MAORIGO, VTPAVLLA#

TJM ID LVXATVM, AN ITEM

ET O M O D O SIT R ftituendum,

N O VAM PoNTIFiCIAM lendarif deformationeim Scriptusini

KE MET7 M'

Schola,recognitM aiictus^, in Latinum ex Certnanico/trmone translatfts. ■

♦

5'

lectori s.

Vanta sit T^alenda^' rij, ygt;e'Tigt;ocanf, adrtilèoitunela' omniainhäc hemittum confocia^ done negoda, non ydittas tant turn 3 '^ertim tdum neteßirasi fatd euiilenier (ùm omnium tem^ lgt;orum Hiflorix, turn '^ero no^ ßrte huitu atatd exferiënda teßdtur tir ßemonßrat. quot;Nec yero noua e^ de Ânni pua lUcè fiifcipienda amp;perfidënda emendadone ^uaßio fit délia ieratio,necyniMea nlicuÎM °Magißratut,nedumß)la7apat T^mani ,autoritate rir iudido,fedyinanimi omnium Chrd ßiani prxdpuè or bd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;quot;Prindpum confilio, opera,

(on/'enlù amp;nbsp;fumtu, adhibita earn ad remhominibuarerum 'Klathtmadiarum inttlligtndbua , amp;nbsp;nihil niß publùam ydlifatem, non priuatamgloriam, opes ,amp;potendor um graf dam ac fauorem collide amp;nbsp;adulatortè, amp;cumaliarumgêna dum praiudido amp;nbsp;detrimento,ßeHandbus, inßttuenda ea fuërat amp;abjoluenda, amp;nbsp;in eß-ellum, publitum^yßum débita légitima^ modo deducenda. Qurn trgo annd abhint ferè duobus 'Papa T^manuf, fuopriuato tudido amp;nbsp;faßo at inique ßbi yniarrogata autoritäre, in lutem emifijjet, reprittscum Pâmant Imperïj Ele^onbfts, ahjs^ Principibua non coma tnunicata, luamillamllouam amp;ßubitam, pracipitatdm^j V.alendarijj^itod nunc Gregorianum ^uidamyocantj'Deforf madonem, edfnf^auitaamp; fuperßitioja ^uadamtrga falfoßc didam ^poßolicam ledem)hoceï^ , 7(omani ^ndihrißi Tlyrannicam ù idololatdcam curiam, reutrentia amp;nbsp;obef

 ij diênda^lt;^

^ilntiteßuJiatnonpdiictamp;inGermaniaiamp;.extraeamTrim ’ lt;eiptsamp; Ciuitates ampltBerentur amp;nbsp;fepuerenturj nondefuë-runt paßim yiri do^i^qui rem ^uidem i/fam, tam muhdt ^gitatamdeliieratam^Jecülifitiun^uamtarnenita, ^»t epert tuit, dectfam,hoc e^, quot;Veram eir legittmam /Çaîendarij ernenn ■dationem,-eiuf^^ perfietendaßudium magnoperè probarent, tnodum yeto hunc tÿ inexpe^ïatam decem fimul diêrtim ex OBobri anni iz. yiolentam ab adulatoribm Gregorij XIII. faUam exterminationem, in^uamodum ^ledtcinaexceßif, amp;nbsp;malum malo non curatum amp;nbsp;emendatum,fed mutatum tanttim, at^^ adec prior e etiam deteritafaêlum eße, res ipßa inf dicat,quot;Tpebementer, nee iniuria, iußißimü amp;grauißimlsadf duUdsrattonibinimprobarent eirreprehenderent,necboctanf 'tùmcontenti,meliore etiam, commodiorem,amp; belfere nulf luj'^el talißdtem, qu« yixac ne quot;Vtx quidem, a^ulgo fentiri ac 'cbßeruaripoßet,mutatione coniunUam Kalendarijemendanf diamp;adSoltsmotumpropuisaccommodandirationem quot;^iärnq^, ßublice editdsßeriptdspröponerent. Inter caterosprodtjt etif amtuncex'UeäpQiitana ldemetumjcbola,breuis,ßederudif trti, amp;nbsp;magno cum iudicio,diligentia amp;nbsp;moderatione,Germaf nice de hac quneßiontßcripttti hbtllui. Hunc cùm yir^ do^ti, grauibuiicordatts,eir huius controuerfitsperitii yaldèplacere amp;probari, ideoß,aliqnotits recufum,amp;non multopofl in graf tiam amp;nbsp;yßum exterarum quoq, Hationum, Germanicè nef ßcientium, inLattnamlinguamtranslatum eßeintellexißem, naSttf translationtf illius exemplum, medsillud typü dejerif Üendiim amp;nbsp;ex mea officina diuulgandum curaui. Tttum erh, ■Umice amp;nbsp;candide Le^or,hanc amp;nbsp;.Autords, amp;nbsp;Interpretds, amp;nbsp;dMam hac in re operam boni conjulcre, amp;nbsp;in optima accipere 'fiirttm,tuo^commodo eagrato animo ytitfrui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ygt;ale.

Commen-

'COMMENTARÏVS DE

KALENDARIO amp;c.

Emporis rei vnius omnium pretiofifsimæ amp;nbsp;carifsimas notatie amp;nbsp;partitio, omni hominumgencriinquibuf. cunq; aótionibus óz. nego-ti|s,Écclcfiafticis,politicis, vrbanis ,rufticis, publicisamp; priuatis non folùm inpri# mis ett vtihs óc neccifaria, verumctiameximium quoddam decus tSc ornamentura. Quarc amp;nbsp;anti-quifsimus ille ptimusq; omnium noftrum parens -amp; protoplaftus Adamus, fibi fuisq; indevfqjabvl-timo mundiprineipio, certam conftantcmq; di-ftinguendiparticndiq;temporisrationemamp; men-furara,Diem videlicet, Hebdomadem, Menfcm, Sz Annum excogitauitamp;vfurpauit.

Diëm definiuitfpatio ab vno Solis occafu ad alterum vfq; proximum : Hebdomadem ab vno adaltrrum Sabbatum, quo ad exemplum amp;imi? tationcmDci,à laboribus fuis quicfccns, amp;qua8 ad rcligionem cultumq; diuinum pertinebant, cxfequcns, Deo pro creationc amp;nbsp;reliquis omnibus ciim exhibitis, tum promifsis bcnefici/s cgit gra-tias .liberosq; fuos amp;nbsp;familiam his derebuserudi/t amp;nbsp;inftruxir. Menfiumquantitatcm à Lunæ, An^ ni, àSolis curfu defumßtjidq; Dei ipfius mandate, id quod cognofeiftatuiq; poteft ex prime Mofis

' A ii| libro

6

libro, vbi Deus duo magna luminaria præterrcli^ quas ftcllas in Cœli firma men to collocat, vtfint figna tcmporum, Hierum amp;annorumgt;

Quöd cnim ccrta Anni menfura ab Adamo amp;nbsp;cum fccutisPatriarchisvfurparafucrit, manifeftfe cxlongiilliustemporis, quoin terrisilli vixerunr, defcriptione pcrannorum notationera amp;nume-rumconfedaperfpicitur. Ac qiioniam inDiluuij hiftoria mcnfium firmentio, ôc quo Nohamcnfe in Arcam ingrcflus, quo ex ea egrcfius fit, quo itemaquæcrcuerintjquodccreucrint, exprimitur, pater hinc , iam rum menfium obfcruationcm apudipiosvfu fuiflcreceptam»

Vtautem vclociorem Lunæcurfumeumtardi-^ ore Solis aliquo modo cxæquarcnt, cùm duode-cim Lunationes, iuftam anni menfuram non expièrent, tredccim verb jexcederenr5plerunq; duo# decim, interdum tredecim, adanniquantitatem definiendam vlurpatunt,atq}ita ina;quales con#' ftitueruntannosgt; ccrta fiataq;ac confiant! die an# num ncq5ordicntes,ncqî terminantes»

Atq; hæc temporis partitio ,difcrimen amp;nbsp;ordo, quern hodie Kalendarium appellamus, non fo* lùm in populo Dei poficà à Mofe confirmata., ,in co continua fuccefiione permanfit 5 verùm etiam ij, qui ab Ecclcfia ilia Dei fefe fegregan-tes , peculiarem fibi religionem finxerunt,eunlt; dem vcl retinuerunt, vel receperunt, vcluti Sy. rij Ghaldæi,Perfæ,Indi, Arabes, Ægyptij;Græci, Romani, qui ramen ipfî (Jiuerfum inter fe anni initiumamp;exiiumconftituerunt, itavtali|àVere, aliif

âli; abAutuno,aIifA3'olftitiosEftiaogt; àli/àBruœa annumordircniur, cundemqj varijs modis com# plcrcnt. A Romanisprimæibi Chriftiana: Ecclcfiac Kalendarium accepcrunr,idémqjvnàcum religio-ne ad nosvfq;, Dcibencficio,propagârunt.

Res verb de Romano, amp;nbsp;nunc noftro ctiam Ka-lendarioita habet:

Cum Iulius Caefar, parta de hoftibus fuisvido* ria, circa annum ante Chrifti natiuitatem quin-tum amp;nbsp;quadragefimum, folus rcrum in Imperio Romano potireturjn eóq; multa præclarc amp;nbsp;vtili# tcrconftitucrc annitcretur, fimiilq; naturali qua# dampropenfione, amp;nbsp;peculiar! Audio atq; amore inquirendi obferuandiqs cœlcftium eorporum motus teneretur..* Ilt;alendarium,quippequodcx cœlo dependet, in meliorçm redigercformamamp; emendate inllituit.

Hoc enim, quale tune Romani vfurpabant, à Pontificibus erat corruptum amp;nbsp;deprauatum ,có quod foli hi id tradantcs,exeo,quidquid, quo-tics, amp;quomodoipfis collibuiflet, populo propo» nercntamp;mandarcnt,annümq;ingratiam amp;com-modum Publicanorum,Fœneratorum,Mercato# rum,amp;aliorum,veldceurtarcnt,vclprolongarent.

Quo fané modo Kalendarium in Aroiliaii amp;per-turbationem intolcrabilem adduxerant.

EuocauititaqsIuliuscxÆgypto, vbihæcfeien# tia præcipuc cxeolebatur amp;vigcbat, dodifsimos homines amp;nbsp;peritifsimos artifices, qui Annum, cuius exordium ante à Nouilunio femper fu# mebatur, ideóqj incertum erat amp;nbsp;inconftans, deinceps

quot;8-

dieîncepsad Solis foliuscjrcumuolütioncni,nùlla’ habita Lunæ ratione „dirigèrent de. accommo^gt; datent.

Hirediù multùmq; amp;accurateinquifita amp;ex^’ penfa, anni quantitatem inxtaSoIiscurfum eomgt; putatam, trecentis fexaginta quinque diebus amp;nbsp;horis fcxdefinitam conftituerunt..

Qui dierum numerus in Kalendarium relatus, in 12. diftribuebatur partes, quas, licet iropropriègt; Menfes appellârunt» Annum à Bruma ordieban-tur,cùmSol, poftquàm longiffimèà Zenitverfùs Meridiem defeendit,extollercfe rurfus, amp;afcen-derc incipit. Sex illas horas, quæ quotannis in* tegrorum diërum numerum exeedunt, iuflerunt per annos quatuor continuos accumulari , ira vt 24. horægt; hoc eft’, integer dies ex his confedus,. quarto quoq; anno in fincm Februarijconi/cerc^-tur amp;intcrkalarGtur.

Cetcrvim,vt fimul quoqjLunationum feu mcn-Hum ratio quouis tempore nota eflet amp;nbsp;expedita,, numerum quendam, apud’Ægyptios amp;nbsp;Græcos iamolimvfîtatum, propter infignem eins amp;nbsp;eui-dentem vtilitatem,aureis charafteribusin Kalenlt;f darium curauit inferibendum , qui Aureus numerus appellatus, Nouilunium indicabat..

Quæ praetercà de diebus Fcftis,alijsq; Romano* rum confuctudinibus, in ^alcndarió iJlo fuerint-annotata amp;deferipta, ea hoclococommemorare neqjvtileeftj neqä tempeftiuum».

Hoc Kalendarium,vtdiftum eft, propter fum-*; »am eius commoditatem ( exclufts Fthnicis. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro»

9^

prof3n.is45 abiifibus ) à Chriftianis illic dcgenti-bus probatum amp;nbsp;acceptatum, deinceps vnàcum propagato longe latèq; Chriftianifmo.inblsvsq} terras ad nos quoq; peruenit, non tarnen tanta Diuorflamp;Fcriarû multitudine, vt nunc eft, con-ftipatum,quaspoftcàRomaniPontificcs, alij poft alios, in illud infarfcrüt.Ac iam per mille circitet annos hocipfum/Qilendariuadmultaamp;vtiliain-ftituta ac inTa^ïa». præclarâ nobis nauauit opera*

Meritóitaq; Iulius, etfi alioqui plus mali ,quàni bonifecerit, laudaturamp;prædicatur,vtautoramp; cf-feólor tàm præclari ac falutaris amp;nbsp;fummo digni Principe operiSjnobircum'amp; cum multisalijs Po-puliscommunicati.

Af q; adeô tan taeft Iuliani huîus operis praiftan^-ti3,dexteritas,commoditas, facilitas,amp; in vfuquo-tidianoetiam iucunditas, vt Græcosipfos,homi« nés ingeniofiffimos amp;nbsp;in omni artiü feien tiarûmqj genere cxecllcnrifliniosinfummam meritamq; c-iusrapueritadmirationc^Nihilenim hi,Iicctfum-tnafruentes amp;c diututna pace acquietc, amp;otioin fapientiæ ftudijs abundantes, excogitate potue-runtamp;perficeretalc, quale hicinquieti(fimus,nfr-gotiofiffimus ôc occupatiifimus bcllatorpræclatc amp;. laudabiiiter inftituitamp;ad effeiftum perduxir*

At veto per mille fexcentoshofeeproximosan^ nos, indcà Iulij,adnoftravfq;hæc tempora,eui’ dentîflimiscertiirimisq; deprehcnfumcftindicijs, Calendarium hoc, licetomnium opfimôamp; com-aiodiflimum, tarnen cum Solis curfuamp;veraanni £ quanti;

IQ.

quantitate,cxaâcjVtoportcbat, noncongrucrcj’. fed quintacircitcrvniushoræparte, iuftoeffelon-gius, hoc eft, à Sole fuum circulum, quinta hor« parte citiùs pcragrari.quàm Kalendarium finiatur. Vndefit,vtquarto quoqsanno vnamhoram,minus quinta eius parte , in fera mus Februario am' pliiis, quàm oportebau

- Hincadeofadum cft.vtÆquinoiftium Vernum, quod lulijactatcinquartam velquintamÓcvigcfi’-mam Martij diem incidebat,hodiein vndecimara' vcl decimam eiufdem mcnfis incidat diem, vtq; Bruraa,quætuncin fcxtamamp; vigefiraamincurre-batDeceinbris,nuncin duodeeimam eiufdem in-currat,atq;ita reliquietiamomnes /Çalcndatij dies, proculabillo deflexerintamp;difceftcrinttempo.; rcjin quod principio deftinati fuerant amp;nbsp;collocati, Jfingulis nimirum centenis vicenisq;annis,propè integri diei intcruallo.

Et profeäöjfi modo hoc cœli terræqjjr uin/xa tan-toduraturûeft tempore,ac nifi huicincommodo’ amp;nbsp;defeâuiobuiàm eaturjvfuveniët, vtperconti-nuam hanc amp;perpetuô progredientem anticipate oncm,Æftiuxferiæ,amp; Agricolarum obfcruationes amp;notæjad quasillioperas fuas dirigut ôtaccomo-dant,in hiemem,conrrâq5 Hibernas, in Æftatcm‘-transferantur. Quodincommodum amp;^T«V«vfa-turâ viditfortafle Iuliusftatim àprincipiofuæKa-lendarij cmcndationis,fcd neglexit idco, quôd ali-am eômodioremanni conftitucndi,defînicndiq; rationem invenire amp;nbsp;excogitate non potuerit, amp;UÛfallût,ncmoctiamalius vnquam poterit..

Forte;

Porté ctiam ita fecum ftatuit, futurutn,vt pofte-ritashuicincommodo,quotiesvfusamp;neceflitasid poftularent,quàm fieri poffer commodiffima cmé-dationc oecurrerctamp; medcretur Quód fihocin-commodum amp;nbsp;defcâû non animaduertit/ed im-prudensadmifir,non folura eft æquum, vt facilcnx huius crratï àprudentibus rcrûæftimatotibusira-pctretveniam, vctùcnetiarn nonleuieftdignüad-iniratione,ipfnm amp;illos,quorumcffvfusopera amp;nbsp;confiliojin retan-iarduagt;fubtili,roultisq;impiicata difficultaribus^fcopumadcó propcattigiffe*

Prætcr hunc dcfeä-um, qui ad Solis cutfun3,amp; anni rationcm attinctjirrcpfiteriamfenfimalius, quöd fcilicet Aureus numerus Nouiluniotutn index,abeifdeminde à luliiætatc adnoftram vfqj quinqjdierumintcruallo difccfferit.

Quidcfcdus vnà cum priore, magnam paritin Pafchaliumjaliarûmq;,quæ à Pafchatc dependent, ôcexcooriuntur, feriarum rationc perturbations amp;nbsp;inæqualitatem, vt pote quæ,eô quódad Lunati-onem,quaïV3ga amp;inftabiliseft,dirigütur, nullam certamfixàmq;in Kalendarionechabcnrneereti-nentdiem. Cauffa autemhuiusdeflexionisAu-rei Numeri à Nouiluniohæceft*

- Aliquaramultis annis Nouilunianonincundc diem,inquofuërârproximcpræccdenteanno,fcd in aliumlongcabillo remotum redëuntdiem,amp; quidcmfemperpriùs, quàmantè, diebus circitee vndccim»

Artifices veto illi,quorum opera hanc ad rem vtebaturlulius,itafuasiniëruci5cftataecuut ratio*

B i| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;■ nes

12

nes, vtpoftdccimum nonümqucmqjannu Noui* lunia priftinamfuamin cœlofedern recuperarcnt; quodeftfundamcntum,cuiinnixiAureum numc’ röinKalendariö rctulernnu PoHeàverödili^enti* orcobferuationcamp; experiêtia Magiftradeprchen^ fumcft, noucaidecim illosannosexigna qnadam particulaeflemaiorcSjquàm quantum Nouilunia ad tccuperandum priftinam faam locum rcqui-rantjta nimiram.vt poft annos treccntos Noui# lania àfao numeroretrorfam, hoceft, verftisÄ^a-Icndarijinitiarn, vnum dicm prorcpferint. Iraqi fit, vt Namcrus hic, nifi poft exaólam trecentcfi-mumqacmqjannamiVnograda rransferatar,fal« fus amp;nbsp;fallax Nouiluniorum exiftat index. Quod quoniam non faótum, fimùlq; admifsa etiam eft illa Â^alcndarijà Solis motu,non fatisaccuratè ob-feruato, difcrepantia, caufta exftirit, vt fupr^ dw ûum,introdudicrafli infcriasPafchalescrroris.

PropterquasPafchalcsferias, antequàm hodic vfitata, eadcmq;nunccrronea, lex deeisferrerur, exortum eft non m ulto poft Apoftolorum æratt m tempore,intcr Oricntalcsamp; OccidcntalesEcclcfigt; as, diuturnum quidcm , minime tarnen neccfia# riûamp; nulliusfcrc momenti ccrtamen, hisPafcha-Icsferias Dominica proxime Pafchaludaicum fe, quente , illis eas ad ludæoram morem amp;nbsp;exemplum, in plenilunio, quod velinipfum Æquino# ûium vernumincidebatjVclidemproximè fcqucr batur, celebrantibus, Propagnabat pars vtraq^ faam opinionem amp;confaetudinemacerrimèj al# tera alteram, vt hæreticam j damnabat amp;nbsp;cxcom^ r * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. municabat.

munîcabat,nonalitenatq;fîhacinrcfalusamp;ineo/ lumitas rotins Chriftianæ rcligionis effet âta* Durauitq; hæcvcrc dclanacaprina.vtdicitur pro-uerbio, lis «krixa, ad Nicænum vfq; Concilium à Conftantinolmperatore, anuo poftnatumChri-ftum 328. congrcgatum,inquohæcconrrouerfîa. ira fopira eftamp; compofita, vt dcinccpsj Pafeha ab omnibus fimul celebrarctur Dominica proximo fequenre plcnilunium gt;nbsp;quod in vernü Æquino* diura incurreret, vel illud proxim« fequcrctur. Atq; ira Vidor Papa contentiofîffimus amp;nbsp;morda* ciffimus palmam obtinuit.

Vt autem quouis tcmporc, ccrtôamp;fînc vlla controuerfia conftarct, in quam diem, Æquino^ ûium Vernum amp;nbsp;Nouiluniura Pafchalis Plcnilu-nij ineiderct, idem illud Nicçnum Concilium confilio amp;nbsp;arte Aftronomorum, Æquinodium Vernum in diem 21. Martij conftituit, amp;Nouilu^ nia Aurco numéro notauit,qui in vniucrfûcftist. aflcriptiifqi eft ad primam Martij diem ternarius* ad tertiam n, ad quintam 19. ad fextamS« amp;c._ Arqjinibi ex duobushifee incertis fundamentis regulæ exftrudæ funt,fecundùm quasPafeha comgt; putatum celebrarctur.

Quas régulas noshodiéq; fcquimurquafî veras certâsqjjCÙra tarnen antccomplura fccula incertas fuerinr amp;nbsp;falfæ. Nam inde vfq; à Nicæno Concilio, Æquinodiumàzi.Martijamplius decêm,Nouilu-nia plus quatuordiebusretroccflerüt, amp;nbsp;nosinte» rim nihilominùs ita Pafeha noftru célébra mus At« que uÆquincftiun}in ^»»Marfij.ttiamnûr Cadafj

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’ J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' IS iïj à Koui

1

■ßcNouilanium cum Aureo numeto cóngfuat^ Vndccfficitur,vt Pafchlfæpè quatuor vel quinqj hcbdomadibus fcriùs, quàm oportebat, célébrantes,ipfum iufto longiusin Æftatcm profcramus, idqj contra non tantum Patrum Concilij illius mentem amp;nbsp;fententiam , vetvitnetiam prætcr no-ßram ipforum opinionem*

Qui profedó patres, cum dcprchendiflent, Ka^ lendarium inde à lull) temporibus ad fuam ætatem per37o annoSjàSoliscurruquatuor,àLuna:,vnura diem dcflcxifrc,non dubium cft,quin hæcipCorum mensfucrit, vt,qucmadmodum ipfi feciffent, ita eorum poftcri,huiufmodi crrorcm,fuo tempore corrigèrent amp;emendarent.

Hancigiturerrorisemcftdationemjhifcepro-xîmisduccntisannisjPapæaliquotin mentem fibi reuocâruntiamp;Kalcndariû integrum reftitucrefunt conatijfcdncmocxijs cogitata pcrfccit.

An veto modernus Gregorius X III. in tantis tamq; varijs difttaólionibus, iufteqs ac m ultis mo-dis bene promcrito, Papæ amp;eius conftitutionum conteratu,nouumvcl emendatum/^alendarium pofsit in publicum introducerc vfum, hoc res amp;nbsp;cxitus indicabunt. Quod fi priores Pontifices tum, cum fua ip fis adhuc farta tedaconftabatau-doritas amp;nbsp;Maicftas,rcm hancperfcciflen t,iam non laboraretur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Nunc verb i n cum Pontificia Sanditas dc-dudaelt locum, vt, poft detedam totiqj mundo patefadam fraudem amp;nbsp;nequitiam , quam longo famtcmporcfub‘laîua,n'ominc amp;nbsp;fpecicChriftia-‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“V- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nzRcligio.

flat Rcligîônîs cxcrcuit, adcó reddita fit cxofaôc abominabilis, cum plerifq; alijs Regionibus amp;nbsp;PopuliSjturn inprimis Gcrmaniæ, vt, quidquid Pon tificc amp;nbsp;Roma proficircitur,ctiamfi bonum fit amp;nbsp;vtilcjramcn non feeds, atq; ab ipfo emiflum Diabolo, amp;nbsp;Tartaro, reijeiant deuitenu Quam-obrem amp;nbsp;verifimilc vidctur,Pontificcm hunc,pro-mulganda tàm fubito amp;nbsp;tàm àraKTw^ hacanni Rc-formationCjOftendcrevoIuifTe, HærcticosGerma-nosnequaquam tantiàfe æAimari,vtcosin infti-ftituendopromouendoq;hocopcrc,volucritcon--fulercjquod ramen maiores ipfiusfacerenonfunt dcdignati,quipcrlitterasàPrincipibusGermanis, corûdémq; Academijs,de publiée hoc amp;nbsp;ad omnes attinentenegotio,Confilium êcludiciurnipforum etiam fub inobedientiæ de excommunicationis poena expetiuerunt. Quin deliberationibus hu-iusmodi femper intcrfueruntpræeipui Cardinales amp;aii|dodifrimiquiq; Germani, àquibus quidem ipfis,Itali,quidqui(lhac inre norunt amp;nbsp;profiten-tur,didiccrunr,vtvthoeipfumfatctinolunt,amp;glo-riofe maximos laborcs dr fumtus, quosin hanc -impenderint Reformationcm fpraedicant amp;nbsp;ia'-. dant. Forte etiam putauif,præuiditq;, fore,vt non minds in hoc,quàm in alijs acgotifs, ipfiobedire detredarent.

Quamobtem Reforraationem hanc fuam p« ' fiios ptiuatim confedam, fuisfubdit;is, amp;prætet cetcros diledisfilijs ampledcndam iniunxit,idqj hac opinione, v,t vide tur, amp;nbsp;fpc ,futurum videliccr, vt hacrctici, virandæ, pct fuas ditionesdf«^

pffttutbatiohis’^

re

^értntbatïonls caufla, quæcxinæqualitatc amp;nbsp;dif-àrepantia /(alcndariorutn in quotidianis vit« communis negotifs Sc contraâibus exoriturafif, faam hancRcformationcm, etiaminuitircciperc amp;fequicogantur, præfertim cùm iuxta amp;circùm fc habcânt tot tantosq; Epifeopatus,quorum, vt vicinorumJ focictatc Se communicatione carere ncquaquampofl'inf»

Spero tarnen, GermanosnoftrosPrxlatosbanc innouarionem non ita facile Sc cito.fincPrinci’ pumamp;ordinumProteftantium eonfcnfii, infuos feorfum vfus, in Papægratiam aecepturos, quum liihil vnquam à Papa commodi amp;nbsp;vrilitatis,con^ trà verb Papa ab ipfis iam nimis longo tempore, plurimos amplifliraósq; prætcr fuum meritum pcrccperitfrud us, quotidie etiam minus minufq; ipfis præfidij ab illo veniatexfpedandum rSed po^ tilts tandem aliquando in mentemfibircuocatu* ros, feefimq; iia ftatuturos? Cur tandem quid-quam nobis Germants intercédât deinceps rei amp;nbsp;commcrci) cumfuperba ifia,dolofa,pcrfida,pio-ditoria, fanguinaria, Sodomitica,profana,imf pia colluuicfecisPontifîciac in vrbcRoma, inlta-lia^ Cur horum in nos imperium vcl potiùs ryran«« nidem feramus î Cur noftram ipfis transmittagt; mus pccuniam ,qua ad luxum amp;voluptatesfuas cxplendas,turpiterabutantur, amp;infupcr nobis in-Tultantesjbrutasnosbeftias, ebriofos Porcosæfti-iaent amp;nbsp;appellent?

Confidôq;,cosdcmillos GermanosPrælatos àperam daturos.amp;cùmtnhoc, tùminalijs onmiü ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus

Ijas ncgotijs co fua dircduros confilia j vt porro difcordijs amp;nbsp;diftradionibus communis patrias occurraturiConcordiaverojfidesA arnica animos rum coniundio contra communes hoftcs rcftw tuatur amp;nbsp;conferuetur, 3c fubditi non folum in politicis negoti/s non turbcntur vcrum eriam in Ecclefiafticis nulla i/fdem fcandali materia Sc OCCHÜO præbeâtur, quorum fane plurimi magis Pafchalium amp;Natalitiarum fcriarum,quàmfidci amp;nbsp;dodrinæ difcrcpantia ofFenfi fucrint* Quod quidcm licet minime inillis fit probandum, ta^ men hoc quoq; negari non poteft , nullam ipfis àvcra Dei agnitione Sc cultu, magis magisq; fcfc alicnandi t pra:bcndam cfle occafioncm t fed eo potiiis, quoad eius fieri poteft, omnia dirigent da efte confilia amp;nbsp;adiones, vt ad Deum addudi aeternam confequantur falutcm , iuxta Pauli exemplum , qui infirmis multa fe condonafl'c Sc in i)s tolerafle,fcq; ad mores captùmq; ipforum ac# commodafle ait, vt Chrifto lucrifierent» In fpem quoq; venio certiflimam , Illuftriflimos noftros Principes, hac in re debiram adbibitu-ros modcrationem amp;nbsp;aequitatem , ncc quid-quam , quod ad Chriftianam concordiam amp;nbsp;’tura^iap faciat,in fe defiderari paffuros, ira vt vel vnàcumEpifcopiSjhocPapæreformatum Kalen-darium reci plant, vel vetus non muta tum ^rctine-ant,veldeniq;illudcommodiorcratione, q««rtt à Pontificiafadura eft fanditatc,mutent fernen* dent.

Mço quidcm/udicio,fine difficultâtc Sc mo.' C kftia

ZS

Ififtîa polTcnt Germania noftra Principes hac in re infuaruon ditionnm vfum,pcculiarcm inftituere dcconferuarc viam acmodum,amp; co ipfo Roma^ nenfibusoftenderc,domifchabcre,huinsfcientia peri tos artifices, luinimèq; hac ipforum Reforma-tioneincligerc,quibusipfismulrö fit vtiliormagis-que necefl'aria fuî,quàm Kalcndari) reformatio. Nam quodadextcrasfinitimäsq;artinct nationcs quafua in Germania habent commercia,noftro-rümq; Frequentant nudinas;poflcntillæ,noftrum, nofiriverb,quifuasapudilloscxercent negotiari-oncs, ipforum fequi Kalendarium , donee forte tandem aliquando illi fc hac in re ad nos accomgt; modarcntjCÙmalioquin maioreorumpars inuita nouum hoc^alendariumreccpcrir.

Ceterum quxnam ex tribus deTÇaîcndario iam expofitis rationibus,optima fit amp;commodiflîma, de eo breuiter meam candide 5c bcneuolè cxpli-cabofententiam. Quodfanènonminùsmihifa-cerelibcrum efle debet,quàm alifimilc quid praî-ftarc nequaquam eft interdidum. Equidem ne-mini hîc quidquâpræfcribovel præcipiosmonco tantum amp;nbsp;cxpono,quid mihi vidcâtur,quod fi nihil profuërit,ccrtè nihil ctiam obfuërit. Âttamca fæpèctiameft olitorvaldè opportunalocutus.

Quando crgo,vt fupràdiâum conftitit amp;nbsp;negari omnino non potuit,crrorë quiin/(alcndarium ir-fcpfir,tandem nimis craflamôc notorium effe fa# âumfinfiitutæfuërunt de medicina huicmalo pa# randa^in aliquot Concilijs deliberatione5,fed,vt Ât,nihilvnquamccrtidcfinitum fuitôc coclufum, ccc

t

Bcc incftcâutndcduâû,vcluti In ConciHoCoff-ftantiaî,anno 1415 cclcbrato, quod rcdigcndis in ordinë aliquot Pontificibus,qui, vtinter plûtes in vno al ueärijApum duces vfufolct venire, in ter fc infeftiflimisanimisdc Pontificatucöccrtabant,amp; exurendis DoftoribuSjViris bonis amp;innocentibus, adco fuit occupatum , vt huic rci pcrtraâandat conficiendajq; vacate non potucrit.

Scquutû eft 17 pöft annis Concilium Bafilccnfcr in quo tantundem ctiamhacdcrctum propoftta aâum eft. Triginta poft iara diiStum Concilium annis Papa Sixtus III I. huiusrcicuram deinfegro fufcepiE,euocato hac decaufa ad fc , Romam ex Gcrmaiacclcberrimo amp;doâiftlmo Mathcmatico Johanne Regi o mon tan o Franco; Verùm bonus hie Regiomontanus paucis poft fiium in vrbem aduentumdiebuscxftinduscftjVtquidcmRoma-nenfcs3iunr,peftilenria,rcd, vtrcscftjcruftulo feu iufculo Italico, hoc eft, vcncna to, pro gentis feili-cctiftius more,nc ingcnuusillcamp; lineerus Germanus la udem amp;nbsp;gloriam confedi à ic tàni prseclari opetis fccumillincin pattiam reporrarer«. Sic ne tuncquoqjquidqaam hacinrefuireffedum. Alt-quanto poft,nimiruni anno Chriftii t6 Leo X. turfus hanc rem aggrefluseft in ConcilioLateraquot; nenfi, miflîspaflîm,ad noftros præcipuè Principes amp;nbsp;Academias,amp; viros dodoslitteris,quibusipfo rum in hoc opercconfiliumacludicium diligenter amp;fcrioexquircban Sed turn quoq; negotium non fucceftit cum propter alia regno Pontiftcio pcriculola amp;nbsp;pernitiofa impedimenta, turn prx*

C i), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipuè

20

cîpuè propter Lutheritiuiccxoiientisdifputatio* nes.

Quæ antiquæ Pontifîcum de Kalendarif cmendatione confultationcs non vfqjadco con-temnendæ funt amp;nbsp;reijciendæ , vt quidam hoe noftro feculo homines imperiti, audaculi amp;nbsp;arrogantes exiftimant, ante quos, ipforuro iudi-cio , nemo quidquam fciuit aut intellexit, cunx quibus,vt dicitamicis fuis lobus, fapientia om^ nis intermortux fepelietur •• fed confiderandæ potiùs funt amp;nbsp;accurate expendendaî, an alicubi ad certiorem amp;nbsp;expeditiorem huius operis abfo-lutionem,viam fternant, amp;quafifeneftram ape-xiant.Sufceptæ enim eæ fuerunt amp;nbsp;inftitutæà plu-limisjijfqsingeniofiïfimis artificibuSjViris politi-cisamp;prudcntibus, idqjin publico cœtu, non aure quod nouo huicKalêdario,accidir,ab vnoaliquo,, Medico,in cubiculo habitæ amp;nbsp;quafî pharmacum confedæ..

Abilliscrgoduohipotiflimùm modi feuvi® propofîtæ fuerunt amp;nbsp;commonftratæ. Prior craf„ Kalendariûitavt nunceft, finevllamutationejn-tadum efrcrcliquendum,eô quod Nicænum Concilium fuo tempore idem ifthuc fecilTct, cuius hîc exemplum merito fitfequendum5 Sedeffeproui-dendum amp;nbsp;proeurandum, vt in hoc fuo ftatu ôc ordinc , fine aliqua mutationc in pofterum per* maneat5 id veto fieri pofle, fi poft centefimum quemqi amp;nbsp;vigefimum annum vnus dicslntcrka-laris omitreretur quo futurum cflet , vt Tabulât AftconomicÄy quæad hoc ^Icndarium funtaccommoda.

21

commodatæ,, tantó amp;nbsp;tardiùs 5c minus turbarcir-tur, artifîciofa quoq; ôc pretiofa Inftrumcnta amp;nbsp;opera,quibus Jolis, Lunæ,ôc aliarum Stcllarum motus amp;nbsp;locus incœlo quotidièoftcnditur, fine Vila mutationcôc transpofitionc fuumvfumcon-ftanter retinerent,necnon,vfomnisetiam in A-gricolarum vulgaribus Kalendarijs,feu,vt vocant,, Praâicis, alijsq; communis huiusvitæ ncgotijsîn-nouatioôcperturbatio præcaueretur. Hoecon-filium modùmq; fapicntiflImiquiqjScdodiflimi,, inprimis veto concilium Laterancnfc, eompro-bâtunu

Altera via fuit hæc : Aut omittendos efleer Kalcndariodiësvndecim,vtcùm cœlirutfusmotu ita congruëret, queraadmodum congruëbat tem’ pore Nicænicencilij, cura Æquinoftiûinai.diem Marti, incidebat :■ Aut cxcludendos efle ex Ka-lendario dies quatuordccim, vthoemodorurfus congrueret cum lulij Cæfaris ætate amp;nbsp;Natiuitatc Domini noftrilëfuChrifti,

Quoautem modohi vcl ir* vel 14. dieseflent eximendi, de eointer ipfosnonconuènit. Ali-quibusplacuitjvniuerfosfimulöcfemelexvnoali-quo Menfe effe eijciendos, ficut nunc Gregorius XIII. decern fîmul exturbauit •• Alif fuadebant, vt vcl 44 vcl 56 annorum interuallo nulla fieret intetkalatio ,ita futurum, vt (enfim ôcpaullatini vclvndccim illi, vcl 14- dies fine vllacuidcnte mu-tatione quafi euanefccrcnt amp;nbsp;intetirent» Sed neu-traharum, diëshos itaexcludendi ratioPatribus placuit, idq; idco, qubd prior quidem nimis eflet

C iij fubitai

2i

y

fubîta amp;nbsp;vchcmens futura, fccumq; grauem amp;nbsp;raa:-«ifeftam in plurimis negotifs traâura mutatio« nem amp;pertutbationem; altera veronimisipfîsvl* deretuc tarda,paucos cxijs,qui iamviucrcnt « ad illud vfq; tempus,fupcrfuturos,fruâ:umq; cmcn-dationispcrccptutos; Mctucndum ctiaracire,nc hocmodo,omnislntctkalatio proptertanti temquot; poris interuallum ,, ex animis amp;. memoria hom» numdelcrctur,prorfùsq;intcriret. Prxterhofcc duos modos propofitus cft à doâis quibufdam tertius amp;nbsp;poftremus,Patribus in Concilio Triden-tinoanteannos 3o,congregatis,quiquidemmihi videtur, omnium optimus amp;nbsp;commodiflîmus, de quo paullo poû agemus.

//asefunt iudiciaamp;ccnfuræ de ^alendarijrc'' nouatione, quacante hancnoftramæratcmin de-liberationem venerunt,nec tarnen vlla carumiti cfFeé^um eft deduâa.

Quodergo adnupcrinftitutamamp;iamaliqui-bus in locis introduüam Kalcndarij reformatio-nem attinct,fi quidem noftri quoqj Principes vna-nimi conlènftx eamrecipcre velint, non quidem, vt hoc modo, Papægratifîcentur,vcl ipfum fie Mi-giftrum ôtReformatorem fuum agnofcant,quem fibi haud dubic præcipuum in hocnegotio habet propofitum feopum amp;mcram;fcdpotiùs, quod remipfampcrfeconfideratam, vrilem'amp;commo-dam iudicent.* tumeogitandum inquirendûmq;, lcftat,quonammododccemillidics,quibusPôn- 1 tificijnospra:currcrunt,commodiùs,quàmabilJia

cft, poifint cxcludi|Vt cosaâcquamur*

Mr

Mequîdemfîquishacdereconfulcfetjfefpon-4crem,cximendos quidcm eos eflccxvnoanno, Tcrùtnnon exvno,fcd dcccmmcnfibus, lanuario iiempe,Martio,ApriIi,Maio,Iunio,Iu]io,Augufto* Sep tctn bri, Odobri, Dccem bri, i ta vt fingulis vlti. musprçcidcretur dies. Sicamp;Fcbruarioalioquin ceteris breuiori parceretur, amp;. fuus Nouembri rc-linqueretur S. Andreæ Apoftolidics,neciusinc-moriaifto annointermitteretur.

Atqjhancadretn pceuliarcquoddam Calendarium, ad vnum hune folummodó Annum ac-commodarum, effet conficiendumamp; mature vul-gandum, in quo Pafchale, Sc alia mobilia Fefta, cumijs,qusEin PontificioannotatafucrintC^Icn-dariojcongruant* Hoefi fiat, pedetentimPon-tificios affequemur,amp; proximè fequente anno eos asquabimus*

Scdhîcobferuandum venitjhancreformatio-nis viam modiimq; prifeis illis maxime difplicu-iffe, qui ctiamhodièà plurimis paffiminterPpn^ tificios viris doûiflimisimprobatur, eo quod non folum Aftronomicas tabulas amp;nbsp;inffrumenta turgt; bet, vcrùm ctiam Cyclum Solarem,cuiusbenefi-cio litera Dominicalis inueftigatur , corrumpic omninoamp;confundit, qui profcâô prop ter pccu-liarem ipfiusvtilitatem,vtpoffeàoff:cndam, efire-tinendus.

Harum veto rcrum omnium nulla in Noua hacReformationeamp;Nouationc, efi habita ratio* Adeocallidum Sc præcepsfuit auâorumcius, in propcranda ca confilium« Ac profeólö vcrifimilc

* eft,

24» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

eft, à Papa camnontàm neceffîtatis amp;nbsp;boni publia caufla cfleinftitutam,quàm vt Medico,quiil-lam ipfi propofuit, quofortafse præter ceterosPapa delcdiatur,rem gtatam præftaret,cumqjhacra-tionenobilcmamp;claTumrcddercf* Nomencnitn ( huius non tantum in fronteKalendarij, verumeti-am in Bulla,quaKalendarij huius vfuœimpcrat, difertim exprimitur.

An veto id in publico liocamp; ad omnes pertinente negotio,ita dccar,aliorum cfto iudicium.

Simili ferè Sc caufta 5c modo ante annos 300. natum,amp;ab Vrbano lIILidololatricumillud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ethnicum corporis Chriftifcftum inftitutum fuir, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

petente nimirum idamp; vrgente Moniali quadam fcilicct virgineEua, quæ Vrbano propter veterem familiaritatem amp;nbsp;confuctudincm præter ceteras cara, vtidfaccret,ab Angelo fcilicct quodam,per fomniumeratadmonita.

Certè à paucis amp;nbsp;perfunâoriè ,nec fatis confi-deratè amp;nbsp;prouidc Reforraationem hanc elfe fuf-ceptam amp;nbsp;traftatam, indicio amp;nbsp;argument© præter iam diâ:osdcfcâus,eftimmodicaeiusamp;enormis produdio vcl prolatio , quod nimirum intraannos 4OO* omittendi fint dies intercalates tres, amp;nbsp;inlocum Aurci numerialiusindicandiNouilunij caufla repofitus fit Numerus, quem Epadas vo-cant, qui totum /Qjlendarium occupauit iamp;im-plet, requircnspoftduccntosquosqjannosvnius diëirranspofitioncm. Atq;itafir,vtTCCcntishu-ius ^alcndarijcnmfuisTcgulïs, tabulis amp;nbsp;cauteJis multö fit, quàm veteris, difficilioróc incommo-dior

2$ diofvfusatqj eonfcruatio, cum tarnen aliäs, qua* rumcunqs rerum innouationes,cmendandi amp;cor-rigcndi, non corrumpendi amp;nbsp;peruertendi caufla fufcipi ac inftirui amp;nbsp;foleänt öc debeän t»

Peculiarem quandam in regno Polonicoex-citauit Kalend^irium hoc lt;xTa?;/'av, vt videre cft in i)Io,quod mihi legere contigit, Edido Regio,quo huiusacceptioamp; obferuatioomnibusiniungitur« Nam Dominica dies in Mcrcurij, louisinDomi-nicam cft mutata. Quo modo pulcerrimus illc, fandiftimusjamp;diuinus, indcvsq;abvltimomun* di principiofine vlla mutatione, in hanc durans horam, hebdomad um ordo amp;confcqucntia,die-riimq; perfeptenarium diftinda numc ratio, fœdè amp;turpiterdisrup.taeft amp;nbsp;dcftruda,quam etiäEth-nici multi, amp;nbsp;in his tandemipfi quoqjRomanià ludæis acceptam probârunt amp;nbsp;fcruârunt. Vfq} adcó ea vrilisac commoda illis vifa eft.

An verb hoc accident exprauo Bullæ Ponti-ficiælntellcdu,an verodecÖpofito amp;nbsp;«nTrfooUftÈo-ws Papa id in Polonorum præcipuèirrifionemamp;con* temtum fic machinatus fir , an item apud alios quoq; idem faditatum fit, cquidem nefeio; hoc autem feio,neminem hominem,in quo vel minima intelledusamp;ftudij tura^iaî fcintillula fit, hanc perturbarionem non vehementiflimè reprehen-dere,ab eäq; abhorrerc»

Sed non nouum cft ncq; mirum, huiusmodi confilia amp;nbsp;conatus talemfortiricuentum, inqui-bus fcilicet non fpedatur honos amp;nbsp;gloria nomi-nis diuini, Sc abeft cam promouendi ftudium,

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncc

25

nccfauor amp;nbsp;benediâio diuîna ad camcxpetîtur? qualem hanc totam a£tionem Pontifîciam fuilTe ex eo manifcftè cluccc, quod in ca de fccundo Chrifti ad iudiciutn aduentu, déq; dienouiiïlaio -nulla vel minima ,vllo verbulo fit mentio,quod tamenReforraationishuiusautoresfaceredecuë-rat,amp;,vtfaccrcnt, multæipfisoblatæfucruntocca-fiones. Sedfruftràhæcqucrimur: SacriRomani i Palatij fidcsôcftilusnonaJitcrdidicit agercJ cum | tarnen Papa , tanquam Viearius, adminidratio- J 'nem Ecclefiæ noftri Dei ôt Domini lefu Chrifii, fibi foli arrogetôt vendicet, prætcribcndo, man- gt;nbsp;nbsp;nbsp;'*

d'ando , amp;nbsp;in earn profua libidine dominando. } Volumus,3itin fua bulla, amp;nbsp;mandamus, nihilco. gitans,ncccurans id, quod Domin us fuis dixitdif-cipulis,Regesdominantur, Vosautem non ;nec, quod Petrus, cuius ramen cfîc amp;nbsp;haberivultfuc-cciroramp;imitator,ipfîinclerumfcu populumChrû ftianum dominio interdicit, n Petr. 5» Quare quoticsipfc fuum nobis Volumus adfert, toties nos viciflim noftrum ipfi Nolumus fie occinamusj nos, nefisôPapainfcicns, ne infpiritualibusqui-dem,vtvoseavocatis,nedumrnPoliticisnegori;s, vllam tibi debemus obedientiam , quemadmo-dum profefto hoc quoq; tuum de ^alcndario mandatum , politicüm potius eft, quàm Ecclefi-afticum» In malam rem cum tuohocinformiamp;c , îmmaturo fœtu; commenda amp;nbsp;obtrude ilium, ' quibuscunqs voles amp;nbsp;poterisalijs : Nos per Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

gratia fanifumusamp;ingcnuiliberiq}Germani,vo-iumûsqj non nifi rationib us dcargumentisdoccri

amp;per-

Iamp; pcrfuadcrî, nolumus dcinceps aroplius à fîda •tua amp;fucâtafanâitatcfeduci,amp;abca ,quam contra ius amp;fas, tibiipfefumfiftj,Maieftateamp; potçn-tiacogij nihili facientcs tuum amp;nbsp;aliorumcxtrari-orumalienorùmqj Volumus amp;nbsp;mandamus,idqj quàm diù' vires nobis ad vim à nobis propulfan-dam fuppctent.

Quodficrgoftatfcntcntia, Papamamp;Papiftas, propter iam cxpofitas rationeshîcnonfequij ne-ceflario confèquctur horû akerum,vt fcilicct aut rctineacur vêtus Kalendarium , prorfus quale id nunccft, aut alio, quàm Papa fecir,modo mu têtue amp;nbsp;emendetur. Si ita, vt eft.retinctur, turn Æqui-nodiaamp; folftitiaperpetuo, vt amp;nbsp;haftenusfadum, retrogrediëntiir, irrepentq; ac fuccedent paulla-tira hibernæ in æftatem, contràq} æûiuæ fcriæin hiemem.

Quodautem à nonnullis contra hæc adfcrtur, nihil opus effe haccuraamp; folicitudine , mundi hune ftatum non côvsq;durarurum,vtN3talitiæ Chriftiferiæin æftatemA »S'. Iohannis Baptiftæ in hiemem incurrant , Deum breui finem mundo huic impofiturum , verumq; amp;nbsp;in omnem vsq; aîternitatcmduraturum/Calendarium f quale pro-feûoPontiïîcium hoenon eft, licet in titulofuo aiscripf um habeät Perpetuum) inft\tuturum ; de CO nolim equidem cum quoquam contendere j jdem.tamen non ignoro,Chrjftum nospraîmonu-iffe, Noftrum nonefle, feire tempus amp;nbsp;horamin-ftaurandi regni Ifracl; acipCos etiam Angelos ce-hri, quaiido tandem hnishuiusterummundana-

--- D i|

2S

rum flatus fit futurus. Scio amp;nbsp;hoe , pctvulgato illi Elise dido de fextnillibusannorum mundi.nc-quaquam, vt firmo folidóq; fundamento elfe in-nitendum. Incertum enimeft, prifcusncilleEli’ as Thcsbites,an veröreccnsaliquis Rabinus,qui amp;nbsp;ipfe Elias didus fit, huius fententiæ fit audor amp;nbsp;fcriptor»

Certè ludæi rei)ciuntamp;nihilfaciut hoepronun-tiatü,alioquindcfincrcnttandemfuum exfpeda-re Mefliam, vtquifeeundum huius didi tenorem, duo annorum millia in hifee terris regnaturus fuërit .• Quum etiam iuxta ipforummet ludæo-rum confeflionem amp;calculum fupra quinq; anno-’ rum millia,quingentifermè indcvsqjàmundiex-ordio clapfi fint anni» ludaicorum enim annorum numerus tantum ducentis à noftro fupe-ratur..

Equidemfirmitercredoid,quod fcribit Paulus, nosfcilicet, vt amp;ipfetunc,.agcrenuncinnouifli-xno mundi tempore. Nee tarnen hinc cfficitur, necefleeflCjVt intra vnum, duo vel tria fccula finis mundiadfit. Quinobis, teftc Petro,mille funt anni.hiDeovnus funtdiës. Quamobrem etfipar quidemeft,vtin fingulahorarum momenta parati Dominum è coclis,amp; mundi finem cxfpcdemusj tarnen nihilominus tenemur haud aliter futuri temporis amp;nbsp;fecuturæ pofteiitatis curam gercre, atq; fimundushic quàm longiflimè fitduraturus, nc nobis vfu veniat idem,quod ruflicisiilis, qui, quôdà Parochofuocflcntperfuafi,certoqiiodam Si. anno amp;nbsp;die, fccundumipfiuscalculum, adforc

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extremi

25

extfcnai iudicif diem,omnem agriculture amp;nbsp;rei fa-miliaris-curant intcrmiferantamp;abiecerant. Scd cùm belle hæ rationes ipfos fefelliffent, nihil nifl •n-fJscao'x^ff'/vïxA^ta, hoccft, cum damno irrifuoi' indcrerulcrunr.

Quod fi igitur peculiarcm quandam Kalen* darij noüationem inftituëre, amp;nbsp;priorcmillam vi-amfeqüilibet,vrnimirum, Vcrnum Æquinoûiû in vndccimo St. decimo Marti|dic,aurumnale,amp; folftitiafuisitem,vbinuncfunt, locis relinquan-tur.ea tarnen adhibita cautionc, ncinpoftcrumvl/ teriùs rctrogrediantur, idqs per vnius poft i z o, quemqj annum,dieiinterkalarisomiflionemnum diligenter hac in re confiderandum venit, facile accidere pofte, vt tanto annorum interuallo ha:c omiftio negligatut amp;obliuioni tradatur.

Arq; ira nihil adum, nee medicina vilaerrori huiceftet adhibita. Adhæc per folamhanc vnius illius diëi Interkalaris intermiftionem femperta-bulæ Aftronomicae aliquantura turbarentur,Cyclus quoqj corrumperetur Solaris, qui vniuscu-iusqjóf præteritiamp; futurianniJitcram indicatDo-minicalem,cx qua cognofcitur, in quam hebdo* madis diem-, hicvelillc menfisalicuiusdics, con^ tràq; quis Menüs diësin huiusvclaltcriushcbdo-roadis diem inciderit vel fitincafurus. Sepiflime enim in veteribus tabulis amp;nbsp;Annalibus, hæc aut fimilis repefitur temporis deügnatio , feria fextq, ante Puriftcationis » pridie Palchatis feria tettia poft Michaëlis Scc^ In huiufmodi cafibus amp;nbsp;cx. emplis docctnos CyclushicSolaris,quotusMcn-

D ii/ üsi

' so

fis dies fucrit Hie,amp; vice vetfa, fi forte occurrat fex* ta Aprilis gt;nbsp;amp;nbsp;fcirelibcat,quænam ilia hebdomadis dies tunefuerit, hocipfum bencficioSolaris huius Cyclircpcrirc poffumus, Quarc,quoadcius fieri poteft,cyclus hicconferuandus,nccita,vt quidam fuo iudiciododiflimiexiftimantAftronomi,parui efi: faciendus.

Quod fi ne hæc quidem via propter iam didas cauflas placcbit, amp;nbsp;tarnen ftatutuna eft,Calendarium cmendare,nullam egoquidem video commo-diorem amp;nbsp;expeditiorem rationcmea,quæ Tridcn# tià perito amp;cclebri eft propofita Aftronomo, vt fcilicct cxcludanturdiesi4.,vcrumnonfimulneq; vno codemqsMenfCj vt recen«decern illisdicbus fadum, neqj etiam ex vno anno, fed ex an nis duo-bus, vt mutatio hæc tantó procedat tardiùs, mi(j nùsq; fentiripoflit,idq;hocmodo5

dTeptcmfuntinCiendariomenfeSiIanuarius, Martius,Maius,Iulius, Auguftus,October, December, vno finguli amp;nbsp;triginta conftantes diebus. Ab horutn fingulis fi vltimus feu tricefimusprimus dicsauferatur, idq; duobuscontinuisannisin pc-culiaribusduobusinhunc vfûpræparatis, dç^tem-peftiùc editis llt;alcndari,s,iam tota rcsfueritcon-fcda,amp;hoc modo rcdicrint Æquinodia amp;Solfti-ria invétéré aepriftinûfuumKalendari|locû,quo fuëruntlulij, amp;nbsp;Chrifti natiuitatistempore, pro-ccflëritq; Kalendarium poft duos illos annosire-rum foliro fuo more,fine vllalitcræDominicalis amp;nbsp;Cycli folaris translationc, quiperiftam Pon«-ficiita

31

ficiam tcformationcm longe c fuo extrufusftatu in haftenus prætcritos annoseftinutilis. ;

Porröde hac 14 illorum dicruna cxemtionc ideó,quodiurcquerantur, minus habebunt Pon# tificif,quia in feptenos hos dies nullae incidutferiæ quibus folennes vllas amp;nbsp;pcculiarcs ilii excrccant canrioncsautccremonias.

Ad tabulas Aftronomicas quodattinct, Sein* ftrumenta, coeli motum iuxta vetus Kalendarium indicantia, quævt per alias, itaperhancquoqjrc-foqnationem nonnihil transferuntur, amp;nbsp;aliquan-toredduntur impeditioresamp;difficiliorcsj ptojclw ueeritPrincipibuscurare amp;cfficere,idqj non ma-gnis fumtibus,bcneficioartistypographie»,vtTabula 14 dictum fpatio promoueantur.

Qj^od fane vt fiat, omnino ncceflarium eft, ne earum vfus ex hac occafione amp;nbsp;caufla, dc-inceps magisetiam , quàm antchac, rarusfir,amp; omittarur propter earum obfeutitatem amp;nbsp;diffi-cultatcm , quam hoc modo adipifeunturs ncq; Ephemeridesintercidant, exquibusconficiuntuc Kalendaria qua: Almanach vocantur, quotannis noua prodcuntia »quorum fundamentum eft hoc, quo de nunc agimus,Kalendarium, quæ profcûo Almanach vulgo hominuminprimisfuntvtiliaamp; commoda*

Inftrumcnta facile quisqs fua ipfc rcnouauc-rit,autin ijs annotauctit,numer3ndu rctrorfum. dies 14.. quod ipfum in Ephemeridibus quoqj fa-, ciendum fucrit , quotquot cæ fccundum vetus computatæ Kalendarium fupctfuau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Agticolz

3»

Agricola cito amp;nbsp;animaducrtcrint3c affucue? •rint.opcraruin fuarumindices, quos àccrtorum Sandorumfcftisdcfumunt,i4,diëbuscflc promo« ucndos;Exemplicau(ra5Putandarum vitium nunc apud noftratesquidcmàdicSebaftiani,runcàPu. rificationis Maria; hordei 5c auenæ, à Benedidi, tuncab Ambrofif; nuncfccalisfercndiab Ægidij, initium feciunt, tunc à Crucis faccrint ; Coepcric tnncquóq; ceruorum falacitasamp; coitus.

Si Prifci noftri Agricola fuas illas, quibus in I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paganiftnovfi erant, tcraporum notas, à ftcllis, ab

auium, vt Alaudæ,cantu,à ciconiarum reditu, à Cuculi coccïfroo,abhuiusilliûsue arboris crum-pentibusgcmmis,abhuius alteriiisucherbaflori-bus dcfumtas , poft inttoduftam Chriftianam rcligioncm dedidiccrunt amp;nbsp;omifcruntjn carum locum hac fcftorum dictum indica rccipicntcs; quid obftat quo minus amp;nbsp;noftra atatis agricola Icucm quandam carundcm notarum transpofiti-onem aduertant, amp;nbsp;intra paucos annos ad cas afsuefiantj

Qua de re ipfos commoncfacere noueri n t Ec-clcfiarum paftores , modoilliipfi non prorftis fint impcriti, amp;nbsp;docere, quomododcinccpsRufticas fuas temporum Regulas fcqui debeant. Nam extra controuerfiam eft , nullas vnquam fufeipi poffc mutationes quantumuis cxiguas, qua non cum aliquo faltcm incommode amp;nbsp;moleftia fint coniunda.

Accedit hue,quod fecundum hancrationcm fieret tabularum Aftronomicatumfimul amp;nbsp;fcrncl mutatio,

TO U ratio, amp;nbsp;à Pontificijs, quatuor taRtùm diebus, quibusillosanteccdcrcmus,cfllt;Mnusfciunâi,cum alioquin, fi vêtus Kalendarium, quale eft,non mutatumretineamus, totis dccem diebus ab illis diftemus*

Atqjhoc modoinftruQ:umiamKalendarium, pcrmancatcoipfoftatu,Turfumq^,vtantc, proces dat, nee poft annos 120. vnus dies Interkalads omittatur,nerurrus, vtdidum, perhancomiftio-ncm, mutatio aliqua inTabulis,ali/sqsrebus cx-oriatur, 5inatur,inquam gt;^alendarium iam di-ftomodoprogrcdi,donccpoftannos 1600. rur-fus tantum,quantum nunc, exorbitauerit,ft modo mundus hie ad idvsqs tempusperdurauerit, nec intereàcœlimotum Deus immutaucrit, id quod quidam ex his Domini verbis , Lucæai. virtutes cœlorum commouebuntur,futurum ratîoeinan-tur» Qui tunc fuperftites etunt, i) quoqj emcn-dent.

Atqjliacrationeexæquatumrurfusfucrit Kalendarium cum cœli motu, amp;nbsp;cum Feftis ijs, quæ Fixaideôappenantur,quôd quotannis in eundem diëraredeuntia, inKalendario annotata exftent; Periæ Natalitias Chrifti rurfus in diembrcuiftîmâ; fcftura S, IohannisBaptiftæ ferè in longifllmamj Annunciatio Maris fiue conceptio Chrifti , in Æquinoûium Vernums S. MichaelisdiesinAu-tumnale propemodum Æquinodium incidc-rint»

Cctctum hîcdubîum mihi non eft,quin nafu-. tuli quidam amp;nbsp;fingularis doârinæ opinione turgë-£ tes

Ji

* * • tes Aftronomi, fî forte in hafee chartulas incrdlt;-îint, vehementer tint admiraturi, cflc,qui intam difficili, arduo amp;nbsp;fubtili opère tàm vulgariàjtim-plicia,tenuia,amp; pucrilia in medium adferatfin quo longèfît aIiterverfandumiquodq;longcfublimi-lt; orem fpeculationem amp;artem requirar,cflc fcilicct in oâauam vfqsSphæram afeendendumjndc tahi quam initium amp;nbsp;bafim totius huius negotij fu-mendam,inde inueftigandâconftiruendàmqj vc-ram exaâdtnq;anni quantitatem,absq;eofit, o-mnem opéra lt;5c oléumpcrdij3bsq;hocnihilvtilc/ aihil ftabiJe bac in re cffici pofle.

' lllis verocgofimplicircr rcfponfum volo î o-ptandnmeffe,veram anni raenfuram accurate Sr præcifcnobisinnotuiOe; aedeberent Principesôc alif opulenri in hanc cur3mincumbcre,nccfum-tibus parcere,fi vclhocdcmum fcculoqiiairtitas ilia, ex noftrarurn,amp; veterum obfcruatidtïum colla tioncindagari tandem,amp; certodeprehendipoß fet. Sed hanc rern,/^alcndar!j dico emendation nem , in illud vsq; differre tempus, cflet verè ex-fpcûare cumruftico, dum deftuar amnis,cùm vi'-dcamus, neminem cxi)s,qui hocprsftareamp;pof. fent amp;nbsp;deberent, vlla eius cura affici.

Fortafleetiam DcusnonvuJt hæcnospcrfedc plenè feire, quorum omnis feientia in omnibus non folùm diuinîs amp;nbsp;fpiritualibus rebus, tefte A-poftolo , verùmetiam in quocunqj artium amp;difir ciplinaruuigenerc, mancaeft amp;nbsp;imperfeda, nimhs tum.vt ipfe folus fitmancâtq; Magiftcramp;Dodor, aos tantum difcipulijidqjnoninhacrantùm,ve.

rùmt

xùm cHaminfutura vita,qucgt;nosinrua:fapicnfi« admirationc occupâtes amp;nbsp;attentes tcncat qusc admiratio ipfa quoq; parshîceft,amp; illicctitlaudis amp;glorisEipnus,quam à nobis poftulat,amp;nos ipü debemus»

Nec veto accuratæhuiusamp;ad amuffîmexplo-ratæqnantitatisanniignoratio,pneiens opusim-pedit,nec fieri potefi^vt hoc ad ilia rn vfq; sdeb fub-tili ter amp;nbsp;exaûè accontmodetur* Quæ ciianifi pc-nitùs cognita eÛet amp;nbsp;pcrfpcQ;3, in fcholis tarnen tantùtn Ôt inter dodos delitefceret. Mediocrem, amp;nbsp;quanta ad hoc opus ncceflariacft, eiusfcicnti* am,Deibeaeficio,habcrous, vclcxlolis illis 1600 annis, quiindcàluli) temporibusad noftramvlq; setatem elapfi lunt, quoipatioKalendarium lulij vcrainan.ni quantiratem,i4 properooduna diëbus, vt pleriqi onancs fatentur Ailconotnj, exceflît. Hinc, fubdudis rede rationibusj deprthenditut Aonilongitudo,diërum 365» horaruni quinq;,amp; quatuor quintarum vnius horæ, vt ante cû di# dum.

Siue igitur hæclpfa fumatur qnantitas, fine aliapauculisminutisvclmaiorvel minor certum tarnen cft,nullam aliam Ti^alendari) expeditiorem amp;nbsp;ad vfuspublicos, quod caput eft huiusrei ,ac-commodatiorem rationem,quàm ea eft,quæ ho-dic viget, excogitari amp;nbsp;inftitui pofle , quocunqs tandemmodoà quocunqjtenteturi quodipfum Iulius quoq;, qui amp;nbsp;ipfe Pontifex Maximus ali-quamdiu fuit, antcquàm ad Impcri) faftigium cuedus effet, facile vidit animaduecit, meliùs

-- jg JJ ccitc.

ccrt^, quàm hic modernus Pontifex»

Extra enim controuerßam eft, Heri omntnó' non polTe, vt /^alendarium vllum flneinterkalari die inftituatur j hxc verà intcrkalatio nunquam aptius amp;nbsp;minore cum incommodoj quam quacta quoq;anno fieri poteü» Si ßnanturinterkalati* ones hæfimulinvnumconcurrere amp;accumulari, ▼sqs ad annum centefimum vigefimumvt in vnb uerfum fianttrigihtadies, amp;nbsp;tarnen 25».tantumin-terkalcnturhinc profeftoextitcrit monftrofus amp;nbsp;abfurdus annus Interkalaris,præcedentésqjomncs anni vsq;, magis magisq;mutilati.

Cur autem mihidiei vnius Intcrkalatiopoft centeßmu quemq; annumfa£ta hocßncgt;vt tanto Miaior Kalcndaci^ fit conftantia , non probetur, non folum hanc habeo caufTam ,quód tabula; A-ftronomicæ femelreftitutæ, ficdeinceps immots amp;nbsp;fixas mancant; verumetiam hoeexpendo, vtamp; ante ditftumgt;conatûhuiufmodidc in ftitutum fore fruftrancum»Namcui,quæfo,vcUihro,vclhominit hæc «ura delegabiturgt;vthxcinterkalatio poft tot annorum intcruallumrcdc pcrficiaturz’ Tritum' eftfermone, Sea. ipfanatum experienria proucr-bium , Quod pluribus agendum committitur, id nemoagit». Quodinlibrostcfcrtur,idquoq;.fcn-fim amp;nbsp;paullatim negledum iacct amp;nbsp;in obliuio» nem venit,hoc prxfertim tcmpore,quo quafi cer*^ tatim à quibusuis amp;nbsp;quouis loco/^alcndaria quot annisfcribunturóc eduntur. Quifieri poteft,vt hac rationc talcinftitutum amp;nbsp;modus conferuari poflit ƒ PatrçSjVtantccxpofîtum eft, viriprofedà prudentes,.

^7 prudcntes,metuerunt,nc dicslntcrkaîaris^anno. 44.fpatio,obliuioni tradercturamp;intciircu Quid! ergo difturi fuiffcntdchocinterkalationis termi' no, qui ilium duplo ôjtampliùsexccdit? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ceac tam operofæ amp;nbsp;prolixæ confti'tutioncs minime funt ad vulgi ingenium amp;: vfïim accomgt; modatæ , qui retins huius opetisfcopusamp;meta efle debet. Arq hate eft caufla, curipfe Deus O* ptimus Maximus populofuo Annü Sabbaticum, non vitra feptimum ptoduxerit , fcruandiimq, præfcripferit.amp;pulccrrimum ilium vtiliflimumq; annum lubilsum, qui remotiftlmus amp;nbsp;extremus fuir, non vitra quihquageftmumannuro protule-lir» Quin etiam Pontifices ipfi quinquagenari. um Iubilæum,quadam ludæorutH Kcoio^HÀiet. ab illis vfurpatum^n vigefimum quintum quernq;. annum retulerunr, eó quod quinquagcnariusillcni-mis ipfis videretuE tardus ôclonginquus ƒ rametfi non tàm quod tcmporisilliusmeminiflenon pof-fent, quàm quod frequentesnimirûamp;cclcbrcsil-læ nundinæ,quibus,quanticunqj vellent,fuasroi-feræ plebecula: obtrudebant de 'diuendebanrmer^ ces amp;nbsp;fraudes, ideóq^ non iniuria Aureum ilium annum appellabant , ferius ipfis tatdiiisq; quàm vellçnt,rcdircnt.

Apud prifeos illos Romanos inftitutifiicrunt fudife£ulares,fpcftaculorumpublicorumpopulo-poft centefimum quemq;. annum edendorum gratia. Çed ne hi quidem », etiam in tara bené prüdenterqj conftituta ordinatâq^ republic! dià dutârunu

3«

quot;Idem apad pofteros vfu vcniêcPontiflciohuic J?^alendario cu fuis trcccntis Sc quadringcntisan-jQis,qui diei Interkalari omittendo Sc admittcndo fun tpræfinitijVtcunq, Pontifex in omnibus Miffa-libus amp;nbsp;Breuiarifs per fuircgni rcliquiaf,hocannq-tandum curct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

Quarc vbi Kalendarium in priflinum fuura locum exit rcduä:um,tumünatqiita,vtante,pro* gredi.

Has^: omnia nequaquam eo à me dicuntur con-lilio, ac fi nouitaris aliquo Audio deleâcramp; titiller. Scio enim , quod fit hominum intcJligcn-tum ƒamp; prudentisvigilantisqjMagiftratus dequa-uis return innouatione indicium , vt qui nullam vnquam,nifigrauiffimisdccauifis,amp; non nififum-maidpoftulantcncccflitatc,infroduccxc, nectolerate folcantjidqs confilio amp;præccptovercfum 5: jprudentiflimorum Icgumlatorum. Qu’9'^ideni inre,pródolor,nimiahocnoftrofcculodcprehen--ditur Icuitas amp;nbsp;inconftantia, duni nullus eftmo-'dus finisq; mutandi antiquas, vtiles, amp;honeftas •confuctudines, non fine magnoamp;perfpicuoho-ïieftæ difciplinæ,morumq; bonorum conftantiæ, Airi tencra iuuentufc, amp;nbsp;promifcua plebe detrw mento.

Hue nos deduxit opinionis error ortusexe'o» quod,cum prideor fumma amp;nbsp;incuitabilisncccffi-tas mutationena amp;nbsp;cmendationcm corrupts de .3lgt;€o amp;nbsp;cultibus diuinis doârins fiagitaucrirgt; ^falib'nobi^ perfuadeämus, propter banc mura-tioaem omniA fineexceptione,qua: haac murati-oncm

«nean anteccircruTit, mala amp;nbsp;pefniciofa , idcóq^ mutanda amp;nbsp;abijciënda cffe. Quam ad rem plu-rimum quoq; momenti’amp; toboris adfcrt detc-franda fuperbia impellens .nos.,f vt pecuUarem quandam amp;nbsp;noWs quafi propriara, noftro qui^ dem iudicio , fapiëntiam/amp; in mnnerc'noftró Cue Ecclefiaftico, Cue Politico poteftatem amp;nbsp;ad-# âoritatcm,cxcogitandis inftitiicndisq; rebus no» riiSjOftcnrcmus» Notumeftverus illud fapien-tum Græcorum diótura,x««ov^5x£i/x£vö»,oi»xlt;vKT^l)itlt; Quantó ergomagishoc,quod vel verè bonumeft amp;nbsp;vtilc, vel faltcm malum amp;nbsp;invtile non eftj amp;in cuius locum aliud melius vtiliûsqj fubftitui non potcftjfuoloco amp;ordine,fine mutatione, eft re-Jinquendum ? In hunc fané fenfum etiam hoc SolOmonis, Prouerbiorum 2z^ diâam accipiturs^ Nc transfer terminos à. roaioribus tuis conûi-tütos» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;..

Arramcn , vf omnium aliarum , Gc huius quoqs rei certus eft modus j certi fines. Quoti-cscunq; publica aliqua cnormis , manifefta amp;nbsp;perniciofa rei alicuius deprehenditur depraua-tio amp;nbsp;abufus , quamturauis vetusps ncceflario eft paullatirn amp;nbsp;fenfim abolcndus 3c emendan-dus , etiamfi torus reludetur orbis, Exempli eauffa^ Publicus eft, fcandali plcnus, amp;nbsp;turpis mos amp;nbsp;confuetudo tarn apud nos , qui ramen Euangclici amp;nbsp;efle amp;nbsp;habeti volumus, quàm pud Papiftas , vt anniucTlàriæ nundina:,Domini-cis , alijsqj feriaris diebus eelebrentur , qua-fa^ nè rationc cultus diuinuijs , qui omnium reramgt; - --- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humaua*.

40 humanarô'præcipuarcs eft amp;nbsp;eaputcufq$ omni* alia negotia cedereæquum eft, negligitur amp;nbsp;impe* tlitur,' idqj contra laudatilfimam Caroli Magn4 conftitutionem , qua is interapeftiuam hanc amp;nbsp;peruerfam nundinationemferio interdicit. Hu* iusdtfîmiliumabufuuni abrogationem Sc omen* dationem nemo fanus, vt iuftam Sc neceftariamj non probârir.

Quid ergo ? Eftne haicKalcndari) reformatio adeo neceflaria Hoc equidem non facile aftirlt; znaueriffl* Puaseiusvideo cauftasjPrioreftgt;quód Maiores noftri eamexpeticrint, dediu maltumq; in eaoccupât! fucrint, hoc conGlioamp; fine,quod etiam hodie oonnulli fequuntur,a:quum fcilicet Sc decorum efte, vc fcriati noftri Sc memoriales dies in fua amp;nbsp;conuenientia anni tempora inci-danu

Altera, quod Papa cum fua hacapud vicinas nobis nationes inftiruta Reformatione occaCo-hem huicrci præbuërit camqjà nobis nonnulli Potentiflimi noftrates Principes peunt f nefeio equidem, quonamconftlioamp;finc,quóocfalforc-uerêtixSczeliAudio,adRomanæfedis auâorita* temamp;poicntiamindeccntcfuaobcdientia vel fui* ciendâ veletiamreftituendâ}quorûpctitioni,eo, qui fupràeft cxpoGtus,modo,nzmirum exerotionc ilia 14. dierum,fatisfacerepoß'imus,quoquidem ctiâ,plùsquampetitur,præftiterimus. Plusenim funt 14.quàm 10. Âtq;ita nos diebus quatuor an* tccefîcrimusPapiftas; quodfi illi deinde nobisfe ««xquare nos afsequi voluerint, id ipforum fuëcic

1

fucritarbitrij. Prætcrcàpcrfediorcm icfplendi« diorem.quàm illi, nos ha bcremus Anni reforma» tionem, vt qux non Coreiüo Nicæno,fcd celebcr-rima,gloriofiirima Sc fandißimaDominidc^Scrua* toris noftti lefu Chrifti natîuîrare nitcrctur»

Quodad perturbationem politicorum in conu munivitæfocictate,ncgotiorum,quam nonnulli metuun tjattinctjfanc non video,quænam perturbatio oriri poffit ex tarn commodaamp;tarda muta-tione, in qua nunc poft quatuor, nunepoftodo hebdomades vnus tantummodo dies, amp;nbsp;biennij fpatio,vniucrnillii4.dics fenfim intercut amp;nbsp;quafi «uanefeunt. Obfccro, quotusquisq; de vulgo hanc tarn minutam mutationem in fuo depre-hendet Almanacho ? Nec hoc tantùm vcrùm ctiam omnesduorum illorum aunorum menfes, Februario excepto, inter fc erunt aiqualcs , cùm aliàsftntinæqualcs»

Quöd fi forie quifpiam in populo,alteri alicui ad dandum praeftandüm uealiquid vno quopiam illorum poftremorum Sc abfeifTorum dierum in menfibushuiusbiennipobJigatus,anfam non dan-di præftandiûc debitum,ex hacmutationequære-tetj ei fane diucrticulo facile prudens amp;nbsp;a:quus Magiftratns via m obftruxerit.

Conftituto ir3q; amp;nbsp;accommodatohacratio-nead Solis curfum Kalcndario cumferiätisluis amp;nbsp;opetofis diebus , cùm mobilia quoq; habeämus Fcfta,quæ inllt;alendario,certoloco deferibiamp; an-iiotati non poßunt propter ipforum inconftanti-am dc varietatem,ex co exiftentem, quQdipfa,vt

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante

4*

antè diâam, ad Luna phafes dirigantur^ fag«» nuncde perpetuo/^alendario,non deiis,quxpro-ptcrhæcipfafeftaquotannis noua ednntur,tSc Ara* bica voce Almanach dicuntur J rcliquum cfl-, vt porro videamus,quomodo his quoqs confulijSc admaiorcm cpnftantiam amp;pzquabilitatemea dc-

■'ducipolTinf. Namexperientia tcftatur,hæcfcfta y faepifllmè à prima inûitutionc, præfinito ipfis temporejquàmloogiflîriïcdifccderc*

Fcfta hæc mobilia fuam origincm ducuntàPa; fchare. Hoccùm quota unis inueftigatum cftôc eonftitutum/ijmabeoretrorlum fcufurfumhcb« domadcscomputantur feptcm vsqiicad Domini* cam Efto mihi, quam Sacnficorum Ba,ccliana|ia vocanr. x^bhacdcindeDominicaad Naplcmyfqf Chrifti refrorfum item computaræ hebc^omades. Latine peculiarivocedici folent Intcruallum«, A Pafchate prorfiim (eu dcorftim numeramujad Pentccoftcn v$q^hebdomadcs feptcj fcria quinta, velcthnicè.dics louisalteraante Pcntccodê dici-turdics AfceniionisjproximapoftPentecoftëDo* ininicadiciturDominicaTriniratisjabhacrcliqua! fequcntcsomncsóc numerantur amp;nbsp;dcnominâtur, hoc modo.Dominica prima poft Trinitatis,SecÛT da, Tertia, ôcc.idq; vsq; ad quintä antcNatiuitatcna Chrifti,Dominica,quæ eftpoft Trinitatisvltima.

Reliqux quatuör,qua: ad Na talc vsq; .Chrifti fu.. pcrfunt,vocantut Dominicas AduentusDomini«. ' Regula inucnicndiPafchatis traditaeft àCon* cilioNicçno hæc: Nota-plcnilunium,quodprox»r mèfequiturÆquinoâiû.Vcrnum, veletiam,quod iflipfuoi

41

îh ipfum illudîncîdit Æqui'noflium. Dominica hocpleniiuniö proximè fcquens cft Pafchatis dies.

Ad inueniendemauteni ex Kalendariohocip-fum pleniluniû,rcpofituseft tuncquidemredèin Kalendario Aureus numerus,fed qui nunc propter tcmporislongitudincm à NouiJuni^s muitùm dc-dinauitjà PioV. proximo ante modernû Ponfifi-ce reftitutus,vt audiOjfcd ad Pafehalium feriarum indicationera nondum vfurpatus. Ira partim ex hoc deprauato numéro, partim, vt ante oftenfum, ex translate Æquinodio magnusilleSt ctaïTusin Pafchatis cclebrationc profluxit error.

d'ipoHenr vtraq^ amp;nbsp;Æquinodium dcPlcnilu-um fimui certæ alicui iuKalendariodiei conftan-teralligari Si. aftringi,rùm demum pamp;rmanerct Pa-feha intra fua fepta amp;certosterminos, absqsyJla exorbitatione amp;nbsp;errore, non aliter.

Hoc vero fieri Omni no non poteft.Etfi cnim non. habita rationc difficultatis amp;nbsp;perplexitaris, quae hincinTabulisAftronomiciscxoriretur.tâtùmÆ-quinoólij ftabiliendi amp;adcertum diem alligandi caufTajpoftcentefimü vigefimumquemq; annu,v-nusomittâitür dies Interkalaris; tarnenfuërit hoc ipfumin ftabilicndis Nouilunijs nimium, vtquas poft trccentefimfl demiim quemq^annum, vnius diei omiflionem poftulent. Itaqj hacratione du. centefimo quoque anno ab Aureofuo numero dcorfum in confequentes dies vnius diei fpatio proccflërint. Si veto Nouilunia tantùm ad fu-um alligcntur numerum aureüm , vno die in-terkalari poft 300. quemqs annum interroiflb, f i| non

4

ttton fufFeccrît hoc ad confcruandam y£quînoâiii conftantiam, vtpote quodhocmodorctrocefl'e-titjVthaâenusfaâucn,licet nonitamultum. Si placucrit vttaq; Hniul. certis diebus alligare, vide^ licet Æquinoâium cum vnius diei interkalatis cxclufioncpoftia.oj annos,NouiIuniajVniusitcm, poft 3 oo annos ,,id vtrisq; nimiutn fucrit, co paâo Cmul quidem ,fed tarnen inæqualiter,in ^alcnda* liotdc antrorfurafcudcorfum prorepturis. Iraq; dum vni medeciconamur, alter! nocemus, adeö' vtriqjfimul confuli ncqiiit. Tumetiamfibac die-xum exemtione rede, profpici vtrisq; fimuJ forte poflet, idqj absqj.vllo Tabularum detrimente, amp;nbsp;alijs incommodis ; quis, quxfo, vt fuprà monui, poft tant! temporis inreruaHum,quod nullius ho* minisvita aflequitur,elTet ira, vtoportet,hxccugt; utucas? Statcrgohoc,.amp;ncgarrnonpotcft, Au* teum numerum elle inconftantem amp;mutabilemi Nouiluniorum.fc Pafchatis indicem : Quem tarnen in Kalcndario retinendum iudico propter antiquum ipfius vfum, à quo Almanacha proximis, hifcecentumanniseumdepulerunt.-

Seddicat forte.hîcaliquis .* Computabimus trgo quotannis Pafchalem lunationem ex tahu-lis,,aur ex Ephemeridibus earn fumemus^ Huie itarcfpondco Etiam hoc gignit inxqualitatem, nee ex co communis aliqua amp;nbsp;generalis rcgulaôc ordopotcftconfici 3 Exempli gratia ; Efto,vt picni. lunium in a:quinodiumi incidat Noriberg® vna bora poft mediam,nodcmgt;quæ eft diei illius natu-Balis,in quam æquinodium incidit,principium;

hoc

45

köc ipfum Pleniluniö antcccflcrit Vlyflibon« me-diam no(3:em vnahora* Fucrit ergo Noribergenfibus quidem hoc Pafchale Plenilunium,VIyflibo* nenfibusnonirem, atqUtahi hebdomadumqua* tuor interuallo ferius, q^uàm illi fuum Pafcha cc* lebraucrinr»^

Quod fi Plcnilunium contigerit circa medi-am nocteufi t vno velpluribus poft Æquinoûi-um diebus j Noribergenftbus Pafcha fue-sir proximc fcquens dies,ft quidem ea fit Domini* ca dies; Viyftibonenfibus autemoófauusdemum póft dies» Idem cciam alijs populis j qui verfùs Oricnrem Sc. Occidentem longo diftantinterual-lo/acilimè vfuuenirc potuërir.

Huiusaccidentis inæqualitatis vitandæcauffa, confultumnonnullisvidctur,vtàpcritoaliquo A/ ftronomo Tabella quædam Pafehalium PJcnilu-niorumad aliquot feculaindcxconficiatur, Sc.ad infignem aliquam Sc celcbrem vtbem , puta Ro-mam, qnæcaputtotiusChriftianitatisviderivult,-accommodeturjamp; mandate ac audorirate Ponrk ficis Romani, publice ab omnibus in notandis de-fîniendisq; Plenilunijs Pafchalibus accipiatur amp;nbsp;feructur. Ccrtc hæc amp;nbsp;fapienter cogirata , amp;nbsp;baud dubië optimo ftudio funt propefita» Sed quorfum opus eft tam operofo conatu de prolixa inolcftia,vtarduam banc amp;nbsp;fubtilem perplexAmq, dcintricatam Aftronomicam fpcculafioncm.adco exaéle amp;nbsp;ad amuflim cum coaimunr huius viræ confuetudinc conciliemus ? cùm fpcculatiohac acq,- ad verum Dei cultum,ncq; ad Ècclefia fticam

F iij veli

vel politicam?ö7«?'«vfit vsq;adcó, atqj nonOulll fimplicesamp;non malicxiüimanthominesjncccfia-rïa, immóplas ctiamincommodi,quàm commo-di Tccum ducat. Quid quód ipfis etiam Pontic ficijs facrificulis adcódifficilis amp;c obfciira hæcrcs fuir, ante inuenra amp;nbsp;publiccrccepta Almanacba, Vt Decani nccefle habuerint pcculiares inftitucrc conuçntusannuos,quosKalant appellabanr,qiH, vt fit , compotationibus amp;nbsp;comeflationibus ter-minabantur, in quibus Pafchalc amp;nbsp;alia mobilia fefta illis indicarent. Immo ipfi quoqj Decani interdum hacinreàfcopoabcrrâruntjficutaccidit olim in Archiepifeopatu Brcmcnfi,vt Pafcha ibi aliquandoea die cclebratum fit, qnx alibi crarDo-xninica Oculi, ob quamrcmBrcmenfesab'alijs de-rifi funt,cùm tarnen eaPafchatiscelcbratio,fccun« dum veram temporis rationem, verier Ct a prior fu-ërir fortuite quodam cafu,quàm altera ilia ex ariis regulisfpruara. Confiât item accidiflealiquando, vt nauis, pridiequæ Pafchatis Lubeca folucrat Rigam vetf€is,eó appulerit eiufdcm anniDominica Palmarum.

Facere igiturhocloconon pofrum,quin meam explicem fententiam de fimpliciorc, èxpeditiore amp;commodiore conftituendi ôccclebrâdi Pafchatis via modoqjjidq; faciam amp;nbsp;optima con feien ria, amp;,vtmeafertfentêria,firmisamp;: folidis rationibuS, nihilifa£lurus,fi vclhæreticusideô audiam. Lau-dabiIiseftDcóq;grata, àMaioribus quoq; noflris inde vfq; à primo Chriftianæreligionis principio, éelcbrandiPafefaatisferuataconfuctudo, vt nimi,

xum-

■47

rum certo fta to q; an ni tem porc eu m libens ûmHi« âq; noftrain vnûconucniamusiocumjadaudien-dum,difcendum, meditandû hiftoriam paflionis, mortis, amp;nbsp;refurrcdionisDomininoftrilefuChri- \ fti,ipfiq;,prohis beneficies agamusgraüasjficutetw am populo fuo ludaicoDeusîpfe peculiare ptæfti-tueratôcdefiniuerat tempus,quo conuenientesin memori,gt;m fibireuocarent mirandamfuîexÆgy-pto liberationcm,aliâquc diuina beneficia, próqj \ hisDeogratiasagerenr. Etfîautemnosadnullam eertam diëm,vt Iudxi,vllo mandate diuino fumus aJligati, tarnencùmhæcnoftrîà Diaboloamp; Inferno, (iciitiillorum à Pharaônis Ægyptiaca feruitu-te,libcratio, vere ôi. initio æftatis euencrit : rcâc fit amp;nbsp;ordine, vt huius ipfius liberationis memo-riam^ amp;nbsp;lætilfimum hoc feftum co celcbremus tempp'rc, quo tetra amp;nbsp;triftis hiems iam prateri/t, cundäqj animalia,terrefiria, aquatica amp;nbsp;volatiliagt; omn^îs item filuæamp;campi gcrminant£5amp;floten-tesjfuam ixritiam,alacritatcm,nouiimq3 vigorera rurlus produnt amp;nbsp;indicant, baudaliteriatqjfino« fl ra caufla, ob colla ta in nos tanta beneficia, feita gaudere oftendant, nosq^ad gratitudinem pro-uoçent.

Quoniam vctô,vt antèdixi,amp; difficileeftamp; minimè neccflarium,vt bac in re lunam fequamur, cuius motus ad certam aliquam amp;nbsp;conftantem cumSoleconucnientiaredigiomninononpotefi, præfertim in tanta populorîi amp;locorû Chriftiani nominis multitudineócdiftâti3,quodintraangu-fios illos vniusiudçæ terwinos non eiat difficile'^ libcruoi

4« liberum nobis eft in hac, vt amp;nbsp;in alifsfimillbustC’ 'bus,pronoftroarbitrio amp;comniodoj hocillddue inftitucrc amp;nbsp;obfcnure»

Quarc frequentium mutationum amp;nbsp;inæqua* liratis vitandæ caufla, conftituamus fane deinceps femperPafchatos^hoc eft, Refurreâionis Chrifti diêin primam Aprilisdiem Dominica, quem qui« detrj menfcmipfcquoq; Carolus Magnusantcan« nos circitcr 8oo,vcrnacula fibi ac natiua lingua Frâ« cica cademq;Germanica,Pafchalc menfem nomilt; nauit ,quæ appellatio etiam hodie apud nonnul-los noftrates hæret» Nam Pafcha plerumq; in buncmenfem incidir,eftq; hiceamad rem como* dus.Hæcenim prima Aprilis Dominica neq; nimis longe,neq; nimis propèj'd quod Pafchati maxime congruir,fequiturÆquinoàiüVernum,fî qoidë id in 25 Martij rcferatur,vtnon dicam,etiam ideo hoc optimi quadrate,quod Chriftus,vt calculus indi-cat AftroùômîcuSjtertia Aprilisfitctucifixus, Ac-cedit hue, qubd hac ratione futurum fit, vtdein-ceps magnam illam inter Natalem Domini 3c Quinquagefimamintcrcedentiumhebdomadum inæqualitatem efFug^mus , quæ nunc quidem, paucioresinterdura funt,quamfex,inrcrdutn plu' res decern ; tura verb nunquampauciores feptem, nccplurcsodo forent.

Quadragefimale quoqj leiunium, apudquos quidemid adhucfcruatur,nonita,vt nunc, in diës longiores Sc æftatemextenderetur, cùm miferi a-gricols amp;nbsp;duriores Sc diututnîorcs,quàm alias,pcr-tcrunt laborcs, Sc tarnen detcriùsdc parciusvifti'

tant.

49

tant» QuodciinaGptimusamp; fapicnt-iAimus îaipo rator Maximilianusl» cxpendiflct,fcripfit ca de rc ad concilium Latcrancnfc,pctcns, vt fcxillæ cum dimidia,Iciuni|hebdomadesin quatuoranniqua# drantcs diftribucrentur, vt tanto cfl'cnt vulgo ho-minum tolcrabiliorçsi £cd nihil imperrauit, cô quôd,fcilicer,quæcftillorum patrum modeftia«Sc fanditaSjUonconueniat pctfonæfèculari,Spiritu* alibus patribus quidquam hac in rc præfcriberc. Absq; eo fuiûçt.ipfi non monitijconfiliura hoc fc» cutieÛcntjVtabipfiamp;profedum.

Adhæc vbi Æquinoâium Vernum in Kalen-dario paullatimrurfus à 25. Martij retroccflcrit, amp;nbsp;poftannosi6oo,fiitaDeoplacebit,itcrumvnde-cimam,Marti) occupauerit; Pafcha tarnen nun^ quam maiore,quàm quatuorhcbdomaduin inter; uallo, poft -Æquinoâium fequetur, cum per aliquot iamfeculajnterdum fex cum dimidiahcb* domadibusGtconfecutum.

Atqj hæc quidcm optima commodiftima ad Solis,non autem adLunæ motumdireda, ce-lebrandi Pafchatis fueritratio.

HÎCveto funthomines,fjq; minime mali, qni fpcciofa amp;nbsp;plaufibili rationc hoc confilium op-pugnent, dican tq;, hoc modo nos Chriftianoslu-dæis alijsq; noftris hoftibus cxcitaturos grande fcandalum amp;nbsp;irrifum. Nam fecundùm hanc ce-lebrandi Pafchatos rationemfietialiquandopofi-fe,vtinipfamParafceuesdiem, qua Dominus no-fter Icfus Chriftus pro nobis mortem obijr,noui. iunium incidat, quo Sol à Luna obfeure tur quod

, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G trium

ttînm ïïlarum hôrarùm atcidir î|jât'îô^ qüibaîvî-uens de cruce pendebat Dominus.

Ibi verô hase illorumTragica fuëi’it oratio amp;nbsp;exclamatio : EccequàmimpudenrerdeSeruarorc ïUo lefa Nazareno mehtiuntur Chriftiani, diäi-tantès,in eiuscrucifîkiôrreSolem miraculoio modo Ôc contra naturæcurfum, efleobfcurat um, ci'ina tarnen idem nunc in ipforum Pafehate ) à Luna «clipfin patiatur,naturali amp;nbsp;vfitato mores quod etiam’tunc accidere potuir. ^Quôd fi hxc ve-ra efie crederent , inftituerent vtique fuum Pa-fchaira,nc in contrariumincurreret.

Hæc certè grauiflima foret amp;nbsp;intoleranda nofttî aceufatio amp;nbsp;datum de’nobis fcandalum j fed eft, quod huic quoque obiedioni refpbndeä-mus, hocnimirum s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''la

' Vtdemus, ludaeos adeo accurate ad Pafcha noftrum attendete,déquccotàm efle folicitosamp; ita, vtdixi,nobisobloqui,tarnenputidahac funt amp;friuola,nuJliiifqueponderis. Quisenim mentis compos ita ratiocinctur?

Anniuerfaria Memoriæ PaffionisChriftidic, in’ipfo mcridie confpicitur naturalis Solis ob-feuratio , Ergo naturalis etiam fuit ilia Solis ob-feuratio , quæ in ipfum Pallionis Chriûi tempus olimincidif. ,

■' ' ‘Nam repctifa rci alicuius’recordatio, reiip-fiper omhia fimilisnequeeft,neque, vt fir, necef* feeft.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Age verb,eftOjVt aliquando tn noftrum Pafcha hicidatnouiiuniumamp;eclipfisrcavfitatofit natur« n. .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordiz c,

4

SI

-fltdînc, to qoôd Luna fucccdtns infra amp;nbsp;iuxta'Sö* lcm,cumobfcurct. Quæveroin ChtiftîpaflionC accidit eclipßs« ca contra naturæordinem accidie' ideó jquódLuna tuncà Solcdiftaret totocoeliho* inifphærio. Erat tunc plenilunium,ipfóq; tneri-die, Domino iam cruciaffixo,Lunacratprofiindif. fimo fubter terrani loco. Grucifixerun t cnimludæi Dominü noftrum,id quod ne ipli quidem diffiten^. tur,in fuo Pafchate,quod Pafcha fenipcr amp;nbsp;cclebrâ-runt,amp;celebrant in Plenilunio. Patetergo, hafre tenebrasnon exLuna,fedexaliaaliqua,eaq; inufi* rataamp; miraculofaexftitiflccaufla,amp;quidem,vt ve-rilimile ert, in fola ludæa, quemadmodum amp;nbsp;Ægyptiacas illasjudæis ex Ægypto excedentibus* Ethnic! cnim fcriptorcs, quorum certe magna tunc fuit copia, licet multa alia leuicula annotâ’ tint,nullam ramen liaru faciunr mentione,baud dubiè faólLui, fi inalijsquoq; locise«extitiflent»

Citât Eufebius Phlegontemquendam,quiin Bithynia , decimo odauo imperij Tibcrij anno, quoipfo annoChriftus eftcrucifixus, horrendam confpexerit eclipfin. Vt vthæcfuntjfuiflehancjdc qua agimus, fingtilarcm amp;nbsp;miraculofam eclipfin, ex CO fit mapifeiMm, quôd totas tres horasdura* ucrit,quanto tempore nullivnquaminterrisloco, totus Sol àLuna obducitur Sc obfcuratur. Cùm primùm enim Luna totum obfcurauir, mox cum confpicicndû rurlus præbere incipit,doneepaul-latimôc fenfimpieno rurfumillefulgcâtorbe.

QuodDionyfiqs ArtopagitaexÆgyptoEphc-fumadPolycarpum fcripfiflefertur,vidiflefcilicett

G if, fcjLtt*

fc^Lunam fubitóad Solem affilj^äc,cumq;obieftu fuîtcxilTc, amp;nbsp;póft inpriftinumrcdijffc locum, de to dubitare non arbitrer effepiaculum. Siuciam diâo, finealiomodohæceclipfisvel tenebræ eue-netint,certum eft,eas miraculofas amp;nbsp;minime naturales fuißc.

Nemo igiturfanus ludæus, Turcos,aut Ethni-cus hancobrem noftrumtalePafcha reprehende-reaut cauillariiurcpoterit; neceft, quod metua-mus,nch3cc celebrandiPafchatis ratio, cum religi-one Chriftiana noncongruaf,eiq;incommodum aliquod amp;nbsp;detrimentum adferat. Quocunque tandem amp;nbsp;tempore amp;nbsp;modo Pafcha noftrum ce-lebrcmus, nihilhocvcladdit,vel adimit hiftoriæ palfionis amp;nbsp;refurreäionis Domini noftri lefu Chri-fti. quot;Cuius tempus amp;nbsp;modus,quo geftaeft,eft amp;nbsp;mancbit,iuxtanarrationem amp;nbsp;teftimonia feriptu-rx,verusad extremum vsqucmundifincm,immó in omnem vsqueæternitatcnn

Mirum profexftö eft, quod hîc vfqueadeo cau-ti fimus ac folliciti,qui in alifs huic fimilibusrebus, egregiè Chriftianalibertate amp;noftrorum common dor um ftudio vti nouerimus, Conucnimus in templum cxerccndi cultus diuini caufla,die Dominica , cum Chriftus in Synagogam ire folitus fit die Sabbati, amp;nbsp;tarnen veruai amp;nbsp;eft amp;nbsp;manet,hoc ita ab illo faftum : Baptizamurin templo, nihil motico, quodChriftus in flumine baptizatusfit, ncc tarnen hocidcofaifumeft : Cœnam Domini cclebramus manè iciuni,quam tarnen Dominus ipfe amp;nbsp;cclebrauit amp;nbsp;inftituit vefpere amp;nbsp;fub noftem.

His

5Î

His fané rebus fatisofténdrmusj nihil efle ncccfle, vt/xvj(/iov»x«('ccremoniaE adcoadamufTim côgruât cum rc,quamrepræfentanr. Immofi Kalendarium eo,quo nunc cft,ftatu permanebifj poft multos aliquandoannosfiet/vtPafcha nonnun quam cum Nouilunio concurrat, quandoquidem iam hac noftra ætate, interdum non ira multuminter fediftant, ne dicam, fæpè à nobis Pafcha celebrari nonillo, quiÆquinoâioeft proximus,mcnfe, vt oportebariuxra veram obferuationem , fedinal; teropoft menfc,nec tarnen hoc faccrcvllanobis eft religio»

Quaremcoquidem iudicio, expofita iam ob-iedionequaquamidoneacftcaufla,cur Pafchaex vago fao amp;nbsp;inftabili loco non fit in Dominicam aliquam certam ftatamquc conftituendum^putaj in primam Aprilis Dominicam : quod certè propter multasiam allatas cauftas Jonge eft melius amp;nbsp;commodiuSjquàmvtnullacogentcncceflitatc,amp; fine Vila vtilitate, per tarn varias tâmque difficiles amp;perplexas obferuationcs celebrctur.

Atque hac ratione prolixæillætabulæamp; multipliées regulæ de quærendoPafchatc,inutiles red-derentur amp;nbsp;obloletie. Quantumattinet adcctc-ras Kalendarij in tali reformationc régulas, Veluti, quomodo annus Bisfextilis , litera Dominicalis, numerus aureus fit inueniendus, manerent illæ prorfùs fuo priftino loco amp;nbsp;vfu.

Sicuietiam Epaftas deinceps amp;nbsp;inquirere amp;nbsp;vfurpare libuëritjs necefle habuërit de fumma ilia, quæ oriturexaurei numerimultiplicationeinvn-

G iij decim

dtcioij detrahcrc primùoi amp;nbsp;deinde de refijuo; aûferrc triginta , quotiës id fieri potuërit,vt hoc modo refiduas fuerint Epaóta:. Quod fi veroaureus numerus fit vnitas tantùm , tunc nimirum,. exmultiplicationeexiftentibus rantummodo vn-decim,addenda his eruntso, vteuadant^ijà qui-bus ablatai4rcliquerint27,EpaftasiHiusanni,amp;c.

lam quidquid Principes noftri hacin re vela-gcre velomitterc decreuerint, id cupiooptoqjab iilis vniuerfis vnaraini confenfu fieri fine difeor* diaamp; diftradione, nehæcpars, vt Papæ gratifiée-tur.huc, alia, vt eidem ægrè faciaf,aliö tendat,neue, alteriin mutuumodiumalterisccdcre,féq;ad eo-rum inftitutum accommodarerecufcnt.

Ex quadiffcnfioncccrtifiimeconfequeturpubi licum ingéns malum, amp;nbsp;triftis ac deformis omnium 5c Spiritualium 5c Secularium,Ecclefiafiicaru; 5c Politicarum adionum 5c negotiorum pertur-batio,id4japplaudcntelgt;iabolo, 5cPapapcculia* ritcr fibiihac dc re congratulante, quod à quibus: obedientiam nonimpetrârit, apudeostamendir ftradiones 5c tufbas cxcitaucrit. Quodmalum, pro dolor, iampridera plus nimio inter nosobti-net,idcóq; nequaquam augcndum.fed contrà mi-nuendü potiùs, veletiamprorfiisc medio tollend dum meriroeflet. Vetus eftóeverumnoftrashoc-verbum,Vbi concordia, ibiDeuSi

Hajceftmeaab oprimoprofeda animo de Ka? lèudario'fcntcntia, an fcilicet 5c qua viaquàmmi-nimocûiacotnaîodo,murâdum cmendànd û mqr fit, Quam vt feripto hoc compichcndfir£yii,par/ tu , U ^11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titau

tim înftîtutâ hm Pontificia Reformatio mihi oc-cafionem præbuit,partim etiam illorumiquibus mcritogratificaridcbcOjautoritateamp;iuflufum ad-dudus» Si cui hæc fcntentia non placet, is nequa« quam ad earn probandam ,nedum accipicndam, cogitur» Liberum ei eftfuampeculiaremhac dc re rcrincre fentcntiam, déq; caprofuo iudiciodc loqui amp;nbsp;fcribcrc.

Deus Optimus Maximus largiaturPrincipibus noftris, v14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Ecclefia amp;nbsp;Republica inftitu-

ant,amp; inftitutam tucanturamp;eonferuent, amp;vtnos vnàcum illisin vera Dei agnitione, inuocationc, amp;incorrupto cultu,quicti amp;nbsp;concordes,mutuóqj amantes amp;iuuantes, inhoc patriænoftræfexcen-tosiam durante annos ftatuviuamus, neis,vtfu-turum videtur, velintcftinis diftradionibus, vcL fecuritate, amp;nbsp;negligentia mature amp;nbsp;prudentcr hoflibusrcfiftendijcumfumma omniii no:

ftrüm pcrnicie ScirrcGuperabili detri/ mento perturbetut amp;nbsp;di-lacerctur.

GYRALDVS

T)ttm nosJecld diés, menfes metimar, fïf annos» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

Ohrepit tAcitomorsinopina pede^

feret (etheredmuedomtim,noBégt;ftïte profundAWt j^^atili qualüi talii Agenda diës^'

Pagina 4. vcrfu it, lege,îpCi.

9. 20. admirationem Se «omtaendationim» ■2;, 30. calidum, 28, nbsp;8, nihili.

31. nbsp;nbsp;8, faciunt,

ibid, fccerint.

ib. nbsp;»7. indicia.

37, nbsp;23. minor,-certui*.

yj, nbsp;I. annorunt. nbsp;- nbsp;nbsp;.1

ib. lé.fuérunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ib. 32. Idem.

40. 22. quóuefalfol 43. 3. inueniendum, 4^- »• ivra^av.

j. ditcendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

48. 24. iêx,interdut».

[ iPl 4^