Vertimus htc olim c^uum nos cantatA ßucbjt VuittenbergJ,bonis in/titnens ftudiis.

RHELLICANVS, TIGVRINVS, lacobo RhcUiano, tognato fuo, iit Chrißokfu falutem didt.

CIS (utopinor)quimfolü cite Melanchthon TroAuistoj» tlle,fefquianno iamelapfo no$ ad ßyli exerdtium adhortari cceperit, neminem inquienf, uel mediocrem diandi frmlta/ tem ftbi paraturu ej?e, quamli

bet multos etiam prim£ claffis authores audiuerit e:^ legerit,nififtylum (edulo ,ac diligenter exercitee rit.IÜius itaq^ ßdeli praccptore dignis monitis pro ui rili mea parère ßudens, pri«tcrito hyberno femeflri duas Luthericontiones inLatinam linguam tran^ fluli,quiie domi nofiratdelitefcentes,diu anceps cerac men cum tineis ac blattis habuerunt:adeo,ut nifi rut minis otiufdam beneßcio, Gaüus quidam eis fuppc^ tias tuliffet, de earum Çalute aâum ßdßet. n enim (quum frmiliaritatem meeü,ex eo contraxilfetiquod mibi liceras à Lau.AgricolaVuafero,cr Volß'^ng}^ ante domiaicum Natalem attulerat) me aeajjit, er a I tonterranei

eonttrranei fui nomine,qui reces vuittenbergam ue/ nerAt,rognuit,ut aliquem ex Luthcranif libellis Ger mania fermono fcriptum,in Latinum eloquiutranf firrem, addens fe eandem prouineiam compluribus alifs iniunxiffe,utfcilitet et patriie fuie LutberAna/ rum lucubrationum legendarum, eyint eilige darum maior copia fieri po jjet.lbi tum pritdiâas antionet à blattarum anfiiâufemianimes uix ereptas Uli exi hibui, iuffi^ ut eafdem conterraneo fuo oflenderet, QUO fiiäo,ad me rcdqt, dixitq; contiones à conter/ raneo probari, quamlibet à tineis uulneratg effent: eumq; preeterea rogaffe, ut libellumde hominit do/ ârinis uitâdisuerteremAllius igiturprecibus acquit fcens,uerti ey hune libellum,quemtibiin hoc nomi natim dicare decrcui,dileâiffime agnate,quod feia te ingens eertamë iam olim cit pâtre tuo, reliquisq^ con^ fanguineis propter humanastraditionesfufeepiffe, tiempe dum tibi perfuadere nituntur,ut Papifticts fa crisinitieris.Erit autemuelobhocgratum tibi mu/ nufculum hie libellus, finulla eum tibi eruditio com mendabit,quod locos plerosq; omnes,humanas tra/ ditionespeffundantes,uelutißfeiculo quodamcom pleëlitur. itaq; mi lacobcßc munufeulum hoc no« ftrumhylarifrontefufdpias,olim firtaffis maiora et emaeulatiora aaepturiis,Vale.Vuittenbergie fx M«/ feonofiro,ii.Kalcndat lunias, I ƒ i 3.

HvrvS LECTORIBVS, ET AV= ditoribu!,Lutherui gr4tittm,Z!r inttUigendà ^deopittrtopM. Amen,

IC SCOPVS, ET bifc QKjfcttj occaCiotflius libeïli £dcdifuit, {,ic HM/ optimileéfore^, Cr auditoret, lm fcri^ ut miferat cr adfliókls confci ptut fit, entiiiSfin canobijs,lt;tcallegijs per humaitits traditiones uin» éklf, priflittit libertati reßitu «rem,nempeut diuino uerbo arm^iti ,(^roboriiti, in mortfj agone, atif} alijs tent4tioitibui confißere poßirtt.Ne^j enîm ißißo libeUo patrodnari uelintf ^ui uefin^ (juitdam temeritate clufh, Chrißidnifmu in htfc fitum effe 4rbitr4ntur,ut l4c,ou4,{drncis e~ dlt;int,non conßtedntur, fanfhrum imdgtnet de-tnolieintur. iHoi nantj; iji plané comparandot ejfe ecnfeo, quiifraelitiea caflra concacabant cum ta~ Den men cautum effet,»e quisdntra ca ucntrem exonerat ret,fed uteaßris tegrederetur, fi quando neceße ha beret,atlt;ß inibiexcrementdterraobrueret.ln b«nc quoq^ modum et nof fordïdtf iflas upupat in noftro

niJo firreco^Mur,donee à deo eijciMtur,et dign^it fu£ ttmeriutis pœMdîdcJcrint.Proincicbanc ebriz fitanäm libertdtem ijs tantummoio (criptlt;(m,amp; pM diaam eße uolp,qui humanif traditionibus cy flatu its irretitifunt, (efeq; libenter diufno uerbo inde ex^ plicârêc,(uelutifunt Montales,et Monachiquidä) Ul fcilicet eorunt conßientii paeentur,fciant^; ^uo pdiffo diuine, et dtra perieulum mona[tert4 relinqueda fw. Demtlj q«o modo hdc libertate digne, cy Chrißiane utendum. Qnod ut rite ßat, /ixitdeus.

RIMVS DEVT.

4. Mofcf ficait: NecaJpo/ detrahatii uerba

qui£quÂ,quoduobisdenun-tio. At qu£ret aliquif, quur itliquid librif fu/

itaddi,cugt;namenuideämui PenMeu

propheticos libros,lt;itlt;^ adeo nouum inflrumcntum chit toti iüis additut» eßefRejpondeo, nihil noui illif additit fcripturi ^‘('fdein rem addititijt libris comprehends cöpleflf Hi eniin ob hocpotißimum fcripti funt,ut cxemplis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

indicitrent, quo piih Mofaica lex [eruäta fit Mt feais QJi’ppc tnmetftalijffiitc^ ulifs uerbii,itc geftis infigniufiitt,t!imen eandem doHrinam,cr concotf dem fententiam pr^feßrunt.Porro huic rei, tanquS folidig petr/, innitendum c3, quod nihil in reliquis fcripturg libris reperire fit, «jMod non ilt;tm ante in Mofaicis libris perfcriptu fit. ci^andaquidem unit uerft [criptura in fohm Chrißii dire!hl efl,eumc^ nobis defcribit.Cittod Chrißusipfe loan.f.ttfijtur. Mofesjtnftitfde mefcripfit.Qÿoiirca quif^uid re-

Vniueni pHpöii'iC Ubride[cribut,id omne Mofes inTriv fcripturä Tartux® fuo,ueluti archetypoquodî cöpkxutejl. t« ehrt- O ECVNDVS eßEfai^ undetrigefimo,quettt fiumttn- j^Chriflus Matthlt;ei.iT,citat:Populuf,inquitßfie labqsfolu me colit,eoru autë cor longe 4 me diffitit eß.Verum ßußra mecolunt. Quandoquidem huma nas do^rinas et traditiones doeët. in quo loco,Chri ßi diâum adnotabis,quant inquit, deit ßußra coli, ubi fecitdu humanas traditiones oolitur.Chrißus ent no Kmulëtoru,autdelirantiu more loqtur.tdcirco et eiiM uerbo,prlt;e olbus creaturis,et angelK,innitëdu eß TERTIVS eßchrißi,priedi^ Mat.ca. Qttic quid per os intrat, hominem non polluit,ßd quodcxorecgreditur,hominë inquinat.Huicfenten ti£,/iue iudido fortiter inßßendu c/l : quoniâ magno impetu,doëlrinas, confuetudines,uitie conditioner, qua 'm uiâus delcâu uerfantur, eumq; difeernunt Liberum protëporis qualitate,fiinditus pejundat, omneis^ eßequof cofeictiasà legibus,qua fupercorporalibusalimètif libet die lata funt libérât,nèpe ut liberu fit, quolibet die, fia et tempo uedominia),fiueueneris,butyro,ouK,(!ifeis,et arni re,quibuf bus uefci. Ne$ opus fit ,ut buüatas nugas multis tibet àbis großis à papa mercemur, quo mi q«4drdgcf«w4, cr uefci, dominiaduëtupradiëüscibis utiaudeamus.Quprû^ amquidë uerbu ißud frmit eß, nec cuiquâ imponit: Quicquid per os intrat, hominè haud contaminai.

H iw primum plt;itct,mer4 mendäcia e ße, qut de S.Petro jiruntur, quod quadragefimäm inftituerit. Itemquod ab Ecclefia fub aipitdlit deli^ pana cou tum fit, ut nemo in quadragefima, oua,butyru,litCf cdrnes edut.QUitndo^uidè Petrus, feu ecclefia,nihil éducrfus Chrißum injtituit,dut docet. Atij; fi id fi/ cerent,t4men eis nô optemperandum guod ietunare,c/' ab eiufmodicibis abflinerepiaculiißf, fed hoc deinum culpandum eß, quod ex libertAtt ne» ceßitatem, et legè Papißit ftciunt. Qwod^ praten/ dunt,ac docët id peecatu eße,quod Chrißus pro pee cota non habet, neq; contaminare ait.

SECVNDO,hineelicitur,meras diaboli itlufta nés eße,dum Papa literas uendit, ac pranominatos âbosedere cocedit,quum iam ante ijs,feeundum hoc Chrißi uerbum,libéré utt potuerimus.

TERTIO,O’ j)lf error inderedarguitur,quoi papißa plenis buccis intonant,ecclefum fub capita^ iis peccati delich pracepiffe,neceff arium effe, ut in quatuor anni temporibus,Apoßolorum, quorun/ dam aliorum diuoru uigilifs ieiunemus. Q«« o»ini4 illttd Chrißi diäumpeßundattQuicquid per oîrte, Jeiunium ßquidem liberum,er uoluntariumeße de/ bet, ia ut citra dierum, er ciborum deleihtm quifq^ pro fua neceßitateieiunet,aut fecus.

tti,lt;ttc^omnes ahj,quicMnibiis,et hts fitnilibuiyprcr pttr humittiis traditiones, et uitdndipeccatigrdlU, abJhnêt,Chriftaex diametrorepugnant.Quüdocjui dem lorûdoîïrinajChrijîi doélrithe prorfus aduera fttur,in hutte modû. Qdiicquidper os intrdt/owjqMi' nat.Chri^ïtndnq;mendactjurguut,quidixit: Quic quid per os wtrat,hominem non poUuit. At^ ita ub des,illo Chrijlidiâo,omnes Mon4chorïife^s,atç^ adeototumillud j^iritudle, quodfic ßlfo nominant, regimen peßum ire,4tq; damnari .Ndmfi id, quod per os intrit,hominem non coinquinat,quanto mi/ nus ea,qu£ corpus tegunt,ut efl aicuÜui,tunica,m/ ter lila, tibtalia, ealciamenta, pjüiu, color uiridis-, ßauus,croccus,ruf lts,albus, tterficolor, prietere4 locus,tcmplum,domus,cubiculum, hominem con=i taminabiint f Hinc fequitur, Chriïiumrurfusab ijs mendacij infimulari, qui pro peccato habent, fi Mo nachus quljfitam prtcter fuiordinis morem ueßia~ turtubi etenim Chriflus peceatiim ejje negat,illi ibi/ dem peccatum cjße adßrmät.Q^id tgitur qu^ßo hoe aliud efi,quod genus hoc hominumßcit,quam Chri üo 'm ßciem dicere, Mentiris: ibi fiquide peccatum cft,ubitunullum cffe dj?cn7,Nfqiif uero iUos quic/ quam iiiuabit,etiamfinobis'Bernhardum, Grega* rium , Francifcitm oppofuerint. Quippe Chri* ßi diäismagis audientes eße debemus fquißoltß

i pjitre f«o calefti in monte Thahor do flor credtut eft, dum incjuit Matthiei.17. Hic eß ßlius meus dia , lcd»i,0i q«o mihi bene eompUcitum efl, ipfum au* dite. Ncque enim pater hic dixit, Bernhardum, Gregorium crc.audite,fedhunc,hunc, huncmeum dileâum ßlium audite. Porro autem quis Houit,ait fanât ißi uiri h,ee agentes bcne operati fmt,an de/ Itguerintflpl'i eni hauddubie hiec nô maflc,aut pro/ pter pritceptu fie feruauerut,aut fiitaferuaueruntf noiccirco imitandi funt, cr Chrißusrelinejuendui. H^c omnia Chrißuseodem Matth.capite,feguètidi flo confirmât. Quodex are(mquit) egreditur, ho/ miné cotaminattper iüudenim maliadfiflus ex corde erupunt,ut funt resamatoriie,adulteria,fiirta,mendtt eia,obtreflatiocs zs-c. Hrfc demit hominë ooinquinât, Hie (juicrim«/id folum pecetUum fit, quad ex corde manat,qtiemadmodu Chrißus plenifiime can/ dudit)quo nam paflo butyrum,ca[ei,lac, oua homi/ nem comquinent,quom non ex ore,fed ex uacc/t ute/ fo, O' giDinJ proueniant ! Qt^is etenim qutefo un» quam,carnes,rafuras(quaf facerdotum coronas uoa cant)coenohia,cilicia,ex ore prouenire uiditfvaccit fôrtafifis peccant,dum lac,butyr um,0'uiculos nobif producunt.Proinde Monachorum fomnia,atq;adea humante traditiones omnes de uiflu,ueßimetis,{ocis, omnibus externif rebus,non tantum diuina ma/ ieflati

ie/lttti dcro^änt,hominibuiq; imponüt,ueruinetiätit ri(liculie,cr fitniarum ludisf'imiles (unt.verum ([uif dem efi, aliquem hutis dbis,et preciofis ueftibus 'm/ hiare poffe, dt hic djjvtüus ex corde proftcifcitur,^' Xtjue duide pif:e{,dtque arnes quifpidm edere pate/ rit.Item reperiet, qui in eroceu tunia perinde fuper/ iidt,dtq; dliui in ferieo.Summd,Chrißus noino ß,l litfdum bificdicit:Quicquid per ot mtrdt,hominem n3polluit,fedquodex oreegrediturhocdemüco'in/ quindt. Quod fi uerit eß,in omittèdif humdnis trddi tionibuihominé nopoüuineq- peccdre, neeeffdria fequitur,neminê munddri,dut dliquid mereri,fi edt feruduerit,prdefertimquomid folum mundum, er meritoriu fit,quod peccdto O' immundiciei opponi/ tur, PropteredinuniuerfdMondchorum uita nihil, neque purum,neque prlt;em!o dignum eft, idquod er Chriftus Mdtth.iT.fcntit: Incdlftum, 'tnquit,hominü mdddti!mecolunt.Qÿur ftuftfd f ideanempe, quod omittendoed nihil peccdtur,^ ferudndo nihil mere tur:mediie fiquidem res ftunt, QUdmobrëipft fe fib lunf,dum meritum ubi nullum eft,imdgtndntur: er peccdre fe putdnt, ubi nihil peccdri poteft, It4 «t ib tud Pfdlmi.tf.probeineos quddret:Timent,inquit, pbi,ubi nihil timendum eft,

Um loe]uitur,quod in extremis têporibus defcifcent quidam 4ßde,at(endentes J^irittbus impofioribuStOc doärinis damoniorum, per pmulationem /ilfiloquo/ rum,cauUrio notatam habentium eonfdentiam, pro/ hibentium contraheremitrimonium,iubentium abfli nereàdbK,quos deus creauitad fumendumeum gra tiarum aäioncfidelibus, bis, qui cognouerunt ue ritatê, quod quicquid creauit deus,bonum fit, CZ «j/ bil reqciendiim, Jicum gratiarumaHione fumatur. Sanüijiatur cnim perfcrmonem dei,t(c preeationê. De hts fieotnmonefiasris fratres,bonus eris minifler Chrifii,enutritus 'm fermonibus fidei,bon/e^ dodri ttte,quatn ufque fecutus es, Cjeterum prophanas, or anües fiibulas reijce.

Deum immoralë,quàtouerboru in}petu,Gr qua/ ß tonitruquodä, Apofiolus bumana opera, doiiri/ nas Cf feilas impetit ac concutit. Prineipio equidem dum traditionary ifii olim gloriabuntur,fuas fe trai ditiones à Papa, Cf [anitis patribus aecepiffie, quid qu£fo Cbrißus fuperbacre iudicabit^an non ßc di tetf Paulus apofiolus meus,et eleüu organu(quem/ admodum Lucas in Apofiolorum aäis firiptum ret liquit) fi(it,cur i^tur non plus illi,quà m Papa,er pa tribus credidifiis ? prafertim cum nefciuerilis, an bi dei,an diaholt infirumenta fuerint. Quid tune qute/ fo re^otidebunt Secundo, trâditionarios iftos queerimus.

^Uitrimus,num butyrum, oult;i,earne{,hc,ct reliqui abt,àquibus ipfi initiumji,cr ordinibus fuis ah/ti/ tient,boniC dacrcdturit pnf. QHod fi conadenc (uit/ terenimdicerenonaudebunt)ccrtumelt eosrffi:, de ^uibus Paulus loquitur:nempe quod cibis inierdicâtf quos deus in fideltum ujum creauit, pratirea tnatrimoniumcontrahere uetent.Atqucitaelabi non [gt;oterunt,quin hoc Pauli diäo ur^eantur. Froinde uidcamus,qd Paulus de ijsfentiat, quóue paéh eos traducat. Primutn itaq^ à fide (inquit) delauerunt: hnpojubtle enimeffet,eos operum luflitiä docuiffe, ttift leliimaffent feinde iuflificari. Atqui biec opinio artiffimum fignu eß,qupd à fide defiiuerintiiujlifi/ eationem enim operibus tribuunt, quie foli fidei tri=t buenda efl,

SECv NDO,Palfis ffiiritibusattendunt(nott etenim ait,fiilfis hominibus, fed flgt;iritihus ) hoc efl, ffiiritualia pr/e fe firunt,fliirituali appeUatione gut dent, Ü- omnia fuafiida flnritu fu^gerite fen aiunt, Porro quum fide uacui fint, fieri non potefl, quin 1« ^iritualibus rebus haUucinentur.QJiotirca apteilht tnuttto fe confequuntur,à fide defcifcere, CJ' erro^^ neis ffiritibus attendere.

TERTIO, Apoflolus iHorum doârinam d/e^ wane authore ortam effe dicit,id quod neeejfario fe/ quitur,Quandoquidiubifides,dt^ adeo diuinus ffi

Titus Hcneß,ill Satan mints eiufntodirerü artißx^ err«ti«oî tßos j^iritus phaleratis do^rinis, etoptn/ bus eo uefaniiecrfuperbM ducit,utereddt,CeqHàm fiiiritualijfimos cjje. Atqui quit itla doflnnd ex jcrit fturK non manaiicri(,nonpotefl non diaboli eße.

QV A R TO,Flt;tljilo(j«i fun[,quia facrojanäam f:ripturà,et patrum dtâaad fuajomnia detorquêtf quemadmodumeotidie fieriutdemus. Quod autent feripturam torqueant,hine patet,quodip/orum do/ ârinee,o- feripturis nihilprorfus-cvnuenit.

Q_V IN T OjEor« /talus mera hypocrifis efi: quod adeodarume/t,ut iwllis gloffis indigeat:quid enim tota lüorum iiitee eonditioaliud e/i, quàm/fiea iirum, çr hypocrifis in externis rebus, ut uidu c? vejtimcntisf

SEXT O,Confcientiam cauterio notatam bail bent,hoceji^confeientiam ab humana natura aliéna habent-.ibi fiquidem peccatum ftatuunt,(y fibi male oonfc)/ funtyubi nihil peccari(uelutipriiediximus) po teii,pcrindeatq; /tigma in corpore alienum quiddam à reiiquis aeatnabus ejfe uidemus.

SEPTIM OfMatrimoniu cotrahere uetant,ut quâplurimos inpuerfum cœlibatus flatü perdueât, quemadmodu facerdoteset Monachosin co impuriffi tue uiuere uidemus. Quapf opter diligèttr dei iudtdii [iiper huiufmodi dodrinis, amp;■ ftatu obferua, utpott 4odngt;Mf

doârinâs À Saam ortasefJe,trronedf,ßl(af,infiJe lefthypocriti^ai.BonedeusquKin hocjtatu perjeue fabi(,et hif doârinis acguiel cet, guom deuf tant hor rendum de eùiudiciuni jtrt? Nihil nero retulerit, uel milleuoa ißis dodrinù duâum, ßcilJ'e,guo minus fe bine uindieare poj^it. Quo en'nn arätuf uotum ZJ in ramentum fi(erit,eo mags perrumpendum efi,pro/ pterea guod Satana autbore, cr adiierfus deum ß.» âum f it. Atgui confydera, guàm belle iüi fe ex bac re explicare ßuduerint,dum hune locü àfe in Tatia^ nos tiisrcticos detorferunt,gui matrimonium peni= tus damnarunt. Verumenimuero Paulus htc non de ^s loguitur, gui matrimonium prorfus damnant, fed de ijs,gui fub guadam pietatis jpecie,Grut fanàios res uideantur,matrimonium eontrahere prohibent, Porto,eßo fanè,hiecin Tatianos dici,num ideo non in Papam guoe^ diet poterutf immomaximè.Si ete» nim ea gu^e Tatianißeerunt, Papafàeit,cur non gt in hune ißge uerba guadrarent ƒ Siguidè Paulus hoc loco opera citra perfon£ rej^eilum damnat. QJii ue/ ro matrimonium eontrahere prohibet ( guemadmo/ dumuerborumcontextuspalàmindicat ) Satana; dir fcipulus,cr Apoßolus eß:iamguum Papam talia/i cere conflet,nea:ifario feguitur eum cum tota Sophi fiarum cohorte diaboli difcipulum ejfe, aut Paulunt mentiri.

o C T A V o,(ihis aliquibui (quos ut cit gratitf tumailione fumitur,deu{ ercauu)li4tb quibu^dam dicbus uefci prohibent, vbi rurfam uides,hufnanai doftnnlt;u SitianiC 4 deo iplo per Pauli of, tanquant per injtrumenlum tribui.Dic quitfo mdiuSj^uiil abominabtlius de humanis traditionibus audi/ re qucas, quint quod à fide defciueTint,ertoneie,fiil/ p, duboiicig ^3quot; hypocritica fintfAtque f«i url b«c unieuf locus ad uitandas homtnum doélrinas non fa tiifacit.quid tademfatisfiieietiPorrô ft blt;c traditio deabfiinêdiscibis diaboliai,(3 à Chriftianifnto alte/ na ejt,dubio procul Cf lUd de ueftibus,rafuriSilociSf alijs^ externis cÔKcrfationtbiis,ieqttediaboltca,atq; 4 Chrijîianifnto aliéna erit. Verum hicdenuo tergi/ uerfantur,dicentes,Paulit de Manichaisloqui.Ntc^ tarnen ideoeffu^ient. Paulus etenimde ijs hic agitt quicibisuefci prohibentyidqUodPapacumfuis atiiam p’«e Papam Mahichaum, fiue Tatianutioxs, nonlaboro,quippeApoftoltis deeohicopereloqturt eut Papam obnoxium cfie uidemus.Protndc et lociH t/lc bellein eum quadrat. üam ft eras,uelperendie aliquis eofdem ctboiprobttrrc'bKKm iairco locus ifte in eum no quadraret^etiâfi nô Manichaus uoed' returf QS^ttdoquidem eo modo quifq^ id libire fice» re poJ?ft,(jMod Pdulus bic probibrt, dc dicere hune locum ad fe nihil attinere, fed ad prifios Mani* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b (haos,

chit os. Abfit. Porrô M Papa Manùhieus fit unicît fuis Monachis zy facerdotibus,aliorumiuâiciti£flo, hoc Umè interim dicere non uercbor, eum itn Pau* lin£ doârinlt;e aduerfari,ut baud fciä,4n Manich^o/ rumaliquismagots aduerfatus fit.

N O N O, ingrat J fuiiMcitot idea ( ut Paulus hicait)crcauit,ut eu gratiaruaâione fuman-tur. lan, ipfi hàc ob caufam dits abftinere mâdant,ut deus illis fumendis no laudetur. Quorü omniil fins CZorigo infidelitas efl,et quod diuinlt;e ueritatisex/ pertes funt.Nam Apojtolus inquit cofdemcibosfi* delibus,atq; ijs,qui ueritatë cognouerüt,ereatoseße, ut iüif eumgratiarumadione uefeantur.Quodfiue ro in fideles,ii:y ueritatis ignorâtes funt (uelutiPau/ luseos hoc loco uocal)hauddubie Ethiuci à Cbnftia nifmo alieni,citci,etinfipientes funt.Ati^ hoc démit e/i Pap,e,Sacerdotum c? Monachoruclogium,quo àPauloeelebrantur.

D E CI M O,perniàoficontionatores funt,quod ex eodem Pauli loco probatur. Quoniam ait Time* thieumHerumprlt;edieatoremelfe,cr infidei cr to* norumoperum fermonibus enutritum,fieofdcmfr4 tribus fuis annuciauerit. lam è regiôe q nimirum fil fiprgdieatores funt, amp;nbsp;in fermonibus infidelitatis, peruerfaq; doilrintS edueati, qui diuerfum quiddam abhac PaultdoâriiMdottnt,

V N D E C J M O,illor«w doôlrinaf prophitnttf, djiites fibulas nunatpat.Qiilt;gt; quidquitfo content ptiusdici potuitf quant tâtos doâorcscirca eiufnto/ di nugas uerfari^quibus anicuU [e pofl fôrnacë ob^ ledare Çolcnt ^ eorumqi dodrinas prophana deli* ramenta eße, er ab omnifanditate penitus aliex na, eum tarnen ipfi fpiritu fando fuggerente feria ptas efßecontendant. Qttis itaque humanas tradü tiones unquamadeo feuere reßÜi,errepreljendi au diuitïutpotequadßde uaeuie fint,gentiles,erro» ne£, diabolic^e, ßlfe, fiicatae, confeientiarum car* nificinie ,diuin£ glorite, er créâturis oppofttie,per/ niciofas ßbulas, er aniliadeliramenta. Qui po~ teß igitur fiegere tarn horrendum dei indicium , fuamp;ot.

aViNTvs Loevs apud Pauluin Co loffenfibm (ap.i.eft:t^equis,inquit,uos iudi cet inctbo,aut potu,aut in parte dieißfli,aut nouilu ntj,aut Sabbatorum, qiitc funt umbrarerum fktura-rum,corpus aut Cbrijti, nc ws uobis palmä inter/ uertat data opera per humilitatem,cr fuperfiitionë angelorum, in bis qui non uidit fijiuofus ineedens, frußa inflatus à mente carnis fu^e,ncc obtines caput, ex quo totum corpus per commijfuras, er compa^ nes fubminißratii er copadu,augcfcit augmeto dei. Itat^fi mortui eßis cum Chriflo abelemctis mundi,

quid qua fiuiventes in mundo, decretit tentmini/ l^etetigaif, Mgujiaris, neque tontreaarit,qu^ omnia ipjopac «nt abufu,iuxta(gt;rjeapta,O‘ doflrt homtnum,qu^ utrbotenus quidem habent ßgt;ca (iem fapientia: per fuperßitioncm ac humilitatetn animi,c^ Ixfionem (orporif, ncn per honorem ali* quem ad expletionemarnii.Nunqutd igttur Paulut rurfum de Manichieis,cr Tatianis hie loquitutf aut aliquisPapiflas hinc uindicare poUriti nuÙo modo: quoniä Apoflolusde ijt hicloquitur, quimiferaseon feientioi humanis doârinif ita tüaqueant,ut difee» nant etbum à(ibo,potum â potu,ueflem à ue fie,de/ tiiq; omnia externa,Porrà Papam,coüegia,c/ ecea nobia hlt;ec frarc in eofrfjb c)t:eorumfiquidem decre/ tii cautum eß^ut ßatif quibußdamdtebuiàarnibuf, cuisfbutyrohomines abflineant,Uemquum ipfipe» euliarè,et à eteteris hominibus diuerfum ueßitü habe ant.AtquiPaulus aduerßim oia ßrtiterpugnat.

P RI M’V M,qiium inquil:Nemouosin eibo,po tu,ueß:bus aut diebus iudiat. Qitod quid aliud quie/ fo ejt dieere,quàm,nc fitisfaeerdotes,Monachi, ne/ que Papte décréta feruetis,neq^ eredatis id peecatum effe,quod ipfe pro peeato uenditat ac habet ƒ Atque hic uides deum per Paulum eledlum organit ßtum priecipere,ut Papte,CT eanobiorum décréta conte* Mniimus,aut faite ut ltberaejfe,ç^ mediafeiamuf^ ttequatido

VITANDAS MART. LVTH. II nequddo eojcientias ttoßrM irrctiant,ft minuf tauH fùerimus, Qu-gt;dnihil aliudcß dicere, quint nolite Monitchi,cr Sacerdotes fie«, atq; qui tant ante pa/ pißieii [ierit initiati funt, hinc fe uindicent, aut ita Papißica décréta fer tient, ut ßquando ea omiferint nihil fepeecaßeputent, eaq; liîera cffe exißiment. Tametfi uero hiecde ludatii di(ki fint, qui fecundu Mofaicam legem itla feruitfgt;ttnt,(qu!tndaquidë Pau/ lus hic ait ea umbram er ßguram ßiturorum ßiiße, eorput autem Chrißi)nihilogt;ninus tarnen multo ma gis iw Pxplt;e,cr Monachoru décréta quadranequia fi id ceßat,quod deusinßituit, «rtj; Klfd confden/ tiof ligaredebet,quanto magis nihilab hominibus in Hitui, er feruari debet,quodconfcicntias liget fid quad fcquentia clarius indicabunt-

S E C V N D O ait: Ne quis uos deßaudet, aut mctammalitiofe trattsßrat,utäfcopo aberretis,(y brauio defraudemini, diccrct : Cauete tio/ bù, ne quis uos à fide (qua unica uia eß ad falutis brauium confequendum)in operüconfidentiam fe/ ducat,utuelitisalioquodam modoiußificari,cr fa/ lutis brauium a(fequi,quem Papißa praferipferut. Pon-ofMiHfmodi uiam, et modumilli praferipferütf iam inteUigesexfequentibus.

T E R T f O dif : Nf ^uif uos decipiat i« «ol«» taria, er elefHtiahumilitate ac Angelorum fuper-b y fiitione.

pitione.An no fuis^ut äiut) coloribtu MonachoruM feéhts depinxit,uni cu toto Papißico gregeiAn non Pjp!(,ätij; Paptftie omnts,oës Çuos hontut^zyobcdi fntii pro optimisuirtuäbit! et operibM habentf atij; l)/tc jemumägnißcii,et religiopi Papiftärit humilia tif e/i. Vern d quo tAndè pr^eapafipfi fibi elegerüt, Cr in fmm ipforu perniâë edm exaogitirunt. Eo fi~ quidê pi«!h[eexcÖmuni hominü bumilitdte,et obe dièliJ {ubtrdxcrut,de quibuf dei mandata habcmuSf ut fdliat alter er ga alttrü fefummittnt, alter alteri obfequatur. ld quod iüi neutiquaßciunt .Prophana nanq; magiflratui( eui Paulm parère iußit ) fubditi n5funt,cius^ iugo exeußo, peculiarem obedientiä, et bumiliatê eomenti funt. Nihilóminus tarnen C funt impudentia ) ia^tant fuä obcdientiam Laicof rum obediëtiam longo interuaüo prieeedere,quippe perfiëhlm,et Angeloru fimilé,(um tarnen nuUu ho/ minumgenue inobedientiui, etßßuofiui wi boe «4/ Ho terraruorbereperias.Quin etiäatflitatis^et pau/ periei uotü uouerunt, neq^ ut alij homines laborantt fed cceleßium angcloru ritu,notiesq;,diesq; deum iu gii preeibus, et eanticiilaudant,et ut breuiter dicä, prorfui eaeleßem uitä ducere uidentur. qjim tarnen nemo horrendiortbus libidinib'ns obnoxius ßt, ditir or,magis impiui,magiiobduratusfit, quäq, quife ffiritualee uocant, mbilominuf amen ^cciofa, Oquot; ^irituit

VÎT and A s mart. LVTH. ' U f^irituali fu4 uiu cuflif moralibus jidei fcopu tranÇ firunt,et i» operufiduaâ,^t iußitii (educunt. Porro l}£c o'tii(ut opinor)nâ de Iud£is,ct Manichji’i difli funt f fed in Papi/iM,id guod eoru opera indicant,

Q_V h R,T 0,1« his,inquit,qu£nun^uâ uiditt tticeiês.QvodomniupernidopIfimu in humants da prints,et uitje conditione eß^utpote quod ij, quife-(unduiUas uiuut,nullo fcripiura: ßtndjmem^et exent plo nicutur, incertiq}funt,beneagât,nccne. doquidé omnis illoru conatus incertuseß,adi’o,utft qu£ras,nuc£rti fint,fuä conditionë et ßatü deopla cere,dieât fe nefcire,immó omnia bona opera fua in uentum iacere,et incerta eße.ld quoduel inuiaßit/ rieogunturtquiaßde uacat,quje fola nos certos fiat, fimnia,quje animus, deo placerc, idq; haad merimt fit noßroru caufa, fed mera dei gratia. Omnis iaq; iüorumhumilias, abedientia, er fanëhas quanda optima eßfincerta er irrita, eß.

(X,V INT O,Fr»/lrlt;lt;,ait, intumefeunt, hoc eft, quanquam nuUam intumefeendi occafiontm ha' fcf4nt(iM£rrft enim et itißdelesfunt, ac deirßandant uitam ducunt ) nihilóminus tarnen crißas erigunt, iaffiantqi fuam uitse eonditionem optimameffe, Cf regiam ejfe uiam ad falutem conlequendam, «4 tttreliqu£ hominum conditiones pra fua fordeant, nuüius'que momentifint, Verumenimuero tumi»

crcdritiilem fenfummiferiilli hominef,prte nimi4,lt;tngclicdcy humilititte,cr obeJienti4,non cct Hunt .o'dbominMcm humante doilrinte fruâum, S E X T O , 4 cbn'/lo, intjuit ,capite dffci« uerunt,cr dißentiunt: impoffibile cnim e]i,huntlt;ia nlt;(ftraditionef,cr Chri/tum wj f4({fw fentr«t« ef/ fe,alterumenimalterunipeUit. Quandoquidein f» eonfcientia Chriflofidit,operu,cr humanarum tra ditionumfidutiatadit.Sin ucrooperibus fidit,Chri fto nuBus locus efl.Nam fieri non potefl:,ut cor dua plici fitndamento nitatur, alterumq; caderenecefie ejt.Atquipalantuidemus Papillasfolisfuiscerento-HijSfCr traditionibus fidere. Ntfi cnim i’ll» jr^crcnt, profiflo eas nibili fi,cerent,relinqucrent^, aut fal-tcm iüis libéré, er quando liberet, uterentur. It finuUum prxtcrea pcriculum humants traditionia bucHJfj?ft,boc heu nimis magnum firet,quod dunt humanaru traditionumabominationefidunt, Chri/ ßum relinquut,abeóque defiifeunt. iti quod O’ mi pnortfpi/lolilt; fua Petrus tefiatur, ubi Monacho/ rum ordines horrendis uerbis defcribit. Scft«e, inquit,perdttionis [unt,qute Chrifium negant. Et in pa Jierioreepiftola,ap. t, hunein modum infit: Frfl/i irttfr uosdoéhres erut, qui pernitiofas feàis intra duccnt,dominu^ quiipfos mercatus efi,abnegabut.

flecoUigi potefltnojlnt Spiritiales hic notitri, quü iuquit: SiChrifta cömoriut ejtis,lt;iuid adhuc ueluti ui uent(f,huntJnif truditionibus uos uexiiri,cr eircun Jtrri fittitisfutpote hoe ne «(igfrw.boc ns ederis,zT hanc ueßtm ne geßauerif etc. Netj; uero a'iqui^ n.gi re poterit, quin deu{ hoc in loco humjnas do^lri^ ms et docere,et audire per Paulum uetuerit, fi mo^ docôÇdentil ijs ligentur,et obßringantur.Nemoi^ tur falMeonfcientiit,Monachus,Sucerdos,aut Papi/ flieffepottrit.Eienimomnesuelint,nolint,ßterica guntur fuas confeientias prlt;edi^hs traditionibus irre titas,ac uinélns eße.vides iaq; quä ejficax hic locut aduerfus omnes humanas traditiones fit,et qua hör/ rendu auditii fit,quod chrißueaput noßrit relique/ rint,à ßde defeiucrint, atc^ ia mnde meri Ethnici ßfh fint,quu tarnen ipfi interim’fthi perfuadeant,ia tum orbem fua fanfhtntt perinde niti, et confißere, atq; Atlantis Mauritani humeris ccelum.

Si noSfinquit, uet Angelus de coeloaliud quip/ piam uobis prjedicauerit,prlt;eter id,quod prigdicaui/ muf, anathema efio.Qÿemtdmodu pradiximus,iai nuncrurfus dico: Siquisaliuduos docuerit, pracer id quod acaepifiis,et edofti eßis,anathema fit.

EnfiW dei iudidufuper Papa, (lt;tlt;j; owmS bominu doärinis,utpote quod anathema fint. Nflt;jî h P uero

«ero putes hoc unutbema Papißic£ cxcomuniatio/ nis fùlmini,et deuotioni fimileeße,fed ieKrnu,qd’^ àdcOfChrifto, falute^omniq; bono feparet, alienet ^,dc denique Saan£ manàpet.O 'tremtndu dei iu diau.Ex bw igitur appuret,num Papit,Sacerdotes, çr Monjchi aliud quippid,lt;ic plus quint,quod chri^ fius,ciusq; Apoßoli docuerunt,pr£dicent.Suprd fi* quidem dtâü efljCbrift« fie docuijfe: Qÿicquid per os intrdt,hominë nScoinqndt.id quod Pdpd,Sdcer dotes,et Mondchi nidnißitilfinte imprabdt, dieètes: Chriße ntêtiris,qudtidoqdè Cdrthufiani edendisar nibus poîluütur,dc ddttitidtur.la cy bMicl'céhefimi les,et eiufde(utdiunt)ßrin£,fentiunt An non hoc eß Chrißo pugnu 'm os 'mferere,euitiéy ntêddcij i«* ftniulare,ei nialedicere,dt^ aliud,quint ipfe docuit, doeere^ Proinde hoc perpétua dcuotionis iudidunt, optima iure,fup diuinlt;e maieflitis blaj^hemjtoribus latum cß , ut fdlicet 'm mu^nißctt fua fanâtate pe rfJrttjdc condemnentur,

SE P TI M VS locusittrit Pituließ,adTitupri mo (Up.Doce foj, ‘mquit,ne ludaicisßibulis,et humanis traditionibut attendit,qu£ 4 ueritateauo/ (dnt, Bic rurfum uides Apoßolum plané mandalfe, ne humanis doétrinis, cr decretis attendamus. An non hoc tibi mßrnus eße uidetur,dut faltcm iw« /frnt («gredicndi ocaifionem praßare, quad ait', bumanof prtecepiiuncttlaf 4 ucritate aliénât eße,ho tnitKf^

VITANDÄS MAR T.-LV TH. ‘14 wine's^ ah tadem alienart; Supra nan^ue dixitniu:' Humanu corno pojji fimul ChriflojCr humanis do ärinii fiue operibus fidere.Quamprimuenim idhu tnanii traditioibus niticaperit^àueritate alienatuTf eâ^ nihil rural, Ediucrjo aut ubi Chrifto fidereco./ peril,no potrft no humanas Iradiliones naudßcere. Ex hii ilat^ uides ulriui dcuotto,Chrifltne an Papre ma^s timéda fil. Papa eiuscj^ aßeeU diris fuis exco' fttuniealionibus ultra Plutonis re^iatn te deuouët, ft ipforu mandatis no ßieris audiës. Chrißusuero fuo perhenni anathcmatetibi minalur, uetatq; neillorti traditionibus,ac fidminibui atlendas.Tu iia^iuide/ ris,utri parend um fil.

OCTA VVS LoevS diuiPetrieß,in poßeriore Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doii:ores,in a

^uit,erut inter uos,q pernitiofof fcëlas clanmlu indu ernt,dominuntcf;lt;juiipfostnercaluseß,abnegabuHt, fibifpfiteelerem interilum aecerfentes,Ct pleri^ Ur iorum exitia fequentur,perquos uia ueritatis makr diëhs dßicietur,cr perauaritiamfàëlieijs fermoni^* bus de uobis negptiabÜtur.Hic palàm eernere eß,(ur Monachorum diferimina,ct' Canonieorivm collegia feëia perniciofe fintddeo nempequod Chrißii ne» gint,uiaméj; ueritatis maledidis inceffunt.quo tant dem modo^eo ttidelieet,quod Chrißus nullam iußitiä M» efu,potu,ueßibus,locis^ humanis operibus por nil.

nero iuflitta,c^ iniußitiä in his rebut fitÜ eßff doârifiit Zf uita fuit ajfeuer^t pti«4cij?««f.Proirt(i« Chriflttt ab eit tnalediâit impetitur,tnenJaeif argui/ tur,atcj} cü tota fua lt;{o{lrina et fiderepudiatur,negt tttr^.Nihihminuttamé Phaleratis fuituerbit.,0bedi entif,cjßitaiit,et diuini minißerij pr/etextu^titfatia bilem f»à auariciä uelaueritt,atei; ït4 pro jquot;ua libidine de nobif negseiati fant, adeo ut totiut tnudi ßrme bo na eorra^erifit,idq; nSalio modo,q i.igt;n quadiaHitei uerunt,fefuit predbut, (fdiuino minißeriootbut ift cœlü mereri, quialitjua beneficia 'm tpfot cötulif/ fent. Qiiodrcn baud iniuria iüoru ordines cr doflri/ nie,à Petro pditiôis,et dcihla mix wofdtwr. NONVS LO cv s eß Matthei. t4. cap, Quum,inquit,dicent uobit, eccchic eß Chri flut, nahte credere. Qltädoquidem pfiudoehrißi, Zf Pfeudaprophetttexarientur^qui tnagna figna et prodigia lt;edent,adeo,fi fieri paßet, ut etia m eleóh/ feduéirtri fint.Ecce bxc omnia predico uobit. Quant itaque ad uos dicent:E.cce Chrißut in herema eß,ne exeatit. 1 té fi dixerif.in penetralibiu eß,ne creditofe.

Die quefo quit andê tAonachoru [eruabiturfqui/ tibet etenimloco,mifeaddixit, fuam falutêaeceptu ßrt,diätq}:Hic meut eß chrifiuttquoniä nifi hic ma nerem,perirem, Cf damnarer : Chrißut uero reßion iet,nequaquam ißic [um. Qjjw igitur hot coneordef ficietf

. vitandas mart. lvth. ‘ If ficietfhcrcle(ut opinor)nento. Qjtam obrem ex hoc Chrijii uerbo liquet,omnts äoäriiw,quteconfcieti/ tiam loeo euipiam aüigüt,itddicunt^ ,Chriflo aduer fari.Porró ft Chrijiuf confaentiam loco alligdrinö uultfigturnee Mflui,ueftibut,ritibut,atlt;^ alijs ex« ternu rcbtu eam addicerefis efi, Proinde quum Plt;i= pam cum fuis f^irttualibus id fiteerc uidemus,dubiu non ejl, quin bic loe«; dppojitijjime in eos quadret, Prcttrea Chrißus ipfe htc omnts faeerdotes,cr Mo nachos àpricftitisuotis liberal et abfoluit,propttte4 quod omncs ordmes, cr ecenobia damnat, dum in* quiCNolite (redere,nequc iflhuceatis.

In eandemquoq; fententiam Lucet.iy.aittNonue niet regnum dei cum extertiorum rituum obferuatio/ ne,n(qi dicctunEfahiceli,ecce tHic: eccetnimre* gnum dfi intra uos efl. Hunquid igitur or hic locus elarus,ct effîcax ad humanas traditioncs reftEendas eflfHuman^ nanq; doéirinte nihil aliud,prietcr(x~ ternas resdoccre,cr /iatuete poffunt.lamquumre-gnum d(i in extcrnis rebus fitum no fit,fieri non po teü,quin à Icopoaberrent,^' hallucincnturhuma* narù tradit’ûnum,amp; doâores c^difcipuli.

Nf^Ke fcero hac techna elab£tttur,quod dicunt,fe fanéiorum pairum ucßtgifs injificre,qui ordines iflos ^onachoruK^nß-iiutritit.Quandoquidcm t hnftus^ hune quoq^ pitcicxtum cis amouit, quumaitiElecli etiam

TRADITIONES HVMA. VITAN; etum fi fieripoßet,in errorê ducêtur,hoc eft,eleili quidem halluanabuntur/cd in errore nö pcrfeuera buc.Nullui enim inßi^niserrorfiduruserat (quent Cbri/lus hic prf dixit ) nifi Gr eleéli errafßent, GF errarcnt. vt«t igitur fanilorum patrum dodrinie, GF exeittplit fint, Chrifti uerbdccrtat ZF manifißti funt.Cuiiccircopr£ fanélif magis parendu eH^quoi eorii doilrinlt;e CF opera inœra fint. Itë quad id quoi fupra diilutn efl,in lUorü traditiöes uerÿtl: Regnit, tnqt,dei intra uos efi.nec^ extra uos eß^hicaut iOic, De CIMVS LOCvS Solomonis eß, Prouer.io, cap.verba,inqt, dci ignitafunt, fmtumq; oibut if{,qui eis innituntur, ßdut^inihil ït lius uerbis addas,ne te aßiget,atq; mêdacif argaaris.

Hacin priefentiaru Epdogi cuiufdam uice diëki fußiciant, quoniamquidem multo plures locos huic rei feruiëtef paßitn m Prophetis repperire eß, pr«/ fertim apudHieremiam. De qua re nos in libeüo dc coßßione latiusdifferuimus. Solomon itaq; hoe in lofo per EpilogumcolligitCFconcludit, eum menda cem effe,qui diuino uerbo aliquid addit.folo nanque dei uerbo hominit confeientite erudiendte ac docendic funt, autbore Chrißo,Matth.zs. t^epatiamini,'tn’: quit,uos magißros uocari,quädoquidem unicus ue/ ßer magißer Chriflus eß.

VlRO CONRADO FABRICIO, cœnobij loannitarum, apudCußnachenfeiif commendatori,Mœcenatiq; fuo Jàucn/ tiffimo, Ioan. Molitor Rheb licanus S. D.

ferante, Euangeliu,lt;]uod ha/ äenus ob noßra deliäa, zy phihfophaßroru inertia,ob-fcuratu ßteratjiam uelutipoß/ liminio ad nos rediß ,adeo ut ProphetieuiUuddeuniuerfisgentibus diäum, nunc

quoijue ture optimo de nobis did i^ucat: Populo, w quit, qui in tenebris fedebat, ingens lux orta eß, Eö fniw tgnorantiie,immo uefanhe procejfimus, ut tnalum bonu,cr bonum malum, quemadmodu Pro^ pheta alt,dixetimus.Nam pro mala re habitumefl, tarnibus ßatisqutbufdamdiebusuefd,quas tarnen deus,uiiPaului inquit,ideo creauit,ut eum gratiarü tdtone jumantur. Item à re uxoria abßinere bonum Mfumeß,etiamfi aliquis continendigratiam minime habtret.

balgt;eret,etomnif generis libidine fe imjuinïrtttdd/ «erfuj Apoftoli fentcntiamiSatius efi matrtmontum tötrlt;ihere,quäm uri.Itcm propter fcorintiones unH(= uxotem habeatfCr ^uic^[uum maritîi. Ad hie quad eapHt omnis iniußitije, çy impietatit elijujiitia opcribus,non ßdeitribnt4,dum Sophiftie tx Arißotele fuoyomniù hdrefum [emindtore au tkore, doeuerunt hominem (eeundtim reild rationit diâdn en (fie rnim loquutur) cr ex hbertarbitrij ui/ ribus bonît opus fisc ere poße,adeoqi merito (uti uot tant) de eogruo gratiam mererh Q«/ inquam per/ uerfi doilrina omnium animos ita occupauit,ut(ta/ tnetfi Euangtlij fplendor refùlferit) baud freile ex rorum cordibus eradieari poffit:propterea quod non tantû ralioni humante ficperluafum fw,cz alncr rx fefe fentireminime queat, fed etiaaliquotfcripiurne locos fibi in jßeeiem fuffragätes,habeat,ueluti is, Cf complures ali/funt:Faeite uobis amicos de Mamma ne iniuflo.Item;vnufyuif^ lecundüfua optw mer/ cedëaccipiet.Praterea,Eluriui,ç^ me noncibaßiSi fitiuijCr no dediflis mihi potum,nudus zs- lacer fid, ac non amiciuiflis. Proindc quum rheologafin his C/eonftmilibus locis, Euangelicttiufiitiie.qua! per ƒ» dem e/t,adfertores nunquam non urgeant,Lutberui contionem de iniufto Mammoneprotoßris habuil, etc deinde typis fianneis eandem excudi curauit, ut Euangelicse

ioAN. RHELLICANL Igt; ÈtMngelicf ueritatis fiudtofï haberent^tjuophilofo/ phaftrorumimpurtiora oblurarent.Porrö quom uer nacula lingua per fcrip ta cj?rt, tam pro mea ingenij ttnuitate,Latinitatidonaui, ut lio tam nojtratibus, guam extern, ac Germanic/e linguie imperitis pater ret.Itai^ ad tuamhumanttatem tam mitteredecre/ ui,ut tua acutijfima Itma expoliatur, ac pojtea, mjt pr^elo indigita tibi uifa /iitrit,j'ub nominis tui auj^i/ do in lueem exeat. Qÿoetrea cjuicfo chartaceum boe mMnHpuIiwWjCr nojtri dgelli primitias [erena fron^ te fu['cipias,bonig; confulas,olim (ortaffif guum di/ iigenti cultura fèrtilior/iâus /üerit,tibi ubei tores fîn dits produeet. Vale,acme tu£erudttionicom

VAN OVAM HACTE nw in Euangcliorum,cr £pi ßolarum enarrationibus, atlt;^ alijs no/tris lucubrationibus, quid Chrißiana Itbertas jit,itë quie bona oj^a fint, fatis abunf defcripferimus, utpou quogt;i modo folafidetfine opcribus iullißcft,ac deinde bc tte operetur,iideo ut iure mihi pojt b4c de bw ftlen/ dnm eßet, dtqjuniufcuiufc^ inteüeâui omnid Euangeltd proprio Marteexponendt,ac («tïb ligendi copiam ßciedam eß'eputcm.At |ic«ti uideo, hec plerifq; nondum inhicferunt, neq; fru^lißra fùe runt,quod adhuc fcriptune locis,operumiuflitiaprig fe firentibus,perterrentur. Quocireaoperieprectum eß^eintcÜigOjUt aut omnia Euangelia enarrcm , aut ubiq; erudicos diuini tierbi pr^conesconßituafn,qui htecuiua uoce enarrcnt. Hodiernum itaq^ Euange^ii tium fie fe habet,ut,ficitra j^iritum,Gr mera huma/ na ratione metiarif,pro noflris facrifieulis,ac Mo«lt;lt; chis nihil teque fàcereuideatur .nam eo modo inna/ tie eorum auaritiie, proprijsq; erigendis operibut ma xime conduceret. Quoniam eum Chriflus ait : Facile uobif amicos de mammone iniquo,ut quum deßeeri=i tis,insterna nos tabernacularecipiàt,ipfi triainde aduerfus

âdûerfus noftram doilrindm-, adeofidem deior^ tiffime coUigunt.Principio nempe docuimus folam fidem iuftificdre, dtque i peccatit uindicare. Se» cundo otnnia bond opera ex tuera charitate,cr gra iHiïo in proximum conßrenda ejfe.Tertio,Sanäot rum, aut alioru quorumcuq; meritiineutiqud ejjefi dendum. Primum igitur Chri/ti bot locoauthoritat impugnare uidetur,quum ait:Facite uobis etc, per» inde ac opera nos ex inimids, amicos reddere qj«* ant, Secundum itidem bot pejfundare putant, dum inquit : vt uos in perpétua tabernacula redpiant. Contra tertium item hocfrcerearbitrantur,quoddi» eit nos ab amids noflris in perennia tabernacula re» eipi pojfe, quaft iuberet nos Diuis propter teternam uitam minijirare,atque ip forum meritis, er precibus niti.tccirco rfd hlt;ec propter int ßrmos adhuc in fide^ rejfiondebimust

STvD itaqve fvnda-dem fine omttiuoperum,merttorufnûe KSfcg-^fi^ rej^eélu,mortaleis deo reeôeiliare^t^ amicof làcere,quemadmodum Pauluf Rho.j.inquii: Arbitramur hominem per fidem,fine legù operibut iußißc^ri.ltem Row. 4. Abrdbjwoßdet fua ad iu/ ftitiä reputata efl, ficuti cr nobis. Prgterea Rho.r, luflißcä t( per |i dem, pacemerga de um habemus. I n/ fuper Rho. 10. Corde crediturad iuflitiä.lßi,cr eon/ fimiles pleriqi ßrtitcr tenêdi funt,atq^ ipfù inconeuffeinnitendum, utfolißdei,{itraoperu re» ßgt;eäum,peecatorumremilfio,lt;sc iuflißeatio tribua/ tur.Atq; utrem liqdo intelligäs, Chrifli parabolen Katth,7.oboculos,exempli uiee pone:Bona arbor, bonos fruäus ßrtfMala uero,malos itè ßuilus pro/ dueit.Hieutdes,fruftus arboré nö bon.ï reddere,fei fineoibiu fruâibus,cranteomneisfruilus,lt;trborê bonä effe,aut fieri neceffum c/l, ueluti Matth, quo-que.n.chriflusait: Autarborem bonam focite, fy tum bonos fruélus firecaut arboré malà freite, tune tnalos Jruélus producet,Qjii poßetis bene loqui ciun

IW» tnali fills f Proindeuerumeß hominem ßne ope ribtif ,lt;tc ante omnia bona opera luflum effe oportt/ rf,i« Ht darum fit,impojfibile effe, quempiam per opera iuflißcari,nifiiamanteiußißcatus fuerit,quä operaretur.Ciuandoquidem Chrißus folide hoc con fir mat, cum inqitil ; QUomodo bona loqui poteßis, quum ipfi malt ftUs i Sic eliam, Qtii fieri poffel, ut bene operaremini ,cum mali fuis i Proptcrerf hie maxime coneluditur, quiddam maius,cypretiofiut eunfbs operibiis eße, per quod homo iufiifieetur, atq; iußus fit,antea quàm bene operetur : baud fe~ fits corporaliter ipfum fanum eße neeeße eß, antequam operetur,ac fana operlt;( fidat.Porrô biCc ÎD4 m4gn4, pretiopt res diuinu uerbum eß,quod in E-uan^elio, deigratiam per Chrißum pradieat, exhibetq;. Qÿiiquif boe audit,et credit, is demit per id iußificatur.ldcoq; uerbum uitie,gratite ,cz remif fionis uocatur.Qistautem non audit,nelt;^ credit, ii nuUoalio modo iuHificari potefi.Petrus enim Ado rum Jr. tfe«mper fidem cordapurificare ait. QHid cuiua efficadit uerbum eß,eiufdem etiam cor fit,quu uerbo credit, atq; adhteret, Alqui uerbum uiuificUf iußißans,uerax,purum,ac bonum eß ete.

Quid igitur ad hos loeor dieemur, ui adeo uehef menter lt;idoper(tHrge«t,priefertiw quit dominus hie quo^ in^t ; Hobii dmioos de iniußo biâmone, c I itfin

At^ his confimiles,qui omnes hocpratendere uideit tur,perinde operibnsiuftifiettrineceßumeßetf In hune modum rtßtondebimus, utpote quol^iäm effe,qui Euungelium, er fidemprtedicari dudiunt, dut ipft legunt, duditjq; protinus approbdnt,dtq^ td demum ßdem itocdnt, quad quift^ fibi imaginatus fûerit. Eô ßquidem fuis tantÜcogttdtionibus perue niunt, ut fibi ipfis perfuadeant ßdem quampiam rent eße, qu£in fuo euiuf^ arbitrio [kt, ut dccipidt ,uel depondt,queniddmodunialidndturdlii, er hutUdf tld operd funt. Iceireo quum eiufmodi cogitdtionent iw dnimo hdbent,quie ia fenlif.profiôh htcc doélri/ tld uerd cß, eredoq; rem fe hoc pdfh hdbere, dt^ ibitumßdcmddeffedrbitrdntur. At quum uidentf in femetipfis,dlqsq} fentiuntnuUdm dnimi immutdgt; tionem ßeri,neqi bond opera fequi,ddeoq; fe in priüino uiuendi modo perfeuerdre, turn ßt, ut ß-demdd iußißcationem non fuß^ieere, erquiddant amplius, dc mdiusdd edm eonfequenddm requiri, putcnt.lßhuc poßed toto nifueontendunt,uoeißrdH tur,dc dicuntf dgefold fides non fujficict. Quamobr-rem ideo nempe, quod multi ßdeles funt, nihila atmen plus, qudm anted,ßciunt, neq^ ipft fe aliter, qitdm anted,dffefhs fentiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ißi funt, quos

iudas infud EpißoU, fomnidtorcsuotat, quif bi t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ metipfis

none mart. LVTH. io metipfis fuo fomnio imponunt. Quid enim quifo dUud ijld eorum imaginatio, quamßdem nommant, eß,qu4gt;n fomnium,cr noélurnuin de ßde ßieilrumf quad ipfi exfuù uiribu{,cr citra dei gratiam, t« cor dibusfuisimaginati funt.lfli ,inqud, poßhacmulta détériorés,quam anteaunquam,ßunt: quoniam eis id contingit,quod dominus Matthiei.sgt;.inquit,ut eunt tnußum in ueteresutres fiidcrint, utres poßea rum» pantur,id eß,diuinum uerhum audiant, ne(^ tarnen fcruent. Propterea difriimpuntur,peioresq; ßunt. Porrc» uera ßdes,de qua nos loquimur, baud ex not ßrisfrigidis cogitationibus nafdtur,ßd meru dei 0/ pus, citra noßram operam,in nobis ß0lu,ceuApos ßolus Ro.s.ait, diuinagratiaeß, nobis per ChriRit parti.Proinde eaquoq^ ßdes magnißca,ojficiofa,la borispatiens eß,qult;e homines uelut innouat,regcne rat,ae prorfus in nouuuit£ genus,et modum trans/ ßrt,adeo ut impoßibi}eßt,quin continue bene ope/ rentur.QU-tndoquidem ficut arbor fua nalura ßu» äum producit,fic bona opera ßdem naturaliter cÖfc quuntur.Etquemadmoduopus nöeß, utarboriim/ pererhus,utißuilu ßrat,fic itidë iußo nuUa lex, ue iuti Paulus.i. Timoj.ait,poßta eß,neq} nccej^iî U eß,ut bene operetur,uerumfua ßfonte ingenue,cr nuUo cogente knc agit, hand [ecus atque fine man/ ddto, ß^onunee dormit,edit,potat,ueßtt,uidct,

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;((«dit.

' DE INIOLVO MAH/ ^udit,loquitur,grlt;itditur,iit^ ftat.Qÿi uero deearet,multa de fide,ac operibut blaterdt,ipfene/ feiët quid effutiitt,qu6ue fu4 uerba ffieâent,quoni~ âm ea non expertus eft,fed homines tuntummodo ht dific4tur,f£ripturasq; de fide ,croperibus loquen» tes,iidfuum [omnium,cr fogtttftonem, qutt huma/ num opus eli,detorquet,cum tumë fcriptura fidem, et chdritdtrm,nô nobis,[ed deo dcaptum [irat.Nun/ guidergoperuerfit,cr oce^atu gensefii Doeëtett^ nim nos nuüum bonumopttsex uiribus no/lrisfitee» pof[e,nihilominus tdmen [ummum deiopus,nent pe fidem, proprio Marte, ex uanisq; [uis cogitation nibus,ßcere nituntur. Quapropter dixi,de nobis pe nitus de(fierandum eße,deumqi orandum,Apoflolo rum more,ut fidem nobis prieltet. At$ quom hane affequuti fiterimus, nuüa alia re opus habebimuSt quia ipfa S. jfiiritum fecum affert, qui turn non [o-lum omnia docet, uerumetiam magnifiée exequi-tur, nos que tandem per mortem, injiros, rfd xter nagaudia perdueit.

Attëde iaq^(ut redeamus, unde digrefii fumus) obiRiu[modi[omniatores,cr [imulata: fidei adferton res,hos potiffimu de opibus locos coferiptos eße, no hic obcaußamjit per eaiuflificemur,[edut perea, tanquamper Lydiam regulam, uera fides ifiëfain^ ternoßcatur: quoniam ubi fides reuera efi, illie er

none mart. LVTH. 11 tene o[gt;eratur,quod p no jicerit, hauddubiifomniUf lt;t/ilja fida imaginatioejt.ProindefUuti fruélusin arborCfdrbonm bonamhaud ßciunt,arborent tarnen lonam tjj'e oßendunt, externe^i teßißcantur, uelut Chrißus a!t:Vnaqu£q; arborum exfruSlibuf fuis tot ^nojdturAta eos quoij^ exfrudibus fuis cognoftetis.

Ex bij It uides, pertnultum diferitnints habere^ iußum cffc,aut co^nofei, iußum ßeri,feu iußitiam oßendere.Fides equidem tußtficat, at opera, ßdent C7 iußitiam palàmßciunt.Atque hit trapus feriptu/ rte, cum mortalibus tömunis eß: perinde enim acpa ter ad ßliumdiceret:vade,ac mifericordiam,beneuo iètiam, fine beneßtentiä huic,uel lUi pauperi fxbibc-lo. Atq; dum hacei c5mittit,non praetpit ut miferi/ cors,benefiius ,beneiiolusqißat: fid quum iam ante talis fit, uult ut hac aliquado externa optre,ßii0ue declaret ,adeoqi utbonitas, quaipfefolus fruitur, alijs quoq; manißßetur, atq^ cömmoda fit. Eo itai^ omnes locos de operibus reßrto, uidclicet deu utile, ut acapta ßdei iußitiaaliquando crumpat,feq; oßen dat,ali)sq; bono jiatiatq; hoc idea, ut ßlfa ßdes co= gnofcatur,eradiccturq;. Quoniâquidè nemini gratia fuam ita largitur,ut torpefcjt,neminiqj eomodctifed utfanerctur,ati^ per conßffionem,manißßam'ue oßenfionc cundos ad deit prouocet, uelut Cbnßus Mattb.T.iiitîLKx ueßra coram hominibus lHceat,ut c f ueßra

DE INIQVO mam/ Kfjlfx bond operd uidednt,deurnq; pf^conio extoUat. Alioqui enimiujlitid noftra, pinde fe hdberet, dt(^ deßßus thefdurus,croccultdfipientid,qu£ quid qutefo condueuntf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuflitid ti5 alijs folunt

ntdni(èlidtur,fedribi ipfd etid cert tor fit, quod nerd fit,cell Pet. t. Epiß.i.cap.inquit: Studete bonis ope/ ribuSjUt ueßrdclcäio falideiur,ßrmeturqi. Quid ubi operdnon feq!tuntur,hofno incertus efl,dnreélccre ddttimi tumcertus eftßdemfudm udndm,crqttod/ pidin fomniïi efJe.Ndm Abrahdinus Gen.zt.dcfud ßde,(ydci timorc,perfilijfui obldtione,certior ß= {lus efl. Sicenim fcripturd ait: Nucfcio quod drum times,idefl,nunccertu efl quod deum timeas, quum tuo unico ßlio,»ied cdufj,non peperceris. Quocircd hoc pro perfuapffimo habeto, hominè interne, in fßiritUfCordtn dco,perfoldm ßdem,citrd opera iufli/ ßcdri,fed externe,dtq; palim,cordmbominibus, pe nes^ feipfam,operibus iupificari, hoc eß,per opera congnofcit,dc certior pt,fe intrinfecus,ueye credere, iuflumq; ejfe. Atq; ita hoc rndnifl/iam iuflißcatiotte, illud tntf rn4tM uocare poteris:fed hoc tame pafto, ut iHd ßii{lustdntÜhuiut,cr fßecimcn fit,nouthomo corä dco per iHdtn iuflißeetur, fed ut idm ante cord eoiußitf ßterit, neeeßumcfl:hdud aliter dc arboris ßuiliK manißflam bonitdtë uocarequeds,qud fequi tur,dtc^ interna arborit naturale bonitatem indicat.

hocJemitmlacobus in Epifloltt fuiiuult,cu in/ ^uit: Fides aboperibas mortua eß,ideß,dumope ia no fequuntuiyCertiff'imiiiitdidutn eß,nuüa adcße ßJem,fed inanem eogitationè (S' fomnium, quod iUi frifôfidemuoeicattt.inhuneiÿtur ntodti Chrifliuer ba inteUigimus: Faeite uobis,crc.hoeeß.pal.imex^ ternis eleemofynis, uefträ Jê ßcite,ut amicos nan^^ eifeamini, ut pauperes manißßi operis,zy uen ßdei tejlesejfepoffint, qa externa largitas per fenunquä amicos frecret,nifi ex fide manaret:prlt;efertim quunt Chrijlus Matth.6. Pbarifitoru cleymofyna reqeiat^ ideoq; «hHoi inde amicos fieri putet,propterea quod eorum corda/ilfa erät: atqui nullum cor citra Jidc« iufi:ificatur,adeo etiam,ut natura ßtcri cogatur,nul Ium opus iuflificare,fed cor iam antea iufium,ac bo numejjeoportere.

Ad SECVNDVM, omnia OPERA libera,er gratuita eße,neq; aliquid inde commodi jfierandum effe.

VIC, CHRISTI diäumMatth, 10, aecedit: Gratis accepiftis,gratis da/ te:quemadmodu enim ipfe cunilis fuis operibus ccelu non promeruit ,quia iam attira cius erat,fed nobis in his minifirauit, nußo pri/ c 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4t»

«rfJicommod« rrßjfdu, noftru tantit i5modtim,cy p4trtî uoluntaté rel^icien):ita nobis quo^ ßdendii fji, ut nuUo nec terreno, neq; calejti qihtjito prie* tnio,fed dei honorem qu^rentes, libere, gratuitoqi proximisbenefrciamus. Cui fentêtiit Paulus Philip, x.[ubfcribit:lmittminiChrißum,qui cum i« dei for ma eßet,ferui fèrmam aßunjendo, fe humiliaiiit,id efi,fatis pro fe babuit,nempe omnc diuinitatis ubtrr atem pojfidcns,attamen nobis mifiiftrauit,feruus^ naßer fddus eß. Quia quom ßdes iußißcet pecca~ tnq; coram deo obliteret^uitam etiant,et falutem tri bujtyföret ut magna ignominiic nota afficcretur ß quis aliquo uihe generc,fii£h 'uc id eöfequi uellet qd! fides iä ante habet, fecuin^ fèrt,haud f ecus ac Chrù ßus fibi ipft notam inußiß'et,ßhancobeaufambe* ne operatus effet ,ut dei filius, omniumq; dominus fieret quad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat. Atqui fides nos det filios fieit,

Ioannis .i. 'Dediteispoaiïaiè, filios dei fieri,ifs, qui in name ipfius credut-Quod fifilif, igitur cr hare/ ,des. Ro.8. Gal.4, Quomodo ergo quippiam ad hareditatem nancifcendam facere quimus,quä print perfidemnafhfumusf

Porrö quidtum ad hosloeosdieemus,quiadope ra, propter aternamuitäconfequendam urgent,fi/ eutifle: Faeiteuobis ete.Et Matth, undeuigeftmo:Si uis uitam aternä ittgredi,diuina mandata feruato', quilt

fjuinetùm M4(tb,7. CoUigiteuobif thefaurot wr« h.Rej^oJemuSfincredulos de pr/emio, perinJe de optribus cogit4re,lt;tc logui ,quia humano captu h£c metiuntUKpro'mde calum fuii operibus meren/ dum e/fe autumant.Qÿ^etum [omnû es- uam lof gitationej funt de ijuibut Malachias loquitur: Qjj« (X uobise/l,quiianuam mihigratisclaudatf Qt}!«: proptertales ferui, 'cr mercenarij lucro inhiantes, funt,qui premium fuum hic affequuntur,ueluti pb4 rifià fuis orationibus es ieiuntjs^Matth^i. i^Porrô ita fe rts eum premia habet, quemadmodum operM fidemnaturaliter confequuntur,uti fupra diâumcft, ita ut non necef^e fit ea prtecipere, impoff ibile enint eß,quin fides hitcficiat, »ifi quod iccirco priecepta funt, ut uera fide;,4 /àlfd dinofcatur. in hune itaq^ modum atemum pramium naturaliter,es non qua-fitum etiam,fidem fubfequit ur,ita ut fieri non poff fit,quinfemutuoconfcquantur, etiamfi tUud nun^ quant petatur,autqu^ratur. Sed enim banc ob eauf/ fampramij mètio fit, promittitur^,tftquifideifom ntatores fint,et qui ex corde credant,œgnofcantur, at^ onmes fciant, quid fuaf^onte poß beneperaélâ Uitam feqiMturum fit. Sumatur huius rf i craffiffi=^ mum exemplumiEcce fcripturainßrnum,es mor*: tem peceato quoq^ gt;niniatur,atq} ipfum etiam mini/ me quafita ,fed fuapte natura fcquuntur,quoniam

DE IN I‘ay Ó MAM-'' iccirco ptccät nemo, ijuod dantnm cupi4t,quinima cunfh dttmnationem fubterfùgere nituntur, Ma-men ea fubfelt;]uicur,ne(]; edm dtinuncidre op«f cj?et; quid mon pcccdti indiuidud comet eß: fed ideo dn* ttuncidtur, ut conßet quidpoß prdudm uitdm fictu» rum fit. Per'mde ucro ut hie prduam uitdfuum prie» mium mdtiet fficmtegrdm quoque uitdm pr£mium etidm non qult;efitum fequitur,hdud featt dtq; quum bonumuinum,dut udppdm potds ^ etidmfiob fdpo-remnoubibdf,dttdmenisfud jfoftte,c^ ndturdliter fequitur.

d^umittqi Chrißuf dit: Pdeite uobis dmicos, tlKfduroscolligite,et his fimilid,ecquid hdne [ente/t tidm effe uidesfbenc opcrdre,tum fiet,ut fud j^on* te dmid,caleßcs thefduri,dternum(y prlt;tmiumtemd ncdnt, ia ut oculus tuus dd bondm tdntummodo ui/ tdm refpiciat, neq; de pritmio folicitus fis, fed hoc dbunde fdtis tibi fit,quod fds, cr certoi es,illd fequu turd eße tdeoq; hdrum rerum curdm committito. Quonidmquidem premium reßiicientes, focordes, Cr igitdui operdrij ßunt, prtemiumj^ plus qudm Id/ borë,diIigSt,ddeoq; eu odio pfequutur. Atq;itd tiu dem diuind uoluntds, qud Idbordre prlt;ecipit, oditur: eiufmodi denic^ cor diuinofum mdnddtorum tddet.

M o N E M A RT, L V TH. 14 AD TERTIVM, NON SANCTOS, fed [olum deum in fternt( nos taberniiculii recipere, prjemia^ dare, VOD A D E O darum eft,ut côftr matione nö indigeacnam, qui pojjent fan£li nos in ealii reeipere, quum eorts qlibet opus habeat, utfolus deus tpfum toelo donet,atque quifq^ pro fe uqi fatis habeat ,uti prudentes uirginesMatthisi.iT.indicant, qu£ oleum fuum imprudentibus impertire noluerut. Et.i.Petri, 4.Iuftus,inquit,uix feruabitur. kc Chriftusloan.i, Uemo inccelum afccndit,nifiquidefeëdit,filiusho ntinis,quiincceloeft,

Qÿid tum igiturad hoc dicemus, quod Chriftuf inquit: Facitee^c. ut in sterna tabernacula hoj re! cipiättPrindpio fic reftgt;ondemus,huc locu de fanilts, in cœlo agentibus ne hilii quidê loqui, fed de paupe/ ribus,et miferis hie degentibus, adeo q; qui nobifcu uiuHt,quafi diceret: ajiur tepla,et collegia tcdiftcasf quid item Diuoru utpote me£ matri, Petro, Paulo, atq^ alifs fanHis deftinilis,uenerati5es inftituisfipfi fiec hoc,nelt;p alio quocunq; tuo minifterio opus ha= het.Quinetia lui amici no funt,fedilloru~,q fuss tern poribus uixerut,de eisq; bencmeriti funt,tu uero tuo^ ruamiooru cura habe,hoc eft,pauperu,q tuo feculo,

P* tfeîi uilutntiUieinît tuu,^ui tua opéra indiget de tuo niammone dmic» tibi /»cito. Secudo,hec fenctnf tie ineternaabernacuU recipere no fie inteUigëde eflfUt hoc hominet/»ëluri fint,uerH ipfioccafto,(y tfflet |iJf» noßr«,ergi* fe oflenfe erunt: ob quä,in/ quant,/idé deut not in eterna tabernacula recipiet. Hec etenimfcripture cpf’drt? eß,quum inquit,pee eu» ilamnanc,ßdes iußißcat,id eß, peccatu damna/ tionitfCr ßdes iußißcatiött eau fa eß.P roinde accom muni loquèdi modo ßrtur : Tu4 malicia inßlicitate tibi pariett hoe eß. Tua malignitat, tua mfelicitatif pramiu, oanfio eß.in huncitac^ modii amid not 'm calum reäpiunt,quddo per noßräfidem^ fegafe exhibitä,eternte uita confequendaoa»fio funt, Ha» äenus de his tribut obieäionibut didum.

Porro ad uberiorem Euangelij inteüedum treis quaßiones bü mauert folitat ,enodabimut, utpote quid Mammon fit.SecitdOfQuuriniquut Mammon uocetur.Tertio,Qÿamobrem Cbrijtue nos iniußum ceaonomum imitari iubeat, qui tarne eum dontini fui detrimento.priuatocöpendio ßudebat, quodnimiru iniußu,pea»tumq; eß. Ad primä itaq; fic rejßondet mut: Mammon Hebraica didio efl,fignißcat^ diui= tiai,aHt ßrtunat,et eiufmodi, quaaliquit pro fuoßa tu fuperuacuat habet,quibusc^ alioteitra ineommo» dum fuum iuuare potefl, quoniam hamon

Hebraicc copi(tm,nta^nitudincm,lt;umulum,(iut mul titudinè fignißcat, inde mahamon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tut

mammo l’iÙTÛ, quod diuitiarumabundantiaia fiue frcultatum iibertatem notât,componitur.

Secundo,iniuflui Mammon didtur,no quod iniu/ fte,fanerandóue partus fit,quia «x iniquis bonis,ne/ tno bonti opus /icere potefltjed reßitui debent,ceu Efaias aittDeus fum,qui uiâimàprteda acquifitam odit.At^ ia uulgo dia folet:De tuiseelemoj'ynä lar gtor.Verumenimuero dfo iniqHttï Mammon uoca* tur,quod eo pajfim homines abutuntur ,perinde OiC Apo/tolus in Ephefijs,dies malos uocat, cit tarnen à deo creati,^^ boni fint. Atqui lairco malilunt, qJ! mali homines eis in détérioré parte utantur, multa^ pcccata,oßindieula,animarum^ perieula in eis ß» ant.ln hune itai^ modit Mammon quoq; iniußus eß, quum mortales eo praue, ad iniußitiamq} utantur, Qÿandoquidem ob omlos uidemus,ubicunqi diuttioi funtjtllicßeri,quemodußrtur:/äeultates antmo/um, /äßuofum^ reddut.Na propttr has belli^ratur,métt tur,adulatur,denilt;^omne malorum ffnus aduerfus proxtmu patratur,ut diuitiit parêtur,penesqieas mk tteatur,amplientur,diuitiimqi amieitia fruatur.

Imprimis uaocoram deo iniußusMammon eß, quàdo proximus eo nÖ iuuatur: nam ubicunq} proxi mui meus re q uapiä indiguerit,neqi amè,quum opu lentus

ÖE INI CLVO MAM/ kntUs Cim,lt;io,fu(t eum re priuo^pritfertim quur» (i/ cundu naturale legem,eum iuuaredebeam: QKod W bi fieri cupu,alten ljuoqueßcito. Prlt;tterea Cbri-fluf Mattb.f.inquittOmnibus terogantibusdata.Et loan.infua EpijtolatSialiquif mundi huius diuitia« foffidet,fuumq; fratrè cödufis mifericordia uifceri/ buj,egere uidet,qui eharitas in eo manet i Atlt;^ banc Mammonisiniultitiüpauci admodu u{dent,quiaj^i ritualif eß,ac diuiti/s iußtffimeetiäacquifiüs adb^e-ret.Atq^ id démît eos lillit,quod fe neminem iniufli» ‘ tia afficere putant,quu nô craffeie:y externe prtedan do,furando,fœnerandôue,iniufleagant.

Tertio,copluret fe hic torquèt,quis nam iniquui iüececonomuf fit,que Chrijtus tantopere comendat, Sed enim fuccinâa, ac fimpîex htec reßionfio eft, Chriftu œeonomü no ob eius iniuftitiâ, nobis exem=^ pli uice propofuiße,quin potius propter fuä prüden* tiâ,quod in medio iniuftitif futc adeo prudëteregit. Haud feeusatq; qucmpiä ad uigilandi(,orandii,aut ftudendit prouocaturus,dicerè: vt iugulent homines, furgut de node latrôes,quur igitur tu no uigilares,ut ores,ftudeas'uefNeq; enimhie latronu,autfiiruM iniuftitiam probarè,imô magis eorit prudentià, quod tamprouidead iniuftitiâ perueniunt.Iterneum dice rem,impudica mulier feauro,Gr ferico ornataccor mit, utiuuenes in fui amorempeÙiciat,quanto ma*

HONE MART. LVTH. Iff gî tu ]^iritualiter,ct in ßde te comcre debes,ut Cbri ßo plitceas. Hic non feortationem ,fed dili^entiam eiuaabutitur,probo.

In hunc quo^ modu Paulus Rhois.Adamu chri/ fto (öparat,illum^ huius imaginé fitiffe ait,cum ea/ tné ab Adamo ntl nifipeccaM,d Chrtjio aîit tneram gratta acceperimus : quie duofupra modum inter fe dijpdent.verum fimilitudo cr imago,mthiin imia/ tionc,aut natiuitate,n5inuirtute natiuitatis, autui tio,jitie uidentur,ut quemadmoduAdam omniumim pioru pater rß,ita Chriflusomniu iufloru. Étueluti omnes peccatoresab uno Adam proßcifcuntur, fie omnes lußi Chrißo fuam tußitiä accepta ßrunt. I» huncitae^ modum bic aconomus nobis exempliuice propofitus eß,ob fingularem tantum prüden/ tiam,qua infuo commodo promouen douluseß,utnofiraantma: ttidem