Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

corpufibuTuncpilanif^in^^ * anTnif’ ZE r ajpcqrco corpore lofepb ' innolutr illud mftndone TnuJida'oBpo | futr iXUid in inonuïTiniro üio noiw qdT otctdciur xn penu €r aduoluir vxnv mamu adbortxurn rnonumcnn-'iS alnxr Zt nbsp;nbsp;aur xbi rnana magdaXe

na.oBalwuuunA'fedmrcf courra, fc pukbi-a 'T A trau axir die quç 4t poft pardfeheum- whtiaicrunr prmapcffaccrdorcföÈphanftv acl' pjLanï dkcenitf Prit rtxorddiTfujTi iSiiiÆ flïiiirlrn* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afthiJC UJUOv

ixut»^V ’aiMirViuJu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu^L

^alileam quot;xln me 1 ^ffmr'^ecceqti ximcrunr in euii pnneipxbxtf lUee faehx ftxawW’Eï fenxcinbxxf ccnft eopxofam deden tefDxeire qnia «ciTiur 'd- fïa

EORVM, OyÆ THEO^ LO Gl ^O^DEMIÆ TJ^ITE^E ^enßi lt;(:r harum lt;L^e^ionum alij j aui bis adiunEli fue* runtjindeliberationibu^Froutncialibt^i^ alioquin ex» trahamj de rebus ad ^ü^ionem pertinentibuijmonue» rintßuaferint^ docuerint, re^ponderint, concejjerint, illo tempore, quo isr de bis ipßs, isr de libro

^ußano, qui nominatur INTEfßJM, qualU ejjet, qudfitumfuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

’^0

.Tlytr J-Jin-nvi/im üAVinvt /lehhevA

« bis Hißoriam eanun délibéra* tionum, de quibus infußieio* nem adduEîis infamatis F^acius Illj/ricus totis annis de*

® i cem capitales inßituit accufatigt; \oneSjlt;ijrTbeolo^orum Äcade‘ ' mice noßree, C? ipßas ^cade*

nii(€, lt;1^ ’})niuerß}n Eccleßarum in bis terris : Vßim fuit û^er ce precium initio pauló altiu^ répétais exordyscitufe, fumniatim tarnen^ commemorare tùm quce fuerint occaß» onesprcebite à nobis ûm diris turbulentis '})ociferatiQ» nibaSy ijr moUtionibas tdm inßdioßsy crudelibus (jr litioßs^ qiMÎibu^setimyfwneße, adbucl^ti paîdm eß, tùm qui conatusßerintj quceßudia quot;ntrorunq eo tempos rty quidqueprceßitumßt eßebiuni^ l^trinq^ ab yjtrisq.^ quare fcriptionum l)elttaiionibus ac recriminationibas cum Flacio contendere noïiri atq^confltbiarinecdebue^* rintnecljoluerint. Ftrunq.enim oßendendum eß poße^^ ritati, nbsp;nbsp;quamnauarintnoftripu^blicè operam Eccleßjs

conßruanda l^eritate doblrince ffeptcefemel atq. co=gt; probates J Ulo periculoßßinice mutatio7iis articulo j quo in Germania quaftfub iu^um redablaßmperator l)ibior no* Utts condere le^es décréta fa^icire coeperatquibasßa* tos conßduebatur quot;pfurpandas interea in Eccleßjs j donee ii contro=gt;

controucrßeQ de religions ac difce^tationes ßynodo diri* mentur^'ts'quid rej^ onder int priuat'im de ijs^ qu^ienonde mutando do^rin^e ^enere aut ^illa re necejjaria, ßed de ritibM quibußdam aßaphoriijin conjultationem adduEla fuerunt ac dijßutationemyUt co^nofcatur, Flacianæ accu* fationes quales fuerint.Hanc autem inßitui à nobis narret* tionempij omnes certbßbiperfuadeant^non alia de caußa, nißut explicata demonîtrata'üeritatejtribuamu^s lau* dem iy'ßoriam ceterno ac mißericordi T)eo iußo 37^* raci: lt;3quot; confulamusfaluti atlt;p^ incolumitati Eccleß(e,pro* cellis borum tumultuum duriter quajjata: lt;3 l)indicemu4 ac tueamur innocentiam optime mer it or um nimis ini* què ac penè nefarièfal/is criminationibus aßerßam:deniq, ^t adßramus ac conßrmemtts Ijeritatem doEirin^e qute inde l)fque ab initio emendationis in bac Scbola lt;3 barum reßonumEccleßisyeadeai femperfonuit^propter miferam poßeritatenij cui reltnqui certa, explicata lt;(3 indubitata teßimonia neeeße eß cum de doEirina, quam amplexi ac profefsij dißceßimtts d^rege Eontißeioj idola lt;3 errores pu^nantes cum ßindamento et3articulis fidei retinente acßabiliente^tum de autoribus emendationis.

Initio autem IDeo teterno patri Slomini noßri leßt Cbrißij Etßlio cOiCterno ’ukcvi ailS^it? StnTia TraTÇJç, patefaEioriadmirandi lt;i3arcani decreti deredemptione i3 reßitutionegeneris bumani, atq, huius decreti exequu* tori J Et 'Spiritui ßanElo procedenti â Eatre nbsp;nbsp;Filioj eß-i*

caci in mentibus et C'ùrdihtis credentiu, et copulanti eos en S)eo nbsp;nbsp;inter fefepvt l)numßmns in ipfo: Huic er^o hero

S)eo t(fto peEioregratiits animus, qubd hanc Scholam Eccleßd totpericulis obieEld, nbsp;nbsp;toties hoßiliterpetitam

clementerprotexit, et hue hsq/eruauit^ et multorum alibi etiam de^entium animos rexit lt;is* fiexit J ht hanc Scho^ lam curaßa co^itationeque complehlerentur »i?* eites in» columitatem aßtduis hotis S)eo comme)idarent. Et eun» dem E)eum (Cternum Matrem E)omininoîtri lefu Chrißi per lt;is* propterßlium leßum Chrißum ixia-a’iTlw nbsp;nbsp;nbsp;y^irbjs

riofirurn ardentibnt et heris ^emitibus precamurßt poß» hac quoqj hosalueolos alarumfuarum inuolucris tehios tu^ eatur lt;(sr fußentetj in quibus tot annis de rore ceeleßi ex» UCÎOßdeliter isr colleÊlo ex fra^rantißimisfiofeulis^quos in Earadyßo diuinitusplantata Erophetarum ir ^poßo» lorum dogmata ac monumenta rigarunt^ mella dulcia Cr ßnceraßipanturßedulitate ma^na^ et inte^errima acßan» Elißimaßde: Etpellat ab ijs fucos (s'ßelUones nbsp;nbsp;arane»

OS lt;7 tineds hrßos quoq^ qui hel hi dißrin^ere ac dißj» cere alueolos hosjhel occulta fraude exturbatis inde api» culis impedire operas quas faciunt helfordibus a^ferßs corrumpere isr inßcere conantur mella jqua conficiunt h^ (sr élaborant. Oramws etiam precibus ardentibus^ht is* inhac caufa adßt heritati ipfeIDeu^herax^is*ceternus S)eifiUus À97©-', hia, héritas lt;7 hita y is* quem mittit ipße à Eatre Spiritus heritatis TrajaKÄHT©-'» is* re^at ji iij mentes

mentes jiudicia J Ifoluntates ô* corda noßra l^t ht^c teßi* ficatio profit Ecclefi^e adftabiliendam Ijeritatem, purlt;f gandam innocentiam fidelium minifirorum.

^tque '})t ab eo ordiamurj qtiod palam isr in con» ßfio efljprincipiopios obtefiamur omneSj '})t confiderent, qui fint ^fuerint Uli in Academia noîtra lt;(3' harum ter» . rarum Ecclefijs Mniifin repur^aU do^rin^e^quos fibi prcecipuè ex reliquo numero hofies dele^it euertendos propofuit Flaciu^s. Tfiimirum illi ipfi per quos immenfia ■Deiis iiss* nieffabili bonitate ac mifiericordia doElrinam Ecclefi^e ex tenebris reÿti Eotificij plus quam Cimmerijs confufiarum opinionum perplexifiimis labj/rinthis eru» tam,extricatam zjr emendatam refiituit.Qws reuerendo uiro IDo^. Martino Luthero Itelut in aciepro luce cœlefii contra tenebras infierni Fontificiam t)/rannidem di* micanti, Traçasaraç afilduos, les' laborum, certaminum ac periculorum fidifiimosfiocios adiunxit. Qups Lutherus ipfie ht fratres actruj^î^yi^i^ et dilexit ardenterj amp;nbsp;cum ad» miratione,aflimatione acprxdicatione eorum donorum^ quibus diuinitusfinerunt exornati, peneratus efi, nbsp;nbsp;Ec»

défilé fiua hoce ac teftimonio commendauit. Horum non pauci ex hac fiatione diuinitus euocati in cœlefiem commi» ^rarunt patriam, in qua abs^ omni dubio cum ipfio autore et dubiore L l^LHE , etpromififia reElè fadorum 'premia percipiuntj't^ in confiedufilij IDei domini nofiri , fifiuChrifliaudiuntdulcißimn StKjs'ot/x«» decantanteillud

Eccleßacaleßi) de quo leaticinatu^ eß ^Daniel: QßdoEii ßueruntjßil^ebunt quaßßlendor firmamenti, (sr qui ad fuîliciam erudierunt multos^quaßßelU in perpétua ^eten nitate. Inter quosßunt ^euerendtßi nbsp;nbsp;HlußrißErinceps

Georgius ^nhaltinuSj Caßar Cruciger,T)oIi. Eomera^ nus^ lußus MeniuSj Iohannes Forflerus. Aliqui 'Verb ad» hue in '})iuisßunt, nbsp;nbsp;ßuo loco operas eaßdem, eadem fide,

pneeßuo loco eil communis Frxceptor nolier FHI= LIFE S Melanthon, quem ejuod F)eus mirabiliter contra tot injultus et iniurias defenfum, dementer feruagt; uit Eccleß^e ,in tanta cur arum nbsp;nbsp;nbsp;occupationum mole,

tanta imbecillitate corporis, ßenio, laboribus, terumnis langueßalii, toto peliore ipßgratias agimus, ^it dm= tiusßeruet eum ardent er precatnur.

Obteßamur etiam eoßdem, ygt;tperpendant,qua ßem perintegritate,ßde conßantia ijdem, quantis labors hus (S' periculis,quanta patientia ac tolerantia,inter tan^ taßmmorum ordinum odia, tot tam^^ multipliées aduer^ ßationes, tarn cruentas comminationes, tarn uiolentas im= petitiones, inßdias l)erb tarn callidè isr uaßreßrucias, pro Iferitatepugnarint contra aßutb cogitatas etßecioßo fuco adornatas pr^eßigias, quas ßateUites Fontificij ßub= inde loariatas imperitis oßuderunt, E)eo eos ducente, dirigente roborante inde 'Vs^a principio motortim certaminum,

Æîlimentautemhiec ex totocaufiC curßij 'amp;de cert limn U b us y qu^e cum aduerßarijs ante ifr poß: calami» tofum Germanite bellum habueruntjet de ijs monumentiSf qult;t itjr édita initio, nbsp;nbsp;poßftepe repetita, fts* luculentins

atq^ enucleatiui traElata,auEla atq, illußrata, in omnium manibus uerptntunTSLon de ßuppojititijs,intercepti5,furt9 jurreptis ,deprauatis,epißolis autßcriptü,quales circum» ferri ab impoßoribus lt;t^ oßentari folent, l}tpublicorum ßsriptorum eleuentur teßimonia, etßuß^icionibtis prcegra» uentur autores: Multo minus de connerie calumniarum et mendaciorum Flacij et GalU, quibusquas inuehunt opini» ones falfas nbsp;nbsp;nbsp;noßra docirina difcrepantes impudentia

plus qtiàm Tbherßtica pingunt.Ex illis enim monumentis, quitd fe or ta autores profitentur, dißcent (fi ignorant quod iffiorare non debent autpojjunt etiam) quod fuerit perpetuum 'y}nicum hor um doPîorum inilluïtranda ordine contexenda cœlefii doErinafludium,atq, in primis Philippi Melanthonis,quem prte cteteris Flacius tST rabi» oßu^ exa^itauit, nbsp;nbsp;infeElatus efi atrocius, CZ crudelius

IDifitenti^itur inde, quatitùm elaborarint hac in re IDoElores lür Frteceptoresnofiri,'}}t demonfiratis in Ec» tclefta erroribus abufibus Fontificijs, quorumcunq^ Fanaticorum delyrijs, illis déclaratif ac refutatis, his ta^^ xatis explo/is, reuocarent doErinam ad Iseros fontes patefaEiosin^ierbo autoritate diuina tradtto: Et toile»

rent at^^aboîeroUj quicquid a pr^efcripta norma dißre* par et: Et conßitutolfero ßmplici «ir illußri dißrimine inter noßr04 Eccleßas'i^ Tontißcias, décréta l^ontifi* cum iS* Monaîiicæ doElrin^eßrdes eluerent at^ explode* rentj confutatas euidentibmjacrie ßcripturiC teßimonß : contrario^ bis noßrarum Eccleßarum fententio4 j qute ex puris ac limpidis doEirincC codeßisfontibus jnon ex lutu* lentu iSquot; ccenoßs Tontißcum lacunis depromptaßuntj ma* gismagii^ expolirentac conßrmarent: Tietiiq^ l^t rebiè eruditas isr inßruEos Ecclßas noßras is* maturè pr^e* monitos omni tempore, munirent accurate contra eas im* poßura4, quas fiibinde innouatas nouo fuco is* noua ßgt;ecie aduerfarij confiant acproducunt, et incautis admouent,'}}t bac fa/cinatos infraudem illiciant. Cognoßent hoc quoq^ noßros femper quot;yfelutßdos Eccleßit cißodes, ex hoc ^ca* demite loco ceu eminenti iST illußrißecula, in omnespropè nutus quorumcunq^ fanaticorum is* hoßium intentos,quid molirentur Uli, circumßeElis occaßonibus omnibus, qua potuitßeri, Yi^ilantia obßruaße, is* explorajfe fa^acita* te : Et cum eaperueßigafifent, rurfus, quapotuitfieri,in* dußria is*fide, dufitu iS* auxilio diuino, aut priu/qudm erumperent, repreßiße, aut poßquam mota ac tentata eßent, ne nocerent Ecclefijs noßris , difcußiffe ac de* puliße.

Conferantur autem non prior a tantiim is* ante bei* Iumpromulgataßripta, praejertim quteauEo is* confir* IB mato

mAto 'lAïn de controiierßp iudicio ediderunt, fed amp;nbsp;rec en* tia omnia J cwn ea^ qu^e contra ^nodi Tridentime impia décréta Sphyngis ^u^uflanie pr^fti^ias hißruEta ac comparata fuernnt j publicè fisr priuatinij tùm rcliqua omnia,qiM poß mutationem a bello ex hac Schola prodie* runt ma^no numero tnultiplicia, quorum aliqua ^hit lippus Melanthon nominatim iudicto ac cenfuræ coniun* Eiarum nobis Eccleßarum, (ir expreßè Saxonicarum Jubiecit,tunc,cùm feruerent ^ontißciorum conatus maximè in turbandis aut prorßus deprimendis Ecclefijs nodtris, iy Flacius inclementißime,boatu plane barbarico de, nobis 'Yocißeraretur. Conferantur dogmata, qu^e niua Ifoce in Eccleßa Schola huius Ijrbis toto hoc tem» pore repetita iy inculcatafunt indiçibns lt;ly' teßibus toi auditorum miUibuf.

lt;Siergbhoc modo perpetuumßbi quißqpropoßerit curfumcùm Erofeßorum c^terorum in Schola noftra, tùm communis Frteceptorisnoßri Ehilippi Melanthonis, fiS'totamßeriemeruditißimorum fcriptorum iy piorum conßlioruyn capita ac rationes , quce fuere communicata alÿs, totumdeniqiy perpetuum doclrinec contextum fui ßmilem lybi^ iy inter je confentientem,inde 'Vfq. ab edùte confeßionis ydugußan^e tempore: tùm lyeró etiam fcrute^ turddigenteratqiiiueßiget, num quid horum quot;ï)el mini* 'mumautinfcriptispublicisautijs annotates, quceexore docentis FhilippiMelanthonisauribus quifq, excepit aut cadtmo.

calamOj reperiatur^qua cum Gallo Flaciui amp;nbsp;tpfi Thi» Itppo Melanthoni lt;isr SchoU noßr^e impe^it. Et per^ quifiuerit at^euoluerit accurate omnia j ßecum reputet^ ^n^toxdoÈlrbiceconticuerifVnqudm inhac Schola aut elangueritj Etan~i)nquamquicquamobfcuratum /altem aut mutilatum fuerit truncatum in quot;Vila doEirin^e par» tSj aut fuerit etiam ne^leElum altquidcorum, qu^e doceri moneriue Eccleßam publice Ulo trißi tempore neceße fuit. Tgt;bam cùm de corrupta doElrina nos inßmulet qult;t poteß certior demonßratio refutatio manifeßo men» dado opponi doEîrina ipfa^ qult;e extat tot repetita ex» preßa monumentis eo ipfo tempore, quo corruptionis do* Elrin^ fdefertionis ac proditiond ’})eritati5 coHufionis cum hoßibiis Fladips atrocißime noßros adl^ul^us accu» fauit.

Sed in priuatis confultationibus nutaffe noßros dogmata inßexi/ß ad indicia nbsp;nbsp;nbsp;affeElus potentum, i3*

aditus aperidße hoßibus ^ontificijs ad Eccleßas 7iß:r(is inuadendds damit at Fladus?Etß quid in dodrinte et om* nium rerum neceßariarum defenßone prießiterint noßrij planü facinnt isr teßatum fcripta adqme reßicerepotins decuißfet applaußores Flaciß quam ad cceca^ exa^itationes eorum^qu^e i^iorauit Flacius:Et quid de dodrina noßra* rum Ecclejiarum ipfe Flades tuneßnßrit nbsp;nbsp;ßntiat,

nunc feriptis Uquidb declarat, l^t quo loco in quorum numero habendusfitobficurum eßfe amplius non poßit:

tarnen quaîes fuerîntqiriuaU confultationes, oßendemm, Jjûc quideminloco fwnmattm acflriElim y poßea quot;Vero in hißoria. aElorum copioßiiSfadhibito teßimonio archetypo* rum.

Statim iJtpost bellum recolligi in Academia ^ro“ fejßres is* dißcipulij (sr Schollt;e haberi pubUcè cceperunt, adfuoi quif^ redijt operas, ^dijt hue isr Flacius 'llljri^ CHS y qui tunc erat Ijnus ex collegia noßro ex mifero (sr eueElus ad munus (sr locum profeßoris publicij autoritatepr^ecipue (sr commendatione at^ opera Fhilip» pi Melantbonis. C(£pimus fuo quif^^ loco ea doccre j quæ profeßtonis erant cuiuf^ (sr infiitutiprt fuerat faElum an-^ te Scholce dißipationem. Initia inßaurationis Scholle Ise^ lutexnaufragio ßeßepaulatim recipientisj F)ei beneficiaj (sr tranquilla erant (sr proßerUj 'ïgt;t reditus ad locum pri* ßinum neminem noflrum pœ^iiteret. Incidebant autem in idem tempus infoelicia Caroli Imperatoris confillia (sr co-natus in foelie es j dequalicun^ concordia inter difiunlios Imperijordinesfarciendanoua (sr lt;ieni^matica reli^ionis formulaf qute exquibusdam Fontificijs abuftbus atq, erro^ ribusmanifeßis fir'ï^eteribuS)quibusdamnouis aut noua deprauatione limatisj quibufdam etiam noflr^ doHrinx particulisj fedferè aut mutilatiSf aut inßdiofie fucatis, (T quibusdam mediß rebus, ita confarcinata erat, 'ift nec recipi ab aduerfarijs, niß eum ßatum, quo regni Fon^ tificij Maießas nititur, labefaHatum quot;Vellent (sr inclina»

tum ; nee comprobarià nobispojjêt, niß l^eritatis a^ntb: onenKt^rconfeßionemabijeereniM. Qi^fita fuit de Hin formula Philippi Melanthonis iisquot; c^eterorum Theolo^o* rumfententin d pluribus diuerforum ordinum lt;i:rgentium hominibus. Cùm er^o librum agnofeeret Thilippu^s Me^ lunthon, aliquanto anteßmdem ^tisbon(e compoß tum^propoßtummeminijßt j quibu^ autoribus re^ uocatus is eßet in lucem aliquanto ma^is depra^ uatuSj non tcmereßßicaretur, initio priuatimijs qui antequàm Au^uflæ formulapromubata fuityOccultè con* ßliumpetiueruntjiententiamfuamde ilia communicauitf It a l)t non I} erb ofis quidem^ fed perßieuisfuo more re* rum plenis quafi deß^nationibus fundamentorum 'Vierte re* futationisfndicaret fty* praßi^ias Sopbifmatum de* creta acpoßulata impia inprecipuis maxinii momenti articuhs^ quantum in ea celeritate^ qua refutationes per* fid oportebatjfieripotuit. Earum '})naprimum transfcri* ptione^mox tj/pis diuul^ata in omnium ßatim peruenit manus.

Conuentu ^u^ußanofolutOjMauricius Dux Elellor C'c. reuerfus adfuosj yit de reli^ione antè eis cauerat, ita quid a^itar et confdij Imperator J quidue nbsp;nbsp;nbsp;qua id feueri*

täte fia^itaret is* ygt;r^eret expojuit. Et quod de libro Abu* gußano nihil omnino niß re cum fuis communicata promit terel)oluerit, oßendit, ^nouatoßmulpromißoy quo nee fefe deflexurum ab ea dolirinay quàm fu(e Ecclefi^eprofite* bB 5 rentury

renturjUecpaJJ'urumy'\)tabeadem fuiadalienam lt;(5^ no^ uam adiganturjconfirmautt. Theologis autem conuo^ catis moneri fe petiuit, Qwd falua 'Veritate doEirinac confcientia falua j concedere ïmperatori pojfet in ritu bus medijs ac ceremonys^ ne i)ertinacia temer aria in rebus non neeejfarijs nee impÿs aduerfando Imperatori, qui præfeferret concorda cauft h^ec inflitui nbsp;nbsp;requiri^ pne»

beat argumentum fn^endlt;e falfo noult;e rebelUonis C’' cotu tumacue : Sua etiam fe eaufa h^ecpetere ofiendit j ygt;t con* fulat turn confcientia er^a ^eum fu^ ij* er^a Eccleßas juarum ^^ionum, turn Ecclefijs ipfs luce quot;Veræ doEri* naflorenttbus^quaSy ßpofl pricjlitam in ijs rebus obedi* entiam^queeßne E)ei offenßcncj ßne liiolatione le^um di* ttinarumfine confeienti^e l^efione præflari poffentjiiihi* lo minus bello peterentur^ nonpojfet non Ijelcum periculo capitis ij omnium fortunarum bello defendere. yddoEri» na enim noflrarum Eccleßarum, quam feiret effe l^erißi* mam jnonfeß difeeßurum l)nqudmj ^eo iuuante, nee concefßurumy'l^tl)llareimpiajubditionerentur. S)e hoc qucejlione, cumEEbeolo^idenuoiny)rbe Efifena totius li* bri ^u^uflani alteram texuiJJèntj ij* quidem copiofiorem aeprolixiorem refutationem, illapriore, quæ inter initia fùbito emijfa erat: '})tprincipqs malorum priujquàm cref cerent ij* in^rauefcerentyOccurreretur tempejiiuèj et pr^e* monerentur incautij neUbro temerèaJfentirentur'.Etfor* mulam etiamprtefcripßjfent Ecclefijs harum regionuni j qua

•* • » gt;nbsp;qua ex^onerent rationes st^ caufas Tmpratori^cur ample-Librum yfu^ußanum non [)ojjènt : S)e hac er^o flione poß reieblam fecundo tertioquCj ifT refktatam 'S'pbjin^en ^u^guftananij dißutatum eß à Theolo^is ^(3* C onßitarß in aliquot congreßibu^j quorum lgt;ni affuert etiam duo Epifcopi y contra quos acerriniè dimicatum eß, ygt;t red^fonßa docebunt.

Hos con^re/ßts Flaciusprimo cum adhuc nobißcum ejßety ctdm fibiitio nomine ßgt;arßs chartis ßi^^illare , niox aperte criminari ac traducere ad'})ulgu^ coepit y cb.m quida^eretur (st* fieret y quid exiger etur ac qsy qui ad de-liberationes adhibebantur y quid de petitis poßulatis Uli redfonderenty nec/ciret necß:ire certo psojßtyuiß quan^ tum fu^picionibuscolli^ebaty ijsr de captatis àßfe ^lel in^ certo fermone peruulgatis arripiebat rumufculis y deniq: quantum fomniabat exl'omnijs Fhilippiy qiu ßudio tant follicito excepit lt;isr notauity l}t momenta etiam in fuos re^^ tulerit annales y quibus ea recitari audiuity fcilicet ne quid perirety quodjubßruendis fundandis altquo modo ijs,, qutemeditabatur y accommodatum reperiebat.

Faulopoß cum àfudpicionibus y fomnijs Hilippt Helanthonisy perquifitis ac direptU in huins 'Bibliotbeca fcriptis priuatis lt;(9* epißoliSy Jiocibus à quocunq auditis, quas fctfcitando infidiosè ts* animos pertentando clicere Jolebaty nbsp;nbsp;fimilibus, praclarè ßbi Yideretur inßrublu^

preljerat, abrupitfe à nobishinc ad tutam ac munitam arcem ^rofu^it, turpiter nbsp;nbsp;nbsp;ßne caufa dcferto loco

munereßuo. Tum demum caßtt ferio à con^reßibus, d quorum infe^atione tra^œdiam exorjus fuerat, totus in Tr^eceptores noflros lis* TioElores conuerti. Hoîies aduerfarios, qui de recenti Imqieratoris l)iEloria ßuperbi ac ferocesy Ecclefias in ma^ia parte Germanite deuaßa» bant tj/rannicèy excußisindepßpaßoribics, ’is' Itelfuße* Elùineorumlocumimpÿs ac prophanis ßacrificulisj l^el templis claufisj ac minißerioßiblato ; Ilios er^o ita dißi* mulanterprteterijty aut metUy autpotius quot;yjafro conßlio in noßram comparato pernicienij Ift ne hißere quidem con* tra eos ^el '})oluerit pel fuerit außss : Imo Pt ne quidem IjI* Ium illorum do^maperßrinxerit. lt;Sedomnes coe^erit ad* uerjum nos copiaißiasy omnes in nos intenderit Pires in* ^enij «ùr corporisyßcriptionibus priuatis tlsr publicis, fa* bricis impoßurarum (sr calumniarum, dißurjationibtssy Jollicitisin nos inquifitionibuSydeniq^ conatusßt extrema omnia. Qimque ea quapublicè ßebant ac pr^eßabantur, S^oEirintcrepetitioneconfolando conßrmando^ afftiHa^ EccleßasalibiylSLoßrisconßilendoy nein eotsdem deuolu* ttecalamitatesfimiliterdePeritatei^toto minißeriope* Ttclitarenturynuüalpeciecalumniaripoßet y inßima* re ; nec certo lt;isn exploratè ßcire poßety quid in priuatis con^reßibics trallaretur ac disputaretur : cohibereß ta*

men acfrenare non potutt^quin de conqutßtis ac coacerud* tis cœcii hirulentis fu^icionibuSj inanium fomniorum terriculamentisyanilibu^fabellisjperuul^atisfermunculis, extrueretaccufationesnoflri(srnoßrorum crimination nibtis atrocißimis (3* plane parricidialtbits accnmulatas.

TSLoîiri inter initia occupati cura co^itationet^ folUcitudine de rebus dtjficillimis periculorum plenis^ nec tarn ad ipflos pertmentibus j quam compleElentibus Jalutem nbsp;nbsp;incolumitatem Eccleflarum in his re^ionibus :

lt;3^ freti conflcientia re^iiflimceac conflantißim^e lioluntan tis, piorum conflliorum, nbsp;nbsp;conatuum acfludiorum dtre^

Elorum ad Tgt;ei folius gloriam j ^eritatem doElrina is' Eccleflarumfl.abiUtatem:confifldeni^ diuino prce/idto^ quod is ardenter implorabant^ is certo fibipr^flo futuo rumfliebantineacaufayquee fld)ei erat this calumnqs is infltlationibus fui non admodum mouebantur, quodpro* pter odia iniufla is falflas infeElationes ac traduEiiones flirenty nec defleri Ecclefias in tantorum periculorum me* tu is tantis erroribus nouis., necpia is falutaria confilia mutariaut abtjci, nec cur am conflruandi Ecclefias cum l^eritate doElrinæ deponi debere. Et Philippus fimilin bus artifictjs ante fl quo^ mirificè petitum oppu^nao tumq^ is exa^itatum meminerat ab ahjs. ^ropterea in-tenti in prlt;iefentia ne^ocia^firetis magno is forti animo mendacibu^s calumnqs Flacq, flcut is Imperatoris Caro» li minacia ediEla is intentata ab ipfo pericula contempfl*

mut : Id dabant operdm, cum doHrlmc quam planta» rantpuritatCj Eccleßai, quibus fumma perpétuée '})aßa» tionis amißionis doElrincepericula impendebant j IDei auxilfo tuerentur.

Flacius de concepta Ipe de pulcberrimis et ßgt;ecioßßinüs occaßonibu^ ygt;el opprimendi Ifel deformandt noßros, i;;* hoc perfelio experiundi in docirnia conßeßio^ nisnoßrlt;£j quod aliquanto pbß inchoatuni,nuncperfequi» tur its'lfr^ef.nec deflitit ab incœpto ^nec deßiit ßbi ipß yllis technarum machinationum modis. Sed repetito ingeminatoeodemcoccyßnoJis' iliibus eodem ar^u» mento ßilpicionum, ßomniorum j fabellarum duplicatie triplicatisj nbsp;nbsp;tandem ad faßidium nbsp;nbsp;naußeam ytßq^ mul»

tiplicatiejOppu^nare noßrosperrexit, additis nouis ac» cufationibus totiits ^cademite Inüuerßm Eccleßarum hl his regionibus lt;is* toto ^rgumentorum agmine Ipech oßue nouis calumnijSj mendaeqs manißßis inßruHo de dolirincc in hac Academia deprauationibuSjCitatis, lit feriesßcriptorum docebitj mutiliSj fraude corruptis, Jup» poßtitijs, calumniosè detortisßententiolis.

ElaElue ocium tandem Thilippue mox de priuatis conßultationibueßalso ist* calumniosè, ex ßolis lulpicioni» hu^j ßne fundamento aliquo reprehenßs, breui respondit Epiflola j quam preemißt repetitie in enarratione Epißo=gt; lie ad Colojßenßs doUriuie de pœnitentia lt;i3' '^^era conuer“ ßone ad E^eum Anno M nbsp;nbsp;XEI^. contrapraßi^i»

lts, quibn^ failsfaSiïones à qiàbtisdam recens pin^eban* tur. Et rebondit ideo, l^t fatisfaceret morofis quibuâdam curio fs hominibus j qui 'y)el perturbati Ijel perfuafi Elactj iDoctferatiombus, fla^itabant y M quid priuatint etiamgefum conclufim^ efetjproferretur.Hanc Epifo» lam hoc loco inferuimus ylft qui loties accufarunt flenti» uni nofrum, l)ideanty nbsp;nbsp;quid reprehenderint, lîjr quare

nos culparintj qua^ caufts huius reprehenfonls habue» rinty edoêii tune fatis fper^ bac Epifiola y iy de fumma. priuatarum deliberationum ac conclufonuniy {S' deperfe^^ iierantia noflrorum in eodem do^rin^egenere y nbsp;nbsp;de 1)0=

luntateacJîudioretinendia^nitamlieritatem acpropu^^ nandi. Ofenderunt autem bac fia pofulatione illi y quod non deleElentur ygt;eritati.s deinonfirationeyde qua fjen= tirt debuerant tefimonio y lis' acquiefeere ajfuerationi tanti Ifiriy cuiusfdes nbsp;nbsp;inte^ritas perfeEia erat publiçè

totannlsyfedmutuarumcriminationuni in re nibili furi rili (T improbo atq^ in Ecclefa non ferendo confi^u,

^d qualem confliEum Ebilippum à Flacio niultoties prouocatum meminimus, ^rba Epifolte blt;ec Junt :

\TFpr^ci/jua cura omnium bominum ejfe debet y l)t re= Ai agnofcerc àC inuocare Deum difeant : cùm in Ectlefla fç C Z Sdeus

Deus patefeceric, 8C uelit ibi fuam uoeem audi'ri, ac iielit fingulos fî * cri eines eius cœtus, amp;nbsp;ad uexiilum Domini noftri Ihefu Chrifti con« currere, ut apud Efaiam dicitur i Brit fignum populis i Oranino ne« ceiTaria eil amp;nbsp;hæc aira, circurofpicerc mente, amp;nbsp;in tanta confufione generis humani fapienter quærere, quæ amp;nbsp;iibi (it liera Ecdefia, ut in cam nos fidei fbeietate, iniiocatione Si confefsione,includamus, ubi« cuncç fumus. Sparfa eft enim in diuerla imperia. Sed à prophana Si impia parte generis humani diftinfla eft ,fignis non follentibus, ut feiamus uerè Dei Ecdefiam eile coetum, ubicuni^ eft qui uocem Eu« angelq fonat incorruptam, Si legitimum Sacramentorum ufum reti« net, nec Idola pertinaciter défendit. Hæc cùm ab ijs, qui dodrinam Propheticam amp;nbsp;Apoftolicam didicerunt. Si non fabuloiâm efle fenlt; tiunt, mente,oculis atq^ auribus iudicari poisint, agnofei certc Eess défia poteft.

Etintantis impenbrum ruinis, achominum'diisipationi:* busihanc cenfolationem bonae mentes teneant, ubi uocem ucræ doftrinseincorruptam audiunt,amp;legitimum Sacramentorum uiiim cernunt, Si uident non defendi pertinaciter Idola, Si errores pug* nantes cum uocc filif Dei, ibi le in focietate Ecdefiæ eiTe certilfim è feiant, nec dubitent, taies coetus Dei domicila cfie, ibi minifterio Euangelrj adeflë Deum, ibi exaudiri inuocantes ibi reAè coli De« um, ex ea cœtu colligi æternam hæreditatem filio Dei, iuxta illud t Vbicuni^ funt duo aut tres congregati in nomine meo, ibi fum in# medio corum.

Hac confolatione iâepe in diflênfionibus publicis opus eft , quamquidemeorecito, quia nunc quo^ clamoribus quorundam nonleuiterperturbanturnoftrae Ecdefiæ, quæ hanc ueram Si fir« mam conlôlationem teneant, de qua fuos oculos Si fuas aures fingu« liteftes faciant. Sonat eadem uox doftrinæ uniucrfæ, quaminli# bris noftris, qui extant , fonamus. Vius Sacramentorum manet idem, qui fuit ante proximum bellum. Taxanturerrores, amp;nbsp;idola, ut libri a nobis feripti oftendunt.

Qi'od uero clamitat Flacius Illyricus, Si doftrinam mutari, Si reftitui ceremonias quasdam antea abolitas, primùm de dodrina refpondebo, Palàm réfutât hanc calumniam uox omnium docen# tium in Ecdefijs noftris Si in Scholis, Ac ne longa aut obfcura fit re# fponfio. De uniucriâ dodrina fentio quod fcripfi in co libro, qui inmultoruramanibuseft titulo Locorum Theologicorum, in quo

non uolui nouum doftrinae genus con Cntuercj fed fidcKter collegl doftrinam communem harum Ëcclefiarum,qu« amplexæ funt cons fefsionem cxhibitam Imperatori Anno 1530. quam fententiam iudico elfe perpetuam Ecclefiae Catholicæ doftrinarn, ac uolodexs trè Si fine Sopiftica Si fine calumnrjs intelligi id fcripttimlt;

Et quantum mihi confcius fum, non Audio diflêntiendi ab alijs, non amore nouitatis, noh ^xXoveiKiicie, aUt alia ulla praua cupis ditatc impulfus fum, ut illam Epitomen colligerem. Sed tempora occafionem praebilerunt. Cum in prima infpedione Ecclefiarum comperiifemus admodura diflbnos clamores elfe ineruditorum de multis rebus, Summam dodrinae, quam Lutherus in diuerfis Si terpretationum Si concionum uoIuminibuS tradiderat, tanquatn in unum corpus redadam edidi, amp;nbsp;quæfiui genus uerborum, quo ad proprietatem, quar ad perfpicuitatem Si concordiam utilis eA, difcentes adfuefierent, ac femper omnia fcripta iudicio Ecdefiæ no® Aræ Si ipfius Lutheri permifi, de muleis quæAiOnibus etiam difertè feifeitatus fum Lutherum, quid fentirct, ac multi pagellarum illarum exempla adhuchabent. In eius dodrinse profefsionc, quam ut dis xi, fcio perpetuum eflê confenfum Ecclcfiae Catholic* domini noAri Ihefu ChriAi, Si nunc Deum inuoco, amp;nbsp;iuuante ipfo hanc confefsio# nem ad æternæ Ecdefiæ confuetudinem adferam. Hæc recito, ne quis criminetur, me alionim fidem dubicatione aligna mea langues facere.

lam de rituum mutationé, quæ alinibi faéla eA, pauca tes fpondebo. Optarim certe in hac praefertim tanta moefiieia nulla prorfus mutatione has Ecclefias nirbari,ac fiqu* fad* funt,non funt ameortæ, Çed fateor me fuafifië Si Francis Si alqsj nedefererent Ecclefias propter Aruitutem, quæ fine impietatc fuAineri poflét. Nam quod Illyricus uociferatur , potius uaAitatê fuific faciendam in templis,Si meiu feditionîî terrendos Principes, ego ne nunc quidem tàm criAis fententiæ autor eife uelim. Alia onera multô duriora quàm linea ueAis eA, fuAinere nos Audiorum Si Ecclefi* caufa mani^ feAum eA, odia potentum, contumaciam populi, makuolentiam in fucatis amicis, difeordias docentium, inopiam, iniurias, Si alia muL^ ta mala, qu* etiam tranquillam gubernationem comitantur. Nunc nerô turbulentis temporibus multa accedunt atrociora,

Cùm autem propter tales miferias non difeedendum fit à Aa# tione, tolcretur etiam feruitus in rc leuiore, quæ tarnen fine impietas

C iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te eA

te cPt, Mihi quidcm ingens moefticia huius temporis in tanta diß« traftionc uoluntatem 8c opintoncm pofcerc uidetur, ut adflidas Ecclefias confolemur Si foueamiis, quantum pie fieri potefi. Si curcis mus, ut rerum ncccflâriarum omnium doftrina fideliter explicata ad poftcritatcm propagetur. Si Scholæ conferuentur, quæ cuftodes fint pmnium honeftarum artium,

Quod autem narrat Flacius ■, alium ncfcio quem, dixifie, mp dixiiïc, Non difcedendum cfle ab Ecclefijs, etiamfi omnes uetercs abufus refticuerentur, manifeftum mendacium eft.

Ac uidete artifi'cem, ut odia accendat, Si fufpicioncs cumuü let, multa profère ex familiaribus colloqurjs, quæ etiam calumnioic interpretatur, alcubt perfonis alijs fermonesfalfosattribuit, utha^ bere non folum teftes, fed etiam adftipulatores uideatur. Necg fen^ flnecç dixi unquam, quod ille m me falfo confère, manendum eflê in rjs Ecclefi)s,in qiiibus reftituantur errores, Si oblatio Mifiârum, inuocatio fandorura, Si fimiles impfj cultus, qui noftris feriptis taa xati funt. Imo palàm profiteor, nec recipiendos eflê illos Idolorun» cultus, nec tolerandos. Et ut difeentes in fingulis materrjs eflênt in^ ftruftiores,magna cura Si magno labore fontes controueffiarum exs pofui»

Hic fi dolori meo indulgerc uellem, poffem Si de Flacio iuft« queri, qui aduerfus me talia mendacia fpargit, Si commemorare ex alto repetitas caufas harum ærumnarum, quibus nunc Ecclclia totius orbis terrarum oppreflâ eft. Si exponere, quæ res armauerit audaeâ am aduerfariorum contra ucritatem, Si confirmauerit potentiam^ Sed hæc uulnera nunc attingere nolo, Si iftos libertatis uindices oro , ut finant me amp;nbsp;alios multos tacitos circumferrc nofiros dolores, nec accendant atrociora difsidia.

Gloriatur fe defenforem forepriftiniftatus. Si ftatum impe« ria certa Si politias intelligit -, ßc Eccleliam fuis tantüm moenibus irus dudit, non refte lêntit. Sparla eft etiam in alias politias Ecclefia Ibe nans uocem Euangelq incorruptam, Si uera inuocatione, ueris mitibus Si lacrymis Ùeum inuocans. Cumeç tanta fuerit familiaris tas ei raecum, quantum fignificat, teftis eflê poteft ipfe meorum dos lorum gemituum. Si afsiduitaus. Nos imperiorum Si ftatus publjci concufsioncm deploramus, nec quærimus arces aut præfidia, Sed in bis ipfis Eccleffjs, in quibus fumus, eandem uocem Euangcüj fona* mus, inuocantes Deura in uera agnitionc Si fide filij Dci, Si medioi cri las

cri laborc ftudia litcrarum, inRitutioncin înucntutis Si difcipUnx c5# f eruationem adi'uuamus. Si poteft Ecclefijs ille defenfor ftatiis aure* um fcculum reftituere, triumphet ut uokt.

Cur medelegerit, ciîm nullainre unquàm à me læfusfit, quem in ifta dcfenfione ftatus, ut uocat, primum opprimât, ut Mas rius Antonium,nefno, cùm fciatmihi femper difplicuiiTe corruptee lasdoftrinæ, amp;nbsp;àmeerrores præcipuos taxatoselîc. Nunc fci ibit me promouerc, hoc cnim utitur uocabulo, quia fuafi, ne in templis fieri folicudo, propter lineam ueftem, aut res fimilcs,

Etiam fi qua eflet dÜTenfio de re tali, non obliuifeenda erant in Ecclefia præcepta de dileftionc, prefertirn cum feiat nos in magno kl (Ru eflcjiSC nec régna, nec opes quærerc, non erant imitanda exem* pla ciuilium dinênfionum, in quibus, qui fint animorum impetus, prouerbio fignificatum eft: o®r§amp;/3(U.H4)a7eolt;2fp(U.H7ron'^H5r£» routTjaKco/j. Ille uerô mihi non tantum ftylum, Sed alia minatur atrociora. Optarim nos conferre operas potius ad illuftrandas rcs neceflârias, fatis enim certaminum reftat, propter quæ inter nos pa^ eifei inducias Si ueluf fyncretifmum uon modo nobis, SedtotiEcrf clefiæ utilius eflet, ne accideret lllud, quod Paulus inquit : BXtTrtTt /jiHU7rocc^KXwpStvaAcû0K-n Ego refponfiones moderabor ex utilt; ïitäte , ac fpero me amp;nbsp;feriptis, amp;nbsp;multorum honeftoru iudicrjs aduer^ fus calumnias fatis defend!. Nam ôi alrj prj Si dofli uiri in multis re* gionibus non leuiter dolent, has Ecclefias condemnari»

Sed Si Flacium Si alios adhortor, ut cogitent, quid futuritm fît, Si utrin(^ accenfi Hiftoriam annorum triginta repetemus, Qua* lis hæc erit tela *

Quôd toties profert obiter di(Rain familiaribus colloquiis* imo Si fomnia récitât, oftendit qua fide amicitiæ Si familiaritatis iura colat. Sæpe in dolore familiäres qucrelæ libériores funt, fæpe diipu* tandi caula ego ipfe uehementius fententiam, quam ampIecRor, op* pugno, non ludens, fed difeendi caufa, ut aliorum cogitationibus erudiar,

Pofiremo natura mea multis nota efi, non àdpctolaudcm toruiratis, Sed mediocris eft comitas , qua iocor interdum etiam in dciloribus. Talia diiRa poftea calumniofe fpargere,ut ifte facit,êXaal-Ko^j eft, non officiofum, ut nihil dicam afperius« Sin autem, ut in qua«

quadam parte fuæ EpiCtoIæ fignifkat, ubi mihi gladios etiam mina* tur, cafus aliquis me oppreflerit, quorumeunq; gladijs pracbenda erithæcmiferaceruixjcommendabomc filio Dei Domino noftro lefu Chrifto, crucifixo pro nobis amp;nbsp;reCufeitato, qui infpeftor eft cor^ dium, S)C feit me fimplici ftudio quæfiuiilê ueritatem, non fadiones aut régna conftituere, non laxare frenos curiofitati uoluifle , nec fine magna diificultate diligenter confiderata uniuerfaantiquitate,multas intricatas quæftiones éuoluifte, mec^ iuuentuti ad difciplinam SC ad jcolenda redifsima ftudia hortatorem fuiflê.

Sed de me iara nihil dicam. Scio in diflenfionibus ciuilibiis , omnes cafus omnibus expeftandos eiTc, fcio rabiem animorum ua» rijs modis accendi. Ec habere Flaciiim fuas quasdam faces animads uerto, Sed amp;nbsp;uitam mcam Deo commendo,amp; Ecclefiam Dei ueram in his regionibus amp;nbsp;alibi, de qua multo magis, qiiam de mea uita follicitus fum. Sed hac me confolatione fuftento, quod promifit Deus, fe etiam ienefeenti Ecdefiæ adfuturum eife. Et filius Dei in’ quitî Ecce ego uobifeum fum omnibus diebus ufcç ad confummati» onem feculi, Seruabit Deus aliquos coctus cuftodcs doftrinæ Euan* gelij amp;nbsp;rede ipfum inuocantes, amp;nbsp;ut in his regionibus etiam feruet toto eum pedore, amp;nbsp;ueris gemitibus oro.

Hane breuem refponfionem oppofui clamoribus Flacij, non tarnmeacaufa, quàm earum Eccleiiarum caufa, ubicuneç funt,in quibus raultorum piorumanimi fcriptis Flacij uulnerantur. Hi tenc# ant hanc confolationem, quod certum eft , fundamentum in his Ecclefijs fidelitcr retineri, uidelicet incorruptam uocem Euangelij, omnes articulos fidei 8c ufum Sacramentorum fine cor’ ruptclis. Tali minifterio adefie filium Dei, ,amp; in tali coetu exaudire inuocantes certiisimum eft,ut fupra quoej! dixi. Bene uale candide

HAnc Epi^lolamcum edidijjetyetfimulretextam tarn delferaconuerfionead X)eum doElrinam lucu^ knter etperj^icuèJ max de^ræcipuis do^irinte capitibus^

in enarratione Sjmboli Niceni eodem modo fententiam fuam repetiuity hanc enarrationem cum infcrip/tt Èc» cleßjs Saxonicis, turn cenferiabtllis aciudicaril)oluit,l)t cum à Flacio incitatte ejjent contra nos,oflenderent quiC in hac doEirinæ forma rep'ehender ent nbsp;nbsp;improbarentj

nihil defderarent (l)tdefiderarunt nihil) defnermt Flacq calumnqs ajfentiendo fouere dijjenjiones itj' difcordi(Vs, Hac prouocatione ad indicia Academiarum nbsp;nbsp;Eccleßa»

rum re^èfentientiumf^epe 'VjuSytantumßudio recolligen» dccac farciendceExcleßtCf quæ ßudio partium ex Flacq clamoribus nbsp;nbsp;occultis machinationibus in faEiiones erat

dißraEia j cenfurax nullas lonquàm Jubire recußauit, ne quid defiderari quot;iplla in partepoßfet a quoquanij nee ßlenti^ um pr^texipoßet noßrum odÿs ij* maledicendi cupidita^ ti. Sed neq^ à exteris hac in parte prietermijßutn efl quiequam. Et Epitomen priuatarum deliberationum copb oßus expUcatam publicauit tune Frinceps Ahnhaldinus, Extat amp;nbsp;oratio hoc Argumento recitata a Frincipe Abn^ haldino in lt;^nodo quadam deprxßripto FhilippiMelan* thonisyquametiamhicßubiun^emus'j l)tnunc legant cognofeanty qux tuneferipta fuerunt de hac caufa^ ilUj qui

Ifelabhorruerunttuncabhis (l^tßtincalumnqs) ab horum infpeblione lêr conßderatione çhar!‘ tis Flacianis fuerunt aF duéii.

O^^TIO (DE DICTO bet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuum, nbsp;nbsp;ßc apudfeßegloriam ha^

TN/f/o gratia^ Deo lt;eterno Tatri Domini noflri lefu Chrifti, conditori Ecdefiac angclicæ 8L humanæ, quod hafte« nus, quanquàm magnfs tumulu'bus 8C confufionibus gubernatio impeditur, feruauittamendemcntcrharum regtonum Ecdefias, 8C ardentibus uods eum oramus, utFilio fuo Domino noftio lefu Chrifto hæreditatcm celebraturam ipfum in omni æternitatc,perpe# tuo in his regionibus colligat. Et huic piæ precationi adiungamus oradonem Dominium,

M autem in his eongrefsibus profit afiquam comtrtonefaftio« ^^nem utilem proponi, amp;nbsp;nunc Ecclefiæ nofiræ, amp;nbsp;nos omnes in magnis doloribus fimus, propter uenenatas calumnias, quæ contra nos fparguntur, nccefie efi remedia idonea his noftris doloribus ad* hibere. Audiamus itac^ Apoftoli ucrba ad Galatas t Probet iinufi» quifc^ fuum opus, Si fic apud fefe gloriam habebit, non ab alijs.

Coniolationem igitur inftitui, nehis criminadonibus frafti, exiftimetis nos Ecclefiæ focietatcm amififle, nee excuti uobis fidem ~ Si inuocatiqnem finatis. Non ferrum, non tela ulla, maiora uulncra in corde faciunt,quàm illæ diræuoces, etiamfi falfæ funt, in quibus clamant nos aduerfari ueritati. Si impios cultus refiitnere.

Etfi enim confeientia reftæ uoluntatis Si piorum confiliorutn knit nobis mœfiiciam, tarnen propter Ecclefiæ dilacerationes ualdc cruciamur, Qiiæramus igitur conuenientia remédia. Ac primum populo Si cæteris, qui à deliberationibus publicis abfunt, hæc con# iblatio iatis mederi poteft: fuos quifi^ oculos, fiias aures teftes faciat. Glim adhuc uocem Euangelq incorruptam audiat,amp; uideat in coena Domini nullam fieri mutationem, nec ullos impios cultus refiitutos efle, ftatuat feie Ecclefiæ einem efle. Si uerè fe à Deo exaudlri, Si reftè fe harum Ecclefiarum focietatem tueri , quia certum eif, ibi efle Dei Ecclefiam, ub( fonat incorrupta uox Euangelq, Si ufus Sacra# mentorum legitimus rednetur, non defenduntur pertinaciter ido» la, fleut

Ia fient fcnptum eft: Vbicun«^ duo aut tres côrtgrcgâti funt in no« mine meo, in medio eorum fum. Liifcre autem agnitionem Filif •Dci in his Ecciefrjs cùm fundamentum refte teneatur, non dubiuna «ft»

Hancconfolationempopulusteneat, amp;nbsp;non aucupetur ht bellas 8C calumnias, quæ contra has Eedefias fparguntiir, ut funt multi leucs, quibus uoluptati eft, conuicia legere amp;nbsp;audirc.

Semper Eccleiîa uarrjs modis oppugnatur,amp;: Diabolus labes! faftarc fidem amp;nbsp;inuocationem in omnibus uarrjs fcandalis ftudet, ut cùm in populo Ifrael multi uiderent filiorum Dauidis parricidia, fe« ditionem præcipuorum ordinum amp;nbsp;Principum, amp;nbsp;inceftas libidw nés, dubitabant certè an hæc gens Ecclefia Dei effet, qua in pertur’ batione tarnen pios uidere necefle fuit, ubi uox diuina uerc fonaret. Ita nunc populus ad hanc arcem confugiat, feiat ibi uerè eflê Dei Ec« t elefiam, ubi uox Euangelfj fonat incorrupta, ut didum eft. Si quid ab alijs in deliberationibus publicis adum eft, de quo dubitas,id ad itenihilpertinet, càm necfisaucornecapprobator,amp; cùm res non ütis nou eft, regulam fequaris, Nolite iudicare , nec iudicabimini» Item : Non fis lufurro in populo.

Primum de dodrina amp;nbsp;rebus neceftarijs, non folum con(cia entia redæ uoluntatis, amp;nbsp;piorum confiliorum, nos confolatur, fed euentus etiam. Nam res oftendit, nec dodrinam mutatam eflê, nec ufum Sacramentorum.

Hic cum publicae conciones 8i ritus, qui in oculos incurrunc, teftimonium de nobis dicant, manifeftum eft, falfo amp;nbsp;nos amp;nbsp;has Ec# défias accufari, ac fi quis deledatur illis mendaetjs, fuam leuitatem amp;nbsp;maleuolentiam déclarât. Diabolus, ut nomen indicat, impellit mul# torum animos, ut et ferant, amp;nbsp;auidè audiant calumnias. Ideo non Inuifitatum eft, etiam manifefta mendacia habere applaufores,quæ poftea magnos tumultus excitant.

Quanquam igitur infuriæ dolorem nobis afferunt, tarnen Deoiudici utrofeç commendemus, Scfciamus nos propter horum judicia, nec focietatem Ecclefiæ amififlê, nee à Deo abiedos efle. Nam adhuc uox dodrinæ cadem eft,ÓC magno labore magniscj pc# riculis à nobis propugnatur.

At inconftantfam nobis tribuuntaliqui,quód de ueftitu SC de alrjs quibusdâ fitnilibus ritibus non tumultuoie pugnamus, non D i minitamur

mînîtamur principibus feditioncs, non lubemus defcri Ecclefias, dw eunt his inittjs ferutcuds, ftrui infidi'as populo.

In hac cnminatione plaufus ÔC Audia habent muldtudïnis. Sednoftradefenfioinhacre honeftifsima eft. Edi tanta eft malitia uulgi ut nihil mirum fitgubernatores de ea frenanda cogitare, amp;nbsp;uc« tera difciplinæ uincula requirere. Tarnen nos in hac deliberarionc optaremus mine mœfticiæ Ecclefiarum imbecillitate, quæ magna cftamp; in bonis mentibus, parti, 8(. ideo quantum fieri pofsitànon neceflârijs mutationibus abftineri, Tarnen ubi Principes ad tollen« dam difsimilitudinem rituum Ecclefiafticorum, qui in aliquibus Ec« clefqs intermifli, in alrjs obferuantur, amp;nbsp;ad difciplinam refticuendam, quædam décréta proponenda duxerunt, quæ funt fine Impietatc,fa« temur nos fuaderc,ne propterea Ecclefiæ deferantur, Intelleximus alicubi in Sueuia amp;nbsp;ad Rhenum in templis prorfus folitudinem fa« étam elTe, nullam audiri uocem doftrinæjmultisinjlocis diu non adminiftratam cflè coenam Domini. Hæc accidere nollemus, amp;nbsp;uerè iudicamus, Neceilâria anteferenda eife non neceilârqs, Retinendani cfle uocem Euangelif, Ecclefiæ congreifus, Sacramentorum ufum, ctiamfi qua imponiturcorpori ièruitus. Dulce eft nomen libertatis, amp;nbsp;homines inquieti, ciîm religionis prætextu earn defendunt, uehe^ mentius mouent hominum animos. Itaque non mirum eft nobis irafei multos, eô quôd libertatem non magis etiam laxamus, Quod ita obtineri potuiiTe aiunt, fi Principibus metum feditionura noftri» clamoribus amp;nbsp;populi confenfu incuteremus.

Nos ucrô necç faeftionibus certare,ne«$ inflammare uuigt animos contra Principes uolumus. Nam quod aiunt, nos aifentati^ one tacerc, calumnia manifeftè faliâ eft. Sciunt enim ipfi, nos in rc^ bus neceifarrjs nufquam de fententia ccisiflè. Labores amp;nbsp;pericula no« ftra uident, ciïm quidem ipfi fine ullo periculo inter applaufus fui theacri uociferentur, tantum de rebus non neceflârijs, de quibus ta« men nunc ibphifma excogitant, ncceflâriô uitari lineam ueftem, quia fignificet recipi ueteres errores. At extat noftra uox confefsio de fîngulisarticulis,

Conciones amp;nbsp;ritus ipfi quofidie teftimonium dant confefsio* Eli noftræ. Falfo igitur dicunt eam uefte ilia inuolui,

Qtiàmmagnos.motus-his ipfîs annis, ut tietera exempla omit« tara, uidemus ortoseflê argupaentis fi'mili calliditate fucatis.

Ego ingeiiuè fatcor, ctG optarim, tit ante dixf nulla in re prorlt; fus turban Ecclefias, tarnen fi hæc uota irrita funt, me in bac fenten# tiamanere, hacquafiferuitute, ctiamfi molefta odiofa eflet, quae apud illos libertatis defenfores uituperatur, Tarnen non pollui con« fcientias, nec ifta fubtilitate uerborum, amp;nbsp;praeftigrjs calumniatorunj turbor, fed prouoco ad reda amp;nbsp;candida indicia,quae tam duras fen« tentias de bac re non ferent.

Flræterca cum onanino deccat ordinem aliqucm eiTe Feria« rum ledioftum in templis, ut Natalis Chrifti, Pafcbatis, Afcen« fionisy Penitccoftes, cur non fatcremur nos libenter rctincre tempora, quorum aliqua Deus ipfe retinuit inde ufc^ à primo Pafchateî'Ciim« qucborum temporum oblèruatio rcprebendi non poiTit, cur non amp;nbsp;de fimilibus ritibus candidius indicant i

Dum fundamentum utricj tenemus, quod eft Cbriftus, 8t utriqi furaus eadem Chrifti Ecclefta, concordiam nos utrinq: tuen' piumerat.) Acutnos libertatem ds gratuhmury ita ipfi uicifsim feruitutem noftram, quam uocant, boni confulere debebant. Nec propter leues caufas odia accendenda erant, amp;nbsp;facicndæ diftradio« nesjpræfertim cùm aliaercftcnt controuerfiae grauiorcs,. propter quas res rnaximê prodeflet nosquàm coniundifsimos eflc, neodijs aut ftudqs fadionum , ut fæpc accidit, corrumpantur.

O rem miferam amp;nbsp;deplorandam. Quoties in Ecclefia uo« luntates hominum leuifsimis occaftonibus diftradæiunc, Poftea fa« dionumiftudia 8i æmulati'ones mutationem dogmacum pepcre« runtlt; Ita Arium dolor repulfæ accendit, ut tam trifte bellum mo^ üeret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Primum autem oro Filium Dei Dominum noftrum lefurti Chriftum, ut ipiê hæc inilnera Ecclefiarum fanet, amp;nbsp;fledat noftras mentes ad concordiam. Deinde illos ipfos ueteres amicos noftros obteftor propter Filium Dei, ut nobis amp;nbsp;Bcclcfiis noftris partant, cùm alioqui magno in dolore amp;nbsp;Indu fimus, quem Icuari aliorum bencuolentia amp;nbsp;confolationc oportebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.

Nos quidem, quia tonus noftri confilq fumma hæcfuit, ne defererentur Ecclefiæ, nifi neceftariæcaufæ eftênt, confcicntia piæ uö« luntatis nos fuftentamus, ac ne nunc quidem poflèm aliud confiliutn dare bis qui alibi fimilem feruitutem fuftinent. . ,r' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

Nec errat confcicntia prarferens ncceftäriäm conferuationem tninifteri] Euangelici J non neceflariæ fugæ. Et fæptftimè prohibet

Euaiîgetîutlft fixas de fibis, ucftitu, SC fimilibus rebus, ß tarnen uox doftrinæ maneat incorrupta.

Tail's cumfueritamp; fit confdcncianoftra, non abijdmus in« uocationem Dci,amp; fuppliccs oramus, ut exitum confilij noftri regat ipfe, ÔC nos gubernct, prohibcat Ecclefiarum dilacerationcs. Sic Paulus iniuftæ criminationi opponerc docet, confdentiæ iudicium, cùm inquit : Probec unusquifQ! fuum opus. Si fie apud fefe gloriam habebic, non ab alrjs, Id elt, Infpidat quife^ fua confilia amp;nbsp;fada , amp;nbsp;curct, ut boni confdentia regantur, Qiiôd cum ita fiidt, habet«^ non uanam perfuafionem, fed uerain confdcnciæ approbationem , hac gloria fe aduerfus iudida horainum tueatur, nec pendeat ex alio^ rum applaufu, nec calumnrjs fradus fuanti ftationcm déférât. Elîçc omnino plaufibile, fi rabiofe conuidaremur gubernatoribus, ôi mi;« nitaremur eis feditiones,

Hanc ifti libertatis afiertorcs diccrent elle fortitudinem 8i confiantiam Prophéties fimilem. Sed magis noftræ confeientiae iudicia, quàm illius Theatri plaufus fequamiir.

Rccinendumeilfundamencum amp;nbsp;dodrinæ puritas, amp;,ut in magna Imperiorum ôt opinionum confufionc cauendum, ne ma» iores difsipationes fiant, ne maiora difsidia dogmatum aeeendantur, ÔCmœftæEcckfiaefoucqd«, confoUndae, ponfodandæ, non defe» rends funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' -b

Has rationes cum hadenus quidem pio ftudio fccuti fimus , fperamus Deo uoluntates noftras probari, prsfertim cum ipfe fdat, qus de grauioribus controuerfijs cercamina fufiineamus.

Qyôd uero faudari aliquos fcandalis horum timidorum confia liorum dicunt,uideo multos non de dodrina, fed de libertate pug» nare. Etfi autem hi quoep difsimilcs funt, Ôf aliquorum dolore mo« ueor, tarnen propter hos non facienda eft uaftitas amp;nbsp;fqlitudo in toc regionura Ecclcfijs. Videmus magnas eife non folum iudidorum amp;nbsp;opinionum diuerfitates, fed multo magis uoluntatum, amp;nbsp;uehemen* (es impetus ad fadiones confirmandas.

Hos affedus remoueamus ab his deliberationibus,amp; qusra^ mus, ut Paulus inquit: non quid nobis gloriofum aut utile fit, fed quidmœftifsimis Ecclefiis profit, quid ad dodrins 8l difeiplinæ conlêruationem, ôlt;ad tuendam literarum poflêfsionem eondueat.

Hsc cum mcdiocri cura fedfle nos res oftendat, minus rao« uemur horainum raaledicorutn ferraonibus, Aç de exeufatione no«!

ßrorutn conRliorum amp;nbsp;noftræ uoluntatis älibi plura dfcemus. Vos uero qui à deliberationtbus publias abfuiilis. Se in ftationc ueftra manetis, manifeftam defenfionem habeds, cur non abiefto miniftc« rio in templis folitudinem faciatis, quia uocationi parendum eft, ettf arafi qua diflSculcas toleranda eft, modo abßt impietas,

Hac confoladone munite peftora, nec fauciari animos illis ca« lumnijs finite, quae etiamfi fpeciofæ funt, tarnen ita cogitabitis, miri’ ficas elfe præftigias in calumniando, nec dici aut fieri «auicquàm tam rede polie, quod non plaufibiliter deprauari pofsit. Et hoc fxculo hæc ars in primis excellit, 8C laudem habet fapientiæ. Sed ueritatis oratio fimplex eft.

Acquiefeite igitur in hac perfpicua Si fimplici confolatione, quod non deferendæ fint Ecclcfiæ propter hos ritus nobis ufitatos lt;

Ad hanc autem confolationem adiungo amp;nbsp;has adhortatio# nes. Cara ærumnæ nos tam multæ excrceant, fimus nos in Omni uita modeftiores,fit maior fedulitas in difeendo Si docendo, ut ma« gis intelligant omnes, uerè à nobis retineri dodrinam iucorruptam, Sit Si precatio ardentior, in qua Deo Si uniuerfam ECclcfiam, Si uos ipfos, Si ueftras familias, coniuges. Si paruos natos ucris gemitibus commendetis, quia certifsimum eft, Ecclefiam non folis humanis conflits, fed prædpuè à Dco feruari SC gubernari, fient immenfa mitf fericordia Deus cam reftituit, cum Adam Si Heua poft lapfum,nuk iiiis creaturae ope, ex rjs mifer^, quibus oppresfi erant,liberari po^ terant. Et apud Hofeam dkit Deus ; Perdido tua Ifrael ex te eft, à me uero aiixilium tuum.

TcigituromnipotensDeus,aeternaeSiuniCe Pater Domini noftri lefu Chrifti, conditor coeli Si terræ. Si hominum , Si Ecclcfiatf tuaeAngeiicæSihumanæ,unacum Filiotuo Domino noftro lefu Chrifto, crucifixo pro nobis Si refufdtato, Si Spiritu Sando tuo , oramus in his tantis aerumnis, ut propter Filium tuum Dominum noftrum lefum Chriftum, nohri miferearis. Si Spiritu Sando

Ecclefiam tibi perpetuô inter nos colligas Si regas, Si pocnas immenfa mifericordia tua mitiges.

; ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulo

P^ulb poß (^uerendu^ (DoBor ^omeränui edldit lonam^rophetam commentartjs explicatunijß^ in’gt; fcriptum 'Serenißimo (banU. In tiling libripreefa» tione cum pualia ßint^qu^e Flactani Iparferint ßar^ant denofiris Eccleßjs, declaret^rauiter nbsp;nbsp;copioje, levant

earn £iU(eßimitSj qui ßlentium accufant noßrum nec re» Ipoßumfuijße quidquam queritantur,

SEI^EKISSIMO (p(EjnCITI ET 3)0» minoybomino Omßiano banicc Norue^ite, T^anda» lorum isr Gottorum ^gi)3)uci Schleßuicenity Holfatilt;ej^ Stormare 3)etmariorum, Comiti in OUenborch » 3)elmenhorß, Domino ßuo clementißimo, Iohannes । 3 ome ran US DoEor, Gratiam

lt;5* pacem à Deo per leßm Chri» ßumjFiliumeiu^SjIufliciam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ - 4

C‘'lt; Hrißus dicitj ^enerißime I^ex^ Iohannis oEauoße j Diabolo j Ille homicida erat ab initio, Et in ueritate non ftctit, quianoneftueritasineo. Cùrnloquiturmendacium, ex pro» prijs loquitur , quia mendax en, 8C pater eins, id cft, fons mendacij. Occidit enitn ab initio genus humanum fuis mendacijs. Hæc uidere licethodicinopcribusDiaboIi, quæexercet ipfe contra nos miferè ! affliftos Prædicatores amp;nbsp;Ecclefiæ Chrilli doftorcs.

Poftquàm enim uoluntate, confilio, iufsione 8i perfuafi'one Illullrirsimi Principis Eleftoris captiui ( quem Deus liberet fua gra» tia ) dedidimus hanc noftrani ciuitatem, amp;nbsp;Cæfarca Maieftas dédit nobis fubditis amp;nbsp;obedientibus pacem, cum hac promiflîone, quôd nihil agerc uellet contra Rcligionem noftraraj quam haftenus ferua« uimuslêcundum AuguftanamConfefsionenijàqua ne latum quis ' S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem

dem di'gitum un quam difceGîmus. Videns Diabolus, quod non poflet nos delere fuis homiddfjs ( Chriftus enim cum fuis Angelis fi« déliterconferuabat nos) ftudctnuncjuidciicet Diabolus, noscon« fpurcare amp;nbsp;opprimerc fuis medaerjs per Adiaphoriilicos Scriptores, qui feribunt multis amp;nbsp;publias feriptis intotum mundura, quod nosTheologi, quifumusfideles Miniftri Chrilii (teftes funt nobis multæEcclelîæChrifti, quibus fideliter feruiuimus, ôi adhiic hodic agnofeunt cum gratiarum adione fidele minifterium noftrun ) ac* cepta pecunia à Magiftratu noftro, proditores fafti fumus Euange« If) Chriftijamp;abiedis.omnibus bonis ordinationibus defccimus i fide ad doftrinas Demoniorum, ad cultus Antichrifti,

Et audent Hypocritæ publico feripto iurare per nomen Chrifti 8lt;: iudicium cius contra nos, in primis uerô contra me, Sd cOnftituere fc in locum iudici) Chrifti, Sd iudicare confeientiara me^ am amp;nbsp;minari mihi iudicium Chrifti, his uerbis, Hoc inquiunt -, te^ ftor coraîh Chrifto Domino mco iufto iudice, quihæcôd alia plura quæ agit Dodlor Pomeranus contra ueritatem ôd contra propriam confeientiam, 'refte iudicabit. Ncc prodeft eis quôd dicunt fe au« diuüre à uiro fide digno,quafi Pater Lutherus dixerit : Poft mortem meam nullus ex his Thcologis manebit conftans, Primùm, quia, Omnis homo mendax, Noli ergo iurare fuper uerba hominis , qui poteft mentiri, Non aflumes nomen Domini Dei tui in uanum , Nonenim eritimpunitus qui hocfecerit. Deinde, quia aceufant mendacfj Sanólum uirum Lutherum, Hæc enim uerba, Poft mor^ tem Lutheri nullus ex his Theologis manebit conftans, ß rem ipfant fpeftes, funt fimpliciter falfa, ita ut ód hoftes Euangelij fentiant öd di« cant efte mendacium 6d doleant non efle ueritatem,

Prxterea fcribunt ex mera inuidia (id ^od nemo non uidet) contra hanc noftram Scholam, quæ floret in Chrifto, cui fit gratia , his uerbis. Si haberemus mille Scholas Vuitebergenfes, deberemus omnes potius perdere, quàm permittere, ut in una tanta mala fiant, In ea enim corrumpuntur adolefcentes falfis opinionibus 6d praua doftrina contra Euangelium, hi omnes quando reuertuntur quife^ in patriam fuam corrumpent alias Chrifti Ecclefias. Ita faciunt Adia« phoriftici Scriptores hanc diuinam Scholam fuis mendaefjs 5d blafsf phemrjs communem peftem Ecclefiarum Chrifti.

Chrifte fill Dei uiui, qui nos uoluifti tuos efle miniftros, Hæc funt horrenda fid tragica amp;tanæ mendacia contra nos mifere

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affliftos.

afiliAos, contra EccleHas tuas fub cruce laborantes, contra fanftum miniftcriirn noflruna, contra Scholas fanftas, Quibus bla'phemrjs perturbauerunt EcclcGas tuas, 8^ multos bonos homines, quorum multi dolent de noftro quafi lapfii, quidem fedufti in ignorantia ctiam maledicunt nobis. Cum autem refcifcunt huitis rei ueritatem, gaudent amp;nbsp;gracias agunt Deo, ÔC gratulantur nobis, Ita eledis ôd ditf ledis Dei omnia cedunt in bonum,

Generofus quidam uir Si eruditus dixit nobis, Principem captiuum fandum uirum, ita perfinfum iftis mendacijs, ut diccret in inferiore Germania ad eum, malum uerbum de nobis Viiittembcr:« genfibus, fed folita modeftia cum animi dolore, Scimusentm quod plus dolet de hoc fcandalo, quàm de proprio damno Si captiuit.ate. Ita accidit iunioribus Principibus, in ifta calanaitate ipforum, per mendaces hominum.

Sunt quolt;^ aliqui Prædicatorcs, qui iaditant fidem, in pritf mis Superbi SÇ Ambitiofi, fed pro charitate infjeiunt in plcbem odb urn contra nos. Hæc eft pietas corum merces noftra. Alicubi Hy* pocritae, qui ex nobis cxierunt, fed ex nobis non fuerunt, kern Si hoftes Euangelrj urferunt ita homines, Cur non defidtis ab ilia doc drina, à qua defecerunt ueftri Præceptores, ut uidetis in Adiapbos* rifticis fcriptisC Mùoj- autem uebementer, quid iibi uelint fratres, qui aliunde uenientes ad nos, gaudebant Si gratias agebant Deo de omnibus, quæ uidebant, audicbant Si cognofeebant, apud ncs, Ec tarnen reuerfi ad fua, calumniabantur omnia nOftra, ut ante, addend tes afflidionem afFlidis. Fortafsis hoc eft quod Chrifttis caput nolt; ftrumin Pfalmoqi. dicit, Acceditaliquis, ut explorct corde percs uerfo, quxrit quod calumnictur, recedit Si detrahit. Si c.

Erant Si apud nos, qui deledati ifta ignominia Si contume# lia noftra, infidiabantur ut capcrent nos uelin fermone, amp;nbsp;Icripic# runt ifta mendacia ad alios quafi agnitara Si perfpedam ueritatem , forte illi quosquandoqj oftendimus iuftis increpationibus. Et aiq Icgentes talia, de quibus olim eram bene meritus, fcripferunt ad ali* os, Ita mifeuerUrtt contra nos codum 8lt; terrain, ut nufquam fufeipe* remur, nc ab Ecclefrjs quidem noftris, fi quandoc^ cxigeremur in cxilium cum uxoribus Si lib erts noftris propter Euangelrjl ueritatem. Scripferunt Si Adiaphoriftici Scriptores ad alias Academias, admo« rentes, ut Si ipfæ fenbant contra nos, id quod nobis fcripferunt domini

domini' amp;nbsp;fratrcs nofirï cx Acadcmja RegJoflrtontatia, Qiu’s non uf« dethicmalictam ƒ Certehomines, in qiiibus aliqiiid eft humanitatf tis, quos Diabolus non cxcoecauit odio nofiri, bene amp;nbsp;certô pofTunt i udicare defcriptiseorum, quæ fcribunt contra nos.

Sunt hic S: dominiamp; fratrcs noftri» cumquibus fumma faa miliaritas SC amiciciatqihi intcrcedit, qui me fæpe admonebant, ut fcriberem contra talcs calumnias, jta ut tanclem mihi molefti elFcnt fuis admonitionibus, in publicis conuiutjs, quo ibam, fpcrans in hifcc turbis aliquam lactam horam me ibi habiturum ucl inter fratres. Sed accedit mihi quod Chriftus in Pfalmo dicit: Suftinui qui fimul contriftaretur amp;nbsp;non fuit, confolantem me quæfiui, amp;nbsp;non in« iieni, Et dederunt in efeam meam fcl, ôlt;infitimea potauerunt me aceto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Scripfi ergo ad tuam Maiedatem ipfam huius rei ucritatem , Deus feit, quiàd non nientior, amp;nbsp;cafdem literas exferiptas mifi Prin^ cipibus amp;nbsp;Ciuitatibus quibus prædicaueram, ne fcandali^entur in nobis per mendacia aliorum, Sed Icftis literis, reddiderunt nobis Adiaphorjftici Scriptores plauftra calumniarum, minantes nobis fuperbifsime, nifi einendcmus nodra mala, Quibus dixi, Ccllate, fé« cirnus quad exigitis à nobis. Emendauimus omnia mala quæ feri« bitis contra nos, Si traducitis nos toti mundo. Speiftaculum fadi fumus Angelis hominibus. Quomodo inquiunt, emendadisf Per hoc, inquam,quod dicimus mendacium Satanæ efTe omnia quæ feribitis contra nos. Aiunt, Vosconfiditisinhoc, quod nobis licèc confugere ad datum inficialem. Refpondemus, Non, fed probamus tedimonio omnium Ecclefiarum Chridi, quibus fidcliter prædicau^« mus, ut ante dixi. Ego in oculto locutus fum nihil, Qiiid me cedis C interroga eos qui me audierunt.

Tuneuidenspertinaciam eorum,Sôquod quæritur talibus feriptis feditio in hifcc terris contra Magidratumnodrum, ad quant non debemus nodra rcfponfione contentionc cooperari, amp;nbsp;quod ida tempora funt nobis fatalia, de quibus dicitur Apoc. 14. Hiceft patientia Sanftorum, amp;nbsp;corum, qui mandata feruant, Qç fidem lefÿ, Hæcinquam, reputans apud me, coepi cogitare dcfilentio amp;nbsp;patieri« tia, id quod podea pq , eruditi amp;nbsp;prudentes uiri in nobis probaue^ runt, Dixi, Cudodiam uias meas, ut nori delinquam in lingua mea , Pofui ori ineo cudodiam , cùm conlideret peccator aduerfum me. Obmutui fdui à bonis, amp;nbsp;dolor meus renouatus ed, Sic, Mea eft

uindtfta. Ego retribuam, dick Dominus. Ec S, Paulus Galatis, Qtiiconturbatuosportabkiudicium, quifquisfuerkillc. Qui uos fpernit, Me fpernit, dicit Chriftus , äC qui Me fpernk, fpernit Eum, quiMemifit.

Vcinam tandem uideantifti Scriptores, quanta mala fecc« rint in Ecdefla Chrifti, fcribendo contra fideles Chrifti miniftros ■, öi timeant iudicium Dei. Ego quotidieoro Dcum, ut hoftibus, per^ fecutoribus amp;nbsp;calumniatoribus noftrisignofcere, amp;nbsp;eosad te con^ uerterc digneris, Te rogamus audi nos. Ne tradas me calumnianci# bus me, utnoncalumnienturmeSiiperbi, Pater, ignofce cis, quia nefciunt quod faciunt, Et confolor meipfum his Chrifti uerbis, Bei* ati eftis cum maledixerint uobis homines, amp;nbsp;c. Sic feccrunt amp;nbsp;Pro* phetis, qui fueruntante uos. Sicfecerunt 8i. filio Dei in carne no* ftra, Confidite, Ego uici Mundum, 8ic, Chriftus non remaledixit, Sed fiait agnus duftus eft ad maftationem. Si ficut ouis coram ton* dente obmutuk, non apcruit os fuum,

Qiiia ueró Mundus non audit nos, ftd perpctuo clamat con« tra nos, Tu teftimonium præbes de teipfo, teftimonium tuum non uerum, Dico Domino, Domine Deus meus, ft feci iftud, Sic. PfaU mo 7. Hæc omnia mala ucnerunt fuper nos, ncc tarnen obliti fu* mus tui, nee perfide egimus contra padum tuiim Si c. Pfaimo 44» Hic recorder hiftoriæ Dauidis, quam legis x. Reg. 16. Clamauit Simei contra Dauid Î Egredercuir fanguinura, Sic. Dauidaucem , dixit, Sinite ut malcdicat mihi. Dominus præcepit ei, Maledic Dauidi, 6i c.

Dico autem tuæ Maieftati ueritatem , quod in noftris Eccic« fqs Si Scholls, Si in omnibus hifee terris, fumma eft Concordia, non folum dodrinae Chriftianæ, fed etiam Perfonarum, id eft, Miniftrc^ rum, ut gaudiaraus Si gracias agamus Deo, quando audinaus Si alibi eflê talem concordiam, Pro alijs autem oramus Patrem in no* mine lefu Chrifti, Et ego hoc publico feripto admoneo fratres no* ftros omnes, ut ftudeantper Spiritum fandum hanc fandam con« cordiam conferuare. Si Spiritu fada carnis mortificaueritis, uiuetis. Si uero inuicem mordetis, uidete ne ab inuicem confumamini.

Bone Deus quantam iyluam præbeo eis calumniandi not Si omnia noftra? Prætereaclmabunt, Vos debetis refpondere de Lipfico Interim. Ego non debeo refpondere, nec^ de Hinccrim, nec^ de Fur Ira, Npn entra raihi fura confetus altcuius raalæ dodrinæ, i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec^

Necç Magi'ftratus noftcr hoc unquam à mcpoßufau/c, tantum abeft ut coemerit, quemadtnodum mentiuntür contra nos.

Poftreraoclamat,Voshunctacetis,Slt;:non uulds confulerc affli'ftis Ecclefrjs. Propterca, Screnilsime Rex, dedico tuo Maicftad amp;tuo Nomini hosmeostratßatus, qui continent materias utiles amp;nbsp;necelTarias, præeipue hoc temporjf, tcclcfijs Chrißi, ut tua Maiefias leget amp;nbsp;iudicet, Deditcnim Deus tuæ Maießati intellcftum, ut polTit cognofcere magnum Myßerium Dei in Chrißo, ut amp;nbsp;omnes uideant nps hadenus non tacuiiïe. Tradauimus enim hæc publice in Schola noßra, fiatim in principiö, quando poß deditiohem Cruü tatisrurfum coepit colligi. Hane doftrinam publice docemus in falutemomniumjquifuntinImperio Romano, amp;nbsp;omniumj qui ad Ecclefiam Chrißi pertinent, etiam alibi extra Imperium agentia um. Si uero imperium aut Papale Concilium habe doótrinam non fußinet, quemadmodum praedidum eß iri Daniele, Sciat uieißim, quodChrißus filius Dei, pro nobis uidiraa faAus, qui confiitutus eß à Deo iudex uiuorum amp;nbsp;mortuorum, non fufiinebit poßhac ampiius infignena blasphemiam in Spiritum fanAum in hac tarn clara ueritatis Euangeli] luce, Nam amp;nbsp;Concilium Trident»? num iam ante ßatuit blasphemiam in Chrißum, his uerbis, Si quis dixeric, Peccata omnia illi eße remifla, qui remÜTa eße certo credit ac ßatuit, atcphanc eße illamfidemj quam requirit Deus à peccatorcj ut iußificetur,Anathcma fit,Non enim fic dicunt facrae literæ,in qui# bus illudeß, contra fuperbamhancamp;temcrariam, fatpe etiam fal’ fam fidem ; Quis fit fi conuertatur amp;nbsp;ignofeat Deus i Quibus relt; fpondet Paulus, Etiam fi nos Apoßoli, aut Angelus è cotló aliud Euangelium euangeh;?:aucrit, praeter id quod praedicauerimus, 8t quod à nobis accepiflis, fit anathema. Fundamentum aliud nemo poteßponere, praeter id quod pofitum eß quod eß lefui Chris ßus.

Et Petrus plenus Spiritu fanAo, in domo Cornelq, coram Romanis militibus, qui prrmi ex gentibus fufeeperunt ab Apoßolis Euangelium Chrißi, longe diuerfum, contra hanc blafphemiam pro Chrißi gloria ßatuit ex ianAis Prophetis. Chrißo , inquit, om’ nesProphetæ teßimonium perhibent, Remißionem peccatorum accipere per Nomen eius, quotquot credunt in Eum. Ibi negat Petrus amp;nbsp;Spiritus, in ullis fanAis Prophetis legi illam turpem 6t blasphemam dubitationem, quam docent Papifiæ contra fidem

in Chriftum. Videbit quolt;5 tua Maieflas in tn'fce mefs Commenta!» rijs, quod Spiritus SanÄus non in facris literis, nc in loclc amp;nbsp;in Iona quidem, hanc dubitadonem dixit aut dicere potuit,Ceirate ergo op« pugnarc agnitam Euangeln ueritatem, lam pergit Daniel,pergit Apocalypfis expofitor Danielis. Chnftus feruet fuain Ecclefiam contra omnes portas inferorum in uitam acternam,

S^crabamm autem futurum , fi httc cognouijfet FlactiiSj ad'y)eritatisproduEl(i l)ocem ac tejitmomum ßnullo percelleretur terrore confcienti((,at pudore tarnen Juffufus ac ruborCj 'y)erecwidè fefe réprimer et, lt;7 impetu maledicenti^e frenatOj atg^ cohibita impudentia paulatim tacite cedendo reciperet fefè , ne quot;i^el confficeretur ampliiis in publico, l^el exaudiretur ^Oiç l)lla eorum, quibw haElenus incejfere temerè is*falsb patefaElam mox innocentiam optime meritorum foUtu^ effet ; Et co^itaret ‘ etiam tum de fundament is [uarum criminationum quam fint ctecaj falfuj lubrica j lacera, male de lHdjgt;icionibus, fomnijs lt;7 fabellis-, con/utay nbsp;nbsp;calummjsmale farta : tum

de dtßtdf j quibui Eccleßam petulantis ac maledicte litiguee flabello inuoluiffet nulla de caufa ; twn de peruafu’-ris in Eccle/iam horribilibus fcandalis, ft illata '})ulnera 'pellicando arrodendoq^ lacerare per^eret exaßerare, Uulto maximè autem co^itaturum Flacium exillimaba= tnM,qucepræflarent beneficia yniuerfo orbi Cbriftiatu) nofiri,

noflri, reclèfuo loco, lt;57* in ea, in qunm flint collocati di“ MnitM,flatione, docendo de S)eo frequentes ccetm Schöpf laflicos : Imc Ijera dogmata eruditis fcriptis lon^è la“ teq^ dtfleminando ac propa^ando, de quibus exteris etiam ^entïbii^, quiilffel Jiiua quot;roce docentium flrui, l)el patrij noflri fermonis idiomate non pojflint, l)eritas diuina innotefcit: 3^eniq,'y)elut in perpétua contra boflesEc=gt; cleflce Chrifli comparata atq^ adornata militia irifrin^en“ do aduerfariorum conatits. Idcoq^ aut deflturum à crimi“ nando ,aut moderaturum clamores, ne pofleritatem tantis defraudaret beneflcÿs, ds* occupatctsfanfias operas noHrorum doEiririie defenflone contra tot bofles, ygt;elut elabor atione atq^ expolitione Ijltima eiu/dem interpellar et, isr collationes impediret doEoruni inter fe de rebus maxi“ mis : Quod feajjet, fl quid, non dicemu^ Cbrifluint animi, quern fruflra in eo requirimus,Jed in^emj aliquid habuijjèt humani.

^dldeb autem nihiliflorum mouit eum, ’i^t ocutis Oc» clufls, obturatis auribusJ animo infuo propofito pertina=gt; dus obflrmato, ita componeretfe, tanqudm jui nec doceri nec cernere,audire,cognofeere '^feilet quicqua eorum, quæ fièrent lt;ôr dicerentur. Imo lit qui nullo habito reffedu Eccle/'M,'}gt;eritatis,'}Jtilitatis tranquillitatis publiae , innocentie noflriC, laborum amp;nbsp;erumnarum, quas pro Ec“ clefla [ufltneremus i?* exhauriremus, rata haben l)ellet, qud de nobis ex criminibus d fefe confiais ipje flatuiffet

fanxijjèt : Et quij ni ft hoe obtineret^ aufurus 'ïJtdere» turomnia.^dijtita^^ad quot;Veteres 'VomitnSj repetitcis eodem coccyftno quot;Veteres criminationes nouis calummjs ad eum modum exaggerauit isquot; exacuit^ l^tappareret liquid dó y nihil eiim aliud a^ere ig' conari ni ft quot;Vt clamor ibiu his commoueat lt;7 perturbet animos hominumj lt;is' ex per» turbatione in dubitationem ex dubitatione in/ufticionem denonis inftdùs i^metum^ ex metu /udpicionibus inodia, exodtjs inconftlia conatus feditio/os concita» ret at^^ conijceret.

Clamabatur tune atrocius quam antea^ IDiftceJJum eße à quot;Veritate isr defenftone do^rinæ Chriftianee : reliai» onem adftudia •ts* 'cupiditatespotentum detortam eße attemperatam : ritusimpios in Eccleftam reuocatos eße: conciliationes tentat(Vs Chrifti cum Belial: Sc or tum Ea» bj/lonicum in Eccleftam intromißum eße^ ftmilia, quo» rum manißßam impudentiam ’Vanitatem non tantum in publicum édita Jeripta nbsp;nbsp;'Viu^e docentium quot;Voces redar»

los atq, aures omnium incurrebantßine quot;Vllo patrocinio quot;Vh lorum reftitare poterant apud eos j qui quot;Veritatem quare» rent. Ciim nihil omnium illorumj qua a Flacio plané tra» ^ico toties in^eminato boatu noßris ob^erentur^ au» diretur'Vel auditum eßet'V^iam^ conïJeEium nihil, nihil CQ^nitum, dDeniq^ tentatum aut Juftceptum nihil, itsr ne quidem cogitatum : Etßudium noßum in aßerenda Ijc» ritate

rit ate publice iam effet teßatum faclum, niagis quotî» die teßatumfieret omnibusj qui Yidere ^feilcnt its' co^nofi cere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

T)emonllrabantur autem b^ec ipfa fundamentis lt;(3^ rationibus ijfdentj quibus antea, perfuafitonibus Ju^icio» num J indicÿs priuatis hominum incertorunij Ijanis rttmufi cubis, toties repetitis fbmniorum ludibrifi calumnqs lt;(3* deprauationibus reEiè diEiorum faßiorum. Mijceban^ tur ir Trincipum négociaj ita quidem lit non obficurè odium nobis lt;7* periculum creareturj qui in bis locis fub» fijleremits. Quod^ ab eo Principe, quem illi oderant lt;5* pibiuris at^ fcripturis deformare conarentur, non recede^ remusdc/ertores nos proditores tàm Iferitatis quant ofifieÿbaberilfolebant.TSlam lt;i3' inter Flaciana crtmina obijciebatur nobis nofira in banc Academiam reuerfio. Qi^rebantur noui belli '}}el feditionum potius caufie O' oc^ cafiones, O clafiicum fcriptis cruentis ac feditiofis, O tribunitijs concionibus canebatur. Ad arma capienda nu citabatur populuSyhJtYix patella prodiret decent Iferfu^ um^qu^einconclufioneniminacemac cruentam non defi^ neret. Ferrebamur O nos minis feditionum. Et quoA comminatione earundem Erincipibus non incußijjemus metum ac terroreni, condemnabamur. Quin O occultis firiptionibus ac macbinationibus pertentabantur O fbl“ Ucitdbantur contra nos moderatiorum animi quos adbuc fauerenobisf o qult;e fecijfiemusprobare confiabat.

Hi(C cum itagererentur à Flacio, addiEiis ipß fateîittibui J facilè intelU^ebamus Into re ip fa experieba^ mur y nuncjuàm forepvt quot;noces noßrce exaudirentur à lie* fanis hominibics odio^impulfis ad banc eau fini ambi* tionCj nec queerentibns quot;neritatis Ecclefarum confer» uationenijfedeuerßonemnoflri J 'is* deletionem nominis iS* memorise buius SeboU 'is* benefeiorum indeprofeclo“ rum. Fopuhns etiam exacerbatus antea domeßieis ispub=‘ licis calaniitatibnSj ab inquietis Ulis ita is fullgt;icionibu4 complebaturj iS incitabatur odtfsj 'm aures fimiliter no= bis non quot;nideretur prlt;ebiturus. ^Hißimum uaq. quot;nideba» tur tentarCj ac ferendopotius is tacendo quam referiou doac recriminando calumniatores frangere noßros is feruidos quot;nulgi impetus mollire is fopire clamores poße» muSj prßertim cùm ißoßatu rerum aliter fieri non pof fet, qudm 'nt respondendo dißidia augerentur, is rixis pruebereturpabulum, quibus (alus publica tolleretur atq^ obrueretur, is inclinatlt;€ res Germanite is patrie com= munis ad ruinant, quot;iit dnob 'is etiam boe modo impelleren= tur. Fie^ aduerfarqs etiam nofiris Fontifieqs banc iudi eauimus ^oluptatem creandam efiignt nofiris certamini^» bus is digladiationibus quot;nel ipfifife inter/e fuauiter titib tarent, quot;nel erigerentur in Ipem recuperandte prifiint^ tji» rannidis : Multo minus occafionem dandam effi illis tan» tam ac tarn oportunam cenfuimus, quot;nt occupatis nobis mu^ tualaniena, is*delineaquot;nefiefiolidèpr(eliantibits, interea

ipß aliquos non fails cbnfirmatös amp;nbsp;alioqutn tlmidiores tnetHllt;£uicicCj qu^e inpios exercetur, àJocietate noßrarum Eccleßarum, is*profeßione doEirin^epr^etextu dißidio^-rum retraherentJubprtßmußruitutis To7itißci(C iugum : Aliquos trißi 'ij' deformi dßordiarum inteßinarum ciejabßerrerent, nefeconiungereninobißcum : Aliquos quot;pi opprimèrent. Quantopere enim '})erie doEirince propaga^ tionem impediuerint, quantum cauße noEir^e oßece-rinty noceant quotidie clamores ißij ante oculos in conßeElu eß. TSLeq. i^7zorabamus quorundam qui ad extirpandos Lutheranos bello ziozi amplius opus fore dicebarzt. ^ituros ezzim breuifuis inter fe zzzutuo iu^ula= tos cmzßumptos contentionibus, plurinzos altercati^ onum tsr rixarum pert^efos atq, izz dubitatiozzeni addu‘‘ Elosj Eponte fefe recepturos ad Eccleßam (ßomanam , à qua dißceßißent.

Tanta praterea acerbitate animoruznjisr impudent tia tanta atq, audacia fizz^endi isr aßeuerandi quiduts cau^ faqgebaturà Flaciazzo ßztellitio: tanz fubdole dezziq ßaudulezzterflruElis techzzis atq^ artißcqs hominuzn ani* zni ytelut cogebazzturj Izt nozz habitura ea diuturnos fuc^ ceßiis certb zzobis perfuaderemus futurumq^ cozzßderei^ nzus, quodtailbus artißcqs accidere folet Izt ßa Eponte paulb pofl conciderezitj feq. ipfa refutarezzt. ^peteban-tur ezzim fubizide aziatbematifmi, quibus crimina in zzos conßerebantur non ßuppliczjs corporum, ßd ceternis luezida

atj,yxpîandacruciatibus.Hiidiræmifcebantur at^, exe-cmtiones, ßi 'u cupiditatibu^ odijs prittexe^ bat y 1)1 inde nouorum motuum occajiones detexeret. Et poft excuffos in nos deßxos^ omnes contumeliarum acule^^ osj addebantur mincej fla^itabantur palinodicej fereban* tur le^es conditiones reconciUationum is* reditns in ^ratianij qnibiis iubebamur a^nofcere is* confiterij is* commijfa effe d nobis bcec quce Flacins prodidißet [cele= ra^ is* merito noßro hos nosßftinere ceu pœnas criminal tionnmis* condemnationunij qua^ille ßatuijfetj is* in» dixijjèt.

Etßi^itur Ijeritatem l)inci mendactjs^ innocentiam calumnijs opprimi, exco^cari indicia aßePlibn^, rePla is* fanPia ßndia conatibus adnerßs is* tmprobis impediri^ non poteranuis non dolere, tarnen repreßinws nos, is* ceßimns indies ma^^is ma^is^ incandeßenti liebementice lgt;elpotins crefcentifnrori Flacq. Ccßimns is* quot;Vul^i in» confideratis clamoribns, filenti^ patientia exceptis ac tranßnißis Ijaßißimis connicioruni, calumniarum is* criminationum ßuPiibns quibns inundabamus is* penè obmebamnr: confolabamurnos illo Ffalmi diPlo : Male» dicent Uli, is* tn benedices. Fepercimns Eccleßce, cui is* ^rankerfauciceis*gementi^ac moerenti illo mceßißimo tempore ,'y)ulnera non exacerbanda , neq^ acuendi erant dolores 'tfel rixis futilibts^ de re nihili, qualibnsßepe anten Eccleß^conßnßimturbatum ac dijfolntnm noramns ex

Hißortjs cum periculo iaElura l)eritaüs äoElrin^j '})€( acerbis refutationibus calumniofarum crimmationum, quibiis petebantur priuatim per/on^e. ^ccedebat hoc quoq^y qubdpij ijT boni quot;Vbi^ locorum j lt;13* deteßabantur hos FlacqVirulentos conatuij iy nos obteßabantur ) ne depo/ita aut reniißa etiam cura incolumitatis publieke potius eritatüs) cuiuspatrocinium nbsp;nbsp;nbsp;defenßonem Jußb

nuijßemus fortiter fodiciter tot annis j d moderatione adjeurrilium rixarum certamina commoueri nos patere^ mur. Sedl/tpotiusintrahaEienusl)furpatte moderationif metas eumperfequeremur cur/um^quem tenuijßmusfemt perj quemq. ttr noßris priuatim lt;(3* coniun^k Eccteßjs publiceprofuijje nbsp;nbsp;prodejße comperijßemus. Imperitæ

multitudinis impetus, quos non iudicio i3 confideratione, ßed Flactq incitattonibus inßammurt '^3' re^i cerneremuSj ßuaßpontepaulbpofl deflagraturos ejfe^ nbsp;nbsp;nbsp;plurimos ex

hac ipßa multitudine cum colores deferbuijßent irarum^^^ occalluijßent in exulceratis animis t)ulnera de ciuiltbus beU lis lt;i3* turbatis ab Imperatore Ecclefiß rcliqua j auribtts minus occupatis admiffuros excufationesnoflrusj^fßdagt;‘ tioribus animis reltius de cau/a cognituros iudicatu» ros. Ktfrußra quieritur tuta nauibusßatio, cumßeeuum Flare internis concußßum lt;i3* a^itatum feruet aßibus j ii3* maÿia '}}i foris incumbentium fiatuum turbinibus ma^is impellitur : ßc frußra nos qsußturos noßrte innocentiie pr^eßdioj eeßuantibus intus adhuc animis,!t3 fr ementibus

illis irdrumyindigiiationam (5* odioruwquös eu nilia bella conatns Impemtoris in obtrudenda Sphj/n^e ^uguflanacommouijjent J foris autem hos Flacto nouis calumnijslfehementiti^ irritante ac percellente j quibnsß re^onderemnSyforelJtUs ducereturJ dißidia ma^is dccenderentur lisrglilcerentj tandem altercoiu do amittereturlferitas^prießrtim ciim ap^areretjita affè* Elum ejje Flacium^otnan ceßurtts, ßdpro ^mo reßonßo '})erOy^emina'^idereturnobisredditurn^ ejje menda» cia conuicia. Ferfe etiam honeßiorem/emper eßcjqu^ re fieret) quam l)erbts defenfionem ac refutationem. Hon i^norare nos^ qine in magnis tsr fatalibus motibus ac mu-tationibas ^ubUcis acciderefioleant j Ift à peßimo quoque Opprimatur crudelius^quo qui/^ melior eß isr innocentior: Et quo confiilitquis^reElius ) eoab imperita multitudine ^rauius culpetur : quoq nauatplus quis^ ac pricflat pub» licè) eo iniquioribus fententtfi condemnetur j ft ad afifie» rtuslDulß confiUa non infleElat, 0portere reEiafuadere lt;i5' facere ytoletem in ma^nis nbsp;nbsp;publicis dißenßonibus ad

omnesfieje cafiusplacido lt;7 tranquillo animo excipiendos acperfierendos prteparare. Etß omnibus publicarum criminationum clandefiinarum obtrePlationum ac ma» chinationummodis oppu^nemur dFlacio J non adimi ta» mennobis'})llorumhoneßorumhominumßudia) neq^ ex» tingui erga nos beneuolentiam, qubd con/iliorum co* natuum ipftusfontes fiopi minime fint obfcuri, ftsr ne Fnoren»

ignorentWj ab ipfo etiam declarentur crebra c^'dium j of)^ preßionum^feditionum, m entione nbsp;nbsp;inculcatione. Int eiltet

à fapientibM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamorum ißorum, lt;3' h(ts à

nobisfumptas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odtß aliunde

nat IS i3' cupiditatibu4 acßudß in alium finem direliis ti» tulo reli^ionis pr^etendantur tisrquod non pleltamur J'z a/.(.(Xj7H^a tov nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iro^'oq ip S)eniip^ petu^

■ ^antiam Itfurpari à Flacio intolerandam lt;(3* publica dig^ ham animaduerfione. Satis autem de obieHionibus faljis rePponfum ejß.

Ceßtmtt^ er^o, ita ceßimusl^tt de intentata no^ bis propter linè^e 'ïjeflis conceßionem lite, lt;t3' calumnÿs ac - criminationibus exa^erataj nihil contenderimics ampli» ^jledßo quisq loco er çonditione, qua potuimttsfide, indufiria, fiedulitate i3' aßiduitate curauerimm lt;(3' pro» mouerimiis ea, qu^e Ecclejtæ necefifiaria acialutaria (3* tune ejfie intelli^ebamus ^3 futura in pofierum proPpi* ciebamitSj etfi oppu^nabamur multipliciter a Flacq quidem (atellitio lt;(3' fimiltbus Isenenatis calumnqs infiellationibus:yIbhofltbtcs'Verb Fontificys^/criptispa» riter lt;i3' infidfi, quibu^petebatur lifita lt;13 iu^ulum pree» cipuorum Scholcenoflree Frofijfiorum optimè merito» rum ; Omnino enimperfiuafium lt;(3 tune nobis erat, i3 eft nunc quoqfita demum relie collocaturos nos opérai nofiras ac precioftßimitemporisljfuram: i3 fiationem bancin yna eonfifiimit^, ita demwn reclè tutaturos nos, fi nofira illufiran»

iîluflrando, aduerfa refellendo, pullulantium fubinde nouorum errorum femina franfendo commhiuendo, priufquam radicibm aEtis adolefeerent ^trader emiis Eccle^ fîâe certani (s' ex Sophißnatum nexibus explicatam do^ ^rinam: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scholafiicosj qui maquis a^minibiis

conflue bant (s confluunt^ preecipuè ad audiendam l^elut cy^neam 'Vocem optimi Erceceptdris EhiUppi Melantho^ nis J ita excoleremusjconfbrmaremu^ inflrueremu^j'})t cùni quot;üelut in Itefli^ia noflra fuccederentyEccleßjs, ^bta^ publicis (s Scholis lgt;fui eJJentjOrnamento acprtefldioy (s retinendo tuendoq depofitum quodquafide manibus no^ flris acceptjjent id praßarent exemplo noßro quod d nobispr^eflitum meminißent.

Bodem tempore praeter h^ec mouebantur Utes no^ bis y nbsp;nbsp;bella parabantur multiplicia ex locis diuerßs j atq^

ex bis rurjusßerebantur alia^ qu^ Ifi^ilantiam attentio» nem, circumdpeElionem (s confiderationem fla^itabant. Imperator noui conatu^ metum incutiebat Synodt Triden^ tin^e coaHione. N.ec occultabantur magnißcce (s quaß confirmatie If es aduerßariorum, quas ilU de Synodo in remfuamcQnceperanttantaSy'ï)ttanquàm de iam deletis nobis funditwSj receptoq (sßabilito re^no ßo triumphal reYiderentur. E)eiußicia ejßentialiy exclußo nimirum d iußificatione merito (s fan^uinefUq E)eij Oßandertan=gt; tis cum fulminibtis dirarum (S gxecrationum tanto^ fum boatu bellum nobis inferebatflbt nifi bonitets cauße ac '\)eritAs

yeritds nos texljjèt ac fulciuiJJètj toleraturi impetus at^ infultus titm lgt;iolentosy ^Juperaturi non fuijjemus. Quant i^em tentare Oßander nwKj^uàm ßiijjetaußts, nifi ex fra^ apud imperitum 'bul^us clamoribns Flacÿ lt;i^ labe fa» ^ata autoritate ^cademtoe noßr^e pene centos ßbt fc» p^o^ßjßt.

Ex bis Oßandrt didputationibus texebat aliam te» lamar^utiorem^pericfdoßorem Stancarus de Media» torCy lt;i3* de modo loquendiy quem uocant communicatione idiomatum. Htec magno labore extricatam exßtino/is lt;cr perplexis humani iudicq ratiocinationibus ab Ecclefia do» dlrinamy de Inïione duarum naturarum in Chrißo inuolu» tura nbsp;nbsp;obfcuratura 'Ipeletia deletura '):)idebatur,nift dijßuta

'\)el incifa potins ntaturèfuijßet. Mlibi altorumßargeban» ttirerroruminitiayqult;efapientesgubernatores de iudicio (jT fententia Mcademicenoflrat ijr Fhtlippi Melantbonisy priusquamfußfragatorum nbsp;nbsp;aßeclarum Ijiribus auEla in»

ualefcerentylopiebant. bDeniq^inplurimis locis excitata bis lgt;ociferationibus Änarcbiaj nbsp;nbsp;renouatoJubinde fomi»

te confirmata, ita conuellebat EccleßaSy l)tfunditus dif iebiura euerfura reEle conßituta, ir l)aßitatem in» finitamparitura'Videretur. Creßebat licentia fingendiy audacia mouendiy confidentiaperficiendi quiduis y tn quo» cunq, ignatüßimo etiam lt;3* profligatißimo bomintyqui mediocriaadtribuniciè 6^ jeditiosè concionandum y 'Pulgi animos inflammandos adiumenta babebat.

Imperator'Vero dece^tus Ipe fua de Sphjm^e ^ußana j SjmodurnTridentinam eaßueritatecogebat Ifr^ebat lot conquieturus non ejje exploratè Iciretur, ni/t controuerßcts ad co^nitiojiem compofitionem de* duxiJTet. Ideb ea, qua poter at id facere , autoritate im» per abat TrincipibuSyqui difceßijjent d ^mana Ecclefia, 'ï)t fubßdepublica ßßerent Êbeologos ad reddendam ra* tionemde doUrina^ quam profeßi ejßent E^ontißciae ad* uerjanij *67* adcaufas exponendets ßiunliionis ab Eccle* ßa ^mana. lt;Se contra prceßiturum promittebat, iJt non audiretur tantum co^noßeretur ac penßtaretur dolirina noßrarum Eccleßarum^ßdetiam Ift deindica* tione ij* admonitionenoßrorumj ßquid emendandum lji* deretur aut mutandum in Eontificia reli^ione, id corrige* retur aut aboleretur.

Hocßatu rerum noßri rurfm memores isquot; ßi, perpétuée conßantite, i^rfalutis Eccleßarum, ne aut deejßent l}eritati laboranti^ aut deßituerent Eccleßam tùm aemum ßrib periclttantem O' in extremo conßi* tutam dtßrimine aut metu periculorum defu^ere OA ter^iuerfari conßßionem I^iderentur ßta rem gerebant, IDeo htec omnia benignè ac féliciter gubernante nbsp;nbsp;nbsp;diri*

gentCj Ittcumfragore terribdi quot;nibrata ab Oßandro ful* mina in Hcademiam noßram ßmplicis leeritatis obiellu facde eliderentj retunderent, lt;S‘à nobis amolirenturyCar* dine totiits controuerß^eperipicuè O* dijertè demonßra*

to ac refutatOj fine mutuorwm conuiciorum acerbitate^ omtßisparerais, quie ^oriclea ^randiloquentia mijcu^» rat, aliéna a propoßto : Stancari deliria breui, /ed erudi^ tarefutationecompefcerent: Cliquas turban alibi exorgt;‘ tas etiamnon ma^ïo ne^ocio Jedarent, tùm conßlendo tum inßruendo lt;1^* iuuando eos, qui l^t exierant ex nobis, lt;i5'erantexnobis,ßc tueri confenfum in doEirina nobiß cum cupiebant : Et bis confeElis, totos feje ceu accin^ gerent atq, \xpedirent ad certamen fhmmum ma= ximum, defendend^ fciltcet tuend^q in Synodo doElrbiiC Eccleßarum noßrarum eontmpotentißimos in orbe Chrb flianoadueißarios, Oupdcertanienliidebatur poßremuni futurum ejje, nbsp;nbsp;Eccleßjs noßris aut pacem tsr fecurita*

tem,deui^is conßtatione isr Imperatoris autoritate re^^ preßis aduerfarqs, aut contra bis refiitutis in integrum, cum mutationeperniciofa perpetuam internetionem alla^^ turum, Imperatore ße conßituendie concordi^e in orbe Cbrißiano, feuere pertinaciter atq obfinatè collation nem de dobbrina ^.agitante. Elorum Ijt pritts ßerari 'VaU dènonpoterat f/ic alterummetuineceße erat, quo condi décréta iam cseperant, quee exequuturus Imperator omnb nb fuißety prefer tim f comparere nos in Synodorecufajß» mus, nifi Eontificium agmen, quod concurrerat, dißur* haßet, iîT quæfiruebantur, euertißet Mauricius Elelior Saxonue, decretis impß',qu(!eiamfancitaerant,'ï^no illu incißs itr deletk quot;ï)elut Oordio nods).

___ V't ergo toü Eccleßce publlcè ante illam cftm aâuerpirtjs oflenderetnr j quam ßynodo doEirinam ep^oftturi eßemuSj nbsp;nbsp;in qua confiituijjèniu^ S)ei auxilio

nes 'Vel minimi finißrarum fudpicionum aculeiß qui adhuc exmendacibitsFlacq calumnqs reliquij aut languidiores fiS'imbecillitate pauidos turbarent : aut odß alteniores quo minus nobis reconciUarenturj impedirent : retexebat Fhilippus Melanthon noßrarum Eccleßarum nomine Co^^ feßionem Augußanam^ In qua repetitione declarabat ple^ niuSj dßiniiius dolirinæ capita, quæ confeßio Mugu^ ßana breuius indicarat, fingulis ad Symboh Mpoßolici fontes reduliis atq^ accomodatis,conuincebat aduerjarios, quod cum ipß dogmata fundamento cotraria retineant, iniußafeuicia’T)lrannicèßabiliant,caußam prcebeant no» ßris iußißimd ab ipßs dißfentiendi, et ciim htcc dogmata, tumconatusTyrannicos'Veritatis coeleßis Ifoce redargue endi improbandi. Intexebat etiam refutationes eorum Sophißnatu, quibus pingere interea aduerßarqfuos abufus atq^ errores, noßroslt;^ fallere is* eludere dtdtcerant. Et co» trouerßas explanabat, quas Oßander is* ahjmouerant in^^ terea, nehteldißenßones noßr^e nobisobeßent, dißerte is* explicatèprofejßiris, qu^eßentiremus iS* doceremus, 'Vel propter omiffas in priccipuis capitibus controuerßas, am* biguitO/saliqua négocia facejßeret, aut aßerret moram.

ritatisßudio coniun^ehat multo tnaxima pars noßraruni Ecclefiarunif l)tß^enon dubia confluxura rurfus coa^ litura difcerptimt/erè ac dilacerati corporis Eccle/îarum noßrarum membra confideremus.Ipße Ijero Thilippus Meo lanthon adoßßerendam earn lt;^nodo confeßionenij proo puffiandam proficißebatur, iJt nihil omitteretur diuinó auxilioj quod er gloria S)ei celebraretjatlt;^ Eccleß^e pro» ferret terminos: doEirinte quam fequeremur adderet robur^ac fidei plu4 conciliar et atq^ autoritatis'.is* conjeteno tia^sadlDeumconfolareturJleniret^ fortunam queecunq^ accideret: (eu recolleEl(iS ex naufragio tabulas quaßao t^e er lacerEccleßa; coveret rurjus cOagmentaret, repetitie conßantite ac confeßionis exemplo roboratas.

Eo ipß etiam tempore Ehilippi Melanthonis opera feruiebat Ecclefijs IlluHrißimi Trtneipü Me^albur^eno fis Ioannis Mlbertii^c. in deferibenda forma quaft polio tiæ Eccle/iafiide, qudex concinnè dißributa dolîrinie caßta ad modum examinis J cum iufla er dilucida exo plicatione j celebrandorum in templis rituum ordinem (omplelleretur. Tieferipfit hanc er^o tune, er Uber edi» tas titulo Eccleßarum lî)ucatns Megalbur^enfis, earn meruit approbationem in nofiris Ecclefijs père^rinisj ’ift '})elut Canon normant dollrinlt;e populo proponendte multis in locis revat. ISLec clt;eterorum quijquam l^lla in parte interea Ecclefiee defuit, cùmfuo loco Yiua iDOce do» cendo tkmpublieis.firiptis pofieritatem iuuando lt;nbsp;F.xo

tant J cùin pîura alia amp;nbsp;eodem tem})Ore pajl publicata l^hilippi Melanthonis Jcriptaj atp. inter ctetera pr^ecipuè commentartjsilluflrataEptflola ^auUad^manos,Lo^ corum communium repetita linguapatria expo/îtio, turn pr^eclara monumenta T^rincipis Anhaltini, ÎDoEi. ^ome^ rani J Forfleri ali or um, quiadhucin Viniifunt, eodem tempore elabordta is* abfoluta.

Tgt;eniq. (t)t femeldicamus) hoc a bello tempore e^eruntpr^cipuofiudio,l)tdtuulfai dißidijs ac dijjbcia^ tas rurfus copularent Eccleftas tturbata^ pacarent ,fedu^ ^as reducerent in l^iam. Idcirco iujju mandatoq. Ib lußrißimorum'^rincipum Neo bur in recens motis con= trouerßfs cum Haßiacis ’Theolo^is (y ahjs quibusdani confenßim conßituerunt Oßandricis, Schuuenckfeldicis lt;7 alqs erroribus reieElis et declaratis.Et accerßti ab am* plißimo Senatu inclytie quot;Vrbis Noriber^^e de Ofiandri co* mentis iterato pronunciaruntytdm per^icuèpifftlJel inuitos quoßdam ex oßribus noßris fateri oportuerit, non ßeße in* tellexijße momenta controuerßlt;p,niß de indicatione ex* plicatione Fhilippi bAelanthonif ^TSLoriber^^e confer ipta. ^liquos yiehementer ma^is atq acerbe, quam l^ere ex fontibus OßandriciC cauße fundamenta oppu^najß. Htcc ßcripta publica omnia fuperbiftmè its* arrogantia plus quam Fhrafonica abqcit Flacius,quod ea careant conuici* orum acerbitate nbsp;nbsp;atrocitate condemnationum, quas

eîi qHidquanijHecpr^etermijßim de Schuuenckfeldicis de^ lyrijsyne^indiFputatiombu^) quæpublicècontra autorem (S' ex profejjo inßitutce fuerunt apud nos^ neq, infcriptii quce extant y quilt;e etiam (s erudire nunc plures, (s profu^ tura plus poßeritati non dubitamus^ qudm proHxa^ decLu ynationes Flactj^ quibus Stenckfeldium ita oppugnat, doEirinam ■^i^t’KÓyi^impugnet priefidß contra eum ex 'Samofatenició (s' ^rrianicis fontibus petitiiy(s'raptibus atq^ enthußaßnis Schuuenckfeldß hominis in truncos (s* ßipites conuerßoncj (S' confußone eoruniy qu^e dißinElè à noßris ac diferte tradita ßunt J patrocinetur magis quant qutfquam feElatorum ip/ius autoris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

jFZecpublica noßrorum er^a Eccleßam meritUy (S' hiaßiduiacneceßartjlabores adeb non fleElebant Flaci^ uni y 'y^t Ifeßana odia eiusMa^is nia^isq inßatninarenty quod his obßcurari nomen ßuum (s autoritatenty (s'prie^. ferri^aipßus nu^acibus^(sr nialedicis chartis experire^».. tur. Centérepetitio ConßeßioniSyCtßea occafione ßripta. eßyquodproceßßura Sj/nodus Fridentina exißimaretury neq^ eorUimqit.e àFlacio contra nos declamitabantur men= tioneni facerety tarnen 'palere apud eum debuit, quod in ea de toto eorpore.doFlrin^y quce Fontifictjs opponeretur,. illußria (s perjßicua teßimonia extarent y litß maxime ante illud tempus aliquant fußicandi aut err or is etiam caujam aliquis'ßFtußam habuijje queri potuißßetyCa tollere^^

do^rina nequaquàm rece/^e, necquicquaquod'\)eritati contrarifim ejjet conceßtjje , aut concedere-etiam dein^ ceps co^itare, Ç^dß, deUSlum ettain ante hoc tempus Ijere a nobis aut noßris fuißßt altquid, faEium imbe“ cillius: tarnen quod talis confeßio re ipfa eßet reßpi/centilt;ie argumentum euidentißtmum, ßtisfacere potuißet ßjqui has Eccleßasßaluas eße 'Volußent.'In quibus omnino fuißgt; Jetaliquidpietatisreliquumj q neq^paucis neq, paruis be= neßaEiis meritis erratum '})num ^fel lapfum aliquem non^rauatim condonaßent.

lt;Sed nihilo placatior ßaElus Flacius cum eadem qua antea Isehementia adprißinos coccy/mos redijt. Hane etiam conßeßionis repetitionem, quodnutantem iam labentem exißimationem ipßus impulfura magis, atq, Eccleßa concordiam quamdißolueratfreddituraljidere^ turßst/uperuacaneam culpare fuit außus, feilicet ne quid intentatumrelinquereteorumfquat exißimaret j aut im^^ peditura eße fufeepta contra aduerfariospontißeibs certa^ minUf aut extenuatura l)el in contemptum adduhlura, ea qult;e praßita eßent d noßris , aut creßcentem rurßus autoritatem nominis isquot; Scholl noßr^e repreßura aut rurfuspaulatim coeuntem concordiam, priitsquam coalef» {eret, dißtumygt;eldiuulfura. Ethaudßcimus an ab ad= uerßarqs pontßcys, ad dißurbandos hoc mendaciorum calumniarüpumoalueolos Eccleßarumnoßrarumnonfu» erst condtiE:us. Adeo enim contra dogmata Tapißica

nee[ufce^itl)nquamnee conatia eß qutequamferio namnsenim quodßt ad earn rem idoneiis) iJt noßros la» bores aut ferio impedireßuduerity quibuspotuit niodis ratiombus, aut Juperbe lt;isr Thrajonieè contempferit abieeerit.

S)eniq qu4eeMiq à noßris dieerentur aut fierent, ipfe ita a^ernabatur repudiabat, 'Yt in fuo perfeuera» ret obstinatè propofitOj ewn ante hae edito Ma^de» bur^i anathematifmo ha^ terras febola^ ab Eeeleßa exelußßety non mutaturum fefententiam de nobis [uam neeinEeeleliamnosreeepturum oßenderet^nifi ipßfen» tentijsnoßrisy noflra eonfeßione nos eorumeondem» naßemus de quibu^ falßßime ab ipfo traduEli eramus, ßr conuiElos nosfacinorum teßaremurj ttj* eulpam publi» cè ßpreearemur. IDeelarauit poßea conditionibus latis in qs aEiionibuSj quas paeifieationes ändert liolebat niß hoc fieret j fe amicum nobis eße non poße.

Etß autem non ignoramus commoneßaEii multo^ rum prteßantium Ytrorum exemplis quidaccidere Joleat in dißenfionibus publicise cum animi iußis doloribus Jau^ ciati, poßea l)el leuibus fu^icionibus tentantur, dum '\)ulnera adhuc recentia ßunt: tarnen inßtUcem quaß fatalem cœcitatemmultorum demirari fatis deplorare nonpoßumus.Td,amßeocandorelt;(sr iudicij reEiitudine^ ^el etiam eafedulitate ac diligentia ßuduißent Uli inquU rere cognofeere, qu,^ d noßris Jcribebantur do^

cel^intur^confiilebantdr^t^ ynütterßm pro communîfalute omnium Eccleßartim Germans ^erebantur fufiine» bnnturpièj confianter amp;^rauiter/jua excipiebant^qut^ a FlacioexfrFpicionibus'})enenati5acl)iolentis de occidtis prinatisy nbsp;nbsp;ex rumnfculis ac fomnqs calumniofe excugt;‘

debantur acproducebantur ad infamandoi Eccleßas no» ßra^ optimè meritos miniiflros opprimendos : ßq com» parata interß Ittraq,penßtajßent eagrauitate^quie eßgen‘ tis Germanic^e : tum neq^ ipfi impelli feße atq, commo» neri contra inßontes fuijjent paßi, neq in eas Eccleßce deuolutæ ßiijßent calamitates , quibus cum nunc con» fliEanturj neq^ ex inclinata etpenèpr^ecipitata autoritate publica fcholarum creuijßet tantopere in hoßibus contra nos rabiespioßris extimulata nbsp;nbsp;nbsp;armata dtßenßonibtts :

tnitu deplorabant h^ec mala ,ifreb magis quod neq^ conß» Iq net^ auxihj ad ferre quidpojfent. ^romifcua multi tudo pr^centorisfui Flacq dir um nbsp;nbsp;ferale fubinde reddebat

carmen, quoitaperßrepebantacperfonabant omnia, eliderentur noßr^e, tij*proqcerenturßripta. Quent fciebantpleriq„iudicio nbsp;nbsp;fuffra^atione Eutberi, initio

emendationis , doPirinam ex magna perplexitate confußone opinionum, qua implicabantur etiam, hi, qui eminere inter noßros, inter pr^cipuos haberi l)ole» bant, quot;Vere diuina dexteritate perPpicuitate erutam

quid inter ejjet inter nojlras Eccleftoi Eontißcias conFpiceretur, nbsp;nbsp;poßea in Locis Communibn.SjCum Lu^

then approbatione explicaße. liberius : Cut ita Jalutem credebantluam,'})t deprtejcripto eins confeßionem ederCj qua niteretur fahts cuiusq^ non dubitarint : Cuius pofi bellum nbsp;nbsp;frtpta le^ebant plurima nulla in re à prioribus

difrepantta (S' lioce^ audiebant eafdem (s iterum re^ textam ex pnore confeßionis formulam ’V/urpabant : Cui curam educattonemq^ committebant filiorum ; nbsp;nbsp;quo pete^

bant reßonfa in rebus dubqs : Et cuius contenti Jententijs cedebant: Cuius innocentiamin tjs rebus jde quibusfalsofu^ erat traduEluSyar^umentisytanißimis (s leuißi)nisy(s ex ob/curo incertoj. ac piano falfo fundamento extruClis i^^ norare non poterant, quod de ea ipfe exprofeßo publicè eßetteßifcatus : Cuius deniq^fcriptis quotidiè prodeunti^ bus ita carere non poterantßt ft helhtfcendum eßet, Iser^^ bis (s rebus inde depromptis '})terentur:Et cuius editiones po^renias Cy^neas cantiones appellitabant : Hie er^o aßiduarum operarum, curarum, Yi^diarum (s ^erumna^ rum hunc fruElum, (s hicc ferebat premia, l)t de impu* dentibus , niendacibus (s Sj/cophanticis chartis reus pcra^eretur Isul^o eorum criminum , quibus atrociora nulla co^^itare mens humana poteft, (s Academia,in qua (S ipfe (S nos reliqui à tot millibus audiebamur, lerna bcerejeon proclamaretur, O' feriretur anathemate, H z prteeunte

pr^^sunteyierba, ac '})eïut pr^icinenteljomhie prufu^o trrone^cuiiis (gnomeni^notuïuante fuemt, i3quot; incerta erat ori^Oj incerta religio 43quot; quidem rationes condem» nationum afferente, quas diximiis. de reconditis 43 diu cwnulatis thejauris fuarum, l)t '})ocat, demonfira^ tionum ille promebat luf^icioneSyfabellcbSjfomnia, detoro ßones reElè 43 firnpliciter diciorum j eiZ confeßim ita ar=gt; ripiebantur, quot;Otpro nihtlo haberentur, quie'yierè jfirmiter amp;nbsp;explicatè contra dieebantur ab eo, quem Ma^ißrum 43 ^r^eceptorem Ijer^ 43 reli^iofi^ pietatis ad S)eunt qiiotidiè l'equebantur.

Miramur h^cc, 43 miramur merito. T^e^ caufds intelU^imus cur ßimos jü^ßeionum 43 fomniorum ß» dubiionesy 43 incertcts atq^ aberrantes fabellarum amba» ^es^ 43 calttrnniarumperplexos ac finuofosflexHS acnex‘= Hs,mendaciorumdeniq^tenebrasj aFlacio offiifasßqui potiiis quot;üoluerintj quam expeditum iter publicis fcriptis clarè 43 confficuè demonßratumj ÿs teßibtis, qui in Ec» cleßjs noßris ßemper fuerunt Sc^iottiso/? Aut cur rimari etiam43ß:rutaripriuatimdidputata de ritibtes externis ' in bis Eccleßjs uoluerintpotiiis, quam Ulis ßare 43 niti de doblrina/ententß-, quee pr(eßriberentur publicè Ec=gt; ’ cleßjs omnibics ? H(€c 'Toero ciim iudicio nulloßeri potue» rint ) aut fatali impetu ßeculi, aut erroreaffeblato l^el maleuolentia, '})el l^troq faElo l^tßnt oportet. Fatales impetus excujationem admittunt. Error aßßEiatusß)e‘gt;

rît ate demonßrata,^rduis admodum eß. Sed^rauior cum errors affeEiato coniunElamaleuolentia lt;15quot; nocendi cupi^ ditas, qualem ejße in fatellitio Flaciano res déclarât, cùm imperitamultitudoartibusFlacqdecepta nbsp;nbsp;nbsp;incitataßi»

to feculi errauerit. Etfiunt hac eb^rauiora finon Ifnum priuatim, (edpublicèplurimos :finon corpus nbsp;nbsp;nbsp;Bitarn

fedfajnamUdantatq^exißimationem eorum in Ecckßa minißrorumjdequornminnocentianeceßeeß erudiripo^ ßeritatem contra calumnias inßEiationes l)t qu'tbus autoribns emendate doElrin^ lgt;oxßt tradita nbsp;nbsp;propa^a^

ta, poßeritccsß:iat. Ffa^is autem miraremur hanc con-uerfionem, nißdtjßenßonumpublicarum hos fruElus eJße iS* exemplis admoneremur, ijr nunc malo publico didicißgt; femus.

Q^nquàm i^itur ex omnibus noßrorum ßriptis ad quceprouocamusjplanum eß, nihil in confeßionelneritatis illo formidoloßßimo tempore,is* .îlatu Germanise pertur^ batißimo^quo omnia ßtßicionibus j metu^ trepidatione plena erant^ quo nutabant multi,qui conßantitepoßeßores quidam Ytderi lgt;olunt,deßertis Epifiopatibus Eccleßjs fuisi'N.thiler^bcommißumeßeanoßris, tune, quodpie» tatem ij* conßantiam Chrißianam non deceret : Et de Flacii etiam calumntjs quanquam re^ponßim fatis /uper^ eßabIllußriß.Frincipe^nhaltino,F)oElore Fomerano, iS* Fhilippo Melanthone,ßcilicet quid inpriuatis délibéra^ tionibus de rebus Mdiaphoris,et quibus de caußs coceßiim

ßt : tarnen quod non contenu lis aliquîj penitîora etiam promt jibt nbsp;nbsp;aperirtpostulantjltt qualesfùerint illæ cotu

jultationes co^nofcant, h^ec etiamproferemitif editis ex* emplie deltberaûonum coneeßionum omnium j qu^e de archetypis exprimicurauimits jllla ipfa bdrchetypie l)bi* fucrit opue demonßraturi. Et ne dejideretur am* pltue quicquam à quoquam in hoc decennali de linea Iteße ■ certamine perßeere conabimur.

yîd id l)ero perßeiendum non adhibebinius ßomniorum ludibria^non fuppoßtitiorum aut ßirreptitiorum feriptoru teßimoniaj non pigmenta lt;ûr colores lophi/matum, non fumos (ir nebulae/ußieionumj multb minus calumnias mendactay qualibitsßefe Flacitesyienditat {s' fulcit. Tgt;be(p, apolo^eticè exemplo Flaci^ dißnlabimus, quod tali pa* trocinioprorßes non eß opus '})eritati/uis nixtC isr conß* îientißdtibns ßeßnet ipßim tuenti ac JuStinenti. Sed ipßimrerum'}}t^eß(eßintnarrationem pro nobis caußm dicere ßnemus. Illaenim lt;i:r crimina qua haîtenus ini* quißimèinnos collata fuerunt ita tacentibus nobis diiuctacrefutabitj^i^ innocentiam noßram Iriris intelU» ^entibus y ßncereiudicantibus , lir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac cura

compleElentibus conßruatam cupienttbus lucem Jje* ritatis dobiritice j falutem incolumitatem EccleßiC, autoritatem ßanhli Minißertj Euangelici, ita pateßiciet iJtßeremus candidos lebiores nobi/cum admiraturos in* ß.^nemimpudentiamiff' crudelttatem eins, qui nos tam improbè

qiilt;t tune diEia feripta fuerunt de archetypis nunc proferentur,lt;ÿ' in poßerum quocun^ tempore fuerit opui^ demonßrabuntur. TSLonefiautem htec à nobk inflituta. narratio J lit fuprà monuimus, 'ï)t renouemus certamina : lt;S'edl)tpotiu^, quæipfe toties renouauit abrupta föpia^ niWj lt;(3* bis fopitis de doElrina noßrlt;!e puritate dimicemus contra recentes nbsp;nbsp;plane dtabolicos ipßus conatui.lSionfe-»

fe enim quieturum niß oppreßis nobii teßatui eß toti* esj (3* omni conatu 'ï)irium fuarum oßendit. Et ne hoc t^noraremuij repetitam Epitomen omnium earum crimi» nationum, quiC tanta mole ebartarum toto decennio in nos effudity ßiperiore anno promul^auityroboratam quin^ juorumo-^^fssizSi^ßußra^atione y 'Nicolai Galli fuperin-^ tendentie ^tisbonenßs j Iohannis Vui^andi ßiperinten^ dentis Ma^deburgenßs lobannù Aurifabri concionato» ris in ^ula Einarienß^ Antonq Ottonis ^aßoiris Hort^ bufani, is* Mattbcei iudtcis 3)iaconi Ma^debur^enßs, Et in ebartis contra quoßeun^ Iparßs non tarn pugnat contra eos, quos titulo indicat ac proponit, quam hoc nnum a^it^ '})t noliros omnes, qui yttiliter hallenus in bac Schola iS* Eccleßa l)el docendo y/el ßribendo, is* exißi“ mationem confecuti junt aliquam is* piorum Ijoluntates nc ßudiafibi conciliarunt ylJelinpoßerum *})fui fore Eclt;» ^l^ßlt;el)identurf aut repetitis is* renouatis prioribus ac penè

pene obfiletk criminatMuSj aut nouis confiSits^adeum modum infamet^ conjjjurcet ac conculcet, 'ï}t non ipfi tan» tùm in contemptum lt;5* odium deuoluantur j M /criptn etiamip/orum Ecclefi^ pofleritati profutura innen» tntide manibus excutiantnr , ex templis omnibus ^cbolis, Eibliotbecis etxurbentnr. Qwbus ant labe» fnElatisaut profii^atis cogitate qn^efumus optimi Ques noftrarnm Ecclefiarum qnam poflea normam fecntnri, quam aduerfanjs Eontificijs oppo/itnri y in qua doElri» na acquieturi y quam liber is traditnri yieflris y quam re» liEluri tandem ßtis y nepotibus /(jr pofleris. ^dpicite quafumus de qua doElrina dimicaneritis cum adner/àrqSy

G* iaEluramfortunarum Ifeßrarum. Et de qua dimica» turifltis inpoflerumy contronerßa flante y proßicite y ß eaqult;t contra eosdefenfa y amp;in l^eßris Ecclejijs bucuf^ conferuata funty eripi ijobisy nbsp;nbsp;aboleri patiemini. IDeie»

ElosnelDOs de concepta femelfufceptaq^ fententia /inetis ad eaportenta adi^iy qiue contra banc Jententiam Flacius cudit lt;3^ confiât ? Et mutatione fententue ad nutum iS'impnlfum erronis maliciofi, cum illaip/ay qu^haSte» nus finfifiisy turn fèpultoscnmifidem auos nbsp;nbsp;nbsp;patres quot;Ve»

firos condemnabitis ? H^e fcdicet ßnt artes techitce 3)iaboliy quibus patefaElæ lucenti ygt;eritati callidißi» niè infidiatur y iJt deletis ant fiblatis qsfiriptisy qu^ fun» damenta continent caujce tantù cum pericuîis y Jnmpti» buSy

rerum plurîmurum laboriht^, fine ardentiimploratione auxilij dtuîni, (irdentißimit at^aßiduis exercitijs fidei at^ inuocationU ^ßiritus fa)u cil duiiu j aii^e, defenfie ac Jiabilitee autoribus ipfis protritii ac peßundatk pro qutbuó erant ardentßnnct ^ratice a^endlt;£ S)eo donatori taüum tarn falutarium Qr^anorum: Vt hù er^o confePlis j Jfel poiieritati adb mat l)luram diuince lucis 'Pelnos etiam pertentatos db ^utationibus nouis, nbsp;nbsp;nbsp;in dubitationem conieitos aut

turbet, ne 'Pnqudm in certa conßßamwßnteniiaj aut prorfus à comprehenfa femel finniter crédita doürina detorqueat. iieceß'eeß.i^iturtradipoßeris 'Peray certa (sr illußria tefiimoniayisr de doEirina cjuce fulfißet in Ec* clefijsy de minißrorumy quorum opera reßituta ilia tlltißrata eßjfidcy tnte^ntate conßuntia. Hoc'Perb dumfacimu^y oramiareuerenter amanter omnes S)e* um timentes is* amantes 'peritatls nbsp;nbsp;piæ pacisßudiofis

LeiloreSy'pt attentos fepr^ebeanty lts*ß haEienus tot 'Pe* nenata maledica firipta Flacij contra nos emißa ferre patienter lt;isr perlenere potuerunt y noßram etiam. banc iußam defenßonem benigne its* diligenter cogno* fcantyf^ nobis hoc tribuantiwsy quod in omnibus contro* uerßjsiudicandis lt;t5* dißeptandisferuarifoletj

(Docebitautemnarratio euidentery quod toto Ulo tempore Eheologi noßri manferint faißmiles lt;(s* ijdem,

flierunt ante helium, cjnod conftlta direxerint om» 7Ùa (ld eundem fnem cónjlanterj quem pro^oßtum hahue» runt fempef'yßtlicet gloria T)ei illußreturj res necejjd» ri^e explicentur ‘is' defendantur^ refutatis impijs errori* bu^ ^ifr fiblata fuperßitione EccleßiC conferuentnr incolumes, ßcut mandatum eß: T)iligite Iferitatem (jr pa* cem. Exißdem enim fundamentüj quihus anteajOmnium diliherationum conßlia conßliorum extruxerunt ratio» nes. E^tindoElrinanihilmutaruntomnibus rebu^ ne» ce{farijs: ßcd fententia de ritibus externis,qui fuo^enere necVicioßfuntnec prohibitif nunquam dßejßerunt: Et resnecejfarias à non neceffarijs itadißinxeruntj ne» cejfaria^ defendenda^ eße etiam cum Ijitie lt;isr capitis peri» ctdoj de non neceßarijs nec pr^ceptis diuinititSf qutt ßneimpietatel^jurparipo^entfininimè eadem pertinacia eßè pu^nandum '(3* conßituerint confuluerint pacis CF concordi^e caußa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■ '• '

Vno ore «êr conßnßufimper antea ciirn ./bu^ußßtiim in Colloquijs omnibusproßßi fuerant de fefe teßatij fi petere ab Imperatore Juis Eccleßjs dobirina emendatie 'igt;ßimf quam emendationem ma^nitudo abufuum erro» ^nm impiorum fla^itaßetf nbsp;nbsp;de hac ßß cum aduer/arß

contenderefUon de Imperioj nec derituum externorum l)tilium or dine f in quibits concedereliellentlmperatorili^ benter iS* facilèf qult;e falua quot;S)eritate dobirince concedi poß

Jîtâtel)eîamltttone möutjjè cêrtdmtna nee de rebus paruis litem e/fe^fed[ummis, quibus S)ei gloria is* falus nititur l)niuscuiusq,y is* extare feuerißima IDei mandata, iubeantfugere idola, is* doElrince coeleßis corruption nem, quæ duo eße apud aduerfarios euidentia ^eritatis conuincat. TSLec deleEiarifefe 'ifaîlitate is* perturbatione ordinisy net^hanc feße moliri: fed hoc optare 'ïniicè, 'ï}t cum emendatie do^rinapuritate is* abolita fuperßitione cultuum impiorum, in Eccleßß ’})tilium ceremoniarum ygt;Jùsretineatury^ielconßituaturpio conßenful^na is* corn» munis qu^edam ceu ra^/ç ne dißrahantur Eccleßd dßimilitudinerituunijaut confußone ordinis deformen'^ tur.

Fuitauiem boc Tmperatoris confdium, '})t controuem ßds ad legitimam cognitionem in gt;^nodo deduceret. Id quia fubiib fieri non poterat, is poß IfiEoriam ipße de conßituendapolitica cancordia in Imperio cogitaret, iS de hac frußra laboraturus eßeperßaderetur a nonnuUis, nificompleEleretur compoßtionem dißidiorum in religio» ne ; Ideo decurrit ad conßlium deßßendendis controuer“ fißiS proponenda formula,quam ordines Imperij inter ea amplebierentur isßquentur. yld hanc rem experiundam fuppeditata fuît ei à quibufdam formula feripto explicata, de qua quomodo ad Eleliorem Mauricium relatum ßt, oßendet narratio. Interea dum h^ec clam is occulto age» rentur ,abEleIiore \'SaxQnilt;e Mauricio Fhilippus dam

^hilippus jlJt qui tune nondum intelUgebat fatùconfiiia Imperator is, nbsp;nbsp;in ea erat fententia, l^t exiFlimaret, non

quomodocunq^ fartam pacem, fed Ijeram concordiam ferio qu^eri: lt;(5* hoc a^i,non 1)1 prie^rauarentur iniuîtis et loeris tati contrarijs decretis Ecclefite noîtra ante exploration^ nem, fedlJt Iferitatis reîiitutione ((s' emendatione abufu^n urn Ecclefjs conpuleretur omnibus in Germania pariter : ^eniqueUbrum, 'ï)tfuerat faElumantea^tisbonce, in hunc finem ejfe compofitum, '\)t doEiorum cenfur^e lubijcen^ retur, neeprius euulgaretur, quam borum effet fententtjs emendatus (s comprobatus : moderatè initio (S breuiter indicabat craßtßima[altem, quæ tolerari nullo modo pof» ^ent. Oportebat enim id fieri celeriter, nee f[^cij fatis ad accuratiorem confiderationem concedebatur, ^ft re's doce^» bit. Hortabatur autemßmul Principes, '})t cùmtantam rem meditarentur, nihil conîlituerent, nift communicato conßlio cummultis'ï)iris doEiis (S intelli^entibus. Mox denuo confultus '})nà cum reliquis, (s iterum atq, iterum, y)ehementius copiofius re^onßt cum EleElori Saxo» ni^e, turn harum re^ionum incolis, pluribtts notatis, qu^e ferri non poffnt neq excufationem admitterent,ex ijfdem femper fundamentis, dïïiinElis necejfarqs, id eît, de qui» bu4 dijfenfo prtecipua femper (s' controuerfia fuerat, d non necejfarijs, qux non Isenerant in contentionem, Et no mutatafententia de coeeßionerituum externorum. Tan» dem

dem poît puhlicatumltbrum, cwn cerner et nihil eorum, quæTheolo^iharumre^ionumpriuatim nionuijjent muU tipliciterj correEiÜeJJèj (t^rreperirenturinlibronoute lt;1^ plures ac ma^is impi(€ corruptellt;€, qudspofl intextds ejjè apparebatj cr Imperator l)i cohere conaretur Ecclefia^ noliras ad receptionem earum impietatum^ qucts liber con^^ tinebat:lon^olgt;olumineJ(juodtn'Vrbe I»/It(etia ahfolutum eltj inUituitfin^ulorum error urn accuratiorem confutati» onem. Et du^e quidem confutationes ex hisprce ceteris om^^ nibus primoJparpe peruulgatce tranfcriptione typis^ reliqtiis, qui multo posi contradixeruntj exemplofuerwït. Httc er^o iJt or dine le^erentur ab omnibus, confide* rarentur, quæ Theologi inter initia antepublicationem li* brij ciim a^i de formula comperijfent : qu^e, ciim promuU ^ata ordinibus Imperij obtrufa effetj reSponderint: or* dtnefin^ulaedidimus, occafionibus fimulexpofitis.

Ilpipiciat autem femper candidus Leltor ad hoc fun* damentum, quod idem tunc fuadere'Voluerint, quod fua* ferant antea, ils* cedere in qfdem, ad quee concedenda fefe loties antea obligarant Iponte ex profejfo : fcilicet î)t fiueimpetrarent fuis Ecclefijsconcejfim'})erie doIiriniCf qua fruerentury Ijfum, isr abro^ationem abu/uum atque idolatrirCy fiue hoc non impetrato,res deuenirent adpriua* tarn confeßionem cuiiisq^y firent Ecclefi^e, qu^e lar^iri Imperatoripojfent ^qutenon pojfntl)llomodo i^quds. habeant 'Veras caupasfeiunitionis ac difenfionis à ^ma*

na EccleßaJ propter quds nelt;pj odU metuantj ne^exilia recufenty nelt;f^ exhorreantßippliciay in quarum defenfi* one cogantur autoritatem mandati T)ei humane autorita* ti anteferendoy aduerfari Imperatori. ddec '}}lla ratione y imo ne quidemfalua conjcientia mutare hancpodlea fen* tentiam poterant.QMni enim aliam ßeciem apud pios om* nes omni tempore res habitura fuijjet, quam pr^efrabi^e. fis*feditiope contumacicey ßpoftquàm reiecijjènt nbsp;nbsp;repu*

propter adiaphoruy de quibus concedendis iam antè ex iJe* teri p^pe repetito promijjb Imperatori obligati erant, y)elMauricium Rlellorem contra Imperatoremyljel ha^ rum ^e^ionum incolas lt;(sr fubditos contra Eleliorem con* citajjent ? Meminim^s ß)ollorem Romeranum piè ^rauiter de his rebwspro cocione dijjerente dicere ; Omnia in omnepartem dijputata ejje penßtata diligenter : Si* bi 'ïieró in bacßenellayin qua. feße aßidua inuocatione filij Si)eiquotidiepr^eparet adpiam mortemyCtiam hoclienire in mentemy '■rum nbsp;nbsp;poßeritatifit futurum l}tilius, (3^

re ipfaßt in hoc cafuy amp;nbsp;hoc momento impendentiumper* fequutionumy relliuSyfiipßy quiautores lt;(3* adiutores füe* runt emendationii dolirinæ y martyr io comprobarent y lt;1^fuo obß^narent fanguine doHrinam y quam Eccleß^e exßjriptis Rropheticis lt;3* ^pollolicis reßituijßnt y Et in expiicata euidenti ac minimè ambi^ua caufa relinqueret poßeritati exemplum martirij i3' confeßionis: ^n lierb fi recufando cum falfa dolirinayßne dijcriminey pari per* tinacicf

tinacta, ea^ de quihu^s[e cedere pojfèanteafuerint teßati, incurreroit in culpam cnmenljeljußicionem paltent jeditionisj'is'titulo feditiojorum hominum adfuppUcia coa demnatij lanPlumßudtum nbsp;nbsp;'}gt;tditer S)ei beneficio nau(Ugt;

tam Eccle]tt£ operam nota (S' labe jeditio/arum molitionu deformarent,iS propterea fußePlam reddere^it poßerita‘‘ ti doPirmam, tanquam titulo isprtetextu eniendationis doctrinke e^erint hoc, l)t l^eteripolitise Ecclefiaßic^eßa* tu petulanter ac feditiose turbato atq, euerfo,excußii Epi^ ßopisßireptis facKltatibw,mutata forma Imperij, proie» cia isßreta Imperatoris autoritate,'})aßitatemparerent, iS licentiam introducerent atq^ confirmarent inßnitam faciendi quiduis is coflituendi in Ecclefia,pr^efertim cwn mulii biße annis fanatici honitnei abuß occafionibtts mu» tationum necejfariarum, tn alijs no neceßarijs, quibufdant etiamplané impiß, mnlta feditiosè mouijfent, quorum Itel ßßicionem fußinerepio hominigraue ßt admodum, S'ed iS amoliri earn nonßt facile, cum profeßißnt toties ad» ditis obteflatiombus, non odiß aut ambitione,non cuptdi» täte dominationis, non fludio dijßntiendißfe dißtdere ab aduerfariß, ßd de rebus magnis is neceßarißpugnare,in quibus euidentia 'Veritatis redarguat is conuincat aduer» farios. Omnino ßbi perßaßm hoc ejße, relinquenda eße poßeritati certa teßimonia loel confeßionis ac martyrij periculo confrmata, de ijs doblrinte is rerum neceßaria» rum capitibus, qu(e contra abußts, errores is idola Eon» tificia buc ygt;ßque defendtßent. ßlec cum Ulis confiinden» da eße

da ejjê cumpericulo nonparuo confcientiarum reltqua, de quibns non modo non dimicajjent jfed cederefefe etianifet cejjiiros ejjè^ teflati ejjent, deni^ propter qult;€ hlt;^c neq^ jufcepta neq, faEta ejjet feceßio.

yib hac tpfa fententia non difcejjeruntpoflea, cum ab I Eleblore Mauricio interro^ati ejjent de Mdiaphora, Cum .n. et repetiuifjent iteru atq^ iteru reieElionem ac refutatb onem impietatii libri Mu^uflani et coram Ele^: Maurin do mutationem in Mdiaphoris omnem multoties et dtjßua^ ßjjent ifT efjènt deprecati J EleElor l^erb Mauriciui con» Planter nullam fè fadurum mutationem ygt;lUu^ rei necep fariee oßenderetjfed in ritibws adiaphorii Itellefe ßi^ie con» fcientiiC caufaprteflare obedientiam Imperatorin quatenus * cum piet ate nbsp;nbsp;reli^ione ad SDeum pojjetß quidem ab ip» j

JisTheolo^kin omnibus de reli^ione trallationibu^ hoc eJJetpermijjum : moti er^o falute harum Ecclefiarum, | quas cum luce dollrinlt;t conjeruare cupiebanty cejjerunt eij

cenfiierunt hanc potius feruitutem ferendam j qudm ’ aut defertione y^altandas, aut ßditione commouendas i aut recufatione promißis et conceßionibus prioribus con» traria cum in dubitationem de tota reli^ione tempore per» fequutioniij quam neceßariarum et non neceßariarum re» * um confußo erat neceßdrib paritura, imb O' in contemptü i reli^ionii acpropbanitatemj twnin difcrimen conijcien» da^ eße Ecclefiasj in quo de tota dolirina O* toto mini» ^ierio eßent periclitaturte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Non orta funt a Theolo^is conftlta de niutatione rl» tuum^ Sed cejjerunt hi Trinctpi'}}olenti declarare tori ohedientiam inys relMSjtjuibut Jalua reli^ione et pje^ täte ad S)eiimpr^tflaripoterat^ lt;ifr cejjeruntpropter gra* nißima^s caufcbs. Nihil T^iabolo j yt [celerate fingit nientitur Flaciana faElio Nihil^re^i Fontificio tribu» tum efl Ijlla conceßione. IDeclaratum efl Imperatori, qui '^t'F[a^iflratuspacemfeqult;erere coniunEtionem Ec» cleßarum dißraEarumprte fe ferebat, qui perßaßt^ erat à quibusdam y}el autoribus l)el certè primis fujßra^a-toribws Libri ex illit ipfis j qui Confeßionis ^u^ußan^e profeßione nobißum coniunÜi erant librum talem ejße^ intolerabilis Eccleßjs noßris non fit futuritSj (ST quem Ecclefi^ noßr^: non ^rauatim e/Jent acceptura ; Huie er^b declaratum eß ficut in fimilibtts deliberationihits fueratfa^um anteafemperjamp;per Erincipem EleEorem Mauriciumj lt;(srà Theolo^is ipfiFrincipi Mauricioquit intolerabilia Liber contineret, isr apertèfalfa blajphe» ma, de quibu^aßhitiriTrincepsnon debeat necpoßtt, quodtaliafintflJtintelli^ietiam ab ipßo poßit, ferenda ea non eße, quæ rurßti concedipoßent : qu^e 'Vero propter obßuritatem aut ambi^uitatem aut Sophijmatum prœfii, ^ias pertinerent ad explicationem tisr confeßionem ipf» rumTheolo^orumpriuatam, quibttinon Ijellent onerare ^rincipem, iJel aliot etiam non fatis inßruEox, fid de quibui liellentfuo loco O’periculo rei^ondere. IDeniq^ de quh

putbus rebîis 'Yt contentio fuerit fèmper ^ßc reniitti nihil poßit : T)e (juibns rurfu^ ipß is*poßtnt is* elint obtem^^ pe rare, 'y)t Yideat nonpetulanti noßros is* contumaci cu^ rioßtate aut contemptu C^efarece Maießatis aut infinitæ licenti(Ç cupiditate aduerfdri conßlß de pace fed propt er caußtSj quitsprobibitione diuina mutare in nulla parte li» ceat.

Cumq. deliberatio priuata totapertineret pr^ecipuè ad Eccleßits harum re^ionum, non ad ipfos Eheolo^os : fepa» rarunt priuatam confeßionem fuam et iDniuscuiw^ a con» ßlioj quoddandum effetpromifcu^ multitudmi in Eccle» ßß noßris. IDefefe teßatifuntjrepetita crebro eadem me» tione, quod'Yt hanc tueantur doElrinani, quam profeßi effentj nulla aut reformident aut defußant aut recußnt periculaj necfe requirerCj y)t Trinceps propter ipforum, priuatam confeßionem, quam is* edtdtffenty is* repetituri effentj'})bicun^ foret opusje ßof^ in ßfcrimen conyceret. ‘Eham proprio fefij non Trincipis aut fubditorum periculo eonfeffuros S)eo iuuante. ISheq, mutationem fefe in rebus adiaphoris autfuadere aut probare quantum ad ipfos, fed nbsp;nbsp;nbsp;i

cula in con^feElu forent,prius totam abiehiura reli^ionem quamperpeffura effet crudelitatem is* calamitates pcrfe» cutionis,

cutfonlf, premier timƒ liideat fubeunda êffe b^ec pericula de rebus ex humana autoritate pendentibusj nbsp;nbsp;non prohibit

tismandato diuinonecfuo^enereimpijs. Quod/i nccidef rety maximam multitudinem accufaturam Theolo^os, ijui non de gloria S)ei,fedjuis affe^iibus nbsp;nbsp;laude confiant

ti(e cwnaliorum periculo pugnantes, tjs detre^andis^ quec. concejjerant anteUj attraxijjent iniußte fatuiciee him prop» ter caujas minimè contrarias mandate dmino execra» turam totam reli^ionemdn qua diuina humana^^ mifeeren» tur (3* conßunderentur arbitrio paucorum. Hos er^o o» portere difertè erudiri de di/crimine rerum necejßariarum lt;i3' non neceffariarum , commoneßeri de quarum re^» rum heritate reEîo ac dininitus mandata hßi hoc mu» tationis articulo pu^natumßt contra abujus, errores idola^re^is ^ontißcijj Âdquas autoritate diuina hera, feria ifr conßans cofeßioßt alligata: quam edere quocun^ periculo oporteat j lt;i3 quamßne Ufione conjcientiœ amp;• horribili Tgt;ei oßßenßone deßigere non liceat, quiecunq^ ac» cidant: deniq^ ad quam inßrui^ animari et coßrmari audi» tores debeantj et de qua dicitur: Cdnfeßio fit ore ad Jalute. } IDe quibus rurßus pugnatü non fitj et quanta ac quomodo

différant ab illis diuinitus traditis atlt;^ preeceptis alia, qua jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humana autoritate in Ecclefia confiituuntur et mutantur

quibushomo Chrifiianus fine coificientia ofifinfa, ffdene» ^^Jfiittjs confianterfit tefiatus j concedere aliquid poßit

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

y}tftlgt;ropter confeßioneni lt;3* confèruationem doBriucef quam retineri ac defèndi contra Tontificias corru^teloi neceJJeßtj bello'^elaliterEccleßaepeterenturjfcirent im* mutabileT)ei mandatum ejjeylt;i3' ^elle IDeum^lJt obedi^ entiam (Deo debitam ptn^tQnihM iùt* edi^lis Imperatoris anteferendo conflantia Confeßionis teflentur doElrinam

tb ßbi in hac cruce lt;(3' bis perßequutionibus aßore Deum ; ^tu^ quot;i^erb humana autoritate conditos mintmè ßmili ne‘ ceßitate conßcientias obli^are. ISLec propterea abqci fia demy ßpoji editampiè de fin^ulis articulis doElrince cona ßßionem y profiteantur cedereße poßß in '})ß rituum etTTä« nbsp;j

(pósap, prßertim cum lt;3* Imperatori ipß j qui ad coniuna pendos i3* copulandoi Eccleßas b^ec qult;e agebat, profit e‘ nbsp;nbsp;,

baturdireEla eße^ 'i3' toti pofieritatineceßb ßt oflendi peripicuè lt;3^ euidenter^qucefitum à nobis id eßey'igt;t ^lo'^ nbsp;nbsp;■

ria Dei illufiretury reflituatur doErina ex erroribus ex* » plicata, lt;3 tollantur Idola atq^ cultus idolatrici, non '})t petulanter efficiatur l)aftitas in Eccleßjs euerfione awt perturbatione l}tilium rituum 43 ordinis.

imbecillioribus, 7ionflatuere modum '^lo confirmatioruni lt;3 robufliorum, ß qui eßent, qui experiri aduerfiationes fuo loco, lt;i3 fuo cum ''periculo, non alieno, quam cedere mallent ferendo fieruitutem non impiam, quod tarnen ba* Mentis ore magis quam re declararunt cenfores noHri, quo*

quorum tantum fuît robur animi, l)t in^rumte tempeßa^ te Epifcopatuf nbsp;nbsp;ßin^liones dejererent j qu^ererent^

ceptui latebra^, ne deprehenderentur mutarent 'ïte^lesadfallendoiobuiosj dißimulatls nominibm noe ^iroifu^illarentji^ metu trepidarentßcubi extra UmU ' tes fee munitionts iJerfarentur^ nihil non expauefce^ rent. Hiß pr^dîitijfent earn conßantiam j quam falsQ iaPlitantj nonßi^ijßnt ceu înercenarq metu periculorum exfationeßa^nondum experts l)el minas isel periculay qualia multi pr(eîlantes ysiri in Germania fuperiore illo tempore fuflinuerunty ex Eccleßjs fuis y)elabrepti ad con« fefionemy'ïfeleiePti in exilia crudeliter. Hec Eccleßas Iselonerari libra Au^ußano y y)el occupari atq, opprimi , ab hoßibus fuijfentpaßi : ^Sed conßrmatas erudqßent fisr feruaßfent y iDellfiufiice nbsp;nbsp;fortunarumpericulo, yselquo»

cunq alio euentUy noßrorum Exemplo. Hi enim in qldem 'ïser^^ do^rini^y piorum conßliorum, ts* l’ocationis futz

manferunty nec eeßeruntminis periculisyqui« bus impetebantury corruptelis Ubri yfu^ßani primi /eße oppofuerunt y repetiueruntq eafdem de doEirina Jen« tentiaslDOceits'firiptisy ad cafus quoßcunq atq con« fßionem fefepr^epararunt. Imbecilliores autem poß Ion« ^as deliberationeSj erudieruntylot cum mutatiOy quam mo« liretur Imperator y luideretur perßquutiones allatura «y martj/riay firent de quibus rebus pr^ecipue dijßnfio Jity lt;3* Jemper contra aduerfarios pu^natum ßt in omnibus

congreßibu^j à quitus difcedere per tmmutabilis mandati difiini autoritatem non liceat: de quib. pu^natu nonßtj lt;3quot; de quibus remitti aliquidfalua confcientiay de qnibus nihil concedi Itllo modo poffe multo ante cenfuiJJent.Htec omnia

^uerendißimics et Optimus d^rinceps Georgius ^n* haltinuSj cuius fuiße eruditionem eximiam y grauitatem inßgneniy pietatem erga IDeum ardentemy Ifirtutespluris» mas excellentes ac Ijere heroicasy acrefludium tuendce l)e» ritatisy lt;t3inconferuandùatq^erudiendishisEccleßjs demy in confeßione conßantiam fuifß dignam admiratio» nCyOnines{ciunt. Is igitùr(l^t de reliquis nihildicamus) in ta Ecclefiarïi adminißrationCy in quam fuerat collocatuSy conflanter permanebat y toto Ulo turbulentißimo temporcy quo Eccleßlt;t terrebantur minacibus ediHis de libro ^u» guflano recipiendOylSLihilprcetermittens Ijel docendo l)el monendo Ifoce nbsp;nbsp;ßriptisy quot;relpracauendo y quod auxilio

diuino prouideri humanis cogitationibuSy lt;(3pr^ecaueriac praflari qualicunq^ humana diligentiapoterat. Et cum au trallus eßet clandeflinis aliorum conßlys peregrinus Epi» fcopuSyhuic addulio in Epißopatum itaß oppofuit y l)t in

ßutim aditUy quogubernatio tradenda ei iam erat y ßt teßatusgrauiter lt;3* conßanteryßiofrßragio y nec Jjocatu eumy ne^ ele^ionem comprobatam ejßy TSbecfe admittere eum ad Epißopatum aliter y nifi cum hac obteßatione isr -{i^ditionejlgt;t no moda nihil mutet in eaforma Eccleßaruy nbsp;nbsp;|

qud nunc eJJètj fedeandem fonçât ac tueatur. Qn^dftfdcc^ retjfe non tantuni habiturnm cum libenter pro Epifcopo, fedfuo loco opera at^ confiho fuo adiuturnm fideliter ac di^ libenter, isrpr^ßiturum er^a ipfunijqu^e deceret. lt;Si non fdcerctjje conatibn^ ipfius aduer/atnrumjii^ prohibituriij ne quas moliretur mutationesj pojfetperficere. Hac obte» îlatione ita muniuit Ecçleficcs à je conßituta^ (s' tot annù guhernatccSj Ift hue d)ei beniffûtate cum tranquillita* te fis quietel)fuml)eree dodrinœ (S Sacramentorum re^ tinuerint.Quapropter ei hee regiones gratitudinem debent perpetuam. d)ebebant et defenfionem mortuo contra ama^ rulentccs et nefarias criminationes atq^ infeEationesFlacÿj quibus prteclaras htts^ tanti Frincipis (S tanti Minißri adiones impudenter calumniari non 'beretur.

Si ergo Flacius tantifecit falutem EccleFarum noßra^ rumjquarenonftmiiiterinfuaßatione fubßitit? Cur re» ceptud qu^eftuit apud eosj dquibiis nunqudm fuit accerft» tuSj (s quibiis nofuit opu^s l)el opera lgt;el conßUo ipßw: Cur non tjfdem difeurfationibus^ quibus contra nos ffus totam penè commouit Germanidj eodem tempore ajfHElißima^ Germanice Eccleßas alibi aduerßus deprauattones Sphyn» gis ^ugußan^ confirmauit^quas nullö l)nqud '})erbulo at» tigit'. ^ut incitauitplebem adarmisprohibendos conatws Imperatorin ßieutjeditiofe cotra Eledore Ffyuriciu harü ^^^ionum incolan accedit nulla de caufty quod toto Ulo te» porCyquo in deliberationibus priuatis de ^diaphoris diß^» tatur^

tAtutn eîlf coratn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûftdiult apudnos nec l)ocent

doElrinte iiec Ifllam rem necejjariam mutari: Sed h^c omittemu^, Etparcimia çenjoribus noßris^qui '})ht a^no* uerintjua conßanterfaEla ) pro[gt;ri(e confcientite teßimo* nß conui^ijfqrtafßabflmebuntah iiijeEiationibiis et condemudtionibu^s noßri. Et qtûdem quid aclumßt à noßrisJ fériés commemo»

POST MTTXTIOTSLEM FACTUM inhis terris À calamitofo beüo, Illußrißf.Frincepsac , (Dominum T). Mauricius T)ux Saxonite EleEor li^c.

(3* ex ÿs qui turn primum ad banc accejßerant j ^jniuerßs primumConuentumhabuit Lipßee f Jéino poß falutife=‘ rum partum 1547. Menfe lulio. Flon autem politicos tantum ordines tum J fed Tbeologos etiam conuocari eu* rauity ifT inter hosprimo loco ^uerendiß'. amp;nbsp;Illuîir 'ff. ^rincipem ac^^ominum T). Geor^ium^nbaltinum etc.

lt;2r lyniuerfos Superintmdentes Eccleßarum ditionis ßue, is* collegium infùperTheolo^icum is* ^Elorem jicade* jnitenoßr^e. Itafa^umfuit j lcgt;t ex Academia noßra ad bunc

_ lune ygt;emrc)it, ^uerendus S). S)o^or Iohannes 'Bu^en» ha^itiSj ^aßor huius Eccleßt)^ is' Superintendens, S). Docter Caßar Cruciger ^cademue ^Hor, CU» rißimi'ljirtD. Doliorldelchtor Fendius lt;isr ld. Eaulus EberiiSy qui in ygt;rbe jubliiterant. D. Ehilip^ws }delan= thonYtrclarijjt Ereeceptor nofier colendß. Collega carijß quipeculiariter ÈE'imaria ad tlium eonuentum ac^-eerßbaturylDtinfraex^onitur^eumq,co ^ucrendui D, DoHor Georgius Maior.

Çùm i^itur I^olitico ordini ab Illu^triß. Principe Mauricio EleEiore ijc. expofita eßent ea, quorum caufa conuocatu^ fuerat, quæ ad htec négocia non pertinent, I’oUea ad i 5. calend Sextil, qutieefi ig. 4//^ lulij ad Drincipem .y4nhaltinum Theolo^os rcliquos, qui no numero çonuenerant, atq. euocatos ex Mcadeniia no^ Ura, reßrri hæc curauit, qme de/cripto^ermanico, quod tum ßmul exhibitum fuit conuerfa in lin^uam latinam

i Saxonite Elelloris lt;i3*c. Scriptum ad Eheolo^os, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui pofi bellum Eipfue mandato ipfius con=

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenerant.

X 7* Efiramhneuolentiam lios ideb lit er is accerß lt;(3* f'*’-*’* ’ conuocari curauimus, lgt;t noliram apud tfeßram be= neuolentiam fi^Tifos dereli^ioneJfolnntatem^ fententigt;

amdeclayetnHs^nemter hox , 'ïfeîlrambeneuoîentiam (3* IfOSf hac in re aliquaßt dißidentiaj nos,lfeßrA be7ieult;i» lentia T^oSj ita eer tam (g* 'ijeram de hac re co^nitionem habeamus ijt nullum lulla d parte periculum metui aut ßifpicando concipi poßit.

^roindedeclaramu^apudK'È. fententiam noßram^quod Tapißieis abufibui Cf? omnibus ß qu^e Iferbo ^ei contraria, (sr à reli^ione Chrißiana aliéna funt^neq^ deßeiendo adheerere y neq^ horum quicquam ad^ mitterelifelimus. Quibuscunq^etiam rebus (s* dobirinam l^erbi IDeiprouehere, (tr minißros huius iuuare poterie mus, ea 'ïit Chriîlianum Trincipem EleElorem decetpro lifiribusnoîtrisfidelitery diligenter beni^nè pr^eßabi» mus.

P ore fouebimus (3* tuebimur, l)t iuuante IDeo ßtb noîlra ’ ■\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ubernationecrefcantisrau^eßant, (srproteîlio (s' de«

'Similiter etiam indicia (3* iuris adnünißrationem in noßris re^ionibus conßituemUs, qute nihil fußitionis ha*

prdßahimnSjygt;t nemmi cau/a afferri deleat,propter quam degubernatione noßra iure quertpoßit,

Q^cquidigiturlfeßrabeneuolentia iig''ïgt;os bac in re nobis confulere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^os de rationibus fuis in ß

rebuSjquoel^eflreebeneuolentitetSquot; Ifeßri muneris atque curationis propriafuntjß^nificarepoteritis j Id à 'S. amanterpettmuSf reliquis Ijobis beiù^è cupimus ygt;tfacerel)elitis. Q^di^àT^. amicèj à reliquis ygt;obis benipnè funius accepturf in' de ßj qua indicabun» tur cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yobifcum 'Vt amicè beniffte nobis

Exercucratautem praterea ^rincipemMauricium longo iam tempore haccura/itt de ritibus les' Ceremomjs -Eccleßarumditionisfuaconßituereturj (srin bis ßmilU tudo praßaretur. ßLam etfi fuh Illußriß. Principe et S)o^ mino S). Henrico T)uce SaxoniaPrincipe opt. C* lau^ datißimo cum primum doBrina y^eritas in regionem Miß nenfem introducereturf^rabußus atq, fuperßitiones tob lerentur, Tum, igitur, etfi forma rituum conßituta lt;t3^ édita fuit cum titulo Mgonda,noto in Ecclefijs nomine. Tarnen poßea non parua dijfolutio bac in parte in regioni* bus Ulis fecuta eß, ^ft multt multa in diuerfis locis priuata autoritate er abolerent lt;ts' introducerent, de quo cum, alia mala er incommoda , tum dilputatiofies nbsp;nbsp;nbsp;rixa

multibîiceS) abaliennüones inter l^icinoi ex plebeio lt;(3* equejlri or dine extiterunt^ nbsp;nbsp;nbsp;conßßoriji in difceptando

labor et difficidtlt;ps obieEla eîtj iJt tandem etiam in aliquot conuentibu4 pronincialibus ab illarum re^ionum ordini^ bui hocpeteretury 'ï)t ad euertendum talia cura fufcipere^ turJ lisr de certorum rituMnyflur^ationeconfenßofieret atqxonfiitueretur. Hac i^itur neceßitate allata y Trin^ xepsMauriciiisi^^nno XLIIII. Theologos Li^ßd conuocarat j'})t dehacre colloquerentur atq^ confierroit fèntentixSji^ ^nno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Menß^u^ußo^ iterum

coniiocatis in l)rbe Libßnfi Principe Geor^to yfnhaltino lt;ïS'c.lt;iS)' ^Superintendentibiis aliquot mandata dédit ï)t affùmpto 'Theolo^orum colfißo in Academia Lipfenfiße ceremonß (s!* har um lotili ?:r pia concordatione deltberd“ rent decernerent. Communicaue^at de hac re friui folebatdeomnibuiyCum^. Lnthero ^rinceps ^nhaltb nuiy ((S'de quibus deliberatio futura eßet ei co^oficenda

iudicanda miferatj conßlium huius expetiuerat, Cui KutherusJententiam de Ulisßam per EpiUolam ß^nifi* cauit quam fubiecimMyeditam quidem lt;ig' antea in ErincU pis ^nhaltininarrdtione )ßd ornißa^ moderationis caufa^ extrema claufula. Ideo hoc loco pleniorem tranßripß^ mus.

Gratîam SC pa«m in Domino. Legi Hkiiîn'fK princepsj’dem ReiiercndiiT, Præful, libellum ad me miflLim,öi legi cum magna uo‘ liiptate, omnia mihtuehcmcntcr placent, amp;nbsp;benedico Domino, qui coepic opus hoc bon jiTi in T. Celfit. orocg uc augcat amp;nbsp;multipücct bencdidionis fu« tarn falutare initium, Amen, Nec eft quod Ccif.

T.àmequicqiiamuelconfulendouelquærendo pcMfj/p/î Domi* nus adeftS^adcritlargiorcamp;copiofiore gratia, quam ut opus fit ex me pumice arido amp;nbsp;ftcrili aliquid expeftare ôiCt Datum die S, Mag-dalenæM. D. XLV. Celfit. T.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam eadem ferme fententia cinibn^dam

CompleElebatur autem libellui tile , de quo b^eé Jcripft LutberiU) expoftionem quandam informativ onem certorum cafitum qu^e in i^nodisfolennibu^ Supers intendentes Tafloribus infpe^ioni ipßrum attributis profjonere deberent. In qua admonebatur de puritate dov bîmiiC comprebenfci in Confeßione ^ugußana qu^e de quibui rebtis locutiones j 1)1 infcitci lt;l^fcandaltim coniv pleclentesj l)itandi€ effent : Cun^fepe in adminifratione Sacramentorum j ifr matrimoniorum cau/is Jepultura alf Ecclefiaficù munerib:is, multa acciderejoleant, in quihii quid fieri oporteat quot;Pul^M Taîtorum in Ta^is nonJemper conflituerepoteß j Ideo ad tales etiam ca/us inferta erat inîiruElio, Item de moribus quot;yoita, qiM Cbrißianos Sacerdotes deceret J exponebatur. Et, quod boc loco pr^cipue indicandum , IDe Ceremonifs etiam doPlnna inferta eratj qùæ e/fnt ßuinitus infituU 0“ iniv mutabileSj quæabbominibnSjiS' mutari poßent ijquot; ex boc fecundo ^eoiere j qute abolendte eßent qu^ ßeruari

Ceremoni(e,quando intolerandte ßerent libertati Chrißta« nlt;e lt;is' impietatem haberentj quando feruari deberent, detre^ationem abolitionem haberent improbam animaduertendam. l^oflremo poßulabatur in Ulo ßcripto, 'M Taßores ritus certos et eoldem pr^eßarent at^ confer» uarent j ficundiim formulam ^^endorum temporibus (Duels Henrici propofttam^ J DoEiore Cruci^ero lt;i3* Iona confcriptanij Heip, in hac parte qtiicquam propria priuataautoritatemutarentaut noua introducer ent, diferepantiam quot;y^t cauerent. De linea tarnen l^eße^ de qua maximepoßea tumultuatum ab inquietis Ulis fuit^ et qu^ has regiones quaß terrtemotu quodam coneußitj^t^* contra quam 'ifeßem it a quidam dißutaruntj l)t Eccleßas potius deßrendas ig' '^)aßitatem admittendamßmb uitam potius impendendam dicerent, quam ea ygt;t reciperetur, O' infe» cundam Kabulam legis diuinlt;e poftus peccandum nbsp;nbsp;forte

dubitaretur, quid ab horum '^lo quiCrereturj O quo con» ßlia horum tenderent atq, dirigerentur, ideo celebratur ’ifnius Zelottx. talis memorabile apophtegma, qui ad Erin» cipem Znhaltinum profejßss fuit^ fepotius cHem perpe» traturum j quam ygt;t lineam illam l^eltem indueret. De hac igitur'ïieUej qu£ in eo Ubello leguntur, omninoputauimut fronßeribenda.

EoßadmonitionemdecultUj qui Sacerdotes dece» at,fubßiuntur htec l^erbaft^t conuertimus : Sed in admi^ nißra*

tifßrationibiii Ëccîefiaüîcorum mnneruni Sacerdotes c'êigt; fuetó ornatu, yttantur^ qui is*plerifq, in locis in 'Yßi eß, in cùncionibus is* admintßratione SacramentorumEt^ant apud a^rotoSy ließem lineam, quam ^fulgo Choralem ap=^ ' pellantj quot;nßurpent (Ea tarnen ratione qua collegium Theo=‘ lo^icum Eiqgt;ßcum ygt;na cum Superintendentibu4 aliquot in Colloquia Lipßce ydnno XE IIII. habitOj dehacre cenfuit) ßcut in alß multis locis, 'Ybi Euanselium doce^ tWy fieri fblet is* confiueuit iS* adbuc in bis terris fit maxima ex parte. Cum enim b^ec res fit adiaphora, tant eßliberum nobis iS* penes arbitrium is* eptionem noßram ßnegrauatione confiientiarum hoc retinere is T^/ùrpare, quàm dbolere aut omittere,nifi quod cum ad fpeciem iS decentiamhoc faciatj is Sacerdotesomnesnon fint lt;eque bene 'S)eflitijfiepeqjrelatumfitj quèdaliqui inadminijtra^ tione diuinorum munerum eiufmodi l^eßitu ad populum, matrones is l^ir^ines l)/i fiierint^ quo homines non medi* ocritcr offenderentWy Ideo optima confilio faciendum l}igt;^ Jum, nbsp;nbsp;ille 'tgt;fitatus habittcs fine immutabilis neceßitatis

obli^atione retineretur. Et cuperent Principes y quot;iJt in di» tiontbus ipforum hac in parte'ï^na quidam is conJentiefK formdy quantum id fieri pateß y praßaretury hac tarnen conditioney l^t omninb homines docerentury in hcsfalutem non effie pofitam y neq^ 1)1 res ad hanc necejfarids '})furpa‘ ri. Item ne in tjs locis, l^bi primum introaucunturyjcan« dalum concipiant.

H^€c fermé fuere in Ubro eo quem fuo illo elo^io (D. Luther us omauity iLtqilla poflea capita deliberation ne habita^ ab f qui çonuocati erantj approbata fuere decretum fi^um Lipf^e^ diximnSj Anno XL 1^. die XXJ^lI.Xu^uÙijfubfcriptisyyftfierifolet, nomini» bus eorum quipnejentes turn autores fuijjènt',

tus hocfila^itarct y^/t illo mutationis faEiæ tempore man ^is faciendum Ytdereturj 'y)t de Cercmomfi a^eretur, in '})nam formant harum confentiretur j Ideo in hoc con^ ucntu Lipfenfl anni XLh^II. illudipfumfcriptumj lt;5? Superintendentibui fi qui priftinæ deliberationi anni XLK non interfueïwit, nbsp;nbsp;euocatis ex Xcademia non

Hra^ ceteris ditionum earum quiprimum in potesian tern Trin. Mauricij Itenerant, propofitum fuit de quo itcruni deliberaretur. ^d h^c i^itur confultationis can pita J abltniuerfs qui tum conuocati conuenerantj inn ter hos cum his a nofiris etiam Colle^is re^onfiim fuit hocficripto, quod de^ermanico conuerfum nbsp;nbsp;nbsp;ipjum

fiubiecimus. CompleElitur autcm Lheolo^orum de reUn ^ione fcntenti^e nbsp;nbsp;nbsp;uoluntatisdeclarationematq.pron

LAVDABILEMSiChriftiano Prinnpc dignam déclarai tionetn fententiæ ôi uoluntatis Ccllitiidinis ueftrae, quænobis exhibita eft,fubmifsc fognouimus,agentes Deo gratias, quem oramus,utIIIu(lrirs.Celfitucl. ueftram benigne regere protcgere,Sd hisregionibus, quae multisegregijsDei ûonisalîclt;îlæfunt,faluta« rem pacem, uerum cultum Dei, honcüam difeiplinarajamp; ius amp;nbsp;iußi« ciam per V. C. gubernationena confcruareuelit,

Cumlt;^C.V. difertis uerbis defeipfa piè fignificarit, quód propter gloriam Dei amp;nbsp;propter ialutem regionum amp;nbsp;fubditorum, Chriftianae religionis puram doftrinam c ólcruare amp;prouehere uelit, necj deficiendo,abufuum, qui uerbo Dei contrarrj (unt,inftauratio# nem permitterc, Hanc ob caufam etiam Illuftrifs. Cdf.ueflræ gratias agimus,neq; dubitamus, C, V, ut laudatifsimum Si. Cfiriftianum Principem Eleft.tenere,inornnigubernationehoc eflê iummum 8C præcipuum opus , ut uera Dei agnitio Si inuocatio plantetur atep conferuetur, ficut fcriptum en:,PiaL i t.Et nunc Reges intclligite Sic,

Et ad illam declarationcm C. V. haec noRra eft confeisio,quód Chriftiana fubieftione Deo hiimiliter promittimus, 8c ueRrse Celfi. reproniittimus,nosfimiliter inChriftiana Si pura doftrina,cuius mentio fafta eft ficut hæc in Ecclcfqs harutn regionum pro condor nibus docctur,amp; à pijs abfq? fophiftica accipitur, confiantes manere cogitare, Si in hac concordia confenfum tueri uelle. Neejï enim uUi creaturac in coelo aut terra illud mirabile confilium in Euangelio ex* fgt;re(Eim,quod Deus immenfa mifericordia patefecir, immutare liccM deôfilius Dei dicit lohan. 14. Si quis diligit me,rermonem meutn feruabit, Si Pater meus diliget cum, Si ueniemus ad cum,amp; manfio^ nem apud eum faciemus. Acne quid hacinparteerretur,intelligl uolumus uuicam aetemam ueram dotfirinam Catholicae Si Chrifiia* næ Ecclefiae, quæ in Symbotis exprefia, cum qua Si uniueramp;rum Ec« defiarum noftrarum Auguftana Confefsio confentit. Quo excludi« mus omnes ScAas Anabaptiftarum, Sacramenta profanantium,ab« ufus PontiRcios,8d quafeuntÿ alias, quibufcun^ nominibus appel* lentur,quxinCon(efsionenominatini funtreieAx.

Polliccmur etiam nos fidelem in necefiarijs doÄrinae capitibus, quæ ad emendationem ufum habent, feduliratem pi ttfiituros, ut M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titnov

timor Dei, Rdes, iRra amp;nbsp;Chn’fliana înuocatio, diCciplim, Si moratn honedas plantctur. Ad quatn rem Deiis fua gratia nobis aßit.

Ad Chriftianse autcm dodrinæ Si diffiplinæ ronieruatio nem neceflarium eftEccIefias Si Scholas pueriles uaftatas inflaurari,6i non bene conditucis melius confuli,amp; quorum bonus adhuc datus cd,eas conferuari. In primis autem iudicamus harum regionum per# magni interefie, ut utracf Vniuerfitas Lipfends amp;nbsp;VVitebergcnds conferuetur. Oportet enim præcipua aliqua loca eflê j in quibus dult; dia uigeant,amp; liera in omnib, difciplinis,^ nccedâriariim linguanim atcg artium dodrina conferuetur, Qiiemadmodum amp;nbsp;Deus ipfe ad hanc rem in rcgno Ifraelitico fcholam condidit, amp;nbsp;podea Canonicoi rum uetudiora Collegia quad Vniuerdtates fchoJaftic» fuere,Antio« chiae,Alexandriæ,Condantinopoli Sic,

Ac quod ad miferam Si difsipatam Vniucrfitatcm Vuitte« bergenfem attinet, manifeda res ed, fi nulla ftudia. Si nulla Supcrin# Cendentia feu infpcftio Ecclefiadica ibi cd, in mifera uicinia ditionis Eledoralis tridem Eccledarum uadationem Si barbariam extituram.

Praetcrea confueucrunt iam uicinae Ecckdæ ordinationem Padorum fuorum Vuitebergæ peterc, amp;in forma examinationis (emper ibi uera diligentia ufurpata fuit, quæ fine dubio ad concórdis In doftrina confenlus conlêruationem in Ecclefijs per Saxoniam , Marchiam,amp; Silcfiam profuit.

Quod fi dicat aliquis, hoc deinceps Epifcopos ordinarios in (inguiis locis facere debcre,Bonum quidem eilet ipios iiiurn officium facere, fed ante oculos cd. Si manifedum hos illas neccilarias res non curare.

Et hadenus ad hanc fcholam commcarunt, Si ordinationem ab hac petiuerunt non tantum uicinæ, fed exteræ etiamgentes alii# quae, Hungarr, Bohemi, Si alq.

Velit ctiam propter DeumV. C. confiderare , multas ibi utiles operas, Si inter alias difertam, elegantem, Si ueram interprctaü tionem Bibliorum, cum fide Si diligentia corfedas ede. Item muh torum ibi ueterum laudatiilimorum Principum Bedorum monu^ menta 0^ fepulchra eile, ut miferabilis res effet futura, fi bai barics alk qua ilia loca occuparet.

In utracp etiam Academia,Dei beneficio,fiudia ita bené eoq? ordine conftituta fucrc, ut nufquam alibi, ullis in regicnibus, quod dodi norunt. Faxit Deus, ut redituantur in pridinum datum ilium deinceps, id quod profedo omnibus intclligentibus confolationi ciTec futurum.

Ad hanc rem proderftaliquot exprtoribus Profe/Torfbus frt ea loca redud, amp;nbsp;in Lipfenfem Academiam loarhimiim Canierari* um, de cuius confilio Rudia tuuencucis in linguis 8i Philofbphia inn ■ftaurentur.

Condituta edam dipendia ab aliquot iam annis Tune ex redi« tibus Colicgn Ëcclcfiadid Aldeburgenfis,amp; monadcriorum aliquot, pro pauperibus Schoiadicis, qui ex his regionibus oritindi funt, de quibus exploratio fieri poted. Hæ cleemofynæ facile polTent indau« rarijôc ciTec res Deo grata, amp;. pauperibus magno fubfidio.

In utrac^ etiam Academia feuera animaduerfione ed opus* ne infamantia aut alia huius generis leuia amp;nbsp;futilia -, fed pro gratia, quam Deus largitus fuertt , iitilia ad inditutionem amp;nbsp;difciplinatn fcripta typis exprimantur. Ideocç Typographis mandatum, ne fine permifsione Retdoris quicquam ad exprimenditm recipiant»

Tertium cd de confidorri's’, 6C uifitatfonc Eccicfiarum amp;nbsp;fu* perintendentia. Confidoria cdc Mersburgi 8(. Mifnae necedaria res cd, nctq! liæc tolli aut aboleri debent, ÖC caufae matrimoniales,amp; alix Sacerdotum, qui delinquunt, ex terra Mifnica, Voitlandica amp;nbsp;Thult; ringica eo delegandae. '

Ab his locis cum abdt aliquanto longius Eledoralis ditio, omnino erit ncccdarium, ut VVittebergx etiam Confiftoriiim,nec^ adhocconditucndumalijsopuseflct, quorum opera conduceren*» tur. Sed ex Profeflbribus Theologiæ ôi Iuris, qui abfq: hoc ibi do^ cent, aliquibus hoc munus peculiariter amp;nbsp;nominatim imponi pofiet, ^uibus amp;nbsp;merces aliqua pro ea opera condituenda eilet. Edam No* tarium his adiungi oporteret,qui publico dipendio conduceretur.

His Ecclefiadicum iudicium in tota Eleftorali ditione com* mitti pofiet. Quod fi graues caufae ad doftrinam pertinentes indde* rent, deberet totius Academiæ confilium à Superintendente amp;nbsp;fidos ralibus alTumi.

Mandanda edam conlidortjs uifitadonis cura, hoc modo,uc idonco tempore Notarq, fuæ finguli iurifdiÄionis loca pcragrarent, amp;nbsp;apud Superintendentes amp;nbsp;alios mores Siuitam Sacerdotum ÖC populi explorarenc,ne uel non coniugales confuetudines uel alia ma* nifefta tadnora ferrentur.

Superintendentes etiam ad doftrinam amp;nbsp;ceremonias Eccle« fiarum fuarura refpiccrc, amp;nbsp;apud Padores in Pagis curare debebunt, ut Catechefin Chridtanædotdrinxrudiæcaci diligenter tnculcent,

amp; ue perfi'chnt id quod à multis fit, ut die Dominica Pomeridiano tempore uni hora ad interrogationes amp;redtationes huius confti* tuacur. Hoc utile eilet in omnibus Pagis omnium Superintendent darum ieruari. Ad parentes quoct; hortationcs ufurpandæ, ut, qua pareils feuericateliberos fuos ad illain in templis inftiiutionem cof gant. ËtG autem hæc pucrilis ætatis exercitia tenue quiddam ÔC exile efleuidentur, unum tarnen de præcipuis muneribus hoc cil, amp;ad conicruationem dodrinæ amp;nbsp;difciplinæ ueræ neceflàrium.

De cercmoniarum Si rituum fimilitudine præftanda noßra fèntentia eft, in præcipuis rebus diligenter hancconferuandam eilê. Si quæ uerô paruædiiîimiîitudincs funt de iis,non eft contendendû. Superintendemesetiam hacin parte priidentiam amp;nbsp;moderationem ulûrpare feiant, ut fcandala auertantur Si conferuetur concordia.

Submifle ctiam petimus, ut C. V, benignè mandate uelit, 8C ut præftctur curare, ut in oppidis Si pagis pauperibus Sacerdotibus merces débita perfoIuatur.Ne quid etfam reditibus Paftoralibus fub« trahatur. Item ut ædificia paftoralia farta teda præftentur, de quo exprefte mandari oportet, ut in oppidis Confutes conftlium pub« licum. Si ruri ij, qiiibus ædiuin Ecclefiafticarum cura commilTa eft, aiTumpta opera eorum, qui praefunt in præfeAuris Principalibus, aedificia infpiciant, amp;nbsp;collapia inftaurent.

Cùrn etiam miferi quidam ex Sacerdotum ordinc, 8i alijs, belli tempore uocibus quibufdam deliquerint, Oramus fuppliciter ôi propter Deum, uc V, C. omnibus ill is ignofeere, 8i benignitatem -atq: clemeniiarh erga hos ufurparc uelit, quomodo etiam Dauiddf alq laudatilsimi Principes poft bellum talia uulnera benignitate amp;nbsp;dementia ianarunt. Et dicit filius Dei ; Bcati mifericordes. Turn nos etiara in omnibus concionibusamp; fermonibus noftris fideliter hoi* tabinnir ad rcuerentiam Si obedientiain omni fuperiori poteftati obnoxie præftandara, Si nos quocß ipfos, ficut fideles fubditos par eft facere, obediences Si quietos at^ pacificos praeftabimus, Si tàm doftrina quàin uica noftra gloriæ Dei Si paci diligenter inferuiemus. Htec mifera calamitola uita multis infirmitatibus obnoxia eft, quod omties, qui in gubernatione funt ipfi in magna laborc Si cum 'magna molcftia fuaexperiuncnr. Ideô petimus iubmifle, utV. C. etiam nos benigne ferre, Si cogitationem fufciperc uelit, quomodo fenio confckftis Si corporum ualetudinis imbccillitate atc^ uitio laborantibus, qui propter inualitudinem munus fuiim curare am« plius non poHuut, lais igitur, quomodo unde alantur conftitui poli® fet, u: loco horuni alq, quorum ufus eflê queat, rccipi amp;nbsp;ali poftint.

Paupern niant Pàftores cum moriuntur, amp;'uiduas cum U« Deris pâtre orbatts Ratim decedere oportet,his etiam quomodo fub« fidio aliquo confuli poiTit. Ciim etiam in exccutione corum, qu* niandantur poßta fint omnia, petimus fubmüTc, ut V. C, feuere, amp;nbsp;Nobilitatiamp; PraefeftisSi Oppidanis Magiftratibus mandarc uetirgt; quæcunt^ C. V, fanxerit, ea ut obnoxie feruentur , ut curare ftu« deant.

H^c igitur IlluflriJJ'. ^rindltis EleSlork amp;Theo^ logorum nofiratium coniunElio at^ conjenßoj ad nis Iferitatem tuendanijqiün 'Voluptatem altquam allatura fit non iniquis leEioribHSjnon dubitamus, qui «ùr ex bis qute narrauiniu^ 'Vtriufiq^ partis in confiruanda doElrinæ puritate^fiudiumjCuramydili^etitiamjiudicarepotertmt.

Inpriniis atitem hoc loco peculiariter monetidi leElo^ res, quot;nt obferuent isr memory mandent y quod balîenus narrata docentynimirumyhoc ipßgt; temporCyCum de./^^u^ fiano libro, qui Interim cognominatur y nihil adhuc quic» quam ficiretury multb minus reeeptio illius poflulata ejjet. Hoc igitur ipfi tempore,ifr anho tertio quartopricce» denteyid ejly tribus ferme continenter fuccedentibus annis 4 Principe Mauricio is“ hoc allum ejfij is* regionis res euniy quod docuiinusy facere coegijfelit de ritibus isr con» fen/jone in l)nam i^r certam formam horum laborarety fu» itq, in his terris de hac eadem reXLiIII.i3*I^L,T^.i3' hoc etiam XLT^11, anno Lipfitt conlultatumy iJf ex his qiu halienus narr animus yplanum fuit, Qwd ijs, qui de libri Muguftani publicatione bos alliones primum natas, iS“ impio Pontifie ijs ajfentandi fiudio extitijfe calumniati fuere y opponatur. gt;.

reßonfumJit à Theolo^ü fagt;n e^l perfcriptunijtamen tlluâ fcriptum Li^Jeiife anni XL P', tum reco^nitum ^ab 'ïfniuerfis ibeolo^is denub ap^robatum futt. QuodlJerb | Comitia Xtigußana inßarentJ differendam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adfinem'^

horum{lliu4 promul^ationem effèiudicatum ftdt Quan* quàm illo temporeß idßriptum editum fuiffet quantum fuj^icionum calumniarum atq^ eorum malorum^qu^e ex his ßequuntur auerßimßiiffet nemo non quot;pidet.

jid hoc uerb Theolo^orumfcriptum reßonßonii lo* co exhibitum Trinceps Mauricimper ß:riptum alterum^ lt;nbsp;repetitaprimum 'Voluntatis nbsp;nbsp;fententite/une de reli^ione j

•tem conßeruanda declarationejpoßeade aninto[uo, quo il* J lam redditam fute declarationemj permißiones^petit tones,

Itquisßn^ulis perbeni^nè rejßondit lt;is' promißt. De in» fiaurationequidem Xcademiarum inhancferméfententi* am,y)tde^ermanico conuertimus :

VOIumus utratnq; Academiani uero confilio i'nfiaiirare, amp;ad sloriam Dei conieruare, benigne nobisperfuadentes, Pro# feflbres de diligentia fua nihil omifliiros, fed iina cum doftri# nae profeflione curaturos amp;nbsp;adiuturos otnnia, quæ ad pacem, trän# quiilitatem öl concordiam facianc,

accerfi curaiifmus’ M. loachfmum CamtrarJum, it expeÄamtJs ab ipfo quod qiiamprimum id fieri poflit, hue ilic ad locum fiium fit reueruirus, öi alTumpto confilio uefiro, Magifter Philippe, fiudia amp;. Academia in hac urbe ut inftaurenmr, operam fit daturus ficut dc ueltra, Magifter Philippe, diligentia, nihil dubitaraus,

de Vuitteber^enßs ^cademi^e mßauratione etiam antè bentgnè Trince^s Mauriciu^promi= ßrat EleEloralis dittonts ordinibuSj equeßri is* oppidano» rum^qui cum ditionem dlam occupanti in arce T^uitteber“ gcnjijßdem iuraret, moreßlennijidem hocfuppliciterpe^ tiuerantj,'Vt Academia inßaurareturj reuocatis in lirbem prioribu^ lebïoribtcs in primii ^hilippo 'MelanthonCf dlaT^heolo^orum dehac tarn/ollicita petitio ofliciofa niA^isquamneceßariafuißelfideripoßit J quod lt;amp;deßt‘ quentib^is mavis co^noßetur.

romißt etiam de iß qui ex politico t^Theolo^o* rum ordine contra ipfiimvrauius locutifuerantj quod pro» pt er intereeßionem à Theolo^is faEiam, aduerfm illos eum fe pricberelfelletj l)t planum fierefïmiuerfisje benig» nèpotiui quam iurerigidoagereßuderejatq^conßgnatM qua/dam l^oces Concionatorum quorundam Theologis tum exhibait y de quibus quidfieri debere cenßrent j inter» rogaiiit y de iß qui bellt tempore precespro ipfio facere’ omifißenty nonnihd queßu^fuit. Sed iST res tum compofi»

rum tum rerum mentîo faEla eft, quæ quod fold ex omni* bus illiu^ conuentus a^ionibus in maleuolorum re^rehen^ fionem incurreruntf minimè fuere dißimulandd^ne caüidè non optima cum fide narrare^ideamur. ^unt autem bd : nbsp;nbsp;nbsp;in Concionibus facris à contumelijs non necejfarif

abfinereturj'lT de publica precum formula conuenireturf quaConcionatores ad populumlfterentur f de quorum ab tero monuitj alterum '}}tfieret pofiulauit.

Hdc ab inquietiî turn manifeflis calumnijs depraua* ta (3* corruptajatq,finfimulationibu5falfis lt;13quot; odiofis in fa* mata fuere. Spar^ebantur enim ab aliquibu^j 't3' odia hoc modo aduerfus Trincipem 'Vehementipimè incitabantur, poftulatum fuijfe ne contra ^m.^ontificem in concioni* buiJacrii diceretuTj neue abufus is' fuperftitiones ab hoc ^enere introduEld ar^uerentur. Quod utfalfifiimum ejfe planum fuitpt^erba capitii huiu4 de fcripto illo Trincipis exgermanicoptitalia, conuerla,fubiecimM, quorum hdC efi fententia:

ET expeftamus à ueftra bcneuolcnria amp;nbsp;uobis amanter 8C pror# fus, inituros uos cam rationcm, utpro condonibus uerbiin» Dei doceatur, amp;nbsp;ucra confeamp;io huius cdatur,amp; populus Fidelia ter inftttuacur, quibus in rebus, ipßus confolatio amp;nbsp;falus confiftat, Ä contumdiola dida, amp;nbsp;non necellàriæ atc^ ignominiofæ notationcs» qux ad ChriRianam uicam parum conférant, uûentur. Quo non in^ telligi uokimus, impios Pontificis abufusjfalfam dodnnam,amp; cultus falfos, quoties neccisitas poRuIet,iis uerbis, quibus decet, amp;nbsp;qiiæ ad homines meliores reddeodos ufum afférant, notandos nô cflc,fed ut in hac re id uitetur, quo* non eft ncccfla«ium , amp;nbsp;parum fruftus af^ fert. Inprimis aucemnoRrx regiones ad nos retulerunc, ut aucrtere uetlemus,ne qifid de bcUo praeterito difputetur, neue pro concioni* bus pro aut contra banc uel illam partem dicaïur, fed à Deo falutarii pue âi tranquflUtas petatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxc

Hc^c igitur quot;Yerbapint nanpoflulationis ((ptanquam tt pofiulatio p'Ypirpata fu^Jet^nopojpet iure reprehendi) pd admonitionisy lt;Pr quidem moderatißim^e illiu^, quce an lt;3* per pelt;i^ illorum temporum conpaerationcj iure culpa» f'f poßitjle^entium iudicio permittimusycum intelU^entib. quidemquo dtre^a hrecpntjminimè obpurum eße poßit, l^m Creptris nomen ita turn odiofum erat^ut plane lisr ex» preßii quot;Yerbis de hoc edict non quot;Yideretur conjultum.

T)eprecibui autem caput,folum fuit, ad quod d Theo» lo^if turn reSponfum poîlularetur, quodq perfepoßulati» onem compleEieretur, caetera admonitiones ^pgnipcati» ones babuerunt, IDe his ifiturpmihterßar^ebatur,aßen» tatorium hoc eß, isr Flaciw formulam etiam ip fam inua» dereaupa fuit. Sedhuiu^ etiam capitis yterba de Frinci» pis fcr 'tpto^ermanico conuerfa fubijciamics. Fetimuó is* poflulamnsd’Yeßrdbeneuolentiat^'Yobis, iJtin aliquant precum formulam confentiatis, qua Concionatores non tantiim in hortationibits adpreces facienda^ quot;Ytantur, fed qult;e de Charta etiam pr^eatur, iJt populus non tantiini hortdtionesaudiat, fed etiam quod orefequatur, ita ' preces faciat. An quot;Yerb quot;Yelfuperuacanea quot;Yel impia hacpe» titio amp;nbsp;poßulatio Frincipis illo tempore fuerit, nbsp;nbsp;Theo»

logos obpqui par fuerit, intelligentes lt;3* pq facilè conßi^ tuent, ad reliquos didputari non attinet. Formula igitur turn a Theologis compopta lt;3* approbataßit, qua Eccle» P^ piè quot;Yti poßent ,qure de Principe idprecatur ,quod fcripta re^onpo d Theologis exhibita orat, quam /upra Tgt;L expo»

expofùitnti^. SeJ extiteruntpoßca qutdani ^«xop ûu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßdludaicum quenaam J qui extrema po»

tins omniaßbi accerfere iDellentjquam formulam tllam y* fur pari aut fqui^ '})t infra in Cellen/ibus exponitur.bDe ilia i^iturlJt iudicari poßtt, reElène an fecu4 lt;is* reprehenfa detreElata tantopere fuerit lubtjciendam etiam ipfatn hoc loco adrei memoriam putauimw, cùm h^ec omnia pro fe ipfi caujam dicant.Q^ de Germanico couer/a talis eß.

OMnipotens æcerne irerifsime Deus, pater Domini amp;nbsp;Saluato^ ris noftri lefu Chnfti,conclifor coeli amp;. terræ una cum filio tuo lefu Chrifto amp;nbsp;Spiritu Sanfto, agtmus tibi gradas toto petïlo’ re,quod imméfa mifericordia te nobis patefcdfti miflb filio lefu Chri fto. Si prolato arcano Si admirando decreto de redemptione generis humani, Si coll/gis tibi aeternam Ecclefiam per minifterium Euâgelq Si Spiritum fanftn,amp; præbes hofpitia Ecclefiæ,amp;; res ultæ fuftentati^ ont neceflarias. Hæc amp;nbsp;alia beneficia confiicmur uerifsime tua dona cITc, amp;abs te nobis propter Filium tribui Si conferuart

Confitemur etiam multis nos peccatis multiplicicer pollutos eflë, Si ueris atc^ ardentibus doloribus cordis deploramus, quod contra normam iufticiæ tuæ pcccauerimus, ac precamur, ut coucrtas nos ad te,amp; condones nob. omnia peccata noftra propter diledû filium tufl lefum Chriftum,ô: Spiritu fanfto tuo accédas in nobis ueram fidera Si ueram obedientiam, Si regas nos, ut ficut ferio propofitum nobis eft, auxilio tuo emendemus uitam, Si tibi obediamus.

Oramus etiam propter fefum Chriftum filium tuum dileiftum, ut inter nos Si in his regionibus perpetuo tibi colligas Ecclefiam,amp;in ea puritaté ueræ doftrinæ conferues,ut te liera inuocatione colamus. Si tibi odediamus, Si in omni æternitate te celebremus Si diligamus. Ad hanc rem largiaris Ecclefiæ fideles Do flores Si Paftores,qui refla docendo,8i exemplo piæ uitæ gloriam tuam illuftrent Si profint Ec^ clefiæ.

Oramus etiam propter lefum Chriftum filium, ut his terris lar^ giaris piam, falutarem Si tranquill-.m gub’i nationem. Si Cæfaream M'îïftatern ac nofttos Principes tuearis,ac Spiritu fanflo tuo regasj

ut tota ipforum gubernatio fermât glorîæ tuæ, 8C ipfîs ac fubdi'ris ßt tranquilla ac falutaris.Confirmes etiam Principes noftros in pio pro# pofitotuam gloriam, ueram dodrinam amp;nbsp;honeftatem difdplinæ conferuandi. Et MagiRratus huius urbis dementer gubernes ac tuearis.

Precamur etiam, ut res terra nafcentes ( quas largiris, ut in hac uita genus humanum fuftentetur, ÔC te agnofcat amp;. inuocet ) foueas Si protegas, Si panem quotidianum benignè nobis præbeas.Et quia tibi nota eft ingens imbecillitas noftra, 8C promififti te magnitudiné iræ aduerfus peccatum temperaturum miferieordia propter intercef» fionê diledi Filq tui,oramus,ut poenas,quas merito fuftinemus, de« mentcr mitiges, amp;nbsp;afflidos omnes, qui te inuocant, cöfoleris Spiritu fando tuo,ut in uera fide Só uera inuocatione mancant confiantes, ôi in omni acternitate mifericordiam tuara célèbrent. Amen.

hcec funt^qute hoc conuentu Theolo^is propoßta, ab bis a^a fuere^ quam breuiter id de jiElis excerpi [ potuit.

TfimilJb conuentH cum hue reuerß ejßnt noflri, quod iam de Ifoluntate conßUo ^rincipis de inflauranda bac yicademia certb publicè conflaret, Ideb ^Eior Jea-• demise etiam depeculiari infuper ^rinc. EleEioris manda=‘ to abßntes Erofejflores dtuerfis ex locis, in quæ quifque concejflerat, ad juas quenq, priflinas operas niißis Uteris reuocat, flgnificata Erincipis '})oluntate. Laborarat de ; bis reuocandis iam antè etiam EleEloralis ditio, l)t narra» uimtis, Ebilippo iam dudum Senatus l)rbis Vuit» teber^enßs ad illam primam de inflauranda Academia gt;nbsp;promiflionem faEam, folicite lt;7 amanter atq, ofliciosè per lit eras petierat, '})t redir et)ellet, lt;£7 Colleras ijeteres '^treducereconaretur. SedcùmE). S). Eomeranus, S). Crucifer, T). Fendius Eaulus Eipflam ad con»

nentumlDeniffentj Thilippuó turn FKimarii« ejjê dicereturj Mißtßnt à Principe EleEl. Mauricio^qui sum qu(ererentj cum mandatis his fermé ; ^rincipem ae Mca^ demite EEiteber^enfs inßauratione confiituißè de quA cum absq^Ebilippi opera atq^ preefentia, pr^edara f^es nuU laconcipipojfet^ cupereTrincipem Eledorem, ne hanc lt;3* Me ademt ce nbsp;nbsp;Ecclefijs in his terris, quarum falu4 ei

turnßmulcomedahatur^fubtrahere Stelletj Et cum de hoc alqs iam in couentUj qui Eipßce haberetur confultatio^ nes futur(C effent^ ne ad hue Venire^rauaretur. Sed di/cef ferat iam ßßimaria S). Ehtlippus^expeditis rebus fuis et reuerßonem inde in hanc 'ïtrbempriuatis de caußs inßitu^ erat^etiam propter depoßta, apudfe^ (jrin^edibus fuisj multiplicia, neq paruiprecq nbsp;nbsp;nbsp;iam Mere^ur^um ytfq

ad ^rincipem Georg, Mnhßtinum amp;c.proueBus fuerat^ ygt;hi Legatus ab Eledore ad eum 'ïtenitj quem ad cönuetu tum Lipßam fuit fecutus^ in quo deinceps poß declaratio* nemTrincipisfubraexpoßtamyoperam fuam Mcademict EVitebergenßdenuo illecondixit)^ hueßatim fe con* tulit) quodq, d difeipulis ferméfolitudo adhuc effet priua* tim inter multipliées occupationes libellum ifialedicum elaborduit) y)t ùßeret, qui iam eß.

^liquiigitur^rofejforesposleaadhanc ^Eioris j ßgfificationemf^ipßhuefuntreuerßf 'igt;t Men/e Odoo bri) qui erat a conuentu hoc Lipjenß tertius^ redudis ® ^rofefforibusy ((s' conßuentibus difeipulis publicte operlt;£ « mchoarentw, cùm cœtus gt;Scholaßicus dimißus effet, puE 1

licaßgnificatione, ex fententid ^rincipis tùm noflri los hannii Friderici EleEioris 'isrc. propofitdj die 6. Nouenis bris ^nni fuperioris) dut fuit -æ L J^L iJt dißtpatio illd) qux de caiamitoflo bello extiterat durarit ad menfes 11. quo eodem menfe loach.Camer.ad ^cademiam Lipfenfem redtjt. Et/i autem ab ahjs terrisj nbsp;nbsp;ad aliarum re^ionum

Academia^ (ST lt;Schola^ opera noflra Uteris (s*per legatos expetitdj (sr honeflißimte conditioned ab externis bus, Frincipibuâ tis' Ciuitatibuslmperiaîibus,pleris^nOs flrum latse fuere,Quod tarnen ^pem de inflauratione ß^ca-demitehuiud abtjcerenon pojfemusßdeb antequàm de bac quidfuturum effet, co^nofceretur, alfl operam condicere pepercimtcs, nbsp;nbsp;poflea adtalem declarationem ^loluntatis

ßiC Frincipis EleE. tsr beni^nißimam reuocationem bus iusfuoJequifq^loco reflituit,cùmpietatis, bumanitatis et offtcy rationes boc d nobisfla^itare quot;iiiderentur.

Keque enim y^Uo modo deferenda nobis ea loca, aut quantum in nobis effet, nbsp;nbsp;l)aHitds aut folitudo in ß fie»

ret, eommittendum putauimud, in quibus quot;loei'itatis do» Erin^e cœle^is inflauratione, is* optimarum artium ex» plicatione, a ^uerendo Ytro S)oEore Martino Eutbero lt;3* alqs,non tantiim bis terris,fed multis etiam alqs, orbipropemodum terrarum Iftiliter fit in/eruitum, quibus locis 'ïgt;erlt;ie reli^ionis co^nitionem, ea qult;e in no» bis non contemnenda alß Ytderentur, deberemus y^niuer» fa. Et in qu^e loca diuinitus fuo quisq, loco effet collocatus, '^t diùina bumana obligatione multipliciter ijs effemns Fl deuinEi,

deuinßliy^t)^ 'vt femel dicamtis, nci^^ monumeta pr^eclarif. Academne Illu^trißimorum ^rincipum EleElorum Sax“ oni(e trinnij quorum beni^nitate proteblione tanta ad nos (st alios beneficia peruoierunt, neq^ yicademiam ma* tremj(st talem matrem^neq^ locum (srfiationem nofiram^ inquamT)eusnoscollocaratj (sr jedes omnino tarn quafi patriae quajdam de [erendos jneqjine caufaj (S'non necefi fartjsmi^rationibu^ familiosnojlras ajfili^endos iudicaui* miis. Quod faElum noflrum IDeus^ quot;rt piè interpretaripofi* ßimuSj mirabiltbus euentis approbauit. Cum enim (sr an» nonte caritatem, (sr E‘eflilentiie malumj ex qs quce in bis locis acciderantyCt inter milites qui tn prœjidio reltPli erat, (sr Scholafticos nofiros turbos multiplices metui necejfie eßet, Eropitius T)eusbiec omnia mala dementer (sr mi* rabiliter auertit. 'N.eq^ enim annona multis aunis Ydior in 'trbe,(sr conta^iorum nihil, turbarum autem perparum fuit,et celeriter tanta Scholafiicorum multitudo cofluxit, quantam nunquàm ante à primo fundationis tempore h'tc colledam fenes noTlri meminerunt. Quodproptergloriam S)ei hoc loco commemorandum cenjuimus, cuios mijeri* cor dice (^ beni^nitati hcec quoq, beneficia afcribimus, (^ ^ratiam pro his, Ift Chrifiianos homines facere par efi, omnipotently ipfitts confitemur.

EtfiautemhocfaClumnofirumeiufmodiejl,y)t non curfadum fit dißutari oporteat, fedfialiter fadum fu* iffet ad excufandum difficultatem eßet maximam habitu* rum, tarnen hyc, (3*adlDeumpia, (sr ad homines fanos honefiißti

honeßißtma conßlianoflrdji^qtu cœlum is* term approa hajje l^ideripojjiinty ab inquietii tantum non defertionis iS* proditionis nominibiis luntnotatUj Qtd hbicaufas ac^ cufationumfuarumexpo/uerintjreßoderi eis poterit'.quod ad malediEla, quce nullis ar^umentisprobantury fieri non poteß quorum hominum quatumuis eß proie Pia audaciaj tanta tarnentnobis per/uademus y non ent y '})ï aliqito flatu rerum Germanicarum illa^ßnt publicaturiyquanqua, profePio hoc ipfium maliciam ißorum omnium maximè is* . grauißime réfutât y quod ex qs qu^e haPienws narrauimu^,

quid dli obtrePiatores noPtri e^erint atq, qutefiuerint y ob^ fiurum ejfe non poßit. Itaq, inpricfentia mentionem banc tantum infierere, contendere cum ipfis minime libuit.

d^e ^hilippo tarnen P\dielanthone comperimusyquoß dam ex fufiurrationibuâ is* infimulationibuó improborum, fuPficionesconcepiJßyquodcondiPiam alqs operam fuam defèruerit y de quo inpr^efentia hoc tantum ßy apud quos de calumnqs is* obtrePiationibus maleuolentißimis fiuPfia done s extiterunt fignificare libety rem minimè it a je habe^ rCy is* crimen hoc ejjè confiPlum improbißime. yiutores autem illos is* monemus is* oramns y neplura dicendi ne» (eßitatemnobisdeincepsaßerant. quot;Hamquod deS).Wlt;^ lippi bd^elanthonis et noßrum omnium reuerßone hoa^

nePtißme is' 'ï)erißimè ad quoficunq, quocunq, tempore dicere poßtmusy non eß . j nobis defuturum.

IlSlhoc Conuentu prima de libroXu^ußano in bister^ risfufcepta fuit publica confultatio, Càmautem ex eo Libro noflrlt;e Eccleßlt;t primtim fiiSpeEilt;e faEliie ßnt, iStquot; hoc fundamento Flaciante calumnid nbsp;nbsp;Complicum huius

nitantur iDniuerfej tjuod (s* Trinceps ad hunc recipient dum fe obligajfe lt;13* à Theolo^is idempoßulajje dicatur. ^ntè i^itur quam de ß, de ^uibus in hoc Conuentu aEium , deliberatumjjfuitf narremu^^ repetetida d primis initß occaßoncs att^ caufe deUberationum illarum, ^ft resfla^i^ tat J aliijuanto copioßus, Ac primum quidem omnium do* ceri oportet J quid ab Illußrißimo Principe Mauricio E* leSl. de illo Libro cum Imperatore aElum ßt, 1^7 qualem fe in hoc toto ne^ocio dllustriff ^rinceps noîtergejferit j ita ßmulfis'quiddTheolo^isnoTirisfaElumßtj demonßrari ■. poterit.Mtq^ hac ita narrare conabimurjUt de noßri. Frin* j cipis a^ionibu^ commémorantes, ab alio rum, quantum id | fieri poteß, mentionibus abfiineamws, etfiquid quifq, e^e* rit, minime eïl obfcurum. Ciim igitur paucis diebu4 po^l conuentum Lipßcum, de quo narrauimui,ad Comitia Au* ^ufiana'yfenijfet,quoruminitium fuit Calend amp;ptem. eas deliberationes incidit, quib. Germania ita eß turbata,

'^tne nunc quidem trdnquiüata conUitertt ,O^a$i/jrcI;gt;M hccc etiam fcri^tionis huiiis nnjlræ Vniucr^neceßitcifH^» bis afferatur. Cùm enint Carols lnil)er : fct»lgt;er de ponendis rebu^ labor aßet j in illis etiam Gomiüjsy/agißid^ nis de hoc deliberatumfuitj quomodo interimj dum de réli» gione controuerßlt;e explicarenturj aliqua pax inter ordines Germanicos confiitui poßet l)èl bellaßdtem nbsp;nbsp;tunndtM

Et quidem^'^t confilium de celebranda '^iiódo nunq dc’pofintßnm Imperii adminißrationem retinuit :lt;Sic tusic deliberationes de religione à lt;^nodi mentione inchoasüt, de controuerlijs ad Synodum reijciendis queedam ad Imperq ordines retulit, '})t qua iußa ac légitima cogniiio“ ne dijudicutione^ controuerßarum dißidia tollerentur ex Eccleßa maturo conßlio conflituerent. ^dhanc ^nodi tnentionem conßdtus ab Elellore Mauricio Philippus MelantboHyCum de forma cognitionis üquot; iudicij in Synodo Jeruanda,tùm de quibufdam adTridentini Conciliabuli de* cretapertinentibu^s jjuo loco reßonditpaucis. Maturè au* tem mißis literis ex Augufla de Concilio E^rincepsßifcita* tusfuit^quihusds' Theologos monuitßt ad iterparati ef Jent. Futurum enim exißimauit, l^t Jgt;el de Concilio ßnt coiißlendi ampltus fi deliberationes procédèrent, id^ ex propinquo commodiusfieripojß, '})elde religionis contro* uer/'ß coUatio in/litueretur, qualis Jufcepta fiepèfuerat, ^Jponderunt aiitem Theologi Erincipi hac Epißola, ej* de ^nodo reßonfio aliquanto poß mijfa fuitjqutefequitttrt

^^«-wRâtfaSf pax à Deo Pâtre per unîgcnittim eius fffi'um leüjm t . ^Chriftum Dominum amp;nbsp;Saluatorem noßrum. Illußrifsime VJ Princeps EIcftor, Domine clementiisime. Propofitionem ^ratons de Condlio amp;nbsp;Celfitudinis ucftræ Iiteras ea qua par eft fub# miilione animi amp;nbsp;humilitate accepimus, de quibus non poflumus non, quam concepimus follidtudinem CelGcudini ueRrae indicate. 'Videmuranimaduertcre, quodcudatur Interim, quod multi ordi« nes de doftrina nobifcum confentientes non funt rccepturi,unde nolt; uaamp;triftiorabellaexorientur. Qiiapropter 8(. aiixilio Dei adeam rem amp;nbsp;maturo ronl’ilio opus erit, ÔC totum hunc conacum nos uehe« menter extimefcimus.

Eilet uerô per fefe res grauis futura, fi noftræ Ecclefi'ae nouis mutationibus turbarcntur, amp;nbsp;uere pium, Chrißianum ac utile elTef, hunc ftatum in quo nunc funt, nofiris Ecclefijs relinqui. Sed qaia nondumfcimusadquasreseuocatifimus, amp;; qui communibus de* liberationibus præterea fint adfuturi, C. V. cuocationi fubmiflc ob* cemperabinaus. Nihil mallemus aliud, quam conferuari pacem dé tranquillitatem in Eccleffjs Öi regionibus,nec deleiftamur non neccÜa* rijs difputationibus, fed funt res aliquæ neeeflàriæ ad Dei gloriam,de quibus reucrenter noftram exponere fententiam parati fumus. Ona* nipotens Deus Cel. V, dementer tueatur amp;nbsp;regat, Sé tnbuat his ter* ris falutarem gubernationem dé pacem, VVitebergae 34, lanuarij, •»Anno I ƒ 4 8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cafpar Cruciger D,

De Synodo fimplicem Sé ucratn lencentiam meam breuibusin# dicabo» Ömnes Magißratus Cliriitiani, Imperator, Reges, Sé Principes hoedebent Decj, ut qutatiefeuneg mouentur certa«* mina de religione, præfertim in pluribus rcgionibus, cogant iufto Sé legitimo modo Synodos generales uel nationales,ne gloria Dei cor^ ruptelis doArinæ deformetur, Sé turbetur retSa prorum inuocatio, C|uia fcriptum eft j Die Ecclefiæ. Hæc fuit confuetudo in Ecekfia inde ’ uk^ ab initio, Nee tannim concilia uniuerlâlia à Conftantino, Théo*’ 'dofio,’Arcadio, Martianoin urbibus, Nicæa, Conftantinopoli, £phefo, Chaiccdonc r fed Sé National/ain Hifpania 5é Germania ‘celebrataeflékgirous, Sunttj concilia, iudicia Ecckfiæ’propria

ordfnam, in quibus homines idonei, ad audiendas, cogftofêendas Si - decernendas controuerfias dcligi atq; adhiberi debent j quod ut fiat, fumini magiftratus, ut præcipua Ecclefiaftici corporis haembra praei dpua cura præftarc debent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Citrn ergo concilia fint ordinaria tudicia, quæ habet EccFefi^ ‘ ad ea utrac^ pars conuocari, amp;nbsp;audiri utrac^ debet. Nec à quoquana cxigi débet obligatio ad approbationem eorum , quæ fuerint pros nunciata ante cognitionetn, fed, ficut fieri folet in iudieijs reftê cons ftitutis, permittenda eft libera cuiq: expedatio fententiæ, quæ feres ftir;cuiqui parère rccufarit, is quod euenerit poftea, fuftineat.

Omnia defugi amp;nbsp;detredari iudicia 8i Synodi pmnes nullo modo poiTunt. Oportet emim in Ecclefia iudicia elle, nec poterunt no olFendi peregrinæ nationes, fi audiucrint, nullius prorfus nos Sys nodi iudicia fubire uelle. Sed iniuftum eft Imperatorcm, Principes , Eledores amp;nbsp;reliqiios ftatus Imperij cogere uelle, lit prius Ic obligent ad probanda ÔC I'cruanda décréta Synodi, priusquam ilia cognitis amp;nbsp;dtjudicatis caufis ftatuantur. Nam concilia non kint compromilTa, fed ordinaria amp;nbsp;légitima iudicia, in quibus, qui deliquillê conuinccs tur, pœnam expedet. Sed inftituiilla iudicia 8(. cxyiccri legitiino modo conuenit.

Qiiôd uerô dicitur, Quorfum attinet celebrari Syn odos, fi obelt; dientia dccretis præftanda detredeturj Item Conciliorum décréta oportcre rata elTe amp;nbsp;fine recufatione feruari f Ad ifta uerifsima res fponfio eft t Tails obedientia ante Synodi celebrationem amp;nbsp;caufæ cognitioncmacdijudicationem poftulari nec poteft nec debet, 8l concilia confiât fuific dilsimilima. Item fi ante Synodura Ipondeatur obedientia, confirmabiturin Pontifieijs amp;nbsp;Monachis, quifiducia huius promilsi molientur clam, ut omnia ipfi gubernent, audacia concludendi, quæ libebit, quiacxfponfione obedientixfeientius poteftatemeç contradicendi omnibus adempfâm efie«

Neep unquàm in uetenbus Synodis, ut Conftantini temporc petitum fuit, ut ante cognitioncm promitteretur obedientia de illis , quæ concluderentur. Sed poftquàm in urbe Nicea decretum fa« dum fuit, Conftantinusid fua fubferiptione comprobauit, amp;nbsp;ut idem reliqui faccrent, poftulauit. Et non eft obfeurum intelligenris bus omnibus, quæ in iudictjs talibus fit ordinaria légitima forma procelTus, præfertim in rebus pertinentibus ad Dei gloriara amp;nbsp;falu« tern confeientiarum.

Quod uerô aliqui Imperq ordines confulunt, uel etiam Ims perator ipfe flagitat confenfum de continuatione Synodi in urbe V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O ij ■ Tridenti«

Trld«ndnainchoat3f,de hoc quantum adme,refpondeo, rnctakm confenfum non aliter inteliigere,quàni de approbationc decretorum, qux iam bAa funt. Cùtn autem inter iHa décréta aliqua certô 8i nifeftè fine falfa amp;nbsp;contraria ueritati, nullo modo illorum derretorum approbationem fuadere pofTum, ner^ his unquam confeientiam me^ am oncrabo. Nam ut non dicam de primis arriciilis, in qiiibus nihil admodum traftacur dogmaticum,,diiorum uolo meminifle, in qui# bus de peccato originis amp;nbsp;de fide aciuftificatione fiatuitur. Scio dire« re folcre aliquos, non nirais fcrupulofâs cenfuras agi debere in fimpli« citer dida. Necg ego quæ ucra funt aut dcprauabo,aut reqeiam. Sed dico contineri in his duobus articulis aliqua quae liera funt j fed con-s wa principalia, quæ infunt certô, falfii amp;ueritari diuinæ contrarié funt, ut in dccreto de luftiflcatione clarè exprimitur, Errorem ciTe, fie docerc, quôd fide ftatuendum fit hominem habere remifsionem pec# catorum 8^ Deo placere. Item com didtur, quód iiifticia Chrifti no# bis donctur, non deberc intelligi, quodaccepti fimus, amp;nbsp;placeamus propter iufiiciam Chrifti, (ed propter noftram mundiciem amp;nbsp;dignic catem, quæ in nobis inforraatur amp;nbsp;efficitur ideô, quôd filius Dei pro nobis pafl’us efi. Item, ciim dicitur : Dileftionem, efiè, per quara fu# mils principaliter iufti, amp;: non fidem, quæ confifiat ctiam cum pecca# tiXmortaHbus, amp;nbsp;contra confekntiam. Nihil interpretaboraut de* tóxqucbo uecera'toric, fed certo 8i reuera gcniiinus fenfiis illius decre* ti prQrfus aduerfatur ueræ doftrinæ de reconciliatione amp;nbsp;iuftificatio« ne-fidei, quæ ti aditur in noftris Ecclefqs.

Item laiidantur in illis decretis indulgentiæ., Si aqua lufiraUf« Itemdidtur,prajjas inclinationcs in hominejrçliquaminjbccillitatcnï Cd diibitatipneS de Deo, non efiepcccata.

Qitinquàm ergô ftituros non dubito, qui impias has amp;nbsp;fal* fàs'parîes dêcrecqïrum pingentÄexcufabunt, amp;d{ccnt, tranquillita* (is caufa gcneralibiis uerbis expofitas efie j tarnen ego neep his pidii* ris fophilmitum meam confdentiam^rauabo, Neep ipfas impias partes unquain approbabo. Neq; obfcurum eft ex hisipfis, qualia finit Altura décréta de Mifla Si inuocatipne Saiifrorum. Neq: ad con* cordiam hæc décréta profutura efic cuiuis confideratu facile eft. Op* pi^nabuutur enim à pkirimis, Si iam deerctorum, quæ extant, futationes editæ funt, Deniq? hoc ipfum decretum de fide amp;iuftifi# catione contrarium eft ilfi, quo Ratifponæ Anno » 54». inter nos Si aduerfarios epnfenfio conftituta eft.

Si ergo légitima iudicfj forma Imperatorutfuult in Synodo geaeraligt;'nece£l'arium erit, ut quemadmodum confultatio Ekftorif «enfuit

«nfuit, nos autoritäte publica alt;«ramp;raur, amp;nbsp;audiantur rtfponfîonc» ÔC declarationes noftræ, 8C ab Impcratore äönei 8i intelligentes iudi^ k ces deiigantur, qui de caufe cognofeint^ Pöftea qupd fecuturum {it,\ quiltbet expedet. Nec de ordinario proceiTu cognitionis, quid con« lulam aliud, uideo.

Si ucrô apud Imperatorem obtineri poffer,utnon hac,ftd^ aliaranone amp;nbsp;uia, de qua etiam deüberatura fuittn conuentu Spirenc ü, experiatur compofitionem controuerfianim, fcilicet, ut dcliberata partis utriufi^ de controuerftjs apud ipfum deponantur, hoe tentari fi libuerit, primo potcrit.

Ego in hac fum fententia, perpétua fore in hac uita ueritati caekftis dodrinæ certamina cum erroribus Si deprauationibus, quas alrj alias inuehent, Si reftè fentientes, ac uerc Chriftiani fub cruce erunt, amp;nbsp;afflifticmes fuftinebunt multipliées ôi iiarias, propter uerte tads confefsionern, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus Melanthon,

Emnt autem qui in Ulis turn deliberationibusfimul monerent J nift aliqaa in religionis négocia faEla conciliatio ejjetypaceni in ciuilibus rebins firmam conjlitui nullampoß je. Et hac de cauja à quibufdam, ygt;t notum efl^formacon» ciliationis talis compoßtajuitj is^.^de hac ad Cafarem rela» tum y effe earn eiufmodi quaferuata, interiebîo tempore ufq^ad ConcUij dijudicationem, pax inter Trincipum les adminißrationes ejjè poffêt, b^nde cognomentum ei' natunij 'm IN.TE M appellaretur.

Erat ille Liber non dißimilis ei^quem in Cotnitijs ^tiPponen/ibu^j colloquio ibi de reli^ioaehabito, Jm» peratorproponicurduit, ÂnnoM. D^^LI. Terfe'Pero totus captioßtSj nonfolùm obfcuri^ iJ- inexplicatb, /ed etiam prorlics falßs, 'Pera inuolutns ^ lt;7 'h^ planitssditi CiunuSj 'Peraßilßsjperßicua obfeuris, certadulijsy tnbiM intricata perplexis tommißcens, 'pt contineretßmtd,'Pera,

fal/a,dubia,deprauata. Etqiiod Epipbantus de Sampßei^ feribit, à idia^renis hos excitatos, ne^ Cbrißianos ejßc ne^ ludieos neq Grecos, fed dum fimpUciter medij quidam ejje l)eltnt,nibil efße. Id de illo etiam libro,didpoßit. TSLeqf enim Tontifeia omnia, ne^ noßrarum Ecclefiarum do* Hrinam l)eram,per omnia approbans, medium aliquid in* troducebat, quod ygt;eri parum, falfitatif plurimum conti* nens,neutrum liideri poter at, liel nihil etiam prorfus. Itaq. bic etß manifeflè qu^edam falfa atq, impiacompleiiebatur, tarnen admifeebantur puÿiantia qutcdam, quopr^ßi^id fiebant eiufmodi, quot;rt ciim fußedus baberetur aplerisq, non tarnen ygt;niufcuiuf^ ejßet,omnia in quibns fr aus fubejßet ollendère atq, explicare, fed doHißimis etiam terexer* citatißimis res operofa ßeret, Inide multisilleimpo* ruif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k. * lt;i .

lihrumper omnia à noßris Ecclefijs poße ideo poflea publicatu4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reciperetur at^ßeruareturj poßulatum

Ium ma^is etiam ab Hlo lt;^rumnißro libro aßli^eretnr, in caufafiiitdißentio eorum, quifi cum melioribtts [ententiß fe coniunxiJJentj (g* àpatria commuai, nbsp;nbsp;Principe Mau‘

ricio, ter bis terris, ea mala cum quibus aliquot iam annos ConfliElantur^tS'quibus nunc etiam affliElantur,'t)el auer^ tißetit prorßus,'})el nfiti^aturifaltem non mediocriter fuif* fent. Ip/e certè Mauricius in eas difficulates, de quibus in»

notie res fint isr nimis quidem illdj plura de his diet inpr^a fenttanihil attinet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

•Duobtis i^itur Menfibtts antequam Liber itanus publicaretur j tentari animi capere iS* explorari priecipnomm in Imperio ordinum^ quid de Libro ejjent fa=gt; ^urij alij qui dem per alios j nbsp;nbsp;nbsp;Trincipis l\diauricijinprio

mis ante omnes c^eteros. primiim duobus quibujdam prtecipuis ex Trinciptim ordine à Caefare lt;^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) 'it ipß

narrabantj fecretó ejl Liber traditu^, qui levèrent ylt;3'ijfi dem mandatum J l^t cum ^uce etiam ^Aauricio ilium com* municarent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perleElo hbro fententias inter ß confer^»

Itaq illi duo cum biduo aut triduo antè librum accepijjènt, S)ucem hifauricium ad communem leSlionem libri accer» funt die 17. Martipifr de mandatis Cicfaris eift^nificant. • Ibitumad relationem illam L^uxMauriciKS rejfonditin banc ferméfententiam: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

EITe hoc negoci'um ciufmodi,quodanlmx falutcm, confeten;# tiam amp;nbsp;exiftiraationem ac famam, fubditos fimul ipfius attingc« r«,de quo ipfe una cum bis, quos fccum haberet, nihil poflei ftatuc^ rc,nccp fibi integrum efle hacin parte quicquam recipere, noncofl^ fultis prius facræ Scriptursc DoAoribus fuis,amp; fine ditionuno fuarinn confenfu, atq; fimul promifsionis fibi à Carfare per Regem fratrem 8(c. in comkqs Ratifponenfibus fadæ^ mentionem fecit, amp;nbsp;quid C. ad Regionum ipfius ordines fcripfilfct, nimirum, quod ab eo religionis ftatu, in quo iam eiTent, per «m ipfos depcllere nollet. Ad qiutn promifsionem regionum fuarum ordinibus recepiflet, fc in ca religions ut pcrmancre ipfis Itceret faAurum, neq; ab hac ut depelle« rentur pertrulfurum elTe amp;c. Quapropter confukorumi quae propo* nerentur rccitationem nongrauatim fe cognofcerc,eham derattoni« bus ad hæc fuis fignificare uellc,fme tarnen ulla obligationlt;,nelt;^ alqs fonditionibus,quam ut de re amplius cogitarc, Slt; regionum fuarum ordtV.es de his deltberare u( liceat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poamp;

Poft hare redtätio libn inter hos închoata, amp;nbsp;inter legenduW mütriplices collocutiones habitæ de certts capitibus fuere, de quibus amplius deliberandum uideretur, atc^ ita tt tduum recitatione tali ronfumtum, Qii'ahntta,cumjneafentencia,dequaante récitation nem fignificaucrat, Dux Mauridus Elcdor perfeueraret, nihil à fe in urbe Auguftana, nec^ niiî re cum ordinibus regionum fuarum priut deliberata quirauam conltitui pofle, ita ille tùm urgeri cœpit, ut tan« lum non cogi ad ailênfionem uideretur, nifi enim hoc faceret, turba« rum earn caufam in S. R, ImpcriofuturamelTe, neq; enim aliter fult; 4 turum,’qu3mut liber ille communiter ab uniueriîs Imperq ordini* bus, tàm noftræ, quàm Pontifici«religionis, commun! confenfu re« dperetur, amp;nbsp;fi huic ipfc le opponerct, autinurbe Auguftana duin .eljèt cum non approbaret, abalienaturum eum à ië Imperatoris ani« mum, amp;nbsp;fibi SC futó pericula attradurum. Itaejs ij, qui cum Principe Mauricio tum agebant, amp;nbsp;ut agerent, mandata acceperant,graue fibi ' efle tcftabaiwur de rcfponiione Mauricij tali ad Imperatorem referre, amp;nbsp;expecebant, utquæ quibusin capitibus defideraret, ca ftripto conftgnari curaret, amp;nbsp;de qspoftea collocutio, ut haberetur, amp;nbsp;inter ipfos ut conueniret operam datum iri, modo in urbe Auguftana, ut omnia fièrent.

Ad hæc reipondit Mauritius Hedor, ne^ fe nec^’ eos, quo« fccum haberet liftas res fatis intelligere. Idcô fe facere non pofte, ut de n« rebus quicquam uel icriptionum uel colloquiorUm fufeiperet, Se tarnen de Mifta animaduertifte, quôd hanc retincri uelit liber ike, nelt;^ de Canonc quicquam remitti, amp;nbsp;hoc fe facere non pofte. Com* pledi enim Canonem, quôd Mifta ftt Sacrificium, amp;nbsp;huius iâcra qui - redtet, per eum corpus 8i iânguinem Chrifti offerri fumi ad re« ' miffionem peccatorum, tàm in uiuis, quàm in mortuis, quo modo ’ iam Sacerdotisijlla adio remiftionem peccatorum promereretiir. O Item in Canonc contineri precationcs pro mortuis, inuotationem 3C . ‘ fntcrcefsionem Sandorum hominum, qui ex hac uita deceflêrunt, j atC9(taprorrusdodrin«deiuftiftcatione,qu«in priorelibri parte j »/traderetur, contrarium eflë. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Item Miflâs pro aninubus mortuorum, amp;nbsp;exequias pro his il librum inftaurari neue.

Sacramentis ctiam confirmationis 8i iindionis nimis miiU tum tribui, amp;nbsp;uetcres qiiidetn Sacratncnti his nomen tribiiifTe, quod facrarum rerum figna cliënt, fed pro neccITarijs adfalutcm Sacramen« tis aut rebus non habuilTe.

Qiiirquid tarnen ipfe amp;nbsp;regionum fuarum ordines PIE ET C VM BONA CONSCIENTIAin concelsionc de extern nis cercmonijs far ere poflënt, in eo non palTurum fc,ut aliquid in ipfo requireretur s Si tarnen communitcr ab omnibus Impcrij ordinibus ilia res confentientibus fentcntqs approbaretur amp;nbsp;rcdperetur,

Poflc enim fe gloriari de iis,quibus animarum cura incumbc« ret, paftoribus amp;nbsp;condonatoribus in Ecdefns ditionis fuae,quôd muU tasillipulchrasceremoniasufurparent, Stfacra fpedofe adminiftra« rent folennitatibus, cantionibus,ritibus folennibus,ornat« Ecclcfiaftiss co. Et quod in omnibus, qua: fcripturae non fint contraria,concordiac caufa non grauacim elTcnt concelluri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Itac^ ft Colloquium forte inftitueretur,quod ipfe confultiisî« mum eflë cenferctjoportere Thcologos fuos,unà cum alqs ad hoc ads hiberi, quibus dcitinere ita ut res poftularet,faucretur, amp;nbsp;fidcs publis ca pracftaretur, fetj: adhibiturum ex doAis fuis, uiros pios, amantes pads, amp;nbsp;ad controuerfias expikandas idoneos. Et petijt tum ab qs duobus, qui cum ipfo egerant,ut ambo illi, quo ad tale colloquium res deducerctur, opera lua perficere ftuderent, amp;nbsp;fe apud Cæfarem amp;nbsp;Regiam Maieftatem ut excufarent.

Curauit ctiam Dux Maurkius EIcftor per quofdam Confia liarios fuos. Regem Ferdinandum Äc. de re doccri, amp;nbsp;coram ab hoc petqt, ut operam nauarc uellet, amp;nbsp;ipfc fuas etiam regiones confidera^ re,ex quibus quaedam amp;nbsp;ipfæ hanc religionem amp;nbsp;doftrinam profites rentur, quafep turbas commouerc, amp;nbsp;quorum pcriculorum metus hæc res afFerre poflët, fi de rcligione fua homines per uim dcpellcrcn^ tur, neq; deliberatio de re cum doAis amp;nbsp;intelligentibus hominibus permitteretur.

Atq; de hacre cum apud Regem agerent duo Principis Elcs Âoris coniiliarq, quos Rex horum negodorum caufa ad fc acccrfiue^ rat, in hos ctiam iermones uentum eft, ut Rex illos duos admoneret, de Philippo Melanthonc ut caueretur. Nam hune contra Cæfaream Maieftatcm fcripfiiTe, idcoq; in mala eum gratia efle, nec^ adhuc Caes® fan's reconciliationem nadum. ItacR perkulum efle, ne Imperator Prinripi ipforum de hoc mandaret,amp;diceret, Trade mihi hoftem

the um. Quare confulofsi'mum fore, utHeAor cum tcmpori fiibmb# ueret. Hæc poftca, quàm benè fieri potuir, excufata func,amp; Régi per Eieftorem Mauricium fignificatum, Philippum Melatnhonem cum éflc, cuius opera amp;nbsp;nunc Ecclcfiaftica res atcç difciplina per ditioriera «pfiusconferuaretur,amp; fpescffêtjoptimèconfiitui poflê quocuncÿ tempore deinceps, quod^^ ex fignificacionibus certorun» hominum aecépiflêt, Cæfarem ip'futnpoft bellum eius uiri operam expetiuiflc, amp;nbsp;ßipendium ci dccernerc conftituifle, ut qui de controucrlîs dodri« næ Chriftianæ capitibus audire cum cogitaflët. Ideoq? le nunq; fus fpicatum, cô rem deuenturam eflë, amp;nbsp;lecuritatis atc}; tutæ manfionis amp;nbsp;proteftionis fuæ fidem ci dedilîe, cumCæfaripfe hune fibi expe^ tiuinèt: Quarc à Rege fe petere, ut Phiiippum Mclanthcnem apud Cæfarem excufare,nc grauaretur, Sd ipfe etiam, ne quid de hoc mali fuipicari ûellec.

Toß hlt;iec quieuit ne^ocium de libro approbandopet dies quatuor y lt;is' interea illi duo l^rincipes quibits ne^oci=gt; (tm datum fuitj 'ïgt;t cum Mauricio a^erent^ ad Ca/arem de, hoc retulerunt.

. ^ie Martij 24. (queefuitab ilia recitationis in^ choatîoneyoB:auaj pofl reßonfionem Trine. Maurieij, quinta) C^efar ipje cum Mauricio a^ere capita qua die Cdfar Mauricium adßaccerß, in prafentia Tp^is duorum Trincipum quibus 'Ipt cum Mauricio Ele^orè Ap^erent de libro iniunElum fuerat per lurifconjultum SeU, dium Iferba adhuncßeri iußit^ hoc quodam modo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

SE de relatione eorum Principum,quibus mandanêt, ut cum ipCq agcrent, intellexiflc, quod in confultationc propofita quid line« rimdumconciliodereligionc dccerneretur, fieri deberet, nori uellet fuam fententiam cum cæterorum fententrjs coniungcrc,hof fibi alienum uifum, necç fe tale aliquid à Maurieio expedafic. McminilTç fè quidem promifsionis, qua recepilTet fe Principem Elelt;florem ip^ (urn, una cum fuis, àreligione quam proftterentur per uim non dec pulfurum, fed res ut Icgitimo modo ad piam amp;nbsp;Chriftianam eoncor« 4iam dcduceretur, laboracurum cQe, Huie autem id quodiamagej

returdclibro propofito, non cflê contranum, Exiftimare cnimfe huncefTcunum legiiitnum ß^Chriftianiim modum rei component dacjfiomnes Imperrj ordines inter Jc in calem formulam confentiant. Si promiisionem illain fuam quadam ex parte ad fenatus Imperif confulta direAam, amp;nbsp;fccundum hæc faftana cflê, in quibus explicaa retur,quid ilii Chriftiani amp;pr) modi rei componendæ haberi debe« rentjiiimirum ut uel libero,légitime amp;nbsp;pio Concilie, uelSynode na« tionali, uel in conuentu ordinum Imperrj deddatur. Hunc igitur orss dinum Imperq conuentum efle, in quo illi de hac interiedi tempon's formula communiter conftituerent, cum de concilio ut res produces rctur,fieri poflet. Cum igitur in hac re nihil à benjonilT promifsione fua alienurn Cæf. M. facere,amp;: à Principe EleAorc oC Maurido merito fuo obnoxiam obedientiam amp;nbsp;morigerationem expgt;cAarc debcret, fiquidem benignum amp;nbsp;beneficum fe ergaMauric. exhibuilTet Ç cuius tarnen rei, non nifi beneuolenti animo, mentio à fe fieret, ôi fe tam à PrincipeMauncio quam iubditis huius, pro hoc, fubieftiisimam gratiam obedientiam fibi repenfam , re ipiä expertum eile ) Ideo C. M. benignifsimè cupere, ut iecum Si cum cacteris Imperij ordini^ bus confenium tueretur, neue hunc turbans fecelsiones aut diisidia fiio exemplo commoucre ucllet. Hoc ipfi Prindpi Eledori hudi 8i glori« amp;nbsp;multiplid commodo futurum, atqt inUiper per fe eile reiD gloriofam, Deo placentem, ÔC pietate Chriftiana dignam.

MEminilTe fe,quid fecum ab tjs, quibiis Imperator de hac re mandata dedinêt,adum fuerit,ad quæ ipfe de ié (ignificarit, quibus de caufis in [illam redtatam de interiefto tempore confukationem, nifi re prius cum doâis fuis deliberata, amp;nbsp;fine regios num fuarum ordinum approbatione confentire non polTet. Pros inifi(recnimlèregionumfuarumordinibus,quod religionem fuam illiutdeponerent, uim ipfis non eflet allatiirus, fed protedionem fuam his fe præftiturum, ut in hac conferuarentur ufe^ eo, dum de religione Oecumenico,libero Si pioattq! Chriftiano Condlio decided retur, in quod quibus conditionibus ipfe compromifiiTet, Imperator rem non ignorare. Quodq? hoc modo fuispromiliflêt,idlnpera# torem benignifsimè literis fuis ad regionum fuarum ordines feriptis confirmalfe, Si ratum feciflê, ad quas promilTiones Si ipfe Si fui obedientiam ei obnoxiè pracftitiflênt Si intra Si extra regionum fuas rum fines aduerfus Cælareæ Si Regiæ Maieftatis hoftes ci affiaiflênt, exponentes pcriculis yitam Si fortunas fiias uniuerfas, quod ut faces

rent,îpfe fuos nulle» modo adducere potuilTet nifi its Imperator len* I tentiam Ôlt; uoluntatem fiiam declaralîct,;,quod aduerfus religioneii» noftram nullam uim ufurparc uellcf, Cum igitur fubditis fuis ex ea promifsionc ia eflét obligatus, peterc fe à Caefare quàm fubieiftifsi* mè,ut domum ei reuerti permittcrct, quo de bis rebus cum fubditis fuis deliberaretur. Tum mfum fuo loco in omnibus, quæ PI E E T BONA CONSCIÉNTIA fieripoflênt,confeniïonemadiu* turum, ói ad fubditos fuos ut idem facianc, operam dacurum, quos expertus cflêt fic cflc ariimatos, ut obedieniiam Cæfari in omnibus, quae fine læfionc confeientiæ fieri polTentjobnoxie præftare cupiant.

SC obedientiam et propenlâm uoluntatem ipfius Principis Elefto* ris. Si lubditorum huius, reipla amp;nbsp;fadis expertum, quibus gras tiam benignilsimè confiteretur, necÿ fe obliuionem eius rei ad^ miflurum eife. Meminifle eiiam fe promifsionum fuarum, amp;nbsp;qi#d literis de le reccpilfet,amp; pro his fe egiflè haftenus omnia. Cum au# , tem haec conciliationis formula ab omnibus Imperq ordinibus, Ele# Aoribus amp;nbsp;Principibus approbaretur,idcô Chriftianam earn efle, de quali componendx rei modo ipfius promifsio, inter cæterosjrece* piffet, idcç fe de Senatus Imperij confulds iudicandum relinquere. Quare hoc fe potius cuperc,ut cum bona gratia illam fimiliter appro* , baret, nccb confenfum turbarct. Nam quod omnes ordines Imperq ; facerent,id non poflê Prindpem Ele Aorem recufarc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

Cum igitur erga Principem Mauricium benignifsimè amp;nbsp;be* • ncuolentifsimè eflët anedus, Iterum fe rogare,ut'bona cum gratia in formulam propofitam confentiret, amp;nbsp;quod cæteri ordines facerent, , ipfe etiam ut facere uellet, nam declinando hoc ipfùm amen effuge* rc non pofle, Quod autem ad deliberandum prius cum doAis fuis SC ■ regionum fuanim ordinibus cogiandi fpacium fibi fùmeret, hune in j Imperio morem inueteraflê, ut, quod regionis alicuius Princeps unà cum cæteris ordinibus Impcrq conuentibus communl confenfuap# probaret, id deinceps fubditos obnoxic feruare oporteret. Et cum dignitatis ipfius non nullo detrimento hoc eife coniiinAum ad talem naodum cum fubditis deliberandi, coneeßionis copiam fibi fumere, 8c cum Cæfàri tum cæteris Imperrj ordinibus intolerandum eflê ta» km morem introduci, Theologos uero ipfius »-quos dehac recon» fulere uellet,ellc illos ipfos,qui in Impcratoriam Maicftatem atrodfsi# me fuiûènt inueAi, amp;nbsp;ex his potifsimuirt Philippum Melanthonem, qu

qui cos Principes, quiicCæfarcæMaieftatiof^ofuincnt, hàAenuâ feduxiflet, amp;: ad defeôionem confirmaflct .• polie fieri, ut ille nunc ips füin etiarn Mauricium fcducerc conaretur, Icacp fe mandarc ut Princ. Eleftor Maiiridus Melanthoncmilium in fuas manus tradi fibi curas tec.Atqjfciterumrogarc,amp;quidem benigne, ut Princeps Eledor communem ordinumconfenfumtueatur, ÔC de libro approbando* décernât, nec^ fe cuiusquam fuafionibus ab ea re abduci patiatur. Nam quod ad ipfum Principcm attineret, habere fe eum excufatum, necç quicquam ipfl imputare, amp;nbsp;fe facile polTe cogitate à Confiliarrjs Principem eô deduci, lioct^ fibi moleftum elle, quod nifî illi facerc defifierentjCaufam fibiallatum in',ut, de quo opus effet, quantum ad Confiliarios attineret, refpedu 8C animaduerfionc cogitaretur,

Âdhtec Trincepi EleEiorprimum benignißimc aEitis ÿraticiSjpro obedientia à fè pneßitayßibmijje accepit j pro» mittens de fe etiam in poßerum.

Etpoßea addidit, poße fefacilè co^itarej ß quid ab ymiuerßs ordinibw in Imperio communi conßenfu conßi^ tuereturßdipfe ut nwtaretaut euerteret yfieri non poße, Ciim autem approbante Cuefare promißa illa Jübditis/uis ficißetfCße iamßtam conditionem alidm,qudni cteterorunt ßt EleEiorum «2?* Trincipunt) quißibditis fuis nihil ta» lepYomißßent. Ideo fe a Conßliariß nbsp;nbsp;Theolo^is fuis ne»

quaquamfeducij fedipfumfuaßonte famte, dignitatis exißimationis ftM rationem habere, Csr qu^ promißßetf ad ea fepr^ßanda teneri. Et quanquam ipfefuo loco, Confiliarijj quosJecum in urbe haberetßnconjultatione perßripta f quce ab omnibus ordinibus communi conßnßt recepta eßet^ non multa notaßentj dequibus in meutern ip» ßs iienißet ma^nopere dubitare j exceptis quibusdam uer» bisße quibus conueniripoßet,i^prlt;eterea quatuor capiti»

l/tü, Je quibuf graues cauflt;e ejjht j cur am^Uus JeïiberMU dum fibicenferetj ornnino iheolo^orumfuorum confu lio uti necepe haberet ea^ quatuor capita /e duobui illis ^rincipibus^ quibus mandatumfuijjet utlecum a^erentf indicajje. H^ec pter promißionem non itcerej per dignitatem Cr famam fuam j ut inconßltis re^ionum fuarum ordinibu^ quicquam in hocgenere fuff ra» ^atione fua comprobaret lt;i3* reciperet. Etpetijt fubmiffèj y)t quam temporis dilationem petÿffèt, eâbeni^nè fibi com cederetur^ di^nitati atq^ fanitejua hac in parte beni^nè lgt;t parceretur^ neq^ eo adi^eretur j ut neceßitas ei aff erre» tur faciendi aliquid contrarium qs, qu^e regionum Juarum ordinibtts promififfet^ Clt;ejar hunefefruEum pr^eßitd fidei atq^ obedienti^e adhibitte, percipere l^t finer et. Tgt;leqf enim fie faluafideffi^nitate^ promißione fua re^ionum fuarum ordines obli^arepojjefied ad hos fe de bis referre oportere. QupdTheolo^i ipfius in Cte far earn Maiefia» tem inueSli j inprimis Philippus Melanthon, quod Principes J qui ipfius fe Maieftati oppofuiffent, feduxificj iT Cffdream MaiefiatemliefiJJediceretur j ^c. camper» turam ipfam Concionatoribus ditionisfuiC non fuijfe per» miffumj Cafaream Maießatem iJt l^ederent. Famam au» temjfarfam fuijfi, quod Cffar Mu^ufianam Confeßio» nem profitentes ordines à relifftone fua ni amp;nbsp;armis depelle* reljeüetf qult;e non tantum Fheologisjfed communiter ymi»

i^itur quani^uam ita fe haberent, pro» tarnenJuis a fe in hac partefaiîamj fibi

u^rß-s reßonum fuarum orämtlfus maximum dolorem at“ tulerit. Toflquàm Jtero de animo ljoluntate Jua Impe» rator ordinibu^ Ulis declaraJJetjtam Theolo^os quam aete^ ros ordines acquieuijje y pro Cajarea Maießate pro eoncionibus fideliter preces fablas eße. Maximum au= temßbi dolorem aff erre y ^hilippumMelanthonem ad ta» lern modum apud Cafaream Maießatem delatum efje y peterefea C(efareaMaießateJubiebiißimey nedelationi ei locum dare quot;ipelity rem lgt;t certb explorety Inprimis de li» brOyCuiu^autoreffe Thilippus dicereturytumcompertu» rum ipßum y qui btec detulerint deßerendo lonßu^y quam eportuerit, pro^rejßos eße. Exißimare etiamfe y ßalij Philippi Mêlant, confilia fiecuti fuiffentyCO loci ^^t res deue» nirent, quo deuenißent futurum non fuiffèy is* pojße fe opü^ ma fideßua narrare y mippurn eße pium,pacis amantem, iS* doblum hominem y qui ffPQteber^lt;e is' hi l^icinis re^io» nibtts Ecclefiaßicam difiiplinam conßruajßety is* opera, fua mult arum SeElarum is difßenfionum tumultus is pe» ricula auertiffet y isfehac ipßade caufa eum alerCy ut Opera huius non neceffari^e dfifutationes atq^ altercationes auerterenturyis*in relißtone pia conßenfio expedireturyne^ paruam fibi lat ita faceret caufiam allatamyquod à fide di^'^ nis hominibu6 accepiffetyCceJarem ipfum hoc confilijhabu» iffey^^t ^hilippo 'ïfteretury cuius opera de controuerfis do» biriniC Chißian.e capitibns co^nojeeret. Itaß nequaquam exißtmaße contrarium hoc C^ffariffiturum y atq^ ita fe ^hilippum

^hilippum ßbi concilUJJey isquot; benïgnè feciirit atem is* pro* tePlionts fiäem publtcam dedilje^ns^ fe contra daUm fideni a^ere pojjè. TriCterea ciim ante hoc tempus Ferdi* nandu^JCj '})t F^htlippo cauereturj admoneri curajjet, quod Ci/efar animo commoto nonbeni^nè er^a eum afleEius e/* ' jetj idfe Fhilippo nunciari^ is* hoc etiam ßgnificari curaf fCi^raue fibifuturum aduerßts C^efarem protePlionem ei . Juam 'Vt pïiéftare poßet Ideojjfeinpreêfentia [cire non poffe^an Thilippus adhuc in fuarum re^ionum ditione de* ^eret, at^ in his omnibus l)t excufatum fe haberetjfubmif* se petijt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

^nte tarnen quamper^amus nartandojobiter expli* candumde Fibro j cuius in reSfonfione Frincipis mentio ftjfuiffeillo tempore editam a Francifco bDrjandro Fii* ' Jf^noJuppreffo nomine autoris jcui adiunPiumfuerat F hi* Uppifcriptumyderationibus iS'caufis, curnoßriConcilio TPridentmæ fubijcerefenon poßent, quot;yjt de hoc Jußicandi L caufaexifleret J Fhilippum eße autorem 'ï’triufq.ycùm ord* • tionis etiam^enus Ulas fufftciones refutare pojjet. Etfi Imperatore à quibufdam^quos minime hoc decebaty is alijs delationibus aduer/us I^htlippum is illo ipfo tempore, iS- i paulbpoß ma^is irritatumfuißfe conßatyde quibus in prlt;e* | fentia et d nobis no eß dicendu. Itat^ inchoataperteaxmus. I

Ciim poß hanc reßonßonem fuam ex conclaui Clt;efa* ris conceßißet Ferine. Eleflor frfanricius, aliquantopof fßex Ferdinand, ad EleElorem Mauricium inde e^reßits, S)eFhilippoeiß^nißcatyquodipfeetiam Cafari de Fhi* lippo

‘ lippo narrdjjèt ea, nuper ex ConfïHartjs Mauri* cijcognouiJJètjis'jimulnionuitjne Philippi^oflhac men* tionem faceretjfed hunc Yirum apudfe in re^ionibus fuk retineretf re Ele ilium fine dubiofe^efiurum.In ea l)er0 caufa, de lt;^uapr^ecipue a^eretur, nonpojje hoc declinarif lt;iucie communi or dinum confenfu approbarentur^ ea etiam ip fie ut reciperet. ^ofi h^ec multa Uli inter fe collocuti funtj lt;7 ^x turn pecuUariter admonitus finit promißionis eu* iufidam ^tiiponcefiaEl^j quam fibi in memoriam turn reuocarepotuit, qua recepijfietj etiamfi de '^jno aut altero '}gt;el tribut etiam aut quatuor caßttibws in conctlio non decU' dereturj nihil tarnen ob hocpericuli ei metuendum, quoad de Ulis etiam confiitueretur.

num fiuarum ordinibuâ Tr.EleElor decernerenihilpojfet, fiquidem iam ordines Imperq communiter jpr^efiriptam de interieElo tempore formula recepturi ejfient, ip fie in Sena* J nbsp;nbsp;nbsp;tu Tmperq cofienfum ne turbaret,aut difieeßionis ne auEior

fieretffiedfiuoloco fiententiam diceret ad talem quendam modum : Sibi non ejfie integrum fuditorum ßiorum loco promittere, aut fui^lferbU hos obligare co^itare tarnen I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'y^niuerfi EleElores E'rincipesj or*

ßur fieri non poßè, Etfiquomodo in mentione communis or dinum confienfics Trine. Mauricius deceptus fiueritfinfira tpfius ad Cafiarem Epifiola narratex qua de his qu^e hoc loco fcribunturfofiimetur. S)e hocpoElea Tpx ad C^efa* 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' rem

rem retuüt, qui tum his acquîeuit. Et quanquam ^rince^s Electorpofl h^c denuo, iJt difcedere fibi benignè permit» teretur^ luborabat, impetrare tarnen hoc non pot uit. Hlt;iec omnia ita^eïla jiint die Martq 24. diximi^s, lt;(3^ antepublicationem libri Interim diebus 21, quo toto tem» pore,fubßftentibuscumnoßro Principe traHationibus, cum reliquis Elelloribns lt;3' Principibtts amplius de libro ß^illatim allum fuit. Et turnpeculiariter EleElores^ ^r» ’ chiepifopi j poflea reliqui ex Eccleßaßico or dine , his coniunlli Principes ^3 or dines cateri, relponfiones ' Juas de libro expofuerunt eas J dequibusnotumeß.

Statim quot;iero poßprimam compellationem de libroj (3 priuatam recitationem illam de qua diximus, Princeps Elellor Efauricius (ante etiam quàm à C^fare ipfo de li» | hro apud eum a^eretur) Eum i^tturßatim poß libri re» citationem Princeps Elector, quodfperaret futurum, l^t 'Theolo^orum de hac re collocutio amp;nbsp;deliberatio jlu^ußa inßitueretur: circiter lï. Calend. yiprilis, ex Colleßo Eheologico ylcademi,ie noßrre P). Caßarum Cruci^erurft lt;(3 Geor^ium Elaiorem, cumq his i). Philippum Me» lanth. Ex Lipßca auteni) P). Pfeßfin^erum,per lit er as ad i Itrbem Q/^nisarnyquie eß infinibus re^ionum harum,qua | ßint Mu^ußam uerfus, euocauit. Tgt;lam ad itinera obeunda ■ ut fepararet iam ante a Principe admonitos eßè diximuSy lit ft accerfendi .Au^uHam ejfent, abejfent propius ßmul ex Ijiciniore loco de omnibus quec inciderent, 'Vt ex» peditius deliberaripoßit, etiam fi de colloquio res minß procederet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulo

^Aulb autem poft quàtn Uterts fuis Theolo^gos in '^frbem Çygii^eam euocaffetjß^mficatum Trincipi à de periculo fuit, in quo ^PhilippU'S Melanthon propter abalienatum àfe C^efaris animum yerfaretur yt modo narrauimiis. Itaq,cumiamin itinere Cy^neeo Mldepur» gum proceßijjentj ibi Philippo nuncium de abaliena^ to Ccefare alUtum j nbsp;nbsp;ubi tutb lateretj curatumfuit. Ita^

à Collegis Philippo fecedente creteri Cygnceam profeEit funt y Iffbi ad 1 z, Ifsq, Mprilis fubfiiterunty cut mor it etiam hoc caufam attulit, qubd ex l)icinis Principibus 'bnus in illal^icinia fuorum quoq, T^heologorum conuen» turn animo agitarety ad quern noflrt Cygnuea excurrerent^ Jit communiter de re deliberarent etß res non pro* ceßitj commorationis tarnen longioris 'ht diximtts, cau* fam ip/is attulit. Sed cum Muguß^e pofiea Prmceps Mauriciusab Imperatoread eummodum^de libro reciß* endo Ijrgeretur, quo diximtts, de communi omnium confenfueiinculcareturjneq^inparuis ille difficultatibus Jierßretur, quod contumaciam nbsp;nbsp;ferociam quot;pfurpare ygt;i*

deri poJJetj amp;grati(e etiam erga bene meritos immemor , quiq^ exempli mali introduhlor effet, tum igitur perfecit, id quod res ipftts omnino tumflagitabant Ift exemplum, libri nancifcereturj quo in regiones fuas miffo^ Theologo* rum de hoc indicia amp;nbsp;fententia^s cognofci poßulauit. Jta primiim ad Philippum Melanthonem liber delatus, priuatim apud hwic de re qucefitumfuitj cut ciim non fatis adcogitandumne^^facqnet^ ocyfuppeteretj de qs quit

prhnum legenti ex crdßßnnis erroribus fe offerebantjfa^ bitoetbreuiter qtudamnionuit j^Uceinmentem turn ^e^ niebant lt;5^ de calltdioribns corrupteliiplu^ temq)orisfibi ßmpßt. ^rimùm i^itur reïpondit taliJcriptOj quod ex eo ßecejßu J quce propter ß^nißcationem alienati C afar is de qua diximtis ygt;ßirpaueratßuerdt compulfuSj mißt colle^is in '})rbe Qi^naadnJficiendumjCum hac Epißola ygt;t mox inde perferretur Au^ußam.

On opi'nor uos aut logins iter faAuros enê,aut diu abfuturos dolt; ■*‘^mo,quod cur exiftimcm,coram expona. Nunc isSß 7a Koju4)oSta audi. Idem liber,de quo Ratisponæ difleruimus, nunc Auguftæ rurfiis in theatru adfertur, Antea explofum putant propter adores,ut de fua quadam fabula, Terccius inquic.Nunc habet æqui^ ores auditores, præter folum Ducc Eledorem Saxoniæ, qui nÔdum iîî'tK.jôrHcrî. Nee kuiter ei irafcitur o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;npö] kjktoç èS

7isop.Etfi autem in libro StTOTramp;sTtça quædam dempta funt, tarnen pleracf! funt eadem. Nusquam agnofco tuum ueterem «ru^i^JoJTHTKp Iu!ium,ac mallem ipfum 7« 7r(Ç; (PxKoUocrJvKg fcripfilTe. Nee formula recêta ell,quam Ratisponæ compofuimus.lp KtefotAoUM, 7r(Ç/'ïuXa=

Butrla^, agnofco ï/xop wajasaTK/j. Et hæc funt concinniora, quam prius fuerunt. Sed adduntur palam abfurda tts-lKAHcrtwç 'j^}} flavovTWpj^gj)) flutTlSp UTTîÇ 6avçv7uip, Etfi de obfcuris quæftio« nib.non ntlout tune certamina,tamen palam abfurda eóprobare, imfi pudentia eft. Miror Principes autores confiltj de libro, qui fi uolent has leges imponere fuis,;amp;oçvS(ap sao'twp plenæ erunt ciuitates, Deum oremus,ut fua miranda fapientia impediat perniciofa cêfilia. Errat o óuTOKjaTtof, fi me unum putat refragaturum eflc,lapides clai« mabût,ut filius Dei inqiHt, Et metuo £-S5-l7alt;z‘/p certaminu -raç fKK,AH= Aaç reftare,cuius erit «cfoj/xiï hæc noua vop.o^io’la.. Nefcio quid ad« dam

dam in tanta mole al-gumenti amplifsimi, in quo amp;nbsp;deplorarc conw? raunes mifcrias j Si. deliberare de nobis ipfis debebam, Sed ut fpero ' cotam plura, Salutem opto tuis CoUegis, quibus hanc Epiftolam foils oftendere poteris. Dicpaicatos.

PErlegi librum, amp;nbsp;repcrio non ualde difsfmilcm cfle Ratisponen^ fi, nifi quod quædarafunt exaggerata uehementius, quædam ucrbis limata Si Icnita mitioribus. Et manifeftum eft, mukas in eo contineri generalitates, quæ Si periculofæ funt Si inuidiofæ, ut i5 dicit eos, qui feparant fe ab illis, quos nominal Catholicos,condem» natos efle. Non enim explicat, quæ fit neceflaria feparatio, quæ non fit neceflaria. Nam Si Iohannes Baptifta fe iungebat fe à Sacerdotib. Et oportet regulam manerc perpctuam, Deo plus obediendum efle, quàm hortiinibus.Eftautem planum amp;perfpicuum, aliquos hafte* nus in Ecclefia ufurpatos Canones Si ritus impios elle.

Præterea dicit liber, Epifcopos habere poteftatem condendi Ca« nones. Hoc quidem in genere uerum eft, fed conditionibus plurimis id reftringi Si explicari nccefle eft.

Dicit liber, Ecclefiam et Synodos habere poteftatem interpre« tàndijhoc ipfum longe plus tribuit Ecclefiæ Si Synodis, quam com* petit eis. Difsimilis eft enim Ecclefia poteftati politicæ. Nam iudex politicus rationc poteftatis leges poteft fuas interpretari, aftringere Si laxare.'Sed Ecclefia non decernit de uerbo Dei ratione poteftatis,nea Condit articules fidei,fed de uero intelleftu uerbi diuini teftis eft. Et totus Articulus de gratia Si fide admodum lahguide expofitus eft, quanquam melius aliquantó,quam in decretis Synodi Tridentinæ faftum eft. Tam«n non confulo,ut propter ambages uerborum ge* neraliores, hæc pars de doftrina reqeiatur.

De Ecclefia Si de primatu Pontificis nihil difputabo, neep ante hæc tempora de eodem uel fcribere uel dicere multa uolui. In ordine politico relinquo Epifeopis fuum locum, quem habent. Si pontifex ucram doftrinam profitetur Si propagat, debetur ei obedientiat fi non habet ueram doftrinam,omnis obedientia erga eum ceflat.

Deinde in loco de Sacramentis diiæ partes fupra modum funt txaggèratæ,nimirumconfirmatieamp;unftio,óónominat liber een» firmationem rem necelTariam. Non eft autem dubium, quin à uete’ tibus hæc pró necellarrjs habita non fint, tarnen de confirmationc non rixabor, præcfpüc in hac indicatione, Confecrationes magicæ olei ferri non polTunt.

Arti'culus de ConfeEionc horn'dius,quain rcs fert, explfcarus ç(l,amp; fundamentum ponic,cui ipfe liber paulo poft contradfcit. Sa* cerdotem abfoluerc neminem pofte, nifi cognitis cuiuscç arcanis 8i oceukis peccatis, Qiianquam igitur uelim confeniari in Ecclefrjs con^ fcfsionem amp;nbsp;priuatara atjfolutipncm, nuUo modo tarnen oportet pias confeientias illis turbarilaqueis, quibus ante hæc tempora irre^ tire cas fuit ufitatumt

In capitc de coniuoio duæ partes conftitufioni amp;nbsp;fçntentqs l'udiciorum in noftris conuftorijs aduerfantur, de diuortrjs amp;nbsp;de con* fenfu parentum, in quarum una de diuortijs aliquanto plus pofttum eft, quam altera.

De noua interpretatione Miftae, quod fit facrificium euçhalt; rifticum amp;nbsp;non rAasinop ad promerendam remifsionem peccatorîr, diligenter in libro feriptum eft, 8(. qeterum feriptorum teftimonia, quorum tarnen de Miflâ fententiæ funt uaidc difsimiles, ambigue SÎ incoaucnicntcr allegantur. Si itaej noftræ Ectlefiæ reftitutione priualt; tae rAiiTae non grauarentur, poftènt difpiitationesde eo, quomodo

ßt Sacrificium suX^Çis'iKO/) in ifto côuentu inter ipfos Prinlt; cipes imperi] præcidi. Dqudicatio enim illius rei, quæ eft maximi niomenti, pertinet ad ueram amp;nbsp;Chriftianam Synodum.

InuocationemSanftorumamp;PAiftâmpro defumftis quibus^ cunt^ pingantur fucis Si coloribus, Dco iuuantc, nunquam appro# babo, nec ulla in re magnos Si horribiles abufus in Mifta priuata, in Hifsis pro defunftis, in cuku Sanftorum, in magicis coniccrationi# bus, confirmabo unquam. Hæc de me profiteor. Sed ut propter meam confefsionem, Principes fcfe conijciant in pericula, non re* quiro.

Orare pro defunftis aliud eft opus, quam pro Ijfdem appli# care Sacrificium, Si ueteres interprètes de oratione loquuntur, non de applicatione Sacrifier], de qua poftca Monachi feripferunt. Nunc aliud alio aftute pingitur fine argumentis Si rationibus, fie ut notum eft, Denicj propter hoc etiam minime çonfeientiam meam appro# batione libri onerabo. Nam fi Magiftratus adegerint Paftores ad ea feruanda, quæ liber præfcribit fine uHa interpretatione fecundum præfcripti formam, magnis præbebitur occafio perfenitionibus, multum excitabitur perturbationum Si fcandalorum, quibus ita offèndentur plurimorum animi, ut tandem oranes fint religioncs contempturi pariter»

Et quanquarn quod doicndum eft, Ecclefiae in multis locfa toifere amp;nbsp;deformiter funt turbatæ ac laccratæ, ôi poftulat neccfsitas ipfa, ut de mediocri aliqua ac Chriftiana difciplinæ Ecclefiafticæ for» ma cogttetur, in ea tarnen conftituenda drcumfpeftionem ÔC eau» tionem adhiberi neceftê eft,ut diferimen feruetur inter res neceflarias, amp;nbsp;non neceflarias, 5^ omnino in talibus mutationibus communibus aliquid communi imbeciilitati hominura amp;nbsp;publieæ tranquillitatf, quo ad res non neceflarias, condonandum eft. Vtinam in neceflarijs amp;nbsp;diuinitUs præceptis cultibus Dei in fide, oratione amp;nbsp;inuocatione, timoré Dei, patientia, caftitate, conferuatione ueræ doftrinæ, ôi. in fua quifl^ uocatione bene merendo de Kepublica amp;nbsp;benefaciendo pauperibus diligentiores eflêmus omnes amp;nbsp;naagis fedulû Anno » ƒ 4 8.

/« hoc firtpto oj^endere le^entes potertt hac claußi^ quafcribiturneglePiùillisomntbu^generalibu^ locuti= onibusfe tamen confulere nolle, 'ygt;t hoc caput doElrin,^ reqeiatur. TSLobis tamenyqui^jcrum dicere'})oluniuSj nihil dißimulandumfuitauodinaElis extaret. Hoc autemno» tumefljlibrum IkTE^IM inhoccapite iußlfica^ tionis initio minus corruptelarum habuijfej (3* pofi lÄaluendam l)elß)ominicum quendam d SotOjlfel Ittrunq^ plures inßruijßy de quo ir infra ^rinc.Mauricq fcriptum ad Coifarem queritur^ nominare ex aduerjarqs pojjè» mus J qui ^hilippoMelanthoni de Sotenßs inßertionibus confefsi funt. Q^cunq^ tamen aut qualifcunq^ Ule lU ber tum etiam fuit corruptela^ J^e/itatis habuit, ßed eiufmodi qux ßeri poteß y^t È Lgt; ^TSIT H 0^ nis etiam animaduerßonem in prima le^lione prafertim in ocq ad co^itandum penuria y lit diximusy

effu^erintj Btßilleino^inionc tum fuit^ futurumt cob loquium de reinflituereturj in quo de ar^utioribuó ^raefib ^qs^quibui dogmata inuolutn erantjOporterct doElos inter Jediffererey quodhtec non intelli^antur à quouis facile j etiamß indicentur^ demonßrentur. In Jrimüs tarnen ^ti^ponenfißmileniiudicauit inter initia cum percur* rißet primo y in quo conuentu^ quoddecapitelußificatio* )ns cum aduerjariji conuenerat, formulam ^tiljonenßm retentam fuße putauit ante fraudem deprehenfam. Et ex autoribus libriprimisj Ijnits noîlris narrauitjconflium Imperatoris fuße^ l)t caput de lußßcatione ßdem herbis in librum IISLT E I^I M infer er etur j quibus in trd* Ilationibtis ^tiSfonenfibus de hoc, ab 'y)traq parte con^ Henijfet,l)t corruptela^ craßiores à Ma^ißrü Jecundis j extitißeneceße ßt.

Sedquicquidßt, moxpoU accuratiorem co^itationem mißt fcriptum alterumyquodfubiecimui;, in quo quce prb ç mam infpellionem fu^gi/fe Videri pojftntduculentè indicd^ turret quod in prioreoßenderepotefl^ id proximo quod paucißimis diebui interpofitü ei fubmißtjlJniuerfum tollb tur^neq calumnia iam ma^is Tgt;lla in hoc adhcerere pot er it, qua coßderatione illudprimumfcriptumprorßcs omittere potuißemus,cumretralieturnouo fubmijß. St Elacius ‘^lolgt;tiallßat, lt;i^non malicia ad caufam ßam tmpub fus eß, qui fit, quod, qute in hac prima lt;(s* rudiore hu dicatione ac priuata, cy quidem '})ni foU Trincipi prßcripta, cut ofiendi initio oportuit maximè infirma er»

TAtAjquod ergo inhac reperit fuo accomamp;data mßitu^ tOydecer^fit tantum exa^itauit tnutdtofißinü : ^liqua. lgt;srOj quct moxfequuta infequmtibtis cenßris aliquotpri» uatis i^puhlicis oppu^nant pr^ecipuè corruptela^ Itbrihi do^rinadeiufltficatione prorfits dißimulat?Curnonea» demßdeßmul et hanc in prima notatione pratermißtonCf ^Tmoxßibmißasclards j luculent(LS refutationesprue^ fii^iarum in tllo articulo expreßitj quots pluricsnoßrire= petiueruntji^* quidem in proximo fequente flatim cum en admonitione, quod arte inuolutats impoßuratsprimo con» tuitu non ßatim animaduerterint : Cur mutilis citationi» bu4 iis* odium atlt;^ inuidiam noßris, lt;^3*ßbi applaufumpo^ tiu4 conciliare j quam integra expojitione omnium qutc confrlta eßet j reEle erudireEcclejias lt;tsr quieti acJaluti earumconßlereyioluit? ’Sedmaliciam inde odij er^a noslfirulentiam j (3pr^efli^iatricem naturam impoßorü Elacij boni 1)1 lt;eßiment, monemus. ; Nunc ad reliquaper» ^amuó. Illa i^itur ciim jcripfißet S). Thilipptts Melan» thon^ mox cum plus temporis Itbro impendijjet^ detota re, (3 in primis de capite lußificationis j nbsp;nbsp;nbsp;de impio at^

execrabdifuco priuat^Miß^e recens noua arte illitOfCx» plicate plané monuit, lt;7 ad illud prius fcriptumfu» um ßatim quaß fubftdio ßibmißt alterum Collecti f qui adhuc Cy^nene h/erebant. Hi Äu^ußam I^rincipi tranfmi» ßrunt,

MEum Curforcrti antea Cygneam mifi, quàm tuas Iiteras de Guncenhufano itinere accepi. Paginam mearum délibéra« tionum fpero uobis redditam efle. Nam quo diutius infidi* as in loco ttIswQ confidero, eô magis ab illo fucofo libro ab« horrco. Dicciis igitur plane, falfô iartari, quôd dodn'na de flde corn« probetur ço fcri^to. Faciunt fidem præparationem hizoüo» O'«»!)!«,, poftea dicunt hominem dileftione iuftum eile, amp;nbsp;ibi aftutè addidcrunCjfruÀum cflê huius iufticiæ uitam æternam.Quid uolunt, nifl darf uitam æternam propter hanc qualitatem i Itafummouent rUü J'tj'ao'KaÀ?«/) HS0 ■aa^anÄHa'i/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bene uale.i

Aprilis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus Melanthon,

ILluflrilsinle Pn’nccps EleÄor domine clementiiK Cel. V. defe^ rimus débita officia amp;nbsp;obfequia noftra, cumtç his ardentes ad Deum preces. Accepimus autcm C. V. mandata literis expofi« ta, quae per eofdctn cUrfores Clarifs. uiro Doft. Cummciftadio »« gnificauimus, fcilicct nos Cygneæ cornmoraturos,donee alia man^ data acceperimus, amp;nbsp;obedientiam in his debitam C. V. pracftituros. Cumi^ heri Reiterendus uir Philippus Melanthon miferit ad nos rotatiOnes plurium pertinentium ad articulum luftificationis amp;nbsp;alia quædam in Libro, ut quamprimum Äuguftam perferri illas curare« mus, ftatim difpofitis curforibus has tradidimus. Quemadmoduni autem C. V. nos hortatur ad ftudium Chriftianæ pacis, fie adfirma« mus C, V. non defuturcJs nos commun! paci, quatenus id falua glo« riaDeiamp; integra ucritate doftrinæ noftrarum Ecclefiarum fieri po« terit. Idcç à Deo, qui eil pater pacis ae concordiæ afsiduis uotis peti« mus, Sioramus Deumpatrem Domini nofiri lefu ChriftijUt C.V» amp;nbsp;harum regionum Ectiefias Si omnes alios ipfum in ucra agnition« 8i fiducia filij confitentes Si inuocantes,hoc difficili periculofo temporfi

Hemeneer conferuet amp;nbsp;roboret. Et commendamusnosC, » • ^Zgneae 14, die Aprilis Anno » ƒ 4 8»

lt;^E msITlïOS^ ET F^ArSiTLEK-deprauatione ^rticuU lußificationis in Libro yfu» ^ußano commonefaElio ^hili^ßi Melanth. i)ri»

SI conciliationcs, quæ inftituuntur, Ecdefijs harum regîonum per« fecuciones adferrent 8i deuaftationcs, non concordia conßituta, Sed maiores diftradiones, perturbationes amp;nbsp;fcandala efTent ex* citata, qiiibus rebus prarbere caufam, pecratum eft graue amp;nbsp;tnagnutn coratn Ùeo, amp;nbsp;turbas ca res commoueret magnas. Propterea adhuc peto, ut tota res cum pluribus intelligentibus uiris deliberetur. Ipfc etiam poft proximam meam indicationem, qua craflbs 6e manife« ftos abufus notaui, ut de MifTa priuata, de applicacione Miftâc pro mortuis, de Canone, de inuocatione mortuorum S^c. res diligeptius perpendi, in qua confiderationc fallaces præftigias intextas articula de fide amp;nbsp;diledionc deprehendi, quarum in fundamento haec eft fen* tentia : Fidem tantiim cfle præparationem ad iufticiara, poftea accc* dere diledionem, qua homo fit iuftus, Hoc tantundem eft, ac fi dica« tur homo iuftus effe propter opera amp;nbsp;uirtutes proprias, Et aboletur hæc lux, quod homo iuftus eft amp;nbsp;Deo acceptus propter Dominum lefum Chriftum fide.

Etft autem fcio multos fapientcs hanc dodrinam habere pro çertamine non necclTario, tarnen qui Chriftianam religionem non habet pro inani Siridicula fabula, facile intelligcre poteft necefiâri« um efte, ut huius articuli dodrina pura amp;nbsp;incorrupta recineatur» Miror etiam iadari, quod hæc conciliatio fit concefsio articuli de lus ftificatione, ficutin noftris Eccleftjs à pqs amp;nbsp;dodis intelligitur 1 cùm in fundamento dodrinæ noftrarum Écclefiarum repugnet. Et quans quàm præftigiæ fubtiles funt, tarnen deprehenduntur. Mukae par« tes in illo primo articulo ucræ funt, Eft amp;nbsp;hoc uerum, quod dicitur,

ßJetn, dflcdionem SC fpcm öportcre ßmul eflc quanquàtn genlt;ralt; le diftum cft, quod oportet dextrè intelligi.

Sedhæc fophiftica, quæ fidem tantum facit praeparationem, Falfa eft, Etii quæritur uera concordia, poterit ille arttculus aliter exlt; plicari quod Imperator! non difplicebit, Aftutus ille Suffraganeus callida fophiftica ufus eft. interpretatur uerba Pauli,per fidem iuftifi^ camur , hoc eft, per fidem coniequimur aliquid aliud, nempc dile^ Aionem, qua fumus iufti. Itaabducitur homo à Chrifto ad fiducie am fuimet ipfius, amp;nbsp;amittit confolationem, quam habet in filio Dei»

Et quanquàm dicent aliqui, me hæc calumnioie interpretari j tarnen reuera res ita fe habet, ÔC propter hanc deprauationem multi ex paftoribus hunc auticulum non recipient, quam recufationem confequentur expulfiones Sacerdotum amp;nbsp;deuaftationes Ecclefiarum, ad quas ego non feruiam.

Hanc commonefadionem iudicaui efle nccefläriam, Sc pofliim ferre, ut Eleftori Brandeburgenfi, Islebio, lacobo Sturmio Si domi^ no Bucero, quem ad has deliberationes adhiberi audio, amp;nbsp;alrjs plu« ribus intelligentibus uiris oftendatur, 8i peto, uthacc pars diligenter penßtetur, quia compleftitur Del gloriam amp;nbsp;omnium Ecclefiarum conlenfum.

De crafsioribus abufibus in proxima indicationemea funt commonefaftiones. Si hoc agitur, ut Chriftiana amp;nbsp;toHerabilis for:# ma conftituatur, qua interiefto tempore usc^ ad Synodi dijudicati# onem Ecclefiæ utantur, difeerni necefle eft absep omni dubio, quse partes reftæ, ueræ amp;nbsp;neccflàriæ fint, 8^ econtra, quæ non neceflâriæ, falfæ 8C impofsibiles fint. Cur uaftarentur harum terrarum Ecclefiæ propter non necefiarias amp;nbsp;falfas Miflas pro defundis, propter inuo# cationem fanftorum amp;nbsp;firailia f In Canone exprelTa extant hæc uer# bat Sacrificium hoc offerri pro redemptioneanimarum, pro fpefa# lütis amp;nbsp;incolumitatis fuæ. Hæc uerba nullum habent alium fenfum, nifi hoc facrificium meren' æternam falutem.Deinde plura alia infime abfurdaCanoni de meritis Saneftorum, de deprecationeSacerdotis, ut Deus accipiat filium, quem offert ficut accepit Sacrificium Abel 8i panes Melchifedech.

Ncc futurum credo, ut ciuitatcs Imperrj aliæ hos abufus reftituant. Si ergo alqui ex ordinibus receperint librum , fequentur maiores diftraftiones amp;nbsp;perficutionesimmanes, quibus priiifquarn præbeam caulàm ulla in re, mori maio. Mea feripta de dotftrina fa^ tis teftantur, me qnantum Dei beneficio conceffum mihi fuit, ftudu# ifle illuftrare ueram amp;nbsp;ncceffariam doftrinam, De rebus non neceffa#

rqs non multum fum rixatus, Aliquas etiatn controuerfias compo« fui, Sc rem omnetn Deo commendo. Oro tarnen propter Dcnm dee raentifsimum Prindpem noftrum J ut in re fumma^ maximimo« menti ea præcipuè coniideret, quæ ad Dei gloriam pertinent, SC pe^ ricula Deo commendet.

Vanquam liber Auguftanus concedit, Miflam non efle Sa« I 1 crificiuin pro peccato, ncc promcreri remifsionem peccato« rum, ifte enim error nimis eft craiTus : retinet tarnen alios cr^ rores quatuor, quorum aliqui non minus crafsi SC imprj funt. Denicg agit hoc præcipuè, ut commenticio fucopingat SC ftabiliat Miflâtn priuatam.

Et primùm quidem bafts amp;nbsp;fundamentum, quo nititur tota de Miflâ priuata fententia libri,comprehenditur his quatuor. Opora tere in Ecclefia eftc Sacrificium quoddam externum diftindum à communicatione Coenæ dominicæ, quæ fit populo. Hoc autem Sas crificium tunc fieri, enm Sacerdos Patri filium offert amp;nbsp;fiftit his exe prefsis uerbis ; Sacrifice tibi Filium tuum.

Secundo, Tale Sacrificium externum inftitutum elle à Ghrk fto,amp; hoc ipfo externe opere adplicari populo beneficia meriti Christ fti. Tàm necelTarium autem efle hoc Sacrificium ,ut 15 non cclebretur Sc fiat, non adplicentur populo beneficia Chrifti, SC fidei nuUus lit ufus, amp;nbsp;fiant reliqua omnia irrita.

Tertio, SanAos, qui ex hac uita exceflerunt, inuocandos efle. Sc petendum, ut propter mérita San Aorum præftetur nobis miferis cordia SC auxilium.

Quarto, Sacrificium hoc prodefle mortuis. Præ cæteris aus tem priores duo Articuli, tan^ inprimis neceflarii SC irrefragabiles proponuntur. Hæc fententia nihil eft aliud, nifi repetitie ueteris dos Arinæ Menafticæ. Neceflârium eflê Ecclefiæ opus externum, quod profit ex opere operate,amp; adplicationcm meriti Chrifti fieri per opus illud Sacerdotis,

Hic error deduc/f homines ad opus alterius tanquirn cuzn Chriili merito neceflârio coniunAum, 8c quidem ad folam extern nam amp;nbsp;ceremonialem facrifieq admintftracionem. In ue^eri tefta« menco Sacrificia non fuerunt adplicationes, Muko minus ipfa per (e ceremonia nunc eft adplicatio, fed fola amp;nbsp;ucra adpikatio fit fide in ufu Sacrament!, Eftaiitem difputatio dehac uera appikationc res magni moment!, amp;nbsp;inter certaminaraota facile præcipua. Qua^ re cautio eft adhibenda amp;nbsp;circumfpedio.

Liber Auguftanus adplicationem cui infiftit fundamentum priuatæ Miftae mirifkis fucis ftabilire conatur. Et hoc fundamento adplkationisftante, quod liber conftituit, fequitur priuatas Miftas omnibus modis cclebrandas eftc, utpote qua; non tantum font bo^ num opus ôi facrificium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;led talc etiam quod Ecclefiae

prodeft diftributione Sc adplicationc meriti Chrifti, Hæcfunt hor« ribilia mcndacia, proptcrca minime hk artkulus probari poteft. Sed non errafc nos contra fentientes certum eft inde, quod manifeftum eft in dolt;3:rina Euangelrj nullo uerbo escprcfl'um efle, Sacerdotein debere ofFerre. Item, Filius Dei femetiplum offert, ficut ad Hebrae* OS fcriptum eft, Ipfc ic fiftit patri in arcano confilio.

Noftra oblatio uel Sacrificium noftrumeft, quod petimus Deum, ut propter filium nos acceptet in gratiam, SC fide nos ad# z iungimus filio Dei tanquàm membra, quae omnia tunc fiunt, cum in ufu Sacramenti fiunt diftributio amp;nbsp;fumptio, ubi ôi fumentes agnofeunt fieri fe membra filij Dei, quod corpus Chrifti ipfis com# municatur.

PaulusetiamnuiquamSacramentum nominat Sacrificium, fed diftributionem amp;nbsp;communicationem corporis. Vnde manife« ftumeft Sacramentum hoc inftitutum effc ad diftributionem, ficut amp;nbsp;Dominus inquit i Accipite comedite, amp;nbsp;c.

Non licet autem nobis huic inftituto ÔC mandato open’ diui* nitus aliud opus noftra autoritate adiungere, 8i teftamentum Do* mini noftri lefu Chrifti mutarc, Cumq; inftitutio totius Sacramcn# ti pertineatparitcr ad Sacerdoces amp;nbsp;Lakes, non eft dubium Sacer# dotem non poffc hoc Sacramentum in opus aliquod peculiare ôi fuiim conuertere.

Nufquam etiam in uctcri Canone reperiuntur hæc ueiba, quod Sacerdos offerac Filium Dei. Eftej; magna diisimilitudouece# ris Sc recentioris Canonis, de qua in légitima Synodo Ôi ncceffari« ym effet ôi utile fieri coUatione^s,

Praeter hacc omnia manifeftifsimum cd crcemoniam nullo modo poflc elTe adplicationcm ex operc operato.

Qiiod uerö tanca contcntione pugnatur, oportere in Ecck« lia Sacrificiutn ede, Id ucriim eft. Conftanter nos Si ccrto tenemus in MiiTa publica cum fit didributio cœnæ, coniungi deberehæc quatu^ or ; Primo Rccordationem Filij Dei, paisionis ipßus Si merici ac pro« mifsionis. Secundo gratiarum aftionem pro tanta mifericordia. Ter« tio petitioncm, ut Deus mifereatur noftri Si propicius fit nobis pro« pter leium Chriftum filium. Quarto Adplicationem in ufu amp;: fums ptione,utcredamus Deum uelle nos acceptare propterfilium, agamus gratias pro bis benefictjsjamp;oftendamus ueram gratitudinem feriamutationeuitæin melius. Haec quatuor conftituunt facrifici« Um,de quo amp;nbsp;in Malachia dicitur. Et pertinent ad hoc didum : Veri adoratores adorabunt pattern in fpiritu amp;nbsp;ueritate.

i^itur ^uguïlce l^r^eri ^rincepi. multipUciter nondefineret publicationem libriinflareaudiret j tan» dem i[)feper hieran à Tljeolo^is poîtulauit l)t cenfuram pleniorem de/induik Itbri capitibm conjcriberent ^i^de» liberaüo de bac re communis inUituta efi^ qute haberetur CelUmonafliCtcad 20. yfprdisj quo Qffi(eadimißifunij cireiter i ^^.^prilisj T), Cruciferj Maior, ^feffinge» rusjlt;i^accerßtiis eodem 'Philip. Melanthon. Cum^ hicper 'ï)niu4 ex Confiliarijs liter as Principis nomine, eo euocare^ tur, refcripßt ei Epißola, l)t pequitur :

S. D. ClarifsimeuirSi Patronecolendc, cum in nulla re« gione toto orbe terrarum, hoc tempore, flatus Ecclefiarum, ftudioi rum, Si politicægubernationis pulchrior eilet, quàm in his regionis bus, libenter nobis operam meam coHocaui, Si hoc decus mea mes diocri afsiduitate adiuuare ftudui, Nunc fi cum Sacrificuloium ordi« nc pacem ita facient Principes, ut proprias Ecclefias turbent, Si pel« lantur ex noftris Eccleffjs Paflores ( quod futurum eile metuo) ingene tern accipio dolorem. Si facilius quaeuis exilia Si mortem feram. De« creui tarnen ad uos amp;nbsp;ad Cotiegas uenire ut iufsiftis, Bene fotlici« teruale, !ƒ, Aprilis,

Cum er^o conumijjènt tn Celia IfAyforum Theolo^i, liber J qui qua fieri poteratceleritateraptim defcriptus fue* rat J (fr hue tranjmijjùsy propoßtws ejl tunc Ifniuerßs, qui aderant cognoßendu^ iudicanduf, cum periculorum, ? qut^ impenderent his terris, difficultatum, in quas ^u» ^uß(e ^rinceps Mauricius immaturo conßlio autorum li^ bri deuolutus ejßet, commemoratione exaggerationCj | eumq obteßationefumma, 'Vt depoßtis aßfeEiibus omnibus ( candidè nbsp;nbsp;fine'Sophißiea monerent ^rincipem, qult;e een» '

ßerent non probanda eße ^rincipi, quæ tolerari poßent. | uel calumniofi interpretando,qult;efidextrè intelli^an turjnihil habeant incommodi, l^elde no neeeßarijs capita» lia certamina mouendo impUcent nouis bellit lt;isr ^rinci» fiem Ecclefias harum regionum. Ita enim tent ari ac turbari animum ^rincipis ,ßcut narratio docuit, tum ' atrocitate comminationum,filibri pnecifa recufatione au» toritatem Imperatoris labefaElando, caufam nouis turbif ßrfiditionibus fiio exemplo preeberet, tum commendatio» nibuslibri mirt fick ac mirificè coloratis, quaß compleEla» tur analoga fidei «ÿ* doErin^ noßrarum Ecclefiarum congrua, yithæreatprorfius, quomodo fefi extricet, non liideat. Et eb rem deueniße Itt neeeße ßt Trincipem aut ampleCli librum citra recujationem, aut dßertb oüen» dere, qu^ deßderet, propter quas caufas, qutc reifeiatf probare nee laelit nec poßit.

Theologi ergo, quodadTrincipem res pertineret ^hucprifiatimconfliPiantemcumautoribuslibri, etillkf qui

quids lihro mandata Imperator ta renMiciarantyineacom»,, monefaHione dele^erunt pr^cipua qtUtalia ejJeMjift in^ telli^ere I^rinceps ipfepojjet j excufattonem quod nullam firrent J multo minna conceßionem'} qu^e fi recepta introducerenturpVaflaturaEcde/iaaeiellione piorum lt;Sad\ cerdotuntj isquot;perfiquutiônes excitatura ejjent. T)e ceeteria ar^utioribua monuerunt, explicationem horum isdehia,.^ conf'eßionem pr^cipuè Theolo^is incumbereyde quibua nifi ilia mutarenturyrej^onfiurt effentfiuo loco. quot;Hon 'Veile fi au* tern hia perplexioribua is difficilioribua difiutationibuaj isar^utiorum Sopbifmatum excußione quot;iel turbare^eV onerare confcientiam I^rincipis ant quorumcunq. j qui in his non eß'ent 'Verffiti is exercitati j IDeniq^ ita relponfio» nemjunt moderati ex fundamentis quot;Veterthus is multo an* te'Vfiurpatis, quot;Vt[eobfiecuturos ofienderent Imperatori in' receptioneis 'Vfiirituum , qui dficiplince [èruirent is ex* ercitijs pijs eßent accommodati} Sed de doHrinte emenda* U'Vju non 'Veile necpoße fi quidquam concedere.Scriptum

C'yRatiaS^paxperlefum ChriTtum Saluatorem noßrumamp;ue« •»■rum opittilatorem. lIluftrifsimePhncepsEledor, Domine cletf mentifsime. Mittimus ad Celfitudinem V. noftram delibro Auguflano fimplicem deliberationem, ac petimus rcucrenter, neC» V. lie de nobis exiftimtt, quafi nel contumacia, uel contendi ftudio aut ullo alio priuato adieâii addufti paccm amp;nbsp;concordiam fieri nolis:

hHÄj Sut étiam cüriöfïtaw aliqua certamïna nön'necfnan'a’fnotieaj» tnuS. fAalunaus ethm in alrjs locis degere, (i tales eiïc iudieamur, qui pacem harum regiohütn petulanter impediamiis. Ex ipfo fcripto nalt; ftib Celfitiido uellra intelligit, nos res non paucas, quæ controuerti) poflênt, filentio praeterire, tantum in neccflarqs quibufdam articulis nullam mutationem admittere. Qui enim Chriftianam religionem nön prorfus fabulofam cHc iudicant, ut fuerunt Ethnicæ, hi intelïi« guntjuoluntatcm Dei ede, ne dodrina mutetur aut corrumpatur. Necdubïum eft, ucritatem doftrinæ non pofTe fine multislabo*' ribus amp;nbsp;pericülis retineri. Habet enim multos holies ueritas diuina, funtcç uaria ad earn oppugnandam incitamenta, Netç uerô onerarç nos grauitsimo blafpheraiæ peccato debemus, quæcft agnitæ ueri# lt;ïtis abnegatioi Deinde norunt omnes, nos nihil aliud quærerc, quam ne qua dilTenlio aut feandalum aliquod ex his mutationjbus oriatur. Nam fi femel mentes hominum turbentur, podea omnem rcligionem odenint. Poftrcmb certum amp;nbsp;hoc eft, Multas magnas ur« bçs hune librum non recepturas. Sequuturæ igitur funt nouædiftra* «ftiones ôi perfcquutiones, quibus nos praeberc occafionem nequa* quam uelimus. Itac^ ualde miramur aliquos principes ad ea de* fc^difte confilia, ut impofsibilia inftituere fine conati. Âtq; haec qui« dem ideo fçribimus, ne C. V. exiftimet, nos improbare amp;: contuma* citer afiqua de re pugnarc, Ac reuerenter petimus, ut C, V. bas no« ftras fententias de grauifsimis rebus fecum 8i perpendat, •amp;: alrj» peudentibus iudkandas proponat, Ac fimul hoc cogitet, muitarum noneftifsimarum ciuitatum atçp hominum multerum oculos in C. ‘ Vl\hbc tempore eße coniedros, ut dubium non fît C. V. magna praefidio omnibus his regionibus cfle poflc.Déus æternus pater Do# mini noftri lefu Chrifti, qui genus humanum amp;nbsp;Ecclefiam condidit C. V. çlementer gubernet aeprotegat, VVitebergæ 24. Aprilii» Anno 1 ƒ 4 8.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t L

Reuerenter colcrrte» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

.'b.. Vô .11 inoii r .1- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannes Pfemnger D.

' i,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. I. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Georgius.Maior D. '

f ldi; jb in - nbsp;nbsp;‘?V f, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Philippus Melarfthon»

Cella My[orum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ALi'qiioties peikgimiis librum Augiiftanum, in quo doArin nam Eccleliæ compreheniàm eflc adfirmant,cumqj diligenter perpendimus. Ec quia rem eô deduiflam uidcmus,uc tandem quid obtineri in noftris Ecclefijs quidue concedi pofsit amp;. debeat,C0Ha ftitui neceiTe fit, reuerenter petimus, ut Dominus nofter demcncilsi^ nius etiam alios pios ÔC crudicos uiros in confilium adhibeat, nec banc grauilsimam cautâm pertinentem ad tocam Ecdefiam ad nos folos deuoluat. Cume^ omnes nationes animum amp;nbsp;oculos in Domi^ num nofinim demencifsimum prædpue conuerterint, plurimutn momenti ad caufam adferet ipfius refponfio. Quiia uero iulsi fumus omnibus priuatis adfcdbbus fepoficis refpondere, adfirmamus bona eonfeientia, nos nequaquam; quacrere «rtaminajncqi de, rebus non necelTarrjs aut paruis pugnare uelle. Acprimiim quidem quod di#! lt;unt nonnulli, Principalem doârinam nofirarum Eedefiarum de fide recineri, antmaduertimus in praeicripta forma id fieri ualde infidiolè* ' Et quanquàm multa reftè dicuntur, tamen efiadmixca hæc corrupt tela, Qyôd fides fit præparatio quædam aej luftificatiônem, amp;nbsp;quad homo pofiea iufius fit dileâione amp;nbsp;proprijs uirtuti^us ac meritis. Atc^ hæc uerba intelligunt hoe modo : Fide iuftificamur, id eft, fide præparamur, ut aliud aecipiamus, quo poftea iufti amp;nbsp;Deo accept! iimus, ExprelTe enim in fuo articulo dicunt, Poftea uerc iuftificamur dileftione. De his uerbis non mouemus Aoyojuax/aç, (èddicimus Sc clamamus iuxta uocem Euangelij, Oporterc eflc in hominc con* tritionenn feu conuerfionem ad Deum, ut liber ipfe redè loquitur, Oporterc amp;nbsp;adefle fidem, bonum propofitum,dileftioncm, fpem 3^ alias uirtutes ad bonam confeientiam ncceflarias. Aefiquisdodris nam noftrarum Ecclcfiarum fic intellexit, ut exiftimet hominem iuftum eflc fola noticia doArinæ, quaectiamin Diabolis eft, is errac horribiliter, ne quid dicatur apud nos, intelligit, Didum Iohannis manet in omnem aeternitatem uerum t Qui non diligit, manec in morte. Item, Qui facit peccatum, ex Diabolo eft. Item, illud lacobi. Fidcs fine operibus eft mortua« Hæc difta eflc immotam Euangp:» fij ueriiatcm nihil dubium eft. Sedde hacrequæftiocft,Etiarocum

adfunt dikftîo amp;nbsp;bonum propofitum, an homo dubitare debeac, aut çerto ftatuere fc placerc amp;nbsp;eflê acceptum Deo propter has fuas uirtutes,' art uero hàec üdes rcquiratur, qua credit fe prester medial toretn Idtina Chriftum cfle iuftum, placcre Deo amp;nbsp;eile acceptiirn. Hk Pfalmus inqult; Goram te non iullificabitur omnis uiuens. Seih'* cet, Ex propria dignitate amp;1. abep hoc Mediatore, qui fe inter feucrä I Dei iullidara amp;nbsp;nos miferos homines interponit, nofque fiio merito [ amp;nbsp;intercefsionc tegit. Haec fides qux eft ucra Si uiua fuducia in filium Dei, non tantîi eft preparatio, fed omnibus reîiquis uirtutibus prac# ïucet, eftepperpetuo hard iufticia de qua Paulus inquit ; Fides impu^ tatureisad iüfticiam.ftemjCredidit Abraham Deo, óóimputatum eft ci ad iufticiam, Ac Paulus ipfe hune iiirum Abrahamum allega* j uït, eufus uita plena erat multarum iilrtutinn, habebat dileftionera, j propolïtüm bonum Si omnes alias eximias uirtutes, Si tarnen in côlt; fpcÀu Dei non eft iuftus aut Deoacceptas, absq; hoc mediatore Si abscç hac fiducià. -Hæc fententia eft ipfa uox Euangelij, quam nuili creatUfJe ncCp in coelo neq; in terris mutare licet. Eftqpi ualde »mpru« denter Si iricortfideratè divtum in hoc libro, Qiiod homo cum habet fidem ,0oftca iii±tf iuftificetU^alfe re, Ita enitn propriæ uirtutes Si ' dil^ftiolbngè praefefiintur huic'fidutiæ in filiumDei, Si abqcitur quot;baec üei‘a'confolatio^,*ac fcquurtftir prrorls ætatis tenebræ amp;nbsp;emores. '

Ipprincipiociusarticuli, ubiinfufemfuam iufticiam (itacnitrt ' loquuntui^'y rtitighopcrt prædicant, tantiim dicunt de diledionc, ' Cum fâmed orrirtes uirtirtes Si præcipuè haêc fiducia in filium Dei in# ^dudarttür,in irifufa'iuftida.- Éftqi hæc fiducia non mortua aliqua fides, lêd'diledio-lîc accenditur,clim adeft fides, nec manet nilî hrcfidiidaperpetuo præluccac. Qiiam primum enim cor trépidât Sf hxc fiducia extinguiluf, nequaquam manet diledio aut l'nuocatio i ficutexperientiain cordibus fingulorum in feria inuocatione tefta# tur. Neqj folum ad apei ta feripturæ teftimonia, lèdad omnes uerè pibs prôuocamus'j qui hæc ex quotidianis exercitqs inielligunt. Atep hoc eft teftiraonium Ecclcfiae, quod nos quoep magnifacimus.

* Ac intelligurit Omnes fapientes commonefadi hac narratione ne# quaquam elîè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod dicimus, fed de fundamento !

'dodrinæ Chrifthnæ difputari, Si de præcipua confolatione, quarn ' omnes pü cû in Omni inuocatione turn in adllidionibus Si cruceac 'feh'qûd'u'ità tèhere necelTe eft. Interea manet hoc firmum Si immotu, elïê'opbftci’cin homine Dei timorem, dilcdiônê, bonam confeienti# anx,opéra leü iiircute^rd bonamronldentiam necelFarias, ut fæpe

' *^diAum eft, Sed liber de fide fie loquitur, quafi nihil aliud fit, quam donuffl

donum præiieniens, hoc cd, præparatio quædam,quam aliæres præftantiorcs fcquantur, quibiis homo fit indus amp;nbsp;Deo acccptus. Ita tollitiir fiducia in mediatorem filium Dei, amp;nbsp;honos Chrifto dcbitus noßris uirtutibus adfcribitur,iinde poßea in ueris doloribus 8i agonc confcientiae fcquitur dubitatio, nec poteft cor uei c inuocaie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc

malum,de quo Paulus inquit : Quicquid non efi ex fide, peccatum eß. Neqj uero dubitamus Cæfaream Maießatem, fi de hoc errore ad« moneatur, probaturam hoc,ut hic articulus cmendetur. Cùm igitur quod diximus, deeflc articulo intelligamus, ncquaquam reciperc hanc formam pofEimus, nec dubitamus pios amp;nbsp;prudentes concionas tores in multis locis Germaniæ Si aliarum nationum hanc forrnam, niflmutetur, inapugnaturos ôierrorem indicaturos efle. Ideo nec Princ tpi noftro clemcntifsimo confulimus,ut hanc formam recipiat,

Sequitur articulus de Ecclefia, l’n qua uolunt efiê Epifcopos Si Péntificem, eofi}? habere poteßatem interpretandi fcripturas Si consî dendiÇanonés, neclicerccuiquam abeorum autoritäre difcedere. Vbi tarnen hoc annedunt, Hanc poteßatem ædificationi Ecclefiæ feruire debere, non defiruftioni. Qu^nquàm autem in hoc articulo, ut pafsim in toto libro multa funt generaliter difta, quæ diuerfo mo* do intellièi poßunt, tarnen non pugnamus de hocarticulo. Niilliu» diatiitates amp;nbsp;dominationcm ullam quærimus. Itacç flue fit pontifex, fiue Epifcopi,fi fanara doftrinam Si ueros Dei cultus non perfequan^ tur, optamus ipfis fuara confiare autoritatem,caq^ ipfos ad conlerua« tionem doiSrinæ Chriftianæ Si honefiæ difciplinæ uti. Qiia in re Iis tenter ipfis obtemperare uellemus. Atcf! in hoc quidcm articulo multa conceduntur, in quibus tarnen quædam funt, de quibus doAi in fuis confefsionibus finguli pro le difturi funt. Hæc iunt dida de hoc articulo in gencrc. Qi^iod autem peculiariter ad Epifcopos harum regionum attinet, fiaietercsabufus cum doftrind pugnantes in Eccles fijs Si confißorijs reftituere conabuntur, fequufuræ funt dißradio« nes, difsidia Si fcandala in uulgo, Hæc quocç cogitanda funt atc}; cas iicnda,id quod fieri petimus. (^iod fi pias cantiones de tempore Si alias pias ccremonias fcruent, nec-in confißorqs aliquid contra ius dis uinuin ßatuant aut pronuncicnc, nihil repugnamus,

De confirmatione amp;nbsp;undione litigarc noh uolumus, fêd ers rores rerjcimus, quod dicit liber Gratiam per has res dari. Quod uerô attinet ad inuocationem Sandofum in undione',' de ea re diduri fus

«lits pauîo poft. De confcfstonc peaecipituf, ut Rat enumeratio om^ nturn ocfultorum delicftorum,quæcunc|: in mentem ueniunt. Qiian« quàmautem ftrio fcmpcrcontendimus, ut pnuata abfolutio retint* atur,ideç neceirarium amp;nbsp;utile iudicamus, hanc potiisiinum ob eau* fam, ut populus ibiconucnienserudiripolsit, tarnen non uolumus confcientrjs hoc pcriculofum onus cnumcrationis occultorum deli* Aorutn imponcrc, Acm'titurliberfaKofundamcnto, cumait. Ab* I folutioncm non ualere nifi præcedat hæc cognitie, quanc^ liber ipfê I poftea fe reprehendat. De fatisfaiftionc pauca eacj oblcurc dicta funt, cum tarnen conftet multos errores ex doftrina fatisfaóbonuni ante multa fecula ortos cfle, qui in noftris libris cxprefle taxati funt. i Tranfeat igitur htc nudus articulus, ficut multæ aliæ generales loai* tiones in hoc libro. .Sed hæc tarnen manifefta mendacia nosicprci* henderc neceflê eft, quæ aliquomodo etiam in ipfo libro taxantur, nam ipfe liber fatetur, Noftra opera nequa^ merei i remifsionem cul* pæ aut poçnarum æternarum. Item, Confeientias non efle onerandas tanquàm neccflarrjs pperibus, necimponenda eflê cuiquam opéra tiperfticiofa ut peregrinationesjabftinentiam à coniugali confuetudilt;î

, ne, ieiunia impoisibilia, amp;nbsp;ficut antiqiii Canones uarios laqueos cons* fcientrjs his rebus iniecerunt, Deconiugio duo reprehendunt, qu» iifttata funt in confiftorrjs harum regionum, primum de confenfu parentum,red alter articulus eft maioris momenti, innocenti perionac poft diuortium concedatur copiugiuni.Ët wmçn hic ipfe articulus eft obfcurè infertus.

Qiianquàm de oblaiionc 8i Mifla Jongus eft fermo, in qtiO rnulta ex antiquis amp;nbsp;recentioribus feriptoribus funt addufta, quibus nos firmiora ô? magis pcrfpicua facile opponere poflêmus, tarnen non uolumus Principetn noftrum hac difputatione onerarc. Reifte autem diftinguit liber inter Propiciatorium amp;nbsp;Euchariftica facrificia, ac uerum dicit, cum expreiîè amrmac, Miflâm non eftê meritum pro 1 peccatis, necç eflè facrificium /Xâs/kû/i. Quomodo autem fit farriuciö , id repeimus ad priuata cuiiii^ prudentis uiri confefsio* nem, ncc oneramus hac re Principetn noftrum. Nec tarnen iequitur propterea, priuatam Miflam fine communicantibus elfe reftitueni* dam, quæ tarnen etiam propter alias caufas eft omittenda, nec}; in , lt;ius reftitutionem ullo modo eft confentiendum,

Artifulum de inuoationc Sanftoruni nequaquàm recipere habet momenti, ut quidam exiftimant, Nam

Nam liera amp;nbsp;ardens inuocario eft peeuftare Bi arduum opus, in quo cor ad Deiitn clamat, Et hic honos foli nacuræ diùinæ debetur, ut fcripcum eft in primo Præcepto i Dominum Deum tiium adorabis,, ôi fieri debet inuocatio eo modo, quo Deus earn præcepit amp;nbsp;non alilt;: ter, ut fcilicet Maieftatcm diuinam compellemus fiducia iinius Me« diatoris filrj Dei, ac Deum ipfum Bc Mediatorem alloquamur, qui eft inarcano confiiio diuinitatis, Bi uidetatcb exaudit omnium homi:f num corda amp;nbsp;gemitus, amp;;cximmenfa mifericordia, conftitutuseft Mediator Bi interpellator. Quamobrem nulla alia inuocatio ab ullo hominc in Ecclefiam eft introducenda. Et quanquàm primo intros dudio uidetur leuior aut fubtilior, tarnen moxfequitur exeahorri« bilis idolatria, id quod apud Ethnicos Bi Turcas fadura uidemus. Eftcç in confpedu ingens abufus, dum opiiulatores Bi mediatores conftituuntur homines miferi, Bi dodrina de uero Mediatorc obfeu« rstur, attç honos foli Deo debitus in homines transfertur, Ac cers tum eft, unam ex praecipuis Idolatrrjs Bi abufibus in hac poftrema mundifeneda efle hanc inuocationem Sandorum amp;nbsp;concurfum ad peciiliares ftatuas. Quodautem gloriantur longa confuetudine id efle receptum, Qtianquàm nullum exemplum de prima Ecclefiaex* tet,tarnenuerunieft (prohdolor) hanc Ethnicamconfuetudinettl citô in Ecclefiam irrepnfle, eft(^ hoc argumentum humanæ infirmis tatis,quæ facile à liera inuocatione abduci poteft. Quicunej: igitur uerbo Dci edoftus eft, quomodo inuocatio fieri, Ôi cor in uero do« lore ad Deum confugere, ubiamp; quomodo cum apprehendere de« beat, is eô maiorc cura 8i conftantia retinere iieram inuocationem debet. Inuocatio nititur mandato 8i promifsionibus diuinis. Nul« lum autem extat mandatum aut promifsio aut exemplum ullum de inuocatione Sandorum, Neqj pium eft cor humanum ita uaga« ri amp;nbsp;oberrare ab uno Sando ad aliuro. Hæc peccata occultiora in#, teiligenda funt Bi magnoHudio uitanda. Hare dida fint de inuoca# tione Sandorum.Qui uerô hiftorias Sat\dorum difcunt,ac Deo gras tiasagunt, quod femperfibi colligit Ecclefiam, Seej; per Sandos in Ecclefia patefecit, ac Prophetas mifit ScApoftolos, per quos dodri« na cœleftis eft promiilgata , quicp homines commoncfaciunt, ut dodrinam 8C cxempla Sandorum confiderent, quibus erudiantur amp;nbsp;in omnibus uirtutumcxercitfjsconfu mentur, atep hanc regulam difeant: Deum uarfis rairaculis liberale Sandos, ut nos commone« faciat le reliquis fimiliter opitulaturum, quiferio 8i ardenter ipfum inuocant, ficut Dauid fæpc in Pfâlmis loquitur, Se Dec gratias age« re, à quo fit adiutijs,ut aln in fide ccnflrmenxur, Bi Deum innocent, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bi auxû

8i aiixîIJum ab ipfo expeftenc, eos reftè facere adfirmamus, Atcf! hoc modo apud nos de Sanftis docetur, amp;nbsp;Fefta aliquorum celebrantnr, ut Iohannis BapciRx, ApoRolorum, Conuerfionis Pauli,5lt;: alioruin» Promittimus «iam nos opcram daturos, ut uera aliqua Sanctorum hiftoria confcribatur, ex qua uulgus non perniciofas fabellas, fed dolt; ftrinam ÖC exempla utilia haurire pofsit. Scimus enim adhuc alicubi extare ueteres hiRorias fide dignas, quas aliqua ex parce legimus, 1 quafcç extare utile effet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Cukus Sanftorum amp;nbsp;oblationes pro defunftis, duo funt prxcipui abufus, qui fuerunt maxime quæfluofi. Certum eR autem j Sacramencum pro uiuis ad fommemorationem inftitutum effe, neC debet adplicari pro mortuis. Ideo necp huncarticulum fuademus relt; dpi. Atcp etiam ut ponamus cxcuiâri poffe hxc duo,Cukus Sanfto^ rum, amp;nbsp;oblationem pro defundis,ficut coloribus narijs in libro pinlt; guntur, tarnen manifcRum eR, res eflè non neceffarias, quibus rctcpi^ tis plurimos abufus fequi neccffeeR. Ideo fi dementer amp;nbsp;placide agc^î re uellent, non debcbant durius bas res non neceffarias amp;nbsp;periculolas urgere,

Ordinatio FeRorum ôdCcremoniarum in remplis Sdienunia poffunt redpi, ira tarnen fi fintabfcç inuocatione SanÀorum amp;nbsp;aîrjs naanifcRis aoufibus ƒ ut abfep peculiari reuerentia,qu« exhibetur Sta* tuis amp;nbsp;fcandalofis confecrationibus, Item fineabuiû FeRi Corporis ChriRi.Nam in noRris Ecclefijs Sacramentum non diuiditur,Ac magt; nifcRum eR,id inRitutum elle ad iumptionem, nec licet ullæ creaturat Sacramenta diuina in alios ufusaut ritus mutarc, nec cR Sacrament cum aliquid extra ufum inRitutum. Ideo non leuis hic abufus eR iult; dicandus.

Cùm milita fint in Canone abfurda 51 falfa, pij Paflorcs non | redpiant in fe hoc onus, ut eum Icgant. Dicit enim Canon, Hoc I crificium celebrari ad confequendam falutem æternam. Item, Orat | Deum , ut filium fuumacccptumhabeat amp;nbsp;gratum,ficut mimera Abel accota habere dignatuseR. Addititcm de inuocatione Sanlt; 1 Âorum. (^od autem haec ira funt confarcinata, id facRum cR indf, quod non uno 81 codem tempore hic Canon eR conicriptus, Ac an^ tiquus Canon Græcarum Ecclefiarumin multis partibus diffenticab hoc Canone» Cùm igitur aliqua falfa fint in hoc libro, ficuc indicauk mus,acnemo debeatagnitam ueritatem perfequi, nonpoffumus probare

probar» aut rcciperc articules falibs, nclt;$ cuiquatn ut recipiat, amp;nbsp;agiiitam ueritatem perfequatur, authorescflc. Ét quanquàm pax Concordia utilis eft ôlt;:expetcnda, tarnen præferendum eft Dei manilt; daiuin. Qui nie confeflus fuerii ( inquit Chriftus ) eum confitebor SC ego. Eft hoc confiderandft ,an ex hac reformationis forma pax, an uero diftradio maior fit expeftanda.Turbantur noftræ Ecclcfiæ,ncc^ tarnen emendancur Pontificq, fed magis in fuis abufibus confirmant tur. Necj enim dubium eft, multos Paftores non rccepturos omnes articules, ut in libre praecipiuntur.QiJod fi Principes aut Magiftratiii . fuos'Paftores earn ob caufam fedibus eijeere autinterficerc uolucrint, mifcrabilis ea pax eft futura. Nec dubium eft Dcum ipfiim fore uint dicem. Muka enim hominum millia in noftrisEcclefiis,quænunc Dcum rede inuocant, hoc fcandalo turbabuntur. ideo redius erac ea, quæ corrigi aut emendari non poflunt, prorfus omittere.Nec du« bium eft, fiquæ in hoc libre funt, non mitigentur, fed ut fonant, Ecdefijs obtrudantur, fequuturam cfle magnam perfequutionem amp;nbsp;nouam diftradionem. Oramus autem Deum, ut conhlia nobis pia largiatur, nofq: dementer regat amp;nbsp;tueatur. Qiianquam autem ex his quæ dida funt fatis apparet, quid in hoc libro recipiamus, aut quid improbemus, tarnen icerum breuiter ea repetiuimus, ut uideant om# nes, nos ftudiofos efie pacis 8i concordiæ, Euangelium de fide necÿ poffumus mutarc necß debemus, nec faliam inuocationem in Ecdc* fiam introducere aut cenfirmare uolumus. Ideo petimus primum,uc principalis articulus de fide corrigatur, deinde ne inuocatio Sando* rum, Mifia priuata, aut quæ fit pro defundis nobis imponatur. Pro« mittimus autem nos Epifcoporum authoritatem ueneraturos, rjftÿ ut Epifcopis nos obtemperaturos, fi nos non perfequantur. Recipi* mus amp;nbsp;hoc, nos obferuaturos ceremonias, ut ordinatæ funt, pro tempore Icdioncs nempe Sd cantiones pias, ftolas, amp;nbsp;alios antiques honeftos ritus. Fefta item, ut fnpra didum eft, öd alias ordinationes, quæ feruiunt difeiplinæ öd exercitrjs utilibus. Eft autem ufitatum in mukis oppidis harum regionum, ut Scholaftici quotidie in tempio conueniant, öd ante concionem aliquot Pfalmos decantent, öd capuc in uetcri aut noue Teftaincnto legant, ac poft concionem publicas preces adiuuent. Diebus etiam Dominicis öd alqs Feftis celebrantur Miftæ publicæ, ubi multi femper ad Sacram Synaxin accedunt, cele« brantur öd uefpertinæ preces. Hæc quoej? in reliquis oppidis, in qui« bus hadenus ufitata non fuerunt, inftitui polTunt, ac prout poftulac frequentia, öd multitude hominum in oppidis,plures Miflæ publicæ, in quibus communie celebretur, inftitui in feptimana poflunt, Ac fi

qulcl præterca iudicatum fuen't pcrtinerc ad honcflum amp;nbsp;pium ördfe nê in Ecclefiajd quocç libenter recfpimus. Nam Deus qui introipktt omnium hominum corda, nouit nos nihil magis optare,quàm uc rc^ gimina tàm Ecclefiaftica quàm Politica ita fint conftituta, ut Deo pla^ ceant, Sd fint falutaria amp;nbsp;tranquilla, Idlt;j ardentibus uods à Deo pe« titnus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cafpar CrucigerD,

Hoe eß Cellenfè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dnioniti, autem fue» '

rant y qui iflic conuenerant j l^tfi ^ugußana conciltationii formula reeiß non floßet, i[)lî aliam nouam componerent. Quare cum[crifjtum tarn abjoluijßnt, ^hilip^uóMclan* thonpeculiariterj de quibui amßius tum in meutern ei Ije^ , nerat, nbsp;nbsp;in exemßum manu feriptum libri Au^ußani

quadam inßruitj in capite de lußtficattone quaframf ifT quomodo ßur^ata eßet, adhuc etiam ßaniui ex^ofuity de noua formula conßitutione reßondit. Qua omnia Âe feripto illo, quodpeculiariter tum reliquis adl)niuó ex conßliarifs priuatam inßruhlionem j illeaddiditj co^nofgt; cantur. Id tale eß ;

aVæfraiisin capicedelufiificationeadhibita fit, aliquot in locis deprehendi clare poteft, fi quis hoc agat, ut earn con’ fideret amp;nbsp;cognofeat. Vt ciim fidem cuius meminerunt fic declarant, quod polfit elle fine dileftione. Item cum dicunt initiö,in^ fufam nifticiam efiè dilecllionem, fidei uero nullo uerbulomemine* runt. Et paulopoft, cum dicunt, Si fides adfit, fequipoftea uerart» iufticiam per diledtionem, quafi diledio fit maior amp;nbsp;potior iufticia, quàm gratuitaacceptatio, quod Deus propter Mediatorem ex naife«’ _ricordia nos acceptât per fidem amp;nbsp;fiduciam filq. Et ut fummatim di# quot;camus, Si Liber, ut nunc fcriptus eft, publicaius, 8i in Germania ac peregrinis nationibus ledhis fuerit, ÔCeo fuerit editus titulo, quod uwam dpdrinara dçlwftifiçatione çxplk« : uiri inulligentes, Si iitriuu?

utriufc^ doftn’næ Monaftkæ ac uerr periti præüighs anfmaducW tent 5é refutabiint. Et gratum eric nobis, fi noftra commonefaÀio Eledori Brandeburgenfi, Islebio, lacobo Sturmio SC Bucero fueric oftenla.

Et ualdè optamus,ut aliorum edam Doftoriim,amp; in bis conlt; trouerfrjs cxercitatorum indicia de hac noftra cenfura explorentur, uc Principis Georgtj Anhaldni 8C aliorum , qui commonefadionem banc noftram non.cenfebunt cflê negligendain. Annotauimus amp;nbsp;ad librum quædamjUt facilius ubi latcat fraus cognofci pofsit.

Sed nouam integram formam dcfcribere fine pcculiari manlt; dato non uolumus,iSd fruftra banc operam efièmus fufcepturi.Quam^ cunc^ enim formam mitteremiis Augu(fam,non approbaretur.Quae ab ipfis propofita eft forma, eft quiddam male confarcinatum, quod bona malacj uaric commifcct, amp;fopbifmatibus ludit, tanquàm res agatur cum pucris, qui nibil borum intelligant, amp;nbsp;difplicet nobis bic ipforum conacus. Res graues funt, in quibus uerborum præfiigtjs ininimè eftludendum,

Nec ueremur nofiras cenfuras exponcre de omnibus articulis, fi quis audierit nos. Quod fi nobis fides non habetur in hac re, præ« ftaret nos non confuli, Mukæ fiint partes in hoc libro, quæ ab alijs gentibus oppugnabuntur,etiamfi ànoftris Ecclefrjs reciperentur.

PAeminimus amp;nbsp;RatisbonatjCiim tails liber proponcretur,allo« poftca fuifle formatos articules, qui facerent ad conciliationem. H» fiedid in lucem fuilTent, toti Gcrmaniæ peperiflênt ignotniniam per« petuam, quod bene noruntjLandgrauiusHafsiæ, Buccrusamp; multi alq, propterea amp;nbsp;life liber examinetur amp;nbsp;penfitetur diligenter,ne no* uæ excitentur diflenfiones ftolido conatu.

igïtur 'Vniuerfay l)nà cum exemplo libri ^u* ^uflanijin aulam tum fimul mijjaßmt, lt;7- addidit his (D, ^hdippus Epiflolam alteram adeum Confiliarium, à quo . cuocati de Ertncipis mand'atis co^ouerant quamlt;!j'ip^ fam hoe loco ßibijciendam putauimus.

S. D. CL.V.amp; patrone colende. Interfui ante fimilibus con« uentuum difputationibus,ubi ardculi de doftrinacompofid fuerunt, amp;ujdi non recipi formas ab una parte compofitas, ideo amp;nbsp;nunc non iiokii nouas formas componcre, uiderint ifii quiadhibentur, ut telt;äc componant , nos non caluraniofe, fed dcxtre uere iudi*

cauîmus, quid neccfTe lit reprehcndi'. lam in marginc ctiam quapdaffl afcripfi in Itbro Germanico, amp;nbsp;mittimus pagellam de noftro iudicio. Si in (ingulis locis caufae reprehenfionum afcribendæ cflènt, longum opus futurum cflët, amp;nbsp;tarnen nequaquam rccufo caufas oftenderc, fi res pofcet. Bené amp;nbsp;fœliciter uale. Die i4.Aprilis.

H^ec dum CelUfcribuntury interea 'Pon^ tißcif formulatn libri IN-TEQ^IMdetreEiant. Cwn enhn initio res ita ejjet inîlituta, '})t pr^efcriberetur aliquid qnodcommuniter ^traq^ parspr^ßaret^aduerfarij re deli* berata hoc tempore à fe omnemßem niutationis^qute in ip* Jorum Eccleßcts introducatur^priecidunt, ijs tantum, qui Euan^elici appellanturpsft Uber proponereturjpermittunt^ atq praeter alia queedam durißimapoUulata in/uper iuriß* diÉlionem res erepta^ repetunt j Qsm res lt;is' caußam de* inceps Carolo Imperatori attulitjUt ad Tontißcios de libro acquiefceret. Componi tarnen poßea ad bos etiam aliquid curabat) quo in meliorem formant Eccleß^e ipforum redi* ^erentur^ quam propterea reformationem appellabant, ad quant fe isr fua conformarent. .Atq boe modo ille ufq^ ad concilij dijudicationem rem pr^eclarè conßitutam ejfe apuâ Iftranq partem minimè dubitabat, cum quidem reforma* tio bM non mintts intoleranda Ifideretur Tontificijs quant tioïiris ejßt libri Âuguîlani formula^ de quo in prßfentiA plura dici nihilattinet. E'ix i^itur Celia noflri domum re* uerterant y ciim de ilia Tontifleiorum aClione ad^bilip* pumMelantbonem refertur,quiflatim poflridie qu^e erat 2t).y{prilis, rejjjonfltboc firipto, quod conuerjumfub* iecimu4 :

CVm EpiTcopi amp;nbsp;cum his coniunAi in fuis Bcclefrjs mutatio# nem nullam uelint fieri 5d tarnen facultaces cum lurifdidione repetant pertinadter, nec uelint Sacerdotes, qui ab ipfls dike* dunt ad nos, à nobis redpi fed tjs tantum, qui ex nofiris fe nobii* cum communium rituum ufu amp;nbsp;profefsione doftrinae coniungere uolunt, uthocpofsintfacere, permittant, non poiTum mihiperlua* derc formulam, quae propofitack,concordiam eflc parituram, nec fperari inde aliud poteft, nifiutnokræ miferac Ecclelîæ uehementer turbentur, Rcliquis uero non confulatur, nec à perfecutionibus Epik fopifibitemperaturifuntlurisdiftionerecuperata, quæ in regionis hus tons 8i urbibus magnas diflenfiones amp;nbsp;turbationcs commoue« bunt, Iddrco adhuc meam ienteniiam redram eflc cenlco amp;nbsp;utilem, ut hoc agatiir omni conatii, ne Ecclefiae noflræ turbentur. Ad hoc urgendum meo iudicio fans caufæ eft, quod cum Epifcopi nec media ulla tolerarc, nec emendationem ferre uelint, amp;nbsp;proptereadifsidia non tollantur, res fufpcndantur potius , cum nequeant melius infti« Uli, ucl formula ita emendetur, nc perfecutioncs cxcitct inter nos dC turbanones.

Res manifeftè docet, friiftra tcntari condliationes cum perfcs tutoribus nofiris. Edam cum farcitur concordia qualifcunq;,tarnen pax confticuitur, qualis eft inter lupos Si agnos. Ego hæc Deo com* mendo.

Qiiam minax fit fcriptum Epifcoporum, in quo fefc Catholi« cosiaditantjS: nos ignominiofe nominant feparatos, nunc non dii* puto, Qiiantum ad me, adfirmo ueras nos amp;nbsp;ncceflarias habere cauo las ipforum falia dogmata amp;nbsp;abulus uitandi. Eft enim æternum amp;nbsp;immutabile Dei mandatum, Fugite idola. Item, Si quis aliud Euan« geliumannundauerit uobis, inquit Paulus,quàm ego prædicaui, anathema fit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Semper autein inde ukç ab initio mundi talia fuerunt in Eccle* fia certannna,qnod aliqui impios 8i idolatricos niltus improbarunt, 8lt; quanquàm fecutæ funt graues perfecutiones, nortint tarnen pq 0£ intelligentesomnes, quomodo illas ferre 8i fuftinerc debeant.

Epilcopi in refponfionc quam dederunt, authoritatem fuam ualdeamplificant, qnafi ilia non fit iuris pofitiui, fed pro iure diuino fint habenda décréta concilioruT), Omitto nunc diiputationcm de ifla generalitate, concilia font difsimilia, 8i multa prælcrtim in exter* nis conftiiutionibus décréta funt,quae manifeftc iniufta funt amp;nbsp;irr^pia. Exempli caufa,quod mandato Chrifti Pontifex ius habeat conftitu« endi Imperatorem Sd amouenditSic amp;nbsp;hoc manifeftc falfum eft,quod

Saecrdotibits întcrdlxcri ne coniugia, quam prohibWonem Paulu» nominat dodrinam Dseinonioriim.

Cam icacç Epifcopi tarn difRdles fefc prxbeant inmanifeftis rebus, ut in communione ëc coniugio facerdotum, facile cogitari po^ reft, quod amp;nbsp;alia falfa dogmata, abufiis 6lt;:impias inuocationes non lint mutaturi,Et tarnen certifsimum eftjpontificios facrificiilos ôi mo« nachos horrendis idolatrqs , abufibus amp;nbsp;libidinibus pollutos efle, quænos pcccata minime confirmare debemus.

Qiiod uerp obijeiunt Epifeopi, in fua refponfione non præ* fhta eiTe à nobis,quæ in Auguiiana confefsionc profitemur, non in^î celligunt quos aut quæ notent,Nam de his noftris regionibus certum eft, quqdab Ecclefijs Saxonicis indeufe^ad regnum Danicum recclt; ptum aliud nihil fit, nifi qqod in confefsionc Auguftana comprehend fumeft. Sc Dei beneficio pia, conftans 8c Cliriftiana confenfio in Ecd, clefqs conferuata eft hucufej, quod nunquam fuiflet futurum, fi do« Arina mutat^ aut pbfeurata fpiflçt, Pomini« Cantate aÿ. Aprid lis » ƒ 4 S.

yiliquantopoflyCÙm artifices at^ autores libri, ofgt; fenßcenfurano^irorum,contendijjentnon dißrepare arti* culum de lußificatione in libro expofitum à doblrina no* ßrarwn Ecclefiaruni,fed diet idemprorfus lenioribus 'Iper* btSjfi^ putereprebenderenturjpetulahter accalumniofe re» frehendi fine caufiajacKoyop-axja-^eJJemercts^ non de rebtei certamina,inquibu4 nihil effet controuerjum fed lierba tantumillanon'Vfurpataejjèqtiibtt^ nojirhniconjueuif fent J Sola Fide hominem iuflißcari, Étdi/erte addidiß jentfideb fie non '\)oluijfie ygt;ti hacformula,qubd et in compo* fitione^tijfonenfi expreffianoneßet, ^fcirent multos noftrorum fie docere contra Taulum reliquos refîius fentientes, Exeludi non tantiim conditionem menti ac dignitatis, fed etiam prßentiam noult;e obedienti^e, qu^e ex* çludi nec poßit nee debeat. Htcc i^itur cùm obqcercntur, denub

denuo quaßtumfuitj dé obiecîionibus illis quid ejjetfènti» enduni J Tbheolo^iqui inpr^ecedentium conuentuum coUob quijs ßmilia ohteEla meminerant, reï^onderunt in hanc fententiam^ ut dducidaexplicationeßmul^ illußrarent pro^oßtionemT^auli J Fide iuftificamdr ^Yntis trans niatamincorrelatiuamjßcilicet J iuîiificamur ex fola rnera mißericordia propter meritum, non noßrum ßd Fit: lij le/u Chrißi j qu^e beneficia gratuita accipiuntur fide : amp;fimul refutarent ciim Sophiüiccts libripr^eßi^ias, turn obieEliones recentes, quibus falfo pr^e^rauabantur Eccle^ filt;^ nofir^e quod non foliim meriti noßri iy di^itatis condttionem excludendo j fedprorfiu auellendo a fide ex credente extirpando reliquas l^irtutes quasper fidem^ in perfOU a reconciliata Spiritus fanE^us excitât. Scriptum tale ß :

*'ï ' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jgt;‘

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praeferti’m fi non fint penculofis ambiguïs

( j cxplicata uerbis, ea uera efle confitebinaur, nee moucbimus certamina non neceflan'a.

Exordium libriiifcj! ad articulum, quid fit iufiicia, reflutn efi, necç difputatione indiget. Sed poft titulum. Quid fit iuftkia, cer«j to ineft librofraus amp;nbsp;error. Reuera enim hoc unit liber, hominem iiic ftum efle ôi acceptum Deo propter diledionem, quo tantundem di« citur,acfi diceretur , propter opera amp;nbsp;uirtutes noftras iuRos nos fieri. Et necefiàrius articulus difsimulatur, imo aboletur, fcilicet,quod poftquàm inchoata eft in horatne diledlio, umen oporteat fidem amp;nbsp;fiduciam in corde in hac uita niti Chrifto faluatorc, SC quod non proptermundiciem aut mérita propria, led propter mediatorem Chriftum iufti ac Deo accept; fimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Præterea inquit liber paulopoft , poftquàm,dilcAione fu« mus iuftificati , confecuti fumus æternam falutcm propter hanc dileftionem. Hie rurfus de fide amp;nbsp;demcdiatorc, q'uo fidem niti oportet, altura fUencium eft, Haee omnia reuera 8i in fundamento nihil

ftihil difcrepant à Monachorum dot^rina, quód homo fußus Si Deo acceptus fit propter opera amp;nbsp;uirtutes proprias, 8i iddrco baj» beatæternam falutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«gt;

Poftquatn hoe pofitum eft in libro fundamentum, nc aut uideatiirautdicaturomiflaefiêfides,mifcetur etiam mentio uoca;« bulifidei, fednonuerointelleétu. Intcxunturcnimiftauerba; Fide iuftificamiir, id eil, fides eft prarparacio ad iiifticiam, amp;. homines deinceps uere funt iufti diledione, quafi non iuftificetur homo co^ ram Deo, cum fide amp;nbsp;liera firmacp riducia filij mediatoris acceptai tur à Deo, fed fit diledio ucra iufticia amp;i infula iuftieia, fides aucem non fit uera amp;nbsp;infufa iufticia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hancefic ucram 8C Germanam fententiam libri, perfpicuum eft inde, quod ipfefefe déclarât, cum inquit, fidemetiam pofte eile finedileftionc. Item,Hominempofteauereiuftum eflediledione. Item in mentione iufticiae infufæ nominat diledionem ,amp; aliud ni^ hil. Deniej; hare libri propria eft fententia, quod homo fit iuftus Si Deo accepius propter nouam iUam diieAionem, hoc eft, propter fuas uirtutes Si opera, Si quod propterea confequatur aeternam (a^ lutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

SI ergo hate debet efle praecipua Si principalis doftrina in Eccle* fia, eripicur confcientfjs Si amouetur ex ocufis doÄrina de fide, de mediatore filio Dei, de certa firmaej conlblationc in iudicio Dei, nimirumhaec dodnnaamp; hare confolatio, quod quanquaW oporteat dileftionem Si alias uirtutes in nobis elle, ficut Si docui* mus fernper Si adhuc docemus, tarnen prælucere his uircutibus in corde necefle eft hanc fidem Si hanc fiduciam, quod cum noftræ uir# tutes fint prorfus imbecilles, Deus ex mera mifericordia propter mediatore nobis uelit eft« propitius ôi nos^ àcceptare Si ita propter filiumpronunciareiuftos, fifidc apprehenderimus i'pfum,amp; uera fiducia illi adhxferimus.

Non eft XoyofjMXia nobis de particula SOLA, fed dicimiis Si confitemur, oportere in nobis amp;nbsp;alias uirtutes amp;nbsp;bonum propofi^ turn inchoari Si mwere, tarnen fiduciam non his , fed filio Dei oportet niti, ficut didumeft,Si reliquas uirtutes uelut obtimbrare. Suntcnimrclit^uæuirtutesomnes languid« Si imbecines,amp; mub Cum fordium atc^ impuritatis remanet in cordibus hominum atc^ in hac

tiac utia. Propterca neceflc eft, ut ad mediatorem confugîamus, amp;ex eo pendeamus, SC gratuitam mifericordiam imploremus per amp;: pro* pter hunc mediatorcm, amp;nbsp;per mifcricordïatn, quæpropctr huncme« diatorem nobis eft promifn. Sic enirn inquit Pfalmus : Noniuftifi* cabicurinconfpcdutuoomnisuiuens. Et Daniel inquit t Exaudias nos non propter noftram iufticiam, fed propter tuam mifericordiam amp;nbsp;propter Dominum»

Hoc modo ad Deura accedere debemus afferentes fiduciam nitentem filio Dei,amp; ftatuences,quöd quanquàm diledio amp;nbsp;aliæ uir* tutes fint in nobis 8C effe cas oporteat,tarnen fint imbccilles amp;nbsp;languin dæjamp;quodoporteat fiduciam in folo filio Dci fixam effe, nei^ di* leftio amp;nbsp;confolatio in corde inchoari amp;nbsp;confiftcre poteft, nifi hæc fi* des amp;nbsp;hæc flducia præccdat. Hæc pq Sd tiraentes Dcum omnes in quotidiana inuocationc experiuntur.

Et miramur ualde qua de caufa adueriärq hanc manifeftam 5d perfpicuam iiericatem, quam in omnium piorum animis fulgerc ne« ceffe eft, ferre non pofsint, nimirum, quod hominem præter inchoa« tamlanguidam dileftionem amp;nbsp;alias uirtutes hanc fiduciam niten* tem filio Dei habere neceffc fit. Eftt^ in libro hoc admodum incogi* tanter diftum, primo hominem uerè iuftificari dilcdionc, quafi ho* mo non fit præcipuc iuftus ÔC acceptas coram Deo fide propter me* diatorem, fed fit præcipuc iuftus amp;nbsp;acceptus Deo propter uirtutes proprias. Oportet cor perpetuo amp;nbsp;omni tempore in hac uita hanc retincrefiduciam,quod filius Dcifit amp;nbsp;maneat mediator, SC inter* pellet pro nobis, ficut Paulus inquit : Per fidem in Chriftum pacem nabemus cum Deo, Item, Per fidem habemus acceffum ad Deum»

Non oportet nos diledionem noftram pluris facere,quàm R* Hum Dei, qui ut mediator patrem nobis placauit amp;nbsp;rcconciliauit, 8C fua iufticia tegitnoftras imbccillitates. Cumqi de infufa iufticia diet* tur, ficut ipfi nominant, minime hæc fides amp;nbsp;hæc uiua fiducia exclu* di debet. Nam hæc maximarum uirtutura una eft, imo hæc fidu* cia excitât in corde confolationem, dileftionem, inuocationem amp;nbsp;ui* tam, ficut feriptum eftad Galatas z, Quod uiuo, perfidemuiuo» Item,Rom. i.Iuftusfidefuauiuit. Item adColoff, z. Scpultieftis unà cum Chrifto per baptifmum, amp;nbsp;uiuificati eftis per fidem, ut De* us fit in uobis cfficax.

Et hæc ipfa doiffrina plana 8C cxplicata eft, amp;nbsp;cognitu nccef* fai ia prjs omnibus in quotidiana inuocationc, ficut inquit Paulus,* Niliil mihi confeius fum, fed in hoc non iuftificatus fum, hoc eff,

oportet in honu’ne eflè bonam confrientiam,dileftionem Si alias ne^ ccfsarias uirtutes, tarnen agnofcere 8i ftatuere nos oportet, quód illae fpfæ uirtutes fint imbedlles, Si mukum adhuc fit reliquum in nobis imbccillitatuna, 8C quod oporteat accedere fiduciarn nitentem fliio Del, qua demum fumus iuift.

Hæc doftrina eft immutabilis ueritas Euangeltj Si facilis ac plana,amp; in omni inuöcatione quotidie confiderari hanc oportet« Nam cîim orandum eft, non fatis eft, ut te intuearis amp;nbsp;requiras inte dileftionem Si alias uirtutes, etfi illas in nobis efle oportet, fed prætcr has languidas uirtutes oportet in nobis efie hanc ueram coniolatio« nem, nimirum fiduciarn defixam in mediatorem, quod Deus certo propter ipfum uclit nos acceptare. Si gemitus ac clamores noflrc« exaudire, nec^ repetiere nos à fefc atep abijeere. Et hanc fiduciarn oportet efie defixam Si firmatam in filium Dei,amp;: minime in noftram propriam mundiciem, etfi has uirtutes inchoari neceffe eft in nobis, ficut Si ftatim excitantur cum tali fide Si inuocatione.

Suntc^ Si manent iftæ fententiæ immutabiliter Si in æternum ueræ,Qui non diligit, manet in morte. Item, Fides fine operibus eft mortua. Sicut enim fæpe iam ditftum eft, Oportet in corde efle bo^ num propofitutn, dilc(ftionem,fpem. Si alias uirtutes , fed non (bias, uerum omnibus his fidem feu fiduciarn, de qua ditftum eft, præluce« re oportet.

Sed liber ita diledionem nominat, ut de hac fide Si fiducia fileat prorfus, Si ftmetipfum interpretatur, quod loquatur de fide, quæ tantum fit notifia doArinæ, à qua diicÂio pofsitabeflê. Hæc reprehenfio tajiii momentieft, ut difsimulari nullo modo pofsit. Continet enim.fundamentum doftrinæ Euangelicæ Si confolatio/ nem præcipuam ac maxime neceflâriam.

Inquit liber, Fidem nihilo minus efle ueram fidem, etiam fi quis perfeuerat in manifeftis peccatis, modo retineat noticiam uerae dodrinæ.

Cùm itaeÿ liber fuam fidem amp;eorum, qui perfeucrant in peccatis contra confeientiam. Si manifeftis,amp; Diabolorum fidem fta«^ tuât efle fidem eandem, fatis euidenter apparet,quôd fidem tantiinx ßatiiat efle noticiam hiftoriæSC præparationem. Si indicant idem donum eflê fidem in adultero Si fidem in Paulo, manifeftum eft de iuftificatione aliterloqui Si lentire librum, quàm noftræ Ecclefiæ fens« dunt Si loquuntur. Et hæc libri fententia eft, ficut expofitum eft. Sed pÿ.ilô ante inquit liber,Fidem confidere promifsioni Si mifericordiae

Tail's fides rainimè exiftit in adwlteris in Diabolis» Ita fccum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnat

pugilat liber,Si oporùcbi't pios amp;: doÂos itfros crrores Si fôpbiflicea iibi i proferre amp;nbsp;confutare j quæ rcs Si ipü Imperatori Si Principibus Gcrmaniæ, qui librum receperint, non eflèt futura gloriofa, Fi'des in adultero longé alia res eft, quàm fides Si fiducia in Paulo. Et ut crailô exemplo res dedaretur, Fides in adultero eft mutilum aliquid, quia articulumdercmifsionepcccatorum adulter, quantum ad fe, non credit; propterca additio inlibro, quôd uera fides fit in illis ctiam» qui fe polluunt manifeftis pcccatis, merum fophifma eft, quod nihil gt;d rem facit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannes Bugenhagen D.

Âd 'lila fuperiord tam multa feripta, (juibm ßntentid ßiamdelibro yiuguftano confilijs illis 'Theo^ ^lt;^^i ) liberrimè planißimè ediderunt j lt;13* quot;peritatis corruptelds difertè demonß,rarunt, hoc quod iam expo fui» mus antepublicationem Itbri Ijltimum aceeßit, quo ad ob» ie^îiones atq, notationes quafdam lgt;t diximus rejfonde» runt. Âc CiCteraquidem qualiafintj confiderabunt qui le» ^ent. Exhoclterolfltimo Flaciusaduerfus Ecclefia^ no» ßras atroeißimiU aceufationes detexuit, neq. quibus do» ^rinam Iferitatis corruptam ànoflris ejjè demonßraretj argumenta alia habuitffedex hoc folo feripto aduerfus do* ^rinam Eccleßarum noßrarum ante hoc tempus siAnviâti; ßas deduxit ffniuerßas (’cum reliqua , quibus hoc ge» nus 'ijtitur eiußnodifint, ipfa je euertant, neque de fi moneri attineat ) TSbam (3 departicula lt;S0L3d non ejje pu^nandum y i3 fidem preecipuè iußificare non fo» lamj ànofiris doceriex hoc feripto credi poßulauitj ca» lumnia manifeßay Qupdqnefciat y quando aut '\)bicom» y 2 pofitum

poßtumßtj aîicubi in counentu 'Mißtenß jaîtcubi inTe^ ^enßcorru^)tam doEtrinam lußificationis aßl’uerat. Sed libro tarnen proximc aß contra noßros edito cum Sub'-ßcriptoribus j hoc ßcriptum Te^enßbiis traElationibiis afiribit. Hac i^itur de caufa i^rhocßriptum inferendum (j* indicationepeculiari excitandam attentionem le^enti^ um putauhnuSj 'Vt maiore cum diligentia conßderetury an teterrimarum accufationum fuarum j non dtco iuîias, fed omnino aliqucts caufas Flacius babuerit, qui ne diuerticu^ lumquidem hoc ßbi reliquit^ ygt;tdicere poßet, fe toturn Jcriptum non Yidiße. quot;Narrat enim ipfe in libello cum .

SubfcriptoribuSjhocßriptum fe in manusßbi traditum à F^hilippo Melanthone, quem Frincipem Mdiaphorißam 'ifocatjaccepiße quipetierit, ygt;t defcribi curaret. Ét ibi quidem falfo Fegauienfe conßlium appellatj cum eo tempo« re ne fußicio quidem l)llius cum Epifcopis congreßus, eße potueritjqui^llo tempore fieret, Sedadcalumniam con« firmandam magis idoneum fuit in Eegauienfes traciatio« nes hocßriptum transferri nbsp;nbsp;his aßingij iDtomnes intel«

ligunt. Quodfi non toturn liidißet Flaciits re incom« perta tantum crimen Fhilippo Melanthoni Ecclefijs harum terrarum inf erre aufia fußet malicia ea eßet te« meritatisfeleratæ. Nunc cum totum '}}idit habet Fla« ciu^jis* excerptascallidè fententiasper calumnia^ exagi« tansjdißimulat atq occultât reliqua j Syc(gt;fhanta eß lt;(3quot; falfarius. Sed de Flacioflatuat Ijnusquifq quodres docetj probat caufa. Itaq, ad narrationem reuertamur.

Cum itaper duos iam merifes exereeretur illif a^io“ nibu^ multipliciter Trinceps EleElorMauricius yiarijs multorum conatibus tentaretur at^ tor quer etur^ Tandem publicatio librifecuta eß, quce res priores labores ei re=gt; nouauitji^ nouis eum is* aliquantb^rauioribus difficulta^ tibu4 obieciijde quibiu nunc deinceps or dine exponernus. '

Idibus Maq, qu(€ eß Menßs i dies, conuocati^ tempore Tomeridiano ordinibus ciuitatibus Imperialibus-CceßareaMaießaSjaßidente fratre ^ege^ is'c.per^rchß duôèm Außri^ Maximilianum is*cßgntßcari eis curauitj /* delnterieEli temporis libro rationesfuasj is* quantopere eonfultum rebus communibus cupiat ßripto quodam com» prehendi curaßcjid'yjtordines recitariaudirent j is* huic obedientes fepr^eßarent. ^oßea recitata Cuefaris de libro relatio fuit j quam propofitionem ljocant, fèd liber ipfe tùm minimè eß recitatus, qua recitatione ab/oluta, conßdenti« bus in folijs fuis Ctefare is' ^ge, Principes EleFîores con* /urgentes, prope C^efaris folium ad feneßram '})îcinam con* ceßerunt, neq^ ex ConfiUarijs quenquam adhibuerunt. Clt;e= teri Principes qui turn prifßntes erant, is* abfentium Le= gati f militer 'yjnum in locum ibi conceßerunt, neq^ ex his etiam'pilus Confdiariumaliquem fibi accerßuit, Idemfe* cerunt is* ciuitatum Legati, atq^ itaper 'Pnius fermé horte ßacium deliberatum, is fententice ex Ulis tribus conßUjs communieatione facia collatce, is tandem per Ele^iorem Moguntinum in hancferméßntentiam Ctefari reßonfum

Jwt: Elenores J Principeslis* c^iteroi ortlbtet delt;juibui ^jepir. Maießtis ref er ri curaJJètj r ecitar i audiuijje, nbsp;nbsp;nbsp;ifi^

de eos beni^niß. animum ipr ^aternam curam atq^ affeEiio* qua ejjet er^a nationem Germanicam intellexißcj pyoc^uibui ei fubicEtiß.^ratios a^erent, Cumq^ quid de in» terieEli temporis libro fieri Ijellet ^oßendißetj EleEloreSy Principes ordines c^eteros hacin parte obedientes fe pr^eîlituros, lt;ijr'ifftßcire pofjènt, qualia UHm libri confiulta ^Jfimtj ordre eoSj Itt deficribendi huius poteßas ipßs beni^^ ne concederetur c. ^d htec C^efar per ^rcbiducefi^nb ficari curauit, fe EleElorwn j E^rincipum nbsp;nbsp;or dinum re*

Jbonfionem beni^nè accipere, 'y)t or dines librum defcrb bi curarentj fe non repu^nare. Itafequentibus diebus liber ille in Senatu Imperij recitatus tantum deßriptus fuit, neq,deboc quicquamdeliberatum, aut hlU JententU ro^ ^atee fuere.

Narrduit autem poßea fuis Illußriß. Erinceps Ele* Elor 'Mauricinsfe poßrecitationem faEiam relationis fareæ, ante quam Moguntinus reßonderetfollegis fuis in communi deliberatione illafi^nificajfe ,fede libro recipien* do a/fentiri non poße ßd ad re^ionum Juarum or dines, certisde caußs, quæ C^efari nobe eßent, de hocreferrt Gportere. Eoßquam autem Ymceretur c^eterorum fenten* tijsjßeadColle^gdsßuoshis lierbE 'Vfum. Er^b qu^e niea resßagitant, eras C^ießari ipfieindicabo,atq, ita poßea Mo* guntinireßonßonem fecutam earn quam expojuimus. Qtpamp; omnia nbsp;nbsp;deferipto Maurieq ad Gefarem infra cognofeen*

iurplanius. Idem in I^rinci^umconßUo falium fuijjè aîij quefti flint J 1)1 illaMoguntini deimproui/'o reßon/io magt; aJifèntatio qutedam quàm eorum quce in confultationi“ bnô dlisfalla eJJèntj plana relatio fiierit.

Tublicato libro magna diuerßta^s Ifoluntatum lt;3* fententiarum dißraliio inter ^ugußan^e proßeßionis de religione confortes extitit alijs prorfus hune dctre=» Ilanttbus, alijs amplius deliberandum cenfentibus j alijs qui minus attenti fagaces effent, fine dubitatione ap“ probantibus omnia, aljs qutedam tantùm admittentibus. ^eminerant multi quid de ^tißonenfi libro a Luthero fabium ejjèt, et de quatuor condttionibus,qu(cs turn ille tult;^ leratdua^in ^uguflano expofita^ '})idebant, coniugium. •Sacerdotu, Sacramentum Ccen^e integrum. Corrupte» be aùtem libri neq, omnes, neq^flatim, neq^ ab omnibus de» feebendi poter ant, erant qui dißutarent,eandem de iu»^ fiificatione dolirina in hoc eße, quam noflræ Ecclefi^epro» fterentur, nonuüi iudiciq imbecillitate labebantur, prßer» dm accedente metu dpotentia Cßaris, qui indicium per» durbar e folet, f^epe etiam euer tere. Si qui lierb aßentatio» nibus in re tanta indulgendumßbiputarunt, de ijs honefiè did nihilpotefi. Quare its* conjultationes tum atq^ délibéra» tiones cum Theologis fufeept^e atq, initie multipUces ts '^ari^e fnere,lt;is* qu^efitu atq fcifcitatiiapuddobios, a muU tis diuerforum or dinum, gentium, dignitatnm hominibus, publico is*priuato nomine, qualis ille liber eßet, ts apud^ Thilippum Melanthonem inprimis, qui fcribendis hac de

re reJIgt;on/îs obruehatur tn qiùhus coUl^endls nonparuum à^erie precium faHuros extßimaniwSj/i qui lufcipermty proq/ter l^ariam cr multiplicem inßrutlioncm muitts le* ^ionem illoruni q^rofuturam ejje, in quoßà communicati* onibui aliorttm adiuuabimurj quoi nunc ßmul expeti* mu^ J noßra opera utilitati publieke nequaq eït defiituraj Capturetiam EleElor TrincepsIoan. FridericuSjetc.Thi* lippi MelanthoniSj ßntentiam de libro Hlo ß:ißitatti0 fuit. ( ^ed de aliqs dicere nihilattinet inpr(eß:ntiaßtaq, de Mau* j ricij Frincipis aliionibm narrationem perfequamur.

Qt^ i^itur die de libro referrt Imperator curaueratf er cum ordinibus Ule lgt;t communicaretur^ permiferai) qud fuit Iduumjideßjity. Maij^ yjt'diximWj poßridie huiui omnino de ijs,qult;^ res ipßusßagitabantFrinc.EleH.Mati. ad Cafarem re ferre expetebat jfed ir deliberandum ei ilU die de modo fuit ,erd rege, ut tum audiretur impetrartf nonpotuitjTertia autem poß, ideßj 17. Maij^ acciditht Imperator cum Frincipibus aliquot ex ÿtrbe expatiaretur) laaide laeßeri reuertereturßta laf^adi^.rem dißerre coallitsfuit) atq. hac die Imperator Frincipem Elelloretn Mauricium ipfe audiuit. Habebat Imperatorfecum Epif* copum Attrebatenfem er Seldium hnrisconf. Frincepf MauriciuS) ex equeßri or dine Frcefelium laniinijer lurif* confultum Fach/ium. Tum igitur Mauricium fcriptuiU quoddam^quodfibiecirntts, C^e/ariin Falatio obtulitj cian oratione huius fermefententilt;€ :

Imperatorem fine dubio rcuocare fib! in m^monam poITc, quaratione, Siquibus condidonibus, negodum dc Condlio, quomodo intenedo tempore dum Condlij decretis de re eonßinhis tur, Sacri Rom. Imperij ordints pia inter fe pace amp;qu!ecc trui poft iciit, hæcfcilicetnégocia, quibusconditiombus ipfe Maiiricius, ad proraifsiones benignifsimas partim fibi partim fubditij. ante hxc tempora,RatifponXjßC aliàs,de religione aliquoties fadas, Imperator ri fubiediisimè permiièrit, Imperatorem abicj dubio recordari. Cumci! nuper liber,qui quid interiedo tempore, dum concilium coi geretur fieri oporteret, complederetur, ad legendum ei tradittis, Ä iimulàduobus Principibus, qui ab Imperacore mandata ilia access pillent, ilgnificatum ipfi fuiiTct, ifio modo inter ordines concordiani inftaurari 5^ coniêniîoncm fieri pofle, amp;nbsp;quod communiter ilia fors ■tnula uniuerfis proponerctur. Si arque ab uniuerfis ordinibus feruas ri deberet. Turn igitur quid illis Principibus duobus rcijaonderit non ignorari, amp;: quid poftea cùm Imperator ipfe de eadem re iècum ageret in præfentia Regis amp;nbsp;duoi um aliorum Princijaum, tûm etiam quid illis præfentibus relpondcrit, Imperatorem iimiliter reuocare fibi in meraoriam pofle. Audiuilîcautem fe, quid Imperator quarto die ante ad uniuei ibs Imperii ordines dc illo libro referri curaflet, .8f. ad illam relationem, quid nomine fk loco uniucribrum ordiniim reS fponfum fuiflet, atc^ turn quidem necefsitatem fibi allatam, quæ fias: gitaflet, ut ftatim illo tempore amp;nbsp;loco dc fuis rationibus Impcratori Iignificaret,Imperatoris tarnen dignitatis ratione habita, ÔC ne fpecû em res haberet, quôd in præfentia ordinum, exemplo malo,décréta conuellere,aut mouerealiquid uellet, amp;nbsp;diHicultates introducere,ideô fe id facere omififle, 8C quæ res ipfius flagitarent, feripto comprehend difle, quod feriptum fubieftifsime turn Cæfari in manus traditum, amp;nbsp;fimul petitumfuitfubieftifsimè, ne Imperator aliter exiflimarc uellet,quàm fumma necefsitate Principem Mauricium adhancretn adigi, amp;nbsp;Imperator pro qs, ut fpcm fecilTct, 8i quæ promififlêtbed nignifsime Ratifponæ, quascf: promifsiones ab eo tempore 8C fibi Si fubdius fuis aliquoties repetiuiffet acc^ renoualTet, pro qs igitur, ut guàmbenignifsimefeexhiberet.QuicquidenimPIE ET CVM ONA CONSClENTIAÔifaluadignitatefuafacere poflêt, inqsomnibus uelle fe Imperatori obnoxiam obedientiatn præftare.

Scrfptt auteniy tjuod tùm obtulit j fentenüa blt;fc eït, quad ßmp^^clßilnè de Germnnico interprétantes, X Jubieânws»

fithiecimui. Toß: exordium prcefationk honoris obedi^ eniiie debit (t, atlt;^officiorum delationem l)ßtatatn it a je* quitur. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

BEni'gnifsime Domine,ucftra Cæf. Mai. in memoriam fibi be* nigne reuocarc poteft, qua ratione ego huic,de concilio negoci* urn, Sc quoinodo interim dum condlrj decretis aliquid conflit tuatur,Imperrjordines,pie, tranqiulle Sc pacifice interfe uiuere poG ■fent, ad fpem 8C pollicitationes partim nriihi à maieftate ueftra, partim liibditis meis de religione perbenigne, SC ante hæc tempora Ratifpo^ ■nae, Sc alias, aliquotles faftas,fubielt;Sifsimcpermifcr»n. Cumçp po« ftea confulta de qs, quæ interieifto tempore dum concilium cogéré:# tur,feruanda eilênt, mihi ad legendum tradita fuere, 8C fimul à duolt; bus Principibus lignificatumfuit,hocmodointer ordines concordi# am inftaurari SC confenfionem fieri poße, dum Concgt;lio,cuius modo mcntio fafta eil, de rebus decerncretur, quodcj ab utrifc^ partibus illa formula recipi communi confenfu deberet, fimiliter meminifle C. M. V.poteil, quale rcfponfum ego præicnte Romano Rege SC duobus alqs Principibus tarn mco quàm fubditorum meorum nolt; mine tum dederim, 8C potuifTem facile cogitare,fi illa ab uniuerfis or# dinibus confentientibus fententrjs recepta fuiflet ( necç enim aliter qùæ tum dicebantur, quam de communi utriufcf! partis Confenfu ac# dpiebam ) etiam fi meo loco refragari conatus fuißem, parum tarnen loci hoc habiturum. Pofiquam uerointellexje^ ijs, de qiiibus ante diem ab hoc qiiartum acerbe relatum fuit, .qpod ea non communiter Utrife^ partibus, fed alteri tantum ad feruandum imponerentur, necp ego illudfcriptum, quale nunc eil, SC ficut àfidedignis hominibii« ad me delatum eil, aliquot in locis immutatum, rccitari adhucaudi# tierim, ideo refponfioni ei, qualis à dominO 8C amico meo Archiepif« eopo Sc Eleftore Moguntino data eil, tarn penitus SC praecife aflenti# d non potui. Sed beneuolentiæ ipfius, SC caeteris collegis meis, tut» ftatim de rationibus contra hanc meis fignificaui, cuma hoc nihil jproficeretur, tandem collegis meis edixi, caufam mihi anerri, ut de animo meo,Sc quid res meae hac in parte flagitarent, Caefareæ Maie« ftati iieilræ peculiariter indicarem, quod 5C tum flatim facere cupic« bam, uifi ( in gratificandi M. V. iludio, ne in pracfentia SC confjaedu multorum almuid moucretur ) in hunc diem ufc^ id diflEèrl i commo# dius exiilimairem, Itac^ facere non poiTum, quin C, M. V. coaduS fummancc«fsitate,fignific€m,nontantummihihoc naco focogra#

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uifsimuni

bißmum efTe, fed amp;nbsp;ad fubdicos meos ( qui'bus ego ante hoc tempu« fretus à C. M. V. fpe faAa amp;: pollicicationibus rjs de religione,qua« rum fupra mentionem fecimus, mukiplicia promifla amp;nbsp;dedi amp;nbsp;dare coadus fui,quod idem amp;nbsp;à V. M, etiam ipfaaliquo modo fadum cft ) excufari prorfus non pofle, ut meam fidem ad feruandam (orff mulam, de qua relatum, cuiufct: iam fæpe mentio fada fuit, fine dif« criminc Äexceptione obligem , ante quàm earn Stlegerim ÔC fcire pofsim,quo nunc fit direda, amp;nbsp;qualis nunc fit, amp;nbsp;quid in hac muta^ tum quid non fit.Præfertim tali conditione Iata,ut altera tantum pars •lia oncrctiir,alteri prorfus ab hacparcatur. Vereor etiam fi ita fiat, amp;nbsp;tali modo res agatur,nc ad id, cuius caufa fiifcepta res eft, nirairum ut piê,tranquille iSc placide inter nos uiuatur, non omnino fit profuturaf Nihilo tarnen minus exemplo huius impetrato cum meis fidelibus fubdicisillamperpcndam,amp;quicquidegoamp;ipfiPIE ET BONA CVM CONSCIENTIÄ ullo modofaccrepoflumus j in eo amp;nbsp;eum me meo loco præftabo,^ fimiliter apud fubditos meam di^ ligentiam adhibebo,ut V. C. PÀ,reipfaexperiatur, ne in omnibus 'ijs, quæ ad piam amp;nbsp;Chriftianam concordiam, pacem amp;nbsp;quietem, amp;nbsp;adC.M. V. qbnoxiam obedientiam præftandam, faccre pofle uide* bùntur , in ijsinquam, baud libenter me, ut aliquid in me requirt poflet, paflurura eflê. Quemadmodum enim hadenus feci, ita deinde ceps çtiam C. M. V. omni tempore omnia débita officia, amp;nbsp;obedfo entiam cum omni fubiedione præftare conabor, Perferiptum Ait* guft« 16. Mai},Anno » ƒ48.

Ita i^itur Trincefis Mauricitts Elellor contra re^ Iponßonem datam à Mo^untinOy ylu^uflanam librum, oratione feri^to fèntentiam fuam lt;i^ Ijoluntatem teßa* tam fecit. Hoc lier0 feriptum cüm eitis fententiæ'tferbii, qutbHS diblum eß, C^efari fùijjèt à E^rincipe oblatumIm» peratore re cum ^ttrebatenß lt;(3* Seldio deliberata reßon» deri iußit in hune modum ;

COÇnofcere fe Pnncipem Ekftorem fuperiores tralt;?tanon€s, 51 relponfioncm Imperatori ab ipfo in præfentia Regis Si rum0e(Sorum,datam,inducerc, pro quibusagat, amp;. fcrip» cuiufdammodo exhibiti mentionem facerc,feq? nonnihil relatione talf,quodc^ à cæteris ordinibus Princeps Eledor iccefsionem molire^ tur,offendi.Histarnenmifsis, quicquidfiat, amp;nbsp;qualccunqî liocfif» cùmde fcripto quodam oblato Princeps Eledor retulerif, de quo caufa ipfius cognofcatur , in quo fortafsis pluribus ilia agatur, uelle Impcratorem id fcriptum cognofcere amp;nbsp;perpenderc, amp;nbsp;(ic pofiea de fencentiafuafignificare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Ad hæc, pro refponfione data Princeps Eledor graxias egit, amp;nbsp;petqt ab Impcratore, ut fcriptum traditum diligenter confideraref» tum Impcratorem animadueriurum, ofterri à fe obedientiæ fuæ onti« ne ftudiura, quantum amp;nbsp;ad fe amp;nbsp;ad fubditos fuos attineret,in ns,qu3e’ PIE ET SALVA CVM DIGNITATB ET BONA C O N S CIE N T IA facere, 8(. fieri omnino poITentjfet^ fubiedif* fimo animo banc fpem concipcre, Impcratorem pro alic|uoties repe^ litis promilsionibus fuis omnia bcnignifsimè fadurum ciïè,

His rcfponfum eftr Impcratorem refponfioni datæEiænihit addere. Hæcita i ƒ. Càlend. Iun..utdiximus,in Palatio Cæfaris ad» fiint in præfentia tantum eorum, quos (iipra nominamus.

lA^aij Imperator inpraßentin ^^is Ferdinandi Eßfcotgt;‘ pi Attrebatenfts ^er Oratoretn Seldiumß^nißcari Friti^^ cipiEleEt. Mauriciocurauit h^ec fermé: Frincipem Ele^ Hörern’ Maurictwn altquoties ipßwn nbsp;nbsp;per altos petijf

ßj lot ad fuos redeundi beniÿiè eipoteßcts fieretßmperato^ l rem loero facile co^itare poffe, ^raue hoc ei ejje tarn diu | eum à re^ionibtis nbsp;nbsp;fubditis fuis abefJe.Sed cum aliter fie^^

ri non potuerit y (srSacri Flpmani Imperij négocia hoc ßag^itarinty lot tam diu detineretury nonpotuiffe fe eum di« j mittere. FLunc loero Imperatorem ferre pofe y%t in fitus 1 regiones illefe recipiat, confiliarios lot fuo loco relin^ quaty dquibu^ opera conferatur ad négocia y quæ reßent

conficienda, in primis 'Bur^undiacum yi^ad Imperatoris i^tereditaria^ regiones pertinentia , is* contributionis de qua Imperator egiffèt. Cùm l)ero fcriptum de tnterielli temporis Itbro Brinceps Elelt. ipß obtulerit, Tmperatorem 'is* nbsp;nbsp;fe aliqua ex partegrauiter ferre j Brinci»

peniMauriciumàreliquis ElelioribuSyBrincipibtis, ordU nibuSj (tstquot; ciuitatibusJèiunilionem moliri Et cupere Im^ peratorenïy ne difcedat ab alijs Brincipibus, Cr lgt;t cunt jubditis ßisagat, quo ülefimiliteradprtefcriptum libri de interiello tempore congruenterljiuant. Qutbus relpon« dit Mauricius Elellorymanerefe infententia priore^quam lt;7 Ferdinando ^gi declararit, nec fe quicquain re non prins cum regionumßiarum ordinibus communicatay de» cernere poße. Fricßiturum Ifero fe Imperatori in omnibtcs, qu(e fieripoßint, obnoxiam obedientiam, eam^^ diligenti=gt; (imapudfubditosfuosadhibiturumeJfeylSLE IFI F'L»

FIEE^TE prßlaripoßitj ab alijs fe feiungant. His tum Ctefar acquieuitj de bellicis quibujdam negocijs mandata dédit.

Foli bicc ^rincepsMauricius , .Äugußa difc edens, adfuosreuertitur, Qt^d^inconßlio iam de conuocandu regionumßarumordinibns,adrem deliberandam y)erfa=^ retur ( id quod omninb fieri oportebat) Cr quod libruni .Eu^ußanum aliquot iam in locis mutatum audiuiffet, Ideoantequam conuentum indicer et poß fuperiora omnia Eheologorum relfonfa, librum îta l^t publicatns fuerat,ad

dicium ijrfententi(ts huius de Jmgulii capitibw denuo in fuos iy«j nbsp;nbsp;[tM confcienthe cauluj lt;isr quod de eo ad fute di»

tionis/ubditos ex promijjb Im^eratoris faEio referrefla» tuemt^exquirit. It a denuoTheolo^i relponfiones Juas de Jin^ults/crifito comprehendunt^ quodconfellum fuit i 6. lunijfquam diemprlt;£cedente tertio ^u^ußte ilia reforma* tionis, de qua diximus formula y ^ontifcij à Coifarepro* pofta isr publicè recital a fuit} Habuithoctantùm breues ad ipfum Trincipem, qui has requirebat, direllas no* tationes atq, admonitiones de ÿs, in quibus concedi nihil ' ita'lpt monereturl^rincepsrurfus ,dequibuseui* dentia quot;ßeritatis cogat eum refra^ari împera^oris autori* tati, quie^^ cùm adipßm Trincipem, tùm ad omnesperti* nerent : quæ Iperb propter obfcuritatem aut perplexitatem în I^rincipem conferre nollent,fed de quibus explicationem accuratam lt;(sr dextram fuo ipß loco lt;isrpericulo prlt;eltare Sellent, Habetur isr de hocfcripto Epiliola S). Cruct^e* ri, quo cur hoc modo Scriptum compoßtum fuerit modérât tius exponit, quam inferuimus,

E(pj^i:)iTionE ET i^i^üjrTE ßanti Jjiro M. yindre^e l\e^el Filio fuo carißimo.

I A Dfert ad uos M. Burcardus refponfioncm noftram ad h* ZA brum propofitum Auguftæ amp;nbsp;publicatiim, quac etfi eft mol* lior, quàra fcimus plerosq; uelle, tarnen pro rationc amp;nbsp;tena^ porisamp;hominutn,quibushæcnuncfcribunfur,puto fttis graukof rcfponfiim elTe, Lauoamus alios fortiores, ficiu in ipfa Ecclefia Alt* guftan®

guftana audimus Mufculum acnter concradicere, qiiod fion dubj^ um eft, iam ficrf ubieç ab omnibus pijs concionatoribus. Sed in fcripto tali alrjs confilium datur, quos nelt;ç nccefle eft de omnibus quoquo modo difputabilium materijs pugnare, SC conftat non om« nes efle pari animorum robore. Satis magna pcricula oftenduntur, quæ ut Deus gubernet pro fua mifericordia, amp;nbsp;ftruet inter nos amp;nbsp;in his regionibus fernen fanâum ,^fum oremus. Spero noftros con^ ftantes fore, quos tandem necefle eft conftitucrc,utrum pacem an ue^ ritatem malint. Sumus euocati ad conuentum Mifnenfem, indiiftum gt;d ». diem lulrj. Beneuale. Namut breuior fim,facit iT^a^i^LotTO-^“JoÇjqui coram omnia narrare poteritjquæ hic fcimus. Die.i ^.lun.

Etfi autem fcriptum hoc ex^rejßtm poßea ty^is iS' quidemprimo omniumtarnen quodnarra^ tionis feries ig' continuatio omnino poßulet jfubijci hoc loco curauimu^j quod tale eß : noTXTIOTSLES IDE CO^EßEJ^ETELI^ libri Interim ßript^e à Theolo^i^ J^uitteber^en* ßbuij Anno 1548. Menfe lunio.

PRaefatio fecens præpofita , libro nobis nondum eft exhibita« Ideo iam.pronunciare, qualis ea fit, non poiTumus. Veruntac men audimus eile fcriptum, ualde praegrauans nos, in quo quidem fi diciintureæ fententiæ, quibus amp;nbsp;condemnantur Bcclefiae noftræ, amp;nbsp;poftulatur comprobatio, feu receptio libri huius tahquam confefsio,quód Ecclefiæ noftræ docuerint haftenus falfâ, quodquc petulanter accenderint difsidia : necelsitas affèrtur omnibus redè fentientibus in noftris Ecclefijs opponendi ueram refponfionem, Nam fi poft agnitam Euangeltj ueritatem nosmetipfos hoc præius dicio fcientes condemnaremus, acinfuper ad eiufdem ueritatis age nitæ perfecutionem nos obligaremus, efiet hæc prorfus irremifsibilis blafphemia, Qua ne polluamur aut implicemur. Deuk dementer ae benignè prohibeat. Etfiautem proponuntur minæ bellorumac uaftadonum, tarnen anteferre amp;; pluris facere debemus mandatum Dei, de non abfjcienda ueritate Euangelrj. Secundo. Doflrina de filio Dei amp;nbsp;remifsione peccatorum, eft peculjare decrçtum diui« næMaieftatis,quod Deus inenarrabili bonitatc patefecit, amp;; irult fingulos

fingutos homines eîufdem doÂrînæ conftruationcm àdi'uuare, ut hac commonefafti Si. ipfum uerè innocent, ÔC lâlutcm ferapiternani confequantur. At Diabolus inde ufq? à lapiù amp;nbsp;rereptione Adæ aflîlt; duis conatibus mukiplifcs iniidias ac fraudes expertuseft, exting^ «endæ aut obfcurandæ huius doflrinæ caufa. Qiiod horribiliter ofiendunt exempla. Quapropter fummauigilantiaamp;acerrimoftu# dio caucre debemus, ne abducamur à uera doâ:rina,quemadmoduni Deus ipfc fæpè nos præmonec ac hoi tatur. Tertio. Confideretur Si hoc t Siinharum regionum Ecckftjsrcftituerenturaucreciperentuf manifeili errores in doftrina 8i cultus idolatrici,quantum thftifsimo« rum fcandalorum ea res in Ecclefrjs nofiris elTet paritura f Natfl amp;nbsp;plurimi pii homines, ingenti mœrore conficerentur, 8i inuoca« tio uera impediretur amp;Cc, Hac grauifsimæ maximieç momenti caufe «xufeitent ÔC exacuant curamatep follicitudinem diligenter confide« randi 8i prouidendi -, quid in tanta deliberacione ftatuendum fit. Nos quidem nec peculantia, nec curiofitatc, nec iuperbia feu contu« tnacia ulla repugnamus,ut àquibufdam faltô in nos confertur. Deu» | Kaj(r/w7VMsKÇ 8lt; introfpiciens omnium hominum corda nouit nos ' ex animo pacis efle cupidos, eamc^ nobifmetipfi's i5lt;noftra qi:o(? T caufa, ferio ac uehemencer cxpetere. Sed adigit nos ad confefsionem • uerædoftrinæ, quæfonat inEcclefiis noftris, feuerifsimum amp;nbsp;indilt; ^enfabileDei mandatum de non abtjcienda nec perfequenda agnita Euangelii ueritate, Itacj euentum amp;nbsp;pericula noftra Deo commet!^ damus.

Ac poRquàm nunc experientiaconumcit,acres ip(à loqui^ tur,Epifcopos ôC horum fatellites Romano Pontiflci adiunftos nul« lam conciliationem aut moderationcm controuerfiarum admittert uelle,ideoqt certum fit de dodrina atçp ceremonijs quibufdam man« furaseflediflenfionesatcpdifcordias, 8c Epifcopos illos nollenobtf ordinäre miniftros Euangelij amp;nbsp;Sacramentorupa t Certè muko farius efiet, nos interim domi fouere ac lueri tranquillitatem atcj: coniun« Äionem noftrarum Ecclefiarum, quam tentandis nouis mutationk buspraebere caufasamp; occafiones domcfticis lumukibus, intefiinis difcordtis,amp; triftibus fcandalis inter nos, prarfcrtim ciïni conftet 'ore, ut in mukis rcgionibus ÿC urbibus hic liber non recipiatur nec ap^ probetur.

Ctïm autera difsimilitudo c|U3edam fit parfium amp;nbsp;articulolt; nim in libro, quorum alq ueri alij fallt funt, ali) loquuntur de prxd^ puis capitibus feu articulis fidei, quos finguli homines teuere ac in« /eiligere debent, ali) ueró de caeteris materijs non perinde neorlTa^

rqs îordine de fingiili'g arrfculis fentenritîtt amp;nbsp;ludidum noRrum ex^^ ponemus , quæcÿ liera eile iudicamus, ea nequaquam columniofe SC tbphißicc deprauabi'miis auc impugnabimus, fed plane ac fimpliciter huiiifmodi elle fatebimur. Contra, quæ faliâ quæcç corruptcl« implicita cilê deprehendeinus, ca minime decet nos ampledi amp;nbsp;ipa probarc.

Initium libri de hominis creatione amp;nbsp;lapfu, de peccato Ori« ginis, de libcratlonc icu repàrationc per Chriftum, uera continet, amp;nbsp;non reprehendenda » PoRea uero pagina libri quarta in Arciculo de luRificationc reperitur hæc corrupteU, quod liber clarc ponit, diiS leftionem elle iufliciam t Quæ fententia 8C in pagellis icquentibus •■«petitur atcj dedaratur qs uerbis, de quibùs cert» poteR intelligi, hunclibrumdiflêntireàucradoftrina, quæ Dci benignitatc tradi# tur in Ecclefn's noRris, quod uidclicet homo Rt iuRus feu acceptas eoram Deo fide propter Mediatorem ChriRum.

Ec quanquam liber dicic, per fidem peruenire homines ad iM Riciam,tarnen re ipfa ientit liber, fidem tantum eile præparationem, uc deinde homo uerè fit iuRus dileftione i quemadmodum ipfe liber expreflê ac aperte loquitur, poRea hominem reuera iuRum eile per dilcdionera. Qui ut anaplius euoluat ateg declarer fc, dicit ueram fi* dem cxiflere ctiam in homine indulgente peccatis contra conicientitf am, amp;nbsp;non habente initia diledionis. Item addit, propter diledioe nem homines eife hæredes ætcrnæuitæ.Quorum omniunyn fundalt; •nento, amp;nbsp;re ipfa una eR fententia, hæc uidelicet : Hominem elFe iu^ Rum, id eR acceptum, amp;nbsp;placerc Deo propter diledionera fuam, 8C Opera propria : naît ante hanc ætatem Monachi docuerunt. Ita filena tio fupprimitur feu potius obruitur, in hoc Arciculo, maxime necef« fariadolt;Rrina de fide, nempe, quod etiamR ncceflc fit in nobis exifie« redileâ:ionemaciuRiciambonæ confeientiæ, tarnen iuRi fimus,id «fi, accepti coram Deo, propter redemptorem amp;nbsp;faluatorem Chri* fium,hac fide feu fiducia ipfum tntucnce, amp;nbsp;quod nequaquam ph« ceamus propter propriam mundiciem feu puritatem, Hic iple Art*« culus Dei bencficio in Ecclefqs noRris ita ilkiRratus cR,ut minime du« bitcmus,efic ualde multos homing, à quibusreftè ac dextre intellî« gatur, quicç iudicare de hoc libro uere ac erudite poRint.

Nos ctiam facemur, ac fideliter docemus, oportcre contrition nem, conuerfionem ad Deum, dileftioncm, bonura propofitum 8d lufiiciam bonæ confeientiæ in cordibus exifiere. Nam necefle cfl uc« ritatem huius difti manere immotam,Qin non diligit manct in mor« tç, Neceflario igitur concurrerc ac firaul exifiere debent raultæ necci« y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;farix

larfae ulrtutes, Fides, JHeâio, fpes, bona confcientia, bonum pro* ' pbfituni. Oyemadmodum hæc Dei béncftcio in Ecclcfijs noftris publice traduntur amp;nbsp;cxplicantur copiofe. Veruntamen fupra óC praeter has uirtutes oportet adeflc fiduciam ampleftcntem filiiim. Dei, de qua diiSuna eft, amp;nbsp;hanc fidcm pratliicere, ac reliquas uirtu* tes femper obumbrare oportet. Omnes enim uirtutes in nobis im* perfeftæfunt acianguidæ, amp;nbsp;in haemortaliuita plurimum impuri* tads amp;nbsp;fordium in cordibus humanis remanet. ideo neceflê eft nos ad Mediatorem confugere, hune apprehendere, per hune gratiam' feu mifericordiam quærere. VtteftaturuoxPfaImi, Non iuftificai# bitur in confpeftu tuo omnis uiuens. Et precado Danielis, Exaudf tios non propter iufticias noftras, fed fgt;er mifericordiam tuam pro^ pter Dominum amp;nbsp;c.

Sicigitur nos quoej; debemus ad Deum accedere afferentes banc fiduciam acquiefeentem in filio Dei, Si feientes, etiam iî dile* Âioaccæterae uirtutes in nobis inchoatæ funt, Si inchoari neceffario tîebent, efîc tarnen cas nimis imbecilles atep languidas, Si fidem feu, fiduciam filio Dei niti debere. Et quando de iufticia, ut illi nomis nant, infufa feu inhscrentc dicitur, non debet excludi haec fides Si ui^ ùa feu uiuifica fiducia, cum fit una ex fummis Si fumme neceffarijs ùirtudbus. Imo, hæc ipfa fiducia parit amp;nbsp;exufeitat confolationem dileftioncm, inuocationcm, Si uitam in cordibus, ut feriptum cit Gala. Z. Qiiod autemnuncuiuo, in fide uiuo filq Dei. Acné qui* dem exifi^re in corde, autmanere, feu retineri poffnnt dileftio Si confolario, nifi hæc fides atq: fiducia præcedat, feu præluceat,

Incogitante r itaq: diAum eft in libro : Hominem poftea ue* rc iuftum fieri dilcAionc; corn tarnen ilia iufticia, qua Deus nosgratf tis recipit propter Mediatorem, Si qua infirmitas noftra tegiturà Mediatorc, uelut umbraculo, anteferenda fit in infinitum noftræ di* leAioni. Gerte in ueris pauoribus ac pcriculis, cum ferps animi mo« tibus fit inuocatio, non quærimus noftram dilcAioncm ac proprio àm mundiciem. Sed cohorrefeimus porius ad confpeAum magnitu* dims milèriarum Si peccatorum noftrorum, adeoq; cogimur, quæ# Éèntes confolationem, confugeread unicum propiciatorem, ingenti tnifericordia Si admiranda fapientia diuinitus nobfs'propofitum» De qua uiuifica confolatione Paulus inquit: luftificaii fide pacein habemus.

— ' Ac quôd hæc ipfa doArina fit fmmutabilis uox Si pcrpcti« fententia Euangelq, fonantis in Ecclefia inde ufet; à reftitutione Adae, toriw Prophetie« Si ’ Apoftolicæ feripturac confenfus euidenter

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuincit.

fóhuïnrft, Idco^S. Paulus proponft oobis ueliit ob _oruîos ewma plum Abrahæ, illuftrans enarratione fua diftumt Credidit Abras nam Deo, amp;nbsp;imputatum eft ei ad luftidam, hoc eft, Çtfi Abraham habet multas excellences uirtutes, tarnen coram Deo fuftus 8(. a.ca ceptus cft fide, qua credit fe recipi à Deo reconciliato propicio' iux* ta promifsionem fuam j Etfi autem hæc doftrinæ lux omnibus acta^ tibusfubindeobfcurataeft, manfit tarnen apud piosóC eruditos in Ecdcfia , amp;nbsp;Temper mancbit, üt fingulorum piorum, amp;nbsp;exercitia fpi« ritualia intelligentium quotidiana experientia teftatur. Proindc cors tuptela eft in libro, quod ponit diletftionein efle iieram iufticiam, 8C fingic fidem tantum efle nociciam,qualis eft in Diabolis ióC addit,hos minem efle hærcdcm uitae'aetefnæ propter diledionem. Ica deducit hóminc ad confpeftum fuarum uirtutum,amp;lobruit lilentio hanc cons folationem, qua iubemur crcdere, quod Deus omncs agentes poeni# tentiam 8i acquicfcentes fidticia filrj Dei, per hanc fidem certo recipis atjÖe accepter ad uitam afternam. Quodueródicuntaliqui, Librum à hobis non intelligi : hoe quale fit', illi drjudicent, qui de Libro fcric bent prölixius accuratius, tune, poftquàm publicatus in lucem prodierit. Nam quantumuis hic fubtiliter excufetur, colleftis amp;nbsp;ex« cerptfs hinc amp;nbsp;inde particulis quibufdam, tarnen fubinde diflenciti fe, ac pafsim fifaimet ipfi contradicic.

Ciitn ergo hunc Arti'culum, de iufticia 8i acceptions homis nis coram Dco,Tinguli homines debeant quam reftifsimè cognitum habere,amp;,ut filio Dei tribuatür debitUS honos, ut habcant confeis entiæ iieram ÔC firmani confolationem, fingulis hominibus cùm do^ ftisaimindoAis efleopera danda, ut diuinitus patefada Euangclif dodrina depulfi’s tenebris conferuetur incorrupta, Propterea non polTumus fiiaderc, ut liber à quoquam,hac in parte, recipiatur, Et 3uiaconftatnu!licrcaturæ flue in cdelofiue in terra licerc admirant um Dei confilium reuelatum in Euangelio mutare, nos quoc^ deins ceps, Deo iiiuante, fi deliter proponemiis ÔC declarabimus candem doiftrinam de fide amp;nbsp;bonis operibus, quam in his Ecclefrjs iam mullt; tosannos docuimus 0^ illuftrauimus. Eftenim in fcripcis diuinitus traditis clarifsimè cotnprehenfa SC exprefla,

Abundccimalibripaginaiifcç addccimam oAauamdiiputa^ tiir quid fit Ecckfia, declansitacur item de ordinc ac poteftate Epifcoporum.Cui difputadoni pafsim infuta feu intexta fünf quxdam membra amp;nbsp;capita , qux optimo iure pofient ab cruditiJ Émpugnariamp;exagitari, Scdcumfermo difpiitationis huius, prope* modum ad finem ufcjt illius Articiili,conftct nimis generalibus ôi amlt; biguis feu flexiloquis didis,n5 fuademus, ut benignifsimus dominus nofter de hoc articulo contentiofe pugnet. Verum eft, Ecclefiam eflé congregadonem rede credentium, nec elfe faciendas feiundiones ab Ecclefia, fed reliquum cft certamen de liac quxftione : Qui nam fint redè credences f Ac quoniam crimen iêiundionisfeudifcefsionisab Ecclefia infidiofe ac inuidiofe exaggeratur ad nos contumciiofc præ^ grauandosjuicifsim nobis aftércur necefsitas opponendi hanc ueram refponfioncm, quam amp;nbsp;liber Auguftanus admittit ? Eft immutabilc Dei mandatum, ut Dodores feu miniftri Ecclefiæ improbent ac tax^ ent ftilfam dodrinam, amp;nbsp;impies cultus. lam, cùm defenfores falfo^ rum dogmatum amp;nbsp;cukuum, nolunt cedere ueritati, ac iêquuntur in* de diftradiones amp;nbsp;difsidia, confiât non miferos amp;nbsp;pios homines, qui uericatem profitentur aut approbant,fcd patronos impietatis Si per^ feciKores ueritatis illos, in neceiTarrjs præièrtim amp;nbsp;magni momend controuerfrjs,reos amp;nbsp;fuppÜcijs dignos efle coram D«o. Hæc luce me^ ridiana clariora fünf, Notum enim eft omnibus perijîicuum Pauli didum: Si uel Angelus de cœlo aliud.Euange!gt;um docu(ric,Anaihe* ma fit.

Qiiod autem mufti magni errores, abufus adhuc hodie de* fendantur à Pondfice Romano Sd huius fedionc, manifeftum eft« Qiiia liber ipic reprehendit errores quofdam, quos rccentes Synodi» Tridentina amp;nbsp;Bononienfis, ftabilire feu confïrmare conatæ funr, HxC fufficcre iudicamus, hoc quidem loco amp;nbsp;tempore, ad exeufandas no* liras Ecclefias. Prartereaoramusbenigniisimum dominum noftrunJ, ßi ordines harum regionum laude dignißimos, ut, Si requißerint aC poftularint obedientiam Epifeopi, rationibus attj confilqs prudenter initis ita cum his agatin-,nc perfequantur ueritatem, neue ceremonias Idpbtripas in his terris refiituant.

' quot;Poftremo, mouemur necefiäriiscaußs,ufhocetiamfignifi* candum iudicemus t Etfi non imponimus cuiquarn tantum oncris, UC exponat fe periculis propter obfcuras dilpucationcs infidiofe huic articulo

arlîculo fnuolutas fêii intextas, propferea quod nee om*es ex parker neeefTariæ funt, Si dijudicatio eontrouerfiarum quarundam indict firmis acQ; probatis tekimontjs Eeclelîæ ueteris, quæ conquirerc feu proferre non cuiufiiis eft labor : Tarnen hoe refcruari integrum, libee rumt^ cupimus Si nobismecipiis Si alqs, ut unusquifcß proprio pe« riciilo fuo, de his amp;nbsp;altjs controucrfr)s atcÿ di^utationibus piam amp;nbsp;utilem explieationem inkituere ac in fua eonfeisionc diflerere pofsit. Qtiod enitn Über in hac parte Si hoc loco declamitat de Concilijs, 8C poteftate interpretationis, de his materijs permulta reftant diligenter «xcutienda Si explicanda, Deus,immenfa bonitate tekimonijs editis, pateEadionespropoRtitdeeilentia amp;uoluncatefua, HasaudiEe,ac hrma aiTeniione ampledi debemus, nec ut in huraana politia feu ci# uili gubernatione, certæ perfonae thbuere autoritatem Si poteRatetn ûiterpreiationes fuo arbitrio adijeiendi.

De Baptifmo nihil eft certaminis, cum noftræ quidem Ecclelias de Baptifmo inbntium, Si cæteris artieulis coniundis, pie ac utiliter pugnauerint, ac monftraucrint uera ac firma Funda« TOenta, quibus mukiplicia Anabaptiftarum deliria refutantur, ita ut profuerint hi labores noftrorum certaminum ad piam Si falutaietn (xplicacionem feu dedarationem multorum Articulorum dodrinar*

Ne quidem deConfirmationeac Vndione fuademus, ut cons tentiofe pugnetur, praeterquam quod ad reprehenfionem in« uocationis Sandorum, Si aliorum manifckorinn abufuutn sttinet, de quibus paulo poft didurifumus. Ac quanquam uehc« wienter nobis difplicct tantopere praedicari hos humanos ritus,Con# firmationem ac undionem,ut cæteris Sacramentis uel annumerentur udeomparentur, alligata ad ufurpationem earum Spiritus fand! clR« racla, cum quidem manifeftum lit in fpeciem duntaxat hos fucofos colores atejj prætextus utriejt ceremoniæ illini Si affingi « Præcidemus tamendifputationem de his ritibus hoc loco, referuantes earn inte# gram, ac relinquentes propriæ cuiufep confeisioni. Cæterum nequa# quam probare pofliimus horrendas illas blafphemias, ut Paftores, KumiiuftrinoftraruaiEctlcfianjra,adiganturadr€cipiendas uel ad#

miniftrahdas tales tinftiottes 8( Magffas confefratloncs, de quibirt falfa præconia extant in Pontificalibus Sd Agendis, quod admiftra* none horiim rituum Spiritus fanftus, remilsio peccatorum, ÔC alia diiiina bénéficia, proteftio deniqî ac defenfio adiierfus diabolum tur atcç conferacur hominibus, quodc^ adfalutern ciim animaruW tarn corporum mirifirè cónducunt.

DePocnitentia notant omnes fani , dotflrinam Monachoruffl ante hanc ætatem, in hoc articulo pottfsimum fuifle plenaifl horrendaccoccitatisamp;erroruminfignium , Nec potuiiTe hos ollam certam Sc firmam confolàtioncm confcientqs oftcnderc. Imo nullum prorfus rcliquilTe ronfolatiöni locum contraria doflrina pro^ pofita amp;nbsp;inculcata, quae præciperet j dubitandum efle de rcmifsionc peccatorum, 8C in liac dubitatione perfeuerandum. Ad hxc onera« runt Monachi confeientias impofsibiii enumetatione fingulorum de* lidorura. Sc implicuerunt laqueis errorura rauJtiplicium de fatisfa* ftionibus, impolluras denic^ indulgcntlàrùm, religiofariim pefegri* nationum amp;nbsp;infinitarum fuperftitionurtt qdem artifices impudenter àrchiteftati feu Commenti iiint. Hi tanti errores ac abufus praebue* runtprimamoccafionemSC caufam his tertaminibus atejj difsidijs,' quae de doftrina religion is mota amp;nbsp;excitata funt. Qin'a pios 8i dofto» doncionatores coegit officij ratio, tàtti crailos errores, tamq; tétras blafplicmias taxarc ac reprehendere. Hacitacp occafione dodrina de poenitentia, Dei benignitatc Si auxilio,cx ipfis fuhdamentis atcß fonlt; tibus, adco illuftrata eft, ut omnes fani fateantuF, hanc ipfam piarn . cxplicaçionem in Ecclefiis noftris,cfrm ueram efle ac confolatione pie* nam, turn ad ueram inuocatipnem Dei, amp;nbsp;agnitipnem Euangeli)

COnfefsio quoq? in noftris JBccleffjs diligenter eft retenta,fie ta* men, ut accedcret pia declaratio, quia inuitaicntur homines ad qinerendam feu petendam abfolutionem. Nosenimob multas grauifsimas caufas iudicamtis neceflarium efle, ut conferuetuf minifterium abfolutionis priuatæ, Quod quidem infigne teftimcni* um eft, peccata remitti in ccclefia, amp;nbsp;lapios poft Baptifmum pofle re* dpi, Eftßihoclaudc dignum, fi fit communis confefsio 8i humilia* ' tio, qua pctentes abfolutionem fignificent Si profiteantur, quód ag* nofcant U pueatores Si tzos eflê coram Deo, Veruntamen interca nplufHUS

nolumus con feien trjs hoc periculofura Si-minimè ncceflârium onu* imponi, uidelicct, opim'onem dc nccefsicate enumeratiom's peccato« rum in fpedc. Q^ia uero in hoe articulo de fingulorum contcicnt^ ■ agitur, nos quidem non fuademus,;Ut alrj hancpartena aflënfione fü» comprobent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i .

De Satisfadione minus horridè Si abfurdë Joquitur liber, quanti olim docuerunt Monachi. Vtiturautem fermonibus propter generalitatem ambiguis, ôiindigencibus multa declaratione.

Propterea amp;: hune artieukim relinquimus propriæ cuiufcjj confefsio^ •liamp;enarrationi.

De Sacramento Corporis amp;nbsp;Sanguinis Chrifti,publica Ecclefîa« rum noftrarum doftrina non contrâdiçit libro, fed fi requira^ tur uberior declaratio huius articuli à quoquam, illi per nos integrum ac liberum eft in fua confeisione hanc inftitucrc.

S)E O(^(Dm^TlOnE MF s nißrorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

ORdinationera miniftrorum Ecclefiae non difplicet nobisintet Sacramenta numerari, modo refte ac pie ufurpetur, Óertè op* taremus earn ubiej locorum amp;nbsp;regionum magna diligentia adminiftrari, ac ita quidem, nec rctinerctur tantum externus ritus or# dinationis, tanquam ociofa ecremonia feu fpeAaculum quoddam, fed ut accederent examina, in quibus ordinandi diligenter audiren« ‘uracfidelitererudirentur. Item, ut ad ritum externum adiungeren# tur ueræ Si ardentes precationes,Denicp ut poftea quoep afsidua fie# retinfpedio, Si diligens exploratio doAn'nae ac morutn ordinati mv niftri,

De Coniugio neceflarius eft hie artiatlus, ut in diuortrjs perfo# næ innocent! coticedatur contrahcrc aliudlt;oniugiUm, Qua« re non eft probandus locus in libro determinans’ modum feu roetasdiuortii, tantum fociwateconwidus ÔCthalami coniugalis di# rempta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'gt; •

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... . 'll . k: .

Liber fatetur Miiïam non meren' remifsionera peccatoninit Hoc cft omnino uerum. Quod autem prarterea citantes ex ue* tu (lis 8C noms fcriptoribus ËcclcfiafHcis, naulta dida de Sacri« ficio congerunt, ad confirmandas ÔC Rabiliendas fiias Miflâs priua* tastabutunturdidis admodum generalibus, quibus nequaquaifl difficile foret opponicx Auguftino alijs firma amp;nbsp;perfpicua tefti* monia, feu funefamenta, unoc planum fieret, generalia ilia difta tni^ nime patrocinari priuatis PAiisis amp;nbsp;Sacrificio ipforuni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Etfi enira fcriptorcs MilTam nominant Sacrificium, tame* ' ipfa ita hocinterpretantur atc^ declarant, loqui le non de Sacrificio propiciatorio, leu meritorio remifsionis peccatorum, nec de tali ob« latione, in qua facrificulus ofFerat aeterno Patri Fifium ; ER enim hoC | proprium folius filij Dei opus officium, fefe offerte æterno Patri * I iuxta textum Ebreos 9. Hie per proprium languinemintrauitfenid in fanfta Sanlt;ftorum ætemam redetgt;ptionem inueniens, Rat perpe* tuo coram aeterno Pâtre Filius, ut propiciator, amp;nbsp;pro nobis inter« pellatfeu deprecaturinilloarcanoconfilio diuinitatis, quod uerif^ lime eR fànAum San Aorum : fed loqui Ie de facriRcio iiumano feU EuchariRico,uidelicet, cp MiRâ fit gratiarum aAio,amp; recordatio tails, in qua fide petkur amp;nbsp;accipitur remifsio parta feu donata, per amp;nbsp;pro« ' ptcr filium Dci, amp;nbsp;quqd hæ petitiones ac gratiarum aAiones exeri cendae feu ufurpandæ fint in communionc,ieu diftributione public coenae quemadmodum in uerbis Euangelq mandatum amp;nbsp;inftiw« turn cR. Ceremonia enim per fe, fine his mocibus cordis fide, ini uocatione dC. gratiarum a Alone, non eR ßcrificium. Haec fads fit in praefentia refpondifle de diAis ueterum fcriptorum EcclefiaRicoi rum, de quibus offcrimus nos ad copiofiorcm declarationem quo« cunc^ tempore, Caeterum quiatotius Ecdefiæ permagni inter« cRhanccaufam rcAe explicari, amp;nbsp;Mifla raultiplici propn^anationc ad ingentes abufus cR translata, propter quos baud dubie Deus pu^ nit mundum tot infignibus calamitatib t ut fcriptum eR j Qui fumit indigne, reus eR corporis amp;nbsp;ianguinis Chrifti : Proptcrca ciira pro« I Eter gloriam Dei, Him ob iàlutem hominum debebat à fingulis in I ac controuerfia uero amp;uigilanti Rudio amp;nbsp;inquiri ueritas,amp; ciufdem I inuentx ac patefaAae con Rruatio fideliter adiuuari. ERq; hie Articu« 1 lus annuroerandus illis, quos in gencre ad omnes homines, tàm in« t doAos quàm doAos, pertinere diximus. Idcirco ut breuiter refpon« deatur ad quacRionem, VtrumrcRituendæfint priuatse Miiræ,hoc cfl« ,

eft, quae fcorlîm cdebranturabfq! commimicantibus, Vtemur hac refponfionc : Nos fideliter liiaderc, nc refticuancur fn Ecclefijs noOris Miftae fine communicantibus. Et ratio maxime perfpicua eft : Non eft inftituendus ullus ailtus in Ecdefia non exprefte ordinacus amp;nbsp;pre« ceptus in uerbo Dei. lam ufus Sacramenti (ic, Si non aliter, inftitue tus eft, ut fiat diftributio Si fuinptio iuxta ordinationem filq Dei t Accipite, manducate, Hoc facite in mei recordationem Si c. Et hic naos, aliquot feculis poft Apoftolos retentus, in ufu fuit prinaæ ac ueteri Ecclefiac.

Qiiare primus hic amp;nbsp;uetuftifsimus ritus, congruens cum uer^ bis amp;: inftitutione Chrifti, certo pius ac ftudiofe obferuandiis cft , nee debent inftitui uel adiungi alia opera non ordinata, nee praccepta in uerbis Euangdij. Quid, quod nee olim ubiep locorum quotidie Mifiaecelebratæfuntf Sed Alexandrije,utinamplaurbe, commua nio ter intra unius frptimanæ fpaeium cetebrari folita eft, uerbi eau« fa, die Dominica, feria quarta Si (èxta, In alqs ueró ciuitatibus mul« ris, tantum diebus Dominicis Si feftis: Hæc uetus Si praeclara con« fuetudo adhuc in noftris Ecclefrjs, Dei bcncficio, lêruatur cum fum« ma reucrencia, fic ut ordine fiant condones, lediones, precationes amp;gratiarumadiones. Atfialiud opus, reftitutis Mifsis priuatis» inueheretur in Ecelefias noftras, tàm trifte fcandalum uulneraturum tiTet multorum animos, qui prorfus a communione deterrerentur, Prætcrhæc,plura intolcranda huic Articulodc Miflâ inuolutalèu adiunAafunt,utimpius Canon, inuocatio Sandorum, Si Miflâe qu3p pro mortuis celebrantur. Nam Canon exprefsc dicit, hoe opus àfacrifieulo fieri ad redemptionem animarum Sic, Ex his uerbis omnes indoAi hanc arripuerunt Si imbiberuut perfuafionem, quod opus Miflatoris mereatur remifsionem peccatorum. Quae tarnen opinio répugnât ctiam libri Auguftani fententiæ. Leguntur Si alia abfurdifsimè dida in Canone, ut nim Sacrifieulus orat, redpi à Deo lianeoblationem,quemadmodum plaeuitoblatio Abel; cum ta« naen intelligat offerri filium Dei. Et in fumma. Tantum eft horribi« lium abuftium Si profanationum in Papiftica confuetudine, ut toto ptlt;ftorecontremifcamus,quoticsdehisuerba facienda funt, Ac pc« timus, ne quifquam oncretur hac impia reftitutione,

INuocatio inuißbnis amp;: abfentis nattiræ, tnbutt et quem i'nuocat hunc honorem, quöd introfpidat fingulorum hominum corda, quodc^’ ueros gemitus à fimulatis dilcernerc ac dijudicarc poflit. Talis honor tantum compctit atcj; debetur naturæ diuinæ 8i omni^ pocenti, Ergo inuocatio Sanftorum eft Idolatrica. Quod autem ueü ntatiseludcndæcaufafinxerunt, Dcum peculiar! rcuelatione gemi* tus amp;nbsp;preces inuocantiun'i pateiacere Sandis, qui ex hac uita difceß* ferunt : impudens eft nec uKis innixa fundamentis oratio, cui nos quidemopponimus hoc grauifsimum didum; Dominum Dcuui tuum adorabis SCe, Quod præterca Sandos inuocaii dicunt, tanc^ miniftros amp;nbsp;intercciTores ; ne haec quidem uel iufta uel idonia eft cx* t’ufatio. Nana inuocatio per fe teftatur omnipotentiam tribui natu^ ræ inuifibili, ad quam fit compellatio. Deinde, Non funt quæren« di aut conftituendi alrj mcdiatorcs amp;nbsp;interceftbresjpraetcr filium Del. Tertio, Tod mundo notifsimum eft, Sandos non folum cultos eße honoribus, qui mediatori debentur, fed humanam fuperftitio« nem multo procefsüTe longius, nomtnatim petendo à fingulis, tan« quam opitulatoribus, certa beneficia, Hæc tetra Idolatria ftabilire# turac confirmaretur,fifemina,amp;formæ inuocationura retineren^ tur, de quibus Liber meminit, Quarto, Non eft inuehendüs ullus cultus in Ecclefiam non inftitutus expreflb uerbo Dei, Sed cultus fandorum nulloraandatodiuinoconaprobatur, ut manifeftumeft. Quinto, Corda hominum nec poiTunt nec debent inuocare, tanti« (per dum ignorant utrum Deo piaceat inuocationis forma quam fibi delcgerunt. Nullum autem proferri poteft teftimonium ex uerbo Dei, quoddoccathac forma inuocationis utendum eile: Imo exo tant feucrilsimæprohibitiones, quæ docent unicum Deum, æter« I numpatrem Domini noftri lESV CHRISTI cum coaeterno filio amp;nbsp;Spiricu fando, inuocandum efle, amp;nbsp;quidem mentioneac fi^ dufia mediatoris, Et conftat manere firraifsimum nec in omnem aeternitatem labefadari pofte didum, Quicquid petierids Patrem in nomine meo, dabit uobis. Hie unicus filius nobis propofitus eft, Ä conftitutus, ut fit mediator, propitiator amp;nbsp;deprecator.

Aduerfus haec narrat liber, non tantum de intercefsione, fed edamde meritis fandorum, quod magis adhuc reprehenfionem mcretur. Hoc uero quam impudens eft mendacium, quod rclt; fert lacobum Patriarcham docuifle libros fuos inuocare Abraham, Ifaac 8C ipfum, Sycophantice detorquendo didum Genefis 48. Inuocabitur fupcr cos nomen meum amp;nbsp;nomina patrum meorum, ubihxcfunt uerba texcus, ipfi nominabuntur filrj mci, amp;nbsp;Ifaac, ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Abras

amp; Abraham, patrum meorum, qua fi dicat, Telîificoripros, Inter fia Iios amp;pofternsmeos, hærcdesfore politiæmihi, liaac amp;nbsp;Abraham promiilæ, feu certo habituros federn Ecdcfiæ ôi politicum regimen, ac multos ex ipfis futuros hæredes æternae falutis. Hac uera Ht natiua fententia reieda liber falfam 8c aliénai« comminifcitur de inuocatio# ne,S;c. Eodem artificio milita alia fcripturæ dida abftirdis interpre« tationibus in libre» deprauantur. Hæc cum ita fe habcant,manifefium «ft neminem debere fua fuffragatione feu aflenfione comprobarc hune articulum libri, in quo Sandorum inuocatio pr3ecipitur,amp;: con« firmatur. Cæterum habere cognitam hiftoriam totius Ecckfiæ ab initio ufq: ad finem, multipliciter conducit in omnes partes, ut June teftimonia fumantur, Deum perpetuo feruare fuam Ecclefiam, amp;nbsp;uc eidem agantur gratiæ,quod fefe patcfecitin uen's Sandorum hiftos rijs, lfem,uterudiamus SC confirmemus nofmetipfos in tuendis feu recordandis cxemplis Sandorum. Ad hos ulus uere Sandorum hiftoriæ commemorari folent apud nos in concionibus amp;nbsp;populo proponi, Quod ctiam deinceps à nobis non negligetur,

Mliîæfunèbres,ieuqiiaepro mortuis celebrantur,funt eercis moniæcommuniisimæin Monafteriis, ôdalfjs templis om« nium fere regionum, propterea quod quæftuofae lune, Ac confiât introdiidis mifsis funebribus agminatim multos errores (i^ mul in mundum irrepfifle, Quos enumerare iam prolixum foret. Eft autem per fc profanatio quaedam Sacramenti, applicare id pro mora tuis,cum coena lit inftituta ad excitandam St confirmandam fidem in uiuentibus. Item, ad recordationem. Iam mortui non adfunt, ut unà recordentur. Vaniisimum uero eft ac nullis prorfus innixum fundal mends,quod dicunt facrificulum hacceremonia mortuis mereri, Stc,

Quare nec hie articulus libri ullo modo recipi aut approbart poteft. Porro,didum citatum ex Dionyfio dcfepultura, ne uerbo quidem mentionem facit MiftæjUt nec exempla quorundam,qui pro mortuis orarunt, patrocinantur Mifsis funebribus, Hæc de hoc loco inpræfentiamonuifle fufficiat,

INnoftris Ecclefqs retentæfunt præcipuæ ceremonîæ conducen^ tes ad bonum ordinem, ut cclebratio diei dominicæ amp;nbsp;folenni« Zi um feftos®

um feftorum, uRtato ordine Icftionum amp;nbsp;cancioniim i'n paufis mult; tato. Has elegantes ccremonias ftudebimus 8(. in pofterum conferua# re. Acfiinhuiufmodirebus Adiaphoris, feu indifferentibus 8i dijs, bono confilio amp;nbsp;graui deliberatione eorum, quibus comment dataeß Ecclefiarum gubernado proponentur ac conßituencur, ca qux ad Rmilem formam rituum amp;nbsp;honeftatem difciplinæ pertinere ac conducerc uidebuntur, fumma uoluntatc adiuuabimus amp;nbsp;concori« diæ feu fimilitudinis rituum, 8C honeftæ difeiplinæ conferuationem. Nolumus enim rixari de huiufiuodi rebus Adiaphoris, quod ad exlt; ternum ufum harum atcinet, quemadmodum non offendimur, cum hiccarnibus, illepifcipus uefeimauult. Veruntamen hoc acerrimo ftudio interim prouidere oportet, ne doftrina de diferimine uerorum Dei cultuum, ac huiufmodi indifferentium, ut nominant, non ne« ceiTariarum rerum, deleatur, Reut ante hancsetatem ferè fuit extinfta !)rorfus, Qtia de re Auguftinus fuo feculo,8lt; ante centum annos Ger« on, 8i rccentioribus adhuc temporibus ante quinquaginta annos, VVeflelus Bafileæ, VVefalia Moguntiæ,S: alibi alq , grauiter queftl funu Quantumuis enim fubinde uagentur errores in maxima multitu dine coetus illius, qui nominatur Ecclefia, tarnen in aliquibusmanet agnitio Dei uera, inuocatio uera, amp;nbsp;intelledus coeleRis dodrinæ Rn« cerior ac purior, quam in colluuie illa magnae multitudinis. nbsp;nbsp;nbsp;Efitj

Cdcterum quod ad Cantiones attinet de Sandis , iam ante didum eft, inuocationem non eße redpiendam. Etquianos inno^ ftris Eccleirjs non diuidimus nec inutilamus Sacramentum, ideö omittendæ funt ctiam pompæ procelsionum, in quibus una pars tœnæ Domini dreumgeftatur. Ad haec uerifsima eft Regula, Sacra« menta duntaxat fuo in ufu, ad quem expreflb uerbo Dei funt inßitu« ta 5 uere Sacramenta elfe, nec ullam ceremoniam habere rationem Sacrament!, cum transfertur ad aliud opus, extra dC præter ufum dis« uinitus inftitutura. Proinde fpedacula Procefsionum,impia funt, nec debent confirmari aut reftitui ullo modo. Praeterea, norunt ipfi ad# uerfarq ueræ dodrinæ, MilTas priuatas, ipuocationem Sandorum, Milfas funebres, Pompas procefsionum, amp;nbsp;plures alias fimilcs ob« feruationes atcf: confuetudines, etiamfi uteuneg poifent excufari, ta« men nec neceRarias, Sc periculofas elfe, ac exemplo refiitutionis ho# rum rituum cum Rabiliri ac confirmari tetros errores acabufus apud alfos, turn in noftras EccleRas eofdem rurfus inuchi feu introdud, Item,fort utfcandalis inde ortis ualde faucientur ac perturbentur anitni

animi miiltorum piorum, Denic^ futurum eflê, ut renouata pcrfccu» donc mulei miniftri Ecclefiæ, 8i 'jdixptdonx t uel in exilia pcllantur, uel in uincula conqciancur, uel fortafsis eciatn incerficiantur»

Ciira igitur hæ regiones Dei beneficio iam mcdiocriter flo^ reant, amplius aliquanto quàm cæteræ muleis egregtjs Dei donis ortf natx, uidelicet ^cclefiarum confenfu ÔC tranquillitate, tnediocri difctô plina, iudicijs, legibusgt; rebus neceOarijs ad uiAum, fiudtjs honeftifsi« marum artium, nullo modo fuadere poiTumus, ut hunc mediocrem ftacum nosmetipfi uiolando præiêrtim mandatum diuinum, perturs bemus ac conuellamus. Et quia fcriptum eil, Qiiod eft ex Deo, non abülebitur,euentus amp;nbsp;experientia teilabitur, etiamfi mutationes Ecde fiarum in aliquibus lods 8i tentabuntur Si(. inchoabuntur tarnen banc ipfam dodrinam, quam proßtemur, in airjs regionibus 8C Ec« deftjs manfuram ede, ita ut liber, qui nunc norainatur, Interim, pa« rum profuturus dt ad farciendam feu condituendam concordiam« Quod uero bellum metui didtur , huic terrori hanc moderatam amp;nbsp;fubmiflamrefponfionemopponimus ; Poteftas poterit ipfa fecutn perpendere ac ftatuere, quid pro defenfionc Ecdellarum, ratione fui niuncris ac officij, fufeipere ac fudincre uel pofsit uel debeat. Nos quidem,ut homines priuati,Deo iiiuante parad fumus amp;nbsp;ad exilia ói ïd fupplicOj fi fit opus, perferenda.

Qijod autem non lenioribus, quàm de quibus commémora« uiinus,confilijs fententias nodras moderat! fumus, id nee petulantiæ, nee fuperbiæ aut contumaciæ tribuatur, fed cogi feuerifsimo Dei mandato, de non abqdenda nee perfequenda agnita ueritate, iudi« eemur.Speramus quoc^ hoc ipfp de fcripto euidenter cognofd polfe, nos nee de dignitaiibus, nee de’opibus ullis pugnare, fed tantum de neeeflaria dodrina amp;nbsp;ucris Dei cultibus dicere.

idcoeç nee Magidratum nee reliquos ordines onerarc uolu« naus difputationibus paulo fubtilioribus aut obfeuricribus, quaruna fontes 8C fundamenta ne quidc poflunt ab omnibus intelligi aut per« fpid, fed cupimus hoe nobis St altjs, quorum funAio feu uocatio eft oocere alios, referuari, ac integrum liberumep relinqui, ut de his ma« terqs difputabilibus unusquiicp proprio periculo refpondeat in fua 'Confefsione. Nee tarnen uolumiis de ullo articulo quicquam noui, aut difcrepans aliquid à fentcnttjs Ecclefiarum nodrarutn docere, Eraetcr hanc unicam ueram doArinam, quæDei beneficio in Ecclefiis arum regionum ab eruditis 8i pqs, uclut una uoee St uno confeniu ttaditur,quæexfcriptis Academiarura Lipficæ St VVittebergenfis

liqs gentibus innotm't. Qiiod quidem doAnnae genus ciïê perpetiw um'Uathóli'cae Ecclcftæ Chrifti intencAum amp;nbsp;confenfum, ab iniuo Ecclefiæ ufq; harc tempora, minimi; dubitamus. Porro teftamur no* tationes has ôiflgnificationes iudkq noftri de libro Auguftano, hue potifsimum fpeftarc,lt;Si hire prædpuè finem intiieri,ne tui beuir trän« J quillitas amp;; conninAio harum Ecdefiarum, fed ut confendentes in pia ÉnuocationeDéi, 6i ueris Dei ciikibus permaneant. Etenim cum confeientiae feandàlis uulnerantur, ualdc langucfdt acturbatiir inlt; uocatio, unde Icquuntiir miiltiplicia peccata, inprimis ueró contem* ptus, amp;nbsp;indignatio, feu fremitus, aduerfus omnes rcligiones : Quibus peccatis ne polluamur aut implicemiir, Deus benigne ac dementer prohibeat.

Ac quia recens litcris aliunde mifsis, certiores fa Ai fumus, in præfatione libro præpofita feuerifsimè prohiberi, ne quis hunc li* brum Interim uel condonando uel docendo uel fcribendo taxareaiit reprehendere inftituat ; nccefsitas nobis afFcrtur,qua dccet animi fub* leAiohe breuiter commemorandi ea,quæ icquuntur : nempe,nos ue# ram doAriiiam Ecdefiarum noftrarum, quam tradidimus haAenuSi nequa^’ mutare uellc. Nee enim licet ulli creaturæ mutare ueritatem diuinitus patefaAam,Nec quifquam debet abiicere ueritatem agnk tarn. Qiiare cum liber qui nominacur IN T E RIM, in fjs Articulisj quos notationibus noftris per(tnnximus,adHerfetur uerae doArin«» lion poifumus facerc,ïneuîtabili necefsitate adduAi, quin amp;nbsp;interred gad ueras de eóTéntentias dicamus, ôC ultró pro offierj noftri ration^ alios præmoneamus : Qiiorum utrunct: faAuri fumus, ea lenitate a£ moderatione, quæ pietatem Chriftianam cum primis decet.Itacp pe* ricula noftra omnipotenti amp;nbsp;æternQDco, Patri redemptoris ac bbelt; iratoris noftri, Domini lefu Chrifti,Gommendabimus. Poftremo cum Deus inenarrabili bonitate fibi colligat æternam Ecclefiam, 8i admi« randum fuum confilium hac de re longé fuperans omnium creatiira^ rum captum, 5i fapiendam, immenia mifericordia reuelauerit, tofO pcAore oramus, ut ipfe hanc fuam cceleftem doArinam perpetuo conferuare ac tueri, amp;nbsp;in his quoc^! regionibus femper æternam Eclt; cleftam fibi colligere, amp;nbsp;ad hoc ipfum falutaria regimina conccderc uelic. Datælunijtd.

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. Iohannes Bugenhagen Pafton

tune cömparatum depriuata communicationeperuemtin mamis M. J[ndreie (ejui ^o^oris Crj^ci^eri Ge== ner fuit) 1)1 Soceri Eptßola teßalur, itag. faEum 'ï)tpO‘ fieu tj/pii Ma^debur^i huiM opera expreßum, lt;i3' cum prafcripto nomine ^hdippi Irlelantbonis editum fuerit in^ tra Menßm aut circiter ab eo tempore, quo fuerat compo» ßtwn. Edttionis curationem ßbi alicubi Flaeiics falß '}}en« dicaty fediJanitate nbsp;nbsp;impudentia ipßnon inußtata. Alibi

nunciatj^ tarnenfimul^loriofum bocfibi effe poßulatjqui editione huiuSy quidem cum ma^no periculofuo,bomi* gt;ies de corruptelis Iteritatis doceri curauerit quee qualia fintjetfiiam omnibus apparentytamen infra nbsp;nbsp;Ijerba ipß

us referemtes ,lt;t^derepluribus monebimus. Q^am '})ero edebrdtionem ille mereatur, ft l)erc fibi huius editionis operam tribuit exfequentibus coÿiofcetur. Qimlecunq^ iftur hoc friptum ft y aut eße teßimeturjprimum quidem hoc eß omnium quod de libro yiu^ußano in Germania edi^ tione publica diuul^atum eß j ds“ quid ij qui omnia diße credi quot;Volunt, ante hoc tempus Fiderint ipf ßiUcety optimè norunt, nos narrare non poßumus. 'ßboßrorum quidem rationes ha, prima lat diximus, per Germaniani ßarJafuerCf itacupidè'})el auidè potius excepta j lat fanlbpoß denuo y ids'nomine quidem Eheolo^orum J^ui» teber^enfium exprimeretur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ quot;

lippo noua conflata perîcuîa, reàtemus Ÿifum fuit mo* nereleElorem^ciua animi prafentia conßantia noflri hocipf tempore eüam relicjuAs Ecclefhti Germani/e, bt^ liber ^u^uflanu^ quot;tgt;aßationem miniubatur erexe* rint ac confirmarint j lt;cr fua confeßionis exeniplo, if corruptelarum in libro demonßrationej l)t de toties obie^ Slanoßris if exprobata timiditateà Flacio,qualisHIa fuerit j if quâm Itéré tributa ft noßris, poßerita^ cog» noßat ifiudicet. Id Iterb de Epißoli^ ipfis qult;e fcripU tune ad Illußrißimos Frincipes if Ecclefia^ fuerunt, planum fet, quarum duas tantum beruitatis caufa intexe» mu4, Flam, qua reßondetur lllußrißimo Frincipi Io* banni Marchioni ^randebur^enf, Alteram^ qu^e traditA ' fuit ^uerendo Yiro IDoIîori lohanni Marbachio hue mißb abEcclefa Ar^entinenf^ ad exploranda noßro* ramTheolo^orum iudicia, cumq^hisconfen/um conßitu* endum.

EFISTOL^ SdlfFTyl ILLF* ßrißimum Frincipem lohannem Marchio -nem ^randebur^enfemy ifc^

GRatia amp;nbsp;pax à Deo per unigeni'nim filium tpfius Dominum noftrum lefum ChriRum faliiatorein amp;nbsp;proteftorem noflrumlt; Illuftrifsimc Princeps ac Domine Clementifsimc, Sufeepta* Auguft« cum C, V. traftationcs amp;nbsp;uehementes öi pcriculoiäs, noo (ine admiratione amp;nbsp;dolore ingenti ex literis C. V. cognoui. Nun« quam enim cxiftimaflem Imperatoicm tàm durum feie 8i incle^ mentem exhibiturum fuüTe ergs C. V. ut laude dignum 8( benemeritum Principem. Non podum non itaq; aftici conditie one G, V. quae certannen fuftinuit tàm afperuin, amp;nbsp;oro Deum»

ut C, V. SpWtu fuo fanAo confirmee, 8lt;; falutaribus confilijs Intlna at ac regat,amp;: benignè tueatur ac protegat,Oftendunt hæ aftiones uc# hementer incitatum 8i inflammatum elle animum Impcratoris con^ tra dodn'nam Ecclefiarum noftrarum, amp;nbsp;quanquàm magna fiint ôd multiplicia peccata noftra, qiiibus bas pœnas nobis attrahimus, talt; men confido futurum certo, ut Deus ueritatem doftrinæ fuæ extin* gui non finat.

Cùm autem meum de libro Auguftano nidicium ÔC confili# um qualecuncp V.C. expetat, dare exponam C. V.quod ego, atqj in hac Academia alfj, confilium 8C fcquamur ipfi amp;nbsp;dederimus alps. Primo Paftorcs Ecclefiarum amp;nbsp;Doftores fuas refponfiones debent feparare à refponfionibus politicorum, ita ut pri Sd intelligentes pas ftorcs Ecclefiarum 8i doeffores exprefle 8i claie affirment, fe librum Aiiguftanum necj amplecff nec probate uellc, nec^ ulla re confirma« te. Articulo iuftincationis enim certa fraus intexta eft, quam ctfi ail* qui pingunt interpretationibus, tarnen prouoco ad iudici? piorum amp;doâ:orum,qui Sophifticen amp;. oderunt 8C intelligunt, Prætcrea fias biliuntur in eo libro amp;nbsp;errores ÔC abufus manifefti.

Quannimad meetiam, ego Deoi'uuante ifiam Sphi'ngem nun quam probabo, cuius rei caiifas habeo maximas amp;nbsp;grauifsimas, meq; amp;nbsp;banc miferam atc^ ærumnofam iiitam meam Deo comment tlabo, fine capiar propterca, fine in exilium eijciar. Eftf|? interrogas* tio plana 8d folutu facilis, quid deceat in hoc cafu Paftorcs Ecclciîai rum Sd doéfores facerc. Sed ordinibus politicis quid confuli debeat amp;: pofsit, difsimile eft amp;nbsp;uarium. Habet enim liber quofdam articua los uniuerfales, id eft, taies quos intelligere oportet Chriftianos omlt; nés, amp;nbsp;quid de fingulis fit fentiendum lecum conftituere, fient funt capita de luftificatione, Confelsione, Miffa, inuocationc Sanôtorum, crafsis abufibus Sacrament! in circumgeftatione,8lt;:c, Aliqui non funt uniuerfales, quos noftê amp;nbsp;intcliigere non poffunt omnes, fient capita de poteftate interpretationis 8i de Synodis. Etiam noaconfulo, ut de Adiaphoris pugnetur, ItemdeautboritateEpifcoporum, ad quam quod attinet, optarim amp;nbsp;cupercm Epifeopos amp;nbsp;retinere fuam auto^ ritatem, amp;nbsp;fuo officio, fîcut præceptum eft, redè fungi.

Inter Magiftratus uerô 8i ordines politicos ijs, qui dodfrinam Chnftianam non intelligunt, ucl antoritati dodrinæ cceleftis ftudia Sc bencuolentiam bominiim anteponunt,fru{tr3 confulitur. Si uerô Princeps in uniucrfalibus Libri articulis, quæfit ueritas, intelligit

qiiödïierkati contraria fint Hbri decfeta agftofd't,tab's contra coftfci'* cnciam librum nullo modo recipcre aiit probarc debet. Exïftimo au* tem tempus ipfum fuppeditaturü confilia. Exeiuitatibus enim muit« libro non afTenrientur, quiquidem iamà Conftantienfibus amp;nbsp;Lin* daenfibusreieftus eft. Argentin« etiam nihil hadenus conciiifum eft. Et moram interuenturâ fpes éft, proptcrea feftinatione in rcipon* dendononeflcopiisexiftimo. Etputo, fi Princeps, qui momenta ueritatis in principalibus articulis reflèintelligit, débita iiibietftione declaret Imperatori, quæ in libro probare poftit, quæ non poftit. Si polliccatur praeftiturum fc in rebus Adiaphoris obedientiam, Im* Eeratorem acquieturum efle. Qiialem moderationem uibs Nori* erga expetftat, Si huiepetendæ tempus fuppeditabit occafionesSi confilia.

Oportet amp;nbsp;hoc confiderari, quod Magiftratus , qui librum Auguftanum ampletfticur, obligat fe ad innocentes paftores Si mill* tos alios perfequendos, qui propter graues caufas ailentiri libro non i ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poiTunt. Talcs perfecutiones non funt adiuuandæ.

Quod etiam de defenfione interrogor, in hac re difputatione non eft opus. Sicut paterfamilias uxori Si liberis debet defenfionem quantampræftarcpoteft,fiàlatronibus opprimatur in fua domot Sic Magiftratus Ecclefrjs fuis Si infontibus fubditis defenfionem de* bet, quo ad ilia pofsibilis eft. Si fit impofsibilis, quid hac interroga^ done opus eft f Textus cnim inquit : Date Eleemoiynam ex facultatif bus, hoc eft, quo ad poteftis dare. Eft autem Imperatoris potentia lanta, ut noftres Principes non exiftimera pofte ei feie opponcre. Qiiare qui unit confitcri ueritatem, commendet fefe Deo, Si cogitet quod fcriptum eft; Omnes capilli capitis ueftri numcrati funt.

Omnipotens æternus Deus Pater Domini Si Saluatoris no* ftri lefu Chrifti C. V. dementer regat, tueatur ac protegu. Dat* Vuitebergae JI, dielulrj Anno 1548.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus Melanthon,

THEOLOGO^rM teher^enftum ad Minißroi Eccleß^e Ärgentoratenßsy tra^» dita cwn Conftlio quod fequitur ^uerendo '})iro d). lohanni Marbachio [acrte Eheologi^e î)obîori.

REuerendi Si doftifsimi uin', Etfi ex literis noftris Si delibcratio* nc, quam antea mififtis, intelleximiis, uos corruptelas doftrk nae conftanter rerjcerc,quæ funt in Sphynge Auguftana tarnen confpeftu Si oratione Collcgæ ueftri ualdc deleélati lutnus, quod ^opiofius cxpofuit tieftram Si totius Ecclefiæ uedræ uoluntatcm. Etfi autem multi fapientcs in'ri in tanta diftraftione Eeclefiarum iudicant necenarium fuiflc, utuia'ali'qua concordiæquæreretur; tarnen res oftendit hæc remédia, quæ funt in libro Auguftano, non elfe idonea 3d tollendos morbos Ecclefiæ, In quibusdam magnis rebus mani« feftum eft ibi tenebras induci ueritati, Si fiabiliri non Icues abufus. Scitis autem fæpe in Ecclefla dccurfum efle ad taies fucofts compofis tloncs, Si quidem placerc cas uin's politicis. Itacp non miremur nunc quoej; multos adplaudcre huic Libro. Sed noftri ofRcrj eft retinere doArinæpuritatem,quodlt;SCmodeftèamp; conftanter facere decreuia naus.NccdubitamusDeocuræforcEcclefiam, Si hofpi'tia pijsftutf drjs alicubi concclTurum efle. Lætamur autem iudicio ueftro, qiiod confilium noflrum uos quoep probat/s, Si Deum æternum Patrem Domini noftri lefuChrifti, conditorcm generis humaniamp; Eccicfiee fuæ oramus, ut confenfum in multis Ecclefijs tueatur, quæ uocera Eu« angelq incorruptamadhucfonant,necfinataut uoluntatcs Dofto# rum diftrahi, aut mifeeri corruptelas. Nos qiio'cp, Dco iuuante, quantum poterimus, amicitiam noftram omnibus officqs tuebimur, K«Xiip TB-ajaxotTaSNKH^, utPaulus nominat, doftrinam fide« liter cuftodiemns. Meminiftis enim uocem diuinam t tiç St-yota aixa p.t, 7c/j Aoyjp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o /x'a Se^aTrao-tpiuir/J

•nSû'ç xuTOfi îXiuro/AiSa, fxowjj wap Scutu TroiHo'o/xii), B®'’« fodiciterualete. DieLaurenttj, Anno 1548.'

SClmus Dei beneficio difccrnenda efle Imperia politica ab Eccle* fia Dei, tametfi femper oportet alicubiin Imperijseflealiqua A a ij hofpicia

hofpi'tîa Ecclefiæ Deî, quia femper în genere humaho neccfle eft cubi fedem aliquam elTe doiftrinæ, unde exaudiatur uox Euangelijj utcolligaturhæreditasfilioDei. Sed in hac poftrema fenecH-a mon# di maiores fore difsipadones prædidum eft, Ideô optandum ƒ ft gt;nbsp;ut quantum omnino fieri poteft in Ecclefrjs, inquibus ftudiumeft ueritatis, lii qui docent, ueram ôi unicam ac confentientem Euange^ lij uocem fonent, amp;nbsp;fint cuftodesuerædoftrinæ, amp;teftcsad pofte* ricatem, ôi reliquant unam amp;nbsp;confentienterh Confefsionem ueram Sd congruentem cum teftimonrjs ueræ Ecclefiæ Catholicæ omnium temporum.

Et quanquàm à policicisgCibematoribus nullam certam de# fenfionem nabent Eccleliæ, tarnen hi, qui docent confenfumindo* «ftrina 8(. mutuam beneuolentiam tueantur, ubicunc^ funt. Extant autem feripta noftra, quæ oftendunt, quid fentiamus. Symbola omnia,Apoftolicum, Nicænum 8d Atlianaiianum fidelifsimè rétine^ mus. DeBaptifmo,decoenaDomini,depœnitentia, defideacci# piente remifsionem peccatorum, de poteftate Ecclefiaftica, de hÀagi* ftratibus politicis, extant fententiæ noftræ in confefsionc Aiigufta^ na, amp;nbsp;multis alrjs feriptis confentientibus. Et doftrinam fonantem (n Ecclefqs noftris annos uiginti di amplius nequaquam mutamus nec mutabimus.

Etfiin.h^c difperfione politiarum Deus alicubi tarnen alilt;i quemcœtum rede docentium colliget, fi qui nofirum fuperftites crunt, inter eos erimus hortatorcs quamprimum , ut ibi confefsip communis multorum docentium in ciuicatibus non gubernatorum politicorum, fed docentium nomine edatur cum fubfcriptionibiis cruditorum, ut fit teftimonium de dodn'na ad pofteros. In ca Con# fefsioneuos quoep nobifeum coniungi optamus, 8d ante edition nem uobis mittemus formam, ut uobiieum deliberetis.

Nec folicitudine aliqua opus eft de poteftate Epifeoporum aut de ceremonijs, quia Epifeopi iemper erunthoftes noftrarum Ec* clefiarum, nifi totum librum Auguftanum de Mifla, de inuocatione mortuorum, de circumgeftatione 8ic. approbabimus, Etnoftrs deliberatio nihil eis largitur, fi defendent tales abufus.

De coena Domini diximus aperte, 8i ftmper diduri fumus, ctfi feimus, quàm duriter id à multis accipiatur. Nullos ritus extra iifum,ad queminftitutifunt,Sacramentaefte. Sed cur breuius in deliberatione ilia de eo articulo didum fit, hæc caufa eft, quod etiam hi,quiuoluntuiderinonalieniànoftris Ecclefijs, nolunt cam difi^ putationera raoueri, amp;nbsp;unus ex uicinis noftris faepeiam acerbe ca^ lumniaï

lumm'acus eft reprchenftonem quorundam non Icui’um abufuutn Sacrament!: Nec minus de nobis loquuntur, quàm apud domis num lacobum de ueftra Ecdefia quidam Aulicus Auguftae locus tus eft.

Duximus amp;nbsp;hoc uobis fignificandum efte, quid refpondetf rimusrjs, qui à nobis confilium de Libro petiuerunt. Ad omnes uno amp;nbsp;eodem modo fcripfimus ac fuafimus, utPaftorcs fuamdelt# berationem omnino feiungant à deliberatione policicorum gubcrnas torum SrC refpondeanc plane amp;nbsp;perfpicuè, fe nequaquam mutatuc ros efle genus doftrinæ, quod in noftris Ecclefrjs fonat, fe quidem non recipere librum. Quia noftri offici] eft intelligere Si uitare cors niptelas. Sinant autem politicos gubernacores, quorum multi dos ftrinae fontes ignorant, multi odcrunt, refpondere Imperatori, ut uoliint, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ita Paftorcs periculis fuse confcientiæ liberantur Si minus fit mutationum in Ecdefia, Si nos nihil feditiofe, nihil immoderate facis tnus, Si tarnen retinemus Confefsionem doftrinæ.

Quod datis operam, ut examen Si pctitionem abfolutionis reftituatis, piam uoluntatem ueftram Si confilium probamus. Etfi autem crunc, qui non uoluht obedirc , tarnen cum cæteris uolentiis, bus obedire agatis. Et melius eft, totam rem uoluntariam efle,quam adiungere uim politicam. Video's in quanta odia incurrant etiam fis deles miniftri Euangelq, cum uim poKdcam exercent; Ethæcreuera aliéna eft à noftro minifterio»

De publico n'tu poenitcntiæ hoc ftruamus, Si aliquot exem« pla uidimus, cum is, quilapfuseft, redit ad Ecclefiam, Siiarauel punitus eft poena politica, uel alio iufto modo fatisfccit Magiftratui, *-audiuntur eius Confefsio, pedtio Si promifsio emendationis.

Deinde publice in concioTic narratur populo talem redire ad Ecclefiam, Si petere ueniam, quod ofFenderit Dcum Si Ecclefiam, Si quiapromittitemendadonem, iam eum publice recipiendum eile. Et de genere delidd commonefadio aliqua additur. Si iubetur popus •us precari, ut Deus midget poenas.

Poftea ad aram publice interrogat Paftor hunc lapfum, An petat Abfoludonem ferio, Si an promitiat cmendationem, Si an credat Abfoludoni. Cumcjt.afRrmat lapfus, fequitur breuis querela de delido, quod Si Deum Si Ecclefiam oftèndeiit, Si nairantur

ëómminatfonc« d/ufnae dc pOetla, Deinde additur dodrfna de relt;i mifsione 8i midgatione pœnarum,

Ac poRremo pronunciac irerba Abfoludonis : Ego Pa (lor iuxta raandatiim Filtj : Qiiorum remiferitis 8ic. remitto tibi pccrata propter filium Dei, ölt; annuncio tibi iiocem Euangclrj qiiæ affirniat uerilsimc remitti pee ca ta propter filium Dei, in nomine Patris,amp; Figt; li) amp;nbsp;Spiritus fandi.

In hoe fcripto, quod de recolH^endis rurfdi Ecclc^ fijs j quebs Itbri Au^ußani promulgatio dißraxerat deq confenfii tnflaurando repetitione Confejsionis Au^ußund promittunt noßri Eccleßte ^rgentmenßj paulo poß con* ßanter et pie praßiteruntj confeßione retexta luculentiuSy quam repetionem ipßa Eccleßa ^r^entinenßs, fisquot; alt* quot alilt;£ fußra^atione fua comprobaruntj lgt;t oninino recolU^ereßefe tum Eccle/M noßree l)iderentur lt;(y iterum aliquis ßattis harum ejße inciperet. Flaciana fallio '})erb aliud eÿt nihil, niß l^t calumniando hos conatus noßroru, abqciendo repetitam formulam^ coniunllionem coa* Uturn impediret, ficutßipra oßenfum eß^ res docet^atq^ comprobant idem Flacij chartlt;^.

FLuncad commemorationem eorum j quicßripti, cuius meminimus, editionemJunt confequuta, reuertimur-

Itaq cum Menfe Au^ußo illud quod paulo ante po* ßiimus, feriptum tjpis expreßum in Imperatoris manti^ yfenißet, prtßina abalienatio huius à Fhilippo ^delantho* wp, de qua Jupra narrauimus j noua hac accefsione aulia fait. quot;Ham eßtioneßripti huiusfic commotus fuitj Tetpri* die

dieCalen. feptemb. èx urbe Spirenfiad EleSlorem riciuni de ^htlippo literas mitteret in hancJententiam :

Non pocuifle fe face re, quin ei de eä re quam ægçrrimo animo ferret, per literas fignificarer. A fide dignis hominibus ad fe delà« turn eile, Philippum Melanthonem ( à quo merito pro ratione prætf fentium temporum, Si pro fjs, quæ antea commifiiTec, aliud cxpe« ftare debuiflet ) in malitiofisamp; uirulentis confilqs fuis pertinaciter perieuerare, Si. contra librum INTERIM uaria, 8i quæ præte« rea Imperator! contraria fint, multiplicia fufcipere, idq; ut permitta# tur, nullo modofibi commodurnefie, nec{; fe permilTurum eflc. Idco fe mandate grauiter 3C omnino uelle, ne Princeps Eleftor Phis lippum Melanthonem in ditionis fuæterris ampliiis alat, neue degc« re finat, fed ab his relegatum exuiare ut iubeat, amp;nbsp;hac in re ut confis deret, Philippum abfc^ hoc unam præcipuam tubam fuifleexrjs, qui proximos motus, Si feditionem aduerfus fe, uirulentis Si fcditis ofis chartis fuis excitalTent atcf confirmaflênt, quodcj; caufæ illi ade hue coniunftus reconciliationem à fe nondum eflet nadus, Præte« rca illis diebus librum in mantis fuas peruenifle, quern ei una mittes ret, deep hoc fibi fignificacum, In Academrjs ipfius Vittebergenfi Si Lipfica ilium S^compofitum Si typis expreiTum eiTc, quodfiitael« fet,nondubitarefePrincipe Maurinoneej; feienteneq? approban« te fadum fuifie, Ideo fe grauiter poftulare, ut debitam hac in parte attentioncm Si refpedura adhibeat.

H^ec fermé fententia efi lit er arum C^efarK. Liber autem de i^uo a^itur eîl fcri pt ide Äu^ußana formula eins J quod iam pr oximum injeruimui^quem non fuifje lan‘‘ ^uidum aut futilem Impertori Yißcm literte ip fits Jatis docent. Trinceps i^itur EleELr admodum conturbatt4^ tarn fueris mandatis nbsp;nbsp;nbsp;de Lfelantbone per qudm Jolici»

tus, qua fide paulo ante.Äu^ußie e^it eadem turn etiam Iqjorauit quot;^itpericulum denuo auerteretur, hunc lii^ rum fibi ille Eccleßjs fuis lit conferuaret.

Jtä^ captata octa/tone poflplufculosfane dies (in* tercejferant enim iam duo Menfes refribit Princeps EleÊîor Mauriciis^ Im()eratori Ertdie Calend. quot;Nouewb. hlt;€cfermé:

De Philippo Melanthonc quæ Imperator fcripferit fe dokn* teani'mo, hominis caufa,accepifle,quod($ ad reconciliationem hu« ius actineret, in capitibus transadionis fadse cum patruo eum coro« prehendi, quibus in gratiam recipiantur uniuerfi, quorum opera pa«* truus ufus fuerit, unà cum fubditis, quos habuerit uniuerfis, practcf eos, qui nominatim ab ea reconciliatione excipiantur, in quibus Philippi nomen minime fuerit. Et uere fe poife afflrmare, Philipp pum Melanthonem in omnibus negocqs ad Csefarem pei tinentibus, quantum ipfe fcire poiTet, amp;nbsp;fuo loco, amp;nbsp;ad alios cum fe gefsifle, ut qui tolli diisidia piè Siredè compofltis rebus cupcret, ô^eius uiri opera multum boni per regiones fuas fieri, quern (i his cxpellere de^* beret, pofle Impcratorem cogitate, quàm ignominiofum hoc fibi Si , odiofum tarn apud fuos quàm ad externes eflet futurum , de quo Si tandem maiorisaliquidpericuliexiftere poiTet. Itacp fe quàm fublt; iedifsime orarc, ut in confideratione omnium, conceptam à Philipp po Melanthone abalienationem Imperator benigne deponeret, Si tantifper Philippum Melanthonem in fuis regionibus fibi ut permit^ tere, quàm diu ille gloriam Dei, Chriftianam ôi piam confenfionetfl amp;nbsp;Imperatori debitam obedientiam proueherc animaduerteretur, Si fcdiciofe nihil moueret aut moliretur.

Adlibrum autemquod attinerct, de eofc Regi Ferdinand do iamdudum fignificafle, quam fignificationem ille ( ut accept« rit àLcgatis quos nuper ad Regem mifiiTet) porro cum ImperatO* re coramunicarit.

Hoc i^itur ilia editione l)el l^trag, etiam perfe* ^lunij 1)1 nbsp;nbsp;in tale d fcrimen PhilippusMelanthon conij*

returpériclitât^fuermt^ amp;nbsp;Ccefaraduerß^shdi^itgrAo WU4 irritaretur J Illußriff. ^rinceps Mauriciu^ in ^i(txiin(vs dißicultates denuo conÿceretur, cuius animi co* fluntia in ßhilippo defendendoj niß diuinitus conferuatA ) nbsp;nbsp;ß^et^quid ex hac re ßecuturumfuijjetjl^nicuiq^ iam facile

ß '})idere. Huius igiturfa^i^lortamfifuam credi Flaci* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofiulatjininimè ei inuidemus,qu^e quam^lorioja ßtß^

je liideritj etß metuimus ne ipfe je iniuria ajjtciatj is' J^a* nitatefia inco^itantiam atq, culpam alterius ad gloriant l^ancjuam transférât. Si tame omnino à Flacio hoc extit it, incogitantia ilia an fuerit, aut maliciofum conftlium, hts terris is* S). ^hilippo malum creare cupientis, ex eo fla* tuatur, quod haElenus aduerfws y^trofq, facit Flacius, isquot; multos iam annos defe luculentè probaß. IDepericulo aute fuo quodfcribit Flacius, quo ille htec fcripta edi curauerit, fimiliter res teflatur. Fuit turn ille adhuc nobifcum in Collegia publicè docentium,et comunibus priuile^ÿs iJtens ita eït habitus, bonos is* honeßospar eß, cum in eo mi* jerabiliter decèpti fuerimus, is*poß jemßre ille primum hinc à nobis adhoßiles is*man 'ßßas oppu^nationes ßias feceßit. C^ejaris autem literie de Fhilippo mandant, Fla* cium non nominant. Qwd i^iturpericulum narret, expli* care nonpojJumus.FLos quidem turn l)erè illam yjiperam in finu noßro alebamus. Flam illud totum tempus, quod ad difceßtonem quot;pfq, huius , de quafuo loco , dicemus in* teriehlum fuit, ita apud nos tranfesit, l)t aduerfus

Pnnctpem, terras Ecclefid^Sjiisr' ^Philippum inpri* mis Melanthonem clandeflina firipta componeret j fiElisnomintbu^j qua ft obnu^ti eqtii^ in innocentißimos homines^ is* in Collegiafuopreecipuumj is* de Je de bo^ nis Uteris, delJeritate, de Ecclefia, pr^eclarißime merU turn YtrumjabipJoimmitebanturymultos etiam optimos iJiros apud nos ita ^t inducer et, quot;nt quorundam operam, quorundamßudiafibi conciliaret, Qtû is* pofiea,cùnt quid aderet, animaduertere cepijßent reftlierunt, is* nunc multo etiam magis, molitiones ipftits, Itt debent, execran» tur, is* de bis fuo loco teflaripoterunt, IDequibt^s plura in pr^fentia non dicenius. S)e hoc 'nero fcripto T^hilippi no* mine edito, de quo hac haSieniis retulimiis, quid iniquio» res iudicarint, ip ft ndrunt. Eheolo^i notationem banc tantum is* indicationem baberi 'noluerunt, 'ne diximus, Trincipipriuatim prcejcriptam, etft quale ftt legentes iu» dicabunt, is* quale moxftecutumftt, intra quot;nisinti dierum ^»acium in conftultatione prouinciali is* publica , paulo poft exponetur. ISlam qu^e bablenus infterta ftnt ftripta de libro ydu^uftano, priuata ftunt omnia, quiC ad fttam in* ftrubliouem ftbi Trinceps poftulauit etiani. In quibus reft* rendisideomaioredili^entiantendum nobis putauimus, quod inprimis illis is* priuatis deliberationibus, maxime noftri cum aduerftrft colluftftè inftmulentur. Ex bis qui* dem,quce mijfta fuere Auguftam, libri ^uguftanipromut» Rationsprtecejjerunt omnia, cum in priuatis conftillibus de horum indicatiamp;ne I^rinceps demonftratas libri corrup» telits

tel(Xs refutauit ac reiecity (s^quibus ajjhitiri pojjet oflcn^ dit) neiudiceturlfel/uperbacontwnaciaj Ijel Impcratorii contemptu, quot;ßdperuerfi patriot nouis ntottbu^ inuoluen» dlt;e fludio turbare aut didere inflituta de pace confilia. In i^i^ ipfis autem notaüonibitS) quod pr^teßari neceße erat cenfuram lgt;fiurparunt rebas per/onis, qucc inßrnend^c trant conuenientem ^pr^ccifis dilputationibm qu^e mate^ d(Ls ar^umenti obfcuriorisjdifficilioris aniplioris com* plexee^ad Scholarum ifr 3)oïiorum dqudicationem perti* nent)Qwd Trincipemoportebat doceri de illis j qult;c maximi momenti efifint^acpracipua ((sr captui dim ipßtis tiim illorum) quibus cum certamen fuit accommodata ^Hlt;eq, '})eritatis euidentia lgt;d inuitü aßenfionem extor* querent futurum ^perabantj propter oßenfam ab Imperatore ^em concordia, de admonitione Trincipis in propoßta formulaprinsquampromul^areturj emendaren* tur^quiC^^T^^'i^^^^ri^requirereyit) ßquidem talis deberet ejfe liber, quem omnes nofiræ Ecclefi^ amplellerentur: Ó* perfuafum habebant, fi emendatio procederet, banc conceßionem profuturam conferuandte in noßris Eccle» fijs puritati doErbtie, ysdemq^ in eoßatu, in quo funt confirmandis, I^ontifcqsEcclefijsl)erèiu^o traditionum impiarum, cultibus Idolatricis, erroribus in doEirina liberandis, I^trifq^ ad dtfciplinlt;£ Eccleßaßictc neruos dncula, qu(e plus nimio laxata effe conßat, arElius aflringenda : Si non procederet ,fatisfaElum tarnen Imlt;= peratoris autoritati conceßione earum rerum, qu^e tribui

f hor is domi prof eEi te funt^in ^u'tbtis poEi repetitor aliquot ties omnium mutationum dißuaßones definitu eß difertè lt;3* explicatè a TEheolo^is j quibws in rebits Trinceps Impe* ratori cedere, quatenus ac quoufi^^ quos ritus quibui legibus conditionibus 'leeteris ac purioris Ec de fi ce ex^ emplo admitterCj quos ferre non pojfet^ etfipricfiaretnul* la prorjus mutatione Ecclefias turbari. Htec i^itur initia funt ig* eau fie deliberationum atq, traElationum, qu(e dein* ceps defcribentur omnium, ^tq^ in his quidem initÿs E^rin* ceps Mauritius Elecior enm fi pr^efiitit^l^t nihil luideatur in Ulo fl atu G er manice cum aliquaßecie libertatisjconiun* Elce cum reuerentia, aElum preeterea. In Ehilippi auteni Melanthonis Colte^arum relfonflonibus conjultis^ an animipreefentia^ Ijel Chrtfliana conflantiaj Ipel ex* plicationum dexteritas deflderari iure poßit, legentiuin iudicqs lit ccetera permittimus.

Ex his i^itur conflituaturj qualiaßnt quee de inefi* to I^rincipe MauricioJuperiore anno Flaciits cum quint^ lt;S‘ubflriptoribu5 haniß. ediditj aßenfium eum de libro Mu* ^uflano recipiendo, huius rei Frincipem conuinci ex aiiisComitiorumMu^uflanorum, hifloria Sledani, ipfa experientia etfi metuens mendacys fuis exprimert nomen Frincipis non audet, hcecenim herba fiint Flacq C Subficriptorum Flacianorum in latinum tranflata gt;nbsp;Omnino herunl efl, nbsp;nbsp;prorjus notum, dominos eorum le*

I recepturi ejjènt, ifr in re^ionibn^ fuis de hoc confiituturi ï omniajquemadmodH hoc praeter alia teflimonia ex publica ( hißoria Slcidani inanifeßum eß. Hlt;iec i^iturßntentia eß j 'ïgt;erboruni Flacianorüßi quibus etf Frmcipis nomen dtß ' fimulaturjßatim tarnen ßibijciuntur incogitantipimè ea, quibus resßc explicatur, 1st errari nullo modo poßit ^rincipem Mauricium intelli^i oporteredoceant, id quod ex ipfoßsripto Flaciano eeßimari lolumus j 'iy audimus äußern fententu loces in recentiorihus Flacq fcriptis re^ peti. h^bi i^itur hoc Siedanusfcribit defnitè de Mauricio lt;(s* expUcatè? Qtdfcriptor etfißbi minimè cauit,minus ta=*

J ticulis reßosifonib. memoratj quet Inde manarint y noue» runt J qui Isfurparunt.Mt obqciat Flacius inter hos non no» minari Frincipem Mauriciumjneqj de quibus nos narraui» mus^quicqua ejfe in Sledano^adhoc Iso'b aliter iam reßo» dendü. Flam ex ijs quæ ille autor fcribit aut non fcribit, de innocetiajexißimationejfama bonorü, et ne^ocioru leri» täte in uniuerfumjcoßitui atq.pronuciarijnonpoteßferri.

Mtq^ hiCC quidem qu(e de Frinc. Mauricio retuli» muSj[iß:iuitSledanus amp;nbsp;dißimulauitjun bonus lir ille baberipoßitßatuatquilolet. Sin i^norauit, quod O' per felerifimile eßj fr ipßus exißimationis cauja er ede» re malumus : Fdon i^itur h^c lera non funt, quia ipß nonßripftjiieq^hcec ferenda lllo modo ar^umentatioj

^uanquam in i^noratîone tali ad minimum cohibere fe de^ buit J isr/ècundum Scepticorum 'ïgt;erbum, 'vnixeip, at^ ca» uere nefujj)eEium faceret eum,de quo ei parum conßaret, de quibusnihtlco^nouijjet J de qs, ne quid Jußicioß fcriberetjqu^ an impudentiæ aut leuitatis^aut ne^lt^entU in quterendo inquirendo^aut aliam culpam habeant^alq fortaßis aliter iudicabunt. Et fuijjè fcriptorem ilium iniquiorem noflrii commentarq eiu4 produnt, fiue ßo iudicioßue aliorum fufurrationibui induElum , qui ex hù terris contra Tatriam isr Trincipem patrie, cuiiu begt; neficqs fruebantur j ipfum inßruxerunt iDt ßriberet ea j quibu4 de impß bac in parte nefarqs molitionibus Trin. Mauricius inßmulareturj IfelfuîpeElus faltem ße* ret J lt;7 cum hoc Theolo^i etiam nbsp;nbsp;Eccleßce noßrte odio»

ße ifT ßu^ßeblde redderentur, qult;e paulo poß exponemus. Etß hiturßriptoripfe minimèculpa'}gt;acatjtameneorüj qui tmia eifu^eßeruntj hancq^ impietatem liffurparunt, y)t aduerfu4 Tatriam is* l^rincipem huius l?anitati iS malici^e indul^erent, culpa maior eß. Sedqua affeEliom Ule erga hos aut illos fuerit, nihil refert, quidßripjerit, multum. ELiß eiiim '})erafint qu^e fcribanturj i^nomini^ am ficriptor effu^ere non poteß.Italt;^ nequaqudm patiemur Sledani Commentarios nobis opponi eo loco, libi contrarb um docere poßumus.

Experientiam autem ßintelU^i '}}ult Flacius ea, qua in delibcrationibus Eheologorü is* regionum harum aEa fuerejfiquens narratio hanc explicabit. Qîm experientia fi corn^

rtcompertafuitPladOyfcelerdtißlmHi eß omnium homi^ num,qui contraria ijs, qua nouit, fcribere auju^ fuit : Sin minus nota habMt,impudentißimus l)anißimu^,qui de incompertis inexploratù experientia 7rXKjclt;j)osH(npßbi conßituit.

'})erè i^ioraße omnia,liel cognoßere noluiße, demons fttat,hoc quodßc ar^umentatur: S)e ^diaphoris quibus» iam libri ^ugußani recipiendis laborajß Mauricium^ Ueo bunc totum librum recepiße, ciim quidem cuiufmodi bac per feßtargumentatio, nepueris quidem obßuru ejß poßit. Item ab yidiapboris cixpißb Principe, lit bac occa^ ïione tûtus papatuspoßea intruderetur. Flacq i^itur allis ^t experientia buius bac noßra alia is* banc noltrd expe»gt; rientiam opponimus. Kam quapraterea argumenta Fia» dus cîim fuis quinlt;q,adducit ,quibusprobet impietatem d noîtris admiffam, fequens expoßtio refutabit Imiuerfa.

Ex quibus iam hoc etiam iudicetur, quod^îoriatur b^laciusfua opera perfelium, nbsp;nbsp;ftbiatq, complicibus fuis

lt;icceptum ferendum hoc beneficium, quod libri ilUus impie» tas non fit in harum terrarum Eccleßas intrufa. Kam T^rincipi l^auricio quod in Comités [Au^ußanis affuerit iliafaceretquaexpofuimus,i^ confdia buius quod ^iibernarit etfi impudentißimus eß ^lanißimus is* audet omnia, tarnen boe ilium deß non aßirrnaturum ^dflimamus, nbsp;nbsp;ft faccret, effet refutatio in promptu,

dfximus. Sed ad Thelogorum confultattones adhibitii^ fortiter monuit^ confuluitj c? reï^onfa illa noßroruni haElentu expoßtajäb his extudit? (Doceat i^itur ß foteß 'igt;bii^quandoilgt;fiinl)llis confultationibns locus fùerih Item in conuentu hoc Mt/henfi an ß^ejßerit quid fieri) quidue re^onderi debuerit, fed in re manifeßa tanMti yterborum fieri non debuit. Qtda tarnen de ^diaphoris to» ties qu^efitum (sr deliberatum fuit j (sr hac propter li» brum ^u^ußanum tantopere oppu^nanda fibi putarunt Flacius (sr FlacianijEtfi iam ex halienus narratis intelli» 'pentes Itident omnia , Tarnen explicandum de his ali» quanto popularius, Itt eius caufie quam decennium iarrt a^it contra has terras (^ Ecclefias Flacius, qua» dam ah oculos fimpliciter ponatur, (sr quo tarn frequentes alliones ilU Itniuerßße quibus nunc deinceps narrabitut) direlice fuerint,de his inquam lyt iam initio cognofcatut) res fla^itat.

Tgt;e libro i^itur yfu^uflano, poßquam Itt recipere» tur mandatufuit, aut aßentiri oportuit,aut pr^ecifè reçu» farij aut adpreces (s» fupplicationes defcendendum, qui» bus res auerteretur. Âtq aßenßo quidem impietatem iu tali ne^ocio habet manifeßam ; pr^ecifa autem recufatio, jfn illo tempore (r er^a Imperatorem, h^agißratuni) qui opinione de libro optima, quam ex aliorumperfuafione couceperat, concordiie cauß approbationem fefeexi^ere libri oßendebat, (sr fine '})lla dißinliione intollerando» rum atg, inspiorum, à reliquis quce fine impietate recifi poßent

poffênt, ab intelligente confiderato yjßirpari ygt;elpotue» rit Ifel debuerit, iudicet qui l)olet.lSLametßquidaliqui fecerint non ignoratur, tarnen eorum^ quorumfortitudo ^ipponitur aEliones^deprecationibus^quam recufationibM, nedumprlt;ecifionibHS y fimiliores T^ideri pojßint j quo pofiea quorundamfortitudo reciderit^no i^noratur. Quod '^ero tertio loco deprecibus tis' fupplicationibu^ diximus, id perfe liberalibus naturisgrauej Ift femper alias tum illo maxime tempore incertum fuit isr dubium cum perfuafis eßet Imperator talium precü iufioä aut necejfa» ^104 caufts nullas ejfe. Itaq, Illuflrißimus ^rinceps }Aau* ricins in tanta temporum negociorum dißtcultate mediam quandam uiamingrejfus'ï)tdetur,'Ham cum cau» fas baberet lt;(3* ad IDeumptasj ad homines honeßißi» mos pulcerr. cur Imperatoremrefragando aduerßs fi fis* fuos irritare non deberetj de quibus moxßbijciemus aliquid: Supplicationumautemhumilitatem,qu{enonre» uer entitéfed feruitutis effènt abieHœ, 'Jafur pare non pojfet; Fecit hoc, l}t neq^ßne difcriminepromitteret, neq^ pr^eci^ fe negaret. IDe qs enim quæ impietatem habere ipfeßa Iponte intelligebatj ab alqs docebatur, omnino diferte O* prlt;ecife recufauitßt ne ei qui ifias res non intelliger et, eotumaciiC aut férocité 'Jael alias etiam tetrioresful^iciones deße moueretfdeclarare '})oluit in qs,qutefieri poffent, qud=gt; tu 'bellet et cuperet inpqs et honeßis omnibus olfequi.

SCIElSLTlÄ afe fuis fieri poßit, Qtùd enim did* tur aliud J quàm quæ imfta fintj nbsp;nbsp;reli^ionis Ijeritatèmet

confdentiam lædantj in qs fe obfequi nihil neq^poffeneq^ ^ette, nbsp;nbsp;fuit de quibusdam difertè teflatusße quibus Im*

perator coÿïofceret J quodabs^ljUadubitations aut con* Jultatione ampliorepro impijs ilia haberet. In c^eterisqud faluadoIirinalieritatis'TDel Ipfurpari lgt;el omittipoßent] in tjs fe conceßurum quantum per fe fierij nbsp;nbsp;ipfe facere

tantumdfeMauriciumßemfeciffej qu^e in libro ^u^u* flano 'Verè effent ^diaphorafh^ec enim tantùmpiè cuM bona confcientia recipipoffunt. Et omne ne^ocium Erinc. Mauricio de ^diaphoris tantùm fuijfè, cùm iam pri* dem hac ipfi ab annis iam quatuor ne^ocium facerent, ilia noua turn caufa J Cafare accederet. Sic igitur quafii* onesdeMdiaphorisinhisterrisdenuoextiterunt. - I hoc omnino confilium Erincipis fuiffè explica* | turfcripto ipftts quod infra in traHationibus Te^mfibus exponitur, is* res demonfirat omnia ab hoc ita alla) ; eoq^ direlia fuife , ygt;t Imperatori earn omnibus modis pr^eftaret fdem,quamdeberet, lt;isr iuberetur diuinitu^ IDdgloriafaluaprdfiare, nequis Iflla Ipecie iuris fe fuos impeterepoffet. Fuitq, ipfe in deliberationibus illis, ad fubditos fuos, non tantùm fcriptis, nbsp;nbsp;per alios ,fed l)oce

etiam fua- teîtatus,fe nihil aliud Ifelîare aut a^ere, quant 'i’tfalua ^integra dolirina,omnia ab his re^ionibus pe» ricula quantafieri pofft auerterentur. Ita pof hoc in oin* niba^)

nibtüj in quiluf falua ^ieritate cöncedip(gt;^et (^bfequinmjß ^uidaccideret, idnimirûlciripotuiJJetj non ex rebus 'A* dfaphoris,amp; in nullodifcrimine poßtis exifiere^fed ob eds res fujcspiyquie ceternam l^eritatem, is* reli^iojam fidem attin^erentj^tjinquibus animarum /alus 'Verjaretur j in qnibus obfequijobtempcrarey concedere, nemo quicquam ^nquampoßet. Etficutille inComcediaait: Omnia prius experiundq ejß japientij antequdm ad arma defcendatur : Ita Trinceps Mauricius non omnia, fed qute ad S)eum piè bonaq^ cum confciepüa, ad homines iufiè ßert pojßent, tentanda fubeunda ßbiputauit l^niuerfa, antequam in dißcrimen extremum nomtantum liitie fortunarum fe lt;3quot;ßos conqceret, ßed l}eritatis etiam deferendlt;e, aut ad minimumnecejparidimmutabilisdoElrin^elfOx in bis re^ionibus ytt conticejceret, caufam àfe introduceret aut moueret. Itaq^ de omnibus lt;7 interro^auit exquißtißime^ O' egit diligentißimej quas res medias l^el ipfe iudicaret, 'y}elab alß iudtcari audiret, quæ Ijerè eßent tales, quid fieri, nbsp;nbsp;quomodo fieri, quid non fieri poßet de»

beret, in qs qute fierißne impietatepoßentfiferuitutem (S' ipfe fubire minimè detreEiauit, amp;nbsp;a fuis idem fieri expetiuit, ne l)llius molitionis autßuiti^e aduerfusfe Juosprxtextus effelillispoßetjprßertim cum absq^^ hoc quatuor iam continuos annos, de rebus ^diapboris in di» ^^^nefuaconßituendislaboraret,quemadmodum in prte» ^^dentisconuentusbifloriarelatumfuit, .

Chriflianaj fapientîa, prudentiaj alienunij aut aliud ab ip* Jo fieriy in conßderatione omniumj meliuspotuerit aut de» ! buerity ßuo loco quæretur: Interea omnibus bonis intel* li^entibus rem iudicandum relinquimus y quernadmodum j CiT hoc y iJtrum rehliuSy nihilprorßus cedere? aut Iterttatii retinendie caufa in omnibuSy in quibuspoßis Ipfum certè multis quaß clipeum obieEium fuijje confiât y qui fi Mau* ricins alius fuiJJètj non tam facile falute fuam l^éri* tatem conjeruare potuiJfint.Sed in hac etiam parte bonuni Trincipem extremorum temporum preßit.

Flacius tarnen et Flaciani Illufiriß. Trincipis Mauri* cÿ hancy l)t aEla docent y fortem is* piam reuerentiam, reuerentem Clt;efarelt;eMaiefiatisfortitudinem'(3*pietatem acerbifiimèexagitaruntyQuJin^ratiamhofiiuma Trin* cipe hoc fiefaElum feribunty 'ïft JùEpiciones moueant y^iel ! plané etiam hoc dicanty cum aduerjarfi eum aduerfus reli* | ^ionis Iteritatem clam con^irajfcy qui nbsp;nbsp;dijertè feribunty ;

ytt modo retulimwSyhoc e^tfße Principe noElrumy ytpne* textu adiaphorarum Cteremoniarum libri Mu^uflani im* pietaSyCt per ea quæ fieri pojfentyca qu^ non ntji impiè fieri poßentyintroducerentury quamfieleratam diabolicatn calumniam réfutant luculentè quti haElenus ex aElis Mu* ^ufianis retuUmuSy et ma^is etiam refutabuntyqute narra* buntur deincepsyqudtttis idle dijficultat^us nbsp;nbsp;periculis fi nbsp;nbsp;'

facere libuiffetEfiLej, m doEirina ille ynquàm quicqua quod ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutart

mut arïy aut in quo concedi Itoluerit aut poflularitiCouincij ab Omnium maleuolorum conatibu^ poterit. Sed quod fuis in primo couentu Ltpfco^ antequam adyfu^ußana comi^ tiaproficifcereturpromifit, de quo fupra eß fcriptum id fanêiifiimè ipfis lt;1^ inte^errimèper omnem ygt;itam pr^eßb tit, Itaq^ iÜam infidiofißimam fu^iciofißimam ^ratiee ntentionem fuam Flaciani fi deßudio obßquendi et obtenu perandi Clt;^fari in ß, qure piè is* boneße fieri poßiint ifU telli^i Ijellentjne^ari hoc minime deberet^neq poßet^quod ^rinceps ipfe non tantùm hoc confelfus^fed etia profefids adfuosßmper fuerit. Cum autem de obßequio ad impietate etfraude qute T^eritatifieretfn collujione cum aduerfarßy quafibi hos adiun^eret, hoc interpretentur^opponimus ca» lumni^e horti eajqua iJerißime diPla hahlenus funt di» tmturdeinceps.Etfimiramurhuic^eneri non in meutern ygt;enireTpelpotiiis hatte cogitationem illud non admittere, aut locum ei facere Stelle, an Fontificq ita meriti de F^rin» cipe Mauricio tum fuerintj'ïtt in affe^ione fin^ularis cu» iu/dam beneuolcntite obfequi eis magnopere cupere potue» rit) nedum contra reli^ionemjfidemjdi^nitatemfn horum ^atiam aliquid committercjac non potius multa in ß tum iure oderitjde quibus nota res eßj qu^e eum ad iußtßimas quot;^indicias animÜ et co^itatione intetidere coherent^quod et ipfumpofieà expeditio contra illos fufeepta comprobauit^ eum obtinere ius fuum aliter nonpoßet quam non illo ipff tempore eum ammo afitaffèj quis eß qui dubitare poßit ? de quo hoc loco itr à nobisplura did non debent.

tur nobis laborandum^ ^rincipem Hauricium EleEl.ne^ conciliationis/ludio cum Tontificys^ne^ con/ilio obfiqtitj imp^ aut turpis fufcepijje quicqudj/èd ^(3* l^eritatis ne hu* jus doElrinafibi etfuis eriperetur^et fiàpopuli, lt;i3quot;harutti re^ionum {alutis caufa illam conceßionem in ijs qutepiè honejlèfieri poßent infiituijjej 3)e quibus pojlerorum erii judicium quot;iperiuSjobtreElatione lt;3quot; maleuolentia liberatutn-

Hlt;ec igitur de ^diapboris traEiationum nouaruni) jnhis terris noua caufiaallata efi'pt diximus. Qwbus itlt;i de TrincipisMauricj confiljs lt;(3' aEionibus explicatis^ id quod fieri oportuit, lam de Theolo^orum redponfis fententijsj quce ab Ulisfie dificriminant,exponendum.

Cumitaq. (3 obfequendum Imperatori j Trincepi EleEior in ^diaphorisßbifiatueret J i3 qua l^ierè talith eßentylt;i3' quomodo infiituifine impietate pojfienty explt‘ cari yielletj Eheolo^orum officium bipartitum fuit, lt;i3‘ til mutatione an tali tempore introducenda Itlla in re effd aliquaffententias dicer 0^(3 de ^diaphoris de quibus qut^ rebatur docere. In quot;\)tro i^itur horum, Flacius aut Flacr aniy aut ß qui ejjepojjunt his détériorés, Ijel homines Titi S)iaboli, culpam admifijje nofiros demonfirauerint, can^ jam eos habuijje confitebimur, cur in Eccleßa tumulttui^ rentur. Mutatio ne introducereturßuaßerunt (quod ßupr^ jnfierta [cripta luculenter tefiantur, lt;(3 fequens narratio ma^is docebit) corruptelas Ubrifideliter demonfirarunt, doËîrinaTaeritatem explicarunt. Cumq confilium obß‘

Ctefari in omnibn^Sj in quibi^ piè bcna con^ fcientia pojjet, ^rincepinondeponeret, nbsp;nbsp;nbsp;idem a [uis

quoq l}t fier et expeteret lt;isr de ^diafthoris in Ubro ^Äu^uflano doceri fe liellet) pro his fecundum capilt;» ta huii^ de ßn^ulis qiMreret y Theolo^i de ^diapboris finùli cum fidè nbsp;nbsp;diligentia docueruntjCtferuitutem qult;e

expers effet impietatis non detreElarunt. Piii interceßit FlaciiisTribunu^ cum manupopulari, nbsp;nbsp;non tantum in

aliéna republica, fed etiam in Ecclefiaj lt;(3* rébus neq^^ adße ^eq ad eosy ad quos concejjèrat quicquam pertinentibuSy cnriofus ejjeccepit, lit non tantum turbulentum nbsp;nbsp;fed

îi^oTÇiotTTKrttoTrop^feprobaretj cùm quidemin Eccleßa) ei nullus adbuclocusneq,l}ocatio effet J fed fuumhic locum inColle^gio Fhilofophico^ ßne'y)llacaufa deferuijfet. Hic ißturßomnino aliquid fibi de impeditis rebus aliquibus laudis liendicaty aliam fibi arrogare nullam potefl, quam quod illud F^rincipis Mauricq conßlium impedÿt^ quo de* creueratylit in omnibus j in quibus piè et cum bona co feien* tia poßet, Cæfari obfequeretur. Si eorum qucc impietate in libro fiu^ußano compleHuntur receptionemfe impedqffè ^loriaturfceleratè mentitur Flacius. Elam talibus nullam operam fuam linquam Illuflriß. Frinceps condixit, fed ßrüterbis confianter contradixit, , cùm antea in (^niientu Lipfenß de fententia nbsp;nbsp;lioluntate er^a religio*

nem teflatus fuit, tùm in Comitqs ^uguflanis, niß qud pie lt;(3 bona cum confeientia poßent, recepturumfe femper fecufauit, quemadmodum a^a docent^ qute bafienus ex* pofuimus

pofuïmn^ J ea^ re in maxtmds difficultates fe coniecit , et/iprofeEio ne h^ec quidem conßUa Trincipis Flaciuâ re« prejßitj ne^ huiM clamoribia territum^ eum quifibi metu* erenefciret) confentaneum fed tempora eum ab his ab duxerunt y quiequaliafecutafuerinty nbsp;nbsp;nbsp;quibtts ne^ocijs

Ex his iam exißit heec altera qu^ßio inter thefes EU^ cianasjcum auertere illamferuitutem Theologi no potuegt; rinijferre anfugere potitis hancßeßerentes locafua et haamp; terrasßebuerinF in quo rurfiis dqudicatione o)nnibus qui in heec noßra incide)itypermittimus, ne ipß indices ßmul adores hideamur. lt;Statuatur i^itur, an propter Ulas aEliones defertionis at^folitudinum in Eccleßjs haru tep rarum autoresßerijlt;i^ab eo Frmcipe fu^ere debuerintj qui dereli^ione fententiam amp;nbsp;y^oluntatem his fuam ita de* claraueraty quod Tapißicis abufibus (3quot; omnibus qsj qiut ygt;erbo Dei cotraria et a reli^ione Chrißiana aliéna effenh neq. deficiendo adhiCrerCj aut illorum quicquam admittete ipelletjtTquibuscunt^ rebus doElrindl}erbi Deiprouebe* reais' Ffinißroshuiusiunarepoffet, eapro Ijiribus ßdeb terßiligenter isr beni^nè effet pr(eîtiturus, et qui Ulo ipß tempore nihil aliud quàm quodpiè et cum bona con/cientia fieripoffetjàßispoßularet. De his i^iturpiéton et fapien* tia,d qua nunptam abeß humanitas^ facileßatuet,ii^ dif feretur tame a nobis etiam fuo locoppt resfla^itatjaliqui^ Inculcatur calumnioßßime mutatie reli^tonis mentio.

QMdßFlacianiinttrro^arenturj mutatio ßt illa^dequatot annkaccujarunt has Eccleßas j^uodßne turßttudine fua dicsrepoJßentyprofeBo non ejßent habitua Ù. Si enim hoc aEium a Principe EleEi. Mauricio re» ^onderetuKf ygt;t in ygt;era O* purareli^ionis doElrinamu^ taretur aliquid^ mendacem maledicentia refutarent ea de lt;Jtiibus ha^enuó narrauimus 'Vniuerfa cum caetera co» ißationes, tum coditio qult;€piè iSquot; cum bona conßientia, ^Tc. TSLeq^ in hacparteletiius dicamuSjfal/te amp;nbsp;iniuß^t lt;iccufationis crimen quijquam effugerit. Sin reli^ionïs mu» tatione de ceremoniaru Mdiaphorarü mtroduElione inter» pretaretur j quid iudicq et intelli^etite haheret in rebus ad /alute aternampertinentibuSj proderetur. Quale enim hoc fuerity pronunciare quod Ijel in ritibus perß religio 'l^er/e» conßeruata doEirince quot;}}eritate,ß abrogentur aut in troducätur ritus Mdiaphori religionem mutari. Si talis ri» tUM mutatio reli^ione mutât nihil eß aut fuit his tri^inta cinnis reli^ione noßra mutabilius, cum aßerta hac in parte Cbrifliand Uber täte ^noßri omnes ygt;arie et multipliciter 1?«= furparint. Et hoc crime Flacianii no tatu ad eos^ quos ipß nbsp;nbsp;.

H^ec eß caufa Flaciana yniiuer/ajde qua y)t planius dicatur, non ijerebimur etiam Ttxvoxo^wu? rem explica» te. Cum enim in omnibus caußs de faElo, y)erbo aut iure ^ucerineceßeßt jS)efaElo nulla eß nobis cum Flacianis (^ontrouerßa^ ß quidem Mdiaphora Frincipemrece» Theolo^os de bisßruitutem non detreEiaße dixe» ED d rint :

rint : Sed de hoe controuerfamur an yierè ^diaphora ßnt de quibiis deliberatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recepta fuerint, nbsp;nbsp;per ße

^diaphordjan illo tempore recept'tonis tanpidm infabulis ^déticis formais mutantia corpora ex yddiaphoris impia^ metamorphoßquadam^ faElaßnt. Et hlt;ec coneeßioj prb màm ^rincipiSjpoßeaTheolo^orumj inßante Principe, impietatem an habeat doElrinam reli^ionis '})iolet, aut prodat^ Qtübns i^itur occaßonibus atq^ caßis qua deinceps ex neeeßitate, de bis lt;(s' receptione horum qu^eßtuminhisterrisj nbsp;nbsp;nbsp;quando quteri ceptuni fuerit,

quo conßliofahlumßtj exponendum. Ita poßea etiam rehîène an pièj l^elperperam atq, impiè , à Ê*rincipe aut Theolo^is fadlumßt aliquid dißputari poterit, '(s' an in quibus coneeßum ßt .Adiaphora cjße deßerint, cr in inu pietatem ßnt conuerfa.

8la ßnty iS* bis tanqudm fundamentis innituntur, quae fe» quuntur Iniiuerßa, de quibus ßn^ultsßuo loco quot;ïit respoßu» . labit dicetur. jdtq^ ita nunc deinceps poß lon^am quidem Jed Isalde tarnen neeeßariam prlt;enarrationem banc, ad co» nentus Hißoriam accedamus.

^uerßus ex Comitijs ydu^ußanis ab aElionibus ha^e» nus expoßtis Erinceps EleE:or MauriciuSy Menße luntO) mox ad Cal. lul. Conuentum indixit in lgt;rbe Mtjena, quem literis conuocauit Trincipem .Anbaltinum Geor^bi isre. iS ex Tbeologis, qui ei adiun^erentur J). Forßenh

^ui tum in Eccleßa Mereßur^e)iß docebat, Ex Jcade» mia Lipßca S). T)oEi. loannem ^feßingerum Eccleßic iUim Taïiorem djr Superintenden. Ex no^ira autem S). 3). Caßarum Cruci^erum Geor^ium Maiorern, 3^hißpum 'Melanthoneniy prceterhos fisquot; S)anielem Greß ßrumj3^aßorem lis* Superintendentem'Drefdenfem. dantts huiics ConuentM mentionem facit eiujmodi Itt 'Vel ipleexißimaritjlJelalios exißimare l^oluerit Eheolo^os ad hunc nullos, fed politicos tantum ordines conuocatos fijß)lt;ltiem de his rebus iniquis exploratoribus 'V/um ni» nismulta demonßrant.

Ex politicis autem conuocarat deleElos^ex equeßri or» dine ex oppidanis Ma^ißratibuSj qui funt in his ordinibus harum re^ionumpr^cipui. nbsp;nbsp;Qt^emadmodum autem qui»

dam ex ^seteribus dixit, Ex malis moribtcs bonas le^es natits eße : Ita ille yiu^ußanus liber cum per (e is eßet ^uem diximuSjfisrmißriaSj curosßabores dißicultates, terurnntis multplices ciim toti Germanice, tiim Erincipi noßro (ir Eheolo^is atq^ ordinibus politicis harum terraru obqceret, pr^cterquam tarnen quod ille multorum prüden» tiamjiudiciuniyconßantiam quaßexaminauit y multa etia pr^eclarißim^ lgt;tilißim(e explicationes dohlrinie Chri» fiian^ift conßriberentur Cr confeßiones l)t ederentur eonßantißimce pulcherrim^e ab omnibus ordinibus no» ^Iris in caußafuitj infuper in noßris terrispeculiariter de^diaphorisexquißtè'})tdißutarentur nbsp;nbsp;explicaren»

km do^rinam ßtp^ditent. quot;Mam multi ex ÿs qui noflrit iniquißimi funt^eAsq^ aSiianes maximè execrantur^ex bit) inquam^quinmultiquüe'})tiliterde fcriptis noßrorum ad infiruEiiontm fuam ajjianerepoßint reperiant, non dubb tamus. Ea quidem fcripta qu^e S). Tbilippus Melantbon noßer ad noßros ist* externos plurimosj occafione libri ilüu4 multa compofuitj qu^eq^ ad iJariM multorum intet“ ro^ationes reßonditj noßris hominibu^ iSquot; poßentad y)liimminimè'})ulgaremallaturae£ent) fi colleà:a exta» rent y in qua re operam noßram lgt;tditati publiekefiupra pro» mifimiió, yitq haec quidem prima fuit, ygt;t diximus, de illo Itbro pnblico in bis terris confultatioj cumq buius cau» fa conuentum illum inßitutum fußiearentur omnes ante etiam quam confiUum T^rincipis EleEioris ederetur, neq, ex Iniiuerfa regione conuocati or dines fuijßnt, alq alitfi fibi de Ulis inßitutis aElionibusperfuadebantyCÜm in dißi* cultate illorum temporum mutationù inittjs nequaqud adhuccoaluiffentanimijifr multimultafuîpiciosè collide* rent (s' acerbe ominarentur. Itaq^ falium fuit 'bt non multb minor Itel multb potius maior numerus effet eormn, qui diuerfis ex locis ad curiosè explorandum quid qgere* tur (s fieret, confluxerantjquam qui ad illam deliberatio“ nem fuerant accerfiti, (s oppidum Itix capere turn pojfet ymiuerfos boS^ites. Sed curioforumfufpiciones, CT mones inquietorumj pleeclarè turn ab qs qult;e q^ebantur re^ futatifuere.

Cum i^itur conuenijjènt ij qui Uteris conuocati in yirbe y^tfèna tum fuerant Calendis lultj j pofiera die qu^efutt 6. Üonarum huiu^jvetulitadeoslllu^irtß. Trincip.Mauric. C.le^or hitc qua de Germanico conuerfa/ubiecimus. N-ON POTVIMVS FACERE, Q_VIN VOS prxcipuos quosdam in noftris regionibus 8i xt^tc grauifsis mos,ad nos accerferemus, ad rationes ueftras de ijs quæ fubs iecimus cognofcendum. Quod igitiir comparuifds, grata eft nobis obedientia ueftra, quam benigne agnofcimus. Necji dubitamus ple^ roRß ueftrum memoria teuere,quod negocium fandæ ôC Chriftianaé •■digionis noftræ ante hæc tempora adhibito confilio præcipuorum in regionibus noftris egerimus, dc nobis eiiam meminimus, quod uobis amp;nbsp;caeteris noftris fubmillè petentibus, de nobis fignificaueri# mus Si benigne receperimus,falt;fturos nos ut in noftra Chriftiana re* ligione permanerc uobis liceret, nec^ ab hac ut per uim depelleremi* ni, Quod Si imperatoris, noftrum omnium benignfisimi domini, Cæiâi ca Maicftas, erga nos Si uos de fua fèntentia fimiliter benignif* fime declarauitjNimirtim'quod nihil magis cuperet quam ut dilsidia 8i controuerfiæ in religione pacificis amp;nbsp;atnicis traiïlationibus, uel alias ijs modis Si eo ordine quo decct, Si ticri fas eft, piè compone» rentur,amp; ad Chriftianum confenfum 8i concordiam res promouere* tur Si reduceretur, in qua benigna uoluntatc Si fencentia adhuc per* maneret. Et quanquam amids traAationibus ab ipfa nihil hacftenus eilet profeftum, tarnen uoluntatem aut confilium ipfius nunquam fuifle, neeç nuncefte, ut Chriftianam rcligioncm amp;:uerbum Dei ( Ctf rutaliqui de nullorum argumentorum fundatrtentis ipfum infimula» rent, amp;obtre(ftando publice, fpargerent) gladio leu armis deleret» Sed quod conftituiflet dqudicationem Si difeeptationem controller* fiarum in religione : pro co ut in confilio Imperr) dccrctum cfleti Oc* cumenico Si Chriftiano concilio pcrmittcrc, in quo ante omnia gio* ria Dei quæratur Si rci Chriftianæ in mcliorem Itatum pia redaftio « quemadmodum Si in Auguftana confefsione fimiliter ad concilium prouocatio fiat.Sicut hacc in Imperatoris ipfius fcriptis ad nos Si uos mifais continentur, quorum Imperator Si Rex benignifsime memi* nerunt, Poftquam autem dc concilio negocium ita fe dedit ut non omnino procedat, neep fi maxime procederet, tam celeriter peragi polsit, hac de caufa inclitæ mentionis Imperator ad ordines facri im* péri] de confukis quibusdam feu conftitutionc certa referri curauit, D d J quid

quid interim ufc^ ad Occumcnici 8i Chiirtiani foncilr} driudicationc, de religionc fieri debeat, SCpoftuIauit, lit Pon tificq in fua rel/gione permanerent, amp;quinoftraereligionisprofeisione tint coniun^i, H uel fuam ad pontificiortim conforment, nd conftitutioncm propofi^ tarn ufep ad generale concilium feruare uelint, quæ omnia copiofius in fcripta Impratoris relatione exponuntur.

Ad haec fignificauimus Imperatori, quid noftrarum regio# num ordinibus promirifTcmus, ipfum etiam admonuimus eoruin quæ illis ipfis ordinibus noftris, amp;nbsp;ad nos fcripfiflet.

Sed perrexit Imperator poftulare à nobis ne illam Cæfaream conftitutionem de interiefto tempore recipere recufaremus, confide« rantes quod reliqui Eleftores 8C Principes qui eandem nobifeum ligionem profiterentur, plericp earn recepiiTent, SC ne quid raufiatfo# num afFerre, aut impedimentorum commouere uellemus,

Nos uerô perftitimus in eo, nos loco amp;nbsp;nomine regiomioi noftrarum ordinum nihil in nos recipere, neep contra publice éditas promifsiones noftras amp;nbsp;typis expreflas qiricquâ faccre poile. Et hoc toties ad Cæfaream amp;nbsp;Regiam quoep Maieftatem, atep alios qui hac de re nobifeum egerunt, repetiuimus, ut tandem nobis Imperator hoc impofuerit amp;nbsp;mandarit, ut cum fubditis noftris agcre,amp; opei am dare uellcmus, quo præfcripto eorum,qui amp;nbsp;à Cæfarea Maieftate ipgt; flus, Si communi ordinum Imperij confenfu conftituta eflent ( huius enim fententiæuerbis de hac re utebantur) omnino fe obedientes præftare. Si quæ conftituta eflent feruare uellent.

Quod igitur Cæfareæ PAaieftati recufare non poflemus, quo minus poftulata ipfius ad noftros fubditos referremus, Ideo uos haC de caulaconuocauimus Si benigne cupimusjut ilium de intericAo tempore librum in manus fumerc, perlegere Si perpendere tielitis,6i de refponfione inter uos ad ea quæ ab Imperatore poftulantur eiuf’ modi conftituere, qua Si præclare inftrufti fitis, Si Imperator intelli# gcre pofsit nos Si uos propenfes efle ad obedientiara fubiedifsime præftandam in omnibus. Q.V AE AD P I A M ET CHRISTIANAM CONSENSIONEM quictempa'-ccm,Siconcordiamfaciant, ET PIE ET BONA CVM CONSCIENTIA fieri pofsint,

Hlt;ec cunt ita defcri^to reettata ejfent, Uber ordinibus conuocatis traditus eß, Et petitum ampltm fuit Erincipis l^erbiSjUt ne C^eßari obedire at objequi recufi'' rent

S)EI ET SINE LÆ» SI ONE (B ON Æ Confcienticefieri poJJèntj idlt;^ pa* CIS nbsp;nbsp;concordi^ caufay^ ad multi[)licia pericula auerten^

dum. Qj^lJeroare^ulalJerbilDeirecelerent, eaTheo=‘ Icfi^jtaemonfirareljellentJ nam Trincipcm Elelloreni nibil omnium qu^e imfiietatem haberent admit tere '})elle j Sed or dinesfiatim Tbeologis librum propsfuerunt, cnm obteflatione l^t pro ea fide quam lgt;erttati ^ipubli* clt;e its'faluti communt deberent j quid ferri in hoc qurd non ferripojjet,fideliter docerent. Etfi autempleriq^ ex bis ante etiam Iibrum l^iderantj tarnen tum primum ea quibu^ referri de libro recipiendo Imperator curauerat dere eis contigit -, qtue relatio Ccefaris appellabatur, protemq loco libro eli propofita. Itaq. in eo prilt;‘ nium quid defideraretur, nbsp;nbsp;notandum Ijeniret confipçiai

tum fuit y pofiea de reliquis fingulis denuo diftrtbutis Oper is (neq, enim in ilia temporis breuitate aliter fieri po» tuit) nouam cenfuram confcripferunt, reliqui quidem, in cteteris notandiSj T). autem Thilippus potißimum in dogmaticis occupabatury lt;^7 explicandis qs quœ de lufii» ficationej de fide nbsp;nbsp;operibusperperam nbsp;nbsp;nbsp;infidiosè in li»

bro traderentur. Ita turn copiofior quam Iniquam ante indicatio omnium j qute in Ulo libro neceßario notanda tßent,compofita fuit.Ea qualis fit cum extet typis exprefi fa nihil attinet dicere. I^aulo enim pofi Conuentum, l)ix Mmfe elapfoaut non multo lon^iore tempore, infctjs nofirts,

editoret illos de ordine aEiionum illarum nihil co^nouijji j mifcuerunt enim cenfiira ea quce contra doElrinam libà twn fcribi cœpere lgt;t mox expUcabitur, is' quedam Jfel co^itantia nbsp;nbsp;errore, l^el altjs de caußs mutarunt,proptt*

liltsfcripti noïiroru dtfiraElafint,ea autem qiM adhtic ex^ tont,à Flacianis in fufpiciones,odia et contemptü adduBn ßnt,y)t credibilefit aplerifq Flacianis abolita ejfe, paucis ad leEiionem comunicari,ideo illudfcriptum ex at^ che^pis denuo exprimi,lt;isr nunc deinceps füo hoe loco infi* ri curauimus,couerfum in lin^uam latinam ^ft fequitur.

no, qui nominatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fcriptum à

Vodpn'ndpio commemoratur, de inchoata Tridtnti ( 1 Synodo non reciifanda confentienter ftatututn efle , de$ expedando traftationum ac fanAionum fine compromil’ fionemfaftam,graucadmodumeft, necpericulo caret propter gc* ncralitatem.Natn qualia tam décréta fafta fint Tridenti notnm illorum ipforum decretorum quædam libri Intérim fanftionibus aduerfantur ac répugnant. Qiialia igttur fequutura fint décréta ex iam editis xftimari poteft. Ad hæc itaep attendendum diligenter. Praeterca quanquàm in narratione Generalis 8^ Cliriftiana Synodus appellatur, tarnen poftca mendo amp;nbsp;Chriftianæ Synodi amp;nbsp;liber« o« mittitur prorfus, cum pedeam femper 8t fuffragadone approbatai” fui(recon(letSynodumgencralem,Chrifiianatnamp; liberam.

Secundo, quod Cæfarcæ Maieftari ab ordf'nibus Imperfj eu? *■3 pacis publie» concordiac in Germania commendata cft,id quo» ™odo ad décréta Libri Auguftani de negocqs religionis detorquea cum tarnen corripledatur Liber prædpua noftræ dodlrina; capi’ ^3, de qiiibus amp;(. cum Aduerfarijs contentio eft, amp;nbsp;în libera ChriftL Synodo difputari ac decerni debeat. Horum autem receptio 8(. ^Pprobatio uelut præiudicio certo nos condemnaret, qualî abieciiîe» defenfionem illorum ad Libri præfcrmtum.

Tertio, quod anneditur uironim iacræ fa ipturæ peritorum •udicio décréta Libri Chriftianæ religion! Si Patrum dodrinæ non ^^Pugnare, fâtisoftenditurideodicijUt fignificetur uetus dodrina ^onalbca repeti.

Quarto, quod duo capita de ufu integri Sacrament! Si de poniugio Sacerdotum tanquam religion! Chriftianæ Dodorum Bcclefia fententijs contraria notantur,non poteft non mouere no« oisadmirationem. Cnm Dci beneficio manifeftilsimum fit,iftos du? Osarticulos exprelLo De! uerbo fundatos Si in Ecclcfia Catholica ins fcgrosatcç incorruptosconferuatoseflè. Mutationem uerô horum exprelTo De! uerbo Si confuctudin! Catholicæ Eeelelîæ repugnarc. Speftatum hocuidetuf, utduobus his capitibus exceptis, reüqua teftituantfir uniuerfa. Et tarnen prætexitur formulam ad ueræ Si perfedæ concordiæ conftitutioncm diredam clTe, quæ fequutura tiinceflet, cdmamp;hæcduo capita à nobis abijeerentur. Hæc enim tanquàm per fe impia, conceduntur benignitate quadam, ufcj: ad Synod! dqudicationem,Synodo autem procedente reliqua tanquàm ’Pprobata aflumcrejytur , de his duobusJolis, diiputatio infticue? tetur. Hoc præiudicio Ecclefiæ noftræ plutimum grauantur.

Quinto, graue admodum eft, prædicari de Aduerfarijs glo? dofe 6d Ê^lfô, quod Catholicæ Ecclefiæ décréta ipfi fequantur, Si in his perfcueientsOecdifcefTerint ab his unquàm, quare abufus à no« hisreprehenfi Si abolit! attribuuntur Catholicæ Ecdcfiæ, in nos ronfertur crimen fecefsionis à Catholica Ecclefia,quod crimen maxis oiutn omnium amp;atroc!fs!mum eft, Äobligantur ad abufus împios oiuiti ptj inter ipfos Aduerfarios, exckifi ab occafionibus cognolcens dæ ueritatis, qui expetunt Si quærunt ueritatem.

Sexto,graue 8^ hoc cft, quod nobis tribiiitur, fuifle Si efle nos autores fchilmatum Si nouitatis, cùm partis aduerfæ recens ex-cogitatis Si in Ecclelîam inuedis dodrinæ corruptelis Si abulîbus ceremoniarum reiedis ac repudiatis, redierimus ad primam Si uc« tercm Catholicæ Ecdcfiæ dodrinam Si traditiones. Deinde quod

mOtuum omnium caufæ in omnibus regnis imputantur Germanix amp;nbsp;rcpurgaiW in hac ueræ dodrinæ.

Septimo, ut uel rcdcamus ad eos, à quibus difcefsimus, uei ampleftamurpraefcriptamformulanajinqua quid defideretur, quentia monebun»,

Odauo, Tyrannicum efl, quod præcipitur, ne quis formaW uel fcriptionibus uel concionibus, uel difputationibus fuggilict aut oppugnet. Nam doftrinæ ucræ puritas fi conferuari debet,fieri aliter non poteft, quàm ut errores SC abufus in Libro confirmât! taxentur Sc refutentur.

Nono, Qiiod actinct ad emendationem Cantionum Ecde^ fiafticarum, quæ uitiatæ fuperftirione teraporum degenerarunt in abufum, cùm illius rei curam in fefe Imperator fufeeperit, intellig* facile poteft, cui operam recognitionis 8C emendationis commenda« turus fit. Petitur autem ut toïlantur fuperftitiofa omnia, amp;nbsp;propriè dignitatis fiduciam complecffentia , ÔC ad Sanctorum cultum atc^ inuocationem direda. ld à talibus Cenforibus fruftra expeda*quot; mus.

Et quanquàm promifsiones Imperatoris clementifsimæ furit, tarnen eotendunt, ut ad ea ampledenda Si exequenda alliciant Ä obligent ordines, quæ ftatuta in Synodo fucrint. In qua quidem Synodo, fidfjudicatio difceptatio«^ controuerfiarnm non fueritle* gitimè inftituta ex Dei uerbo, certius nihil eft, nift dodrinam Eccle^ liarum noftrarum condemnaturos, Sc ad irapiorum decretorum a# troeem exequutionem Iraperatorem incitaturos elle Synodi præfi* des.

Hæc paucis monemus, ut de his omnibus accuratius cooittf tur,nonutdefencentiapropofitionis ab Impcratore prolatæ diTpii# temus.

Mifericors Deus in uera fui agnitionc nos conferuet, amp;nbsp;ad eandera Imperatoris animura fledat, Amen,

EO^TM liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet falfa erronea j

MVlta dicuntitr in hoc Articulo non contemnenda. Et inter cæteraalleganturdida aliquot illuftria continentia dulcena confolt;

folacioncm, quibiis fatcntur autorcs Kbn , nos gratis abfc^ merin's noftn's iitftificari. Et fidei eciam, quanqiimâ poft longurrt interuallum, mentionem faciunt addita hac exprefta afsignatione, fidem fine operibus mortuam cfTe, Dkunt amp;nbsp;hoe, in renatis iuftiss ficatis,reliquiaspeecatorum amp;:prauarum machinationutn efic, nee habere homines in hac uita iufticiani iutegram fine peccato. Cora« penfari autem amp;nbsp;ad irapleri imperfetftionera illam nbsp;nbsp;nbsp;infirraitatem ,

plenitudincacperfcftioneiufticiæ Domini noftri IE SV Chriftf. Et ex uulneribus ac iangirine eins hauriendum amp;: perendum ciTcjquo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

amp; fine dubitatione credendura efic proraifsioni. Hæc iiero oras niainfpcciemfplendidèdicunturacpiædicantur. Et fpera aliqui« bus faefunt totum ilium Articulum iuftificationis rede expofitum, nunc intégré nobis conceftum eile ab aduerfarrjs, ficuti non nega-mus aliter loqui eos, quam multis iam feculis loqui conlueuerunt. Multi etiara hoc futurum arbitrantur,ut conceflb Articulo illo præ« cipuo, etiam multas alias huic aduerfantes fententias amp;nbsp;cultus Ido--lacricos abijeiant. Sed tarnen attentius confiderata hæc oftcndunc milita ualde necefläria confulto omifla efie, infertis claufulis alrjs nfej! uarqs, quæ amp;nbsp;fermentum Pharifaicum redolent, amp;nbsp;corruptelæ funt, confirmantes hancipfam fententiam, quam abrjei aliqui pu’ tant. Aftutiaautemamp; arte tanta hæc fada funt, ut deprehendï alius difficulter pofsit, fed quomodo intelb'gi ænigmata debeant, partis aduerfæ interpretationes infuaues demonftrant, quæ iam ex^ tant amp;nbsp;fententiam eorum catholicam tumidc prædicant,non illarati* one, qua nos intelligere 8c interpretari titulum ilium , Si gloriam Catholicam cuperemus, fed ca omninô fententia, de qua haftenus conatu amp;nbsp;apparatu tanto pugnarunt. Id nifi obftaret, haud dubiè fequeretur multorum abufuum, quos prædicant Catholicos, amp;nbsp;pois ftea in libro récitant, cflRcax abiedio ac condemnatio.

Eft autem ftatim fub initium huius Articuli admixta hæc forruptela, quod genuinam uoculæ Iuftificationis fîgnificationem deprauant.Morc enim Hebræo propriè fignificat abfolucre aliquem, ut iuftificarc impium, id eft, abioluere reum amp;nbsp;pronunciare iuftum, id eft, remittere alicui peccata. Si recipere in gratiam. Eft($ ma? nifefta hæc fignificatio liàiæ ƒ. luftificantcs retira propter munera. Et Rom. S.Çiiisaccufabitelcdos, Deus eft, c^i iuftificat. Quis condemnabit, Chriftus qui mortuus eft, amp;nbsp;quod magis eft,etiam re« fufeitatus iedens ad dexteram Dei, interpellât pro nobis. Nee diffi? eile eft, magnum aceruura teftimoniorum ueteris Si rioui Teftamenti

proferre, quæ idem oftendunt. In libro autem uox iuftificatio ad dileftionetn detorquetur. Ac fi fie luftificatio imprj,non folum quod remitcuntur d peccatu fed quod datur Spiritus fan Aus, per quem charitas in corda efFunditur, qua poftea homo, quod bonum ac iu’ ftum eft, appetac 0^ operetur, Öd hac bona ac iufta uita, iuftus hoc eft, Deo acceptus fit Sd placeat.

Adfirmamus auiem öd nos fide accipi Spiritum ianAum, quæ ipfa etiam opus eft Spiritus fan Ai, öd motus nouos a Spiritu ianAo in cordibus eiftci non dubitamus, qui motus initia funt obe# dicntiæjgratitudinis amp;nbsp;dileAionis erga Deum, pro inenarrabili illo 6d ardent! araore Dei erga nos, quem in reparatione noftri miflb Fi^^ Iio öd Spiritu fanAo oftendit. Fatemur igitur hoc modo inchoari, quod nominat Iohannes appetere 8d operari bonum, 3d oportere fe« qui bonos Spiritus fan Ai fruAus feu opera bona, etiam externa fi’ deliter docemus, quæ quidem nouitas etiam crefeerc debet, quoth dianis cxcrcitiis, Sd placet Deo, ôd multis admirandis præmqs or* natur ac compenfatur.

Sed tarnen nouitas ilia inchoata, quantacuncç eft, nullo mo* do eft iuftificatio peccatoris, de qua hoc ih loco dicendum eft. Ner quaquam enim eft meritum uel caufa, cuiüs tanta fit dignitas,ut pu# ritate ipfius motus æternus Pater, immundicicm ac fordes noftras nobis non imputet, aut nos pro iuftis 8d placcntibus ipfirecipiat. Ifta enim nouitate fi niti mentes debercnt,nunquam eis propter imper# feAionem 8dimmurtdicicmperpetuô in hac uita manentem (fient ipfi autores Libri poftea fatentur, cum inquiunt, hanc nouitatem priraitias Spiritus nominari) certa eilet fpes uitæ 3d falutis æternæf Imo cum certa fit ödmanifefta omnibus,moles ilia fordium in nobis, quibus imperfeAa hæc 6d languida inchoatio nouitatis coniperfa Si polkitaeft,cumq?certum 8dmanifeftum fit, nunquam in hac uita legi Del fatisfieri, certior eflet æterna noftri condemnatio, quàm uita 8d faills æterna, quia non dum habeamus iufticiam illam 8d mundi« ciem, propter quam recipi nos ifti docent. Sed peccatorum fordibtis adhuc opprefsi Ôd inquinati fimus, ideoej: ftipendium peccati, quod eft mors ôd condemnatio æterna, certô expeAandum efic,

Sequeretur Ôd hoc, etiamfi Chriftus pro peccato fatisfecerit, 8d propter obedientiam, pafsionem Ôd fatisfaAionem, eius pcccata rcmÜTafint. Tarnen nondum nos iuftos efie, hoceft, acceptos Ä placentes DeO, quia uitæ non fit ea puriras, ôd fanAimonia, qtiaüs requiritur, Itaaftutè iuftificatio hoc in ioco fie recitata eft, ut nouitt ti tribuatur

tribuatur, amp;nbsp;bonos iuRificationis non foli merito Chrifti, fed i'ncho* gt;tæ puricati amp;nbsp;fan Aimom'a^ uitaf aircribatu6

Eftautem fumma 8i praedpua quaeftio ac difputatio. Qtiare Deo placeamus óC accepti iimus, Ói quæ caufa fit, propter quàm re^ cipit nos 8i lïlfios pronunciat, ctiamfi fumus fordidi ói legi Dei, non fatisfacimus.Hanc caufam adfirmamiis ciTe Filium Dei Mediatorem, ipfius obedientiam ac mérita.

Proxima quæftio eft de modo adpiicationis, qua fcilicet re propofita beneficia adpreliendamus, Si noftra faciamus, ut fiducia horum erigere Si. coniolari nos pofsimus, Huncmodum adplicatio* nis dicimiis non poffe intelligi de uitæ noftrae iandimohia ac noui» t3te,quantacunc^fitcius inchoatio aut excellentia, fed fide id fieri docemus, quae hoc agnofeit, Si Deo reuerenter tribuic,quod Si mi* fericors Si uerax fit, Si nititur hæc fiducia non nouitate aut dignitate propria fed fola miferkordia gratuita,

Fidcs igitur erigit amp;nbsp;confolatur corda, Si hac fola prælucen* te inuocatio, dileAio Dei, Si tota nouitas inchoatur. Ft quanquam hoc uerum eft, oportere illam nouitatem inchoari, idc^ hoc etiam modo lit aliqua fint externa opera iufta, Tarnen hæc inchoatio iu« fticiae, ab altera ilia perfonæ iuftieia difeernenda eft. Eft enim du * plcxjLifhda peribnæ coram Deo, quae eft propter Mediatorem gra* tis placere Deo, Si acceptum eife, ut perfona fit hæres iufticiæ Si uitæ ætcrnæ. Et tota eft gratuita, ficut inquit AuguftinüS in Epiftotfs bip. ad Hieronymum de Petro reprehenfo à Paulo, quodfola gratia-nofient credentes fe iuftificari faluosiÿ fieri.

Alia eftiuftieiabonæconfeientiæ Si extrema, incurrens fri oculos hominum,ut nos iuftos elfe agnorcant,de qua lacobus loquk tur, inquiens ? Videtis ergo, quod ex operibus iuftificatur homo, Si de hac iuftieia oportere lacobum intelligi, Teftatur etiam Augufti’ nus in præfatis Pfalmis Ji. Hæc pofterior non placet Deo, nifi propter præcedentem Si prælucentem alteram. Nee eft iuftificatio impii, de qua hoc in loco controuertitur. Illa enim imptj iuftificatio fit fide Mediatorem intuente Si adprehendente.

, Horum uerborum hæc eft fenténtia, Primum nos iuftos efie mfticia infuia feu inhxrente,quam ipfi intelligunt efie chariiatem feu dile(ftionem,quæ cum in hac uita fit imperfelt;fta,Chriftum fua iuftieia nobis fuceurreré,8i plenitudine fua adimplere, quOd imperfedioni noftri deeft. Et per hunc nos perfeiftc iuftos eile. Ita partiuntur iufli» E e 5 ficationem

ficationcm in duas paKcs,prfmtnn in nidkiam infiifam feu inhaeren^ tem, quam ut diximus, intelligunt cfle dilcftionem, nouitatem Ä opera noflra. Deinde in iufticiam Chrifti adimplentem amp;nbsp;perfitV entern noftram imperfeftionem.

Hæc falfa amp;nbsp;mendacia funt, certo enim ftatuimus, foIuW Mediatoren! filium Dei, Dominum noftrum lelum Chriftum eifc iufticiam noftram, hoc eft propter ipfum amp;per eum nos remifsio« nem peccatorum iufticiam amp;nbsp;uitam æternam accipere credimus,gra* tis fide, non propter rcnouationem aut iufticiam infufam, de qua pontificrj pugnant. Et hanc elle libri natiuam fententiam, uerha fc” quentia oftendunt, cum inquiunt ; Ita concurrunt meritutn Chriftij bi iufticia infufa, ad quam renouamur doilo charitatis.

Sequcntia uerfja probamus cum inquiunt : Meritum Chrifti caufam eflc iufticiæ infufæ, hoc eft, ut ipfi interprctantur, diledionis ÔC nouitatis fequentis : Quod uero addunt mentum Chrifti prodefte primum ad hoc, ut dileftio di nouitas uitæ nobis infundatur, qua juftificemur. Et quod illud ipfum Clirifti meritum, imperfcftio-nem iufticiæ noftræ adimpleat 8C compcnfet. Hæc omnia iterum di^ cimus falfa amp;nbsp;mendacia efte. Quia nulla re noftra nos iuftificari aut faluari certo ftatuimus, bi omni iufticiæ noftræ anteferimus filium Dei, fedentem ad dextçrana æterni Patris, traditum propter peccata noftra amp;nbsp;refufeitatum propter iufticiam noftram. Et fide eius iuftift* c»i bi faluari nos credimus.

Sub finem huius Articuli rede diftum eft hoc, quod adfir^ nnant, Chrifti merito confeientiam niti oportere. Sed difsimulare non pofsumusjdefiderare nos in Libro hoc, quod in recitatione Ar^ ticuli de luftificatiooe hominis , profundifsimum eft filentium de fide accipientc iufticiam, de qua tarnen acerrimc pugnat Paulus, ita ut penc poft fyllabas ac uoces fingulas,eam répétât,Ac mouet nobis fufpicionem, non obfeura fignificatio , quod bi ipfum nomen fi^ dei fubticetur. Et In ditfto Rom, 5, Iuftificari igitur fide, pacem haf bemus, de induftria bi quafi confulto omittitur t Id etfi libenterim# putareraus ci, qui defcripfit exempluni libri. Tarnen alrjs conic* duris non ambiguis confirmamur, fingulari aftu bi induftria hoc agi, ut tota de fide dotftrina oculis bi animis hominum excutiatur, cum tarnen exprefla in lohanne alTeueratio fit Baptiftæ. Dédit cis poteftatem filios Dei fieri, his, qui credunt in nomine eius.

Hæc uerba puguant cum præcedentibus, ubi dixerunt, par« tlt;m nos iufticia infufa, hoc eft, fide bi nouitatc, partim Chrifti meri’ to iuftificari. Et apparet multos fuifle hoc ipfo in loco artifices inter Ie ipfos dilTenricntes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

lt;XyoD Hominem trahit devs vo^ LENTEM, AC GRATIA SVA PRAECVRRAT AC PRAEPARET, RfiSè diäuifi efl »

Sed tarnen non paruana nobis fufpfdoncm mouct, quod toto hoe luhificationis Articulo, ubi de potnitentia ói contritione leceflë efl: dief, ne uno quidem uerbulo mentio fit Icgis, quæ eft toncio poenitentiafjarguens amp;nbsp;oftendens peccata. Ac quod muko tnagismirumcft,totoiibro hac de re altiftimiim filentium cft, amp;nbsp;^lcrimen Legis amp;nbsp;Euangelrj magna arte fiibticetur. Mouemur igisî tur , ut) Antinomicos Magiftros Architeduram [Libri adiuuille M’ftenaur, Sed quia artifices libri, ifta praeterierunt, referimus nos 3d feripta noftra, quæ Dei beneficio extant magno numero non in# utiliter feripta.

herum hie apparet, quid nominent luftifi'cationcra impij, uidelicet, non iolam remifsionem peccatorum gratuitam propter Chriftum, de qua pugnant 8^ teftificantur Pauli fcripta,quia expreü [t dicunt, iuftifieari nos etiam donis amp;nbsp;operibus, quæ fiunt in nobis 3 Spiritu Sanfto. Crimen falfi admittunt deprauato manifeftö te« ftimonio Pauli Rom. y. quod ficrecitant,Charitas Dei, qua nos Dess Inn diligimus, eftufa eft in cordibus noftris. Et attexunt de fuo hanc diledionem, coniundam cum fide amp;nbsp;fpe, uerc elTe noftri iuftficätio# nem. Manifeftum eft autem in loco illo, Paulum non loqui de diles ftione noftra, qua nos Deum diligimus, fed qua ipfe nos diligit ,ß’ tiiti feipfum déclarai Paulus, inquiens: Commendat Deus charitas tem fuam in nobis, quoniam cum adhuc peccatores eflemus, pro nobismoituuseft. Et Iohan.4. feriptumeft: In hoceft charitas, non quafi nos dilexerimus Deum, fed quoniam ipfe dilexit nos, amp;nbsp;mific Filium fuum propiciationem pro pcccatis noftris. Adfirmamus de« nuo iuflificari nos, non diledione aut nouitate noftra, fed fola illa fi’ de amp;nbsp;fiducia, quæ nititur promifsionc, ofFerente propter filium Dei l^Iediatorcm, gratis abfq? meritis noftris remifsionem peccatorum, imputationem lufticiæ, falutem amp;nbsp;uitam æternam.

Poftea uero cum poftlofcgum interuallum fit mentio fidei, non deferibitur alia nifi hiftoriæfides, quæ feripta Prophetical Apoftolica uera eflè credit, qua à confufionibus Bthnicis, Turcica, ludaica, 8i. alijs feripta Prophetica 8d Apoftolica abijeientibus, feiundi fumus. Intelliguntigiturfidemmortuamdequalacobus feribit, quod amp;nbsp;in Diabolislit, Qiii credunt Si contremifeunt. Quoduero de uera Scuiuificafide Ecclefiæ noftræ dicunt, quod fit fiducia

flducia mifericordiæ'proptcr filium piomifTæ, Id aiitores fibri de fpc intelligunt, qua id quod credimus cum patienda ôi dcfydedo ardente expedamus. Hoc artificiofæ 3C aftutæ cogitatac mixturæ uir# tutum, adnuncfinem diredæ funt, ut cum fiduciam mifericordi« totam extinguerc nequcant, fakcm aliqua ex parte obfcurent aut la? befaAent. Siue igitur fcientes id tacianc fiue infciences. Tarnen genu? inamamp;natiuamlibrifententiameotcndere manifeftifsimum eft.

Et quanquàm doArina Monachorum amp;nbsp;décréta Synodi Tri? dentinæ de dubitacione damnantur in libro. Tarnen de fiducia mi? fericordiae adco perplexe dicitur, ut ambiguum fit utram in partem aucores libri propendeant. Ec tarnen not! obfcurè fignificatur, hunc elFe fcopum ultimum, ut fiducia ilia, tcmcraria eiTe iudicetur, cum tarnen cultus fit, honorem Deo maximum amp;nbsp;ftimmum tribuens, 8(. econtra temeritas fit omnium maxima perniciofifsima fiducia operum SC meritorum luorum niti ac confidere.

Iterum hie oftendunt quid nominent fidem, uidelicet non iiiuam illam fiduciam bonitatis Si mifericordiæ Dei promiflæ dC • promeritæ per amp;nbsp;propter mediatorem Chriftum, Sed fidem illam mortuam Si folam hiftoriæ noticiam, Si profefsionem articulorum fidei, Qualis fides amp;nbsp;in Diabolis eft in multis impijs.

Appendicemillam, quadjcuntFidemcfleetiam in his qui non habent dileAionem Si perfeuerant in peccatis, eatenus concedi’ mus, quatenus de fide hiftorica Si diabolica intelligunt. De fide autem iuftift'eante Si intuente mediatorem Chriftum nequaquam concedimus, Sed Pauli diAum ad Timothcum retinemus. Habens fidem Si bonam confdentiam, qua repulfa nonnulli circa fidem naufragium fecerunt. Certilsimumcnim eft peccatis contra con? feientiam contriftari Si excuti Spiritum fanAum, Et fide cxciiifa fc’ qui peccatum Si confeientiam malam, pq omnes intelligunt, poft lapfum autem confeientia non pacatur nifi denuo fi'des amp;nbsp;fiducia ilia filq Dei per Spiritum fanAum accenfa Si exufeitata fuerit, Sicut otn? nia hacc, exemplum Dauidis oftendit amp;nbsp;dilucidc monftrat.

Etfi autem uirtutes diftin Aæ funt, fides fpes,dileAio,Tamen copula Si connexio tab's eft, ut amifla alterutra harum, omnes fimul amittantur, ubicunt^ igitur non eft dilcAio.ibicertum eft amp;nbsp;fidem nullam aut mortuam eftc, Et ucrifsimum eft quod dicitur t Fides fine operibus mortua eft, Et, Qui non dil^it manet in morte, Ergo non credit, Qui entra credit tn me inquit Chriftus, ctiamfi raortuus fuerit, uiuct, Simul igitur cum fide hoc fieri oporterc dicimus, ut ut? uificetur cor Si accendatur dileAio Si rcliqua nouitas,

Quae lam recenfui'naus u«ra funt, pratterquàm quod addunt dikdione 8C operibiis bonis nos iuftificari. Quia propoiitio uerifsi# ’ ma eft, neminem fine dikAionc amp;nbsp;opcribus bonis fakiari. Et tarnen certifsimum eft, nos non iuftificari aut faluari, per diledionem aut opera bona, quia itafcriptum eft, Adorum lo, Huie teftimonium perhibentomnes prophet» remifsionem peecatorum acciperc per nomen eius, qui credunt in cum.

Sub finem huius Articuli cxpreiTe tandem iufticia uera amp;nbsp;perfedio omnis dikdioni tribuitur, amp;nbsp;adfirtnatur quod fons fit boss norum operum caufa amp;nbsp;meritum ætcrnæ falutis. Quanquàm aus tem uenim eft, quod Paulus inquit ; Fides, Spes,Charitas, tria hæc, Sed maior horum charitas, Nee dubium eft in uita æterna cum exs hibebitur id, quod fides amp;nbsp;fpes credidit amp;nbsp;expedauit, diledionem fore perfedam ac confummatam, Si duraturam efle in tota »ter« nitate, Tarnen noftradikdionequaquàmeftcaufafalutis, quia loe hannes inquit j Non quod priores ilium dikxerimus, Sed quod ipfc prior dikxit nos Si mifit Filium propitiationem pro peccatis noftris. Needikdio medium eft adprehen dens aut applicans nobis dikdia onem DEI. Alioquiin hacuitanunquamacciperemus earn necad »ternitatem illam perueniremus. Eft autem medium adprehendens amp;nbsp;ad plicans, ut teftatur uox diuina, Fides, quæ eft fiducia miferia eordije amp;nbsp;dikdionis diuinæ, qua nos diligit. Et quanquàm fide ins clioatur in nobis dikdio Si kticia in Deo, Tarnen propter illam di* ' Ieftioncm,nonfumusfilijDeiauthæredesuitæ3eternæ, quia unis uerfa uox diuina, id fidei tribuit. Nec fons eft aut prima fcaturigo dikdio, Sed ut eadem uox diuina Si ortodoxi icriptorcs, puriores ac cekbriores, Auguftinus Si alrj teftantur, bononim operum omnis urn prima fcaturigio eft fides, quæ ipfa etiam fons eft Si prima caufa dikdionis. Cum enim cor fide erigitur , Si fentit confolationem propofitam in filio medtatore Domino noftro lefu Clirifto, quod per Si propter ipfum, inenarrabili amore noftri pro nobis traditum, æternus pater nobis propicius fit, nos recipiat Si iuftos pronunciet, turn primum pax Si læticia confeientiæ fequitur. Si cor uiciisim Des urn diligere incipit, quæ dikdio eft obedientia, fecundum omnia mandata Dei nobis tradita, cum læticia in D E O. Hos gradus re» citât Paulus ad Timothcumi. cap. i. Inquiens Finis, præcepti eft charitas, ex puro corde, confeientia bona Si Fide non fida. Quo in loco non loquitur Paulus, de fpuma ilia fidci innatantc linguæ aut de Hiftoriæ noticia, Sed de uera luce Fidei, fuigente in cordibus Si ui* uificante ca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Hxc uero omnia, non diciinus propterea, ut quenaadmo* dum per cakimniam malcuoli de nobis uociierantur, ftultam amp;nbsp;iiW« piam IccLiritarern coiifirmemiis, quam multi etiam inter nos fecurè ruentcs in fcclera, libenter intelligerent, fomniantes fatis efle illos cla^ mores amp;nbsp;uociferationes de fide, etiamfi cor nec dolores nee con fob# cionem ullam fentiat, nec dileftionem Dei aiit caetera opera bona in# choet,Nequaquam enim diledionem amp;nbsp;opera bona excludimus apt abijcimus,fed inchoari oportere fideliter docemiis, amp;nbsp;in inuocatione omni, toto pedore cum Ecclefia petimus. Auge in nobis quælumus domine fidcm redam,fpem firmam,charitatemcç perfedam, amp;nbsp;lan# di Spiritus lucem in cordibus noftris femper accende, pugnamus auo tern de folo illo, quod iam fæpe repetiuimus, etiamfi inchoatæ fint uircutes illæ orancs, ita etiam ut Abrahæ excellentiam profeduiub# fequantur aut imitentur, uel etiam fupcrent,Tarnen oportere his omlt; nibus prçkicere Hammam illam feii lucem fidci, intuentis mcdiato# rem, propter quern folum aeterno patri placeamus amp;nbsp;accept! fimiis gratis, non propter ullam dignitatem aut'opus noftrum. Ac propte# tea de hac iufticia folius fidci pugnamus, ut in ueris doloribus confd# cntiæ firraam confolationem habere pofsint, amp;nbsp;cum fiducia amp;nbsp;læti# daaliquapromilTx mifericordiæ pofsint confidere, utin neutrum cxtremorum prolabantur,in fuperbiam fefe admirantem amp;nbsp;extollen# tem aut defperationem, quæ eft mortis aeternæ initium. Haec fides fi non tota extinda eft in libro Auguftano, certc horribiliter obfcurata CI labefadata eft.Suntc{: econtra encomrjs nimiis,ö«: non ueris laudata diledio opera bona, quae confolatione crigerc Slt; confirmarc corda •repidantia non pofTunt,

Non eft igitur Xo7o/xaX/a hæc controuerfia, fed difputatio neceflaria, ut filio Dei honos fuus tribuatur, amp;nbsp;ut confcientfjs conlb# latio firma Si fpes uitæ aeternæ certa tradatur Si relinquatur.

Hoc in loco opera fupererogationis magnifiée praedicantur, tantum hoc confilio,uc fuperftitiones Monachorum Si alrj cultus ido* latriciftabilianturamp;denuoreuocentur. Eft enim horribile mendao cium dodrina Monachorum, quod dicunt pofTe hominem alia ma« iora Si meliora opera facere, quàm quæ à Deo ipfo praecepta funt in decalogo.Cum enim certum fit,Præceptis dccalogi in hacinfii mitate naturæhominumnunquamfatisfieri, nec praeftari pofte perfedam illam ôdintegramobedientiam, qualem Deus poftulat,quæ tarnen . amentia eft fingere, præftari pofte alia meliora amp;nbsp;exeellentiora opera non praecepta, quæfintmeritum iuftkiae ßd falutisætcrnæ, fient aiu dader finxerunt dpvuerunt Monachi» amp;nbsp;opera Jquæ nominarunt fupcreroga#

fuperrogatlônis, adpl/carunt Si itendfderuht âlf{s, Addin’s dipîoma^ tibiis,promittentftgt;us remißionem pcccatorum amp;nbsp;falutem æternam i W quâlis furor fit,côfidcretur in exemplo,Seruare cafticatem perpétué am Ôlt; intemeratam, non cft uirium humanarum opus, fed ut tefta« lt;urChriftus Matth, i Singulare Dei donum eft paucis conceflum ac datum.

Qu.od item glor/antur relinquere aut uendcre facilitates amp;nbsp;fc^ qui Chriftum,eftc opus fupererogationis 8C indebitum ut nominant, Idctiam horribilc mendacium eft. Comprchenditur enim in fecund do praeccpto rede intellefto, amp;fuas mctas habet, quia præcipitur, Ut ciim opus eft,non folum dcfertione facultatum, fed uitæ etiam corporis periculo uerbi Dei confefsionem ac fidem oftendamus ac teftificcmur, ficut praeccpit Chriftus, inquiens, Qiif coniugem 8i Ut b(ros,domum 8c agros pluris facit quàm me, hic non eft me dignus.

Quod item allcgant Dauidem falrantem ante arcam foederis, Weft opus confcfsionis Si gratiarum aftionis, non fupererogatiotf nis.

Deinde quod de fe Paulus fcribit,fe gratis feruiuifle doccndo, neepetiuiiTcdidaftraaut(b'pendia débita, id totum opus eftlibert fpiritos Si dileftionis proprium, quod fecit ut ipfe teftacur propter Pleudoapoftolos.Nec exiftimauit Paukis hoe opus peculiarem aik turn efle, qui fit men'tum uitæ ætcrnæ, ficut Monachi fuis eleftitqs gribus Si fomnia illa adfingunt, De quibus omnibus pronunciac Chriftus feuerifsimè, inquiens $ Fruftra colunt me mandatis homb num. Item Marei 7. Bené prophetauit de uobis hypocritis Efaias ,'fi'a cut fcriptum eft: : Populus hic labqs me honorat,Cor aüt eorum Ion# ge eft à me, Fruftra autem me colunt, docentes doftrinas Si præce« pca hominum. Relinquentes enim mandatum Dei, tenetis traditio« nes hominum.

Hæcpars reda eft, amp;nbsp;qs quæ de iuftificatione præmifiâ funt, contraria. Tollit enim Si decrctum concilij Tridentini dedubita« tione,quo ftatuuntur hominem non pofte certum efte de falutc æter:« na, Bi dodrinam fcholafticam ac Monafticam, quam taxari Si retjei necefle eft.

HI C Ärci'fuliis in gene re quidem non eft impius ft refte accipQ atur; Verum ill generali ilia formula fermonis, quaEcdefiae tribuunt poteftatem fanciendi Canones, aliquid incommodi

Cceterum hie confiderandum, qui fintuere Ecdefia, quam defcribunt. Vtrum hi qui puram Euangelrj doiftrinam, amp;reäum Sacramentorum ufum à Chrifto traditum retinent : An uerô illi qui meritis 8i operibus humanis iuftificationem tribuunt, cibis amp;nbsp;con« iugiointerdicuntjdenic^àProphetarumôi Apoftolorum dodrina difcedunt, óiinftitutum cœnæ dominicae à Chrifto ufummutant] amp;nbsp;in abufum ordinationi Chrifti contrarium conuertunt.

Confiderandum item eft diligenter, quinam Ecdefiæ unita* tem feiderint, amp;nbsp;Schifmata in Ecdefiam inuexerint doftrinis ÔC cuiti# bus nouis falfîst^ præter amp;nbsp;contra uerbum Dei fingendis, qualia funt, inuocationes iànftorum Theatricæ miflæ celebrationes , conlt; curfus ad ftatuas, pergrinationes, ordincs Monaftici, id genus alia» Videndum hoc, ubi apud quos continua propagati# ueræ doftrinæSi uerorum cultum Dei, fueritac manierit. Qu« omnia fi attendus confiderentur, facile oftendunt, quæ uera Catho^ lica amp;nbsp;Apoftolica fit Ecdefia, quæ mir*s. Ac licet forte illi, apud quos hi, quos diximus, errores 8C abufus uigent, raultitudine ac po« tentia cæteros qui ueram doiftrinam rctinent, longe uincant: Non ideo tarnen fcquitur, cofdem ueram amp;nbsp;catholicam Ecdefiam Chrifti cfle. Chriftus enim fuum coetum non mukitudine, fed paucitate d« finit, cum inquit : Noli timere pufille grex.

Hic omnium maxime odiofus eft articulus. Nec ut exiftimam us aiius eft, de quo plus laborant, cum in hoc uno quafi neruo j ipfis ferè fint omnia. Sed multa funt, quæ in eo defideramus»

AC primum quidem ctfi in multis de Ecdefia aliter amp;nbsp;commo* dius loquuntur, quam anteaj tarnen in hoc delinquunt, quod omnia ualdè generaliter exponunt, amp;nbsp;ijs inuolucris uer^ boruio

borum, qui etiamfi nos redpianaus, fïK tarnen quoufe poftea tem« pore ad fuam caufam, ut fit incothurnis, aptare, Ói ad multos abu« fus ftabiliendos transferre pofTunt Hocenim agunt, ut ruptas ara« nearumtelas, in quibusmufeæaliquotirrecitæ hærent, qiiocuncç modo farcire queant. Qiian^ enim aliq^ua non male poiita funt UC cûm definiunt Ecclefiam, quod fit Chrifti fidelium congrega« uo -, quomodo inuifibilis, item^ uifibilis fit, quod quantum ad ex« ternam uitæ focietatem boni in ea pariterSi malifint, quod fuis fit diftinfta notis, quod habeat uerbum Dei, uerum Sacramentorum ufum, claues ligandiac foluendi, poteftatem cxcommunicandi, ius ordinandi miniftros.

Inter cætera tarnen amp;nbsp;hoc aiTuunt ,quôd penes Ecclefiam fuc« rit amp;nbsp;fit autoritas Canonis feripturarum. Quod quidem per fe fi commode accipiatur, non male dicitur: Ab aduerfariis tarnen con« Cra Auguftini lententiam eo detorque{ur, ut dicant Ecclesiam fupra feripturam, poteftatem eminentiorem habere, ôi autoritatem mu« Candi feripturae inftituta. Hoc fundamento poftea fuas in Sacrai uiento fadas mutationes pingunt, 8C eodem detorquent, quæ dis cuntur de traditis per manum, unde probationes exempli caufafu« niunt de Baptifmo paruulorum, qui cum per fe fan's in ipfa Dei in« ftitiitione fundatus fit, hi tarnen inter tradita per manus,recenfent, ut Una quafi fidelia,quod aiunt, fimul dealbent fuos quofdam ritus non genuinos, quos fcriptura non agnofdt, imo potius damnat. Hoc ip« fibi uult, quod de Elicitis ex fcriptura amp;nbsp;reuelatis narrant.

Ad hæc tribuunt prxlatis ius condendi Canones, quod ta^ Ulen urbanus papa ipfc reftinxit, Quæft, 15. C. i. Sunt quidem amp;c. Verum idem, hocpado fine reftridionc pofitum, admitterc periculoium eflet. Vtenim maxime pofiemus illud poftea common d'1 interpretatione mitigare j hue tarnen potifiimu'm fpedat, ut hoc Uomine quicquid ulpiam eft uitioforum Canonum rctineatur, amp;nbsp;pro inobedientibus habeantur, quicunep illis non obfequuntur.

Omnium uero periculofiisi.'num eft, quod autoritas inters» Pretandi fcripturas promifeue nulloc^ deledu, omnibus Epifcop» datur, Cum tarnen fit in confeflo, quod Epifeoporum in cogno* feenda fcriptura lacra paisim fit ftudium, amp;quod plerumcç cxpli« candæ feripturae partes, tam in concilias quam alibi demur indo« difs. Monachis, amp;nbsp;quicquid hi pro ftabiliendis ipforum idolis foinniant, id pro infpirationc Spiritus fandi amp;nbsp;légitima fcripturaiâï interpretatione haben uolunt. Quod fi quis cautum efle dicat, ne quid huius fiat, hac forma uerbonim, qua praecipitur, ut hac

F f iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tota

ton potedate utantnrad atdificatïöftefti amp;nbsp;non ad defiruAioncm gt;nbsp;Refpondemus hancipfam formam iierborurti ,adhucambiguafflef* fe, nec dum conftare, quod fecundum ipCos fit deftruerc, quid xdb ficare. Denicg hue tota res redit ^ut homines à certaamp;: manifefta l'criptura,adincertas inutiles amp;nbsp;non parum pcriculolas traditiones, quæ in fe nec finem nec modum habenc ulluni,traducancur.

Infuper hoc peculiare donum interpretandi fcripturas, ceitit locis ÔC perl’onis, ordinaria quadam fuccefsione, aflfixum efle uoIuntJ Cum tarnen hoc donum fit fingularc fpiritus fanAi lumen, finguli« tain ueteris quàm noui teftamenti temporibus, in certisamp; paucis quibibbam hominibus diuinitus excitatum SC accenfum, cuius fæp« amp;pkirimumq, quiordinariam fuccefsionem tenuerunt, expertes, imo hoftes, fuerunt, quod exempla multorum prophetarum Eli«, Elifei, Ëfaiæ, A mos, amp;nbsp;aliorum oftendunt.

Multi item Apoftolqrum ex tribu Naphealim ÔC Zabulo» «rant, alieni ab ordinaria fuccefsiane, mii tarnen Pontificum fcriba« rum 8C pharifæorum, ad gubernacula Ecclefiæ fedentium falfas do* ftrinæ interpretationes Si Idola mandato Dei taxarunt amp;nbsp;damna^ runt. FuitôC Auguftinus cgregia feripturæ interpretandæ intellii* gentia præ multis lui fcculi doftoribus praeditus. Nec ignotum eft, quid de Paphnutio amp;nbsp;Hieronymo, quorum fententiae in concilijs prxlatarfunt,Panormitanusfcribat. Vtnihil hicdicamusde hot donorum genere, quod non paucis noftro tempore Spiritus lanifÜ beneficiocollatum in multis feripturæ acdoftrin« coeleftis partibus illufirandis fefe abunde exeruit, quod tarnen bonum, munduspro fua ingratitudine, magno fuo cum malo, turpitcr negligit, contenait amp;nbsp;repellit.

Necuero tarn huius'doni uim amp;nbsp;ufum, qui in uera fcriptur« intelligentia amp;nbsp;fobria cxplicatione confiftit, quaerunc aduerfarri, qua huius prætextu potefiatem eiufmodi, qua liceat ipfis autoritäre re« gia uel prætoria pronunciare, ubi feripturæ fententiam fequi, uW rurfus hac pofthabita ipforum traditiones amp;nbsp;plaeita retinere ante^ ferre oporteat, quemadmodum aecidit in concilio Confiantienfi.

Quod fi itaeç hic articulus fimpliciter recipiatur, nullus de« inceps in Concilio Sd alibi locus erit difputationi, Sed per omnia il^ lorum qui funt in officio fententn's amp;nbsp;fuffragqs propter ordinem p3^ rendum erit. Atc^ hoc modo fimulè medio tollcntur omnia alia falutaria remedia, quibus nec licitum, nec integrum, nec tutum erit cuiquam uti.

,Etfia«tCsn fieri poteft, utautores huius articuli melius for« t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentianc

ftntiaht amp;nbsp;fpeftent aliud, quàtii quod in præfentia à nobis di Aum eft : tarnen ad fidem noftram pertinet indicate pericula, quæ fub iftis uerborum inuolucris latent, quibus nc impliccmur, cautio eftjfi do* (ftrinam amp;nbsp;Bcckftam uokitnus eße iäluam.

Quod uerô ad fummum Pontißcem ac cæteros Epifcopo» Silurisdiftioncm ipforum attinet, non opus eft hic commemorate abu fus amp;nbsp;errores, in quibus Sé olim fucrunt, SC hodie contra confeis entiam perlcuerant, ciim quidem ifta duduin tum ex ipforum libris tnm hominum fermonibus manifefta fint Sénotoria.

Manifeftum eft autem toties nos efle profeflbs, fi illi nobis ues •■ædoftrinæpuritatem, ôélegitimum Sacramentorum ^um conce* dant, nee imprjs fuis traditionibusconfeientias noftras onerent, nec propter Euangeli] dodrinam nos perfequantur, Sic. quod iliis uiciCs ftna lurisdidionem, ordinationem öi dignitatem ipforum reftituere, amp;nbsp;obedientiam qualis debetur, non grauatim præftare uelimus, Auodq: Collegia uetera SC conferuata cupiamus, Si earn rem loco no« ftro fimus adiuturi quantum in nobis eft.

Cum uero illi nullam emendationem , ac ne hanc quidem, quam INTERIM ipfum prætendit, admittant, fed in femel iufee* pta abufuum defenfione pertinaciter Sé obftinatc pcrfcuerent,ac nunc etiam recentibus excmplis oftendant, quod recuperatalurisdidioné fint abufuri ad reftitutionem Idolorum Sé perfecutiones piorum, qui sgnitam ueritatem abnegate nolent : Ideo etiam atqt etiam uiden« dumnoftroPrincipi,quid futurum fit, fi eadem fiant in his terris, Qiiæcum Dei bcneficio multis eximns Dei donisdodrinae caleftis Puritatc Sé Ecclefijs, Scholis,iudicrjs,urbibus,politiis, difciplina Si Ic* gibus bene conftitutis floreant,Et Metailorum,mercium,moi nm atc^ onnium rerum neceifariarum ubere prouentu otnatilsimarum , ho« minumcp inter fe Si erga Magiftratus, ftudqs ac beneuolentia coniun« ftifsimac fint t quis non uidet, quantum malorum,difsidiorum,odio« nun, aduerfationum, diftradionum, uaftationum, detrimentorum, fcandalorum,in politijs,Ecclefrjs,urb:bus,oppidis, legibus, iudicris,amp; omnium ordinum^ Si ætatum hominibus, inde exoriturum Cit':: quanta fit fequutura ueritatis cCeleftis iadura f quantum periculi con* feientris cuenturum quàm graue fit teneram aetatem uix ereptam ex bucibus inferni in priores tenebras rerjeere f Ac etiamfi forte promit* tant Epifcopojfe libro Auguftano obtemperaturcs elfe, 'tarnen quis non uidet, quàm multa hoc ipfo in libro defiderentur. Non aliam enim nifi fuam, id eft, abufuum Si impietatis plenam ordinationem

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Miniftrotum

Mintftronitn ufurpatun, amp;nbsp;in ueræ doftn'næ iuftam ac debitam e!lt;* pîorationem Miniftrorum, imo 8d curam conferuandæ piin'onsdo* «ftrinæ neglefturi cflent. Ncglcda ucio dofl:rina,3iit certæ fucatis fO^ loribus ( quod nunc facit Sutfraganeus Moguntinus ) adulterata,fac^ limé paulatim ruèrent Sé cætera. Tantum fitum eft in puritate doftr*^ næ, UC fine hac Ô6 Ceremoniæ obfint, ôi Sacramenta ipfa in abufunt transferantur. Nec confentaneum uidetur, Epifeopos in lurisdiftio« ne à placitis fuis uel latum unguem difeefluros efle. Quarc etiam atlt;^ ctiam confulco opus eft, ne quid illis hac in re, nifi præcedac déclarât tio ac reformatio fufficiens; largiamur.

Nefluolumus autem difputare de primatu fupremi Epifeoph unde8Cquomodocoepcrit,amp;: quantum inde ad Eccleliam mali rc^ dundârit,amp; quàm perperam ad cum ftabiliendumprærogatiuaPetrt abducatur. Quod u eilec talis, qui non iure diuino le orbi uenditarct» ac intra fuos fe fines contineret,prout in concilio Niceno fancitü fuit» 8lt; Hieronymus ad Euagrium, amp;nbsp;EpiftolaadTitum feribit, amp;. ficut CyprianiSé Auguftinitemporibusinufu fuit, ficç hi qui obrepfe runt abufuä ( quod tarnen uix fperarc licet ) pia Synodo corrigantut denieç tota ifta poteftas ad concordiam in doÂrina ÔC pietate folt; uendam referatur. Talem nimirum fi darent nobis primatum, non modo non repudiandus, fed etiam prouehendus uideretur. Cupilt; mus enim,quantum in nobis eft, politiam Ecclefiafticam -, quam oplt; timam amp;nbsp;reftifsimè conftitutam uiderc, amp;nbsp;hoc fine Epifeopis fuanJ lurisdiftionem libenter conceflerimus. Verum hoc ftatu rerum red'* dere lurisdiéboncm nimis foret periculofum. Hoc enim prætextu» nec præfentem ftatum, qui plenus turpitudiniseft, Sé manifeftroö flagitiorum -, mutaturi, nec pcrniciofos abufus quocunq; modo in^ ueftos abiefturi eflenc.

Cumcÿ fimul in hocarticulo mentio fiat poteftatis Synodo^ rum Si in piam ac catholicam Synodum confenferint omnes,diligenlt; teradtendendum eft, ne in delatione obedientiæ inpoftenim molt; dum excedamus, Si nosmetipfos generalibus articulis iiretiainus, G enim res eô deueniret certamen diftïcillimum oriretur,

Admonendum etiam hoc loco eft, non omnia eflê catholics» quæ Synodorum titulum gerunt, multa enim ab ijs diftentiiint. Etfi autem piarum Synodorum, quod ad gloriam Chrifti propuglt; nandam colleftæ funt, autoritas magnifacienda eft quarum muniis eft, üi uerbi diuini rerjeere in nouationes Si crrorcs, amp;nbsp;( ficut in pra^ cipuis Synodis fadum eft ) puram Chrifti doftrinam 8C articulos dciihtcgrosSiimmutatosconferuare,non autem quicquaminno# uare»

uare} tarnen S. AugutKnus de Baptifmo contra Donatißas libro *« Cap, }, teftatur multas Synodus plenarias correftas cflê à fucccli foribus ficuc ab ipfis non raro doftorum Ecclefiaftj'corum fcripca einendata funt amp;nbsp;qfdé prouinciales Synodi ccfserüCjHæc enj'm tpfi'us funt uerba j ipfaq: plenaria faepc prlora poftcrioribus emendari amp;nbsp;c. Etnendantur enimSC corriguntur ea quæ allquiduitij (utleuilsimc dicatur ) habcrc putancur. Prseterca Panor : in C. fignificafti de eie« ôis perfpicue conuincicuin religiofi fententiam Vniuerfæ Synodi opinioni anteferri debere, idcç confirmât arm multis alijs tiim prae« fipue exemplis Paphnutq in Synodo Niccna amp;nbsp;Hieronymi. Itacp ttiatn S. Auguftinus in locis ancea cicatis facram fcriptiiram longé Synodis anteponit.

Silentio hic praetcribimus ca in quibus fibi ipfis contradixc^ runt Synodi,quæq; prcfertim récentes contraria diuino uerbo decret Uerunt. Reticebimus ctiam mutationes cœnac dominicæ contra in* fiitutionem Chrifti amp;nbsp;contra piarum communem Ecclefiarum ufunt unacum alqsimpqs conftitutiohibus in Concilio Conftantienfi Si Baßlienfi confirmatas,ficuc ipfi fateri non uerentur. Qiiare diligenti confideratione expendendum efi an cuiuscunc^ Synom cenfuris eau« fa fubmitti debeat.Hoc cum fit iam nos damnati iumus,ideo hic Arlt; ticulus recipi non poteft.

Olumiis de Sacramentorum numero rixari, Tantum hoe monemus, uidendum efle, quæ liera 8C à Deo inftituta Sacrai menta fine, quæ uerô ab hominibus excogitata. Sacramen« ta enim propriè dicuntur Si funt externæ Si uifibiles Ceremoniæ ab ipfoDeopræccptæacinftitutæ, annexam habentes promifsionem gratiæ Si rcmifsionis pcccatorum, per quas beneficia Domini nofiri lefu Chrifti nobis applicantur, per quas amp;nbsp;Spiritus lanftus, non fess eus ac per uerbum efficax cft in credentibus. Talia funt Batf ptifmus, Cœna Domini, Pœnitentia Si Abfolutio. Reliqua quæ nec expreflum mandatum Chrifti, nec promifsionem gratiæ, 8d re# mifsionis pcccatorum adiuneftam habent, propriè loquendo non funtSacramenta. Si quis tarnen uocabulum Sacramenti largo mo* doaccipcreuelic, multoplura erunt, myfticum aliquid fignifican^ cia, quæ Sacramenta appcUari poterunt, quemadmodum à uece« ribus fadum eft.

SVb hoe titulo ponunnir inter caetera hæc uerba t Mandate Do* mini,In nomine Patris,ôô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus fan di bapti^çare iuben^

tis, quoties confertur Baptifmus, ÔC fides accipientis, fi adultus fit? pro infantibus ucrô,cum fufeipientium eos amp;nbsp;pro ipfis confitenti* urn,turn totius Ecclefiae fides,amp; fungentis Miniftri uerbum, innititur, quatenus hie ait ; Ego bapti:lt;o te in nomine Patris, SC Filrj, amp;nbsp;Spiri* tus fanAi.

Haec pofterior pars falfa eft, Qiiia infantes non fide iufeipien* tium patronorum aut Ecclefîæ,Sed mandato inftitutione Dei bap* ti^çantur -, Et Spiritus fan Aus, qui eft in Baptifmo effieax, propriani fidem in eis operatur, Nam cum fine fide Regni Dei hæreditatetn confequi nemo pofsit, ôi Chriftus dicat, Sfnite paruulos ad me ueni* re,lK)rum enim (fcilicet qui ad Chriftum perferuntur) eft regnum ccelorum : fequitur quod propriam fidem habere cos fit nccefle. Etfi enim ut ration! apparet uerbum Dei nec^ audiant nec^ intelliganc,ta* men per Baptifmum eft cfRcax fpiritus San Aus, etiam fi ignoremus opcrationis huius modum, ficut uiderc eft in lohanne Baptifta, Spi^ ritum fanAum in utero materno accipientc.Et efficit per Baptifmum, motus in infantibus pro ipforum modulo, ut timoris, fidei, dile Aio* nis ergaDeum, ficut cernere eft in hoc exemple Iohannis Baptiftaf» Sine regenerationc enim quæ fit per Spiritum fanAü,ncmo faluatur« Hoc fatemur autem, inuocationcm amp;nbsp;preces Miniftri amp;nbsp;eorum Sui Baptifmo afiiftunt,non irritam,fcd utilem amp;nbsp;ncceftariam eire,amp;f« ,cliqua quæ ibi de Baptifmo fequuntur,non incommoda funt.

Vanquam aAa Apoftolorum referunt, impofitione manu^ ( J urn, qua Apoftoli ufi' funt, Spiritum fanAum uifibiliter dagt; ^k-tum efle bapti:?:atis ( quod fingulare fuit primitiuæ Ecdefiae miraculum) unde poftea ritus confirmationis defluxit,SdaIiaibi rede ufurpatus fuit, ncc adhuc male examinis caufa, adhibita manuum impofitione amp;nbsp;folenni petitionc gratiæ Spiritus làn Ai, ufurpari pofi fet ; Non tarnen eft traditio Catholica, quæ uel à Chrifto tradita, ud à tota Ecclefia uniuerfim amp;nbsp;femper obferuata fuerit, quernadmodum hoc inter cætera etiam liquet ex G. Quando de confuc. amp;nbsp;ibi Panormitanum. T um neq? mandatum certum, ncc|! promifsionem habet. Nam diAa,quæ in libre ad cam comprobandam falfo accomƒ modantur, non de Confirmatione, fed de donatione Spiritus fanAi, ad omnes pios omnibus temporibus pertinente,loquuntur,Nihil mi*

nus îgitur quam pro rîtu CathoUco amp;nbsp;Sacramento habendû eR hoi ineptum amp;nbsp;ociofum Speftaculum, quod umbratiles Epifcopi inde fabriiarunt. Verura ita demum Confirmatio foret utilis Ceremo« nia Öd confuetudo, fi Bapd:^ri lt;Sd Catechuraeni pofteaquam adolc# lüflent dc doftrina interrogati, cxplorati^ confefsionetn oderent t fidfuatnEcclcfiæChriftifidem ödobedientiatn teftatam faccrent,öd abieAa fuperftionc iuxta ritum Apoftolicum, cum manuum impos? fitionc, pro «aforum conftanoa öi. increraentis fidei, uota 6d prcces, fièrent, omiisis 8i exclufis abufibus,qui acceflerunt, præfertira opini« One necefsitads ad falutem»

ENumerati’o peccatorum à Deo non eft præcepta , cum fit impofsibilis, iuxta dtdum : Delifta quis intelligit i Remifsio cnim non ex enumeratione deliftorum, (ed ex promifsionc ÔC.

ïbfolutionc pendet. Hoc autem iuftum eft, ut petiturus abfoludo# Hem à Œrifto inftitutam, fateatur coram Deo öd miniftro Ecclefiae fuum reatum, 8d fi fentiat confeientiam fuam aliquibus enormibus peccatis prçcipuè grauari,non inutile eft ea in finum Miniftri depone« rcjutmeliorfltoccafioeius comraonefaciendi Sd confolandi: Sicut ufitacum eft in noftn's EccleCrjs neminem, fine édita prius confefsione reatus 8d petita Abfolutione, ad facram communionem admicti,

Ingens autem diferimen eft inter ofFicium iudicis forenfis amp;nbsp;miniftri Ecclefiæ imperdentis mandato Dei abfoludonem. Ncc ue« rumeft quodlibet contenditj Sacerdotera non pofle quenquam abfoluerefinecognidone. Differunt enim iurisdidio ad publica Sd notoriacriminaperdnerts,Sd minifterium, Habens mandatum,ut annunciet remifsionem peccatorum omnium tam notorum quam ignotorum.

Refipifeentes item dignos pœnitcntiæ fruiftus facere deberc , minime dubium eft ex feriptura t Sed tales fruftus eftë fatisfadio« nes, quæ peccatorum caulas extirpent, Sd reliquijs peccati medean^ tur, ut liber loquitur, falfum eft. Nam ut Ambrofius inquit t Sola mors Chrifti fatisfadio eft pro peccatis. Quid uero fuerit in ueteri Ecekfia fadsfadio, Sd quis eius in publica poenitenda urus,prolixum «ITct hoc loco commemorarc,idcpfatisantea ex feriptis noftrorum amp;ueterum notumeft,

lt;DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COgt;!tJPO^IS £T

CReditur, docetur, amp;nbsp;fit à nobis in hifcc regionibus iuxta ucr« bum inftitutioncm Domini noftri leiu Chrifti, ÔC iêcun* dum doftrinam, acritum ueræ Catholicæ Ecclefiæ Chrifti j Quarc de co non addimus hoc loco plura,

Vod ad hanc attinec, uerum quidem eft, Apoftolos man* £ J dato Domini infirmos oleo unxiiTc ,amp; alrjs item modis, ut '^^impofitione manuum,fanaflê, idemcÿ S. lacobum ufurpaf« fe, quanquam paulo poft cares intcrciditj nec inficias imus utile eile, ut presbyteri ad ægrotos accédant, cum illis orent, amp;nbsp;montures Deo commendent. Aitamen hic ritus unflionis extremæ, qualis ante hæc tempora fuit, non pro traditione Catholica aut Sacramen* CO habendus eft. Non cnim à Chrifto expreflb mandato fancita eft gt;nbsp;nec à uera Catholica Eccleiîa ubicç amp;nbsp;femper obferuata fuit, nec ue# teres probati feriptores eius, quantum quidem nos feimus, memi* nerunt. Practerea in forma uerborum ( quæ fie habet j Per iftatn untftionem remittat tibi Dominus, quicquid per oculos, nares, la^ bia,aures pedesr, deliquifti ) rcmifsio peccatorum huic inunftionl cribuitur. Denic^ inuocatione fantftorum mortuorum hæc ccremos nia uiciata eft.

DEhacrefpondcmus,quodfuprain articulode poteftate Ec^ clefiæ diximus, amp;nbsp;optamus, ut rede amp;nbsp;piè feruetur, nec tan* turn ociofum fpedaculum fit, fed ut illorum qui ordinantur diligens cxploratio amp;nbsp;inftitutio fiat,amp;; ferias preces Ecclefia adiungaG aemorum 8lt;doftrinæ accurata infpeftio ratio^ habeatur, ut uoeati fanam doftrinæ uocem fonent, Sacramenta fecundum inftitutioneni Chrifti adminiftrent, SCuitam honeftam agant.

IN hoc Articulo duo potifsimum defideramus. Primum quod in cafu adulterij aut defertionis perfonæ innocent! adiraitur li* bertas

bertas aliud coniugium contrahendi. Altenrm eft, quod matrimo* niutn amp;nbsp;fponfalia Une confenfu parentum facfta, rata habentur.

Nota eft aiitcm confuetudo, quae mandato IlIuftriiT. Princitf pis noftri in Conftftortjs amp;nbsp;alibi in horum cafuum dijudicatione obe leruantur, quod fcilicct caufæ diuortij in iudierjs diligentifsime cog^ nofeuntur, amp;omnes pacis acrccondliationisuiætentantur. Qiiod fi ea non procedit,'perfona innocens libera pronunciatur, amp;eicon« «ditur, ut fuæ confeientiæ caufa pie rurfus contrahat.Deinde nec litf btris permittitur, ut fine parentum confenfu matrimonia contras hant i feruata tarnen hac cautione, ne parentes fua poteftate abutans tnr,ficut de his omnibus extat ordinatio Cellenfis, autoritate Ifluftrifs Bimi principis noftri promulgata,iuri diuino,nacurali amp;nbsp;ciuili confors mis, quod fi igitur næc duo membra ex fententia libri recipienda funt,reccptarum conftitutionum ac iudiciorum in confiftorijs noftris amp;nbsp;confeientiarum multiplices turbationes ôi labyrinthi fequentur. ,

INitium huius articuli falfum eft amp;nbsp;impium, Non enim ex natu* ra uerae rcligionis origo eft, fed Deus ipic immenfa mifericordia amp;nbsp;dotftrinam de life amp;nbsp;ueros coitus, quibuscoli uult,fuauoce illuftribus teftimonrjs generihumano patefecit, 8c mandatis addi* tisatcpcomminationibuscommendauit. Non enimexfefe genuit Adam, fed ipfo Deo diAante accepit doftrinamôd facrificia fua. Absc^ hoc fiefTet, nihil difFerrent ab eogenereoperum, de quibus ait Dominus ; Fruftra colunt me mandatis hominum. Sed abfit uC in hunc ordinem cogamus Adami amp;nbsp;Abeli facrificia, quae uere fue# tunt teftimonia fidci ipforum, quibus profefsi funt fc crederc in uens turum fernen, quod futurum eflet uiAima pro genere humano. Quod autem amp;nbsp;gentibus poftea facrificia ufitata fiierunt, non natura duce didicerunt, fed imitationc primorum patrum , quorum facri* ficiaamifia doArina fine fide amp;nbsp;notitia feminis promifsi retinuerunt y Ö(multis modis deprauarunt.

In fequentibus, quod unicum facrificium Chrifti agnofeunt, tluoexpiata funt peccata mundi, amp;nbsp;homines Deo reconciliati, non peccant, Sed ftatim rurfus tiens falfa mifeent, cum dicunt, reliqua Omnia facrificia ( intelligunt autem fuam Miflam ) unici huius facrifis fi] Chrifti applicationes efle. Nequaquam enim per Miflam aut opus faci ificuli, fed fide in ufu cœnæ à filio Dei inftitutæ, applicatur nobis facrificium amp;nbsp;mors filq Dei, cum fcriptum fit j luftus fide fua uiuit.

' Ab hoc atttctM loco delneeps ufc^ ad pagi’nam B b ing« runtcrrorem de tribus leglbus, quarum cuiq; iùa iacrificia aifignant. Naraleginaturæfuafuiüefacrificiaaireiunt. Deinde kgem Mofifi:« militer oblationes quafdam extemas inftituifle. Tandem uero Chri# ftum nouam legcm mundo attulifle, in qua Chriftus turn fummiino flltid ôi maximum facrificium, per femetipfum obtulerit, turn Mifl» oblationem lege perpétua nouæ legis facerdotibus tradiderit.

Hinc manifefte apparct, quoprotextu fuam MiiTam nobis obtrudere concntur,hoc nimirum fuco, quod dicunt Cliriftum iuani kgem nouo facerdotio amp;nbsp;peculiar! facrificio ornafle ôi inftruxifle. Ac (àcerdotesquidemhuiusnouælegisefle Apoftolos,amp; horum fut!’ ccflbresjad hoc peculiariter confccratos. Sacrificium uero ipfum efle hoc Sacramentum corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti,cuius dupliccin ufum inftituerit Si commendarit t Primum fcilicet fumptionem, cutn l'nquit : Accipite,edite(ubi tarnen alteram fumptionis partem, de in« duftria oraittunt ) Deinde oblationem, cuius oblationis minifteriutn Apoftolis tradiderit, his uerbis, cum inquit ; Hoc facite in mei corn# memorationem.

Etfi igitur rede fatentur, facrificium Chrifti quo femel in cru« ce defunftus eft, unicam efle fatisfadionem pro peccatis, quale non aliud fit in mundojideot^ Miflam no efle facrificium propiciatoriun)» fed memoriam duntaxat iliius cruentæ uidimæ in cruce oblatæ, in quo minime errant: Nondum tarnen inde conficitur Chriftumin nouo Teftamento aliud Sacerdotium amp;nbsp;Sacrificium præter

8i minifterium in Ecclefia inftituifle. Nam minifterrj in Ecclefe inftituti partes aliæ non funt, nifi dodrinam amp;nbsp;Sacramenta alijs im« partiri, nec adminiftratio aut fumptio miniftri euiufmodi opus eft, quoef Ecclefiæ amp;nbsp;aln's applicari poflit, fed eft officium, in quo Mi# nifter feruit alijs exhibens Sacramentum , quad quifq; fide per# cipiens, ipfe fibi beneficia filij Dei accommodât amp;nbsp;applicat, quæ qui« dem eft uera amp;nbsp;falutaris commemoratio mortis Chritti, non in opere Sacerdotis, fed in ipfa fumptione amp;nbsp;ufu credentis confiftens, de qua loquitur Canon Deconftcrat.C. V. Cum frangitur hoftia,fum fangiiis de Calice in ora fidelium funditur, quid aliud quam Domi« nici corporis in cruce immolatio, eiulq; fanguinis de latere effiifio de# fignatur Hæc commemoratio cuiufcç fumentis, gratiarum adio Si inuocatio, eftfacrificiumsuXajls'iKop, amp;nbsp;non oblatio ilia Sacrificuli denuo Chriftum offerentis, quam uult liber, Quare iniuria fit patri« bus,cum dida ipforum, quæde Sacrificie loquuntur,ad opus Sa# cçrdotis in Miflà detorquentur, Etfi enim raentionem faciunt facri#

ficrj amp;nbsp;öblationis, tarnen jta cxplt'canf, ut certtim fit Ipfos non de fas crificio vAasiK.» merente remifsionem peccatorum,nec de oblan'onc, fiftente Chriftum patri, loqui. Hoc enim eft folius filij Dci, feipfum oflèrre patri, ut Ebre. p. dicitur. Hic per proprium fanguinem intro» iuit femel in fanfta Sandorum in illo arcano confilio diuinitatis flans coram Patre,ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, perpetuo interpellât pro

nobis. Et Ephef. ƒ. Sicut amp;. Chriftus dilexit nos Öi. tradidit feipfum pro nobis, oblationem öi facrificium Deo in odorem fragrantiæ. De facrificio autera hominum piorum dicunt Patres , quod fit amp;(ut ipfi nominant) commemoratiuum,hoc eft, in quo quifc^ liera fide beneficia morte filij Dei pana, petit amp;nbsp;accipft, ôi pro ijs gratias agit. Atep hæc inuocatio amp;nbsp;gratiarum adio femper in coe# na Domini äC fumptione légitima facienda eft. Ipfa uerô Ceremonia per fe Une fide amp;nbsp;his fidei exerdtijs Sacrificium non eft.

Plane falfo etiam amp;nbsp;ueteratoric ad tuendum MilTæ Sacrificie um Malachiæ fententia detorta eft. Malachias enim non de Sacrificio Miflæ uaticinatur, fed de Sacrificio Euangelij, per totum orbem in Uouo Teftamento promulgando. Quo etiam Apoftoli amp;nbsp;Patres re» fcexerunt, Cum prædicationem Euangelij nominant Sacrificium» Rom. »ƒ. VtlimMinifter Chriftilefuin gentibus facrificans Euane gelium Dci, ut fiat oblatio gentium Deo accepta amp;nbsp;facrificata in Spi» ritufando.Sicamp;Ef^haniusait ; Sacrificantes Euangelium per or^ bem terrarum.NecTertullianus aduerfus Marcionem libro j.didum Malachiæaliteraccipft, quàra de prædicationc Euangelij,amp; non de fterificio Miflæjin quam fententiam liber illud citât.

Hic iterum ic produnt, ut amp;nbsp;infra de Communfone, fe fn l^ifla, fua oblatione amp;nbsp;opéré Chriftum patri fiftere ÔC offerre, quod tarnen nullius hominis, fed folius filij Dci opus eft,ut fupra ex 5gt;. cap, äd Ebr. oftenfum eft. Nequaquam igitur Deo Chriftum per noftrum opus offerimus,fed oramus cum,ut propter uidimam Filium Media* torem nos recipiat amp;nbsp;faluet.

Quod reliquum eft de Inuocatione Sandorum, amp;nbsp;Memoria tuortuorum, alio fcripto fententiam noftram expofuimus, quam hic 'ompendio ut fit in conlpedu fubijeiemus,

INiiocarfo reî ftiutlibilfs, qur» ä confpeftu abcfl noRro, tribuit dem omnipotentiam, quod hominum gemicus öi corda intro* fpiciat, cognofcat iudicct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quod autcm fingunt aduerfartj, Deum Sanftis fingulari tno* do notas facere poiTc prcces nofiras , friuolum eft, amp;nbsp;hominum fig* mentis opponimus grauifsimum, amp;nbsp;exprcflum mandatum Dei ; do* minum Deum tu um adorabis,amp; illi foli feruies.

Necfufficiens eft oratio quorundam j Sandos inuocari fal^ tcm ut Miniftros amp;nbsp;InterceiTores. Quia ipfa inuocatio ad inuifibi^ lern creaturam direda, per feteftimonium eft, tribui ei omnipotent tiam,

1111. Nullus cultus in Éccleiia inftituendus eft ftne expreiTo mant dato Dei. Nullum autem mandatum de inuocandis Sandis eße, ma* nifeftum eft.

V, Nulla poteft ncc debet fieri precatio, de qua dubitat confci* entia, an Deo placeat. Incerta autem eft inuocatio ad homines iaAa» cum fine uerbo Dei fiat. Contra uero rata funt mandata de folo DeO per Mediatorem inuocando. Ac ftrmifsimè tenenda eft régula : Quic* quid petieritis pattern in nomine mco, dabit uobis.

Cum his manifeftè pugnantea quae habet liber, qui non tan* turn de intercefsione Sandorum multa dicit, fed etiam de meritis Sandorum, quod magis reprehenfionc dignum eft. Ac præcipuè impudens mendacium eft, quod ait Patriarcham lacob in hac relit gione nepotes fuos erudijflc, de fuo amp;nbsp;Patrum fuorum nomine inuot cando. Et corrumpitdidum Genef.48, Voceturnomen meumin eis,amp; nomen Patrum meorum, hoc eft, Promifsiones mihi amp;nbsp;Patri* bus meis fadac iure haereditario ad hos duos quoq? pertinebunt, ut fint amp;nbsp;ipfi pars Ecclefiæ amp;nbsp;politiæ ac hæredes foederis amp;nbsp;falutis pro* miiTae. Hac uera amp;nbsp;natiua loci illius iêntentia negleda, falfam afliiiint aiTertores inuocationis Sandorum. Quare ccrtum eft, pios approba* re non debere nec poflc hanc partem libri, in qua inuocatio Sandot rum prxcipitur amp;nbsp;ftabilitur.

multas caufâs utile eft, ut in eonipeÄu fint teftimonia, quomodo uolt; cata 3c condtta fit Ecclefia,quomodo feruetur, Si^ ut Deo gratiæ agan* tut, quod tradidit dotftrinara, ôlt;. mifit Dotftores iàntftos, amp;nbsp;in eis terf ftimoniadefeoftendit. Item, utSandorum exemplisdoeeamurôd confirmemur. Hoc fine SanÀorum hiftorias populo faepe publicè proponimus SC deinceps proponemus.

MIflae pro mortuis in Monafterqs amp;nbsp;templis alqs, apud omnes ferègentes, ufitatifsimæ funt. Faciunt enim ad quæftum, Si multi errores cum hac confuetudine Miflâs celebrandi pro mortuis fimul in mundum irrepierunt, quos nunc longum eflêt re« «nfere. Eft autem deprauatio Sacramenti, applicari id pro mortuis» Nam Sacramentum inftitutum eft, ut uiuentium fides eo exufcitccur amp;nbsp;confirmetur, item ad recordationem, Sic. Mortui autem non ins terfunt. Et mendacium eft, Sacrificiura eis aliquid mereri per banc teremoniam. Qiiarc Si hic libri articulus nullo modo recipiendus eft. Ac didum quod citatur ex Dionyfio de funerum ritu, prorfus non loquitur de Milîâ, Nihil item facit ad Mifiâm, quod aliqui pro mor# tuis orarunt. Atep de his quidem in præfentia fatis.

CVm fit res raagni momenti, Si omnes homines ueritatem pro^ pter gloriam Dei Si fuam falutem ferio quærere Si conferuarc debeant, nec ullum in Ecclefia conftituere, Si ufurpare cultutn fon expreflum uerbo Dei, dolendum eft nihilominus in Si cum Mif# fis Pontifierjs multa tetra, quæ fequuntur, portertta contra Si præter uerbum ac mandatum Dei in Ecclefiam irriipiflê , quæ his poftremis ttmporibus luce uerbi diuini deteda Si oftenfa lùnt. Nam in Minore amp;nbsp;Maiore Canonc, oblationi panis Si uini, Si quidem nondum con# ficrati, affingitur, quod per hanc remiisio peccatorum contingat, fi# tutuerba in utroep Canonc expreflê habent, Sufeipe fände Pater, omnipotens æterne Deus, hanc immaculatam hoftiam, quam ego indignus famulus tuus offèro tibi Deo meouiuoSi uero, pro innu^ merabilibus peccatis meis , Si ofiênfionibus Si negligcntijs, S^ pro omnibus circumftantibus, Sed Si pro omnibus fidelibus uiuis atep tóunftis, ut milii Si illis proficiat id ad falutem æternam, Sic. Quae quidem uerba in omnibus eelebrandarum Miflarum fortnulis re# periuntur.

ItetninMaioreCanone, antequam adhuc fada eft panis Si Hh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uini

utnî cönfccratio, hæc uerba Runt t Vti' accepta habeas amp;nbsp;bcnedicagt; hæc »ïlt; dona, hæc mimera, hæc fanda HP facrifici'a illabata, quæ tibi oderimus pro tua Ecclefia fanda Catholica, Et poft : Pro quibui tibi o Her i mus, uel qui tibi offerunt hoc Sacrificium laudis, pro fe fu^ tsc^ omnibus, pro redemptionc animarum fuarum,

Addiderunt amp;nbsp;charaderes, qui ad uerba eins loci nihil pror« fus congruunt. Vnde in multorum fimplicium animis hæfit opinio, illorum charaderum ui confccrationem fieri, aut ad cam neceifario requiri, 8Cc,

Item. Hane igitur oblationem feruitutis noftræ,amp;c.8C cund« fiimiliæ tuæ quæfumus Domine, ut placatus accipias, Sic, Hæc Si milia uerba prodigiofa pronunciantur de pane Si uino nondum con« fecrato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Deinde poft confecrationem fequuntur hæc uerba t HoftiaW puram, hoftiam fandam, hoftiam immaculatam, panem fandufO uitæ æternæ. Si calicem falutis perpetuæ ; fuper quæ propicio ac fei c# nouultu refpicere digneris. Si accepta habere, ficut accepta habere dignatus es munera pueri tui iufti Abel, Si facrificium Patriarchie Abrahæ, etc. Qtiæ uerba re ipia hoc uolunt, Sacrificulum orare Delt; um, ut filium fuum non fecus ac Abelis Si Melchifedecis facrificium gratum habeat.

Item in fine inquit Sacrificulus i Sacrificium quod oculis tüX Maieftatis indignus obtuli, fit tibi acceptabile, mihicç Si omnibus, pro quibus obtuli, fit te miferante propitiabile,6tc.

Talibus Sd multis alqs manifeftis 6i execrandis blafphctnijs plenus eft Canon, quarum nullam mentionem facit Suffraganeus in fuis concionibus de Mifla,fed arte difiimulat, interea plaufibilia qiix^ dam laudans,ut ; Gloria in excelfis. Kyrie eleifon,8dc. Item prcces pro omnibus ftatibus faciendas. Sic, Quæ quidem per fe nobis Si nota Ôi ufitatafunt, ucrum de illis, quæ diximus, de quibus maxime agitur, Sd quorum manifefta eft profanitasSdimpietas, altum ibi filcntiumlt;

At decernit liber,ne quid omnino in Canone mutetur.Quolt;l decrctum fi rccipimus, aflentiendum erit omnibus iftis portcnu's, quomodocunc^ pingantur. Ac fi Canonis interpretatio aliqua fingu^ laris ad populum feorfim recitanda, ficut promittit liber, ateexetur, Sacrificulus in Miflâ recitatione Canonis Deum horribifi afficict con « tumelia. Si earn blafphcmiam alia interpretatione ad populum fucalt; bit, atef; ita ex eodem ore fimul frigidum Sd calidum,maledidonç£ Si benedidiones effîabif.

Manifeftiim eftetiam ufum Miflæ, qui obtinuic haAcnus, olim in Ecclefia Catholi'ca non ubicç fuifl'c eundem. Et euidens eft diuerfitas Canonis,quem Græcæ amp;nbsp;aliæ Ecclefiæ nô haben: per orns; niafimilem.\ Præterea alia prorfus eft forma Miftacllidori in Ecries fia Foie tan a in Hifpania j alia item in ipfa Italia Ecdeftæ Mediolanens fis. Et Gregorius Auguftino Cantuarienfi, cum conftitueret Eccle^ fiam in Anglia , liberum permifit, utquam uellet formam eli« geret, Teftatur etiam Gregorius, paulôaute fua tempora Cano^ Htm feriptum eflë. Neeparua reperitur in antiquis codicibus in Cas none difsimilitudo, 8C apparet fubinde alios plura attexuifle. Ac manifeftè fatetur autor libri rationalis diuinorura, Petrum amp;nbsp;cæteros Apoftolos ad communionem nihil amplius, quam orationem Dos tninicam, ôC uerba confecrationis recitalîê idq^ ueftibus ufitatis ina dutos. Ibidem($, ôi in Decretis Canonicis, ÔC in hortulis animæ ( ut uocant ) explicatur, quid quifc|! Pontificum addiderit, in quibus ipfîs permagna eft uarietas. Adeoejj totus Canon eft quiddam ex difsimilibus Si inter fc non cohærentibus partibus confarcinatum.

Quod ad noftras Ecclefias attinet, MilTam celebramus debia U reuerentia, amp;nbsp;ueftititu ac ornatu decenti, adhibitispqs cantionia bus Si leftionibus die Dominico Si diebus feftis, quotiefcuncp ada funt communicantes. Ac promittimus nos etiam alrjs in feptimana diebus pro locorum 8i oppidorû ratione mÜTara celebrare,ad eamcç rem certos dies, ubicun^ aderunt communicantes, deftinare uellc»

IN noftris Ecclefrjs præcipuæ Ceremoniæ, quæ funt utiles Eccles fiæ, ut dies Dominicus, Fefta, cum ufitatis leftionibus Si cantis onibus, non mukum immutatæ funt, ac deinceps quoc^ eas ftus dioft retinebimus. Qiiod ft in rebus iftis Adiaphoris bono confilio eorum, quibus gubernatio Ecclefiarum commiflaeft, aliquid délia beratum fuerit, quod ad concinnitatem aliquam rituum, amp;nbsp;ad bos nam difciplinam faciat, in hoc concordiæ Si bono ordini non décria mus. Nam de rebus per fe medijsnon uolumus quicquam rixari, quod ad externum attinet ufum. Neej; nos turbat uel carnium uel pifeium efus.

Non tarnen concedendum eft, ut doftrinà de difcriminc uea rorum Si necelTariorum cultuum Dei, Si talium rcrum mediarum nonneccflariarum,extinguaturamp;: obruatur: Sicut Auguftinus fuo tempore, Si Gerfon antcannos centum ualde quefti funt.

Etfi enim in maxima parte Ecclefiæ fempcr errores funt i Tas Hh ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men

tarnen in aliquibus manet rcfta Dei agnitio 8i inuocatio ucra,ac pliw lucis doArinæ cœleftis, quam in promifcua muldtudine. Ac uult Deus, uc de ueris ac neceilarijs cultlbus Dei, quilibet fidcliter erudi« atur,

Quod autem ad cantfones attinec de fändis,didum eft antea» inuocationem non eile recipiendam.

Item, Cum in noftris Eccleftjs retineamus integri Sacramen« ti uerum ufum, nec diuellamus partes, procefsiones, in quibus altes ra pars circumgeftatur, prorfus omitcendæ funt,

Adhæc uerilsimum eft, Sacramenta tantum in fuo ufu, qui in uerbo inftitutus eft, uera elTe Sacramenta, non cum ad adiones aliénas amp;nbsp;diuerfas extra finem inftitutum transfcruntur. Ideö fpeAa* cula circumgeftationis in procefsionibus impia funt, nec ftabiliri aut reftitui debent.

Præterea etiam ipfis aduerfartjs notum eft, Priuatas miftas, inuocationem Santftorum, Sacrificia pro mortuis, proceisionem, Ä id genus alia, etiamß excufari poftènt, minime tarnen neceflaria, Si ualde periculofa eile, amp;nbsp;rem pefsimi exempli amp;nbsp;fcandali eile, talta in hafce Ecclefias reuocare,quo multi détériorés fièrent,pij uerô contur# barentur, multis etiam perfecutionifaus cauia præberetur, ut facer# dotes 8C alq in exilium pellerentur, amp;nbsp;ad carceres 3i fortafsis etiam ad neces raperentur,

Qtiod ad Agendam, cum in ueteri multi fint abufus, amp;nbsp;in noftris Eccleftis iam aliquot annos pia forma fit ufurpata, iudicamus noftram Si retinendam, Sdauftam typis rurfus excudendam efle» Vtc^ in adminiftrationc Sacramentorum amp;nbsp;iierbi utamur lingua uernacula utilifsimum eft, adeocçex fententia CanonumC, Quoni# am in plerifc^ locisdeoffl. iud.ord. Sic,

Caeterum ornatus Ecclefiafticus retinetur magna ex parte in Ecclefijs noftris. Acficubifortèhicintercidit, facile ad ufura coniie# nientem reuocari poteft.

Eodem modo Si cantiones piae de tempore Si feftis retinen# tur, Si oiFerimus nos quicquid ftatutum fiierit, quod ad bonum or« dinem Si decorum in publicis congrefsibus, amp;nbsp;ad honefta exempla faciat, libenteradmiiiuros Si executuros efle. Seit enim DEVS 3 K,açtr(07VCûSMç, nos nihil magis in uita exoptare, quàm Deo plas centem, pium,amp;ftlutarem politiarum Si Eccleflarum ftatum.

Vigiliæ reuera fuerunt excubiæ, quæ fiebant ad corpora mor# tuorum, in quibus coniblationis amp;nbsp;exhortationis caufa leiftiones Si canuones ex Sacris literis de refurredione morturum propofit« funt.

Hint. Qiiæ res po(tea in abufum cedit -, 8( ad hominum mortuorum fedemptioncm promerendam perperam translata eft.

Ad tnemoriam mortuorum celebrandam raagis prodeft uita Chriftiana,Sdbeneficentiaergaalios, monumenta publica, annua Seemofynarum, quas morientes pauperibus legarunt, diftributio, iigt;qu3 prodonisàDeo collatis per multos (quod de Eleemofynis Päulus icribit ) Deo gratiæ agantur. Omnium ucro optima'memo« fßhaeceftjdequa fcriptura inquit j In memoria xterna erunt iufti. Pteces etiam pro raorituris in agone fieri oportere, omnino cenfe« ’’gt;ns,quemadmodum Ecclefia canit ; Deus uita uiuentium fpcs •norientium, faluscç omnium in te fperantium, miferere omnium ex hac luce migrantium. Idem cuiufcç in extremo agone ciementer mi« «reatur,

Simul autem de qs, qui in uera fide ex hac uita deccdunt, cers Qextat promifsio ab ipfo Domino noftro lefuChrifto tradita et cons firmata. lohan. 5. Amen amen dico uobis: Qui fermonem meum audit, amp;nbsp;credit ci qui mifit me,habet uitam æternam, amp;nbsp;in condems nationem non ueniet, fed tranfibit à morte in uitam. Hane certam tonfolationem nobis eripi non finamus, fed ea turn in noftra, turn atnicorum morte nos certo fuftentemus, ficut D. Paulus ad TheC naonet. Nec confultum eft, ut nos ab his firmiisimis amp;nbsp;immotis teftis« monqs diuinis,adincertasdifputationes amp;nbsp;opiniones abduci,amp;in «xtremouitæarticulolabyrinthis inextricabilibus implicari nospa;« tiamur. Sednoftrasamp;aliorum mentes ueris confolationibus Siuera inuocationc Dei erigamus amp;nbsp;obfirmemus. Econtra de non credentis: bus triftifsima fententia lata eft, lohan. j. C^i non credit iam iudica# tus eft, öd manet fuper eum ira Dei. A qua tu nos fili Dei in æternum ftruabis.

Fcfta, quorum mentionem facit liber, in noftris Ecclefqs ferè omnia retinentur, fed non hoc fine,ut (aneftos inuocemus, amp;nbsp;ipforum orationibus ac meritis iuuari nos petamus. Sed ut Deo gratias aga« mus, quod per eos propagaritSd Iparferit fuam dodrinam, ôdpro« pofuerit eos Ecclefiae fuæ dileAionis, conftantiae, fidei,fpei, patientiae Sd ab'arum uirtutum exempla, Pro qua re Deo gratias agimus, amp;nbsp;pc# timuSjUt idem nobis adfit, faciat nos uafa mifericordiæ fuæ.

Dies Rogationum cum fpedaculis procefsionum, in Ecclefq's noftris abrogati îunt. Verum preces 8i Litanix fingulis totius anni feptimanis follicitè fiunt.

Benediiftioncs æquæ,falis,herbarum,placcntarum, amp;nbsp;aliarum treaturarum, cum his tribuatur potentia diuina fugandi Djmones,

I H h 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delendi

delen J î peccata amp;nbsp;tuendæ faluti's J non polîunt fine profanationc no^ minis diui'ni,amp; fine fiiperftitione Icriiari, Sed ut Deo gracias agamu» pro cibo cæceris rebus, quibus ad iuftentationem corporis indige» mus, fumme necefiarium SC à Deo mandatum eft.

De efu carnium, politicus magiftratus ftatuet : Ita tarnen ne affîngatur opinio cultus, amp;nbsp;ne confcientrjs laquei intjciantur ficut SC Panormitanus in talibus traditionibiis fuadec : Cum olim. De Gle« ricis coniugacis.

Coniugium facerdocum 8c fumptio utriufqj fpcciei in Sacral mento, adeo euidenter diuinis teftimonqs confirmata funt, ut de his ambigi non poisit. Nec nos ifta permifsione aliqua Humana, fed ault; thoritatc ÔC inftituco Dei retinemus, ôi contraria improbamus.

Acmirum eft in his duobus articulis, qui à Patribus confenlt; tientibus fuffragrjs traditi ôi rec epti funt, antiquitatis teftimonia non admitei : cum tamen aduerfarij ipfi expatrum male intellelt;ftis 8i tis teftimonqs fuos de Sacrificio errorcSjMilTam, oblationc pro morlt; tuisjinuocationem Samftorum,purgatorium etc.defendere conentur* Et contra Patres ipfi fuis feriptis plus fidei haberi non uelint, quai« quatenus cum feriptura fanda confentiunt, ficut hac de re extant Cylt; priani Auguftini fententiæ memorabiles Decretis Canonic is infertaf' præfcrtim Dili. Nona.C. Nolimeis Auguft.lib. i. De Trinit.

Ad conftituendam amp;nbsp;firmandam difciplinam Ecclefiæ, utik ciretueram êóChriftianam excommunicationem fanciri : Quemada modum SC pœnicentia publica iam apud nos in ufu elfe coepit.

Atq: haec quidem fumma eft fententi3enoftrae,quam in prac’ fentia rogati de confukatione libri Auguftani pro rationc ofticq nolt; ftribreuiter,quantumquidem ex uerbo Dei edoeftifumus,animo bono ac pio edendam efle putauimus. In qua certis 8C grauibus caufis non de omnibus litigare äC pugnarc uoIuimus,Sed in hactem^ poris anguftia noftro loco tantum de nccellärfjs monere, 8c qs quolt; rumintereftde hoc negocio diligentius cogitandi caufam praebere iioluimus. Ac oramus Deum, uthæc tanta res, in qua non tantum pax amp;nbsp;tranquillitas policiarum, Sed multo magis falus animarutnin multis regionibus, amp;nbsp;gloria Dei, agitur ac uertitur, pro dignitate fli magnitudine fan's expendatur.

Dominus nofter lefus Chriftus illuminée omnium horninum fummorum amp;nbsp;infimorum corda, amp;faxit, utquiequidhuius fit, ad Dei gloriam, Ecclefiæ utilitatem et animarum falutem potifsimiiffl dirigatur, Amen,

î! S

Z 'i

IS lü

K U i •i

4 3 e

« i i

1 i

Hccc tndicatio ad poßulata fùprd expoßta direFla Jlc fuit J '})t in primp de prcecipuP capitibws doFirinæ ^^ifcaretury^eiußißcationeypoteßateßccleßaßica, ^nmentPj Miffày CanonCj inuocatione Sanüorum y exe^ mortualibuóy conßcrationibns creaturarum ccete» Pf^ CeremonijSyne^^ quicquam afcientibn^ quidem, omitte» ^^tur y quod ad auertendum falfam doFirinam y nbsp;nbsp;abujus

^eprimendos Ijaleret. Et qute impietatem baberent omni» ^iOydifertèyper^icuèy fideliter exponeretur. In rebuó '})e» ^o non necejßarijs hoc pr^ßitum y 1)1 neq^ certamina Ju^ peruacaneatemerè mouerentkr y neq animorum acerbitas ^H^eretur y neq dißicultates nou^e introducerentur y fed qncead non intollerandam concordiam atq^ confenßonem prodeßepoßentyud ea qua/i iter monßraretur quod in^re^ di lieer et. Itaque de AdiuphorP ßc reßonderunt lit pro» Quittèrent àfede if qu^e exempli boni eßent ad ßß:i» ßinam Ecclefiaßicam facerent, omnibus, quod an fieri ita aut non fieri debuerit y alibi queretur. IDißimulare iamen non poßumus reprebendi à Flacio fts- quinq^ Sub» fcriptoribus y cum in alijs fcriptis nofirorum y turn in hoc ipfo y quod contra ea capita y qutein libro IHTE^IMquot; ^rticulum de lußificatione preecedunt y mbH dißutarinty neqdeif controuerßam eße(cripjerint y ex quo dli rnul» tétras fußieiones itfr infimulationes deducunt. Etfi antem omnes intelliguntyqui remconfiderantyqualp bicc fit Flaciana criminatio y Tarnen T'uimarienfisdelibro IN» TEI^IM cenjiiray qut€ l)i^inti diebits, aut cireiter

poJTßanc nojlrorum fcriftaeß^ Superintendent)^ omnium ditionis illius fubfcriptionibus approbata,hiec i^^^ tur hoc idem facit y TSLam eafimiliter non damnat prirn^^ tres articulos, lenunia i^itur incogitans malicta nott^ tur^ quae in ahjs accufat^ quod fuos Ijjurpajfe non meminit-Hoc i^itur fcriptum Theolo^orum cum Ijniuerß qui ad las deliberationes ex ordinibus conuenerant, confentientP bus ljoluntatibus etfententijs approbarent^et fubeunda po^ tius omniafibiflatuerent^qudm qute impia ejfe docerentnt intelligerent, ea l)llo modo 'y)t reciperent, atlt;^ cnn) '^rheolo^is de retinenda Ijeritate doSlrinte co'nfbifionepra* clarißimafeconiun^erent, Tum i^itur quot;miiuerfte deinceß deliberationes de eo fuere, quid ad C«efarem faciendum, huic reïponderi deberet, ac Ipijum primùm conJcribendatD à Theolo^isfummam quandam omnium capitum Ifniuerf doEirinæ Ecclefarum noflrarum, qu^ead Cnefarem miW* retur,dequacognofceretur, inquibus hcecdltbro recede^ ret autnonrecederet, Cui communiter Theolo^i nes Politici fubfcriberent, quam operam, cum peteretuï, Theolo^iinfereceperunt. Sed de fubfcriptione monuernnt iJt fequitur qiufripto comprehenja ordinibus tradide* runt.

COndonatorum munus hoe tantum cft,quid uerum üt fideli'ctt demonftrare. Muneriscnimnoftrinoneft infupcrquot;uel Pri'nd« pes uel fubditos confefeiom's noftræ periculis oncrare, Sed de his unuraquenq? apud fe ftatuere oportet. Qiiod fi commiiniter cum regl'onum ordinibus fubferiberemus, haberet res bancfpeciem, quaß uellemus l'pfos ad nos defendendum obligate, id quod minime agis« mus, fedpetimusutordinesipficonftituant, quid ufej ad extrema omnia

omnia Si immutabiTicer rctinere uelint, amp;nbsp;Tua periatla ipCi lit confide« rent. Nos his Ecckfqs, largiencc gratiam Dcojideliter amp;nbsp;concorditer operam noflram dabimus quam diu nos ferent, ncc^ caufas à nos bis difsidrjs aut difsipacionibus fuppeditabimus, pericufa noftra Deo permittentes.

His igitur a^um à Theologis hoc fuit, quodßmper ûliââj ipßßio pertculo rem a^erent, non alios inumue» rent, Sed cum or dines in fententia per maner ent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do»

^rinæ fumma confcriberetur poßularent ita deinceps Theolo^i ad rem accejjerunt^ Or pro'emiolum primum^ quod trdElationi pr^emitteretur, compoßtum. Toßea S). Philip. Helanthon dcapitede luflißcatione remexorjus (nam qult;e ante hoc cdput in libro Au^ußano/unt non op» pugnantur) yifq, ad caput de bonis operibuspro^reßus fu» ’GOT iDtrarnq^ do^lrinamperßicue 0* dilucidè explicatam firipto comprehendit \ atq^ ibi opera htec impedita aliorum iiuerfis conßlijs ßibßititj qute qualia fuerintj moxexpo» netur, quod ant^udm faciamttspriu4 hoc loco hanc in fipera mandata iheolo^orum inchoationemf hoc loco ßibiß demies J cum improbitas Sycophantica malicia Flacia» Mfabiionis caput de lußificatione dTheolo^is in conuen» tiiMtJnenßdeprauatumßmpudenter ßjribere aufaßierit, (S' mafios labores a Theolo^is breui tempore exhaußos ^ultipliciter fußeElos fecerit. In quo ‘tarnen leliores mo» • neri oportet J eßeh^eßeßeripta 'ïit libro Hu^ußano op* ponerentur amp;nbsp;T^bi in hoc 'i^era falßs mifeerentur, demon* firaretur.Itaq, pluribus locis '})erba libri inßerta l)/urpdturf in primis mentio lifno in loco neeeßitatis operum adfalu* li tern.

tem, formula erhör um noftrts ^cclefijs alioeiwnin hju non efl,nec fuit, Ift quid in tllis itsr quo fenßi ferri aut nonferri^oßit,ex^licetur,qucecollationcfaEla ab intelli^ ^entibus facilè deqirehendentur. 3h)oEiorem Cruci^erum multi ex nobis fciunt, paulb antemortem dehacexplica* tione articuU luflificationis in earn dijjeruijfe fententiam, y)taffirmarit,crederefe l^ix concinniorem aliam is'illu» ßriorem,lt;i^'})erbis expo/itam fi^nificantioribu^ ac ma^is proprijs Ungute patriae,in recentibu^ noßrorum fcriptis re* periri, feq, in ea iam morti propinquum cum efficaci fenfu l}iuidlt;eac'}}er(el(etici(einlDei mißricordia morte 'Tanige* niti flij leßi Clarißi declarata /uauiter acquie/cere. EJlq. ex bac defripta, fedpaulb breuitcs, illa ipfa doElrin(e no* ßrce formula,quie Epi/copis Eegauite Viuo adbuc IDo'Plo* re Crucigero a Theologispropoßta, horum fuit aßen* ßone approbata,'})t infra ficetur.Sed Flaciana improbitai lt;7 banc eß impudenter calumniata, de Fegauienßbiü traElationibu^, deq, corrupto in ea collatione ArtiCulo iü* ßifcationis mendaciaßarfit borrenda. Incboatio autem illaexplicationis do^riiubcec eft, Tat ex arcbetj/pis coi^ uertimus.

IDE irSTlEIC^TIOKE HOUlNlS coram Deogratuita lt;7* noua obedientia, doElrina no* ßrarum Ecclefiarum fcripto repetita à Thbeolo* gis in Tarbe 24)1 fena, jfnno

ETfî Dats ccrcj's Sf Hluflribus tcfti’monîjs rcfufcitatîonc mortitoà rum amp;nbsp;alqs miraculis fæpe rcpetitis fefe patefccit, Et miferrimo generi humano uocem doftrinæ, Legis amp;nbsp;Euangelrj ccrtam ôC. ilinftrem hnmenfa bonitate tradidic. Tarnen inde uiq; ab initio genc4 dshunianijfemper fttei unt diueriæ eacq: difsimiles de Dco, amp;nbsp;de do# lt;^nna coclefti opiniones, amp;nbsp;triCtia de his certamina, nec dubium eft, dnraturain efle hanc difsimilitudinem, donee in nouifsimo die Deus ®il indicium raanifeftô ueniac.

Nos autem cum uocem illam dodrina», quæ iam annos am« plius ƒ ƒ00. in Ecclefia fubinde fonuit, ueram SC diuinam uocem efle «rtô ftatuamus, 5C fciamus mandatum omnium fummum amp;nbsp;maxi# efle,ut do(5trinam traditam ac comprehenfam fcriptis Prophe# ftfnm amp;nbsp;Apoftolorum difcamus Si conferuemus,qua fola uoce Sd •ton aliter Deum afternar» Eccleiîam lîbi in gencre humano fubinde Völligere certifsimum eft, ideo cum iufsi fimus exponere, quæ fit de Præcipuis eius dodtrinæ articuüs, noftra SdEccleiîarum noftraruna Kntentia,hanc ueram, fimplicem ac pcrfpicuam aflêuerationera no# firam fæpe alias exhibitam, breuiter repetimus.

Primum omnium teftamur ccrtônos credere ac ftatuerc,(crt«5 pta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica conferuata in Ecclefia mirabili amp;nbsp;inenar fïbili bonitate Dci, ucra 8C cma. efle. Et Deum in fcriptis illis, fefe ÔC.. üoluntatemfuamgenerihumano, immenfamifericordia patefecifle, 6( fola hac uoce ÔC non aliter æternamfibi Ecclefiam fubinde colli« gere.

niaigiturfcriptaProphettcaSd Apoftolica teftamur nos fide indubitata ampledi. Et quidem ilium ipkira perpetuum confenfum fcriptorumPropheticorumamplcftinos fatemur , qui eftexpreftus in Symbolis Apoftolico , Niceno Si Äthanafiano, ÔC in Concilrjs probatis, Niceno ,Conftantinopolitano, Ephefino ÔC Chalcedonen« fiîNcc dubitamiis confenfum illü expreflum in Symbolis ÔC Concilqs illis purioribus habere teftimonia Prophetica ôC Apoftolica, ÔC eftè confentientem, ac perpetuam Catholicæ Ecclefiæ Dei uocem ample# lt;ftentis doftrinam cœleftem ,incorruptam.

Fatemur hoc quoçp femper eife ÔC fuiftê Ecclefiam Dei uifibi# lern, inde uf($ ab initio generis humani,poftquàm Adam conditus amp;nbsp;poft lapfum receptus eft, Et in hac uera ôC perpétua Ecclefia Def fubinde uocem uniucrfæ dodrinæ cocleftis, Legis ÔC Euangelrj fuifle ÔC fonafte ÔC deinceps etiam manfuram efle, ufe^ ad finem mundi non dubitamus.

Eft autem Ecclefia Dci cottus uifibilis amplcdcntiurn uo # li z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cem

ccmEuangeli}i'ncorruptamamp;: rcctè utcntium ?acramentis, in quo coetu filius Dei per minifterium Eiiangelrj amp;nbsp;Sacramentorum uerc eft ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfficaXjóCmuIcos ad uicamæternam régénérât. In quo coetu tarnen

Hæc liera Ecclefia omnibus temporibus, ab alrjs omnibus gentibusôd falfis religionibus omnium gentium diftinda fuit,his fig^ nis infallibilibus ; conferuatione ôC profefsionc dodrinae uniuerfæà Deo traditacjlegitimo ufu Sacramentorum, Etobedientia débita mi* nifterio Euangelii,quod Temper in Ecdefia fiiitacconferuatum eft.

Cumcj nunc loqui nos oporteat de Ecclefia, quæ uocc Euan# gelq inde ufc^ colleda eft, poftquàm filius Dei apparuit, 8d in crtice uidima fadus, mortuus,Tepultusamp;refufcitatus eft, Teftamurnos tanquam uocem diuinam ampledi dodrinam, quam filius DeieX finu æterni Patris protulit, comprehenlam amp;nbsp;fparfam toto orbe ter’ rarum,uoceSlt; fcriptis Apoftolorum, Ac difertè repetimusquod paulo ante Turnus teftati, ampledi nos conTenTum ilium perpetuum Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum expreflum in Symbolis Apoftolico, Nicæno Si. Athanafiano, Si Concilijs probatis Si orthodoxis, qu« antea commemorauimus, Ac Symbola ilia toto pedore credimus, Si fideliter enarramus.

Cumci? in fcriptis illis Propheticis Si Apoftolicis Si Symbo# lis receptis perTpicua ueritas, de rebus neceflarqs, de peccato, de fide accipiente remiTsionem peccatorum, de Ecclefia, de ufu Sacramento# rum,amp; alrjs neccfiarrjs dodrinae partibus comprehenfa fit,fententiam Ecclefiarum noftrarum fideliter recitabimus. Nec dubitamus uocem dodrinae ibnantem in Ecclefijs noftris, SCexplicatam à multis uiris honeftifsimis, pietate Si dodrina excellentibus, confenTum eflê uni# cum Si ucrifsimum catholicæ Ecclefiæ Dei, Si omnium uere Deum inuocantium, Et hanc uocem noftram gloriæ Dei fcruire,amp; omnibus prjs Talutarem efle certo Si fine ulla dubitatione ftatuimus.

De nobis ctiam Si de uoluntatibus noftris diferte teftamur, nulla nos noua dogmata tradituros efle, nec uocem dodrinæ aliam amplexuros, quàm unicam illam Si æternam uocem fonantem in Eult; angelio Domini noftri Icfu Chrifti, Si expreflam in Symbolis Si tra# ditam in Ecclefia Catholica omnium temporum. Si in ea à pijs Si in# telligentibus receptam Si explicatam. Et Deum aeternum Pattern Domini noftri lefu Chrifti toto pedore oramus, ut regat, gubernet ac feruet nos, ut uera Si falutaria doceamus, Si Catholicæ Ecclefiæ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius dues in toca æcernitate limus»

Nuncdicemus de Arci'culo luftfßcatfonis, nam quæhunc antecedunt in libro Caefaris, non concrouertuntur,

POftquam didiim eft, mirabili amp;nbsp;inenarrabili confilio Dei, FiH« um Dei Dominum noftrum lefum Chriftum, conftitutum eßs fe, utfit Mediator, Iuftificatoramp; Saluator, quodcç propter hune remiflio peccatorum, iuftificatio reconciliatio, Spiritus fan« ÄUSamp;: uita æterna certo nobis donentur, Porroetiam exponent dum eft, quomodo ingentiailla bonaac beneficia confequamur, Hane adplicationis rationem ifto modo tradimus.

Etii Deus iuftificat hominem rron propter fua aliqua opc rum fuorum mérita, fed immenfamifericordia gratis abftj meritis noftris, ne noftra fit gloriatio , fed Chrifii , cuius folius merito ac« cipimus remifsionem peccatorum, iü pronunciamur iufti, hoc eft , accepti amp;nbsp;placentes Deo, Tarnen non eft in homine efficax tanquatn in trunco nihil agente, Sed ita hominem trahit ac conuertit, ut in adultis amp;nbsp;dodrinam intelligentibus, aliquam uelit efle uoluntatis aftionem, quæ fuam efficaciam comicetur.

Certilfimum enimeft non accipere beneficia Chrifti eum , qui nondum perterrefaftus eft aliqua agnitione irae Dei aduerfu s pcccatum, quic^ dolores nullos propter peccatum fenfit, omnia cnim hæc in uoluntate amp;nbsp;corde necefTe eft praeexiftere', amp;nbsp;ab ipfo Deo feriente corda amp;nbsp;uoluntates irae fuæ fenfii, effleiuntur. Cum enim peccatum caufa fit immediata inimicitiae inter Deum SC homu nes, Nemo adthronumgratiaeaccedereamp;petere reconciliationem poteft, nifi aliquo dolore propter peccatum adficiatur, amp;nbsp;pocnitenrf tia non fimulata ad Deum à peccato conuertatur. Ideo Baptifta tanta feueritate concionera pœnitentiæ, toto tempore minifterfjfui urfit, clamitans, Agite poenitentiam, quoniam appropinquat regü Hum cœlorum.

Ac fine ulla dubicatione uerillîmum eft, oportere aliquem elfe contritionem, feu fenfum dolorum, agnita ira amp;nbsp;iudicio Dei ad« uerfus peccatum. Nam manente fecuritate çontemnente Deum , Si furenter in fceleribus perfeuerantc, certum eft nullam clTe nec con« uerfioncm nec peccatorum remilfionem,

Ideo inquit 11'aias ? ubi habitabit Dominus q? In fpiritu con« trito Si tremente fermones mcos, EtMofes , Deus tuus ignis con«

fumens eft,id ed^uerc amp;nbsp;horn’bilitcr I'rafcens pecfatis, fJcud hanc fiw am iram ÔC indicium ftatim poft lapfum primorum parcn£iim,8lt;: uogt; ce fua Si. pœnis horribilibus omnium tcrtiporum oftendit, ac dcclalt; rauit. bt poftea uocem legis admirandis Si tcrribilibus teftimonijs in monte Syna repetiuit, uc cflet irx Si iudicq Jui aeternum teftimonio iim,Slt;: ut doceret mortem Si alias calamitatcs mortem ccmitantes, commonefadiones clTe Si teftimonia fui iudicii, Et nult in Ecckfia ufcp ad diem nouilsimum, fua uocc Si Spiritu fando perpetuo argui peccatum in cordibus, ficut fcriptum eft,Spiritus fandus arguet mundum de peccato, quod non credunt in me, lohan. 16.

Non folum autcm iraeteftimonia illuftria Deus oftendit, ftd ctiam édita promifsione perfpicua dcFilio fuo mifericordiam inenarlt; rabilem patefecit. De hac promiisione miferkordiæ gratuitae acterna Si immota eius uoluntas eft confirmata iuramentoipiins. Si Filrjfui morte, fanguine Si glorioia refurredionc Si alijs miraculis, ut certô ftatuamnSjuelle fe propter hunc Filium remittere pcccata, Si per cuffl dare Spiritum fandiim,iufticiam Si uitam æternam omnibus ad Filt; lium fide confugientibus, SCindoloribus illis ac fenfti iræ fiiæ uofc huius promifsionis fe fuftentantibns, Si ftatuentibus, quod propter Mediatorem ilium ac propiciatorera propofitum certo detur remifsio peccatonimjreconciliatio cum Deo, Spiritus fandus, iufticia amp;: uita seterna, gratis fide, abfcj operum noftrorum meritis, aut dignitaie noftra.

Haec de promifsione uoluntas certa Si indubitata eft, Ac fidcs illaquam poftulat promilsio, eft aifentiri omni ucrbo Dei, amp;nbsp;in hoe promilsionigratiae, quæexpreftâeftin Symbolo his uerbis, credo remiisionem peccatorum.Et eft fiducia acquiefcens in hac promilsio« ne Si credens non folum alijs, fed fibi quocç certo remifsionem pce^ catorum dari amp;nbsp;adplicari.

Etfi Hero coetui Ecclefiæ permixti funt homines innumerabi« les foctj confefsionis Si dodrinæ eiufdem , qui fe crcdere gloriofê ia^ ditant,Tarnen cum perfèuerent in fccleribus contra confcientiart, tnanifeftumeft fomnium fidei Simendacium efle, quodcuncçeiuflt; modi homines tumidc prædicant. Nam qui funt tales, non credunt fibiremifsionempeccatorumdari, nec cxpetunt necaccipiuntpro« milsionetn, Si fugientes Deum Si frementes aduerfus cum confola^ tionem fidei nullam fentiunt, nec exercitia ulla inuocationis intelli« gunt, Nec dubium eft fidcni in Diabolis, de qua dicitur, Dæmone» credunt Si contremifeunt, effe horribilem fenfum iræ Dei Si fremii* (tunaduerfus Deum, Etdifcrimine multiplici diftindam effe ab al* tera

t«ra ilfa uiui'Rca amp;nbsp;iufli'fîcantc fide, quæ promifsi'onera Euatigelq anvä pleditur, 8C eft fenfus confoladonis SC lætkiæ in Deo,de qua exprefl'a illuftria funt Pauli ceftimonia Rom,4.ubi multis argumcntis often* -ditjoqut fe de fide adprehendente promifsior.em, non de fola non* da, quah's eft in diabolis aut hominibus perfeuerantibus in furoribus contra confcientiam. Eft igicur fides ilia (utdiximus) aflcntiriomni Uerbo Dei nobis tradito amp;nbsp;in hoc promifsioni gratiac, Et eft fiducia pfomiflae milëricordiæ, qua cor propter mediatorem amp;nbsp;per eumliss ^tracur ex doloribus inferortim, amp;nbsp;accedit ad Deum ÔC inuocat eum, damans, Abba pater, Si hac uera confolatione acquiefcit per fill um datoSpiritu fando.

De hac fide loquitur Efaias, Si Paulus Rom. i o. Verba Efaiae ^Regans, Qui credit in eum non confundetur. Eft^ uerifsimum non PoTc corda ullo alio modo ad Deum accedere aut remifsionem pec* fatorum accipereniilin folo illo Siunico nomine filfj Dei, ficut liti^ Ptum eft,Nemo uenit ad Patrem nifi per Filium.

Spiritus autem Sandus hoc ipfo modo Si non aliter in co^da fffunditur, cum in uera conueriione audita Si accepta uoce Euangelq iefeerigunt ac confoIantur,Sicut inquit Paulus Galat, ?, Vt promif« fionem Spiritus accipiamus per fidem.Et datur Spiritus fandiis ideo, Ut in accendenda confolatione SCuita noua fit emcax amp;nbsp;iiirtutes nelt; tclTarias inchoet Si confirmer, quales funt,fides Si inuocatio accedens îdDcum,timorDei5Diledio, bonum propofitum, fpes Si aliæfitf miles, Tales autem qui funt domicilia Spiritus fandi,8lt; in quibus ac* tenfa eft fides Si fiducia filq Dei, diledio, fpes Si aliæ uirtutes, hære^ des funt uitæ æternæ propter folum raediatorem filiùm Dei Si per turn, gratis,non propter accenfam Si inchoatam à Spiritu fando no« uitatem,Sicuc exprefte iuquit Paulus,Donium Dei eft uita æterna per Chriftum lefum Dominum noftrum.

Cumq; inde iifcß ab initio generis humanfpoftquam recepti funt Adam amp;Eua immenfa bonitateDei, colleda fit amp;nbsp;conferuata Uera Dei Ecclefia, cui uocem promifsionis de uenturo Mediatore tra;« didit,etiam hancipfam fententiam Sc dodrinam noftram de remif« Hone peccatoruin gratuita in ea fonuiife Si conferuatam eife nullum tftdubium,

Etfi uero in magna generis humapi parte hie intelledus prorf mifsionis fæpifsimc obicuratus eft, quorum alij proprijs operibusac tneritis remifsionem peccatorum quæfiuerunt, alrj perpetuis dubitas tionum fludibus opprefsi perierunt, qualcsfuerunt apud Ethnicain niultitudinê innuraerabiles, apud quQs tnemoria promifsionis tan^ dem

demprorfusextînAaamp;amîflâeft, Tarnen Deus immenfa boniwte intelIcfturH promifsionis perfpicuum 5iL illuftrem fciiptis Propheta^ rum amp;nbsp;Apoftolorum tradi amp;nbsp;conferuari uoluit, amp;hüc in Ecdefia fac«* pe repecitum ipfe illuftrauit, ne in genere humano noticia èc bonos filrj fui prorfus extingueretur, 8C ut æternam Ecclcfiam fibi in genere humano colligeret, ÖC fubinde multos uitæ falutis æternæ hæredcs faceret.

Adfirmamus igitur falfum cflê amp;. mendacium horribile,quód dicunt aduerfarrj, dubitandum eflc an habeas remifsionem peceato« rum, amp;nbsp;in hac dubitatione perfeuerandum efle, Eft enim mandatolt; rum omnium fummum ÔC immutabilc hoe pracceptum, ut filio ßC promifsioni gratiæ credamus, ÔC fide earn ampleftamur, Sicut inlt; quit Paulus ; Ideo ex fide gratis ut fit firma promifsio. Et Iohannes, Qui non credit Dco,mendacem eum facit. Et confideretur feueriias uerborum Iohannis, quodtanquàm fulmine horribili uocem illaiH damnat,quæ dicit, non credendum fed dubitandum eflê de remifsio^ ne. Eft uerô prjs omnibus ilia ipfa uox confolatio dulcifsima, quôd certôfciunt ucllc Deura 8i feuerifsimè præcipcrc,utquifc};fibidari remifsionem peccatorum certô credat amp;nbsp;in hac promifsione acquilt; efeat.

Quodiiero obrjcitur promifsionem conditionakmeflê, Et folum Deum intelligere, qui fint digni remifsionc,qiH indigni, Id tolt; turn oritur ex profundifsimis tenebris ignorantium, quod fit diferi^ men Legis amp;nbsp;Euangelq.

Propter banc iplâm caulàm faeftum eft decretum admirabile maxime de mictendo filio, amp;nbsp;édita per filium promifsio gratiæ, quia fumus indigni, Et uoluntatem erga nos benignifsimam, ideo uoce promifsionis Deus oftendit, ut in genere humano immenfæ illius lericordiæ noticia amp;nbsp;intelledus extaret, amp;nbsp;ne dubitatione perpétua Ecclefia opprimeretur,quSmadmodum opprimuntur Ethnici,qui etfi habent particulam legis de aliquibus externis offictjs ciuilibus,Tamen prorfus ignorant filium Dei amp;nbsp;Euangelium, Et dubitant an curet eos Deus,anrecipiat, exaudiat aut iuuet eos, Denicj:nihil intelligunt omnium eorum,quæin genere humano à Dco geruntur in colleftio^ ne Si. faluatione Ecclefiae.

At in Ecclefia Dei uttumq? confpici Si intelfigi oportet,amp; fan# quàm ueritas æterna Si immota fine hæfitatione ulla recipi ac credi, Primùmirafci Deum horribiliter omnibus ruentibus in fcelcra conlt; traconfeientiam , amp;perfeuerantibus lnhis,fine pœnitentia Si fon« uerfione ad Deum, certo propofius eflè poenas amp;nbsp;exitium æternum.

Etakerirm, in uera fonufiGone uelfe Deum amp;nbsp;feucrifsi'mc prædpcrc, utpromirsionigratiaecredainusamp;ftatiia.uus ccifo recipinos, non propter dignitatem noftrani, (cd propter mcdiatorem gratis 0^ fic receptos placere Deo amp;nbsp;habere rcmifsionem pcccatorum, itifticiam uitam actcrnam, amp;nbsp;certo exaudiri, Ôd iuuari à Deo.

Acquoditcrurnobrjciturmirandamhanc concionem clîê, quia finguli apud fefc intclligtint quanta moles dubitationum de peo naturaliter fit in omnium animis amp;: ^xfloi ibus, uideri igitur •uimutabilem efle dubitationem, quia naturalis fit, ut nunc quidcm uafcimur. Scd rcfpondeo, Conecdo eflc immutabilem in hac depra* uatione, fine uoce Euangclii amp;nbsp;fine auxllio diuino. Manet enim triftis fi'ga amp;nbsp;trepidatio ct multiplex infirmitas in omnibus etiam fummis hominibus, Eilcf infirmitas ilia ac dcprauatio peccati originalis cf« kftus proprius ac proximus.

Sed ut infirmitati ac dcprauationi natural! Deus mcdcretur , iiTimcnfa bonitate promifsionem gratia? tradidit, ut cogitatione eius oinnes fefe erigerent ac fufientarent, amp;nbsp;dubitationi earn opponcrent ft fiducia eius ad Deum accédèrent.

Qiiod autem Paulus inquit : Nihil mihi confeius fum, fed in hoc non iuftificatus fum, id nequaquàm confirmât dubitationem deremiisione amp;nbsp;reconciliatione cum Deo, Sedutrumcp quod ante diximus oftendit, Confeientia non fit polluta deliftis cnormibus. Et tarnen fciatreliquam efietrifiem immundiciem 8i infirmitatem, Ideo ftatuat fiducia mediatoris fe iulîificari, hoc efi, placere Deo, ab eo recipi, ficutde hacipft confolationc reftifsimc inquit Augufti* nus, Totius fiduciæ certitudo elfe debet in præciofb iânguine Chrifti,

Eft amp;nbsp;haec ueritas acterna amp;nbsp;-immota, Qiiotiefcuncj; cor ac# cepta rcmifsione peccatorum amp;nbsp;recönciliatione cum Deo fide erigi« tur, Simul accipi dari per fidem Spiritum fandfum, amp;nbsp;hunc in cres dente effiracem efie in accendenda inuocatione,di!edHonc, fpe amp;nbsp;alifs uirtutibus. Ac prorfus neceflarium eft fimul lucerein conuerfo bo# num propoficum feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciendi Si bonam confeien#

tiam, ficut inquit Paulusi Milita bonam militiam, retinens fidem e£ bonam confeientiam, Ec loannes, Qui non diligit manet in morte lt;

Omnia hæcuerifsimaamp;indubitata funt. Et tarnen ut fæpc iarn diximus, neccfic eft fimul inrelÜgî reliquam efle in hac uita mag# nam Si triftem amp;nbsp;confufionem appetitionum pugnantium cum lege Dei, multipliccm ignoranciam , dubitationes de Deo dif# fidentiam et alia mala infinita. De quibus inquit Paulus Romano.7’« Video aliam legem in membris incis rcpugnantcm legi mentis meat,

ErPfalmus, Non iuftfficabîtur in confpeAu wo omnis uiiicns. Et Daniel, non in iufticia noftra, fed in nnfericordia wa magna propter Dominum cxaudi nos.

Ex ilia igitur natural! infirmitate amp;nbsp;I'mmundicie, etiamin faniflis Si renatis fubinde oriuntur ingentia amp;nbsp;multiplicia pcccata norantiæ,fecuritatis, diffîdendæamp; dubitationumde Deo, ftultx fpes, fiduciainiufta propriae fapientiæ ,iufticiæ, potentiæ Si rerum fi« milium , denic^ Si alia innumerabilia peccata arcana Si ignota maxi«' mæ parti hominum.

Etfi igitur inchoari obedientiam oportet, Tarnen non eft cor gitandum propterca hominem habere remifsionem peceatorum -, Si mundiciem nouitatis tantam efle, ut umbraculo remilsionis pecca« torum amp;nbsp;auxilio amp;nbsp;intercefsione mediaton's non indigeat ,Imofit agmofcendus eft filius Dei, quod fit mediator Si propitiator, perpelt; tuo intercedens Si incerpellans pro nobis in arcano confilio diuinita« tis,amp;horribilemæternipatrisiramin fe deriuans, ne in nos tod cffundarur.

N’C fan's dicitur cum inquiunt reliquias peccati non impii* tari à Deo, quia adfingunt horribile mendacium , perfonam efie fint pcccato. Hocimpudenti mendacio confirmatur falfa ilia perfuafio amp;nbsp;fiducia lufticiæ propriæ ièpofito mediatorc, Ideo diftinfte hxt teneamus, Neceflariam efie iufticiain bonæ con feientiac Si inchoats nouæ obedientiæ. Et tarnen fimul intelligamus, poftulari etiam illam non fimulatam humilitatem et fidemconfefsione fordium noftraruin agnofeentem Si ueris gemitibus deplorantem reliquias peccatoruWi 8C fubrjeientem fe Deo, 8i in poenis reuerentia débita ei obedientem, Sicut inquit Daniel : Tibi Domine iufticia, nobis autem confufio faciei Sic. His omnibus neceÄe eft prælucere hanc confolationttn gt;nbsp;quod placeat pe'rfona Si fit accepta Deo propter filium mcdiatorein, Eftc^ fides illa feu fiducia mediatorem in ueris doloribus confeientis intuens Si adprehendens, perpetuum umbracukim , quo reliqus uirtutes omnes, in illa magna infirmitate teguntur 8i obumbrantur.

Ideo cum difputat Paulus, Fide nos iuftificari, gratis abfi? operibus, perpétua amp;nbsp;natiua eius fententia confideranda 8i da eft, nec adfingendae funt interpretationes alienæ à Paulo, Fidem tantum preparationem efle feu confefsionem ut loquuntur, ucpofttî alia re perfona iufta fit, uidelicet iufticia infufa, dileiftionc, fpe Si alijs uirtutibus, quos dicunt fide accipi.

Huie corruptelæ opponamus pcrfpicuum SC irrefutabilc ds diuinae teftimoniura, oporterefilio Dd honorem fuum tribui,.Si agnofoj

ignofci, quoctfitæternus acperpetuusincerceHbr,mediator amp;:ßf« uator, Et necenariam eflè hanc non flmulatam reuerentiam di humi* litateni Deo debitam, ut agnofcant cordireliquam effe in nobis trw ftem molem peccatorum di hanc perpétua amp;nbsp;indefinente remifsione ac mifericordia I'ndigere, Etcertodari remifsionem peccatorum di reconciliationem cum Deo omnibus, qui fe recipi propter filiutn Dei gratis, abfej operibus fuis ftatuunt. Hanc confolationem necelss fariam di dulce efle prjs, necefle eft fateri eos qui exercitia uerae inuolt; Qtionis intelligunt di reftc inftituti funt, Omnes cum fumus in ue:« risdoloribusexperimurquantæfintcordium trepidationes amp;: que^ fclæ, quod fentiunt di uidentfuam immundicicmdC indignitatem. In ilia kifta St trepidationc animorum non funt ita docendi homines anxi] ac pauefafti, ut exiftiment ideo fe iuftos efle, hoc eft acceptos Stplacentes Deo,quia multum meritorum ad Deum adferantSi mundi ac digni funt, Sed fic docendi funt, ut ad filium Dei confus giant,amp; huic iiixta promifsionem credant, Sicut Inquit Dauiel, Non in iufticla noftra, Sed in mifericordia tua propter Dominum exaudi nos. Dominum nominal ilium ipfum mediatorem di Melsiam pros minum. Eftq: hæc uera fententia, perpetuus confenfus Catholicac Ecs tielîæ Dei expreiTus in uoce diuina amp;nbsp;in prsecipuis fcriptoribus,0(: his (]iii uerae pietatis 8i inuocationis exercitia intelligunt, haud dubiè nos lus di gratus eft. Ita Paulus exemplum Abrahæ uniuerfo generi hus mano proponit,ut in perfona excellente uirtutibus fummis nfq; muls tiplicibus oftendat, quoraodo fides omnibus imputetur ad iufticiam. Id exemplum Abrahac eiufmodi eft, ut impofsibile fit intelligi iufticis am fidei tantum de praeparatione ad iufticiam infufam leu inhærens tern, qua perfona poftea placeat. Proponit di Dauidis exemplum, qui cum fit Rex di Propheta populi Dei, multis uirtutibus di open's bus bonis excellens, tarnen teftatur fibi remifsionem peccatorum nes celTariam elTe, Et ita fe iuftum efle, fl peccata remittantur ei di tegans tur,St hæc remifsio peccatorum accipitur fide,

Ac ut diftum eft,nullum eft dubium hunc promifsionis ins telleftum, fubinde in uera Ecclefia Dei notum fulfle. Et quanquatn alicubi impi opric di difllmiliter fcriptores loquuti funt, Tarnen præs cipuific loquunturin enarrationibus huius articuli, utmanifeftum flt dulcem cITe inter nos amp;nbsp;ipfos confenfum.

Auguftinusin enarratione Pfalmi 88. ficloquitur, In æters num regnabit Chriftus in fandis fuis, Hoc dixit Deus,hoc promifir. Siparum eft hoc iurauit. Quia ergo non fecundum mérita noftra,

fed fecundum illnis tnifêneordfam firma efi promifsi'o, nemo debet cum trepi'dan'one prædieare de quo non poteft dubitare.

Ex his omnibus perfpicuum eft oporterc inchoari nouam obedicntiam. Et tarnen fidem fiduciam noftram niti pcrpetuo me# diatore filio Dei,Si hac fe confolationc pcrpetuo erigere ac iuftcntare, quod propter hunc filium mediatorcmjDcus nobis pcccata remittat oi nos recipiat. Hac fide amifla autextinda impofsibile eft cxiftere dilcdionem aut inuocationem acccdentem ad Deum, Qiiia fidcs ilia intuens mediatorem fons eft,Si effieax caufa, ueræ confolationis, di« leftionis. Si inuocationis licut diiftiTm eft, Si nunquam eft finedilc* ftione. Inchoatæ uirtutes autcm ac bona opera, in renatis Si iuftifica« tis, etiatn nominantur iufticia, fed non illo fenfu, quod propter eas perfona remifsionem (jeccatorum accipiat, aut quod in iudicio Dei prorfus munda Si fine peccato fit, Sed hac ratione quod Deus im# menfa bon’tateilla tenuia initia inchoatæ obedientiæ, contaminata multis fordibus Si infirmitatcmultiplici propter fiîium in credentibus fibi placere adfirmet, eatj acceptée. De hac iufticia operum lohan« nes locjuitiirjcum inquit : Qui facit iufticiam iuftus eft. Efrej; uerifsi« mum ubicuriq: opera cum Deo pugnant, ibi efle contemptum Dei, Si nullam cordis ad Deum conuerfionem fadam efle, Qiialis arbor eft, tales funt Si fruduSjSicut mox dtcemus copiofius.

De hac quoq; parte dolt;ftrinæ noftræ, prorfus non dubitamus (êntentiam Ecclefiarum noftrarum confenfum efle uniuerfalerti uocis diuinæ Si Cathollcæ Ecclefiæ Dei, cumcj: extent fcripta noftra,qiiæoftendunt quid fentiamus, non eft opus prolixa com« memorationc: Sed tarnen utcerta aliqua norma fit Si régula huius partis perpétua, adfirmamus fola hæc opera bona Si neceflaria efle, qiix praecepta furit in Decalogo, cuius enarrationes pafsim repetit« funt in fcriptis Apoftolicis. Hac norma difeerni oportcre confeienti# am bonam ac malam manifeftum eft. Ac ficuti antea diAum eft, fc« uerifsimum Dei mandatum eft, ut confeientiam bonam retineamus, iuxta didum Pauli, Milita bonam militiam,retinens fidem Si bonam confeientiam.

Perfeuerantes igiturin fcelcribus contra confeientiam, non funt conuerfi ad Deum, Si funt hoftes Dei, Et nifi eonuertantur, malt; net ira Dei fuper eos.Hæccertifsima funt,firut teftantur dida,Galat:^ De his praedixi nobis Si adhuc prædieo, quod qui talia faciunt, reg# num Dei non pofsidebunt. Et iuramentum diuinum,quod copula# tiua

tiua oratio eft complcditur utruncç, Quod neceftaria fit conuerfio. Si quod remifsio peccatorum fide accipienda fit, Viuo ego dick Domi* ” nus,nolo mortem peccatoris, fed ut conuertatur 8( iiiuat. Vbiciinc^ igitur nulla eft conucrfio,ibietiam remifsio amp;nbsp;mifericordia nulla eft, •d norunt omnes rede inftituti, ncc hie prolixa declaratione opus eft.

Eft porro uerifsimum'^Sd hoc alterum, Etiam hi qui uerè fucü funt ad Deum conuerfi 8i. iuftificati, cum ruunt in peccata contra confcientiam, contriftant 5d excutiunt Spiritum fan(ftum,Sd amittunt fcniifstonem peccatorum, iufticiam 8d uitam æternam, amp;nbsp;denuo rei fiunt iræ Dei, Sd nifi iterum ad Deum conuertantiir muntin mortem Sdpœnas æternas, fient perrjr Saul ôd alrj innumerabilcs. Eftcÿ hoc ■nanifeftcexpreflîimjRom. 8. Dcbitorcs eftis, ut non fecundum car« uiuatis, fi enim fecundum carnem uiuetis,moricmini, id eft, ß Prïuis cupiditatibus Si inclinationibus contra confcieniiam obtem« Perabitis, his poHuti in pœnas æternas metis.

Nec tantum fequuntureiufmodi fcelera contra confeientiam, Pcenæ æternæ poft hanc uitam ièd etia^ in hac uita atrocia delida puniuntur atrocibus pœnis, quibus Si autores ipiiSi cum his alfj fi# Wulopprimuntur, fient puniuntur adulteriura Sd cædes Dauidis.

Hiscaufis confi'deratis poteft intcliigi, quod neceftâria fint bona opera. Quia funçà Deo mandata, ôd cum his committitur con# trarium,cum excutitnr Spiritus fandus,iuftieia,8d uita acfcrna,Et per# fona fit rea iræ Si condemnationis ætcrnæ. Placet autem obedientia inchoata feu opera bona in renatis, quia perfona fide,propter Medias torem fe placere Si acceptam efte ftatuit, Propter hune ipium Media# torem acceptai criam Deus opera perfonæ placentis Si reconciliatæ ipfi,

Suntc^! uerifsiraa utracp hæc, Primo, Quod donum Dei'gras tuitum eft,uita æterna propter Chriftum lefum Dominum noftrum per eum. Secnndô,Qiiod foîi illi hærcdes funt nitæ ôd falutis æter# ’’æ, qui ad Deum conuertyntur, et fide remiilîonem peccatorum ôd Spiritum Sandum accipiunt. Et tarnen in his noua obedientia ôd bona opera adeo funt neceftaria, ut fi nulla fit obedientiæ inehoatio, ucl fi oppofitnm detnr, hoc eft, fi confeientia feiens ac nolens manda# Ö Dei niolet, ccrtiftimnm fit nullam elTc conuerfionem, ncc à tali be# nefieia promiftà accipi, Neceftê eft autem ut beneficia propofita acci« piantur, Et fenfns confolationis inneris doloribus non eftfomni# uni aut res inefficax, fed uiuificatio talis,quæ eft liberatio à doloribus

{nferorutn qitos defcribit E?;echïas,inquierts Ifafa? j S. Tanquam Leo contriuit omnia ofla mea. Tu aucem liberafti animam mcam ab inte^ rii;u,quiaproiccifti poft tcrgum tiuini omnia pcccataraea. Dehac non (itnuiaca uiuificationc, loquitur óC Paulus, inquicns ad Coiin^ thios, Superinduemur, ft tarnen non nudi reperiemiir. Ët Iohannes in Apocalypfi cap. i. Efto fidelis ufq? ad mortem,amp; dabo tibi coro^ namuitæ. Hæcdida duo oftendunt , quorum pn'mum eft,in hac uica oportcre initia uitæ 8C falutis ætcrnæ inchoari, Alterum eft, Inhisinitqsfeuexordiisuitæjitaperfeuerandumefl'E ne ante mor* tem corporalem,amictatitur aut excutiantur.

Ipfa ctiam regencratio 8C uita æterna per fe eft, noua kix,tilt; tnor Deijdikdio, lacticia in Deo cum uirtutibus fimilibus iuxta àilt; «ftum î Hæc eft uita æterna,iit agnofcanc te folum uerum Deum Si quem raififti Icfum efle Chriftum.

Vt igitur hanc lucem nouam agnofrentem filium Dei accent' (âm efle in mentibus oportet. Ita ueriisimum amp;nbsp;et rtifsimum eft,opof tere fimul inchoari amp;nbsp;cætcras uirtuteSjfidcmjdiledionemJpem amp;nbsp;ali^ as, amp;nbsp;has ad falutem efle neceflârias nuliiim eft dubiuro.

Hæc intcIÜgi amp;nbsp;iudicari poflunt, à pris quærentibps confola* tionem ô^ intelligentibus ueræ conueriîonis exercitia. Ciunq; obedi* entia 8i bona opera fie inchoata placeant Deo, ut ditftum eft, habent ctiam præmia huius uitæ fpiritualia Si cotporalia, iuxta confiliuin Dei, fed præcipua dilîerunturad uitam æternam.

Nequaquam autem confiimamus aut probamus fomni» Monachorum, ciim fingunt bona opera eQêjneritum amp;nbsp;caufam uit« ætcrnæ,amp; quidem mérita talia, quæadplicata 8c communicata aitjs, ctiam eos libèrent SC faluent. Quod enim fupra diximus, uerifsimut« effe iudicamus, oportereomnes agnita fua infirmitate ad filium D« fide confugere, amp;nbsp;fie ad eum confugientes, propter ipfius obcdientilt; am ac meritum,iuxta promifsionem. Si diuitem fuper abundantiaifl gratiæ certo accipere remifsionem peccatorum Si uitam æternam, Si hac feconfolatione perpétua in ueris doloribus crigcrc ac iuftentare* Et feit hæc fides in omni conuerfione deberi Deo hanc fummam bedientiam, ut promittenti Si offerenti fuam miièricordiam Si con^ firmanti eam iure iurando credamus,eumq; Si iuftum Si ucracem cflê ftatuamus. Et dubitationem ac defperationem iila ipfa ftdes tanqiiam peccatum omnium maximum, Si contuincliofum aduerfus Deutn fugitaedeteftatur.

quot; Sunt Si alia bonorum operum præmia corporalia et encomia dulcifsimajfæpc recitata feriptis Prophçticis Si Apoftoiicis,quæ Si in noftris

noßn's fcriptis alibi fideliter repctiuimus, omni tempore Deo •uuante repetitiiri fumiis. Scimus cnim uelle Deum iit ipluni amp;nbsp;bo^ noruin corpoiah'um autorem Sc datorem eiTe agnofeamus, ÔC præs lucente fide i5i conicientia bona ea petamus amp;nbsp;expeftemus,

Dereliquisautemopcribusnon mandads à Deo,quæ no« minant Epifcopi amp;: Monachi opera indebita, öi tarnen ea cukus Dei elfe clamitant,nota fit régula ad quam pertinent, Fruftra colunt me maiidatis hominum. De bis necefle eft extare ac redneri ueras fentens bas, ut intelligatur, qui fint ueri, neceflarrj amp;nbsp;Deo placentes cukus, qui non necefîartj, dilplicentes Deo ßC ferio damnandi, ut poftea co* piofius exponemus.

His ita deferiptk Ijenit in nientem aliquibiif confuU tius foreyfifimpliciter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijllis dij^iutationibn^ autferb

ptis^qu^e libro op^onerentur adImperatoremJupplices lite= mitterentur^quibus peteretur ne ad '})llam mutationem do^rin(€ aut Ceremoniarnm Eccleß^e noßr^i adi^erentuVy ^eqenimyierißmdelfideri futurum y l)t Cue far oppofttam libro confeßionem approbaturirs effetßed poßulaturum ib luin potiits 'Vt prießriptam a ß nbsp;nbsp;fuùformulamfequeren^

iw y ne^ eum formulasßbi prcefcribi ^equo animo laturum^ ^ui Ulo tempore alijs quod priefcriberetur,approbaßet Cr incindaffetj ^isrfimul informatum eß exemplu literarum ad bicilaremj qute omnia yt melius co^noß:antur Theolo^o» fwn de bac re feriptum ad politicos ordinesfubiecimuSj cu’^ iüsh^eeeß fententia:

GEncrofi, nobiles amp;c. Honeßi,prudentes amp;nbsp;beneuolentes do^ mini SCc, Etfi coepimus explicadonem docitrinæ feripto com« prehenderci amp;nbsp;caput de lufdficationc quam difertc amp;nbsp;dilucijs dèà nobis fieri potuit deferipfimus, Tarnen re amplius confidera« Ö5 Primum commodius fore iudicatum eft, ab Imperatore fimplici« terabfep difputatione amp;nbsp;contrarijs arriculis fubmiftc peti, ut has Ec# défias in præfend ftatu manere finat, quäle aliquid ciuitates etiana ali« quotfubieftcrefponderunt, dCuenitin mentem nobis de tali quo«

dam cxcmpio Ii'terariim, quale nobis hie una tradtmus, non tamcti hocconfilio, ut de hacre nobis prxffriptum uobis uclimus, Sed hx« omnia iios ipfi ut conGderetis,i% ipfi de re ftatu.itis. Facile autem co^ oitari poteft Imperatorem peticioncm fi fine articulis oppofitis Dcnignius accepturum.

Tertio, Si de omnibus capitibus difputari deberet,cflêt ca nolt; ua confefsio futura, de qua prius peculiari amp;nbsp;magna deliberation« opus e(ret,quo ufej; procedi oportcret,et in quibus ad extremum uflt;î durandum,ad eamej; deliberationê plures ordines alTumendi ciTent.

Ad nos autem quod attinet, fententiam noftram uobis plicamus,hocnosmaximèuclle, hasEcefefias in præfentiftatu o’’quot; nerc, nam mutatio magnas perturbationcs amp;nbsp;fcandala allatura efc' ■Volumus etiam, largicnte graciam Deo, in dotflrina confenfum inter nos tueri, amp;nbsp;in præfenti doftn'na noftra, quæ liera amp;nbsp;Chriftiana eft) manere,atcj; potius feremus, quicquid diuinitus acciderit, quàm Ul ueteresamp;manifeftoserrores,quosliberde inter»clt;fto;tempore con^ firmat inftauremus, Et de doftrina fi quid amplioris cxplicationis^ nobis poftulabitur, débita cum humilitatc, quantum Deus gratis largietur, ex fundamentis amp;nbsp;plenas dcclarationes cdemus.

Omnipotens Deus pater Sakiatoris noflri lefu Chrifti liasr«^ giones amp;nbsp;Ecdefias benigne gubernet amp;nbsp;cuftodiat,

77oc conßlium non imln'obatum fuît de excite plo literarutn ad Cœfarem collatæ fententi^e poß tarnen Theolo^orutn c^eterorum or dinum inter fe £olgt; lationes deltberntionesj tandem mutato hoc etiam congt; fliojtertium fecutum eßjquo inter hos conuenit '}}t Tirin’ ceps EleElor ip[e Ctefari or dinum regionis nomine fed' beret quid fcribi cuperent fimul ft^nißcaretur i^i de exemplo epiflolæ ad C^farem informatie, totaq in Trincipem conuerfa isr translata. Itaq ad ea de quibu^ à Principe EleEiore relatum fuerat j rejfonfum commua niter eßeo fcriptOj ^uod fubiecimus, in quod lt;c^C(eter^

pl^rä^j Epißolaquam ad Ca^farem informatam fuijje diximi^s^ fimt tranjcripta. Sed /cripti Jententia hcec eß (IHod (sr à Theologis eîl compßtum.

ILIuftrifsfmc Pn'nceps SCc, Dc quibus Imperator amp;c, ueRrse Celßt. mandauit, utad nos referretur, ea lubieftè accepimus. etiam de religionc confulta legimus BC perpendimus, Sed ueßra Celf, fibi in mcmoriam reuocare poteß, benignam promifsioncm his regionibus ante hæc tempora faftam, religionis praefentem ßa* ^utn uf($ ad liberum amp;nbsp;Chrifiianum Confilium mutatum non iri, Hæccç promifsio mandato V, C. de fuggeßis facrarum conciof ’’Um proclamata, B(. typis cxprefla, per orbem terrarum édita fuit. Cuius tarnen promifsionis mentionem non faceremus, fi dc dodri# ua dubitarcmus, Scd cum fciamus dodrinam amp;nbsp;ceremoniasin ha« ’Um terrarura Ecdefijs, uera amp;nbsp;pia cfle utracj, pctimus iubmifle Im» Pnatorem, promifsionis cius cuius roentio tada eß, admoneri. Cumc^ ad Imperatorem multi inconfentanei fermones de religion Ucharum terrarum, contra quam res habet, alFeiantur, fubmiße pe^ Umus Imperatorem de ueritatc doccri, Nimirum hoc certum amp;nbsp;uc« fum eße, dodrinamEcclefiarumnoßrarum prifcam, ueram, intef gram, Chrißianam dodrinam efle, quam Deus per diuinas fcrip^ ’urasfuastradiderit, quæ comprehenfa eß Symbolo Apoßolico, Niceno, Athanafiano, ÔC omnibus in capitibus religionis cum uero intelledu, quern omnia fana Ecclefiæ Catholicæ membra omni tem« pore habucrunt, confentit. Etfi res poflulauerit de fîngulis capitibus ’’t fundamentis docebitur.

Prarterea manifeßum eß omnibus quid dc Ceremonijs fiat, hoc nimirum, fingulis diebus dominicis amp;nbsp;feßis alqs mißa cantioni» hus ufitatis, amp;nbsp;ornatu, 8i alrjs honeßis ceremonijs adhibitis célébra» ’ur, adeß femper mcdiocris frequentia eorum qui communicati» onemexpetunt, quiiam anteamp;confefsi de pcccatis apud Sacerdoe ’’m,amp; ab his abfoluti fuerunt. Ad hanc amp;nbsp;concio femper ad necef« briam populi inßrudionem habetur, 8i hortationes ad preces hunt, hoc modo publicæ preces cum omni decentia ceicbranturt Ita Pomeridiano tempore ucfpertina facra adminiflrantur,amp; turn quoc^ concio habetur, amp;nbsp;cömunes prcces fiunt, Caetcris diebus hebdoma* UOS fingulis côucntus facri in templis fiunt,tam à puerilisetate,quam ’dultis, amp;nbsp;accinuntur Pfalmi,8d aliqua capita ex nouo amp;nbsp;ueteri teßa« Wento rccitantur, 8i turn quocj publicæ preces fiunt, in maioribus

oppidi's qitotidi'e condones habencur,in cætcds minon'bus,amp;pagis, aliquot faltem diebus hebdornados,una cum licanijs publicis pre’ cibus. In collegialibus 8C magnarum urbiïï templis aliquibus adhuc ctiam horæ Canonicæ accinûtur. Præterea puerilis ætas in Catcchefi Chriftianædoftrinæ diligenter exerceturamp; in pagis fingulis diebus dominicis Pomeridiano tempore rccitationes huius audiuntur, Sed in urbibus alia magisidonea tempora ad banc rem funt confiituta. Baptifmus cum exorcifmo amp;nbsp;omni decentiaadminiftratur,amp;; honni^ nés de Baptifmo infantumrefte funt inftituti,ÔC multipliées Anas’ baptiftarü errorcs utiliter refutatijUt Dei beneficio noftræ ecclefiæ roribus illis non fint pollutæ, necp faiftîi fuit ut Anabaptiftæ ferrctur.

Doftrina etiam de Sacramento Corporis amp;nbsp;Sanguinis ChrifiG in noftris Ecclefq's magna cum contentione propugnata eft amp;nbsp;obten# turn ueram adefie Chrifti pracfentiam Si exhiberi in Sacramento uc* rum corpus Si Sanguincm Chrifti. Etiam confefsio Si priuata abfo* lutio conferuata eft, quod multipliciter ualet ad inftrutftionem Si co« folationem.Audiuntur enim homines de fingulis capitibusreligionis quid intclligant,Si de peccato, de remifsione huius docentur,atc^ in^ iuper abfoluuntur, Si confolationem accipiunt,8i Dei beneficio toH dodrina de poenitentia in noftris Ecclefijs bene eft Si dilucidc expli* cata. Si integra conferuata,Manifefta etiam fcelcra à magiftratu Si co* fiftorijs puniuntur, Sifiquisa talibus abfoluitur, fit hoc ad exeW* pin uetcris formulae pœnitêtiæ publicæ. Fefta laudabiliter pro ueteri more cclebrâtur,fingulæ dominicæ,Natalis Domini,Stephani,Ioan« nis,CircGcifio,Epiphania,Conu€rfio Pauli,Purificatio Mariæ,ÂnnÔlt; ciatio,dics Coenæ domini,Palsionis,Relurreiftionis,cum fcrfjs fecun« dis Si tertrjs.Fefta fingulorum Apoftolorum, AlcenfiojPcntecofte cö fecundis Si tertrjs ferfjs,Iohannis B3ptiftæ,Vifitatio,Feftum Magdas’ lenæjFcftum AngeIorum,AEgroti diligenter uifitantur Si poftquaflJ de peccatis Si incredulitate fua confefsi funt, abfolutionem Si Sacra* mentum corporis Si fanguinis Chrifti accipiunt, Si fimul communi’ ter pro aegrotante præces hunt ab omnibus,qui turn adfunt. Sepul^ turae honeftæfunt,eftmediocris frequentiadeducentium funera, ufurpantur in his piæ cantiones Si diftribuuntur Eleemofynæ,

Cum igitur nihil dubiteraus doftrinam in noftris Ecclefijs uera cfle,8i cum intelleftu ueteri Si uero Catholicae Ecclefiæ congruente, Si Ceremoniæ quas expofuimus, non tantum pictatem ChriftianaW habeant, fed fpeciofæ etiam ferucntur,Iamcj; per annos triginta fenta in hac inftituti fint. Si iuucnès in hac educati, qui hanc unicam inuo’ cationem D«, tanquam lac à matribus acceperunt, Petimus fub* iedifsitï'f’

jeâifstme, ut C.V. de hac noftra pctitione adimperâtorena nôfiriim omnium bcnigmïr. Dominum référât, hoc nos Cæfaream Maicfta« temipfius fubieftiir, amp;nbsp;propter Deum orarc , ne qs qui de nobfs aliter narrant locum relinquat, aut fidem habeat, Et harum tcrrarutn Bccleßas propter commemoratas iam caulâs, tn quo nunc funt ßatu benignifsimè rnanere, nec^! quietem harum turban' utpau'atur,amp; bc« oigne ut confidcret quanta confcienti'arum perturbatio, ucræ inuos «tionis impeditio, quæ difeordia in his terris amp;nbsp;Eccleftjs, amp;nbsp;quam multa alia fcandala, amp;nbsp;quantæ dilsipationes Eccleflarum , talcm niutationem eflent fecuturæ. Nam de V. C. non eft diibiiim, ad^ hibituram illam hunc^refpeftum, ne ulla alia noua dodrina ins troducatur, Sd ne feditiofi, infamantes, aut contumeliofi libriin his terris typis exprimantur, amp;nbsp;nos fîmiliter ipfi fie Dci beneficio snimati fumus, ut in uera amp;nbsp;Chrifiiana dodrina, 8d ucra Caiholica Ecclcfia Dei perpetuo rnanere cogitemus, ficut fcriptiim eft lohan. ’}, Mancte in me ßd ego manebo in uobis, nei^ ullam dodrinam Aux Symbolis Sd intelleftui Catholicæ Eccleiîæ contraria eft reciperc Uelimus. Omni etiam tempore omnem debitam obedientiam Cac# fariæ Maieft 15d V.C. obnoxie præftabimus, Expeftamufç^ ab Im» peratore fubmiilc, Cæfaream Maieftatem huius, cum fubiedionem snimi noftri fenferit ôd perceperit, tjs qui fecus de nobis loquantur Oeq; locum daturam neep fidem habituram, neep aduerfus nos ut non benigne afFeda fit, commoueri fe pafTiiram efiè, Sed Cæfarem nobis 8d Dominum benignilsimum futurum ôd permanfurum, ctis am benignifime fibi in memoriam reuocaturum de quibus ante hacc tempora benignifsime nobis ipem fccerit,6d quæ fcripferit.Spes fatnus cnim ab omnipotenti Deo negocium religionis, cui Chriftia# ni in meliorem formam redadionc fumme opus eft, tandem alis quando ad liberi ôd Chriftiani concilij cognitionem deuenturum , cuius pro noftra parte à multis iam annis cupidifsimi fuimus ôd ad hue fumus, Incp hoc omnipotentem Deum Spiritum fandum fuum brgiturumcire,utfaliâdodrinaôdabufustollantur, ôd Ecclefia ad piam Ôd pacificam confenfionem, ad gloriamDei ôd cognitionem ueritatis Chriftianæ reducatur, id quod cupidifsimis animis fperae nms,ôdDcum ut gratiam fuam largiatur,OrarcuoIumus, ôd ope« tam dare diligenter ut in Eccleftjs harum terrarum ab omnipotente Deo hoc oretur, Etiam pro Cæfarea ôd Regia Maieft ; Ôd V. C, ut firiæ preces fiant, ôd apud populum, ad timorem Dei, diftiplinam, Od obedientiam femper ut hortationes fiant, Celf autem V.obnoxia opéra noftra parata eft.

one fecutura ejjent^pqua fufcqyereturj non minus intellex^ ijje quam aliosj 'ï)elpanepotiusprædixijfe ea qua accide'' runt) (5* Ulisgrauißimis de cau/ts non tantum abhactote peElore ahhorruijjèy fed fubmiße deprecando, niter (S' lgt;ehementer dißuadendO) auerterefludniße^quoi exfequentibusmqgis patebit. nbsp;nbsp;nbsp;Trincipi tarnen alterun^

malum quod metuendum eßet ß nullus conatus quan* tumuispericulofajmodo non impia mutationis ßißcipe* retur, maius etiam. 'ïfifum fuit ab bac parte terras ^rauius pericUtari neq^ Ulo tempore aliter iu* dicar i po tuit, itaq^ multis illejerijs ^rauibus admo* nitionibus,deijsquatali tempore ßr ne^ocio tali conß deranda eßent, ad Eheolo^os cateros fape'ïtfusefi, de quibus mox referetur. nbsp;Qtpdautem fcriptoproximo

à conuocatis ordinibuspetitumfuit) iDt T^rinceps ad Impe* ratorema^ereltellet, bocille iam dudum ita e^erat, yt nihilferi maiore cumfide nbsp;nbsp;nbsp;diligentius Itel etiam per*

tinaciuspotueritjficut docent ea qua fupraex ^ugufla* nis cum Cafare a^ionibus retuUmus. Nam Cafaris ts'fuas promißioneSj repetendo Ijere inculcarat, etiam de Ceremonqs fuorum iJt aB:a docent in genere fignifica* ratf ’Sed tampertinaciter atq. minaciter, ita pericu* losè'^rgeri ajfenßonem ) Ils' fie agi omnia animaduerte* rat) Itt nihil aliud d diuina dr hum'and fapientia ipß fiubijceretur ) quam litdn omnibus qua piè fieri pojfint obedientiainpromitteret) de quo alias dißutabitur) quoi hitur

t^itur Trtncefjs quantumßbi cum Ca[are negocij fuijjet ^inimè eßet obhtuSy neq^ per 'tfllcLS '})llorum literas aut Le^ rneliu^ cam rem a^i pojje fciret, quàm ip/e coram ^Z^jJèt) lt;isr quin petitione tali nihil proßceretur dubitare pojjèt y his inquam de caufis ab eo conßlio nequaquam f^^irecedendumiudtcauity quo piam, lt;i3' quce cum bona ^'^^fcientiafieripoßetf conceßionem dfe Cßari promifi“

lt;sr eandem de fuis quoq ^em fècerat. Ideb tum id de î«o initio retulerat Itr^ere c(£pit,ne in tfi quæfalua uerita^

fine Itefione bonæ confiientite fieripofifientj concedere ^^(^ufarenty prcefertim cum hoc etiam ipfum quot;Vt a fuis ob^ ^^neret laboraturumfe y quod aEia Âuguflana docent y re-^ ^^fißet y ita^ fecundum hnec quot;Vt Cßari. reßonderetur Pfiulauit. Sed cum ex Jiniuerfa ditione ordines non eßent ^^^uocatiy 'ïgt;t diximus y deleEli tjy qui turn conuenerat ß‘ituenduin fibi de re qult;ie ad Intiuerfos pertineret non ^^fuerunty isr res amplius deliberanda Ififia y ne^ dere=‘ ^^nfi) quod Cßari daretur in prßentia confiituipotuit, ita Conuentus dimißus efi cum duraßklferme oEi i*

PDeilloautem breuiorhfcripto contra librum ^u» ^^flanum ante hune Conuentum proxime T^uiteber^ ^lt;^compofitOy altero copiofiore, quode eodemlibro ^^^hoc Conuentu Theolo^ reßonderunt y de his igitur

q^^d iudicet Flacilis co^nofiatur y ne quid fingi ^fifiimetur de libro Flacq Germanico locum , quod Fpra nos faEluros promifimus y conuerfum fùbiecimus.

Sicigiturillej conuertimui, Je AJiajyhorlßiifcribity quodlibrum Imperator is de interielio tempore cum illo primo i^nauo atq^jnerte fcripto rationum de hocfuarum, Carolouicianis Epißolisj lt;isr alß fùtilibus fcriptis y qu/ü jinno 1CL nbsp;nbsp;L is* in initio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V11L^u^ußam

Comitia mißerint y his igitur quod Itbrum ilium in Eccb ßam ID EI illexerint atqintroduxerint. ^Sedcontri ilium librum y quod poßea prorfùs nihil tjfpis expreßuin ediderinty'isr addity Ilam ilia duo fcripta rationum ipßr» qute tjipis expreßa ßint y is* infcientibM ipßs is contri l)oluntatem ipßorum y exprimendacuraui cum me^ maÿto periculo, cum adhuc E^uiteber^^e eßem y ida miß* ris Chrißianis ad inßitutionem. Hoc i^itur Flacij ia‘ dicium extat de fcriptisy qu^e halienus inßruimus '})niuergt; ßs. Sed iHa duo fcriptaqualia finty cum exte}ttl)traq, non quot;ïfidetur faciendum 'iDt a nobis dißuteturJn prcefen» tia y fed lelîoribus indicium permittimus. Frima qub demhac fwit y quie de his rebus le^it Germaniay is ri poteß l)t non tantiim noßri homines, fed poßeritA^ etiam de his Ijt melius fentiat. Maliti^e tarnen is inf probitatis hac in parte inco^itantiam indicandam obiter putauimus, Scribit enim ^ttrumq^ is inertia is futilia iliafcriptaeffe,isfeideoeacontra autorumquot;Ipoluntatem edi curajfe y lit de corruptelis libri Abu^ußani quam plurimi Jocerenturj Si enim futilia fcripta funt quid exgt; plicare ilia, autdocere'Vtiliterle^entes potuere j fin dogt; Hrinam iS expitcationem l^tilem complelluntur, quo^ mode

niodoßtUiat^T putida appellabuntur ? H^c igitur ipfä fi argHuntj neq, de bisplura 'ïtt dicatur res meretur.

TSLunc ad narrationem de ys tra^ationibus, 'quee con» J^tfnenfem proximæfècutte fucre accedamits.

De iis,qvæ a the^ OLOGIS NOSTRIS CVM M'/ó'NJSNó'Z ET 'HErEr^Ii^GElSL^ ß Epifcopo Ee^auice a^a fuere 2^.

CTM in conuentu Mißienfi ea qute defcripßmm aEia fuijßnty paulo pofi diuulgatis rebus, Impera^ torper lit eraspofiulataßia de Ubro ad Erincipem repe^^ tit j isr moros quos negieret Mauricius EleElor, C* qui^ ^us declarationem fententire j ac iDoluntatis nbsp;nbsp;nbsp;ac/uorunt

iuceretJti^peEioóeJfiy ùr ^peciem ter^iuerfationis l)el potius detreElationis habere , tisr publice nocere pluri« quod exemplo ipEuSjinquod ordines cateri mtue^ r^turpr^ctpue, nbsp;nbsp;nbsp;quo feßeac cejßationes fua^, nbsp;nbsp;nbsp;cwi^

^^tiQuestuerenturatq, excufarent, impediretur confen^ ßoniy Concordia, de qua tantopere laborajßet Imperator ^ mfrin^ereturpaulatimacconuelleretur autoritas di ^retorumlmperqatqßpßu^ Imperatoris, pr^beretur. ^ccafionouisconßirationibu4,quodex I^rincipe Maurin cio nouis ^ebus pendereplurimos non ejßet obfiurum, harum

Epifco^tn etiam Mo^untiniis ad noßrum Trinci‘ penif propemodum niinaciter fcribere Ulo tempore aufui fuit jquem tali reßonfo compefcuit Mauriciits EleElor^Pi poßhac ei moleUu^ rion effet amplius. ISlon autem hi taib twn j fed eiufdem relt^ionis profeßione noßrii coniuJb ^i aliqui hac eadem de re non minu^ 'br^ere, depericti* lis inculcarenon duhitarunt, extant Epißolte quorMb dam ex prtecipuis ^rincipibns contra Eheologos noßroi ßriptte inclementifimè atroci^mè.

IlluÏirifimu^ i^itur Trinceps Mauricius EleU. cum j y)t ßmpltciter dicamui, pertinaciam Imperatoris in'brgeyidodereceptionelibri^s* coram ^u^ußce expert tus eßet J lisr abfens in dies fermé ßn^ulos ma^is experi retur y (jr quo res tender ent intelli^eret ^Ijelpotins non inteUigere non pojfet, collationem fecit ßnuo eins mdi quod impenderet f fi nullum obfequendißudium appart* retj cum incommodisysjqu^emutatioinMiaphorisß^ tentadoElriiitelferitateJecum traheret, atq^ conßderatis denuo omnibusmulto etiam ma^is in conßltoßbiperßut* randum iudicauit, quo conßituerat in omnibus qult;e pd lt;5* cum bona confcientia fieripoßent C^efari obfequijlit quicquidpericuUlt;l3*malorumpoßeafecuturum effets de eo conßarepoßet omnibus, quot;bei manibus etiam, ' quot;it dich tur jcomprehendi ,nonattraElafibi (^fuis non neceßd» rijs de caufisjfed propter ieternlt;e lt;3* immutabilis 'beritatis in re^

^^rlt;^lt;5'folicitudinùdocumeAitum dédit e^re^ium^ cum loci res ipßus ejjent Ulo tempore, defenfionem his ad» '^^^Jus externam potentiam praßare, aut arcere conatum ^ninis coaEiionis afuis mmimèpojße Yideretur.

Quod igitur sis' ante hac, is* multo etiam maßs de f^eipto in Conuentu }^tjnenfi à Theolo^is compoßto didi» ^ßetErinceps ,lt;puæ in Itbro 'ïtitiofa ejßent, i(sr qUiC j^iomodo ferri pojßent,id^ a Theohßs tum demonßratum ordinibusapprobatumcognouijßet, debts quidem qute 'Udiapborafunt obfequendumßbi iam dudumßatuerat l^t diximus. Impietatem autem quæ conipleElebantur, ea m tolli nbsp;nbsp;emendaripojjentfolicitè co^itabat. Hane ob

^dufam cum respondendum omnino eßet C^fari quid '}gt;el» lent aut nollent facere, neq^ de reßonfione,in conuentu ha» I’ito conßituipotuijßet, huitts caufa mox 'i^niuerßordi» ^es conuocandi eßent, explorandaspriui lioluntates ßio» funi etiam Epifeoporumputauit, quibits cum abs^ hoc 1)1 ‘i.^eretur propter mandata Imperatoris de reflituenda bis Jurisdibiione resflagitabant, de quo in fine narrationis de traEtationibtes contra Flacianas inßSlationes docebi» nuis.

^fie ißitur deliberata, ad Epißcopos barum re^io» a^i ita quot;iDoluit, '\)t exploraretur, an apud hos obtineri P^JJèt, ytt qu^e Yttiofd in Ubro ejßent emendarentur , de Hdiapboris conßitueretur, quihus confeSiis re»

Sponfio ad Impemtorem ex^ediretur. Ita^ de hac re pofl Jolntum Conuentwn Mißtenfem, ad Theolo^os quojdam de Confilio fuo, traElaüonum earum qaæ cum Eptfcopii /ufciperentur^ retulit^ is* d Principe ^nhalüno pecuiia» riterpoßulatumjlftanteillastra^ationes cum Èdeupur* ^enfè de corruptelù libri conferre îtuderet j jitq^ hcec oin^ nia fecreto deliberata fuerCj neq^ de bis quicquam^l^t is* de traElationibu^ßquentibuilmiuerßsj emanare iDoluerunî, quod ipfum inquietorum bominum fitîpiciones auxit j iÿ calumnias conßrmauit. Tbeolo^is autem etfiminimèenlt dijjtcile cog^itarcj quasfuîpiciones is* quas Ijoces common tura res ejjèt apudignaros ne^ociorum j ficum Epifiopü tra^ationesj fufciperenturjprafertimde quibus enuncti^ renonliceretj is*quee fecutamox fuereeaj ilU isquot; preui* debant is* metuebantj tarnen quod pofiulabatur cotn^ mode, is* bonefiis rationibus detreEiare non potuert) cumßcripturaiubeatnos ejfie pardtos debere ad redßonße^ nes reddendaSjde iße nofira ßin^ulis qui boc poficunt^curmj-, ante illa tempora Colloquia cum aduerßarqs multipliciA iußituta neminc reprebendente meminiJJèntj is* exemple^ rum antiquitatis bac in parte non ejje^it i^nari^ prafiertb^ cum Erinceps /umma contentione boc ageret , quod^ maximum eß omnium nulla impia mandata darenturgt; Sed Flacius poîlea is* Elaciani quod plaufibilem bac if^“ primisad lgt;ul^us, is* ad ßeditionem commouendampe^ idoneam exagitationem fuppeditarent, neq^ irtc neq cibtts pepercerunt, nei^ /ibi ne^\ macbinationibus defu^

defuerCjIed clemcMißimlsint(rpretät'iomîteséz* meni dacißimis narrationibus rem inuoluerunt j lijr calumnia* rum teterrimarum intente quafi mole hdgt;s traEiationes ita obruerunt iPt niß aEia extarent euolui res ilU O' explicarinonpojßent. ^d criminationes quidem atq, calt; lumniiis ipßorum infinit ces, ne disfiutatio quidemlgt;lla fu» fci^i potefi. Ita^ difcatur quid aEium fit is* quo con^ cilio J Et fie de re Ipnusquifiq^ flatuat pronuncietf

Cùm igîtur Uteris petitionibus fuis impetraßet lt;d) Epifeopo Mifhenfi is* TSEeupurgenfij SDux Mouricius EleElorj yt ad 10. Calend. Septemb. quee eß z:^. jfugu» i^ii in oppido ^e^enfifi conuenturos condicerent. Ex ^heolo^is conuocauit ißhuc ^rincipem Georßium An» i^altinum, ID. C^Efa. Crncigerumj isquot; ^hilippum Melan» tbonem S'ed D. Crucifer morbo impeditus adeße non potuit. Itaq^ adduxit ficum Trin. Ainbalt. Huius loco D, Forfterumj qui tum in Ecclefia MereEfur^enfi doce» ^at. Fhilippus Melanthon, Faulum Eberum. Quibus ita euratiSjdele^it ex ordine equefiri Ytros quatuor, is* 'tinumlurisconfultumjetfi O' inter equeflres Ipnus Iuris» ^^njultus erat J quibus Ee^atis ad illos traElationes ’ï)tere» iur. His i^itur quinq^ l)iris quid mandatum fit 'ï)t Epifeopos is* Tbeolo^os noElros, I^rincipis nomine (i^erentjfiriptum docebit quo, Ipt fieri filet bos de ÿs ?«lt;€ fi eri hellet infiruxeratfioc quod hniuerfium ne^ocium ÈI m Z explice»

amp;c. Hos praefedos confiliarios ÔC dileftos fideks nofrros unkierfosàfingulosabkgauimuscummandatis, ut ad at. Augufti in oppidû Pegauium ueniant poftridic cum Illuftri Prin. D. Georgio Principe in Anhalt Goadiutore in Ecckfiafticis tAeii respurgi noftro dikdo propinquo. Si cum doâiisimis noftris di!elt; Ais 8i fidelibus Domino Philippo Mclanch. Si D.Cafparo Cruc)gelt; ro Sacrae Theologtae DoAorc, SC poftea cum noftris amicis Epifeopo Mifnenft Si Ncupurgcnfijdc libro Interim colloquium inftituant,

Noftro propinquo noftris uerbis araicitiac ofRcia à nobis ferant, Sigratiasagantquod beueuolentia ipfius rogatu literaruin noftrarum eo fe contulit, cum promifsione débita,Sic.

Et quia perfuademus nobis beneuolentiam ipfius ante diena conuêtus illius cum noftro amico epifeopo Neupu^enfi collocucuiu efledeijs, quae in libro interieAi temporis uiriofa fint. Si fententi« Si uoluntatis Epifeopi declarationem quod acceperit, debebunt con’ filiarij noftri Philippum Melanth, Si D.,Crucigerura afluraere, Si d propinquo noftro Anhaltino cognofcercjquid declarationis ad indi’ cata in libro uitia ab Epifeopo perceperit.

Et poftea inter fe communiter conférant Si conftituant, qitf uitia declaratione ilia fublata, quae non fublata iudicent. Item de quk bus capitibus tandem prorfus, aut modo quodara concedi, Si conlt; tra in quibus nullo modo concedi pofsic.

Vbi ita ea capita quæ adhuc inexplicata funt confignata fd” crinc, Turn nofter propinquus Anftaltinus, noftri confiliarij, Si cum his Philip. Melanth. Si D. Crucigér, de ijs cum amicis noftris utrocF Epifeopo Mifnenfi Si Ncupurgenfi, quos Si ipfos ad diem poftridic atiam in oppidum Pegamm literis conuocauimus, inter fe com* ferent.

Primum gracias his agant, quod beneuolcntia ipforum pro co uc fcripfimus eo loci fe contulerit, Si fimul anaicitiæ officia ipßs à nobis déférant, cum promifsione qua deect.

Poftea de explicatis illis capitibuj arapliorem fententiæ ipfolt; rum declarationem pétant Si quærant^ camq? ex his cognofeant, Et de quibus turn capùibus fatisfaAum noftris fuerit. Si tantum cxpli^ cationis acceperint, ut recipi ca, Si cum Epifeopis conueniri pofsifjde qs nimirum acquiefeatur, Si hæc finiiliter configncncur,

De quibus uero capitibus nulla eiufmodi explkatio Het, V T SINE OFFENSIONS DEl ET LAESIONE C O NS CIENTIARVM recipi 8i tokrari pofsint, Ad ea Epifcopis ex firmis fundamentis feripturæ facræ indican oporcebit quare in ilia confentiri non pofsit, ciim ampliore explicatione, quæ pericula inde metuendaeflent, fi talisconatus fqfciperetur.

Poflent amp;nbsp;turn commonefieri, utcogitarent etiam fi capita i'Ia per fc plana amp;nbsp;fine uitio effent, tarnen concrarium ufum longo jam tempore ita in his regionibus radices egilfe, ut tarn ccleriter toHi jjleautmutarinon poflet. Tanto igitur grauius iani elfe, Si minus fieri poile -, cum abfurditas quorundam ante oculos fit Si omnibus lota. Et fi de explicatione res ita caderet, magnopere admonendi Epifeopi eflent de falute patriæ huius, amp;nbsp;hoc agendum Si orandum, Utnegocium quale fit ipficonfiderar«, Si hoc confiderato, easres ne Urgereuellent, quænuUo modo perfid, neq; fine magnis turbis Si exitiofis motib. facile commoueri, ne dum obtineri poisint, Sed pos tills Si fux Si comunis quietis caula, atcÿ ad auertendas illas quæ pro ponerentur difficultates,de capitibus fjs quorum mentio fa da eft, ut in præfentia patienter acquiefccrcnt. Si contend çflêntcoy quod ipfis Epifcopalis poteftas Si autorkas in pofterum cedi. Si defenfio huius Si proteAio ipfis præftari deberet, A T E N V S HAG IL# Ll AD PERSECVTIONEM CHRISTIANAS DOCTRINAE ET VERI CVLTVS DEI NON ËSSENT A B V S V R I, ficut Si ab ipiorum bcneuolentia hoc minime expedaretur,Et turn in capitibus de quibus côuenilîènt om« nem debitam obedientiam, auc reucrentiam ipfis præftitum iri.

(^od fi iam illi ad hæc bonam fpem de fe faifturi client, po# fieaamplius ab his pcdpôflêt, ut ipfi confilfjs fuis nos adiuuarcnt, in eontimune conferentes, quid Imperatori itcrum reiponfionem de li# bro interiefti temporis pofeenti hac in parte refpondendum cenfe^ mnt, quo acquiefcerc ille poffet. Si hæ regiones quietæ manere.

Si uero prætenfuri forte elfent Epilcopi, fe quidem fuo loco properfos eflêad patienter ferendum, fed Impcratorem his non ac» quiecurum. Sic.

Turn igitur ad ipfos hoc agendum, ut patriæ falutis caufa, Si 3d auertendas muîtiplices difficultates Si pericula, cqniunda nobif# pi’-n i3c cum ordinibus regionum noftrarum opera, ad Impcratorem lcribant, gidcdiffitulface, quidqî de illis capitibus apud fubditos gt;n ly's terris ( quorum longe fit alia quam cætcrarum regionum con* 0 ) fieri non pofsit gt;nbsp;fubiectifsimc fignifirent,Si de obfequendi in m 3 cætcris

ractcrîs capîcibus ftudi'o noflro tefiari iieIîttt.Sin niilla refpoofiojquaé fatisfacerct aut recipi poflèt ab Epifcopi's, quorum menrio fada eff, de capitibus uidofis acdperetur, neep, quod expeti uokiimus, ut pa’ tienter acqiiicfcercnt, nec^ caetera impetrari ab his poilênt ,Tum Co’ filiarii noftri una cum propinquo noftro Anhaltino, Philip. Mdan» amp;nbsp;D, Crucigero, nihilominus inter fe conferant,amp; de rationibus co^ gitent, quas rationes fuas fcripto comprehendant, quomodo nos Si regionum noftrarû ordines amplius nos in hac re gerere debeamus*

In primis autem quid refpondcri Imperatori de hoc negodo debeat, ut Maieflatis huius abalienatio uitetur Ôi auertatur, nc quid amplius ab hoc mandetur. Et (amen fimul PIETATI ßT CONSCIENTI AE caqeatur,

Cumeç fæpe de una amp;nbsp;eadem re plures rationes in mentem uenire foieant, quarum una fit altera commodior, melior, opportu# nior, etiamfi ad unum finem dirigantur uniuerfæ, ideo ut faciliuS decernendi amp;nbsp;deledus copia nobis fuppeteret, commodum iudica’ remus propinquiim noftrum Anhaltinum,Theologos,amp; Confiliari/ os nofiros, de hoc negocio non unum, fed plura confilia fya propolt; nere, fcripto comprehenderc, amp;nbsp;ad nos mittere,

Qiiantum nos iudicare poflumus, de hoc cogitandum, ut Epifeopi, Paftores in noftris regionibus ferant cum uxores habeant, amp;nbsp;Sacramentum cccnac dominie« integrum de inftitutione Chrifti Sakiatoris noftri exhibeant. !

Et ut ordinent quos nos amp;nbsp;regiones noftr« ad ipfos hac de caufa miferimus, eoftç Sacerdoces créent, nec^ obftare fibi patiantiirj quod uxores habeant, SC Sacramentum integrum prxbeant.

Et qui non habent uxores, q in ordinationc ad malum amp;nbsp;ini* quum uotum de celibatu ut ne adigantur, nifi hæc explicacio diferte adhiberetur, ubi fe ex humana irabecillitate non idoneos adcæliba^ turn fenferinf,promifsione caftitatis matrimonium contrahendi po^ teftatem ipfis non præcidi.

Item qui ordinandi fint tempore ordinationis amp;nbsp;in rituhu« fus, ut ne adigantur ad ufum Sacramenti Coen« mutilum, qui eft fine poculo Domini, fed ut abscÿ tali communione ordinentur, aut Sacramentum ipfis integrum præbeatur.

Præterea non inconfultum nobis uidetur, amp;nbsp;quod bene fint feandalo fieri poiTet, ut fingulis diebus uel tribus faltem diebus heb^ domad«, in celebrioribus amp;nbsp;populofis urbibus, eæ cantiones acd^ nerentur,quæ in mifsis de tempore accini folent, ufq; ad confecra^ tipnemjSd turn fi eflent communione ufuri aliqui, adderetur etiam confecratio,

confecratîo,fin minus, omitteretur. Hoc utile cflê poflët iuucnftfti amp;nbsp;Scholafticis, ut hoc exercitio ad cultum Dei 8(. recordationem hu# ius adduceretur, ut hoftra fcrt opinio, plures futuri eiTent , qui communicatione uterentur quam nunc exiftimatur.

Et ad Carnium efum quod attinet die quinta amp;nbsp;fexta hebdo* •Tiados, 8i ieiunio quadragcfimæ, ut tanquam de politici magiftratus Wandato denuo conftituerctur, Ita tarnen, ut difcernerctur inter eos, qui iuftas caufas haberent curcarnibus utçrentur, amp;nbsp;ut concionato» fts de fuggeftis explicarent, non ut cultum Dei hune introduci, aut Itgem ad ialutem facientem ftatui, fed ut politicam conftitutionem , ■n quibus rebus Magiftratui conftituerc liceat, cum nullum extet in feriptura immutabile mandatum huic rei contrarium, fed res fit me« dia amp;: in noftra optione pofita, fimul indicantés, qui taies conftituti^ ones transgediatur, eum quod odedientiæ Magiftratui debitæ con^ ^farium fit, facere, ctii Deus obedientiam præftari præceperit, amp;nbsp;ta’ Iclacinus Deo difplicerc.

Cum igitur non fimus ita animati, ut nos aut nofiri obfiina* pcrtinaciter noftræ aut noftrorum laudis caufa,amp; ad celebratio’ nem comparandam, in noftra fententia permanere,amp; quam fpeciem habere uidenturca quaealiqni faciunt, potius regianem bello inua# di, uaftari. Si perdi uelimus, quam ulla in rc, quæ tarnen fine offen« fione Del Si læfione confeientiæ fieri pofsit, concedcre.

Ideo confiliarij noftripropinquumnoftrumAnhaltinumamp; anabos Theologos admoncant, ut confiderent hoc confilio his terris opem ferri, Si res impeditas harura explicari poffe, Si hanc ob cauü lam nos peterc Si cupere, Beneuolentia ipfius Si ipfi ne à quibusdam Ecrtinacibus, qui de quorum amifsione periclitari pofsint non ha# ent multa, quicquam fe moucri, aut his fe quicquam perturbari ntpauantur, fed confulere ut uelint quo concedatur in ris in quibus SINE VIOLATIONE MANIFESTAE ET SA# CRaE et DIVINAB SCRIPTVRAE id fieripofsit.

Itaenim fumusanimati,ut fupiamus dare Dèo quæ DEI hint, amp;nbsp;Cæfari quæ Cæfaris, ut à Deo conftituto magiftratui, Si ^ncedere in omnibus, in quibus SINE OFFENSIONS ÇEI id fieri poteft, amp;nbsp;respotius ad concordiam quam difsidia die pgere, ut regiones noftræ fidelesqî fubditi incolumes. Si tarnen nihi# lo minus uerbum Dei his conieruetur.

Item ut confiderent, utrum melius fit, in omnibus, qüæ ullo podo fincoffenfionc Dei fieri poftint, concederc, utea conceisione Inndamentum ueræ religionis, quod eft pura dodrina de noftra juftifi'-

iuftifkati’oncconferuetiir, quam doAn'nam omnfpotcns Deus nullo tempore,ut fernen feönum, fruAus expertem eße finer, An uero me# lius litj pertinaciter ad ea quæuokrmus, 8i autoritatem noftram ob# tinendam, négocia hæc ira agerc, ut belli fortunæ fxponantur, quo tandem uniuerfa religio ( quod Deus benigne auertat ) opprimi amp;nbsp;extingui pofsit.

Atq; pro his ira feut gerant utpotius ad gloriam Dei amp;nbsp;a’' uertendum exicium hanim terrarum res dediicatur,Id quod à bene# uolentia ipfius amanter expcAamus, de cæteris benigne nobis per’ fuademus, Si erga beneuolcntfam ipfius amice promerebimur, (xf terorum autem benigne rationem habebimus. Hæc mandata, fad# endæ fidci caufa, noitro Cecreco figno obfignauimus, quæ data funt ’ Rofentalæ ip.Augufti Anno48.

Hiec mandata fuere^rincip. Mauricijyexeiuibfa ßudium pium huiiis folicitudtnem de fuis paternailt non prorfui inhumani et iniqui co^iofcere poterunt.’Nuuc ad hiCc quidfaEium ßt exponamus.

IO. Calend. Septemb. qute eîl ^u^uflij cum conuenijfent in Oppido Te^enfi Trinceps jtnhaltinw^^. ForfleraSy ^hiltppus Melanthon lûr ^aulf^s EberuSjdgt* re cum his Conßliarij EleEioris cceperCj ßecundum mandd* tapri^fcripta j qult;e ipßs expofuerunt, accumulantes j yt fit, fuisij'explicationibu4 nbsp;nbsp;hortationibu^. Etprirnùm

cognouereexMhaltino y quod cum TSLeupurgenfe Epiß copo collocuttis fuiffet, lt;13- quod ipßduO de nulla re inter fedeereuifßentffedEpifcoptim ISLeupur^enfm de ream* pliu4 cogitandi ^acium ßbi fumpftffe. FoUea in quibtü concedipoffet, in quibns non pojfet, qult;eßtum fuit rejfonfum d Eheoio^ùjeripto huiiis fententice.

CATIT^M tentiam yierumg. 'Yjwn comrnuntter Ijniuerfos Chrißi^ anos conferuare amp;nbsp;retinere o^orteat.

MVka funt in libro Interim, de quibus doftos ucras explicae tiones tenere oportet, amp;nbsp;iùo periculo ctiam alios illi, fuo quifcÿ loco, docerc debent. Edam multæ craflæ ÔC Ethnicæ Idolatriæ infunt, quas amp;nbsp;ipfas non oportet confirmari, taies funt cô* ^tcratio olei, proccfsionum Poropæ cum Sacramento.

I. Maxime autem oportet, una cum Symbolis, huius capitis doftrinam difertam amp;nbsp;non obfcuratam in Ecclefia conferuari 8i retis •icri, quomodo homo peccatorum rcmifsionem confcquatur, amp;nbsp;co« f3tn Deo iuhus Si uitæ æternæ hærcs fiat, Nam hoc caput in corpus ^yinboli infertum eft in uerbis quibus diciiur. Credo rcmifsionem peccatorum.

lam uerô Maluenda aut ait) in libro Intérim quædam in hoc capite aflucrunc,quibus ucra (ententia Si confolatio ODfcuratur,quod fiquisetiamillaslaciniasinterfeconfuerctentet, tarnen fient pug« ïiantia. Si inæquabiles fententiæ exiifent,quomodo Si Sydonius ipfè §Ioriatur, non elle earn fententiam libri, quæ in noftris Ecclefijs do* cetur. Idcôante hoc tempus de hoc capite fubmifle monuimus, amp;nbsp;ïdhuc iudicamus, necefleefle iieram fententiam in noftris Ecclefijs conferuari Si retincri.

Himanifeftiabufus nequaquam funt confirmandi aut inftau* randi. Et Canon manifeftc pugnat cum dodrina de remifsione pec# eatorum per fidem. Quod autem commodiufeulis explicatiunculis respalliatur, is lufus tab's eft ut cum ludaci Chrifti oculos obnubenî tes interrogabant eum,qu)s te percufsit i quod fi laudandæ eflênt ta« les explicatiunculæ,fortafsis aliquanto magis feitas comminifei pofte* hius quam aduerfartj, ficut omnes intelligentes deprehendunt, quod multas illi explicatiunculas fuas ex noftris feriptis unt mutuati, Item ponamus hæc etiam recipi. Si paftoribus p/oponi,tarnen hæc à mul# tis pijs Si doeftis Paftoribus non rccipientur, quod fi turn horû eau« fa perfecutio inftitueretur, grauis ea res efict futura.

lilt Poftremo, Inuocatio Sanftorum cdam non debet ap« probari' ■, de quibus tarnen fæpe dixinius, uelle nos hiftonas fanfto’ rum populo diligenter proponcrc, quæ ad multas res utiles fünf,

Haec quatuor capita communem SC publicum ftatum Eccle’ liarum, amp;nbsp;populum attingunt.

Quod uero toties monemur, ne quid contumaciter faciatnus amp;nbsp;falutem harum terrarum amp;nbsp;hominum noftrorum confideremusj oramus propter Deum, ne exiftimemur ij eile, qui publicis amp;nbsp;pro’ prrjs noftris calamitatibus deledemur.

Qiiod fi pax fieri poteft his conditionibus, ut nos reraouea* murauttollamur,lubentibus animis cedemus, aut feremus quaci* cunou erunt. Hadenus fidelem operam dedimus ad quarundan* neceuariarum rerum explicationem, Altj approbent, rccipiant, re’ pudient, pro fua quifcg intelligentia, arbitrio rationibus, nos nelt; mini quicquam praefcribimus, fed noftram fentcntiam fimplicitere’ dimus, ÔC multas magnas controuerfias prætermittimus, Etiam hae res,de quibus loquimur, non funt adeo obfcuræ,unusquifc^ dodri’ n» Chriftianæ intelligens, quæ fundamenta fint uidere poteft.

Hac quatuor capita Theolo^i turn notarunt, in quibus concedi nihil po^et, de quibus tarn auditoren quàm doEloreSy id efl^ fingulos Chrißianum nomen proß tentes homines, reßiondere fcire oporteat, de Cceteris con^ trouerßie addoEiospertinent. .Àdhcec i^itur quatuor Ctr pitaßajjumatur duo,qucepermittit liber IISLTE de Sacramento Clt;£nlt;e inteero, i^jrconiu^io Sacerdotum, fientßex capita,quibus obtentis, quorum obtinendo^ rwncaujja,pleraq^qu(e ab aduerfiarqs tum in libro ^uEiano poflulata fuere, non intoleranda ejje iudicatutn fuit, pr^èfiertim cumfuperjlitiofa is* Idolatrien de conf* cratione olei is* artolatria, fupra, diferta mentione, ßmnl exclu fa fint.Et quid I). Lutherus ad librum ^ti^onen* femàfepromiJerit,lt;isrquidpaEiusfuerit minime i^norn* tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex

Ex fcri^to tarnen quod proxîmè mferuîmus, qu^e ni fine huins claufula extat his i^erbis ; Et multos magnas f^mtrouerfias pnetermittinuis earn Flacins is* fiub» firiptores huÎM argumentum baberi l)olunt, quod l)eritaa tem noflrificeleratèprodiderint j quod de libro Flaciano (^ognoflcerepoterit qui 'y)oluerit, ad quem lebiores in prie» fintia remittimus. Sed quo fenfu j quaue occafione illa niferanturj iam diximus, per fe manifleîlum efl^ Nam cum flripti illiusflopHS fit j lit exponantur ea, pice confeßionem fingulorum homtnum attingunt reli» ‘iua qua ad dobiorum dijquifitionespertinenthoc non co» prebenduntur^ it-r talia prateriri inprafentia ifla clauflula fignificatj Cum abs^ boc, its* mandatajeripta Frincipis, ^bacipfaconfeßio de quatuor capitibu^ expofltis, qua ante nbsp;nbsp;pofl aEia fuere '})niuerfia, impietatis crimen

dlo partim falfa, partim deprauata, calumniofißime au* tem omnia collega funt, l)t res arguet. Qua tarnen prate* ^ea in libro ^uguflano noflri Fbeologi in traElationibus ^egenfibns requtfiuerintnunc fubijciemu^.

Foflridiè igitur qua fuit 24. yfugufli ad Epiflo* pos de mandatis Frincip. EleEioris ConfiUarq retulerunt, Colloquium ineboaretur, ibi turn Epifeopi confignari fbi yioluerunt ea capita ex Itbro IFLTEtßlM'^ in quibus aliquid defideraretur, de quibus deineeps collo* querentur. Ita igitur a Fbeologù bac 'lot de capitibuó in* ^^plicatis notatio propofita fuit.

De poteftatc Ecdcfiaftka oftèrtur obedientia, fi eurent» finant ueram doftrinatn doceri, quod ut fadant op# tamus.

‘ De extrema un(ftione,ne ipfi quidem Ëpifeopi confecrabunt oleum, fi confiderauerint, quales fint confecrationcs ôi quara abfurdæ.

De Mifiâ agendura ne præfens forma mutetur, cum omnia fubftandalia condneat, confecrationem amp;nbsp;exhibitionem corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti, Recordadonem pafsionis Dornini, Gratiarum adionem, peddonem ut propter filium detur remifsio peccatorûm, Applicadonem quæ fit fide, Hæc omnia compleftitur“oblatio, quia oblatio, non cft proprie externus aliquis geftus, fed hæc ipfa in cor« de rccordatio, gratiarum aftio, petitio ut propter filium detur re’ mifsioamp; applicatio.

Poteft inftitut ut fingulis Septimanis pluribus diebus cel»« bretur miflà in oppidis, quum ibi adfunt communicaturi.

H^cßmplex notatio, etß plura capita compleBi'' tur, tarnen res tota direEla tum fuit ad ea, ([Ude publicum flatumEccleßaruniattinguntjisrcommuniter pertinent ad feientiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confeßionem '})niuerforum ftnlt;rulo''

rumjdequoa^ebatur,cum^rinceps ßbi is* populo con^ Jdium expeteret. Ea fupra c^uatuor capitihtis proponun^^ tur,peenitentiaautem fatisfaElio ad articulum lüflb

ficijtionif referunturj quo exfilicato nihil in his corrupte^ hrum adhierefiere aut confiflerel^otefi. IDe conprmationc ({uomodo concedaturj^C^fcriptum Mtfenenfe docet ma^ explicabitur infra in Cellenfbw ahliontbuó et c^eterh.

d)e 'Baptifno lt;7 Cana ^)Qniini mentiofimiliter de poqtU’^ hri'})fufit y'N.amquce ad difquiftiones doElorwn qjcrth Plenty de ijs turn non fuit dihputatum y Et Flacitti tarnen eum t^.Subfcriptoribu^s tranfubßantiationem à noïirisap^^ probatamjcribere audet y cuiui rei cum argumentum e^e uelint ea quce fcribuntur juqgt;ra de Cana in cenfura FCifenen= Siy miramur hc^c etiam ilium non ajjum^fijfe, Etfi bocge= ita eß inco^itans y ^t^lDanum ac leue y lgt;t in Ijna hadern re fimul lt;(3*ßu[)erßitionis nbsp;nbsp;profanitath noßros in

ipfa fe r efutent.Flanc notationempoîlea Con/tltanj Ee^a^ ùEpifcopistradiderutydequib. collocutio fieret yquorumq, ^xplicatio de inßruClione Èrincipis qu^creretur.

It a de capite lußificationis colloquij initium fallum, Cr propofuerunt Fheolo^i nollri doîlrinam de bac fripto comprehenfam y hoc modo l^t fequitur.

POftquam diÄiimcfi-, qijodfilius Dei miïando 5c infcrutab® confilio, Mediator amp;nbsp;Saluator conftitutiis fit, quod propter ipfum nobis certódonetur remifsio peccatoriim. Spiritus fan’ ftus, lufticia ói uita æterna, poftea fciendum eft, quomodoh«r fumma dona amp;nbsp;beneficia accipiantur, amp;nbsp;adplicentur, Nimiruno hot modo,

EtH Deus non iuftificat hominem propter mérita openin’ fuoriim, Sed gratuita mifericordia, fine noftris uilis meritis,iit non «3 noftra, fed Chrifti fit gloria, cuius unius merito à pcccatis liberatnuf iuftificamur, tarnen in hominc cfRcax eft mifericors Deus, non ut in trunco, Sed ita trahit, ut uoluntatis adionem in adultis accedcre uelit.

Nam adulti non accipiunt beneficia Chrifti, nifi præeunte gratia, uoluntas ôi cor moueatur, ut expauefeat ad fenfum iræ D Ef amp;nbsp;ferio deteftetur peccatum.Cum enim peccatum caufa fit inimicitis inter Deum 8lt; hominem ut Efaias inquit, nemini ad thronum Gra* tiæ patet aditus, nifi ferio dolore 8C ucra pœnitentia fe à pcccatis a’ uertat. Quare amp;Baptifta Domino uiam paraturus ferio clamitar, Agite poenitentiam, appropinquat enim regnum cœlorum.

Et nihil dubium eft, prorfus oportere in conuerfione exiftere çontritionem Si pauores iræ Dei. Nec poteft ulla conuerfio eife aiit accipi remifsio peccatorum,quam diu manet fccuritas amp;nbsp;propofitui® perleucrandi in peccatis contra confeientiam, Ideo inquit Efaias:VW habitabit Dominus ? In corde contrito Si treraente fermones meosgt; Et in Mofe feriptum eft. Deus eft ignis confumens,Hoc eft,Deus ne^ rè ôi horribiliter irafcitur peccatis « hoe indicium ftatim poft fum uerbo fuo Si poenis declarauit, amp;nbsp;legcm poftea additis certis tt^ ftimonqs tradidit, ut inde difcamus, mortem, uaftationes, SC alias calamitates eflc commonefadioncs de ira Dei.

Vult etiam minifterio ucrbi Si Spiritus fandi in Ecclefia pef^ catum aceufari in cordibus hominum, donce fub finem mundi fit’ integra liberatiOjSicut fcriptum eft,Spiritus fandus arguet rnundum de pcccato.

Nec tantum iram fuam patefecit, Sed immenfa bonitate ad^ didit ClcmentiiT. promifsionem, Nempe Euangelium de filio Deb Eftcç hæc ipfius æterna Si immota uoluntas iuramento, fanguint filq amp;nbsp;ciufdem refurredionc ac multis rairaculis confirmata, quod certo uelit remittere pecfata,donarc Spiritu Sando, recipeie nos, rc# uocare. Si facere hæredes uitæ æternæ, propter filium, non propter mérita aut propriam dignitatem, fi in pauoribus iftis Sc pœnitentia uerè

uerè fredidclimus, amp;nbsp;confifi fuerimus propter filiïim Mediatoren» nobis certo peccata remitti.

Hæc uera fides qua necefie eft Deum rede agnofci, adfentis tiir omnibus articulis Symboli, Et cum altjs omnibus arnculis etiam huic,credo remifsionem pecearorum. Credo mihi nominatim non tantum alqs peccata remitti.

• Ëtfi enim plurimi eorum,qui perfeuerantes in delidis contra confeientiam funt foerj confefsionis dodrinse, fidem laditanc, ca tas men nequaquam eft uiua amp;nbsp;iuftificans fides, Non enim credit fibi' ipfi rerailfa effè peccata , nee accipit promifsionem, non accedit ad Deum, non eft aliquis fenfus confolationis, nulla inuocatio.

Nee dubium eft, Fidem Diabolorum, qui horribiliter cone tremifcunt amp;nbsp;expauefcunt, iudicium Dei,longe aliam rem eftejquam eft hæc uera fides, quæ accipit promifsionem, amp;nbsp;benignifsimam co* folationem, ficiit clare teftatur Paulus Rom. 4. Se loqui de fide accü piente confolationcra, quæ non eft tantum noticia ut in Diabolis , authominibusquiuiuuntindelidiscontraconfeientiam. Sed hæc fides cum alqs articulis, credit remifsionem peccatorum, accipit pros mifsionem, amp;eft in cordeuera fiducia filrj Dei À07OU dicentis confo’ lationem in corde SCexcitantis cor ad inuocationem, De qua fide loquitur didum Eiàiæ, quod allegat Paulus Rom, i o. Omnis qui credit in ilium non confundetur.

Ac certifsimum eft, non elle aliam uiam accedendi ad Deum impetrandi remifsionem peccatorum, amp;nbsp;reconciliationem, nifi hanc folam per filium Dei, Sicut fcriptum eft. Nemo uenit ad pattern nifi per filium.

Et ideo fimul datur Spiritus iandus in corda noftra, cum promilsionem diuinam ita fide accipiamus amp;nbsp;ea nos erigimus, ut exs prelTcdicitur Gal. j. ut promifsionem Spiritus accipiamus fide.

Et turn quidem efticit Spiritus fandus in corde firmam con» folationem Si. uiuifleat corda,excitât nouas Si necelFarias uirtutes,au* §etfi'dcm,fiduciam,fpem,accenditdiledionem, impellit cor ad ne* ram inuocationem. Si ad boni opera,amp;: illi qui fie acccpcrunt remif-fionem peccatorum Si Spiritum fandum, iam funt hæredes æternæ falutis, propter hune faluatorem, ficut inquit Paulus : Donum Dei uitaæterna , propter Chriftumiefum Dominum noftum.

Cumc^ Deus immenfa bonitate Adam 6t Eua in gratiam re* ceptis amp;nbsp;tradita ipfis promifsione de uenturo liberatore. Semper in generc humano fibi Ecclefiam collegerit öC conferuauerit, Simul eti* am haue fententiara dodrinæ, de remifsione peccatorum amp;nbsp;fide Si eins

eius ucrum intcllftum omnibus temporibus conlêruaui't,qu« quanlt; quam in multis,qui pcccatorura remifsionem proprijs operibus sJie^ reri ftatuerunt ÔC in dubicatione manferunt,fa'pc obfcurata fuit, ut in L'thnicis, qui ne memoriam quidem iillarn remifsionis peccatorun» rctinuerunt, tarnen hanc fentcntiam in fcriptura clarc exprefsit Deus, fubindc omnibus temporibus in Ecdefia dedarari uoluit ne agni^ tio Si. bonos filrj extingueretur, fed ut ipfe hoe modo Ecdefiam collf” geret, amp;nbsp;mukos homines faluos faceret.

Et ut breuiter ac fummatim dicam, Vtrumq? fciendum credendum cft omnibus hominibus, Qiiicuncg periéuerat in deli^ ftis contra confeientiam certo ftatuat fe habere Deum iracüm, 8C ui» conuertatur, in æternas poenas ruiturum efle, E contra in conuerfio'' ne, ferio uult amp;nbsp;præcipit Deus, ut promifsionem accipiamus fide ftatuamus, Deum, non propter propriam dignitatem, fed proptef filium Dei Jksth/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis propitium eflè, remittere pet-

Et quanquâm in hac noftra infirmitate, adhuc hærent muit* fluéfus diibitationü,tarnen Deus ideo promifsionê tradidit,ut ea ert’ di 8C confirmati uincamus dubitationes amp;. ad Deum confugiamuS'

Gum Paukis inquitj Nihil mihi confcius fum, fed in hoe no” iuftifieatus fum. Non docet homines dubitare, fed utrumcj uuk re 3i certo ftacui. Confeientiam deberc redam efle, amp;nbsp;multas effe i” nobis infirmitates, Si quanquam fine peccato non uiuamus, nihilo« minus tarnen Deum piacatum 8lt; propitium habeamus propter ledum filium, ac rede dici t Auguftinus, totiusfiduciæ certitudo de* bet elfe in præciofo fanguinc Chrifti,

Eilet: diuina Si immota ucritas,quod accepta remifsione pcf^ catorum, in corde fimul Spiritus fandus inchoat ueram inuocationG diledionem, fpem 5C alias uirtutes,ac neceflê eil, fimul adefie boniii” propofitum bonam confeientiam, Sicut Paulus coniungit bonaW confcientiamSCfidemnonfidam, Et loan, inquitj Qui non diligk manet in morte.

Verifsimahæcfunt, Et ut maxime dei gratia 8i auxilio f”* fcelere contra confeientiam ói mortali peccato poflëmus uiuerc,tanié hoe fcire oportet,quod in hac infirmitate uitæin hominc multae iiicigt; ofæ inclinationes maneant, amp;. quod homo fine peccato no uiuat. Si^ cut inquit Paulus.Video aliam legem in membris mcis répugnante legi in mente.Et in Pfalm.dicitur.Non iuilificabitur in confpedu tuo omnis uiucns. Et Daniel inquit j Non propter iuilicias noftras led per mifericordiam tuam propter Dominum exaudi nos.

Qyare cti’amfi noua obedientta inchoata eft, 8i iufiicia i'nfufa eft in homine, non tarnen cogitandiim cft, quod propter earn per# fona habeat remifsionem peccatorum, amp;nbsp;earn mundiciem, cui nulla retnifsione pcccatorutn, 8(. nullo Mediatore opus fit. Nam filius Dei eft 8(. manet perpetuus Mediator, amp;nbsp;confiftens in arcano confilio Dei intercedit pro nobis, ne iêuera amp;nbsp;horribilis Dei ira aduerfus peccata in nos effundatur, '

Nee fan's dicitur, cum dicitur Deum reliquam infirmitatem non uelle imputarc amp;nbsp;fingitur perfona efle fine peccato, amp;nbsp;inducun# tur homines in uanam fiduciam propriæ iufticiæ, Sed utrumt^ re# quiritur in nobis bona confcientia, inchoata obedientia Si infuia iu« fticia, Si cum hac ifta humilitas Si fides, ut confitemur nos habere adhuc peccata, Si nos ferio Si uero dolorc fentire amp;nbsp;improbare no# ftra peccata, Confiteamur ctiam nos, fiiurcfuoamp;; iufiiciæ feueritatc nobifcum agere Deus uelit, poenas méritas eflè. Si in illis Deo ob# temperaturos efie, ut Daniel inquit ; Tibi Domine iufiicia,nobis au# tem confufio faciei. Sic, Hane uero neceflariam confolationem fimul adefle oportet, quod Deus certo ac uere perfonam noftram adopta# uerit amp;nbsp;ei propicius fit, propter Chriftum filium. Hane fiduciam quæ intuetur Mediatorem in iudicio Dei, neceilc eft in huius uitæ infirmitate femper cocteris uirtutibus ita prælucere, ut iuftiis Temper fua fide uiuat,

Qtiare cum ait Paulus ; Fide iuftificamur, non fie intelligen« da eft propofitio, quod fides tantum fit præparatio, Sed Chrifto fi# Iio Dei fuum honorem tribui oportet,quod fit Si maneat perpetuus ^^ediator, In hac ctiam humilitate, nobis confiftendum eft, ut ag# nofcamus in nobis efle peccatum. Si nos indigere gratia. Si uerè Deum nobis uellc propicium efle, fi in hac humilitate credamus ei firmiter Si hane confolationem teneamus, ipfum nobis placatum Si propicium efle propter filium,

Hane uero confolationem omnibus pqs neceflariam efle, fua quemcj! docet cordis experientia.In omni animi anguftia Si uera in# uocatione, omnes gemimus Si clamamus,Ah fum mifer peccator,amp; indignus, quem Deus exaudiat. In hac confternatione homo non eo deduci debet ut fingat, fe iam habere multas egregias nouas uirtutes, propter quas mundus fit Si infons, necamplius indigeat Dei miferi« ^rdiaautpeccatorumremifslone. Sed confugerc debet ad filium Dei, amp;nbsp;feiat, fe in eo iuxta promifsionem debere confidcre,ficut Da# niel inquit ; Non propter iufticias noftras, Sed per mifcricordiam propter Dominum, id eft, propter promilTum Saluatorem,

Ex bis omnibus iitrumc|: manifeftum eft. Verum efte quod {n nobis nouam obedientiam Sgt;C infufam iufticiam inchoari ôi eflc oporteat, ac neccfle fit, amp;nbsp;tarnen fidcm amp;nbsp;fidudam femper fixaffl In filioJDei efle debere,amp; teneri femper oportere hanc côfolationefflj quod Deo accept! fimus propter filium.

Hac fide amifla, nulla poteft eflc dileftio, aut refugium ad Deum, nulla uera inuocatio. Scd hæc fides efRcit confolationem, di‘ IcdionemjlniiocationemjUt diftum cft,8lt; non eft fine dileftionc.

Illæ etiam nouæ uirtutes amp;nbsp;bona opera in illis,qui hoc modo reconciliati funt, nominantur iufticia, utfupra de infufa iufticia didü eft, quod non ita intelligi oportet, quod propter cas perfona habest remilsionem peccatorum, aut quod perfona in iudicio Dei fit fine peccato, fed quod Deo haec imbecillis ôC utcunq; inchoata obedi* entia in hac mifera amp;nbsp;fragili natura propter filium placcat. De qua iufticia Iohannes loquitur t Qiii facit iufticiam, iuftus eft. Ac ueruni eft,cum favla uel opera militant contra Deum,ibi efle Dei contempt turn. Sc nullam conuerfionem ad Deum in corde fadam efle, Qyali« cnim arbor, tales funt frudus, ficut poftea uberius dicendum,

POrro de bonis operibus haec Regula certa eft, ea demum opera bona Sc neceflaria eflc, quæ Deus praccepit, iuxta Dccalogiiffl Sc Decalogi dcclarationcm in Apoftolorum fcriptis cxpreUani» Haec régula eft norma difcernendi bonam confdentiam SC malam.

Etutantea didum eft, feuerifsimum Dei mandatum eft? ut uiuamus cum teftimonio bon» conicienti», iuxta didum : Milita bonam militiam, feruans fidem 8C bonam confeientiam, Qui autetn perfeuerat in delidis contra confeientiam, non eft conuerfus ad De’ um, fedeftadhuchoftisDci, SC Dei ira maner fuper eum, nifi ad Deum conuertatur, Hoccertiisimumeft fecundum dida. Gala, ƒlt; De his prædico uobis ficut prædixi ; Qui taliaagunt regnum Dei no cOnfequentur. Et in iuramêto fuo Deus utrunc^ complexus eft,quod Sc conuerfio fit neceflaria, SC quod remiftio peccatonim fide accipi* enda fit. Viuo ego. Nolo mortem peccatoris, fed ut conuertatur S uiuar. Quarc ubi nulla conuerfio eft, ibi nulla eft gratia. Hoc cranes fani feiunt amp;nbsp;intelligunt fine longa declaratione.

Porro, cum reconcüiatus qui fuit in Gratia Dei, ruit contra mandatum Dei in dclida contra confeientiam, is contriftat Spirig tum fandum, amittic gratiam amp;nbsp;iufticiam, fit rurfum reus ir» Deij Sc nifi conuertatur, ruit in pocnas æternas, ut Saul SC plurimi alii.

Hoc dare amp;nbsp;exprefle didtur Rom. 8. Debkorcs eßi's, ut non fecun* dum carnem uiuatis. Si fecundum carnem uixeritis, moriemini, hoc «ft. Si prauis inclinationibus contra confeientiam indulferitis, metis •n poenas æternas.

Ac tab'a pcccata non tantum æternas poenas merentur uftæ futuræ, fed ctiam multas horribiles poenas in hac iiita Sc merentur amp;attrahunt,quibuscumautoripfeacp3trator, turn alq homines obruuntur, ut oftendunt pœnæ adulterij amp;nbsp;homicidi] Dauidis,

Propter has caufas ( ut quàm breuifsime dicamus) facile po? teft intelligi, Bona opera efle neceflaria. Nam amp;nbsp;Deus ea praecepit. Et cum committuntur peccata, excutitur gratia amp;nbsp;Spiritus fandusjôi ftquitur æterna condemnatio,

Bona uero opera in reconciliatfs placent Deo ad eum mo* diim, quo fupra diftum eft ! Ac uerum eft nos fimul filios Dei 8i baeredes æternæ falutis cffici propter Chriftum, quàm pr/mum ad Deum conuertimur, accepta remifsione peccatorum amp;nbsp;Spiritu fan« do perfidem. Et tarnen noua obedientia feu bona opera adeo ne« teflària funt, ut nifi in corde cxcitentur, appareat gratiam omnino non acceptam effe.

Omnino autem accipi gratiam Dei oportet, amp;nbsp;ea confolatio non eft inanis cogitatio, fed eft uita amp;nbsp;liberatio ex magna confierna« tionc, utRex E:?:echias inquit ; Efa. 3 8. Quafi Leo contriuit omnia ofla mea, Sic, poft tergum proiecit omnia peccata mea.

Sic Paulus inquit : Superinduemur ft tarnen non nudi repe« Hemur.Et Apo.a. Sis fidelis ufa ad mortem, Si dabo tibi coronam nitæ. Duo in his didis comprehenfa funt. Primum initia æternæ lâlutis in hac uita fieri oportere, Alterum ne ante exitum c uita de^ ficiamus. Et ipfa generatio per fe eft noua lux, eft timor Dei, diledio amp;nbsp;læticia in Deo Si multarum uirtutum copulatio, ficut didum fos natîHæc eft uita æterna,ut cognofeant te uerum Deum, Si me Ic^ fum Chriftum.

Sicut autem hanc ucram agnitionem in nobis lucere oportet, ba uenfsimum eft has uirtutes, fidem, diledionem, ipcm Si alias ad falutem neceflarias elTe.

Hæc omnia intellcdu facilia funt uere prjs,qui confolationem apud Deum quærunt Si experiuntur.

Cumq: uirtutes amp;nbsp;bona opera Deo placeant ut didum eft, nierentur etiam præmia fpiritualia Si corporalia in hac uita, fecun» dura confilium Dei maiorem compenfationem in uita æterna,

luxta promifsionem, Et hoe i'pfo nequaquam confirmaturifte error, quod jeternam falutem dignitate operum confequamur, aut quod alqs mérita noftra communicarc pofsimus. Sed tides 3gnofcit pro’ priam imbecillitatem, amp;nbsp;refugium habet ad filium Dei, amp;nbsp;accipit hanc aeternam confolationem ex mentis ipfius 8(. plenitudinem, ie«! cundum ineffabilem amp;nbsp;immenfam gratiam promifsionis, amp;nbsp;feit in conuerfione Temper Deo fidendum efle promittenti, ÔC iurciurando fonfirmanti promiisionem, amp;nbsp;ftatuit defperationem, tanquam có’ tumeliofam in Deum blasphemiam fummum peccatum efle.

Porro bona opera multis promifsionibus amp;nbsp;magnis laudi# bus in Scriptura ornantur, quod cruditi Concionatores fuo loco Temper uberius declarabunt, Vuit enim Deus etiam in donis tem# poralibus fefe agnofci amp;nbsp;inuocari, amp;nbsp;uult illam ipfam inuocationem fieri, fide amp;nbsp;bona confeientia,

Qiiæ autem dicenda iunt de opcribus non mandatis à Deo, de illis etiam diftinftè, feparatim SC uberius, quantum opus erit ex’ plicaturi fumus,

Inhoc fcriptuminquirentes Epifco^i^ cum reprc'' lendere nbsp;nbsp;im^robarel)erè nihilpojjentj neid tarnen fme

aliqua admonitione approbajje '\)id[erentur, l)erba qult;£^ dam excerpferuntj quæ dtdputationem de bonis operibm proximè pr^ecedunt. P^bi ßc le^itur : 'ïiirtutes etiam bona opera in talibus recociliati^j iußieia appellatur Ç fu cutßupradeinfufa iußieia diPlum ePl) non tarnen hoc ßnfu quodper/onapropter h^ec remißionem peccatorutn habeaty ^lelquodperß)na in iudicio ^ei ßne peccato fit, Sed quod iDeo hlt;ec inchoata (ir imbecillis obedientiain hac corrupta immunda natura, propter filium in erc» dentibus placeat, de quorum operum iuPlicia Iohannes loquiturj cum dicit : Qui iußieiam facit iußus eß^ nbsp;nbsp;nbsp;c^e^

tera, qiußupraYtdcantur. In haci^itur periodo Epifco'' pihdcloerbadelerilJoluerunty Sed quod IDeo huec in* choata

imlecillls ohedientia in hac mifera,corrupta’et ^^nmunda natura propter Filiumin credentibus placent, ^tloco horumfic fcribij (^reponi, lt;Sed quod homo per ^piritum fangum renouatm, hanc iufiiciam opere effice^ ^^poßit.

Fheolo^i cum expofitis caufis docerent, cur tolU ex ßiofcripto ilia qute notarentur nonpojjènt concedercjper^ fliteruntin fententia Epi/copi, O'nifi ita fieret yfe non P^jjènojlraapprobare. Itahdßtres exorta controuerfia. ^dtarnenÈpificopic£eteral)niuerfit, qu^e de doEirina ^cclefiarum noflrarum in pr^cipuo capite reli^ionis pr^e^ darè expofita efifient conceßijfient, ex hoc i^es bona lt;^onciperetur de reliquoru explicatione, aEium de eo ftut, lt;^11 ilia ab Epificopis propofita Iperba fierre pojfient Fheolo= fipï)t retentisßo loco, qu^e exprimi l)ellent Epificopißac

Epificoporum Iterba infererentur infiriptum ex hi=gt; ^itum, lgt;tfieret periodus talis ; T^irtutes etiam lis* bona ’gt;pera in talibus reconciliatis iufiicia appellantnr ( ficut [upra de iufiufi iufiicia di^um efi) non tarnen hoc finfiu, juodperfona propter hcec remtßionem peccatorum habe* ‘^tpoelquod perfina in iudicio S)ei fine peccato fit, fed ^uod homo per Spiritum fianElum renouatus hanc iufiici* ‘ipn opere efficerepoßit, cr quod IDeo h^c inchoata f^becillis obedientia in hac mifera corrupta et immun* natura, propterfilium in credentibusplaceat, de quoru ^perum iufiicia loannes loquitur, cum dicit : Qsfi, iùfiici» facit, iufiits efi, ^c.

Hute etiam ewn aduerfarentur Theologt, cum alf decaufisj tum prlt;€ct[)ue quod talis infertio cohcerenMtü 'ï)erborum ui contextu orationis t urbar et nbsp;nbsp;nbsp;perjpicuiteiii'

eorum j qute expoßta eJJentj oßiceretj admoniti fueruntj l)t co^itarent C* y)niuerjam doElrinam iuïtificationif perJeabEpifcopii approbari j (jr hanc infertionem nilt;i^ ^isefeeorunij quil)ideri'}}eÜent corri^erepofe aliquid) quam qui quod corrigeretur^ reperirent, neq^ per ß cot“ reEiionem hanc efe^ nam hoc loco, ifr tali modo, illa^ infertionem nihtl prorfu^ addere l)el demere explicated formuU y aut l^eritati periculum j aut fcandalo occafid* nem afferre, eis' de corri^endi cupiditate^ non ncceßiM^ te, tejiarij quodqui ccetera concederent, eos de hoc pu^nä» rCj omnes intelli^erent quale ejfet. Item in hoc capite dt luJUßcatione ß hoc modo conueniretur inpromptuejß co^itarCj quid de c^eteris fiert poßet, de quibu^ Prineeß mandaßet. TSLam omnino ne^ocq explicationem hoc md* do ßeraripoße. His i^itur eisßmilibus contentionibui) ne ßte gloria aut exifitmationis, eis' omnino relfieElu alb quOj earum rerum qu(e adpriuatos ipjos pertinerent, cotilt;‘ tumaciter quiequam facere iudicarenturj quantumuii in* uiti hanc infertionem tolerarunt. nbsp;nbsp;nbsp;Atq^ ita haec deineeß

in feriptum à noflris exhibitum afuta , neq^ in totd feripto pr^eterea quiequam addttum, detrallum aut muta^ tum fuit- Ita igitur deßriptuin ilium articuluniycuni Epißopi dicerentfe approbare, eis- quod hoc modo (uni dolirina libri lElEE^M illaTheologorum fit* mulei

fnula con^rueret at^ concordaretjTum ThilippHs Melaua thonßntim in conßjju contradixit, lt;is* Epifcopis difertè indicauit, [e minimepojjè dicere, doElrinatn de lußißca^ tione earn qute formula de qua conuenijjet comprehendere« tWy cum doEtrina in lihro Interim concordare.

Capite de TuîUfcatione hoc modo explicato j cum peterent Le^ati ab Epifcopii/lot ad reliqua capita fecun» dnmfuprd expofitam conji^nationem procedereturj impe» trari hoc non potuit, neq^ libuit Epifcopis amplius de '^llo capite quicquam collationum admtttere, hac potißi^ tnum de caufa^ quodin ipforum poteßate non eßß poßtum dicerent, in libro ITSLTE M quicquam mutare, fihoc tantum conftlio, hanc collocutionem cum Eheolo^is ßfepißfe , l)t de fententia Itbri expücaretur, dSquot; falfe perceptiones auerterentur, nbsp;nbsp;quanqudm a conßliarqs Le^

^atiijdepr^ßripto ^rincipis, ftc etiam admoniti fuere demultis caußs, quibus merito moueri debuijßent'})t ßs facerent, djr expoftù rdtionibit5,quagt;s dißficultates (t qu^epericula res compleElerentur, (idifferretur collatio fi^nificatum fuit, ds' petitum l)t de reliquis capitibus t)niuerfts cum Eheolo^is, [altem fine l)lla obli^atione, coU ^oquerentur, dS' fententiam [uam ederent, dum de Ctefa^ l’If '}}oluntate co^noßerent. Hccc i^itur etfi ita mone-^‘intur,tamenficquo^caufas afferebantcur ohfeqtii non P^/fent, has fermé poffe conueniri de capitibus fermé '^niuerfis, excepta ordinatione d^ Mißfa. MMißßm au»^ quod attinet, non poffe fe concedere in eo ne Canon leger etur.

le^eretur, amp;nbsp;Canonis ejje nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per antiquum. Tie orMgt;

natione finuliterfe nonpojjè facere '})t Sacerdotes eren» rent eos qui 'Vxores haberent j is' in Sacramento Cand poculo Ijterentur ipfiahjs exhibèrent, nijipeculiar riconceßtonehocipfisà ^mano Tontifice permittert^ tur, 'Vel, 'Vt loqui folent indulgeretur, Idq^ ImperdtO'' rem in fe recepijjè dicebant, quod à Tontifice impi^ traret, hanc fe permißionem expeciare, quant antequat^ nancifcerentur, nihilfe concéder ein hac parte poße, neij^ introducere ea quce liber IlSiTdETjM prajcribdt-Si^nificabat turn etiam TSLeupur^enfs, fe nuper admogt; dumadconfdiarios C^farisfripjiffe nbsp;nbsp;nbsp;de permißionii

illius impetrationefolicitè monuiffe. Cum i^itur ten* tatis omnibus non poffet ab Epifcopis obtineri, 'Vt confr rendo procédèrent, petieruntLegati'VtConfilia fua con* ferrent,quid reßondendum Cßari cenferent. Tum Ef fcopi confultum foré iudicarunt, 'Vt Trinceps EleEo^ friberetjje cum Epifcopis colloquium habuiffe,ifr co nd* uiffe,quodin ordinationehcereretur, indultuni reqni* rij'Vt Sacerdotes ipfs creare liceat eos qui quot;Vxores habent,

in Sacramento Ceen^e, poculo ipfi Vtuntur, alf hoc exhibent, ideo^fe fubieEifiimèpetere quot;Vt indultutn illudfeu coneeßionem beniÿtè impetret, ifj* ne morani) cuius caufa indeextitifietj^rauiter ferat, iyc. H^cquä^ lia ßnt omnes intelli^untlnterea confultum iudicarunt docereturdeluflificatione,ita ficut conueniffet, (ijcongt; ftituerentur qult;e poßent, 'Vt quot;Veßertinie preces, finulid.

Hnec tum le^atis ita ut dixtmiii ab Epîp:oi)ii feorfum po^ii^£gt;nis aElionibus Theolo^i interfuere. Le^atisltero cum de Indulto res minimèpro» baretur, non tantum de ordmatione j Jed eüam de MtJJa nihil l)ellent Epißopi concedere, inculcantes ex^' (mßum antiquitatis f (S'prifcos Tatres Canonem O' aliosritM'VfurpaJJéantemmta feculaj Oc. His igitur de caußs non faciendum liifum fu 'tt Le^atis '})t Theolo^i amplius cum Epifcopk ad dijjutationem committerenturj neacerbiores res fierent.

Ita falium, '\)t collationem omnem detreEantibus Ppif Opis j confultationes de expedienda ad Imperatorem rejjonltone abrumpi O inproxime fequentes ConuentM reijci necejfejuerit, quod concludi ante amjliorem delibe» rationem de ^diaphoris nihilpojfet. H^ec alia fuere 2^. -dlu^ußijtd efij poßridiana die à traEatione proxima de capite lultificationis^ atq^ itapoßea difcejjum.

^ntè tarnen quam ad reliqua accedamus j de pro:gt; tnißione lurisdiliionis reßduend^e Epifcopis explican* dunij etfi res iam eß explicata fcripto mandatorum ^rin= cipisj quod in harum trallationum narratione fupra inje^ ruimuij Vbi eiufnodi conditionibu^j reßitutioni huic ca* . ueturptit qui Ulis leEis, non acquiefcat^ ei Jatis fiert 'Vllo ynodo an poßit dubitemu^. Siedanus quidem ciim c^ete» Pis I^rincipibus Inüuerfisj tiim nominatim Mauricio: nam hunc ßlum nominat : tantum non lgt;t probrum obijcit, ^uod de reliitutione bonorum O lurisdiliionis ajjenfus T ƒ fueritj

fMrttj'ï)9lpotins Cafari non reclamaritJ nam hoc 'Ycrbo lgt;titur, qui fcriptor, ß bonorum reßitutionem probroßam yjoluit haberij in quccs dijftcultates fe comjciat, manifeßu eîtj nam eruntj quibu^s abßirdaj nonnullis imßa j quibus» daminiuUaeafententiaYidebiturj iS* quid ius diuinuW

humanum flatuatj non i^noratur. lurisdiElionis au;^ tem reîtitutionemß damnatj meminifß debuit conceßio'' nii eiiiSyquiCßtinconßeßione yiu^ufiana j quam Sleda^ nus y 'let minimè dubitamuSj piam isr Chrißianam iudicd^ uit. Â qua ß receßijße ^rincip. Mauricium EleEloretn comperißet Sledanus, caufcu habuißetj curfa^um hutHS improbaret. lt;Sed Flaciws Flaciani multo atrocitcs impudentius loquunturj hac conceßione lgt;eritatem prodi‘ toin, quod lurisdiEiionis ordinationis reßitutio Epiß copii delatafußßetjCum conditio ßprd expoßta habeat: ^ATENFS HAC ILLI ylD SECrriOFLEM CH^EJSTIAHj^ DOCFynÆ ET TE (ß^I cultt^ S)et non ßnt abufuri^ Et 'Yt ordinent eoi, qui ex noliris Eccleßß ad ipfos mittanturpieq, obßarefibi patiantur,quody)xorti habeant Sacramentum integrum exhibeant, Heqj in ordinatione ad Sacramenti Itjum mutilum eos codant, etc. Celibes adyjotum de Celibatu praßando ne codant, neue hii matrimonium præcidant. Et exponentur inßa eteden* fonditiones à Theolo^is prlt;eß:ript^.

Sedaliqui callidiores 'hfZlt;Pja€oA/K«'njoi obiecerunt, lufumhunc ejßj lt;C}'pr(eßi^ia4jqwd inhis conditionibui ponantuf

pwantur ea^ucinuniluâmffitnra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poßnt ',

Et ha^ tarnen conditiones ferrï in Juguîiana con^ fefsioncy Apolo^iäj Smalcaldiàs articulis,lt;(sr tnnltis alijs kcisjantetlludtempttsnemo^rauitertukrat J a Erinap. Mauricio fieri intokrandum iudicarunt. Etiam Paulina prlt;ecepta qualem Tafiorem Ecckfi^e ejfie oporteat, récita» turj cum quant multi tales fint non fit obfcurum. quot;Heq^ his conditionibus noflroru quicquam conceditur quod impiu ft aut concedi non debeat, fid ojficq fui Epifiopi admone» turyhocfinonfaciuntnihilipfiseficoncefium. Sed ad ca» kninias manifeflas pluribus di^utandum non iDtdetur ^taq^ hoc modo indicatam rem ejfe inprfitntiafatis eîl.

Eltec tota cum Epifcopis traPiatio, ita mendactjs iS' calumnfi obruta fuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flaciana faElione^ 'ïgt;tJu»

periore anno Flacius quinq^ edito libello fcribere aufi fuerint j articulum de luïlificatione in his traEiationibus ita mifirabiliter excarnificatum, '})t quibus rota ojfa fran» ÿmtur in fupplicfjs publicis, lt;(j'l)tma^is odioja res fie» '^ttj illudjcriptuni quod Mu^uîlam mifium ad obieEliones lt;^trtas aduerfariorum Jupra diximus, cuius indium: '^^afuntiSTc. lllud t^itur ad has Tegenfes trafiationes ^t'onflulerunt. Item acerbifiime inculcant fulficio» Jifiimè de articulo lullificationis cum Epifiopd conueniri P’^tuijfej quodhoclitrem eiufmodi, qu^e fine corruptela doPtrineeyieritatisfieri nequeat , haberi l}elint j neq, re* t^^rdanturin Comitijs (^tisbonenfibus Ànni iXE l de

hoc castte non cum duobus Eptfcojfis, fed cum ymiuerfs aduerfarijsnofirisconiien 'tripotuiJJej notum efl. Sed guid faEium fit optima cum fide expofuimu^j (ùr quoniain Flacius cum fuis quint^ fcr'ibit quendam cuius opera ad flriptiones in Ulis traElationibus adhibita fuerit, excepilfl (sr conß^nafle omnia,etfl nomen huius neq tacere pojfunt, neq^ exprimer e audentf/ed tres liter as tantum, lit in alf etiammultts,maiicM isj' leuitateridiculaedunt. Ifte ift» turflriba(S'Gallus (S' Flacius (s' Flaciani'})niuerßft quid eorum qute aEla fuere de hoc ydrticulo a nobis callidè omiffum deprehendunt,proférant,(s' ßdem noîtram accH‘ fanpatiemur. Hoc quidem certum efl, Flacium hanc ex'' plicatißimam (s' reEiißtmam de luflificationis doctrina formulam, notatiunculis appoßtis pene fcurrillbus, (s' fuspicionum falfarum ac Yiolentarum quibus innixuf efl maximè, illitis ratiunculis, ita torßjfe, confre^iße ac deforma/fe, quot;Dt ßne in^enti commotione animoruni (S' mahtice nefariie deteflatione rele^ere ea non potut» rimus.

Eodem attulerat Fhilippus catalo^um argumente'' rum partim pro receptione libri, partim contra eundem inhunclifum colleElorum, lut fuos colle^us in l)era fen» tentia inflrueret (s' confirmaret. Ex qua declaratiuncu* la, cum eis follicitudo de tuenda l)eritate condpici, (S' praterea antmaduertipoßit, qudm proeubabhorruerit ah Ulis fucoßs concihationibus, qua^s liber yfu^ußanus proponebat, (S' qua conflantia conflrmati animi in agnit^e iDeritatis

'i^eritatts [)rof)u^natione perfeuerare deer euer it, qua pie* tätelolliciti de his Ecclefijs aninii conßUajConattis is'ßu» iia direxerit omnia adconßeruandam doElrnite 'y)erttatef prohibendam 'ïtaîlationem Ecclefiarum in his re^ioni« ^^,Etiam ilium catalo^um hue adferibere libuit.

Tandem de funima fei fingulis ftaciiere nccefleeft. Imperator Carolus nouam formam uult conih'tuerc, ÔC conftftuit diflentientem ànoftra in aliquibus articulis magni motiienti. Vult uideri medium Auærere inter Papiftica St Luthcrana. Hane formam uolumus ne *niplcdi St adiuuare ƒ an uero ab ea nOs feiungere f

HL Quia non eft pugrtandum de paruis rebus, 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftoli quædam conceflêrunt ludæis, ut abftinerc

à fanouinc 8C fuffbcato. Ergo Si nos fratribus Si cupientibus iuuare Eccleïiam aliqua eoncedamus » Et omnino fpedofum eft confilium TouStuiDttjaicjoi», quod uelit opem ferre Ecclefiæ, Sed eftuera ftïbilitio Papatus àj'TDXa'tÇt/aç,

Qui non fuerit me confeflus, nec confitebor eum, Si quis aliud Euangelium doeet^ Anathema fit. Fugite Idola.

Si quis non diligit dominum lefum, anathema fît. Item, Blafphemia eft agnitam ueritatem perfequi. lam oportebit exercere fæuiciam propter articülos conceflbs Non eommunices alienis peccatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Imperatori.

Si quis paftor non uolct inuocarc fan(ftos,aut probare miflâs pro raortuis,aut circumgeftare panem, expelletur. lam ad contraria«

L Honeftum eft adiüiiare eoncordiam communem, uerum «ft, fine ueritatis iniuria, fine turbatione noftrarum Ecclefîarum.

Tota hæc fucofa conciliatio tantum eft Canonicoriim ftabi'H« ti'o 8i impiorum cukuum gt;nbsp;approbatio fæuidæ in Belgico Si alibi) fine iam fiue poftea talem rôciliationê fadent pn'ndpes.Scd tutius eft abeftê ab eorum confiltjs, 8(. retinere incorruptam ueritatem» Non poflunt probarc aduerfartj, quod placeatDeo iTtÎK.ÂHo’içSavov'nilii

H((c argumenta amp;nbsp;in hoc conuentu in praceden^ tibus etiam ac/equentibns tancjuam conßUorum isr ahiio* num omnium normam jequuü Theolo^ij eodem lt;Spiritu eodem^j conatu j nunquam inflexa Jententiuj libri fraudits lentisatq^inßdioßs Sophifmatibuójunt aduerjati^ Sicut totaßeries delfberationum trahlationum oßendit.

PEr/euerante Principe Elehi. Mauricio in ßentenM, l)t cederetur Imperatori in omnibus qult;e pièij' cu^i^ bonaconßientiaßeripoßent j nbsp;nbsp;quee Mdiaphora ejßnt)

de qs neßne cauja pu^naretur^ ^c. (Delehli ex ordinibu^ in Conuentu Mifnenßre^ponßonem reieceruntad Isniuer^ fos ordines j quod de conceßtone eorum, qult;e ad Isniuer^ fis pertinerentjßatuendum ßbi non iudicarent, Ita^ ßo^ luto Conuentu iüo, quot;tniiuerßorum ordinum conuocatio in» flituenda

fiituenJa fuit,in qua l^t de rejfon/ione effet res expeditior, dliecumidfijcoi)i5intereatraElationes fufceptte fitere, modo exqilicatio qucefita rebm hcerentibus, Jed quaru ium profeElum ft prtecedens narratio docuit.

Cum autem Imperator fnem non faceret l)r^endi libro, neq^ hie tantùm, fed altj etiam huius nomine, , ex Uteris certorum hominum fcriptis multij)lici= turn alqs de ar^umentis inteUi^eretur, in maximis periculis ha^ terras l)erfari,dijferri de rejjonfione conjùl» ititioamjliusnonpotuit. Itaq^adi^. O^obris, qult;e eîl i ^.Calend. ISlouemb, Iniiuerfos or dines ditionis JuteUor^ gam conuocauit. Ex Theologis autem ^rincipem ^n* haltinum Geor^ium , reliquos, qui in Mifnengt;‘ ƒ Conuentu affuerant, qui conuenerunt, Iniiuerf, ex= cepto S). S). Cruci^ero, qui decumbensin morbo tri^efi^ nia die pofi ( cum Celine Myßrum deliberatetur de tjs, qtt^ein hoc Conuentu ineboatafunt'^ ex bac't)ita, ad Con^^ ^lentU'S aliquanto fuauiores minus obnoxios improbo* fum obtreEiationibus, euocatus efi, pietate, fapientia, ^oPlrina l^ir prieflantißimus. Qt^a calamitate poEl Lu^ theri mortem non accepit res ScbolaElica isr Ecclefiano^ fira maiorem. C^m ip/o autem fanEiißimo Yiro boc etiam nomine melius aEium, quodereptus morte Itulnerd colle» garum non 'Vidit, qu^ Flaciana crudelitas bis infixit, neq^condemnariteterrimismodisex Ulis aElionibus Ec» de fas noEiras audiuit. Indicata iftur die ad ordines po» utteos Frtneeps Elector referri curauit ^^ft fequitur.

Nos PRINCEPS ELECTOR nuper aliquot ex uobis ad fccundam diem Menfis lulij in urbem noftram Mi# fenam, literfs conuocauimus, qfq; fignificauimus, quid Cæ# fan's, noftrum omnium benignifsimi domini, Maieftas,nobis impo# fuerit, de quo uobifeum ageremus. Illi uero cum hanc fibi poteftaté fumere noluerînt, ut ueftrorum uniuerforuni nomine aliquid ftatue« rent,caufa nobis allata cil, ut amp;nbsp;hue uos literis conuocaremus,amp; uo’ bis uniuerfis illud ipfum proponcremus quod cum illis Miiènæ c5’ uocatis de feripto rccitatum fuit, hoc modo fcilicet :

Non potuimus facere, quin uos præcipuos quosdam in no# ft ris regionibus, 8C xtiie grauifs, ad nos accerferemus, ad rationes, amp;c.

^liqua ajßimantur ex Hifloriola ConuentHs fenenfis. Talia fùerunt de quibus Mijenæ relatum eîi.

Cum autem à tempore conuentus illius IMifenæ habiti Si. Cæfarea ôi Regia Maieftas aliquotiesnobis Principi ElcA.hoc impo# fuerint, ut non tantum fecundum priora mandata uobifeum agî* mus, fed etiam ut obtineamus, quo Caefareæ Maiçlîatis rationes, Si confulta à uobis redpiantur, cum expofitione addita, quid, fi reçu# fatio ufurparetur, fequi ex ea rp poflet, Hac de eaufa rem diligentcf deliberate uelitis, ôi in hoc cum ueftræ ipforum tum communis uni’ uerforum regionis ordinum falutis rationem habere.

Nos Princeps El. etiam Carfarem de rjs, quæ ad uos fcripfç’ rit, amp;nbsp;fimiliter quæ nos uobis proraiferimus, amp;nbsp;publico feripto i” noftris regionibus edi curauerimus, quorum optime recordamut, fubieâifsimèadmonuimus, necç diligentiac operæ noftræ peperci’ mus.

Præcipuum caput de luftificatione iîceftconformatum, ut in noftris regionibus adhuc etiam deinceps fîneerum doceri debcat.

Sacramenti autem Corporis ôC Sanguinis ufus integer in præfcriptis rationibus Caefaris permittitur.

T um iure nulla difficultas quæritur in qs rebus, quæ SIN c LAESIONE CONSCIENTIAEfSd uerbi diuini feruari poiTunt, præfertim cum conftitutio Imperatoria quædam ex hof genere fine coadicne proponat.

De Carnium ufu abrogando tempore Quadragefîmæ,quin’ ta amp;nbsp;fexta die hebdomados, ica cogitatum eft, ut ftatuaturres eflêad politiæ eonfiitutioncm bonam utilis, Ôi quæ tolerari poisit.

Hæc omnia diligenter perpendere, nc($ ubi neceisitas non flagitat, difficultates quærere uelitis,lêd nos in omnibus tjs, QV AE PIE ET CVM BONA CONSCIENTIA fieri poiîùntjobfequentes præftarc. Hoc modo ueftræ ipforum faluti,cti« »tn quieci paci regionum noftrarum confulitiir.

Hac relationefaEla oräines ad ^heolo^os rem de» ferri^iolueruntj ijquod ab his rejlgt;onderetur, ex eo fè ieince^s^yibico^nouijjentJ de re pro^ofita conßituere 'igt;elle. Itaq^ dum de reliquis ne^oetjs, quorum caufa con» ^locati eranty a^itur, in hoc ad religionem pertinente ne» ^^cio, hoc fit : Qwnq^ ex nobilttate prtccipui iDirij ajjum» tis duobui lurisconfiultiiy lit ejjent quot;nniuerßfiptem Hi i^itur fieptem ex quibus maiorpars adhuc in 'Viuis eß, in ßeElione etßudio fin^ulari er^a patriam nbsp;nbsp;folicitudine

liefalute commuai adTheolo^os yjenerunt, Et repetentes primùm commemoratione fiua ea ) qu(€ hahlenas in peri» enlofiißimis lt;(5* difftcillimis confidtationibui de libro IISLT E M fahia expofuimus, poßea admonue» Unt res eo loci eßfie^ qu^grauißima his terris pericula ^iinarentur , dßicultates in horos fermé ßngulas crefeere. Ita^ cum obteîlatione Jolicita les' exquifita lt;(3* I^rincipis O' patriae O fuo nomine petiuerunt id, quod ^%tumprimumpetitum,O' aliquoties, atq, nimis qui-, dem /ape, deinceps in alß conuentibus,'})t infra co^noß cetur, repetitumfuit, TSLimirum'^ftpublics O' communis filutis caußfa , (epofitis omnibus affeElibus indicare '\)el» lent tarn dtjftctli tempore O'ßatu, Qtabus in rebus nihil prorfus concedi poßet, fed Iffurpatione conßantißima q confeßi^

confeßionisat^profeßionii J (S' conferuatïone inuiolata, yita (S' jalu^ (S' re^io cum incolii, extremis omnibtii pc^ riculis exponenda cßentj quarum^^ caufa ipß etiam Theo* lofi extrema omnia fiibire '})ellentj (s' quibusin rebia SALK A KE^lfnXTE ET SINE LÆ^ SIONE confcientiit bonæ concedi poffet, (s'c. Et cxplicarent quteeßent tike res ^diaphoriCqute pads can* fa J (s* conuenienti(€ alicuius in externis rebus j ferri atq, tolerari pojfentj de quibu^ femper nofirce partes fudiuW fuum detuliffent y (s' Trincipis relatio conceßionem noil difficilem poflularet. Tgt;Qminum enim noßrum Trincipem Eleliorem et refionis or dines Iniiuerßs cupidißimos eße^ lot fecundum reculant T)omini noflri lefu Chrifli fe ge^ ranty prteflantes C^efari qult;e flunt C^faris, (s' T)eo qua funtT)ei.Inq^hocconatu(s*fludio paratos efle ad feretu dum qua T)eus permiferitj quacunq^ erunt. Contra l)ero etiam hoc fl cauere cupere, ne non flflicientibuSy ne^ non necejfarqs de caufis mi flri incola harum terraru periculd corporis (s' fortunarum omnium exponantur, aut loox loera dodrina in his prorfks conticeflcaty neue lolla in re, aliqua aduerfus Cafarem inobedientia horum notari pop fet, fed fludiumpotius (s' conatus praflandi obedienth am debitam in omnibus probetur.

^tq^ hac o-mnia dim multb pluribus 'Verbis expogt; fliflènt (S'exa^^^^eratis omnibus 'Vehementer dixffènt, pofteafcriptum Theolo^is obtulerunt, quo con» fl^natderlt;^nl j^nafalua 'Verdate concedi pofle 'Videren» tur,

non ejjcnt Theolo£tjlt;^j^^Uce Eccle^^ jtaïbca conflitutio inßitui poßet Qno^^ non dubita* ßdicerentTheolo^oscon/ilium ex[)ofitwn non im^ro» barey'})tinqu'tbus SALT^A t^E^lTATE do^ Hrina dtutnie cedi poßet, in ß cederetur, ne banc ße» dem res haberet quod nihil pror/us l^lla in re concedi ooßtaretur, re fgt;ericula his terris accerfercntur. Jdeo petiuerunt à Theologis oßiciose amanter, Ift per^ende^ 'eent qu(e jcrif)to Ulo conß^gnata eßenty quod cenfur^eißo* Yiim fubßereturj nbsp;nbsp;ßgnßcarent^quidexconß^natis calt;‘

pitibu^ tolerandum aut intolerandum iudicarent, etß quid pr^eterea in libro ITSLTE^M animaduerterentmin quo j falua ßripturce Iferitate^ Cßd. Maieilati obfiqui Heer et j id etiam 1)1 indicarent. S)e his igitur Ist ration nes ßud^Theologi exponerent^ petitum ßiitj Istq, conferen^ tes operant [uantj rem Isniuerjam ijr ad^loriam (Dei diri=gt; gereiuuarentj i^lst quies ijr pax his re^ionibus confer^ uaretur, 'ij' hoe inprimispericulum auerteretur, ne tota in his Chrißian^e reli^ionis doElrina extin^ueretur. ^od^^ tum de neßeio quibus foederibus rumores ^par^e^ century admoniti tlli fuere^ ne rumoribus Ulis quicquàm ßedinprteßnti deliberationegloria tantum S)eiße moueri paterentur.

De Confïrraatione. Poenitentia, Vnftione extrema. Ordinatione MiniCtrorum Ecclefiae. PAiflâ, Vigiltjs, Ferrjs.

Tie his omntbits capitibu^ definite aliquid per/cri^ bebatur, excepta capite de proeeßionibns de his enim tantum quterebatuTj an quomodo quæproeeßio» nes feruari poffènty quid autem de reliquis pr^efcriptwn fiieritf de re^onfione Theolo^orum co^nofeeturjadquo* rum notationes, illud poftea feriptum ab ÿs j qui pri* mumobtulerantj correElumfuitj eumq^deferiptionemin* fra fuo loco Jubqciemws.

Cùmautem hoc loco e^eaFiionesdeferibi incipiantf qU(e maxime y I’d crudel^imè potins à Flacio nbsp;nbsp;nbsp;Flacia*

édita altéra quafianathematifmo nofircé Eccleß^e atraci* ter J nbsp;nbsp;nbsp;ante quidem co^nitionem caupe condemnantur,

operæ precium fabiuros nos iudicauimus, fi antequàm quidFheolo^iadillud feriptum re^ponderint j deferiba* mus J omnia confilia isr rationes ymiuerftics, quas fecuti ilH cedendumfibiin Adiaphoris putarinty isr pl^^ß^ quiderf^ de feriptis ante editis repetenteshoc loco exponamuS) nihilabhis'bdpiamtemerè^inco^itanterj multo minti! alfentatione turpi aut impia fadtum demonfiretur^ex qui* busqult;edam Fpifiolis quibusdam T).Fhil.Melantho.qult;^ infm

^tioties quidem iuculcatoi) omnem curani co^itationeni ßnm in hanc rem conuerterunt^ maximn cum folicitu» iinenonpAucdihora^ dies de hac deliberarunt, atq^ ‘Idiberationum illarum difficult at em auxitffii etiamhoc^ plod non plures ad boi aabibereturj iy fane horumpauch ^lt;item Flaciani pofiea quidam ita notaruntj l^t non ob feu» Yas f^nißcationes dar ent, fe ideo etiam Ulis ablionibm in» ^‘Juiores ejfe, quod ad eas nonfuijfent accerffti, fi qui l^oc tantopere expetere potuerunt ab tjs pr(e[entibui,an na» 'lari aliquidpotuiffet non iniuria dubitari pößit. ^tq uti» 'lam Flactj fimiles Jludiofi multi affuijfent, fc enim inipedita fuiffent omnia moderata confilia, neq. Ecclefia» Yum ab yddiapboris tarn tetra difiraEiio exifierepotuiffet, puod nunc optare licet, cum euentum illarum de libro In» terimtrallationum co^nouerimus, pericula a nobis l^ac in parte mirabiliter auerja expertifimus, illo autem temhore baud fcio an impium in I^atriam boc ^otum fu» 'JF«- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......,

Cum i^itur noUri ex facris Uteris Ccefari amp;nbsp;Fla» ^iflratui omnem légitimant obedientiam deberi intelli^e» Yent, boc (ibi agendum Itiderunt, ‘})t Cr ipfi cupide obe» dirent, ist* alqs l)t idem facerent, bortatores effent. FLeq '^llo modo fibi committendum effe, Itf^tlla in parte, inobe» dientia ab ip/is caufa introduceretur, Cr multo etiam

Çr terres at^^ fuhdtti horum non necejjartjs de caußs quot;élla tn damna autpericula conßerentur, (jueeuispotins exdin (JT mortem ipfam minuâ intolerandaJîatuentesjCjudm tan* ti facinoris 'ieram accujatto)iemj S)emde in[en/u humani* tatis hanc impietatem aduerfus fe lt;juoi^ t^familias ßios, l?xores (3^ iiberos j quorum cura diuinittts ipßn commen* dareturj hanc impietatem atq^ crudelttatem non l^Jurpan* dampét temerèyiirßcutßcriptura loquiturj tentantes T)e* uni J extremis miferijs fefe obijcerent.

Contrà laerb Isoc etiam conßderaruntj ééT intel* lexerunt J in his omnibus ßbi ad Maießatem ßimmain eeterni ID ei multb ma^is re^iciendum ejßcj éér huius gio* riam éj* animarum communem omnium éér ip forum pro* priam Jalutem, tarn longé ejfe pree ferenda ceeteris^ l)t ne colhttio qutdem horum cum Ulis ejfepoßtt. Hoc igitur multb etiam niagis egere^ neq^ quicquam Ijnquam laßiani tergiuerfantes J aut fententiamfuam ederelJeriti j omni* bus in Conuentibus éér diîputationibus nihil occultarunt eorum, quisfecundum fcripturani bona cum confcientia recipij aut confenfu Itllo approbaripojfe intelligerent, ni* hilquidemcuiquampreefcribentes y quid facere deberet, fed indie antes ea, qult;eßdes éér oßßcium flagitaret ad fu* am '})numquemqj confeientiam J ééf fcripturee exprefa mandata fdele^arunt.

Ad Adiaphora autem quodattinet, primum hoc éSquot; conßderatum diligenter ééT monitumfideliterj non tantum non

non effè confultum mutari in hocgenere aut nouari aliquid tcili tempore (quemadmodumprcecedens narratio docuit, demonßrabunt etiam fequentia) fed ideo etiam peri^^ ctiloßim ejjè talibtti conflitutionibus indul^ere^qabdfacile in abufits conuertifoieant, Iteniyfi ijs in locis, in quibics ’^farpari defijfjent, denuo inflauraretur ex ^enere Adia^ pborarum ceremoniarum aliquid, etiamfi Ijerbo IDei mi» nimè Hite contrarite ejjènt, tAi tarnen tempore, (3*. bis mo» fibws, leuißimte quee^ mutationes iJt didfutationes multi» plices , perictdofds cammouerent, futurum ejjè, Qwd d qui iam recipere qute inßaurarentur reçu far ent,aut ysß opponerent, dißfenßonum banc (JT ßandalorum caufam ^xtituram, i^c..

His tarnen, ab omni conatu hlliiis conceßionis quo niinus abducerentur, obfiterunt, eaqute contra in men» tern 'Venientia ordine fubiecimits.

^rimum, quod talihus conditionibus ante ea tem^ porafemper de fepromtferintnoßri, falua is' integra ’Ve» titatis doElrina, conceßionem in ctcteris, In confeßione Au^ußana,Apolog'mbuius, trailationibus is fcriptis nhjsltutuerfis. HU i^itur fl contra 'ïtcniretur, contuma» Ute hoc apudplerosq^ is prtefallionis infimulationem pa» Uturam in^entis, is promißiones noßrorum Ifeciem tnntîim inanem habuße, quippe qui ne in minimis qui» iem quicquam harum pratllare fe 'Veile oßenderenL Hoc ^gitur, is abalienare poße à nobis multorum animos, qui de nobis is partibus noßris, minus bonorifcè eßent ßnjuri,

foißirij caufam /ùppeditarepajje, cur Eccleßcc noßrd ampHus Ijr^erentur ad alia^rauiora recipiendaj quodfoï» taßis ahhoej ßfludium noßrum obfequendi in tß, qu(Ç fieripoßent deceretj co^noßeretur non eßet fu» turiim.

yidiaphora autem de quibtu tum deinceps qiugt; fitum at^ coneeßum fuitj eiußnodi eße, '})tpleraq^ in mub tis Ecclefijs harum terrarumj quæ doïirinam nbsp;nbsp;nbsp;Sacni'

menta integra, haberentjadhuc ufurparenturj neq, ßus rn n aliqua intermißione fuißet interrupts ^queedam taini aliquibs ni Eccleßjs, paucis Ulis quidem j ßfurpari defiß fcj eam^ dißimilitudinem multis oß'enßonibus et dißteub tatibs caußim baciens pr^ebuiße (de quibsßupra in prb mo conuentu dibium efl) Itaq, hac etiam de caußi exifib matum fuitj non fore incommodum jß ea Eccleßießn qub bs ßs talium deßjßet, ad cœterarum , in qub bs adhuc retinerenturj exemplumj fe componerent, lt;13quot; collapfa inßaurarent, litßmilitudo rituumfieret, de qu^ ante bellum fuißet laboratunij 'ï)t dixims, ita tarnen, lit de tota re pro eo Ijt ops eßetfiomines docerentur.Hoe modoßempoße concipij litßcut antea turbaßent in nogt; flrisEcclefijs^diaphoranonnibiljl^tdiximSj ita dein^ ceps fmilitudinU in his conciliationem ad melioremfiatu, conferuationem pur^e doElrinæ purarum ceremont^ arum ßum fuppeditaturam. 'Poße etiam fierifi)t certa bü de rebs yniuerfis conflitutio non tantiim bis re^ionibu^) fed etiam l^icinis alqs pfiii eßetfutura,

Item de Âdiaphorù in Ecclejia rittbus relié conßitu^ tisj in Iniam certam piam at/^ decentem formam borum conjentientibus Ecclefijs^tantb facilitas adf^oßeros rem propagaripoße. In confußone enim ó?' dißimilituo dine artorum rituum,ßj qui hoc tempore Eccleßjs prlt;e» fwit j deceßißent, metui poße^netum deinceps multo maioribus cumpericulis detrimentis ßmilitudinis in ritibics conciliatioßußipereturjetiam Imiuer/am tum do= lirinam ijeritatKpericlitari poße, qu^e omnia in preefen^ tia, Chrißo fauente, auerti poßent. Ita enim d-e j4dia» phorü conßituendum, littprimum (y ante omnia funda^ mentum et caput doHrinte facra diligenter isr dißrte ex’^ poßtum proponereturj lt;7 cauereturperlpicuis fideli-^ bus cautionibpiSj nbsp;nbsp;quaßfepimentis additis,eus Ctnremo*

niccs,quc€ ex^enere-r^^ îc^falt;3gt;oy85/j introducerentur^nequa* quam l)t adfalutem pertinentesj autneceßarias res impo^ ni, lt;(jc. id quodßripta is' confeßiones noßrorum teßan» tur Imiuerlie. 'Heq^ amplius abujuumj aut aliorum malo* rum pericula in coißitutionib. de ^diaphoris metuenday ß ^deles Sacerdotes nbsp;nbsp;animarum pallores, populum de

ß^eßo hteccumfide ((s' diligentia edoceantfißcut contraj quot;tbi indiligentes HU funtj neq^ munusfuum pr^ßantj nihil proficiturTillisconßitutionibu^ quantumuis bonis fia= bitaribus. In confußone 'Verbß ne conßitutio quidem certa extetj ad quam re^^iciatur, quid expellariaut me» tuipoßitj nihil attinet explicarij ciim qualeßt j ab omnH bus intclligatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sic i^itur exißlmatwn fuit, futurum, 'Vtboni intelligentes Ecclefiarum ^aflores, l)bi ita '})t res fla^ita» ret de omnibics edoFîi effent, quid a^eretur, quo conjilio, qua de eau fa, tùm i^itur , '})t ebfqui illi non^rauaren» tur, fed[from^tos ptius fe exhibituri ejjent,fi qui contra facerenthis fe opponentes contendendum fbil)elpuggt; nandum etiamßatuerent, argumentum lgt;oc ejfepojfe, ta* les qua Cbrißiana libertas eßet, ipfos non fatis inteUi^ere, nedumaliosdocereljnqudmpotuiffe. Sienimabro^are et omittere in hoegenere aliquid liberum effet, etiam confi» tui ■isr introduci liberum effè, fi res caufa fla^itaret, commodum atq, '\)tile iudicaretur. Ât^ iïla, qua à qui* bufdam Libertas appellatur : cum licentia fit cr confituendi in Ecclefia pro arbitrio cuiufeun^, addendi CT demendi conflitutis, (s' de ritibus '}}eteribus inculpâtes abro^andi quod Ubeat, banc i^itur libertatem talem (S priorum abufuum caufam fuijfe, (s nofiris temporibus multos difficultates (s turbos peperiffè.

Quare cùm occafio turn denuo, etfi triflior ilia mul* tb (S ma^is mi fera, his rébus afferretur, co^itatum fuit in bonu banc conuerti poße,ß eau fa bac fer et, quot;Vt maturo conftUo pia quadam confitutione certi aliqui (s IsniuS forma ritus in quam Ecclefaconfentirent, introduceren* tur, qua res ma^is ad tollenda fcandala, qudm,quodd quibnsdam metueretur,comouenda bac, lifum Ijiderentur praflitura.Inquietorum enim (spetulantium quorundani cauffa, qui externam tantum libertatem, 'iiçl aliud etiani srauius

^räuiu^ qui(rerent J riiUl 'ï)el fufàptendum l)el onütten^ dum Yiderij tahpr^/ertim in re tsr tali tempore Eccleßte ^ipublicee. Tales enim homines Jemper contrarium inolituros y quicquid fieret aut conßitueretur, id quod nuper res docuit, etiam hac in parte. quot;Mam qui atrocißi= mè fuperioribu^ annis Je oppojucre ijs, qui Maßßratui de rebu^ .Adiaphoris conßituenti non repu^nandum een» Jerent J illiiamipß condemnationibus innocentißimorum quorundam hominum^ incognita caufa , Trincipum no== minapr^ejeribunt j apud tales i^itu}\ nouatio illa jcan= dalum acceptum potiuó quam datum habenda ejßetpvt qui tpßjibi (candalorum caufas ßn^erent, nbsp;nbsp;queerer ent quo=

rum preetextu odia dißidia JJar^ere, is' in Eccleßä 'tS' ^bwp. turbarepoßet. Quod ß etiam bonos aliquos^ qui infirmiores ejßenty ea res offenJura eßet qui de UnT fliana libertate non eßent rehlè edoEi facile tarnen 1)0» cedoErbiee publicee, concionatorum explicationibiis omnisfcandalipericulum auertipoße^ nbsp;nbsp;'bonos '})iros ta=

iesßdoErinam fuam atq^ integram co^nojeerent j l)fu poßea ajfueturos, 1)1 ferrent ceetera. Et multo minus fcandali hanc talem mutationem talibus hominibus alla» turam credibile eße, quam peperißet apud multos fuperio= ribus annis multarum non inutilium rerum temeraria mb nimeqneceßtriaabrogatio , Queejcandala potius jj qui Jcandali nomen intenderent, in mentem fibi reuocare de» berent, quam deeoJcandalodißutare, quodmouereturß ab ijs ritibus, quos pro Juo arbitrio f etiam contra S): ^r 2 Martini

MarüurLutherißntcntiam (g* confeßionem editam) ali^ qui conUitueruntj recedereturj Qms ritmßos Uli qui de ßandalo obqciuntj tarn[ancièjtantaq^ obli^atione/eruan'' dos (i^nißcantj'})t ß ßcrif)turte décréta , nbsp;nbsp;nbsp;fidei capita

eJJentjqui^^einquibusß minima in parte aliquid mute'^ tur^ maximum hoc fcandalum haberi l^elint. H^ec non efi '})era de Chriîiiana libertate ßcandalo doEirina liete» res it^ inculpatos ritusà quibu^s nihilpericuli ejjè poßgt; fit abro^are, nouationes/uperuacaneccs nbsp;nbsp;nbsp;temerarias in*

troducerCjab aliorum formulis fine caufa recedere^ dificre* pantile nulla neceßaria de caufa autores fieri htec i^ituï docere liberu effeitafacere^ne^fcandalum in talibus ejfe^ aut reßeEium Ifel conftderationem huitii in bis moueri debere . Contra quot;Toero in ipforum formula, fi quicquam addifcrepantiamtollendamjltelconcordiæ cau/a, mute* tur^ autmeliiis conßituatury fi ex inculpatis ritibus aliqui pacis lt;i3* falutis publice caufa infiaurentur h(€c i^itur extrema fcandala compleSii) minuó liberum ejfe quic* quam horumfacere, quam '^fnum ex pr^ecipuis mandatis bDei tollere aut liiolare, (isr corpora lt;(3“ liitamj regiones et fubditosj ac falutem publicam prluatam^ omnibus po* tius periculis exponi debere qui non ita faciant, eos dreligioneCbrifiianadefeciffe. Extabant ar^umen» ta de quibus intelU^ipoßet maximum partent nbsp;tarn no*

bilitatis quam c^terorum ordinum barum terrarum expe* tere potins1)1 de ^diapboris confiitueretur, ftsquot; de certa at^lniaquadamformaborumconuenireturj q-U'' ^t à hdo

fiandalo apud hos periculum effet, Cum in conuentuum peouincialium communibu^ deliberationihus de hoc fiel)e effèj J}t fieret) Cr qute difficultates ex dißimilituo dine atq difcrepantia rituum ConfiÏtorfs, nobilibut ‘^^^pl^beis obieCliefuerint)ßifirain primi Conuentus higt; hioriola expofuerimui. Jtaq^nifÏab inquietorum aliquo^ ^umconcionibnsdefcandalo pr^etexenao monerentury d '^eri fcandali metu non magnum periculum fe oïlendebat. Cumt^inprtefentiajfes ortendereturßin Miaphoris igt;ro eo iJt omnibus temporibus de Je noïiri promißffent non dijficilimosfepr^ebituri eßent^eosq, fe re ipja Impera^ tori ifT in l^niuerfum omnibusprobarent j '})t qui conform niandifua cum ahjs, conatus, in omnibus qu^efieri deceret

probarentj ßerari tum poffe crederetur in his Eeclefjs Qhriîiianæ doEirin^ capita integra , isquot; TioElores atq^ Saflor es harum his conjeruari (sr qua in alqs locis congt; fnftones effentj auertipojfe. Hac igitur de caufa quo^ ie fcandali periculis, quod obtendereturminus metuen^ ^uni ygt;ifum.

fAd talem quendam modum de libertate Chrißiana (s'fcandaloinhisdeliberationibusnoßri cogitarunt, de quibus etß alius locus eß dißutandi ^nunc tarnen etiam attingi h^ec indicatione tali oportuit.

Cum igitur Cteremoni^e nobis feruire debeantj quibus^ ad Ecclefæ falutem Iftamur) exiîlimatum fuitj nunquam te^iius in his quicquam recf i, concedi, Iffurpari poffe, r 5 quam

quam fi addo^rinee cQnreruätionem, ^'}}t poßeri' tail hcec explicatior traderetur Ijjum res afßerret, pr^efep tim ciim ante de hoc femperpromißiones faEl^e ejßent, (S' res apud noßros pene décréta.

Qwdftnthil etiam his omnibus conceßionibusprO( ficereturj neq^ siudij talis l^lla ratio haberetur j Ita taimn omnia qua fieri potuijftent J nbsp;nbsp;nbsp;promißiones faElas prlt;tgt;

fiarij isr tanto meliore confcientia ad ferendum quactin^-eßent liniuerfos infirui. Omnino enim in omnibus qtus fieripoßent, neq^ lierbo Si)ei contraria ftint aut Chrifih anam conftientiam ladant, Ma^ifiratui obedientiam de* beri, Et/iquicunq^ Ma^ifiratus in oppido aut ditione ali* quaf nedum Cafarea Maiefias in Imperio ^mano, de ^diaphoris popular et aliquidj quod ad diftrepantiaW in hoc ^enere tollendam l)/um haberet : quomodo Conftantinus Imperator laudatißimus de die Eafthatu Cr ahjs quibusdam conueniri poltulauit : tiim i^itur iure quantum fine lafione confcientia fieri poßet, obfe* quendum luideri j quo ammi minus abalienarentur aliquorum etiam Chriftolucrifier ent i (S' nifi fieret, neq^ neceßariam lt;(^ culpandam contumaciam earn habe* ri,quaft difficultates eiujmodi commouerentur j quibu^ dolirina Ijeritati officeretur, lt;isr Eccleftafiica (y Scbo* lafiicacommunitates dßiparentur j eb dißiciliorem rei excufationem futuram animos atq^ conftcientias ad ferendamperfiecutionem molliores fore^ in tentatio* num motibus grauiter periclitaturas,

hac tn parte non adß tantum reTpiciendum ßb'iTheologiputarunt^ne^ aliorum imbeciUitatem pro ea quam ipß dßJ^erarent antmißrniitate (eflimar 't opor^ tere, ßed imbccilliorum hac in parte rationem habendanij quales ßeri pofßty '})t quam pliirimi re périr entur inter eosj qui in pr^^ßentia quam fortißimi nbsp;nbsp;conflantißimi ßbi Ifù

derentur, cuiu4 rei Exemplum in Eetroproponiturycuiu^ Spiritus promptu^s j ßd caro inßrmareprejentatur is* ^aulitsmonet ßantes Ijt caueant à lapß. Eheolo^i i^i» turßhoc etiam tempore, contra mtdtiplices qmomißiones wte ea tempora faEia^, ad concedendum in ^diaphoris difficilesße exhibituri eßßent, conßantii/e opinionem in re uucupantes, tum i^itur Jt quid quot;piolenlite contra noßras ^ccleßas ßißciperetur, nbsp;nbsp;nbsp;propter recußtionem tantum

eonceßionis in rebu^ ^diaphoris d muneribtts fuis Ec^ deßiafticis remouerentur, atq^ital^adlitasinEccleßjsß= eret,ßeripoße, Ijt multi mißeri homines ita cederent, '})t do^rina etiam de capitibus reli^ionis collaberetur, tum ^ßitur hoc etiam ßcuturum, '}gt;t execrationes in hunc ordi=‘ ''^em intentes eßunderentnr, quißine caußa, neq, neceßi-tute fla^i tante,in tant OS difficultates et mißerias ipßs in* duxißent,isr conßcientias illaqueaßent, peccatum fingen* tes '})bi nullum ßuißet, tali tempore poßea. ipßs non ßM/ßent. Illi etiam ipß qui hallenus acerbßime Eccle* [tusnoßrashacde reaccufant, qui^^ accufatoribus ißis fuuent, fuccenturiant, hi 'Vniuerß absq^ omni dubio,in tulieuentunegocq, noßros non ntinits accußafßent clamo* ribus

ribmfuis J quod cum mitigare rem potuijfent facere noluijfent. Atq, in horum conftderationefieri non potuit, quin fimulin mente 'Yeniret ejfe hoc tentare (Deum ^tidtri poffe J fiperjecutio cuius auertend^e ptj nbsp;nbsp;nbsp;honefii condgt;

tu^lufiipipoflentj'Yltroaccerferetur j aut filtern qsipfu in rebiis non concißüm fuifietj à quibus quod prtetexert^ tur l)iolentis confihjsj ductpotuijfet. TSLeq in tentationi bus aliter fieri pofie quam '})t confcientia turn grauitef perculf trepidaret, quod cum neceffarqs de caufis aliquis, iDt quot;igt;erbi caufiy propter cantionem '})nam y lieftem aut n-tum Ecclefaîticum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in miferijs effet j alio^

ineafdemconiecilfety ^ojfe fieriyht qui tempore con/ulta‘ tionum talium conceßiones omnespertinaciftimè detreHd^ rentft deincepSy aduerfis rebus hr^entibus j non tantutu in Adiaphoris y fed fortaßis multo maioribus de rebit^ concederent.

Satis eße ft necefftrijs de caufis y lt;i3quot;cum piè decïi* nariresnonpoteîlyperfecutionum mifiria fubeatur y td firmita^atqy conftantia turn hfurpentur y quando in quibus ilia opus eft y hfurpari oportet y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad banc

apudalioshthortationesfiant y «tg* precibus fuis à IDea quisq^ petaty huius enim hoemunuseftynonhumancelir» tutis opus. TALeq neeeßitate nonfiagitantCy lt;(g* ante tem^ pus y fibi lt;tg* alqs periculum tàm corporis quàm anbme ac'^ cerfere debere y Quale eft quod in Ecclefiaftica hiftoris le^ituryaccidißecuidamhorribile y qui cum befttjs obie* Elospropter profeßionem reli^ionis Chriftianai aliquot y

nQninuaèlidbefltjsnùralîlîter'ïJtderetj quod Chrtßtatms eüam ipfe ejjety procurrit, antequam à quoquam poßula-retur^ le quoq^ Chriîitannm eßeproclaniauit, Itaq^ ar» rept US d ludice obieEius beßijs ipfefuitj quæ ei minimè '})t Ciiteris peperceruntjedßatim eum dilacerarunt, l)t peena illa temeritatis declararetur , quod crucem dnte tempusneq^uocatus'})ltroßbiaccerßuißet,^loriam eare ancupatui.

ttem j ampUus aliquid poßularetur contrarium acceptlt;e puritati doblrin^e j db infiitutione Omßi alienum (iwdq^ ad tetros abußus inßaurandosfaceret, tum implo» randam opem coeleflis Tatris qui propter filium lefum Qhrißum lar^iretur fanEium Spiritum^ cuius gratia no-lis no^iris adeßet, lt;IS' confirmaret animos l^niuerß» rum^adferendumpotiusquicquidlJelfortunis l)el corpo» ribus, ygt;el noFiræ accideret j quam ab a^nitione S)o» rtüninoßri lefu Chrifli meffabdi dileEiione huius '})t iißun^eremurj aut quicquam faceremus, aut approbare» tixus j l)erbo diuino contrarium quod eßetj Q^d idem ^rinceps EleEior, nbsp;nbsp;nbsp;re^ionum or dines Imiuerßßemper

Ita igitur resfla^itare uißdjlit lt;(^ße is* alios ad tales ecijuspr^epararent, is* perpenßs at^ explicatis caußs con» ftitueretur^qu^e nam ill^e caußte eßentj propter qua^ ßubire omnia ut oporteretjUeperßecutionis temporeßortè retroce^ deretur j is tum etiam in apicibus doEirind retinendis

vnlyecillitds ali^uQs occu^nret, Ifzl ygt;t maxime eua/iiros je alicjuifjerarentj fiojjulus tarnen mifellns nein mijerijs tali* bnó deßitatns ab omni conjolatione relinquereturj

Hii i^itur fimilibns de caujis conceßionem in ^diaßyoris non detreElandamßbi exiîiimarunt j neq^ co* mittendnm, lut contender ent aut pu^narent j quo minui Eccleßt^ ill(€ j in quibus ritus aliqui huius generis exole* ni/ßentj ilU inquanij quo minus eosinflaurarentjisr adeo* rum formulanij apud quos ritus tlli adhuc Ima cum doEiri* n.elieritatej lt;t^l!)ero Ijßi Sacramentorum hßrpanturj je componerent, cum isr Cbrißian^doEirin^lieritasßncerA integra conßeruaretur j huius in poßerum conjer* uand(e caußi res ßißciperetury is* concordi^e hoc modo co* ßitutio, iS* multorum incommodorum, qu^e in Eccleßa* ßica re haElenus extitißent auerßo ijeraretur, ij* ante id tempus de re decretum ßiijßet is* omni tempore a fe noßri conceßionem talem promißßent.

^tq^ ita de Adiaphoris conßiltatioßißcepta, de qui* bus quce diEla haEienus ßunt accipienda Imiuerßajquo 'yier* bo ß^nißcanturjea qutc uerbo EDei non junt contraria^nani huic contrarium quodeß, idnon eß yfdiaphoron is' lici* tuih)ßedimpium i^prohibitumjis*quemadmodum qu^ri poteß qui« iierèßnt yidiaphora^ ita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jeu falja

Adiaphora appellari in Ecclejta ridiculum. ISLam faljwn hS'ia.^^iQ^ilinullum eßepoteß,\is* quodßc appeilatur non eßamplius ’lt;^^^^efD’^i]}ßedimpiuml)tdiximus, qualia non tantiimnoninßaurari f approbarij introduci ßd omni tempore

tempore abro^ariJ tolli lt;27“ exterminari ex Eccleßa opor^ tetj quicquam quot;Vnquam tale '\}el approbatum m his terris , '^el poßulatum l)t approbaretur ab Ijllis fmt y Chrißo gratia.

3)efcriptoi^itur OElobris oblato Theolo^i notationes fua^ß:rtpto conß^naruntj quod de Gernianico eonuerfum fubiecimus.

H Oc caput in fcn'pn’s rationum noftrarumno magnopereopi* pugnatum eft, cum quidem fumma dignitas Pontifici's hoc fit comprehenfa. Non enim uoluimus autores efle ut de om« nibus pugnaretur, fed quæ ncceflària funt in doftrina Chriftiana, Sd îd uerum cultum Dei pertinent, in iqs ueritatem finceram retineri portct, Itac^ nunc etiara hoc caput de autoricate Ecclefiac fine nota^ tione noftra dimittere poflcmus, acquiefcentes prioribus declaratioa nibus, quæ tarnen correftioappendicisloco in fcripto nobis oblato apponitur : Quod feruare uelimus omnia quæ Patres feruarunt, cti« am Adiaphora fi fint,amp; in optione arbitraria pofita î Hoc à nobis uc polliceamur nclt;$ neceflarium iudicamus, amp;nbsp;nimis eflet generale,cum paulo poft figilatim exprimantur ea capita de quibus pronaittitur, Ec ex Adiaphoris multa a ueteribus ufurpata fuere, quæiam in ufueile dcfiere, qualia funt uota, Canones fatisfaftionum, amp;nbsp;alia. Multi etia am contrarrj ritus apud uetcres in ufu fuere. Liber quocß Augufta# nus ipfe corredionem talem fuam fecum afFert, quo loco fcribitur, Ecclefiam autoritatcm habereadædificandumnôad deftruendum. Rcftius fi fic diceretur, quæ adhuc in ufu funt ex genere adiaphoro t rum apud alios, nec^uerbo Dei contraria funt,ea nos ctiam ferua« bimiis.

De Epifcopis amp;nbsp;dignkatibus Ecclefiafticis ut idonei homines illifintadcurationes fuas, optanda res elTet, amp;nbsp;placet nobis hoc ca* Eut, nofc^ à nobis femper promifimus concefluros nos Epifcopis lia enter autoritatcm ic poteftatem fuam, amp;nbsp;obedientiam deoitam præftituros, fi Ecclefias noftras non perfcquantur.

De Poenkentia, In noftris Ecclefq's doftn'na prorfus pu# ra, fincera 8i diferta cd, cacp feuere continenter doceri ÖC confer# uari debet, Sc cum primo articulo de iuftificacione hæc congruk.

DEhac etiam non ualde pugnauimus, fed indicari fi'mul debet de hoe ritii, in noftris Ecdefqs diligenter feruari, ut uiftcentuj* ægroti, ut poft confefsionem fadiain Sacramentura coctiae cu hiscómunicetur,uthortationes,confolationes,apud hos fiant, 6^ hoe nos diligenter etiam fafturos deinceps. Tam tétras autem in có# fecratione olei idolatrias reperimus, ut miraturi fimus, fi Chriftianus Epifcopusaliquis hanc fit ufurpaturus. Forma etiam uerborum in unftione, SiSanftoruminuocatioimpiafunt, Per hanc unclionctn remittunthr tibi peccata, amp;:c,

HOc Caput ualde exaggerari cuperemus, nam ualde neceffariâ res eft ordinatio, amp;nbsp;celebratione dignifsima, amp;nbsp;deploranduffl admodum à tot iam feculis tam negligentcr hanc rem aftatn efte, quod neep examinatio feuera ufurpata, neep inftkutio adhibita, amp;obligationibusinfuperillicitis, unacum alrjs abufibus aggrauata fuerit. Itacp cenfemus, fi de ordinatione aliquid addi placet, ut eiuf’ modi illa additio fiat, qua res ualde cclebrctur, etiam ut indicciuf nos cupere, ut ab Epifcopis ordinatio fieret, ÔCuero ftudio illi in re uerfarentur.Et fatis fuerit in genere monere,dc omifsione iniuftæ ob# ligationis, amp;aliorum abufuum, de quibus cum Epifcopis colloquiü fit inftituendum,

INfcripto oblato obfcurius eftquod fcribitur, finon afsint com# municantes accini tarnen uniuerfa debere,8Cc, Nam fi hæc forte fit uerborum fententia, etiam Canonem aiTumendum, amp;: obla# tionem faciendam efic, atep hoe modo priuatæ Niffæ denuo intro« ducantur, intelligentes Paftores hoe non funt fafturi, amp;nbsp;perfccutio# nes atep difsipationes ex hac re exiftent, Neep iflla adhuc in MilTa in uicinis terris ÔC alqs, qui manifeftè de libro recipiendo confenferunt, mutatio

mutatio fufcepta eft, ut ualde hoc graue fi'cnoftrum Pnncipem tan» topcrc urgeri,ut in huius regionibus mutationis alicuius initium fiat.

Vtile etiam eilet bonos aliquot amp;nbsp;dodos uiros fine ftudio p.artium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. I

ante de fundamctis huius rei inter fe conferre amp;nbsp;colloqui.Priores difi» putationes planæ fuere amp;nbsp;faciles, Miflam nö efle lacrificium pro pee# catOjó«; manet hoe uerum in omni aeternitate,miflam non efle facrifi» cium pro pcccato, ói conceditur in ipfo libro.Poftea tarnen liber hoc uult, (acrificium hanc eflë oportere. Sed de Saerificio uera fententia cftea, quæin noftra communione repreièntatur. Totam nimirum aftionem efle facrificium laudis, ad quam hacc pertinent uniuerfa, Commemoratio Hiftoriæ, Gratiarum adio,precationes ut Deus nos benigne recipiat propter filium amp;nbsp;propter facrificium ab hoc per« aftum, amp;nbsp;tandem applicatio per fidem in communione, amp;nbsp;feria uolt; luntas atep propofittim agendi Deo gracias, obedientia uera. Hæc uniuerfa iunt illud facrificium, amp;nbsp;non unica aliqua Ceremonia, nam tali opinione opus operatum denuo confirmatur. Et noftræ rationes fie ferunt, plus hoc grauitatis habiturum, fi unus aut duo etiam dies per Hebdomadam communion! conftituerentur,quam ft mifla,qu3e fpedaculo tantum cflët, caneretur, Taliscç conftitutio eo etiam uales ret, ut in cOnfefsione homines commodius audiri poflent. Quod fi iioui aliquid conftituere animus eft, bonum eflet cum praccipuis Pa’ ftoribus aliquot de re prius amice conferri.

SEpulturæ hoc tempore decenter amp;nbsp;Chriftianam ad modum ad« miniftrantur, tàm cantionibus quam precationibus adhibitis, alicubi etiam condones ad has habentur.Qiiod fi communis de

Vigtlrjs longis conftitutio fieret, quae per totam regionem 81: ab om* nibus feruaretur, flue de integris flue de dimidfis præfcriberetur, no# Hum illud omnes eflet tarn paftoribus quam plebi futurum,amp;; impc# dimentum eflet allaturum alijs neceflartjs operis, ut cocionum Qc ftu# diorum.

Notum etiam eft ante haec tempora maximas ceremonias fuifle pro mortuis, amp;nbsp;plurimum his temporis impenfum, cum huic operæ coeteras omnes ncceflarias cedere oportuerit, Praeterea facile talia in fuperftitionem abeunt, amp;nbsp;fi maxime hoc tempore uera de his fencentia in noftris Ecclefqs teneretur, multiplicibus tarnen fermoni’ bus hæc res tàm apud noftros homines, quam ad externos caufara eflet allatura, amp;;c,

Qtiando tarnen præcipuæ dignitatis aut Dominus aliquis mo’ titur, amp;nbsp;ei force præter iam ufitatas Ceremonias, amplius aliquid ut

flat confti'tuere libcat, cantîonibus, conci'onibus aut ledionibus Sic, hoc etiam non itnpiobabimus.

Bonumctiam eiFet communiter mandari de Eleemofym's in funeribus certis in locis præftandis, id quod mukis inlocis in ufu eft, Si tales largitiones, quondam oblatio pro morcuis appellari confue# uere.

De fcrijs quod fcribicur, ita illæ feruantur, Si licet in his finoP litudo ut fiat conari.

Procefsiones iudkamus impedimentum efle aliarum necef' fariarum operarum, amp;;notum eft multa turpia facinora in magnis procefsionibus perpetrata fuifle, Si potentes quosdam Dominos formofas foeminas ex procefsionibus raptas abduxifle. Statim etiam cultus faftorum fimul introducitur. Contra autem uero Audio in Ec’ clefqs ueræqucrelæ Siprecationes unacum Litantjs feruari debent, Domine non fecundum peccata noftra facias nobis, Sic. Hje quon* dam ftationes fuere.

De Carniura efu uetatio bene ferri poceft,amp; tarnen fimul Si de# bet Si poteft de ueris Dei cultibus dodrina ufurpari atcj in# culcari.

aVoniam uero poftulatur, ut quid praeterea ad confenfiim Si ftatum meliorem utile iudicemus, fignificarc uelimus. Vtileamp; neceflariumefiecenfemus in Confiftorijs excom* municationem feuere inftaurari Si confcruari, nimirum, ut Magiftra# tus ciuilis fuam opem conferens, excommunicatum ad honeftas fun’ ftiones feu curationes non admittaE,ncue in fodalittjs honeftis locum huic elle finat. Omnino enim hæc eft uoluntas Dei, ut turpitudo pu* niatur. Et fi Iudex punire negligit, immittuntur aliæ magnae poen® totis regionibus Si incolis, ficut fcriptum eft t Non parces cis Sic.

In pagis quocj: ad Paftores Si indices cum feueritate hoc agen# dum utCatechifmum populo inculcent. Etnc libidines tolerentur. Sic. In oppidis fimiliter his opus, amp;nbsp;de Catechifmo maior quxda diligentia in audienda iuuentute prxftanda»

Cenfemus etiam, fi hoc agitur, ut in Ceremoniis, feriarum die# bus, Si cantionibus Ecclefiafticisfimilitudo conftituatur, utile efle, ut

ut Paft ores conuocentur amp;nbsp;Agenda communitcr i'nfpkianfgt; amp;nbsp;inter ie de Ill's conueniant.

Cumq? optandum fit in omnibus locis, fi fieri poflet, Eccle^ fias in ueritate doftrinæ, Si fcrcmoniarum ufurpatione coniienire, Sc particularitas 8i difcrepantia quantum fieri poteft fugienda, Ideo pctimus ut confideretur quo modo cum uicinis congruentia in hoc: genere confiitui pofsit, quantum quidem id fieri poteft,ut in harum terrarum Ecclefrjs tàm in docftrinaquàm ceremonrjs confenfio fit ad gloriam Dei, pacem communem, ik exemplum bonum cxternis na« tionibus. Ad quam rem gratiam fuam Deus largiatur.

Item ut uifitatio per fuperintendentes, amp;nbsp;examinatio plebis fuo tempore uiurpentur.

Hæc de quibus admonuimus uniuerfa, S(. ad gloriam Dei farere, ad pacem conferre, amp;nbsp;re ipfa conftitutioni Imperatoriæ no efle contraria iudicamus.Et manifeftum eft multas difputationes pa^ cis caufa à nobis prætcriri, amp;nbsp;conferuationem à nobis quæri præci» puorum tantum , ÔC maxime neceflariorum capitum » Et cuperc’ mus etiam ipfi pacem amp;nbsp;concordiam eflê, amp;nbsp;his frui,

Tie’c cum monuijjent ad talem modum defcripto chlato ration'ibus juis Theolo^ij Toflea illi de dixmits ex bis notationibu^ horunt qu^edam in io fcripto, quod obtulemnt mutarunt, quod retextum ab i^ßs j hoc loco, 1)1 fuprà promilimu^ nos faEiuros ; fubiecimus, ne quicquam defideretur, aut fides noftra 'tgt;lla a parte accufiiri poßit. Efii^itur tale.

Vicquid uera Chriftiana Ecclefia, quæ in Spirka fanfto ( nbsp;nbsp;1 congregatur, conftituit èC docct, ôi ueteres prj dodores fergt;

uariint, atc^ apud alios in ufu eft, ex rjs rebus,quæ fine uio# latione Scripturæ feruari polTunt aut omjtti, ea ut in concionibiis proponantur Sc ufurpentur.

VT deinccps dofti homines ad præbcndas in CoIIegtjs Eccleß’ afticis producantur ôi cooptentur, qui in facris literis tan turn profecerint, ut ad Epifcopalc munus, 8C curationem Archidft aconatus, 8C lurisdiclionem Ecclefiafticam,idonei fint, SC his curation nibus rede præefte pofsint. Ncc^ Jper ea ftatuta atq? confuetudines, quæinquibusdamcoIIegialibusEcclefrjs funt, de recipicndis tangt; turn ad canonicatus qs, qui Qualificati appellantur, id eft, dignitatis alicuius prærogatiuam 8C ornamentum habent. Ex illis igitur ftatu;’ tis piorum hominum receptio, qui ad Epifcopale munus gerendum idonei funt, ne impediatur, præicrtim cum talia ftatuta,amp; confuetu’ dines tales, etiam in Pontificio iurc fublatæ fint amp;nbsp;abrogatæ, Et ex# perientia docuit,hac ipfa re fadum eiTc, ut collegia ilia ab ociofis Ä pdodis hominibus occuparentur, 6C talibus ea ut complerentur.

Similiter Paftores etiam Ecclefiarum, 8C adminiftri conftitu# antur eiufmodi,qui dodi fint 6C idonei ad uerbum docendum, quicf populo piè præeUe pofsint.

A talibus Epifcopis qui Epifcopale munus fuum de mandato diuinoadminiftrant,8CquiuerbumDel rede docent, docêricj fi# nunt, ordinari deb ent, 8i his fubrjci, atcç obedientiam præftare, c«« tcri uniucrfi Ecclefiarum miniftri, Qui fecus faciunt, ôC in primis eos facerdotes qui inhonefte uiuunt, aut falfam dodrinam ufurpant,pu# niendi illi ius habeant,ordinato modo nimirum, ut à muncribus fuis taies remoueant, tandem etiam ut excommunicent,

VTiliter hoc inftitui exiftimaremus ætatem eam, quæ iam Sa# cramento communicationis corporis SC Sanguinis Chrifti Uti uultincipere, ab Epifcopis aut paftoribus fub quibus uiui’t, audiri de fidc fua, SC hanc ut proflteretur atcç cderet, amp;nbsp;quæ tcftcs baptifmi pro'hac fpopondiftènt, 8C renunciationem fadam Diabo’ lo, ut confirmarent 8C quafi ratam facerent, atqj ita hæcætas in fide fua confirmaretur impofitione manuum ÔC pqs precibus.

De hac dilfgcncer ex fuggefiis facn's doceri, amp;nbsp;ad populiinti de hac hortationcs fieri debenr, Etiam ad preecs, ieium'a ÔC Eke* mofynas, kern ad confefsionem amp;nbsp;abloludonem petendam, hortadones præftandæ, neep ad Sacramentum corporis ÔC fanguinis ChriRi quifquamadtnkcendus, qui non prius confeflus abfolutionê

VNAio ex Euangelio Marci^.et lacobi ƒ .feruari poteR,Cuin£|f nihil aliud hxc lit, quam pro amp;nbsp;Riper ægrotis piarum precû dCconfolatoriarûex facris iReris fentendarum recitatio, pro concionibus facris, populus de hac ad talem modum doceri debet«

a^iadmininradonisEccIefiafticae munus fubire uolunt, q ab Epifeopis ordinadonem peiere, 6^ ab his ordinationem accipere debebunt, ea qiiidem condidone, ß ordinäre eos Uolucrintfineiniuftisobligationibus, 8c omilsis alfjs abufibus,de quibus cum Epifeopis colloquium inftituetur. Item neOrdinandos cogant ad ufum Sacrament! cœnæ mudlum, fed ipforum arbitrio permittanc, aut fine communicatione tali’, ordinadonem accipere , aut cum ufu Sacramend integri. Et omnino ut ordinado edam coms 'Municcturrjs, qui Sacramento integro amp;nbsp;ipfi utuntur 8i alrjs intes grum exhibent.

Hoc fi ab Epifcopis'obdncretur, olei ufus in ordinationibus Epifeoporum nihil mouerc debebit,modo ne oleo tribuatur ulla cf# ßcacia doni aut gratiæ diuinæ, quæ per hoc contingat,

IN oppidis fingulis diebus Miflæ fiant, amp;nbsp;ad populum commu« nicatio, quod fi nulli fint qui communicent, ita tarnen uniuerlâ, quæ in Milfa pie foknt, accinenda, excepta confecradone. Hoc gt;caamp; in pagis amp;nbsp;minoribus oppidulis feriarum diebus fieri debet, uoræ etiam canonicæ in rjs oppidis in quibus antea hoc fieri confue* ’Jit» accinendæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Legenda amp;nbsp;Hiftoriæ de faniRis, item Hymni amp;nbsp;Sequentiac UC tempore amp;nbsp;lândis recognofeantur, 8C ex his quæ pura funt, udlia

8t confentanea fcn'pturae, ex Htdorix populo proponantur, exlt;^ cantiones accinantur,Vfus etiam carum quae Cafulæ St Albæ 8t Dif aconorum 8C Chorales tunic3eappcllan£ur,amp;reliqui ornatus Eceleß« aftici, qui plcn'fcç in Ions haftenus non eft abrogatus, retineatut, Si# militer amp;nbsp;aliæ ueteres 3t honeftæ Cereinoniæ , quæ in ufu funt, æra incrcpando,accenfionecandelaruminakari, Siiinaginum uius ôte,. tTetineantur,

Honeftum etiam amp;confukuraexiftimatur, ut päftorcs Ee# clefiarum öt adminiftri tàm in cuitu quam moribus, amp;: uita um'uerfa Ihoneftc fe gerant, amp;nbsp;ficut facerdotes decet. Atc^ inter fc cotikitu# : int ailümpta opera Siconfiliouel Epifcoporum oel confiftoriorum, titcç præftentut ex culru inter Ecclefiæ miniftros 8t exteros ordines ciifcerni pofsit, 8^ Sacerdotum ordini reuerentia débita, ficutparÉk) præftetur. Et obferuare flnguli paftores fuos côcionatores amp;t Ecclefiaf miniftros debent, etiara ad horurn doftrinam ôt uitam attenderc, Si fi quid forte deilderetur, Epifeopo aut ConfiftoriO figriificare, à qui’ bus quod à reélo recedit ut toHatur curari debebit.

CVm uigiliæ maiori ex parte puras amp;nbsp;Chriffianas fantîoties d« rcftirredione 8t alias ex facris literis habêant, deberent illæ ijs» qui hoc forte peterent, concedi, 8t commonefaftionis caufa de morte, amp;nbsp;promifsione refurrcéfionis eertae,Slt;: ad confirmationetn atcpincremcntafideinokracufurpari. Cumq: refponloria quædaoi în illarum uigiliarum cantionibus non fint pura, recognofeenda ilb eflent, 8i ut icripturæ confentanea fièrent, fananda,

Dfes Oortlinicæ amp;nbsp;alix ulîtatse feriæ præcipuorum feftorunlj Natiuitatis Chrifti, pafehatos-, Pentecoftes cum biduis fe^ quentibus, Circumeifionis, Epiphaniæ, Mariæ fefta Euange# lica,dies Coenæ,dies Pafsionis,ApoftoIorum, Conuerfionis Paulb Afeenfionis Domini, Ioannis Baptiftae, Magdalenæ , Decollationis Ioannis, Michaelis 8i Angelorum, ôt cætcræ in his terris ufitatæ fe« riæ, concorditer feruentur piarum cantionum, concionum, ôt cxref morwarum ufurpatione.

QVinta Sd fexta die Hebdomados, iri ieiunio etiam Qiiadragelî«. ,mæ, à carnibus abfrinendum,Slt;; hanc ut politicam confiitiitio# nem feruandam, non quo J cukus ille Dei fit, aut opus mcritO!gt;, rium

rium, 8i de hoe ut populo ex fuggefljs coticionirm facrarutn difêrtc lignificetur, dc($ hoe illc ut doceatur, li tarnen ne obligentur qiios necefsicas excufat, quales funt operarq graues, peregi inatores, graui* dæ, nutriecs, pueri amp;nbsp;fenes, argroti.

HoeJcriptum ad taletn modum retextum^ cum denuo T^heologis oflerretuKj i3‘ itaan ferri pojjèt qut^rereturj turn igttar Theolo^i j cum ab tjsj qu^e antè re^ponderant non recederent^hæc ferme addiderunt^nonfcripto compre» bendentesjfed coram exponentes, Monuerunt autem negt;‘ y^diaphora de quorum receptionepromittere^^ tur^quantum fieripoJJètjfin^ula nbsp;nbsp;Speciatim exprimere*

Item y cantiones Ecclefialiiccej qu^e apudl)eteres in yifiifuijfentj l)tlfi/mnij SequeiitUj itj-.c. Ifft^emendareno tw quantum necejje effet res fia^itaret j fimiliter, iS' bißoriiie Ee^enda Sanliorum.

Et monendosTafloreslJt diligenter hortentur popu» lum adpreces, p(Enitentiam,fobrietatem nbsp;nbsp;ieiunia, con*

Hdhortandos etiam E^allores ad honeflatem ^^iodelliam in iiita prteßandam, slsr exemplo Juo ^Jt popu= inßruani. Et Superintendentes l^t inipellioni Ju^e ‘^itributos I^aßores moneant,'})t fuum quifq^ populumf^e* I^adhorteturaddefißendtimdYitß, eos qui iDitam d^^unt in peccatis'is' facinorofiam,ßuemanifeßaeaßnt fin minu^ primum adfe 'Vt ^iocentPolos, nbsp;nbsp;hoe fi nihil

proficiturj paflea in ^r^efentia. Tiiaconomm tales ad fe ac* cerfantfeosjj reß^ifcere inheant j cr Ifitam emendarejad* dita com minatione nifi ita faciant^hellefe ad Epifcopuni ant Conßfloria nomina hornm deferre, lt;3* anathematif* mo è Chrifliana communitate excludere.

Co^itandnm et de hoc diligentius an et quomodo cath ones in mijja l)ßir^andlt;eßntjji nullt adßnt qui comunicet. . Toflremoj cum has res l^niuerfaSyde quibias adfe dela^ t'iSj is* antea ß:ri^to respondijjèntyatq monuiJJentj tùm coram id facerent jciufmodi ejjè dicerent quibus iufla delh beratione opas effetj neq^ illo tempore^ neq apaucis de his deßniripoffetj Monuerunt diligenter quot;lot plus temporis talibM deltberationibusdaretur^i^ cumpriccipuis Èccle* fiarum paîloribus alqs de his rebus, quot;lot communicaretur.

H(ec cum ita ablafuiffentj neq ad ordines conuocatos de 'Theolo^orum rationibus^quod res adhuc hateretfrefer* ß^itentia ^rincipis Elebiorts primum altuà tempuslocus aliusydeliberationibus his conßitutus ef, nimirumptad 16.diem ELouembris Cellæ bfiforum con* uenirent ex Eheolo^is illt 'loniuerfij qui turn Torree comte» neratjpofea ordinibusfi^nificatum, de Eheolo^orumfen» tentiaquot;lot co^nofeerentaliotempore curatum iri, cum in pr^efentiaquoddehac proponeretur abfolui non potuerit^ iS^resampliusdeliberandafueritjatq, ita hic quoq^ Con» uentus dimijfus fuit, ordines quod ad ipfos attineret hac in parte re infebia, nbsp;nbsp;adhuc etiam non minus quant

HIC Conuentus habitus eït, ’})t commwü confenfu conflitueretur âeÿsj Adia^thora ejjènt

‘liiatenus ac quo iffk, falua iJeritatCj ((j*ßne Ufione conlt;‘ fiienti^e in noïtris Ecclefijs infiitui atq l)fur^ari poffent ^ßquxpr^eterea addifciplinam Eccleftaßicam or^ Einern nbsp;nbsp;dectti facere leiderentur, ea Ijniuerja 1)1 confi^^

^ita fcripto comprehenderentur , de quibiis deincepa ‘id reftonis ordines referretur j re communtter ap* probata C^epirired^onderetur^ rei Ecclefiaficæ in bis terris conïlitutio eiufmodi/ufciperetur qua et concedere* tw poïtulanti Imperatori in quibus fne impietate id fieri po^etjomnibu^fft^perfieordinii^ difciplinæ confulere» tnr J conatiis légitima obedientiiC declararetur, at^ anerterenturpericula jhisq^ljniuerfis confieruationi lieri^ htis doElrinceferuireturyadquem finem l^ltitnum omnia direEia, cuiu^c^ caufia Ijniuerfie traElationes fiufceptæ fue^ runt.Q^d cùm in conuentu Eor^enfi a politicis ordinibus aficeptum effet, adEheolo^os de hoe referentibits , neq, perßeires tuntpotuiffet,hic conuentus Cellic Myforum ha» bitus efl, '})t dixiniits, die 16. Nouembris. Conuenerunt atitem ibi omnés illi, qui Tor^enfibus aEiionibm interfile» rant, lt;13* accerfiti infuper fitere PD. ^u^enha^iits Tome» ranus, D. GeorgiicsMnior, (iz Superintendens Fribur»

^enfis Tirnenßs,^^ alij. Ex Academia etiim Li^fen^ Jî loachimu^ Canierariia eodem euocatm fuit. Ab his i^itur primum poflulatum '})t librum .Avendorunrjtempo» ribw ducts Henrici is-c. compo/ttum ^rol^oftunij cugt; iusfu^ra aliquoties mentio fiEta eft j hunc igitur 1)1 in rnanuslunierenty nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conßderarent quid adhuc addi fiè

l)tiliter {Jojfetj nut in hoc per fe mutari, corri^i^ mo^ neri j at^ ita rei Eccleßafiicte conßitutionem defcribe* rent^ua Adiaphora, ficut in Tor^enfibus deliberatioub bus 'Theolo^i monuerant^ ^eciatim exprimerentur.

Htq in hac parte qtiibus rationibus Eheolo^i moti fuerint J T^t poîtulationibus de Hdiaphoris non amplius repu^narent, in Tor^enßs conuentns htßoria expofub muSf cum quidem hoc ipfo tempore aliquanto maiore dilb ^entia omnia conßderarentur^quod etplits temporis ad dt'-liberationes tales fuppeteretj amp;nbsp;co^itandi etiam menßrti'' urn iam ^acium y quod à Eor^enßbus aE:ionibus ad has Cellenfes traEiationes intercefferat, acccßijßet. H^iW autem his de Adiaphoris Eheolo^orum reßonßonibiis laniuerßs hoc, J)t doceatur quibus in rebtts concedipoßit, (tr in quarum conßantißima confeßione lt;7 conferuao tione y fubeunda ßnt extrema omnia, l)t fupra diEium efiy hœc tota res deliberationum atq^ aElionum omnium eo diri^itury l)t doElrin^e l^eritaSy l)fus huius y conceßio* ne tali his terris conferuetur , de quibus omnibus iani diximus. Hdillai^itur poîiulata primùm hocfcriptum Eheolo^iin Cellenß Conuentucompofuerunt accommoda^ turn

formula ritaum Ccremoniarum, qu^ temporihm ^ncis Henriet defcripta ßit j quod ex ^ermamco cotu fubiecimns.

(posrp^LArj con^iLiA(^iogt; rum lllu^lriß: Trtneipis Hau : htc [unt T^rtnci» pis Georgij Anhalt : cteterorum Theolo^ ^ortim de a^endis rationes,

S Alis ufus in bapdfmate concedi poteft, modo non cxorcifati ûif Iis,nam illi exoKifmi falis blafphemiæ lune horribiles, ôC rhagiese quædam, quales prohibentur in primo præcepto.

Praeterea aliæ etiam orationes in Agendis Pontifictjs ad bap« tiftnum ufurpantur, quæ non funt puræ. Optimæ tarnen orationes fx latinis agendis, iam pridem funtinufu apud nos Gerraanico 6c patrio fermone translata.

AdChrifmaquodatt!net,non poteft hoc propter idolatricas lt;ÏOniurationes, quibus uirtus atc^ effîcada fanéli Spiritus SC falutis, fine uerbo 8lt; mandato Dei, attribuitur, ad talem modum ufurpari, Sed indufioli ufurpatio iam dudum in ufu eft. Cereus etiam ufurpari pofsit, etfi hic apud nos in ufu non eft, In noftris agendis ca admo* nitio,quæ intipit dilefti in Chrifto audimus in hoc breui Euangelio, Sic. propcer prolixitatem omitti poteft. Altera admonitio in his, cip lus initium eft, Mci ôC mex uos, infantem hune, amp;c. omittenda eft idco, quod anadochi Si teftes Baptifmi nimis grauiter ôi rigide obli« gantur. Ad interrogationes etiam quæ ad hos fiunt non iola tantum affirmandi partirularefponderi debet, fedtota interrogatio repeti, nimirum ut dieatür ita, ego rredo, ita, ego contradico.

Symbolum etiam Apoftolorum integrum recitari debet. Re perafta, fub fincm talis hortatio fiat, Dilcdi uos audiuiftis iam quid ifte infans per os ueftrum promiferit, nimirum de capitibus fi’ dei Chriftianæ, ereatione, redemptione, 8i iàn(ftificationc,quod hacc omnia credere amp;nbsp;confiteri uelif. Secundo quod de inftitutione Si mandato Domini noftri lefu Chrifti, laus Dep, Baptifatus fit, Horû omnium uos teftes eftis,Quod fi qua de re ad uos aliquando agetur, quï ad horum commonefaftionem. Si ad inftitutionem infantis fa» ciant, in eo beneuolos iios exlübeatis,a Domino amp;nbsp;Dco noftro mer» «dem cxpcAantcs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antequam

Anteqiram fubqciamus cxccra,hoc loco de Salis ufu breui’cer (ïgniRcandura putauirnusjcetentum hunc fuifle in Ecckfia Vuiteber# genfi D. Luthero perroittente, amp;nbsp;anno primura fuperiore, id eft J 8» wlurpari falem in Baptifmo apud nos deftjfle.

MAneat formula in noftris agendis de hac præfcrfpta, Oratio tarnen Dominica ÔC capita Symboli Chriftiani noftri, ut filt; mul recitentur.

De hac in Pontificum conftitutionibus nihil puri fit, atcç infu’ per hæc nudum tantum fit amp;nbsp;inutile fpedaeukim apud Pon* tificicos,ideo peculiaris forma huius præfcribendajquæ in Et» elefrjs feruari pofsit.

Multæ bonæ caufæ funt, propter quas optandum confirma* tionem non tantum, ut ociofum amp;nbsp;nudum fpedaeukim, fed præce* dente auditionc de omnibus capitibus Chriftianæ doArinæ, amp;nbsp;cuin publica Si. diferta confefsione fidei, ÔC promifsionc in uera fide SC ue* ra inuocatione Dei, auxiliantc Dco, perpetuo manendi, Si ufurpati» one precum ex intimo pedore, grauiteramp;decenter feruari. Hoc enim ad inftitutionem pueritiæ ,ad pictatem, difeiplinam bonaro,amp; bonos mores faceret. Itat^ mandandum omnibus patribus familie as, ut liberos fuos diligenter ad Catechefin dodrinæ Chriftianæ co^ gant. Si in hac exerceri curent, Sieos qui decimum quartum ætatis annum attigcrunt,adpaftoremadducan£,qui eis uel dominicain uel aliam diera aliquam conftituat, qua publice ante altare unum aut plures ex pueris aut puellis fit auditurus. Et tum uel parentes uel alij ex cognatis puerum aut puellam ad altare adducent,qui puer aut pu# ella ante hocaftans primum ipfe ordinc recitare debebit Symbolum Apoftolorum,DecaIogum,Orationem Dominicam, poftca paftor, aut cui hoc mandabitur, ordine interroget dodrinam Catechiimi.

Qiiod fit diferimen inter legem 8i Euangelium » Quid fit peccatum, Si de peenis peccati ƒ

Qyomoda remifsi'o peccatorum impetretur, amp;nbsp;quomodo coram Deo lufti fimus i

Qiiid præbeacur in Sacramento corporis amp;nbsp;fangufnis Chris fti, Si qua de caufa perceptio ilia fieri debeat, Si quomodo cum fide fieri debeat f

De his capitibus finguliuel à parentibus iielà ludimagiilris infiituti efle debent.Poft hanc auditionem fa(Sam,paftor puerum aut puellam ad confiantiam in fide, precibus, Si cæteris uirtutibus, co« hortari debet.

Ad quam cohorcadonem puer aut puella hanc promilsioncm facere debet, talibus quibufdam uerbis, quæ pallor ci præeat.

Ago gratiasDeo exanimo, quod me ad ueram agnitioncm fui, amp;nbsp;ad agnitionem unigeniti filqfuileiu ChriftiSaluatoris noftri benignè uocauit. Si membrum me fecit Ecclefiæ fuæ, quam exaudire Uult amp;nbsp;falutem æternam ci largiri, eumeç oro, ut mihi propter filium fuum lefum Chriftum, Spiritum fandum fuum dare uelit,ut in reda Si uera fide amp;nbsp;iiero timoré Dei omni tempore Si conilanter uiuere Si tnanere pofsim. Et promitto, cilep hæc fcria uoluntas Si animi fen« tentia atep propoficum meum, adiuuante Deo, mein hacueraßd Chriftiana fide,quam iam in recitatione capitum fidei confeiTus fum, omni tempore manfurum efle. Poft hanc orationcm, Paftor in pueri aut puellæ caput manum imponat, Si uniuerfi qui afiîint, ferias pres res pro Ecclefia Chriftiana in communi, Si pro perfonis addudis fa« cere debebunt, Si poterit fimul accini : Veni fände Spiritus, Paftor autem talibus quibufdam uerbis propuerooret ; O Domine lefu Chrifte, fili Dei, qui dixifti ; Quanto magis Pater cceleftis Spiritum fandum dabit petentibus, oramuste, miierere pueri huius, Si cor Si mentem huius Spiritu fando tuo femper regas, eicj ueram fidem Si inuocationem atc^ timorem Dei, diledionem Si fpcm, unà cum cæ« teris uirtutibus augeas. Si membrum utile Ecclefiæ tuæ facias, Si ad æternam falutem perducas,ut te æterna gratiarum adione celebret,

Numerum tarnen annontm non ira accipi uolumus, quart ante etiam id tempus, Si minore ætate cum funt, pueros qui in Cas

techefi Chrifliana medi'ocrker fint inCtituti, ad confefsioncm Si Sa« cramentum à parentibus fuis adduci nolinius, Qui hoc potius ope* ram dare debent, ut mature ad confefsioncm Sc Sacramenti ufum li* beros aiTuefaciant, fccundum diftum : Sinitc pueros ad me uenire» quoniam talium eft regnum coelorum.Confirmatio ucro ea aetate fie« ri debet, quæ plus habet intelligcntiæ, qua ætate fidem SC promifsio« nesfuas melius intelligunt.

MAnent de quibus docetur amp;nbsp;monetiir in formula prsefcripta tempore DuCis Henrici, Modo ut Paftores admoneantiir,ut in confefsione audienda diligentiam adhibeant nea obiter amp;nbsp;ftriftim in re uerfentur, amp;nbsp;ad emendationem amp;nbsp;fiudium Chriftia* nat uitæ homines adhortentur amp;nbsp;inftent. Et ufurpent unam de for« mulis abiolutionis, quæ in agendis præfcriptæ funt, cumep abfolu« tionis formulam recitant, ei qui confitetur, manum itnponcre ne omittant.

T^Ihil mutetur in priftina formula,faltem ut Sacerdotes pro condi* •»■^tione ægrotorum fe gerant, amp;nbsp;ad hos fe accommodent.

Vlfitatio ægrotorum diligenter apud nos Si hoc modo præfh« tur, ut poil Chrifiianas admonitiones Si confolationes fadas audianturconfitentcSjSCcommunicent, Si ut confolationis caufa abfolutio aliquoties apud hos repetatur. Item ut apud ægrotos Si pro his feriæ prcces fiant à Sacerdotibus Si ægrotorum parenti* bus autliberis, qui ex animo orant. Hæc uniuerfa 6C Dco placent SL ægrotis confolationi funt, amp;nbsp;non inania. Vundio autem ante hxc tempora cum inuocationc Sandorum fada eft. Item addiderunt præterea hæc uerba, per iftam undioncm expietur quicquid deliqui« ni per uifum, auditutn* Item, Si fit tibi hæc undio oUi fandificad adpu^

ad purificationem animæ amp;nbsp;corporis, 8i abluu’o omnium culpanim, Taliaucrbamam'fcftèfuntEuangclio contraria, amp;nbsp;omnibus prjsau« ditu horribilia. Cumcj! formulæ fint multiplices, ôi Euangelio ma* nifefiè contrarix, planum fit, hune morem ab Apoftolis non efle in* fiitutum.

Prxter hxc omnia confiderandum, quod fieri non pofsit, u£ ufurpetur y cum in confecratione olei tam horribiles uoces ufurpen* tur, ut non exiftimcmiis aliquem Epifeopum y qui Chriftianam do^ ftrinam confiderare uoluerit, eiufmodi confccrationes adhibiturum, ut fandi Spiritus ei admifeeri uirtutem, amp;nbsp;uitx xternæ parricipes fa* ciat. Item, ut fias in adoptionem carnis amp;nbsp;Spiritus rjs, qui ex te un* gendi funt in remifsionem peccatorum. His uocibus honor proprius Deo,tribuituroleo, nimirum quod filiosDci nos faciat, quod pec* caca tollat, quod participes faciat uitx xternx, Item quod fuget dxi tnoncs. Hxidolatricx uoces funt, amp;nbsp;feueris ediAionibus prohibitx in primo 8i fecundo prxcepto legis Dei, ideo nemo has confirmarc aut fiabilire debet,

IN his feruetur uetus confuetudo, modo ut impix cantiones omituntur amp;nbsp;loco illarum pix fumantur, Et quod ex biblqs ca* put recitari folet, uel puer recitet, uel proueAiori xtate aliquis de Pafioris fententia.

PRimum Sacerdos qui Millam celebraturus eft, unà cuni admi« niftro recitet. Confiteor, id eft, piam amp;nbsp;religiofam orauonem fiexisgenibusance altare,

Epiftola à célébrante MiHam ad Altarc latine accinatuf, po« ftea Diaconus germanice recitet ad populum.

Alleluia 8t Sequentia, Aut fi dorainicaliter canitur fine fof qucntia,accinatur loco fequentiæ Cantio Germanica,

Sub communionc canatur 3^cfu0 Sèc. amp;nbsp;fi multi communicantes fint Agnus Dei.

Collcfta feu Ecclefiarum aftio3Germanicè,propter Ecclefiam» Benedido Germanicè,

Si nulli aiTunt qui communicent, Paftor poft cantiones indû catas recitet Epiftolam Germanicè, amp;nbsp;poftea de Suggefto Euangelû um,quod explicaturus eft Germanice de libro recitet.

In oppidis autem non tantum diebus Dominicis communio edebrari debet, fed etiam fi afsint, qui communicent interiedis die# bushebdomados,unoautakeropublica Mifla celebretur,concione habita, eodem prorfus modo quo die dominica. Si nulli afsint illis diebus, qui communicent, tùm ficut cæteris diebus hebdomados iielPbimiuelaliæcantiones puræ accinantur latine, ôi cxueteriÄ nouo Teftamento aliquid recitetur.

ÖE his feruentur omnia, quæ in Agendorum formula notata flint. Hoc loco Magiftratus admonendus,ut diebus dominicis Si aliorum Feftorum, populus ad Concioncs amp;nbsp;Ceremonias P'3s cæteras accedat amp;nbsp;conueniat, amp;nbsp;à compotationibus 8i altjs fimi« •'bus rebus abducatur, quod turn eo magis eft futurum, ft Magiftra# ipfe hac in parte populo exempio bono fuerit.

FErrepoiTuntTheologi, utplaceat ex dileftione Chriftiana,8d ad auertenduna multipliccs difRcultates, hanc in omnibus Ec# clefiafticis adminiftrationibus Si muneribus ufurpari.

Quod ad cantiones , Agenda, Pontificalia amp;nbsp;Miflalia attinet, uniuerfa Si figillatim funt recognita, amp;nbsp;quæ pura non funt, fpeciatim Omnia coniignata.

Præterea præfto eft formula horarum Canonicarum Si ofHs ciorum Ecclefiafticorum, quemadmodum hæc Meresburgi hadenus inufufunt, amp;quid præterea inEcclefrjs collegialibus hac in parte conftituendum fit, deeocum Collegiorum illorum Dominis, amlt; plius ronferri oportebit, ut hoc modo utiliter aliquid etiam his in re« bus conftitui pofsit.

Ad ordinationem etiam quod attinet, quæ in hac pura non funt, fimiliter in rjs,quorum fupra mentio fafta eft,funt conftgntlt;ta,amp; Theologorum de hac rationes antea unà cum altjs Torgæconfiliarijs traditæ.

Omnes exorcifmi amp;nbsp;coniurationes creaturarum in Agendis ueteribus,qui tarnen non funt unius modi,amp; uniuerfi infpedi,fuperlt; ftitiofi funt amp;nbsp;impij, nec^ in his quicquam emendare polTumus. Ci« bus autem, ut cum precibus Si gratiarum adione accipiatur, pietatis eft Chriftianæ, Si utile, nec^ debet nec^ poteft omitti.

Quia quot;Vero in Conuentu Tor^enfi de forma quotl, publicspœnitentiæmonuerantTheologi Ift diximus^ideo tum in Conuentu Cellenß J de hac fuperioribus adiecerunt fcriptum quodfquitur.

S)E TTBLICyf TOEniTENri^. COnßftoria aut alq, quibus ea res mandata eft,in manifeftis hd^ noribus, uerbi caufa, libidinum,adulterium, fedarum à uerilt; täte abducentium ÔC exteris, quae huic iurisdidioni punienda incumbunt, ordine amp;nbsp;modo procederc debent, amp;nbsp;non obediente» poft admonitionem fadam excommunkatione punirc.

Qiia in parte Politicus Magiftratus, qui Öt ipieeft minifter Dei, ad conferuationem gloriæ Dei amp;nbsp;difeiplinæ honeftæ, opem fult; am co modo, quo decet conferee debet, ne excommunicatio in con# tern turn abeat, ideo^ excommunicatos à communi ufu honoriim arceat, amp;c. Sed fiue officium faciant confiftoria, feu minus, Pallor Eccleftae aim qs, qui in manifeftis facinoribus uixerunt, fi notoria ea crimina funt, ita fe gerat.

Et quanquàm Paftor aliquis folus neminem cxcommunicare debet',muneristarnen huius eft, utfacinorofum ad conuerfioneffl adhortetur.

Talls fi ad Paftorcm uenit, fiue excommunicatus fuerit, fcii non excommunicatus, Si. abfolutionem quærit. Turn Paftor non ftatim nec^ facile cum recipere debet, fine certarum quarundam re# rum exploratione, Sed feuerè cum moneat de ira Dei aduerfus pecca# turn, Si ad ueram pœnitentiam cum adhortetur, Ei($ fignificet cum Ecdcfiam fcandalo conturbarit,publice pro condone ueniam peten# dam efle, Hxc omnia ut ordine fiant, Paftor ci diem conftituat, qua alTumtis aliquot honeftis uiris coram ipfo apparcat, turn Paftorein etiam ad fc ex Senatu aliquot Si Diaconos fuos accerfiturum.

Ac primum fi per Confiftorium excommunicatus fuit, pla* . num facerc debet teftimonqs prolatis excommunicationcm ab eo« dem, poftquàm de meliorc uita à fc promiferit, caeç præftitcrit, quae impofita ei 8i imperata à Confiftorio fucrint, folutam eflè.

Deinde fiue excommunicatus fuerit feu minus, antequàm adabfolutionem admutatur, prluj ad magiftratura Politicum,amp;: partem

partem aducrfam res /pfi fit compofita, nam qui in contiimada ad* uerfus magifiratum SC partem læfam perfeuerac, is non habet ueram poenitentiam 8i. nulla refipiTcentiæ aiic conuerfionis initia.

Hscc omnia exptorari prius oportet, ut ueræ conuerfionis arfi gumenta in illo lacinorofo animaduerti pofsint.

Atc^ ita facinerofus ille ad confiitutam diem coram Paftore fefifterc, amp;nbsp;aliquot honeftos uiros fccum adducerc debet. Pallor etitf 3niex Senatu aliquot amp;nbsp;Diaconos fuos fibi adiungcre debet.

Et primum lacinerofum ilium Pallor interroger an facinus à fe commilTum confiteatur.

Qiiartó, an ferio conllituerit adiuuante Deo uitam liiam In Welius inllituerc, ôL hoc an fe fadurum promittat.

Quinto, an ab Ecclelia, ut libi agnofcatur periturus fit, quatn fcandalo à fe dato grauiter conturbarit.

Ad has uniuerfas interrogationes, tibi ut dccet refponderit* turn exploratione opus de Confillorio, fi fuit excommunicatus, Item an Magillratui amp;nbsp;parti læfae fatisfecerit. De quo utroc^ facinerofus tellimonia proferre debet.

His uniuerfis ita ordinc amp;nbsp;leuerc exploratis. Pallor in prarfen* da cseterorum, facinerofum pia oratione commonefaciat de ira Del aduerfus peccatum, amp;nbsp;de aeternis amp;nbsp;temporalibus pcenis, de fcanda« lo, eumc^ adhortetur ad feriam ptxnitentiam, amp;nbsp;uerum dolorem animo toncipiendum, attÿ fi'mul de remifsione peccatorum ex gratia amp;nbsp;merito Chrilli, Saluatoris nollri, amp;nbsp;de fide fua atc]; intelleAu huius «um interroger.

Poll cognitionem amp;nbsp;exploratlonem talem Pallor mändet« ft facinerofus ad proximam aut alteram diem dominicam in tern* plum ueniat, ubi poll renunciationem publicam eum fit abfoluturus* Ne($ abfolutio diu dilferri, aut aliæ multæ amp;nbsp;longæ Ceremoniæ ho* minibus imponi debent, quod fecerunt Canones pœnitentiales, qui ueram Chrilli agnitionem deleuerunt, amp;nbsp;confeientias horribiliter in dubitadoncs, triftitiam amp;nbsp;defperationem induxerunt.

Ad illam igitur diem Dominicam, Pallor de fuggello facro taie præconium faciat, facinorofum ilium ad fe uenifle, amp;nbsp;de pecca* to fuo confefiiim atep indicafle ex animo fe dolere, amp;nbsp;quod iram Del prouocafiët, amp;nbsp;feandalo Ecclefiam conturbafiêt, amp;c. quod refipifeen* do ad Deum fe conuertere uelit, amp;nbsp;abfolutionem humilirer petierit, AdquæipfcPaftor,unàcuniaIns, explorauerit an facinorofus ille

ConfiftoHo, Magiftratui, amp;nbsp;parti læfæ compófito negocio ratisfece^ rit, dc quo intelligeretur an hacc feria eiTet coniicifio, amp;nbsp;fompcrifTe fe de débita hominis obcdientia. Tiïm fimul Ói ad popukim oiationetn Paftor habere debet, qua commonefaciat de ira Dei amp;nbsp;dc horribili# bus pœnis æternis amp;nbsp;temporalibus propter pcccatum , ôi publicas ctiam pœnas propter uniufcuiufcj! priuata peeeata aceummiiiari, quemadmodum Dauidisadultcrium caufam attulit,ut lotum reg^ num puniretur, Et cum his fimul dodrina deremifsione peccatorutn populo proponi debet, nimirum hanc effe feriam uoluntatem 8i mandatum Dei, ut ad ilium nos conuertamus, amp;nbsp;quod peccaia pro^ pter filium fuum certo fit remifluruSjEt Deum hæc utraeg opera pO^ nitentiam amp;nbsp;fidem pro cultu præcipuo habere, qui à nobis ei præfta« ri pofsit, amp;: quod publicas atcç communes poenas ille leniat, fi nos conuertamus, ut de Exemplo Niniues cognofeere licet. Poftea facilt; norofi nomine Pafior petere debet, ut tota Ecclefia propter Deum d ignofeere ôi pro eo orare uelit.

Hocpræconio fado facinorofus ante Altare in genua pro« cumbat, ica tarnen ut prius etiam priuatam confefsionem ufurparit, in qua dc doftrina inftitutus amp;nbsp;ante Deum abfolutus fuerit.Et Paftor cum publice iterum interroger, an facinus confiteatur, amp;nbsp;peccatorui» cum an ex animo peniteat, amp;nbsp;abfolutionem an expetat ƒ amp;nbsp;feriô apud fe conftituerit, adiuuante Deo uitam in melius inftituere, amp;nbsp;hoC publice coram Deo amp;nbsp;Ecclefia an promittat f Ad hæc refpondeatjta. Poftea iterum Paftor de ira Dei amp;nbsp;remifsione peccarorum breuiter admonere poterit, amp;deinceps facinorofum ilium abfoluat.

Poft abfolutionem is, qui abfolutus eft ad communionetn accédât, ut hoc genus ipfum initia conuerfionis fuæ precibus amp;nbsp;ufu Sacramenti demonftret, amp;nbsp;Ecclefia argumentum hoc ut uideat, euni) qui abfolutus fuit,nunc dcinceps membrum Ecclefiæ denuô fasftum« Ecprorationelocorumôdcaufæ,quoquo tempore confiderandutn» quando Paftori aut Superintendenti hanc operam mandari conuenk at, ÄcxPaftoribusfinguliSuperintendentibusfuis dere fignificent, ad quam fignificationem Superintendens conftituat, quomodo ad^ miniftrarinegocium oporteat, amp;nbsp;ex eo Paftori mander quid fit falt; ciendum»

Quod fi in pago talis cafus accidat,Paftor oppidanus ad manlt; datum Superintendentis fccundum præfcriptam formulam rem in pago adminiftret, ut plebs ctiam ruftica exemplum uideat, amp;nbsp;ad uk tam in melius inftituendum excitetur,

H^ec cum ita a Theolo^is perfcripta oblata fiajjènt ^iui à Principe EleElore cum mandate Eiuc able* fuerant, re^onfionii loco hoc Jcriptum quod fubie* ^imusredditumfuit i“j. ISLouembrüf quo monetur r^^nificatur iJt fcquitur:

Rationes fcripto propofitas cognouimus ad quas celare uos ’’oluimusjà tempore traftationum Torgcnfium multiplicia acddilîê, de quibus intelligaturjquantum benigniisimi principis noftri, ueßra •pforum, amp;nbsp;communium regionis ordinum hæc res interßt. Quas propter amp;nbsp;grauibus de caufis hæc eft Principis noftri bcnigniis. fens ‘«ntia, Vtquicquid in religione bona cum confcientia fieri poisit quod ucrbo Dei non fit contrarium. Id ut fiat, nelt;^ quicquam cures rur etiam ft qui fecus cenfuerint, fcripto de fe receperint,aut aliud aps probauerint.

Qiiod ft enim hac in parcc,iit defiderari aliquid poflet com’ •pitteretur, atc^ ita grauioris mali caufa afferetur, nimirum ut uel res hgio plus quam hadenus perfccutionis haberet, aut in his terris mas Sis impcdiretur, Concionatores amp;nbsp;Ecclefiarum miniftri per uim nos bis adiraerentur, Monafteriorum reditus, quibus fcholæ amp;nbsp;uerbi mis niftri fuftentantur, parcius communicarentur, aut auertcrentur, atcÿ h« terræ alqs modis in Anguftias,bella ÔC difficultates conijcerentur, Una cum principe, noftro Domino benignifsimo, Turn igitur talia ^mnamultomaiora,0C pluris facienda eifent, quàm fi obedientia in rjs præftaretur, quæ pic amp;nbsp;cum bona confcientia fieri poffent.Hus fus legitimæ amp;nbsp;debitæ obedientiæ non eft minor ratio habenda, quâ eius, quod alii banc male interpretari poflênt, nec^ hoc illi præponi debet, nam qui ita indudt animum fuum, eoc^ dirigit fententiam,u£ obcdientiam præftarc uelit in omnibus quæ cum bona confdentia bcere pofsit, is non curat quid alq loquantur, nec^ ftirc poteft, quæ fint aliorum confilia, aut quo dirigantur.

Non iudicamus cfic necclfe, ut hoc loco commemoretur bc’ nignifs, principem noftrum in his rcgionibus, poft tam multiplicia amp;ab ipfo Principe amp;nbsp;à confiftorils atcj; alrjs édita fcripta edida,hors tationes, tarnen apud quosdam ut obediatur obtinerc, non potuifle, nec{! adhuc obtinerc, ut nihil dicamus de ps quæ belli tempore pro* ximi deprehenfa fuerunt. Ex his uero omnibus hoc argumentando inferre pofliimus, ad uniuscuiuscç rationes non refpiciendum,

nelt;^ approbationes quorumcuncç cxpeAandas, aut quid quifqj di* cere pofsit uerendum. Nam qui rede agit, neminem ueretur ,

Et cum uos fine dubio negaturi nö uideamini Confuka Cac* fa.Maie(latis,quaeInterim cognominantur, muka in fc continerc quxfcripturaeconfencaneafint,Sinonfalfa. Non dubitant tarnen aliqui publice pro concione diccre, nihil prorfus ueri aut boni in illo libro efie, 8(. qui aliquid huius recipiat aut feruet, de eo futurum id quod Adamo accidit, qui uno tantum morfu de porno aflîimpto ira Dei fe oneraueric,etiamfi totum pomum non comcderit. Et quae alia huius generis muka audiuntur fimilia, quæ fine dubio ad Czfac rem dcferuntur.

Etfi autem uos hæc akius confiderare poteftis quam ut à no* bis commemorarincceflc fit. Tarnen Si necefiarium Si confultum iu* dicamus, Intelligi ab omnibus, Si in primis à Cæf.Ma. uniucrfos nos harum tcrrarura incolas Ecclefiaftici amp;nbsp;politici ordinis, ad quictem j pacem, concordiam. Si obedientiam animis propenfis eile.

Hoc igitur Si nullo alio confilio ea, de quitus nuper Torg« colloquium fuit,in manus refumpfimus, Si amplius perpendimus atcj additionibus quibusdam brcuibus auximus,quæuobis hic una tradidimus. Hæc uos Cognofcatis,Si quantum fieri poteft Si uerbuni Dci finit, ita corrigatis, ut Cæfa, Mai.intelligat, in qs omnibus qu« cum bona confcientia Si de uerbo Dei fieri pofsint, nihil in obedien* di ftudio in uniuerfis harum tcrrarum ordinibus defiderari, Atcj fit* mul Si periCuloruffl magnitudinem, perfecutiones, damna atcç de* trimenta, quæ nifi ita fiat, acciderc polsit, ut non fint non fecutura, confidereiis, Si de fe Si fuis rebus,de comrauni falute, hominum nolt; ftrorum, tam tenuium quam fortunatiorum, fummorum Si infi* morum, finguli cogitent, Si hac confideratione minus aliorum iudi* cqs mouearttur, ne dubitent omnia ea promouerc quæad obedien* tiam, ut diximus, quietem,pacem Si concordiam faciant, inprimis autem Deo quæ fint gîoriola, quod idem inclytæ mentionis Domi’ nus nofter benignifsimus una uobifeum ut operam det propenfo efi animo, necj^ quicquam hac in parte quod Deo aut fanftilT. uerbo , huius cormarium fit, ab ipfo ut comittatur,

H.ecreïponito fuit èorum qui à Principe Le^ati aderantj fèd de rebus ad reli^ionem pertinentibu^ quid qierfcripferint quibus addttionibus Tor^^ bropoßtü auxerintj infra co^nofetur, loco in bis abli^ Ultimo, ubi

[cr'iptum ip forum exponîtur. quot;Kam cum Theoïo^fi, ^uo» ^um cenfur^e fubieceruntj de Ulo quidam monuerint, hoc loco J (3* antequàm quid de fubieElione borum mut ar int, qua in fententia Legati perßiterintj intelligi poßU^ non fuit referendum^ quod Jupra cum alqs feamtis. Ad hteci^iturreßonderuntTheolo^idie ig. 'Houembrii '}}t fequitur,

Pn'mum quod ad fsepe repetitam adhortationcm attinet, de pace amp;obcdicntia permittimus iudicium Deo, qui corda cognofci't omnium hominum. Hie feit de nulla re à nobis tcmcre, pctulanter, aut contumaciter pugnari, fed à nobis quocf! pacem qu3cri,amp; ad de« bitam obedientiam Cæfarcæ Maicfl.amp; benignifsimo Princi. noftro fubieftifsime præftandam Temper nos prompto animo 8^ fuifle amp;nbsp;efie etiam nunc. Et Domini ipfi ex Tcriptis Si. confignationibus no;? ftris deprehendunt Si cognofeunt, quod receperimus de concefsionc in omnibus rebus Adiaphoris, de quibus nos iudicarc potuimus, quod ad fimilitudinem in hoc genere 8C decentiam confticuendam faciant, ut de feftis,cantionibus, ornatu feu cuitu, Iedionibus,cibis,amp; mukis ahis fîmilibus.

Adcæteros etiam Paftores amp;nbsp;Concionatores hoc agimus pro noftra parte, 8lt; quantum nos de rebus aliorum cognofcerc pof# fumus, utad pacificas conciones ufurpandas eosadducere ftudeas mus,amp; Dei beneficio in Ecclefijs harum terrarum mediocris eft difei^ plina amp;nbsp;Concordia, qui benigne etiam deinceps tiirbas amp;nbsp;difeordias auertat.

Qiiod uero falfam doftrinam, amp;nbsp;manifefte impias Ccremo« nias non recipimus, feiunt Domini ipfi efle hoc mandatum à Deo, neqt probaturi efl’ent, fi ueram Doftrina.m mutaremus. Petimus igis tur, nc pro qs habcaraur quibus de non neceflartjs rebus pugnando benignifsimum Principem noftrum, has terras amp;nbsp;nosmetipfos in difficukates, amp;nbsp;miferias conijeere ftudium fit. Et quod in hac do* drina amp;nbsp;in his Ecclefijs manemus, ideo facimus,ut feruiatur laiidi 8i gloriæ Dei, amp;nbsp;maiores difputationes auertantur. Turn fides operæ noftræin planta done dodrinæ necelîariæ nota eft, Ideoc^ Ecclefise amp;nbsp;fcholæ in his terris Dei beneficio adhuc quidem magis florent qiiâ in alqs, amp;nbsp;doleremus ex animo, fi difsipationes amp;nbsp;difeordia in h/s

accidercnt, quod fubitis mutati'onibus facile fieri poiTet, Nec^ huic breui excufadoni noftrje in præfcnda adderc aliquid uokimtis.

Secundo loco de capitibus nobis tradids edam breuiter rc* fpondebimus. Ec quanquam »cncraliter quædara dicuntur, in ca« pite de autoritäre Ecclefiæ, de ijs tarnen non pugnabimus. Apponi tarnen neceiïeefthæcuerba, quæ in Torgenfibus capitibus conti’ nentur, Cacræ lcripturæ confentanea non contraria.

De Baptifimo manet quod Jpropofi'tum cft ôi exeufant nos de Chrifmate hçc uerba ipfa,una cum aitjs ueteribus pietatis Chriftiana: Ceremonijs, nam ijuod fæpe iam efi: indicatum, feitur illud oleum à nobis non ufurpari, quod ab huius temporis Epifeopis propter impias amp;C blafphemas confccrationes petere illud non pofsimiis.

De Confirmatione, Pœnitentia, Sacramento Corporis él Sanguinis Chrifti capita, maneant ut fcripta funt.

De unftione diftum eft Epifeoporum oleum à nobis norf ufurpari, precationcs autem de quibus meniio fit in illo capite ita à nobis feriiantur.

De Ordinationc Sacerdotum manifefta res eft, quod fæpe obtulerimus Epifeopis reftitutionê poteftatis huius, fi ueram doâri’ nam non perfequantur. lam autem hoc etiam his temporibus ma’ nlfeftum,qui nunc funt Epiicopicos perfecutores huius efle amp;nbsp;haberi uelle, quod fi igitur huius capitis fententia hæc fit, ut horum tempo« rum Epifeopis iubijeiamur qui præcipiant nobis, amp;nbsp;nospuniant ut libuerit, Item ut ordinatio ab his tantum accipiatur, magna fiet in harum terrarum Ecclefijs uaftitas. Qiiod igitur hac in parte generali’ ter dieitur, id eft explicandum. Et fi ftntentia ea eft ut turn ordinatio ab Epifxipis accipiatur ubi Epifeopos habuerimus,hoc eft, ubi Epif* copi de ucra doftrina nobifeum confenierint, turn fpcciarim hoc in illo capite tali quodam modo exprimendum. Epifeopi etiam tier« doftrinar, uericji ufus Saeramentortim, ita ut Ecclefiæ noftræ in præ’ fentia hæc prohtentur, conferuatiouem adiuuent. Et mox, Nec^ or* dinandos iniuftis obligationibus orterent,

Qiiam diu autem Epifeopi perfecutores fuerint, amp;nbsp;nos in his Ecclefijs manebimus, non eft committendum ut noftra culpa in Ec* clefijs uaftitas fiat, fed oportebit à nobis ipfis ordinationem admini’ firari,quemadmodumPauluspræcipitTito,Et manifeftum eft ex Cyprianoi Hieronymo amp;nbsp;Chryfoftomo, Epifeoporum amp;nbsp;Presbyte« rorum gradum leu dignitatem unam amp;nbsp;eandem efle, unde amp;nbsp;Panor« mitanus in Cap. quarto de confuetudine, fimiliter ientit quod Pres* byteri olim oroinauerint Presbyteros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

De Coniugio, Mißa, Imagînibus, Cantionibtis Ecclefiafïiar lt;»is maneat formula in Capitibus cxpofita.

De Vigilijspedmusutacquiefcaturijs, quæ in traftationi’ busTorgenfibus dehis notauimüs.

In capite de fefti’s non fit mentio fcfti corporis Chrifti, in Toti genfibus aâ:ionibus,prætcrea minime conuenit hoc noftris Ecclefijs, in quibus eft ufus integri Sacramenti. Et in hacre praccipuè 8(. maxis tnè confiderändum hoc eft, Sacramenta extra ufum inftitutum non efTe Sacramenta,

De Carnium efu maneant quæ de hoc capite perferipta func, atc^ infuper rationes noftraeficferunt', ut iialdehoc utile fore exifti* memus, ÖC rem efle Deo placcntem, fi Magiftratus de hoc conftituar, at($ ut præftctur feuere operam det, ut luxus conuiuiorum longorîï amp;nbsp;multorura fcrculorum tollatur, amp;nbsp;ad moderationem atej tempes rantiam res redigatur, amp;nbsp;propinationum hclluationes atqj ingurgi? tatiories pétulantes ut puniantur.In primis autem ut uitetur ne quic:s quam commeflationum talium uefperis feriarum dies præcedcntis bus agitetur. Valde enim turpe eft quando mane in tempio ad cons donem Si preces ueniendum eft,hominibus tum à crapula caput ad# hue infeftari. Item ad particulam. Et hanc ut politicam conftitutios nemferuandam,*addanturhæcuerba,amp;âMagiftratuut res edica# tur, qui Si eos qui contumaciter contra fecerint puniendi ius habet.

Hoc eß: alterum fcriptuni quod à Theolo^is in Geb len/iconuentupropoßtumfuit. Hd hoc alterumferiptum ^heolo^orum rejponderunt Levait Trincipis in hunc mo= dum. AEla autemßunt qu^efequuntur nbsp;nbsp;nbsp;adfinem huius

Conuentus'ï)niuerJajdi^'^9‘ ßiouembris. Sed re^ponßo de qua diximm, heec eß.

Quod in conftgnatis rationibus noftris initio mentionem periculorum fecimus, quæ his tetris impendeant, nullo alio confilio faftum eft,quam ut benignitas ueftra, Si. uos cseteri, aeque ut no9 de illis feire pofletis, amp;nbsp;perfuädebimus nobis, aliter quam pro eo cö‘ filio, quod faftum à nobis eft, uos non accepifle. Efle autem ex# ceptis uobis aliquos quibUs nihil fieri pofsit,quod placeat quantum# uis bono confilio fufeipiatur, minime eft ohifcurum, quorum fer# tnones amp;nbsp;feriptiones ut ne curare uelitis orauimus, amp;nbsp;nunc quoep oramus,

Et quonîam hæc res à uobis Si nobis fimîlitcr bona cum R ex animo agitur,nouit Deus nos fcientcs nihil necj quærere confulcre, quod ulla ex parte Dco Si glorix diuinæ atcß fandifsifPO juerbo ipfius contrarium elle pofsit. Necß dubitamus non minoreW hanc fpera Si perfuafionem de benignifsimo Principe noftro Si no^ bis efle ueftram, quam Principis Si noftra de uobis eft.

Pro his igitur petimus nos doceri,cum uos excufationem haut ufurpetis,non pofle à uobis impias Ceremonias rccipi, anànoftris )llis confignatis rationibus caufa aliqua uobis huius rei afFeratur, de qua ubi edofti fuerimus,poftea ut inter nos conueniat opcram dabi^ mus.

Caput de Ecdefia fie acdpimus,fi in Spiritu fanfto congregetur, nihil illam quod facræ feripturæ contrarium fit,uel confiituturam ud decreturam ciTc. Quod fi iam eodem modo à uobis intelligitur, malt; neat hoc ita ut pêrfcriptum eft.

Ad Chriima quod attinct,petimus à uobis, ut cogitarc uelitis, quomodo piæ ad hoc preces ufurpari pofsint,amp; quæ pietati non fint contraria,ea ut concedantur. Poftea cum Epifeopis de re amplius conferendum.

Nec^ aliam efle fententiam noftram, quam ut Epifeopi mii# ncrc fuo non aliter quam de mandato diuino tungantur ad ædifican« dum non ad deftruendum, teftantur uerba noftra in capite de autoi* titate Ecclefiae. Ideo confultum iudicauimus, ut dofti Si ptj homines, fiue ex nobilitate, hue plcberj fint, in Collegia Canonicorum coop* tentur, Si inde Epifeopi creenturi atcjt de ueftris rationibus, ut euW huius temporis Epifeopis conferatur prima occafione opera dabituf. Hoc intcllcdu propofita capitis uerba feruari poterunt.

In Vigilfjs cum mu!taepulcræcantionesfint,quaedemortcSi uitæ huius miferia Si breuitate, in primis autem de refurredione ho* mines utilitcr adraoncrc pofsintjdoceri nos petimus,quomodo hse uiuorum commonefadionis caufa ufurpari queant.

In mentione Fefti Corporis Chrifti procefsiones Si Theatri* cam ctrcumgeftatianem nequaquam intelligi uolumus,nam hæcmfi nimè ufurpanda. .

Vtcrapulationes, amp;nbsp;propinationum ingurgitatio præeida* tur, ab edidionibus Si poenis ciuilibus,nc quid defiderari pofsit eu* rabitur. Vos etiam curctis, ut fæpius de fuggeftis facris amp;nbsp;grauiter contra has dicatur, Si Sacerdoces ipfi ne has ufurpent, neçp in Cau« ponas compotationum caufa ucniant, quod in oppidis minoribus Si pagis fæpc fieri foict,

Cum etiam communicer formulam precatiom'« publicar cot»* pofuericis, unde amp;nbsp;faftum ut facerdotibus mandaretur, earn ut rectiS tarent,necp ab hac tccederent, Et tarnen ab aliquibus hoc ut faciant ■napetrari non pofsit, Hane ob caufam BenignilK Prine, nortcr de^ treuit fe non laturum aliquem,qui dieb, Dominicis illam formutam populo praeirc noluerit, Petimus igitur à uobis ut operam detis, ut ilia de qua diximus formula, feruetur. Quod fi qui ipfi caufa fibi fu» turi funt, ut difeedere lubeantiir, nos extra culpam erimus.

Quod fi iam poft hanc declarationem à nobis fadam, ueftrae de capitibus propofitis ièntentiæ cum noftris confentiunt, petimus nos de hoc 8i extais quae petrjmus doceri, etiam ope/a ut detur, quantum id fieri potcft,ut cantiones quae in Mifia ufurpari foknt in tiiaioribus oppidis fingulis diebus accinantur.

Item ut eogitetur an fieri pofsit, ut Canon mundetur ad cau? tiopem de futuro temporcjquo cie hoc agi poflêt.

Hoc modo cum explicajjènt fententiam fùam Le^atiy (3' libéré at^follicitè de omnibus interro^ajjent 1)1 doceri poßentyiterum à Theolo^is reßonfumfuit, Iftfequitur,

oratio hodie habita fuit,eam fieaccipimus,exceptis du* ( ) obus,de Chrifmatc di Canonc, conuenire intei* nos de cæÿ '‘--Afc.-teris capitibus omnibus»

Primum igitur petimus, ut pro eximia fapientià uedra conß« deretis ipfi,quam non difficiles fe Paftorcs hoc tempore exhibuerint, W faciles potitis, amp;nbsp;qui tantum conceiTerint,quantum omnino cum boni confeientia fieri poteft, negletftis iniquis iudicrjs amp;nbsp;obtreftati* onibus, quis {êquuturas eftè intclligunt, SC ut reprimantur difficile tflê futurum, nihilo tarnen minus quot;tantam eoncefsionem admife* funt, ut cognofeeretur nos Csefareæ Maieftati 8i benigftifsimo Priits dpi noftro in omnibus, in quibus fieri pofsit, obedientiam præftarc uelle, Noftra etiam fponte, non libenter aliquid in nobis requiri palt; teremur, quod ad pacera faceret, quantum omnino à nobis fieri poftet. Petimus igitur, ut Domini hac conceamp;ione qua in omnem partem fatisfaftum, quanquam cumaliqua aggrauatione ipforurri,' contend, fimul confiderare ut uclint, in religionis rtegocqs moderate agendum.

Secundo, quod ad duo capita atttnet, dequibus amplius queritur,fcitis ipfi Ôé in confecrationibus olci ChrifmatiSjSd in Ca'-none,

none, cantæ S: cam manifeRximpi'ctan's noces inene, ut approbari nuUo modo pofsint, Ideo nos Paftores petimus,ut noftræ 8C exterof rum confeientiæ hac in parte parcatur, Nee^ de uerbis aut paruis re* bus pugnaeft. In tanta enimre quæad cultum diuinum pertinet, alienæ à ueritate uoecs, ôi quæ ad confirmationem maximorum er* rorum, qui manifefto primo amp;nbsp;[fecundo præcepto 8i doftrinæ de gratia Chrifli amp;nbsp;iuftificatione contrarij funt, faciant, admifeeri mini^ me debent. Nos uero ut formulam præfcribamus cogitate ipfi po« teftis, quae à nobis præfcribantur non curari. Prætcrea per fe haec formulas pratferibendi opera periculoia eft, amp;nbsp;haerent adhuc in Ca# none aliquot ualde difficiles amp;nbsp;maximi momenti difputationesjcacÿ fi de hoc præfcribi aliquid deberet, furame elTet neceflarium, aliquot ex utrac^ parte pios amp;nbsp;doftos uiros adhiberi. Imo hæc in concilio legicimo omnium grauifsima difputatio eft futura.

Tertio, non difplicet nobis, ut de his Illuftrifs. Princeps Epi’ fcoporum rationes audiat,Nec noftras declarare rationes recufamus, copiofiusamp; deChrifmateamp;Canone, fiadhibebimur. Denieç quo ad pofsibile fuerit, faluti ôi tranquillieati harum Ecclefiarum non de’ eri mus.

Poftremo pettmus, ut pro eximia fapientia ueftra ipfi confi’ deretis, in hoc negocio præcipitanter agi nihil pofte, amp;nbsp;fubitas mu# cationes non tantum ad imperitos fcahdalum habere, fed pioruna etiam amp;nbsp;intelligcntium animos his pertutbari.

Turn Conßliaryqui Trincipii nomine ad il* lum Conuentumable^atifuerunty exÿs quæTor^ce aEîd fuerCj is* ex his Cellenfibtis traElationibus et collationibus fentetiarum fixe erpferunt quandam rituumdeßgnatione, dequibu4poßeainConuentupronincialiad or dines ditie» nisjfecundum ea quæ Tor^æ hac in parte his redponfa fue* runt J referretur.

CVm Romani Csefaris noftrum omnium benignifsimi domini Maieftas, uoluntatem amp;nbsp;fententiam fuam benignifsime decla* rarit, quod in facro Romano Imperio quietem amp;nbsp;parem, etiam

Wam in refa'gione quantum Deus ad earn rem gracia? conccflêrit, ronfenfioncmSdconcordiamcondtiariatcç promoucn cupi'dus fit, SI re fubieftifsimis am'mis fumus deJeftati, Deo pro hac^radas age* sss, amp;nbsp;predbus noftris hanc ei commendantes, etiam noltro loco, in oainibus quibus id fieri poteft,confilijs, opera amp;: adminiftrationc noftra hanc rem cupide adiuuabimus,

Poftquàm ucro Imperator Confulta quaedam edidit, quid de Wigione interim dum œcumenicum liberum 8C Chriftianum concis liiina cogatur gt;nbsp;fieri debeat, confulta ilia cognouimus ôC diligenter Perpendimus.

Et quantum ad doótrinam amp;nbsp;iéntentiam illius Scripti’de fiatu 8^ conditione hominis ante St poft lapfum, attinet, nulla pugna eft f amp;nbsp;ilia ad talem quendam modum docenda.

Ad caput de redemptionc per Chriftum, amp;nbsp;quomodo retur homo coram Deo, quod attinet. Item de bonis operibus ut fruftibus fidei. Non accipimus aliter quæ ibfdifputantür,quam per nieritum, cruciatus,6^ mortem faluatoris amp;nbsp;Redemptoris noftri Do* mini Icfu Chrifti, abscg ullo merito noftro prorfus gratis nos iuftifl* rsri, propicium Deum, remifsionem peccatorum Ôi. falutem confe« qui nobisc^ donari, amp;nbsp;hoc nufquam apud ullam creaturam in coelo 3ut terra nos uel quçrerc deberc uel reperirc poflejprseterquam in lbs lo fanguine amp;nbsp;uulneribus huius noftri unici Mediatoris amp;nbsp;Saluatoris Icfu Chrifti fi hoc credamus.

Tab's fjdes erumpit amp;cfficax eft per caritatem bonorum operS trga Drum amp;nbsp;proximum. Hæc fimiliter ad talem modum,amp; querns îdmodum cum Epifeopis harum regionum de hoc conuenit amp;nbsp;de* tretum eft, doceri debent*

Vicquid uera amp;nbsp;Chriftiana Ecclefla, quæ in Spiritu fanfto I ƒ congregatur, in rcb. ad religionem pertinentibus, decernit conftituit amp;nbsp;docet,ea doceri amp;nbsp;in concionibus proponi de» bent, Sicut 8d quod faerse feripturæ contrarium fit, nihil ilia confti* tuere debet aut pofeft.

Similiter 8d in adiaphoris feruari debent,quae ueteres pij dodos fcs feruarunt,amp; apud alteram partem in ufu efle non defierunt.

Ad præbendas in colîegqs Eccïefiaftids deinceps dodi homi^ nes produci SC cooptari debent, qui in facris liten's tantum procecerint, ut ad Epifcopalia munera adnainiftranda Si cu# rationem archidiaconatus, Si Eccicfiafticam iurisdidioncm idonei fint. Si his rcifle'præeflê pofsint.

Necç per ea ftatuta Si confuetudines, quæin quibusdam collegialibus Ecclefijs funt de recipiendis tantum ad Canonicatus qs, qui qualificati appellantur, id eft dignitatis alicuius prærogatiuam aut ornamentum habent. Per hæc igitur ftatuta piorum hominuffl receptio, qui ad Epifcopalia munera gerenda idonei funt ne impedi« atur. Præfertim cum talia ftatuta 8i confuetudines tales etiam in Pontificio iure fublatæ fint Si abrogatæ, Si experientia docuerit hat ipfa rc fadum efle, ut Collegia ilia ocioforum Si indodorum homù num plena fierend

Similiter Paftores etiam Ecclefiarum Si adminiftri conftitu# antur eiufmodi, qui dofti fint. Si ad uerbum docendum, Si populo ut piè prefint,apti fint Si idonei, Et priraario Si cæteris Epifcopis, qui Epifcopale munus fuuin de mandato diuino adminiftrant. Si hoc ad ædificandum non ad deftruendum funguntur, fubijci aclt;$ obedientiam præftare debebunc,caeteri uniuerfi Ecclefiarum miniftri, qui Si àtalibus Epifcopis poft produftionem â Patronis fadam, or’ dinari debent, illosi^ Ecclefiarum miniftros, ubi deliquerint, in pris^ mis facerdotes eos qui inhonçfte uiuunt, aut falfam doftrinam ufur’ pant, puniendi ius habeant Epifeopi ordinato modo, nimirum ut à muneribus fuis taies remoueant Si tandem etiam ut excômunirent.

BAptifmus infantum cum Exorcifmo, contradidionibus feu renunciationc, aduocatione Si confefsione avaiToXw/i, qn* telles Baptifmi funt, Si compatres uocari folent, una cum aitjs pietatis Chriftianae ueteribus ceremonqs ufurpari debet, atc^ ita de hoc docendum.

COnfirmatio doceri Si feruari debet, in primfs ut ætas adultior ab Epifeopo fuo, aut quibus ille hoc munus delegaueritjaudi« atur de fide fua,8i hanc profiteatur,Si quæ anadochi pro hac cumbaptifarenturfpopohderunt j Si renunciationem fadam Dialt; bolo, ut confirmet Si quafi ratam fadat, atcç hoc modo per gratiam diuinam in fide confirmecur Siftabiliatur, atcÿ fimul manuumim# pofitio Si piç preces atcß cereraonix ufurpentur.

OEnitcntia, Confeßio 8C abfolutio, ôi quæ hfs funt conninda diligenter doceri 8C in fscris concionibiis exponi debent. Ad popukim etiatn ad confefsionem apud Sacerdotem faciendam, SC ab hoc ut Vicario Dei abfolutionem ut accipiat, hortationes

Acramentum Corporis amp;nbsp;Sanguinis Chrifii, iicut haftenus in his terris fieri confueuit,de inftitutione Chrifti exhiberi amp;nbsp;accip» debet, amp;nbsp;ut modo didum eft, nemo ad hoe admitti, nifi confeftf fione ad Sacerdotem fafta, amp;nbsp;abfolutionc ab hoc accepta.

Etiam de hoc fimul diligenter populus doceri amp;nbsp;inftitui des bet, hoc Sacramento unum nos fieri cum Chrifto,ut eapite, amp;nbsp;mems bris corporis huius, ica,ut in ipfo ad omne bonum edueamur amp;nbsp;ala«: Rlur.

Item ut in communione cum Tandis erefeamus amp;nbsp;augefeas mus , Nam amp;nbsp;Paulus dicit t Multi noftrum unus panis Turnus Unum corpus.

Moneri etiam doceri populus debet, Qiii hoc Sacrament tum indigne accipit, eum Tibi iudicium manducare Q(. bibere,eaq! de caufa ut à peccatis in uita defiftatur, amp;nbsp;ad ueram pœnitentiam, pre« ces faciendas,elecmoTynas,temperantiam amp;nbsp;alia quæ ad uitam Chris ftianam pertinent, hortationibus apud hune inftandum , Nam qui uitam accipere amp;nbsp;conTeruare uult, eum cauTas mortis uitarc oportet, amp;nbsp;medico, qui ad omnem uirtutem amp;nbsp;bonitatem nos inuitat, amp;nbsp;ho# rum exemplum à Te nobis praebuit, parère,eumeç Tequi,

Vanquàm in his terris undio multis iara annis in uTu non fuit, cum tarnen in Marco amp;nbsp;lacobo Teriptum legatur, A« poftolos hac uTos, ut cum lacobus Tcribit. Si quis inter uos ægrotauen't accerTat ad Te presbyteros Ecclefiæ amp;nbsp;orent Tuper eû, un® gentes cum oleo in nomine Domini, ÔC orario fïdei Taluabit ægrotîf, amp;nbsp;alleuabit cum Dominus Sic, Ideo hane undionem poft hac

ica ut Äpodoli hac ufi fucre ufurparc Iiceat, 8C fuper ægroto pîæ pre# ces fiant, amp;fent£nti'æconfolatoriæ ex. facris iiten's pronunftientur. Et populus ad talem modü de re doceatur, ut qualis Ctt rede accipia# tur,omniscp fuperftitio ÔC finiftra acceptio auertatur ateg caueatur,

ECcIefiarum miniftri in pofterura à talibus Epifeopis qui munc* re Rio ita ut Ripra didum eft funguntur, ubi à Patronis pro# dudi fuerint, pijs Ceremontjs ordinari debent « Necç ad Ec« clefiaftica mimera, quifquam admittendus,nifi à Patronis ut diduffl eft produdus, amp;nbsp;ab Epifeopis admÜTus fuerit, ne quis contra quam decet, ad Ecclcfiaftica munera ic ingérât, aut non legitimo modo in hæc collocari fe patiatur.

Epifeopi etiam in pofterum illas quæ ad fpeciem tantum ha# benturexaminationes, quibus fit ut multi indodi amp;nbsp;nequaquam idonei homines ad animarum curam amp;nbsp;Ecclefiaftica munera, cuna nocente confeientiarum grauationc admittantur, tolli curabunt Si omnino Epifeopi ipfiaflûmpta opera Sd confilio piorum amp;nbsp;dodo* rumhominum, qui flmul adhibeantur, ordinandos inprimis eos qui à patronis ad munera Ecclcfiaftica indieantur Ôi producuntur, feuere 8i diligenter audiant atcj examinent, ut ôi dodrina, ingenio, uita ôi moribus q elle explorcntur qui apti fint ÔC idonei ad gregem domini uerbo Dei redè pafeendum, ôi dodrina ôi excraplo ei præ# c(re,6lt; muneri fuo fatisfaeere pofsint«

MAatrimonium in his terris de inftitutione Chrifti omnibus or» dinibus permittendum,

Mliræ deinceps in his regionibus ita cclebrabuntur’, ut ôi sera inerepentur, ôi Candelæ, Vafcula, Cantiones, ornatus, Sf. ecremoniæ abhibeantur,

Saeerdotes, ôi adminiftri horum,in qs locis ubi miniftrorurti tantum eft, ut hoc fieri poisit, cum ufitato Eeclefqs ornatu decentef ad altarc accédant. r

Epiftola latinè ficut amp;nbsp;hadcnuus commcmorata uniucrfa, EpiTtoIa autem cum latinè cantata eft, poftea Germanicè quocÿ po« pulo prælcgatur.

Credo in unum Deum Patrem, reliqua quae Symbolum compleditur uniueria eo modo quo in collegialibus Ecclefrjs fieri folet,

In Parochqs ubi non funt collegiales Ecclefiae pro Gradual! germanicè cantiones ueteres ufurpari poflunt, ferras natalicijs, JEirt Sinbclcin fo lobeli«^, Pafchalibus, (Thrift tfî erfTanben. Pentecoftes. Hu bitten wir ben brili^en ® eifl. Et loco Symboli Germanica Pa* raphrafis accini poteft, OPir gleuben aU 4n einen etc,

Offertorium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. :

IMagines amp;nbsp;pifturae cruciatuum Chrifti, amp;nbsp;Sanftorum etiam, in templis conferuari debenf, SC populus docendus commonefaèfi» ones illas tantum elfejSè his reuus ne diuinus aliquis cultus tribu# atur. Non etiam ad imagines amp;nbsp;piduras Sandorum fuperfticiofi toncurfus fieri autpermitti debent,

HOræ Canom'cæ, quæ Pfalmos pios complcftuntur in Colle# gialibus SiOppidorum templis ijs, in qiiibus ante hoc tem# pus in ufu fuere, accinantur, de tempore, Dominica, amp;nbsp;alijs feftis celebribus.

Ita etiam ueteres uütatæ cantiones de tempore amp;nbsp;Feftis prat# cipuis retineantur.

Cantiones in fepulturis amp;nbsp;poft has, fi qui funt qui expetunG ufiirpentur, ad memoriam mortuorum Sgt;C promiiTae nobis amp;nbsp;certa; refurrcjftionis,

S. Ioannis Euangeliftae« Circumcifionis Domini« Epiphaniæ feu trium Regum# Paicatis cum biduo fcquentc. Afcenflonis Domini.

S. Michaelis amp;nbsp;alfa quaedam fefta quibus ccclelîaftfeæ tan* turn feriæferuantur, concionandogt;miffam Sdcômu’ nionem ceiebrando, quah'a funt i Conuerfionis Pauli.

Quinta 3 dies in Hebdomade pafcatis dié praecedente« Sexta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

/■quot;X Vi’nta amp;nbsp;fcxca die Hebdomados, in ieiunio etiam Qiiadra« I £ gefimæ, à carnibus abftineatur, amp;nbsp;hæc ut politica con ft w ^'-quot;^-tutio ad mandatum CæfareæMaieftatis feructutjij tarnen ne obligentur quos necefsitas excufat quales funt opcrarrj graues,pes ■■fgnnatoresjgrauidæ, puerperæ,ægrotantes, ætas fenilis ôi puerilis»

HOneftumamp;confukum exiftimatur, ut Paftores Ecclefîarum, ôi adminiftri, tam in cultu quam uita amp;nbsp;moribus, ficut Sacer» dotes dccet Ôi honefte fe gerant, Atc^ inter fc ipfi affumpta opera amp;nbsp;confilio Epifcoporum aut Confiftoriorum amp;nbsp;conftituant, Si. Qiiæ ftatuta fuerintpræftari curent,ut in cultu inter Ecclefiacminiflros « politicos ordines difcerni. Si facerdotum ordini reiierentia débita, ficut par eft, præftari pofsit. Et obferuare finguli paftores fuos Cons donatores amp;nbsp;Ecclefiæ miniftros debent, Etiam ad doftrinam horum uitam attendere. Si fi quid defiderauerint, Epifcopo aut confifto^ do fignificare,à quibus quod à redo recedit, ut tollatur curari debet.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad hune modum d Conßliarijs perfcripta

ahlionuni Ifniuerptrwnnotatio,ßruatordinem capitwn qui eß in libro Ceefaris etiam l^erba huttes alicubt qu(e YesJ Flacianæ ànfaniationi caußam pr^ebuit^ 'ï)t de quibtes Ul hisßcribitur Lipßcum INTERIM co^nomina^ ^et, nam in conuentu Lipßenß l)t infra co^noßetur de hés dd re^ionum harum ordines relatuni fuit, Sed hanc ^ninem aElioneni ideb fufeeptam diximies, l)t ex Theolo^ gis difeeretur in quibies nbsp;nbsp;quantum concedi pojfet ad ex^

tyemum j quorum fententia co^nita, ex hac ad ordines Conuentu habitoreferretury'Vtlgt;bt ordines de Theolo= ^orum fententia conßituißentj re^onßo tandem ad Jarem expediretur. Italt;^ Ift ordine de ßn^ulis C^efart lt;5* explicate

explicate r esponder etur^ quid noßr^e Ecclcßce admitterCj quid non poßentj ßriem capitum in libro Ccefariafequi hu‘ iu^fcripti autoribus libuit. Etfi autem 'Vbi afupra expoß^ ' tis Theolo^orum formulis rece/ßum fuerit ante oculos bb eßj Tarnen hoc etiam conclufionisfcriptum a Theologis cum his oßerretur admijßum, cum Ulis tarnen ßn^ulorum j rituum declarationibuSj quas ipß prtemififfent, a quibus etiamfuam non difcrepare ßententiam j Conßliary quot;ijolue^ runtßcut collatio oîiendit. Ita tarnen ^Jt loco eorum qutX de lußißcatione (s' bonis operibus perßriptafiüJJentjpo* neretur formula fcripti eius^ de quo hac in parte conue* nijfet in traElationibus Tegauienßbus. Etfi poßea cum . in Conuentu Lipßenß de his decretis ad or dines conuoca» ‘ tosjreferretur, ds*prooemiolum his nouum prcepofitum, lt;ƒ• conclufio pecuUaris addita efl^ reliqua Iniiuerfa quod adfententiam attinetj Iferba etiam eadem Yix quatuor autquinq^mutatisy retentafiint, dequibusexaSlis Con* uentu^ ilUus infrà co^nofcetur. Qt^ i^itur a Theolo^is concejfafint^ ea in his Cettenfibus aE;ionibus comprehen* duntur yniuerßaj neq enimpraeter heec quicquam â Theo* lo^is amplius deinceps Ifel podlulatum l)el concejßim fuit, feddeqsqu^e haClenus perßripta funt explicationes tan* tum editæ qunerentibus, non etiam nulla caUi^atius if

planius expofita infequentibusdeprehendentur. Qu^ l)ero d Flflcio if Flacianis in his accufata

EleEi. Mauricim Comentum hidix 'it j qui Lßß^e ha^» beretur, inquQdeijsquæ Celllt;e Myforum deliberataeffent' dd ordines referretur (l)tßatim tampoß hcec luterpocetu fia exponetur) ^Ante cuim diem res nbsp;nbsp;tempora ita tulerej

ygt;tcumhicino EleElore Erandebur^enßconferrede qui» bußdam neceffe haberet Itaq^ conuenerunt luterpoci ambo EleElores 16. 3)ecembris, Epißopui TSLeubur^tnfir, ^edErinceps Elector Maur. euocauitad fieeodem E^riri»' cipem Geor^. ^nhaltinum, ex Academia autem nofira E). Ebilippum Efelantbonem, Ex Lipfica E). E^fefi fin^erum loach. Camerarium isrprater hos Superin» tetidentem E)refdenßem E)anielem Grefferum. Ibi cum ambo Principes cum Epifcopo Eleubur^enß is* ConßUa» rijs peculiariter is* foli inter fe conßiltaßent neq^ quif quam tx Theolo^is ad ullas in eo Q)nuentu Erincipum délibéra» tiones adhiberetur : Eoflead Principe Anhaltino is* ijs quos nominauimus de Canone qu^eßtum efl, qualis hic eß» fiüj iS'an ita corrißi pfßßt l^t tollerabilis aliquis Itfia huim fieret. Q^d meminißent aut'qui ißuc euocatifuerant, in Cellenßbus traElationibui promifijße ße de Canone is* Cbrifinate, ft idpofiulu retur explicationem copioßorem^ Jdeo quodde Canone tum quteßtumiri exißimarent ad earn remfèprteparabant is* de Canone rationes ßudsfiri» fto comprehendebant, cumq^ interro^ati de emendations huius

huiu^ J dtxtmut, non pojje aliquam fufci^i dicereutj ((S' de hoc fe rationes lua^ copioßu^ explicaturos recipe* rent, nihil poßea de hoc aut alia re Ijlla ad Theolo^os a^um J turn quidenij ampHns. co^noßatur tanien quti noßrorum de Canone rationes fuerint^ßriptum quod in illo Conuentu à Theologis ad hunc yi/um compoßtum fuitjubiecimm.

irr JT 10 ET EXTLICJTIO SO* phißnatum recentiorum, quibus priuatarum Mißßa» runtj (iS Canonis bla^ßhemiie idola» trica pinguntur.

INgcns multt'tudo Saccrdotum in toto orbe Chn'ftiano omnibu» ferèfeculis ueteribus amp;nbsp;recentibus Cercmonias Miflse feruauitj neCß cogitans necç intelligens quid ageret, fed propter confuetu* dinem illa praefcripta fecit, ucut pueri recitant didata^flcut in fuis fas’ crificqs fecerunt Sacerdotes, Leuitici 8i Ethnic/, Cum^ tab's pleruniç fit amp;nbsp;fuerit Ôi futura fit multitudo, fecilè intelligi poteft,fæpc magnatn multitudinem in loco ordinario in Ecclefia magnis erroribus amp;nbsp;pec« catis pollutam elTc. Necexcufanda eft multtiudo prattextu huius di(fti,EccIefianonerrat, Aliqui uerô do«fti, fed tarnen fuperftitiofl tnifTam cogitarunt elTe facrificium pro peccato, meriti Eacienti amp;nbsp;alijs remilsioneni. Et fie multi docuerunt SC cumularunt errores. Extant cnim libri praecipuorura fcriptorumThomæ,Scoti amp;nbsp;aliorum,qui te« ftantur hanc fuiiîè doftrinam ordinariam temporum multoruin» Imo fic multae præcationes SdCanonis iierba loquuntur.Tantæte^ nebræcum cflênt, amp;nbsp;multi tarnen tien tris ÔC quæftus caufa iâcrificalt; rent, motamentioneabufuumEccIefiafticorum etiam dehac profas* natione Cœnæ dici necefle fuit, praefertim cum extet manifefta corn* minatio, Qyi indigné fumit, reus erit corporis ô(. fanguinis Domini»

Primum igiturEthnicainfeitia Si negligentia taxata eft maxi* mæ tnultiwdinis, quæ nec curât,nec fcit,nec cogitât,quid agat, Qin'd cft

tft enim indignais, quàm adferre tantam negligentiam sd illud mi« tandum opus, quod uolukFilius DeipignuseflefuæpræfentiæSi fuorum beneficiorum.

Deinde euidencer oftenfum eft, hoc opus non eflê facrificiuna pro pcccato, hoc eft, non mereri remifsioncm pcccatorum facienti aut alqs. Quia cale facrificium eft unicum, obedicntia fllq Dei in pafs fionè fua cota amp;nbsp;morte, ficut icriptum eft : Vnica oblationc confum^ mauit Sanftos.

Hæc fententia adeô euidenter uera eft, ut omnes non profani Simediocricerinftitutiaflcntiantur, Et liber Auguftanus manifeftè hanc fententiam recipit. Qiiare fatendum eft late graflari poflê, erro* res in Ecclefia, cum hæc perfuafio, quæ uelut Idolum eft, tàm diu in magna parte hominum hæferit.

Ethancfidcliteraddidimus, fecutifumusnarrationcs in Eu^ angeliis amp;antiquæEccIefiæ confuecudincm. Manifeftumeft inftitu« tam efle diftributioncm amp;nbsp;fumptionem, Si cum fumptio fit Sana* mentum,neceflario facienda eft ad hune finem principaliter, ficut de Sacramentorum ufu in adultis uniueriâliter fentit Ecclefia.

MensRimentis intuens in hanc fumptionem moueatur, ut credatferecipi propter filiumDeiSi membrum fieri filfjDei, quia hocteftimonio oftendit filius Dei nefs fibi adiungi tanquàra membra Si nos ablui fuo fanguinc.

Non meretur tune fumptio remifsioncm, nec prodeft ipfâ fumptio fine fide. Si ut loquuntur ex opéré operato, Sed multôante Sacrifieium fadum eft ab ipfo filio Dei, quod merebatur remifsioc nem. Nunc teftimonium exhibet in hoc ritu fient Si in uocc Euanges Ifj aut in abfolutione, quod credens recipi propter facrificium antea â filio Dei fadum,uere recipiaris Si uere fis membrum. Et hanc fums pcionem uult crebro fieri, ut fæpc eommonefadi firmius ftacuamus nos efle membra filrj Dei.

Hoc modo fit applicatio promifsionum propria fide. Si conrf folatio eft piæ menti gratifsima, in qua confolatione fimul Spiritus fandus in corde eft eftieax. Si acceiidit nos ut firmius ftatuamusnos exaudiri Si ardentius inuoeemus, Sie.

Qiiod autem ad hunc finem principaliter inftituta fit fumlt; ptio, manifeftum eft ex uerbis,quæ iubent fumere, Si fimul admo« nent nos de remifsione pcccatorum, Si nobis exhibcri feu applicari beneficia filrj Dei teftantur, hie eft Sanguis noui Teftamenti, qui pro

uobis efFiinditur, In Tcfiamcnto nobis exliibenturbona. Ét qiiideW inftitutio paritcr pro totaEcclefia fada eft. Idem fruftus eft miniftri fumcntis Sialiorum,

Accédant autem ad hune principalem fînem alij, Inuocatio, Gratiarum aftio, Confcfsio, Nam hoc fado in publico cœtu often# dis te efle fociura huius Ecclefiæ, approbate hanc dodrinam, amp;nbsp;eiin# dem Deum inuocare. Ipfi eciam fumentes incelligant fœdus inter feft fieri amp;nbsp;fe obîigari ad mutuam diledionem, quia ftint eiufdem corpo« ris membra.

Concurrunt ergo hæc opera omnia, concio de beneficijs filh DeijConfecratio continens recitationem uerborum Euangelijjquibus Cœna inftituitur, diftributio amp;nbsp;fumptio corporis amp;nbsp;fanguinis Do^ mini, Inuocatio feu oratio ad Deum, petens remifsionem propter fa# crifidum proprium filq Dei,Fides applicans, Gratiarum adio, in qua mens læta accedens ad Deum inuocat cum,fubqcit iè ei,amp; célébrât cura uoccjconfcfsione 8(. moribus. Hoc modo de pic fumentibus lo# quitur Cypri, Pietas inter data amp;nbsp;condonata fe diuidens gratias agit} tàm uberis bencficri largitori, Id eft, pietas intuetur data amp;nbsp;condona# ta,hoc eft, confert inter fe magnitudincm benefidorum Dei, amp;nbsp;mag# nitudinem noftrorum malorum mords amp;nbsp;peccati, amp;. agit gratias.

Hæc opéra omnia collediuè uocat antiquitas iacrificium feu oblationem. Et quidem no intelligunt facrifidum pro peccato, fed ut nuncaliqui Ioquuntur,facriftcium commemoratiuum feu facrifidum laudis, Id eft opus, in quo Deo tribuimtis honorem proprium diui# nicati,quo teftamur,huncciTe Deum,quem fie colimus. Nam hæc eft uera definitio facrificrj in gencre. Et quanquàm Scriptores ueteres fæ# peimproprie loqauntur, tarnen confiât eos plæruncj totamadio# nem nominate facrificium,

Ita monfiratus efi uerus ufus cœnæ Domini, amp;nbsp;in concioni# busdodrinadeuerouruSactamentiamp; deSacrificio fæpe repetitut, utauditoresnon folum intelligant, quid ibi agendum lit, fed etiaffl rede amp;nbsp;pie U tan tut Sacramento,id eft, pétant ibi confolationem in ucra pœnitentia, amp;nbsp;fibj applicent fide beneficia Chrifti, ac fimul fa# crificent,hoc eft,innocent amp;nbsp;agant gratias.

Nomine uniuerfæ Ecclefiæ agit gratias Deo, qtiod miferit filium Si mirandum decretum de redemptionc patefccerit Sic. Poftca 8i bona petit propter filium nomine Ecclefiæ. Et popiilus audiens hanc publi# cam gratiarum adioncm amp;nbsp;petidonem adiungit fua nota. Hæc ftunt conuenientius, quàm in Latino aut Græco Oanone, ubi prædpua pars

pars preaim confumi'tur in hac impia amp;. blafphema pctit/one, nt mf« nifter digne ofFerat. Imo petkur etiam ut hæc oblatio fit accepta qua« fi facerdos pctat pro fifi'o Dei. Item multa mifcentur de facrificio pro peccato. Item nix tenuker aguntur gratiæ pro principali beneficio fei« iket quod miferk filiuni. Et profeâo Canones illi fatis confufas amp;.ie« iunas rccitationes continent, lit poftea dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Cum igitur in noflris Ecclcfijs omnia fiant in cccna Domini uera reuerentia,quæ funt exprefla in uerbis Euangelrj, quæ funt de fubftantia Sacramenti amp;nbsp;facrificij, nec taxanda eft confuetudo noftra nec debet mutari.

Sedhæcquæhadenusrecenfuimus nequaquam fatisfaciunt aduerfarrjs, qui clamant nos horribili impfetate mutilare diuinum ri# turn. Principalem partem operis omitti dicunt, •5y«j(§7a inquiunt facitis, t J7op omittkis.

TollkisexEcclefia Dei iugc facrificium, de populi commu« nione loquimini non de proprio Sacerdotis opere, quod quidem eft principalius,uidelicet,quod Sacerdos diçit, offèrimus pro alqs. Hane oblationem in qua applicari alrjs mérita filij Dei per Sacerdotis opus dicunt, adco neceflariam efle Ecclefi^ contendunt, ut fine eanegent populo prodefle pafsionem Chrifti,..

Etfi autem duae quæftiones funt, altera de oblatione fimplici« ter,ofFerimus tibi filium: altera de applicatione j tarnen hæc pofterior de applicationc, nunc praecipuus eft controuerfiæ ftatus, quia quæ# runt facrificium alijs profuturum feuapplicandum. Et Canon dicic offèrimus pro alijs.

Olim docuerunt Miflam mereri remifsionem alijs etiam nihil agentibus. Id cum nimis abfurdum fit,detrahunt Miflaehanc perfo# nam,8è induunt aliam priori uicinam,Scd quæ minus agnofei poteft. Fit igitur hæc difputatio obfeurior. Sed teneant pij firma Si perfpicua fundamenta hæc.

Vnica oblatione filius Dei confummauit ianflos, Et ea obla« tio applicatur fingulis propria fide Si ufu Sacramentorum.

Hæc manifefta funt, lam fi addunt. Sed non prodeft Chrifti facrificium, nifi applicet Sacerdos hac oblatione. Qiiid hoc aliud eft, quàm præter illud Chrifti facrificium Si hçc faaificia Sacerdotum ne« ceifaria eife nec una’ oblatione fandificari eledos. »f. «

Secundo fumptio fingulorum inftkuta eft, ut-fide fua quiic^ fibi applicet. Non igitur applicat Sacerdotis oblatio. Qiiid eft cnira propria fumptione opus,fi applicatio fit alieno opere f

Tertio nihil addendum eft uel detrahendum teftamento filij } nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei,

Deî. Nulla Rt autem mentio amp;nbsp;oblationi's uel applkah'om's in :pfo Teftatnento ac pocius contrarium prçcipitur.Qyia ita nuit nos mcm;« bra Reri cum ipfi fumimus. Non eftigitur principalis pars huius ritus hæc applicatio, quam in oblationc fieri dicunt. Nam dicere prin^ cipalem partem non eRe inRitutam expreflb uerbo ■, ÔC tarnen de TTîxjsç'yu tradi exprelTum uerbiim,quantaericabfurditas i Retfnea# musigitur,quodinftitutumeft, fiat applicatio , fed propria fideamp; propria fumptione, ut ratio facramentorum docet,Rcmoueatur opi^ nio,facrificiùm filfj Dei inane cflê,ni(ifimul accédant facrificia Sacer# dotum. Ne quidem Leuitica facrificia hac opinionc facienda erant, Sed erant,ut poftea dicam,figna docentia bonos 8i malos, Intefea pij commonefaÂi his fignis, applicabant fibi promifsiones propria fide amp;nbsp;utebantur his fpedaculis tanquam Sacramentis,

C^arto certifsimum eft in nouo Teftamento,nullam ceremo« niam elfe facrificium,ut uulgo loquuntur ex opéré operato. Nam cxî preiTediefum cft. Veri adoratores adorabunt PatreminSpirituÂ ueritate. Acné quidem Leuiticaiaerifida uerèerant Sacrificiatantum ex opéré operato. Et tarnen ciir fieri oportuerit à bonis amp;nbsp;malis po« ftea dicitur. Non igitur ceremonia oblationis facrificium cft. Quare necapplicat alijs mérita Chrifti. Nec ueteres feriptores, Ircnæus Auguftinus cum oblationem nominant, de applicatione earn intelli« gunt.Imo amp;nbsp;Canon Graecus non applicationem,fed gratiarum adio« nem intclügit, cum oblationis mentionem facit.

Et confidera quid fequatur. Si opus Sacerdotis applicat, Di^ firahitur fiducia in hacc duo in oblationem à filio Dei fadam 8tin Sacerdotis Sacrificium.

Omnibus aetatibus inde ufcç ab Abel fuit Sacerdotium cerlt; turn Sc eius Sacerdotfj certum Sacrificium. Sint igitur amp;nbsp;nunc certum Sacerdotium amp;nbsp;certum facrificium.

Etfi fcimus difcerni hic tempora tarnen fepofita paulifper hac explicatione quid fuerint Typi, Refpondemus,Verum eile totum arlt; gumentum dextre intelledum. Eft enim unicum Sacerdotium per^ petuum, amp;nbsp;funt in eo Sacrificia uera,non typica, unius modi, amp;nbsp;Sa^^ cramentorum ufus fimilis, etiam ii piduræ in ipfis Sacramentis dilt; fferunt. Summus Sacerdos femper eft filius Dei, Cæteri Sacerdotes quolibet tempore funt Dodores Euangeli-j amp;nbsp;euftodes Ceremonia« rum, ut iïngulis temporibusordinatæfunt amp;: ueraSacrificia offerunt cura Ecflefia, Inuocationem, Fidem, Gratiarum adionem, Diledio« netn

nem, Confefsionem amp;:omnes uirtutes, Hæc conueniiint omnibus æcacibus, Sed quælibetætas uideac, quomodo amp;nbsp;adquetn finem Ceremoniæ inftitutæ funt.

Ceretnoniæ Lcuiticæ, quia Deus politiam iüam uoluit differ« ni ab alqs gentibus, Seruandæ erant à bonis amp;nbsp;malis. Eranc enim res politicæ, etfi typi figna crant docendi caufa amp;nbsp;propter profefsios nem inftituta, Nec erant men'tuni aut applicatio beneficiorum Mcf« fisc per fefe, Sed quia in eo populo crat cura Ecclefiæ Dci,prj connnos nefadi illis fpeftaculis fide fibi promiflâ beneficia Meisiæ applicæs bant. Ita ifti Ceremonrjs utcbanturj ut nos Sacramentis, id eft, pro« tnifsionum teftimonns,quae exufcitare fidem debent.

NoftræuerôCeremoniæ non funt à bonis 8(. à malis facien« dæ, Sed uidendum quomodo fint ordinatae, Cccnam legimus infti:« tutam elTe, in qua fide propria amp;nbsp;fumptione finguli fibi applicare be^ neficia filrj Dei debent, Non legimus inftitutam applicationem alieno opere faciendam. Et ut dixi ne quidem Leuiticae Ceremoniæ eranc meritum aut applicatio beneficij Mefsiæ per fefe.

Et feiunt omnes reAè inßituti in doftrina Ecclefiæ prudentcr de ceremonqs iudicandum efie, ne deprauentur falfis opinionibus. Et k«k,o^«7u’öU ceremoniarum Moyfi multos deceperunt.

De Hiftoria Melchifedek refpondemus, etiamfi conuiui^ um illud typus eflet cœnæ Domini,tarnen inde non feqtii in hoc ritu meritum, ut hic applicationem feu oblationem pro aliqs fieri oporte« te,Sed proprioreft imago diftributioni feu fumptioni, præfertim cum in textu non fit uerbum offerendi, Sed protulit feu propofuit panem amp;nbsp;uinum uti conuiuis.

Arbitramur öi. alios typos ad hanc facratifsiniam coenam acö commodari poffe, ut adeft filius Dei in coena Abrahæ, ita huic cœnae adeft, amp;nbsp;quidem nos efFicit membra fua, Notum eft autem prudenter faciendas eflie tales accommodationes, ne quid extypo extruatur, quod fit alienum à re fignificata.

Erat Melchifedeck uerus Ecclefiæ Dei paftor, amp;nbsp;ueros cultus intelligebat, qui eßamfi aliquo ritu gratias agebat, tarnen id opus feiebat non mereri alqs remifsionem, nec efie applicationem pro alijs, Sed effe gratiarum aftionem 8i. confefsionem, qua ipfe declarabat fc eundem uerum Deum inuocare amp;nbsp;colere, quem inuocabat amp;nbsp;colebat Abraham. Hi fines in Sacrifices, Inuocatio fide ardens, Gratiarum aftio, Confefsio uerum Deum inonftrans afpiciantur, Et aggregatio ad Ecclefiam,

Remoaeatur opinio gcftum cfTc mcritum, aiit appikationeffl pro alqs,fed fide fibi qiiifq; applicet promifsiones. Dolcndum eft aii^ tem in mentione (acerdonj Mclchifedek de pane amp;nbsp;uino tàm miiltà did, omùti uero principale officium Sacerdotti,quod in textii recen# fecur, ôi inEpiftolaad Ebræos illuftratur, uidelicet benedidionem» Ideó filius Dei eft Sacerdos fecundum ordinem Mclchifedek non cundum ordinem Leui, quia benedicit, fonat uocem reconciliationis diuinæ,i3^ reddit iufticiam amp;nbsp;uitam, Et in Sacerdotio noui Teftamen« ti'hæc benediiftio annunciatur amp;nbsp;diftribuitur, öi fummus Sacerdos ipfe eft efficax, Semper aliquem coztiim fua potentia feruat amp;nbsp;colligkj amp;in hoc coctu tuetur minifterium Euangelij, reddit iufticiam amp;nbsp;uk tarn æternam ijs, qui conuertuntur ad Deum, amp;nbsp;ab bis uult agfiofd amp;nbsp;inuocarijuuit fide accipi haec beneficia, Harum maximarum rerui» doftrina uel omittitur uel corrumpitur, cum laudes Çcrcmoniæ SC typi cumulantur,fine doftrina de uero ufu Sacramenti, ,,

De Malachia cauillationem Sidontj mirati fumus, qui ait I Non poffe diffum Malachiæ de Sacrifices cordis inteliigi, quia tunC quoep in omnibus gentibus offerebantur, fed de noua Ceremonia nondum nota gentibus. Hoc Sophifma indignum eft huius cauf« magnitudinc.LoquiturMalachias de Ecclefia colligenda ex gentibus» lit loqui folent Prophctæ,dc futura gentium uocatiQne,amp; compledk tur uocem Euangelij ueram inuocationem ÔC alios cultus, Hine non poteft effici oblationem in hoc ritu pro alijs applicandam effe.

In primis uero plaufibile eft,quod de iugi facrificio obijeiunt. Fuit iuge Sacrifitium in lege, ut effet quotidiani minifterij neruus, Sit igitur nunc quoejj tale Sacrificium.Reipondemus, Non dubium elTe, quin iugi facrificio uerc amp;nbsp;principaliter fignificctur proprium filij Dei facrificium, Agnus crematus typus fuit mortis Filij Dei, Liba 8C uini effufio typus erant Euangelij 8i diftributionis. Et ucrum eft in Ecclefia omnium temporura unicum effe iuge Sacrificium, quod iicrè fuit precium pro nobis, fcilicet facrificium proprium filij Dei,quod iignk ficatur facrifietjs quorumeumep temporum, Ncc tarnen difplicet nolt; bis typum accommodate, amp;nbsp;hanc totam adionem in cœna Domini. Nam 8i ritus ipfe eft neruus publia' minifterij, amp;nbsp;oportet ibi fieri relt; cordationem, hoc eft, doceri Ecclefiam, amp;nbsp;fieri uerani inuocationem amp;gratiarum aftionem, confefsionem. Et fit applicatio propria cu# iuia fide amp;nbsp;fumptione, Hæc omnia fint fane iuge facrificium in Ec« clcfla,fcd ita,ne proprium facrificium filij Dei obfeuretur, Nec nos abolemus hoc iuge facrificium, Sed illuftfamus amp;nbsp;retinemus, Aduer« farij uero ÔC corruperuntjintea ÔC nunc aboient, Primùm quia dodri«

nam de fide deleucrunt amp;nbsp;delent, multas fâlfas amp;nbsp;Phari/âi'cas opinioi nes in Ecclefiam inuexerunt amp;nbsp;adhuc fiabiliunt, defendunt quædana manifeftaIdola. Sacrificium ucro qiiæftuscaufa,amp;coenam Domint ad mortuos tiansferunt. Nunc etiam palam uafiitacem in Ecclefiis noftris faciunt,expellun[ Pafiot es,ut iam in multis locis prorfits fit fi« lentium in templis, amp;nbsp;nullæ fint ceremoniæ. Hane uaitationem res ipfa oftendit, fimilem efie barbaticae uaftationi, quam in templo les rofolymorum fecit Antiochus.

Reliquum eft ut dicamus de oblatione uidelicet de hac pros pofitione Î Offerimus tibi Filium, uelut nuncloquuntur, Sifiimus tibi Filium. Nondum audiuimiis quomodo hanc Phrafin interpret tentur. Sed fi remota applicatione, fic intelligunt, offerimus tibi Filis Um,id eft,oramus te æteme Pater,propter Filium,non accufentur nos firæ Eccleliae,quia amp;nbsp;nos in hac totaadionc mediatorem amp;nbsp;Pontifis Cem noftrum ftantem coram Patre,8lt;; pro nobis deprecantem inuo# Camus amp;nbsp;celebramus,amp; quidem his uerbis utimur,Oramus aeternum Patrem,ut propter Filium quèm Mediatorem conftituit, nos recipiat. Oramus tc fill Dei Domine lefu Chrifte, quics nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imago

seterni Patris,8^ natus ex Marla uirgine, ac fedes ad dexteram aeterni Patris,8C mediator cbftitutus es,miffrere noßri,amp;: intercede pro nobig apud aeternum Pacreno tuum,amp; fanftifica nos Spiriru fanfto tuo 8ic,

Definitio igitur quacrenda eft in hac Phrafi,Offerimus tibi Fff lium.Nam Ecclefta nequa«$ offert eum, ficut ipfe fffe obtulic,ut Epilt; ftola ad Ebræos loquitur, Filius feipfum obtulit Patri, Ingrediens in fanfta Sanftorum, Nouit Filius pcAus Patris,ffitiram aduerfus pec# catum,fcit mirandum decretum de reconciliatione amp;nbsp;cauias intelllgit. Hxc coram iridere,eft ingredi in fanda Sandorum, Deinde Sd in iefc deriuat iram aeterni Patris,amp; fe fubqcit elus uoliintatl, ut iufticiae dluis næ iätisfiat. Haec fubleftio eft fffe oflerre, ut In Pfaimo feriptum eft { In Capitclibri fcriptum eft de me,ut faclam uoluntatem tiiam. Ipflus igitur Filii proprium fult,ffff in pafsione offerte. Nos tantum fiducia huius uiftimæ petimus,ut propter cam recipiamur 8d exaudiamur,

Eodem modo de uerbo fiftendi dicimus, Filius Dei folus ins grediturin fanfta S3niftorum,ld eft,uidcc arcanum confilium Patris, cum hoc délibérât Pater, hunc audit deprecantem, Nec ulla creatura adducit cum ad Patrem,Qiiare illi qui nunc dicunt, Sc filium Dei fi# itere coram Patre, quid uelint dicerc interpretentur.

Græcus Canon uerecundlor fuit, qui corredionem addit.Tu es quafi dicat : Tuae Maieftatis eft ins

grcdiin fanAaSanélorum, Tu «rnis uokintatcm ætcrni Patrfs, 8^ cs fummus Sacerdos 8(. deprecator pro nobis in illo arcano conli«

Prætereaquidiciintoblationem, nonquidem mereri remiflt; fionem peccatorum, fed alia muka bona, Rurfus faciunt Miflâm ual# de ucndibilem. Et non reAc transferunt cam à fine proprio ad alic# nos. Si quis dicerec Baptifmiim ualere ad Lepram tollcndam, depra« uaret Baptifmum rautatofine. Itahiiius aAionis propriiis finis eft commonefacercnosdeTeftamento filtj Dei,amp;: promifsionc Eiiansi gclq propria, amp;nbsp;de rcmifsionc peccatorum, ut fide ercAi firmiiis fta# tuamus nos recipi, fieri membra, ablui fanguine filtj Dei, iniiocemiis amp;nbsp;agamus gratias Deo. Nec adfingendi funt alrj fines,quod hoc opus fit meritum profuturum in mercatu aut nauigatione.

Retincmus igitur uerum Sacramenti ufum 8i ueros fines, 8i applicationem facicndam efle propria fide amp;. fumptionc doccmus. Et a'ccedit facrificfj ratio,ut diAum eft, quia hie fit inuocatio, gratia# rumaAio,confefsio. Et fie fenfifiè iicteres erudiciores adparetjqui alias iicdeSacramento,aliasutdeSacrificioloquuntur. Verba inCanone Graeco amp;nbsp;Latino de fumptionc, loquuntur de hac aAione, ut de Salt; cramento, deinde de gratiarum aAione,ut de facrificio.

• Synodus Nycena,ut de Sacramento loquituc.Ait enim nobis elTe teftimonium refurreAionis, quiacfficiamur membra refufeitati filij Dei. Eodem modo loquitur Irenaeus. EtEpiphanius ; Virtusin pane eft ad uiuificationem per fidem amp;nbsp;fpem.

Haec defcribunt ufum,qui proprius eft Sacramenti, Alibi ult;# rô,ut de Sacrificio dicitur, ut Auguftinus. In uetcribus figuratie fuit» In hoc Sacrificio gratiarum a Aio amp;nbsp;commemoratio eft. Ac manife# ftifsimum eft uetcres eruditiores non hoc uoîuifië, mereri hunc ririim alrjs remifsioncm, aut opus ipfum applicationcm efle pro alfjs, nec prodeife Sacrificium proprium filij Dei, fine hoc opere Sacerdotis, Et hoc opus Sacerdotis fieri oporterc Si necefiarium efle Ecclefiae, eti# amfinulliadfintcommunicantesamp;crebrôiterandumefle, ut multa bona mereatur Ecclefiae. Etfi crcdibile eft fic multos femper fcnfiffê,ut femper falfæ perfuafiones de Ceremonijs ctiam in Ecclefia in multis haerent, tarnen pios amp;nbsp;erudites reAe intellexifle ufum Sacramenti ad* paret, amp;nbsp;Sacrificium intellexifle gratiarum aAionem, ut amp;nbsp;Canon Græcus inquit, Offerimus hanc A07IKH/1 Aa'rÇîia/J pro Prophetis, Apoftolis ècc. Ac profeAo optaremus in hac controuerfia audiri fuf# fragationem eruditæ antiquitatis, non rccentum, qui perfuafiones à populo acceptas quoquQ «cdo «citant,

QliO(Î l'gîtur âliquf di'cimt, fe confènfum Catholicx Bdclcî/a: nobis opponere, His rcfpondemus, nos nequaquàm difTentircab cruditioribus patribus, ôi retinere in Ecckfijs ea, quæ ad fubftantiam huius ritus pertinent, Sedacceflèrunt perfuafiones aliæ populi, qux poftea iiel fuperftitionc, uel propter quæftum cumulatæ lunt.

Hic ctfi magna muliitudo eas mordicus retinet, tarnen non flint Cathoiicus confenfus.Adeft filius Dei opeW quod inftituit,uidcâ* licet, ut fiat diftributio. De alijs operibus amp;nbsp;quidem diuerfls quid di^ d poteric,uidelicec, Si cultus inftituantur humano confiiio. Hæc mos deftè recitauimus, non ut certamina augeamus, fed ut Ecclefias toc regionum confoleraur, ôi excufèmus amp;nbsp;oftendaraus nos retinere in« tegrum ritum amp;nbsp;ucram doftrinam de ufu, ne turbctur earum inuoca« tio, fed ut bona confcientia pic utantur Sacramento, amp;nbsp;fide non trclt;» pidante innocent Dcum,ô^ agant gratias. Et fundaraenta manifefta amp;nbsp;firma funt : unica oblatione confummati funt Sanfti. Item in nouo Teftamento certifsimum eft, nullam ceremoniam feu geflum,Sacrifia cium elfe folo geftu, feu ut uulgo loquuntur, ex opéré operate, fed liera inuocatio amp;nbsp;gratiarum aiHio Ecclefiæ in ipfo ritu fit facrificium Dco gratum. Hoc cum ita feruetur in Eccleftjs noftrisjoramus ne turo bentur.

De Canone confiât duas partes in eo præcipue reprehend/, quæ Canonis propriæ funt.

Primnmhanc,quôdtotiespetit,ut Deusrecipiat banc obs lationem, amp;nbsp;quafi precatur pro filio Dei,imo oratperferri ab Ange« lis ad Deum hanc fuam oblationem.

Deinde inquitîOffèrimus pro alrjs. Hæc eft ilia applicatio, quæ taxaturjmo à meritum confirmât. Vult elfe Sàcrificium pro peccato, Nam his uerbis utitur,pro redemptione animarum. Item fit Sàcrificium propiciabile. Recipere igitur Canonem eft confirmarc opinionesdeSacrificio propeccato’;,uel certc ilium cultum,inquo exiftimatur taie opus adplicatio eflé.

Qiiod uero dicitur hæc lenienda eflë intcrpretationc,amp;l extarc concinnam interpretationem, hic dicimus, Inillotam grauicollo^ quiocumDeo, non turban dam efle inuocationem Sophifticis fer« monibus.

In dubqs amp;nbsp;figuratis interpretatio adhibendaeft. Sed pro# prie amp;nbsp;perfpicue diifta aliter interpretari, eft iimile proteftationi puga nanti cum fafto, ôd eft iêipfum accufarc,aut probare contradidoria.

Prætcrea mollior ilia interpretatio quo ufc^ procedit, etiî fetea tur, hoc opus non merer! remifsionem peccatorum,tarnen alia abfura daretinet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aaa z Conuentu«

DÊ ^«0 a^lum ijr deliberatum tam l)er femeßre ßafß haElenui deßcripta doemt : à Conuentu nimirum 2Æ^ienfil}flt;jjadhoctem^Mylit conßitueretur de reßon* fione ad C^farem de libro ITSIT E^IM, id hoc primwn Conuentu Lipßenß,qui tertm^s hac de re inßitutMfuitjper» febium eßj Cwn neq, tempiii neq, ulU rationes alleuationcm aut miti^ationem afferrent, aut harum con/ultationuni neceßitatemauerterentyfrußraconante Principe EleEo^ re Mauriciof nbsp;nbsp;fufeipiente omnia, qu^ed pietate Chrißia*

nai^'humama fapientia ad conlulendum tàm dißicilibus rebus fufeipi poßent. Fuerunt ad hune conuocati or dines l)niuerßf etiam Epißcopi harum re^ionum j Mifnenßs Fheiipur^enßs. Ex Fheolo^is autem if, qui luterpoci con* uenerantyquot;ïgt;nd cum Principe Geor^io Mnhaltinoj (j-c. Et quia indiblus Conuentus erat ad diem F)ecembris, pie* ri^ rehia luterpoco Lipßam proficifeebantur, Ibi cumfi* licit is animis de communib.reb.reUgionejpatria,publica ac priuata falute^ in tanta difficultate temporum lt;isr négocia* rum, ea turn fièrent atq, a^erentur eommunibus confilqs a Principe conuocatis J quaenunc deinceps de/cribenturj Flacius in illis miferÿspublicis^cum adhuc benefieio ^rin» cipis is' Mcndemite noflrte pubticis bonis harum terra» rum

rum ymiuerfts '})na nobifcum frueretur (de^ebat enim ad^ huc in Collc^io htc noßro) Tum i^itur FLu ius per complin ces emtßartQs fuos hoc ha^ terras lt;isr Frhicipem harumj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^teptores ftios Chamica tmpu»

Eccleßcts trépidantes conuelleret at^dißiparet. Italt;p^ ut paßeret [e iST fdginaret calamitatibM publicis, lt;ru/x4)oj«‘i ^àjtflvwp lt;pavÂup^cup.cvaf) J is- ea fecit qute notaJuntj lt;3'poßeaquicdam exactshuius Conuentus alieno tempo» rcj lt;7 de rebus alienis^neq^ adipfum aut alios exteros quic» quam pertinentibuSj typis exprimenda curautt, eo ßudio eoq conßlio quo res docet nbsp;nbsp;nbsp;ipfe probat quotidie. Qu^

Flacius igitur iS' Flaciani de his rebusluS^iciofipimè calumniofißtmè et fcurrilitateprofana fcrip/erunt, ea cum noßris his editionibus conferantur^quibus qute à Theolo^is atia fuerint optima cumfide nbsp;nbsp;plenèjacplane deßribun»

Cum de Theolo^orum rationibus ad ordines in Tor» ^enßConuentureferri 7ionpoJfetj ÿs de caußs qua^ fupra ^xpofuimusj Cellie primùm perfcripta tlla capita fue» ^intße quibtis ex fententia horum ab ordinibus deliberare» ^^r, In hoc Conuentn Lip/enfi id prteßitum eß, de quo 'Tordit ordinibus ß^nißcatum fuit^^t de Theolo^orum ralt;» tionibus ad hos referretur.

Frimum i^itur repetita fuit Tor^enßs ad ordines Frincipis relatio et ij[dem prorjus Iterbis propofitajquam, 'i^^poß tam Ionium interuallum, (sr quafi in epilo^o hutus

partUjin memoriam reueceritur Trihcipis Maurici) a^iio* Ties is* confiliay hoe loco inte^ram ex ful)erioribuó ex^ofi» tionibies noßris tragt;isß:ribendam curauimtis cum etiam propter Flaciancts calumnies ^ia.^Q2.i\f.uiTÓ.Ta.lt;ij(luibu4 inpri* mis huius Conuentuó aEiiones obruwiturjtalia hoe loco ytt* liter repetiiudicaremus. ^latum igiturße fuit :

NOs Pn’nceps Eleâror, niiper aliquot ex iiobis ad fecundam dfe em Menfis lulii m urbem noftram Milénam h'tcns conuocalt; in'mus, qfep figniin’cauimus, quid Cæfàris, noftrum omnium benignifsimi Domini, Maieftas nobis impoluerit, de quo uobifeum ageremus. llii uero cum hanc fibi poteftatem fumere noluerint, ut iieftrorum uniuerforum nomine aliquid ftatuerent, caufa nobis allata eft, uc amp;nbsp;hue uos literis conuocaremus, ôC uobis uniuerfis illud /pfiim proponcremus, quod turn illis Mifenæ conuocatis de fcripto récita« tum fuit, hoc modo fcilicet :

Non potuimus facerc, quin uos praecipuos quofdam in no^ ftris regionibus Si xate grauifsimos ad nos accerferemus,ad rationes ueftras, de rjs quæ fubiecimus cognofeendum. Neq? dubit^us pie« rofcp ueftrum memoria tenerc, quod ncgociura fandæ Si Ciiriflianse religionis noftræ ante hæc tempora, adhibito confilio præcipuorum in regionibus noftris egerimus, de nobis etiam mcminimus,quid uobis Si caeteris noftris fubmifle petentibus, de nobis fignificaueri« mus Si benigne receperimus, faifturos nos,ut in noftra Chriftiana re^ ligtone permanere uobis licerec, nec^ ab hac ut per uim depelleremi* ni, Qiiod Si Impcratoris, noftrum omnium benignifsimi Domini, Cæfarea Maieftas erga nos Si uos de fua fententia fimilitcr benignifst« mè declarauic. Nimirum quod nihil magis cuperct, quam ut difsidia Si controucrfi'æ in religione pacificis amp;nbsp;amicis tra(ftan'onibus,ue! ab’âs qs modis amp;nbsp;co ordine, quo decct, Si fieri fas eft pic componerentur, SCadChriftianum confenfum Si contordiam res promouerctur Si reduceretur,jn quabenigna uoluntatcamp; fententia adhuc permane* ret. Etquanc^amicistraftationibus, ab ipfâ nihil hadenus eflëtpcr« fçdum, tarnen uoluntatem aut confilium ipfius nun^ fuifle, neqj nuncefte, ut Chriftianam religionem amp;nbsp;uerbumDei (ficutaliquide nullorum argumentonim fundamentis ipfum infimularent, Si ohi tredando, publice fpargerent ) gladiofeuarmisdcleret, Sed quod conftituifTet dijudicationem Si difeeptationem controuerfiarum in religione

feligione, pro eo ut in confilio Impertj decretiim eflêt, OecumenifO ScChriftiano concilio permittere,in quo ante omnia gloria Dei quacs ncür, Sc rei Chriftianæ in meliorem ftatum pia redadio, quemads niodiim Sc in Auguftana confefsione fimiliter ad concilium prouoca^ tiofiat. Sicut hæcin Imperatoris ipfius fcriptis ad nos 8C uos mifsis continentur, quorum Imperator SC Rex benignifsime meminerunt, Poftquam aucem de concilio negocium ita fededitj ut nçn omnino procedat, nec^ fi maxime procederct, tàm celeriter peragi pofsit, hac de caufa inclytæ mcntiönis Imperator ad ordints facri Impertj de confultis quibufdam feu Conflitutione certa rcferri curauit, quid In« terim ufcj adOccumenici SC Chriftiani concilij dijudicationem de re« ligione fieri debcat, 8i poftulauit, ut pontificij in fua religione perma^ nerentjSC qui noflræ religionis profefsione fint coniundi, ij uel fuam ad Pontificiorum conforment, uel confiitutionem propofitam ufq^ ad generale concilium feruare uclint, quæ omnia copiofius in fcripta Imperatoris relatione exponuntur.

Ad hæcfignificauimus Imperator!, quid nofirarum rcgiorf num ordinibus promififlcmus, ipfum ctiam admonuimus eorum, quæ illis ipfis ordinibus noftris,SC ad nos fcripfifict,

Slt;d perrexit Imperator poftulare à nobis, ne illam Cæfàream confiitutionem de interiefto tempore recipere recufaremus, confides rantes, quod reliqui Eledores 8C Principes , qui eandem nobifcum religionem profiterentur, pleriq; earn recepiirent,SC ne quid caufatios num aflFerre, aut impcdimentorum commouere uellemus.

Nos uerô perftitimus in co, nos loco 6C nomine rcgionutn nofirarum ordinum nihil in nos recipere, nccp contra publiée éditas promifsiones nofiras 6C typis expreflas, quicquam faccre pofle. Et hoc toties ad Cæfaream amp;nbsp;Regiam quoep Maiefiatem, atc^ alios, qui hac de re nobifcum egerunt, repetiuimus, ut tandem nobis Impera* tor hoc impofuerit 8C mandarit, ut cum fubditis nofiris agere, 8c opes ram dare uellemus, quo præfcripto eorum, quæ 8C à Cæfarea Maies ftate ipfius, SC communi ordinum Impertj confenfu confiituta efient ( huius enim fententiæ uerbis de hac re utebantur ) omnino fc obedis entes præfiare,8c quæ confiituta eflent,feruare ucllent.

Qiiod igitur Cæfarcæ Maiefiati rccufare non polTemus, quo minus poftulata ipfius ad nofiros fubditos referremus, Idco uos hac de caufa conuocauimus, SC benigne cupimus, ut ilium de interiefto tempore librum in manus fumere, perlegere amp;nbsp;perpendere uelitis, Scdercfponfioneinteruos adea,quæ ab Imperatorc poftulantur, ciufmodi conftituere, qua præclare infirutfii fitis, amp;nbsp;Imperator ins - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;telligere j

telligcrc pofsk, nos uos propcnfos cfTead obcdi'cntïam mcpræftandum in omnibuSjQV AE AD PI AM ET CHR1« STIANAM CONSENSIONEM , quictem, pacem, amp;nbsp;concordUm Eaciant, ET PIE ET BONA CVM CON« SCIENÏ'IA fieripoflùnt, Taliafueruntdequibus Mifenæ rcla« tum eft.

Cum aiitcm à tempore Conuentus illius Mifenæ habiti amp;nbsp;Caefarea S^Regia Maiefias aliquoties nobis Principi Eledori hoc im# poluerintjUt non tantum fecundum priora mandata uobifeum agalt; mus,fed etiam iic obtineamus t quo Carfareae Maieftatis rationes amp;nbsp;confulca à uobis recipiantur cum expofitione addita, quid,(i recufatio ufurparetur, fequi ex ca re poflet. Hac de caufa rem diligenter deltbc« rare uelitis, öi in hoc cum ueftræ ipforum, tum communis uniuerfo« rum regionis ordinum falutis rationem habere.

NOS PRINCEPS ELECTOR etiam Caefarem de qsjquae ad uos fcripferit,amp; (imiliter quæ nos uobis promiferimus, di publico feripto in noftris regionibus edi curauerimus, quorum optime recordamiir, fubiedilsimè admonuimus, nec^ diligentiï operas noftræ pepcrcimus.

Præcipuum caput de luftificatione fie eft conformatum, ut in noftris regionibus adhuc etiam deinceps fincerum doceri debeat.

Sacramenti autem corporis amp;nbsp;fanguinis ufus, integer in prx# fcriptis rationibus Caefaris permittitur.

Turn iurc nulla diffiailtas quacritur in ijs rebus,quae fine lefio# ne confcienciae 8i uerbi diuini fcruari poiTunt, præfertim cum confti« tutio Imperatoria quædam ex hoc genere fine coaftione proponat.

De Carnium ufu abrogando tempore quadragefimæ,quinta amp;fextadiehebdomados,itacogitatumeft, ut ftatuatur res efle ad politiae conftitutionem bonam utilis, amp;nbsp;quæ tolérai i pofsit.

Hæc omnia diligenter perpendere, nec^ ubi necefsitas non flagitat,difticultates quærcre uelitis, fed uos in omnibus iis, Ó V AE PIE ET CVM BONA CONSCIENTIA fieripBlTunt, obfequentes præftare» Hoc modo ueftræ ipforum faluti, etiam quieti Sc paci regionum noftrarum confulirur.

Hac relatione ad Imnc tnodum iterum faEla^ cum Tljeolo^orum ratione$lt;l^ fententiam ordines denuo expt^ terent, fcriptum Cellenfe Im propofitumfuit j de cuim capitibuf

ca^hibus deîiberarent (S' iudicia ßa ederenty ad prcefentern traEiationem res accommodareturj indium niu» tatum f (s*inline conclufio etiam peculiarisadiePiaßit, Indium tale fuit :

Noftrac rauones co dingunttir,ut Romani Cacfaris, noftrutn Omnium benignifsirai Domini, Maieftati,légitima 8C débita obedi# entia pracftetur, amp;nbsp;ita ut agatur,ut amp;nbsp;Maieftas ipfius Si omnes in uni* uerrum intelligere pofsint, noßrum omnium animos ad quietem, pa* fern Sc concordiam propenfos eße. Quod ut fiat,pro nofira fidclt;onä fuJimuSjEtiam noflro loco, quantum omnino fieri potefl, opera amp;nbsp;hortationibus nofiris hanc rem adiuuabimus. Nam quöd aliqui fine uilarum probationum fundamentis de nobis loquuntur SC feribunt, nofira confilia 8c aftiones nequaquàm ad ulla difsidiaaut implica^ tioncs negofiorum diriguntur, fed ad omnia illa, quae ad eafaciant, quorum iara mentionem fecimus. Huius rei Dcum ipfum tefiem fa« mus, qui corda nouit omnium hominum,8C res ipfa hoc demonfira« bitatq: comprobabit. Prohis igitur nofirae rationes fieftrunt, Ut cenfeamusjPrimumomniailla, quæucteres doftores ieruarunt in rebus Adiaphoris,id cft,mediis illis, quae fine uiolattone diuinae feri* pturx feruari pofiunt, 6c apud alteram partem adhuc in ufu efie non defierunt, Haec igitur deinceps etiam ut feruentur, 8i in his ne dilfi^ eultas aut recufatio quaeratur aut prartendatur, cum talia fine læfione bonæconfcientiæ bené fieri pofsint. Secundo, quod addodrinam attinet, primum de ftatu Ôi conditione hominis ante ôi poft iapfum nulla pugna cft.

aVicquid uera 5c Chriftiana Ecclcfia, quæ in Spiritu Sanfto SCc. ut in Cellenfibus. Et daufula quæ in hoc capite de Adi^ aphoris fegitur in Cellenfibus, quæ incipit : Similiter SC in Adiahporis feruari debet, quæ ucteres SCc. eainhis Lipfenfibusad initium feripti eft reiefta, quam iam expofuimus.

Reliqua ufe^ ad finem feripti prorfus eodem ordine Si ijfdem uerbis fuerc perferipta, nifi quod in capite de minifiris Ecclefiæ pro ijs uerbis,ubi in Cellenfibus legitur.Cùin talia fiatuta Si confuetudi# , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßbja nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nc8

he» tales etiam in Pontificio iure fublatsej'n bis igi'tur aliquanto expH* cauus amp;nbsp;plenius ponitur in Lipfenfibus. In poncifkijs confiitutioni# busamp; decretalibus, Reliquaqfdem ucrbis, ut diximuK, in Cellenft* bus funt uniuerfa,ufcj ad fincni, qui eft, à quibus quod à redo rece^ dit ut tollacur curari debet.. Poftquæuerba, pofteaconclulio fub^ iedafuit talis.

De cæteris capitibus recipimus nos in facris literis amp;nbsp;ueterum Patrum fcriptis diligenter qusefituros, ßcEpifcopis noftras rationes quod ftgnificare, amp;nbsp;de his cum ipfis conferre uelimus, amp;. Chriftia^ num ad modum, ut inter nos conueniat operam dare. Reliqua ex Cellenfibus hue aflumantur.

Hecc i?itur capita Cellenßa ad talem modum ordi* nibits propofitafuere^ 'ïmàcum capitede lußificatione ex ^egauienfibus traEiationibus Et turn ßrnul Theolo^if qui ad Conuentum conuocati fuerant, poß tllam copiofam de libro Au^ußano iudictjßii expoßtionem, quam in 'Miß nenß Conuentu ordinibus ediderwit breuiter de Ubrode* nuo monuerunt, de ß, in quibus concedi amp;nbsp;tn quiE^ non concedipojßet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de his ipßs propoßtis capitibus pe*

culiari ßcripto conßlium (s'ßententiamßiam aliquanto ex* plicatius expoßueruntj quod ex Germanico conuerßmJub* iecimtts.

Etfi nemini prræferibere polTufnusaut uofutnus, quid in hac tàin arduaamp;graui requifep pro fc Äfua confeientia in confideratione gloriae Dei’, aut bclla amp;nbsp;uaftationes auertendi ftudio decernerc de# beat, Noslt;$ ipfi utrumq; admodum graue eiTe intellfgimus uel bei# Ium metuere, fi nullum obediendi ftudium Cæfari præftetur, uel per# turbationumcaufàspræbcre,qu3e multx cxiftunt,fiquid In Ecde# frjs uel paruæ uel magnæ mutationis admittitur. Tarnen cum à no# bis petatur, rationes noftras indkabimus, quid à fingulis feruari atc^ retineri oportèat, amp;nbsp;quibus in rebus mutationes non fint intoleran# dæ, fi omnino aliquorum rationes fie ferunt ad pacem has amp;nbsp;ordi# nem atq? difciplinam profuturas.

Ét primum de præcipuo capite, nimirum quomodo remifsio# pççç^torum cQoiçquanaur amp;nbsp;coraœ Deo iufti Se accept! fiamus, dehcK

de hoc igifiir nihil prorfus, neunaquïdem Kura mntan debet dbi» ftrinje puræ eiui, quæ Dei bcneficio haftenus in Eccicfijs harum ter* rarum ab intelligentibus doftoribus confentientibus fentcntijs prö cuncionibus docecur, StcertoeRiila æterna ôi immutabilis ueritas fandi Euangclq , qua dodrina filio Dei fuus honor præftatur, ÔC ne« eeiTaria conlolacio confcientqs proponitur, Haec do Arina ita maneac iinmutata, cuius fuinma fcripto quodam, de quo Pcgauiae conuenit, comprehenfa eft, amp;nbsp;de eodcm ficrefponfumfuit, ut doceremur Im* pcratoris animo talem doArinae Ecclefiarum noftrarum fenfum öi. ieiuentiam non eife contrariam. Hoc igiturli alEitiKre Übet, facilis eft amp;nbsp;cxpedita de hoc capite rciponfio.

Poftea fequuntur capita de Bpifcoporum 8i Eccleßx autori* (ate, quae finguia lianc appendicem adieAam habent, quae in libro Auguftano cxprcfla cft,Epifcopos ßi Eccleiiam nihil quoa uerbo Dei concrarium fit, conftituendi poteftatem habere. Per le autem certa amp;nbsp;uerares eft, fi Epifcopi amp;nbsp;Ecclefia nihil, quod Euangelio contrarium fit, conftituat, otaedienciam ei debcri, öi utile hoc eilet rei Chriftian« amp;nbsp;bono, eos qiH in ordinaria autoritäre funt, munus fuum reAè ad* miniftrare. Ideó de hoc capite cum tali appendice, quae in libro ex^ preilâ eft, non iudicamus necefle eflic ut piignetur.

Poftea de numero Sacramentorum amp;nbsp;de Sacramentis liber cum fano intelleAu fimiliter accipi poteft. Impfæ tarnen conlêcratio* nes oleorum à nobis répudiât« funt, neque recipi poflunt.

De Confelsione, liber ipfc mitigationem fuam fecum affert, amp;nbsp;Dei beneficio confeisio priuata abfolutio in his terris ad hoe nfq; tempus, adpium amp;nbsp;utilem modum conferuata funt, neq^ com* modum effet hæc omitti, ficut in quibufdam regionibus 8c oppidis faAiim eft, ne($ ad hoe caput quod actinet,quicquam in noftris Ec* cleftjs nouatur.

De diuortqs conferendum cum Epifcopis uel alijs, qui confi* ftoria adminiftrabunt.

Ordinatio Sacerdotum dependet tota de præcedcntc capite, quod eftde Epilcoporum autoritäre, amp;nbsp;perneceffaria res eft de hoc cogitarijUt magna cum diligentia, fed ad pium modum, 8i feueris examinationibus atcji feria inftitutione ordinatio adminiftretur,quod nifi fiat, poft non multos annos neq; Paftores ncc$ Concionatores erunt. Et hanc fummc neceflariam rem effe omnes intelligentes amp;nbsp;pif facile ipfi iudicare poffunr.

De Milla, De hoc ftibmide Imperatorem doceri oportet, in Milla noftrarum Ecclefiarum omnia fobftanrialia, ßc fimul ufita*

P gt;1 b z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas

CM'camioncB atcçleAiones, etiam omatiim alios uctcres ritus de# center, Si. cum difciplina Si rcuerentia Chriftianis digna cekbrari. Cumq; manifeftum iit Miflam communionis caufa inßitutam efle, Si in conuentibus facris cekbrari debere, idco priuat« Miffae apud nos non ururpantur,petimus etiam, nc his oneremur, cum hæ Ecckfiæ Dei bcncficio ka ad communionem Si preces publicasàmultisiam annis fint aiTuefadae, ut feriarum diebus nunquam define, qui com# municentfEt cum in Canone manifeftae faifitatis uoecs infint,idco iliac omittuntur,Sed confecratio,inuocatio,amp; preces per filium Dei, gra# tiariim adio. Si commcmoratio cruciatuum Si mortis Chrifti relur# redionis Si gratiæ Chrifti, item preces pro pijs Magiftratibus Si alqs o'rdintbus ( qiwc omnia uera Canonis fubftantialia funt ) in noftris Ecclefijs feuere,pie Si religiofc hunt atcç præftantur.

Pofthæc capita, conftitutiones funt de rebus medijs, ut de fertjs, cantionibus Ecckfiafticis,ueftitu,cibis.

, Quanquàm igitur feimus uulgares has uoecs efle, Nihil mu# tari debere,nihil concedi,nam mutationibus multi boni perturban« tur. Si triftitia afficiuntur,atc{j inuocatio his impeditur. Item perfccu« tores ueritatis hoc modo confirmantur. Item mutationes tales accipi# untur ita, quafi initium hæ fint ad mutationes, quæ fiant in rebus neceflarijs à dodrina. Item mireatio ipfa per fe eft obfcuraiio dodri# nx. Item abalienant hæ animos hominum à concionatoribus Si alqs* Tarnen cenfuimus de talibus rebus medijs non efle pugnan« dum,in primis ft fperctur, bellum hoc modo pofle auerti. Nam do# drina de ucris Dei cultibus,nihilominus in noftris Ecekfrjs conferuari debet, nimirum ueros cultus Dei efle omnes uiriutes Si omnia à Deo mandata opera, non has res medias,ueftem aut cibum,amp;:c.

Et quod in ufurpationc talium rerum imbecillioribus apud nos parccrc debeamus, nec^ hos talium rerum caufa pcriculis expo« nere, amp;nbsp;Petrus dicit'patienter ferendas afflidiones, quas opus eft fer« ri, quando igitur propter paruas Si non ncceflarias caufas afflidiones incidunt,fft inquiéta confcicntia,Ideó redius eft ob neceflârias,arduas Si firmis fundamentis nitentes caufas, afflidiones fubire, quàm pro« pter leuiculas caufas tales fe regionem atc^ j'ncolas in miferias conrj# cere.

Quod fi Imperatoris Maieftas talium Adiaphororum rece« ptionc noftra acquiefeet, eft quod agamus Deo gratias, fin minus,re# linquitur

Itriqui'tur nobis hæc coniöfatio, quae mantfefta eft, quod propter mignas graues caufas affljgamur,quas manifeftum eft gloriam Dei attingere.

Praeterca de quibus nos concefsimus, maxima ex parte iam ante in his regionibus in ufu funt, quædametiamad ordinem amp;nbsp;dif^ ciplinam faciunt,ut de Fcrijs amp;nbsp;cantionibiis ijfdem conftitutio,amp;c.

Sunt qui fendant ad bella amp;nbsp;uaftationes auertendas, in omni« bus conccdcndum efle. Hoc edam fieri non poteft, quia non fimc fa« denda mala ut eueniant bona. Quod dicunt autem Impcratorem ta« men hoc per uim ut fiat pcrfefturum, atcß ita plus malorum fore, quàm fi iam cederetur. Ad hoc uera eft refponfio, propterea non dec here à nobis falfa approbari, nee^ excufarihoc à nobis ullomodp poteritjfi quæ uaftationes metuuntur, earum nos ipfi aurores fiere« mus. Epiftopi ad Rhenum multarum iam Rcgionum parochias uac ftant, ita ut multis in locis nec^ paftores fint ne($ Ecclefiarum mini« ftri, St populus fine ufuBapdfmi publico uagatur St fine Sacramen« tis, ne^ conuentus Ecclefiafticos habet ullos,nec^ conciones quas au« diat, Talis igitur poena fi nos edam manet, quod Deus benigne à nobis auertat, confcientqs noftris tolcrabilius eft ab altjs hoc fieri, quantumuis id durum fit futurum, quàm fi à nobis ipfis hoc exiftat. ^arc quæ necelfaria funt ea retineri oportet. De cæteris, quae Adia« phora funt, licet ut patienter acquiefcatuf,ôt inftitui homines debent, ne in petulantia aut contumacia, non neceilartjs de caufis fe St alios in pericula conijciant, quæres poftea malacconfciendæ caufa fitfutura. Satis nobis eric negocrj ab alrjs grauioribus caufis.

Præter haec omnia, confiderandum St hoc, Impcratorem ip« fum etiam aliquid à fc concedere, St hanc benignitatem ipfius, qua in rebus præfendbus mitigandis udtur, non ita prorfus negligendam aut abtjdendam elfe. Tum femper à nobis promifimus,quantum fie« d pofsit, nos concedere uelle St concordiam iuuare. Et uera Ecclefia Omnibus temporibus in feruitutc eft, etiamfi alia tempora alrjs funt tnitiora, ideo St hæc fimilia onera ut ferre difcamus,opera nobis dan« da. Atcç haec Adiaphororum receptio extcrnam tantum St corporis feriiitutem compleÂitur, utinam quæ ad difciplinam faccrc Ipoflent de qs ferio, fano tarnen intelledu, ut conftitueretur, eacÿ ut ieruaren«, dir. Saluator nofter Icfus Chriftus filius Dei in his Ecclefijs St terris ’gnitionem fui St ucraminuocationem benignè conferuet St faluta« Jem his gubernationem St pacem largiatur, perfcriptum Lipfiæ a Pecembris.

nentj ccetera illa^ qua inbis aSlionibits mult a haElenus expîuimiiSj tanquàm auElarium quoddam ConfiUartjs tradiderunt fCadiequa deltberationes in Conuentu cœfitd fuerSj capita CeUenfta ordinibus propoßta, ^Jt cum hü coniun^i hoc oporteat.

Sed depropoßtii Cellenßbti^ capitibus ordinei, equefler oppidanorum cum Theologis humaniter placidé contulerunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collaudata diligentia horum ap*

probarunt prorfics deluflificationebonis operibus'cd^ put. Itemjde autoritate Eccleßaj depœnitentia j de coiiiu' ^iojde imaginibits, de cantionibits Eccleßaßicisjde Feßüf de Carnium efuj de Vita ijr moribus Minißrorum, de or* dinatione de Htßa etiam non pu^nare fe profeßi funt, quadam tarnen in his indicatis capitibus dequibufdam tno* nueruntj de ordinatione inprimis Epißopis. S)e con* firmatione l)ero lt;tsi* oleo cauf04 indiearunt j cur omittendd cenferentyitatamen J iJt ßpoß indicationem caufarumih larum, Theolo^i in fententia perfeuerarent, Ijt piè its' bond cum conßeientia, ßne^ fcandalo 1)fur pari poße iudicarenty de his etiam ne controuerßa inter ipfos eßet fefeperfeEu* ros. l£)e cater is quid monuerint pleraq, ex reßonßone Ehe* ologorum cognofeipoteruntquamfubiecimuSj Ham de ho* rum tantùm aElionibus prafentem narrationem inßiuii* intis y neq^ de aliorum dihiis lt;ßrfaEis, niß qua res ßagitat, liel haE:enu4 aßumßmtcs quot;pel aßumemw deinceps qualia Junt ea J fine quorum inßrtionibiis quidTheolo^i

f int J explicari aut inteüi^i nonpoteß. ^^pßonfum i^itur 2 Theologis ad illam ordinum fi^nificationemßcßiit :

PRn'mum narramus nobis capita propofita,non à nobis foJis det liberata amp;nbsp;compofita eflc, ied ab alijs pluribus Paftoribus amp;nbsp;ConcionatoribuSjideo de bis nihii mutare cogicamus. Et funt illa eiufmodfjUt redpt pofsint, amp;nbsp;pleracç non tantum fcandali nihil habeant,fedinftruÄioni utili,amp; exempio bono futura uideantur. Atcç infuper pacem quæri quantum per confdentiam Kcet, redum

Qiiod autcm de quibufdam Capidbus follidtudo incidit, de ordinatione, confirmatione, unftione, Mifla, de ijs hæc eft explicas tio noftra :

Primum de Ordinatione expreftum eft in noftro Capite de haCjEpifcoposmunusfuumredè adminiftrarc debere, de quo ni« inirumiam amplius cum Epifcopis tradationes fufcipiendæ [erunt. Et à Dei benignitate fperandum, fiait neccisitas flagitat, etiam pro« pter pofteros, futuros tales Epifcopos, qui ordinatione, examination nibus,infpedione,uifitationc, amp;nbsp;aliorum Epifcopalium munerum adminiftratione, fidelem Ecclefiarum curam lint fulcepturi. Qu« ras tiititiireoquod in Capitibus cxponitur,ut idonci homines, amp;nbsp;dodi amp;nbsp;prj qui fint, ad talia munera uocentur,

Confirmatio nihil fcandali habet,fed utilis potius et laudanda res eft, (i ad cum modiim inftituatur, de quo iæpc fcripfimus, amp;nbsp;quo ali« qiiibus in Iods ufurpatur , ut duodedm aut quindecim anno« rum «täte qui funt, audiantur, amp;nbsp;fidem fuam profiteantur.Hanc utk lifsimam rem eße exiftimamus ad difdplinam, pictatem, amp;nbsp;auerten« dam falfam dodrinam amp;nbsp;Sedas.Quod autem Chrifma oppugnatur, de hoc Capite fufpcnfa delibcratio eft, amp;nbsp;pertinct ad illam mentios nem in conclufione Capitum noftrorum, ubi fcribitur. De cæteris Capitibus oim Epifcopis ut conferatur conftitutum eflc.

Sic etiam de undione Caput acdpi debet, quemadmum Sd difertis uerbis hæc eft appendix addita, ut omnia fuperftitiolà remoo ueantur. Quo fcnfu hoc Caput nihil oncris aut difflcultatis habet, Si hæcfententia difertè eft exprefla.

, SolidtudoquæeftdcMiflâfinecommunicaniibus hæctolli» litur eo, quod expreflc in capftç de Mifla, de comrauniofic Si Sacrà« ïïîsntoprKbendoponûur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

De Fcfto Corporis Chrißi non eß ea fententia, ut circiimge^ Ratio ufurpetur, fed de Sacramento amp;nbsp;uero uiu huius,ut pro concto/ nibus doceatur.

Etiam de Confiteor mentio non eß ita accipienda, ut qux fi* at ad inuocationem Sanftorum,amp; confiteor Mariae, 8i cæteros abu« fus confirmandos. Sed prj amp;nbsp;intelligentes Paßores atçp Superintend dentes quoquo tempore fe amp;nbsp;alios der)s , qux in Ecclefijs accident amp;nbsp;gerentur, ad pium modum inßituere fcient, Neq^ enim fieri polt; X teß, ut confiitutio aliquà fie perferibatur, qua omnia quæ accidere Ä incidere pofsint,exprefsè notentur. Et capita propofita non funt hoC confilio conferipta; ut quibus integra talis conßieutio comprehends retur, fed ut breuis indicatio ea ellét, qua fummatim amp;nbsp;moderate lîg« nificaretur «quid poßet recipi.

permanemus in fententia, cum intelligamus ueram dolt; Ârinam amp;nbsp;pias Ceremonias in noßris Ecdelrjs conferuatum iri, Si fpem cflcjhanc moderationcm ad pacem profuturam, ut ilia capita line difputationibus amplioribus recipiantur.

De carnium efw expreflâ in capitc res eß, ut politicam confti* tutionemhoeferuandum ellê.

Ad fingula autem capita quod attinet plurimiim refert eife concionatores doftos amp;nbsp;pfos, qui quoquo tempore amp;nbsp;in fingulis de uera doftrina amp;nbsp;ueris cultibus Dei populum fideliter inßituere poEint.

A nobis etiam promittimus ßudium 8i diligentiam noftram adiuuantc Dco,ad piam et Chrifiianam concordiam conflituendaœ»

Toß hanc rejl^o/tonem Theolo^orum (S' explication ïiem faElanif or dines rurjus quœdam monueruntj in prirnis de Epifeoporum munere tgt;t detneeps cognofeeretur. M qudt iheolo^ifecundô rejponderunt l)t jequitur :

De quibus amplius à uobis qiixritur, ea accepimus Si perma* nemus in fententia de Capitibus propofitis , quæ nos non foli, fed unà nobifeum piures alrj Superintendentes Si Theo« logi Si compofuerunt Si diligenter perpenderunt, ideô non poflu« mus ilia mutare, cùm fine læfione confeientiæ bene ilia Si rccipi Si fcruaripofsint,abfc|î quofieflet, non propofita illa à nobis fuiiTent, fed ab his potius ut caueretur monuiflemus, Neque dubitamus

Dcum gratia fua afRiCurum, ut Epifropi munus fuum rcdè gerant, Qui'cquid ctiam à nobis hac in rc amp;nbsp;omnibus ijs, quæ ad conienfios riem in pluribus conftituendam faciant bona rum confcientia pracfia^ ri poterie, ad ca praeRanda,.pro co ut ante dc nobis reccpimus,protn«: pti parati fumus,

Melanthon etiam feorßm de propofîta formula interrogate à quatuor deleSlis ex ordine equeßri lts* ciuitatum Legatiij reßondit, Maluijfefe quidem Con» fdiariosj yt m articulo luflificaticnis fecerant ita in rite um defi^nationibe retinuijfe notationes Theolo^orum : mine enim illte mouiffent dißutationum. lt;Sed tarnen ha^ quoq^ quanquâm breues admodum^a planioribe lt;iÿ‘ plenio» ribe declarationibe,que Theolo^i defcripfijfent y reipfa nondifcreparejnec feje ee, fi quid impietatis inueherent, aut ab ipforum rationibe explicationibe diffentirenty admiffurosfuiffe, lôr apparere, non ab iJno fcriptejfedde pluriuni collationibe acfententÿt confeEle ejje y (s* nihil continere aliudy quant admonitionem y qua quoufq, adex^ tremum concedendo in ritibe medijs dilâplintie Eccleßa» fiicd etpacii caufapro^redifalua confientia liceatyofee datur itr 'Principi i^ipfs y quihuie rei rationes exi^egt;= rent. Tdcirco dfrta mentione excludi ifrfiiperltitiones abufe omnes inßiigulis capitibe. S)e ^nElione monuity Lutheriljerha, quanquâm ipfis dehortantibey notationi fu^qutxrnitiorßtyexpltcatior lt;i:r planior, a Confdiarijs pri^lataeffeyprorfereieEio isr condemnato impio confer crati olei '})fu. (De ritibe autem obfruandis in his Eccle« fi}s conßituendwn fore alio tempore.

hune modum cùnt or dines cum Theolo^is de fn'0» poßtis caßtübtss coutulijßnt j poßea or dines acquicueruntj ne^^icquam inter nos controuerßa aut dijßenßonis fuitj tig*TrincipiEle^oriodea jdequibuórelatumfuerat j ita reßonderuntjlJtßgntficarent, cùm ma^nce ill^e res ejjenty de quibus deliberarcturj nonpotuijß ßfacere, quin priui Eheologorum de his rationes coÿiofeerent, qui djr ita has ip[is communicajßentj 'Tpt is*fubmijßim C^efarene Maießati obediendi ßudium ipßorurn, is* propenfa Ifoluntas ad piam Chriftianam concordiam conßituendam, intelli^i po» îueritfHeq, fe Ulas Theologorum rationes improbare, mo» do J ne abufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contraßeriptura 't)eritatem introduce

rentur. Et ße de Principe Ele floreßubieElißimis animis hocßbiperJuaderCj in tarn ardua nbsp;nbsp;graui re ilium ita de»

inceps pro his l)erfaturum eße Zn Cßare^e MaießatiJub» ieflißima obedientia prccßetur, quantum piè nbsp;nbsp;ewn bona '

confeientia (3*faluis Ulkpr^cipuis capitibua doflrince, de quibus iam conuenißetj fiert poßit. Et de talis obediëntie ßudio ßio prolixe fuerunt teßati.

Qu^d tarnen de Epifcopis respotißimum hlt;ereretfii quo Theolo^orum ordinum coneeßiones périclita* renturjcum hisfS)t Trinceps agere 'ïgt;ellet, petiuerunt,quo bis Eccleßfij italftneceßitasfiagitaretj caueretur, quod tS^inMifnenfidelibro Mugußano cenßura Theolo^i nio* nuerunt Ift fieret, et poßea fiepe repetiueruntße quo ^rin» eepsßatim promifiit^ in illo ip/o Conuentu Lipßnßj ad quem nbsp;nbsp;nbsp;Epifiopos conuocatos diximus^ltt cunt his a^e»

retur fe curaturum ejjè, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieripoßet^ lot in illis cum

Epipcopis traPiationibus J ordinumj ipß rationibus opus eßet J quas co^nofceret neq^ tarnen l)niuerfi adfinem traPlationum in Conuentu detinendiYiderentur, l)oluit J^t deli^erent ad earn rem aliquot, qui Ulis aclionibus inters ejlent, ij' Ifniuerfiorum nomine lobt res poflularet, in me^ diumconfulerent. Sedcum deliberationehabitanemo fie ad earn rem ex ordinibus deligipateretur, qui in tarn difficili négocia Ifniuerforum nomine îlatueret,ideo or dines Trin» cipiilLis trdllationespermiferunt commifierunt, quas deEheolo^orum confidiofufciperet, ^hosad eafidemad=gt; btberet, qui his interefifient. Ètfiad Epifcopos fortè nihil proficeret, 'bt Confiflorijs O' Supetintendentibus ius poteftas, quo haEenus ygt;tuntHr integra conferuarentur. MquæTrinceps ElePior de diligentiaJua in Ulis traPla^ tionibusad eum modum, quoordines confulerunt omnia procurandum,iterumpromifit ,cùm quidem adhucfi^nU ficaretfe cupere, lot ex ordinibus delePli aliqui adhiheren^ tur. Si^ificauit autem turn ^rinceps, Je de propoßtis Theolo^ortim rationibus, quas or dines approbaßent, lot forma confiitutionis rei Eccleßaflicte defcriberetur, cura* turum eße,quam depiceps tjpis expreßam eßet editurus, id quod or dines ad talem modum nbsp;nbsp;nbsp;his conditionibus lot

fiacereloelletypetiuerunt, nimirum, lotfecundum Tloeolo» ^orum rationes atq explicationes horum, O' or dinum ap* probationem ilia defcriptio fieret, noti aliter.

CuonEpific(opistamm,quo minus in illo Conuentu à Ccc z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principe

Principea^ereturJ ciuidinteruenmt J ant quaeresconßlt“ nm jententiam Trinci^is hac in parte iam declaratain ofienfam l^t docuimn^, rnutauerit aut mutare ewn co'é^erit^nos dicere non poffumu^. Hoc tantum contra Fla^ ciana mendacia ß^nificandum^ cum Epißcopis ne^ in hoc Conuentu Lipßenß ne^ pofi hunc quot;illas traEiationes à Principe aut re^ionum harum ordtnibu^ßtfceptas, quibti^ exEheolo^is harum terrarum quifquam interfuerit.

Et hoc Conuentu peraEio a folis Eheolo^is de ratio* ne conftituendæ diß:iplm(e Eccleßaflicie y efficiend^ein ritibus conformitatis, communicatii operis confiliß deliberatum ac decretum^ de^ hac ad Eajîores harum Ec* clefiarum ab ipfo Principe exclußs prorfus Epißcopis rela* tumy exequutionem huius atg,ymnem muneris Epifco* palis autoritatem cr poteßatem, curamlt;^ Eccleßarum non Epißcopisy ßed tribut harum terrarum conßßorijsy J^uitte* ber^enßy Lipßco isr Mipienßy Eccleßarum inßehiori* bus commendatam eße,ßicut monuerant Theolo^i.

Hoc (juidem ßaElum ßiit y quot;ïit cum or dines poßap* probata aße Cellen/ta capitUy ea de re y more maiorum, ad Epißcopos in Conuentu reßerrent y Eum i^tturlJt Epißopi reßonderentaliquantb duriuSyde quo poßlea lt;(3* ad Erinci* pem or dines queßißiere. In ilia igitur Epißcoporumre* ßonfionCy quæ ordinibus ßaE:a eit, Ufa quot;^ferba inßierunty qtueFlaciuslt;3'Elacianitnßuisdehoc Conuentu narratio* 2iibus

nilus ita adducunt, quaft in traBationibus cum Epifcopifj qutbus Theolo^i interfuerint, perjcri^ftafint. Sedde men^ ditcijs finis i^fi Viderint, qu(erant quomodo ex^licent. Hoe leEloribus fiatis fit, neq in Conuentn hoe neq^ pofl hune adljlltts enm Efitfieoqiis aEiiones nofiros Eheolo^oSf neq adEheolo^ornm ahiiones E^i/eoposl)Jfiiam adhibitos fi^ijfiej iS' de tjSj quiie Eqtifieofii oHinibns refifionderant ad Theolo^os relatum ejfie^ planum fieri non poterit. yitq haec hoe modo in Conuentu Lipfinfi ahia ejfie, neq^ quiequam omiJfinmexijs^qu^eadEheolo^os reli^ionis ne^oeinm attineant J tefies fiaeimns Ifntuerfos ,qui deliberationibu^ hnius interfiuerunt.

^ofiea l^rineeps in eharta patente tj/pis exprimi eu^ rauit eapita eorum y quee de .Adiaphoris in hoe Conuentti. deeretafiueruntj qua dijertius quædam explieatiiesy etiam eautius nonnullayde ordinum admonitione Theo^ lo^orum deelaratione expofita fiuerunt, iJt dubitationes omnes ealumniee preeeiderentur^ eùm, inter eos, qui de yidiaphoris tantum eonfierrentj inter quos de dohlri^ nee capitibtes nulla eontrouerfiiaefifiet y neq^ l)lliu4 circum» uentionis fufi^icioymulta infiuperioribus trablationibus finu plieius ineuriojius efifientdefieriptayeam ehart am Flaei^ lt;ini^quifiaeetiores haberilfolunty Lipficum lELTE^l^IM niinusappellantylftdijeriminent à Cellenfibus eapitibusy qult;( fiuntdis Lipfieum IN TE '^IMmaius Tft diximus. bllai^itur editio talis efiltt Conner timus.

BAprifinus infantum cum Exorcifmo, renunciatione,3(Juocano^ ne Sc confeßione teßtum feu fufceptorum, qui adhibentur, uni cum alqs pietacis Chriftianae ccrcmonqs doceri ôC ufurpari debet» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Aetas puerilis in Catechefi Chriftiana dib’gentcr inftitui delt; bet, 8c ubi adoleuit de fide fua, qùam profiteatur, audiri. Et quæ tc^ ftes Baptifmi pro hac mm baptifaretur fpoponderunt 8C renunciaî cionem faAam Diabolo,ut confirmer, amp;quafiratam faciat, at(ÿ hoc modo, intercedente gratia diuina, in fide fua confirmetur, impofî« tione manuum amp;nbsp;pqs precibus ÔC ceremonqs.

Poenitentia, confefsio amp;nbsp;abfolutio diligenter doceri, 8C in ia« cris concionibus exponi debet, 8C ad populum ad confitcndum apud Sacerdotem, 8C ab hoc, ut Vicario Dei, abfolutionem accipiendum, ÔC iimul ad preces, ieiunia ôC eleemofynas hortando inftari debet.

Nemo ctiam ad Sacramentum Corporis ôC Sanguinis Chri^ fti admittatur, qui non prius ôC confeiTus ad Sacerdotem fuerit ÔC »bi folutionem ab hoc acceperit.

Et de hoc iimul populus diligenter doceri ÔC inftitui debet, in hoc Sacramento Corpus ôC Sanguinem Chrifti nobis exhiberi, 8C hoc, unum nos fieri cum lefu Chrifto Saluarore noftro, ut capitc Si membris Corporis Jiuius, ita ut in ipfo ad omne bonum educemiir ÔC alamur.

Item ut in communionc cumSanftis crefeamus Sc »ugt(c3i cous. Multienim unus panis fumus ôC unum Corpus, ut Paulus dicit,

Moneri etiam amp;nbsp;doceri populus debet, Qiii hocSacramenî« turn indigné accipit, eum fibi iudicium manducare ÔC biberc, eaq? de caufa, ut peccatis in uitarenundetur, SCad ueram poenitentiara, pre« ces faciendàs, eleemofynas, temperantiam, ÔC de alqs, quæ ad uitam Chriftianam pertinent, hortationibus apud hune tuftandum.

Cum ægrotis feruare licebit ritum Apoftolicum , ôC fuper his, UC preces Chriftianæ ôC confolatrices fententiæ ex (âcris literis re« citentur,

Coniugium in his terris de inftitutione Chrifti ab omnibus ordintbos feruari debet.

MiiTæ in his rcgionibus, æra fncrcpando, 8i ufurpatfone cans delarum, uafculorum, cancionum, ornatus, èC ceremoniarum (ck^ brcntur.

Saccrdos amp;nbsp;adminißri huius, fjs in lods ubi miniftrorum tantum eft, ut hoc fieri pofsiGcum ulitato in Ecckfijs ornatu, decens ter ad Altäre accédant, initio Confiteor recitent, Äccinenda auteni

Epiftola latine ftcut 8i haAenuus commemorata uniueria, Epiftola autem ubi latine cantata eft, poftea Gcrmanicè quocÿ poc pulo prælegatur.

Alleluia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Sequentia, aut qui traAus appellantur, pro ratione temporis Sc feftorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Credo in unum Deum. Patrem,amp; reliqua quar Symbolun» compIeAitur uniuerfaeomodo quo in colkgialibus Ecclefijs fieri fokt.

In Paroditis, ubi non funt collegiales Ecclefiac pro Gradual! gcrmanicè cantiones ueteres ufurpari polKint, fertjs natalittjs, £in Äinbekinfolobeln^. Pafchalibus, (f^nfiitlerffanbcn. Pentecoftes. bitten wir ben ^eili^en (Bcifl. Et loco Symbol! Germanica Pa* taphntlis, tPirgkubenaUancinenetc. Vnacumalqs cantionibus*

Offertorium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Confccrariq, Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1

Miiniftri Ecclefiæ quando concionantur, Sacramenta admini# ftranc, aut alia EccleßaRica munera obeunt, ufitato habicu Ecclcfianis^ CO ucantur.

Horæ Canonicac quxPfalmos pios compIciSuntur, in collelt; gtalibus amp;nbsp;oppidorum Ecdefiis qs, in quibus iam ante in ufu fuere,uc accinancur,de tempore, Dominica alqs Feftis celebribus. Et uetelt; res puræ Si ufitatæ cantiones de tempore amp;nbsp;Feftis præcipuis, fimili^ ter utretineantur.

Cantiones piæ amp;nbsp;Chriftianæ in fepulturis, amp;nbsp;poft has, ft qui funtqui expetunt, ufurpari poftunt, ad memoriatn monuorum Ä promiftæ nobis amp;nbsp;certæ rcfurrcftionis.

Etiam imagines amp;nbsp;pifturas cruciatuum Chrifti amp;nbsp;Sando« rum,in Eccleiqs retinere, amp;nbsp;commonefadiones illas tantum cflc, amp;nbsp;his de rebus ne diuinus aliquis cultus tribuatur, populum doccri lice« at. Ica tarnen ne ftacuas amp;nbsp;Sandorum piduras ulli fuperftitioft con* curfus permittantur aut ferantur,

Corporis Chrifti, utde Sacramento corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti condones habeantur, amp;nbsp;communicatio fiat.

S. Michaelis, unà cum alqs quibufdam diebus, quibus Eccle« fiaftteae tantum feriæ feruantur, concionando,Mi(Iàm amp;nbsp;communion aem celebrando.

Item quinta amp;nbsp;fexta die hebdomados, In ienunio etiam quadrageßmar, à Camium efu ut abßineatur, amp;. hæc ut politica con« ßicutio ad mandatum Cæfareæ Maießatis, ut feruetur, qua tarnen ne obligencur quos necefsitas excufat, ut funt operarij graues, perc« gnnatores,grauidæ,puerpcr3e,ægrotantes,ætas fenilis amp;nbsp;puerilis,

Honeßumedam eile amp;nbsp;confultum iudicamus, ut Paftorcs Eccleßarum adminiftri, tant in cultu quam uita öi moribus ita, fi^ Cut Sacerdotes decct,amp; honeftè fe gerant, Atcj inter fe ipfi, aflumpta opera amp;nbsp;confilio Epifcoporum aut Confißoriorum conßituant, ÔC quæ Racuta fuerint feruari curent, ut in cultu inter Eccleßx miniRros amp;nbsp;politicos ordines difcerni, amp;nbsp;Sacerdotum ordini reuerentia débita, ficut par cR, praeRari poisit.

rorum tantiim defignationemy de (juibus fblisquaßtum is* aEium fuit de dogmaticis nulla eß inferta mentio, cum poß toties declarata de hii\TrincipisJaitentiaj etßequen» tes à Theolo^is faEla^ monitiones atq^ explicationes horum éditasj nihil necejfe effet ad Ecclefias noßras amplins Imc in parte quicquam fieri ; Et perfe^ praeter ea^ qua iamfie^ rent its* docerentur haElenus conferuantur nihilpojfet aut deberet monerij prafcribi, conßituij ne^ in hoc^enere yniquam quicquam quot;i)t mutaretur a^um aut poßulatum. fuitjOuemadmodumexhaEienits defcriptis co^nofeere li« cet. ibe or dinattone etiam, quaEpifcopis reîlituatur, o* catera illa quibwt poteßati huius temporis Epifcoporum, noßrarum Ecclefiarum minißri fubqciantur, hac etiam in hac defi^natione omiffa funt. IDequibus quemadmodum noîlrorum coneeßiones eiufmodi funt, qua perß pia ftnt, O' cum ijs qua ab initio huius caujaßmper àfe noßri IDdd promißrunt.

promijerunty confentîantj ita cnrfiert nonpotuerit haÊïe* nus J '})t ea qu^e Efitficopis delata ad hune modum concefito* nibusillisfiieruntj hts etiamprtefiarentur docertt ea quie ante oculosjunt '(ST manifefia omnibus. Itaq. in his terris nulla J neq^ illo tempore, ne^ulloalio, Ept/copis rejîituta efi Ecclefiafiica iurisdiêîio. Sed h^ec hue Superinten» dentibus eonfiftorijs eonferuata, quemadmodum in haeehartaad mentionem Epifeoporum fiibijeitur, ^tt in çorre^ione, de Confifiorifi, quod E^rineeps Elector de re» Jlitutione, qua: his reEè fieretfigt;em non pojje eoneipere l^i” deretur,lt;ijr ad hcee deer et a tantum nullis pr^eterea de rebus a^endorum defieriptio efilufeepta, Quam ehartam etiam ideo in fieri oportuit, '}}t quid de collationibus Eheologorum

ordinum in hoe Conuentu, de Cellenfibus eapitibus fa», Elum fit, eo^nofieeretur, atq ita eorum, qu^e Lipficedeere* ' tafunt,l)eralt;ijfimplex extaret defieriptio. Elunei^itur

deineeps de ijs aElionibus, qua Lipfienfiem Conuen^ turn eonfieeutee fiunt refie»

T) 0fi Conuentum Lipfienfiem ne^oeium datum Lheolo» JL gis,l’t de ijs, qu^ in Conuentu illo eommuniter appro» ' bata efifient, ingenere per eapita notata, de horum i^ilt;gt; tur adminijlrationejfieeiatim l^tprafieriberent,

dorum Uhrum nouum conficerent in qttö quomodo fhu ^ula fieri odorieret^explicaretur j quod in Conuentu Trin^

/'lénifieauerat fe curaturum litfieret. TSLam etji de con» firmationey isr publtcapoenitentia, [laucis ahfi iamper» fcriptce formula erantytanien de cantionib.Ecclefiafiicii in primis /ed (3* precibits ad ^e^grotos adpuerperar, Sacer» dotis accèdent IS ad Ahare, item publicis earum j qu^e colle» Elce '})ocantur formula horarum Canonicarum lt;13* alfi officifi Ecclefiafidcis pluribus nihil eratJfeciatim explica» turn. EtquanqudmhocetiamfaElumfueratjlftdEheolo» gisy quæin cantionibuSj .A^endiSj Eontificalibus lt;i3'Mif» Jailbus pura non ejfient confi^nata ejjentfificut Jiipra in Cel» lenfibus exponiturj tarnen neq, emendata ilia infertionibus meiiorum fuerant, aut inte^ritati refiitutaj ne^ antequam confiaret, quid ab ordinibus ex hoc^enere acciperetur^ opera talis fiufeipi potuit. v De his igitur confiituendis mandatum quibujdam qui Meresbur^i apud Ërincipem Geor^ium iEnhaltinum, i3‘c. de hac caufa conuenirent, atq. in reitalierfarenturj quot;Dt in manus fumentes librum .A^gendorum temporibus Erincipis Henrici compo/i.» tum^eum reco^nofeerent de yddiaphoris ijs, de qui» bus conuenijfetjquomodo adminiiirari deberent adycerent. De confirmatione, de forma publicee panit entire j de Yifi» tafione d:^rotorum lt;^3* captiuorum, de forma Hijfie j de qs^quiein fepulturis monenda lt;i3*homilijsfunebribusj de cantionibus Eccleftajlicis j quae in fn^ulis Fefiis fur pa» rentur..Atq. '})t de priecipuis capitibus doiirinæ ChriHiante ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dddx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piae

formulae mßitutionis necejjart^e ßmul hit înjererentur, lt;3^ cautelæ Tafioribu^ de iß rebn^ lt;3 cafibiis j quifee ff è in adminißratione Ecclefiaîlica accidere Jolent preefcri^ lerentur^ cuiußmodi quædojn lt;(3 in eo feripto infunt j quod ante bellum compoßtum lt;3 fubf criptione Lutberi appro* batumßtit,l}t diximns fupra. in primi Conuentw expoß* tionCj^tt^ hlt;ec adtalem modum HU libro inferenda eße^iu* dicatum proptereuj ne tantum yi^endorum Uber conferi* - leretur, lt;3 defolH Ceremonß qui tra^îaret, cuiußnodi lU her facile in abufns recidere poffet yfed'ïit doErina ßmul exponeretur.j lt;5^ quibm conditionibu^, quomodo Cere* moniaferuandiej^lDtincidentibns dtfficiUoribui caßbui in iß rebus, quet ad munus ipforumattinent,Taßoresin promptu habere)ït,quibus inßruerentur, quid fieri oporte* retyis'c. Hoc ißturab iß quibus heec opera mandata fuit, fumma cum fide lt;3 diligentia ita aElum, etj bi perlußratis at^ conßderatis diligenter omnibus lieterum jeriptU, ^[5* quee in hoegenere extant à coniunClis nobis eiujdem re* ligionisprofejitone édita, librum agendorum confecerunt ad formulam mandatant, (3 copioßßimum omnium , qui perfieEus fuitMenfe Martio amtij^^.

Contra hune librum, cùm nunquam eum Ytdi[fient Flacius (3 Flaciani,ita tarnen tétras calumnias lit reliquis aClionibus InUuerßs, ßc libro etiam huic ofifuderunt, lgt;tß AlcoranusilleTurcicus effet, nonpojfiet exagitart incle* 'mentius,per irrifionem quidem,quando facetias confeCtan* tur,^iCagnumFontificalehunc appellare folent. Etfian*

tem CMufmodi iUe Uierfit, exysqux haBentu narratUmM ^flimaripotefl j i^^meminerMft quibti^s publicè recitatui fuit;}}tmox dicemui, tamen ’^t.leparatim edaturljna cnm (dijijqult;eadhorumne^ociorum expUcationem pertinent, operam dabimm, quod hoe tempore fieri nonpotuit, cum lt;5* proUxum iüudfiriptum fit , ((s' excreuerint ea, quee in pr^efientia edimus ad eum chartarum numerum, ygt;tplura his addi commode nonpotuerint. Editionem quidem librt illiusmultisgratam, iT lgt;tilem atq, iucundam leElionem futuram pijs dijciplinte amantibus non efi dubium.

Tdotius autem caufiehuius, quod is* ad Trincipem is*Eheolo^osattinet, explicatio, hoc Itno libro nititur, quot;fibam quid concejjkmfit, is* qult;e ^diaphora is* quomodo in Ecclefifi nodiris 'S fur pari Sifum fuerit, in hoc plané is* plenè exponitur,quorum notationesper capita tantum is* indicationes breues tn ijs adlionibus,quas haBenus defcrip^ fimus,referuntur, St propter breuitatem is* nuditatem fuam,Stfic dicam, fufiicionibus is* calumntjs patere ea, pr^efertim ad improbos is* maleuolos, necejfiefit, ibi autem ut in plena deficriptione preecidantur hicc omnia, Itaqad Flacium is* Flacianos refutandos nihil ejfi potuijjet com^ pendiofius, quàm yF^endarum editio,'S'ed nos caufds etiam is* occafiones talium concefiionum aprimis initqs exponelt;‘ reSoluimus,is* quales fie Theolo^i in hoc toto ne^ocioprtes fiiterint, antequam ad illam rituum defcriptiqnem deuen^ turn fuerit, qute tarnen is hoiic cau/am dijficiliorem fact»

‘Jààunt, amp;nbsp;mollis nece/ptrîa Vidertpojjùntyi^uàm eorutfij \ qux iS^quomodocone^afint inte^^ra plena defcriptioy Ideoqy editio b(ec,quam is''^rineeps Elecioriùm âfepro»

Llhro a^endorum confcriptOylft 'diximus y euocatitsefi Tor^am adi-^, jiprdis y a Principe Elebiore 'Prm» - ceps Geor^ins yfnhalt.isrc. cum ^hdtppo Melantho» ne y T). TfeffingerOjlDanieleGreJJerOy loachimo Came» rario quibujdam alijs, qui librum ilium deleblis ex nobi» litate y qui àd mandatum ^rincipis Elebl: bac de cauf^ 'rorgeeconuenèrantyrecitàrenty antequàm Tafloribtis Ec» clefiarum in bis terris proponeretury Sed impedita res fuit ' quafitribunitia interceßione Eheolo^i cuiu/dam ex Fia* ' cianis emiJJarïjSy qui qua ïmpotentia animiy ut lenißi* mè dicamuSy inco^itantia y Lutberum aliquando eamp;ntraf 'irritaueratyCaTheolo^osetiamtùmnofrosJ qui ibi con* iienerant inuaßt y rs* conßlijs i;^ ablionibus Ijortim ita irc^* cundè (ùr maliciosè obtreblauity l^t amp;nbsp;ex nobilitate multi 'abljsne^ocijsy qut^e in manibus erant y abalienarenturyUe^ quot;'Theoß^is nösiris ullam recitatîone fufcipere liberet.Q^ ' autem FLicianiis ille fcriptum quoddam' abiionibus infli* tutistùm oppofuijfetyin'quo'^Idolatriteamp; defert^e'})eri* tatis Fheologos conuocatos accufabat y ideb emßjarij illiii^ ßcuius nomen n^edimwSyOot mortuoparcatur) Eins i^itur fcripto rèlbonderunt tnm Fbeologi hoc quOdfibiecimus.

STatîm îm’m'rHs tiarum deliberntionum, de rébus BcflefîaR/ffe ; hocmonuimus, quôdetiamfibonô cônfilio fn aliquibus ceres monijs Adiaphoris conccderemiis (ficutpoflïintconfcientiæin ‘ hocgenere aliquid tolerare,ôlt;f pro ratione ncgociorum eciam debent) futurum tarnen effet, ut in muftis locis Paftores non quiefcerent, ex lt;fuo multç diftraftiones effent fccuturæ.Sed huic follicitudini noftræ, tune opponebantur alfa «rauiora perfcula, de externis gentibus, qui •n has regiones mitti poflent, fîcut in Ducatu Vuirtebergenfi faduin tffet, qui hsec loca uaftarent -, Paftores uel omnino pellerent, uel in# terficerent, amp;: banc benè conftitutam politiam prorfus dilacerarent.

Ad hæc tanta mala auertenda non uoîuimus in concefsione de Adiaphoris difficifiorcs effe, Quarc non obfequimur P^æ necg buic commodamus, fed primum conferuamus omnia necefîaria dos drinæ capita 8i Sacramentorum ufum, amp;C oppugnare PapamjUoh eft nomen tantum hiiius oppugnare,fed falfàm dodrinam in capitibus religion is oppugnare, necj ad Papatum quicquam facit aut pertinet reremonias recipere, quarurh amp;nbsp;in prima Ecclcfia Apoftolorum tems poribus ufusfuit, ex quibus nos hadenus pferasc}; retinuimusamp; ufurpauimus, ut funt Natalis Domini celebratio,Pafchatis,Afccnfiotf niSjPentecoftes, dierum Dominicarum, amp;c, quas fi feruare recufarcs tnus,quod diceremus Papifticura hocefl'c, barbaria talis contumacis atn liaberet amp;nbsp;ordinis perturbationem animaduertendam, qua ad popiilum difciplina folueretur amp;nbsp;impedjretur dodrina, Omnino. n. hoc indubitatc uerum eft,ad difeiplinam amp;nbsp;plantationem dodrinj apud iuuentutem amp;nbsp;uulgus ceremonias effe ncceffarias, ctfi fit ut fis niul falfr de cercmonrjs opiniones irrepant, quando défunt Concio# natores intelligentes, qui populum de bis rede doceant.

Secundo, quædeconftitutionîbus in hoc generc deliberata funt amp;nbsp;propofita, prsecipuè ad confenfîonem dodrinæ, amp;nbsp;unam in «remonijs formam in barum terrarum Ecclefijs côftituendam fufecs ptafuere, non ad Papatum corfirmandum, Et uerum eft, in pri^ ma uifitatione feu infpedione barum Ecckfiarum, cum in multis lotf cis abfolutio priuata, de puerperis ritus, amp;nbsp;multæ hbneftae ceremos niæ prorfus exoleuiffent, illo etiam tempore quafdam inftaura:« tasfuilfe,amp; quanqùàmtunc quoej;Islebius amp;nbsp;alrj quidam clama# bant, Papatum à nobis inftaurai i, ilia tarnen ceremoniarum eiufmo« di inftauratio non culpanda uifa fuit Quod fi bac ordinatione quæ proponirur,hocperficeretur, ut ad difeiplinam meliofem aditus pa# tefieret, de excoramunicatione amp;: alrjs, quæ aduitam fandiusdes gendîim

gendam fadunt, hoc modo conftkul pofTct, multum hæc res boni afFerret. Id quod ex animo optamus, amp;nbsp;hoc etiam laboramu$gt; quantum poiTumus, uc iuuentus ad congreiTus facros in templis frelt; quentandos, amp;nbsp;ceremonias quæin his uTurpentur, adducatur. Sed bené fdmus multos eiTe confuetudine mala (ic deprauatos, ut nimiam libertatem expetant,amp; de libertate fua tali .magis pugnent quàm de prædpuis 8C neceflarn's Chriftianæ doArinæ rapicibus,difcrimine ue^ ræ amp;nbsp;talfx inuocationis, Sé difdplinae ac uitæ honeftate ÔCc,

Tertio,Etiam fiobijdtur, tales conccfsiones ex metu fierif. Ideo^ lus confirman Papatum, Hoc igitur ii ita eßet, amp;nbsp;talis metus etiam caufam his affcrret, Tarnen hoc non eft culpandum, quod non priuati noftri boni, fed populi, fexus muliebris, amp;nbsp;ætatis teneræ,atcÿ uniuerfæ Rdpub. falutis caufa timidi fumus, amp;nbsp;ita quidem, ut ad confcruanda retinendac}; neceflaria ilia capita concedamus ac remits camus aliquid in non neceftarrjs,prxfertim cum fcriptum fit,!. Pct.n Patientes ubi opus eft. Item Rom, t z. Seruate pacem cum omnibus hominibus,quantum in uobis eft. Et hoc uniuscuiuscj: confcientiam In tolcrandis atck fuftinendis afflidionibus confirmat,fi fdt fe propter res neceftarias airligi, nec^ non neceftarijs rebus caufam fibi aftlidio« num, aut ,EccIcfiae ut deferantur, aut aliae uaftitates ut fiant, quod attulcrit.

Qiiarto, Etiam Reuerendus Dodor Martinus Lutherus fæpè fuaftt,ut noftri offerrent fe ad eandem cum aduerlartjs formam in hu* iufmodi rebus amp;nbsp;ritibus Adiaphoris pr3tftandam,id quod amp;nbsp;aliquo« ties in Comitqs imperialibus fadum eft, amp;nbsp;hac ipfa de caufa Illuftrifs! Princeps Sé Dominus D. Iohannes Anhaltinus Séc. Ratisbonaad D.Martinum ablegatus cft,ut de hac re cum ipfo colloqueretur.

Quinto, In ea ordinadone quae nunc proponitur,nullæ infunt nouae ceremoniae, fed eae quae iam ante in ufu funt, ad hunc modumgt; boni ordinis caufa, Sé ut eadem in ritibus forma conftitueretur, funt deferiptæ Sé faepè in hac defcriptione exprefla Sé repetiia common« . fadio, ut una aim ufurpatione harum uera Sé piira dodrina confer^ uetur. Cumigitur(atendumlit ceremonias, ut fupra diximus, eife neceftarias, cur ufttatas has Ferias atc^ cantiones feruare nolumus ♦ qtiibus addita funt quædam de publica pocnitentia ac de confefsio^ ne fidei in ceremonia confirmationis, quae funt ritus ad difciplinani utiles.

Sexto, Poteft fieri, ut haec ordinatio aliquibus in uicinia fit profiitura, partim ut ad ueritatem dodrinæ adducantur, partim ut in hac conferuentur, quia in Sdelia Sé alijs regionibus ante haec tern« pora

pora multi propter ceremonlarum difcrepanti'am à dodrinæ ueritate abhorruerunt.

Septimo, Nos contra atrociter acnilàtnur, quod Idolatriag introducamus, quod ne à nobis fiat,Deus benigne nos niftodiat, 6d exempta ludarorum perperam aduerfus nosadducuntiir, cûm ludaef nouos cultus contra manifeftum mandatum inftituerent, èC falfam infuperdoftrinamadtjcerent, quodDeus illis placaretur,ficutante hæc tempora de Mifla amp;nbsp;Monachatu fimilis fuit perfualio, Nos uero nihilomninonouorum cultuuminftituimus aut introducimus,do4 ftrinæ etiam ueritatem conferuamus. Necç ulli Ecclefiae prohibitum eft, de ceremon.rjs, iano intelletftu, ôi difciplinæ atcç inftruftionis pos pularis caufa,conftituerc. Siciit Paulus monct, i .Corinth 14. Omnia decenter Sordine fiant in Ecclefia. Et hæc ipfa forma, quam nos in Miffa publica feruamus, ad eundem modum feruata fuit ante mille annos,qucmadmodum Dionyfius plane teftatur. Quare nccefsitas nobis aftertur refpondendi lie. Nullas nos hac ordinatione idolatrias introducere, fed toto peftore Deum oramus, ut ab idolatrqs nos eus ftodiat.Quod autem Papiftici ex noftris inteftinis diftënfionibus ani# mentur amp;nbsp;ferociores reddantur, de hoc longa querela opus, amp;nbsp;funt in culpa tj, qui de rebus non neceflarijs magis, quam de necellarqs pugnant. Par eflet importunes iftos homines confiderare nos quotÿ membra efte harum Ecclefiarum,amp; ueram doftrinam amare,amp; huius caufa fortafsis plus afflidionum fuftinere, quam ipfi fuftineant, Neep tarn immaniter Idolatriæ crimen nobis inferre. Eft hie Pontiftcatus nouus, hoc importunum genus hominum cæteros omnes ad fuas rationes adigerc conari, amp;nbsp;qui non obfequantur,eos tàm horribiliter condemnare.

jitre ita infeEia Tor^a dicejjitm. Taulo poß dtß ceßit ex jicademia noflra Flaciu^s dejerens locum futim, Ct- prodens amicitiam, fidem,gratiam, officium qua O* Colle^io J lt;7* priuatis multorum bénéfices, Thilippi Mêlant bonis plus quampaternis debet, quod lit facer et, ciimneceßitatem (ibi allatam lgt;ideri Igelit ab aàiontbus Cr coneeßionibus noßroriim, indicium permittimus ijs, qui in hac noßra, incident, an neceffarta ilia neeeßitas

quot;Flacij haberipoßit nam quid a noßris fa^lumßt optima cumßde haElenus expoßuimus j dequibus omnibusfinon co^nouitillo^quonobijcum fuittemporeFlacius co^noß cere tarnen ipß ((s' qut^rere de omnibus in promptu fuitßt* ßignorantiam affeEiauit. ISEam Isfqj ad hunc finem aEiio^ num omnium in Academia er Colßßo hic noßro '})ixitf Et quee ad illud tempus, perße is' complices fuos, con* tra noßros molitics fuit perfecit, ea lit domeßicKs ho* ßis,quiin ßnunoßro alebatur^fifcepifleniuerfa, quod^e* nwshoßiumlJeteres Grad cpiaht«? appellarunt. Haceß Faulina, quam intergrauißimas affliEliones fuas ^poßolus commémorât. Ita i^itur ab amicitia, con* iunEiione Jocietate laborum noßra in docenda iuuentute Fladus dißeßit,neq ab eo quidem tempore amico illolJti nobis conceditur, ßne tarnen ma^no detrimento noßrOj t; 7«? a/j tak©-* 7ÉV01T0 fjôflop, K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KaKo'i; ? iST inimicitiiiS

poßea his terris, Eccleßjs, Fheolo^is inprimis noßris^ F^raceptoribus fuis, manifeßas denunciauit, cum fubßi* tißet hic ab inßaurata poß bellum .Academia annum in’» tegrum amp;nbsp;Semeßre, Et adßnem quidem 'bßq, aElionunif ytdiximus, omnium.

Flunci^iturquoniam ita'Vult(t^laborat, dimitta* mus, isr hoc modo quaßritufolennis auerfationis, lt;isr repu» diationis aTB-oJ'iowoATrw/xte«, quo 'Verbo Grad de tali re fuerunt, C?* mendada atq^ calumnias huius, er catera, quaomnespios,s(^ bonos,(^ Fatriaamantes, in hoc (3* complicibus huiusodißenecejße eß,execremur répudié» mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grim»

POfiTor^en^es h O/s a cl tones Trinceps Mauricius Ele^ Ëtor ad Calend. Matj Cremam conuocauit ^rincipeni Geor^iwUy 'is' Theolo^os ex 1)1 ra Academiaj l^nd cum ^hdippo }Aelanth. is' loachimo Camerario y at^ Supers intendentes isr Eaflores Eccle/iarum y in his re^ionibns, ibi adconuQcatos referri curauitylot compoEtum ad ea,quie communiter à Eheolo^is re^ionum bar urn ordinibns approbata décréta ejjènty A^endorum Ubrumj co^nofi cerent y cr foitentids de hoc fuoâ ederent y atq,ßmul de his ipßs aEionibu^yCt conßlio atq, holuntatefuayqua '})niuerßa fußepißet y ita '})t respoîiulare tum'})iJafuityConteßatio» nem ßeriy quibu^ iJt plus ßdei haberetur y nbsp;nbsp;nbsp;/ußiciones

omnesprteciderentur y Erinceps Elehior poßea ipfe ad eos qui conuenerant y 'ï)erbafecit nbsp;nbsp;dißertißime noce fua tefla-

tus efty Se non peterCy Itt doErina mutetur aut Iflla res ne^ cejßariay 'is'niß quodpiè y is* cum bona confcientia fieri poßety neq hahlenusfie concedipofiulafifie y neq nunc etiam ' lAlomodolJelleautpoßularey ßd tantum lgt;tritusexter^ nus in ordine Feßorum ylePîionum y ijeflitUy retineant ^resbjiteri. Ita pofiea über leEusfuit, cy pojî confidera^^ ' Uonem diügentem omnium, communiter ab '^niuerßs re» ßonjum hoc modo y y tex Germanico conuerfium fibieci»

Tl Os cum fubi'edione de nobis fignificanjus. Vniiierfos amp;nbsp;Pa* I flores, amp;nbsp;cæteros qui ad cognofcendum libnim conuocati fus 'gt; njus, confentientibus fententïis refponderc , Nos corn*

pofîtam Agendorum formulam per omnia, quantum amp;nbsp;ad doftn'/ nam amp;nbsp;Ccremonias atdnet, ita ut in libro defcn'pta cft, approbare» Simul autem de hoc moncmus, Primum,fi hæc ita ut conftituta funt, ufurpari atc^ exerceri dcbeant, ut ad præfcdos amp;nbsp;oppidanos Magi« ftratus liber mittatur, quæ hæc ut fiant à Paftoribus poftulent. Nam fi Paftores hanc mutationcm abfc^ poftulatione tali præfedorum aut Oppidanorum Magiftratuum introducerent, Paftoribus poftea hæc obiedio incumberet, quod nouationum autores fièrent, ad quas ho« mines cogerentur.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundo, quæ de agendis in hoc libro funt,ea pro conditione

locorum amp;nbsp;numero miniftrorum in Ecclefrjs ut accipiantur, cum fieri non pofsit ut omnia præftcntur, fi non fint adminiftri, per quos illa fiant, quæ præfcribuntur. Et hæc tarnen ita ut feruentur,ne quid no«' ui, ôCfjsquæ in libro expreflâ funt contrarium, à quoquam intro* ducatur, fed quæ feruari potcrunt, ea ut cum rjs quæ præfcripta funt confentiant, Si re communicata cura Superintcndente Si de mandat (O huius Paftores omnia faciant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Tertio,ut Magiftratus operam det, ut Feriæ honcftè,decenter 8i piè tranfigantur, nam quod ad Paftorum minifteria attinet, parati funt ad operam Ecclefqs fidelicer amp;nbsp;diligenter præftandam. Adui» Cremæ Cal. Maij. i ƒ 4 9.

‘ nbsp;nbsp;Qiwd atitem ab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad hune modum Crem^e a^a^

ßmt y aliquot Su^erintendentes abfuijjent jpoßea iüiqui abfueruntjpeculiariter Liqtftam conuocati ßintylt;lsrhis reli* quis ibi ^^endorum liber adßmilem modum propoßttti.

Itai^itur a Theolo^is iST lt;Superintendentibu6 i(srre» ^ionumordinibus y cumapprobata ejjènt ea de quibus ha»‘ Plénum fcripßmuslgt;niuerfa, Quarto ISdon. Sextilis ^rin« ceps ElePi. Mauricius Uteris mißis ad omnes TrcefePlos gubernationipubli€^eJ Trincipis negotia adminiflran» tem nobilitatem^ edixit de ÿs^ quee communiter approbata iam nbsp;nbsp;décréta efjèntferuandis Ift coaPîioaem adßios le»

tiJiEltonihuj ordinatÎQnibùs ygt;fur^^rt oportet. Quam enim Ijiolare licet isr euertere cMÜbetj ea non eß neg^ ordi» natio nei^ ediElio. Illarnm liter arum exempla poßea typ is expreßa edidit ygt;t de lioluntate fententia ßia publicè confiaretf quod ediElum cum per Je ea^ aEliones ^qua^ ha=‘ Elenusdeßripßmus'tmiuerfa^j concludat^ nos etiamhoc qua ft colophone addito, narrationem de his rebw noßram in prefentia concludemus. EdiEii igitur ßntentia eß b^ec:

N Öfter fidelis. Nos de multiplcibus indicqs cognofcimus, efle multos in regione noftra homines,qui partim ipfi fibt follidc tudines fingunt, partim ab alijs , oui turbis amp;nbsp;feditionibus occulté ftudentcs, non tarnen hocagereuideriuolunt, in has indu^ cantur, quafi haec fit uoluntas, fententia amp;nbsp;confilium atcp propofitum noftrum, ut ueteres abufus in noftrarum regionum Ecclefrjs inftaure« mus, amp;nbsp;noftros à uerbo Dei per uim depellamus, öi negotium hoc paulatim ita agamus, ducamus, dum alias SC maiorcs occafiones con« ficiendi huius obferuemus, qua in parte ex Concionatorum etiam or« dine quosdam non habcmus excufatos. De huiufmodi autem follicis tudine. Si fufpicionibus talibus,facile intelligimus omnes illos amp;nbsp;fubi ditos amp;nbsp;Concionatores noftros, qui talibus fufpitionibus indulgent, de mutatione præfcntium return Ipem concipere, ex quo facile iudw care poflumus, fi quis conatus aliquid fufciperet ad turbas Si feditio« ncm excitandam, futurum utillud diifidens Si fufpicax hominutn genus facile fe commoueri pateretur, alqquidem propter follicitudw nemtalemamp;aftcélionem, quam de rcligione fe habere fibi perfua« dent, alrj ex maleuolentia, odio, turbanJi ftudio, quae in præfentfa premunt amp;nbsp;difsimulant, cum autem in lucem effent prolaturi, Etfi autem multis publicis fcriptis noftris fententiam noftram: benigne declarauimus, amp;nbsp;in uniuerfurn omnibus, tantum fignificauimus, ut cur de nobis talia fufpicetur nemo caufam habeat, Iterum tarnen his literis tibi Slt;cæterisfubditis noftris fignificatum uolumus, non elle neqi fententiam neqi uoluntatem noftram,utullus abufus, qui Deo fandift, uerbo huius religion! Chriftianæ contrarius fit, admit« tacur, fêdpotiuseautpromoueanturatqtconferucntur, quae uerbo Del confentanea funt, Si ad Chriftianæ religionis conferuationem

conférant, Qua dcrc,amp; quomodo fubdi'tis noftn's pacem 8i qtu’etam gubernationem conferuare pofsimus, lumma eft follicitudo noftra, Hoi'tamur igi’tur benigne eos, qui uel ex fimpÜcirate 8i lua fpcnte, uel ab alijs perfuafî in ilia follicitudine funt, uc eam de nobis dcpo« rant, net]; deinceps fe in hanc duci patiancur, fed huic fcripto noftro fidem oinnino habeant, Et (icut nos diligcntiam piacftamus in cogi^ Cando de eo, ut Chriftianam religionem, ôi quietam amp;nbsp;pacificam gubernationem his eonferucmus, ita ipfi fimiliter, amp;nbsp;animo fint erga Deumrcdo, amp;uitam degant Chriftianis dignam, amp;: afFcftioneni praeftent erga Msgiftratum , ut Deus mandat,beneuolam, amp;nbsp;obcdi» cndi fttidiolam, Cæteri autem qui tales folicitudines commoucnt, Si comminifcuntur acqi ipargunt ea, de quibus nihil compertum ha^ bent. Illi igitur nifi conuertant fe amp;nbsp;à facinore defifiant, pcenas non effugient, uel in hac uita uel in altera, cum confiiia amp;nbsp;animi horum niss hil pietatis Chriftianæhabeant, fed neq?ptincq? ueraces illi fint, Si fcditionum cupidi, Poftquàm uero ex decretis conuentus Lipfiae nu« perhabitiî quæ décréta in fubiedifsirao Romani C.Tfaris Maieftati, obediendi ftudio, de rebus ad Chriftianam religionem pei tinenti« bus faftafunt; Exillisigiturdecretis, poftquàmcapita quædam cxlt; cerpi curaiiimus, de quibus in Eccleftjs regionum noftrarum inftitu« endis perConfiftoria amp;nbsp;Supcrintendentes noftros conftituatur, de quo ex Paftorc tuo cognofcere poteris, tdeô poftulamus ut obferues, anPaftor tuus de Confiftorrj aut Superintendentis ordinatione ea praeftet, aut hoc facere an recufet, ÔC pro concione uel alibi conftitu« tionibus illis obtreftet, dec^ hoc nobis, aut locum noftrum tenen« ti‘, atc^ Confiliarrjs noftris, uel Confiftorqs fignifices, Quod fi Paftor tuus aliquid requiftuerit, de quo doccri fe uelit, id à Confiftoriis aut Theologis in Academics noftris VVitebergenfi amp;nbsp;Lipfenfi petereei Iicebit,ut in Ecclefrjs rcgionum noftrarum confenfio conftruçtur, cultus diuinus promoueatur, amp;nbsp;débita Deo amp;nbsp;Icgitimo Magiftratui obedientia praeftetur. Id quod ßC tu ut facias, amp;nbsp;iubditis tuis ut de#

nuncies, te minime recufaturum nihil dubitamus. Hoc modo id fit,quod oinnino uolumus. Datæ Drefdæ4,Iulij.

SEQVVNTVR EPP STOLÆ OyÆDAM SCRI^ lt;PTÆ ^Sgt; !DirElt;It^SOS, QTfl'Bf'S ET quct StJ'iatfoj« conceffèrint Theolo^i, '(j* quâs harum conceßionum caufa^ habuermtjfiri^im ac jummatim exponitur.

KEuercndi ui'ri amp;nbsp;amici carifT. Non ægrc ferimiis, nos amanter à uobis iiel moneri uel rcprchendi. Sunt enim amp;nbsp;hæc officia in amicitia, præfcrtim in Ecclefia, neceflaria, Sed tarnen oramus uos, nein iudicando,pro iicftraprudentia,grauitate. Si erganos be« neuoicntia, candorem adhibeatis, nec ueteres amicos, quiamplius uigintiannismagnoslaboresamp;uaria certatnina fuftinuimus, «ad« hue fuftinemus,damnetis,ficut alrj quidam, qui fa 1 iis criminationibu» rabiofe nos infedantur, quibus idcô nondum rcfpondemus , ne tam irifti tempore odia amp;nbsp;difsidia magis inflammentur, Primum aiitem Uobis fîgnificamus, Dei beneficio uocem dodrinæ eandem in Eccless fqs noftris 8i Academijs fonare, quam tot annorum confenfu uobif# cum profitemur, ôdquam nuncinueftra confcfsione pr^ugnatis. Cume^ feiamus banc doftrinam æternum Dei decrctum eiîc, amp;nbsp;per# petuam ucræ Eccleiiæ fenteniiam, nihil in ea unquam mutaturi fu* mus, ac ne quid mutarerur in doftrina amp;nbsp;Liturgia, acerrimæ con# tentiones nobis hoc ipfo anno cum aliquibus fucrunt, quÜngenijs, eruditione ôdautoritate inhis regionibiis excellunt. Qiiod cumita fit, extant non obfcura teftimonia noftræ confefsionis, ac aliquanto maiora odia et pericula fubimus in tali confefsionc,quàm illi qui inter adplaufores fuos in tuto nobis côuiciantur, quos optaremus interefle îjs difputationibus, in quibus argumenta aftutiffimc excogitata, ma« gno laborc refutamus. Eduntur apud nos amp;nbsp;libri qdem, qui ante bel« lum editi funt, Nec ritus alrj funt in Ecdeftjs noftris, quàm qtios ui« diftis. Et quanquam non magna difsimilitudo eft, tarnen alibi plui es alibi pauciores funt, de qua difsimilitudine nec antca rixati fumus, necnuncrixamur, Nara efle publicos congreflws honeftos, ôcri«

tus non batbaricos în HUs congrefsibus, fmô amp;nbsp;quaedam difdplinae fignaelTe neceflc eft, in quibus fi nihil contra mandata Dei inftitiitum eft, de geftibus ipfis non «fie pugnandam uos ipfi (citis led nieiunis in generali uerbo infidias, cura dicimas nos de Adiaphoris non piig* nare. Veniût eadem nobis in mentem,quæ uos prudenter profpicitis. Et uolantates multonim eô fpeftant, ut indinationem ad totam poi« ïitiUm Pontificiam (aciant. Sed tarnen cum occupât! maioribus certa^ minibus de rebus neceirartjs omittimus rixas de Adiaphoris, decet bonos uiros, qui talia legunt, adhibere dexteritatem in iudicando. Vocamus Adiaphora non magicas confecrationes, non ftatuarum adorationes, non circumgcftationcs panis aut fimilia, quæ aperte damnantur uoce noftra amp;nbsp;icriptis, imô ne ineptias quidem, ut excu# bias àd fepulchrum. Talia giiiuel odiolc coaceruant, ut nos «xagi^ cent, uel aftutc colligunt,ut Paftoribus duriora oncra imponant, inlt; furiam nobis faciunt, 8i fuis affedlibus morcm gerunt. Alia muka funt Adiaphora, quæ amp;nbsp;antiquifsima Ecclefia inftituit, amp;nbsp;ad concin^ num ordinem amp;nbsp;ad docendos feu commonefaciendos rudiores con^ ducunt, ut ordo Feftorum,Ieftionum, public! congrefius. Examen Si AbfolutioantefumptionemSacrament!, ritus aliquis publicæpoo^ nitentiæ, examen in confirmatione, publica ordinatio ad minifieri^ um Euangelicum, publicæ defponfationes, 8i precationes in nupttjs) honefti comitatus, aut eciam condones in funeribus.

Hæc cum pleracç in ufu fint apud nos,et bono confilio reten# ta fint, qua fronte dicere poteramus, nos nulla Adi^hora nihil ufi# tatum admilTuros efié ï An ut fitinfadionibusamp;ftudfis part!un\ odio aduerfariorum etiam iftos uetuftos mores congruentes cum Ec# défia De! indeufc}; à primis parentibus abqceremus ƒ Sicut Cinefias quidam Athenis fefios dies contrarios populi confuetudini célébra# bat. EcAfianifuesmadaruntôdeontrarium anni initium conftitue« rùnt, ut oftenderent fe prorfus alienos efie ab Ifraelitis. Scimus ne uos quidem probare talem nouitatem, Et reuerenter tueri uetufiæ Eccle* ux ordinem, qui bono confilio inftitutus eft. Ac præcipui ritus in uefiris amp;nbsp;noftris Ecclefrjs congruunt ad ueterem formam, quæextat in feriptoribus, qui ante Gregorium fuerunt. Diidplinæ feueritas aliquanto maior fuit, 8C exercitia temperantiæ maiora fuerunt, quss duas res nunc quoep optamus curæ elfe gubernatoribus, qui Cere« montas, amp;nbsp;umbras dilciplinæ in fpeciem refiituere conantur, non re$ ipfas.

Ecclcfiarum noftrarum loquitur, (cd de quorundam ineptorum n’fuiï um inQaiiradone,quæ fieri à potêtibiis iiidetur,uc paulatim reftkuan« tur omnes abufus Poncifkf).Hic mollicies noftra accufatur,quod noq uehemenckisaducrfamur, qiiod alicubi damus coniiliuin PaftoribuSi ne déférant Eccleiias propter banc nouam feruitutetn.

In ditionc Marchionis Alberti aula pn'muin petiuit,ut Paftoa res totum librum Auguftanura ampicfterentur ac fequercntur. Pio confenfunobilitatis, Ciuium amp;nbsp;Paftorum modefiè fada cft rccufa^ tio. Decurrit ergo aula ad aliud ronfiiium, proponit articules gt;nbsp;qui dodrinatn amp;nbsp;Licurgiam non mutant, fed plus rituum imponunc,qui utcunc{! tolerari poiïiint. Additur comminatio, ut qui banc normam fequi nolt'nt, difeedant. Etfi multi Paftorcs difeedere malcbant,tarnen Ecclefix petebant, ne defererentur. Tali tempore quid confilij dan4 dum fuit i Refoondent aliqui uebementiores, atroci feripto perterre^ (aciendam fuilTe aulam metu feditionis Qc bac Gorgone reprimen« dam, ne quid in Ecclefqs mutarctur. Id cur facerenolimusmultæ caufæ funt. Et fortafsis magis irritarentur inimid,qui nolunt fibi leges à nobis ferri, dicerent etiam attrabi exercitus Cælâris, talia feripta eilê clafsica bellorum exitialium patriæ. Ncc uoluimus deferi Ecclefias, ut tn Sueuis accidit,ubi in multis templis iam prorfus Jolitudo cft, auc lupi iam præfunt, quidodrinamimpiam amp;nbsp;faliâs inuocationes reo ftituunt. Si tali tempore hoc noftrum confilium rcprehenditis,ignofa ci nobis petimus, nec propterea nos damnari, qui uocem Euangelif eandem uobifeum fonamus, amp;nbsp;aliquante propiores periculo fumus, quàm uos qui habetis auditores xquiores. Et coram plures graues caufas dicere poflemus, cur hoc moderatius confilium utilius efle iu« dicemus.

Qiiæ res aduerfarios armauerit contra nos, qui audaciam ac potentiam corum confii mauerit, longum eflet dicere, amp;nbsp;non eft £7r/soÀlKO/J, ut Ariftoteles dicere folebat, fed tarnen diflènfiones 8d difsimilitudo Ecclefiarum noftrarum uideretur Stepoj^x fuifleguber« natoribus, ut nouam normam p^roponcrent.

Vt igitur dare cerni poHit, nos non cupiditate libertatis, non Audio nouitatis, non odio difsidere ab aduerfartjs, de magnis rebus pugnamus, in quibus euidentia ueritatis conuincit faniores etiam in^ terinimicos.Idiudicamusutiliusefle, quàm de ueftituautre limili rixari, ubi fapientes clamitant, nos tantum ftulta morofitate ac con« turaacia aduerfari gubernatoribus, alere difsidia, attrahcre peregris: nas genres. Talia multa crim audiamus, opponi non Icues caußs nc^ cciTe eft, Vobis inauditorioueftro omnia faciliora funt, amp;ueftram Fff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libertatem

libertatem uobîs gratulamur, Semper autem all qua eft Ecclefiæ ferme tus, alibi mitior, alibi diirior, ac leniri ærumnas feruitutis confoîado« ne ueftra decet, non augeri condemnauonc, diiin fundaraentum te* nemus.

Concordiam igitur inter nos, amp;nbsp;mutiiam beneuolentiam tiieamur, ne inuocatio in nobis, au tin populo turbetur,neue trifles 6^ pcrniciofæ dubitationes oriantur ex quæftionibtis non necefTarqs , ut olim de Pafchatc accidit. Illi quibtis Si libertas minus impcdita eft, agant Dco gracias, 8lt;piè utantur ca ad illuftrandam dodrinam, nec difciplinæ frenos proptcrea magis lâxent, Alij in feruitute agnofeant çaftigari nos diuinitus, Si ucram Dci inuocationcm corrumpi non fie hant,ficut fcriptum eft : Haec omnia uenerunt fuper nos,nec obliti fu« mus te. Nos non fumus fuafores -, ut Ecclefiæ turbentur, ncc in mb ttore dolore amp;nbsp;periculo fumus quàm uos, fed ubi noua oncra impoe tiuntur, prudenter iudicandum cffe fentimus , an reliquendæ ifînt Ec« defiæ lupis, aut facienda folitudo,an ucro feruitus tolerandafi't. Nam ticcj! nos impias Ceremonias recipi uolumus, necp fine grauifsimis caufîs deferi Ecclefias, ficut fctiptum eft ; Non déférentes congregae tionem üeftram.

Hanc refponfioncm uobis fatisfafturam efle fperamus,amp; op* tamus, ut æterna fit inter nos corcordia, Si animorum coniundio iri D^o, ficut filius Dei in agonc fuo precatiir, ut pater mentes omnium tn Ecclefia copulet, ut unum fint in Deo. Bcneualete, Aprilis Anno 154?.

V' Enerandi iriri, ficut ipCe filins Dei ante agoncm Orauit ut Ece clefia fit unum in Deo, ita maxime oremus ipfum , ut confine fum harum Ecclefiarum, in quibus fonat uox Euangelij itie èOfrupta, Si in quibus uera fit inuocatio Dei,tueatur. Principes ctfi am Eledores cùm unà eflênt, longa commemoratione exponensj qualis fit difsipatio in aitjs regionibus hortacus eft Anhaltinus, ne fis nant diftrahi harum regionum Ecclefias,iam rede fentientes. Ac nos quidera dodrinam in Ecclefia noftra fonantem, quaequidero Si cum Marchionis Eledoris fcriptocongruit, quod ante annos 8. fuis Ec« clefrjs propofuit, non mutabimus, nec reftituemus uiciofos cultus, quos hadenus improbauiraus,

. Quod ucrô de artfculis fafti’s fn luferboch intetrogitis, rdtotf te nos non intcrfiiült ilii arcanæ deliberationi,in qua Prinnpum faóla cft fiibfcriptio, nec exempla »Horum artkulorum habemus, nec con:^ fccrationes oleorum auc làlis inter adiaphora recenfemus, ac ièmper «nprobauimus illas oleorum confecrationes, amp;nbsp;adhuc improbabi» mus. Si qua in ilJis Articulis mentio fada eft undionis, illud etiam addicum fuit -, relîare Articulos non conciliatos, de quibus necefle fit Epifeopis iudicari quid defideretur. Poftremo quôd interrogatis, fi liber Auguftanus uobis fimul cum Articulis proponeretur, quid fit rcfpondendum f Simplex eft ueritatis oratio. Kefpondete uos norss mam hodrinæ, quam Eledorante annos aliquot publico feripto Ecss ckfijs Marchicis commendauit, fidcliter feruaturos efle, nec cam norst mam mutaturos. Si autem Princeps fic interpretetur librura Augu^ ftanum aut alios articulos, quafi cum hac dodrina fui fcripti congru« ant, ac uelit ita refpondere Impcratori, de ea interpretatione aut re# fponfione ad Impcratorcm, Vos Principi nihil præfcribere, fed uos teftari, quod normam badenus feruatam fecuturi fitis, Hac refpon* fione fortaisis Eledor contentus erit.Scimus fieri folitudinem in mul# tis Eccleffjs, pulfi funt Paftores plures quadringentis in Sueuia, ÔC ad Rhenum. Tubingæ nunc pulfis Paftoribus amp;nbsp;Concionatoribus uni# eus eft Sacrificulus, qui, ut libro Auguftano iatisfiat, oblationem re« ftituit. Mirum eft igitur, cur adhuc ætatem auream promittat Islebi# us, cum manifeftè uidcat uaftari tarn multas Ecclefias, pios amp;nbsp;dodos uiros exulare cum totis familfjs. Tantæ calamitates cum alibi fiant, nos etiam duram feruitutem, modo fit fine impietatc,tolerandain potius efiê exiftimamus, quàtn difeedendum ab Ecdefijs.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus Melanth,

REucrendi uiri amp;nbsp;amici carifs. Orat filius Dei in agonc fuo, ut æternus Pater confenfum Ecclefiae tueatur, utfimusunum in ipfo,utuerbaquæextantinea narratione,recitem. Nec eft irrita ilia Filii Dei precatio, Semper erit aliquis coetus cuftos ueræ do# drinæ confentiens. Legi ueftram deliberationem, quam iudico 8(. piam efle amp;nbsp;cum noftris fententqs congruere. Etfl autem multa Ec« dcfqs noftris minitantur, SC profedo horr»bill's crudelitas in Sueuia

mi'cceiit',tarnen nectteræ daÂrînx corrnptcfas unquàm reci’pîemur, nec uiciofos cultus approhamas. Inalqs rebus Adiaphon's fcruitu# temquamlibetduramtolcrabimus, Ncc propter leues caufâs occa* floncm præbendam cenfemus qs, qui pellerc Paftores conantur, qua de rc, cum à multi's interrogati funus, fcripfi quid mihi uideretur* Quanquam autem fcio quibufdam bonidiores lententias magis pro« bari, tarnen hæc magna caufa eft, cur feruitutcm tolcrcmusjnc fiat in Ecclefrjs folitudo, qualis iam in mukis locis eft ad Rhenum S; in Stie« uia. Nulli funt congreflus, templa claiifa funt, ncc Baptifmus quidetn in templis adminiftratur, pelluntur Paftores, aliqui etiam trucidan« tur,rapiuntur aliquorum coniugcs 8C filiæ.Ncc Magiftratus ulli open» fcrunt fuis Paftoribus, quidam etiam gaudent eos cxcuti. Cum igi^ tur uideamus, quomodo in pcriculo fint non tanuim docentes, led etiam ipfæ Ecclefiæ, hoc eft, pq coetus, tantifper donee pie poflumus, tnanere apud Eccicfias ftudcamus, etiamfi tolcranda fit aliqua ferui« tus, quae tarnen fit fine impietaic. Oramus autem Filium Dei, ut ipfc nos gubernct amp;nbsp;potnas mitiget. Non humanis confilrjs aut uiribus retineri lux Euangclrj in humano generc poteft, fed Dei opus, amp;nbsp;be« neficium eft tanti boni conferuatio. Ab ipfo igitur petamus amp;nbsp;ex« peAemus auxilium. Bene ualete, die 23. laniiartj i ƒ 49.

IN tanta Ecclefiarum difsipationc amp;nbsp;mocfticia optarim quam mf* nimum fieri mutationum.Semper enim etiam tranquillis tempos ribus aliquid eft in mutatione incommodi» Nunc multo magis dolore afficiuntur bonæ raentes,cura uident tales mutationes inftitui, Snificantinclinationemadinimicosnoftros, quos certum eft

:re uiciofos cultus. Propter hanc inclinationis opinionum tri^ umphant amp;nbsp;confirmantur inimici, amp;nbsp;inter nos multi languefiunt, in dubitationem adducuntur. Quare fuafores mutationi^rauiter ac« cufantur, amp;nbsp;iudicantur fcandalorum infignium autores eile, uidelicet hnguefttAionis in ca parte, quae reAe ftntit amp;nbsp;confirmationis erran« tfum, denieç St obfeurationis ueritatis amp;nbsp;gloriæ Dei. Hæc non fupt exigiia mala, de quibus poftea rurfus dicendum eft cum fiet collatio Icandalorum, quæ ex durioribus St mollioribus fententijs fcqjuuntur. Prius autem difeernenda eft priuata epnfefsio à confilio, quod alqs Bifirmis St difsimilibiis datur,

fJeeunla, Fuit enim in ea occaHone confeisio eius illuftrior. Si talis ceft icudo animi fingulari mocu Spiritus fan Ai iuuabatur. Alius timidior ccnfuiiTet pcainiam potius amittcndam elTe,quam uitam, 8i fuiHic huius infirmiias excufabilis. Nihil igitur hic prarftribam fortibuSjqui etiamleui occafione confefsionem illuftremfiio peiiculo edcre iio^ lunt. Sed uideant ut lieras fcntentias profiteantur, carum fontes nos rintjÄ; non fint flçaa'vJ'ilXoi, audaces ante pugnam, poftea in pugna dubitare, trepidare Si deficereincipiant, quales uidimus multos uieg ad ancillæ uocem fortes, ut in Petri hiftoria exemplü propofitum eft» Nunc aufem non de priuata confefsionc diiputo, fed de con« filio dando alqs difsimilibus Si infirmis,ut hoc tempore multi gubers natôres pctunt,ut paftores refîituantaliquos ueteres ritus camcpmoderationem fperant profuturam, ut plus non poftuletur, nec turbentur Ecclefiæ propter alias res maiores. Fortafsis autem hæc fpes uana eft. Hic tarnen fetnio petentibus tali moderatione gratifia candumefle. Necignoro multa Stoicc amp;nbsp;horridc dici contra hanc fententiam feu timidiorem feu æquiorem, cùm initia mutationis conc firment aduerfarios, ne quidem haeeparua ducendaciTe ociTiatfoj«, Hanc duriorem opinioncm fi qui ample Auntur, ampkAantur fuo» nonalicno periculo.

Cum Petrus dicit, patiendum elle ubi opus eft, Praecipft u( eonfelsio fit de rebus ueris ÔC ncceiTarijsjet occafio fit honefta adeundl periculijUt cum Magiftratus interrogant de doArina, uel præcipiunt, ut faAo ipfo abrjciamus doArinam, ficut Eihnici præcipiebant, ut milites facrificarent Idolis. itaeç non folum priuatim doAi Si fortes, fed etiam populus anteferre debet ueritatis confefsionem uitar. Si pas ci in rebus ueris, quarum cognitio omnibus neceflaria eft, ut cum praecipitur de corruptelis doArinæ recipiendis, aut de manifefto abu« fu Miiirarum,aut de inuocatione mortuorum. Eterudiendus eftpos pulus, ut diferimen intelligat inter neceflaria, Si non neceflaria. Sed cum petitur, ut feruetur ordo ueterum cantionum, Feriarum amp;nbsp;ueftis tus, Hic non iudico populum onerandum eflë periculis, Cum Pétri régula dicat. Patientes ubi opus eft. Vt meminimus in loco uicino Bafilcæignicrematumeflê quendam propter efum carnium. Etfl crudelitacem ludicum iuftiisime execramur. Si conftanti'am boni ho« minis in confelsione laudamus, tarnen amp;nbsp;ipfe nequaquam male fes ciiret,fihocpericulum uitaflêt, amp;certc alios onerarenemo debet,uc tali occafione pericula fibi accerfant. Secundo, Non tantum metu moueor, ut pias, elegantes Si fimiles ceremonias optera inEccIefijs

noftn's elle. Sæpe ante multos annos non ego tantum, fed «ïam alrj multi gubernatores Ecclefiarum hortatores fuerunt, ut in Ecdefijs pia amp;nbsp;fimilis forma n'cuinn inftitueretur. Née propterea doftiinam de libertate Euangdica aboltmus, quæ de rebus mukô maioribus conrf cionatur, Sed onines fani intelligunt, naturæ hominis conuenireor« dinis elegantiam in publicis congrefsibus, finit amp;nbsp;Paulus dicit î Fiant omnia décoré amp;nbsp;bono ordine. Ac dolemus in multislocis ctiam uti* les ceremonias, abfolutionis, cantionum, à cacteris abohïas cfîc.

Sedfcandalumeft tonfirmare aduerlarios hac fpccic inclina« tionis. Ad hoc rcfpondeo i Si conftantia erit confefsionis in rebus ne# ceiTai'ijs, ut elle debet, non poterit defeélio nobis uerè obrjci. Volo enim ôé deincepsfempereandem uocem ucræ doArinæ feruari, nullos recipi impios cultus. In cacteris autem rebus oftendamus mo« deftiatn amp;nbsp;tolcrantiam nofiram in feruitute. Hæc ipfa fummifsio ß fieret retinendi Euangelij caufa, hondiior eilet, quàm fuperbia in de« ferendis Eccleirjs. Præterea mains eß feandakina defercre Ecclefias pro« pter caufas non maximas, aiit pra-bere caufam iudicfjs popiili, qui diceret nos propter paruas res pertinacia noflra attrahere bella, quàni præbereaduerlàrris qualeracuncj occafionem calumniandi nofiraffl moderationera. Et cogita uter male faciat, an ille durus amp;nbsp;horridus, qui ut retineatlaudem conftantiæ, mauult Ecclefiam defercre, quàm ueßem mutare, An ucrô patientior feruitutis, qui ut profit Ecclefiae» fußinet onera quamuis ingrata, fed fine impietatc, ut interea maneat Ecclefia in rebus principalibus in eodem ßatu, 8é non tollatur mini# fterium Euangeirj, 8i non tiirbetur inuocatio in populo. Sæpe fit eti« am, ut illi ipfl diiri 3i uehementes maiora negligant, imô etiam im^ pediant, amp;nbsp;interea de rebus minutis tumultuentur, fleut feriptum cft de colantibus culicem 8i deuorantibus Camelum, Pugnant aliqui de ueße, Öé interea prorius tacent de difeiplina, imô magis earn laxant, tacent amp;nbsp;deexcommunicatione, amp;alrjsneruis uicioiorum cultuum. Sed confirmas inquiunt aduerfarios.

Si erit conflantia in rebus neceflârns,non confirmamus aducr« farios, fed declaramus modeftiam nofiram Sc fiudium iuuandæ Ec« defiæ, quod etiam feruitutem duriorcm toleramus, 8é quidem idco toleramus, ne Ecclefiæ deierantur, item ut intelligant omnes,nos non de noßra libertate, fed de nccelTarijs articulis dilciplinæ dimicarc. Ac lèruitutem eo modeßius feramus, quia præfextu libertatis nimiuin abufi fumus omnes. Fatendum eß, nqn uulgarem fuifle petulantiam njultorura in turbainda doftrina, Nec populus tantum, fed etiam gubernatores

gubernacorcsamp;fem'oresnimium neglexerunt exerdtia tempcrantiae Utilia inuocadoni. Magna fuit in diicendo, in inquifitione, ôC expli» catione ueritatis negligentia, nemo curauit infpid Ecckfias amp;nbsp;rudicßs res Paftores erudiri. Multi Doftorcs affeAibus fuis nimium induU ferunt, Aliqui etiam mifcuerunt intempeftiuè caufam Ecdefiæ ÔC alià hcgoda. Hæc noftra peccata amp;nbsp;alia multa commonefaAi iam præfen^ tibus ærumnis deplorcmus, amp;nbsp;ita feramus feruitiitem, iit donee pof» fumus prodefle Ecclefrjs, non difeedamus,

NecproptcreaamittiturlibcrtasChriftiana, fi rede docebi» tous. Nam corda fdent tales ritus non clTe cultus Dei, fed alia maiora opera,ueram fidem, inuocationem, dilcAionem j fpem, patientiam, ueritatem, confefsionem, caftitatem, iuificiam erga proximos, amp;nbsp;alias uirtuces ueros cultus Dei efle. Sine hac doArina amp;nbsp;fine his uirtutibus libertas externa in cibis, ueftitu, Si fimilibus Adiaphoris non eft lie bertas Chriftiana, fed noua politia gratior fortaffe populo, quia paue dora uincula habet. Obijeiunt autem aliqui diAum Pauli ; Si quae deftruxi, ea reftituo, præuaricator fio. Non errauit Paulus in deftrurf endo. Ac in hac noftra infirmitatc, cum primum ueteres ritus abolit« flint, magna fuit amp;nbsp;docentium, Siopinionum amp;nbsp;locorum difsimilis: tudo. Aliqui priuatam abfolutioncm prorfus aboleuerant,quod curt» fion fit re Ac fa Aura, etiam ante hoc tempus reftitui earn optaui, Fae teamur nos homines efl'e, amp;nbsp;potuiffe quædam temere amp;:incircume fpeAedicereamp;faccre. Talia fi qua funt, nongrauatim emendemus. Nee reftitutio aliorum rituum mediorum præuaricatio eft, cum doe Arinæ puritas retinctur. Nam qui Paulo obfjeiebant reftitutionctn lllam, uolcbant cum doArinæ genus mutare, amp;nbsp;alfjs imponerc legem Mofaicam tanquàm neceffariam. Hie répugnât Paulus , alibi in ufu attemperat fe ad mores corum, cum quibus uerfatur, amp;nbsp;propter Ece clcfiac utilitatem fua libertate non utitur.

Etfi autem fcio multos de hac quaeftione duriorem fententiam magis probarc, tarnen fiprofuturaeft feruitus ad hoc, nc amittar« Ecdefiæ uocem doArinæ, neç onerentur uitiofis cultibus, pia amp;nbsp;grae uis caufa eft, cur feruitutem quamuis duram anteferamus alfjs confix lijs, in qua tarnen nee confeientiæ uulnerentur, nec inuocatio piorum turbetur. Et quia non leuiter antea nobis difsidia noftra nocuerunt, non moueamus nunc inter nos ipfos eertamina non neceflaria, fed finguli in alfjs quædam boni confulamus, amp;nbsp;communi tranquillitati condonemus,ôd leniamus Ecdefiæ moefticiam noftra æquitate, quan^ turn poflumus. Ac filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum oremus, ne finat extingui luçem uerae doArinæ ueram inuocatio« nem.zÿ, lanuarij » ƒ4 9» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

HÆc fériés eß:, hæfunt occaftones deliberatîonum concefsibnum omnium, Ex quibus Qi. quid fecen't quiCqj apud nos, SC qualesfintFIactj crimi'narioncs, atcg ex quibus procédant fontibus, planumcft, quæ,u£ ftatus controuerfiæ fiat notior SC illuftrior, (ùmmatim repe^ tcmus.

Imperator perta:(us difsidiorum, quibus indies au^ gelcentibus uehementer concuti S)C conuelli Geimaniam cernebatjhanc pacare SC coniungere rurlus uoluit diflènfio^ nibus de religiohe ante Synodum interea ad præfcriptum certæ formulae compofitis, ÔC. ordinibus ad illius formulae approbationem exequutionemc^ obligatis, haccp uelutfoc:* derequodam inter fedeuindis, neq^ quid amplius exreli* gionisdilsimilitudine uel tumultuû uel bellonim exilieret, SCceflâretquæexdifsidtjshilce nata in animis infederatal* te radicibus adlis diffidentia mutua, quod faepe tentaret an^ tea alqs modis, Cùm autem perfuafus eflèt banc, quæ poRca titulo SC nomine libri INTERIM celebrata cft, taleni elïè, quaetantaereiperficiendæ fit accommodatifsima futu* ta, in hanc ordines ut conlèntircnt poftulauit, SC ante pub* licationcm in conlultationibus ac confiliorum lèntentia* fum collationibus priuatis, SC multô magis ac pertinacius 6C acerbius poft promulgationem, quod recufationem cius Maieftatis fuæcontemptum compledti SC labefadîareauto* Titatem, SC nouis ac maioribus diftradionibus SC confpira* tionibus nouis patefacere feneftram res doceret,

Mauricq Eledoris ÔC Tlieologorum noftrorum qualia fuerint SC iudicia SC refponfa de libro priufquam id proferretur SC poft expofitumeft. Ante promulgation nemcùmde libri conftitutionibuspriuatimdifputatumôi traCîatum

trat^îanrm cd, Thcologf conrulucnrnt moderatfus, quod fi Impcratori cxpctcnct pacemôf confaifioncm, largircn* tur quædam m cxtcrnonim non impiorum ritiium rcftitu* tionc, liacfe concefsione impctraturos fpeiabant uicifsiin, ut cinendarcntur libro infota^ ûnpietates, quas fins nota^ tiom'bus indicarant. Nam tratflarionibus, quæ ante in* ftitutæ de eadem cau(âfuerant,mcmi'ncrant,utquiillisita intcrfucrunt, tndc ufip ab initio motorum ccrtaminum, ut fuis confilijs gubernannt plæracpjSC fuarum promifsionum quas feceiunt Impei'atori,non erant obliti,amp; bas mutare fi# ne iccicre non potcrant, Dcnicß confiilcrc Ecdcfijs cupic# bant cum noftris, confciuando fcilicctin iUisid,quod Dci benefîcio habebant, tùm Pontificijs adhuc oppreisis mole tenebrarum, eiufdcm ucræ dodrinæ Si Sacramentorum ufum impertiendo, Impenatum bis nibil cft, Perftitit in (cntentia Imperator, Procefsit libri publicatio. Hanclècuta eft Tbeologorum à politicis uiris (èiuntflio ac leparatio, Theologi, qui momenta controucrfiarum omnium Si de# buerunt intcUigere Si notant, nullo modo feCe aflcnfiiros fucofis Si falfis conciliationibus libri, Si bas fiio lè periculo repudiaturos ac detretfiaturos conftituerunt, quod Si runt; idemcpconfiliumdedcruntreliquisPafioribus alibi, S)^ ab bac léntentia nunquam deflexerunt, Necp in uHa parte uel minima defenfæ contra aduerlarios dotflrinac uo# cem mutarunt, ncc^uniusreiconccisioneullas libri fiiper# ftitiones probarunt, quas expreflè fempcr condemnatas re# pudiarunt conftanter.

Politicos Si promifcuam multitudinem onerarcuel difputationibus, uel confefiîone de obicurioribus Si igno# tis materijs noluerunt,quod Si difsimiles eflê in religionis negocio non exercitatos pariter, Si non eodem modo alFca dos, nec eodem animi robore pracditos fcirent, His lâtis eflè

centiimmt, fi de manifeftis qtræ ecrto intcnigercnt eflc impi'a uel fponte ucl edocîîi, ut de comTpteli's doôn'næ Iuilt; ftificatiom'SjdeMiflæ priuatæabufibus, dcPoenitentia jde Inuocationc Sandîorum, de magici's confccrationi'bus Si milibuscxpi'cnc ac dilèrte profitcrentur,rcîibrum amplcót ncc ucllc nec poflè, quôd antefcrendam cflc fciant obedicn# ttam Deo debitam, SC res ad Dd gloriam uindicandam ac tuendam pertinentes, obedientiæ Magiftratui debitæ. De ritiium externorum non impiorum, amp;nbsp;qui Cua natura funt amp;(ria4)oçoi,amp; utilï'ter retineri at£^ ufurpari in Ecclefia pot* fentjconccfsionc, déferrent 8C Cpondcrentobedicntiam Im* peratori, Quodquidcm indeufq; ab initio motarum con^ G-ouerfiarum confilium in omnibus de religione deliberatie onibus fuerant fequuti,

Italecrgô tandem ablmperatorequanquamconlcn^ firm SC approbaüonem in præfer.üa (euere SC obftinatéflaé gitante, libei auit Mauricius Elctflor, ut reieefiis fua uoce 8^ tefiimonio fuo manifeftis SC notorijs IdoKs^ eiToribus SC fuif perftitionibuslibri, in rdiquis, quæ piè Si. âne confdentisé offenfa ÔC non conna Dei exprefiâ mandata præfîari pofe (entjobfequentemfe futurum, re cum fuis communicata obftrinxerit. In bac fententia perfëucrauit Princeps Maire ricius 5 ut in fua perftiterunt Theologf,

De omnibus his deliberauit Mauricius EleSlor eut» fiiarum regionum fubdins, Theologisadhibitis, Theologi perfeuerantes in fua fententia dehortati funt Principem cum obteftatione à mutatione omni, quam uiderent pae rituram 6C fufpiciones multipliées SC uaria iudicia, libro Auguftano fimul noua confutatione repulfô SC explofo» Ref{x?ndït Mauricius Eletfîor duorum alteruGum (èopore tere facere, (de temb cnim non faciendo, id eft, de impietae tibwsftabditisinîifarônon recipiendis, (è iam conftituiflê)

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Najï»

Nam aut dœlarare fc oportere Imperatori, G qutdem muît» contineret liber exprcfsis Dei mandatis contraria ÔC con* foentijs peiïciilofa ôé per (ê impia, quædam media Sé fuo generenoniinpia,in quibus ÔC quatenus cedei-e atc^ ob# temperare pofsit falua Dei gloria, integra ucritate dodrinæ, incolumibus (üarum regionum Ecclefijs : aut exprelîà omnis obedienuæ rccufationc experùri incertum belli euen» turn. Quod G hanc lèquendam illi uiara œnferent potius quàm priorcm doceri fe oportere ante omnia de belli cauGs, An ad arma capienda contra MagiGratum, amp;nbsp;attrahen# dum fuis Ecclefijs bellum, etiam fatis Gt futurum caußc, G antctentatum animum Imperatoris declaratione legitimæ 6lt; à Deo mandatæ obedientiæ in ijs rébus, in quibus ipQ tnultô ante cenfuiflènt præGari earn Gne irapietate poGe,pas» titer Gne dilcrimine omnem obedientiam detreeffaret, Exiftipiarelèfenunquamhociplôsucl fuafuros uel proba# ïjiroseGc, qui Imperatorem ôd MagiGratum eGê feiant, S/C uenerati Ont ipG atep omarint (emper lcriptis ôd condom# tus fuis, eumt^ in hacc conGIia quanquàm nec reda nec fa# lutana, tarnen bono ftudio pacis delcendiGè nonignorentÿ 6lt;in fimilibusdeliberationibusmultoantè ô^multoucs de rebus medijs Imperatori pertinaciter non eGè aduerlan# dum, Gucritas dodrinacretina'ipolsit,ftatuerint, ne lècus ac res eft, de dodrinæ genere fulpicetur ac de autoribus, quaG praetextu emendationis abufuum Gt quæGta 3tvayx/a in EcclcGa Si Imperio, Nec le caufam uidere, quare de tjs rébus iplùmarmislcditiofe raptis dimicare contra Magi# ftratum uelint, de quibusalios pugnare noluerint.

Sibi uero G decaufa condudatur, Si fuarum regio# num fubditis, turn hoc ctiamcogitandum cGc,an moto bel# Io uires harum region« potemiae Imperatoris recenti uido# ua plun'mu conGrmatae,0i ad ducendum bellum inGrudac,

fint Riwrae pares, turn præfiandum atlt;ç cauendirm, ne fi de non neceflàrtjs ncL^ imprjs incerta belli Fortuna prælientirr, ami'ttant neceflâria, deuaftati's bcllo EccleCqs prorfus atc^ m foli'tudinem redadîïSjCxcu^is paftoribus,delcto Alinifterio, extindîa uoce ueræ dodlrinæ, fublato uRi Sacramentorum, legibus honcftis abolitis, nerui's difci'pli'næ Ecclefiafticæ 8C politicx adminiftrarionis incilîs, terris lus uniuerfis regni Pontifici] idolomania Sgt;(. feruitutis acerbæ triftiCsimo l'ugo opprefsi's y cuius rei exempla cei nantur ih EccleCqs Sueuici's ÔC pluribus altfs tii domitis Sii. diftirrbatis, Harum rerum fi lac^ræ non neceflârio bcllo præberet caulàm, graue hoc eflet futurum fibi admodû periculofum. Nec pofiè feulgt; io modo conlcientiæ perfiiadcre fuae,quod debeat detreda/. done obedientiæ in rjs, quæ Del mandatîs non aduerfen* tur, nec fint per fe irrtpia, bellis aut uerè aut certe in fpecieni feditiofis inuolucre, ÔC obrjccre pen'culïs extremis nOn for# tunas tantum fuorum, fêd multô magis animarum faluteni ôé confcicntiarum, quas, fi res aliter caderet, neceflè eflet 6^ dubitare tandem de rcligi'onis ueritate, errore concepto eX non difiihdis neceflànjs diuihitus traditis à non neceflâ# rqs, SC neep præcepti's neep prohibitis à Dco,SC periclitari de tota dodîn'na. Non fieripoflêaliter, quin fi hæc detredef, quæ largiri pofsit, culpa Ce Ceditioü ÔC contumacis Principis èc publicam pacem petulantcr turbantis aftnngat.

' Ccnlêre fe itacß experiundam prius efle alteram uiarn, qua fi nil proficeretur, faciliorem fore caulàm. Nam fi uim ulurparet Imperator tentata Libri exequutione armis, uim, fi ilia luppeterct, fîrmiore amp;nbsp;certiore conlcientia opponi poflè. Si uis ui reprimi non poflèt, lufttnere SC perfèrre om# nibus perfecutionum calamitates in explicata SC pia caulâ foret facüfus, lam uerô fepromiflo8Cfponfione,quaulus coram Imperatore alijs,dça€ta impia libri reiecerit, obli#

gari ad ofcedientiam praeflandam, quæ pie 8d fine ofFenfîo^ ne confcientiæ praeftaid poflêt, Itac^ Te petere, ut interrow gaitjdequibus l'pfe ôi. fui concedcrelmpcratori inritibus Adiaphoris poflènt aliquîd,de co ut cumrefpcifîufaluti's harum Ecclefiarufn amp;nbsp;gloriæ Dci in primis ÔC ucritatis do^ ôrinæ pia ac diligent! communicationc confiliorum dcccrlt; nant refpondeant. Nam ÔC per fe antèâ conditioncm (lia^ rum Ecclefîarum flagitaflè conformitatem in ritibus, Pro^ pterea cupere (êfe, ut illam antea approbatam rituum de^ feriptionem in bac dclibcrationc prxdpuè intueantur»

Quid faciendum igitur Riit hoc ftatu rcrum Thcolo* gis c' An dcfcrtis his Ecclcfqs amp;nbsp;dcftitutis com municatione do(fïrinae, piorum confiliorum, commoncfatfîionum,ôd confolationum in Cum mo diferimine, quo res redierat ad peiicula comitatura confelsioncm uniufeuiusep, 06 pericli# tabatur aim ueritate docflrinae (alus animarum : An igitur fugcrc tunc debuerunt ceu mcrccnarrj, ut feccrunt ccnlorcs noftri, confulcrc fuae tranquillitati ,latebris quacOtis, in quibus tuto dclitelcerent An uero in ftatione fua fubfiften tes operam dare debuerunt,ut plantatæ dodrinae puritatem 6C iplas Ecclefias quantum poflènt, tuerentur ac uindica# rent, monendo confulendoc^ arcerent ac fummouerent, cum machinationum dolos, tum uiolentiæ uim,quibus Lts ber Auguftanus obtrudebatur, quocuncç fuo aim pcriais Io f Et H cedendum non Riit, An faces (editionum eflè ôi indtare debuerunt fubditos ad earn obedientiam Magiftra tuiarmis fèditiofè detreeflandam, ad quam pie ÔÔ cum bona confeientia mandato diuino præftandam Princeps amp;nbsp;lubs ditiper lèfè, amp;nbsp;de ueteri ac recenti permifsione Theologos rum (efe obftrinxerant, praefertim aim hos ita affoflos efle intelligerent, ut retinendae doóirinx 2lt; uerae religionis cans ' amp;perfecutioncs fuftinere ac fubirc non rccufarcnt r-An tics'

l'ô potins difettêemdire hqs dcbuertrftt, cùm id peteïcftt^^, poflulareiTX (nec^ enim à Thcologis hædchbci-axiones or^ tæ funt, nec tàin ad d hcologos quàm phuatim ad miuni qucnq; pcitinuerunt) dequibusjndodtn'na hacîcnus coiw troueifis capitïbus pcrrincntibus ad Dei gloham falu^ tcinaniraarum confcfsioncmcdcreopoxKrct ÔC. nil-ul con* ccdere. Quæ ucrô ex Humana autoritate pendentia, 5Ó çonftitui ac mutari humanoconfilio confucra non tarnen contra normam facrx feripturæ tali'a client, ut concedi lmlt; peratori poflènt, quo SC Deo pratftaretur cultus dcbîtus, Si non utolarctur obcdicntia, quant Magillratui Deus defti* naui't atqî addixi't, uitarcturc^ (cditoGc contumaciæ culpa, Si uel bellorum rabies aueixcrctur, uel G perfècutionum perl* cula expedanda client, pnus conllitucrctur, quas rcs opor* teat auton'tati humante cuiamqj anteferre f

Qui uel rclidas Eeelefias dodîrina, conGltjs amp;nbsp;corn* monefadionibus deftituendas, ucl protinus concitandas contra Magiftratus potius, quàm redo difenminc inter di* uinitus præcepta at(^ immota immutabilia, ac reliqua Adiaphora erudiendas prius fuifle cenlènt, quomodo hxc Deo exculcn):, uiderint. Noftri ut fideles ac pf) Dodores ac miniftri felutem Ecciefiarum fuarö pjuris fcccrunt quàm propriam, 6C quas rebus fccundisacflorentibusconftitue* rant ac rexerant,ilb'sin aducrllsôC exticmè laborantibus confilio piçgt; deenèftolucrunt,quicquidipfisaccidactpri* yatim uel ab hoftibus uçl à calumniatoribus.

Si italt;^ confulendurnfuit, quoddareconfiliumpo* tuerunt aliud, quàm illud ipfum, quo toto temporc mutati* onis ufi fucrunt fcilicet ut demonftrarent, quos in Ponti* ficio agmine abufus, cn'pres, cultus idolatricostaxancnt, ex his Ecclefiis fuftulillênt, quos fine impietatc, abiedione fidei, abnegatione ueritatis, periculo æterna: falutis reuoca* renon

re non pofîentjamp;J propter quos hæc facfîaeflètfeiundîio, Denfqj dcqiribus eonfîantiamin confcfsione,padentiam amp;nbsp;obedicntiam in mice amp;nbsp;perfcciittonibus Dea præfiart oporteret : In qnibus conn-a conatum obcdicntiæ decla^ rare Impcraron Itceret, qua dcclaratione uel amolirentur pcricula, quac impcndebantnon fottunistantùrnuniuscu* iuslt;^5 fed multô magis Eccicftjs ipfîs, docfîrinæ toti mi^ nifterio. Aut G ilia non auerterent, libei'arent dubitation ne amp;nbsp;metu confeientias ncceflâriarum à non neceflârijs diftincGione explicatas ac conGrmatas,

Cùm ergo poftulationi Principfs ôd (ïibditorum ren • fragarinullomodolicerct, quanqua’m calumniarurnmetu abliorrentibus ab omni concefsfone, deuentum eft tandem • addelibcrationcsde Adiaphoris, quas eleôi ex ordiiubus fubditis amp;nbsp;conGliartjs, côccptis feripto formulis^exorfi funt, . De his quid conceflêrint 2C quatertus QC quibus îegibus ac conditionibus, Si in quos ufus, difertay clara Si explicata Thcologorum refponfà docent. Ex his ipGs, præter tres ri^ tus uel quatuor ad ftimmuin, reliqui omnes antca his Ecclen i ft}s in uftrfuerunt, retenti conGlro, mandato Si autdritate Lutheri amp;nbsp;aliorum, quibus infpecftioô^conftitutio Ecclen Carum prima commendata fuit. Formam rituum eandem uRirpat Si ufurpauit hueufep in adminiftrationc Si diftrin butione Cœnæ dominicac maxima parsEccleGarum inhis regionibusj qi^in ordine conceflôrum rituum exprimin tur, neep additum illi quicquam nec^ detradum eft. Sola noftra EccIeGa Si quædam uidnæ avotc^a^ip ? açry abrogan runt, de qua ut Si de linea uefte Reuerendus Dominus Pan ftor D. Pomeranus promittere pluranon uoluit, quàm à Paftoribus (uaï infpedioni fubieeftisimpetrarebonagratia poflèt, Ideo avàJ'a^/p ajT« ex ea formula, qua poftremo deferiptus eft ordo rituumobferuandorum mhis Ecclefqs confonnin

conformitatts caufa, proiTus ruHulcrunt, ne confirtnaretur introdudta Pontificijsabufibus adorario pants, quanquàffl primae purion' Ecclcfiæ in ufu ccvàlt;rlt;ifilt;5 fuiflet. De linca uefte quidem fola, cuius ufum tarnen confiât in maxima parte harum Ecclefiarum nunquam fuiflcintcrmiffùm,plu^ rimum turbarum ac tumultuum fuit excitatum, ita ut de hac pene fola præcipuè dimicatum fit. Conftrmationis ri* turn quem concédant,quomodo ac in quos u(îis,quiduc fpedarint, delcriptio admonct fupra pofita. De Fefio cor* ports Chrifii, ut uocatum efi, quod inter dies fefios config* narant pofiremô fj,qui et digeflèrunt ordine capita rituum, amp;nbsp;de fingulis funt (eifeitati, eô4ibentius afienfere, uteo die dehorribilibusabufibus 8C prophanationibus (àntfiifiîmx Cœnæ Dominicas in circumgeftatione ÔC adoratione pa* nis,cuius tetræ Idolatriæ ncruosfiabiliuntceniores noftri, populus commonefieret ÔC docerctur, Imo ut hoc fcftum eflet uelut Enceniorum feftum, quo de repurgato Tempîo, id eft, de liberatis Eccleftjs noftris ab Idolo Maozim, quod autoritate Pontificum in Dei locum collocatum 6C à iuper* ftitiofàmultitudinediuinis honoribus atep adoratione cul* turn, tot annis faneftum locum Tyrannies tenuit ÔC blafphe* mè polluit ac prophanauit. De hoc ergo bcneficio ÔC red* dito Ecclefiac uero S)C integro cœnæ Dominicæ ufu, ut ferix ÔC ardentes Deo gratiac agerentur, SC peterctur huius bene* ficij conièruatio. Mentione undlionis, quàm uocem ufur* parant n,qui de Adiaphoris interrogarunt,confuetudinem uifitandorû ægrotorum receptam ante' in his terris accipi,S^ côlecrationes uel execrationes potius olei impias 8C blafphe* inas extreme condemnatasSCexplofas eflè, toties repetitx commonefàtfiiones de uifitatione asgrotorum SC condem* nationes Chrifmatis ac confecrationum olei oftendunt eui* denter, quæ ex tota præmiflà ferie repetantur. Canonem

■ totum prculian fcn'pto refutaniftt raecerunt nee poteft ’ üHa uliius impictatis in hïs riti'bus conceßio dcrtionftr^i. De reddenda uero Epîfcopis lurifdidione no aflènfiflèalw ter,nifi ea coditione, fi hoftes (è(è illi no declararint ueritatts amp;nbsp;Ecclefiarum noftraru, 0(. examina inftituerintfCTia,qui'b, audiantur ordinandi de docirina EccleOarum noftrarum: Mauricium Elecflorem fimilitcr tota feries deliberationum

' QC exitns planifsime conuincit, eatenus de reßitutionc ‘ lurifdidionis recepifle, quatenus Epifcopi perfequuturi Ecclefias noftras noneflent, Qi. ordinaturi legitime Gne uUa

, obligationcimpiacommendatos, Poftexploratasuerouos luntates Epiicoporum , nihil omnino rcddidfHc illis, fed confeftim à foluto Conuentu LipGco curam rei EccleGaftia cæ uniuerß: Academtjs, ConOftorijs QC Superintendenti^ bus harum terrarum commendafle denuo, Id ergo cum publicum GtÔé rfotorium, tarnen impudentißime Hacium contra hanc manifeftam ueritatem tumultuari tarn neferio clamore non puduit, Hæc fere coneeßionum fumma eft, ■ Nam ritus reliqui uGtati EccleGjs fueruntantea, nbsp;nbsp;-

' De bis quæ ad conuocatos in oppido GrimmenQ Paftores öi infpediores Giarum EccleGarum referri curauea rit; SC quosconformitatiscauß ritus retmiGuerit Princeps Eledlor, teftantur, quac fuprà funt expoGta, Simul autem iple fua uoce tune profeflus eft grauiter amp;nbsp;cum adfeuerati^i one' própter fufpiciones, quibus grauabatur à Racianis SCcalumnias, nullam feuel requirere üel moliri in dodri* na äur äliqtia fenecefläria mutationem, Sed hoc conari, ut declarandoobedientiam Imperator! in CQnfefsionc pauss corum qüorundam rituum nonimpiorum, SC efficiendo in Giis EccleGjs conformitatemi quam exigeret necefsitas, auerteret SC pericula, quæ minitarentur his tenis uaftita^ , tem Sc religionis ddctionem, SC incommoda^ quae ex ri#

tuiim difsimilitadi'ne atcç BccIeOafticse cîiTciph'næ pbs ni* tnialaxarione abufucß petuîantilibertatis Chriftiawc hac^c^ nusextiriflêitt, Doctrinæ «üm puritatem confènjatam fe cupere, ÔC confèruare ac defendere Deo luuante udle uel cum uitac QC omnium fortunarum periculo, Idcô benïgnC quot;nbsp;fe poftularrjUc grauentun'n honrm rituum rcceptioneôi inftaurarione, ubi ufïis eorum abrogatus cxoleuiffèt, nô in^ «îri obtemperarCjôd (êcû unà hoc conari ôi agere, ne turben ‘ tur, amp;nbsp;maioribus imphcentur perieulïs dodrinæ amp;nbsp;mïni^ ßerio ïnteritum allaturis Ecclefiæ, ut hæ difciplinapaulo (èucriOreregantur, cuius laxationem detn'mento his ÔC dogt; ^rinæ propagation! acmorum gubemadoni impedûneîw •O cflê inconfpeiflu Ot.

Inde noua deltberatfo orta, qua: ad Paffores propriè pertinxst, qu^es lê tnabrogatorum rituum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcftû*

= tusione gerere erga Principem ÔC Ecclefias Tuas debucrint, Etfi enrfm maxima pars eanim ceremoniarum, quae requis gt;rtbantur J nunquàm'in ufu cffè defierant, difputatuin taM men foitjan reuocari in u(um intermilfe poflèntad caucju •^dâs majores pertuÿbaciones ac difltpationces nbsp;nbsp;conformita^

congruenciae caufà, Qi. ingratiam Principis uolenti» fatisfâcerendefà: obedientiæ Imperatori debitæ faluapie# tateô^tfligioneadDeum, Oinnino cùm inftitutum eflèt Princfpi,.ô^conlcientiæ propriæamp;falutis lùarum Ecclefia^ rum nomcdiiîredereàpromiflo obcdientiæ, quae nthiThabe^ retimpietatiSjPaftoribusaut deferendæ Rienmt Ecckfiae» aut feditiones quocunjj: ewentu conritandæ contra Princï^ pem amp;nbsp;Imperatorem, aut ccdendum ftiit, Qi. ferenda (èru/î* tus non impia, uï ab omni impieute, fuperftitione nbsp;nbsp;pro^

phanftate Ecclefias defenfas cum puritate dodrinæ amp;nbsp;uero ufii Sacrâmentorum conferuarent.

• ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dego*

çkgmiht. Aurores fcdinonum eflê needebuetunt necug/ luerunt, qui fedinofàs molitiones à^tumukuationes Cemper procul Rigerant ôd fucrant execrari, QC fuo loco omnium uis rûim Gonatu antea compcfcucrant ac repreflérant, ôô de Magiftratibus pièd^ honorificcdocuerant, de fefedixe* ramp;ntjG quid commouerent periculi aut parèrent aduerfi, edice ab ipfis refiitationcs impictatum, hocfefè fubituros' (uisceruidbus, non deriuaturos à (éiêin harum tenarum incolas denii^ quibus caufa ad lèditiolè clamandum nuUa iuftaaâèrebatur, Ecclefias uerô deferere,quo animo ÔCqua côleientia potuerunt illo triftifsimo ÔC ærumnofilsimo tem^ pore, propter eas res, quasfuerant tories fpontebrgiti Im* peraton? Cum iuGi diferta Confelsione ex^'carûtraometi* ta controueifiarum, Crudelitas enim fuiflèt 2C impietas, fi, nereducerenturin EccleOam pauca Adiaphora, abieciflènt ininifterium fpontanea deferaone,autfeditiofismolitioni« buspræbuiflentcaubmeuerOoni Écclefiarura, cum Adii* phora in noftrapoteftatepofita^ncÆjJsfaruiread dodrinæ propagationem tratfùtioncmqj, 6ô mim’fterq conlèruatio^ nem,pia excrcitia, dem'^ nominisdiuinicelebrationem de* béant, Et à nobis pro ratioræ ckcumfiantiarum, fi expédiât amp;nbsp;fit utile ad damna et detrimenta cauenda maiorum uafta^ tionum,difsipationum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ulurpari uel omitti, abo*

leri, uel inftaurari,liberè poisint. Qiik^ de caufis mutations talium edoefius offenditurgt;iniuûè offenditur, amp;nbsp;fibimet ipfi. caufa eft fcandîâi. Prætulcruntergô tertiam, quan^ de le* quuturis calumnîjs co'ti et huius fentoitiæ caufas ac rationes ^auifsimas amp;nbsp;uerè pias atep Dei gloriam ôd Ecclcfiæ Calu# tem completflentes (âepe haefienus expofuimus,

' Has Acfliones ad Ddfolius gloriam amp;nbsp;con(èruaaolt; nera puritatisdoôlrinae.,uerorum cultuumDei, omnium return neceflamp;riarum , tninifterQ Euancelici purioris in

EcdeGjs direlt;flas, quam (celeratis calumnrfs, quam irn*; pudenabus mendadjs, quam atrodbus infèdlationibu» fine modo 8C fine exagitarit Radana fadiio, tcftantur Char*. tarum agmina, quæ ton's decem annis inftrudïa ÓC emifla t drcumuolitarunt, Quid enim non tn'butum eft noftris : pudentifsi'me c' Inino haciatfïabantur uoces: Nihil fuïflè lärgiendum, fed lëditionibus aut terrendos aut excutiendos -Prindpes, ÔC perturbanda fuiflè atq^ euertenda omnia,' Poftea ad haec accumulabantur alia: dodrinam de iufti* ficatione corrupifle noftros : Reuócaflè impias Ceremo* nias in Ecclcfiâm: fubiedflc Ecclefias imptjs Epifcopis' hoftibus: Fornicatos eflecumfcorto Babylonico: Cond* liationes fcdfle cum Belial, 6^ gratificatos efle amp;nbsp;Id uqfle Diabolo, Necullacogitariaut condpipoteft atrodtas tïiinumtanta, quam Flacianafadio noneffudcrit,

Prouocamus ergo ad cogninoncm 8t iudicia omni* Umpiorum in toto orbe Chriftianoj ô^obteftamurcos, ut propter Dei gloriam ôiEcclefiæ falutem atcß incolumita* tem, ad liane ueram narrauonem, de qua teftaturos nos profitemur ubicunt^ fuerit opus, Hacij exlufpidonibus, fomnijsj rumufeulis, calumnijs, mendacijs extruôas atep infiiudas aceufationes QC criminationes de corrupta do* drina, de receptis impijs ritibus, de collufione cumhofti* bus haud grauatim conférant, EtanhæconceGiones pau* corum SCutilium rituum accommodatæconferuationiue* ræ dO(flrinæamp; faluti atep incolumitati harum Ecclefiarum, quæ fola fpelt;51ata quaefita fuit, cum ex his nullus alius fperari fruêîus ab illis poflêt, qui deliberationibusinterfue* runt, prætcr eum, quem de criminationibus 8C condemna* tionibus iniuftifsimis perceperUntl Hæ inquam cùncefsi* ones, an taJium condemnationum atrocitatem meruerint, ftatuant, Simul etiam malts tamis, qu» Flacij calumnijs in* ueâa

Uclt;Sa iiî Eccicfiam, crelcunt quotfdie 8C cxafperantur, ut felutaria ÔC conuem'entia remedia quacrant, oramus.

Vnnamdeïegia'ma ói. pia Synodo Principes religw onisnoftræfcriô cogitent, m qua de remedtjs hisuulnerw bus Ecclefîae adhibendis deliberetur communi confilio pigt; oi-um homirium, ut frenetur ÓC compefcatur licentia amp;£. pci* tulentia improborum hominum, odtjs, ambitionc, fttper^' bia ôf maliciacorrumpentiumexplicata dogmata, feditio(è tumultuantium SC munientium (êfè fatfïionibus, quorum præfidtjs confiftant 8C ferocimt, Hoe ut fodant, mopter E)ei gloriam eös obteftamur. Praecipuum munus Prihei* pum eft ,qui præcipua fùnt membra Ecclefix, præüarCjUt populus retfle de Deo doceatur, SC adftiefiat ad ueros atep à Deo praeceptoscultus,Ôd Deum reële in agnitt'oncSë fi* ducia filrj ipfius Domini noftri lefu Chrifti I'nuocet Si colat, Sc prohibere,nc comiptclis nouis ÔC explicatorum dogma* turn deprauationibus conuellarur Ecclefiae confenfus, SC turbeninnuocatio piorum. Huncconfenfum Deoiuuante noftri qua poterunt fide et diligentia ut fem per fecerunt, iu^ uabunt ac promouebunt»

Quæ autem confilia SC ftudia, qui conatus, quanta de Ecclefia follidtudo, qui gcmitus, quam ardentes ad De:« urn preces fuerint hoc tempore noftrorum, quæ fuftinue* rint ipfi pericula, SC narratio teftatur, SC nos poflumus te^ ftariomnes: Netj Radus ignorât ipie , qui tunc ipcdlator horum omnium coram,0C perfidus ac pemiciolus ciuis Ec:« elefiæ noftræfiiit, quit^ ex concefsis ritibus pleroli^ pauciii fimisexceptis, remanfifleinhacnoftraEcclefia poft muta^ tionem probe nouit.

Nihil gloriole, nihil arroganter prædicamus de no^ fins, quos faa mérita prjs omnibus,omni tempore com# mendabunt j Sed agnofeimus SC,grata mdxte célébrâmes • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hhb 5 merin

meri’ö omnium corC^ qui tunc, cum'Sphtnx Auguftana in Ecdefias noftias I'mmtrfa fuûjfortiter (efe huic oppofuerunt, St ne progrederetur, ac uafiationesefficcrct Sgt;C l3cer3Ltionamp; maiores,repugnando prohibuerunt. His agimus gracias publico totius Ecdcfiac nomine, Agimusôu Deo gratias, I quod aliquos excitatos ôt roboratos Spiritu fuo amp;ndo imgt;

pulerit ad (ufdpiendum ueræ doc^lrinæ patrorinium, Rur« îüs amp;nbsp;hos obteftamur,et alios pios ac bonos ubicp locorum, utnoftrisuicifsimtribuant quod eis debeturi cogitent hos primos 8t m prima acie ante eæteros oinnes, St cùm ' certamen ferueret maxime, diim'caÖe, amp;nbsp;/nfultus atqj inw prdsiones primas easc^ diffîcâkmas ÔC periculoßfsimasß)^ los fuftinuiflè, St exhaufiflfe prima pericula, St ueliementi^ us petitos eflè,et pericuUs lêmpcr fuiflè proximos.Reliquos longius abfuifle, ac horüm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certaminibus audaci^

ores fuiflè St tutiores. Nec propter mêdaces 8t ingratas ci minationesFIacij hxcprædaranoftrorum mérita abijciant’ Stobruant,

Edid« lîram Princeps Eledor confeCsionem intrepid de non One difcrimine coram Imperatore, teftatus grauiter, quôd impietatibus Libri aflèntiri nonpofsit. Dereliquis, quac cum pietate ad Deum St fine uiolationeexprersi uerW Dei fieri poflènt, fpopondit obedientiara, St corn præ cætelt;* risfôlus urgeretur «ehementius,ut qui aduerferi folus Stex* equutionem prætextu dcliberationum remorari fciretur, pene folus fuftinuitiram Impcratoris,côrainaüones St péri* cula, St texft reliquos, St ne procederet exequutio, impedi* uit, donee tandem confirmatos uiribus St potentia conatus Imperatoris elideret amp;nbsp;euerteret omnes, ôt compararctfuis • acreliquis Ecclefijs coniunÆ's firmam acflabilem paeem, de quo bénéficie) pi imum Deo, deinde St optimoPrincipi gratisc dehenturieternat,

Edidenint flC Riam Theologi de eorniptelis omnf^ bus priuarim ôi publicè confefsioucm ex. profcflô, in altjs fcripüs multiph'a'busj Repudi'arunt Libnimj^amp; in rea l'eÆone pcrfti ter tint. INec defuerunt Ecclefijs reliquis confolando, monendo, docendo, confirmando , amp;nbsp;dogt; ëîrinam uoce ac (criptis publias repetendo. Ceflèrunt '» Principi uolenri lâtisfeccre mandato diuino præa'piend obedienriamerga Magiftratum, aefuaceonlcieiui», amp;nbsp;cua pienti Ecclefias aliqua rituum difdplinæ Ecclefiaßicsc fimilitudine conformare coneeßis pauds ritibus 8i ijs, quos conceflêrant, piè S)C utiliter dedararis, quique cum nulla prorfus font coniurKßi impietate : approbatis reli* quis, quorum, ufos iquot;m ante in maxima Ecdefianjmpaçte perduraratufqueadiftatempora,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}

Sed indinatfonem ad Pontifoios bac coiicefsrone fe^am foifle damitant. Dehac reCpondemus, Ne cxw Riment tàm ftolidos eflè nos ônf incogitantes, ut caulàshaa rum præftigiarum , amp;nbsp;huius calumniæ comparatæ ad falcinandam multitudinem non intelligamus. Quæ in^ elinatio fieri poteft, fi conftanter propugnentur contra Aducrlàrios Ä retineantur, quæ contra eos defenfa fern« per focrunt, ôi eodem modo dedarctui' perpetuô atque illuftretur diferepantia ac diuerfitas, qua noftrae ac Pontis» fidac Ecdefiar difsident præcipue ac diffèrunt, amp;nbsp;quibus non emendatis apud Pontificios , nulla nobis cum illis eoniuntflio, nulla poßit eflèfodetas, Nee tribuatur illis ulla in re quidquam, fed oftendatur Imperatori,; ( quod quàm diu bas de componendis difoidqs Imperator qui* cunque ddiberationes renouant ô^urferit, fieri oportebit, fi iniri inlmperio ratio concordiæ debet) quoufque fe(ê extendat obedientia ipfi^ubidefinat jOi uliraquas metas

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec

* nee pfogrcdi lUa debcat neep ïpRim cxfgcre aliqufd amph'* us deceat. Sunt autem hæc omnia à no fin's praeftita. Et quibus decauGs autdebucrunt aut potuerunt ab ufurpatx antea confeGSonis forma difeedere, amp;^mifcerecumcontro^ uerGs ac necèGarîjs non controuerfa ÔC non neceGaria, qux acturate multories diftfnxerant,

Quare autem, quae hoc tempore Cub Maurido Prin# dpe faeflaeftconcefsio, inclinationem peperit: quacrepcti* ta fuit tqties ante bellum, fpeciem indinarionis nullam ha)* buit f Quare quae à noftris à morte Lutheri ufurpata eft ' longe aftn'dior concefsio ad amouendam ab his EcclcGis feditioGe contumaciae culpam et maiora pericula auertenda, quae torum mntabolitura minifterium,reprehenditurî Quae uiuoLuthero ab iplôLutheroôC icriptispublicisôi priuatis, cum Luthero ab his ipGs Theologis noftris prx* ' flita eft Im peratori propter ealdem caufas, offendit ncini* ’ ncm, dCcaruit reprehenGone,imo fuit approbata;^ Cum ■ concefsiones utriufque tern poris, G conferantur, edoceant, fllas uiuo Luthero admiffas plura largin' Imperatori, has at)* ' tftius contrarias 6ó explicatius deGnitas eGe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Sed tempus confefeionis fiiit, inquiunt f Quaftnort Eterit tempus cohfefsionis totum à mutata 2C emendata ligione tempus, amp;nbsp;non exegerint confeftionepr omnes de ‘ rdigione indidlac 0^ inftitutae collocutiones,cum ad red^ dehdam rationem ftdei ô^donrinaeautoritatelmperàtoris tóties Theologi noftri euocati filerunt. An mutato domi** nio in his terris oportuit fieri 5C conditionem aliam profi* tentium caulam fidei, ST mutari caulam ipiam, fententfas 0^ pia confilia, dici acdoceri alia quàm diefta fuerant ante mutationem, atm fiducia pracGdtj ÔC defenGonis augere animos poteratf An exuerunt tarn fubito naturamluam amp;nbsp;iT» «4)0 J« partibus edendx confefsipnis deuolutis in Princii*

pern Maurtdum, 6C dcHcnint ilia efïè, quæ adhuc paulp ante fucrant rcliquis Piincipibus fefe ad conccfsi'oncm co^ rundem ofFcrentibus Quæ uci o ilia tarn fubita conuerfio ƒ Si fingunt cenfores noftri,Chriftianum hominem talem elîè debere, qui dogmata amp;nbsp;(cntentias mutarcrx occafionibus, infletflere confilia ad dreumftanuas, locorum, temporû, perfonarum ÔÔ rerum, amp;nbsp;foiiiter petulans mouendis non neccflârtis,ôô pctulanter perrinaxefle fdat in elidendisamp;S nnpediendis lalutaribus cofilijs aduerlatione fpeciofa, tunc, cum præfidio munitus ÔC defenfionis fiducia tutus fucrit, quod de (c(e Flacius probauit quales fint ofiendunt. St pictatis, intcgritatis dC conftantiæ Thcologicæ eft eadem (entire amp;nbsp;dicere quocunc^ tempore amp;nbsp;periculo quocunep, Cur condemnantur noftri, qui nbsp;de dodrina dixerunt calt;

dam rebus fecund is SC aduerfis, deritibus medijs çoncefi» ferunt eadem, et de apprehenfa femel ac defend ueritatc pu^ gnarunt codem modo obiccli pcriculis extremis 0^ omni* bus humanis deftituti praefidijs, quo antea pugnarant præ* fidijs fepti ac tedi uelut clypeo foederis, cui ut nunquam confifi funt tantum, ut fiducia illiys rebus florentibus info* ientius aut petulantius aliquid mouerint, aut detredarint aliquid Imperatori conrumacius ex iUis, quæconcordiæ ÔC pads caufa concedi pofïènt, fic poftea ncc rnctu potcntiac Imperatoris uidoris, aut foquuturarum Sgt;£. iam impendent tium perfequutionum conccfldruntajiquidamplius, quàm çonceflèrant antea, amp;: hoc quod concellcrunt abh orientes' ab omni mutatfone,admilèrunt propterEcdefiasdeucri* täte dodrinæ Si lâlute fua follicitas S)i periclitantes,ct peten« tes fibi oftendi, de quibus cedere ncc deberent nec poflent, ÔC quidem largiendis cum bona confcicntiaobcdientiæ Im* peratori debitæ fatisfieret. Non fiducia fœderis aut ullarum, uirium liumananjm mouerunt cenamina non neccflàrja

antebellum, Nee orbatipræfidîjspoftbellûm acminispe^ tld ÔC ciïcumucnti penculis caufæ piæ 8C necelîàriæj de qua certamen cxn'terar, defuenint ulla in rc,

Quid l'tacp pRetermiflùm fit à noftn's, quod ad eden«» dam confefsioncm pci'rinuit,ô(^ qua in rc confefsio hoc tem# porepræftita diferepan't àpriort,cx hac totaferiepcrtcxcx narradoni's cenforcs nobi's noftri oftendant. An non repé^ titæ (unt eodem modo fine mutatione ulla Si fine nutattone refutadones QC rcielt;ftiones abufuum, erronim, idolorum Pontifîciorum, dcclaratum cft explicate perfpi'cue fine ulla ambi'gunatc non fefeapprobaturos libri Äuguftani im* pictatcs'.''

Deridbus uero Adi'aphoris SC de Epifeoporum auilt; ton'tate nonne relponfum hoceft, quod rcfponfum fern per fucratantea: amp;quos ritus ÔCquatenus probarent,nonne explicate definitum cft, procul remota ÔC cxclufa ac con* demnata omnifupcrftidone ÔC necefsitatis ac cultuum l'mi» pia opinione f etfi în hi's formulis notationes potius funt QC ’ indicadoncs, amp;nbsp;liber qui formam rituum obièruandorum integram propofuit Paftoribus Cremæ, dé rcceptus atq? ap^ probatus cft, integram habet deferiptionem atlt;^ explicari^ onem.

Ne ucrô concefsionis' uocabuîo ludere uideamuty hocaddimus; Extant Lutheri conceCsioncs publias corn»* mendatæ monumertris. Extant amp;nbsp;pnïiata confefsionum Chirograpba, dé alia quæ communi confilio omnium ncM ftrorum Theologorum Luthero uiuo amp;C hæc gubemante confcrïpta fucrunt,amp; quidem ex bis quædampaulô ante Lutheri mortem. Et prouocamus ad teftimonia omnium eùm Theologorum tùm uerô llluftrifsimorum Principum, qui tradationibus de religionis n^ocio in conuendbus Impcnj de interfuerunt Qc prscfuerunt, Nec dubitamu» lUuftnlstf

llIurtnCsi mum Princi pcm Philippum LandgiauiumHafsfr amp;c. Dominum no drum ClcmentiCsimum, cuius menrio^ nemcaquapar c(t rcuercntia hoe loco ufurpamus,omm^ urn magna cx parte memimflê,

Vnam tarnen ex plurimis Lutherï conccCstonibus formulam Cubijcicmus, CUIUS eft amp;.vTÓy^alt;fop m Bibliotheca Illuftrifsimi SiC Reueicndi Pn'ncipis Georgrj Anhaltini', earn potifsimum ob cauCam , quod hanc Flacius uetera* tonedeprauatam edidit,

dqs propoGta Luthero : An Iiceat ex ritibus mcdqs ante aboli'tis reuocare ali'quos in Ecclefîam coni'ungendarum Ecclefiarum caufa quadam externorum n'tuum con» formitate,nc Schifmatici culpemur pugnantes de non neceftàrtjs : An uerô libei-tas Chri« ftiana pcrti'naciter fit defena denda

De hae qiiæftionc refpondithis uerbi's Lutherus, eut de Germanico in latinum conuertimus,

SI deCapttibus controiicrfis confenfus non fiat,quid attinet de hfs extra rem ppficis rebus denacre multum aut concedere. Si confiitutus CO II (en fus fuerfe, quantum ad res medias cedemus, fercmus,præfiabimus,quæ nos decent amp;nbsp;requirent ipfi. Vbicuncç enim Chrifto fuâ tribuunttir, quæ noftra font propter Chriftum li* tenter abiefta relinquemus. Sed ne cogitent contumaciam nosaffes Sarede indufiria, etiam pendente lite ôd controuerfia hærenie, tas men, quantum aci me, pacis Sd concordiæ caufa libenter de medios rum ntuum reftitutioncconfenfurum me promitto, fed ne bis mea mihi confeientia onerctur. Idc}; in omnibus meis profeifus ftim feripris. Vtinara cofdem eodem modo ipfi amplcflerentur, Sed ut his confcicütiæ grauenuir, QuiUus meus ferre ncquit.

-■ Hæc'runtLutbcriuci'ba. Sednontàm ninmurau^ ton'tatibus 8C excmplis, quàm ueritatc cauÊc* Quæ cft cm'm mcdiorum rituum ratio alia, quam ut fcruiant rei principal li, id eft, miniftcrio docftrinæ ÔC Sacramentorum, exercittjs prccum inuocationis, Ôi. fimflibus rebus præceptis à Deo £(. neceflarijs, fine opinione necefsitatis aUt cultus, quaui ueræ docftrinæ uox irrcpcre non pautur, amp;nbsp;fi irrepat, redar^ guit ac condemnatEt hos ulus ut præftcnt,quibus deftina* tiCunt,cur nonpoflent exoccafionibuscircumftantiarunr flagitantium mutationem, pio confilio nouari abfogarf, reftitui, ufurpari, omitti, ficut res poCcit, ut principalia, inti

2 incoiTUpta amp;nbsp;falua præftcntur. Et de caufis cur id at, populus rccftecrudicndus eft, quibuscognitis, qui’non contentus tumultuatur in Eccicfia SC calumniatur redla SC pia confilia, improbus eft, fibimetipfi SC altjs offenfionis eft cauia, Sc de tali (candalo,quas reddat Deo rationes cogitet. Non de mutationibus rinium mediorum, (cd de mutation ncdo(ftrinæ,ncceftàriorum cultuummandatorum diuinilt;» tus concionatur Paulus, cum inquit : Cum, quæ dcftruxi, inftauro j praeuaricator Cum, Quod fi concdsiones.omnes Sc mutationcs in rebus medrjs cenCores noftri condemnant, quamhabcant de medfis ritibus opinionemcxpliccntncM bis. Quæ eft libcitas Chriftiana in ufu rerum mediarum, fi, cum opus eft, de confideratione dili^enti, iudicio ÔC fen^ tentia piorum SC intclligentium,cum Ecclefiæ Calute, utue# ra dotlirina Sc omnium rerum neceflariarum u(us integer SC incorruptus conCeruetur, ad normam ac præfh-iptum uera doôn'næ mutare cas non licet f Et quæ fi.iiflct,non dicemus læuitia, fed incogitantia Thcologorum, fi hoc dubio ÔC pe^ riailoCo ftatu rerum confeientias tot mille hominum onegt; raflentconfeCsionederitibusmedijspotius,quam de capw tibus rerum pnncipalium compledentiumfaluteBiunius^

cuiufqjj ut taccamus de Tlieologis ]pf)s,quos,ut lirpra' oflett dittius, necciïe fuit rclmquere poftcn'tau certa SC cxplicata teilimonia dc rcprchcnfisSC emcndatis in Ecclefia Ponnfii« da erroribiis abufibus ÓC idólatiicis culubus c* Tradant er^ go aiiamdendbus medij's doClrinam melioremea, quam Ecdcfia omnium temporum habuk : Quanquam quid ha^ denus'facer unt aliud, quàm quód rede conftituta, dextrè dißributa, concinne’ illußrata, portentofis Si à ueritate alie^ nis detorfionibus diïcferpfêruntjconuulferunt et obruerurit, ut nec quid reprehenderint, nec quid(entiant ipfi, intelligi pofsit.

Aut igitur demonßrent Ccnfores nofiri Mauridum Principem conna religioncm SC fidem crga Dcum contra boni Principis officium feciflê, quod præßare Deo in con^ (cruatione ueræ dodrinæ SC rcrum neceffàriarum fidem SC conffantiam, Impcratori obedientiam, quæ poft obedicns tiarn Deodebitam SC pie SC aim bona confcientia præftari poffct y uoluit : ThcoJogos indem contra officium fecifle, quod ab initio mutationis in dodrina Pontificia SC abufi^ bus plurima emcndarint,pla'a^ explicarint SC conttitue^' rint rediuSj omnia ad Dei gloriam SC pacem atlt;^ concorda am inimperio fecundum normam (acracJcripturacSCfidei analogiam dircxcrint SC accommodarint. Et eodem moder, cademep conftantia ueritatem dodrinæ SC res neceflarias' pertinaciter defenderint ac retinucrint omni tempore. De ritibusautem medtjs propter prædidasgrauifsimascau(às,‘ eandem pcrtinaciam non ufiirparint erga Imperatorem,' Nec impediuerint PRINcipem Mauficium uolentem fuse 2C fiiorum confcientiae a’c faluti conîulereÿ SC cupientem fuas Ecclefias de dodrtna ante conftnn'entes, rituufn ctiam ae difciplinæ Ecdefiafticac fimilitudine conformare att^ coniungere, nelt;^ id£emerè, fed re ipfa^boeflagitante?

Aut tgîftir hoc fadant, aut dcfinant càlumnqs Cuis has Ec* dcfias turbare, innocenti'am bene mei’itorum federate lacerate ac conudlere, Sgt;(. in nos felfo conferre caufam fcan* dalorum, quæipG mah'dofe excitarunt petulantibus Sgt;C tri^ bunitqs clamoribus quæcp nouis lubinde calumntjs auxe* runt ôf augent.

Si cam impcndiflet Radus operam declarandi's Ec* deGx diligenter ÔCfidcliterfondbusaccaufiseôcersionum, quæ ôi à pn'ndpio caufac ôf poftea eædem in riti'bus medrjs ufurpatae funt erga Impcratorcm, cui oportui't olicndi ue* ras difceCsionis à Romana Ecclefia caufas, quam præftirit operàm in pijs, redis ÔC falutan'bus confilrjs calumniofe ex* agi'tandis, boni's ôf innocentibusuiris crudeliter lacerandis, turbandis milêre Ecclcfijspunquàminhas calamitates Ec* delîae coniedæ fuiflènt, amp;nbsp;fcandalorum nihil extrti'flet, de quibus quid refpondeat Deo iufto iudici ipfe uiderit,

Oramus autem eenfores nofiros, ut paucula quæ* damfc moneri â nobis patienterferant,quæfortaflêoccu* patis operofiore cura,ôf nimia Collidtudine de altis,quadam (lii obliuione cxciderunt de {emctipGs« Oculos quaefumus paulifper à fixiore contuitu aliorum abdudos conuertant in (cmetipfos, in repetito ex illis feriptis, quæ prolata Me* nius EccleGæ communicauit, nunquàm fatis laudatæ à iê* metipfis conftantiæ fuæ fpeculo fëfe contemplentur. Et ad (ufceptasac habitas eodem tempore de obedientia erga Im* peratorem ôf quid in ritibus externis concedi poflet, con* (ûltationes ac tradationes, quæ- exprimunt illius gloriolæ conftantiæ idæain , componant cenfùras fuas amp;nbsp;indicia, Tàm concinnè cnim hæcad ilîascongruunt, ut arte accom* modata uideantur, iudicatu eftet diffïcâe, qui condem* fiarentur, lufiex dccennalibusdamon'bws Flac^ nos ped

conßaret, Cettedutnpetunt alias,incogitanterfènlenpfds eodem fcriuntSC lugulant idlu. Hocipiumenim quodfe» cemntcondcmnant. Si qux propter imperatorcm fofceptx fiierunt deliberationes à mukis pijs Pn'nciptbus, de obedw entia ipfi débita, quatenus ipfi débita præftanda Gt pub^ licjcin Impen'o pacis Slt; concordiæcaufâ in religtonis negoi» CIO, hoc fine inftitutæ fuerant, ut gratiiin h'erct Diabolo, quo nihil poteft dici, aut cogitari atrocius 2C horribilius, cui Deo feruierunt noftri Cenfores Cuis dcliberationibus fen» tenttjs IpO fe intucantur fua examinent atcß cxpendant, Sed Si hxc permittimus iudicio Ecclefix Si omnium |)io*i rum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

EXP 0 SITA E ST CT ENTS uniuerfa (erics Scordo omnium aiftionum Si dcliberad tionum , quarumcaufam præbuitinfœlicis Libri Aua guftani publicatio. Qua in narrationc nihil rupprefsimus, nihil murauimus nihil infidiolc occultauimus, Sed omnia ita ut gcfta, dcliberata Si refponfa funt, bona fide comme^i morauimus, etiam ijs non difsimulatis, qux Si prius memii« nimus atrocifsime cxagitari ab iniquis cenforibus, Si adhuc cum aliqua fpecic ad imperitum Si difciplinæ inimicum, Si nimix libertatis appctens uulgus traduci Si reprehendi pofic non ignorabamus. Ex quibus ipfis tarnen rcóiè ncst ceptis. Si limul confideratis diligenter rerum ac tempos rum illorum momentis 6lt; periculis, non dubitamus, quin omnes cordati Si fani, Si non prorfiis odio noftri occoe^ cati Lecfiorcs , fint intelletfluri calumniarum, quibus de« formatae funt hae Ecclefiæ, uanitatem, Si noftros Theoloa gos,0C Ecclefiarum gubematores illorum criminum cula pa, quæ cis fatfiio F L A C1A N A impegit, liberaturi, fii ingenue pronunciaturi, adhibicos illis deliberauonibus

tali tem pore, aliud facere, (ûaderc aut adniitterc nee po^ tuiflè, nee debuiflè : atep ctiam confciïuri, (è, G ad cafdem dcliberationes fuiflènt patradi, tali Gatu rerum, auditis tantis obtettationibusj tàm (ertjs conteftationibus Ma* giftratus, idem refponfuros ÔCconccflùrosfuiilè,

Nunc ctiam hoc addemus : Etiamfi gubernatores fcarum Ecclefiarum iUis perturbatifsimis temporibus, cum undiep urgerentur fuis fimul publicis harum regionum pericub's, dC ob oculos haberent triftifsimam faciem, âf mi^ ^imam opprefsionem Ecclefiarum in Sucuia alibi, aliquid uiderentur feciflè, confuluifie, aut concefsifletimi* dius Si languidius, quam alqs ucl natura, uerßvAjfra ucl fortioribus probarctur : tarnen caufam iufiam Flacio gt;nbsp;, non fuiflè, ita atrociter SC hoftilitcr Præceptores 8C Collegas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

(uos infècfïandi, criminandt, SC ceu fummorum fcelcruffl ; reos acconuiSlos, condemnationisSC Anathcmatisfulmi* nibus feriendi, quos nouerat miniftros D EI eflc, legiti* lt;nbsp;ma uocatione ad docendum Euangclium addudos, quos (ciebatineo munere multos annos ad caniciem ufq?, cum Î cgregio ipfius Lutheri teftimonio, fidcliter, conftantcr. Si utilitcr uerlatos fuifiè : Sciebat eos multa certamina cum | aduerlarqs SC alqs, quærentibus pugnantium doólrinarum fucolas conciliationes in conuentibus Imperialibus, SC ad earn rem inftitutisCoUoquijSjfuftinuiflè: Sciebat cos, hac ipfa cóftantia in defenfionc fÿnceræ DoSlrinæ fæpe poten* i tes, Sc prius dementes fibi Principes grauiter ofïcndiflc, lt;nbsp;ÔC, in maxima pericula ucniflê : Sciebat eos, nihil unquàm ' fibi potentiæ, rerum, feuoris, applaufus, praetextu Euange* Itj captaflè aut quaefiuiffè, fed in hoe fimplici ÔC pio ac fa* lutari ftudio (cm per occupatos fiiifle, etiam ualetudini, rei familiari, dignitati, tranquillitati, femæ (uæ non pareen* tes, ut ûicorrupta Euangeln doêirin», diuinftus accenfa,

Gonferuarctar, 8^ ad poftcros fidelitcr propagaretcrr. Huftc cum (ciret FJactus perpetuum curfum fuiflè Præeeptorura fuorum,ôd aliorum Dei miniftroruni,debuitreuerentifsw mè de ijs (entire opimvi, SC nihil mali uel fufpieari (altem, ucl, fi.quæ etiam fuCpiciones de illis fubortæ fuinênt,eas eon«» fideratione prioris,SC perperuæ ipforum fidclitatiSjÇonftan^ Ciæ Sc pietatis, obruerc èC dclere,

Sed quid Hacius j:quot; Statim ubi ab Elccflorc Maurin cio prinii conuentus indieuntur, SC delibei’ationeslccretd inchoantur, antequàm quidquam Cciret ab ipfis conuoca# tis perperam fualum âut eonceflîim e(îc, an'oci(simas contra Præceptores optime de fc uniucrlà Ecclefia meritos, fu^« fpitiones concipit, cas auditis narratiunculis fomniorum, ÔC quibufdam futreptitijs Epiflolis Sgt;C rumufculis confirmât ac roborat, fuifep uencnatis illis cogitationibus, tantum indul;lt; get, ut eas pro firmifsimis demonfîrationibus liabens, diiw tius fecum coquere Colus non poflet, (cd prouolarct in pub^ licum, SC iUas Cuas fuCpicioncs, magnis clamoribus, occulta;^ to tarnen aliquandiu nomine fuo, in uulgns (pärgeret«

Poftea nadus locum tutum, SC idoncum ad illud fiiai um propofitum, ctiam aperte Pi-æceptorcs de facrilegio, SC corruptclis Dodrinx SC collufionecum hoftibusaccufatjSC nihil noncomminifeiturjUt cas fufpiciones Rias imperitx Sc f^fpicaci, ÔC gubernatorum criminationibus gaudentt mult|itudini quam uerifimilimas efFiciat,Planc idem facicns, aeli.quis ex crapula inquietus fomniet horribilc incendi# uiUy eoqj (bmnio perterrefedus, SC excitatuSjCxiliatin pub^ licurn, Sc tenebrarum tedus caliginc, magnis uociferationw busingeminct in plateis SCforo, incendium, incendium. Sc a4 omnesdomorum ianuasimpetuofe pulfans, homines placide dormientes cxcitct, tandem ctiam irrepens in turi# hm poft fc claufam, Campanx terribili impulfu fignum

pcriculofifsimf uafli fnceftdt) edat« VbieRifinodidafnlt;Ti ribus, qtn’ritatfonibus, pulfati'onibus cuocati amp;nbsp;conficrnati ciues, cum umis dC altjs mftrumcntis ad refti'ngucndum i'n^ cendium comparati's , paßim cxcuriantjtrepfdc Qi anxie circurnfpecflantes Si quærentcs locum mccndij, tandem æ* gre confpecflum Si agnitum in cclfa turrt autorem clamo# rum 9ô præfêntis tumultus Si conftemattonis, fcifci'tentur, cur l'ta uociferatus Ot, fores domorum Si campanam publia cam puîfauen't Ille ucropergat aliud nihil uociferari,ni(ï Incendium, Incendium, Subuenite, Accurrite, Reftingui^ te: Illi autem refpondeant: fe paratos, 8C ideo adeflê, ut opem fei-ant, modo locum incendq indicet, ac monftretî Tandem ille, fomnij fui uanîtatem prodere non aufus, fu^ mum ciuibusalicubiexPiftorisfurno adfurgentem mon^ ftret, eo(^ iîlos accurrcre, SCmox ædesnon prius intus in^ fpcôîas, an ubrfit aliquod in cis incendium, totas de# tnoîiri, lubruere, atep ita omnes inhabitantes homines unà cum pericuîofo incendio obruere Sd fuffocare magnis cla^ moribushortcturjflagitetdnbeat. Si nifi imperata faciant», cos holîes Si proditores Patriæ Si communis lâlutis ciuiun» proclamct Si conuicietur,

Plie fi ciues eatenus dlius (ômniatoris iudicio fidetn habeantj ut ad domum quidem illam Piftoris, cum urtiis aqua plenis Si fncendiartjs unds Si IcalisaCcurrant, fed pri? us tarnen cautius agendum rati, ut inliabitantibus hominid bus parcant, eos(^ ex incendio fi pofsint, eripiant, effradis fbribus irrumpant in domum, ibic^ nullum incendium prætcrigneminfurno redecuratum inuenfant. Si ibi ui^ dcant Piftorem cum fuis miniftris lucubrarc, amp;nbsp;ftertentibus^ a*'is ciuibus, operas nodturnas panifieij lèdulô facere pro* com muni totius ciuitatis necelsitate, SC ignem accurate cu^ fiodirc, fimulmirantem Si reprehendentem illam uicino* rum

tumufolentamirmptioHem: Hi inquam Ciires itafruflrar pertcrrefaâi amp;infuperenam fededclufiacimfi à uaniisw mo illo concitatore nolt;flurnt tumultus, an fibi rcmpvrare poflent, quin in mcndacem ilium quiriratorem impetum faciant, cum chillis ipfisinfti'umentisincendiartjs, quxiplb hortatore corripuerant, obruant, ucl ex communi ciuitate in perpetuum exilium ceu «Aasoja Si interturbatorem com# m unis quietis eijeiant

Hoc plane modo FLACIVS fufpicionum fua# rum ucnenatarum fomnio conterritus, Si excitatus, initio atflionum, antequam quidquam certi comperiflet, libellis fallb ncHnine inferiptis, turbare mentes Hominum coepit, prædicere, præmonere, ut metuant inlîdias, ftrui fraudes Si occultas machinationes puræ dodlrinæ, Si non frultra hos Eleufinios congreflus inftitui paucorum, Si maxime il# lorum, qui uideantur cæteriseflèleniores minuCeg pugnan# tes, Cauerent igitur, Si quid fieret attenderent,

Cumqj iam liis primis clamoribus am'mos hominum pcrculiflèt,àattentO3rcddidilîèt,ut tutius porrô clamare Si turbare quietas Ecclefias poflèt, in arcem Magdeburg gcnfêm confugiens, ita ibi fortis fatfruseft, ut nomen fuum tandem profelîus, emitteret apertas aceufationes Præcepto# rum, Si hortationcs, ut ceu pefres Si nocentiCsimi fedudlo# res Si mangones R.cligionis, fugerentur, Eas acculâtiones tàm atroces cum homines intelligentes diligenrius afpice# rent, repererunt uere pro incendio fumum, ex neceflârio ignis ufu exhalantem,fibimonftrari,pro (ccicribusdam# nari ncceflària uocationis opera, deniquemeras fuCpicio# nés , (omnia , cauillaüones , nugas , rumufculos, (une# ptas Epiftolas., detortos aliô femtbarcs fermunculos,

pro fpfa ücritate cuidcfitibus demoonratioftibus, homi^ nibus obti'udi ôé ucnditarïjtmde mox dus clamorcsj ut ma/ nifcRe falfos, di ad conci'tandam multitudmcrh ,tgnaram adionum illarum, ÔC fufpi'cacem, amp;nbsp;credulam compatatos, contemnebant,qui illorum, quos cxaguabat Flacius, honc;« ftifsimè ÔC intcgarimè acflam uitam amp;nbsp;perpetuum ftudium . pietatis, bis fulpicionupi Ôé inanium nugarum ccntonibus opponebant,

Ita huius ftii primi acHus ôi. initi^' clamorum nullas ah'tf ashabuit caufes Flacius, quàmut oftcndimus,uanifsimas fufpicioncs, conceptas ex illis conuocationibus ThcologO/ »•um,ô^ congrclsibuspaucis cum Epilcopis harumregio/ num.

Deinde ubi adîa SC reCponlâ conclufa in conuenti^ bus âlis ab Elcôore Mauricio imperatiscum aliquibuS' clam communicata fuiflènt, 5C paulatim ita ut fit, in plu^ rium manus perueniflent, Flacius, quiiamdudum nihil nifi peCsima fufpicari de iuis præceptoribus confueuerat, amp;nbsp;irr omnes eorum, non lermones SC icripta modo, Ccd in nutus etiam, gemitus, rifus, geftus, atc^ adeo in fomnia quocj eo/’ rum intentus,eaomnia per quofdam ad hoc partim con/ dudîos, partim conciliatos SC præpar atos cmiflàrios fuos SC Coricæos uenabatur 8C conquirebat: fummopcre labora^ uit, ut particeps fieret fcripti Lipfici, in quo ilia annotata fu/ erant,ut firpraexpofuimus, capita mediorum rituum in Ecclefia, quibus concefsis uel receptis, cum obtefiatione grauifsima periuafi fuerantTheologi, pacem harum regio/ num, SC incolumitatem Ecclefiarum, Sé liberum ufiim in/ corrupt« dodrinæ Sé Sacramentorum, redimi Sé retineri pofiè,

Eius igitur (cripti copiam nadtus Racius,tum dè/ Kium ferió exultare,. Triumphare, gloriari deFuisilÖsanteaï (parfis^

(parfis præmoftidoftibirs, palam praedicare î hune tan/ dem Iiqm'dô apparere, le uerum uatem, falutarem monitor rem, pium ac follicitum curatorcm Ecclefiaium, Qi. faluns fingulorum ftiiffè : nunc cerni dudum prædidum prouena turn ÔC frii(fîum illarum oceukamm congrefsionum, ôd confultationum : adum eflè de reh'gione pura, proditam e(ïêh'bertatem Eutangelicam, fufeeptum denuo l'ugum pri/ fti'num Pohti'fîciæ 7'yranni'dis, commiflàs miferas ouïe«^ (as lupi's mitran's. Hæc ïta fe habere, ut demonftret certo, amp;fuam fidem, ÔÔ foUicitudinem pro Ecclefijs omnibus COmprobet, acteftatam faciat, Typis diuulgat ilia ipiâ pita TO/J âJ'iamp;cpojœ/j Lipfiæ propofîta ftatibus huius ditio^ nis, eacß nomiiie ipfo æquat libro perniciofo Auguftæ publicato, ôôadiedis Schoitjs, fingula uerbaferè inimpis» Um icnftim detorquet, ôlt;fin (umma, miro Sfipfi folicum paucis alqs pofsibilt artiffeio cauillandiôi calumniandgt;i, eo^ natur pciTuadere omnibus, nihil nifi uenenum præfentifew tnum in illis capitibus contineri.

Nec uerô nullo fucceflîi hoc tune egit. Nam cum multorum animos prius fufpicionum fuarum emiflîs tclis faucialîet, noftrolcp fufpedos plurimis reddidiflet, aliqut etiam odio noftrorum propter alias, 6C quidem etiam inw quifsimas caufas flagrarent, apud multos illis fuis clamo* ribus hoc elFicit Hadus, ut noftrorum adiones amp;nbsp;concefsi^ ones lêu impias damnarent. Si publiée editis icriptis con^ tenderent, tali tempore nihil quicquam largicndum Im:^ peratori fuifle, led quxlibet potius pericula (ubire opor^ tuifle, quim uel folius lineæ ueftis rcceptionc, mutatidnis amp;nbsp;inconftantiæin profefsione dodrinx fufpicionem airjs præbere» Ibi excurrebant homines dilerti in patennisimum campum de (eandalo, quàm pcrniciofum illud lit, qnam atrocium pœnarum comminatione à Chrifto interdidum;

quam non facile ulla excutâtione aut depfecatione cluen* dum. Declamabant etiam fortes ipG, utpote extra tcli tdlum, utdicitur procul conftituti, QC firmis mœnibus 3§§^’'‘t)us ièpti, de laudibus conftantiæ in confcfsione, de contemnendis omnibus periculis ôd minis perfequcntium, allcgantes piorum Martyrum exempla, atcp etiam landtag rum Mulicrum iæpè ôô puellularum fom'tudinem, quæ ex? quifitæ acerbitatis cruciatus Sd fupplicia immania perferre maluerint, quàm quicquam in Tyrannorum gratiam de profefsione Chriftianæ pictatis concedere aut rcmittcie.

Quorum ut prorRis diisimiles nos/erio damnabant, ceu aliqua Tyrannis hoftibus Euangelij moUicie amp;nbsp;rimi* ditatelargitos, Ô6 fuo exemplo nos fortes SC conftantes cfîè, acne pilumquidemetiamde plane Adiaphoris concedere uel Imperator! uel cuiquam altj debuiflë clamabant.

Hic nos illis animolîs condemnatoribus aliorum mi^ nus audacium ( omiflo paulifper Flacio ) breuiter refpon« debimus, SC fie cum eis agemus, quafi compertum nobis fit ÔC conftet, ipfos feriô tune ita adfedos fuifle, ut uideri uole«» bant, ÔC uero pietatis selo flagrafle ( quem tarnen multi iagt; dlarunt quidem gloriofifeimê , fed quàm uere’, cuentus oftendit, ÔC oftendet deinceps manifeftius ) Sed demus iam hocpleriicç ex noftris reprehenforibus, eos pietatis feruente •fiudio tuncimpulfos fuifiè, ut ftatuercnt,in hac deliberation ne de Adiaphoris, prorfu:; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedendum fuiflè, ÔC potius

uniuerfa in extremum diu.rimcn adduci debuiflè, quàm tin moris SC mutabilitatis notam in fc recipere»

His inquam ealidis ÔC imperterritis eenforibushoc refpondemus, fi ita eft, ut gloriantur, quod ipfi ilia uehen inentia confilq fui cô fpecflarunr, ÔC de hoc anxij ÔC foUiciti fuerunt, ut gloria Dei amplifîcaretur, ueritas (alua elfer, pun'n

puritas Jodlrinae cohrcniarcWr, liber 8^ integer ufûs Sacral mentorum retincretur , Ecclefiarum redè conftitutarum fîatirs manerct incolamis, euitarentur corruptelæ rcpurgaf« tæ doiflrinæ, fugerentur multiplices prophanariones ordi^ natarum di'uinitus Cærcmoniarum, ÔC arccrentar alij abu^ lîxs l'mpi'arum tradftionnm ab hi's Ecclefifs, quæ uoce fpiritu L VT H B RI di'uïnitus exci'tato ab ijs peftibus Iiberatæ ftierant : nos plane animis, propofito, ÔC cupidita^ te cum l'pfis, ^ipfos nob 'fcumconiundîoSjôCdehocultw mo fine eonftantem ÔC laudabilem inter nos omnes confcn^ fum fuiflè.

Nam ex aîfîis, deliberatis Si refponfis Ciipra cxpofitis animaduertere potuit lecfîôr, Si Principem , amp;nbsp;flatus huhrs ditionis, Si Theologos, conftanter Si confenttcntcr Ca’pe conteftatos eflè : non fè de Docflrinæ ueritatc Si Synccrira^ te quicquam mutari cïipere, petcrc, aut permiduros elle : nullos palam impios ôlt;f prohibitos ritus in EccleGasfuasrc:« ccpturos aut approbaturos, dcnidi nihil aut concefluros aut accepturos, quod quoquo modo gloriam Dci imminuere, Ueritatcm obfcurare, aut confcientias piorum fauciare poG» fit. Hune fuiflè noftroTum animum, Si hanc conflantem uoluntatem, cum ex fuperioribus aeflisliquidô pateat, fate^ antur neceflè cft illi impugnatores noftri ,.nobis, quod ad hoc principale officiùm Si ultimum fincm attinet, unum ac idem prorfus eum ipfisfuiflè confilium\propontum3.uo^ tüm,eundcmcp cônatum,atqj ita utrifq; unamquafi mes tam, unum feopum præfixum fuiflè, ad quem confilia, co:* natus Si zûiones noftras utrii^ dirigeremus jcumcj fuiflè pium, falutarem Si neceflarium,

Sed modos amp;nbsp;media, quibusad illamcomunem metam perueniri poflet, difsimilia fuiflè ab utrifc^ quæflta Si eleèîa, pro t, trorûv^ captu, ipe Si uiribus,libenter etultrô fetemur lt;nbsp;ipfi,

Ipfi cum magfe contra Imperaton's potcntiam mu^ niti' edènt, ÔC belli calamitatcs nondum fuiflent expert!, ceiifuerunt ilia bona, quæ paulôantecnuinerauimus,glo^ riam Dei, ueritatem, luccm Euangeltj, libcrtatem inufule;^ gitimo Sacramentorum, euitationcm impiornm rituum, amp;C impix (cruitutis Pontifieix, èC alia ornamenta EccleO^ arum fuarum, ita conftanter fine uUa cefsionis nota reti^ nenda eflê, ut ne mim'mum etiam in ritibus quantumuis concefsis 2^ indifFerentibus reciperetur aut mutaretur hoc tempore, cùm mutatio rituum iuxta prxicriptam in Au* guflano libro formam cxigerctur, ÔC fi propterea uis ab Imperatore aut Pontificqs pararetur, iudicarunt earn armis amp;nbsp;ui oppofita repellendam efle. Etfiitaaccideret, utillato ab Imperatore bello uincerentur, lûccumberent, non

L -, , propterea tarnen tanti æfiimari aut formidari dc^x uafta* *^^***^ tiones agrorum, direptionesurbium, cxdesckiium,raptus

** ôd__c(iatumeh'as honefîârum Matronarûm ôô uirginum, '» macHationes aut triflia exilia minifirorum Euangelq, uafia# ' tiones Ecclefiarum, diflîpationem (cholarum, euerfionem difeiplinx, QC alias infinitas calamitatcs, quas b s’Ücus furor ) ecu diluuium regionibus importât, ut metu illarum linea ' ueftis à concionaturo inducrctur, aut ledioncs Euangclio* rum 2lt; Epiftolarum ad aram latina lingua rccitarcntur, lt;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autfimilcs ritus natura fua non impij reciperentur in illas

Ecdefias, ex quibus fuifient (êmcl exturbati, cum fibi altjs magnis clamoribus ucl ipfi uclaltj perlùafiflcnt, illam cefeioncm in minimis quocß 06 liberrimis ritibus, pleros(^ înterpretaturos 26 accepturos cfîc, pro omilsione confefsio* nis omnibus mandatx, proditioneucritatis, abiedione re:* purgatx doeffrinx, fufeeptione priftini iugi Pontificq, re* ditu ad priores Cordes uomitu cictflas, denicp pro abnega* tione Chrifti, pro Eccbolifmo, 26 pro extrema prophenita* teôiimpietate, ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxc

Hæc cum ïQonnn eflêt fententia tàm dura, tampcrw culofa, tàm anceps de uqs ducenabus ad lUam uldmam men tam,quam communem, SiC eandem prorCusutnTcp noftrum fuifle, (iipra ex toto corpore adionum Si deliberationum cerni potuit, ingenue fatemur, nos ab ipfis diflenßfle, QC aliam mitiorem ac tutiorem, non nobis,{cd EccIeGjs noftris, ÔC infirmx multitudini rationem fecutos efle, qua nihilon minus ad cundem fcopum pertingere nitebantur, quem üli condemnatores noftri (è ipedare laditabant, uidelicet ut manerent Ecclefiæ noftræ in priftino ftatu, retinerent incorruptam Euangeltj docflrinam, pios Dolt;flores,ftS legti» timum ufum Sacramentorum, pauculis quibufdam recepn tis ndbus, natura (ua non impifs, non proliibitis, qui in plcrifqj harum regionum Ecclefijs ab antiquo confueti ufurpati fuerant, quam ipfam tarnen leuiisimam mutation nem nonipfiexcogitaueramus, non propoCueramus, non urferamus: (ed potius difluaferamus, ÔC incommodam fun turam bis Ecclefijs, amp;nbsp;multos offenfuram, plurimis autem obtrecßandi cauiäs praebituram, palam prædixeramus, ut ex acSis liquet. Tandem tarnen cùm Magiftratus pala’m teßaretur, fe puritatem docflrinæ omnino in his EcclefijS (aluam uelle, ÔC nihil recepturum, quod impium QC conicin entijs periculofum foret, amp;nbsp;à nobis exigeret,ut indicaremus ea,quæ(âlua pietateôi integra confeientiaadmitti poflênt, amp;nbsp;eorum reftitutione, ficubi eflènt coUapià, fummo Man giftratui pob'tico debitam, amp;nbsp;iæpè ante promiflam, ultro delatamobedicntiamdeclararemu^: Cumephae flagitation ne fepe multumqi urgeremur, ÔC nobis (jjes ctiam præben retur,haclcnitate noftra, hasEcclefiasincolumes,6Ca bcln licisuaflationibus immunes fore: Fatemur noscefsifle, ÖC de mediorum aliquorum rituum receptionc, abolira tarnen'

omni Riperßitione, confenfîflc ijs, qui earn lenitatem tan«» topcrè à nobis exigcbant.

Nec uero tarn hebctcs fiiimus, ut non tunc etiam profpiccrcmus 0(^ diuinarcmus, hanc noftram mitiorcrn (cntentiam Eccleftjs quidem noftn's amp;: his rcgionibus fa* lutarem futuram eflè, nobis ucro apud alios, qui duriorem fequercntur rationcm, ôi conftantiæ laudem 8lt; opinionem apud uulgus aucuparentur,parituram cflepcrpctuam igno^ niiniam, ÔC ijs, qui iam dudum nos altjs de caufis odcrant, amp;nbsp;quærebant, quod nobis ipccioie obijeere podent, præ^ bituram libcram acpiaufibilcm occafioncm, ôd facultatem fumme nos deformandi SC calumniandi, Sed ncquaquam nobis noftra fama ÔC tranquillitas pluris fuir, quàm coms munis Ecdefiarum utilitas, pax incolumitas, qua Dei benefi'eio adhuc fruunturhacregiones, SCfruerenturfuaui^ us , niO illi ipfi iniqui cenfores multorum animos fine' iufia caufa fuis importunis clamoribus pcrturbafîcnt, ÔC ftudiolè nouas diftraeßiones uoluntatum SC animorum' quæfiuifient, ÔC efFcciflent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sed cum feirent, aut certc de talibus uiris, qui (cmpei* in minifterio docendi Euangclij fidem, integritatem SC pieratemfiiam omnibus probafiênt, hoc narucreamp; ijîcra« te deberent, cos in Èimma renim SC principal! ac ultimo fine confiliorum fccum confentire, hoc cft, (peefîare glori# am Dei, quærere SC adiuuare fummo ftudio SC conatu coiw icruationem amp;nbsp;propagationcm finceræ DoSlrinæ : ctiamfi nidifient cos non tjldcn» medtjs ÔC uijs progredi ad illam communcm metam, quæ ipfi Icptipraîfidtfsarmatorum ÔC munitionibusinclufi elegerant, tarnen nondcbuiflèntfuos l’racceptorcs , CoUegas , SC fratres tàm atrociter propter hanc mitiorera ÔC minus pcriculolàm rationcm tanquam perfidiofos, trajisfugas““ ÔC proditores weritatisdamnareôC public^

publice pfodamare, (êd cogitarè, fæpiTstmèhocaccidcreiti dchbeiaoonibuscommunibus, utctiam tirnc, cùm fcnteti* tiæ de Ium ma rcrum ôi ultimo fine, uidelicet de falute Rei#« publicæ,congruant J tarnen difiênfioncs afiquæ demedtjs ducentibus ad propofitum finem oriantur,ubi ah'quis uehe# mentior natura uel ftudio digit 0^ oftendit glon'ofa q indem media,(êd nimis pen'culofa 0^ lubrica, non habita ucl fiia uel aliorum imbecillium rationc : alius ucro circumlpedlior, SiC commiferatione aliorum infirmorumti'midior, quao-ituias minus quidcm fplendidas gratas, (cd tutiores tarnen,qua* bus nihilominus (alus Rei'publicæ confcruari pofsit.

Ita poflunt in una naui dificnfiones inter nautas oriri de gubernatione nauis, cum iunt exorti uehementes flatus aducrlantcs redlo curfiii, ut aliquis iuucnili ferociaaudax ucl natandi peritus ucl alia fpe cuadendi dutfîus, non habita, rationc in eadem naui ucifantium imbecillium, fuadeat fori* tafsis,rctfla aduafus oblutftantcs uentosexpanfisuclis,0d rcmigum fumma ui 06 (udorc, nauim propellere, 0^ iubeat omnes uccfîorcs, robuftos, debiles, uiros, mulieres, fenes, pucros, cum fumma diflricultate £C fatigationc remos trahc;* rc SC alias operas fiicerc, ut hoc difFicili Ô6 periculofo nauiga^ tionis modo quàm primum nauis in portum quæfitum per* ducatur.

■ Alius pcricula nimios laborcs talis nauigationis profpicicns,ncc tarn fibi quammifcræmultitudini uedFo* rj.im timens, habcatidem propofitum pcrduccndae nauis in conflitufum portum, (cd cenfeat alia tutiore nauigationis forma utcndum,quam iTeuriÇo/j Graeci uocant,ut con* tradis nonnihil dC obliquatis uclis, 0^ ccdendo aliquantu# lum uentorum uiolcntiae, ctfi (crius, minore tarnen cum difi» ßcultatc amp;nbsp;pcriculo amp;nbsp;laboribus nauigantium inoptatum portum perucniatur, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lill Hie

_ Hi'c fi dunxs ille |4ot«vlt;fuv®-' 8^ aliéfto pericüla audax gubernator, alterum fuum lôcûim cautiorem SC tquoris curfus (uafor6m,(ummopcre tarnen conantem,na^ uim ad optatum portum perducere y conuictjs palam pro^ Icjndat, proditorem eum nauis, 6ó impeditorem commua nis (aluns nauigannum, nmidumô^ignauumnautamuo* dtans, potent lUe quidem in naui inuenire ali'quos fuonim clamorum adplaufores, (ed (ani omnesalteriustutius conlt; filium probabunt, cum ad eandem metam fpedet, SC cont fultum cupiat non tarn (uæ, quam omnium reliquorum difsimili robore corporis praeditorum ^uti, quamjlle ueherf mens fuo fifus robore amp;nbsp;natandi facultatc, prorlus negli^ gat.

Sed uideamus difsimdis conatusinconfilio bonoöi pio elegans exemplum nobis propofitum in Euangcli'ca Hißoria, quæ extat Iohannis ultimo capitc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Poft refurredrionem Domini SC Saluatoris noftri Ic^ fu Chrifti penuria uitftus urgente, exeunt pifcatum Petrus, Qi. duo filq Zebedei, Iohannes amp;nbsp;lacobus, Thomas item SC alij duo Apoftoli Stvwvu^of, quibus (eadiunxcrat Nathanael Cananacus. Cumi^ hi (eptem totam nodîem fruftra laboM rantes nihil cæpiflènt, fumrno diluculo cemunt quendatn hominem in h'ttore maris Tiberiadis, ut uocatur à ludarfs, ftantem,a quo interrogau de (îicceflii pifcationis, cumfe querreentur operam SC tempus perdidiflcjiubentur iatfto denuoretiin mare ad dextrum maris latus, melius (perare. Huius ignoti hominis monitionem fecuti Apofloli, cum iterum fortunam tentaflênt, uno tratftu contra omncm conCuetudinem SC (pem fuam ceperunt 17 3, grandes pifees, ut poftea ex numeratione eorum compertum eft, ita implex ta fagena, ut earn tarn multirobuftiuiriaegre*traherent,fl^ mirarentur ipß Apoftoli, rete tanto pondéré j QC copia taiu torum

forum pifcium diftentufn, non alicubi rupfum eflê ante, quam ad littus pertraheretur, à quo aberant interuaUo diw, centorum cubitorum.

Hacc inufitata,6C ßne dubio miraculoß præda, fn eo^ dem iUo loco excepta, in quo totam nodem fiuftra labora^i uerant, mouitlohannem, utftatueret, aliunde earn efleniß à Deo pradente non pofle, Eo i'gi'tur beneficio QC alifs con^ ledluris motus, primus agnouit ÔÔ Petro indicaui't, ill um in Iittore ßantem hominem, autorem tàm foelici's confilij, eflè ipfixm Dominum lefum à morte relulcitatum, amp;'antea quotp aliquotiespoftrerurredionem luam confpedum.

Hoc indicio audito ÔC credito, omnes difcipuli ar^ denn' deGden'o corn'piuntur conueniendi, alloquendi öd exolculandi Dominum, amp;nbsp;unarumi propoOto, 0^ confcntw ennbus uotis ad eum quam primum ueni'relaborant, Sed hui'c Omili amp;nbsp;conformi propofito SC cupi'ditan, adliibent dilsi'milcs modos conatus,

Nam Petrus, ut erat reliquis difcipulis feruentior Ipin'tu (Gcut eins Hiftoria, SC inpn'mis illa poftrema fortitu^ do teftatur) relidi's focijs cum naui SC præda Pifcium, SC omiffb commun! labore remigarionisSlt;tradionis pondes roGlsimae- fagenje, cui promouendac i'am ante uix omnes (eptem GifFcccrant, ægre imperata G bi tanta mora, dum nudum corpus ci'rcumiedione SC dndura induG) tegeret. Sc in mare fecderi faltu abiedt, cumnauisuidereturobrei* morampiidum lentiusproceflura, SC tardius uentura ad littus, ipCe uero cuperet animi quodam ardore Gngulari, quam primum eflè in Iittore apud Dominum, utcigrau* as ageret, à quo SC fœdæ abnegationis ueniam prius be^ nigne eratconlècutus,ô6nunc cuna altjs hoc beneRcio do^ natorum pilcium miraculolö adfedus, '^Quare improbato' ah'örum kilco proceGu, -etiam «wm pen'culo fuo SC Cocioa

rum, quos fudantcs in tcmigatfonts Sk^ tradiom'slabore Uare debuerat,m mare prorundum (e deijo't,ac frctus Domini uicinitate, ÔC uel roborc uel natandi perida fua, quomodocunqj poceft ludlatur, contendit, ôc laborat, uc nauis acccflum ad littus antcuertat, Qi. Chriftum Dominum primus falutet Qi compledatur.

Reli'qui ucro fex Difcipuli quib. remigandi Qi tia.hen^ di labor per (e difficiliSj amp;nbsp;tantam paucitatcm hominum Cui* perans, poft unius focij intempeftiuum Qi curiofum, ut ac^ cufari poterat, imo ectam temcratium difceftiim conduplw catus fuerat, ui'res fuas intendunt,fudant nituntur,quans to pofEint conatu, ut idem quod Petrus petierat, aflcquan# tur, hoc eft, ut ad Ghriftum Dominum primo quoc^ tcm^ pore non ipfi modo tutiore nttone perucniant, (êd fimut etiam totam nauim, una aim largo munere datorum pileis itm, ad littus incolumcm adducant, fiait Qi iubentur ex^ prefia uoce Chrifti, dicentis AfFerte hue de pifeibus, quos nunc eepiftis, quo diefto mandateis, ut illud donum Def, fingulari bonitate ideo datum, ut Qi omnipotcntia Chrifti, beneficentia Qi amor erga ipfos etiam poft refurredîioi* nein conlpeiftfor fieret, magnifaciant, cuftodiant, Qi ad lit^ tus (ecum attrahant, quod fine magno laborc, quem Petrus dcleruerat, Qi fine communieatis opens fieri non poterat» Quod fi omnes uel plurcs aHj quoep fmitaii fauorem Qi pctum Petri uoluiftent, ut delerta naui in mare Ce præcfpites datent, uniuerfà ilia praeda pifèium fingulari beneficio data, dimiflàfn mare pertifletante, quàm in littus attraefta confpi^ ci, Qi ex numerationepifeium magnitudo bcnefici}, Qi da^ tons largitas, Qi potontia diuina Domini agnofei, confides rari, Qi prxdiciri potuiflot nbsp;nbsp;nbsp;relilt;ftaûentis Qi fluiflibus nagt;

. c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

bus debuit aut luftè potuit Petrus, ut ipfius impetum Si^ze^ kim imitanteSjdefcrta naui'iic guoqj in mare abijcercnt,cum alq fortafsis robore corporis , ufti; Slt; penna natandi Pe^ tro non eflènt æqualesj atqj ita (e ukrô abforbcndus Elemcn to aquarum hominibus inimico nadidiflcnt, contra mana datum ; Non occidcs.

AtinquiatPetrus, debebantomnfa pcriculacôtem«« nere, amp;nbsp;meo cxemplo fortiter ftxbire, fiducia opts Chhfti tunc pratfcMris , auxilium pollicid in pei'icuh's, id quod prius nauigantibus fedata hotribili tempeftate ctiam prxftia terat,

Hic rcfpondcre potcrant rcliqui fratrcs : Fruftra allea gas nobis tuum fadlum Petre , cuius nullum exprefliim mandatum babes, ÔÔ expcditior a'c fobuftior nobis es. Nos qui minus fumus robufii,minu(q5gnarinatandi,addeena am magts tifnidi, ÔC horrentes probrndi man's uOracitatem, hcc (eimus ullum nobis matidatitrn dari^ ut hocinufifato dC periculofifsimo modo ad Chriftum feftinemuSjCU nobis naa uim concefTci'it, camqj mägnd piföUm multitudine etiàni tardauerit, quam expreßis uerbis iubet faluam ad littus ada duci. Nos inquam, etiamfi amorc Cbriftinon minus quant til, ardemuSjCius benignifatem æque agnofcimus,cius coiw fpedu Letamur,eius allo^Uio complcxu panter tecum' fi'ui qnamprimum optamus J tarnen id faciemusmodisab ipfo concefsis, amp;nbsp;tutiOribus'/Fuerit fane tua cnatatio tibi difFicilis 0^ laborioiä, ÔC pcriculorum plena Petre, ideoeç! glorioQor ; tarnen hoc concédas necefle e(l,iftum talcm moa dum ueniendi ad Chriftum à te elciftum, non à Domino tia bi mandatum,atcp ita non omnibus tui difsimilibus neceflaa rium, fed tibi arbitrarium fuifle. Intcrca hoc quoqj fatert cogcris, nos non minus , imo plus laboris fuftinuifle, quàm tu, dùm poft fubtradani tuant operam, nobis labor ault;ftior

aucîli'orfadiiseftjô^rdmuscertQ, noßrum laborem in W* endaa conferuànda naui, S)C cuflodicnda ôô extraherida pïæda pifcium, Chrißo Dothino probaii, cuius manifcflo iuflu, eam ad littus adducere debu/mus, quæ nobis tota, uni cum naui pertjßct, fi tui omnes fiihiles eflê uoluiflêgt;* mus,

Hxc uerè di'cere potutflènt reîiqui difcipuli, fi Petrus ab l'pfis fimilem audaciam poflulaflct.

Quid uerôcenfes uelipfum Dominum uel alios fà# nos homines diduros fuifle, fi Petrus hoc fuo fadîo clatus fîd inflatus,quodreliquosh'atresanteucrtiflèt hacenatatio^ ne periculolâ ad Chriflum, iuam fortitudinem contemtrw cem periculi pracfèntis, flagrantem Spiricum amp;nbsp;cupiditatem ante alios (alutandi Chrißum, ÔC fîduciam incolumitatis, QC ßcuritatem nixam præfentia Domini, SC la bores fuos palàm iaditaflèt, pracdicaiïèt, ad faflidiumuft^ingeinii* naflètt' reliquos autem (éx fratres ignauiæ, timiditatis, atcg adeo impietatis QC ingratitudinis acculàre uoluiflet quod ipfe (blusagniti Chrifli ardente amoreaccenfus, ilium çfo^ lus præ altjs pluris fàciens, quàm ueßesfuas, quàm (ôcios, quàm nauim, quàm captam pifcium multitudincm, quàm denicp uitam ac falutem fuam, aufusfuerit in profundum mare ex tuta naui defilire,fludibus ÔC procellis (è commit^’ tere, natatione difiïcili ÔC periculofa corpus fàtigare, amp;nbsp;cum uitæ diferimine contendere tam diu,donee ex fludibus elu^ datus Chriflum Dominum SC Redemptorem primus co^ ram alloqueretur, amp;nbsp;amplcdcretur.

Reliquos uerô fuos fratres nihil tale aulbs,(cdiflein naui tranquillos, odofos, expedantes, donee uentorum (ecundis flatibus fuauiter ad littus adpellercntur timuifle nonfolum molli cuticulæ, fedueflibusetiam,ne illæmarii» na aqua fœdarentur, uel potiusuentri deditos metuifle, ne prxdam

prædam partam amitterent, fi ex naiii defiliéndum fit, at(p ita pluris feciflè lacfîuram paucorum difcipulorum, quàm Magiftrutn , Redemptorem ac Saluatorcm fiiurn, cuius* confpcdu propiore et complexu,ut quam primum frucrcn^ tur, nihil non facere, nilitl non fubircac pati, nihil non in difcrimen adduccre uel abtjcere quoçp dcbuiflènt Sed pro^ didiflê ipCos hoc lento proceflu ad littus, fimulatum tantum, frigidum Si. languidum amorem fuû erga Chriftum, quem .formido leuiftimi periculi, et metus iacfluræ return uilifsima^ rum propemodumtotumextinxerit. Seuero fuum zelum Qi. ardentifsimum amorem Chrifti pcriculo uitacCuac, QC iaëlura ÓC delërtione omnium return carifsimarum tefta^ turn feciflè. Quare (è folum dignum eflè confuetudine Sd fauore Chrilli, illos non modo indignos, qui difcipuli ÔC Apoftoli nominentur, fed etiam meritos, ut poft hac pro Hypocritis,proingratilsimis ignauiisimis delêrtoribus, pro mammonæ cultoribus habeantur, quinondignentur prius ad Chriftum uenire, nifi QC molliter uedentur ad ipfum, ÔC culinam inftrudam ac paratum uidum fècutn aduehant,

Haec fi Petrus coram Chrifto Domino fuo colt; ram alqs declamitare uoluiflct, (uum facinus audaxunicc iadïitans reliquorum Apoftolorum pios Sgt;C falutares

Deo gratos labores ita foedè deformans, ita calumnio* fè SC uenenate deprauans ( quac tarnen pio ÔC candido Apoftolo nunquam in mentem ueniflênt, qui iam uno, eocp triftilapfu, orto ex audacia ÔC nimia fiducia proptif roboris Sc cenftantiæ fatis duriter admonitus cdoäus fueiat de amanda SC colenda in pofterum modcftia ) an quifquam credet, Chriftum hanc gloriofam iacftantiam SC ealumniolàm SC falfifsimam aliorum deformationem,æquo animo laturum fuiflè;'Ac nonpotius hancinfolentiamSC

faßum Dilapuli One mandato SC necefsftate audacis, SC quafi accerfentis Gbi pcn'culum grain' obi'urgatione impro^ baturum, quod fuam ftattonem in Naiii defcrinflct, SC leiSis remis ac deftituns foctjs, nauim una cum munere pifciumnequaquam contemnendo, fed dato, uteffet pw gnus amon's erga Apoftolos SC indicium omnipotentiæ fuæ, quantum in ipfo effet, prodidiffêt, SC proceJlis ac fluj« dîibus omnia ilia diflîpanda SC abforbenda rcliquiffèrî Contra uerô cum excufatione laudatwrum fuiffe reliquos difcipulos, quod in ftatione uocationis (ïiæ pcrGBentes, quamuisdeftitutiuniusfoci) opera, laborciam audio,na^ uim faluam fcruare, SC illud largiffi'nium munus pifdum, non fniftra datum, maximiscum laboribusSC difRculta* tibus ad terram adduccre ftuduiflent.

Hoc exemplum nunc confcratur ad ha?c rccentia tempora, utappareat, qua’m iufte nos reprehcndant ilÜ iniqui ccnforesnoftri,

Primumconfidcretur difci'imcninter fadlum Petri, SC quorundam Clamatorum audaciam.

Petrus, ubiex miraculofacaptura piicium, SCindw do Iohannis animaduertit, Icfum Dominum efle ilium, qui in littore confpiciatur , quern fcrio SC unice diligebat ob fingularcm infeclcmcntiamSC lenitatem, qua poft foe* dum lapCum in gratiam rcceptus fuerat, exarfit in eius corde uei'um incendium, quo quaff extra fe raptus propemo* dum occoecatur,utquidfaccre, quid cauere, quid uitare debeat, non uideat, attç ita labores neceffarios abijdat, pe* ricufaomniacontemnat, lequein medium Marefaltude* mittar,ucquamprimumad Chriftum perueniat, Sicutfa* ciunt pueruli, cum parens poft longi temporis abfènti* am diu deffderatus domum nunciatur aduenire, ibiexna* turalisoj7J exoriturin pecftufculis ipfbrum ingens defidc*

TtiflaiTima, dum propcrant obuiam cuiTcrc in ampler xum pam's, abiediis ctiam rcLus cariisimis, quas in manias bus halx‘nt,obliaquocßdccoriamp; pcriculorum , tanto læ* pcniuntcumimpetu, utparentesconftcrna« illoninu's ra* pidoöC periculofo curfu, obiurgcnt libeios, mhilommus tarnen dclccflan ilIo ardenti Fth'orum amore Slt; laen'cia.

Ita Petrus quocp uchcnienda amon's abripitur ut tion habita rauone dccori officti, aut pen'cuh fui, fcquatur impellentem impctum, ubietfi Chriftus repreliendercpo? ccrat Petrum tanquam curiofum Sgt;C temeran'um, quod nes gleciis necellarns open's faciendis cum reliquo cœtu difci^ pulorum j ultro fe in aquas cum pen'ailo ui'tæ, fine manda* to prædpitet, ramen agnofcit ôi probat lUum amoris uerizeliimpetumin Petro, amp;nbsp;fie tarnen eti'am amplcdhtur hanc feftinationem Pctri, ut non modo non condemnet reliquos difcipulos, non codem l'mpctu é» naui cxilicntes, fed ipforura diCsimilem S)C tutiorem conatum adducendt nauim faluam cum præda, nouo etïam ôd expreflô manda* toconfirmet, adprobetamp;commcndet,cum l'nquit: AF* PERTE DE PISCIBVS Q_VOS PRAE* HEN DI S T IS N VIN C. Quo mandato bene po* tuitinrclligcrc Petrus, teefîè figni'ficari, rctfîius (ê fadlurS fuifie, fi uitati's nil's peiiculi's, cum rcli'qui's l'n naui manfiflet, 6^ adduifîionem mi'raculofie prædac adi'uui'fièt. Qiiarc ex* l'fti'mans fe moncri àC iuheri, ut ad l'ntermi'flbs l'n ilia fefiina* none l'nconfulta labores fi-atrum reuertatur, mox aquas maris l'tcrum l'ngreditxir, £lt; focfjsegrc trahentibus fage* nam fuo robore fubuem't, Qarè mim mqui'ttextus: A S* CENDITSIMON P ET R V S traxitrete tn terrain plenum maximi's Pifei'bus. i y 5,

Ex Ill's mani'feftum eft,ex mera abundanti'a ôi ardo* re amoris erga Chriftum nonexambitione,curiofitate, le* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mmm X uitate

oifafc, hune impctum Petn inconfultum perfculofunt ortum fuiflè, quem idcó Chriftus placide tulit, ÔC amplexus eft, ita tarnen, ut teeftè iplùm Petrum reprehenderet, 5C ad communem ali'orum laborem remitteret, S)C alteros qui «1 naui manlèrant, non condemnaret, (èd laudaret,

lam nobi's oftendant ueris Argumentis tf ,qui cali'do^ rum âlonim conGliorum autores fuerunt, amp;nbsp;l'mprobanint alios lenius agentes : Oftendant inquam, amp;nbsp;probent nobis primùm, illam (uam uehemenriam confilij de non recipien* do uel minimo etiam ritu non impio amp;nbsp;prohibito, ex fimili amore Chrifti 5 ex fîmiliter æftuantein pedloribusipforum ftudio gloriæ Dci,amp; pietatis profectam fuiflè,fient baud dubiè Petrus fui faôi tantum immenfitarcm, uiolentiam amoris erga clementifsimum fuum Dominum caufam has buit iKiusfui periculofi fa(fti,6Ci^nolccmus ipfisquoque, quôd (uas naues deferuerunt, quod relitftis Ecclefris ÔC alqs fundlionibus fuis, temerc amp;nbsp;TroAu'n^a-y/jioviKœt’ in alias Eccles fiasirrepferunt, quod cum certifsimo periculo non quidem fe ( qui tutosreceptus quæfiuerunt ) fed alios in mare præs cipitauerunt, hoc eft, eiufmodi confilijs incenderunt, ut alis qui ipfis obtempérantes,in Hudtibuspeviculorum perierint, aliqui rebus multis 5gt;C câris amifsis ægrê enatarint, Reliqui ft obfecuti fuiflêntjfîd Ecclefiasfuas,filt;politias amiffurifuifi» fent»

Haec inquam errata ipfonim omnia illis condonabis mus amp;nbsp;ignofcemusjubioftenderint, fêhac in parte, Beato Petro fimiles fuiflè, hoc eft, tllorum (uorum confiliorunt nullam aîiam caufam , nifi amorem Chrifti, fludium pieta^ tis, ueritatis, QC glorix Deih abuiflè»

Sedquidfî nos,fiopusfir,oftendercmus, idepnott fomnijs, non ruiTïufculis,red fatflisipfis euidentibus tefti* monqs probaremus ,Ex qs, qui tantopere noftros Præces ptores

ptorcs impugnanint, alfquos caußs longe al^s, quam Pe# trum impullbs, adaói'oncm illius Dramatis, in qua fe tarn diu iatfîitant, initio defccndiflèf amp;nbsp;doceremus: aliquos qufdem, ut (uo Theatro libertatis appetcnti, ÔC difcipîinæ inimico gratificarentur,rcieciflc ÔCdamnaflè omnes ritus quantumuis nihil iupcrftitionis adfercntes«

AlioSjUt laudem ipfi pietatis^firmitatis, conftantiae m confdsione aucuparentur, condcmnafle Sgt;C deformafle eos, qui modcratione aliqua utcndum cenfebant, S)C non impiam, in rebus plané indifFerentibus fcruitutem feren^ dam potius, quam uniuerfa fimul Regio QC Ecclefiæ per^ petua Tyrannide hoftium Euangelq opprimerentur,

AIios qui per ambitionem crefcere cupiebant, cum Ria erudidone 0^ uirtute excellcre non poflent, accepta hac occaßone, eos qui fpforum cupiditati obftareamp;nuncfpe^s ciofe deformari poiïè uidebantur, omni opinione 2«: laude mcritorum QC au£oritatisfpoltatos,uulgo contemptifsimos efficerc uoluifle«

AIios quacuncpoccadoneladös à noftris, adiungen* do le cn'minatoribus noftris, hoc patflo acceptam iniuritf am ulcifci uoluifle.

AIios ciim quofdam odio noftri flagitare ex altfs cau4^ fis uiderent, apud quos infedadone noftri femagnos fore Çjerabant, fuam illis operam ad criminationem noftrorum ampla mercede locaile.

Hæ caulac ft quos ad illam tantam uehementiam öi infedadonem huius Academiae QC, Theologorum impule«» runt ( ficut profedo de aliquibus certo adfirmare 8C often^ dere poflemus) nac illi funt diftimilimi Petro Apoftolo, SC nequaquam digni, qui eins zelo (e tegant SC exculent.

Sed demus (àné hoc aliquibus illorum, qui Adias«^ phoris tim fordtcr aduerfad funt, quod ideo tantoperc

pugnaüennt pro præfèntibus Geremonqs contra alias no^, uasautuetercs priusà Luthero propter adiuncîîam {’uper^î ßinonem aboli tas, quia flagrantes amore Dei Ôi. Audio pietatis ac ueritans, metuchnt, nercccpds aliquibus riii^ bus, Dodrina fimul corriïmpcretur, ÔC Pontifiaj ablt;» ufus om nés fimul in has Eeelefias irreperent.

Fuerit fane hoc ipforum propofitum pium, fpecfîans folam gloriam Dei, conferuationem uei'itatis, incolumita^ cem Ecclefiarum : Sed diximus ante, amp;nbsp;uniuerfa fériés adoriimhocteftaturamp;coraprobat; eandem uoluntatem, idem propofitum, idem plane ftudium, eundem prorfus conatum noftrorum Præceptorum fuillè, quod ex uniua-# (b uitxipforumcurfu, ex immenfis laboribus quos lufin ncnt,expericulisô(^aerumrMsquibusonerantur, cerni po« teft, amp;nbsp;uidentomnes qui coram illorum uocemaudiunt, àC operum inlpetfiores funt,

Habent igitur ôlt;^ noftri hoc unicum propofitum, hune omnibus fuis adionibus jiræfixum feopum, ut ad Ghriftum SC ipfi quàm redil^me ueniant,6ô fimul faluam exfludlibus maris educantad Chriftum uniuerfam naucm, hoc eft, Ecclefiam, cum egregia lUa pifeium praeda diuinitus donata, hoc eft, cum puritate dotftrinæ, cum legitimo ufu Sacramentorum, cum libertate in non mandatis ceremo^ ntjs ,cum dilciplina, cum fuTa^/'ec, cum ftudrjs bonarum ar^ tium, amp;nbsp;alrjs Ecclefiarum bonis ac ornamentis.

Hoc cum ita fit, ficut reuera eft, quam oblccro iu^ fiam caufam habent Racius SC ali] manipulares ipfius, cur in omnibus fermé feriptis fuis has Thrafonicas SC uanifsw mas ^oriationes toties inculcent, ingeminent, exaggerent : languentibus ,'conftcrnatis jtrepidantibus, mulsitantibus, filentibus, fuccumbentibus, rcfugientibus alrjs, fe folos ccu Adantes cœlum fuftinuiflè ne rueret ; fe folos ceu Hercules

aduerfiis Hy dram multicipifem fortûcr fubßiriflc, contra clamanejdepugnaflc, uiciiïc, Triumphafîè; fiia folonrm uirtutCjConÛanria, 7raj^lt;r!a tntcgnim 8lt;{àluum manGflê, quicquid adbucmhis regionibus ôi Ecckfijs eft rcliquum doiftrmæ Euangelti incorruptæ, Sacramcntoruin^ranoruni ritinim, pietaris, Iibertan's, ac dcniqj religioriïsc' An Pe;s mis fimili gloiiatione aduerfus (üos coUcgas 5i fiatres, cos« ram Domino Chrifto, mendactjs, {uperbiæ ôt; omniuana: Glon'ationi infenfißimo ôd ïnimiciTsimo, poft ilJam non mandatamcnatationcmfuam, impuncfèfe extuliflct , (ftïtaflct r

Multo minus tuliftêt Chriftus, fï Petrus ulna illam defaefto non ufqjadco ubic^ cxcufàbilr glon'an'oncm tàm fuperbam ôd l'ntcmpeftiuam, ctiam mandatas opéras Sd lai bores difFioIimos ali'orum Apoftoîorum l'ta ucncnatè fiw iftctintcrprcratus , quafi ignauia, ftudio uentrfe, auaiicia, neglclt;ftionç2dcontemptu Chnftifèdaint in naui 2d lentil us procefterint.

Qux uciô malina 2d uirurcnna eft nofirorum rc^ prehcnfbrum, quodnoftrum illum pi'um 6d falutàrem cqm natum, diïcdîumjUtdi'ximus, ad mandatum Sd ncceftarii. umnnem, enam fummorum fcclerum ciiminibus deform inareaudcntf

Quôdftatibncsipfî (uasin Eccrcftjs 2d Sebofo defe^ uerunt,quodin aliénaloca, 2d qui'dem in urbibus muni;« ti's quæfita fè ingre(ïèrunt,quôd in ali'orum aÓiones nihil ad ipfos proprié pertinentes curiofé inquifiucrunc quod mul# tisexirium fuis confilijs attraxerunt, plurimos in extrema pericula coniccerunt, quod nulla commilcratione im becils» lium, nulîa erga mifèré diftratftas, 2d cxncmé péri* clitantes Eccleftas affetfti, leuiter curarunt, fi bmnia bek lé uaftarenwr2d euêrtcrentur^quod fuis clamoribus Ecu

défias turbanint,, quod confcnfiim doccntium in perpc^ tuum fuftulerunt, quod communes holles Euangelij de^ nuo contra nos armarunt, ÔC ad perfccuttonem excitarunt, quod rogis miTcrc crematoruminmuItisregiom'busMa^ tyrum, quafi faces admonuernntj quod inter coniuntflifsi^ mos fratres di(cordiasCaini'cas{cminaruntjearcpquotidiagt;lt; nis fcriptionibus ÓC epiftolis adhuc alunt, confirmant, au^ gent, amp;nbsp;hoe ipfum unicè ftudent, ne difsidia tollantur, nc uoluntates coagmententur, ne uulnera Ecclefiæ pqs 8C ialu^ taribus congrefeibus eruditorum Dd timentium fanent tur,ne corpus Docfln'næ fanæcomprobatum piorumho* minum confentientibus fuffragtjs ad pofteritatem transe mittatur. Hacc inquam fua facinorahisfummis prædicatigt; onibus amp;nbsp;titulis ornant,iaditant, quod fint zelus, pietas, libertas Chfiftiana, excubiae pro falutc gregis, auerfio cor^ ruptelarum Dodlrinæ, defenfio ueritatis, denii^ ipfe Spingt; ritus fandus, Chriftus adeô ipie.

Noftros uero Præceptores, QC alios illis adiundos pi* os, qui tot annos Ecclefias rexerunt, pic uixerunt, pure do* cueruntjinfuis EcclçfqsÔCaltjs locisdiuinitus commenda* tis conftanter permanferunt, nullis inde fe propofitis amplis præmtfs abduci, nullis intentatis formidabilibus periculis expelli permii^unt, in uno fimplid fiC perpetuo ftudio illu* ftrandæ ÔC propaganda: ueritatis perftiterunt, fuis feriptis ÔC offictjs doccntium animos conglutinare ftuduerunt, ingru* ente periculofo illo tempore , l'pfi fiiorum Dilcipulorum 6lt; auditorum ingratitudinem patienter tulei-unt, éi. alios, à quibus confulebantur hortati Hint, ne propter indiffèren* tes ritus lineæ ueflis amp;nbsp;canuonum non impiarum, Ecclefias fuas defererent, fed in his minutis rebus tolerarent aliquam feruitutem, non fauciantem confeientias, ôf fortitertueren* lur propagarent puritatem DodrinaCj contra quam, ß quas

quas comiptclas, autmam'fcflé impios ritus conarcntur ipfis obtrudcre hoftes Euangelfj,ut tunclaetoetfirmoania mo potius quiduispaterentur, quàm Ccrui efïet Idolaaiæ tnendaciorum,

Hæc l'nquam fàcientes amp;nbsp;(uadcntes Præceptores noftros l'ftï Ncophyti, colatores culicum ÔC abCorptores Ca^ melorum,qm'bus noncrimi'nationum contumeltjs confpcr* (èrunt, ô^deformaruntt' Quos ri(us,quosSarca{hiosipGs non nnpegeruntf Quibus Calumniarum gladijs eosnon confoderunt àC laccrarunt P

Parum fuit, quod nominarunt eostimidos, ignauos, glxcie frigidiores, mutos Canes, Mercenarios gregum eu* ftodesî Conati funtperfuadereuulgOjeos ceu perfidiofos, ac proditores ueritatis coiïuderc cum hoftibus Chrißi,' aflèntart Principibus, ucntris ac pecuniae Ôd fuæ tranquille tatis caufa, corrumpere uln ó Docfîrinam, recipere impios ritus, obijcere oues lupis laniandas,derucp nullum tàm atrox probrum fiCconuicium dicipoteft, quod ipfi non aufifint contorquere in eos, qui ipforum uehementiam non imitai ri uolebant, quos tarnen fetebantur fuos fuifïè Præceptores, collegas, amicos, fratres, quos fciebant optima fide, pio ftu* ' dio, magnis laboribus, mira tolerantia in mulris ærumnis conftanter finem ultimum Cpecfiaflè, ut puritas uei’itas Docfirinæ conieruaretur amp;nbsp;ad pofteros propagaretur, quem finem ipfi quoc^ üli gloriofi ÔC fortes hoftes lineæ ue* (lis fe pi-æfixum fibi habuifie uideri amp;nbsp;credi uolebant»

Quid igitur diferiminis eftf Nofiri alia mitiora 8^ tutiora media ad ilium communem finem ducentia fccuti funt, illi uehemenria periculorum plenifsima cligebant.

Nofiri diferimen faciebant inter ritus ncccfiàrios, ÔiJ nori neceflàrios,intermandatos (eu prohibitos SC indiffèa • rentes: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

De dodln'næ puntateSufncceflärqs riêibiis nibil ce* dendum aiitlargicndum aducrfarqs, mam'fefîè prohibitos abufus nequaquam recipîendos cflè cenfebant. De indrf# fcientibusnidicabant, fipiiritas Docflrinæ incolumftas hanim EcdeGarum, QC pax pubh'ca comparari ôu retincri poflct, receptj's aliquibus talibus, remota (uperrti'ttone, ali* quam non impiam (crurtutem noneflè reeufandam.

llli finedifcriminecontendebant, de omnibus extre* me dimicandum efle, ÔC reum abnegatæ totius doôrina: fore, fi quis uel folam lineam uefiem in templis alicubi«fur* ‘ parifolitam,fibi inijcipateretur,

Noftn'iudicabant, fi propter rcciifânoncm talium ' indifFcrentium rituum defèrerentur Ecclcfiæ, ncc ipfos qui fe bis friuolis caufis pcîli à fuis Ecclefiis pafsf fuificnt fans tranquilfam confeientiam habituros cfic, cùm Petnis di* cat: Patientesubi opusefi, Item : Non dcfcrcnrcs congre* gationem ucftram,Etpræbituros caufam, ut in ipforum lo* cû fubfiitirercntur aut ignari docfîrinæ,aut manifefti hofics, lUi terrebantminifiros, quod læfiiriclient fuam con* feientiam, fi ullum raîem n'tum ex Adiaphoris rccipcrent autapprobarent, quosipfi uclaltj pn'us ex Ecckfia, ut in* utiles cieciflent.

Rurfus inr cîamabant, imbeciîlcs auditores ofFenfiim tri ilia mutatione, fi quæ prius eflênt defiruefia rcftitucrcn* tur,

Nofirfconruîcbanf, ufpopuTus rclt;5e infiitucrerur, illos ritus fua natura non malos, propter adiperfam à Ponti* ficfjs fuperfiirioncm iraprobatos fuiflè, amp;nbsp;pofleordinisSi difeiplinæ conformitafis caufa aliquos recipi, fine ulla fu* perllitionis labe, G qutspoftea offendi uellct, diftinguc* bant feandaforum genera, inter quae etiam eft inud,cùm homines dclicati morofi, ôd difeiplinae infenfi ofFendun* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur

Dcntcç noftri conGdcrabant diisimilitudinern audiis torum Riorum, inter quos multi fin'flcnt ùnbeciHes, impaiS tienteslaborum 0(^ calamitatum amp;nbsp;damnorum,qv3: bcUum adfert J quibus ut parccretur, malcbant ipG fe oncrari fus n'tibus, quam recufatione omnium Adiaphoiorum bcli lum in has regiones attrahi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

lUiuero nuUiusfexus, nuUiusætatis, nuili'us ordinis, autßatusrationcm habendamiudicabant, quin omnibus periculo extrem orum malorum confeCsio etiam inrecuCatw one horum indiffèrentium rituum imponeretur, quocunqt caderet euentus fortuna belli«

Hane fulfil noftrorum ab ipfis diflenfionem de melt; dijs fatemur, cum tarnen de ultimo fine congruerent utric^ (nunc enimfic loquimur,quafi ccrtumfitillosduros im^ pugnatores Adiaphororum, uni cum noftris folam glö^ riamDei, integritatem ueritatis,amp;^ lalutem Ecclefiamm, non alios fupra enumeratos fines fpeefiauifie ) Et nunc pis urn ac intelligentem ledlorem iudicem facimus, ÔC iube^^ mus libéré ßatuei eamp; pronunciare, utrapars rctfiius faluti communi Eccicfiarum confuluciit « Etfi nobis non hoc agitur, ut illos bonitate confilij fuperafie uideamur, fan's nobis ci'it, hoc de nobis fentiri ÔC pronunciari à bonis uiris^ nofiros ctiamfi minus commoda media ad ilium ultimum finem conicqucntcm elegifie iudicentur, quam alteri, tai mennoneflefua lenitatc confilij hoc commeritos, ut tarn atrocitcr,tanquampcrfidiofi, proditores, transfugæ, crilt; minenturamp;damnentur, amp;nbsp;nifi publice reuoccnt,ex Ec* defia prorfus à fodetate Chrifliani nominis excludan*

Quid eni'm obfecro ciufmodi Ccelcnim inomtnbus illisadionibus deprehendere potuiftx Flaci ;*

Ini'rio, antcquam quidquam in fill's congreßibus, deliberatiom'b. Theologorumjftatutumjconccflum, aut conclufum eflê refdfcere potuifti, clamafti, meras fuperftiu^ ones2lt;ambiguos rum orcs inuulgus crcdulum fpargenS| ut qbi aditum ad ea quæ Cecuta (unt, præftrucrcs.

Deinde poftquàm uulgata (îint capita ilia, Lipfiac propofitaderitibus Adiaphoris,quæ tarnen Ihcologi non excogitarunt J neq; illi's uerbis confcripfcnint, quibus propofita funt, fed aliunde oblata admiferunt) luxtaeam tarnen declarationcm , quam pn'us flatibus huius ditiom's exhibuerant, inqua difertè omncm opinionem impicta^ tis fuperftitionis remouerant SC dare conteflati fuerant, fedcpuritateDodn'næ, QC Icgirimo ufu Sacramcntoruin nihil cuiquam conccflïiros, nci^ quidquam recepturos, qtiod conlcientias lacdere poflèt, nei^ tarnen pugnaturos contumaciter deritibus natura fua licitis ÓC non prohibitis, fi quidem aliqui contenderent, illis concefsis ucl receptis, Imperatoremplacaripoflè, ne his regionibus bellum infe^ rat : Ibi tu, ut expofitum cflgt;Tn'umphos egefti, quafi lam' captos S)C irretitos fua confefsione manifefle’ teueres Prac^ ceptoresamp; collegasnoftros, ubïreuera nihil federate, nw bil impie, nihil perfidiofè ab ipOsatflum aut geftum pro^ ferrepotuifli, fed uniuerlùm id, quod te, ceterostp tuos fliffragatorcsofFendit,fuitIenitas confiliorum, conata tu^ eri amp;confei'uaretutiori'busuijs ilia ccdeflia bona in Eccles ffjsnoftris, quæuos egregq ttoAiojkhtou armispotius bel^ Io defendenda efle cenfebatis, cuius belli praeterquam quod omnis euentusincertus eft, ftpe etiam uidoria uincentibus gt;nbsp;eft fiinefla, Si caiife maximarum calamitatum, ut de pu^ gna ad

gnaad Chæronæam didum eft* KXaJaowKK»'«ç«JlvfKK8tz'lt; kTToAwAï, Fiet uictor, pernt uidus feuo enfc peremptus«

Nec^uerôhæc lem'tas eftadhibita ÔC ufurpata in his deliberarionibusideo, quod Theologi SIBI metuerent, autSIBÏ tranquillitatem quærerent, aut aducrfarijs gralt; ti'ficarentur, fed quia commi'feratibne mouebanturimbei» cfllium in hl's regionibus ,qui ante paucos annos calami'ta* res bellorum experd, nouo bello non perinde clementer abi* ituro, utantea, fed omnia fundus uaftaturo, aTlieoIogis non erant onerandi, fi alia remedi'a fine impietate adhiberi poflent, quibus auerteretur uaftatio ab hi's Ecclefijs, amp;nbsp;reti:« neretur integer amp;nbsp;Iib er ufus incorruptac Dotftrinac Euange^ Itj amp;nbsp;Sacramentorum,

Hane piamôd falutarem lenitatem noftrorum, fi tu fcelus Sc perfi'diam I'mpietatem uocas, ficut fact's, often« di's iple i'mpietatem SC fccleratam crudeli'tatem tuam , quam alibi quoep non femel declarafti, ficut alio tempore fortafle cognofees, fi uoles.

Extra hanc lenitatem ex optimis rationibus profe« dam Sc ad piUm fcopum diretftam, in uniuerfisillis delibe* rationibus SC adiôm'bus toto illo tempore celebratis, nihil inueniens quod tu ueris rationibus, utimpium, utfcelera« turn, ut indignum pijs Ecclefiarum SC Scholarum gubcr« natoribus, culpare queas, fi te rumpas, aut fitetorqueas moreuiperarS in omnes gyros et flexus,tame iterû atcç iteru dicimus, nihil tu proférés, quod meritó adpellari debeàtaut pofsit,feelus,publica recantàtiOne dignum, qualem uos‘ egregq Cenfores à noftris erigi SC extorqueri debere cla« man's, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Ex his igitur omnibus quæ haefterius expofuimus, masst, nifeftum eft, nullam tibi iuftam fiiiflè caufam, ita atrociter criminandi Theologos harum Ecclefiarum, SC pnecipue

Phâippum IVIcIanthonem Præcqitorcm Collegam fio* ftrum, qucm tu præcipuè dclegiftt ex reliquo Thcologo^‘ rum cœtu,euiusdeformatione ôé dcicdjonc, tibi nomen famam apud indocflos ÔC tuï fimtles alïos, bonis infeftos có^ ciliares, de quo ut peculiar!ter pauca tecum confâbulemur (pluraeniraipOusmodcftiadefcnos prædicare non finît) ut nunc taceamus ïpfius menta in uniuerlàm Ecclcfiam pofteritatem, ita is priuatim de te beneeft tneritus, ut ctiam fi quid aoroxdefignaflèt, à te praccipuè excufendusôf dcfeni* dendusfuerit.

Veniftihucperegrinusex lllyrn’s ufep igno£us,ignarus, egens. Recepit te in luam familiaritatem, admifit ad (êcreti* oracolloquia,prouexittefupra alia communia officia, eo «l(^,utcommendareturtibip«'ofelsioHebraræ lingaæ cum ftipendio amplo, præfcripfit tibi,quæ tuauditoribus tuis dw lt;fîares,quod etfi fecit aitjs pluribus quoq?,tamen idco hic cof memoratur ut oftendamus, nullo non officiorum genere, quo intimes fuos amicos ornare confueuit illius uxri inimittw bib's beneficentia,.ab£odem te quoej uberrimè adfetSum SC adiutum fuifiê,

Hæc uiritantierga te hominem peregrinum SC mtionc Hlyricum beneficentia, comitas, humanitas, SC interior con^ Ipedus totius uitæ ipfius,occupatac tantum in iuuandis al ifs, in qua pJurimarum uirtutû exemplalucent, te fi quidquam uirtutis agnolccres, aut amares, ita conciliate ipfi debuciat, ut etiam fi uidifles ipfum alicubi lapfum, hocîlli non modo eondonares, quod hominis erat agnoCcentis communem omnium infirmitatem in lapfus pronam, uel faltem filentio tegeres, SC occultares, quod erat amici, bcneuolentiam hanc benefadlori lêdebere agnofcentis, fed etiam uérecundè cx* culares, quod foleut fibj audièntes etiam luftas paientuin eriminatioaes.

Debent airtem diCnpuK eandem pietacem Praeceptori!# bus, quam h'beriparcnubusj cum uere accipiant paccrnatja Docfloribus beneficia.

Sed quid facit Hacius ƒ Huius fut pa’ceptoris adeo belt; nigni 0^ benefiet, dicfla, fatfia SC confilia, quæ non congrui« lint ad ipfius inquiétant faeuam naturam, quorum Philip»« pus fuas habet rationes amp;nbsp;pias caufas,,accipit exponit FJa« cius pro tetris lapfibus, pro foedifsimis næuis,pro anocibus (celeribus, caqj quafi cxultans Qi trtumphanspafsim fpargit, pingit, tragice amplificat QC auget, qua re oftendit fc impio N O H Ab filio HAM quam fimilimumefle,qui uidens nuditatem Pacris ,non tegit Qi excufat, quod crat filq, nôn filet, quod erat modefti Qi uerecundi domeftici, Veniarti dantiserratolcnisnonpa'iticiofo: fed prouolat foras, cla? mat ad fratres, exaggerat ddicQum patris, dcpingic foedita« tern iacentfs fenis, narrat fuas fufpicioncs de alio tetriore fass cinorc commiflo per ebrietatem,

Quiddeliqucrat autem pater Noha tantis clamori^ bus Qi accufationibus filfi dignum f

Laboraucrat diu in culnira ufneæ fuæ, quam D HO monfiranterationem, primus plantauerat, dcbilitatus fue« rat æftu, ilia defatigatione duplici contraxerat fitim , t euer»« Ris domum , ad rccreandas uires corporfe hauferat uint pleniorfepîulculum, dclecfiatusilfo fuauifsimi Si naturae hat minis conucnientifsinti liquorispotu, cuius uim calefaci«! cndiSlt;lturbandicercbrum priusnon fuerat expertus, qut dum incautius bibit, Qi Deo creatoriQi monfiratori tarn fa»« kitarium rcruin poft fingulos exhauftos fcyphulos , gra« tias agit, fentit caput turbari, incipit fieri hilariufcurus Qi loquaculus , edit geftus teftantes laericiam, tandem fefliis de laboribus , fumis impleto (^intone ciniis capitc

capitc obdormifat ueenrandus Sencx, atq? ita oppreßus fomno, lacensc^ non in publico, fed intra fuum conclaue, infciens per quictem aliquas corporis partes, quarum con? fpeiflum natura tegi uoluit, retexerat. InteruencratHam fi? lius médius inter tres, qui fortafsis etiam fpetfiaucrat patris hilarioris geftusprius infolitos, QC xtm âli indecoros, dC lermunculosliberiores cumindignanoneaudierat, tandem ubi etianj uidet ita deform iter cubantem S)C ftei tentem pa? trem, non operit partes tegendas, fed Isctatus, le nadum aliquid in pane reprehenfione dignum, à quo iple propter turpiorem uitam fortafsis (euerius quim reliqui fratres ali? quoties fuerat obiurgatus caftigatus, ut fe ulcifcatur, ex? currit in platcasuel in agrum fortaßis, fratres anxie quæ? rit, inuentiscum indignationc Ô6 deteftatione narrat patris ebrietatem, delirium, turpilsimam foeditatem, probrofam toti generi obfeoenitatem, ex heluatione 8gt;C ebrietate pro? fedam, fortafsis etiam monet fratres, ÔC hortatur, ut com? municato conOlio, omnes Omul patrem adeant, hanc illi turpitudinem probrofam toti pofteritati obijciant,amp;^ remo? tionem à gubernatione familiæ minentur, nifi huius fui facinoris culpam coram ipOs filqs deprecetur, 00 iuramento confirmer, fe pofthac fimili dedecore familiam fandam non deformaturum, Sed fratres reliqui Sem amp;nbsp;laphet minime obfequunturimptjHamipoftulationibus, led quod feiunt pietatis officium requirere, feftinanter faciunt, pallium fuis humeris inîjciunt,ô^ nefandi patris fuiôfreuerendiSenis partes fecretiores alpiciant, auerfis ab ipfo feciebus fufpen? îoep amp;nbsp;lento gradu, ne fomnum patri excutiant, reciprocan? do ingrefsi in tabernaculum, ueftet^ placide ex humeris de? miffa, nuditatem patris contegunt, propter quam pietatem, poftea à patre egregiam ÔC diuinitus approbatam benedidi? onem coftfequuntur. Impius uero Ham diris imprecationi?

busexEcdefia Nohæ cxduditur, totacß duspoflentasi!;* Iis calamitatibus fubtjcitur, quas poftea à populo Ifrael per^i pcfla eft, qui ex fîlijs ptj Sem prognatus fuerat.

Hanc igitur Hami cruddem impietatemFIacius imb taremaluit, quam fratrumduorum Sem, amp;nbsp;lapeti ucre^ cundiamôdpiam reucrentiam.

Cumenimut dieflum eft paulo ante, ipfc peregrin nus, egens, SC nuUa admodum eruditionis laude commen# datus à Philippo in cœtum fàmiliarium SC amicorum fuiflèc receptus, SCinintimumeoniuneftionis côdaue aftùmptus, ac plané ut filius habitus, quod iplum fàteri Racium necefle eft, qui in hac malcdicentia lua SC odio hoftili adhuc gloria atur,fibi aditum ad Philippum liberum patuiflè, iè cum iUofepc multis magnis de rebus collocutum fuiflê , tn illis famib'aribus congrefsibus audiuiflêex^lo fea'ctos fer^ mones, arcanas querelas,narrationesnoefturnorumfom^ niorum, qualia folet Pater cum liberis lècreto communica^ re, nihil fufpicans de tali perfidia ôi impietate filiorum, quod ilia patris uerba fint in uulgus aim calumniofis de^ prauationibuslparfuri: Ita igitur inquam loco filq habitus Flacius,nefeimusquouerboaut fado ofFenfusà Philippo ' odiflè eum cœpit, ôi pefsima de illo ^uCpicari, QC finguU eius uerba, gemitus, ac (bmnia oblèruare ÔC confignare, ut ijs aliquando cÔtra ipfum uti in loco poftet,

Incidit poftea æftus die SC tempus laboriofum SC difa , ficâe, propter crebras deliberationes de Kbro Augufta: pro^ pofito, quibus defatiganis Philippus, cum in unum om^ nésrelpicerent aut incurrerent, uiluseft Racio dormire, hoc eft, remiis/us agô'e, minus curfitare, minus clamw tare, quàm Flacius pro inquiéta ÔC crudcii fua natura expe« tebatjCui graue amp;nbsp;aduerfum erat, non cœlum terrac mifeerf, noncondtariplebemad anna capienda, utui, non liber

In hoc fomno, hoc eft, lenionbus acftioni'bus confihjs Phdippi irihiseft fibi Flacius etiam nuditatis ali^ quid in eo am'tnaduertifle, ex talibus coniecfîuris, quod iullu JVlauricij cum Epifcopis, MifnenfiSC Numburgcnfi congreftus SC collocutus fuiflet, quod qs, qui cenfuerant htus aliquos medi'os abfqj fupcrftitione denuo in lias Eccles fias recipiendos efle, confenfiflec,

I bi ftadm Flacius, antequam explora ret illorum congrefltium caufas, SC euentus, cur inftituti fuiflent, quid in illis acftum SC traniaclum eflct. Item, quo con* filio, qua ratione, qua conditioneilli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritus ad*

mifli eflent: erumpit in publicum, clamoribus SC quinta* u'ónibus luis,non platcas, led totam Germaniam replet, hortatur, monet, obteftatur omnes, ut tanti uiii turpitu* dinem, foeditatem, Icclcra (qua nulla unqua'min co ui^ dit ucl iple, uel quifquam alius ) contemplentur, dcteftcn* Uir, SCaborainentur, ac pracipue reliquosfuos fratresin* citât, utcommunempatrem lecum odifle, fugere, perle* qui non uercantur.

Inuenti funt tarnen ex difeipulis Phib'ppi phirimi, ( inter quos Sc noftra nominalibenter profitemur ) qui his furiofis Sc impijs fuafibus Racq recufarunt obtequi, SCft (^ua fulpiciones erant ab ipfo Hacio ÔC alqs contra eum excitata, adfpicere cas ÔC admittere noluerunt, fed can* doris Sc pietatis pallio fuper inietfto, tegere SC obruere ftu* duerunt.

In hos poftea fimili acerbitate inueeftus Flacius ho* ftiliter cos perfequitur, publicifcg Icriptis condemnat, adu* latores cos adpellans, nihil mutire aduerfus Praceptorem ay dentes, Sgt;( niliil nifi -rè Jtvroç i'cp« fonantes,

o ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nos

’ Nos tierû Aan, cm- huftc 8gt;^ pracceptorem Patrerh Tiofirum tuo cxcmplo odiflcmus perfequeremur, caufam •nullam habemus, qui nullam in eo talcm , qualcm tu men# daciCsimè calumniator nunquàmuiïam aut am'maduerlâm fîngis, foedi'tatem unqua'm confpeximus, ncc fi quid ex commun! hominum imbecillitatc, in tanta temporum per# turbatione, negociorum uarietate, pericuîorum magni# tudine, occupationum immenfitate, quibus is obruitur, ab eo fadium aut didîum efiet aliquante inconfideratius, afpicere illud uellcmus, multô minus fuCpitionibus 66 ca# lumnfjs augere 66 deprauarc, fed potius candide tegere, ignofcere, 66 perpetuo fiicntio obruere, cùm nobis certo conftctjipfiusuoluntatein 66propofitum rediCsimumeflè, ftudium pictatts ardens , Ô6 conatum indefefltim illuftran#» di gloriam Dci, ÔC doélrinam Euangelrj incomiptam ad '■ pofteros transmittendi, quam tu federate Nebulo, iam huiciamilk'turpiter 66 contra confdentiam adfentans, de# prauare Sophilmatuni Sgt;C cauillationum miris ÔC inauditis præftigtjs conaris,

Abiftotuoimpio ftudio Ô6conatu nos alienilsimos cfïè 66 toto peóore abhoirei-e, ingenue Ô6 clarè profite# mur J SC publice contefiamur, nos inprofefsioneueræ 66 Synceræ Doôrinaî, ficut ea in his Eccleliis ÔC Academia hac fonuit haôenus Dci auxilio 66 adhuc fonat, conftanter manfuros, SC tuas cauillatorias fubtüitatulas relicfîuros illis Gallis Gallinaceis, qui fieiquilinium uerrentes preciofis gemmis granula triticca uel potius culices 66 araneas 66 mucos ex tuis fimiliumc^ naribus emunefios 66 abiedos præfcrunt, 86 ftudiofe’ inquirunt.

' Noftrum ctiam Præceptorem, quem feimus à te Ctlfifsimè deformatum eflê, nihilo minus amabimus, uene# , tabimur, 66 ut Pau-em debitis reuerentix SC pietatis

ofFfcirscoIemuSjDeumfèduIo Sifardentibus uotis orantes, ut ei uitam proroger,uires addat,amp;: roboret,ut lucem Euan* geltj tuen'aducrfus tuas ÔC aliorum confpurcationes quam di'utiÊimc pofsi't.

Hæc poft cxpofitionem adlorum adtjcere uolufmus , ut oftenderemusFladum nullas caufas habuiftè eonuidoiTJ fuorum.Etquidcmquospepererit EccleCæ lus damoribus frudusjin confpeôu eft: Horribilibus ftandalis inuoluit EcdeOam, (àudauitplun'morum piorum mentes 8ii langue* fedt in qs fidem amp;nbsp;inuocationem, confirmauit rabiem ad* ucrlàn'oram Si exaeuft tyrannfdcm, ufnculum concordi'ae dïfloluit : inuexit perpetuam diffidenriam :petulanria l'nge* m'aarmauitlicentiaaudatfterqui'duisfingendi in dogman* bus, quaeuis fuo arbitnb petulantcr turbandiprætextu If* bertan's Chrifti'anæ; in promilcua muldtudîne auxit amp;nbsp;con* firmauitnatampaulatimexlaxationc difdph’næ Ecclefiafti* cæefFrenem atqj impotentem ferodam , quam comitatut profanitas, contemptuspeneomnis rcligionis ,, odium le* gum ac difdplinae, ut res docet»

Horum malorum autorem eum eflè, ni'mfe uerum eft,6i m'mis ucre’quotidie difdmus 8lt; experimur cum Eedefiartt calamitate publica, ôi dolore noftro maxi'nao. Hæe fi pecca* taleuiaeflêdudt, errat, amp;qualiafint, experietur, ubi mor* fus conlcientiac fenlent. Si laudem eti'am inde fibï amp;nbsp;gratiant uendicat aliquam, quæ debeatur ei alia, quam quar debetur Sycophantæ,ueræ dotftn'næ Si piorum confiliorum calum* maton', turbatori concordfæ Si piæ conlènfionis , obtreda* ton' infidi'ofo bonorum uirorum Si bene meritorum, îudi* centpn, lam uerc molitur longé atrodora^

Sed Si hæc Si omni'a noftra Ecclefiæiudido fubtjdmus , quæcç de noftris commemorauimus, exempli's aélorutn probaturo» nosprofîtemur quandocunœ a «bicuntj fuerit «pus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Nunc

Nunc de difsidionim ohicc^ionc quædam addemus. Obtjciunnir nobis (cditiofa Flacrj certamina Catts acerbe cum ab alijs, tum uerô m primis à profugo dcfcrtore 6lt;proi# ditore agnttæ uen'tans Staphylo, quæ quod mœrore anici^ unt Spintum (àntSum, Si impediunt Ccri'am inuocationent in multorum piorum animis, dubitatfoncm de dodîn'na commouenr, l'n promifcua multitudine eôtemptum pa^ nunt totius miniftcrij, augentcç profanitatem, amp;nbsp;uniuerôm Del gloriam obruunt, lucemcp ueritatis paulatim exti'iw guunt, nunc manifcftè diuellunt ac diftrahunt Ecclefî^ as J quæ fuerunt eiusdem do(flrinæ profefsione deuintflæ inter Ce atc^ confociatae: 111a ergo ob has caufas dolorem nobis adferunt maiorem quam explere poflemus, fitan^ turn funderemuslachry mar um, quantum aquas uokrit Ais* bis, AgnofcimusfàtaultimæÔddclyrae fenecflæ mundi,quæ Chriftus mutationes ÔC diftradiones triftiCsimas allatura prædixit, Sed quid præftari à nobis amplius poteft ad hæc mala (ananda 0^ Ccandala auertenda, quam pracftitum eft hatfîenus r M®derate’tulimus has tarn acerbas 0^ atroces in^ fetflationcs at(^ condcmnationcs noßri, ne reiponiando dißidiamagisinflammarentur, atcß loconoftro ôi dodrw naenoftrarum Ecclefiarum ÔC aliarum artium neceflariarö explicationem Deo iuuante fideliter adiuuimus, amp;nbsp;ftudia adoleicentiasformauimusacreximus, qua potuit fieri dihgt; gentiaacledulitate. In quorum utrocp plus fortafle efCetßa fuiflêtànobis, nifi furiofi clamoresFlacij conatus nofiroa multipliciter impediuiflènt»

Nunc quod (emper futurum cogitauimus Suf præ^ diximuSjproceditFIacianafadio, Ôônon Colum délibérait fade Adiaphoris reprehendit, ièdôd Icripta uituperat, in quibus Docfirinac Cumma pio Audio colleóaeft, óópaula^ tim alias atÆ alias explicatae dodrinac partes carpit ÔC arro^ dit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ooo 5 De

* ’ De Adiaphoris l'ta prouocamus ad indicia omninm pio^ rum in EcdeCris noftris, ut hacprouocatione contcnri, pro^ fiteamur nihil nos amplius rixaturos efie de quibuscuncp ca(îgt; ïumntjs ad hoc certamen pertinentibus.

De dodrina quod monuimus initio, repetimus* Eft ôd fuit inde ufc^ à tempore editæ confefsionis Augu ftanæ in Ecclefijs ÔC Scholis noffris QC in feriptis omniî^ bus 3 quæ prodierunt, fummits ÔC perpetuus de doângt; na conlêhfus , qui in confefsione expreflus eft lumma^» tim/ Et ne uideamur idcam conftituere aut fingere ali#» quam, affirmamus confenttre cum Prophcticis amp;nbsp;Apofto# cis Icriptis , cum Symbolis Apoftolico , Niceno, Atha# nafiano, cum totius primæ purioris Ecclefiæ perfpicuis teftimontjs dodrinam nofirarum Ecclefiarum, quæ expli# cata eft à Luthero fufè Iparfim in plurimis feriptis, à Phi# (ippo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in confefsione Auguftana, Apologia,

Locis communibus, Commentarijs Epiftolæ ad Romanos: ÔC repetita recens in ea confefsione quæ (cripta eft,ut exhibe# retur Synodo Tridentinæ , fi procefeiftèt, ôd afiênfione ac fuffragtjs praecipuæ partis noftrarum Ecclefiarum often# dendæconlënfioniscaufa denuo approbata eft, itemq; in formula éxaminis, Locis communibus germanicis, ÔC re# (ponfionibus ad articulos inquifitionis Bauaricæ» Quorum (criptorumcùmaliatùmuerô exprefle locorum communi# um uolumen anno proximo ante mortem fuam editum, te# ftimonio publico Luthcrus Ecclefiæ commendauit, ut du# bitatione omni fublata teftaretur fuam fentenuam cum dia doeftrina congruere, quæ in confclsionc Auguftana ÔC Lo# cis communibus comprehenla eft 8C exprefla.

In his feriptis doeftrinam eandem efle, atep inter ft confentientem èc affirmamus, öó fateri oportet, uel ho# (les ipfos quantumuis inuitos , ÔC in hac dotftrina nihil controuefi»!

controwerßarum, nihil certaminum uel diflenfionum apud noscflêuclfuiflêadrcueramus.Hanc amp;ßatuimus ÖC profw teniur cncætcrnam 2lt; immotam Dci ueritatem uoce Éuan^ geltj patefaCtam, ac perpetuum Ecclefiæ Chrihi confenfum, amp;hancuera fideconftanteramplcdîimur, Deo iuuante retinebimus ac tuebimur contra præftigias ac corruptclas quorumcunc^, Neemutauimusineo quidquam, nec mues taturi fumus.Nofcp di. pericula noftra Deo commendamus, ciii amp;nbsp;placerc qualcscuncç conatus amp;nbsp;labores noftros, amp;nbsp;cu« ræ nos eflè ac fore fcniper propter aetemum Klium lefuni Chriftumeertoconfidimus. Et hunc Dominum noftrum Icfum Chriftum di caput Eccleßae fuæ nobis perpc^ tuo afFuturum non dubitasnus quæcunc^ acciderint, Ocut dixit : Nemo rapict oues meas ex manibus meis, Item, Ero uobitcum ufcß ad coniummationem feculi.

De hac ipfa doifirina ita confentiunt nobifoum præcipux in Germania rcligionis noftra^ Academiæ , Tubingenfis, Hcidclbcrgenfis, MarpurgenGs ,FrancofordicnGs, GripGs uualdenfis, K-oftochienGs, HafFnicnfis,ut ne in bis quidem de ulla parte dodirinæ contentiones extiterint aut difsidia. In hunc confenCum inuadit Fladus petulantcr atm qüibus# dam paucis ftiis manipularibus. Repetitas ex puriorc dodrij na ucteris dC primæ EccIeGae explicationes fondamentorum noftræ religionisjid eft, dodîrinæ Acfcv manifefte abijeit, bellum inferens filio Dci. Officio Spiritus fanÓi, quo argua it mundum de gi-auifsimo peccato incredulitatis in filium,0d cfficit in cordibus aflentientium Euangclio lalutarem poenia tentiam, uoce di minifterio Euangelq, reuocatis cordibus à terroribus mortis di inferorum, fcurrilitei' illudit Cimilia tudine di comparatione Pfittaci.Quae de diferimine Ies gis di Euangelij explicate tradita font in fcriptis nos ftrorum , ueteratorie difeerpit ac mutilât, di confondit

Sophifti'cè, DoÆ-inam de libero arbi'trio, de luftiGcatione hominis coram Deogratuitaj de noua obedicnria fequente fideminiuftifîcaüSjCuius concefsionem dilertam ÔC explw catam,€Xtorferuntnoftriaduer{ârijsetfamueritaas teftigt; moniorumfcripturæeufdentia rcuiÆs ÔC conclufis Ratis« bonæjficut hoc publicè notum eftj prorftis comimpit, Enlt; thufiafticiSjSchuuenckfeldicis, Papiftids, Antinonncis de^ lyrîjs, obfcuratam penc obrutam. Qua de re legantur re^ cens editæ Refponfiones ad Articules inquifitionis Bauarilt; cacàPhflippoMelanthone, Omittimus deprauationes alias £lt;confîrmationesmanifeftorumidolorum, ÔC abominant darum opinionum, qui'bus 8C in Deum contumeliofîs, ôd pernicious ui'tæ ac moribus Chrtftianis, traditæ dodn'nae contrarfjs confertur in Deum peccati caulà, ÔC conftituun^ turin Deo contradidoriæ uoluntates, mentes humanæ abgt; dudæ à conlpedu Sgt;C fiducia lefu Chrifti Mediaton's, 6C au^ ditionCjledione, cognitioneac meditatione docîîrinæ, ex cuius auditu fides eft, (ecundum Paulum, totæ conuertun* tur ad expetftationes adflatuum, raptuum, coadionum ,His imaginationibus fanaticistandemeum euertitur certitude totius fîducise, qua feCe mentes in promifsionem uniuerfâ# ïem includunt,ac m obedicntia àT merito folius fill} Dei me** diatoris perpetui firmant, tum adimitur S)C excutitur animis confolatio omnis, qua extinda neceflè eft hos ruerc, aut in delpcrationem aut in Epiçureum contemptum ÔC propha# nitatem. Sednonhocinlocoinftituere.'enumerationem 8^ refutationem omnium eius corruptelarum propofitum eft,

Quod Celé ergo ifte Flacius, qui fe (èmper putre membrum noftrarum Ecclefiarum fuiflè hadenus fatis pro*« bauit, cwmÇuismanipularibwsab hoc noftro confenfu diÇ* îungit

Amgtt, id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à nobis non potcfl.Scandala fieri opórtc^

Ne moucancur igitur his impijs conatibus 8C claiporw bus Hactj Sc manipularium eius ptj, cos monemus ÔC obtc* (lamur propter Da gloriam dC ipforum lalutem, fed intue^ antur in hunc con(en(utn,qui ÔC in feriptis noftrorum extar. Sc eft inter præcipua Qi. plurima noftrarS EcdeGarum mem* bra.Hunc confenfum in fcripns quae extant requirant, amp;nbsp;ad hunc ft adiungant, atep ad ilium coetum, qui in ueftigtfs ijft dem perfiftit ac perftuerat, nec cuiufuis (piritus uertigine in alias at(^ alias opiniones fubinde impelli left patiantur, Vnw cum hoc eft QC fuit ftudium noftrorum indeuRç à temporc conftituti corporis docftrinæ, ut dicerent t« 5cutlt;x -kS^i •nSpjprxcifis nouis,peregrinis SC periculofis diljputationibus, Sc de tjfdem eadem repaituh ftint, quoad uita fuppedicarit, Dcoducente,

Lutheri de dodrina noftrarum EcdeGarum ftntcnn’am, cuius nomen Apoftataeifti fuis portentis felfo practendunt, non petant pi) excommentis, quacmaliuoGs detorGonibus quarumcunc^particularum autori felfo affingunt SC ftriptis ipGus felfo afluunt, fed ex perpétua dus ftntentia, SC ex illis ftriptis noftrorum, quae cum alias tum in pracfedone primo fuorum operumTomo praefixa anno proximo ante mortem teftimonio fuo comprobauit, in quo iudicij ÔC uoluntatis poftremac teftificationem quafi teftamento conGgnatam ex* tare uoluit, ne uel fufpicari quis poftet, de praedpuis dodri* naccapitibusinteripfumS^PhilippS diftenGonem aliquara fuifte, praefegiens ut opinamur,monitu Spiritus fendi,ftcu* turas (uæ dodrinæcalumnias, SC Sophifticas ac malitiofes detorfiones fuarum fententiarum,inalicnum etperegrinum fenfum, ad errors,quos ipfe refutatos damnaftèt, confirma* tionem« Deteftamur autem impudentiam Flaci), GalGSC Ppp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimilium.

fimflîum, quod ut portenta (uorum commentorum fucis quibuscuncßpopulouenditent,mentiri in rc manifefta Si toti mundo cognita non pudct^rcfcrenda eflc illa Lutheri te* ftimonia ad prima Sd uetera rcripta,quæ initio emendationts cùm hom'di'ora fuerunt omnia,ante comprehenfüm in con* fefsione Auguftana docfïrinae corpus exierunt. Nimia haec eft impudentia, quam Dcum ulturum eflc non dubitamus, Deteftamur meritó Si malitiam corum, qui ut explerent fua erga nos odia, amp;nbsp;dc manibus pia iciipta excuterent, quibus H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiequid habent de dotflrina noftra noticiæ, coguntur re^

ferre acceptum, uelint nolint, in editioncTomorum lenens« Cum omifsis his Lutheri teftimonijs alibi infarlerunt uirus tium calumntjs temperatum Si mendacijs. Hoe uerè eft Lutheri (cripta corrumpere»

Sed his omifsis hortamur Si obteftamurpios, utquae fitSC (èmper ftierit dodrina noftrarum Ecclefiarum in his (criptis, quæenumerauimus,inquirantamp; conflderent, in illo dodrinæ perpetuo inter iè confenlu confirmatis anirriis acquiefcantj nee ullis fcfê amplius uociferationibus turbari Cnant, Vincet tandem ueritas ex circumfuCarum calumnia# rum impedimentis cxplicata.Nec conatus iftos öi ifta SyeO)* 'phanticaartificiaiperetFlaciusfucceflus habitura eflè diw turnos, quibus turn hinc inde particulas cxcerpcndo Si uio^ ïenta atcjimprobaSophiftica detorquêdo in fenlum pror* fus contrarium perpetuæ (èntentiæ Si dodrinæ noftrorum, tum explicatum etiam conuellendo Si inuoluendo euertere dodrinam nititur QC huius aflertores, ut diu quaefitum rcg«gt; num fi bi confirmet,

Atcßita claudimus hanc noßram expofltionem, quam teftificationem uolumus eflè de illis,qu3c geßa (unt,quod Oe geßa fint, Si iudidum Ecclcfia:pcrmittimus,quieturi inpo# flerum omilsisiflis rixis non neceflarijs de ealumntjs Si mendas«

mendacfjs manifcßis, 6^ operas pn'ftinas ea h'de, fedulttate amp;C moderaüone auxiÛo diui'no feóuri, qua feo'mus hadci nus,

Oramus autem Deum æternum Patrcm Domi* ni 8ó ^luatoris noftri lefo Chrifti crucifixi pro nobis 6^ rcruCcitati ueris ôd ardentibus gemitibus, utquodæternus fih'us precatus eft in agone Sanguinem fiidans præ dolo* rum magnitudine, reddat Ecclefqs noftris piam ÔC Çàlutza rem concordiam , ÔC, ftmper inter nos ft bi ueram Ecde* fiam colligatjin qua lucem docftrinæ fuac con(eruet,Sd quam fanclo (uo Spiritu regat ac doceat, ôd prohibeat conatus Di* aboloi'umôdmalorumhominuminfidiantium ueritati do* dîrinæ, Sd molientium uaftitatem atcp interitum his mifen's alueolis Scholae noftræ, ficut hos mirandis modis hadlenus texitj défendit fid feruauit contra tot tamtp multiplices inft* dias 6d inlultus, de quo immenfo ôd inenarrabili ac pene ftupendo beneficio toto pedlore illi gras