda ecclefia, omnium creaturarum rationabix lium expeaantiü lefum in falutem. Nam qui primo aduentuucnitinitiandis magis quam cæterisjnfex-cundo ifto uenit omnib.aliquid auxilij diuini aut hu mani iperarepotentibus.

DE CHRISTI DILATATIONE IN VNI’ Hcrfo fi(tura,per hanc facrofanilam natiuitatë, ficut eil ifb initio.

OMnes homines feu initiati feu non initiati fub uero cultu fuerint,tarnen facere unâ ecdefiâ pus eftjfaltem in hoc quod omnes co dem modo cre duntjintelliguntjaut expetunt.Nam mente omnino conuenire per æquiualentiâ,nulli dubiumeft. Quis enim ad hoCjUtfummumbonum, licet incognitum, confequatur,non cupit fibi diuinitus media fuppedi fari,quibus compcndiofiffîmèinilium finem qui ex petirurjdeueniatfNonaliûdefitutlatagantper hæc corruptibilia ftimmum honorem, uoluptatem, dim'* tias confequi mortales, quia autiftis aut meliorib. bonis uellent fibi gloriam,delicias et potentiam efle immortalitati coniundas. In principes itaep omnes Conuenimus.Sedignorantiamediorûadueri naturâ peruenire no poIFumus :aut quod initiati faciût,trâf-fugiêdo,agnitæ ueritatifaÆs fubfcribere nolumus» Maioribus omnes de rebus humanis ÔC diuinis cre dimus:perindeinlpeciali attp comuni ecclefia.unde t 3 fîdes

I

fides cftubniisfcicdi principiû.Nam nafüfalitcrpéf inde atcp fupernaturah'ter uerû efthoc:Ni'fi credidegt; ritis,no intelligetis. Qiiæ fiint in intelledii, omm'b. funtcommunia.Nam dux ratio femperuniformis in Omnibus adultis eflc folet; und üero dC credunt dC in telligüt homines in aduka ç ta re. Licet enim per difei plinas 06 feientia acquifitä ratio ienfim in nobis obo riat, tarne in tâta obfeuritate aut uafricics,aut ueritas religionis femperfuit,ut ubiuis gcntiüfueritfempcr iuftiiïimû,etiâ dotflifflmos inreligione deferremaio rumfuoru autoritati, donee infigni mutatione und cumpofteris parères abunaperfuafioneinaliâtrâfc ant.Hæcautêuehementianafcitur aut ui(kis animis per diuina facinora,aut edomatis per tyrannides cor póribus,aututrocpmodo. Per diuina facinora folus cum fuis membris lefus uicit miraculis, in pauperta» te,dolore,óó probro clarior,quam omnes una poten tiæ mundi cum delicijs,diuitqs,amp; gloria ♦ Falfæ per-fuafiones terrore mortis,aut admiratione uirtutis in trodu(kæ funt.Mofes utrotp modo docuit, fuós co-gés uirtutibus,alienos aut bellis ÔC cædibus.Quû di co uirtutibus docuifl'e fuos Mofem,intenigo miractï lis,quib.animus uincitur.nam nó poterat alioqui ue ra docuüTe, nee effe Dei proféra, nifi uickis fuorum animis,illospromouere cepiflet.Seddeintelleckuet fide unà iunêlis iàtis. In principijs omnes côueniût, fed modo differunt. Quod omnes homines bonum appelant,id ade(3 ucrum eft,ut non foli homines,fed omnia creata cum illis natura ducc,hocipfum faciât. Qiiûbonûappetant,etiâ omnia media ad bonû ap« peterc,clarueft. Qiiarequicquid eft interhomines differ entiæ,illud in fola ignorâtia, aut in rei cognitæ

diffîcuîtatc eft pofitu. Si enim omnes uerum illud ôi fummûbonû quodappctût,cognofcerent: niflillos media ad illud cofequendö prepedirêt,proculdubio celerrimè in illud ferrent. QuS autem ignorâtia uerx nulli(nifi reeufanti cognita fateri) debeat efte fraudi autdamnationi;fequit,ut quod ad prindpiaifta cx' plidta uel implidta attinet,fit totu genus humanum ad hanc diem par, amp;nbsp;homini Deo oraniü parêti, om^ nem^ hominê tam intra extra ecclefiâ fpedalêib luminanti acceptabile.Nam quis eftèt pares, qui de ignorâtia uera filiû damnaretfOpus eft itacp,ut latês lefus in toto orbe,fingulis têporibus, omnib. in Iogt; ds 06 gentibus,apud fingulos homines, adfit in eo defiderio bona cófequendi,quodipfa fequit creatu* ra.Sic ergo tatens in anima finguloru eft lefiis, ficut falus uera ab ipla expetitur, licet nee feiat quae fit ipia, nee quo uero modo haberi debeat. lam autem uifum eft,quod à creatione mundi in omnium cor* porum,ncdum in humani generis eirentia,delite* feat. Quid igitur magis habet ecclefiafpecialisf Multa.Primum dauesuitac.hæc enim dantureccic* fiaccommuni, proptereaquiafunt prius in ipeciali difpenfata. Sunt in ea eloquia Dei, funt fa cramenta, ftint fandi uiri manifeftr.eft certitudo Ô6 ueritas non tantumlatens, fed Ô6 patens.In communi autem ec* clefia,eft latens per folam æquiualentiam ueritas, quum in fpeciali fit per æquiualentiam Ô6 eminen-' tiam fimul: unde magis proprie pertinet ad Chrt* ftum fpecialis, magis ad diuinitatem communis ec* clefia. Sed quum unum fint Deus Ô6 homo in Chri' fto, ideo Ô6 gentiles 66 Iffaelitæ unum fiant oportet: Ut ficut in Cain 6lt;Hebçl,in Âbrahâ66 Babyknîjs,

fri ifmaci ïfaac,in Iacob Si Acdo,atlt;^ in cxteris'im ptjs fratrib.mutuô àpîjs feparati's ab um'one fuit fepa ratio: fictandêin unû ipfi fub uno réintègrent Deo, Supcreftitat^ fecundum confecrationem noftram, ut ficut eccleiia fpecialis æquiualenter Si eminenter habet facra Chrifti myfteria:ficetiâ in toto orbe corn munis accipiat, utficut nec lumine mentis,nec fub^ ftantia mentis Si corporis unquâ illi defuit lefus, lix cet nedum fit illi cognitus,fic nec illi etiam défit pa* nis fubftantiHci Si ad immortalitatem transferentis efus.Nam ficut in quauis ignorantia pofitos nuniÇ uoluitpcrfecffioneanimæôô corporis deftituere lex fus,fed in omnibus utroep modo prçfens eft, multo magiscupitin omnibus ad reuelationem gentium renafei in gloriam plebis fuæ Ifrael. Sic ènim omnia (àcramenta alliduè confert lefus. Nam in omni gen^ ce qui facit bonum,hicacceptus eft illi,fiueadfit fine non adfit rerum iàcrarum in caka eminentia. Latiflî mè enim iam à peccato commiftb,patuit et cordis cir cumcifiOjôô flaminis baptifmus. Nifi illis,amp;hoc modo, fuæ adeftet naturæ egêti,quû ipfè uelit,pofti't Si feiat, ab ingratitudine nullo modo uindicari pof-fet,nedicâabimpictate. Qiiumitacp fit opus utfcfc manifeftct,et ubiuis diftendat ficuti eft,ÔC omnia cre ata replet,opus eft ut faciat eodem modo in creatiox ne,rcdemptione,SC unione,fiue fandorum myfterix crû participatione.lamuero exijs quæ funttrâfada, patet,quod diutiflîmé,imô ab æterno,imô fine ullo termino comprehenfibili,Deus fua uoluntateper çx quiualentiâmundûinfeomninohabuit,quûnondu j'n fe fubfifteret,tantum abeft ut fentiret uim infinitâ Deiin fe agêtis.Nam ctfifenfilfent omnia,nil tarnen potux

' potuifTet coprehcndere» Ex ilia actcrna æquiuakntia mûdi' tandem opus fuit in Chrifto tan^ in pofteriori Dei parte, poni omnia, per eminentiâ, etiam antc^ ulla res fui iènfum haberet. Sic ex femme patris æter* nojpofitoin utero matrisfibi unitç,binam generatio nem in Chrifto omnium matrice accipcrcunmeila, antequâ ullum fui fènfum habuiflenu Acceflit demû omnium manifeftatio potentialis in cooperatoribus angelisjftibftanttjs'ue feparatis,qui potentialiter tam in fuperiori quàm inferiori materiæ parte,in cœlo ui delicet atqj elcmentis agerent, amp;nbsp;in potentia ueftigia rerum imprimèrent, quçadio etiam ipfisrebüsnon' dum efle reale habentibus,non nifi àtergo uideri po-tuinSic quodâmodo terna adionc, innumerabilibus temporibus exada, antequâ ullum elTc reale éx mate riæ primae maflà prodiret,omnia creata ftiâ elïèntiatn acccperut:ô6ficeftêlatcnsinDeo Chrifto angelo, accepts in ie demu manifeftauerunuNifi fie mundus fuiflèt côditus, diutiflime fine ullo fenfu diuinas ik las potentias in iehabuiflèt,alitcr iecundûordines ad hanediem cognitos,creari nôpotuifîètJn hoç eft ma • nbsp;nbsp;ximQ fcripturac facrçlêcretû. Quare mater Ribca ma

gis amabatlaacob, ita ut eius aftu praeripucrit ei bc' nedidionê, liàac aût magis diligebat AedomæS» Sic cnim funt diuifae unitiflTimac illac uoluntates, quç funt duac in carne una : nô funt iam duo, fed una cai o» lam dixi fapientiâ creatâ,id eft,Iefum ipfum, efle ipfi patri inftarcôiugis,in cuius uteroièminauitiotâ créa turam mûdi : Ô6 ideo fpecialê ecclefiam magis fpeda-re ad Chriftum, cômunê uero gcntilem ad Deum, Nam nô eftdubium quinfit fecundû rationêætemâ, Ut primogeniti fint haeredes, Maîcula diuinitas im--

U mobilis

moblîis magis dilfgtt primogenitS ctnaturam ipfam comunem,licet peccant, quû tarnen natura ÔC grana fint natæ ex codé utero» Nam natura eft magis fecun-dum aeternitatê, gratia uerô iècundû diftincfîionê amp;S priuilegiû.Ideo Ribca magis amat que funt gratiejö^ ideo iurreptittjs ueftibus Eiàu ornât laacobû ad præ-ripiendam benedicftionê» Inde fitut fpecialis ecclefia fitChriftipropriè. Sed ueniet tempus,poftquâ ter be nedicftionem prereptam petiuitElau,utexcutiatfra^ tris iugû de cerujcibus fuis , recuperet^ pinguedinê terræ,Ô£r rorê cœli defuper in abundantia frumcnti et uinifacientis uirgines,SCficduorudeferentiueritper benedidîionis identitatem fumma concordia,ut ficut in unûconiuncftifuerâtin Adamo prim Ojfic in idem redeant per fecundû»Durante quidem bac feparanœ nis iniquitate,iam per qüint^ dies genefeos cum dimi dio, idcft, circa quinquies mille amp;nbsp;quingêtos annos, opus fuit,utlcmper per delitefcentiam,quos clegit in fpeetalem ecclefiam Chriftus uocaret,diu antequâ un quâ fe uocari fentirct» Fides enim eft donû Dei» Nec uenitquif^,nifi pater ilium traxericTrahuntur autê credêtes-ipiritu patris,in fpiritû fill] »Nouç enim âi^io nesnoncôpctuntDeotqualibus tarnen regimundOf, SC excitari piorû mentes, non eft dubiû» Per fe enim nemo ad maius afturgitbonu, qui minus ex iè nô ha^ bet.Filius quidêilleeftquiinpatrisïpiritu trahit, oês illuminando, led illos in cômuni,et patris propria ec clefia reliquit: alios aöt in ipecialê traxit,pro fuçuolû tatis decrcto,antc^ quic^ boni uel mali fecerint.No *^d ullum fuû filiû reprôbet à domeftico officio, fed fi lios ecclefiac fpecialis uölt tan^ primarios in familia' ütate,SC penetralibus aul^,inftar cordis, capitis,geni

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taliû.

tâlfu, Ct primariarS par tiQ agcrcîcortiuhis auf ccdén^ mêbra,qua£funtinftarlfmaclis,filiorûconcubinarû, et Efàu reprobant,nô ad pœnâ aîternam,abfît : (funt enitn fernen fideliû,amp; fine fuaculpa fienati) fed ut ue - luti agn’colæ ÔC domintj habitatores,fecundanô, gra-tias latentereafdemrecipiant,quas ÔC membra dele* ôa.Hocintereft, quod ilia primaria membra debent initiarfiutpro ie, et pro altjs rccipiant:ficut cor totam uitam, cerebrum to turn (enfum ÔC motS in fe recipit, lit digerat et diffundat. Licet itacp membra exteriora, ÔC à uitalibus rcmotiora non dilFundant alijs uitam perinde utaccipiunt,non tarnen funt minus in corpo ris ornatu neccflîtate,quàm primaria, Illorum rc^ probatio itaque illis non nocet,nifi in hoc,quod non funt difpcnfatoria,ficut Sc primaria, Quositacp uult Deus, hoc modo cmolIicSC quos uult, indurat,aut re probat. lure enim belli SC gentiu,pro iiiae gêtis utilita te (quû eflèt maxima copia præftigiatorû,ita ut de ue ris miraculis tune poflêt ambigi) licuit nó minus Faraoni, iurepertinaciæin populûeleciûuti, quam IP raelitis in auitas Cananæorû poiïêflîones inuolare, il loscp de medio tollere, Propterea illius obduratio, fir cut et Eiâuina,non eft ad damnationê,ièd ad ipecialis ecclefia' carentiâ. Hine in auditorio Mofis per os /x» Senum traditû cft,ipfum Faraone inftante morte,eflê ad Deû conuerfum, Sgt;C pofitS in cxemplûrefipifcen-tium.Præcurrifle itaq,’ oportuit Deû Chriftû 5C ange Ios,nô iblûad naturæ côditionc,fed ad gratiç,in quos uoluit gratia etfpiritus patris collationê,ut que uellet ad fpeciàlê ecclefiâ uocare Deus,ille uocaretur.’qucm uellet in cômuni relinquere, ill e reprobatus diceret, Sicut enim unus 5C idê Chrifius ordinat ubiuis gêtiG, u X ut fint

ut fint ab'qut clecfii ad regimen altofiitn, altj ante tan* ' qua uaft côtumcliæ,fintab eodem figulo noftri faóïa ut fint fubditi calloneSj quQ tamêfint uaß honeftis utiliora,ôlt; qutb.minus careas, Eodem modo facit de mebris fpecialis comunis ecdefiar, Eledîi enim ac' cipiunt ut diffundât, reprobi aût ut fibi tantâ habeât* Et in hac re nullus eft qui refpondeat Deo, quia in fe creto eins eft, ^dquæfuntcôtemptibiliora in nobis, qs abundantiorê honoré decerniu Infirma enim mû' di hoc modo elegit,Ideofic refoluitquæftio: Si Deus pro nobis, quis cotra nosf Atqui quu oês uelitialuos ficri,quin fit pro omnib,nobis,dubia non eft, ideo fi nofatagimus uolentes facerecerta noftra uocationê per bona opera, ut fimus coformes imagini filtj eius, nosaftiduèlaboribus elementorû,rerûcpiniurijs,bel Io, fame, pefte^ cxcoquit, ÔC fæpè multo^ magis in fpeciali in comuni ecclefia.Intcritus enim hie eft,in.i qué funt prarparata uafa irç,quos tulit in multa patié' tia Deus per Chriftû, ut olim patefacla ueritatc often deret,uala mifericordiæ praeparata in gloria, Non fo' lumaûtinhoclefus omnib, affulgés,mifèrtus^om' niû,qui peccâdo nefeierât qd facerent, uoluitfuâ mi' fericordiâparuam cômunêoftcndêre, qjexmafla deperdita quafdâ partes feligeret, âfquafdâ dimittC' ret in ordine miCeria. maffæ (nâfbcios habetin hoc quotuis tyrannos, qui ne foli agerét,multis uitâ dede re hoftibus in famulatû afeitis) fed magnâ amp;nbsp;inuinci' bilem in hocfuam mifcricordiâ maxime uultmanifc« ftare, éîd totammaftâm confraeîâ ôtTdiflîpatâuultin i Integra reftitucre, in facinore infinities infinitafua uidebit mifericordia. Et hoc eft fecretS interpretatio «niç lociilliusîSifuerintfilij Ifrael tan^ arena maris in । elecfiick '

^17

clcâionCjCtfam heet fint in magna copia,tarnen reK* qinæ iliac quæ abelîênt,faluac fient. Nam alioqui qyS client in mari duænaues,una dikdi dficipuli, Qc alia PetrijHÔ fuiffet ingreflus leftis primo in naui Petri,et feciflètillû primo piicari, amp;nbsp;magnâillam copia pifeiû prenderCjfed cognatosîuerùmuulttantû, ut cogna« ueniant ad multitudinêcaptam trahendâ,ita ut ambg duç naueSjtam in gratia in natura impleanf.Omni bus ÔC fingulis ièruauit fernen fufcitatoriû lefus. nam alioqui oês fumus inftar Gomorrhæ, naturæ peruer' fores, Verificari opus cft Ifmaelis canonem, quo in Mahometo ait: Modo oês credant in lefum filiû Ma rtac ante dicm ultimi i udicq, erit fuper eos teftis,id efi, faluator. Nam in libertatê oês aêîu reponat oportet, quotquot diabolus in feruitutê prius damnatos na tos induxerat,amp; inde in acternaru pœnarû loca traxe rat, Ideo oês creauit,amp; illuminauit etiiinfcios Icfus, in omnib, iècundu anima amp;nbsp;corpus praefens, ut quû uentû efiêt ad tempora refrigcrtj,in quo omnia natu* rac tormenta fenfim extingui opus eft, ipfe per facro.' iànêla myfteria in omnib, amp;nbsp;fingulis ubiuis gentium ’ inhabitans, eo modo quo iam fupra in natura amp;nbsp;gratia fecitjid eft,exinfperatoctlatenter,diuantcquäco- ' gnoicatdiuerfaret,amp; cibo acternitatis animas primo, demû ÔC corpora rcficeret, Sicutergo omnes,nullo exceptOjCreauitjô^ oês nullo excepto reformauit fiue illuminauir,fic oês nullo excepto fibi in fubftâtia im-mortaliaffbcictjnccelfeeft, Hacneceftitate ipfeme impulitjà quo ftatim rccrcationê uniuerfi mihi fi'gni-ficauit, ut illius iàcroiàndîû corpus omnib. amp;nbsp;fingulis quotidieinconfecrationectcomunionead deftru cftionê adualem mortis 0^ peccati defignarê amp;nbsp;diftri '

« J buercm,,

foiîcrenijCtîrarêi^ ut quicunqj de manu mca illu ange lorum cibû accipjt, nomine rotins creaturæ in lefum quouis modo fperâtishocfaciatSic enim medocuif, debere illas oues adduci in hoc ouile, quæ de illo ante non erantjUt fit unS ouile ÔC unus paftor,qui non iô^ lum uirga, ied cibo præftantiffîmo illas pafcat in xter numjôC tranfiens illis miniftret.Solus enim ille filius perditionis diabolus,qui ante materialium diftindlio nemleuabat contra Chriftum calcanéum, qui^unà cû fuislaruis ÔC fpecflris erit inftar unius duodecimac partis creaturæ rationalis,peribitî ied tarnen non fine participationeiàcramenti,etiam ipfis undecim bonis partibus æquali« Nam nullos illorû quos dédit Chri-^ fto pater,præter ilium in typo Iudæ,perijf,Nec enim quif^in pofterum illas de manuillius rapiet,Lic€tC' nim eo capto fugerût,quos tarnen dédit illi pater non perdidit ex eis qucn^,prçter ills qui diabolus et non amplius homo eraf» Inde factum eft,ut ab incarnatis diaboliSjSymonis^ Samaritani feôlatoribus,in uenc ratione fint habiti apud Ofitas impq in icriptura poli ti.Sedantealios,ipfumferpcntcm,Cainum ctludam funt honore amp;nbsp;cultu profequuti, infame laruarum genus» Vnde nôimmerito profencailliusiàntfîiuox fuit,quum Marcione confpeôo dixit : Agnofeo prp mogenitum fatane.Nam quis diabolus magis blaffe^ mus elle potuiiïèt Symone, Marco, Marcione, Va* lentinOjCt fimilibusfuix poteft cogitari. Quum enim in fpiritu et idolis perijlfct iàfanas,reipirauit in carne. Sedhæcde luda amp;nbsp;afièclis dicioportuit, quia exteris omnibus gratia ôC cômunio profuerit,quæ il los æter nis addicetfupplicijs, tanc^ iâtanæangelos. Neuero poffîntj^dhatfienus funtfoliti,inculpareChriftS, ^d illos

iîlos ante damnatos quam natos fub iuüittx kgißujB'} Temper habuerit (diabolus enim in carne nil aliud^ excuiàtor fiii,ÔC aliorû accufator eft) omnes in liber* tatem longe ipfaperdita præftantiorem rtducet : ideonullo exceptOjapudoês uultfîcutà principle dif fundi J in ea fubftantia quæ omnino accidcn,tibus ca* reat, ad cuiusfimilitudinem ars diftillatoriain mate* rialibusproximèacceditjôd ideoin minimaquâtita* te maxima uirtus latet. Hoc uero adiungere uolo, ad tmpietatem rcuellendam jqua^.cum uideat arte acquv ri rebus pure naturalibus maximum pondus et uires, tamê ambigit ui uoluntatis humang Deo fretÇi,fi pof-fîtliocipfum in fummarerum omnium , fxc uolente Deo, fieri.Sed affiduè innobis, natura decoótionis fo la agente, fit idipTum decibis materialibus feligendo partem aptam, alioqui omnino per ienfui^incôpre* henfibilem ; ut doceamur, multo efle facilius, lecun* dum primam fubftâtiam fine materia puriflimèagen tem , Deumhominem feipfum inuniuerfumtranf* funderc,ad reficiendum coneuflâm naturam».

DE VLTIMA VNIONE IN INFERIORIBVS.

SIcutnulIum aliû modum fuæinfinitudinis capien; dæ,quatenus in uia poteft homOjDeus nobis reli* quit, quàm ut pofito ubiuis centre cuiufcuntç perfe* lt;Sionis,autaliquarum,aut omnium unà, dema in in-finitû extendi fiàeram fuper illud centra fundatam in* telligamustficad nullam aliam perfedîionem ,in uia, maiorem,uult nos deduci Deus, quàm ut iècundum’ fpiritum illi maxime fimus conformes,totius naturae infinitatem in unum centrum uniendo^Sed quum fi* mile non pofiîrnifi à fimili fieri(nam diflîpatum nom «nit, ignis non frigefacit adu) opus eft in primfg.

maxi*

s

IÖO

' maxime um'tum effè quod maxime uniat cgtcra.Niß enimàftringendo iciè,potcnrifliméièferccolligat,id cft,affidu€ in fe rcflecQatur, fieri no poteft ut un^ cac' teira üniauNaturaliter ucro uidemus, quae pars in no bis eft praeftantiffîma, maxime diffundi,amp;^ abunione maximé differre, quum animum noftrum à centre in circumferentiâ, aut à quouis loco in quemuis aliû in momento fern, inftar luminis,cernimus. Quum aût fimusad fimilitudinê Dei.qut nos creauit, in æternS uifam'exaôïuri: ncceflèeft, Gcurpatnsætcrniunitas infinita omnib, dcdttprincipium, ad centrum ex cir' cSferentia omnia fine motu trahes ficut omnia code quieicêti motu à cêtro in circûfcrentiâ dilatât, QC unit dilationê et unionê feu adftritfîionê unàî fie etiâ opus eft,primo nos ad noftri centrum omnia unirecreata, demS eadem latiffîmè iparfadilatare, poftremô unà duo iUa extrema fuo medio coartftareincôpofitûde' ducendOjUt fit in nobis alterna trinitas à pofteriori,fiquot; eut in Deo ab aeterno eft.,Ad hoc enim lumus creati, ut fimus coformes Deo.Sed quu fimus maxime diftâ tes, ut qui fumus in anima diflîpatiftimi,corpore unf tiftîmi Sc miferi, cópofito utriufep omnino diffètêtes (liacaro eôcupifcitaduerfusipiritâ,amp;^ côtrà)opus eft quads uirtutc omnipotêti,qnos à côtrario in côtrariu deducat.Nam quu fitDcusquouis motu immobilis, multo maxime erratet, qui etas fubftâtiam côftringi aut dilatari aflereret. A‘ Deo ergo immediate uniuer fa in cfle reale deduci no poisSt,potiftimSmaterialia, quia no nifi unione aut arrtatione,cöftri(ftione ue dilatatione cogunt 5C agSt. Vnde quü fit opus ad de* duceda ineflematerialiamediatore unico,deo unito, ■q aeftu nomine uniuerfi eöftringat Sgt;C dilater, feipfum

'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo,

I

primo, pro arbitn’oidcmû caetera omnia,in fe omnigt; no impotentia ; multo maxime ad uiolandum hune P£rueriæ naturae ordinem in nobis, opus eft utillc omnibus modis pofsibilibus adfit, Satagit quadam plusfatiscupidine humanu genus omnia adfeuni*-re,cum cupit fama,delicijs^diuitijs in honefto iucun do utiliqp pofitis, maxime res creatas ad feunum, quiftp deuolui:fed ideo nunquam potuitifta unio durare,quianecbonum principium,necfinis bonus ufquam ut debuit,fuit,nifiin ueris Dei feruis.Ncc ex nim in fe recollecfti,0^ fefe cocutientes, quam fint nix hili,ufquam expetiuerunt mortales hanc unionem: aut fic expetitam, poftquam funt confequuti, nec in laudem Dei, nec in utilitatem proximi contulerunt. Vtitaquefitfecundum naturae appetitum aeternitas poftefsionts uniuerfi in nobis firmiter unita, difsipa tifsimam gloriaecp ôf fumis obnoxiofiifi'mam noftri partem,animam uidelicet,qug non fapit ea quæ Dei funt, itarecolligamus fiC in ardum reducamus opor tet,utplane inie adnihilata, ibiofpirituuiuat. Hoc eft rationis humanac,0f euangelif bafis.Nam mori et anima poncre,inftar^ grani in terram cadere,nil alix ud eft, feipfum concutere, nec fe quçrere extra, QC ncmini magis de iua miferia quam fibqpfi credere, fefe^ fpiritualiter ad iuum, non effendi per fe,princi pium reducere. Ad hunc itatp effedum, qui naturae ad hanc diem in nobis cognitae ex diametro repux gnat,confequendum, opus eftprincipio omnipotê' tifsimo, quod^ fit maxime talc, quale facerc debet, cuius non folum uerbis,gratia,0f naturali fubftantia ita immutemur, ledafsidua innouataeipfius fubftan tiaedefecatæ incorporationcroborcmur, Verbo e^

X iusin

1(S2

fus mlumfncnaturaÏÏ aut fupernatutali pofitOjUun' quamcertecaruitmûdus.Deus em'millis reuelauit in communij fîcutinfpedali ecclefia. Gratiam non minus quam uerbum dedit omnibus fimiliter. Per cum in anima et corpore fubfiftimus. Quareinnoua tain nobisfubftantia opus eft, quæafsidua appbœ tione fui nos renouetjSC in nobis nos adnihilet.Hoc cft quare fui corporis facramentum, infanguinepa' tentiamp; corpore latentijßueper côcomitantiamcxiquot; ftentij utloquuntur fcholæj uocat Chriftus nouum, id eft innouans, non tune,fed quû illud uinum bibet nobifeum in hoc regno Dei. Sic erit fumma nouitas, ut homo qui ad bâc diem ufcpad cœlos ftultitiaper gebat, uix fe dignum iudicet,qui miferum cfle in tro uniuerfi areftatum, conferuet. Sic proprius peiP bit amor. Sic per fubftantiam abfconditam illius fo' bus, qui feipftim exinaniuit infimilitudinem homi' num faôus, ôô habitu inuctus ut homo eft, quum fo lus fit potês hoc facere, accipiemus uirtutem in noP metipfos infurgendijôd facinus diuino a-quale in no bis exequendi.Qui cnim fcipfum uicir,Deo cft finii ïimus. Solus autem unus ille Deo fimili.s lefus feip^ fumnoftro nomine uicit, ut omnia poftemusinco quinos confortât, fuæfubftantiæ cibo quotidiano* Hancautem côftricftionem efte nccéftariam unicuP que creaturæ rationali,priufquam uniatur perfeeftiP fima unione Deo, colligimus ex ordinc rerûinferP crû. Nam nullus filius nafeit, nullus famulus feruus aut diens in familia patrisfamiliâs priusinperfeda unione efte dicit, de ,pprio arbitrio fcipfum omni no feipfo ipoliauerit,ut per omnia patrisfamiliæ uo* luntas regnet in eo.Âboleriitaqî opus eftipote glo* Z - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riam.

, mmjuoluptatêjdi'uin'asjin eo qut fit^aut cft luris aU'^ eni'jUtomniadno acgrat, amp;nonfibi. Sicomnes qui ufcp fucrc homines, ante^ ad fummâ eu Deo unio^ nê pcrueniât,opus eft ut fponte in peifeeftifsimo ar•• bitrio, fefe gloria, uoluptate nbsp;nbsp;diuitifs fpoliêt, SC ita.

in fe arcftét, ut in eorü animç locû fpiritus dni inrrâs, tandêad ft unS qui iblus eft potês, attrahat uniiicrft in ætcrnû in fingulis permanfura, fieutin omnib. qa ipft eft inftar omniiï, omnib. eft'ereddês. Flicille eft Iefus,qui adduxit omnia creata ad Adam recj eatum in fabbato, quum infuftlalfet in eo, öó accepilftt fpigt; raculum uitn*. lam à quo ilium Deum inhabitantem in nobis perdidimus, uosipfós ftmper extra quæfi' uimus, nee nos ideo reuera concuisimus, quia nee fubftantiæ diuinæminiftratio,necuirtus adiilâfufti , nenda aut capiendâ aderat. Qiiâto magis ucrô uniti erimus in nobis, tailto cclcrius omniû creaturarû ad nos deducêdarû,et in ætcrnû Deo p laudes repreftn tâdarû multitudo,ad nos undicp côfluct.Hocimpe-' rio coaeftafunt omnia ante Adâ,ut imponcretnomi naicolleda fûtapudNoach, utftruarctftmê: fuere iubieefta fan(ftis,adeô ut ignis nó ureret il 1 os : uerita funt martyres,ita ut nec elemêta nec côpofita ab illis fguirêt in faiKftos.Eratem in omnib.famftis iâ à piin cipio mûdi inhabitâs lefus, qui ira in paucis fui præx ftntiâuoluit dcmôftrarc,uttâdê pcrftiæfubftâriprc paftinationê in nobis cû inhnito lucro rcddei et lin' I gulis, qd illis diaboli pcrtjt iniuria.Sic fict ubiuis ter rarû localis Deus pater, in fua imagine nobis ad hoc impira,ut fieut maxime eft et agir ubiuis îoeorû nûCp locatus, fie maxime locatus ubiuis locorumagat. Et fieut ad fui unionê uocat ea quæ nó funqtâCp ea quæ

X 2 funt:

* ^4

flint: fie nbsp;cfcatiira ratfonalis ubiuis hoctpram agCx

repotês fitreuera Deiimitatn'x, omni'a in omnibus agens pro charitatisiure. Licet enim msximèaéta fit Deus, tarnen eo quod acffu nufquam apparet, iioluit ut effet homo homini deus. Sicunus homo infe omnes habebit homines, ÔC omnes una homP nes folum unumhabebunt. Sed prius unionêqua'm difsipationem habeant oportet,illam^ duplicê. Pri mam fui, per Chriftum exterius de nouo ad fuum figments uenientem: alteram,per Chriftuiam in no bis habitantem, ut ad nos quæ extra nos funt attra* hat. Et fic ex utracp nafcct tertia. Nam amp;nbsp;nos, Sgt;C res nobis per Chriftum unitas, opus eft uniri ipfi ChrP ftojfbli in cœlum afcenfuro.Prima noftrp animæ eft, ajtera reru omniS ad anima 8C corpus,tertia demuni noftri Sf rerum omnium una ad Chriftum. Hæc eft ratio, quare ita fe adnihilauit in palsione Iefus,ut ont nia, fie elcuatus à terra illuc afeendere non potente, traheret ad feipftim: 6C fic fenfîm longifsimis feculis, non aduertentibus nobis, omnia ad fein animabus noftris fufeitatis traheret, utin co unitç,fimile fingu læ difccrenttyrociniS.Sedrenafccntibus fiucreftitu tis aut fufeitatis opus eft in fecund o aductu, quinuc , cft,illum diftribui, inconfumptibiliter 6C indiuifibi' liter inftar fùbftantiæ,ut tuncfaciamus unioncm feu eonftridlionem in unum, quando iam illc facit fui di ftributioncm. Sicut ergo iam per mille quingentos annos fufeitans animas decollators propter nomen fuum, uniuitfibiuniuerfi animos: fic opus eftut fingt; guli qui in eo fucre, uirtute fparfi fanguinis reuniti, illud ipfum defingulis naturae humanae indiuiduis faciant, quoduideruntillumfacientcm, Sicutcnim omnia

omnia faciebat, fecundum quod im’nfinftatc (cuius folus capax eft) uiderat patrem facientem : fic eius ecclefîæ membra fingula uera66bumana5opus eft er^a fingulos fra tres facerejquæipium omnium nO' ftrum patrem uiderunt facientem. Eft enim proprie pater ecclefiæ Chriftus, ficut pater Chrifti Deus. A., nimas animæSôipiritusunionefaluauit: amp;ficmorx tui qui in monumentis funt, fenfim audiuere iam à ifoo. annis uocem eius,6lt;audiendo uixere:ficper diftributionem fill corporis fubftantialis corpora elt; tiamlongis faluabitftculis, dum interim unientur in fe animæ, SCunitæ unient fibi omnia, dC fic unita omnia una fecum adiungent Chrifto uitæ noftræ,uc tandem fiat noftrum corpus animæ,imo ipirituiffr mile, in uniuerfum pro uoto noftro dilatabile, dum omnino in naturam corporis Chrifti tranfie^ ht. Ad hoc enim habemusueftes fuper nos innu# merabiles, quæ nos ubiuis rcpræfentare poterunt: ficut Ambrofius uifus eftuna eademque horaMc' diolaniSCTuronibus. Sichodieinpræftigtjs Dia* næàftrigibusfit. Sedde dilatatione incapitc progt; xime fequenti agetur. Hæccft ratio, ut ante dixf, curfuum corpus reliquerit lefusin duplici materiæ uelamine. Sub forma Sufaccidenti panispro unio* ne.Licet enim reuera fubftantia nec qualis nec quan taeft,fedquicquid eft comprehcnfibile in accident tium uehiculis latens, fit per accidentium fpeeftra patens , tarnen fecundum fluxi aut folidi qualita* tes operatur natura,unitauniendo, fluxadilatan* do.Coalefcuntinpancm uirtute aquæligantis ato* mifarinæ,ut acccdcntefiiperhoc ligamcntum nagt; turalcSC artificialefimul,diuino illo quod fpiritua*

X 3 liter

JßlS

liter connctfîir omnia, talem uim in animxpfirtes dix fperfasprofundat, quale panisfluxis corporis partie ^bus adherendo adfert. Sicutenim mateiiahterpam's roborat Sc confirmât corpus afliduè, nomine efflu^ entisfubftantiæ,reponendo nouam, pcralîîmilatio nemjpn'us in mcmbrorûuicinia Sc fide fatflam, de de fanguine tradlam ;fic opus efl,ut eadem fubfianti'a paniSjper Saluaton's uei ba,a nobis fide uclh'ta dC cogt; £ccrata,unû gradûaequirendo, in anima faciat.Nam quodeftinnutrimento corporis aflimilatio, bocip^ fumeftinfanClo iàcramêto córccratio, Qiiumaûtîît neceHe,aut omniafruftra faefiaeiïèjauthominem im mortalemfierfiurmaiorisbonigratia quam fit torus mundus, eins caufà fadîus, uideatur fuiiïè conditus: opus eft alia cibôrum uia SC natura, partes illas in eo reparari, quàm qupad liane diem ilium alucre.Eo u» no itaep peccato,quod à comedentibus,3nte cibi ap* pofitionemin corpus, non eft in ipfo cibo facta aflfi milatio facrofantfla, mors regnauit baefienus. Quod igitur facit natura corporaliter,afll duè illud afl imilâz do,quod fibi uitam loco deperditx reponat,ut fuam naturam,quadam diuturnitateimprcfram,in matciïz am aflimilatâ transfundat (non tam fui uicinarum partiû, ad hoc ut illam adiuucnt,confpirantiû,uirtu^ tejadep fc illà tranlîubfiantiarionêfcniim trahat,hoc ipfum faciat uita fpiritualis neceffe eft’. Primum om' nium unitur fingiilarium partium fpiritus, ad aflîmP landumSC tranlîubfrantiandumcibum, feualimeii' turn applicabilcjôtf demum extenditur applicando il lud ad partem nutritam,SC fie prius craifum de matez riale unit ad fefpiritumaffîmilatorium, ut fatfla affix milatione, tandem inffar humidi, alimentum altiflîx mèper

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

me per omnes partes nutnn pcnetret. Sic primo uen triculus cibum et potû unà coquit alterando,per atrâ bilcmappetitoriâuniendOjôôperflauam difgreganlt; do,donee omnibus ibi cocfîis, in anfracluofam intex ftinorum peregrinationem demittatur caiumma, u-bi terrena parte fegregata mefcraicæ ucnæ chylum album albæ ex informi materia 06 confufa trahunt,ct profpiciendo epati,fenfim aflimilare chylum in fan guincm fatagût:heparfànguine craffb paftus tranC mittit ad puriorem codlionem cordi, prius in radiciz bus uenæradicalis aflimilandoperfpiritum cordis. Corubi coxitin uniuerfum ita mittit,ut præuio fpiri tu femperalfimilatiofitanteadpofitionem. Afïîmila tio enim fit per fpiritus in materia unioncm,applicaz tio autemfiueunioaut appofitio fit per fubtiliffîma alimenti afli'milati 26 tranlTubftantiati penetrations. Qlium fit hocfiimmuniDci in natura palpabili opifi cium,non eft dubium quin idem agens eodem mo. doagaqratione fuppoliti accommodata. Præeurrat itacpnofterfpiritusjfiue anima, opus eft, fidelt;^præz uia ampletftatur materia propofitam uulgo in pane Ô6 uino pofitam,ut tranftiibftantietur, 26nobis iirniz lefiat alimêtum,noftræ niortalitatis 26fluxionis fub ftantiç rcparatorium:26 quia forma dat eftc rei, opus eft utille cibus cœleftis ubiuisfecundumbenedidiz onem nobis proponibilis,reficiat26infc uniatforz mam noftram, fpiritu26 mente dotatam , animam uidelicet,ira utinfua natura,id eft, in mortalitatc fit anima minus quam nihil, 26 abolita, ut per Uz nionem illius cibi, fiat de ipfius cibi natura, 26 o-mnino Chriftificetur. Sicut enim fuam fubftantiz am , fubfiftentiam'ueafsidu?, quamdiu res uiuunt, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe

gt;

US

ipfe lefus difiùndit per uiam naturæ, ut naturali' ter, id eft, ad tempus uiuant : fie illam eandem, per uiam gratiæ opus eft,concurrente unà noftro cum ix pfius ipiritu, largin', ad hoc prius, ut forma Chrjftigt; ficetur,demum ut materia lefuficctur. Chriftus enim cftinftarformæ uniuerfi, lefiis autem eft corpus materia uniuerfi,per cuius folius acftualem participa tionem infua latenti præfentia, ëé forma à materia humani corporis fiet immortalis. Ex Chriftificatis enim formalibus inunitatem redaeftis, 6l lefuficatis materialibus, fiue corporeis omnino rarefatftis, ut ubiuis penetrarcinftar humidi poflint,ipirituicp ob' fequi, ubiÔCquandouolcnt, Deificatos fieri necefi feeft. Inde à colored ordine naturæ uoluit Deus notari gratiæ myfteria.Nam licetpanisSlt;cibinon albi, Ô6 uinum potus^ non ruber reperiatur, tarnen antequam quicquam adu alat,fit album in chy' Io,reprçfentando mifericordiam:demum fit rubrum in ianguine, monftrando indicium. Album prius eft, amp;nbsp;magis corpulcntum:rubrum ftcundum eft. Si fubtiliusjubi oftenditur nature Si gratiæ ordo.Sicut enim prius natura omnes comeduntquam bibunt, fic facramentum panis ante qua'm uini offertur Si fu' fcipitur,ut prior formæ quam materiæ humanærepa ratio facftaintelligatur.Ideo reuera diuina prouiden tiafaeftum cft,utimpietasmcmbrorum ecclefiæLa* tinæ fit ipecie tantum panis ad hanc diem cibata, * quo tempore reuera nonnifi anima eft reparata Jn Oriente ob abufum calycis cum pane corruerutom nia. In iumma, funtinftar iantftorum ^cerdotûferua tiSabæi, quia nunquam facrificum ambitionc funt deprauati, bellis'uc concufti, Vndenulla genshO'

die eft

Iff 9 dfe eft ad reftitutfonem corporum parattor ♦ quam in ecclefîa Acthiopica, in quaeo nomine incarcéra* rum leremiam, uerus Dei ftruus Habdcmelech libc* rat : amp;nbsp;qui putatur parum Chriftianus, eft magis mi* fericors, quamtotus populus qui de finceriori gloria^ tur cuItu,6C interim occidit fimoftomice feiuos Dei profetas,ne fua fcelera detegant. Sicutergo unitur ato morummultitudoperaquam in panem,6Cdemû per praccurrentem ex nobis fpiritum fidei, una cum ante* ceflbrum noftrorum fide ÔC præparatione, fit facrofan tfta aflimilatio ad omnia membra applicabilis, fecun-' dummeliorem partem fui: fie opus eft animam ôi fpi* ritum noftruexinnumerabili diftraeffione? ad créa* turarum amorem aftetftu nimio reduci in unionem, dum facrofandae amp;nbsp;inftauratrici unitur materiac, ôd quod iam à fidelium confenfu cibu hunc immortalita* tis élaborante, Qé nobis indies excotftiorê reddente re* cipit illud fibiincorporarij2lt; fie per ilium uitam æter* nâ participatiuè adipifei, ut fenfim hoc faluatoris cor* pus poft unitam anima feipfum in fpecie huiuftnodt maxime penetrabilis in corpus transfundat,3^ aptutn aeternis dotibus reddat.

DE VLTIMA DISGREGATIONE inßngulishomtnibui,

PErfelt;niflimum olim fore incorpore humanogt; tan quam mundimaterialis arbitro, quicquid unqua perfetfti fuit in rebus ipfo infcrioribus,rationi perquâ confentaneum uidetur. Nam cum omnis perfetftio in eius gratiam fit comparata, fequitur ex ordine ut prac-ftantius efte res omnes fintin fine, quam in medijs ad finetn babitur«e»Nil uero praeftantius in tota corporea y natura

*7® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ ■ *

naturacß,quam quiim fit maxime uftita, Suf omm'tto indiuifibiiis, tarnen qua'm late cceli amplexus cxtre* mus patetjdißenditur ÖC difgregatur Jnfe enim ha/ bet duo extrema inunumredutßa. Certiflimum eß, amp;nbsp;fenfui ex ratione uacui manifeßum, quod illud quod nomine corporis,aut corporeitatis uocant,ita fit dißcnfum.ut nullus locus illo poffit carere: Ö^con* tra,tanta eße fubtilitate,ut à nullo loco poßit exclu/ di.Sic eßfumma continüiws,amp; fumma fubtilitas.Ex hocquod continuum cß,uidctur impoßibile utpc' netretiSCexhoc quod tarn fubtileeß, uidetur impof-fibile ut continuetur. Quum de ie fit materia Si rata, 0^ friabilis,öd omnino difcontinua, primùmcx fenon habet: quum autem fit hebes Qi. obtufa, multo minus fecundum habere potefl. Supereß itaque ut uirtute fubflantiae, quæ omnia replet amp;nbsp;pénétrât, efl'que forma Qi materia fuperior ( nam neutra per fe fiat) ißa omnia fint, ô^ut ad hoc illa tendat, ut facial maxime illud tale quod efi illi chariffimum. Eße au* tem hominem Deo ÔCChriflo format formarum, Qi. materiatmateriarum chariffimum,confiât, Supereß itaque,ut quam nunc gerimus corporis molem, illam ad fui naturam reducat Iefus,aßiduo fui fanguinis potu. Quum autem tale, non nifi' ä tali fiat, Qi tale fa* fiat maxime tale:opusefi per cam fuat fubflantiæ fpc ciem, lefum dare corpori humano has perfetfiiones, quatuna Qi continuum Qi pcnetratiuum in fe habe/ at. Sub fpecie itaque potus , perfeflio corpori de' tur oportet, Inca enim uniuerfi continuitas, ex ratio/ ne materiat primat, quæ in forma aquæ prius emer/ fit, efi pofica, Quum autem ad uniucrfa alimentum

defc-

»7»

dcterèttdum, 8^ diftendendum, fn tota natura fît ft:/ fperfa,ïnftar humtdï aerci omnia penetrantis, ut fä* ciathocipfum in Chrifti corpore, opus cft. Sic adîti Deus, in loco materiali mundi,per mcdiatorem Ie* fum, fiet omnia in omnibus, praeftantiiïimo m'odö» Nam nomine fubftantiae uniucrfi, quæ eft corruptie biIiSjOpus eft hanc naturç humanæ molem, tanquam uniucrfi uicariam, in uno fuo lefu, non fine fingulari arbitrio fingulorum indiuiduorum, quantumuis in eoabf.onditOrum,inactcrnum feruari. Fruftra enim feciftetDeuSjUtomnia creatajamp;maxime uita prædi-ta appcterent immortalitatem, nifi illam poffent 8Cin forma Ôi in materia,præftantiftimo olim modo,con/ fequi. Nam quum nec forma per fc, nec materia per fe, quæ reale efte non habent, poftint antcquam una in copofito fint, appetere talem durationem, fequitur utfinisappetitus illarum fic com'uncftarum, fit futur* tusæternus, in forma Qi. materia una pofitis, indiuF fibiliter inæternum, Nam indiuifibiliter amp;nbsp;in æter/ num omnia fic ftare,ut effe recepere,cupiunt. Rerum itaque omnium indiuifibilifas,fiue continuitas,0lt;fpe* netratiofiuefubtilitas(utaffîduè àcreato mundo in* corporcitatemateriæfuit, cum indiuiduorum tarnen omnium corruptione )eft per fubftantiam illam, à nobis facri potus potione participabilem, in æter* humfutura,mcdiante folo corpore Chrifti. Sicut e* nim in materig primæ malTa,dum fermé« inftar alTur* geret à nihili centro,incp abfidas dilatarctur,ôd eodcm nutu in centrum grauiarcpelleret,æquiualéter omnia in fe habebatjita ut effent omnia in omnibus confufat fic opus eft atftu per extremû primi agentis conatum;

y X in fi'

o

X-JI

in fincm pcrfecîiffîmum omnia ordinantem, uîrtutc humidi omnia ad æternitatem ligantis, hancmaiïam in huncpcrfecfîiflîmum ordinem redigi, ut tota fit in aifiu return omnium acternitas, fine uUa confufione, in^ præftantifiïmofuo efTendimodo. Nam alioqui omnia creafieadfolum faftidium, ôd ipfarum return continuam in fua militia mortem, reuera Dei cogita* tione indignum effet,etiam fi imperator mundi homo nunquam in return omnium ieruitutem fuiffet redu-ÓUS. Ad militiam enim ôi difficultatem, quanto maquot; ior eratjtanto infigniorem erat expofitus. Quod fi in militia eius non poterat effe, cuius félicitas abiôlutagt; multo minus in rebus ipfo inferioribus. Nam etiam fine peccato ingemuiffent omnia, donee præftantifi fimumeffefuum in natura humana Chriftificata,Ic-fuficata 8C Deificataacciperent. Cbriftificamur unien do maximam potentiam poft Chriftum, animam up delicet,per panis fubftantifici ufum .'ficuti Chriftus eft imperialis potentia mundi, omnia in ft uniens. Ie* fuficamur autem,omnipotentem fanguinis fubftan» tifici fubftantiam potando, indiuiduum^noftri cor* poris indiuiduo omnibus æquiualenti uniendo. Et demum unito Chrifto cum lefu, omnibus uidelicet in unam potentiam capitis 6C membrorum, totius QC partium redu(ftis,Deificabimur: amp;nbsp;tunc reuera omnia fubietfiafuerintfub pedibuseius.Itaadducet Do* minus omnia créa ta adÄdamum hominem primum, fuis partibus Ämembris ornatum, ut tunc imponat omnibus nomina,quum reuera omnia fummam fue* tintinparuoiftomundo, Aîicrocofmo'ue conftquu-tapetfedionem, Sicuti enim petfediffimus rerum fi* nis

»7?

m's efl,ut om nes maximas de Ié atiVtites in hominem conférant acflu: fic fummum rerum omnium uotum in hoe eft, ut æternitatem habeant, ubi fummum fuae fubftâtiaeediderefpecimen:amp;tunc reuera nomen æ-ternum Si immutabile rccipiant, ubi à fummo fuo ef* fetflu reuera oftenderunt, qua fint uirtute. Nomen enimad peregrinationis militiæ^ proprietatem po* tuit ab Adamo illuminato poni, Atquod finale fit, ex fummo effetflu folum, inhabitante omnium au* th ore, in fingulis indiuiduis poteritnominari.Hanc autem difgregationem feu diftenfionem fingularium corporum, non debemus intelligere per fe poflê fieri tcfiêmus enim fingulicapita, ut Si Chriftus,uni* uerfii^ fubftantia Si diffidium : fed opus eft ex confi* derationenofiri corporis inteIJigere. Quamuis enim fit una uita amp;nbsp;anima in corpore feu indiuiduo huma-no, quum illud fit totum confluxile Si pcrfpirabüe, nulla eft humorum pars tam addiefta uni parti, quin in uniuerfo fufficere fatagat, itautfituna uita infini-tac uitæ. Poft aflîmilationem uerö iam non eft locus confluxilitati,quia adhæfi'o ftatim fequens uetat. Et tunc fit una uita totius mille uitac partium, dum ma* nus,digitus,brachium, Ôd fingulæ tam fimilaresquàm compofitar partes in fuislocis ftant, nec unquam mo* uentur,nifidum permagis amp;nbsp;minus autalimento a* bundant,autdeftituuntur.unius enim partis minutio wniuerfum minuit, dum illi refundere fingulac fata* gunt.Sicfigaudetunum mcmbrum,congaudent o* mniamembra: fi patitur unum membrum,compa* tiuntur omnia membra: folo homine in natura pec* tante, Sic unus Chiiftus magnus homo uniuerfi,nos, y 5 ‘d eû.

id eftjfuâ tncmbra,pcr aiïimilaHonem uni€t,q«unl iHum nobis alTnnilari amp;nbsp;ccclitus attrahere fatagenius; ôf tandem totum gcnerabit partes, 8C contra partes totum component, primo inregimi'nc mundi latifli'/ mècharitatemexercendo,itautquam latiiïimè pote-»-rnntfingula Humana corpora utilitatem de fein uni* uerfôdiffundantiô^ demum inæternumlatilîîmè dt-ftendantur,utfiatunuminfinito proximum in Chri-ftOjficuti Chriftus unuseftfinitus SC infinitus cum pa tre. Hac ratione factum eft, ut corpus fenfibile fit in* diuifibile; fubftantia autem inuifibilts fit tarn pene-trabilis.utnon folum intra corporeaSC accidentia la-teat, fed præftantiftimo modo fit,ubi fine ullis aceP detibus delitefcit. Sic fit,ut corporis 8C fanguinis Chri ftimyfterium in facramento fit uerifTimo ÔC. naturali modojfineaccidentibus in media materiæ umbra la' tens : ficut SC fubftantia prima Deus, pratftantiffimC eft, refpeciu materiæ,cum cuius accidentibus nullo modoparticipatjlicetomninoillam fubftentet. Opus eft ut enim inuifibili hominedeo omnia inftar materig per hæcmyfteria fiant, quae in abfeondito apud æter-numDeumfaeftafunt. Opus eftneceffario, utquod prius eft in rudimeto,in minori perfe(ftionc,fit in com plemcnto in abfoluta confummatione. Per ignis ÔC a-quæinuifibilis potentiam,afubftantifi'ca mundi créatrice uiuificatam,omnium uiucntiû rudimenta poni, fan's in confelTo eft. lam ditftum eft, quod ignis in terra nigereftjinaqua rubeus, inaere cceruleus, in feal-bus:SChocpatet ad oculû in luce artificiofa. Color ita-que proprius uitalis principq omnia ligantis ôiaün'n Gcntis eft albedo,unde omnia femina alba, In primo ifto

i'fio codem albcdmis elemento aqua cftlatcns rubria ódfanguinolcntajunde fecundo apparens in rerum prindprjs eftfanguis,exalbo fcmine potiffîmum in uita fenOnua terreflripræditis, fi fanguinemhabcnu boe uero eft aqua, quac aiïiduè dilatai penctrando, ’ficut ignis aftringit uegetando. In hoe albo öó rubeo, fiuc igne SC aqua, aut calido SChumido,ut uocant, primo latenter, deinde eminenter eiïe pofitamuitam confiât. Quumautemtotiusuitaefinis fit,uitæhuma* næ profummoconatu inferuire,illam^ bonificare, opus efi neceflario codem Deo omnia modérante,ut quibus initijs rescrcuit, qfdem augeatur Qi. confer* uctur,incp finem præfiantifiïmumdeducatur.Qua* re abfeonditus SClatens præfiantilTimus^ ignis (ut qui omnia comedat, 8C in fe mutet) com pleat totius uitæ cataftrofen opus efi. Sicut autem eft præftan* tior fpiritus Qi forma quam materia, Qi anima qua'rn corpus : fic ille ignis abfeonditus agat opus eft, in* cipiendoaparte fpiritualiSC formali noftrae uitæ,uti nobiliori, non deftruendo, fed a!endo,itaut omni* noadnihilet,aut inanftiftimum deducat, SComnino in fe transformer : ficut colligit feminum omnium fpiritum diuinitus datus ignis, comité fubfiantifi-ca uniuerfi agens :ÔC ideo fummo Qi praeftantiori a* gensintelletfiu,quam nosipfiomnespoffimus colli* gere. Videmus certifiimedupliciarbitrio ferri hunc noftrum materialem ignem. Quum fponte enim a* git, ab exterioriita moleftus cft,ut omnia uiuentia defiruat, feu extra corpora amburendo, feu intra fe* bres immittendo:in copofito autem naturali tarn mo* deratus efi,tarn lenis, tarn dukisgt;ut nil in toto mundo fenfp

t7^

fendbili fît uitæ fuaui'us, aut cum ma fort modeflia 8^ harmonia agcns.Eft itaque ignis in compofîtione,ui-tac fub ferula fapientiac Dei crcatæ 8i increatac,quac itaeius impetum frenat, utcx ferocifîïmo leniifimuni faciat.llle itaque eilprior ignis albus, omnia in albo-re panis per animamnoftram,quæeft uniucrfi uita immortalis uniens,ut tandem adiuncQo uini feu cali* cis humido,fiat plenum immortalitatis temperamen* tum,per earn fubftantiam quac fola in uniuerfo accb dentibus non obruitur, licet mirabili modo fpiri* tualiteramp;J corporaliter nutriat. Sic fit quod eft ex traduce natum per fanguinem, uoluntate carnis aut uo* luntate uiri,ut ex Deo renafcatur,dum fit in omnibus membrisuerbumcarojfîcut fuit in toto. Sed maior eftconflitfîus,contra tot corporis uitia. Nam ab hU' morum corruptionc,autà folutione continui,aut à nocumento exteriori lacerari folet hæc aquofitas (corpus enimaquæ, anima igni refpondet) unde fanari illam multa frequentationc calicis opus eft. Ideo licet utraque fpecies facramenti totum habeat Chriftum, tarnen de confecrato pane non dixit k comefturum cum fuis in regno Dei : fîcut de bac generationc ui-tis, fine de calice, dixit fe non bibiturum poftea, donee bibat nobifeum nouum uinum in regno patris, quumregnum Dei uenerit.boc autem ueninquum illud eft impletum nouum in regno patris,quod fit in pane. Nam nunc per panem omnes animas quac unquam creatæ funt,fibi reuniuit lefus, ut nullus poflit refurgere impius in iudicio, ne fînt peccato-resin concilioiuftorum, Viaenim peccatorum peri-bit tantum, Hincfeci, ut totus mundus in cibo SC potu

potu afïîduèjquotics cibum po tum fumit,commu nicctjUtillamagna rebdlio carnis edomctur, quum uix femel in anno fit ufitata inter Latinos cómunio. Sic impletumeft atfiu in'regno Dei, quo dimple^ ridebebat, dum omnia ratione amp;fpeprædita,fei-enter aut ignoranter, de aeternitatis cibo participant . Sic fenfim eftfada, fit,amp;fiet'fiimma dilatatio QC refurredio. Omnes enim poffîbili pafticipatio-ne comedimus fub lege naturæ,ut alTurgercmüs ad-peccati cognitionem, Ô6 ad fpiritus reftitutionem» Licet autem diluuio fumus exterminati, non eft fadum ad uindidam, fed ad medelam. Dum enim iudicamur à Domino, non damnamur, fed corri-pimur,ne cum hoc mundo damnemur. ideonoftris fpiritibus tune per pœnitentiam aut pœnam recu* peratis, ad inferos defeendens pracdicauit Chriftus, propterea quiaincreduli fueramus aliquando» Simi liter ab inftaurato per Noachum mundo,omncs aut legis Sx^ceremoniarum aut afRidione bellorum QC tyrannorum difeere coadi in quanta rebellione ca-ro una Si anima effetjfumus ad receptionem mentis reftituti, fenfim feie refundêtc iniios Chrifto, ut màf fa erat difpofita.Licet enim multis fingularesgratias faciatChriftus,in fingulis aetatibus, tarnen itafe ac-commodattemporibus ab eo inftitutis, ut nil natu-ralis ordinis uelit uiolare : quod apparet in eo,quod obfeurum proferrc uerburn fit gloria eius,utfemper proficiens fæculum uincatin interpretätione fuos maiores.Sed uidetur clare ifta ad ætates accommo-datiOjin eo quod ipfifmet difeipulis fiiis, quos præ* fens ab fol Ute de omnib.docere poterat, lefus dixit, fe habere multa illis dicere qu» ferre non poftent;

z fed

fèd rcmifit omm'ft fuggeftionem ad fpirititm fancfîiï' docflorem,cirius effedus ad plcnünódum eft uifus ; tefte Petro, qui in ipfis peccabat adhuc pqndpijs, di'u poft illum acceptum, fe unum uocans ludæum, legem unà cum Chrifti cultu debere feruari autu* masata utilli ipfi nil profeci'ffet Chriftus, ft in ea fengt; têtia permanfiffèt.Facftus itac^ eftcertiortam per ui* fionê lintei cœlo mifli,in quo omnes gentes erantfi' guratæ,quàmper primumfpiritus famfti aduStum» Opus eftenimjUtfueritfuper omnê carné,amp;nonfu per aliquâ tantû,ad hoc ut impleatur fcriptura.Sic re fpcrfit ad eauft^ tépora mente,duo fublimia elemen: ta duobus inferiorib.mortuis alligas. Sedomnes ogt; pus eft in tertia ætate animae reftitutionem accepifle per ianguinis Chrifti atftualem effiifionem.Sicattrax xit cleuatus,omnia ad feipftim:id eft animam,in qua efle præftantiflîmum accipiunt omnia. Sictrib. iftis primis diebus obfeuris,fine foie unito, lucequidem præfente, fed diflipata, fenfim affurreximus. Sed ad quartam diem omnia tranfire oportetn'n qua omgt; nes ipiritu,mente,anima Sd corpore reficiamur, mor tiscpconditioncmcffiigiamus. Siclatiffîmè iparge^ mur,anima unita ad fuâ prima uitâ,corpore aût latif-fimè dilatato,ad fubftantiæ æternæ côferuationem. Sicuti aût in fingulis ætatib.funt eadem quatuor elcz menta,SC omnes unà pofitæ unum folum hominem componût:ficinnatura humana diuinis dementis^ id eft fpiritualibus confiante, fatftum adhanediem efi.Sicut enim in mafia corporis uidetur, quodcalor ignis,Ô6 reipiratio aèris in iublime euolant : humidû aût SC tcrrenum,fiue aqua Ôf terra in cadauererefiât: fteduoekmenta uita: ipititualis haâenus euolarût adDeû

ad Dcu qui dcdi't ca,fpiritus ui'delicet et mcftsiilïc ut tncotaminabi'li's,ficut ignis:hæc aût, ut quæ non nifi per Chi iftû fiue cotaminata,fiue pura uiuere pofîît ► Aflîduèporroinftarrotæ effuhdi't ÔC attrahït ChrP ftus infundêdo ÔCrccolligendo fpiritus,mentcs, ani mas. Vndc uidemus rotarûmotû ante amp;nbsp;retro, (urfu et deorfum, una moueri S)C quiefcercadeo terra quic fcit,ccelü autem inenarrabili rotatur uertigine. Semgt; per à pœnitêtia Adami ad nos ufc^ obtulit ipiritû ef-fundêdo, ÔC afRduè rccollegit.In prima actate no nifi fpiritü cuexit,qüia mens nondS reafcêdere poterat i fed inftar aeris epidemia infeóti Sgt;C putris in inferior! fubfidebat.Sequêti çtate,potiffîmû abïnftauratâper fidêpietate,mens cœpitinuniuerfo recolligi unà eG fpiritu. Nam uirtutes ueræ religionis in uniuerEim fuis oppreflûm calamitatibus transfundébâtur, tangt; quam à corde 6C cerebro uita ôô fenius ad extrema ufque digitorum præftantiffîmè tranihn'ttifur. Inde fit, ut bonus gentilisfit hypocritainitiato non tan* turn mdior, fed illius iudex. Refundendo affîdue huiufrnodi duo elem enta iurfum tendentia ( nifi ten diculas menti immundæ ponat medio in aere prin^ ceps SCrecfior aeris lâtanas,fecundû mérita ) affiduè etiam eademrecipit,donecfparfofanguinefa(fia eft nouapafta,amp;^^uifcus tenaciifimus, ita ut unà fecum traxerif animas peccato graues,ôd fenfim in fuo iàn* guine lauerit, per lauacrû noniblû regenerationis, fcd renouationis fpiritusfan(fii,quêper facramêta ec clefiefuæ diipenfatrici effuditinnos abûde,utin om nés gctes,quæ ad ea myfteria palàm no uenerunt,ô^ lumineomnib.dato,6C gratia omnes cÔcomitâteuti in confcientiafàtegerunt,tranimittereturin ecdefia

Z X çommtî*

i8o

commuai, naue Pctii naucm concomitante.Licct cm'm fólus Petrus laxat rctc in ucrbo Domini, 8gt;C grauem capturam arc^at,Domino uifibiliter nauem cius intrante , tarnen focij quifunt in altera naui,ita adiuuantjUtfincipfis rumpaturrete, êónullo modo poflïnt in terram fagenam trahcre. Et ideo ambac na ues plenæ funt.unde uero ftupore conftcrnatus Petrus dicit,Recede à me Domine, quia ego peccator fum.uade.ad tuos cognatos, qui funt in alia naui: illi funtmemeliores,licettumemaiori authoritate do-nauerisjfineillis nil trail o in terram.Sic recurrentib. dementis cœleftibus,imo fîipra cœleftib. (inter qug QCinferiora funt ipfa cœleftia ) fenfim iam à mille 6C quingêtis annis,quantS durauerat facerdotij Leuiti ei authoritas, una cum mête amp;nbsp;fpiritu funt uiuificatg animae omnes,quas in fuo homicidio,imóinmeooc ciderat Adamus. Sicquum uenit ChriftuSjiudicium -fuitmundiad.hanc.:diemdürans, ut adü princeps mundinunc ligatus,neinaeternampoenam noceat, donee fint fignati feruiDei in fronte,eijciatur foras. Et fic tune jemporis uenit hora. Si nunc eft, ut mor-* tui,qui tum,et ab eo têpore fuere in monumentis,au dierintuocemfilij Dei,utaudiendouiuercntr Hinc faóum eft,ut à paffione Chrifti, figna iudieij in toto lt;nbsp;mundo fucrintcontinua j præterqûam iftud quod nuncmanifeftatur,inprædicatione hüius euanselff in toto mundo. Obideuangeliumaeternumelrita duce ratione feriptum, ut, nulla gens illi repugnare cumrationepoflit.Reftat utfrequentationealndua diuinorum myfteriorum lacrofancffi corporis ÖCfan guinis omnia itaimpinguêturcorpora, utpoHitbe-n,e anima fufei tata affuencri confor tio ipiritus ÖC 2nb

mæj,

fenfim reficiatuf deper dita pet pcecatuni më/’ umunio, donee ultimo adueniens corporibus fa' crofanéio cibo fatiatis/ublhntïam diuinam quæ in illis delitefcit, alTumat : corpus^ alTumptum often-dat conforme daritati eins qui omnino nos eft fibi conformaturus, ut nil perdendo eorum quæ dédit illi pater, clarificetur in omnibus ea daritate quam in nobis habebat priufquam mundus fieret. Inde eft quod omnes fanefti quum ab hacuitadifcedunt, ad fuum locum abire dicuntur ; nempe, quem in Chri' fto antequam eftent,habebant. Nam Deus eft om ninoimparticipabilis, quum opus fit, particulates intcllectus ab uno primo participabili elle ; in quem locum referri opus eft à morte,cum aptitudine adfu-ifie dC uixifte.Fruftra enim fuiffet,quod eflèntiac pro priæ differentiam faltem in animo non acquifiuiftet. Luderet enim operas prouïdentia,fiitaad carnifici-nam huius mundi exponcret animal cacteris’impera turum , ut ptæftantiflîmaî partis eius nullum poft mortem appareretueftigium. Præftaretenim nun quam fuifte,quàm in miferijs femper egiffe. Etipiri-tu ergOjöt^ mente bona,locum in Chrifto participa-tiue habemus : ficutiimpia diaboli membra etiä pef Ipiritum impuritatis,6C mentem nefariam,lponte Io co bonæ amplexam, habent fuum locum in corpore diaboli,in Simone mago poft ludamincarnati.Hinc ludas dicitur abijfle in locu fuum, inftar faneftorum » Sic omnino deftrui corpus peccatiper ueram fub-ftantiam opus cft,dum pane an^lorum fit anima an gelica,ut fuum corpus rarefaôfilîîmum ôî diftentiftl mum, perlànguinis facri fubftantiam, in quo pro-prié eft animæ harmonia repofita , ad fe trahat, ôë

Z 5 tandem

©

182

tandem quo cutt que uoluen'tuifibih’tcf aut inuifibP liter moueat : in qua re eft refurredionis fabbathum» Namapplicatioad attimam eft quinta dies,ad cor'* pus uer Ô fexta:in deliberatione utriufquein Chrifto quieftentis eft fabbathum, ut in otftaua die fiat cir^ cumcifio : 0^ fic fub duabus Chrifti ÔC Patris æterni periodis, nos in aîternum his odo diebus fiueficcu* lis autperiodis omnes Slt;fingulinati,educati, purgati,reftituti,faciemus eterni de* narij complement

tum»

F I N 1 S»

18?

APPENDIX NECESSARIA DE MATE* rieilis fubß^tiiC atn^liori coßderatione.

QVoniam mo dus effendi ueriffîmus jfiuc in ipfgt; ritualibus fine materialibus confideretur, inra tione fubff:antiæ pofitus eft,ut fine qua nil fubftatjôd per qua omnia iubfiftunt,ideo de eius origine in ma teria potiffi'mum ad prçcedentiû cofirmationê agere decreui.Quû enim conftct,præftantiffîmâ effe illam fubftâtiâipiritualê, quaî eflfupra omnes,ab omni ac cidentiSuiciffitudine femotiflimajilli effe proximo côftatjquæin materialib.aut fuis caret accidentibus, aut nulli feniui,imô ne intellecQui quidê comprehêff bilib.circundat,qualê femper dixi perfedî iffîmâ me* diatoris omnium uiuiffcam fubftantiam, adipifcen* dæimmortalitatineceffariam. Sed quia nobis eft eu uniuerfo cogrediendu, 66no minus filofofis Qi. fapi-entib. q? ceteris fatisfaciendû;ideo hæctâti momêti res eft diligêtius penfitâda, uidenda^.duûfitcertu clemêta pft fuas habere qualitates, ante^ in naturâ mixti trâfcant:coftat tamé,quû primû rerû principm duce igné aqua oritur,ipia elemêta iuis qjialitati* bus fie fpoliari,ut ignis fine patenti calore, aqua fine manifeftahumiditatecocurrant, ita ut in medio eß ftntiæ elemêtaris ôô mixti,fiue in extremo element/. Si principio mixti,fit reuera quod quærimus, id eft, (ubftâtia perfediffîma accidêtib» omnino deftituta, quoad fenfum dico.Quû aûtfitueriffîma affîrmatio, quôd elemêta nullo paêlo in mixto remaneât fecun^ dû materiâ,nô tantû inipfis rerûprincipes,fed in to gt;nbsp;to naturç curiu.'prima uitgbafis in têperamento ele^ mentorû pofita,fuis ipoliet qualitatib.neceffe eft,ita ' utreuerain potêtiamagis ^inaêluibi cofiftantfor*

Z 4 maet gt;

1S4

«inaet matctia dcmcntoiû, Vera cftîm mixtio fityqufi mifdbih'a alterant ad inuicê. QuS i'ta à fuis proprijs Qïoli'ent naturïsjhocfien'abadmota (upen'orïcaufa, ab igne calorêjà terra pondus óó n'gorê, ab aqua hu^ nn'dû,et ab aere fua qualitate omnino tonête,in^ no uam harmoniâ cogente necefle elf. Nil eni'm in leip^ fum infurgiu Vnde funditus ruit tota nugati'o illa, qug naturg tan^ motn'd attn'buit efïèndi per fe ratb onê» Deus eft omnino immobiliSjôôinapplicabih's» Prüfens itac^ mediator in tota reru natura iam fuerit ante materie primç ebulitionêopus eft,ponens omgt; niü uitain hac fubftâtia primamaterialiifed quod ad fenium ita nudajUt fit certiffîmû, fubftantiâ elfe fine acddête pcrceptibili,unde tota uis uitp pêdet.In hoc itaej participabili uerbo Dei uita uniuerfi erat: fed il la tota uita uniuerfi erat lux hominû,quç ad hanc diê in tenebris incôfiderata lucct,quia tenebre,id eft,te-nebrofi homines illû adhuc nô coprehederût, Finis itaep uniuerfæ uitæ mûdi in hoc côtendit, ut fit uitagt; rû uita praeftantiffîma. Vnde quû omnia copofita ex iftis elemetis in mortefeftinêt,fupercft ut illa uita uf tarr£,quv prima eft, SC caufa cçterarû, fub ftibftâtia ac ddêtib.reuera deftituta,uitç human £, cuius caufa cg terg uitâ æternâ expetêtes funt,ita profpiciat,ut fine materia corruptibili,uita in ea recipiat immortalis. Coftat enim nûc inter omnes gêtes, hominê ad im-* mortalitatênafci.Quûuerô fôs immortalitatis fitin illo applicabili SCmobili ergafingulariamotore, elc meta pro fua uolutate ipoliâtc,nccefle eft,ut no tâtû naturale fubftantiâ hominib. cû quantislibet priuile gijs, gratijs, initiationib.SC myfterijs det: fed adhoc utfeipfum carne humana ueftierit iub naturg accide cibuSjUtilIa aflûmpta tandêfadat,quodeftnaturæ,

quan,-

gt;Sf

quantifuis ornatæpriuilegqsimpoflîbflc. Infola cgt; ntmillius carne,omnino accidenribus,ad inftarradi cumxiaturalium,fpoliata,fub praeftantiffîmis alimen torumin uniucrfo fpeciebus diftributadatet immor talitatis alimcntunijtam pro anima quam pro corpo re. Sicutitaqucæternampriuationem quumilliuP (urn eftjinmateriaï primae confuße naturam conuer* tit,amp;fenfim confufioncextin(fïa,elemcnta cœleftia et inferiora ex eadem materia diftinxit; deinde in fin gularium indiuiduorum compofitione cl c men ta fiix isftoIiatqualitatibus,iTtin uitalem,aut reale,noua^ cflentiam tranfeant:fic omnino utiuam uitam infin^ gulishominibusunacummateria trasfundat,opus eft ut per abfconditam fuam iubftantiam hoe faciat, corpus uifibile dC fenfibile,aflïduè,pro fideliu uotis, ömnib.qualitatibquot;.ipoliado,ct fecundu quod corpus naturæ’ubiuis fub coeli conuexo efle (indiuifibiliter amp;limpalpabiliter infuo fummo efle rcduc^um) iu* bet:fic etiam multo facilius faciat opus eft,de feipfo. Eft enim panis uiuus qui de ccelo defcêdit,inftar plu uiae roris quac nunqua deficit. Licet aût in nouam coclufionem deuenerint neoterici, quod no fit atftu neceffaria comunio adrcfurredionêUamefalua eogt; rum rcuerêtiâjantiqui ita tenuere;neceftariam huiuf modicibi participationem;ut non alioargumento ualidioreadftruxerint refurreeftionem. Peruimdigt; uinitatis omnia replentis,datS eft illi fpiritui,menti, animæ 8C corpori per refurreeftionem dcfecato,utfit ubiuis hocfubftantiæ modo præftantiflîmo : ficut à create mundo inftar Dei opus fuit,eft SC erit,ut fit.

Nam fine eo nil fit.Etideo inhabitat in eo plcnitudo ' diuinitatis corporaliter,nedum Ipiritualiter SC men-z ƒ talitcr,,

'Caîitcratlt;i^ahi’malitci':quialicetuftum occtrpèt locu in cœlo, cum corpore local/, glon'ofo 56 beato : ta^ men non tantum in ft ar Dei (piritum, mentem, 6^ animam omnia inftar Dei replendo d rl hcd i t : fc d cor* pusipium ubiuis locorum pro fuo amp;nbsp;eius ecclefix confenfu, fingulorumfideliumuoto demitit» Ec fic per fubftantiam illam fecundum diuinitatem imlt; participabilem,preftantiflîmam^,praîftantiffîmum cfle immortalitatis,noftra de fe impotens accipitna* tura.Sicut itaq; in mundo fenfibili neceflario tres na turas comprehendi, flue fubftanti as, elementarem fi ueinferiorem,fubftantiasfeparatas in fuperiori,0^ cœlum in medio,6C fatentur probant naturae ftu* diofi, de puro rerum elTe, fine fuo fine cofiderantest fic etiam tres fubftantias in fubtiliori finis confidera* tione,gratiæfiuepropTietatis return confideratores habent.Deus fumilia fubftantia eft,fuperior dignita te,omnia tarnenperindein ccntro atcp ucrfus abfi* das complens.Radix uitae,auteftentig rerumfcui ap plicari fuperiorem omnipotentem^ uirtutem afli* due omnia immutantemamp; inftaurantem opus eft) quum maxime circa materialia ueriari foleat, fccûda non immerito Só inferior dicitur. In medio huius 0^ illius eft facroianifta ilia decifio lacramentalis ex cor pore mediatoris,quæmulto cœlo fuperior, ipfi cœ* Io tame inordine refpôdet,in cuius acftuali participa done fols eft immortalitas. Nam medio cœli uifibi* lis nil fit immortale:fpiritu quidê Slt;^mête per fangui nefparftim,potuit animas repararc,a fatana eripere, et fibi reunite : uerum ut il I is adfit,in corpore reftitu to iua immortalitas,hoc folS eft in fiiperioris cœli au ia,pfacrofâ(ftâfynaximparticipabilipofitû,Âdhoc enim

187

«non ut fiamus in fumma perfedionc,quaks omn« in noftra fumas origine,id eft fubftâtia defecata,pcr nouam materiæ fubftâtificç participationcm immor talem hoc adipifcamur oportet.Sed ha: confideratio nes pracfupponuntjprimum de Orbis terræ concorgt; dia,Ct maxime de Reftitutione humane nature uelu ti ante pcccatS, in quarta parte ubi eft Euangelio ternû.Scire enim eft opereprecium, quod ad immor talitatêfint creati SC peruenturi omnes homines,anx tequaquomodoipfampoffi'nt affequi immortalita* tê quçrat, aut tradat.Sic ita^ uirtute illarû trium fub ftantiarûjftcundû cófiderationem trinitatis in unita tCjOmnis cognitionis poftibilis ratio coprehêditur. Ex unitatc patris 6C Dei fyllogiimus, ex dilatatione filij feu ueritatefapientiæ dilatatio epagoges: fed u^ trintj fidem certiorem faciens mathefis multo certiß fima refpondetipiritui iandlo: cui ideo omnis uerita; ttis manifeftatio ab ipfa Dei fapiétia relinquitur,qux‘ tarnen non nifi incamato in nobis cum dß

uinis perfonis Chrifto aclt; quiritur*^

E 1 N I ? ♦-

o