AdHieronymiZanchij SACK AMENT A-RII VIRVLENTA CONVITIA, CU IBYS, VT AIT, DISCESSVM ex hoc mundo méditAturt

Vvilhelmi Holder i rej^onßo.

HXEllOH.* AD FAVtIMTM.

-Moll fidem penratetemporibus, nec idcitco melioictn IBCpHtMi ' ^ubd prioi in Chiifti exctcitu CKpeiimmilitue.

T V B I N G AE, Apud Georgiutn Gruppenbachium,

M. D. Lxxxvn.

’ VAN Oy AM, MI ZANCHI, nihil admodum neccfse erat, ad coniiitia tiia, vel( vt Hieronymi verbo vtar) ad quaniHiberas, ti-birefjiondere: ne tecum amp;egodelirarelt;c«cfc; Sr quibuidam videter: tarnen cum animad-ucrurem, te vel ante viftoriam tuo tibi calculo trium-phii decernere, dumfcribis;terimere,nead tatiónestu«'« Fol, ro. aspeior fim,quam »i«4!oi'7rffllt;r«7rtf(/. age, vtmetum hunc«‘ tibi cximam, ad mutas illas rationes tuas breuiter amp;per-fpicuèjDomino me bene juuante,reß^ondebo, vt Icilicet quieti te deinceps tradere, amp;nbsp;defeJiciex hoc fcculodif-ceflupotiùsjquàmdemeisineptis Icriptiunculis (vt tibi ap]?ellare eas vifum eft) folicitus efle pofsis.

Et initio quidem,licet pro modeftia tua Sacramentaria», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

me hominem facias extreme malum, atqjeiufmodiinge-», vr^efdt ■nio, vt quæ de me ferantur mala,per Chriftianam pieta- « _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

temnon facile credere,nedumfcribereaufis,(audaäer,, enim fiealumnieris, fèmperaliquidadhæret) Ego tarnen vt re ipfaintelligas,quàm procul ab omni vindiftç cupidi« tateabßm, duplici nominete laudandum mihi exiftimo. Primo quidem,quôd ftatum cauflx inter nos rede formas,(quern alioqui Sacramentarijjcumadrem refpondex re nequeunt, ftrenue difsimulant) videlicet,mc ex vnius loci facræ feripturæ, non tantû varijs amp;nbsp;diuerfis, fed contraries amp;repugnantibusveftris explicationibus oftendc-re voluifle, quomodo fcripturam tradent interprétés ve-ftri,amp;quidde dodrinaamp; fcriptis veftris ftatuendum fit. Siigtturàtequædam extra rem admixta fortèfunt:ca, vt quæad præfens negotium nihil faciunt, ne fruftra tempus teramus, non attingam. Deinde verb, quod verba tua commemoratevoluiftiipfe. Etenimficumineistuaquis conférât, facile deprehendet, nihil à me per calumniam tibiimputatum, cùm nihil addiderim, neq; detraxerim quicquam verbis tuis, vt velhocvnicum meabomnido-

A 2 lo malo.

It p^yilhelnü Hoîileri^e/Igt;onfio

lo mal O, leéloricandido excufarepofsit. Sed rem ipfam videamus.

ZittKb'.fol: 14. Conquererisprimùm me ordinem tiiarum interpre-,, tationum inuertifl'e, amp;nbsp;earn, quæ prima tibi f aerit, me fe-„ cifle quartam. Grande verônefasamp;morte piandum. Et quare tueiusrei rationem quodammodo àmepoftulas, cùm pro tuis jam ampliùs nó agnofcas, nifi tantum duas, numetiam alienumfundumarare,numin alienammef-fem falcemtuammitteretibipulchrum videtur? Deinde die, quæfô, nû iftud in fraudem tuam à me admilTum cre-dis, oftende vel vnico verbulo infidiosè idà me faâum, amp;nbsp;viceris, nififatisfecero. Verùmillud vtpofsis, tantum ab-eft, vtmeuni ordinem prætuo, lequendum tibi judicâris, ex quo prudens leftor facile intclligit, quàm j uilas quiri-tandi cauflas habueris.

Zitfch: fol: 14. Atquf, ais, fi ego id feciffem, tu prccul dubio pro acu-’ ’ mine tui ingenij,me hac etiam in parte Marcionem imita-»* rivoluifle,calumniatusfuifl’es, qui exprimaepiftola,quç igt; eft ad Romanos,fecitquartam, amp;nbsp;ex quarta,quæad Gala-»» tas feriptaeft, fecitprimam.

Verùm, mi Zanchi, quid fi id non dixiflem ? præfertim cùmtupaulo pôft quafi tui oblitus feribas, me fortafsis illudde Marcioneignoraffe, quomodoergo dicerepotu-iifem? Si itaq; negem, quo pado id de me probabis? Ecce quantus fis philofophus,qui nefeis, aduerfarium nô leui-bus quibufdam fu/picionibus, fed verâ, firmâ, perfpicuâ, amp;necefrariâconfequentiaconvincendumeire. Laborat igiturilludargumentû tuum vomicâ ignorationisElen-chi penè incurabili, cuius te merito pudere debuit, cùm, quitriuiales fréquentent, ifta non ignorent.

Et mihi crede, mi Zanchi, fi te amp;nbsp;Sacramentarios tuos, TertuB: lii: J. cumMarcione conferre tantoperè liberet,pateretmihi eo«fr4M((rcio- campus amplifsimus. Marcion, Chriftum veramcarnem Item. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex virgine aflumfiffejideô negauit,quôd virginem patere

natura non patiatur. Annon hocipfumhodie fcribunt Sacra-

ad'Hkronymi^michj co uiâtiai

Sacramentarij ? Idem autor, per perfonæ fidtionem Euxi-nuinaccufansinquitiNæ, tuEiixine ,feram edidiiliPhi— »» TcftuH-Jiit j,. lofophisquàm Chriftianisprobabiliorem, ( Màrcionem M4r£«o« intcliigit). Sedfidicere,quodreseft,licetj an non Sacra-mentarijjferæfuntjitainT-heologiâtumultuanteSjVt Phi-lofophis quàm Chriftianis probabiliorfitipforum do« ftrina. Muremponticnm appellat Màrcionem Tertulli-lt;, anusjVt qiiiEuangelia corroferit, Sed quando tui fcri- Mmioncw buntjLucam in defcribendis verbis inftitutionis mani-feftum folæcophanes admififle, an non cum ifto mure Pontico compararipofleputes?DeDiogene, quem cani- „ culam vocat, idem autor fcribit, lucernam meridie cir-,, cunituline, vt hominem inveniret; Marcionenrautem cx^ tinâo lumine fidei, Deum, quem inuenerat, amifilîe. „

An non Sacramentarij Chriftum, quemin verbo invene-rant, extinfto lumine fidei,.in Euchariftiâamittunt? Ire-næus fcribit, Stmeminitetilm Nicephorus; Màrcionem,‘ quem Diaboli os appellat, docuilTe: Cafnum, Sodomitas, ^^^ inonani permixtione malignita|:isambulaverant,faluatas efleà Domino, amp;nbsp;in ejus regnum alTumtas. Verùm, an * non Sacramentarij quidam fimile quid docent, tùm alibi, tùm quando de amplitudine regni Chrifti philofo-phantur? Prætereo alialubens, hoc tantum addo. Eufe- Bufeb,lib, J. cap-bius fcribit; Apellem, Marcionis (quem lupû Ponticû ille 13‘ appellat ) difcipulum ,abftinentiâamp; iêneôtutisprarroga--tiuavfum,fparfiife errores fuos.Tuverô quid aliud agis,, cûerrores tuos aliofucopingere nequeas,per fenedutis prçrogatiuam exeufare conaris, duminiquum putas,te fenem decrepitum, feptuagenarium, rude donatum, amp;nbsp;mortem meditantem, propter errores tuosreprehendi? Multùm difsimilis Bergomenfis Hieronymus , Hierony-mo Stridonenfi, qui fcribit : Noli frater charifsime anno-

rum nos æftimare numero, nçc canos làpientiam, fed ià-pientiam canos putes, Salomoneteftante: Cani hominis

prudentia ejus.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Holderi

lam qiiaic argumentum tuiini fit,cogita,amp; quam turpi-ter hallucineris, dum me tacite cum Marcionc conferre uiteris. Sicenimcolligis.

Marcion perturbans ordinem Epiftolarum Pauli merito reprehendendus eft.

Ergo amp;Holderusinuertens ordinem interpretati-onum Zanchij, Sicc.

Reipondeo breuiter:Nego confcquentiam,amp; ratio eft, quia Zanchius non eft Apollolus Paulus, nee Colleóta-neaeius, (îueMifcellanca,Apoftolica lcripta aut epillolx Paulinæ. Etrurfus teeximiuni Piiilofophumad triuiales mitto, vt regulam de paribus ex Dialefticis præceptioni-bus priùs difeas, quàni adeo puerilirer ex loco parium argumenteris. Sic autemilla habet; Deparibusetlîmili-bus idem cft judicium, quan do ratio eftlimilis. Hic veto ratioprorfusdilpareft. Apoftolicnimamp;lcriptoruni cjus autoritasinEcclefiacanonicaeft, amp;nbsp;facrofanda : Zanchij verb, vtpote Sacranicntarij, penitus nulla. Vides quanta fitdilsimilitudo?

Etcertèpia vetuftas non hoc potilsimùm nomine Marlt; TeHwir. iih. cionem deteftata eft, quôd ordinem, fed quôd numerum cont. Marcionetn. epiftolarûinterpolarit, vt Tertullianus loquitur. Q^gt;ni-„ madmodum cnimcæteris repudiatis folius LucæEuan-28. „geliumrecepit.quodtamévtirenæusinquit, ita circiun-irenxutltbr. i. „ cidit,vtnonEuangelium, fedparticulam tantum Euan-«du.har^Val. ,, gclij dilcipulis fuis tradiderit, lêmetipfum veraciorem cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credens,quàm fint hl, qui tradideruntEuangelium Apo~

Btlib.^.cap.iï,,, lloli: Itanumerum epiftolarumprimopræcidit, dumex l^iceph. hb. 4, Paulinis decem, vt Epiphanius lcribit, vel, vt Nicephorus cap. 28. ait, tantum nouem recepit, repudiatis, vel vt Hierony-Epiph.Lb.i.Tom. musinquit,difsipatis, vtraq;ad Timoth. amp;ea, quæad Tl-^.h£refi^2. tumlcripta eft, amp;adHebræos, quamuishuius poftrcmx Mteroih Epi,ad necTertullianus,ncc Epiphanius, neq;ctiam Nicepho-Tit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rus meminerit,cuius reicauflam Rhenanusputar,quôd

eaætate

ad Hieronymï 2^anihj conuitia. ç eaactatePaulo non fuerittributa. Deinde verôeas, quas admifitepiftolas ,ita violauereMarcion, amp;focij (vtiHie- . nbsp;nbsp;nbsp;. —_

ronymus fcribit) vtnon Apoftolorum Chrifti, fed fuas proprias fecerint, duni erafèriint, quiequid dogmari fuo co'ntrarium viderant. Et Epiphanius quidem inquit, ^7 fefe nihil neq; expriori, neq; ex pofteriori ad Theflalo-^^/^ ‘L nicenfes, ficutnecex ea,qua:ad Philippenfes lcripta eft, excerpfifl'e, quæ illiiêilicetcorruperint. AttamenTer-** Tert,lib tullianus ait; Soli huieepiftolæ(ad Philemonem) breui- cont.Marcioii tas fua profuit, vt falfarias Marcionis manus euaderet. ' Hæc, mi Zanchi, erant illa,quæ in Marcione (articulos hærefeos eius excipio) vetuftas defiderabat.

Iftud vcrô quod fubijcis, quale quæfo eft?Ego (inquis ) hunianiùs tecumagam. Et quæ eft ilia tua Sacramenta-* riahumanitas, mi Zanchi? Malo enim (dicis ) ex ilia tua quot;nbsp;ofcitantia,fi non cerfo concludere, faltem probabiliter “ Zanch.fol.i^r judicare, te, cum ilia fcriberes,accena poft multam ex vi- “ no exhilarationem, fomnopercituminconfiderate ftri-pfiffe potiùs, quàm exempio Marcionis, quod fbrtaffe** ignorabas,àte faftum fuifle. Vide,mi leftor humani-tatem Sacramentatiam. Sed audi tu, mi Zanchi, etfi li-benter fatcor,mcplurima ignorare: tarnen turgere pul-mones Sacramentarios , quadam eruditionis perfuafio» ne, non ignore. Et quid ft illud de Marcione etiam non ignorarim? Ecce, vt videas me non plané imperitum, quod te feciffe, nifi ignoraffes, oportuit; ecce,inquam, tibi autorem,qui iftud de Marcione feriptum reliquit, ecce tibi librum, ecce paginam: Epiphanium videlicet lib.i.

Tom. 3. Hær. 42.pag. 137.

Valdè autem iniquum eft, quod tu,qui rei partes fu-ftines, fimul fententiam contra me pronuncias,me in^ confideratèpoftnimiamex vino exhilarationem, fomno percitum Icriplilfe. Quis enim, quæfo,mi Zanchi,nifi pla« ne temerarius ,judicis munus fibi fumpferit,. cum pars aliqua

6 yDÏlhelmi Holderi^l^on]io

altqua caufæ fit. Videt igitur prudcns leétor, me non fine rationc à te incompetente, ad legitimum Judicem prouo-care.Interea annontu potius ifihæc poft cœnamamp; multam ex vino exhilarationem, fi non fomno,ira tarnen per-citus icripfèris, deeoalij judicabunt. lam, fipotes, quid cgovicifsiminte defiderem, expluribus pauculaaccipe. Tu quidem ordineni non inuertifti meum, fed perrupifti amp;dilacerafti. Ego enim non tuas folùm inter fefe rationes, fed etiam cum reliquis contuli,amp; reliquas cum tuis, vt de orthodoxe confenfu orthodoxorum iftorum inter-pretum pio leftori cóftaret. Tu verb cum videas ilia con-ciliari fibi inuicem non pofle, partitus es Prodromum meum cum quodam homine tuo,portentoscerudito:ita, vt tu tuos errores pingeres, ille reliquis colorcm aliquem inueniret, fed quod præcipuum erat, quomodo inuicem conlèntirentiftæ interpretationes,hic verbaltum filen-tium. Et hoc quidem primum eft.

Alterum: poftquam partitieifetis operas, tarnen cum ad oftauam Interprctationem vcntum.eft, inquit Zanchi-Z4ncb:fol:ï(f, „ us meus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequuntur refutâdarelinquo noftro Bem-

,, lero,aduerfus quern ædituseftProdromus. Cùmadmi-fellumiliumaccedo, relpondet: Reliqua cùm clarifsi-,, mumamp;graiiifsimumTheologum H. Zanchium petaiit, ft nolo pluribus tecii agere. Viuit cnim adhuc amp;nbsp;valet Zan-chius. Ethoc refponfomecontentum effcneceiTeeft.

Quibusaccedit amp;illud,qubdin ijs etiam interpreta-tionibus,adquasrelpondercviderivis Zanchi, plerasq; difsimulas.Exempli gratia. Obieci quodCinglius ftripfit, Chriftumtantum fecundumdiuinitatem nobis falutarem cffe,aniftam propofitionem probes aut improbes, fcirc non polTum, nam pilce magis mutus es. Sic fcripferat Zuinglius, folamdiuinitatem, folam, inquam, illamad-niiniftrareomnia,fedficcopede, Zanchi, rranfisprocul dubio,quiahorumtepudet. Similiter quod calumniatus eft Zuinglius, nos Saturuo crudeliores, qui dcuoremus

Chriftum

Ai Hieronymt ZancJj^ 'conukta^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘y

Chriftuni regnantein , fed neq; ais, neq; negas, ZanchÏ. Præterea dixeram rationem diuerfitatis nobis reddcrent Sacramentarij, quare Stephani oculis, Phyficis illis ocu-lis, fine verbotribuerentacieni,quaper omnia obxlacula, tdfupreinum vfqjcoelum penetrarepotuerit,quodcertè natura fieri non patitur; amp;impofsibileexiûiment,corpus Chrifti in facracœnaprxfens eile pofle, cum amp;nbsp;expreiTum rerbum id doceat, amp;nbsp;idud corpus filij Dei proprium corpus fit, in vnitatem perfonæ ab ipfo afliimtum, quorum neutrum de Stephanodicipofsit. SedcitiùscIauamHer-cuh,quàm Zanchio relponlionem extorqueas. Verum de his liaftenus fatis, nunc de jnterpretationibus Zanchia-nisagamus.

ZAKCHIAKA

SIONE P ATLI INTERP RETATIO, quA in ordine quart a eß.

Ixeram, Sacramentarios quo/Ham apparitio-nem Paulo faftam tantum de mentalivifionc interpretari. Verba meahçc erant: Confugi- “ unt itaq; ad mentalem quam vocant,appariti- « onem. Etprofeétô,inquitquidam Sacramen- ** tarius, non abfimile ell veto non tàm corporalem, quàni mentalem fuifi'e vifionem, cui amp;nbsp;Zanchius fufiragari vi- lt;« detur. Neutro,inquit ille,Aßorum loeolegimus, Chri- ** ftumfuo corpore apparuifle: fed duo tantiim audimus, »' primùmlucem quandam è cœlo Paulum circuinfulfifle, « deinde vocem à Paulo auditam elfe, amp;nbsp;potuit vtrumq; fie- « ri fuie præfentia corporis Chrifti. Haétcnus inea verba. lt;« Quid verb ad eaZanchius: cum intelligerct fefe fuis verbis ex hoc ipfo loco defumtis refutari pofle, quibus dixe-rat:oportuitchriftum veto fuo corpore Paulo apparuif- «« ft amp;c. ideo nunc mentalem vifionem ft vnquam pro- «• J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bafle, '

$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Holäeri^ej^onßo

,, bafle, negat. Agnofco,inquit, verba niea, fed ea non iit „ huncfincmadiecijvtfententiç dcnientali vifionefiibfcri-„ berern,fed vt, quod de apparitions Chrifti, fecundiirn „ quorundam fententiam, in create amp;nbsp;afliimto nouo ad „ tempus corpore, retuleram, iHud aliquomodo, abauto-ribus illius tertiæ interpretationis , confirmari pofle „ ofteaderem.Ideo prudenterHolderus nódixit; Cuifuf« fragatur, fed cui fufFragari videtur Zanchius. Haélenus ille: Audis igiturleftor candide,Zanchiumnunc negate, quod ante ahnos decern amp;nbsp;amplius fcripferat. Verùm idem ei accidit, quod illi, qui fumum fugiens in igncni incidit. Ego enim vt rebus Sacramentariorum deplora-tisaliquo modo confulerem, conciliate Zanchium cuin Thalmanno volui, vt minus effet inter ipfos diflenfio-num- Zanchius verocontendir, Sacramentarios muko amplius difsidereinuicem,quàm vel ego vel alius, etiain me longé oculatior, videre pofsit. Et ita hoc ipfum confirmât, quod ego dixeram, amp;nbsp;in candem Scyllam quàin tanto ftudio dcclinare conatus eft, incidit.

Deinde die mîhi, mi Zanchi, doclotes tui Sacramen-tarij anneadeô ftupidi funt, vtferibant amp;doceant publice, quorum te, vtpote longé doâiorem,meritôpudeat, quibus, vt ais, fubfcribere nolis,idcerté ego de viris adeô dodis dicerc non aufim, fed cùm vitro id profitearis,lau-danda cft tua ingenuitas.

PræCerea quid hoc eft, mi Zanchi, quodfcribis, teifta verba tua non in hune finem adieciflcjvt mentali vifioni fubfcriberes, fed vt oftenderes tertiam illam quorundam interpretationem, de creato amp;nbsp;affumto nouo corpore, hacrationcconfirmari pofte. An non aliquoties diciste iftam interpretationem non pofte probare? An non fate-ris illam cum cxprefsafèntentiâfacræ feripturæ pugnare? An nondicis firmifsimo argumentoàte refutatani ? An non feribis duas tantum priores interpretationes de-fendi

ad Hieronymi ^anchij cQUuitiä, 9 fendi poHè, hanc Vvt o tcrium miurnt ? Et tarnen te non piidetpalàniatnrmareadhuiusimpia; amp;nbsp;cum lac ris lite-ris pugnantis interpretationis confirmationeni, illam rationem amp;nbsp;cxcogitatain à te amp;nbsp;adiedaniilli efle, annon hoc eft fucutn facere îcétori ? pingerc aliquo colore ma-nifeftè falfam amp;nbsp;inipiani opinionem, amp;c fub veri quali-cunq; fpecie imperito ledori obtrudere ? Hocne viri boni eft? hoc ne Theologi Phoc ne fènis decrepiti,quifep-tuagcnario maior eft? Sicne Zanchi^ difcclTuni ex hoc mundo meditaris? Sic mifer Zanchius dum cineres vitat inprunasincidit.

Sedvtadreniiplàm redeamus, fi, mi Zanchi, iftudtibt largiar, nonad mentalem vifionem, feu primam illam in-terpretationem verba tua referenda cfie, fedadeonfirma-tionem tertix illius amp;ineptæ opinionisde nouofiditio corpore Chrifti, tarnen à dolo vel tu ipfe me exeufas. Ais-enim; agnofeo verba mea. Qimmodoauté infidiosèage» re voluifTem, qui verba tua candide rccitaui,vt, fi affinge-rctibialiquidpræter merituni voluilTem, etiam mediocri judicio præditus ledor intelligere potuilfet, me calumni« osé tua dida interpretari?

Cui accedit amp;nbsp;illiid, quod dicis prudenter me fcripfifie, non quod mentali vifioni futfrageris, fed quôd fuffragari videaris.Etfiautem, vt verum fatear,amp;tùm,cùmifta feri-berem,amp;etiamnumhodie nihil dubitem,te hoc prorfus, quod dixi, voluifl'e, vtcunq; re jam eins pudeat,tamen bené cecidit vtrumq;,amp; quod his potifsimùm verbis vfiis fum, amp;nbsp;quôdtuipfeitameexcufandumcredis.

Vtcunq; verô ifthæc habcant,certèThalmanni verba adeo funt perlpicua, vt tergiuerfari in ijs non polsis,id fa-luin mihi fufficit. Ncq; enim perfonas cû perfonis, fed res Cum rcbusjhoç eft, varias veftras amp;nbsp;répugnantes interpre-tationesconferte volui Deftatu igitur nihil penitus dc-cedit,nimirum efl’e quofdam inter facramentarios,qui vi-fionemPaulo oBlatam de mentis tantum vifioneinterpre-^ântur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j B a Attamen

JO r^ähehni T^eß,cnß9

Attamen vt videas, nundacnim difuciilter tcgi polt;?e,gt; expendcnieciim, miZancbi, quæ fcripferas, Dixeras priori loco, non legi in Adis , Chriftnin fuo corpore appa-ruifle Paulo, amp;repetis ilkid: Sic defcribi apparirionem illam, vtfineprasfcntia corporis Chrifti fieri potuerit:In pofterioriautemlocofcribis, illaa te adieda ad confir-mandam eorum opinionem,qui Chriftum in afliimto no-uocreatocorporeapparuifie Paulo dicerent. Atqui, mi Zanchi, quomodo iftafibi conueniunt? In Adis non legi-tur, Chriftumfuöcorporeapparuifle,fed tantùni lucera quandam circunifulfifle Paulum, amp;nbsp;vocem Chrifti ab ipfö auditam. Ergo Chriftus appariut Paulo,aftiimto nouo corpore. Vides nequàm non quadrentifta,amp; mendaciû fèmper fefe prodere, vtcunq; palliare coneris?Sed acccda-mus ad fecundaminterpretationem.

riSlONE OBL ATJ PAFLO ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tnterfretntio^

^^^«»'■jrsi^’Ecunda Zanchijintcrpretatio fuit : Chriftum in cœlo mancntem potuifle Paulo apparere, Zawfc’fo^irS^^^^potuifTeenim illius oculos perindè atq; Ste-^^^[^'phani, videndi acutifsima acie atq; facultate donariper omniaobftacula ad ipfosvfq; cœ-los penetrandi.. Relpondi ego, me iftam interpretatio-nem probate non pofte, i. quôd àpofteadefte non fitne-cefl'aria cônlèquentia, atq;hincapparere, etiam ipfum Zanchium huicintcrpretationi non multum tribuere. 2. quod neq; Icripturz neq;vetuftatis autoritäre côfirmetur.

- Adiftarclpondet dodifsimus Zanchius.tali argumen-to.

Zaïtih fol, Qmcunq; meam argumentationem,improbat,eft impcritusAfinusr. ‘

Holdcrus earn impro bat. Ergo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Robu-

ßd Hîeronymt conuitia,

Robhftuin fané amp;nbsp;gigariteiim Zanchianum argumentum. HabcntE'ialeûici non vnam rationem diflblucndi argumenta, fed eiufmodiab ibis traditam non memini, nan plane noua eft. Verùm cogitate debuit 2anchius,nie, ft veliin,.eodem artifit io vti poffe in diflbluendo ipfius ar-gumentOjvidelicet: Quicunq; ad argumenta oppofitare-ipondcrc no poreft, nili per conuitia, is eft imperitus afi-nus. Id ipfum autem facit Zanchius. Ergo. Noloautem vices ci reddere; fatis mihi fuerir eftendere, quantus Phii Iofophusatq;;TheoIogus ille fit.Atqui (inquis) negafne lt;nbsp;tuidfterfpotuifi'e, vtChriftus in ccelo manens Paulo ta- » menapparuerit. Minime negc; neq; enim Sacramenta- „ tins fum, qui omnipetentiæ Dei certos lerminos confti- ' luam. Sedquddtu de mefcripfi^i, mé non bené effein Dialefticisinftitutum; egovidçô,tcnon benéinftitutnm in Rhetoricis. Verfamur enim in ftatu cóiefturalijan Ste-phano (ab eins enim exemplo argument? ris ) donatafue-rit acies fupernaturalis,vt corporeis oculis per omniaob-ftacula ad fupremum vfq; cœlum penetrate potucrit? Eius duo flint loci (fumam enim mihiiftum laborem, vtte ru-diorem erudiam) voluntatis amp;nbsp;facultatis.Id cum tu igno* rarcs,ex altero foliim amp;nbsp;facultatis loco tantum concludisgt;, amp;ficdoces,te etiam in Dialefticis non bené inftitutum. Ignoras enim vndecimamregulam de bona cofequentia, quæ fie fonat: Ex non fufficienti enumeratione partium, non valet argumentum. Ecce quantus fis Philofophus:. , quantatuaeruditio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i')'! r

.lt; nbsp;nbsp;nbsp;-.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 'V J. i: '

lam tuo quoq; argumento te conuincam, non reöè dici polie,Paulum eiufmodi acie donatumfuifi'e: tuatten-de.

Qimdneq; Phyficè neq; Theologie? dici poteft,id nonredédicitun, nbsp;nbsp;i.'., nbsp;nbsp;nbsp;. bul Jtl

Paulum fiipernatiirali acic oculorum donatum,neqj Phyfice neq; Theologicé dici poteft. Ergo.

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maior

JX ^^ïlheltni Holderi ^(^fonfio

Maiortuaett, pag. i6.tiiæ rcfponiioui». Proboitaq; Minorem.. NonphyHcèid dicipofl'e, facile, credo,dabis. Aisenim iplê id fupernatiiraliter fieri. Ncq; Theologies dicipotefi, quia facra icriptura neq; proloquio aliquo, neq; vlloexeinplo id docet. Agnofcisne tua verba Zanchi? Proloquium nullum adferre potes ex vniuerfa Icri-ptura, exemplum autem Stephani hue non pertinerede-inceps finelabore oftendam. Videfne me juuenem qui-dem Theologum, non plané efle imperituin afinum,qui tuisarmis pugnaredidici?

JCIE

Stephani,

aRiùs autem quàm rationes tuas examinemua Zanchi, placet tuum illuftrem ilium trium-phum, quem de me miiêro agis, videre. Poft-quamenimtibiprobaiTe videris, quæ de noua oculorum Stephani acie itolidè affirmaras, ,, mox in hæc triumphalia erümpis verba; Viden igitur ,, DomineDiacone,quàm iinprudenter amp;pueriliterexcla-„ maris; Oacutifsimos homines,óacutifsimam rationem „ foluendi argumenta, 6 aciem videndi ea., quæ haftenus ,, prætcr Zanchium nemo vidit. Sed profedo Domine reuerende, nondum tarnen reuerendiisime, tu, vt video ,, paucavidifti, proindediligentior in bonis autoribiis le-„ gendis,qiiam in crebris tnagnisq; exclamationibus eden-„ dis, vt opörtet, fic etiam, rogo, ßes. Hadenus ille. Eft ne quid amplius,quod me icire volebas Zanchi?Et quæ/ô égotc,mi homo,quomôdoiifhæcætatem tuam decent? Si ego fic luderem, fcurra tibi efl'em. Ego veto tantum ilJud

adHieronjmi ^anchÿcounitia,

ilIudChryfoftomitibi in meinem reuoco: Canidés tune“ yjoft.llfiilfi eft venerabilis (inquitille_) quando eagerit jquae canici-7 7* Hi.fr. eni decent. Cum veto iuuemliter conuerfatur, plus ipfis iuuenibùs ridiculofus erit. Intellexti mi Zanchi?

Simulautern me tui miferet, agnolco cnimin teillud

Hieronymi: Quæ autem putantur fcneóutis mala, iüHPruef.aäPtttn. funt, ait, crebræinfirmitates, piruita moleftifsima, oculi hè, 2.Tom.in câligantes amp;c.ij ^^eqjenimde Stcphano,ièd de Apofto-Propfr«A«of, lo Paulo locutus,4*quot;i' Etenim non de Stéphane, nifiin-cidenter, fpd de Paulo inter nos controuertitur.Vide-anturverbameapag. 17, Prodromi; videantur etiamtua verba fol. 2. fac. b. tuæ Refponfionis;vbiexprefsèfate-ns,iftaàme dePaulo dida efle, non Stéphane. Quare igitur nunc cuagaris extra oleas? Et vt videas, quanta tua lit er udiûo: ecce tibi Sy llogifmum tuum:

Quicunq; negat Stephanum corporels oculis Chrî-ftum in fupreino cale vidifie,is imprudenter amp;nbsp;pueriliter exclamat.

Holderus negat Paulum vidifïe ^Zhriftum in fupr«-me cale oculis corporels. Etgö.

, Sed quæfonumera, fi potes, qiiot fint huius Syllogifmi termini, aut fi id non pofsis, in exemple hoc videbis. Pe-rinde enim argumentaris, atq; fi dicam : Omni feurrse licet conuitiari. ZanchiuseftdodifsimusFhilofophusatqi Theologus. Ergo licet ei conuitiari. Videfne nullam hic elfe connexionem, nullam confequentiam? Sunti enim in hoc Syllogifmo quatuor termini : Ita etiam in tuo. Redeundum tibi itaq; eft ad erotemata Diale-dices^vbi fee unda régula Syllogifmotutn fie habet: In fyllo-

^4 r^filhelnü Holdert^/jtonßo lyliogißno non fint plures autpauciores teiiTiini, quàra tres.

Interca cogita, quant impriidenter feceris,quod me ïmperitumafinum dixeris. Ellocnim. Atqui cùm te à medifcere neceflelît,quæ crittua conditio , qui etiam imperito afiuocsimperitior?

Deinde dum hac refponfione tua,rationes demum ad-fers, quibus confirmare niteris, quæ de Stephano feripfe-ras ante annospilurimos, an non fat er is, te funififfe tùni, pro confefTo, quod eratincontrouerff^, an feilicet Ste« phanus corporeis oculisnoua amp;c fingiilari acie donatis, Chriftum in fuprcmo cœlo vidcrit?Atqui hxc erat pctitio principij, de qua ego dixeram, tanto Philofopho prorfus indigna. Nihil enim expcditiushabent eiufmodi refpon-fiones, atq; Thaletis MilefiJ; quicum dixiflet, inter vitam amp;nbsp;mortem nihilintcrefle,amp; quidam quçfiuilfet; quareer-go non morcris? quia, inquit, inter vitam amp;nbsp;mortem nihil intereft. Memineris igiturpofthac, mi Zanchi, regu-læ, à Cicerone traditx, qua inquit: Illaconclufio rationis probanda eft, in qua ex rebus non dubijs, idquoddubi-tatur,efficitur.

J, ^anchianA.

Vanta fit vis fidei,( inquit Zanchius^ etiam inrebus v^^externis,docuit Chriftusamp; Apoftolus ad Corinth, fl hoc pofliint( montes transferre) qui fîdepræditi funt, cur non amp;nbsp;Stephanus, qui plenus erat fide? Argumentum aiiteintuû talc eft: Si, qui fide præditi funt, poflimt trans-ferremontes, vt Chriftus amp;nbsp;Paulus loquuntur,poflunt etiam oculis corporis vfq; ad locum ilium, vbi corpore fuo eft Chriftus,per apertos cœlos penetrare. At Stephanus plenus fide amp;potcntiaedendi miraculapotuit montes transferre. £rgo Scc.

Captiosê

adfikronjmt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ƒ

Captiosèagis Zanchi, ludiseniin fallacix xquouocati-onis. Nara maiorloquiturdefidc pioruni, qua lufti rc-putantur toram Deo, amp;nbsp;ita nego maiorem .Neq; cnim qiiicquam hue pertinet eorum, quæ Chriftus amp;nbsp;Paulus de fide,didis locis fcripfcrunt.Minor autem loquitur de hde iniraculorum, amp;itaambiguitas ilia.parit quatuor terrai-nos, amp;turbatur totaconnexio. Ecce quantus fis Philofo-phus.

lam etiam apparethinc, quantus Thcologus fis.Quan-ta (ais) vis fideX fit in rebus etiam externis, docuit Chriftus amp;nbsp;Apoftolus. I. Cor. 13. Atqui, mi Zanchi, illi non ftmpliciter de fideproprièaccepta loquuntur, fed in Q’e-lt;ie,dcfignorumfide. Additenim Apoftolus: Et charita-tem non habeam. Quqraodo autem fidpm dixeris, quît eft fine charitate, cùm ilia hac non raagis carere pofsit, fi vera amp;nbsp;viua fit, quàm fol luce fua aut calore? Qupditaque .(ècundu m quid ab illis di dum eft,tu per infcitiam fimpli -citer accipis. Audi, mi Zanchi, piam vetuftatem, vt hoc errore libercris. Chryfoftbmus ait: Fidem non eam dico^ ** Chryfo-CCX» quæeft do^natuTn,icd fignorum: dequaChriftus; fi ha- « 13. bueritis fidem, fient gfannm amp;c. Vbi ctiana hanc Ipecxa- »« km fidem matrem fignorum appellat.Similiter Hierony- nieroHJ. Cor. mus: Fides hæc prodigia faciendi eft, vt montes transfe- «u.

Tant. Athanafius: Non dogmatum, fed fignorum fides eft, »« Aflgt;a»4£.x.Coft qaæetiammontestraducendi vim habet. Vid.esigitur,» jz, translationem non tribui omnibus, qui fide præditi finit, fedijsqui miraculofam fidem habent.

Intelligifne autem jam, mi Zanchi, quid faciendum ti« bi fit? Iftud nimirum, dices, fi fapis, te etiam in inaiori, de fide fignorûloqui, vixenim vllafaciliori ratione cua-des. Verum illudfi dixeris, maioribns penè difficultati« bus te inuolues: Nam à minori ad maius per comparatio-nem argumentatusesrSihoc pofluntquicunq; nde praf-ditifunt, quantomagis Stephanus,qui amp;nbsp;fide plenus amp;nbsp;potentiâ edendi miracuU erat.Oftcndendum igitur prius

C fuerat,

j6 ' rysilhelmiHoldert^eJJ^onßo fuerat,fideifignorum,eflefuos quosdaingradus, quod cum neglexeris, petitionsprincipij con ra régulas üia-leélices peccafti. O acutum Philofophum,

Deinde efto: intellexeris inMaiore fidem fignorum,an-nc ignoras, anibiguaelTe dillinguenda.Fidei enimin fcri« ptura triplex ell ratio, quod ex Mufculo tuo te difcere oportuit: Alia fides hiftorica eft, alia fignorum, alia fides iuftificans.Non igiturdicendum erat vniuerfaliter:Qifi-cunq;fide prxditi funt, fed quicunq; fide miraculorum funtprxditi, quodcumtu aut ignoras aut negligis, pue-risridiculuses,quitertiam regulam Syllogifmorum tibi occinent : Cauendum eft in omni Syllogifmo, ne fit am-biguitasin terminis,quia ambiguitas illaparit quatuor terminos. O Dialefticum egreeium. Ego vtiq; homo, vtferibis, non fimpliciter indoCTUs, cogor te inftituere, quotupliciterigitur tuinaoüus eris, mi Zanchi?

Prætereàduplici adhuc crrore, eoq; ^rauifsimo, tuum argumentum laborat. Prior hie eft, quod tu homo alio-qui Sacramentarius amp;nbsp;ex trop is amp;figuristotusconflatus, id quod à Chrifto amp;nbsp;Apoftolo de arbore amp;nbsp;monte dici-tur, propriè amp;nbsp;fecundum literam accipis. Inlpexifl'es ’* filtern mi Zanchi, Cinglium. Montes transferre (inquit ’* ille) Hyperbole eft. Et rurfus : Sermoeft hyperbolicus, ” per montem cnim ardua quxqueintclligit,quafi dicat, »’ nullaeftrestam difficilis,quam (fiverècredatis) effice-*’ renonpofsitis. SicGermanicèdicunt(aitille)derear-»’ dua amp;nbsp;difficili: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mir fin fd^rocrer S3amp;fri| auff tem

** Atlas incum bitmeis humeris.Et alibi :Neqj hic *’ docet Chriftus montes transferre, fedeertitudinem fidei ** tradit.QuienimDominoccrta amp;nbsp;indubitata fde adhæ-’’rentjCtiam quæcarniimpofsibiliafunt,pofi'unt, Confu-•• luiifesetiam Caluinum: Certum eft(inquit ille ) efïe hy-•’ perbolicam loquendi formam , cum fide pronunciat ” transferri arbores ac montes. Summa tarnen hue red.'t, ** Deum nunquam nobis deforc, modo ianuamaperiamus gratiaf

lid Hîeronymi ^anchj conuitia. '

gtatiçeius.Cæterosprætereo:exhistuvideris, quomodo conciliare tua cuni illorum vclis, ego ctiam vetuftatis te-ftimoniotcconuincara.

Etfienininonnulli exipfis arbores amp;nbsp;montes ab Apo-ftolistranslatosopinanrur, quando cum gentilibus illis HegotiumeftjquineminenjApoftolorumcredidifledice-bant,quia nemo eorü arborem aut montcm tra nstuliflc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;■'!

legeretur, vt Theophiladus inprimis amp;nbsp;Hieronymus: At-tainé non cçteri folùm magno numero,iêd hi ipfitum alibi in fuis Icriptis, turn his ipfis locis aliter etiam interprétât! funt.Sic Hieronymus: Latrant contra nos gentiliuca-«* Hieran. Hi-nes in fuis voluminibus,qux in impietatis propria: me- *( tnoriam reIiquerunt:Apo(lolos non habuiffe fidem, quia « montes transferrc nonpotuerint.Qmbus nos reiponde-« bimus, primo, multa fada elfe figna à Domino iuxtalo- ** annisEuangelifta: tellimoniû, quç fi fcriptae{rent,mun- »« dus capere non poflet; non quod mundus volumina ca- •• pere nonpoifet, quæpoteftquamuis multipliciafint, vnu « armariolumvelvnum capere fcrinium, fed quod magni«« tudinem fignorum pra^niraculis amp;nbsp;incredulitate ferre f nonpofsit. Igitur amp;nbsp;hæc fccilfe credimus Apoftolos, fed lt;• ideo fcriptanonefl'e, neinfidelibus contradicendi maior « dareturoccafio.Etadditille: Hoc aduerfumillos. Ca:te- «• rumnös(inquit) vtantediximus,montcm, Diabolûin» •' telligamus, fuperbientem amp;nbsp;iadantem fe contta creato- «« remfuum, quiàprophetamonscorrùptus appellatur.Et«« Theophiladus: Vbi autem Apoftoli montes transtule» rheopJ) ia’ÿUt* tunt (inqui^ nufquam quidem fcriptum eftjveruntamen ly. verifimile eK,quod tranftulerint, etfi non fcriptum fit. Nonenim omnia icripta funt. Sed moxa4dit:VeIaliter (inquit)non exigebat tempus, ideo nontranstulerunt. Inprimisveröadmodumperfpicuè Ambrofius amp;nbsp;Hieronimus. Ule enim Icribit : Arborem lego ( tranfplantan- t,/6 8. Com. W dam ) non tarnen arborem credo.Nam qua: ratio autquis Luc, profedus hie nofter, vt arbor qua: laborantibus agricolis irudus fcrat, eradicetur, amp;nbsp;mittatur in mare. Hie veto

C a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait:

ƒ$ WdJfdinî flolilm ^eJJ^onßa

L:î 3. Com.m ait: Montistranslationonllgnificatur eius, qucmoculîs Mitib. 5, carnisafpiciînus,fedillius,quiàDeo translata eratexLu-natico. Etaddit; Neqjenim tantum prodeftniótis de alio inalium locumtranslatio, quantam in vtilitatem oinniû ifte mons ( Diabolus ) transferendus eft. Hinc aliqui de Op. n. itt M^rcrChriftomontemillum interpretati funt; vt Hieronymus. L16.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nonnulli de praedicatione Euangelij, vt Auguftinus-qui

EiMitg.cap.^ÿ^ ïcribitjEuangeliumcrucistranfplantandum efle deper-fidia ludaîorum, amp;nbsp;in mare gentium transferendum. Cui lrtM4rr. c4p: II. etiam accedit Hieronymus: Hoc fadum eft (inquit) quâ-do Apoftoli dixerunt: dignè transferimiir ad genres.- Alij Tbeopbilaâut defuperbi^ vt Theophiladus, qui ait:Huic monti(fuper-tap. II. ut Murs bfæ) dicendum:mittaris in mare,id eft, in mundanos ho-(um. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mines. In quam fententiaiïî etiam Auguftinus inclinât.

Euang. PræterHieronymumveto,cuiusanteàmemini,.THeophi-tib. I. cttp- 2^, laélusSc Ambrofius,ficutamp;alij nonnullf dé Diabolo in-iirterpretati funt. Hçc obiter dicere volui, turn vt refpon-dcremtibi,tùmvtvetuftatisadmirâtQres,quidnaminter-pretationibus ipûùs tribuendum fit, tanquamin ipeculo vidèrent. Qi^cum itafint, amp;figuij||tè dida ad litcram a£-‘’ cipias, ad ScKolas tibi redeundum erit, vt difcas régulas ' bons côleqnentiæ, in quibus hæctertiaeftin or dine, qua pucridiciint:Nonvaletconfêqucntiamutatögencrepra?-dicationis. Videfne Zanchi, quanta meaftecensinjuria, lt;3uodme hominem dixifti extrememalum,pra:ceptoreai tuum,qui^antafide,labore, amp;diligentiatc in bonisar-tibusinftituo.

Pofterior veto, quodita concludis: Stephanus potuit montes transferre.Ergo etiam fui corporis oculis ad fum-mum vsq;cœlum penetrare.Ponamus enimfecundumli-teram ilia inrelligenda efle, ramen nulla eft ratioautne-ceftitas huius confequentia:: Stephanus multa edidit mi-racnla, itavtetfem montes transferret. Ergo neceflario itatuendum eft, fedum etiam in ipfius oculis miraculum, quo noua amp;nbsp;infolita acie donati, vsqueadfupremum cœ-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I Iura

: — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J

adHitrcnyrnt Zanchj conuitia.

him petueriiitpenetrate. Nam amp;anteahabuit illampo-tcntiam. Ergo amp;antea vidit coelosapertosamp;Chriftuni hio corpore. Apoftoli etiam fide fignorum prseditifue-riint. Ergo oculis corporis vsque ad fumnium cceluni pe-nctrarepotueriint; Quare ergo rcprehenduntur abâgelis dicentibus : ViriGàlilçi quidftatis afpicienresincœlum? Fidemiraculorumetiàni Judas amp;alij claruerunt.Matth.7. 4:24. Multi dicentmihi: Domine Dcipine; nonne in nomine tuopropHetauimus, amp;in nomine tuoD'çmoniacie-cimuS‘, amp;nbsp;in nomine tuo virtutesmpItasfecin;us.Ergoamp; ludæ oculi, amp;nbsp;impibrum, noüa amp;nbsp;ioîbJitaaciedonati fu-erunt, vt maieftatcmDei,amp; Chriftum in carne in fupremo cœlo viderint, dequibustarnenChriftus ait: Non noui vos, diJeedite à me omnes, qui operamini iniquitatem. Eccequae tua Theologiafit,quantaeruditio?

lam, vt remediû huic erroriadhibeam; docebote, vn--deoriatur. Zanchij philóföphia tanta eft amp;nbsp;adeô acuta, vtnonebpofsitpenetrarc,quôptieriin Scholis. Ignorât enim, quando indefinita propofitio vnîuerfali vel particular! «quipolleat: Stephanus,'ait Zanchius ,fûitprædi-tus potentiaedcndimiracula.- Ergo petuit etiam oculis fui corporis ad cttlumfummumvsque penetrate. Antecedens eft indefinitum, (quia fubiedo neque vniuerfale, neque particulate fignum additum eft) idille accipit vni-uerfaliter.Etquidem indefinit« interdumfignificantvni-uerfaliter, fi fcilicet fubieâum fpeciem fignîficat^ vtfîdi-cam: Afinus eft animal : vbi fubiedumj-afiniiSjeft Jpecics, ideo accipitur vniucrfaliter.- Nam omnis afinus eft animal. Sed interdum fubiedum fignificat particular!ter, vtinmateriâcontingenti, amp;nbsp;turn «quipollet particular!, vt fi dicam : Scicntia inflat, non eft vniuerfaliter verum. Nam Zanchius, ctfi fcientiîf plnfculum habet, quis tarnen dixeritillum inflatum, nifi indignationem eius incurrere velit? Veratamen eft propofitio in rrateriâ ccntingenti, ïlarunquc enim contingit ,vt qui feiend« f.fciip fis ali-

C 3 quid

lO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Holderi ^f^onpo

quidtribuant,etiamplufculurninflentur. Ita etiam hoc loco particulariter figniricat: plæruniq; enim ita contigit, vtederent miracula, interdum veto vt non cderent,nec etiam poflciTt,ficutin lunatico Marc. ii. accidit. Quxcum ita fe habeat. apparet Philofophum meum ex puris particularibusargumentatum, de qua connexionepueri noruntregulam ; Ex purisparticularibus nihilfequitur. Et hæc, mi Zanchi, de prima tua ratione, cuius tanta ett infcitia, vt vix tot fint eins verba, quot vitia.

Il^^tio Zanchiann;

ZMch foL 4. Hriftus inquit; quicquid precando petieritis, fi cre-* v_ydideritis,accipietis. Quis vero neget Stephanum in * illo praefertim agone mortis,faciem hominis Chrilli ocu-** lis corporis videre concupiuifle, quod piiun ardensq; de-*’ fidcrium quidaliud fuit, quam veraprecatio? Ergo. Ha* *’ denus argumentum Zanchij.Refpondeo:Qmd fi ego nc-gcm,quodtu fumis, quomodo iftud votum Stephani ex fcriptura probabis?ilt;urfus ergo dupliciter impingis,pri-, mo petitioneprincipij.Pro confeflb enim accipis, quod ego verifimilius nego, quam tu fumas , vt iam oftendam. Deinde ignorationeElenchi. Prüfer inanem enim conie-duram nihil adfers, amp;nbsp;illa fola putas te conuincerepofl'c aduerfarium.Quæfoautemte, fi difputareporro volueris, relegaspriuspræceptiones dialedicas, ne à pueris toties ridearts.. Quid enim mi Zanchi, fi Stephanus id non con-cupiuit, qui forte Chriftü fæpius in carne vidit, prælèrtim cum nonnulliaffirment,fuifle ilium ex numero 70. difei-R/er«*,idDitquot; pulorü,interquoseftHieronymusamp;DorotheuSjVtrcfe-runtBergomenfisamp; Petrus.de Natalib. Qmdfi noncon-cupiuit, vt qui in agone mortis póftitutus,fciret iê iam iam adipfumChriftümconigendüincceleftemgloriam.Quid Ï®* fi cogitauit illud Chrifti : Multi propheta: amp;nbsp;reges volue-. runtvidere, quæ vos videtis amp;nbsp;non viderunt, quid ergo ego iftudpetereaufimPQuid fiilUin aientem venit, quod

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriilus

ad Hîeronymt 2^and)j eoniàtia,

Chriftus Thomæ dixerar:Bcati qui non videruntamp; credi-derunt.Videsigituf amp;nbsp;pluies amp;nbsp;probabiliores,ficonie-öurisagendüefl'etjincontrariü rationes efle nuhi,quàm tibiinillotiio fomnio.Imo oppono tale argumentum ex tua hypothefi ad abfurdum ducens:Dominus voluntatem timentiumfefaciet,amp; deprccationem eorû exaudiet. At multi reges amp;nbsp;prophetç petieruntChrillû videre in carne. Ergo nouo amp;nbsp;infolito miraculo fe illis omnib, amp;nbsp;fingulis videndum præbuit.Vides,quanta fit vistuiElenchi?

Sed vt propius te vrgeam , video tibi dcefle fenfum Sc memoriam, amp;nbsp;verè de tedicipofle, quodChiyfoftomus fcribit: Ipfafeneftus morbus eftjlnefttarnen illi praiterea fegnities quedam ac tarditas obliuioq; profunda,amp; obtu« fio fenfuum.Dum enim Minorem argumenti tui formas, eorumquzinMaiori modo dixeras,penitus oblitus es, vtnonreftè/ubfumerc pofsis.Maior enimtuaeft: Quic-quid precando petieritis, fi credideritis, fi (inquit Salua-tor^ credideritis, accipietis.Iam fubfumendum erat: Alt; Stephanus plenus fide, credidit oculos donandos noua amp;fingu!ari acie, qua per omnia obftaciila amp;c. amp;nbsp;ex fide prccatus eft. Ergo. Sed illud de fide per fenfuum amp;nbsp;memoriae imbecillitatem tibi excidit, nifi quis dicat fa-âumeflemalitiosè. Igitur nonredèfubfumis. Si au-tem débita formaponas argumentum tuum, negabo Mi-horem. Fidcs enim requirit verbum, nam cum fit in prædicamento relationis, habet verbum corrclatiuum^ amp;nbsp;fundamentum. Ex verbo cnim oritur fides, fed cum tu verbum, amp;nbsp;promifsionem eiusmodi /{lecialem pro-ferre non pofiis, quomodo fidem Stephani probabisFFi-demenimfineverbo fingere, non minus abfurdum eft, quàm patrem dicere,qui filiu non habet,nec vnquam ha-buit,autemptorem fingere,cui venditor defit. Et hoc er-rore hberafictteCaluinus,fitamfrequensin fcriptorum eius Icdione efles,quàm es in conuitijs , qui ait; Faci-lisrclpciifiocft,Chrifh!mnon laxare habenashominum «• Iiuuig.

votis,

t^iVjelnû Holderi'^l^onßo »» votiSjVtproarbitrio quodlibet appetat, dumpreccs füb-» »»jicitrcgulisfidci. Sic enim neceü’eeft, vt Spiritus San-»»ótusnoftros affccius, verbo Dei frenatos in obfequiuin »» cogat. Ccrtam Sc indubitatam exorandi fiduciam Chri-». ftus requiritjvndeporro mens Humana cam concipiet,ni-». (i exverbo Dei? Videmus ergo, Chriftum difcipulis nihil ». promittere, nifi fe intra metas diuini bencplaciti contine-ant. Ethæcetiam de fecundatuaratione, vtintclligasnic non elTe prorius ;k«^0P TTfiffuTroif-

• nbsp;nbsp;nbsp;HI, ^atio d2^anchianAt

kfl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erant in concilio (inquit Zanqhius ) intentis in

i 4' *» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculis, videruntfaciem eius, tanquain

' faciemangeli.Reiponfio:Quidtùmpoftca?Iacob viditfa-ciem fratris Efau,nó tanquam angeli.fed fiçut Dei faciem.

, Ergone Efau oculos habuitnouâamp;.infplitâ acic Sc ciutedonatos, quibus ad fupremum vsque coelum pene-trauit? Q^m quafo abfurdajlla funt? quomodo ita de-Cpis?

Atqui, inquis, propter immenfum Sc diuinum fplen-dorem, qui in tota eins facie fplendebat, vifa eft facies eius tanquam facies angeli.Refponfio: Iftud tuü comentü eft, tuumfomnium, nihil Horum dicit Euangelifta. Ea-demigitur facilitateift^ac tuaadditioa nobis reijeitur, quaàteintroducitur. Ettuorum.etiam Sacramentario-rumcalculiscondemnaris. Nam de iftaangcli facieBul-* lingerus ait: Relucet in ipfo vultu mentis innócentia, •» Vere enim dicunt vultum enc animi fpeculum. Gualterus .»•inquit; Animi intrcpidiamp;lata in Chrifto mentis indici-»• um, in illius vultu refulfifle. Arétius fcribit: Non comnio» »» uebaturcalumnijs,nó variabatur ruborcautpallorevul-»• tus. Coiiftantij autem argumentum eft, non perturbari, Sicilli.

Sedponamus fplenduiffc faciem eius ,quod ctiamtui quidam innucre videntur, tarnen nulla eft ratip confe-quentia

ld Hieron^nu Zanc^ ctnniïtHt ft j quentiæ, fi dicas; Facies Stephani iplenduit. Ergo oculis corporis in fupremocœlo, in carne Chrlftum vidit.Naàa 4* aipud Ezechielem Iplendet terra à maieftate gloriæ Det Ifraël.Ergo terra nouaacie donata, pénétrât vsq; ad cœ-lum fummum.Apud Marcum Iplendent veftimenta Chri--fti.Ergonouaquadamefikaciute diuini luminis donata funt etiam ipfa veftimenta. Et ne tcrgiuerferis, aliud elfe déterra amp;nbsp;veftimentis loqui, quibus non funt oculi. amp;nbsp;aliud dciiominibus: agè Aét. ad. dicit Paulus : Luxfupra. folis (plendoFcm circumfulltt me : Sed tantum abeft, v€i noua amp;nbsp;infolita acie oculi eius donati ideo fucrint,vt feri-ptum Et: Etcrattribus diebus non videns, AéL 9. Struis itaqünfidiasveritati.fiue ex infeitia id Hat, fîueex mali-tia, dum captiosè à non caufa vt caufa argumentaris. Vti-nam oculi tui maiori diuini luminis cfhcacitate doneu»

tur.

ni2, ^atÎ6 2^afuhtana.

CVm Lucas teribat (ait Zanchius) Stephanum plenum fuilTeSpiritu fanfto, extra controuerfiam cauïam ad» ** f4.2, fert, qui fadumfueritjvt Stephanus vidcrit gloriamDei amp;nbsp;*• cœlos apeptos,nimirum,quia Spiritusfan(âus,quo plentis ** erat.efrecit cfficacitatefua,vt Stephanus amp;nbsp;verc viderit cœlos apertosA fuper illos invltimo cœlo gloriam Dei. *• Acute ûiuè, fi fophifticari amp;nbsp;ar^umentari pro vno amp;nbsp;eo-dem fumas.Rurfus enim fallacia fecundum non caufàm vt caufam imponercleftori conaris. Si enimhæcveracaufa eft, Adorumx.lcgiturdeApoftolis;Replctifuntomncs AÂoi*»' Spiritu SandojErgo omnes corporis oculis cœlos aper-tos amp;nbsp;invltimo cœlo corpus ChrilK videront. Stephanus nbsp;AAd,

iamdudum plcnus Hiit Spiritu Sanclo. Ergoiamdudû Sc fottè, ante aliquot annos vidit apertos cœlos,amp; Chriftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ta vltimocœlo fuo corpore. Collegae Stephani pleni fuc-runt Spiritu Sanfto.Ergo omnes collega: Stephani vidc-tuot cœlos apcjios gt;nbsp;amp;nbsp;coitus Chrifti in vltimo cœlo.

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^ltllkelmi Holderi ^eßionßo

vide, mi Zanchi, qiiàmfis infulfus,quàrn infipidas cufit

•toisargumentationibus. CoRfului(restuos,hoceft,Sa-cramentariosiquot;iterpretes,necadeô turpiter hallncinatus cfles. 'Bullingerus veram cauflam aîlaturus ait : Redè di-Mtloannes Apoftölus,fortioremefl’e, qui eft inSanftis, quàmqui eft in mundo. Neq; enim terruerunt hominem S. S. plenum minx amp;nbsp;iânnæ infamentiuin. Et Gual-terus fcribit: Præftitit hic Dominus, quod promifit,nos non orphanos fore,fed Spiritum confolaroremhabitu-ros dicit. Satius igitur crat, mi Zanchi, amp;nbsp;quidem multo fatius, te domi ad focum confiderc, vt calefcas plufculum, quàm argumentis adeo frigidis, te amp;nbsp;tuos eruditis ridea-dospropiuare.

2^anchinna^

Ztinchf 4’ »* T' Vcas ait de Stcphano, inquit Zanchius ; Intendcn» I? ”»» JL-inccelumvidit gloriam Dèi, quofnam oculos inten-iiid. gt;» dit in cerium, annon corporis? Ethic iracundior Zan« »* chius inmeinfurgit;refpande,inquit,tn ocufatifsimciu-»» uenis, fêmicæco feni Zanchio ad hoc argumentum.Quos ». incœlumintendit oculos Stephanus, ijsdemetiamvidit »* léfnmtn cœloftantcm. Ratio. Quianonfitduûm ocu-lorum, feu duûm videndi generum in contextu merttio.

»» Minor. Arqui oculos intendit Stephanus non folùm ï» mentis, fed amp;nbsp;corporis. Ergo.Sicille.Reljjondeo: Dicas te ipfum Chryfippnm argumentantem audirciEtvideris tu Holdere, quofnam oculos inrendercvelis animi nevel corporis. Sed res bené habet, mi Zanchi. Etenim fi Hol-derus non iàtis oculatus tibi videtur: ecceiènes duos, tuo etiam iudiclo oculatifsimos:Bullinscrum atqjCaluinum. Namquodtuquæris,quoihamoculos Stephanus inten-’ derit, reipondet ille, oculos animi : hic verb per fidem oculos Stephani vfq; ad calos eucâos elfe. An verb fideî

'oculi

ad Hierônjml^anch^ conuîtta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if

oculiamp; corporis ijdem tibifuntini Zanchi? Quid ergo fupereft, quàm vt o's fîdei amp;: os corporis‘quoq;vnû Ôc idem fint? Videfne mi Zanchi, Holderum tuum non vsq; adeó-ftupidum effe, fient tibi forte perfuaferas ? Nam vbi non fatistibioculatus videtur, Sacramentariorum conipicil-Hs vtitur, vel earn ob canflam, ne falli circa obiedum non proprium ipfius vifum exiftimes, cum iam non fuisfed alienis, amp;nbsp;quidem Sacramentariorum tuorum oculis videat. Atqui dices, cur non ad argumentum meum re-fpondes. Refpondeo: Sperabam teintereaobliturum,Tt hoc metu liberates. Tantumenimeiusrobur eft, tanta firmitas,vtnifimoxdiflbluatur,vltrôfitcorruiturum.Sed ad rem. Et die mihi tu, mi Zanchi, nofti ne quid fit falla-cia fecundum plures interrogationcs? Si ignoras ( video enimte plurimaignorare )id vt videasin hoc tuo argu-mento, licebit. Ita enim captiosè Minor argumenti tui formata eft, vt fine animi, fine corporis oculos Stepha- gt;nbsp;numintendifle dicam, tibi pateat effugium. Coniungis enim in Minori vtrumq;, cum in Maiori tantum oculo-rum corporis mentionem feceris, ficut præccdentia ver-bateftantur, cum dicis: Quqfiiam verb oculos in ccelum ” intendit, annon corporis i* In Minori fubfumis : Atqui “ oculos intendit non folum animi, fed etiam corporis.Ve- ‘ï turn hoc eft exinfidijs, non aperto Marte pugnare.

Deinde quid opus eftrclponfionemea,cumtu iplerc« fûtes tuum argumentum. Namin probatione Maiori» dicis, non duum videndi generum, fedtantùm vnius fie« ri mentionem in contextu. In Minori autem dicis Stephanum nontantùm animi,fed etiam corporis oculos intendifle. EtficprobatioMaióriseuertit Minorera pro-pofitionem tui fyllogifmi: amp;nbsp;(vt dixi) vitro corruit robu-ftifsimum tuum amp;nbsp;Herculeum argumentum.

D a VI. Ratio

j 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HoUeri ^f^onß^

rJ, ^atio Z^anchianA^

,, T TVcpertinetf inquit Zanchius ) quod Stephanus ait: ,, jriEcce. Rem enim ceu præfèntem amp;fub ocuios ccrpo-„ris cadent cm indicabat.Quemadmodum amp;Baptiftacon-lefu dixit: Eeeeagnus Dei. Sic ille.Formetur aurem ^llogifmus: Scripturafacra quibusdamlocis,cum dicit, Ecce,rem ceu præfentem 8c fub ocuios corporis caden-tem indicatvtloan. i. Atqpi Ad. 7- Stephanus inquit (Ecce) Ergo rem ceu præfentcm amp;fub ocuios corporis cadentem vidit, fcilicet corpus Chrifti in vltiino cœlo» Verum ocuios tuaperi,mi Zanchi^fiueanimidiue corpo» ris, fiue vtriufq; : Et die mihi, in qua figura fit ille fyUögif* mus, nunquidin prima? Omnino. Cùm auté prim« figu-ræ modi fint quatuor, ad quem ex his quatuor référés tu-flm lyllogifmum? Ad nullum, quia Maior particularis eftr Noruntautempuetijqufferulis adhuc fubij'ciuntur regu» lam decimam lyllogifmorum : In prima amp;nbsp;fecunda figura maiorlëmperfitvniuerfalis. Eruditii verôphilofophuni, Dilce, quæfo,mi Zanchi, illud Ariftotelis quid fit,Diet deoraniamp;Dici de nullo. Prima figura (attende miZan-«hi)prima,inquam, figuraprocedit àgenere adlpccieniy tu, vt fie dicam,.ordinem invertis, 8c à ïpecie progrederis ad genus. O retrogradam Zanchianam philofophiam» intelligifneiam,quàmmale tibiconfulueris, cum. Icribe-res, elfe me non fimpliciter indodû ? Quptupliciterenin» tu indodus cris,qui raihiinprimisPhilofophiaerudi-mentisinformandusquafi traditus es?

Præterea fimulatq; à longe argumentum iftud tuun» puer alpexerit,moxamp; non finerifir exclamabit : Regula îgt;oni lyilogifmieft : Expuris particularibusnoni'neceiTe cHIèqui veram conclufionem; et ctiamfi Iequitur,cafu tameaid magisfi^quàmlege fÿllogifmorum. Vnoatq; altero exemplo res fict illuftrior. i. Samuel.aitferuus Saulû EccevirDeieftin ciuitatt lue. Ergo ex hypothefi

Zânchiâiil

it^Hieyonymi24nchjconMM,

Zanchîanaferuus Sauli rem, hoc eft, ipium Samuclem celr præfentemamp; fub oculos corporis cadentem indicabat, Atquifequiturincontextu : Et dixit Saul puerofuo,venr eamus, Fabiern nt in ciuitatem: Et rurfus :Et dixerunt nfihiceft Videns. Quid igiturabierunt inciuitatem,cunT eumccuprsfentem habuerunt,aut cur quærunt,hicnefic Videns, ft particula [ Ecce j fignificat rem fub oculos corporis cadentem ? Sic I. Reg. i4,Dicit Dominus adAhiam Prophctam:EccevxorIereboami ingreditur ad te. Ergo eculiscorporisilbmviditAhia. AtTextusinquit: Non poteratvidere, quia caligauerant oculi eius pracfenedu- / te. Vide lepidas tuas confequcntias, mi Zanchi, vide in-viâas tuas rationes, annonfatins fueratyte fuilTe

lamötillud cogita, Zanchi, régula boni lÿllogi/mi cft: Nefitplus inconclufione quàm furt in pramifsis. Id tu præftitifti quidem, necinexcefliiyfedindefeftuàte erratum eft. Minus enim eftin Gonclufione,quàm eratin præ-miftis. Conclufio enim argumenti tui fi redè formetur, cft: Ergo Stephanus Chriftum in carne corporels oculls in vltimocœloceurem praefentemvidit. Atquituproba-re volebas, Stephanum verc vidifle Chriftum.Voculaau-tem ( ceu ) fi ignoras Aduerbium eft fimilitudinis j fimi-le verô non eft res iplà, nam fimile, vti aiunt,non eft idem, fèd aliquidquod cum te fimilitudinem quandam habet. Sequitur ergo, Stephanum non tàm Chriftû in carne aut corpore,quàmaliquid carni autcorpori Chrifti fimile vi-difle. Vide quaefo quantû mihi negotij faceflat tua infeitia^

NEq;Iudaei etiam (ai t Zanchius)aliterîntellexcrunt. «»

Ergo. Antecedens probat: Quprfum enim (inquit) «* tanto furore aduerfus eumaccenfifuifient, vtfequitur in «• contextü? Sic indoftus Holderus àludais pariter amp;. Græ. • «is errer is condemiiatur.Ego verô refpondeo.T u Zar chi, «♦

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auream

*1$ P'iftîhehni HoUerl ^/^onßo

auream illam luriïperitorum rcgulam,vt video, aut ignoras, autcertètemerè negligis, quamonent, noneflepro-nunciandum, nifi perfpeda tota lege. Id fi tu feciflesjam pudorenon fufFunderéris. Nani lain dudum furore ac-ecnfierantludæi, amp;nbsp;quidem tanto,vt contextus habeat: Diflecabantur cordibus fuis, amp;nbsp;dentibus ftridebant in «um. Vidcstenontoratn legeminïpexifie. Iftudquidera libenterlargior,cumha:cpofteriora audirent exStepba-no, nihilo faftos erga ipfum mitiores : fed quod banc fo* - lam caufam adfcrs, erras amp;nbsp;fallaciam committis à nô cau-favtcauia. Caufacenim erant aliæ,vt quod nonpoflenC refiftere Spiritui Sando, quiloquebaturin Stephano Ad. JJ 6. quôd redarguerentur cum fiducia: Item, quôddi-j, ceretur locutus aduerfus locum landumamp; legem. Item: J, quôddixiffet:Iefum Nazarcnum deftrudurum iftum lo-j, cum,amp;mutaturumtraditiones à Moyie acceptas. Item: JJ quôdaudire cogebantur, fe accepifle quidem legem in J, dilpofitioncangelorum,lèd non cuftodiuilTe illam. Ad.y. JJ Inprimis veroillud, quod dixerat: Duraceruice amp;incir-jj cumcifis cordibus amp;nbsp;auribus vos fencer Spiritui Sando refiftitis, ficut patres veftri:ita 8c vos. Quem propheta-** rum non funtperfecuti patres veftri ? 8c occiderunt eos, * qui prænunciabantde aduentulufti,cuius vos nuncpro« ** ditorcsamp; homicidae fuilHs. Hæc, Zanchi, erant caufla furoris ipforum, quæ tu pr« furore,(nam ira furorbre-uis eft)viderenonpoteras

Et Ytitaeffetficuti dicis,tarnen ncgarem confequen-tiâm,ncq; enim lêquitunludari fie intelIexcrunt:Ergo non aliter accipiendum cft.Nam 8cijdem promifsiones de re-^no Chrilü.carnalitcr acceperunt,de extremo aliquo hu-lusmundiregno.Ergo ex hypothefi Zanchiauafequitur, regnumChriftimundanumeffe. Valet quidem argumen-tûab autoritäre affirmatiuum:ièd hanc eius rationemad-

* feruntDialedici, quiaprobatisartificibus in fua arte cre-'*• nbsp;nbsp;dendû fit.Iudçi verô probati artifices nequaquâ funt. Re-

probaruntenim Iapidçm,quifaduseft in caputanguli.

HafC

ad Hierdh^mt Zanch^ (onwtla^ î-p

Hæc, mi Zanchi, refpondere ad rationes tuas volui, ne ifto metu penitus conficerêris, quo te timere, dicebas, ne efiêmadtuas rationes peior quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£x

hisverôcum tufatisperïpicias,.qi}an);actttus difputator lis, obteftor te per omnem eruditioneih tuam tàm philo-Ibphicam quàmTheologicam,ne poflhac vitra crepidam. Nam vti vides, ad illam remprorliis incptuses.

Cùm hucusqjvcnilTet Zanchius,vulnusconfcientiçfen-tiens ait: At tu fie interpretaris, Zanchi: tuæ funthx con- « fequentiæ. Refpondeo: Ita profedô eftvtdicis , mi Zan- « chi, rem acu tetigifti, amp;nbsp;fi quicquam veri habet tota tua ' relponfio, id habet verifsimum. Tuæ enim funt iftac con-fequentiç,non fcripturæjadeo firmis nexibus cohérentes, vt arenam dixeris fine cake.

Qu^od veto addis: Adferes ergo tu meliorem interpre-tationem Holdere. Refp.ondeo; Qjwm veto ridiculum il« ludeftj tufabulæhuius aôores,tibi incumbitprobatio, quare ego tuam culpam piweftarem ? Videamus-potiùs, quafidc, quanto iudicioatqj candore vetuftatis,tuorum ctiam, amp;nbsp;nofirorum hominum rellimonia aduerfum me producas,vtintclligat leéior candidus, quàm pias ante difcefTumtuuni ex hoc mundo habeas meditationes. Vbi inprimis pius leétor denuô meminerit, non efle ftatum controucrfiæ,anChriflus Paulo in coelovifus,necan ocu-lis corporis vifus, led an oculi Pauli donati fuerint noua amp;nbsp;infolitia acie, qua per omnia obftacula ad vltimum vsq; amp;remotifsimumcalum penetrate, amp;ibiChriftû coràm iotueri potuerit. In cuius rei teftimonium Zanchius pri» «10 Theodoretum adducit: cuius hæc funt verba.

Teßimonium 'Iheodoreti,

AVdiui enim (inquit) Zachariamprophetâdicentem, ’• videbunt in quern transfixerunt. Quomodoautem “Î finem accipictprophctia,fi qui crucifixerunt, natura non ** *gnofcant,quamcrucifixerüt?Audiuiautélt;tiamprçdarû ••

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HsUâerî

* ridorcm Stephanum clamanteni.Ecce viiieocœlos apcr-»• tos, amp;nbsp;fîlium hominis ftantem ad dexteram Dei. Vidit •» autemeam,qu«videturnaturam, nonquj fub afpeâum noncadit. Haâamsille. Hicexdamatraucusmeusiê« J» ncx:Audifnc Holdere fententiam Theodoreti dc vifionc „Stephani. Etrurfus: Deftitüorne ( inquitj omni pror-„ fus autoritate AntiquitatisZCompono autem taleargu-„ mentunu Qujbus .oculis illi, qui Chrittum crucifixerunt ridicbuntcorporeameiusnaturam è cœlo ad iudiciû vamp;* nientem, ijsdem 8c Stephanus eandemvidit in cœlo ftan* tem. Atquicrucifixoresillividcbuntcorpus Domini le-fu in nubibusveniens oculis corporels. Ergoamp; Stepha-„ nusvidit corpus Chrifti incœlo exiftens, oculiscorpo-xeis.Deogratias.Bene cccidit. Ivletuebam enim, ne pro lÿllogifmo,fcopas diffolutas. Q^jdergoadGyganteuia iftud argumentumrefpondebimus?

Primo vicem Zanchijxlolemus exanimo, quôd fepcua-Çcnariojnaior, amp;-qui omnan penè xtatcm in vctuftare triuit, adeô tarnen inops nunc fît,vt vixamp;quidera magno laboreamp;induftria,ab vno Theodoreto veflcm qualcin-» cunq; amp;nbsp;laccram emendicarit, qua nuditatem fuam cunq;tegcre pofsit. Sed noftram caufam lex diuina agit» amp;tuecur:quxait:Non ftabittcftis vnus contra afiquem.

Deinde noneftexccptione omni maior hic teftis. The* odoretum enim qui non nouit,iile non multum invetu-(late nouit.

Eteftomon foluni exceptione omni maior fit, fed ctiam pluresinhancfcntentiam, adducipoffe:tarnen illi »dhil adrcm,fed extra aiticulos ( vtfic loquar) deponerent. Dicit enim ille, vifam amp;nbsp;videndam Stephano amp;nbsp;crucifixo-ribuseam n3turam,quz vidcripoisit,ideft,humanam, quis vero id negat? Diuina ccrtè natura corporels ocullt in fe videri nonpoteft. Qupdlgitur tu, nefdo qnam,con-(cquentiam neétis » tuum Id commentiim, non Thcodo-• tctimens fitfcntentiacft, Idôj iam oftendw re/ponfurui adtuuxa

4

ad Hkronymi Zane hj conuttia,

adtuum argumentum.Et nego Maiorcm. Namquodtu invimprobationisdicisiad idem probanduniadduóium ** eft Stephani argumentum, ad quod amp;vaticinium Zacha-*‘ ri« citatum eft. Fateor veruni efte, fed ad probationem ** Maioris nihil tacit. Theodoretus enim vtrumq; exemplû*' xitauit,non vt oftenderet,quibus oculisjficutMaiortui fyllogifmi ait( ijsdemoculis)fedquamnaturam, tcilicet humanam, amp;quævideri poterat, vifam Stephan o amp;nbsp;vi-dendam crucifixoribus.Et magnamfadsTheodorctoin-iuriam, quod in futpicionem cum adducis, quafi tuas in-eptias probarit : neq; enim Stephanus amp;nbsp;crucifixores . Chnftiijsdem oculis, vtMaiortualoquitur, fed illcfuis, hiitidemfuisjamp;fiuguliproprijsoculis viditamp; videbunt naturam, que videri poteft, nififortè putes, potfealterura ab alter o oculum accipere mutuo.

Deinde ncc ijsdem, etiamfi proprijs. Stephanus enim Chriftumvidit oculis corporis mortalis, illi autem videbunt oculis corporisgloriofiamp;tpiritualis.Quoniodo ergo ijsdem? De oculiscorporum hums feculi teriptumeft: Non videbit me homo amp;nbsp;viuet:fed de oculis corporis glo-riricati inquit Apoftolus: Vidcbimuseum, licuti eft. Ecce quantum diferimen fit: Ecce quantus Theologus fis.

Pra?terca,fihçcetret Theodoren fententia,quam tu illi imperitè tribuis, etiam àpueris errorispoftet conuinci. ■Ponamus enim, vtrinq; ijsdem vidifle oculis : tarnen vtri-usq; vifionis prorfus difsimilis eft ratio. Crucifixores enim videbunt naturam, quæ videripoteft, coràm, veni-entem in nubibus,cui illi obuiam rapientur in aëra.Q^o« modo autem eadem ratio poftet efle in Stephano,qui in terra adhuc conftitutus ijsdem oculis humanam Chrifti naturam infupremoamp; vltimo cœloviderit ? Quod ficut Theodoretoinmentem nunquam venit, ita Zanchian« Theolcgisefingulare quoddamexperimentum eft.

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Teftimo-

rYtlhchnl Plolderi'^eJJgt;onßo

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Teßimoniwn ?Hc. Lyrx^

ZMcb.fol, S, f\ quot;pRofcram etiain vnuin,inquit Zanchius, ex Scholaftici» ,, L amp;non contennienduminterprctein,NicolaumdeLy-' ra. Refpondeo: Die vero, mi Zanchi, annon fenfifti cop-feientiæ ftimulum, cùm Ly ram teftem tuæ opinionis pro-duceres? Vixenimqnicquam adillam euertendam ma-gisidoneum adferrepotuiflet Lyra, quam quod eoipib loco feribit. Poftquam enimpriraam amp;iecundam, mentalem icilicet amp;imaginariam, vt reâè dicis,vifionem, re-» eitaflet, ad tertiamamp;corporalem accedens ait: Exmo-» do loquendi feriptur« videtur, quödfuerit(vifio)cor-Ï, poralis amp;c. Circa quod aliqui dixerunt, quod vifus Ste-gt;, phaniaDeo fuerit fortificatus in tantum,quod viditle-•t fum icilicet exiftentemin cccloempyreo, coclos acutievifus penetrando? Annon hæctua eit opinio Zanchi? Au-diamus ergo,quomodo nuncillam confirmet Lyra.Redà n enim fequitur: Sedhoc non videtur bene diétum (audi », Zanchi, audi, obfecro) fed hoc non videtur benèdiduHï „ (aittunsteftis, Zanchi^quiapra:fupponerevidctiir,quod „ vifus fiarextrà mittenao ab oculo,amp; non intus fufeipien-,t doab obiefto.quæimprobat Philofophuslibro de/en-fuamp;ièniàto.Sici!le.At vero, rat Zanchi, non cogitabas, me infpeétur um Ly ram,amp; crafliim illud tuum amp;nbsp;palpabi-le mendacium deprehenfurumPSed hçc Sacramentariorû fîdes,hic eorum candor ell,vt quod ille de fraudibus arugt;-fpicum dixit,hucmaximè quadret.Mirum, fi Sacramen-tarius Sacramentarium alpiciens non rideat.

Teßimonium Luthert.

** Ä ZEnio ad noftros(inquit Zanchius)inprimis adLir-M J therum,quem,ficut credo pluris à tefieri,quàm om-tt nes Patres, omîtes Scholafticos, omnes noftri leculido-» dos in quauis regione extra Germaniam, into in Germa-tu*

âj Hieronymi cönuitiä. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-y j

ft'ia ipfa, viros: fie etiam ego nunquani paruifeci, amp;iii cuius libris plura fortafsis quàm tu, obferuaui. Et paulô „ póft; Hic igitur magnus vit, Sc hcroicus Dei iêruus in ma- ,, ioribus PoftillisàBiicero verfis in Latinam linguam, in „ die S. Stephani hiftoriam Adorumy. explicansapertifi.,, fimè feribit; Stephanum oculis corporeis vidifle cœlos apertos amp;nbsp;lefum ftantemà dextris Dei.Re(pondeo:Qj^n-ta Lutheri autoritatem faciat grex Sacramentariorum, plus fatis notum cft. Certè quando ita vis, /ni Zanchi, Icias me vnicum Lutherum non folùm pluris facere, quàmZanchios omnes, fed Sc Sacramentariosinvniuer-fum omnes, quocunq; nomine vocentur. Qupd vero ambitiöse affirmas, te plura in libris Lutheri obferuafte, quàm ego, eius rei vel hic ipfe locus teftis elle pofsit. Me-miniftitranslationis maioris Poftillæ Lutheri perBuce-rum editæ, quôd fi tu obferuaffes in libris D. Lutheri, quid deiftaBuceri translationc feriptum reliquiftet, procul dubio filcntio præterijfles. Sic enim de Bucero amp;‘* verfione eius Liitheriis: Martinus Bucerus inter veftros*' eftpræcipuus, dileftus frater amp;nbsp;conlèruus Chrifti inter '• vos:quivosadhucviuentesinSanâorum numero habet. ‘‘ Is Paftoris noftri, Domini Pomerani Pfalterium latinè conuertitzeft enimdicendi amp;intcrpretandi donoorna-** tifsimus : amp;nbsp;egregium iftum librum veneno dodrinæ ve- •* ftræ de facra ccena ita corrupit, vt vix ratio aliqua huic *• rei inueniri queat, atq; fub nomine Domini Ioannis Po- »« mcrani etiam error iftediuendatur, quem ramen ore amp;nbsp;“ calamoindefinenter impugnat. Hoc facinus vos fandi '* homines fcilicet, toleratis,quafi eo deledemini.neq; Bu- quot;nbsp;ceroautores eftis,vtpeccatum reuocet Sc rctradet, cum“ tamenprobè lciatis,quantum ea in reD.Ioannis Pome-«« raniinterfit,amp;quàm grauiteriftoflagitio fit atfedus. Pari •« quoq;ratione, Poftilla meam,interlibrosquosegolcri-«« pfijomniumoptimum (quem etiam Papiftæ approbant) «« luis prafationibus, interfationibus, Sc poftfationibus ira ««

E J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuedauit

^4 f^VilhelnitHoUerl^eJ^onßo

»» fœdauit, vt fub nieo nomine blafpheniailla amp;nbsp;nefaria do-»• ftrina, mu'tö latins propagetur ,quam fortafseperom-»» nes alios libros veftros. Quidhic faciam? aut quibus mo-»* dis huicrci confulam? Ferre id cogor tanquam canis ali« »» cuius inorfum. Præfationibusininiuriam iftam animad-•» uerti: fed quid proficio?. Intellexit fanèprobè Diabolus, » iibrum iftum onmium manibus verfari,iccircó auidè eum »» arrîpuit,amp; fuoexcremento fœdauit. Et ira ego innocens, »’ nolimvelim, Diabolicogor elfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihilomi-

»» nustanien (iftorum honiinum opinione^iahil patimur, »gt; felici rerum fucceflu vtimur, calumniamur alios, morda-»» tes fumus. Ipfi veto ipfa funt landitas : amp;nbsp;nihilominus ve-»gt; neni dolos adhibent , amp;lethaliter vulnerant, vt fanare gt;* ampliùs nequeas. Enimuerô fi Chriftianus eifern, itaef-»» fern affèftus, vt mori malini, quàmvt nieo libro infeius *» amp;inuitusaliorum'animisvenenum propinem.

*» Ecce, quomodoanhelentiftihomines, amp;nbsp;ipforûDia-»» bolus errorem fuum,vteum etfam per alienos libros pro-pagent: quafi verô mon (âti's librorum fit,quibus hocgt;tem-pore totum orbem obtundere conantur. Quid putas fu-»rturum poft obitum meum?dum hoc me viuo rit, Vuittem-berga adhuc exiftente,amp; ifta vidente. Ex quibus intelli-gis, amp;nbsp;qua fide egerit Bucer us, amp;quàm féliciter in leftio-ne operum Lutheri verfatus fis. Eius rei amp;nbsp;alia amp;nbsp;phiri-mavelin hacfolarelponfione tua extant exempla. F0I.14. Scribis nos plura corpora Chriftó affingere: vnû,qliod i'n cœlb tantum fit, alterum in pane, tertium vbiq; omnia replens. Qupmodoautemidprobas?’quia Lutherusferi-pfitjChriftum habere corpus in cœlo quidem exiftens cir-\umfcriptiuè,in paneautem cœnç definitiuè,vbiq; verô ‘repletiuè.Sedfortèfenfile fuit fuper lènfum tuum,Zan-’chî,'vt non potirerit facere fenfationem'j’iuxta Philofo-phum. Autenim non obferuaftf probe verba Lutheri, aut ‘infigniseft tuavanitas. Neq; enfin Lutherustriacorpo-raChrifto tribuit, imônec tres modos eifendi corporis

Chrifti

üiHieronymt Zanchj conuittä.

Chrifli f;xit,fedprobaturus)Deum etiam alium modum, præterlocaleubhaberepofle,quo corpus fuum prsfens cxhibeat,ait: Sophiftçredè dicunt,efletres modosali-cubi eflendi,quare igitur amp;r:hrifto non alius modus prç-fentiæ fui corporis elfe pofsit, quàm vnicus ille localis? Et quod tu fingisgt;ilium lcribere,Chrifti corpus efle defini-tiuo modo in Coena præfcns, ille nihil horum dicit, fed hoc ait cum per claulas ianuas amp;nbsp;monumenta tranfiret, fadum eife modo definitiuo: Et quod fcribisj ilium, corpus Chrifti repletiuevbiq; pratiens efle, docere, contra-rium plané habet, vt exprefsiS’verbis affirmer, modum repletiuèalicubieflendi ad folumDeum pertinere , citato Hierennteftimonio cap. 23. Vide igitur,Zanchi,annon tu homo extremè malus fis ? Vide, inquam, annon fis calumniator ?Et an non vanitaterepletumfit cor tuum?

Sed vt adLutheri aütoritatem amp;. teflimonium etiam rc-fpondeam,quæfote, mi Zanchi, ellne tibi etiam frons aut confcientia? Nam hanc ipfam tuam de Stephani ocu-lisphantafiam hoc ipfo locoD. lutherus rider amp;nbsp;reijcit. Nectc pudctin hac tua ætatc,iliumfomnij tui proferre tellcm. D. I utheri verbahæc hint: Hïc iam quxftionem mouent Dcdores fubtiles,quidiuinas res ratione afti-mant,amp; imn xnfum mare ligulis æqualibus metiri conan« tur: qua ratione D. Stephanus in ccelumpotueritvidere, cum tamé cculi noftri videre non pofsint auem,quæ pau-lo altius à terra Icfe extulerit? quomodo ergo Chriftum ita accurate potuitdignoiccre, quodipfus Chnftus,amp; nó ahusfuerit? EtfiinnoftraturrÏ cernamus virum, exifti-mamuseflepu6rum,neq;quifitaguofcimus. Idcircohuic reiita medentur, Stephani oculos ratione fupernaturali illuftratos, vt tarn longé tamq; accuraté poflet cernere. At veró,quid fi Stephanus in domo fub fornicefuit? Apagè hafce humanas fabulas. Ex quibus perfpicuum eft,vsq; adeonon fubfcribere comentotuo Lutherü, vttanquam ftolidum etiam exagitct,amp; humanas fabulas appelltt.

56 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^'Tptlhehni HoUeri ^e[^onßo

Et dicâs mihi velim,Zanchi,ex quo loco dialeóHco fiim— tuin lit hoc tuum doôifsimuin argumentû : Luthcrus ri-det Zanchij figmentû amp;nbsp;appellat fabuîam. Ergo illudap-probat. Nifi fallor, exioco abfiirdorum. Adeö enim inep-tacollediocft, vtnihil’dubitem, etiâmipfos Sacramen-tarios, vttuo verbo vtar, cachinnaturos.

Teßimonium T), ^renty O'Uly riet,

QVantaautemeft impudentiatua, qua etiamD.Bren-tium p. m. huiustui fomnij infiniulas,cùnidehoc ipfolocOjContraBezam amp;nbsp;Bullingcruin publicis fcriptis pugnarit. Et quomodo, quscfo, docuilfet Brcntius,Chri-ftuuiStephano in vltimo cœfo vifum,cùm Sacramenta-riumeiulrnodicceluinvlpiamelTeillc nunquam credidc-rir, vt merito frontem perfricuille viris bonis videaris.

Eadem etiam delllyrico eft ratio, cuius haefunt verba: , Vere fane Chriftum Stephanus vidit, quomodo autcni hxc vifio ei obiclt;ftafit,noneft adlcriptum. Ecce Zanchi, quid igiturmodum tuum nouuinamp; infolitum exIUyrico probare conaris?EtadditIIlyricus:Nópoteftautem hinc certus locus gloriæ, aut dextræ Dei, aut Chrifti ftatui,quç , vbiq; eft. Si igitur dextera Dei Illyrico certus locus non eft,quomodo tu, ipfo tefte, probabis, Chriftum in vltimo coelo ad dextram Dei tanquam çerto loco à Stephan» çonlpedum? Ecce hic eft candor vefter.

'leßimonia'Buctri, Qaluini,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O' Gfialteri^

POfTcmpanels me expedire, amp;nbsp;dicerCjCfTe teftes domc-fticos, qui quo loco habendi lint, quis ignotat? Sed de fingulisrcfpondebofigillatim.

Et Bucer urn qui dem, in quern fincm adduxeris non video.

iid Hieronyni't nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conMt(4.

dco. Tile enim nihil de oculis Stephani, fed quid coelorum apertiofignilicetjdocet. Q^iain re ilium cum Caluinovt conciliesjiubeo.Quod enim Bucerus coelosapertos,atq; adeo ex Marco difhlfos contendit,Caluinus ait;Quantum ad me attinet,nihil in coelorum natura mutatum fuilTe ar-bitror. Hos fibi inuicem concilia priùs, deinde ilium , an opponi nobis pofsit, videbimus.

De Caluino fuprà dixi, fcribere ilium : per fidem eue-äosfuiffe Stephani oculos, qüôdfiille vel alibi vel hoc ipfo loco aliter lenfit, tuum erit, ilium fibi conciliate. Quid enim tefti tam vanOjamp; infua depofitioneadeoin-conftanti tribuendum fit,nemo ignórat.

Gualterum vero cur teftem adhibes,nifi vt ofiendas tu« am infeitiam? Ait enim ille: Oculos Stephaniinfolita acie lt;• donari, Deo facilimum fuifle: quis vero id neget, nifi qui « Dei omnipotentiam tollat? Nos autem credimusapud Deum non difficile eifeomne verbum. Tu vero dixeras: Oculi eins acutißima videndi acie amp;nbsp;facultate donati FVERVN T ad Chiiitum vstj; in cœlos penetrandi. Qui hocdicit, ei non tantum faculcatis,fed etiamvoluntati» diuinæincumbit probatio.'Idvero Gualtherus nonferi-pfit.Qnid igitur te luuat ipfius tcllimonium?

Cùmhucvsq; venifletZanchius , exultât ob rem bené nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g,

geftam. Et ex his, inqiiit, pium leäorem iudicaturum** ZrfJWBT“’ * arbitror, an oculis mentis prorfus obtufis, an vero ali-quid cernentibus feripferim. Relpondeo: Sophoclem«* aiuntin extrema fenefta à filijs hæreditati auidiùs inhi-antibus delirij acculatum. Atis cum pro apologia Tra-gœdiam exhibuiifet iudici, rogans num ea delirantis vi-deretur, abfolutus dicitur. Qimd fi ex his ZanchiJ ratio-nibus de iudicio ipfius pronunciandum fuerit, adeo de caufa mea nihil dubito, vtdevidoriacertus,fententiain iudicis aduerfus ipfum, quafi ex fcheda recitari, audirc iam mihi videar. Interea quanta dexteritateea, quxà me allatafuntrefutet, videamus.

Oppofwer»™

^Vtlhelmi HoUeri^/lfOt^to •

• Oppofucranï ZanchioBuIlingcruni, qui vifionem Ste-phanooblatam mentalem tiiifle dixerat. Adiunxi etia.n Bullingero Auguftiuum, cuius eadem eft fententia. De •fol. 8. », BullingerorefpondctZanchius: Prudcns Holderus ta-„ cuit, quod optimus amp;Äiodettifsimus BuHingerus fuæ ex-„ plicationifubiecit, nempe. fe fupèr hac quzlüonc non inultùm difceptaturum. Relpondeo : Qdid præterea,nii Zanchi? Num ideôhæcBuîlingeri fententia iam amplius non eft, quia ait fe cum ncmine eade re veile difceptare? Ccrtèfibenîgnè tibiamp; vitro concedam, quôd his verbis extorquere mihi conaris, duo inde confequentur. Altc-rum.Bullingerumanimi dubium,non habere,quod affirmer, autvbiconfiftat, fed amp;nbsp;pro cathedra fuo populo amp;nbsp;publicè omnibus proponere,de quorum veritate ipfead-huc hæfitet. Alterum duos miniftros Euangelij, collegas, in vna amp;cadein vrbe, Ecclefia,cathedra, vnumamp;eun-dem locum ftripturæ diuerfimodè interpretari. Et cui »»horumfidemadhibebuntauditoresPHuius aitZanchius, »»interpretatie,magis cum contextu Lucæ congruit,illc »»vcrôicribit,nonfolùmipfum locum,conclufum fcilicet », amp;nbsp;obfeptum, fed amp;nbsp;virtutem' fidei fuadere, amp;nbsp;ipfum fidei „Icnfum flagitare , vtipfius înterpretationî fublcribant.

Tuûiam erit Zanchi, adtollendumfchîfma illos fibi conciliate. Interca cogita tecum, mi Zanchi, quomodo verum elfe polsit, quod de Bullingero feribis : Non itafuam probat fententiam, vt noftram improbet. Quidverô di-cis, an tuam fententiam nonimprobat, qui earn cum fen-fidei pugnaredicit.Nunccum lènfufidei, etiamfenfum J, communemamififti.

Ad Auguftini locum, quod cenfuram Erafmi obijcis, ego fané earn facile contemnendam non puto,fed defuni-nia vcftra iniquitate conquerimur meritô. Etenim qui confênfum tortodoxum nobis pepererunt, citant librum Auguftini,cuititulus [ Manuale] de quo Erafmus,con-ftreinatum per quempiam aec eruditione nec eloquentia prædi-

fid Hieronymt ^anch^ coutâtia. 59 •præditutnleduq; indignum, vt qui cap. i5. in hominis poteftateponat, vtpromereatur regnû cœlorum.Citatur liber de ehéntia diui ni taris, qnem AuguRini efTcErafmus; penitus negat, fedftilifacilitate Hugonem potiùs ViAo-rinum referre. Citant librum de fide ad Petrum Diaco« num, quem Erafmus ait Auguftini non elfe, quodphrafis • fit abiedior, nulla eius fiat in retraäationumlibrismen-tio, amp;nbsp;quod infantes fine baptifmo decedentes æternis ignibus cruciandos tradat. Citatur liber Auguftini de in-carnatione verbi, quem Erafmus ait non elfe Auguftinü fedftudiofi cuiufdam ftiluni exercentis: quod iermonis durities amp;nbsp;alia quædam admixta oftendant, atq; adeo ipfumtitulum olere fucum,amp; meminilTe ilium autorem bis commentariorum Auguftini in Gcncfim. Citant li-brum de dogmatibus Ecclefiæ, quem Auguftini eflenegat Erafmus, ficutamp;Tertulliani,inter cuius tarnen feripta à: quibufdamille liber relatuseft. Nam capite quarto Tertullianus hæreticus dicitur. Citant lib. Quæft. Vet. amp;nbsp;No. Teft. VideaturcenfuraEralhii: qui decern amp;:ampliu9 argumentis oftendit, non elfe Auguftini. Citant Sermo-nemvigefimum oftauumad fratresin Eremo. Erafmu» ait illos fermones.nihil habere Auguftini: fed artificem quieos finxeritvoluiffe ordinem Augufldnenfiu comen-dare, præfertim ijs ferinonibus, quos litera J fignarir, in quibuseftilleipfevigefimusoctauus fermo. Citantli-brumdePoenitentixmedicina, fimiliter, de vtilitatepœ-nitentiæ,quemetiamBezacontraD. Pappum allegat.Et \vixvllus eft Auguftini , cenfurâ Erafmi notatus, liber, quern illi nonteftemaduerfuspiam dodrinamproduxe-rint. Ettuipfe Zanchi,annon alibi citas librum Auguftini de fide ad Petrum Diaconum? Annon alibi citas librum Aug. 83. Quæft. amp;nbsp;alibi alios? Num verb ignoras Erafmi cenfuram? Num verb hoc eft æqua lance iuftitiam admi-niftrare?Mirabiles ptofedb SacramentariJ eftis,nobis fti-Ucet ferenda amp;nbsp;probanda funt,qua:cunq; vobis in Patrum

F fcriptis

40 P^yilheiml HoUerï T\eß)Ogt;jfiQ

fcriptis fiimitis. Eadenifinosaut dicamusaut faciamuS, ingeuspiatuluin fuerit. Hæceilæquitasveftra, liic candor Sacramentarius.

*’ Qupd veró hoe loco fnbijcis, Zanchi, ad duas illas acu-gt;» tifsimas rationes Lntherum refpondere, eas pueriles efle.

Deus enim li reuelare fefe fuis velit liue vifu fiue audiru, 3» cceltlmamp;omniaproxima nobis elTe. Refpondeo: Primo quod pueriles eas elle vis, ego fané non repugno. Atqui cogitatedebui(Tes, nifi tibi deelfet indicium,Bullingeri eas elfe amp;nbsp;Auguftini, non meas. Non itaq;, quod volebas, me rides: fed optimum amp;nbsp;modeftifsimum,qucmvocas, ftnem Bullingerum, cuius cum exiftimationis periculo iftud coniunftum eft. Quod veto tu homo ridiculus,eas-demperironiamacutifsimas appellas, êgo,vt leftorem recreem, Bullingerum cum Thalmanno,hoc eft, Sacra-V mentarium cum Sacramentario committam. Et iudicet le(ftorcandtdus,ciiiufHam rationes acutioresfiut. Mihi enim hic neq; feritur neq; metitur.

' Bullingerusitaq;lcribit, mentalem fuifle Stephani vi-ftonem. Domuin enim concliifam vndiq; obfeptam fu-ifl'e, ih qua oculi Stephani per tediculmenvtiq; penetrate non potuerint. Refpondet Thalmannus: Potuitvilio ilia fieri per feneftras,potuit etiam fieri per alios eins domus aditiis. Quid quod magis verifimile eft, non in domo quapiam, fedfubdio potiùs indicium peraétum fiiif-fe? Et fi in domo Pontificia, in veftibulopotiùsfeuatrio domus rem peraóiam, fient cum Chrifto quoq; fadunt fuerit? Miror autem,non venilfe illi in mentem iuxta fo-enm fieri potuilTe, vtper caminumfafta fuifl'etvifio,prç-fertim Ci eodetn anni tempore oblata Stephano vifio ifthæc fuerit,quo nos eius memoria celebramus,hoceft, hyeniepenè media, vbi frigus plærunqjintenfins elfe fokt. Q^m acute veto illi amp;nbsp;quam grauiterQuod fi tn, mi Zanchi, ficutacutifsimam oculorum Stephani aciem.

ad Mieronymî ^anchij connttta^

itaacutifsimishifcerationibus acutioresetiamconHiigc-r e pofsis, non par um laudis ex eo tibi accedet.

(^od veroad verba Lutheri attinet, quibus aitcœlum

amp; oftinia nobis proxima efle,fi Deus iê reuelare velit:verè vtiq; ifta Lutherus fcripfit, Sedquid hoe adteattinet? neq;enim quæritur,quid Lutherus fentiat,{ed an tu his fubferibas. Certè, fi vetuftatis ( vt deS. fcriptura nunc taceam ) tantaeflet apud vos(vt quidem videri vultis ) au-thoritas, fine hæfitatione ampleâeremini. Sic enim de Cœna Domini Chryfoftqmus inquit: Vt terra nobis cœlû '« fitjfacithocmyfterium.Sedaurumfubæratû amp;nbsp;friuolum Sacramentarîorum efFugium eft.Alibi enim de Stephano ita ienbunt: Iplam carnem Chrifti glorificatam ei vifam, “ Thaîtuiittniis ita vt non necefle fuerit hanc ipfi fieri propiorem , fed « in affierc. quodper nouam aciem oculorum vsq; ad cœleftes bea-« toruni regiones penetrate potuerint, amp;nbsp;ibi Dominum lt;« longe difsitum videre. Hæc igitur tua rcfponfio nihil prorfus facit ad rem, léd fucus inanis eft amp;nbsp;prætextus va-nifsimus.

Quatris prçterea, quomodo intelligam illudfnullo mo- Zdrtcfc do) fi naturaliter, te concedere, fed nihil ad controuerfi- ** am pertinere: fi dicam,nullo modo, ctiam fupernaturali-« ter, blaiphemiam effe in omnipotentiam Dei. Refpon-deo: Auguftini verba funt,non mea, amp;nbsp;quidem per/jiicua.

Siillum blalphemiæ conuincere volueris, facies tuope-riculo. Certè vt fimpliciter impofsibile dicam, id ah fit, necenîmSacramentarîum, hoc eft, blalphemumos mihi eft, fedexhypothefiimpoßibile dicere nihildubito,hoc eft, donee Deum id veile oftendas; cum ea quæ nolit, nec pofle, Antiquitas fcripferit,

Hi/ceaddit quoddam fuucorollarium: Mirabiles pro- «zaud, fot ÿ. feftô homines eftis,qui,cû vultis,ita fores,vbi erant difei-« puli,claufas,corpori Chrifti peruias facitis: vt quæ apertâ « ctiam contradiélioné implicant, ilia fieri per ojmnipoten^ « tiam Dei pofte,coutendatis.Cumitidem vobis placet, ita «

F a domum

P^y^ilhelmi Heldert ‘ißo

» domumvbierat Stephanus, vndiquaq; Cnnfto fepitis amp;■ » clauditis:vt fuo fplendore, quo Stephanus confortatus^ t, incceloChriftumviderepofiet,Protoinartyremilludra-renonvoluerit. Sic Zaiichius, Sedquaremirabile id eft, in oculis tuis, fi credamus quod feriptura iubet credere, Ioan. 20. quod omnis Antiquitascredidit, vtiamoften-dam? Aut quare mirabilei,fi non credinius,de quo nullum extat verbum, vt dénoua oculorum Stephani acie ? Mira-bileseftisprofeftövosSacramentarij: expreflbverbo de Chriftoper claulas fores intrante,vniuerfæ vetuftati con-tradicentes,non vultis crederejfedaciem infolitam oculis Stephanfdonatam, finc vllaverbi Dei aut Antiquitatis autoritäre affirmatis. Iftud mirabile eft in oculis noftris,. mi ZanchL

Tripliciteritaq;pauculis hifte verbis me calumniaris. Primo quod dixi Auguftinum amp;nbsp;Bullingerumfcribcre, claulam amp;obfeptam fuifle domum, idtupercalumniam mihi tribuis.Deinde, ita me claudere domum,in qua Stephanus fuir, aisjVt nequidem Chriflusipfeprotomarty-reuifuo iplendore illuftrare valuerit, cum non defacul-tate, feddevoluntateinternosquæftiofit. Tandemquod feribis- me claufas fores corpori Chrifti peruias facere, etiamfi contradidionem apertam implicet. Neq; enim mca, fed Scripturæamp; Antiquitatis hæc interpretatioeft» cuiusrei teftimonia aliquot fubijeiam.

’m lein. gt;» Auguftinus ait : Moli autem corporis, vbi diuiniras »gt; eratioftiaclaufa non obftiterunt: ille quippe, non apertis »t eis, fntrare potuiti quo nafeente virginitas matris inuio-Strtn. „ lata permanfit.. Er alibt: Qupmodo cum obferata do-,» musexcluderepotuit, quem porta mortis includere non »» potuitPEtiterum: Quid mirum, fi fubftantiam corporis „ noftri, per cIau^aoftiatranfmifit,cuietiampenetraliafu-,, pernorum amp;nbsp;foEs angelis familiare fecretum patere, con-,, fueuit?Etp.-uilöpoft: Qmd mirum,fi Dominus ad difei-pulos glorificatum corpus clauftris ftupendbusintr omi-fit, qui

adHieronymt^anchycontûtiai

St, quiillæfo mater ni pudoris fignaculo ianuam miindi ** huiusintrauit? Item Sermon. 160. Audiuit Charitas ve-ftra Chriftiim claufis oftiis introifle ad difcipulos. Magnii ** miraculum. Sedmirari defines, fiDeumcogitaiieris.Mi-** rum enim eflet, fi folus homo hoc fecifl'et.Refer ad omni- '* poten tiam, non ad phantafiam. Etibidem: Oftijs claufis** intrauit? Refpondeo tibi, vtfcias, quia vera caro fuerat, ** cicatrices tangendo monftrauit.. Et rurfus. Illc enim vi- *‘ uens per claufas ianuas intrauit, qiu nafcendo integrita- ** tern matris non violauit. Item rCredisnempe Dominum“ fiiper aquas maris firmis grefsibus ambulafle? Credis** vtiq; .-Dicisigiturmihi,.fiperoftiaclaufaChriftusintra-“ uit, vbi eft corporis pondus ? Recedant pauliiper modus *• amp;nbsp;pondus. Ille hæc fecit, cui nihil impofsibile eft. Et ibi- *• dem: Chriftus qui carnem fuam potuit de fepulchro pro- “ ducerc, non potuit claufis ianuis ad difcipulos introire? ** Quando audis miraculum,ferua'fidem, noninquirat ani- “ musrationem. Et rurfus: Miraculum eft,, quod Domi-«* nusincarneveraintraueritad difcipulos, peroftia claufa, *• requirisàmeforfitan rationem? Ohomo,fi rationemà“ mepofcis, non erit mirabile, exemplum quæritur,non eft«» fingulare. Et alibi : Contranaturam huius corporis, vi-quot;DeAgôgt;t.Cbr/7T. demus illud per claufa oftia intrare. Omnia enim pofsi- “ cap. 14. bilia funt Deo. Jta amp;c Hieronymus : Qirod' claufis ingref- «« Ad Patntnacb. fus eft oftijs, eiufdcm virtutis eft', cuius amp;nbsp;ex oculis eua- *« nefcere. Num laluator nifi oftium aperuerit, Apoftolos “ non videbit? Quid eft maius, terram appendere fuper ni- ** hilum: anDeum tranfireper claufam portam amp;nbsp;creatu-*« ram cedere creator!? Idem in Epitaphio Paulæ : Qupmo-«« I» Epit doingrelTuseft claufisianuis contra naturamfolidorum** corporum? Et contra naturam grauium corporum ante«« refurreftionem fuper mare ambulauit. Et Auguftinus: «« Epifl. 3. Virtusdiuinaper inviolatæ matris virgineaviftera, mem-»«

bra in fantis eduxit, quae p ofteaper claufa oftia iuuenis in ■ *« I» I04«. lib. 12. troduxit. Huic fcntcntiæûibfcribit etiam Cyrillus,cum «lt; (4p. 53,

F iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait:

rigt;ïïheîmi Holâeri^f^onfio

• •gt; ait : Chriftus omnipotentia fua, return naturafuperata, »• claufis foribus cum corpore ingrefliiseft. Nullus ergo »* quæratiquomodoclaufis ianuis corpus Chrifti penetra-*» rit, cùin intelligat non de homine nudo, vt nos fumus,fed de omnipotente filio Dei hæc fcribi. Nec non amp;nbsp;Chryfo-Serin.9 dere« ftomusiEftquodnosquoqjcumThoina dubitemus,nifî (urrcilf nbsp;nbsp;nbsp;jgt; refpiciamus fada autoris: fed fi Deum eife, de quo loqui-

»' mur,cogitemus, cui nihil inuium, cui humanumquoq; ■ » pedusperuiuinconfitemur, cuius hoc idem corpus clau-»» fis oftijs, in ipfaItatim falutatione, confpicuum Ij^edaba-» tur difcipulis. Hæc fi indubia fide credamus, ab omni »gt; quæftionis fcrupulo liberamur. Etidem alibi: Sedquo-, nbsp;nbsp;gt;» modo claufis oftijs intraueruntoffa amp;nbsp;caro? claufa funt

»» oftia, amp;nbsp;intrat,quem intrantem non videmus. Vnde igitur »gt; intrauit, omnia claufafinit,locus non eft per queni intret, amp;nbsp;tarnen intus eft, qui intrauit.Si nefcis quomodo faduin

». fit, deshocpotentiæDei. AdeundemmodumetiamHi-DeTtwitlit.j.,, larius: Quæro ergo, per quas claufæ domus partes fefe

• gt;» corporeus intulerit? Diligenter enim Euangelifta expref-» fit, dicens: Venir lefus ianuis claufis, amp;ftetit in medio di-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»» fcipulorum fuorum. Anne conftrudaparietû penetrans,

»» folidam lignorum naturam impenetrabilem tranfcurrit? .. Stetitnamq;corporeus,nonfimulatus,autfallax.Sequana », tur ergooculimentistuæ penetrantis ingreifum, amp;cum „ eoclaufamdomumintelligentiætuæfenfus introeat. In-,,tegrafuntomniaamp;obferata:fedecce afsiftit médiusjcui *, per virtutem fuam omnia funt peruia. In inuifibilibus ,, calumniaris:egoàtevifibiliumexpofco rationem. Nihil „ceditexfolido,neq; per naturamfuam aliquid tanqiiam „ lapfu infenfibili, ligna amp;nbsp;lapides admittunt. Corpus Do-», mini à fefe non deficit,vt fefe refumat ex nihilo,amp; vnde eft, », qui afsiftit, in medio ? Cedit ad hæc amp;nbsp;fenfiis amp;nbsp;fermo amp;nbsp;extra rationem eft veritas fadi? Idcircoergo,vtde nati-

„ uitate Domini fallimur: ita amp;nbsp;de ingrefiu Domini nienti--'ïf .. amur? Dicamufne fadum non fuiife, quia intelligentiam fadi

ad Hieronymd Zanch^ conukîa.

ùdi non coinprehendiinus? Et cefl'ante fenfh noftro faâi gt;nbsp;ipfins celiet ettedus? Sed mendacium noftrutQipfius fafti fides vincit: aßiftit Dominus, claufa domo, in medio di-fcipulorum,amp;filins natus eft ex pâtre. Noli negate quod ** fteterit,quia per intelligentiæ infirmitatem confiftentis nonconfequarisintroitum. Aiiguftinus: Qupmodo eum •* Scrnt.i^lt;^ repellerepotuitobieâus repaguli, quem noncohei;cue-«* rat pondus fepulchri?

Quæcum ita fe habeant,non mirabilis homoHolderus. eft, fed mirabilis Zanchij infcitiaeft, amp;mirabile calum-niandiftudium.

Scripferam inter cætcra, facras literas docere,vifionem ’ Paulo oblatam, non in cotlo fed in via Damafcenâ. Re- « ffft IpondetZanchius: ad feiftanihil pertinere, tuinihil ali- « £ 2', ud fuerit propofitum, quàm vt e manibus \ biquitario- « * rum eripeiet fortifsimum fcilicettelum, nempe: Corpus Chrifti, cum apparuit Paulo, erat in caloamp;’in terra. Er- k gopoteft in muftis fm.ulefi'elocis, eoq; amp;; vbiq;.-Refpon- ,t den: Egovcr?gt;exhocipfoiuhdanien,to probaui, Chri-ftuni in ccelo fimul fuifîe amp;nbsp;in terra- Si cnim cotlum 8c terra diftinöalcca funt, it Chriftus manens in cœlo, fuo tarnen corpore Paulo in via Damafccna verè apparuit, fe-quitur prokéto ; Chriftum fuo corpore fimul diuerfisamp; longifsimè difsitis locis fuiife.Nili forte dicere malit,Hie-roiolyma Damafcum proficifcenti per medium calum (Sacramentarium) tranftundum eife.

Infert Zanchius:Quöd fi quis etiâ vobis detjfuilTeChri* «24niJ}.feî. iolt; ftûfimulincotloamp;interraquidhoc ad Vbiquitatem VC-« ftramPRefpondeo : Plurimu. Fatentur enim Sacramétarij» quod tu forte ignoras, duobus autpluribus locis elfe, codera fundamento niti,quo omnibus amp;nbsp;vbiq;, adeo,vt alibi Heidelbergenfes olim Theologi fcripferint, fi oftenda-muSjChriftû fuo corpore duobus aut pluribuseffepofte, nolle fe de Vbiquitate porro quicqua cótendere:amp; meri-to quidem. Non minus enim cum proprietate corporis

phyficij

V^ilhebnlHoUeri^eJ^onfi»

phylîcijVt phyfici,pugnat, duobus aut pluribus quànâ omnibus locis corpus aliquod prüfens elfe, vtqui prins concédât, pofierius iure negate non pofsit.

24n(h, fokio.« Qupdautem exmequæris, an Chriftus fuerit fuQcor-« „poreinccelo, cum reipfaamp; vifibiliter apparuerir Paulo?

Refpondeo: Ex hypothefi tua, Zanchi, ex hypothefi tua, inquam,ab abfurdo contra commentum tuum argumeii-tatusfum:exeademhypothefi tua refpondeo,nonfuiflc in coelo. Cum enim ccelum amp;nbsp;terra diftinfta loca fint, amp;nbsp;corpus Chrifti non pofsit ex hypothefi veftra nifi in vno loco fimul elfe, quomodo fimulin fupremo coelo amp;nbsp;in via Damafccna efl'e potuiffet?

OiJ. SiergoaitZanchius, non crat in coelo, faltem înaërem »defcexideratjfedtuhocetiam improbas. Refpondeo: Im-probo ex hypothefi veftra, amp;nbsp;abfurda quæ inde confe-quantur oftendi, ad qua: tues ««#i^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergoin-

quies (ait de me Zanchius) erat imjul «amp; m coelo amp;in terra. Refpondeo.; Vtiq; aio. Nam quod tu addis, quibus fcri-pturis, quibus Patrum teftimonijs, quibus rationibus iftudpro'barevelim autpofsim,illudprofeâ:ô valdèridi-culumeft. Ha:c enimipfa ratio meaeft, ex fcripturapeti-ta, videlicet, poftquam mihi largiris,quod etiam exfacris literisdemonftraui.Chriftum in coelo manentem,vero tarnen fuo corporc Paulo in via Damafcenaapparuiffe: et verb ifthæc duo diftinda loca lint ex veftra hypothefi, an-non neccfrariôfequitur,Chriftû fuocorpore fimul duobus locis præfcntem fuiffe? Sed agnofco veritatem pro-iierbij: Senes bis pueri.

lam duobus argumentis veritatem verbi diuini oppu-,,gnat. Primum tale eft: QmChriftotribuunt corpus inui-„libileperveritatem,nepotesfiuntMarcionis. Ratio,quia ^^corpusinuifibilenonhumanum corpus eft: fedphanta-fticum. AtquiVbiquitarij tribuuntChrifto corpusinui-

* fibilc. Ergo. Alterum eft. Si Chriftus fuo corpore ybiq;

' *’pra:fcas eft,non potuit eum, etiam prafentem, viderc Paulus,

ad Hieronymi Zinchj connitia

Paulus. At Vbiquicarij Chriltuin efiaiu carne fuavbiq; lt;, -elTeaffirmant. Ergo. Ratio Maioriseft: quia fenfikfu« « per fenfum non facit feniätionem, fi autem Chriftus tùm ,t vbiq; erat, erat etiam in pupillis amp;fuperpuppillasoculo-rum Pauli,amp; fic ienfile nonpotuitfacere fenfationem.Vi- ,, defne amice ledor, quam acuta fit Zanchiana Philofo- quot;nbsp;phia, quîE etiam nodum in fcirpovideat?Etputafiie tu cerebrum Zanchij etiam adhucfacere fenfationem ? Liceat enim nobis fic loqui.

Laudotarnen hominis ingenuitatem : vtenim mere-fpondendi moleftia liberaret,hæc fubijeit: Sedifta, in- «* Zdticb quies, funt phyfica. Sic ille. Et mox refpondet fibijpfi: quot;nbsp;a. Tua vero, mi Holdere, funt plufquani antiphyfica, quia *« neq;inrerumuatura,neq;fupraaut infra naturam, tale corpus reperiri, imô ne excogitari quidem poteft, quäle lt;* vosChriftoaffingitis:ita vt veftra phantaftica phantafia lt;* excellentior omnibus vel humanis vel Angelicis menti-bus mihi fané effe videatur: quippe quæ potuit illud ima« «» ginari, quod nemo cætcrorum hominum, aut etiam an- « gelorumperciperepoteft. Oacutifsimosamp;plufquàmdi- « uinosintelledus. Hadenusille. Refpondeo autem : Om- «« niaifta liberalitertibi largior, efle fcilicet plufquàm phyfica amp;nbsp;antiphyfica. Sunt enim myfteria verbo Dei pate-fada, omnibusphilofophis ignota. Largior, inquam,Ii-benter, nullum præter Chrifti corpus, velinvniuerfareturn natura, vel etiam fupraaut infra earn reperiri,fed efle iftud myfterium ( tu pro grauitate fenili phantafticam pliantafiam appellas,cuius blafphemiæ pœnas Deo da-bis) excellentius omnibus humanis amp;nbsp;angelicis menti-bus, atq; adeo plané diuinum. Quare autem, cùm plus fint, quam phyfica, phyficis legibus à vobis fubijeiuntur? Cùm myfteria fint,quarc ad examen rationis humanæ re-uocantur? Quafi vero probari neq; pofsint neq; debeant, nifiquæ cum naturae legibus amp;nbsp;rationis iudicio ccnlen-tiant?Id tu nunquamferipfifles, Zanchi, fi vel mediocriter

G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in vetu.

4 9 J^yilheiini Fioîderi

De G.'« ddLîf. „ in vctuft;,tii IcóHone verlatus fuiifes. Sic eniin AuguIH* (Ufr.ô.cdp. 13. „ nus; YolunUsDei eftfuper omnia, potentia quippefua „numéroscreaturis dédit,non ipfam potentiam fuamcre-aturis alligauit. Quare itaq; tuDei potentiam creaturis alligarc conaris?

IrtToatt lii. a.„ Cyrillus inquit: Deus cùmfit,rerum naturæ nonfub-lt;lt;lt;p. 53. *,iâcet. Quidigitur tu fubuaturæ leges eum cogéré conaris?

nom.32. in,, Chryfoftomus:Fortior eft Dei confiftutio, quàmna-l^Aah. jjtnrævirtus.Nonenim Dei præcepta naturæ fubieftafunt, », fed natura Dei præceptisobfemperar. Cur igitur tu naturæ fubijcis?

lulHnuslcribit;Quæ in fiumana natura Chrifti, per dï-»»uinam potentiam vitra amp;nbsp;præter naturam fiunt, de illis »gt;impofsibileeft,fecunduni naturæ conditionem,fationem / »»reddere pofl'e. Qi^areigitur tu ad conditiones naturæ corpus Chriftireuocas? Qjiarerationemex naturareddt poftulas?

Lit. T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambrofius inquit: Quid hîcquæris naturæ ordinem in

Wy/i. init.fap. Chrifti corpore,cùm præter naturam fitipfeDominus le-9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ fus partus ex virgine. Et alibi: Multam eodcmamp;fècun-

Lib. dtSdcram. ,rà.nm naturam inuenies, Sc vitra naturam , vt crederes, «P-y- nbsp;nbsp;nbsp;„.quia Deus crat, qui nouabat naturam. Curigitur quærrs

tu naturæ ordinem in Chrifti corpore ? Cur nonpotiùs ' • credis,Denmefle qui opereturvitranaturam?/

De forp. O* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pafchafiusfnquit: Ip lé Dominus clamat; Hoc efteor-

Sang Dem. »»pusmeum. Neigitur mircris,ô homo, neq; requirasna-Mp.13. »»turæordinem. Potentiadiuinitatis contra naturam, vl-»»tranoftrærationiscapacitatem operatur.

Quæcum ira fint, amp;promilsio de prflèntia Chrifti in verbo Euangelij exprefla fit, non alio refponfb, quàm £ Ri2. deCi» ,rAuguftinivosdignosiudicamus;quiinquit: Impiasar-***• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi ratio refutarenon poftet, fides irridere

debet. Etrurfus; Credamushoc,fratres. Etfienim argumenta

4 J rîieronymi 2’Mcltj eoniûüa.

•gumenta philofephorum difficile foluimus,illudtainen qiioddeinonftratiini eft in Domino line difficultate te-neaimis. Garriantilli,inoscredamus.

Et quis non miretur, Zanchi, te eruditionis laudem tibi vendicare,amp;tarnen fcribere, corpus Chrifti,humanuni corpus non efle,fi fit inuifibile.Auguftinus inquit : Nos inl» Sent, Vre^ Ipcciepanisamp;viniquani videmus, res inuifibiles, id eft carnemamp;fanguinemChriftijhonoramus. Ergóne Mar-cionis ncposeft Auguftinus?

Idem alibi inquit: Hoc eft, quod dicimus amp;nbsp;modistHJent, omnibus approbate contendimus; Sacramentum hoc duobus confici, duobus conftare, vifibili elementoruin fpecie,amp; inuifibili Domini noftri lefu Chrifti carne amp;nbsp;fanguine. ErgónephantafticumcorpusChriftifacitAuguftinus?

Bcrnhardus gratulatur Sponfæ Chrifti, Ecclcfiæ. In De Can4 Dotnèi terra, inquit, Sponfumhabes in Sacramento: incoeloha- tti.

bitura es fine velamento. EthîcSc ibi veritas, fed hie PAL LI! AT A, ibi manifeftata.

CyriWfitsVel continuaror eius inquit: Non abfeondit CyriO. lt;« fc in anguloTcmpli, quafi timens,sut in domunculam fu- loan» giens, vel poft murum autcolumnam diuertens,fed coeli-capoteftateinuifibilem feinfidiantibusconftitucns.

Sic etiam Theophiladius: Quomodo autem le occuI-Pi cdp. 8^ tat?nonin angulumtempli feconiecit,neq;in domuncn-lamquandam fugit,neq;poft parietem vel columnamle incuruauit, fed fua magna poteftatc, inuifibilem fefecit infidiatoribus.

Chryfoftomus fcribit: Neq; difeipulis diutius fe ita C^p, lo^n, videndum præbuit,fed fimul amp;nbsp;vifus eft,amp; euanuit.

Sic Hieronymus ad Pammach. Quod repentè ab ocu-Ad Pam macht lis euanuit: virtus Dei eft, nonvmbræ aut phantafma-tis.

An veto tu Zanchi holce omnes Marcionis nepotes

G 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixeris.

fO r'y'ilhelnii Flolderi^eßonßo dixeris, amp;nbsp;qui corpus Chritti in Marciouiticum amp;nbsp;phan-^ tafticum transforment? Videfne quid accidat illis,qui tanta niyllcria ad régulas philofophicas reilringunt, amp;nbsp;qui nelciunt, quid fit difcriininis inter corpus, quod filij Dei proprium eit, amp;nbsp;reliqua Humana corpora? Imo vt ali-Ep. 14uddicam,AuguItinus,dumquodamloco nondcChrifti, *• fed nollris corporibus verba facit , inquit : Valet diuina ” potentia de iftavifibiliamp;traétabili natura corporü, qui-*’bufdam manentibus , auferre qiias volueric qualitates.

Quareergo iftudnegetur corpori Chrifti, de quorurfus •• Augultinus: Ille hoc facit, cui nihil eft impofsibile, qui de »’ fuo corpore fecit, quod voluit.

CsEtera quæ præter rem admifcet Zanchius, ficuti ad præièns negotium nihil faciunt,itaoftenduntipfum,car-dinem controuerfix Sacramentaria nondum laris intelli« gere,fedcæcoprorfusiinpetuoppugnare, de quibusipfî „ nihilpenitusconftat, vtcùm fcribit:Idem corpus fecun-dum eandem fuam fubftantiam amp;nbsp;eodem fenfu amp;nbsp;eodcm », tempore diuerfis elfe in locis non polfe. Sic cvinji nobis ,, tribuit,quafidocean’u':quôd vnum amp;idem corpus amp;fe-„cundumidem amp;nbsp;ivKvIas amp;nbsp;eodem tempore in pluribus ,» fitlocis.Ad hæc amp;nbsp;mmua breuiter relpondeo.Si Zanchius noftram de hac materia lententiam non intelligit, quarc temcrc oppugnat? Sin verb intelligit, amp;nbsp;ex propofito ca-lumniatur,relpondeoei; Idem Zanchius fecundum eandem fubftantiam fuam,eodem fenfu,fecundum idem,eo-dem tempore,diuerfis etiam in locis, impudentifsimus calumniator eft.

Tandem: Gratulor, inquit,tibi amp;hoc,quôdab eorum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatua hærefi defecifti, qui docuerunt, amp;nbsp;multis editis li-

», bris per totum Chriftianum orbem Iparferunt, propter ,, vnionem duarum naturarumin Chrifto perfonalem,om-„ nesefl'entialesdiuinæ naturæ proprietates,in humanam ,, itaelfe realiter transfulas, lèueffulas, feu communicatas: ,» vt non minùs Humana, quàm diuina, realiter fit omnipo-tens

ad Hiefonymi 2^anchj conuit/a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

(cns,omnipræfensamp;c. Quanquani ilia per fe,haîc autem *lt; perillamamp; KecrK^\a‘ amp;quodcontrafcripferispag.23.in «« hæc verba:'! u vero candide ledor illud obferuabisdili- *t getlter,quando dicimusciimfcriptura amp;vetuftate:carni *lt; Chrifti proptervnionem perfonalem , per communica« lt;« tionemveredonatasdiuinasproprietäres,non quod eas tt inreamp; fubiediuèhabeat :led quod diuina natura per car- «« nemfuam allumtam, neq; feorfim aut feparatim, fed, in-quam, per humanitärem in eaamp; cumea(Athanafij verba ,, funt)propriam diuinam fuam potentiam exerceat. Ha- ,» ftenusZanchius. Relpondeo: Ofatuum fenem (quidni enimfatuum dicereaufimeum,quempiamdoftrinam de perlona lefu Chrifti,!atuam hærsfin publico fcripto amp;nbsp;calamo blafphemo, appellate non pudet, cùm iam, vt Auguftini verbovtar, animam propemodum inter den- w Epiquot; teshabeat,amp;: de feprofiteaturiple, quod nihil nifi difcef-flolam loanuit^ fum ex hoc mundo meditetur) O,inquam,fatuum impi-um amp;nbsp;blafphemuni fenem, qui facra amp;nbsp;prophana ridet, amp;nbsp;contemnit: de quo verè Hieronymus ad Paulinum:Quan-ti hodie diu viuendo portant funera!ua,amp; quafi fcpulchra dealbata, plena funtofsibus mortuorurnP Et indicate vos ipfi Sacramentarij, exiftimatifne Zanchium vel noftram vel veilram dodrinam, in hac controuerfiaafl'ecutum ef-fe, qui ex ifto Athanafij loco, quern noftri toties veftris oppofuerunt, quem vt veftri eriperent noftris omnem mouerunt lapidem, illeaitjmehocipfoydefecilfeafatua meorum hærefi ? Er aduertitefimul, quomodo noftram, quomodo veftram opinionem reciter,vt facile oftendat fe nentramintelligere? amp;nbsp;tarnen hie oculusagminis veftri elle debuit. Quod ft in ipfolumine tant« funt tenebræ, tenebræ ipfæ quantæ erunt?

Videamus tarnen Zanchianam expUcationem didi Athanafij, vtæquus ledor fpecimen aliquod habeat, qua fide patrum didatradentamp;interpretentur Sacramentarij. Sicemm fcribitZanchius: Optarimtamenhïc clario-*»

G 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem

Holderi

rem explicationem diâi Athanafij. Sic Zanthius. Anteil!, *■ n' qnam autemcius explicationem fubijciam, diâii Atha-A . änäf, DM« », recitabo. Pro bonitate fiia ( inquit Athanafius)pla-lo^O). dcTritt-» jpß j^diuinitati) per afliimtam humanitatem in ea amp;nbsp;cura eapropriara diuinara fuara potentiam opérande ex« ercere amp;c. Iftafic explicat Zanchius: per earn (humanain fcilicetnaturara) ideftnon per earn, fed per feipfam, di-Ilina natura aâioncs fuas edit. Diuina enimper huma-” nara fuas proprias adiones non edit, fed per fe ipfara. In »’ ea: ait Zanchius, hoc eftexiftensin ea, quia ab hu mana »» (natura ) nunquarafeparatur diuina. Cum ea: ait Zan-•gt; chius, hoc ell, non cum ea. Nam quod diuina fuas aétio-», nes nunquam edat fine humana,falfifsimum ell; ait Zanchius. Annonhiclepidusinterpresefl? Sülludludæis ctiam amp;nbsp;Turcis liccat, annonilli Talmud fuum, amp;nbsp;hi Al-coranum ex vetullateprobabunt,amp; tarnen non bona fide cos aut minus candidè egifle quis dixerit? Sic etiam fcri-*, bit Zanchius: Sacramentarium cœlum tibi fœtet, cùni », fit tarnen mundius Vbiquitario, quod vfq; ad omnes om-», nium cloacarum fæces pertingit, illifq; repletum ell.

Kefpondeo: Num veto, mi Zanchi, ij qui de dilceflu ex hoc mundo cogitant,non alias habent,quàm impias eiuf-modiamp;calumniofasmeditationes?Namvt de polleriori primo loco dicam, ollende tu, fi potes, quis ex nollris îcripferit, cœlum ad omnium cloacarum fæces pertinge-rc,illifq;repletumelfe,amp;audiesquid refponfurus fini: fi verôneminempofsisproducere, annon dignus elfes,cui irapium os, cloacarum fateibus repleretur. Ad priusverô . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod attinet, fateor fane Sacramentarium cœlum mihi

aj. fœtere. Nam fœtidos amp;nbsp;male olentes hircos, quos Chri-ftus è fuo cœlo excludit, illud admittit,amp; obuijs vlnis am-pleâitur. Quidniigiturfœterçt?

Exquibus omnibus nianifellilsimum elfe arbitror,fi quis Zanchium erudite dilputare affirmer, eum non minus

ad Hieronymi 2^dnchj conuitia^

ftùs ridiculum fore, quàm quiperluadere nobis conetur» alînuin quempiam doftè fidibus canerepoife.

TE^TIA ZAtiCHlAKA

7ERPRETAT10, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I2i^

erdineefijexta.

Ixerat 2anchiiis: Si quis nolit concedere** Chriftum 6odeminodoapparuiflePaulo,quo ** Stephano , acc edit tertia reiponfio. Ea cft: Chiiftum fuaDeitate qua vbiq;eft, corpus fi- ’* bi nouum formafle, atq; fub illo Paulo in terris apparuif- ** fe, fuo naturali corpore interim in ccelis reliólo, à quo ** nondilcefsit, Haftenusille. Nunc verócumexProdro-mo meodidieiflet, hancopinionem hircum Marcioniti-cumolere,fuam efle pcrnegat,fed aliorum quorundam fuæfeftæ hominum, quos tarnen nominate non poteft.

Sedquidquæfojmi Zanchi, teiuuat, fi tibi gratifica-turi,credamus ;non tuam, fed alterius cuiufdam Sacra-mentarij, iftam opinionem efle, num veroideovicifti? Anne de ftatucaute inter me amp;tequicquam decedit? Nihil verôminùs. Neq;enimdeperfonis, fed de rebus ip-fis, inter nos controuertitur; ideo non tarn tua perfona excufanda, quàm ad rem ip fam re/pondendum fuerat.

Deinde fi hæctua fententia non eft, fedalioru;fimultarnen adeôabfurda,vt illam non modo non probare, fed etiam tanquamcum facris literis pugnantem firmifsimo (vt ais^ argumentorefutarevolueris,dic quzfo, in quern finem illam librotuoinferuiftiPAnnó fatius fuerat filen-tio oppreflam,penitu5 earn difsimuIare.Et die qu«fo,qux tins

'ij’4 f^ïîhebni Holden'^eßgt;onßQ

eius rei eau fa tibi fuerit? Forte vt Sacr amen tari os tuos falsèrideresipfè? Autvt oftenderes vanitatem ipforuni, qua fcripturas non per fcripturas, vt fadum oportuit, fed contra fcripturas, orthodox! videlicet interprétés, expli-cent, vt idipfuin confirmes, quod ego dixeram ? Aut fortè perfuafiftitibi, aliquid momentiad dodrinæ veftræcon-firmationemadferrepolfe ineptam illam amp;nbsp;impiam in-terpretationem,quæ neq; veri neq; firmi quiequam habc-at, fedcumipfisferipturis etiam ex diametro pugnet?Vide, mi Zanchi, in quos compedes teipfum tua inficiatio-ne conijcias.

Præterea fi tua non eratilla interpretatio,quare non autoris nomen, vti par erat, addidifti? Aut fairem perfpi-cuè dixiifes ; non meam , fed aliorûinterpretationem adlt; fero,vt fi fortè nomen autoris libro non erat appofitutn (nam multi veftri libri, cum vos corum propter repetitas calumnias pudeat fineautorum nominibus exeunt)tantum libri titulumnobis expofuiifes, amp;nbsp;aliquis nunc purgation! tuæ locus effet? Imo vel nunc tandem hac tua rc-i^onfione!fthiicpræftitiffes,cùmintelligeres,te!n fulpi-cioncmeius fomnij veniffe, vtamp;tuainnocentiamanifefta fieret, amp;conuen!r! à nobis huius impietatisautor pofsit. Iftud vero aut quia non vis,aut quod probabilius eft, non potes;nemo, opinor,nobis vitio vcrtet,fiintecudatur ifthæcfaba. Tuteenimcùm intriucris, meritôetiamtibi exedendum erit.

Infuper,vttuanon fitifthæcimpia!nterpretatio,tamcn gratiam mihi debebas, quôd hac occafione ( fi modô aliû autorem verifimiliter fubftitucre pofsis ) per me tant« impietatis fufpicione (cuius tarnen tu ipfe caufàm dedi ft!) tempeftiuèliberaris. At verb tu pro officio conuic!a,ho-mo ingratus, reddis.

Adhjcc, fi falfam iudicas hanc interpretationem, Aquj cum fcr!pturanequaquamconucniat,quaretantoconatu per fex pene intégras paginas tuse refponfionis earn de-fendendam

aâ Hieronymi 2^anchj connhlit: fendendam fufcipis: Nunc verô eciam propugnare tibi vi-fum eft ea,quæ tu ipfe falfa amp;nbsp;inipiapronuncias?

Adde iam amp;nbsp;illud,qiiodipag. p. refponfionis tuæ fcri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■-

■bis: Nihil aliud tibi propofitum fuifle,quàm vtèinanibus ‘‘ Vbiquitariorumeripias fortifsimumilludtelum,fcilicet, “ Chriftunicùtn Paulo apparuiflet, fimul amp;nbsp;in cœlo amp;nbsp;in *' terra fuiire; amp;c eripuilTe te ( ais) allatis varijs illoruni loco-tum interpretationibus.

Verùm, mi Zanchi, tres (vti nunc fcribis) tantum attu-lifti, ex quibus hæc vna eft. Qupd fi ilia falla cft inter-;pretatio,amp;àteipfo€tiâmvtimpia,firmilsimoargumen-torefiitata, quomodoquæfohacipfa,nobis(vtais) no-ftrum eripuifti telum ? Anne vera falfis, aut pxxtiùs falfa veris argumentis euertuntur? Eft ne tibi integra mens, .mi Zanchi?

Hue accedit (cuius fupràmemiüi ) quod fcribis, te ea, . quæ ego de mentali vifione à te dicta acceperam, non aff-am ob caufam dixilTe, quàm vtoftenderes hancabfurdain amp;impiam opinionemaliquomodo confirmaripoiTe.Dic ergotu, mi Zanchi, quid tandem tibi velis; nuncdicistc iftam opinionem non probate, defend! non poife.à te firmifsimo argumento refutatamefle. Nunc verôdicis, ita tibi placere, vt confiéto argumento, confirmari à te poirejamp;confirraandamefle cenfeas:an verô non hoc eft Deo amp;nbsp;hominibus illudere?

Iamamp;adillud,fipotes,mihirefponde, Zanchi. Poft-quamduas priores tuas interpretationes commemoraC-fes,hæcverba fubiungis: Qimdfi quis nolit concedere, “Fol,I«f4.2. ChriftumeodemmodoapparuiifePaulo,quo Stephane, “ accedit tertia ratio. Ea eft, ChriftumE)eitatefux, qua vbiq; “ eft,corpus nouum fibi formafle, amp;c. Sic tu. Ex quibus“ manifeftifsimum eft, te turn temporis non folùm non im-probaflehancimpictatem, fed plus tibi fpeiin ea repofi-

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn

■ r^yfilhehnt Holdert^e/}onßlt;f

tunieffe, quam duabusprionbusexiftimafle: vtquiillam bis tanquam fundamentum fubieceris. Si igitur iam fal-fam amp;cum facris literis pugnantem fateris, annon amp;nbsp;esteras vitro cor ruuntjcùm fundamentû, quo ilia? innitun-tur,àteipfo iam euerfum fit. Sic tibiamp; tuis ifta negationc intempeftiuaconfulis. Qmc cùm ita habeant,tantifper teautorem huius impietatis pronunciabimus, donee tu verum autorem profitearis. Intereà ego relponfionem meam differamquot;, donee de aduerlario meo mihi aliquid confier, ne cum laruis luftari, amp;nbsp;Andabatarum more aë-rem verberare videar.

ZÀKCHîÂlSlA

SIONE P ATLI INTERPRETATIQ, qux ejii» ordmefeftimn.-

B Anc fuam efle non negat quidem, fed adeo frigidèeamtuctur, vt dicas ■ lienam caufanr agere, aut certe vulnus confeientiæ fentire.Sie autem res habet.

gt;» ScripferatZanchius,potuifi'eChriftum,quoadhuma-„ nitatan,tùm temporis ecelüdefererc,amp;in aëreni defien-,, dere, vt Paulo apparcret. Neq; enim corpus Chrifii vni alicuiloco ita alJigari,vtinde nequeatdifcedere,fedlibe-,, rum illi efle, quocunq; velit,fetransferre.Relix)ndiego, meminiflet, quæfocij eiusfcripfiflent,malècertècumhis ei conuenire.Viderct igitur, ne nimia fua liberafitate rem ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacramentariam pefliindaret.Et citaui autorum nomina,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libros, ioca, verba, quorum alij fcripferànt: Chriftum fuo

corpore tantùm in ccelo efle, alij cœlo captiim , alij liga-tum,vt nusquàm nifiibi efle poisit, amp;nbsp;fic ledere ad dex^ teramDei,certolcilicerloco,vt inde moueri,vsq;ad no-uifsimum dicm non poßit, ante quem nobis reddenda non fiteius humanitas.Quid veroad h«c Zaachius ? Primo,

ad Hieronymt kandij conukia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

ttiOjpuerilia, ait, funtifta.Refpondeo: Certèpuerilia,imo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5. ad

amp; ftulta, fi Hieronymo credimus; qui ait : Ell in Ecclefia ftultiloquium, fiquisputet, cœluni fornicis modo cur- “ uatuin, folium quoq; incoelispofitum Sc fuper eo federe ** Deumin ritumlmperatoris,amp; angelos ftare in circuitu, *• vt qui verbis iubentis obtempèrent. Ecce tibi cœli Sacra- ” mentarij defcriptionem ex vetuftate. Si itaq; ftulte aut cer« tèpueriliterà vobisfadumagnofeis, reliquumeft,vtab-ieétis illiscrepundijs, pofthac, cum tuis,illud Auguftini memineris,cùm inquit: Noftræ fidei eft, de Dominici Li6.de Fid.

corporis dignitate, konefta amp;nbsp;fublimia lapere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Symb. cap. 6,

Secunda.Za,nchijreCpon(ioe{{. Situ non es Vulcanus, certe famulus eius es in eadem officina. Relpondeo : Pie vtiq;pro ætatetua 8c fatis grauiter, vti Sacramentariuni Juortemperpetuo meditanteradecet.Ego certe neqjVul-canusfum(fcioenim quern pungere velis) neq; eius mulus;famulus Domini efle cupio, vtinam fidelifsimus, in omni domo eins. Tuverô ciim ifta Icriberes, Zanchi, cuius famulus fueris, cui mentem, manum, amp;nbsp;linguam collocaris : qusefo, fi potes, ferio tecum cogita.

Tandem ad rem ipfam accedit, quod prius omifsis illis conuitijs faâum oportuit. Et primo quærit ex me, an ne- tt gem,Cbriftum fuo corpore in aërem defcenderepotuilTe. .lt; Relpondeo breuiter. Non folùm non nego id fieri polfe, fed futurum ctiam, amp;nbsp;fortè breui, vt vifibiliter in nubibus veniat, vbi nos ei obuiam rapiemur amp;C. Hoc autem dixi, mi Zanchi, vt iftud, quod fcribis cumtuis conciliarcs,qui Chriftumcœlocaptumamp; ligatii fcripferant. Ifta verb tu, mi Zanchi, conuitiando nondum conciliafti. Videamus tarnen, quomodo fingula laltem emollire coneris.

Et primo (inquitille) relpondettibi Zanchius, eaquæ ** tu citas ex Patribus amp;nbsp;ex noftris, imperite amp;nbsp;calumniosè àtcadduci. Relpondeo: Duofimulgrauifsimaconuitia adiierfum me euomis,lèdfiea^barepoteras,quarenófa«

H 3 ciebas,

ryülhi'bni H older I ’T^cjj^onßo

ciebaSjVt fidem habere tibi candidus ledor pofsit. Si eniniconuitiari fufheit, quis erit innocensPCùm autena probate non pofsis, quis noitrûm, putas,calumniatoP . erit? Et vt vidcas te nihil videre,fedvtoculispene,ita mente etiam propemodum eaptum, ecce: ego Patrum neminem, ne vnum quidem, non ex quoquam illorum iyllabani citaui: quomodo ergo imperitèaut calumniosc citaui?Vides quanto cum iudicio fcribas?quæfote, aperi porro oculos, amp;nbsp;attede tuç fcriptioni,ne toties impingas. Hoc quidem dixi,veftrum ilium nouitium pro more fuo magnatemeritateaflerere: Chriftum cœlo eaptum, amp;nbsp;i«' ciits rei patrocinium Nazianzenum vocare. Quod liille vel imperite, vt folet, vel calumniose citauitNazianzenii» id ad me nonattinet. Certè nec primus nec folus Sacra-nientariorum id fecit, ficut in Refutatione Orthotoxici' eonfenfus veftri ad oculum demonftrauimus. Sed audi-amus bcllum, belli huius Sacramentarij, conciliatorem. Chriftus captus eft, id eft, non captus, fed liber eft,Vel fi« Chriftus cœlo captus eft, id eft, non crelo captus,fed ex-^ fieptus eft,amp; libéré, intra amp;nbsp;extra cœlum, amp;nbsp;quocunq;-vult, progreditiir. Multii profefto intereft, fi autor inep-tus benignum fortiatur interpretem: amp;nbsp;gratulor tuo no-uitio, ficut amp;cæteris, iftam fortunam, quod Cretenfis in Cretenfem incidcrit.

Sedfihçc eft turn veftra,tùm Nazianzeni/enfentîa,qui» buscumpugnatisPaut cuihic opponitur? quafivero vn» quam quisquam noftrum negail'et Chriftum coelo exce-ptum:certepurgatorio,mi Zanchi,exceptus non fuit.Ita vides, quàm procul à feopo, inepte iaculando, aberres.

Deinde fi hsrcefttuinouitij opinio, quare ille ex con-M textu addidit: vsq; ad tempora reftitutionis omnium. », Num quia iamdudum tempus illud reftitutionis præte. w rijt, nam iamdudum ccelum egreflus Chriftus in aërem defeeudit.

adHieronymt ^anc^ conttttiik

defcendit, vt Paulo appareret ? An verô, quia poft tempus reftitutionis non ampHùs libéré quocunqj veilt, progre-dietur? Agnofcis ne Zanchi, quàm mendaciuni veritatis lucem fetre non pofsit?

' Præterea,fi hæceftilliusnouitij opinio,quomodocum 'Tigurinis fuis ipfi conueniet, Zuinglio præfertim, qui captumefl'einterpretatur, ligatum ef 'e, Óc ita quidem li-gatum,vt alibi elfe ante extremum diem non pofsit? Sic dum alten æedicinam adhibere conaris, alterum plané occidis.

Veniamusetiamad CingliJ feupupas,fcu pappas, qui fcripfit: Chrifti corpus fie dexteræ Dei, certo fcilicet loco, •* alligari, vtalibiefléante extremum diem non pofsit. ft“ ita ibi federe Chrifti carnem tanquam in loco certo,vt in- ♦* de moueri non polsit, donee redeat cum vniuerfo mun- '* do rationem pofitura. Ad ifta relpondet Zanchius, me « illud nimis Papifticè interpre tari, alligatum, quafi ca-‘* tenis aut funibus aj^igari, cùm autor ille, ad folumDei” dccretumin lacrisliteris reuelatum relpexerit. Refpon-«« deo : Equidem Papiftica illa amp;nbsp;puerilia elfe, quod dicis, affentior: ideoq; miramur,vos in tantis myfterijs puerili. bus his cogitationibus tantùm indulgere. Deinde quare nonoftendisexfacris literis illud decretum Dei, de quo dicis? Fatemurenimlibenter, nos eorum hactenus nihil legilfe; fed forte capti fuerunt oculi tui,amp; ligatæ manus,vt id nonpotueris.

Prætereadixilfes nobis, fi per decretum Dei alligatum eft corpus Chrifli dexteræ Dei, ille autem pro libitu coe-lum egreditur, an non id contradecretum patris fiat:aut quisApoftolorumei veniamimpetret? Inprimis verb illud, quomodo conciliarc velis tuam interpretationem cumCinglijverbis, quibus exprefsè affirmât: Nufquam, nufquam »Zanchi, corpus Chrifti,nufquam elfepoteft, nifi incttlo addexteiatnDei.HiC verotupifeemagis mu. tus es«

Cum

00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^Tpiîhelmi Holderi ^j^onßo

Cùm autem qnilibet verborum fuorum optinius inter-prcsfit, ScCingliusfeipfum pcrlpicuè explicet, iniquum erit,nos Zanchij interpretationi fubfcribere,contra men-tem amp;nbsp;fentcntiani autoris.

Ad alterum Cinglij didumrcipondet cximis funda-mentis Sacramentarijs.Quod de motu fcribis (inquit) tc vereimmobikmefle in propofito omnia peruerse inter-pretandi, declarat. Ecce quam breuiter fe expediat,tätum intereft efle doftifsimum Philofophum, qualis Zanchius. Et addit; Idq; dc voce (reddenda ) quoq; didü voJo:Op-pofueramenimeididuExegeticuHumanam Chrifti na-turam ante nouifsimum diem non reddendam. Ego vcro» tni Zanchi,conuitium tuum'tibi potius reddendum puto. Etanfic quidem refpondiflc,anverôàpertinaciain erro-re immobilem te effe potiùs, leäror dicete velit^ipfius iu-dicio relinquo.

ReftatOecolampadiJdidüjquifirripfitChnftufuocor-»* pore tantum efleincœlo.Relpondc^anchius: Ordinariè »» tantum elTein cœlo,lèdillud non touit, quin etia aliquan-«* dô extra ordinem,fi velit, extra cœlum efl'e pofsit. Sic amp;nbsp;huicpatellçjZanchij induftria,inuentumeft operculû, Sed audi etiam me,mi Zanchi.Primo fi ita eft,quare ego ftupi-ditatem Oecolampadij luatn, qui, vt indoftus fuit fcilicet collatuscum Zanchto, nonviditiftamacutam diftinftio-nem,aut fîvidit,quæ infcitiaeius fuit,fi Zanchiocredimp, ambigua nefciuit diftinguere, vt quæ vellet, etiam diftin-ôè proferret,nifi nunc manu duccrctur à doéiifsimo Zan-chio. Deindcvndequa;fovenis,cum hacdiftinaione,cx Caci ipecuautantro Trophonij? Petimus itaq;iure,vt dodifsimus Zanchius hanc diftinâionem fuaex Scriptura demonftret, aut fi id nonpofsit,faltem ex Vetuftate, autfi ne idquidem duntaxat cxcolluuicScholafticorû »quibus tantaeft diftindionum fentina, vt cam velipfe Zanchius nunquam pofsit exhaurire.Id fi non poterit, reddemus ci 4iftinâionem,vtpotcàveritatelongiùsdiftinâam,qiiàm

aâHteronymt2^anchtjconuitlii- öj fit fiipremuni cœlû àterra. Si verô etiam probaueris, tùm demumdocebisnosjcùm non omnia,quægerunturextra ordinem, probari pofsint,an non reprehenfionem in-currat Chrifttis, fi extra ordinem cœlum egredi attentat, aut, fit ne, qui ipfum longiùs euagantem, rurfus cogat in ordinem. Videsnequàm fint hæcpuerilia?

74

Gratulatus fum Sacramentarijs profeûû quo fubinde mitiores ergacaptiuumChriftum fiant.Primô enim captû amp;nbsp;ligatum eum certo cœli loco,vsq; ad diem nouifsimum, voluerunt. Deinde fpaciariinterdum bine inde illi,fingu-lari clemétiaà Sacramentarijs quibusdampermiflumeft. N une verô intra amp;nbsp;extra ccelû, quocu nq; velit, libère pro« gredi ei licet. Quamuis ignorem priuatâne vnius tantum Zancîiij autoritäre, an verô nouo aliquo Sacramentaria: cuiusdam Synodidecretoiftudfaâûfit, Duplicitercrgo relpondet. i. Rogote (inquit) Holdere, obferuatuamin-« conlUntiam. üppugnafti anteà, queddixi, Chriftumfuo»« corpore in aërem defeendere, nuncidemprebas, amp;pro-lt;« ficere nos ais. Relpondco: Oeximium Philofophum,« quiineruditèluditfallaciâ accentus. Perinde enimargu-mentatur, acfidicas: Chriftus ait difeipulis: vigilateSc orate.Et paulô pôft ait: dormite nunc amp;nbsp;reqnielcite. Ergo inconftans eft.O puerilia crepitacula, ôpupas Sacramentarias.Et efio, probârim, id tarnen non fimpliciter fed re-Ipeétu reliquorum faâum eft.Q^madmodum enim ma-gisprobo eum,qui Ipaciari finit Chriftum,quam qui ligatum vult, ita qui libéré progredi ei permittit, quocunq; velit, probomagis, quàm illorum vtrumq;, nec tarnen fimpliciter. Rurfus igitur apparct, ilium à præceptore non elfe reftè in Dialeâ:icisinftitutum,vt qui ludat falla-cia àdilt;So fecundum quid ad didum fimpliciter. Nulla igitur hic mealed veftrainconftantia apparet, qui modo ligatum,modofpâciantem,amp;paulô pôftliberum Chrifiû tanquam in theatrum veftrum introducitis.

Secundi

Secunda refponfione narrat nobis iaftum PontificÏs Bonifacij oélaui,(cuius tarnen nomen ille ignorât)qui fparfocincrein faciemArchiepifcopo Genuenfi ( Cardi* nali ait Zanchius)dixerat;GibeIinus es, amp;nbsp;.cum Gibelinis moriêrisJtamihi dicendum,fcurra es amp;cum fcurris mo-riêris. Reipondeo : Quæ eil hçc noua ratio foluendi argumenta, autquæ eft necefsitas huius confequentiæ?Ni-fifortèputet Zanchius, fe quoq; huius anni Pontificem eiTe vaticinari. Sed cum illud fibi in me funieret,quarc noncogitabatjmepoiTe, fiquidemvélim, vices reddere? Q^denimcum Pontificefe comparât, poiTem egoquæ-rere,quisipfum Pontificem conftituerit, anne ille idem, , qui Sylueftrem fecundû: autprobenediélione eius Apo-ftolica Apoftolicas gratias ex Aétor um cap. 23. dicere,aut '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duntaxat Græcorum benediétionem ad Papam loannem

cius nominis 23. reponere.Sed quid adcontrouerfiæ huius explicationem iftud feceritPCertè tantum abeft, vt ip ß-us exemplo, qui fie difeeflum fuum ex hoc mundo medi-tatur, mala imprecer, vt etiam Dominum orem,ne,poft-quam fe Bonifacio oftauo contulit, fimilem etiam vit« exitumcumeohabeat,dequo dici folet:Intrauit vt viil-pes, regnauitvtleo,mortuus eft vt canis. Hoc, inquam» orabo, vtblafphemate,veritatem oppugnare, confcieti-tiçcontradiceredefinat, ne vel vt canis moriatur, vel vt afinus fepeliatur. Tmô mihi quoq; gratulor. Etenîm fi fo-lidum aliquod refponfum potuiflet opponere, conuitijJ ciufmodi nunquara vfus fuiflet.

in.

ARgumentatus fum ex tua ilia hypothefî contra te ah abfurdo.i. Si defeendat vsq; in acrem, amp;nbsp;fi velit, etiâ in terram vsq;, cùm per diftantiam loci non pofsit eodem die in vltimum cœlum reuerti, cùm fenfim amp;nbsp;motu phy-fico ex veftra hypothefi progrediatur,vbinam putas ei pernoâandum? z. Si cœlum fit locus beatitudinis, amp;

Chriftus

ad HiefQnymï conuhia, 6quot;^

■'Chriftus coeluin egrediturjdefccndens in aèrem,amp; ad terrain etiani vsq;, annon lit extra beatitudinem, amp;nbsp;mifer, donee reuertatur in ilium fuuni locum? 3. Si cœlum egre-ditur, cui interea gubernacula amp;nbsp;vices fuas commendet, Thefeóne an Ariftidi, Camillo vel Socrati? Hic oftenden-dum erat Zanchio alterutrum , aut nihil penitus abfurdi ifthæc habere, autabfurdaquidemelTe, fed ex fuis hypo-thefibusnonconlèqui. At eu 111 neutrum horum pofsit, more Sacramentario,rurfus ad conuitia delabitur. Scur-rilia (ait rurfus) funtilla. EtîterumiLibenter tua nuda fine omni mea refutatione, funt enim indigna, propofui. Relpondeo: Vixipfa Minerua, quamuis ex louis cerebro natacommodiusrelponfum fuggelsilfet. Nam profeftô remipfam dixifti. Sunt enim ilia verè feurrilia, imo, vt amplius etiam dicam, impia funt blalphema, amp;nbsp;non fo-

. lùm refutatione, fed pijs etiam auribus indigna.Atq; non meumfigmentum funt, fed quæ necelfaria confequentia extuopræfuppofito fequuntur. Quodfiigiturcôfequens feurrile eft, antecedens veftrum quale erit? Regula certè bonæ confequentiæeft: Propter quodvnumquodq; taie, illud magis taie, si igitur ifthæc adeô abfurda funt amp;nbsp;.feurriliaex tuopræfuppofîtojiipfum præfuppofitû quàm Jfcurrileerit?

Qonclußo^

TEnioadepilogumlibritui, qui vt à conuitijs cœpit, V ita etiam in ea definit, ne tibi fcilicet difsimilis vide-^ rêre. Scribisenim, te nihil vnquanilegilfeineptiusjputi-dius,impudentius.Refpondeo: Video ergo te tuam re-fponfionem non relegilfe. Sed ad rem. Prodromi mei .epilogusadpipm leâorem fcriptus eft, non ad impium gregem Sacramentariorum, quidigitur ille ad te attinet?’ Placet ramé mihi fupraquàm credas,quódintelligam, tibi ilium difplicere. Etenim fi adhuc Sacramentarijs pla-cereui, quoraodo feruus Chrifti elfem?

in , V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ u I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aconuitiji

6 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^y'iîhebni Hol Jeri

Aconuitijs redicadiocos, amp;nbsp;inquit: Licetne mihi ah—-quiddiuinarc? R.ef|wndeor Licet fine, fed tuo pericir-lo. Quo loco enim diuinos facra icriptura habeat, forte non ignoras. Admonitum tarnen te velim, fi diuinare ve-Z)ich,io, JiSjilludZachariæ memineris: Diuini vidcrunt menda-cinm amp;nbsp;fomniatores lociiti funt fruftrà. Audiamus ergo ibid. „ Zanchiumdiuinantcm. Vosj inquit ilîe, videminimihi ,, ad hancprouiilciamprecioconduclijVt vnlt;Jiquaq;capte-„ tis occäfionem Caluinianos pafsim apud populum tra-,r ducendi, tanquam omnium, qui à condito orbe fuerint hæretici (hæreticorum dicere debuiifetjnili ctiam Prifcia-„ no bellum indixiflet ) pcfsimos 8c intolerabrîifsfmos.Re-fpondear' Nunelcio, Zanchi, quôd non fit fimilis tui in arteaugurandi.Nam inhocipfam n-ona Pontifice Romano, fed ab Illuftrifsimo nofiro Principe vocati,amp;liberalr-bns ftipendijsconduftifumus,vtvcritatemdofl:rinæcce-leftis traderemus auditoribus, amp;phanaticarû opinionû inprimis Sacramentarij dogmatis impietatem, turn fcri-ptis, tumconcionibusdetegeremus. Sed ad rem. Video Sd- fjbi accidiffe, quod Syracidesfcribit:Cor tuum ficut par-turfentis phantafias patitur. Et quod prædixeram , id euenit: diïiinusvidit mendacium. Certècum iftafcribe-res, fine crcdere.s ita habere,fîue fufpicareris tantàm, Ro-Dlt; THiJ. cre* „ inomalitiofus fueris. SicenimAuguftinus inquit: Sifu-dcn-adHonor, „ fpitiofusinvitio eft, eô, quôdnôn comperta(ficut Zan-» chius de fefatctur) füfpicatur, quantô magis credulas, », quihocàfufpiciofodiffertjquôdilleincognitis aliquam, 3* nullam tribuit dubitationemPEt ita tibi accidit,quod in Michçafcriptumeft: Confiindentur diuini,SioperieHt vultusfuos.

U Q^dverôaddis,vidiflêquendamnonnulIorumGer-maniæThcologorumamp;Paftorû nomina, quibus annus penfiones ex Archiepifcopatu Metenfi afsignatæ effent, amp;nbsp;hincnos in fufpicionem adducereconaris, quafiauro Gallico,clanculû condnftieflèmns,perfpicuè ref^ohd'eo: îi Zanchkis q^uenquanrexnoftris auro Gallico corruptn nouitgt;

•ââ Hteronyml Zanchj comthU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

mouit, amp;. tamë diisiinulatione fua^gpntfaconlcieiltiæ te-ftimonium etiam cætcros innocentes fufpicione aliqu^, pijs inuifos reddcre conatur, viruni bonû nequaiquani fe. Si veto neminem norit, fedexfefe ceu araneus quiipi-amiila confinxit, noniamBalaanium tantum, (quodille jüd. de nobis fcripiêrat) fed Diabolü ipfum,mendacij pattern, ■non folum confanguinitate aliqua(quod ille nobis tribuit) fed primo gradu attingit: Et iam nó Marcionis nepos, l€d,quod de Marcione fcripfit Polycarplt;?,Diaboli primo-genitus cd; cùm hic mendax amp;nbsp;mendacij pater fit,atq; ex ipfo prognati meritö dicantur, quotquot mentiendi faU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

lendiq; libidine,vt Auguftinusloquitur,deledantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Contra onfe

. Cùm agnofceret Zanchius.fe conuitijs potius quàm ar-gumentismea oppugnaffe, quafi pœnitcntia duclus in-quit: Omnis ofFenfionis, quæ vetatur lege Dei,me pceni-tet. Refpondeo: Vtinam ex animo iftadixeris, fed menti-tus CS Spiritui fanfto.Dicenim cùm ida fcriberes, an non adhucinpoteflatetuaerat illa vel emollire, vel emendate, vel etiam prorfusinducere? Si itaq;, qui difceifum tuum

lt;x boe mundo te meditaridi cis, faltem Ananiæamp; Sap hi- ACTflrBW.y, ræ vitæ exitum tecum cogita{fes,ab ifta hypocrifi abftinu-iffes.Sed putastc, vtihominibus, ita etiain Deo impune illuderc pofle, prorfus iinmemor eius, quod Apoftolus . icripfit; Deus non irredetur.

Tandem Neoftadium meinuitat, vt illic cauia hæc in-ter nos tranfigatur,amp; addit: Ego te humanîùs excipiu quot;nbsp;am,quàmego iftic olim fuerïm: cùm eô tapaen,vt cum ** doftisviris quædam communicarem, mediahyeme ve«-“ nerim, ibiq; in holpitioper triduum manferim ;ad quod.** nemo vnquamneq; inuitatus, neq; inuitaturus accelsit. Refpondco;Qmod Neoftadium me inuitasjtibi otium el^ vtqui rudedpiiatus es,mihiper occupationes non licet; Si vt licetèt, cùm hxreticum me dixeris,amp; quæ veftra fitin hæreticoç. humanitas mihi non fit ignotum, pro veftra illa humanitaté vobis gratias ago. Præterea cùm hæc - - i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la - caufa

an:?

66 P^lgt;ilhelinî HoUt.ri 'f^'!^onß9 ' gt;' csufaneq; iiieaneq, luapriuata iit,Ktiput»nea,certê intet piiuatos parietes traniiginon poteih

De inhuinaiiitate noltrorum 1 heologorum quod fcri-bis, iniriim non eflet, fi maxime verum diet. Quæiebas enimtertimonium amp;nbsp;conrirmationem tuarum Ihefimn, qii.rum tan a erat impietas, vt eas nemo fine vuincre çorlcientiæapprobarepolïet. Qipiditaq; contra officium ab ijs faétum tuiflet, fi neq; in domum fuam te recepiffent, neq; etiam, Aue, tibi dixiifent, ne communicate videren-tur operibus tuismalignis ? Sed iurénean iniuria quiri-teris,exD. Brentifepillolahocipfotempore, dchac ipû read loannemSturmium fcriptaliquidumfiet.

EftßQl£iT)^'Brenttjtex Zandnj

quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{JAiJcellaneis.

QVod tuis literis ad me pctijfLi, audiui clarifsimû vi-rum D. Zanchium. Etfi autem cupicbat mihi non ï^aniùm hiftoriam rei, verum etiam vniuerfam difputatio-ncm commemorate: tarnen quia abfen’-p ’V nondumau-ditaalteraparté, (fcisenimillud nnïi (/HkIlu ) non furno mihi dehaccontrduerfiaindiciumôe cogmcionem. Non potui eijpta’fertimaliôvoc'àhtibus negotijs,hacinreom-nino gratificari. Præftitî quod in præfentia amp;nbsp;in huius caufæambiguitate potui. Quædam vtiliter dicit,fi æquum babuerint iriterpretem: quædam probate nondum pof-’ film. Et tarnen exiftimo, rèm nonficdcplorat2m,vtcon-filio bonorum virorum, quos veftra refpub. infignes habet, non pofsitcotnponi. Qu^od igitur vnum licet, oro Deum, vt oftendat vobis rationem, qua iftud difsidium, nec fcholæ nec vobis vtile, tollatur. Beneac féliciter vale. Studgardiæ die 13. Decemb.

loann. Brentius.

Exhîsîeftor candide maïor nenofirdrum Theologo-tû ifihumanitâS âut iLanchij vanitas fît, facile perfpicies.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etde

ad Hieronymi Zand j conMtia^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6*7

Et de Lis quidem haâenus, vt Zanchiuni tanto metu liberarcm.Q^ódfi forte vel Zanchiusvel etiam alius qui-Ipiain exiftimet, ætatis mihi rationem habendam fuifle: is Apologiam Auguftini atq; Chryfoftomi pro me legat, quam vel ideo iubijciam,vt Zanchius in ea tanquam in fpeculo fcipfumcontempletur, amp;nbsp;mtmcria repetatvetu-ftum illudj Qui quj vult dicit, quæ non vult audiet.

j^tigvßinM\

PLus omnibus religiom operam dare fenibus conuc-nitj quos prxfentis feculi florida ætas tranfàda defe-ruit. SicTitnamq; in lignisipfareproba arbor comparer, quæ poft flores, ff uéf us optimos cultori fuo non exhibet: lie amp;nbsp;inhominibus iple'reprobuseft, quemflos iuuentu-tis deleruit, amp;nbsp;tarnen in fui corporis feneéfute, bonorum operum maturos fruöus proferre paruipendit. Quid enim ftolidius poteft fieri, fi mens ad perfedionem fefti-nare non contendat, quado totius corporis habitus fene-élute confeétus adînteritû properatiDum oculi caligant, auresgrauiteraudiunt, capilli fiuunt, facies in paltorem mutatur, dentes lapfi numero minuunturi'cutis arefcit, flatus non fuauiter olet, pedus ftiffocarur, tufsis cachin-nat,genua trepidant,talos amp;pedes tumor inflatj etiam homo interior,qui non fenefcit, his omnibusaggrauatür. ‘Et hæc omniaruituram iam iamq; ddmum corporis citó ■prænunciant. Qpid ergofupereft, nïii vt dtimhuius vitte 'defedus apprepiat,nihilaliudcogitare,quiàni quemodo futuræ vitæ aditus propere comprehendatur,quisq; fenex appetafduuenibus enimincertus hüius vitæ terminus in-ftati fenibus verocundis maturforcxhacvita exitus bre-uiter concordat. Cauendæ ergo funt homini duæ parti-culæ,quç amp;nbsp;in illius carne non veteralcunt, amp;nbsp;totumho-mineni fecum ad peccandum pertrahiint, corvidelicet amp;nbsp;lingua: quia cor nouas femptr cogitationes. macHinàri définit i lingua imprgrê loqtritub, quodcun'qj cor

I 3 machinari

J^'ViUjeîmî Hoîderi ^e/jiorifw

machinari fenferit. Caueat ergo feiulis ætas, neiftæiu-uenefcentes particulæ totain fui harmoniam decipiant, Sc per res ineptas reliquam corporis grauitatem illudant. Vnicuiq; na!nq;confiderandutn eft, quid ætate eminenti dignum fit, vt lioc agat, quod nec vicam nec «tatem, nec minifterium vilercddat.

Qjrjfoßomui^

VErè confufio eft amp;irrifio, vt canitic quidem ornentur extrinfecus, intriniècus autem intelleftum habeanc puerilem. Et fiquidem iniuriet ilium iuuenis, ftatim ca-nos in medium proferet dicens:vel çanis iftis exhibe reue-rentiairufi veto tu eis non exhibes reuerentiam iam iènex, quomodo iuuenem tuos canos reuereri defideras? Non reuereris, inquis, hos canos, fed tu cos confundis, Deus te honorauit, candorem capilUs dédit. Primatum haberc confefl'us quidprodeft?Ilium honorem quomodo reue-reatur iuuenis, cùm te viderit amplius lalciuiæ deditum. Canicies quippc tune eft venerabilis, quando ea ger it,qug caniciem decent: cùmvero iuueniliter conuerfatur, plus iuuenibusridiculofuserit. Quomodo poteritis nos iu-uencs admonere, dum vos fenes inebriamini per incon-tinentiam veftrain? Nonenim nuncirridensfeniores hæc dico, fed iuuencs magis irrideo. Qui enim hæc agitis, etfi adcentefimumveniatisannum, mihiiuuenes videmini, amp;nbsp;fimiles pueris. luuenes enim etfi modicam difcipli-namaccipiant,amp;corrigantur,fenioribus meliores funt. Et non ifte fermo nieus,(ed amp;nbsp;Scriptura hanc nouit di/crc-gt;» tionem. Senedus enim, inquit, honorabilis, non multi » temporis: amp;ætas ienedutis, vitaimmaculata. Etenimnos honoramus,nonquiacoloremcandidum habet, ideo ab nigro colore ampliùs honoramus : fed quia indicium efli vitæ in virtuteprouedæ,amp;Ÿ identes exhocconij.cimusin-terioremlêncdutem:fiverôcontcafiafeneâutigeirerint, irrifibilesftunt propter hocp,otiùs. Namamp; regem honq-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;famus

ad Hieronymi ^anchj conuitta^ ramus amp;quot;eiuspurpuramamp; diadema, quoniam ifta figna fuut principatus: fi vero viderimus, ilium cum purpura confpui,ab armigeris fuis conculcari,præfocan ,in cu-ftodiammittijdifsipari, nunquid reueremur tune pur-puram aut diadema?Nonne amp;nbsp;ipfum Schemaplorabimus? Noli ergo propter canos veile honorari, quando ipfe illos iniurias: nam amp;nbsp;ipfi vlcifci lè debent, quoniam fchema Iplendidumamp;honorabileconfundis. Haftenusilli.

Cùmitaq;Zanchiusneq; feneftutis fuæ neq; inuentu-tis meæ,vt ait, rationemfibi habendam putauit,non fe-rat iniquo animo, ego alicubi annorum eius oblitus cfl'e videor.

Qupd rcftat, paree Zanchi,pofthac labori tuo. Nam amp;nbsp;cgoconuitia veftra atq; calumnias folo contemtu vlcifci conftitui.

FINIS.