Recognitio Propheticæ amp;: Apofto-LICÆ DOCTRINÆ. DB VER/ ^IE ST^TE T) I ^OSTfi^I [ E SE CHTi^ISTI, nbsp;nbsp;TyEXTET^A’M DEI

TAT\IS STl O^IKITQ^ TEmiS,

In hoe Scrîpto refutatur liber Henrici BuIIingeri, cui author titulum fecit: Fundametutn fir« mum,cui tuib fidelis quiuis inniti poteftjScc»

Authore loanne Brentio.

Jttn appen/ix pullicorum teJUmonwrum,ifuihuf manifeße oßtM^ ^twTinglùnos noßramßoc ei^^yerepiamfenttnttam

JeceenaDO 'ivl ITT 1^multiconfeientia fgt;PP^^niire,

TVBIHGÆ. A7VD

duun Vlrici Morhardt

AD E C C L E S I A S in quitus docent propugnaco-res Cingli'ani dogmatis de coena

HecttfoM

,1D EBOR F ORTAS SB , nonnulUs in hoc fcriptoacrius 8C vchementius in Cinglianos inue* : dus eflc» nonenimdcbuiadcoti* tumcliam fummæ maieftati Do* mini noftri lefu Chrifti iUatam, ignauiter fterterc, èC veritatiofci-tanter patrocinari» Volo autem tcftatutn cffe,mc nomine CingUanorum, non intelligerc Ecclefias, in quarumçathedraregnat dogma Ginglianum de cce-na Domini; fed tantum dogmatiftas, qui EcclcGis împiamfuam dodrinamjomni grauifsimarum aduer fus nos criminationum genere, petulanter perui* caciter obtrudunt. Nullum quidemimpium dogma dlinEcclefia hh} D^^ approbandum;fed inter ea non omnes eius auditor es funt noftr a morofitate in tarta*

ïumdetrudêdi.Multiborum Bagrant defiderio cog« tiofcendæ veritatis : fed præimbecillitate iudicqlui, Scimprobisac fpecioBs dogmatiftarum fuorumuo« ciîeratiombus,abripiuntur, praeter animi etiâ fenten« tiatöjincommunem errorero^ Multi vel tandem, vt

Al fptra^».

EXCrSJTIQ lOA^: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fperamus, in extrcrao agone,in viam rcdeunt nbsp;nbsp;^b*

iedo,au£ præalijsgrauioribus tentadonibus non co* gitato hoc certamineUnfblo vcro fundamento,quod • eih lefus Chriflus, Dominus nofler, confidentes/^ bac vita excedunt* Non eft ignotum, quanta fueni , piæ docftrinæ vaftitas in regno liraëlis» Et tarnen eX* tat cœlefte oraculum : Reliqui mihi fèptem milHa v^* roruj^qui no curuaueruntgenua fua ante Baah Inte* gno quocß ludæ, etfi publica obtinebat idolomanis, vera tarnen Ecclefia Del nonperiju Montes, inquit Dns per EfaiamiCommouebütur,amp;: colles contremiP cent: mifericordia autem mea non reccdet à tc,8^ fte* dus,pacis meae non mouebitur» Temporibus Afmo* næorum feu Simonenfium, manifefta fuit profefsio Epicureiimi Sgt;C Hypocrilcos per Saducæos nbsp;nbsp;Phad*

Qos introduda:fua tarnen filio Dei ecclefia conferua* ta eft, Nee eft inufitatum, quod ones Chrifti confer* uentur etiam inmedio luporum, Nemo (inquit) po* teft eas de manu mea rapere. Et Paulus cu ad Philip* pefts ftnbit: Attamê (^inquiês) quouis modo fine per occafionem, fiue per veritaie,Chriftus tarnen adnun* ciatur,aperte oftendit,ChriftS, quoquo modo adnu‘ cietur,tan£ummodo adnuncietur,nô eflè ceflàtoretn, (êd occafione quaqua per minifterium exhibita ,fuam colligereecclefiam, Omninoquidemfaciendum eft noftrum offîciumtet dada eft, quoad eius fieri poteft, fumma opera, vt vere piadodrina.fine vlla corrupte* la,in ecclefia inftauretur, conferueturæ àdpofteros propagetur.Sedßita res cadat, vt Satang et membro* rum

ECCLESIA S.

cius maïnia, dodrina veræ religiotiis, fordibus ’mpietatis inquinetur non efl tarnen animus de fàlu« te veræ ccclefîæ defpondendus,Quantum fuit impie« tatis in Arrianifino, in vniucrfo orbe terrarum C Et tarnen eledi funt confèruatû Quantum fuit,amp;^ adhuc reliquum Idolomaniæ ôd Magiæ in PapifmoC Et tarnen quia retenta fuit ibi aliqua pars ecclefiaftici mi« niftcrfj, ÔC generalis Catechifmi,non dubitamus,quin in ea impietatis inundatione, multi veramfint (àlutem confecuti* Maiores noftri non rebaptizarunt bapti» fatos antea ab hæreticis,et conferentes fe ad ecclefiam Catholicam, Quo baudobfcurè fignificarunt,qu'od, «iamfi hærefes fînt impiæ, ôC danandæ, tamenChria ftus non definat,etiam in medio herefeon(fed earum, per quas fundamentura,et minifterium non eft pror« fusfublatum)fuas oues eripere ôô conferuare*De bac xc volui pium ledorem initib admonere, vt fciat, me in hoc Scripto,Slt; in id genus alqs, non ecclelîaa

ipfas, fed irapios ÔC obfîrmatos dogmati« ftas,ac impia eorum dogmata

infedari^

A 3 BENE

lOJK:

^ dico , profuadignitate, quisenim hie eflet conatus tam temerariusl' fed pro inea virili, exph'care, Si ab hoAibuseius, quoquo modo pof*

fum, vindi'care. Quam fi tu Bullingere,cum tuis gft* galibus, inuiolatani Si fàcrofàndam rcliquiilès, cbm luæipfîus faluti magis confuliiiflcs, nim veramfilij Dei Ecclefiam minus offèndiflès* Nuncautem, quia icciftialeam,0C pcrfricuiftifrontcm,agcdum:rcputa= bo cum animo meo,non quid tu fis meritus, fed

cendum, quod nobis in expofitione maieftatis Chri* ftfnecß cum Neftoriana, nec^ cum Eutychiana,nelt;^ cum Suuencofeldiana, neep cum vllis alijs vel vetu« ftioribus, vel recentioribus impietatibus, quicquàm prorfusïït communezfedqubd illud pro noliratenui* täte explicemus.quod tam propheticaquam Apofto* licafcripta,de Chrifto veto Deo Si vero homine tra* dunt : Si quod creditu ad æternam noflram ialutew necefiarium efl» Hic exclamabit protinus quifpiani incogitantior» Quid Ampbora cæpit.vtdiciiokt, inflituijCur vreeusexitf Hactenus deccena d o mi« N I, de vera corporis SôfànguinisChriflipi'æfcn» tia, fermo fuit : nunc demaieftate Chrifli diflldtur* Quid hoc adillud f Bulb'ngerus ipfearbitraturinf* fteiium cernæ potuifïè longe alia ratione illufl^'^n, quàm

AD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3KLLIKGE\r.

quamjVtcertiCsinia capita fidei noftræindifputatio» neiUtraherêtur*Qygfo aucc te,optime mi ledor,rece« de mihi memoria tua paulifper, ab hoc tempore, ad huius controuerfiæ àCinglianis exeitatæ,initium:an Hondeprschendes cos illos ipfos eflè,qui cum incipe» fêt, veramcorporis et ianguinis Chriui prælèntià in lt;œna negate,iùfceperint earn his fidei articulis: Ver= bumcarofacium eft: Afcedit incoelum:Sedet ad dex» tram Dei paths : Inde venturus eft ad iudicandos vi« uosôCmortuos.oppugnandamC Verbum,inquiunt,. carojnon panis,fadum eft» Chriftus afcendit corporc fuoincoelum : corpus igitur eius non eft in coena-Chriftus fedet ad dexteraraDei incerto loco: non eft igitur nunc corpore fuo pracfens in ccçna* Chriftus Venturus eft ad indicium» Corpus igitur eius non eft intcreain cccna præfens. Hæ funt Cinglianoru argu* nientationcs»His comptent vtranep paginam» In las omnemcaufæfuacfiduciam collocât»Et Bullingerus oblitus veteris prouerbrj, O portere mendace m eile memorem, cum ab initio exprobraftet nobis, quod’ . paulo ante cofhemorauimus,nos capita fidei noftre in difputationeratrahere, fatetur tandem ipfe,fe 8ó fuos expofitioni noftre verborum cœnæ dominicac oppo« /o/i» fiiiiTearticulos‘fidei» Quidigitur faceremus c Certc hæc capita omninoiuxta veram (àcræ feripturæ fen« têtiam explicanda étant,vt falsb illi côquerâtutjfe in perplexifsimam eorunij (fie enim Bullingerus loqui« tur)dirputationempettrahi. Scilicet conniuêdum fu« iflçtjVtcainali pcruerfaftntcntiadeprauatentur,amp;l adftabi*

? SrONS/O JOJ^: -B7^!-N; ad ftabiliendaimpia dogmata detorquerentur» etiam,non femel,fed l'terum att;^ iterum pen'e mulicbriter conqueritur, fe inbancharenam^ me pertraélum. Qua in re non video, quid Gbideb* catus homovelit,niß vt captet Gbi apudfuunithca* trumbeneuolentiam, ôd amoliatur in me huius difsb dfj culpam* EtG autemin præfentianÔ quæriturtjds primus fuerit barum rixarum author, fed quis eau* fam pie, rede, iuxta veram Propbeticorum amp;nbsp;poftolicorumicriptorum fèntentiam explicetuanic*^ vanitas iftorum bominum non eft Glentio prætere* iinda. CumBullingcrus ædidiflêtlibellumfuum^^ cœleftibus manGonibus, nonfuicepi eumpriuatatc* meritatCjfcd publica autoritäre iudicandum« Fatebor cnim, quod res eft , niG hue mandato dudusfuiflem, ilium libellum, ne quidem digoatus efiem infpicere* Vfq? adeb iam aliquot annis perta:' fus fum ledionis Cinglianarum nugarum : præfcr* tim CU Cingliani baberent alios antagoniftas,quime byperaipifta minime indigerent» Et quidC Nulla eer* te verecundia cHèm Bullingero obftridus , etiamfî mea (ponte (ufeepiffem damnandum* illud dogma, quodmeritb damnandum iudicabam* Tabulæpu* blicarumlcQum concedunt cuiuisè vulso.intnultis fcelerum generibus,adioncm,quam vocant, popula* rem. Ego autem cenfeo, Bullingerum (ùo errore non in vnum tantum bominem priuatum ,fed in vniuer* fam eccleGara Cbrifti peccare» Quomodo ergo non Ikuiftêt mihi,iamin publico ecdeGæ minifterio, plus

qùàm

T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;BKLLTNG

qu'am quadraginta annos, verfato,impetuin graflail’ tis in ecclefiam adorin', 6C conari propelIere^Sterteiis dumfcilicet, dumCalydonius aper vineam Domini vniuerfam dcuaftaret, ÔC no potiusgladio verbi Dei cxcipiendus eflèt C

Cæterùm, qubdadueriàrius de fua modefliaiteru itcrum iadtat, baud (cio, num etiam eius rifu èC vanitatis fuipitione fint lefturi» Fuit quondâSocrates à petulantibus nônullis adoleicen« tibus contumeliosè traAatus, ac facie qiioqj proicii« fus^Vifum autem eft ci,non aliud vindidlæ genus v® furpare,quàm vt ad frontem nomina eorû adolefcen= tutnadfcriberet : quo obuius qui(que,notatis nomi* nibus, autores tantæ contumeliæ cognofceret.Bgoî tluianomenconuitiatorismei notifsimumefl:, adicri« bamhuc quædam tantum feledliorum conuitiorutn nomina,vt quiuis intelligat,quanta fit huius hominis tnodeftia* Ego enimBullingerofiimrixator.Cpiritus inflatus, calumniator, fcurrilis,lulbr,momus,peruer« for,mcndax,impurus,impudens,garrulus, logodæ« dalus, iadator, eieclor Chrifti c cœlefti fuo throno, furens,laiis,leptoloous,conuitiator, contumeliofiis, Eutychianus,fophifta,debacchator,etpciorSuuenco feldio ipfb, Hæc ex multis pauca funt epitheta, quia bus homo fcilicct modefius me ornât ♦ Dodlrinam autem quamprofitcor, amp;nbsp;librumquerndemaieflate fcn'pfi.vocatBrentianas nebulas,figmenta.nugas va« nasamp;futiles,fcurrilcs ineptias, dodtrinamdifibluen« tetn fpem de certa fidelium falute in ccelo, u'nfaniam,

B phanta«

RESTONS 10 lOÂU: quot;EI^^EnTlT phantanam, artem Sophifticam, ambages fubdolaJ» comentafal(îfsima,elumbe(criptû,fophilma£a,vei'fi‘* lias, librummaieftuofum, librum perplexorum, cBÎ* mærani vbiquariam ^fophifticâ Ægyptum,nugas pH* tîdas, vbiquitatem prodi'gioßm, verba furiolâ, quid eft his amarulentius. Habes Bullingeri èrgain^ modeftiam tories iadatam , quam certe nullus cura^* fem, fi potuiftêt ipfe fibi à ram impotcti iacftantia reni* perare, Miror autem, quid in præfcntiaconcionetw^ de modcftia nobis inter fe belligerantibus, Noigoo* ro,modeftiam earn efiè virtutem, quæ femperfuani» inquauis rehabeat comracndationem«. Sed alixl^^^ leges belli hoftilis, ad quodgerendu diuinitus es catus amp;nbsp;impul(ùs;alie,domcftici difsidijjquod îi magis afFetftu quàm fpirituali iudicio ftifcepift’* hoc quicquid importune aut dixeris aut feceriSjimW® deftum repraehcnfione dignum eftzin illo vcroaH’ dis:Maledicftus, qui facit opus Domini fraudulent^^» Ct prohiber gladiû fiium 'aianguine,amp;:Beatus nebit allidet paruulos tuos ad pctrî.Qy id ergo eft quódBullingcrus modeftiamin prçièntia vel deftig Aat,vel à nobis requiriff Si belligeraturcofaentiabo nae caufacjóó tx voc^tionz Dci.liccbit belli iure, qult;^ quo modo poteft, vti,ct ligonc vocarc ligonéticap^’^’ i fcapham» Sin aut pcrgitnullo Spiritus iandiimpuh | fiijfcd mera tantum animi, in defendenda mala cauft । obftinatione ( de quo cquidc non dubito) in vinc^ Domini hoftiliter graflarijum fiue modeftè, fiuein* iuodc{l.è fcribaqiuxtà refert: quandoquidc peccat^

Âîi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E\l. i

lt;ft,quicquid nÔ fucn'c ex fide«Ego,quod (ciat Bulh'n* gerus ,fui iâ inde ab initio.quo Gingliani à nobis,hoc cil, à dodlrina verè pia^difcefTcrût, nô clanctilarius.fed ^pertus «duerfàrius l'tnpq ipfôrû de cerna dni dogma« tis«Quare cûagnofcameos bac in parte coiuratos efle lioftes pi'a: dodrinæ.amp;S belligerer eu ipfis, no ex Garnis affedujfed c fpin't’ vocatione,nô debet mihifrau« di ciTeJî quando alacrîori animo, ÔC liberiori llylo, in niêdacia,calûnias,e£ impietate ipfbrû incurra.BulIin« geri aüt,quod ad me quidc attinet,{êu modeftiam (eu immodcltiam nihil moror.caufaipfàraihi curg efl:ad quâexplicandâ, precorlefumChrifth fîlium Dei, de cuius maieftate agitur, vt Spiritu fandlo fuo illas mihi vires clementer largiatur, quibus amp;nbsp;meum ftudium, tamipG,quim ecclefig eins probem,et cœleftem veri* tatcin, quo ad cius per me fieri potcftjdefendam»

SedanteiÇad principale causa acceiTerojnônihil di cêdu eft de priori parte Script! Bullingeri:in qua pro fitetutjCe medicu offcndiculorû, quæ ex ecclefiafticis difsidrjs oriri folent,w^^'J'lt;»-x«Aif( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nui ex his rixis ita

pcrturbantur,vt nc{ciât,qua viainfiitant. Et que qui* de de vfitatis in ecclefia certaminibus côcionatur, hi« ftoricafût, ac peritis rerû ecclefîailicarû minime igno taîamp;f iâantè à noftris diligenter expofita.Hec quia ad Doftram hanc caufam proprie nihil pertinent, præ« tereo. Laudo ctiam in hae parte diligentia Bullinge« ri,quódfcribatï fundamentum noftracfalutis eflè ib« Ium Dhm noftrumlefum Chriftum: 80 omnes eccle« lîâfticas côtrouerfîas, docîlrina Chrifti et Apoftoloru

B Ä cius

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o KS TO

eius dcHniri ac coniponi pafïè.Etfi eni'm infpergitiin hisf^minaquaedam fuorumcrrorû, tarnen in his ex'quot; pendendis , non libet nunc nobis foilicitis eire. llluJ autem non ell dilsiniulandufn.quod, eifi qncdam ra dicit, redtadocec, non ramen idcircoprobandæ {iinthallucinationcs eius de ccelofuo.de dexteraOd, deabientia corporis Chrifti inccena, dcq? aîijsidg^’ nus articuîis.MemoriamaioruiTi nollrorumfuitUo’ mæ Piiitacus. ( qucmadmodum monumenra literas rumtradunc^centumaureis numis cmptus.qui Sym*' .bolum Apoftolicum tarn difertèrecitauitvt finon vidiiTcs, exiftimares te voceni eruditi bominisaudi* le. Sihocpotuitauicula edoceri, quidmi'rumeft,fî homo ab ineunte ætate in, fchola ecclefiæ verfatus, pôGitfumrnamdoCtrinæeccIefiafticaf.expcditèconi’ memorareCApud Euangeliftas vociferatur legio dg* monum.lefumfilium Deialrifsimû InaéEs Apoftoî licis clamat fpiritus Pythonis de Paulo,amp; comitibiis eius: ldi homines ferui Dei excelGfsimi func, qui an* nunciant vobis viam iàlutis». Nuncquid ergo, quia dæmones femel verum dicunt, Icmper verum dicerc cxidimandi funn^ Non igitur fentias,Bullingerumin pofterionbus partibus- fcripti fui confentanea verita« ti idcirco docere*, qubdin priori parte quædamàve* ‘ ritate nonabhorrentia recenlêt»

Quod autemhicecclefiàdicorum morborumme* dicus,8^ cotrouerfiarum diremptor,exiilimac,lites in ecclefia excitataSjpoflè.rccitato vno 80 altero,eoc^in-cxplkatOjfeu cum qs,quæ vidcntur pugnare, nocol-lato;

JD I. TJ^TEVl IV L L ING 8 latofcnpturæ loco.côpoiUaut fimpliciohbus fàtisfie* n'jgsneralius ell, quàm quod pcrturbatis animisfuc-cunat, Qpam enituregulamorthodoxus fuo audito» riopræfcribit, eandem liærcticusetiatTiapudfuos v« furpatdn Arriana controucrfîa, dicitorthùdoxiisad finipliciores fuos auditorL’s:,Noli, quæfb, ofFendi bis rixis doctorum de conftibflantialiiate fiîq Déicuni Deo pâtre fuo:Habes rnanifeftumfcripcuræ teflimo= mum. Ego ( inquit Chriftus)amp;pater,vnumfumus»-In hoc teftinionio conquieice: hîc fige pedem : nec fi« naste ab haeftatione depelli» Sed idem repetet hære» ticusapudfuos fimplicioreszNolfi qiiælbjofFendi his rixisdûdorumde confubffantialitate filfj Dei, cuni Deo pâtre fuozHabes raanifeftum feripturæ teflimo« nium, Pater ( inquit Chriftus ) maior me eft» In hoc teifimonioconquielce: hîc fîgepedemmec finasteab hac ftatione depelli. Quid hîc faciant homines fini* pliciores Ç' Audiunt ex vtraep parte feripturæ tefti* monia, eaep vtapparet, manifefta : tamenalterum alio detortum eft. Quo igitur fe vertent

In controuerfia de inuocatione Sanéforü,ortliodoa Xus dicit ad fuum auditoriû. Habes perfpicuum Fc ri* pturædidum. DominumDeum tuumadorabis, Sâ illifoli feruies. Hîc confide firmus Z ab hoc dilt;rto non patiaris tedimoueri, etiamfi fratflus illabaturorbis. Sed idem repetetapud fuos Papiffca : luuocetur ( in« quit patriarcha Iacob) nomé meum,Mev M,inquam, fuper eos. EtlobtAdaliquemfantdorumcÔuertere» Inhis didis confide firmus: ab his diedis non patiaris’.

B 3 tedimoî«^

te dimoueri,ctiamß fractus ilIabaturorb^s♦Quóntl^^ fevertentfimpliciores Z

In controuerfia Sacramentaria, Catbolicus monrt fuosfimplicioreSjVt v’^erbis cccnæ Dominicæ:Hoccft corpus meum ; Hic eft iànguis mcus.firmam fidcad^ hibeanc, nec patiantur fe à ßmplicitate horum verbo* rum abduciîquod èc Chriftus fit verax.qui non meß* tiatur:amp;omnipotens,qui, quod affirmât, reipfa per* ficerequeat* Cinglianusautêapud fùos vociferatur, Habetis, auditores, perfpicuum Chrifti didum. Re« linquomundû,8c vadoad pâtre« Et. Caro nihil pro* deft:Fieri ergo no poteft,vt corpus Chrifbi etfangißs dus fint in coena fubftantialiter præfcntia:amp;ibiiUu^l cdendum,hicaût bibenduscorporaliter, diftribuafl« tur.Simplicior quifpiam audit vtrunep, audit tefiimo nialcripturæ vtrinc^ fi perfonas refpexerit, videt autoritateapud (uos præditum vtrunep. Si auditores intueatur, videt fuos habere aflênfôres 8gt;C applaufores vtrunc^. Quid igitur faciat C quo inclinetÇ'Poflêm ad cundem modum omnia exempla, quæ récitât Bullifl* gerus,amp; his plura percurreretfed quid profiieritinrc aperta longos facere logosClIlud enim tantum often* derc volui, qubd quopharmaco hic medicus fufcipit irrtbccillitatifuorumfimpliciummedcndum, codêli* ceat omnibus, quâuis hæreticifsimis, ad feducendos fuos fimplices,abuti : ideoc^ dimittat fuos fimpbees hac régula multoincertiores ÔC pcrturbatiores.quam antea merant.în ecclefiafticis enim controuerfrjs,non agitur tantum de verbis ipfis icriptursc, quippe qno* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruîfl

I. T EU LUU G

’'um autontatetn vtrac^ pars agnofcit ec approbat:(èd ’g’tur de fcripturæ fcntentia, quæ non priuato arbi« ’no excogicanda, fed ex collatione aliorum fcripturæ ^ucorumcognofcendaefl ÔC explicanda* DeintelK- . gentia, inquit Hilarius, hacrefis, non de fcriptura eft t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 2»

fenfus , nonfermo fit crimen» Et Hieronymus» fibi blandiantur, inquit, fi de fcripturarura capi” tulis videntur fibi affirmare, quod dicunt : cum èC diabolus defcripturis aliquafi'tloquutus : Sc fcriptu» fæ non inLEGENDO coiififtant,fed iniNTELLi-G E N D O* Non func quidcm fimpliciorcs homines onerandi fuperuacaneis, curiofis, ÔC à facra fcriptura alienis quæftionibus» In controuerfqs autê, quæ funt de rebus necefiàri]s,et quarum cognitio ad æternâfa« lutem pcrtinct,nonfunt generalitatibus, quibus Cin« gliani inprimis gaud«nt,Iudificandi,fed diferta, verg fentcntiæ,didofu,explicationc erudiendi,vt fint ma« btia quidem pueri ôi fimplices, fenfibus aut perfedi» Vides ergo in poUicitatione Bullingericæ medici« næ.parturire quidê montes, fed nafci ridiculû muré» His paucifsimis rcipôfum cft,pené ad dimidiâ partetn feripd antagoniftæ noflri. Non enim libet fingula,ac pTæfertim,qug nihil aut parum ad principale caufatra faciunt,pluribus perftringcre,quôd debcat veltandc tcclefiafiicarû controuerfiani, ÔC modus amp;nbsp;finis eflê: acmagis deleclor in expoliendo facræ feripturg auro, ^in euoluendis aduerfarq fordibus verfari. Ad eau« fam igitur ipfam propero, de qua, ctfi ante mea fen* tüitia perfpicue extatgt;tamcn vifum eft eam recog’

nofccre.

M 2) E INC10 NE CHI^^ISTL nolcere : ÓC quo ad eius Jterura fieri poteft, explicate, omninoforcfpcrâSjVt qui Cunt vcre pfj,amp;^ caufaredc iuxta Propheiica èC Apoftoficaicriptaexplicatamin* telligunt,non finant fe lædoi i-js,conuitijs, tcrgiuerfa* tionibusjfcommatis, mendacqs ÔC calumnqs, quibus | Bullingerus in me graflatur, à vcra ientcntia abdud.

Sequar autan in hacmea tefponfionc vfitatumor' dinem,non ilium qui antagoniftæ arridet, fed quem , ipfa rei natura tradit, Nonenim vtilitercxpofuens afceniumChrifliinccelum amp;nbsp;fefsionemciusaddex* teram Dei patris fufnifi antea incarnation?,feu vnio* nem eius per{bnalem,rc(fte 8c pieintellexcris:quippf quod ex huius cognitione, ilia omnino pendeant* Scio myilcrium incarnationis filrj Defefle huniano captu imperfcrutabile, adeocp etiam ineffabile: Spin* tus fanlt;ftus tarnen non voluit nos ad verba fâcræ fed’ ( pturæ,quæ eù epiflola Dei ad bumanum genus, efle fuipites ac truncos:fed potius exigit,vtcognofcafflus veram fententiam eorum ,quæ nobis credendapro’ ponuntunlllud oro,inquit Paulus, vt charitas veto adbuc magis ac magis exuberet in agnitione, omnfe^ intelligentia, vt probetis,quæ fint præftantia. Etite» rum : Non definimus pro vobis orare,amp;r pofcere.vt implcamini cognitione voîutatis eius in omni fapien* tia prudentiaipiritualijVt ambulctis digne Demi' no, Dicam igitur primùm ornnium de perfonali dua’ rum naturarum in Chrilîo vnione, qua pofTuin pet* fpicuitate. Quæritur quidem Bullingerus de inco* rum feriptorum pcrplexitate obfcuritate, noneft auKio

rOJUUES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irs. I»

iutettimirum, quodquæfùntpcrfè per/pi'cua 5ó cx« pcdita, videantur homi'ni cæcuate mentis percuflô, obfeura et perpkxa. Btfi autem ancea Gtis muka à no« bis de kac re dida ÔC expofîcafunt,tamê nouiscalum« ^ijs 8iC ttiendacijs occurrendumeft: 8lt;S non poiTunc tam multa de vera Ghrifti maiekate dici, quin adhuc infitiita fuperfint dicenda»

Cætcriim, vtledorintelkgat, quidfibiexpedan« dutti fit in hoc fcriptOjdiflribucmus in fua capita* Ac pn’tnùm dicamus de incarnatione Domini noftri le« fuChrifti* Adhæc, de afceniuChriftiincoelurajde jeeefTu eins ad Deum pattern fuum,amp; de afeenfu cius wper omnes cœlos. Deinde, de fefsione eins ad de« 5ftram Dei. Poftremb, de adoratione Só inuocatione Chrifti, vt ,dcmonftrata ex bis omnibus vera maieka teChrifli^vera etiam præièntiacorporis ôôfanguinis ^brifti in cœnademonftreturSô cognofeatur»

De incarnatione

G H R I S T L

■ Ncarnationemigitur Domini noilri lefij Chrifti, feu perfonalem fîlq Dei cum fîlio hominis vnionem, vocamus coniundioa nem diuinæ humanæ naturæ in Chri» *to:quarumaltera quidem non mutatur in altéra, nec sltcracum altera cômi(cctur,fèd ita funt vnitæ, vt etfi vtraep manet (àlua ôi inuiolata,tarnen nun^ in gter-^uin feparentur, aut diflôluantur : nec conftituant

C duas

y DSINCJ^fiJTîf^NS CHJ^^ISTI. duasjfed vnani tantum perfonam,inquadiui'nanatii* ra effundit omncm fuam maieftateni in humanani turam, ôô ornât eam omni coelefti fua virtute, gloria? honoreacdignitate,vtverèdicatur,etfit,totu's DtuS homo,amp;S totûs homo Deus^Exiflimo nullum hîc dTc inuolucrum, nullam obfcuritatcm« Et tarnen no gra* uabiniur fingulas partes percurrere,vt nonfolùmda rius explicentur, verùm etiam fuis Propheticæ èC pollolicæ fcripturæ teftimonijs confirmentun

Ac initio,nô iamin vocabula.quibus hæcvnio^f* ferri folet,accuratius inquiram. Ali} voeant duarûna« turarum coniunólionc,ali} côpofitionem,ali} congl^* tinationern,alr)coagmentationem, ali} conibciationc, alijcopulationê. Nihil horum difplicet,vcra modo et pia fentcntia retineatur: videlicet, lefum Chriilû Do^ minû noftrUjUon ex vna tantiim et ibla diuina,necex vna tâtùm Sc fola humana,iêd ex vtrac^,diuina ethu* mana natura, conn:are,quæ duac naturæ in vna perfo» na Chrifti ita conueniunt, vt nun^ diflbluantur, fe inuicê feparentur. Deinde, nomine humanæ natu» ræ,hoc loco nôintelliguntur(quemadmodualiàsco* piosè eil cxpofitS)proprictates humanitatis acciden* tariæ,{èd eiîèntiaipfa feu fubflantia humanitatis,vt,fi« eut diuina natura fignificat fubilantiâ fpiritualem, ab teternojSc rcrû omnium creatricê,ita humana natura fignificctfubftantiam aniniæ rationalis amp;nbsp;corporis,à Dco creatam. De qua rc ledlorêidcirco tam diligen* ter admoneo,quôd videâ Cinglianos vocabulum bu* maux naturæ cofuudere, ac nunc nomine eius intet^

ïigerc fubftantia rei,nüc accidêtia feu inhcrentia eius, VI liceat ipfis fub hac vocabuli ambiguitate crrorê fuu leâori obtrudere.Cû enim dicimus,quód in hac vni-one vtracj natura in Chrifto maneat integra amp;C inuio lata,nos quidê intelligimus,nec'fubftantiâ diuinitatis mutari in fubftantiam humanitatis,nec fieri ex vtrac^ fubfiantia vna tantürn natura, per commixtionê, ficut excomixtione aquae et vini vna tantum fit natura:fcd dicimus, vtrancp fubflantia faluam et incolumé,in fua eflèntia permanere* Neep enini diuinitas fit humani« tas, neep humanitas fit diuinitas, ièdex diuinitate 8gt;C ’ humanitate inter fe vnita feu coniuncla, feu copulata

feu confociata fit vna perfona« Cingliani autem intel« h'gunt nomine naturæ,accidêtiafeu proprietates,quç fubfiantiæ inhærent: ac fingunt, qubd quæaccidunt fubfiantiæ humani corporis, iuxta huius corporalis tnundi conditionc, ea necefiàrfo inhæreant ipfi etiâ in altcro fpirituali coelefti mundo : nec pofsint à cor« pore,falua eius fubfiantia feparariÆtfî enim videntur fuum,inter inhæreniia SC proprictates,difcrimen ob« feruare.tamc multas accidentarias proprietates, inter ' quas no pofiremum locû obtinet phyfica corporis lo« catio, ita fubflâtiæ infigunt, vt exifiiment, cas,no nifi intehtu eius,ab ipfà feparari pofîê.Sed de hac re fuo lo cocopiofius. Nûc pergemus in deferiptioneperfona’ lis duaru naturaru vnionis inChriflo. Spero aût me« am,hoc cfi,orthodoxam iententiâ de duabus in Chri« fio naturis , inprioribus mcis feriptis tam peripi« eue extire, vt non nifi aut furore mentis cæcati, aut

C Z virulent!

tç TiE ii^CÀ'E^^jrio^E cHT{:isri viruicnti Sycopbantæ queant me vd Eutychi'atîi,vcl SuLicncofddiani, vd alterius impfj errons verè ac» cufâre« Profèquorigïturinpræfenuardi’qua» Haâci nus enim noncfum peruenimus ad proprium culiare difcrimen,quod efè inter Chriflum et alios ho mines* Sicut enini Chriftus confiât ex duabus natu' ris, diuina videlicet, amp;nbsp;Humana, ita negate non po’ tefl, quin amp;nbsp;alij homines confient fuo quodam mo' do,ex bis duabus naturis, idcpinfèparabiliter* Homo enim, quifquis is fuerit, dum manferithomo, amp;nbsp;non redigaturinnihilum, ea efl conditione, vthumana cius natura, à diuina nuncp deferaturacfèparetur* Si enim Deusimpletccdum amp;nbsp;terram, quomodonon impleret etiam bominem quemuis Z Deus, inquit Paulus, nonlong'eabeflabvnoquoquonoflrùm* In ipfb enim ÔC viuimus,S^ mouemur,amp; fumus* Habes igitur in quouis bominc vtranqp naturam, diuinam videlicet,omnia implentem,amp; bumanam,à diuinafu» ftentatam amp;S conferuatam. Hoccertè non efl ofcitafl* ter confiderandum* Poflcpr enim fermo nobis de V« nioncduarumnaturarum in Cbriflo,inflitutusdl, inuefligamus in prgfèntia, verum proprium difcri* men, et lpccificam(vt Dialediciloquuntur)d)ffèren« tiam,interChriflum amp;nbsp;alioshomines* In hocigituf propofîto, vcrequidcmdicitur, duascfîèinChriilo naturas,d uinam humanamteascp eflè interfe.cùiîl diflindas, tnmindofïblubilinexu vnitas, nonauteirt (à tis dicitur. Sic enim in quouis homine funt duæ di* ßiodx naturæ, quîc vfèj adco ßbi fûnt coniundæ Si conucxaf»

lO J^^ES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS

connexæ, vt humana abfcg diuina ne momento qui» dem temporis conflare queat* Epiflola ad Hebræos affirmât,quód filius Deialïump(ènt,non angelos,ièd fernen Abrahæ» Hine reél'e dicitur, qu'od in incarna« tione, diuinanatura aflumpferit humanam» Sêd nifi explicueris ,poflèt morofior quifpiam vociferari, hoe commune eflè cum omnibus hominibus* Dauidait; Pater Sc mater derelinquerunt me. Dominus autem affiimpGt me, Nee de beneuolentia tantum, qua De« usafrlitilumcompleditur, dici poteft, qubd Deus aG ffimat hominem,verumetiam de eflêntiafeu omnipo« tentia,qua Deus hominem créât, non abivtrde dicitur, qubd Deus afliimat hominem in conceptu fuo, vt ere« ct) viuificet,. confèruet eura. Tu pofïedifti (i nqui t) renesmeoSjKïfcepifti me de vtero matris meæ, Qua-re opus eritapplicatione, vt tandem rede intelliga« mus, quid fibi velit incar natio Chrirt:i:amp; quæ Gt vera illaamp; indiGblubilis duarum naturaru vnioinChri« fto Domino nodro, Pergamus igitur, InChrifto enim diuina amp;nbsp;humana natura non funt Gmplici 8C vulgari quodam modo indiflolubiliter vnitæ,Gcut in aliis hominibus, (éd ita funt vnitæ, vt vnam tantum perfonam conflituant,Hïc iam haberemus proprium difcrimen, amp;nbsp;fpecificamdifferentiam inter Chriftum 8i alios homines,niG vanitatc amp;nbsp;deprauata interpre» tationeCinglianorucorrumperetur, Sentiunt enim, diuinam naturam inChrifto,cura humana,in vnitatc perfonç,ita vnitam, vt tarnen interea humanitas cius, non foVuminanitionc, verum elia exaîtatione ma»

C iellatc

D £ INCjiJiJblJTTOnE

ieftatc lua in vno tantum ccrto fit loco,fine in terra,li' ue in coelo:lbla autem diuinitas coelum èC terram to* pleau Quid autê hoe aliud eft, quam ex Chhfto vul* garem facere hominemôC ex vna perlbna duas^ Nofl jgnoro,quâta contetione Cingliani negér,fc ex Chri* fto vel vulgarem hominem, vel duas perfonas facere» Sed aliud fermo, aliud res ipla loquitur* Nam fi diui“ na natura in Chrifto non vniuit fibi humana propius £)C coniundfius, nbsp;nbsp;vt relinquat earn maieftate fua, ifl

vno certo loco, ipla interim totu vniuerfum implefl* te, quid quælb Chriftus differt hac in parte à quoins alio homine;' Siquidê amp;nbsp;Petri humanitas in vnotafl* turn loco eft, diuinitas autem, qua impletur Si ft’ ftentatur, vbiep lefe diffundit:amp; cu propter hanc cau* fim, Petrus ÔC Deus, ftu filius Dei, qui eft in Petro, fint duæ diftinftæhypoftafes lèu pcrfonæ.quoftiodo non etia propter eandé caulàm filius Mariæ amp;nbsp;filto Dei,qui eft in filio Mariæ, duç fierét perlbnæf QuoJ fi ratio vnitatis perfonæ in Chrifto, no có fèextendit^ vt diuinitas Chriftivbicp habeat fibi humanitatê,qult;* alTumpfit coniunftam.ôC indiftolubili nexu copulata, quid aliud fequeretur, quàm qubd Chriftus in vno tantùm loco Deus elîèt amp;nbsp;homo, in omnibus autem alrjs Iblûmodo Deus An non eft hoc clare, aperte Si manifeft'e duasfacere perfonas C Synodus Chalcedo’ néfis, cuius decretu in prioribus feriptis recitauinnis, cotinetin deferiptione perfbnæ Chrifti duas præci* pue partes,quarû vna eft,qubd dup naturæ diuina Si hujuanain Chrifto,fint vna p'^rlbna,inccfjsè, ''nirrm* tabditer,

10 ITES Tll^E^lT irS. iî tabiliter, indiuisc, i'nleparabib'ter* Altera efl, qubd propter hanc vnionê non auferantur, feu aboleantur propn'etates naturarü.Hæc ccrtè ita funt intclligêda, nÓ vt fecum ipfa pugnent,nec vt altera pars altera de« ftruatj fed vt fibi probe confient 8ó conuenianu Ci'n« gliani autê fk interpretantur , vt poflcrior pars req* ciatamp;aboleat veram prioris partis lententiâ» Dicunt cnim : In Chriflo vna quæuis natura feruat luas pro« prietates faluas 80 inuiolatas* Proprietas autem huquot; mani corporis,efl, in loco «fle localiter: acne omni« potentia quidem Dei fieri potefl, vt corpus humanu non fit jfaluafuafubflantia, in loco localiter* Quarc Huæ naturæ in Chriflo, non funt perfbnaliter, iuxta lententiam Cinglianorum, vnitæ,nifi in vno locodil alrjs autem omnibus locis, fola efl diuinitas abfcp hu« inanitate* Hæc efl falia intcrpretatio, qua vera feilquot; tentia de indiuifa amp;nbsp;infeparabili vnitatc perfonæ Chriftideflruitur* Na cum Sy nodus Chalcedonen* fis dicit, in vnitate peribnæ Chrifli retineri proprietäres naturarum faluas, non efl intelligcndu de pro« prietatibus accidentarrjs, fed tantum de proprietati« bus efientialibuSjfeu deipfà naturarûfubflâtia,Nuf^, inquit Sy nodus,fublataefîèntia naturarû*ln hac’cnim vnione,eflcntia feu fubflantia diuinitatis et humanita» tismanetßlua,incolumis ÔCimmutata* Quæautem accidunt efièntiæ humanitatis quod genus efl : efîc mortale,effecorruptibilem, cfïèalbumautnigru, efïc in loco, eflê veflitum, ôô infinita alia ) ea, vt funt mua tationi obnoxia , ita fi aufcruntur, non aboletur fub-dantiat

2 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

V. DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^ISri

ftantia. Quarc decretum Synodi ChalccdotienGs (ïc cft intelligendum,vt vtracß cius pars maneat vcra,ci | altera alteram non infirmet, fed confirmer, videlicet, I duas,diuinitatis humanitatis, naturas feu fubftan' I tias eflequidem inter fe, inter fc ( inquam ) iia diftin* das, vt nulla earum in Chrifto vel in alteram mute* tur, vel aboleatur: in perfona autem Chrifti, itaindi* uise amp;nbsp;infeparabilitcr vnitas,vt nullis vn^ locis,nul‘ lis locorum fpacijs, 'a fe inuicem (eparentur, èC in dd-as peribnas diftinguantur» Itaqj necefle efî:, vt vbi* cunc^ fuerit diuinitas Domini noftri lefii Cfirifti, ibi habeat fecum afliimptam fuam humanitäre» Videtut quidchocpugnare cum proprietäre humanæ nature; non autem pugnat cum elîèntiali feu fubftantiali, fed tantum cum accidentali cius proprietäre : nec pugnat CÛ omnipotentia Sc voluntate Dei» Poteft enim Oc« us Humana fubftantia ornarc,qua amp;nbsp;quanta vult gio» ria: et voluit ( iuxta illud diclù : verbum caro fadum «ft)Humanitatem,à fe in vnam perfonam aflumptam, omni ccclefti fua maieftate infignire» Sic ergo duX naturae in Chrifto fimt inter fe diftindæ , vt tarnen maneant in perfona Chrifti infeparabilitcr vnitæ:nec fieri pofsit, vt vbicunqjt eft diuinitas, ibi non fit ctiarn Humanitas eius. Sed confideremus tandem,idcp non iuxta anouftias humanarum artium, fed iuxtamaie-fiatem cceleftis dodrinae, flu'am late vnio perfonalis, i feu vnitas perfonac inChrifropateat, amp;nbsp;iefc, vtitadi* I cam, cxtendat : vt Icfum Chriftum domin vm no*, , drum, cuius notitia vita eft seterna , verc cogno* fcamuS)

ioy!n\^Es $\EKrirs, 20 fcamus,8ó coeleftem falutem reportcmus* Quid enini profucrit Temper in ore circumferre.ac vocifcrari,Oe-um ôc hominem vnam eile in Chriflo perfonam aut filium Del, cum filio hominis perfonaliter efle vnitu: interim vim horum verborum, aut ignorare, aut fjuoddeteftabilius eit, negareC Cum ergo dicitur, 4uod Deus feu filius Deialiumpierit,aut vniueritfibi hominem,feu filium hominis,perfonaliter, non id fo= lumfignificatur,qubd Deus fubftantia feu effcnciafua cxifiat in homine 06 conférât aliquot dona fua in ho= uiiiiem , ( fic cnim dici pofîèt, qubd Deus vniuiflet fibiperfonaliter, non tantum fernen Abrahæ, aut fili« um Mariæ virginis,verumetiam quemuis hominem, imb, quamuis creaturam, implet enim coelum amp;nbsp;ter-ram, ôôconfertiùa peculiaria in quamuis creaturam dona, ) Sed illud propri'e ßgnificatur, qubd Deus ita fe coniungat, amp;nbsp;vniat cum homine, vt in ipfum om» uemfuammaieftatemconférât, neceumvno tantum S^altero,autetiammultis, fedinfinitis, adeoqjomni« hus,oninibus(inquarri ) fuiscoeleflibus ac diuinis do» nis omet* Quod beneficium nulli alten' creaturæ, ac ne Angelicæ quidem, fed foli femini Abrahæ, quod eft lefusChriftus, Dominus nofler, contigit* In ar» cano enim illo etimperfcrutabilfperEuangelium au» tem, pro ratione huius feculi, patefadfo Dei patris amp;nbsp;fili) 8^ fpiritus fandli conrilio,iam inde ab æterno con» ftitutum eftjVt filius Dei fieret in plenitudine tempo» ris filius hominis, propter quem angeli, amp;nbsp;hic or« bis, öd humanum genus conderetur, amp;nbsp;in queomnis D diuini-

21 quot;DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NE CHT^JSTI

diuinitatïs maieftas conferretur« Non illud conftitu* tumell, vt diuinitasmutarerurin humamtatem, nec vt humanitas niutaretur in diuinitatem, fed v’^tdiui* nitas eftunderetoniniarnaidlatis fuæ bonainhurna* nitatem. Ecce virgoj'nquic Efaias, concipiec, pan’ et fîlium, amp;nbsp;vocabitur nomen eins i m m a n v e l , hoC cft,nobifcumDcus. Quid hoc;’ An non, cum créa* retur Adam, cùm nafccrctur vcl Abraham, vel Mo* fes, vel Dauid, vcl alius quifpiam, aut Patriarchaaut Prophcta, nobilcumerat Deus ; Certè erat, impl^I cnim ccelum ôd terrain : amp;nbsp;conferebat in Patriarchas ac Prophetas varia fua benehcia. Quid ergo noui fa* élum efl.qubdjCÙm Chriftus na(ceretur,homo voca* tus fit Imrnanuel(hoc eft)nobiicum Deus ; Erat qui* dem,vt modo dicebamus, Deus femper in mudo,erat cum Patriarchis ac Prophetis, ac ornabat eos multi« admirandis donis ; fed nullus eorum vocatus eft Im* manuel, proptereaqubdin nullumalium, præter^ in hune hominem,qucm ex virgineafTumpfitjOmncni diuinitatisfuæthefaurumcontulerit, ÔC ebeuexerit, vt noniblfi vnà fecum vbiuis effet,amp; omnia guberna* ret,verùm etiani.vtquiiquis hune hominem videret, verum Deum videret, quifquis adoraret, vcrumDe* um adoraret,amp; quiiquis co eonfiderer,vero Deocon* fidcret:vt verè dicatur Immânucl, primùm quidemet præcipuè adilluffrandam perlbnæ ipfiusconditione, deinde etiam ad tcflifîcandam de noftra per ipfum fa* lutecertitudincm : non cnim fibi tantum fed ctiâ no* bis verè eft Immanuel, hoc efi:,nobifcum Deus, prop*

terca

lOMUEs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sa

tcrca qubd effècen't, vt Deus fit nobis propitiuSjadop® tnnosinfih'os, amp;nbsp;faciatnos bærecles quidem fuos, cohæredes autemChrifti»

Omnia, inquitPfalm^fubieciftifubpedibuseius* Qyæib te, non intuearis hoc Spiritus fanâ;i oraculû orcitantcnPrimùnijhîc fit fermo de humanitate Chri« ftijVtintelligas, non tantum diuinitati, fed etiam hu* nianitati Chrifti omnia efiè fubieda, quêadmodû alias demonftratû eft« Deinde Pfàlmus nodicitjfubieda dcirequædâ,qu3cdam nonfubieda, fed omnia» Et «xponit Epiftolaad Hebræosdn eo, inquiens ,qubd omnia ci fubiccit, nihil dimifit non fubiedS ci, præ=

feipfum, quemadmodum alias Paulus ait*

Poftremoaddit : Subpedibus eius.vtfcias, omnia fiibieda efle humanitati Chrifèi.nS abfentbfed prglèn ti,amp; itapræfentijVt pedibus ca côtingat. Qubdfiad-hue tergiiierfarisjfcias omnia fub pedibus eius itafub« ieda, vtetiam ci (int in manus tradita» Pater, inquit Baptifia, diligit filium, amp;nbsp;omnia dédit in manu eius» han. 5.’ Si filins omnia habet,fub pedibus,amp; in manu, cer» tè non abfens, fed præfens fit, necefiê cfr. Non afïin» govel diuinitati vel humanitati filij Dei, tam Ion» gos pedes , SCtam latas manus, vt extendatamp;por» rigatcas , velut Briareus quilpiam, mundano , cor« porali nbsp;nbsp;crafib modo, ad extrema vfquc coeli Sc ter«

ræ : fed doceo, qubd quæ fimt ci fiibieda, amp;nbsp;in po= tefiatemeiustradita, ca tam diuinitatequam huma« nitate iua coràm prælèns gubernet confèruet.Non coim dubium eft, quin cum acceperit à Deo pâtre

D 2 fuo

îj DE INCAr 10NE CHII^ISri

fuo regnum amp;nbsp;irnperium omnium rerum ccek/liutn, terreitnumamp; inferuorum, nonalio modo, alia ratio* nehocgubernct, qj Deus pater eius» Amen gt;nbsp;amen, dico vobis(inquit)non potell filius à Ce facere quicq, nifi quod vident patrem facientem* Quæcunt^ enii« illefecerit, hæc eadem ÔC filius faciu Manifeftum au* temefl, qubd Deus pater omnia gubernet, nonab* fens,fedpræfens, non longe diflansjfed prope afians» . Deus ( inquit ) non eft Dominus tantiim montitina» fed Sc vallium* Et iterum : Si aftendero in ccelum, ib lie es, fi' defeendero ad infernum,ades* Ac rurfus:Pu* tas ne Deus è vicino ego fum.dicit Dns,et non Deus de longcrSioccultabitur vir,0lt;f ego non videbo eum» Nunquid non coelum amp;nbsp;terram ego impleo C Et itc* rumî Deus non longe abeft ab vnoquoquo nofttui^ in ipfo enim viuimus, mouemur Sc ftimus» Quarecu Deus pater tradideritregnufuum, quod coràmpi'æ* fentifsimusgubernat,in manu humanitatis (^diuinita* te enim fua habuitab æterno} filfj fui,manifcftumeft» qubd filius gubernet illud,non tantum diuinitate, etiam humanitatefua præfèntifsimus»

Ante^autem progrediar, ÔC ad obiefta Cingb'a* norum refpondeam » vifiim eft alterû efcriptis Apo* ftolicis oracLilum recitare* Cfiriftus enim, cum aman* daret Apoftolos fuos in vniuerfum orbem : Data dh inquit.mihi omnis poteftas in coelo 80 in terra» Notu quidem di(ftum,8^fæpe in hac caufa à nobis repetituî fêdaduerfàrqsnon videtur tantimomenti.vt operain ftiam in eo expendendo diligentius collocent» Initio enim*

lOÂmES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î-ç

cnim, cùtn Chriftus Hielt : data eft, idc^ mihi, manifeftè loquitur de fua humanitatetôC fentit, omnê

poteftatcmfuæhunianitatidatam^ Quodemniadæ-

ternam eius diuinitatem attinet, habet omnempote* ftatem,noninplenitudine temporis datam, fed ab aeterno, vt ita dicam,cognatam aut pofleflàm» Chriftus inquit(Cyrillus)omnia pofsidet, vt Deus, omnia re« cipit,vt homo* Quod igitur ad humanitatem attinet, data eft ei turn primum,cum homo cociperetur* Vna de alias dicit* Pater dedit filio omne iudicium* Et paulb poft exponens,addit: Dedit ei poteftatemiudi-candi, ccviAriLivs hominis eft , refpiciens videlicet in Danielem, apud quern, filius hominis per-uenitvfcß ad antiquum dierum,qui dateipoteftatem, honorem amp;2rcgnum : amp;nbsp;omnes populi,tribus ÔC linguae feruientipfi« Poteftas eius,poteftas æterna, quæ non auFeretur : amp;nbsp;regnum eius,quod non corrumpe-tur* Deinde Chriftus filius hominis, non fimplkiter ait: Data eft mihi poteftas î fed omnis , o mn i s ( in= quam ) poteftas mihi data eft* Qtiid autem eft omnis poteftas, nifi o MN I p o T E N T1A C 8^ quid eft omnipo-tentia, nifi omnis poteftas^Confidera nunc mihi, quid fentiendumfit de his, quinegantChriftohominidaa

tana efle omnipotentiam* Sed de bis poftea,

Poftremb non fimpliciter dicit, in coelo, nec tantum, in terra,fed tarn in coelo quam in terra* Quid autem eft o MN is in coelo Sc in terra poteftas, nifi poteftas infinitaç’ Quare manifeftû eft,bumanitatiCbri-ftidatameflèomnipotentiam, ÔC infinitampotefta-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D y tenu

tcnigt; Qindautemniaieftatis noncontincreturnottii* ne omnipotentij'THuc enim pertinent,qug Dns apu^ Efaiani dicit*Quis menfus eii pugilloaquas,ÔCcfflo® palmo pondérâtQuis appêdit tribus digitis mokni terraCjôd bbrat in pondéré môtes,amp; colles in ftatera“^ Hucetiâpertinet, quodPaul?femelÔC iterû, (nequis exiftimet ofeitanti excidiflè ) dicit,Chriftû exaltatutn fuper omne nomen, ôô donatû eflè nomine (uper oiu* ne nomen* Et quod eft illudnomenî’certe nô eft créa* turæ,fed creatoris,noneft angeli,(cd Del* Donatûeft igitur homini Chrifto,vt vocetur nomine Dei. Quid ergb;” Nû nomen tatijm,amp; no res ipfa deitatis eftipß cômunicata Nihil minus* Spiritus fandus noniw* ponit rebus vana nomina: Vocabitur,inquit,filius ah tifsimijNon eft inane v’ocabulum,fed erit reuerafilius altißimi. Vocabis nomen eius Ihefus, Non eft inane nomen, fed res ipia, quia ialuat populum fuum à p«C’ catisfuis* Cum igitur donatu fit Chriflo, homini,non tantum, vt vocetur, fed etiam vt fit Deus , Deusaute omnem habeat potcntia,amp; omnia præfèns gubernet, manifeftueft, quod nbsp;homoChriftus fit omnipotes,

S)C vbiuis coram potentifsime regnet* Hie nuc coori’ untur in nos toto impetu Cingliani, amp;nbsp;fublata voce exclamant* An nonhoceft humanitatemutareindh uinitatem»*' An notantam maieftatem tribuere huma’' nitati* eft natura amp;nbsp;proprietatê eius abolerc, ac prov* fus annihilarcC A n non hoc eft ex re Gnita facere infi* nitam Sy nodus Chalcedonenfis affirmât quidc duas daturas inChriito eflè indiuiiàs inièparabilcs, Sed addita

IQ JmES •B\Eal addit Î Nuf(^ fublata eflendanaturaru proptef vnio* nem.magiscpfalua proprktate vtnufcp nature» Quoquot; tnodo aut maneret falua proprietas humanitatis, fi in tantam diuinitatis maieftatem euehatur7 An non hoc efthærefinEutychianani, iamdudu tenebris obuolu« tarn in lucem reuocare Cquot; An non hoc eft Suuencofeb dij vanitatem approbate f Fatemur quidcni humani-tatem Chrifti capace eflè maximorum donoru Deiî fed côferre in earn, omnem diuinam maieftatem, hoc dcmumfcelus eft omnibus feculis inauditum,amp;S vni« uerfæ tam vetuftati quam nouitati ignotum» O coßlu, 0terra, 6mariaNeptuni» Quis ad tarn horreiidum errorem, nbsp;nbsp;ad tantam impietatem non toto corpore

contrcmiiceret C Talibus vociferationibusCingliani otbêcomplent,amp;r omnium aures obtundunt,quibus tarnen nihil aliud faciunt , qu'am qubd virulentiam animi fui erga maicflatem Chrifti prodant, fua ’pforum Ibmnia, figmenta, mendacia 8c calumnias deteftentur SC réfutent » Ego in feriptis meis rôties teflatus fum, me nec diuinitatéChriffimutarein hu» manicatem, ncchuraanitatemciusindiuinitate: fed feriiarevtranc^naturaminChrifto faluam Sc inuio» btam, vt hac Cinglianorum acculatione nihil fit im« pudendus» Adhæc, cum amarulentum Cingbanoru ingenium non fit mihi ignotum, foleo hancrem tarn diligêter,dataquauisoccafi'one,rcpetere amp;nbsp;inculcate, vtCingliani ipfivocaucrintcoccyfmum»Bullingcrus ipfe aliquoties ha?c mca verba commémorât : SC tame tam perftida efl fronte, vtaudeat meEutychianifini 60 Suuen«

ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHT^ISTI

be Suuencofeldianifmi coram vniuerfa ecckfiaaccufa» re» Quid eft proiefta impudentia, fi hæc non eftC Eu« tyches fenfit, ficut veterum fenpta tradunt, vnam tantiim naturam in Chrifto» Ego, propicio Deo, tam abium ab hac impietate, quam Cingliani abfunt'a vz* rapietate» Suuencofcldius fcripfit, Chriftumhorui* nem, ftucarnem Chrifti, non eflè creaturam* Nouit autem Suuencofeldius ipft, me banc fuam phantafi* amitadeteftari, vt fereaduerfus nullum hominem, quam contra me, virulentius ftripferit : bc tarnen non poflum à Sycophantarum morfu tutus elft» Quid er« go facias 7 quid dicas C quid ftribas Hoc cerfe eft in medio luporum verfari, amp;nbsp;inter fcorpiones habitare* Non tarnen grauabor iterum quædam de hac re dice* re, non quod iperemCinglianorum dogmatiftaspla« catos fore, bc calumniandi ingenium mutaturos fed vt noftri,meam (hoc eft) orthodoxam fententia, da« riusintelli^anu Narnlefus Chriftus noMiNVsno« fter,etfi vna tantum eft peribna, duabus tarnen natu« ris, diuina videlicet bC humana, conftat, quæ in hac vna perfona infeparabiliter quidem Hint vnitæ, fed ita, vt vnaquæe^ fuam pioprietatem faluam retineat, quemadmodumpaulbant'edicebamus» In hacautio« cutione nomen proprietatis intelligendumeft, non proinhærentibus accidentarijs, fed pro ipfa feu elfen« tia ftu ftibftantia, aut pro proprietatibus fubftantiali* bus» Ac de diuina quidem natura manifeftu eft,quod fine vniatur cum homine , hue per fe confideretur, nunÇ in æternum mutetur, ftd ftmper bC perpetuo feruet

fcruet fuam cflentiam inuiolatam ,nec quic^ efl in ct aducnddum, Oninia cniminDeofunteflentiaipfa». Ego Deus,inquit,amp; non mutor. Et iterunizTu Do^ tninc terrain fundafli, öC opera manuutn tuarum funt cceH:lpfiperibiint,tu autempermanebis^EtzTuideni ipfe es, amp;nbsp;anni tui non deficient» Humana autem na= tura duplicem habet confideratione» Vna edfecun’ dunafuam fubilantiara, feu eflcntiam, qua confiât ex corpore ÔC anima ratione prædita» Hæc etli per fe efi ' inutationi obnoxia, poflet enimin nihilum redigijta« tnenaflumpta inChrifto 'adiuinafubfiantiain vnita« icmpcrfonac.nun^.in æternum.nec in diuinamfub» ftantiam mutatur,nec in nihilu redit, fed manet Cem» perfalua Sé incolumis» Etquanc^in morte Chrifti, anima triduo non exercuerit fuas acfiioncsin corpore,tarnen interea ncc anima nec corpus perierunt»N5 dabis, inquit, vt fancfius tuns videat corruptionem» Aliaconfideratio efi fccundu accidentarias fuas proprietäres , ôôconditioneshuiusmundi, quævtfunt mutabiles, ita fiuc adfinthumanae Cubfiantix, fiue ab» fint ab ea, nihil derogant eflentiæ. Siue enim homini ibfiuleris longitudinem, fiue albedinem,fiue veftem, amp;nbsp;dederis ei breuitatem, nigrcdinem, aut reliqueris nudü,nihil de fubfiantia feu elfentia eius pcribit.Qi-iid lutem Gbi hæc volunt,aut quorCum fpeifiantT’Non re» citanturociosc, Voluienimfignificare ,qubd ctfi in perConali v nione duarum naturarum in Ghrifio, h u» manitas accipiat dona diuinitatis, non tarnen aut an-

1 nbsp;nbsp;nihiletur,aut in diui nitatê mutetur» Inhærcntia enitn

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E fiue

Tgt;È nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHI^ISTÏ „ '

fiueadfintfiuc abfint, non mutant efl'entiani» Etqü^ in hac vnione diuinitas aiÏumit humaniiatera,nonaü* tem humannas diuinitatcinjdcircó illa huic nihibD^ becillitans confert : hacc autem confert illi, manent^ 'interim eflêntia eins inuiolata,omnemfuam glonanij ctornateam omni ccelefti ac diuinafua maieftate.Ca* ro.inquitCyrillus, nôadcorruptibileinfuâ natural rundum Dei verbum detraxit,fed ad melioris virtu* tern eleuata eft« Sed fie ornare,ficcleuare ( exelafljaflf Cingliani ) humanitatem, eft earn prorfus tollere | abolere« Nec^ enim humanitas capax eft tantae nwie* ftatis. Et qui tantam gloriam in ipiam confert, non poteft,quinfentiat, humanitatem mutariin diui* nitatetetfaciat vnâtantùmnatura in Chriftorcliquä* gt;nbsp;Hîciam verfamurin proprio huius controuerß^ ftatu« Nu Incarnatio Chrifti leu Vnio perlbnaliseo fe extendat, vt filius Dei effuderitin filium hotiiifli^ 1 omnemfuammaicftatem, videlicet, oranmotentiani» omnifcientiam,omni(àpicntiam, omniiuftitia,onini* præfentiam ÔC omnifoelicnatem 'i: Et num humanitas Chrifti fît tantæ maieftatis ità capax, vt fî eâ aceperit, mutetur in diuinitatem, aut prorfus aboleatur Ego verb quid de hacrefîtrelpondendum, edodusfum propitio Deo,n5 in ftola philofophica aut Mathema* ticaan qua fuæ funt definitæ rerum dimcnfîones:fed in fchola Proph€tica,amp; Apoftolica,inqua folaindefî* nita Sf immêû maieftas Domini noftri lefîi Chrifti, vereacredc illuftratur* Affirmoigitur, perlbnaleni dijarmu naturarum vnionefîi in Clu'ifto, tam latè pa^ terç

terCiVt diuinitas nonvnam tanriim ÔC alteram par* temfuacmaieftatis, fed omnem fuam maicftatem in liumanitatem Chrifticonferatî quod red'eCommu« nicatio idiomatum, hoc eft, proprietatum, vocatur, Nego autem, 80 iterum nego,adeoc^ pernego, quod huinanitas Chrifti, hac coranaunicatione, aut mute* turindiuinitatem, autprorfus aboleatur* Affirmo item, quod humanicasCbrifti, ctfi fua natura, ôd iu« 2tta conditioncni huius rnundi, finita eft, tarnen capax fitinfinitæ maieftaris Dei t Só quod hac capacitate in tantum non aboleatur, vt potius perficiatur amp;nbsp;exor« tictur. Acrcdequideni dicitur , humanam Ghrifti mturam non plus accipere , quàm fit capax» AfFir« fno autem,earn efiè capaceminfinitæmaieftatis Dei, amp;nbsp;tarnen retiriere interim veritatem fuæ eftèntiæ* Hoc, cura in prioriferipto pcripicue explicuerim, manifeftis feripturæ teftimonqs munierim , tarnen tncus antagonifta tam athletico animo eft , vt ea fortitcr tranliliat, amp;alib feproripiat* Quidenimfa» ceret'T Tonitruafunt coeleftia, ad quæ neceiTe habet omnis Cinolianorum impietas toto pcftorc cohor« refcere.Perllringatnus igitur ca iterum, SC addamus, quæ ad confirmationem eoru faciuntt vt tam verita^ tern, quàm capacitatem humanac naturae in Chrifto ( copiofius oftedamus. Paulo ante produximus in me ’ ' diura duo teftimonia, quorum alterum eft Propheti»

cutmOrania fubiecifti fub pedibus cius t alteru Apo’ ftolicum : Data eft mihi omnis poteftas inccelo in terra. Omnia autem habere fibi fubiecia, omnem ha« *• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex berc

berc poteftatcm i'n ccelo ÔC in terra, eft eflcomnipo* tentcm, Sc inßnitam, ac immcfam habere poieftateni» Et tarnen vriiuerfa fcriptura docet, Chriftuni verun) eftc hominem, amp;nbsp;veritatem humanac cftcntiæ pcrpc* tnóretinere, Quidigitur aliud rcliquum cft , quàni qubd homo Chriftus, qui efl natura fuaprohuiuS mundi conditione fi'nitus,fit capaxinfinita? potentiel' Quæris: cevoMonofieripoteft, vtres finitapofsif deli capax rei inHnitæ; Reipondeo.quod Cyrillus He îudæis,quærentibus: Quomodo poteft htc nobis da* | rccarnemfuam ad manducandumCftribit îîudaicum» inquicns, hoc verbum ( Q_v OMODo)eft,amp; ftippH* | efj extremi caufa Jdeo Nicodemus ctiam ciim dkeretJ Quomodo hæc fieri poftimt merit'o audiuit : Tu e* magifter in Ifraefiet hcc ignorasfAIioru igitur culp«gt; edofti, cbm Deus operatur,non quæramus, c^v o* MOD Ojftd open's fui viamatc^ftientiamilli foil con* cedamiis. Qui ergo negant, hominem Chriftumcfl^ capacem omnipotentip.hoc eft,infinitæpotentiæ, no fblbm negant coelcftia ilia de Chrifto oracula : Om* niafubiccifti ibbpedibus eins, nbsp;nbsp;: Data eft mihioni*

nis poteftas in ccelo amp;nbsp;in terra, verumetiam eo ipfogt; quo non finunt Chriftum efle hominem omnipotent tern, affirmant, eum efte hominem impotentem» Et quané^ videntur ei tribueremultipotentiam, tarnen hæc, fi conféras ad Dei omnipotentiam, non eft niß impotentia , vt quocunc^ fcfe verterint , faciantex Chrifto, hominem impotentem» Vides quantaimpie* tas in Cingliano dogmate hæreat ♦ Apud Elàiam de

maieftate

ttiaicftatc humanitatis Chrifti dicitur : Eç^redictur viroa dcradice lfai,amp; flos de radice eius afcendct, Ec requiefcet fuper eum fpiritus Domini, fpiritus fapien= tiæ amp;nbsp;intelledlus,fpiritus confilij nbsp;nbsp;fortitudinis, fpU

ritus fcientiæ èC pietaiis» Et replebit eum fpiritus ti= morisDomini.HocBaptiftaapud Euangeliftam ex=» ponens, Dcus(inquit)n5 dat fpiritum ad menfuram » EtPaulus:ln quo (inquit)funt oês thefaurifapientiaê ac fcientiæ reconditi» Accipere autem fpiritu non ad nienfuram, eft accipere immenfa 8ó infinitadonafpi« ritus* Et habere omnes fapientiæ thefauros rccondi» toSjcfl: habere infinitam fapientiâ, Quis nunc eft tan? taimpudêtia,qui neget, Chriftum,finita humanitatis fuç fubftantia,capacem effe infinitorum donorû fpiri« tusCAdijciamus ÔC illud,de viuificati'one carnis Chri» fti.Non eft dubiû.quin cùm Chriftus de carne amp;nbsp;fat^ guine fuo dicit : Qui edit meam carnem,8lt; bibit meu fanguinem, habet vitam æternam, ÔC ego (ufcitabo cumin nouifsimodie,fentiat, carnem fanguinem fuum eife viuifica. Hue facit etiam, quod Paulus a4 Corinthios fenbens : Fadus eft, inquit, primus ho« tuo Adam in animant viuentcm,extrcmus Adam in fpiritum viuificantem» Primus cnim homo, ex fpiri« tu ÔC corpore conftans , viuit tantum, fed alqs vitam præftare non poteft. Alter verb, non modo carne SC fpiritu fuo viuit, fed etiara carne fua, ex vnione perfo» nali cum verbo, viuifica fada, etiam alios viuificare poteft, Qiiod vt redtius intelligatur, vifum eft illud nonmeis , fed Cyrilli verbis exponere. Curaenim

E 3 Cyrillus

ri' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^f^rsTI

lii.^M Qy-j^jyg cxplicaret illud Chrifti : Spiritus cft,lt;jui

prodeftquic^, addit» Nonimpcn* te.inquiensjomnino viuifica carnetn eflè negatis. fi Cola intelligitur.nihil prorftis viuiHcare poteftjtJw’P pc quæviuiHcanteindigcat, Cùm verb incarnadoöis mylterium laudabili cura ferutati fueritis,ô6 habitant tê in carne cognoueritis, ^uis nihil penitus caro pcf feipßm pofsit, viuifîcani tarnen efîè fadâ credetis: n’^ ctiam fpiritutn ßndum non poflè viuifi'care conten* datis, Nâ quoniâ eu tiuificante verbocaro côiunâa eftjTo T ed: cfFedla viuifîca» Nô enim ad corruptib* lem fuam natura iundutn Dei verbum detraxit, feo ipfaad mclioris virtutem cleuata cft» Quamuisetgo natura carnis,vt caro cft, viuificare nequ cat, facit ta« men hoc,quia totam verbi operationêfuicepit. Cof‘ pus enim eft ,nÔ cuiufuis hominis,cuius caro prodef' fenihilquict^poteff ( non enim Pauli aut Petriaut cætcrorum) fedipfius vitæ, iàluatoris noflrib“ fu Chrifti corpus,in quo Deitatis plenitudoCORP^« R A Li T BR habitat,facere hoc poteft»Nâ fi mel,cîitn turaliter dulce fit, eadulcia facit, quibus immiiectuG nonnèftultum crit, viuificamveibinaturara,puta* re non dediiîè homini,in quo lrabitat,viuificandi vif' tutem f Qî-ias ob res caro quidem cætcrorum omni' um quicquàm verè non prodeff: caro autem Chriftii quia in ipfa filius Dei vnigenitus habitat, s o l a vi* uificarepoteft. Etpawlbantc, MircQ'nquit)ftatini

1^. incipiens EuangeÛfla clamauit: Verbum caro là« drumeff ♦ Non enim in carnem ipfum venifie, fedvt rnirabilcm

»mirabilem vnioncm oftenderct,carnem faélum eflc, di'cere non dubitauit» Nec tarnen, quoniam ita dia clumeft, aut verbum Dei innaturam carnismuta» tum, aut hominem in naturam verbi transformatuni eflè credimus« Manet eniminuiolatavtrac^ natura, ôlt;vnusex vtrifo^ Chriiîuseft* Sed inefFabiliter, 6^ vitra quàm pofsitmens Humana intelligcre, V erbuni humanitati coniun(H:um,T o t a m in fc ipiùm ita redu= xit,vtindigentia vit^ pofsit viuificarc,Hactenus ver» baCyrilltHîc aperte ex verbis Chrifti docet,qubd vi uifica natura verbi, dederit homini, in quo habitat, virtutem viuificandi : ôôqubdcaroChriflinonmo» dicam, fed T O T A M viuificandi virtutem, ex vcrbo, cûquofumm'ecôiundafuit, hau(èrit:Et totS infeip» fum itareduxeritjVt indigentiavitæpofsit viuificaregt; Si autem caro Chrifti haufic ex verbo t o t a m vim (quæ eft infinita)viuifîcandi,negari non potefl^quin hauferit etiam ex eo infinitam potentiam 80 præfen» tiara» Nam de nihilo ad efle, feu de morte ad vit am. eft infinitum èc intcrminabile fpacium , aut inter» uallum. Ad hoc autem fpaciumpermeandum, nbsp;a»

liquid de nihilo ad efle producendum , aut è morte ad vitam reducendura , amp;nbsp;in vita confèruandum, o» pus eft infinita potentia èC præfentia. Quare, fi» eut caro Chrifli fada efl: capax infinitæ virtutis vt» uificandijità amp;nbsp;fadaeftcapax infinitæ potentiæ præfentiæ» Dicamus etiam de regno Chrifti, Nonf dubium eft quin Deus collocauerit hominem c H RI s T V M in cçelefti regilo, fecerit enm regem

Tcgum»

DE’CHI^TSr I regum amp;nbsp;dominum dominanti'um* Hocautcmr’^ gnum, vt cft infinitae amplitudinis, na etiam eft nitæ durationis* Multiplicabitur , inquit Efaias, in^* ‘perium eius, amp;nbsp;pacis non erit finis«Super folium D^quot; uid, amp;fupcr regnum eius fèdebit, vt confirmerilluü corroborée in iudicio Sc iufèicia, à piodo amp;nbsp;vfcÇ fempiternum» Et additur ï Zelus Domini Zeb^ofh faciet hoe ï vt intelligas, qubd etfi natura return non fert, vt finita regis fubftantia fit capax in finir i tegnb 'tarnen hoc qucatzelo Domini Zebaoth facillimcfi^' ri^ Vides igitur, qubd in Philofophia quidem Cin* glianorum, nulla fit proportio finiti ad infinitum ♦ Theologia autefpiritus findi,tanta eft inter eapm* portio, vt verbum infinitum fiat caro finita, hoc eft, vt Deus fiat homo, amp;nbsp;homo Deus. Ideocp quifquis hegauerit hominem efïè capacem infinitæ potential» infinitorum donorum fpiritus, infinitæ virtutis viuh ficandi, Sä infiniti regni, is reuera negat ( etiamfi orc fuo multüm reclamauerit ) incarnationem Dei, perfonalem Dei ac hominis vnionem ’ hoc eil, negat Chriitum hominem eile Deum, Et quid C An non remittere peccata infinitæ eft potentiæÇ' At hoc com* municatum efie finitae humanitati Chrifti, noneft» nifi plane impius,amp;: “^«^qui negate pofsit. Vt Ccinis, inquit Chtiftus,qubd poteftatem habeat filius homis nis in terra remittendipeccata, tunc dicitparaliticoî Surge, toile tuumlclt;ftum,8lt; abi indomum tua.Non i'gnoro Appftolis quoq^ datam efie poteftate remit* t'endi peccatamon autem foo, fed Chrifti nomine. Et ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod

lOJUKES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;4

quod ipß acceperunt mi'nifteno ÔC gratia, hoc habet Chriftus homo,authoritate ÔC natura,hoc cft.iain iiv de à conceptione amp;nbsp;oatiuitate iua» Petrus ad Claudu titdn nomine lefuChrifti Nazareni (non ait, in noa uiinenieo) furge amp;: ambula. Et Paulus ad fpiritum Py£honis:Prgcipio,inquit,tibi,per nomen lefu Chri» ftiCnon ait,per nomen meum}vt exeas à puella» Sed de hac re poftea fortafsis fuo loco plura. In præfencia îutem fàtis Rierit demonfirarc, quod etfi filius homi * nis inChriilo,natura fùa, finituseft, tamêfuerit pro« peer perfonalem vnionem cum filio Dei,capax inhni « tæ poteftatis remictendi peccata, Hic dieet Ginglia« nus: Audio quide teflimonia de omnipotendahumi nitatisChrifli: nondumautemquic^, aut pauca ad« Wodumdiuinorum teftimoniorumaudiui, de omni« præfentia, feu (quo vocabulo Cingliani deleclantur) de vbiquitate eius.Fieri enini non poteft, vt fubflan« tiafinita,qualis eft humanitas Chriftfqueat, faluaef« fentiafua, extendi in infinitum : Ôôperindè elfe vbiep, ficut Deus eft. Dogma igitur de vbiquitate nouum efi,amp; hadlenus inauditu, ac vniueriæ vetuftati ignos tû, Hac vociferatione impleti funt Cinglianoru libri: necdubitant,quin inculcatione vocabuli vbiquitatis» reddant impiam fuam cauflam apud rerum impericos maxime plaufibilera, noftramautem piam, odiofifsi* mam: Quo iatanico artifieio plurimùm valent» Sed lacum aperiunt aceffodiunt, incidunt in foueam, quam faciunt. Primum enim.fateor quidem libenter, quodhæliteræSd fyllabx (hvmanitas christi

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F Bsr

jz T)E'Ë CHI^ISTÎ tsT VBiQ_v E)n0contineaniurhcc ordine.eicôtc^ tu in Prophcticis et Apoftolicis fcuptis.Scdqubdirt hisfcriptis nocontineatur vera huius difti fenicnria'» hoc tàm verum eft, quam verum eft, Cinglianomm dogmatisas eflc bonos amp;S candidos viros. Deinde, non egoftim velinuentor , vel author dcgmatisdc vbiquitate,Sed ante multos annos docuit D, Luthe* rusjbelids memorie, publicis icriptis,ac propugnauit vfcp ad extremum vitac fuæipiritum.Nec finxit exfe, fed quo fuit pio 8ó heroico ipiritu, teftimonrjs code* flium oraculorum ita explicuit ÔC muuiuit, vt nullus corum Theologorum ( quod ego quidem feiarn) qin AuguSanam confefsionem agnofeunt, fe de illo, lu« peiititeadhuc Luthcro,velfaJtemdubitare Ggnifica« uerit. Et quanep Cinglius 3^ gregalcs eius oppugna* re conatifunr, tarnen magis fuamimperiiiam amp;nbsp;im* pietatem prodidei unt,quam veritatem expugnarunt« Cxter'um quam ignotum fucrit hoc dogma Apofto* licæ vetuSari. mox, propirio Deo, fuoloco demon* flrabitur. PoSrem'o, illud femel itcrum atep itcruni aduerfus omnes omnium Cinglianorum prartextus, icrgiucrlàtioncs,præSigias, calumnias mendacia, didum nbsp;teSatum volo, nec Lutherum,neeme, vl*

lam talem vbiquitatem,qualem Cingliani fingunt.æ nobis, adcaptandumtheatrifuiapplaufum , virulen* ter adfcribunt,localem,extcniam.corporali modo di* Iatatam,amp; ampliata, Satuere. Sic enim, n'e Deus qui* de ipfè vbiep efilt; dicendus eS« Sed illam,eamq;folain fl;a:uiniys,ac aflertä volumus, quä Sc incarnatio Dnt

quot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVS. 3«.

fioflnlefuChhfti tradit, ÔC perfonalîs diui'næ ac hu’ manæ naturæ vnio inChriilo cxîgit,fcfsio ciuslt;ad dextrâ Dei jaatns fui confirmat.Btquia fiiius hominis potuit eflê capax.vt faluaamp; incolumiefTcnna fuaaffu« inçretur à filio Dei, nbsp;nbsp;vnircturcumiplbin vnaper^

fonam, atcpcollocaretur ad dextram Dci paths fui, idcirco nihil certius efl, quàm quodfît etiâfaétus ca= pax eius,quamnos afFirmamus.omniprgfentiejfeu, vt îHilquantur (quanqt prauc intelligunt ) vbiquitatis, Qnod vt claré oftendamus, libet hïc iterum cômone-facerèpium leâ:orem,corû,quæ fuprà de omnipotcn» tia, InimanitatiChrifti cômunicata, diximus. Nam fi fiiius Dei habet fiiamomnipotentiacomunem cû fi»^ lio honainis,qué in vnâ perlbnam afiumpfit,nihil am« plius aut vetat.aut impedit, quo minus habeat etiam cuna ipfo commune omniprefentiam fuam. Et fi fiiius Hominis fadus eft, ex alTumptione humanitatis ipfius inDcura, inuiolatafua cfl’entia,capaxomnipotentiæ Dei, qucraadmodû fuprà perfpicueprobauimus,quo= tnodo non etiâ fadus cftet capax,falua humanitatis na tura.omnipræfentiîc“^ Ex omnipotentia enim pendet oainiprærcntiazac nifi Deus ipfe cfièt omnipotens,n5 pOiTetcfrcomnipræfens. Leuate.inquit Dns apud E« , fàiâjn excelfum oculos veftros, amp;nbsp;videte. Quis crea=gt; uit Hæc C qui cducit in numero militia eorû, amp;nbsp;oês ex nomine vocat, præmultitudincfortitudinisct robo« ris.virtutiscp eius,necp vnû reliquû fuit.Habes omni potentiâ Dei. Audi nûcetiâomnipræfentiâ, quæfuâ ex omnipotentia origine habet. Quare ergb (inquit) dicislacob ÔC loqueris Ifraël : Abfcoditaeft viamea E 1 à Domi»

1

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHE^ISTI

à Domino, amp;nbsp;àDeomeoiudi’cium mcum tranfibit gt;nbsp;Nunquid nefcis aut non audifti, Dcus fempiternus Dominus, qui creauit terminos terræ, ÔC non defid* ct,neqj laborabit, nec eft inueftigatio fâpientiæ eius« Qui dat laflô virtutcm cui non funt vires, robuf multiplicau Habes omniprscfentiâ Den Sienimvia Ifraélis non eft ab ipfo abfcondita,et fi dat laflb vinu» tem, certe non tantum omnipotens, fed etiam oinni« præièns fit, neceflx eft, quod PfaJmus 138« eopiolîus cxponiu Quare cum filius Dei in incarnationecon* tulerit in filium hominis omnipotentiam fuamjUcga’ ri non potefi:,quin etiam contulerit in eum omnipræ’ fentiamfuam , ÔC euexerit ipium in earn maiefiatem» qua omnia coràm præfens intuetur etgubernau De* indcrepeto amp;nbsp;illud Ioannis Euangelillæ : Verbutn caro fadum eft* Nam fi non pigct Cinglianos,Philo* fophica fualbmnia de finito infi'nito,ÔC de mcnfura capacitatis identidem inculcare, cur nos pigcrct cce* leftiafpiritus iàndi oracula, Temper nobis ob oculos ponere, ne quis nos per Philolbphiam ôô inanem de* ceptionêdeprædeturC’ Eft autemhocdidum: Ver* bum carofadum eft, omni obftruatione dignum, preciofi'us auro ôô topazio* Etfi enim in prioribus ftriptis vcram eiusfententiamprovirili expoiùimus, amp;^fupr'aetiâ nonnulla adhancrem pertinentiacom* mcmorauimus,tarnen quia hiclocus exigit,opereprc* cium eft,de Icntentia eius iterum quædâ dicere* Ma* xime ergoomniü docet,quôd humanitasChriftinoO folùm ea fit capacitate, vt fada fit omnipotcs^ vcrum* ctiaingt;

10^^^ES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

ctiam, vtfada fit omnipræfens» Si enira caroCfirifii fadacftcapax verbi,aut quod Græcidicunt, qui fieri potuiflèt, quod no etiam fadta cflet capax om= nipotentiaeamp;S omnipraeièntiæç’ Negarienim nonpo« left,quin verbum,feu ^A‘’?®',fit amp;nbsp;omnipotens amp;nbsp;om« nipræfens» Qpidigitur tergiueriàrisC' Réclamât Pbi= lofophia, réclamai etiam externusipfe fenftis, qui ma= nifefte videt, palpat,carnem Chrifti in vno tantum locoeflè» Quid hoc ad me , quiiamnoninlcholahu« manæ fapientiac,fed in ichola fidei verlbr:amp; cogitana dum inihi eft,no quid externus fenfus, fed quid ver« bum Dei amp;: ipiritus fanftus doceat» At enim.inquies, non eft huius difei fentenria , quod verbum mutetur incarnem,aut caro mutetur in verbum:fateor et ipfe, S^iamante fæp'e teftatus fum* Nihilominus tarnen non poftum à Sycophantis tutus efie, quo minus har= refeos accufer, Quæ eft ergo vera eius fententiaCcer* tenon alia, qu'amquæà Propheticis ipfis Sgt;C Apofto* lids fcriptis traditur : nec poteft efle alia , qu'amqua hoedidum nulli hominum præter^ vni amp;nbsp;foli lefii Chrifto Domino noftro competit, vt fit (hum inter Chriftum amp;nbsp;omnes alios homines diicrimen : vide « licet,quod verbum caro fadum eft , nihil aliud figni» ficct.quam quod filius Dei, filiu hominis ita aftump« ferit,vt cfFundat in eum, amp;nbsp;communicet ipfi omnem fuammaicftatcm:adeocpfaciateum(nontamen mu« tando,fed ornando fubftantiam eius ) verum Deum, quo cofidamus amp;nbsp;perpetub feruemunCiim igitur di« cis:Vcrbumcarofadumeft,illuddicis, Aeternusfi«

F J lius

filius Dei,affumendo carncni feu filium hominis és Maria virgine, in vnamperfonam, no fimpliciter ini* plet cum, ficut alios homines : nec communicat d tantum aUquammaicftatis fuse partem , ficutalrjsho* minibus, Sed ita eura implet, vt communicet cum eO omnemfuampotentiam, fapientiam, icientiam.feli* citatem, amp;nbsp;præicntiam, Nifi enim hæc fit fententia, non habebis inter Chriflum Sgt;C alios homines diferi« men» Sed age, conferamus inter fe lefum Chriftum,

Petrum Apoilolum , ficut alias contulinius Chriftum cum altjs hominibus : vt aduerfarrj excita^ rentur, ad demonftrandum verum diicrimeninrer nos ôi. Chriftumzfed fruftrà.Nos ioitur nobis amp;nbsp;no= ftris ifta commemoremus^Quod ergo eft inter Chm ftumamp;S Petrum diferimenÇ’ Vterq^ enim eft homo, S)C in vtroep eft Deus.Dicis,illudeft difcrimcn.qubd Chriftus non tantiim fit homo, verumetiam Deus: Petrus autem tantum fit homo, Sd non Deus» Rcâè» Sed vtmelius, quæ dicis, intelligam, agerecenfea« mus, quæ habent inter fe communia, Sc quæ pccu® liaria : vt cognoftamus, qua in reconfiftat diferimen. In Chrifto inhabitat diuinitas , eaq? tota fecundum efientiam, potentiam amp;nbsp;præfentiam» Sed ficto” ta inhabitat in Petro» Vbicunep enim eft Deus, ibi totus eft, quippe qui fit fimplicifsimus, nec diuida* tur in partes, vt pars Dei fit in Petro, pars in Philip* po, pars in Bartholomæo» Non poteft igitur hac ras none inter Chriftum Só Petrum diferimen efte.vt di* camus, Chriftum hominem efle Dcum» Petrum au* tem

■' 7 quot;nbsp;IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iî -’S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KT I r S: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

tetn non eiïè Dcum, Deinde Chriïlùs ædidit multa miracula, (ànauit leproibs, cæcis reddidit viiîim, pä« xalyticos reftituit ianitatiambulauit fupcr mare, fi= cutluper aridam , denicp excitaiiit mortuos. Sed æa 'didit ctiani Petrus magna Ô6 multa miracula. Sana= ■uitclaudum iacentem ad templum, ambulauit fuper mare, reflituit ægrotos fanitati vrabra corporis fui, adcocp excitauit ipfc mortuos» Et ædidit hæc miracula potentiadiuina : cacpnon longe, abfènti, ièd omnino prefènti, queraadmodum antea oftendimus». Nonigiturnc hacquidem rationedifcrimenen: inter Chriftum Sc Petrum, vt dicamus , ilium elle Deum, hune autem non elle Deum» Præterea Chriftus vidit futura, fed amp;nbsp;Petrus vidit futura, ÔC vaticinatus eft, ficutamp; multi Prophetæ, Vide Epiftolam Petri, 5^ Ador,cap» Ergo nee hac ratione fit, vt Cliriflus fie Deus, non autem Petrus» Adhæc, Chriftus mortu-us Scfepultus, refurrexit à mortuis,Óóafcendit incœ« lum. Sed amp;nbsp;Petrus refurget à mortuis, óó afcendet in coelum, ficut Paulus ait : Rapiemur fimul cum il« lis in nubibus, in occurfum Domini. Et quodadmi* ■ rabilius efi:, Petrus iam corpore fuo in puluerê reda« dus, Sd in myriades locorum diijjerfus , aut in for» mas rcrum innumeras, intereà dum mortuus iacuit, mutatus, refurget tâdem à morte, cùm Chriftus non» dumputrefadus fedmembris adhucintegris à morte refurrexerit : vtillud in Petro pene admirabilius,

hoc in Chrifto vidcatur.Dicis,Chriftus refurrexir , .1 à morte.

43

à mortCjfua ipfîus virtutc, Petrus autem aliéna^ Imô, (îcut Chriftus exciïatus eft diui'na vircute , ita refur* get «iam Petrus diuina virtute : eaep non abrenti, kd onanino prgfcnti:nec minus ipfi,quam Chriilo in« time pracienti, eac^ tota præienti,quôd vbicunq^e^l diuinitas, ibi fit toca» Qyare ne bac quidem rationc dici potefi:,quôd Chrifius, non autem Petrus,fit De* us» Dicis, Chriflura idcirco efiè Deum,non Petrunh quôd natus fit ex virginc, abfcp peccato: nec peccatu vnquam feccrit» Sed fi bac ratione conftaret difen* mê.tunc multb magis Adam efiêt Deus,amp;: Eua Dca: quod ille creatus fit manibus Dei c pura terra, Eua autem c coftaviri, abfcp omni peccato, Quodeertè mirabilius videtur, quàm quod Cbriftus conceptus fit è Spiritu fân(fio,inmulicre,virginequidem, muH* cre tarnen,ad generationem aptazeum limus terræ,ex quo Adam creatus eft.non fueric natura fua ad gene* rationem aptus. Pofiremo Chrifius vidit abfenu'a, vidit amp;nbsp;Petrus abfentia, Aft^j.ficut et Ebz£us4Quod ergb eft diierimen inter Chriftum amp;nbsp;Petrum, vt illc gt;nbsp;dicatur et fit Deus,8ô bic nec dicatur nec fit Deus^Et quid eiî, quod de Cbrifio dicitur : Verbumcarofa» dlum efl, non autem de Petroleum verbum,feu non minus fuaeiîèntia,potentia,amp; praefentia, babitet in Petro quàmin homineChrifio C Nec fentiendum cfl:,qubd homoCbrifius, nibil ampb'us, præPetro, ab inbabitatione verbi feu ^«»Acyotf.prafter nudurnDd vocabulum reporter. Reliquum igitur eft, quod cùm EuangelifiadeCbriftoferibit: Verbumcarofadurti cft,

crt:,non fèntiat, æternum fili’um Dei fimpliciter habi» tare in filio hominis,quem cx Maria virgine aiïump« fitjfeditain eohabitare,v£ euehatipfum vna iècum in diuinammaieftatem, amp;£efFundat in eum omnes fuas proprietäres :ficut Deusexiflens (inquitCyrillus) natura,Sc ex Deo natus, propria facit hu mana , itaamp;S homo faólus, deicate dignum honorem óó gloriam tancg propriam habet* Adoratur enim non folüm fu« per terram,fed 8c in coelis* Itacp dilcrimen Chrifti èC Pctri,non eft iumendum fimpliciter ab inhabitationc filq Dei, fed à communicatione proprietatum eius* Filius enim Dei,etfi fua elïèntia implet Petrum, ficut hominem Chrifèum, non tarnen coramunicatPe«-tro omnes fuas proprietäres , ièd tantum nonnullas. Viuificat Petrum,coniêruat Petrum in vita, dat Pe* tro poteftatem erjciendi Dgmones,imó excitandi etiâ mortuos. Intereaautem non facit eum omnipotent tem,omnifcicntem,omnifapientem, omniiufhum, 8ó omnipræfentem* Filium verb hominis, alRimptum ex Mariavirgine,ornat,non aliquibus tantùm,ièd Vs niuerfis fuis donis,8ó cômunicat ipfi omnes fuas pro« prietates* Tuquidem, Cingliane,ita aftringis, qu'od communicet ipfi cas tantumproprietatcs,quarumca« pax eft» Ego verb amp;nbsp;paulbantèoftendi, eumfatftum eife omnium Dei proprietatum, fine vllaexceptione, capacem:8ó nifi eamhabeat capacitate,non efte diftri« men inter Chriftum amp;nbsp;alios homines^ nec verbu po* tuifle fieri carnem,Quæcerteabfurdiora funt,8ó ma« gis abominanda, qu'am quæ pius animus admittere

quear*

' y Z) E lUUinJTLOÜE

queau Hue facit eti'am Augufiinus* Forte putat,in* quiensjquifpiam veftrunijtratres, quia homo iHefu' ‘ feeptus à iâpiêtia Dei, equalis erit cæteris hominibus, fi in tuis membhs muliùm diftat inter caput amp;nbsp;cæte*! ra membra ♦ Certe omnia membra faciunt corpus vnum«. Multùm tarnen intcreft inter caput ra membra» Etenim in cæteris membris non fenn's nifi tadu, tangendo fentis in cæteris membris : in j capite autem 8c vides, amp;nbsp;audis , ÔC olfacis, guiîa», ôlt;^tangis» Si tanta excellentia eft capitis ad membra cætera , quanta excellentia eft capitis vniuerfic cc» clefiæ, id eft, illius hominis, quem voluit Deus me* diatorem elle, inter Deum amp;nbsp;hominesÆt mox.Con» firraatum eft in Catholica fide,hominem ilium, quern fulcepit fapientia Dei,nihil minus habuifte,qu'am cæ» teri homines , quantum pertinet ad integritatemna* turæ Î quantum autem ad excellentiam perfonæ, a* liud qu'am cæteri homines.Nam cæteri homines pof* iunt dici participes verbi Dei,habentcs verbum Dei: nullus autem eorumpoteft dici verbum Dei, quod di(ftumeftilli, ciii dilt;ftum eft:Verbum carofaduoi «ft,ctc»Ha(ftenus Auguftinus.Quiciim docet omties fenftis efle in capite, perlpicue fignificat, omnemDei maieftatem efte in humanitatc Chriftn Quod autem illu d didlurn: Verbum caro fâdû eft, habeat earn fen* tentiam ,quam recitauimus, exponit Paulus, qui ad Çoîof.z. Coloflênlès ftribens: In ipfo, inquit, inhabitat omnis

plenitudo Deitatis corporaliter» Hoc didum fudea sft in oculis Cinglianorû^ncc poflùntlucê tant! Ç’hn» dori»

rOJNKES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48

dor is ferre ♦ Quarc cùm obqcitur eis, aut conttiueht/ iut veterem coccyfmum fuum nobis occinnunt : tan« turn effe deitatis in humanitate Chrifti, quanta; fit ca« pax: autvocabulum deitatis cxponunt pro foelicita-tc. Qua varietate vulnus confcientix fuæ manifeft'c pïodunt.Sed bis feu tergiuerfationibus, feu impoflu* tispoifuntquidem incautum et ofcitantemledlorem^ ï^onautcm vcritatem opprimcre» Primixm cnim,mas nifeftifsimum efl:,qubd Paulus eo loco de Chriflo I0« quatur.Deinde manifeftifsimum eft et illud^quod lo, ciuatur ibi de humanitate Chrifti Jn ipfo videlicet ho. ^iNEChrifto’» InæternaenimdeitateChrifti,qua filius Dei,feu • nbsp;nbsp;nbsp;, vna efl effentia cu patre amp;nbsp;fpiritu

fanfto , nó dicitur habitare deitas, feu plcnitudo dei# tatis : quid enim dictu ablurdius eifet C Sed in huma« nitate Chrifti, redte dicitur deitas habitare»

Practerea, non fit hïc fermo de vulgari feu generali inhabitatione deitatis in homine : nam fi hanc refpe« pxeris, plenitudo deitatis non minus inhabitat in Pe» tto,quam in Chrifto:quippequbd deitas fit resfim« plicifsima,8ó vbicuncpfuerit (impletautemnonPe» trum tantum, fed amp;nbsp;ccelum ac terram } ibi tota fit amp;perfe(fta» Sed fit fermo de inhabitatione perfona* li, hoe cfi:, de inhabitatione eius deitatis, quæ per filium Dei,feuTb^^H»,filio hominis communicatur» Dehac ergo dicitPaulus , qu'odin homineChriflo inhabit et omnis plenitudo deitatis corporaliter ♦ No fimpliciter dicit, inhabitatineo deitas, necfimpliciter dicit,plenitudo deitatis’.fed dicit,om-nis,OMNiSpnqua

G X deita»

CHRISTI deitacis pknitudo ♦ Et addit, corporalité R, hoc cft, nô vmbralitcr, ficut in alfjs creaturis. Nulla n. cft creatura tara abi'eda,cui nÔ côraunicetur aliquid dd* tatiSjCt in qua Deus non adumbret quippiara fucma* iefta tis ac proprictatis* In homine autem Chn'fto non adurabratur aliqua tant'ura pars deitatis, ièd deltas ablbluitur in eo perfcdifsimè,hoc eft, communicatuf ei omni fua plenitudine* In omni autem ÓÓ perfeda Dei plenitudine continetur non tantlim omnipoten* tia,verumetiam omnifapientia,omnifcientia,omnnu“ ftitia, omnifoehcitas, SC omnipræfentia, quæamp;vno omnipotentiæ nomine, ficut fuprà didlum eft, com* prehcndi poflunt. Reliquuraigiturcft, Paulumcla* rc,manifefte, perfpicuc nbsp;nbsp;fine omni tergiuerfatione

palam fentire, docere, nbsp;nbsp;vrgere, quodhumanitas

Chnfti.quæ eft à Deitate in vnam perfbnamalTump“ ta,nonfofiimfa(fta fit capaxomnipræftntiæ, verum« ctiamreipfabancmaieftatem vcrèpolsideat, amp;nbsp;vnà cum v^erbojfcuÄü'?«)^ omnia coràm gubernecvtiammi* m'm'e obfturn fit,quód illud diftü Euangeliftæ: V er* bum caro faftum eft,intelligendü fit, interprété Pau* lo verbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efi; æternus filius JDei,eucxif

feamp; exaltafi'e cameraCbrifti, inincarnatione afi fumptionceius,in tantam maieftatem, vt fit vnacum ip'b cmnipotens,amp;: omnia tam cocleftia, quam terre* ftria inferna, præfens gubernet» Si cnim Iwmam* tas Chrifti fadla eft capaxomnis plenitudinis Delta* tis fi'u donorü eius, corporalitcr,quomodononetia caperet vnam alteram plenitudinis eius partem ♦

Sed

lôJ^KES ^\E^TI7S. nbsp;nbsp; !

Sed hoc cft (inquiï meus antagonifla ) creaturâ mu® tarcincr€atorem,amp;humanitatem in deitatcm.Cùm enim in priori icnpto reciraHèm blaiphema verba ei= «s, videlicet : Si ailumptus ille homo, euetflus efl fti« pra omnes creaturas, defijt vLÎcp efTe creatura Si au= temereatura efie defrjc, quomodo poftea pro nobis pati amp;nbsp;mori potuit ibi fuauis homo, etfi intelligit fc impie hallucinatum, tarnen non dat honorem verb tati :fed illud tantum agit, vtquærat effugium,amp; ter« giuerfetur. Non nego, inquiens, nec^ negaui vn^, Chriftum exaltatum efle iuper omnem(prout Paulus ièntit)creaturam, et qubdiît verus Deus, nego autê, cjuod de fuo fubinde aiTuit aduerlarius , aiTumptam videlicet in incarnatione humanam Chriili naturam, itaeiîè exaltatam,vt extra omnes data creaturas , iam infinita Sgt;C vbiquaria fit fada» Humanitas enim Chri» fti in vnione ilia admirabili cum diuinitate, in fua natura , veritateq? permanfit, èC in diuinitatem non efl permutata,amp;c. Atqui.bone (cilicet vir,verba tua ma-nifefiiora funt, quàm vt finât fe hoc colore induci. Si, inquit,afrumptus ille homoeuedus ed, iupra omnes creaturas,defrjt vtiqß efiè creatura* Si autem creatura dTe defrjt, quomodo poftea pro nobis pati mori potuitC^Hæc, inquara,funt verbaeius.quibusnonne-gattantum, quodmede meoafluiflêdicit (quanc^ egofententiam Pauli deexaltatione Chridifimplici« ter recitauerim, nec quic^ de meo afiuerim ) ièd ne-gatetiamremipfam: et.vt Dialedici loquuntur,non negat tantum confequentiam, fed etiam antecedens*

G 3 Addic

4^ TiE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cni^ïSTI

Addi't enïni Sc diflïnguit ipfê, ß vitra ÔC extra omnes creaturas euedus eft (^habes vnam partem, quanico* tinub fequitur altera ) Ec vbicunc^ diuinitas eft, ibi* dem 8c humam'taseft* Vides non negari tantum ’ Bullingero, humanitatemefte vbkuncp fuerit dmi* m'tas, verumetiam, humanitatem euedam eftêfup^^’ omnem creaturam. Deinde falfum eft,quod human»’ tas Chrifti deßnat eflèereatura,aut mutetur in diuini’ tatenijfi euchatur fijpra omnes cfcaturas. Quid enim ftultius eflet,^ fie argumentaruCffar enehiturmaic' ftate fiia fiipcr ocs homines, ergo definit elle homo » Nam amp;nbsp;Archangelus finit humanitatem Ghriftiel^ creatura,ncc mutât earn in diuinitatê,ciim affirmai eu concipiendum in vtero Virginis, amp;nbsp;nafeituru ex vit* ginetôC tarnen euehit eu fuper omnes creaturas, ciiffl vocat eum filium altifsimi» Chriftus quoepipfe finit fuam humanitatem efte creaturam, ÔC non mutât earn in diuinitatem, cum vocat fe filium hominis, ta* men euehit cam fuperomnes creaturas, cumdicit: Data eft mihi o m n i s poteftas in ccelo amp;nbsp;in terra. Si* militer Paulus finit humanitatem Chrifti eftè cream* ram,8ó non mutât earn in diuinitatem, ciim dicit,eutti in plenitudine tempon's fadum ex muliere,amp;' faduni fublege: tarnen cuehit eum fiipcr omnes creatu” ras ,cum ait’: Alcendit fuper omnes ccelos, 8d : De* dit ei nomen fiiper omne nomen , non fbliim in hoc feculo, verumetiam infuturo.Falfumigiturcft.quod Bullingerus cuomit, humanitatem Chrifti defincrc eftc creaturam , autmutari in diuinitatem, fi eucha*

T,’R^E7yTIffX

tur Hipcromnes creaturas» Et federate nos aceufatr vel Eutychianifini vel Schuuencofddianifmi *' Eu» tyebes fenßt, vnam tantum eflenaturam inChrifto* Hæcimptetas, nunqu'am , neperfomniumquideni mihi in raentem venit» Schuucncofcldius Icnbithu» wanitatem Chrilli non eflè creaturam, quemadmo» dum Sc fupr'a attigimus. Hoe Hgrnentü tam deteftor, Quam veritatem diuinæ amp;nbsp;humanæ naturæ in Chri» ftojKiagna fide ampleórortEt tarnen Bullingerus tarn proiedæimpudcntiæ eft, vt audeat eora vniuerla ec« defia vocif€rari,me Schuuencofddium ctia fuperare» Hæcfcilicet eft Bullingeri modeftia» Sedquidfiego ' IpfeBullingeru Schucncofeldianifmi apert'econuin« camî'AgCjtàciamus periculum^Bullin gen axioma eft» Si alTumptusillehomo euedus eft fupra oescreatu«

j defrit vtiep eftè ercatura* Hoc {cribic,hoc affirmât, hoc défendit Bullingerus^Si afftimptus,inquit,ille ho nw (libet cnim ’•»’‘«a« itcru repetere ) eucclus eft fupra oêscreaturasjddqt vtiep eflè creaturatPergamus.Mat nifeff umaut eft,qubd affiimptus homo eueclus fit fu“ per oes ereaturas» Hoc necefle habetBullingerus fa« terijfimodb agnofeit authoritatc Apoftoli Pauli.Di» cit enim Paulus , hunc affiimpiû hominc effe exaltatu infumma fublimitatem fuper omne principatu ac po« teffatCjamp;yirtute Sgt;C dominiu,8c omne nomen, quod n omina tur no folû in feeuîo hoc, verumetiâ in futuro* Hoc certe eft euehi fuper oes ercaturas,Quid ergo ex axiomate Bullingeri fequiturClllud videlicet,hominc illû affuippiv» iuxtaBwUingerû, defijfle «fl'c creaturâ^

-5» HE lUCjtlHJT'nni CHRISTI Hoc eft Schuuencofeldq dclyriu. Delyrat ^I'tur vna cum Schuuencofeldio Bullingerus« Et veru eft,quod Pfalmus dicit:Inciditinfoueara,quamfecit. Scdpro« fequar inftitutum» Quæri't à me Pyrgopoh'nices, fa* lis pro iropen'OjVt ingenue dicam: Chriftus neiuxta humanam naturam creatura fit, an crcaturanonfit. Quid fibi hac quseftione velit, cogitate non poffuin, nifi fi itcrum me pro ingenio fiio, palam obfcun'tatis arguat, qui tot ftriptis meis nondum aperte meâftn* tentiam,de Humana in Chrifto natura, expofuerini. Quid igitur toties repctitum illud, quo affirmo, diui‘ nam amp;nbsp;humanam naturam eftc inter ft diuerfißimas fubftantias, quippe quod altera fit ipiritus creator, infinitusacimmenfus,alteraautêcoRPOREA créa-T V R A,finita amp;nbsp;dimenlàC An hæc, amp;nbsp;id genus alia no funtfttis ingenua, clara , aperta SC perfpicua î' Quid ergo fibi vult hæcaduérfarq inlblentiaC Sedait.fthâc locutionem (Chriftus iuxta humanam naturam da® tus eft extra fupraomnemcreaturam ) aliter non pofte intelligcrc,quàm humanitatem eius, quæfupra amp;nbsp;extra omnes creaturas data cft, inter creaturasnô ' amplius deputari. Si ergb non poteft earn aliter Intel' ligcrc,quàm commemorauit,agnoftat ft nondum,ne catechumcnum quidem, non folumChriftianædo* (ftrinæ, verumetiamftholafticæ Dialedticæ, Admo* nui paulb antelelt;ftorem,de ilia argumcntationetCæ« farclatus eft fua maieftate fupra omnes homines. No cft igitur amplius homo. Admonui etiam de Ar« chanoeti, Chrifti Sc Pauli diftis, qiiibus humanitas

Clirifti

Chriftî probatur tani creatura quàm data fuper om« nés crcaturas ♦ Sed quia habeo catechumenum hebe* tiorem,quàm qui ifta intenigat,non grauabor ea alps, intelledu iànioribus, copiüfîus ejrponerc ♦ Credo e* nim.ideo èC loquor cIarè,afFirmo ingenue,aiïêuero a» perte,quo'd humana natura in Chrülo,fit veracreatu ra,amp; maneat perpetub vera creaturatnihiloniinus tanen fit data fupra amp;C cxtrsi oês creaturas* Et econtra» Etiamfi fit fupra SiC extra omnes creaturas data, tarnen fitôiCmaneat perpetub veracreatura» Quidamplius à me exigitur C illud nimirum, vt quod ingenue dici-tur,folidè comprobetur : idcpnon c Pbiloibphicis axiomatis, fed è codcftibus oraculis» Etfi autem dedi inpriori fcripto mediocrem operam, vtiftadiièrtc explicarein.à Bullingero,quionininoobfi:inauit no aflêntiri nihil (àtis eft, tarnen non pigebit, vd iàiccni adnofirorurnconfirmationem, præcipua ex illis re-petere:vtfiGinglianis omninb libet de his rebus (cri-bere,refpondeant, omifsis fùperuacaneis, nbsp;nbsp;non ne-

ceflàrijs, adilla, quæfuntvera huius caufæfunda» menta. Ad EpheC i. Deus exercuit in Chrifio effica-tiamroboris fortitudinis dus, quum fuicitareteum exniortuis, amp;nbsp;federe fecit ad dexteram fuarn in cœlc* ftibus fupra omnem principatu ac poteftatem,00 vir« tutemSc dominium, omne nomen, quod nomina-tur, non folùm in fcculo hoe, verumetiani in futuro* Et omnia fubiecit fub pedes illius, amp;nbsp;eum dédit caput fuper omnia, ipfi ecdefi3C,quæ efi: corpus illius, corn« plcmentum dus, qui omnia in omnibus adimplet»

El Hic

IJ DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH\_ÎSri

Hic locus Pauli notifsimus quidein eft, fed à mu^ tis parum pro dignitate obferuatur, Eftautemà” fcriptio Ôd encomium maieflatis, ad quam euedus eft Chriftus» Primùmenimnoneftdubium, quinPau' lus loquaturde eucdtione humanitatis Chrilîti, diciï cnim, eum fulcitatum àmortuis: quod certèbumani* tati Chrifli competit. Deinde addit: Sedere fecit addexteramfuamincœleftibus, nondicit, colloca« uit eum in certo loco cceli Empyrci, qucmadmoHum Bullingerus nugatur. Falfum cnim eft, quod dextc« Deijin hoc fidei noftræ articulozSedet ad dcxtrâ Pd patris omnipotentisjfignificet certu ÔC circumfcnpti^ incœlo locum:fedngnifîcatomnipotcntiam maie« ftatem Dei, quemadmodum alias copios'e demôilra* turn eft.ôô ftïoloco iterum,Deo volentc,dem5drabi‘ turlt; Prætcrcafubqcit:Incoeleilibus« Quo vocabulo non intelligit loca,quç funt corporaliter fupra nos,in ccelis corporels,Pue vif]bilibus,hue inuifibilibus.Etfi enimChriftusfuadiuinitate èc hutnanirateomniata inféra quàm fupera gubernat, tamé hocloco,inccdc' (libus,non intelligenda funt loca corporalia in ccrfis corporalibuSjfed opponitur terreftribus, vt fît fenten tia:Chrifl:us collocatus efl à Deo, ad dcxtrâ fuara, no pro more terreftriû regnorum, in quibus El fus lèdct ad dextram patris corporali et terre!in modo, in qui* bus etiâ filius gubernat regnû patris, aîiquoties longe abfens,ct per præfcdlos ac officiales^Chriilusaut col* îccatus ciiad dextrâpatris iui,in coelefèibus videlicct,^ ytpræHt omnibus rebus,tam fuperis,^ inferis,cale»

fti modo: ncc abfit longè,fed omnia coràm gubernet, viuificet Ô6 conièruet, cœkfli ac diuina potentia* Et, vt Paulus no tantum exponat, quid fit federe ad dex« tram Dei,verumetiamfummammaieflatê humanita* tisChrifti illuftret, addit, non(ïmpliciter,fuper prin« cipatum ac poteffcatem,fed fuper oranem.o m n e M,in« quam ,principatum ac poteftatenijSd virtutemSó do” minium. Nulla res eft, Habens vllum vel in hoc cor« poraliamp;mundano, velinalcerofpiricuali ccclefti feculo principatum,poteftatem, virtutcmSC domini« urn, quæ non fit fubiecla homini Chrifto* Hue ctiam pertinet quod Petrus fenbit: Vt bona,inquit,cofeien *• nbsp;nbsp;nbsp;3*

tiabene refpondeat apud Deum , per refurretftioncm IefuChrifti,qui eft in dextra Dei, profeftus in coelu, fubieftis fibi angelis SCpoteftatibus et virtutibus»N5 illud vult Petrus, quod Chriftus fedeat in corporali coelo, 8d ad corporalem dextram Dei,fed quod fuftc’ pcrit adminiftrandu coelefte imperiu, coelefti poten« tia, §0 fubiecerit fibi omnê angelica ÓÓ Humana maie« ftaté, vt ipfe fua maieftatc o m n e s fuperet et excellât»

Cæterùm cum Paulum, in illuftrâda maieftatc hu« manitatis Chrifti,verba deficere incipercnt,8lt; tarnen yt nihil de ea detcrrerct, addit : Super omne nomen, quod nominatur,non folumin feculo hoc, verumetia infuiuro : 8c omnia fubiecit fub pedes eius» Et ad Philippenfes adhucclarius:Donauit illi nomen fuper omne nomen, vt in nomine lefu omne genu fe flelt;ftat çœleftium ac tcrrcftrium,8ó inferorum: omnisep lin« guaconfitcatur,qubd Dns fit lefus Chriftus adoloria

H z Dei

5 5 DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cll\isri

Dei patn's» Quid de maieftate humanitatis Chn'ßj potefl lublimius aut excelkntius die17 Paulus cifi di* dicit in tertio codo amp;nbsp;in paradiib rnaieftatem huma* nitatis Chrifli, tarnen non inuenit vocabula, quibus camprodignitateexpliceu Quare ait : Super omNB nomen* lllud vultdicere: Maieftas bominisCbnfti tanta eft, vt eâ nulla, ncc Humana, nec AngelicavoJC fatis digne exprimere poßit* Dicam igitur breu)tc5 quantum pofsim vno amp;nbsp;altero verbo:bueâus eftfu* per omnia,quæ vcl in hoc feculo , vel in altero nonii* nari queunt,vt omnia codeflia,terrena,amp;r infernabaa beat fibifubieda ♦ Poflremb, Chriflus elatus efthu' manitate fua fuper omnia, non folùm generali demi* natione , Sómaiedate, verumetiam elatus eilfupcf ecclefiam fuam, fingulari quadam ratione in omnibus rebus, Etfî enim implet omnia in omnibus, amp;nbsp;omni^ funt ei iubieda,tarnen ecclefîa iùbieda eft ipfî peculia* ri quodam modo,propterea qubd fit corpus amp;nbsp;feu pleniiudo eius, videlicet populus ille, quo v niucf* fùm corpus,cuius ipfe caput eft, abfoluitur. Et ad bac Chrifti cuedionem, cxaltationem conficiendam, vfus efl Deus non fimpliciquodam,aut etiam medio* cri robore, fed vius eft omni fiia potentia, èi. virtute* Exercuit (inquit)cffîcatiam roboris,fortitudinis fuæ, ( hoc eft ') Deus in fiifcitando, amp;nbsp;exaltando Chrifio domino noHroexercuit, quicquidhabuit viriumS^ poteftaris* Quare fieri non poteft, quinChrifiusHf elatus in fummam gloriâ,amp;maicfiatcm. Hune Pauli ccuWjVifutu efthic copiQfiuspercurrerç, vtofien« dere®,

1rs. 1^6

dcrem, qubd etfi humanitas Chrifti efi: crcatura, ac fubftantia finita, tarnen facta fit capax infinitæ maie» ftatis, ÔC eueótafuper omnesalias creaturas* Sedin perfonali (inquis) vnione duarum naturarü in Chri» fto , vnaqusec^ naturaferuat fuas proprietates : nee fieri poteft, vt finitum fit infinitum« Nongrauatim, inquit Bullingerus,alioqui fatemur omnia ea eiïc Chri ftofubiedajquæ veritatem corporis eius,autpropriea tatemnaturæhumanæafiumptæ, non deftruunt» Et tnox, Aflumpfit cum fuis proprictatibus naturam hus ïnanatn,quara nunquam deponit, vel fua proprietate fpoliat» Refpondeo quod fæpc, fed furdo,8lt; excecato refpondi« Siquidem nomine naturae intelligatur hu« ïiaana eflentia aut fubftantia, omnino fentiendum eft, ^ubd in Chrifto Humana natura nunep vel mutetur, Vel tollatur, aut deftruatur, AfEimptus enim homo, fuam femper fubftantiam , nbsp;nbsp;elTentiam itaferuat, vt

nunep mutetur in diuinam. Si autemnaturæ nomine intelligas ca, quæ fubftantiæ inhærent, quæ ÔC citra iaâuramfubftantiac adefle poffunt.aut abefle, falfum eftjqubd natura Humana in CHrifto non fit mutationi obnoxia. Chriftus iuxtahumanam fuamnaturâ (Hoc eft)fubftantiæ inhærentiajn hoc feculo efurfit, fitfjt, ambulauit de loco in locum , defatigatus eft, contri» ftatus eft,doluit,fleuit,denicp mortuus eft« Hgc nunc tnutata funt, abolita funt, fublata funt« Erudus qui« dem Harum pafsionumperpetub manet : ipfæautem pafsiones abierunt« Euedus enim in maieftatemfu«

non amplius nec efurit,nec fitit,nec moritur:ac ne H j quidein

ç INCA’R^ÂTlO’i^E CH^R^ISTI quidê mouetur amplius de loco inlocü,niß fî quango fcfe in hoc feculo confpicuum rcdderc volueric» Hæc cnim omnia noftræ, hoc eft, humanæ funt imbecilli' tatis,non excellentiæ diuinæ maieftatis, adquainhu* manitas Chrifti nunc euedta cft» Idem dicendû eft nomine proprietatis, quod didum eft de nomine na» turæ» Si enim vocabulo proprietatis intelligas cflen» tiâ ipfamfubftantialêjnihil ccrtius eil:, nbsp;nbsp;quodJChri*«

(lus perpetuoferuet proprietatc humanæ naturæincc ea vn^ mutetur aut aboleatur» Si autem hoc nomine intellexeris conditioncs humanæ fubftantiæ acciden» tarias, manifeftû eft, qu'od rjs mutatis , nonmuiemr eflèntiaièufubftantiahominis. Sed itcrumaudio.Fa» temur ingenue,fuum eiïc dilcrimen inter fubftantiani proprietates : Intereaautem monemus, inter pro* prietates prudenter efle difcernendumzqu'odaliçfunt ciTentialeSjquibus abohtis,aboletur ÔC fi.ibilantia:anæ autem funt accidentarieJmmortalitas (inquitBulIin* gerus) fplendor,claritas,pulchritudo iumma, Si huius generis, verum Chrifti corpus ornant, non de* ftruunt* Immeniîtas autem, 8i vbiquitas aufcruntfu’ am corpori proprietatem, vnde per ipià non ornatur, fed potius deperditur, HaólcnusBulh'ngcrus,qu» non tantum ipfc, verumctiam vniuerfa fadio eius v* biuis fere inculcant. Av Gquidcm nomine immcnfita’ tis,amp; v^biquitatis, intelligunt inirncnfitatê,Sd vbiqui* tatem craiîâm, corpoream, exteniàm, in omnia loca corporali modo diffufam,quibus eu obfecro pugnâtC quid vociferanturÇ'Quis ell:,qui tribuit taléimmenfi* tatcnij

loj^^ES’B^E^KTrrs. i $7 fitatcm et vbiqtn'tatcm corpori ChriHiC'Iplc ego,quo» ties publice amp;S phuanra teibcus fum, me a tali clelyho bngè abhorrereCNec vllum vnt^ vel audiui vellegi, 4uiiakmimmenfitatem,ÓC vbiquitatem, autDeoipfi aut vlli creaturp eins aftingat, et tribuat: nifi forte Cin glianos ipfbs in medium produxero, qui fentiunt fuii confidum coelu Empy reum eflcjamp;f corporeum.óó taa ïUenimmenfum. Hïc babes corporale immenfitatem* Etquid^ Etiartifi diceremus corpus Chrifti efle vbiep corporali modo,in boe cœlo amp;nbsp;terra extenfum, num ideb faceremus immenfumï’quandoquide nebçc qui* corpora iunt immenià, fed fuis terminis circum* fenpta* Vifumauiem eft,quod ante dicebainus.viru’ lends bominibuSjtalem nobis et tam craftàm immen« ftatem,ac vbiquitatem affingere, vt faciant iuam caua Emin fuo tbeatro plaußbiliore, 8^ detineant fuos au* Stores in impia dodrina de abfentia corporis amp;:ian» guinisCbrifti acoenaeius,ct de fiditqsChrifti ac fan* «orum ambulationibus,amp; feisionibus in ccelo, quod foruniant, Empy reo. Quare, cum in bac controuerfia pugnentcumfuo ipforum figmento, non cum noftra fententia^finamus eos(fiquidem ita ipfis Übet) dclitqs fueinfaniae frui.Si verb vocabulis immefitatis, infini* tads,amp; vbiquitatis intenigatur,quod iq ftriptis Pro* pheticis et Apoftolicis,de incarnatione Cbrifti.deaf« fumptione humanitaiis in De5,de feßione Chrifti ad dextra Dei patris fui, et de exaltatione eius ftiper oes creaturas,traditur,et crcdêdû exigitur:credim^ et c5* fitcföur,nos verä eius fententiâjquâ ex Propbeticis

Apoftobeis

tVlCÂli^JTJOUZ Ckl^TSTt

, lid’s fcriptis iani iæpè expoiûimus, modis omnibus M ampkdi» Quodfi Bullingcrus hanc vbiquitateni, vocat vbiquariamchimgrara, no dubito,quin tantam blaiphcniia in veramaicilatê Chrifti.no fit impuni turus.Etfi cnimhumanitas Chrifti efi: fubflantiacrea' ta,amp;: iuxta fuam natura finita,ac dimêià,tarnen often' dimus iam dudum,amp; fupra iterum c diólis Propheti* cis nbsp;nbsp;Apoftolicis demonilrauimus,qubd ea finita, èC

dimenfa fubftantia,fa(fta fit in incarnatione, capaxin* finitæ, èc immcnCæ maieftatis:Só eueda, atcß exalta* ta ad rerum omnium,fiue in coelo,fiuc in terra,gubef* nationem (hoc eft) ad omnipotcntiam, amp;nbsp;omnipræ* fèntiam» Omnia enim, o m n i a ( inquam ) coeleftia, terreftria, èc inferna,rcde,' conftanter, amp;nbsp;perpetuo gubernari n5pofiunt,nifi omnipotent!, amp;S omniprae* fenti virtute»^ Adhæc nemo ncgare poteft, quinho* mo illc afiumptus,fit exaltatus ad fummam beatitude nem, pulchritudinem èc foelicitatem» Non elTetaute (ummebeatus, fumme pulcher, SC fiimmè foelix, nifi ctiamefietomnipotens , S' omnipræfens^ Tantum cnim fummæ beatitudini, pulchritudini fodicitati lt;îeefi:,quantum deeft potentiæ: tantum decft fum* mac potentiæ, quantum præfentiæ» Loco enim cir* curalcriptum efle,amp; de loco in locum ambulare, not! cfi: diuinæ excellentiæ, fed corporeæ imbecillitatis; non eft cœleftis maieftatis , fed terrenæ paruitatis, non cftfpiritalis pulchritudinis, fedcarnalis(fiqui* dem ad cceleftem venuftatemconferatur)deformita‘ tis^Cum igitur homo aflumptus, fit elatus in furnniam maiefta*

tnakftatem , qua non potcfb eflc autmaiorautfiibK« hiior,neccflâriuni eft, qubdßc cti'â elatus ad fuminam^ potcndâ, qu2C eft omnipotcntia : 6^ ad fummâ aliitu» dincni, quæ eft omnipræfentia ♦ Hoc iliud eft,quod vuItincarnatioChrifti, quoddocetfcfsio Chriftiad dextrara Dci paths fui,et dominatio rcrum omnium, inquaaiTumptus homo collocatus eft» Nifî enim ho» tnoillcfaftus eflct tantæ maicftatis capax, vcrbü non potuifîct fieri caro, ÔC euro non potuiftèt aftendere ad dextram Dci, amp;nbsp;fuftiperc rerum omniu gubernatio« nun, Hæc quidemfunt in oculis noftris miranda, (cd nonincredibilia : tradit enim ea nobis credendaA-poftolica doftrina. Et nifi ca credamus, foclicitatc ChriiQi nuncp in æternum fruemur, Nec quicquam poteft nobisin his terris iucundius,ct beatius côtinge cùm vera fide confideramus, carnem de noftra fiimptam in tantam maieftatem eflê cueftam, vt non tantum ipfa fua fruatur foelicitate, verumetiam coràm nos in omnibus aduerfis præièns conièruct, vïtam no« ftram gubernec, tandem nos ex omnibus miftrijs, ac morte quoc^ ipfa,ad fruendum eterna beatitudine, libérer«. ï nunc,Cingliane,fpeculare tecum, vel etiam, filibet.vociferare palàm,quomodo finitum,ct dimen fumpofsit fieri infinitum, amp;immenfum : quomodo corpus pofsiteftè fine loco , aut in omnibus locis , cluæ funt id genus alia. Infane,non verfamur in illoru fdiola,in quanulla eft finiti ad infinitumproportio,et in qua nullum corpus eft fine loco : fed in huius fcho« la,qui docet, verbum eifefaftum carnemTen Den ira

1 alTumpfifie

o £ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AT lOKE C

aflumpfinè hominem, vt in eum confeirct omnem fü* ara raaieftaiem* Nee hoe eii abolerc fubilantiam ho‘ minis, fed ornarc : non eil ea tollere,ièd exaltare:nofl cft cara perdere,(cdeflèrrc» Si tibi aliud videtur,quilt;J ad nosCfcimuSjfi quidê humanam Philofbphiâ, ÔC tionê huius raundi c5fulas,qubd finitu non pofsitfitji infinjtü,amp;^ quód corpus nópofsit eße fine loco.Siauc cÓfulamus oracula ipiritus ianóti.marafeilü cil, quód finitu pofsit fieri capax ( quemadraodu fatis antcd^* monilratueft) infiniti; cc quódcoipusfubftantiafua verum maneat corpus,ctiamfi ab omnibus locis abfôh uacur,amp; ad cœleftc maieftatera transferatur. AceeHi* huc,quôd,fieutmagnu,paruû,longû,breuc,altû,pro* fundû,fiiperü,inferum:italococircum{criptû,amp;fîni‘ tum, vocabula funt,non fpiritualis. amp;nbsp;eoeleftis illiuS fed huius noilri corporalis mundi.Et iîquâdo exlioc, ad illù transferuniur, non fit propriè, iuxta humane intelligcntiæ, fed iuxta ccelcilis maiellatis rationenn NuIIa enimeft comparatio rerü huius feculi,ad inef* fabiles, Schumano captuiraperueftigabiles illiusfe* culi conditiones. Nam, vttemporis,itaamp;Iocidiftitgt; lt;fiiones,in hoe mundo funt folo,amp; cum mundo genh tæ.anteaut extra ilium nullæ funt»

Qciare etfi humanu corpus habet fuam in hocmii* do circuraicriptionê, amp;nbsp;certo loco continetur, tarnen ficontuleris tecucorpore, autadcceleilêmaicdatem, autad ipiritualcmundu , nihil tibinegotfieftculoco, et corporali circûfcriptione.Etquiddicadcmfînitoet icnmenlb'TNobis quidê honjinibus inhQCïöüdo,muh

ta fuoc

fa fun tin finita, et iminenfa, fient et Deus ipfe nobis eil iofinitus Sc immcnfus^o om i n o aut Deo noftro nihil ptorfus efi: infinitu,nihil imtnenfum. Ac ne ipfe quidc fibi eft infinituSjSC immenfus,quippe qui optime no-^ uerit fua maieftatê definite,et metiri: alioqui non efièt fcicntifsimus, SC fapienttfsimus omniurerum guber« rfator. Nondu igitur finitum Sc dimenfum,fic in con« fpeftu Dei infinitum 8ó immenfum, etiamfi conféras ïur in humanitatemChrifti tanta maieftas,quæ nobis bominibus videatur infinita, 8C immenfa.

Quod fi verb adhuc quifpiâ metuit, nc hac rationc bumanitas abolcatur,aut mutetur in diuinitatem,age, lt;xplicemus illud vulgata Dei defcriptione. In Deo tnim nihil aliud eft, c^folumefle» Nullû igitur eft in lt;0 accidens, nullum inhærcns,Quarc,cum quæritur, quidpropri'c.propri'cinquam, fît Deus, non foletre» fponderi, Deus eft omnipotens, bonus, iuftus, foelix, vbicp praefenter exiftensfquippe qubd hec vocabula, quac Dialedici vocant concrcta,videntur fîgnificare, Uco multa tan^ accidêtia inhærere.Sedrefpôdetur, Deus eft omnipotentia ipfa,bonitas ipfa, iuftitiaipfa, vita ipfa.foelicitas ipfa, præfentia ac eftèntia ipfa. Etfî enim,ne hec quidê vocabula 2i'»'i«»Dci dignitatefatis explicant,tarnen cum no habeamus nifi humana, per» mittitur nobis de Deo, quoquo modo poftumus , vel faltembalbutirc.Solemus quidê attribucre Deo.quas in hoe feculo inter nos animaduertimus excellentias: fed ipfe oês illas noftras excellentias longe fuperat.Ec quiafide tantûfpirituali,nô intelUgetiahumana, Deu la in hac

in hac carne pro fuoinodo agnofcere pofliimus, non cllmirandum.qubd in eo defcribendonon fuppetant i nobis verba. Facimus igitur quod poflumus, èC cum dicendojDeum eile omnipotentem bonum,vid«* mur minus dicere,cp oporteat,reâ:èloquimur,Deuni proprie eflè omnipotcntiâ,Slt; bonitatem ipfam. Con* feramus nunc iila ad noftrum inflitutü. AfFirmamus, Chriftum nonüeum tantùm,(èd etiam hominem dTe omnipotentem,amp; omnipræièntem. Hincaceufamur, quod muteraus humanitatem Chrifti in diuinitatem, amp;nbsp;exæquemus diuinitati humanitatem: ÔÔ quod fen» tiamuSjChriftum hominc vbic^ e(îè,perinde ac Deus ipfe eft. Sed hanc aduerfus nos accufationem pepent partim infeitia,partim malitia.Nam fi diceremus, ho* minemChriftum.ftu humanitate Chrifti,eflèitaom» nipotentem ÔC omnipræièntem, vt eilet etiamomni* potentia, cmnipraefentia ipia, iurc accuiaremur: hoc enim vere diceretur (quod in nobis eilet ) huma* nitatem mutarein diuinitatem. Nuncautempalànî affirmamus, Chriftum hominem no eile omnipoten* tiam, èC omnipræièniiam ipfam : Sed tantum habere eama diuinitate communicatam,vt ver'e quidêiîtom* nipotens omnipræièns, no autem fit diuinitas, hoc eft, omnipotentia, 8lt;f omnipræfentiaipiâ. Præterea quod Deus feu diuinitas eft, hoc eft natura ipfa ah ac* terno. Quod autem homo Chriftus habet, non habet natura ab cterno, fed accepit in tempore plenitudinis, amp;nbsp;habet iam inde à côccptione,amp;f natiuitate, pergra* thnivnionis. Adhæc, DeusiuChrifto eftipintas

æternus

lôJJ^’blES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irS.

a?ternus, amp;nbsp;rerum omnium creator.Homo autcm aG fijmptuSjcftfùbftantia corporea,creata :8C di’ catur pro fua ratione de ccelojcoeleïuis, amp;nbsp;corpus eius Mum fît in refurrecftione ij3irituale, tarnen nun^ in ætcrnum mutatur in Ipiritum ♦ Non igitur exæqua= ’^ushumanitatemChrifti diuinitati led tantum ’l‘quot;‘''?,non elTentia lèd potentia, non natura led gloria, nonfubflantia, fedmaieftate» .Hoc enira fibi vult in« tarnatioChrilli,hoc fibi vmltarticulusilleReligionis ’îoftræ recle Sgt;C pic intelledus» sedet ad dex» ^Ramdeipatris» Hocexpofuit nobis Paulus, ( qiiernadraodum luprà ollendimus ) qui in tertium ccelum amp;nbsp;in Paradifura raptus,multô retflius didicit, Quanta fit maieftas humanitatis Chrifti, quàm angu« ftia humani ingenij, ucl capere vel explicate potell» Hic verb obijcitur nobis ab antagonifla Lutberu» ’pfcjSc recitantur verbaeius: Humanitas (inquit Lu« Eol. t ô, therus ) Chrilli, lîcuti èC alius aliquis lândus, na« turalishomo, nonomni temporcccgitauit, locutus fft,voluit,animaduertit, ficut nonnulJi ex ipfo omnipotentem hominem faciunt, commilcêtes impruden« ter duas inter fenaturas,amp; naturarum opera, (îcutil-bnonomni tempore vidit omnia, audiuit, lèntitq^ omnia, ^c, Hadlenus Lutherus* Alias autem oppo= niturLuthero Cinglius, qui lcribit* Si humanitas v« bi» clîèt, iam in diuinitatem tranlîuilïèt, nec amplis usChriftus elîèt, èCc, Sed prius de Luthero, nbsp;nbsp;tclli« ..

ttonio eius» Quid enim tu mihiin medium producis uftimonium hominis temerari},irati etfuriolîCPatiar

1 3 ne me

ne me à tali hominc pcrfuaderijôc in fcntcntiam fuartl . pcrtrahifCiim cnim in mco fchpto rccitaScm iènten* tiam Lutherijde Dogmatiftis Cinglianorum.quap»* làtn arguit cos impietatis,ôô incrcdulitatis, idc^ fvCn' fcmillo tantùmconfilio(quemadmodum ibidem Ipicuc tcftifieabar}vc admonerétur fui periculi, âôno cflènt in propugnando fuo dogmate tàm pétulantes, ac pcrtinaces(meticbar enim eos bac in parte, ex meo ingcnio:qui ccrtc non omnino contemnerê, fî vd bulcus quifpiam ferio de me, quamuis nihil mihi con* ïcio,fpargeret,me multa quidem verbis de Deoiada* re,nihil autem eoru vcrccredere) Hic Pyrgopolini* CCS cooritur in me, quafî qui patriam prodidiflcm, 2^ tantum non cum Caipha, confciiîà veile, exclamat ; Blafphemauit.Qpid adhuc egemus teilibusC Sedpa* rum retulerit,quid de meimpuro fuoore euomatJl® ludjicio, deteilabuntur omnes verè pq, ex animo, qubd in Lutherû.iamin ChriHo, cuifumma fide fer* uiuit,quiefcentem,itagrairàtur, vt non vereatur eum palàm coram vniuerfa ecclefia Chriili, nota furiofiin*

Prouocamus, inquit, abirato ,amp; fvrioso Luthero. Haec cil gratia,qua tantus heros à Cingha* nis reportât* Hæc eii gratitudo, quæ refertur ci à Sa* cramcntarfjs.pro tâtisbeneficqs.quibusfilius Deiper ipfum vniucrfam ecclcfîâ afFecit.Suprà ieripferat Bul* lingerustD* Luthcro(inquiens)bcatæ menioriæ,no fumus ingratfmulto minus ^fequimur cû vllo odio* Nunc aût parum memor horum verborû,8C adinge* nium fuum redicns,audet perfriéla fronte, amp;nbsp;proieda temeritate, fîngulare organon Dei pubh'e'e pro homh ne

lOJNNE S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IV S,

nefuriofb traducere,Noninfi:ituam encomiû Luthe-n:nec in præfèntia item expendam,cp verum fit iudi« ciu cius deCinglianorûdogmatiflarûfidedlludautê dico,nifi tu,Bullingere,furiis exagitareris.hec no Icri-beres.Et haud dubie d o m i n v s hanc vefanam tua im-pietate, videt ,ac iudicabit:D o m i n v s, inqua, videt,ac iudicabit» Ipfeenim Lutherus fefe exponit, Sgt;C tuetuL Loquitur enim non de têpore glorificationis,fed cxi» nanitionis Chrifli.Oe quOjfi fermo fuerit, redle reprc Iienduniur,qui faciunt ex Chriflo talé omnipotentem hominê,qui omni têpore cogitauerit, vident, audiue* rit,amp;fcnferit omnia.Etfi enim,fi maieilatem hominis Chrifii intuearis, fuit ille ia inde ab initio incarnatio« Dis in forma Dei ( quemadmodu in priori fcripto co« piofiusexplicabamus) amp;potuitomnitêpore, omnia cogitare,audirc, videre, fentirertamê exinaniuit fe» ipfum,forma (erui lumpta,et coifitutus ed in fimilitu« dine hominü,vt nunc cderit,nüc biberit,nunccöcio« natus fuerit, nuc dormierit, nee omni têpore omnia co gitauerit,aut viderir.Quid ergoT’Num idcirco no fuie teipfa omnipotêsC'Non quidê fuit ad hune modû om* nipotens, qualêfingcbantij , quos Lutherus repre-hendit,videlicet, quod têpore inanitionis fuse, omnia omni tempore viderit fenferit: nihilominus tarnen fuit ver'e omnipotens:et teftificatus efl hancomnipo-tentiâ,quâdo vifum fuit, multis admiradis operibus, donee earn refurreêlione à mortuis, amp;nbsp;fefsione ad dextramDei patris fui, manifefl'e in ecclefiafuapate» fecit.Quid multis opus'^Lutherusfcntentiâipfèfuam perlpieu'e exppnit.Pofl^ »n« dixifTetjficut^Chriflus)

non

U DX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHT^^ISTI

non quolibet tempore omnia vidit, audiuit, atcf fit: itaetiamcorde non omniafempcragnouit j fed quantum ilium duxit, ac docuit Dominus : mox fub' îungit hæc verba» Plenus tarnen, inquien s, gratia, .ßpientiafuitjCtiam in bac vita, vt quicquidilli *ô:umfuiflèt,potuerit intelligere, amp;nbsp;iudicarc, ebquôd diuinitas,quæ omnia videt ÔC praefentia habet,in ipfo perfonalitcrpræfenseflèt» Porto, quicquiddedde* ôione, vcl exaltatione Chrifti dicitur in icripturis, id totum humanitati eius tribuendumefi»HæcilIe.Cu^ autem Bullingerus in recitando teflimonio Luiheti, hæc verba,quæfuntinterpretatio fententiæLuthen, omiferit, facilecogitaripoteft: videbantur eninica* lumniam patefacere» Quarc tantumabeft , vttefti* monium Lutheri patrocinetur errori Bullingeri, vt potius vanitatem eius arguat» Sed tranièamusàLu' theroadCinglium, amp;nbsp;teftimonium eius. Hîc verb fait it. pertrahit me Bullingcrus in locum mihiminirnciu'' cundum, acipfisquocjCinglianis futurum non om* nino,nififallor, ameenum. Itacpoptarim,vtamp;niihi, ipfis peperciflêt.Sed quia fie ci libet.agc.fequamur, quo pertrahimur. Initio tanta cfi: ftomachi eius vt ne icriptionem quidem vocabuli Cinglij conco* quere pofsit:5ó tanto efi: otio, vt liceat ipfi etiam in li‘ teras amp;nbsp;fy Ilabas inquircre.Cur ille(Brcntius)per vni uerium(inquit)librum fiium fubinde Cinglium nun* cuparit, per incogitantiaman malitiam , neicio, Sfe» Mallet enim audirc Zuuinglrj, quant Cinglij voca* bulu. Egoautcmvcrcaffirmarepofium, quôdfoleam feribere

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•B’E^ENT ir S. Ct'

fchbere nomêCinglq, nullo prorfUs priuato iudicio^ fedtanthmfecutusmorem Clarifs. viri, fcelicismc«. lïioriæ D* Philippi Mclanthonis,cui, ancc me,(bien* nefuit fcribere potius Cingliü quam Zuuinglium,fi« UedeleAatusfueric vocis illius c5cinnitate,haudfcio: fiue vt compctcret in vcrficulos qui in Carione eius de tempore cafus Cinglrj extant»

Occubuithtllator Cingliuf tnji, gens^Q^ulofa fuis,

Acprofedlo fiue Cinglium fiue ZuuingUufcripfe* hs, parum retulerit» Si enimgregales eius abhorrent horum vocabulorum ety mologia,non eft ignotu, Græcunr verbum ’‘‘»■«’''M parum admodum lignifi-cato fuo 'a cogêdi vcrbo.difFcrre. Quare iuxt'a ponen= dumell.Gue Cinglium Guc Zuuinglium Icripferis» Deinde vt Bulimgcrus aliquantulum exoneret fuum plenum feite amaritudinis, 0^ cuomac in me vi» fus animi fui.fcribit fe demirari,quam vehementer la= borcm inuidia.atq? odio vfcp adeb graui,pcrtinaci, a= troci atcp inexpiabili in Zuuinglium, Ecpaul'o pofl» Odiyinquit , iftius Vatiniani erga Zuuingli« um, nullam caufam nouimus,aut fufpicari poGumus, quam qu'od per initia belli infoelicis Sacramentarq forte non magniRc'c fatis dcBrentio, amp;nbsp;feriptis eius hic fenfiE, amp;nbsp;alicubi fcripGt. Haücnus ille» Atenim, niG ex abundantiacordis veftri.vosCingliani.os vc« ftrumloqueretur, animus vefler plenus effet ve« neno afpidum, no concepiffetis de me talern fufpicio= nem, mult'o minus publicislitcrismandaffetis* Sed

K quia

DE mCÂEJE[JTlONE

quia vifuni cft vobis excctram vcftram in cffiin* dere, rem ipßm,bona fide conimemorabo. Anni funt triginta odto, ex quo Oecolampadius (cripfit hbrum de verbis cœnæ Dominicæ : amp;nbsp;in fine fibri addidil epijuolamadeos, qui EuangeliumChrifiiinSuucuia adnunciabant» Videbatur icriptuni ad me pertinerc, qui tum eram minifter ecclefiæ, quîc eft in HalaSuueuica» Itacp quiaamabamOccolampadiuin præccptorcm ex animo,infpexi fibrum:fcd, vt dicam quod res eft,no videbantur mihi argumenta eius tarn firma,vt me fententiæ ciusadftnbcrcm» Intcrea cons uolant ad me Halara aliquot finitimarum ccclefiarnni paftores, à me ncc cxcitati, ncc congregati, quemad* mods nugabatur Cinglius, fed fuoptc,eoq5 confiliôgt; vtferiptum Occolampadrj, qucmadmodûfatcbantuf poftfpaduencrant, mecu conferrent. Petuntigitur» quia exiftimabani ÔÔ ipfi, id fctipium ad fe pcrtinere, vt non grauarcr cum ipfis fcriptum percurrcrcamp;co* ferre.Feci baud grauatim* Contufimus inter nos, vt animo erga Oecolampadium candidifsimo, ita etiara fumma concordia. Quod cum faftu eftet, inftant ite* rum, vt quæ famifi'ariter de co negotio inter nos cob locuti eramus, conijeeremin Chartas ,fe peculiar! ta» bellario ad Oecolampadium mifturos. Elfi aut vide* bar graues habere cauiàs,cur hoc offierj detreftaré.ta* inen cum vrgerent.nolui odiose refiftere. Etquodex fententiaae pene dieftatu eoruftripfi, cöfcftimfuoipß impendio ad Oecolampadium mifcrunt : nee cogita* runt turn quod ego fckba,de publica eius fcripti ædi* donc,

IKS.

tione, ficc in hoc crat in literas coUatu: Scd duiti hgc iguntur.eccc tibi alius quida,nobis dC infcqs, 0lt;:,clitn refduimus,repræhendentibus,xdit icriptû io luccm» Paulo poft vulgatur etiam è Latina in Germanica lin guwi verfilm,et à Luthero non improbatû,Hic Cin« glius occafionem arripicns,etfî noftrû multi erat, qui tdfcriptumcontuliftèmus,tarnen in mcfolum impetu hcit:etvelut Goliath quifpiâjhaftafuainme vibrans, niinatur,fc carnes meas daturum volatilibus, cœli, èC Bcftqsterrx* Acprimùm nugatur,ficut paulb ante di« ctbâjtne Epiftopulos (hocenim vocabulo vtebatur) conuocafïcxùm ftia fponte me, qui nullâ habebâcon-uocâdi eos autoriiaté, accefsiflènt* Deinde accufat me ingraticudinis in pr^ceptorê:Scilicet,ingratitudoeft, fiaifciptilus aliquiddc dotftrina pietatis, familiariter cumpræceptore confert,8derrori cius, feruatafuaer-ga præccptorê veneratione, côtradicit. Adhæc tanta trat libido eius graftàndi in meCqui tame ipfum nullo contumeliofo vcrbo,quod ego fcia.læfiftèm, nifi forte,fi quid in dogma didtû eflet,in fui contumeliam raperct) vt cti«î mihi meâ dicendi infantiam ftimmi extrcrni probri loco obqceret, ac plane pedibus côcul carettquafi verb hîc fuiflct certamê eloqucntiæ, amp;nbsp;no potius fimplicifsima veritatis inueftigatio: amp;nbsp;quafi in haccaufaagerctur,nonquis eftetin alîèrenda verepia fententia fidelior.fed quis facundior. Qpid ergofjice« rcmÇ’ Compenfarcm ne malediôra odio ( vtBtillin« gerus loquitur ) Vatiniano rcfcripto maledicoC'

K 2 fingamus

ro DE INCJ7lt;JMJT10rrE CHRIST T Fingamus hoc mihi licuidc, tarnen iudicabam me no fatis luftas habere caufas,cur in hominem makdicuni muehercr.Quod de mea couocatione fcribebatjmani feftum erat mendacium,omnibus meis collcgisnotn» Manifeftaautem mendacia non indigent defenboncî 8^ iua fponte (blent euanefccre* Quod diecbat de in* gratitudine ergapræccptorem, calumnia erat ; aqua Icriptum iplum noftrum, me coram omnibus bonis Sc prudeniibus viris hberabat ♦ Ft non eft ignotum? quid illud Chrifti fit : Si oculus tuus oftendit te, erue cum, ÔCproqceabsteÆtilludHieronymû Licet in limine pateriaceat, pcrcalcatum perge pattern,ficcis oculisad vexilkira crucis euola. Solum pictatis genus eft, in hac re efte crudelem* Quod ad meam dicciidi infantiam, 8^ balbutiem attinet agnofco earn ipfe: vt fi quis mihi adimit laudem eloqûentiæ, pcrinde affi* ciar, ac fiquis negaretme efle regem Perfarum. Etfi enim donum eloqûentiæ in airjs et admirer,amp; laudo, tarnen quia mihi hoc donum diuinitus eft negatum, non (uccenfeo, fed æquo animofero«Nec, etiamfiha* berem,exiftimarem ad hanccaufamtuendamnccef* farium. Veritatis fimplcx eft oratio. Et veritati tefti-monium perhibere poftimt non tarn eloquetes, quam infantes, Ex ore infantium, 8c lactentiu, inquit Pfak perfecifti laudem, Illis autemneceftarium eft lenoeb nium veiborum, Sc picturata oratio, qui (ûfcipiunt inalaSjôC impias cauias tuedas, Vebis igiturCinglias nis harum diuitiatum Taudem, fi'quidem earn vebis arrogatis, concedo. Nos noftra pauperticulaccienti

crimust

,trimus Itac]^ ne hac quidem Cingli-) exprobratione». habcbam dignani caufam, cur cum odio profequcrcr* Elfi quid in cum (quod abßt) odij concepiflèna, po«»' luiffcm horribili enis cafu, quo non longe, poft con«» kâainnos probra^miferrim'cinteiiiqexatiari. Accc» dit hue (fatebor çnini quod res eft ) quod indignum iudicarem, cui rcfpondcrem : quippe qui fenticbam, cum effe hominem à vera filij Dei ecclefia alienum, habt’bat turn fuum antagoniftam,qui me hy perafpifta minime indigeret* Malui igitur eum cum fuo Her« culc, Numa Popilio in fuo ccelo relinquere, qu'ara in his terris exagi tare. Quod autem fcribo in Cinglia« nos,non fit odio perfbnarum, feuCingli}, fcuBuJlin« gcri, feu aliorum.quibus ego,fi ferre pofluntjcmnem veramfalutem precor : fed fit iufto amp;nbsp;pio odio impij dogmatis eorum I quod ego non iam primum coepi deteftari, fed pugnaui cum eo,femper ab huius certa= minis initio* Prudentius igitur feciffet Bullingerus, fi aut plane 'a mentione huius rei nihil prorfus ad cau« fam ncceffariæ, abftinuiffetî aut fuum diferimen inter perfonâ, cuibona quaeuis opto.Si inter dogma,quod improbo perfequorjfecifTct.

Sed nec illud debet Bullingerus impune ferre, qubdimpotenti iaftantia comemorat, ad qnam multa régnaCinglianu dogmaperuenerit. Nunquam (iigt; quit ) eft'iciet die ( Brentius ) vt multa ilia horainum millia per Germaniam, Galliam, Angliam, Italiam, Polonia,Lithuania, Hungaria, Slt;c* perep alia régna, quæ per gratiam Dei ex predicatione 6^ fcriptis Cin«

K 5 glq

DE

iwlf) vcram Chrifli cognitioncm hauferunt, non (Ïn^ ^onore dcbito amp;C digna gratitudine virum tantum profecuturi\6^c» Hadenus Bullingerus^ Precorau’ tem pium ledorem quam diligenter, vt fi quid aducf* fus hanc Bullingeri gloriationem liberius, óóalacrius dixero, non eó intcrpretetur, quafi homini mortuo, amp;C nunc ad tribunal Dei fuam caufam agcntfpetulan* terinfultarecupia:necmihi, fed infolcntiæ Buninge« ri imputet* CcdoigiturCingliane, tot ne funt régna, qug Ginglius fuo dogmate(quod Bullingerus profua fentêtia,verâ Chrifli cognitionê vocat)inuafit,amp; ex* pugnauitÇ’Quid ergb faciamus Quidfnifi vt vctcrc Cinglq triumphum renouemus«Spero autê vos Cin* glianos mihi ^pitios fore, qubd hadenus ignorant’ rim veftri Patriarcbîc raaieftatê^Putabam eum cfle a” ïiquem tantugregariû bellatorcm.iuxta vulgatu ver» (îculû, quêfupr'arecitaui. Nunc aut intelligo eumcflc inuidlû Imperatorcac triumphatorê* Ïfnanc,qu3ntus cft hic herosfquidccfîânt virfmulicres, maiorcs,mi* flores,fcnes,iuuenes,ac etiâ infantes,quin adBullinge ri buccinâ cocIamêt:CingIius triumphator,Germani’ cuSjGallicus, Anglicus, Italiens, Polonicus, Lithua* fiicus,Hungaricus,ct plus vitra,etiâCallicuticusfSci« amusigitur que fint heroica ilia ftratagciTiata,quæ in tot regnis peregit.Nô cnim frufira tanti honoris titii“ los reportar.Eccc igitur tibi,docuit(^n5enim hue per* tinêr.quccomunia habet eût Luthero.et qup Deusini* tio his temporibus per Lutherum, nô per Cingliu, in Ecclefiapatefecit, fcddeiisloquor.quac pcculiariah» bet contraLutlierum ) inEuchariilia panem eifepa*

nem

JOAU^flES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir S,

nttn, vinum ellè vinutn. An non hoe cft infignc ftra» tagcmaCPergamus^Docuit, imagines, amp;nbsp;flatuas San-âoru,non eile nifi fiditios colores,no efîe nifi lapides amp;nbsp;ligna, ideocßluto conipergendas, aut cmedio toi« Icndas. Oquanui hoc eit beneficium^ Quidampli« usC’Docuit,Herculcm,Thefeum,Socratem, Numam Pompilium , amp;nbsp;alios Ethnicorum heroes coraraora« hincoelocum Abraham, Ifaac, Iacob,SCalrjs Sandis^ Plaudite igitur omnes getes manibus,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yg«

ftrü dignis profequimini laudibus^Vanifsimi homi* *15 glorianturdc multitudine,plt;rindeacfi ex multi-tudinevera religio penderer* Etquidç’ Annontotus orbisfadus eil quondam Arrianu's'^Num igitur Cin glianifmus vera eilet dodrina,etiamfi nuc totus quo-4^2 oibis fieret CinglianusC Quafi verb Deus non referuct etiam his temporibus.fua fibifeptem millia in medio Cinglianorum , qui noncuruant genua fua ante Cinplianum Baal 7 (\iafi verb mendacium amp;nbsp;’mpietas diu coflare pofsint, etiamfi aliquandiu flore-i'c vidcâturÆt vt diu condet, num idcirco funt veri« tas etpietas Çquot; Quanto têpore conilitit ArrianifmusÇ' quanto PapifmusC Nun^ tam bene cum humanis re« bus adum cd, vt optima plurimis placuerint. Et ve« tus didum ed:Maior pars vincit meliorem.Hfc vo« iuit Bullingerus audirc, dim nobis régna fua obtru« dcret. Ac nifi definat.audict fortafsis plura,et præièr= timillud, quod de Arrio, ni fallor, didum ed, tantb grauiora fieri fupplicia eius in inferno,quanto plures gentes ad impietatem eius acceflerint*

Sed abeant ida ad quse Bullingerus nos per-

INC-AT^yJTTOUE CHT^^TSTI traxit.Sulcipiamus autcm tcllimom'umfeu confefsio' . nemCinglij, quatn récitât exprndendam. Credoamp;^ confiteor(inquitCinglius qubd duæiflæ, quæin Cfiriftolcfu funt naturæ,nun^ Icindi, vel ab inuicein feparari autdirimipofsint, fie vt non vna perfonafit Slt;cadem, èCc. HaAenus audiuinius verba Ecckfix catbolica orthodoxa ♦ Sed interea non obliuifca= mur verboruni Apoftolicorum : Deum profitentut verbis,negantautem fâAis^Et habentes fpeciem qui» dempictatis, virtutem autcm eius abnegantes« Rc* uoeemus etiamin mernoriam,quôd nôfuriofusquifi piam fanaticus, fed LutheruS fingulari fpiritus faridi donoornatus, deCinglianis feribit. Credo amp;nbsp;ego, ( inquiens ') qubdin receflu, latebris cordium ve-flrorum nihil quicep nec de E)co,nec de potentiaeius credatis, de qua re etiarn certus fum, ÔCc. Qiiæ cum ita fe habeant, progrediamur ad alia Cinglianxcon» fcfsionis» Si humanitas(inquic)vb!cp cfièt,iam indi* uinitatem tranfiuifiet, nccampliusChrifîus eflet. Et mox:SiChrilli humanitas v’-biep effet, non alia huius polîèt efle caula, quàm qubd in diuinitatem eilet ton* uerfa* Haclcnus Cinÿius, Ego verb negoquodif* fumit, Falium enim eil:, qubd humanitas Chriiti ne« ceiTe habeat in diuinitatem tranfire 8c conuerti, fi rit vbiep. Hoc inquam, quod 80 Bullingerus, SC gtc’ gales cius toties inculcant, falfum cil. Humanitase» nimChrifti nontranfit, nonconuertitur, non muta* tur in diuinitatem, etiamfi fueritvbicp: ièdailumitur tantum 'a diuinitate in eandem perfonam, Ôt^ornatiir,

Glua eflèndacJus,maieflatediui'nitans*VocabuIoau’‘ tcm ( vbic^ ) non intelligimus craflâm in omnia loca extenfionem, quakm fycophantæ nobis afbngunr, queraadmodumctiamfupràadmonebamus : fed cam ineftabilc, ÔChumano captu inperuciligabilê coniun ctionem ac vnionem, qua humanitas Chnïti in ærer» numnuncpvllo loco, aut locorum intcruallo'a diui« nitate, vbicuncp eafuerit, abeft» Intelligimus etiam earneueciionem ÔC cxalcationê, quahumanitas Chri» ftiaddextram Dei patrisomnipotêtis itacleuatacft, vtnon folum tranfeenderit omnes principatus et po« ttftates,verum etiam habeat omnia fibi fubicifla, Ôô ea coram prsefentiisimé vna cum diuinitate gubernet Sgt;C conferuet« Vt,cüm dicimus, humanitatem Chrifti cG fevbic^.non aliud iatclligamus,necintelligi velimus, quàm earn aiîumptam efîe à diuinitate invnam in» diuifain perfonam, amp;nbsp;collocatam ad dextram Dei pa* tris omnipotentis : quemadmodum quidem Icripta Prophetica Apoftolicainterpretantur, èC nos fu» pr'a cornmemorauimus.

Sed obijcitur iterum.Omniprgfcntia feu vbiquitas eiuCrnodi eft proprietas diuinitatis, vt foli Deo corn« petat, neepofsit creaturæ communicari, propterea qubdfit proprietas diuinitatis ciîèntialis. At enim, fi obhanccaufam efl incômunicabilis proprieras, qubd fit efïèntia Dei, nihil certc, quod efi in Deo,crit corn« municabile. In Deo enim nullum efi: inhærens,nul-lû accidens» Quicquideitin iprOjcflentiaefljimb ni« bil eft in ipfo , fed ipfe eft totum eflè» Itacßiuxtafen«

L tent am

Z) E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IONE CHIi^ISr!

tentiâhui'usobiciftionis, necbonitas, necfapicnua, nee iLiflitia, necfcdici’tas Deijcrunt coramunicabilia» Hec ennn no funt inhærêcia Dei,fed ipfa Dei eflêniia» Nunc autem bene habet» Condidit Deus omnia ad participatumfusc bonitatis, amp;nbsp;inprimis condiditho* ininem ad participatum fuse fapientiæ, iuftitiæ licitatis: quem itacondidir,cü etiamfecit horubo» norum capacê,quantü voluit, Ac voluit quidé, vt alij homines, qui creduntinChriftum filium Dei, Herent participes, amp;nbsp;vt Petrus loquitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confortes diui*

nænaturæ,iuxta fuam quifep mcnfuram,Ipfum autem hominem Chriftum, propter quem omnia alia con* dita funt, voluit efle *1 '“quot;•'^’’^capacem ÓÓ partici« pern omniu fuorum bonorum fine vlla menfura.Itac^ licut effudit in cum omncmfapientiam,bonitatc,iufti« tiam, feientiam èC foelicitatem, ita etiam extulit euin fummam fublimitate, vt vna cum ipfo omnia implc= ret,0lt; præfcntifsimus gubernaret, Quodcum copio* seanteademonilratumeft, profequar nuncreliqua* Rurfus enim audio,ficut Deus voluit,vt homoChri« flus ornaretur omni ccelefti maieftate, ita etiâ voluit, vt verus efict homo, amp;nbsp;veru haberet ac naturale cor« pus. Redl'e.Non voluit autem, vt htc naturalis homo teneretur femper naturalibuslegibusmecvoluit, vt corpus eius no efict nifi animale corpus.Politici icrip« tores eximuntfuum principem à fuis politicis legi« bus, quas pofuit:Princeps,inquiunt,legc dat, non ac« cipit. Et Deus pater omnipotens non eximeret,falua fubfiantia, à legibus naturae, quas ipfc tulit, eum ho« raincm,

’BE^E^TirS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7r

ininem, quem vm'genïto filio fuo, in vnam perfonam copuIauiCjóó ad dexcram fuam federe fecitCHic recen« ferifolent à noftrisnon folümieiuniumChriftiqua« draginta dierum et nocflium,ambulatio in mari tani^ anda,transfiguratio,difparitio,óó id genus alia, verû“ «iamclaufus vcerus virginis, iaxummonumcnci, amp;nbsp;daufæianuæ, quæ nonobftiteruntcorpori Chrifti, quo minus contra legem naturæ per ea penetraucrit*. Ncc obfcurum eft, quod maxima pars Ecclefiafticoru fchptorutam vetcrû cp reccntiorumjfenferint, Chri» ftuninatumeflè nocffraAisclauftris virgineis, 8^re* furrexiflè à mortuis,acpenetraftè per faxû monumen-ti.phuf^angelus faxûamoueret» Veniftequoep are-fùrrcftione ad difcipulos, non per ianuas, vel à fè, vel abangelo inuifibiliter apertas, fedclaufàs» Difficile, Ser.ietem^, inquitAuguftinus,furgeret,nnon,ante^rerurgeret,, jg. regnarcr. Nâ quomodo de fepulchro exire nopofïèt, qui ex incorruptis matris vifteribusßlua virginitate procefsit; Fefellit cuftodes,exiliuit de fepulchro,appa ruitdifeipulisianuisnon apertjsJndèclaiiftisexi* itjhuc.exclufuSjintrauitJteminEpift^^» ad Volufia= nû : Ip(à virtus per inuiolata matris virginea vifeera, mêbra infantis eduxit,quæ poftea per claulà oftia mêlt; braiuuenis introduxit. Et alias:Miraculum eft,qu'od Dns nofter Icfus Chriftus in carne vera intraueritad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

difcipulos per oftia claufa.Requiris à me forfitâ ratio= nê,ctargunientû requiris.Si vera,inquies,caro fuerat quæ refurrexit, quomodo ipfà claufis ianuis ad difei»

L 2 pulos

7 8 INCj^l^^TiaNE CH'RJSTl pulosinuoiuicC Etraox» Ohomo,firationenianie poleis,non crit mirabile., Exemplü quernur, non ent fingulare^Credisnempe dominvm ChriHumfupcr aquas maris fîrmis grelsibus ambulalïèîCredis vtitp» Dicis jgitur mihijfj per oflia claulà ChriHus intrauit, vbicHcorporis pondus?' Recedantpaulifpermoks pondus. Ille bæc fecit, cui nihil impofsibikefi'» Chrilîus: qui carnem'liiam potuitdefepulchropro’ ducere, non potuit claulîs ianuis ad difcipulos introi' rc*;' Quandoaudismiraculum, lèruafidem, nonin* qairat animus rationem. Illeviuensperclaufasianu* as intrauit, qui nafeendointegritatem maths nô vio* h Ioannem\^y;^{^^ Aerurlum. Moli corpohs, vbidiuinitaserat, Tra^, J 21. claulà non oblliterunt. Ille quippe non bis A P E R TI s intrare potuit : quo nalcente, virginitas maths inuiolata permanfît.

Et Hieronymus aduerlîis errores Ioannis Hiero» loiymitani. Quod claulîs, inquit,ingrelîùs eft oüijs, eiusdem vdrtutis fuit, cuius amp;nbsp;ex oculis cuanelcere» l,ynceus, vt fabulæfcrunt, videbattransparietem: Dominusclaufisoiiijs, nilîphantalmafuerit,intrarc nonpotehtf Aquilæ Sgt;C vultures tranlmarinacada» liera fentiunt : Gluator Apoftolos fuos, niû ofiiuin i* pt ruer f,non videbit f

EtChrylblfomus. VisCdre qiiomodo de vi^ine naïus fit,8? poil natiuitate mater ipfa fit virgo fClau» faerant oüia, ingrellus efl leüjs^ NulJidubiû, guin eJauCa [intoflia. Qui intrauitperoilia claulà,non crat pbantafina,noneratlpiritus: verè corpus crat» Quid enini

lOJNriE s TiT^Elgt;lT ir s. 79 enim dicic 7quot; Rcfpicite amp;nbsp;videte, quia fpiricus carnecn SdoHa non habet , quæ me habere vidctis» Habebat carnes, habebat olîà, claufa erant oftia. Quomodo claufis oftrj^ mtrauerut olîà et caroC Claufa Cunt oftia, ÔCintrat, quem intrantem no vidimus. Vnde intra* uitC Omnia claufa funt. Locus non cft per quem in-tret, èC tarnen intus ert:, qui intrauic, èc nonapparet quomodo intrauit.Nefcis quomodo facium fit,amp; das hoe potentiæ Dei .Da potcntiæ Dei, quia de virgine tiatusfic

Cyrillus : Claufis , inquit, fonbus repente Domi« 7» loan.ca^^.zo. nus omnipotentia fua, natura reru fuperata, ingreflus addifcipulos eft. Nullusigiturquærat, quomodo claufis ianuis corpus Domini penetrauit: cum intcllia gat,non de homine nudo, vt modó nos fumus, fed de omnipotente filio Dei haec ab Euanoeliflis confcribi* Nam cum Deus vervis fit, rerumnaturæ no fubiacet, quod in cæteris quocp miraculis patuit. Omnê enim mentemacrationemexcedunt, quscfccit. Qua enim raiionc dices ipfumfupcr mariaquafi per aridam am* bulaffe , cum aquarum natura corporibus noftris na« turaliter non fubfternatur Bcda : Potuit claufb exi= Lucam, re fepulchro, qui claufb exiuit vtero. Vulgarius î le« fus venit amp;nbsp;flctit,quia præflolabatur, vt omnes con« uenirent. Oflrjs verb claufis, vt oflendat, quia code modorcfurrexit, adiacente lapidefupermonumeLtu.

Poflem inhanc fententiam multa,ô^ vetuftiorum, Sc recentiorum Patrum tcflimonia commemorare. Sed quid in re aperta multis opus Ç' Hæc cum in meo

8 o T)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHEMISTI

fcn'pto atngifïèm verius , quam copiofius tradaflèni, vt fignificarem,corpus humanum pofïè falua fubftan' tia confiftere , cnamfi non efïêt loco circumlcripiuni, Immane,quantum feroci'tas, fed quid dixi C” modeftia Bullingcri efFeruefcat*Demiror(inquiens)vehemen* ter putidas has nugas non fordere aduerfario, nequc tantarumfuppudere ipfumineptiarum. Et mox’ De’ clarat( Brentius ) huiufmodi elumbibus plane nixi* buSjCp fuftincat caufam morbidam4Cedo,quæ funt ib læ putidæ nugæ, quæ tantæ ineptiæ , qui tameluin* bes nixus,quæ tam morbida caufa, vt me mei fadli pu* dere debeat Attigi, de claufb virginis vtero, defa* xo monumenti, èc de claufîs ianuis , fententianiiu vniuerfaecclefîa, iamindeà veteribusvulgatam: oflcndi non meo fbmnio, fed veterum teflimonio, corpus Chrifli retinere veritatem corporis, ctiamfi non fît certo loco circumfcriptum. Quid “T Sentennaî veterum putidæ ne funt nugæ,Slt; incptiç,quarû ipfbs pudere debcatcQuantu obQ:cro vociferationis,quan» turn iadlationis oritur inter Cinglianos,cum c (criptis veterum decerpunt aliquod diôlû, quod fbranio ipfo» rum nonnihil tribuere videturfibi oloriâtur, vniuer« fam vetuilatem à parte ipforû (tare. C^iid igitur noui accidit Bullingero,qubd nunc veteru fêntentiæ putb dæ fint nugæ amp;rineptiæ C Sed hæc eft Bullingeri mo» deftia,8lt;!^ hoc efl fundamentum firmû, cui tutô fidelis quiuis inniti poteft.Cum nefeit quo fe vertat, amp;nbsp;quid refpondeat,conuertit fe ad contumeliam,Sc conuitia, ■quibus fi ego refpondere conarer, quis eflet tandem feribendi

lO^NNES^'H^EUTjrs. . tl fcribendimodus ÖC finis C Ad caufamigitur ipfam, Cinglianorum dogma eft : Ne Deum quidemipfum fua omm'potentia efficere poflè, vt corpus, falua cflèn« fiaeius,nonfit in loco* Huicimpietatiobiedumeffc ^amdudum 'a noftris, èC inprimis à foelicis memoriae Luthero (neforte exiftiment, me tam induftrium ei^ ^E.quiprimus ifia excogitauerim)vniuerfumcorpus ^uiusmundi, quod eft mole fua inter corpora longé omnium maximum : hoc enim iuxta fuam exterio« remfuperficiem no eft vllo loco circumftriptum, fed oontinetur admirabiliter in manu Dei, quæ non eft locus corporalis ♦ Deinde obieóta eil penetratio corporis Chrifti per claufiim v’^terum virginis , perfa-xunimonumenti,Só pcrclaufas ianuas domus, in qua Apoftoli 'a refurreftione erantcongregati. Hictam tumabeft vt dent honorem 8ó veritati,et vetuftati, vt ftiam audeant perfrifta fronte contra apertam ferip-turam.prpfertim declaufis ianuis,noua commenta ex-cogitare*Dicuntcreaturam cefsifle creator!. Et angeli operaianuas fuific apertas (quemadmodu etiä Aft. ?♦ 8^i2ftaftumeft)vt Chriftus potueritintrare. Amabo sutte, putas ne cos intelligere quid dicam C' Ac reclc quide affirmât,creatura cefsifle creatori* Sed quomo= do'TNu creator aperuit ianuas inuifibiliter,quó minys Corpus Chrifti excludereturf At fi des creator!, vt vçl

reddat ianuas !nuifibiles,amp;aperiatinuifibil!tcr, velp-cutiat Apoftolos i»f«»''«,vt aperiat ianuas cccatis Apo-ftolis vifibiliter , que eftillaomnipotêtiæ Dei impo* tctia,qubd noqueat efficere, vt corpus Chriftiianuis prorffim

iz DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHEMIST I

prorfum claufis introeat Cquot; præfèrti'ni cütn (cripturaa* perte teftetur (cui etiamfentennæadfcribuncfètani Veteres quàmrecentiores Patres ) ChriftumintraH^ ad difcipulos l'anuis c la v s i s,non apcrtis.Sed inqui* unt : Corpus non manet verum corpus, (î traducatuf per ianuam claufam» Nos verb negamus iteruniatt^ iterum,Nec hadlenus vnquam à vobi's probatuni vllo vel {altem verifimili argumcnto, qubd cùm nia* nifede {criptum fit, Chriftum corpore (ùo intraßeia* nuis CLÀvs is, Deus non potueritomnipotemiaßj^» in hoc tam admirando introitu, veritatem corporis confèruare* Et quid C Fingamus ecclefiam Patrum, qui manifellé fèntiuntjianuas ncc ab angelo, ncc aha quadam occulta Dei potêtia apcrtas,fed clauiàs man* fiâe,in ea re hallucinatos: illud tarnen pcrfpicuum qubdfenferint, corpus Chrifli retinuifiè vcritatécor* poris,etiamfipenetraretianuasclaufas , amp;nbsp;nonefl^t interea in loco. Quid ergo tu aufu tam tcmerario in* fuïtas ccclefiæ;’ Quid noua nobis commenta aducrfus vniuerlæ pene ecclefiæ fententiam obtrudis C’ Rcc'l« igitur ditfirum eft, creaturamin hoc miraculocederc creator! : nonautem eo modo, quem Cinglianifom* niantjVidclicecianuâfuilîe inuifibilitcr apcrtani ; Sed illo modo, qubd ianua non oblliterit fua mole, quo minus corpus Chrilli, feruata fuæ efièntiæ veritate, per earn infua quocpfubflantiafaluâ, penetraret. Re* cedant, inquit Auguftinus, paulifpcr moles Sfpon« dus: illehæcfecitcuinihil eft impofsibile.'Et, Chri* ftus,quipotuit carnem fuam de fepulchroproducere,

non

S ’S \E ^TIKS. «J liôpotuitCL AV SIS ianuis ad dilci'pulos introireC'Nâ quod de Angelo, qui’aperuit Apoftolis, ÔC Petro ia= niias careens, adducitur, vi'dct quilibet dih'gens rerû inrpedor,nuniconueniatargunientado: Angelus a« peruit ianuas careen's, Apoftolis èC Petro:Neceflariô «■gôfequitur,qubd etiamaperueric ianuas Chrifto ad dilcipulos intraturo,Hicenim manifeftèfcriptuni efl, Chriftum intrafîe ianuis claufis, non ianuis apertisÆc abfurdifsimu efl fie argumentari:Angeli femel ite« fumaperuerunt Apoftolis ianuas claulas : neceffarib *gitur côfequitur, quod Temper,femper,inquam,apc« riant cas, etiamChriftoipfi» Defaxomonumenti,etfi noneft obfcurum, quod Angelus remouerit illud ab oftio,tarnen negari non poteft,quin vniuerfa eccleßa, atteftantibus tam vetuftis, quàm recentioribus Seri« ptoribuSjfenTeritjChriftum refurrexifîè à mortuis (fi* uc id in media node, fiue diîuculo, aut fummo mane, fadlumfit) priusquàm Angelus faxumàmonumen* toretnouit* Scilicct,nifi Angelus fubuenifièt Chrifto amotionc Taxi, Ghriftus necefiè habuiflct adhuc ho* dicep in monumento iacere» Et qui potuit feipfiim tiaortuü excitare ad vitam, non potuit Te viuum,abscp faxianiotionc, difeipulis confpiciendumproponere» FeTeUit (inquit Auguftinus) euftodes, exiliuic de Te= pulchro,apparuit difeipulisianuisN ON averti sdn* de claufus cxiit, bue exelufus intrauiu Et Hieronymus: Angelu finquiCnô putemus ideirco vcnific,vt aperiretfepulebrum Domino refurgenti, amp;nbsp;,reuoluc» ïetlapidem, Sed poftquam Dominus refurrexit bora

M. qua

qua jpfc voluit, et quæ nullimortalium cognita efl,in“ dicafle quod fadû cft, amp;nbsp;(cpuîchrû vacuum reuolutiquot; one lapidis, ÔC fuioftendiflc præfenn'a*Mauult l'gi’tuf Bullingerus à fententia veterum,quorû autornaiéto* ties ialt;ftat,reccdere, quàm figmentumfuû decircum” fcn'ptione corporis abfjcere« DevirginitateautM»* riæ nulla eft in præfèntiarum diiputatio:fatemureani perpétué maniîftevirginem» lllud autem agitur,nuin Chriftus in natiuitate ftia veneritin hune mundû, in* uiolato pudoris clauftro,an perruperit illudcNec nos ftrutamur arcana, vel Dei, vel mulierum : fed récita* mus tantum fententiam veter û* Nec in præfèntialôl* licite expendcmus,num retftè docucrint, Chriilu na* tupi eflè claufo virginis vtero: fed erimus intérim co* tentfquód fie fènièrint, ôd docuerinu Et fi quifpiâ iftimauerit,fibiteftimonrjs, quæ fuprà recitauimus, nondû efièfàtisfadû,audiat vetercin ccclefiaPoci»«

SeiiulÎM likt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jam^ nwtm lapßs ätcimi Umint mtrfiï,

Jiuittcrum mi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ful^tbatJacrata dits^ cum yirgint fxta.

raiilium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trom ijjum compleuit of ut,y er bum carofA^um ef^,

Jn nobù habit Art yoltns,tunc maximus infant IntemtrataJùi conferuans yifeera ttmfli Jllxßim yacuauit ittr, fro yirgine ttßü Tarttti adeif,,claufa ingredient,tir claufa reîin^uent.

Claufà.inquit Sedulius,ingrediens,amp;r clau/à relin** qucns^Reliquum igitur cft,qubd lenfe rit, duo corpora poflê eflê fimul in vno loco:8ô corpus pofle veritaté corporis retinerc, etiamficumalio corpore nihil mu* tato, abfq? loco fucrit, Vidcrit aut Bullingerus,quo* ipodp iDtcrca eonweqerit cuin Martyre, Certcantea fenfit,

quod in tneo fenpto recitaui, Chriftu videlicet per claufum Virginis vtcrum exfiflè : Martyr autê di= ticrfum» Quare li Bullingerus recantauit priorem fu= anifcntêtiam,ctadicripfit(êfcntcntiç Martyrisant vi= lt;leatur duo corpora in vnum, eundemqj locû conclu« •dere,amp;: penctrationeni dimenfionum,contra genera« leni naturæ regulam.concederetgtatificatus quidê eft *niico, fed interim pugnat cum fencentia veterum, 8ó cumvera omnipotentia Dcu Habes, amiciftime Le« ’^or.putidas nugas, amp;nbsp;ineptias quas mihi antagoni« ftaobijcitlt; Nupc tuum ent iudicare, quam iuftam ha= bucht caufam fic contumeliosc in me graiïândi»

Cæterùm Bullingerus, ncc illud pocuit abfqj atra bile vcl præterire, vel refutare, quod dixi, locum cite Corporis accidens,nonfub‘tantiam. An nôiudicabit, «nquienSjhomo fobhus ad Sophifticam in primis per* Cinerc dtmonilraiionem aduerfarr) deeoinftitutam, quod locus Gt corporis accidens,nô fubflantiaCEt ad« dit. Sed qualis hic obfccro cernitur mutatio C Ule qui badenus in nobis reprehendit mordacitcr , quod A= tiitoteleminmukisvideamurfequijllc ,inquâ, nunc nobis fuum profère Porpby riû,dicentê: Accidens eft, quod adefïe, amp;nbsp;abeffc poteft, praeter fubiedi corrup« tionem. Hatkenus Bullingerus. Quod futurum di* uinabam, hoc eucnit» Expofui in priori (cripto, fub« ftantiam corporis poffc faluam manere.etiaraG non Gt in loco,proptcrea quod accidcs,Gue adGt Gue abGt,n5 mutetfubilantia.Locus aut non eft fubftantia,fedac« cidenscorporis. Quod argumentu cum abfoluiGem, addiditSed quia fumut, inquiés,Gbi fua autoritate,

Mx ex

16 DE imJT^NÂTIONE CHEJSTl ex Ariftotelicafchola, ius probandi,et damnädi(^u^ libet: etfortafsisilludquoq;, quodde inhæreoiiuni natura expofuimus, abfjcicnt* Agedunijingredianiur in fcholani Spiritus fândi» Hic vides mepræuidiflc calumnias Si. impudentiam BuIIingeri, amp;nbsp;voluiHêea cauere, palam feribens, me nolle confiflere in fchola dialeôica, fed veile progredi ad icholâ Spiritus San« cli ♦ Quoraodo potuiiîem mihiapertius à temeritatis notacauere.et aduerfario calumniandi occafionéprg* cidere'T amp;nbsp;tamê animus eiustantoamaritudinisfdk oppietus efl, vt ne candorem quidé ipfum pofsit can* didè interpretarûReigituripiâ comperio,quôd tuti* us fit cum Scorpionibus habitare, quàm cuni hoc ho* minum genere aliquid conferre* Ecmidem fateor, me aliquoties reprehendiflè,quôd Arillotelê iêquafltur, non voluiautem fîgnificare.nullumprorfus efiêvfum cius in rebus humanis* Video aliqua ex parte,quaüto ingcnio,quantainduftria naturas reruminhocièculo indagauerit : necimmeritb, fi in iuo gradu relinqua* tur,didus eft Philofophorum princeps» Sed illud re* prehendere volui,quôd vosabutamini eius in fiio loquot; co Sf gradu benè didis, ad confîrmanda vefira inipjs dogmata:Sôtransferatisaxiomataeiusphyficaacmu* dana,ad refutandam dodrinam nodram Hype rphy« ficam et cceledem.Hoc demû reprchcnfionc dignifsi* mum ed» Ego autem rcuocaui vos ad pueriles Diale* dicorum régulas, fiu'e illæà Porphyrio, fîu'eabalijs id genus authoribus traditæfint, de natura lubdan* tiæ ÔC Accidentis : vt odenderem, vos vedris argumenta'

irS. . nbsp;nbsp;«7

quot;itientationibus no pugnare tantum cum fcriptis Pro* pheticis Apoftolicis, ver'um ctiamcum rudimcn« tis philofophicis, hoc eft, cum fcnfu comum\ De qua re maxime à vobis ipfis admonitus fum» Martyr c» nimopponebat nobis,lllud tollere naturam rei, quod pugnaret cum definitione eius ♦ Hoc cum necefle ha= buerimexplicarcjVenitmihiin mentem eius défini«» onis, qua nome Accidentis defcribitur* Ac profefto res optime cecidi« Vos enimCingliani dicitis: Sub» ftantiam corporis non manerefaluam, nifi fit inloco: acucomnipotentia quidem Dei fieri pofie, vt corpus ootifitin locojidcp localiter, Huie ego,admonitu de« finitionum Subftantiac ct Accidentis,oppofuidocum Hon ingredi in eftentialc definitione Subftantise corporis Jed efle corporis accidens,quod, iuxta puer ilia rudimeta,adefle amp;nbsp;abeffe prætcr fubiedi corruptions pofsit.Nec loquimur de mutationc ex vno loco in ali» um, vt Bullingerus tergiuerfatur î fed de loco fimplb citer,videlicet,quod adSubftandæ corporcæ côfer-uationc, ficutnSrequiriturabfoluta necefsitate tempus,ità nee locus:proptereaquod nee tcmpus,ncc lo-cusingrediantur cfiêntiale corporis definitione, fed fint tantum accidêtia eius. Hocargumentu coftatad-hue inuiâû,aducrfus Bullingeru,Et citm no pofsit vl-la ratione euertere,cóucrtit ft ad conuitia. An no ( in-quiens ) iudicabit homo fobrius ad Sophifticam in= primis pertinere demonftrationem aduerfiiri) de eo in{litutam,qubd locus fit corporis accidens, non fub» ftantia*:' At enim, Bullingere, quisquis fobrius fu» crit,nulla prorfus difficultaie videt, te hïc proftratum

M 3 iacere.

CHT^ISTî iacere,ac allatrarc quidemhanc demonftran'onem,no autem mordere poflc» Vocifcraris cam elle Sophifti'» cam :Ergoiudkas camfàlfam,Falfum igiiurcft, locu efle corporis accidens, noo (ubftanriam cius : Filfuni item efl, accidens dki, quodpofskadefle, ÔCabeflê, prætcr (ubkdi corruptioncm* Hie iam tibi rixandum crit,nonmecum,fcd cum fchola Philoibphica, in qua pucris notum cfl : locum non ingredi in eflentiakm corporis dcfinirionemïSó c qua ego mea fponre egref* fus, contuli me in fcholam Spiritus (anóri ( quemad* tnodum paulb ante dkebam ) in qua ctiam euidentio* ra extant,que Ct commemoraui, tcflimonia,quódcor» pus Chrifti cuedlu fit maieflate fua fupra amp;nbsp;extra om« ncm locum : Sc mancat tarnen fubflantia fua vcruin corpus* Nam quidfibi vclkveflrumillud axioma, quod nulbbi, id eft, nullo loco eft, non eft : et quod Thcodorctus de circumferiptione glorificatorûcor» porum fcribitjfatis perfpkue in priori bbelJoexpofuK quscetiamfi Cinglianiprofuo ingenio, autconuitijs aJIatrant,autcalumnfjs pcruertereftudentnamenfpe* to ea quibufuis vere prjs, amp;nbsp;cognitioncm caufæ fend fufeipientibus nonefiê ingrata. Quare quoquo modo Bulb'ngerus feCc inuoluat, cuoluat, conuoluat, ramen nun^ euincct, vt corpus non pofsit efle falua iua fub« ftantia abfi^ loco* Tranfirem autem nunc de vno lo« co adplura.nifi me calumniac,et deprauationes aduer® feri-j apprebenfb quafi palb'o retraherent. Exiftimant enimme mihi non congrucrc , quod dkam (vt ilk quidcmrccitat) corpus nullo efie in loco, efleepboe in

in pluribus, adeoc^ in omnibus locis. Hæc cft iteruflO Rialitioß calumnia,qua Lectori fignificat, quati doce* ï'einus,corpus cfïê ßmul in nulloloco, localitcr, SC ia pluribus ac omnibus locis localitcr : cummanifcftumi fitjOos de coditione corporis diflèrercividclicetjqubd Corpus rctineai fuam fubftantiam, ctiamfi non fuerit ’O vllo loco localitcr, aut fuerit in pluribus, adeoep in oninibus locis, illocaliter : vtfiuc fuerit invnoloco ßuein nullo, fiue in pluribus, fiucin omnibus locis inffue-ixi) non amittat corporis veritatem* Adi* ^unt enimCingliani Deo illam potêtiam,quód qup» corpus fubilantia fua faluum conferuare, ctiamfi ^bfoluat à loco,aut cfficiat, vt fit in pluribus aut omnibus locis«ContrabancCinglianoruni impietatemdo« ctmuSjCt hadenus cuidentifsimis eferipturateftimo* oijs dcmonftrauimus, Chriftum Dominum noftrum vero fuo corpore , fuifle à loco, hoe efl, locali condi-tione excraptum, cum,iuxta veterum fcntentiam,pe«= netraret in refurredionc, faxum monumenti,ÓC chu= fis ianuas : implerc autem loca omnia, tam fiipera, snfera(non quidem craflb.fed coelefti modo^cum col-' locaretur ad dexter am Dei, óó cueheretur fuper omne nomen, nonfolüm in hoe, verumetiam infuturofe» culo.Quae vt minime funt pugnantia, fedpotiub ma« ieftatê Chrifti teftificantia,ita perfpicu'e indicant, ani« mum Bullingeri fpiritu calumniac.ita efiè fiiflFocatum, vt oranem captet,quoquo modo poteft , occafionem, redèdida inuertendi deprauandi*

Nam,qubd colloquia Chrifti cu Paulo initinere ad DamafeUjin têplo,et carcerc ,ex Auguftino interpre^.

tetur

tetur, fcci'tat quidcm verba Auguftini, fed fordi'dac ca faliua fuse ipfius pliantafîæ, Fiiigit cnim Chriftum conimorari locali'ter in coelo Empyreo, longifsimc a nobis diftanti, èc in certas, ac locales manfiones di* üindio,óc indecolloqui cumPauIo» Auguftinusau» tem ignorât fiAitium illudCinglianorumccdu* Et cuni dicitdam non inuenis loqui Chriftum in terra : inuenis ilium loqui,fed in coelo, amp;nbsp;de ipfo coelo inteb ligendum cft,iuxtaièntentiameorum didî:oruni,quæ teftantur^Chriftum abqflè ex hoe mundo, et defcruif* fe hunc mundum» Non enim abijt ex mundo hoc,nee deferuit mundum hunc, vt non corim eum tam diuh nitate, quam humanitate fuagubernet amp;conferuet, fèd vt non amplius poft aftenfum fuum in coeluni,m hac terra, terreno modo commoretur, deambulctamp;^ loquatur: fed quod facit,faciat in coelo, amp;decodogt; propterca quód iam cceleftem ducat vitam, amp;nbsp;fecum vbi(^coelum, hoe eft,furamam cceleftem maieftaquot; tem, beatitudinem amp;nbsp;fctlicitatem habeat * Quarc fir» mû adhuc et fixum manet, qubdChriftus, filius Dei, maieftate diuinitatis, non ibliim xtcrnæ iftius, quam habet à pâtre fuo ab aeterno, quam habet cornuneffl cumomnibus hominibus,imó cum omnib* crcaturis, fed ctiam illiüs, quam filio hominis in vnam perfona aftumpto, in tempore plcnitudinis communicauif, impleat non mille tantum, aut duo millia locorum, fed coclum terrain.

Cxterùm quia incidimus in mentionem Auguui* ni.viilnneftjpriuiquàmjprogrcdiamurjhocloco per-ftiinaere O

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pt

ftnngere, quod Bullingerus de Auguflino amp;nbsp;Vïgi'« lio nobis iteruminculcat* Inprimis.inquicns, propos fueramBrentiofpeótandaetexpcndêda duo luculen« tifsima fanótorum Patrum teftimonia: alterumquidé beau Epifcopi Auguflini: alterum vcróbeati Mar^ tynsamp; Epifcopi Vigilrj, öCc Etmox: Necpigebit we, cum videam in bis magna eflc momenta , imó caufæ nollræ robora, quædâ ex ijs repetere» Ac poft rccitationem corum locorum fubiungit : Illa ipfâ pria usquoqrobieceramus adueriario, qui tarnen callid'e difsimulandonihilprorfusadipfa refpondit* Hadte-nus Bullingerus* Nonmiror Bullingerum efleho’ minem eftfontem impudentem , quippe quod bocvideaturefleinocnium Sii natura eius* llludau-tcmmiror, fi vllus fana mente præditusimpudentiâ eins non animaduertat* Dicit me callid'e difsimulan« do nihil prorfus ad ipfa refpondifle ♦ Somniat fortaP fis, nihil refponderi, c'um non additur difertis verbis, amp;nbsp;maiufeulis literis Î Hïc refpondetur Augufèino* Hic refpondetur Vigih'o* Ac ego quidem non aufim poftulare, vt tanti Heroes, 8ó Pyrgopolinices, raca, infantishominis,fcriptalcgant* Sedfiquidemomni« nolibuit Bullingero cotra me certaraen inire, debuiP fetmea fcripta pauló attentius Ô6 diligentius expen-diffe* Sicenim haud dubic inuenifletad hæcamp;alia Patrum didta nunc breue, nunc ctiam copiofum re« fponfum* inmeoferipto, quod aduerfus Sotum de Euchariftia ædidi, tradto hanc caulam pro mca tenui» täte non indili^enter* Ibi recito ipfe hæc Auguftini

N verba;

5gt;2 DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTI

verba:Chriflus lefus vbicp eft, per id quod eft Deusî incceloauteniperidquod eft homo. Etopponohis altcruin locum Augultini, quo priorem ipfe eueruU Sic erat, inquiens, films hominis in ccelo, quêadmo* dum eratfilius Dei in terra« Filius Dei in terrainfuh cepta carne, filius hominis in cœloin vnitateperione« Ac rurfusiChriftushlius Dei fccundum diuinitatem, hominis filius fccundum carnem.Quis autem noftiu» qui parum aduertimus, aut parum lapiraus, non po» tius ita vellet diftinguere : Filius Dei in calo, di. fiH* us hominis in terraçSed ne fie diuideremus : amp;nbsp;ita di* uidendo duas perionas inducercmus î Nemo,inquit, afcendit incodum , nifi quidefeendit filius hominis, qui eft mcŒlo. Chriftus defeendit, idemcp filius ho* minis, qui filius Dei,fcdct in coelo,qui ambulat in ter* ran'neoelo erat, quia vbic^ Chriftus,idemq^ Chriftus, filius Dei,amp;: filius hominis,propter vnitatemper* ibnæ , in ten a filius Dei. Proptcrcandem vnitateni pcrlbnæ , probauimus elle in calo filium hominis« Hadtenus Aiiguftinus. Sic erat, inquit, filius homi« nis in ccelo,qucmadmodum filius Deiin terra« Filius autem Dei verè erat in ten a, non tantum generali efi fenna, verumetiam fingularihabitationcin homine, vcfficut Auguftinusdicitjin ftiftepta carne.Quarce* rat.amp;f filius heminis, iuxtarententianiAuguflini,ve* re in coelo, no tanttr quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in clt;xlis fuerit^

ftdetiam coniundlus Gt in vnitatcperfonsccum filio Dei, qui vei è efl in ccclo, æ in terra, di à quo filius^ hominis, nullis vnquzoilocorum fpatijs fcpararipo* tefl»

tcft* Hæc e fcdpto de Euchariflia aduerfus Sotutn. ïn libello de perfonali vm'one, refpondeo, breui'tcr qui-dctn, fed quod ßtisellfjs , qui veritatcm amant SC quærunt, ad omnia ea patrum didla, quæ de abièntia carnis Chrifhi à terra alter ab altero excepit» Sic enim fcribo. Redcdicit Gregorius : Chriilus non eft hic perpræfentiamcarnis (videlicetvifibiliter locali« ter) qui tarnen nufquam deeftperpræfentiammaie--ftatis. In libello de maieftate Chrifti, ita fcribo» Pi i« ufquampergamus, recitabimus adhuc vnum èC alte« rumdiclû Auguftini.vtcognofcamus , qubd Augu« ftinus,etiamfî videatur alias humanitatiChrifti maie« ftatem omnipræfentiæ detrahere, amp;nbsp;Chriftumita dt* uidere, vtiuxta vulgatammultorum Patrum opinio« nem,folam Deitatem eius vbicp diffundat,corpus aûc feuHumanitatemeius , in vnolococollocctaccircû-fcnbat: veritatem tame nec ignorauerit, necfuoloco, cum feaPhyficis imaginationibusauertiftèt,tacuenr,

Etiterum, in eodem fcripto» Hue nunc Patrum dida conferantur ♦ Sufficit autem in præfcntia vnus Auguftinuspro omnibus »Qu antæ enim molis eftet, infingulacorum,quosCingliani recitât,dida, Gngu* los fenbere comentariosC Auguftinus igitur ait. Erat Chriftus fecundum vifibilem carnem in terra, fccun* duminuifibilem maieftate in cœlo et in terra. Accipio hoc Gmilia Patrû dicla, Gfecundum ea , quæ fuprà perfpicuis teftimonhs facrac feripturæ, de bumiliatio« ne.exaltatione Sc Œconomia Chrifti explicuimus, in« tellioantur, SCc.

N X Et

T^E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^KJSTl

Ecpaulópoftlt; Cùm didtur vel ab Augufti'no, vel ab alqs patribuSjChriftum eiïè tam incŒlo,quàniin ter» ra, fccundum fnuîfibikm maieftatem, non efl intelli» gendum de diuifo , fed de toto Chrillo : non de ea tantum maidlate , quam deltas habui't ab æterno, fed de ea quoque, quam accepit humanitas in Incar» natione : v’^tquod deltas habuit ab æterno , benefi' cio Riænaturæ, aut eilèntiæ, hoc acceperit humani» ras benefîciogratiæ, quara vocant vnionem, feuaf» fumptionem. Extant Sô alia in his (criptisloca, qui' bus apertifsimè , non quidem ad fingula nomina’ tim, led ad vniuerià patrum dicTra, quæ nobisobijd folent, lufficienter,luculentcr, ôô quantum fatiseftei, qui non obftinauit vellc dilîèntire, relpondeo* Et ta» men publice acculôr, quafi qui Patrû dida callidè difa fimulauerim,ÔC prorsvs ad iplà rclponde* rim* Adhæc palàmfatetur Bullingerus, fe idcircoex his Patrum didis repetere quædam , quod videatin his magna elle momenta , imbcaulæfuæ robora* Manifedum igiturex ipla adueriàrq confelsione cil, qubd Cingliani habeant caulæ luæ robora no èlcrip» lis Prophcticisamp;: Apodolicis,quorumauthoritas la« crofànûa e(î,ô(!^ quorum manifedis tedimonijs nofîra caula Sgt;C fententia nititur : fed ex rjs, quænequaquàm, tefieipfo Augudino , canonicam habent authority* tem» Agirausigiturhacin re adueriàriomultasgra* lias, quod vel tandem veritati fua Iponte tefîimonia dicat» De quo tedimoni) genereprudenter {enbit Ci» cero:T uum,inquicns,tedinionium, quod ïn aliéna rc leue

’ f 0^114 NE. S quot;B^ENTFl^S. leucefletu'd in tua, quoniam contra te cft, grauifsimu debet eflc» .

Scd nec illud prætereunduni videtur, qu'am belle, aptè,amp;cÔgruenter Bullingerus probet, humanûcor» pus, niß loco circumfcribatur, exiliere non polîè* Primùmenimfulcipit hoc probandumà vulgariex« perientia, èC publica omnium confefsione, tcllimo= niocp exteriorum fenfuum» Dicimus, inquit, elfe rcs quafdam naturales inter homines,ita communes,cer« tas,atcpcompertas, vt nemodeipfis dubitet, quinta* les fint, quales efle apparent : vt qubd lux natura fua lucetjtenebræautc obCcuræ funt,amp; ignis calidus,8óc. Acmoxgt; CùmconfelTum fit apud omnes,procp corn« penifsimo ab vniuerfis habeatur,proprietatcm, verb latemcp corporis humaniin eo effe, quod no per om« niadiftunditur, fed loco,terminis«^fuis circumfcribb tur, denicp fi careat loco, neep vfquàm fit, plane non extarezquidobfecro, necefie ellidargumentis aflrue* re, quod omnes habent pro compertifsimo Hatfte* nus Bullingerus.Qiiæfo te,an no eft hecbella amp;nbsp;apta probatio. Tradamus hîc de fummo religionis nonrg myfterio, amp;nbsp;de miraculo omnem humanum captum excedente, videlicet, de incarnatione Domini noŒri lefuChrilli, quafilius hominis alTumptus eft a filio Deiinvnam perfonam,SC qua humanum corpus eue« dura eft fuper omnes ccelos, Sc collocatûad dextram Dei. Huius autem tanti mylterrj miraculi explica« tionemiubetnosBullingeruspetere a publica vulgi experientia , amp;abrjs rebus, quæapudhominesfunt

N 5 comper«

CIÎ^ÏSTÎ copertirsimæ»Qyis,obf€cro,n5 poflèt hoc modo oftl* nibusferèmyfleriiSjSC miraculis mcdiû digitû often* dere,ac probarc,mera cfîè figmentarln N umeris Mo* fi narratur, afinam Bileami Humana voce locurani Prophetam increpaflè» Quis hoc credet Z An non ins ter omnes homines naturale, certum ôlt;compcr£Utn eft, quôd afini non loquantur humana voce, fed ru* dant 7^ Annon confeflhm eft apud omnes,proC]^ com* pernfsimo ab vniucrfîs habetur, quod ad imitandas humanas voces nihil fit ineptius,nihil incertius afinoî' Quarc qui contenderit afinum humana uoce locu* tum,de hoc no aliud iudicabunt, iuxta Bullingerum, prudentes omnes, vel mentis motæ eflè hominem, vel infignem aliquem rixatorem* Nemo, inquit Bulquot; hngerus,dubitat, quin lux natura fua luceat, amp;nbsp;tene* bræ fint obfcurac.Pfalmus igitur ciim dicitîTenebræ non obfcurabuntur à te.amp; noxficutdicsilluminabi* tur: aut eft homo emotæ mentis,aut infignis rixator* In Daniele commemoratnr, tres iuuenes conieftos in ignem Babylonicum , propterea qubd recufadnt adorare ftatuam regiam, ac in igne fic illacfos ferua« tos, vt ne quidem capillus capitis eoi û fuerit aduftus» Hîcobllrepetquifpiamin fchola Bullingcri de natura rerumdolt;ftus, SCexcIamabit. Qyid‘7 Time credis in igneferuatos efic, etiam capitis capillos f Quiseft hic fnror An non apud omnes confeflum eft, amp;nbsp;ah vniuerfis pro compertifsimo habetur, proprietatem, veritatemepignis in eo cfle,qubd arripiat Só deuo”Ct non ligna tantiim, ftd etiam faxa Sc ferrum: amp;par-ceret

lO^KNES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IV 3. -

Ceretcapillis Certc, qui contenderit capillos trium iuuenuminBabylonicoigni, contra naturam omni* bus notifsiraam, illæfos manfi(ïè,quid aliud iudicabi* mus, qu'am eum effê motac mentis hominem,aut infi« gQcm aliquem rixatorem C Euangelifta dicit : Verbu caro fadum eft, hoe eft, Deus eft homo, èc homo eft Deus. Sed quis hoe credetCAudiamus indicium omnium hominum;Audiamus fententiaprudentifsimo-ramamp; potentifsimorum virorum, Caiaphg,Pilati,04 Pharifæorû. An non apud oês confeiEim eft, ab v-niuerfis pro compertifsimo habetur, quod hie homo, que vocant lefum c Galilea, non fit DeusCDeus enim non habet corporales naanus,no habet corporales pe» des,non efurit,non fi ti t, non dolet,non moritur, Hic authomo habet tam manus, qu'am pedes, fitit, efurit, äolet amp;nbsp;moritur, Quomodo igitur poteft efiè Deusî' Hoc volebam, inquit Sathan. Et nunc vides optime Ledor, quid caufac fit , cur Lutherus dixerit : Sc eer® turnefiè, qu'od Cingliani nihil credant* His enira fundamentis pofitis, quæ nobis hoc loco Bullingc« rus obtrudit, quid aliud ièqueretur, qu'am dodri» nam Chriftianifmi efle verum figmentum , ôô ina« nemrixam, propterea quod pugnet cum qs , quæ font apud omnes confefia , nbsp;nbsp;ab vniuerfis pro corn-

pertifsimis habentur C Sed bene habeuSinamus Cin* glianos fuis fundamentis frui : nos autem, quod de proprietate Slt; veritate humanitatis Chrifti fentien» dum eft, petamus non ex vulgai i hominum iudicio, fed quia incarnatio Chrifti eft miraculum omnia re= liqua

/

liqua miracula, admirabilitate fua exccdens, petaniuï ciudicio Spiritusfandi , quod in facris literis extat» Hæ literæ teftificantur, quod filius Dei, aflumpfent filiuin hominis in eandem perfonam : ac non rautet quidem fubftantiam A ! fj hominis, fed ita earn exaltet, omet, vt collocet cum fuper omncs coelos, fupef omnes principatus, fuper omne nomen, idc^ ad dex« tram'Dei patris omnipotentis : ad quam cùmfedeat, omnia habet in manu, omnia habet in profpcdu,om’ niapræfens regit gubernat» Deinde, vtBullinge* rus videatur non fblùm niti fundamcntofenfinimex* teriorum, fed etiam aliquid in hac cauià déférât facris literis, producit in medium didaHiobis Plairai, quibus fufeipit probâdum, taritam eflè connexionera inter locum 8d corpus, quod loco ipfb continctur, vt loco remoto velint intelliginuf^eflècorpus,qued collocatur, Idautemnonvalcret (rccito vcib'aBuh lingeri ) ficitra locum elle pofsithumanum corpus. Age igitur , infpiciamus ilia icripturæ tcftimonia, Hiob7,dicitur:Sicutconfumicur nubes amp;nbsp;pertranfit; fie qui deiccnditadinferos,non afeendet, née reuerte* tur vltrk in domum fuam,neq?cognoicet eumampli’ us locus eius» QuidcHoccine probat tantam elTecon’ nexionem loci corporis , vt remoto loco, corpus nuf^ fit f Qiiid poteli ineptius dici Z Hiob magnitu* dineafflidionis et dcfperatione longions vitæ.inhoG mundo, cxclamat fibi nullam reliquam efle fpem cor* poraîis iàlutis in hae vitatièd Ce neceiTe haberedefeen* dere in foucam interitus, c qua nonamplius fitadhâc vitara

IT r S.

vitam,ad domeflicam fuamfamilianijCt ad locum ha* bitationis fuæ redicurus. Non ncgat niortuorum re-furredionem quara poflca manifeft'e confitetur, fed hîc illud tantum agit,vt exponat^fe propter i'ntollera’ biles dolores,in feipfo lententiam mortis, c qua non fit reiierfurus in hanc corporalem vitam, amp;nbsp;priorem fiium locum, accepifle» Hoc ne teftirnonium probat, corpus non pofle efic fineloco Aut fi no redit ad pri« ftinunifuum locum, nufep erit C An non poteil efl^ in fcpulchroÇ' An nonpoteft clîê in coelefti gloria, etiam« fi non fît in terreftri loco C An non alias Bullingerus datcorporibusmorcuorum poft refurreélionem cer« ta loca, vel in coelo, vel apud inferos,etiamfî non fuc= rintamplius in îoeis terrenis C Nihiloaptius citatur liter locus ex lo.cap.Hiobis: Vélut fomniu auolâs,nô inuenietur, tranfibit fîcut vifîo nocfturna.Oculus qui cumviderat, non videbir: neqj vitra intuebitureum locus fuus.Concionatur Zophar de interitu impio« tutu, qubd etfîflorent aliquandiu infîgnihuius mun= di fœlicitatc, tarnen in momento ita pereant, vt non atuplius inter homines confpiciantunnec in magnifia cis fuis aedibus commorentur.Neccfle enim habent in iduoculi omnem terrenam fuamfœlicitatemjOmnia magnifica ædificia loca,in quibus habitauerant, de« fererc,Qi.iid;Hoc n'e teftimonio probatur,corpus,re« moto Ioco,nuf^ eftè C Quid ftupidius excogitari po» teft; Corpus impi] defcritlocumluumquern inhabi« tauit , fî-iper terra, nec redibit ad ilium locum» Non eftigituramplius corpus, autnufquameft* Homo O deferic

too Z)£

deferjt veftem ( quid cnim locus ab'ud eft , quàmliu* mani corporis veitis;*')qua indutus erar» Non eft tur anrplius homo,aut nufquam eft, fcilicet, fubftan® ti2 rei périr, percuntibus aut ablatis inhærentibus eiusQioc eft)homo périt, pereunte,aut abolira albcdi* neeius» Er hæcfiint fundamenta ilia Hrma (iuxtaiH'’ fcriptionem Iibri Bullingeri) quibus tutb quiuisfidc* lis inniri poteft»

Remittimur etiam ad Pfalmum 5 7» in quo iuxta vulgatam translationem ira legitur : Vidiimpiuin fuperexaltatum, amp;nbsp;eleuatumficut cedros Libani» Et tranfiui, ecce non erat, Sc quîcfiuî cum, amp;nbsp;eft inuentus locus cius ♦ Hcbræa autem leftio non habet vocabulumloci , fed fimplicirerdicit : Er non eft inuentus, videlicet, impius, vt referat quod cefsitzQuæfiui eum, videlicet impium» Erfiauretnpa* rum refertjfiue fubintelligatur impius, hue locus, ta» men ofeitantia in re tarn feriameritb reprehenditur» Necdubium eft,quin ficut priorateftimonia, itanec illud probet,quodhumanum corpus, abolitoautre« moro loco, nufquam fit. Itaqp his emcndicatis ad banc caufiimramineptis amp;nbsp;détordsicftimonrjs , aduerfa’ rius manifefte fignificat,fc proftratum amp;nbsp;caecatum iacere, acpalpare in meridic , ficut pal pare foletcæ* eus in tenebris» Sedtranftamus, vel tandem ex vno, aut potius nuHo loco, ad plura ♦ Cingliani enim pu* gr.ant, quod corpus humanum , ne omnipotentia quidem Pcipofsit, vclabfcßloco , vdinpludbus, multb

^^ÊKTïrS. «ot

tnultb minus in omnibus locis fimul efle^ Nos au« teraoftendimuSjprimùm, autoritate Apoflolicorum teftinioniorum, quæ funt noftræcaufæ robora, quod corpus Chrifti, non tantiim pofsitfaluafuafubdan» tia, abfque lococflè, verumetiam cueôtum fit fupra amp;nbsp;extra omnia loca : vt omnia, idq? non crafîb, non extenfo, nonterreno , nonmundano, fed fpiritua’ li SC ccelcfti modo, impleat« Deinde quia Cingliani Vociferantur,nos de hoinine Chriflo amp;nbsp;corpore ei-üsexcogitaflè nouumdogma, quod veteri ecclefiac fuerit ignotum , oflendimus excmplis adinirandcc naduicatis Chrifli, faximonumenti, èC ianuæ claufæ, quod veteres Scriptores ccclcfiæ iènferinc, corpus Chriftiea efle prærogatiua , vt pofsit eiTe vn'acurn ®lio corpore illocaliter * Nunc igitur diuina gratia adiutioftendemus , corundem veterum autoritate, quod corpus Chrifli pofsit efiè fimul inmultislocis» ^on nitimur autoritate humana , quam aduerfâri] plurimùm iadlant, fed confirmed autoritate diuina, iibenter etiam humaiiam illi confentaneam ample* lt;^timur. Etfiautem probauiraus euidentifsimis fcrip* luræteflimoniis , Chriflum hominem maicflate. fua tranfcendifiê omnem creaturamfamp;^ omnia tamcce* ium, quàm tcrram implere, vt ea coràm gubernet S^conferuet: tarnen , quia Cingliani abhorrent ad* bue ab hoc myflcrio , ideoque videntur nonnullis in ecclefia non altius confcendifîc , quàm vfque ad gradum catechumenorumamp;f neophy torum,fi modo hune aiiigerint:nonexigcmus ab ipfis feucriter, vç

.L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Z difcant

101 Z) E I^C^T^JTIOKE CH’ySTi difcantjhominemChnflum omniajinaieflate fua,qua habet à Deo comttiunicatam, coram implereamp;gu* bernare : Sed vt illud tantum eleinentû feu rudimeö'“ tum(id quod etiâ in priori feripto attigimus) cogno* feant, corpus Chrifti pofle, fi flon in omnibus fînipli* citer, certè in pluribus fimul locis, in fjs videlicet, in quibus coena Domini celebratur, adefiè ♦ Hoc rudi» mento, ac velut incunabulis erimus interim contents Quod fi rede didicerint, bene fperabimus de profe* du ipforum, vtpoflea facilecognofeant, Chriftum humanitate fua etiâ fimpliciter in omnibus eflèlocis» Docebimus autem illiid, ficut dicebanius , veterum autoritate, quæ pofi; Propheticam S)( Apofiolicani) Omniexceptionemaiorem, meritofaciendaefipluri* mi»Sciarnus igicur plærofc^ omnes vetufiioris ecck‘ fiæ Scriptores,qinbus etiam fepoderiorcsadlcribunt,, credidifiè, fenfîfle, ÔC ecclefiam docuifiè, quod in ecc' na Domini corpus et fanguis Chrifti vere amp;nbsp;fubflan* tialiter adfint, ÔCcupaneôô vdnofumentibus difpen* fentur»

luftiniis Martyr, ex vetuftiisimis amp;nbsp;dodifsimis Scriptoribus , Apologia iècunda pro Chriftianis, fie feribiu Vifiim autem eft integrum locum adlcribere» Nos,inquif,fic ablutum amp;nbsp;inftitutum adfratres,quos vocant, a'dducimus, vbi ccetus fiunt, vttam protio* bis, quàm pro recens illuftrato precemur, quo inue* niamurper veram dodrinam, bona opera digni cbfèruatorcs mandatorum, euftodesq? : Sc vt æterna faluteni afièquamur. Poft precationcmßlutamus nos

mutuo

I

lOJKNES •B^E'UT 17S. gt;03 mutuo ofculo» Deinde offerturpræcipuofratri panis amp;nbsp;calix aqua dilutus, qiubus acceptis Jaudem Só gra=: darum adionem patri omnium offert, per nomen Fi=» li), fandiep Spiritus:atqB ita Euchariftiam aliquandiu célébrât. Poff preces Sc Euchariffiam,totus coetus ac-cinit^AmeHf Ea vox Hcbraiea linguafignificat idem quod FIAT, Abfoluta grariarum adione præfulis, ominatione totius plvbis, Diaconi, quos vocamus, dant fingulis præfcntibus partem panis amp;nbsp;calicis di» luti, fuper quos fada eft gratiarum adiotatep ctiam deferre finunt abfentibus. Hoc aute alinientum apud nos vocatur Euebariftia , ad quod nemoadmittitur, nifiquicredit veram effe noftram dodrinam,ablutus fegenerationis lauacro in remifsionem pcccatorum, fie viuens, vt Cbriftus docuit.Non cnim vt vul ga» retnpanem, vulgare poculumbæcfumimus, Sed quemadmodû per verbû Dei caro fadus lefus Cbri= ftus,Seruator nofter,carnem Sc fanguinem profalute noftrahabuit î Sic etiam per verbum precationis amp;nbsp;gratiarum adionis , facratam ab ipfo alimoniam, quæ mutata nutrit noftras carnes ÔC fanguinem,il» lius incarnati lefu carncm 0^ fanguinem effe didi« cimus, Nam Apoftoliinfuisfcriptis ,quæ vocantur Euangelia, fic fibi raandaffe lefum tradiderunt :fum« pto pane, adisep gratijs dixiffe: Hoc facite in mei me« moriam. Hoc eft corpus meum. Similiter fumpto po* culo,adiscp gratqs , dixiffe : Hie eft fanguis meus, amp;nbsp;folis ipfis communicaffe, Hadenus luftinus, Sacra« tarn (inquit) ab ipfo alimoniam, quæ mutata, nutrit

Ô 3 noftras

.04 IKCJTlt;^JTIONE CH‘RJST1 noftras carnes ÔC fànguinetn, illius incarnad IcCucar“ pcm amp;nbsp;(anguinem cHe didicimus,amp;c.Po(Ï€t nè clari^ us dici, fàcratam alimoniam, hoc eft, panem ÔC vinil Euchariftiæ,efle v'cranicarnctti,amp; vcrum fanguineîH Chriili,ac nutrire noftras carnes amp;nbsp;fanguinem^

Irenæus, qui Sf ipicfuit vicinus Apoftoloriï tépo* ribusjlib. 4» cap» 34* aducriùshærefès Valentini amp;nbsp;fimiliuni,dicit;Quottiodo côilabit cis,eum pancffl, in quo gratiæalt;fiécfînt,coRpvs elîe n OMiNifùi,ô^ calice s A N G V IN I s eius, fi nÔ ipfùni fàbricatoris mun* di filium dicant, id e[i, verbum eius,per quod lignum ïructificat, amp;nbsp;defluunt fontes: dat primùm quidéfe' num, poil deinde fpicam, deinde plenum triticum in Ipica» Quomodo autem rurfiis dicunt carnem in cof* ruptionem deuenire, Sc non percipere vitam, quæà CORPORE DOMINI ET S A N G VINE aliturîquot; Et niOX» Quemadmodû, qui cil à terra panis,percipiens voca« tionem Dci.iam non communis panis efi:,fed Eiicha« tiiîia, ex duabus rebus confians, terrena amp;cceldîi: ßicamp;S corpora noflra percipientia EuchariÆiam,iam non finit corruptibilia, ipem refurretftionis habentia. Aciterum, Quomodo carnem negent capaccmeflc donationis Dei, qui cfi vita æterna, quae fanguinc amp;nbsp;corpore Chrifii nutritur,amp;r membrum cius:queniad« modûet Apofiolusait.in ea,queefi:ad EphefiosEpi* lîola: Quonia membra fumus corporis eius, de carne eius,amp;^dcoCsibuseius,non deipiritaJialiquoamp;finuh fibilihominc dices hxc:Spintus cnim neepofTa, net^

carnes

TO J ES T\EV[IT,rs.

carnes habet:fed de ea difpofitione,quac cftfecundum lioniiné,quæ cxcarnibus,8ó ueruis, oßibus conß«, ftit,quædccalicc,Q^vi est SANGvis,eius,nucritur, amp;:depane, Q_vI est coRPvsei'us augetunHafte« nus irenæus ♦ Hæc certè non funt verba eins , qui fentic, corpus Chrifli amp;nbsp;{ànguinem eius efle fub« ftantialiterabfentia, 'accenaj'n coelo Bmpyrco, pa« ïicm J ac vi'num coenæ efTe tantum fi'gna corporis èC fanguinis abfentium, Sed verè efle præfentia, et pane ac vino dilîribui, vt corpora noftra conferuentur ad refurreftionem*

Cyprianus in fermone de lapfis î Altajnquit, treâa ceruix, nec quia cecidit, inflexa cft * Tumens animus, amp;nbsp;fuperbus, nec quia viftus eft fraftus eftgt; lacens ftantibus integris vulneratus minatur î èC qubdnonftatim domini corpvs, inquinatisma* nibus accipiat, aut ore polluto dominisangvinem bibat, facerdotibus iàcrilegus iraicitur»

ïuuencus lib. 4»

/Âc 'yfbi diTld dedit,palmiifib 't frangtrtpantm, dthinc traditjfanThim^ prtcdtiis

‘D'tfcipuloi dotuit, proprium ft tradtre torptu, Hine calicem fumit TOominM, 'vino^ replttum SanSlificat gratis 'verbis,potum^ miniflrat, Edocuit^Jùum ß diuififfè eruorem,

Alt ; Hie fanguispopuU deliTfa remittet : Hune pot Ate meum^iam ytris creditediTHs,

Hilarius

xaC DE irreATlOVE CHR^lSTI

Hilarius lib« 8. de Tn’nitate»

NuncÔCipfius DOMINI profeßione amp;fidetioilfa V E R E caro cil, ÔC v e r e fanguis (Euchariftia) amp;nbsp;hæc accepta 6c haufta efFiciunt, vt Sgt;e nos in Chrifto Chriftus in nobis fit»

Chryfoftomus Homil. 83, in Math»

O quot modo dicunt: Vellem formam ipeckm cius, vellem veftimentaipià, vellem calceamenta vi* dere» IpRim igitiir vides,ipium tagis, ipfum comedis. Veftimentaeiusdefiderasvidere : ipfe verofeipiuw tibi tradit, non vt videas folùm, verumetiam vt tan* gas, amp;nbsp;in te habeas« Et mox. Non fufficit ipfî hominem fieri, flagellis cædi,fed nos fecum in vnam, vt ita dicam, maflam reducit: neep id fide folùm, fed reipfa nos corpus fuum eiFicit.

Idem Hom« 4?« inloannem : ChrifluSjVtfuumii^ nos defiderium oftenderet, non fe tantum videriper* mittens defiderantibus, iêd èc tangi manducan,ô^ dentes carni fuç infigi,amp; defiderio fui omnes impled»

Idem in Epiftolam ad Corinthios.Sanguinem gu=' ftafti dominicum, ÔC fratrem tuum non agnofeis Et iterum : Hæc facis,menfæ Chrifii conuiuafuturus, ea præfertim die, qua carnem eius lingua contingere dfi gnus effèAus es«

Idem Horn* 2« ad populum Antiochenum : Tan^ maximam hçreditatê Elizscus meloteu fufeepit* Etc* nimverc maxima fuit hæreditas omni auroprecioi fior. Et erat duplex Elias ille, nbsp;nbsp;erat furfum Elias 6^

deorfum Elias, Noui, quod iuftum ilium beatum pu‘ tatis

JO^n^ES ’B*^Er[T I y S.

tatiSjSi velietis quifqj cflc, vt ilk,Quid igicur (i vobis, dcmoftrauerojquod almd quid illo multo magi's om» nes facris myilerijs imbuti reccpimiis Elias nempè nidotcm quideni difcipulo reliquit,Filius autem Dei »fcendens, fuam nobis carneni diuiliu Et Elias quidé exutus.Chriflus autem bC nobis rcliquit,amp;I ipfam ha» bens afccndit.Ne igitur decidamus,neep lamente raur, neep temporum difFicultatem timcamus.QLji enim Sanguine fuum pro omnibus efthndere non reeufauit, carnem fuam,et rurlus ipfum fanguinem nobis co»

niunicauit, nihil pro falutc noüra reeufabit»

Idem Hom. u Parentes quidem alfjs fæpè fili» ostraduntalendos : Egoautem, inquit,nonita, fed carmbus meis aio, meiplum vobis appono, vos om« nes generolbs cflèvolens, Etmox. Volui frater eflê

, carnem propter vos , languinerh aHumplî* Vobis vicifsimiplàmcarnem ÔC fanguinem,per quæ cognatus vefler fadus fum.trado.

Quidmultisopus Chryibftomus, vbiinciditin nicntionem! cænæ dominicæ , tam aperte affirmât verampraelèntiam corporis amp;nbsp;fanguinisChrifli, vt ^ui dida eius alio detorquere audet, impudentiam ipfam fua impudentia vincat.Non autem ell dubium, «luin recitauerit in concionibus fuis fentêtiam, de coe» na Domini, non tantum fuis , verumetiamfuperiori» bus temporibus in eeelefia vfitatam. Eteafuitcondi“ no Ghryfoflomi, vt commoratus fit in medio Syco» phantarum, qui fummo iludio omnia tam dida quàm fâda eius obfèruarunt, fi quid inuenirent, quod ca»

P lu m nia«

to8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHT^ISri

lumniarcntur, Quai'e,fi recitafîêthac in re dodn'natn alienamab ecckfia, dubium noneft, quin SycopHan* tæ cius vociferationibus fuis vniuerîùm orbemiin* pleuiflent,8ó ad vindidlam excitaHent»

Cyrillus bb, 4»ialoannemv Sifolotacflufuocor* ruptaredintegrantur, quomodo non viucmus, qui CARNEM iLLAM guflamusamp;manducainusC'Rc» formabic enim omnino ad immortalitatem fuam par* ticipes fui.Nec velis Iudaicc,QuomodoC’quacrcre:felt;I rccordare, quauisnaturaliteraquafrigidiorfit,aducll* tu tarnen ignis, Frigidität is fuæ oblita,æfl:uat»

Idem bpiftolaio. Necenàriumeft, vtôcilludadij* ciamus: Dum vnigeniti filij Dei,hoc eftjefu Chrifti, mortem fecundum carné amp;nbsp;refurredionem mor« tuis annunciamus, aflumptioncmèp in coclos confite* mur, incruentum in ecclefijs perficimus cultum: atc^ itaad myfèicas accedimus bencdiétiones : ac (ànclifi* camurpariicipesfatftisANCTAE garnis præiiofit]^ s A N G VINI s ièruatoris noflri omniû Icili Cbrifliî nec vt commune carnem accipimus, abfit:necptancpvnî fanétificati, vcibo fccundû dignitatis vnitatê con-, lundi, vtpote velut diuinâinhabnationéadepti ,Sed vt ver'e VJuificatriccm, ipHus verbi propriam* Idchb.ininloannêcapJó.Eadecaufa, vtpuio,con* » participes CHrilli,ac,v’^tita dicâjConcorpores, autco» corporales gétesfcnbit Paulus,quia S a nctissimae CA RNJSeius,amp; SANGviNisparticipesfadæRint.

Hieronymus ad Rufticum Monaebum: Sandus Exuperius Tolofæ Epifeopus, viducSareptenfisimi» tator.

lOJ’^nES ’B'E^ENTirs.

tator.efuriens pafcit alios, amp;nbsp;orepallêteieiunqs, fainc torquetur aliéna , omneraèp fubilantiamChrifLiviP ceribus erogauit. Nihil illo ditius, qui c o r p v s d o* in caniftro vimineo, sangvinem portatin vitro»

Et ad Hedibiam» Nosaudiamus, panemquemfre« git Dominus,deditcß diicipulis fuis, eflè corpus Do= miniSaluatoris, ipfo dicente ad nos t Äccipitc Sc co* médité, Hoc eil corpus meum» Ec calicem ilium eile, de quo item locutus eil: Bibite ex hoc omnes, Hic cffc ianguismeus noui teflaraenti»

Etad Heliodorum:Abfit, vtdeclericis quicquam iiniftrum loquar, qui Apoftolico gradui iucccdentes CHRISTI CORP VS facro oreconficiunt, perquosamp; Oos Chriftiani fiimus. Et iterumHedibiæq. z, Nec Moles dedit nobis panem verum , fed Dominus le» fus, ipfeconuiua,8ó conuiuium,ipfe comedens,óó qui comcditur» Illius bibimus (anguinem , ÔC fine ipfb potare non pofiumus, amp;c»

Ambrofius Theodofioîmperatori: Quibus oculis aipicies communis Domini templum Quibus calca« bispedibus fàndum illius pauimentum C quomodo rnanus extendes, de quibus adhuc fanguis fli Hat iniu» ftus Quomodo huiufmodi manibus fulcipics s an= . CTVM. DOMINI coRPVsç'Qnatemeritateorctuopo ciilum fànguinis pretiofi percipies , quando furore . verborum tuorum tantus iniuftc eft fanouis elïufiisC' btiterum i.Cor. ii» Deuoto animo,amp; cum timoré accedendû adcommunionë docet, vt fciat mens reue»

P 2 rentiam

Ito 2)£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHTi^ISTI

rcntiam fe debere ei, ad cuius c o r p v s fumendura ac* cedit» Hoc enim apud fe debet iudicare, quia Domi* nus efè, cuius in myfterio fanguinem potac, qui teßis efl bcneficrj Dei»

Auguflinus in fèrmone ad Neophytos» Hoe accigt; pice in pane,quod pependit in cruce. Êt: Hoe accipite in calice, quod eil effufum de Chrifli latere» Inhoc Augufèini dicflo obfèrua, non tantum veram præfen« tiam corporis Sc ianguinis Chrifli in coena, fed eiiam phrafim loquendi, corpus cflêinpane , amp;nbsp;fanguinem in vino» Quam tarnen phrafim Cingliani in nebis fla» oellant»

LI in-

Idem infermone 11» de verbis Domini» Illudetiam quod ait : Q.ui manducat carnemmeam, amp;nbsp;bjbitfan» guinem meum, in me manet, Sé ego in illo.quoniodo intellccfturi iumus;' N uquid etiam illos potcrimus hic accipere, dequibusdicit Apoflolus , quodiudicium fibi manduccnt,amp;bibant, ciim ipfamcarncmniandu* cent, Sc ipfumfanguinê bibantCNüquid amp;nbsp;ludas ma* gifiri venditor et iraditor impius,qijâuis primiim ip* lum manibus dus confcóu facramenru carnis, fan* guinis dus, cum carte ris difcipulis, ficutapertius Lu* cas Euangelifla dcclarat.mattducaretct btberet,manfit in Chnfloaiit Chrifius in eoC Multidenitp qui vel corde [ido car nem il’am manducant et ianguineni bi-bunt, vel cum manducauerint amp;bibcriot, Apoiïatx fiunt,nunquid manct in Chriflo,aut Chrifius in eis'^ Sed prefetfio cfl ejuidam modus manducandi illani catncni, bjbcndiilluujfanguinem, qnomodoqui mandu-

lOJNKES'BT^^ENTIl^S. w ttunducaucrit ÔC bibcnt, in Chriflo manet, Sgt;C Chri» ftusinco.Non ergo, quocunqj modo quifquam man'» ducaucrir carnem Chrifti, et bibericfanguinem Chri* fti, manet in Chhfto, èC inillo Chriftus, Sedcerro qiiodam modo, quem modû vtiep ipfe videbat,quan‘ do ifta dicebat»

Hie Auguftinus non modb aperte concionaturj’n Euchariftia carnem languinera Chrifti vere efle præfeniia,Sd diflribui, verumetiam indignos eaacci» pffe, non quidem ad falutem, fed ad interitum»

Idem Iïb» contra Donatiftas de Baptiimo cap« 6^ Sicut ludas, cui buceUam tradidit Dominus, nonma= lum accipiendo, fed male accipiendo locum in fe dia» bolopræbuit: (îc indigne quifepfumens dominicum ûcramentum,nô cfti£it,vt quia ipfe malus cft, malum l’tjaut quia no ad falutem accipit,nihil acceperit.Cors pus cnim Domini languis Domini nihilominus ffatetiam illis,quibus dicebat Apoflolus : Qui mans ducat indigne, iudicium fibi manducat bibit»

Si Auguftinus vellet illo fuo vulgato didto: Toile fpacia locorum corporibus , nufquam erunt, veram ptæfentiamcorporis Sc fanguinisChrifti è coena Do* miniita proturbare, vtpanisamp;S vinumEuchariiliæ fitprjs quidem ôddignis elRnt verum corpus Sôve* rus fanguis Chrifti, quomodo alFirmaret id elle indi» gnisTCorpus, inquiens, Domini, languis eius ni» hilominus erar etiam illis, quibus dicebat Apoftolus: Qui manducat amp;nbsp;bibit indigne, iudicium fibi man= ducat amp;nbsp;bibit»

Theo*

«12 nbsp;Z)£ mCJ'RJMJTlO'KE CHRISTI

Thcophylaclus in Matthaeû* Porró dicens :Hoc efl: corpus mcum, oftendit, quöd ipfum corpus Do« mini cd panis,qui fanócificatur inaltario.amp;C no refpoquot; dens figura, Non enim dixit : Hoc eft figura, fed hoc eft corpus mcum, Ineftabili enim gratia transforma* tur, ctiamfi nobis videaturpanis, Qtioniaminfirmi ' fumus,amp; abhorremus crudas carnes comedere, maxi me hominis carnem. Et idco panis quidem apparet, fed caro eft,

Poflem prætcr hæc plura Sf aperta teftimonia vc* terum addere,'quibus abfep vlla obfeuritatefatentur, corpus, 80 fanguine Chrifti no tanto interualloabef* fe'acoena,quantümccelumdiftatàterra , fcdvercamp; reipfa, hoc eft,fubftantiah'ter incocna adefie amp;nbsp;difirh bui, Sedquid opus eft C Scripta ipfa veterum publice extant, 8c font ex noftris, qui dida veterum de vera præfontia corporis fanguinis Chrifti in cocna dilfi gcntcrcollcgerunt,

Etfi enim nonnuHi veterum vocantpanem vi-num coenæDominicæ, myfteria, iymbola, Sacra« menta jfigna 81^ figuras,tarnen non fontiunt,ca efiefa* Gvamenta fou figna amp;nbsp;figuras rerû abfentium.fedpræ« fentium,

Tertullianus alicubi dicit : Acceptum panem diftributum diftipulis, corpus fiium ilium fecit. Hoc eft corpus meum dicendo, id eft , figura corporis mei. Sed idem alias dicit : Caro corpore amp;nbsp;(anguine Chrifti vefeitur, vt 8C anima de Deofaginetur, Nec mi«

JOJUnSS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT V 5. nbsp;nbsp;113

tnirutn eft, quod Cingliani decerpant c vcterü fcripa lis, quæ ad fuum figmentum de coena Domini tor« queant : cum ne apertifsima quidem verba Chrifti ; Hoecftcorpusmeum ï Hiceftfanguismcus,inuio« laia practereant t quin ca ad fuum iènfum infleótant, id cogant diftis contineri, quod ante præfiimpiè« tint inteiligendum» Sed vtcunc^ feie conuoluant èC contorqueant, certe vetercs,fi perpetuam eorum ftn» ttntiam redtè conféras amp;nbsp;expendas,verba Chrifti dc cœnaipfius non aliter intclligunt, qu'am qubd cor« pus Chrifti amp;nbsp;fanguis eius in ccena vere adfint, ÔC in pane ac vino fumentibus diipenfentur,dignis qui= demadfalutcm, indignisadcondemnationem* Qua in re prouocamus ad iudicium omnium piorum ho= minum , qui in ledtionc veterum diligenter funt verfati. Et quia Satan nonfolet mendacium, nifiam t'epofito veritatis fundamêto, extruere.Papiftæ nun« quamfuüTent auG conGngere,etin ecclcGam introdu« cere fuam tranflubftantiationem , niG antea veram corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti in cana præfentiam, 'r veteri eccleGa accepiiTcnt*

/

Qiiac, cum ita fc habeant, redeamus ad noftrum inftitutum * Vetus eccleGa fenGt, corpus Sc fangui« nem Chrifti vere eGe præfentia in coena, Sé corpus quidem pane cdendum, (anguinem verb vino biben« dumdiftribui, quemadmodu paulb ante oftêfum eft» Ccena aut Domini no folet, Gcut nec his teporibus,ita nec

2)£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^l^tSTl

nee in veten ecclefia, vni tantum amp;nbsp;alten, fed etiam multisfimulfumentibus, nee diuerfistantiimtcmpo'' ribus, fed etiara vno eodemq? tempore in mille loei?, imó in multis locorum mynadibus dilj3enlarL Cum igitur vetuftas fenferit, corpus amp;nbsp;fanguinemChrifti in ceena verè adedê, Óó diftnbui, certè ea in tot ctiam my hadjbus locorü fimul vno eodemq? tempore(non quidem craflb fed coelefti modo)adefle,fenlèritnecef» leeft» QtiidergÓ!?' Non volumusin prælèntia erga Cinglianos tamfêueriexadforescftê , vt cognofcant myiterium omnipræicntiæ Cbrifti : fed tantum vt agnoftant, quod veteres Catechumenis Neoph/“ tis fuis tradiderunt, corpus Cbrifti pofte retinerc ve* ram corporis fubftantiam , etiamfinonfueritin vllo loco, aut fuerit inmultis locis ftmuh Nam ciiminitio fcribcrem de omnipracièntia bumanitatis Cbrifti, no tam rationem babcbamCingbanorum(quos quia vi* debaadbuc in PbyCicis corporum locationibus bæte» re, inter carnales deputaui)quam nonnulloru ex no* ftris, qui farentur, èc corpus Cbriftipofteabfeploco cftè, Sc in ceena v^ere præfenter cïifpcnfàri:vt demon* ftrarem,ex quo fonte bauftum Gc, quód deteftemut magicamillam ccenæconiccrationem,quara Papiftæ exercent : Sc ex quo iàcræ ftripturæ fundamento D» Lutberus, fcelicis memoriæ, Cinglianum dogma de abièntia corporis SC fanguinis Cbriiîi à coena réfuta* uerit, Sc damnauerit» Non efl: igitur,qu'od Cingliani fumant fbi myfteriumomnipræfentiæCbrifti,boc rcrum iplarum ûatu vel cognofeendum vcl abemi* nandum

nanduiu.SufficietjVt interim elementa huius cœleftis doârinæ difcant, donee carnalibus amp;nbsp;puerilibus co» gitationibus aliquo modo liberati, in vera Chrifli fchol^randefcant» Cacteriim vt omninb intclligant, nos efle præccptores minime »^»«’•«dargieraur ipfis 0^ illud , vt pro more hominura imbecilliS imaginen« tur,Chriftum hominem iedere aut flare in aliquocer* to loco : fi modo crediderint, quod Apofloli, cum ad-hue eflênt imbecilliores, quam vt omnia poilent por-twe.crediderunt»

Cum enim Ghriftus inflituerct clt;xnam,8^ manda« t« earn vfc^ ad reditâ fuum in nouifsimo die feruan« tiani,nondum afeenderat in calum, nec maieftas eins ^tatrefurrcélione ÔC mifsioncipiritusfanéliilluflra» ta: fed erat adhucinhac carne mor talis,8d accûbebat cum Apoftolis iacertoloco»Nihilominus tamê,cùm acciperetpanem, ÔC porrigerct eum Apoftolis cum his verbis: Accipite, édité, Hoc eft corpus meum, A* poftolifimpliciter crediderunt, ÔCfumpferunt, nihil rcfponfantes: Qyid C videmus te co ram in certoloco nobifeum accumberc, quomodo igitur potes nobis fingulis corpus tuum, in pane veicendum exhibereC quotnodo corpus tuum poteft cfle in tot locis, quot funt particulæ panis Ç’ Ne omnipotentia quidem Dei fieri poteft, vt vnura corpus, quod eft in certoloco, queat vel in nulloloco, vel in multis locis efleC Nihil inquam taie Apoftoli obiecerunt Chrifto vifibiliter accumbenti, ièd fumpferunt panem Si corpus in pane porreftum obedienter, PræftentCingliani ean-

Q denj

dt-nifinjphcitatcm,öc erinius intetea concentn Cogi’ tent ßnc (fiquideni no pcflûnt in confidcrationc cor* porunijmcntcni ftj»m à fpeculatione gcometn'ci fpatfj aucrtcrc ) Corpus Chrilh in vnoccrtolococceli vei* farhduir modo fentiant,idcm corpus pofîe etiam inui* fibilitcr in fingulis ïocis, in quibus cccna cekbraiur, adefle, 6c fumentibus difpenfari» Itacp non neceßanu eftjVt meant nobifcum ccrtamcn de præfentiahuira’^ nitatis Chrifti in omnibus locisjnccelo amp;nbsp;in terra:fcd cxcrceant fc in bis dcmcntiSj quæ folcnt in ecclcfia«* techumenis proponü

At enim,vt maxime boc ab alrjs impetras ctur, non pofiet tarnen à Bullingero impctrari, qin'ppe qui tan« to eft mentis ftupore, vt nonfoliim vfitatifsiniasin ecekfia régulas ignorer, verumetiam fiimma eas cotu* melia danet» In priori cnim libello, de maieftate Chn* fti,inter alia,pofui etiä illa verba, Expolùimus iatn Ipicu'e, qubdbomo Chriftus tune afeenderitad diui* nim maieftatem,cùm afîùmptus eft à filio Dei in can-dem perlônamtquam etiam maieftatcmteftificatus eft ' nbsp;nbsp;nbsp;ante mortem et refurredionem fuam varrjs argumcn-

tia, amp;,vt Petrus ait, virtutibua , prodigqs amp;nbsp;fignis, Quare cum dicitur.tum primiim cxaltatus,cùm Ricer^ dit in c(jlum,amp; mißt Spiritumfandum, inteUigendü eft iuxta vulgatam regulam, qua res tunc dicitur Bcri, dim incipit manifeftius patefieri. Vnde Roman, i* fcribit Paulus : Qui declaritus (inquiena }fuit filius DeijCum potentia, ftcundu.'fjairkucn fandibeationis, ex co quod refurrexit à njortWis,ctCtHad€nus recefui verba

10ÂU*t^E3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

Verba libelli. Audiamus viciÇsim qua pietate, fcilkef» amp;nbsp;modeftia exdpiat ea Bulli o gerus» V ifum autem cft integruni locum adfcribere. Nam vcretur (inqui't) illc ( ßientlus clara alioqui loca fcnpturæ loan« 7«. Philippen, z, capite.attcftantiaChriflumantepafsio-tiem alTumptionemcç in cœlum non fuilîè glorifica« tum, oblcurarc : ideocß folito (iio more rcgulam c o N« fing iT, dicens:Scripturam diccrc, tune herircmali« quanijCÙm incipit patcfîeri manifeftius,Adhancmox confirmandam detorquet verba Apoftoli ad Rom,. r‘Cap,Qpi declaratus fuit filius Del cum potentia,etc, Sed h^c funt inania folitç garrulitatis cius verba, Quis lt;nim nefeiat fignificare apud Apoftolum de* tnonffcratus,amp;^ certb pronunciatus.ôC quafi irrefraga* biliter conuidusndeoep (enfum elle, per potêtiam,peif refunedionem,8lt;S pet Spiritum fandrum manifeftiC» finie patere, qubd Chriflus fit verus Dei filius, Dùm ergb regulamfuam nobis non approbauit,non graua« tim ei,quod fuum efl, relinquimus.Gondant licet alrj, prout libet, leges 8C régulas, quibus ad inftitutumfu* um feripturas detorqueant : pfj ramen, vt cas non co* guniur recipere, itaipfas iure pofiunt reprehendere, Hadenus Bullingcrus.QjLiid ergb primùmad hæcfa» ciam aut dicamC Admirer ne infignemBullingcri, feu impudentiam feu infeitiam , an coramiferer manifeftâ vertiginem eiusCQuam enini régula vociférât meû fig mentum,Sc inania folitæ garrulitatis verba,aciurere* prebêdenda,ea nihil fuit hadtenus inter ftudiofos ccclc Gafticæ dodrinæ vulgati^ et dccatatius.Nà vt omnib»

Ci_ a efict

1

n8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHK^ISTI

cfïèt nonfsimajCoïlata eft in publicas fententias quas Longobardus collegit. Cogito quidem Bullingerum ad huius autoris mentionem cofeftim vel arrifuruni, vel qua eft grauitatc,frontemcorrugaturuni:fcdnia* neat paulifpcr,dum verba autoris recitauero,6^ oüt* dero, vnde hæc régulafumpta fit* Futurum tune ipe* ro, vt fupercilium deponat, óó criftas fubmittat» Liïgt;, 3, Öj/?. autemferibit Longobardus* Nee tantum, inquiens, gloriam impafsibilitatis , amp;nbsp;immortalitatis rnerwt gt;nbsp;fed etiam donarifibi nomen,quod eft iuper omneno* men,fcilicetbonorificentiam, quod vocaturDcus* Hoe tarnen nomen ante mortem nabuit*Habuitenini hoe nomen Dei filius in quantum Deus eftabæter no,per naturam: in quantum verb eft bomo fadus, habuit ex têpore per gratiâ* Verùm Äuguftinus ó'* lt;it,homini donatum eflè illud nomen,non Deo, Et mox* Hoe igitur per gratiam acccpit,vt ipfc cns Homo, vel fubfiftens in forma fcrui, id eft, in anima amp;nbsp;earne,nominctur fit Deus* Sed nuquid hoc me« ruit^S upra cnim diclu eft: Quia hoc tantum bonum homo ille non meruit ♦ Quomodo ergo hie dicitur, propter obedientiam donatum eft ei hoc nomenf Se* cundumtropumilium in ftriptura creberrimvm hoc accipiendum, quo dicitur res fieri, quando inno» tefeit* Poft refurredionem verb, quod ante erat, in euidenti pofitum eft, vt feiret homines amp;nbsp;dæmones* Hr^'cnus verba Longobardi* Nunc ergo exclama» bit Bu’h'ngerus , ad ollasAegyptiacas* Exclamet, quod hbet, certe eîiamfi hæc régula eflèt hominis fîg»

mentum

lOÂNT^ES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1/S. njgt;

mcôtum, tarnen nunc manifeftum eft,quod no fit me* uni,meum,inquam,figrtientuni4Sed vt vanitas ÖC im« pudentiaBullingcn adhucapertior reddatur, often« dam,hanc regulamnoneffênec'amc, necà Longo« bar do confidam, fed ab Auguftino ,qui alias eft ro« burCinglianorum, ecclefiæ traditam» Is cnim expo* Hens locum Pauli i* Cor^ij.Oportet ill« regnare,etc* In lïl. 8 Gcnere,inquit,locutionis ibluitur quæftio» Sicenimyijon«w, pleruncp fcriptura loquitur, v; quod femper eft,tunc fieridicaturabaliquo, ciim ineo cognofei coeperiu Itacnimdicimus in oratione :Candificetur nometux um, quafi aliquando non fit* Ergo ficut fandifiectur, eftjfandura cite innotefcat : ita quoeß cum tradiderit regnîi Deo amp;nbsp;patri,id eft,cum patrem regnare mon-ftraucrit,vt per fpeciem manifeftationemc^clarefcat, quod nunc a fidelibus creditur, amp;nbsp;ab infidelibus non putatur» Etmox» Oportet cum regnare, donee po-nat inimicos fuos fubpedibusfuis , id eft, oportet ïegnum eius in tantum manifeftari,donee omnts ini« mici eius ipfiim regnare fateantur*

Et alias fuper Numc» Sandificatus eft (inquit) in ipfis, cum illo miraculo profluentis aqux , fanditas a eius declarata eft*

Ac rurfus fuper Deute * Scire pro ftirefacere* Et cognoicer« pro cognita facerc, quæ incorde funt»

Et in Pfalm, 36* Nefcit, cum nefeire nos facit* No« uit, cum cognofeere nos facit, modo,inquit, quodä locutionis, régula intelligentiæ 'a contrario*

Similiter Cyrillus tradans ilium Petri locum:

7 Getto

ti9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHT^ISTI

ccrtofciat tota domus Ifraetquód Dominum SóGhn* ftû feccrit Deum hunc Icfum, quem vos crucifixiftisï cxponit(Fecerit)pro declarauerit

Poflcm multa id genus alia in medium producere, (ed ida in prxfcntiarum (ufficiunu Vides ergo nunc, optimeLecflor,quanta fit vanitas, quantaimpudentia BullingcritQuod eil in vniueria ecclefia decantatum, quod ell ab Auguilino difertis verbis ecclefisc trâ’ ditum,quod cil ex tot ßci'g feripturæ locis colleAum, comprobatum , 8C in vcrè piam regulam collatutn, hoe audet impudens homo publice vocifcrari meum figmentum, mea inania verba, meam folitam garruli* tatem,amp; regulam iurc reprehendendam, Ac fiquidem hæc régula per iè cfîèt figmentum, quale cil cerium Empyreum, nullo iurc indignarer, etiamfîdiccrctur figmentum me vm, qubd ipium approbarem:fedquia ell veritas feripturæ teilimonljs approbata,meritóex’ plodcnda cil vanitas Bullingcri ♦ Et hæc funt funda* menta cius firma^icilicet, quibus fidelis quiuis tutb in* niti poteil,

Eil illud non obicurum iêu impudentic icu emo* tac mentis argumentum, quodfcribit, me detorquete verba Apoiloliad i^omana.Qyi declaratusfuitfilius Dei cum potentia, ôô exponit vocabulum quo Paulus vticur pro demonilratus, certo pronunciatus, Scquafi irrcfragabiliter conuidlus. Quæibautcmte, an nÔhac expofitionc plane illud ipfum affirmât,quod ego diccbam'Tamp;fquod translatio his téporibus vfitata habet^Quid cnim demoailratus,certôpronunciatus, quail

I o ES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il''s. Jjt

amp;^quafiirrefragabiliter conuictus,aliudeli,tp decla« Râtvs Sed age,Bullingcrus non patiaturvertiginc, non infaniat, ego verb detorferim verba Apoftoli, Su falso ad vfîtatam rcpulamaccommodauerim, Falfum crgb erir, qu'od ChriiQus fucrit verus filius Oei ante rclùrretftionem : fed tum demum fadus fît filius Dei, cùm refurrexit àmortuis* Quid autem bac impictatc ’bominabiliusC Et tarnen Bullingerus eâ innuit, cum rcprehendjt Sgt;S damnat,qubdoftendâ,Chriftû verum quidem fuiflè filium Dei ante pafsionem, morte amp;nbsp;re» furredionem: fioc autemtumdemura,iuxta Apofto» lum,innotuiflè,ÔC palàm decîaratumefîe, cùmàmor» tuisrefurrexit^Sed vertigo Bullingeri noneft inufîta« ta.Remittit enim nos ad prius fuum fcrmtum,in quo, cum meam fententiâ deglorificatione Chrifti reprcc hcnderet,nunc huc,nunc illuc vacillât, nunc ait, nunc negat,amp; balbutit.nefcio que de duplici gloria Chrifti, fedita, vt de induftria inuoluat,quæ ego clarifsimè ex« pofui, nec quic^ penfî habeat,dummodô immani fuæ îeprehendendi amp;nbsp;caluniandi libidini indulgeat* Me-nainit etiam alias deificationis, 8c ita de ipfa diiïèrit, perinde acfî ego hominê Chriftum mutarem in De« um^Sed quicquid nugetur vanitas, certc mea fenten® tia,quam vere piam eiie,fiaudquaquam dubito,tam de deificatione, quàm de glorificatione, perfpicucextat, cuius hæc ferc fumma eft ♦ Primum de deificajione, ctfînonmemini me hoc vocabulo vfiim, tarnen fi re« de intelligatur, non abhorreo eb ipfb, Sunt 8c vete* tes fcriptorea hac voce in eodetu argumento vfîgt;

Nam

w lUCJT^^TlO’HE CHRISTI

Nam qui pic fendunt, hi, cum dieu nt, hominem cfllt;: dcificatum,non hoe volunt, qu'od homo amiferithu* manitads eiTendam.Sc mutatus fit in Deü, fed qu'od homo aiTumptus fit à Deo, in candem perfonam, ornacus omnibus donis deitacis* Hoe eüquideme^ hominefacere Deum.non ed autera hominem muw* re in Deum, quemadmodum (upra copios'c explica* turn eft» Deinde quod ad glorificationem attinet.ma* nifeftum ed, quódfilius Dei afïumendo filium honii* nis ab initioIncarnadonis,ineandemperfonam,co* puIaueritjS^ fociaueritfibi eu, tanta vnitate, vt Euan« gelifta rede dicat : Verbum carofadumcfl» Deqna Prf^.yd.reinlibello de maieftate Chrifti fic fcripfi* Non cd fentiendu, quódhumanitas Chrifti tu primùm exab tata fit in fummamfublimitatem.æ acceperit omnetn poteflatem in coelo nbsp;nbsp;in terra, cum afcendit vifibili*

ter ex monte Oliueti in ecelu, Sed ciim verbum caro fadum cfl, Sc ciitn in vtero virginis Deus aflumpfit hominem in eandem perfonam. Quæ enira maior ed cxaltatio, quæ efl excellentior fublimitas, quam cùm homo afïîimitur à Deo in vnitatem per/bnæ, fit Deus ipfe f Hoc autem non turn primùm fadum eft, cum Chriilus rcfiirrexit à mortuis, afcendit in cce* lum vifibiliter, fedfadum cfl, cum in vtero virginis incarnaretur: Nec turn primùm dixit Dominus Do« naino noflro : Sede à dextris meis, cùm nubes fubdu' xiteum in monte Oliueti, 'a confpedu difcipulorum, Sed cùm Maria ad angelum diccret: Ecce ancilla Do* mini, fiat mihi fecundum verbum tuum* Etmox*

Non,

Non turn prinium lefus faclus eftDOMiNVSamp;fcHKU STvs, cLUTi cfFudit Spiritum fandlum in Apoflolos, fed quod lam ab Incarnations fuit,in rciurretflione ÔÔ aCccnfu in ccelum.ac mifsione Spiritus iändli,clariori« bus,amp; efHcacioribus argumentis , quam anteamira« culis.qualia etiam Prophetæ quondam defignauerât, patcfadumeftjamp;dcclaratum. Haólenusin libcllo de maieftate Chriiîû Si ergo Bullingerus hæc negat,S^ damnat,non iam impudens tantum, vcrùm etiam plagt;= n'cimpius habendus ell. Damnat enim, hominem ab initio Incarnationis à Deo in vnitatem perfonæ af« ^umptum.amp;^fadlum eiïè Deum:hoc eft,damnat Verbum,feu nbsp;nbsp;^lt;'gt;*1', (vt verbis Euangeliftæ vtar) fatftum

eiTecarnem.Siautem non negat, nee damnat, quod ’■«præhendit';' quid latraffquid grunnitC' Somniat hçc Euangeliftæ difta: Nondum erat Spiritus iânftus, qviia lefus nôdum erat glorificatus^Et: Hæc no cogno ueriint difcipuli eius priniu, fedquado glorificatus eft lefus, tune recordati funt,quód hæc de ip (o client Icri-pta. Ac rurfus: Pater glorifica filium tuum,amp;c. Somniat,inquam, hæc diefta cum meafententia pugnare» Sianteaerat,inquiës,glorificatus, quomodofe glori* ficari poftulabat Sed quomodo Chriftus fuent initio Incarnationis, quomodoitemin refurreeftioneóó mifsione Spiritus fanfti,exaltatus amp;nbsp;glorificatus,hoc inexplicatione eius loci, que Paulus de humiliationc, amp;nbsp;glorificatione ad Philippenfes capite 2» Icripfit, adeo diligenter conatus fum oftendere, vt fperem,pi-os doftos quosqj nihil defideraturos, Videlicet

R. quod

n DE INCAI^nJTJONE CHEMIST I lt;|ubd Chn'ftus fucht ab vtero matris exaltatus amp;nbsp;gio* nficatus: non quod tunc cxaltatioamp; glorificatiocius fuerit omnibus confpicua manifefta, nam tunchæc manifeftataeftjamp;^ pubiicata, ciim refurrcxitamortuis, alccndit in calum, ac mißt Spiritum fandum : quod in Incarnatione vcrèfit à Deo in vnitatcm per® ionæ aflijmptus, ideoq^ ornatus omni forma Sc ûatc Dei, quam tarnen tempore exinanitionis nonpa® lam, nifi quatcnus adteflificandam dodrinsc vcritate Catis eratjoftentauit, Apudloannem, ciim ChriHusa* quam mutaflet in vinUjdicitur : Hoc cdidit initium ß’ gnorum, Jeß’s in CanaGalileæ,ô^manifcfi:auitglon^ am fuam. Ciim ergo dicitur,Spiritumfandum nondu fuiflê.quód Icfus nodum fueritglorificatus, ßgnißcat, admirandum donum Spiritus fanûi nondum in Apo* Holos effuium, SómaieHatem eins, quam iam indcab initio Incarnationis habnit, nondum fuifle publice pa* tcfadâ, vulgatam. Et ciim ChriHus oratzPaterglo* riEca me,non petit noua gloria,qua badenus caruerit, ornarijcdjglorif ca, inquir,mc pater apud temetipiûni gloria, quam habvi,priusquam hie mundus eiTet apud te. Petit ioitur, vt hæc gloria patefiat, amp;notuni bat bominibus, quod ea fit etiam hnmanitati fux com* municata. Ac breuiter, petit,vt manifedum bat,quod In TitfAnro verbum fit caro fadum* Potebatem, inqnit Cyrilhis, lil-iQ, cap.z. quam pob rcfiirredionem fibidatam dicit, anterefur-redionem queq; babebar. Nam fi non babebat, quo-modorepulit Dipbolum,dicens: VaderetroSatana^ Et quemndo dibipulis pote/|atem nducrüa dæmonia dédit»

JO^rinES flEHT irs.

dedit C Hscc 0lt;^ id genus alia,cum antca,qua potuiper-fpicunatCjCx co Pauli loco, qui eft de exinanitione, 8ó txaltationc Chrifti,cxponerê,nontamê dimittor abfq? fannis. Nugatur enim aduerfarius , me mihi in co loco txplicando mire placere. At enira illud tu icias, Bullin’ gcre,me mihi placere haudquaquam : fcio quis amp;nbsp;qua= lis firn, Óó me meo pede metior. iVlirificè autem placet inihi didum Pauli, quo oculi veftri ita perftringutur, vt palpetis in meridie, ficut palpare foiet cæcus in te* Oebhs.

Hisiànnis a Jqcitur alicubi virulentus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuni

tnim dicerem de forma Sc maieftate, qua Ghriftus cft incoeleftiregno,addidi, quódGhriftus non verfetur Phyficomodo in coeloBmpyreo,in quo ftct,fedeataut atnbulet, fed fit in ccelefti regno ea maieftate,quam nee aurisaudiuit, necoeulus vidit, nee cor hominis cogitât. Similiter cüm oftenderem', Ghriftû omnia impiété,addidi,non quidê Grafio,mundano, nbsp;nbsp;Phyficomo^

do.fedcoelefti, et nobis ioconprçhenfibili modo,quem oculus non vidit, ncc auris audiuit, nec in cor hominis afcendit.Hæc fententia, verba funt Spiritus iàncfti, Efa, 64., extant initio apudEiàiam. Deinde recitantura Paulo, ^.Cor.^-ad compefeendam infolentiam humanæ rationis, vt non ferutetur modum ôc rationem earum rerum, quæ nobis infuturo feculo, amp;nbsp;in cœlefti regno iunt diuini-tus præparatæ. Bullingerus autera , vt haud oblcu« rè teftificctur fatanicam fuam virulentiam aduerlus oraculaSpiritus fanlt;fti, amp;nbsp;Epicurcum fuum animum,

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Z R Z qtu

T)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cht^isti

qui (j3em ccelcftis noftræ ßlutis,fccum rideat, fpoiitc, inquitjdamus aduerßn'o nioduin ilium, qucm infini« tofuo coi'pori tribuit,quo videlicetvbiq?, ficamp; infe« ra pariteramp; Ripera adimpleau Nullus enim piorum, prudentiumq^ virorum vnquamabonhodoxa veiu« Rateaudiuit, nullus vnquamin lacris libris vid)t,n£(p vllitis animü vnquam Ribfjt, aliud, quam verum cor» puSjRium locum, Sc Ria membra, Riamcp fubRantiam retinere,amp;c,Hoc certe non cR me,fed b:faiam,amp;f Pau« IR, imbSpiriiûipfum fanclû ridere.qui amp;ipßdemo» do amp;nbsp;rat-ionc earura rerum,quæ nobis in coeleRi gio« ria contingent,diRêréntcs,ijsdem verbis, quibus ego vfusfum,docent,eummodum nobis in hac vita efic incomprjbenfibilem. Nam ß rationem eius maiefta» tis, qua nos homines in futura vita fruemur, nullus oculus vidit,.nulla aurisaudiuit,nullum cor bominis cogitauit,quantb minue ncc oculus,nec auris, nec cor hominis perciperc aut intelligere poflunt earn maie» Ratem, qua films hominis ùa vniiatcm perfonæ filij Deiaflùmptus,amp; fuper omnia euecRus, inccelefti fuo regno ornatui; Bullingerus autem, mfi eum modum ,fua able audiat,Riooculo videat/fuo corde intelligat, nifi videlicet ChriRum corporc fuo in vno tantùmlo» cocceliEmpireiinueniat, St^ipfum aut Rdentem,aut Rantem,2utde3n bulanttm videat,non fbliim ipR ri« det,fed exiRimat etiam omnes prudentes amp;nbsp;pios vi» ros,omncmortbodoxamvetuRatem,vniucrfair'qjfa» cramRripturam ridere.Ncc mirum,metirur enim ali» os c fuo ingcnio:amp; cum ipR non pofsit feR Rpia car» nales

I OMKE s •B^EKTirS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«27

nales Rias cogitationes artolkre,aibiïratur,omncsho’' niines fimiliter afFcctos. Miferrimurn hominum ge=gt; nuSjquij ciiamfi toties in fcholaecclençaudiucrûtmy’« fterium Iiicarnationis cflè ineftàbile ÓC incomprehen= ßbilcjtamen, nifiipfisfit efîàbilc amp;C comprehenfibilc, putantcflèvanum/omnium» Hoe autemmyflerium idcirco dicJtur (/ïquidempropriè voluerisloqui)in= eftabile, non qubdDeus fit in hominc Cbh/lo, fic fnim conditio cuiufuis hominis dicendum efièt my» fterium inçHàbik, vt certcc/l miraculum non inter «xtrema ponendum, fed quia Deus, qui eft natura fiia infinitus,aflumpfit hominem, qui eft natura fua fini= tüs, in eandem per/bnam,ÖC ornauit cam bonis infîni-tis;intet quæ Sk illud continetur,qubd extulerit eum hominem in /ummam altitudinem amp;nbsp;celßtudinem, quac nihil aliud e/t,qu'am omnipræ/èntia, 8gt;C omnium tcrum gubernatio» Hoc eft in oculis quidem noftris miraculum, rcliqua omnia multis modis cxcedens: non eft autem talc, quod omnipotentiam Dei, tot fa« cræ feripturæ teflimonijs cxplicatam confirma-tam, fuperct»

Et quia fecimus hic mentionem omnipotentiæ Dei, reipondebo paucis ad ea,quæ Bullingerus de ip-fa concionatur. Etfi enim fiatueram has gfus prg, terire,quippcquódnodubitem, qujnattentus lcdor,j quicognitionem cauiæfu/cipiat, aperte videat, me itj mcoicripto,Sepia de cmnipotentia Deirecitafle,Se nullam pror/us iniuriam nec Martyri, ncc Bulh'ngero fccific:tamcn ne iterum queratur, fibi nihil refponde-

R 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri, a cite

*0

128 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTI

ri,agite dum , exponam dilucidè, in quo rtatuverfe« mur» In præfcntia enim non hoc quæritur.num Deus fit omnipotens» Exiflimo enimCinglianos hoc non ncgare(quanquam ,‘ß Luthero creditur,non credant) Ncchoc quæritur, num ex omnipotentia Dci,quæuis fint colligcndamon enimefi: dubium, quin Deus mul« ta pofsit,quæ non facit. Nec hoc quæritur, num quæ* dam fint ,quæ Deus ficere non poisit. Manifeftum c* nim cfi:,quôd eum Deus fit longe omnium perfedifsi« mus amp;nbsp;conftantilsimùs, non polsit ea , quæ funt vcl imbecillitatis velinconftantiæ, quemadmodum clarè in priori feripto explicuimus : hæc autem impotentia in rebus eftipfis , noninDeo. Sedillud inpracfentia quæritur: Num.quod Cingliani fentiut,corpus Chri« fti nonpofiê nequidem omnipotentia Dei, vel absep locofaluumconferuari, velinmultis fimul locis efle, referendum fît inter ea genera , quæ nullo modo fieri pofîunt Z De hac quælîione nominatim eos in nieo feripto aliquoties admonui. Et quia manifeflè dicunt, qu'od ne omnipotentia quidem Dei efficere queat, vt humanum corpus conferuetur faluum, vel absep loco, vel in multis fîmul locis, vel vbicp : idcirco recTe amp;nbsp;iu= fl'econnumerauieoscumPlinio 8c relmuis Epicureisl Sicut enim Plinius inter ea, quæ funt Deo impofsibi« lia, recenfet amp;nbsp;ilia : mortalcs æternitate donare, re* uocarc defuncfîos, quæ tarnen iuxta Propheticam ôô Apoilolicam dodirinam, non fblùm funt Deo pof fibilia , verùm etiam facilia , amp;nbsp;certifsime futura:

ta Cin*

lOjiNKLES

ItiCiDgliani recèlent inter ea, quse Deo impefsibilia ftint, ctiâ illud ,quod iam de humano corpore cômegt; moratum ell, Ciini «men hoc in corporeChri(lino tantùm fit faâum, fed etiamièmper, pro maieftate ci» us reuera fiat,quemadraodum et in prioribus fcriptis, fiiprà in hoc fcripto, euidctiGimis lam (âcræ fcrip» niræ, quàmveterum fcriptorumteftimonijsdemon« ftrauimus. Quid enim effèrri fuperomnes principa« tus, ôc fuperomnenomen in hocSd futurofèculo, aliüd ell, quàm præter alia. ciiam fupcr omnia loca fuisfpacrjs circumferipta effèrri;' Quid docere corpus Chrifti elfe ver'einccxna præfens, in pane difpen= ^àri (quod veteres docuerunt)ah'ud eft,quàm corpus Chrifti iàluum abfcßloco , èC inplurimisfimul locis conferuari ; Ae relt;ffé quidcm dicitur, non quæuis ex omnipotcntia Dei colligenda cffc* Ilia autemfunt ex omnipotentia eius colligenda , quæ verè ex volunta« teamp;veiboeius colliguntun Manifeffa verbe fl voluntas Dei, manifeffum eff verbum Dei, qubd filius hominis fit affumptusà filio Deiin vnitatem pcrlb-uæ : qubd Chriffus fit vnà cum corpore fuo eue» tlusjfuper omnes ccelos, fùper omnes principatus, fuperomnènomen, fuperomnemlocum: vtin ma= icffatc fua vfçp adeb non concludatur vllo circum« fcripto loco, vt potius omnia coclefli modo impie» atôègubernet. Quarc hisCinglianis,quiaffirmât,ae omnipotêtia quidê Dei fieri poffè, vt humanû corpus ablque loco vel in multis fimul faluura confiffat, non

»30 nbsp;0£ mCyîr^^JTlONE CHT^TSTl

fîtiniuria , quod annumerentur cum Plinio, ô^rdi« quis impt)s,omnipotcntiam Dei oppugnantibus» Ac niß refipuerint, annumerabuntur tandem cum Satana amp;nbsp;omnibus angelis eius in ætcrno barathro, ' Expofuiiteru,quanta breuitate(nifiliquid mead* Uerfarrj, calumniofsc obieftiones xi«?A’'«f'«,quaru tarnen plurimas deinduflria.tan^rerponfione indignas pre» tcrq ,me fuerint rcmoratae JÔC quanta licuit perfpicui» täte, quid fibi velit, quatenusjfe extendatperfoj* nalis vnio duarum naturaruminChrifto (hoc eft) In* carnatio vnigeniti filq Dei Domini noftri lefuChri' fti. Etfi enim hoc my ftcrium tarn admirandumeft, vt fupcret omnem human urn intelleiftum,tarnen opcrx* pretium eft, vt in iplocognoftendo coprogrediamuf quo nos in his tenebris Spiritus landtus lucefcripto* rum Propheticorum amp;nbsp;Apoftolicorum ducit. Hæc ( inquit filiusiple Dei) eft vita æterna, vtcognofcant teColum verum Deum, nbsp;quern mififti lefumChri*

ftum, Sciamus igitur Incarnationem Chrifti non hoc propric lignificare, quod filius Dei, qui ab æterno, à Deo pâtre fuo ineffàbilitergenitus eft , inhabitetin Chrifto, filio hominis, lemine Abrahæ, ôô impleat eu fuaeflèntia, accommunicetcum eo nonnullatantùni deitatis Cuæ beneficia, Nam fi Incarnatio hoc tantum fignificaret, nihil impediret, quo minus fih'us Dei di* ceretur, cum quouis hominum incarnaridmplet enim fua eftèntia omnes homines, èc non fblùm conCeruat eos in vita, verumetiam iHuftrat eos multis radqs ftiæ deitatis japientia, fciêtia,fortitudine,Sô id genus alps.

irs, 13t

Sed illud fignificat, qubd fili'us Dei inhabicatione fua infcmine AbrahaCjóóiïnpktione eius, non fimpliciter in eo commoretur,ct aliqua tantum dcitatis fuæ beneficia ipfî cofnunicet, verum effundat in ipfumomncm maieftatis fuæ thefaurura ac plenitudinem, amp;nbsp;babeac cumipfo omnem fuampotentiam, fapientiamj'ufhiti^ am,prærentianiamp; gubernationcmcommunem. Itacp difcrimen inter Chriflum, alios homines non con-ftat propriè inhabitationc H lij Dei,in filio hominis,fed communicatione Idiomatum , (hoc efl ) diuinarum proprietatuni, quibus filius hominis ab inhabitantcfilio Dei ornatur, feupræconfortibus fuis,iuxta fcri« pturac verba, vngitur»Nec obflat dimenfitas humane naturae immenfitad diuinae, quo minus hacc illi infini» ta bona communicet* Nam fi nihilum ipfum non po» tuit diuinæ maieflati obflarc, quo minus ex eo coeluni amp;nbsp;terram 80 omnia, quæ in eis funt,conderet, multo minus potuit ei obflare anguftia humang naturae, quo minus fieret augufiiisimum receptaculum omnium codefiium amp;nbsp;diuinorum beneficiorum» Et hoc loco obferuâduseflvetus CanontQiiodconuenit filio Dei per naturam,hoc conuenit filio hominisper gratiam: exceptis rjs,in quibus cxprimitur vnio(ficut fupcrius ièculûjfuis verbis loquebatur ) ÔE includitur negatio, (hoc efi:)Peribnalis vnio duarum naturarum in Chri« fto,non efl ita intenigenda,quód diuinitas mutetur in humanitatem, autqubdhumanitas fueritabæterno, aut qubd humanitas transfuderit fuas imbecillitates in diuinit3tcm,fed qubd ßlua vtrius^ fiibflantia diui«

S nitas

Z)£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^^ÏSTI

iiinitas ornant in Incarnatione humanitärem ein» ni fua maieïlate , quam tarnen maieftatem huma* niras, tempore exinanitionis, fuo mododifsimula« uit,donee earn rcfurredtione,ecmilsione Spiritus fan* lt;fti,ecclefîæ,quantum quidem in hocfecuload falutein cognitu neceßärium eltpatefecir*

Ueindefeiamus illud,quód filius Dciincarnatus fit (hoceft) effuderitomnemfusc maiellatisthefau-Tumj'n filium hominis,quemalîûmpfit, no fua necef* fitate, fedjVt retfte habet Symbolum Nicenum, pro« pternos homines,Su propternofiramfalutem,Euan* gélifia vocateum: PlenûgratiaSd veritate, (hoceil) impktum omni genere verorum beneficiorutn deita* tis. Sed quidfNum his donis ac bénéfices fibi tanthm plenus eft;' Nihilcerteminus. Seditaplenusefi, vt picnitudoeius exuberct etiam in alios. De pknitudi’ neeius,inquit,accepimus omnes nos. Sicutenim vn« guentum, quod cHufum efi in caput Aheronis, non confiitit tantum incapitc, ieddefluxit etiam in bar« bam, vcfiimentum eius: ita pknitudodiuinortini bcneficiorum, quæ efFufà efi à filio Dei, in filium ho* minis,non hærettantùm in ipfius periöna,fed defien* dit etiam in omnia membra eius, quæiunt credentes inipfum.

Itacpctimagnofcimus,amp;f credimus, Chrifiumfili« um hominis efiè omnipotentem , nofier frudus efi, vtomnipotentiafuaconfiruemurin morte adæter* nam vitam. Ciim credimus eum eße omniiufium, nefie. frudus eil, vt propteriufiitiapjeiusrepute* mur

ITS.

iTiur nos coram Deo lufti, ac etiam reipfa I’ufli ef-ficiamur* Ciim credimus eura omnipraEfentem, no« fterfruélus eft, vt præfentia eins in omnibus aduer« fis confolationem habcamus, ÔÔ conferuemur ac H« bercmur ♦ Denicß cum credimus ipfum eiîè omni« fœlicem nofter fruârus eft, vc nos vn'a cum ipfb in æternum felicem ducamus vitam.Quid enimfpei non accrefceret nobis, quid rei non accederet nobis, cum certa fide tenemus, illam ipfain carnem, quæ ex nobis fumpta eft, amp;nbsp;qua nos præditi fumus, federe in fiimmamaieftate, ÔÔ tenerc omnium rcrum guberna« cula,ac frui omni ccelefti beatitateÇ'

Præterea, tenenda eft nobis hæc dolt;ftrina de maic= fiate Ss omnipotentia hominis Chrifti, ne in iandifi« catione ccenæ Dominica: videamur Papifticam Ma« giam iraitari 5óapprobate»

Non loquor hic de Cinglianis,dc quibus mox, fed de noftris , qui fatentur veram præfentiacorporis amp;nbsp;fanouinis Chrifti in coena, Nifienimhicrediderint, Chriftu vn'a cum corpore 8ó iànguine fuo ver'e in cœ« napræfèntê efiè,priuf^ verba cœnæ recitauerint, no video, quomodo effiigere queant Magica Papiftaru confecratione.Papiflicumfhoc eft)Magicum eft, his verbis(hoc eft enim corpus men} tanta virtutemefiè inditâ,vt mox ad prolatione eoru,corpus Chrifti an« tea abfens in ccelo.fiat præ(ens,et panis in corpus traf-fubftantiet. Eavis (inquit glofia in decretis Potificrjs) data eft ipfis verbis,quod ad eoru prolationê fiat traf« fubftatiatio.Hoc certè eft corp^Chrifti recitatione ex« ternoru vcrboru de coelo in terrâ detrahere, vt quôda S X luppiter

«3 DÆ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTI

Jupiter conceptis verbis c coelis eliciebatur. Non efl jgitur fentiendum,quôd corpus Chrifti fanguis ei* uscùrneflènt antealongißimo ab hincinterualloab* fèntia,fiant vi verborum in cccna præfeiitia: fed quod, cum maieffate Chrifti verè fint nobiicû in ccena pi æ* fèntia,adnûcietur nobis recitatione inftitutionis Chn« ili præièntia eorum : Si. diftribuantur nobis in cibuin amp;nbsp;potum, dignis quidemiàlutarem, indignis auteni pernitiofum* De qua re alias pluribus*

Poftremó, tenenda eft etiam hæc doftrinaad refu* tandum impium dogma Cinglianorum, deabfenn'a corporis ct îànguinis Chrifti à cœna.Poftcp enim ma* nifeftilsimis facræ fcripturæ tcftimonqs peripicuum eft,ea efle maieftatc bumanitatis Chrifti, vt omnia co* ram gubernet atcB c5ftruct,pcripicuu quoqj eft,qubd prefcnti iua maieftate pleni fint coeli Si terra* Confiât autcm humanitas Chrifti non tantum anima ratione prædita.vetùm etiam vcro corporc Si verofanguinc* Neccfiaiib igitur confequitur,quód amp;nbsp;incoena,à fiip“ fo inftituta, habcat fccum corpus Si fanguinem fiium: Si diipenfet ea,iuxta verbum fuum(quod vt ipft reel» tauit, ita Si fem per in coena, iuxtaipfius manda» tum,recitandum eft)edendaamp; bibenda,

vt i)s ad ætcrnâ falutcm paftamur Si faginemur. Atcphæcqui« dem haftenus*

IOâKNES ’BT^EKT s. Ijy

De afcenfu Chri-

fti in cœluiTijamp;c.

Eïiquuni nunc eft , vt etiam de afcenfu Ghhfti in ccelum,de accefluChrifli ad De» um pattern, àC afcenlù eius fùpcr omnes coelos dkamus. Et hîc apen’t fefelatifsimus ac opportunifsùnus campus, inquoCinglianavani« tas omnes fere vires fuas fingendi,mentiendi, recft'e pièdiâa calumniandi,deprauandi,8«^ inuertendi expe» natur^Nec mihi iam amplius negocium eritcum cate-chumcno in Chriftiana fchola, fed cum Luciano , in fchola Epicurea, qui thronum Deipatris omnipotent tis in Vtopia collocat» De qua re fuo loco»

In præfentia autem (umamus in manus afcenium Domini noftri îefu Chrifti in cœlum. Ac profcd'o,ni-fî mihi ratio habenda eifet explicandæ pro mca virili piæ doâ:rinæ,ne literam quidem fuicepiflèm aduerfus Bullingerum fcribendam» Tantaenimefllibido, tan* tus ardor, tanta rabies eius quiduis in calumniam ra« piendi, vt quo plus, quantumcuncß circumipeAe 8ô pie fcripferis, ebmaiorem dederis ei occafionem infà=» niendi ôô calumniandi, Cicadam aiunt alis non effe præhendendam, qu'od, vt coeperit flrepere, defînere nefciat» Sed pergemus» Principio, internos conuenit, qubdChriilusiuxtaApoftolica icripta,fublatus fit(vc Lucas loquitur ) quadragefîmo à refurredione die in S ? monte

2)^ JSCE^sr CHKJSTI COELf^ monte Oliued, inaltum, idc]jfpe(ftantibusdifcipuHs fuis, amp;nbsp;nubes fubduxerit eum ab oculis eorum» hiftoriaafcenfus ChriiQiinaltum, certifsimacfi:, verifsima. Etfi enim Bullingerus nelcio quid nugc* rur, me mihi banc hifboriac confeßionem adimere, mecum pugnare:ego tarnen, quia iam ad ealutnnias Cinglianas pen'e occallui, ftrepitumeius nihil moron fed ilkid diuina gratiaadiutus, ago , vtfidenimcam filio Dei, pijs eius raembris probem* ItaC]^ credo firmiter, amp;nbsp;ingenue confiteor, Dominum noftrum IcfvmChriftum, afcendilîè pofl refurreótionem fu” am amortuis, mirandolpedlaculo, in monte Oliueti, videntibus omnibus,qui coram prçfib adfueriint, ahum, donee nubes eum excipcret, amp;nbsp;aboculis ipfo’ rumfubduceret*

Quare,quod ad hunc hifi:oricum,cxternu, 80 viü* bilemafcenfiimChriftiattinet,nulla ell,quodego fei^ am, controuerfia* Illud aut quaeritur, de illo controî iiertitur:Num Chrifius, poflc^ fubdudlus eft ab ocu« lis diicipulorum.aicenderit ea forma,qua'amonte 0= liueti vfig ad nubes perucnit,a nubibus, phyfico pro= greflu, per reliquu acris,pcr fphgramignis,perfphç* ras planetarum,perfirmamentûftellis infignitum, amp;nbsp;per aquas fuperioreSjvfc^ ad coelu illud, quod vocant Empyreum,in quo fint corporales, varia? diftiuctas manfiones feu habitacula , 8^ in quoChriftus corpo« rali 8c phyfico modo ftet, fedcat, ac deambulet, prout ci vifum fueritjidep ea femper forma, qua è monte O* liueti vfepad nubes eft elcuatus,donee ex co codoite-rura

’BEKENT17S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

rum vfciî ad nubes in extrcmo die, iudicaturus viuos moriuos , phyficoprogreflu defcendat, abfo“ lutoiudicio,eôcum (àndis fuis reucrtatur, vt ibi cor« poralibus fefsionibus, ftationibus, itionibus Sd rcdi» tiombus.feu deambulationibus,vitâperpeiuôiucun’ dam 5lt; fcelicê ducat; Hæc ilia funt, de quibus in præ= fentiacôtrouertiiur,Hæcfunt,adquæ pro virili, iuxlt;= ta Propheiica Apoftolica fcripta,explicanda voca» mur, NoninquirimuscuriosefecretacŒlorum, quæ Spiritus fancTrus nobis in bac vitap'gnotaet occulta el« fevoluit, Scd facimus officium, quod in bac contre» uerfiadecœna Dnfecckfiæfilij Deidebemus^Potuif» icmus æquo animo ad pueriles bominû cogiiationes derebus ca’leflibus.côniuere: fed illuddemûintolle« rabile vifum eiljquôdCingliani carnales fuas pbanta* fias decoelefli regno CbriiFi.ôC maieflate cius.ita tué» turôc vrgent.vt ^pter ipfas verâ ÔC fubftantia’erap» fitntiam coi poris ÔC lânguinis Chrifti c cocna cius ex« turbcnt,autpotius excludant:ac fendant, neomnipo* tcntiaquidc Dei fieri polie, vt corpus Chrillifitfimul in cœlo,ôd in ccena,Ncc id folùm, verumetiâ, nifiquis impias ipforû ineptiasapprobet, exclamant ncgari ve riiatê corporis Chrifli, ncgari veritatê relurredionis mortuorû, Sd alia id genus multa.Hæc petulâtia, hæc infolentiajiæc impictas nô efl fercda.Offcndant fane multibiscôtrouerfi')s,ctptuibenturin carnabbus fuis et inufteratis opinionibus: interea aut pq rede crudi» ljntur,et agût Dco ^^ptcr barû rerû explicadonc gra» tiaStEtfidifcedûtCapernaite,nec amplius ambulâtcu Chriilo,ma»

»jg D £ ASC CHRISTI mCOELI^U manct tarnen Petrus cum collegi's fin’s, donee verain perfedara rerum cognitionem afiequatur» Sed ad infinuium»

De coelo nobi's fermo eflji'nquod fe ChrifiuSjpoft' quam per nubem fubduAus eft ab oculis difcjpulo® rum,receperit,amp;in quo nunc in maiefiate fua com* moretur» Hic obtrudunt nobis Cingb'ani talecceluffl. quale in priori libel 1 o è (criptis eoru dcfcripfimus.Cce» lû,inquiût,en:locuscertus,n5inhifce terris,fed difim* ótus à terris, ac longifsimè ab eis remotus: diftindus ctiâ ab ipfis c cell's afpedabilibusjôc inferioribus, no V« bicpjfed conftitutus fiipra nubes et fiipra mundû hune corruptibilem.imb fiipra oês cœlos.in excelfis,domus Dei patris , habitatio , fedest^ Chrifii ac eledorum ciusbeata,diuina,æterna, irnmen(à,fplendida, fpiritu* alis, corporea, Habens ipacia,eacp latifsima,in quibus localiter itur,fedctur,ftatur ambulatur,Hoc efi cce* lumCinglianorum, in quo Chrilium abafeenfu eius emonteOliueticolIocanu Vocamus autemCinMia* numccelum.non qubd hoc primiipfi totumfint ar» chitedlatijfêd qubd ab Humana ratione et fuperftitionc confilt;ftum,amp;r propagatum,ac nomine Empyrei inßg^ nimm, patefadionc autemEuangelrj Domini noftn lefii Chrifli penè collapfum, infîaurarc, exornare,amp; tucri conentunNecinufitatum eft, qubd collapforum âcdificiorum inflauratores, autorcs ebrum dicantur» lmb loannes ipfe Apoflolus tali généré locutionis de cHaritate vtitur» Vocat enira præceptum vêtus, quod ab initio nobis fît datum : vocatamp;Snouum, quod fub* inde

lOJNNES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IES. 13?

inde repctatur rcnouctur. Quare non debet nobis ciTcfraudi, qubdalicubidixerimus , Cinglianos cHc huius noui coeli architeiftos« Vetus cnim eft, quod fit iani ante humanis fomnqs confidum : nouum auté

quod Cingliani renouent, ÔC nouis coloribus ex-otnenuTergiueriariquidem nunc incipit Bullingc« tus, nihil, inquit, curiofius de ingreHii Sc egreilii, aut etiam de colloqurjs amp;nbsp;deambulationibus Chrifti Sanclorum in coeleftibus,diiputo,Et me allatrans, non vcretur,inquit,ille (Brentius ) nugis illis (uis ftp tilibus moleftare perturbarcqj Dei ecclcfia. At enim, Bullingere.ego non perturbo Deiecclefîam,fedte,tc ’n^, ipfum optimo iure perturbo amp;nbsp;molefto, qui ta futiles nugas de coelo veftro Empyreo ecclefiæ Dei obtrufifli.Certe nihil finxi» Vcftra ipibrum verba de ftationibus, feisionibus, amp;nbsp;deambulationibus in coelo rccenfui , veftra figmenta commcmoraui, amp;nbsp;ea re-futandafufcepin'udicium lit penes omnes pios,8ó do« lt;fi:os viros« Primùm igitur videmus,Cinglianos fta-tuere ccelefle quoddam corpus,extrahuncmundum, quod fit regio latifsima, in manfiones corporales, 8^ fpaciacorporalia.in quibus corporaliter eatur, fedea« tur, ftetur,amp;:^ deambuletur, diliinda*

Etfi autem Cingliani non omnia,nifi fallor,fchola* fticorum 8c monachorum ibmnia de huitis cceli con« ditione approbant : tarnen vifum eft, hie ea comme-tnorare, vt cognofcamus, ad quæCingliani fiio fig* inento, vel alludant,vcliterumoccafionem, quod in jpfis eft, exhibeant, Nouem ( inquiunt) funt Mono*

T polia

140 T)E JSCE’EtSE CH^RJsri COEL^U Sckbßicortim polia ( fic cni'iïi vocant choros angelorum hominu ör moriAcharn bcatol um) in ci'uitate HieruGlem, Et infimus chorus ytrla.defw^^'plurcs angelos côtinet,quàm funt atomi in fok. Cho* Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decuplo plures , Sóficconfe*

wttzo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, (iciit aqua in decuplomaiorcfl terra, acr in

dectiplo maior quant aqua, amp;c. Et alias.In coclo(in* quiunt )Empyreo funtlocacorporalia pro fandis di« ftinda , NamChriflus cætcros exccllit tam angelos • qu'am homines,óó loco èc dignitate. Poft ipfhm cre'= dimus beatam virginem fuper omnes alios. Deinde cæteri ordinanturfecundum dignitatem ipibrû. Hu» JUS autem imaginatïo facile poteft haben', fi quis ima« ginerur aues in 2êre,8ó pifces in aqua.’Sic in Empyreo jnielligcnda funt collocari corpora, quia corpus illud multum habet de altitudine ftcut alrj cceli. Vnde non debet quis imaginari, quód ibi fint beati ficut in fola* rio. Nee tarnen intelligcndum eft,quód vnus fit dire-clè iupcrcaputakerius, Sedficut, fieftetmons rotun-dus,6c aliquis cfiêt in culmine, ôd aliquicircum circa, fic poteft aliquisimaginari, qui melius nefeitdifpoE* tionem Sandorum in ccxlo Enipyreo ChriHi', Sed v’akant ilJæ Monachorum ineptiæ. In præfentia negotium nobis eft cum Cinglianis , quibus neemi-rum,nec nouum videridebet, quódcoclumEmpyre-

• um cxagitemus,ciim ante nos Erafinusftios deip/olu doshabueric. ProaibitnoCinciuiens) nouos orbes fabricatuur ( Tbeologi) addito deniq; latifsimoillo pukbcrritvcqj, ne rdlicet deedèt, vbi faïiccs aniinæ commode vel fpadarj,vel conuiuium agitare, vel etia pil»

14.4

pila ludere poflènCjamp;c.Cinglianijgiturfennunc.cœln illudfuuni, ad quod putant Chrucum (èfe poft afcen^ fum fuum è monte Oliueti,recepifle,elîe corporalein, caniqj latifsimam regionem, extra hune mundû cor« ruptibilé,quæ contineat fua corporalia habitaculajo« ca.et (pacia,in quibus Chriftus corporalitcr,aut fède* at, aut ftec, aut ambulet. Hoc autem efle purum putu figmentu , probauimus ex Moft in priori îcripto tani luculêt€r,vt nemo,niti qui authoritatê Mofi contem* nat.contradicere, vclfàltcinverifimiliquad.â ratione cjueat » Agnoftimus quidé,multâ e!îê in iacra feriptura niëtionemccelorû, varia eflèeorû gencra:inter hgc aût nullum plane locum habet fiftitiû illud Empyretr, in quo Chriftû,vt ibi aut ftet.aut fedeat, aut dcambu« let,collocant»Credo quidem Bullingerum poenituillê huius temeritatis amp;nbsp;impudentiæ : fèd feripta dus ex* iant,ÔÔ pergitea partim defendere, partim difsimula« re.Quare pergemus nos ea pro noftroofficio refutarc damnare. Ueindefatemuramp; illud, qubd Chriftus verc dicat : In domo patris fui multas efîê manfiones: neganius aut,et pernegamus,qubd nomine manfîonu hoc loco intclligenda fînt externa amp;nbsp;corporalia habi* tacula,in quibus beati comorentur corporaliter,e« grediantur ac ingrediantur phyGca motioneôô pro« grefsione. Nec inuerto hîc ftatû difputationis, vt Bul« lingerus nugatur, fed recenfeo verba fententia dus, quibus fiftitium fuum coelum defcripfit. Nunc autem,poftquam videt, fe extra fepta progrcfRim,in» cipit tergiuerfari , amp;nbsp;alib lèfe proripere : At enim T Z hîc

14.» 7)E ASC EnSJ^ CHERIS Tl IN COE L TU hîc tibi fiilendus eft gradus, Bullingere, Si proban* dum,quód in coelo fine corporales inanfiones, in qui* bus fint corporales bominû commorationes, egreft fiones Sc ingreisiones» Nam fi hocdeChriftoaftir« mas, multo magis de alijs hominibus affiimabis. Et quid, quod alias babeat veteres Scriptores profuo ro« bore, inexpofitioneautem vocabuli, ManGonu, tarn longe 'a multorum veteru fententia , qui manGones, non pro corporalibus habitaculis, fed pro præmioru diffèrentijSjamp;S gradibus beatitudinis interpretantur, receditC Sed illc pro iua authoritate excerpit e veteru monumentis, quæ videntur fuæ cauftc patrocinari: quæ autem cum ea pugnant,fjs medium ciigitu often* dit:autconatur,quoquo modo poteft,adfententiäfu« am infleftere* lam manifeftu eft SC illud, quod Chri* ftus dicat Î Vado paraturus vobis locum. Negamus autem, quod nomine loci intelligat, quod Bullinge* rus intelligit, in coelo videlicet Empyreo ( quod Kn* gunt) eftediftinftaloca, quibus corpora beatorum contincantun Dicit quidem non eflè locum terrenu amp;corruptibilem, ftd incorruptibilem. Inpræfentia autem non loquimur de loci inhacrentibus, quæ funt corruptio autincorruptio,ftd de ipia loci eftentia,qug eftiuperficies corporis continentis» QuareGcut negamus Chriftumloqui de externis Sc corporalibus manGonibus : ita negamus etiam eflè in ccelefti regno corporalia loca, quæ Gnt corporis continentis Riper-ficies.Nam quemadmodum tcmporis,ita Sc locorum diftindiones (Gcutfupra dicebamus) flint tantiimin

hoc

lO^N'HES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/rj. »43

hoe tnundo óc cu hoe mundo gem'tæ, cum ip£b qucc^ tranfituræ: ante ôd extra illû,nullæ funt* Quid cnim ijs opus, vbi nulli funt locales motus, nullæ mutatio» nes,nullæ progrefsiones, fed omnia funt perpétua,fir » ina,fixa,inalterabilia,8c immutabiliaC Et ciim corpora beatorum non funt amplius in ftatu futuri feculi aniimlia, fed fpiritualia, quemadmodum Paulus ait, habent ctiam,nonmutata ipforum eiïèntia in ipiritus, illamfpiritus conditionem, quod non amplius conti« neanturalterius corporis fuperficie, Sed quidç’ Quo« modo in coelo Cingliano erunt locacorporalia, hoc efljfuperficies corporis continentis,cum ipfum non fit corpus,fed meruni fit figmentum*/ Scio Theodoretû, fcio alios diccre,corpus humanum habere inaltero feculo eandcra circumferiptionê, quam habuit in hoc feculo, Sed refpondi iam ante, Só iterum reipondeo, hoc nullo firmo amp;nbsp;rccle intelledo facre Scripturæ te« fiimonio dici: amp;nbsp;has pueriles cogitationes de rebus cceleftibus, inPatribusferendas, inCinglianis dete-ftandas efle: propterea quod illi fimpliciter iecuti fint communem errorem, fine aliorum contumelia amp;nbsp;ve-ritatis oppugnatione, Cingliani autem hunc errorem ita tuentur, vt ctiam veritatem oppugnent : amp;nbsp;hac af« feueratione non ibliim veram corporis ôôiânguinis Chrifli præfentiam c coena eins proturbare conentur, fedetiam eos, qui contradicunt, impietatis de refur* reâione mortuorum publice accufarc no vereantur, Quare iterum atcß iterum conceilor, quod qug in hac caufa funt in Patribus toleranda, ea fint in Cinplianis

T z dam-

,44. quot;DE JSCEUSr CH'KJSTI COELKU damnanda» Cæterum Chriftus, c'umait : Vado pa* raturus vobis locum , non loquor de loco proprie, multó minus proprijfsime, vt Bullingerus fcribic, vc fignificet luperfîcicm corporis concinentis: fed «lt;£«,de felicitate amp;nbsp;beatitudine, quamin Deo pâtre, Apoflolijö^ omnes per verbum eorum credentes, finthabiiuri, vt Gtfenientia* Vado ad pafsionemSC tnortem , qua paraturus fum vobis Deura patrein propitium, vt agnofcat vos filios luos, Sgt;C vn'a mecuni perpetub felices reddat» Vnde Sgt;C addit : Icerum ve* niam, hoced: , reiurgam à morte, Sô aHùmanivos ad meipfum, vt vbi fum ego, Ôô v^os fitis ♦ Vbi ergo 'eft Cbriftus, vt ftiamus, vbi fint Apoftoli 80ornnes credentes C Relpondet ipfe Philippe: Annefeis, ( inquiens ) quod ego in pâtre fum, pater in me t Eft ergo Chriftus in pâtre* Et cùm Apoftolos amp;nbsp;cre* dentes aiïumat ÔC ducat eo, vbi ipfe eft, manifefte fequitur, quod faciat, vt amp;nbsp;ipfi fint in pâtre, hoc eft, vt habeant propitium patrem, fruantur vnàcuni ipfo paternafua amp;nbsp;coeleftiacdiuina hæreditate. Vi* des, fi veram huius dicti fententiam confideraucris, nihil prorfus dici de parando loco corporali, lèufu’ perficie corporiscontinentis, fed tantum defpiritua* li, cœlefti nbsp;nbsp;æternafelicitate, quam Chriftus mor*

te amp;nbsp;refurretftione lua , apud Deum patrem omni* bus credentibus in cœlefti regno parauit. Reputa autemmihiquælb,optimë leclor , cum animo tuo, quàm/cclerata vafricic Bullingerus conetur teàfta«

tu eau*

lOJUNES Ti^^EKTirS tucaufæ abducercjamp;fuum figmcntuoccukre» Quæ» rit cnim à me, An non(inquiens) à rerum initio om» /o/. nes in ecclcfia Dei fideles crediderint,pofthancvi= tam, amp;nbsp;extra hunc mundum aliam eflê vitam , nbsp;nbsp;ali^-

üd feculum, nimirum, in æterna ilia noflra patria, quæ fît locus ccrtus, nbsp;nbsp;manfîo fcelix, parata nobis à

Chriiîo, veravtiquc fcelicitas, ÔC vitaièmpiternaC' Habes quæflionem non certc alio dolo mihi propo* fitam, quam Herodiani Chrifto quæftionem de dan-do cenfu Cæfari propofîierunu Sedbenè habet* Co« gitationes Sgt;C confîlia Satanæ, non funt nobis, propi» tio Deo, tàm ignota, vt non pofsimus ea depræhcn» dere*

Primùm igitur, non quærit 'a me ilia, qu'od ignota fîtei confelsiofideimeæ, devera ÔC æternavita, tjuam in lefu Chriko vnico noftro feruatore expédia“ mus: fed vt me apud fuum theatrum traducat, perin» deac fî aliud ore profiterer, aliud corde cglarem* Deinde fimular quidem in bac quæflionc candorcm que» dam : fed fi oculos aperueris, nihil eft ea infîdiofîus* Alia ennn funt verba plana, perfpicua, aperta, Ôd ex» preflâ, alia autem tam obfcura,ambigua,8d flexiloqua, vt facile appareat,talcm efic hominem, qualia funt hçc verba cius. Plana ÔÔ perfpicua iunt: Ab initio reruni omnes in ecclefia Dei fideles crcdiderût,poft banc vi» tam,aliam ciTe vitâ,et aliud fcculum,nimiru in æterna ilia noftra patria, vera vtiqj fcelicitas,Só vita fempiter na, Hec agnofto, vt vcrifsima,ita ct certifsima.Et credo accofiteor ea ex animo vna cûvniucrfàorthodoxa

SCEUSy CHRIST I IN COE LEU amp;catholicaccclefia Domini noftrilefuChrifti» Ncc cft vlla alia,inter tot,amp;^ tam graues huius feculi cruni“ nas, ipes óó confolatio mea, quam quöd aiperfus (anguine lefu Chrifti, expedlem alacri animo hæreditaa tem immortalem, óó incontaminabilem((îcut Petrus loquitur) atq? immarccfcibilem , confèruatam inca* lis erga nos,qui virtute Dei cuilodimur per fidcm ad falutem^Probtcorautem hæc,non propter Bullinge’ rum, quem maligniorem ÔC virulentiorem iudico, cp qui pofsit confelsionem vere piam æquo 8ó candido animo acciperc : fed propter veram ecclefiam fill} Dei Domini noftri Ie(uChri(li,vtintelligat,mihinullum aliud (ludium,^^ nihil aliud in votis e(îê,quàm vt rum amp;nbsp;germanum eius membrum fim, ac inChnllo veroeius fponfo, inueniar,

Flexiloqua aute et ambigua ac infidiofa verba funt: Extra hunc mundum, locus certus , amp;nbsp;manho foelix» Namfi quæftionarius nofter intclligit his verbis,pa* triam æternæ noflræ foclicitatis, non e(îè rcmfîâain, quæfît perfapientes homines induda,vt hoc cômen* tocontineant vulgum in olîicio, fed eflè certifsimam diuinitus traditani,amp;S cœlcftibus tàm oraculis, qu'ain miraculisconfîrmatam,nec efîèmundanam, quepof* fit humanointelledlu compræhcndi,(edomnes huius mundi conditiones, humanæ mentis cogitationes fuperare, redèfentit, vtcunq? ambiguë loquatur. Si autem nomine patrie æternp felicitatis intelligitca* lum illud.quodEmpyreum vocant, amp;fquod fit cor* poralis latifsima regio,quæ fit pofita localiter fupra hunc

lOJ^NES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irs. 147

Iiunccorrupnbilemmundum, nbsp;nbsp;in qua fint ccrtaS^

difiincla habitacula,eacp corporalia, in quaetiam in» digenæ certis locis circumicnbuntur, ód corporaliter ac localiter nunc fient, nunc (èdcant, nunc de loco in locum obambulcntî amp;ad quod coßlum, Chriilus, à nubeiufceptuscil, phyficamotione pro» gi'efiu afcenderit: ex qua re ctiam conficiatur, vtcum Corpus Chrifli in eo ccelo localiter, iuxta Cingliano» rum fententiam, circumfcribitur, non pofsit efie, ne diuina quidem omnipotentia, in coena Domini, vcre ^fubflantialiter præiêns,Hæc,inquam,fi flexiloquis fuis verbis intelligit, prorfus nonlbliim vtanilia de= lyramenta, fed etiam vt deteflandam impietatc dam* iiainus. Nam hæc de coelofuo MärtyrernSóBullin* gerumdocuifie, Sóargumentis eorura, verarapræ» fintiâ corporis amp;nbsp;fànguinis Chrifli 'e coena eius pro« turbarc conatos efle, oflcndimus inprioribus noflris fcriptis luculenter, 8C quxadhuc ipfoiumfcriptis ex* tant,manifefte tcflificantur. Hæc ilia funt vana fom* nia, hæc funt impiafîgmenta,quæ impugnamus,quæ deteflamur, ôdquæauthoritate Propheticæô^ Apo* ftolicæ fcripturæ condênamus. Sed pergemus.Mar* tyr amp;:Bullingerus fentiunt, hoc fuuni Empyreûcoe» lum.effecorporeum. Vnde amp;nbsp;Martyr: Cumcoelum illud(inquit)intellcélualc vocat Strabus, ne putes ip» fum non efïè corporeum, fed quia oculis noflris non potefl cerni. Et Bullingerus, cùm contendit effè in eo ccelo loca,quibus corpora circumfcribuntur, amp;nbsp;man« fiones locales, nccefiârfo fentit efïè federn corpoream»

V Et

»48 2)^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRIST I I’K COE LEM

I3t tarnen fentiïmteflè fedcm fpin'tuakm. Hoc ciitn H^ieciflemcis,obfecro te,»udi bellaniÔCfuaiicinBub JpoKjiünt. jipgfj.,' tergnicrßtioncm. Idcirco, inqin'cns, locum il* linn, id eft codum. nuncupaui corporeum,có quod non nihitaut nullibi,ftd certus fit locus» QuidfNum ccçkimillud ideocft dicendum corpus, quia non eft nibitautnoneft nullibif Atqui eadeni ratione An= gelus.imo Deus ipfe dicendus cffttcorpus, quia non eft nibil,8lt;: non eft nulIibi.Quæ eft hre licentia,quac (emcritasabutendi vocabulis,S(r confingendi nouam Gratnmaticam;’ Habes iterum vcrtigincm,qux tanto plus cluceftit, quanto longius in ftripto Bullingcri progrefliisfucris, Namquodaddit, ideo dici corpus, quod fit cert us locus, quid bine fequitur, quamquod globus vniucrfi orbis non fit corpus, quia tantum ab« eft, vtiuxtafuam exteriorcm fupcrficicm fitin certo loco, vt plane in nullo fit loco» Et oftendimus fupra, quod corpus Chrifti v^erum fit corpus , ctiamfi non, contineatur in loco localiter.Qyod fiaduerfarius per* git c (uo ccelo certum facerc locum, idlt;^ proprijfsimc, quemadmodum alias aftnmat, quid eft , quod tanto ftudio amoliatur à fe fuipicionem, nc vidcaturfacere coelum ntundanu, Ariftotelicum, Sophifticu, Thal» mudicum,amp; MabumeticumC Quid eft, quod retjeiat choreas faltationcs inccelo Vocamus enim Io» cum mundanum Ariftotelicum „(uperficiem cor* poris continentis»Nec hue facit,quod aduerfirius di» cit,Çc loqui de loco incorruptibili»Nam amp;nbsp;Ariftoteli, cui vniuerfus mundus eft acternus, eft etiam locus æ-

ternus»

lOJK'biE S NTlt^S. i 4. f^rnus. Ei fit hïc fermo, ficut óé fuprà admonuimu?, non de loei inhxrentibus, fed de loci e£Tènt 13 , qu^ie continentis corporis fuperficies ♦Cum autem Bui« fitigerustribuatccelo fuotakmlocum, 0lt;2cxtruatin co locales manfiones, acinffituatlocales ÓÓ phyficas ftationes , fefsiones, SC progrelsiones, certe ea iacic fundamenta, fuper quibus Sophikæ, Thalmudidæ, Mabumetiftæ fuas cceleftes delicias collocaiunt; ilium effodit fontemex quo omnis iilorum vani* Us Icaturif» Quare, coelum eius non immeritb di« «^umefl Sophiflicum, Thalmudicumamp; Mahume-ticum.Immerito autem accufat me Icurrilitatis, quod recenfeam, quæ ex vanis fomnrjs eius confequantur» Non enim commemoro, quae ego finxi, fed quæ So» phiftæ finxerût, et quæiaftauratione fidtitfj cœli Em« pyrei in ecclefiam reducuntur. Scilicet, feurrile eil, cum ego aliénas vanitates adreprachendenda fomnia Ginglianorum de fuo commenticio coelo, recenfeo» Cum autem Bullingerus obtrudit nobis hominesin cœlo capitibus incedentes, nbsp;nbsp;de eo, qui per portam

ingrediebatur, quando venit, ac multa id genus alia ridicula,fuma adeoep ipfifsima eft grauitas. Sed quid fa cio; Si taies aduerfarrj w »oavam«’« perfequi veU lem, nafccretur mihiopus Iliade maius» Omifsis igi« tur iftis, pergo. Sicut affirmât coelumfuirm effe corx poream federn,ita non concedit elle vbiqj aut immen« fum, fedcollocat fupra hune mundum,in locisexcel« fis»Quod igitur de vbiquitate fui cœli negat, habet ec« ce reum confitetem^Fatcor njngenue,tantum abeflè,

V Z vtcœ«

tço- DE JSC CHT!jsri IN COELrU vt cœlum fuum fit vbic^, vt plane dicam, nuf^ in iota rerum natura cflê» Prorfus enim eft fiditium, neep vn^fuit,ncc^ vn^ eriu Quod autem de immenßta-re eius dicitur, etfi manifeftum eft, quod antea pofue* runt iramenfum, tarnen addunt nuc corredioncm,5ó dicunt, eflequidemimmenfum, quodadhumanum captum attinet, non autem coram Deo ♦ Bella profe-do corredio* Quafi verb quic^ in omni rerum vni» uerfirate fit coram Deo immenfum, autinfinitu, cum ne ipie quidem fibi, s iBi(inquam) fit immenfusÔC in-finitus, quippe cui menfura amp;nbsp;fines(vtita loquar)ru£ vel eflèntiæ, vel dominaticnis,ct maiedatis fint cogni tifsimi. Hic verb, cum fit fupernorumexcelibium locorum coeli mentio,vapulat altera régula, quam de vocabuliSjSVPR A et infra recitaui, Ac verbaquidem regular, Bullingerus fideliter commemorat, fed immamter in eamgrafiàtur* Regula enim ed. Ciim fermo cd de rebus fpiritualibus oó cœledibus, ha^c vocabulasVPRA et infra, vfurpanturquidemex humanaconfuetudine, non autem definiuntur locis, dd dignita£e,indignitate,maicdate, abiedione, gaii-dio,horrore, Iartitia,tridi£ia, 8c alqsidgenus« Habes regulam. Nunc audi quam modede,quam fobric earn excipiat Bullingerus, In banc(inquit) infanram vide* t ur mere aduerfarius, quod fibi nimiu permittit. Fin-git enim fibi nelcio quas régulas interpretandi drip-turas, non compofitas ad antiquam fimplicitatem, addnfiimpietatisamp; fideijfedfuiproprqarbitrrj. Ft inter has régulas, quas dicit me fingere, commcmo-rar

lO^’NT^ES ’S^^E’N.T 1KS.

ïat ctiam hanc, quam modó rccitaui, addir* Qufd veróhac Ria régula non peruerterequeataducrfari» us C Et fi nos recipianius ex traditioncBrentfj, Supra

Infra, ita vt fingi't, vfurpari in feripturis , baud dif* fidleilb erit eludere omnia tcflimonia {cripturæ,quæ atteftâtur coelum eflè (urfum, infernumefîc deorfum, aliaq^ huius generis plurima. Hacficnus Antagoni« fta, Quæfo autem te optime mi leétor, cogita mihi, Uum pofsit aliquid hoc homine impudentius et magis temerarium diciC' Primùm enim luculentum eft meigt; dacium, quod dicat me hanc regulam finxiffe. Non folùm enim habet manifefia facræ feripture exempla, fedetiam collata ell in literas ab Auguftino ( quem Cingliani iatftant fuum efle robur) ÔC tradita vniuer-fæecclefiæ» -

Vifum eft igitur rrcitare earn veibis Auguftini g Êa,inquit, quæ fiirfum funt, iapere iubemur,fpiritua:: lia videlicet, quæ non loci s et part iiv s huius , mundi, s V R s VM cfiè inielh'gcnda funt,fed merito ex« cellentiæ fuæ, nein eius mundipartibusfigamusani« nium noflrum, quo vniuerio nos debemus exuere» SVRSVM cnimaut deorsvMinhuiusmundiparti« bus efb« NamvNivERSvs, nec iplè habet lùrfiim aut deorlum.Corporcus enim efl,quiaomnc vifibilecor« poreumeft. Nihilautê in vniuerfo corpore, s vr s vm aut D E OR s V M,Cùm enim in fex partes motus fieri vi« dcatur,qui reâus diciturj'd efi:, qui circularis non eft, inanteriora, amp;nbsp;pofiteriora, in dexterioraSô finifte* tiora,in fuperiora amp;nbsp;inferiora,nulla omnino ratio eft,

V 5 cur

cHiijsri mcôËLru curvniuerfo corpori ante Ec pofl: nihil fit,8C dextf» ac Ieua,fic autem furfum amp;nbsp;dcorfum* Sed eo coniidc* ranres decipiuntur , quód fenfibus ÔC confuetudin» difh'cilc obfiflitun Non enim tam facilis nobis eft con uerfio corporis, quæ Ht,fi quis capite deorfum moue» ri velit.quàm faciles funt a dextra in leuam, vel ab an* terioreinpofteriorem partem» Qyamobrem remo* t is verbis fecum animo ßtagendum eft, vthoc ccr* nerevaleau Haftenus Auguftinus, Vides ergo Bui* lingerum in luculento mcndacio deprachenfum, quo etiam non Iblhm fuamimpudentiam temeritatem, veriim etiam inftitiam prodit, quód quæ funt ex Au* guftino , imoexipiàiàcra ftriptura, decantatifsima, Ignorer : nec ignoret tantüm, fed etiam ab alijs pro« pofita amp;S commemoratafummofaftu condemnet:amp;^ audeatpublicè vociferari, me his confiais regulis ex-citatum ad iniâniam ruere» Quid eft proieda nbsp;exe*

erabilis iniolentia.fi hæc non eft':'

Deinde dicit, hanc regulam non efic compofitam ad antiquamfimpIicitatem.amp;Tadftnfumpietatis 6ôfî-dei» Atquinulla eft antiquior fimplicitas,quàm quîc eft facræ feripturæ: nullus eft verior SCcertior fenfus pieratis ac fidei, quàm qui in iàcra icriptura cradïcur^ In Genefi deftendit Deus de coclo vt videret ciuitâ» tem Sc turrim.quam xdiHcabantfdt] Adam.Etpauló póft dicit de ZodomitistDeCcêdam et videbo,vtruni clamorem,qui venitadme,opere compleuerint. De-Rendit etiam Dominus in monte Sinai, quando pro« muîgaturus erat Decalogura» Hæceft antiquifsima fimpli*

quot;BT^ENTU^S. »5?

fimplicitas, Quis autem eft fcnfus pictati’s ÔC fideif Num quód Deus dcfcendat de ccelo deorfuni, amp;C itc-ï^um afccndat furfum , pro humano morc,appofita ad ccElum(cala,i'n qua deïcendat amp;nbsp;afccndat* Nihil mi* Î1US : fed is eft fcnfus,quem fcriptura ipfa explicat ali« a«:Si afcendero, inquicns, in coclum, tu illic es : fi de« fccndcro adinfcrnum,ades, amp;:Ccelum terram im-pleo, dicit Dominus* Defcendit igitur Dominus dc coclo, quandopracfcntiamfuamnouo quodamamp;f ad» tnirandoopcrc tcftificatunAfcenditautem, quando hianifeftum præfentiac fuse teftimonium quafi reuo« cat, ÔC maicftatcab humanis oculisabfeonditafrui« tur. Si in ccclis, inquit Auguftinus,tanqu'am in fupc* Tgt;omi. rioribus mundipartibus locus Dei cffccreditur, me« nbsp;nbsp;nbsp;f„on{,i hb.

lion's mcritifuntaucs,quarumvica eft Deo vicinior* p.

Sedfumamus exemplum Pauli, cuius Auguflinus paulo antcfecerat mentionemiSiconfurrexïftis, in« quitPaulus, vnacum Chrifto, fuperna quæritc, vbi Chriftuseftad dextram Deifedens* Superna curate Mon terrcflria* Hunc locum folentnobis farpe obijee- ' fcCingliani, vt fignificent, corpus Chrifti non eflc quacrendum incoena,quæ eft in terra,fed fupra in cce* lo. Cum ergo D« Luthcrus fcelicis memoriae, expli« cuit veram eius fententiam magna induftria amp;nbsp;picia« -tCjVifum eft ipfius potius verba recitarc, quam mcam «ntcrprctationêadfcribere.Cum adducuiOnquic) di« ÔÛ Pauli Colof5. Si conftirrcxiftis vna cumGhrifto, qua? flirfum funt,qucrite, vbi Chriftus eft ad dextrarp Dei fedens. Qua? furfum funt curate,no que funt fup terram

3^4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^TSri m COELJ^U

tcrram* Mortui enim cftis, vita veftra abfcondita cftcum Chrifto inDco,foknt vociferari: Hïc hïcvos carniuoræ Sc iânguinifugæ, hïc animaduertitc, quód corpus Chrifti non fit qugrcndum in Sacramento,Sa« cramentum enim eflfuper terram,Chri(lus autem eft fupra , ad dextrâ Dei, Hïc non cft illi fanatico ipiritui neceflarium, vt doceat, quid Paulo fignificet, Super terram, ex quo tota huius didli explicatio pcndet : ièd præterit iftud contemptim feflinater, fine vllo iu* clicio. Si ergo obijcercm, quid caufæ eft, quod acce* datis ad concionem,8d quæratis Euangclion^Qiiid, quod celebretis coenam Dominicam':' lt;)uid,quód di* ligatis proximum, 80 bcnefaciatis ci C An non pater, mater, dominus,ftruus,proximus, omnes fijntfuper terram f Ageigitur, nonquæramus eos, nonhono* remus, non obediamus, non fcruiamus, non diliga* mus cos, Rem certelepidam, Hæc omnia,fupcr ter* ram non funt. Et Paulus dicit : Quæfuntfuper ter* ram,non fint quærendan'deo'cp pefsim'e, fcilicet, fece* runt Apoftoli, quod fecuti fint Chriftum, quiaadhuc crat fupcr terram,Et Chriftus ipft v’^enit fuper terram. Quid, qubdamp;S Paulusipfèconcionatur.Só vifitatec* clefiasTuperterramCQuidergoC An non egrcgiehoc ditftum cxplicucrunt C Sed afiucti fiimus haftcnus lu* dibrqs Satanæ, quod fummo fiio faftu amp;nbsp;contemptu noniudicetnos dignos, quibus rcfpondeat : quippe quiftiat, femulto plurcs fuæ vnm'tatis, quamverita* tis difcipulos habituros, Viciftim autem amp;nbsp;nos va* nis eins ludibrqs in{ulcamus,amp; exigimus,vt noftram fenten-

ÎOA’K’KES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irs.

fcfltentîa.fî quæat,rcfutet,Et quia nihil,præter clum* bes fxwfmi aduerfus nos affèrre poteft, idcirco fîdc no» ftraminultó plus confirmât, quàm infirmât«. Sandus Paulus vocat ea, qujcfuntfupcr tcrram, tcrrenam vigt;‘ tam, quakmhic mundus foktduccre,infcortationc, CCvarijs vitijs* L-oquitur enim de mortificatione vc* teris Adami, quemadmodum verba eius funt perfpi« ciij* Mortui,inquit.eflis cum Ghrifto.Et mox*M.or* tifîcatc membra vefi:ra,quæ funt fuper terram.Hupi-û, immunditiam, mollitiem, auaritiam, amp;c* Hîc audi-mus,quôd,fuper terram, vocet terrenam, veterem vi» taiu, iuxta veterem Adamum, quemadmodumho« mines folcnt in hoc mundo abfi^ fpiritu Dei viuere : follenne enim eft veteri Adamo ad hune modum vi* tara agcrc. Talia (inquit Paulus) non debemus qusc-rere* Debemus enim vnàcum Chrifto, huic mundo Scterrenæ vitæemortui, deinceps cœleftem in Chrifto vitam ducerc. Quarc, alacri animo dicimus.quod noftrum lacramentum non fit Riper terrain, nec quæ* rarausipRim fuper terrain* Si autein Satan probaue« rit.qubdhabeamus noftrum facramcntum,SC corpus Chrifti,pro (cortatione,auaritia,odio,ct omni gcnerc fceleruin,fatebiinur ingenue, nos malefacere, fi quæ-fiuerinius Chriftum fuper terram* Quodfivcrbhoc nonpr3cftiterit,paîàniaffirmab{mus,qubdmentiatur Satanicis fuis faucibus: amp;nbsp;præterca afficiat fanftum Pauîumblafphemia, quafi diceret,corpus Ghrifti effe .in terra, cùm eft in ücramento* Hoc enim alienû eft à fententia Pauli* Habes iterum, quàm apte fanatici ci-

X tent

1^6 T)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTI IK COELJ^M

tent fcrjpturas,amp;quis fitfpintus ille, qui per ipfos Io* quitur: Satan cnimoptime nouit, quid Paulus vocet, fuper terram: tarnen adigit ccecatos fanaticos co, vt dicant,corpus Chriib in Sacrarae nto elle ftiper ter-ram, Hæc funt ilia,fcilicet, fundamenta, quibus fuain coenam confirmant, amp;nbsp;noPram réfutant. HatPenus Lutherus. Cum hoc loco conuenicamp; illud Ioannis Icéin.-^. BapiiPæ dicquot;tum: Qui efupernis venir, fupra omnes eP, Qui è terra profeCpus eP, terrenus eP. Qui e fu* pernis,inquit, venir. Num igitur ChriPus (dehoc cnim fit Pimo^dePendit localiter de coelo.in vterum Virginis,vtincainareiurC' Nihil certe minus, fedqui eratantca pîæPns,patefecit Pin vtero Virginis in-

J,carnatione. Sic ôd alias dicit ChriPus ipfe,ad ludxos: Vos ab infernis ePis,ego è fupernis fum. f^uid^N5 ludariantealocalitcrconditifueruntin centro terra?, vbi fingunt ePe infernum, 06 cmerferunt tandem ad fijgficiem ten æ, ChriPus autemfuitiniupremocce* lo localiter,8^ defeendit in terram, vt ibi Pmen Abra* hæ aPunieret, phyfica progrefsione Et non potius intelligitur de terrena abiedione, SfcoelePimaiePa« teçPfalmus ait:Difsipatafunt oPâ noPra fecus infer* num.Erg'one oPa corum fuerunt infra terram, aut intra cêtrum mundi in medio terræC' De profundis da* mauiad te Demine. Ergbnc Dauid fuit tunc in externa profunditate rcrræ, Sc non potius in raaximis animi afPicPionibusC Quid multis opusT’ Nifi hanc SC fimiles régulas tenueris,8lt; infuislocis fccutusfueris, non potes antiquamfiinplicitateniinielligcre, SCvc*

rum

Ti^Ëmirs.

tuin {enfum pietads ac fidei aflèqui':qin'n podus igno» rantia earum,aut negkdio,auc contemptus, conqcict te no tantum in hscrefim Anthropomorphitaru, fed ctiatn in tnultos alios impios errores. Nóigitur funt Humana figmenta,kddiuini Spiritus norma, quam in reâ'c intelligenda lacra (criptura fequaris, necefîè eft* Relinquamus autemvel tandem fic^itiû coclum Cin« glianorum nbsp;nbsp;ingrediamur vnà cum Ghrifto Domi

no noftro in veriim æternæ noflrac beatitudinis cœ* lum» Poll^ igitur certifsimaeft Apoflolica hiflo-riade alcenfu Domini noftri lefu Chrifti è monte O-Huetij'nccelum, videamus nûc, quod fit ccelumillud, inquodChriftus afeendit» Ac initio illud nobis ex-pendêdum eft, quodaduerfarius querit de hoc afeen-iu.Si codUjinquiês, no effclocus fupranos in excclfis, fedomnipotentia,amp;vniuerfa, vtdicis, Deimaieflas, quâ fane nemo vbiqj elfe dubitat, cdificias nobis veilem,quid opus f ueric Domino aicêfione in ccelunrrSi mihi per modeftia SdgrauitatcBullingeriliceret, vi-cifsim ôc egopetcrem, vt cum Deus impleatcoelum etterram.edificrcret nobis,quid opus fuerit, defeenfu eiusecoeloadBabylonem.vtvideret turrim,quame« dificabac filij Ada, amp;nbsp;audiret clamorc Zodomitaru; Cçterumcum Martyr idem plane quod Bullingerus ex me qugrerct, refpondi ei in fuperiori fcripto baud obfeure: etremifieumaddiclfiChrifti, vtex eopetat verâfententiâ«QL”dCinquitChrin:us)fivideritisfiliu hominis afcendence e'o, vbi erat prius7 Infultcnt ergo Martyr amp;nbsp;Bullingerus Chri’lo,et dicat,fiantea filins

15t Tgt;E ^SCEKSy CHRISTI JNCOEirU hcminis erat in €(xlo,qui'd opus erat vt cb afccnderct» £ed quia fcnfco hæc ad teftificandani fidcm lueani co» tarn ElioDci,« vera ei'us ccclefia,non ad crudiecdutn BuUißgerum, qui à nie percontatur, non vt à nie difquot; cat, fed vt Iiabcat quod caluranictur, non grauabor caufas afeenfionis Chnfti in ccelu, quæ amp;nbsp;alias in €»• tcchifmo exponi foknt, comnieniorare, Priniùni igi* tur, vifuin m Chririo Domino noftrojn codum wa* nifefto fpedaculo afeendere quia fic feriptum eil, ßlt; oportebat fieri: Afccnditjinquit Pfalmusj'naltutn, captiuam duxit capn'uitatem« BtiterumiStabunt, ^it Propheta, pedes cius indie ilia iuper niontcw Öliuarum, qui eil contra Icruiàkm adÖricntcm,3lt; fcindctui mons Oliuarum ex media parte fui, amp;fc.Hk defenbitur aiccnfiis Chrifti in cerJum ex monte 0* liuarum, Si egrefsio Apoftolorum in v^niucrfuin or* bcm,ad adnunciadumEuangelion in Oriente, Occi« dente, Meridie 60 Septcntrionc^ Hoecnim eil mon» tem Oliueti in quatuor partes diuidt An non hoc fa» tis eil caufæ, cur Chriihis voluerit extemo ipeéîs* culoinmonteOliuetiin altum conicendcrc, etiamfi nulla alia commemoraripoflet In hüloria pafsionis Chriili, clim recenfentur varia genera affiidionum, quæ acçiderunt Chriilo Si mirari quis poiîêt, cur ca fccundumillas, quæ rccitantur, circumilantiasacci» diffènt,plerurrc]^addifolet:sic scriptvm EST,S^t scRiPTVM ESTENIw,ölt;;tvtimplercntursCRjpTV» R AE,Sihfc recitatur cauüpaf«icnis,cur non etiam re.^ citarctur caufa afeenfionis f Sediunt Si iUx caufæ*

Voluit ülim ChriHus hoe (pedaculo finem fac^rc generab'um fuarum appahdenum, qui'büs hadenus per quadraginta dies , veritstem refumdionis ïuse tcftificatus dl» Etfi cttim poftcavifij8cftlt;ti»)mPau»h for. 15. lo, tamco non appaniit amplius generaliter co rno do, quo per quadraginta die» apparuit, vt vnacutn difcipulis famiUariter conoqueretur,an)bularct, eónuiuarctur. Hoc igitur externum (i3edaculujni afeenfus Ghrifli ex monte Oliueti, eft claufula rum apparitionum , quibus fe hadenus arefurredi» one difcipulis patcfcccrat^ Prscierea, non hoc fîgnie ficauit, fc bumsnirate fua, quani in vnam diiiinitaits perfonam afiumpferat delercre iuos difeipulos,amp; eS inferre in ccclum Empyrcum,in quo corporaliter nuc ftcqnunc fedeat, nunc deambulct : fed iUud fignifiea* uit, fe nunc agcre ccelcftem vitam, tanta maieftate, vt non tantum cerrena , fed etkjn coeleftia amp;nbsp;inferna gubernet, ÔC omne ci genu cuructunSiccnimPau« lus interpretatur : Qui defeendit, inquicns, idem illc eft,qui ctiam afccncbtfiiperomnes codes,vto-innia impleret» Habes proprias Sf veras caufasCque alias copiofius explicantur) externi ipcdaculi, quod Chriftus inaftenfufuo in altum è monte Oliucti infti« tuit. Nunc igitur cognofeendum eft, quo Chriftus, poftquam in afcenfii fuo à nube exceptus, amp;nbsp;ab oculis diicipulorum fubdvdus cft,perucnerif:amp;quodillud lîtcoelum, in quod ab co ipedaculo aicenderit» Hie Cingliani, quemadmodum in priori fcripto diceba* mus, fingunc cum aftendifte phyftca progrefsione in

X 3 cccluni

1^0 »£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CM^TSri COÈLrU

calum Empy reum, quale iam læpc ex verbis iplbrum defcriptum eft» Omnino enim necefle habent, iuxta fua axiomatajfateri, quod ChriHus non peruencrit in illudccelum momento, fed progrefsione phyfîcade loco in locum, Sic enim dicunu Humanum corpus, quale quale fuerit,8Ccuicuncß voluericis naturævni turn, idcp vnitatequa libueric, non potcft verc im« plere locum, niß localiter. Et iterum* Cum de loco agimus, iliumhumanæ Chriftinaturæ compara* mus,non poiïunius nec debemus à geomctrico fpacio cogitationes reuocare^ Ac rurius. Nullus motus lo* calls cniusuis corporis momento fieri poteit,fed o» portée vt fuamhabcat fiicccfsioncm, feu continuation nem : ÔC antea pertingat medium,quàm ad extrem» perueniat. Vides Chriûum,iuxta Cinglianos,ànubi« bus locali Sc phyfîco motu progreflum eflè, vfqi atl coelum Empyreum^ Deinde poltquam collocaucrint eum inillofuo ccclo,non permittunt ei, vt fuo corpo* read noftramccenam veniat,amp;: fit in multis fimul lo* ds:lèd vt v^critatem corporis confetuet,retinentcum vfcjj ad nouilsimû diem,in illo fuo ccelo.in quo conec dunt ei.vtprofuoarbitrio nunc liée,nue fedeat, nunc ctiam deambulet,acmanfioncs,ni fallor.beatorum in» uifau Sed vtrumcp falfumcll: Ac de figmentoqui* dem coeli Empyrci,fæpè diifrum eil« De locali autem motu, fie pbyfica progreßione corporuniglorifîcato* rum(quale éc Chrillus habet, quod tarnen gloria fua omnia reliqua fijperat) in fua æternitatc, fiCccelefti folicitate jmanifeftum cfl, quod ea corpora non am* plitis

10 JKKE s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1rs.

pillis fine animalia, quæ fint inutationi obnoxia, ÔC progrediantur de loco in locum ( nififi forte in hoc mundo fefepatcfaciant)fed fint fpiritualia,quæ etiam iuxta veterum fententiam,fpiritui tarn lunt obfequen« tia, vtvbicunc]p fpiritus cogitaucritaut voluerit,ibi continuofit ÔC corpus, Credere, inquit Auguftinus, debemusjalia corpora nos habituros,vt vbivelimus, quando voluerimus, ibi fimus. Et vt vidcas, optime leef or, Scriptor es ipfos Scholalticos multb ipiritua-lius, multo fublimius, multb honorjficentius de ma« ieftate corporum glorificatorum, quamCinglianos, cogitafi'e.aut faltemcogitare conatos eile, non graua-bor veiba eorumhucadfenbere. Omnes (inquiunt) fenfusperficientur, Vifus videbit omnia intra,ficut extra, Subtus ficut fupra, De longe ficut de prope, Minima ficut magna, Vidtbit ex Occideteatomum in oriente. Retro ficut ante,no fevertêdo, Superiora oculos nonleuandojinferioraoculosnoinclinando, diuerfa obiccfa, æ quafi infinitos radios, tanquam vnum,vel quafi vnitos.Quodlibet obiedfu, amp;nbsp;quod» bbet omnium præditfforum , quafi infinitorum radi* orum ab altero feparatim. In nodfe ficutin die, oculis claufis ficut apertis abiep vllo labore, infatigabili« ter. Ratio prædidforum, quia corporalis vifus Tub« dims eft voluntati,5lt;fc,Auditus omnes voces fimul audiet,omnes ab inuicemdifeernetn’ta de longe ficut de prope audiet,quæ omnia nunc funt nobis impofsi bilia.Odorat^jOmnes odores fimul odorabitur,tancp fi folummodö tftèt vnus odor, odorsbitur diftindfc vnumquenep odore,odofabiiur de loginquo ficut de

•tft DÄ ASCimr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IliCOËtru',

propioquo» Guftus, Gjma dulcedo 5c fuauiÏÏÏma, Bu« Öjiditas creabi'tur in lingua*Ta^us inexprgfsibili de* kébiüonc iocundabitur» Omnis deformicas aufcte* tur,amp;c«. Hgcfcholsdlicoru verba comemoraui, noa aubd approbcm tam carnales cogitationcs eorum de conditionibxorporutn fpirituahö cc glorificatori, fêd vtodendaquód humana mens, quatumcucjcoiic tur rationefuturæ noflræ fœh'cicatis innciligarcjon' eè tarnen defîciat : tantû abcfljVt aut debcat autpofstt (piricuali amp;nbsp;glorificato corponcertas, castjj corpora ks amp;nbsp;locales in altero fcciilo SCin aeternitatc fefsio’ ncs,ftacioncs,progrefsioncs,ec de loco in locum mu* ationes aßignare»

Quid ergo tandem factum ell cumCbriilo, po*^’ quam in afeenfu fuo cxccptus efi: à nubeïquot; Adimis ci progrefsionem, adimis ei ccelum noftrum Empyrc* um.numigiturablegabis eumin VtopiamT’De Vto* pia paulb poil,ne fit tibi,Bullingeregt;mora longa,nuc, quod inftituimus»

Credimusenim, propter quod ÔC loquimur,quod Chriflus nôcuanuentin nihilu, fed quod ver'e afeen« dericin cc21ü,vcrèfit in coelo,et perpetuo verein cce’ Io mancat,ctiafi in nouifsimo die appariturus fit in nu-bibus, iuxta huius icculi conditions, iudicaturus fit viuos 8ó mortuos. Quod ergo efi: cœlû illud, de quo nuc efl fermoC Non efl dubium,quin Chriftus afeen-dcrit in illud coel5,e quo afiiimpturus homine,in vte’ ru virginis,de(cedtt4 SymbolumNiccnumdidttQiii propter nos homines propter noflram iaiutem de* fendit

T^TyE\rTlEE

fcendit dc ccelis amp;: ïncarnatus cfl:, Hic am'culus habet fuacacp perfpicua (àcræ (cn'pturæ teftmionia: Nemo (inqiiic Chriflusipfe) afccndit in coelum, nifi qui de« fcêdit è coelo, filius horainiSjquiclîihcoelo.Etiterû: Qiiid (Î videntis film hominis alcêndetem eb,vbi pri« userait Acrurfus: Quidccoelo venir, fuper omnes cft.Et:Dcfccdi de cœlo.nô vt faciam mcam volunta« tê, Slt;c. Et PauhSecüdus,inquit,homo,decoelo, ccs« leftis.Quid multis opusCln ccclcfia filij Dei nihil eil: certius.nihil decâtatius,quàm quod Chriftiis defècn» derit inincarnatione de ccelo. Cum aut corä domino Deo patre coelefti non fint hac in parte diuerfa genera ccelorum.alterîj quidem.èquofilius Dei defeenderir, alterum.adquoditerum afcenderit, manifeflum cft, qubdChrifius plane in illudcoelumafcenderitjè quo antca defcenderat. Dicit enim: Quidfi videritisfi-lium homiris afcendentem eb, vbi prius crat 1 Et ite= rum.Exiuiapatre,amp;veniinmundum,Iteriï relinquo mundû,Ôd vado ad patrê. Quid ergo nunc dicemus';' Vbi erat illud coelum, cquoChrillus defccnditC quomodoexeo in vterum virginis pcruenit'T Num defcendit pericalasC' an affumptis alis dcuolauif?’ an deraifit fe per funcm7an antea re ipfa amp;nbsp;vcrè abfens inmomento fatfèus eil præfens'?' Nihil minus» Incor« poralis illa, inquit Naziansenus, Sé incorruptibi» lis numinis Dei ratio (fiue id verbum, appellate , . mauis) ad nodram regionem accefsitïnon quidemquot;'''^^ antea inde longinqua(Nihil quippe ab ea vacuum re« linquitur in rebus creatis, quuni omnia omnino im«

Y pleuerit

tlt;Î4 Z)£ JSCEKSI^ CHRISTI IK COELE^Î pleueritfuapatn'sc^lui præfcntia} led eatenus acce^ fît, quatenusfefuahuraanitatcadnosdcmifcnt, fec| ipfumexhibucrir. Et Auguftinus: Diuinitas, inquit, non mutât locû, Ac rurfus : Totus erat apud patrcm, quando vcnit in virginem, Impleuitillam, nee recef-fît ab illofpatre^Ac alius quifpiam« Venit nonlocali acccilujnec motionc corporea.tan^ præièns futurus, vndc abfuifîet, aut illinc recelîùrus, vnde veniflct,etc* Quid igitur ad hæc dicemus f Non certe aliud rdi“ quumeft, quam qubd fîcut Deus anteapraeièns erat in vteroVirginis, itafccumfuum habueritcerium,e quo defeendit, èC in quod hominem, quem afEimp* fît, fecum afeendere fecit, in eoep collocauit, Miranda quidem hæc videntur, ac apud Epicureos ÔC Lucia* nicos etiam ridicula : ied apud vere pros omni accept tione digna» Quid enim Deus,fî de ipfb,quoquomo‘ do poflumusjoquendü cd, aliud fucrit, quam fummu gaudium, fummalætitia, iumma foßlicitas, furnma bcatitudo, amp;nbsp;fî quid aliud huiusexcellentiædicipo» tcfl: Hæc autemnon fîint nifî cœlelîiabona, imócce* Ium ipfîim» Vbicunep igitur fucrit Deus,ibi iuum fc« cum habet ccelum (hoc eil ) in fumma eil beatitudine Sc felicitate» Non tab's quidem eil impfjs, dum man« ferint impij, hominibus, Sc damnatis diabolisthis cnim eil vt icuerus iudex, ita extremainfelicitas» Infcautcm,amp; infuaeflentia, non eil nifî aeternafalus Sebcatitudo, amp;nbsp;quicquidfodicitatis Sc beatitudinis vocabulo compræhendi poteil, Quarc cum Deum dixeris»

TO jrmE s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1rs.

Qixcris, srternumbonum, ftimmamfoelicitatem.ac Verum ccclum dixenszvt ncgarj non pofsit,quin vbr« cunqj fucrit Deus, ßquidem propriam eius natura in feconGdlt;raueris, ibi etiam verum eflecoßlum neceflc fit» Necmirum, Auouflinus dicit, Diabolos fuum fccuttiinfernumcircumferre î quomodo ergo Deus, noncircumferrec fecum fuum ccelumC Deinde Deus aflumpßt in vtcro virginis hominem, non eo tantiim modo, quo aßumit feu agnofcit quofuis homines, vc ipfos tueaturamp;f conferuet,fed illo modo, quo ex Deo homine fit vna perfona,amp; quo Deus omnem fliam maieflatem et beatitudinemcuraafiumpto homine,ß» nevlla, humanocaptu comprçhenfibili, mêfura com« munem habet, quemadmodum fupr'a alias copiosè cxpofuimus.Ncgariigitur non potefl,quin Deus de« feendêdo ccoclo et afiumendo hominem in vnam per« fonam , cuexerit fecum inuißbili Sc coelefti modo in incarnationcafiumptum hominem, in cerium, non in illudEmpyreumamp;f confiAum, fed in verum ccelum (hoc efl) in omnem beatitudinem, fcelicitatem.

Dices cum Nicodemo,Quomodo hacc poflunt fie-quomodo Deus defeendit Sc aicendit, vt (ecum hominem afl'umptumadhuc in v^tero matris cxilben» tem in coelum euehatC' Refpondebo tibi perlibentcr, fimodo fueris docilis Nicodemus, amp;nbsp;nonpertinax Ginglianus«Sciamus igitur,qubd iuxta illud Nazian« zeni de Chrifto dieftum : Vtrumq? Deus, tarn afili« mens, qu'am afiumptum, duplex fit conßderatio de Deo. Altera, de Deoairumente, hoc eil, ætcrno8lt;^

Y Z creatorc

tdlt;S Tgt;E CEllsr CHT^^ISTI IN COELV^i creatore omnium re rum viGbilium amp;nbsp;inmfibilium» HÎC dicitur, de coelo in vterum Virginis deicendiflè, nonquóddefccnderitpergradushumano more,nee, qubd defcenCu iuo coelum deièrat, aut no fuerit in coe* - lo,cum eflèt in vtero virginis: fed partim,quód virtu* te fua omnipotent obumbrauerit, vt Arcbangdus loquitur, vngini, 6«^ reddiderit earn fœeunda, eoqj miraculo præfentiamfuam patefecerit: partim quód dignatus fit filium Virginis in vnam perfbnam ita aflli« mere , vt effunderet in ipfum omnem coelcftem fuani dominationem amp;nbsp;maiefèatem. Altera confideratio eft de Deo, quein Nazianzenus vocatafRimptum, cum loquimur de homine , quern filius Dei ßbi in vtero Virginis vniuit,non coueifionediuinitatis (vt Atha* nafius loquiiur)in carncm, fed afibmptione humani= tatis in Deum gt;nbsp;iuxta quam dicimus, hominem ilium eflê Deum» Hscc aflùmptio eft arcanus amp;nbsp;inuifibilis aftenfus hominis,in ccdefte regnum, amp;nbsp;exaltatie eius in fummam maieftatem. AiTumi enim in Deum non aliud eft, quam in coclefti amp;nbsp;diuina gloria collocari» Sed quidcNum hie homo in Deum ailûmptus,often« tauit mox, palam, vel adhuc in vtero matris cxis ftens, vel iam vterum egreftus, ccdeftem fuam glori* am.Sódiuinam fcuformamfeumaicftatemÇ’Nihilmi« nus, fed cxinaniuitfèfe,forma abiedifsimiftrui fum» pta,donee curfu huius corporalis fuse vitsc,amp; pafsio* ne ac morte fuamyfterium noftræ redemptionisab* (blueret* Elfi enim ædidit in diebus carnis fuæ mira» cula,,5lt; transhguraius eft in monte, que certè inftgnis eft ma»

lOJmES TT^EnTirS. ' nbsp;x67

cdmaicftas, tarnen non oftentauitfummamillama« ieftatein, ad quam initio Incarnationis afEimptus eft, amp;nbsp;quam poftea refurrcótione mifsione fpiritus Sandi fuomodo patefecit : pleneautem ÓÓ perfed'e fuis temporibus ecclefiæpatefaciet. Exinanitio igitur eins, quahanccoeleftem fuam maieftatem, forma fer=* ui in hoc mundo contexit, rede vocatur defcenfus tius de coelo,cum tarnen ccdum,iam inde ab initio In=' carnationis nunquam ita deferuerit, vt non poflede« nt veram cceleftem maieftatem»

Cognico autem dcfcenfu eins de coelo , facile eft cognolcere v^eramrationemafcenfuseiusin coelum» Podquamenimabibluit externum fpedaculumafcc« fus fui vftpad nubes, non eftpuenliter cogitandum, qubd progrciTus fit phyfico amp;nbsp;corporalimodo'a nu^ bibus,vscp adfiditium illudccelumjquodEmpyre-ürn vocarunt,€t comraoretur in eo illa (cmper forma, qua vi fibi liter 'e monte Oliueti afcendit, ficut Bullin« gerus fomniat.Non pofllim(inquiens)probare,quod to« affirmet(Brentius)Chriftuminccelo, non ftmper eä retinere formam,quam tune habuit, quado vifibiliter in ccelum afcendit, amp;nbsp;quando ft Stephano viftndum coelitus €xhibuit,ÖCc,Sedftnticndumeft,qu'oddepo« fitaforma, non quidemillaeiftntiali, qua verè homo lt;ft,amp; ftmper homomanet,fed accidetali, quam in externe afeenfus fpcdaculo, ad tempus,•i'ntvcniKSi afiiimp« ferat, rcceperitformam Dei,(quæ aliquandiu forma ferui teda fuerat) aut perrexeric (vt fignificatius, quo»

Y 5 ad eiust

in DE 'jscE^sr cîii^jsrnyïcouru adeius fieripotcft,Ioquar)omnicockn:i fuainaicfia* te quam habuitjfrui.Hoc cnim verè efl Chriflum eflc in coelo, videlicet non in fidliciocoelo, eorporali feu phyfico modo comorari, deambulare, fed in omni ccelefli gloria,tarn in hoccorporeocœlofldlis infig“ nito , quam in hac terra , adeoqp in tota reruni vniuerfitate vcrfari, omnia coram gubernare» Si Theodoretus (cui libcnter earn laudem, qua dignus efljlaueo) alij ecclefiaflici fcriptores, quiplurinium funt in oreBullingeri, banc fententiam de corpotc Chrifli in ccelo fequuntur, credunt,Cfiriflunicor« pore fuoita eflein ccelo,vt nufquam non coram cflcn* tia maicflate fua ccelefli dominetur, relt;fle, bcncS^ piefentiunt, 0^ habent nos obfequentes aflènfores. Si autemilludfentiunt, quod Bullingeruseisadfcribir, videlicet,Chriflum cum corpore fuo, in coelo ficlitio, feu Empyreo, phyfico, corporali amp;nbsp;locali modo ver-feri, 80 deambulare, nec omnia tarn in coelo quam in terra, coram efientia 8^ tnaieilate fua gubernarc, nihil iam nobis cum illis ed negotq. Etfi cnim mcliora de ipfis fpcramus, nec dubitamus, quin tantum abfint à Cinglianorum phantafmate 8^: impietate, quantum Oriens diflat ab Occidente,tarnen illud femel, ite«“ rum atcp iterum volo diAum 8c repetitum effe Bub lingero, me in hac caufa nolle dicfla veterum curio« fius excutere, ac ca vel accußre, vel excufâre, nec vel« le cum ipfis certamen inire : fedpotius teflimourjs ip« forum hberrimè, iuxta prærogatiuam vcræ ecclefîæà ßljo Deiconcefîàm,velvti, (ifuerintfàcræScripturae

cou«

10.î S Nquot;r irs. t « 9 confentanea, vel pro rcuereniia^quani debemus cam« cieijdifsimularc« Habemus Proplietica èc Apoftolica fcripta, quæ funt lucerna pedibus noftris, ex quibus «iam manifede, quæ hadlenus demaiedateChridi docuimus, dcmondratafunt* Necp illa datim dicun» tur caiholica Sc orihodoxa, quæ veteres Scripiores, fed quæ fcripta Prophetica amp;nbsp;Apodolica rradiderûr» His in piædntiacontend, progrediemuradrcliqua» Dixinius, Chridum ab externo ÔC diijaenfatorio vjfi= bills afcenfus Ipedtaculo adendifle in illud ccelum, e c^uo ante defcenderat» Non autem dcfcendit è cœIo tnipyreo, quod edfidjtium,nec dcfcendit 'eccelo del Hfero, fed antea præfens, dkitur fpirituali modo dci^ ccndidê,quod èC dignatus ed incarnari,et incarnatus exinaniuitièjiumptaferui forma, Quare.cum fèpoGta iterum hac forma, perrexerit formam Dei vfurpare,et cœledi fua maiedate ac dominatione frui, rectè dici« tur, Afcendidê in coelum,imó fupcr omnes coelos, vt omnia impleret*

Qiiod cum ita Cc habcac, odêdamus nunc amplius, quo peruenerit Chridus.podquam exceptus eda niF be (hoc ed) io quod cœlum, amp;nbsp;quomodo afcenderir. Apud loannem dicit Chridus ad dilcipulos : Amen, amê dico vobis,qui credit in me,opera quç ego facio, ipfe faciet, amp;nbsp;maiora his facict, quia ego ad patrem Vado; Ego, inquit, vadoad patrem, Manifedum ig»= tured,quod Chridus, qui nunc« hadenus deferuerac patrem,venerit in afcenfiifuo ad patrem, eocpipfb ad fijraraam maiedatem, domin?itioneni, beatitudinem,, fcejcgt;'

170 JiCE^srCHliJSTI COELVU Zc foelicitatem. Quid aniplius requircndum eft C An aliquidbcatius felicius eftjquani Deus patercoes leftist' An non in Optimo rerum fuarum ftatu eft, qui cftapud Deum pattern coeleftemf Sed ne videatur hoc verbum Chiifto incogitanti excidifle, addit in cadem cocione: Nunc vado ad eum qui mißt mt. Hic cert'e eft Deus pater c ale ft is. Et mox: Cum venerit coiblator ille,arguetmundum de peccato, deiuflitia, de iudicio:de peccato quidem,quia non credunt in me,deiuflitiavero , quia vado ad patrem. Ac rurfus:PuGIlum et no videtis me, iterum pufilluin videbitisme, quia ego vadoad patrem. Et iterum: Exiui à patre, amp;nbsp;vcni in mundum. Iterum relinquomundum.S^ vado ad patrem. Et poft refurredionemeius à mortuis: Afeendo, inquit, ad patrem meum, SC patrem veflrum, Deummeum, acDcum veflrum.

Habes perfpicuCjqubChriflus, poflcp fublatusefl aboculis difcipulorum,pcrucnerit, videlicet ad De* urn patrem fuum cœleflem.Potuiflèt ne ad altius,pcr* fedius, beatius Sc foelicius peruenireccclum, quam ad Dominum Deum patrem fuum cœleflemCCei tc vbicunqpfuet it Deus pater,ibi,quod ad feattinet.fu* urn fccum habet coclum, quemadmodum fupra expo* nebamus, Nec fentiendum eft quod Gc tantiim ad Deum patrem peruenerit, quemadmodu Petrus aut Joannes, aut PauIus.quinofucruntvnacumGlio Dei perfona.fcdqubdpeiuenerirad Deumpatrem in vni« Ute peifonæjCum Glio Dei, vt confedcret ad dext ram

Dei

TO JUN ES UITENT ITS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17»

Deipatns, amp;nbsp;habcrcteandem cum ipfomaicflateni tarn omnipotentiæ, quam quæ cam necenàriô confc-quitur , omnipræfentiæ, Ôuarccumquæritiir,qub Chnllusaviribilifuoafcenfuperucneric , rede, pie, apte amp;nbsp;congrucncer vei bis ipfis Chridi refponcletur: Venit etafeeditad Deum patrem fuumcocledë.Hæc, ld genus alia de a (een Cu Chrifli ad pacrê luum, cx^ pofuun priori fcripto non ofcitanter, Ó^fquoadeius T’/'t. 157. permeamtcnuitacem fieri potuir» Addidiinfiiper de noflroquocpalèenru.Nunquidergo, inquiens, cor» poraSandorum non erunt, quod noncontineantur aCuperficie alterius corporis , neccorporali locali niödo incedant C Certè erunt,idqj perpetuo, Vbi er» go erunt? ApudChridum.OicitenimzAfiumam vos adnieipfum, vt vbi ego Cum v’^os fitis. Et Paulus: Rapicmur,inquit, in nubibus.inoccurfum domini in acra, Scficfempererimuscum Domino. Vbiautem ci^Ghriflus“? Apudpatrë, Erimus ergo amp;nbsp;nos apud patrem. Vbiautem eftpater7 Numefè fuperficiecor» poris cotinentis circumfcriptusT'Nihil minus, Sed ibi cftjVbi nos erimus.Cû fubieda j'nquit Paulus,fuerinc Chrillo omnia, tunc 80 ipfe fiîius fiibficietur ei, qui fubiecit omnia, vt fit Deus omnia in omnibus ,S?c. Hadenus in priori fcripto: quæ fie recitaui, vr exifti» maremmihi negotiumeffe cum bomine nondum de* ploratoamp;Sconclamato. Sed vt reipfacomperiojiego* tiummihi efl:,tamcum Sycophantis, quamcum Lu» cianis. Audi enim,amabote,optime Iedor,quid mihi adea vicifsim Bullingerus refpondeat. Age (inquit) Fol.

Z fic

173 T)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH'BJSTI mcö ELVU

fiicoelumnonccrtusfedincertus locus. Eîgone qui afïùmptifunt in ccelum, Ôî fubuehuniur adhucin cce« lumjn nullum ccnû iocû perucniunt Si autê in cœ» lum, quod fupra nubes cfi , non perucniunt, quo ob* fecro perueniuntÆrgo ne migrât in Vtopiam,in qua hofpitesexcipit Vtis Vbiitacp nunc efl ipesdecer« ta fideliumfâîuteincceloCDifîblutaeft per dodlrinam Brentrj.HacftenusBulIingerus* AcprofeCtoverènûc cftBulIingei'Pjquod dicitur(boc eft) vanifsiraasBub las ocrés. Primû enim manifeila ell fycopbâtia, quod diciE, me affîrmare,coclum elle locum incertum, (hoc cft, vc ipfc intcrpretatur)rpem de falute Hdelium in cœIo efie incertam. Hæc eft Satanica lt;r/«j8cx», nunquam enirn, ne pcrfebrimquidemfomniaui, fpem de fâlute fidelium in cœlo efle incertam : fed impugnaui, ad» bue impugno vanum amp;nbsp;faliùm figmentum Bulling^* xi,amp; ftiorum gregalium de coelo lilo Empyreo, quod fingunt elfe corpoream fedé fupra hune niundum,amp; regionê latifsimâ, corporalibus mâfionibus infliuâa, in qua Chriflus et Sanétilocaliter cômorentur,et nue fuent, nunefedeant, nunc déambulent, Hocilludeft figmentum, quod non mea.ièdfacrælcripturæ auto» rîtate damno, Hoc illud efi: ibmnium, quod non fos lum dixi, elle locum incertum, fed prorius in rerutn natura non eiîe.Bullingerus autem boc ita inuertit,S^ deprauatjperinde ac fi docuiflêm, Ijaem de (àlute fide® bum in cœIo efle incertam. Quid talicalumnra viru« lentiusf At enim bone, fcilicet, vir, non verum coe» lum, quod filius Del omnibus ptjs parauit, lèd fielt* tiuui

/OJNNES TWENTIES. I7J tium vcflrumcoelum reijcio : ncc fpcm de falute fide-bum ill vcro coclo facio incertani, am difloluo :fcd vana veftra fbinnia de localibus fefsionibus , ftatio” mbus deambulationibus fanctorum in altero fc« CUÎO rideo. Scilicet, quia non approbatur veftrum fictitium coelum, idcirco fpes de falute piorum in vclt; roccclo redditur incerta, ÔC dinbluitur f Imo quia certum eft verum coelum,quod Chriftus Ecclcfiæ fuæ præparauit, certa eft (pes omnium piorum de cœlefti æterna fua falute, idcirco veftra figment» decoelo veftro Empyreo, Ôd localibus in co commo« rationibus, funtvanifsima'« Deinde non poteft Bui-bngerus nefeire, quod collocauerim pios adChriftu, Chriftum ad pattern fuum coeleftem, quemadmo-dum paulb ante è priori fcriptocommemorauimus:ec tarnen effrenis homo tanra eft impudentia, vtaudeac palam fignificare, hoc efle pios collocate in Vtopia* An affirmare, quod hi, qui fiint cum Chrifto, 8^ apud pattern coeleftem, fint in Vtopia, in qua hofpites excipit Vtis, non eft veram rcligionem in corde fuo ri-dere.Sc Lucianum fpirare Scilicet,nififueritcoelum Empyteum , corporea regio,eat^Iatifsima, in qua Sanfti localiter ftent, aut fedeant, aut déambulent, Sandi erunt in V topia, etiamfi fuerint apud Chtiftu, Deum pattern coeleftem 7 O execrabilem impieta« tern. Et hæc funt fundamenta, ftilicet, firma, quibus quiuisfidelis tutb inniti poteft.Scd Lucianiegimpieta tiaddituretiâvertiso. Paulopoft.n.quafirecantâs.et ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z X pœniten.

17 DE ASCEnSV CH^JSri THCOELVU pam'centiam agens, manifefuèjïnquiï, cernuntChri-flum corpore Öó anima verèinccelumafcencliiïè,amp;^ non in Vtopiam,idcft,innuliiimlocum certum, fed furfum, in domum patris, in manfionê beatorum, æ* ternæq? fœlicitatis» An non hoc eft vertiginis fpiritu nianifellè exagitari C” Ante cüm ego fcriplîflèm, Sans (flos eiîê apud Chriftum, amp;nbsp;apudpatremcoelefteni, ablegabat nos ad Vtopiam, vbi holpites excipit Vtis (hoc ert:) vbi nullus efî: nec angelorurn nec hominum» ac ne Deus quidemipfemunc veritatispotentia, præ’ ter animi Icntentiâ vidus,reuocat fe in viam, ôC quod in me repræhenditac damnat, fuis iplè verbis confî* tetur ♦ Sed hoc i 11 ud efl quod Moles ait: Percutiet te Deus amentia, ôôcæcitate ac furore mentis, vt palpes in meridie, fîcut palpare folet cæcus in tenebris- Nilî forte ludat in vocabulo Vtopiæ,vt nunc quidêfîgni* hcet ipfi omnino nihil eflè, nunc autem in nullo loco eire:lèd vtcunc^ ludat, certè no potell notam tamim* pietatis, quàm vertiginis cffugere» Si enim fentit ne* celîàrib confequi, quod Chrillusôô Sandieius nihil prorfusfint, fi non fuerint in cceloilloEmpyreoIo* caliter,amp; in eo ftent,aut fedeat, aut déambulent,phy* fica circumfcriptione, amp;nbsp;motione,impie errat, amp;nbsp;da« bit etiamluotempore,nifi refipilcat, huiusimpietatis pcenas« Cauillaturamp;illud,quod dixerim,ibi eflè De* um patreiTi,vbi nos erimus : Sô nugatur nefcioquid, de exeunte portam quandovenit, adeoçp quamraihi Icurrilitatem alias affingitj'mpunè fibfetiamin rc ma’ xim'e feria,licere putat, Nifi enim relpondeas ipfi iux*

ta vifionem cordis Rii,de ficlitio coeloEmpyrco,amp; dc localibus in co fefsionibus ac deambulationibus, non folütn rider, verumetiam calumniatur virulenter.nos docere, nee Chriflum, nee Sandlos agere vitam foeii-cem, imb plane nihil eHè« Quid ergo falfum ne cfl, quodDeus pater ibi fit, vbi nos,qui credinius in Chri ftuni, erinius Si falfum efle dicis, alïacft impie» tas, quod genus tibi non eil inufitatum. Quid enim eft, quod Chriflus ait : Si quis diligit me, lèrmonê me* um feruabit,8c pater meus diliget eum : ct ad cum vc* niemus, amp;2manfionemapudeumfaciemus An pa» tev,qui in hoe feculo eft , vbinosfumus, amp;nbsp;facit a* pud nos manfionem, deferct nos in futuro feculo, non amplius erit vbi nos erimus Ç* Si autem verum ef fefateris, quid rides C Sed non eft mirum, quod cor Lucianicum rideat ï mirum potius eflêt, fi dodtrinam ver'e piam feria grauitate exciperet. Repeto igitur,ód iterumatep iterum dico, nos,qui credimus in Chri» ftum, ibipofthancvitamfutures, vbi eftChriftus» Chriifum autem afcendiflead Deum patrêfuum CŒ» lefté,vtôC nos ebadduceretjamp;S Deus nobiicum, ac in nobis omnia eflêt» Nunquid ergo, quia no dcmôftra» tur locus phyficus, qui circûlenbat corpus Chrifti ct corpora noftra in alterofeculo, amp;nbsp;in quo loco Chri* ftus cum Sandtis localiter amp;nbsp;circumferiptiu'e fedeat, aut déambuler,nec Chriftus , nec nos erimus vfpiam, aut omnino non erimusf Quid C apud Deum patrem codeftem cfîê, eft ne nufquam,aut non efleC Quid ma» gis impium dici poteft 7 Sed bene habet» Si Chriftus

Z 5 nos

»rd JSCEKSJ^ CÎTRJSTI COELrU SiC nosfuerimus apud Deum patrcm cceleflcm, non décrit nobis vel vita, vel coclum, in quofcelicißiniam ducamus vitam* Non autê erit tak codum, quak no« bis Cingliani obcrudût, fed quak Deus ecckfîæfua: præparauit. Quak nam illud Z Hic non eft mihi ratio habenda Luciani, qui, quod non de locorum circuin« fcriptione localideambulatione crepat, riderefo« kt, fed didi Prophetici Apokolici : A feculo non audierunt, nee^ auribus percepcrunt, oculus non vi* dit, Deus abfc]^ te cuv praeparasti cxpedan« tibus te* Liceatautem mibi ad huius rei explicatione kqui veftigia Auguftini, vt quod ipfe de Deo corn« memorat, ego deccelo, quod Deus diligêtibus ipfuin ^uguß. j«preparauit,reccnfeam» Intendat(inquit Augukinus) Tjalm. Sy.charitas veftra* Deus ineffabilis ek, facilius dicimus, quid non fit, quam quidfic. ^ferram cogitas, non eft hoc Deus*Mare cogitas,no eft hoc Deus,omnia que fiant in terra,homines animaha gt;nbsp;non eft hoc Deus. Omniaquae funt in mari,que volant per aërem,no eft hoc Deus. Angelos cogita, virrurcslt;poteftatcs,archä« gelos,thronos,kdes,domin3tiones,nÖeft hoc Deus, hit quid eft hoefSolu potui dicere^quid no fit. Queris quid fit^ Quod oculus non vidit,auris noaudiuic, nec in cor hominis aftendit. Quidquæris, vtakendatin linguam,quod in cor non akendit No eft fimilis tibi in drjs Domine. Haeftenus Auguftinus. Clyc'dergo Auguftino didum Propheticu 80 Apoftolicu Ikuic accommodare ad explicationem Dei, hocliceatetiam mihiadexplicationera coeli, quod certèmaximèoma

muni

ro JNUE s rrp^EXTivs.

nfutn pcrtinec ad ea, quæ Deus expedantibus ipfum præparauit, accommodarejmo in proprium fuum v=-fum refer re» Intendat ergo chariias veifra* Ccelura, quod Deus ecclcfiæfuæpræparauit, inefïàbile eft, fa» cilius dicimus,qind non fit, qp quid fit« Terram cogi» tas,non eft hoe coelum.Mare cogitas,non eft hoe ece' lam, Aêremeogitas.nonefthoeeoelum, Aquas vel fub firmamento vel iupra firmamentum eogitas, non efthoeecelum, Firmamencum ftellis infignitumeo= gitas,non eft hoe coelum, Dicitur quidem ecelum, no eftautem illudcoelum,quod Deus præparauit dilige« tibus ipfum, Qiiiequid enim eft huius eorporalis raalt; chinæ, condiium eft ad pra?fente tantum in hoe mun» do vfum,ideocp etiam eum hoe mundo prgteribit.Ne forte,inquit,eleuatis oculis in ccelum, videas folem lunarn.ó^ omnia aftraeoeli,amp;f errore deceptus, adores ea,amp; eolas, quse ereauit d om in v s Deus tuus in m i=* N IS T E RIV M (feu vt Hebræus habet,quæ diu ißt Do« minus Deus tuus)eun«ftis getibus qusc fubecelo funt. Et Petrus : Qui ßune funt, inquit, coeli ÔÔ terra ciuf« dem ferraone repofiti funt, èC ftruantur igni in dient iuditfj perditionis impiorum hominum. Et mox : Venietdies Domini ficutfurin node, quo coeli.pro« cellæ in morem tranßbunt, elementa verbæftuan» tiafblucntur, SC terra amp;nbsp;quîc ineafuntopera, exu« rentur. Hoc igitur ccelum, quod firmamentum vo« catur , Sc quiequid nomine fuperiorum 8c inferio= rumaquarum continetur, non eft ccelum illud, quod in præfentia inueftigamus, Quod ergo eft Z Nurn quod

»gt;8 JSCE^sr CH'RJSTI IK COELKU quod vocant Empyreum, èc federn corporcam, elata fuperhuncmundum, corporalibus manfionibusina ftrucftam, in quaincolæ aut fient, aut fedeant, aut déambulent localiter C Nihil minus, Probauimus enim iamdudum,nullum tale coelum in rerû natura exifte« re. Etquidefl hoc V Dicit quidem Auguflinus alias : Coelum efl,vbi culpa cclîâuit : coelum ett, vbi flagitia nonfunt: ccclumeft, vbinullum mortis vulnuseil» Sedhaudfcio, num curioGs quccflionahjs lacisfaciat. Solumigiturpoflumdicere , quid non Gc. Qiiæds ■quidGt; quod oculus no vidir, auris non audiuit, nec incor hominis afcendit.Qiiid quæris , vtafcendat in linguam.quod in cor non afcendit C A fcculo nonau« dierunt,ne(^ auribus perccperunt.Oculus non vidit, Deus abfqß tequacPRAEPARASTi ( inter quæ eft hoc coelum) expetftantibus te. Quid ergo dicemusC Num quia hoc coelum oculus non vidit, nec auris audiuit, nec incor hominis afcendit , idcircoeftin Vtopia,vbi hofpites excipit*''’^'»', in rerum natura prorfus nihil efl Sic quidem iudicat, Gc ridet in corde fuo, Gcetiam lingua fua blafpheine euomit Lucia-nus. Sed qui vere pn funt, feiunt Spiritum fandum rcmittere nos hoc Prophctico , Sd Apoftolico dido non tn Vtopiam, non ad Vtin, fcdadDcum pattern coclcftcm: amp;nbsp;GgniGcare, nobis promitti, lam excel-lenscoelum, tarn fublimcm beatitudinem, taminG-gnem foc’icitatem , vt nullis humanis fcrmonibusin hoc fcculoexprimi, nullisauribuspercipi,nullocorde concipi aut cogitariqueat. Inhac bcatitudinc non iam

gt; lOJNl^E S ’BEDEUTirS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 9

lam nobis concionandum efl de coelo corporali, de fefsionibus, Só deambulacionibus corporalibus, de quantitate autqualitate corporali,de difcrimineièxus corporali, de capillis corporalibus, deep alqs id genus rebus corporalibus Sd mundanis» Scitnusquidemin refurredlione Mariam fore Mariam, loannem fore Ioanncm,fcimus ftellam à ftella difFerre in gloria: fed fcimus etiam corpora noftra fore fpiritualia Só c(xle= ftia, fcimus filios refurretftionis forè '«»wïaw, hoe ell, æquales angelis, ÔC filios Dei* Explica tu nobis,quid fit corpus ipirituale, quid coelefte,quid angelus, quid filius Dei , nonfcrmotantiim, fed amp;nbsp;cogitatio defi« cit. Nunquid autemidcirco nihil erunt, quia non af^ cendunt, nec inlinguam, nec in animumhumanum; Eadem ratione nihil ctiam eflet Deusipfe. Sedbene habet,ficut Deu nemo vidit vncp,fed filius vnigenit^, qui eft in finu patris, ipfe expofuit amp;nbsp;dixit : In domo putris mei (hoc enim didura Ghrifti, noftrum eft,no aduerfariorum)manfionesmult£c funt. E fecus cifet, dixiftem vobis , vado paraturus vobis locum» Et fi abiero ad parâdum vobis locum,iterum veniam, 5lt;^aifumâvosadmeipfum.vt VBi ego svm.et vos s iTi s,Quæ eft ergo ilia domus patris f Quæ manfio= nes ‘T Quis locus 2' Vbi erit Chriftus , vt amp;nbsp;nos ibi fi= mus Çquot; Domus cert'e patris, dequa Chriftus hic loqui« mr,noneftcoelum illud corporcum ScEmpyreum, quodfingunt confiftere fiipra hunc mundum 8óin= fttuftum eftè corporalibus manfionibus, ac deambu=‘ lationibus» Hoc enim cœlû (neceftè autem eft, vt hoc a iterum

«So DIL JZCEKSV CHLR^Isri IK COELE^ iterumatqn’terüinculcem, vt pius Leftorfciat^quod coeli genus refjciatur) in reriim natura non extar. Et lunt alioqui varia genera domus fèu habitaculi Dei, quæ in priori fcripto commemorabam, de quibus in præfcntia non loquiraunNon ignoramus,ctiamtem’ plum Hicrofolimis extruólum, domum paths diótu» Scdcümquæritur, quæ fit ilia domus paths, de qua Chriftus loquitur,cum dicitjn domopatris mei.mul tæ funt manfiones, nonpotefl vllius hominis fermo« neaptius congruentiusrefpondeh , quam verbis primiim Salomonis.Si ccelum cceli capere te non pofi funt, quanto minus domus hæc, EtDauidis : Quo ibo 'a fjairitu tuo, quo à facie tuo fugiam C Et Efaiæî Ccclum fcdes mea efl, èc terra fcabellum pedum me' orum* Quæ efl ergo ifla domus quam ædificabitis mihi, amp;nbsp;quis efl ifte locus requietionis meæ C Et Hieremiæ : Cerium amp;nbsp;terram ego irapleo ♦ Hæc etfi antca perfpicue 'a nobis expofita funt, tarnen ter* giuerfatio aduerfarrj coëgit me ea repetere. 11 lud cnini vnumfludcc, vt ledorem à flatu caufæ, alibabdu* cat : amp;nbsp;cum in anguftum redadlus efl,aut fortiier clifi fimulet, autfaciac, quod canis in Nilo,bibit,ÔCfugit, allatrat, proqcit conuitium aliquod , interim etiam nonnullaabfurdafingit, amp;nbsp;alio ie proripit» Hoccfl aduerfah] artificium» Quarc cum in præfcntiafermo fit de ea domo patris,de qua Chriflus in prefato diclo loquitur, nccclîèhabufexplicationcm nonmeam.fed Spiritus ßndli repetere: vt cegnofeamus domum pa* tris, non elfe ccclum Cinglianum , feuEmpyrcum,

quale

TOMMIES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«*

quale fæpe nunc dcicriptum efl:, fedeffêcœlumin-corporeum ÔC fpirituale, quod amp;nbsp;coelefte regnuni di« citur, amp;nbsp;quod, vt di'cebamus, nee locis nee locoruni fpacqs feu interuallis, fed maieftate Dei definitur^ Si tu hæc negaueris, aut riferis, fcias nobis non videri mirum, quod qui Lucianû fpirat, oracula facrg Scrip* turæ, aut neget, aut rideat» Si autetn non negaueris, quid tergiuerfaris Z quid abfurditatibus offenderis^ cur intelledum tuumvcrbo Dei captiuum non tra» dis C Abfurdum videtur coclum ede vbicp, Multb ctiam abfurdius videtur, diabolos quocpefle incoelo» Et nugaris, nefcioquæ, Quis ciipiat eflè in eo coelo, in quo etiam fint Cacodemones;’ Nee cogitas quid tibi reddi pofsit ♦ Quis cupiat cum eo eile Deo, qui cd in inferno, iuxta illud Pfalmi : Si defeendero ad in-fernum, ades C Sed fic eft. Dogmatiftæ Cingliano» rum non hoc agunt vt caufa pfe explicetur, fed vt fu* um theatrum in officio, quod exigunt, retineant, 8^ laudem vidoriæreportent.Fruanturergb fuoThra-fonico indituto : nos in nodro quoque, fed pio per* gemus. Domus igitur Deipatris, aequainpræfen=» tialoquimur, non definitur interuallis locorum, aut corporalibusmanfionibus, fed maiedate Dei, vt vbi* cunque Deus maiedate fua regnat, ibi fit domus cius, quæ ed cœlum incorporcum, fpirituale, ac coeledc regnum. Cumautem demaiedate, quæedomnipo* tentiaDei, fermoed, loquimiir deca, aut generali* ter , vt compleótatur , tam clemcntiam quam fe-ucritatem Dei : aut fpecialicer , vt alterum tantum a z genus

.82 Z) 5 ^SCENSr CH'RJSri IN COELr’U genus compleólatur» Cum ergo loquimur de mai'c* Itate Sd omnipotennaDei generaliter, tunc in domo Dei patris nbsp;nbsp;in regno coelelli, non continentur tan*

tiim Sanóti, verumetiam homines imprj ÔI diabolh Itacpfi hoc modofermo eft de coelefti regno, rede di* citur comprehendi in eo non tantum coelum, fed amp;nbsp;infernura,nectantùm pios, fed etiamHerculem, Nu« mam Pompilium, adeo^omnesimpios, Ethnicos, ludæos, amp;nbsp;Turcas : nifi forte negaueris,maieftatem ‘ Dei omnipotentiam eius pertingere vfcp ad infer« num,amp;: ad diabolos, Cümautemfpecialiteracdiftin« dim loquimur,aut de maieftate,clementiæ,ôlt;^ gracias Dei, tunc foli angeliboni ÔC pq hominescontinentur in domo patris, ÓÓ in regno coelefti. Et hue pertinet, quod in Apocalypfi dicitur:Foris canes, venefici,im« pudici, homicidae, amp;lidolisftruientes,acomnisqui amat amp;nbsp;facit mendacium : aut de maieftate ftueritatis Dei, tunc foli diaboli, ÓÓ damnati homines continen« tur in domo Dei,hoc eft,in eius domus parte, quæeft infernus, Etfi enim Deus natura fua non eft nifi bo nitaSjbenignitas, mifericordia,dementia amp;nbsp;gratia ip’ ia, ficut ôôecclefia hadenus rede precata eft : Deus, cuius proprium eft mifereri,Sóparcere:tamendicitur Deus iratiis èC ftuerusiudex,8ddamnatornoniuo ingenio,fed vitio hominum impiorum,8c diaboloru, qui ciim fint extreme mali,fi obuertantur, fiimmæ bo« nitati Dei magnitudine eius fic obruuntur, amp;oppri-muntur, quemadmodum cæcutientes oculifplendo« ïe iohs excæcantur, non iblis, fed fuorum oculorum vitio*

I0JKUE5 •BEJEmiKS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»8J

vitio^Et hue pertinet, quod Dominus apud Malachiquot; am dicit : Accedam ad vos in iudicio,ÖC ero teftis vc* lox makficis, ÔC adulteris, 80 periuris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc vt

funt certifsima, ac verifsima,ita nihil prorius abfurdi« tatis apud pios continent» Ac potuiffèteaBullinge» rus, fi quicquam in co candoris eikt, plane è ici iptis mcis intelligere : fed oranino obftinauit, non aflènti» ri : obftinauit etiam illud vnum agere, vt difsimulato principali caufæ llatu, vnum amp;nbsp;akerum verbu è fcrip= tis meis excerpat,quod calumnietur,quod inculcet,ec quo in theatro iuo applauium excitet* Hadenus de domo Dei, de qua alias copiofius diximus. Dicamus nunc etiam de manfionibus» CümenimChriftusdi« citdn domopatrismei,manfiones multæiùntjQuidC loquitur ne de corporalibus èc ipacio locorum circ5= fcriptis habitaculisT’ Nihil minus* Deus pater non eft corporeus : nec angeli eius funt corporei» Et corpora noftra 'a reiurrediione, etfi fubftantia ilia manent vera corpora,non tarnen manent terrena et animalia, fed fi= untipiritualiaamp;S cceleftia, quænonampliusindigc» ant corporalibus manfionibus* Qualis autem eft De« us pater,tab’s etiam eft domus eius : amp;nbsp;quales fiint angeli,ac à refurredlione homines,tales etiam funt man» fioneseorum,nemp'e,ipiritualescosleftes* Acorn» ninb tales iuntmanfiones, quales iacra Scripturainfi= nitispene diAis deicribit : Qui manducat (inquit) carnem meam , amp;nbsp;bibit meum iànguinem , in me mane T.Sf ego in ill o. Et iterum.Qui m A n e T in me, SCegoineo, hiefert frudum multum» Acmox :Si a 5 ma nfe-

1« jscÊwrcilJirsTj coelvm ' niâferitisinm€,amp;verbameain vobis mAnserinT, quicquid voluehtis,petetis, Ô6 fiet vobis« Ac rurfusï Si quis diligitme,fermonem meum feruabit, èC pater r meus diliget cu, Só ad eum veniemus, èC mansionem apudeumfaciemus. Et alias : Vnótio.quamvos ac« ccpiilis ab co, manet in nobis. Ac iterum : Deus cha» ritaseft, amp;rqui m ANETincharitate,in Deo manet« Ex his amp;nbsp;alfjs id genus ditflis facile colligi potefï:,qua‘ Ie genus manfionum fit in domo patris, videlicet non corporales, non locales , non locorumipacfjsdifiin' . dæ, c quibus corporales egrefsioncs, amp;nbsp;ad quas re» grefsionesfiant, ièdfpirituales amp;nbsp;coeleftes* vttales finLqualis domus e{i,Sx!^ Deus pater ipfe.

Quidautemde loco, dequodicitChriilus î Va* do ad parandum vobis locum f Idem plane de co fen* tiendum eft, quod de manfionibus. Loquiraur autein de loco proprie, fiue corruptibili, fiuc incorruptibili, qui eft fuperficies corporis continentis. Tali loco no indigent, nec fpiritus, nelt; corpora fpiritualia. Et ma* nifeftum eft, quod bocgenus locorum , ficut Só tern* pus, vna cum cœlo terra exurctur. Creabuntur cnimnouicoeli, noua terra, non in quibus fint Io* eus tempus, ficut in boc mundo, fed in quibus ba* bitabitiuftitia. Etcümcœli non ampliusmouebuns tur, nullus etiam eric amplius, nec in ccelo nec in ter» ra motus localis.Non cnim efl vel maieftatis velper» feftionis,ftdimbccillitatis, sc imper feSdonis, mo= ucri de loco in locum localiter. In refurreftioneau« tem nihil erit imbccille imperfectum. Qiiid is^itur iet î*

lO^NNES 'BT^ETiTirS. iSf fiet C Refpondco itcrum,non meis, fed Propheticis et Apoflolicis verbis : A feculo non audierunc, neque auribus perceperunt, oculus no vidit, DeuSjabfcp te, quæ præparalti(inter quæ flint etiâ manfîones iîlæ loca ) expelt;ftantibus te ♦ Quod ergb Chriftus dicit î In domo patris mei multæ funt manfîones , vado ad parandum vobis locum, breuiter amp;nbsp;propri'ehanc habet fentendam, fîcut èC fuprà explicabam, amp;nbsp;hîc, quiaita res fert,paucis repetendum’.propria, inquara fententia hæc efi : Vadoiam ad pafsionera, èC mortem, qua parabo vobis propidumDeumpatrem (boc enim propriè eft parare locum in domo patris} vt nonfolùm Patriarchæ amp;nbsp;Prophctæfruantur per de» mentiam Deiæterna apudDeumbeatitudine, verû-etiam vos ipfî, èC quotquot deincepsperfermonem veflrum in me credunt, confèquantur in cœlefti regno æternam falutem^ Hæ enim funt, multæ illæ, Sd diuerfæ in domopatrismanfîones, videlicet, qubd nontantùm Patriarchæ, Prophetæ, ôd quotquot fuc» runt pij ab initio orbis terræ, ante aduentum Chrifli incarnem,fedetiam Apofloli, Martyres, èC quot» . quot credunt in Chriflum, poft aduentum eius, reci-piuntur in æterna tabernacula, et fruuntur immortali ilia, amp;nbsp;incontaminabili, atcp immarccfcibili, de qua Petrus loquitur, hæreditate. Eft 80 ad huius loci in* terpretationem referendum , quod in Epiftola ad Hebræos Icriprum eft : Non habemus hic mancntem ciuitatem , fed futuram inquirimus ♦ Quod igitur Chriftus dicit : Vado, paraturus vobis locum, dlud vulc

lt; Só DE SC EN sr CHRISTI IN COEL vult dicere : Hadenus non habeds ullam manentem, firmamamp;S fixammanfionem Sc fbbikmlocum,acnul lamcertair foelicitatemin hoc feculo*Nuncautcm cgo vado mea morte paraturus nobis firmifsimam amp;nbsp;cer« tifsimam felicitatem, qua perpetuo in coelefti regno fi'uemini* Habes Chriftum ab externo amp;nbsp;viGbililpe» daculo afcenßonis fuæ in altuni/e monte Oliueti,per= uenifle ad Deum patrem fuum in coelis ( a quo tarnen nun^ abfueraOamp;S ad domum eius» Cum autem dciis pater impleat coßlum amp;nbsp;terram, facile intelligi poteft, quo Chriftus filius eius peruenerit»

Nunc idem demonflrandum eft, ex dextra Dei,ad quam confedit,fi prius excuiîèro qiiædam obieda ath ueriàrijjÔÔ inprimis vanum (bphiirna, quod aduerfa* fo •74‘ j-j'yg jjg aicenfu Chrifti in coelum,amp; fuper omnes coß” los ftruit* Si corde integro (inquit) atcp fyncero cre* diSjficutrotundooreconfitcris, Brenti, Chrißu do’ MINVMverofuocorpore afcendifle incœlum.ôôtnaf nere in coelo, quorfum obiecro pertinent illa t ua tier» ba,quæ folio los fie leguntur : Qiiare nihil aliud reîi* quum eil,^ quod Chrifi us cu corpore fuo,non folüm no concludatur,vel vllo alio loco, vel locali illo,quod Cinglianifingunt, coßloEmpyreo, uerumetiäpenc= trauerit,amp; euaferit omnia loca ,fiue fupera.fiue infeia, fiue terrenafiuecoßlcßia, ôôc.Etenim ß hæc tuauerba, logodpdale Brcti,ucra funt,qtiid queib dedifii nobis, CÛ confefïus es Chrifiu corpore fuoaicédifîêin coßluC An non (bnant verba fidei ,aicendifieChrifliirn cor» porefiioincoßlum, óónonpenetrauifiècc£ltim,iden:, euafifie.

euaGfIe,vcl elatum cfïe extra coeluiTi T' Qui's nelciat in* gens eflè difcrimen inter hæc, Penetrate coelum,id eft, effeni extra coeluin, aut euadere ccelum, amp;afccndere in ipfum coelum C Proinde cum tu dicis, Chriftum afcendendo in ccelum, elatum efte extra coelum, eua» fiflècp omnia loca, inféra Sc lupera, terrena èC coele« ftia,negas profeftó ipfum elatum elïc in coelum, Lr go negas nunc liifce verbis ( Chriftum euafilïè omnia loca) id quod antea dedifti hifte verbis : Credo Chri« ftum afcendiftè in coelum, Et quæ ftquuntur: DefeP fus enim ferc fum , recitando tot inania aduerffrij Verba, Primtim igitur, vt refpondeamtCredo corde integro èC fyncero,confiteor etiam rotundo ore,Chri fium D o MIN V M vero fuo corpore afcendiflè in cce« lum amp;nbsp;manere in coelo, Sed duo hrc obferuanda funt, Vt hæc fides côfefsio reftè intelligantur, Alterum cft.de corpore, quo Chriftus afcendit in coelum: alte« rum de coelo, in quod afcendit, Nam quod ad corpus Chrifti attinet, non eft controuerfia de veritate eius, Credo enim fateor, quod Chriftus femperfiue in coelo fiue in terra, retineat verum corpus, quod qui-dem ad fubftantiam eius attinet, Controuerfia autem inillo confiât, Num Chriftus aftendendoin ccelü,amp;S fuper omnes coelos vt omnia impleat, retineat verita» temcorporisC HïcCingliani vociferantur,fi Chriftus vn'a cum corpore fuo omnia implet, non retinet, fed amittit veritatem corporis, Nos verb negamusite« rum atep iterum.fed dicimus,affirmamus afleuera« mus, qubd Chriftus, fiue fit in nullo loco localiter, b fiue

»88 JSC Ei: SI/ crnysrj m coel^u fiue in vno tantum loco, fiue in multi's, ßue in omni“ buSjöc fiue afcendat fupcr omnes coelos, fiue defcedat in infimas partes terræ,ièmper tarnen retineat verita« tem corporis fui, quod ad fubflantiam feu eiîèntiam cius attinet, queinadmodum fupra copiose, öd firrai« terefl demonftratum,Deinde,Bullingerus exiflimat ingens eflè difcrimen inter penetrare coelum afcen dere in ipfum ccelum:ac putat me mecum ipfo pugna« Fol.7‘j, re,Si Chriftus (inquiens)corpore fuo,iuxta tuam do« drinam, penetrauit, ÔC euafit omnia loca, tarn inféra qjfupera, tarn terrena quam cceleßia, ergo ne nunc necp in ccelo quidem ipib,neCß eft in terra, vtpote qug omnia il IS euafifle dicis 7' vbi itacp eft Chriftus'?' Ami* fimus ne Chriftum C vbi denicp eft tua ilia vbiquitas;quot; Si vbic^ eft,ergo in ccelo eft,crgoin terra eft^amp;c, Vi‘ de mihi,obfecro tc,quam fecureludat fuauis bomo.ac etianumde appræhenib, amp;nbsp;capto Brentio triumphu agat^Me igitur miferu.quidfaciam;’ quo me vertam^ Sed huic noftro aduerfario aliud accidit,quàm in fabu lis, AiachHis enimfurijs agitatus,exiftimabat, fegraf fari in principesGræcorû,cum graftàretur in gregeni ouiumlt; Bullingerus autê rabie inflammatus,putat, fe mihi hominimiftro infultare, ciim fpiritui ipfi fando infultet»Spiritus enim fandus dicit per Euangeliftam Marcum,de Chrifto : Receptus eft in ccelum. Bt per Lucam : Aifumptus eft in ccelum- Idem fpiritus fan-Hei.4. dus dicit per Apoftolum : Habemus Pontificem, Htl.7gt; nbsp;nbsp;rnAiixv9««,boc eft,qui peruafit.feu penetrauit ccelos, Et

iterum* rSÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iublimor coelis fadus»

Ac rur-

e •

Acriirfus : Afcendi't fuper omncs coelos» Vtruncß dicitur à fpiritu fando, afcendit in coelum, amp;,pene» trauit, feu peruafit codos, amp;?, afcêdit fuper omnes cce» los,C^are,cum ego idem plané dicamj'dem commet iiiorem,idem doceam, amp;nbsp;tarnen aduerfarius mihi ina fultet, perinde ac fi docerenr abfurda, pugnanda, 8^ omnibus modis explodenda, quid aliud tacit, quàni quod nomine quidem meexagitet, reiptà autem ma» nifeftè fit in Ipiritum ipfum fancTrum, tanquam fecum pugnantem, amp;nbsp;abfurda docentem, contumeliofusC Et hæc iterum funt fundamenta firma, quibus quiuis fidelis tutb, fcilicet, inniti poteft, (hoc eft) Ad popu-lumphaleras* Sed reportabit pyrgopolinices fuam ttiercedem» Nos, quiaicimus,tpiritumiàndum non pugnare fecum,affirmamus vtruncp, videlicet, Chri» ftum aicendiiîè in coelum, inqj coelo verfarijôd pene« trade coelum, ac aicendifiè fuper omnescœlos, verifsi= mum ôô certifsimum efie. Nihil quidem minus vide« tur homini cæcato, ÔC carnalibus fuis de fiditio cœlo Empyreofomnijsfaicinato , ci autem,qui exvcrbo Dei de ratione veri coeli rede eruditus eft, nihil effc probabilius , ôô congruentius » Cum enim poft ex« ternum Só vifibile afcenfus Chrifti fpedaculumdici« tur,Chriflum cum corpore afcendifiè, atfumptuni in coelü, fignificat, Chriftum iam non amplius ducerc vitam in his terris, extcrnâ, corporale, familiare, pro huius mundi ratione, qualc duxit,cùm vel officio do« cendi in hac terra, inter ludæos fungeretur, vel à re« furredioneper quadraginta dies,familiariter cum fuis b z difcipu«

IP o DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^R^ISri m COE LEU

difcipuh’s conuerßretiir : fed duccre cceleftemvitam, in (ùmnia maieftate Sô bcatitate«Scientes(inquit Pau» ïus)quod Chriftus excitatus à mortuis, non amplius moritur, mors illi non amplius dominatur* Et Pc» trus : Oportet (inquit)îefum Chriftumcœlumacci* pere,vfepad tempora reftitutionis omnium. Oportet (inquit)acciperecoelum* Quod'T Num EmpyreumÇ’ fed hoc eft ccelum fiélitium« Chriftus autem acccpit verum ccelum, quod eft ccelePis vita, ccelefte regnu, cceleftis maicftas, vt iam non amplius in terris ambu« let humano more, fed ducat vitam in regno Dei pa-tris , ccelefti more* Quod fi veteres ad hune moduni intelligunt,Chriftumcarneiùanon efiè interra,fcdin ccelojhoc eft,Chrifi:um nunc ab afcenfu fuo in ccelum non amplius ducerein his terris, terrenam, fed apud Deum patrem fuum,coelen:em vitam, retftè amp;nbsp;pie fen« tiunt,necquiiquam noftrum efi:,qui hoc vnquàm ne* gauerit* Si autem intelligunt, Chrifèum carne fua in ccelo Empyrco, itacircumfcriptumefiè loco, vtcorpus eius non pofsit efîè in ccena, nec ipfum humani* täte fua vnà cum diuinitate omnia præfentifsimum, tàm in ccelo, quàm in terra, gubernare, fed in fiditio illo ccelo, aut federe, aut ftare, aut de loco in locum deambularc,hîc demum nihil amplius fiimus ipfis ob« noxtj.Chriflus enim fie efl in ccelo, fie ducit coeleftem vitam ,vt tarnen in nullo loco ita includatur,vt non reliqua omnia ccelcili modoimpleat» Quam fenten* tiamexplicat alterumillud didlum, quod in Apofio-licis feriptis extat, Chriflum corpore fuo penetrafiê ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccelum,

lOjri'KES •BINENT IE S. cœîumjubb'miorem fa dum cœIo, amp;afccndi{ïèfuper omnes cceIos»SigniHcat eniin, Chriftuni non ita, vni halten loco, vclinhocfirmamento, ftellis infignito, vel in aliocorporali coclo affixum eflè, vt nec fit, nec pofsit ciïè etiani in alrjs locis : fed cuafiflè fuper omnes ccelos, vt omnia impleret, vbiuis regnaret* Nam quemadmodû Deus iplè dicitur eile Ripra mundum, èc extra mundû,non quod non (it in mûdo,fed qu'od nÔfititain mundo, vt locis huius mundi côcludatur» Non enim vnum tantum ccelum, non. vnam tantum terram,fed omnia in cœIo Sc in terraimplet,amp; coràm giibernat: Ita etiamChriftus dicitur corpore feu hu« manitate fua penetraiîè ccelû, amp;nbsp;afcendiiîè fuper om« lies coelos,non qu'od deferuerit hoc ccelû, aut terrain, ôôquæineisfunt, fed quod non in hoccceloitahæ« reat, vt non etiam omnia alia impleat, amp;nbsp;tam in ccelo, quàin in terra regnet* Apud Paulum dicitur Chri« nus defcêdiiîè in infimas partes terræ,amp; poilea alcen» diflè fuper omnesccelos* QuidC Numhæcita intelli-gendafunt, quod Chriûus, poflquàm rcgrefluseft, ex infimis terræ partibus, ÔC cuafit fuper omnes ccelos,deferuerit tam infimas terræ partes, qu'am omnes ccelos Sicquidem intelligitcraflusCinglianus,qui præ cæcitate mentis fuæ, non poteft aliter de defcen= fu amp;nbsp;afcenfu Chrifti imaginari, qu'am fi quis corporali modo ex ima valle, ad quam paufo ante delcenderat, in altifsimum montem regrederetur, Etcumdicic EpiÛola ad Heb : Conièdit in dextra maieftatis in ex« celfis,non poteft de hac didione (in e x c el s i s') aliud b 5 cogi“

,pî JSCEmrCHI^TSTI TN CQELVU cogitate, quàm de fupernis locis cœli, quæ finit fupeï capita noftra , quafi veto Antipodibus , amp;nbsp;periæcis Chriiuusnonßt inexcelfi's, fediuxta Cinglianoruni fomnia llib pedibus aut à latere eorum* Quæ igitur Paulus de delcenfu Chriili in infîmas partes terræ, amp;nbsp;deafccnfu eius fuper omnes coelos Icribit, non fine intelligcnda de humanomore dclcendendi amp;nbsp;alcen* dendi, quo prior locus delèritur, alius occupatur t fed de diuino more, quo ira delcenditurSCafcenditur, . vt omnia tam infima quam fuprema occupentur, te« neanturSó confèruentun Sic Chriflus deicenditin infi'mas partes terræ, non vteas deièrat afcenfu, fed vt eas in poteftatem fuam redigat, ÔC inipfi's coràmpræ* fens dominetur* Sic alcendit fuper omnes ccelos,non vt deièrat coelos, lèd vt cos occupet, potenter teneat, 8c coràm gubernet. In hoc (inquit Paulus ) mortuus cllChrillus, amp;refurrexitamp; reuixit, vtmortuisac viuentibus dominetun Nam quod Chriflus hoc mo» do dcfcendcrit,Slt; alcenderit, videlicet non delèrcndo ca, ad quæ delcendit, 8c lîiper quæ alcendit, fed occu» pando,amp; in potcflate fua coràm retinendo, acguber-nando, tellaturChrillus iple, ciim ait : Dataellmihi OMNispoteftasincœloôôinterra» Et Paulus: Fecit cum federe ad dextram lliam in coeleftibus,lùperom=’ nemprincipatumaepoteftatem, virtutem Scdo’» minium,8c oiaüb üom.en,quod nominatur nonIb» lùminlèculohoc, verumetiamin future» Etiterum: Extulit eum in fummam lùblimitatem, ac donauit illi nomen, quod cd fupra omne nomen, vt in nomine lefij

c

'I

^T^ENTirS, jpj lefii omnegcnu fe fledatjCcelcfiium j óó terreflrium, amp;infernorum. Quid ergo ad hæc dicemus Quod\ eft illud nomen, quod Deus donauit Chrifto Z Non eft aliud nomen fuper omne nomen creaturg,præter» quam nomê ipfum Dei* Donauit ergo Chrilfto nome igt;HJ*Certbfciat,inquitPetrus,totadomusïfi-ael,quód dominvm amp;nbsp;Chriftum fecerit Deus hunc leîum, quem VOS crucifixilftis* Num ergo exiflimas, quod Deusdonando nomendei Chrilto,donaueritei,ho» noris tantiim gratia, inane vocabulumC Nihil cert'e niinuSjNon el't Deus, vt homo,Sicquidem in huma« nis rebus fieri folet, vt aliquoties homo tribuat homi* ni nomen Leofthenis, aut Demoftenis, hoc eft, Le= onharti,aut Vokkharti,quinelepufculiquidem, aut cuniculi animum,leu robur habet : tantu abeft,vt ha« beat robur leonis, aut multitudinis populi* Quod autcmDeus nominat,quod Deus vocat,hoc ré ipfam vn'acum nomine habeat, nccefte eft* Chriftus igitur homo, donatus eft à Deo, non tantum nomine, fed etiam reipia Sc maieftatc Dei* Maieftas autem Dei eft, Gc deicend.cre, fic aftendere, vt non deferat ea, a quibus vel de(cendit,vel aftendit, fed potius accipiat, amp;nbsp;teneat ea infua potcftate Sé gubernet* Quare etiam Chriftus nomine Sé maieftate Dei donatus, fic defi tendit in infi'mas partes terræ, Sé fic aftendit fuper omnes ccelos, vt iam fit infra, fupra, extra, Sé intra omnia, tamincoelo, qu'am in terra, tarnfupercoe= los quam infra terra* Vides nunc,Bullingerc,vanita« tétuorû fophiimatû:Chriftus penetrauit ccelos, pene« train's

1^4- JSCENSr CHTiJsri in COELVU trauit omnia,fupera,amp; inféra. Non efl: jgitur,nec^ in cceloneqj in terra.Quin tlicis eciamzDeus fecitChri» ff um federe ad dexteram fuara, fuper oranem princi« patum,amp; fuper omne nomen, ErgoChriflus non eft amplius princeps,nec habet vllum nomen, Egregiani verb laudem, amp;nbsp;ijaoliaampla refertis, hifce veliris ftrophis amp;nbsp;ibphifmatis. Nam, quod dicis,me mea v* biquitate infcelici expungere, ÔC tollere v’cram Chri« {li in coelum afcenfionem, videres ipfe tuam impuden» tîam, ô6impietatem,nifîfigmentoEmpyrcic0Eli, in quo funt locales commorationes, ftationes, fefsiones deambulationes, cæcatus cfîès, Dicamus igituras pertius , quo Chriffus ab externo afceniusfuiincoe» lum fpedaculo peruenerit, Primum oflendimus cla^ rè.ccelumillud Empyreiim, quodCingliani fingunt, cflè corporale, èc corporalibus manfionibus inftru* élum, non fit in rerum natura, fed fit fiditium. Non poteffc igitur dici, qubd Chriftus ad illud peruenerit, 80 in eo commoretur. Deinde, etfi funt nonnulli ve» teres icriptores,qui affirmant^Chriflum intuliflê cor« pus fiiumfyderibus,amp;^ in fîrmamento ftell is infignito habitare, tarnen Cinglianiipfi negant, Sô affirmant cum hoc vifibile ccelum fupergrcflùm, Nec mirum, Hoc enim ccelum, procellæ in morem, ficut Petrus ait,tranfibit,amp;2 exuretur igni, Vbi igitur reliqua ma« neret fcdes Chrifti C” aut quo Chriflus fe interea, dum coelum Ô(S terraignideuorarentur,conferrct;'Quôi-gitur tandem à fpeftaculoalcenfus in alttim peruenit, aut confeditCSi peruenit(inquies)ad Deumpatrem, Scad

8c ad dextram Dei patn's, an non confcendit in hoe ccelura, quod nobis eft oboculos pofitum C Manife» ftum enim eft , quód Deus in hoe coelo habitet, SC quód hoe coelum fit fèdes Dei* Teftificaturhoc’non folùm publica confuetudo, qua folemus inuocaturi o« petn Deijoculos ad hoc coelum attollere, verumetiam facra ipfaScriptura, qu^ Deo hoc coelum pro throno. Cede afsignat:CoelumCinquit)mihi fedes eft,amp; terra fcabellum pedummeorum. Et : Coelum cceli Domino, terram autem dedit filijs hominum» Ac rurfus: Deus in coelo, tu autem fuper terram.Et iterum : Qu* habitat in ccelis, irridebit eos. Quid plura Vniuer-fa feriptura collocat Deum in hoc externo amp;nbsp;vifibili coelo. Cur igitur non collocaremus eo etiam Chri-ftum Dominum noftrum 7’ De hac re dieftum eft co-piose in alqsferiptis. Sicut enim nos inuocaturi Deum actoUimus oculos verfus hoc externum coelum, non qubdconcludendus fit Deus in hoc coeli fpaci-um, quamuis amplifsimumjfed quód obleruanda nobis fit pædagogia, quæ honeftos pueros decet, ne vi-deamuralium Deum, quam qui condiditcoeluSc terram, inuocare, Sc vtexcitemuradquærendacoeleftia, Cùm ftamus ad orationcm,inquit Auguftinus,ad O-rientemconuertimur.vnde coelum furgit, non tan^ ibi fit Deus, amp;nbsp;quafi cæteras mundi partes deferuerit, qui vbiçp præfens eft, non locorum ipacqs, fed maie» ftate pocentiæ : Sed vt admoneaturanimus , adna-turamexcellentiorem ft conuertere, id eft, ad Dominum , cum ipium corpus eius, quod eft terrenum, c ad

1^6 Zgt;£ y^SCElî3r CHTs^ISTI INCOELrU Mcorpus exccllcntius, id cft, ad corpus ccelellc con-iiertitur. Conucnit etiam gradibus religjonis: plu* rimum expedit, vt.omniumfenfibus bó paruulorum

magnorum, bsnè fèntiatur de Deo* Ec ideb qui vi* fibilibus adhuc pulchritudinibus dediti funt,necpof» funr aliquid incorporcum cogitare, quoniam ncceflê eftjVt coelum præfeiant tcn æ, tolerabibor efl opinio eorum, fi Deum.qucm adhuc corporaliter cogitât, in coelopotiuscrcdantene,cpin terra:vt ciimaliquando cognouerint, dignitatCQi animæ, coelellc etiâ corpus €xcedere,magis eumquærant in anima,incorpore ctiamcoelefli* Hæcille.ha, amp;nbsp;ßcraScripturacollocat Deum in hoe coelo,tancp in fuo throno, nó quód fen* tiat,eum, qui eft vbiq; totus,in coclo et in terra,certis locis circurnferibi : fed quod nobifeum repucrafcat,amp;^ pro noftromorc tribuat coclum Deo, terramautem hominibus, proptcrca,qubd, quemadmodumclt;£luni ÔC terra funt in oculis noflris diflindlifsima, ita etiam maximum omnium fit diferimen inter regnum Dei ccelefle,amp; inter régna hominu terreftria. Nam.cum Scriptura pro maieftate Dei paulb grandius loqui* tur, non iam amplius dicit : Deus in cedo, tu autem fuper terram,quafi vero Deus,non fitetiam fiiperter* ram, feddicit: Ccelum amp;nbsp;terram cgoimpleo. Et: Qubibo à fpiritutuo, Scquba facie tuafugiamC Si afeendero in coclum, tu i I lie es, fi defeenderoad infer-num, ades* Et cxcelfior coclo efl, quid facies C pro-fundior inferno, amp;nbsp;vnde cognofccs C J ^ngior terra menfura eius, latior mari, Quare non ell fent ictp duni,

JOJ'K^E S T^TyENTlKS. ^^7 diim, qubd, cutn Chriflus afcendit io cŒÏutti, ve* nit ad Üeum patrein, atqueconfeditaddextranicius, hæferit, Óó fubftiteric, in hoe externo amp;nbsp;vifibili c(X* lo ,fed pcruaferitomnesccelos , vc omnia tam inféra quam fupera implcreu Non capit hoe humanus in* telledus, nequemirum. Non enim proponitur nobis carnali ratione intelligendum, fed fpirituali fide credendum* Habemus manifefèa oraeula Spiritus fandi,quacdueuntChrifèüad Deu pattern fuum, qui ccelum Óó terram implet : óó eolloeant eum ad dcx» tram Dei paths fufquæ efl omnipotentia eius, vbic^, vtitadieam , difFufa : ae euehunteum fuper omnes . cœlos, fuperomnes prineipatus : ódfubqeiuntomnia fubpedibus cius : dantep ei nomen fuper omneno* irien, vt in nomine eius omne genu fe fletflat, coelefti* um, terrcflrium, amp;nbsp;infernorum. Quo igitur te proa ripies, vbi non inuenias Chriflum verum Deumamp;S verum hominem præièntifsimum C Non patitur hoc, inquicSjhumani corporis natura. Fateor, fi naturam corporis per feconfiderauehs: fedfieam cum diuina natura pcrfonalitcr coiunxeris.ficut eft in Chrifto c5-iunfta.no mutaturquidemfubftantia eius,nee aboie» tut, fed ita ornatur, vt cœlefti gloria ac diuino ho» note coronet, ac hiper omnia opera manutr Dei con’ ftituatur.Quod, fi nee oculus vidit, necaurisaudiuit, nee in cor hominis afeedit camaieftas,qua Deus præ * parauit diligentibus ipfum,quanto magis ab humano intelleftu, abfeondita eft ilia maieftas, qua Chriftus c a filius

tv8 DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH'P^ISTI IN COEL^U

films Dei in coelefti fuo regno, apud Deum patre fu* iim, Sc in dextra eins illuftratus eih

Cæterum quia fans multa diximus de coelo, dica* mus etiam de inferno. Ibi verb nadus eft Bullinge* rus oportunum campumjn quo ingenium fuum, hoc eft, ftudium calumniandi, reétè diefta peruertendi cxplicet. Repetit 8ó inculcat,infernum efle locum cer« tum, non fupra nos in ccelis, neque penes nos in ter= ris, fed infra nos« Ait, impios deicendere, nonafeen* dereininfernum. Neqp codum (inquit) quæremus interris, neque infernum in ccelis. Dicit, iathanam non efle in ccelo, fed è cœIo deturbatum, in imtim vfc^ barathrum. Interim conqueritur etiam alicubi,' fimplices hac difputatione ita turban', vt neiciant,quó fe venant. Primumigitur optarem ipfe, vtCinglius, Bullingerus, amp;nbsp;gregales corum manfiflent in vere piadodrina, amp;nbsp;infimpliciconfefsionefidei, decoena Domini, amp;nbsp;nonnullis alijs articulis:nec conati eflênt veram corporis Sif fanguinis præfentiam in coena, argumentis dudtis abincarnationeChrifli, abafeen» fu eius in ccelum, amp;nbsp;à fefsione eius ad dextram Dei patris,cxturbare , fc enim omnia fuiflent in eccicfia tranquilliora : ego ipfe nunc in hac canicie minus babcrem negoth , 0^ moleftiæ. Sed quia Cingliani ad confirmanda fua figmenta falsb interpretabantur bos fideinoftræ articules , ideireb non fuit deferen» da profefsio veritatis. Et ciim inter alia finxerint coe-lum corporcum, extra hunc mundu, in quod corpus Chrifti itaconcludcbantjVt ne omnipotentia quidem

Dei

lOJN^ES'B^ENTirS, Dei poflct efle fimul in ccelo,amp; in ccena: neceflarium fuit, rationem vcri coeli, adqued Chri.Qus corpore fuoaicenditjamp;f in quo beatifempiterna felicitate, vna cumChriilofruentur, diligentius explicare» Hiclèfe obtulit occafio dicendi etiain de inferno. Ad rerjcien» lt;ïani enim abfurditatcm de corporeo,amp;f commcntitio coelo Cinglianoruni, rcótc opponitur abfurditas de ïorporali amp;nbsp;locali inferno* Nam fi coelum illud Cin= glianum , efl certus corporeus locus, qui fit latifsi» ma regio fupra èC extra hunc mundum, in qua regio* ne fint corporeac manfi'ones, corporeæ liationes, fef* fionesjprogrefsionesjó«: deambulationes, certe neccP fario fequitur, quód infernus, quiefl: coelo ex diametro oppofituSjfit regio latifsima infra hunc mundum, in qua regionc,diaboli 8ó damnati homines vnàcom * Worentur,Geut in coelo angeli, èc homines beati. Sed haudicio, num permittaturin inferno damnatis de-ambulare, quod efl voluptatis, ficut permittitur bea» tis in coelo. Si ergo infernus eft regio latifsima, eacp corporea, coelo oppofita, cert'e non poteft eflè, niG Vel intra terram,aut in centro terræ,iuxta eorum fen-tcntiam,qui opinantur eflè Antipodes : vel infra ter-ram, iuxta illorum fententiam, qui contendunt non eflè Antipodes, nee terram eflè in rnedio aquarum pofitam : vel prorfus extra hunc mundum* Quid au-tem potefl: abfurdius dici;’ quid anilius cogitari;' Op-pofui ergo in priori fcripto Genefin Moyfi, de créa* tionemundi, amp;fcholam Geometrarum*SedBullin-gerus in anguftum redadus, allatrat quidem, iuatim

c j autem

îôô jiClifsr cni^isrî m coELr^ autem cxi'h'c, Sgt;C ad fiium vomitum redit. Quid eniin faceret Çquot; Negaret defcriptionê iniindi apud Moyfen^ Sed cogitauitipfe,hoc impudcntius, amp;nbsp;dcteftabilius eflé,quam quod in Ecclefia filij Dei ferri poiîèt. Cona cederet acaftirmaretC’ Sedeo ipfo negaret fuumEg» mentum de latifsima, eaqj corporca regionc intra vcl infra terram, aut hune mundum. Quare tutifsiinum ratus ,[ifta vno tantum ôô altcro verbo attingere, 8d confeftim fe ad vêtus fuum artificium,(hoc elQad ex» cogitandas calumnias conuertere. Dicit inferniïeilè eertû locum.Si intelligit certû eHê, quod fit infernus, in quo damnati perpetub crucientur, quis noftrû hoc vnquâ negauit'Tqui cum pugnat Si autc intelligit ins fernum eflè certu locum corporale, hoc ed, fuperficie corporis côtincntis,qualêlocû fingiteiiâdefuococlo, falfum eft, nec poteft authoritate lcripturæ probari, Nam de icripturæ tedimonqs,quæ récitât paulo póft fuo loco. Addit: Non fupra nos:fi intelligit per fupra, fupcriorê locû, qui fitfuperficics corporis côtinentis, rede dicit.Necp enim infernus eft talis locus inferior, multó minus fuperior. Et tamen cum Diaboli, iuxta fententiâ Auguftini, femp iècû fuû circûfcrant infer-nû.cômorentur aût in a'érc.qui nôeft tantû circa nos, fed etiâ fupra nos,relinquo Bullingero cxplicandum, quomodo infernus non fitetûâ fupra nos.Siautéper, fupraj'ntclligiturrcs, quæ fuaefientia fuperat huma» numcaptum,tune certè infernus eft fupra nos. Sicut enim de vero cœIo dieftum eft, quod àfcculo non au» dierint necß auribus perceperint. oculus non viderit, quæ

10 JUNE s tient ir S. iolt; cju-æ Deus præparauif cxpcfcantibus {è:ita de inferno ^luoqj fcntienduni efi, quod à feculo non audien'nt, auribus pcrccperint, oculos non viderit, quæ præparata funt impijsjconcemncntibus Deum, Addjturampliusdncoelis.Siergo vocabulo ccelo« runi intelligitur cœIû illud fjsftitiû fêuEmpyreû,redè Hicit Bullingcrus, infcrnû non eHê fupra nos in ccelis, Necp cnini tales funt cœli-Si per coelû intelligitur coe» Icfte gaudium, Sc ætcrna béatitude, quaChriftus amp;nbsp;beat! fruuntur,rcd'c itcrû dicitur,infernû, hoc eft in-ferM dolores, inferni horrorcs, non eflein coelo* Si autêper Coelû intelligitur generaliter cœlcflc regnû, quod vmiuerfaniDei domination? in ccelo,in terra,8? in inferno complelt;flitur,negari certè non potcft,quin lioc modo re?lc dicatur , infcrnû eflè in ccelo, hoc efî: contineri in manu, 8? poteflate n omin i Dei nolîri, cuiusregnû nô efi: corporale,fed fpiritualc,nô eft ter» î‘enû,fed ccelcfle.Huc pertinct.quod Paulus de Chri» fto dicit: Dédit ci nom? fuper omne nomé, vt in nom» ne lefu omne genu flcclat, coeleftiû.terreftrium 8? in-fernorum. Hic vides etiâ iijfernum compræhcndi in regno Chr iili,quod vocatur nô terreflre.lèd cœlcftc» Hucctiamnon incongrucnteraccommodaui locum Pauli,Non cil nobis luda aduerfus carnem fangui-nem,fcd aduerfus ipirituales aflutiasincccleftibus» Nonignorabâ,Incoelen:ibus, vulgb exponi,pro aère» Non etiam ignorabam, iatanam vocari alias prin» cipem, cui potcfèas fit aeris* Sciebam quoque cœli nomine aliquoties aê/em venirct Sed cogitaba,arten«

to,ÔC

ioi D£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^JSTl m COEL^^^

to, erudito kdori adeo notum eflè, illam didi'o« nem (in cceleftibus) in eo loco, vbi dicitur, Aduerfus fpirituaks aflutias inccekftibus, nee polk nee debe» re pro aére exponi, vt ne admonitione quidem opus haberet» Paulus enim in ipfa cpifloïa ad Ephefios quinquies,nifi fallor,vocabulo V «*»■ »»rKfwisKrJn coekfti bus, vtitun Ac in tribus quidem locis manifeflumeft, quódnonfignificet, inaëre, fed generalirer accipia* turproarcanis, abfconditis ab oculis hominumin regno coekfli, vt opponatur regno terrenoBenedixit (inquit)nos omni benediftione fpirituali^f'w*lt;^‘’r''f«”’'*'’ . In coekllibus, (hoceft), benedixit nos, non corpos ralibus beneficijs , qualia foknt in regnis terrenis diilribui, necaèreis, qualia ex aêre fcreno, autpluuia, adtcecundandasfruges terræ,86 ad falubritatcmcor« porum conferuntur : fed benedixit nos beneficijs fpi‘ ritualibus,amp; coekftibus , qualia Chriftusgubernator coekiïis regni, in quo omne genu ccekftium, terre* ftrium, Sc infernorum fe in nomine Chriiïi fleëtit, credentibus in ipftim donat e fokt« Et iterum, Deus federefecitad Chriiïum ad dexteram fuamV’’'*'*«'’'^* »('•/«rjncoekftibus. Nee hïc quidem potefl, Incoelefli» buSjCxponi proaêre.Chriflus enim fedet ad dcxterain Dei,non in aëretantu, fed in vniuei fo coekfti regno, quod tam ad coekftia quam ad tei rena, SC inferna pa* tet. Ac rurfus. Deus cóuiuificauit nos vna cum Chri» fto Cpergratiam eftis kruati) fi'mulcpcumeo federe fecit »(“ •*»»/«('«*Jn coekftibus« Non fecit nos conle« dere cum Chriiîo, in regno aereo, fed in regno cede-

î o î fti, quod omniafîmulcœleftiajterreftna SC inferna compkditun

Reliqua adhuc funt duo Ioca,in eadem Bpiftola, in nbsp;nbsp;j,

quibus Paulus eodem vocabulo vtitur : Vniueria, iôquitjcôdidit per lefum Chriftum, vt nota fiat nunc principibus poteflatibus toü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In coeleflibus,

perecdefiam.Etiteriï» Aduerius fpirituales aflutias, * '»Tfh’m/ww, Incœlcftibus» Cùmigitur Paulus vfus fit hac didione Ç in coeleftibus ) in tribus prioribus lo= cis,non pro acre, fed pro regno ccelefti, compleden-tc cceleftia, terreftria, èc inkrna, res ipiamonet nos, Vt eandem didionem in duobus pofterioribus Io« cis in eodem Ggnificato accipiamus, Itac^ rede ap« kcitatur locus Pauli, vt probetur, qubdcoelede gnum ( quo quidem modo bîc de eo loquimur ) non definiatur interuallis locorum, fedmaiedate Den Vi-deamusSd alios duos locos, quorum alterum exHio-be, alterum c libris Regum adduxeram,^ Hie ergo vi« de mihi itcrum malignum Bullingeri ingenium, SC eius felle ac amaritudine plenum» bion ignorât, Sut ßltem,quia fufeepit aduerfùs mefcribenduin, non ignorare debet,quod definiam regnum ccelefte, feu ^'egnum Dei patris, maieftate eius, vt qua patet maie» das Dei, ea etiam pateat regnum Dei» Sic enim fcri» bo» Ciim quærit, vbi nam Chridus nuc cum corpore fuo commoretur^Non ed relpondendum, quod con« tineatur localiter in loco quodam circumIcriptus,Sed refpondendum ed , quod fit apud pattern, in domo patris, in throno patris, 8^ ad dexteram patris» Vbi d autem

Î0 DB ASCEriSV CHTl^TSTl ir[COBLm autem cft paterfVbi' domus patn's 1. Vbi thronus pa* tris Vbidexterapatris ;■ Numbæc funtcertislocis circumfcripta7 Num in regionem quâdam fupra om= i;es codos latifsimam quidem illam, (cd terminis fu* islocaliter definitam, itafuntconcluia, vtnecinhis ccelis,ncc in bis terris inueniâtur f Nihil verb minus* Scripta enim Prophetica Sc Apolîolica,nô]ntrudunt Deum patrem in aliquam circumlcriptam rcgioncm, quamuis amplam,quamuis illuflrcm , quamuis à ter* ris remotara,feddicunt:Qubibo alpiritu tuoÏ^S^ quo àfacic tua fugiam Si afeendero in coelum, tu illic es, fi defcenderoadinfernum,adcs,amp;:c.Hæcamp;Sidgenus alia commemoraui in priori feripto vt oftcnderein, poméria regniDei feu regni cceleftis porrigerefeno tantum in hoc externum ccelum, verùm ctiam in hanc terram, ÔC in infernum ♦ Nec porrigere Ce tantum ad bonos angelos, amp;nbsp;fandos homines, qui funt in ccta lefli paudio t verùm etiam ad diabolos amp;nbsp;homines damnatos, qui funt in doloribus inferni ♦ Admonui præterca fatis aperte, me non ignorare , qubd hæc mea dida in calumniam rapi queant( Addo enim, Vt Cingliani iterum habeant,quod pro ingenio ipforum ex.igitarepofsint^ fperans futurum, vt Bullingerus hac admonitione cxcitatus, caueret, amp;nbsp;abfiineretà calumnia, Sed tam virulêto ed ingenio, vt videat de* ledarfqubd data fit ipfi caluniandi occafio. Nam cùm ego eo loco vtar nomine cceli generaliter pro regno cceledi, feu pro regno omnipotentiæ Dei, quo vni-uerfæ creaturæ comprehenduntur, ipfe vtiturcceli nomine.

ÎÛJrinÈ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îo^r

nomine, vel pro gaudio ccelefti, vel pro Rio Empy» t'eo ac fiAitio coelo : amp;nbsp;vociferarur,nec infernum nee diaboluni elîè ia coelo« Ac eoimbone vir, {cilicet, fi hoc modo lermo fuerit de cœlo,dixi iple, S)C adhuc dico,nec infernum, nec diabolos eflèin coelo,fiue illo Ernpyreo, quia hoc ccelum eftfiifficium, fine in coe* hfti gaudio, de quo rede didum eft,quod iathan cum angclis fuis deturbatus fic è coelo in imum vfque ba« ï'athrum , hoc eft , c cœlzQii beatitudine in omnem S^perpecuam infoelicicatem » Si autem nomine coeli comprehenduntur omnia ea , ad quæ fe coelefte, ieu fpirituale Ôc diuinum regnum Dei, quod eft regnum omnipotentiæ Dei,cxtendit,negari non poteft, quin in co comprehendantur etiaminfernus , ôôdiaboli» Et quod mircris, fatetur adueriarius ipfefuis quidem Verbis, fed plane illud iplum , quod ego mente mea fentiebam: Deus,inquiens, quia vbic^ eft, omnes fin* gulascp fuascreaturas præfto antefehabet, rjsqîad miniftrandû ipfe vtitur, fingulis profuoingenio,amp;Sc^ Hoc prorfus ill ud ipfum eft,quod cgo dicebam, coclü illud ea eftê conditione, vt in co nö tant'um fandi ho« mines, veriim etiam iathan nbsp;nbsp;angcli eius inuenian-

tur. Et tarnen tanta eftinaduerfariocalumniandi,amp; rixandi libido, vt etiam id, quod probat, reprehen’ dendum fufeipiat»

Vide, quæfo, hicmihifuaues hominis delitias, quibus applaudit fibi in interpretatione locoru, quæ ex lobe Slt; libris Regum, de præfcntia, SCafsiften« tiafathanæ inter Sandos Dei idcircoadduxeram, vt d 2 oftende«

tog

oftcnderem , in ccelefli omnipotenti regnö Dd contineri, non tantutn fandlos angelos amp;nbsp;homines, fed etiamiathanam cum fuis angelis» Itaiàn'e, inquit, nihil ert: neceiîê, vt quando boni Dei angelifuoin ordine, SC infua condidone, inque locofuo Deofer« uiunt, vtamp;iâthanvnà cum bonis angelis , amp;vtbo* ni angelijin loco angelorum Deo fermât, Po tell enim inter Hlios Dei,niniirum, vtminifler Dei flare,id eft, miniftrare, fed fuo modo, fuo loco, ÔC rationecerta, quæ ipfi conuenit» Hadlenus ille» At enim non quæ-htur in prefentia.quo ordine boni amp;nbsp;mali angcli Deo fermant» Non eft: ignotum, quod in regno omnipo« tentiæ Dei ftium quæcp creaturæ habeant ordinciu, etfinecDiaboli, necmali homines, ft fuac voluntati relinquantur, redumferuant ordinem» Necquæri« ' tur,qua fint conditione» Notum enim eft ,qubd boni angeli verfentur in maximo cceli gaudio, mali autem in maximis inferni cruciatibus, cum illipropitio Dei afpeftu fruantur, hi autem formidabili eius aipedil torqueantunSedillud quæritur, cùmmanifeftumfit, quod Diaboli necefle habeantftruire Deo, num con« tineantur etiam vna cum bonis angelis in regno om-nipotentiæDei C” HîcScripturain lobedifertis verbis dicit : Faftum eft, cum quodam die reniflent fill) Dei, 3^ ftarent coram d o m i n o, veniftet quoeg fathan inter cos.Sd ftaretin confpeftu Dei» V enifleqinquit, fathan inter eos,IntcrquosC’Inter filios,inquit, Dei». In regno igiturcœleftiomnipotentiæ Dei, vüàfunt ôCfilîjDci, fathan ipfc cum angelis tot

In

lOJmES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joy

In libris Regum textus clarè dici't; Vidi domwvm fedentem fuper folium Emm, cc oaïnem exercitvm coELi, afsmentem ci 'adextris, ÔC afiniflris* Quid nunc Bullingcre cquot; d o m i n v s fodcc fuper folio fuo,8c habet ex vtrac]^ parte à dcxtris amp;nbsp;à finiflris afsiften« tem,Quemç'cxercitum»Cuiusç’ cceli, c OELiinquam, Et in hoc coELi, coELiinquam, exercitu, ftabat à finiilris (piritus mendax» laAa nunc öd vociferate, fi hbetjiatanam non eiîè in coelo» Poifct ne clarius tefti-nionium in medium product,quo probaretur, qubd illud coelum, de quo tunc loquebatur, ea fit conditio« ne, vt in eo non tantiim fondi homines, verum ctiam fatan,öd angeli eius inueniantur'TAudiamus dehacrc ctiam Auguilinum : Quærunc, inquit, ab imperitis hotninibus, talia intelligcre ncquaquam valcntibus, quomodo fatanas cum Deo loqui potuerit, non in= tuentes, Cnon enim pofiunt fuperilitione, Sd contcn* tione cæcati) Dominum non loci fpacium mole cor« poris occupare,Sd fic alibi eiîè,alibi non ciTe, vel certc hic habere partem aliam, ôd alibi aliam : fed maiefîate vbicp præfto eiïc, non per partes diuifum, fed vbicp perfeâum.Hæc ille» Vides igitur, qubdquæBulIin« gcrus aiFert contra me,dehis foripturælocis, quæ re« citaui, non folùm fine putidæ nugæ (fic enim me da= cuit Bullingerus loqui ) verùm etiam manifeilæ caliimniæ,

Sed audiamus etiam, quibus teftimonqs conetur probare, infernum eiîè certum locum fub terris* Ini« tioproducic concionemChriilix de diuitc epuîone*

d gt;nbsp;Apud

»01 DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHJ^ISTÎ m COELOM

Apud Lucam, inquiens, nominat diues cpulo aper* tifsim'einfernum, Locum (en locum ) cruciatus vel tormentorum, S)Cc^ Quod Paulus dicic ludæis in Ic^ ôione veteris tcftamenti accidiflè, vt præ velamine cordibus eorum impofito,non poisint intendere in fi-, nemlegis,idem accidit Bullingero in leftione tain ve* teris quàm noui teftamenti. Velamen cnim cordi eius impolîtum,illud eft, quod perfuafum habet, nullam corporalem creaturam, pofle, vel in hoc vel in al-tero lêculo, fine loco,idqj proprie didlo, (hoc eft) fu* perficie corporis contincntis,confiftere* Et fi dicatur fine tali loco efiè , exiflimat nihil prorfus efle:adeo^ id acciditBullingero in iencdute, quod Augufiino iniuuentutefua, Quicquid, inquit Auguftinus, pd’ uabam ipacqs locorum,nihil mihi efle vidcbatur.Hoc axiomate Bullingerus fafcinatus , vbicunq; Icgerir, quamuis in rebus fpiritualibus, amp;futurifeculi, nomen loci, exifcimat intelligendum pro fuperficie corporis continentis» Ac profeétó mirandum efi, quód cum nomen loei alias in facra fcriptui a, iæpenuinero metaphoric'e exponendum fit,Bullingerus hoc vnuni fignificatum, quod eft fupcrfîcies corporis continen-tis,vrgeat» Apud Ofea no m i n vs ipfe Oeus nofier, VadenSjinquit, reuertar ad locum meurn, donee de* ficiatis, Sgt;C quæratis faciem mcaimHic nomen loci non fignificat fuperficiem corporis concinentis, quippe quod Deus non fit localiter in loco : fed fignificat ab* fconfionem præfentis auxiIq Dei» Et Paulus : Date, inquit, locum iræ, Aciterum'.Ne dttis iccû diabolo»

Er rur*

10 ANIMES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir S. ^•9

Et rurfuszNon inucnit locum pœm'tentiæ, Cæterum cum alias fermo eft de illo diélo Chhfèi: In domo pa-tris mei manfîones mukæfunt, Et: Vado ad paran- Fol.yi. duni vobis locum, flagellât,quod dixi, de mutuandis formis loqucndi ab Humana confuetudine,cum lo-quimur de rebus (piritalibus ♦ In expofitione enim huius dicflijde manfionibus in domo patris, amp;nbsp;de pa-randoloco,recitaui vfîtatamregulam, videlicet, quod cùm nobis loquendum eft de rebus fpiritalibus cœleflibuSjmutuanda fint vocabula,à rebus corpora« libus 80 terreni s,vt vel faltemaliquomodo, de rebus à noftro ienfu amp;nbsp;inrellecflu in Hoc ièculo alienis , bal-butianius» Vnde amp;nbsp;Chrillus ipfè nobifcum balbu-tiens , dicit, fc parare nobis in futuro feculo I0« cum, amp;rc4. Hac régula nihilcfl certius, 8ôin Eccle» fia filij Del vfîtatius* Et extant vbiuis manifefla exempla* In Genefi dicitur de Deo : Pœnituiteum, qubd hominem fcciflèt in terra gt;nbsp;Ac dicit iplc quoque Deus : Pœnitet me fecifle homines* Quid'^ Agit ne poenitentiam fadli fui Deus , qui eft non tantum fapientifsiraus , ièd etiam fapientia ipfa':’ Nihil minus, fed feriptura mutuatur iermonem ab Humanacon!uctudine,8lt;Sloquitur de Deo humano inore*Etitcrû: Dixit dominvs: Clamor Zodomo« rum amp;nbsp;Gomorrhæorum multiplicatus efl, pecca-tum eorum aggrauatum efl nimis*Delccndam ôé viquot; debo,vtrum clamorem, qui venit ad me, opéré corn-plcuerint: an non eflita, vt (ciam. Quid':’ Efl ne Deus abfens àZodomis, ÔCignoîat, quac ibi fîuntC’

vtne«

itS Dr 'jscEmrcni^TSTi m coEtnâ vtneceflè habcatde coelodefcendere.ficuthomodc monte in vallcm deicendit, vt cognofcat,quid ibi aga* tur: Abfit, Deusimplet coelumóóterram,ódomnia nouiuSed ipiritus ianÄus balbutit nobifcum, 86 mu* tuatur verba ex Humana confuetudinc, vtvelaliquo modo res fpirituales 86 cceleftes cxplicet^Qyidmulns opus'T Scriptura tribuit Deo caput,oculos, aures,os, manus,pedes, cor, animam,dolorem, trifi:itiam,quæ tantum abfunt à Deitatis eflèntia, quantum caro abeft à ipiritu* Sed hæc vocabula mutuo accepta funt à re» bus corporalibus 86 bumanis, vt per ea ad aliquam diuinæ maieftatis cognitionem quafî manu ducamur» Cum verba omnia,inquit Augull:inus,quibus huma* na colloquia conferuntur, Dei fempiterna virtus 86 diuinitasmirabiliter atlt;^ incundanter excedat, quic* quid de illo humanitus dicitur, quod etiam homini* bus aipernabile videatur, ipiàhumanaadmonctur in* firmitaSjCtiam ilia quæ congruenter in icripturis fan* dis de Deo dida exiflimat,humanæ capacitati aptio* ta eflê,quàm diuinæ iublimitati, ac per hoc etiam ipfa cfle tranfcendenda , cfl iânior intelledus, (îcut ifta qualicunc^ trafcenfa fùnt,Hæc ille^Et Cy rillus:folet, inquit, lànda icriptura, ea, quæmentemexcedunt, verbis nobis familiaribus fîgnificare* Quod de Dco didum eft, dicendum etiam eft de rebus diuinis 86 fpiritualibus« Eiaias deicribens feîicitatem piorum, infœlicitatem impiorum, Egrcdientur, inquit, 86 videbuntcadauera virorum, quipræuaricati funt in me Vermis corum non moi letuï,86 ignis eorum no extinguctur

10 JUNE S Ti'E^ENTll^S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i x »

txtinguetur, SC crunt vfc^ ad ßcietatem vifionis otn= nicarni. Quid ç* lacebunt nc iinpij in inferno ficut ca» dauera eorunijquiinterficiuntur in prælqs, amp;nbsp;deinde deuorabuntur à v^ermibus, ficut eorum exuuiæ, qui conduntur in fepulchrisç’ Nihil minus, led ipiritualia deicnbuntur verbis mutubacceptis,à rebus corpora« libus in hoc mundo«.

Chriftus iple defcripturus foeh'citatem ftioru Apo« ^tolorum, ponit in coelo cathedras iudicum, inilruic ’nenfas, amp;nbsp;apparat conuiuium« Ergbneeruntincce-Etnbunalia.ôcbacchanalian Abfit.Cœleflia deicri« bunturterreflribus : Propter carnales, inquit Augu« Jugn/l'm. tit ftinus, dico, non oportet opinari, quod didum eft : ‘Datmni Ccelum thronus Oeieil , amp;nbsp;terra fcabcllum pedum-nmante,hit,i, dus,quod fichabcatDeus collocatamembrainccelo

in terra, vt noscum fedcmus : fed ilia (èdes Dei iu* dicium fignificat. Etquoniam inhoc vniuerfo mun« dicorpore,maximamfpcciemcoelumhabet, amp;nbsp;terra nainimam, tan^præfentior fi't excellent! pulchritu« dinivis diuina, minimam verb ordinet in extremis atcp infimis« Sedere diciturinccelo, terramcpcalcare. Serm.'Dam'nf Etaliks : Si in ccelistan^infuperioribus mundi par= inmantelth. 2. tibus, locus Dei cfle credit, melioris mcriti funt aues, cjuarum vita eft Deo vicinior.

Et Athanafius. Tametfieacdertididfiones de Deo hominibus in facris Scripturis habeantur, homi= num tarnen perfpicacium eft ( vt Paulus præcepit le« ftioniattcndere) vt remcumiudiciodiicernant, Slt;^ noftra rerum, quæ ibi ftribuntur, vocabula accipiant e fine

ïtî T)E JSCENSy CHE^ISTI INCOEL^M fine intelkdus confufione,ne, quæ Dei funtjiumano more fieri intelligas, nec^ in rebus humanis, lau^ de diuinis cogites. Quid multa;' Nihil in ecclefia fill} Dei decantatius eil, quàm quod icripturaloquatur huma* no more de rebus diuinis» Nihilominus ramen ßul« lingerus tantb mentis eil furore, vt audeat hancregu« lam contemptifsimé reqeere. Nunc in poflremo ( in* quiens} fuo hbro loquitur ( Brentius)nefcio quid, de verbis mutub ab hominibus accipiêdis,Et mox : Nó* diimiànè ad inopiam redalt;flus,et verbis ita deflitutus exhauilusep efl Dominus noiler, vt aliunde,et maxi* me a miferisjcgeniscp hominibus ipfiopus fît verba mutuari.Quid ergb'^'An nonijfdem plané Bullingcri verbis refpondeac Anthropomorphita Orthodoxe» Nondum fané,inquiens, adinopiam redadus,et ver* bis ita deflitutus, exhauflusc^ efl Spiritus iàneftus, vt aliunde amp;nbsp;maxime à miferis, egenise^ hominib. acci» piat mutub vocabula,capitis,oculoru,auriu, oris, ma* nuum,pedu,animæ,ôô cordis, et his deferibat forma DeicSic etiam,ciimChriflus ad Apoflolos dicit:Ego difpono vobis.fîcut difpofuit mihi pater meus regnû, vt edatis Si bibatis fuper menfam meam in regno nieo,ô^ fedeatis fuper thronos, iudicantes duodecim tribus Ifrael,8c piusinterprescxponit.qubdhæc verba mutuata fînt ab hominibus , deferibant in calo non externa conuiuia, amp;nbsp;iudicia, fed fpiritualem læ-ticiam, 8^ maieftatem. Pofîêt Thalmudifla amp;nbsp;Ma® bumctifla obfîflere,ôô iuxta Bullingeri verba refpon« lisrçt Qpid7 Putâsnç m Chnftmxt fuum, ad tantam loquendâ

3 ^j^E uTirs.

îoquendi inopiam,reda(ftumfuiflè, vt neceflê habuc-' *■11 verba ad delchbendam, cœlelleni fœlicitatem, ab hominibus mifèn's, cgenis^ mutuari 7 lmb, quia e(l , idcirco vtitur etiam fermone proprqlsimo, 8c docet, effè conuiuia amp;nbsp;iudicia in ccekfti vita, èC more hominum in bis terris. Tenemusfenfumfim« pliccm, amp;nbsp;diferta veiba Domini,quæ ncqj fides,neç^ alia illuftriora Scripruræ loca, neque abfurditas vlla, iubet nos expedite, per figuratam interpretationem. Hartenus conuiuator carnalis in ccelefti regno. Dieet Bullingerus, De eCu 3C potu, amp;nbsp;menfis, ÔC tribunali« bus,funtaliainuftrioraicripturæloca, amp;acceditab« lurditas, quæ cogunc hæc metaphoric'e accipere. De manfionibus autÖólocis,nihil tale eft.Quid';' an nôil» luftria lunt teflimonia icripturæ, quæ docent hune mundû cum temporibus et locis luis tranfiturû, etho-mines fore 'gt;«ï7‘’^‘%atcp corpora eorû fpiriiualia, q non amplius egeant corporalibus locis 5C manfionibusC His teftimonrjs manifelîe coraprobatur, qubd tam abfurdum fit.hominibus beatis in cœlefti vita tribue« recorporalia Ioca,8c corporales manfiones, in quibus corporalitercômorentur,et e quibus incorporalipa« latio coeli egrediantur,86 de loco in locû deâbulent,cp abfurdû eft,inftruere ipfis menfam omni ferculoi û ge* nererefertâret tribunalia, inquibuscorporaliter Cede« ant,8diudicêt. Sedrelinquam? hominê.qui audet fuo ingenio régulas ^uis certifsimas, notifsimas, infà* na rabie rerjeererNos aût reuertamur ad cÔcionê Chri fti de diujtc epulone. Habet enim duas partes. Prior cotinet ca,q in hoc feculo inter diuitc et epulone gefta c 2 func

ÎI4 JSCE’HSV CHI^TSTI IN COELl^^ ' ftint» Hæc, quia haberitur pro hifton'cis, idcirco ver« ba, quibus defenbuntur, ßint cti'am hifloricc, pro rationc huAis feculi intdb'genda» Poftehor continet ea, quænarranturgeftapoil: vtn'ufque iriortem, in alter o fpirituali èC ccelefti feculo, videlicet, de fubla= tione oculorum diuitis in tartaro de accubitu Laza-riinGnu Abrahæ, decolloquio Abrahæcum diuite, deintindione digiti in aquam, de refrigcratione lin= guæ, ôd de reliquis, quæ in ea parte continentun Hæc, fi quis contendatjCorporali, humano, amp;nbsp;mun* dano inodo facta efle, ac non potius fpirituali modo, pro ratione fpiritualis ôé codefèis feculi, hunc rele» gabimusaut inter pueros, fifimpliciopinioneitafen« ferit, aut inter infanos , G ferib ita facta eGe rixetur» Ciirn enim narratur res gefta in fpirituali feculo, inter animas mortuorum, qui nondum cum corpo« ribus à mortuis reiùrrcxcrât,res ipia teftißcatur, ver« ba narrationis mutuata eGe à rebus buius mundi cor« porabbus, Só translata adipirituaîes» Nee Geri poteG, vt cum Gt fermo de ingeti biatu, amp;nbsp;de loco cruciatus, intclb'gatur de corporali biatu et loco, qui Gt fuperGci« es corporis continentis : quippe quod in alterofutu» ro fpirituali fcculo,autGnt meri fpiritus,aut corpora fpirituab'a,quæ nullis prorftim locis,boc cG:,fuper« Geiebus corporû conrinentiû indigeât.Vt cnim talia l.oca vnàcû boeexterno mundo cnatafunt,ita etiâ vnà eu ipfo intenbunt : SC ceGàntemotu buius coeli, ceGâ-bunt eciam cmnes motus ac mutationes locales.Qua-:^ç,etiamG Bulb'ngerus inuenitin concioneCbriGi de diwt^

I CANNES •B^EKTirS. ttgt;!: diuitc epulone nomen,Loci, tarnen nondum inuenit infernum efle locum, qui fit (uperficies corporis con« tinentismec inuenit in eo eflè corporales feu fefsiones feu ftationcs,{cu accubitus,feu deambulationes, qua« les fictitio fuo coelo tribuit»

Sed infpiciamus etiamillud, quod de leditiofis, L quos terra viuos deuorauit, ÔC qui viui defcenderunt in infernum, in Numéris capite id» icriptum eft» Hie Verb fifte mihi parumper viator gradum, amp;nbsp;videbis niirandum fpedaculum» Pap?, quanta maieftate con= feendit Bullingcrus currum,0lt; agit triumphum,qua’ lern nulla videruntfecula.Necid immerito»Defigna=’ uit enim ftratagema, in omni potentate prædican« dum. Quale illud.” Tutatus eft magna animi fortitu« dine locum inferni, Sc repulit egregia virtute impu« gnatore Brentium, 'a regia Plutonis. Quantam ergo putas laudem, quantas gratias pro nauata infigni ilia opera ab vniuerfo Cacodæmonum cætu reportât^ Manifeftç (inquit ) Brentius deprebenfus eft in de« toifionis feripturarum crimine,cui implicatur regulis illis fuis, glofsiscp feripturas explicandi, ab ipfomet excogitatis. Vident porrb pfj, quid pofthac, poft« quam in tarn turpi detorßonis fcripturarum( ») crimine deprebenfus, tribuant inbac caufa ad« uerfario, qui prolixe quidem iadîitat, fè babere tefti« monia Propbeticarum Apoftolicarum feriptura« rum, interim verb aperto fe prodit indicio, quam li« ■ Center ijs vtatur , Habes prarconium infignis illius. ftratagematis, quod feruator infernalis regiæ in re-» c 3 pdlcndo

CnfJiTt CÓÊLrU pelkndohoftc defigtiauiu Sedagc, faueamus ei in^ «erim hanc laudem, donee Brentius colledis iterunJ viribus, refpiret* Ac primiim, Heros nofter iteru facit mentionem earum regularum, quas de interpretanda fcriptura recitaui ; amp;nbsp;dicit, eas non fblurn excogitatas me, verum etiam me in crimen detoriïonis fcriptu« rarumimpellcre4Manifeftè(inquit) Brentius depte« henfus efïin detorfionis fcriptuiarum crimine,cui implicatur regulis illis iuis,gloisiscp icripturas expli» câdi,abip{ômetexcogitatis, etc. Ego verb luculenter oflendi iupra,eas régulas, nee a me eflê confieras, nee occafionem dare detorquendi icripturam : ied excni» plis ipiis icripturæ confirmatas,à patribus non mino« rum tantum, verùm etiam maforum gentium Eccle« (laCjtraditas, nbsp;nbsp;ad icripturam redle explicandam ne-

ceflàrias eflè Quidigiturdicam'?' Quid, nifîvt hominem, fua ipfius moneta abiôlutum dimittam» Vi'* dent porrb pi), quid pofthac, pollquam Bullingerus in tam luculenti ôô turpis mendacq crimine depre-henfus eft, tribuant ci inhaccauià, qui prolixe qui-demiadïitat, Ce icribere fundamentum firmum, cui quiuisfîdelis tutb innitipofsit; Intérim verb non ve-rctur,ram manifefèa mendacia icribere. De}iide,fein» perpalàm teflitus fum, effè infernum, Ced non elfe ta-iem,qualem vel Monachi fînxerunt, vel (bmniatis, qui non poteilis mente vefîra in tamura atflûrgere, vt intelligatis corpora retincre veram cor» porumiubifantiam, etiamiî nonfuerintin loco loca« titer. In priori hbello fie Ccribo: Sciinus quidem,aiito-ritate

IV s. itr ritate (cripturæ, cflêinfernum, fcimustam diabolos, qu'aro impios amp;nbsp;impanitentes homines perpetub in €0 torquendos : iêd vbi icriptura definit hune infer» num certo locoî' Vbi collocateum localiter^^ corpo« îaliter vel intra, vel infra hanc terramC Hæc vellra funt,Bulhngere, commenta, non (cripturæ documen« ta, Hacfenus ibi. Et quia obrjciebatur, quod extat in Numéris, cap. nbsp;nbsp;de fuppliciofeditiofbrum, idcirca

fie diluo. Namqubd feriptura, inquiens, affirmât,re* belles viuos in infernum delcendifiè: ÔC pfalmusim* precatur, vtimpfi defeendant in infernum viuentes; idê etiâ pius Patriarcha Iacob, de pio fuo filio Io(èph, dicit:Defcendam ad filiSmeum lugens in infernum, His autem verbis non intelligendum eft eum infer« num,in quem damnati perpetub cruciandi conijciun» tur,e(Iè certum et corporalem, vel in medio terræ, vel infra terramlocuimfedillos quidem repentina morte interrjfle, (Hoeenim eft viuum in infernum de(cen« dere)Iacobum autem in luâru zx hac vita exceflurum, ficut putabat etiam filium exce{si(ïc,Hæc ilia funt, op’ timc leclor, propter quæBuîlingerus triumphat, Si Vociferatur, me manifeftè deprehendi in crimine de* torfionis (cripturæ,ideocp hortatur te,vt videas,quid niihi pofthac in hac caufa fit tribuendû, Expendamus igitur illa,Equidem non nego hi{îoriâ,quæ in Nume ns.cap.iô, de fupplicio (èditiolôrû conlcriptaefl. Far» teor earn eflè verifsimam, ÔC infigne exemplum,quo-alfi rebelles amp;nbsp;feditiofi ad pœnitentiara exciteniur, Fateor

1,8 ^SCE^^Sl^ CHEMIST I lU COELV^ Fateor terram, iuxta verba fcn'pturæ, diruptam eflè fub pedibus fedidofbrum , ÔC dcuorafle aperto orc illos,cum tabernaculis,amp; vniuerfa fubftantia eorum» Fateor eos delcendiiïè viuos ininfernum, aperta hu* mo, ÔÔ perfjfle de medio multitudinis» Non eft ignur controuerfia de ven'tate hiftoriæ verboru, quibus ea per fpi’ritum fandlum deftripta eftîftd controuerfia eft de verborum intelligentia, quam cum excollano« ne aliorum locorum fcripturæ expono, falsb caluni= niatur aduerfan'us, me fcripturam detorquere« Non enim detorqueo, led iuxta analogia fidei interpretor» Quid enimCAn quia Icriptura dicic,terram diruptam efte fub pedibus feditiolbrum,amp;^ aperuifte os fuum,ac deuorafte iplbs, delcendiftecp cos viuos in infernum, idcircofalfum eft, quod rcpentina morte intcrierint» imó quia ilia lunt verifsima, idcii co hoc eft ccrtifsi« mum. Voluit enim fcripturaillis verbis palam figni-ficarcjcos, nullopræcedente morbo, nulla corporis ægritudine, fed integra valetudine, intcgris viribus, de repente amp;nbsp;ex improuisb à terra deuoratos, amp;nbsp;pe® rqfteivnde ftriptura ipfa, poftquam ilia omnia re* citaftet, quafi exponcns , addit: Pericrunt de medio multitudinis. Vthaud oblcure fignificct, quod hoc loco, viuum delcendere in infernum, fit ex improuifo à terra deuorari, interire. Nam quod non volucrit his verbis fignificare,infernum efletalem ftrucluram, qualemfj,quifentiunt,ncdiuina quidem omnipoten* ria fieri pofte, vt corpus lalua fua lubftantianon fit in loco, nobis ob oculosdepingunt, videlicet locum cor» poraleni

lOJmES UITENT IE s.

potalem intra vel infra terrâm, qui (îtfupcrficies cor»: poris contincntis, amp;nbsp;in quem impij corporali modo tlefcendunt, vt ibi corporali modo cruciêtur, cuiden« tifsimisprobaturargumentis» Initio Iacob Patriar»

, cum luget filium fuum loleph Ç quod exemplum inpriori icripto recitabam)qrdem pene verbis (quod quidê de deicenfuad inferos attinet) vtitur : Defcen» datn,inquiens, ad filium meum lugens in infernura» Hic certe non potefi: nomine inferni intelligi locus corporalis intra, vel infra terram, adquem lacob ÔC lofeph corporaliter defcenderent.et ibi cruciarenturgt; Fucrunt enim ambo homines pfi, amp;nbsp;certö fperauerut æternam iàlutem, quæ inbenedicfiofemine Abrahæ, IfaacjCt lacob promilîà erat» Quare nequaquâ fentien« dum eft,quod Iacob crediderit, fe Sd pium filiu, in ta» lem infernû, qualis antea defcriptus eft,deicenfuros, ibi perpetuo vna cum diabolis cruciandos. Deinde cùmfeditiofi in Numéris repêtina morte,præter om» niumexpedationem deuorati à terra,perirent, non» dutn erat mortuorum refurredio, poft quam demum impiorum corpora ablegabuntur ad infernum. Nam interea temporis, c'um moriuntur,animæ quidem eo» rum excipiuntur in manum Dei, ad futuram eamcp perpetuam condemnationem , ficut Ôôanimæ pio»» rum excipiuntur in manum Dei ad futuram, reuelan» daminipfisfcelicitatem: corpora autem eorum con» dita in terris expedant refurredionem. Non loquor iam defjs, quifingulari quadam prærogatiua recepti funt vna cum corporibus ad cœleftem vitam, quales

f ftint.

T)E A3CEniP‘ cEi\^rsri m coeli^u funt,Enoch, Mofes, Elias, Óó rj, qui vnà cum Chrifto in die Paichæreiurrexerunt« Scd de generali ordina« tione,qua corpora tarn impioru, quam piorum : horu quidem,ad æternamfoelicitatê,illorumaût adæterna condcmnationem, tùm phmum,cùm generalis fueric refurrecliOjCxcitabuntur«Quare,cum leditiofi in Nu« meris adhuc longifsimèabFuerincàmortuorûrefurs redione, fieri non poteft, vt eo tempore,quo deuorati funt à terra, dcicenderint cum corporibus fuis ad in« fernUjhoc eil,ad illud rcceptaculum, in quod impij in extremo demu die conrjcientur : multb minus peruc» nerint ad talé inferni locu, qualem pidores folct pue« ris proponere, et Bullingerus ibmniare videt. Quid, quod Äuguftinus ipfe,que no dubito, quin no femel, lèditerum atc^iterûhiiîoriam fcditioforuinNume* ris legerit, adeocp in recenti fèmper memoria habue* rit, et fi libenter indiilgere folet cogitationibus fuis de corporahbus in altero feculo locis:tamcn, fi quæritur de jgni infernali ,qualis, vel vbi fit,refpondet alicubi: Cuiurmodi,inquiens,ignisæternus fit,amp;inquamun« di vel rerû parte futurus fit, hominêfcire arbitrer nce minem,nifi forte cui fpiritus diuinusoftendit.Quare, fl Bullingerus, vt tutor nbsp;nbsp;propugnator corporalis ib

lius inferni,peculiarê habet Apocalypfim.infernu eife infra,aut intra terram, ad quem impifetiâcumcorpo« ribus fuis ante nouilsimû hui5gt; feculi diê.locali ÔC phy» fico motu deicendunt,nos quidem diuinis cocleili» bus reuelationibus refiftere non debemustied necefia=lt; riû erit, vt hanc fuam reuelationem cerns,8i^ firrais ar‘ gumentis,nobis pr»fertim,qui nôfacile habemus fide fpiri#

Çîirituu appan'tionibuSjCofirniet.Quid ampIiusÆuI'’ Inigerus collocat Empyreû (hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuum coC'«

Ju extra hune mundû corruptibilê. Res igit ipfà cxi“ git, vt amp;nbsp;jnfernû fuum, non intra vel infra ten â, imb Ue quidc intra hûc vniuerRim mundû,Gd prorfus ex= Ua eum collocet, ne forte vnà cû futura conflagratio«-Ue eiuSjCÔflagret SC infcrnus.Nunc igif iudiciû fit pe«= Ues piû Iedorê,num ego vel feripturas detorferim, vel uliquid tale in hoc loco cômilèrim, ,pptcr quod oem iu hac caula fide iure amitta* Sed reuertemur vel tan« deadexpendêda verbaBullingerfi Infernus,inquit, Jociis eft,no fupra nos in cœlis, neq^ penes nos in ter« ta, Ac de priori quide parte huius propofitionis,ha(fte nus plunbus«Nûc ct iâ de pofteriore ilia parte,qua di« dtur,infernû non eflê penes nos in terra. Ac fiquidem Bullingerus loquiturde fuo inferno, quern fingic efle locale,fateor eû no efle penes nos in tern's, quia nuftp eft.Siaut fermo eft de yero,amp; fpiritualf acacterno in» fernozarbitror equide Cinglianos no negate,quin dia boll fint penesnos in terra. Et fi tarn impudentes fue« tintjVtnegent, couincent tarneteftimonfis fcripturp, SCrei experientia* Paulus ait: Ambulaftisaliquando iuxta principem, cuipoteftas eft a'cris, Sd fpintus nuc agentis in filijs contumacibus. Si diaboli agunt in im* pps hominibus , quis negarct cos efle penes nos in tern's f In ftriptis Apoftolicis , quot homines com« inemorantur, qui à dæmonfis obfefsi, per Chriftum 80 Apoftolos curantur;:’ Apud Marcum Bc Lucam d^mon ]pfc,qui hominemmiferrimeaffligebat,inter« rogatus, profitetur nomen fuum Legio, quia ( inquit f z Euanges

222 Tgt;E ^SCENSl^ CHBJSTl IN COE LEU Euangelifla)intrauerunt in hominem dæmoniamul* ta, Quin amp;nbsp;angelus iàthanæ colaphifat Paulum. Et Petrus dicit : Adueriarius nofter diabolus obambu« lat ficut leo rugiens, quærens , quem deuoret. Nemo igitur negare poteft, quin diaboli fint penes homines in his terris« Manifeftum autem eft,quod diaboli, vbicuncpfuerintjcircumferant (ecum,vt Augufti-nus dicit, infernum« Dicitquidem Petrus,quod diaboli fint præcipitati in tartarum , amp;nbsp;vindb catenis nocliSjCxpedantes indicium DehNon eftautem fen« tiendum, quod fint in talem carcerem conclufi, qua* lem piclores adumbrat:fedqu'odvbicucpfuerint,fiue in exercitu cceli, de quo in hiftofia Ahab, fiue inter homines in tern's, fine in abyflb, femper careant ccs* left 1 luce ac felicitate, amp;nbsp;expedient cum fiimmo tre-inore horrore acternum fupplicium« Et quanquam funt natura fua Spiritus potetißimfac nihil aliud me* ditentur, quam blafphemias aduerfus Deum, 8din« ternitionem hominum, tarnen ita detinentur SC coer-centurdiuinitus , vt ne capillumquidem capitis no-ftri abftp voluntate Dei commoucre amp;nbsp;perturbare queant. Vnde dicunturinabyfliimmitti, cumcohi* bentur ne noceant. Soluiautemdicunttir, crimper* mittitur eis vt noceant. QuidC quod Dauid excla* mat: Doloresinfernicircundederuntme, Etlonast De ventre, inquit, inferi clamaui. Et tarnen illéad-hue erat in his tern's, lonas autem in mari. Falfum igitur eft , quod Bullingerus dicit : Infernum non eftepenes nos in terris : fed vbicunque fuen'nt, vcl diaboli

lOJN’KE s TST^ENT 1rs. 223 diaboli, vel homines damnati pofthanc vitam, vel etiam tcntati de æterna fui damnatione in hac vita, ibi infernus fit necefie efl»

Additóó illud, impios defcendere, nonafcendere ininfernum» Sed quia infernus localis , eflfitflicius, idcirco impij eö nee defcendunc, nee afcendunu Si autem loquendum efi: de vero, fpirituali, amp;nbsp;æterno inipiorum inferno, imprj nunquam afcendunt, fed femperac pcrpetub delcenduntlt; Hicenim infernus non definitur corporali loco, adquemcorporaliin» cefliifitaccedédum; fed definitur horribili odioDei, horrore,trifi:itia,dcfperationc,bla(phemi'js, execratio nibus,acperpctuis angoribus, amp;nbsp;ingfiimabilibus fup plicfis. Similiter etiamdefcendere non definitur cor« porali amp;phyfica loei inutatione, fed fpirituali deie» âione, opprefsione conculcatione, Itacp ficut dra« bolus, etiamfi verfatur in exercitu coeli,tarnen femper dcfcendit,amp;efi: in inferno,quia femper proieCius eft in extremam infcelicitatem: ita ÔC impius, quocunc^ loco,fiue excelfb, fiueinfi'mo confiiterit, femper de= fcenditad infernum,amp;' perpetub in eo hæret»

Deniep,illudquoep addit. Necpccelum,inquit, quæremus in terris, neep infernum in ccclis. Verba bæc per fe non funt impia,fedflexiIoqua,Si enim fer« moell decoelo. Si infernoCingliano,nufquamnec inccclis,nee in terrisquærendafunt,quia nufquam funt.Etfi fermofueritde firmamento cceli, 8ddein= fima parte tcrræ.in centroeius,tunc nee ccelum efèin terra, nee infernus, hoe eft, infima pars terræ eO: in f 3 ccclo.

CH'RJSTI m COELrU co£lo,Si autem loqucndü eft dc vero ccelo beatoriim,' certcquærendûcll, vbicunqj Deus fueritpater, boe cft,€xhibeatfepropitiü, clemente, mifericordem,foe* heem amp;nbsp;beatum.Qyid enim coeleftium bonorü deelb, vbi Deus pater eftundit thefaurum fuac clemennæ, grati'æ,amp;S fœlicitati'sÆt quia gratia Dei cfîundit fc lar giter, vt verbis Bullingeri vtar, per vniuerfum orbe terrarû,idcirco fatemur etiain coelum, non illud Em* pyreumfi'ditium fed cœleftein felicitatemexpandi, eifeep per vniuerfum terrarum orbem, vbicuncßfue« rint pij.ôô credentes in Chriftum» Et vt amplius vtar verbis Bullingeri, cum Dominus fingulariter proa miferit,dementemfèjpropitiumcp fupplicib. intern* plo Hierofolomitano futuru, collocabimus profeftb ctia in hoc templo coelum,federn beatorum,nonillam corporalem, Empyream, localem, hoc eft, fiditiam, fed veram,Sc fpiritualem. An cum Deus ipfe non fit veritus templu illud vocarc, fuam federn, amp;nbsp;habitaa culum, nos vercamur dicere federn beatorumC' Cert'e bcatfino poflunt eftè beatiores,quàm fi iùnt cum Deo clemente Sc propitio. AncumChriftusfilius Dei in co templo concionaretur, 8c haberet ibi Apoftolos auditores, no fueritibi fedesbeatorumCNec metuen« dum eft, vt cum Babylonq Sc Romani inflammarent SCexurerenthoctemplum, vnaetiam inflammataSó exufta fitfedesDci, 8c beatorum* Vbicunqj eiiirn Deus Sc Beaiifuerint, ftmperfecum fuam federn cir* cumferunt,ctiamfi hi in medijs fuerint flammis» Cum tranfîeris,inquit,peraquas,tccumero,ôC fluminanon operienx

lOJl^nE s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1rs. iVf

open'e nt te* Cuni ambulauen's in igne, non comba» tens, Ôc flanima non ardebit in te* Et in Pfalmo : Si ambulaucro in medio vmbræ mortis, non timebo mala, quoniam t v m e c v m es* Habes certifsimam federn beatorum , quæ nec aquis obrui, necflammis cxuri poteil. Et quid; Num in monte Galilgæ, in quo Chriltus tranfnguratus eft, ôd vnà cum ipfo appa» ruerunt Moles Ôd Elias, non fuit ccelum præfentii» fimum, fcdcs beatorum certifsimaC' Qiiid ergo cxclamat Petrus : dom ine bonum effc hic nos eflè: cxcitemus tria tabernacula , tibi vnum , Moyfi num, amp;nbsp;Eliæ vnumç' Elæcveróediflèro, nonBuP lingero ÔC grcgalibus eius , qui falcinati carnaliisi® mis imaginationibus de corporalibus fedibus , ÔC manfionibus in corporali cceîo, non poflunt ilia ca* pere , donee velamen 'a cordibus eorum amotum fuerit : fed mihi 8ó verf Ecclefiæ filij Dei, vt ad no» ftri conlblationem, fciamus noftrum mKinun» eflè in coeliSjCtiamfi adhuc verlèmur in his terris,amp;in varijs afflidionibus. Hïc mihi venit in mentem eius fen* tentiæ, quam quondam Lutherus , foelicis memo» riæ, aduerlus Cingliüm Icripfit* Quod Cinglius argumentatur (inquiens) fiiuxta meam doeflrinam corpus Chrifli eflèt vbiep, videlicet vbicunque elf Deus, tune corpus Chrifli eflèt alterum infinitum, ficutSó Deus ipièefl, fua ipfc induflria, facilèpoflèt, nifi eflèt ira inflammatus , intelligere , hanc confer quentiam nihil valere* Neepenim mundus iplè in« finitus efl,amp; immenfus* Quomodo ergo fequeretur, qubd

T)E ÂSCEUSIECHTiJsri m COELEM qnód corpus Chrifti cflèt infinitum, fi cflct vbiç^» Præterea, cæcatus ipiritus exillimat è noftris verbis fequi,corpus Chrifti efiè vbicp iuxta craiTum cora= prehenfibilem modum: cum fciamus varios efle mo= dos, quibus pofsit aliquid in locis conièruari, quem^ admodumfupraprobatumefi:. An non angelus po« reft fimul efïè in cœlo èc in terraC Sicut Chriftus ait, MattuS« Angeli eorum in calls femper vidêt facietn patris mei, qui efi: in calis» Si angeli nobis ièruiunt, certè nobifcum funt in terra. Et tarnen femper vident faciem patris in calis , nee funt res infinita amp;nbsp;im-menfa. Craflus fpiritus nodum nouit,quid fit, Effe in calo:amp; tarnen architedlatur ex hoe ,ne{cio quas coii’ (èquentias. Nam cum dixiflêm qubd Chrilius Fuerit in calo, cum adhuc in terra ambularet, iuxta illud loa,?, Filius hominis qui efè in calo, amp;^c. Bone Deus, quam ridiculas confèquentias ioculatur, Quoinodo potuit,inquiens,Chriftus tune eflè in calo An edF turamp;: bibiturin caloC” An afflidio amp;nbsp;mors funt in caloT'Dormitur ne amp;nbsp;Hertitur in calo C Vides, Lu* there,ad quaminianiam peruenias. Odeteftandum hominem. Quid ergo tibi de huius hominis victoria videturC Expugnauit Conftantinopolim, 8(. deuora^ uit Turcam. Hie iam faccus eius iocularis, repletus meris Alleofibus, ÔC Ithopais exultât ac tripudiat. Sed facefie hinc lepide diabole- Dicat mihi plus ho^» motannon maius amp;nbsp;excellentius fit, quod humanitas ntinDeo,irabfitcum Deo vnaperiona, qua nr quod fit in calo C An non Deus fit altior ôd cxcellentior, qu'am

lOjmES 'ß^EmirS. Î17 tjuam ccelum ; Humanitas autê Chrifti, fuit lani inde »b vceromatris fubÜmius Ödprofundius in Deo, amp;S coram Deo, quam vllus angelus* Hine certe fequi-tar,qubd etiamfublimius merit in ccelo, quamqui« fpiam angelorum. Quod enini eil in DeoS^coram Deo,hocetiam eit in coelo» Sicut amp;nbsp;angeli funt incoe« lo, etiamfi fuerint in terra, quemadmodiï ejt MattaS» dictum cfl, nifi forte Deus ipfe nondum fit in coelo» Pofiem igitur SiC ego exemplo Ginglianæ induilriæ ccinfequennas fingere amp;nbsp;ioculari» Bditurne , amp;biquot; bitur in deitate C Sunt ne afflidio SC mors in deita« tef Vide ergo mihi ad quam infaniam peruenias, loannes Buangelifta, qubdfufcipias nos docendos, Chriitum efiè Deum, efle in deitate» Nam cum in Deo nulla fit affiidio,nulla mors,nullus cibus, nullus potus,non potefl humanitas efie cum Deo:multo minus poted cum Deo efiè vna peribna» Hue ibam, dicit facamcum iocularibus meis argumentis» Sed tu, odiofe Luchere,di{cerpis mihi hunc ioculare faccum» Si ergo Christus, etiäfi fuerit in deitate , nbsp;nbsp;cum Deo

Vna peribna, potuit in terra pati, fimul SC mori, cur Hon pofiet etiam in terra pati, etiamfi tumquoc^ fue« n'tinccßlo» Si coelumimpediret hanc pafsionem SC martern, multbmagisimpediretearndeitas» Qjid,fi dicerem.qubd non (blum Ghriitus fuerit in coelo,cum arnbularet in terra, fedetiam Apottoli nosomnes, (fi modo in Chriflum credimus ) fimus in coelo. cum adhuc fumus in hac terra mortales, quantus obfecro, tumultus excitaretur in ioculari iacco Cinglq; Voci» 2 feraretur

Ml quot;DE A SC FM sr CHRISTI m COEim feraretur enim ÔC inferret4Quid;'peccatiir ne edam itt ccelo^ Et ratur ne in ccelo Cquot; Tentat ne nos diabolus in ca’lo 7 Perfequiiur ne nos mundus in ccelo f Inflam« mant ne nos caro ÔC languis ad peccandum, in ccelo» Et id genus alia. Peccamus enim ÔC erramus fine in* tcimilsionejficutdocetnos oratiodorainica« Remit* te nobis débita noftra,ficut nos remittimus debito* ribus noQris, ac femper tentamur a diabolo, mundo, carne. Hac certeratione polies etiam diabolum, mundvm, carnem amp;nbsp;fanguinem in ccelo collocare. An non vides tandem Luthere, quanto fis ftupore correptus ; Detellande, nondumagnolcis noflrum Ipiritum, non efleiocularemC Hoctibialta mente re» ponendum ell. Quid ergo faciam Seduxit me San-dlus Paulus,cum ait,Eph.i, Deus benedixit nosomni Ipirituali benedidtione in ccelelîibiis.Et iterum cap.2. Conuificauit nos vnà cumChrilIo, fimulcp cum eo rcfulcitauit,amp;^ fimul cum eo lederefecitin cceleflibus. Et Colplfi ?. Vita veflra ablcÔdita ell cum Chrillo in Dco.Hoc in ccelo fit,necelîè ell. Hadenus Lutberus. Hîc, quiafacimus mentionemfacciiocularis, vocife* rabitur Bullingerus de Luthero amp;nbsp;me, Icurræ. Sed fciatBullingerus, nos malle in domo Dei abiedifsi* mos eile,quam in tabernaculis Cinglianorum,in cur* ru triumphali collocari.

Deinde, ficutdidumeil, deccelo, qubd coelum beatorum fit, vbicuncp Rierit gratia Dei, ica eciatn di« cimus ibi eile infernum damnatorum, vbi eit ira Dei, Er gratias agimus Bullingero, qubd iple nos fuo

Icn'pto iuuct : Récitât enim ex Paulo, qubdira Dci decœlo,reueletur fuper omnetniaiuflitiam èC itn=* pietatemhominum, per vniuerium terrarum orbem, 8c infert , qubd fi infernus datnnatorum ibi eflètr vbi eil ira Dei, fequeretur infernum eiTe per vniuer» ium orbem terrarum. ReélèjquidniC An enim non fuit ibi infernus in terra,vbieratCain, vbi erat Ahi= tophel, vbi ludas licarioth Gain igni inferni, fie ar« debat, vt nelciret.qua confiileret. Hi inferni ardore, fie inflammati erant, vt laqueis gulam fibi frangèrent. Quid fi dicerem , in vno, eodemqj hominc aliquoties fimul efic amp;nbsp;calum amp;nbsp;infernum , num aliquidabfurdi dicerem“Z An, cùm in fanflis caro concupiieit aducriûs ipiritum , 8c fpiritus aduerfus carnem, non funt fimul coelum amp;C infernus Negari quidemnon poteil, quin flammæ inferni, non pof« fint vfep ad iummum in bac vita ita ardere, vtma« Heat homo fuperiles : excitari autem potefl gufi:us eius, qui eil in impqs initium perpetui cruciatus. Fa« teorhæc videri multisabfurdifsima, fedijs , qui fa« feinati carnalibus fomnrjs de corporali cœlo infer« no, nonpofiunt, nifi loca corporalia cogitare. Fai« fumautemeil, quodBullingerusdicit, eaqux nullis interfelocorum intcruallisdirimunturjefie, ÔCma« nere indifi:in-fla,mixta5f confufa, efi'eep indigeilum chaos, amp;Babylonicamconfufionem. NamSc Deus pater,Filius, etlpiritus iànlt;flus, nullis vnquam locorû interuallis dirimuntur, tarnen neefuntmixti nec confufi.Nec Anaeli dirimuntur locorum interuallis,

îjo JSCE’HSV CHT^JSTI IK COEL^M quippe qui nullis locis indigeant,amp;f tame iùnt ordina« tifsimtCorpus Sgt;C anima, quamdiu viuit homo,nullis locorum inteiuallis dirimuntur, amp;nbsp;tarnen nccfunt ccmixta,nec confufa, fed admirabili ordinatione vni* ta« Deus amp;nbsp;homo in ChriftojOec funt mixti,ncc cofu» fi,amp; tarnen nullis vnquam locoru interuallis,ctiäinui tis omnibus Cingliani dogmatis profeflönbus dih* muntur,Qiiid pluracBulhngeruscæcatus eftiômnijs de corporalibus locis ccelibeatoru, ÔC inferni damné* toi û.Quare nihil ßni de iplb inhac caufaexpedandu erir,donec veternuedormifcat, ÔC èfomno excitetun

Scd fatis diu immorati fumus in inferno: euadamus vel tande« Expone igitur nobis breuiter,quid, vbi fit infernusCQuod de ccelo beatorum didum eft,hoc idem de inferno damnatorum dicamus«Magis poflü* mus dicere,quid nonfit,quam quid iit« Non enimcft corporalis locus, non eft corporalis ignis,qualia qui« dem funt noftra loca Scignes« Neceft vel infra, vel intra terram, corporali amp;: local! modo«. Ac balbutire epidem licet,quod fit maximus horror, amp;nbsp;fummum, ac extremum toimentum,00 inexplicabilis cruciatus, acibi fit,vbi eft feueritas ,00iraDci« Suntamp;quiin hac vita guftum quendam doloris inferni percept* runt: Imphquidem, vtCain,Eftu,Saul, Ahitophel, ludas , quibus etiam hie dolor initium fuit æterni cruciatus : ph autem,vt lob, Dauid, Ezechias, lonas, quibus hie dolor fuit teniatio, equaperclcmentiam Dei propter benedidionemfiminis Âbrahçhbcrat’» ad coeleftia gaudiaeuafefunt« Et tarnen fi dicendûeft.

lOM’KES ^'E^EUrirS. xp quod res cfl,quam fententiam Efaias ÔC Paulus max(gt; tnoium arcanortm confci), dc co,quod Deus præpa-rauit diligentibus ]pfum,djxerunt,caetianifuoinodo transferenda cfl ad contenaptores Dd, impceni-tentes* A fèculoconaudieruct, cec^auribus perce» perunt, oculus non vidit, quæpiæparataluntodio habentibus Deum* Nos vero,qui beneficieDei, ag» nofcinaus DOM in v w noflrum lefi;mCbriftutn,bene côfidamuSjCernfsima.indiibiiataé^fpe côcepta, qu'od qui dixit: Eio mors tua,b mors, morfus tuus inferne, qui amp;: delccndit ad inferos, vt nos ex infen's liberaret, dementer nos fit in omnibus malis conferuaturus, vt Vnà cum ipfb cterna beatitudine apud Deum patrem CŒleftem fruamur.

Poftremo, etfi djutius,quàminfuitueram,retrabor abexplicanda dextera Dei : tarnen neceflârium mihi VifumeftjVtpn'ufquam perrexeroj.depellam etiam il» lam calumniam,quamadueramp;rius deinfigni illo Pau» li Ioco:Deus erit omnia in omnib^, fl:ruii:£cripfi enim in priori libello. Quid ergb, inquiens, in nouo illo ccelo, amp;nbsp;noua terra fiet f Qiîæ erit rerum conditio Z Magis quidemdicerepofTumus, quæncnfit, quant quæ fit* Attamen docuit nos de ea rc Paulus, vel fal* tem pueriliter balbutirc : Deus, iuquiens, erit omnia in omnibus* Deus ergo erit noftnim ccelum, noftra terra, nofler locus, noil er cibus, noilcr potus, noilra vitajnoilra iuilitiajnoflra fortnudo,noflra fapientia, noflratemperâtiajnoilrafoelicitas.QuidpîuraCDeus erit omnia in omnibus, idlt;^ longe excellentius amp;nbsp;di»

P 2 uinfus

ÂSCEKSr CmjiTÎ nt COELF^A liinius J vlla Humana ratio cogitate, ÔC vllus Huma* Î1US fermo cxpH'care poteft^Hæc prior libellus* Quid auteBullingerus;’ Virulentaexcetra, etfi lententiatn, qua hoc Pauli diÄum explico non poteft damnare, fed cxplicet quidem aliter,non autem dicat aliud: Deus futurus eft, inquiens, omnium Sandorum in coe«^ lo, vel in'seterna beatitudine lacietas abundantilsima) adeo, vt poft ipfum nihil amplius fint defideraturi, quemadmodum et Dauid dixit:Notam mihifacies fe-mitam vitæ, facictas gaudiorum in confpedu tuo eft, èé iucunditas in dextera tua in perpetuum, SCc* Dicit Deum futurum omniu m Sandorum in coelo iacieta* tern abundantifsimam* An non hoc ipium eft, quod ego fcripfi^ non poteft tarnen committcre,quin ad fu-urn calumniadi ingenium redeat. Sic enim fcribit,pe* rinde ac fi tollam omnem return vel creaturarum dif* ferentiam, ct ita inter fe commifteam, vt in Deum ip‘ fum redigantur» Hæc eft manifefta calumnia. Poft^ enimomninb finxie,coelum beatorum futurum corporale ac locale, nbsp;nbsp;in eo fore fefsiones, ftationcs , amp;

deambulationes corporales, 8lt;f locales, fbmniat pror-fus nihil creaturarum reliquumefie, fitollanturloca ÔÔ fpacia corporah'a. Sedbene habet. Etiamfi quis di-ceret,hoc coelum, ÔÔ hanc terram omninb è medio, v* nà cum fuis locis, fpaerjs, amp;nbsp;temporibus tollenda, 86 relinqueretfbium Deum pattern, filium, amp;nbsp;Spirituni fandum, ac angelos amp;nbsp;hominesfuperftites,nontax men argui pofîèt, quod nihil efter amplius in reru na= tura. QLjid,óbfccro, fuir,priufquam hiemundus con-deteturif

BT^ENTI^S. ïjj

deretur Z An exiflente folo Deo patre filio Spiritu fando, no fuit veta beatitudoC An quia tum non po-tuit demonflrari, hîc,inic,iflhic, alibi, nihil fuit C Hoc certehumanæ rationis figmentum proturbabit è fua »ternitate Deum ipfum.bt hoc cfl.quod fatan his im-pijs fomnifs meditatur»Quôd fi fumma fuit tum beati« ludojCÙm fol us efièt Deus pater,fîlius ÔC Spiritus fandus, quanto magis reliqua erit, fumma beatitudo, pofi^ creati funt angeli immortales, amp;nbsp;filius Dei fa-dus efl homo,ac effècit,vt omnes credentes in ipfum, effent immortales, ÔC perpetub beati, etiamfi hoc cœ-lum, amp;nbsp;hæc terra,aut omninb abolerentur, aut ita re* nouarentur, vt in ipfis nec corporalis locus, nec corporalis motus,nec corporales fefsiones, aut flationes, deâbulationes,efîènt.Qiiarefalsô dicifqubdfubla« tis locis et motibus corporalibus,tollat rerû diffèrêtia*

Deinde Paulus non dicitfimpliciter:Deus erit om-NI A, fed addit,in o m n i b v s, Nec ego, Paulum expo-Hens, dixi ßmpliciter : Deus eritcœlum, locus, cibus, potuSjSó reliqua:SedaddidiNOSTER» Quarc quem-admodum nec Paulus,ita nec ego vnquam fenfi, om-Hia redigenda in Deum , fed Deum fore omnia in nobis, IN N o BI s, inquam, videlicet aperte fignificans, nos non redigendos in nihilum , vt nihil prorfus præter Deum remaneat , fed nos in noflra fub« ftantiarefufcitatos , noncollccturosparticulatim, èC quafi emendicatim ea, quac font nobis ad vitam ÔC falutem noflram necefiària, abalrjscreaturis media-d, queraadmodum in hoc feculo fieri folet : fed nos habim»

^4 DEjfSCE’^SrCH^TSninCOELr^i habituros omnem noflram fâlutem amp;nbsp;foelicitatem à Deo ipfo immediate, vt adfuilentationem vitæ, non amplius indigeamus externo cibo potu : fed Deus ipfe fit nofter cibus amp;S potus , ad fruendum perpetuo gaudio ód læcicia, non indigeamus externa hac terra, autamoenis hortis, nee hoe externo corporali, aut ditioEmpyreo ccelo, ièd Deus ipfe fit gaudium, læ* ticia,ôdc(xlumnoftrura,adhabendam veram SC eter« nam iuftitiam,non indigeamus externa prædicatione amp;nbsp;au dl tu Euangelij fed Deus ipfe erit noflra iufiitia, Breui'terad polisidcndam aeternam falicttatc,Scbea« titudinem, non indigeamus amplius vllius creaturæ adminiculo , (cd Deus ipfeerit nobiS,óóin nobis OM NI A» Hoe plane illud eft, quod alias Paulus fcri« bit: Cernimus nunc per fpeculum in ænigmate, tunc autem facie ad facicm. Nunc cognofco ex parte, tune verb cognoicam,quemadmodum cognitus fuin, De» usenimcognofcit nos intus in cute» Nihil efi vel in animo,vel in corpore,quod fit 'a Deo abïconditum» Sic Só tune cognoicemus Deum in futura beatitudi» ne,vt nihil prorfus diuinac maieftatis èc foelicitatis nobis fit occultum, ièd omnia erunt nobis no tantum aperta, amp;conipicua, verum etiam communicata participata» Hæceht iumma noftrafoelicitas* Quod

Chriftus ipiè docet. Haec eft, inquiens , vita æter» na.vtcognoicâtte (blum verum Deum, SC quem mi* fifti lefum Chn’flum» Et loannes : Nunc, inquit, Hlq Deirumus,et nodumapparuit id,quod futuri fumus» Scimus autem, quodfi apparuerit, fimiles ei erimus, quoniam

S nbsp;nbsp;nbsp;mir s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

fjuottiam videbimus eum, ficud efl* Habes banc elle folam Só vcram noftrani beantudinem,non qubd aut fefluri aut deâbulaturi fimus, in fiébtioillo coelo Em« pyreo, fed quód futuri fimus fimilcs Chriflo, amp;nbsp;vi« furifîmus Deum sicvri est» Hæc vifionoftraerit beatitudo.Si enim in bac vita, patriareba Iacob dixit: Vidi Dominum facie ad faciem, amp;nbsp;falua faóla eft ani^ nia mea,quanto maiorem falutcmpofsidebimus,cum in altera vita videbimus Deum facie ad faciem, ficuti cft» Hac vifione impîeti,omnia pofsidebimus» Et ha« ftenus quidem nihil fuit creaturarumjUcc inccxlo nec in terra, quod potuerit animum noftrum explerc,amp;^ exatiare.Non ccelum,non terra, non huraana fâpien-tia aut icientia, non honor aut maieftas,non principa« tus,aut imperium, non quicquid cft in vniuerfb orbe terrarum*Solus Deus,qui eft omnium bonorum the« faurus,poteft animu noftrum explere, nec quicquam rerum nobis, cum eum videbimus , ficut cft, décrit» Equidemcîim illud Pauli,Deus eritOMNiA in oaini-ß V s, interpretarcr ijs verbis,qüæ paulb ante comme« niorauimus,quid aliud feci,quàm qubd prorfus nihil de meo adieccrim, fed illam tantum vniuerfalem vo=gt; cem, OMNI A, diduxerim in fuasQaecies» Quid enim omnia illa,dequibus Paulus eo locoloquitur, aliud funt, quàm quæ nobis ex creaturis iunt ad noftrum vfum iàlutaria,coelum,terra,locus, cibus,potus,iufti« tia,iàpiêtia,amp;^ rcliquæ virtutcs.Cum igitur Deus erit in nobis omnia,certè erit noftrum coelum.noftra ter« ra,nofter locus,noftcrcibus, nofterpotus, noftra iu« b ftitia,

23lt;f nbsp;D £ A SC E^Sl^ CHIiJS TI IN CO EL EU

ftitia^noftra fapientiajioflra vi'rtus,noftra lætitia,no* ftrum oaudium,noftra beatitudo.Hoc.G Bullinnerus exiltimat cfTc falfum, putat ad veram amp;nbsp;æternani beatitudinem non fufficere, quód videamus Deuin ficuti eft, fed neccflê habeamus, in certo loco,in fedc quadam corporca, quamcoelum Empyreura vocant, corporaliter verfari, aliquoties ftare, aliquoties fc’ dere, aliquoties deambulare, pofletquidem tampuc-libus amp;nbsp;carnalibuscooitatiombus, (fimodbpuerili* ter amp;nbsp;ßmpliciter conhftæ ciïèntjfpe profedus ad vi= riles amp;nbsp;pias cogitationes, ignofci. Nunc antem,quia non tantiim peruicaciter rixatur,verùm ctiam caluni-niatur,conuitiatur,cxecratur,amp;: damnat omnesdiuer ft ftntientcs.ac nifi fe fentêtiæ ipfius adftnbant, accu-fat ipfbs dcfcftionis ab Ecclcfia catholica, Sc vociféra* tur,cos negate veritatem noftrac.rcftirreftionis à mor tuis,meritb abpcicndus c(l inter »’•mr-cxpm«-, qui poena luentjinteritum ætcrnum,à facie dom in i,amp; agloria fortitudinis illius,cum vencrit,vt in ftnclis fuis giori* ficetur,8C Hat in omnibus credentibus admirandus»

De fefsione Chrifti

ad dextram Dei.

IS ita pcrtradatis,amp;: abiblutis,accedamus adfefsionem noMiNinoftri leluChrifti, quæ eft ad dextram Dei pa tris fui omnipo tentis, Hæc traftatio non folùixiinuftrabit incar-

IVS, 13X incarnation?Chrifti, S^aicenfum eius in ccelum, tunietiam corpus èC ßnguinem eius in coena ita fiftet, Vt qui verani eorum præfentiam negat, veram etiani itiaieftatenijacleocp diuinitacem Chrillo comiTiunica= tam, neget * Initio autem conftituemus verum èC proprium huius controuerfiæ ftatum» Cum enim hïc quæritur de dextra Dei, quid fit, Sgt;C quatcnus pateat, feujfe, vt ita dicam,cxtcndat, non quæritur, quid aut pofsitiîmplicicer fignificare,aut alicubi in icriptis Pro pheticis amp;nbsp;Apoftolicis fignificet» In Hieremia dicit de lechonia : Si fuerit annulus in manu dcx» teramea,indeeuellâcum. Sitfanè,quôddcxtera Dei hoc loco iîgnificet maximam côiundioncm, Dicit amp;£ naater filiorû Zebedæi ad Chriilu: Die, quæib, vt v« nus fedeat in regno tuo ad dexterâ tuam, alter ad fini-ftram« Et Chriitus ipfe: Sedere ad dexterâmeâ, 80 fi» niffrâ meâ,n5 eftmcumdare^Ac rurfus:Statuetoues a dextris fuis, hoedos autê à finift ris. Intelligatur faifc in bis diAis nomine dextræ,fcElicitas, quæcontingec beatis in regno Chrifi:i«Etfi enim hic non fit fèrmo de dextra Dei patris,fed Chrifti filfj eius,tamê hoc difcri nien in præfentia non erit nobis curæ, quippe qubd iam nôquæramus de nomine dextre,quid fimpliciter fignificarc pofsit,amp;S quid alicubi in fàcris literis fignifî cet.Sedquçrim^,quid dextraDeipatris ver'e ôô prie in hoc religionis noflræ articulo:Sedet ad dextrâ Dei patrisomnipotêtis,fignificet.llludinquâ,qrimus,quid nomine dextrçDei,inpcipuoillo,que recitaùimus ar-ticulo fîdei,de Chrifto, ,|)pri'e veniat, Auditis ne vos h X Cinsh'aniî’de

tjs DE SE SS IONE CHRISTI JD DE XT. DEI, fefsione Chrifti doäiini noflri ad dexn am Dei pa« tris fuijfèrmo efl Hîc quæritur, quid fignificet dextra Dei. Et vt adhuc fignificantius loquar, in præfentia non inquirimus in diuinitatc, qua Elius Deiab æter« no fedet ad dextram patris fui irab qua ipfe efl paths fui dextra.Sedqugrimusdehumanitate ÊlijDefDo’ mini noflri Icfu Chrifti, videlicet, quid ßt ea patris dextra.ad quamChriflus iuxta humanitatê fuâ, ièciin dum Prophetical Apoftolicaßzripta, confedit. Hîc Bullingerus nonnegat quidê^quod dextera Dei vfur petur alicubi inferipturis pro infinita maieflate Ôdpo téhaDei,ncq^iuficias it, qubd federe ad dextra patris, fit in fuma maieflate Deo patri côregnare:fèd intérim affirmât me iniquifsime negare, qubd dextera fignifi» cet illâ felicitate ôd fèdem, quæbeatis cômunicatur» At.n. haudobfcurèapparct attentolecIorijBullin« gerûefîe iniquifsimû hominê, primû enim,vide,quæ lb,quam infignimalitia mea verba puertat, Sô calurm nietur-Dixi.n. quemadmodû ipfemet recitat,dextera Dei non efl certus locus in corporeo bC locali coelo, quemadmodu Cingliani imaginant, nec efl tab's tan« turn foei ici ta s, qualis incoelefli regno côtinget omnib* inChriflûcredentibus. Sedefi: fuma amp;nbsp;infinita Dei maieflaSjôc omnipotentia. Haclenusmea verba, in quibus amp;nbsp;illud difertccontinetur. Nec efl talis taiia tùm felicitas, qualis côtinget in cœlefli regno omni« bus credentibus inChriflum» Ncc efl talis, inquam, TANTVM felicitas. Quo apcrtefateor,dextcramDci, complcdi etianj cam felicitate, dua beati perpetub in

ChriRo

TOMBES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9 ■

Chrin:o,8lt;r propter Chiiïîû in cœlefti regno fruutur, Non TANT VM, inquani,eft tabs foelicitas, nbsp;nbsp;nbsp;Quid

autem BullingcrusC Quid,nifi vttefl:ificctur,feegre« gium calumniatorein ; Dicit enim : Quod verb il le, (Brentius) id quod ego aflèro,negat, dexteram Dei fignificare illam foelicitatcm amp;nbsp;(èdem, quæ beatis cô« niunicatur, euidenti demonfèratione euincam ipfum hoc negare iniquifsiine. Et paulb pofî::Demonftraui, inquit, fpeio, aduerfarium in fua deicriptione dex« teræ Dei, contra veritatemApoftolicam afleruiflê, dextram Dei, non fignificare foelicitatem,qualis in ccelefti regno obtinget omnibus in Chriftû creden« tibus,5lt;c» tiuæfo igitur te,optime le(flor, vt hominis tnalitiâ obfèiues, Dicitmeiniquifsim'enegare, qu'od dextra Dei Ggnificet illam foelicitatem, quæ beatis co-tnunicatur, Dicitmeindeferiptione dextræ Dei af-feruiflê contra Apoftolicam veritatem, qubd dextra ' Dei non fignificec foelicitatem credentium* An verb tgo, cura dico, dextram Dei, non fignificare talem Tant VH foelicitatem, que beads communicatur,non CO ipfofateor, dextram Dei compledli ctia illam bca-torum foelicitatemCQuare,etfi ille mearecitando verba retinet particulam ta NTVM)tamcn,cùmpoflca omittit,amp; aceußt me longe alteriusfententiæ , qu'am meavetbacontinent, déclarâtfeinfi'gnem eflccalum-niatorcm,amp; aperfe dcfignare crimen falfi. Hoc eftjfa-tanicum feelus. Deindè, qubd ego dixi, dexteram Dei non fignificare certum locum, in corporeo amp;nbsp;lo-calicœlo, nec ignorât me nomine loci intelligere fit-h J pcrficicm

»0 Ö2 SESSJOKE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEXT.T^El

perficiem corporis continentis y Sc localcm circum* fcriptionê, ipfc pro ccrto loco rcftituit s e d e m quod vocabulum in hoe argument!' gencre (Cum ièderit, exempli gratia, filius hominis in fedc maieftatis fuæ, ièdebitis vos,fùper fèdes duodecim» Et itcrum:Filt;* lius hominis fedebit fuper federn gloriæ Eiæ , SCc,) metaphorice 8c translaticiè vfurpatur, Vifum autem eflBullingero, Sedis vocabulo vti, vt faciat fufpicio« iiem,perinde ac fi ego negarem.beatos non habere locum in ccelefti regno cum Chrillo , hoc eil, non efle participes beatitudinis cumChrifto* Hue enim refpi« ciunt dida icripturæ, quæ commémorât : Aßumam vos admeipfum, vt, vbi ego fum, ibi 80 vos fitis. Ec iterum : Vbiegofum,ibierit amp;minifter meus, At enim bone vir , non iam eil præcipuè fermo, de communicatione foclicitatisamp;beatitudinisChri=3 fti cum hominibus beatis. Scimus beatos fore cum Chriflo in ccelcfli regno, icimus eos fimul cumChrri fto confeffuros in cceleilibus ( hoc eft) eos fore participes coeleftis maieflatis Chrifti» Hæc eft vnica fpes noftra,amp;Sconfolatio in omnibus aduerfis.quod fi cum Chrifto in hoc feculo affligimur,cum ipfo etiam in fu-turofeculo conregnemus, Quare ficut de hoc nullum eft apud vere pios dubium.ita in prçftntia de eo prin-cipaliternon agitur. Sedilludquæritur, illudagitur. Quid iignificet dextera Dei patris in hoc religionis noftræ articulo.deChriftoîScdetaddextram Deipa« tris omnipotentis.Etß enim bcati hunt participes maieftatis 06 fceiicitatis Chrifti, tarnen non hunt Chri-ftus

Qus ipfc, non fiunt Deus ipfe, non fiimt ipfum ccclc= fiæ caput,non fiunt plem'tudo ipß, led manent men;« bra fub capite Chrifto, de plenitudine eius accipi* unt. In priori fcripto recitaui verba Pauli, vnicuiquc nollrumdataefi:gratia, iuxtamenfuram donationis Chrifii, vt ofiêderem, fore in futuro feculo difcrimen inter beatos, nonquidemin efièntiali, vtloquuntur beatitudincjlèdin varictate gloriæ,quani voeât acci* dentalem» Tanta autem infolentia bc morofitate lunt aduerlarrj,vt etfi negarinopoteft, quinres ipfafit ve-rifsima, videlicet, qubdin futura felicitate fit difcri-men gloriæ inter beatos, iuxta illud Pauli : Alia gloria fob's,alia lunæ.alia flellarum,fi:eila fiquidem à Itel-la differt in gloria: tarnen tenen' non pofiùnt, quin al-latrcnt caufîficantes, locum Pauli intelligendum de donis prælentisjfèu vtalrjloquuntur , militantis ec-clefîæ, in hoc feculo,non triumphatis in altero.Equi-déni non nego, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pauli de præfèntis ecclefiæ do

nis loqui : ièd eu veritas rei ita fefc habeat,qu'od beati ttiam in triumphante ecclefia accepturi fint, gratuita tantum dementia Dei, propter Chriftum,diueriàm iuxta difpenßtionem talentorum fuorum, quæ ipfis in hoc feculo comtnendata fuerant,merccdem, non video, cur mihi non liceat eadê vti libertate,qua vfiis efi: Paulus in concione,quam habuit in Antiochia Pi-fidiæ* Quod enim Propheta Abacuc de imminent! calamitate ludæorû, qua eqeiendi erâtperChaldæos è regno fuotcrreno,dicit,hoc Paul, ad calamitate futu reexc^cationis et abiedionis ludgorû è regno Chrifti accotxi;

î4i D£ SE3SI0KE CHRISTI DEXT. Îgt;EL accômodau Videte,inquiens, ne fuperueniat vobis, quoddidum efi: in Prophetis» Videtecontetnpto* res,amp; admiraminijCt obftupe(cite,quia opus ego ope* ror in diebus veftns, qubd non credetis, fi quis enar« rauerit vobis»

Sed vt reuertamur ad inflitutum , tametfibeatiitl regno ccelcfèi fiunt in fuo quifcp ordine, ÔC pro fiiaor* dinaria capacitate participes plenitudinis amp;nbsp;beatita« tis Chrifli, ac fruuntur vnà cum Chriflo coelefii* bus fuis bénéfices,tarnen non fiunt nec Cbriftus nec Deus ipfe, nec habent niaiefLatem cum ipfo prorfiis æqualein, vt quemadmodum epiftola ad Hebræos di‘ cit» Adquemangclorum dixit vnquamtSede àdcx* tris ineis, ita 80 nos dicere pofiumus» Ad qucniHO« MIN V M (præterquamad foliim fernen Abiahæ ) xit vnquam:Sede à dextris meis» Cùm igitur nullus necangelorum , nec hominum, præter Chriftum, collocatus fit ad dexteram Def quæritur,quæ fit ilia Dei dextera,ad quam Chrifius efl collocatus, ilia, in« quam,dextera,de qua proprie fi t (èrmo in b oc religio« nis noflræarticulojomnibus Propheticis Sc Apofio« licis icriptis confîrmato:Scdct ad dextram Dei par ris omnipocentis. Hic aperte, clarc, pcripicuè, dicinnis, qubd dextcrailla non fit ce r tu s locus (hoc eft) non fit vllus talis locus, qualcm falsb fingit BulJingerus, vi» dchcet, qui fitfuperficies corporis continentis in coe* lo illo Empyrco, in quo Cfiriilus corporali 8^ Jocali modocircumicribatur, ÔC nuncquidemiedeat, nunc ûet, nunc deambulet» Hancdextræ Deifignifîcatio*

nenij

3î{E^TirS. U?

Hem, in illo articulo : Sedet ad dextram Detaduerfa« rius hadlenus firmis argumentis nun^ probauit, nec nunc probat, nec vn^ in æternum probable^Priniùm cni'm,nullum eft in rerum natura tale Empy reum cce« lum,quale Cingliani fomniant, id quod inprioribus fcriptis ex Mofe tarn luculenterdemonftrauimus, vt quod Bullingerus, vel verifimiliter contradicat, nihil habeat» Deinde, fîcut tempus, ita locus fuperficies, videlicet, corporis continentis,vnacum hoc mundo, feculo enata funt,ita etiam cum eo trâfibunt,quem» admodum SC alias explicuimus» Quare in altero illo, futuro, reuelando, fpirituali amp;nbsp;coelefti ftculo, nullus prorlum erit huic loci generi locus. Et quis obfecro dTet vlus eius C* Non enim funt, nec erunt ibi, niß aut fpiritus t aut corpora ipiritualia ♦ Manifeftumautem eft, qubdfpiritus non indigcant, nec circumlcriban« tur locis, hoc eft, fuperficiebus corporis continentis, Cedb, quis locus continuerit Deum pattern, filium, amp;nbsp;Spiritum (an(ftum,ac angelos, priufquam hie mun« duscondituseft Suntenim, qui fentiunt, (quod .8^ verifimile eft) angelos noh a condito,ftd ante con» ditum mundu creatos efle ♦ Et tarnen fuerunt in fum« ftiafcelicitate, Deus quidem pro immenfa fua maie-ftate, angeli autem boni, pro fua capacitate. Quod ve« to attinet ad corpora fjoiritualfa, ne hæc quidemindia gebunt loco,quo corporalis localimodocircumftri« bantur. Etfi enim non mutabuntur in eftentiam fpirf-tuum, tarnen ornabuntur conditionibusfpirituum* Vt ficut Ipiritus non funt nec temporales, nec locales, z i ita

24.4 DZ 3ESS10KE CHRISTI AT) T) EXT. T) El. ata et corporafpin'tualianon eruntnec temporalianec localia. In refurreëlïone(inquitChriftus)crût hoc eft, æquales angelis» Êt Paulus : Seminatur in ignominia,refurgit ingloriatfcrninatur in infirmitatc, refurgit in potentia« Moueri autem de loeo in locum, motu phylîco,amp;S gradatim,non eft gloriæ, fed igno» miniæ,noneft potentiæ, fed infirmitatis, infirnutaiis inquam» Poftquam igitur refu/gemus in gloria amp;nbsp;potentia,quomodoadhuc inhæreret nobis, quod eft ambecille amp;nbsp;inlîrmum ♦

Sed agedum, demus interim aduerfario , quod fit inaltero feculo tab's locus, quale Humana (omnia fin* gunt.nunquam tarnen e (criptis Propheticis,amp; Apo* ltolicis,que (unt lucerna pedibus noltris, probabitur, quod dextra Dei in hoc articulo : Sedet ad dextram Dei patris omnipotentis, fignificct certum incedo locum,in quo Chriftus cumhumanitate (ua,corpora* liter amp;nbsp;localiter, ita circumfcribatur, vt non pofsit fi* mul e(Iein multis, adeoep omnibus locis, ac inpri* mis in coelo, èC in coena fua. Quid ergo eft dexteraib la Dei, in hoc articulo7quot; quae eft: propria eiusfignifi-catio f In priori (cripto luculenter demonft:raui,quód dextra Dei in hoc articulo ,non (jgnificet tantum dex* tram vulgaris foelicitatis, quali etiam Sandi in cede» fti regno fruentur: fed fignificet propri'e dextram ma* ieftatisamp;SOMNiPOTENTiAEDei, vt federeChriftu ad dextra Dei patris, in hoc ai ticulo (ignificct, Chri* ftumeum Deopatrefuo , aequali efle maieftate ptnnipotcotia» Ac ad comprobandam hanc fenten* tiam,

lOJmES Ü^ENTirs.

ti’am, verba ipfa Chrifli èC Apoftoïorum diferte reci“ taui. Amodùjinquit Chriftus, videbitis fih’um homi* nisfedentêadextris virtuns, viRTVTiSj'nquit(hoc eft)omnipotenuac. Ac icerum : Ex hoe tenapore ent filiushominis, fedeiisàdextris virtvtis dei, Hæc virtus Dei, quid obfecro aliudeft, omnipotentia Dei'f Nihil enim eil in Deo imperfeólum,omnia funt in ipfo perfeAißima abiblutißima»Cum igitur vir« tutem Dei in Deo dixeris,non impotentiâ nee multi« potentiâjièd omnipot en tiam dixeris« His additur locuSjquieflincpiftolaad HebraeosiGonfeditindex« tera maieftatis in excelfis.Et adiugitur expofitio. No ait,côfedit in dextera certi loci, incœlo corporeo, fed confedit in dexteraM AIE ST ATI s in EXCELSis,hoc eft,in coelefti regno,in quo omni Dei maieftate orna« tus eft» Ac ne quis cogitarct,veram8ó propria figni« ficationê dextræ Dei in hoc articulo nondum fatis ef« fe his paucis verbis Chrifti, 8d epiftolæ ad Hebræos, cxplicatam, adduxi multa alia dida, tam Chrifti filrf Dei, qui apertis verbis ait : Data eft mihi o m n i S POTESTASin coelo amp;nbsp;in terra , ( hæc certe eft expo« fitio i i bus articuli:Sedet ad dextram Dei patris omni« potêtis)quam Pauli maximoruarcanoruconfeq« Hie cnim icribens ad Ephefios luculenter interpretatur, quid Gt dextra Dei, 6^, federe ad dextram Dei. Se« dere, inquiens , fecit eum ad dextram ftiam in code« ftibus. Quid ergo hoc eft C quid eft iedere ad dextra Dei incoeleftibus'TSequit mox : Supra omne prin* cipatura, ac poteftatem gt;nbsp;virtutem, 80 dominium,

i a

3ESSÎ0NE CH1{JSTIJD DEXT. 'DEI. Só o M N E NOME N,quod noiumatur, no {oIiuti in hoc fèculo, verumecianiinfuturo, Ôlt;^oMNJAiubiccitfub pedibusillius amp;nbsp;dedic ciim caputfuperomtiiaj'pfi ccclelîæ, quæ ell corpus illius, complementumeius, qui OMNIA IN OMNiBVS adiuipkt. Habes hic me« morabilemet infignem interpretationem tarn dextræ Dei, quani fefsionis addextram Dei» Dextracnini Dei eft, interprété Paulo , maieftas amp;nbsp;excelientiafu'« pra omnem principatû, amp;nbsp;iupra omne nomen in hoc amp;futurofeculo» Sedereautemaddextram Dei, eft habere maieftatcmSó excellêtiamfuper omnem prin* cipatum,amp; nomen iupra omne nomen in hoc futii* ro ieculo, habere omnia iub pedibus ftu's fubielt;fta,eflc caput eccle(îæ,ac breuiter,implere omnia in omnibus. Quid amplius quæris Z Vis ne excellentiorem SCcoe* leftium arcanorum magis confeium habere interpre» tem^Huic additur Qc alter locus Pauli, qui eft ad Phi» lippenfes. Deus extulit ilium in fummani iublimita* tê Sódonauic illi nomen,quod eft fuper omne nomen, vt in nomine leih omne genu fefledat cceleftiu, terre» ftrium,8lt;f infernorum»Eft SC hæcinterpretatio fefsio» nis Chrifti ad dexteram Dei patris fui omnipotentis, Sedereenim ad hanc dextram,eft datum efteinfum» mam maieftatem, 80 donari nomine Dei, (hoc enim eft nomen iuper omne nomen ) vt ab omnibus créa» turis, ccdeftibuSjterreftribus amp;nbsp;infernis ,quas in ma» nu iua cotinet, et quas cora gubernat,adoretur, Habes iterum quid fit dextra Dei, iedere ad dexta Dei, Duo igitur pdpu'e hîc obferuanda veniunt, Alterum eft»

^^EKT IVS. ï^r

cum dextra Dei in hoe articulo, de quo irt præfentia loquimur, figniHcet maieilateni amp;nbsp;omni« potentiam Dei,non potell,non potefl,inquani,figni* ncare certuni locum, in quoChridus cunicorpore hio localiter circumfcribatur,amp; in quo gradatira,cor«» porum in hoe fèculo more, incedat, Maieflas enim Dei, ÔC omnipotentia eius non patiuntur fe in vnum locum, quamuis amplifsimumincludi,amp;circumicri» bi, ièd patent, quacunep eflèntia Dei pateu Alterum cft,quód etfi Chriftus ab externo Ipecflaculo aièenfus fuiineoelum, dicitur confèdiHè addextram Dei pa» tris fui omnipotentis , tarnen veritas huius rei non tùm primum fada eft, cum Chriftus alcendit vifibili« ter in coelurn,amp; mißt difcipulis ipiritum fan(flum,fed cum verbum caro fadum efi:, amp;nbsp;aiEimpfit humanita-* tem in Deum* Reuelatum autem eft Sócomproba« turn, cum ChrÜlus refurrexit'a mortuis, amp;nbsp;diuulga« vit3miflbfpiritu{ando,Euangelion fuum in vniuer« fum orbem terræ ♦ Reuelabitc^ adhuc clarius, cum oftenfurus eft maieflatem fuam in extremo die, Sgt;C fufeepturus ad fe vniueriam fuam Ecclefiam, in om« nem æternitatem, amp;nbsp;fcdicitatem* Hæcamp; id genus alia,quæ adnoftri inflituti explicationera facere vi« debantur, expofui pro mea tenuicate , in prioribus fcriptis,non obfcure,nec vtputo,indiligenter, Etta« men meus antagonifla audetimpudenter vociferarf, me ad fua teftimonia nihil refpondifïè,fed prætcrijflè* Somniat enim, nihil refponderi, nifi ad fingula, ficut antea dixinausjcxprefseadijciatur, Hïc RHs pondeo, i 3 etiamß

248 DÆ S£ SS/O3\IE CHEJSTIJD 'DEXT.TiEl ctiamfi caufani proprijs fuis fundanientis tani per«« ipicuèconfirmaueris ÔC munieris, vt vanitas aducr^* farij, palàm, nullo etiam nioiiitore,elucefcat» Ne hîc (inquit)fingularepecam, quæibi recenfui, quid re* fpondet(Brentius)obfècro, adhæc clariisima iàndi Pauli ad Hebræos verba ; Chriftus conledit in dex* teramaieftatis, in excelfisÇ’ Et iterum adColoæ dicic idem Apoftolus ♦ Si reiurrexiflis vnà cum Chrifto, fuperna quærite, vbi Chriftus efl ad dextram Del fedens. Et addit» Quis.inquiens, bîc obfecro ingenfj cft vfcpadeo retufi, ftudioŒ contradicendi furens, qui negare aufit verba Apoftoli : In excelfis,8ôî In fuperna, Vbiefî:, en, Vbie/l, nunquamadvbiquita-tem extendi, fed certum nobis locum denotare* Hæc ille»

Equidem agnoico, me non eflè ingenfj multuma* cuti pcrfpicacis:attamen illud, diuino beneficio, vi‘ dere polïùm, qubd verba Apoftoli: In excelfîs,8ô: In fuperna , in bis quidem loci^, quæ commemorata funt , tam non queant certum locum denotare, ac præfertim talem locum, qualcm adnerfarius infifti« tio ccelo collocat, de quo fæpe dicftum eft, quam hoc cœlum non poteft iîgnificare terram ♦ Quod enim epiftolaad Hebræos dicit: Confedit in dextra maie« ftatiSjin excelfis,hoc Paulus ad Epheiîos, quaiî expo-nens, dicit:Sedere fecit ad dextram fuam, in cœlefti« bus. Quod in Hebræis eft (in excelfis) hoc in Ephe* frjs eft(in coeleftibus.) Num ergo,in coeleftibus,erit certus locus in fiftitio codoEmpyreo, in quoChri»

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irS.

fins locahter amp;nbsp;circumfcripto modo habitet aut de loco in locum corporaliter deambuletC Hoc qui» dem a Cinglianis facile dici poteft , non poteft au= tern vllis firmis argumentis probari. Scd Epiftola ad Hebræos ipfale interpretatur, cum ait: Confedit in dextra maieftads. Inmaielfadsautem dextra federe, non eft in certo loco federe, fed eft coelum QC terram implere, ac omnia coram, coeleftimodo gubernare, quemadmodum fupra copiosc eft cxpoGtum. Q.ua«= te, quod fequitur, in excelfis, non poteft, pro certo loco in eo coelo, quod probauiraus eftê ficlidum, in« ’ tclligi,Dcinde,ineadem epiftola,eodemcploco,mox . ? additur : Tanto pracftantior faftus angelis, quanto cxcellentius praeillis Ibrdtus eft nomen* PugnatSC Hoc cum ca expofitione,qua,in excelGs,pro certo loco intelligitur* Angeli enim, vt ftibftantia ftia non in«= digent locis, ita neccircumftribunturlocis, hoc eft, fuperficie corporis continends. Si autem Chriftus in dextra maieftatis circumftriberetur locis,non eftet praeftantior Angelis faeftus, quippe quod circum« fcribi certo loco, non fit fummæ maieftatis, fed aut corporalis infirmitatis, autipontancæ, adgratifican« dum aliorum infirmitad , diipcnfàdonis * Quare, vt Chriftus maneat præftantior ÔC excelfior Ange« lis , neceflârium eft , vt pro ccelefti fua maie= ftate , nullo corporal! loco circumfen'batur* Prae« terea , in eadem epiftola dicitur alias de Chrifto, quod penetrauerit leu peruaftrit coelos , 8d fa« dus fit , hoc eft , excelfior coelis , quo«

mod«

SÈSSTO^E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TfEXT.’BEI,

quomodo igitur poteft illud (in excelfis) certum locum in CŒ11S fignificare;’ Et quidï’Si (in excelfis) in* telligendum elt,hic,cuni fit fermo deChriilo in thro« no maieflatis fuæ, pro certoin coelis loco,quo cir-cum{cnbatur,teneri nemo poteft,quin amp;nbsp;alias ciim fit fermo de Deo, vocabulum Excelfi, pro certo in ccelis loco Exponat» InPfalm» dicitur: Tonabat de coelo DOMiNvs^Sc excelfus (hoe eft)in certo loco cceli cira cumicriptusjdabat vocem fua» Similiter Dan.4.Do’ minatur excelfiis,(hoc eft) certo loco cceli conclufus loi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper regnum hominum. Et in lobe i6» Ecce in coelo

teftismeuSjSdconiciusmeus, in excel sis, hoe eft, in certo cceli loco circumferiptus* Et angeli canunt; Gloria in excelfis Deo, hoe eft, in certo loco cceli* Quid magis abfurdum dici poteftc Quodfilibetde hac re etiam veterum patrum ièntentiam confulere, non profedó interpretantur, (quod ego quidê fciam) illud in excelfis, pro certo loco in coelo Empyreo, in quo Chriftus localiter circumferibatur, fedalijqui-dem exponunt pro æqualitate honoris,alrj pro potio* In eptßoUm j-jbus bonis,Quid cft,inqiiit Chryfbftomus,In Excel* Num loco includit Deum C' Abfit» Sed ficut ciim dixit: In dextera, non figuram humani corporis Deo tribuit,fed fimilitudinê demonftrauithonoris, quem filius æqualem habetcum pâtre, Ita cum dicit:ln ex» celfis,non cum loco includit,(non eVM,inquit,L o c o IN c L V DI T)fed often dit omnibus al tiorem, omnibus ♦ eminentem, Sicutergo pater in excelfiseft, ficôd^ filius, ConftiTus enim nihil demonftrat aliud , nifi honoris

JOyïNNES üT^EKTirS, 25r » Honoris æqualitatem» Hæcilk» Pugnat crgo Chry= foftomus aperte, cum commendtia ßullingeri expo» fîtione» Et quid multis opus C Cum facra icriptura manifeftè doceat, dexteramDei, adquam confedit Chriftus Dominus nofter, (îgnificare maieflatem,amp;I otnnipotentiam Dei, quæ manum fiiarn in coelum ÔC interramporrigit, manifeftè edam réfutât, vanifsi« mum illud figmcntum,quo dicitur, Chriflum federe incertocœli Empyrei loco, è quo liceat quidemipfi furgere, ftare èc deambulare: fie autem in excelfis cira cumicriptus teneatur, vt corpus fiium, ne Dei qui» dem potenda, queat fimulin coelo ÔC in ccena efiè: quafi verb non fit in excelfis, etiamfi fuerit in ccena,amp; quafi coena non eflèt aefiio excelfa ÔC cœleftis» Quod igitur Apoftolus dicit, eumfedere in excelfis, non includit eum in corporalem locum, quo in maieftate fuacircumferiptus comprehendatur Et hæc eft præ» cipuacaufa, cur in priori libello, non voluerimpro« lixum commentarium in hune Apofloli locum feri-bcre,fed paucis tantum verbis attingere* Non enim putaui, quenquamefle vfep adeo retufiingenrj, (vtor enim verbis BuHingeri ) ftudioi^ contradicendi fu» rere.qui non,velpaucifsimis admonitus.intelligeret, hoc Apofloli dîÂum, In excelfis, prorfus imperite ÔC abfurdè ad certum cceli locum contorqueri,

Sed âge, etfi prorfum negamus Chriflum in dexlt; tramaieltatis Dei patris, teneri in certo loco circum» feriptum,tarnen,fi permifèrit nobis ( vt certè necefie habetpermittere, vel inuitus, nec porefl negare, nifi k impu«

252 JSCEI^SJ^CHRISTI IN COELK^i impudentifsimus èc imprjfsimus ') qu'od dextra Dcf, in hoc religionis' articulo:Scdec ad dextram Dci pa« ins omnipotcntis, fignificet dextram maieftatis, Sgt;i. OMNIPOTENTJAE Dci,pcrmittcmus amp;ipfi, vtpro more puerorum lomniet corporale cœlum beato» rum^in quoChiifluscontineatur certo lococircum« fcriptus, quid inde conficiet^Si fatetur, pi'eintelH« git, Chriitum cum corpore iiio federe ad dextram maieftatis amp;nbsp;omnipotentiæ Dei, nccciîè habet fatcri, ibi eife Chriftum cum corpore ftio, vbi eft dexteia, maieftas videlicet ÔC omnipctcntia Del. At hæc impletjpro modo quidcm dextræ Dci.ccelum Si. ter» ram, ideccp fatendum eil, quöd corpus eius ßt etiam in ccena« Fatcmur enim Si nos, qu'od Chi iftus in ea cccna, in quainilituitfacramentum corporis Scfan« guinis fui, federit iuxta exinanitionem fuam, in vno certo menfæ loco circunifcriptus : amp;nbsp;tarnen interim diflribuent difcipulis, iuxta maieftatem fuam, verum fuum corpus pane edendum , Si verum fuum ßn» guinem vinobibendum» Et hadenus quidempoßet fimplex, carnalis, Sc puerilis imaginatio aduerfarij, de fefsione Chrifti in certo loco coeli, in quo inter» dumlîaret, interdum deambularet, vtcuncp tolera=s n\ Siautcm pergit negare amp;nbsp;oppugnare veramS^ fubßantialem præfentiam corporis Sc languinis Chriili in ccena, manifeflum eft, qu'od, etfi verbis confitetur, dextram Dei, ad quam conledit Chri» ftus , fignificarc maieftatem SC omnipotentiam Dei, qux cedum tenatu impftt, ueget tarnen Sc

pugnet

pugnet reipfa hanc dextræ Dei fignificationem» Tolerari igitur in Ecclefia Dei non potefl , quód nomen dextræ Dei in hoe articulo : Sedec ad dex-tram Dei patris omnipotentis , ad certum cir« cumfcriptumcceli, præfertim fiditq illius Bmpyrei locum, detorqueat» Hacflenus de diefto Epiftolæ ad Hebræos ♦ Dicamus etiam de illo , quod extat in epiftolaad Coloflènfes» Siconfurrexiftis cum Chri-fto,quæ furftim Cunt, quærite,vbi Chriftus efl in dextera Dei, amp;fc. Exiflimabam autem veram huius didi fêntendani, ex inrerpretatione D, Lutheri foe* licis memoriæ, noflris ( Cinglianos enim, qui hæc, etiamfi legerint, fa'lidiunt, fuo iudicirclinquo ) vGp adeo cognitam perfpelt;flamlt;]? eiîè, vt ne admonitione quidem egerent. Ac ne in pracfentia quidem pluri« bus tradlabo îquippe quod fupra, verba ipfa inter« pretationis Lutheri commemorauerim ♦ Manife-ftum cnim efl, quod in eo didio Pauli, vocabulis. furfum, fupra, vbi, prorfus non intelligantur loca fuperna, corporalia, SC circumferipta, qualiafunt in hoccorporali ôôcircumfcriptomundo,fiue incoelo. hue in terra; fed fignificentea, quae funt fuperiora dignitate, virtute, maieflate, Hcut amp;nbsp;Paulus feipfum dare interpretatur. Cum enim dixifîèt. Quæ furfum funt quaerite, vbi Chriflus efl,in dextera Dei fedens,quæfurfumfunt fapite,pauló pofl addit ca qu3c funt furfum , 8^ quæ iubet quærere ; Indui« te inquiens , fîcut eledi Dei fàndi ôd diledli, vifee« ramiferationum , comitatem, modefliam, manfue-k 2 tudinem.

254 Z)£ SE SS/OKE CHEJSTI AD DE XE. DEI. tudinem, knitatcm.amp;c* Hæc funt dtgnitate fupcr» na, ód maieftate coeleÜia, quæ nos Paulusquærerc lubet* Sicôd, quæ funt in terra,amp;terrena,hîc non di« cunturlocaterreftria,fedpeccata ôdfcelera, quæin« dignafunt, vt eafandi Ôd ekcfii homines fedentur» Moi tificatCjinquiens,membra veftra, que funt fuper terram (hoc efèJ terrenis vitijs infeda, duprum, im« munditiam, molliciem, concupifcentiam malam, Ôd auaritiam,ôdc»Sed copiolîor huius didi interpretatio petenda eft e verbis Lutheri,quæ luprarecitaufTan turn enim abed, vt hoc didum probet, dextram Dei elle certum circumlcriptum locum in cœlo, in quo Chridus localiter contineatur, vt potius tam carnak fomnium damnet, ôd doceat, Chridum dominvai nodrum, ita ad dextram Dei collocatum efîè, vt Ec« ckfiam fuam coram gubernet, Sc nobis dipcrnas ac ccekdes virtutes conférât» Nam præteralios vfus, Chridus etiam propter ilium refurrexit a mortuis, ôd conkdit ad dextram Dei, vt nos viuihcet, recene^’ ret , ôd varrjs ac ccekdibus donis fpiritus fandi omet»

Sed pergit Bullingerus, 8d ficut vociferatur, iàa cram kripturam tediHcarfqubd nomine dextræDei fignificetur certus beatitudinis locus , ita vociféra« tur, fandos etiam patres ie huic kntentiæ adlcribere» Odendimus autem antea lucuknter, primùm, qubd ea icripturæ loca , quæ recitauit , nihil prorfus ad confirmandum adueriàirj fomnium, faciant ♦ Supra eniîu ia ccelo eflè, cùm fit fermo de regno Ôd maieda» te Chri«

lOjmES •B^ENTirs, te Chrifti , non fignificat, Chnïtum loco ita eiïè circumfcriptum, vt non pofsit corpore fùo fîmul eß« fe in cœIo, ÔC in terra: (ed fignificat, Chriftum non a-gere amplius externam ÔÔ müdanam vitam inter ho« mines , agere autem cocleftem vitam , guberna« te coelefte regnum, idcp non abfentem, in aliquo cer-10 fiditrj cceli loco, fed coràm, tam in hoc cceli firma-mento, quam in terra, pro ratione cceleftis fuæ maie-ftatis amp;nbsp;omnipotentiæ præfentem* Falium igitur elî, quod Cingliani dicunt, Chrillum cum corpore fuo ita efle in coelo, vt non pofsit fimul etiam eile in ccena. Deinde, oflendimus , qu'od cum Bullingerus fate-tur,dexteram Dei in hoc articulo : Sedet ad dexteram . Dei patris omnipotentis , fignificare maicftatem amp;nbsp;omnipotentiam Dei, coipfo neget refutet commeiititiam fuam dextræ fignificationem , de certo cceli loco* Si enim Chriflus humanitate fua ( de huius enim exaltatione amp;nbsp;maieftate fit in præfentia fer mo)fcdetaddextrâmaiefiatis, amp;nbsp;omnipotentiæ Dei patris iui,manifeftum eft, quod vbicuncp fuerit maie* ftas amp;nbsp;omnipotentiaDei, ibi fit quocpChriftus humanitate fua. Maieftas autem amp;nbsp;omnipotentia Dei implent cœlum terram.Ex quo perlpicue confequi-tur,qu'odetChriftus,verus Deus,amp; verushomo,om niatam cœlum , qii'amterram maieftate fuæ diuinitaa tis amp;nbsp;humanitatis,pro ratione dextræ Dei,impleat,ô^ coràm præfèntifsimus gubcrnet. Confequitur amp;nbsp;ib lud,quôdChriftus no contineaturvno certo cœli vel veri, vel ficTtiti) loco ; ideoep etfiChriftus eftinfum-

5 k ma bca-

SESSJOKE CmjSTl JT) 7)EXT. T)El ma beatitudine, tamcn dextra Del in hoc, de quo lo-quimur,articulo,non fignificetccnumet circumfcrip-tum, ficutBullingerus fomniat, beatitudinislocuin» Nec illud iuuat Bulhngcruni,quôdquædam vocabu» la varias admittâc figniricaciones.Quis enim hoc negauit^aut quis de eo dubitatC' Sed illud negatur, il-lud refutatur, quod dextera Dei, in hoc articulo reli» gionis:Sedet ad dextram Dei partis,fignificet certum beatitudinis inccelo corporeo,vel illo Hrmamcto. vel Empyreohdido, locû. Ponamusenim, nominedex-træ alicubi circumicriptum falicitatis locum lîgnifi» cari. In hocautem,de quo loquimur,articulo,non po« teil fignificare certum locum, qnippe quod hæcfignb ficatio.per illam priorem quæ ell de maielîate oui» nipotêtia Dei, cuertatur, et tollatur, Ac vnû amp;nbsp;idem vocabulum lt;brachiû, exempli gratia,baptifare,ÖÓ be-nedicere.qne v’-ocabula îibuit Bullingero recitare)po« reft quidem in diuerfis locis, iuxtacircumftantias di« uerfa habere figniHcata : vrautem habeat in vnoloco, in vno diefto dtuerfa.eacppugnatiafignificara.hocne« mo fana mere præditus vnep dixerit.Quod G perrnif« fum fuerit Bullingero vt in vocabulu dextræ Dei, in hocarticulo, de fefsioneChrifti, introducatßgnifica« tionem nonfolumaieftatis SC omnipotentiæ Dei,ve-runietia.certi ÔC circumferipti loci beatitudinis in cce« Io corporeo,quid aliud conièqueretur, ^quodinidé vocabulu, in code dido.pugnantia inter fe Ggnificata intruderentur Maieftate enim Gja eße omnipotente, ac omnia implere, amp;nbsp;tarnen eadê maieftate vno certo loco

'B\^E^TI7S. nbsp;nbsp;nbsp;igt;)7

loco it a circûfcnbi, vt ne diuina quidê potentia queat fimul efleinccelo,ÓC incoena, quæ in terra peragitur, pugnant inter fe, vt quæ maxime. Fieri quidê poteft, etfadu quoqp efè, vt Chriftus inanitione feu diîpeniâ» tione in vno certo loco circülcribatur,ac interim omnia maieftate impicat. Maieilate autcm omnia impie-re, eadem'cß raaieilate in vno tantum certo loco con» tineri, hoe demü natura rcrum ferre non poteft.Qua-re Bullingerus manifeHâ paiitur vertiginê, qubd fuß: ceperit in vocabulu dextræ Dei,in eodemdido,pug-nantia fignificata introducere.

Eft 06 illud manifeftum vertiginis exemplu, qubd «X dextra Dei paths et filij faciat eandê dextrâ,hoc eft, locû beatitudinis. Hac enim ratione fit,vt cumlentit, docet, vrget, locû beatitudinis Chrifti eflè fuis Ipacfjs circûfcriptûjin quo fedeat aut deambulet, definiat etia Dno Deo patri ccelefti certü.Sc circumichptu locû,in quo fedeat aut deambulet. Qua (ententia, quidpoteft dici abfurdius,óó magis impium'^Etfi enim, fi nomine dextræ Dei intelligitur omnipotentia ÔC beatitudo, eadc eft dextra Dei patris Ôd filfj, tarnen,fi eo nomine locû intcllexeriSjóó dederis Chrifto locû circumftrip« tû,qui fit fuperficies corporis c5tinentis,in quo moue atur phyficè de loco in locû,extrema eft impietas,Deû ipfum patrêjin talé locûincludere,amp; ei locales motio= nés tribuere. Quod aût ad veteres icriptores ccclcfia= fticos attinet,quos aduerfari® vociférât teftificarhdex= trâ Dei etiâ accipere procerto beatitudinisloco, dixi fæpenumero mcamfententiam, Deferocaniciei eorû officium,quod debeojaudo ftudiû eorû,qubd in diu* ftra;'. .i.i

î58 de SESSIOnE CH^ISTIJD DE XT. DEI, ftranda vere pia doôtrina coUocariint ♦ Gratias ago Deo, pro donis iniplbs collatis, ÔC vtorlibenteratcß gratanterlaboribuseorum» Nee (um, diuinobenefi» CIO, tarn alienus ( vt puto ) ab omni humanitate, vt fî quas habent imbecillitates,non boni confulam,ac etia fi bonefte amp;nbsp;pie fieri poteft, non excufem» Sed quia non haben: fummam inecclcfiaauthoritatem, non eit mihi integrum, vt ad defendendas eorum fententias, fine diicrimine, odioium in ecclefia certamen aduers lus rixatores amp;nbsp;fycophantas (ufeipiam^Habeo aperta, certa, firma, amp;nbsp;indubitata teflimoniafcripturæ, Pro» phetarum ÔÔ Apoftolorum ( qui funt patres eeelefiæ longe omnium vetuftifsimi ) quibus manifefl'e often» di ÔÔ probaui, qubd Chriftum humanitate fua federe ad dextram Dei patris omnipotentis, fit, habere om» nempoteftatemin ccßlo et in terra,conocatü eflêfupra omnem principatum,amp; dominationem,adeoq5fupra omne nomen, quod nominatur non ibl'um in hoc fe» culo, verum etiaminfuturo : vt 6lt;S omnia in omnibus adimpleat, amp;nbsp;in nomine eins omne genu coram in præfèntia öd confpeeftu eius fe fleeftat, coeleftium, ter» reftrium,8d infernorum:ideo'cp fieri non pofte, vt ma* ieftate fua,in vnum certum, fiue foclicitatis, fiue infix* licitatis locum ita includatur èc circumferibatur, vt non queat fimul in alijs etiam locis efte, Öd omniaco» ram gubernare. Hane iententiam, quæ non eft 'a me conficta, led eft ftntentiafacræftripturæ , öd Spiritus fanfti, fi Veteres patres, fiue maiorum, fiue minorum gentium, probant, ampleftuntur, Öd fequuntur, lauda» mus,

‘BT^ENTIE'S. ^-^59 ttius Zc aflènci'mur« Si veró diueriäm, nbsp;nbsp;ab bac alic«

nanijatc^ cum ipià pugnantem fcquuntur, non potcfl Bullingcrus ipfê ignorare , quod bac in parte no« ftrum he officium* Operæpræcium autem iudico, Ie* (ftoremiterum de vero buiuscontrouerfiæ ftatuad« tnonere. Video enim adueriarium terpiucriari,0C vo« cabulorurp ampbiboba ludere, vtkdor a principal! ftatu abducatur, Controuerfia initio exorta eft,de ve« raSd fubftantiali præfentiaôc diftributione corporis ÓefanguinisCbrifti incccnadominica* HicCinglia« nijprætcr alia obic(fta,oppugnarunt banc veram præ« fentiamCquam nos autoritäre verbi Dei defendimus) argumentis duftis ab afeenfu Cbrifti in cœlum,6c ft(= Rone eius ad dextram Dei patris omnipotentis* Ne» ceiTarium igiturerat, vtbiarticuli reâ'e Sc pi'eiuxta Propbetica èC Apoftolicafcriptaexplicarentur* Itac^ illi contendunt, effie c oelum quoddam corporeum,fu« pra omnesbos ccelos vifibiles pofitum,quod fit regio latifsima, locab bus fuis fpaefis SC corporabbus man« fionibus itainftruifta, vtCbriftusini-jslocalitercom« moretur, 8c pro fuo arbitrio, nunc fedeat, nunc ftet, nunc deambulet. Nec id iblum, verum etiam in hoc ccelo ita contineatur,vt nulla potentia, ne diuina qui« de omnipotentia pofsic corpore fuo fimul efle in coe« lo,amp;: incoena.

Hie iam oftendendum erat, Primiim, Numeflet ta1ecoelum,in reru natura, quod alii vocarunt Empy« reum,Deinde,num hie articulus: Afccndit in ccelum, fedet ad dextram Dei patris omnipotentis, fignifica-1 ret

mo DE SESSJONE CH^rsTJ AD DKXT. DEL retjChrilium ita cfle in ccelo,ct ad dexiram Dei paths, vt contineretur in certo loco circuinkriptus, non poflet vllo modo, verc amp;nbsp;fubdantialiter fimal cfle in coelo incoena, Noncontrouertiturdeillo: Num fit aliquis beatitudinis locus: àC numChridusfitin co, vna cum Sanctis fuis bcatus Quisenimin vera Dei ccclefla de hoc vnquam dubitauit C Sed de hoc controuertitur» Num beatitudinis locus fit tab's, t a« L IS ( inquam )qualem cum deicribuntCingliani, vh delicet, fuperficies corporis contmentis,quaChriflus cum corpore fuo ita contincaiur, vt in cocorporalie ter fedeat.flctaut ambulet : nec pofsit vlla potentials mulelîèin eoloco,amp;inalfjs locis, in coclo ÔC in terra, ac inprimis in ccenaC’ Nam fi quidem nomen l o c i ac« ceperistranslatici'e, pro fpiritualiamp; coeledi recepta» culo,quod omnem humanu captum excedit, quod Chrilioiuammaicdatem, inquaedcollocatus, non adimit.rcdè.vcrè, Só pie dicitur, Chridum cfle in fuo beatitudinis locofhoc eft) in coclo, in domo patris,ad dextram Dei, in throno amp;nbsp;fedc Dei patris omnipo* tentis:amp; eb quoqueiuos, iuxta fiiummodum, euehe-re Saneftos. Hoc , cum in priori ftripto exprefse, amp;nbsp;dare docuiflem, Bullingerus grcgales eius tanta impietatc blaiphcmia excipiunc, vt non vereantur palam dicere, me Chriftum Sc Sandos fuos relegaf« le ad Vtopiam, in qua ho'pitcs cxcipit ivrif, quemad-modum ftiprà didum eftdtaque his fyeophantis De» . us pater eft Kr«-, nbsp;nbsp;domus, dextra amp;nbsp;thronus eius eft

iVtopia;fed Deus audit ôC ludicabit ♦ Si verb nomen loci

TOMBES •S'R^EUTirS. aö Iod acceperis pro fuperficie corporis cotitilientis, Uecorruptibilis , fiuc incorriiptibih's : amp;nbsp;pro cceloiU lofiditiofeuEmpyreo , inquo Chriiluscumcorpo«. fefuoitacircumfcribatur, vc corporaliter in co fede« at,autambulet: nec pofsit vlla poteniia fimuleflein cœlo, amp;nbsp;in coena, quemadmodum BulÜngcrus amp;nbsp;gregales eiusfentiuntamp; propugnant, falfum,falfuni,gt; »nquam, imofalfiisimumcfl, qubd veliacrafcnptu« ra, vel orthodoxipatres docuerint, Chrißü hoc mo* do eße incoelo.in loco,8ó inbeatitudinc.Ergo nuf^, inquies, critcQuidcNufcp neeft,quieflapudDcum, indomo Dei,indexeraDei,inthronodei;' Nurn De« US tibi nihil eft; num domus,num thronus, num dex« tra Dei nihil funtrfic lèntiunt omnes impfj.Dixit inß« piens in corde fuo : Non eft Deus» Quare, ciimBul« iingcrus adhuc, hodieep contendit, amp;nbsp;pugnatj Chri« ftum ncccfle habere cumcorpore fuo aut in vno tantum loco eflê, aut,fi hocnegetur, omninonon eflè, ctiamfi fuerit apud Deurapatrem , indomo, indexera, in throno Dei patris, contendit etiam Sc pugnat, Chriftum in altero feculo, Sd in maieftate fua in vnum locum ita includi, vt corpore amp;nbsp;fanguine fuo,ne qui» dem per omnipotentiam Dei, pofsit fimul inccelo, in cana eße, facile iudicarc ipft poteftgt; in quorum catalogo fit collocandus , amp;nbsp;quid de religione eins fit fentiendum» Nam,qubd diefto Auguftini: Tolle cor-poribus fpacia locorum, amp;fc. adhuc, poft tarn diluci-dam eius explicationcm deledtatur, mirandum non eft » Non enim aliud reliquum habet fomniorum

1 z fuorum

z(gt;i. T)E SES SIONE CHRISTI AUDE XT. DEI. (uorujn adiumentum , fed bene habet* Etiamficona« tut Augiillinum in fuacallra violenter pertrahere, tarnen Auguflinusipfc rcnititur:Miraculuin,inqiii« cns,eQ,quod Dominus nofter lefus Chriftus , in car* lie vera intrauerit ad Apoftolos per oflia claufa. Di« cismihi. Si per oftiaclaufaChriilusincrauit, vbieft corporis pondusçRcccdant paulifper pondus et mo« les;'Ilie hæc facit, cui nihil eitimpofsibile* Hæcille. Sentit igitur Auguftinus.aliamefle conditionemcor= poris phyficam, aliam hyperphyficam : ac illamquide in hoc mundo, pro modo cius, circumferipram cfTc; hanc autem non tollere veram corporis efTcntiani, etiamfi nonfucritinlocolocaliter*Necmiru ell,quod hoc didtu Auguflini no fuerit abannisi 2 o o. (vtBul lingerus putat) in ecclefîaimpugnatû* Prim'um cnim pi] noftri maiores,nôfueruntfycophantæ,qualcs funt magna pars Cingliânorum, fcdcafuerunthoneftate, Sc ci ga auihoritatem-veterum obferuantia, vt ad ob« feureô^ ambigue eorûditflahbencerconniuc. Ct) acin mchorem, aut laltem tolerabiliorem partem interpre« tarentur* Deinde viderunt Auguflinûex hoc fuodi' Ó0 no deduccre tarn ablurdaet tarn impia,^ Cinglia« ni facerefolent, Cingliani, occafioneexhoc Augufli« ni dido accepta , conantur vera præfentiam corporis ÄlfanguinisChrifliecana ^turbarc. HocAugufti« nus no fecit: Accipite(inquiês ) in pane.quod pepedit in cruce.Et hoc accipitein calice, quod effufum efl de latere Chrilli.Cingliani ex hoe dido deducût, quod corpus Chrifli, nequideper omnipotentia Deipofsit in

in pîur ibus fimul locis^sflèjaut no eflê in loco localiter* Hoc Auguflinusnôfecit, Sed ait: Recédât paulifpcr pondus ÖC molcsdllc hæc facit, cui nihil eft impofsi-bile» Quarc.cum prj noftri maiores viderint Augufti num hoc fuo di(fto no abuti ad abfurda nbsp;nbsp;impia, relilt;

ejuerunt ei facile in fuo gradu locum« Alia eft Cinglia« norum ratio«Hi cum abutâtur diAo Au2uftini,cona tra fententiam Auguftini, repudiatur a nobis, non Auguftinus , fed Cinglianorum figmentum, quod nobis prætextu autoritatis Auguftini obtrudunt.Sed age, cogant cmnino Auguftinum aparte fua ftare, cert'e noftra fententia, qua Chriftus, cum corpore fuo, fupra omnes cœlos, ÓÓ extra hune mundû, fupra omnia loca cxaltatur, vt tamê omnia tam fuperaquàm inféra, pro ratione dextrse Dci impleat, amp;nbsp;gubernet, longe vetuftior eft,Slt; Ecclefiæ per Apoftohea (cripta ante annos 1500. quod tempus trccentis annis,illos à Bullingero numeratosfuperat. Quarc, fi rerumæfti« matio facienda eft abannis, lèntentia Auguftini,aut potius Cinglianorum , noftræ merito cedere debet, lam nee illud filentio eft prætereundû, quod Bullin« gerus feribit: Nee pudebit, inquiens, nec pigebit me loquicumicriptura. QjidergoC Numcxiftimathac profefsione fe à fuis erroribus Ô6 impietatibus tutum aut excuiàtumC' NÔ fufficit cum (criptura loqui. Nam

Satan aliquoties cum lcriptura loquitur : fed exigi« tur vt etiam cum feriptura reAè 8^ pie fentias. Oc intelligentia.inquit Hilarius, non de feriptura hære* fis eft:amp; fenfus,non lermo fit crimen, Cum igitur Bul

1 3quot; lingerus

SESSIOKE CH’R^TSTIJ'D T)EXT.'DEL lingerus i'n fuis erroribus non (èntiat cum fcriptura, vanum eil:,qubd gïonetur,fe cum fcriptura loqui*

Sedpcneprættrierâ.quodin tratflationcdedextra Dei, mihi de extremoiudicioobiecic» Cumenimin pi iohfcripto explicarem, quod apud Matthæum, de aduentu Chriili in nouifsimo die ad iudicandos viuos ac mortuosjcxtat, dixi: Exiftimas ne , in extre» mo iudicio, quod cfl futurum perpetuum, nee vllum vnquâ habebit finem, tam crafïum fore fpedaculum, vtinffituatur externum tribunal,ÔCc* Etmox: Nam quod ad indicium attinet, mutuata quidem funt ver» badefcriptionis eius ab Humana confùetudine:fed re» uera eritcceleffe 8óperpetuum,quod oculusnon vi” dit,nee aurisaudiuic,amp;fc,His verbis nonnego, Chris flum appariturum in nubibus, amp;nbsp;iudicaturum orbem terrarum, quemadmodum óC eo loco, alias clarc teflatus fum.Neeignoro,quod Paulus fcribit,DOMia N VM defcenfurum deccelocum hortatu,voce archan gelfac tuba Dei:5ó mortuos inChrifto refurreduros primïim: deinde nos reliquos, rapiendos cumillis in nubibus in occurfiim do mini inaêra, ficfèmper cum DOMiNofuturos^ Hæcomniafunt verifsimaamp; certifsima:nec illud dubium eft.quinCHriffus appari» turns fît in nubibus certofuo têporc.amp;f loco* Sed hoe reprehendendum duxeram, quod Theodoretus alfi videbanturexdidoMatthæi, deagnisà dextris, Hcedis à fîniflris,aroucre, CHrifîum non fôlùm co tempore quo appariturus eft in nubibus,loco circum* fcriptuni, verumetiam perpetub, infumma fua maie» flate, !

/O^mES •BI^EUTrrS.

ftate,certo loco contincndum» Sonabit enim tuba de coelo, apparcbitChriilus in nubc, refurgcnt mortui monume ntis,iudicabuntur omnes hommes,ÔC con« demnatis impqs, rapientur pq in aera in occurfum Chriilù Nunquid autemhoc extremiiudicrjfpecla« culum futurum eft tarncraifuni, quamfunt forenfia iudicia in hocfeculo 7 Putas ne,amp; tribunalia Chriilo ac Apoftolis in ampliisimo quodam terræ palatioin« ftituenda, Sf tempus ita trahcndum, vtGngulorum hominum adiones , fecundum omnes circumftan« tias,de hora in horam, de die in diem, de anno in annum cognofcantur C Hæ funt cogitationes carna-» lifsimæ ♦ Etfi enim Chriftus fuo tempore ölt; loco apparebit, tarnen quæ de rciurredionc mortuorum, de immutatione viuorum , amp;nbsp;de pronuncianda fententia inter pios amp;nbsp;impios , defcribuntur , non fient tardo temporis proceiTu , fed fient, fient Pau= luiait,in pundo tepons,amp; in idu oculi: ac abfumpio fioc mundo vna cum temporibus öd locisfuis,fern tentia iudicq fonabit perpetub inauribus piorumöd iiupiorum: vtilli quidem fempiterna lætitiaex hac Voce:Venitebenedidipatris,fruantur:hi autcni ferne piterno fupplicio, ex hac voce : Ite maledidi,affician» tur. Hoc 11 lud eft, quod dicebam, iudicium fore per» petuum,nec vllum habiturum finem,nec pofle, in hoc quidem feculo, vlla humana ratione comprehendi, autvllis vetbis fan's expheari, quomodo hæc fiantî Non fentio fpedaculû illud externum apparition is

Ch r ldi,

VE SESSIONE CEI^JSri VEXT. VEI. Chrifli, èc procefsionis piorum inoccurfum domini perpetuû fore* Neq? enimChriflus ciim fuis hærebic in tiubibus,quæ præteribût,amp; vnà cum mundo exu» rcntur:fed conferct {è,vt ita dicam,infummani fuam ccelellcm maicftatem , in qua perpetub fructur, abfcp corporali loco amp;nbsp;tempore, vna cum eledis fuis, Omni felicitate« Hæc mea eft de extremo iudicio fen» tentia, quæ Sd habet manifefta cœleftium oraculo» rum teflimonia. Quid autem Bullingerus'T Edîalb quid de mea fententia alîêquitur, videt earn non cflè impiam.Dicit enim:Nifi forte intellexerit(Bren= tius) fupplicium, quod fumet de impqs fine fine d o-MiNV s : tarnen tanta eft in eo libido calumniandfô^ maledicendi, vt palàm vociferetur , hoc efiê falfifsi’ mum, pugnare cum feripturis, amp;nbsp;lenfu caiholico omnium fidelium« Atenimmeade extremo iudicio fententia,ficut earn expo fui, non eft falfifsima.Falfifsb mum autem eft figmentum, quod mihi imputât : fab (îfsimum eft,quod exponit dextram Dei patris inhoC articulo: Sedet ad dextram Deffignificare certum in coelolocum:falfifsimum eft,quod fomniat, Chriftum commorari in ccelo illocorporeo, feuEmpyreo, cui ita fit affixus, vt corpus eius, ne quidem omnipotent* tia Dei queatfimul efïc in ccelo, amp;nbsp;in ccena: falfifsimu eft, quodcorpus Chrifti amp;nbsp;alia iàneftorum corpora,, fpiritualia amp;nbsp;glorificata,nonpofsintmanereiàlua,nifî fuerint in loco,feu fuperficic corporis continentis» Relinquamus igitur hominem fiioingenio, fiquidem eoita dekdatur, vt nullam non captet occafionem calumniandi.

lOJlI’RE S B'R^E^TIVi.

Caïumm’andi, 8C rede dida inuertcndi» Nos autem cxpedemus domin vai faluatorem noftrum, de ccelis obcdienter, vt liberet nos ab his amp;nbsp;alijs Satanæ mor« fibus, ac reddat nos fuæ falicitatis in ccelefti óó per-petuo fuo regno, participes» Cacterum, vtmanifeflc cognofcamus.quo fpiritu Bullingcrus agitetur, con« cludit hanc partem Capitc,dcvifionibus Stephani,ÔC Pauli,pleno mendacijs ÔC calumnrjs*Initio dicit,quód ca.quæ inreiponfionefùa diilèrucrit de vifione beati Martyns Stephani, non attigerim in meo libro : fed tantum dixcrim fuiiîè œconomiam, 8lt;^c^ Hoc efl pu« rum putum mendaciumdn eo enim libro, cuius men« tionê facit, non femel fed bis repeto, amp;nbsp;expono vifio-îîem Stephani» Primum quidempaucis, quæamp;ad-ucrfarius commémorât : deinde copiose, in dialogo, quem iuftituo interCyrillum amp;nbsp;Theodoretum» Nee pigebit hue in præfentia referre, vt quo manifeflior fit vanitasBullingerijeb diligentius fibi boni qui'ep ab «rroribus imptetatibus cius caueant» Polfquam cnim recitalTem verba Theodorcti, dicentis: Audiui præclarum vidorem Stephanum dicentemt Ecce vi« deo coclos apertos, 80 filium hominis dantê à dextris Dei» Vidit autem cam, quæ videtur, naturam, non quæ fub afpedum no cadit,8Cc» Continuo fubiungo» herum mihi non commémoras nifi exemplum appa« ritionis in hoc hculo.QuidenimCNumquiaStepha nus vidit lemel in fiia paisione coelos apertos, ÖC le« (um ftantem a dextris Dei, idcirco cœli funt reipfä diffifsi, nbsp;nbsp;kfus femper in regno ccelefti, amp;nbsp;in æterna

m fua

2« SESSrOUECH^TSriJT) ‘DEXT.'DEI, fua maicftate ftataut fcdetlocaliteraddextraiuDdC Viditetiam Ezechiel coclos apertos, vidit animalia SiC rotas,yidit etiam ipeciem eledri, quas erat vifio fi* militudinis gloriae Dei, Num talis efl gloria Dei, in regno óó maieftate ccelcftiç'Nihilcertc minus-Quald-cuncp tantum adumbratio fuit, non plena demoniïra-tio vniuerfac maieftatis Dei, Sic óó apparitio Chriiii ftantis ad dextram Dei, Stephano fada,non fuit per» feda totius maieftatisChrifti reuelatio : nee fignifica» uit lefum humano more ad corporalem Dei dex-tram, in ccrlefti regno, in fumma fua maieftate iocaliter ftare,fed fuit vifio,quæ Stephano adcaptum fuum eatenus patefada efi:,quatenus ex ea in extremis fuis periculis , coniblationem caperet. Deus enim pater non habet dextram corpoream, nififin-gas Deum ipfiim corporeum, Nec dextra eius cd locus corporeus, led eft fumma amp;nbsp;omnipotensmaic-das eius , adquam Chridus idcirco conddifle dici-tur, quod ad earn ita fit elatus, vt eandem cum Deo patre omnipotentiam ÔC maiedatem poisideat, quern-admodum alias copiose dcraondratum ed, Quare, cum apparet Stephano dans à dextris Dei,non tedi-ficatur, fe hoc dmper habitu amp;nbsp;forma, in coeledi re« gno, infummafua maiedate Iocaliter circumicri-ptiue veriari, fed tedificatur Stephano, hac quali-cunepexterna vifionç (quafie apparuit, v^thumana Stephani natura in hoc fcculo Ferre potuit)d codrua-turiim ipfum in media morte, SC iudicaturfifuo tempore aduerfirn'os, Hadenus in priori dripto, Quid eroof

lt;^fgoC’ Num hoe cfl non attingcre nee refpondere^ C)oeeo,ex appann'onc Chrifli Stephano exhibita, no Pofieprobari (quodTheodoretus arbitrabatur)Chn ftumineodeftiiuoregno Sc inpropriafua maieftate, «fle eerto loco eircumicriptura, niß diipenfatione iè-ipHini in hoe mudo vifendu præbcat, idep doceo eui’ dentibus argumetis*Primuai,qubd hacc apparitiono fiicrit plena vniuerfæ maiedatis Chrifli in regno fuo, oftenfio, non fuit,inquam, perfeda totius nuiedans Chridircuelatio» Hoe adeómanifedumed, vtnuUa indigeac probatione* Qubd fi quis aiitem tam impu* dens fucrit, vt id neget,aperce couincitur ex eo,qubd Humanus capcus in hac vita imbecillior fit, qu'am qui Chridum in vera fua maiedate apprehendere queatgt; Videmus nunc, inquit Apodolus, per fpeculum in jnigmate. Ecfi tres Apodoh vix potuerunt inmontc ïtabyrio aliquantâ Chridi maiedatem ferre, quomo-do Stephanus adhuc in hac vita exidens, plena amp;nbsp;ab«, folutam Chridi in coelo maiedate oculis fuis corporali bus vidifiètCDeindejfieajquæ incoelcdib. vifionibus odenduntur,fic in regno coeledi geruntur,quêadmo« dum hominib« in terra apparent,erunt certc SC bediæ 6c rot£ in coelo^Talemenim vifionc habuit Ezechiel, cuius exemplum tum recitaui* Et in prælèntia addo vifione Petri,in adis Apodolicis» Vidit(inquitLu» cas)coelum appertu, 80 deicendens vas quoddä velue linteum magnum,quatuorinitns, fubmitti de coelo in ' terra,in quo erant omnia quadrupedia terrg, bediscep amp;nbsp;reptilia amp;nbsp;volatilia cceli» QuidC Sunt ne in coelo m z anima«

»

azo T)E SESSTO^E CH^^ISTIJT) ’DEXT.'DEl^ animalia quadrupedia,beftiæ,reptilia 8l volatilia’:'Si res ita in coelo geruntur,ficut in vifionibus oftendun» tur,nece(îèhabebishocfaterû Qyid autem abfurdius dici potefl;’ Ad hæCjDeus pater non habet corpora^ km dextra,ad quam Chriftus humano more, quem« ' admodu feStephanoin vifione exhibuerat, adnaret* His argumentis pal'am oftendi, quod ex vifione Ste« phani non pofsit probari,Chrifi:um Jocaliter in coelo, iuxtahumanu moduin fuma ilia maieftatc flare* Etfi tarn craflæ funt in ccelefli regno amp;nbsp;in fiima maieflatc adliones, quando obfecro Chriflus a fefsione fua fur« rexiflet^Cum Apoflolus adHebrços teflificetur,euni PERPETvofcdere*Scdet,inquiens,ad dextram

perpetuu,donee reddantur inimici ipfius fca* bellum pedum eius*Miror autem,imb non miror,fed vetus(hocefl)varium 8^ mutabileingeuiumBunin« geri agnofco,qubd nunc quidem contendat vifionem Stephani fuifîe externam amp;corporalem, ex quack« cuferiptio corporis Chrifli in coelo,amp;: corporalis eius ftatio probetur: ante autem in explicatione Adorum ' Apoflolicoru, iênfèrit efle viiionê interna,ku,v^t vo« canbmentalem(id quod ctia cum multis alfjs fcriptori bus tarn veteribus,qu'am recetiohbus comune habet) Etiamfijinquiens, iffa corporaliter gefla videri pou» rant, ipfe tarnen fidei fenfus flagitat, quod tails om« nino fuen't vifio, qualem d o m i n V s Efàiæ exhibuit, Efaiæ d» Sed amp;nbsp;ipfc locus, in quoagebantur cauiæ, nimirum, obieptus 8c conclufus vndiep, deniep ipia fidei villus, 8c quod hic nulla efl nccefsitas videndi corpus

lOJ^NES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27«

Corpus Domini corporaliter, fuadent, hanc non efïè rem ge dam, fed vifionem, vt a]'unt,inentalem«Hæc il» Ic, Addit quidê:Quanquam (inquiens) non magno» pere fuper hac re contenderim»Sed vides hominis co» ftaotiam,fcilicet,amp;l fidei eins firmitatem» Tune enim c'umicriberet commentariosin Ada Apoftolica, no lïiagnopere contendebat de co,qu'odfenfus amp;nbsp;virtusj Vt ipfe loquitur, fidei fuadebat,amp; flagitabat«Nunc au» tem eo ipfo du tuetur fententiâ Theodoreti, magno« pere contendit vifionê Stephani fie verèefièremge« fern, vt cx ipCo probctur,Chriftum corpore iuoin cœlefti regno efle certo loco circumicriptum» Quidc' deficiendum ne eft tam facile abeo, quodièniusó^ virtus fidei fuadet,adeo(^ flagitat Habes ergo quam firmisfundamentis nitatur fenfus Zc virtus fidei Bul» lingeri. Hoe enim illud eft,quod Paulus ait : Quouis Vento circumferri*

Porrb occafione vifionis Stephani dilabitur ad ve« 3lt;andam,amp;S, fi poftet, conuelleûdam CEConomiam,feu difpenfationem, quse eft in dodrina ecclefise vfitatiG fima. Etquanquamfateturipfe,veteres hocvocabulo vfos, nec fe poftegt;fi fanus fuerit eius intelledus,reprg» hendere ac rcijcerc,tamcntantoftudio rixandi, amp;nbsp;rede dida pcruertendi tene£ur,vt affingat amp;nbsp;impingat mihi mendacifsim'e (idcpillo confilio, vtvideaturiu» ftain habere cauiamin me debacchandi ) horrenda quædamdogmata,quæ nugaturexmea, de difpenfa-tione dodiina,confequi4 înfpiciamus igitur, quod de OucoQomiafeu difpeniàtione ftripfijnitio nomen dif= m 3 peniàtionis

SESSIOUE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AP PEXT.TyEl

penfationis expofui dcfcriptione, quam SC aduerfa-rius ipfe récitât quideni,ô^ aliatrat, non potefl: âuteni earn falfitatis conuincere* Difpenlàtionem enim vo’^ CO, cùmaliquid de ordinario iurc relaxatur» Quid Numhocfàlfumcllç' Atqui fi hocdixeris, argueris vanitatis tam à foro (vt illi loquuntur)quam a choro» In adminiftratione enim vel ecclefîæ ,vel politise, vel ceconomiae, tanta cft rcrum Sô caiuum varietas, vt non fit fere lex aut régula , quæ non fuashabcat ex* ceptiones, quas vfùs iolet vocare diipcnfationcs, aut de ordinario iure relaxationes» Vnde amp;nbsp;de ijs, qui literam legis aut rcgulæ , duriter 8c fèueriter, nulla æquitatis rationc habita, exigunt, natum eft prouera bium* Summum ius, fummainiuria » Panibus pro* pofitionis, iuxtaLeuiticam rcgulam,n5 liccbat vefei, nifî iblis facerdotibus. Et tarnen difpcnfabatur dehac régula, cum Dauide fame exhauflo» Comederc ag* numpaichalcm,nonliccbat, iuxtaregulam, nififan* (flifîcatis. Sed Esjechias admittebat, propter proba* P» bilem cauiàm, ad hune eiùm, ctiam nonfandificatos: hoc cfl de ordinario iure relaxare» Quid multis opus C Si Bullingcrus negat talem Œconomiæ dif» penfationis aut relaxationis rationem, noneib'nho* minum contubernio retinendus, fed ad (ùam Vto» piam deportandus ♦ Dcindè defeendens a aenere ad ipcciem,addo, Oeconomia, inquiens, en:,cumChri* ftus aliquid agit, aut apparet, non pro {ùa maiefia* te. fed oro nouro captu , amp;nbsp;ad noftram vtilitatem.

Qijid;

lOJN’HES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tri

Quid» dices ne amp;hoc falfum Nihil ne egitChn* ftus pro noflro captUjCt non pro fua maieflateC Nun« quam apparuit Chriitus in infirmitate,0C non in ma-ieftate Potuifîèt loqui lingua angelica aut ccelcfli, locutus eft autem lingua Humana» Hæccineeft ma» ieftas , S)C non porius infirmitatis aiEimptio f lacuit in fans in præfepi, efurqtjßtiit, defatigatus eft. Dices ne Hane eflè maieftatem , amp;nbsp;non potius infirmitatis propter noftram falutem, afTumptionem HancSó Veteres nos quoc^ vocamusceconomiam, feudif« penfationem.

Sed referam ea exempla , quae aduerfarius ipfe, ex noftro fcripto commémorât» CùmChriftus refurre» xiflèt ex mor tuis amp;nbsp;quæreretur à mulierculis in fe« pulchro, dixit angelus : Surrexit, non eft hic» Vere diftum, non autem iuxta maieftatem, fed iuxta oeco-nottiiam» Caedo Cingliane, num Hoc falfum » num condemnandum C Sequitur etiam tn meo fcripto ex« plicatio, quam aduerlahus fortiter tranfilit * Dico enim» Non eratinfepulchroraortuus , qualemmu-lierculae quærebant» Non erat infepulchro iuxta ex« ternumafpeeftum» Erat autem noninfepulchrotan« tu, verura etiâ in coelo Sgt;C in terra, iuxta diuinitatis fuæ maieftatem» Voco aut in praefentia (ficut amp;nbsp;fuis locis fuprà)diuinitatê Chrifti, noneâquâfîlius Dei in fe ab aeterno habuit,(èdqu3 tempore incarnationis filio Ho» minis comunicauit, amp;vt Auguftini verbovtar,pars» ticipauit,ôlt;c»Hgc tum feribebam» Si ergo,Bullingere, mak

vr^ T)E SESSIOUË CH\lSriJT) 'DEXT.'DEï malefcripfi, teftimoniu perhibe de malo» Proba qubd Chriftus tum,cum quæreretur à mulierculis,fuerit in fèpulchro mortuus, Sc iuxta externum afpcdum : nonafFuerit ibi iuxta communicatamGbidnn’nitatis maieftatem» Si autê bene icripfi,quid me cædis quid tamfurcntcrinmcbaccharis^Addo etiam exemplum Thomægt; Apparuit, inquiens, 1 homæ , SCreliquis difcipuliSjUotatuscicatricibus in manibus , latere pcdibus, Sc aliàs alia forma, 8C habitu. Quid*/Num tab's eft in regno patris fui, in quod reiurredtione fua intraueratjfeu fe intrafle teftificat? eratCNihil minus» Apparet tails, iuxta oeconomiam, qui iuxta maiefta* tern fuam nullo humanooculo eratcomprehenfibi» Iis» Hæc ibi» QuidC argues ne Sc bacc mendacfj SC fenties Chriftum recepifte coram Thoma Sc alijs poftolis cicatrices,noniuxtaceconomiam, fed retine« re adhucjin coeleftis regni fui maieftate Scd vicifsim arguet te vanitatisi non ibliim conditio corporis (pi* ritualis,ac in primis corporis Chrifti in ftia gloria, vc« rumetiam authoritas veterum ftriptorum, præcipuc Cyrilli, qui fcribit,Chriftum apparuifte cicatricibus notatum, ThomæSô reliquis Apoftolis, non inde« bita corporis fui gloria,quam non potuiflcnt ferre,fed difpeniationis gratia, ne aliud corpus , quam qubd crucifixumSd mortuumfait, rerurrcxiffe putaretur» Etfi enim funt.qui ientiunt, Chriftum adhuc hodiec^ in maieftate regni fui feruare has cicatricum notas,ta« men, vc verum fatcmur,qubdChriftus iterum fit cum notis pafsjonis fuæ in nouiftimo die appariturus, dif

difpcnßti'onis gratia, videlicet vt impi] videant, in quemcompunxerunt, ita quod dicitur,Chriftum eas notas fempcr in lua maieftate retinere^fuis authoribus relinquitur» Illud autem certifsimum efl, quod ficiit Chriflus à refurredione edit amp;nbsp;bibit, fic etiam often* tauit notas cicatricum, non necefsitatc fuæ conditio^ niSjfed voluntate diipenßtionis, qua vifum eft verita« tê tarn corporis refurrecftionisfua* teftificari» Tan» tam curam,inquit Cyrillus,habuitChriftuSjVt fulcita« tio carnis fuæcrederetur: quod quamuis tempus iam eflet,in quo ineffabili gloria corpus fuum apparcre de» beret, apparuit tarnen perdispbnsationemquale prius,ne aliud corpus efle videretur,«^ quod de ligno pepcndit. Quod enim oculis hominum , gloria illius corporis (fi explicate ipfam Chriflus voluiflet ) cerni non poterat, facile intelliges, fi transfigurationis fùæ non es oblitus,quâdo( vt icnbit Matthæus) facies ei« us rutilauit.vt fulgor,et veftes eius albæ,vtnix appa= tucrunt.quæ Petrus, lacobus, loannes videre non fe» rentes,in tcrram ceciderunt,8óc. Hæc ille* Et Augu» ftinus Epift. 4 9. ad Deo gratias* Tunc aut illæfalfæ cicatrices fuiITcnt,fi nulla vulnera præcefsifîent: tax men necipfc eftent,fi eas efle noluiflet- Voluit aut cer= tæ DISPENSATIONIS gratia, vt eis,quos ç dificabat in fide non fida,non aliud pro alio, fed hoc quod cruci» fixum vidcrant,refurrcxifre,raonftraret.Tranfcamus autem ad apparitionem Stephano poft aftenfum in coelumfacflam. Dehacfcribit aduerfarius. Nonpof* fum,inquiens,approbate,quod ait (Brentius)Chriftu

n in

DE SÈSSIO’iiECH’IiJsri^^DTfEXT.DEl, in cœIo non cam femper retinere formam, quam tunc habuit,quando vifibiliter in coelum afcendit.ôô quan* do fe Sfcphano vifcndu coeliius cxhibuit. Ncgai ergo •Bullingerus bac apparitionem effe difpenrationcOioc cfc)({3c(ftaculumad tempus tantum,in confblationcm Stephani in extremis fuis periculis, affumptu : fed efle fj3eélaculû perpetuo in ccelcfti regno maiellatc du* rans: vt quali forma Chrilèus,flans a dextris Dei, ap* paruit femel Stephano.tali forma lemper exiffat amp;nbsp;ap* pareat in Rimma fua maieflate,cora omni coeleili eccle öa«Sed alfas affirmât Bullingerus,Chriflû in gloria fua retinere forma humani corporis,Hîc crgb,priu{^ ^grediamur,de vocabulo formæ dicendum erit.Cin* ghani cnim,vtincautu leëforemfallât, libcntcr (blent vti ambiguis et flexiloquis vocabulis,Na G formf no* mine intelligit ipia rei fubflantia feu effentia, fateniur amp;nbsp;ipfijChrillu iemp retinuiiîê forma feu veritatêhu* ma ni corporis,In conccptu,vcru homine, qui ex vera anima ct vero corporc côflat,afîumpfit,Cùm ambula* uit in marijCum transfiguratus efl in mote, cum mor-tuus ell in cruce,ctfcpultus,cum refurrexit amortuis, cum afeeditin coelu, ct fedetad dextrâ Dei patris om* nipotentis, femp rctinuit ôc adhuc retinet verâ forma (hoc efl)eflêntiâ,flibflant!«â, feu veritatê humani cor» poris,nec vn^ cam abijeiet, aut infpiritum mutabif* Quodfi Bullingerus de hac forma loquit, quid^flu* at quot;qui cum pugnatCquis nollru vnq? dixit, autfenfit, Chriflû non furrexifte co plane corporefquod ad forma, vtfçholæ loquuntur,eflêntialc attinct )quo fepul*

tus

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7X

tus cflf In incarnati'one enim Chnïèus,nô (îc antimp=* fit humanu corpus^qucadmodu angeb'.cû in hoc mun tîo apparent, corpora ad tempus aifûmere folcnc ; fed afiumpht verû ÔC fubftantiale corpus hominis, quod vtin trâsfîguratione ÔC in morte verû manfît corpus, ita etadhuc in dextra Dei patris verû corpus pmaneu Siaûcformænomineintelligitexcernafigura,externa fpecics,extern9 habitus,et fi quafunt alia id genus inhg rentia,falfum efl, qubdChrillus tali corpore refurrc« xerit, amp;nbsp;in ccelos alcêderit,ac à dextris Dei fedeat,qua« le pofitü efh in monuraento.Pofitü efl in monumento ruortuü, refurrexit viuü. Pofitü efc in monumento h u» mile,et abiedtü.refurrexit ccclefti oloria illuftratü.Po« fitu efl in monumento imbccille et impotens,iuxta ex» terna figura, refurrexit, fedetad dextra Dei omni= potens. QuarefißullingeiuSjiuxta hanc formæ figni» ficationc,negauerit, apparitionê Chrifli Stephano fa» ftä.elTe oeconomiä, feu difpcnfationê, Sécontenderit Chrifiû eandé femg forma in ccelo,ad dextrâ Dei re« tinerc,quâ tûchabuit,quâdo vifibilitcr in ccelû afeen« dit, ôd quando fe Stephano vifendû de coelo exhibait, nihil pfeclo abfurdius, nihil à veritate abhorrentius dici aut exifiimaii potefl.Nô cfi: dubiû,quin cûChri« ftus afeenfurus in cœlû , accefsit in monte Oliueti, ad fuos difcipulos,n5 accefièrit nudus, {èdfuohabitufèu tunica,aut pallio more gentis v^efi:itus,ficut et antca pofi:refurre(fi:ionêapparuit,nÔ nudus,fed vefteindu« tus. Alioqui .n. quomodo potuifiêt vt ho;tulanus, vt peregrinus internofciC’ Deinde non efi: dubium,quin eodê habitu,quo in mote Oliueti apparuit, afeenderit

n Z in

178 2)£ SESS/ONE CHRIST IÂD quot;DEXr.DEl in altum, donee a nubc fubducerctur« Qyid ergo di cemus 7 Si Chriftus eandeni femper formam ( loqui* mur autem de forma,ficut antea didum eil,accidentaria} in calo ad dextram Dei retinet, qua ex monte Oliueti afeendit incoelum, quid aliud reliquumeft, quam qubdCbriftus verier adhuc inter coelites cor» poralibus iuis veftimentis indutus.'Qjuid carnalius, quidmagis ridicule dici poteftc' Aicendit etiamChri-ftus c monte Oliueti in ccelum,miracuJo quidê,qubd fit abftß vllo externo adminiculo in altû eleuatus,non auté eamaicftate.qua coram tribus diicipulis,in mon« te,Ÿtaiût,Itaby rio,transformatus eft^Itaqpfi Chriftus in ccelo, 8c ad dextra Dei,eandem retinet forma, can-dem ipeciem externam,qua c monte Oliueti ad nubes vfque peruenit, maiori certe fuit maieftatc in monte Itaby rio præditus, quam nunc fit ad dextram Dei pa-tris fui« Quam abfurditatem quis non aueriaretur f Aecedit SC illud, quod Cbriftus apparuerit Stepha-no, s T A N s, ftans, inquam, non ftdens, non ambu-Ians« Quod fi ergo Temper candem retinet formam qua habuit, quando exhibuit fe Stephano coelitus vi-lendum, non perraittetur ei, vt aliquoties iedeat, aut deambulet (quod tame alias Bullingerus ei concedit) fed necefle habet femper ftare« O miferum, fciliccr, Chriftum in iumma fua maieftate Sc foelicitate- Sed b miftrrimos poti? homines,deploratirsimos,quiftu dio tuendi fui fîgmêti, eb vefàni^ pueniuntvt malint ineptifsima quæc^ amp;nbsp;abfurdifsima de Chriflo in fuma fuamaieflate fingere,Sif cogitare,qu'am veritati locum dare

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irS.

tJare« Si cnimBulIingerus nagat externum fpedacu-lum afccnfus Cbrifli in ccelum, Ôi apparitionem Stc» phano fadam eflè oecononiiam, feu diipeniàtionem, ièd veiitatem io eo ftatu, qui extrinfecus apparet, femper durantem amp;nbsp;permanentem, certè ea, quæ commemorauimus, amp;nbsp;his multô abiurdiora coniè-quantur,necelîè elK Si autem non negat,fed affirmât dîè difpen{àtionem,quidnobifcumpugnat;’ ÔCquo'^ modo probable ex his fpeélaculis dextram Dei eiîè certum in cœlislocum, amp;nbsp;Chrillum corpore fuo,ad dextram Dei ita localitcr contentum èc circumicri« ptum, vtne omnipotentia quidem Deipofsit fimul eiïc in eolocojôc in coena à Chnfto ipib inftituta'T

Sed confeendamus etiam in gradus illos difpenfà« tionis Chrifli.quos Bullingerus vocat mea commenta, Nemo(inquiens} italufeioius efi:,qiii non intelli« gat, qubille commentis his fuis omnibus, ad quæ feripturas affûte refiedit, atc^ contorquet,auidè ten-datjamp;fc.Hæc ille, Confîderemus igicur, vter noffrum fit commentitius. Diffribui in priori feripto, ea quæ acciduntperfonæ Chrifti, in tres gradus. Primus eft diuinæ maieftatis. Et addo. In hoc gradu Chriffus homo iam inde , ab incarnatione,femper conflitit, Nunquam enim non fuit ab co tempore verus Deus, îîunquam non fuit in fumma Deitatis fublimitate, quam amp;nbsp;in perpetuum nunquam amittet, Hæcibi, Quid ergo 7 Tu hæc, Bullingcrc, vocas commentai quæ quanta tua hæc eff impietasf Tibiigitur corn-mentum cff,qubd Chriflus ab initio incarnationis n 3 verus

a«oZ)£ SESSIO^E CHJ^ISTl JT) Ï)EXT.T)EÏ verus faerit Deus, quód fueric in fumma Dcitatis fublimitate,hoc eft, quod fuentanùmptus à filio Dei in vnam peribnam C hoc enim eft ad fummam Deita» tisfublimitatcm extolli.) Btfi enim Chrillus homo nonoftentauit abinicio incarnationis, pro humana opinione, maieftatem fuæ Deitaiis , tarnen ièmper camhabuit, ôô nunquam eamamifit» Scribitquidem alicubiMarcus, quodChriflus, cum venifîcc inpa« triam, non potueric ibi vllam virtutem ædere, nifi qubd paucos infirmos impofi'tis manibus fanaueriu Num autem exiftimas eura idcirco non habuilîè ma* ieflatem omnipotentiæ , quia earn apud incrédules nonprotuleritC'Nam exprefsè additur caufajCurChri Rus non ædiderit in patria multa miraculazPropter incredulitatemipibrum, inquir» Qu^r^j qu'odnon potuerit ibi virtutem æderemagnam, non eftinfîr* mitatis ipfius, fed incredulitatis fuorum Sympatrio» tarum. Et quanquam tempore humiliationis exinanb uerit, ÔC fufeeperit formam ferui, tarnen non eft in* tclligendum, qubd abiecerit fuam maieftatem , fed vercretinucrit, non tarnen exercuerit, nifi dim glo« ria patris, amp;nbsp;veritas Euangelq illuftranda eftet ♦ Et hadenus de primo gradu, quem quia Bullingerus V’ocat commentum,negat eoiplb,Chriftumhomi-nem ab initio incarnationis habuiftè diuinam maie« ftatem, hoc eft, verum fuiftè Dcum.Sinon vult tam impius vel eflê,vel videri Sf haberi, teneat, vt Augu« ftini verbis vtar,mcntem,amp;coirigatlinguam»

Secundus graduseft inanitionis, feuhumiliatio» J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis,

lO^K’l^ES 'BT^ENTirS. 28t nis, in quo gradu,in diebus carnis fuac, ficut Apofto« lüs loquitur,con»Qitit vfc^ ad refurreótionem» QuidC Nunquid hoe eft coinentum C An non Paulus do» cetChriflumin diebus carnis fùæ humiliatum, idé^ vfcß ad mortem crucis 7 an non idem Bullingerus ipfe poitea aftîrmatcQuæ igitur efl illa hominis feu impudentia ieuimpietas,quod veritatem,quamapcr« te negare necpotcR, nee in hoc Ecckfiæcontuber» nio audet, non vereatur vocarc commentum;' Sed in hæc præcipitia fercur, qubd omnino flatuerit con« tradicere, belligerari, coelum terræ miicereldummo-Ho fua figmenta,vel faltemfuo theatro tuerividea»

Tertius gradus eil oeconomiac ieu difpenfationis» Et additur ibidem, Etfi tota vita Chrini,qua intet homines in hac vita conuerßtus eil, potefi: dici Œco= nomia, tarnen docendi gratia diflinguimus in præ» ientia oeconomiam ab humiliatione , amp;nbsp;vocamus CEconomiam , qua Chriftus poil refurreótionem, ac etiam pofl: afeenfum (uum in codum, apparuitin vno certo loco, Sc apparebit in nouifsimo die, Hæc ibi.Quid ergbe^Num hoc efl commentumC Paulus dicitdeChrido:Cum eflètin forma Dci, non rapinam arbitratuseft, vt eilet æqualis Deo, iedfemetipfum inaniuit, forma ferui fumpta ♦ Hane feruilis formæ afTumptionem.Græci fcriptores,amp;S inprimisNazian zenus vocant nos autem diipenfationem, Falfum ne hocamp;Timpium eil commentum f Qubd autem ego diilinguam ceconomiam ab humilia» tione.

182. .D£ SESSIOKE CHT^JSTl nbsp;nbsp;7)EXT. 7)El.

humiliatione, nonpugno cum Ecclefiaflicis fcripto» ribus.Idem enimhac in re prorfus fènno, feddiftin« guo tantum (vt ibidem ingenue fateor) docendi gra» tia» Manifeftum enim eft ,quod diuerfa fint tempora humiliationis Chriili, quo tuit adhucmortalis: amp;nbsp;re« furredionis, quo dcclaratus cd immortalis* Manife« ftum efl: ÔC illud, qu'od vtris^ tcmporibus multa contigerunt in perlbna Chrilli, non ordinario iure, amp;^abibluta nccefsicate, fèd extraordinaria difpcnß« tione,amp;2 fpontanea libeiiate, Damafccnus vocat efum amp;nbsp;potum Chrifli à refurredione, difpenfationem-Etfi guilauit, inquiens, cibum poft refurreó-ionem, non tamê natural! lege,Non enim efurqt, led m s p e n s a» TI o NI s modo, veritatis fuæ refiirrecftionis fidem in« ducensjamp;c» EtChryfoftomusï Cum Deus,inquit, non vt cftjfe oftendit, ftd quoad videre is poteft, qni afpeftum huiufinodi meruit, eatenus firmitatis vi» dentis fuam rcpracftntationem metitur, ac tempérât, condeftendere ilium tantiipcr dicimus, Sc eiusmodi rem CONDE SC ENS VM nominamus, ÔC indulgêtiam, Hæc ille,Siuc igitur ea ipetftacula quæ ad captum fpe* étatorutn.vel a Deo ipfb, vel à Chrifto filio eins exhi« bitaftint, appcllaueris oeconomiam, autdifpenfatio» nem,fiue condeicenrum,aut indulgentie, nihil referr, nee eft , vt finius de vocabulis fblliciti, ftd rem ipfam confideremus* Vocat aducriarius hanc graduum di« ftindionem, quamrecitaui, commentumamp;leptolo« giam. Negat igitur veracfiê, quæ doceo. Doccoau« tem præter alia, etiam ilia, Chriftumingreflurû afina in

lOJKNES •BÎ^EUTirS, 2Î5, ^nHierufikm, fuiflêin Bethania,non inca(lello,exisa ’ianitione ♦ Et tarnen aderat in caftello maieflate* ^idebat enim coràm, quid de Afino ÔC Pullo âge« fetur: audiebat etiani tùm, quid diduri eflènt domi« *1» eorum» Quid';'hoc ne eft falfumC Doceo Chrillum ptpendific in cruce humiliatione amp;nbsp;exinanitione, 9uimaieftate obfcurabat folem, concutiebat terram, ^cindebat iàxa, et diirumpebat velum templi, QuidC Num 8ó hoc falium eft: 7 Doceo poft refurrecftionem Chriftum ediftê èC bibiftè cum difcipulis, idc^ non lîecefsitate naturæ, fed zk Œconomia, qui iuxta maie» ftatemfuam prxbebatomnicarni cibum, ÔCpotum* Quid 1 Num amp;nbsp;hoc eftcommentum 8d Icptologiaî* Doceo Chriftû ad marepetrjflêadiicipulis obibniu, lt;lüoderat ccconomiæ: intereaautem induxiftè mul» tos amp;nbsp;magnos pifces in rete difcipulorum, quoderat niaieftatis^Qiiidf Num hoc eftcommentum èc le« ptologia C Sed cùm hæc fintcertifsima verifsima, I nianifeftu eft:, Bullingerum, qui ea vocat commenta leptologiam, vaniorem amp;nbsp;futiliorem eflè, quàtn qui pluribus refutari debeat*Cæterum,vtfaciat ftium figmentumin fuo theatro plaufibilius, fbmniat etiam caufam.curego hos gradus.quoscommemorauimus, pofuerim* Nemo, inquiens,ita luiciofus eft, qui non intelliganquo ilIe(Brentius)cômentis illis fuis,ad que fcripturas aftutè refleftit, atcp contorquet,auide ten« dat, hue nimiru, vt vera Chrifti humanitatê in coelis amp;nbsp;in ftatu illo gloriæ, leptologia ilia fua, extenuetî vt remotis aut obfeuratis falteni omnibus veri corporis o proprieta«

ii4’ quot;DE, SE SS IONE CH\IS Tl JT) D EXT. T) EI, proprietatib. corpus Chrifti, ScEuuenckfcldice,quafi deificatu reddat, vt nihil minus fit, corpus vcrum; imb tak potius elle vidcatur,quod nihil différât'a fpi» ritu'j èS per omnia diuinitati par, omnia impkat, ÓÓ vbicçpræfensfiu Hæcilk« Phmùnidicit mead ea, quæ de gradibus eorû,quæ perfonç Chrifti accidunt, comemoraui,amp;S quæ ipfe vocat commenta,aftut'e feri» pturas refledereatcß côtorquere» Sed fi accuûflè fuf» fîcit,quis innocens eritCquot; Numidcirco vcrùmeft, quia hoc dicit BullingerusC’nondum earn authoritatc apud pios confecutus eft : vt fides fimpliciter affirmanti ha» beatur: imb quiaiamin tot manifeffis mendacijs amp;nbsp;calumnqs deprehenfus eft, quis bonus ei deinceps fî'^ dé adhiberet^Dicit mecotorquere fcripturaStQyasC Cur eas non comemorafTcur nô oftendit, vbi contor» lèrim'T Nam que de maieftate, humiliationc amp;nbsp;difpeii fàtioneChrilti doeuf, non reHexis ôô contortis’, fed aptifsimislcripturp teftimonrjs (iudiciû fit penes pios SC fynceros k(flores)cxpofui* Deinde affirmât me eô tendere, vt veram humanitatê Chrifti in coelis, ÔC in ftatu gloriæ extenuê» Eft amp;nbsp;hoc purum putû menda« cium^Quidm j'n lcriptis meis magis elaboraui.quàm vt verâ Chrifti humanitatê, fine fubftantiâ, fiue maie ftatem eius relpexeris,promea virili retinercm,orna« rem,amp; illuftraremCtantü abeft, vt earn extenuarcm» Dicit meeb quoep tendere, vt remotis,aut obfcuratis faltcm omnibus veri corporis proprictatibus, corpus Chrifti Schuuenckfeldicc, quafideificatum, reddam, Vt nihil minus fit qu'am verum corpus, Sunt amp;: hæc piira

pura puta mcndacia* Pofîèm quidem, amicifsime mi Le(ftor,pudentiusôô verccundius loqui'»Sed quid fa« dame Ifti homines verecundiam interpretantur ter« ^iuerfationemÖdfugani» Expofuiiam fæpeiiumero, qua potui,modeilia,non verbis tantum,verum etiam cuidentibus argumêtis,me faceri,ôd retinere eiîèntia« hs proprietates, Ô6 veritatem corporis Chrifli,^^! ab» horrere, vt qui maximej'a dogmate Schuuenckfeldia« no, qui fèntichumanitatem Chrilli non eflecreatu« ram* Mihilominus tarnen Cingliani ôôeorumgrega« les n5 verentur publice vociferari,me tollere Çhriilo Veritatem fui corporis. Videorigitur mihi, iuilam habere caufàm, cur ligonem vocem ligonem: 80 vbî non pudet illos mendacii, non debeat me pudere, difertis verbis eos mendaeij arguere, G forte velhac ratione pctulantia eorum aliquo modocompeicatur, Quod ergo Bullingerus dicit, me vel remouere vel obfcurare ^prietates ver i corporis Chriifhfalfum eft. Nonenimremoueo aut obfcuro, fed potius exprefse inter cas diftinguo,vt fciamus,q neceGaribretineant, amp;nbsp;quæ mutentur.Sunt enim duplices reru proprieta tes. Aliç funt eflentiales,quç G tollâtur, tollitur amp;nbsp;res ipû«Ah^funt inhæ^êtes,feu accidctales, quibusfubla tis,nô ell necefie rê ipfam interire.Tale inhærens cor poris Ch ri 11 i eil LOCVS^Locusfinqua) qui eft fuperG« cies corporis cotinentis S)C circûfcribentis. Nâ de hoc cGhac in parte côtrouerGa. De hoc affirmant, conteti dunt,bclligerâturCingliani, 60 fcntiût.qubd corpus Chrifti nô maneat verû corpus, nec retineat veritatc

O Z corporis

CHRISTI IN COELr’U corporis, nifi fuerit in loco localitcr amp;S circûfcriptiuè: ideoq^ affirmât, illud etiâ localitcr amp;Scircum{criptiuè ad dcxträ Dei patris omnipotentis federe« Hoc dici* gt;nbsp;mus cflè vanum,friuolû,amp; falfum. Et quod dicimus, hoc etiâ manifeftis argumctis,amp;S facræ lcripturæ tefti monrjs ita explicuimus,ô^ côprobauimus.vtCinglia* ni allatrarc quidê, firmis autê rationib» refutare nullo modo queantn'udiciû fit penes omnes pios amp;nbsp;dodos, qui hiiius caufæ cognitionê feriófuicipiunt. No enina obicurû cif, locûjfuperficic videlicet,circumfcribente Corpus contentu,nôeflc defubftantiafeu ciTentia cor* poriSjfed inhærcns eins. Et quanep in hoc mudo,quo cum,ficut têpus, ita amp;nbsp;locus efièceepit, cum ipfo etia tranfirurus,nuliû corpus vidcat efie abfcp loco,tarnen ipfum \Iniuerficorpus iuxta exteriorem fuam fuper* Bcic etl abfq? loco,ôlt;S continet folamanu Dci.Corpus Chrilli autê, aliquoties etiâ irt hoc mundo no fuitcir» cumic. ipiü loco, quemadmodu fupra ex ianuis clau* fiSjpquasChriftusintrauit ad diicipulos,amp; alrjs exem plis ofiêdimus. Nunc verb in regno ccelefti,in maie» date fiia ad dextrâ Dci patris fui omnipotentis, nullo plane loco circuicribitur aut c5cluditur:nihilominus tarne retinet vcritatcm,feu veram eflentiä amp;nbsp;fubfian« tiam corporis hiimani« Hæc fi non pofïùnt in ccrebro Bullingcri couenire.aut cÔfèare, nihil mirû, quod ver liginc italaboret gt;vc vixvideatur vlla ei medicina re« periri pofie. De dcificationc autccorporis Chridifu« p a diximus* Si enim nomine deifi’eationis intelljgiç luutatio corporis in diuinitatem, nemo nodrhm ed, (quod

lOJmES •B^EUTirS. iSr (quod ego quidemfciâm)qui hoc vnquamafRrmaue» rit» Si auteni hoc nomine intelligitur ornatus , quo corpus Chriftij manens fubflantia fua verum corpus, ex vnitateperfonæ,cum filio Dci, per communicatio« nemilluftratur, fie certe non abhorremus vnà cum vetufta ecclefia,corpus Chrifti dicere deificatum, hoc eft,non in diuinitatem mutatum.feddiuina oloria or-tîatum, èC omnia humana , ficut Cyrillus loquitur, tranfeendens» Bullinaerus iaiturme Suuenckfeldia«

Ö O tiifiuifalsbaccufat*

Sed pergit amp;nbsp;dieft, me etiam eb tcndere,vt corpus Chriffci taie videatur, quod nihil différât à fpiritu, amp;C g omnia diuinitatipar.omniaimpleauct vbicp prüfens fît, Hxc accLifatio flexiloquaeff, SC fiaduerfarij inge» Uium refpexerisjplena calumniæ. Nam, (î aduerlàrius nomine fpiritus intelligit fubffantiamfpiritualê, qua* lis natura lua eff angelus,falfum eft,quod dicit, meeb tenderc,vt corpus Chrifti nihil differat'afpiritu. Sen’ tioenim Chriftum habere amp;nbsp;perpétue retinereverû, iuxta fubftantiam fuam,corpus,nec vn^ fieri aut mu= tari in fpiritum, feu fubftantiam fpiritualem, aut An« gelicâ, Sed nec noftra corpora in refurredione fient IpirituSjfcu Angeli.Non enim dicitChriftus,nos fore angelos,fed hoceft,aequalesangelis, Si autem nomine fpiritus intelligantur conditiones fpirituales, verifsimum eft,quod ficut nos refurgemus,iuxta Pau« lum,cum corpore quifqifpiritualfitamultbmagis re= furrexit Chriftus cum corpore ipirituali. Corpus au« temfpirituale eft, non quod amittendo fuam fubftan«

O J tiam.

î88 TfE SESSIONS CH^tSTI AT) T^tXT. T)L1. tiam^mutatiin'nfpiritum, fedquod fpiritualibuscon’ ditionibus ornatur ÔC illuflratur. Sicut enim ïpiritus pénétrât folida fine vllo obftaculo, ira ôôcorpus {piri* tuale:ficut (pin'tus in momento ibi eft,qub cogitât,ita corpus fpirituale: fient fpiritus nuïlo loco circûfcri» bitur, nifi afTumpto corpore fe circumfcriptum exhi-beat, ita ôd corpus ijîirituale, nifi fe (ua fponte, in hoc mundo,in loco videndum, palpandurnamp; retinendu præbeat. Cuius rei argumentum eft,non tantum cor« pusChrifti à refurredtione, verum etiam MofesS^ Elias, qui cum corporibus fuis apparuerunt in tranl* figuratione Chriftû Ac breuirer, ficut fpiritus natura ftiaagilis cft, leuis ôô fubtilis, ita ôô fpirituale corpus in refurreftione redder agile,leue, èc fubtile(hoc cft) ca fictconditione, quam verbis quidem vtcuncpad* umbrarc, intelleftu autem noftro in hoc fcculo com* prehendere haudquaquam poffùmus» Et cùm taira fient noftra corpora, multb tarnen maiora ornamen« ta habet corpus Chriftf, quippe quod vnà cum anima aflumptum fit à filio Dei in vnam perfonam, nbsp;nbsp;eue*

â:um fuper omnes ccelos,vbi nec eft locus nec tepus, fed fumma æternamaieftas,nec loco nec tempore circumfcripta.Habes ]gitur,quomodo corpus Chrifti différât à fpiritu, amp;nbsp;quomodo non différât» Diffcrt fubftantia,non diffèrt ornamentià»

. Addit aduerfarius» Per omnia diuinitatipar» Si* quidem affirmât me doftrina de gradibus oeconomig Chrifti,eb tendere, vt eflêntia corporisChriftimute-tur in efïèntiam diuinitatis, vt in Chrifto Deus 86 homo

10^2^ES BT^EUTiyS, homo fint fua efïcutia vnum, lucukntum cfl mcnda* cium. Credo enim,0^fateor,diuinitatem, óóhumani« latem in Chrifto effentia fua tantiim difïèrre , quan« tum differunt creator fic creatura, hoe efi:, pluf^ ca» lumÔ6terra* Si autem intelligitur, qubd homo in Chriilo exaltatus fit in parem gloriam, ÔC maiellatem cum Deo quis tam impudens, tam impius erit, qui huic homini eum honorem , quem ei pater tribuit, adimat7'Dat3,inquit,efi: mihi omnispotes t As(^hacc eftgloriaomnipotenriæ)incŒloamp;interra* Et:Da» turn efi: ei nomen fuper omne nomen , vt in nomine IEs V,omne oenu fe fleAat,ccelefi:ium,terreftrium,ÓC infernorum» Et : Sedet ad dextram Dei patris omni-potentis* Hoe certeefi federe macquali gloria amp;nbsp;ma-iefiate Dei.

Addit poftremb ÔC illud^-Omnia impleat,8c vbicß præfens fît* Hoc illud efi:, quod Cinglianorum ocu-los mirifice perftringit, de quo vociferationibus fu« is vniuerfum orbem implent* Sed fupra diximus, qubd hæc doefirina de vbiquitate, feuomnipræfèn« tia,nihil ad ipfbs pertineat, quippe qui carnalibus fu« is phantafijs de corporumextenfîoneitafuntfaicina» tfvt nondum queant credere, corpus Chrifii ibi ve« r'eamp;iubftantialiterpræièns elfe, vbicœnaeius pera» giturttantùmabeft, vtpofsintcredere, vbicpincce-loSlt; in terra efîè præfèns. Difcant igitur prius illud, quod amp;nbsp;Catcchumenis traditur, vc Ô6 ad huius fi« dem amp;nbsp;intelligentiam quafî gradibus fuis dedu« cantur. Sed age, explicemus ôô hoc ipfura» Nam fîCirK

25»o D £ 3 E SIO r[E CHRISTI DE XT. DE,1. fi Cingli'ani nomine vbiquitatis, impictionis, amp;nbsp;om» niprælèntiæintclliguntcarnalem,corporalem, mun» danam,amp; craiîàm.quakm humanæ cogitationes fin» gerefolent,amp;qualem multi iycophantæ nobis impu» tant, dift'ufionem, ôô extenfionem,quo cum pugnant îquot; quo cum belligerantur C certè non pugnant, nifî cum fuoipibrumfigmento amp;nbsp;mendacio* Quisenimno» ftrùm vncp talem impletionem 06 omnipræCentiam docuitCSi autem hoc nomine intelligitur ea impletio, Se omnipræfentia , quam exigit incarnatio Chrifti, aicenfus Chrifti fuper omnes cœlos , feisio Chrifti addextram Dei patrisfui omnipotentis, adeoc^do» minatio amp;nbsp;maieiîas Chrifli euedii (in cœleftibus) fu» pra omnem principatum, poteflatem, virtutem, do* minium,omne nomen, quod nonfblümin hoc,ve* rùm etiam in futuro feculo nominatur,tunc vfcp adeo credimus amp;fatemur,Chrifl:um vna cum corpore fuo omnia, iuxta corleilem modum, amp;nbsp;rationem dextræ Dei,implere,amp;r omnipræièntem cflè, vt fi angelus de ccelo aliud prædicaret, iudicaremus efiè anathema, Maran Atha, (^are fi Cingliani perrexerint hâc im* pletionem, èC præièntiam oppugnare, facile cogitare poflunt, quo loco eoshabendoscenfeamus : vt nobis haud immeritb in mentem veniat dieftum Lutheri:Se credere, qubd Cingliani nihil credant, fet^ de eo cer* turn efle»

Quæ ciim ita fe habeant,clarum et manifeflum efl, qubd cum diftinxi ea, quæ accidunt perlbnæ Chrifii, inmaieilatem, exinanitionem, amp;(xconomiam, non folùm

TOjmES HT^EKTirS. «5,1 û)lùtn nihil alicnum à vcra fententiafacræfcripturæ

Veteris ecclefîæ docuerim, verùm etiarn qubd Bul« ï’figerus cam piam doccrinam inique periîringat, ÔC commentum,fîgmentum,præftigium, verborum ca« liginem , Sc fî quid eft contumeliofius, mendaciter Vocet* Adeoep icerum habeas exemplum, quoadmo“ Hearis, vt àBiiIlingero, tan^ ab homine adcaluniatr« dum,8ômaledicendum nato, caueas*

Reliqua adhuc cft vifîo,qua Chrift? apparuit Apo ftolo Paulo* Et hîc demum Brentius, tam infolubili, fcilicet,ncxu ita conftringitur, vt miler totus teneatur captiuus ♦ Hîc verbofa ilIa de vbiquitate corporis Chrifti, de difpenfatione diflertatio,oftenditur,no folùm ecclelîæ noxia, verùm etiam fidei, veritaticp refurredionis contraria» Sed hîc iterum ebulliunt in Bullingcrofùriæ Aiacis, qui tanta erat inlânia cor« reptus / vtcùmapprchenderet arietem ac vincirct, 6c flagellaret, putabat fe aduerfarium lùum Vlyftèm vincire , flagcllare» Non eft dilsimilis rabies Bub lingcri hoc loco. Exiftimat fe è verbis meis, talem na» dum laqueum, è quo nunquam pofsim exolui : cùm intérim îè, fe inquam , ipfum tanto vertiginis nexu implicet, 80 conftringat, vt nifi fingularis Dei gratia affulgear, nulla fit fpes fanitatis eius» Quod vt diluci« deoftendam, cognofeendum prius eft, quod iterum redeat adveteres ftias ftrophas, vt ambiguitatevo« cabulorumledoris oculos perftringac ♦ Dicit, Chri-ftuminccslo.vnde fe Paulo videndum cxhibuit,vGra fari corporaliter,eandem^ adhuc corporis fubftantia

P formamep

îpî DE SESSrOHE CH'RJSTIJD DE XT. 7) El. foriTiamq^ rctinere,quâ habuit in terris. Duo hic func vocabula ambigua^flexiloqua, Alterûcft (corpo* raliter)altci'û(foïnia corporis.)Qubcl fi intelligit nomine (corporaliter) veritatem corporis, vt fitlenfus, Chriftû cfiè jn coelo corporaliter,hoc cft, vero Sufub* ftantialifuo corpore,redèintclligit.Sed contra qucrn loquitur7 ôé qui cum pugnatî Credimus cnim c5s! Htcmur etiam nos,Chriitum cum vero amp;nbsp;(ubdantiali fuo corpore cflc in coelo,amp; ad dextram Dci patris fuû Si autê vocabulo, (Corporaliter) intelligit,non veri‘ tatcm iubftantiçjfed modum corporalem, vt ht fenfus, Chriflum vei iàri in coelo Empyrco corporali modo, in quo coelo fint corporales amp;nbsp;circumicriptæ manfio-nes,in quo etiam Chriflus corporali modo,autfedeat aut ftet, aut de loco in locum deambulet, falfum eft, ' quod dicit : amp;nbsp;oftendimus iamdudum , hæc eflepura puta Bullingeri Ôd fuorum gregalium figmenta.Idem djcendum ell de forma corporis Chrifli.quod pau» Ibanteexponcbamus. Si enim nomine formæintclli-gas efîèntialem corporis formam, quæ efî: ipià corporis fubflantia,redc dicitur, Chriilum retinerein coc“ Iis eandem, quam habuit in terris, formam, hoc e/f, eandcm corporis efïèntiam feu fùbflantiam.NÔ enim alio feu alterius fubffantiæ corpore refurrexit à mors tuiSjamp;T afcendit in coelum,ad dextram Dei.qu'am quo natus eft ex virgineMaria,Sf quo efi: inhis terris cru cifixus. Si autê nomine formæ intelligas formam ac« cidcntaliter inhärentem,feu externam figuram aut ef» figicm,nihilfalfiuscn;, quamqubdChnifus tali for

ma

Ina verfetur in coelo, amp;2 infuamaicflatead dextram Dei pafn's Rn omnipotentis» Nec^ enim noRra ipfo f um corpora, habebunc in refurredione eandem ex= ternam figuram, vel albam vel nigram, vel gibboßm Vel claudam, vel cæcam ( Rint enim multi cæci ) vel lufcam : fed habebunc formam fpiritualem , hoe eR, pulchritudine èC venuRate ipiritus commendatam ; quæ figura qualis aut quanta fit futura , pueriliter quidem balbutiri, vercautem in hocfeculo, ab hu« tnano intelledu cognofei, aut fermone explicari non potcR» Si ergo tabs cR futura noRri corporis conditio, qualem putas eflèconditionem eius corporis, quod vna cum humana anima aRumptum eR 'a filio lûei in vnam perlbnam, amp;nbsp;collocatum ad dextram Dei patris omnipotentis C Namfî ChriRusverfàre» j tur in coeleRi Rio regno, ôd ad dextram Dei cum corpore Rio tali accidentaliforma,qualê habuic in his ter» ris, amp;nbsp;qualem eicarnales homines affingunt, non eR I obfcurum , quid fcqueretur, ChriRus enim, ficut iuxta Cinglianos adhuc , hodieep incoelo , aut Rat, autfedet, aut déambulât Ctali enim forma fuit in his terris) itaadhuceRiriet, fitict,edet, bibet, dormi» et, quicquid eR harum humanarum formarum, quas ChriRus in his terris habuit, Quid autem abfur* dius fingiamp; cogitari potcRC Confideremus igitur nunc vertiginem Bullingeri ♦ Dicat ( inquit ) no» bis Brentius , quomodo ApoRolus vifione hac Domini probauerit veram rcRirredionem Chri« Ri Si enim chrj st v s non apparuic vero fuo P i corpore,

Zgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^E CHEJSTI AT) DE XE, D El

corpore, vera {ua carne, in vera corporis fubflantia aiquc figura, ficuti amp;nbsp;alrjs feie fpcdandum amp;nbsp;con» ircdandum cxhibuit Apoilolis,Quoniodo, obiccro, dixittVifuseftApoflolisomoibus* Et: Vifus eft pc« ftremo amp;nbsp;mihi veluti abortiuoC Ego igitur Brentius, vtrerpódeam,dico, qubdCbhftusapparuerit Paulo, non in fiditiOjfèd in vcro corpore, nonin commenii’ tia, fed in vera carne, non in putatiua, fed in vera fua fubflantia , non in inconiprehenfibili , fed in com* prehenfibili figura , ficut amp;nbsp;abas in tali, videlicet, comprehenfibili figura, Apoflolisapparuit♦ Miror autfm, cur Bullingerus hocCeratinæiuæargumen» tationis cornumihi obuertat,cu in priori fcripto baud obfcure fignificaucrim,Chrifium ipfum,cijm vero fuo corpore præfenteni,nonangcluni quendâ locoCbri« fti apparuiflc Paulo, Sic enim icribo, Ncc ibmniandu eil, qubd Chhftus deainbulauerit in coelo Empyreo, amp;nbsp;interim mifcrit fuo nomine angclum , qui cum Paulo colloqucretur ♦ Paulus enim probat hoc argu« mcnto veritatcm reiurredionis Chrifli. Pofiremo, inquiens , viius cft £gt;(. mihi, Qubd fi angelus, non Chriftus ipfe coram præfens , vifus amp;nbsp;collocutus fuiflct cum Paulo, non conftarct argumentum, Et iterum : Dici quidem potcft, quod quæ Paulus vidit SCaudiuit, fada fint per vnfioncm, aut per angelû no» mine Chrifti,Non poteft autemvcr'e dici,quódChri« Hus non fuerit tunc Paulo in tetris præfens. Ex his enim vifionibus probat PaukiSjad Corinth, ichbcns, veritatê(ficutfupraonendim’)refurredionisChrifi:i,

lOj^r[^ES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1rs,

Quod genus probationis non confifteret, fi Paulu« Chriftum non coram vere viuum vidiflct» Habes, quod ego I'pfe aperte fcn'pferim.Cbriftum apparuific raulovereviuum: quod certeintelligi non poteft, nifi cum vero viuenic corpore* Quid ergo Bullingee rus aliud fibi bac interrogatione vult, quam vtme apud fuos fufpeélum reddat, perinde ac fi fentirem, Chrillum non habuifle verum, fed fiditfumcorpus7 Quod calumniægenus fie ipfi alubcfcit, vtetiâmox répétât,de quo, fuo loco*Sed agc,videamus,quó tandem tedat. Habet enim mcconStcntc, qubdChriftus apparuerit Paulo e coelisjillo ipfb vero corpore,quod antea Apoflolig quoep conipiciendum exbibucrat* Quid ergomfertcGjonfcquens (inquic) eftprofedo, Chriftum inccelo, vnde fe Paulo videndum exhi» buit, verfaricorporaliter, eandemq? adhuccorporis fubdantiam formamcp retincre, quamhabuit in tern's. Vides ne tandem Brenti, quanto acumine nos Cingliani rescceleftes expendamus , quàminique noftram docirinam de corporalibus fefsionibus, ita= tionibus,amp; deambulatiombusChrifti incceleilifuo regno,addextram Deipatris fui omnipotentis, reprehendasC Ego vero video vos non folum oborta vertigine bine inde,ficut ebrq (blent, vacillare,verbm ctiam Sycopbanticis impoduris Icdorum oculos co-nari perdringere. Primùm enim diligenter oblerues ambiguitatem vocabuloru, (corporaliter amp;nbsp;formæ) de quibus remitto ledlorc ad eajquae paulb ante expo-fuimus.Deinde obferues amp;nbsp;illud, quod Bullingerus

P 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»'n

T) I SESSlö^Ë CHRISTI JT) T)ËXr. DEE in fiac (ua de apparitions Chrifti,Paulo fada.diligen« ter caueat, ne dicat Chriftum apparuifle Paulo in his terris,fed tantu in coelis.amp;S e ccelis» Sentit enim Chri« lt;l:um ante nouifsimum diem ita localiter circuni“ fcriptiuecontineri in ccelo fuo Empyreo, vt neper omnipotentiam quidem Dei, pofsit falua corporis iui fubftantia fimul in ccclo in terra efle* Ac vcrum quidem eft,quod quoties Chriftus arefurretftione amp;nbsp;edfeenGone eius in coelu apparet, rede è ccclo apparere dicatur* Non enim agit amplius io his tern's terreftré vitam, Gcut egerat ante mortem amp;nbsp;refurreftioncin fuam,fed agitcodeftem vitam» llludautc non eft ve* ïuni,qubd quanqua eft vere in coelo,hoc eft,in regno amp;nbsp;vita ccelefti.non tame etiafit, apparuerit Paulo, cxiftens vere in hac terra, vt fimul fit amp;nbsp;in ccelo SC in terra» Profitetur quidem Paulus alias, quod raptus in tertium ccelura,amp; in Paradifum, nefeiat, num incor= pore,an extra corpus faftu fit» In Aftis autê Apofto* licis cap»23»manif€ftum eft, quodChriftus nonappa» merit Paulo tantum è ccelo, iedetiam aftiterit ci in terra.M3gna(inquit Lucas)exiftentc fcdiiione verb tus Tribunus,nedi{cerpcretur Paulus abipfis, iufsit militcsdelccndere,amp;: rapere eum de medio eorum,ac dcduccre cum in caftra, In caftra inquit.Scqucnti au= tern nocfte.afiftens (vbiC certe in caftris,hoceft,inhis t crris)ei d o m i n v s,Quis d o ai in v s-f non certe alius, quam Icfus Chriftus» Sic enimait, cxiftens iam in t erris , ad Paulum , exiftentem St ipfiim in terris: Ijono animo efto Paule» Vtenim teftificatus es de

me

lOjriT^ES ‘STEENTirS. 2^7 rnc Hicrolblymis : ßc tc oportet nbsp;nbsp;Romac teftificari,

Habes igitur luculentum ÔC apertuni tcftimonium, qubd ChriHus cum vero (uo corpore non tanrùtn fitinccelo, quod nuttquam deferit, vcrum etiam i'n terra, in qua, vt omnipotenter dominatur, itaali» quoiics (efe vzrc, cxccrna fpecie, Paulo præfèntem patefecerit, aut confblatus eum fit, aut mandata dederit» Itaqp vamfsimum eft, quód Cingliani di» cun^ChriHum cum vero fuo corpore,ne quidem per omnipotcntiam Dei poHè fimul incoelo amp;nbsp;in ter« ra cflê ♦ Poflremó , vide mihi obfccro , bellam fcilicet hominis argumcntationem ♦ Si apparuit, inquiens, illo ipib corpore vero, corporisq^ veri forma, Paulo c coelis, quo, dum in terris adhuc Verlaretur cum difcipulis , fefe confpiciendum ex« hibuit, confcquens eft profetfib, Chriftumin ccelo Verfari corporaliter, eandemq? adhuc corporis fiib« ftantiam formamqj rctinere , quam habuit in ter» ris» OAendimus antca, qubd Chriftus, ctfi non de» ferit coelum, feu coelefle regnum, tarnen apparuit Paulo aftans in caftris, quæ erantin his terris« Po* namus autem, qubd non in terris fed in coelis appa« ruerit Paulo, num putas fani ibbrf) hominis con» fequentiam efle, fi quis dixerit, Chriftus iemel Sgt;C rum apparuit homini de coelo, humano Veffitu indu» tus.humana voce loquens,humano more flans aut fa« dens«Seper igitur tali forma veriatur in regno ccele* fti, ad dextram patris fui omnipotentis ♦ Sequamur eundem

»p8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^TSTIyfD Tgt;EXT.7)El.

cundem du(ftuni » Chriflus fcrnel apparuic Mariæ hortulanus, difci'pulis cuntibus in Emauntem, pcre« ghnusjdifcipulis pifcatitibus, cmptorobfbnfj* 8cm« per igitur tali hortulani, pcreorini amp;nbsp;mercatoris forma verfatur in regno coßkftüChriflus fcrnel apparuic Paulo proficiiccntiin Damafcunifulgurans, cumul* •’tuansu'ralcensjincrepans, SC derjciens^ Semper igitur tali eft forma in regno coelefti,ad dextram Dei paths: vt baud immerito, fcilicet, acclamemus ei tan* quam loui fulguranti amp;nbsp;tonanti*Talis eil Cingliano* rumdialcdica* Sed vt lîmilcsbabcant labra laducas, qualcm habent Theolqgiam, talem etia babent Dia-ledicanit Cum cnimöliriftus apparuic Paulo, non patefecit eivniueriàmfuammaieiiatem, nec apparuic ei in tota perfelt;Ha fua gloria: fed demificie, con* defcenfuamp; indulgcntia,vtCbry{bfl:omus loquitur, ad captum Pauli, nbsp;co modo apparuic,quo Paulus rc*

uelacioncm cius ferre pocuic* Non potuic firmo cor« poreamp; animo eam Ferre lucem, qua apparuic ei pro« ficiicentiad Damafeum : ÓÓ qujc ne millefima quidem pars fuie perfecflæ niaieflacis cius : quomodo ergo poiîèc in hac vica immenfam illam lucem, qua ad dex« cram Dei pacris fui corufcac, incolumis ferre C Dicic alias : Ex parce cognoicimus, Sc ex parce propbeca* mus« Ac mox : Cernimus nunc per fpcculum in æni« gmace,cuncaucem facie ad ftciem, Nunccoonofcoex parce, cunc vero cognoicam,ficuc 8ócognicusfum, , Si Paulus in hoc præiènci feculo non cognofcicChri-flum, nifi ex parce, quomodo cognouiflcc cum per« fed'e,

TOÂl^nE s ’B’P^EKT 1rs, , 8d facic ad fâctem, in vifionc quæ fafca efl ei,vd cunti ad Daniafcum, vel in caftris Ûomanorum mili-tumÆt quid:quot; An non Paulus fuiiîèt iam non amplius in hac terra afdidus,nuièr, calamitofus, mortalis, ièd in vera.cœlefti èc acterna beatitudine,fi vidiOèt Chri» ftum in tali tanacp pei fcda maieftate,qualem habet in caleili regno, addextram Dei patris fui omnipo» tentisC Sic enim videre Chriilum, cft v’criari in fuma bcaticudine, ÔC frui vera fœlicitate» Qua**^ n.hil va« nius dici poteft, quàni qubdChriftus tali forma ver« feturin ccelo,quali apparuit Paulo,in his terris. Et ta« nien retinet interea nihilominus verum fuû corpus, quoquo modo,fine in ccelo,fine in terra appareat.

AdditBulIingerus ôdillud. Cum Paulus,inquics, per rclurreôlionê corporis Chrifti ^pbct,noftra quocp corpora refurretffurajconiiet autê, ilia in vera corpo» ris fubflantia atcp forma elle refurredura.luceclarius apparet, corpusChrifti,quodecceloapparuit Paulo, in vera ilia corporis fui fubftantia atep forma appartiif fczôc ideo corporaliter ipfum in ccelo verlàrfamp;Sc, It c« rum vides aduerfarrj vertiginê,quahinc inde itavacil ht, vt ôd veritatem amp;nbsp;mendacium inter fe varie con« fundat comifeeat. Veritas efl,qubd Paulus probet c refurreófione corporis Chrilfi, noflra quoep reiur« redionemt veritas efl, quod refurgemus i.n vera corporis fubffantia: veritas etiam eif, qub J Chriflus a pa paruerit in vera corporis (libifantia Paulo. Figmen« tum ante amp;nbsp;mendaciû eft, qubdChriftus verfètur in feg no fuo cccleftijÔd ad dextram Dei patris fui omni« q potentis.

3öoD£ SESSJOlsTE CHiySTl AD DEXT.DEI f otentis,corpoialiter,hoc cfi,corpoTaIi ^C locaUtno“ do:adcclt;:p ca externa foima feu figura, qua fe Paulo, projpfius captUjper ccconomiam, feu percondefcen« fum,amp; indulgenti3m,oflcndit.Cfin'ftus enim, quod ad perpetuam fuam maicflatem, in coelefti fuo regno artinet, non vcrfatur ad dextram Dei patris fui tam fiumili forma, quali apparuit Paulo nodu in cafiris Romanis: fedverlaturinfùmmaamp;inefiàbiligloria, omnia implens Ô6 gubernans, adeocjin talitamex-cellenti,amp; t'amincomprehenfibili forma, vt nullus hcminuminbac vita cam velpercipere, velfuffcrre poflet, quemadmodum paulb ante oftendi« Quare, quam veritatcm Bullingerus récitât, non poteft effi* cere,vt figmentum amp;nbsp;mendacium cius, veritas fiat:amp; ^uo ncxu putat me conftringi, eodcmiplb non tan« turn conftringitur.vcrum etiamfuftocatunPoftremb concionatur nobis longos logos ex Hicronymo de refurretftionemortuorurn : quod qua fraude, qua vic rulentia faciat, non difsimulat prebus,fcilicet, amp;nbsp;me* deftus vir, in fine, cum die it* Si credit Brentius cor* pus Domini noftri leiiiChrifti in coclo ad dextram patrisiedens, verum effc corpus, quodfubftantiam formamcp vericorporis retinet, cur itacp talia ftia ilia difputatione profert,per qua? veritas corporis nega« tur, aut faltcm apud rudiores vocatur in dubium C Si verb reueranon credit, vanum aut inane duntaxat refurredionis corporisuc nomen obtendit, ibnatbi^ crcp5iat,ccrnunt liquide cmnes. quo mifer infulfa fua diljnitatione pcruencrit, Hic efi; vere disbolicus morfus.

ftiorfus, quoBullingcrus me ita confedum i'ri fperat, vc nulla mihi amplius vel fides, vel falus in Ecclefii filrj Dei relinquatunConaturcnim Rifpidonem face« re,quafi qui refurredionis, quæ eitfumma æternx öoftrac falutis , vanum tantum inane nomen ia« dem, reuera autem veram mortuoruni refurredio« nem no eredam» Non audet quidem me hutus impie« tatis aperta fronte acculare»Sed non dubito,quinboni 6ifpq quiep fummam hominis verfutiam intelhgant deteilentur» In hbello, quem de manfionibas (cri-pfit.non verituseft, vniuerlbs nos, quidocemus veram ód fubflantialem præientiamcorporis óó Tangui« nis Chriili in coena, acculare huiiis impietatis, quod ïlegemus veram mortuorum refurredlionem. Nunc in me vnum hanc deriuat, vt haud difficulter intelli’ gam, quemeo libellopetierit. Qjid igiturvel caufæ Veloccafionis cfl,cur aCinglianis tam horrendac im* pietatis accufemurrReiicimus fiditiu eorum coelum, «juodEmpyreu vocant.Reprehendimus,qubJ ædifi* Cent in coelis corporales manfi'oncs,8c localia fpacia.in quibus Chriftus localiter liet, fedeat, aut deamba» let* Damnamus, qubJ Chriflum dominvm no* ftrum,omniatamincoelo,qu'aminterra, præfenti fui maieftate gubernantê,coelofuo Empyreo ita affiganr, Vt neper omnipotentiâ quidê Dei liceat ipfi cam cor* porefuo fimulamp; in ccelo nbsp;nbsp;in terra, feu in coena fui

adefle. Damnamus,quódChriilo homuii,in vna per* fonam.ó^ diuinr maieilatis æqualitatê afTampto.a Ji» mât omnipotentiâ,Ó^,qug ex hac necedario co'.eqair, omnipræfentiâ. figmenta^Sóquas impietatclt;cu

q X nullis

jci T)E SESSIOJ^E CHEJSTIJT) ‘DEXT.T)ET. nullis firmis argumentis tuen qucant, SC tarnen fuina vindi(flæ cupidatc flagrent, vifum eft cis, vltiohis loco, nos publice acculare , qubd negemus veritatem refurreóiionis Chrifti, Sed bene habet» Sordeamus licet coramCinglianis,amp;: vid eamur Goliathis illis Poliorcetistuiferi atcp opprefsi, nontamêabiecitnos Chriflus filius Dei, qui vt non imputât nobis noftra peccata, ita agnofcit non eflè in fpiriru noftro dolum» Primum igiiur credo ex animo nbsp;cÓfiteor,qubd ficut

ChriflusDominus verè cx mortuis refurrexittita nos quoqïfimus vcrc relurretflurüNeceft aliud,quod nobis in huius feculi ærumnis maiorêaftertconfolatio-nem, quam cum in mente reuocamus illud Pauli, aut fimile didum: Si credimus, qubd Ie fus mortuus efl, refurrexit, fic Deus eos, quiobdormicruntper lefum, adducetcum illo. Et: Noflrum 5n.X)mp,eflin ccelis, ex quo Si feruatorem expedamus d o m in v m lefumChriflum, quitransfigurabit corpus noflrum humile, vt conforme reddat corpori fuo oloriofo, fcquot; cundum cfficatiam , qua potefl etiam fubijcere fibi omnia ♦ Deinde credo ex animo amp;nbsp;confiteor, qubd Chriflus cum veto fuo corpore , cum vera corporis flibflantia , cum vera humana carne refurre-xerit 'a mortuis , amp;nbsp;fedeat ad dextram Dei patris omnipotentis, Falfum autcm efl , qubdproferam in mea difputatione , (ficut aduerfaiius meus nu-gatur ) talia, per quæ veritas corporis negetur, aut iaitcm apud rudiores vocetur in dubium, Ac de his quidcm rudioribus , ncfcio quid dicam. Si funt

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOjmES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JO,

funt ludiorcs, hoe cft j qui non Cint vllo fèrio co« gnoicend« verse dodrinæ affèdu, non eft minim, tju'od quouis vento circumferantur ♦ Bi autem funt ïüdiorcs, fed ftnabiles , ÔC ver'e pietatis ftudio in» flammati, inuocent nomen Domini, difeant SC co« gnofcant, quæ nondum intelligunt* Nam fi quis er* rore tenetur, primus gradus ad redeundum in veram viam eft, errori fuo non pertinaciter patrocinari, fed de eo dubirare^Cedb autem, vbiproferotalia,per qu£ Veritas corporis negetur7 Nu quia doceo,corpus vna cum hiimana anima afilio Dei in vnam eamcpinfepa« 1 abi lein perfbnam it a aflumptum, vt vbicunep fuerit diuinitas Chrifti î ibi habeac fecuraconiunftamfuam humanitatem At hoc fibi vult verusfenfus incarna» tionis Chrifti, ÄS exigit necefsitas, ne Chriftus in or» dinem vulgarium honunum redigatur, amp;nbsp;fit homo tantum, non etiam verus d e v s, quemadmodum fii» pra explicuirous. Num quia colloco corpus Chrifti in tiirono Dei patris, ad dextraeius Ät hic eft arti« cuius fidei noftr^,tam Propheticis qu'am Apoftolicis fcriptisconfirmatus, ex quibus etiam comprobatum eft,quod iédere ad dextram Dei, nonfit in certo loco circumfcribi, fed efle omnipotentem , ideoep etiam omnipræfentera,06 omnia coramgubernantem« Hoc certe non eft veritatem corporis negate, fed veram humanam fubftantiam camaieftate, quara ei fpiritus faneftus tribuit, ornare» Si humana ratio poiTet com« prehendere, quomodo humanum corpus,alioqui na» tura fua finitum Sc circumicriptum , euehatur amp;nbsp;ex-» q J tollatur

2)-ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cmjsri JT)

collatur, in infinitam èc incircumfcripta maieflatcm, non cflêt miraculum, nee cflètfide apprehendendum, fed carnali intelielt;ïlu cognofcendum, oculis videndu, Sgt;C manibus palpandum» Et iacra ipfa fcriptura ita de Chrifto (queraadraodum luis locis luculêter demon« ftrauimus)cócionatur, vt etfi teftificatur eum eflê vc« rum hominem, habentem verum corpus, SCveram animam humanam.tamc vna etiam telÊficatur, hunc hominem exakatum cflèfuper omnem principaturn, fupraomnescoelos, fuper omne nomen, non in hoe tantum, veriim etiaminfuturo feculo, Hoe certè ell ita exaltari, vt omnia impleat, omnia in fua potellate habeat.amp;corara præfèns gubernet.Quare falfum eft, quód ca proférant, per quæ veritas corporis Chriftt negetur« Qnbd autem adueriarius de refurredione moriuorum ex Hieronymo récitât, iterum eo fit allu, vtfaciatfufpicionem, quafinos errori Ioannis Hiero« fblimitani adiciibamus. Is fenfit, autore Hicronymo, homines in refurredione habituros corpora aetherea feu acrea. Si ergo intellexit, nos in refurredione non recepturos eadem noflra , caep vera corpora , nihil cum hoc errorecommune habemus. Credimusenim nos recepturos vera nodrahumana corpora , veram nodram humanam carnem: amp;nbsp;in hac carne, iuxta Io« bem, vifuros DOMfN VM, Interea autem 6^illudnon cd oicitanter cogitandum , quod corpus refufeitan-dum verumquidemfit corpus,non autem eritanima« le,fed fpiricuale. Et fi erit corpus fpirituale, certc crit amp;nbsp;fpirit US corporalis, /ige igitur, dicito mihi, ama« bo

'ß?^E'NTlK3.

bo te, quid eft vel corpus fpirituale, vel ipiritus cor^ poralisl^ quid eft carolpiritualis, vel fpiritus carnalis^ An non hæc ex diametro inter fe pugnant C Si enitn eft caro, non poteft efle fpiritualis : fi eft fpiritus, non f oteft ciTe carnalis ♦ Et tarnen Paulus dicic nos habt» turos corpus feu carncm fpiritualem » Dicito ergo aperte, quid boc fit Audio quidem corpus idcirco dici ipirituale,quia voluntati fpiritus obfequatunRe« âè, placet, laudo» Sed dicito nobis, qua in re corpus obfequeturfpirituiC Numinaliquibus num in omnibus f Certenifiin omnibus obfequatur, non eric Vere fpirituale, boc eft, fpiritui obftquens, fed in alia quibus repugnansdn bac vita(recitamus autem boc, exempli tantum gratia ) cum babemus adbuc corpus animale, oculis videmus, auribus audimus, mani-bus agimus,pedibusambulamus. Nihil tale babetipi-ritus, non habet oculos, non aures, nonmanus,noa pedes. 'Et tarnen videt,audit, agit, ac ambularequo* que dicitur. Non autem vna tantum fui parte, quip-pe qui non habet partes, fed totus videt, totusau* dit,totus agit, totus ambulat, fi mod'olicucrithoc verbo vti, ciim fermo eft de angelis ♦ Quid ergo dis cemus de corpore fpirituah',amp; obedietia eius erga ipi* ritum Num ita obediet fpiritui, vt amp;nbsp;ipftim totS vi-deac,totum audiat, totu operetur, totum ambuletC Si boc non fiet, corpus non obediet fpiritui» Si aute fiet, cur cum , qui hoc docuit, erroris accufatis f Quid ergo eft corpus fpirituale f Sed pergo^Inreftirreftio-ncnort

D£ SESS/OlîE CHI^ISTÎ ÂTi 7)EXT.7)El nenonfolùm didmur habere corpus fpirituak, fed ctiamgloriofutn*Seminatur,inquit,in ignominia, re« furget in gloria. Quid crgbCNum gloria eft, loco co« tineri, de loco in locum pedetentim moueri C Nihil minus Jgnominiapotius eft, vel anguftig, vel tardita« tigjVcl grauitatis, lllud autem vera eft gloria, ca^p coe« Icftis,nullo concludi loco, fed liberum abfq^ omni lo« ci coercion« eftc, flee de loco in locum pedetentim moueri, fed in fumma efle foelicitate abfep omni vel loci vel aliarum rerum mutatione, Nectantiimglo* rioium habebimus corpus j fed erimus ctiam æquales angelis. Commémora nunc mihi, obftcro, quis lit an« gelorum in altero ftculo ftatus, vt poftim etiam cog* nofeere, qualis fit nofter futurus in reiurreftione ftatus, Num angelus edit amp;nbsp;bibit Çquot; Nihil minus. Ergo necnos edemus amp;nbsp;bibemus. Num angelus contrahit matrimonium7neidquidem,Re(fté,Ergoncc noscôa trahemusconiugium. Num angelus mouetur dclo« co in locum, Sd prius pertingit medium, quamad ter« minum perueniat f Àbfit, Non enim eft in loco, nec natura fuaindigetloco. Refte, Ergo nec nos erimus inloco.flecmouebimurde loco in locum.Quid tergi« uerftris f An non corpus erit ipirituale 7 An non eri« mus æquales angelis, qui vt nullo circumienbuntur loco, ita etiam non mouentur pedetentim de loco in locum:' ideoep vaniisimum eft, quod carnales exifti* mant Saneftos in coelo, fuas habere corporales amp;nbsp;lo« cales ftationcs,iefsiones,8^ deambulationes.

Et fiHieronymum réfutante errores Ioannis Hic-rofolimi-

lojmEs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jor

fofôlimîtani, de conditione corporum in refui redio-ïie, conflanter Gqueris, quid eft, quod non eundem ctiamfequariSjCumaduerfus Vigilant!urn conciona* tur de fanctorum Marty rum omnipræientia C Tu Deo Ç quam tame fententiâ fuo author! relinquimus) inquiens, leges ponesC'Tu Apoftolis vincula inijcics, vt vfqj ad diemiuditrj teneantur cuftodia, nec fintcu Domino fuo, de quibus fcriptum eft : Sequuntur ag* num,qubcuncp vaditf Siagnus vb iq_ve, ergo ÔC hi, ^uicumagnofunt, vbicuve efte credendi lunt. Et cum diabolus dæmones toto vagentur in orbe,8^ celeritate nimia vbicp pracfentes fint, martyres , poft dfufionemfanguinis fui area operientur inclufi,8^ in* deexirc non poteruntC Haftenus Hieronymus, Hæc de conditione corporis in refiirredione voluimus co* memorare,no cert e,vt negetur veritas vel refurredio nis vel corporis , extant enim certifsima ipiritus (an* fti oracula, nos ver'e à mortuis refurreduros, idep cu Ven's noftris corporibuSjaut vera noftra carne: fed vt oftendamus,illos repræhenfione damnatione dig* nifsimos efle, qui non contend manifeftis ftripturac teftimonqs de cerdtudinc refurredionis, de veritate corporUjdecorporibus ipiritualibus 80 gloriofis.ct de aqualitatefuturæ conditionis noftræ cumangelis in* quirunt in ea cognoftenda,de quibus PropheticS ora* culum extat: A feculo non audierüt,neqj auribus per* ceperunt,oculus non vidir.Deus abfq; tc,quæ præpa« ïafti expedantibus te,Et malût foliciii effe de rciinen* disluisinfuturo feculo corporalib, mâfionibus,quànî r de

3o8 DE SESSJOnE CH^TSTJj^D DEXT.DEI. deretinendo SC fumendo vero corpore amp;nbsp;ßngin'ne Chrifti in dominica coenajin hoe fcculo» Ac no loliim præfcnbunt nobis corporales óó locales, in coelefti regno,ftationes,felsiones,amp; deambulationes,verum etiam maltint Chriftum hominê de fua maieHate dc= trahcrc,ac in locoru anguftias includere, cp vt patian» tiir eu ccclû amp;nbsp;terra implere,amp;S omnia coràm præfen» ti fua gloria gubernare* Sed reuertamur à generali hominû refurreélione et conditione corporû Ipiritua’ liû ôô glorificatorû.ad conditionem coi poris Chrifti, de quo principale fuit inftitutum* Memorabilis enim et confolatione plenifsima vox Apoftoli eft in epifto« la ad Philippeniês* Dominus lefus Chriftus transfiquot; gurabit corpus noflrum humile, vt conforme reddat corpori Rio glorioib, Nunquid autemreddet corpus noftrum fuo corpori conforme per omnia, amp;nbsp;in omnibus^ Nihil cert'e minus» Etß enim rciîirget corpus noftrum inconuptibile,gloriofum,(piritualc Sgt;C code-fte jficut reftirrexit corpus Chrifti, tarnen plurimû ad-hue reliquû efl diferiminis inter corpus Chrifti et no-ftrû* Corpus Chri/li aflumptû eft à filio Dei in vnam peribnâjNunquid èc noftrû corpus aflùmetur in vna perfonâ à filio DcifCorpus Chrifti collocatum cft ad dextrâ DeipatrisomnipotentiSjVt fit vnaeû filio Dei fupra,infra,extra, amp;nbsp;intra omnia loca,amp; habeatnome (uper omne nomen, èc gubernet omnia in codo amp;nbsp;in terra,ac in nomine eius omnegenu fe fleélatjccdefiiu, terreftrium.amp;rinfernorû» Nô mutatur quidem in na» turam deitatis, ièddicimus (inquit Cyrillus) corpus

JO Jim ES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30p

CFirifli diuinum.quia corpus efl Dei,et ineffabili gio« n'ainullratum, amp;c. Nunquid tale eric, amp;nbsp;ad tantam maieftacem euelietur etiam noflrum corpus C Nihil certe minus ♦ Vt enim reliqua membra in humano corpore , non hunt caput, ita ÔC membra Chrifli in corpore ecclefiæ hunt quidem participia beneficio« rum capitis,quod efl Chriflus,non tarnen hunt caput ipfum,nec habent, ex omni parte gqualem cum capitc maieflatê,Quare tantû abefl, vt excoditione noflro« ru corporû ludicandû fit de coditione corporis Chri« flijin fumma fua maieflate,qua habet ad dextram Dei patris omnipotcntis, vt potius.quantu efl dilcriminis inter cœlû Su terra, tantû dillet gloria Dni noflri lefii Chrifli, a gloria aliorum hominu, in ccelefli regno*

Deadorationeamp;in-

uocatione Clirifti.

D cxtrcmu,nec illud in hac materia ofcita-ter confiderandu efl, quod Chriflus no fb« l'umiuxtadiuinitatê, verum etiâ iuxta hu« manitatêjqdiuinitati in vnitateperfbng co« iuntfta efl,adorandus fit 8d inuocandus. Dedit, inquit ApofloP,ei(videlicetChriflo homini)nomêfugom« ne nomen, vt in nomine eiusomne genu fefle(flatgt;coe« leflium,tcrreflrium, Só infernorum» Et Auguflinus* Quæro ( inquit ) quid fit fcabellum pedum eius : Sd dicit mihi fcriptura. terra fcabellum pedum ei« us» Fluóluaus conuerto me adChriflum, quiaipfuni quæro

310 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LT invo ca CHRISTL

quærohîc,ô^inuenio,quomodofine jmpi'ctate adore« tur terra,fine impietate adoretur fcabellum pedu eius« Sufcepit eni'm de terra, terrain, quia caro de terra eft, Zc de carne Mariæ carné accepiu Et quia in ipfa carne hîc ambulauit, amp;nbsp;ipfam carnem nobis manducan» dam ad fàlutem dédit, nemo autem illam carnéman« ducat,nifi' prius adorauerif,inucntum eft,quemadnio« dum adoretur taie fcabellum pedum Domini, amp;nbsp;non folum non peccemusadorando, fed peccemus non adorando* Et iterum:Quid,qubd carnem eius, quant creaturâefiê nô negas,fimulcû diuiniiate adoras, atep ci non minus diuinitati defèruis Z Ego dominicam carnem, imb perfeôtam in Chrifto humanitatê.prop« tereaadoro, qubd à diuinitatefufcepta, atep deitati V« nita eft, vt non alium atep alium, fed vnum eundemep Deum 80 hominem Dei fill ft confiteor, Deniep Ci ho« minemfeparaueris 'a Deo, vt Photinus, vel Paul. Sa« inoßtenus,illi ego nunquam credo,nec feruio : veluti fi quis noftrhm, aut purpuram,aut diadema regale ia« eens jnueniat,nunquid ea conabit adorare f Cum ve« rb ea rex fuerit indutus, periculum mortis incurrit, fi ca fimul cum rege quis adorare contemplent ♦ Ita etia inChrifto Domino humanitärem non Iblamaut nu« da,fed diuinitati fùæ vnitä vnum Dei filiû,Deû veru ct hominé veru,qui adorare contépfcrit,£ctcrnæ mor« tis peenam patietur. Hæc file. Non poteft aut Chri« ftus homo adorari et inuocari ( quod fit fpiritu et ve« ritate)nififuerit omnipotes, ac intueaf in mente ado« ratiSjCC ferutet corda et rencs« Quid,n,caufg eft,qubd

Petrus

ZOJmES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3«»

Petrus non adoretur,nec Paulus inuocetur, nili qu'od non fint omnipotentes,ac prælèntes cordiu infpeclo» l’es Ccrutatoresç' Quare,fi Chriftus homoadoratur inuocatur,certc omnipotês,amp; prælèntifsimus cor* diumlcrutatorfit,necefleell* Dices, Chrifèusiuxta humanitatem fuam etiam abfens, potuit lànare famu* luni Centurionis ôlt;^ filium Reguli. Quomodo igitur non poflêt noftras preces, quamuis longe in cœIo Empyreoabfèns,audireamp;iuuare^r Primum nullum du taie ccelum , quale Cingliani nobis obtrudunt, quemadmodum iæpe iam oflenfum eft. Deinde ma« nifeflura quidem eft,qubd Chriftus non fuerit exter« no habitu, externa (pecie,86 corporali ac vifibili forma in domo Centurionis amp;nbsp;Reguli præfens,quando au« xilium eius petebatur. Sed ôô illud manifeftum efl, qubd cum filius Dei afiumpfit humanitatê in Deum, extulerit ipiàmin cam celfitudinem, in qua fuit diui*. nitas eius. Nifi enim in tantam fuiflèt celfitudinem data, non redfè diceretur, Verbum fadlum fuifiè car» nem , autvnionem duarum naturarum facflam elle perfonalem, quemadmodû fuprà explicuimus. Nam quideft, qubd, quo tempore Centurio amp;nbsp;Regulus vencrunt ad Chriftum, petituri opem eius, vn'a etiam fuerunt diieipuli, nullus corum viderit, quid cum famulo Centurionis, amp;nbsp;filio Reguli agerctur, folus autem Chriflus viderit, cum tarnen idem illc Deus , isep totus, fuerit in difeipulis, qui amp;nbsp;erat in ChrifloT’Coelum amp;nbsp;terram (inquit)ego impleo.Non ccrt'e alia ell caulà, nifi qubd humanitas difcipuloru, r 3 non

jn TiE ADO^ATl. ET IN 1^0CA. CH^JSTl. non erat aflnnipta in Deum,ncc per incarnationeni in cam celfitudincm data, vc omnia pollet, veluti deor« rum(vt ita dicarn)de(picere,0lt;^ coram, vbiép prælêns dominari» Hanc autem maidlatê habuit per incarna* uonê humanitas Chriftijquam maieftacê eifiChnllus non vfurpauit têpore exinanitionis,extrema et vifibi* li fpecie, qua fuit in vno tantum loco circumfcriptus, tarnen femper cam habuit,qua cum etiam,omnia tam fupera quant inféra loca,fed il local i te r, amp;nbsp;coelefli mo* do,(vt ita loquar)perambulauit:idcocp dixit adCen* turionê:Fiattibi ficutcrediSjód adRegulum: Vade, filius tuus viuit» Scriptum quidë efl: de Deo, non de homine: Qubibo afpiritu tuo ,amp; quo'a facie tuafu« giam: Si afcendero inccdum,tu illic es, fi delcendero ad infernum,ades4 Et; Codum terra ego impko,ac multa idgenus alia» Poftquam autem Deus eft incar* natuSjfentiendum eft, qubd ca dida non fint amplius de Deo, aut de diuinitate tantum, fed etiâ de homine aut humanitatein Deum airumpta,intelh'genda,Non cnim eft alius Deus, præterquàm qui eft incarnatus» Sunt quideni in diuinitate aliæ duæ perfonç, Pater 8C (piritus iàndus.non autem eft alius Deus» Quare,qui dignatus eft afiumere humanitatê in vnitatêperfonaî fuæ, dignatus eft etiâ earn humanitatê fteum in illam celfitudinê euchere^in qua ipfe eft:vt quemadmoduu ipfe impletcodum amp;nbsp;terrant,8d omnibus tàm fuperis quant inferis dominatur,ita ÔCaiîumptus homoom' nia pradèns gubernaret : ôd ficut ipfe intuens corda Â* renes,adoratur,ôê inuocatur* ita etiaiu homo affum

ptu

ÎO^NNES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IP'S. yt

ptus adoraretur èc inuocaretur : quod certe fieri non poflit, nec liceret, fi non homo ilk aflumptus omnia Coram intueretur gubernareu

Et hacc quidem hadenus, Vidco cnim me multb longioremfuiflê,quàm initio ftatueram.Et tarnen eo« him quae aduerfarius efFutrjt, amp;nbsp;quæ aut nihil aut pa« tum ad caufamfacerc videbantur,multafikntio pra:= terrj,multa difsimulaui, multa vno tantu altero ver bo,quafi aliud agens, refutauh Clyem enim feribendi finem reperiflcm,fi fulcepiflem fingula aduerfarrj con» üitia,probra,maledida,calumnias,ÖC abfurda copiose traóladaC Conatus fum virili caulam ip(àm,ÔC vera eins fundameta e fcriptisPropheticisamp;sApoftolicis recognolcerejamp;Spertraclare* Venit «nun cotrouerfia veraamp;^ fubftantialis præfentia corporis 8ó fanguinis Dni noftri lefu Chrifti, in coena* Hane negant Cin* glianitö^ oppugnant eam,excitati,vt ipfi quidem affir niant,a(cenfu Chrifti in coelu, amp;nbsp;kfsione eius ad dex» tram patris eius. Docentm^eam eile humani corporis natura, vt iälua fubftatia eius, ne quidc per ipfam Dei omnipotentiapofsitin multis,aut omnib* fimul locis cfle^Et cum audifit Chriftum corpore fiio afcédiiîe in coelü,ac federe ad dextra Dei patris, fentiut, Chriftu cum corporefuo in cceloquodä corporeo extra hunc tnundu, et in certo eius coeli loco corporaliter et loca« liter ita cómorari,vt non queat fimul eflê in ccelo et in cœna Dhi,q in his terris pagitunH^c cum fint impie-tads plena, et a vero fenfu precipuoru articuloru no« fire religionis löge abhorretia,ofi:endendu et explica dura

3t.p ATiO^ATl. ET CA.

dum crac, quod, etfi natura humani corpon's per Cc confidcrati,non (biet pro ratione huius fêculi,in mul* tis fimul locis elle, homo tarnen à hlio Dei in vnana perfonam aiïumptus, confecuius fit multas, magnas, amp;infigncs, præ omnibus alijs hominibus, præroga-tiuas.Hîc docendumfuitjincarnationem Dominino« ftri lefu Chrilli non eflè fimilem illi cóiunAioni, qua diuinanaturacumHumana, in quouis homine copu* latur : fed eb patere, vt diuina in Chrifto natura feni« per óó vbicp locorum, fiue in ccelo fiue in terra, habe« rct fibi admirabilijSc incomprehenfibilimodo huma« nani naturam coniunótam, amp;nbsp;eueheret earn eflêntia • S)C dignitate fuper omne nomen,ac ornaret ipiam om* ni fua gloria 8c maieilate» Docendum item erat, quid fibi afcenfus Chrifti in coelum,ac fupra omnes cctlos, fefsio cius ad dextram patris fui omnipotentis vel« knt: videlicet, qubd Chriftus no fie aiccndiflèt in ccc« lum,amp;confedifiet ad dextramDei, vt nuncinregno fuo ccelefti, amp;nbsp;in fua maieftate, tranfiulerit fe ad cer« tum corporei cceli locum, in quo corporali Sc locali modo commorctur,ftet,redeat ac deambulet, Ced eua« ferit fuper omnes ccelos, vt omnia impleret, amp;Som« niumrerumtam cceleftiura quam terreflriumamp;Sin« fernarum gubernaculum teneret» Docendum item erat, qubd cum Chrifius ex hoc mundo tranfiuit ad Deumpatremfuum, non abieritin aliquem locum,in quocircumicribcretur, fed peruenerit admaicilateni Dei patris fiifqua vna cum patre omnibus rebus tam ccdeftibus qu'am terreflribus Sd infernis præièns co-

ràm

IOjr[riE s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVS. rr

»■amdominaretun Docendum etiam erat, quodclim aflumpto hotni'ni in Deuin, datum fit nomen fuper ornne nomen, vc in nomine eius omne genu (è fledat cœleftium, tcrreilriumSó infernorum, omniaetiam coràm intueretur,ôc inmanufua haberetac guber« tiaret»

Elfi autem,optimeledor,nunquam nobis facien= dus efl finis cogitandi, dicendi, gracias agendi de Maieftate d omi ni noflri lefu Chrilli, èC de benefi* cijs eius,quæ in nos liberaliter,cum in vniuerfa lega-^ tionis fiiæ adminiftratione,tum in coenæ fuæ inflitu-tione,contulit: tamênos in præfeiitiafaciemus finem fcribendi» Et fperamus nos falfà dogmata Bullingeri, ac ftrophas, calumnias 8ó deprauationes, quibus dilt; da (acrac icripturæ ad figmentum fuum infiedit, ita dctexiflê,Vt qui fufcipit banc caufam ferióamp;f diligen« tercognofcendam, ac dijudicandam, nihil amplius, quod ad comprobationem præcipui in haccontrouer fia ftatus attinet, fit defideraturus* Non funt parum multi , qui exidimant hanc controucrfiam de coena Û0 MINI, amp;nbsp;de vera ac fubflantiali prscfentia corporis Só fanguinis d o m i n i nodri lefu Chriil:i,in ca,non efiê tanti momêti, vt propter earn charitas in Ecclcfia difibluendajÓÓ concordia atcp communio dirumpen» da fit. Dicunt fuaues amp;nbsp;difèrti homines,coenam domf tiicamefie iymbolumcharitatis. Non iunt igiturpro-peer cam rixæ in Ecclefia mouêdæ.Quid enim 7Num æterna nodrafalus, in fumendo hoe fymbolo fita cd^ Qnot amp;nbsp;quanticondcuti funt,abfc3^ huitis facramemi f vfu.

'DE AT)OTTATI, ET CA. CHT^^ISTT. vfujVcram Sc ccekftemfcelicitatê';’ Artkulus ne fidei eftjVtnifi'quis fumatcccnam dominkâ, perpetuóin«* tereat, necefiè ßtC' Et,an non in eo, quod in coena præ» cipuum eftjde fpirituali corporis etßnguinis Chnßi, manducatione per fidem côucninius7 Quid ergo tara pertinaciter dcßcramctal] manducatione, quae vide» tur propemodu efle adiaphora,pugnat;' At enim* Si« quidê hi, qui ponunt ftatum huius controuerfiæ,inter adiaphora, fuerint dogmatiftg Cingliani,quidpotefl: ipfis eflè iceleratiusf quippequi malunt fuino vniuerfi Chrifliani otbis ofïcndiculoÔCpericulofententiâ fit« am, quam tarnen ipß indicant vel incertam, vel indtf’ ferentcm,contt3melios'e 8ó virulenter tuen', qn'am de ca ad côferuandam pnblicam tranquillitatê humiliter cederecQui autem ver'e iunt pij,longe aliter ièntiunu Quanquam enim non abrjciunt in æternû barathrum cos,qui fua vel necefsitate, vel légitima occafione non vtuniurccena Dominica, tarnen indicant nee appro« bandnm, neeferendum, vtvel vnus verbi Dei apex, aut iota,faliâ interpretationeac intelligentia corrum« patür deprauetunCccna Dominica no eftinflituta à Patriarchaquopiâ, aut Propheta aut Apoflolo, fed ab ipicmet filio Dei, domino noftro lefu Chrifto,Et ver ba inftitutionis eius no funt ab ebrio, fed à iobrio, ecq?dida,quiiamacccfiurus erat, adperagendupaß hone morte fuafacrificimpro arterna noilri redem» ptione* Vccatipfc hanc ccenam, teilamentum, Hoc pocnlum finqnicns) ncuumteftamentu eftinmeo iànguine^QiiidçNn putas tu teflameniu, quod con« didii

JOJK'KE S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irS.

I vnigenîtus filius Dei, amp;S in quococleftia fuabo« na hæredibus fuis diftribuenda legauit, t'am parui fa* ciendû, vt refjcias inter adiaphora,ÓÓ fentias ociofum, fuperuacaneum,imb perniciofum efle,verain eius ien=« tentiam (blicite inquirere, ÓC diligêrer cognoCcerc, ac in cognitione eius cóftancer, etiarnfi fradlus illaberet orbis, perièuerareÆthicCinglianorum decoena do» mini error,no eft fimplex, vt quibufdâ fortafsis vide» tur : fed qua error eft fecunditate,alter aiterum parit» Nccmirum,fi enimfemel adiniftris fatanam, amp;nbsp;exhi« bueris ei domufeopismundata, prohiber!nopoteft, quin poft ie,alios feptem femultbpeiores,trahat»Pri« mum enim, quia fentiunt corpus Chrifti tantu abefle à cocna,quantum coelum diftat à terra, idcirco necefte habent ilia cœnæ verba« Hoc eft corpus meum,Hie eft fanguis meus, in aliam fententiam, quam verba ipfa aperte ÓÓ dare oftendut, transferre: vt vel ex ver= bo fubftantiuo EST,fiatsiGNiFiCAT, vel c corpore Só fanguine Chrifti,figura corporis èc fanguinis.Ex hoc illud oriturpericulum, quod petulantia inoenia fu’ mant hinc occafionem quaslibet feripturæ Iocutio= nes, quamuis peripicuas , a natural! fignificatione, ad trop!cam,typicam,metaphoricam,metonymicam, amp;nbsp;figuratam fine vlla necefsitate transferend!. Sed huic pericLilo poftet fortafsis aliquo modo occurr!« Rcliqu! auté adhuc funt maiores ÔÔ grauiores erro« res, quos fatan partim manifeftc profiteri no veretur, partim adhuc meditatur amp;nbsp;muftat. Affirmant enim corpus Chrifti tantum abeftè à ccena , quantum f z coelum

StB D £ AT» O ^ATI. ET INTO CA. CHTJSTI. coelum diflat a terra, Sc Chriftum eflè in coena tantum fecundumfuam diuinitatem, vt Chriflusfit in certo loco codi Deus ÔC homo, in ccena autem tantum Deus* Hoc certe eft e Chrifto, duas (quantum in Cinglianis eft ) perfonas facere, alteram in ccelo, Deum ÔC hominem,alteram in ccena, Deuratantiiin* Itac« vetus ilia Neftoriana hæreiîs,in Ecclefiam velut poftliminio reuocatur* Deinde adimunt homini,a fi-lioDeiin vnam peribnam aflumpto, capacitatemin* finitæ potcntiæ, {âpientiæ, amp;nbsp;aliorum infinitorum bonorum Dei* Iraq; adimunt ei omnipotentiam. Ec quanquam perniittut eum eflemultipotcntcm,tamen negant eum omnipotentem* Quod certe nihil aliud eft, quam ex ipib facere hominem impotentem, pro-pterea qubdmultipotentiaad omnipotentiam colla-ta, meritb dicenda fit impotentia*

Adhæc, cum negant hominem à filio Deiafiiim* ptum,cfleinfiniti capacem, neceflarioftquitur, quod negent eum habere carnem viuificam , potefta-tem remittendi peccata , ad quæ requiritur infini-ta virtus amp;nbsp;potentia * Etfi enim nolunt videri fefe tamis blaiphcmrjs obnoxios, tarnen fi dodlrinam co-rum explicueris , inuenies, iatanam hanc impieta-tern in ea meditari* Prseterea, collocant hominem Chriftum in certolococoeli, amp;nbsp;affirmant, nulla vi, nulla potentia fieri pofic, vt hie homo fimul fit in cce» loamp;f in terra* Ex hoc meditattir fatan hominiChri=« ftoadimerc maieftatem adorandi* Si enim hicho« mo tantum'a nobis abeft , quantum diftatccelum a

ÏOJ^'KES

I terra , non poteft corda noftra fcrutari, bC prcces mentis audire« Surdo igitur recitantur preces , Sgt;C fruftra inuocatur, præfertim ciini 8^ omnipountia ciadimatun Quid multis opus C Ciitn Cingliani adi« manthominiafilio Dei in vnam perfonam afliimp« to omnipotentiam, 8^ omnipræfentiam, fatan eo re-fpicit, vt negetur homo efle Deus , 8C Deus homo* Quern enim negaueris efle omnipotentem 8c omni« præfentem,eumctiamnegas eile Deum^Refpicit etiä illb, vt homo Chriftus redigatur in ordinê vulgariu hominum,videlicet vt Deus habitet tantum in homi« ne aflumptOjGcut in alqs hominibus,non etiam homo fit Deusipfe*

Deinde Cingliani reuocant inecclefiamfidtitium ccelum Empy reum, quod fentiunt eflè corporale, 8C corporahbus manfionibus inftrudu, in quo fint cor» porales 8c locales Chrifti amp;nbsp;beatorum fefsiones, fta« tiones deambulationes* Docent etiam, qubd dex« tra Dei in illo religionis noftræ articulo : Sedet ad dextram Deipatris omnipotentis,fit certus locus in ccelo:et quod ne omnipotentia quidem Dei fieri quest, vt corpus Chriili fit vel in pluribus locis fimul, vel non fit ialua fubftantia fua in certo loco localiter« De« niep quod nullum humanum corpus pofsit confide-re,nififucht in loco localiter circumicriptu* His fun« damentis aut potius figmentis iadlis,iatanmeditatur primiim veram Dei omnipotentiam è medio, quod in ipfo ed,tollere. Qua fublata, quid nobis reliquum de articulis nodræ religionis, öd de aeterna nodra ia» f 5 lute

JM ADORAT I, Eri’ïAyoCAT. CHRISTL . lute ma neb it C” Deinde meditatun'n ecclefiam intro* ducere Ethnicifinum, Thalmudifmum, èc Mahume* tifmü^qui collocant fempiterna fcelicitatcm in corpo* rali voluptate« Nóignoro,Cinglianos vociferari, fibi hisaccußitionibus, quæ ex dogmatis ipforû inferunt, luculcntâfieriiniuriâ,Acfortafsisfuntquocpinter ip» lbs,qui videntur fibi illas impietates, quas è dodrina corû deducimus, ferio in corde iuo deteflari. In præ= fentia aut non hoc agitur,quid ipfi fecum cogitent,aut (ibi perfuadeant , fed quid iatan c fidlittjsôC ementi* tis ipforû fundamentis meditetur. Id enirn eil ingeni« iimfatanæ, eainduilria, vt initio egregiè difsimulet, quid quærat etqubtêdattac loge aliud,^ prima fron* te videatur, prætexat :fed nadaiua oportunitate, in tantû non côquiefcit, vt fecum feptem iàtanas ( quod paulb ante dicebamus) iè multb peiores trahat, amp;nbsp;in* troducat* Non libet nunc alios etiam Cinglianorum errores copiosc hue adicribere. Cinglius ipie collocat Herculem, Thefeum, Socratem, Ari(lidcm,Antigo« ïium, Numam,Camillum,Catoncs,Scipiones, in coe» kili regno,cum qs , qui ex hac vita in fide migrarunt» Alq non tantjen primam promifsionem deChn'ilo: Semen mulieris coteret caput ferpentis, veruin etiam alias Propheticas deChriilopromifsiones non expo» nunt gt;®Târc|(irô(»,de Chriilo, fèd ludaicè, de rebus amp;nbsp;be» neficqs corporalibus* Quibus dogmatis viam præ» parant, noniblùm ad obfcurand'jm, vcrùmetiamad tollcndum è medio dom in v m Icfum Chriilum,vni* cumnoilrumamp; perpetuum feruatorcm, Monemus

lOJ'NKES

îgitur pios quoflt;^,vt principes obfèent, fibi a fun-damcotis Cinglianorum, quæ commemorauitnus, non alner, qifam à præfentifsnno veneno amp;nbsp;cenifsi-tiio intcritu, fumrao ftudio èc diligentia caueanu

Nos autciTijficnt dementia,gratia et beneficio Dei,’ PropheticaSc Apoftolicaicripta, tanquam epiHolamt Dei adbumanum genus, quorum fumma collatacfï: infymbolum Apoltolicum,AthanaftjóC Niccenum, fidelitcr amp;nbsp;obedienter ampledimur, itacredimus confitcmur de Deo patre, èC filio, ipiritu iando, qubdfit vnustantum eiÏêntia Deus ab æterno,tres autem proprietates per fe fubßftentes, quas perfonas Vocamus inter fe diftindas: creator omnium inuifibi« lium èc vifibilium, ccdi èc terræ, omniumquæ in cis funt. Deinde credimus amp;nbsp;confitcmur, quód filius, qui eftfecunda in diuinitate perfona, afiümpferit in plenitudine temporis verum hominc ex Maria vira ginc.in eandem perfonam,qui eft Chriftus Dominus nofler : vt,ctfi duæ naturæ in CbrÜlo, diuina videlicet,et Humana,retinent fuamquæcp cflêntiam iàluam, nee altera mutetur in alteram, tarnen fit vna tantiim peribna,in qua duæ naturæ intellcduquidem, feu ra-tione 8c numero, nunquam autem diuerfis locisdi-fiinguant,amp; ab inuicê feparentur. Sed vbicunep fue* rit diuina Chrifti natura, ibifccû habcat fibi fuam Humana naturam coniunda,ne vel e duabus naturis, vna fiat natura, vel ex vna perfona duæ fiant peribnæ,

Prçterea credimus et côfitemur,quodChrifl’ verus Deus, verus Homo exinaniuerit quidê fè in Huma» nitate

ET nbsp;nbsp;O CAT, CH^TSTL

tii'tatefua, in diebus carnis fuæ, amp;nbsp;diisimulauerit for* fiiam Dei,qua ab initio incarnationis ornatus erat, humiliauerit fe , aflumpta ferui forma vfc^ ad mortem crucis, quam verc fuftepit óó pertulit, vt expi-aret peccata noftra, ac redderct nobis obedicntia fiia Deum patrem propitium, ÔC daret nobis poteflateni filios Dei fieri, vt vmà cum ipib acciperemus coeleftc bæreditatem:exaltatus autem fitSCcolIocatus, in omni coelefli gloria ac maieftate,vtin nomine eius omne genu fe fledat cceleftium, terreflrium ac infernorum, amp;nbsp;omnia habeatfibi fubieftateacp non abiens, fedco-r'am præfens omnipotenti fua virtute gubernen Ad hgc credimus 80 cofi'temur, quod pofl^ a morte fua refiirrexit tertia die, et alcêdit quadragefimo à re-fiirredione die vifibiliter in coelum, coniederit ad dextramDeipatris fui omnipotentis: no quod certu aliquem locum in coelo, quod fingunt, Empyreo ita occuparit, vt in eo localiter circumfcriptus tencatur, fed vt accepta à Deo patre omni poteftate, omnia im* pleret, ac in primis ecclefiam fuamtueretur,conferua* ret, perpetubialuamredderet. Deindecredimus S^confitemur quod inflituerit inecclefiafuanonfo-lum Baptifinum,quo regeneramur, fed etiam ccenam fuam dominicain , in qua totus ipfc verus Deus homo , vere amp;nbsp;fiibfiantialiter, præièns difiribuit, pane 8^ vino iuum ipfius corpus amp;fanguinem vefee-dumamp;Sbibendum, dignis quidemadfalutem, indi-' gnis autem ad iudicium.

Pofiremb credimus 8lt;f confitcmur,qubd,qLiemad-modum

lOJl^’KES quot;SJIEKTIVX'- jij ftiodum Chriftus ver'e mortuus efi:, vero fuo cor» pore à mortuis refurrexit, ita omnes homines verè 'a, lïiortuis, non alieno, non Phantaftico, led veroluo quifc]^ corpore in extremo die fint refurredurj\pij qui demamp;credentes in Chriftum, adæternâvitâ, imprj autem amp;nbsp;increduli,ad æternamcondemnationé* Re« furgent autem, non vt in his corporalibus, vel terris, Vclcoßlis localiter maneant,amp; circumlcribantur,ac in ipfis phy fice fi:ent,fedeant,aut déambulent, fed vt pi), vna cum Chriflo fempiterna,et nobis in his tern's im« perueftigabili foelicitate fruantur , impij autem vna cum Satana ód angelis eius , fempiternis cruciatibus ( qui amp;nbsp;ipfi fuut in his terris humano captu imper« fcrutabiles) puniantur» Nam fi de loco Chrifti amp;nbsp;bea-torumquæritur.fiquidem de hacterrena conuerfatio« rie ièrmo fuerit,Chrifi:us,chm adhuc erat in his terris, habuitcommunem , cumalrjs hominibus in hacterra commorantibus, phyficam locationem: Si autem lèr« niofueritde vloriofa amp;nbsp;coelcftiChriiliamp;beatorum, poft refurredionem conuerlatione, no quidem erunt tiufquam, non autem erunt in loco phyfico, in quo phyfice aut ftent,aut fedeant,aut deambulét, fed crût apud Deum pattern gloriofo amp;nbsp;cœlefti modo,de quo Paulus dicit : Transfigurabit corpus noflrum humi’ le, vtconforme reddat corporifuo gloriofb. Hune exiflentiæ modum, nullus humanus intelledus in hac vita perciperc potefl. Si verb iêrmo fuerit de ilia diuina maiefèate ad quam Chriflus homo, per perib-nalem vnionemeum filio Dei exaltants efl,nonfb«

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t lùm

3î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AT)O\AT. £r INl^OCAT.

lùm fuperat omnes phyficas locadones in his terris, Verùm edam omnem gloriam exiftentiæ beatorum in cœlefli regno« Vnde cùm Paulus dicit, Dominum Jefum Chriltum transfiguraturum corpus noilrum humile, vt conforme reddat corpori fuo gloriolb, di» fert'eadditjfecundum nübifze«, efficadam, qua eft po« tens, amp;qua fubrjcitfibiomnia,videlicet fignificans, Chriftum,non tantiim habere earn gloriam, qua bea« ti funt habiturijamp;S quam beads ipfe eft collaturus, ve* rum etiam habere fummam Dei maieftatem amp;nbsp;omni« potentiam,qua omnia impleat,ôC omnia gubernet. Et cùm oculus non vidit,auns non audiuit, àc in cor ho* minis non afcendit ea gloria, quam Deus præparauit diligentibus ipfum, quomodo humanus vel vifus vcl auditus, vel intelletftus cognoftere poftet earn diuina maieftatem, adquam Chriftus Dominus noftercft cuetftus Compelcamus igitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curiofi*

tatem noftri ingenij, ÔÔ tradamus nos captiuos vcrbo Dei, acillamfidei amp;nbsp;obedientiægratitudinemChris fto præftemus, vt ftmper cum ipfo fimus foeli ci ter viuamus«

Habes nos nec Marcionis,nec Eutycheds,nec alio« rum id genus hæreticorum delyria, phantafinata, 80 impietates, fed veram,catholicam Bc orthodoxamfi-demj'uxta verepiam Propheticoru amp;nbsp;Apoftolicoru Icriptoru fententiâ, beneficio Dni noftrilefu Chrifti fcótari: Habes etia,nos nec veru coelu,ncc verS infer-nu negare, nec coelum aut terras aut inferno mifce-re,fed tantum vana (omnia de fidlitio ccelo amp;nbsp;inferno ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;detcfta-

quot; cmjsTi.

deteflari: amp;nbsp;hoc vnumnos potifsimu quærere, vt no folum certitude coeleftis fcelicitatis confirraeturÔÔ il-luftetur, verum etiam, vt nos earn per Chriftum Dominum noftrum aflequamur,etea perpetub fruamur*

Quanep autem initio,poft^ legi fcriptum Bullin-geri, cui titulum fecit:Fundamentum firmum,ftatuc-ramprorfus à refcribendo abftinere, quippe quod vi-derem,Cinglianos illud præcipue agere,non vt veri® -tas explicetur, fed vt vndiquacp occafionem ealumni» andicaptent, amp;nbsp;orbem impijs fuis vociferationibus irnpleant : tarnen excitatus vel tandem ptjs amicorum cohortationibus, volui hoc fcriptum prioribus adde« re, vt eflet iterum publicum in ecclefia filrj Dei tefti» monium,me nonfblumCinglianasimpietates exani» mo deteftari, ver'um etiam me pro mea virili conatu effe, vt vera Domini noilri leiu Chrifli maieilas illu« ilretur, èc vera præfentia acdiipcnßtio corporis ÔC fanguinis Chriili in coena retineat* Sperans fore, vt etiamfii deinceps relinquam Cinglianos fuo furori, iudicio Dei, no tarnen mihi fitapud pios quofc^ frau-di:fed nos precibus fuis iuuent, vt Deus pater Domini noilri leiu Chriili omnern celiitudinem extollen« tern fefe aduerfus veram Dei cognitione, fpiritu oris fui demoliatur, amp;nbsp;nos in ea verac fidei fenten« tia,quam tarn toties profefsi fumus, perpe«

tub conilantesamp;S firmos conferuet»

t z Appendix

Appendix

PVBLICORVM

TESTIMIONIOR VM.QVIB VS MA-

NIPESTE OSTEPlDIT^Ji^ cmCLlMOi nojlram, hoc , 'verèpiamfenttntiAm de ccena quot;Do-y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mini, mala conßientia oppugnart.

PioLeâori.

Ifum efï: adfinemhuiuslcnptiadq« cerc quædam publica fcn'pta, quæ teftimoniû dicût, quod Cingliani, etfialiudfcnuuntde præfentia cor* poris amp;nbsp;fanguinis Chrifli in cccna, qu'am D* Lutherus noftri, tame petierint 'a nobis pro fratribus agnofci h'abcri.Hæc autêidcircoaddidimus, vt pius Ledorintelligat,qua confcientia Cingliani fuum dogma propugnenu Nä fi iudicant, noftram fententiam de ccena eiîè piam, amp;nbsp;apud nos eflè veram ccclefiam, cuius membra cf* fe cupiant, quid ell, quod fuum dogma , quod cum noftro ex diametro pugnat, amp;nbsp;ex quo multi horren* di errores oriuntur, quemadmodum in hoc icripto ollenfum eiljdefendere amp;nbsp;tueri pergant ►

Si

ATT Em IX T V‘B Lie o nbsp;nbsp;nbsp;T E ST 1%Î. jir

Si auteni iudicant noftram {èntentiam e(îè impiam, qua fronte cupiunt fefecum Ecckfia,quæ impiam do« (îlrinamfe(flatur,coiiiungere, amp;nbsp;ab ipià fratrum loco habcri;’ Quod confortiûjinquit Paulus, luftitiæ cum iniullitia, aut quæ communio luci cum teiiebris, aut quæ concordiaChrilto cum beliafautquæ pars fideli Cum infideli'^ Itacß fi vere amp;nbsp;lèrió hoc petunt^manife« ft'efignificant, fe docflrinam Religionis habere ludi« brio,quod iuxta refcrat,quam federis: tantummodo, vt in pace tranquillitate vitam ducas.Si autem hoc petunt, fideamp; fimulate, nilpoteflipfis eflemalitio« fius, 80 magis veteratorium, quod alienam impietas tern fimulatione fua approbent amp;nbsp;foueant» Porro fi funccupidi pacis amp;nbsp;tranquillitatis publicæ, calamita» tes fuperiorum annorum, quas in multis prouineqs perpefla eft Ecclefia Dei iplbs admonere debebat, quantum inDeum pariter èc Ecclefiam eius hadenus peccauerint. Negareenim neep debent, neep pofTunt, quod iam inde ab initio renati Euangclq hofiibus ve* ræ doclrinæ ad opprimendos pios, animum addide« rint, diflenfione de Coena Domini, cuius ipfi, ipfi in-quam, authores fuerunt * Huius mali tarnen in nos caufam impudenter dcriuare audent, quos cum vide» rent conftanter dolt;ftrinam veritatis tueri, fibimale confci},Gacietatem tarnen fraternam côiunlt;ftionem noflroru petierut, nihil obilantc hoc certamine, quo Ecclefiam Dei miferc lacérant» Hæc commcmoratio fi maxime authores propagatorcs huius impi} dog* matis non mouebit,excitabit tame, vt rpcramus,mul-

3 torum

518 nbsp;AT T E m IX rt Sgt; Tm 0 XIG

torum ani'mos, vthacCingb’anoruminconftantiaS^ improbitate perfpeda 8c cogn]ta,ei dodn'ne fêfè tutb coniungantjque non modb Chrifti Apoftolorum teftimonqs confirmata eft, amp;nbsp;vndiquac^p munita, ne quidê ab hoftibus ftn’s, qui diuerfam ÔÔ plane con* trariam fententiam ftquebantur, tanquam inapia damnata eft, qui horum focietatem amp;nbsp;amicitiam tain folicit'e ambierunu Nec^ etiam negate poHunt, nos plane eandem fententiam amp;nbsp;doefthnam defendetc, ÔC quam rj nobis quad permanus tradidcrint, quibus cum ipfi ante tot annos fe piam pacem conftituetc pofte cxiftimarunt* Earn ft hscreticam eftè iudicant, ficut eius aftertores horribilium Óódamnatarum ha;« refe^n reos agunt, vt qui cum Euty chete, Marcione, amp;(. alrjs hæreticis faciant, temeritatis, Sc impudentias notam nunquam eftugerepoftunt, dum cos pro fra« tribus agnoicuntjiècp vicifsim agno(ci,amp; fratrum loco haberi auide Sc vnicc defiderant, quos pro mani« feftis hæreticis habent* Quoquo igitur modo, Chri« ftiane Leeftor, hoc Cinglianorum ftudium confide« res, Cinglianos mala conftientia fuum dogma haclenus defendifte, re ipfa comperies*

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed audiamus nunc te«

ftiinonia.

Optimo

3^9

Cribo Comiii Frifiæ confolatorias, vt pe-ti's.DeindemendaciaCarlfladfj.quæ antea mififtijPrincipi tradidi.Et arbitror comiti 'a Principe eflè fcriptum. Ego quocp idem tibi figniHcaui literis, quod fcio certb, Miror fi non scccpcris. Porro quod Sacrameiitarij iadant, me eflè Marburgi vidum , faciunt more fuo ♦ Sunt enim non folum mendaces , fed ipfum mendacium, fua cusamp;fimulatio , quod jeftatur Carlftadius SC Cin« glius ipßs facflis verbis Riis* Vides autem bos Marburgi reuocafle in articulis pofitis , ea quæ de Baptifino , Sacramentorum vfu , fimiliter externo Verbo , ÔÔ alia, quæ hatfcenus editis libris peililen= terdocuerunt. Nos nihil reuocamus* Atcumvicïi dïènt etiam in ccena Dominica, noluerunt reuocarc hunc articulum, etiamfi viderent fefe non iubfiftere* Metuebantenim plebes fuas,adquas nonlicuilïèt re« uerti, ß reuocaflènt. Et qui non vincerentur Cum ^’nglij vnicum totum argumentum fuerit, corpus non poHè eflê fine loco dimenfione: Cui ego «X philolbphia oppolui, ipfum cœlum cflê natu® ralitcr

r EST lUONIO’R^r’M 330 naturaliter fine loco,tam magnum corpus,nee diflol» uerepotuerunt» Oecolampadfj verb vnicum fuit ar» gumentum, Patres appellant fi'gnum,ergó no efi: corpus ibi* Multis verb verbis promiferuntjfè veile no* bilcum eatenus dicere, Chrifti corpus veraciter eflc in coena præfens ( at fpiritualiter ) tantùm vt fratres dignaremur appellarè , fimulare ita concordiam» Hoe quod Cinglius palam lachrymans coraniLand* grauio 80 omnibus rogabat,dicens in hæc verba: pinb Feine S,e«|: auff erben I mit ben icb lieber xroît cine feyn/brtnn mit ben tPittenbergern.Summo fiu« dio amp;nbsp;contentione egerunt, vt videtentur nobifeum concordes, ita vt banc vocem nunqua ex nie poflent ferret Vos babetis alium Ipiritum quam nos. Arde-banttoti quoties bæc audiebant.Tandem id concefsi* mus, vtarticulo vltimoponitur, vtfratres quideni non eflent, led tarnen ebaritate ( quæ etiam bofii de* betur) noftra non fpoliarentur. Ita indignilsime ad» fedli funt,qubdfratris nomen non potuerunt obtine* re,fed pro hæretîcis dilced'ere, tarnen fic, vt pacem in= terim baberemus mutuis feriptis , fi forte Deus illis aperuerit cor.Hæc fecure narrabis. Si ego Ium Cbri« fti prædicator, imb fi Chriftus efi: veritas, hæc etiam ' vera feribojVt habeas quod mendacibus,fi nolintqui» elcercjopponas.lncredibili enim humilitate huma* nitate feiegefierunt erga nos. Sed, vt nunc apparer, omnia fidte, vtnos traherent in finwiatam concor* diam, participes aepatronos facerentfpi erroris. O aflutum Satanam, fed fapientiorem Chtiflum,qui feruauit

TRSTmoUJOI^^rU 53t ßruauit oos*Ego iam defij mirari, fi impudetcr men» tiantur* Video cos aliud non poflê: at^ glorior ifto cafu, videns cos fatana régnante,iani non infidrjs,fed palam fefe mendacijs prodere» Anno 15’3 o»

Martinus Lutherus»

lt;£m Wrttt g Wppi ®c-URt^Prtt'p 6nnb|goattt«'0 ^renrtj/öK bctt Durd)k«d)ttgen vnitó ^od)rjcbo:nc»

(^;rrn/lt;vvrn ^ijtltppen Ortnt)töta«cn 511 (^cOen/ïc. b bü ödcrnntcnttcrer für S3:übev juerfennen vnb rtnjSncmen/öcildtälnnd

lt; ? 5 C»

gt;X)rcbkue^)ti3cr/b0cb0€borttcr 5nt'fl/ nncbigei: ^ecc/tviv b^bett bt« fd^nfft/ vttö $ôgcfîclt ! bic ÄmberfcbAlft be-Ungenbe/mtt peif gdefen» Pnb bitUit m rtlkc

Ic Vttfer atthV0:t gitebfnlicb verBemmen/bafitt (Hott »|l vnpe jeug t tviv jix/ fonbevlüb bipm f^bl/ ittcmanbt $ö lüb ober 5Ô Uib bAnbktt ! batttt bip 5^yfp«lt vns von berç«ttlmb/b«betta«cb bluff’ H‘b:n gçtn griffet: bctpdbn«?/ bann von bifcr fach/

u bAS

TVBLICOT^VU

ÖA8 wtr femelt/iw man sßfdt auf riîgcgrûnbU opiniones ! baraup 0foflc fpaUungm ber ^^ircfecrt/ bar$ö rnn'c^tighàim (öervifen volgct/ baeburd? man b^rnad) tratrafclUauf anbercfcfeabhcb« 0^* baïuf cn/ïvù îvtr bail feb^n/bas vüciî jc^otvibetfo» ren/ wdvbc cvßücb vom Sbcnbtmal babe Slknon* fiict ! fommen nun] mb2îllenonpcrn von andern arhcfeln/2ll64iamhd)Campanus, Martinus Cella-rius, Cavolfatt/ Febnus, bavobct Fein rC\ b^ben/ fonder pwctica macben/ wie man foldje mit gwalt binanf filrclt; darauf nid)t allem ein grof grewbd) bhltuergiefen $ßbcfo:gcn/ fonber aud^grofle fpal= tuns in geiflltcb«» faeb^» l vnb jerrnwung ber 2^^” giment ! bas pe m bunberf faren/ fa nmimer/ bf 5^ enb ber tvdt/wibcr jô^tcfctt feyti^ 2ïd} ^errC^odquot;/ wie fd?:lt;5ef heb anbltcf ips/foldxö grewheb ding 5Ô-beben cf en. 2gt;er halb mag vtis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glauben/ba^

wir warheb mgrofer betrdbnuf |cinb/vn nicbHnfl haben / wie man vUeicbt gebemf t ! bas wir vnflt;r0 tbßmbe balte vil janef en. £)arumb bitte wir gan^ r nbertblt;tt»ghd)/^*5*®* nbsp;nbsp;nbsp;vnprantwoitgna«

bighcbvcrnemmê/bicxvirawf bas furç^ gefaket haben/ dtd}t lang aufl3Öhlt;'lte. Öo aehtetr wit/ es(cy nidgt;t nott auf alle ßuef ber (ebuft ! (lt;gt; rns 5Ögepelt/$öantwo:te«.

/£rphdgt; berl5tnbetfcbaft halber/magfeytt/baa man C bnPen/fo trren/alö 23nfblt;t/bulben foil ! wi^ (Chnpns (eiber pme junger gebulbet h^^t/^’berbie jemgen/ fo vngegruubte leb^^ furgeben vßamp; vertb«* bigen/

TESrmO^ÏOIiJ^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3î?

man ntdgt;t for ^:iJ0cr blt;’bctt,2gt;4nn mao |4 mcbtivintgcttttt vnrccbt vob vogcwiflclebi^* varum alks/fo m gebadeter gpb»jft nadgt; bcr kng igt;t(putîcrt: wirt/boô man bie pbwalt;ben öulöcn |b!l/ fan nid)t anberô gebeut werben / bann au|f fokb^ rcbwacb^w/fojce^’ngewiOe le^r mebt rertbeibigen/ ïvte and) paulus bie (palater angenommen ! batt «bet baneben von ben fbentgen ! |ö vnreebt kbr für» 8aben/gefp:odx/3d) tvolt/baö bilt;/ eoeb bejeb»«« ben/ xveggefi)intten würben.

öaö iji vnjet «mfdnge memung/ wie wit es ge» gen (Sott gebenefen jöuerantwonen. SZJannwic B^nbcn wir bocb ^îôberfcbafft mit vnfer wiber« partb m ad)en/vnb al|b wilhgcn/bas fiejt: lebt vcr= tbeibigen fur reebt rnb gwif ! fo bod) vnfer (ßwip Rn anbets fdlet vnb bdt / vnb wirt bureb bifpu * tation nit gefhltf quot;c^er öd):eibcr gebaebter g|fb:ifft mag es viUcid)tgßr meinen I aber er rett leiber r^om glauben jfifebwaeb/ meint es lige nid t grof baran/ ob man pbon in ettlicben arrideln t fo in ber fdmift fein/ Irre / vnnb es fey nit nott bas man gewif fey/ ma s man bdt ober lebrt. 21 ber xvarlid?/ xvann bas ber^ vng wif ifi / vnb fol alfo vngwif fdrgeben / fo iR es vbel verwart wiber (Bottes gerid)t/wie paUs lus lagt: îPas niebt auf glauben ili/basijl funb/bie bebarffes göter erfarung/ wieber glaubgwifföll Pyn/|ber vo: (Bottes (Bericbt beßebn |bll. éojeinb ßud) bie atticf el vo Sacrament / als bie xvtr teglidgt; nnîifen bwiKben/ nitsßgering jßaebte l wir tlt;5nben u X aber

IX 7 V’BLICO^^VU

flbcr xvol Abncmmen/ïvcbcr f0ld)e TEcologia (0tngt;^ met/bic ba vermeint ! cs lige ntebt grop daran waö man Ic^rc / es fey gnfig voî (Sott/frenndtbeb vn barbd) leben / alfo xverend vil pbi^pbt ancbgöl^ gexvepm ^nff das ander fiuef / das söarc beiten auff ein 0cili«m/(d Kay^tftay. der maflèn/ îvte gefcbnbê/ pîocediert/mc ebt es wel fnr ein cilium gehalten werden* i£s pyaber im oder funfî/fe feind wir fcbuldig/ander n mtCit jßwe-ren/dte lehr/fe wir g wif heb für reebt bAlte/ jôuer*’ bieten* 5« dem ipaueb nett/ das wir bedenefe/daf wir nid)t andere gßte vnd ge wifle lebr/mit dipr vn-gewifien (ubtilitet pepffen l xvie bercyt an jum tb^’^ bepbîfht*

é«m letPen ! bitten wit vmb lt;£(ettes willen/ iamp;. S* ^^quot;lt;5lle in difer grepen beebwiebtigen vem ©aerament/ peb niebtabwenden lapèn/ven wekten Cbnpi/ auff 3llege:ien/den in©ettes erd«= nnng mßf man der we:t eigenfcliafftbebalten. 0^ bte ration CS / welcbe ^winghus fort / das ^wiffen Pilletê/d5 es peb vei ©ett darauff verlapên mW/ wir weiten die felben 2lllege:iett aueb annemmen. 2(ber wir wiffen ! das pc das (Kwipên ni^t nbsp;rßb

bïingê Plt;^ndem Hun ip ja (cbi^cf lieb/ vngewiffe leb^^ fur gxvipê vertbadigen wóllen/vnd ab felliebcr vn« gewifferfaeb^ógrefferfpaltnng vnnd Brieg vijaeb gebcöip vnfer einfeltig bedenePen/ xvélleiÈ*5lt;iïl* niebt vngnediger meinung verPebn t dann(0ettip vnfer seug/daswirbïcrinn niebt vnfern venbeil

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TETSm0^10T{fU-

cn / fôtt bcv nut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcgir (Dott bit WbAs cv

Jgt;(04 bcMt voi frttbinnb vn allem fcbabctt^tPiu flt;b2» bas ber Teufel cm grnrheb fpil im ptm b«t/ I öarumb iß nott t bas xvir mdgt;t frcuetilicb blt;^ttbllt;ngt;

U)«: bAbctt 5, furÇ ïv^lknantwîtctt ! wo Aber jÊ.^.CS.lcfîgcr bciiicbt vo» vns bcgcrt/wdllctt Wie vtts fcbulbig cr^cniK»/ i:;;t allem ßcif nach ber

• Jolige bene^t5Ôt5ô»-(^ott beware j£*5lt;(îgt;4alle awlt;m

i

ludicium

D-PHILIPPI ME.

LaNTHONIS, BT IOANNIS 'i'ij’’KTII: Uy'tvl S^C\A’ME'NT^'RJI T1{0 fratribuf agnofcendirrcipiendi^lint: fcr 'tptum ad illußrißtmum

Trinci^em Thilippum Landtgratàum Haßia lÄniw

En Gtrmanico in Larinam lin^uam translaturnt,

Lluftrifsimc princeps, Domine ckmentifsime,Scriptum de ineun« da, cum Cinglianis fbeietate, fiuc fraternitate nobis redditum , ftu* diosè , diligenter^ kgimus : 8C C, V^humilimcoramuSjVt noflrü

i ^dpoftfum ckmeiiter accipiattPoflùmuseninfDeum V 3 vocarc

33lt;î JPTEmiX

vocare teftcm, nos nullius hominis, nee ftudio, tiec odio in hoc negotio elaborare : imb diflenfiones ill« ex animo nos perturbant, ita vt nobis in hac vita, ni-hiladacerbifsimi doloris iènfum grauius poiîct acce* dere,quamhoc ipfum» Videmus enim multos Hage* disopinionibus ludere, ex quibuspoîleain eccleija, animorum diftradliones , amp;perturbationes con« feientiarum maiores exoriuntur.per quas ctia.fubin« , de ad alios errores, maioricum periculo coniundlos, homines delabunturrcuius rei iam multa exempla ex« tant.Qnidam enim, qui initio duntaxat de coena,alle« gorias in mediumattulerant,iam eafdem.in alijs arti« culis quærunt, nempe Campanus, Martinus Celias rius,Caroloftadius,Felinus:Slt; in hoc omni animi co« tentione élaborât, vt per facliones.amp;S vim, fi aliter no pofsint,erroribus fuis patrocinentunQuiconatus no fblumcruentabella, feddifèraótiones inecclefia, dirsipationesimperiorum.aliquotieculis, imb ad fine vfep mundi non inftaurandas minantur, Deu immer« talem, quàm trifle fpedtaculum eft, horrenda ifta, vel tacitis duntaxat cogitationibus perfequh Periuadeat ergo C. V. fibi de nobis, nos ita non his rebus dele» 0;ari,vt iertb etiam pertui bemur,nec (de quofortafse fufpeefti quibufdam eflè pofîumus ) captandæ laudis gloriæqjcaufàlites contêtionesep mouerc« Atepideo etiam humiliter C« V. oramus, vtrefponfum noftrü dementer audiat.Breuitati enimftuduimus,neC. V* derineremus longius» Deinde etiâ, quod non iudica« remus oper^ precium nos falt;fturos,fi ad fîngula capita

fcnpti

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TE^TJ'MOJ^IO'KfU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^7

Script! nobis propond refpondcremus* Initio autem quod ad frater nitateniatdnetjortafsis fratrcs,qui ali» quo errore implicid funt, tollerari pofsint, vt 8lt;C ipfc I KruatorCbriftus diicipuloscnaiesferebat.Atquido ârinas prodigiofas non modó inuoducunt in cccle» ' fia, fed «iâdefendunt, pro fratnbus agnofccndi no funt, nullo enim modo impfjs et incertis dcgmatibus aflèntiendu cfl, Qpare quæ in eoicripto, quod nobis tcdditu cifdc tollerandis infirmis prolixe agitantur, derjs demu intelligenda funt,qui incerta dogmata no Conant defcndere.Etenim D.quidé Paulus Ualatas in fraternitatê fufccpit:de rjs autem,qui errores dcfende-bant, dixit: Vtinam amp;nbsp;abicindantur, qui vos labcfa« «fianti Hsec noftra eft de hac re (implex fententia, qua etia fperam? nos Deo approbaturos^Qucmodoenim coniungere cumaduerfarrjsfraternamamicitiapoflïi«» mus,amp; confentire,vt errores fuos pro vera amp;nbsp;pia do* (firina propugnent, ciim confcientisc vulncra fia* tim fenfuri, nee mcdicinam ex ipforum (criptis ( quæ I illi iatisfaciat)inuenturi (imus» Bono fortafsis animo candido«:^ author huius fcripti dilputadonem ifla in* flituit:fed nimis frigide de theologicis rebus loqui viit def, quia amp;nbsp;errorê in ai tieulis fidei iciipturse teftimo» nijs fufFultis,approbat, Sc certitudinem de qfdcm in ecdetia non putat e(îc neceHàriam, Atquando con* feiendæinter certû incertum fludluant, iniudicio Dei feueriori ilîoconlîflcrc nequeunu D» enim Pau» lus dicit : Quicquid non (ît ex fîde, peccatum eflè» ergb cura diligentit^rerüßcrarü experientia opus

3j8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÂT P E m IX T nbsp;L

opus eft, vt fides ,in ftueriftimo illo iudicio firma im* tnotacppoftirconfiftere* EtproptereaartkuH de Sa» cramentis ,quibus quotidie vtiraur, nequaquam con« temaendi aut afpernandifunc.Sed facile coniedluram facere poflumus, vnde noua hæc Theologia proficif* catur,quæ parum referre exiftimat, quicquid tandem inecckfiadoceatur : ac Deo fatisfaftum eflè ludicaf, fi primum quidem otio pacicjp ftudeamus, deinde vi» tam virtutibus politicis vtcuncpexornemus* Sedfi ca perfeëfa ablôluta ad bene beatecp viuendum ra» tio eft, multi Pbilofopbi Ethnici, in numerum Chri» ftianorum erunt referendi» Quantum adiècundam partem propofitinegotijattinet,de Concilio inftituen do,fi qs rationibus cogeret ab Imperatore, ficut fcrip* turn eft,pofiètpro Concilio agnofci. At fiue Conciliu inftituatur fiue non inftituatur, certè nemo cogendus eft, vt verg ÔC piç doftrinæ,quam profîtemur.renun-cict,Prxtereadiligentercauendum eft, nenimia fub» tilitate,quæ tarnen nihil habet certi, curfijs doftrinaî veræ Bc certiftimæ impediatur, quod fane iam etiam aliqua ex parte fieri expcriraur» PoftrembC, V«ob-fècramus, ne in hoc magno BC arduo negotio de cœna dominica patiatur iè à verbis inftitutionis , adnefcio quas allegorias abduci* Nam in ordinationibus diub nis, proprietas verborum tenenda eft. Et quidem fi ■rationes,quibus Cinglius mouetur,confcientqs ita ià-tisfacerentjVtiniudicioDei, qs nitipoisint,facile nos allegorias ipfius adprobaremus.Certum autem eft,no pofièacquieicereconfcientiasiftis argumentis* Dein» '' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ma«

lt;îe mattifeftum eftjiorribilitcr eos peccarc,qui incerta pro certis defendunt,amp; occafionem præbent,nô mo» db (chifmatis, fed eti’am bellis. Oramus autem C. V* vtfèntentiam,pro tenuitate no lira, de his rebus fcrip» tara .dementer accipiat* Nam fandifsi'mè confirmare pofïumus.nos compendfj noïlri caufa, nihil horû fiif cepiiîê:(èd orare Deum Opt» Max. vt C* V.non mo» db liberamà falfis dogmatibus amp;nbsp;crroribus iêruet,fed in reliquis etiam periculis dementer tueatur* Vide-mus enim diabolum magna 8^ horribilia machinari confilia» Qiiare cauendum eft nobis, ne quid temerb agamus. Hæc C. V. breuibus reipondere voluimus, qubd fi harum rerum explicatio copiofior à C. V.re* quiretur a nobis, agnolcimus hoc nos debereC. Vgt;

ëgt;C quidem fummo fludiotac paulb fufius, quàm nunc fecimuSjfumus faduri. Deus Ope» Max. C, V* dementer tueatur» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amen.

X Âurçc

54®’

/ ö«ß ßtcrt f?« Tomo.öer bdd;£v jÖ^tÏÏAtrhttiJSlwt^en/ bc(lt;ingeijbt 043 stX^loqtiun Jfi 7}Irttpiir^/tion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;npo Tl'iclßii#

djone ^cfcbitbcn an (^cvtjoß écûirtdi ônCrt(b/cn/îG

z^2(ô Ip bic ©umnîA bet* gclialtctt rnbcrrcbe hn'Bbd? gcf^lTct ! vnb bcßßnb nlfo nbsp;nbsp;Swtbcc

AUp fcincp meiming/ bnôîvarcj: icyb vn

(Cb^ipî imSbcnbtmrtl |ëy* ©tcttgt;ib£rpflrtlgt;xv0Uctt nicbt von ji cm gefügte(Blawbcn wcicbcn^ècgcrKit Aber/D. Ântbcr foUc (ic nnncmcn/als ^mbcröol fbcs bot S?, rîÎArtmue in toc weg wolle wtlltgcn» gt;5 At fie oud) bort ongevebt / bae jn ßl)t: wunbcc nein / xvic pc jn fur cm ^iwber boltcn Bonben / (óp^

Aiibcte jt e ^cb*^ tot boltcn*Xês fey ci» 5cid;cn/boô fie per fadb «teb^Stof oebtcn/:c*

Tomo

«

U»

TOMO QVARTO OPE-

Rvh lvtheri, capita ba-

^Æ. IN COLLOQEIO ^HrgenßJùnt, à Domino Thilippo ’Melanthone, adDuctm Saxonia Heinricum,fuccirtRe amp;nbsp;diluci^'eptrfcri^ta, his yerOi leguntur.

HÆ C fumma eri:(vt tnultabrcuifsimis dicamus) totius colIoqufjXutherusin fua (èntentia perfti» tit, verum corpus amp;nbsp;fanguinem Chriili in cœna eiîèî aduerià autem pars a iuaopinione difcedere noluiu Orabant autem Dominum Lutherum, vt ipfos pro fratribusagnofccretjinquodille nullomodo confen« tire voluit î fed durius illos allocutus eft,dicens: V bementer (è mirari, quomodo ipfum fratris loco ha« bere pofsint, fiquidem fuam dodlrinam veram 8C piam efïe iudicent, Sed hoc inditio efle, qubd non exfliment etiam ipß, multùm in bac caufà eiîè ß=

tum*

ATTZmiX TVBLICOT^U

- 5

IX HJSTOl^JJ DE ODJGIXE ET TT{()CES-ßt controuerßte Sacrametarite de cœna Domini,jluthort Lndouico Lattatero Tt^urino.

PRinceps(Landtgrauius) amp;nbsp;multi viri doéti, quâ» tum authoritate ÔC confilio anniti atc^ efficere po* terant, nihil prætermittebant,qub, dumper omnia in negotio cœnæ conuenire non poflènt,tarnen alij aîios fratrum loco haberent* Hanc conditionem Zuuin* glius Luihero cum fuis vitroobtuîit, fed impetrarc ab eis non potuit^ amp;c»

IN 0I{^^TI0NE DE TITJ ET O^ITf Te tu quot;îb/lartyrM, Author t loßa Simler»

Ti^urino,

Mattj treuerfus ex Anglia, ad Argcntoratum, reCpondit Senatui Argei^ tviaun(i,dc fublâibtnda con cotdia..

Et inter alia yeria didt autl/or^

Tgt; Oftremb addebat (Martyr ) Ce vereri,ne concor^* A diæ huic ad fè allatæ fùbfcribendo videatur eccle« fiaSjTigurinam, Bernatem,Bafilien(èm,Geneuê{èni, Laulanenfèm amp;nbsp;Anglicanam,omnesc^ per Italiam et GalliS difperfbs fratres damnare, quod fane per ver« bumDcfamp;^charitatcmcrgaeosfibinonliceren Pro» inde,vt Saxonicas ecclefias,omnescp illis conlentien» tes veneretur, ôc fuipiciat ,lîc ÔCalias, quas comme* morauerit

TETSmO^JOTifU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33?

ftiorauen’t,fe ampkdi j'n Domino,amp; vehementerdi» ligere« non enim hanc quæftionem tanti eflèjVt inter fideles communionem Si. chan'tatem foluere debeau

Vides ex his teftimonrjs,optime Ledor, Cinglia« nospettjHè , vt à noflrispro fratnbusagnoicanturgt; Quod manifeftum efl: argumentum,cosarbitrari,do» ârinam de cœna Domini eflê inter adiaphora ponen» dam: ac parum referre,vtrara iêquaris : ideo^ noftrâ fententiam de ccena non poffè impictatis dam= nare, iùam autem mala conlcicntiatam

pertinaciter amp;nbsp;virulenter propugnare»

FINI s»

Errata He emen Jentur.

Trior num(rw/gt;a^tnam,igt;oßtrior yerfum dtnot^t,

Pag-4«yctCi5,Miie{lftte)adde, Chrifti. y.io.Icge Nunquid. ti.xlt;\proprimuni «mntuni,rc(Utue,iterum. i^.y.ncgari. 16.16 explicatione. 4«.9. Quid autem hoc. 46.i.occinunt C4,i;.dcteretet. 6$,7.poftiUud rccbuin,Iudicabit,addantuc bçc verb». Sed redeamusadcefliraonium Lutheri, To.ip.paupwaticula. Si.xt.dicanc, Sc çi.daf ss.ta.inenius, gr.xi.merura. iir.j.Non. it..i.Deus. nj. 14.Quid. i,o.S.de-leatur.mc. i^y.j.cireumfaibantur. tS8.io.ls. 194.11.fint. loy.n.loqiicbamur. aij.?.idc]ue.i34.ij.poft lUa retba, reium cciara, addantur b«î wvba, pn noftro raodo. »»S.i,ncgat. ap5.p,alJuberqt. 3ii,6,excecna, }i;.i;,iatn.