01

BIJDRAGEN

TOT DE

STATISTIEK VAN NEDERLAND.

NIEUWE VOLGREEKS.

Uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Statistiek der Spaar- en Leenbanken in tledeilanil, over het jaar 1312/13,

(Samenvatting der uitkomsten over 1912/13 in vergelijking met die over 1911/12.)

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

1299 7957

Gedrukt bij Gebrs. J. amp;nbsp;H. van Lan^enhuyseu, ’s-Gravenhage.

Publications da Bureau Central de Statistique des Pays-Bas.

(En vente chez Belinfante Ekèees, la Haye.)

BIJDRAGEN

TOT DE

STATISTIEK VAN NEDERLAND.

NIEUWE VOLGREEKS.

door het Cental Bureau voor de Statistiek,

N“. 211.

Statistiek der Spaar- en Leenbanken in Nederland, over het jaar 1912/13, j quot;nbsp;/óa

(Samenvatting der uitkomsten over 1912/13 in vergelijking

met die over 1911/12.)

’S-GKAVENHAGE, GEER. BELINPANTE.

1914.

VOORBERIOHT.

Van den jaargang 1912/1913 ') van de Statistiek der Spaar- en Leenbanken wordt thans alleen de samenvatting der uitkomsten over 1912 in vergelijking met die over 1911 gepubliceerd.

Slechts noode is tot dezen maatregel overgegaan. Waar echter de Minister van Binnenlandsche Zaken vroeg, welke publicaties van het Bureau gestaakt of bekort zouden kunnen worden, zoolang zulks wegens de ongunstige financieele omstandigheden ter beperking van de uitgaven noodig kon zijn, daar achtte ondergeteekende het zijn plicht beperkingen in de uitgaven voor drukwerk aan te brengen, die echter alleen door den bestaanden noodtoestand gerechtvaardigd mogen worden geacht. Voor hoogstens twee jaar zal het fabelwerk niet worden gedrukt, doch daarna zullen de gegevens van de afzonderlijke instellingen weder worden gepubliceerd. De copie der tabellen blijft echter bewaard en is ter beschikking van wetenschappelijke onderzoekers.

Evenals het vorige jaar is aan staat 8 der uitkomsten de kolom toegevoegd waarin de gemiddelde rentetax is berekend, gekweekt uit de totale belegging.

Deze berekening, die aan het Bureau is gemaakt van de voornaamste banken, welke nauwkeurige opgaven verstrekt hebben van de gemiddelde rentetax van de beleggingen van verschillenden aard, is op de volgende wijze geschied.

De gemiddelde rentetax is gedeeld op de rente verkregen uit elk onderdeel waardoor men verkrijgt het gemiddelde belegde kapitaal. Deze gemiddelde belegde kapitalen zijn te zamen gevoegd en gedeeld op het totaal bedrag der rente, zoodat men dan verkrijgt het gemiddeld percentage van alle beleggingen.

Voorts is achter de samenvatting der uitkomsten van de Spaarbanken eene opgave toegevoegd van het gemiddelde saldo te goed per inwoner en per boekje van de voornaamste staten der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren, in vergelijking met Nederland.

Aan de samenstelling van dezen jaargang is mede gewerkt door 292 Spaarbanken, 830 Boerenleenbanken, 28 Spaarkassen, 82 Hulpbanken en 17 Banken van Leening, in het geheel dus door 1249 instellingen; voor den vorigen jaargang waren deze cijfers respectievelijk 285, 733, 26, 75, 17 en 1136. Uit deze getallen blijkt, dat het aantal medewerkende Spaarbanken is gestegen met 7, de Boerenleenbanken met 97, de Spaarkassen met 2, de Hulpbanken met 7, terwijl het aantal Banken van Leening stationnair bleef.

Het aantal niet medewerkende Boerenleenbanken bedraagt 5 ; dit aantal bestaat uit 2 zelfstandig werkende Boerenleenbanken, waarvan na herhaalde aanvrage, geen opgaven

1) Deze jaargang omvat de instellingen, waarvan het boekjaar geëindigd is op eenigen datum, liggende tusschen 1 Juli 1912 en 30 Juni 1913; eenvoudigheidshalve wordt in de publicatie gesproken over het jaar 1912 waar eigenlijk 1912/1918 bedoeld wordt.

inkwamen en 3 banken, die, hoewel in het Algemeen Register voorkomende, voor dezen jaargang wegens den korten duur van hun bestaan nog geen gegevens konden verstrekken ; van alle banken aangesloten bij de Centrale Banken te Eindhoven, Utrecht en Alkmaar zijn gegevens ontvangen, dank zij de welwillende medewerking ondervonden van de administratie en inspectie dezer banken.

Hieronder volgt het saldo te goed der inleggers over:

1911 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1912

bij de particuliere Spaarbanken nbsp;. nbsp;. ƒ 118 935 329,— nbsp;nbsp;nbsp;ƒ 123 703 274,—

bij de Rijkspostspaarbank . nbsp;. nbsp;. nbsp;. nbsp;„ 170 960 807,— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ 176 656 811,—

bij de Boerenleenbanken.....„37 560 969,— nbsp;nbsp;nbsp;„ 44 901 950,—

Totaal nbsp;. nbsp;. nbsp;. ƒ 327 457105,- nbsp;nbsp;nbsp;ƒ 345 262 035,—

alzoo eene vermeerdering van . . . „ 17 804 930,—

’s-Gravenhage, 8 December 1914.

De Directeur van het Centraal Bureau voor de Statistiek,

H. W. METHORST.

Samenvatting der Uitkomsten van de Statistiek over 1912 in vergelijking met die over 1911.

I. SPAARBANKE Igt;T.

Voor den jaargang 1912 zijn gegevens ontvangen van 292 Spaarbanken, die aan het einde van het boekjaar op 2101173 boekjes ƒ 300 360 084,49 verschuldigd waren, terwijl voor den vorigen jaargang van 285 Spaarbanken inlichtingen ontvangen waren, met een saldo tegoed der inleggers ad f 289 896 136,75“ op 2 027 283 boekjes.

Niet ingekomen zijn de opgaven van de volgende 4 Spaarbanken, die in 1911 wel meewerkten ;

Spaarbank van het Departement Schermerhorn der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Schermerhorn.

Spaarbank van het Departement Gorredijk der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Oor-redijk (gemeente Opsterland).

Spaarbank van het Departement Bellingwolde der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Bellingwolde.

Nutsspaarbank te Oude-Pekela.

Van de volgende 8 Spaarbanken, die voor 1911 geen opgaven hadden ingezonden, zijn voor 1912 gegevens ontvangen, n.1. :

R. K. Spaarbank voor Schoolkinderen te Haarsteeg (gemeente Hedikhuizen).

Spaarbank van de St. Paulusvereeniging te Oisterwijk.

Spaarbank van het Departement Gulemborg der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Culemborg.

Spaarbank de „Voorzorg” onderafdeeling van de R. K. Werkliedenvereeniging „St. Josef” te Hilversum.

R. K. Spaarbank „St. Antonius van Padua” te Weesp.

Spaarbank der St. Josephsvereeniging te Sneek.

Spaarbank te Vlagtwedde.

Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te Hoogeveen.

De navolgende 9 Spaarbanken komen dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voor, doch hebben geen opgaven ingezonden:

Spaarbank van den St. Josephkring te Breda.

Doesburgsche Spaarbank „De Voorzorg” van het Bestuur der R. K. Militaire Vereeniging te Doesburg.

Spaar- en Leenkas „Helpt Elkander” van Patrimonium te Hijkerk.

Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te Dordrecht.

Spaarbank van de Handels- en Landbouwbank te Oorinchem.

Nutsspaarbank te Zuiijndrecht.

Coöperatieve Spaarbank „Ons Belang” te Uithoorn.

Spaarbank van de R. K. Werkliedenvereeniging „St. Josef” te IJsselstein.

Spaar- en Voorschotbank te Winschoten.

Van de 3 hieronder genoemde Spaarbanken, die dit jaar eveneens voor het eerst in het Algemeen Register voorkomen, zijn echter wel opgaven ingekomen, n.1. :

Nutsspaarbank te Lobith (Gemeente Herwen en Aerdt).

Spaarbank „Stiens” te Stiens (Gemeente Leeuwarderadeel).

Spaarbank van de Vereeniging „de Vriendenkring” te Roodeschool (Gemeente Uithuizermeeden).

Voorts hebben 2 Spaarbanken, die vorig jaar in het Algemeen Register voorkwamen, doch dit jaar in werking zijn getreden, opgaven ingezonden, n.1. :

Gemeente Spaarbank te Bcmmel.

Nutsspaarbank te Baarn.

Dit jaar komen de navolgende Spaarbanken niet meer in het Algemeen Register voor;

Spaarbank verbonden aan de drankbestrijdersvereeniging te Loon op Zand.

Nutsspaarbank te Bovenkarspel.

Spaarbank te Hulst.

Spaarbank van de Wijksche Bank te Wijk bij Duurstede.

Spaarbank „Zuid-Noordwolde” te Bedum.

Spaarbank van de Werkliedenvereeniging „Door Eendracht Sterk” te Coevorden.

Ook thans zijn, ter bevordering eener juiste vergelijking, in deze inleiding doorloopend, zoowel bij de Spaarbanken ais bij de overige instellingen, in dit werk behandeld, dus ook bij de Boerenleenbanken, Spaarkassen, Hulpbanken en Banken van Leening, alle instellingen geëlimineerd, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, tenzij opheffing of oprichting de oorzaak daarvan was.

Bij de overige Spaarbanken bleek het saldo tegoed der inleggers op 1 Januari 1911 en op 1 Januari en 31 December 1912 achtereenvolgens te hebben bedragen ƒ 275891864,—, ƒ288957190,— en ƒ 299 773 590,— en is dit derhalve toegenomen met respectievelijk 4,74 en 3,74 pCt.

In het geheel vertoont de Inleggersrekening voor:

Voor de Kapitaalrekening zijn thane door 270 Spaarbanken gegevens verstrekt, tegen 264 ten vorige jare. De staatjes 2 en 3 geven een overzicht van de Actieven en Passieven en van de verhoudingen tusschen de desbetreffende cijfers voor 1911 en die voor 1912 bij de in beide jaargangen voorkomende instellingen.

Tevens blijkt daaruit, hoe op het einde van het jaar de actieven en passieven percentsgewijze samengesteld waren :

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn in 1912 van 225 Spaarbanken, tegen 220 in 1911, gegevens ontvangen. Uit de Verzamelstaten blijkt, dat de baten en lasten, bij de in beide jaargangen voorkomende met de in 1912 voor het eerst vermelde instellingen en haar percentsgewijze samenstellingen zijn geweest, als in tabellen 4 en 6 aangetoond wordt;

Voor de Kapitaalrekening waren in 1912 geen gegevens verstrekt door 22 Spaarbanken, welke die wel voor de Inleggersrekening ingezonden hadden ; deze 22 Spaarbanken waren op het einde van 1912 op 10110 boekjes ƒ 2 405 535,37’ verschuldigd.

Voor de Winst- en Verliesrekening waren in 1912 geen gegevens verstrekt door 67 instellingen, welke die voor de Inleggersrekening wel ingezonden hadden ; deze 67 Spaarbanken waren op het einde van 1912 op 33 714 boekjes ƒ 9 769 397,10 verschuldigd.

270 Spaarbanken met een totaal bedrag tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad ƒ 297 954 649,11’ hebben voor dezen jaargang opgaven verstrekt nopens den aard der beleggingen barer kapitalen. In den vorigen jaargang waren door 264 Spaarbanken zulke opgaven ingezonden, met een saldo tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad ƒ 287 892 175,—.

Tabel 6 toont, hoe de Spaarbanken de haar toevertrouwde gelden, naar de verschillende groepen van beleggingen verdeeld, belegd hebben en tevens blijkt eruit in percenten, welk aandeel voor rekening van elke groep komt.

Naar dezelfde groepen verdeeld bedroegen de gekweekte rentebedragen in totaal en in percenten :

Uit de ontvangen opgaven nopens de gemiddelde rentetax in pCt gekweekt met de verschillende categorieën van beleggingen, is, voor zooveel betreft de spaarbanken, welke op 31 December 1912 een saldo tegoed hadden van een half millioen gulden of meer, en aan deze statistiek hebben medegewerkt, het in Tabel 8 vermelde samenvattend overzicht bewerkt. Totaliseering dezer gegevens • is uit den aard der zaak niet mogelijk.

2

10

11

De 292 Spaarbanken, die voor dezen jaargang van de statistiek gegevens verschaft hebben, waren gezamenlijk verschuldigd aan de inleggers op het einde van het jaar ƒ 300 360 084,49, waarvan komt ten laste van de Rijkspostspaarbank met 1525 kantoren f 176 656 810,65 en ten laste van de overige Spaarbanken ƒ 123 703 273,84.

Einde 1911 was de Rijkspostspaarbank met 1510 kantoren ƒ 170 960 807,54* en waren de overige 284 Spaarbanken f 118 935 329,21 aan hare respectieve inleggers verschuldigd.

Einde 1911 waren bij de Rijkspostspaarbank in omloop 1 556 950, bij de overige Spaarbanken 470 333 en in het geheel 2 027 283 boekjes. Einde 1912 waren deze getallen achtereenvolgens 1 607 016, 494157 en 2101173. Einde 1911 was er één spaarbankboekje op de 2,98 inwoners en einde 1912 één op de 2,91 inwoners.

De aantallen boekjes waren naar de grootte van het tegoed als volgt verdeeld ;

Tabel 10 toont in elk der jaren 1911 en 1912 de percentsgewijze verdeeling der spaarbankboekjes naar de grootte van het tegoed en voorts de toeneming der aantallen boekjes in percenten in elke groep sedert 1911.

12

De cijfers doen zien, dat bij de Rijkspostspaarbank de saldo’s van 1000,— en booger, het sterkst zijn toegenomen, en bij de overige Spaarbanken de saldo’s van ƒ 1,— tot beneden ƒ 10,—.

Het gemiddeld tegoed bedroeg :

Voor de beroepsstatistiek zijn door 133 Spaarbanken de beroepen aangegeven van lö3 756 nieuwe inleggers, waarvan 126 703 nieuwe inleggers zijn van de Rijkspostspaarbank, en 27 053 van de overige Spaarbanken.

Tabel 13 geeft een overzicht van de uitkomsten dezer beroepsstatistiek in totaal en in percenten over de jaren 1911 en 1912.

13

Tabel 13» geeft een overzicht van het gemiddelde saldo te goed per inwoner en per boekje van de voornaamste landen der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren in vergelijking met Nederland.

Ten einde aan dezen staat niet meer uitbreiding te geven zijn de gegevens van de Postspaarbanken en de particuliere spaarbanken te zamen gevoegd.

14

Hierbij dient in aanmerking genomen te worden dat het gebruik dat van de spaarbanken voor belegging van gelden gemaakt wordt, mede beïnvloed wordt door de bepalingen welke daarvoor zijn vastgesteld. In het eene land is het maximum voor het saldo te goed hooger dan in het andere land, elders is dit aan geen beperking onderworpen. Ook de hoegrootheid der rente is van invloed en de bepaling of éen spaarder meer dan éen spaarbankboekje mag bezitten. Door deze en dergelijke verschilpunten in de bepalingen, die voor het gebruik zijn vastgesteld, zijn de gegevens van land

15

tot land niet zonder meer met elkander te vergelijken. Door dit verschil zullen het ook in het eene land hoofdzakelijk „kleine luyden” zijn die hun geld in de spaarbanken in bewaring geven terwijl elders ook andere klassen der bevolking van dit Instituut gebruik zullen maken, De bovengenoemde tabel geeft dan ook meer een beeld van den omvang der bemoeiingen van de spaarbanken in de verschillende landen dan van het sparen. Immers in hoeverre nog van andere spaargelegenheid gebruik gemaakt wordt (verzekering, deposito’s), dan wel aanstonds effecten gekocht worden of gelden in handel en industrie belegd worden, blijkt uit deze cijfers geenszins. Het zou zeker, indien het mogelijk ware, aanbeveling verdienen, elk van deze punten nader te onderzoeken. Wat de verzekering betreft, zouden de maatschappijen eene splitsing moeten maken van hunne verzekerden naar de nationaliteiten met vermelding van de gestorte premiën en het verzekerd bedrag.

De herleiding der vreemde munten in de Nederlandsche munt heeft plaats gehad overeenkomstig de tabellen voorkomende in den Post- telegraaf- en telephoongids, voor de postwissels naar het buitenland.

II. BOERENLEENBAlSrKE H.

Van de 835 in het Algemeen Register genoemde lokale Boerenleenbanken waren op 31 December 1912 aangesloten bij de Centrale Bank te Utrecht 438 '), bij die te Eindhoven 346 en bij die te Alkmaar 36, samen 820.

Bij de Centrale Bank te Utrecht waren op 31 December 1912 aangesloten, de locale banken te:

Aalten, Aar (Ter), Achlum, Akersloot, Akmarijp, Alphen, Alkemade, Ameland, Amerongen, Amstelveen, Andijk, Anerveen, Angerloo, Anjum, Anna-Paulowna, Apeldoorn, Apelkanaal (ter). Appelscha, Appingedam, Arnhem, Avenhorn, Azewijn, Baarn, Babberich, Baflo, Bakhuizen, Balk, Barendrecht, Barneveld ’), Barsingerhorn, Bathmen, Bedum, Beek, Beekbergen, Beemster, Beets, Beilen, Bellingwolde, Benedenknijpe, Bennekom, Bergambacht, Berkel en Rodenrijs, Berkhout I, Berkhout II, Beverwijk, Blaricum, Blauwhuis, Bodegraven, Bodegravensche-Meije, den Bommel, Boornbergum, Borculo, Borger, Borgsweer, Borne, Boschkapelle, Bourtange, Bovensmilde, Boijl, Bredevoort, Breedenbroek, Breukelen, Broek in Waterland, Broek op Langendijk, Brummen, Buinen, Buinerveen, Bunschoten, den Burg, Burgerbrug, Burgwerd, Bussum, Buurmalsen, Clinge, Cloese, Cubaard, Dalen, Dalerveen, Dalfsen, Dedemsvaart, Deinum, Delden, Delft, Diemen, Dinxperlo, Dirkshorn, Dirksland, Dodewaard, Doniaga, Donkerbroek, Doornspijk, Dragster-Compagnie, Dreischor, Driel, Duiven, Dwingelo, Edam, Eelde, Eemnes, Eerbeek, Elden, Elkerzee, Eist, Emmen, Emmer-compascuum, Enkhuizen, Epe, Erica, Etten, Exloo, Ezinge, Farmsum, Fijnaart, Franeker, Gasselter-nijveen, Geldermalsen, Genemuiden, Gerkesklooster, Giessendam, Giessen-Nieuwkerk, Goor, Gorinchem,

1) In het verslag van de Coöperatieve Centrale EaifiFeisenbank te Utrecht wordt vermeld dat op 31 December 1912 het aantal aangesloten banken 439 bedraagt. Aangezien echter de Bank te Barneveld niet het karakter van een boerenleenbank draagt, doch slechts een aankoopvereeniging is, is zij niet in het Algemeen Register vermeld.

16

Gorssel, Gouda, Gouderak, Graauw, ’s-Graveland, ’s-Gravenhage, ’s-Gravenzande, Groot-Ammers, Groot-Schermer, Grijpskerk, Grijpskerke, Haaksbergen, Haamstede, Haarlemmermeer, Haarzuilens, Hardenberg (Ambt-), Haren, Harmelen, Harreveld, Hattern, Hazerswoude, Heeg, Heerde, ’s-Heeren-berg, Heer-Hugo waard. Hellendoorn, Hengelo (G.), Hengelo (Ov), Hengstdijk, Herwen en Aerdt, Hillegom, Hoedekenskerke, Hollandsche Veld, Holten, Holwierde, Hommerts, Hoogersmilde, Hooge-veen. Hoogwoud, Houten, Huizen, Hulst, Hylaard, St. Jan-Steen, Kapelle, Jisp, Jorwerd, Jubbega, Jutphaas, Kamerik, Kamperveen, Katwijk a/d Rijn, Katwijk aan Zee, Klaaswaal, Klooster-veen, Kloosterzande, Knollendam, Koedijk, Koegras, Koekange, Koewacht, Kollum, Kortezwaag, Koudekerke, Koudum, Krabbendijke, de Krim, Kruiningen, Kwadijk, Lamswaarde, Landsmeer, Langezwaag, Langweer, Laren (N.-H.), Leek (de), Leens, Leiden, Leiderdorp, Lekkerkerk, Leeuwarden, Leeuwarden, Leeuwarden (O.Z.K.i, Leusden, Lichtenvoorde, de Lier (Kom), de Lier c. a., Linschoten, Lippenhuizen, Lisse, Loenen (Veluwe), Loppersum, Losser, Luinjeberd, Maarssen, Maasland, Makkum, Markelo, Maurik, de Meern, Menaldum, Meppel, Middelie, Middelstum, Midsland, Mussel, Molenaarsgraaf, Monnikendam, Monster, Moordrecht, Musselkanaal, Naaldwijk, Nederhorst den Berg, Netterden, Nibbixwoud, Nieuwbeerta, Nieuw-Dordrecht, Nieuwenhoorn, Nieuwe-Niedorp, Nieuwendam, Nieuwerkerk a/d IJssel, Nieuwleusen, Nieuw-Namen, Nieuwolda, Nieuw-Weerdinge, Noorddijk, Noordeloos, Noorden, Noordijk bij Neede, Noordscharwoude, Noordwijk, Noord wij kerhout, Norg, Nijbroek, Odoorn, Gene, Oldeholtpa, Oldehove, Oldenbroek, Ommen (Ambt), Ooltgensplaat, Oostburg, Oosterend, Oosterhesselen, Oosterzee, Oosthuizen, Oostvoorne, Oostwoud, Oranjedorp, Ossenisse, Oud-Beijerland, Ouddorp, Oudega, Oudendijk, Oudenhoorn, Oudenrijn, Ouderkerk a/d Amstel, Ouderkerk a/d IJssel, Oude-Tonge, Oude-Wetering, Oudkarspel, St. Paneras, Papendrecht, Peize, Petten, Pieter-buren, Poederoijen, Pijnacker, Rectum—Ypelo, Rheden, Ridderkerk, Ried, Rijswijk (N.-B.), Rijswijk (Z.-H.), Rockanje, Roden, Roelofarendsveen, Rolde, Roodhuis, Roordahuizum, Roswinkel, Rotterdam (Charlois , Rotterdam II, Rozenburg, Sassenheim, Schagen, Schagerbrug, Schalkwijk, Schellinkhout, Schermerhorn, Scherpenzeel, Schildwolde, Schoorl, Schoterland, Sllvolde, Sijbekarspel, Sint-Nicolaasga, Sleen, Sloten (N.-H,), Sloten (Fr.), Sloterdijk, Smilde, Soest, Sommelsdijk, Spanbroek, Spankeren, Spijk, Spijkenisse, Stad a/h Haringvliet, Stadskanaal, Stavenisse, Steenderen, Steenderen-Drempt, Steenwijkerwold, Stolwijk, Stompwijk, Stoppeldijk, Stouten burg, Strijen, Terbreggen, Terwispel, Tholen, Tijnje, Tzum, Uitgeest, Uithoorn, Uithuizen, Uithuizermeeden, Ulft, Ureterp, Ursem, Usquert, Utrecht en Achttienhoven, Vaassen, Varsseveld, Veendam, Veenendaal, Vinkeveen, Vlaardingen, Vlagtwedde, Vollenhove (Ambt), Voorburg, Voorhout, Voorschoten, Voorst, Vorden, Vries, Vrooms-hoop, Waddinxveen, Wartfum, Warga, Warmenhuizen, Warmond, Warns, Wartena, Wassenaar, Wateringen, Waverveen, Wedde, Weerdinge, Wemeldinge, Werkendam, Werkhoven, Wervershoof, Westerblokker, Westerbork, Westerbroek, Westerlee, Westervoort, Westwoud, Westzaan, Wezep, Wieringen, Wieuwerd, Wïlsum, Winsum (Fr.), Winsum (Gr.), Winterswijk, Wirdum, Witmarsum, Woldendorp, Woltersum, Wommels, Workum, Wormer, Woudenberg, Woudeend, Wouw, Wijdenes, Wijk aan Zee en Duin, Wijk bij Duurstede, Wijnbergen, Wijnjeterp, Wijster, Yerseke, IJzerlo, Zaandam, ’t Zandt, Zeddam, Zelhem, Zevenaar, Zevenhuizen, Zoeterwoude, Zuid-Barge, Zuiddorpe, Zuidhorn, Zuidland, Zuidlaren, Zuid-Scharwoude, Zuidwolde (Gr.), Zuidwolde (Dr.), Zunderdorp, Zutphen, Zwaag, Zwaagdijk, Zweeloo, Zwolle (Groenlo) en Zwijndrecht.

Bij de Centrale Bank te Eindhoven waren op .31 December 1912 aangesloten, de lokale banken te :

Aardenburg, Aarle-Rixtel, ftbcoude, Acht, Aderden (G.), Afferden (L.), Albergen, Alphen, Altforst, America, Ammerzoden, Appeltern, Arcen, Asten, Axel, Baardwijk, Baarlo, Baexem, Barendrecht, Barger-Compascuum, Beegden, Beek (L.), Beers, Beesd, Beesel, Beifeld, Bemmel, Berg a. d. Maas, Bergen (L.),

17

Bergen op Zoom, Berg en Terblijt, Bergeijk, Bergeijk’t Hof, Berghuizen, Berkel (N.-B.), Berkel (Z.-H.), Berlicum, Best, Beugen, Bladel, Bleiswijk, Blerick, Blitterswijk, Bocholtz, Boekel, Boerhaar, Born, Boskoop, Boxmeer, Boxtel, Breda, Budel, Buggenum, Bunde, Caberg, Cadier en Keer, Coevorden, Cuijk, Dalmsholte, Denekamp, Deurne, Dieden, Dinther, Dongen, Donk, Dreumel, Drunen, Dungen (den), Dussen, Echt, Eckelrade, Eede, Eerde, Eersel, Eysden, Eijs-Wittem, Eli, Elsloo, Epen-Wittem, Etten, Fijnaart, Gaanderen, Gassel, 8t. Geertruidenberg, Geesteren, Gefien, Geldrop, Gellicum, Gendt, Ginne-ken, Qoirle, Grathem, Grevenbicht, Groesbeek, Gronsveld, Grootebroek, Grubbenvorst, Haaren, Haarle, Haarsteeg, Haastrecht, Haelen, Halsteren, Haps, Haren, Hatert, Heel, Heer, ’s-Heerenhoek, Heesch, Heeten, Heeze, Helden (dorp), Hengelo (G.), Herkenbosch, Hemen, Herpt, Herten, Heumen, Herveld, Heijen, Heijthuizen, Hoensbroek, Hoonhorst, Horn, Horssen, Horst. Hout (den), Houtrak-polder, Huisseling, Hulsberg, Hunsel, Ittervoort, Kaatsheuvel, Kerk-Driel, Kerkrade, Kessel, Kethel, Keijenburg, Klimmen, Lage-Zwaluwe, Langenboom, Langeveen, Lattrop, Ledeacker, Leende, Leeuwen, Leidschendam, Leveroy, Liempde, Lierop, Lieshout, Liesset, Linne, Lith, Lithoyen, Loon op Zand, Lopik, Lottum, Luiksgestel, Lutte (de), Lutterade, Maasbommel, Maasbracht, Maasbree, Maashees, Maasniel, Made, Malden, Maren, Margraten, Mariaheide, Mechelen-Wittem, Meerlo, Meerssen, Megen, Melick, Meeterik, Meijel, Mheer, Middelaar, Mierlo-Hout, Milheeze, Mill, Moergestel, Mook, Montfoort, Montfort, Munstersche-Veld, Mijdrecht, Naaldwijk, Nederweert, Neer, Neerasselt, Neerbosch en Hees, Neeritter, Neerkant, Nieuwenhagen, Nieuwkuik, Nieuw-Schoonebeek, Nieuwstadt, Nistelrode, Noord-broek. Nootdorp, Notter en Zuna, Nuenen, Nuth, Nijmegen, St. Odiliënberg, St. Oedenrode, Oeffelt, Oerle, Ohé en Laak, Oirlo, Oirschot, Oisterwijk, Oldemarkt, Ölst, Oostburg, Oosteind, Oosterhout, Ootmarsum, Oploo, Ospel, Ossendrecht, Ottersum, Oudenbosch, Oude-Tonge, Oudewater, Overasselt, Overloon, Overschie, Oyen, Panningen, Pey-Echt, St. Pieter, Poeldijk, Posterholt, Princenhage, Puiflijk, Pijnacker, Kaalte, Reek, Reeuwijk, Reusel, Reuver, Reijmerstok, Roggel, Roosendaal, Rosmalen, Rossum, Rucphen, Rijckevoort, Rijen, Rijsbergen, Rijswijk (Z.-H.), Sambeek, Schaesberg, Schayk, Schalkhaar, Schelle, Schimmert, Schinnen, Schin op Geulle, Schinveld, Schipluiden, Schoten, Schijndel, Sevenum, Simpelveld, Slagharen, Someren, Son, Spaarnwoude, Spaubeek, Sprundel, Standdaarbuiten, Steenbergen, Steenwijkerwold, Steggerda, Stein, Stevensweert, Stramproy, Stratum, Strijp, Susteren, Swalmen, Teteringen, Thorn, Tilburg, Tongeire, Tungelroy, Ubach over Worms, Ubachsberg, Uden, Udenhout, Ulestraten, Valburg, Valkenswaard, Varik, Vasse, Veghel, Velden, Veldhoven, Velp (N.-B.). Venlo, Venray, Vierlingsbeek, Vlierden, Vlodrop, Vlijmen, Voerendaal, Volkel, Vorstenbosch, Vortum, Vucht, Vijlen, Wagenberg, Wamel, Wanroy, Wanssum, Waspik, Weerselo, Weert, Well, Wessern, Westdorpe, Westerhoven, Weurt, Wilré(Oud-Vroenhoven), Winssen, Wintelre, Woensel, Wolvega, Wijcben, Wijlre, Wijnandsrade, IJsselmuiden, IJsselstein, IJzendijke, Zeeland, Zesgehuchten, Zevenbergschenhoek, Zundert, Zwolle en Zijtaart.

Bij de Centrale Bank te Alkmaar waren op 31 December 1912 aangesloten, de lokale banken te;

Akersloot, Alkmaar, Anna-Paulowna, Assendelft, Beemster, Bergen, Bovenkarspel, Castricum, Driehuizen-Velzen, Egmond-Binnen, Haarlem, Harenkarspel, Heemskerk, Heemstede, Heer-Hugowaard, Heiloo, Hoogwoud, Ilpendam, Limmen, Loosduinen, Lutjebroek, Medemblik, Noord-Scharwoude, Obdam, Oosterblokker, Opperdoes, Oudorp, de Rijp, Schagen, Spierdijk, Uitgeest, Warmenhuizen, Westerblokker, Wognum, ’t Zandt en Zuid-Scharwoude.

3

18

De Balans op 81 December 1912 der Coöperatieve Centrale te Utrecht luidde:

Balansrekening op 31 December 1912.

De Winst- en Verliesrekening over 1912 luidde:

Winst- en Verliesrekening over 1912.

Verliezen.

19

De Winst- en Verliesrekening sluit dit jaar met een bedrag van........ƒ nbsp;14 460,47’

Voorgesteld wordt daarvan:

Af te schrijven op de rekening „Meubilair”..............„ nbsp;nbsp;nbsp;675,05

Zoodat overblijft een bedrag van ... ƒ 13785,42’

Hiervan moet in het reservefonds worden gestort:

• a. volgens art. 7 sub 6 der Statuten, de gelden die de leden bij hunne toetreding betalen......................ƒ

• b. volgens art. 5 al. 3 der Statuten, de gelden door de leden bij opzegging gestort...................

---------- «

Blijft . . ƒ 13 395,42’ en voorts dit bedrag, overeenkomstig art. 40 der Statuten, in het reservefonds te storten, dat daardoor zal stijgen tot ƒ 80 538,92’.

De Balans op 31 December 1912 der Coöperatieve Centrale te Eindhoven luidde:

De Winst- en Verliesrekening over 1912 luidde:

Winst- en Verliesrekening 1912.

f 63 641,29

20

De winst is als volgt verdeeld....................f nbsp;7 707,20

• a. Afschrijving op meubilairrekening............f nbsp;nbsp;421,65

• b. bij te schrijven bij de rekening „Reserve Gebouwen” (plus minus 2 pCt ).......................„ nbsp;1 600,—

• c. opnieuw te storten op de rekening „Reserve-Effecten-Koersverschil” „ 4155,66 ----------- „ 6177,31

Blijft . ... f 1 529,89

• d. 4 pCt. rente van het gestorte op de bewijzen van deelneming gedurende de volle maanden, waarover werd deelgenomen, ter bijschrijving op die bewijzen, volgens art. 49 sub 2 der Statuten.................„ nbsp;nbsp;317,39

Rest .... ƒ 1212,50

en e. Dit bedrag te voegen bij het reservefonds.

Het in totaal gereserveerde bedrag bedraagt dus :

ƒ 58 000,— Gewone Reserve.

„ 4155,66 Reserve-Eöecten-Koersverschillen.

„ 6 600,— Reserve-Gebouwenrekening.

De Balans op 31 December 1912 der Coöperatieve Centrale Christelijke Boerenleenbank te

Alkmaar luidde :

Balansrekening op 31 December 1912.

J’aesiöVön..

ƒ 039 170,03

21

De Winst- en Verliesrekening over 1912 luidde :

Voor wat het bedrijf der Centraalbanken aangaat, ontleenen we aan haar verslagen over 1912, dat bij die te Utrecht aan het einde van het jaar ƒ 4 886 257,65’ in deposito was en ƒ 1 636 591,78 aan voorschotten uitstond.

Voor zoover de belegde gelden niet dienden om voorschotten te geven aan aangesloten banken, werden zij uitgezet op Beleening tegen onderpand van effecten.

De waarde der onderpanden voor de belegde gelden overtrof steeds het uitgezette bedrag met meer dan het verplichte surplus ad 10 pCt.

Het bepaalde maximum, hetwelk aan een lid tot wederopzeggens toe werd verleend, bleef gehandhaafd op ƒ 50 000,— en werd, indien daarvoor termen aanwezig waren verhoogd tot een maximum van ƒ 70 000,— gedurende een bepaald tijdsverloop of tot een bepaalden datum en steeds tot wederopzeggens toe. Waar zulks noodig bleek, werden deze credieten opnieuw vastgesteld.

Met machtiging van de individueele leden van den Raad van Toezicht werd aan een lid een maximum crediet van ƒ 100 000,— toegestaan.

De rente in Rekening-Courant bedroeg :

• a. 3,25 pCt. ’s jaars, door de Centrale Bank te vergoeden voor alle stortingen van — en te berekenen voor alle betalingen aan de locale banken, zoolang deze van de Centrale Bank te vorderen hadden ;

• b. 4,25 pCt. ’sjaars, door de Centrale Bank te berekenen voor alle betalingen aan — en te vergoeden voor alle stortingen door locale banken, zoolang deze bij de Centrale Bank in voorschot waren.

Provisie, porti en assurantiekosten of eenig percentage van de door de locale Banken gemaakte winsten, werden niet in rekening gebracht.

De bank genoot over 1912 een rijkssubsidie van ƒ 3 400,—.

De Coöperatieve Centrale te Eindhoven zag het aantal lokale banken, dat zich bij haar aangesloten heeft, met 36 toenemen, dientengevolge bedroeg dit aantal aan het einde van 1912, 346.

Het kapitaal bedroeg op 1 Januari 1912 . ..............ƒ 620 000,—

Het vermeerderde in den loop van het jaar, door toetreding van 36 locale banken, met „ 72 000,—

zoodat het kapitaal op 31 December 1912 bedroeg..............ƒ 692 000,—

Op de 346 aandeelen ad ƒ 2 000,—, is gestort 1 pCt. of......ƒ 6 920,—

bijgeschreven uit de winst van vorige jaren..........„ 1 408,44

-------------- „ 8 328,44 zoodat het ongestorte aandeeleu-kapitaal bedraagt..............ƒ 683 671,56

22

In 1912 werd, evenals in voorafgaande boekjaren, een rente berekend van 3,25 en 3,76 pCt. resp. voor Crediteuren en Debiteuren.

De bank genoot over 1912 een rijkssubsidie van ƒ 2 500,—.

Bij de Coöperatieve Centrale Christelijke Boerenleenbank te Alkmaar was op 31 December 1912 ƒ 448 718,32 in deposito, terwijl ƒ 122 476,48'/, aan voorschotten uitstond.

De Credieten voor de verschillende banken gingen de f 50 000,— niet te boven.

De rente voor deposito’s voor onbepaalden tijd bleef het geheele dienstjaar 3,25 pCt., terwijl de rente van sommen voor een jaar vast werd bepaald op pCt. meer dan de in gebruik zijnde rente voor gewone deposito’s.

De rente van voorschotten aan de Banken bleef het geheele dienstjaar 4'/, pCt. plus ’/,„ pCt. provisie.

De bank genoot een rijkssubsidie van ƒ 500,—.

Voor den jaargang 1912 zijn gegevens ontvangen van 830 Boerenleenbanken, terwijl dit aantal voor den vorigen jaargang 733 was.

Van 6 nieuw opgerichte Boerenleenbanken, die het vorige jaar reeds in het Algemeen Register voorkwamen, doch eerst in 1912 in werking zijn getreden, zijn opgaven ingekomen; n.1. de banken te:

Heerhugowaard (n“. 621), Veenendaal, Balk fgemeente Gaasterland), Woudeend (gern. Wijm-britseradeel), Bellingwolde en Woltersum fgem. Ten Boer).

Voorts hebben 91 in den loop van 1912 opgerichte Boerenleenbanken opgaven ingezonden; n.1. de banken te:

Bergen op Zoom, ’t Hof (gemeente Bergeijk), Boxtel, Geertruidenberg, Luijksgestel, Megen, Moergestel, St. Oedenrode, Oosterhout, Rijswijk (N.-B.), Valkenswaard, Mariaheide (gem. Veghel), Velp, Wintelre (gem. Vessem c.a.), Zeeland, Arnhem, Weurt (gem. Beuningen), Buurmalsen, Dode-waard, Bennekom (gem. Ede), Geldermalsen, Gendt, Hengelo (G.), Malden (gem. Heumen), Horssen, Maurik, Poederoyen, Gorinchem, ’sGravenzande, Klaaswaal, Noordeloos, Noordwijk, Ouddorp, Oudenhoorn, Pijnacker, Rozenburg, Strijen, Oude-Tonge, Zevenhuizen, Bussum, Oosthuizen, Opperdoes, Warmenhuizen, Elkerzee, Kapelle, Amerongen, Bunschoten, Hijlaard (gem. Baarderadeel), Jorwerd (gem. Baarderadeel), Koudum (gem. Hemelumer c.a.). Warns (gem. Hemelumer c. a.), Oosterend (gem. Hen-naarderadeel), Wommels (gem. Hennaarderadeel), Kollum (gem. Kollumerland c. a ), St. Johannesga (gem. Schoterland), Steggerda (gem. Weststellingwerf), Wolvega (gem. Weststellingwerf), Makkum (gem. Wonseradeel), Witmarsum (gem. Wonseradeel), Hoonhorst (gem. Dalfsen), Oldemarkt, Dalms-holte fgein. Ambt-Ommen), Appingedam, Bedum, Nieuwbeerta (gem. Beerta), Holwierde (gem. Bierum), Spijk (gem. Bierum), Pieterburen (gem. Eenrum), Musselkanaal (gem. Onstwedde), Wes-terlee (gem. Scheemda), Borgsweer (gem. Termunten), Woldendorp (gem. Termunten), Uithuizen, Usquert, Veendam, Vlagtwedde, Wedde, Winsum, Dalen, Westerbork, Beegden, Afferden (gem. Bergen), Well (gern. Bergen), Lutterade (gem. Geleen), Eckeirade (gem. Gronsveld), Neeritter, Schinveld, Susteren, Berg a. d. Maas (gem. Urmond), Oirlo (gem. Venray) en Wijnandsrade.

23

Thans zijn de navolgende 3 banken voor het eerst in het Algemeen Register vermeld, doch konden wegens den korten duur van hun bestaan geen opgaven verstrekken; n.1. de banken te:

Leeuwarden (No. 845); Boijl (gern. Weststellingwerf) en Bourtange (gem. Vlagtwedde).

Ook voor de Boerenleenbanken volgt hier een Overzicht, dat een vergelijking toelaat tusschen de werkzaamheid dezer banken in 1911 en die in 1912; evenals bij de Spaarbanken zijn, ter bevordering van eene juiste vergelijking, alle instellingen buiten rekening gelaten, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, voor zoover opheffing of oprichting niet de oorzaak daarvan was.

De Inleggersrekening vertoont voor :

Uit de Voorschottenrekening blijkt:

1) Het verschil tusschen deze beide bedragen vindt zijn oorsprong in fouten, die, in vorige opgaven van de Boerenleenbanken, ontvangen, voorkwamen en, hoewel verbetering voor den betreffenden jaargang, ondanks met de besturen der instellingen gevoerde correspondentie, ónmogelijk bleek, thans hersteld zijn.

24

De beide volgende staatjes geven een overzicht van de Actieven en Passieven der Boerenleenbanken in de jaren 1911 en 1912 zoowel de percentsgewijze samenstelling als de betrekkelijke toe-of afneming van elk der samenstellende deelen.

Omtrent de wijze van belegging der gelden, zijn de gegevens van de Boerenleenbanken niet zoo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ruim als van de gewone Spaarbanken, wat vermoedelijk verband houdt met de omstandigheid, dat de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

boekhouding der Boerenleenbanken zoo eenvoudig mogelijk aangelegd is en bij vele dier instellingen in de balans nog geen onderscheiding is gemaakt naar de verschillende groepen van effecten, waarin de waarden belegd zijn. Toch zijn de ontvangen inlichtingen reeds belangrijk genoeg, om ze hier te vermelden en tevens ruim genoeg om reeds vergelijkingen te trekken tusschen de beide jaren 1911 en 1912. Uit het hiervolgend overzicht blijkt, voor zoover de ingekomen formulieren hieromtrent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

25

inlichtingen gaven, hoe de gelden der Boerenleenbanken door deze belegd waren, welk aandeel elk der groepen van belegging in het geheel had en de toe-, resp. afneming van een en ander van 1911 op 1912.

Wat de gekweekte rente betreft, bleek het bij de eenvoudige wijze van boekhouding, door de Boerenleenbanken gevoerd, niet doenlijk deze naar dezelfde groepen, ook voor effecten, te verdoelen ; voor de hoofdgroepen van beleggingswijzen geeft tabel 25 intusEchen een overzicht :

4

26

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn voor 1912 van 825 banken gegevens ingekomen, tegen 724 in 1911. Uit den Verzamelstaat blijkt dat de baten en lasten bij de voor de vergelijking tusschen beide jaren in aanmerking komende Boerenleenbanken en haar procentische samenstellingen zijn geweest als in de beide hiervolgende tabellen 26 en 27 aangetoond wordt:

Hoe de aantallen spaarboekjes, bij de Boerenleenbanken in omloop aan het einde vanhetjaar, naar de grootte van het bedrag verdeeld waren, blijkt uit de volgende tabel, welke tevens doet zien de percentsgewijze verdeeling dier boekjes naar de grootte van het tegoed en de toeneming der aantallen boekjes, in percenten, in elke groep sedert 1911.

27

Ten slotte geeft tabel 29 een overzicht van de aantallen der verleende voorschotten, de verdeeling dezer in percenten naar de grootte van het bedrag en de toeneming sedert 1911.

III. SZP AARKASSEN.

Voor den jaargang 1912 zijn gegevens ontvangen van 28 Spaarkassen, terwijl dit aantal voor den vorigen jaargang 26 was.

Niet ingekomen zijn de opgaven van de Bussumsche R.-K. Spaarkas te Bussum, die in 1911 wel meewerkte.

Van de volgende 3 Spaarkassen, die vorig jaar geen opgaven inzonden, zijn daarentegen voor 1912 w’el gegevens ingekomen :

R.-K. Spaarkas van den R.-K. Volksbond te Breda;

R.-K. Spaarkas „Sparen doet Garen” te B.oosendaal;

Spaarkas onder patronaat van „St. Josef’ te Venray.

Voorts komt de Spaarkas v. d. St. Josephgezellenvereeniging te 's Gravenhage dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voor, doch heeft geen opgaven verstrekt.

28