31 December 1915.

Statistiek der Spaar- en Leenbanken in Nederiand, over het jaar t913/1I

(Samenvatting der uitkomsten over 1913/14 in vergelijking met die over 1912/13).

'S-GRAVENHAGE, GEBR. BELINFANTE.

1915.

Publications du Bureau Central de Statistique des Pays-Bas.

(En vente chez Belinpante Frères, la Haye.}

BIJDRAGEN

TOT DE 0

STATISTIEK ÏAN NEDERLAND.

NIEUWE VOLGREEKS.

Uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek.

r. 223.

Statistiek der Spaar- en Leenbanken in Nederland, over het jaar 1913/14.

(Samenvatting der uitkomsten over 1913/14 in vergelijking met die over 1912/13).

’S-QRAVENHAGE, GEER. BELINFANTE.

1915.

VOORBERICHT.

Vermits de tijdsomstandigheden nog steeds zuinigheid noodig maakten, wordt van den jaargang 1913/1914 *) van de Statistiek der Spaar- en Leenbanken alleen de samenvatting der uitkomsten over 1913 in vergelijking met die over 1912 gepubliceerd.

De copie der tabellen blijft echter bewaard en is ter beschikking van wetenschappelijke onderzoekers.

Evenals het vorige jaar is aan staat 8 der uitkomsten de kolom toegevoegd waarin de gemiddelde rentetax is berekend, gekweekt uit de totale belegging.

Deze berekening, die aan het Bureau is gemaakt van de voornaamste banken, welke nauwkeurige opgaven verstrekt hebben van de gemiddelde rentetax van de beleggingen van verschillenden aard, is op de volgende wijze geschied.

De gemiddelde rentetax is gedeeld op de rente verkregen uit elk onderdeel waardoor men verkrijgt het gemiddelde belegde kapitaal. Deze gemiddelde belegde kapitalen zijn te zamen gevoegd en gedeeld op het totaal bedrag der rente, zoodat men dan verkrijgt het gemiddeld percentage van alle beleggingen.

Voorts is achter de samenvatting der uitkomsten van de Spaarbanken eene opgave toegevoegd van het gemiddelde saldo te goed per inwoner en per boekje van de voornaamste staten der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren, in vergelijking met Nederland.

Aan de samenstelling van dezen jaargang is mede gewerkt door 295 Spaarbanken, 883 Boerenleenbanken, 28 Spaarkassen, 82 Hulpbanken en 17 Banken van Leening, in het geheel dus door 1305 instellingen ; voor den vorigen jaargang waren deze cijfers respectievelijk 292, 830, 28, 82, 17 en 1249. üit deze getallen blijkt, dat het aantal medewerkende Spaarbanken is gestegen met 3, de Boerenleenbanken met 53, terwijl het aantal Spaarkassen, Hulpbanken en Banken van Leening stationnair bleef.

Het aantal niet medewerkende Boerenleenbanken bedraagt 3; dit aantal bestaat uit 2 zelfstandig werkende Boerenleenbanken, waarvan na herhaalde aanvrage, geen opgaven inkwamen en 1 bank, die. hoewel in het Algemeen Register voorkomende, voor dezen jaargang wegens den korten duur van haar bestaan nog geen gegevens kon verstrekken;

1) Deze jaargang omvat de instellingen, waarvan het boekjaar geëindigd is op eenigen datum, liggende tusschen 1 Juli 1913 en 30 Juni 1914; eenvoudigheidshalve wordt in de publicatie gesproken over het jaar 1913 waar eigenlijk 1913/1914 bedoeld wordt.

van alle banken aangesloten bij de Centrale Banken te Eindhoven, Utrecht en Alkmaar zijn gegevens ontvangen, dank zij de welwillende medewerking ondervonden van de administratie en inspectie dezer banken.

Hieronder volgt het saldo te goed der inleggers over:

’s-Gravenhage, 20 December 1916.

De Directeur van het Centraal Bureau voor de Statistiek,

H. W. METHORST.

Samenvatting der Uitkomsten van de Statistiek over 1913 in vergelijking met die over 1912.

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]sr.

Voor den jaargang 1913 zijn gegevens ontvangen van 295 Spaarbanken, die aan het einde van het boekjaar op 2 158 556 boekjes / 313 542 546,42 verschuldigd waren, terwijl voor den vorigen jaargang van 292 Spaarbanken inlichtingen ontvangen waren, met een saldo tegoed der inleggers ad f 300 360 084,49 op 2101 173 boekjes.

Niet ingekomen zijn de opgaven van de volgende 3 Spaarbanken, die in 1912 wel meewerkten:

Spaarbank van het Departement Vollenhove der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Vollenhove {Stad).

Stuiversspaarbank te Groningen.

Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te Hoogeveen.

Van de volgende 2 Spaarbanken, die voor 1912 geen opgaven hadden ingezonden, zijn voor 1913 gegevens ontvangen, n.1. ;

Spaarbank van het Departement Bellingwolde der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Bellingwolde.

Nutsspaarbank te Oude-Pelcela.

I

De navolgende 6 Spaarbanken komen dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voor, doch hebben geen opgaven ingezonden :

Spaarbank „St. Michaël” te St. Michielsgestel.

Patronaatsspaarbank te Beek (Gemeente Ubbergen).

Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te Schoonhoven.

Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te Amsterdam.

Nutsspaarbank te Ilpendam.

Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te Utrecht.

Van de 4 hieronder genoemde Spaarbanken, die dit jaar eveneens voor het eerst in het Algemeen Register voorkomen, zijn echter wel opgaven ingekomen, n.1.:

Nutsspaarbank te Den Burg (Gemeente Texel).

Nutsspaarbank te Wolphaartsdijk.

Vereeniging Spaarbank te Bierum.

Nutsspaarbank te Hoogkerk.

Dit jaar komen de navolgende 5 Spaarbanken niet meer in het Algemeen Register voor ;

Schoolspaarbank te Winsaen (Gemeente Ewijk).

Spaar- Inleg- en Voorschotbank van Eibergen, Neede e. o. te Eibergen.

Nutsspaarbank te Schermerhorn.

Coöperatieve Voorschot- en Spaarbank te Oosterwolde (Gemeente Ooststellingwerf).

Nuts Crediet- en Spaarbank „de Volksbank” te Winschoten.

Ook thans zijn, ter bevordering eener juiste vergelijking, in deze inleiding doorloopend, zoowel bij de Spaarbanken als bij de overige instellingen, in dit werk behandeld, dus ook bij de Boerenleenbanken, Spaarkassen, Hulpbanken en Banken van Leening, alle instellingen geëlimineerd, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, tenzij opheffing of oprichting de oorzaak daarvan was.

Bij de overige Spaarbanken bleek het saldo tegoed der inleggers op 1 Januari 1912 en op 1 Januari en 31 December 1913 achtereenvolgens te hebben bedragen ƒ289325427,—, ƒ300176319,— en f 313029834,— en ie dit derhalve toegenomen met respectievelijk 3,75 en 4,28 pCt.

In het geheel vertoont de Inleggersrekening voor:

Voor de Kapitaalrekening zijn evenals vorig jaar door 270 Spaarbanken gegevens verstrekt. De staatjes 2 en 3 geven een overzicht van de Actieven en Passieven en van de verhoudingen tusschen de desbetreffende cijfers voor 1912 en die voor 1913 bij de in beide jaargangen voorkomende instellingen.

Tevens blijkt daaruit, hoe op het einde van het jaar de actieven en passieven percentsgewijze samengesteld waren:

1) Het verschil tusschen deze beide bedragen, vindt zijn oorsprong in fouten, die, in vorige opgaven van de Spaarbanken ontvangen, voorkomen en, hoewel verbetering voor den betreffenden jaargang, ondanks met de besturen der instelling gevoerde correspondentie, onmogelijk bleek, thans hersteld zijn.

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn in 1913 van 220 Spaarbanken, tegen 22ö in 1912 gegevens ontvangen. Uit de Verzamelstaten blijkt, dat de baten en lasten, bij de in beide jaargangen voorkomende met de in 1913 voor het eerst vermelde instellingen en haar percentsgewijze samenstellingen zijn geweest, als in tabellen 4 en 5 aangetoond wordt:

Voor de Kapitaalrekening waren in 1913 geen gegevens verstrekt door 25 Spaarbanken, welke die wel voor de Inleggersrekening ingezonden hadden; deze 25 Spaarbanken waren op het einde van 1913 op 10 723 boekjes ƒ 2 250 379,88’ verschuldigd.

Voor de Winst- en Verliesrekening waren in 1913 geen gegevens verstrekt door 75 instellingen, welke die voor de Inleggersrekening wel ingezonden hadden; deze 75 Spaarbanken waren op het einde van 1913 op 38 640 boekjes ƒ 10 657 417,31’ verschuldigd.

270 Spaarbanken met een totaal bedrag tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad ƒ 311 292 166,53’ hebben voor dezen jaargang opgaven verstrekt nopens den aard der beleggingen

barer kapitalen. In den vorigen jaargang waren eveneens door 270 Spaarbanken zulke opgaven ingezonden, met een saldo tegoed der inleggers op bet einde van bet jaar ad ƒ 297 954 549,11'.

Tabel 6 toont, boe de Spaarbanken de baar toevertrouwde gelden, naar de verscbillende groepen van beleggingen verdeeld, belegd bebben en tevens blijkt eruit in percenten, welk aandeel voor rekening van elke groep komt.

Naar dezelfde groepen verdeeld bedroegen de gekweekte rentebedragen in totaal en in percenten :

Uit de ontvangen opgaven nopens de gemiddelde rentetax in pCt. gekweekt met de verscbillende categorieën van beleggingen, is, voor zooveel betreft de spaarbanken, welke op 31 December 1913 een saldo tegoed badden van een half millioen gulden of meer, en aan deze statistiek bebben medegewerkt, bet in Tabel 8 vermelde samenvattend overzicht bewerkt. Totaliseering dezer gegevens is uit den aard der zaak niet mogelijk.

2

10

De 295 Spaarbanken, die voor dezen jaargang van de statistiek gegevens verschaft hebben, waren gezamenlijk verschuldigd aan de inleggers op het einde van het jaar f 313 542 546,42, waarvan komt ten laste van de Rijkspostspaarbank met 1537 kantoren f 183 791 105,19’ en ten laste van de overige Spaarbanken ƒ 129 751 441,22’,

Einde 1912 was de Rijkspostspaarbank met 1525 kantoren ƒ 176 656 810,65 en waren de overige 291 Spaarbanken ƒ 123 703 273,84 aan hare respectieve inleggers verschuldigd.

Einde 1912 waren bij de Rijkspostspaarbank in omloop 1607 016, bij de overige Spaarbanken 494157 en in het geheel 2 101 173 boekjes. Einde 1913 waren deze getallen achtereenvolgens 1 648 720, 509 836 en 2 158 556. Einde 1912 was er één spaarbankboekje op de 2,91 inwoners en einde 1913 één op de 2,96 inwoners.

De aantallen boekjes waren naar de grootte van het tegoed als volgt verdeeld :

Tabel 10 toont in elk der jaren 1912 en 1913 de percentsgewijze verdeeling der spaarbankboekjes naar de grootte van het tegoed en voorts de toeneming der aantallen boekjes in percenten in elke groep sedert 1912.

11

De cijfers doen zien, dat zoowel bij de Rijkspostspaarbank als bij de overige Spaarbanken de saldo’s van f 1000,— en hooger, het sterkst zijn toegenomen.

Het gemiddeld tegoed bedroeg:

Voor de beroepsstatistiek zijn door 131 Spaarbanken de beroepen aangegeven van 159 608 nieuwe inleggers, waarvan 131 420 nieuwe inleggers zijn van de Rijkspostspaarbank, en 28188 van de overige Spaarbanken.

Tabel 13 geeft een overzicht van de uitkomsten dezer beroepsstatistiek in totaal en in percenten over de jaren 1912 en 1913.

12

Tabel 13» geeft een overzicht van het gemiddelde saldo te goed per inwoner en per boekje van de voornaamste landen der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren in vergelijking met Nederland.

13

Hierbij dient in aanmerking genomen te worden dat het gebruik dat van de spaarbanken voor belegging van gelden gemaakt wordt, mede beïnvloed wordt door de bepalingen welke daarvoor zijn vastgesteld. In het eene land is het maximum voor het saldo te goed hooger dan in het andere land, elders is dit aan geen beperking onderworpen. Ook de hoegrootheid der rente is van invloed

14

en de bepaling of éen spaarder meer dan éen spaarbankboekje mag bezitten. Door deze en dergelijke verschilpunten in de bepalingen, die voor het gebruik zijn vastgesteld, zijn de gegevens van land tot land niet zonder meer met elkander te vergelijken. Door dit verschil zullen het ook in heteene land hoofdzakelijk „kleine luyden” zijn die hun geld in de spaarbanken in bewaring geven, terwijl elders ook andere klassen der bevolking van dit Instituut gebruik zullen maken. De bovengenoemde tabel geeft dan ook meer een beeld van den omvang der bemoeiingen van de spaarbanken in de verschillende landen dan van het sparen. Immers in hoeverre nog van andere spaargelegenheid gebruik gemaakt wordt (verzekering, deposito’s), dan wel aanstonds efiecten gekocht worden of gelden in handel en industrie belegd worden, blijkt uit deze cijfers geenszins. Het zou zeker, indien het mogelijk ware, aanbeveling verdienen, elk van deze punten nader te onderzoeken. Wat de verzekering betreft, zouden de maatschappijen eene splitsing moeten maken van hunne verzekerden naar de nationaliteiten met vermelding van de gestorte premiën en het verzekerd bedrag.

De herleiding der vreemde munten in de Nederlandsche munt heeft plaats gehad overeenkomstig de tabellen voorkomende in den Post- telegraaf- en telephoongids, voor de postwissels naar het buitenland.

II. BOERENLEENBANKB H.

Van de 88G in het Algemeen Register genoemde lokale Boerenleenbanken waren op 31 December 1913 aangesloten bij de Centrale Bank te Utrecht 473 *), bij die te Eindhoven 363 en bij die te Alkmaar 36, samen 872.

Bij de Centrale Bank te Utrecht waren op 31 December 1913 aangesloten de locale banken te :

Aalten, Aar (Ter), Achlum, Akersloot, Akmarijp, Alphen, Alkemade, Almen, Ameland, Ame-rongen, Amstelveen, Andijk, Anerveen, Angerloo, Anjum, Annaland (St.), Arina-Paulowna, Apeldoorn, Apelkanaal (Ter), Appelscha, Appingedam, Arnhem, Asperen, Avenhorn, Azewijn, Baarn, Babberich, Baflo, Bakhuizen, Balk, Barendrecht, Barneveld '), Barsingerhorn, Bathmen, Bedum, Beek, Beekbergen, Beemeter, Beerta, Beets, Beilen, Bellingwolde, Benedenknijpe, Bennekom, Bergambacht, Berkel en Rodenrijs, Berkhout I, Berkhout II, Beverwijk, Blaricum, Blauwhuis, Blij ham. Bodegraven, Bode-gravensche-Meije, den Bommel, Boornbergum, Borculo, Borger, Borgsweer, Borne, Boschkapelle, Boskoop, Bourtange, Bovensmilde, Boijl, Bredevoort, Breedenbroek, Breukelen, Broek in Waterland, Broek op Langendijk, Brummen, Buinen, Buinerveen, Bunschoten, den Burg, Burgerbrug, Burgwerd, Bussum, Buurmalsen, Clinge, Cloese, Colmschate, Cubaard, Dalen, Dalerveen, Dalfsen, Dedemsvaart, Deinum, Delden, Delft, Diemen, Dinxperlo, Dirkshorn, Dirksland, Dodewaard, Doniaga, Donkerbroek, Doornspijk, Dragster-Compagnie, Dreischor, Driel, Duiven, Dwingelo, Edam, Eelde, Eemnes, Eerbeek, Elden, Elkerzee, Eist, Emmen, Emraer-Compascuum, Enkhuizen, Epe, Erica, Etten, Exloo, Ezinge, Farmsum, Fijnaart, Franeker, Gasselternijveen, Geldermalsen, Genemuiden, Gerkesklooster, Giessen-

1) In het verslag van de Coöperatieve Centrale Raiffeisenbank te Utrecht wordt vermeld dat op 31 December 1918 het aantal aangesloten banken 4-75 bedraagt. Aangezien echter de Banken te Barneveld en Leeuwarden niet het karakter van een boerenleenbank dragen, zijn zij niet in het Algemeen Register vermeld.

15

dam, Giessen-Nieuwkerk, Goor, Gorinchem, Gorssel, Gouda, Gouderak, Graauw, ’s-Graveland, ’s-Gravenhage, ’s-Gravenzande, Groot-Ammers, Groot-Schermer, Grijpskerk, Grijpskerke, Haaksbergen, Haamstede, Haarlemmermeer, Haarzuilens, Hardenberg (Ambt-), Haren, Harmelen, Harreveld, Haskerborne, Hattern, Hazerswoude, Heeg, Heerde, ’s-Heerenberg, Heer-Hugowaard, Heino, Hekelingen, Hellendoorn, Hengelo (G.), Hengelo (Ov.). Hengstdijk, Herkingen, Herwen en Aerdt, Herwijnen, Hillegom, Hoedekenskerke, Hollandscbe-Veld, Holten, Holwierde, Homraerts, Hoogersmilde, Hooge-veen. Hoogwoud, Houten, Huizen (N.-H.), Hulst, Hylaard, St. Jan-Steen, Kapelle, Jisp, Jorwerd, Jubbega, Jutphaas, Kamerik, Kamperveen, Katwijk a/d. Rijn, Katwijk aan Zee, Klaaswaal, Klooster-veen, Kloosterzande, Knollendam, Koedijk, Koegras, Koekange, Koewacht, Kollum, Kortezwaag, Koudekerke, Koud urn, -Krabbendijke, de Krim, Kruiningen, Kwadijk, Lamswaarde, Landsmeer, Langezwaag, Langweer, Laren (G.), Laren (N'.-H.), Leek (de), Leens, Leiden, Leiderdorp, Lekkerkerk, Leeuwarden i), Leeuwarden (N.K.), Leeuwarden (O.Z.K.), Leusden, Lichtenvoorde, de Lier (Kom), de Lier c. a., Linschoten, Lippenhuizen, Lisse, Loenen (Veluwe), Loosdrecht, Lopik, Loppersum, Losser, Luinjeberd, Maarssen, Maasland, Makkum, Markelo, Maurik, Meeden, de Meern, Menaldum, Meppel, Middelie, Middelstum, Midsland, Mussel, Molênaarsgraaf, Monnikendam, Monster, Moordrecht, Musselkanaal, Naaldwijk, Nederhorst den Berg, Ketterden, Nibbixwoud, Nieuwbeerta, Nieuw-Dordrecht, Nieuwenhoorn, Nieuwe-Niedorp, Nieuwendam, Nieuwe-Pekela, Nieuwerkerk a/d. LJssel, Nieuwe-Schans, Nieuwleusen, Nieuw-Namen, Nieuwolda, Nieuw-Weerdinge, Noordbroek, Noorddijk, Noordeloos, Noorden, Noordijk bij Neede, Noordscharwoude, Noordwijk, Noordwijkerhout, Norg, Nunspeet, Nijbroek, Odoorn, Gene, Oldeboorn, Oldeholtpa, Oldehove, Oldenbroek, Ommen (Ambt), Ooltgens-plaat, Oostburg, Oosterend, Oosterhesselen, Oostermeer, Oosterzee, Oosthuizen, Oostvoorne, Oostwoud, Oranjedorp, Ossenisse, Oud-Beijerland, Ouddorp, Oudega, Oudehorne, Oudendijk, Oudenhoorn, Oudenrijn, Oude-Pekela, Ouderkerk a/d. Amstel, Ouderkerk a/d. IJssel, Oude-Tonge, Oude-Wetering, Oudkarspel, Ouwerkerk, St. Paneras, Papendrecht, Peize, Pernis, Petten, Pieterburen, Poederoijen, Pijnacker, Rectum—Ypelo, Rheden, Ridderkerk, Ried, Rijswijk (N.-B.i, Rijswijk (Z.-H.), Rockanje, Roden, Roelofarendsveen, Rolde, Roodhuis, Roordahuizum, Roswinkel, Rotterdam (Charlois), Rotterdam H, Rottevalle, Rozenburg, Ruurlo, Sassenheim, Schagen, Schagerbrug, Schalkwijk, Schellinkhout, Schermerhorn, Scherpenzeel, Schildwolde, Schoorl, Schoterland, Silvolde, Sijbekarspel, Sint-Nicolaasga, Sleen, Sloten I (N.-H.), Sloten II (N.-H.), Sloten (Fr.), Sloterdijk, Smilde, Soest, Sommelsdijk, Spanbroek, Spankeren, Spijk, Spijkenisse, Stad a/h. Haringvliet, Stadskanaal, Stavenisse, Steenderen, Steenderen-Drempt, Steenwijkerwold, Stolwijk, Stompwijk, Stoppeldijk, Stoutenburg, Strijen, Ter-breggen. Ter Neuzen, Terwispel, Tholen, Tijnje, Tzum, Uitgeest, Uithoorn, Uithuizen, Uithuizer-meeden, Ulft, Ureterp, Ursem, Usquert, Utrecht, Utrecht en Achttienhoven, Vaassen, Varsseveld, Veendam, Veenendaal, Vinkeveen, Vierpolders, Vlaardingen, Vlagtwedde, Vollenhove (Ambt), Voorburg, Voorhout, Voorschoten, Voorst, Vorden, Vries, Vroomshoop, Waddinxveen, Warffum, Warga, Warmenhuizen, Warmond, Warns, Warnswerd, Wartena, Wassenaar, Wateringen, Waverveen, Wedde, Weerdinge, Wekerom, Wemeldinge, Werkendam, Werkhoven, Wervershoof, Westerblokker, Westerbork, Westerbroek, Westerlee, Westervoort, Westwoud, Westzaan, Wezep, Wieringen, Wieuwerd, Wilsum, Winkel, Winsum (Fr.), Winsum (Gr.), Winterswijk, Wirdum, Witmarsum, Woldendorp, Woltersum, Wommels, Workum, Wortner, Woudenberg, Woudsend, Wouw, Wijdenes, Wijdewormer, Wijk aan Zee en Duin, Wijk bij Duurstede, Wijnbergen, Wijnjeterp, Wijster, Yerseke, IJzerlo, Zaandam, ’t Zandt, Zeddam, Zelhem, Zevenaar, Zevenhuizen, Zoeterwoude, Zuid-Barge, Zuiddorpe, Zuidhorn, Zuidland, Zuidlaren, Zuid-Scharwoude, Zuidwolde (Gr.), Zuidwolde (Dr.), Zunderdorp, Zutphen, Zwaag, Zwaagdijk, Zweeloo, Zwolle (Groenlo) en Zwijndrecht.

1) Zie noot bladz. 14..

16

Bij de Centrale Bank te Eindhoven waren op 31 December 1913 aangesloten de lokale banken te:

Aardenburg, Aarle-Rixtel, Abcoude, Acht, Afferden (G.), Afferden (L.), Albergen, Alphen, Altforst, America, Ammerzoden, Appeltern, Arcen, Asten, Axel, Baardwijk, Baarlo, Baexem, Barendrecht, Barger-Compascuum, Batenburg, Beegden, Beek (L.), Beers, Beesd, Beesel, Beifeld, Bemmel, Berg a. d. Maas, Bergen (L.), Bergen op Zoom, Berg en Terblijt, Bergeijk, Bergeijk ’t Hof, Berghuizen, Berkel (N.-B.), Berkel (Z.-H.), Beriicum, Best, Beugen, Biadel, Bleiswijk, Blerick, Blitterswijk, Bocholtz, Boekel, Boerhaar, Borkel, Born, Bornerbroek, Boskoop, Boxmeer, Boxtel, Breda, Budel, Buggenum, Bunde, Caberg, Cadier en Keer, Coevorden, Cuijk, Dalmsholte, Denekamp, Deurne, Didam, Dieden, Dinther, Dongen, Donk, Dreumel, Drunen, Duizel, Düngen (den), Dussen, Echt, Eckeirade, Eede, Eerde, Eersel, Eysden, Eijs-Wittern, Ell, Elsloo, Epen-Wittein, Etten, Fijnaart, Gaanderen, Gassei, St. Geertruidenberg, Geesteren, Geffen, Geldrop, Gellicum, Gendringen, Gendt, Ginneken, Goirle, Grathem, Grevenbicht, Groesbeek, Gronsveld, Grootebroek, Grubbenvorst, Haaren, Haarle, Haarsteeg, Haastrecht, Haelen, Halsteren, Haps, Haren, Hatert, Heel, Heer, Heesch, Heeten, Heeze, Heino, Helden (dorp), Hengelo (G.), Herkenbosch, Hernen, Herpt, Herten, Het Schijf, Heumen, Herveld, Heijen, Heijthuizen, Hoensbroek, Hoeven, Hoonhorst, Horn, Horssen, Horst, Hout (den), Houthem, Houtrakpolder, Huisseling, Hulsberg, Hunsel, Ittervoort, Kaatsheuvel, Kerk-Driel, Kerkrade, Kessel, Kethel, Keijenburg, Klimmen, Koningsbosch, Lage-Mierde, Lage-Zwaluwe, Langenboom, Langeveen, Lattrop, Ledeacker, Leende, Leeuwen, Leidschen-dam, Leveroy, Liempde, Lierop, Lieshout, Liesset, Linne, Lith, Lithoyen, Loon op Zand, Lopik, Lottum, Luiksgestel, Lutte (de), Lutterade, Maasbommel, Maasbracht, Maasbree, Maashees, Maasniel, Made, Malden, Maren, Margraten, Mariaheide, Mechelen (G.), Mechelen-Wittern, Meerlo, Meerssen, Megen, Melick, Meeterik, Meijel, Mheer, Middelaar, Mierlo-Hout, Milheeze, Mill, Moergestel, Mook, Montfoort, Montfort, Munstersche-Veld, Mijdrecht, Naaldwijk, Nederweert, Neer, Neerasselt, Neerbosch en Hees, Neeritter, Neerkant, Nieuwenhagen, Nieuwkuik, Nieuw-Schoonebeek, Nieuwstadt, Nistelrode, Noord-broek. Nootdorp, Notter en Zuna, Nuenen, Nuth, Nijmegen, St. Odilienberg, St. Oedenrode, Oeffelt, Oegstgeest, Oerie, Ohe en Laak, Oirlo, Oisterwijk, Oldemarkt, Ölst, Oostburg, Oosteind, Oosterhout, Ootmarsum, Oploo, Ospel, Ossendrecht, Ottersum, Oudenbosch, Oude*Tonge, Oudewater, Overasselt, Overloon, Overschie, Oyen, Panningen, Pey-Echt, St Pieter, Poeldijk, Posterholt, Princenhage, Puiflijk, Pijnacker, Raalte, Reek, Reeuwijk, Reusel, Reuver, Reijmerstok, Roggel, Roosendaal, Rosmalen, Rossum, Ruephen, Rijekevoort, Rijen, Rijsbergen, Rijswijk (Z.-H.), Sambeek, Schaesberg, Schayk, Schalkhaar, Schelle, Schimmert, Schinnen, Schin op Geulle, Scbinveld, Schipluiden, Schoten, Schijndel, Sevenum, Simpelveld, Slagharen, Someren, Son, Spaarnwoude, Spaubeek, Sprundel, Standdaarbuiten, Steenbergen, Steenwijkerwold, Steggerda, Stein, Stevensweert, Stramproy, Stratum, Strijp, Susteren, Swalmen, Teteringen, Thorn, Tilburg, Tongeire, Tubbergen, Tungelroy, Twello, Ubach over Worms, Ubachsberg, Uden, Udenhout, Ulestraten, Valburg, Valkenswaard, Varik, Vasse, Veghel, Velden, Veldhoven, Velp (N.-B ), Venlo, Venray, Vierlingsbeek, Vinkel, Vlierden, Vlodrop, Vlijmen, Voerendaal, Volkel, Vorsten-bosch, Vortum, Vucht, Vijlen, Wagenberg. Wamel, Wanroy, Wanssum, Waspik, Weerselo, Weert, Wehl, Well, Wessern, Westdorpe, Westerhoven, Weurt, Wilré (Oud-Vroenhoven), Winssen, Wintelre, Woensel, Wolvega, Wijehen, Wijlre, Wijnandsrade, IJsselmuiden, IJsselstein, TJzendijke, Zeeland, Zesgehuchten, Zevenbergechenhoek, Zuid-Beijerland, Zundert, Zwolle en Zijtaart.

Bij de Centrale Bank te Alkmaar waren op 31 December 1913 aangesloten de lokale banken te:

Akersloot, Alkmaar, Anna-Paulowna, Assendelft, Beemster, Bennebroek, Bergen (N.H.), Bovenkarspel, Castricum, Driehuizen-Velzen, Egmond-Binnen, Haarlem,Harenkarspel,Heemskerk, Heemstede, Heer-Hugowaard, Heiloo, Hoogwoud, Ilpendam, Limmen, Loosduinen, Lutjebroek, Medemblik, Noord-Scharwoude, Obdam, Oosterblokker, Opperdoes, de Rijp, Schagen, Spierdijk, Uitgeest, Warmenhuizen, Westerblokker, Wognum, ’t Zandt en Zuid-Scharwoude.

17

De Balans op 31 December 1913 der Coöperatieve Centrale te Utrecht luidde:

Balansrekening op 31 December 1913.

f 6 629 365,18®

De Winst- en Verliesrekening over 1913 luidde:

Winst- en Verliesrekening over 1913.

Winsten.

ƒ 62 210,44

3

18

De Winst- en Verliesrekening sluit dit jaar met een bedrag van.........ƒ 6 324,73'

Voorgesteld wordt daarvan ;

Af te schrijven op de rekening „Meubilair”..........ƒ nbsp;727,63'

en op de rekening kantoorgebouw Drift 13..........„ 1 208,58’

----------- „ 1 036,22

Zoodat overblijft een bedrag van ... ƒ 4388,51’

Hiervan moet in het reservefonds worden gestort:

volgens art. 7 sub b der Statuten, de gelden die de leden bij hunne toetreding betalen............................ nbsp;180,—

Blijft .... ƒ 4 208,51’

en voorts dit bedrag, overeenkomstig art. 40 der Statuten, in het reservefonds te storten, dat daardoor zal stijgen tot ƒ 86 856,51.

De Balans op 31 December 1913 der Coöperatieve Centrale te Eindhoven luidde :

Balansrekening op 31 December 1913.

Passieven.

19

De Winst- en Verliesrekening over 1913 luidde:

f 125 506,966

Door voortdurende verlaging der effecten-koersen, heeft er over 1913 op het effectenbezit een afschrijving plaats gehad van ƒ 104ö26,75; dientengevolge bleef er na afboeking van de geheele reserve, nog een verliessaldo van ƒ 11 036,04®.

De Balans op 31 December 1913 der Coöperatieve Centrale Christelijke Boerenleenbank te Alkmaar luidde:

De Winst- en Verliesrekening over 1913 luidde:

• 19. Winst- en Verliesrekening over 1913.

ƒ 22 524,76

20

Voor wat het bedrijf der Centraalbanken aangaat, ontleenen we aan haar verslagen over 1913, dat bij die te Utrecht aan het einde van het jaar ƒ 0 888 518,76’ in deposito was en f 2 752 131,65 aan voorschotten uitstond.

Voor zoover de belegde gelden niet dienden om voorschotten te geven aan aangesloten banken, of in effecten waren belegd, werden zij uitgezet op Beleening tegen onderpand van effecten.

De waarde der onderpanden voor de belegde gelden overtrof steeds het uitgezette bedrag met meer dan het verplichte surplus ad 10 pCt.

Het bepaalde maximum, hetwelk aan een lid tot wederopzeggens toe werd verleend, bleef gehandhaafd op ƒ 50 000,— en werd, indien daarvoor termen aanwezig waren, verhoogd tot een maximum van ƒ 70 000,— gedurende een bepaald tijdsverloop of tot een bepaalden datum en steeds tot wederopzeggens toe. Waar zulks noodig bleek, werden deze credieten opnieuw vastgesteld.

Het ten vorigen jare met machtiging van.de individueele leden van den Raad van Toezicht aan een lid toegestane maximum crediet van ƒ 100 000,— bleef ongewijzigd.

De rente in Rekening-Courant bedroeg :

• a. 3,25 pCt. ’sjaars, door de Centrale Bank te vergoeden voor alle stortingen van — en te berekenen voor alle betalingen aan de locale banken, zoolang deze van de Centrale Bank te vorderen hadden ;

• b. 4,2.5 pCt. ’sjaars, door de Centrale Bank te berekenen voor alle betalingen aan — en te vergoeden voor alle stortingen door locale banken, zoolang deze bij de Centrale Bank in voorschot waren.

Provisie, porti en assurantiekosten of eenig percentage van de door de locale Banken gemaakte winsten, werden niet in rekening gebracht.

De bank genoot over 1913 een rijkssubsidie van ƒ 3 400,—.

De Coöperatieve Centrale te Eindhoven zag het aantal lokale banken, dat zich bij haar aangesloten heeft, met 19 toenemen, dientengevolge bedroeg dit aantal aan het einde van 1913, 363.

Het kapitaal bedroeg op 1 Januari 1913...............ƒ 692 000,—

Het vermeerderde in den loop van het jaar, door toetreding van 19 locale banken, met „ 38 000,—

f 730000,—

Doch verminderde door de afrekening met de in 1912 uitgetreden Boerenleenbanken van Oirschot en ’s-Heerenhoek met................ nbsp;4 000,—

zoodat het kapitaal op 31 December 1913 bedroeg..............ƒ 726 000,—

Op de 363 aandeelen ad ƒ 2 000,—, is gestort 1 pCt. of......ƒ 7 260,—

bijgeschreven uit de winst van vorige jaren..........„ 1 725,83

f 8 985,83

en terugbetaald aan Oirschot en ’s-Heerenhoek.........„ nbsp;nbsp;16,59

---------- „ nbsp;nbsp;8 969,24

zoodat het ongestorte aandeelen-kapitaal bedraagt..............f 717 030,76

In 1913 werd, evenals in voorafgaande boekjaren, een rente berekend van 3,25 en 3,75 pCt. resp. voor Crediteuren en Debiteuren.

De bank genoot over 1913 een rijkssubsidie van ƒ 2 500,—.

21

Bij de Coöperatieve Centrale Christelijke Boerenleenbank te Alkmaar was op 31 December 1913 f 296 881,68'/j in deposito, terwijl f 233199,00 aan voorschotten uitstond.

De Credieten voor de verschillende banken gingen de ƒ 50 000,— niet te boven.

De rente voor deposito’s voor onbepaalden tijd bleef het geheele dienstjaar 3,25 pCt., terwijl de rente van sommen voor een jaar vast werd bepaald op '/j pCt. meer dan de in gebruik zijnde rente voor gewone deposito’s.

De rente van voorschotten aan de Banken bleef het geheele dienstjaar 4'/j pCt. plus ‘z,, pCt. provisie.

De bank genoot een rijkssubsidie van / 500,—.

Voor den jaargang 1913 zijn gegevens ontvangen van 883 Boerenleenbanken, terwijl dit aantal voor den vorigen jaargang 830 was.

Van 2 nieuw opgerichte Boerenleenbanken, die het vorige jaar reeds in het Algemeen Register voorkwamen, doch eerst in 1913 in werking zijn getreden, zijn opgaven ingekomen; n.1. de banken te :

Boijl (gemeente Weststellingwerf) en Bourtange (gern. Vlagtwedde).

Voorts hebben 52 in den loop van 1913 opgerichte Boerenleenbanken opgaven ingezonden ; nl de banken te :

Borkel, Duizel, Hoeven, Lage Mierde (gemeente H. en L. Mierde), Vinkel (gem. Nuland), het Schijf (gem. Rucphen), Batenburg, Wekerom (gem. Ede), Nunspeet (gern. Ermelo), Gendringen, Mechelen (gem. Gendringen), Almen (gem. Gorssel), Herwijnen, Laren (Geld.), Ruurlo, Asperen, Zuid-Beijerland, Boskoop, Hekelingen, Herkingen, Oegstgeest, Pernis, Vierpolders, Bennebroek, Sloten (N.-H.), Winkel, Wijdewormer, St. Annaland, Ter Neuzen, Ouwerkerk. Utrecht, Loosdrecht, Lopik, Rottevalle (gern. Achtkarspelen), Wanswerd (gern. Ferwerderadeel), Haskerhorne (gern. Haskerland), Oudehorne (gern. Schoterland), Oostermeer (gern. Tietjerksteradeel), Oldeboorn (gern, ütingeradeel), Bornerbroek (gern. Borne), Colmschate (gern. Diepenveen), Heino, Heino, Tubbergen, Beerta, Meeden, Nieuwe-Schans, Noordbroek, Oude-Pekela, Blijham (gern. Wedde), Koningsbosch (gern. Echt) en Houthem.

De Boerenleenbank te Nieuwe-Pekela, die dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voorkomt, kon wegens den korten duur van haar bestaan nog geen opgaven verstrekken.

De banken te ’s-Heerenhoek en te Leeuwarden komen dit jaar niet meer in het Algemeen Register voor.

Ook voor de Boerenleenbanken volgt hier een Overzicht, dat een vergelijking toelaat tusschen de werkzaamheid dezer banken in 1912 en die in 1913; evenals bij de Spaarbanken zijn, ter bevordering van eene juiste vergelijking, alle instellingen buiten rekening gelaten, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, voor zoover opheffing of oprichting niet de oorzaak daarvan was.

22

De Inleggersrekening vertoont voor;

Uit de Voorschottenrekening blijkt:

gt;) Het verschil tussehen deze beide bedragen vindt zijn oorsprong in fouten, die, in vorige opgaven van de Boerenleenbanken, ontvangen, voorkwamen en, hoewel verbetering voor den betreffenden jaargang, ondanks met de besturen der instellingen gevoerde correspondentie, onmogelijk bleek, thans hersteld zijn.

23

De beide volgende staatjes geven een overzicht van de Actieven en Passieven der Boerenleenbanken in de jaren 1912 en 1913 zoowel de percentsgewijze samenstelling als de betrekkelijke toe-of afneming van elk der samenstellende deelen.

Omtrent de wijze van belegging der gelden, zijn de gegevens van de Boerenleenbanken niet zoo ruim als van de gewone Spaarbanken, wat vermoedelijk verband houdt met de omstandigheid, dat de boekhouding der Boerenleenbanken zoo eenvoudig mogelijk aangelegd is en bij vele dier instellingen in de balans nog geen onderscheiding is gemaakt naar de verschillende groepen van eöecten, waarin de waarden belegd zijn. Toch zijn de ontvangen inlichtingen reeds belangrijk genoeg, om ze hier te vermelden en tevens ruim genoeg om reeds vergelijkingen te trekken tusschen de beide jaren 1912 en 1913. Uit het hiervolgend overzicht blijkt, voor zoover de ingekomen formulieren hieromtrent

24

inlichtingen gaven, hoe de gelden der Boerenleenbanken door deze belegd waren, welk aandeel elk der groepen van belegging in het geheel had en de toe-, resp. afneming van een en ander van 1912 op 1913.

Wat de gekweekte rente betreft, bleek het bij de eenvoudige wijze van boekhouding, door de Boerenleenbanken gevoerd, niet doenlijk deze naar dezelfde groepen, ook voor effecten, te verdeden ; voor de hoofdgroepen van beleggingswijzen geeft tabel 25 intusschen een overzicht:

25

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn voor 1913 van 876 banken gegevens ingekomen, tegen 825 in 1912. Uit den Verzamelstaat blijkt, dat de baten en lasten bij de voor de vergelijking tusschen beide jaren in aanmerking komende Boerenleenbanken en haar procentische samenstellingen zijn geweest als in de beide hiervolgende tabellen 26 en 27 aangetoond wordt:

Hoe de aantallen spaarboekjes, bij de Boerenleenbanken in omloop aan het einde van het jaar, naar de grootte van het bedrag verdeeld waren, blijkt uit de volgende tabel, welke tevens doet zien de percentsgewijze verdeeling dier boekjes naar de grootte van het tegoed en de toeneming der aantallen boekjes, in percenten, in elke groep sedert 1912.

4

26

Ten slotte geeft tabel 29 een overzicht van de aantallen der verleende voorschotten, de verdeeling dezer in percenten naar de grootte van het bedrag en de toeneming sedert 1912.