31 December 1916.

BIJDRAGEN

TOT DE

STATISTIEK YAN NEDERLAND

NIEUWE VOLGREEKS.

üiteeveii door het Centraal Bureau voor de Statistiek, o i'

Statistiek der Spaar- en Leenbanken in Nederland, over het jaar 1914/1915,

(Samenvatting der uitkomsten over 1914/15 in vergelijking met die over 1913/14).

’S-GRAVENHAGE, GEBE. BELINEANÏE.

1916.

■d

Gedrukt bij Gebrs. J. H. van Langenhuysen, ’s-Gravenbage.

BIJDRAGEN

TOT DE

STATISTIEK VAN NEDERLAND.

NIEUWE VOLGREEKS.

Uitgegeven door liet Centraal Bureau voor de Statistiek.

Nquot;. 237.

Statistiek der Spaar- en Leenbanken in Nederland, over het jaar 1914/1915,

(Samenvatting der uitkomsten over 1914/15 in vergelijking met die over 1913/14).

’S-GRAVENHAGE, ÜKiaR. BELINFANTE. 1916.

VOORBERICHT.

Vermits de tijdsomstandigheden nog steeds zuinigheid noodig maakten, is van den jaargang 1914/1915 ') van de Statistiek der Spaar- en Leenbanken alleen de samenvatting der uitkomsten over 1914 in vergelijking met die over 1913 gepubliceerd.

De copie der tabellen blijft echter bewaard en is ter beschikking van belangstellenden.

Evenals het vorige jaar is aan staat 8 der uitkomsten de kolom toegevoegd waarin de gemiddelde rentetax is berekend, gekweekt uit de totale belegging.

Deze berekening, die aan het Bureau is gemaakt van de voornaamste banken, welke nauwkeurige opgaven verstrekt hebben van de gemiddelde rentetax van de beleggingen van verschillenden aard, is op de volgende wijze geschied.

De gemiddelde rentetax is gedeeld op de rente verkregen uit elk onderdeel waardoor men verkrijgt het gemiddelde belegde kapitaal. Deze gemiddelde belegde kapitalen zijn te zamen gevoegd en gedeeld op het totaal bedrag der rente, zoodat men dan verkrijgt het gemiddeld percentage van alle beleggingen.

Voorts is weder achter de samenvatting der uitkomsten van de Spaarbanken eene opgave toegevoegd van het gemiddelde saldo tegoed per inwoner en per boekje van de voornaamste staten der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren, in vergelijking met Nederland.

Aan de samenstelling van dezen jaargang is medegewerkt door 295 Spaarbanken, 926 Boerenleenbanken, 27 Spaarkassen, 82 Hulpbanken en 17 Banken van Leening, in het geheel dus door 1347 instellingen; voor den vorigen jaargang waren deze cijfers respectievelijk 295, 883, 28, 82, 17 en 1305. Uit deze getallen blijkt, dat het aantal medewerkende Spaarbanken, Hulpbanken en Banken van Leening stationnair bleef, terwijl het aantal Boerenleenbanken is gestegen met 43 en het aantal Spaarkassen is verminderd met 1.

Het aantal niet medewerkende Boerenleenbanken bedraagt 2; dit aantal bestaat uit 2 zelfstandig werkende Boerenleenbanken, waarvan na herhaalde aanvrage, geen opgaven inkwamen ; van alle banken aangesloten bij de Centrale Banken te Eindhoven, Utrecht en Alkmaar zijn gegevens ontvangen, dank zij de welwillende medewerking ondervonden van de administratie en inspectie dezer banken.

1) Deze jaargang omvat de instellingen, waarvan het boekjaar geëindigd ia op eenigen datum, liggende tusschen 1 Juli» 1914 en 30 Juni 1915 eenvoudigheidshalve wordt in de publicatie gesproken over het jaar 1914 waar eigenlijk 1914/1915 bedoeld wordt.

Hieronder volgt het saldo tegoed der inleggers over:

1913 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1914

. ƒ 129 751 441,— nbsp;nbsp;nbsp;ƒ 118107 996,—

. „ 183 791 105,— nbsp;nbsp;nbsp;„ 184 585 446 -

. „ nbsp;52182 567,— nbsp;nbsp;„ 56 599157,—

Uit bovenstaande opgaven blijkt, dat het uitbreken van den Europeeschen oorlog in Augustus van 1914 wel van invloed is geweest op het saldo tegoed der inleggers op het einde van dat jaar. Waar toch gedurende de laatste jaren (1910 t/m 1913) dit saldo steeg met gemiddeld ƒ 19 000 000 per jaar, valt thans eene vermindering van dit saldo te constateeren van bijna 61/2 millioen gulden.

’s-Ghavenhage, 30 December 1916.

De Directeur van het Centraal Bureau voor de Statistiek,

H. W. METHORST.

Samenvatting der Uitkomsten van de Statistiek over 1914 in vergelijking met die over 1913.

I. SPAAKBATSTKE ZCsT.

Voor den jaargang 1914 zijn gegevens ontvangen van 295 Spaarbanken, die aan het einde van het boekjaar op 2181575 boekjes f 302693441,55 verschuldigd waren, terwijl voor den vorigen jaargang eveneens van 295 Spaarbanken inlichtingen ontvangen waren, met een saldo tegoed der inleggers ad ƒ 313542546,42 op 2158556 boekjes.

Niet ingekomen zijn de opgaven van de volgende 5 Spaarbanken, die in 1913 wel meewerkten;

Spaarbank van de Vereeniging tot bevordering der Spaarzaamheid te Almkerk;

Spaarbank van het Departement Oude Tonge der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Oude Tonge;

Spaarbank van de algemeene arbeiders Coöperatie „De Dageraad” te Amsterdam ;

Nutsspaarbank de Oude Pekela;

Spaarbank van het Departement Gieten der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Gieten.

Van de volgende 2 Spaarbanken, die voor 1913 geen opgaven hadden ingezonden, zijn voor 1914 gegevens ontvangen, n.1 :

Spaar- en Leenkas „Helpt Elkander” van Patrimonium te JSijkerk ;

Schoolspaarbank opgericht door het Departement Abbekerk en Lambertschaag der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Abbekerk en Lambertschaag.

De navolgende 3 Spaarbanken komen dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voor en hebben opgaven ingezonden :

Heusdensche Voorschot- en Spaarbank te Heusden ;

Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank „Boaz” te VUssingen;

Spaarbank te Grouw (gem. Idaarderadeel).

Van de 7 hieronder genoemde Spaarbanken, die dit jaar eveneens voor het eerst in het Algemeen Register voorkomen zijn echter geen opgaven ingekomen, n.1. :

Spaarbank der Bijzondere School te Mill c a. ;

Spaarbank van „de Volharding” te ’s-Gravenhage;

Spaarbank „Flakkeesche Bank” te Sommelsdijk ;

Friesche Onderlinge Spaar- en Voorschotbank te Koudum (Gern. Hemelumer c. a);

de Nieuwe R. K. Spaarbank te Workum ;

Twentsche Spaarbank te Almelo ;

Nieuwe Spaarbank te Uithuizermeeden.

De Schoolspaarbank te St. Hubert (Gem. Mill c. a.), komt dit jaar niet meer in het Algemeen Ilegister voor.

Ook thans zijn, ter bevordering eener juiste vergelijking, in deze inleiding doorloopend, zoowel bÿ de Spaarbanken als bij de overige instellingen, in dit werk behandeld, dus ook bij de Boerenleenbanken, Spaarkassen, Hulpbanken en Banken van Leening, alle instellingen geëlimineerd, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, tenzij opheffing of oprichting de oorzaak daarvan was.

Bij de overige Spaarbanken bleek het saldo tegoed der inleggers op 1 Januari 1913 en op 1 Januari en 31 December 1914 achtereenvolgens te hebben bedragen ƒ299988015,—, ƒ 312928293,— en ƒ 302682623,— en is dit derhalve toe-, resp. afgenomen met respectievelijk 4,31 en 3,27 pCt.

In het geheel vertoont de Inleggersrekening voor:

Voor de Kapitaalrekening zijn dit jaar door 260 Spaarbanken gegevens verstrekt, tegen 270 in 1913. De staatjes 2 en 3 geven een overzicht van de Actieven en Passieven en van de verhoudingen tusschen de desbetreöende cijfers voor 1913 en die voor 1914 bij de in beide jaargangen voorkomende instellingen.

Tevens blijkt daaruit, hoe op het einde van het jaar de actieven en passieven percentsgewijze samengesteld waren :

*) Het verschil tusschen deze beide bedragen, vindt zijn oorsprong in fouten, die, in vorige opgaven van de Spaarbanken ontvangen, voorkomen en, hoewel verbetering voor den betreffenden jaargang, ondanks met de besturen der instelling gevoerde correepondentie, ónmogelijk bleek, thans hersteld zijn.

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn in 1914 van 219 Spaarbanken, tegen 220 in 1913, gegevens ontvangen. Uit de verzamelstaten blijkt, dat de baten en lasten, bij de in beide jaargangen voorkomende met de in 1914 voor het eerst vermelde instellingen en haar percentsgewijze samenstellingen zijn geweest, als in tabellen 4 en 5 aangetoond wordt :

Voor de Kapitaalrekening waren in 1914 geen gegevens verstrekt door 35 Spaarbanken, welke die wel voor de Inleggersrekening ingezonden hadden; deze 35 Spaarbanken waren op het einde van 1914 op 17010 boekjes ƒ 4059113,79’ verschuldigd.

Voor de Winst- en Verliesrekening waren in 1914 geen gegevens verstrekt door 76 instellingen, welke die voor de Inleggersrekening wel ingezonden hadden ; deze 76 Spaarbanken waren op het einde van 1914 op 40929 boekjes f 11024359,855 verschuldigd.

260 Spaarbanken met een totaal bedrag tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad ƒ 298634327,75’ hebben voor dezen jaargang opgaven verstrekt nopens den aard der beleggingen

barer kapitalen. In den vorigen jaargang waren door 270 Spaarbanken zulke opgaven ingezonden, met een saldo tegoed der inleggers op het einde van bet jaar ad ƒ 311292166,53b

Tabel 6 toont, hoe de Spaarbanken de haar toevertrouwde gelden, naar de verschillende groepen van beleggingen verdeeld, belegd hebben en tevens blijkt eruit in percenten, welk aandeel voor rekening van elke groep komt.

Naar dezelfde groepen verdeeld bedroegen de gekweekte rentebedragen in totaal en in percenten ;

Uit de ontvangen opgaven nopens de gemiddelde rentetax in pCt. gekweekt met de verschillende categorieën van beleggingen, is, voor zooveel betreft de spaarbanken, welke op 31 December 1914 een saldo tegoed hadden van een half millioen gulden of meer, en aan deze statistiek hebben medegewerkt, het in Tabel 8 vermelde samenvattend overzicht bewerkt. Totaliseeritg dezer gegevens is uit den aard der zaak niet mogelijk.

2

10

De 205 Spaarbanken, die voor dezen jaargang van de statistiek gegevens verschaft hebben, waren gezamenlijk verschuldigd aan de inleggers op het einde van het jaar ƒ 302 693 441,55, waarvan komt ten laste van de Rijkspostspaarbank mer 1549 kantoren ƒ 184 585 445,88 en ten laste van de overige Spaarbanken ƒ 118 107 995,67.

Einde 1913 was de Rijkspostspaarbank met 1537 kantoren ƒ 183 791 105,19^ en waren de overige 294 Spaarbanken ƒ 129 751 441,225 aan hare respectieve inleggers verschuldigd.

Einde 1913 waren bij de Rijkspostspaarbank in omloop 1 648 720, bij de overige Spaarbanken 509 836 en in het geheel 2158 556 boekjes. Einde 1914 waren deze getallen achtereenvolgens 1 671 498, 510077 en 2181575. Einde 1913 was er één spaarbankboekje op de 2,96 inwoners en einde 1914 één op de 2,91 inwoners.

De aantallen boekjes waren naar de grootte van het tegoed als volgt verdeeld :

Tabel 10 toont in elk der jaren 1913 en 1914 de percentsgewijze verdeeling der spaarbankboekjes naar de grootte van het tegoed en voorts de toeneming der aantallen boekjes in percenten in elke groep sedert 1913.

11

De cijfers doen zien, dat bij de Rijkspostspaarbank de saldo’s van f 1000,— en booger en bij de overige Spaarbanken de saldo’s van ƒ 1,— tot beneden ƒ 10,—, het sterkst zijn toegenomen.

Het gemiddeld tegoed bedroeg;

Voor de beroepsstatistiek zijn door 133 Spaarbanken de beroepen aangegeven van 127 433 nieuwe inleggers, waarvan 107 591 nieuwe inleggers zijn van de Rijkspostspaarbank, en 19 842 van de overige Spaarbanken,

Tabel 13 geeft een overzicht van de uitkomsten dezer beroepsstatistiek in totaal en in percenten over de jaren 1913 en 1914.

12

Tabel 13» geeft een overzicht van het gemiddelde saldo tegoed per inwoner en per boekje van de voornaamste landen der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren in vergelijking met Nederland.

13

Hierbij dient in aanmerking genomen te worden dat het gebruik dat van de Spaarbanken voor belegging van gelden gemaakt wordt, mede beïnvloed wordt door de bepalingen welke daarvoor zijn vastgesteld. In het eene land is het maximum voor het saldo tegoed hooger dan in het andere land, elders is dit aan geen beperking onderworpen. Ook de hoegrootheid der rente is van invloed en de bepaling of éen spaarder meer dan éen spaarbankboekje mag bezitten. Door deze en dergelijke verschilpunten in de bepalingen, die voor het gebruik zijn vastgesteld, zijn de gegevens van land tot land niet zonder meer met elkander te vergelijken. Door dit verschil zullen het ook in het eene land hoofdzakelijk „kleine luyden” zijn die hun geld in de spaarbanken in bewaring geven, terwijl

14

elders ook andere klassen der bevolking van dit Instituut gebruik zullen maken. De bovengenoemde tabel geeft dan ook meer een beeld van den omvang der bemoeiingen van de Spaarbanken in de verschillende landen dan van het sparen. Immers in hoeverre nog van andere spaargelegenheid gebruik gemaakt wordt (verzekering, deposito’s), dan wel aanstonds effecten gekocht worden of gelden in handel en industrie belegd worden, blijkt uit deze cijfers geenszins. Het zou zeker, indien het mogelijk ware, aanbeveling verdienen, elk van deze punten nader te onderzoeken. Wat de verzekering betreft, zouden de maatschappijen eene splitsing moeten maken van hunne verzekerden naar de nationaliteiten met vermelding van de gestorte premiën en het verzekerd bedrag.

De herleiding der vreemde munten in de Nederlandsche munt heeft plaats gehad overeenkomstig de tabellen voorkomende in den Post-, telegraaf- en telephoongids, voor de postwissels naar het buitenland.

II. BOERENLEENBANKE KT.

Van de 928 in het Algemeen Register genoemde lokale Boerenleenbanken waren op 31 December 1914 aangesloten bij de Centrale Bank te Utrecht 498 *), bij die te Eindhoven 378 en bij die te Alkmaar 37, samen 913.

Bij de Centrale Bank te Utrecht waren op 31 December 1914 aangesloten de locale banken te;

Aalten, Aar (Ter), Achlum, Akersloot, Akmarijp, Alphen, Alkemade, Almen, Ameland, Ame-rongen, Amstelveen, Andijk, Anerveen, Angerloo, Anjum, Anloo, Annaland (St.), Anna-Paulowna, Apeldoorn, Apelkanaal ('fer). Appelscha, Appingedam, Arnhem, Asperen, Avenhorn, Azewijn, Baarn, Babberich, Bado, Bakhuizen, Balk, Barendrecht, Barneveld i), Barsingerhorn, Bathmen, Bedum, Beek, Beekbergen, Beemster, Beerta, Beets, Beilen, Bellingwolde, Benedenknijpe, Bennekom, Bergambacht, Berkel en Rodenrijs, Berkhout I, Berkhout II, Beverwijk, de Bilt, Blaricum, Blauwhuis, Blija, Blijham, Bodegraven, Bodegravensche-Meije, den Bommel, Boornbergum, Borculo, Borger, Borgsweer, Borne, Boschkapelle, Boskoop, Bourtange, Bovensmilde, Boijl, Bredevoort, Breedenbroek, Breukelen, Broek in Waterland, Broek op Langendijk, Brummen, Buinen, Buinerveen, Bunschoten, den Burg, Burger-brug, Burgwerd, Bussum, Buurmalsen, Clinge, Cloese, Colmschate, Cubaard, Dalen, Dalerveen, Dalfseïi, Dedemsvaart, Deinum, Delden, Delft, Diemen, Diever, Dinxperlo, Dirkshorn, Dirksland, Dodewaard, Doniaga, Donkerbroek, Doornspijk, Dragster-Compagnie, Dreischor, Driel, Duiven, Dwingelo, Edam, Eelde, Eemnes, Eerbeek, Elden, Elkerzee, Eist, Emmen, Emmer-Compascuum, Enkhuizen, Epe, Erica, Etten, Exloo, Ezinge, Farmsum, Fijnaart, Franeker, Gasseiternijveen, Geldermalsen, Genemuiden, Gerkesklooster, Giessendam, Giessen-Nieuwkerk, Gieten, Gieterveen, Goor, Gorinchem, Gorssel, Gouda, Gouderak, Graauw, ’s-Graveland, ’s-Gravenhage, ’s-Gravenzande, Groot-Ammers, Groot-Schermer, Grijpskerk, Grijpskerke, Haaften, Haaksbergen, Haamstede, Haarlemmermeer, Haarzuilens, Hardenberg (Ambt-), Haren, Harmelen, Harreveld, Haskerhorne, Hattern, Hazerswoude, Heeg,

1) In het verslag van de Coöperatieve Centrale Eaißeisenbank te Utrecht wordt vermeld dat op 31 December ISli het aantal aangesloten banken 500 bedraagt. Aangezien echter de Banken te Barneveld en Leeuwarden niet het karakter van een boerenleenbank dragen, zijn zij niet in het Algemeen Kegister vermeld.

lö

Heerde, ’s-Heerenberg, Heer-Hugowaard, Heino, Hekelingen, Hellendoorn, Hengelo (G.), Hengelo (Ov.), Hengstdijk, Herkingen, Herwen en Aerdt, Her wijnen, Hillegom, Hoedekenskerke, Hollandsche-Veld, Holten, Holwierde, Hommerts, Hoogersmilde, Hoogeveen, Hoogezand, Hoogkarspel, Hoogwoud, Houten, Huizen (N.-H.i, Hulst, Hylaard, St. Jan-Steen, Jisp, Jorwerd, Jubbega, Jutphaas, Kamerik, Kamperveen, Kapelle, Katwijk a/d Rijn, Katwijk aan Zee, Klaaswaal, Klarenbeek, Kloetinge, Kloosterburen, Klooster-veen, Kloosterzande, Knollendam, Koedijk, Koegras, Koekange, Koewacht, Kollum, Kortezwaag, Kou-dekerke, Kouaum, Krabbendijke, de Krim, Kruiningen, Kwadijk, Lamswaarde, Landsmeer, Langez waag. Langweer, Laren (G.), Laren (N.-H.), St. Laurens, Leek fde), Leens, Leiden, Leiderdorp, Lekkerkerk, Leeuwarden i), Leeuwarden (N.K.), Leeuwarden (O.Z.K.}, Leusden, Lichtenvoorde, de Lier (Kom ), de Lier c. a., Linschoten, Lippenhuizen, Lisse, Loenen (Veluwe), Loosdrecht, Lopik, Loppersum, Losser, Luinjeberd, Maarssen, St. Maartensdijk, Maasland, Makkum, Markelo, Maurik, Meeden, de Meern, Menaldum, Meppel, Middelie, Middelstum, Midden-Beemster, Midsland, Mussel, Molenaarsgraaf, Monnikendam, Monster, Moordrecht, Musselkanaal, Naaldwijk, Nederhorst den Berg, Netterden, Nibbix-woud, Nieuwbeerta, Nieuw-Dordrecht, Nieuwenhoorn, Nieuwe-Niedorp, Nieuwendam, Nieuwe-Pekela, Nieuwerkerk ad. LJssel, Nieuwe-Schans, Nieuwe-Tonge, Nieuwleusen, Nieuw-Namen, Nieuwolda, Nieuw-Weerdinge, Noordbroek, Noorddijk, Noordeloos, Noorden, Noordijk bij Neede, Noordscharwoude, Noordwijk, Noordwijkerhoul, Norg, Nunspeet, Nijbroek, Odoorn, Gene, Oldeboorn, Oldeholtpa, 01de-hove, Oldenbroek, Ooltgensplaat, Oostburg, Oosterend, Oosterhesselen, Oosterland, Oostermeer, Ooster-wolde, Oosterzee, Oosthuizen, Oostvoorne, Oostwoud, Oranjedorp, Ossenisse, Oud-Beijerland, Ouddorp, Oudega, Oudehorne, Oudendijk, Oudenhoorn, Oudenrijn, Oude-Pekela, Ouderkerk a/d. Amstel, Ouderkerk a/d. IJssel, Oude-Tonge, Oude-Wetering, Oudkarspel, Ouwerkerk, St. Paneras, Papendrecht, Peize, Pernis, Petten, St. Philipsland, Pieterburen, Poederoijen, Pijnacker, Rauwerd, Rectum—Ypelo, Rheden, Ridderkerk, Ried, Rijswijk (N.-B.j, Rijswijk (Z.-H.), Rockanje, Rolt;len, Roelofarendsveen, Rolde, Roodhuis, Roordahuizum, Roswinkel, Rotterdam ^Charlois), Rotterdam II, Rottevalle, Rozenburg, Ruurlo, Sassenheim, Schagen, Schagerbrug, Schalkwijk, Schellinkhout, Schermerhorn, Scherpenzeel, Schildwolde, Schoonebeek, Schoorl, Schoterland, Silvolde, Sijbekarspel, Sint-Nicolaasga, Sleen, Sloten I (N.-H,), Sloten II (N.-H.), Sloten (Fr. i, Sloterdijk, Smilde, Soest, Sommelsdijk, Souburg (O. en W.), Spanbroek, Spankeren, Spijk, Spijkenisse, Stad a/h. Haringvliet, Stadskanaal, Stavenisse, Steenderen, Steenderen-Drempt, Steenwijkerwold, Stolwijk, Stompwijk, Stoppeldijk, Stoutenburg, Strijen, Terbreggeu, Ter Neuzen, Terwispel, Tholen, Tijnje, Tzum, Uitgeest, Uithoorn, Uithuizen, Uit-huizermeeden, Ulft, Ureterp, Ursem, Usquert, Utrecht, Utrecht en Achttienhoven, Vaassen, Valkenburg, Varsseveld, Veendam, Veenendaal, Vinkeveen, Vierpolders, Vlaardingen, Vlagtwedde, Vollenhove (Ambt), Voorburg, Voorhout, Voorschoten, Voorst, Vordem, Vries, Vroomshoop, Waddinxveen, Warffum, Warga, Warmenhuizen, Warmond, Warns, Warnswerd, Wartena, Wassenaar, Wateringen, Waverveen, Wedde, Weerdinge, Wekerom, Wemeldinge, Werkendam, Werkhoven, Wervershoof, Wester blokker. Westerbork, Westerbroek, Westerlee, Westervoort, Westwoud, Westzaan, Wezep, Wieringen, Wieuwerd, de Wilp, Wilsum, Winkel, Winsum (Fr.), Winsum (Gr.), Winterswijk, Wirdum, Witmarsum, Wol-dendorp, Woltersum, Wommels, Workum, Wormer, Woudenberg, Woudsend, Wouw, Wijdenes, Wijdewormer, Wijk aan Zee en Duin, Wijk bij Duurstede, Wijnbergen, Wijnjeterp, Wijster, Yerseke, IJzerlo, Zaandam, ’t Zandt, Zeddam, Zelhem, Zevenaar, Zevenhuizen, Zoeterwoude, Zuid-Barge, Zuid-dorpe, Zuidhorn, Zuidland, Zuidlaren, Zuid-Scharwoude, Zuldwolde (Gr ), Zuidwolde (Dr.), Zunderdorp, Zutphen, Zwaag, Zwaagdijk, Zwaluwe (H. en L ), Zweeloo, Zwindersche-Veld, Zwolle (Groenlo) en Zwijndrecht.

1) Zie noot bladz. 14.

16

Bij de Centrale Bank te Eindhoven waren op 31 December 1914 aangesloten de lokale banken te:

Aalst, Aardenburg, Aarle-Rixtel, Abcoude, Acht, Alferden Geld.), Afferden (L.), Albergen, Alphen, Altforst, America, Ammerzoden, Appeltern, Arcen, Asten, Axel, Baardwijk, Baarlo, Baexem, Bakel, Barendrecht, Barger-Compascuum, Barger-Oosterveld, Batenburg, Beegden, Beek (L.i, Beers, Reesd, Beesel, Beifeld, Bemmel, Berg a. d. Maas, Bergen (L.), Bergen op Zoom, Berg en Terblijt, Bergeijk, Bergeijk (’tHof), Berghuizen, Berkel (N.-B.), Berkel (Z.-H.), Berlicum, Best, Beugen, Biadel, Bleiswijk, Blerick, Blitterswijk, Bocholtz, Boekel, Boerhaar, Borkel, Born, Bornerbroek, Boskoop, Boxmeer, Boxtel, Breda, Budel, Buggenum, Bunde, Caberg, Cadier en Keer, Gasteren, Coevorden, Cuijk, Dalm8holte,Denekamp, Deurne, Didam, Dieden, Dinther, Dommelen, Dongen, Donk, Dreumel, Drunen, Duizel, Düngen (den), Dussen, Echt, Eckeirade, Eede, Eerde, Eersel, Eysden, Eijs-Wittern, Ell, Elsloo, Epen-Wittern. Etten, Fijnaart, Gaanderen, Gassei, St. Geertruid, St. Geertruidenberg, Geesteren, Geffen, Geldrop, Gellicum, Gendringen, Gendt, Ginneken, Goirle, Grathem, Grevenbicht, Groesbeek, Gronsveld, Grootebroek, Grubbenvorst, Haaren, Haarle, Haarsteeg, Haastrecht, Haelen, Halsteren, Hapert, Haps, Haren, Hatert, Heel, Heer, Heesch, Heeten, Heeze, Heino, Helden (dorp), Hengelo (Geld.), Herkenbosch, Hernen, Herpen, Herpt, Herten, Het Schijf, Heumen, Herveld, Heijen, Heijthuizen, Hoensbroek, Hoeven, Hoogeloon, Hoonhorst, Horn, Horssen, Horst, Hout (den), Houthem, Houtrakpolder, Huisseling, Huissen, Hulsberg, Hunsel, Ittervoort, Kaatsheuvel, Kerk-Driel, Kerkrade, Kessel, Kethel, Keijenburg, Klimmen, Konings-bosch, Lage-Mierde, Lage-Zwaluwe, Langenboom, Langeveen, hat trop, Ledeacker, Leende, Leeuwen, Leidschendam, Leveroy, Liempde, Lierop, Lieshout, Liessel, Linne, Lith, Lithoyen, Loon op Zand, Lopik, Ijottum, Luiksgestel, I.utte (de), Lutterade, Maasbommel, Maasbracht, Maasbree, Maashees, Maasniel, Made, Malden, Maren, Margraten, Mariaheide, Mechelen 'Geld.), Mechelen-Wittern, Meerlo, Meerssen, Megen, Melick, Meeterik, Meijel, Mheer, Middelaar, Mierlo-Hout. Milheeze, Mill, Moergestel, Mook, Montfoort, Montfort, Muiistersche-Veld, Mijdrecht, Naaldwijk, Neder weert. Neer, N eerasselt, Neerbosch en Hees, Neeritter, Neerkant, Nieuwenhagen, Nieuwkuik, Nieuw-Schoonebeek, Nieuwstadt, Nistelrode, Noordbroek, Nootdorp, Notter en Zuna, Nuenen, Nunhem, Nuth, Nijmegen, St. Odiliënberg, St. Oeden-rode, Oeffelt, Oegstgeest, Oerle, Ohé en Laak, Oirlo, Oisterwijk, Oldemarkt, Olst, Oostburg, Oosteind, Oosterhout, Ootmarsum, Oploo, Ospel, Ossendrecht, Ottersum, Oudenbosch, Oude-Tonge, Oudewater, Overasselt, Overloon, Overschie, Oyen, Panningen, Pey-Echt, St. Pieter, Poeldijk, Posterholt, Princenhage, Puiflijk, Pijnacker, Kaalte, Reek, Reeuwijk, Reusel, Keutum, Reuver, Reijmerstok, Roggel, Roosendaal, Rosmalen, Rossum, Rucphen, Rijckevoort, Rijen, Rijsbergen, Rijswijk (Z,-H.), Saasveld, Sambeek, Schaesberg, Schayk, Schalkhaar, Schelle, Schimmert, Schinnen, Sehin op Geulle, Schinveld, Schipluiden, Schoten, Schijndel, Sevenum, Simpelveld, Slagharen, Someren, Son, Spaarnwoude, Spaubeek, Sprundel, Standdaarbuiten, Steenbergen, Steenwijkerwold, Steggerda, Stein, Stevensweert, Stramproy, Stratum, Strijp, Susteren, Swalmen, Teteringen, Thorn, Tilburg, Tongelre, Tubbergen, Tungelroy, Twello, Ubach over Worms, Ubachsberg, Uden, Udenhout, Ulestraten, Urmond, Valburg, Valkenswaard, Varik, Vasse, Veghel, Velden, Veldhoven, Velp (N.-B.), Venlo, Venray, Vierlingsbeek, Vinkel, Vlierden, Vlodrop, Vlijmen, Voerendaal, Volkel, Vorstenbosch, Vortum, Vucht, Vijlen, Wagenberg, Wamel, M'^anroy, Wanssum, Waspik, Weerselo, Weert, Wehl, Well, Wessern, Westdorpe, Westerhoven, Weurt, Wilré (Oud-Vroenhoven), Winssen, Wintelre, Woensel, Wolvega, Wijehen, Wijlre, Wijnandsrade, IJsselmuiden, IJsselstein, Llzendijke, Zeeland, Zesgehuchten, Zevenbergen, Zevenbergschenhoek, Zuid-Beijerland, Zundert, Zwolle en Zijtaart.

Bij de Centrale Bank te Alkmaar waren op 31 December 1914 aangesloten de lokale banken te: Akersloot, Alkmaar, Anna-Paulowna, Assendelft, Beemster, Bennebroek, Bergen (N.-H.), Bovenkarspel, Castricum, Driehuizen-Velzen, Egmond-Binnen,Haarlem, Harenkarspel,Heemskerk, Heemstede, Heer-Hugowaard, Heiloo, Hoogwoud, Ilpendam, Landsmeer, Limmen, Loosduinen,JjUtjebroek, Medem-blik, Noord-Scharwoude, Obdam, Oosterblokker, Opperdoes, de Rijp, Schagen, Spierdijk, Uitgeest, Warmenhuizen, Westerblokker, Wognum, ’t Zandt en Zuid-Scharwoude.

17

De Balans op 31 December 1914 der Coöperatieve Centrale te Utrecht luidde:

Balansrekening op 31 December 1914.

3

18

De Winst- en Verliesrekening sluit dit jaar met een bedrag van........ƒ 23 304,72’

Voorgesteld wordt daarvan :

Af te schrijven op de rekening „Meubilair”..........ƒ 1 056,44

en op de rekening kantoorgebouw Drift 13..........„ 2 000,—

----------- „ 3 056,44

Zoodat overblijft een bedrag van ... ƒ 20248,28’ Hiervan moet in het reservefonds worden gestort :

volgens art. 7 sub b der Statuten, de gelden die de leden bij hunne toetreding betaalden...............• . . ƒ 130,—

volgens art. 7 sub b der Statuten, de gelden die de leden bij hunne

uittreding betaalden.........•......... 25,—

----------- ), nbsp;nbsp;nbsp;155,—

Blijft . . . ƒ 20 093,28’ en voorts dit bedrag, overeenkomstig art. 40 der Statuten, in het reservefonds te storten, dat daardoor zal stijgen tot ƒ 110 474,68’.

De Balans op 31 December 1914 der Coöperatieve Centrale te Eindhoven luidde:

Balansrekening op 31 December 1914.

De Winst- en Verliesrekening over 1914 luidde:

Winst- en Verliesrekening 1914.

.ƒ 80 893,04 6

19

De winst is als volgt verdeeld...................ƒ ö6 161,40'

o. Afschrijving van het nadeelig saldo over 1913........... nbsp;11036,04*

f 45125,36

• b. Afschrijving op meubilairrekening............f nbsp;944,52

waardoor deze rekening wordt teruggebracht op f 5 000,—.

• c. Bij te schrijven op rekening „Reserve Gebouwen”...... nbsp;3 839,54

waardoor deze rekening stijgt tot f 10000,— ----------- „ 4 784,06

• d. De rest ad..................,.......ƒ 40 341,30

te boeken op rekening „Reserve Koersverschillen”.

De Balans op 31 December 1914 der Coöperatieve Centrale Christelijke Boerenleenbank te Alkmaar luidde :

Balansrekening op 31 December 1914.

20

Voor wat het bedrijf der Centraalbanken aangaat, ontleenen we aan haar verslagen over 1914, dat bij die te Utrecht aan het einde van het jaar ƒ 5 899 558,81 in deposito was en ƒ 2 040 162,59-' aan voorschotten uitstond.

Voor zoover de belegde gelden niet dienden om voorschotten te geven aan aangesloten banken, of in effecten waren belegd, werden zij uitgezet op Beleening tegen onderpand van effecten.

Gedurende een gedeelte van het jaar waren de deposito’s niet voldoende om aan de aanvragen om voorschotten te voldoen, zoodat gebruik moest worden gemaakt van het verdisconteeren van promessen der locale banken aan de Nederlandsche Bank tot een bedrag van ƒ 2 867(X)0,—.

De waarde der onderpanden voor de belegde gelden overtrof steeds, voor zoover de koersen waren te berekenen, het uitgezette bedrag met meer dan het verplichte surplus ad 10 pCt.

Het bepaalde maximum, hetwelk aan een lid tot wederopzeggens toe werd verleend, bleef gehandhaafd op f 50 000,— en werd, indien daarvoor termen aanwezig waren, overeenkomstig het Huishoudelijk Reglement, verhoogd tot een maximum van f 70 000,— gedurende een bepaald tijdsverloop of tot een bepaalden datum en steeds tot wederopzeggens toe. Waar zulks noodig bleek, werden deze credieten opnieuw vastgesteld.

Met machtiging van de individueele leden van den Raad van Toezicht werd door een lid een crediet van ƒ 100 000,— en door een ander lid een crediet van f 500 000,— genoten.

De rente in Rekening-Courant bedroeg:

• a. van 1 Januari—30 Juni 3,75 pGt. ’s jaars, van 1 Juli—31 Juli 3,25 pCt. ’s jaars, van 1 Augustus— 31 December 4 pCt. ’s jaars, door de Centrale Bank te vergoeden voor alle stortingen van — en te berekenen voor alle betalingen aan de locale banken, zoolang deze van de Centrale Bank te vorderen hadden;

• b. van 1 Januari—30 Juni 4,75 pCt. ’s jaars, van 1 Juli—31 Juli 4,25 pCt. ’s jaars, van 1 Augustus—31 December 6 pCt. ’s jaars, door de Centrale Bank te berekenen voor alle betalingen aan — en te vergoeden voor alle stortingen door locale banken, zoolang deze bij de Centrale Bank in voorschot waren.

Provisie, porti of eenig percentage van de door de locale Banken gemaakte winsten, werden niet in rekening gebracht. Evenmin de assurantiekosten, behoudens over het tijdperk 1 Augustus— 31 December.

De bank genoot over 1914 een rijkssubsidie van f 2 985,—.

De Coöperatieve Centrale te Eindhoven zag het aantal locale banken, dat zich bij haar aangesloten heeft, met 15 toenemen, dientengevolge bedroeg dit aantal aan het einde van 1914, 378.

Het kapitaal bedroeg op 1 Januari 1914...............ƒ 726 ÜOO,—

Het vermeerderde in den loop van het jaar, door toetreding van 15 locale banken, met „ 30 000,—

zoodat het kapitaal op 31 December 1914 bedroeg..............ƒ 756 OCO,—

Op de 378 aandeelen ad /' 2 000,—, is gestort 1 pCt. of.....ƒ 7 560,—

bijgeschreven uit de winst van vorige jaren..........„ 1 709,24

----- „ nbsp;nbsp;9 269,24

zoodat het ongestorte aandeelen-kapitaal bedraagt.............ƒ 746 730,76

21

In 1914 werd, evenals in voorafgaande boekjaren, een rente berekend van 3,26 en 3,75 pCt. resp. voor Crediteuren en Debiteuren.

De bank genoot over 1914, een rijkssubsidie van f 2 200.

Bij de Coöperatieve Centrale Christelijke Boerenleenbank te Alkmaar was op 31 December 1914 f 272 552,41 in deposito, terwijl f 284 585,24 aan voorschotten uitstond.

Het maximum crediet van f 50 000,— bleef even als vorige jaren gehandhaafd, doch werd door eene locale bank, met goedkeuring van het College van den Raad van Toezicht voor een zeer beperkten tijd, overschreden.

De rente voor deposito’s voor onbepaalden tijd heeft dit dienstjaar eene aanmerkelijke schommeling ondergaan, t.w. : van 1 Januari—30 Juni 3i/j pCt., van 1 Juli—14 Augustus B’A pCt, van 15 Augustus—30 September 4 pCt., van 1 October—31 December 3i/» pCt., terwijl voor bedragen op langen termijn V» pCt, meer rente werd vergoed.

De rente van voorschotten aan de Banken waren dit dienstjaar ook aan verandering onderhevig n.1.: van 1 Januari—30 Juni 5 pCt., van 1 Juli—14 Augustus 4»/» pCt., van 15 Augustus— 31 Augustus 7Vs pCt., van 1 September—31 December 5 Vs pCt., plus i/,„ pCt. provisie.

De bank genoot een rijkssubsidie van ƒ 500,—.

Voor den jaargang 1914 zijn gegevens ontvangen van 926 Boerenleenbanken, terwijl dit aantal voor den vorigen jaargang 883 was.

De nieuw opgerichte Boerenleenbank te Nieuwe-Pekela, die het vorige jaar reeds in het Algemeen Register voorkwam, doch eerst in 1914 in werking is getreden, heeft opgaven ingezonden.

Voorts hebben 42 in den loop van 1914 opgerichte Boerenleenbanken opgaven ingezonden; nl. de banken te ;

Aalst, Bakel, Dommelen, Herpen, Hoogeloon, Hapert (gemeente Hoogeloon), Casteren (gern. Liempde), Zevenbergen, Lage-Zwaluwe (gern. H. en L. Zwaluwe), Haaften, Huissen, Klarenbeek (gern. Voorst), Nieuwe Tonge, Valkenburg, Midden-Beemster (gern. Beemster), Hoogkarspel, Landsmeer, Kloetinge, Oosterland, St. Philipsland, O. en W. Souburg, de Bilt, Blija (gern. Perwerderadeel ), Oosterwolde (gem. Ooststellingwerf), Rauwerd (gern. Rauwerderhem), Reutum (gem. Tubbergen), Saasveld (gem. Weerselo), Hoogezand, Kloosterburen, de Wilp (gem. Marum), Annen (gern. Anloo), Diever, Barger-Oosterveld (gem. Kmrnen), Gieten, Gieterveen (gem. Gieten), Zwindersche Veld (gem. Oosterhesselen), Oud-Schoonebeek (gem. Schoonebeek), St. Geertruid, Nunhem, Urmond, St. Laurens, St. Maartensdijk.

Ook voor de Boerenleenbanken volgt hier een Overzicht, dat een vergelijking toelaat tusschen de werkzaamheid dezer banken in 1913 en die in 1914; evenals bij de Spaarbanken zijn, ter bevordering van eene juiste vergelijking, alle instellingen buiten rekening gelaten, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, voor zoover opheffing of oprichting niet de oorzaak daarvan was.

22

De Inleggersrekening vertoont voor:

Het verschil tusacheii deze beide bedragen vindt zijn oorsprong in fouten, die, in vorige opgaven van de Boerenleenbanken, ontvangen, voorkwamen en, hoewel verbetering voor den betreffenden jaargang, ondanks met de besturen der instellingen gevoerde correspondentie, onmogelijk bleek, thans hersteld zijn.

23

De beide volgende staatjes geven een overzicht van de Actie ven en Passieven der Boerenleenbanken in de jaren 1913 en 1914 zoowel de percentsgewijze samenstelling als de betrekkelijke toe-of afneming van elk der samenstellende deelen.

Omtrent de wijze van belegging der gelden, zijn de gegevens van de Boerenleenbanken niet zoo ruim als van de gewone Spaarbanken, wat vermoedelijk verband houdt met de omstandigheid, dat de boekhouding der Boerenleenbanken zoo eenvoudig mogelijk aangelegd is en bij vele dier instellingen in de balans nog geen onderscheiding is gemaakt naar de verschillende groepen van effecten, waarin de waarden belegd zijn. Toch zijn de ontvangen inlichtingen reeds belangrijk genoeg, om ze hier te vermelden en tevens ruim genoeg om reeds vergelijkingen te trekken tusschen de beide jaren 1913 en 1914 Uit het hiervolgend overzicht blijkt, voor zoover de ingekomen formulieren hieromtrent

24

inlichtingen gaven, hoe de gelden der Boerenleenbanken door deze belegd waren, welk aandeel elk der groepen van belegging in het geheel had en de toe-, resp. afneming van een en ander van 1913 op 1914.

Wat de gekweekte rente betreft, bleek het bij de eenvoudige wijze van boekhouding, door de Boerenleenbanken gevoerd, niet doenlijk deze naar dezelfde groepen, ook voor effecten, te verdeden ; voor de hoofdgroepen van beleggingswijzen geeft tabel 2Ô intusschen een overzicht:

25