De maieftate Domini

NOSTRI lESV CHRISTI AD DEX-

TRAM DEI PATRIS, £T DE VERA PRÆSEN-tia Corporis amp;nbsp;Sanguinis eiusin Cœna.

In hoc fcripto refpondetur Petro MartyrÎ, de Henrico BalhngerOjCingliani dogma/ tis de Cœna Dominica propugna toribus.

AVTORE lOANNE Brentio.

Francoforti apud Petrum Bruba-chium, Anno Domini j 5 6 z. menfeSeptembri.

PIO LECTORI IOAN.

WES ER ENT IVS S. D.

ncc po-IA’^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^^^ Sacram cntar

rium ho c dißidium de cœna D o mini, quod initio his quid? ternît poribus a Caroloftadio excitattr, ficaCingUo propagatum eft,magnam amp;pernici olam aficrat offenlioncm, Hoftes enimpiæ do-étrinæ non tarn in finu fuo gaudent,quam publi cis uociferationibus fibiapplaudunt, fpcrantes fore,ut do ólrina diuinitus patefaâ:a,mutuis do-étorumuulneribus concidat. Amici aucem amp;nbsp;alumni ueræEcdefiçicapertu than tut, utalij qui-dem paulo imb ecilliorcs incipiât de ipfa do étri-næ ueritate dubitarc : alij autem in unto imbecil hum offendiculo uehementer urantur. Quid er gofaciamus? Numidciico officium dcfevcndu cft,q) non omnia pro noftris uotisfuccedant? aut transfugiendum eft in caftra hoffium,quód inter ami co slit bellum inteffinum? Nihil certc minus; Sedunto fortius contra externos ôcdo-mefficos aduerlariospugnandu eft, quanto ma-âus exitium utriq-, minantur.Neq^ enim nouum ^neq; mirutn eft, q? in eo agro gin quo optimum

A ij fernen

4 PBÆr^ATIO AD LECTOR.

fernen Ipargitur, inimicus fîia ctiam,eaq- uencna ta zizania inter triti eu mfeminer. Habemus au-tem eumpatremfamilias,qui tanta eftamp; prüden tia amp;bonitare,utnec conniueret adinimici mali ciam , necfineretzizaniaunàcum tritico crelce-re,nifiamp;antca præuidifiet tempus melsis,amp;ad fiium quoq; cômodumzizanijsutifciret acuef let. Simus igitur inter tot óe tanta offendicula tranquillo animo,nec exiftimemus ruituram cœ leftemdodlrinam, quôd qui eamprofitentur, uarièafficiantur : led potius cogitemus,hanc elfe Iblennem rationem qua Deus pater Domini noftri lefu Chrifti docirinam Spiritus Ianóti pur gatiorem amp;illuftrioremreddat. In Arriano dißi diojinquo uidebaturueraamp;æternafilij Deidi-uinitaspericlitari, quid aliud expeólabatur, nid uniuerfi Chriftianifini interims? Sed bene habet, Deushancrem pro ftia clementiaitagubcr-nauit,utueraamp;æterna diuinitate Chrifti nihil fere explicatius in Ecclefia extet. Iraq; non dubita-mus,quinamp;hoc Sacramentarium bellum,eti-amfi uideatur Ecclefiæ filij Dei magnam cladem inferre,fingularem tarnen amp;: in fignem quandam utilitatem,diuino beneficio fitallaturum. Inte-reaautem Deus,dum indicium fuum in hac con trou er lia pro fua maieftate pronunciauerit,eiuf

modi

PRÆFATIO AD LECTOR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç

modi dat cnentum,ut qui funt uerè pij, has ten-rationesperferre, ueritatem cognoicereque-ant. Excitanturenim diuinitus,quiiefe magno animoaduerfusgigantesillos ôc Goliathas,pro domo llraelis opponunt, amp;nbsp;qui, cùmlupcriorh bus annis Lutherus fœlicis memoriæ, ho c certa-men maxima animi fortitudine amp;nbsp;pietate lufti-nuerit,optimam nauant operam, utueraEccle-fiaChrifti in tanta tenebrarum poteftate,lucem habeat,quam fequatur. Ac profcfto plurimum gratulor Ecclefiæ filij Dei, quod totac tantos ue-ritatispropugnatoresdiuino beneficio habeat, utpræijs opera meaplane fuperuacaneauidea-tur. Et cum meafententia de cœna Dominiiam multi^annis in Ecclefia publice amp;perfpicueexti terit,putaui me meo munerelatisdefunétum: Sed cùm uideremhoc bellum periculofèrecru-'defcere, amp;aduerlarios noftros in uariasartes mi rifice intentos elTe,necuolui,necdebui,quid fentirem, difsimulare. Iraq; initio expofuipaucis quidem, fed aperte ac diferte,in Apologiaaduer fus Sotum, quae mea elfet de uera præfentia corporis amp;languinis Chrifti in cocna eius, fententia. Quo d fl nullum aliud officium me impulilTet, il lud tarnen mihi eauendum erat, neduminhac ciuili diffienfione neutri parti accedere uiderer, A iij abu-

C PRÆFATIOAO LECTOR.

ab utraq; hoftis,quod ucteres iudicaueruntjha* bercr. Sedpoftquam copiofior eius fcripti cx-plicacio ab amicis expcteretur,icripfi libellum, cuiticulum feci, Deperfbnali Vnione duarum naturarum in Chriflo, ôcc, Mox ædicuràBulIin gcroinlucem traótatiouerborum Domini, In domo Patris mei manfiones multæ funt amp;c.Qui libell-us cùm amp;nbsp;mihi legendus, ac pro mca tenui rate iudicandus traderetur, Icripfi meam deeo fententiam, amp;Ipcraui futurum, utaducrJarij de erroribus luis, non admodum duriteradmoni-.ti,paulatimmitefcere, ôcoculos aperireincipe-rent. Ecce autem tibi quamlonge diuerlum ac-cidit ? Initio cnim Petrus Martyr aggreditur me dialogo, in quo meumlcriptum ,DepcrIbnali uniohe duarum naturarumin Ghrifto, ita refu-tandum lufcipit, utintereaanimiluiimpotenti am magis prodat, quam ueritatem expugnet. Deinde Henricus Bullingetus inmetantauehc mentia cooritur, ut eum edam canidemmcanr uellicare nonpudeat. Vilumigicureft,caulani iplamhocfoipto iterum, pro mea mediocrita-te,traólandam fufeipere, utamp;Ecclefiæ Filii Dei meum officium prob cm,palam diuino amp;uo-readiutus demonftrem, Märtyrern amp;3uliingelt; lt;ru,mdccrcuilTequidem fibi triumphos, ôcîatn

P a Æ F A T I o A 0 LECTOR. y recirtifle pæana, fed fua ipforum temcritatcamp; • ' peifuafione nullo autcmlegitimo Senatus deer eto. Cæterùm, ut integram caufàtn, quoad e-ius breuiter fieri poteft, complcctar, diuidam quot;hoc fcriptum in tres partes. In prima, expo nam, Deo propicio, diuinam maieftatemCbrifti ex qua etiam uerapræfentia corporis amp;(anguinis e-ius in Cœna ftatuitur. In altera parte di cam de di fpenlatione corporis óclanguinisCbrifti in Cœna. Non enim ubicunq- eft Chnftus, ibi etiam corpus amp;nbsp;languis eius difpenfantur. Poftrema pars, non nihil de ufu Cœnæ Dominics Deo uolentc co mmemo-rabit.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

De diuina maieftate •

CHRISTI.

LU quîdem,quihadenuspofl:Lu/' therum inieruntcertamêcum Ci'ng lianis de Cœna Domîni,probant ue ramamp;fubftantialêpræfentfam cor/ porîs amp;nbsp;fanguinis Chnfti in cœns, ex uoluntate Chn'fti, quam ipfe exj

pofuit clans ÔCmamfeftts uerbis, cùm accepte pane di/ xit: Accipite, édité, hoc eft corpus meum: Et calice, Bi bite,Hiceftfanguismeus. AcredèSCpiê dicunt,VeI/ leDei, eflepofle eius, iuxta illud Pfalmiî Omnia quae/ cunqi uoluit, fecit, in cœlo ÔC in terra,Cingliani autem, amp;nbsp;in primis Martyr ac Bullingerus , negant banc elle Chrifti uöluntatem,proptcreaquód non habcatpote/ ftatem,ut effîciat, qno corpus ipfius fimul fit uerè ÔC fub ftantialiterincœloamp;incœna. Sentiuntenim,ne diui/ na quidem potentia fieri poflf, ut uernm corpus fimul fit in duobus aut pluribus locis. Ciim igitur alij collège noftrinonfolum piè ÔCerudite, uerumetiamcopiofe in feriptis fuis uoluntatem Chrifti explicent,uolui ego poteftatemeius,nondico,explicate: Quis enim ego fum, qui uel extremam particulam tantæ poteftatis ôt maieftatis cogitatione faltem mea,pro dignitate fua co prehenderequeam C fed uerbis utcunf^, quantum ad præfens inftitutum pertinere uidetur, adumbrate. Ac profedó optime nuncnobifcum, in hac quidem cau/ fa, agitur,quód Cingliani hadenus noftrorum fcriptis cxcitatijita fuam opinionem prodiderint, ut nee fimpH cioribu»

JOANNES BRENTIVS.

dofifcus amplius imponcre,nec ucrc pios feduccrc que/ ant,De Alexandre Magno fcribont, quod initurus ex/ tremum prælium cum Dario Rege Perfarum,omm'/ bus fuis copijs inftruclo , profundumfomnum,pracgt; ter confuctudinem fuam,coEperit,Cumautem iamad pugnam folus Alexander deeffet jCxcitatur tandem ab amico,admiranteacctiam interrogante, ccquacillael/ ,fetdormicndilibidointertantaperictila!:' refpondit fe ■ maxipaa curalibcratum,SC tranquille efle animo,quôd .Darius omnes fuas copias adduxiiret,amp; liccrct nunc uel tandem bellum tam periculofum Sgt;C diuturnum confice rc.Non minus amp;nbsp;nos in praefenti cettamine fecuros red duntCingliani, amp;nbsp;magna nos moleftia libérant, quod cumbadenusmultadifsimulauerint j .amp; falfam kiam kntentiam honeftis uerbis pinxcrint,nuncincipiant er Torem fuum manifefte profitcri, ut fimpliciores no am pliusfeduci queant,feduniuerfauerèpiaEcclcfia aper/ te cognofcat, qui fint fugiendi, nbsp;nbsp;à quorum dodrina

fit cauendum.

Primum cnim ilia corumuox publice extattCorpus Chr ifti tantum abeflfe â cœna cius,quantum diftat fupre mumcœlumâterra.

Deinde Marty r,cuiasfcripto Bullingcrus fe adicri/ bitjuonueretur publice uociferari:Nullaui fieri pof/ fe,ut Corpus Chrifti,falua fubftantia cius, uel non fit in lOcOjUel fitubitç. Hoc certè fi uerum eft ,periclitabitur ÔdomnipotentiaDei, ÔC maieftas Chrifti ad dextram gt;nbsp;Dci collocatijid quodrecipio me diuinadementiaadiu tumjinbocfcripto, tam planumfadurum^ut omnes pi] intelligant,quâm perniciofumerrorem,SataninEc elefiamfilii Dei per Cinglianum dogma inducere me/ , ditatusfuçrit«

B PofiriC/

,9 DE DIVINA MAIEST. CHRISTI,

Pûftrcmo dexteram Deijad quam fpintus fancSiis în uniuerfa facra fcriptura collocat Chriftû,mterpretantur ;p certo circûfcn'pto loco, in quo Chriftus ftet,fedeat, autambulet, prout eiuifumfuerit, HoceftChriftûde fumma fuâ maieftate, qua omnia Irberrimè cOràm tue? Ô£f conferuatjdetrahcre, 6Cin angùüias corporaliû loco/ rum incIudere.Etfi enim uolunt uideri,fe tribuere Chri fto ampli fsimum habiiaculS in quo ftet aut fedeat, a ut anibulct:tamen humanitatem eius inilluditaincludûf, utnecefle habeatineoperdurare uic^ ad nouifsimum diem,quo tandem temporeliccbit ci ad nubesdefccdc re, i'efc orbi terrarum oftentare, Interea autem, nul/ la ne omnipotentiaquidem eius fieri queat, ut corpus eius in cœlo mancnsjit etiam præfens in Cœna Demi/ nica.Sed de his pofterioribus daobus membris, fuo lo)* co.Nunc paucis de priori inodicemus. Etfi enim audi/ tuhörrendum eft,quod in Chriftianifmo, in quo doce/ tur, Chriftum accepifle in Coena fua panem, dC dixifte boceflecorpus fuum, uox ilia publice fonet, corpus Chrifti tantum abeflè à Cœna,quan tum fupremum coe lumdiftataterra,tarnen fuam affert EccIefiafRlqDei utilitatcm, Cùm enim noftri obiccerint haeftenus Cin*/ gliànis, quod ftatuant in Cœna Chrifti nuda figna, hîc turn plurimum uoeiferabantur deiniuria 8gt;C calumnia? quippc quod nihil minus uideri uelint,quàm quôd fen liant fe in fua Cœna habere nuda figna. Et folent de uir/ tute amp;nbsp;efficaciaeorumitacôncionari, ut qui fèntcnti/ am ipforum non exadlius p«rpenderit,cxiftimct eos ue ram corporis ôi iânguinis Chrifti præfenfiam in Coe/ na multo certius, quàtn nos ipfos affirm arc. Vide er^ go mihi ueteratoriumaftum t Nonpofluntignorare, cos,qui aceufant ipfos nudorum fignorumjintelligere

10 ANNES B RENT! VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

amp;loquide figm's præfenti fubftantia Corporis amp;nbsp;fan/ gninisChrifti nudis . Ipfi aut^m inteUigunt de fignis fignificatione ôd uirtute nudis«Sed hac ratione ne quidc petra,aut uids,aatetia agnuSjcflènt nudafigna: quippc quod Chriftum ipfum fignificent,06 fpeólatorê ad con/ fideraiionembeneficiorum Chrifti excitencNunc aSt, poftquam ilia eoruni uox de diftantia corporis Chriftf à Cœna,publice cxtatjnonpoffunt amplius cuiquafua excufationc imponercifed manifeftu eft, eosin fua Coe/ nbsp;nbsp;'

naftatuerefignatanx nuda, ut quantum fupremum cce lumdiftat à terra, tantum abfint â pane 00 uino Coenac corpus ÔÔ fanguisChnfti.Anputastuexiguameireuti litatem,fapientes in aftutia fua compræhendereî’

Deinde cû deueraSCfubftantialipracfentiaÖCdifpen fatioe corporis2lt;fanguinis Cbrifti inCoena, fermo cft, folentpaläprofiteri,fecredere,quddinCaena diftribua lt;ur uera Corporis 8C fanguinis Chrifti fubftätia.EtMar tYrinfaoDialogo:Apparet(inqt)noftrosaffici magna ittiuxia, qui Cœnam facram infamêtur abl^j corpore Sd ftngüneDni celebrate, S^c, Hic pauld fimplicior quilz piam,cum audit hæc uerba,exiftimat eos nobifcü fenti/ xe, quod corpus amp;nbsp;fanguisChrifti no finttanffiln coclo, quod â terramaximo locoi^t fpacio diftct,fed etia inCoc na,uere prçfentia:cS tarne de prçfenti diftributione fubz ftantiçcorporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti ita fendant,ut que/ admodu Princeps quifpia, fi confert in fuum uafallum, iusfeudi(ut nuncloqui folent) dicitur in eum omnem feudifubftantiam,etiamfi ealongo interuallo â curia' Principis diftct, co nferre:Gc Chriftus co nferat in Coena uefcendbus pane 6lt; uinO fubftätiam,hoc cft,omne iusgt; SComnebeneficiumcorporis Sd fanguinisChrifti, eti/ amft hacc niaxinio Iqcqxum fpacio à Cœna abfint, Itacp

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B i dum

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, dum prçfentem difpcnfationemfubftantiaecorponsô^ fanguinisChhfti in Ccena affirmant, aliud ipfi loquun/ tur,aliudpopulusinteU)git,Poftquàm au tem nunc no uerenturpublicèiadare, corpus Chrifti tantum abefïè a paneCœnaeDominicæ,quâtum lupremum cœliitn dïftatàtetra,non poteftampîius, etiam ïîmpbcioribus, eflèobfcurum, quo aftu,amp;f quauafrkiedïcant,InCoe^ na fubftantiam corpon's fiC fânguinis Chrißi difpcnfarfi SumusigiturbeHeficiohuiusuocis, illo labore leuati, quôddeinccpsnonfitnobisfolicitècurandum , ut co/ gnofcatnus certam fentcntiam Cinglianorum de ptæ/ fentia corporisô^ fânguinis Chrifti in Cœna, Scd liuc dixerintjfùum facramentum in Cœna non eflè nudum’ ' fignum,fiue affirmaOerint,fe crederc,quôd in Cœna dû ftribuaturuera fubftantia corporis ÔC fânguinis Chri/ fti : fiuefcripferint, fe in Cœnzaccipere præfcns cor/ pusamp;JfanguincmChrifti, per fidcm, manifcftum ta/ men eft,quôd corpus Chrifti,in fupremo, quod fîngut, cœlolocaliteritacolloeentjutreipia non pofsit cflêin Cœna. Sed dehis hadlenus, Accedamus ad caput ntg# cq. Noloinpræfentia fingulaslt;?Av«fja?,6c calumnias Martyris acBulIingeriperftringere. Vtiliusputo,rem! J piâm, cuius cxplicationem ecclefia filq Dei expcdat fiC exigftjtradlare» Non eft autem fentiendum, quod hi» temporibus controuerfia de Cœna Domini in hoc prç/ cipueconftituatur,utruni corpus ôd languis Chrifti ue/ rè iîntpræfentia ÔC. dilpenfentur in Cœna, Etfi enim ini tidjhoc fuitcontrouerliæ caput, tarnen Cinglianorum intemperiefadlumeftjUtnunc aliud xf iré/xiè» op fit pro/ pofitumjtacp non hoc tantum qu2eritur,utrum corpus Si fanguis Chriftifint iii Cœna eins uerêpfæfentia,Sed tUud etiam quærit,utruni Deus fit uerè omnipotcns. Si utrum

ÏOANNES BRENTIVS.

utrum Chnftus non fit tantum homo,fed ctfam ucrus Deus, Vera omnfpotcntiaDci,ucradiuinitasamp;maic/ ftas Chrifti (quod qui'dem cftin Cinglianis ) penchtan/ tur,adeocg uerè pia fentcntia horum prædpuorum ard culorum noftræ religiom's, Verbum caro fadumeft, Afcendi t in cœlumjScdet ad dextram Dei Patris omni potentis,indubiumuocatur.Affirmant,neDeumqui/ dcmipfumuniucrfa fua potentia effïcere poflê,utcor/ pusjuon aliorum tâtum hominam,ucrumedam Chri/ ftiScruatorisnoftri,fineIocofaIuum confiftat. Affir/ mant in Vnione perfonali,feuincarnatione Chrifti,Dç um non omnia cotulifTe in hominem,quem afTumpfit, Sedea tantum , quorum homo fua natura capax eæ Hoc certe eft affirmare nec Deum eile uerè omnipoten tem,nec Chriftom effe uerum Deum.No dubito, quin futurum fit,ut nuüis non uetj^i^cl;gt;moribus öd uocife/ rationibus tantajji mp^jlji m^aceruicibusfuis depel lereftudeanî’.N^auKmuerbatantumôdcIamoresàu dtendifunt,fedpotiusfententia eorum expedenda eft, utde ueritate certius indicate pofsis, Antequam autem hæc explicandafufcipiam , uifumeft commonefacere Cinglianos maximi fui pericuîi, recitationeuaticinq, quod de dogmateipforum in fcriptis D. Martini Lu/ then'Jœlicis memoriae,publice extat.Etfi enim fortafte nonnullis eorum ridiculum uidebitur, obtrudere ipfis nomen eius uiri,cuius autoritatem nonadmoduni ma gni faciant,tarnen quemadmodum nobis plurimqm, diuinobeneficio,adcognofcendum in Romano Pon/ tificio An£ichriftianifmumprofuit,ita indicium tanti hcrois,indifcerncndodogmatum ipiritu,non eft terne reafpernandum* Si nihil aliud, certe taJe uaticinrjge/ nas,uel faltem fecuritatejn horum dogmatiftarum ex/

B 5 cutere

q, DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, cuteie debet,nc imprudentes in illud CKitmm,quod ini tio nc in mentem quidem uenerat, præcipitentur, Au/ diamus igitur uaticinfum Luthert

Lutherus in fccunda parte contra fanaticos,quosuo-cat cœieHes Prophetas.

Poftq(fanaTic0c6 cotendnnt, at no uelint uerbu Dex fide Honorare, autiuxta fimplicitatc pHrafeos agnofee/ re,fed fophifticaratioe acuta fabtilitatemetiri, aegu/ bernarerre ipfa coperies,ipfos ed delapfuros,ut negêt a tiâ Chriftû eflè Den. Nâ corâ Humana rattoe tarn ftultc fonatjHomo eft Deus,q iIIud,Panis eft corpus.Et cum altei^ negêt,m ox etiâ alt«ix negabût, Ac pr ofedó eô te dit Satan, ut c3ipfos è Sacraferipturaad fuâ ipfoijt ratio ncfedUxeritjOcs ueteresliaefefesxnlucêreuocet. Vide/ bis,n.admiranda,quantâradehcetinduftriâhumanara tio oftêtabit,prgforti'min uulgo,amp;caputmoaebit,acdi eetrQuidc’Deitas Sd'1iiMnaaxtasfuntdiaerra,immêfo di ferimine a (e inuicê diftinda,tel4cm|MterQu d caduco, quomodo igif alte:çjpoteft effè altci^^aut quomodo qs dicere poteft:Homo eft Deusc* Eodê certè modo dicen dû eftet, Caducû feu têporale eft perpétua, Mortale eft immortaIe,6C id genus aIia.Cuius rei nuneexhibet no/ bis in capite Caroloftadij exemplü,aduerfus Coeng Do minieg facramcntujbi tum re probe fóltcet cöficiet etc*

Etiterum.

Quafeunqt fannas et irriftoncs euomuit Caroloftadi US,de corpore Chrifti in facramento,cas etiâ de Deitate »Chrifti euomat ncccfte cft,id ^d etiam fuo tempore fiet*

Inferipto jrtp •rav nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerborum Chrifti,

Hoceft corpus meuni,amp;c.

Mei fanaticiiaeiüt hac fua naufeaTtrucf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad negan

dSChriftü,Deü,SCoia fimul,quemadmodüiam aliqua . c^eparte incipiötprorfös nihil credcic,C6parant,n,fe ad ...... human«

lOANNES BRENTIVS.

fîilfnanç rätiom's arbjtnu;Qd cgregiè ipfis imponct Etiterum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sed obifciutjCredi mus quidc, q? potetia Dei fit ubic^ Hi'nc aut no fequit, quod diuina dus e(rentia,aut dexte? ra ei'us fit ubicp,Refpodeo:Credo amp;nbsp;ego quod mrecefi fuSClatebns cordiu ueftroijî nihil quieq nec deDeo,nec de potetia cius credatis.De qua re etiam certus fum SCc,

Et in poftrema brcui Confeßiore.

Etfi(Cinghani)pIurim3 gloriant quod hue articulû de perfonaChrifti cf ed3t,ôdmulta de hac re garriât,tn nofi Herbis coijz fidêadhibeic.Reuera,n.où mentiunt,quae/ cücß de his reb.effutiüt.Ore quidêconfitenf(ficut Saz tâ in Euâgelio uocat Dnm,fitiu Dei) cor aiït eo^ longe eft ab e0.Matj5.H0c certû eft etc. Hadenus Lutherus* Nos quid? libeter ampleeftimur ^d Cinglianijautoritä/ tz faerg feripturg, de arterna diuinitate filij Dei cofitent. Sc fpcramus eos Arianifmû.ôd ^cqd eft id genus hgrefe , on,ex aïo deteftari.Sed cu Luth.fuerit acirtifsimus fpiri, tu5difcfetor,amp;:Cingliani no uereant oîpotentîam Dei phyficisfuis rationib. mctiri,ac fuâ filioDeimaieftate detrahcrc,metoend3 eft,ne,c3Sata inueniat dom3 fcoz pis mundatam,adducat fec3 feptê alios fp3s nequiores. Prims ergo oim,poftq inftitiiimus diuina clemetia adz iutiitei^xplicare ueram fententiamincarnationis(f?c eninilibuitmaioribus noftris loqui) Chrifti fifij Dei, afcêfus eius in cœlum, Si. fefsionis eius ad dextram Dei patris fui omnipotentis, qua lêntentia rede explicata, ueraS^fubftantialiscorporisac fanguinis Chrifti prae/ fentiain cœnaperfpicuè ftatuitur:non eft uifumj'n prgz fentiafarraginem eoi^ didorum feripturæ, quæ incar/ nationê Chrifti icu aflumptionem, ficut Athanafius lo quitutjhumanitatis inDeum teftiftcanf/omemorare,

' ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Contenti

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, Content! in præfcntia eritnus unius ac præcipui dit^îïrc citationeSCexplicatione, Verbum(fnquit loanncs poftolus 0^ Euangelifta)Caro fadum cft. Nec dubiuni cft,quin in hoc dicio nomine VERBI, leuut Græcè d!citur,'5^vAöyov, intelligatur fecunda perfona In nna Deitate,unigenitusuidehcetFiliusDei, ucrus ab aetcr/ noDeuSjineffàbiliteràDeoPatre fuo gcnitus.Norm'/ neautemcarnisintenigaturnon una tantum pars ho/ minis,fed torus homo,corpore SC anima rationah'con/ flans, Qiiod igitur Euangelifta dicit, Verbum caro fa/ (JIum cftjfignificat filium Dei fadlum eflê hominem. Hine funt locutiones illæ, Deus eft homo, amp;nbsp;homo eft Deus.Aciterum:TotusDeusefthomo, Et totus ho/ mo eftDcus,Quidautemlioct'Numilluddicitur,diui7 nitatê fihj Dei mutatam eile in humanitatem C aut ho/ manitatem conuerfam efle in diuinitatcC Nihil minus» InincainationeenimChrifti, ficut eflentia diuinitatis, quaeeftfimplicifsima SC nullimutationi obnoxia,man fitinuiolata,itaetiam eflentia humanitatis,quac confiât anima rationalise corpore manfitimmutata. Anillud dicitur,diuinitas ÖC humanitasinChrifto funtitacon/ fufaSCcommixta, utficutaqua SCuinum commifeeri folentjitaillainter amp;nbsp;confundäturfNchtcc quidem eft fententia,Exdiuinitate enim Sd humanitate gon fit u/ na natura,fed funt SiC manent duac diuerfifsim æ naturg« Anfortafsisillud intenigitur,diulnitatem Chrifti, hü/ manitatem itafibiadiunxifle,ut tarnen fingulg fubftan tiæ feu naturae,fint fingulç perfonçfHoc Neftorianum eft,Se abominandum. Quid ergo eft | Verbum fadum eft caro,fèujDeus fadlus eft homo,aut Deus eft homoï’ Certe fi Ariftoteli,hoc eft,humanarrationf,fua axioma ta hue confèrent!,Se cxpcndcnti,hoc propofueris,mul/ to abfur/

10 ANNES BRENTIVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'17

toabfurdiusuidcbi'turj quam fi dixeris, Homo cftafiz nus, aut Leo eft ceruus ♦ Longius enim inter fe diftant Deus Sc homo,quam homo amp;afinus, aut Leo SC cer/ uus.Ätfiintuearisoracula Spiritus fandli, quæ in Pro/ pheticis SC Apoftolicis feriptis extant,nihil ucrius,nihil certius effecredendum eft,Ne quis autem cæco impetu feratur,non tantum uerha huius oraculi numeranda funnfed etiam ueraeiusfententia, quatenusquideme/ am Spiritus ipfe fandus in fuis feriptis expofuit,ponde/ randa eft öi. cognofeenda. Itaq; uifum eft hje initio reeb t3xe Canonem conciltj Chalccdonenfis , quem ÔC in priore h’bello,de Perfonah unionc duarum naturarum iniChrifto,recitaueram,ÖC quem omnesprj ÔC ortho/ doxi fatentur clarè SC difertè fententiam illius di di, V bum carO fadum eft, exponcre.

Concilium Chakedonenfe circiter annum Chrifti 430.

Confttemur Dominum noftrum lefum Chfiftum antcfeculaquidem,dePatre genitum fccundum deita/ tenijin nouifsimis autem diebus,eundem propter falu/ tem noftram ex Maria uirgine Ö%o7ógt;tw, fecundumhu/ manitatcm,unum 6C eundem Chriftum Dominum fb humunigenitum,in duabus naturis,inconfufe,immu tabiliter,indiuifc,infeparabih'ter, agnofeendum, nusc^ fublata eflentia naturarum propter unionem,magifquc faluaproprietateutriufq^naturg.SCinunamperfonam, atep exiftentiam,concurrente,non in duas perfonas par titum atquediuifum,nequedifiundum,fed Unumeun/ demquefilium unigenitum,

Hadenus Concilium Ghalcedonenfe»

Quod igitur Euangelifta dicit,Verbum caro fa^ dum eft,Sc quod alia loca feripturæ de incarnationc

C Chri/

YS de DIVINA MAIEST. CRHISTI, Chiiftiloquunturjiocfynodus Chalcedonenfis expo/ nit,quod in Chrifto dux naturae feu fubftat/g,Diuinitas uidelicct Qi. humanitas, ita coUeniant Qi infeparabilitcr uniantutjUt non fint duo filq,fcd unus,nec duo Chrifti, fed unus,nec dux perfonæ, fed una tantû perfona. Cùni autemhæefynodus tribueritChrifto nomen perfonæ, necidtemere,abfcßfcripturx autoritäre fecent,uidendö eft unde id fumpferit. Ac manifeftum eft, quod in (cri/ pturafæpefîat mentio'Trö^rwTrovfeu perfonç, prçfertim »'n ijs lociSjin quibus prædicatur, In iudïcio non efle per fonam hominis refpiciendam,unde amp;'7ramp;o'lt;w'arûA94lt;£r, hoc eft,peffonæacceptio feureipedus dicitur.Sed fi nul him aliud huius uocabuli exemplum in facris literis ex taret,uix uideri poiret,quôd ex illis locis attributum fo/ ifletGhrifto.Suntigitur alialoca perquirenda, Etecce apud Paulum,in pofteriori Epiftola ad Corinthios cap, bdicitur, Vt Tîs-oJiKüiJ Tramp;a-eiTrui/Jwc eft,ex multis PER SONIS, pro dono in nos collate, per multos gratiæ a^ gantur pro nobis.Hîc nomen pcrfonp,pro homine per fe fubfiftente fumitur.Et de Chriflo ipfo, capite 2.in ea/ dem Epiftola dicitur:Si quid condonaui,cui condonaz ui, propter uos condonaui le nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft,

in perfona,feu nomine Chrifti. Et cap.q-, Deus eft,qui iufsitètenèbris lucem illucefcere, qui luxitincordibufr noftris,adilluminationem cognitionis glorix Deijtj/ TTfoaw-artWj hoc eft,in perfona Icfu Chrifti, Sed undecûi^ hoc uocabulum fitacccptum,ScChrifto attributum,cer te ad explicâdam ueram rationem Chrifti aptifsimum eft.Sicutenim homo quifpiam, perfona dicitur, quod fitunaindiuidua,è duabusdiuerfis naturis , corpore Qi. anima rationali,conftans, fubftantia, ita Chriftus con/ ftans exdiuinitate ethm'nanitate,diuerfifsimis quideni naturis,

lOANNES BRENTIVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip

naturis,uftaautemfubfiftcria,redè dici'turperfona.So? let 8C nomen v-azoa-lfléo-tce?, quod lubfiftentiam fignifiz cat,pro perfonaufurparijidc^ cxillo(nifi fallor)epiftolac ad Hebracosloco, quo filius Dei dicitur stertwf K.v-ïT)v,hoceft,exprcfra imago fubliftentiæ eius, ‘Unde amp;inuna deitate tres dicuntur û’^aa-laa-a! hoc eft, perfonæ per fe fubfiftentes. Similiter coniunclio diuini , tatis amp;nbsp;humanitatis in Chrifto uocari folet unio vTalt;ilt;r[« TtxNjhoc eftjfubfiftentiab'Sjfeu perfonalis ♦ Hæc idcirco lUifum eft recitare,utcognofcatur,uetercsnonprofao arbitrio, fed autoritate facræ fcripturae tribuifte Chrifto nomen perfonae.

Deinde in expofitionchuius didi: Verbum caro fa/ .dum cftjynodus Chalcedonêfis ( quo nomine ueteres orthodoxoscompledor)diuinitatemamp;humanitatem in Chrifto ita coniungit,ut Chriftus fit «lt;ryr;(UTwj,«'7pfc» '5iT(«gt;5,à:lt;^ij)t7-Mî,«;(^tlt;)5gt;jo-7ûûj,hoceft,incofufè,immutabili/ ,ter,indiuife,amp;infeparabiliter una perfona,Quid aSthoc aliud cft,qfi diceretjdiuinitatê QC humanitatein Chrifto .itaunitaseffe,utnec diuidi un^,nccfeparariafe inuicê queant'i'Tam firma.n.eft hæc unio, ut earn iam inde ab dncarnatione,nullum nec tempus, neclocus,nec mors, necuita,necangeli,necprincipatus3necpoteftates,nec inftantia, nec futura,nec altitudo, nec profunditas, nec ullaaliacreaturadifiungere ac diuellerepofsit.Quæfo igitur te, amicifs. mi ledor, r eputa mihi cû animo tuo, an non is,qui pio eft 8C fano intelledu, ac ex animo con fitetur diuinamôChuraanam natura in Chrifto efteinfc parabiliter in una perfona coniundas, necelTe habeat e/ tiam fentire £lt; confiteri,quôd ubicGcß eft diuinitas Chri ftijibi etiam fithumanitas eius C Si enim hæc funt fem/ perinfeparabiliter in Chrifto coniudaamp;unita,quomo

C 2 do

2.0 DE DIVINA MAIEST. CHRISTI.

do alicubïpotefteflediuiniCâs Chn'fti abfcp humanita/ te ei'usi:’ NcCß enim filius Dei fieaiïumpfit Filium homi m's in unam perl'onam ut alicubi quidem effet Deus ô(î homo,alicubi auccm Deus tantû : fed potius ut ubicun/ que eft,uerus effet amp;nbsp;totus Chriftus,uer usc^ Deus et ho mo, QuarequiChhftumitadiuiduntacfcparant, utin uno tantum loco coniungant diuinitatem amp;nbsp;humanita tern eius,in alijs autem omnibus loci's collocent, dunta xat diuinitatem e!us,adeoc^ illam ab hac tanta locorum intercapedinefeiungantjquantum (upremum cœlum a terra diftat, hi effugereprofedo non poffunt, quin in latebris cordium fuorum, faciant, (quod in ipfis eft ) ex ChriftoduasperfonaSjalicubi quidemDcum ôi. homi nem,alicubi autem Deum tantum, SufficitCinquitMai? tyr)deitatem quamuis immenfam Si infinitam,fua hy/ poftafi fulcire ac fuftentarc humanitatem, ubicunqj ilia fuerit. Vnde licet corpus Chrifti fit in coelis, ncc ampli/ us uerfetur in terris^nihilominus tarnen filius Dei cum eft in EccIefia,0( tnndem ubiep, nunquam fic eft expcrs humanac naturæ, quin earn in loco,ubiipfa eft, habeat tnfitam fibfiSc in unitate perfonæ coniundam, Hade/ nus Martyr.Hoc autem, fi penitius infpexeris,quidjOb fecro,aliud eft, quam non folum ex Chrifto duas facere perfonas,uerum etiam Chnftum in ordinem fandoru hominum redigere,adcoc]^ipfum uerum cffeDcum,a^ perte negareç'An nonenim filius Dei,quicftucrusDe us ab gtcrno aPatre fuoineffàbilitcrgenitus,implet fua præfentia,eff£ntia Si potentia coelum ac terram, Si om/ nia quæin eis funtCltacp impletetiam hominespios Si S.indos, id-pnon uulgari tantum modo,quo reliquas creaturas, ucrumetiam fingulari inhabitationis gratia»'

d igitur cximq habet homo Chriftus, (quod quide

ÎOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

ad diuinitatis præfentiam ÔC potentiam attinct ) ab uni/ genito filioDei,præreliquisSandliSjPetrouidelicetaiit Pauloç’SuffîcitCinquit Martyr de Chrifto)deitatem,quâ uis immenfam Qi. infinitam, fua hypoftafi fulcire ac fu/ ftentarehumanitatemjubicunq;illafuerit. Âtficetiam filius Dei,fulcit ÔC fuftentat fuahypoftafi, (Eft enim fe/ cunda in unaDcitatchypoftalis) humanitatem Pauli, ubicuncçeafuerit.Humanitas enim Pauli non poftet uel uno momento conftftcre,aut conferuari,nifi diuina Potentia amp;nbsp;præfentia fulcirctur ac fuftentareturæt cor/ pus Pauli, ucrfatur quidem apud PhilippenfesautRo/ manoSinec interea eft in aliis locis fiue fupra in coelo,ft ue infra in terris, nihilominus tarnen filius Dei,cum eft inEcclefia,adeocç ubicç, nunquàm fie eft expers huma nænaturç Pauli,quin eaminloco,ubi ipfa eft,fiue apud Philippenfes, fiue apud Romanos habeat infitam fibi, ôd indiffblubiliuinculo cÔiuncftam. Siue enim Paulum intuearisadhucuiuenteminhisterris,fiuemortuumin Chriftojcertè filius Dei diuinitäte fua itaei coniundus amp;nbsp;unitus eft, ut uiuentem uiuificet, amp;nbsp;mortui tam a/ nimam coferuet,quàm exuuias, quamuis in puluerera Tcdalt;ftas,ufq? ad refurretftionem eflentia potentia fua præfentifsimus cuftodiat.Pauluscum effetapudPhilip t.Corintç. penfcsfcribitadCorinthios:Ego quidem(inquiens)ut abfens corpore, præfens autem fpiritu,iam decreui ÔCc, EtcxRomaadColofrenfes,Quâuis(inq^uit)carne fum Colof.t, abfens,tarnen fpiritu uobifeum ium. Cum autem Cin/ gliani non fublimius ientiât de Chrifto, quâm quôd fit corpore fuo in unotanturalococœlicollocatus:Inte/ rimautem inuifat fpiritufuoEcclefias inhis terris,an non redigunteum in ordincm Pauli, aliorumep homi/ num fan^qrumjUt non alio modo Deus dicatur,quàm

DE DIVINA MAIE,ST. CHRISTI,

Paolus did pofsit C Non dubito, quin uerbis fuis quam contêtifsimapo{Eintuoce,fintrecIamatari.Sed fl fente/ ti'am eorûj quam fpm tus Dei,qui etiam profunda féru/ tatur,in cordibus ipforum uidet,confideraucris3 obfcu/ rum non eft, quod aliud uerbis loquantur,.aliud in rc/ cefluanimorum fentiant»

Filius Dei conceptus eft homo in utero Virginis mi rabili Dei præfentia 8^ potentia. Sed ÔC Paulusjnirabili Dei prçfentia amp;nbsp;po tentia in fuae matris utero conceptus eft.Etfienim filiusDeicoceptus eft in fua matreabfc^ uirili femine,SC fine peccato,tarnen nunc non eft fermo de modo conceptionis, ÔC concepti hominis qualitate, fed de æterni fill) Dei in conceptione præfentia po/ tentia,qua amp;nbsp;homo Paulus coceptus eft, Dicit quidem Dauid:Ecce in iniquitatibus conceptus fum,et in pecca tisconcepit me mater mea,quod de Chrifto did non poteftn'n alio autem Pfalmo ille idem Dauid dicit. Quo ibo à fpiritu tuo,amp; quo àfacie tua fugiam C” Et mox:Tu poftedifti renes meos , fufcepifti me de utero matris meæ.Gratias tibi ago, quoniam mirabiliter me fecifti» Mirabilia funt opera tua,id quod anima mea probe co/ gnofcit Non eft occultatum os m eum à te, cum forma rer in abfcondito,6C in utero matris, Imperfedum me/ urn uiderunt oculi tui SCc. Audis igitur Dauidem, SC nomine DauidisPetrum,Paulam,0C alios homines,ac præfertimfanlt;ftos,fingulari Dei præfentia ÔC potentia in utero matrum conceptos,ficut ÔC de Hieremia dici/ tur;Priufquam teformarem in utero,nouite, SCante^ cxires de uulua fancftificaui te. Et apud Paulum îElegit nosinipfo antequàm iacercntur fundamenta mundf FiliusDeihomo fa(ftus3multaôCmagna,adeof^miran da opera ædidit,Dæmonia eiedtlCæcis reddidit uilunaî

Claudes

r

lOANNES BRENTIVS.

Claudos fanauit,Leprofos mundauit, ÔC quod eft admi rabüiusjmortuosexcitauit. SedôdPaulus ædiditmira/ cula,necDacmonia tantum eiedtjôdmortuos excitauit, uerumetiam tanta futtautoritate,ut ôd fuper infirmos deferrentur à corpore eius fudar ia amp;nbsp;femicinda, Sgt;C ïccc derent ab eis morbi,ac egrederentur fpiritus mali.Simi liter de Petro quocç dicitur, quôd homines exportaue/ rint infirmos inplateas, ôd pofuerint inledulis ac grab/ bâtis, ut uenientis Petri, uel umbra obumbraret aliz quem illorum.Dices,quod Chriftus fecit,propria uirtu tefecit. Quod autem Petrus amp;nbsp;Paulus fecerunt, aliéna uirtute fecerunt. Qirin imô,quod f ecerût tam Chriftus, quâmPetrus amp;nbsp;Paulus, hoc fecerût uirtute DIVIN A, eacç non abfenti, fed omnino præfentijôd qua non mi/ nus,fi eftèntiam amp;nbsp;potentiam eius refpexeris,impleti zf rant Petrus amp;nbsp;Paulus,Chriftus ipfc.Si enim Diuinita tem Chrifti confideraueris, fimplicifsima eft,ôd ubicun que eftjibi totaeft. Chriftus refurrexità mortuis diuina uirtute, Hunclefum,inquit Petrus,fufcitauitD E V S, Et,Dextera Dei exaltants eft. Sic r efurgêt etiam Petrus amp;nbsp;Paulus diuina uirtute, eacç non longe abfenti, fed o/ mnino præfenti, qua amp;nbsp;intereain morte ad refurrectio nem conferuantur. Dicito ergo mihi, quæfo, quod eft diicrimen inter Chriftum, Petrum ac Paulum C Re/ fpondesquidemfilium Dei iunxifle fibi filium Mariae uirginis in unitate perfonæ, non autem fic uniuifle fibi Petrum aut Paulum.Rede.Sed quid eft illudtlnunita/ te perfonaeC An no n filius Dei ab aeterno à Patre fuo gc/ nitus,uerèSecundaeft,in una deitate, perfona, qua Si Omnibus rebus itapræfto adeft,ut abfqt præfentia Si po tentia eius nihil reru confiftere poflèt î* Quid igitur pro/ hiberet, quo minus dicatur Filius Dei cum omnibus rebus

i4 DE DIVÏNA MAIE5T. CHRIST!, rebus crcatis perfonaliter ünitus efle lt;nbsp;Certé fi lentcntiS Martyns,^uam fuprâ comemorauimus,de unione per/ fonalijtede introfpcxen'Sjtalem facit unioneni fib) Dei, amp;nbsp;filij Mariæ uiïginis,quail's eft filq Dei, amp;nbsp;omniu créa/ turarum,aut faltem Petri, PauIi,0C aliorum fandorutn. Sicenimcollocat humanam naturam Chrifti in cœlo, Fol.jo. utfilius Dei in eo tantum loco jUbi eft ipfa,habcatfibie/ am infitam,amp; in unitate perfong coniundam. At fic na tura cuiufuis hominis nunc in coelo exiftentis,ut Moyll (exempli gratia)0c Eliæ, amp;nbsp;omnium eorum, qui in die PafchæcumChrifto refurrexerunt, infitaeftftlioDei, Äipfi in unitate perfonæconiuncfta.Quæenim Diuini tas eft in Chrifto perfonaliter, (ficut paulo ante expofui/ mus)prgfens,ct omnia in tern's gubcrnat,eadcm etiant cftin Mofe,Elia, amp;alijs fanclis in cœlo, ac interim uni/ uerfa in tern's gubernat,Qiiare,nifi Cingliani unionem perfonalem in Chrifto ita definiant, ut ubicunq; fme in cœlo fiue in terra fuerit deltas Chrifti,ibi habeat fibi infe parabiliter coniüntftam Si unitam fuam humanitatem, fieri non poteft, quin non folumfaciant ex Chrifto du/ as perfonas,aut duos Chriftos, uerumetiam redigant e/ urn in ordinem aliorum ian(ftorüm,ôônegcnt com efle uerum Deum.Non ignoro Cingliancs in explicationc perfonalis unionis duarum naturarum in Chrifto miri/ fice fibi,in exemplo fob's ÔC radiorum, blandiri,quód fi/ cut corpus fobs in uno tantu cœli loco cft,ôC tarnen fpar git undiquaq; fuos radios,ita et corpus Chrifti fit in uno tantum cœlilocOjCÙm diuinitasciusin omnia locadif/ fundatur. Hæccertéaptifsimaefietfimilitudo,fiprius probatum cflètjquód quemadmodum ràdq folares ha bent origine fuam e corpore fob's, ita amp;nbsp;diuinitas Chri/ fti haberet originem ftiam ex humanitate,Quid autem magis

lOzVNNES BRENTIVS.

magïs impium dici po9êt C PofTct quoc^ ufdcri locum habere,il corpus fob's amp;nbsp;radij eius, una effent infeparabt hsamp;indiuifibilis,exduabus diuerfis naturisconftans, perfona.Nunc auteni,nec funt una pcrfona, ncc funt di uerfe naturç.Quid igitur ad unioncin illam duarum di uerfarum naturarum in ChriftoCScd accedo nSc ad col/ lâtioncm,qua AthanafmsChriftum cumhominecon lcrt.NamquodMartyr detruncoarboris inradice,ôd de aftris in orbibus fuis,dffpntat, nih ij ad nos. Similitu/ dtnemperfonacChriftijCum prxfentiahominisinfpi/ damus,Sicut anima rationalislt;inquîtAthanafius)Sdca To,unus eft homo, ita D eus ôd homo unus eft Chriftus. Qiiemadmodum igitur fieri non poteft, ut fi alicubi fin gatur fubftâtia animx tantum abfcp corpore, alicubi au tcm fubftantia animæ ôd corporis fimufimaneat uniras pcrfonæ hom ini s, ita no n poteft fieri, ut conftet perfo/ næ Chrifti uniras, fi poft incar nationem alicubi diulni/ tas eius cum humanitate,al{cubi diuinitas tantum abfcp humanitate,idc^ tanto interuallo feiunâa,quantumeft inter fuprenrum cœlum, ÔC infini am terrain, ponatur. Hîc uero exultât Martyr, cxiftimans fe oportunam in/ uen!flerimam,quaelabatur,Contemplemur,inquiês, , humanum .corpus,id ccrtè unum eft, nec eius partes di/ uerfamhypoftafinhabcnt,nectameneftneceffe,utubi eft caput,ibi fint pedes,nec ubi funt pedcs,ibi fit cor amp;c, Primum,fifing{t corpus humanum effcperfonâ, abfq^ anima,infanit.Deinde,fi fingit animam hominis ÔC pe/ des eiuSjfimiliter animam hominis ÔC manus aut caput ciusefte perfonam,DpushaberElleboro.Tot enimfin/ gît in uno homine per fonas, quot funt in corpore eiüs mcmbra.Nec Athanafius autcm ,necnos fingimus ani mam hominis conftituere fingulas cum fingulis mem/

D bris

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI,

bris pcrfoftas,Sedanimani hominis 05 corpus ei'us effe unam tantum SCindiuiduam feu infeparabilem perfo/ nam,qua fitjUt dum homo eft homo, neceflarium ht,i/ bi eflè corpus,ubi eft animasse ibi efte animam, ubi eft corpus.Poteftquidêanimacogitatione fua uagari per uniuerfum orbem,reli(fto interim corpore in uno loco; Subftantiaautem feueflèntiaanimæ,incolumi homi/ nis perfona,ä corpore nun^ abeft.Qiiare ficut perfona/ lis unio animæ ÔC corporis in homine ferre non poteft, ut alicubi ponas corpus et animam fimufalicubi autem animam tantum abiep corpore; ita perfonalis unio Der 05 hominis in Chrifto non poteft ferre, ut in uno ratuni loco ponas diuinitatem öi. humanitärem, in omnibus autem alqs locis folam diuinitatem, Ac profedo uerifsf mum eft,quod Martyr hoc loco addit, Vnio (inquiens)’ in eadem hypoftali,diuerfitate locorum no tollitur. Vù desjueritatê excidifle ei,credo,Imprudent!. Nulla cnim locorum diuerfitas tanta eft, ut pofsit perfonalem diui/ nitatis Ö5 humanitatis unionem in Ghrifto ita tollere,ut alicubi fit diuinitas, ubi non fecum in eo ipfo loco ( Scfi ineffabili modo,ficutpofteafequctur) habeat conium dam amp;nbsp;unitam fuam humanitärem. Nam quod in deft nitione perfong,qua dicitur,perfoham effeindiuiduam rationahsnaturæfubftantiam,proindiuiduointelligiri îol. 1 tf. quod non pofsit diuidi in fingularia,quid hoc ad inftita tumfSienim perfona fic indiuidua fubftantia dicitur, quodnondiducaturin fingularia, quemadmodum ge nus £«5 fpecies,certe etiam ficindiuidua dicitur,quod no ' nbsp;nbsp;nbsp;pofsit,manente unitate eius,in uarias partes diflccari,0d

in uaria locadifpergi,utalicubi duabus partibus, alicu'/ bi una tantum confier,Qiiid muitis opusCutfeiamus probe fibiCingliani confient, Martyr poftea fcribicFr a

ftr^

X7 ftra,inquiens,omniahçc abs te interponunturjquia no F femel dedijubicunqïfuentdiuina hypoftaus,.eam habe refibi coniun(flam humanitatem. Si ergo das,Martyr, quod ubicuncg fuerit diuina filij Dei hypoftafis, habeat fibi coniunclam humanitatem eius,certè necelTario fe/ quitur,quôd humanitas Chrifti fit ubicç. Negari enim nonpoteft: quineahypoftafis,quac Gbi humanitatem in inîeparabilem et indiuifibilem perfonæ unitatem co -pulauit, fitnbiq? amp;nbsp;omnia impleat» Sed quod Martyr u/ na manu porrexit, altera iteru tn auf erre uidetur. Mox enim addiuCùm tamen(inquiens)humanitas ad totio/ ,ca non pertingat,quot diuina hypoftafis implet, nec ta/, menproptercafoluitur unio .Hadenus Martyris uex/ ba. An uerô non uides Martyrêfibiinhoc negotio non coftareCSidiuinahypoftafisCquo nomine intelligo hoc loco perfonam ftlfj Dei)ubicunc^ fuerit, habet fibi con/ iundam humanitatem,quomodojobfecro,humanitas ' Chrifti non erit,ub.icuncp ftierit diuinitas eiusCHæc au/ tem implet çœlum.6lt;^ terram.Quomodo igitur non ha beretfibi coiundam humanitatem,tam in cœlo,quàm in terra C Cum autem addit, quôd humanitas non per/ ■tingat ad tot loca,quot diuina hypoftafis implet, Gin/ telligit humanitatem Chrifti non pertingerc ad om/ nialocacorporali,mundano,amp;locahmodo,qui cum pugnatîZ’quiduociferaturC’ quid ifta loquacitate opusC* , Quis enim eft,qui humanitatemChrifti corpôrali amp;nbsp;lo cali modoinomnialocacxtendit,aut cum diuinitate, ut ipforum uerbo utarjCoëxtenditC Ne diuinitatem qui dem ipfam extendimus in omnia loca craflb, carnaliôd localimodo,qnaigitur ratione fie coëxtendgremushu manitatê cû ipfa unitâî’ Non ignoro ueteres quofdS, cû tde diuinitate omnia impiété lo quunf, uerbis éxtenden ’ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 2 di.

iS DE DIVINA MAIEST. CHRISTI.

dijcoextcndcnd), ac etiafn difFundcndi ufos, fed cbfcW rum noneft,quódhts ucrbis,inli.ic quidemrcjmtmc taphoricisfeufiguraréabufi, Sicutenim diujnitas did tur quidem omnia implerc, non autcm intclligcndum eft de craflb,amp;^ corporali modo l'mpîendinca etiam dici tur in omnia loca cxfcndijaut diffundfnon autem mun dano,amp; locali m odo. Diuiniras cnim res eft fini plidfsi/ majamp;ubicunq; eftjjbi TOTA eft, ut ncquaquam eraf feautlocalitercxtendatur SC difFundatur . Çhiam inii/ gnem igitiir nobis faciuntiniuriam, ne quid durius di/ cam,Cingliani,quód non nereätur publice nosinfama rejpcrifideacfihumanitatem Chrifti cum diuinitatec/ aus cocxtcdcrcmus Non extcndimüs, quêadmodum paulo antediximus, diuinitatem, quomodo igitur hu/ manitatem cum eaCOcxtenderemus C Si aûtMartyr tntelligit htimanitatem Chrifti, in uno tâtum loco con/ l'undam cumdiuinitate,in alqs nero locis folam eftè di/ tiinitatem,qualis cftifte Proteus C* quac ucrborum ludi/ briaç’Si hoc fentit,ut certè fentit, (hoc. ipfo rédiges Chri/ ftum in ordinem aliorum fanc^orum, qui ipfi habet diuinitatem fibi in uno tantum loco coniHnctam)quid eft,q? non ucreatur fcribere,fe darc,idq,’ non femel, V/^ BIC V’NQyE fucritdiuina hypoftaiîs, cam habere fi/ bi coiunciam humanitatemCNifi forte in hoc dido fuo tntenigatnomincdiuinæhypoftaiëos,non tantumfe/ cundam perfonam in diuinitate, uerumetiam diuinita/ tern cum humanitate in Chrifto,ut fenriat,quód ubi eft totus ChriftuSjibi fit etiam humanitas eius.Si ergo hate eftfentenriaeius, Qu/s nefciqquodubicuncp eft Chri/ ftus Deus 0(honio,ibietiam fit homo C Seduidcamui ïiunc,quæobqcerefbleant. Fatemur quidem (inquit) Ghnft uni efle unam perfonam, earn fp omni m aieftate

Dei

10ANNE5 BRENriVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^^

DeiornatatTijaddimus autcm correcflioncm,uidel5cet, Fol.»(f. quantum etws feit natura, In Clin ito enim funt duæ dv ueri'ifsimaînaturç,diuina6Chumana,quarumalteraeft infinita,alterafinita,quaïfi minirnè fert utfpiritus diui/ nus ftat,npc etiam patitur ut lit immenfa,cum dari non pofsitimmcnfam corpus.Nam oportet,ueh's, nolts,ut longitudrne,latitudine, altitudine terminetur .Non enim reipfa poteritaliter conftare,ôdc.Hæc ÄTid genus multa alia foie nt nobis magno faftu obijcere,inculcai! re,iterate,amp; nufquam non obtrudere.Etfi autem ea fcri ptis Lutheri aduerfusSacramentarios, SC aliorumno/ ftrorum ita funt explicata,ut miradum fit, qua illi terne ri täte amp;nbsp;ineOgitantia audeant ea tanc^ noua,inaudita,0d inexplicatajn publicum reuocare, tarnen, cum ipfis li/ betueteresfuasnacnias repetere.non pigebit nos uete? res quocg refutationes in medium afferr e,pr3efertim c3 histemporibusaddant borribilem uocem aduerfus 0/ mnipotcntiamDei, 0lt;luociferentur.Nullaui(hoceft) ne omnipotentiquidemuirtuteDei fieri pofle, ut cor/ pus nonfitinloco,aututfitfimulinpluribus locis,feu Fol.»c ubiq;,autnonterniin€tlongitudine,latitudine,£lt;altitu dine.Cogita ergo mibi,quant maligne fentiât illi de no/ ftro uelftudiouelingenio,quod cxiftimctprimum nos ignorare aut cblitos elfie, quid Phyfica aut Mathemati/ cade natura corporunr,iuxtahuius feculi rationem, do ceat,Deinde,nobis ignotum efie, quodperfonaChrifti conftetduabus diuerfifs/rnis naturis. Quis rcrum non omnino imperitus illud ignorât Quis piorum hoc negaîÇ’ïnpræfentiaautcm,non difièritur de corpore hu manofimpliciter , fed de corpore , quod filius Dei fibi perfonaliter uniuit.Etfi enini diuina amp;nbsp;humana natura, funt inter fe diner fifsirnsc fubfUntiæ, qnippe quod alte/

7 nbsp;nbsp;; ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 3 ra

JO ÖE DIVINA MAIEST. CRHISTÎ.

ra fit fpiritus creator,ÔC infinitus ac immefus, altera cor/ porea crcatura,finita ÔC dinienfa,tamen hæ duæ naturae iêu fubftantig in Chrifto I'ta conueniunt ÔC uniuntur, ut non duas perfonas,fed unam tantum conftituant» Nee in uno tantum loco fint unitæ,fed ubicuncpeftdiuina fi li) Dei natura,ibi fecum habeathumanam naturam in/ fep3ribiîitei-,ÔCindiairibiliterconiun(fliim, Sienim in uno tantum loco diuina natura Chrifti haberet fibi uni/ tam humanitatem, ÓCin omnibus alfis locis, fola diui/ na natura confifteret,quid rogo Chriftus, quemadmo/ dum fupra oftenfum eft, diffèrret à reliquis SanÆs, i/ mó etiam à quibufuis hominibus Nam diuina natura fil q Dei,ficut implet ccelum amp;nbsp;terram, praefentia, efièn/ tia,amp; potentia fua,ita etiam implet omnes homines,ac interearelinquit unumquemuisinfuo certoac circum fcripto Ioco.Quare,nifi filius Dei copulauerit fibi bomt nem,quêfibiuniuit,multôardiasamp;præfentius,quàni alios homines,euitari non poteft, quin autfeqtias Chrf/ ftum nonefleuerumDeum , aut neceflè habeas alios quoq? homines dicere uerosefleDeosJn philofophica difciplina manifeftum eft,quód finitiadinfinitünulla fitproportio. Siautemhancration? fequaris, ne un$ quidem concedes filiumDei eflèincarnatum, aut diui/ nam naturam uniuifTefibi humanam perfonaliter.Qua re,etfi maxima omnium efl: harum duarum naturarum inter fe diuerfitas,tarnen in perfona Chrifti funt ita uni/ tæ,ut altera ab altera nunquàm in ullo loco feparan' que at,Et fi aliquoties in hac perfona,docendi gratia, fepara/ tur,non loco,fed folointelledlufeparantur ♦ Quidinte/ rea ad me, quod philofophi dicunt,Finiti ad infinitum nullam eflè proportionêfNon iam ego in philofophia, fèd./n Theologia uerfor, in qua Spiritus fandus do/

JOANNES BRENTIVS.

eèt, Verbum cflc carncmfadum,hoccft,filium Dd itafibihumanamnaturam uniutflêjUtfituna tantum, eaq? perpetuo mfeparabilis perfona, Diuerfifsimaequf/ dem funt inter fe naturae, Sed in-Chrifto infcparabiliter unitæ.Quæ uniOjUtpugnatcum uniuerfa Humana phi/ l'ol'ophia,ita eft miraculum omnia r cliqua admirabilita K fua excedens.Non eft obfcurum,quód no diuina,fed tâtum Humana natura fit obnoxia paf iioni amp;nbsp;morti. Et tarnen in pafsione èC morte CHrifti diuina natura, quae in fe eft impafsibilis amp;nbsp;immortalis, fam præfenter affu/ it humanæ naturæ patient! amp;nbsp;moriêti, ut ne tunc quidê perfonæ imitas fit feparata. Nec affuit tantum ficut Ste/ phano,autPetro,autPauIo moriêti,fed ita perfonaliter affuit,utuerèdicat,Deûipfum eftèpaftum ac mortuû, Videamus, inqt Cyrillus, ipfam hors aîam, fi quid cor/ ati© puspaffumfaerit,extra pafsionequidem manentê,qaâ „e unigeni tSpertineatadnaturâ,attamê NON EXTRA PAS ticap.16. SIONEM ESSE intelligi, eo quod propriû fit corpus ipfius,quod patit, amp;nbsp;licet incotigua fit ÔC fimplex, tamê id quod patit,no alienum eft.Sic intelligas etiâ de Chri/ fto omnium faluatore (utar aût cxemplis,qu£ quafi per amigmata nobis poffunt oftendere ) quod comunicaric quidê pafsioni unigenitus, quantûpertinetadfamiliari tatê corporis fui,mâferit aût pafsionisexpers,ut Deus, Et itei^^:Affirmamus propterfamiliaritatê quidê carnis cap-*7^-eu infirmitates fuiffe perpelfum,feruaflê uero fuænatU/ ræ impafsibilitatê. Hîc rcêlè pie docet Cyrillus,quôd Deusnatura fua nihil patiat, SC tn propter familiaritatê carnis communicarit pafsioni,ÔCperpefrusfitinfirmita tes. Idê dicêdum eft de præfentia humanitatis Chrifti in cœlo amp;nbsp;in terra. Etli♦ n. folius diuinac naturæ eft implo/ ïc ccelum âê terram, tamê quiahæc natura uniuit fibi in

Chrifto

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI,’

Clinftoperincarnationem, humanamnaturam pevfo/ naliter, idcircö etia Humana riatura uerc dicitur cceluni Ôéterram i'mplerc,non quidem ex fe ipfa,fed propter perfonæunitatcm . Dilpufetintcrea PHîlofophia quo rnodonaturafinita ÔLeircnniïcnpta pofsjtunin'naturaî ïnfînitæamp;indrcumfcn'ptæ,nihil ad nos^Eadem enim rationedifputabi£,quomodoDcuspofsitenehomo,ôt HomoDeus» Acprofedonc hacquidê in parteobfcu/ rum cflèpotefi:,quôd cùm foliusDci fit, cœlûSC terrain inipIere,SCilli ncgent hominem Chriftum implerecce lum fie terram,non redè intell)gant,quid fit,hoKHincni efle Deum,de quarc fortafsis poftca plura.

Hæc amp;nbsp;id genus alia,quae ad hanc rem attinent, cùm in priori libello de unione perfonali fan's pro meateniti täte lucuîenter expofuerim, non tarnen potuei unt nec Märtyrern,necBullingerum permo«ere,utcxcitarcn/ turadperfonalcm unionêduarumnaturarum inChrv fto rede Sé pie cxpêdendam. Vociferantur enim,fc nub Io modo facere ex unaperfona,0d ex uno Chrifto,duas» Sedunitatem perfonaeita rewnere,ut tarnen retineant etiam naturarum diuerfitatem, Hic etiam BuIIingeru« fi bi,ut alias fæpe, triumphum decernit ôif trophæum erî git,acuuîtprorcpetitishabcre, quacanteaé Vigilioac Theodoreto recitauit,DenicphortaturBrêtium,neipfi graue ht,à tantis uiris difeere, aefcrupulum fuum depo nerc, QuinilluddicisBuningere, Qiiid, nih uidisdo/ loiÆt Iq £riumphe,Scd primùm,memineritis uos Cin gliani,quodiudicium LutheriCillius uidelicet uiriqu2 ne uos quidem diuinitusyadpr^ferendam nobis facern cognofeendae ueræpiæ dodrinæ cxcitatum negate ault; dctis)de uobis püblicè extet,quod Si fupràredtauimus. Eth (inquitille) Cinglianiplurimum glorian£ur,quôd hune

Ï0ANNB5 BRENTÎVS. ’

hune articulum de perfona Chrifti credant,ac multa de hac re garriant,tu tamen noli uerbi's corum fidem habe re,Reuera entm mentiuntur, quaccunCß de his rebus cf/ futiunt, etc. Deinde quod ad me attinetj no opus fuiflet ifta BuUingeri infolentia, qua ita m ihi infultatj perinde ac fiueterumpatru ledionem afpernarcr, Amo cnini ùeteres feriptorcs.utquimaximèj amp;nbsp;quiddeipfisfenti/ arH,exiftimo ptj s non efle ignotum, Sed habent illi fuû, eumcp nonfupremum in EcclefiagraduTn,utprimum omniumdifeendamihi fit piadodlrina nec â VigiUo, nee à Theodorcto, fed à Chrifto filio Dei, de quo Pater coeleftisdixit, HVNC AVDITE, ôdcuiusuoxinfer* ptis Prophcticis ÔC Apoftolicis extat. Hæc ilia funt fcri/ pta, quae pofTunt mihi molcftos fcrupulos eximere, SC quae mcinhaccaniciead refutanda ueftra abfurda do/ gmataalacremeffecerunt. Pofthacc foleoetiamliben/ ter tarn uetercs quam alios Ecclefiafticos fcriptores in confiliutn adhibere,Sed quid Num quia deferenda eft eis fuahonorificentia, quemadmodum Auguftinus lo quitur,idcirco in uerba eorum iurandum eftc” Certè ne/ mo maiori contumelia eos afficit,quam hi,qui ad ftabi liendoserrores fuos,autoritate eorum abutûtur. Cuius rei exemplum eftBullingerus ipfe. Récitât teftim onia Vigilij 0CThcodoreti,qui ut rede in his locis diftindas naturarum proprietates in Chrifto commémorant,ita ' prorfusnihiladcofirmandum fomniumBullingeri fa/ ciunt.Quiscnimnoftrumunquàm negauit propricta/ tes duarum naturarum in Chrifto elTe difti ndasCSed il/ ludnegatur,has diuerfas naturarum proprietates, clTe diuerfis perfonis 8C locis diftindas. V na enim eft perfo naChrifti.Et inhac una perfona difsjmiles proprietates , gnfcparabiliter ita coniundae funt,ut haudquaquam lo/

E co,

DE DIVINA MÄIEST. CHRISTI,

CO,fed tantarn ÉntcIIedu diftinguantur.Cùm naturç(irf quitNaZian2enus)nitenc(fÎLidiftant, fimuldiuiduntur ctiani nomma. Et Gregorius NyflenusJntelIedu (iri/ qiiit)dnridentehoc,quod per niifcricordiam quïdem «/ nitum c.fl:,rattone autem difccrnitur. Et in Secunda Sy/ nodo Nicçna,Epiphanius quifpiam, Catholica,inquiG Ecclcfiaàconfufionealienam Vnitionem cofitetur, NATVRAS SOLA CONfiderationeindiuifmidi ftinguit, V os uero Cinglianqnon intelledu tantum,uc rumetiam loco,;adeoq; perfona diftinguitis. Collocatie enim Chriftuni in cœlo diuinitate ÔC humanitatc,in ter ris autem tantum diuinitate. An hoc non eft facere diiz as(quod in uobis eft)perfonas-7 An non hæc funt diftan tifsima loca Credimus Eliam unà cum corpore fuo uiz acre cum Chrifto, in coziefti regno, quippe quod SC ig/ neo curru è terris fit ftibIatus,ÔC appanierit cum Chrifto in transfiguratione eins .Non cftautem dubium, quin Elias hypoftafis filq Dei,ab æterno a pâtre fuo gcnitiy fint duæ diuerfæ perfonæ. Altera quidem Eliæin cœlo» tantum,altéra autem filij Dei in cœlo amp;nbsp;in terra.Nec eft dubium, quin filius Dei, ficut implet diuinitate fua ccez lumôt tcrram,ita impleatetiam Eliamin cœlo» Vide ergo mihi,quid nunc neceflarió fequatur,illud nimiriï, quód cum Cingliani Ipargât eanr,quæ eft in Chrifto diz uinitatem,tam in cœlo quàm in terra,humanitatem aii tern eius collocenttâtum in cœlo, manifeftè faciant duz as,ex una, perfonas, licut amp;nbsp;Elias, diuinitas filrj Dei, implens quidem Eliam in cœlo,fparfaautemin cœlo et in terra,duæ funt perfonæ,diücrfifque locis diftin(ftæ,iz deocp de Maieftate Chrifti nihil altiusCquod ad hâc quiz dem partem attinet)quâm de Elia,fentiant.In hoc enim uidenturnobifcum uerbisde Vnfone duarum naturaz

runs

lOANNES BRÈNTIV3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

rum mChrifto cofenu're,quödChnßus conftetcxdua bus natunSjdiuina uidelicet dC Humana, nee altera mu/ ' tetur in alteram:Sed in illo non conuenit inter nos,qua ,lisfitha:cVnio,ÔCquâtumpateat,Numperfonalis,uel ut Paulus loquitur, corporalis SCperfeda, An tantum .uulgaris,qualiterDeusunitus eft quibufuisfanclisho/ minibusÇ'Dicuntenim diuinitateniChriftihabere libt xopulatam Humanitatem in uno üâtumlocou'nreliquis autem omnibus locis feparantbumanitatem â diuinita ic.Haccnoh eft perfonalisamp;perfeda,fed tantum utilga ris Vnio. Nos autem ex illo Euangeliftae dilt;fto,amp; fimiz dibus,Verbum caro faeftum eft.docemus Vnionem ue .rèamp;pcrfecftè PERSON ALEM,utubicunep eft diuini tasChrifti, ibietiamfit,(fedineffabili modo) Humani/ las cius.Nam quèd naturae dicantur in Chrifto diftin? lt;ftæ,nonidcircod{cuntur diftindæ, qu6d diftinguan/ tur locis,ut alicubi fit diuinitas, ubi non habeat copula/ lam fibiHumanitatem, fed quod naturae nec fint muta/ læ nec mixtae.Nomen autem naturæ, quemadmodum alias expofuimus, non eft intelligendû, in hoc quidera argumento,pro rei accidentibus,fedpro rei ftibftantia, mtNaturadiuinitatisfitfubftantiafpiritualis,intelHgês, vincreata,ôd ab æterno. Natura autem humanitatiSjfub/ ftantiacorporea, intelligens, amp;nbsp;in tempore creata. In 'Chrifto igitur fubftantia diuinitatisnon eft mutata in fubftantiâhumanitatis jfed raanetutraq; ita inuiolata, uttameninincarnationealtera fit alteri femperôdubi/ que indiftûlubili nexu copulata ôd unita.Et quiaBullin gerus obtrudit nobis alicubi fuapriora fcrspta,quç uult pro repetitisHaberi,nonpigebit etiam me Hune locum prioribus, nonquidem meis, fcdEutHeriuerbis,quæ amp;nbsp;ipfapro rcpetitis Haberi uolumuSjConcludere.Sic em

E 2 feribit

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, fcn'bi'tilIc5Ncceffehabcs(inquiens)eam ChriHi exiftcn tiaiDjqua eftcum Deo una perfona,longifsim€,longjf/ fimèïnquamjCxtra créa turns collocarejadeoq^ tam Ion/ gé,quam Deus ipfe extra eas eft.Et ec6tra,tani profun/ de pïopé tn omnibus creaturis collocate, quam Dez usipfe in eis eft,quia eft una SC indiuifa perfonacQ Deo, Aut einneceflehabet ibi efte ubi Deus eft, aut fides no/ ftra uana eft.Qiiis autem eft,qui pofsit cogitate, aut ex/ plicare,quomodo hocfiatfScimus quidem,quód Cht* ftus fit in Deo extra omnes creaturas, amp;nbsp;una cum Deo perfona,fed quomodo hoc fiat nefcimus.Hoc myfteriö îuperat ingeniumÔCrationem omnium etiam Ange/ lorum in coelo,foli auté Deo cognitum ôi. perfpeclum. Cum igitur hoc fit nobis incognitum,0C tarnen uerifsi/ mum,nonprius negadum eft uerbum eius,quam pofi fimuscerto probare, quod corpus Chrifti nullo modo qucatibiefle,ubi Deus cft,ô(^ quod modus ille præfen/ tiac,de quo diximus,fit faIfus,Nam hoc Fanatici omni/ no probate debentSed non facient, Non(inquam)faci ent.Etiterum :Poftquam Chriftus(inquit) eft Deusamp;^ homo,amp;humanitas eius unaeft efl Deo perfona,ideo/ que fie omnino totus in Défi fuper omnes creaturas nf/ fumptus,0if exaltatus, utipfifit quafi adglutinatus,re/ fpoderedeberet Fanaticus fpiritus,quomodo fieri pof/ fet,quod Deus alicubi fitjubi non fit homo, QC quomoz dopofsibilefitjUt Deusabfep perfonæ diuifioneinhoc loco fit fine humanitate,in alio autem loco cum huma/ nitate,cum tarnen no duos deos,fed unum tantum De/ urn agnolcamus,0lt;is totusomnino fit homo, iuxta al/ teram quidem in diuinitate petfonam, nidclicet Filij, Quid enim profuerit,quód alias multa blaterct, amp;nbsp;ubi neceflatium cflètreipondefe,alió tranfiliat amp;nbsp;taceat^Si

Dea$

lOANNES BRENTIVS. i

Deus homo unaeftperfonajamp;fduac naturae inter fe i' taunitaCjUtpropius fibrjpfis coni'unlt;flac fint, quam cob* pusÔCanimajCertcneccnècft, utChriftusibifithomo, ubi Deus eft,Si eft in uno loco Deus amp;nbsp;homo,quam ob caufam non effet eti'am in altero loco Deus amp;homo^ Si in altero,cur no etiam in tertio,quarto,quinto, adeo^ que in omnibus locis C Si uero tertius, quartus ÔC quin/ tus locus non permittunt, ut fitfimul Deus amp;nbsp;homo, certe ne primus quidem, amp;nbsp;unus locus permittit, ut fit Deusamp;homo. Namfiuellocus uel Ipaciûlocipoteft perfonam diuidere,certeid non minusfacietprimuslo cus,quam omnia alia loca , Hk fuiffet refpondendum, amp;nbsp;hoc urgebam,cum oftederem, quod Deus amp;nbsp;homo una effet perfona,ôë Chriftus per hoc cofecutus effet fu/ per naturalem exiftentiam feu modum,ut effet in omni bus locis.Haeftenus Lutherus,

Sed reuertamur ad id,quod inftituimus. V* eifer an/ tur enim Cingliani,ficut diximus, quod hac um'one no pofs it fieri,ut corpus Chrifti, falua natura fua,extcdatur in infinitum , (Corpus enim natura fuaeflefinitum. Et quanquâm affirmentDeum contuliffè in Chriftum o/ mnem diuinitatis maieftatem ôüfgîoriam,tarnen fic ex/ pIicant,quódDeusnoncontuleritplurain eum, quam quatenushumananatura capaxeft proprietatum Dei,. amp;nbsp;coditio eius ferre poteft,uidelicct,ut interim proprie/ tas humanae naturæ non depereat aut euertatur.Prgfcri buntur etiam hie certi omnipotentiæDei fines, quippe quod ne diuina quidem potentia fieri queat, ut corpus Chrifti non fit finitum ac loco dreumferiptum, Hæc hisfimiliainculcât,haccrepetunt,hæcingerunt,haecob/ truduntuelfexcenties:Sedquibusfuam ôiinfcitiam QC incogitantiam orbi propinant, Necß enim uidet,autfor

E 3 tafsis.

DE DIVINA W’AIEST- CHRISTI, tafsis nepofîunt quidemßcafirediuidjcre, alnid efïèhll manam naturam per fe efTe capàcem AlaieftatisDci, ailudearnpoffêdiuinitas capaccmficri. Qiiod, utadgt; hucclarius intelligatur ,ficutantea expofmmus pcrfo/ nalem ôi^infeparabilem duarum naturàrum in Chrifto A^nionem, itanunc fumemus cxplicandam cxaltatio/ nem hominis indiuinammafcrtatem,quam cxaltatio/ nem Athanafiusreclèuocat AlTumpiioneinhunianita tisinDeum,,Cum enimin Ecclefia fit ferm ode incar/ natione Chrifti, nonfolum dicitur,duas diucrfas natu^ ras in Chrifto efle perfonaliter tinitas, uerumetiam dici tur, humanitatem efleafftimptam inDeum, ÔC Chri/ ftum hominem confcendifle, (ficut Cyrillus loquitur,) accleuatum,exaltatum,amp;;euelt;ftinn elfe in maieftateni Dei,adeocpfadumeflèDeum.Quid ergo hæcfibiue/ lint, omninoexplieandumeftjidqjcxoraculis Spiritus fandfihoccft, èftriptis Propheiicis dC Apoftolicis, ut perfpicuum fiat,non folum, quantum pateatpcrfona/ lis unio duarum naturarum in Chrifto, amp;nbsp;quatenus lui/ mana natura fitcapaxproprietatum Del,uerumetiam, quod Cingliani uerbis quidem fateantur Chriftum eftê Deum,argumente autem tacitèad eius abnegationern perducantunBullingerus aittSi aftùmptus ille homo,e/ ucdîus eft fupra om nés creati iras,defrjt utiq; efte creatu/ ra.Si autem creatura elle deftjt,quomodo poftea pro no bis pati ôif mori potuitÆxpendamus,qugfo, hîc uerba, uteognofeamus, quâtumerrorisCinglianum dogma in fe confineat. Si(inquir) aflumptus ille homo euedlus eft fupra ômnes creaturas, defq t utiq; elfe creatura,Nul/ lo modo autem concedendum eft, quod Chriftus délié rit elle creatura.Si cm,inquitBulIingerus, creatura elfe defqt,quomodopofteapronôbispati ÔC moripotuitî’

NuIIo

/

■' IO’ANNES BRfeNTIVS. ''

NliIIo igituf niodo/ecundamBuIHngerum, cocçdenz dum eft,quod fit euecftus fupra omncs creaturas,

HÎC nunc omncs pios,amp; in uera dodnna Chrifti crut ditos appello,an hoc non fit palam, darè,manifeftè,dv feitè,5lt;f perfpicuè negate,quod Pfalmus ainOmnia fub/ iecifti fub pedes eius,Et Chhftus ipfe: Data eft m ihi om nis poteftas in coelo in terra. EtPaulus:Sederefecit ez uinaddextranifuani in cœleftibus fupra omnempn'n cipatum 0!^ poteftatem 8C uirtutê, ÔC dominium, ÔC Oz MNE nomen, quod nominatur no folum in hoc fecuz lo,uerumetiaminfuturo,Etiterum:Deus extulit ilium in fuinmam fublimitatem,ae donauit illi nomen, quod eft fuperomne nomen , ut in nomine lefu omne genu fefledat cœleftiumjterreftrium acinfernorum . Quid enim fubleuari fupra omnia, omnem accipere poteftaz tem in cœlo ÔC in terra , euehi fupra omnem principaz turn, Slt;: omne nomen,quod tarn in hoe, quam in futuz ro feculo nominatur, amp;effèrri in fummam fublimitaz tem,ac donari norhine fupra omne nomen,ut ab omni bus cozleftibus, terreftribus, amp;nbsp;infernis adoreris, aliud cft,quam euehi fupra omnes creaturas, amp;nbsp;ornari omni diuina maieftate,ac efte ueijz Deû C Cu igit Bullingerus negat hoîem affumptû.euedû fupra oês creaturas,certe negat etiâ eû eiiedû fupra omne nome, amp;nbsp;ornatû omni diuina maieftate, adeoep negat eu uei^ elfe Deû, Habes elariorcipfomeridianofole abnegationêdiuinæ maiez ftatis hominis à Deo inunâperfonâaftumpti. Vel hic nnus Ôd foluslocus admonere nos deberet,utcognofce remus,quâta abfurditatis Lerna in Cingliano dogmate lateret,etqcontentoeurfufugicdum eflèt,(^fidixerit, Teftimonia fcripturç.quæ rccitauimus,intelligêda efle de exaltationeGhrifti poft refurredionêeius dmortuis:

iam

40 DE DIVINA MAIEST. CHRISTI.

iam hoc itcrum effet negate hominem à Deo affumptS fuiffe ftatim in cocepttone ucrum Deum : ÔC alias exphgt; catum cft,quôd quâm poteftatem ÔC maieftatem Chri ftus poft refurrcdionem dicitlîbi datam, earn antere^ furrredionem quocp,ab initio fuæ conccptionis habue rit.Dcinde Martyr ait,FiIium hominiSjid eft, naturam humanamcuedam efleadinfinitam potentiam,fapien tiam,bonitatem ôC iufticiam,nonfacilè dabo. Non igi/ tur facile dabitfilium hominis eucdum efle in fumma fublimitatenijamp;' in maicftatcm DeijideoÇ non dabit e./ um effe ucrum Deum. Exclamabunt de calumnia.Scd nihil prorfusfingo^ Verbaillaeorum in fcriptisipforS palàm extant.Et fententia eorum ex qs,qug fequentur, manifefta crit,etiamfi longe aliud uel fcribant uel cogi/ tent.CæteijtjUt in explicatione huius râ eum fequamur ordinem quemin priori Iibello fecutus fum, dicemus nunc de afccnfuChrifti in Cœlum, defefsioneeius ad dextram Del Patris, Ex quo etiam manifeftum erit, quid illud fit,quôd ueteres dixerût duas naturas in Chri fto effc perfonaliter unitas,ct humanitatem affumptant effeinDeum.Poftquâm cnim oftcndimuSjCxperfona/ li unioc duarum naturarum in Chrifto, quæfada eft in Incarnatione,neceftàriô fequi, quod etiamfi phyfica ra/ tio non ferat,uthumanum corpus per fe cofideratum, non fit,nifi in loco circumfcriptum,tamen affumptuni afilioDeiin Vnitatem perfonæ,ibi frt,ubicuncp diuini/ tas filij Dei fucrit,oftêdemus nunc idem,propicio Deo, ex Afccnfu Chrifti in cœlum, amp;nbsp;fefsione eius ad dexte/ ram DeïPatrisfui,Ac,utftatum caufæ iterum,fed paii/ cis,repetam,nonagiturin prçfentia,deeo afcenfu Chri ftiincaelum,quifa(ftus eft quadragcfimoârefurrccftio/ nedie,in monte Oliueti, uidentibuscoràmdifcipulis mirandaiîl

lOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

miràndani illatncorporis Chrifti eleuationctn ufcp ad nubes.Hoc fpedaculum, ut fuitlocale, ita 8lt; fuit uifibi/ lejacâChriftoinftitutum,partim,ut fignificaret fenunc externarumamp;mundanarumapparitionurrijquibusha denus corâ difcipulis quadraginta diebus, unà loquen? do,ambulando, amp;nbsp;uefcendo ueritatem refurredionis fuaecomprobaucratjfinem faccre: partim utteftaretur, rcgnum fuumnoneffe terrenum, ÔC mundanum,fcd fpirituale èi. cœlefte, quod nullis ncc locis circumfcribi, nectcporibusdcfiniripotcft.llludautem agitur, quod fitcoelum amp;nbsp;regnum DeiPatris, in quod bomoChri/ ftus arefurrcdione fuaintrauitjimd cuius ius Ôd poflefsi 'Oric iam inde ab initio Incarnationis habuit, fe exter/ no fuo afcenfujUerfus nobes,babcre teftificatus cft. Hïc Bullingerus Sd Martyr fua habcnt,eaq; crafsifsimafom nia,Fingunt,n.ultra ccelos uifibiles effè latifsiniam. qua dam Rcgionem,eamq? locorum interuallis dift indam (campumfortafsis Elyfium, qualem Etbnici fomnia/ runt,autciufmodifpacium, quale Ariftotcles rebus fu/ is,optimum uitam ducentibus tribuit)inquaregione nonfolumangelifuo quodammodo,ód homines bea/ tl ,corporalihabitationecommorentur, uerumetiam Chriftus ipfe aut fedcat,aut ftet,aut ambulet, ód progre/

' diatur.Bullingerus in priori libello de cœleftibus man/ fionibus ait:Non dicimus alligatum elTe in cœlo, fed di Fol.,lt;5. cimus uere è terris fublatum, in cœlo nunc uerfari lib ex rè (Enliberè diximus, amp;nbsp;dicimus lemper) pro ratione glorioficorporis,Ideoquecorpuséius incœlonecftare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

temper ,nec federe perpctuó,fed prout uult,aut ubicun/ quelocorum uult, ôd ratio æternæ falutis 8d gaudq di/ dat,liberrime uerfari.Et iterum:Cœlum,inquit,gloriae Fol.40, Deipraedicamusamplifsimum atcppatentifsimumlo/

F cum,

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, tum,utin quomànfionesfintquam plurimæ , Quar-t nee Agno (Chn'fto) nee Sanólis obftat quicquam,quin PERGANT, EANT, STENT, aut SEDEANT per amplifsimas 8é beatas cœli Cedes, prout libitum Cue rit,amp;c.BulIingerum fequiturMartyr,amp; lt;Ueit:Ego pro/ fe(?lo affirmabo,corpus Chrifti eflein aliquo eerto loco externi cœli, fed latilsim o ôC amplifsimo, ubi liberum fit ei STARE, SEDERE, AMBVLARE, atqjut libueritincedcrejamp;c.Hae'lenusMartyr.Priufquamigi/ tur pergamusjdiligêter obferues, nos in præfcntia non loqui de ea poteftate, quaChriftus poteft fe in eerto lo/ co oftentare, amp;nbsp;uifibilis, fiuc ftans,liue lidens, fiuc ana/ bulansjprohumano captu,amp; mundanomodo apparc re,queniadmodum uifus eft Stephano amp;; Paulo. Qui» enim hâcChnfto poteftatem adimeretf Sedloquimur de perfedla ÔC perpétua eius Maieftate,.qua in coelefti re gno, fupra omnem liumanum captûfruitor, SCin qua Cingliani fentiuntjCum localiter ftare, federe amp;nbsp;dearu/ bulare.Hic ft quarrerem,ecquando illi e coelo defeendif/ Cent coram uidiflent,Chriftum una cum SâÆs 8gt;C ^rï/ geh's fin's bine inde deambularemo immerito audirem, Quid tu curiofius iftareqm'risf Certè cum facerêmen/ lionem cccliThalmudiciamp;^Mahumetici, ac pidlarum tabellarum,nihilo mitius,aut ciuilius excipior. Requi/ ritenim inmehominefencamp;Theologo,BuIlingerus (homo fcilicet inftgne modeftiæSi^ grauitatis exemplu) fenilem modeftiam amp;Theologjcam grauitatem, Sed r judiccht,qugfo,omnes pij,numego quicquamin leges modeftiæ SuC grauitatis peccauerira, quod cum,qui pue rilibus Se: fieTicfjs fonmijs de externi s,corporalibusamp;Io calibusChrifti, acSandlorumincoelo deambulationi/ bus,in nos infultat,alacriori rifu excipiamÇ'Et quid ego facerem.

Joannes brentivs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

facercnijCurnBullingers ipfum fere pudcat cius, quod de itionibus, reditionibus, fefsionibus ac ftationibus Chrifti in coelo illo fuo fcripfit.Cum enim antea palam, luculenter amp;nbsp;exprefse affirmauerit,nec Chrifto nec fan/ Öls quit quam obftare, quin pergant, cant, (lent aut fez dcant,per amplifsimas beatas cœîi fedes,proutlibitS fuerit, Nunc quafifefereuocans , An ambulctCinquit) pofteriis Chriftusincoclis,anfedcat,anftet,anincolle,uelhunniz rilibcUo, li fitu fe contincatT’ Hæc amp;L fimilia nec quacrimus nec di fol-1?-fcutimuSjautdifcutiêtibusconfentimus.HaöcnusBid Hngetus, qui cum inconftantiam fuam fuis ipfius uerz bis teftificeturjquid opus eft,ut ego pluribus explicemî* Si enim necquæritjnecdifcutlt,necdtfcutienttbus conz fcntit,num Chriftus in coelo fedeatjan ftet^an ambulet, qug eft illaincogitantiajContenderCjquod fit neceffario in certo loco circSfcriptus, in quo, cum no fit captiuus, fcdeat,ftet,aut ambuletjlocaliter,prout ei uifum fuerit^ Et fiBullingerus permittit fibi talia de Chrifto afftrmaz re,quid eft,quod irafcitur Scholafticis.qui fingSt in cœz lo choreas, ac inprimis Alphaeo Valefiano, qui profez dónecineptè nec importune fabulas Scholafticorum de choreis in coelo ad finetn mei fcripti recitauit » Si efh Chrifto nihil obftat,quo minus cum Patriarchis amp;nbsp;reli q«is Sanöis fuis in coelo deambulet, quid obftaret,quo minus etiam cum Matriarchis amp;nbsp;uirginibus fuis in cocz lofaltet ac choreamducat, præfertim cumincredibili lajtitiaperfundanturfSedrelinquamushjccCutEtymoz logias quocp)Scholafticis difcutiendajllud(inquam)in præfentiaagitur,quidfitilludcœlum, quæfit illamaiez ftas amp;nbsp;foelicitas, ad quam filius Dei eùexit ôd exaltauit ft lium hominis,ab ipfo in eandcm perfonam aflumptS» Nonfcrutamur curiofiusfecreta fanöuarqDeijfedexz

Fl plicamus

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVINA MAIEST. CRHISTI,

plicamus Sc tucmur uen'tatem fcu'ptis Proplieticis SC Apoftolicis patefaClam aduerfus Anftotelicos Philo/ fophoSjSCcrafTos de cœleftib.rebus fomntatores. Poft/ quam igit Chriftiis reiurrcxit à mortuis, ôâ priufquam afcendit uifibiliter in cœluirijSC difcipulis fuis apparuit, ubijqugfOjintereajdum nonapparuit, eratC'aut cum m afcenfu fuo uifibili nubes fubduceret eum ab oculis dif/ cipulorum,quorfum,obfecro, peruenit C Nüqüid pro/ greflus eft locali motione de orbe in orbem,donee per/ uenitad ceel um illud corporale,fpirituale,locale; (Hæc enim dicuntur ab illis de coelo fuo Empyreo)in quo de incepsftet,fedeat,autcum fandlis fuis aliquoties deam/ buletC’Ac profecló Chriftus,inxta Martyre, neceftè ha/ buitjâ nubCjnon momento,fcd locali progreflu ad coe/ lumilludEmpyreumperuenire.Sicenimdicit.Nullus motus localis cuiufuis corporis momento fieri poteft, fed oportet, ut fuam habeat fuccefsionem,feu continu/ ationem,Scanteapertingatmedium, quam ad extre/ mum perueniatjSCc» Equidê feio Chriftum ingreflum elfe in ccelum,6C commorariCut ita dicam)in cœlo, feio cum in coelo ad dextram Dei Patris fui federe,feio euni apparuifle Stephane ftantem à dextris Dei : feio de hac re extare perlpicua facrac feripturæ teftim onifljSC agno/ fco ea efle uerifsima ac certifsima.Quare non opus erat ad ea refp0ndere,quod mihi alicubi fatis odiofe expro/ bratBullingerus,fed ilia, quae ex his feripturæ teftimo/ nijs fingit,nec feio nec approbo, Vbi enim fcriptura tra * dit,Chriftum in coelo iuxta tleram ÔC coeleftem, ac diui/ nam fuam maieftatem, federe Phyfica locatione, ftare corporali modo,SC deambulare locali motione^Hæc il ïa funt fomnia,qag ifti pro fua humana ratione, maiefta ti Chrifti in ccelo affingOnuNon affingimus,inquiunt,

fedexipfa humani corporis natura colliginrus, quod non poteft uerum elTe corpus,nifi fit in loco, SC moueaz tur localiter.QuicuncpCinquitMartyr)uelmicamhabet Fol.««. pi udctie,nolunt corpus Chrifti in loco aliter eire,quàm localiter,amp;circumfcriptiue.Etrurfus:Cum deloco,in# quit,agimus,amp;iliumhumanæChrifti naturae compa/ ° ramus,necpo{run'ius,necdebemus à geometrico fpaz tiocogitationesreuocare, cùmhumano corpori etiam Chrifti,locus tantum hoc tn odo couenire queat. Vides *ergo,optimeledor,quibusaxiomatisifti homines fint fa(cinati,uidelicet,quód humanum corpus no pofsit ue rum corpus manere,nifi fit in loco localitcr,idq; tarn fir mum exiftimant,ut nc Deus quidem ipfe omni iua poz tentia queat corpus fubftantia fua faluum abfq; loco, ôS locali circumfcriptione conferuare.Exhis architedanz tur coeldm fuum locale,ex his fomniât in cœlo efle Phy ficaslocationes,ftationes,progrefsiones3acfoTtafsiseti am retrogre(siones,quales funtPlanetarum .Hæc funt . fundamenta, pröpter quae ueramSlt; fubftantialem prçz fentiam corporis ôd fanguinis Chrifti, è Cœna eius proz turbant.Sed uthic perniciofus error aduerfus omnipoz tentiamDei Sc maieftatem Chrifti clarius intelltgatur, pergemus in inftituto.Scr iptura.n.no tradit,quód Chri ftus,poftquam afceditin cœlum uifibiliter,6C fufceptus eftanubCjprogreftusfitPhyficamotionc per orbes Pla netarum,0C per ftrmamêtum,ufc^ in cœlum illud Emz pyreum,latifsimumquidem,utillidicunt,fuis autem fpacijs circumfcriptum,fed quod confederitàdextris Dei.Etfiremipfamredèexpendas, illud afcenderein cœlum,poftquam Chriftus fufceptus eft à nube,fignifi/ cat,addextram Dei confidere. Apud Marcum enim dicitur, DOMINVS poftquàmlocutus fuifteteis,recc

F ] ptus

DE DIVINA MAÏEST. CHRISTI^

ptus eft in ccel3,flCconfcdit â dextris Dei. Et magispef/ Ijjicuein Adis Apoftolicis cap.2. NonDauidafcendit in cœlosjfcddicit ipfe, Dixit D O MIN V S Domino meOjfede a dextris mcis, H'c manifeftum eft, quod Pcz trus afcenderein coelosinterpretetur perconfidereadc xtrisDei.Quasxamusigitur nunc quid fit dextra Dei,SC quid fit federe ad dextram Dei, ut fciamus, ubi Chri/ ftus fit quærendus,amp; ubi inueniri queat. Dextera enim Dei,dequafitfermo,inhocreligionisnoftræ articulo, Seder ad dextram Dei,non eft certus locus in corporeo Sc Iocalicœlo,quemadmodum Cingliani imaginätur, nec eft talistantum foelicitas,qualis in coelefti regno coz tingetornnibus inChriftumcredentibus, Weftfumz ma ÔC infinita Dei maieftas,atcp om nipotcntia eius»

PfaI.4^.Manus tua gêtes di4gt;erdidit,amp;plantafti cos, afflixiftipopulos,6C expulifti eos,Nec.n,ingîadio fuo poflederunttcrräjSCbracbiumeorum no faluauitcosî fed DEXTERA TVA SC BRACHIVM TVVM Sc illuminatio uulcustui,SCc. HîcaudisManûjbrachiû, Sc dextram Dei. Et opponuntur per antithcfin,manui, brachio,6Cdextræhominum,quæ cùm fint Impotenz tia,neccnànô fequitur ea in Deo eflè omnipotentia,

Pfat ÿ/.Cantate Dno canticum nouum, quia miraz bilia fccit.Saluauit fibi dextera eius,SC brachiS ianduni cius.Hïc dextera Dei SC brachiö eius Faciüt mirabilia,ÓC faluant.DexteraigiturDei non eft nifi omnipotentia, Pfal.ii/.Dextera DOMINI fecituirtutem, dextera Domini exaltauitme, dextera DOMINIfecituirtutê,

EfaiæqS. Manus mea fundauit terram, ÔC dextera mea menfa eft cœlos. Non potuit autem nec coelum menfurari,necterrafundari,nifi per omnipotentian» Dei.Dextera igitur Dei eft omnipotentia Dd,

ÏO ANNES ERENTIVS.

Quid plura^Nufquam non occuiruntloca in fcn'pta tis Prophcticis Sc Apoftohds, quibus comprobatur, quod (umma Dd maieftas,6C ommpotentia cius inteb ligenda fit nomine dextræeius, Hæc etfi cuiuis obuta funt,tame uifum eft quacdam repetere, propterea quod Cingliani ifta infigniter difsimulent,6C ledoremfuis de natura corporum concionibus longé alio abduce/ re foieant,

Bullingerus duplicemfadtfignificationcmdextcrac ' Dei:0C cSfitetur quidem uerbis, fc agnofcere dexteram Dei effe omnipotentiam SC maieftatem Dei, ÔC Chriftö confcendêdo ad dexteram Patris, aflècutum efTe digni/ tatem fiTpremam,ac tranfcêdiftè omnem principatum ac poteftatem,eftèqî regem fummum,ÔCE)€um uerum in gloria,per quem omnia fiant, gubernentur 6C confer uentur déc, Sed interim rcpræbendit Brentium, quôd nonagnofeat altéradexteræDei fignificationem, quâ diciteiïèccrtum in cœlo beatitudinis locum, Cùm au/ temegorequirOjSCexpedofirma huius pofteriorisfi/ gnificationis dexteræ Dei teftimonia, ecce tibi clamorc quidem multumjfed pro thefauro, carbones. Adducit enira CyprianS,qui dixit, Sedere ad dexteram DeiPa/ tris,carnis atTumptæmyfterium cft,ncq; diuina, fed hu mana natura federn cœleftem côquiriLQiiidç'Hoccinc eft probare dexteram Dei fignificare certum locum in cœloç’Dicit quidem Cyprianus, Non diuina fed huma/ na natura conquirit federn : fed cùm addit,cœleftem,eo ipfo fignificat,fe non loqui de fede quadamterrcna,hoc eft,circumfcripta,quæ fuperficie corporis continentis localiter c5cludatur,fed alludere ad dieftum illud Efaiæ;

Cœlum mihi fedes eft,8C terra fcabcUum pedum meo/ rum. Hane federn no conquifiuit diuina natura in Chri ftOj

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, fto, qui'ppe qaod cam i'am i'nde ab initio rcrum condv tionispoflederitjfed conquifiuit Humana etus natura, Cui ea fedes, mox in incarnatione, qua filius Dei hlium hominis in imitate perfonae aflumpfit, data eft, id quod poftea in rcfurr edione ä mortuis, in afcenfu in coelum, CiC mifsione Spiritus fandi patefadum eft, adeoiç in no uilsimodieclarius ita patefiet,ut omnes pij facie adfaci cm cognofcant, Qiiam autem conditionem hæcfedes habeat, fuo loco explicatur, certè reipfa aliud non elf, quam fummamaieftas, qua Deus omnia gubernat, ad quam Chriftus homo collocatus eft,Vides ergo qua tum patrocinctur figmento Bullingcri Cypn'anus.

Äddunt Ö^Thcodoretum, qui dixit, Sederein thro/ nö glorigjfiC ftatuere quidem agnos à dextris,hoedos uc ro à finiftris,id quod circumfcriptüm eft,fignificat,Haec recitanturaliqua ex parte cx Matthæi uicefimoqointo cap.Sed confidera mihi,obfecro,quam apte ad hoc infti tutumaccommodentur,Primüm,exiftimasne,in ex/ tremoiudicio,quodeft futurum perpetuum,necullum unquam finem habebit,tam craflum fore fpedaculû,ut inftituatur externum tribunal uel in his terris,uel in nU bibus ,ad quod utrinque ftentpartes, quale quid in his mundanis confiftorijs fieri folctCQiiis ad tam pueriles Ä^anilescogitationesnoridercty Nam, quod Ghriftus appariturus fit in nubibus, iudicaturus orbem terrae, ex fcriptura manifeftum eft, Hæc autem apparitio non eritmanifeftatiototiusmaieftatis Chrifti, fed œcono/ mia,ad tempus ufurpata,at impij uideant,quem conte/ pferint amp;nbsp;quem confixerut, QC pij rapiantur ei öbuiani» Nam,quod ad indicium attinet, mutuata quidem funt uerbadefcriptioniseins abhumana confuetudine,fed reuera eritcœlefte amp;nbsp;perpetuöm, quodocùlusnonui/

JOANNES BRENTIVS.

dit,nee auris audiuit, nee in cor hominis afcendit,ideo/ que haudquaquam uerè dici poteft,c{re loco circurnferi pcum.Deinde,cumfermoell de tllo religionisarticu/ lOjChhftus fedet ad dexteram Dei,non quæritur de de/ xrraChhftifilij hominis,fed dedextraDei Patris. Di/ c'lum autem iliud,quod ex Matth jo allegatur,loquitur manifeftè de dextra Chrifti.Cùm uenertt,inquit, FILI VS HOMINIS in gloria fua,ftatuct ones quidema de xtris fuiSjhoedos autem à finiftris.Statuet,inquit.Quis:' Filius hominis.EtubiCàdextris, Cuiusir’fuiSjhlq uideh'/ cethominis. Quidergotumihiobtrudis dcxtramfilti hominis,cùm ego quæram dedextraDciPatris omni/ potêtisCHabes iterum,q apte eitet locus ex Matthgo, ut probetjdextrâDei Patris fignificare in hoc articulo, (Se det ad dextram Dei) certuna ôi circumferiptum locum»

Adducit etiam Auguftinum, fed in quern ufum,no uideo,nififorte,utnobisarma porrigat, quibusipfum conficiamus,

Auguftinus dicit, dextramPatris elTc bcatitudinem pcrpetuam,quæSandis datur»Quisautem negatChri ftum praeter alias caufas, etiam ideo cofedifle ad dextra Dei Patris,amp; confecutum efle æternam bcatitudinem, uthabercteam communem cum omnibus membris (uis,quac funt credêtes in ipfumc’Ergo nehinefequitur, dextramPatris elTecertum amp;nbsp;circumferiptumlocumîquot; Qviæ eft hæc uert! goîquot; Si ad hune modum licet dida fa/ cræferipturæamp;Patrum ail égaré, nihil tam abfurdü,ni/ hil tamimpium gt;eft, quodnon è feriptura amp;nbsp;Patribus probare tibi uidearis,

Dicit item Auguftinus: Tametfi corpus Domini, quod de fepulchro excitatum leuauit in cœlum,non nift fpeciehumana,membrifque cogitamus,non tarnen ita

G putan

DE DIVINA MAI ES T. CM R IS TI,’ putandum cftjfedere ad dextrani Patn's, ut ei Parer ad lî niftram federe uideatur.In illa quippe beatitudincjquae omnem fuperat humanuni intelledum , foladcxtcra eftjamp;eadem dextera eiufdeni beatitudinis nomeneft, lubet bîc Augufti'nus in confideratione dexterp Dei Pa tris,abftinereab humanis cogitationibus,Affirmatbea titudinem iilam fuperare omnem humanum intenez tfluin : dicit in ea folam efle dexteram , non autem fini/ ftram.Quid ergo Bullingerus fomnùt de loco circumz feripto, qui Humana cogitatione SCinrelledu facile con cipi poteftÇ Qiiid nobis fupra ex Theodoreto de finiftra-Dei oppofuitjcùin AuguftinusdicafjHîcfolam eflèdez xteram^Vides crgoBullingerCjquam dextrètuam dez xtræ fignificationcm è feriptura ÔC Patribus probauez ris.Sed quid muftis opusiT fi concedis dextram Del, ad quamfedet Homo ä Deoafîîimptusjfignificareomniz potentiam amp;nbsp;maieftatem Dei, certè eo ipfo negas fignf ficarecertumamp;circumfcriptum locum «Omnipotenz tiaenim amp;nbsp;inaieftasDei(quo nomine comprehendiz turetiamætcrnaeiusbeatitudo)noneftcertus ÔC cirenz feriptus locusjfed gloria, nullo necloco, nec tempore, nec cœlo, nec terra,definita.Reliquum igitur eft,quôdj ut nomine dextraeDei non uenit ceftus Ôc circumfcriz ptus locus,ita præcipuum fundamentum, quo nouunr» amp;nbsp;inauditum Bullingeri degmadedextraDei, conftaz re uidebatur, concidat necefle eft.

Poftquam igitur manifeftum eft, quid per dextram Dei fignificetur, uideamusnunc,quîd fitaddextrâDef federe, Hîc non funt audienda Cinglianorum fomnia, fed fpiritus famjii oracula.Sedere enim ad dextramDci, non eft federe, ftare, aut deambulare in certo loco corz poraliscœlijfcdeft ornatumcfle æquali mafeftate 8C 0/ mnipq

lOANNES BRENTIVS.

rmnîpotcftti'aDei, Quare cum deChrifto di'ci'turjquôd xonfedcrit ad dextram DcijUon eft intelligêdum jquôd tantum fecundum æternam fuam diuinitatem fit æqua Iis cum DeoPatre maieftatis SC omnipotêtiç,Sed quod etiam fecundum fuam humanitatem æquali fit maiefta te omnipotcntia prædituSjôC tarnen nec fubftantia dt u{ni£atismutaturinhumanttatem,nec fubftantia hu-* manitatis mutatur in diuinitatem fed utraq; fubftantiâ manet in eadem perfona inuiolata,et immutatajaccipit autem humanitatis fubftâtia noua caeç cœleftia, imo SC diuina ornamenta,Nam quod Cingliani dicunt huma/ nitatcmChriftinoneflc omnium ornamentorum,ucl ficut ipfi loquuntur, proprietatum Dei capaeem, quid fitjôd quantum hominiChriftodetrahat,eKhis,quæ fez quuntut perfpicuum fiet, Profequamur ergo quod inz ftituimus.Ch viftus enim non tâtum ut uerus ab eterno Deus J fed etiä ut uerus in tempore natus homo cófedit ad dextram Dei: idqj non folum ad dextrâ uulgaris fœz licitatis, qualiter etia Sandi in cœlefti regno fedebunc tiec in uno tantum certo loco, in quo interdum ftet, inz terdum fedeatj'nterdum deambulet : mirum,fi non inz terdumfecundum ipfos iaceat qüocç,amp;caput fuumin ledum rechnet, Verumetiamcofedit ad dextram maic ftatis 8lt; omnipotentiae Dei,ut fit cumDeo Patre æquaz li maieftate amp;nbsp;omnipotentia .Sic enim Chriftiis ipfe tez ftatur.Amodo(inquiensapudMatthafum)uidebitisFi lium hominis fcdentemadextris'VIR-TVTIS.Etitc# rum apud Lucam:Exhoc tempore erit Filius hominis fedeiasâdextris VIRTVTIS DEI, Aperte hîcuides, quis ôC ad quam Dei dextram fedeat.Dicit enim, FILÏ VS HOMINIS. Chriftus igitur non tantum acterna fuadiuinitatc,fed etiam humanitate fedetad dejetram, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G z non

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, non inquitjuulgaris fœltcitatis,aut ccrti loci,in quo aut ftet,autambulct,fed VJRTVTISJicccft,omni peten tiæDeijUtubicuncp Deus fuerit cum fuauirtutcamp;onv nipotentia,ibi quoque lit Chnftus homo.Et ad Hebrç. cap.!,dielt Apoftolus , Confeditindexteramaicftatis, Ill excellis,non ait, Conledit in dextera certi loci, in coe/ lo corporeo, fed confedit in dextra MAIESTATIS, IN EXCELSIS,hoecft,incœIeftiregno3in quo omni Dei maieftate ornatus eft, Inter diuinæautem maiefta/ tis genera non continetur tantum omnipotêtia(etiam/ fl hoc nomine non abfurdum eftet omnia ea genera coz prehendcre ) fed ctiam (, libet enim docendi canfa 11c loz qui)onim'fcientia,omnilapientia, adeoep omnipræfenz tia . Quare Chriftus homo ad dextram Dei he confez dit,ut non tantum faeftus lit omnipotens,uerumctiam omnifciens,omnifapicns,5Comnipt arfens, Nam quod illefidei noftræarticulus, Sedetad dextram Dei Parris, hanchabeatfententiam, exponit Spiritus ipfe fandus in Propheticis ÔC Apoftolicis fcriptis,Pfalm.8, Quid eft homo, quodmemor hs eius,autfilius hominis, quod uifttes eum f MinuiftieumpaUlominus ab Angelis, gloria amp;nbsp;honore coronafti eum, 0^ conftituifti eum foz per opera manuumtuarum. OMNIA fubieciftifub pedibus eiusamp;c. HuncPfalmum intelligendumefte, non llmpliciter de quouis homine, fed de Chrifto ipfo, teftantur Paulus i.Corint.i^.Ephe.i,Et EpiftoIaadHez br^.cap . 2,Et illud quod in eo Pfalmo dicitur,Gloria ôi. honore coronafti eum amp;c,intelligendum eftè non de ca Chrifti maieftate, quam habuit ab aeterno ä Deo Pâtre fuo,utuerusDeus, fed quam accepit,uthomo, fan's az perteprobat,quodpaulo antedidlumeft:Quid efthoz homo, quodmemorfiseius,autfih'ushominis, quod uifites

ÎOANNES BR.ENTIVS.

uffiteseum f Mtnuifti enmpaiilo minus ab Angelis, Chriftusigiturhomo,qui præbuit feipfumhumilem, ôi^faduseftobediens ufcp ad mortem, mortem auteni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

crucis,tanta gloria 6C honore corona tus cft,ut Deus fub îeceritOMNfAfub pedibus eius,Etaddit Epiftolaad Hebr.In hoc(inqaiens)quôd fubiecit ei OMNIA, NI# HIL omilitilli nonfubiedum, nec quicquam aliud ex/ cepit,ut Paulus ait,præter feipfum,qui il li omnia fubie/ cit. Primum ergo,fl Deus OMNIA (præterquam fe/ ipfum) fubiecit hominiChrifto fub pedibus eius,quo/ modo non dediflet ei poteftatem omnia coràm præ/ fentia habendi Ôi gubernandi C” Deinde fi omnia funt ei fubieda,certè fubieda funt ei cœlum SC terra,amp; omnia, quæ in eis funt, Suntautem in eis, corpora, locus,t^m/ pus,ÔC quicquid eft har«m rerum ♦ Quarc neceflàrio fe/ quitur,cpiddDeus déd'erithomini Chrifto poteftatem in omnia corpora, loca, ÔC tempora, ut SC corpora cum locis,ac fine locis,5C loca cû cor poriUSC fine corporih.fi cutuno momento perdere,ita ètiam conferuare pöfsit.

Hoc Chriftus ipfeconfirmanData eft mihi(inqui/ ens)OMNIS poteftasin cœlo SC in terra.Dataeftigitur ci poteftas etia in corpora 5C loca, ut queat ipfa, pro fuo arbitrio,SC coniungere SC feparare, adeoq; omnia intuc ri SC omnibus præfto adeffe, ÔC uel conferuare, uel fi ita uidebitur,annihilare.Itac^ manifeftum eft,quôd federe addextram Dei,fit omnia habere fibi fubieda, 6C acce/ pilTe omnem poteftatem in cœlo amp;nbsp;in terra.

Ioannis i/.precaturChriftus DeumPatremîNunc, inquiês,glorifica me tu Pater apud temetipfum, GLO/ RIA,quamhabui,priufquamhiemunduseffet, apud te.Noneftinanis precatio,fed quodpctîjt,hoc8Cimpe/ trauit, Et impetrauit id non diuinitati, quæ habuit glo/

G 3 nam

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI.

ham ab æ ter no, fed humanitati.Qâç eft ergo gloria ilia, quam Chriftuspetijtin fcreucIarifGIonajinquit, quî habufpriufquatnhicmundus eflet apud te.Habuitatï temChriftusfiliusDeiinamgloriam ab æterno,quôd fitomnipotens, ôd cum munduscrearetur, omniaim/ I nbsp;nbsp;plens,omnia corâm gubernans, omni beatitatc foelf

citate frucns.Precatur igitur Chriftus , ut óf humanitas eiushacgloriaamp;maieftateorn6tur,aut potius yiitini/ pfo reuclet£ir,uidel!cet, quód fit om(iipotens,omnia im plens,omnia conferuans,amp; corâm gubernans, adeoc^ omni fcclicitate fruens.

Ephe,i.Vtfciatis,qug fit excellens magnitude poten tiæilIius(Dei)in nos, quicredimus fecundû cfficaciam roboris fortitudinis eius,quâexercuit in CHR.IS TO, cùm fufeitaret eum exmortuis,6c federe fecit add extra fuam in cœleftibus,fupra omnê principatum, ac pote/ ftatem amp;.uirtutê,amp; dominium,amp;OMNE NOMEN, quodnominatur,nonfoluminhoc fcculo, uerumeti/ aminfuturOjSe OMNIA fubiecitfub pedes ilIiuSjôCe/ um dédit caput fuper omnia ipfiEcclefiæ, quæ eft cor^ pus illius,complementum eius,qui omnia in omnibus adimplet»

In hoc loco Paulus manifeftè deferibit, 5Cinterpréta/ tur,quid fit Deumunirefibihominem perfonaliter Si Chriftum federe ad dextramDei,Primum enim cùm dicit,quôdDeas exercuerit feu demonftraueriteffîcaci amfortitudinis fuæ in Chrifto,cum fufeitareteumex mortuis,perfpicu€ fignificat,fe loqui de ea maieftate, quç data eft humanitati Chrifti.Diuinitas enlm non eft fufcitataâmortuis,fedhumanitas*Deinde clarcdocet, cam humanitatem collocatam eflê ad dextram Dei,id/ que non in terra,terreno inodo.fed in cœlo, cœlefti mo deu

IOANNES BRENTIVS.quot;

rfo.Quid ergo eft talï modo ad dexteram Dei collocan'f ïllud nimirum eft^quod fequitur,uidelicct collocan' Rp pra omnem principatumipot€ftatem,uirtntem, domü nium,ac OMNE NOMEN non foluminfeculohoc, uerumetiâin futuro, Similiter eft fiibt)cere omnia fub* pedes eius, Slt; dare eum caputEccIefiæ, adeoqjfic effer/ re eum,ut omnia in omnibus adimpleat.Qiiid de Male ftate bumanitatis Chrifti fublimius dici poteftç' Cûho/ mo Chriftiis conlèdit ad dexteram Dei jexaltatus eft, Primum,fuper omnem humanam amp;nbsp;terrenam feu pör teftatem feu dignitatem,adeocp quicquid rerum uelfu premarum , uel infimaruminhoc externo 5lt; mundax nofeculointer corporales creaturas,nominari poteft» Inter has autem creaturas nominatur etiam LOCVSj nominaturamp;cœlumillud corporale nobis ob oculo» pofitum, Manifeftum igitur eft, quod homo Chriftus inMaieftatefua, nullouel loco uel cœlo corporali feu Phyfico contineatur,0d localiter circumfcribatur,fed Gt fuperhæc omnia exaltatus. Alioquienim ,G neceflari/ uni efletjUt Chriftus aut humanitatc fua circumfcribc? retur corporali löco,aat G höc non fieret, non poftet tie/ rus homo manere, quemadmodum Cingliani fomniz-ant, quid aliud fequeretur, quam quod natura loci ÔC corporis dominaretur in Chriftum, amp;nbsp;non Chriftus ia locum 6C corpus^ Atqui Chriftus fefsione fua ad dextez ram Dei accepit principatum, poteftatem,uirtutem, dominationem fuper omne, quodîn hoc feculo nomc liabet.Habet autem amp;nbsp;locus nome, habet 8C corpus no men. Reliquum igitur eft,quôd habeat etiam domina tionem in locum, amp;nbsp;corpus, Qi. pofsit pro fua omnipoz tend uoluntate fefe cum corpore fuo uel ab ftp omni loz co confitmare, uel in quouis loco patefacere, Deinde

Citfiftus

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI,

Chriftus exaltatus eft non folirmfuperomnes créât«/ ras corporales uiGbilcs, fed ctiâ fupcr onmes crcatu/ ras fpintuales inuifibiles, quæ nonn'nan poffunt,a/ deoqj fuper omnem pn'ncipatum amp;nbsp;dominationem, tarn inter fpin'tus fanlt;flos,quaminterlpintusintarta/ rnm prgc!pitatos,quocunqj nomine uoccntunQin ran ta eft poteftate prædituSjUt dominetur orambus fpiriti/ bus,quorum uelunusuna nocftepotuitincxercituSan neheribregis Afsyriorum centum ocloginta quinque milliauiroruminterficere,quomodo non dominare/ tur etiam locis Phyficis, ut abfquc bis fubftantiamcorz poris fui incolumem confcruare poflêtfPoftrcmô dicit PauîusChriftum hominem ita exaltatum efle,ut Deus nonfolumdederit eum caput Eccleliæ, uerumetiam fubiecerit fubpedes eins om nia,ut OMNI A in OMNI BVS adimpIeaT.Nani,quod ait,Ecclefiam eflecompk mentum eins,qui omniain omnibusadfmplct,certelo quitur de Chrifto homine,de quo cum dicatur Ecclefiä eftecorpuSjfeucomplementum eins, de ipfo.etiam in/ telligendu eft,quod additur, Vt omnia in omnibus ad/ impleat. Adimpletautcm humanitate fua omnia, non craftOjUon mundano,non Iocah',non cxtenfo,nec coex tenfo,ficutCinglianinosfentireperhibent, fed cœlefti, feddiuino,eo£p modo,quem incarnatio Chrifti,feu per fonalisuniodiuinæachùmanæ naturæ in Chrifto,no/ bis obedientifide credendum,non carnali rationc inue ftigandum proponrt,

Nec uero negandum eft quin Paulus, cum,dicit,ut omniainomnibusadimpleat,loquaturctiâ de diuini/ tateChrifti.Sed quia ea aftumpGt humanitatem,amp;uni uit 11 bi earn,in unam eandem ac infeparabilem perfo nam,adeoqß extulit ipfam in tantam maieftatem, quan , tarn

rOANNES BRENTIVS.

tam Paulus come mor au it, manifeftum efl:, quód cam fecum prgfentc habeat in omnibusjquæ adimpIet.Huc etiam facit, quod Paulus poftca dicit.’Qui dcfcêdit idem rtkeft,quiamp;afcenditfuper omnes cœlos,utimplcrec omnia,Hunc Pauli loc« eu in priori fcn'pto adcompro/ bandatnueram Chrifti omnipræfentiam rccitarem, 8C cxcircumftantijscertam eius fententiam explicarem, non illud efFedum eftjUt Cingliani oculos aperirCjó^ cr rorera fuuni agnofccre inciperent,fed potius acccpez runt occafionem perfpicuè didum obfcurandijSC in ua has fententias difcerpendü Nam quemadm odum Ra/ biniludæorumjcùm uidcnt manifeftum teftimonium fcripturae de Mefsia,non hoe agunt, ut Mefsiam agno/ fcant,fedfummam operam dant,uttextum fcriptùræ fuis fidicqs glofsis incertum, quod in ipfis eft,reddant: ita Cinglianis folennc eft,ut cùm obqciuntur ipfis clara fcriptùræ teftimonia,cum ipforum erroribus aperte pu gnantia,non dent gloriam ueritati, fed ftudcant earn da ta opera, horrendis tenebris inuoluerc » Bullingerus in cxplicando hoePauli dido, récitât tres expofitiones, quarum altera eft,quod Paulus loquatur non de impie/ tione cœli et terrg,fed de impletione Uaticinioq^Prophe .ticorum.Aliæduæ quales quales fint, certè omnes eiuf/ modi funtjUt non folum dare oftendat, fe nullam^habe re certam eius didi fententiam, uerum etiam in id ftudt urn incu mbat,ut fa ciat nobis clarifsima didafcripturg, incerta ôdobfcura, Paulus enim poftquam recitauitil/ .ludPfalmi didum de Chrifto, Cu afeediftet in altum,c5i pttuam duxrt captiuitatem, ÔC dedit donahominibus, fufeipitipfum explicandum,0lt;^addit:Tll«d, inquiens,a# fcendit,quid eft, ni It quod etiam defeenderat prius in in fimas partes terrg^Qui defeenditidem ille eft,qui etiam

H afeendit

DE DIVINA MAIESTï CHRISTI, afcenditfupra omnes cœlos. Audis hîcjdefcendit.'andis# l'nfimas partes:audis, afcenditîaudis, omnes cœlos, Et moxadditjobquamcaufam jin quem tifum Chriftus defcenderitininfimaspartesterræ, amp;afccndcrit fuper omnes cœlos, Vtimpleret,inqu{ens,omnia, Quisobic crOjhascircumftantias probéintuens, non intelligerct nomine omnium,infimas partes terræ, ôâ fupremos o/ innés cœlosrutfitfententia, Chriftus defcendit in terra, ÔC afcendit fuper omnes codos, ut tam terra, quâm cœx ïosimpleret. Nonignoraui,nccdifsimulaui quofdam Ecclefiafticos fcriptores exponere hünc Pauli locum de »mpIetionePropheticorum naticiniorum,In praefentia autcm non quæritur,quid Ecclefiaftici fcriptores fenfc/ rint, fed quid Paul us fenferit,ÔC quæfituera didbeius fententiaîquæ certe melius ex ipfis Pauli uerbis, quâm cxaliorum,quifuasipforum opiniones fequuntur,co/ mentarî]s,cognofcipotcft,Etfiautemnondubito,quin ca fententia, quam recitauimuSjfit uera,ô^ certa, tarnen ponamus interim Paulum loqui de impletione Prophe ticæ fcripturac,ccrtê ne iic quidem falfum eft,quôd Pau/ ïoshoefuodiëlo doceat hominem â filioDei in unam perfonam aflumptum, implere cœlum terram.Pro/ phetjca enim fcriptura docet Chriftum non tantum af/ Pfal.8. ' cenfurum inaltum,uerumetiam omnia fub pedes eins Pfal.7». fubqcienda,SCipfum dominaturum â mari ufcj; ad ma/ re,amp;âflumincufc^adterminos orbis terrarum .Etad/ ditPfalmus : Benedidum nomen maieftatisciusinae/ fernum, SCreplebitur maieftate eius omnis terra. Hæc ditflafuntdemaieftate humanitatisChrifti, qua régnât ä mari uf^ ad mare,imô in cœlo amp;nbsp;in terra.Sed quomo dofnumterrenOjnum mundano , num humano mo/ do ç* Nihil minus, Regnum meum, inquit, non eft de ho£

TOANNES BRENTIVS.

îi oc ftiundo. Régnât igi'tur cœlcfti ac diuino modo.Éc/ quisefthiccœleftisacdim'nus rcgnandf modus f Non ccrtè tail's eftjqualiter Romanus Cælàr régnât in l'mpez rio RomanOjqui ètlî totius Romani imperij potitur,ta men in uno tantum loco refidet, in reliquis habet fuos præfides magiftratuSjper quos imperium gubernat: SedChriftushomo régnât, qualiter Deus ipfe régnât. Deus autem non in uno loeo concluditur, ÔC quâquam habet ctiam fuos miniftros, pei- quos gubernat tam coc huTi amp;nbsp;terram,quàm fuam Ecclefiam, tamê ut n on Ion gèabeft ab omnibus fuis ereaturiSjitanecabeft â minù ftiisfuis, utipfemetcoràmomniaconferuet ac guberz net,HoccceleftiSCdiuino modo gubernatomniaetia homo ille , quiaDeoin unitatem perfonac aiïumptus eft.Quare fl Paulus intelligit Chriftum impleuiflè omz niaProphetica lcripta,hæc autem tellificâtur Chriftum omnia coràm præfenter gubernare,rcliquum eft,quôd intelligat etiam Chriftum omnia tam infima quàmfuz prema impIere.Sed pergamus.Philip.lJs afïedlus fitin uobis, quifuitinChriftoIefu,quicûm effet in forma Dei,nonrapinam arbitratus eft,ut eflet aequalisDeo, fedfcmetipfum inaniuit, forma ferai fumpta, in fimiliz tudinehominum conftitutus, ôd figura repertus uthoz mOjhumilem praîbuit femetipfum,fa(ftus obediês ufqi ad mortem, mortem autê crucis. Quapropter amp;nbsp;Deus extulit ilium in fummam fublimitatem, Ä donauit illi nomen,quod eftfuper omne nomen, utinnomineïez fiiomnegenufefledatcoeleftium, terreftrium fîCinfcrz norum, omniscplingua confiteatur, quodDominus fit lefus Chriftus ad gloriam Dei Patris. Hadenus Pauz lus.Acdehumiliationequidem SC exinanitione Chriz fti paulQ pôft,N une autem,quod cçepimus de glorifieaz

H 2 tionc

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, tione amp;nbsp;maieftate eins profequamur , Loquiturcrgu Paulus hoc loco de glorihcatione cxaltatione huma/ nitatis Chnfti, ÖC perfpicuèïnterpretatur, quid ßt Chn'/ ftum federe ad dextram Dei Patn's « Sic enim federcjcft (iuxta PauIum)efFerri in fummam fiiblimitatem,dona/ ri nomine, quod cft fuper omne nomen, amp;nbsp;adorari ab omnibuscrcaturiscœleftibus,terreftribus ÔC inferni^.

Quid igitureft,obfecro,efFerriin fummam fubîimi/ tatem î’ An non folus Deus eft in fumma fublimi«/ teç’ImoDeUsfummaipfa eft fublimitas, Qpare efferri in fummam fublimitatem,cft efferri ad diuinam ipfarrt niaieftatem,nonquidem ut eflentia diuinitatismate/^ tur,feduthomo ad omnia diuinitatis ornamenta cxal/ letor , Nifi cnim ca confequeretur, non efFerreturin fummam, S VMM A M(inquam)fubIimitatem.De/ inde,quideft,obfecrojdonarinomine,quod eft fupcr omne nomenC’An non Dei nomen folum eft fuper om ne nomenC’Certe reliqua omnia nomina funt creatura/ rum ♦ Et folum nomen Dei fuperat omnia. Cum igitur Paulus dicit,quod Deus donauerithomini,quem fihus Dciinunamperfonam aftumpfit, nomen quod eft fu/ per omne nomen, manifeftè docetjh une hominem do natum illuftratum eftè maieftate Dei.Sublimitas au/ fem amp;nbsp;maieftas Dei, non eft tantUm omnipotentia,uc/ rumetiam omnqufticia, omnifeientia, omnifapientia, amp;:omnipraefentia.Donatum igitur eft homini ä filio Deiaftumpto, non tantum utfit omnipotens, uerum/ etiam ut fit omnquftus,omnifciens, omnifapicns,amp;0/ mnipræfens. Poftremö,qoid obfecro eft, adorari flexis genibus cœleftium,terreftrium infernorumCAn no folus Deus eft fic adorandusfRcdcCum igitur Paulus fcribit homini Chrifto donatum eflèjUtin nomine eins fleClantur

10 ANN ES BRENTIVS.

fledantur genua omnium creaturarum, quiS atiud do/ cetj quam jpfum ornatum eflcdiuina maicftatc, aefa/ dum eflè ucrum Deum,ut Petrus loquiturC' Verus au/ tem DeuSjUteftomnfpotenSjita etiani eft ommprae/ fens, Neccftàrio igitur fequitur , quod 5C homo ille, qui eft à Filio Dei in unitatem perfonac aftîimptuSjfit ue rè omnipotens, ôé omnipræfens ♦ Et hoc t'ilud eft,quod dicitur,Chriftum federe ad dextram Dei Patris fui»

Hîciam tempus eft, utillae de Chriftoloquendifor/ muIac,Homo eft Deus, ÔC Deus eft homo,Item,T otus homo eft Deusjôd totus Deus eft homo, Item Deus ho mofadus eft, amp;nbsp;homo Deus eft fadus. Item,quod Au Auguft.Iib. guftinus icnpfit,QuiaformaDci formam lerut acce/ i.deTrini-pit,utrunqueDeus,utrunqaehomo, amp;c, redèôifpie cxplicentur.Etfi enim funt in ore omnium ferè Chrifti/ anorum, tarnen paucifsimi funt, qui eas redè tntellid gunt, pauciores autcm,qui uerè credunt. Conatur qui/ dem Martyr in his aliquid explicate, Sed quia Cinglia/ ni fafeinati funt Philofophicis dogmatis,non pofiunt «eram harum locutionum intelligentiam aflequi, do/ ncc uelamen a cordibus ipforum fublatum fuerit» Cùm ergo de Chrifto dicitur ,Deum eftèhominem, autDe/ umeife faclum hominem,aattotumDeum efte homi/ nem, aut totum hominem eife Deum,non eft Philofo phicCjfedTheologiceintenigendum. Non enim figni/ ficatur,ficut aliquoties eft expofitum, quod Deus mu/ tetur in hominem, aut quod Deus mifeeatur cum ho/ mine,ficutaquauinomifcetur,aut quod Deus exiftat tantum in homine, ficut exiftit in omnibus creaturis, aut quod Deus habiter tantum in homine, ficut habitat in fandisîSed quod Deus hominem in unitatem Perfo næ itaaftumpferit, ut efrundat in eum oninem fuam

H 3 maifl/

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, maicftatenijSC exaltet eu in omnem gloril fuç diuinita/ tiSjUtcu dicitur,TotusDeusefthomo,fignificetDeuni fefe cum omni fua maicftate totSin hominem efFudiffe* Sicamp;cum dicitiTotus homo eft Deusjfignificet,homi nem accepifte aDeo totam diuinitatis eius gloria ôé ma ieftatê.ItacphonwChriftus nonuocatpropriCjOb ilUm caufain Deus «ut filius Dei,q? Deus impleat eû fua prg/ fentia,cflentia,amp;potentiajac omet eum multis tarn cot poralibuSjg fpiritualibus donis, Sic.n.amp;Paulus, fic Pc/ trus,iic omnes Patriarche, Prophetæ, Apoftoli,6C ptj fancfti quicp homines pofluntdici dij,Scfihj DefVndc €)C Pfalmus uocateos deos,Ego dixi(inquiês)drj eftis,6i^ ftirj excelli ocs, QuareChriftusnouocat proprièhacra/ tione Deus,fed idcirco dicif eft uertis Deus,quôd fili/ lius Dei,qui eft fecunda in diuinitate Perfona, fic affum pferitjiic exaltaueritjfic fibi uniuerit hominemChriftS, utcoHocaueriteuminomni diuinitatis fue gloria atep maieftate,quod beneficium nulli alteri creaturg,nech0 mini,nec angelo contigit, preterq foli femini Abrahgj atc^ Dauidis Jn illo,inquit Paulus,inhabitat omnis plc/ nitudo Deitatis corporaliter.NoIi hoc didum ofcitatcr intueri.No fimpliciter dicitPauIus,Inhabitat in illo dci/ tas,fed plenitudo deitatis, Nec hoc quidem fimpliciter, fed OMNIS plenitudoDeitatis.Nechoccontentuscft, led addit CORPORALITER, hoc eft,abfolutê ÔC per fetftè.Quod quid fibi uelit ,nuperadeó,in eo fcripto,in quo mea fentêtia de libello Bullingeri extat,copiofe cü pofui,ôduerâ eius fententia, ex ipfis Pauli uerbis oftedi» Etfi aütem Cingliani fuum habent in ea interpretati/ oneMt/xT«jgt;jlt;r;xotz,ÓC dicöt ueteres Patres eum locum Paü ïi non ficinterpretatos eflè,tamen iterum no qugrit,qd 'PatreSsfed quid Paulus fcripfent, ÔC non quac fneritPa/

~ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiui^

lOANNES BRENTIVS.

triîfn, fed quæPauli, qui autoritate ©mues Patres aru teccllitjfententia fuerit.Ncc^ tarnen Patres ab ea fentcn tiajquam expofui,abhorrent.Etfi enim non opponunt (quod ego fciam)uocabulû(corporaliter)uocabulo(uni braliter)eoniodo3quoegoex ipGs Pauli uerbis expli;: cui,tarnen eandem fententiam retinêtCyrilIus aitjPIa/ To.4 P*' cuit in illo inbabitare omnê diuinitatis plenitndinê,cor »oj« poraliterCboc eft) tanq in proprio corpore,Noftrurn»n, corpus,proprium fibi fecit Jn bac fide fundata eftMccle fia Dei.Hadenus Cyrillus. Noftrû, inquit, corpus pro/ prium fibi fecit .Primû enim filius Deiin incarnatione fumpfit fibi corpus noftræ fubftantiç, uidelicet ex femi/ ne Abrabç ôd Dauidis.Deinde boc corpus fecit fibi pro/ prium.Quod quid fibi uclit,alias clarè exponitjCarOjin quiens,non ad corruptibilem fuam naturam iundlum Ûei uerbum detraxit,fed ipfa ad meb'oris uirtutêELE/ V AT A eft,E t moxîSpiritû hîc ipfam carne nûcupauit,. no quianaturâ carnis amiferit,ôi in fpûm fit matata,fed quia fummè cû eo coiunda totâ uiuificandi uim HÄV SIT.Et it eijatSpir it us per feipfum uiuificat,ad cuius uirz tutê caro per coniunclionê CON fcêdit, Ac rurfus: V er/ bSbumanitati coniundûjtotâin feipfum ita REduxit, utindigêtia uitçpofsit uiuificare SCc, Qiiod ergo Cyril/ lus dixit,filiû Dei fecifle corpus noftrç fubftâtig,fibi pro prium,fignificatbumanitatê àuerbo Dei aflumptâjCO/ fcendifle,amp; eleuatâ,acredudâ(utipfeloquit)efleintan/ tâmaieftatê,utin ea inhabitet perfedlè amp;nbsp;abfolutè oîs plenitudo deitatis.In omni aût deitatis plenitudine non. continet tantûuisuiuificâdi,uei5?etiamuisoîaprgfenter ÔC corâ gubernâdi. Quare, g negât bumanitatê a uerbo Dei afiuinpfâ, in gubernatioe rei^ no unâ cum eo fern/ per amp;nbsp;ubique prefentêeflèjmanifeftè negât,OMNEM

DEïTAz

^4 »B DIVTNA MAIEST. CHRISTI

DEITATIS PLENITVDINEMhabftarciti ea corporaliter ♦ Et hîc denuo audi non tolerandam uo/ FeJ.î»’ nbsp;nbsp;cemMartyris.Ad rerum omnium gubernationemjO'n

quit ) fie conferaationem , quid opus eft humanitatis pracfentiaÆademratione interrogares , Ad liberatio/ quot;nbsp;nem hominis expeccato, quid opus erat incamatione ChriftifAd abolendam mortemjquid opus erat morte Chriftii'An no Deus tanta erat uirtutc,ut absq; incarna/ tionCjfiemortcJîhjfuipotuiflèt genus humanumredigt; mere,fie mortem abolere C* Non incipis optime Icdor, uel tandem intelligere,quo Cinglianorum dogma eua dafr'Si cnimcxcludunt praefentiam humanitatis Chri/ ftijàrerum omnium guljernatione fie coièruatione^ cet tè excludunt earn etiamâ diuinitate,ut non fit cum ipfa una fie indiuifibilis perfona, Excludunt earn etiam ab ea maieftate,qua fubieda funt ei omnia in cœlo et in tef ra,Quo quid poteft horribilius dicifSed pergamus. To tinE nbsp;nbsp;Similiter Auguftinuscu de hoc Pauli loco tradaret,

pift.ad Dar tccitat quidcm ufitatam expofitionem,de antithefi cor/ Janum. poris fie umbrarum Iegis,fed addiuAut certe(inquiens) corporaliter didum eft,quia et inChrifti corpore,quod aflumpfit ex uirgine, tang in tepio habitat Deus » HinC eft enim,quôd ludçis fignu petentibus, cS dixiflet. Sob uitc templum hoc,5e in triduo refufeitabo illudjEuage/ lifta,quid hoc effet,cofequenter expones,ait:HocaQtdi cebat de tepIo corporis fui. Quid ergo eft f Hoccine in/ tereffe arbitramur,inter caput fie membra cetera, quod in quolibet, quamuispræcipuo membro , uelutinalb quo magno Propheta, aut Apoftolo, quamuis diuinb tas habitet,non tarnen ficutin capite,quod eft Chriftus, omnis plenitudodiuinitatis, Nâetiâinnoftro corpore ineftfenfus finguli5membris,fed nontaneus^quantus tn

lOANNES BRENTIVJ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«f

fftcapitCjUbtprorfus omnis cft quinquepartitui. Ibt cnim ÔC uiftis, amp;nbsp;auditus,ÖC olfadus,ÓC guftus,amp; ta* dus. In cæteris autem folus eft tadus. Hadcnus Au* guftinus. Vides ergo Auguftinumipfumdoccre,dei* tatcm efFiifam ede in Chriftum filium hominis non urn* bralitcr, fed corporaliter, hoe eft, perfcdèamp; abfolutè: Si. effufam effe in cum,non unam tantum amp;nbsp;alteram par ticulam deitatis,fed omnemdeitatis ple* NiTVDiNEMjUt quemadmodum in capite ho* minis, omnis prorfum fenfus, nullo cxcepto, ineft, ita Sc in Chrifto capite omnis prorfum deicatis plenitudo infit, Humanitas quidem ipfa, non fit deitas,ncc mu* tatur in dcitatem ( extorquent cnim mihi hunc, uti* pfiuocant, coccyfmum,Cingliani:)Recipit autem o* mnem dcitatis plenitudincm.ln ca uero plenitudinc no tantum contineturomnipotentia, uerumetiam omni-prçfcntia. Q,uidergo aliud rcliquum eft,quam ctiam ipfa humanitas Chriftiperfundaturód ornetur, ficut o* mnipotentia, ita etiam omniprçfentia. Et qui adimit homini Chrifto omnipotentia amp;nbsp;omnipræfentiam, ne* gat eum efle uerum D eum. Sicut enim Ariani quonda affirmabant quidem filium Dei, in Chrifto, effe Deum, negabant autem eum effe uerum Deum ab aeterno à Deo pâtre genitum, 8C ciufdem cum patrefubftan* tiacfeueffentiac. ItaCin^ani affirmant quidem filium hominis in Chrifto effe Deum, negant autem eumafi* lioDeiita affumptum,ut ornarit cum dono omnipo* tentiae, omnifapientiac, 8C omniprçfcntiæ, quia dicunt filium hominis naturafua non effe capacem infinitac^jjo tentiæjfapicntix, amp;nbsp;prçfcntiæ. Itacç negant filium ho* miniseffeuerum Deum. Et cum loanncsEuangelifta dicit,Verbum carofadum cft,intcUiguntDeum qui* demhabitaïcincatncChrifti,non autem effundcrein

I hanc

iS de DIVINA MAIEST» CHRISTI» hafte carftem omnem deitatis fuae plenitudinem perfe^ ôè, nifi quatenus natura carnis ( qux qualts fit appen* dix,moxexplicabitur) ferat» Sedhocuereeft ChriftS f edigcre non folu in ordinem fandlorü hominunijuerii etiammordinemomniûaliarumcrcaturarû. Deus ent habitat in omntb.creaturis,ÓC tribuit fuü cuilt;^,iuxta na turç eius capacitate.Vt lapis,in quanta eft lapis,accipit â Deo duriciem.Lana in quantalana,accipitmollicié: Aqua in quanta aqua, accipit fluidâhumiditatc,Qyô4 fi uel lana uel aqua fieret dura ôd inflexibilis, iam no a ni plius effet lana aut^aqua, fed fieret lapis aut ferra. Sic 8Ó Deus iuxta Cinglianos habitat quidê in homine Chri* fto, non aût tribuit ei omnipotentiâ,ô^ omniprgfcntiâ, quia natura Humana nifi mutef in diuinâ,non eft iuxta ipforum fententiam horû donorû capax. Qjiare £lt;fî firmant ucrbis,fe de Chrifto credere,qgt; Deus fit homo, SC homo, Deus: tarnen nihil certius eft, fi hacc ipforum Fo. tfy. fa. argumenta confidcres 6C diligenter expendas,quàm q» id re ipfa negent, amp;nbsp;damnent. Bullingcrus recenfet alv cubi difcrimen diuinitatis amp;nbsp;humanitatis in Chrifto, Si cum tribuiifet diuinitati omnipotentiam,poftea de hu* manitate loquens, omittit nomen feu donum omnipo tentiæ. Poterat uideri cafu facftum,fi extra hanc contro uerfiamcontigifl’ctjfedcumipfe ÔC Martyr aperte ne* gent, homini Chrifto infinitam potentiä/apientiam Si bonitatem colla tam, nó poteft aliteriudicari, quàm fit de induftria faeftû. Cum igit negethominê Chriftutn elfe omnipotente, quid aliud rcliquû eft, q» negeteS effc DeumfSic cum adimit ei omnipræfentiâ, adimit e» ctiam gloriam Si maieftatem deitatis,

Sed priuf(^ pergamus,recitabimus adhucunSSCal* terum dicQQ Auguftini,ut cognofcamus q» Auguftinus, ctiatnfi uideat alias humanitati Chrifti maieftatê omni* præfen*

lOANNES BRENTIVSi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;7

prsefcfttiae dctrahcre, amp;nbsp;Chr iftum ita diuidcrc,ut luxta uulgatâmultorûpatrûopintonem, folamdeitatê dus ubicp difFundat,corpus aür,feu humanitatê eius in uno tantöloco collocet,ac circumfcribat, ueritatê tarnen nee ignorauerit, nee fuo loco,cü fe à phyficis imagina^ tionibusauertirtetjtacuerit. Vnus (inquit) Chriftus cundum unitatê perfonae in coelo crat,quando in terra loquebat. Sic erat filius hominis in cœlo, quêadmodQ trat filius Dei in terra. Filius Dei in terra in fufeepta carne. Filius hominis in coelo, in vn i T ate perso N A E. Ac rurfus'.Chriftus filius Dei fecundS diuinitatê, hominis filius fecundu carnê. Qiiis aût noftrû q parum aduertimus aut paru fapimus, non potius ita uellct di* ftinguere,filius Dei in coelo, 9l filius hominis in terra, Sednefie diuidcremus, 6lt;itadiuidëdo duasperfonas lt;nducercmus:Nemo,inqt,afcendit in coelü,nifi qui de* fcêdit,filius hominis,qui eft in coelo. Chriftus defcêdit id êcç filius hominis,q filius Dei,fedet in coelo, q ambu latin terra,incoelo erat,qaubicçChriftus. IdêcpChri* ftus 8C filius Dei,amp;filius hois,Propter v N i t A tem pet fonçin terra filius Deij^pter eandem unitatem perfo* nacj^bauimus efle in coelo filiû hominis, etc. Quis no* ftrum (inqt Auguftinus)q paru aduertimus,aut paru fa pimus,nô potiusitauelletdiftinguere,filiusDei incœ ■io,etfilius hominis in terra. Qpot aSt funt eorû fcripto rû,qui cû deChrifto adhucin terris arabulâteloquunf, fie diftinguût,ut dicant,eû no nifi deitate fua eflein cœ lo, humanitate autem in terra tantum f Qiiot etiam funt,quicûdeChriftoiaminmaieftatê fuam exaltato loquuntur,fcntiant deitatê quidê eius efle in coelo 6^ in terra,humanitatem aût eius non efle in terra, fed tantû in certo aliquo loco coeli f Hi ergo parum, iuxta Augu ' ftinum,aducrtunt,parumcpfapiunt.

quot;la Sed

^8 DE DIVINA MAIEST. CHRISTL

Sed audiamus iterum Auguftinum de Chrift:o,in coc To. 7» lo amp;nbsp;in terra præfentc. Quamuis,inquit,in terra fadu» mcrfdsamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominis, diuinitatcmtarnen fuam,quain cœlo

remifsio- manens, defcendit ad terranijnon indignam cenfuit no «1C,li. I. mine filtj hominis, fient carnem fuam dignatus eftno* minefilij Dei ,ne quafiduo Chrifti accipiantur,unus DeuSjamp;f alter homo,fed unus atlt;^ idemDeus ÔC homo: Deus, quia in principio eratuerbum, 8i Deus erat uer* bum:homo,quiauerbumcaro fadlumeft, SC habitauit in nobis. Ac per hoc,per diftantiam diuinitatis ÔCinfir* mitatiSjfiliusDeimanebatincœlOjfilius hominis am* bulabatin terra. Per unitatem uero perfonç, quautralt;^ fubftantia unus Chriftus eft, ÔC filius Dei ambulabat in terra, ôi. idemipfe filius hominis manebat in cœlo. Fit ergo credibilior fides, ex incredibilioribus creditis. Si cnimdiuina fubftantialonge diftantioramp;^ incompara* bill' diuerfitate fublimior, potuit propter nos ita fufeipe re humanam fiibftantiam, utuna perfonafieret, ac fiefi lius hominis, qui erat in terra, per camis infirmitatem, idem ipfe eflet in cœlo per participatam carni diuinita* tern; quanto eredibilius alq homines fantfti amp;nbsp;fideles egt; ius, fiunt cum hominc Chrifto, unus Chriftus, nbsp;nbsp;nbsp;Ha'

tftenus Auguftinus. Videsautem, quam diferte docc* at omniprçfcntiam Chrifti.Fih'us hominis (inquit) qui erat in terra, per carnfs infirmitatem, idem ipfe erat in eœlo,per PARTICIPATAM carni divinita T E M. Duo tribuit filio hominis, filio, inquam, hoffli' nis ,alterum,carnis infirmitatcm,quafe humiliauit,amp;fa lt;ftus eft obedicns ufque ad mortem crucis. Et fecun* dum hanc infirmitatem fuit in terra, ambulauif in terra, uifiiseftin terra, concionatus eft in terra, paflus eft in terra, mortuus eft in terra, dC quae alia opera funthumi* liationis, (dcqua,«olcnteDeopaulopôftplura)pep

lOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69

cgit in terra. Nee fentiendum eft, fecundum hanc feu infirmitatis feu humiliationis formam fuerit tunc in cœlo,aut impleuerit omnia. AltcrS, diuinitatc carni participatam, qua caro eleuata cftperfcdcad omnem deitatis plcnitudinem ,ut ficut Deus ipfe eft omnipotes £gt;C omnipræfens, ita 2lt; caro ad omnem deitatis plenitu* dinemperfeefte eleuata omnipotens effet 8C omniprac* fens. Non certe uoluit Auguftinus hoc loco, Chriftum Petro aut Andreæ fimilem facerc, quorum humanitas erat in terra, diuinitas autem,quæ ipfos implebat, crat in coelo 6^ in terra, fed uoluit earn maieftatem, quam fi* lius hominis præ omnibus fuis confortibus habuit, ex* plicarc,uidelicct, quod cum Petri aut Andreae caro in terra tantum effet, fillj hominis caro fuerit etiam in cœ* lo propter unitatemperfonae cufilio Dei,feu propter participatam carni diuinitatem. Sed quorfumhacc om nia tquot; Nimirum ut oftendamus, quæ fit uera fententia il* lius articulireligionis noftrac, Afcendit in cœlum,fedct addextramDeiPatrisomnipotentis. Cumenim dici* turdc Chrifto, Afcenditin coelum,no eft intelligendu quodChriftus poftquSmafcenfufuouifibiU fufeeptus eftà nubc,8C fubdu(ftusab oculis difcipulorum, con* feenderit per orbes planctarum,Phyfica motionc, ÔCin uaferit in fidicium illud £lt; corporale coelum, quodEm pyreumuocant,inquofedeat,ftet, ambulet,8lt; corpo* ralimodo circumeat, fed quod confederit ad dexteram Patris fui omnipotentis. Dextera autem Deinoneft certus aliquis locus in cœlo, fed eft omnipotentiafiC uniuerfa maieftas Dei. Nec federe ad dextram Dei, eft mundano modo in certo quodam loco cœli fede* re, aut obambulare, fed eft gloria Qi honore corona* turn effe, omniafibifubieda habere, omnem potefta* (em in coelo terra pofsider e, fupra omnem principa*

1 } turn

70 DE DIVÎNA MAIEST. CHRISTT. tum,potcftatem, uirtutcm ëC dominahoncm, adeo^ fiï pra omne nomerij qiiod uel in ho c mundano uel in alte rofpiritualtSC cœleftifeculonominari poteft,cxaltatS elle, omni'a in omnibus adimpl€rc,adeoœinfummani fublimitatcm, ëi. maieftatem ira datum dfe, ut ab orn^ nibus cœleftibus, terreftribus, ÔC infernis creaturis ado retur. Hoc certceft dTc Deum omnifeientem, omniquot; fapientem, omnipræfentem, ëC omnipotentem. Cim gliani aut fentiunt, qgt; Humana natura quæ eft finita, no pofsitferreinfinitam potentiâ, fapientiam, bonitatern ëi. iufticiam. Quid itaf' quia iuxta Ariftotelem finin' ad infinitum nulla eft proportio. Deinde corpus inquiut non poteft efle aut manere uerum corpus, nifi fit in loquot; co cirewnferiptiue. Poftremo fieri no polTe aiunt,id^ ne diuina quidem omnipotentia,ut uerum corpus, ma nens uerum corpus, autfiatfpiritus, aut in omnia loca extendaturjfix: fit fimul in pluribus aut omnibus loci?. Hicfolent metiriëi.fuislimitibus definite omnipoten tiam Dei,uidel»cet Deum no omnia fimpliciter pofle. Netpenim Deum faccre pofte, utquæfatftafuntfint infecfta.Hîc amp;nbsp;Hieronymus citatur. Audenter ( inqufi ens ) loquar. Deus cum omnia pofsit fufcitare,uirgin2 poftruinam non poteft. Hîcô«^ Theodoretus adducit qui ait: Non enunciandum effe indefinite omnia Dco poftibilia. Hîc etiam affirmatur Deum no pofte facere, ut triangulus fit quadrangulus,utcp numerus ternarius Ctquaternariusjficut amp;nbsp;quondam eodem ferè argUquot; mento Plinius ille Epicureus omnipotentiam Deioppugnauit. Verba eius fubqciamus:lmperfc(ftç inquit in hominc naturae praecipua folatia, nc Deum quidem pofte omnia. Namcp nee fibi poteft morte con fcifcercjfi uelit,quod hominidedit optimu in tantis uitg ‘iœnis;nec mortales eternitate donare,aut reuocare de fundosj

lOANNES BRENTIVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;1

fundtos : nccfaccrc,utquiuixit,nonuixent: quihono les gefsit, non gefferitjnullum^ habere in preterita ius præter^ obliuionis : Âtcp (uttacetis quotj argumcn* tisfocietashæccumDeo copuletur)utbisdenajUigin tinôfînt,acmultafimilitcr efficereno poflc. Hadlenus Plinius. Breuiter ea fieri no poffe affirmant, quæ rei na turæ ac definitioni r epugnant.Hic efl: Cingilianoru mu tus aheneus. Etfi .n. difsimiles funt eorû fcntentiæ, ôd alij quidê affirmant Deum poffe efficere,fiuelletutuel corpus nonfitinlocOjUclunum corpus fit fimul in plu ribuslocist alîj uerô, inter quos Slt; Martyr eft, fimplici* ter negant D eum id poffe, nifi mutet corpus in fpiritü, tarnen quia ôd infummarei conueniunt,amp;fi omnipotc tiaDei inhacre fuerit coprobata,uoluntatê eius no erit difficile exmanifeftouerbO ipfius demonftrare, relin* quemus in prçfentia fuis fomnijs eos,q uoluntatê tantû 3jeinegant,q) 8C ipfi fuos habeant antagoniftas,pugna bimusaûtcûijs, quiomnipotêtiâDciucllicât.Âc alias quidc in noftrorûfcriptis extat luculenta de omnipo^ têtia Deiexplicatio,quaifta Cinglianorû opinio pic et eruditèrefutatur.Nec opus effet,ut ego adtûagerê,fed quiaCingliani decernunt fibi his argumctis triumphs, àoccafio no eftncgligenda, dicâ ôd ego, quae adhanc rcmexplicandâutiliauidcnt .Qhiodigitur ad capaci* tatcmhumanæ fubftantiæ attinet, etfi ea fuâ habet men furamàDeoconditâ,tamenDeus cSfitamp;liberrimûôC ! potentifsimûagens,nôfinitfibilimitespraefcribere,^s

inrebus fuis conditis,fi uolucrit,nô trans grediat’.Omnia,iriqtPfalmus,quæcuncçuoluit,fecit(loquimura5t hîcnô de uoluntateDei,quâfcholæuocant figni, fed deea,quâ uocât,bcneplaciti)NonfacitquidêDeuso-rania, qu3cpotcft.Qiiæcun(çaStuult,ea ÔC poteft, ÔÊ facitjUtmanifeffSfitjÇf quemadmodûnon eft aliudia

una-

7» BE DIVINA WAIEÎT* CHRISTI» «naquoc^, natura quam quod Deus uult, amp;nbsp;quod daf, ita omnia præbcantfefeuoluntati Dei ad agendum na curaliter. Recflè Bafilius 9 êSamp;' Kcyamp;' efvgrii fôï r£i/y!veiit' »»|/,diuinumuerbumeftnaturaeorum quæfiunt. ItatJ quod ignis cakfacitôôadurit, natura eius eft,qa Deus uult. Si autê uellet, ut frigcfaceret, ÔC nonadureret(ilt;i quod uoluit in igné Babylonico,in quê très adolefcen^ tes apudDaniele coniedicrant) tûhocuideret quidé nobis côtra naturam, Dco autem effet fecundum nat'J ram, quia uoluntas feuhiy©' eius eft rcrum natura. R« liquum igitur eft, quôd ea humanæ fubftantiæ capaä' tasfitnaturalis, quam Deus uult. Ac in alfjs quidê hO' minibus (utinloanne Baptifta, Petro, Paulo j8C alijs fancflis ) uult capacitatem fuisfinibuseffecircumfcri* ptam, ôd fuis limitibus definitam, ut tantum capiant, quantum uoluntate Deicaperepoflunt, Quare confe runtur inipfos cœleftia 6C diuina dona fecundum men furam. In lÛio autem hominis,quem filius Deiin unit» temperfonæaffiimpfit, amp;nbsp;fibi »nfeparabiliter uniuit, uoluit elfe capacitatem incircumfcriptam, immenfam amp;infinitam. Qgarc potuit etiam in eum conferre, ac contulit quote immenia fieinfînita bona. Non uoluit quidem, ut fubftantia Dci, quæ eft ipiritus,mutaretur in fubftantiam hominis, quæ eft corpus 8C anima ratio ne prædita,fcd uoluit ut ilia effent in unam infeparabh lem perfonam ita unita, ut fubftantia hominis, in Deô affumpti, effet infinitorumbeneficiorumDei capax,,

Vndc ergo hæcDei uoluntas probabiturcNô certe probabit ex fchola Ariftotclis,jcuius axioma ctt,hiyamp;

ovéiisisitS«TTi/fowtpÔjTflFinit!adinfi nitum nulla eft proportion ScdefcholaChrifti,cuius axiomaeft, Verbû falt;ftûeftlt;aro,hoccft,Dcusfa(ftus eft homo,amp; homo fatftus eft Deus,itaep cum quæritis, quont

lOANNES BRENTIVS. '

quomödo infinitum pofsit efTc finitum, $gt;(. finitum pofi iitefieinfinitumrVicifsimamp;ego qugro,quomodoDe us pofsit eflè homo,Slt; homo pofsit eflèDcusCSi hoe co cefleriSjquid eft quod illud abominerisCAn nOn homcgt; eft finitusjamp; Deus infinitusCQuod igituf efl; difcrimen fiuedixeris,finitum eft infinitum, fiue homo eftDeusC Refpondebis forte, finitum humanitate, eft infinitum deitate» Sedidem ipfum (ficut tu intelligis) dePetro, de Paulo ac de altjs fandis dixeris.Ego uero inqro nunc quod nbsp;nbsp;fupraattigimus,difcrimeninterChriftumfid

Petrum. Illud ( inquies ) eft difcrimen, quod deitas uni/ la eft humanitati Chrifti in una per fona, non fic autera cftunitahum'anitatiPetri, Redè»Sedcumde Chrifto fermoeft, quid in una perfona unitum efte aliud eft, quàm itainleparabiliter efte cOniundum, ut no folum, ubicunque eft deitas, ibi quotç fit humanitas, V erum/ «tiamut deitas Omnem fuam maieftatem humanitati communicaüerit quemadmodum fupra copiofe de/ monftraüimus.Quarefi quæfiueris quômodohuma/ nitas Chrifti pofsit efte capax omnipraefentiae, uicifsim quacram ÓCego, quomodo eadem humanitas pofsit eft fc capax omnis plcnitudinis deitatiscorporaliterç’Sihu lus infinitæ rei capax eft,quomodo non etiam illiusî’Et fitotushomo eftDeus,Slt;totusDeus eft homo,quomo do homo non effet, ubicumç eft Deus ? Plus neeft effe ubicuncç Deus eft,quâm cffeDeüm ipfumCSed perga/ musuoluntatemDcideimmenfa capacitate filq homi nis in Chrifto exponcre,Quid autem plüribus opus eft, cumfuprâ copiofe teftimonia de immenfa ÔC ineffabili tnaieftatehumanitatis Chrifti recitauerimus^Quac otn niateftiftcantut,Deum nonfolum uoluiffe,ut humani/ tas ftln fui effet capaxinfinit» maieftatis jUerumetiS re/

K ipfa

i

i -

l

7^ /^DE DIVINA MAI-EST. CHRISTI jpfa,quodaolûit,imijk«iflc.Dataeftmihi(tnqm't Chrk ftus)OMNIS poteftas in cœlo Ô6 in terra. At hæc eft iin menfa SC inÜnica poteftas. Fea t eum federed'nqmt Pail kis)addcxterâ fuam,in cœleftibus, fupra oinnem prin/ cipatum, ae poteftatê,amp; uïrtutem amp;nbsp;dominium, ôé O/ MNE NOMENj quod nominatur non folum in hoc leculo,uerumetiam i n futuro. At hanc maieftatem non pot uftus nec humanus nec angelicus intelledus me tin autdefinire.Eti'terumiInifto COMPLAC VIT Patri üniucrfam plem'tudmem inhahitarc. A.C mox darius quod pauloantècommemoraüimus :In illo inhabitat Ó M NIS Plcnitu'dó dPÀ‘;.tis corporaliter. Et rurfusftn quo funt OMNES Theiàuri fapientiæ ac feiêtix recon diti.Quis autem tues, qui poffes hanc plenitudinem^amp;J hos Thefauros comprchêdere ÔC numerareî' Habes igi tur tantam eftè rerum capacitatem, quâtam Deus uulc» Et quia filius hominis,quem filius Dei in unitatem fuas perfonaîafllimpfit,capax fuitomnisplenitudinisdeita/ tis corporaliter,quemadmodum hadenus dare oftedi/ mus,mamfeftum eft, quod etiamii humana fubftantia alioqui fit finita,tamen Deus uoîuerit earn in Chrifto fa cereacfecerit etiam capacem infinitæ potentiacjleiêtiaf» fapientiaeôd præfentiac.

Qiiid ergo,inquient,quod toties in fâcra feriptura te) ccnfeantimbccillitatesamp;ignorâtiaeChriftir’qaid quod in uno certo loco,in utero uirginis conceptus eft f poftq nafeitur in præfepi conocatur,adulius in certo lo/ CO aut fedet autambuIat.Et poft refurredionê certis lo/ ci s circumfcribitur amp;nbsp;difcipulis apparet. Poft afeenfurn fuum in coelum,apparet amp;nbsp;Stephano, amp;nbsp;Paulo in certis locis.Quomodo ergo qui humanitate fuacertislocis circumfcribitur, eadem omnia impleret î* Hîcrepeten/ du»

10ANNES BRENTIVS.

K-dus 5^ cxph'candus erit locus Pauli, qui eft dc cxinaniti/ .oneÄ^exakat’oneChriftijinEpiftoIa ad Philip,,cap. idem affcduSjinquitPauIus, fttin uobis, qui fuit.amp; in .Chrifto Icfii, qui cùnieflèt in forma Dei, non rapinam arbitratus eft,’ut eflèt æqualisDcoJed femetipfum inaz -hiuit, formaferuifumpta infimilitudine hominum conftitutus, figura repcrtus ut homo,humilem præz .buit fern etipfum,fa(ftus obediens uf(^ adnrortem,mor ,tem autcm crucis. Quaprqpter Deus exaltauit ilium in fummam fublimitatem,ac donauit illi nomen^quod .cftfupraomnenomen, ut in nomine Icfu omnegenu fefledat,amp;c. Primum omnium,nonignoromagnam partem ueterum interprçtum nomine formas Dei in hoc loco intelligere diuinam eflentiam, ÔC alioqui non cftinufitat«, ut pro forma reiintelligatur elTentia eius, Acomninouerifsimum Sgt;C ceitifsimueft,quódperfo/ na Chrifti coftet ex uerbo ÖC carnc,hoc eft,ex duabus na turis,Diuina uidelicet Humana. In cxpofiqoe aütem facrac fcripturæ non fol um expendendum eft, quid per fe fit uerum,fed etiä quid ei dido, quod interpretädum fufcepifti, conueniat, amp;nbsp;qua fententiam circûftantiæ in manustradât.Qiiarefentio,quôdinhoclocoPauli,noz raineformçDei,nonfitintclIigêdaeffèntiaDei,fedma feftas feu proprietatcs diuinæ, quæ Chrifto homini,ex perfonaliunioe funt comunicatç .Nam amp;nbsp;ipfum .(hoceft)formæuocabulû,nofemper fignificatcfièntia, fcdctiam fpeciê feu afpedum, utiudi. 8. Qua form a (fie einHebræuslegit)fuer3tuiri,quosinterfeciftisinThaz borÇEtEfa.^^.Nonerat eiforma, quod nos legimus, fpecies.Et Matth. 17. Chriftus coram difeipulis 4®ô«,transformatus eft.Nonfuitautemmutata eflçntia ,€ius,fed tantum formafeu fpecies SC afpedus,qua fplen

K 2 duit

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI,

dnitfacicsemsJkut (bl, 5t iicfh/mcnta illius facta fiint

•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

candida fient lumen* Sie in præfenti loco Pauli, accipienda eft pro fpecie öc afpcdîu, feu propn'etate, ut forma Dei fitfpecies diuina,ficutamp;forma ferui,fpecics alpedus feu prcprictas fcruilis, Et curn hac interpréta/ tione conueniunt etiam nonnulJi ueterum, ac præfer/ tim Ambrofius, qui pro forma intelligitjfimilitudine, fpeciem feu fpecimen, Sed uera huius loci fentêtia non poteft redius cognofei quâm ex ipfis Pauli uerbis, ÔC c lôci circûftannjs.Non enim dubium eft, quin cum PaU lus poftea récitât exaltationem Chrifti,intelligatcxalt» tionem humanitatis eius,Deltas enim filq Dei, no turn primum exaltata eft,cum Chriftus uel homo fadus eft, uel afeenditin cœIum,6Ceonfedit ad dexteram Dei, fed fuit iam inde ab çterno exaîtata,quippe quæ fit eiufdcm elTentig ÔC gloriç cum Deo Pâtre ÔC Spiritu fando,Cùm «gitur Paulus dicitiDeus extulit ilium infummam fub limitatem, intelligithumanitaterneiuseffè exaltatam^^ Si autem in explicatione maieftatis Chrifti,hoc loco in/ telligêda eft humanitas eius, cerlé ut antithefis conftet, cum fit fermo deInanitioneôtlhumiIiationeChrifti,in telligendum eft,deinanitione SChumiliationehumani tatis eius,præfcrtimcumadditur Chriftum humiliatô efîe ufcp ad mortem cruds,(^uam no deitatis, fed huma nitatis naturafubijt, Acuerè quidem dici poteftdeita/ temfein eo humiliaflê, quod dignata eft fufciperc ho/ minem in eandem perfonam, in prxCentia aôtem non quærimus quid aliquo modo ûeré dicipofsit, fed quæ fit uera didiPauIinifententia, Deinde non eft fentien/ dum,quôd humanitasChriftiturnprimum exaltatafit in fummam fublimitatem,amp;acceperitomncm potefta tem in cœlo amp;nbsp;in terra,cùni afeendit uifibiliter ex mon/

te

lOzkNNES BRENTIV5.

tc OÏiueti.in ccclum ,fcd cuni Verbum caro fadum cft, £CcLun in utero uirginis Deus alFumplît hominem in candem perfonarn.Quæemmmaioreftexaltatio,quae eft excellenhor fublimitaSjquàm cum homo afiTumitur â Deo in unitatem pcrfong,amp; fit Deus ipfeÇ Hoc autcin non turn primum fadum eftjcum Chriftus refurrexita moi'ru!s,amp; afeendit in ccclum uifibilitetjfed faeftum eft, turn in utero Virginis incartiaret.N ec turn primû dixit DOMINVS Domino noftrOjSedeàdextrismeis, cS nubes fubduxit cum in m onte Oliueti à confpedtu difei pulorum, fedcumMariaadangelumdicereqEccean/ Cilla Domini,fiat mihifecundum Verbum tuum.Qtia re Chriftus homo,cum fuerit ab initio incarnationis uc rus Deus,fiait etiam tunc exaltatus in fummam fublimi tatem, SCdccepit omnem illam maieftatem 2lt; poteftaz tern qtlam fupra commcmorauimus« Quid ergo eft,diz eetquifpiam,quodEu5geliftafcribit,Nondum(inquiz €ns)erat Spiritus fandus, quia lefus nondum erat glori ficatusÆt Petrus : Hunc lefum(inquit) fufeitauit Deus cuius omnes nos teftes fumus.Dextera igitur Dei exalz tatus,amp;c,Si homo Chriftus turn demum fuit in gloria ôt maieftatem fuam exaltatus, cum uel à mortuis refur rexitjUel in ccclum uifibilitcr afeendit, amp;nbsp;Spiritum fan/ dum mifit,quomodo dicitur in fiaa incarnatione exalta tus? Expofuimus iam perfpicuè,quódhomo Chriftus tunc afcêderit ad diuinam maieftatem, cum affumptus eftafilioDeiineandem perfonam, quam etiam maiez ftatem teftificatus eft ante mortem amp;nbsp;refurredionem fuam uarîjsargumêtis,amp; utPetrusait,Virtutibus,proz digtj s ôi fignis,(^are,càm dicitur tum primum exalta tus,cùm afeendit in cœlùm,amp; mifit Spiritum fandum, intelligendum eft iuxtauulgatam regulam, qua res tSc

K 5 dicitur

78 DE DIVINA WATEST. CHRISTI

dtcitur fieri,cGi'ndpitmanifeftius patefieri.Vnde.Ro.U fcn'bit Paulus, Qui declarafus(fnqaiês)fuit filiU5 Del,cÖ ;potentia,fecüdum ipiritum fanclificationis, ex eo quód refurrexitàmortuis ôCc, Chriftus.n. non tuncprimuni fadlus eft filius Dei, cû refurrexit â mortuis fed déclara^ tus ÔC manifeftaqjts eft,ut quod ante uere erat,0CimbeciI litatibus carnis ted:ûftierat,nuncrefurreÆonercueIarlt; tur,ÔCmanifeftècomprobaretur,SicScPetrus aitrCerto fciat tota domus Ifrael,quód Dominû öC Ghnftum fecc jntDeus hunc lefum, quem uos crucifixiftis.Non tuni primûlefusfadlus eft Dominusamp;Chnftus, cöeffudit fpiritû fancftum in/\poftolos,fed quod iam ab incarnati onefuitjtn refurredlione ôé afcenfu in cœlû, ac mifsionP fpiritus fandijclariorib.ô^ effieatiorib. argumentis,q an tea miracuîis,qualia etiam Propheçç quondam defigna uerant,patefa(ftum.eftÔ£^decIarat3.Hoc idcirco uiftirn eft paucis attingere,ut aperte eognofcat, in qitàintctroif crroresMartyr collabatur, Scn'pn.n.in libello de perfo/ nali unione duai^ natural^? in Cbrifto,quod fit afeenfos Chriftiin cœlûuifibilis,fit ôi. inuifibiïis,ac difertè expo/ fui in eo Ioco,q? nomineinuifibdis afeenfus intelJigam partim incarnations Chrifti,qua Verbum carofadutrt eft,amp; filius hors aflum ptus eft à filio Deijineandem per/ fonam,uthomGefietDeus,SC ornarçtomnidiuinama ieftaterpartim Refurredione Chrifti â mortuis, qua de/ claratü comprobatö eft,hominê ilium affumprG, elft uerum Deum,ÔC omni diuina maieftate ornatü.Et hoc uere dicit Afcedere (fed inuifibiljter) in cœlû (hoc eft)in cœleftia bona.f^iid.n.eft abiediusjamp;contêptius homi neCQuid eft fublimius 6( magis cœlefte Deo f Nunc,fi fiomo é fordib, fuis aflum it, amp;nbsp;exaltatur in tarn cœlefte fublimitatêjUt fitunaperfona tûDeo,ô(fiac uerusDeus, an

rOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

an noïs rccfiifsimè dtcitur in cœlum AfcêdereC’ Cettè,nJ fi homo Chriftus hoe modo antea, in incarnatione fua in cœlum afcendiflètinuifibiliter,nopotuiflet po ftca in monte Oliucti afeendere uifibiliter,amp; Apoftolis mitte/ re de cœlo Spiritum fandlum mirabiliter. Quid autem Martyrï’NonfolumhocirridetjUerunietiam uocatno/ uum,percgnn3 amp;inauditu dogma.Et additiSed ita(tn/ quiens)fiert oportet.NâHgmenta ubiquitatiscófifterc nonpoflunt,nifi amp;nbsp;nouis ÖCmagis abfurdisfidionibus fulciantjamp;c.Itane Martyr tibi nouumperegrinûôdinz auditum dogma, atcß abfurdafitîlio eft,Vetbumeflefa/ dum carnemc’filiumDei aflumpfiflê filium hominis in fuam eâdemcp'peïfonamC’ÔC hominem eflè fadlum Dez um?Hocenirn eft hominem Chriftum afeendere inz uifibiliter in cœlum.Quare fi Martyr non intelligit mez am fentcntiam,amp; tarnen damnat,quid eft magis temez rarium çquot; Si autem intelligit,amp; dânat, quid eo eft magis peruerfumf Nam quod Paulus dicit Afcendifle ChriftS fuper omnes coelos,ut omnia impleret,non fignifieat ez Umtuncprimumunàcumhumanitatefuaeœpiftèom niaimplere,cum uifibilitcrafcenderet, fed fignifieat iuz xtaregulam pauIo ante expofitam, eum tunc manifez fto fpedaculo uoluifie teftifieari Ôé declarare, fe uerum Deum Âî hominem, hoc eft, una cum diuinitate,öii hu^ manitate fua iam inde ab initio fuæ incarnaîionis, omz nia impkuifle.Quid ergoMartyr addirSi iam antea,inz quienSjimplebat omnia,ob hypoftaticam unitate cum diuinitate ,■ quam à fua incarnatione fern per habuitj fruftra uifibiliter afeendebat , ut id conftqueretur ? Hoc iam non eft mihi, ftd Paulo, fed Cfarifto ipfi infulz tare,Paulusdicit: Aftenditfupraomnesccelos,utomz niaimpleret, ac manifeftum eft, quod noniampriz

ßinm

tu, DE DIVÎNA MAIEST. CHRISTI,' lïïöm at afcenfu fuo tn cœlum acccpit omnipotentiaiifî 6(Somnipræfentianîfuam,ficut fuprâ multis fenpturae tefiimonijscomprobatumeft,Habuit enimhancma/ ieftatcûrn inde ab utero mams fuæ. Quare Paul us his üerbfs non fignificat Chriftum defcenfu ÔC afcenfu fiiOj hocpn'mûtêporeaccipere fuâ à Deo mateftatê omnia tam l'nferag fupera implendi amp;nbsp;corâm gubernandijfed antea acccptam ÔC fibi donatâ patefacercac teftifican'.Di citSCChriftusapudloannem: Quid fi uideritis filiuo» liominisafccndentem eo,ubieratprius»lnfultet igt'tuf Martyr ChriftOjôC dicat : Si antea Filius hominis erat iß cœlo,quid opus eratjUt eó afcenderetf Dieet, Chriftus eratibi diuinitate,quopoftca afcendithumanitate.Du^ as ergo perfonas,aut duos Chriftos, quodinipfo cit,AIterüm,qui erattam diuinitate,quam humanttatc (n terra, Omninoenim, ficutccelum ÔC terra diuerfifsi/ ma funt loca, ita quac diuerfifsimis locis diftinguuntuf, à feinuicem feparantur,non funt nee ponunteflèpet^ fonaliter unita.Sed abeant deliria Martyris.Nam de co? lo amp;nbsp;regno Patris, de quorum difcrimine, nefeio quX fingit,poftea,Dco propicio,copiofius. Et quac de perfo' naliunione ad pracfensinftitutum faciunt, fupia fatis funt cxpofita.Reuertem ur igitur ad lócum Pauli ad PW lip.quem paulo ante recitauimus.Chriftus(inquit)cüfn in forma Dei eflet,non rapinam arbitratus eftjUteflet^ qualis Deo.OftendimUs fupra, quód etfi aliquoties uo^ cabulumformac accipitur pro rei eflèntiajamp;Chriftus eft fecudum fpiritum fandificationis (ficut Paulus Rom.1. ïoquitar)uerus ab aeterno Deus, tarnen in hoe Pauli co üocabulumformæDeiaccipiendum fitpro propric f atibus,conditionibus,8C ornamentis deitatis,quibas fl ïiushominis, quem FiliqsDei inonam perfonam aflumpfi^»

lOANNES BRENTIV5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8(

afTumpfît, propter pcrfonalem unioncm,dccoratus ett» Homo tgitur Chriftus habm't ab initio incarnattoni« hanc participàtam fibi diuinitatem, ut Auguftinus lo quitur ) aut æqualitatcm Dei ( quemadmodum Paulus ait ) ut effet uerc omnipotenSjOmnifciens, omnifapiês omntjuftus, QC omnipraïfens. Hoc enim eft hominem cfl'e Deo çq«alem.Hoc affedïauit Satan in cœlo, Adam inParadifo, Rex Babylonius in Chaldæa, Romanus pontifex in Ecclcfia/Sedfolus Chriftus,'filius hominis aflecutus eft. AcCingliani concedunt quidem huma* nitatiChriftijUerbis fuis, multas, magnas amp;nbsp;excellen* tes dotes, non concedunt autcm ei omnipræfentiâjfeu quo uocabulo ipfi utuntur, ubiquitatê, nee facile dant ciinfinitam potentiam,fapientiam,bonttatem,ód iufti* ciam. Qiiid ergo dcitatis cirelinquuntf Adimunt ei mniprçfentiam,adimunt omnip o tentiam,adimunt om nifapientiam, adimunt omnqufticiam. Qiiid obfecro hocaliud eft, quam aperte negatehominem Chriftum effe informaDeiadco^uerumeffeDeum Sed bene habet. Sedet ille ad dextram Dei path's fui,2lt;tutus erit procul dubio ab omnihorû gigantûincurfione. Qiiid ergot’Cum Chriftus informaDcifucrit, nû hac forma tyrannicêautambitiofè ab ulus eft f Nihil minus. Potu* ilfet quidem maieftatem Dei, qua ornatus erat, ftatim uelin utero matris adhuc cxiftens, uel ex utero egref* fus, manifefte exercere,ac publice tamin cœlo,quàm in terra oftentare, fed noluit cam inobedienter, contra uoluntatem amp;nbsp;mandatum Dei, attp cotrauocationem rapere,quemadmodumSatan amp;nbsp;Adam conatifuerant. Incapiteiibri(inquit)fcriptum eftde me,ut facercm uoluntatem tua, Deus meusuolui, QC lextuain medio cordis mci.Et iterum: Dcfccndi de cœlo, ut facia, non quod ego uolo,fed quod uult is qui mifitme.Voluit au

L tern

«t DE DIVINA NEATEST. CHRISTI.

tem is. Ut ctiamG ornafTet me ab initio incarnationis meæ, omni fuamaieftate, tame non raperem earn con* tra fuam uoluntatem utendam gt;nbsp;fed obedirem uocatio* nieiuSjfi*^ expiarem mea obedientia quod Adam fua inobedientia, qua uoluit iuxta fuafionem Satanae, rapere fibi acqualitatem Dei, defignauerat. Qtiæ fuit ergo ilia Chrifti obedientia jr” 8C quid, cum effet in for* ma 6C maieftate Dei, fecit Non abiecit quidem, ne* que abnegauit fuam maieftatem, ne quidem coram Sy nodo Pontificum. Sed Inaniuit feipfum. Quid ergo cftjlnanirefeipfum r' Sequitur. Forma feruifumpta, in fimilitudine hominum conftitutus, ÔC figura repertus uthomo, humilem præbuit femetipfum, fa eft us obc* diens ufquead mortem, mortem autem crucis. Inani* reigitur feipfum, eft formamferui iumere,fein fimili* tudinemhominum conftituere, amp;nbsp;quae fequuntur. Forma autem ferui, opponitur formae Dei. Sicat enim forma Dei eft aipedus SC ornatus diuinæ maie* ftatisac dominationis, its forms ferui, eft afpeeftus 6^ deformitas, qualem ferui habent, prae dominis huius terrae. Nihil uideturabieeftius, nihil uilius, nihil con* temptius fcruis in hac terra. Qgicqotd ferai seqairant, dominoacquirunt. Neceffehabentferuiuilifsimaqux que minifteria domino praeftare. Dominus habebat quondam in feruumpoteftatemuitaeacnecis. Ac bre* uiter, feruiàiumentis nihil aut parum coram dominis differre uidentur. Haec eft feruorum forma. Et banc formam CbriftusfumpfitPotuiftet iuxta formam Dei, qua ornatus erat, dominationem in ccelo amp;nbsp;terra exer* cere,0^ incedere rex cœleftis ÔC terreftris. Sed quan-quam poftideret cam maieftatem, tarnen texit amp;nbsp;obdu xit cam forma ferui. Apparuit omnium uiliftimus: na* tus iaBçthlebem,Qoahabuithoneftiim locum in diuer

foriOf

lOANNES BRENTIVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«j

föno,fed teiedus cftad ftatsulum i'umcntorum, amp;nbsp;re-clinatus eftinpracfepi', obambiriauit in terris pauperri-mus, non h ab ens ub i r e cumb er el capit'e: uocatusadæ* grotos, uenit, utferuus ad dominum. Pedes difcipulo* rum lauft, quod eft officium nimisferuiie. Captus à ma giftratu, multas plagaSjficutferuusaccepit. Quid mul tisopusfEfaiasuocateumexmandato cœleftis patris, feruum,amp;uirorum nouifsimum. V oluit igitur obedire uoluntati patris, 8C fumpfit formam abiedlifsimi ferui.

Sequitur ultra de Inanitione. Infimilitudinehomi* num conftitutus. Hoe idcirco dicitur, non quod Chri* ftus nonfuerituerushomo, qui corpore 6lt; anima ratio nali conftatjfed quod in modum hominumftiftinuit o* mnia humanarum imbccillitatum genera, nafcendo, increfcendo.robore corporis, amp;nbsp;intellclt;5lu mentis au* gefcendo, potu fiCcibo indigendo,efuriendo,fitiendo, iedendo,delocoinlocöambulando,amp;quicqdcfthar3 infirmitatum.Potuiffet iuxta forma Dei,quam habebat ftatim ab initio incarnationis,no tantS heroico 6lt;c œlc fti corpore, quod nullo nec cibo,nec potu,necmotulo cali indiguiflet, uideri,uerumetiâ fummâ mentis fapien tiam oftentare,0lt;^ lingua at^elorSloqui.Sed qa erat té* pusinanitionis, uoluitin umilitudine hominS confti* tui,amp;humanisimbecillitatibus obnoxnis effe. Sequit ultra. Habitu feu figura repertusuthomo. Pro habitu feu figura,Paulus utitur uocabulo 5^«{*ccT©-,quodfign« ficateffidionê quandâ,qu3c fituultu,fermone, geftu, acQione. Vndc a RhetoresuocantSchema orationis. Et alias apud Paulû, Schema huius mudi prçtcrit. Eiuf* modi Schemata funt,gaudiû,quies,labor,pauor,dolor, trifticia, et qfunt id genus affeeftus. Chriftus igit, etfi c* ratinformaDeijô^ potuifletfempcr coelefti gaudiofrui atcç omni moleftia car ere, tarnen nihil humani affedu«

L i (praeter

84 DE DIVINA MAIEST» CHRISTI, (prætcrpeccatum) àfcalicnumputauit Gauifus quf* dem eft aliquoties, S»^ exultauitiarpiritu,fed medio cri* ter,amp; gaudio fucccfsit trifticia. Dolm't, horrm't, fleuif, êCpal^ afFirmat, trifiem eiïe animam fuam ufque ad mortem. Sequitur; Humiliauit feipfum,fadus obedi* ens ufcp ad mortem, mortem autem crucis. Hæc eft an* tithefisadAdamum. Nâ Adam creatusadimaginem, amp;fîmilitudinemDei,nonfuitcontentushacDeifimi* litudine, fed erexitfe animo fiio,ó(' afFedauit etiâ Det aequalitatem.Ita^ fatflus cfï uoluntati Dei inob ediens. Chriftus autem iecundus Adam, amp;n erat ornatus for* ma amp;nbsp;aequalitate Dei, tarnen non elatus eft animo,ncc infultauit alijs propter fuammaieftatem,fcdpotiusde* iecit fcjôi' obediuit uoluntatiDei uft^ ad probrofifsima mortem. Qiiid ergo Chriftushac Inanitione, humilia* done, di. morteconftcutus eRc' Quodquidem ad alios hominesattinet, illudeft confecutus, ut cœleftis pater ,ppter tanta filqobedientiâreconciliaref cumliumano gcnere,ut quotquot crederent in Chrftium, haberêtre miffi'onem peccatorum, ÔC reputarentur iufti, ac repor* tarent aeternam uitam. Quemadmodum enim ( inquit alias Paulus) per inobedientiam unius hominis,pecc?* tores coftituti fuimus multi, ita per o b e d i e n t i a M unius conftituuntur multi iufti. Qiiod autem attinet ad ipfamChriftiperfonam, Deus v7n^v^ult;n, hoc eft,fu* perexaltauitjfeu in fummam fublimitatem extulit cum, amp;nbsp;donauit ei nomc, quod eft iupcr omne nomê. Quod ergo eft illud nomen, quod eft fuper omne nom ê.*'Duo funt præcipuè nomina. Geut fupra didum cft,in uniuer fa rerum natura. Alterum eft Deusæternus, rerum om* nium creator, quodeftnomêfuper otnne nomen. Alte rum eftcrcatura,a Dco,fuo tempore condita,hoc eft nomen infra nomen Dei, Humanitas autem Chrifti non

JOANNES ERENTIVS.

non eft Deus ab aeterno, fed per tinetin catalogum crc* aturarum, quippc quæ fit in plenitudine temporis, in. utero uirginisconditaô^formata. Quid igitur fadlum efte'Hsec creatura,quac ad praeftandam Deo patri obe* dientiam deiecit ie in mortem cruds, data eft in fum* mamfublimitatem,amp; donatum eft einomen fuper om nenomen, Cumautemillud nomen, quod^jmniaalia antecellit,fitnomcnDEi,reliquumeft, quod Chrifto bominidatumfitDEI nomen,utbomoillc uerus effet Deus, quern omnes aliac creaturae,fiue coeleftcs,fiue ter reftres, fiue infernac adorarent. Nunquid autem^tum primum donatû eft ei hoc nomen,cum refurrexit a mor te,amp;afcenditincœlumuifibiliter f Nihil certc minus. Datum eft enim ci, cum in utero uirginis è fpiritu fan-* do conciperetur, ÔC acternus filius Dei affumetet eum ineandcmperfonam,utficuteffetuna perfona cumfi-* IioDei,itaetiam cffetunus cumipfo Deus, ÔÔ ornare^ tur omni forma acmaieft ate Dei. Quid ergo eft, quod Paulushocloco dicitcumpoftquam fubqffet mortem crucis, infummam fublimitatem datum effe, ôd affecu-tum nomen Deidllud eft quodfupra diximus,phraftm loquendicffe,quodtSc res dicatur fieri cum imotcfcit. Refurrcdione autem àmortuisôi afcenfu in codum ac miffionefpiritusfandi innotuitinecclefia Dei,ac pu* blicè patefadum eft,quôdhic lefusfilius Mariae nófit tantum homo, qualesfuntalij homines, fed fit ab uni* genitofilioDei,inutero matris in unam perfonam af* fumptus, Sc omni diuina maieftate ornatus. Interea aut temporis, dum perageretmYfteriumnoftracfalutis,ob*-tcxcrit earn humiliatione, ut etiamfifucrit, tarnen non apparuerit uerus Deus, feu ueraDei forma decoratus. Acaedidit quidem in diebus humiliationUfuacmulta, adeoc^ tanta mir acula,ut ÔC mottuos excitaYet,,fed aedi

D Î dcrunt

«4 DE DIVINA MAIEST^ CHRISTI» deruntetiammiraculaprophctaî,ac Apoftoli, SiC cxcb tarant mortuos, tarnen non fuerunt à fùio Dci in unant perfonam aflumpti, idcoquc nullus eorum fuit uc* rus Deus. Solus autem Chriftus homo în Maria à fpiquot; ritu fancflo conceptus, ex ca natus, alTumptus fui tin unam perfonam ac in confortium acparticipattoncnt uniucrfacdiuinaemaieftatis. Solus fgitur Chriftus ho' mo, uerus cft Deus, quod tum maxime omnium inno« tuit, cum refurrexit à mortuis,amp;afccnditin cœlum,a( mifitfpiritum faneftum, ÔC collegit Apoftolica prædp catione ac magnisôCmultismiraculis, in nomine eius aeditis, Ecclefiam ex uniuerfo orbe terrarum. Etfi enirt* nonnihil maieftatis fuæ oftentauit in transfiguration« fua coram tribus difeipulis, amp;nbsp;in praefentia MoyfiaC Eltæ, tarnen maieftas eius turn demum, quantum qui* dem ratio huius feculi ferre potuit, ÔCfaluti Ecclefiæ u* tile fuit, patefaefta eft, cum excitatus à mortuis mißt A' poftolis nomine fuofpiritum fanlt;ftum,ôd ornauit eos dono linguarum, Çi aedendorum çmnis generis mira* culorum,

Habes ueram fententiam eiusloci, quem dehUi* miliationc ÔC exaltatione Chrifti, ex Paulo, recitaui* mus,ex quo etiam fumenda eft interpretatio omni* umeorum,quaeuelinfacris literis, ucl feriptis Eccle* fiafticorum de perfona Chrifti uariè dicuntur, Pri* mum enimut perfona Chrifti, ÖC conditiones eius fao ©rdine explicentur ôi. intclligantur,fciamusquôdun3 tantum fitdiuina ab æterno eftentia, fed quae confiât tribus proprictatibus, per fe fubfiftentibus, quas per* fonas uocamuSjSC funt Pater,Filius SC Spiritus iàndus. DeindefiliusDei, quieftfecunda perfona,in una dci* , täte, 8Cfi implct cœlum 8C terram, ficut Pater,SC Spirfi tus fandus, ideoque implet etiam omnes homines,

lOANNES BRENTIVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f?

fua præfcntia, ciïentia Só p otentfa,ac in pn’rnis Prophe-tas, amp;nbsp;omnes pios homines, fingularï quoquc gratia, amp;nbsp;admirandis donis, tarnen nullam aliam creaturam, nullumaliumhominem, quantumuis fantflum,ita im* plet, ut affiimat eum in un am perfonam, amp;nbsp;cffundat in cumomncm deitatis fuac plenitudinem Corporaliter, præterquam folum fernen Abrahac,dequo femine di* dum eft , In femine tuobenedicentur omnes gentes terrae, Poftquam enim uenit plenitudo temporis,e* mifitDeus (utPaulusloquitur) filium fuum,qui aflum pfit,feuutÉcclefia canit, induit feruilc corpus,non ex mullere cuiufuis condicionis , fed ex muliereuirgtne, quaeiuxta promifsiones diuinas, è familia Abrahæ Ôd Dauidis propagatafuit. Hune autem aflu'mptum hominem hlius Dei itafibiuniuit,SC tam arde (utita di-cam ) complexus eft, ut una eftet eum ipfo perfona, itaque fecum cueheretur fupra omnem principatum amp;nbsp;potcftatcm,fupra omnes creaturas tam fpirituales, quàm corporales, fupra omnia loca óü tempora, adeo-que fupra omne nomen, quoduel in hoe uel in future feculonominatur,(quemadmodum fupra copiofc explicatum eft ) ut non quidem eflentia humanitati» mutareturin elfentiam deitatis (Nam in hoe incarna-tionis myfterio , utraque effentia manet inuiolata ói immutata) fed ut homo uerè fieret effet Deus( hoc eft) omni deitatis maieftatc ornaretur. Habes nunc ho minem, ucrum Deum, ideoque immortalem,uiuifi-cum, omnipotentem, omnifapientem, omnquftum, omnia implentcm, omnia tarn in coelo, quamin terra, coram gubernantem. Et ft quid huius maiefta-tis tUthomini ademeris, iamademifti eiplenitudinem

amp; gloriam

st DE DIVINA MAIEST. CHRISTI»

fie gloriam deitatis, fiCnegas eum uerum efle Dcuifl* Sed quia file homo, quern æternusfih'us Dei in fuam i' pfiusperibnamairumpferatjac uerum Deum fecerat, ad hoc deftinatus fuit, ut anogantiam, qua humanuiU genus in Adamo acqualitatem Dei, contra uocatio' nem cius,afFedauerat,expiarct,nondebuitinterJionii nes maieftatem fuam arroganter oftentare, ne arro* gantiam arrogantia cumularet, fed debuit quod con' trarium eft, humilitatem fedari, ut quod arroganti» peccatum erat, humilitate expiaretur. Qjtareamp;fi ab initioincarnationiscollocatus eftafilioDei infurnm» deitatisfublimitate,tamcnnonuoluit earn contra uoquot; cationem ufurpare. Quod ut adhuc apertius explicC' tur, diftribuemus ea,quaeacciduntperfonac Chrifti,in fuum quactp gradum. Primus gradus eft diuinç maieftgt; tis.InhocgraduChriftus homo,iam inde ab incarna* tioncfemperconftitit, Nunquamenim non fuit ab eo tempore uerus Deus, nunquam non fuit in fumma dei* tatis fublimitatc,quam fie in perpetuum nunquamamö tet,Secundusgraduseft inanitionis feuhumiliationis, in quo graduin diebus carnis fujc, ficut Apoflolu^lo* quitur, conftitit, ufep ad refurredionê. Tertius gradus eft oeconomiaefeu difpenfationis. Etfi enim tota uita Chrifti, qua inter homines in hoc mundo conuerfatus eftjpoteft dici oeconomia,tarnen docendi gratiadiftin* guimus in pracfentia ceconomiam ab humiliatione, fie üoeamus oeconomiam,qua Chriftus poft refurre* tftionem, acetiam poft afeenfum fuum in coelum, ap* paruit in uno certo loco, öe apparebit in nouiffimo die. Confideremus igitur huius dotftrinae uftim. Chri* ftus homo conceptus eft de ipiritu (àntfto, in utero unius tantum uirginis Mariæ , fie circumferiptus eft ab eo utero ufque ad ordinarium nafeendi tempus, Nec

lOANNES BRENTIV5.

Nee hoc fadum eft in uüaaliarum ui'rginum, fiuein'/ cinarum,fiuclógèabfentium .Redè ói uerè.Eratenim tempus exinanitionis Q(. humiliationis eins, nee duni Tnaieftatemfuam manifeftauerat, Chnftus homo na/ tiisinuolutuseftfafcqsjamp;^rechnatus in præfepi.Itaquc nonfutt tunc in alio loco, quam in præfcpi, fi inanition» nemamp;humiliationenaciusrcfpexeris»Siautem confix derauehsmaicftatem eius,adquani tunc euedus erat, nen pot nit in praefepiteneri, quin impleretuniuerfum orbcm.Ecclefia rente amp;nbsp;pie canitiParuo lade paftus eft» Ecceinanitioncm ethuniihationem.EtfequiuPer que necalescfurit.Ecce gloriam Slt; maieftatem» Ignorauit diem^hoMrn extremi iudicij exinanitione,fed omnia tarn pracfentia, quam futura fuerunt in confpedu eius, maieftatc. Cum Lazarus mortuus effet,dixit Chriftus ad difcipulos:Gaudco propter uos,ut credatis,quôd no fuerim ibi.RedèjNon fuit ibi,iuxtainanitioncm Sdhu miliationetrijôô iuxtaexternum habitum.lBt tarnen iu/ xtamaieftatemfuam,nonfolum aderat morienti,un/ .deSCipfum effe mortuum difcipulisadnunciabat,ue/ rumetiam aderat omnibus mortuis,ut conferuaret eos ad futuramrefurredionem.IngreffurusafinainHieru lalern,erat in Bethania,non in caftello,exinanitione,Et . tame aderat in caftello maieftate. Videbat enim coram . quiddeafina 8C pullo ageretur : audiebat etiâ iam turn, quid didur i effent domini eorum» Sicutôdanteauide/ rat abfens,Nathanaelerh fub ficu, Fateor,Viderunt eti/ amProphetæabfentia,utElizeus feruum fuum curren tern poft Nahemanum,ôd infidias Syrorum. Sedjquod hi uideruntfingulari Spiritus dono,eo^nonperpetuo, hoc Chriftus uidit naturali fua et propria maieftate,qua iam inde ab incar natione, àfilio Dei ornatus erat,Pêde/

M. bat

23 DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, bat Chnftus in cruce exinam'tionc , S' humiliation^^, qui maieftate obfcurabat Iblem, cocuticbat terrain,dif/ rumpebat uelQ templi,öif fcindcbat faxa. Efurtebat ÔC ft/ tiebat humiliatione, qui inaieftate pafcebat,non folum quincßmilliaindeferto, uei^ctiä ones boues uniucr/ foSjinfuper ctpecora cäpfuolucres cœli Ô£^ piTces mariS. Metuebat mortem humiliatiöe, qui omnia uiuifii abai maieftate.Capiebatabhofiibusexinanitione.Et tarnen maieftate fua non fokim reftituebat omnibus in toto cf beterrarS ægrotis faniratem, qui quidem periodum ui/ tæfuacnondumperambuIauerâr.Moricbaturincruce, iuxta humiliatione,Et tarne conferuabat in uita,omne» uiuêtes, iuxta maiefi atê. laccbat in fcpulehro mortuus, cxinanitioe:Gubcrnabatu:uuscœl5Ôfterr9, maieftate, Atq; hgc quidem têporc humiliationis anterefurredic nem,quaeßuidenturhumanærationi minimèconfen/ tanea,cogita nee illud ei cóuenire,quód homo fitDeiiSj amp;Deus fit homo,Et aliud lit,Eftehumiliatû,aliud,Eflc indiuinam maieftatem exaltatum.Videamusnunct?/ pus poftrefurreÆonemChriftijin quo locum habetot/ conomia,feudifpenfatio, Voeâtautem difpêfationenî cumaliquiddéordinarioiurerelaxatur, Ordinariaat®' tem ius Chrifti,eft Maieftas diuinitatis eius,ad quam in incarnatione cft eueiftus,amp; quæ in refurreeftione aliquo modo declarata eft. Oeconomia igitur eft, cö Chriftus aliquidagit,autapparet,non pro fua maieftate,fèdpro noftrofaptu,6Cadnoftram utihtatê. Cùm Chriftusre/ furrexiflet à mor tuis, amp;nbsp;quçrerct a mulierculis in fepul/ chrOjdixit angelus,furrexit, Non eft hïc, Verè didunT, nonautem iuxta maieftatem,fed iuxta œconomiam. Non erat in fepulchro mortuus, qualem mulicrcul« quaerebant.NoncratinfepuIchroiwxta externum afpc

diuB»

lOANNES BRENTIVS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;px

dum. Erat autem non in fepulchro tantum,uenïmeti3 i'n coelo ó^in terra luxta diuinttatis fuæ maieftatcm.Vo co autem inpraefentia/ficutSC fuis locis fuprà)diuinita/ tem Chnfti, non earn, quam ftlius Dei in fe ab æ ter no habuit y fed quam tempore incarnationis filio hominis communicauit,feu, ut Auguftini uerbo utar,participa/ uit. Aliaenimeft diuinitas communicans feu partici/ pans,aliacommunicatafcuparticipata,ficutaliuseftdo nator,aliud donum ipfum.Chriftusigituriuxta partici/ patam carni fuædiuinitatem implebatcoelum amp;,tcrrS, qui tarnen iuxtaœconomiam, non erat amplius in fe/ pulchro. Chriftus apparuit Maria: Magdalen'æ hortula/ nusjduobusdifcipuliseuntibus ad Emaus peregrinus, Thomæ amp;nbsp;reliquis difcipulis notatus cicatricibus,in nianibus, latere, ÖCpedibus, Qc alias aliaformaamp;habi/ tu. Quid f N um talis femper eft in regno Patris fui, in quod refurredionc fuaintrauerat,feu le intraftè teftifica tuseratCNihil minus. Appar et talis,iuxtaoeconomiä, quiiuxtamaieftatcmfuam , nullohumano oculo erat comprehenfibilis. Idcirlt;olatus(inquit Cyrillus) SC ma^ nus clauis perforatas oftendit, ut illud corpus, quod cruci fuitaffixum,furrcxiflcmonftrarct. Ex difpenfa/ tione igitur Dominus nofter lefus Chriftus , non in DEBITA Corporis fui GLORIA, fed in prima fi gura cernebat, ne aliud corpus, quam quod de uirgine airumpfit,refurrexiftèputares,quàm quod crucifixum ßifmortuum fuit.NoscomedimuSjinquit Petrus,bi/ bimusuna cumiIIo,poftcaqrefurrexitàmortuis.Quid ergoÆdit ne aebibit Chriftus ,iam immortalitate illu/ ftrisî'Editacbibit,exœconomia , qui ex maieftatefua «omnibus præbebat cibum ac potum . Deambulabat ad mare, ÔC quærebat à feptem difcipulis obfonium,

M 2 Hæc

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI

Hæccratœconomia.lntereaindncebatmultos amp;nbsp;ma/-gnos pifcesin rctc dsfcipulorumjöfconferuabatrcte nC Icinderet, QC parabat in li ttore carbones ac pifees admi/ rabiliter.Hæc erat maicftas.Hîc uem'r mihi in mcnteiTi eins loci,quem ex Hieronyrno rcciraueram,quo ille i c fpondet Marccllæ intcrrogâti: Vtrum poft refurredîio/ nem,quadraginta diebus, Dominus cum difeipulis co/ uerfatus fit,Sui nunquam alibi fuerit, ÔC latenter ad ccelß afcenderit,atcpdefccnderit,amp; nihilominus Apoftolis fuamprÄfentiamnonnegaritCQiiam niirificè autem torquetfeMartyr, utuelHieronymum abimpoftura cxcufetjUel feriptü eins,quo manifeftè docet, Chriftum unoeodemcptemporefuifre,ödcum Apoftolis quadra ginta diebus,amp; cum Angelis,amp; in Patre,SC in extremis marisfiriibus in omnibus locis uerfari:GumThomain India,cum Petro Roma Äfc, ad diuinitatem tantum in fledat, Hiccertè ft Hicronym usrnon ridet Marccllam depræfentia fiumanitatis interrogantem, fedretfta ad quæftiortem Marcellaerefpondet, necefle habet ea feri/ pturædilt;fta,quæ depræfentiaDei in omnibus region!/ bus récitât,intelligere non de diuinitate tantum, fed de tota perfona Chrifti, quç amp;nbsp;diuinitate Sd humanitate co

Si enim diuinitas filrj Dei, quæ humanitatem in e/ andern perfonamafl'umpfit,amp; in æqualitatemfuæma? ieftatis cuexit,cœlum amp;nbsp;terram implet,neceftario fequi tur,humanitatem quoep eaimplcre, non quidem ccco/ nomia, fed maieftate^Hucpertinetquoquealter locus Hieronymi, in quo ille aperte fcribit, Agnum (hoc eft) Chriftum humanitatefuaefleubiep. Et Ambrolias:Li/ cet (inquicns)ubicp fis, ôd flans in medio noftrûm, non cernarisanobis,erit tarnen tempus, quo uniuerfaca/ jfo te alpiciatreuertentem, SCc»

Hat

‘ lOANNES BRENTIVS.

Hæcueterum dida recttaaeram, ut oftcndercm, ne patres quidem, cum ïoquuntur de maieftate humanita/ tis Chnfti,negarejquin Chriftus impleat omina SC fit tv biqj.Qindautem Cingliani i Fafdnati funt Cu o fomnio dccoelo EmpyreOj in quo Chriftus nunc fedeat,nunc ftcr,nune ambukt, ÓC de coditionc corporis, quod non pofsit efie Herum corpus nifi loco circumferibatur ^Pri/ mumigitur omnium ficut trahunt5lt; torquent perfpi/ cua uerba Cœnæ:Hoceft corpus meum. Hie eft fan/ gu!s meus,conft(ftis glofsis ad fua fomnia,ita et Patrum aperta didta inflecftere quoquo modo poffunt, ad fuum inftitutum ftudent. Deinde exclamantrnecp facram fcri pturâ neCg uetcres Scriptores â parte noftra ftare » Quid ergo facias cum eiufmodi hominibusC’Si recitaueris tez ftimonium Scripturae,dcprauanc Si adduxeris teftimo nium Ecdeftafticorum fcriptorum, aut negant eorum autoritatem,autperuertunr eorum fententiam.Sedde Ecclefiafticis fcriptoribus fortafsis alias,loco oportunio ri.Nuncininftituto pergemus»Tralt;ftamus enim deœz conomiaChrifti poft refurretftione eius amortuis. Apz paruit enim inGalilça plusquàm quingentis fratribus, ôd poftea collocutusinludæa cumdifcipulis,fublatus cftinaltum,0dfubducftusper nubem ab oculis eorum, Hæceftocconomia. Non enim fentiend'umeft, quod Chriftus ca forma, qua uifibiliter afcêditufc^adnubes, uerfetur in cœlo empyreo,in quo ftet,fedeat,aut ambuz Ict,id(Çphyficomodo,Sedeftin coelefti regno ca maiez ftate,quam nec oculus riidit, nec auris audiuit, nec cor hominis cogitat.Poftmiftum ApoftolisSpiritum fanz dum apparuit Stephano ftans âdextrisDei,Nunquid ca eratforma,qua tunc Temper in regno coelefti uerfaba Surîquot; Nihil certc minus, Sed cratocconbmia, qua Chriz

M 3 ftus.

DE DIVINA MAÏEST. CHRISTI;

ftus fcfecJptuiSfcpbani eaten us aceommodabat,quaft nus ad confolationem in extremis periculis fufficiebat^ Si autemdemaieftiteeiusfermofuerit,non ßcinuno ïocoftabatjiêdinaplebatccelum ÔC terram,fiC omnia quæ in eis funt. Apparuit Paulo in uia, cura iret ad Da/ mafcum.Necapparuit tantum, uerumetiam collocu/ eus eft cum ipfo.Égo(inquiens)fùm lefus, quem tu per^ lequeris.Nec hac tantum uice apparuit d, uerumetiatfl alias fæpenumcro. Additurenim : Adhocapparui tibi, ut conftituam tc miniftrum,acteftem,amp; corum quat uidifti,Slt;feorum,inquibas APPAREBO TIBI, 0:^0 N unquid er^o hac forma,qua apparuit Paulo,ucrfatut phyiico modo in regno fuo cceleftiC Hæc certè forma no erat plena cius maieftas, fed erat œconomia,qua pa/ tefaciebat fe Paulo, quâtum præfcns negociûexigebat. Nee fomniandum eft, quod Chriftusdeambulaucritin cœlo Empyreo, amp;nbsp;intereamiferit fuo nomine Angels, qui cum Paulo colloqucretur. Paulus cnim probat ho^ argumêto,ueritatem refurredionis Chrifti, Poftrerno, inquiês,uifus eft amp;nbsp;mihi, Quod fi angelus no Chriftua ipfc coram prarfens uifus 8»C collocutus fuiftet Paulo, no conftarct argumentum. In extremo die iterum appare/ bit in nube , quemadmodum difcipuli uiderunt cum abcuntem ,iudicaturus uiuos amp;nbsp;m ortuos. Hæc eft oeco/ nomia.Etfi cnim apparebittunc,tam pqs,quam impfj^ jnaliquamaieftate ,ea tarnen non erit ilia, quaperpe/ tao in cœlefti regno dominabicur, qua erit omniain omnibus.Huc nunc Patrum dida conferantur.Sufficit autem in præfèntia unus Auguftinus pro omnibus»' Qiiantac cnim molis eftetinfingala corum,quosCin/ ghani récitant, dida, fmgulos fcriberc commenta^/ osV Auguftinus igitur ait: Etat Cfoiftus fecundum uifi/

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bileiH

lOANNES BRENTIVS.

bilem carncm in terra, (ecundunï fnuifibi'fem maiefta# tem in cœlo in terra. Accipio hoc amp;nbsp;fimih'a Patrum didaji fecundumeaquac fupra pcffpicuis teftimonijs facræScriptura:, de humih'ationejexaltatione,6Cazco/ nomiaChnftf cxpltcuimus,intenigantur.Chriflus erat (inquic Auguftinus) in terra nixta uifibilem earnem» Redifstrnè,Etfienim Chhftus ea erat forma, ea maio ftate,}aminde ab initioincarnationis,ut potuiflètnec humanis ocuhsuideri,nec humams manibuspalpari, quippe,qui à filio Dei in unitatem perfonae afliimptus, implebat cœlum amp;nbsp;terram,tarnen inaniuit, humiliauit Si demifit fefe,ut Si uideretur Si palparetur, adeoque Io cocircumfcriberetur. Eratigiturin terrafecundum uiz fibilem earnem,fecundummaieftatem aûtinuifibileni erat in cœlo amp;nbsp;in terra, Etquæfuitillainuifibilïs maiez ftasCNum ea,quamhabuitFiliusDei ab ætcrno,eti# am priufquamîilium hominis in unitatem perfonac fiiæaflrumpfi{ret,amp;extuIifîètC’Redé.Sed num eama/ ieftas,nonfuit ,in incarnatione, filio hominis afliim/ pto,cômunicata,ô^ participataC Certè,nifi negauerisfiz ' lium Dei Si filium hominis imam efle perfonam , uz numfilium Dei,unum filium hominis,unum Chriz ftum,unum hominem,unum Den,adeocp uerum Dez um,neceflc babes afHrmarc,cam filq Dei formam .earn maieftatem,filiohominis communicatam efie.Paulo ante enim dare oftendimus , eum quamuis fua fubz ftantia finitum, fuifTe infinirae huius maieffatis , uo/ luntate Dei , capacem Fadum . Quare , cum dicitur ael ab Auguftino,uelab alqs Patribus Chriftum dz fe tarn in cœlo , quàm in terra , fecundun\inuifibiz km maidlatcm , non eft intelhgendum de diuifo, kd de toto Chrifto , noa de ea tantum maieftate,

quam

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, quam habet deitas ab æterno, fed de ca quocp quam ac/ cepit humanitaSjin incarnatione, ut quod dcitas habuit abæterno beneficio fuæ naturæauteflcntiæ Jiocacce/ pcrithumanitasbeneficiogratiæ, quam uocat um'oné feu aflumpnonem,Ad cundem modum, cum poft afcê fum Chrifti in cozlum,didturcorpusChhftiefie,inu/ no tantum Iococceli,maieftatcm autcm eins difftifam cfleincœlo ÔC. in terra , Siquidem intclligitur corpus Chrifti fecundum oeconomiam, quotics apparet^appa^ rere tantum in uno coeli loco, cum tarnen interim,ma/ ieftate fua,in qua â filio Dci aftumptum cft,im pleat uni ucrfum orbem,rede amp;picdicitur,Quodfi autemPa/ tres ipfijuel ueteres,uel rccentiorcs, aut aliter fenfiffe ui/ dentutjaut â Cinglianis.aliter fcnfilTecoguntur ,06tov qucntur,ipforum nonEccIefiæpericuIo fiat,Nos quidé Patrum dida reuercnter excipimuSjflC ea magna anim* promptitudine iuxta analogiam fidei cxplicamus, Sed fi Cinglianipcrträhanteosuelinuitos,uel etiamuoleiv tes in impia fuacaftra, dolemus quidem ex animo,non tarnen irifum eftnöbis,propter obfcurè aut inconfidf/ rate dida Patrum, odiofum certamen in Ecclefia eiert, Sc ueritatem oraculis Spiritus fandi inferiptisPropht/ ticis Sc Apoftoh'cis tradita, defercre. Et alia eft patruiü, alia Cinglianorum ratio. ludicamusPatres, eafuifîêSi: pietate SC modeftia,ut fi quid carnali imaginatione pr^ occupati, fidei non fent.Cingliani autemquamuis faepemultisfcriptisad/ monitijtamenufqp adeo non refipileunt, ut multo pt*quot;^ uicatioresaduerfusdödrinamuere ptam fiant. QiiarC quod in Patribus ueniam meretur, id in Cinglianis cufari non poterit.Sedhadenus de capacitate finitg fu^^ , ftanti^f

lOANNES BRENTTVS.

ftantiæ in Chrifto, Si de humiliatione ac cxaltah'one Si maieftate eins fatisdidiim uidetur.Nüncadah'aqüoc^, quæ Cingliani nobis obtruduntjCxplicanda trâfeamus, Dicunt, nuija ui, nec Humana,nccdiuina fieri pofle, uc corpus manens uerum corpus, uel non fit in loco circû/ fcriptum,ucl fiat fpiritus,uel extcndatur localiter in pin ra,aut omnia Ioca.Antcquam autem dicamus deratio neomnipotentiçDei,refutanda eftinfignisiniuriaCin glianorum, qua nos publice traducunt, perinde ac fi in hypoftatica filij Dei SC filq hominis unione mutaremus carnem in fpiritum, Si coextcndcremus earn localiter, unàcum fpiritu in omnia loca. Sexccties repetunt Si in ’ culcât in fuis fcriptis,carne non clTe coextcndendîcum diuinitate. Quo mnuQt,nos Hane abfurditatem docerc, quod cum dicimus humanitatê Chrifti, maieftate fua, in quam à filioDci eueda eft,omnia implere,fcntiamu8 camcorporali Si crafloraodo in omnia loca extendi, aut cum diuinitate cocxtendi.Hoc figmento iperant fu os,qui noftra aut non legunt, aut fi legunt, non expen/ dunt,0Cabominantirrtantam abfurditatem,incrrorc te ncri poftc.SedDeo ultori uindidam comittamus.No/ bisenim nc per fomnium unquaminmentem uenit, quod inincaf natione Chrifti, caro uel mutetur in fpiri/ turn juel coextendatur corporali, Si ut ita dicam,quanti tatiuo modo,cum diuinitate. Neque enim diuinitatem ipfam,quç eft res fimplicifsima, amp;nbsp;ubicunep eft,ibi tota cft,cxtendimusiuxta carnalem humanae rationisima ginationem,inplura aut omnia loca, ficvrtalicubi fuprà meminimus.Quomodoigitur,ficut amp;nbsp;fupràdidûeft, coextendcrcmus c3 ea carnem Chriftiî’ Sed dicimus,cp inincarnationefiliusDeiextulerit carnê,feuhominem aftumptum in omncfublimitatem,ut quemadmodö

N ipfe

pg DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, I'pfe antea impie Lient omnia cœlcftf, ôé nobis incorn/ prchenfibili modo,ira nunc homo abipfoinunitatcni perfonæafTuniptus, ÔC in cœlefti maieftate collocatus, omnia inipleat,non cra(ro,mundano,amp; pli^fico, fed eo niodo,qucni oculus non uidit,auris non audiuit,necin cor hominis afeendit. Si Cingliani hunc .modum non intelliguntjmirum noneft,Mirum effet ii intelligerent. Proponitur enim nobis, non carnali ratione intelligen/ dus,fed ipirituali fide credendus, Et quia fides eft ex au/ ditu,auditus autem per uerbum Dei,recitauimus fupra copiofe,efcriptisPropheticis Qi. Apoftolicis,uerbum Dei, quo Spiritus ûndusdocet,Chrifto homini orn/ nia effe fubieefta, omnem ei poteftatem in coelo amp;nbsp;ter/ ratraditam, exaltatum eum efle fupraomnem princigt; patum,fupra omnem locum, fupra omnescoelos,adco que fupra omne nomen, fiue in hoc fiue in futuro fecir lOjUt omnia impleret. Si ergo Cingliani non poftiinta/ liumimpletiois modum, praeter crafrum,eorporalem, amp;nbsp;localem comprehendere, quinosfumus,qui tenez braseorumtarn craftasdepellere poffemusC’ Ethicitez rum uide mihi modeftiam Martyris.Statui docedi graz tia,triplicem Obiquitatê,Localem, Repletiuam,amp;: Perz fonalem.Ibi uerecundusfcilicet uir,etfi habet,quod mc cum expoftularet,quiainducam uoces peregrinas,afaz cris literis aliénas , SC à Patribus non ufurpatas, tarnen qaiadico medocendi gratia ficloqui,nuk mihi parcez re. Sc id non exagitare, Sedquas, quacfo,induco ego «ocesâfacris literis aliénés Sc â Patribus no ufurpatasJ* Vox ubiquitatisjueftrum eft figmentum,SCe ueftra Schola profeClum , quod cum ego tanquam portenz tofum abominarcr, tu belle admodum excufas,porz t.entofov, tnqutens, dogmati, portentofum uocabu/

lum

WANNES BRENTIVS. __ nbsp;nbsp;_

kim ïmpoftendum fui'flc * Sic ifti hommum agfm'ni portentofum dogma eft, Chriftum datum effein fumgt; mam fublimitatem,ó^ fuperomnenomen, utömnia implerct. Deinde quid nomine loci, â quo deducitur uocabulum ( localis ) frequentius eft tara in Sacris lite/ ns,quam in Patrum fcriptis C Adhæc, cum nonnuk li dixerunt, Deum efle ubique repletiuè manifefte fumptum eft cxilloHieremiæ loco, cœlamôi:terram ego repleOtSic enim aliquotexemplanalegunt. Po/ ftremo, ex quibus fcripturæ locis nomen perfonaefum/ ptum uidcatur, Sgt;C tribus proprietatibus per feinuna deitate fubfiftentibus, ac etiam Chrifto Deo amp;nbsp;homini attributum fit,fupra oftendim us.Quç eft ergo ilia Mar tyrisignorantia quod uociferetur, me induxifte uo/ cesafacrisliteris aliénas, 0!^ à Patribus minimè ufurpa/ tas f Hinc uides , optime Ledor, quæ fit fides Mar/ tyri etiam in fimilibus habenda . Deinde admiratur, quod duo genera ubiquitatis pofucrim, perfonaliter, amp;repletiuè , cumaltcrum ab altero nil diftare uidea/ tur* Nonne fatis, inquit, fuiflet dicere, ubiquitas re/ pletiua eft , quae homini Chrifto propter unitatem cumdiuinaperfonatribuitur C Vides infignemrepræ/ hendendi libidinem in Martyre, Non eft obfeu/ rum , quod uariafint genera dioifionum , inter quae, fl ullum habuiflet candorem , hanc fpeciem inuenift fet, Deinde obferuauit ipfe, me hanc disifionem docendi gratia ftatuifle, Potuiflem enim, ut rede mo/ net 5 0^ uel tandem aliquid fani dicit, duas has fpeci/ cs, Repletiuam SC Pcrfonalem , fub una Repletina comprelienderc , Sed quia eft tarnen aliquod in/ ter eas diferimen , SC aliam quoque habui caalâm, non omnino contemnendam , malui duas fpecie«, N 2 quâm

too DE DIVINA MAIEST. CHRISTI

quam unam conftituere. Non enimignotum eft mihb quanto calQniandiftudio teneanturCingliani,amp;quàni facile bene didla in pcrucrfum fenfum torqueant, Meta igitur calumniæ ( ut ingenue dicam, quod res eft)pofui duasfpecies:alteram,qua fola diuinitas qualis fuit ante incarnationem Chnftûalterâ, quahumanitasunà cum diuinitate, qualis eft poft incarnationem, comprehen/ dereturjiieftunam tantum Repletiuam fpeciempofu/ iffem,exclamarent, me ex diuinitate amp;humanitate, ip nam facere naturam feu eftentiam, Sed accidit mihi,iiP xtaprouerbium,utquiuoluiuitare Charybdim.incide rem in Scyllam .Qiiid ergo tutum elïê poteft à morfi/ bus fyeophantarumf Et ne non ubiuis oftentet Martyr infignem fuam fcilicet eruditionem amp;nbsp;induftriam, xv uocat nos etiam ad Donatum,0if docet,ubi(Ç eflê aduer bium loci.Hine reprehendit nos,quod ab hoc aduerbio lociabiungamus localitatem,pracfertim cum de corpo refueritfermo. Vides igitur hûccraftum Theologum, non pofte,nc diuina quidem omnipotentia incorpore aliam,nifi locale,iuxta Ariftotelis dogmata,exiftêtiam inuenireamp;intucri,Seduideamus quidillud fit, quod dicunt,nullapotentia fieri pofte,ut corpus faluaftibftan tia cius,no fit in loco.Conftituamus igitur initio ueram rationem eius loci,de quo in corpora menrione, fermo eft.No.n.Ioquimur nnede loco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;transfer/

tur ad res fpirituales.Dubium.n.no eft, quin Deus, qui eft Ipiritus.fueritanteconditQ mSdum, ab æterno.Vbi ergo fuitCNondum erat locus créants. Non igitur erat Deus in loco,Non eft corpus,Non igit erat in loco loca liter aut corporaliter. Et tarne quia non erat nihil,alicu/ bifuerit,neceftèeft,SuntÔ£f angeli Ipiritus, fed creati, SC ut multi pij fentiutj creati funt ante mundu conditû, Cû igitur

igitnr poft creati'onê non fuennt nihil,amp; nondS crat loz cusjubi ipfi tum erStC’ Refponderi poteft,apud Deö,R^ dè.Sed ubi tu erat Deus Apud femetipfum,Et hoe rez d^Hinc ergo fequit,quód foleamus dicere, DeG tum fi bi ipfi fuiflè locum.Quis aut tam ftupidus eftètjqui audi to nomine loci,in hac de Deo locutione, intelligeret ex tenfam quandam corporis cotinentis fuperficiê, amp;nbsp;non potius aider et hoc nomen è fua propria fignificationeaz Iio transktufDiuina.n.ina,proprijs Só appofitis uerbis, exprimi à nobis no pofTunt. Translatitijs utendum eft» Neep.n. uel Deo uel angelis, tabs locus, qualiscorporiz bus, fuisin hoc mudo terminis circGfcriptus,competit» Qiiare c5 in pracfentia loquimur de corporibus,non eft nobis fermo de loco metaphorice fumpto, fed de loco proprièdilt;fto,qui fit corporis cotinentis fupcrficies. Cu Fol j-igitur Martyr,0C qui eum præcedût Cingliani,ÔC qui fez quunt,docereconantur, corpus humanum non pofte non efie in loco,ö^ nifi fiierit in loco,no eflè amplius uez rum corpus, nomê loei intelligendG eft de loco propriè dido,qaemadmodum Martyr ipfe difertis uerbis affirz mat.Hamanu(inquiês)corpus quale quale fuerit, amp;nbsp;cui Fol.56. cunqi uolueritis naturæ unitum, idep uni täte qua libuez rtt,non poteftuerèimplerelocum mlilocaliter,Et alias: Cû de ioco,(inquit)agi mus,amp; ilium humançChrjfti na turar cóparamus,Nó pofTumus, nee debemus à geome

trico fpacio,cogitationes reuocare. Ac co temeritatis nbsp;nbsp;Fol.4.^.^

impietatis progredif, ut fentiat ne diuina quidê potêtia fieri pofte,ut coipus humanum,manenre incolumi fub ftantiaeius,fit abfcp loco localiter, aut fit in pluribus aut omnibus locis.Vndc,qugfû te,Cingliani tam eximiam fapientiam hauferGtCQuid uero tu folicite inquirisfAn non Martyrpalamteftatur,fenon pofte cogitationes,

N 3 cum

»B DIVINA MAIEST. CHRISTI,

cum ÏOCUS comparatur humanæ naturae, â gcomctn'c^ • Ipacioauertereî'Et his adïcribit fe etiam philofophuï philofophorum Ariftoteks, cuius irrefragabik dogrti’ eftjOmne corpus eft in loco. Non enim exiftimes ftotekmhocfcripfiflè z fomniofui capitis, fed è SpH'*'' tu iândo.Verum enim,(inquitMartyr, de hoc Ariftlt;’( tclis axiomate loquens ) â quocunqj didum fuerit, ut® Spiritu fando prolatum ampklt;ftimur. Et nifi moxrd^ garet Ariftotekm ad fpiritum prophanum: Vbi iden* (inquiens)philofophus deceptus eft, amp;pugnantiacuni pietatc docuitjilli minimèomnium fuffragamur,amp;^lt;^* Etiterum:Extra ccelum(inquit)nullum efle corpus(ilt;^ quod Ariftoteks docuit)in uniuerfum non aftèntimu’' Sx^c. profeefto teneri no potuiftem, quin crederem eun* colIocafleAriftotelem inter diuos in coelo BulIingeH» inter quos Patriarcha ipforum collocauit Herculeiîi' Numam Pompilium, 0( alios quofdam fandos fcilicet heroas Ethnicorum ♦ Habcmus igitur huius fapientiaf» de corporibus neceflario in loco exiftentibus, autoren^ non eum Spiritum fandum,qui datas fuit Prophétisé Apoftolis,fcd ilium qui datus eft humanis cogitation!/ bus Martyris,amp; ante eum fummo ingenio Ariftotelis» Sed quis ex ucteribus Patribus ( quod Martyr admodö infoknter cxpofcit)fecusautdixeritautfcriplerit,fupra nonnihil non folum exHieronymo Auguftino, ue/ rumetiamexProphetis amp;nbsp;Apoftolis , quifunt Patres Ecckfiae,illis longe uetuftiores, amp;nbsp;autoritäre longe e» lt;ellentiores,demonftratum eft, fuo loco iterum,uo/ lente Deo,demonftrabitur. Nunc profetj^uamur inlH* tutum. Adimunt omnipotentiæ Dei, quod non pofsit conferuare corpus humanum , falua fubftantia eius, abfque loco, Ingrediamur ergo prius cum hoc do/ gmatc

lOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tOJ

gmate in fcholam Dialedicorum, poftea in'ïcholam Spiritusfandi Jnlila enim docentur etiam pueri,alv ud eflè fubftantiam feu corpus, aliud inhaerens, feu ac/ cidcns torpor). Et quæ funt inhærentia, poflè ci tra fub/ iedi corruptionem ( ut ipfi loquuntur) adeflè amp;nbsp;abeC fe.Ineaautem Schola extra controuerfiam eft,quód, Effe in loco, non fit de ratione corporis » Locus enim (inquiunt ) non ingreditur in corporis definitionera* Cum igitur publico huius Scholæ confenfu , Elïe in loco, pofsit corpori adelTe SC abefl’e, citra eius corru/ ptionem , quac eft illa Martyris 5C fuorum fedario / rum temeritas, quód audeant, neomnipotentiaequi/ dem Dei concedere, quod Dialedlicorum fcholaultro conceditç’ Et ut uideashos homines feipfos temerita/ teuincere,affirmant alicubi fe de pracfentia corporis ChriftiinCoena,anofl:rafententia ita abhorrere, utfi alterutrum efièt eligendum , malle fe Papiftarum, quamnoftram fententiamfequi. Quid obfecro, â fo/ brijs hominibus magis alienum Ç” Papiftæ fentiuntin Euchariftia accidentia fubfiftere fine fubiedo, Nos fen/ timus,quodfubiedumfeu corpus pofsit fubfiftere,c/ tiamfi non fit in loco, propterea quod Efle in loco,non fit in ratione corporis, fed accidens eius, Vtr urn igitur tolerabiliusefl:, Scrationimagisconfentaneum f An non,corporiselTe jUtilliloquuntur,efl: per fe fubfifte/ re, Accidentis autem efre,eft incfleC* T u uero mauis ere/ derCjAlbedinem 8C magnitudinempofle efle abflç cor pore, quam corpus poflè elfe abfque loco, An non hoc eft manifeftum emotg mentis argumetumf His igitur hominibufi opus eflèt Elleboro, fi qua ratione fieri pof/ fet,ut adfanitatem mentis redirent,Sed quia fumunt fi bipro fua autoritate, ex ^iftoteb'ea fchola ius probâdt

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, amp;damnädi quçlibccamp;^fortafsis illud qiiocp,quod dei(' hgrentium natura expofuimus,abfjcjetjagedum,ingrf^ diamur in fcholam Spiritus fanÆ,ut in ea iteritatcm hü lus rei cognofcamus.Etfi enim Cinglianis, hac in re,pa' rum aut nihil eft negocij in hac fchola,quippe quibus ftudqeftjUtinitio fuam de rebus ipiritualibus ienteniia cx Ariftotelis axiomatis petant,deinde ad earn didaamp;^ crac fcripturæ torqueant,tarnen Ecclefiæ fihj Dei gratii candum eft,ut cum ufc^ ad rauim fere uociferentur,nos de corpore Chriïli fcqui nouû,abfurd3,peregrinum,ô^ falfum dogma, quodpugnettam cum iäcrisliteris, $ cum dodla uetuftate,iniuria eorum nianifefte cognofc’ tur.Keuoccmusigiturin memonam,quçfuprâexPaü lo de maicftate Chriftirecitauimus. Vocent fane homi/ ncsiHi,inl)gnifciIicct,fermonisIepore,ucnuftatcö^clo quentia ornatijcoccyfmum, fi quando,quçadrel cxpli^ cationcmneceftàriauifa funtjfuo loco repctuntur. Nos «ût non pudebit coeleftcm uoccm,quam fcimus SatanÇ elfe odiofifsimamjinore femper circûfcrre. Paulus igi^ tur,illc nimirum, qui raptus cft non in cœlum Cinglia' norum,in quo Chriftus nunc ftet,nQc fedeat, nunc a«t adfallcndum temporis- tçdiuni,autad captandâin tan/ tacœleftisregnigubernâdi mole, rcercationem,aufa^ infpiciendaseœlitum manfiones(quacenim alite eflent incœlo phyficæmotionis^quam fîngunt, caufæOina/ prico campo deambulet: Sed raptus eft, in Paradifurn, inque illud coelumjn quo Chriftus in Maieftate fuafe det ad dexteram Dei Patris fui omnipotentis , Ilk, inquam , Paulus jCÙm de Maieftate Chrifti, Totiiis, inquam,Chrifti,nondiuinitatis tantum,fed'ÔC huma' nitatis eius , Ecclefiam erudiret, Deus (, inquit ) c» tulit ilium , in fummam fublimitatcm , aC donauit illi

rôANNES BRENTIVÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««f

1111 nomen, quod eft fupra omne nomen, ut in nomine lefu, omnc genu fe fletftat, cœleftium ac terreftrium ÔC infcrorum. Etitcrum: Deus federe fecit eum ad dex-tram fuam in coeleftibus, fupra omnem principatum ac poteftatem,amp;uirtutem8Cdominiura,amp; omne no* MBN,quodnominatur,nonfol2iN secvlo hoc, ucrumetiamin F VT VRO» Et omnia fubiecit fub pc* descius, dCc, Hîc nunc utdeamus,ubi fit Cliriftus cum fuo corpore, illo,inquam, corpore, quo expiauft pro nobis in ligno peccatanoftra. Ecceigiturtibi, inueni* mus ilium datum, non tantum fuper omnem terram, uerumetiamfuperomnescodos. Et need urn fan's. Ela tusenimeftfuper omne NOMEN,fupcromniaqug cunep nominari poflunt, fiue in hoc fiue in futuro fccu* lo, ÔC inter creaturas tarn terreftres, quam coeleftcs. In* ter nomina autem contineturSC locus,quemadmodum fupra indicauimus : continetur etiam ( quamuis uano nomine) cœlum Empyrcum.Quarc nihil aliud reliquQ eft, quam quod Chriftus cum corpore fuo non folum non concludatur, uel ullo alio loco,uellocaliillo,quod CinglianifinguntjCmpyreo codo, uerumetiam pene* trauerit, 00 euaferit omnialoca, fiue fupera, fiue inféra, fiueterrena, fiue cœleftia. Qvio ergo peruenitf QuoC Nifiad Deum patrem fuum, ilium uidelicetbeatum,0^ folum principem, regem regnantiS, 0^ Dominum do minantium, qui folus habet immortalitatem, luccm ha bitans inacedfam. Qiicmnemo hominumuidit, nelt;p uidere poteft. Vbi ergo illc pater eft,amp; ubi habitatf Lu cem ( inquft ) habitans inacedfam. Cui autem eft inac* cdTafNum Chriftof Abfit.Filius Dei,qui eft in finu pa tris, ÖC afiumpfit filium hominis in candem perfonam infeparabilitcr, cui etiam donauit Deus pater nomen fuper omnenomen,toties teftatus cft,fe ex hoc mundo

O head

«c4 DE DTVIHA J^îAlEST» CHRISTF.

ire adDcû fu« Sxf Patrê fuû.Et alias dicit:Omnia mihi dita funt à pâtre meo. Et nemo nouit filiû.nifi Pater. Ne que pâtre qu/f® nouit, nifi filius, eut uolueritfilius rc uclare. Manifcftè igit fignificat,fe fois in hâc kicê omn^ bus alqs(nifiqbusipfepatefacereuelit)inaccefsâintraf fe. Quîe cft ergo ilia Cinglianorum temcritas,qgt; audcâ* palâ iadarCjChriftû in cœlo illo fuo ftare, federe amp;nbsp;dc^ ambularCjid^localiterfEcquädOjObfecro, accefferfî* luce ilia inacccflam,ut uidilTentChriftS localiter ftante,, fedentem autdeambulante.^Autquandohoccft ipfisa Chrifto patefatflumfRefpondênChriftusfimilis nobis per omniafadus eft.Et transfigurabit corpus noftrO mile,ut coformereddat corpori fuo gloriofo. Cumigit noftra corpora no fi'nt,nifi in certo loco,fieri no potcft» quin corpus Chrifti,^d ÔC noftris corporib.fimile elfr amp;nbsp;cuinoftra ccrrporain refurrc^ione cóformia erunt, non fit nifi in certo loco, 6Cc. Equidem agnofcoueiba Apofiolica,noa3tagnofcofequelâeor3,quân5 ex poftoliciSjfed Ariftotclicis fcriptis fumpfcrSt. Chriftus cnim aflumpfit corpus,noftro per oîa,ablcR peccato,fi' mile,humiliatione, quêadmodSfupràcx Apollolo^nd ex Ariftotele,demoftrauimus. Deinde aliud eft, corpo ra efte in hoc m3do,fn quo funranimalia,aliud in regno cœleftijin quo funt ipiritualia.Denitp in glorificatione, tioftra corpora erunt corpori Chrifti cóformia, fedita, nt tame ipfe maneat caput amp;nbsp;habcat nom? ftiper omnc nomen,,nos autem membra, 8C quod membris compcquot; titacccpturi.Sed pergamus ininftituto. Diximus Chri ftum c5 corporc fuo accefsiftc ad De3 patrê,qui luccm habitat inacceftam. Vbi eft ergo Deus pater f Vbi eft lux ilia inaccelTa f Hîc itcrum non eft ingrediendum in ffholam Anftoferfs, in qua omne corpus eft in loco, fed in fcholam fpiriws fanäi,,in qua Chriftus accefsit

JOANNES BRÊNTÎVS, ad paffemfuum.Pater autem ibi eft, ubi fe effe fuis ipfc üerbistcftatur, Ccelum,mquit,mihi fedcs eft, ÖC terra fcabellum pedum meorum» EtcœlumSC tcrram ego »mplco. Reliquttigitureft, quodSdChriftu« filius Dei unà cum corpore fuo eo acceftit, ut cœlû fit fedes cius, öd terra fcabellum pedSfuorum, ac implcat fua maiefta te ccelutw öd terra. Sed hoc, inqunt,pugnat cum natura humani corporis. Qyid hoc ad me Pugnat, fateor,a* pud Äriftotele, Non aut pugnat apud Äpoftolos, non pugnatapudDeö pattern Domini noftri lefu Chrifti, quicùmiufferitfuû filium cum corpore fuo federe ad dextram fuä,6d habere nomen fupra omne nomen,iam id eius eft natura. Qiiod enim Deus iubet,id rei natura «ft. Manifeftum igitur eft, quod etfi corpus huma» num no poteft eire,uel fine loco, uel in omnibus locis fi mul,infch01a philofophorum huius mûdi, tarnen id in corpore Chrifti no folu poteft efte, fed edâ reuera eft in fchola fpiritus fantfti. Cacterû, cû dico corpus humanS pofte,citrafubftantiæ corruptionem, fine loco efre,no intelligo corpus nufquam, aut non amplius effe. Sed ita ucre efte, ut tamê non ftet,no (edeat,no moueat ,aut ambuletlocaliter. Oftendi.n. fupra, loci nomen pofte efte translaticiSjUt proprie quid« fignificet fupcrficiem corporis cotinentis, circûfcribentêuidelicet corpus c5 tents, certis ac finitis limitibus,trasferri aut queat ad rc ceptacula rerS fpirttualtS,quç etfi no funt in loco ,pprie dido’.Non enim continent corporea quada fuperficie^ tarnen quia cSloquimur de rebus fpiritualibus ôd cœle ftibus, defint nobis apta 6d congruentia uocabula, mu-tuadafunt à rebus corpôralibus,idcocpcû dicimus illas efte in fuo loco, non intelligimus eas efte in loco,locali modo,hoc eft,no cotineri faperficie corporis côtinen» tiSjfeduere iarerS natura,fuo aSt Sdipfis coueniêti mo do, qui nulla humana ratio coprehêderepot, exifterc.

O 2 Sic

103 de DIVINA MAIEST» CHRISTI»

Sic Angeli, fie Deus ipfe,funtinloco,ôônonfuntinb co.Inlocouidelicet, quia non funt nihil, fed ucre exi-* (luntin rerum natura. Et tarnen non funt in loco, quia non circumfcribunturulla continentis corporis fuper* Rdc, HæccumnonobfcurèBullineeroin meo libello f .rr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

cxpolunlcm, tarnen immane, quanta animi impotent tiaamp; alias,cum Patrum autoritärem aiferit^ôC hoc etiä loco,inmeferatur. Hîcego porrenta ÔC monftra ucr-' borum neóïo. Hic Afyftatafcribo. Hîc nulla gratia reel to alicubi fabulam de ouibus Qi aluearibus. Etid genu» alia, fed,Uta poftremoincipiam,SiBuningcrusrcpraf henditmeam dicendi phrafin, feiat, mequoqj eleganti ora,ÔCvcnuftiora,quàmipfius iuntfcripta,legiire, 6lt;a* gnofco ipfe meam dicêdi ariditatem ; ac fiquidem alter utro carendum eft, malo deilitui didionisuenuftate, quam return ueritate. Si autem loquitur de ea gratia, quam apud Cinglianos hisferiptis alTcquar, feiat,me quidem cupere, tanta apud ipfos gratiam inire,utamc cxcitati errori ualediccrent. Siuero nolint, potiorcm tnihi rationem ueritatis, quam ullorumhominum elle habedam. Deinde, quod ftatum rerum apud Deum 0^ in futura coelefti uita dixerim, unum elle perpetuum locum, imô nullum locum, admiraturBullingerus por tenta, amp;nbsp;monftra uerborum, QC Afyftata,ac poftulat ex plicationem, Admonet autem me, ne talemafferam, qualis folet de corporali praefentia Chrifti in coena à no ftrisrecitari. Sed quiaamp;Chriftns ipfe hacloquendifor maufuscftjMea (inquiens) Jo(ftrina,non eftmca,niagt; nifeftumeft, quod quam portentofam dicendi phrafin mihi imputât, earn imputeretiam Chrifto. Etnifi effet affecQu carnis fuæ cçcaruSjpotuiffet ipfe in meo for ip to, adeoep in eo ipfo loco,explicationem non obfeuram m dcre, uidelicet, ftatum rerum apud deum, nbsp;in futura

ccclefft

JOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;logt;

(oelefti ulta, poiïe quidem did Kofxj^itstKSs locum,non autemelTe locum fpacqscircumfcnptutn,qui contineat peculiares 6C circumfcriptas manfiunculas, ôdhabitacu la,fed efle tale quid, quod nec Humana rationc cogita* ri, nec Humana lingua dici queat. Hic ergo Habuides, Bullingcre, explicationem, fi potuifles oculos aperire. Status enim rerum cœleftium dicitur unus perpetuus locus, quia res fpiritualcs amp;nbsp;coelcftcs non funt niHil,fed in rerum natura uerè exiftunt. Nullus autem dicitur earum locus uidelicet corporalis, quia tali loco no circum fcribuntur. Sic cumanoftris dicitur corpus CHriftiin cœnaadefle ôé manducari corporaliter, 8C tarnen non corporaliter, intelligitur alterum, de ueritate præfentiç corporis,alterum de corporalifenfUjUtfitfentcntiaxV c rum corpus Chrifti uerè prçfens in cœna effe ÔC mandu cari, non autem fenfibiliter, aut exterioribus hominum fenftbusperceptibiliter. Hæc fi putas tu fefe mutuo in* terimcre,elleborotibiopuserit. Sed haec,neccft fola, nec prima calumnia, qua Cingliani noftram doftrinam de cœna Domini oppugnant. His enim artibus ficut maxime omnium ualent,itafuamfabulam per^gereftu dentPoftremo fiepe mihi tam à Martyre, quàm à Bul* lingcroobtruditur,do(da uetuftas,ÔC quidem aliquo* ties minaciter amp;nbsp;atro citer : MiHi ne plus fidei adhib en* dum fit, quàm eruditæuetuftati f Obijcitur amp;nbsp;autbori* tasD. PhilippiMelanthonis. Ac profedo amauiPhi* lippum, dum adhuc in hoc feculo fuperftes eflet, exani mo, amp;nbsp;nunc,poftquam in Chriftofilio Dci quiefcit,me moria dus mihi admodum tucunda cft,8lt; ago Deo pa* triDomini noftrilefu Chrifti gratias, quod per eû mul* taôi magna beneficia in ecclefiam contulerit.Necigno ro (quantum quidem Homo hominis mentem cogno* feere poicft ) quid iamab initio reuelati Euangelt),ufcp O } ad

»o DE DIVINA WATEST, CHRISTI» «dextrcmampcnc aetatcm fuam, de cœna D OWifîT fenferitô^fcnpferit, quam^ ueftrû Cingh'anû dogw* itadeteftatus fit, utfcriberetfe malle mon, hoc affitquot; mare, quod uos affirmatts, corpus Chrifti no poffc,nifi in uno loco efle. Quare, fi pn'orê fententiâ fcnpturac co ièntaneam mutauit, 8gt;C alius fadus efi: ad extremum, uos contcnditis, doleo de amici cafu, utq maximè, eX animo. Deinde fcimus Domi'nû Philippum,ut reliquis «irtutibus,ficmodeftiaexcelluiire,ô(f cxêplo AuguKinlt; fæpè contra aduerfan'os côtendifie,nulliushominis au-toritatê certitudinifcn'pturae facræ ( quç immota eft ue n'tatis régula ) præferendam.Itacç quod in omnibus ilic fequendû efie exiftimauit, id nos etiâ, in hoc tam arduo negotio facientes, nullo modo,fiadhuc uiueret, eflcl repræhenfurus.Illud aûtuehementermiror, quod tam O diofe,mihi eruditae ( fi eut log folcnt ) uetuftatis autori tatêobtrudant, ÔC cum in hoc comuni loco de patrû au toritatê uerfant, non cogitent,quid à me côtrapofsit d» ci.Equidemuetuftatê, quadebcorcuerêtiaueneror,S^ laboribus eius fingularianimigratitudineutor. Sedni-hil difsimulo, fiilli uetufti, quantumuis dodi eruditi Patres, adhuc inhoc fcculo fuperftites efiènt,SCmiliî Apoftolicis dicflisficmunito,quemadmodû fupra co-Êiofe comemoraui, tantainfolentia, quanta Martyr

ulltngcrus,infultarent,nulla eflem eis aereciJt).dii ob-ftrilt;^us,etiamfirefpondercm,quidadmc ueftra petu-lantia f quid ueftra procacitas f Nunquid in uedm uer' bafum iuratus t'Nûinueftro nomine fum baptizatusc* An non audio ipiritum faneftum in Paulo,Precio empti eftis, nolite fieri feruihominumf Non ignoro, diuino beneficio, quatenus ualeant ueterum feripta. Sefi auto ritate eorûnobis,præfertim tanta Apoftolicorum teftilt; iponiorum copia nnjnitis,fiç infultare, hoc demum nul

lOANNES BRENTTVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;til

lus uerê pius probar« nccpoteft, nee debet. Sequantur igiturMatyramp;BulHngcrus eruditam uetuftatem,no» fequemur rudern uetuftatê, iUalongèantiquiorem. Segt; quantur doét os Philofophos,nos fequemur indoëïos Apoftolos. Sequantur eloquentes oratores,nos fequemur balbutiêtes pifcatores amp;nbsp;aulçorû textores, Etft ein ueteresferiptores, necomnes fentiunt, quod præclari illi dodores, cos fentire iadfant,nec rcliqui ita fentiunt, ficut illi dida eorum torquent, age tarnen, fingamus uc rum efle, quod illi plenisubicp buceis, defentêtiauete-rum uocifcranf,quid faciamusfimo nullus nobis dubi-tâdilocusrelinquif,qdfitfaciendû. Eruditauctuftasdi cit, ut illi iadant,corpus humann nó polTc ueritatê corporis feruare, nifi fit in loco localitcr. Rudis uetuftas,ilia antiquior, dicit corpusbumanö Chrifti eueólS effe fn per omne nomen,^d uel in hoc,ucl in futuro feculo no-minat. Ex ^manifeftü eft, qgt; amp;nbsp;fuper omnêlocS fit cue-da, Cuiigit acccdemus^ Erudita uetuftas colïocat car-nem Chrifti,in certo ód circQfcripto loco cœliillius,^A poftcauocatu eft Empyrcü,amp; quod habet,utCingliani interprétant, certas manfioncs, amp;nbsp;ccrtafpacia, in qbus Chriftus amp;fandi eius corporalimodo cant,redeât, fe* deant,ÔC deambulêt. Rudis aût uetuftas, qs Chriftus ip fe uocat, paruulos, dat Chrifto omnê poteftatê in cœlo amp;nbsp;in terra, amp;effert carné eiusinfummâ fublimitatê,ac collocat earn nonfolum fuper omnes coelos,ucrumeti-amfuper omne nomen, quod uelinhoc,uelin futuro feculo,nominari poteft, hoc eft, fuper omnes cœlos nô folum utfibiles,uerumettâ inuifibiles,ft modo creaturg nomê habuerint. Cui igitur uetuftati, cruditæ ne anru-di affentiemur f Sed qd plurib. opus f Bullingerus ipfe me, fi alicubi autoritäre manifeftiuerbiDci,àlententia uctetum difeeftero,àtemeritatelibérât,Vtultro dem

Çinquiens)^

tu DE DIVINA MAIEST. CHRISTI.

FoL H. (inquiens) ueraefic fimplicitcr, quac proponit BreH' ciuSjneminemueterumhæcde loco interpretari, ani'-' deonobis erit difcedendum ab aperta Chn'fti dodri' na, de fedibus beads ita pcrfpicue tradita,ut non pofsit dici uel Hngi dilucidiusf Et mox: Qin's prohibcbit,qiio minus inhæream et ego mordicus interpretarioni non à me confi(^æ,fed iplifmet Domini uerbis clarifsimis» iitcunquecitracontrouerfiam conftct neminem uete^ rum,uerba domini ficfuille interprctatumr'Sihacf Bullingerus ferio fentit, quid eft quod Qi. ipfe, ÖC MaP tyr collega eius, teftimonia uetuftatis mihi tarn infokn lenterobtruduntfSedquaefo te,optimeledlor, confi* derahîcmihi, quam apte,quam appofite Bullingerus teftimonijsueterum,adftabilienda fua fomnia utatur» Recipit enim fe tettimonio duorum ueterum, eorum^ non uulgarium, fed ex praecipuis fingularium, 6C altert' US quidem efcriptoribus Græcis, alterius cLatinis pro baturum, quod in hoc dido Chrifti,In domo Patn's mei multæ funt mannones,nomine manfionum fignifi' cetur certus locus incoelo. Cyrillus in loannem. Aper tè modo confolatur(inquit) difcipulos Dominus,in manßonibus patris, in primogenitorum Ecclefia, cum coa^tcrnaliteruixßurosaffirmans. Multas cnimmanfi' ones aitin domo patris eflc, capacitate coeli often dens, quac tanta cft,ut nulla egeat ad fufcipicndos eledlos prg parationc.Halt;ftenus Cyrillus.Subiungit autem Bullin' gerus. Qui(tnquiens) capacitatem cœli dicit, an non is locum manifeftè intelligit Qjiid Hoccine eft tefti' monio uetuftatis probare, nomine manfionum intelli* gcndumefte,quodinccelofint certalocaamp;^ habitacU' la, inquibus Chriftusamp;feleiftieiusphyfica motione ant,redeant, fedeanr, £lt; déambulent C Hoc enim pro* banduminpracfentiaexigebatur, Cyrillus dicit, tanrä

ÏOAHNES BRENTIVλ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kf

cfTecapacitatcm cœlt, utnulla cgeatad fufcipiêdos clc dos praeparatione. An ergo is, qui dicit capacitatem cœli, locum manifcftèintelligttf'Loquifflur aûtdelocO phyfico, in quo itiones SCrcditiones fiant locali dC cor-poralf modo. Quód fi dixero, mentem hominis, etiam poft hanc uicam, cflc capaccm diuinarum reuelationC^ aut Angelos efle capaces diuinç illuftrationis, aut DeS ipfum efte om nis fapicntiæ ÔC potentiæ capacem, num proptereaneccffanôfequif,intelligendum efte locum phyficum, in quo fiant phyficæ amp;nbsp;locales deambulatio nés f En, fie probant Cfngliani fua figmenta è doda ue tuftate.Nihiloaptius eft,quodmoxBullingerus addit: Certèfub finem ( inquiens ) capitis apertum locum ad-ducit( Cyrillus) ex Apoftolo adTheftàlonicenfes,per hibentem refiduos in ultimo iudicio, unà cum cxcitatis ex mortuis, furfum in nubes rapiendos, in occurfum Domini in aéra, amp;c. ccu digiro oftendensubinamfit cœlum de quo loquitur. Et iterum. Poft ilia Cyrilliuer ba, conformes erimus gloriæ fuæ,,conregnabimus^ fecum fecûdumferipturas,unac]precumbemus cum eo in regno cœlorum, modo quem ipfe feit: fubiungit Bul lingerus, Illc, inquiens, quamuismodum quo unà cum Chriftorecumbuntfantfti in regno cœlorum curiofiui aut fcrutari,aut explicate non uult.Dicit enim, ( modo, quemipfefcit)attamcnlocum nihilominuselTe cœlû, in quo recubituri fint cum Chrifto fanefti, manifeftifsi-meaftêrit. Audit cnim Brcntiusrepetiuerbum Apo-ftoli, rapiemur in nubibus obuiam Domino, in aéra; Audit manfiones oftendi fuperiores,fuperiores,inquâ, non inferiores, amp;nbsp;locum, cnlocum, cundem cum Chri fto,audit operofiore nihil opus efte comprobatione, cum hæc perfpicua, nimirum ab omnibus bcneintellc-da 0^ confefta fir. Vbi ergo nunc eft Brenttj cpiniciumj* P ecc»

«4 DE DIVINA jWAlEST. CHRT^TG 6(fc. Amabo te, u/diftine unquam homines Cingltanii magis temerarios t* Phmùm, fi Cyrillus non nuit curio-« fius fcrutari aut explicare modum, quo fandi cum Chri ilo in regno cœlorum recumbunt, quæeft ergo ueftra ilia audacia, quod nobis modum defcribatis, uidelicet, corpus Chrifti elTe in cœlo,non illo firmamento,in quo fiintflellæ,fedineocœlo, quoduocantEmpyreum.Et in eo cœlo fie elfe, ut non poisit fua fubibntia elTein cœna. Similiter elfe in eo cœlo, phyfica locatione, ( an non eft hocmodum deferiberet')in quo localiter cat,re deat, ftet, fedeat, di. deambulet f Deinde an non hic eft magnus ftupor,quôd ubicunque ucl facra fcriptura,uel uetcrcsfcriptoresutunf uocabulo loci ÔC manfionutn, inrebus cœleftibus, ibiftatim exultes, SCtriumphuni agas, atc^ definias, elfe in regno cœlefti phyfica loca, phyficaslocationcs,phyficasfefsiones, phyficas ftatio-» nés, Si phyficas deambulationesf Haec enim efiueftra fententia, hæc docetis,6C obtruditis nobis in ueftris di» logis, Si alt)s libellis, Nos uerô, ut fuprà dixi, agnofei* mus quidem uerba facrç fcripturæjôd teftimonia, infuo quçqueloco,uctuftatis,nonagnofcimus autemueftras fequelas, ac deprauationes. Num quia Chriftus dicit, Vado ad parâdum uobis locum,Et in domo patris mei multac funt manfiones. Si Ecdcfiaftici repetunt hæc dfi lt;fi:a,idcirco in cœlefti regno funt loca phyfica,8C mâfio* nés phyficæ, in quibus. Si equibus beati de loco phy-« fico, in locum phyfîcum, fuccefsione phyfica moueam turfNum quia Paulus dicit,Rapiemurinnubibusob* uiam Domino in aéra, idcirco fantfti erunt phyficaloca tione in cœlo Empyreo, in quo localiter ftent, fedeant, autobambulentf' certè, fi urgeas ’rifv'rie Pauli, ficut urgetur nomen loci. Si manfionum, fandi non erunt in çoslo ucftro Empyreo, fed in nubibus, SC in acre.

Dicit

lOANNES BREMTïVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ï'

Dick enim Paulus, Rapiemur obuiam Domino.ift que locumf Non ait, in coelum Empyrcum, fed in nuoi* bus,in aéra. Et addiqSic femper erimus cum Domino, Quomodo fic lt;; In nubibus uidelicet, 8Cin acre. An nonhxc cflet bella intcrpretatio, amp;nbsp;iucundum phantagt; fma;quot; Nihilo fanius ex his Pauli uerbis argumentantur ' fandos fore cum Chrifto in cœlo Empyreo, phyfica lo catione,0d locali cohabitationcac deambulatióe. Non difsimilia dici pofTuntde teftimonio Auguftini, qui cum Sc ipferecitetilludChriftijIndomo patris mciman fioncsmultacfunt. Etillud Pialmi, Bead qui habitant in domo tua,ÔCc. Addit Bullingerus, Quid pro aiTer* tionemea, SC contraBrcntif fententiam potuiflet ucl fingi appofitum magisr'Sic ergo refutatus eft Brcntius, Dicite io paean, 8C io bis dicitc pæan. Incidit in oafTes praedapetitameos. Sed quis cftethuius fcriptimodus, fiomnesid genus ineptias,imôfacræ fcripiuræ, 6C ue-* terum fcriptorum dctorfiones perfequi uellem ƒ Reuer tcmur ergo co, unde fumus digrefsi. Contendunt cor pus humanum non pofte, faluafua fubftantia,nc quigt; demdiuina potentia, efte, ntfiinloco localitcr, ac ncc in pluribus, nec in omnibus locisfimul. Acuideri uo* lunt omnia patrum ac fcriptorum genera à parte fua fta re. Suntautem duo patrum genera, quod quidemad praefens inftitutQ fufficit. Alq enim funt minorS, quos uocamus fcholafticos: altj maiorû gentiû, quosuocarc folemus Ecclefiafticos, Non eft aut obfcurS,qua: fuerit fcholafticorS fcntentia deccena Domini, decoditi one corporis Chrifti in pane. Etfi .n. fomniarunt, quod in coena fiat panis tranftubftantiatio, tarnen non fuc* runt omntnofincullouelingenio,uclftudio, Certe in cognofcendis humanae philofophiæ myfterijs, 6C in fcrutâda rcrum natura maiorem operam collocarunt,

P 2 quam

((« DE DIVINA MAIESr, CHRISTI» quàmueh’pfis uel Ecelefiæfiltj Def, quam fuis tempp' ribus docuerunt utile ac falutarefuit, propterea quolt;^ philofophiam cum Theologia pemitfofè commifcue^ rinr. Et tarnen funt fuæ profcfsionis artificcs,ac dïligcn'' tercxpcndcrunt, nequid affïrmarent, quod contradi' lt;flionem,utipfiloquuntur, implicaret. Manïfeftumig* tur eft, quôd fenfennt corpus Chn'fti uerè ÔC fubftanua liter praefens elTeincœna, id^ non localiter. Scnfen'iit etiam unum ÔC idem corpus Chriftf, cum cœna célébra tur, elTeeodem tempore in diuerfis locis. Quanquain autem communiter docent corpus Chriftmon cflein diuerfis locis localiter, tarnen funt alij, qui aftirmanf, quôdnecillud includat contradidlioncm, cum afieriquot; tur, idê corpus pofle elfe in diuerfis locis localiter. Nort eft mirû ( inquit Hugo ) fi mirabilis mirabilia operatur, Quomodo( inquies)corpus unum poteft codé têpore in diuerfis locis cfle f Nolimirari. Qiii locum fecit. Si locum in corpore, corpus in loco, amp;nbsp;qui fecit, ut cot pus unum in uno loco eflèr, fecit, ficutuoluit,Ô£:fi uo* îuiflet aliter fa cere, potuiflèt. Nam ôf quando uulqali“* terfacit.Etpoftea. Cogitafacientem,fi? defineteflèinl rabile, quicquid illud merit, fiC fi forte elfe mirabilc non defierit, tarnen incredibile non erit, fi fatfior omnipo* tens cogitatur,flCc.Hoc autem fumptumuidetur ex Au guftino,cuius illud de miraculis diêlû extat:Tota ratio ialt;^i,efl potêtia facientis.Et alius, Eflè ( inquit) in uno loco tantum per finitampotentiam couenit corporieo /pfo,quodlimitatum eft, Vnde ficut non poteft non eflelimitatum,ita no poteft fimul cfle in pluribus locis per uirtutem finitam.Sed ex hoenon fèquicur,quinhoc pofsit fieri perpotentiam infinitam; Aciterum: Vnum totum, non poteft fimul eflèin diuerfis locis,per uirtu* temuidelicetcrcatam, â^c, TuquidemCingliane,fa* ftidis

lOANNES BRENTIVJ. , ftidts horam authon'tatcm,quamneccgo ma’gtiiadmo dum fado. Sed cum dcrcrum natura, quid uiribusnatu rae, quid omnipotentiaDeï,abfcgt; naturae deftrudlionc fieri pofsit,quæritur, ^illiuno fere orc affirmant, corpus humanum non pofle quidcm in diucrfis effe locis eodem tempore, potentia naturæ, poffc autem effe, po tentiaDei, cui, obfecro, aequum cenfes, utfidem adhi-beamus f Num illis, in fua profefsione artificibus,SC mnipotentiam Deidigna laude celebrantibus, antibi fieri nato, amp;nbsp;temerè quod in buccam uenit ucl affir-manti uelneganti, ac omnipotentiam Deiuellicantif Dices autem : Etfifcfiolaftici docuerunt corpus Chrifti effe in pluribus locis eodem tempore, tarnen non con* cedunt effeubiq;. Infcripto de perfonaliunione duarû naturaruminChrifto,ingenueaffirmaui,nemequidem probare hanclocutionem.HumanitasClirifti eft ubiq;, fiperuocabulum ubirpintelligaturlocalis, cralTa, mun danaôdGeomctrica in omnia loca extenfio. Si autem ubiep dicitur de Deo, aut de filio Dei, qui filium hominis in eandem amp;nbsp;infeparabilem perfonam affiimpfit, ac fignificatcoeleftemamp;humanae rationi incomprehen-fibilemmodum, quo Chriftus omniaimplet, certenon défunt nobis teftimonia fcholafticorS, quorum etiam aliquotrecitaui, quibusnuncSdilludBonauenturae ad do,qui ait: Quod obtjeit per unionem homo eft Deus, dicendum, quod hoc intelligaturpcr communicatio-nemldiomatum. Similiter SC, Effe ubicp,conucnit per communicationemIdiomatum.Sed quia Martyr fcri-bitin horum diefta, pro fuo more, commentarios, amp;nbsp;co natur eos, quoquo modo potcft,etiam inuitos in fua ca ftraper(rahere,idcircononlibetnobisdeipforumfen-tentiarixari. Suffîcitnobis,quôd Apoftolica didîa,qug fupràrecitauimus à noftra parte tarn perfpicue ftent, ut P Î fi

»ïî , DE DTVÎNA MAIEST» CHRISTI»

C angelus de cœlo ah'ud nobis obtruderer, pro anatho matehabendûiudicaremus. In prçfcntia aStilIud ma ni feftum eft,quôd fcholaftid fendant, corpus Chrifti cflê codé téporein plurib. locis,adco^ omnib. tjs, in quib» cœna peragitjà taméfubftantiâ ucri corporis no amiP ti. Hoc fi obtinuerimuSjUt plané c5ftat,n5 difficile erit, corpus Chriftiad omnia loca, fed coelefti modo, defeP re. Non .n. obfcurumeft,qgt; indie Pafchæ crebrior fit Dominicæcœnæufus,intoto orbcChriftiano,ô^infin gulis ecclefijs, iam inde à patribus, no tantû minorum, uerumetiâ maiorû gcntiû. Et quia ufus ob tinuit, ut dies feftus Pafchæ à téporibus Nicæni concilij fit in uniueP faEcclefiauno codem^ têpore celebratus, facile con^ rici pot, corpus Chrifti non in uno tantû amp;nbsp;altcro loco, non apud unfl tantû ÔC altcrum hominé,fed in multis lo corum, in quib. cœna peracfta eft, myriadibus, apud multas hominû,qui cœnâ fumpferunt, myriadas, ueré præftô adfuifl'c,6Cuefccntibus difpenfatû effe.Si aûtpo tuit, SC adhuc poteft, iuxta fcholafticorû fententiam,in locis SChominib. innumeris effe, quæ ratio prohiberet, quo minus etiâ in omnib. alijs locis uere adeftè, SCtanié ueram fuâfubftantiâretinerepolTetf'In copendio enfin Dr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;breuiterco

ttahunioue m^niorat,recitatauthorrationem,(quod etiâin priori

Chriftifi'tin pluribus turarumin totû,fub diuerfis, utipfeloquit, hoftrjs. Hoc (in* diriflo, quit) eft ^ptcrunionem carnis ad uerbû. Rideant fané hoc Cingliani, 6C faftidiât. Nos ucrô in præfentia no hocagimus, quâta fint autoritäre fcholaftici fcriptores in Ecclefia, quo loco habendafit dolt;ftrinaeorû:fcd illud agimus, quid de præfentia corporis Chriftiin cœna fenferint, Sc quam fententiçfuærationem fintfecuti. Dixerunt aût, Corpus Chrifti totû eftc in plurib. locis, fub

lOANNES BRENTÏVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(($

fub diucrfis hoflijs, ^Jptcr unionê carnis ad ucrbaifl. Et addunf, Vnde men'to habet ( corpus Chrifti)ampKus, quam alfa creatura, quod in locis plurib. fimul femel pofsitefTe. Hinc ergo manifeftum eft, primum, quod fcholaftjCl aperte pugnent cum Cinglfanorum phanta* fmate, quo di'cunt,ne Deum quidem ipfum poflè effïcc re, ut corpus humanum, falua fubftantia eius,Gt eodeni tcmporein plunbuslocis. Deinde, quod etfi fcholafti* Cl affirmant corpusChriftinon elTeubicp,tarnen cam re citant caufam, propter quam fit in çluribus locistutfi expendas earn diligenter, neceflàrio fequatur, corpus Chrifti elfe ubicp, non quidem, ut in omnibus locis,ô^ panibus difpenletur, fed ut ubique ucrê( cœlefti tarnen modo) exiftat. Propter unionem,inquiunt,carnisad uerbum. Cumigiturhaecuniofit infeparabilis, SC ubi^ cuncpeft uerbum, ibietiam fecum habeat affumptam carnem, ( quia uerbum caro fadîû cft ) nullus fana men tepræditus negare poteft, quin caro Chrifti fit,( eo qui dem modo cuius hadlenus fæpenumero fatfta cft men-tio) propter perfonalem unionem ubic^. Et poflem quidem caufam recenfere, cur fcholaftici abhorruerint ab hoefermone, Corpus Chrifti eft ubicp, quêneenos fie nudè, amp;nbsp;fine ulla pia, iuxtafententiamhuius Artigt; culi, ( Sedet ad dextram Dei patris omnipotêtis, ) inter pretatione prolatum, approbamus: quidautemoperæ precium fuerit, cum fententiam ipforum, cô tantum produxerimus, utoftenderemus, quod ctfi fuerint in Ariftotelica fchola diligenter uerfati,tamê cûfenferint corpus Chrifti efte inpluribus locis,no adcmerût,nec corpori Chrifti uerâ fuâ, in his lo cis, fubftantiâ, nec Do minoDeo noftrofuâ omnipotentiâ, quod Cingliani, utrûc^ neceffario fieri cêfent,fihumanû corpus ftatuat codé têporc in plurib» elfe locis, Sed cofidercmus etiS patres

M DE DIVINA JHAIEST. CHRISTI.

patres maiorum gentium. Glon'antur enim Cingliani hos totos ab ipforum partib. ftarc, ÔC cum nos noliros, qui tefiimonia patrum de uera præfentia corporis Chri ftiincoena collegerunt, in medium producimus, pro* ducuntipß uicifsim fuos, Opus igitur eft, ut in tota caii fa, ita Sgt;Cin hac parte eius, iudicc. Ego quidem non du* bito,quinuctusEcclefia docucrit«: crediderit ucraffl praefentiam corporis 8C fanguinis Chrifti, in ccena: non libet aut nunc, in hoc fcripto ccrtamcn, ^d à noftris rc* die cfTc cxplicatü iudico, dehacrecum Cinglianis fu* fcipcrc.lllud tantüpoftulo,fi patres fenferunt, qj cor* pus Chrifti no fit tantö fubftantialiter in coelo, ueröetia in cœna, inomnib. ijs locis,in quibus coena peragit, negari certe no poteft, quin amp;nbsp;fenferint,ucrä fubftantw corporis manere inuiolatS, etiäfifuerit eodêtcporein multislociSjSd omnipotentiä Deinen eße tarn impo* tenté, quin pofsit fua uirtutc efficerc, ut humanum cor* pus, inmultis fimullocis exifi:cns,feructfuam fubftan* tiamincolumem. Satis i^it ad huiusrei explicationetn erit,fiGOgnofcamus, quodpatres maiorûgentiû fenfc' rint(utcerte fenferunt, quieqd Cinglianidicant)cor* pus Sd fanguinê Chrifti uere in coena adeffe, amp;nbsp;ad ueft^ dum difpenfari. At.n.no ^pterea (inquient) euicifth quod fentiant corpus Chrifti efle ubitpfRecitaui quidt aliquot Ambrofij,Hieronymi,Sc Auguftini teftimonia, quae Cingliani pro fuo more peruertunt, amp;nbsp;in interpre* tationc corum, aperte faeiöt ex Chrifto duas perfonasgt; Sed fit fane ita,quod patres no folèât hac Io cutione uti, acaiicubinoobfcureeäabncere uideant,certifsimüta* meeft,q, cSagnofeSthuendeinoftrg articula deChri fto, (fedetad dextrâDeipatrisomnipotctis)ÔCintelli* gut uera eius fentêtiâ,iuxta interptationê Apoftoli Pan li,quâfuprà copiofècÓmemorauimus,manifcftö fît,cos totics

10 ANNES BRENTIVS.

toties affirm are,ChriftS,no dimnitate tantS,ueruetiam huinanitate fua omnia implcre (eo uidelicet implettois modojqui mateftati eins copetit ) quoties recitant hunc articulum de fefsione Chn'fti ad dextram Deij^ de po^ teftatedata Clirifto in coelo Sein terra, eumque exalta# tum efle fuper omne nomen, quod nominatur non in hoc tantum feculo,fed etiam in futuro ♦ Quare, etiamfi uideantur in alijs quibufdam locis cum hac fententia pugnarc,ÖCcogitationibuscarnis,aut dogmati Arifto/ teils, de corpohbus Sgt;C locis, indulgere, nihil difsimula/ nius,malumus fequhquod iuxtaApoftoIica feripta fen tiredebent,quam quod iuxtaphilofophica feripta fenti Unt.MuIta enim fchbuntur aPatribus, fed credere om/ nia,uidenenonfitnecefle.Etnosin eo loco uerfamur, in quo maior ratio habenda eft diuinæ ueritatis, quam humanæautoritatis. Quod fi rerum aeftimatio fumen/ daeftabannis,antiquiores Eeclcfiæ Patres funt Apo/ ftolijSCinprimisPauIus,^ Auguftinusamp;fuarum gen/ tiumahj.Sedaccedamus uel tandem ad omnipotentia Dei,quam Martyr dimetiendamfcilicet fufeepit. R.eci/ tat enim exTheodoreto non efle enunciandum indefi/ nite, omnia Deo pofsibilia Eft amp;nbsp;alias Theodoretus multus inorc Cinglianorum, Ac ego quidem nihil de/ teram de laude eins, quam uel Leo, uel alrj ei tribuunt, Etfiquiduoce uel fcnptisEcclefiæ,fuo tempore profu itjCommendatione dignum iudico,fed non eft ea autö/ ritate,ut quguisdida eins agnofeamus pro oraculis Spi ritusfantftüOmittoreliqua,An nonhocdidlumî Non efle enunciandum indefinite,Omnia Deo pofsibilia,ex cidit ei non tantum incogitanter amp;nbsp;temerê,uerumeti/ ampericulofe,adderem etiam impie, nifi ipfe libenter didamaiorum commode dementer interpretarer.

Q. Et

4

DB DIVINA MAIBST. CHRISTI

Et quia Martyn hoc Theodoi cti diófum mirfficè pla/ cetjidcirco baud iniuria paiticcps efle debet cius laudis, quamTheodoretus hoc fuo didlo meretur . Quide/ nimuobisuuItisC Dicitis,non elTe indefinite enunci/ andum , Onirwa Deo pofsibilia. Pcccauit ergo Ar/ changelus, qui indefinite di. abfolute dixicNon erit im pofsibile apud Deum omne Verbum , Peccauitô^ Chriftusipfe, quiapud Matthæurn ôi Marcum indeß/ nitèait, Àpud Deum omnia funi pofsibilia , Quid^ Ergo ne quia hoc abfolutéenunciarunt, omnia quæbo nafuntjâ^ quar contraria fimul dixerunt^ Ecceig»/ turuobisTheodoretum, ôi Märtyrern nouos dicen/ di Magiftrosgt;quiamp; Archangelumamp; Chrifium ipfum fubferulam trahantacredlèô^ pièloqui doceant. Dein de afiirmat Martyr, quædam efie, quæ fuo defedu fell uitio, nullo modo üeri pofTunt, incoJumi ôi Qiîaa nihi/ lominusdiuinapoteftate.Ethaudobfcurè fignificatf« etiam illud(corpus humanum, non pofle efiè line loco, necin pluribuslocis, necirr omnibus locis fimul, falu3 fubftantia eius y inter ea numerare, quæ ne Deus qt«/ dem omnipotentiafua efficere queat,interim tarnen U pidus homo uideri uult, fediuinæpotentiæ nihil adi/ mere. Videamus ergo nonnulla eorum,quæ ne diuin» quidem potentiapolEintfieri, ut cognofcamus,nuni ad eum catalogum pertineat, quod de eorporibus ôi lo cisdicitur, Qiiæ fada funtfinquiunt) non pofluntred/ diinfeda. Et Hieronymus : Audcnter,inquit,loquaf, cùm omnia pofsitDeus,fufcitare non poteft uirginem poftrufnâ,Item Deus no poteft mori,No poteft pecca/ re.Itê,Fierinonpotcft,utpaterfitfiIius,utincreatumfit crcatu,utinfinitûfitfinitu,uttriâgulus,fitquadrâgulüS) Ut ternarius lit quaternan'us. Ac breuiterjNullo modo, inquitj

10 ANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nj

inçjôit,fieri poflîint, quae rei naturae ac definitioni repu/ gnancHinc concludit, cum corpus,inquiensJiumaniS oportcat ex natura amp;nbsp;defintti'one fua fimtum, circûfcriz ptum,acdelineatum cfle, fieri nonpoteft, at pluraloca limul occuper,ucl ut fit ubiqj.Haec eft ænea ilia ÄS chalyz beaCinglianorum machina, qua prima quidem fron/ te,uera tantum praelentia corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti in cœna oppugnari uidetur, fed qua, fi prefsius intuea/ -ris,ChriftusfiliusDei deThronofuæ maieftatis, quod in Cinglianis cft.proturbatur. Negari quidem non po/ teft,quin nonnulla fint,quae fieri non queant, Neque e/ ninr Deus poteft cogi,uimpati,mori,5Cinterire , Hoc autem pofle,nou eft potêtiæ,fçd imbeallitatis. Si enim Déus hoc poflet, nonefiêt omnipotens,fed potius im/ potês.Ncc^ Deus code temporis pundlo uult aliqüid Sé no uult,probat aIiquid,amp;improbat.HoceflètincÓftan t|ç,nônpotêtiæ,adeocp quicgd Deus no poteft ueUe,no potetiâagere« Necp.n.poteftfeipfum occidere, propte/ rea quod nopofsit quid accidere,utid uelit, Sedillud in præfentiaquaeritur,Num quod de humäno corpore di/ citur,Nonpofte uel fine loco,uel eodem temporis pun élo in diuerfis locis aut ubiep eflc,ad haec,qug iam recen/ fuimus,genera pertineatï’Multa.n.funt, quae una quidc rationelïeri non poftunt,qug tamen alia ratione non fo lom poftunt fieri, uerumetiâ reipfa fiût.Quæ fada funt, infeda fieri nequeuntE t tam en Magiftratus inuenit ra tioncm, qua contumelia illata fiat tan^ non illata, cum contumelia aftedS fuo reftituit honorüDeus ipfe inue# nit rationem, qua peccatum fadum, fit, tanquàm non faduni, Mifiteninlfilium fuum,quipeccatum itaex/ piauit, ut iam pro non fado reputctur.Peccati eorum (;nquit)no memorabor amplius, Et quidf Numpoteft

Q 2 aliquid

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, aliquid uerèdici,coram Deofiidum C Nihil minus, A' pud Deum em'm, ut nihil eft futurum, ita nihil præten'/ tum,fed omnia funt ei præfentia.Quid igitur coram co, defado SCinfedo difputasfHieronymus,Audenter,in quit,loquar,cum omnia pofsit Deus, fufcitare non po/ left uirginem poft ruinam.Nunc autem non quæritur, quid Hieronymus audenter,fed quid ueraciter loqua/ tur.Scribit enim et ipfe a1ias,in Ecclefia quotidie fieri eX meretricibus uirgines, Nihil, non poteftefte aliquid. Anihilo enim ad aliquid interminabile eft feu fpaci/ urn, feu interuallum. Et tarnen Deus tantac eft indu/ ftriaeSCpotentiæ,utinueneritrationem,qua ex nihild fieret aliquid,adeoqj tanta moles, quantam coram cer/ nimus.Mortale non poteft efle immortale. Et tarnen Apoftolus dicit:Cûm mortale hocindueritimmortali/ täte. Vita non poteft mori,Vita.n,amp; mors,pugnant in/ ter ie,ut quæ maxime, ÔC tn Ecclefia caninVita in hgno moritur.Deus no poteft efle homo.Quac enim propor/ tio infiniti ad fi'nitum c* Et tarnen inuenta eft ratio, qua Deuseflèthomo.Vnumnonpotefteflêtria, nectria, unum,6C tarnen fuus eft modus in diuinitateinuentus, quo unum eflènt tria,amp;tria unu. Ariftotelcs ipiè,ècuius fontibus Cingliani fuam fapientiam ad oppugnandam maieftatem Chriftihauriunt,recenftt quatuor conditi/ oneselenchijXÄTaTflÄVTöjjt^a Tr^STOflcvTo, kcci éiQxvTtiss, Kxi iii -m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fli/w.quarum, fl uef una defuerit,non eft

üera «vritpua-ts, Ac, utmaximecocedatur, quod aliquo modo uerum flt,ea Hen non pofle,quaerei naturae 8i. de finitionirepugnant,interea tarnen diuinæomnipoten/ tiæ, quae omnem rerumnaturam fuperat,nihilcfta/ dimendum.Neciiïudnegauerim,eaquç definitionem rei tollunt,tollere etiam definitum ôC rem ipfam. Hoc autem

lOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uj

autcm intelligendum cft,dc effentialiCut Schölaeloquu tur)non de accidennii definitione ♦ Nam fi fenfcns,rem continuo tolltjcum accidens feu inhærens eius tollitur, obfecro te,quid non tantum in miraculis prêter con tra natur am æditis,uerametiam in ipfa rerum natura in colume ac inuiolatum reliquum erit C Defcendamus gitur nunc ad conditionem humani corporiSjUC præfer tim eius corporis, quodafilio Dei in eâdem perfonam eftaflTumptum.Dicunt nullo modo, ne diuina qui dem potentiaHeri pofle, ut humanum corpus fit uel fine lo/ co,ueleodemtempore in pluribus aut omnibus locis. Nunquid autcmlocus ingreditur elTentialem humani corporis definitionemC’Nihil certè minus,quemadmo dum ôd fuprà atti gimus,ôc artifices ipfi docuerSt.Quod ergo de humano corpore cum locis collato dicitur,non pertinetad catalogu eorum, quae nullo modo fieri poO funt.Et quid'dNum locus,àDeo creatus,tantarum effet uiriam,ut poffet creator! fuo omnipotent! medium di/ gitumoftendereamp;refiftere, quo minus pollet corpus uel abscç loco conferuare,uelinpluribus,atcpadeo om/ nibus locis, pro fua induftria collocate Nemo, credo, tarn impudens eft,qui neget Deum potuiffe ante con/ ditum mundum,ante conditum tempus ôd locum,cre/ are ucrum hominem,ôd eum in fua fubftantia conferua re, Quod igitur ante conditum mundum potuit, num à mundo condito amifiifNegari item non poteft,quin D eus poffet hunc uiftbilem mundum annihilare,Quis ergo negaret,quôd ft hoc faceret, non polïèt hominem mirabiliter abfep hoc mundo confer uarcdïmô funt etiâ, quifentiuntDeumpoffe facere aliquod corpus quatv tum(utipft loquuntur)extrahuncmundum, Aeprofc/ fto inuenii ftbiDeus ab xterno habitaculum,in quo,ut

Q. J ira

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, ita dicam, confifteret, prius^ hic münd us conderctufÇ ôtfno potuilTet liomini,phusg locos fieret,habitaculufit inuenirc,autdeftrudo loco,receptaculû excogi tar efH» bctrationê,quauniucrfam corpoream molcm huiüs mundi conferuet abfcp loco (extra enim fuperiorê rtiuo dani corporis fuperfiacm,nec eft phyficum aliqood cor pus,nee locus,)ôd non inucniret rattonê, qua minutuiw hom/niscorpufculum ,ponet.uelabfqj loco conferu«/ re,uel inplunbus,adeoqj omnibus locis collocarefNâ» Fol.îj. quod Martyr negct,Ariftotelcm,inuniuerfum inficia^ ri ultimum cœlum effe in loco,fuo more facit,quo fokt tam ex Ecclefiafhcis fcriptoribus, quàm ex philofopho rum placitis’, pro fiio arbitrio feligere, qiiæ uel probet» uelimprobet.Nosautem in priori fcripto oftendimus cxMofCjquód Deusin creatione buius corporalis mû di collocauerit firmamentü,inter aquas inferiores amp;nbsp;periores,amp; quod hae fuperiores a qua*, no fnrt infinitum fpacium,in quo Deus ante conditum mundum fit com moratusjôd nunc angeli ac fandli çomorentur, fed qui» font pars hums corporalis mundi, funt 5C ipfæ, fubftan/ tia corporea amp;nbsp;finita,qua hie corporalis mundus claodi tur definitur.Quare extra has aquas,non eft aliud cor pus,cuiusfuperficiescontineatmolein uniuerfi, amp;:ne/ ceflàriô fequitur,quôdhæc moles nullo loco uel ambia/ turuelcontineatur,fedfitinmanu Dei omnipotentis, quimetitur,iuxta Efaiam, aquas pugillo,amp;coelospab mo pondérât, quique appendit tribus digitis mokm terrar,fiClibratinponderemontes, atque colles infta/ tera, Accedit hue, quod fi duo corpora fuerint fimulin unoeodemque loco, neceffarium erit, ut alterum eo/ rum nonfitin loco , ne phyficis abfurdifsima fieri,di/ cantur.Manifeftum aufem eft, quod cum Chriftgspe/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;netraret

Ii7 nctraret in nati UI täte iüapcrclaufuni Virginis uterum, inrefurrcclionc fua per laxum monumenti, in appa/ ritione coramdifcipulis per claufam ianuam, duo cor/ pora fuerinc fimul,in uno codemque loco. Quare ib iudmanifeftum eft,quódcorpus humannm pofsiteflc fmeloco.Negatquidem Martyr Chriftum penetraffè perclaufum Virginis uterum, per faxum monumenz lijSCper claufas ianuas, amp;afFcrt fuas, nefcio quas,conlt; teduras, ÔC cflFugia,fed eo ipfo negat autoritatem Auz goftiniinhaccaufa, quern alias Cinglianiinhaccaufa habent pro gnomone : negat uulgatam SC uetuftatis SC nouitatis fententiam, rregat etiam collegae fui Bullinz in commens, gen' autoritatem, qui affirmât Chriftum per claufum tariojuptr Virginisuterumextjftè.Qiiarenonfufcipiam cum co L«Mclt;ip.a, hac de recertamen, donee ipfi 8C cum ueterum,6C cum fuorum fententia conuenerit,præfertim cum 8C alia firz mahabeatnusnoftræ fententiae fundamenta , quæfuz prà fuut reeltata,Sc Martyr itcrum exemplum fui ingez nij acdatjquo quæ in fingulis autoribus fibi conuenienz tia uidentur excerpere,SC ad fuum phantafma torquerc folet,Dicamus etiam de corpore in pluribus locis ftz ttiul.Chriftus corpore fuo commoratur in coelo,eocp iu xta Cinglianos,empyreo, quod collocant fupra firmaz mentum ftellis infignitum, SC uocant Regionem Fez/ licifsimam, nee deferet eum locum üfque ad nouifsiz mumhuius feculi diem .In cuius rei teftimoninm foz lent illud Petri ex AClis Apoftolicis adducere:OpOrtet lefumaccipere coelum,ufqne in tempora reftitutionis oz mnium ♦ Eademautem ApoftcrficaAdatcftificantur Afll.jj, Chriftum apparuifle Paulo in his terris, QC dixiftè.’Ego fum I E S V S ille Nazarenus, quem tu perfez queris « EtiterumafsiftitPaulo node Hierofolymis,

Bono

^3 de DIVINA MAIEST. CHRISTI, BonoO'nqm'ens)animo efto Paule,Vt enim teftificafus cs de mc Hierofolymis, fic te oportet SC Romacteftifica n'.Tätum autem eft locorum interuallum inter coelunl illud Empyreum 8gt;C inter terram,quantum nulla huma na geometriamctiripoteft. NeceîîèigiturhabentCin' glianiipfifatcn'Cfitnodo in fua fentenna conftiten'nt) qoód corpusChriftifuerituno eodemc^ temporei'ndi uerfis locis» Ac dici quidem poteft, quod quæ Paulus ui dit ac audiuitjfada fint per uifionem, aut per Angelui« nomine Chrifti,nonpoteftauteniuerédici,quódChngt; flus no fuerit tune Paulo in terris præfens. Ex his eniïU uifionibus probat Paulus ad Corinthios fcribcns,uerK tatem ( ficutfuprà oftendimus) refurredionis Chriftû Quod genus probationis no confifteret,fi Paulus Chd' ftum non cora uere uiuum uidiflet.Et quidC An non ei cftDei feu coditio feu induftria, ut ex mille annisfaciat cora fe,unum tâtum non dico, annû,fed diem,imô nee diêjfedhoræ minutû,autli quid co cftminutius.Inçou ^cdu eni Dei omnia têpora funt ununi pracfentifsimS momêtnm, Quomodo igitur non polTet ex millelocis unum coram fe locum faccre,atetiamfi humanum cot pus dicatur efle in mille locis,coram Deo tarn en fit tan/ turn in uno loco,aut potius in nullo, ut Bullingerus ite/ rum habeat,quod calnmnietuf f Ac profedômirandû eilet,fl Deus, qui non folQ eft fimplicifsimus,0C ubicucp cftjibitotuseftjuerumetiam potentifsimus, non effet tantæ potentiac 6C induftriç,ut non inucnirctrationem» qua poftet corporalem creaturam, falua ftibftantia eius tarn ardlo uinculo fibi colligare, utcam iecum,ubicun/ queenèt,coniun(ftamhaberet, Sed haîc res optimefe habet.Inuenit enim rationem, qua adiungeret fibi ho/ minem tanta unione, ut efFerret eum fecum in fumma fublimitateni,

löANNßS RRENTÏVS, (hblimitatcnijSCconocaret eumfuper omnem pnnci/ patuni tam terrcftretTïjquâm çœleftem, amp;nbsp;fuper omnc nomenjquod nominatur non folum in hoc feculo, ue/ rumetiam infuturo,Hicitermn uociferabunturCmgli anijcoccyfmum. Sedhi's moribus prodtint amarulcn/ tiamanimifui erga prædtcadonem maieftatisChrifti, qua uident/fi modo uident)pharicafmata fua ita exploz dijUten'amfialiquandiupoteftate tenebrarum apud im peritos homines obtinere uideantur,tarnen necefle ha beantjUel tandem euanefeere. Quiequid enim concio/ nêtur de natura corporis, in multis aut omnibus locis, certècum filiushominisefFert fuperomnçscreaturas, SCconiungitur multo propinquius filio Dei, quam om nes cœleftes Angelici principatus,no poteft aliud re/ liquum efle,quàm quod ubicunq; fuerit fih'usDei,ibi fc cum habcatfilium ho minis,femel in unitatem perfong airumptum,2C nung abqciêdum. Reclamet fane huma ni corporis natura,reclamet uniuerfa fchola philofophi ca,Spiritus fandus tarnen extollit filium hominis eo.uz bicunep eftfihusDei. Atenim(inquiütiterum)ueteres probauerQt fpiritum fandum elTe uerum Deumjillo arz gumento,quód lit ubiqj.Quare,fi dixeris hominê Chrt ftum elfe ubiep,facies ex creaturaDeum.Quidf An hoz mo Chriftus no eft uerus DeusfEgo uero dixero homi nemChriftum elfe ubiqj,non quódfituerushomo,fed quodifte homo fit uerus Deus,quemadmodum hæc lo quendi forma fupra eft expofita. Veteres probau€runt etiam diuinitatem fpiritus fanefti, ex eo quod fit uiuifica tor.Anproptereanegadum eft,quöd amp;caroCbriftifit uiuificatrixî’Spiritus faneftus igif idcirco^ft uiuificator, quodfit Spiritus faneftus, ÔC uerus ab æterno Deus. Caz roautem Chriftinoneftidcirco uiuiftcatrix,quódfit ca

R ro,

DE DIVINA MAÏEST. CHRISTI, rOjfed quod fit caro à filio Def omnia ufufficanteafliiiW pta:ficS)(. fpintus fanc^us fdcirco onvma implet, quod fit fpintus fanduSjSC «crus ab aeterno Deus, Corpus ail tem Chn'ftf non fdcirco oninfa implet, quod fit corpus, fed quod fit corpus àfilfo Def omnia implente aflûm/ ptum. Atq; de his haiSenus. Expofui enim quata potui pcrfpicuitate,ôiApoftohcis teftimonîjs,fn quâtam ma lefiatem filius hominis âfilio Def in unitatem perfonX aTum ptus confcenderit, 6t quàm latè patcat fefsio eiu9 addextram DciPatrisomnipotentis,necdubito,quiii hac expofitfone, ueræEccIefiac itafatisfadlum fit,utco^ gnofcat,non tâtum Chnftum uerum Deum ôif ucrutn hominemomniacœlefti modoimplere,ideoqueuct^ quocp in cœna fuapræfentemcflè,fedetiam infignem femeritatcm Cinglianorum,qua clamoribus fuis orbS implentjôi' iadant,nec diuinas literas us$,nec Ecclefia/ fticos necScholafticos fcriptores docere,quôd Chriftus fua humanitate omnia impleat. Idem enim accidit Cin glianis,quod qs,qui propter uifus debilitarem fibi con/ fpicilia imponunt. His enim omnia,quæ uidêtgt;eum co lorem oculis ofFerônt,quem c5fpicilium,quo utuntuf, habei.Si fuerit coniîjiciîium rubeum, omnia apparent rubea, fiuiride, omnia apparent «indiaIta Cinghani, poflqimpofueruntfibi conipicilium ab Atiftotelernu tuatum:«'®-«»' iif TôTtrWjCmne corpus eft in loco.Et itcrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;râii^(teJgt;V’lt;rtKÔiJ,Qïn

ne naturale corpus motionem habeat, necefleeft:quic/ quid perilludfntuentur, SCubicuncp uel in fàcrislitcris, uelinPatribusaudïerint aut legerint nomen corporis aut cœli, ibi fbmniant locum , eumque circumfcri/ ptum, in quo eatur, ftctur, phyfica motione deanv buletur, Ac intantum non poflunt oculos mentis fuae àphan/

lOANNES BRENTIVS.

â phantafmatis Geometricorum fpaciorum aücrtere, utetiarnli habeamusdarirsima Spiritus fandi teftimo/ nia, quod quæ Hint fpintualis amp;nbsp;futuri feculi, non que/ ant hiimana ratione comprehend!, tarnen odiofe ex/ probrarc nobis folent, quod dicamus ea gen ineffabili, amp;nbsp;incomprehcnfibili modo. Quare finamus eos fua((v quidem tta omnino iplis libeüinfania frui. Nos autem, diuinadementiaadiuti, pergamusin.propofito,amp;dici museeiam de ceelo, in quo Chriftus fedet ad dcxteram DeiPatris fui, amp;nbsp;ad quad omnesAictè ptj, toto mentis dcfidcriocogitant.Etfienimeafufficerent,quçanteaia «xpofitione fefsionis Chrifti ad dextram Dei Partis co/ memorauimusjtaracnquia Cinglianifomniantdecoc lo rairifica,imô non mihfica,fed potius puerilia, ac pla/ nèHumana, ne dicam Thalmudica ac Mahumetica, QC maluntnouum SC fidicium cœlum,in quoChriftum lt;um corpore fuo collocent,architcdari,quâm ucrâprç/ fentiam corporis SC fanguinis Chrifti in cœna agnofce/ rc,amp;admoniti,tantumabeft'utàphantafmate fuo refw pifcantjUt non fine fummaDei amp;nbsp;hominum contume liadefendere conentur,idcircooperçprccinm uidetur, rationemcœlijquodhabitaculum Dei dicitur^paulo co piofius,quâtum quidem ad præfens inftitutum fuffîcit, iuxtaProphetica amp;nbsp;Apoftolica fcripta explicarc.Vt au/ autem plus lector cognofcat,quidhac inre probâdum, quidrefutandû fufcipiamus,recitabimus primüm oïm qualc cœlS Cingliani nobis obtrudät. Cœlum(ingunt) eftLOeVS certus,no inhifceterris,fed diftindlus âter ns,aclQngtfsimèabeis remotus ,diftin(ftus etiâab ipfis cœlis afpedabilib. ôi. inferiorib.no ubicp, fed coftitutus fupra nubes,,amp; fupra mundum hune corruptibilê, imo fupra oês coelo« ,ia excelfis, domuspatris, habitatio fe/

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E. X descp

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI.

Klt;trtyr,ßl. desq^ Chriftiaceledlcrum ciusbeara,diuina çternajiinz 5^ 59 ril3gt;l^plcdicl3/p’*'’figt;3hs,corporea, habens fpacia eacj 74.80,83. latifsima,inquibuslücaliteritur, fedetur, ftat,ÓCambu/ latur,atqï baud fcio,num etiam ibi iaceatur. Hocenim non inuenio additum, Habes Cmgli'ani cccli definitie/ /o. 8.lo.Ineniautfimauis,architedationcm,Nihilfinxi.Verba j-pfapiæj.fcriptis corum collegi, uthaberemusintegra EtmlibeOo Qfjgjjani (-cell ftruduram. Belligcrâdum igitur eritno butßl^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedetaddexte/

\ râDeiPatrisfuijamp;adquodomnespijafpirâtjfedcutn cœlo CinglianOjin quo certis fpae ijs SC locis fedetur, fia tur,SCdeambulatur.Quasigitur machinas adniouebi/ mus, ut id dcmoliamur N on certè opus eft, ut oculos diucircüferamus,amp;casfolIiciteinquiramas.Acdificató cnim eft,non fuper petram cceieftis ueritatis, fed fuper arena terrenae imaginationis, Ac initio no crim us nos, qui dimicabimus, fed tantummodo confidenter ftabi/ muSjfiC uidebimus auxilium DOMINI fuper nos,ac e/ rimus ociofi fpecftatores.Omne regnu(inquitChriftus) in fe diuifum,defolabitur.Sicut ergo quondam cum Io faphatrex ludæegrederetur contra exercitum Moabita rum,Sc Ammoni tarum,DOMIN VS ipfe tarn mirabi liter adiuuit Regem Iofaphatû,ut ociofo ipfo Rege fpe/ cftatore,hoftes eius,in femetipfos uerfi, mutuis concidc rent uulneribus:ita ÔC ftrudura Cingliani cœliji earn ft cum ipfa cômittamus,fua moleruet, Dicunt enim,hoc fuum cœlum efte certum locum,in quo ftetur, fedeatur Sc ambuletur.Interim autem affirmât, eum locum elft domum Dei Patris,fpirituaIem.Nflquid ergo Deus Pa ter ftat,fedet,6C ambulat in ea domo,localiter,qucmad modum homines SCiumentain terra.pifees in mari,à! uolucres in acre ambulare folentCEt cum fit domus fpi rituabs.

ÏO ANNES BRENTIVS.

ritualiSjUSquid eft ftationibus/efsionibus, öi. dcambiv lanonibus corporalibus apta amp;idonea f Et quia ibi coü-habi tare dicuntur homines amp;nbsp;angeli, nüqmd homines incedunt in ea pedibus, Angeli autem uolant alis^Dein dcjhoccoelum non tantum dicitur eile fedes fpititualis, Ed etiam corporalis «Quomodoigitur conuenit,quod finaul fit amp;nbsp;corporalis ÔC fpiritualis C nifi forte, quia cor/ pus noftrum in refurredioe erit corpus fpirituale, idcir/ coetiamccelumilludCinglianueritamp;fpirituale amp;cor porale.Sed Paulus cum dicit, Seminatur corpus anima Ie,refurget corpus fpirituale,loquitür tantum de huma/ no corpore,non item de corporeo aliquo cœlo.Et prius firtnisrationibusprobandum eflet,num exifteretin re/ rum natura tale coelefte corpus,quod conftitutum effet fnpra mudum hunc corruptibilem, amp;nbsp;fupra omnes coe/ los inexcelfiSjamp;quodinfuafpaciaS^ locadiftindlum, effet fpirituale, Quod cum nondum fit probatum, imo potius cum fcriptura facra pugnet, quêadmodum alias demonftratumeft,amp; mox apertius demonftrabitur,in gens eft Cïnglïano^ confidentia, quod audeât figmen/ turn tarn male confutum in Ecclefiam inuehere, autab altjs excogitatum approbate amp;nbsp;propugnare, AcceditSd illud,quôd affirmêthocfuumccelumefle corporeû,ô^ Martyrfèl. tamen immenfum.QiiidÆft nealïquodcorpusimmê fum^An nonièntiunt,qnod corpora exuantproprieta rusfôl.t^^ tem corporum,fi reddantur immêfafQuôd fi autem ul h corpori tribuunt immen{itatem,cur non potius earn tribuuntcorporiChrifti,quodeftabimmêfo filioDei ininfeparabilem perfonç unitatem afiumptum^ Vides igitur,optime miLedor,Cinglianos in extmcftione cœ Il fui uertiginem pati,amp; hincinde flu(ftuare,ut non uide ant,quaconfiftât, Nec mirum,Omnia enim funt dubia

R 3 SC

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI,

amp; inccrta,cü â uerbo Def diïceflûm cft. V aleat ergo Ctß gli'anö cœlû,quod eft ex AriftotelCjapud que om ne cot pus eft in locOjextruâû.Nos aût petamus ex uerboDcb u gdfitdecœIofentiendij,N5,n,dubiûeftygn Moles Spi* ritu fando illuftratus,defcribat in primo cap, Genc.crc/ ationêôCconditionêhuiusexterni'amp; corporalis mödi. Inprincipio(inquicns) creauitDeus coelûôc urram.B cuDeus ccelSdigereret Fiat(dixit) firmamentû in nrc/ dio aquarum,0!^ diuidat aquas ab aquis.Itaque fecit D« us firmamentum,diuifitcp aquas, quæ erant fub finnan jnento, abhis quae erant ftipra firm amentum . Ex his manifeftum eft, quod hieexternus corporalis mun/ dus conftet duabus praccipue partibus, ccelo uidelicel ÔC terra.Coelum autem conftet tribus partibus, Firma/ memo uidclicet,quod eft ftellis illuftre, aquis inferio nbus,ac fuperioribus .Et quia fuperiores aquae, funt Ä ipfae,fubftantia corporea, non ftint infinitum ipacium» fedfinitum,quo hie corporalis mundus cla uditur, ÔC u* ita dicam,circumferibitur, Ac ne quis cogitet indefcri/ ptionecorporalis mundi aliquid omiflum,additMo/ îes,Perfe(ftifuntcoeliamp;terra,âCoranis Ornatus feu c» ercitus corum.CompIeuitcp Deus die feptimoopusfu urn,quod fecerat,0iJ requieuitdie feptimo,0Ce,Nihilhk agitur de fpirituali mundo,quem futurum fcculum uo/ eamus,amp; de quo aliafcripturaeteftimonia extât.In prat/ fentia aut traeftatur tantS de corporali mûdo, quern una cum omni fuo exercitu Deus fex dieb, ita perfecit,ut fc/ ptimodierequiefceret.Hicccrporalismundus abfolui tur,ut diximus,eoelo amp;terra. Coelum autem abfoluitut ftrmamento,aquis inferioribus ,0: aquis fuperioribus. VbiergoinuenicmusccelSillud CinglianuCOmnino lt;nim reponût ipfum iotergeneraeorpojjt, amp;nbsp;definiurU

lOANNES BRENTIVS.

«Oe corporcâ federn feu regionê. No l'nuenimus l'pfam in aqmsjfirmamêto inferioribus. Dicunt.n.locum eius elfe ultra hune corruptibilê mundum, Necinuenimus Martyrßl, ipfum in firmamcto,quippe ncgent,cotra alioi^ fen/ 47. têtiam,corpus Chrifti fideribus efleillatûjamp;illiccômo/ ran'.Nec inuenimus in aquis fuperioribus. Dicunt ein, qjconftitutS fit non tantû fupra corruptibilêhune mun dum,cuius pars funt fuperiores aquae,fed etiâ fupra oês coelos in exeellis.Et tamê fentiunt efïè corporale amp;nbsp;fuis fpacijs aclocis diftindu,Reliquû igitur eft, quôd autha béant aliOEkum,qui hoc ipfoijîcœlû fit architedatus, aut habeant alium corporale mundum,in quo illud cœ ïumfitcoHocatum, Manifeftum.n»eft, qrneefitin hoc corporali mander conftitutum, ncc fit â Egt;ominoDeo noftroin coditione huius corporalis mundi creatu.Hgc uertigo dignûeft fuppliciû^^afi^^* merent hi,gmalunt ÉxAriftot.corpori Chrifti in alterofeculo ccrtQSC cor/ poralê locû afsignare, q ex uerbo Chrifti uerâ corporis amp;nbsp;fanguinis eius prgfentiâ in cœna,â^ in hoc feculo cre/ dere.Quidergo dicêdumc’aut quid decœlo fentiendûS’ Certum em eft,qgt; fit Deus, q» fint angeli,qgt; Abrahâ, Ifa/ ac,amp; Iacob,ÔC oês ptj ex hac uita cxcedêtes, corâDeo ui uantjQ, Eliasraptus fit ex hoc feculo,qiChnftus refurre/ xerit â mortuis, ^uód afcêderit uerfus h oc extern um ôd uifibilecœlû,quodmulti euipforefurrexerint. Vbier/ go funtCubi commorant?Nu coclades eos intra firma/ mcntû autintrahoc fpaeiS,quod eft âfuperioriK aquis, ufepadaquas inferioresCHiciâde habitacuIoDei,ange Ioi^,8d beatoijî hoîm no eft cogitandû,iuxta Anftotelis âxiomata,fed iuxta Spiritus fanch oracula.Dicamus igi tur primum de habitacuIoDei.Nihil aût in praefentia di cam de co habitaculo j,in quo Deusfueritante mGdam cônditunij

DE PÏVÏNA MAIE5T. CHR-ÎSTÏ.

cóndi'tum,de quo fuprà nonnihil di'dum eft.Antc mtîj dum enim coditum non habuit Deus ab'ud habitaculiJ quàm feipfum.Quod nec hadcnus deferuit,fed dicaO^ de habitaculo eius fn hoc mundo.Dubium autem non eft,quin fcriptura tnbuat Deo,pro fuo throno Sc habita cuIocoeluminudexternSamp;^ corporale , quod nobis eft ob oculos pofitum. Qui habitat,inquitPfalmus,in coe/ Iis,irridebit eos.Et iterum:Deus in cœlo fedes eius. rurfus.’DOMINVS incœloparauit fedem fuam.Eta^ liâs.'Quicûc^ orauerit in loco ifto, exaudi de habitacul*’ tuOjdecœlis, propiciare.Et apud Efaiam:CœIum mi hi fedes eft, fiC terra fcabellu pedum meorum. Ac aliâsî Nó iuretis per cœlum,quia throniis Dei eft. Qiiid mub tis opus'C’Omnia fcriptatam Prophetica,quam Apoftn lica collocant Deum in co cœlo,tâquam in fuo proprin habitaculo,quod paulo ante ex Mofe defcriptumeft* Sed quidfNum Deus in huius cœli habitaculo itaindi* ditur,ut no etiam alibi ucl habitet,uel commoretur:' N* hil minus.Ne cnim tam carnales de habitatione Dei có gitationesfufeipiam us, prohibent alia facræ fcripturse loca,quæTnaieftatem throni eius exponunt.Excelfiot (inquit Sophar apud lobe) cœlo eft, quid faciesî’pro/ fundior inferno,SC unde cognofccsCLongior terra fura eius,Sc latior mari.Si autem tanta eft maieftas Del» quomodocontineretcœlotanquam habitaculo,latifsft mo quidem illo,fiad humanam Geometriam coferas, «nguftiori uero, quàm ut illanr Dei immenGtatem cif/ cum fcriberetf Et Salomó.Si cœlum,jnquit,SC cœli coe/ lorum non te capiunt,quanto minus domus ifta,quaffl ædificauiÇEt in Pfalmo ; Si afeendero in cœlum, tu illie es:fi defeendero ad infernum,ades,6Cc. Ac rurfusinE^ üia:Deus pondérât cœlos palmo..

b

l

10 ANNES BRÊNTtVS.

In Hieremia; Implet cœlum amp;nbsp;terram. Quotnodo û gitür cœlum, tabs effet fcdes Dei, ut qui eft limphcifsiz mus,amp; obicunq? eftjibi totus eft, non minus tarn fupra cœlumjquàm in terra,amp; infra terram effet,amp; omnia co ram fimpliciisima fua effentia, ac fumma fua maieftate coferuaret Si gubernarctCHabes cxpolitionem eo]^ loz coi5zfchpturac,quac affirmant Deum habitareincoclo» Si ergo Deus cflentia, amp;nbsp;Maieftate fua non minus ubi/ que eft,quàm in externo illo corporeo coelo,quid eft, quod peculiariter dicitur in co coelo habitarc, ÔC fi quid in terris agendum, de coelo defeendereC Defccndit (inz quitMofes) DOMINVS, utuiderctciuitatemô^turz rim,quamacdificabantfilij Adam,Et quid eft,quod hoz mines inuocaturi Deum uertunt oculos fuos in cœlum potius qoam in tcrram,cum Deas non minus implcz atterram, quam cœlum De hac re etiam in prioribus feriptisâ me nonihil didumeft. Nec ignore, quo conz temptüô^ quibus fannis Cingliani hoc excipiunt, fed fi cuthadenus no fufeepimus profefsionem ucritatis pro pter Cinglianorum applaufum,itanoabqcicmuscam propter ipforam rhonchos. Dominus igitur Deus noz fter dicitur in cœlo magis, quam in terra habitarç, non quodin rerum natura uerè exiftat talecœlu, quale Cinz gliani fomniaat, quod fit corporeum fupra omnes coez los conftitutum,ôi: fuis locis, aclocorüm intcruallis diz ftin(fhim ,in quo Chriftus localiter cat,fedeat, ôi deamz bulet,prout ipli uifum fuerit. N ec idcirco uertunt höz mines oculos fuos in inuocatione nominis Dei ad cœz lum,quôdDcusmagisibihabiter, quam inhisterris» Nec etiam ob illam caufam, quod cœlum fit raaioriz bus miraculis, quam ullum aliud corpus aDeo illuftra tum.Namfiprincipaliter propter hanc caufam uertenz

S di

DE DIVINA WATEST. CHRISTI, dieflcntoculij'ninuocatione ad cœlum,multo magi« uertendieHenc ad hominem quemuis obuium, quip/ pe quod homo conditus fit ad imaginem ÖC fimilitudù nemDei,ideolt;^ multofitilluftrius habitaculiim Dei, quàmcœlum.Sed hoc fithumano quodam SC paeda/ gogico more,amp; addefignandum difcrimen inter thro/ nos regum St'Monarcharum huius tcrræ, SC inter thro num DO MINI Dei noftri. Sicut enim illis tribuitüt inter iiios fubditos altior iedes,ut omnibus fuis lint confpieuiSCuenerabilcs, itacum inter corporeaIcca, non fit inhumanis oculis altior coelo , collocamus co Deum,amp;: uertimus eo oculos, ut fignificemus nos non regem quêdam terrcnum,ied regem cœleftcm, regem regum,Dominumdominantium, colereatcp inuoca/ re.Extant SC alia ,fi oculos rede circumtulerimus, habt/ tacula Dei.Ecceenim tibiPatriarchamlaeobum .Hic» ciim uideret fcalam ftätem fuper terram,2C cacumen ei/ US tangens coelum,ac audiret Dominum promitten/ tê fibi,q, in feminc fuo(qui eft Chrifl:us)bencdrcend£ ef fcnt omnes genres, exclamat, Vere Dominus eft in lO co ifto.EtjNo eft hic aliud,nifi domus Dei, amp;nbsp;porta coe/ li.Habitaculû igitur Dei eft,ubi Deus patefacit ucrbunî fuum.De Zione quotÿ dicitur:EIegit Dominus Zion, clegit.caminhabitationcm fibi, Eratautem in Zionc templum diuino mandato excitatum, amp;nbsp;erat ibiarca propiciatorq, erant etiam ibi facra diuinitus inftituta,a/ deo(^ prxdicabatur ibi non decalogus tantum, uerum etiam promifsio de uenturo Mefsia, Chrifto Domino noftro.R.ede igitur didtur habitaculum Dei.Sed non/ dumefthorum habitaculorum ftnis. De omnibus e/ iCbrï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicit DOMIN VS,Inhabitabo in illis,amp; inani

bulabo inter cosjô^ ero DeOs illorum« Et Chriftus ipft,

Si

10 ANNE s BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»59

Si’quts(ait)diligit mcjfcrmonem meum fcruabit.amp;fPa/ ter meus dîliget eum,ô^adeumucniemus,Ô£^ MAN/ SIO N E M apad eu ni faciemus.Quare.fi eflèntiam dC. omnipotentem maieftatemDei conliderauerrs,habita culuni eins eft excelfius cœlo,profundi«s inferno, Ion/ glas terra,QC latins mari ,Eatenus enim patet, quatenus ipfe fua eftentia ÔC maieftate.Si autem conféras thronos regum terrenorum,cunithronoDei,relt;ftèdixeris:Cœ/ lumcœli DOMINO, terram autem déditfiltjshoz Winum.Sirurfum intuearis patefadionem uerbîDei, rede dicitur Deus ibi habitare, ubi uerbum eius praedi/ catur.Si autem clemétiam Si gratiam cœleftium bono/ rumacæternac fœlicitatis reipexcris, finguli homines pij.func fingula habitacula, amp;nbsp;iingulac manfiones Dei. Ex quibus fequitur,quôd cum Deus dicitur in cœlo hà/ bitarcjamp;nocabulum cœligeneratimfumitur, unanv quodej eorum habitaculorum Dei,quç recitauimas,amp; inter quat non inaenimus habitaculûà Cinglianis con/ fîdam,cœlum dici queat.

Qiiid ergo eft,quodPaulus ad Timot.Icribat,Deum habitare lucê inacceflàmC' An non hacc lux inacceftà cft cœlû illud corporeum,in quo Chriftus fedet,aut ambu/ latfOftendimus fuprâ,qgt; cœlamiUudCinglianum nul/ lu habeat fpiritus fanefti teftimoniô,fed lit ex Ariftotelis axiomatis cxtru(ftS,autpotins c5filt;ft5. Quomodo ergo poflêt effe lux ilia inacceftaf niii forte fentiamus idcirco dicilucêinacceftam, qgt; nec Deus nec homines eô un^ acceffcrint,aut uiderint, quippe q? in reijî natura no exi/ ftat,nec unq extiterit.Sed Paulus per lucê inacceftam 15 gèaliudintelligit.Qiiod.n.ad Timotheu uocatlucem inacceftâm, hocadRomanos uocat profunditatêiudi/ caoj^jÔ^ niaïjî Dei, cxçlamâs, O profunditat? diuitiaj??.

Si SC

DE DÎVINA MAIËST. CHRIST!,

amp; fapicntiç ôi. cogm'tionis Dei,quàm infcrutabilia tudïcïa ems3amp; impcrueftigabiles uiæ eius.Quis cogno/ uitmentem DominiCaut quis illi fuit à confibjsî' aut quis priordeditilli, amp;reddetur eiî’Quoniamexinoôi per ilium,in ilium omnia,Ipfi gloria in fecula Amen» Habes quae fit lux ilia inacceffà, quae certèibi eft,ubicun que Deus eft,fiueincœlo,fiueintcrra. Non potes enim ubicunq; fueris, Dcum necuiderenecacccdere,ncccw prehendere,nifi quatenus fe ipfe patefecit,in hoc quide ièculo per confpicilium in aenigmste, in futuro autern facieadfaciem,utnuncquidemcognofcamus eum eX parte, tune uero cognofeemus, ficuti ôé cogniti fumus. Hadenus de habitaculo Dei,quod Si cœli nomine con tinetur.Etexhismanifeftumeft,quale fit feommaib lud,quo Bullingerus, homo fcilicetlepidus, uocet zou lum ubiquarittm. Certeenim autidem fcomma in De/ umipfumredundat,ut uocetur Deus ubiquaritis,au{ Cingliani eó infcitiae deuenerunt, at non fcntiant, De/ um eflè ubi(Ç in regno fuo coekfti« Sed de hac re poftea, Nunepergemus in propofito ♦ Poftquam enim dixb mus de habitaculo Dei, nunc etiam de habitaculo An/ gelorum dicendS erit,Deus,fpiritns eft increatus, Sunt amp;angeli ipiritus,fed creati.Necindigctlocis corporalb bus,in quibus commorentur, Etfi enim Si Deus Si An gelijCum fc in hoc mundo,fiue in coelo fiue in terra patc faciunt,in locis apparent,ipfi tarne fua eflentia corpora/ libus locis non circumfeributur, Vbi ergo funt angelif Et ^d eft angelotum habitaculumfCum enim non fint nihil,alicubi fint neceflè eft.No poftumus autem eös in alfö habitaculo inucnire,prfterquam apud Dominum Ekum noftrum,qOi cüm,ubicunlt;5 eft, in regno fit coe/ kßi, neceflàriôÔC ipfi funt in regno coekfti, Etfi enim aliquoties

» lOANNES BR.ENTIVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

iliquotics apparent externis formisinhac terrajtamen ut non defcrunt Deum, ita nee deferunt regnum eoele/ ftc ♦ Apud Daniclem : Milh'a minium mintftrant Deo, âedecies millies centena milliaafsiiluntei, In Epifto/ la ad Hcbracos : Omnes Angeli funt adminiftratortj Spiritus, qui in minifterium emittuntur proptereos, qui hæredes erunt falutis. Nunquid ergo deferunt inte/ rea,dumferuiunthominibus in terra, cœluniautDe/ urn f Nihil minus, Angelus enim, qui aftabat Cornez lio, etiamfi non apparebat eodem tempore, ineaz dem forma Philippo tarnen non deferuerat interea fuz amapudDeum in coelo ftationem. Et qui ab altari Za chanamalloqacbatur,nonaberat à fuafedc, quamaz pudDcumhabebat. Dicitenim Chriftus de paruulis. Angelt eorum in cœlis fempcr uident faciem Patris mei,quieft{ncoelis, In Gene li fiunt AngeliDei obuiz am lacobo.Et dixit Iacob. Hæc funt caftra Dei.N um er go hi Angeli iam primum de coelo uencrant,Slt; habitaz culumfuumdeferuerant C Nihil minus. Manebantez nim in coelo,amp;iam ante adorant apud lacobum ,fed tum primum externa forma apparebant. Caftrametaz tur,(inqaitPfalmos) Angelus DOMINI circum tiz mentes ipfum, amp;nbsp;eripiteos. Et Chriftus, Angeli eoz rum (inquit ) in cœlis fempcr uident faciem Patris mei, qoieftincœlis.InHiftoria Regum Ifraeliticorum,uiz dit feruus Elizaei montem plenum equorum,amp;curruz um igneorum in circuituElizaci.Hic erat cxercitus An gelorum . Nunquid iam primum de cœlo defeende/ rantf Potuit quidem humano more dici, quod defeenz dilTent de cœlo,quia ante inuifibiles, nunc fiebant uifiz biles,non autem deferuerant cœlum, nec anteaabcz Tant abElizæo, Sod QC ftmul étant in cœlo, ôd tuebanz

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 3 tut

DE DIVINA MAIEST. CHRISTI, tur Elizçum tn tern's,âf manifefbbant fe tn monte. An gell enim corani (mquit) in coelis lèmper uidêt faciern Patris mei,qut eft in coelis. Quare,etfi Angeli apparent aliquoties in hac terra uifibtli forma, tarneninuifibiK fdafubftantia Temper funt in regno ccelcfti, apud DO^ MINVM Deumnoftrum,quicumcoelum 5C terram impleat,femper fuas fecum habet angelorû tam in cce/ Io,quàm in terra legioncs.Sed ueniamus nunc ad Chtv ftum Dominum noftrum, ad eos, qui exhac uitain Chrifto excedunt.Quod ergo eft habitaculum ad quod Chriftus ferecepitî’In cruce audimns ipfum clamâtem» Pater.in manus tuas commendo Spiritum meum. Mo riens igitur depofuit Spiritum fuum apudPatrem fu' um, Nunquid ergo Pater longius aberat in coeloillo CinglianoVNihil minus. Nullum enim eft talc coelum* Et Pater ctfi habitare dicitur in coelo, tarnen in propin/ quo erat, SCcxcipiebatetiam Spiritum Chrifti in pro/ pinquo.Et paulo ante mortem fuam dixit ad difcipu/ los,Nuncuado ad eum qui mifit me. Ef mox: Vado ad Pattern,amp;pofthac non uidetis me.Ac rurfus:Pufillum non uidetisme,6Citerumpufillum, amp;uidebitisme, quia VADO AD PATREM. Et iterum:Exiuia Patrc,amp; ueni in mundum, Iterum relinquo mundum, Si uado ad Patrcm.Etpoft relurretftionem: Aiccdo,iii/ quit,ad Pattern meum, amp;nbsp;Pattern ueftrum, Si Deum mcum,amp; Deum ueftrum.Nunquid ergo cum uenitin huncmundum. Si fa(ftusefthomo,deferuit Pattern,Si non fuit apud Patrem,Dicit cnim:Exiui à Patre,amp;fueni inmundumfEtnunquid,poftquam refurrexitamor/ tuis, Si uadit ad Pattern, no eft amplius in hoc mundoî quiadicit,Rdinquomundum,ô(fuadoad PatremfCer tc,ficut Pattem nunquàm déferait, Didt enim,Non cre ditis,

IOANNE5 BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^

diti’s,qüia ego in Patre ÔCPater in me eftÆt iteru ;Non fum folus, qiiia Pater mecum eftjta nunquam deferuit mundum. Ego enim, inquit, uobifcum fum omnibus diebus ufq; ad confummationem feculi.Quid ergo cft, Rclinquo mundumjamp; uado ad Patremï'Nihil certè ali? ud eft,quam quod cum in diebus carnis fuæ exinaniuiC fet fe formaDei .SCanumpfiflet formam feruLnunc à re furredione recepit formâ Dei, amp;nbsp;ingrefliis eft in maie/ ftatem Patris. Hoe enim cft uadere ad Patrem,in pater/ num uidelicet thronum confcendcre, amp;nbsp;fuam maiefta/ tem patefacere. Quod adhucapertius exponitur per c/ urn Rcligionis noftrae articulum, quo dicitur Chriftus confediftè ad dextram Dei Patris fui omnipotentis.Cö ergo quæritur,qüo poft mortem amp;nbsp;refurredionem, QC. afcenfumfuum in cœlum peruenerit Chriftus,hïcre/ fpondetCinglianus,afcendit fuper hunc mundum cor ruptibilem in certum locum, amp;nbsp;fuper omnes coelos,in corpoream quidê fed latifsimam regionem, in qua pro fualibertate interdum ftet, interdum fedeat, interdum ambulet.Qtiodfinonetiam ueftatur,certè Mahumc/ tesDeum fuum maiori afficit honore,g Cingliani Chri ftum.llleenim ait Dcum uedariab odo Angelis,in fella geftataria.His autem Chriftus in coelo fuo,non uc/ datur,fcdneceflre habet tantumftare,aut federe, aut ambularc,Nifienimfuerittuxta ipforum fententiam, in certo loco circumfcriptus , non poteft retinerc proprietatem corporis fui, Et quia non dicitur efz fe in loco localiter , mirantur ubi nam fituerum cor* pus DOMINI, quod ita nullum ufpiam locum habe/ at. Anafcendendo(inquit Bullingerus) in cœlum ita difparuerit,utiamnulltbi fit,commonftrariuepofsitî’ Fols» Et hîc putat me in eu praecipitia delatû,ut neceftè habeâ,

corpua

DE DIVINA MAIB5T. CHMSTI corpus Chrifti aut loco circumfcribcre,autfatcri nuf quam,ideoqucnonefre,mauultque kpidus uir in hac caufacum Äuguftino,quam cum Brenho faccrc.Ac per me qui'dem IicebitBuIlmgero facere,quj cum bet, ôi. agnofc-o ipfe Auguftmum in Ecclefia fifijDct magnum uirum : Sedquatenusfeipfeuultagnofci,^ ufque ad aras,ut habet prouerbium,

Agcigiturinfpiciamus hocdidum AoguftmCToIz Ie corporibusfpada locorum,ÔCc.quodtotiesàCmgHa nis ialt;flatur,paulô accuratius, Etfi em'm cxpendimus il' lud in priori fcn'pto, tarnen quia omninoiudicant facrofandum,amp; pracferunt did:® ipfi Chrifti in Coena. Hoc eft corpus meum,0Cc. non grauabimur iterum de co,quæad rem uidebuntur,dicer e. Prim urn enim,Au* guftinus in ea Epiftola, in qua hoc didum extat,docet, aliter efle in hoc mundo Dcum,aliter corpus, Ac illuiU quidemCquod fit Spiritus ) non comprehendi auttent/ ri locorum ipacqs,hoc autcm,nifi locorum fpacijs con/ tineatur,nonefle,Loquitur autem de corporc, quani habeat naturam in hoc mundo, in hoc,inquam, corpo/ rail, non quam habeatin fpirituali ÔC coelefti mundo,Si cnim confideraueris corpus, luxta rationem eius natuz rar feu conditionis,(^am habet in hoc externo mundo, manifeftum eft,quod non fit nifi inloco, Siautem con/ fideraucris,inxta earn conditionem, quam habet in coe lefti mundo,docct Paulus,quód non fit animale,fed fpi rituale amp;nbsp;coelcfte,quod ut ncc cibo,ita nec loco indiget Qiiare ft Auguftinus maferit cum hoc fuo dido in fcho la Philofophica huius externi 8é corporalis mundi, fu/ nm habet, eumque pongruentem Iocum,Si autem Cin glianUs quifpiam tranftulcrit hocdidumePhilofopW ca in Theologicamfcholam, amp;cconditionehuiusfe/

lOANNES B-RENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^

cult,ad conditioncm altcriusfeu futuri feculi,iam non eft ampltus Auguftinijfed Cmgliani. itaegeadem facilitate contemnitur, qua affirmatur. Deinde,ctfi Cingli-ani negant Auguftinum fentirc,quod corpus amp;fanguis Chrifti fint uere amp;nbsp;fubftantialiter praefentia in cœna, tarnen noftri,èdidisipfisAuguftini,diucrfum rede,meo quidem iudicio, probarunt. Hoe accipite,inquitAu* guftinus,inpane,quodpcpenditincruce. Et hoe acci* pite,incalicc,quod effufum eft de latere Chrifti.Ea dem igiturratione probarunt, quod Auguftinusfentiat,cor pus poifcjfalua fua fubftantia, conftare,etiamfi nonfuc rit localiter in loco. Poftremo, obferuatu dignum eft, quod alias fcribit,Miraculum (inquiens) eft,quod d o min VS nofterlefus Chriftus, in carne uera intrauerit ad Apoftolos per oftia claufa.Dicis mihi; Siper oftia claufaChriftus intrauit,ubi eft corporis pondus f recédant PAVLISPER PONDVS ET MOLES. Illehæcfacit,cui nihil cftitnpofsibtle.Sirationema tnc pofcis, non erit mirabile.Cum audis miraculum, fet uahdem,nonrequirat animus rationctn,ÓCc. Recédât, (inquit) paulifper pondus Sd moles.Si Auguftinus po-teft corpus abfoluerc à pondéré ÔC mole, poteft certe i-pfum ctiam àloco abfoluere, quippe quod corpus non fit, nifi propter fuam quantitatcm,inloco. V ides igitur manifeftè, quod ne ipfe quidem Auguftinus fuum illud didum (Tolle corporibus fpacialocorum,ÓCc.)»Mt9oM» «»s,uerum,2lt; facrofandum iudicauerit,necuelit,uta4 filium hominis, quemfilius Deiin unitatem perfonx aflumpfit,in coeleftifuo regno tranfferatur.Et quianon deducitexcoabfurdailla,quae Cingliani, tolerandum uidetur.ln Cinglianis autem intolerandS eft, quod ex eo nonfolum proturbant, quodinipfts eft, ucram prx* fentiam corporis Sc fanguinis Chrifti è cœna, ucrumc* T? tiam

(4lt; DE DïVTNA M'A TE ST. CHRISTI» ham Chriftumipfum, r rbrono fuæmaicftatis, quemaJ modum fupra copiofè demonftrauimus.Sj uero Cingl* aniomnino iirferinr, Augufliniim, dilt;flum illud fuum (Tolle corporibus fpacta locorum, ö^c.) intelligere Cquot; tiam de corpore Chn'fti, iuxta illud: Quädiu Dominus furfum eft, inuno loco eft, nec pan’, uthoc exponar, nondemaieftatc, feddeapparihoneChrifti, quæ fokt in uno loco fieri, certe fecum ipfe piignabit. ItaquencC nos nec Cinglianosiuuat, di. necefieliabebimuSjfoIafa cræ fcripturg autoritäre contenti efle.Cum ergo quacri' turf ubi nam Chriftus nunc cum corpore fuo commote tur,noneftrcfpondcndum more Cinglianorum,qucid commoretur in certo loco,in regione lupra omnes coequot; los, circumferiptus, ubi localiteraut ftet aut fedeat, aut hincindead fallcndum fortafsis tempus dcambulet.

Non ignoro uetcribus quibufdam patrib, uifum fu* ifiTc, corpus Chrifi:iinaltcroillogt;amp; cœlefti feculo,fuis terminis circumfcriberc. Sed quae eflent in Tandis ilhs» fifobferuatione in fuo gradu dignifsimis patribus ho/ nefte tegenda, amp;nbsp;difsimulanda, aut fairem commode, fifieri poteft, interpretanda, ca Cingliani tanquamin fummo pictatis faftigio collocanda oftentant, amp;nbsp;obttU dunt. Et cùm aut paucis uerbis ad eauenerabundi,abfi que exprefla nominum recitatione, fiC contumeliare» (pondemus, autfilentio tâquamrefponfione indigna, praeterimus,interprctâturmodeftiam amp;nbsp;filcnti3,caufae diHidentiam haftæ abiedionem. Agedum igitur, fu mamus unum aliquem eorum patrum, quorum auto* ritatcm^Cingliani iadant, in manus, 0^ expendamus ca feueritate, quaein iudicandis fideidogmatis adhiben* da eft, fcriptumaut didumeius, quod ucritatiab ad* uerfarqs opponifolcr,uifuri,quos triumphos reporter. Si quid paulo liberius^in cum dicitur,Cingliani non no

ÎOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

bïs, fed fibi imputent, quôd infultationc fua ad hoc ne* cefsitatis nos ade^erint. Ecce autem tibi Theodore* tum, qui manifefte feribit, corpus Dominicum habere, quam prius habuit, circumfcriptionem. Etfaciemus al-terum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius,cum ipfo hac de re colloquentem.

Sit fane hic Cyrillus, qui QC alias non omnia Theodore* ti, quemadmodum teftantur Anathematifmi eorum, probat. THEODORETVS. Corpus,inquit,Domini* cum, furrexit quidem à corruptione, fîC interitu alienS, amp;nbsp;impatibile, ÔC immortale, ÔC diuina gloria glorifica* tum,amp;à cœleRtbus adoratum potellatibus. Corpus tarnen eft, amp;nbsp;habet,quam prius habuit,circûfcriptionê, c Y RILL V s. Qjiac quidemTheodorete commemo ras de corpore Dominico, quôd refurrexerit à corrupt! oneôi interitu alienum, amp;nbsp;impatibile ôi^ immortale flC diuinagloriaglorificatum,ôô quôd à cœleftibus pote* flatibusadoratur,agnofcoamp;laudo. Extant enim per* fpicuèinfacrisliteriSjôd habentmanifefta inferiptis pro pheticis SC Apoftolicis teftimonia.Sed quôd addis,cor pus tamê eft, ÔC habet,quâ prius habuit, circumfcriptio nem, partim ambigue, partim, ut pace tua dixerim, fal* fodicitur.Ambiguum eft, quôd ais,corpus tarnen eft: falfum autem, quodais, habet circumfcriptionêquam prius habuit. Fateor enim, quôd fubftantia quidem fit corpus,non eft autem amplius poft refurretftionem ôi glorificationem, corpus animale, quod indigeat cibo, potUjlocisô^temporibuSjfed eft fpirituale, ficut Pau* lus dicit, q» fit translatû in mundû fpiritualem, amp;nbsp;habet conditiones fpiritus. Vt .n. fpiritualis illc amp;nbsp;cœleftis ÔC seternus mûdus,n5 confiât mundanis têporibus,prçfer tim prçterito ôdfuturo, fed oîa funt in eo unû perpetuû inftans,aut fi ^d aliud uocabulû ex hoc mûdo ad ineffa* bilêillâ exiftentiâtransfenipot,ncccôftatmûdanislo* cis.uiddicetfuperficicbus corporis continentis,fed o* T X mnia

14« de DIVINA MAIEST. CHRISTI.

mni'a funt in Deo, Deus eftomniain omnibus ;itï corpus (piritualc, quale eft corpus Chrifti poft rcfurr«' (ftionem translatum in mundum ipiritualcm, QC. ornatfl conditionibus fpin'tualibu«, tranfcêdit omnia Humana, inter quae certe funt Sc têporaamp;loca, utncc practcrito, necfuturo dcfiniatur, ncc alto nccprofundo loco con-' tineatur, fed contineturin Deo, qui nullo loco circum fcribitur, SC eft, utpaulo ante ex Paulo dixi^ omnia in omnibus. Ac fieri quidemfolet,ut Chriftus e fpirituali ÔC coelefti mundo fefe in hoc corporali mundo patefad cns,appareat in uno loco,8C uideatur circumfcriptus.Si autem cœleftem ÔC diuinam maieftatem eius confidcra ucris,fedctaddextramDcipatrisfui,6C tantum abeft, utloco circumfcribatur,ut cœlum, ÔC cœli cœlorum,iil xta Salomoncm,caperc eum non queant, QiiareThco dorete, quôd dicis corpus Chriftiin cœleftiuita, ôi. glo ria habere circumfcriptionem, quam prius habuit, uiquot; deris mihi non diuinis, fed humanis rationibus, ac praC'' (crtim illo Ariftotelis axiomatc,Omne corpus eft inlo* lt;o, perfuafus hocafiîrmare. T h e o d. Non dixerim «go humanis perfuafus rationibus (. Ne^ enim adeo audaxfumactemerarius) quodfcriptura lilentio prx-» tertjt, fed audiui Paulu clamantem:StatuitDeus dicnij in quo iudicaturus eft terrarum orbem in iufticia,pcï eumuirum, quem praefinnt, fidem pracbens omnibus, (ufcitans ipfumàmortuis.Didicietiâà iàntftis angelis, quôd uenieteo modo, quo uiderunt ipfum Difcipuli cuntem in coelum.Viderunt autem naturam circumfcri ptam, non earn, quac circumfcribi non potcft. Audiui ctiam ipfum dominvm dicentem, Videbitisfilium hominis, uenientem innubibus coeli. Scio uerô effccir cumfcripium, quoduidet abhominibus. Videri enim nonpoteftnatura,quaîcirc«mfcribinonpotcft,Domi*

num

IO AN N RS BREN TI VS. . nbsp;nbsp;nbsp;«4»

num quoc^itcrum diccntem audiui:Cum uenerit filius hominisinglortafua, tuncfedebit fupcr fcdem gloriae fuae, Porro autem amp;nbsp;federe in throno gloriae, ÔC fta lucre quidem agnos à dextris,hœdos uero à finiftris,id quod circumferiptum eft fignificat. C Y rill vs. Hçc cine, quæfo te, diuinae funtrationes, quibus perfuafus, ferioexiftimas corpus Chriftihabercin cœlefti regno circumfcriptioncm, quam prius habuit f Equidem ma* • gni ipfe facio, ut debco, uerba facrac fcripturae, quae re* citafti, fed ex his haudquaqum confequuntur, quae in* ftituifti,Expendamusigiturea.Primum de tuo addis, cum dicis,fcio effe circumfcriptum,quoduidetur ab ho minibus.Putas nc hoc generaliter citraullam cxccptiO' nem eireuerum!,-'Nonnegabis,crede,quinDeus Pater fit natura fuaincircumfcriptus.Qiiomodoenim circum fcriberctur, qui eft excelfior cœlo, profundior inferno, longior terra, ÔC latior mari f loannes autem inEpiftola fuadicit: Videte,inquicns qualcm charitatem dedituo bis p ATE R,utfiltjDeinomincmur.EtmoxîCharifsi* mi,nunc hlq Dei fumus,0d nondum patefadum eft id quodfuturifumus.Scimus autem,quodfi patefadum fueritjfimileseicrimus.Qitoniamvidebimvs evm (uidelicetDeumpatrê)sIevT EsT.Qiiatef^quod tu affirmas, circumferiptum eft, quod uidetur ab homi* nibusjaut nos cum uidebimusDeum pattern, ficut eft, non crimus homines, autDeus pater etit circuferiptus: utrumeuneç affirmaucris,intelliges tein horribffes ab* (urditatesincutrctc. Deinde expedaui,utprofettes di da faetæ fcripturae, quibus teftificateris, corpus Chtifti inregno ÔÔ maieftate fua cœlefti, effe circumferiptum. Tuautemnonprotulifti nift ea, quae teftificantur, qua* le corpus Chriftiinhoc externo mundo apparercfolet. Aliudeftenim,Chriftum corpore fuo effein cœlefti 8lt; \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T } xterna

«;lt;» DE DIVINA MAIEST. CHRISTI*

Sterna matcftatc, à dextn's Det Aliud efl-, eum pro bogt; minum captu in hoc mundo apparere. Cû enim in hoc mundo uifibilis apparet, ibi ut ap paret circumfcripws, itademittitfefeadcaptûeorum, quiipfum uidcnt. Sic afcenditin monte Oliucti uifibilis $gt;6 circumfcriptus uf que ad nubesjic redibit uifibilis Qi. circumfcriptus in in dicium,utuideateumomnis caro.EtfiaStuidebiturÄ tunc in aliqua maieftatc,ficut QC in Galilæa apparuit trf bus difcipulis transfiguratus, in monte una cum Mofc amp;Elia, tarnen eamaieflas nihil pene ad illam, qua ell of natusin cœlcfti regno, addexteram Dei patris fui,S^ quaimplet coelum Si terram, nifi forte pueriliter, imo Thalmudice fentias uniuerfam Dd maieilatem apparn iire,ô^drcumfcriptamfuilîe,clt;Fm Efaias uidit d OMi' N V M fedentem fuper folium excelfum Si cleuatû,5C an diuit Seraphim clamantes:fan{flus,fandlus,ianc?lus D 0 MIN V 5' Deus Zebaoth, Si. cû Ezechiel uidit apertos cœlos Si gloriam Dei iuxta fluuium Chobar.Quarc etquot; fi, bone uir, recitafti uerba facraefcripturs, nondum ta-' menproballi, corpus Chrilli in cœlellt fua maiellate, ad dextramDei patris loco ita circumfcriptum eire,nt nifieo contineatur, non fît ucrum corpus. Poftremo, baud fcio, num me rideas, aut de mea infulfitatc pcricn lumfacias, quodad probâdam circumfcriptionem cor poris Chrifti in coelefti Si sterna maiellate, commemO rauerislocûcxMatthsode Throno gloris,in§feirn' rus Gt Chrillus, Si iudicaturus orbem terrs, cum agnl à dextris, hoedi uerô â finillris llatucntur.Qusfo te exi* (limas ne ferio, fpcdlaculum extremi lt;udicq tâ cralîunt forc,quâ funt tribunalia Sifubfellia iudicû huius terrs, ad qus ex una parte Gant aceufatores, ex altera rci.^In qua,obfccro regionc, in qua regionis parte collocabit hicchronusrNûinu^clofaphatrQpidni^Sicemdidt

DOMP

lOANNEJ BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffl

D O M r N V S apudProphctain.Congrcgaboomncs gcntesjamp;^ deducam eas in uallê lofaphat, ac difccptabo cum cis, Ólc At enim mctuendü eft,ne ea uallis angufti or fit, qua'm quæ pofsit ocs gcntes,qiiae unquâà côdito mundo fucrunt, amp;nbsp;adhuc,ufqpad nouifsimS diem funt futuræ, capere. Sed bene habet, nifi plané ab omni cœ* leftiumrerûfenfiiexcideris, necelTe habebis fatcri, ficut ChriftuSjCû ait ad Apoftolos:Ego difpono uobis, ficut difpofuitmihipatcrmcus, rcgnû,ut cdatis ôi. bigt; bâtis Riper mêfam meâ, in regno meo, 8C fcdcatis Riper thronos, iudicantes duodedm tribus Ifracl,ita etiâ cum ait,agnos ftatucndos à dextris tribunalis fuRhœdos aût afiniftris,mutuetur uocabulaà terrenis fedibus ÔC men fis,quibusutcuncp adumbretrescœleftes. Qjiarcficut furor effet, ex his uerbis extruere Chrifto in terris regiû tribunal, ôëftrepitumacferiem partium litigantium in modum forenfiû iudiciorû, itano maior métis fanitas cft, ex ipfis no colligcre tantû,uerum etiâ Rimma pcruigt; caciaurgere circûfcriprionem corporis Chrifti in cœle-» ftiregno, ad dextrâ Dci patris omnipotentis. Breuiter, bonâ haberes Theodorete caufam, fi Ariftoteles cSRio axiomate, (omne corpus eft in lo co) effet Ph ilo fo phus, nonfolShuius corporalis ôdextcrnRuerû etiâ fpiritualis cœlcftis mûdi. Nunc aût cû nuUû habeat locO in cœ* Icftiregno, haud immerito tibi, cû tua corporis circum fcriptiôc, caufa cadendû eft, T h E o D, Sed habco aliud tcftimoniû ferip turæ, manifeftè probat .corpus Chrifti,etiâ ad dextrâ patris Rii efle circumfcriptum. Audiui «nim pracclarû uidlorem Stephanum diccntcmiEccc uideo cœlos apertos, amp;nbsp;filium hominis ftantê à dextris Dei,uidit aût,eâ,quçuidet,naturâ,nô qugfub afpcdû nôcadit.ctc. cy r iLLVS.IterummihinoriCCï7iêuïO* ras, nifî exemplum apparitionis Chrifti in hoc fecu’o. Qpid enirn r Num quia Stephanus uidit femel in fua pafsione

»fi DE DIVINA WATEST. CHRISTI, paßi'oncccelos apertos,6C lefum ftantem à dextris Del, idcirco coeli funt re ipfa diffifsi,6C lefus fern per in regno coelcfti,amp; in aeterna fua maieftate ftat aut fedet locality ad dextramDeiC Viditetiam Ezechiel coelos apertos, fiCuiditanimaliaSC rotas, uidit etiam fpecicm ÈleóH, quae erat uiGo fimilitudinis gloria? Dei. Num talis eft gloria Dei in regno amp;nbsp;maieftate coeleftiC Nihil certf minus,Quahfeunep tantum adumbratio fuit,non plen* demonftratio uniuerftemaieftatis Dei. Sic 8Capparitio Chrifti ftantis ad d'extram Dei, Stephano fada, no fuft pcrfeeftatotiusmaieftatisChriftireuelatio, nee fignifi' cauit lefum humano more ad corporalemDei patris df xtram in cœlefti regno, 0^ in fumma fua maieftate lots' liter ftarc, fed fuit uifio,quac Stephano ad captum fuui” catenus patefadlaeft, quatenus ex eain extremis fuis periculis, confolationem caperet. Deus enim Partf no habet dextram corpoream,nififingas Deum ipfuiu corporeum. Nec dextra eiuseft locus corporcus,fed eft fumma 6C omnipotens maieftas eias, ad quam Chrf ftus idcirco confedifle dicitur, quod ad eamita fit eli' tus, ut candem cum Deo patre omnipotentiam Si ma* ieftatem pofsideat, quemadmodum alias copiofc de* monftratum eft. Qparecum apparet Stephanoftansa dextris Dei,non teftificatur,fe hoc femper habitu ma in cœiefti regno in fumma fua maieftate,localiter Si circumferiptiue uerfari, fed teftificatur Stephano, hac qualicunt^ externa uifione ( qua fic apparuit, ut huma* na Stephani natura in hoc feculo ferre potuit )fe confet uaturum ipfum in m edia morte, ÖC iudicaturum fuo tcin porcaduerfarios. Hîc nunc Theodoreteuides, quam inepte, quam incongruentcr teftimonia fcripturætuo fömnio de circumferiptione corporis Chrifti,in fum* macoeleftis regni maieftate, accommodaucris. Acli* bentet

ÏOANNES BRE?(T!VS.

bcnter quidcm fatemur tibi i'grigfcêdum eflc,quód for tafsis nee tu ipfc exaólius perpêdens, nee alius quifpiä, tededifen'mine apparitiontsChviftnn hoc mundo, ÔC fummaî maieftatis eins in cœleUi regno admonuent,Si autê poft te exoritun funt homines, qui freti tua autoriz tatecótumeliófe rixentur, corpus Chrifti in fumma fua cceleftis regni maieftarelocoicircumfcribi, aclocaliter hinc inde, jn corporeo cœîo,qd fingant fuper hune cor/ poreum mundum,conocatum,autftare, aut federe, aut deanrbulare, ac ne admoniti quidem faepenumero,ocu los aperiât,fed prefraccè in pcrtinaciafua,pergât,hiGhri fto iudici haud diibiè temeritatis fuac rationenireddcrc eogentunHadcnusconocutio Cyrilli cum Theodore/ to.QuÖd fi ad hune modum fingulaPatrumdida,quae Martyr amp;nbsp;Bullingerus in fuam opinionem.detorquerc conâtur,cxpendenda fufcepiflcm,quis fuifîèt huius feri ptimodusç'Idemmihidiccndum eftad eafcripturælo/ ca,quaeBullingerns,ad çomprobâdum fitftitium fuum cœlum,récitât. Cum enim ad capaucis,ne amp;nbsp;Iibelli mo dus cxcrefceret, lecftori fuperuacanea prolixitate eft fcmmoleftus,rcfpondift'em,ac haud obfcurè fignificai/ fem,mc agnofeere quidem loca feripturæ, no autem a/ gnofeere uanas Bullihgeri fequelas, nihilominus tamê ca acerbitate in m e infurgit,ut facile agnofeas eum non præmcditatum, fed motibus illis animi perturbatiori bus incjtatum haec fcripfiffè.Quid ad me(inquiens)fcho lafticæ illæ difputationes,cur non refpondet ille( Brenti Us)adlocaferipturæ,QC PatrûâmeaddudlaCuribipiz ftemagiseft mutus, in al ijs no neceflarqs uerborum faz tis prodigusf Scilicet illis feriptoribus non eft refponde te, fi quis expofitaamp; confirm ata ueraetpiaeiuscaufç, quant tra$ftâdam fufc.epit,fententia, paucis uerbis ledîo

V rem

de DIVINA MAIEST. CHRISTI, rem admoneat, quid de obicdis aduerfan'orum fit fert/ tiêdum, Et nifi finguk ucrba aduerfan'orum numeres» ac commentan'um in ea fcribas, audiendum ent, pifee magis mutus es. Sed infultentilli SCaganttnumphos more fuo quoslibet» Ego fpero me, Deo propicio,caU/ fam ipfam ueræ EccIefiçDeiitaprobafle,Ô£fiterumhoc fcn'ptoprobaturum,utnonfitmme officium defidera/ tura.Nam fi fingulafuifïèm copiofe perfecutus,uifas ef femiudicio ptj, ô^prudentis lettons diffidere.Maluîigi turlcdorimulta,quafidigito indicate, quàmmolcfta loquacitatCjGne aliquo Ecclefiae emolumento, ea, qu3S ipfi no ignotaputabam, obtrudere. Sed ad inftitutom« Cum quaen'tur, Vbinam Chriftus nunc cum corpore fuo commorctur î* non eft refpondcndum,quód conti/ neaturlocaliterinloco quod am circumfcn'ptus, fed re/ fpondedum eft,quod fit apud Pattern, in domo Pattis, in Throno Pa»ris,amp; ad dexter am Patn's. Vbi autem eft PaterC Vbi domus Patrisf Vbi thronus Patris f Vbi de/ xtera Patn's Num bæc funt certis locis circum fcripta^ Numinregionem quandam fupraomnesccelos latif limamqüideminam,fedterminis'fuis localiter defini/ tam,ita funt coclufa, ut nec in his cœlis, nec in his terris inueniantur ç' Nihil uerdminus ♦ Scripta enim Prophe tica 0^ Apoftolica no intruduntDeumPatrem inaliquä circum fcriptam regionem, quauis amplam, quâuisih ïuftrem,quarnuis à terris remotam, Sed dicût,Quo ibo âfpiritutuo,amp;quoàfacietuafugiam C Siafeenderoin cœlum,tu illic es.’fi defeédero ad infernum,ades.Nec de fîniuntdomumPatrisficutdefinita fuit domus âSalo/ mone ædificata.Sed dicit Salomon ipfe, Cœlum ôif cœ/ licœlorùm te caperc non poflunt, quanto minus do/ mus hçc,quam gdificaui i Nec collocant thronum eius in

lOANNES BRENTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyy

fnali'qiio certolithoftroto,fedtribuuntei pro pau/men tOjin quo fit pCxfitus, cœlum ÔC terram,ÖC omnia quae in cisfunt.Cael5(inquit)mihi fedeseft,6c terra fcabeiluni pedum meorum, Necredigunt dexterâ maieftatis ei'us in corporeum locum fiue anguftum fiUe auguftum,fed extédant(utita««T«:;(y«ïlt;xâiî loquar) eâtâtalatitudine, amp;nbsp;amplitudine, quanta eft eflentia eius, Putas ne Deus ego fum ê uici'no, dtcitDns,0£^ no Deus dé longefSi oo cultabit uir in abfconditis,ôlt; ego non uidebo cumjdicit DOMINVSf Nunquid non coelum amp;nbsp;terram ego impleo,dicit D O M I N V SC Reliquum igitur eft, quodChriftus, ifque totus uidelicet, non diuinitate tan tum,ucrumetiam humanitate fua commoretur tarn in cœlo quàm in terra, atq? adeo ubicuncp eft Pater ipfe,amp; domus,Thronus,amp;dexteraPatris . Et quia Chriftus afeendit in coelum,habitat in coelo, uidetiane omnes uerè pij quam late pateat coelum illud, in quo Chriftus commorari diciturCQuid enim ad me Auguftini(quod tarnen citra contumeliam tanti uiri dictum eftc uOlo.) axioma,T olle corporibus fpacia Iocorû,â^c»amp; Arifto tc lis, Omne corpus eft in locoC' quorum autoritäre City gliani ad ilium phantafma,in rebus coeleftibus abutun/ tur. Habeoa mea parteProphetas, habeo Apoftolos, habeo Spiritum fanlt;ftum,qui collocant Chriftum DO/ minumnoftrum,una cum corpore, feu humanitate fua ad Deum Pattern,in domo Patris,in ThfonoPatris,0d ad dexteram Patris.Non igitur timebo, quid faciatmi/ hi homo, quidrideat, quid nafo fufpendat adunco, ncc mctuam(Gur enim metuerê)ut homo phyficis fuis axio matis Chriftum Dominum noftrum, è fedc maioftatis /uac proturbet.Hadlenus dehabitacuIo Chrifti in regno «çIcftbNôcdicamus etiam de habitaculo San(3oi}2,feu

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V 2 piofuni

BE DIVINA MAIE5T. CHRISTI, piorutn^qui in Clirifto ex hac uita excedunt. Ac de itiv mabus quidê (èu fpiritfbuseor3nullacft,utexi'ftimo, controucrfia,Iuftorûanimæ(jnquit)in manu Deifunt. EtStephanus ait:DomineIefu,fufcipe fpiritum meutri» Noneftinanisprecatio, Quod Stephanus orauit, hoc fiCimpetrauitjUtDominusIefus/pintum ciùs fufcepc^ ritjamp; conferuet earn ufe^ ad rcfurreÆonem, in qua Stc phanusuna cum corpore acternam foeh'eitatis glon'atu confequetur.Dicitamp;PauluszCupio difrolui,amp; efle cuin Chrifto.Viuuntigituramp;conferuanturSandorumfpi^ ritus, in manu Domini noftri lefu Chrifti, SeduW nunc eft Elias, qui igneo curru raptus eft in cœlumf V/ bi Mofes^qui cum apparuerit una cum Eliajapud Chri ftum in transfiguratione eius, dubium non eft, quin Ä ipfe una cu corpore fuo in altcro fcculo uitam agat, prç/ fertim,cum etiam fcriptura id fignificetjNon cognouit (inquiens)homofepulchrum eiuSjUfcpin præfentemdi cm ♦ Vbi Enoch, qui ôdipfe translatus eft cum corpore in alterum feculum C Vbi hi qui cum Chrifto refurrexc runtf Monumenta (inquit Matthaeus ) aperta funt,Ä multa corpora Sandorum, qui dormierunt, funexe/ runt. Et egrefsi demonumentis poft refurrcdioncme/ ius,uenerunt in fandam ciuitatem, ÔC apparuerûtmul/ tis. VbiergOjillinuncagunt uitamCDehacre nonte/ net nos animi dubios Chriftus ipfe, Poftquâabiero (in# quicns)amp;praeparauero uobis locum,iterum uenianl, amp;nbsp;accipiam jjos admeipfum, ut tibi fum ego, SCuos lî# tis,HicmoxexcIamabitBullingerus,Ecce locum. Di/ citenimChriftus.’Præparabo uobis LOCVM.Sed re/ fol-xtf. nbsp;nbsp;nbsp;fpondet Bullingerusfibiipfe,Nullus eft (inquiens)Io/

eus mundanus ÔC corraptibilis in ecelo. Quod ergo decorruptibili lôcoafHrmat,nianifcftmrA€ft,in c(.eIoi^ lo

tOANÏîES IRENTIVS.

lo perpetu» foeUcitatis, omnia effe æterna : fed quod ad/ ditur de loco müdano,üfertiginempatitur. Locus enim mûdanus eftjfuperficies corporis cotinentis.Locus mS danus eft, in quo ftatur, fedetur, ÔC deambulatur cor/ poraliter ÔC localiter »Talern autem locum, collocat Bul lingcruSjinfuo illo Cingliano cœlo, Quid ergo tergi/ uerfaturî’Et cum affirmât noneffe ibi locum corruptiz bilcm, quid plus dicit Ariftotele qui cum fentit munz dum effe acternum, erit QC ille locus acter nus Sed trua/ tur ille fuis cû Ariftotele locis. Suprà oftendimus,quôd cum nobis loquendum eft de rébus fpiritualibus 8lt; cœ/ leftibus,mutuanda funt uocabula, a rebus corporalibus ÔCterreniSjUtuel faltem aliquo modo de rebus ânoftro fenfu8lt;intelle(ftu,in boc feculo alienis,balbutiamus, unde ôiChriftus ipfc,nobifcumbalbuticns,dicit fe para r e nobis in future feculo Lôcum, non tarnen intelligit •locum, qui fit fuperficies corporis continentis, in quo uel ipfe uel fantfti corporali ôd locali modo eant^incedât, ftent aut fedeâr.fed quem nec ocUlus uidit, nec auris au« diuit,nec cor bominis cogitauit. Nunquid ergo corpo/ rafandorumnonerunt, quôdnôncontineanturàfuz perficiealterius corporis, nec corporali ôdlocali modo incedant^ Certè erunt,idcp perpetuô. Vbi ergocruntî* Apüd Chriftum.Dicit enim: Affumâ uos ad meipfum, utubi ego fumjôC uos fttis «EtPaulus îRapiemur,inqt, in nubibus, in oceufum Domini, in aéra, 8lt;fic SEMz PERERIMVS CVM DOMINO» Vbi autem eft Chriftus^ ApudPatrem.Erimus ergo ÔC nos apud Paz trem.Vbi autemPater^Num eft fupcrficie corporis co tinêtis circumfcriptus C nibil minus,Scd ibi eft, ubi nos erimus.Cùm fubieâ:a,inquitPaulus,fucrintCbrifto oz mnia, tune ÔC ipfe filius fubtjciet d, qui fubiecit omnia, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ? ütfit

10 DE DIVINA MAIEST. CHRISTI wfitDEVS OMNIA IN OMNIßVS. Si Deus cric in nobis OMNIA, crit eigo amp;nbsp;locos noftcr, fi modo Pfal s puri nos in hoc feculo maniioftem feccrit, fîè locus cius a i» ueriù fuenmns, Vilelcapnquit Auguftinus,totS,quicquilt;I Abfcondcs pTætcr Deum,€ft,quinostuetinIocouitghmus.lPSB çp8,amp;amp; poftuitamfitLOCVS NOSTER,Etiterum:Eftodo museiusjamp;erit domus tua.HabitctintCjamp;^tuhabita^ bis in eo.Si eS exceperis in hoc lèculo cordetuOjilk pofl hoc fcculS excipiet te,uultu fuo,Huc nbsp;nbsp;nbsp;facit, Äthä/

nafiusfcribit.Aufcrmihijinquiês, fubnixum cflèloco, aofer mihi locales capacitates, cum de Deo cogitSdun» cft.Etmoxdmpium eftigitur,autqugrere,ubilitDeu3gt; aut quclocüm obtineat Verbü,aut quo domicilio ebn' dat Spiritus landlus öi^c.Si eftimpiu quacrcre ubi fitD« uSjaut quem locü obtineat, no minus impium eft quae^ rere,ubi nam locoi^ fint, aut quæ loca obtineant fandi? • qui funtapudDeum,amp;quoi^ locus eft Deus.MofesÄ

Elias apparent prçfentes apud Chriftû,in transfiguratie «ne. Ac tunc quid? apparuerût in Ioco,ô^ collocuti funt cQChriftojlMjmanofermonc.Djccbant.n.excelTunice ins quern completurus eratIerofoIymis.Etfi.n.appare/ bantaliquamaieftatepracditi, tn 06loco ôi^fermonefic fefe demittebantjUtpotuerinta tribus difeipulis SCiiifu utcunf^, amp;nbsp;auditu coprchendi.N urn aut exiftimas cos, fi de uera amp;nbsp;çterna ipfoi^ maieftate q habet in regno coe kftijdicêdû eft,defcêdiflêtûcdecœlo, homanoamp;locali modojamp;fic fçmper in coelcfti regno ucrfari,acloq,quc/ a dm odQ difeipulis apparuerût f Nihil certe minus.Mae gna quidêapparuiteo^ maieftas,fed multo minor eft, q refpondeat æternæ glorig filioijîDei.Nectûcprimû defcêderunt de cœloifed iam an tea prçfto adfuerût,amp;^itt ccclefti regno jnâferunt J’rgfentiâ aût fuâhoc têporeâi hoc

ÎO ANNES BRENTIVS

hoe loco lUxta uoluntaté Chrifti, amp;nbsp;quanta dilcipuli fcr répoierât (quang nee tâtillæ maieftatjs fulgorê conftan ter potucrint ferre)patcfeccrunt,utdici qmdê queat^eos de cœlo defcêdilTe, hoc aût nihil aliud fit,g q» pfentiâ fuâ reuelarint. Quid ergoC Nû amp;nbsp;ipfi funt ubie]p ôC implent cœlû ôi. terra,ficut amp;nbsp;ChriftusÆxpofuimus fijprà,maie ftatê Chrifti,quanta è iacra lcriptura in h oc feculo coprc hendi poteft. Ac de Chrifto quidé no eft dubifr,quin c5 no fit tantû homo,fed etiâ ucrus Deus, excellât maicfti tefua ocs fan(ftos,amp; data fitei poteftas abftç ullamenfu ra.De fand is aût feriptû eft: Vnicuicp noftrû data eft gra tia iuxta mêfuram donationis Chrifti. No igit finius/'n prgfentia ÔC in hoc feculo de fandor^ in altero feculo fta tu,folliciti,fed tribuamus fuâ Chrifto maieftatê oîbus q noîari poffunt iruer creaturas excellentiorejSC adiungaz mus fuos ci fandos.Sic.n.no erit metucndû,ne gd ipfis ad cœleftê fœlicitatê Si maieftatê defueriL Habes quid decœIo,authabitacuIoDei ac fandorjieius fitfentien/ dû.Si.n.loqucndûeftde cœlo corporeo, quod eft initio âDeo creatû, no eft ubiq;, fed habet fuûàterra diferime amp;^diftantiâ,Etdicit qutdêôd ipfum habitaculum Dei Si fandoj^r eius,no aût exiftimandum eft,qgt; Deus eflêntia fua plus ipfum,quàm alias creaturas impleat, aut quod fandi eius in ipfo Phyficis locationibus Si motionibus commorentur, Siautemloquendumeft de incorpo? reo Si fpirituali cœlo,non eft cogitandum, quod fit cer/ tusiocus,fuis fpacqscircumfcriptus,fupra omnescœ/ los,in quo fandi localiter Si corporaUter ftent, aut fede/ ant,autdeâbulent,fed quod fit regnûcœlefte, quod nec locis,neclocoijt interuallis, fed niaieftate Dei definitur, ut ubicûq? Deus maieftatefua regnat,ibi fit incorpores Se ipin'tuale illud coelô,de quo nobis in prïvfentia fermo eft,

©B DIVINA MAIBST, CH RIS TT, cfLEt ut Cfngliani Iterum habcätjquod pro ipforum gento exagttare pofsint, coelum lUud ca eft çonditionc» uc in eo non tantum Sandi homines , uerumetian^i Satan amp;nbsp;Angeli eins inueniantur ♦ Vbi ergo eritin fernusC’NûÔlt;ipfecftincœIo,autinregnocœkfti îquot; D« hac re fit foUicitus Bullingerus,q cü architedatus fit co«/ lü locale fupraoêsccélos,definit ctiam infernö certolo/ co,Cüm enim iracunde admodum inme infurrcxiflct» dolês,credo,quód paulo liberiuserrorerrteius perftnA xiflem,addit tandem de inferno,Dudum,inquiens,inlt; fuo in locOjUt career hoftium Dei, à Deo iußo,ö^ omni potente extrudus,ÓCcóftitutUs eft. Fidem ergo'hîcfcd' pturac firn pliciter fc quor nbsp;nbsp;ab fque curiofi täte Spiriwi

(ändo per feripturas loqucnti,credês, fentio, infer nurn efle infra nos;LOCVM CER.TVM, impqsäDomi no iuftifsime deftinatum,ampIüamp;abundeinftrudS,ß tisadexcipiendos Äftorquendos omnium fcculoruni itnpios,Sic, nbsp;nbsp;fi tuBuIIingere, fidê feripturæfimplici/

ter fcquereris,amp; abfep curiofitatc fpiritui fando per fen/ pturas loquenti crederes, no tam pertinaciter incendiû de cœna Domini excitatumfoucres, nee quçrerestene bras in luce horû clarifsimorS uerborû, Hoc eft corpus meum,Hiceft fanguismeus amp;c.amp;ficutno fomniaflês locale coelum fupra omnes cœlosjin quo fandi aut fede rentautdeambularent.itanô Ibmniares nunc locakm infernum.Sdmus quidem autoritate fcripturac j efle iiv fernnm Scimus tam diabolos, q impiosamp;impœniten/ tes hommes perpetuô ineotorquendos,fed ubifcnptô ra définit huneinfernum certo locof ybi collocat cum localiter corporaliter uel intra uel infra hanc terram? Hæc ucftra funt,Bullin^ere,commcnta,non feripturse documenu,Acprofedo,nifi doc Oeritis^uel intra uelin/

rOANNBÏ BRBNTIV5, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ica

fnhancterram efTc adhucreltquam aKquSlocakm,localem (inquam) 8Ccorporalen!rcgioncm,eam(ç latißimam qui* dem, fed circûfcnptam, in qua damna« iocaliter ÔC corpon-litcr de«neantur,queniadmodun! de ueftro cœlo commend eftis, nunquam eftugere poteritis,quin in luculento figmen* to dcpræhenfi fitis. Ais quidem tc non uelle de inferno amp;nbsp;in* ferni loco curiofius difputare. Cur ergo tarn cofidenteraffir* mas elle certiim locum cur definis eum loco, eo(^ corpo* rcof'Qiiicquid auiemfitdeficu loci inferni,certe quia Bui* lingcrusomnino definit infernûcorçjoraliloco, neccflc ha* bet cum longé omnium diftantifsime à fua cœlo collocate,ut cóftet ingens illud chaos,quod Abraham interbeatosamp;dâ naros elle affirmât. Non eft autemdiftantior ab eo cœlo lo* eus, quàm médius puneftus terræ. InhocigiturlocoBullin-gerus infernum collocet, necefle eftffed hîc eriam atlt;^ etiant uidendum erir,num is puntftus fit tam amplç 6C latç regioni* capax, ut queat tan tam damnatorum multitudinem comprg bendere. Ac profetfto diligentercogitandumerif,nehacra* tione,non folum primum caput Genefeos, apud Molen, ue rumetiam diameter terræ apud Geometras pcriclitentur. Qliare difficulter ab rjsimpctrabitur ut concédant, intra ter ram adeo^inpunefto terræ, reliquam adhuc efle corpora* 1cm quandam regionê terra ipla muftis parafàngis lauorem à^ampliorem. Nam quod feriptura affirm at rebelles uiuos ininfernum defcendiffe,ôdpfalmusimprccatur,utimptj de* feendantininfernum uiucntes, idêctiam plus paniarchala* cobdepio fuofilio Iolephdicit,Defcêdamadfiliummeuni lugens in infernum. His autem uerbis non intelligendum eft cum infernum,in quem damna« perpetuô cruciandi conijciuntur,effeccrtumamp; corporalcm,uel in medio terræ, uelinfiaterram, locum. Sedillos quidem repêtinamortc in-tcrijffe.(Hoc enim eft uiuum ininfernum delcenderc) laco* bum autem, inludu ex hac uita excelTurum, ficut putabat e*

X tiam

ßl DIVINA AîAIBST. CHRISTI.

tiam fîliutn excefsiflc.Nec cgo dc ampiitudine fpacrj inferm Hsfollidtus fum, fed anilia ueftra deltna dc tllo ucftro cor^ porak amp;;locali coeloac inferno ndeo,ut qui in profcfsion« Chriftianac dcxflrinæ nondum co profeccritis, quo aliquid fublimius,quam prophani Ethnici,defedibus cœli acinfernf fcntiatis, fedreli0is,inlocalifuo inferno Cinglianis, rcucP temurnosad uerum noftruin cœîum.Nam cuinfermo eftde rebusfpirituaIib.ö(^feEleftibus,hafcuocabula,svpra bT Ï N T R A, ufurpanrur quidem ex huinana confuctudine, nó definiunturautem lociSjfed dignitate,indignitate, maieftaquot; fc^biedione, gaudio, horrorc, læticia, triftitia, zlrjs id glt; nUs.Didîum igitur eft quod regnura fuperum feu c ceFcff c dc finiafornccloro,neclocorumintcruanis,fed maicffareDci, qui nonrantum gubernat coram, cos, quifoclicirate hin'u« regni fruuntur, uerumetiam Satanam amp;nbsp;omncsiHos, qun'n perpetuam infclicitatcm cenqduntur. Ergo ne amp;nbsp;Saran ä infernus eruntin resno cœleftif Quid abfurdius dici pogt; teft f Fatcor, coram öycophantis,amp; qs,qui cai nalibns dc f œ lo Sc inferno phantafmatis fafcinati funr, nihil poteft diciabquot; ominabilius. Sed qui funt in iacris literis rertc crudiri, amp;nbsp;no afFeruntäd easfuacarnaliafomnia,fciunrin lobe inter filioî Dei, affîftentes coram Domino,alfuiffe etiam Saîanani,ôi collocutum cum domino. Et inlibris regum, uidet pro* pheta D O M1N V M iedentem fuper folium fuum, omné cxercitum cœli afsiftentem ei a dextris amp;nbsp;à finiftris, inter 6C fpiritus mendax ftetit. Et apud Paulum: Non eft nobis hi/ «fia aduerfus carné ôi fanguinem, fedaducrfusprincipatus, aduerfus poteftatcs,adueifusmundi Dominos, ret'lorcstc* nebrarum buius feculi, aduerfus fpirituales aflurias i N C o E r E s T f B V s. Qiîid igitur dicemus fquæ eft ilia Babylonî* quærerum confuliofhocnó tantum clî:cœlumterræ,Utha/ betprouerbium,uerumetiam cœlum inferno mifccre. Sed beac habet. E tfi cnim ncc cœlcftc feu fup ernuxn,ncc tartare*

ma

lOAftNEi IRENTIVλ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»0^

um feil fnfemum regnum corporalibusloci« ac locoriï intcruallis definiuntur, ac diftinguuntur, tarnen habet fuö, id^, utitadicatn, latifsiinuiTi diferimen. Et quid nunc nobis de locis corporalibusuelcoaltnel inferniï' Cara ut habeas Deum propicium propter Chriftuni, 0^fiue uluas fiuc moriaris,er{s in coelefti gloria SC fceli-citate:fi autem habueris DeStratuna, eris in inferno, ctiamfi fueris in medio Kliorum Dei, 8gt;C in altifsimo uel terraeuel corporalis coeliloco. Sed ô curas hominum, 0 quantum elfin rebus inane. Qiiid anxic laboramus loco, quo uel corpus Chrifti, uel noftra corpora in alte* tOjhoceftjfuturo feu rcuelando fccuio cótineantur,cS amp;nbsp;cœlum Sc terra unà cum locis fuis tranfibunt, SC uo* lira corpora crunt fpiritualia f

Detranfitioncfeu abolitionccoeli^^ terrae, poliert* or Petri Epiftola, e pfalmo Efaia cocionatur, Veniet inquiens, dies Domini ficut fur in noiflc, quo coeli prd* cellae in morcm tranlibunt, elcmenta uerd efluanttx folirenf,6C terra, Si quae in eafunt opera,exurentur. Ac mox, Expedantes ÄacoelcrantesaducntumdieiDef, per quern Jfpeli incenß foluentur, amp;nbsp;elcmenta atßuan* tia liqucfccnt.Coelosuero nouos SC terram nouam,iu* xta promilTaillius cxpcdamus,in quibus iullicia inha* bitat. Et Chriftus ipfe,coElum ( inquit) amp;nbsp;terra præteri bunt, uerba aûtmea no practeribufit. Siue ergo fubftan tia fine tantum inhaerenria huius mundi tranlibunt,ccr* tcficuttempus,itaÔ£: locus,quatfuntmundi inhçrenti» una cum hoc mundo tranfibunt. De humanis aut cor* poribus dicit Paulus: Seminaturcorpus animale, refur git corpus fpirituale-Manifeftum quidem eft,quod cor pusnonmuteturinCpiritum, fed fit fpiritualc, hoc eft, ernatur conditionibus fpiritualibus, ut quemadmo* dqm fpiritus ncccibo, neepotu,n€ciömno,nec loco,

X a nec

DE DIVINA MAIBST. CMRISTI,

Ute tempor»indiget,ita corpus noftrü nihil harum rerü indigebil* Sicut amp;nbsp;aliàs copiofius eft expofitü. Quid ergo in nouo iUo cœlo A nona terra fiet?Quz erit rerü conditiofMagis quidem dicere poflii mus,que non fît q que fît: attamen docuit nos deçà re Paulus,uel faltcm pueriliterbalbutirc.Deus.inquicns.eritOMNlAin OMNI BVS. Deus ergo erit noftnim cœlum.noftra terra,nofter locus,no fter cibus,nofîer potus,noAra uita, noftra iufiieia, noftra fortitU' do,noftra f3pientia,noftra temperantia,noftra Fœlicitas. Quid plu ra?Deus erit in nobis OMNI A,idlt;p longi excellentius ac diuinius, quàm ullahumana ratio cogitare,amp;ullus humanus fermoexplic* repoteft.A feculo,inquitEfaias,non audierunt,ncq;auribus percs perunt.oculus non uidit,Deiis ablcp te, que preparafti cxpcÂanti buste. Fniantur igiturCingliani fuisinfuocœlolocis,fefsioni' bus amp;nbsp;deambulatiôibus,qux amp;nbsp;oculis uidcri,amp; auribus audiri, A corde cognofei pofîunrnos obediëti fîdeexpeâabimusea,qox no bis tëporibus fuis oftenfurus cft illc beatus amp;nbsp;foins princeps rex re gnantiû,amp; Dominus dominantium, qui folus habet immortalité tem,lucem habitas inaccefîam, quem nemo hominum uidit,ncqt uiderepoteft.Cui honor «St imperiû fempiternû,Amen.Haftenui dcmonftrauicrrorcmMartyris ABuIlingeri, quo uerâ amp;fubflan tialë prxfentiâ corporis «SclanguinisChriftiin cœna oppugnant. tanta.n.animi obftinationeimpetûaduerfuseam faciût,utmaliut uerêpiam amp;nbsp;àfpiritu fanâo traditam fentétiam, de incarnations Chrifti.de Aflumptioehumanitatis in Deû,demaieilatcdiuinitsgt; tis Chrifti,de felsiôe Chrifîi ad dexteram Dei Patris, amp;nbsp;de omnipo tentia eius peruerterc ac fîdiciû cœlû approbare,q intelJedum fuû pcrfpiciiçueritatiuerborûcœnx Dominicç captiuum reddere.AS potuifîem quidé carnalia eorû phantafmata,qux clarißimgluci là crçfcripturç,amp;cœleftib.reb. inferreconantur,fîmiliter etiâ calû-nias amp;nbsp;fannas quibus me exceperût copiofîus exagitare, fed uohli rationé habere ecclefîx fîlij Dei,quxiamnôhocquxrit,quomodo Martyr,Bullingcrus de Brentius fe inuicé mordeant,fcd quomodo hzccaufa piêexplicetiir.Quod fpero ipe.diuina dementia fîneSo phillica amp;nbsp;ullius calumnia,ita prxftitifîe.ut nodubitcad tribunal Domini noftri Jefu Chrifti, de cuius maieftate agitur, prouocare, Videatigitur Dominus,amp;iudicet inter nosamp;aduerfario$,ut A totofîendicula é medio toilantur , amp;nbsp;difeant tan.

dem homines -arAgxiÿepxr, nequonis do ûrinx ucatocircumferantur.

DS

DE DISPENSAT IO N B COBPOILTS BT fanguinis Chrifti in coena.

ABfolui, propido Deo, prima amp;nbsp;prxdpuS huius feripd partem, in qua rcfutauimus carnalia fomnia Cinglia«« norum de corpore Chrifti,amp;dc regno coelefti,ac demonftra uimus Chriftûhumanitatcfuaintantâ gloria amp;nbsp;maieilatem euedû, ut in ea no folû no circumfcribat loco,uerumetiâ coe lum ÔC terra (fed fuo eoœ coelefti modo ) impleat QC omnia corâpraciensgubernet. His igit abfolutis,accedemus, Deo adiuuantc,ad altéra parte, quæ eft de difpenfatione corporis amp;fanguinis Chriftiin coena.Etfi.n.Chriftus ea cftmaieftate, ut omnia impleat, tamê corpus 8C fanguis eius non ubicp fu-mcndaôC uefcendadiftribuuntur, Ac licebitquidê corpore 6C fanguine Chrifti, abft^ ullo alio organo,è fola prxdicatio UC Euangelij perfide frui: Chriftus aSt tanta eft beneuolen* ti a Slt;clcmcntia erga fuam Eccleriâ,ut priuf^ intraret per paf fionê 2C morte in gloria acmaieftatêfuam,inftitueritcoenâj in qua corpus flCfanguiseius Sacramento panis^6Cuini,uere difpcnfarenturamp; fumèrent. Duo igit prçcipuè funt bominQ genera, quibus cûdeucraDominicç coenacrationepugnaf. Alterum eft Cinglianorû, q etfi affirmant eos qui creduntin Chrifta, fieri in coena participes bcneficiorS corporis amp;nbsp;fan^ guinis Chrifti per fidê, tamê ne^ant fubftantiam corporis SC fanguinis Chrifti in cœna præffo adefle,fcd tantû à coena di-ftarc quantafupremû coelum à terra diftat. Hos in fuperiori huius feripti parte copiofe 8C euidentibus argumentis réfuta uimus. Alterü genus eft PapiftarS, q docent quidêucrâ præ* fentiam 8C difpenfatione corporis S^ fanguinis Chriftiin cœ* na:nô re«ftc aut fentiunt de modo, Q hxc fiunt, ÔC adfunt prç fentia. Arbitrant .n. canô prius fieri prçfentia,^ facrificulut a pontificibus un(ftus,uerba coenae ad panem ÔC uinum,pro* pofito,utipfiloquunf, confecrandi, recitauerit, quippccÿ uirtutchorû uerborô(Hoc eft corpus meum) fiat,ut corpus Chrifti,antca in cœlo cxiftcns,et à cœna abfens,ftatim inmo mêtoprçfto adfit in cœna^H^c eft inagia,quêadmodum aliâ*

X ) demongt;

nM- DE DXSPÉNS. CÓRK Et SANQ.

dcmoftrauimus.Deindc fcntiuntintali cófecrationeflofl^^ manere fubftantiS panis, fed aut mutari in fubftantiacorp^ ris,aut annihilari,amp; in locö cius fucccderc corpus, remanft*^ bus tm panis accidctibus,q öocat prodigiofo,noïe T ransfub ftantiationCiHoccft humançrationis figmcntfî,quæ fuis guTis uerba Chrifti fubifcit^Fugiamus igif óifdetcftemur bos Cinglianorum amp;nbsp;Papiftai^ crrorcs, amp;(, lèntiamus qgt; ubioü^ lt;ft Chriftus(Eft autcm tam inlt;oelo,q in terra ÔC oîa corâ nipotetiafuagubcrnat) ibihabcatfecûderum fuum corpus amp;nbsp;fanguinc,quippe q, Gt ocrus Dcus,Ä' uerus homo,non aU tê ubic^corpusamp;fanguiné fuumfumêdadiftribuat.Sedreli^ dhiru’cxternâhancô^mundanâuitç rationê,quatrigmtatf* bus annis in hoc feculo conuerfatusfuerat,inftitucntCccn^» in qua cumaccûbcretcom difcipulis fuis,accepit panenb^ •poft^ gratias egiflèt,fregit ac dixit, Accipitc,Edite, Hccmc/ Aim eft corpus,^d pro uobis traditur,Hoc facitein mcicôni« ■morationem.Adeundêmodumamp;pocuIum,pcralt;ftacoena, dicens,Hocpoculum noüumTeftamentumeftinmeofaiî guine.Hoc facile,quotiefcunq^biberitis,in meicomemora/ tionem .Vel ut Matthæus habct.'Bibitc ex hoc oês.Hiceft-U* fanguis meus,qui eft nouiTeftamcnti, qui pro muftisefFun diturinremifsionêpeccatoiji. HadenusinftitutiocœnçD® minicae. Mufta hîc nobis obferuâdaproponunturjnprifflis ^aCtdifpenfatio corporis ôd fanguinis ChriftijSacramentop» nis ÔC uini,conGderanda eft, Non.n.fentiamus quod prius^ nerba cccnæ recitantur, corpus fanguis Chrifti Gnt abfcn/ tia.Oftcndimus cnim, qgt; cum totus Chnftus,etiâfi noncelü brctufcœna prçftoadGtmaicftatefiiatamincoeloginterra» ac maxime omnium in fua Ecclefia,habcat fecum fcmperue rum Juum corpus amp;nbsp;fanguinem,fcd quod quæ antea uerc o rant pracfentia,nunc per prædicationem ièurecitaoonéuer/ boru Chrifti pane ÔCuino diftibuâtur, AcccpitCinquiuntEu/ angeIiftç)Panc,Nô jtccepit iaxum,nô lignum, no pomum» non py^r, np cçKafijüiii,no per ficum^non aliud qtucg efui ult;l quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. apwjiî

IOANNES BRENTÏV5.«

ftptuuel ineptum. Qiiarc ficut his rebus no difpenfantur cct pusamp; fanguisChrifti,Jta rcdè dici potcß,q» nec tn jpfis fitcof puSjÔd fanguts Chnfti, no quod totus Chriftus nö omniaint pleat,amp; corâ prüfens maicftatc fua nongubernctjfed quod I lae res no definiâtur ucrbo Chrifti,ut in ipfis aut per ipfas cotf pus amp;nbsp;fanguis eius diftribuantur. Accepit panê,accepit QC ub BilQuidegitcûpaneÔLuinoC’ Benedixtt,qucadinodô Mar/ cusaitNon eft aut intelh‘gendüm,qj formaueritdigttis fuis, fuper pané uinû figura cruds,ut eqceret diabolû,âC intro/ duceret in tocS cius corpus fanguinê fuu, fed nerbo ben o diccndiintenigcdacftlaudatioamp;gratiaijt adiio,ficutaltj Eu/ angeliftac fcribunt,Eg: t(inquiunt)gratias,ciu'CDno Deo Paz tri fuo coelefti.Laudauit.n, nomê Dni Dei Patris fui,6C gratw as egit,quód tanta fi t erga ipfum bcneoolenria,ut fufdpiat fa crificiüxorporis amp;nbsp;fangutnis fui, mox in cruce peragédum, proexpiationepcccatoijz totius müdi,Quarc,ut Ecdeftama nifeftê cognofceret,benefiet urn huius facr/fici} maxim« oïm ad fcpeftinere,FREGIT.(Poftq gracias egiflèt) PANEM. Frâgcreaûtmore fcrtpturateftdiutdcrcfeudtfpenfarc. Fran ge(inqt nfaias)efurientt pane tuö,hoc eft, dtftribue difpea fiuChriftus ergo fregit Panê(hoccft) diftributt inter difcipil los accum bêtes amp;nbsp;dédit eis dtcetu, Acdp4tc,edttc.Qiiidç’PA NEM.Qutd anteft porredus tfte Panis^ AdditunHoc md5 eft corpus.Stniiliter accepit poculS ae porrexit eis et dixitïBl bite ex co oês.Hic eft fanguis mcus,etc.Cü igitur Chriftus di flribuitPanêÔCuinûinfua coena,no diftrtb uit tin pane amp;nbsp;ut nSjfedctiâ corpus 6C fanguinê fui3,ut quicunep accipcret hue Panêamp;hoeuinum, acciperetco ipfo ctiâ hoe corpus, quod moxerxtcrncifigcdum ,amp;hunc fanguinê qui mox erat pro peccatis mundi cffiindendus. ItaCÇ bic Panis uere eft corpus Chrifti,amp;iK)cuinum uerècftfanguisChrifti,quodinipftsâi per ipfa corpus Sf fanguis Chrifti uere dtfpenfent.Ncc te mo ueat,qui fiat, quód cu totus Chriftus habitet uere in homine .crdq^tCjacdpiM m co^p^cprpqs Qc ^guinêdu««

DE DISPEN. COUP. BT »AHO.

Acprofedd,n{nquisantê pofsfdeat SC habeat per

|gt;ui amp;nbsp;fanguinê Chrifti, g l'n ccena acci piat,no fier benéflö^ *utn,qux ptj per corpus amp;nbsp;fanguinê Chrifti aflèquûtur,paw ieps,Quidigit noui in coena accipitç’Nihilccrtè noui accw pit,fi ipfam totius Chrifii oïaimplcntts fiibfiantiam confide raucris:fed fi operations Chrifti amp;nbsp;reuelationê dono^eiu« intuearis,acdpit nouum donum amp;. nouû bcneficium»Sunw mus exêpium de fpiritu iàncfto.Hic fi naturâ eius inipexeris» omnia implet, tam in cœlo g in tcrra.Quô ibo,inquit,à fpîfi tu tuOjôd quo â facie tua fugiamÆt tn Ghriftus cûm ex re^u’‘ redioc rcdirct ad fuos Apoftolos,infufftauitin eos,ô^ait; Ac cipitcSpiritûiandum. Etindic PcntccoftcsmiffùscftAp® ftoIisfpiritusfanduslt;EtrepleCi funt(inqaitLucas)ocs Spir*' tu fando,lt;^id opus erat, ut Spiritus fandus mitteretutfö^ quomodoomnes Apoftoli repleti funtSpiritu fando,cuH* Spiritus iàndus anteapracicns erat, amp;nbsp;replcbat no tam Apö^ ftolosquam uniuerfum orbêCHïcjfi de cflcntia Spiritus fit» di loquêdum eft,no mittebatur, nec reces Apoftolos t bat, fed erat,ut uerus ab aeterno Deus, in cœlo amp;nbsp;in terra,Si conferuabat omnia,Si autem loquendum eft de donis Spirf* tus fandi, ctfi Spkitus fandus ubicunc^ eft, ibi fecum etiaflt habetdona,non tantum generalia ilia, quibusconferuato^ mnes crcaturas, amp;nbsp;diftribuit unlcuiqj quod fibi congruit.ne rum etiam ilia dona, quacadaeternamialutem ,6c adconfet' uandamEcclefiâfuntneceftària: hæctamen dona noncojv ferunturan quemuis, aut^utredius loquar, non reuelantuf in quouis. Et dicuntur de coelo uenirc, non quod corporal! modo de coelo defcendant,æ illabantur in hominem, quodinhominereuelantur « Non difsimiliterde ChriftoÄ corpore aciânguine eius fentiendum eft.Namfirefpcxerii fubftantiam Ä maieft^em eius, non folum implet cœfuW 6f terram, uerumetiäpaicitcorpoj'eÄ fanguinê fuo omne» tn ipfum crcdetcsjfine ullatntermtfsione: fed fi confiderauc ru inftitutioacni coenae,âf peculiars dooa eiu«, Cliriftus tüc didotf

TOA'NNES BRENT IVS.

dicitur prærenseflè,ac Ecclefiamfuamcorpore Stefan« giiincfiiopafcerc, cum porn'git ei p'anemôCuinum,di-cêdOjHoc eft corpus meum,ÔC Hic eft ranguismeus,ac afFert imbecilli fidci robur, Si afflidïæ confcientiae con-folationem:Quare ctfi Chriftus antea uerc eft una cum corporc Si fangiiine fuo in credente,tamen in coena por rigit Cl corpus fuum,pane uefcendum,9d fanguinem ui nobibendum,«t conférât in ipfumeadona, quae ad fi« deiconfirmationem Si ad certitudinem de diuina de« mcntta,funt falutaria» Sunt enim duo organa,per quæ Chriftus, qui accepit dona in hominibus, fua beneficia conferre,aut fi ita libet excitare,2C reuelare folet. Ake-rum eft pracdicatio Euangelij, abfcç externo Sacramcn to» Alterum eadem prædicatio,cum externo Sacramen to:Euangelion,inquitPauIus,cftpotentiaDei adfalu-tem omni credêti: Et Fides ex auditu eft, auditus autem per uerbum DetCum igitur uerbum Dei,feu Euange lion de Chrifto Si bénéfices eius praedicatur abfe^ exter no Sacramento,reuelantur Si traduntur auditori,ccvle ftia beneficia praefenter quidem,fed generatim amp;fim-pliciter,fi autem praedicatur unà cum adiunefto Sacramento, Baptifmo uidelicet, aut pane Si uino coenac do-minicae, reuelantur 0^ traduntur cœleftia beneficia pe« , culiariter:8lt;,utitadicamdupliciter:Semcl uidelicet uer bo,8lt;iterum Sacramento:ut quod uerbo generaliter promittiturôCcxhibetur, Sacramento peculiariter ap-plicetur»Qjtare ficut in Baptifmo,qui in nomine Patr is, ôd Filtj 8^ Spiritusfanefti difpenfatur, pracfens eft Pater 2lt;Filius Si Spiritusfan(ftus,ac rcciptt (quantum qui-demadminiftenum externum attinet)eum quibaptiCa-turin gratiam, regenerat cum: VndeBaptifmus re-âèdicitur,ô^ eft lauacrumregenerationis ita incœna, Y in qua

DE DISPEN. CORP.ET SANG. CHRiSTf. in qua pants ÔC utnumcum hac uoceCbriftt, Hoe c« corpus ineum,Hic eft fanguis meus difpenfantur, pr^:* fenscftChriftusjfiCfumenn panem amp;nbsp;uinum applied' (quantum quidem ad externum miniftenum attineO corpusamp;^ fanguinemfuûjUnderetflêpanis d/citurI corpus,äf uinum fanguis Chrifti.Qjiid pluribus opiis* uerba ipfaChriftt in cœna,Accipite,Edite,Bibitc,ffluI« to ebriusô^ manifeftius,quàm ulJa alia argumenta, monftfant,quod in ea fiat difpenfatio non panis. ntt uini tantum, uerumetiam corporis Si fanguinis Chrgt;' ftijidque non abfentium, fed uere pracientium, co qni^ dcmmodo,quo res cœlelles,in quorum catalogo conti“' nenturetiam corpus SC fanguis Chrifti,quænullocor‘ p^oreoloco circumfcribuntur, præfentes efle folent. Elfi autem corpus SC fanguis in uiuente homine non (èparantur, tarnen non eft fentiendum, quod corpus8C fanguis Chrifti folo pane difpenfcntur, quemadmo« dum Papiftæ fomniarunt, fed quod corpus difpenft* tur feorfim pane, ÔC fanguis feorfim uino. In difpenfa« donc enim cœnæ non hoC agitur,ut quae in Chrifto na» tura' comunSîa font, feparentur: fed ut ea diuerfis Sa» cr^menti partibus reprçfententur,fiC fumenda tradanc tur 4 Explodendum igitur eft mendacium,quo Papi« ftae laicis, utuocant, fuaeEccIefiiæ,os fublinunt,ôfdi* cunt cos tam fanguincm pane bibere, quâm uino, Ideoque altera parte Sacramenti debere elle contcik tos,

Hatftenus de difpenfationc, qua Chriftus ipfc cor« pusftium pane ÔC fànguinem uino in cœna diftribuiU CLuidergof Num Chriftus fuam cœnam ita célébra« uitjUtiple quidem dilpenfauerit in ea difcipulis cote pusÔCfànguinemfuum, non autempofteris ea difpen« faüdâi

10ÄNNES BRENTïVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7»

lahda comme ndauerity Abfir.Aurontatctn qui'demfu« am,qua cœnaminftituit,fibi retinuit,minïftermm au« tem difpenfande cœnæ Eccleüæ fuae commendauit« Nonenimipfe lanrumaccepit pancm 2C iiinum,amp;dia ftnbuicca dicens,ilkim effe corpus,hoc autem fangui« ncm fuum: uerumetiamaddit, Hocfacite,inquiens,in mei commemorationetn, Etexplicat Paulus: Quoties« cuncp,inquiens,comederin'spanem hunc, Ä^depocu-lo hoc biberitts,mortem Domini annuciate, donee uc ïîerit, Qjiibus djcfïis fignificatur, quod ficut Chriftus dirpenfauitincoena fuum corpusfuum fanguinem, itaccIcbrandamelTetn Ecclefia,ufquead nouifsimum huius fecult diem coenam, in qua non minus corpus 2lt; fanguis Chrifti difpenfentur pane amp;nbsp;uino, quam in prima clt;rna fadum eft* Sacra ipfa oblatio,inquit Chryfo. Chryfoftoraus, fiuc illam Petrus, fiue illam Paulus, » Tim.i« fiue cuiufuismeriti Sacerdos ofFerat,eadcm eft,quam Hom.», dedit Chiiftus ipfe Difeipulis, miocun($ Sacerdotes modo conficiunr. Nihil habet ifta,quäm illa minus* Curidî’Quia nonhanc fandlificanthomines,fedChri« ftus, quiillam ante facrauerat 2lt;c, Etiterùm,Contem= plareobfecro, Adftatmenfaregia,adfunt Angeli,men pdEphe lac huius miniftri, adeft Rex ipfe, 2lt; tu ofeitabundis adftas, fordidis indutus es, 8C tu nihil curas t* Suma= ’’* mus igitur corpus 8lt; fanguinem Chrifti, in noftra ccEna,non alia reuerentia, non alia fide, non alia obe= dientia, quam fi accubuiflemus in prima illa cœna, quam Chriftus adhuc in terra coräm uifibili prae« fentia celebrauit* Sed quibus difpenfantur corpus

fanais CHRISTI in coenat’ Non certè alqs, quam ijs, qui in menfa accurabunt, öi ad quos h rc

Y a ueiba

nt DE DISPEN. CORP. ET SANG. CHRISTI, uerba, Accipitc,editc,Hoc meum eft corpus,Et bibit?» Hic meus eli fangui's, pertinent.Primûfgïtur,hæc uciquot;“ ba non pertinent ad Caiapham aut PiIatum:Ne(Ç enin^ hiaccubueruntjneqifiinterueniflèntjÔL rapuiflentpa“ nem3i poculum,pertinuiflentad eos hæc uerba, Acc^ pitc, édité, bibite: Non igitur accepiflent corpus Chti’= fti,necbibiflenteius fanguinem. Deinde, non perd* net his temporibus nee ad ludæos, nee ad Turcas,quia ne ipfi quidemaccumbunt, 86 fi forte in celebratione cœnæ accurrerêt, ac raperent panem SC uinum,nonta* menederent corpus Chrifti, nee biberent fanguinem eius^quod nihil ad ipfos uerbumChrifti. Præterea uer* bum Chrifti nihil ad mures aut mufeas: Quare etiamß illi rodant panem,ÔChæ forbeant uinum, non tarnen edunt corpus Chrifti, nec bibunt fanguinem eius. Etfi enim Chnftus omnia implet maieftate fua, corpus ta* men SC fanguis eius,nô diipenfatur in cœna,ut nec Caia phaeamp;^ PilatOjitanccmuribusSCmufcis. Poftremôuer bum Chrifti non pertinetad Sacrificulos papifticos,qni in Miffîs fuis fomniant,fe facrificare pro peceatis uiuo* rum SC mortuorum: Hi enim,etfi recitant uerba Cœnx dominicæ,SC edunt panem ac uinum, tarnen nec habet, necedunt corpus, necbibunt fanguinem Chrifti, quia non celebrant Cœnam dominicam,fed Miflam papifti* cam. Ad ueram enim Cœnam dominicam,pertinet pri* mum,Commemoratio,hoc eft, publica prædicatio ôi rc citatio uerborû,quibus Cbriftus,non fol um cœnam fu* am inftituit,ÔCcorpuspane,ac fanguinem uinodifpcn* fauit,uerumetiam mortem fuamac beneficia eius expo fuit: Quod pro uobis,inquit,traditur,8Cqui prouobis cffunditur. Sacrifieuh autem Papiftici, in tantum non commémorât pracdicationem uetborû Chnftipublicc, ut

lOÄNNES BRENTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7»

utctiam graui poena à fuis Pontificibus prohibcantür, ne ad aures Laicorum, ut uocant,commemorent.Dein deadueramCoenamdominicam pertinet Communio, feudifpêfatiopanisô^ uini:Nonenim fuifletcoenain=t terChriftumamp;f Apoftolos, fi folus Chriftus ediflet ac bibitret,efurienubus interim ac fitientibus Apoftolis» Sacrificuli autcm non difpenfant panem ÊC uinumin priuatis fuis Mifsis,fed foli ipfi uefcuntur bibunr. Cum igitur non celebrêt in Mifsis fuis, ueram coenam Domini,manifcftum eft,qùôdnechabeant in Mifsis, necfumant corpus SC fanguinem Chrifti,5lt; cam obtru-duntEcclefiæ fuum panem pro Chrifto adorandum, ÔC opusfuum,ad peccata expianda, defignent horrendam Idolomaniam, ÖC deteftandam impietatem» Ad quos er göpertinetuerbum Chrifti, Accipite, édité, bibite,ô^ quifunt illi qui in coena, fumunt corpus Chrifti pane,amp;: bibuntfanguinem eiusuinoc’R.efpondeo: Pertinet ad difcipulos Chrifti, qui in menfa accumbunt» Fuerunt ne hi omnes pi] 0^ Candid Manifeftum eft quod öi. ludas Ifchariotesproditor, inter ipfosaccubuerit, Accubucc rintetiamrehqui Apoftoli,qui tanta erant imbecillita« te,ut 8d mox de primatu odiofe rixarentur,2lt; paulö poft Chriftum,turpirsimafuga 4c^brerent,ac Petrus etiatn abiurareu Et tarnen quia Chriftus cum ipfis colloque. batur,amp;^porrigendo panem ac uinumdicebat, Accipite,Edite,hoc meum eft cor pus,Bibite,hic meus eft; fan-guis;ldcircônegari non poteft,quin 8C corpus 0^ fane guinem Chriftifumpferint41udasquidem,quiaimpoc-nitens,ad condemnationem,ficut amp;nbsp;Chrifliis ipfe,odor eft mortis ad mortem,impoenitentibus» Reliquiautem ad falutcm,quia peccatores quidem, fed pœnitentes. Habes igitur quod ctfitotus Chriftus impletmaieftatc

Y 3

»▼4 nbsp;, DE rsv ET ÿRVCT. COENAS DOM.

fua cœjiim terram, ac omnia coram gubcrnat, tamffl non omnibus, nec ubiuis difpenfatur corpus 6(f fan* guis eius, fed tantum in uera fua cœna,amp;: difcipulis in ea accumbentibus, fiucdignis fiuc indignfs, iihs qui* dem ad falutcm, his autem ad iudicium. Et hadenusde difpenfatione corporis ÔC ianguinis Chrifti,

DE VSV ET FRVCTV COENAE

DOMINICAE. ,

MArtyr in fuo Dialogo pcrcontatur, quid ad c» mnium rcrum gubernationem ÔC conferuatio* nemopus fit pracfentia humanitatisChriftiVlta multi alij Imprjfunt, quipercontari folent, quæ fit necefsitas pracfentiae corporis 0^ ianguinis Chrifti in coena, Si quidfi nullamomnino ccenam haberemiis, num pto' pterea nobis eflèt omni coeleßifalute carendumc'Hoc autem non eft homini,fed Deo ipfi infultare, amp;nbsp;bent' ficiaeiuscontumeliofe,ac fummaanimi ingratitudinc excipere, Etfi enim Deus potuiflet, pro immenfa fü^ maieftate humanum genus alia ratione, quâm incar* natione filpfui feruare, omnia abfq; præfentia hu* manitatis Chrifti gubernare, potuiftet quo^ filius Dfi abfque inftitutione coenac dominicac,0?dilpenfationc corporis Sc fanguinis fui,faluti Ecclefiæ confulerc,ta* men quia hxcconferendæ falutis ratio uifa eft SC pla-cuituoluntatt Dei, nonibkim exiftimandum eft,earn eiïèSC fapientifsimam,0C congruentifsimamtfedetiam agnofeenda funt hacediuina beneficia gratifsima men* te» Confidercmus igitur, qufs fit ufus coenac dominicaf, Sc quam utilitatem exea confequamur. Non ignoramus quidem, quod multi indigni fumant canam,qui repot*

lOANNES BRENTIVJ. '

reportant ex ea non folum nullam unh'tatem,ucruma ctiam maximam perniciem» Qiiifquis ederi't panem hunc,ÔCb!ben't de poculo Domini indigne,reuseri£ corporis Qi fanguinis Domini, ÔC edit acbibit fibiiu« dicium: hoc autem non fit uitio Cœnæ, fed uftio indilt;» gnitatiseorum,qtji bonamSC utilem t^nam malê ôt indigne fumunu Exponemus igitur, non quid cœna alieno uitio fiat, fed quid officio Spiritus fandri afferar, ' fi quisea digne, hoc eft, in uera pœnitentia,8Cexfide Domini noftri lefu Chrifti utatur» Ac primum omnium cœna Domini non eft muta adlio, nec otiofum fpcda-culum, fedprædicatur inea de morte Chrrfti,quod fit expiatio peccatorû noftrorum,ôdexhibetur nobis pane et uino, corpus illud quod eft uita mûdi,ÔC fanguis ille, qui emundat nos ab omni peccato* Vbi autem auditur ex fide beneficium mortis Chrifti, Si fumitur corpus 6C fanguis cius,ibi ûdes, autore Spiritu fan(fto,non uerbo tantum, fed etiam Sacramento côfnmatur Sc ftabilirur; Sicut enim fides,itaSlt;confirmatio fidciexauditu: Au dints autem per uerbum Dei, Vbi aucetn fides confirm raatur, ibr etiam de æterna noftra uita SC fœlicitate cerci^ ficamurÔCconfirmamur.In tantum enim bénéfices diut nis fruimur,quantum fidei habcmus;F/at,inquit,tibi fc cundumfidemtuam.Qjiareufus cœnædominicae ex fi de,re(ftè nobis dicitur æternam uitam 8C fœlicitatem af-ferre,VndeChryfoftomusîCi.uemadmodû(inquit).fri- Chryfo* gidaaccefsio periculofaeft, itanullamyfticæ iftiuscœ i.Cor.io»-næpartkipatiOjpeftiseftetinteritusJpià namcßmenfa, animænoftraîuiseftjNerui mêtis,fiduciæ uinculû,fun damentû,Spes,Salus,Lux, V ita ncftra SCc.Cum igitur tam magna ÔC ta multa beneficia nobis digno ufu cœna? dominicg offerâturi,agite dû,nô contênamus,nô frigide

accéda«

sjë DE DI5PEN. CORP. ET 5ANG. CHRIST!, accedamus, fed pœnitentfam ueramagamus,ÔC in We fumamus, ut æternam uitam SC falutem reportemtis» Deinde, in difpenfationc pocuIi,Chrifi:us ait:Hic eft fanguismeus,quieft noui TESTAMENT!, Aut, ut aliasdicit:Hoepoculum nouum eft Teftamentum in ineofanguinei^Tribuitfuæipfecœnæ,nomê TESTA MENTI, quod moriturifacere,fiC de ultima fua uohm . tateteftarifoicnt, Videamusigiturquidin Teftamcn* tis fiat, ut ex co utilitatem cœnæ Dominicæ cognofea* mus.SoIennc enim eft,ut homo uel de morte cogitans, uel morti propinquus condat Teftamentum, in quo Hi* ameuieg hacredum portionem h3crediratis,aliisquocp, quibusuifum eft,legataafsignet: Vnde8C de Abraha* mofcriptum eft, Dedit Abrahamcunda quaepofsede* ratl(aaco,hoceft,inftituitlfaacum in legitimum hacrcc dem, filijs autem concubinarum largitus eft muncra, feu legata.Cam igitur Chriftus ex hoc mûdo cflèt mor* te difcefliirusTufcipit 5C ipfe, pro more, Teftamentum faciendum.Quid autem bonorum temporaliumaut ter renorum fuis hacredtbus lcgarct,nô habebat.Filius,in-quit,hominis, non habet ubi rechnet caput fuum: Ac tunream quoeg reliquas ueftium partes, paulo poft di repturi erât milites, Sed nec uenerat in hunc mundum, ut dominaretur regio more, SC difpenfaret externa bo* na,neccaquicquam nobisad ueram Sf æternam falu* tern profuiflent, etiamfi inter nos hæredcs fuos,difpcn* faffer. Fingamus quod Chriftus legafîètin fuoTcfta* mento,Petro quidemregnum Hierofblomytanum,la* cobo regnum Acgyptiacum, Bartholomaeo regnum Aethiopicum, alijsautem maximam uimpecuniæ,qua poftentpro fuo arbitrio negociari, fiC magni fieri, quid, obfecro, hate ad ueram falutem contuliflent;’ Non fuif* fent

IDANMBÎ BRENTTVfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf9

CfftfexhisIcgattXnec fapicntiores, nec iufHores faâi: ïddo etiam, ncc opulentiores aut dîtiores. Neqp enfin pccuruærcddunt hominem diriorem.Aua* rOjinquiunr, tam deeft quod habet, quàm quod non habet, Qiiarc Chriftus confulturus ucræ 8i xtcmx fa-luti Riorum hæredum,n5 legauit eis l'nTcftamento Rio externa SC temporalia, aut aliéna bona»Qiifd ergo Icga uitfQiiodhabuitSCpropn'um Si preciofifsimum, ui* delieetfuumipfiuscorpus, SC Rium ipfius ûnguinem. Non cxiftimes hacc elle uulgaria legata. Non potuiffct EcdefiæRiaeSCprgftantioraôCmagisfalutariabonalc* gaffe. In corpore cnim Si. fanguinc Rio, quæ ad expian* da pcccata noftra coram Deo pâtre impendit, legauic nobis peccatoRvm remissiONEM.Q}iidaut tem maius, quid exccUcntius nobfs poffet contingeref Vbicftpeccatorum rcmifsio,ibi eft Deus proplcius,iu Ricia, uita, SC acterna falus. quid ergo nocere poflêt uel paupertas, uel infamia, uciafgritudo,uelmors,uHin* fernus i Vbi autem non eft remifsio pecca torum, ibi ni hilprofuerint uel diuitiac, uel doniinationes,uelfanita* tes,uel quicquid hic mundus Rifpicit SC admiraf. Qiia* cQ Chriftus legaucritEccIefiçinteftamentoRio cot pus ÔC fanguinem RiS,ac co ipfo rcmifsionê pecca torir, quatper facrificiû corporis fîC fanguinis eft imp errata, ftntiendû eft, q» legauerit ci Rimma, optima,utilifsima, ÔCad uerâfalutêmaxime omniû neceftària bona. Hxc aût eô dicunt ,ut in uRi huiusT eftamêti faciamus,quod alias in uRi mundanorû teftamcntorû facere Roi émus* Namfi quisfueritinmundano teftamentohæresinfti* tutus. Si excludatur uel cohaercdum,uel aliorû iniqui* täte à capienda hacreditatis Riæ portione,ftatim appel* lat adliteras Teftamenti,has profert in mediû,has inipi àt SC expendiK) has aduerfarijs obtrudit, his fefe ab om

Z nibus

1^6 de DISPENt. CORP. ET SANQ.

nibtfs obicdionibus tuetur, ut tandem ad capicndaiH partem hæreditatis admittatur» Non

nos in ufu TeftamcntiChrifti geramus, Promiffa^^ nobisRemifsio peccatorum ÔC hæreditas artcrnar uiW propter lefum Chnfium Dominum noftrum. Et hoc confcdar funt literar Teftamenti, quarfonfin^^ tutio coenar Dominicæ. Satan autem aduerfarius n®' ftcr rcrfcit nos ä capienda bac harreditatc, Obijcit bis multitudinem ÔC magnitudinem noftrorum pect*^ torum.Dicit,Maiora amp;nbsp;plura eflè noftra peccata, quac coram Deo remittantur,ideoque negat ad nosp^t tinere bafrcditatem cœl eftis regni, Et concedit qwdefl^ Deum elîe dementem Si. mifericordem,fedqs,quidib gunt ipfum ( ut Lex habet)amp; cuftodiunt mandata eiuS' T U uerô (inquit) nec dilexifti Deum ex toto corde, nct tinqaam cuftodtjfti uel minimum mandatum cius pet/ . fede.Quidigitur tibi de æterna falute ^erandiim ad ,cxpedandumc' Hæc funt ignita iacula aducrfarij. Qp'^ ergo faciendum f Proférendae funt lïteracTeftamenlÿ lüm enda cft coena Dominica, ut ex ea adm onearn ut,t/ fno certificemur de noftra hçreditâte,de remiftione pet catorumjSC uita æterna. Non neganda quidem eft md titudo amp;nbsp;magnitudo noftrorum peccatorum ,fed inge* nuèconfitenda coram Deo ♦ Necilludeft negandurn» qudd legem Dei nunquàm perfedé feruauerimus.Selt;i babemusliteras Tcftamenti,habemuscoenamDomi/ nicamj'n qua, cumnobis legatafint corpus fangd» Chrifti,eoipfo legata cft nobis remifsio peccatorum «etema uita.QuidcrgofNum Chriftus propter noffro/ rum peccatorum multitudinem magnitudïncni tO tiadabitucritatcm fuiTeftamentfC Num fietmendax» guod egofucaim inobcdicns^ Nihil certc minus, Coe/

lu«

t

rOANNES BllENTIVS.

terra prçter/bunt,ucrba autcrrt hica non præteribunt. Confideremus igftixr ex nomine Tefta/ nientf,quam late patcat ufus cœnæ Dominicæ.Sicut au tem Chriftus uocauit cœnam fuam Teftamentum, fta Eccleiiaftici noftri majores uocarunt ca nee inepte, nee mutüitefjUiati'cum.Nocnïmhabemushïcmanentcm ciuitatemjfedfuturam inquirimus.Inhocigtturmun/ doperegrinamur àDomino»Etquod ille dicit;lncola ego fum in terra ötf peregrinus,fiait omnes Patres mei, idem de nobisdicêdum eft. Peregrinorum aiitem mos eft.adalicnalioipitia diuerti, no ut ibi perpetuó haereat, feduttjshofpitqsad tempus utantur,4ionecitcriuum confidant.Äc nifi uiatico fuen'nt inftrudi, amp;nbsp;fefc ab ijs, ad quos diuertunt,redcmerint,pcfsimê tradan', aliquo ticsctiainuincula conijci foIentSumusÄ: nos inhis ter ris peregrini, ac ncccfle habemus in cnhoîpitizâiucrtiy In quibus Satan paterfamilias eft SC PrinccpSjquilioipf tcsfaos bîandèquidcm aliqüotics excipere,fed Tyran/ fticètradare,acnifi extremum qiladrantcm perfoluas, hoftiliter opprimere foIet.Ecce enim tibi,bîc eft hofpjti umcxilij ôû paupertatisjillic hofpitiuminfamig,iftic ho fpitium morborum, ôi. cumdiuperegrinatum fuerit, tandem diuertendum eft ad hofpitium Mortis.Quôd fi no fucris probe inftrudus aiatico,princepshuius mun di,qui eft Satan, nunquâm dimittet te illçfum. Habet c/ nim in omnibus his hofpitqsfuum ius, ôt: fuam domiz nationcnijidcppropter peccatû,quofa(ftus eft non tam Princcps,quâm Deus, utPauIus ait, huius fecuIùQuarc cum diuerteris inliolpitiûpaüpertatis, exigit ius fuum, quod habet prôpterpeccati«n,filt;xogâatxe in pauperta teperdere. Acnifircdemeris teuiatico yomnino eft tibf pcrcundttra,Cum diuerteris in hofpit ium morborum,

Z 2 exigit

H* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE 'DISPENS. CORP. ET SANG.

cxigit lus fuum, quod habet propter pcccatum, Äfnill numcres,minaturtibi exin'um. Àd extremumeumdi' uertcrisad hofpitium mortis, ibitum, ficut cxcipitt^ crudelifsimèjita traóattc immani tyrannidc, proptd peccatum,utnifi de tuo uiatico numeres, nunquanifit te dimiffurus, donee rein arternS barathrum eonijeiat« Quod ergo eftuiaticum iUud,quo poflumus nos à tan* to exitio redimcre Scimus quidc Chriftum ipfum efi« «rrZAvTfflf, hoeeft, preeium redemptionisnoftræ: fed quiafe nobis ipfeunàeum corpore amp;nbsp;fanguinefuoiß cœnafumendum tradidit, idcircoredîè dióumeft/® sam Dominicam efTe uiaticum, quo nos in peregrina/ tioncnoftra, abinfultationc latronum, amp;a tyrannidc Satanæredimamus. Sienim fatanfiueinhofpirio paU' pertatiSjGuein hofpitio morborum ac mortis cxigit» nobis ius fuum, quodhabetin nos propter pcccatum, fie minatur nobis atternam intcrnecionê, habcmuscct nam Dominicam,in qua corpus fie fanguis Chrifti,quç funt precis redemptionis noflrar, pane ôf uino fumen* da proponunt. Hac igif in fide fumpta, Ôi. Satanae obic lt;îîa,tantu abeft, ut pofsit nos fatan in exitio detinere, ut necefle habeat feipfein perpetuû exitiûproripcre,ac nobis liberrimâ ad cœleftêpatriâ profedlicnêpcrmittc rc.Nam eu in ccena pafeamur carne fiefanguinc Chrifti, g Se morte uicit, ôi. à mortuis refurrexit, ac acterna bc?lt; titudine fruit: fieri no pôt, quinSenosinipfo mortem uincamus,fie deuidla môrtc,fempiternâfœlicitatêafle' quamur. Quare, ficut afflidfi in hac uita,coenaDomigt; nica,ad capiendam in omnibus aduerfis confolationc fie uit5, uti debent: ira cruderiraris genuseft,morituros ab ufu cœnac Domini dercrrerc,5e eos tâ urili,in perifU lofifsima fua pcregrinationcjiiatieo priuare.Poftremo efi Stcccna Dominica mutuw charitatis fymbohim^,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuo

«

V lOANNES BRENTÏVS. 'T ’ \ quoexcitamur, utquemadmodumunacaro, dCunut fanguis cum Chrifto efficimur : ita nos inuicc, ut unius corpons membra mutuo amorc coplcAamur. Sed de ufucœnac Dominicac non libet longiorem dedamatio nem inftituere.uolui autem hçc pauca, quf alias copio/ ßuscxplicata funt,de difpêfatione cœnae dC ufii eius,qs, qixacdeuerapræfentiacorpons Q(. fanguinis Chrifti in' coena,dida funt,adt)cere:ut etiam hac in parte fignifice/ niuSjHOsnuIIo plané contentionisftudio fufccpilTe ue ram corporis óó fanguinis Chrifti prçfentiâin cœna tu/ tndam: ffed nos hoc officium tam Chrifto filio Dei,q cc ckliae eius deberc,ut amp;nbsp;Maieftatcm ChriftiCquod in no biseft)inuiolatâamp;illuftratam conferuemus, QC. uerum ufumcœnæDominicç retineamus.Nondubito,quin, quod eft Cinglianorum ingcnium,fatis habcant conui/ tiorum amp;nbsp;calumniarum, quibus hec noftra pia fcripta profcindantjód iuam impietatem defendcre ftudeat:fcd quodadmeattinet, etiâliicnptis fuis inhumaniterme tradauerint,tarnen illud officium eorum mihi gratifsi mum eft,quod hts fcriptis fuis publicum de me teftimo nium fcrât,me à dogmate eorum peius cane amp;nbsp;anguc abhorrere,acplane non effe Cinglianum. Non dann« no Ecclefias eorum ,quippe quad Deus tanta fit demê/ tia,ut etiam in media Baalitarum dodn'na referuet fibi fua feptem millia uirorü, qui no curuant genua fua an/ te Baal : fed damno pernitiofum ipforum dogma : amp;nbsp;fi inerroreipfiperrexerintjdolemus quidem ex animo: fedintereano eft nobis noftrum officium deferêdum, amp;oramus Deum Pattern Domini noftri lefu Chrifti» utnosSpiritu fando fuo in cognitioneSCprofefsione uerèpiaedodrinæconferuet,amp; gregem Ecclefiac fux à faucibus luporuin dementer eripiau

ALPHAEVS VALESIANVS

Henrico Bullingcro S.

Egi librum tuum, dodlißimeBuIlin“ gerc, quem contra D. BrcnciumD^ cœlo, De dextra Dei, Atcenlu Chriæ

îh cœkim,amp;Sacramento corporisamp;lânguinis«' ius in cœnaedidifti. In quo uidinon modôD« Brentium,amp;qui cum ipfo feciunt, uerùm quoq; admodum inclemcnter cxcipi. Quod ig* turadiiîcattinetjcui uideo teplurimumlucccfl Iere,dum me in àÂlt;/)XTtro(z,bo c eft in piftrinum/U' bi mancipia cruciabantur, conijciendum amp;nbsp;dani nandum cenles, qjScbolaftiçorum quorundaifl de cœlo Empyreo nugas adfinem BrentianiHquot; bellirecitaucrimjfcias,mcid tibi ex animo côHo nare . Etfienimiplequoq; in etymo cognomiquot; nis tui,BûlIingerc,luderepotuiflem,in prçfentu tarnen mihi omnino abftincndum duxi. Ac tan^ turn abeft, ut par pari rependere cupiam, quio me etiam paratum elfe fcias,fi hoc modo piapa* amp;nbsp;làlutaris concordia Ecclefiç Chrifti reftitui fct,mc,iudicium hoc quantumuis graue,autfi quid etiam maius cfletjnon recufaturum.Subifl de enim magismagisq^ perlpicio, quantum hoc Sacramentarium dilsidium Euangelicç dodrinç curium impcdiat.Seduiäßim uellem tequoqj

pro

pró tm.eruóirionCjCOgitarc, nos in hocamp;croûn ôomyftcrio minimè ludcrc. Etquod-artgiA«.

inter cœlum cmpyrcûamp; terra«!,amp; moU cœlitùs in terram demittenda exfentcntiafophi ftarum annotaui, non hocanimo faôlum putes, quo tu interpre taris: uerùmhoclolummefpç-^fle,ne maieftati Chrifti ad dexrram Dei patris fedentis,aliquid affingamus cœlefti eius gloria in dignum, quod à fcholafticis faôhim elfe demon ftraui. Qui has choreas confinxeruntyamp;Ariftote licum uix tranfccndêre cœlum,hoc eftjde çterna bearitudine non nifi terrena,hoc eft,ftulu, cogh tare potuerunt.Sed ccce tibi nuncBrcntium,cn iuscanicicm cùm uellicares(fituerbo ucnia)pau lopctulandus,num puus ei ingenium defuifle, quo dïéteria tua,nc quidgrauius dicam,pari rati one cxdpcrc potuiflet? de quo etiam,fi maxime faâum tuilTetjOmnes pij amp;nbsp;çquiledores candide iudicalTent. Verùm ipfeuocationis (uæmc-mor,pro natura,pietate,amp; grauitate lua,præfcnti umq;temporumratione,quibus uides hoftes dodvinçcœleftisin omnes occafionesintentos, effe amp;uigilarc,maluit Ecdefiæ ueftræq-, làlutis ra-üonem habere, quàm humano ingenio, quod nobifcumnafcitur,indulgere,amp;aliquidacerbius in uos ferib ere; ut uniuerià Chrifti Ecclefia intel-' bgat,

Ägatjfibi cum dogmate fuifle eer tam en à /crïpo^ taûcraalicno,cuius autores amp;nbsp;propugnatorcs«' ^mfâluosoptauit,modô ueritati cœlcftist^^/ * ôhinç cedcrêt.T c igit Bullingere per uilcera lùi^^ ricordiæDcirogo amp;obccftor,nequid affeôtib darc ueîis,aut opinioni,quam penitus imb ‘uidcris.Ego enim detein uiam reuocando noj’ prorlùsanimum deCpondi, qjtoticsinnouifsi' mo libello tuo à D. Brentio plcniorem explic^^ oneminquibufdam defideras: quodanimi^^ in fentêtia fuanon per omnia connrmati, non^ men ôbftinatijfcd doccri cupientis argumcnnïlt; ' Id quod te ex animo facerc fpero.Si igiï quod o* •pto amp;prccor,animo candido ßcfincero/emoo^ ' numapisaffedibus (dioquin peßimis confultlt;^' ribus)hocBrentij relponfum perlegeris,amp;dibquot; genter expenderis,uidebis quam tuçfàluti amp;nbsp;uc-ritaci cognofcêdçôc apcricndænon uolueritdc* ;efrc,uir de repub. Chriftiana optime mcritus.Ac ‘principiô confideres uelim,D.Brentium cöhiSj 'tjuos habet in hac parte doélrinç cœleftis

nullam prorßis naturæ humanæinChrifto facere diffufionem,quaper corporcas dimenfio •néslongum,latumamp;altSfiat: quo nominetrâ-quot;duófi fiint odiolb admodö Vbiquiftaru cognogt; “tncnto.Quod cùm certum fit, amp;nbsp;omnibuspijs, quotquot

quotquotBrcntij fcrîpulegcrunt,notum, quid nobis dicendû aut fadcndum ccrffes, cum pius lector talia fcriptis ueftris infcrta dcprehcndat, D.Brentio ôi. collegis eius minus candide impu-tata ? Quis .n. ucl (altem rationis beneficia prædi tus,non horreat crafiàmbancTheologiam, quae nosChriftifaceret, aut naturçhumanæmanife-ftos abnegatoreSjMarcionitas, Euty cbianos, aut carnis eius Cap ernaiticos deuoratorcs ? fic .n. de nobisloquunt quidamf amp;nbsp;(cribunt,qjueram car nis Chrifti in cœna prçfentiam affirmamusiboru fcias nihil quicquam nobis in mentem uenit un-quàm;ncq;quifquam nos tam crafTos philofo-phos cxiftimet. Sed quid quçfo aliud agit Petrus Martyr in lùo dialogo, quam ut Icriptis p.nrû, amp;nbsp;fcripturac lacræ teftimonijs doceat, corpus Chrifti nô extendi amp;diffundi in omnia located quis quçlb hoc dixit? quis fcripfit? quis l'enfit?quis ere didit unquâ?ne fcholaftici quidê,alias (atis inepti in prçlenti materia dilputatores.Cumigit quod femper iam indcab initio exortihuiuscertami-nis docuim% ingenue fateamur,nos firmiter ere dcrc amp;a{rcrere,corpusChrifti no extendi aut dif fundi in omnia(upera amp;inferaloca,an non uide înur,chriftianelcÂor,uno uerbo ad Petri Marty Lsprolixu dialogurefpondiffe, eum refutaffe?

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a hoceft,

hoc c{l,rcipamp; dcmonftraHe,q? nobis noftris^i dcfijsaffinxerit opinioncm,quç cû fcripturapr^ ph erica amp;apoftolica Sc didis patrum pugnct?Si dicamusiderrorc Sc ignorantia fadu MartyflS» metuendum eft,ncamp;nocminusbenigne ccpcurus.Si ueró Audio (adum affirmaueriinu^ crimen eritnonleue. Veruutcunq;habcat,hoc modô lciatis,nos corpus Chrifti neq; extender^ neq; diffunderein omnialoca: quod uelim can* didusledor diligenter meminerit amp;cxpendat. At dices,nos quidem hçcablurda negate uerbis» reipia uero incurrere, Sc defendere talem fenten tiam,ex qua hçc neceflàriô fèquunt : veram feili' cet prçfentiam corporis amp;nbsp;finguinis Chrifti in ccena. Hie uellem mi BuUingcre diligenter con^ fideraresjamp;apudanimu tuum expcnderes,nufn credas itaabbreuiatam amp;infirmatam manu Dei» utnonpofsit modu inuenireamp;rationem,qu^ homoille, quemA«}'©'inunitatcm perfonacaf fumpfit,ubiq; omnibus rebus prçlcns ftt,amp;rcs omncspraelensadminiftrarepoßit} cuiuspedi bus Deus omniaftibiccit ƒ Sed ais,per ipiritum Chrifti hoefieri. Per quern quçib ipiritû?num cum qui tertia in Triiiitatc Dei taris eft peribna? Sed hac ratione ôdàndos dei Chriftos dices,qui àipiritu ûndo implcntur «vrW«f,neq; tarnen mundiun

rundum adminiftrabun,^ ficuthicBrenrij Übel ‘US tc pic amp;nbsp;copiofe doccbit. Quid ergo, quod ^müdi adminiftrarioncmatdnct,Chrifto proprer pcrfonalcm vnionem duarum nacurarü am P^ius ûnélis tribucs? Veilem aucin hac de dex fraPcidilputationeloanncm Caluinü audircs: ^ui amp;fi per omnia nobilcum non fadat, hanc ta-uicn,quam tu dc dextraDci opinionem profite risj’conftanter réfutât. Is .n. in lo cum apoftoli ad Ephef cap.i. (Sederc cum fedt in dextra) ad hunc uiodum feribit. Hicloeus, inquit,aperte often-lt;lit,ri quis alius,quid fignificct Dextra D ei, Non locukilicctaliqucm, fed poteftatem, quam Pater Chrifto contulit, ut cius nomine cœlû ôc. ter-ramadminiftret: ncq; .n.bocad corporis collo-cadonem pcrtinct,fcdfiimmam regnandi auto-ritatem exprimit,qua prçditus eft Chriftus. Hoc fonant Pauli uerba: Super omnem prindpatum amp;c. Nam to turn hoc complcxtÉcxegcticcadic-âumeft, ad cxprimcndamDcxtrçfignificatio-nem. Didtergo Deus pater Chriftumextulifte ad dextram fuam,quia Confortem ipfiim impe-rij fui feccrit,quiaPcr Ipfiim omnem fiiam pote ftatem excrccat,fimilitudincàtcrrcnis prindpi-busfiimpta, quifiios præfeôtos alsidcrefibiiu-bentbonoriscauia. Quum aûtdcxteraDcicœ-

a a iuna

Ium amp;nbsp;terram impleat, fequitur regnum Cbrifti ubiqjdiffufùmefle, atq; etiamuircutem.Vnde perperam faciunt,qui ex feßione ad dexteram Dei co nantur probare, Chriftum non nifi in cce Io cfle.Eftquidemiduerißimum,inquit,in ca* Io elTe Chrifti humaniratem, non in terra ( qux uerba Caluini ego intelligo pcrinde,acfi dicerec corpus Chrifti non diftundi aut extendi,fed etia ingloria,quodadeflentiam attinet,manere fi-nitam creaturä,amp; terrcno modo,hoceft,fenfibi li efle in terra) Sed probatio illa,inquit,non con uenit. Haétenus Caluinus. Hçc u erba ideo pro ducereuolui,nonqgt; ignorem quam lèntêciam de cœnaprofiteat,uerùm utintelligas eu quoq; per dexteram Dei non intelligere certu aliquem locuin cœlo empyreo, quod tu fine omniferi-. pturçlàcrç amp;nbsp;patrum teftimonio affirmas :amp; fi' mulalij quoq; intclligant, quantum uel animis uel lententijs dilTentiamus. Corpus enim Chri* ftifubflantiafinitum aflerimus in coclo ubinon critphyficus locus, ficut alias copiofe deinon-ftratum eft. Äffers quidem locü exMatthçi Cap. i5.deouibusad dexteramChrifti innouifsimo die collocandis,fed quidhocadinftitutu? Non enim de dexterafili) hominis eft quæftio, fed de dextera Dei Patris, ad quam filius hominis collo

catus

catuseft.Chriftusautem loquitur dedexterâfi-lijhominis,qui apparebit in nubibus: non de dexteraDeipatris,quæ inuifibilis amp;nbsp;infinita eft potentia D ei, ad quam filius hominis fedet, om nia fùpera amp;nbsp;inféra cœlefti modo pfæfens gu-bcrnatamp;adminiftrat.

Cùmigitur luce meridiana clarius fit, dexte- . ramDei non locum ali quem fignifi care,led lum mam maieftatemDei,omnibus rebuspræfen-tem, amp;res omnes gubernantem amp;adminiftran-tem,amp;Chriftum hominem collocatum ad dex-teram Dei, nonfiUum Dei ( ipfe enim filius fiue eftdexteraDci,omnipotens inquamuer-bum cius,perquod Deus pater omnia condi-dit, omnia conferuat) amp;nbsp;ad dexterâ D ei collo catum e(re,eft AÔywperfonaliter uniri, amp;nbsp;imperij confortemfaccre,amp;maieftatis:non modo, ut hacdiuinamaieftate, quam fine menfuraparticipât, fruatur, id quod cùm Chrifto omnes làn-élicommunehabent:led efthocmodo inlb-cietatem maieftatis alfumi, ut iplà quoq; huma-nitas,ho c eft, homo Chriftus,fiue,ut magisaper tèloquar,Chriftus etiam fecundumhumanita-temluam,alio tarnen modo, quàm diuinitas,o-mniafupera amp;nbsp;inféra adminiftretpræfens,modo uidelicet cœlefti, amp;nbsp;rationehumanç imper- ’ a 3 uefti-

ué{KgabiK.Idco^- nccefTc Habes,auchanc maie-ôatem Chrifti hominis negate, qua amp;nbsp;iplc propter banc ad dexteram Dei (clsionem non lo calem aliquam, (cdmaieAacis communicatio-nem,omnibus creaturis eft prçicns: aut libenter nobiftum fateberis, eum etiam ubique efle, if-in cœna corpus amp;nbsp;finguinem ftium uefeentibus diftribuere. Neque cft,quodadipiritumhic c5fti^as,qui adfit cum pane amp;nbsp;uino cœnæ : Cor poris,no Ipiritus lui mentionem fecit Chriftus, dumpanem diftribuit, Ideo^; non Iola (piritus Chrifti maieftas eft,(cd amp;maicftashumanitaris Chrifti,quçfacitut corpus eiusuercadfitin coC' na,amp;diftribuatur: alio tarnen,utdixi,modo4 diuinitas (iue (piritus Chrifti,q)(ubftantia corpo ris non ab oleatur,amp; natura Humana etiam in gio ria maneat creatura. Nihilominus tarnen tanta efthumanitatis Chrifti maieftas,qua ubiq; locorum adeft cumlpiritu, hoc eft diuinitatc,omnia uidet, omnia audit, amp;nbsp;per ipiam (humanita-tcm,Ecccgloriam ócmaieftatem inenarrabilem humanitatis eius} diuinitas, omnia admintftiat. Hoc,inquam,myftcrium eft à feculis abfeonrii-tum,quod nulla ratio,nullus (enfushumanus comprehcndcrc poteftHçc ucllem tc mi Bullin gcrc diligenter expcndcrc,ficficrct, ut non modo

do er c der es,im ô uidercs panisamp;umi diftribu-donem,cum fpiritu Chri{ti,hoc cft diuinîcatc c-ius omnia impientc,abfcnte humanitate eius co iunftâjfedmaieftatem quoq- carnisChriftiado randâ cognofc€rcs,quæ nullo lo corum internai loàfoititueius feparatur,fcd ubicunq; diuini-taseft,camquoqj modo cœlefti,amp;naturæbu-manac incomprenenfibili fecum prçlèntemba-bet.Cuius fubftâtiapafcimur in cœna,non ea ratio c qua in crucc pro nobis paffus cft,fed eo mo do, quo in cœna luamaicflatc etiam bumanita* tis fuæ præfens eft,amp;fuo corpore Ôelànguinc, quaehic diftribuûtur nos ucrè nutrit, et in uitam Çternam alit : fpiritum noftrum reficiens, amp;nbsp;corpora noftra ad ipemrefurredionis amp;nbsp;immorta-litatis’confecrans.

Vides mîBullingere,quàm candide, quàma-perte tecum agatur, patiamur quçfo nos non ab hominibus,boc eft ratio ne Humana, fed ipiritu Dci de tâtis myfterijs doceri, ubi minus perieuîi bab et pia Gm pli citas,quàm acuminis bumani in-genij curiofitas. Abijciamus quas ratio bumana nobis tuggerit de bac coelefti amp;incfFabili maiefta teCbriftibominis fiuebumanitatis eius carnalcs cogitationes.

. VerbumCbriftifit duxnofter,quodincœna Domi-

Domini,non modo panis amp;nbsp;uini«w»w«F)^®^ ueram etiam corporis amp;:IanguinisChrifti,ni3' icftatehumanitatis (uæ quoq; præfentis cornrnü nicationê,quç non contaólu in noftra corpora agantjicd cœlefti modo uitam per fidemin nO' bis inchoata confirment amp;foueant, indignosaU tern corripiant ôi. caftigent. Quæ fiunt non coni’ deratione autcogitatioe noftra deipfius corpo reabfentCjfed iplum Chrifti corpus uerèinpijî agat,quemadmodum amp;ipiricusad uiuificario- I nem,alio tarnen, ut dixi, amp;nbsp;diuerfo modo.

Vides etiam mi Bullingere, quàm non abhor* feamusà pia concordia, amp;nbsp;quàm de ea facienda non proriùs delperauerimus.Ratio compendia ria eft, amp;nbsp;expeditiftima.Date quçfo gloriam filio j Deiamp; omnipotentiæ amp;ueritacis,quidhabebic çaro,quodrelponfet? Quod ut ucl tandem fiat, te lefu Chrifte ,*fili Dei amp;nbsp;hominis, per palsionc amp;mortem,pcr uifceramifericordiæ tuæ,te oro, amp;animosdocentiumad amoremueritatis do* 45trinç cœleftis amp;incorruptæ,amp;concordix fie-^s. Quotannis,quælb,durauitinter Corneliu Romanum amp;Cyprianum Carthag.totiusAfiicX amp;ItaliæEpifcopos debaptizatis ab hçreticis,re* baptizandis uel nô rebaptizandis,certamcn,ubi, meo iudicio, non minus periculi fuifle uidetur, qüàni

in hac de cœna Dominica dilTcnflonc,donee tandem utrifq; defundis, amp;argumentisutrinq; probe examinatis, pars quæ Cypriano adhade-rat,utcunq;fibiargumentis munita uidebatur, ucritaticederct,ôcEcclefiaDei,quid credendu eflet amp;nbsp;faciendum, redèinftituta eft.

Veinam uerô hune diemalpicereliceret, quo utriufq; partis argumentis diligenter dilculsis,rc iTiotis omnibus prauisaffedibus, de ueritate u-nanimiter pronûciaretur, exEcclefia Dei omnis crrortollat,pa(sim amp;ubiq;Iocorum quàmlatè ChriftianifiuLis pacet, omnesredè de tanto my fterio erudirent. Hocmultorûpiauotadcfide-rant,flagican£,hoclperanc,hoc expcdant:cui fin. guli pro uirili noftra, amp;nbsp;quilq; pro uocatiôis fil« ratione deelîe nô debet. Cogitauiiplcfæpenu-mero, præftare, utanimis iam propemodum u. trinque defatigatis, à feriptione temperaretur. Video autem fingulari confilio Dei diucririm fie ri.Etaccidit, quod apudElâiam lcriptum legi-mus Sieut exaltantur cœli à terra,fie exaltatæ iunt uijemeæàuijs ucftris,amp;cogitationes meæàco. gitarionibus ueftris.Non quidem ab initio fem. per confiliorum D ci nobis confiât ratio, fed tarnen fuo temporercuelantur. Dehoc ucro ccr-taminc,utdicam quodfentio,fortafle Dominus permifit,quum aliud Noui tefiamenti amp;E-b uangc-

Uângclicje do drinx caput, aut cukus diuini pars , aliamaioribus tenebris ,erronbus,idolomania inuoluta non fuerit,quàmcœna Domini.Vo* luit Dominus omnia eius probe examinari,amp;ad uiuum refecari, donee ueritas eximis amp;nbsp;denfißi' mis tenebris eruta, manifeftafieret.Id quod nuc uel tandem fadum côfidimus. Spero enim hoc Brentij libro leóto amp;nbsp;diligenter examinato, om-nes uerè pios intelleóluros, nos ueram carnis Chrifti prælentiam incœna Dominiaflerentes, nihil crafiumaut carnaleChrifti corpori, feciim dumrationem huius lèculi affingere, quoduel naturam eiusaboleat,uel ciï maieftate ipfius pu-gnet,adeoq; nullum nouuinEcclefiam Deiin-troducerc dogma, led ueritatc coeleftis dodrinç tueri,maieftate hominis Chriftiaflcrcrc,amp; the* làurum Ecclefiç in cœna Domini non adumbra-tum modo, lcd donatû amp;nbsp;exhibitum euftodirc. Spero etilt;äfore,uthoclcripto multorum animi inuera, quamhaôtenus profelsilunt,lentcnriâ confirmentur. Et exhis, qui haôtenus fibi amp;hu-manis rationibus indullèrunt, cas abieéturos, amp;nbsp;intelledum fuum, iuxta dodrinam Apoftoli, ca ptiuum tradituros, in oblèquium Chrifti: duin uident, humanas dcaltcrius leculi conditioneta tioncs confiftere non poffe,lèd cû maieftate hominis Chrifti ex diametro pugnarc.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Eg®

I

• Ego quidê ingenue amp;nbsp;grato animo Fateorjcdiot Kuius fcripti me no paru in fentêtia côfirmatû quS ccclefix Dei minifterio meo iam aliquotannistra-didi.ldëalios cjuoq; tcftificaturos minimedubito, Atq perfuafilsimù hab eo,fi maxime decê mille miliaria eminusChriftü cum corpore fuo uiderê,quê-admodù iplum uifuri fumus in nouilT.die, ucnien-tcminnubibus,amp;.c.uerbo tarne ipfius obediens, amp;nbsp;fidèhabens,quo præccpic in cœnafuamâducarcSc bibere,amp; promittitle darenobis corpus fuüôclàn-guinê,nihil prorfus dubitarê^hocipfum corpus mc n\anducare,quo d eminus alpicerc.Lo cus.n.ficut in prima coena, ubi unus difcipulorü Chrifti propior fuitaltcro nihil impediuituerâ diftributionê corporis ÔC languinis fui.Maieftatc enim, no ad mcnfu-ram participauho c prçftitit, quo d naturç corporis defuit; idê nunc quoq^ in ecdeha lua amp;nbsp;po ffe amp;nbsp;pr^ ftare certû eft.Vbi de phyGcalocadone corpora Ipi ritualiû,qualia Paulus refurreótura tcftat,nihil fom-niandücft,poft(^ depofitaomni human« naturae imbecillitate, in forma ferui aflumpta, ad fummam maieftateDei eft eueófus, omnia gubernans amp;ad-miniftrans,uereq- quod promihtimplens.

H^cmaieftatis Chrifti coftderatio facit nobis hue ■ nbsp;nbsp;nbsp;de coenaD oraini articulu ap ertu amp;nbsp;facile, amp;nbsp;omnes

abïùrditates tollit, amp;nbsp;curiolas qu^ftiones de uirtutc côfccraùonisjdehoftijs Çutuoeât) inufu cœnxDni

rema-

remanêribuSjdc duratiôe pr^fcnriç Chrifti cûpanî cœnç,amp; fimilia,quç oêshinc porilsimu exortçlunt» g, maieftas hominis Chrifti ad dextcrâ Dei no red« côfidcratafuic.Quid.n.his opus eft,rcâ:èdcniaieft^ te hominis Chrifti ad dextrâ Dei fedêtis, fentiéti? amp;nbsp;quiintelligitno mod6,quomodo homoChrifti^’ per diuinitatê omnia polsit,uerûetiâ quo Deusp^f numanitatêinunitatêperionçaflumptâjomniaâ^' miniftret: myfteriû lànè maxim û,qu o d humaniii’' genijmodû excedit,uidclicet:Humanænatura!i*' Chrifto,omnia fupera amp;nbsp;inféra,ho c eft,omnes cre^ turas fubieôlas efte,amp; per ipftim fine ab ipfo gubef-nari. Quiigit iuxta fidei noftrçarticulû per homing omnia in cœlo amp;in terra adminiftrat,amp; cui datu cit nome luper omne nomê,qui pofîtus eft (uper nem principatiJ,qui igit tu,quç(ô,qui uel quereres uel dubitares, quomodo idê tibi fuû corpus guinêdarepofsitin cœna? Ah mi Bullingere,bilt;: lubfiftamus,hâcmaicftatêadoremus potius temur,ne cû parc faciamus angclis aut hominib.hfl •lt;ftis,hoc eft, uerû Deum efle negemus. Vitanoft’’^ in Chrifto nô modo eft diuinitas, fed öchumanitas cius,quç amp;nbsp;iplà faéla uiuifica. Reliqua mittamus,^^ ■ cius confiderationê in altcrû Icculum rciiciamus.

■ * ' ho*

Habe« mi BuIIingere,utegoquidé arbitrer,refpôfum minime*’ ftilc, fed quod profeÂû eft ab animo falutis tua: tuorûip cupidifs’^ ’ Dns Deutpater Do'Tiini nóftri lefu Chrifti unàcûSpiritu ranftf,*’' giatigt;rnobit,utin ipfbunûftmusjdemfentiamuSiamp;adutilitate'’’