28 April 1919.

Gedrukt bij Gebrs. J. iSs H. van Langenhuyeen, 's-Gravenhage.

BIJDRAGEN

TOT DE

STATISTIEK VAN NEDERLAND.

NIEUWE VOLGREEKS.

Uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek.

272.

Statistiek def Spaaf- en Leenbanken in Nedefland, ovef het jaar 1916/1917.

{Samenvatting der uitkomsten over 1916/17 in vergelijking met die over 1915/16).

’S-ÖRAVENHAQE, GKBR. BELIN EANTE.

1919.

VOORBERICHT.

Vermits de tijdsomstandigheden nog steeds zuinigheid noodig maakten, is van den jaargang 1916/1917 ') van de Statistiek der Spaar- en Leenbanken alleen de samenvatting der uitkomsten over 1916 in vergelijking met die over 1915 gepubliceerd.

De copie der tabellen blijft echter bewaard en is ter beschikking van belangstellenden.

Evenals het vorige jaar is aan staat 8quot;der uitkomsten de kolom toegevoegd waarin de gemiddelde rentetax is berekend, gekweekt uit de totale belegging.

Deze berekening, die aan het Bureau is gemaakt van de voornaamste banken, welke nauwkeurige opgaven verstrekt hebben van de gemiddelde rentetax van de beleggingen van verschillenden aard, is op de volgende wijze geschied.

De gemiddelde rentetax is gedeeld op de rente verkregen uit elk onderdeel, waardoor men het gemiddelde belegde kapitaal verkrijgt. Deze gemiddelde belegde kapitalen zijn te zamen gevoegd en gedeeld op het totaal bedrag der rente, zoodat men dan het gemiddeld percentage van alle beleggingen verkrijgt.

Voorts is weder achter de samenvatting der uitkomsten van de Spaarbanken eene opgave toegevoegd van het gemiddelde saldo tegoed per inwoner en per boekje van de voornaamste staten der wereld, voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar waren, in vergelijking met Nederland.

Aan de samenstelling van dezen jaargang is medegewerkt door 291 Spaarbanken, 1016 Boerenleenbanken, 23 Sjtaarkassen, 78 Hulpbanken en 17 Banken van Leening, in het geheel dus door 1425 instellingen; voor den vorigen jaargang waren deze cijfers respectievelijk 293, 953, 23, 77, 17 en 1363. Uit deze getallen blijkt, dai het aantal medewerkende Spaarkassen en Banken van Leening stationnair bleef, terwijl het aantal Boerenleenbanken eit Hulpbanken is gestegen met resp. 63 en 1 en het aantal Spaarbanken is verminderd met 2.

Van één zelfstandig werkende Boerenleenbank, is na herhaalde aanvrage, geen opgave ingekomen; van alle banken aangesloten bij de Centrale Banken te Eindhoven, Utrecht en Alkmaar zijn gegevens ontvangen, dank zij de welwillende medewerking ondervonden van de administratie en inspectie dezer banken.

1) Deze jaargang omvat de instellingen, waarvan het boekjaar geëindigd is op eenigeu datum, liggende tusschen 1 Juli 1916 en 30 Juni 1917; eenvoudigheidshalve wordt in de publicatie gesproken over het jaar 1916 waar eigenlij.k 1916/1917 bedoeld wordt.

Hioronder volgt het saldo tegoed der inleggers over:

bij de particuliere Spaarbanken . f 118107 996,— ƒ 121020 838,— ƒ 136 172 359,— bij de Rijkspostspaarbank . nbsp;. nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;184 585 446,— nbsp;nbsp;nbsp;„ 189107 089,— nbsp;nbsp;nbsp;„ 206 859553,—

bij de Boerenleenbanken. nbsp;. nbsp;. nbsp;. nbsp;„ nbsp;56 599157,— nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;81 673 539,— nbsp;nbsp;nbsp;„ 113 043 393,—

Totaal nbsp;. nbsp;. nbsp;. f 359 292 599,— nbsp;nbsp;nbsp;ƒ 391 801 466,— nbsp;nbsp;nbsp;f 45Q 075 305,—

Zooals vorig jaar reeds werd opgemerkt blijkt ook thans weer uit dit overzicht dat het uitbreken van den oorlog van invloed is geweest op het Saldo tegoed der inleggers. Waar het Saldo tegoed in 1914 vernainderde met bijna 6'/j millioen gulden, bleek einde 1915 een vermeerdering te constateeren van 32'/, millioen gulden, welke veroorzaakt werd door stijging van het Saldo tegoed bij de particuliere Spaarbanken met 3 millioen, bij de Rijkspostspaarbank met 4'/, millioen en bij de Boerenleenbanken met 25 millioen gulden, einde 1916 waren deze cijfers resp. 64, 15, 17'/, en 31'/, millioen, zoodat het saldo tegoed bij de Boerenleenbanken van 1914 op 1916 verdubbeld is.

’s Gravenhage, 28 April 1919.

De Directeur van het Centraal Bureau voor de Statistiek,

H. W. METHORST.

Samenvatting der Uitkomsten van de Statistiek over 1916 in vergelijking met die over 1915.

I. S1= A. A ZEt B A. KT B IST.

Voor den jaargang 1916 zijn gegevens ontvangen van 291 Spaarbanken, die aan het einde van het boekjaar op 2 253 159 boekjes ƒ 343 031 912,26 verschuldigd waren, terwijl voor den vorigen jaargang van 293 Spaarbanken inlichtingen ontvangen waren, met een saldo tegoed der inleggers ad f 310 127 926,86 op 2 202 209 boekjes.

Niet ingekomen zijn de opgaven van de volgende 3 Spaarbanken, die in 1915 wel meewerkten:

Roomsch Katholieke Spaarbank te Stratum;

Nutsspaarbank te Nijkerk;

Hengelosche Spaarfonds voor jonge werklieden te Hengelo.

De volgende Spaarbank, die voor 1915 geen gegevens ingezonden had, heeft voor 1916 wel gegevens ingezonden:

Schoolspaarbank te Abbekerk.

Van de 6 hieronder genoemde Spaarbanken, die dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voorkomen, zijn geen opgaven ingekomen :

Roomsch Katholieke Spaarbank te Lith ;

Roomsch Katholieke Spaarbank te Strijp;

Roomsch Katholieke Spaarbank te Lobith;

Spaarbank „de Hanzebank” te Hijmegen;

Spaarbank van het R. K. Jongenspatronaat te Liase;

Spaarbank „van Klein tot Groot” te Wierden.

Ook thans zijn, ter bevordering eener juiste vergelijking, in deze inleiding doorloopend, zoowel bij de Spaarbanken als bij de overige instellingen, in dit werk behandeld, dus ook bij de Boerenleenbanken, Spaarkassen, Hulpbanken en Banken van Leening, alle instellingen geëlimineerd, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, tenzij opheffing of oprichting de oorzaak daarvan was.

Bij de overige Spaarbanken bleek het saldo tegoed der inleggers op 1 Januari 1915 en op 1 Januari en 31 December 1916 achtereenvolgens te hebben bedragen ƒ301578753,—, ƒ309622031,— en ƒ 343 030 722,— en is dit derhalve toegenomen met respectievelijk 2,67 en 10,79 pCt.

In het geheel vertoont de Inleggersrekening voor:

Voor de Kapitaalrekening zijn dit jaar door 248 Spaarbanken gegevens verstrekt, tegen 256 in 1915. De staatjes 2 en 3 geven een overzicht van de Actieven en Passie ven en van de verhoudingen tusschen de desbetreffende cijfers voor 1915 en die voor 1916 bij de in beide jaargangen voorkomende instellingen.

Tevens blijkt daaruit, hoe op het einde van het jaar de actieven en passieven percentsgewijze samengesteld waren :

1) liet verechil tusEcheii deze beide bedragen, vindt zijn oorsprong in fouten, die, in vorige opgaven van de Spaarbanken ontvangen, voorkomen en, hoewel verbetering voor den betreffenden jaargang, ondanks met de besturen der instelling gevoerde correspondentie, onmogelijk bleek, thans hersteld zijn.

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn in 1916 van ‘210 Spaarbanken, tegen ‘214 in 1915, gegevens ontvangen. Uit de verzamelstaten blijkt, dat de baten en lasten, bij de in beide jaargangen voorkomende met de in 1916 voor het eerst vermelde instellingen en haar percentsgewijze samenstellingen zijn geweest, als in tabellen 4 en 5 aangetoond wordt:

Voor de Kapitaalrekening waren in 1916 geen gegevens verstrekt door 43 Spaarbanken, welke die wel voor de Inleggersrekening ingezonden hadden; deze 43 Spaarbanken waren op het einde van 1916 op 18 493 boekjes ƒ 5 991 620,79 verschuldigd.

Voor de Winst- en Verliesrekening waren in 1916 geen gegevens verstrekt door 81 instellingen, welke die voor de Inleggersrekening wel ingezonden hadden; deze 81 Spaarbanken waren op het einde van 1916 op 47 324 boekjes f 14 471 442,44 verschuldigd.

248 Spaarbanken met een totaal bedrag tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad f 337 040 291,46’ hebben voor dezen jaargang opgaven verstrekt nopens den aard der beleggingen barer kapitalen. In den vorigen jaargang waren door 256 Spaarbanken zulke opgaven ingezonden, met een saldo tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad f 305 135 698,51.

Tabel 6 toont, hoe de Spaarbanken de haar toevertrouwde gelden, naar de verschillende groepen van beleggingen verdeeld, belegd hebben en tevens blijkt eruit in percenten, welk aandeel voor rekening van elke groep komt.

Naar dezelfde groepen verdeeld bedroegen de gekweekte rentebedragen in totaal en in percenten :

Uit de ontvangen opgaven nopens de gemiddelde rentetax in pCt. gekweekt met de verschillende categorieën van beleggingen, is, voor zooveel betreft de spaarbanken, welke op 31 December 1916 een saldo tegoed hadden van een half millioen gulden of meer, en aan deze statistiek hebben medegewerkt, het in Tabel 8 vermelde samenvatlend overzicht bewerkt. Totaliseering dezer gegevens is uit den aard der zaak niet mogelijk.

10

De 291 Spaarbanken, die voor dezen jaargang van de statistiek gegevens verschaft hebben, waren gezamenlijk verschuldigd aan de inleggers op het einde van het jaar ƒ 343 031 912,26, waarvan komt ten laste van de Rijkspostspaarbank met 1606 kantoren f 206 859 553,36 en ten laste van de overige Spaarbanken ƒ 136 172 358,90.

Einde 1915 was do Rijkspostspaarbank met 1570 kantoren ƒ 189 107 088,95 en waren de overige 292 Spaarbanken f 121020837,91 aan hare respectieve inleggers verschuldigd.

Einde 1915 waren bij de Rijkspostspaarbank in omloop 1 690 149, bij de overige Spaarbanken 512 060 en in het geheel 2 202 209 boekjes. Einde 1916 waren deze getallen achtereenvolgens 1 730 178, 522 981 en 2 253 159. Einde 1915 was er één spaarbankboekje op de 2,93 inwoners en einde 1916 één op de 2,92 inwoners.

De aantallen boekjes waren naar de grootte van het tegoed als volgt verdeeld :

Tabel 10 toont in elk der jaren 1915 en 1916 de percentsgewijze verdeeling der spaarbankboekjes naar de grootte van het tegoed en voorts de toe- resp. afneming der aantallen boekjes in percenten in elke groep sedert 1915.

Il

De cijfers doen zien, dat bij de Rijkspostspaarbank de saldo’s van ƒ100,— tot beneden /lOOO,— en bij de overige Spaarbanken de saldo’s van f 1 000,— en hooger, het sterkst zijn toegenomen.

Het gemiddeld tegoed bedroeg:

Voor de beroepsstatistiek zijn door 120 Spaarbanken de beroepen aangegeven van 142 492 nieuwe inleggers, waarvan 119 872 nieuwe inleggers zijn van de Rijkspostspaarbank, en 22 620 van de overige Spaarbanken

Tabel 13 geeft een overzicht van de uitkomsten dezer beroepsstatistiek in totaal en in percenten over de jaren 1915 en 1916.

12

een overzicht van het genaiddelde saldo tegoed per inwoner en per boehje

voor zoover althans daaromtrent gegevens beschikbaar

waren in vergelijking met Nederland.

De gegevens zijn ontleend :

Bevolking uit : „Population and Vital Statistics”.

Saldo te goed en boekjes uit: „Official Year Book of the Commonwealth of Australia”.

bevolking uit : „Statistisches Jahrbuch für das Königreich Bayern”.

saldo te goed en boekjes uit: „Statistisches Jahrbuch für das Deutsche Reich”.

uit: „Annuaire statistique de la Belgique”.

„ „Annuaire statistique du Royaume de Bulgarie”.

„ „The Canada Year Book”.

„ „Anuario estadistico de la republica de Chile”.

„ „Statistiek Aarbog”.

„ „Statistisches Jahrbuch für das Deutsche Reich”.

„ „Annuaire statistique de l’Egypte”, o

,, „Statistiek Arebok för Finland”.

„ „Annuaire statietique de la France”.

„ „Statistical Abstract for the United Kingdom”.

„ „Annuaire statistique Hongrois”.

,, „Annuario statistico Italiano”.

„ „Résumé statistique de l’Empire du Japon”.

„ nbsp;,,Statistiek der Spaar- en Leenbanken”. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

„ „Norges Sparebanker”.

„ „Statistik der Sparkassen in den im Reichsrate vertretenen Königreichen und Ländern”.

bevolking uit: „Statistisches Jahrbuch für den Preussischen Staat”.

saldo te goed en boekjes uit: „Statistisches Jahrbuch fur das Deutsche Reich”.

uit: „Annuaire statistique de la Roumanie”.

„ „Annuaire statistique de la Russie”.

bevolking uit: „Statistisches Jahrbuch für das Königreich Sachsen”.

saldo te goed en boekjes uit: „Statistisches Jahrbuch für das Deutsche Reich”.

uit: „Statistical Abstract of the United States”.

bevolking uit: „Statistisches Jahrbuch für das Königreich Württemberg”.

saldo te goed en boekjes uit: „Statistisches Jahrbuch für das Deutsche Reich”, o

uit: „Statistisk Arsbok för Sverige”.

„ „Statistisches Jahrbuch der Schweiz’’.

Hierbij dient in aanmerking genomen te worden dat het gebruik dat van de Spaarbanken voor belegging van gelden gemaakt wordt, mede beïnvloed wordt door de bepalingen welke daarvoor zijn vastgesteld. In het eene land is het maximum voor het saldo tegoed hooger dan in het andere land, elders is dit aan geen beperking onderworpen. Ook de hoegrootheid der rente is van invloed en de bepaling of éen spaarder meer dan éen spaarbankboekje mag bezitten. Door deze en dergelijke verschilpunten in de bepalingen, die voor het gebruik zijn vastgesteld, zijn de gegevens van land tot land niet zonder meer met elkander te vergelijken. Door dit verschil zullen het ook in het eene land hoofdzakelijk „kleine luyden” zijn die hun geld in de spaarbanken in bewaring geven, terwijl

14

elders ook andere klassen der bevolking van dit Instituut gebruik zullen maken. De bovengenoemde tabel geeft dan ook meer een beeld van den omvang der bemoeiingen van de Spaarbanken in de verschillende landen dan van het sparen Immers in hoeverre nog van andere spaargelegenheid gebruik gemaakt wordt (vèrzekering, deposito’s), dan wel aanstonds effecten gekocht worden of gelden in handel en industrie of op andere wijze belegd worden, blijkt uit deze cijfers geenszins. Het zou zeker, indien het mogelijk ware, aanbeveling verdienen, elk van deze punten nader te onderzoeken. Wat de verzekering betreft, zouden de maatschappijen eene splitsing moeten maken van hunne verzekerden naar de nationaliteiten met vermelding van de gestorte premiën en het verzekerd bedrag,

De herleiding der vreemde munten in de Nederlandsche munt heeft plaats gehad overeenkomstig de tabellen voorkomende in den Post-, telegraaf- en telephoongids, voor de postwissels naar het buitenland.

II. BOBRENLEENBANKEKr.

Van de 1024 in het Algemeen Register genoemde lokale Boerenleenbanken waren op 31 December 1916 aangesloten bij de Centrale Bank te Utrecht 562 ’), bij die te Eindhoven 409 en bij die te Alkmaar 37 samen 1008.

Bij de Centrale Bank te Utrecht waren op 31 December 1916 aangesloten de locale banken te :

Aalsmeer, Aalten, Aar (Ter), Achlum, Akersloot, Akmarijp, Alkemade, Almelo, Almen, Alphen, Alteveer, Ameland, Amerongen, Amstelveen, Andijk, Anerveen, Angerloo, Anjum, Anloo, Annaland (St.), Anna-Paulowna, Apeldoorn, Apelkanaal (Ter), Appelscha, Appingedam, Arnhem, Asperen, Avenhorn, Azewijn, Baarn, Babberich, Baflo, Bakhuizen, Balk, Barendrecht, Barneveld '), Barsingerhorn, Bathraen, Bedum, Beek, Beekbergen, Beemster, Beerta, Beets, Beilen, Bellingwolde, Beneden-knijpe, Bennekom, Benthuizen, Bergambacht, Berkel en Rodenrijs, Berkhout I, Berkhout II, Beverwijk, de Bilt, Blaricum, Blauwhuis, Blija, Blijham, Bodegraven, Bodegravensche-Meije, den Bommel, Boorn-bergum, Borculo, Borger, Borgsweer, Borne, Boschheurne, Boschkapelle, Boskoop, Bourtange, Boven-smilde, Boijl, Bredevoort, Breedenbroek, Breukelen, Broek in Waterland. Broek op Langendijk, Brummen, Buinen, Buinerveen, Bunnik, Bunschoten, den Burg, Burgerbrug, Burgwerd, Bussum, Buurmalsen, Clinge, Cloese, Colmschate, Colijnsplaat, Cubaard, Culemborg, Dalen, Dalerveen, Dalfsen, Dedems-vaart (Ov.), Dedemsvaart (Ov.), Deil, Deinum, Delden, Delft, Diemen, Diepenveen, Diever, Dinteloord, Dinxperlo, Dirkshorn, Dirksland, Dodewaard, Domburg, Doniaga, Donkerbroek, Doornspijk, Dragster-Compagnie, Dreischor, Driebergen, Driel, Duiven, Dwingelo, Edam, Eelde, Eemnes, Eenrum, Eerbeek, Elden, Elkerzee, Eist, Emmen, Emmer-Compascuum, Enkhuizen, Epe, Ermelo, Erica, Etten, Exel, Exloo, Ezinge, Farmsum, Ferwerd, Fijnaart, Franeker, G-arijp, Gasselte, Gasselternijveen, Geldermalsen, Genemuiden, Gerkesklooster, Giessendam, Giessen-Nieuwkerk, Gieten, Gieterveen, Goor, Gorinchem, Gorssel, Gouda, Gouderak, Graauw, Gramsbergen, ’s-Graveland, ’s-Gravenhage, ’s-Gravenzande, Groot-Ammers, Grootebroek, Groot-Schermer, Grijpskerk, Grijpskerke, Haaften, Haaksbergen, Haamstede, Haarlemmermeer, Haarzuilens, Hagestein, Hardenberg (Ambt-), Haren, Harmelen, Harreveld, Hasker-

1) In het verslag van de Coöperatieve Centrale Raiffeisenbank te Utrecht wordt vermeld, dat op 31 December 1916 bet aantal aangesloten banken 564- bedraagt. Aangezien echter de Banken te Barneveld en Leeuwarden niet het karakter van een boerenleenbank dragen, zijn zij niet in het Algemeen. Register vermeld.

15

home, Hattern, Hazerswoude, Heeg, ’s-Heer Arendskerke, Heerde, ’s-Heerenberg, Heer-Hugowaard, Heino, Hekelingen, Hellendoorn, Hengelo (G.), Hengelo (Ov.), Hengstdijk, Hensbroek, Herkingen, Herwen en Aerdt. Herwijnen, Hillegom, Hoedekenskerke, Hollandsche-Veld, Holten, Holwierde, Hom-merts, Hoogersmilde, Hoogeveen (Dr.), Hoogezand, Hoogkarspel, Hoogland, Hoogwond, Houten, Huizen (N.-H.), Hulst, Hijlaard, St. Jan-steen, Jisp, Jcrwerd, .Jubbega-Schurega, Jutphaas, Kamerik, Kampen, Kamperveen, Kapelle, Katwijk a/dEijn, Katwijk aan Zee, Klaaswaal, Klarenbeek, Klarenbeek, Kloetinge, Kloosterburen, Kloosterveen, Kloosterzande, Knollendam, Kockengen, Koedijk, Koegras, Koekange, Koewacht, Kollum, Kortezwaag, Koudekerke, Koudum, Krabbendijke, de Krim, Kruiningen, Kwadijk, Lamswaarde, Landsmeer, Langezwaag, Langweer, Laren (G.), Laren (N.-H.), St. Laurens, Leek (de), Leens, Leerbroek, Leiden, Leiderdorp, Lekkerkerk, Leeuwarden ’), Leeuwarden (N.K.), Leeuwarden (O.Z.K. ), Leusden, Lichtenvoorde, de Lier (Kom), de Lier c. a., Linschoten, Lippenhuizen, Lisse, Loenen (Veluwe), Ijoosdrecht, Lopik, Loppersum, Losser, Luinjeberd, Maarssen, St. Maartensdijk, Maasland, Makkum, Markelo, Marrum, Maurik, Meeden, de Meern, Menaldum, Meppel, Middelie, Middelstum, Midden-Beemster, Midsland, Minnertsga, Molenaarsgraaf, Monnikendam, Monster, Moordrecht, Muiderberg, Murmerwoude, Mussel, Musselkanaal, Naaldwijk, Nederhorst den Berg, Netterden, Nibbixwoud, Nieuw-Amsterdam, Nieuw-Beerta, Nieuw-Dordrecht, Nieuwendam, Nieuwenhoorn, Nieuwe-Niedorp, Nieuwe-Pekela, Nieuwerkerk a/d IJssel, Nieuwe-Schans, Nieuwe-Tonge, Nieuwleusen, Nieuw-(Namen, Nieuwolda, Nieuw-Weerdinge, Noordbroek, Noorddijk, Noorddijk bij Neede, Noordeloos, Noorden, Noordscharwoude, Noordwelle, Noordwijk, Noordwijkerhout, Nootdorp, Norg, Nunspeet, Nijbroek, Nijega-Opeinde, Odoorn, Gene, Oldeboon, Oldeholtpa, Oldehove, Oldenbroek, Ommen-Stad, Ooltgensplaat, Oostburg, Oosterbierum, Oosterend, Oosterhesselen, Oosterland, Oostermeer, Oosterwolde, Oosterzee, Oosthuizen, Oostvoorne, Oostwoud, Ophemert, Oppenhuizen, Oranjedorp, Ossenisse, Oud-Beijerland, Ouddorp, Oudega, Oudehorne, Oudendijk, Oudenhoorn, Oudenrijn, Oude-Pekela, Ouderkerk a/d. Amstel, Ouderkerk a/d. IJssel, Oudeschoot, Oude-Tonge, Oude-Wetering, Oudkarspel, Ouwerkerk, St. Paneras, Papendrecht, Peize, Pernis, Petten, St. Philipsland, Pieterburen, Poederoijen, Poortvliet, Purmerland, Pijnacker, Kaalte, Raamsdonk, Rauwerd, Rectum—Ypelo, Rens-woude, Rheden, Rhoon, Ridderkerk, Ried, Ritthem, Rijswijk (N.-B.), Rijswijk (Z.-H.), Rockanje, Roden, Roelofarendsveeu, Rolde, Roodhuis, Roerdahuizum, Roswinkel, Rotterdam (Charlois), Rottevalle, Rozenburg, Ruurlo, Sassenheim, Schagen, Schagerbrug, Schalkwijk, Scharnegoutum, Schellinkhout, Schermerhorn, Scherpenisse, Scherpenzeel, Schildwolde, Schoonebeek, Schoonrewoerd, Schoorl, Schoter-land, Serooskerke, Sevenum, Silvolde, Sijbekarspel, Sint-Nicolaasga, Sleen, Sloten I (N.-H.), Sloten II (N.-H. 1, Sloten (Fr.), Sloterdijk, Smilde, Soest, Sommelsdijk, Souburg (O. en W.),Spanbroek, Spankeren, Spijk, Spijkenisse, Stad a h. Haringvliet, Stadskanaal, Stavenisse, Stedum, Steenderen, Steenderen-Drempt, Steenwijkerwold, Stolwijk,’ Stompwijk, Stoppeldijk, Stoutenburg, Strijen, Ten-Post, Terbregge, Ter Neuzen, Terwispel, Tholen, Twisk, Twijzel, Tijnje, Tzum, Uitgeest, Uithoorn, Uithuizen, Uit-huizermeeden, Ulft, Ureterp, Ursem, Usquert, Utrecht, Utrecht en Achttienhoven, Vaassen, de Valk, Valkenburg (Z.IL), Varsseveld, Veendam, Veenendaal, Venhuizen, Vinkeveen, Vierpolders, Vlaardingen, Vlagtwedde, Vollenhove (Ambt), Voorburg, Voorhout, Voorschoten, Voorst, Vorden, Vries, Vroomshoop, Waddinxveen, W'artfum, Warga, Warmenhuizen, Warmond, Warns, Warnswerd, Wartena, Wassenaar, Wateringen, Waverveen, Wedde, Weerdinge, Wekerom, Wemeldinge, Werkendam, Werkhoven, Wervershoof, Westerblokker, Westerbork, Westerbroek, Westerlee, Westervoort, Westwoud, Westzaan, Wezep, Wieringen, Wieuwerd, de Wilp, Wilsum, Winkel, Winsum (Fr.), Winsum (Gr.), Winterswijk, Wirdum, Witmarsum, Woerden, Woldendorp, W’oltersum, Wommels, Workum, Wormer, Wormerveer, Woudenberg, Woudsend, Wouw, Wijdenes, Wijdewormer, Wijk aan Zee en Duin, Wijk bij Duurstede,

1) Zie noot 1) bladz. 14'.

16

Wijnbergen, Wijnjeterp, Wijster, Yerseke, IJzerlo, Zaandam, Zaltbommel, ’t Zandt, Zeddara, Zelhem, Zevenaar, Zevenhuizen, Zierikzee, Zoeterwoude, Zuid-Barge, Zuiddorpe, Zuidhorn, Zuidland, Zuidlaren, Zuid-Scharwoude, Zuidwolde (Gr.), Zuidwolde (Dr.), Zunderdorp, Zutphen, Zwaag, Zwaagdijk, Zwaluwe (H. en L), Zweeloo, Zwindersche-Veld, Zwolle (Groenlo) en Zwijndrecht.

Bij de Centrale Bank te Eindhoven waren op 31 December 1916 aangesloten de lokale banken te :

Aalst, Aardenburg, Aarle-Rixtel, Abcoude, Acht, Aderden (Geld.), Afferden (L.), Albergen (Gern. Beek en Donk), Alphen (N.B.), Alphen (Gld.), Altforst, America, Arnmerzoden, St. An-thonius, Appeltern, Arcen, Asten, Axel, Baardwijk, Baarlo, Baarle Nassau, Baexem, Bakel, Barendrecht, Barger-Compascuum, Barger-Oosterveld, Batenburg, Beegden, Beek (N.-B.) (Gem. Princenhage), Beek (N.B.) (Gem. Beek en Donk), Beek (L.), Beers, Beesd, Beesel, Beifeld, Bemmel, Berg a. d. Maas, Bergen (L.), Bergen op Zoom, Berg en Terblijt, Bergeijk (’t Hof), Bergeijk (’t Loo), Berghuizen, Berkel (N.-B.), Berkel (Z.-H.), Berlicum, Best, Beugen, Biest-Hout-akker, Bladel, Bleiswijk, Blerick, Blitterswijk, Bocholtz, Boekel, Boerhaar, Borkel, Born, Bornerbroek, Boskoop, Boxmeer, Boxel, Breda, Broekhuizenvorst, Budel, Buggenum, Bunde, Caberg, Cadier en Keer, Casteren, Chaam, Coevorden, Cuijk, Dalmsholte, Denekamp, Deurne, Didam, Dieden, Dieteren, Dinteloord, Dinther, Dommelen, Dongen, Donk, Dreumel, Drunen, Druten, Duizel, Dungen (den), Dussen, Echt, Eckelrade, Eede, Eerde, Kersel, Einighausen, Eysden, Eys-Wittem, EU, Elsloo, Epen-Wittem, Erp, Etten, Fijnaart, Gaanderen, Gassel, St. Geertruid, St. Geertruidenberg, Geesteren, Geffen, Geldrop, Geleen, Gellicum, Gemert, Gendringen, Gendt, Ginneken, Goirle, Grathem, Greven-bicht, Groesbeek, Gronsveld, Grootebroek, Grubbenvorst, Haaren, Haarle, Haarsteeg, Haastrecht, Haelen, Halsteren, Hapert, Haps, Haren, Hatert, Heel, Heer, Heesch, Heeten, Heeze, Heino, Helden (dorp), Helvoirt, Hengelo (Geld.), Herkenbosch, Hemen, Herpen, Herpt, Herten, Herveld, Het Schijf, Heumen, Heijen, Heijthuijzen, Hilvarenbeek, Hoensbroek, Hoeven, Hoogeloon, Hoonhorst, Horn, Horssen, Horst, Hout ’ (den), Houthem, Houtrakpolder, Huisseling, Huissen, Hulsberg, Hunsel, Ittervoort, Itteren, Kaatsheuvel, Kerk-Driel, Kerkrade, Kessel, Kethel, Keijenburg, Klein-Dongen, Klazienaveen, Klimmen, Koningsbosch, Lage-Mierde, Lage-Zwaluwe, Langenboom, Langeveen, Lattrop, Ledeacker, Leende, Leeuwen-Beneden, Leeuwen-Boven, Leidschendam, Leur, Leveroy, Liempde, Lierop, Lieshout, Liessel, Linne, luth. Lithoyen, Loon op Zand, Lopik, Lottum, Luiksgestel, Lutjebroek, Lutte ide), Lutterade, Maasbommel, Maasbracht, Maasbree, Maashees, Maasniel, Made, Malden, Maren, Margraten, Mariaheide, Mechelen (Geld.), Mechelen-Wittem, Meerlo, Meerssen, Megen, Melick, Meterik, Meijel, Mheer, Middelaar, Mierlo-Hput, Milheeze, Mill, Moergestel, Montfoort, Montfort, Mook, Munstersche-Veld, Mijdrecht, Naaldwijk, Nederweert, Neer, Neerasselt, Neerbosch en Hees, Neeritter, Neerkant, Nieuwenhagen, Nieuwkuyk, Nieuw-Schoonebeek, Nieuwstadt, Nistelrode, Noord-broek. Nootdorp, Notter en Zuna, Nuenen, Nunhem, Nutb, Nijmegen, St. Odiliënberg, St. Oedenrode, Oeffelt, Oegstgeest, Oerle, Ohé en Laak, Oirlo, Oisterwijk, Oldemarkt, Olst, Ommen (Stad-), Oostburg, Oosteind, Oosterhout (N.-B.), Oosterhout (G.), Ootmarsum, Oploo, Ospel, Ossendrecht, Ottersum, Oudenbosch, Oude-Tonge, Oudewater, Oudgastel, Overasselt, Overloon, Overschie, Oyen, Panningen, Pey-Echt, St. Pieter, Poeldijk, Posterholt, Princenhage, Puifiijk, Putte, Pijnacker, Raalte, Reek, Reeuwijk, Reusel, Reutum, Reuver, Reijmerstok, Roggel, Roosteren, Roosendaal, Rosmalen, Rossum (Geld ), Rossum (Ov.), Rotterdam, Rucphen, Rijen, Rijkevoort, Rijsbergen, Rijswijk (Z.-H.), Saasveld, Sambeek, Schaesberg, Schayk, Schalkhaar, Schelle, Schimmert, Schinnen, Sehin op Geulle, Schinveld, Schipluiden, Schoten (N.-H.), Schijndel, Sevenum, Simpelveld, Slagharen, Someren, Son, Spaarnwoude, Spaubeek, Sprundel, Standdaarbuiten, Steenbergen, Steenwijkerwold, Steggerda, Stein, Stevensweert, Stramproy, Stratum, Strijp, Susteren, Swalmen, Teteringen, Thorn, Tilburg, Tongelre, Tubbergen, Tungelroy, Twello, Ubach over Worms, Ubachsberg, Uden, Udenhout, Ulestraten, Urmond, Valburg, Valkenswaard, Varik, Vasse, Veghel, Velden, Veldhoven, Velp (N.-B.), Venlo, Venray, Vierlingsbeek,

17

Vinkel, Vlierden, Vlodrop, Vlijmen, Voerendaal, Volkel, Vorstenbosch, Vortum, Vught, Vijlen, Wagenberg, Wamel, Wanroij, Wanssum, Waapik, Weerselo, Weert Wehl, Well, Wessern, Westdorpe, Westerhoven, Weurt, Wilré (Oud-Vroenhoven), Winssen, Wintelre, Woensel, Wolvega, Wijchen, Wijlre, Wijnandsrade, IJsselmonde, IJsselmuiden, IJsselstein, IJzendijke, Zeeland, Zesgehuchten, Zevenbergen, Zevenbergschenhoek, Zuid-Beijerland, Zundert, Zwolle en Zijtaart.

ßij de Centrale Bank te Alkmaar waren op 31 December 1916 aangesloten de lokale banken be: »

Akersloot, Alkmaar, Anna-Paulowna, Assendelft, Beemster, Bennebroek, Bergen (N.-H.), Boven-karspel, Castricum, Driehuizen-Velzen, Egmond-Binnen, Haarlem, Harenkarspel, Heemskerk, Heemstede, Heer-Hugowaard, Heiloo, Hoogwoud, Ilpendam, Landsmeer, Limmen, Loosduinen, Medemblik, Noord-Scharwoude, Obdam, Oosterblokker, Opperdoes, de Rijp, Schagen, Spierdijk, Uitgeest, Warmenhuizen, Weesp, Wester blokker, Wognum, ’t Zandt en Zuid-Scharwoude.

De Balans op 31 December 1916 der Coöperatieve Centrale Raiffeisenbank te Utrecht luidde:

Balansrekening op 31 December 1916.

ƒ 37 732 784,30

De Verlies- en Winstrekening over 1916 luidde:

X5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verlies- en Winstrekening over 1916

/ 187 413,91

3

18

De Verlies- en Winstrekening sluit dit jaar met een bedrag van........ƒ 75 460,475

Voorgesteld wordt daarvan af te schrijven ;

• a. op de rekening van het kantoorgebouw Drift N“. 13......* ƒ 5 000.—

• b. op de rekening „Meubilair”...............„ 3 999,—

---------- „ 8 999,—

Zoodat overblijft een bedrag van ... ƒ 66461,475 Hiervan moet in het Reservefonds worden gestort ;

volgens art. 7, sub b der Statuten, de gelden welke de leden bij hunne toetreding betaalden..........................„ nbsp;nbsp;220,—

Blijft . . . ƒ 66 241,475

en voorts dit bedrag, overeenkomstig art. 40 der Statuten, in het reservefonds te storten, dat daardoor zal stijgen tot ƒ 203 452,175,

De Balans op 31 December 1916 der Coöperatieve Centrale Boerenleenbank te Eindhoven luidde:

Balansrekening op 31 December 1916.

JPassieven.

ƒ 26 471 110,90

De Verlies- en Winstrekening over 1916 luidde :

Verlies- en Winstrekening over 1916.

Credit.

ƒ 163 807,12®

19

De winst is overeenkomstig het bepaalde bij art. 49 der staten als volgt verdeeld , - ƒ 25 773,19 a. 10 pCt. voor het Reservefonds...................« nbsp;2 577,32

Blijft . . . f 23 195,87

• b. 4 pCt. achterstallig dividend over 1915 van /■ 115 800,— gestort kapitaal.......................ƒ4 632,—

• c. 4 pCt. dividend over 1916 van ƒ 122 700,— gestort kapitaal . . . „ 4 908,— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9540

Van het overblijvende ad ..... ƒ 13655,87

• d. 85 pCt. voor het Reservefonds zijnde................. 11 607,49

• e. de rest ad..........................t nbsp;2048,38

komt ter beschikking van de Algemeene Vergadering.

In overleg met den Raad van Toezicht is dit bedrag als volgt bestemd :

• a. ƒ 1 000,— voor de oprichting eener onderlinge Inbraakverzekering.

• b. f 1 048,38 over te brengen op Reserve-Rekening B.

De Balans op 31 December 1916 der Coöperatieve Centrale Land- en Tuinbouwbank te Alkmanr luidde :

De Verlies- en Winstrekening over 1916 luidde:

ƒ 40 029,13

20

Voor wat het bedrijf der Centraalbanken aangaat, ontleenen we aan haar verslagen over 1916, dat bij die te Utrecht aan het einde van het jaar ƒ 33 356 182,93' in deposito was en ƒ 878 384,52 aan voorschotten uitstond.

Gedurende het geheele boekjaar konden alle voorschotten worden verstrekt uit de deposito’s zoodat geen promessen behoefden te worden verdisconteerd.

De waarde der onderpanden voor de belegde gelden overtrof steeds, het uitgezette bedrag met meer dan het verplichte surplus ad 10 pCt.

Het maximum-crediet, hetwelk aan een lid tot wederopzeggings toe werd verleend, bedroeg ƒ 70 000,—.

Met machtiging van de individueele leden van den Raad van Toezicht werd aan enkele aangesloten vereenigingen een hooger crediet dan ƒ 70 000— toegestaan.

De rente in Rekening-Courant bedroeg:

• a. 3,25 pCt. ’s j aars, door de Centrale Bank te vergoeden voor alle stortingen van — en te berekenen voor alle betalingen aan de locale banken, zoolang deze van de Centrale Bank te vorderen hadden ;

• b. 4,25 pCt. ’sjaars, door de Centrale Bank te berekenen voor alle betalingen aan — en te vergoeden voor alle stortingen door locale banken, zoolang deze bij de Centrale Bank in voorschot waren.

Provisie, porti, assurantie-kosten of eenig percentage van de door de locale Banken gemaakte winsten, werden niet in rekening gebracht.

De Coöperatieve Centrale te Eindhoven zag het aantal locale banken, dat zich bij haar aangesloten heeft, met 23 toenemen, dientengevolge bedroeg dit aantal aan het einde van 1916, 409.

Het kapitaal der bank bedroeg einde 1916..............f 1 227 000,—

(409 Aandeelhouders-Boerenleenbanken met elk 3 aandeelen à ƒ 1 000,—.)

In 1916 werd voor deposito’s een rente vergoed van pCt. en voor voorschotten eene rente berekend van 4 pCt.

Bij de Coöperatieve Centrale Land- en Tuinbouwbank te Alkmaar was op 31 December 1916 / 1 49,5 592,07 in deposito, terwijl f 42 389,20 aan voorschotten uitstond.

Het maximum crediet van ƒ 50 000,— bleef even als vorige jaren gehandhaafd.

De rente voor deposito’s was van 1 Januari—1 September 2’/4 pCt. en van 1 September— 31 December 2 pCt.

De rente van voorschotten was het geheele jaar door 4,25 pCt.

Voor kapitalen gedeponeerd voor een jaar of een half jaar vast, werden resp. ’/j pCt. of ' 4 pCt. (’sjaars) meer vergoed dan voor gewone depots.

Voor bedragen gestort in het waarborgfonds, werd vergoed de gemiddelde rente van voorschotten (4'/t pCt.) en depots (2*/, of 8^/3 pCt.)

De bank genoot een rijkssubsidie van f 500,—.

Voor den jaargang 1916 zijn gegevens ontvangen van 1016 Boerenleenbanken, terwijl dit aantal voor den vorigen jaargang 953 was.

Van de ten vorigen jare nieuw opgerichte Boerenleenbank te Raamsdonk, die vorig jaar geen gegevens inzond, zijn ze dit jaar wel ingekomen, terwijl van de Bank te Oude-Niedorp (Zijdewind), die dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voorkomt ook opgaven zijn ingekomen.

21

De nieuw opgerichte Boerenleenbanken te de Valk (gemeente Ede), Nootdorp, Rhoon, Hensbroek, Zierikzee, Driebergen en Hoogland, die dit jaar voor het eerst in het Algemeen Register voorkomen konden wegens den korten duur van hun bestaan geen opgaven verstrekken.

Voorts hebben 62 in den loop van 1916 opgerichte Boerenleenbanken opgaven ingezonden: n.1. de banken te:

Alphen, Baarle-Nassau, Beek en Donk, Chaam, Dinteloord, Klein-Dongen (gemeente Dongen), Etten en Leur, Oud-Gastel (gern. Oud- en Nieuw Gastel), Gemert, Hilvarenbeek, Biest—Houtakker (gern. Hilvarenbeek), Beek (gern. Princenhage), Putte, Culemborg, Deil, Druten, Boschheurne (gern. Laren), Exel (gern. Laren), Rossum, Oosterhout (gem. Valburg), Klarenbeek (gem. Voorst), Benthuizen, Hagestein, Leerbroek, Schoonrewoerd, Woerden, Hoogmade (gern. Woubrugge), IJsselmonde, Aalsmeer, Grootebroek, Muiderberg, (gem. Muiden), Twisk, Venhuizen, Weesp, Wormerveer, Colijnsplaat, Domburg, ’s Heer Arendskerke, Noordwelle, Poortvliet, Ritthem, Scherpenisse, Serooskerke, Kockengen, Twijzel (gem. Achtkarspelen;, Minnertsga (gem. Barradeel), Ferwerd (gem. Ferwerderadeel), Oude-schoot (gem. Schoterland), Garijp (gem. Tietjerksteradeel), Oppenhuizen (gem. Wijmbritseradeel), Almelo, Dedemsvaart (gem. Avereest), Gramsbergen, Alteveer (gem. Onstwedde), Stedum, Klaziena-veen (gem. Emmen), Broekhuizen, Itteren, Einighausen (gern. Limbricht), Roosteren, Sevenum, Dieteren (gern. Susteren).

De Boerenleenbank te Rotterdam is opgeheven.

De Boerenleenbank te Berghem heeft dit jaar voor het eerst gegevens ingezonden, terwijl ze dit jaar van de Bank te Hem (gem. Venhuizen,!, niet inkwamen.

Ook voor de Boerenleenbanken volgt hier een overzicht, dat een vergelijking toelaat tusschen de werkzaamheid dezer banken in 1915 en die in 1916, evenals bij de Spaarbanken zijn, ter bevordering van eene juiste vergelijking, alle instellingen buiten rekening gelaten, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, voor zoover opheffing of oprichting niet de oorzaak daarvan was.

Uit de Voorschottenrekening blijkt :

De beide volgende staatjes geven een overzicht van de Actieven en Passieven der Boerenleenbanken in de jaren 1915 en 1916 zoowel de percentsgewijze samenstelling als de betrekkelijke toe-of afneming van elk der samenstellende deelen.

23

Omtrent de wijze van belegging der gelden, zijn de gegevens van de Boerenleenbanken niet zoo ruim als van de gewone Spaarbanken, wat vermoedelijk verband houdt met de omstandigheid, dat de boekhouding der Boerenleenbanken zoo eenvoudig mogelijk aangelegd is en bij vele dier instellingen in de balans nog geen onderscheiding is gemaakt naar de verschillende groepen van etFecten, waarin de waarden belegd zijn. Toch zijn de ontvangen inlichtingen reeds belangrijk genoeg, om ze hier te vermelden en tevens ruim genoeg om reeds vergelijkingen te trekken tusschen de beide jaren 1915 en 1916. Uit het hiervolgend overzicht blijkt, voor zoover de ingekomen formulieren hieromtrent inlichtingen gaven, hoe de gelden der Boerenleenbanken door deze belegd waren, welk aandeel elk der groepen van belegging in het geheel had en de toe-, resp. afneming van een en ander van 1915 op 1916.

Wat de gekweekte rente betreft, bleek het bij de eenvoudige wijze van boekhouding, door de Boerenleenbanken gevoerd, niet doenlijk deze naar dezelfde groepen, ook voor effecten, te verdeden ; voor de hoofdgroepen van beleggingswijzen geeft tabel 25 intusschen een overzicht:

24

Voor de Winst- en Verliesrekening zijn voor 1916 van 996 banken gegevens ingekotnen, tegen 938 in 1915. Uit den Verzamelstaat blijkt, dat de baten en lasten bij de voor de vergelijking tusschen beide jaren in aanmerking komende Boerenleenbanken en baar procentische samenstellingen zijn geweest als in de beide hiervolgende tabellen 26 en 27 aangetoond wordt:

BATEN.

Hoe de aantallen spaarboekjes, bij de Boerenleenbanken in omloop, aan het einde van het jaar, naar de grootte van het bedrag verdeeld waren, blijkt uit de volgende tabel, welke tevens doet zien de percentsgewijze verdeeling dier boekjes naar de grootte van het tegoed en de toeneming der aantallen boekjes, in percenten, in elke groep sedert 1915.

25

Ten slotte geeft tabel 29 een overzicht van de aantallen der verleende voorschotten, de verdeeling dezer in percenten naar de grootte van het bedrag en de afneming sedert 1915.

III. SP A. KKZ A. SS 13 IST.

Voor den jaargang 1916 zijn evenals vorig jaar van 23 Spaarkassen gegevens ontvangen.

Niet ingekomen zijn de opgaven van de navolgende Spaarkas, die in 1915 wel meewerkte:

R. K. Spaarkas te Roosendaal, terwijl de Spaarkas v. d. Verg. Spaarkas te Franeker, die vorig jaar geen gegevens ingezonden had, dit jaar voor het eerst gegevens verstrekte.

26

De staatjes 31 en 32 geven een overzicht van de Winst- en Verliesrekening betreffende de jaren 1915 en 1916. In 1916 werden voor deze rekening door 18 instellingen gegevens ingezonden, tegen 19 in 1915.