Tappart Enchulâni, hç rcticæ prauitatis primarii amp;nbsp;generalis inquifitoris, CanceUanj ccleber-rimæ Academi'æ Louanienfis,pridem inconfb* labili fuorum luâu uita fundi, Apotlieons:^

lo^ia 'Baccalaureo AUtore,

gt; ' Rcpcrtes in hoc fcripto,Ledor, nonparûrn multa fcitu dignifsima, ÔC paucis hadenus cpgni' ' ta, Inquifîtorum hæreticx prauitatis Confilia atcp Secrcta: qux omnibus tandem coghoicenda pro« poni,in primis intercfleReipubli* ex duximus»

P S A L M O XIU

QÎdho» oi mâkdîiHone cr an4ritudinf plenitM fedcfr9rumt(4e^utfM((mfingwn(i^^ '

■ î tÊCTOR.1 TYPOGRAPHVr;

hut Vpium DmIo^m, CAndidc LtlftŸ, quUM ’nefno unde nd hunt mtrtntum iiduexißit,mißis^{ut morts tit)fingulit txemplnribus pnßim ad hibliopolut indicaßit merces fuas:fubito pra» Irr omnium expeltationem atciditi ut quidam adiüiufmodi txploradu fubmißi, quitquidaUatumfuerat, tiemptumtofcitantibusemptoribua praripcrent^quodnon. nunc folum contigit,fed (s' alias faCfum tjft de^ prehenfumeSÏ, Tgiturut hoc infidiatorum genus uindicaremuf, dim in noflra ejfetpoteßatt,iUudunicum exemplar,quod ille nobis prostituent di caufamiferat i committere nonpotuimus, quinflatim qua potuimus (eleritate damnum acceptumpenfarenws. Et eratßgt;es, poffè ante nundi narum finem à quapiam Franefordienfi typographoreddi excufumt uct rum idfruSlrafuit, dißraStis hut iUuc operis,ef'omnibus intetis in cont mercia. ^ccipiet igiturcequutLedor in bonam partem,quod nos domi tandeelaboratum,poSlliminio reddimus:,Apparebit autem cuilibet kt . ffnthquim ßdantfux cauße,quiinfingulis mtreatibus coetnt’ lt;7,. 4 tkrtsfuosbabent,ptrquosaboleant,quidquid ' '

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' nniraipfiteß.Valetandidt

Dgt; RVARDI TAPPART BNCHVSANf, LOVANIENSIS ACADß* miæ quondam CanceIIarrj,ô^c,

Apothcofîs»

DIALOGI INTERLOCVTORBÎ.

GENIVS, PETKr^, Ctrbtrutr Chtrtninfertrum.

Ru. Quis CS,qui me à tcfgo fcqueris, medio Into calcanéum premens,ac crepidas cxcuticnsf' Si amicus es, progrcdcrc, Claude latus,aut etiam prçccde.Nam angu fta h arc uia eft,SC flcxuoià:quod^ præcipuum cft, mihî plane ignora,ncc unquam talis credita,qugducitin cœ ïum:in quam nefeio quis me turbo impulif^ ex quo fru* ftraclamantibus amp;nbsp;plorantibus collegis,e corpore öd terrismigraui.Nccftarcpatitur,necdeliberarede pro-grellujautprofpiccreimulto minus,à quo quarram, aut qui monftrcr,quifquam occurric, Gtn. Vcreignora ti bi : cutus tu tarnen, etO nefeias, tam multis monftrator extitifti: qui uerô nunquâipfe etiam ducfloribus carui-ftijfed lios tumplacuit'tffxôfaxflcî.Pcrgc uiator,poft tuta ingreflurus uiam,6d lati(ïîmam,quæcp compendioià da bitpraecipitia : nec carebis occurfatoribus quibufdâ iu-cundis,qualcs folêt in coruorum nidis plumcfccre : qui tarnenutnon prouolcnt,^rocultc inuitabitnidor, ôd fumorum fcpor,quo uniceièmper deleiflatus es. Nani hæç uia ( qued nonimmeritô conquereris ) reuera an-gufta cftjSd qua: animis tâ lato afluetis domicilia,tan^ molliter paQis uix dat fpaciû. Ru. Qi’in tuigitur præ-cedisr’tam graphicè hacc plufquamalpina clauflra,ôdtg diofos mæandros memoria tencns.Iteru dico, pracuer-teut tefequar anhelo propemodum ipiritu dcHciês, Öd uix pedibus fenilibus confiftens, nedum ambulansv Gf«. Atqui hifee pedibus nemo tcuelociusin ('«iària aulam peneaaun;ôd hac tam fenilt ætatc,ut dicis, etiam

' A X cpü'co-

rpKcopatum Louatiienfem Iperaftt Ru, Sperau/,6^ quidetniam bona fpes erat confecutunrm,ut ad fratres (uos fcrfpfit Legatus nofter Dodlor Sommus. Quato-pcrc u«ó nuc dolere putas Louanienfes, quod tantam (pcm amtfcrint c manibusc' Gen. Quantoperc folcnt, quorum gregcs libcrantur à rabie luporum. Ru. tu, fi tuum propoßtum tenes, folus^ in folum tantum au* des,die qui fisfSed præcede tarnen : ÔC fi nunc demum dcftituorimpeno,atprecibus iftudfaltê dam eis, utme ducas, Gf.Genius fum,nc quæras pofihac:focius efle poflumjdux cflenequco,nec licet : parcndum eft ordi* ni.hunc me locum obtinere luflïqqui tibi coniunxit, K«.Gcntosnoui:lcdhocmihidicasuclim,uterduoruni adfis.nam duo elTe lblent,alter bonus,alter malus. Ge. Dkam nomen meum fignificatius: tu deinde me utro* libet loco habe. Nam tu qualem me facias, non magni moment! eft, dummodo opih'ci fatisfacio meo.Alaftor uocor. Ru. Nunquam ego quenquaifto nomine appel latum noui :amp; Arabicam aut Sarmaticam efle uocem puto.nifi forte Graccorum lingua te hac obfcuritate il* lüftrauitjfons ód origo omnium hæreticoru: cuius ego «tin^m omncs fecftatores, non dico nunc amplius, qui folus fum, nee habco ad manum tot præfecftos, coniu* les,ód li(ftores,quotibleo, quos omnes oftenfis procul utriufque monarchæ diplomatibus, ita terruf,ut paulo obfequentiores habuerim,quam Hierofolymorupon* tifices refraeftarium ilium amp;nbsp;cuntflatorem PontificePi latum. Gc. Hacftenus igituruno pedcimpreflo orbem concitafti ad minifteria tui furoris. amp;nbsp;utdêtur ca fata fu* ilTe,ut RegS fceptra hac tempeftatequaterentur : nunc uenieSjUbi mures ferrum rodunt.Cauiâ dicenda erit, SC fubeundum iudiciummec fuccedet,id quod folet,ut ter teas omnia tribunalia, captiuos ducas ipfos iudices.

Ru. Qiiin tu aperte ÔC clarê dicis, quæ uisfnifi refponia* toraliquis.mihiin itinereobtigiftipro comité, 6C forte êpoetarum numero, quos memini fic fuppreffis nomi* *'• nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nibus,,

-.•“naa.

$

nfbus, SiC diflïmulata fententia, tumultuari folere» Ge. None poer ar um, autlaruarum gcncrc,ó bone.magnus numerus cftcorüqui ueftram wliuam h'ngerc nolunt, praeter poëtas. Ä». Djcigttur,quadccauuhocKerfu-' fceperis, quid mihi tam arrflc ac mordicus adhaereas, ut latum ungucm ftationem non mutes,fed ueluti iugo iunëluSjCum titubate Iabafcas,euntis ueftigia fùbeas,fç pe etiam priufquam ego emoucro pedem, planc^ in* ftar umbrç mcæ ne motu quidem aut nutu diferepes. Id enim animaduerto,dum tu caues nc uidea te, Ge.

debis,ö^ quidê citô.Legationis uerô meæ caußm fcics, cùm audies adlionis initia. lam feftina,utrecipiaris quo uis. Audio enimftridorem cardinis, amp;haud dubiema* gni alicuius meriti anima recepta eft. Ru, lam uidco te noftrumeire,amp;haccprimafunt quaenonobfcurè pro* lata utcunque intcllexi:fcftinemus uterep. Ce, Ita liât, quin iam (e iîiperi pro dunt conuexa Tonantis, uia non longa eft: amp;nbsp;fi quid aflequor,uideo nefeio quem fenicu* lum,cancellis implicantem canam barbam.ipiè opinor Petrus eft,aperiet fcio, priufquâ pulfes, ftmodo admit* tendus es.nam lie folet, tu modo eompella. Ru, Salue fandiffîme acbcatiffîme Pater, ecclefiae Chriftianac uni cum caput, cuangclici facerdodj autor, unicc Chrifti in terris uicaric, Pe.Hic homo, eblandiri à me uellc uidc turcœlum. Ce.Imômeruit,Sdiurefuoextorquebit:pla ne^ tu artifex cris longe alius, quàm Carolus Caeiar, aut quidquid hominum illius unquam nomine fapuit,fi quidnegarepoteris. Æw.Tacerefponiator. Sed quid hoc oftiarrj fùentio tandem myfterij, nedicam monftri aliturf'aperi adutùm fores, heus fände Petre, heus Pe* tre, Pe, Audio iam, QC tandem : fed nullus omnium eo* rum,quorum tu me phaleris cumulas. Sandiftïmum pa trem,Ecclefiac capur,ucrum amp;nbsp;seternum iacerdotem, oftendere poftem etiam digito : Chrifti uicarium mini* mê, multo minus ipfius hoe nomê agnoftere. Ego ftim Petrus, nee capiorlaqueis idus pifcator:tu aliü quære,

A 3 quem-

qucmliidi'ficcris. Ru. Aperi. Pr.QuàmcfafleS^im pcriofè.Sed unde tandem tam lutulentus adesf tam fo* lean's crepidis, totinterulis,thoracibus,togis, penulis, fbcdSjijs^omnibus duplo fuffultis infutusfquid capi-te obuoluto uenifti inftar moriêtis puerperæftam pro* miffîs unguibuSjUt ligones uideri poffîntf illotis mani* bus r facie plané tali, qualis carbonariorum aut figulo* tum eiïetr'cur nares ita mucofac funtf'quin ialtem te eu* bito fubinde cmunxifti,ut pluiculum niteresf Rit, Mi hi fan's emundus fum, fie certé ( utcuntp tu me ride* as) Regum menfis non ut conuiua, fed numen quod* dam tutclarc totius Monarchiæ alTcdi. quod diccbam, quod fuadebâ, oraculum erat : quon'es quid faciebam, ita omnes me fufpicicbât,ut cœli^ erebi^ potentem.

Gew.Nimirum ut templa Aegyptiorum, pro miracu* lo eras: præfertim uerô cùm Maximiliano BohemorS régi Louant) panegyricum recitares, attç ille tuum bal-bum osjftrcpitumc]^ nauticum afpernatus, filentium ti* bi imponcrct,exclamans:fe tam quæ ditîîurus elles, quàm quac dixilTes, intellexifie. Ru, Imô Carolus ip-fe Imperator, quantopcrefuorumrcgnorum tranquil* litati confulucrit,mca nixus fapientia,ucl ipfe teftis efiè polTct. Quid enim tumihiBohemicum iuuenem obtj* cis,apud uicinos Turcas paulo minus male quàm Tur* cic^ educatumfuttaceam interim, quod quales fubdi* ti iam centum annis fiierunt, non elle abfurdum,regem Sue eorum euafific: quem dfj boni quantopere ga* imusnon acccpifledotalem inferiorem Germa* iuam,autadminiftran'oni fuilïcadhibitum, quodnon minimum raetuebamus : fed itafubitôrecurrilTcadfu-os,ac fi ex alieno fuifict flagcllis exturbatus. Pf.Quid de Carolo gloriari debeas,cucntus docuit: quod ab in* cuntcætatc, etiam cum uitac fuæpcriculo,nonmodd hoftilibus armis,ucrùm etiam totius orbis inuidiæ, uc* ftfaponflîmum arte obiedustante tempus,uixdum uirilibus annis confumptus, odio tumregnorum Sd fin perij,

r

penf, tumhumaftigcncnsjcontabuff. O' confultorcs.

Ru, Nofti me, qut tam tragicê ifta, ctß deprauata abs te amp;nbsp;detorta,deftomachatus fis;* Pt. Dicam:fi tu milii primum dtcas,an unquâ tta fpumantibus Iabi}s,ÓC den* tïbus collidcntibus in obliquum obtortus,ficut hue ac* ccflïfti,ad Caefirem fis mgrefiiis, Ru. Qiiid tua refertf

Ge.Égo dicam:peculiaris mors Magiftrorum noflro rum eft. Tab's fuit ói^Egmundani,Ecct),Vmtonicnfis, amp;LatomÉ Pf.Cuius uatomif' Æ«.Quacns.^nohàc. trâfqtf'attp inter Chcrubieos Scraphicosep ordines, nu be alba magis corufeus fedet,ut meruitt' rr.Nunquam uidi,nec pepulit unquâ(quod fciâ)has fores, Ge. Pru* âêtcr,homo caUidus.Olfecerat enim baud dubiè,quod iftenune experitunquem ab olfaciendo impedfjtnanS mueöfitas, tenaxpituita, quaiemper ad umbilicum «fip propendêtc laborauit. Sed crcdtdit ie ad Caeiàrcra irrupturumtne putes unquam hax caufà deterritum fu* »fie. Qinncttam cûm banc mortem cdfdfccrçtfibi,fan* guinari) edidi caufà per médias ftationcs in intimum Pbilippi regis cubiculum perrupit: cumœnon qualc uolebat refponfum tulïfièt, obiurgatis paflîm uelut de plauftro confibarîjsvfubito collapfus, inbancfpumant cxaeftuauit:nec poftca autad fe aut ad fuos reuerfu^ eft, fed bue cnixus eft : nibil magis deterfus, ut uides, quàm folcG Pt. Quod tibi nomen eft ut cognofeam tam fortem bcroa.huc tarnen non perfringes me in* uito ; amp;nbsp;crit ifta ipeculatoria fcncftrapaulô tirmius ob* ferata,quàmregis cubiculum, etiam. obfiftentibuso* mnibus fatcllitibusgt; Ru. Nomen, ô bone f Non Da* pbnis ego in fyluis fama fuper aetberanotus t fed quetn hifee catbenatis diplomaribus impreflît fantftiflimus D. N. Papa, rem totam habebis, fi faltcm capitales li* teras oculis percurras. Pe. Non fum Oedipus,pe* nitius mibi admouenda fiint lumina, Ru. Lege igf* tur. Pet, Saulus Tcrtius Cerberus feruorum Dei,di* Ult;fto nobis infifco fiUo Grouaido Slabbortde Stêclo • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hufîat.

s

hufia. Ge». Pulchrè profcdô, 5C prout iftc merctuir* Video uel fine me hanc pcragi poflc fabulam. Om* nia, utuideo, ante nos hue perlatafunt:amp; perin de ac fi in tabula annotata eflentnihil fallit. RM.'Vtte dtj deac^ perdant caluicium malignifiïmum,qui fi inter homines adhuc efles,quàm fupplici pœnitentia hanc lingux pe* tulantiam defleresf Sed uideo cum ifto morofo fenicu* lo acquis conditionibusnihilfiicceflurum.tota authori* täte opus eftjUt incutiam terrorê: explicabo ipla, quan* ta font, diplomata, Ecce, nunc tandem inlpice, ac lege exadlius, Pe, Legi,relegi,infpexi,fofficiunt principia; non fom tam ftupidus, ut no poffîm ex ungue lconem. Ru, Sunt à Caeiàre, font à Pontifice M. ab Archiepifeo* pis, Epifcqpis, Archidiaconis. nec quifquâ eft qui non iuri foo cenerit,atlt;ç in me tranftulerit. Pe. Aperi diplo* mata ifs quorum negotium egifti. hic tantum unicum libellum agnofeimus feptem kris confignatum, quem aperit Agnus, 6C nemo claudit : idem claudit, ÔC nemo aperit. Ru. Accerfe igitur ipfom hue Carolum, ut in* ftrumentis fois teftimonium dct:aut ( fi dignetur inter* pellari ) fàndiflîmum ac beatiflîmum patrem Paulum Tertium, Pe. Paulum alibi quaere. de Carolo nihil eft quod fis folicitus:altius fortafle immixtus eft pioru cœ* tibus,quàm ut poffit ad ifta ueftibula excurrere.Satis af flixiftis uiuum, nec eft ut nunc etiam pace eonfopitura imprudentiaueftra interturbetis. Ru. De Carolo du* bitasf'at Paulus Qjiartus miflà folenni ad Philippum fi* lium ciusl^atione,certô illi nunciauit, fe,pro ca autoti tatequam Chrtfti dei uicarius haberet in omnia ea quac hominibus poft mortem accidere folcnt,mandaire ïan* ^is angelis, ut quàm ocyflîme praeteruetftum purgato* rio,re(ftà in ccelum reponerent: amp;fe compertum habe* re,idita efle fadum. Ge. Scilicetmomento feiuit Pau* lus ilium expiraflê,.Vcràm eodemmomento docere ib letis animas occeptas efle fooloco.aut igitur fine Ponti ficisbenefido tcnuitcoelum,autnon prgtenjtpurg^to* tiunU

?

irium, Pe. Sit itâ ruti? : fed cur tot filfflptfbus, quot uix Perürumthcfàurifuffîciantjtnmifîàs funèbres pre* lt;' cationcs fadfs, oppugnatum eft purgatorium f quos fatius erat remittere mifen's fubditts longo bcUo ex* hauftis,aut faltem expendere in bellorumufus.Prac* fertimuero Ferdinando Imperatori oportebatfignift* catunijUt parceret tjs pccuni)s,quas Auguftac funeri fra tn's impendit : quas rcdius perdidiftet innimis ui'uos ui «nosfuos» ßw.Turcasdicis;’ Pe.Olfecifti» Æw.Noti ut animae fubueniretur ,hacc obferuata funt: fed nc uul* gus nefdens, quod Pontifias indulgentijs Carolo hacc comparandac ialutis facilitas proueniflet,ifta fatisfadio nis opera ucl iUudcret,ucl non neceflaria putarct,excni plo fcilicettanti ÔC tampijmonarchac,pracfertimhifce calamitofiflimis temporibus, quibus haereticorum ma* chinae ita circumfteternt purgatorium, ut nunquam ar* cftiorc obfidionefueritprclTumuelipfumSagunthum. S cd quid audio f num potuit hie quiiquam intrarc, nifi -tu aperires forest Pe. 'Vis quacdâ occulta ineft iftisfo* ribus,quae pifs plcruntp animis fponte patent, quos ue* lut uento quodâ ÔC molli Zephyro fublatos, ftatim nu* besquaedam albarccondit,menonultcrius fcrutante: nifi quod plcruntç hac iter fecilTe, tunc demum intelli* go, cum angelorum congratulationibus amp;nbsp;fymphonia cis modis omnes cœli perftrepunt. R/ASulpicaris igi* tur, non efie admiflumr' Pe. Certe ut diffi'cultatc eius introitus no careret,multae ac familiäres animae aliquan do hie retuleruntjàmalè quibufdam feriatis monftris fads diligcntem nauatam eUe opcram, Vt tarnen magis: propitiaipercm, adducor fingulari eius probitatc, qua ferebatur nunquam non ad to tins orbis pacem amp;nbsp;tran* quillitatem.Si quid errorc commifit,aut furioforum ho ininum expugnatus importunitatc exorbitauit, cofido -lummi numinis çquitatem id imputaffe ipfis autoribus,’ qui pro illo co mmifla luant. Quamobrê ita ftatue, tran* . UiTe quidem ülum. neefuifte exdudêdum tam nobilem

B bcroa:

fieroæfcd nunc efTc co loco,unde auelli nolif,ut tam dira portenta,quæ uiuus nunquam potuft excuterc, fal CemnuncnÓaccedat. GGRctSè» Rw.Quidigiturtu ad tarn fenfata ueftibula ex cubas caluus cuftos, li Ipon* te^e refoluSt repagula,dC reuoluuntur cardines i PtNt uidcs f non omninofoperuacuus, aut ociofus hie defi* dco.quin Si tpfe alios utingenuos admitto, alios ut no thosj ÖC hue non pertinentes rcpello, Rh, Qui id feis^ Si unde tu hanc animarum qualitatcm dignofeisf^ Pe^ Charadlerem inipicio, quern alq habet Agni noftri, de quo ante dixiialij euiufdam BabylonieacbeftiaejCjuxefi» fundit fanguinem fanôorum,amp; inebriatur ex co. Ru» quot;Vtro figno me agnofeis, quod itatergiucriaris in apegt; riundof re.Nondum pcrluftraui : fed fi is cs,de cuius potentia hie nuper quidam gloriati funt,mcmoriter te* neo. Æw.Quos dicisfnam »nuidere non debes, fi quis fortilTima fada mea,quibus S.Ro.Ecclefiç maieftatem aflicruf, ecbucinatus elk Pfgt; Gerte fimillimi erant tui, nifi quod tc dueemfuum profitebantur, feucro fub tc milita(ïê:2Cmodo exploratorû, modo legatorum, fub» inde ctiam lidlorum mimera obfjlTe dicebant, adeô no pudebat uel quouis modo operam nauaiïc tam forti ac magnanfmo triumphatori, Rk, Forte Latomum di»’ cis Atenfcm,Egmondum aut Hogoftratum, oiim bel* licofiffîmospro Ecclefiærcgno dimicatorcs : fed quo* rum ego tune tiro eram, amp;taftrorum difciplinam di* feebam. Pt, Et iftos uidi aliquando inter primes ma* nipulos armis fulgentes, cum Iulius Ligur nobis bel* luminfcrrctjtoticp ccclomolirctur exddium:fcd hos iam alibi fcpeliuit alta obliuio. Gt, Vt audio, ctiam hicibit quo illiiunt reiedli : fiquidem non funt(utdi* cit)hucrcuern, Ru, Dicrcmipfam, rGOuidremî* quafi'nonifta pauca tam fufficiant. récentes animas di* co, Sc propemodum eodem momento hue allapfas, adeo ut fe mutuo ad focietatem expcdfatle uidcren* ÎWiNamctfî diuerfis diebus expitairent,incedebanc tamcni

il

tarnen indtuulfac, Tads compofito benemorato ftu, nifi quod dux ( ut uidere licebat) homo Gigantæà ftatura, pedibus mambus'qucinftarfaginati tauripul* pofis, uultu crudclttcr en'am inipfos focios obliquato, oculis trudbus,uocc adutllatict cam's ncflum tumul* tuante,nonadmodum i'ucundum falutatorcmfemihi obtuh't. Demogorgon ah'qm's, aut c Tttanum caterua toruifsimus uidert potei-at,quo ego ferodoremnun* quam quenquam uidi : uerbum nullum prolocutus, nee fado uUofigno cur ueniflct,coepitconuellcrchas ualuas. 6^ cum ego forte impnidentius progreflus pro* hibere conarer, mc quoque caldbus excinplo irati afi* nt impetebat. Credo utuum non abftinumc, quin ali* bi in ipia templa ÔC curias uim fecerit. Sequebantur trea cum comités , diuerfo colore amp;nbsp;moribus. Primus fu* feus erat plane,minimum à nigro diflansu's uerbumt nonproloqucbatur. Alter fade plufquam uirginca,uul tu blandifsimö, cute candida 8C mollicula, uoce fua* Uiisima : qualem puto Romanos Cardinales dolere ereptum fibi, fi modo norant ♦ Tertius forma non mul-tum difsimilis erat, fed uultu fimplidori,amp; moribua nonita medicatis,utalter:huncadmifi,iudicans non tnutilem efle ciuem pofle in ciuitate pacis:ctfi charadet rep^nabat, quem interpretabar imprudenti elïè im* preflum. j(u. Qiio igitnr reliquos ablegafti;' Pe. PoH uarias concertationes,SCirritasinhoc oftium impref» (iones, nefeio quo dilapß fimt* obfidionem noftri mo* liri uidcbantur,identidcm inuocantes nefeio quem du* cem fuum,quem lingua rabicnti,canina litera prxcipuê totulabat ille que dixi Demogorgon.nä cçteri uideban tur detrcdarc militiä, ÔC purgatorio ie permifluros, do* hec expiatiores hucrediret, ^.Quê dicebas nominafle ducefu ego fum,legifti paulo ante quis fim,amp; potes ite-rum. Pf.Nolibct. Duce non aliumpotucrütnomi* nare,quam meipfiim,apud quem à multis annis fumma poteftas fuit^nec ulla lUata eft hatrcticis clades per Plan*

B »

tl

anam,Bfaî)ântram, amp;f cliquas ditioncs.cüiusftonttt*-timphi' admc perü’nuermt.quanquam praelia ipfa perle gatosmeosin expcdiciónes tnifloscominin,deuióis lemperadmeLouamum tanquam adregnifedemrela tum: iplë cognoui caulam,ipfe tuli fentcndam,qüam re mlfi ipfis exequenda» Fe, Paree uerbis: nam figna de* clarant te ipfum eflc: qui hic tam magnifiée, priuiquam ucncris,innotuifti.Et,ut dicis, totis triginta annis multi fruftra pepulerut has fores: qui quotquot erant,femper aliquid de te magnifiée narrarunt» Ge, Ego ederê qui dicerctur, nifi obftarct patriæ ipforum reuerentia : qu» quemadmodum publico gaudio ab his uomieis libera* ta eft,ira infamia laborare non debet. Pe, Vomicas di* cis.^profetfto uerc uomicas.nam qui prgcedebat,corpo re omnino inflammato erat,gutturc purulêto,ut totum fel in dentes offuftim dixiftes. ipfc fuum fatum' medico imputabat,quern conquerebaturaducrûrqsfuis quam fibi aequiorem,no iatis integra fide fibi porrexifle phar* maca. focij diccbantfalfum efle. quidquid erat, omnes laborabant liuidis anthracibus : quales folent ueneno iublatis, aut peftilentiigne extineftis in cute exaeftuarc» a longé iequebatur nefeio quæ gilui colon's, uilis amp;nbsp;oli* da animula : quç poftquam filentio euentum exp«ftaß fet, nefeio quo abreplerit. Sed SC admodum pridem, te hie quidam plufquam cœleftibus laudibus euexit : is tarnen non aliter quàm ebriusmoriomotitabat caput» qui poftquam nihil non balbutiflet, me rufticum 0^ ftu* pidum ccepit uocare.Paulum uero fratrem meum, non lolum exagitabat conuicqs,ied amp;nbsp;ad monomachiam prouocabaqfi ciTet intus. Nam id dicebat fe uix crede* re,qui tantum ftippeditaflet uulgo ad inianiendum ma* terïæ, quantum ad obruendam totam Romam fuffecif* fet, nifrfuiflet matureprouifum. Qiicm cum ego ea oc* cafione commotus interrogaffem defide:refpondit,pC ftilente cftèdefidementionê, ófhocuenenó pràecipu^ hö èuifte Paulum, S e,ut fuifle t iuflus, non mihi aut Pa'u* lono-

»3

Io nomen dcdjflè,fed RomanacEcelefiæ: quæfipræcc* piiTet crederc,manticas Minontarum cfle finutn Abra* hac, ch'tcllas afînorS eflè cœlura, fe fuiflè crediturum. Nam hoc efïè ptum,eo quôd materiale ^oduis menda cium formam ueritatis afTumatjiubentc EcclefiaRoma na;qug etiamfiuelit erratCjnon poffit. Qum eriam hoe addebat, Paulum uel me cenfore elfe codemnatum refeoSjprgfertim ubi de coiugio epifcoporummouifltet fcrupulumrquem locu adeo noxium clamabat^ utfeiu* ratet malle mille uiros pugione confodere/quam femel de coniugio cogitate» Æ«. Et mea quidê fententia pie, qui ad cœlibatum fètuandum,uitandum^ coniugium, foleo nofttis otgtjs initiatos hottati, ut quoties fentitêt defidetio humanitatis intumuifle uenas, otatêt Deum, ut ab ea imbecillitate libetatet ipfos petfbmnia, SCno* óurnas poUutiunculas. Si ne hoc quidem ptodeflet, quod non poflênt caftè/acetent cautè,nec admittetent ullo pado in animos iuos flagitioiam cogitationem dç coniugio iaccrdotum.Namutliceret etiamfacerdori* bus ducereuxotes,tamêuelhacrationenon admitten* das, quod nulla mulier fit dignatam fublimibus perfo* nis,quibus folis dicfï^um fit: Ego dixi, dij eftis, amp;nltj ex* celfi omnes.Item illud inculcabam:Et uidentes filij Del filias hominum,quód effent pulchtae, ingteffi funt ad il* las, intelh'gendum efïe de facetdotibus. * Ge. Ingeniofe» itacp ufep in hodiernum diem nati funt Gigantes fupep tettam,qui etiam nuncoppugnatcoelum. Em.Sednon; intelligo qui'nam ifti fuerint,quos iflg defçdptiones mi higignunt. Ge. Noneftmirum,cum tufempetfuetis homo omniumottalium ftupidifïïmus,8Ctufticiffimus: adeo utRobetto Betgenfinobilifsimo Principifuicipi enti epifcopatum LcodiCnfem, nomine fociorum tuo*-rum dilt;flurus panegyricum, in frequêtiifima ptocerumi corona non ueritus fis crepitum uentris emittere, exifti; mans hoe tuæ ætati 5^ ualetudini efle tribuendum. Pe. Ha ha he : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibijpfe applaufum, tanquam bene

B- 3 pet*-

peracQa fabula. G?. VcrLimMkis.'5lt;' ita pater dus ucrt tn's nimnrm fpirantibus fokbat occi'nere, quotics angt; tcnnam cQuertcbat. R^.Quid iftc garrit poft tergum mcumf’ Gen. Sufficfthunc folumfntclligcreztupcrgc cxpcdirc,fi quid uis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Die, quo illos, quos iam an*

lea dtccbas, abqftè pûtes : fi non funt intromifsi, ut in* nuis. Pf.Vbitchauddubiee^cdabSt. ;y/.Nonin* teliigo quidloquaris, Sed pofles'ne mihiiftius poftre* mi ederc nomenf Pf.Nonpofiem certo, nifi quod, Q primat iyllabac,quam fola recorder, adijeias fibilS bos nat.Et uidebatur fylua aliquam habitafic,ac foinu fuifle ' comefturus, fi quis óbicdftet. Gc.Qiiidcomcdcricne* fcio.in cornu Iempcrgeftauit,totuspcrtinax,impu* déSjmorofuSjiracûdus^ut iblêt imperiti ÔC ftolidi)iuipl caXjCuriofus, ridiculus : quae omnia tegebat facie in ru* MS contrada,ut fimiain potius quam hominc dixifies. Qut norunthominê,aiunt,ab tjs ipfis quos fedabat,co ;lebat,quorû^ negotiû ut iymmyftes amp;nbsp;focius curabat, etiâ ridcri folitS. Sed quod probe faltaret morion? in fabula,multa exploras,multamentiens,multa prauein* terpretans,prout ipfe aut impudeter fe ingerebat homi nu fecrctis,aut ut obledamento futurus adhibcbaf,aut ab agnatis,quos etiaprodebat, inuitabat, uifus eft ido* neus que pro-publico otacufta ôi. delatorehabcrentin honorc.Prgfertim uerô ifte Caninus dux unicè deletfta batur,nc no haberent fimfles labra ladlucas: couenit alioqui eleganter inter canes amp;nbsp;fimias. Erat QC hoc in* ter amicitise philtra, quôd irrequietus Therfites fuis im penfis omniafa ciebat, eurrebat, mittebat, nunciabat, ibat iniulTu in rem prgfentem,fubrepebat4n concione» «orum quôs deftinabat calumniac, latitabat in populo, aflîdebat inquifitioni, fubicribebat adlis, diccbat tefti* moniû. nbsp;nbsp;nbsp;hæc omnia generofo ifti duci gratis. cuius

tarnen nomen, ut praecipuae perfonæ ad emungendum Cæfarê pecunia,ponebatur in rationibus.nam hoc ferc bat indodus afinus, QC chirographa dabat, quibus fibi fatis*

(âtisfadumfatcbatur, cumnihfl acccpifTetî eontcnftW honorefocietatis,amp;fîbi blandienszelo confcruandaé tchgtonis, Rut Quidfibihocuultfilenüum fcurnori admitrimurr'Ego fàtis multa audiui, quæ præftarct abs te non cfTe fada : fed ut uideo, tuae aurcs parum tntcllt* gunt quid alqloqua.itur. Ge, Ita foIcqSC ad hucingegt; nium obtinct. J(ti, Cur hic diem confumimus cur tu non aperisf Te. Ne tu intres, Ge, Ncc hoc auditjUi-» fiftupidiflSmus effet, amp;nbsp;inter nauticos boatus editus,a* nimaduerteret uticp te labra mou ere. Te, Nondûfcio qui fis, nec quafretus uirtute hue accefieris ex te audi* ui,ut foleo ex illis ^ibus non fponte patet hacc ianua.

i{H, Poterasl^iffe, Te, Poterani, fi tu pcrmififfcSjac noninterturbafics Icgentem.Dic tuipfe. j^.Sum Ru* ardus Tappart ab Enchufia, feptemliberaliumartiura magifter, facrac paginac Dodor ÔC profefiör,Dccanus Capituli D, Petri Louanienfis, ncc non eiufdem almac Vniucrfitatis CanccUarius,autoritäre fàcroiandç Apo ftolicac fedis Romanac, amp;nbsp;Maieftatum, primum Cac* fareæ, deinde Regiac, per uniucribs diftridus ditio* num partium inferioris GermaniacSi diœcefîum in . tjfdem, Inquifitor hacrcticj prauitatiSi generalis Si fpe* Cialis, plenariam poteftatem habens , cum poteftatc dclegandiamp;:fiibdclcgandi,diredc uel indircde,mc* diate uel immediate, prout ratio ipià ’poftulat : Catha* . licus,orthodoxus Si fidelis fih'us fàcrofandâc'præta* dat matris Romanac Ecclcfî», Te, Ego fum Petrus, . cui didumeft,Pafceouesmeas.cætcratua terricula* menta mihi naufeam mouent,nec libet de fihgulis per* cundari.Illud die mihi, curiftadeferipto rccitaueris:

. nontenebasmemoritert' GftMemoriterjr’uixprfeun dis uerba répétât, nifi corrupta, adeo ut feipfiim nun* quamnifiproRuardo Suardumappcllauerit; amp;nifidi plomata titulos^ fuos legenda fèmper exhibuiffet, ha* denus à fuibus ortus creditus fuiflet. Præmonuerat hoc mater profcfibxcs, cyni primûm inftituendum ad* duxiflTef,.

t«.

duxifTet. alioqui ex ipfiiis'orc nuftqiiam potuidct in-îtdligi. Vides ipfc ingenium, QC audiuifti hadcnus fiiilla litcra p erorantem. quaere nunc de fingulis Pe. Non H* bet, ut di'xi : eloquatur, fi uelit, quo nfiis merito cœlos pulfaueritjô^ qua fe titulorum parte praccipué uenditet, Ku, Inquifitiom's» Ge«sHocaud/uit, Pe. Num tuigt* tur nobis Minos aliqui's, aut Rhadamanriius adesf Ku, Nee Minos, nee Rhadamamhus, nee Hercules aliqui» bydrarum decollator,aut taurorum domitor, aut draco num ftrangulator: fedhaereticorum oppreflbr, catholi* cac fidei propugnator, facrarum fcripturarum interpres profundiflïmuSjdi'fputator fubtilfflïmus:patrum autori tatis,Synodorum,Conciliorum,ÓC Sanda: fedis decre* torum defenfor indefatigabilis : non Augiac fabulofum ftabulum, fed fontes catholicæ religionfs ah haeretico* rum fpurcitic rcpurgaui. Ge. Indicat res iplatpræfertim calcei tui oftendunt,quàm purus purgator fueris» Ru. Non Erymanthæum aprum,fed Saxonicum caprum, deuaftantê uineam Domini,proftrauh Ge. Scilicet, flic cornua non habuiqÔi^ftatim ie dedidit. Ru. Sednelon* gum bic remoter ipfeintroitum meum ,brcuiflime ex* plicabo ftudia,labores,certamina,expeditiones, uido* rias ac triumphos mcos,ut gefta font omnia. G?.Nar* 'ra, ut admittaris : ficut amp;nbsp;tu admittere ad excuiationem foles, de quibufeunque uel baccalaureus aliquis tuus, uel coquus monafticüs, uel ftorcata anicula femel oblt* que fomniaflent. Ru. Natus,ut ab initio incipiâ, ipfisep quod aiunt crepundijs. Gen. Ab ouo Lcdae,aut fi ma* uis matris tuçtutfoies in fcholis,quûEuangcliûIoanni$ nono demû anno abiblueres. Ru, Natus inquam En* chufæ,oppidoHollandiç clariflïmo,anno HSjjtegnan* te Caefare Friderico IILPontifice M. Innocêtio odauo, indidione 4 menfis February die tfjliberaliter fum edu catus. Pe, TuEnchufiej* Æ«.Miraris,inurbequaepcr* petuo nautarum damore tumultuatur,ó^ fremitu ipfius maris quotidic obfordefcit,taiB quiet« foeculatiuum editum

»7

«dits efreingcftiumr’Anacharfis intet bubtilcos S^opï' liones Scythfæ natus eft’, Si ia capictbiis, nidi's^ bruto* rum animann'utnnafcunturpreciofiffîmægemmp. Ge. Quam preciofam inuemret,fl qm's refringerct tuum cc* rebrum. Æ« Natus inquâmcdqsbacchanalibus, Gc, Satus medio Maio,cùm malæ nubnt,ut uulgus aït. Ru. Cùm fingulan's cft parêtum noftrorum hilan'tas.Inftru* entes enim nouas naui'gationes, (pc ucris, paulo libe* rius inter fe ui'uunt, ut ftatim ualedicfturi. Pc. Qyid iftc garritf Ge.Vtfolet,quodinbuccamuenit.Scdintcllc* xifti credo,cùm nautæ (inquit) uino ÔC exotica ceruifia inflati,ar(ftius complcdunturuxoresfuas. Pe. Ebrtj nautæfilium dicisf Ge. ApparetiSd quidem abfente pa trefatum.(denim ipfus fatctur,cum dicit,ibi maritos nouo uere expeditionibus naualibus abcfTe. Sed credi* dit opinor fc eodem compiexu amp;nbsp;feminari Si edi in lu* cem. Pf.Nofti tu hominis patriamf Ge.Nouihono* J ificenrius quam ipfeiqui ut fe miraculo extolleret,mo* do eä Scythis Si beluis coparabatCiuitas cft,qug præ* ter nauigandi prærogatiuam, qua ex omnibus mundi plagis inufus totius Gtcrmaniæ conuehit, quidquid eft ubicplaudatiflimarum mcrcium,prçter etiam inftruen* darum clafsium Si naualibus prplijs decertâdi peritiam ( quod Galli,Geldri', Schoti, Si Cimbri, haudraro ma* gna fuorum clade funtexperti) etiam magnis ingenijs ex in omni difciplinarum genere uerfatis nunquam ca* ruit. Sed quemadmodum in corporibus formofifsimis etiam lentigines,puftulæ,amp; fæpe fiftulæ apparent, qui* bus quidquid ineft mali,tanquam per canalem euacua* tur : ita ifte totius patriæ ftultitiam, quancunep durante nebulofa bruma, naufeabunda ilia remigiorum crapula crudauit, in fe tanquam in cloacam denuxam, euacua* uit.Hçc erat diuini ingentj limpida fcaturigo,qua illi ad ftudia fophiftices Si myfticç theologig intima adyta pa tuitingreftus.O' dies feftus niueo lapillo,8Cc, Porroôd quæ codem temporc conftcUationes fucrint,qug^ eo*

C run»

rum influentiæ,non eft Petre filentio præ tere un du. Sol Pifcium auxiliô natitabat inter Capneornû ôdTaurum, in gen 10 füll ma figna:Lunapatïebatur eclipfim,quæ do eftiffîmo Magiftro baud dubie fn afeendente fuit. Satur ni eulus amp;l caput Martis arôifltmo modo coiungebant fub cauda Draconis, No tG eft omnibus,quâti tûc legu* latores foleât in lucê edi. Opinorfub cadêceeliftatio* ne olim natos fiiiftc Therfiten Homericû,Maronian3 Choroebû:8C reges quofdam laudatiftîmi nominis,Mi* , (dâ ilium Phrygiû Gordij bubulci filiû,fed aftrorûpotê-

tiaregno potitû:ScClaudiû Romanorûlmperatorem, Sed irtû talem futurû iam diu antè prgdixerâqqui horo feopn eius fupputauerantjF. Frâcifcus Monachi Mino ' nta,amp; Cornelius Scepperus,ingcniofiflîmimathematf ci. Pe, Miror matrê meminifte qua hora edidiffet infan tê.fiquidêipfafcnfti carueratpræ dolorerpatrêalta con fopiuerat ebrietas. Ge.Patri mos eratadhorâ tertiâiagt; burræ parte exonerate aluû. id illi tûc inciderat in idem momentû,quo primus uagitus infantis auditus eft. Æ#. Qiiid ifte tâ difiolutè garrit.^aut filentiû imponc,aut mi hi aperi. Pe. Neutrum faciam:tu perge narrarCjfi libeti K«. Natus igitur infœlicfffîmo Hollâdiac emporio, nec infoelicius educatus,utbreiriffîmc dicâ, quibusrudimë fis ad hane plufquâ angelica illuminationê uenerim,pri mùm in uicinis patriæ lods, diligêtiflime perceptis om nibus fjs quae adgrâmaticæ inftitutionê, cùm ab Alexa drOjtum ab Synthcnio diligêtiflime flint tradita:nec mi nus exaêîè ßtis intelleêîo Petro Hifpano, cû omnibus gloflîs SuL comentatoribus ciusrut ad altiora tandê con* lcenderem,Louaniû flim à parentibus ablegatus. Ibifta tim in matriculâ ftudioforûreccptus,fub acutiffimis ma giftris,quorum nominanuneno teneo. G'.Tuomore»

Ru, Philofophiæcoepi opeiâ dare, dotftifsima ufus ingt; tcrpretationeThomæ,Schoti,Egidii de Romano,Hol coti,ßricoti:donec M.N.Iohâncs ßriardus Atenfis,Ni ^lausEgmundus,^ Godfcalcus Rofemonr, alijqj do diiuimi;

«9

^iffimfmagiftri,metnagifteno artiu/nfignitum per Pc trum de Taranta,Bonauenturâ^Gafenelem Biel, præta lt;flos^ Thomä SC Schotum, ad facrofancT:u dot^oratS Theologiæfubueherent.Necmora,€ueftigiô cum tam ueteranis athletis, ( etß adhuc tiro) ad fumas cathedra® «ueótus (penûbâ cnim infirma æfatê præcociprudengt; tiagt; Gf.Itaeft.) ^//.adl^ationesfumamandatus, C6^ modùrn tûcLuthcn'amp;^Zin'nglij hærefes pullulabât, ac gratiofè uerfabâtur prodigious Iibn's éditât in manibus fîomi'nu.Hoc omen mihiomnesaccomtnodabant,cia-

1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

mantcsmenatuefletêporibusommumaxime necefla -tijsnit qui magts ad ifta propulfanda defiderarer, quàm ohm Camillus autScipiones ad en'piendârempub.Co mendabar præcipuè, quod gentiliû poctaru SC oratorS fcripta,praccipuê ucrô Erafmi,tuncfafcinantis pueroru paflîm ingenia,cane peius ÔC angue odiflèm: quôd uo-cum fignificationê, amp;Ecclefiafticæ latinitatis pun'tatë, puer no è Terentio aut Cicerone,fed Gemma gemma-rûjfiC Catholiconte, arte cpiftolandi ex Carolo didicii-fem. hinc diuinabant etiâ tune aftronomi futurû,ut prima S)(. extrema iftorum malorum uiderem.quod tarnen Deus auertatJmo qui propheticam internos feiebant, plus inelTe iftis omnibus fignis præfagîj dicebât, quàm quod Hercules ineunis duos dracones coficgilïèt .Ta les diuini in noftro ordine crant turn non pauci. Gc. Scio, quot elephantes in arundinibus nidifîcant. Ru, Recordabantur 5C matris mcæ,ptjlïîmæmatronac,quac cùm me in paedagogio traderct liberalibus artibus infti tuendum, narrarat, me, cum puer eiîèm fcdccim anno-rum, nimirum biennio ante quàm me adduccret, non-dum dignouilfe inter uaccâ ÔC molam farinariam, inter equum ÔC onerariâ nauim,quac tamê omnia licuit quo* tidiein pomerqsSC portu noftrac patriæ inipicerc. Ce, O' ueré piftillum retuiùm,amp; hominem piftrinis ma gis natum, quàm ullis literis, nedum facris, quod Gepe non ucnws eft dicere in publico Magiftiorum eottu

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç i Marti*

Martinus Dórpius^ Tbt. Hocigitur diccbat Nicolauâ Egmundanus,uir angelicae uitæ, ccrtifsimum efle fi* gnum, quod cotemptis omnibus mundanis QC terrems rebus,aldus per ipeculadonêin cœlum ftibucdus, per* petuô deïnceps effèmcumipfis angeh's colFocuturus, Eos enim dïcebant theologes illuminatos,è medqs coi» gitadonibus inextafin extra (flos, in coclum inferread communicandum derebus diuinis. C?» VtiblentóC molas frumentariaSjSC clephantos Indices, Pf. Veni* ftinunc tandem ad eum locum, ut dicas quid tum con* firm a tus erudidonc,aetatc ÔC. magtftenjs,bonac tci geffe ris. Ru, Gcflerim t* quid aliud, quam quod prius dixi; omne ingenium, uires, ualetudinem, confilia ÔC. ftudia contuli ad expugnandamhçrefim Lutheranam.Ea(no bis præ occupationibus neftris Sgt;C. diiputationibus,qui bus inueftigamus quot pennae fintin alls Angelorume 8C quia alas Angeli, hoc eftplumas habent,an Deus prius feccrit ouum unde exclufi fint, ficut caeterae aues, anueroper uerbum Fiat,uoluntariecfcauerit,00non ordine naturaefttem, quot nodos fineiunlt;fturas habeat diaboli in cauda: amp;nbsp;an Lucifer habeat pedes ficut bufo, an ficut gallus gallinaceus ; amp;nbsp;talia multa, quorum tunc iiiblimiter inueftigandorum occupationibus nobis di* ftentis)latc corripuerat orbem, amp;nbsp;praeiertim Hollandi* cam gentem nimis credulam'ôf paftim ad haurienda uc nenauagari folitam. Igitur aduerfus hunchoftem, pri* ma mihi expeditie fuit in Hagam Hollandiæ, quo tunc noftroiufiuadducftus erafexprimis iftorumlatronum antefignanis Iohannes Verdenas, homo hoc nomine omnium pcftilentifiimus, quod aufiis eftet efle primus. Duces noftrarum copiarum erat, Nicolaus Coppinus, amp;nbsp;Godfcalcus Rofemont: ego legatus obibam diuûm iufla,ur aliquem trfumphum ageremus,donee hoftilem agrum depopubrentur Nicolaus Egmundus impcra* tor forîiffimuSjôc Gerhardus Vianaeus, theologus qui* dêm,fed non là cis idoneus ad hoc bellum,quippe para*

st

tus ad ucniam dandam, aut miü'us infcrpretâda de qui* bus aceufabâtur perduelliones, Pc, Dic quac ad te per* tïncntjqaid de eo hofte ftatueritis(cum uindo enim,uC diciSjConleruiftis prælium)amp; quid erroris ille défende* rit. Ru, Error, fi ad haec tempora comparetur,'non erat maximus.poterat dimittijfed uxorcm duxerat, Pc. Et cgo.qui'd tumf' Ru. Tuante apoftolatuai duxeras, ôd lt;p(à uocatio Chrifii pro ïrreuocabili diïpenfàtione erat. practerea nefeio an Sacerdos fuerïs. Pc, Drj te perdant ftolidiflîme gurges.cxpedlo finem bcllnnon cnim quç» ram cur tot lacerdotes latfiêt (èfucceflores mcos, fi l'pîc facerdosnonfui, Communibus fufïragi'jsin unum eollatis,capitis damnauimus, 8C combuisimus, Pe. Sa* ' cerdotemî' Degradatum,amp;flauamorionucucuIIa indutum, Pe, nbsp;nbsp;ftultinon peccant:innocentiç is habi*

tus eft. Cur no militari potius habitu induiftisf Pc, Pec carat ante hune habitum, Si uenia proponebatur, fi di* xifiet efiè concubinam fuam,6Clapfum humanum excu ßflet, non iàcramentum laicorum pro iè interpretatus fuiffet,. Pc, Eftigitur per uos tutius, efle feortatorem, quàm mariturn, nbsp;nbsp;No eft omnino tutum, nam amp;nbsp;Of*

fictalis Si Decanus poenam infligunt. Ge, Marfupijs, Hu, Hoc tarnenomnesfcntimus,.amp; ego iæpcin diiputa* tionibus ficBaccalaureorum pugnantes argumentatie» nes definiui, tolerabilius efle in Ecclefia, ut unus iacer* dos ducêtas haberet concubinas, quàm unam uxorem. Pe. Qiia hoc rarionef /(//.Qiiia enimmater Ecclefia nul li pœnitenti cIauditgremium,2Cgaudcnt ob hocangeli jn cœlo.Iam qui concubinis utûtur, feiunt ie errare, neo defendunt delicftum fuum, Si fpes eft ueniæ; qui uxori-bus,non agnoftunt erratum,fed defendunt é icripturis, ut nullam Tpcm dentrefipifeentip. Præterea concubi* narum confiietudo refeindi poteft,uxoi-um non ita, Pe, QiiidnifNam fi iacerdotem tædeatuxoris,procîiue eft hocnomine eireccdere, quod inter pcribnasnonido* neasno potuit conftarc coniugium, quidrequiritis re*

C J. feindi,,

2i

fcindijubi nullum eft uincuIumfPontiTex initz facit ma tn'monia quae in cognatione contradla fiincut patuit C' ^êpIOjin ilia Meeh tilde,quae fedi Apoftolicg meS patri* moniumdedit, no Conftâtmus.Cur ergo in iftts tan fa* citis vinculum r'cum etiam ante dixeiis,inter perfonâ an gelicaamp;fcropham Humana,qualis comparatio eft inter lacerdotem à mullere, nullam omnino eflèproportio* nem. Quin illud abfurdum, quod,ut patrimonia nothis fuis relinquat, nemo fit facerdos quinon legttimationc ematjidep etia uiua matre. qua oblecro frote légitimant tur nothi,quamdiu mater manet meretrix f an hie nihil ilia ualent,quç in fcholis dicunt uos tradere,dc relation! busfQuid, ft non hoc eft de tribulis colligere ficus, amp;nbsp;è pumice oleum emungeref Rw.Nemo unqua noftrum ifta tarn profunde cogitauit, ncc ego prouidi tantum in te eftc argutiac.Si quidquaadmittitur erroris, faltem bo no zelo ifta apud populum dicuntur afleuerantius ad deterredos imbecilles puellorum animos. Fe.O' deter-ritores, fic pifees deterreturhamo: interim boniuirima lo zelo pereunt. Ru, Dicisifta tuto intra câcellostuos. ft apud nos effutifles, non tantum ualeret tota inferior Germania ad te excuiand3,ejuantum nunc illi te tuêtur.

Pe- At illi cancelli adhuc tibi non patent. Vos ucro, ut ex te audio, fortiter exuisiftis hominê. Ru. Exufsimus, contempto etiam raagiftratu totius prouinciæ, quem à iudicio cxclufimns. Fe, Quid illi boni uiriad hæcf’ Ru.. Âlifertifunt,ficutâduniucrfus populus uftp inhodier-num diem.SC fubuenifteirthaud dubie legibus, nifi Carolus Imp.editfto exarm aflctlegcs, öt^aduoca torCi opera hæreticis ademiflet : quo uno muro haiftenus nos tu-tatus eft. Quanquânûc demûmetuo, ne pofteris meis hoc gaudiS nonfit diuturnü. Vidi, uidi enim (proh do-lor)iamdudunos odiofosficri. quiipotenegotiumno-ftru promo«ebant,auertunt aures,ne(ftuntmoras, proférât excufationes,dantcotradi(ftionibus locum: quod RO foletfieri.poftremô (quod pefsimu eft)ipfi magiftra tus

2?

fus cti'ä coftfpcdis noftfis diplomaticus fîunt fuperbio res, ne obtempcrêtnnortûtur illi ueteres figniferi,ftiirogt; gStur qui èlonginquo rcucrrr,nullûnonuenenû,tamet* fidifsimulcqhaufcrutcxhçreticorufontibus.Nâtamet* nfemanifeftè profiter/no audent,formas tamênoftras tn diccdo l'ure repudiant,ad leges fcriptas omnta exami nât, cocitant aduerfusnos ordines etftatusregionum; uocantnos/ndodlos, qui nec pr/ncip/s edidlû,necno-« ftrum mandata intclligamus. Vt femel dicâ,omncs uel danculû fauent, uel ab effufione fanguinis abhorrêt; fie cnim uocâthærcticorum mer/tifsimaiupplicia. Quo irt numero Antuerpienfes ante aliquot annos excuficrunt examê fancfiiisimum,cxcufatione(fi dqs placet) additai quod metuendum effet, ne abirent mercatorum menfç, amp;nbsp;tam potentes ibcietates diisiparentur:qui tarnen pri* dcm^tisfemediocriter gefferunt/n puniendis,quiad aliquot millia concurrerant ad condones publicas,tan-quam obtenta uicfloria triumphum cantaturi. Et eftille populus ciufmodi, utnontutô extremis tentetur. quo tarnen fi impuliffet necelsitas,ego fuaferani Philippo re gi, uturbicircumfufæ exercitu,ne quisexitus patêret uel ad effugium, uel ad deprecandam culpam, inifeeret ignem : ita futurum affirmans,ut hoc exemplo déterré* rentur aliæ ciuitates, cùm uifuræ ciTent, regem tam |par* uipéndere etiam maximas refpublicas. Vtingenue di-cam, adeo gliicuntpaisimhæc dogmata,cùm clam tum palàiTijUtntfi poilhaecbella,quibus nimis fecurè de* gunt hacreies, pax fiat, putera grauiora difcrimina immï nere noffris collegis. Sed erat ram ( dqs gratia )2C aliud Siriddam, in quo colophon eff totius expedationis no

rae. Pe. Qriid id effr* lin. Dicerë, fi tacere poffes. Pe^ DixerisnôPetro,fed pctræ» Kn Expedamus, ut reges tnitis matrimonijs SÇ coniuntftis uiribus,inuadathæreti. cos, ÔC Philippus fuperet etiam friumphos patris. Ge. Ifthucdq auertant. Scdhucitur, u€ tandem fœdusillud fbxuatuf.effedû fuum, inuentû Neapoli in Cardinalitig

concu^

I

41

concubinæ fcnnîjs,de triumuiratu RanciTd Galliarum rcgtSjSolymanni T urcarutn lmp. Clemêtis Sept, qui ut tcrtiam partem in orbis diumonc cofequeretur,pro* mittebat fe etiam Chriftianam religionc abi'uraturum. Hoc eft illud fcedus, quod cùm folus non ignoraret Q» Carolus Cæfar, tarnen pro fiia innata lcnttatc Pn'nceps ftudiofiflïmus pacis,nee inimicis exprobare fuftinuit, neeorbi publicare: multó minus ie uleifei, etiam cùm pofletjCÓtentus Deo permittere uindidam:ut ille fern* perpropulit,nonintulitbella. Cuius filiouos tam atro* cem fabam in caput non eudetis, ut ipiè egreflus Gallo aperiat fines iuos,chariflimum patruum prodatTurcis, Sunt qui olfaciant quid Gallus coquat: neefinent optimum principem pertrahi ad infidias. Omitte iftum Petre :nonfuntnunc tempora, utpermittendum fit re-gibus eo proficerc utita de iucceflbribus tuis ientiant, attp olim de te. tuncEcclefiam militate oportebat: nöc triumphare.hjc fata fiint^hic ordo,ifta rerum periodus. lt;c cxcruciaucrint impune : aduerfiis nos irafci, periculo fit ne régna amittant.uos oppreflerint,dummodo inno (ham gratiam etiam Monarchias confumant ad extremum ufep hominem.Si nolint,Ecclefia habet opcs,qui-tnisadfui defenfionem emercetur fummosreges: habet fulmina, quibus inopinatos terreat, aut faltem inter fe eofliittat. Satius cft uniuerfum mudum perire, quam PontificemRomanumfemel capitis dolore teneri.Col lidâtur prophani Cyclopes, dum nos rideamus ociofi. Sic tibi tuisep creuitillud talentum,quod fine auro QC ar gento nobisi-eliquifti.fic conftitutasres uidercs,filibe-ret defeendere. Defcendat qui uolct, tu non afeen-dcs. Ge.Idegodiuinaui,priufquamircr. Pe, Quid ego audio f conquieuit nchocuno crematoincendiumf

tu hebes es.audifti'nc,quôd ne nunc quidem ad-Iiucextindumfitc' /cQuidigiturpofteaf j^w.Idem quod antea;nifi fata obftitiflent, odiofiisima res nos no fatigalTet, laculatus erat tum ante quinque annos Leo Pontifex

, Pontifex anathema in Luth crû, cius^ imaginêRomæ combuflèrat: ille uiciffîm in fua Saxonica cathcdrajDe-creta cxuflërat‘, Dreckfeheta appcUans. Maximilianus lmp. Auguftac nihil practermiferat, quod ad concilian-dam controuerfiam attinebatfiC fucceßiisct, nifi Sgt;C Lu* th crus haberi nominis Cui rationê uoluiiïèt;amp; Leo Pon tifex non iiseraflet tam latè recens malum graflàturum* Nectarnen deipondebantur Romxanimi, quo minus retineret fuam maieftatem cathedra tua : amp;: haud dubiè Carolus pridianus Imperator, nihil motus quôd Fride* rici Saxonis beneficio promotus erat ad Imperium, ar* ma iumpfifTct: quum ccce fubitô paratißimum Monarch am occupant bellum Gallicum amp;Mcdiolanenfe, Ita turn,tam multis annis quibus, ilia arma dimicarût,nihil preclari geftum eft, ad annum uflt;^ trigefimumtertiumî nin quôd Bruxellæduo Antuerpicnlès monachi, cum iadlis noui dorru'cilrf fundamenttSjpcrcgrinam quoque hærefim t fuggeftu fortitcrdeblateraflcnt, publice lint exufti. Debebâthæc exempla terrere peftilentißimum Luth crû,præfertim cum ifti Auguftinenfes eflent, eun-dem quem ille ordincm profefsi, Verùm adeô nullum ab co edi tum trepidationis fignum eft, ut fcelcratus car nifexfceleratis nebulonibus etiamfuncbrêcantilenam tanquam martyribus cecinerit. Protrufi tune funt ad palinodiam Cornelius Grapheus, poft non ita noxius:

Nicolaus Bufcoducenfis,qui tantum abfuit utnoftrg lenitatiretulcritgratiaSjUtpoftca inDaniâ profetftus, ibi in hacrefin pellexcrit, qui paulo ante Henricum Zut phanicnfem temerè illuc delatum publicèprimum lapi dauerant, deinde cxulTerant: adeô ftultum efthaereticis ctiam meliora pollicêtibus habere fidem.T urn primüm hacreticorS criftae crcueruntindigebatmilitcnullo non loco Imperator,in Bclgio,ad Pyrenæum,Neapoli,in In fubria. illi obferuata occafione poftulabant comitia: in* ucntæ moræ,cxpofitac querelac: nemo ad æquum adda ci potiiit,qui uô iniquum obtinuiftet, Infandum regina

D tubes

2 ó

iubcs fenouarc dolorc. Gf.Cum Paula Tcrtia ßbifergt; monem eflè putat. Pe.Pcfge. Gf.Romanasutopcsó^ deledabderegnû Germani eruerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talia fan

doTempcret à lachrymisfln abfentialmperarohs, Fer dinâduSjfi quid ucllet obtincre adueriüs Turcam, nihil non cogebatuf polliccri, iurare,fignare, doncc inuidfis propemodö faÆs Proteftantium fccderibus Ç fic enim tum fc magnifies ÔC protcruè appcllabât ) iam formida feiles clTent, Qi. pace inter utrumt]^ monarchâ cóftituta, ilia perpetuo deceftanda Comitia Auguftanaaperta Qi confidente haereticorS confeffîonem Caciari offerrent» In idem præcipitiû,amp; plufquâ angufti temporis articu luinciditilla Viennenfis oblidio,longe^ omntuterri-’ biliflîmainAuftriâ expeditio. Quid tum taGcretnoftra cauia Principes,qui forls fitientiflîmû Chriftiani fanguf nislatronê expedabant, domiquofœderafpedarent ignorabantf'Ferdinando copijs Qi opibus Germanorn opus erat, utno minus aduerfus Zepufienfem comité, quam Turcâ,regnû Hungariac affereret. Quid difficile fuit,quo minus quiduis fibi promitti uellent,qui omnia paflim faciebât promifcua,hac fiducia, quod ab fe nihil non pendere cófidercntf' Quid de rufticoru conipira-« tione dicâr’quç etfiprimûin Germany's orta,no nifiip-» iam patriam petere uideretur: tarnen,nifi quos tue odegt;-ramus, ij ea arma copefcuiffènt, adum de Gallia etianr 6l Italia fuiffet. Hoc tum cardinependebat maicftasEc clefiæ: amp;metus erat,necû his fadionibus Germanico* rum PrincipSautoritas coiunda,iterSaliquam barba* riê ultra Rhenû Qi alpes cffunderet,ut olim Attila,T oti la,Theodoricus Bernêfis,amp; altj copIurcsrquorSnomi* na etfi tenerê,abhorrcrem tarne ab enumeratione. Tan’ tis igitur occafionibus Hæretici ufi, Caeiari diftento Qi nufquâno obftupefadoporrigebât fupplices libellos, «debâi(ut dixi)confefiïoné,prouocabantad Conciliffi petebat defuo inftituto cognofci.Quidmultisr'eo pro fcccrufltjijt óiToiderata habetent-omnia;ö^ arma et/atn;

cogtgt;

27

togttafcnt, fi quis uelict durius. Ncc crant tarnen laturi tmpunè,quü cccc iterS cum Gallo bellû:quê ut Imperator pro fcnbendû curaret, uires^ in eum totius Imperif c5 ci tarer, quid promiferit,no aufim dicerc. Gerte illi po ßca nihâ no deblaterarût, tanquâ no fuifiet ipfis feruata fides. Vents tandê eft ad colloquiSRatisboncfe, utres permitteretur collocutoribus ÔC arbitris.ôC hic paru abc rat quinperijftèmus,adeô ftolidè SC imparité noftrarum partis collqcutores pafti funt fe ab illis circSueniri. Sed huic malo nos,licet baud fan's honeftè, extricarSt Cardt nalis Contarenus amp;nbsp;loanncs Eccius. Tu uerô Caefar, ut uidit fe omnia fruftra agere, cogitabat quidc uires fuas cxperiri : fed qua fronte id faccret,no uidebat. Nâ fi per fide to tics data (quanquahgreticis no eft feruâda fides) Sc Gallicû hoftê licuiflet, ab initio maluilîemus Caefarê armis decernere, amp;nbsp;inter media tela uolitare, quàm nos inter argumêta,quib.fempcr coadii fumus cederetadeo ut quoties cum opificibus 6C nautis fuit congrediendS, femper obmutuerimus.Intcrim ipfi nullum non moue* bant lapidé, ut Cæfàri cauiàm iuam probarêt, ut faltem iicercttuto nobifcSagerefcripturis. quodnufquânon clamabant, 8C quidem cum multarS gentium applaufu. ïmpulimus tarnen Apoftolica tandê autoritäre,excufàn tcm,rclu(ftantê,prætexcntê quiduis,ut confcripto clam milite cancretur clafticS. Nec illi fegnes ad arma prouo labant: fuiffet^ ipfo belli initio de nobis conclamatum, nifi Deus Imperatorem in medijs hoftibus , peculiar! plane miraculo,propemodSinermemferuaflet»Quid multisf’multorS ante animilahafcebât,ali) clam fauebât aducrßrijs,alt) etiâ in medio noftri profitebant hoftilia: quum cccc uerè angelus Dei pro nobis pugnâs, paucis mcnfibus coferfto bello,ciuitatib. dcditis,agris uaftatis, utrocp hoftiS duce capto, acclamare nobis dedit omni* bus prgclarifsimûillifdlulq epinici3,Vcniuidi aicL Cla mauerât illi huiufqj Concilia,pugnarant fcripturis,inuo carant primitiuâ E cclefiam, p erturbauerant p en e ad In* dos «fœ mentes hominS; quis turn denoftra caufa dubi

Da taffetf

18

tanetc* P. Cur ingcmi’fcis^ Æ.No ingcmifccre/plorabuf, qui me fcquentur, in perpetuum. Cùm recorder,quot prccibus èc facrifictjs îolenniter peradis, quâto precio, quot confiltjs, noeflurnis peruigiltjs, hoc bellum no* bis coftïteritjà quotPontificibus, Cardinalibus,Epiico pis QC Monachis quanto tempore agitatum:quod ibius Paulus Tertius pluiquâ momêtanea opportunitate ob* feruatum,impedientibus nunquam non alq s difeordia* rum tumultibus, tandem concitarepotuittquotangori bus nobis ilia côftiterit uidoria,qu ot defîderi^'s exopta ta,quot gaudtjSjplaufibuSjOfculis excepta, quam impru denter à Carolo Cæfareèmanibus amiflàfit,quàmpe* riculofis mutationibus ncgleda, heu quac fumeiant la-chrimæfnon mihi fi h'nguæ centum fint, ora^ centum« Pro fifpplicio, quodfumi oportebat de hoinum duci* bus:pro reftitutione auitæreligionis, pro quadepugna tum erat : pro tot praeclaris exemplis, quac in haereticos erant edenda, prodfjt unicus ridiculus libellus Interim: quem tametfi adhuc ægrc reciperent uiamp;i, nos uero ut hacreticum plane damnaremus: tarnen hoc modo com* pofita pax eft. Pe. Ifti homini, ut uidco, nihil diiplicuit quam lenitas tanti Principis. Ät hacc eft illa uirtus, quæ ctiam leones infubiclt;ftos comendat:nedum reges,qui* bus fufficere folct uicifrc,ac non etia perdere. GZ Rem acu tetigifti : atej hacc fimt unica iftorum hominum uo* ta, ut cum ipfi nullum in fe magiftratum agnofeant, ta* men fummis orbis monarchis abuti cupiant pro carnifi cibus fuis, Pi. Pergamus audire : no enim finem faciet, donee ftomachum iuum euacuauerit, Gen, Ita fiat. Rit» lam tanquam rcbcncgefta,quiefcebatbonusuir:nifi quod, ut quoquo modo placaret animos procerum Ec defiac, Concilium Tridêtinum inftaurabat, promitfens ie, fi negligentia uitftoriac minus placuiffet, gladio exe* cuturum quod ibi eftet decretum.Hçc erat tum illa fua* uis illccebra,qua pafcebamur.Durauerat hoc conci* lium toto belli tempore,indieftum cceptum ante bei* Ium, exierantiam multa famftifsima décréta, falutarcs

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftitu*

confti'tutiones : ad quas fufdpiendas, cùm opoftüiHèt* potêtifsimum belli ducê, amp;nbsp;felicifsimum uidorem, cui nos ex prçruptiftimis alpibus non aliter quàm è mundi arce 6C ipecula claßicum cecineramus,qui ÔC noftris fa-cultatibus auipicatu^ uicerat,captos belli duces ac degt; ditos pafsim principes, quos munitionibus fuis ipolia-uerat,cogcre:iplc tame reucrfus(fi dijs placct)ad lenita tis amp;nbsp;clcmentiac iuatignauiam,maluitnonmodö intc-gris cflx facilis, uerùm etiâ ipfis captiuis:quos nSquam potuit adducere ut peftilens Interim recipercnt, cùm licuilTet iure belliuel in piftrinum dctrudere, Pe. Cur no ad eundcm modum Philippum regem extimulaftis, ut uidlorrjs multo honeftioribus infifteret aducrfus Gal lig regem,quern bis in acie ui(flum,ad fummam delpera tioncm adegcratf amp;nbsp;Paulum quartum,quem excidium cius machinante, non fblûm Oftia SC altjs munitiisimis locis minuerat,uerùm etiamin ipfauroc clauferat ar-ôiisima obfidione fQuo modo fi fortunatifsimus prin ceps de utroque hofte ftatuiflet, pacem haberet, quam maiores ipfius femper pepigerunt, nunquam funt con-fecuti diuturnam. Rn, Quid tu hominis cs,qui Ponti-ficem Romanum cxuis patrimonio PetrifprçftaretPhi lippum regem amifsis omnibus réunis ÔC opibus,adba culum,aut ad manticamredigi, quam Ecclcfiae Roma-næ unam haram adimi. Quod ad Galliac regem attinet, expediret quidem in noftra eum elle poteftate : fed his hærcfibus graflântibus non eft utile. Noceat quidem fubinde noftris finibus,dum rcligione confentiat.Qiiid fi Philippus hoftium ditionibus potitus, Sif perpetuam pro fuo arbitratu pace na(ftus,quietc abutat : leuicp im-pulftis mometo mitigari fe finat erga haereticos : nonne Ipeciofum eritunum pofte omnia f nec ftiperefte quen-quam quern metuatfut officium iuum faciatf Pc.lntel-ligo, ut ueftris palatis malt;ftet aliquid quod bene fapiat* ad hoc cgitur incitamentum prçftandum, fiint uobis Pa pa Si Gallus, perge quod cœperas abfoluerc. Ru. Igi-

D } tux

tur flic concilium libctS SC œcumenicum cckbrabat,in quo, fine pcriculo omncs dicerent fuam fententiam, ip* ie caucione faëla omncs ab iniuria defenderct. Miraba* murquo nam iftafiiperllitioia Principis æquitaseua* deret’.nec obfcuracrant ex omnibus iftis promiisis, cau Cionibus,conuocandi,dicendarumm iententiaru forma la,figna,quibus olfaceremus plufculum tribui hçrctiçis, 6^lacdi maicftatcm ecclcfiafticâ à laico. Nee tarnenillc deftitit fuo propofito infiftere :eocp pertinaei^ inferbue rat, ut c3 beatifsimus Pater Bononiam euo caret patres Tridentinos, ôi. Galliae rex detrcdîaret concilium, mif-fis proteftationibus, reuocationibus , exceptionibus, nullocp iniuriæmodo in fandifsimâ federn prætcrmif* fojdeclararet fenon fan's omnia pro noftro defiderio facfiurumjmo HifpaniciTheologi ad earn infaniam de* ucncrant, ut SCipfi demenfati cxcmplo régis fui, quem nimis pcrtinaciteramât, dccerni uolucrint, ut ipfum ca* putEcclefigjiummi^ Dei uicarius coacflus in ordinem, fubijeeretur Concilio, quibus amp;nbsp;noftri quidam ordinis clam fubferipferat : quern cum Deus manifefta uindi* dlaiubito uno biduo extinxifiet, adie/fo ctiam famulo ipfius, in nos calumnia ijjarfa eft, quafi cum ueneno fu-ftuliisimus, nc tantum flagitium inacademiam Loua* nieniem redundaret, quod parum magnifiée fenfiisc* mus de PontificeRomano» Pe»Nouihominê,SChàc iter fecit cum famulo, familiariter mecum locutus, quae turn gerebatur, Ku. TranfilTe dicis f* ac non prius igne purgatorio faltcm expiafic, quod tarn impie fenfilTct de capite Ecclefigf' Pe. Qiiid illi in innere accident, pro* fe^o nefeio. cum ego uidiflem, agnoui cbaratflercm: , necmoram interpofui, nifiquae colloquio, eiqiic ualde compendiofo utcuncpfiifficiebat. Sed quid uos rcliqui Louaniêfes poffcaf Ku. Qiiid faccremusr'muflabamus £niuriam,ut qui foli efiemus, nec rationê circumipicere* mus,qua tuto progrederemur ucl in Italiam, uekper AI* jgt;esrc«ertercmurinpatnâ,uclcûHiipanispcrPyrcng3 defle-

3»

dcflccflcremus. Ab omnibus erat pcn'cultim, Quod ad redttum attinebat, proteftationes Impcraton's, qiribus honorifioa haereticorum mentionemfadebat,latisin-dicabant, eam gentem ntmis tndulgêter ab ipfo haber/, inquaiam multieo audaciac euafcrant,utquos paulo ante Imperator belli lodoshabuerat, qfacHa cum uidlia confpiratione,manifefte repudiarent concilium, cuius etiam nobis iatis iniquac (ut dixi ) leges fiebant. Ea fcs nobis metum augebat, ne intcrcipcremur tnit/nerc.Bo noniaenos deterrebat mandatum Imp era torts, qui re-uocabat, etiam renitente Pontificc, patres Tridentum: quiamp;nos iamdudumfuipc(Hos habcbant,utqui cum Hifpanis coniijirailemus» Gen. Nec memincrant il* liuspræclari fa cinoris in coUegam ueftrum:' ' Pe, Dt* can Ru. Hiipaniadeo focios iriai;rts fai nos non reci* piebant, ut palam ruditatis ÔC imperitiae accufarent» Cuius rei præcipuum ediderant ipecimen in oratiun* cula quadam mea, quam ego ( ut cram aetate maxi* mus, amp;nbsp;dignitate primus ) denoftro inftituto, cum ut* cunque mco more proiequcrcr,ipfiqui calcaradd^rc amp;nbsp;fuednere debebant,crebris gefticulatiunculis ( ut fa* eile fc Aphricos iemifatyros praeftant) me interpella* uerant, modo ronchos nefcio quos mcos irridentesj modo exfcreationcs imitantes , fubinde fublato alte* ro dune nefdo quid mihi exprobrantes : quod tarnen ego nunquam nifi per imprudentiam commiferam»

Gen. Scimus,olfecirimprudentiamtuaraEpifeopuS Lcodienfis. Rh, Ita interSyrtim amp;nbsp;Charybdim auri* bus lupS tenebamus: donee tandem ipfe Imperator cxgt; periretur, quid fua ilia nocêtiisima clemctiaprofediTet. Hunccnim Mauritius dux,bello Parmenfiiteruminuo lutum,itapraeter expedlationem inuadebat,utrclidlis etiâiàrcinis coatflusfitfeaeincolumitati cofuICre. Tunc uerfa fortuna eft, amp;nbsp;repenia gratia pro tot elementiae c* xcmplis, tot fpretis cofiiqs noftris, tot datis recociliato hofti relpirâdi Ipadjs, Qpid turn faceiemusfcapiêdum' confi*

eonfilium erat in re defperata,no quale uolebamus, fed poteramus:pedibus tinioraddidicalas. aduêtabatMau ritiuSjUix detergendis abofFadentibus dans fpactumt nec diu deliberatum eft,quo eflet,red undefugicndum* ham delati in Veneto rum ditioncm,utrofqj,amp; Bononi lt;n(e^s patres,amp;Saxonicos graflâtorcs,utcûœlatuimus: donee liberato utroep duce captiuo (quod ifie perfid us jiebulo ab Impcratore confternato facile extorquebat) cum exercitu, qui iam per Argentinenfium fines duce* batur ad obfidcndâMetim,defcenderemus adnoftros. Pertjtin ea fuga mihi tantum librorum, quantum duo* busplauftris uixfecunda Rheniripa cxinferiori Ger* maniafubuexera,ridêtibus de fubîànnâtibusmeetiam ‘ in itiner e pueris. quoru una uox erat:fruftra uehi fibrös, finonhaberem falcminpetftore. IdcmfacicbatfiCpro* teftantiumTheologi.ut omittam,quoties mc,ubi aduc niflem, uexauerint ftali Qi. Hifpani quos ob id impies Marranos 6e impuros Sodomitas dicerc, nifi nobiicum defenderent primatS Pontificis. Illi uero non intcUige* bant,mehoc.artcfcciflc:primùm,ut excuteremlocos al legatos ab hacreticis, qui funt ualde ingeniofi de menda ces:de fuccurrerem meæ mcmoriæ,quam femper habui 4ialdelabilem. (Ge.Dicquoduerumeft.) /ölt;.Deinde, ut fi quid ab Italis diccretur obfcurè deabftrufè ( ut funt illi nonnunquam cotra noftram religionem Ciceronia* ni) id quçrerê in Gemma gemmarû de Calepino, quem uctuftiisimç plane editionis ad id comparaucram.Hæc mala ego in fomnis diu ante praeuideram euentura,mo* nebamcp ut accclerarent negotium religionis, nam im* pendere magnam perturbationem. Cf. Sunt enim nau tæ præfagi tempeftatum. R.e. Verùm illi fuo more fern* perirridebant. Accideratde aliud quiddam longéinfe licioris oministnecid, quanquam grauiter terrebat, diu tius ad iàpiendu profuit, quàm difparuiflèt.Difputabat in conièft'u folenni Patres, de ineffabili uirtute aquae lu* ftralis, quôdno modo aboleret omnia pcccata uenialia toties

tories qtiotics:ucnimcriam ditmoftes Rigarct, fulmim* bus^jtonitribus, QC qualibufcunqj tempcftatibus fuc* curreret:intcntis in rem,ut par erat, eccc per fencftram uitream,qua effrado rumbo patcbat modicü foramen, portentum quoddaminftar atriierpentis extenuatolu brico corpore prorepcbat : quod inCTcfliim, ubi expli* cuifTctfe in magnitudinem pene deformis draconis,

Pe. Vidifti draconemf Rj^y/idi pidumu'n media aula üelut lïlo pendens,multo tenuiore quam uidcrctur par quot;nbsp;cflc tanto pondcfi,ad nos conuerfum:Ne,inquit, turbc mini Patres confcripri,hoc adunco nafo meo, ÖC ungui bus inftarharpyiærécurais (talc cnim crat)fcd çquis a-nimis atfj auribus bencuolè aufcultate,quac in rem co* muncm dicâ.Legationc fungens ad hune iplendidifïi* mum confelîum ueni,nomine Luciferi parentis omniS noftrum bcnigniffimi,amp; Regis munificentiflîmi, ut uo bis uiris ampliiCmis, totius inferni cœtus, pcculiari* . terep omnium ordinum,qui ho c regnum tenebrarû or* nantac condccorant,nomine gratias agerem, quôd ut femper,itanunc etiam,omnem operam,ftudium,labo* rem atqueconfilium comparctis,quo hocregnum am* pliflîmu non modo cofcraetisincolumc,uerumetiam gloria ac amplitudinc augeatis. Præfertim uerô hoc eu reris, ne pofthac uUum ab Lutheranis, qui id hadenus hoftiliter adorti funt,detrimentum capiat. Etfi uerô no ignorabat potentiflîmus Princeps, uos etiâ fine le làtis generofos impetus à natura elle cofccutos:nec tam eu* rae habituros quanti lua intereflet, quàm quanti etiam ucftra:ne quod tarnen in hifee laboribus,quos lùpra o* mnes uircs elTe humanas ccnfuit,oboriretur tçdiuxccc (piritumuobis cofortationis mittit. Necplura addens, fubitô fubduda in altû cauda,6C à poftico,quod teterri mum habebat,ipfo^Tartaro tenebrofius, aperto hor* rendo hiatu,ciulmodi exhalauit fuffi'tum, ut nos uix in tempore occlufis naribus, obftrudis^ omnibus mea* tibus, ne innaret corruptilQmus aër, uitam ipfam reti*

E nueri*

h'

ftuetimus. Afperfï deinde aceto, ( nam famuli, audito nos intus periclitari,irrupcrant) refocillaticp utcunqu^ Sandlæ Genouefac, quam in dcipcrationc impîorauera mus,folcnne uotum l;ecimus:prccatiq^ D, Chriflopho* rum,ut,quo effet robote praeditus, dtgnarctur his malis Ecclefiâ catholics eriperc, ne infidiofilîîmus hoftis tant pios conatus euerteret: nihilo minus cogitauimus de cauià perfequêda» rr.Ego conijcio,aliqucm ex Luthe* ranorû figniferis,uos hoc magico fpeôaculo terrere uo luiffe,ut quod habebatis in manibus, præclaiifftmû infti tutu uobis excuteret» Ge.Hariolare ponus,Paulû T er« tium familiari fibi arte locû infeftaffe, ut tanto probabi* lius formidabilem fibi coièffum diffîparetBononiâ, Qindquid fuerit,non affequor : præfagtj ipfius uim unà cum cçtcris,qui femper mcas præditffioncs irriferSt^ex^ pertus iîim. Statim enim Mauritius hoftilia inferês,dc* plorandi fehiimatis autor fuit. Et cû Caefar in Gallos in* digeretmilite,FerdinandSTurcapremcrct,quêft:renuè iuuandonebulo illehaud paruâinijt gratia, promiffum cil nationale C6cilium,aut Colloquiû potius: quod po fteaVormaciæ celcbratû,cûm€palàmfGriptisde.claran te no effe cundum,Philippus tamênos^eô coëgiffet, utgt; cuncp difturbauimus, quibufdâ clam coiuratis eorû pre cio redalt;flis in noftrâ potcftatê.Qucxi cû olfeciflent ad* uerfarijjdccreucrunt,in pofterû nobifeum nS effe agen* dû. Qikgt; etiânobisnihileff'etoptatiuSjfiPhilipporegi poffemus periùadere,ut fequeretur exemplum patris. Gf,Sapietfpero,nc,quemadmodû pater extremam uitç gloriâ ueftris fordibus maculauit,ita amp;nbsp;ipfe régna, régi* asepopes perdit-ûeat. Pc. Paulo antedicebas,dec5ffi-tutionibus decretis ante fiigâ ueftrâin Concilio Tri* dentino fadis : ad quem uffim ea poffeaaccomodaftist' Ru, ReuerfîinBelgiû, multo acerbiora offendimus. An gliæ regnû, quod nupet obtigerat ( ut inquit feriptura) régi puero,nobis abfcntibus iè dediderat h grefi; facile^ btit^Lutliwanorû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^Ui'nî pulfîs,partim iponte

35

idtânttfcgnicadaiief accurrcntihuS) revu impCTtttimfe gêduldbus mall's,amp;nouandiftudioinHcere.Hauriebat contagionê uicina Flandna, nec erât immunes etiâ alia: manrimac regiones;inficiebâtur Antucrpicnfes, corner cîjs familiariuîmi populi:omninocp in promptu erat digt; • ccre,Fuimus Troes,fuitIlium, amp;nbsp;ingês gloria Romuli^ dummifiDcus, pn'ufquâ radices agerent noua dogmata,èmedio fuftuliflet delirum pucrum, quem niniis ini-quo fato ad cxcipiendos peftilentiflîmos exulcs inftiga rant confultores minime boni: ut poftea dcclarauitdiui nauindicla cos infecuta. Succedebat tune fauftiflîmis noftris congratulationibus Maria regina,inuiÆffîma propugnatrix ueten'sEcclefiæ: quam fœlicitatem auge bant etiam nuptiæ cum rege Philipp©, utiam ad beati-tudinem noftram nihil decHe uiderctur. Pe, Audiam teliqua. Ru, Quid audias f Nefcia mens hominum fa-ti,fortisœfuturæ,Etferuarc modumrebus fublata fc-cundis, Itcrû de fpe deieÆfumus, heu: pro pijflîma Ôd prudêtiHima Hcroina régnât inepta puella, ab ineunte setatemerahserefifcrmentata.quæfi. Pe.Quiduolebas dicercr’ Æ«.'Dicâ fortaffe poftca, no pofTum nûc præ ftu pore. re.Dc adis cofilî) quaefiuerâ:cur nihil ad rem re-îpondesf' j^«.Rcde’:multa erant,8C falutaria:præcipuè, ut monafticæ perfonæ làtisfacerent fuae regulæ, ut tem-plorum æditimi pauimenta rc(Hè uerrerent, imagines detcrgerent,nc puluerulentushorrorfimplices homines à pio cuitu detcrreret:lampades repurgarent,ne nocflc dcficcret perennis ignis : araneos eijeerent, 6d muribus aditum praecluderent, ne qua fieret prophana-tio. Pet, Qiiid mures in templisf Ge.Sapiunt plus quàm homines, re, Pulchrè hæc omnia : nihil'nc am-pliusf pu. Ex multis præclariflîma duo funt. re.Die» ^/.Vnum,quod omnes iacrarûfcripturarû translatio-ncs,8lt;^ præfertim noui Teftamenti,codcmnauimus:ex-cepta ilia uetuftifiîma Hieronymiana. Idem præcepi-mus liidimagiftns, Pe, Intelligo : f^iebant temeiè ex

. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E' Z

Erafmo.dicalj^crum» Ru^ Decretumfecimus^utabba* tes,Só monafteriorum patres,alere cogerentur Theolo* gos Licentiatos,qui in monafterijs fanam dodrinâ con kruarcnt:ftipcndtj loco haberent beneficia, ut pareert* tur pecunijs. Gen» Vt etiamhoe accederet regno Theo logico. Pe.Scio adhuc multo præclariorafuilFe confti* tuta, n tu meminifics. Ru. lamrecordor:ut epifcopi fiio ipfi fiingercntur munerein concionando. quodfi obfer uatummifièt, nihil haberêt Luth er a ni quodobtjcerêt* Ge. Sic enim opprelsis nobilium familiarum patrimo-lirjs,ad uos deuoluercntur epifcopatus,amp;f abbatiir,egre gios fanè ÓC facundos dodores, Qyod fi cfFecerint po* fteri tuijunum reftat, ut artem quoqp inueniant, quart* gum filif, antequam auitam adeant re^andi haeredita* tem,fiant magiftri artium QC dodores Theologixzaut fi detredent, nee pofsint praeftarc, turn populus fulmini* bus Pontificijs amp;nbsp;cxcomunicationibus commotus ad feditionem, uos ad diadema, folium amp;nbsp;fceptra fubue* dos, tantum non adoret. Pe. Profedo uerifimilt eft.

Gen.Necimmerito.ficem'm docuitPlato,oporterc philofophari reges, aut philofophos regnare. philofo* phi autem fiintïoli magiftri artium, amp;nbsp;dodores illumi* natuquia fciuntfecreta naturç,amp; difputantde omni fcia bill formaliter, ficutfccit Gorgias Leontinuamp;.-Tum ôi apud ludaeos imperarunt facerdotes. Romani regem là crificulum habucrut. Aegyptij Mercurium appeUarunt TriftnegiftS,quöd rex efiet potentilsimus,philofophus fapientißimus, ÖC fandißimus iacerdos. Rti, Quid tu garrisf Ge. Nihil nifi quod mox fis editurus ipecimen tuac parictalis facûdiæ, apud eos qui te paulo patientius audient qusm rex Maximih'anus : fed ita declamantem, ut Phalaris olim Perillum Hium ex æneo tauro,fiiauißi* ma plane modulationcgt; Maximilianum ingeminas blateratorimpudentißirf'.ef'quino cogitansfe Cæfaris efle gencrum, cuius filiam in Hiipania ptjßime inftitu* tam,obfcruantiûimèab eo haberi oportebat, contepto

etiam gt;

î?

etiam pâtre,conGlianjs regni',Vicnnae uniuerfum or* dinem EccknaRicum coëgit interefTe codorubus duo* rum pefsimorum fedudlorum, quos nupcr admodum fiiggeftum protxufit, ut efTent buccinac nouoru in d* uitate undi'cp hoftibus dndîa tumultuumzquafi no eßet uidnus Turca. Sed dabit, ut Iperamus, pœnas: ôi. ualc* bunt ah'quid preces,quos D, Cam'fius mandaui't (uac fb-cictatis homuubus. Pe. Fac fincm de concilfo TndentI no. ß«. Ergo ôi ifte fadatfinem fntcrpcllandi me: qui nifi narrantem toties intcrturbalTct, lamdudum 0£. tu au difles omnia, ego ut merui ingreftiis eflem. LibrorS ctiam hasreticorum intcrdidionê medttabar, præcipuè Eraimi : fed hoc confilium nobis excufsit iupcruenicns Mauritius, Quamobre diipalati,in Brabantia nunquam deftitimus,nein hodiemum quidem diem. Et impctra-ufmus uteunep multa: quanquam non per omnia ßtisfa dîum eft noftris uotis, ut Eraftnus aboleretur, quod uni cis uotis’exoptabamus,nihil profedmus tot cenfuris clam Regi exhibitis, eludëtibus nos modo confiltarfjs,, modo interpellante Prçfidc Brabantfç, modo frigidam ; fuffundentc Epifeopo Atrebatcnfi nimisErafmiano;.

Pe.Cur non tam manifeftos tam neceftàriçrci iubuer fores ueftra autoritatc ulti eftist* Ru. Non erat tutum. quid fi hoc modo ater cam's alienus totam nobis turbaf fet fabulamfErantphira quædolebant oculispiorum homfnum,fed fruftra.Ioâncs Sleydanus hiftoriam fuam' de ftatu rcligionis emfferat in lucem: riünquam hamum ita dcglutieruntuUi pifees, utillud uenenum omnes aui de deuorabât. Vertebatur Germanicè,Bclgfcè, Gallicè, ltalicè,Ânglicè,Hjfpanicé: 6^, ut quida narrarunt, Tur* cicé. nec minus nocebat, quàm omnes hacreticorum li* bri,quos unquam àmundo condito folaipexit. Inhibe* remus f excuteremus manibus legentiumî'quo id iurec' quo prætextuf' qua uia f Ipfe Cæiàr delecftatus leeftione obftupuerat,iècretifsimarum(quas uidebat )rerum nar ratione:amp; comendabat ueritatem. plus iam impenfum

E J- eratr

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3’

«rat excudcndo di'uerfis ncrfiontbiis ópêri, quam muc* nias in thcamp;un's ditiïsimi cuiufuis Eledoiis Impcrtj. tue lt;lemu(fi dqs placct)Sleydani nomen ridicule adiedum «ft Catalogo noftro, cum omnes ( inquam ) ut ungues fiios tencrent, aut potius fatietate naufcarent. Ante nigt; hil impetrari potuit.Nominarem quedam(nifi i'ftc afta* tet, fortaffe eliim'naturus omnia) qui nihil non poteft in aula, quem cum admonuiffèm plus millies, ut in littoral!' Saxonia, adempta ciuitatibus licentia, arces curarct à rege poni, ut expellerentur è Germania haereticorum defeniores,ut exureretur Slcidanustnondû tempus effe refpondit. Cum liberiam apud omnes applaufum effet confecutùSjgrauiterme obiurgauit,ut delirumamp;^ftu-pidum,qui non tempori admonuiffèm. Senfi me rideri» lt;}uid facerem c* O’ exeat aula, qui uolet effe plus : uirtus amp;nbsp;fumma poteftas non co'èunt: Nulla fides regni focifs, aulae^miniftris. Earescoègitnos ante feiquiannû de-cernere folennem legationem Romam, ut Pontifex ma ximus, paftor 8C caput uniuerfalis Ecclefiæ, autoritäre, quam in omnes reges tanquam feudatarios faneftç fedis habet, Philippü cogeret noftris petitionibus acquiefee re, Pf.Perfeciftis igiturf Ä«.Perfecimus foelicibus aui-bus:nihil omiffum eft. inter peftimos primus cftEra-ftnuSjUt Chriftus inter duos latroncs, Pe. Facete: paret paftim quæ uocatisfecularia brachia. Ru.Suntadhuc, qui non intelligat uim noui fulminis, inter quos (ut mo ‘ rituronarrabant Minorität) VenetiMediolanenfes dicuntur refpondiffc, ut quos uellet exuri libros,eorum precium mitteret. Eti'am Philippus difficilem fe prçbet, non intelligens fe anathemate teneri, fi non obtêperet, ut reliqui omnes principes amp;nbsp;magiftratus. Sed alia eft, ea^ certifsima, qua omnia hacreticorû euertantur muni mêta, repertamachina. Damnauit pontificia maieftas no modo fedarûlibros: uerumetiâ quidquid eft in Ger mania,Heluettjs,Saxonia,partimetiâ Vcnetrjs,Lugda ni,Parifijs,officinan7,edid:o fuo claufit;utnonfitdubiû,

* ■ - -

35gt;

quin omncs hæ nationcs propediem fint fiipph'ccs ucA turç. Pf.Vndcuobis afiudj]s,precibusjmifsis,amp;præle ôionibus tantum otq,in^cni), Sx! memoriæ, ut potuerp tis ifta omnia annptarcf Germanica,Ht(panica,Gallica, Giacca, Lati'na: quae audio uix ccntû plauftris ueht pof* fe,etiamfi finguloru non nifi unûimponatur exemplar^

Fe.Perlcgere aisfnec uacauit,ncc opus fuit:omnia con gefiit in bibliothecam fuam Conradus Gefnerus, tran-* kn'ptionefaltem opus fuit, multaetiam examinSda de* dimus licentiatis, baccalaureis ,.magiftris artium, quos. habemus paffîm multos,amp; ualde ingenio(bs:multa Mo nachi,qiri abundant ocio, atro carbone notarunt.Quîm quamne fîcquidem cauere potuimus, quia typogra* phijhomincs uerfutiïsimi,impofuerintnobis :mutatis autorum nominibus ,.uel omiisis, uelinuerfîs, uel etiam Grgcè redditis quæ étant Latina,6C econtrà:utfçpe cO' aefii fimus,quç ante approbaueramus, ca damnarc poft, uix aufi profiter! apud Regem noftram fimplicitatem. Nam ex titulis librorum aeftimanda nobis.omnia erant, cum no uacarct perlegere quae intus erant. quorS quae* dam ita ctiam erant obfeura ÔC ingeniofa(qua fraude (emper hæretici abundarunt)utquidfGriberetur,non aflequeremur. Ad quern modum turpiter nos decepit Philippi Melâchthonislibellus deTheologia Chriftia* na, qui titulo Hippophili Mclangaci paftim fenatorum, praefidum , amp;noftrorum etiam baccalaureotum mani* bus tritus eft : donee amici, qui in Germania adhuc (ynceri erant, admonuerunt,uthabita iynodo confit* leremus lexica noftra.fore enim,utidem efle Philip* pum amp;nbsp;Hippophilum deprehenderemus. Nos ex no* mine exiftimates alicuius dodi pij elTe Itali, co quod Vergiliusferibat in Italia Hippolytumhabitafte , com* mendaueramus etiam legendum : donee conftitit, ami* cos non temereadmonuifte.Diiputatumenim grauifi» fîmè fuit in communi fynodo, utrum, quod Ariftote* ks dicitj,noinina£lt;uerba tranipofita idem figm'ficare,, intelli*'

40

(ntclligendum effet etiam defÿllabfs inuerffs.Bt cum multi infinitis conclufionibus urgerent, diuerffs uoci*-bus diuerfiisimam ineffe rationem, utcunc^ res conOffe tet:affcrentes etiam exemplum, quo dicebant fit uidifle caput Pauli 1111, opéré plaftico inpoculisceruiffarqs affixum, triplici diademate, gemmis âClemnifcis uene* randum : quod fi inuertifles, teterrimum daemonem re* prefèntabat: tarnen placuit tune potiusodio hxrefcos pic condemnare libellum, deterfo pudore quem prior approbatio nobis alperferat, quàm fimilitudine ucrita* fis darcillilocûinter dodios ÔCftudioibs, Alioqui cûm quidam fie argument atu s effet, Si caput iàndifsimi Pa* pac Domini noftri Ç quod in fiia fpecie reprefentat fan* tffam Trinitatê ) inuerfum fit diaboluszergo Hippophi* lus faeffainuerfione, QC fîcmanente,non eft idem quod Philippus. Hoc inquam cum dixiflet, non habebamus quod reiponderemus.quanquam non erat Magifter no fter,ut ingenue fatcar:fed quidam ex nouellis baccalau* reis. Idem accidit in Caclq Secundi de Prouidentia li* bello quidem nonmagno,fed peftilentiisimotquem illc nebulo turn primum innotcfcês, Araneum inferipferat. Nos enim rati effe poëticum,aut grammaticum figmen turn,non ante olfaciebamus fucum,quàm omnia exern* plaria effent Louanq diftralt;ffa.Tacco deHutteno, Cal* uinOjVrbano Rhegio,amp;^alifs ( pro dolor ) multis,quos nobis ofeitantibus, nefcio quibus titulis, exmetamor* phofi opinor Ouidiana petitis,infi'nuauerunt. Et pude* fecerunt quidcnosnonraro.Cactcrum nihilo fègniores ob id faói iumus, quo minus etiam Hebræorum, Chai* dæorum,Iurcconfii\orum, medicorum, mathematico* rumlibros noftris cefuris fubqceremustquoru omnium iamdiu nihil editum eft,cuirion honorificcntifsimc,no* ftrum alicuius, ut Ariftarchi, SCgrauifsimi cenforis no* men appofitumfit.Nccquifquam eftauttarn nobilis, aut potens, aut do eftus, qui hoc iudicium effugiat. Ipic Rexjfi libros fcriberet, noftr» limse tanquam Lydio la* pidi

4»

pidi cxplorandos fubnceretttutum^ effet, cha Aiacem Auguftijtnuito autorc,ma(ffarc fpongia. Gr,Vt m’dcs, nondogmatadqudicaruntjfcd nomina autoram ode* runt. Pf, Imo uideo paru illos prohibcndo profeciffe.

Gf .Plurimùm,ut multi multos libros iftorû catalogis notatoSjfollicitè ^ærcrênquos antea nefciebât mundo cffe natos. Nam Gcfneri bibliotheca non omnibus crat in manuu'ff a ucrô de fuggcftu ÔC tribunali recitabantur.

Æw.Ego etiam poft tot uidon'as,concilia, décréta,cata logos, prohibitiones, uice cpinicg, tres praîclarilTimos tomos mundo Chriftiano dcdi: quibus tam manifeftè publier proftraui omnium iftorumlatrociniorum re* liquiaSjUt prouocatisprolixiflîmè, præcipuè quæ à Cal* uino amp;Philippo ponuntur, cuidentiflîmis demonftra* tionibus,probauerim omnia effèfalfiffîma. Natum hoc mihi opus eft ton's quadraginta annis, planecp ( ut ipe* ro) reducet omnia ifta fehifmata ad inconfutilê tunicani ChriftÉut olim patres Hebræorum confumptis per de* fer ta no paucioribus annis peruenerunt in terrain pro* miffîonis. Ge. Duos tantum tomos oportuitferiptos; unum pro Caleph,altcrum pro lofua.Quàm pulchrcuc rô profecifti ftupidiffîme homo,ut qui ante deterreban* tur à ledionc edidorum pœnis, nunc tutô legât omnia in tuis tomis:fa(fta^ corum,quæ ex illis praemittis, col* latione cum tuis putidiffîmis refutationibus,tantum di* (cant,quantum nunquam antea. forte enim qui Caluinj ca amp;nbsp;Philippicalegiffcnt, putaflent etiam ueftris cotra* dieftionibus aliquid ineffe roboristqui nue in ipfa armo* rum collatione uidcnt,utri deficiant. Hacc cft prudentia ‘ ueftra,qua ipfi obeditis catalogis ueftris, edidis Rc* gis. At plus fapuit Paulus quartus, qui praefentibus ue* ftris legatis,non minus corum qui mentionem hgretico rû faciunt,libros coërcuit,quàm ipfà dogmata : quo de* creto etiâ tua ilia abolentur,quæ ab omnibus Magiftris, Licentiatis, baccalaureis, totis quadraginta ( ut fate* ris)anius in tuum nomen,udut in publici alicuius lupa-

F naris

4«

fiâris latrfnam funt congcfta.O'ïàpientcm Cf promdum Theologum» Pc, Sedilludiamdudum,dum audio o-mm'ajUenit in mentem quærereznunquâm ne metuiftiSj ne Carolus in Germania tot colloquies,comitijs,fnppligt; cibus libellis,adîionibus amp;nbsp;confeflionibus, mutaret ien tentia,ac dederet fe aduerfarijs ueftrisc* Æ«.Mctuimui hnê y fed ualde fecurè: non ignari, quàm fideliter nobis confuluiiïet Had. Sextus Pontifex, qui ilium iuuenem inftituerat,nec minus quàm alteram naturam indiderat. Praeterea amp;nbsp;ipfe cotinebatur in officio fuo quodam mo tu, ne experiretur quid poiïèmus initalia, Hiipania, amp;nbsp;i'nferiori Germania. Ac profecflo nifi timuilTemus,nc patientia læfa fieret furor, miferticR fuifïcmus quod ingt; iurtjs Mauritianis, deinde beUo Gallico extremum in fcnili, 8i noftris præcipuè curis confedq corpore, congt; (umpfifletanimum rnon tuliiTctimpune illam in inVlo* -ria Germanicalenitatem : cum non modo nefarios hac* jeticos eapitenon plelt;5lcret, ueram etiam inliberta* tern reftitueret, baud iccus ac fi integris rebus fuiffet tratflatumde pace.Si enim nihil aliud fuiffet uincerq quorfum opus erat armisfquæ nobis tot conftiterunt impendtjs, ÔC diipendfjs. re. Quid igiturfaefiumuo* luiffetisr' Ru. Funditus deletam Germaniam, princi* pes eorum non in compedibus amp;nbsp;manicis ferreis ,feci rotis 6C crucibus efcam coruorum: prouinciarum domi nos,urbium magiftratus,0(f reliquum nobilitatis uulgus Louanium addutfios, ac nobis traditos ad palinodiamj deinde more maiorum. Pc. Intelligo, qui amp;nbsp;ipfe Ro* mæfub Nerone, Terram uaftatam population!* bus, amp;nbsp;defolatam direptionibus, uulpes, lupijuulturesi aut etiam cacodaemones, hæreticis nihilo détériorés ha bitaflent. Ex manubijs amp;nbsp;ruinis ftruôa fuiffent noua templa, bombardæ fuiffent in cam panas conflatae, non inHifpanias aucifiæ,fimodôfuerat aliquis locus dan* dusreliquis quibufdam nondum haerefi infedlis, p^» Erant ibx templa, ;^.Erant,fedprophanataàconciogt;

nato*

4î natorib'js Lutheranicis, ôd canti'onibus Gcrmanicis. lt;nbsp;Pe, Hæc j'gitur quoniam facfla non funt, reftat, ut quod hcgl€lt;flum cft, aut male cecidit,fardatur. quod non præftitit Carolus, à Philippo impetretur. K.n^ Imô ira-’ pcrabitur,aut res noftræ non confident. Pe. Bona uer ba quæfo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dico quod res eft. Et édita iamdudunt

ciusrei funt cxerapla in magni norainis ÔC nobilitatis uiros,quos pridemfide publica, ÔCregiacautionein-grefïôs Louanium, ut experirentur caufara fuara, ni-hilo minus eramus in uinculadu(duri,nifife fubduxif-fent. Quid cnim aliud,nifi utnoftro iureutamur, fi per* gant nos ludere qui à confilijs funt, forte ipfi non fa* tis fyncerir' Idem fecimus Mariæ rcginæ,quæ cùm no bis inuitis concionatorem aleret, duobus noftri ordi* nis tironibus coacla eft cederc. Âdmodû pridcm duos excellentes cruditione amp;nbsp;linguis uiros, fed in Sabaudia a Caluino,corruptos,Bruxellæcxuflîmus, dcprecan-te ipfo Rege, quem ad commiierationem inftigauerant pcftilentes quidam aulicæ nobilitatis Hiipani,præter noftram expedfationcm in ea genre, amp;nbsp;media aula cor* rupti. TaccodeinconfultoôdtemerarioquodamFran cifcano, quem admodum nuper Louanij fibi placen* tem (uaui dicacitate,uno uerbo coëgimus omnia in me dio templo rctorquerc per iugulum. Et quanquam ho minera mitius tradfari cuperet totus ordo monafticus, nos tamêcenforiauirgula ufî iuraus aduerfus eos, quos nec Pontifex nec Caefar læfcrurit hadenus impune. An non ifta fufFiciunt,ut intclligant reges,nos à Pontifî* ce, non ab ipfis habere poteftatcra, qua anathematc percutiamus oranes turn Principes, tum Epifcopos, qui contra nos uel mutiuntf Gen. Suffîciunt : atquc utinam édita fuiilent ante triginta fex annos, ut lieu* iffet clernentiflîmo Monarchæueftram olfacerefuper* biam,pertinaciam, ftoliditatem, morofitatem, infei* tiam , amp;nbsp;auaritiam : cauifiet ante conflatum à uobis bellum, quod rc intelleda, poft deformatam popula* F Z tio*

44

tionibus Germaniam, poft contumeh'a8dïudibrio affe* lt;ftos uetuftifsimi (ânguinisHcroas,poftcxhauftaæra* ria,proftratas opcs,tot fortia pccftora uel morbis uel praclqs abfiimpta, quibus uel Afiarccuperari potuiflèr, poft nobilifsimamorbispartem,ultimaImpcrij fedem dilaceratam,ferô Qi. (étio doluit,feflus eft, pœnituit, pu* duit,reddiditfccptrum:necuoluitimpedire,quominus reflorefceret,quod prauis Theologorum confilqs Qi in^ quietis MonachorS furrjs impulfus, luiftu Qi reatu con* triftauerat. Pe. Qutdnunctacesf acnonadiftareipon* d es t* Rh. Nunquam fatis intellexi quç ifte mihi p oft ter gum dcblaterauit:ÔC fum alioquiuix compos mei, adco dira fubit cogitatio,amp; concutit membra horror» Pt. tiam ante prat ftupiditate (ftupore uolebam ) obmutuf* fti.quid plumbi habes in pcöore,quddn5 queat afcen* dere;' Zïx.Non plumbS pondèro,bone Pétre:fèd totius noftrincgottj rationes:quas cum animo mecu reuoluo, multo inhrmius pendércuideo, quam fi tota terra pen* deretafiloaranei. pp. Atpauló ante imperabas Philip* po, infultabas Franciicanis, faciebas quod hacftenus nc mo ibmniauitPontifex,autCaefar:minimum erat quod triumphum canebas. ^//.Nó memini,necium compos mcntis,adeô uideo in aróèum cogi Ecclefiafticum ordi* nem fa tali Angliæ uicifsitudine.Nam hic iùbftitcram, fi rite rccordör,ciim alio defletftercm. pp. Perinde eft.fed quid uobis cum Anglia negotijf regno plane alieno, Qi quod nee Reipub. nee Ecclefiae caput agnoftit/pratter eum qui imperat,amp; potiturr’ Æi^.Vtinam non effet,uel* lem equidetn:fi nihil aliud effet, Anglia quam quo cingi tur,liberaffet nos iamdudum magna follicitudine. nunc uixVlyfles cxcogitct,quid obortis tot difffcultatibus in rem cofuli debeaf. Paulo ante dulcifsimus erat eius infa læ in medio mari traiedîus, nûc trabs eft in oculis: quam nccquo amittamus,nccquo retineamus modoj inueni* ri potcft.ncgligcre-, acreudîereànoftrisditionibuspe* riculofum eftzconiungcre.multopericulofius, quod ta*

meni

I

mctiftc fiafj non fnucnio quæ dcmum caufà aut occafio pofstt difturbare. Äpagete Comitia Germanica, libcll/, confefsioncsjcolloquia, diiputationes,quibus tum ten* tatus fuit Carolus:hic illecebra?, hie caftes, hic laquei, claui plufquam trabaks: regnum dotale,Flandriac com* mcrciaurgent,gentis utriuftç uicinitas,cognatafami* h'aritas, coalita amicitia, antiqua hoipitalitas: hic puella rcgiarftirpiSjforma diuina,opibus auitis fulta, certam Ic ^timi hçredis fpem promittens: hæcinquâ oppugnant icio intima regis praccordia. quae fi obtinent,nccç Hiipa norum zelus, noftrac'ue fingulares artes, labores, largi* tiones impediant, adlum eft: de maieftate Ecclcfiaftica« Equidem cœlebs fui,nec quifquâ me,qui nouit,de con* lugio accufabit: tam c audiui quid p oftint ilii quotidian! congreflus.Nos uix toto anno libellum fupplicem por* rigemus iurdo: ilia, nulla non notflehacrebit lateri, am-plexabitur, dabit ofcula ad quiduis impetrandum phil* tro infetfla, habitabit in auribus : nee placebit uox alia, nifi quae proximo complexu,blanditifs, gemitu,iuipi* rijs, omnia tcntauit:nosLouantj contabeiccmus,rexini Anglia molliter in finu uxoris fuæ fouebitun Ge. Quis tam pathetica orationeinftruxit Chorebum, aut potius Camelumf Pè.Pontificis fulmine opus crit,in cuius uer ba iamdudum ab eo regno denuo iuratum eft, ut narra* runt quibus admodum nupcr locutus ftim. Ru. Nc ri* de quæio:quafiuerônefcias,illum denuo eftc exclufifti* mum. In Philippum hoc aliquid eflet, quod ad Anglos attinet:iamdudum his fulminibus dunes opponSt,noii omnino mutos.Namtametfi edilt;ftis refcifta nondum funt,quæ Maria reftauraucrat: tarnen ÔC exulibus,pefsi* mis crronibus,qui inftar araneorum ex omnibus haercti corum antris per Germantam,alpinas regiones, Helue-tios,0d Frifiam,ex{uxerunt omne uenenum, datus eft re ditus, in nouæ reginæ uerba iuratum cum ueteri for* mula, qua Anglorum rex pronuciatur fummum 2C uni* cum, poft Chriftum', AnglicaneEcclefiæ caput. Hsec

F 3, quidl

, '4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

quid monftri aîant,facile olfacimus : caetera adhuc frau* ae cclatur. Pe.j\t maioreft mariti aurontas,quam uxo ris.quid fi Philippus regno potitus, pueliam adiiucpro aetatetracftabilem, ab errorereuocete'ac matri EcdeGac reddatt* 7ç/lt;.Non eft ulla ipes: imo certilGma conieflu ra eft ,forc ut diuerftim accidat. Nouimus ingenia An* glicarum mulierum, philtrum habent in oculis, affûetæ abineuntesetate c5mercijshominum,omnibus rebus fe miftent,nihil minus quam Italicas aut Hifpanicas cu* ßodias ferentes.Et eft fingularis ^uaeda prac natura An* gloru (quos dæmonas uerius quam uocabulo tarn pro* pinquo nunetjs Dei appellares ) inifta uirgine animi e* latio. Adco, ut gratulanti nouam regni maieftatem Re* gio IcgatOj at® admonenti ut religionem à fororc infti* tutam tueri uelict,rcfponderit, pro eius uoluntate con* feruaturam fe religionem, à quo eflet ad hoc faftigium regnijpoft totcontumelias, exilia, Gippliciafuorum, 5C propemodum etiam fua,eue(fta.Hoc turn aufa eft,no fo Iio amp;diadematcpotita,fedin expetftatione tantum co* ftituta.quos non fpiritus geret, Gducia dotalis regnifeu intolerabilius nihil Gt,quam quæuis fœmina diues, ne*, dum reginafquid non impetrabit uxor,quae etiam datu ralcgibus pœnas, at(^ ante tribunal propemodum po-fita, mollem Ibrorium pcrmoucrit, ut (aluam conlerua* uerit,nec paGIis Gt uxorem Mariam fummo iure agerct* Demus,Geri pofte ut nonfledat maritS facilem,6C uxo*, rium,pacifceturpro regno,iurare coget, caueriuoletnc quidquamutet. Seis quid hatftenusimmanes Bohemi fecerint.detrecftarSt omnem regum inaugura tionê, nift obftringerêt ièTaboritarûamp;^ Huftîtarum impietati. Ita nihil profuit’, capita tâ atrocistragœdiæ Conftantiæe* xuri.mouerunt fumma deorftim,ô(f ima iurftim, coeufte runtorbem trepidationc,fecefterunt à regibus,in ipfum Imperiû extulerût arm a,donee hueuftp fecuri fteterunf. Quid r quôd nefeio quibus myfterijsregi Ferdinando confirmatû fit imperium, paru utputat æquis, ne-quid*

quam

f

47

quamcogftet aufit ûe in hærctfcos, Hei quanto mstore animo Dinus Carolus nofter, nobili Hiipanicg fœminç dcprecanti pro marito ob rcligioncm exulante,reipon* ditjfe etiam filiumfuum,fi in ea caufa efîètjpermiflurum Inquifitoribus.Tale relponfum datu eft homini, qui tri* ginta totos annos Imperatori fuo nunquam deficratna uare operam:necinuentûullum remedium eft, quo mi* nus fuperatis tot mari amp;nbsp;terra periculis, tot depugnatis prælijsjtottranatisnaufragi^'s, canâfencdutem, cuiex* tra hoc crimen uel mille latrocinia condonaripoteranf, tranfi^eret in reatu amp;nbsp;fqualorc. ^ix temp er o à lachry* mis,cum recorder illius omnibus nobis in terminu ui^ mundijlutftuofi fermonis, cum ualedicens Belgico,prae fentibus omnium prouinciarum ordinibus, profufis la* lîhrymis commendarat filio Sancftam Roman^mEcclc fiam:fletum eft uiciflim ab aftantibus, altecp êómplora* tum,cùm iupremædeficientis audirentur uerba:Fili,hâc tibi commendo, tecp illidiuic tefubditum relinquo: hac propitia cgo pugnaui,uici,triumphaui. Gf.Quàmbre ui triumpho. fed tam dulci recordatione eum afßcicbäl Paulus 4.addi(ftiftimus pater primogenitoHlio, utuidi* mus omnesrqualis futurus eratötl Tcrtius,fi uixiftet: Qi. Hadrianus Sextus. Nam Clemente nihil potuit efle fynceriuSjUt'fciunt quibenigniffimi parentisfaneftita* tem una experti funt in pugna Papienfi, fcedcrc (an* tftiftimo, amp;nbsp;præcipuè in fccretiflimo illo triumuiratu. Sed pergar,neiterum exddat propofito, Pe. Qiiid ad haecPhilippusfobtemperatnehacftenusf’ Kw.Hocalif dicanüego feio quo modo exceperit Si. dimiferit me,c« extremafungens pro academia noftra Icgatione, quid-dam in rem communem poftularcm. Aliter me iolet pa ter adhuc actate integra tratftare. quid quærisc’ quod hue uenerim cogita : hoc illi debeo , qui me primunt cxcluftt. Deinde cum per omnes ftationes meo more tn intimum ulque cubiculum perrupilTem , eiecit.

Cf/?,Profe(fto,.t«o more : fed Si ilie fuo morc..Pci:ge-Philippe;,

Philippe, made noua uirtute pucr:fic imr ad aftra» Pf. Quid Ü tuo cofilio daretur Philippe uxor, quam darcsf'

Æ^.Imô hoc ferio agitur,ne aliam ducat quam condu« catnofhisrebusinecflatim memortuo fublati (unto* «nnes qui hoc curant, pe. Die tarnen tuam fententiam* Rjt, lam dixi, fi tu meminifles illius myftcrij, quod pau- ’ lo ante filentium ftipulatus tibi communicaui: hocuole bam,ut ab Anglicis nuptijs auocatus, cum Galltjs QC af» hnitatem8dfoedus lungeret. Pf.Quid turne* jy/.Eftqui dem contra noftrarum ditionum cùm dignitatem, tum utilitatem, ut ita fiat:icd hue nunc necefsitas mtorquet, ut conibeiatis uiribus extirpentur hçretici.Germaniam Pontifex interdido pereutiat, Angliam cxcomunicet, utranœ diripiant quiuelint. Pe.Etiam Turcaf Æ«.Id fa tius eilet,quam contemni Roman« ecclcii« caput.

Qf^odgenui o fuperi cUdit?quApeSleparatit Bxitium?extremi multorum tempus in unutn Conuenere diesifummo fifrigidi c«lo Stellet »ocens nigros Saturni Mcenderit ignett Cùm cttlum Mars /iltu habet, cum ßgna meatut quot;Deferuere ßios,c«loj,ob/iuraferuntur, Ru. Quidelamasfanpiaculum committitur^ Pe. Pia culumfcardines reru diilbluuntur.non intelligunt Ger* mani fc p etie’ K«. IntcUigunt, fed non uacat prae nefeio quibus occupationibus: liabentquod alius de alio con* querantur,acprimùm oportet exequi.Et eft (ut fcis)uo luptas qugdam odio alterius fe pafcerc,etiamfi uindidç nulla fit facultas,doncc uel p créas. Pf. Si nuncita dctc* ftabilis fada eft Anglia, cur ante quinm annos tanto co natu anicul« nuptias expetiftis, unde Ipcsfobolis nulla crate' ut multi dixerint,pcriculolum futurum fuiire,fi po pulus olfeciflet magnitudincm opum, quibus hoc con* lugium coftitif. Æ//.Non anicula crat, o bone: uxor efie potcrat, infinitas^ malorum occafioncs avertere. ut pa rcret,nemo admodum expedauit, ncc follicttus fuit.

Pc^ Ergo tant» haoin«, tam ampl« doti, tam con* iundæ

49

funflæ ukmitati, tam neccffarrjs amfdttjs,tam ccrtx (pci fobolts, pracfcrtis Gallica puellam uixdiï connubio »doneam i utperpetuô confccdat infamem th or um re'x ucftcr,honefti{simo ætatis grädu conftitutusf Rm, Prae-ferimus : ÔC quidem hoc cum difcederê, audiui fummos uiros agcre. Gen. Agunt, fi modo agunt qui minus ui* dent,quam quibus fcalpcllis ôi. cochlcaribus font euulfi Qculb /Ù/. Vidcant, cæcutiant, ita nunc fadlo opus eft, extra hoc,aduerfos mundi pernicicm, no eft aliud remc di'um. qui propfos admouentur, accuratius intelligunt, qua parte cardo rei teratur, Pf.Narrafti plus quam Her culeos laborcs, quibus potcrat uel pcculiare daricœ* lum,fi aut ianitor eftet propitius, aut dq foil habitarcnt, . Æw.Intcrim nc putes me hçc omnia,quibus meum no men non admifcui,ociofe fpetftaiïcjnunquam quieui, modo ab expcditionibus,modo à Icgatis mittendis, ut fi forté Cæfaraut Rex quiefeerent, autoccupati eflènt, ego tarnen diplomate meo, quo plufquam regiam potc ftatem cirumferebam, uterer. Adeoep profeceram, ut fi quis explorator nunciaffetefle ubilaboraretur,ftatiin quibufuis magnae urbis Magiftratibus denunciauerim, autremouerentfcandala,aut caufam dicerent.Teftismi hi erit Louanienfis ciuitas, in qua cum ftudiofi ciues no multo ante pro nobis in armis ftetiflent aduerfos ho ftem RoftemiumjCgo tarnen plus deferens catholieg fi* deiquam laudibus fiiftentatihoftis,uixdumfobdult;ftis caftris,gratiisimos quofqj exutroqp ordine corripui, la* ta^ fententia alios muldandos pecunia ad palinodiam produxi, uiros eruditos, ac paulo poft dotftores fados; alios afiixos palo CQncremaui,aliosfecuri pcrcutiendos dedi : mulieres primarias, QC optimis in urbe prognatas terra obruendas (ut uiuac crant) curaui. Circa idem fere tempus Pcrfeualdo Brugêfi,rhetorinimis in nos dicacf, diem dixi, cuius cum ita mifererentur omnes,ut metus elTet ne foam probaret innocctiam, homini cæco de* formi maftuliamons infamiam afonxi.ftatimcn ocius

G Euro

Bufo à fattorc caufae plcfofquc d[etcTTui,Qiia óccafiofte neexddcrem,remods arbitris cubiculario damnatûiu* dtcio, cum nullam poenïtentiae aut agniti erroris Cgnifi* cationêdaret, pcrpctui's indufi carcen'bus. Porto com lam mtclligercm cum amp;mepcrire:ncc fufficoret pauperis rei bibliotheca ad diuturnum uidum,ne aut ego gra uarer alendi fumptibus,aut extindi hominis laborarem infamia, nobili uiro pro eo deprecanti dono dedi:ßc tarnen, ut cumipfum hoe nominepoftca fulpedum, cau-fam cogerem diccrc,damnatum^ omnibus bonis exuc rim, Pe. Si omißis caeteris, ifta prima dtxiiics, iamdudü federes in finu Abrahæ» Ru. Qiiid ibif cur non (ut de-cet theologos illuminatos ) inter At^clos, SC Poteiin^ test' Pe.Eliges ipfelocum,ubiingreflusfueris, Ru.Av[^ di caetera; Pe. Cogor,quando ita uis* K«.Rcuerfus Tri-dento, uniucrialis inquifitionis formS à Caeiare amp;nbsp;Pon-tifice cofecutus, pcragrarepafsim coepi parochias : quo metumultifibi male confci) fiigcrunt cócionatorcs. In-greffiis in Auguftinêfîû amp;nbsp;Regulariû monafteria(quod genus Monachonim hodie nufquamnön laboratcon-tagio Luth eri SC Eraimi, utrorum cp fut ordinis) cantan* tibus in templis fratribus, feras cubiculorum cffregi,adi tum'quemihiinintimaipforumfecretapatcfeci.Sciunt baud pauci, quid breui profecerim. Sed cum monachis ludus eratVt Herculem omnia oppugnaruntmonftra, itamihiquotpin Haga Hollandiæ primo 8C poftremo coronari certamine fatis fuit conftitutum. Erat ad littus Zelâdiæ,pago fatis celebri, Angelus Emphlitius, Theo logus Parifienfis ( etfi titulum tegebat) aetate paulomc maior.is fuos liberius docebat,qgt;uam res noftrae ferrent, uidebatur dogmata nonex Luthero ftimpfifle,feduel alibi nadus ex priorum hæreticorum libris, uel proprio quodara ueneno abundSs.eum Croningius, pagi domi nus,amp; Zelàndicæ nobiltfatis faalè primas, diu defeiide randonec ad filiû deuolura hærcditate,is nobis potefra» tem faccret inquirendi. datam occafionê nos non fcgni* tet.

ter arnpuimusideducQum^ Hagam^defidc refpondcré coêgimus.Nunqiiaffl uidi pracltum acerbius,nunquâ in noftrarcpub.grauius eft tr^idatS.Diflcrebat c fcriptu* M's uctcranus hxreticus in Capitoliototfus HoUandiac, praefentibus coniiartjs,aduocatis, populo, concurftis Re bat è longinquiflimi's locis, ut omm'no mctuercmus, nc aut unluerûtn Hollandiâ inficeret : aut ß durius in cum cftctdcccrnendum,utapparcbat,nonlicefetpcrpopu* lum.Defendebat magnfanimi conftantia.necminori omnium admiratione, nonagintaquincç articulos : nec uidebatur cefTurus unqua, nec dimiffurus quenquâ que ' no reddidiftet détérioré. Pe. Ad quam fidé pertinebât

ifti articuhVnanos tot rcliquimus pofteris,quot eramus ApoftolÉhoc eftjduodecim, ut etiâ in articulis eiTet fen fus Domini in eligendis teftibus. Rm. Aliud eft o bone, inuenire aliquid: aliud perficcrc.paulatim,qua£ initio rix dia fuerant,expob'untur ad ftatû eui turn nihil adqci po* teft. Nec dixit uobis omnia Chriftus, erant SC qua: non poteratis portarc. Fr. Illa igiturnec cuiquam impoiui* mus, fed poftea fumus experti : Sgt;^ excmplo docuimus, fanam doiftrinam efte patientia ÔC afflidionibus confir* manda, quod infirmi primis rudimentis non aflequeba* mur. Draconis Athenienfis leges quam atroces fue runt, priuiqua cas mitigarct Solonf* Pe. Is igitur fimilior Chrifto ftiit,quam uos: qui dixit, lugS meum fuaue eft, fiConus meum leue eft. at uos, qui ex duodecim feciftis nonagintaquinlt;p,no mitigaftis,fed grauaftis, Ita tarnen mihi dicunt Bartholomçum Latomû argumentatS nu* {)er eile ualde abfurdê extra iuam palacftram,perindc ac ireligionem ChriftianamuriaaliquapeperilTet. quam non una mater tarnen lambendo dctergerct atque cf* formaret, fed mille quingentorum annorum fomnia* O' cacci.Chrifti lex acterna eft,nec eget maturatione tcmporum,ut ftabilitatem confequatur. Alioqui pri* mis Ecclefiç membris magna foiflet iniuria fa(fta,fi quid ad illonim inftituüonem defuiftet, cuius percipiendi

Ga lt;4ejv.

li

cdeiitula ifta muhdi' feftcda dcmum capax fuiflet. Cu» non ctiani elementar er um pro quatuor fadris quadra* ginta,ne uacülent argumenta Latomi,quum rudcmjin* djgeftam® molem uocat primttïuâEcdefiamt' cur non operi fex dierum adqdtis audarium (cptingentorS an* norum ü adeô nullum opifidum Del confummatû cft, quin ad expoltendam legcmEuangeh'cam/requirantur Eatomt f' Sed tu fac fine. Ru. Vt potero. Ita flle erat ob* firmato animo, ut cuperet omnino nobis mortis fuæ in-iuriam allinere, Miièrabantur uenerabundi omnes ordi nés Hollandiæ, fauchant plurcs quàm qui id profiteban tur. Croninßius palsim non male audiebat tantum, fed amp;nbsp;periculofe, ut qui primum pâtre, deinde fratre, cui. (ucceflerat, generofîîsimo belli duce, quem Bremenfe» idu bombardæ interfeccrât,turpiter degeneraflet. V ox omnisSC’una popuit erat,nunquam nos tantum aufu* ros futflc, fi illi principes uixilïènt. Commendabat eum infignis cruditiotamp;^ ego faiîus eram, nifi hæreticus effet, me non effè dignum,cui matulam porrigercm.uitæ intc gritas iàndior effè non poterat, nifî quôd haereticorum uitafitinftarillicis, expofitaad inefeandum fimpliceni populum. Gea, VosigiturhæreticorumuitæEuangcll cum illud oppofuiff:is, A' frudibus eorum cognofeeti» cosî'nc quenquanifallcretts,quem non aucrteretimpro . bitas ueiîra. Facundia æquè efficaces fuiftis, nifi quod prindpum gladfjjpali,ignés amp;nbsp;aquæ,pro uobis utruniTp praeftant. Ru. Curnonautoritasfcripturarum,omnisc]p dodrinae, fit apud Dodorcs Theologiac f quid uulgus imquam iani iàpuitrut in conuiuio difputet, aut in cœtut mutiatf' Gc. Proinde coniuluit uobis ediduni Caroli, ut feditiofusfit,amp; læiæ maieftati pœnas det, quifquis Chriftum nominauit in colloquioaic enim uoluiftis edi ci. A' Mahomete hæc æquitas petita eft, qui gladio per* Cutit, quiiquis in legem inquirit ratione. Ru. Cur non amp;nbsp;ego intelligo, quæ ifte gannitc' Ge. Quia nihil intelli*' gis, abfolue qua: de Angelo inftitueras: iamiam uidebis-cnux2gt;

ciuffl. Kx.Angdumf* Ge. Angelos,quorum cofiüaha^ lt;ïlenus fecutus cs» B-u, Apage,ad te redeo Petre, Pe, Die, Hft. Accedebat ÔC. inexhaufta in pauperes bem'gni tas, qui unanimi uoce per compita plorabant, eripi fibi parcntem,medicum,patronum,unicumeg€ftatis,mor* borS, omm'sœ aducrfïtatïs folamen. nam patrimonium habcbatluculentifsimum. Ge.Hocillumperdidit, Et hoipitia illis gdificauerat;quorum tarnen quód admi niftrationem fibi retinuiflèt,nee donationem inftrumen tisordini Ecclefiaftico confirmaflet, fiucmauis,quod non uiuus mortificaflet, ad fifcum redierunt, Pe, Qiiid audio,^ occidiftis igiturhominemr' gt;y/.Omnino ita fieri oportebat.alioqui de omnibus nobis conclamatum fu* iffèt.nec enim unquam in quo quam, qui ab initio iftius tragoediçpœnas dcderunt,caufæ mortis magis abunda runtOmnia inerant,ftabilita feripturis aftutia, docendi. lùperbia, defendendi pertinacia, perfeucrandi infania^ ùiuicfia difierendi ÔC diljputandi facundia : ad quam nos collati, pifccs eramus, uerbo non potentes cotradicere.

Pe.Hærefîs maxima, fie mcritôpunienda. Æâ.Hog unumurebat, quopado ulcifeendo tinbas uitaremus; Nam abfoluere nil aliud erat,quam caufam dcferere.Le gitimo iudicio perdere impofsibile erat,propter popu-lum,ö(^ iurifconfultos, qui clamabant nos uim facerc fo* ro,nec ullum feruare ordinem:ca erat gratia, fiC probita* tis exiftimatio. Pe. Expe(fio,quam tandem technS ftru* xeritis. Bu, Non technam ianitor, ied ftratagema:cum quo fi Vlyfiesin Palamedem conferatur, puerilem lu-dum dicas;fi filiorum Iacob in fratrem, ridiculam ruftici tatem. re. Amen amc dico uobis, quia Caro fie iànguis non reuelauit uobis, fed pater uefter qui in, ^c, nbsp;nbsp;nbsp;O*

mninoinHollandia perirenonpoterat. Itacpficadorti timus. Citabatur ad audiendam fententiam, parabatur interim quæ ad incêdium idonca erant, fed parce ac difi-^ fimulanter,utcaueretur tumuItus.Nam populus nuU lum intermittebat diem, quo non conflueret ad fpeda* f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G 1 culum.

U ___

cüliiffl, fi quod edcretur, Confcfîùm éfaf prô tribuftaU, altifsimo palatij loco : adhibiti à latere fenatores in mo* dum alarum, quos tanquam telles adiungere folemus, autadlummum indices pedaneos, qui fententiam aut nullam dicant,aut irritam,etiamfi aliud mandetipfe rex, Pe. Ad quid igitur adfuntf Rhgt; bona pars inui* diæ in iplbs deriuetur, nbsp;nbsp;Pe. Ferre polîunt tantam in*

luriamr ^n, Vt Afiatica mancipia,« Appuli afinntan* tus timor ell,ne amp;nbsp;ipfi implicentur fulpidonc.fciunc cnira quidam,fcnon nifi benelicio’nofiro incolumes clîc.*Pe.O' cœlum,ô terra,ô maria Neptuni.Quàm uc* redidum aiunt: Semis régna dabunt,captiuis fata tri* umphos, Ita degencrauit mundus,ut non omnes certa* tim uos concerpant unguibus fed ablôlue» Pro* dudus ille, perllititin propolîto, non aliter quàm fi du* ta fîlcx, aut ftet Marpefia cautes:ut futurum pratuidera* mus. Ibi Eboracenlis Epifeopus, Traiedenfis luffraga neus,ad hoc iub omatus ad genua r ei prolaplus ;S cimus, inquitjdodilsime domine Angele, te, ad nos fi compa* reris, centuplo dodiorem elfe : cui tarnen etiamfi pares cflemus,ca efi ueritatis uis,ut contradicinon polsit.Sed quoniam uides eô exarfific hûc populum, ut nos hodie (^ui euafuri non fimusmum pium ducis,nos furori amp;nbsp;la nienx obtjccre opificumj' In praccipuis tecum conueni* mus,fatemur^ (uclimus nolimus)nos ueritate abs te ui dos elfe ( quanquam hac dilputationis parte nunquam dumm certamen fuit)ad ilia uenio,quæ non nifi ad pios morc«,amp; difeiplinam quandam Eccicfiæ fpedant, quae utique Si in procemmEcclefîaciunt poteftate, ôiin tua quo(ç( fi abfip feandalo fit) ut ad hue uel ilium modum pracfcribantur.Eripe te hifee malis, in quae non ueritatis iniuria ( quod tibi iam concelsimus ) protradus es, fed quadâ edidiformula, ac tenoreracnos ab hac populari (editione libéra. Si tu uitæ prodigus es, quid nos tui fa* cis f eosfinuenies ah'û(fi libet pergere) que hoc crimine oneres:qui non,quantû nos, tuis prgclarifsimis dotibus tribuat,

(tribuaf,nefp ctia intelligatFac obruamur lap/dibus ( ctum nunc in praecipiti cft)antequam noftri rationc red didcrimustifti tarnen fenatores telles erunt,amp; te temerè lt;x caufa nonidonea aifedafTe martyrij gloriam, ói no» ftr» necis flagittum in te redderc. Vulgus quidê ad pau eulos dies magnifica de te turgebit opinione : ubi ad rationes conquieti eruntanimi,tumdemum intelligent omnes,no i«ni tibi illatam à quoqu3,fed Qi econtïà pri* mum teipium tibi manu intuÛfle,deinde muItorS quoç alionim (ut folet) in turba fadö elTe homicidS, Proindc recoUige tecum, ab Euangelio pracferibi, ne quifquatn Ce per dl finat,cui pei ire non fit necefle. Serua te tot plo* ratibus pauperum^totfauoribusuulgi, fantac apud hos magnificos uiros expedlationi ineolumem : SC nobis quoque da ipacium, ut contré quâm efle putamur, fer-uatores piorumhûminum, non oppreflbres Icntiamur» Da nobis hancipiàm uitam, quam habemus : cuius tu etfî autornonfl», tarnen per tenos pofsidcrein poile-rum fatebimur,poftquam eripere eil in tua manu: tu» quoque uitac non nobis, fed tibi beneficium accc-ptum fer.Exiguum eil, quo hifee omnibus,amp; tantis malismcdearis : quo noftro honorifubuenias, ö^utro»* rumcp uitacconiulas,fiiältem fatearis tequoidam me-dios ritus, pia confuetudine inueteratos, non iatis pru-denter mouifie, 5C hoc tibi dolere: ita fac, amp;uiue,nos^ tecum. Sietiam hic grauat confeientia (at grauare non debet ) ego pro hoc peccato tuo iupremo iudici meatn obilringo animam, utipü luat, tu inibns fis. Hacc ille lupplex ad genua obdurati fenis fedens aperto capite, manibus identtdem complofis , fubinde etiam lach -rymarum aliquidfibi cxprimens,altifsimauoceTurda-ftro occlamabat. Vifus eilnoniniqua poilulare: amp;la-befecit hominem eo ufque, ut Præudem AiTcndelfium tnterpellaret:diccrct,quid fibi cenferet faciunduf Expe dlabamus, utis tum uteuq? fuccineretEboracêfi: fed ea «xpedatio fçfeUit.hortatws enfin paucifsimis uerbis, ut

(epouus.

fc P o tins intus confulcrct,quàm alios, hoc rcfponfo ab-folui't: nec uerbum addidit. Pudebat fqualidum fencm, bis ex tanto uiro quacrerc: ôi. uiius eft quae præ ftirditate non intellexerat,nonnihil pro fe interpretari: praeferum cum idem Eboracenfis cataftrophen adderet fabulac, cxclamans,quid dubitaret,quum etiam fenatores ilium conftlium haberent ratumf Ita confîrmatus furditatis ÔC «gnorationisbeneficiojprodudus eft ad populum reus: nec mora,dum adhuc omnia ftrepûtexpelt;ftatione,pro-iatis inquifitionis commcntarijs,omniafuntrecitata uo ce cum cclerrima,tum fubmiHa, ut nec uulgus intelligc-ret^quid agcretur,necipfe aftequeretur : partim quod iam ante aliquot annos occalluiflct furditate, partim quod colloquentcm diftincrent amici ad hoc fubomati. Tunc hominum conuerfi animi:pro fauorc indignatio-nem, pro commiferatione iram amp;nbsp;fremitum erat cerne-re.Interrogatus an hæc ita retradaretf annuiqae fubferi pfiqnon cogitans nifi de illis mcdijs.nam feftinationem excufabamus furore populi, etfi ille leeftionem poftula-•bat, Vbiiamiatis foeliciter populum pudore,reumin-conftantiæ nota maculairemus( Quçd ut nos unice fpe lt;ftaueramus,ita facillimum fuerat, pàrtim quôd ipfe rôties nil non magnifteè promififlet, partim quod uulgi nunquam de ullo alio expeeftatio fimilisfliinet) fenten-tia lata eft in hue modum: Bonis fuis uterctuqfrueretur, amicisad ilium aditus eftet,libera uteretur ftudiorum

meditâdi quiete,hæc ei cuftodia appeUaretur, impen (aslitis diflblucret,eas Domini Inquifitorcs intracer-tum tempus confcriptas pro aequo amp;nbsp;bonotraderenq quos ipfe prgficeret rationibus fuis, ij ipib fecuro cofice rent pecunias:tunc bonos uiros,öf prçfertimEboracen femfqui ad hanc uoccm,ut ante nihil non promittebat) protenfa etiam ad populum manu,inuêturos uiam, qua (uis rationibus ac rebus propius experiendis reddere-tur, eatenus illam ftudiorum folitudinem qiialifcnnquc pomitentiarij carcens,honefta tamenmcnia.habiwram . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen.

ftomen, Audito fine,populus itcrtim ad eomtrnTcrat lo-nem commotus, nonram acqm'tatem non commenda-» batfblöjfcd ad cœlos uftp uehebat. Fada enim impen* (arum detentionts eius mennonc, nemo erat qm’ no (peraret fibi rcftituendum fore, ubi praeftitac eflent im-penfæ. quodxlh' facile erat, homini opulento pecu* niofo. Multi turn olfacicbant,quid illc dolus portcndc-ret:qui indignabundi,fc domum fubduccbant. fiC con-ftabat,omnium uotum fuifTcjUt fortiter toleraiTec mortem , nos^ eius odio inuoluiflet : quod 5)C ipfum obfir* mato animo præftituiflc nonignorabamus,amp; facfîurû. Hifi arte occurrifièmus,opcram^ dedificmus,ut inglo-rius aliquando apud alios (pecflatores eapateretur, qui bus non erat tutum apud tantos fautores cum affici.

pe.Expetfio fincm,fi unquam alias. /J//.Iam protafis fa bulæ erat, quam oportebat magis illi quam nobis efie luduoiam: quod tarnen ut celarctur, in proximam dc-dutfio ciuitatcm, ubi 5C propinqmis rebus fuis erat, abundabat amicis.ualediccbamus:donee conibpitis paifim rumoribus, Louanium ftatim auocarcmus, tan* quam non uacaret in Hollandiam redire, ad tranfigen-da illa quæ promiferat Eboracenfis. Adhuc ifia tolera-bat utcuncp.Cum uero Louanij in monafterio uelpillo num comuni cum duobus melanchoUcis carcere clau-_dcrctur,nec ferret ftercora in quibus miferi tanquä (ça-rabei uolutabätuntum dem um fcntire coepit,amp; dcplo-rare iniuriam illatam. Nondum tarnen tempus erat ido neum,excplo quod in ipfum cogitabaturedendo.nam nec Louani) tutum hoc fuifiet. Et tarnen quotidie ma-turcfccbat occafio. Intcllexerat cnim ex amicis, circS-fcrri inter coniuratos noftros palinodiam, qua iacfiarc* tur abnegafle omnia alTcrta dogmata, hoc à ilium cru* ciabat,amp; nobis nouæ inquifitionis dabatanlam.Erant inter noftros, quibus fatis uidoriacuidebatur, pedore

cenebris hominem claudi^donec uitx miferia confe-H dus,

^8 ____________ _

Äus (cut non aflucuerat) ftia fpohtc lampada tradcrct^ ncc defti'tuebatur magnis rationibus hæc fententtatue-» rum qui excutiebant penttius omnia,præièntibus tcmgt; poribus neceflàriû diccbant, ut captata opportunitatc ioci, publice punirctur. omnino cnim ad maieftateno* ftram pertinere putabant, illam HoUandorum comiic* rationemafRci aliquaignominia,fiquidem in omnes animaduerti non poteratrquod tarnen meruerant, fi u* num iugulum habuiflentJd com placuiflet, hoc quocp nomine maturandu cenfebant,ne quas femel effugera* mus in Hollandia,in eas denuo relabercmur anguftias, lam enim muffîtabant plurimi non ütts nobis propitiaj cum audilTentillum iterum defiderelpondilTc: amp;nbsp;clam accepta charta,calamo^,nos omnes quiHaganis inter fu eramus a(Hionibus,accufare falfi,niu fibi exhiberetur cû fententia in fe lata palinodiæ quoc^ formula, Et hâc iam habebat : qua confpcda, dq boni quæ unquam ita infremuitbelua, ut ille in nos r'Minimum erat^ clamare falfarios/nendaces, proditores, plagiarios noc^urnos, nunquam fe ilia cogitaire,nunquam fubfcripfifle. Quin confirmabat tandem,quicquid aut apud populum do* cuiiïet, aut defendilTet in iudicio. Iftiuimodi tumultus non poterant elfe taciti:fubaufcultabant ftudiofi, ebuc cinabantno modo uefpillonesmonachi,uerùraetiam comendabant paiîîm inter mendicandQ(qaæ illis pro* feflîo eft)improbiffîmi hominis cùm pietatem,tum pa* tientiam:adeocpfibiconfidebant,,utnonerube(c€rent apud nos deprecari de illomitius amp;nbsp;liberalius habêdo; quos cûinterroga(Iêmus,num ipfi iftiusCyrcespo* cula bibinentc'relpondere aufi funt,fc certô fcire,illu hg reticum, quifquis effet, centuplo meliorem elfe nobis. Itac]^ cùm metueremus,ne re ad magiftratû perlata,pro jure eius regionis cogeremur cum homine experiri lo* co no fatis æquo, noéîu abreptûinfyluam Sunienfem pjm ^bate quod^ çfle iufltmus, Açcepit amp;nbsp;iUe libera*

liflimCjUt ftati’m inde fucrit âbftrahcndus : turn quôd noncrat fides feruàrida hæretico, tum quôd æquû erac ilium ïam pati. Id cupiebamus fieri loco quidê celebri: fed ubx ille nee notas eilet, nee caufa haberet fautores, Dcltberabatur apud Magiftros, quis ponflimum efict locus cligendus f quum alius repertusnon eft,quàni Berga Hannom'æ. Cogitabamus multainefle illt con* filto comoda.unum, quod inferior ifta Gallia nondum tantum fuxit ucneni, quantum Hollandia öc Flandria» alterum, quod linguam fenex Batauus ignoraret : nec eßet,cum produceretur, caufam fuam probaturus fpe* «Satoribus. Nec cundfatijcarcere ftatim arcis claufilt; muSjfimulato in uicinis alibi locis efl'e comprebenfum, ubi pedore £C fame utainqj eilet ad mortem déforma-tus (nam alio qui ad fenilcm rigorem quiequam adij-cere erat difficile) nos tanquam adremnouam Lpua-nio accitijpertinacem 6C rclapfiim condemnauimus,

Pe.Quid ille ad haeefnon uociferabatur de iniuria, do Io,amp; uif Ru. Adco omittebat omnia, ut fe magnum à nobis beneficiûaccipere,Iùblatisin altum manibus, iadaret.Quando enim,inquit, mendacto me apud po-pulum Hollandiae circumueniftis, quado me fraude furto (ut decuit f ures ) eduxiftis, id^ contra ius patriae (quo no oportebatme in aliam prouinciâ trahi ad eau fç dicffionê,multo minus executionê)quando me fcele ftè ÔC impie condênaftis, immortales ago fupremo Paretigratias,quôd lurdo,feni,ethalt;fîenus perfide claulb, tarnenutuobis hodiefraudes SCfcelerauelîraexproba » rê fecerit poteftatê, ut cum gloria alTertæ ueritatis hanc déformé caniciê,hascç rugas iam fimiles fadas latroni-bus amp;nbsp;furibus (quando quem fenedus fecerat reliquiï, inclcmétiaueftra emaceraftis fanguinem )nomini eius setemo eonfecrc. Vos quidem in Barbaricabac Gallia tanquâ in Ipelunca me iugu]atis:eft tamé etiâ in hoc po pulo aliquis,qui intelligat caulam mea: nec refrixerint’

Hz ifti

ifti qùos ineo carbones quando fatna patran’ à uob/sla trocintj ad meos emanabït Nee fefellit mtricatifsûnû ec pertinacifsimum hxretïcum in extrema morte uenïsi* mum uatkinium. Ecceenim prodcuntt è cauerna, hinc inter monachum Francifcanum,qui ci de more obftrc* pebat: iflhïnc inter camifîcem, ad ipfum oHiurn occur* rebat é forore nepos, procurator rerum ipfius, amp;nbsp;indi* uiduus in Hollandia femper Achates, quê flC hxredem fcripferat. Ad cum conucrfus,nec falutauit, nee amplexus eft:fcd,FiIi(inquit)ucnit illa fupremahora^qua mihi teftatum facere datum cft, eorum quac ifti in Hollandia in mc confinxerunt,nihil effe uerum » Quamobrem ubi intellexi hanc nomini diuino fieri iniariam,ut dice-retur hanc diabolus poiïèdiiïeanimam.(id^metu mor tis) quæ Chrifto nunqua defij r dare teftimonium : qui-efcere non potui, donee licerct acerba morte compro-bare,quod uita amp;nbsp;uerbo ium iemperprofeflus. Vide uc rô hofcepedorcs,admoucpropiushis ftcrcoribus fa-ciem : fi tenebræ obftent, odoripfe feprodet. quisun-quam latro fuit ita habitus crNunc tu uade, hatc nuncia am ICI s ; atcphanctuxhaereditatis amiisionem tam for* tirer fer,quàm ego uiræ.Habes ingenium, habes erudi-tionê, quam feis menunquS in te dcfijfiè fouere, quan* diuper iftos licuir. matur efeit Sgt;C ætas, nunquam décrit fortuna.in quermihiminima cura eft:utinam hoipitiola ilia aim modicis prouentibus,quibus unicèftudui,non cripiantur paupcnbiis : fed erit fpero fifeus clementior iftis, qui tarnen nulle (ure inuadef. Vrgebant licflores, SCuidebatur etiamadolefienti periculum fùturum ex fàmiliariori colloquio. Erce ,inquir,,ego abco : quanta Dci dementia at cidir, quôd publica affidar morte, ne liccatmendaciGimis hoffibusmeis etiam hanc reddi-tam mifericordiaPeiconfiantiam onerare calumntjs. _quodomninofeciffcnt,fi(q’îod ego fempei mctui)ucl uenenum ponexilfentjUclaquisaut carceredam fuf-focaflenc,.

focaflcnt.Ita uerbum non amph'uslocutus, flaua mono niscucuUaii)dutus,ut fugtttuus monachusó^ facrile-* gus mdcrctur ( nam ctiam hoe ibi fingêdum erat) i'pfus Kaltts condidttflammis. I nunc profer quid habès, quod in coneilio Conftantino pro conferuatione aui* tac religionis conftantius amp;nbsp;fortius à patribus putes fatîîum.Machabæorum, ôdBabylonicorum puerorum fortitudes ignauia eft, fi conféras. Gen, Cum damnato quidem. Ru, Imo nobiicum,qui tarn fortiterfidem de-fendimuSjUtnec régna,necreges formidemus.quid ftas Petrefguid Glesf die quid ifta placeant. Pe, Pcrij': pater cœleftis,uiuis Si paterisffed Si tu quolt;^ immola* tus es pafcha noftrumtôC in nos firemuerunt genres, fed non tali perHdia, Rn. Audi ca:tera. Pe. Horreo Si tre* mo,non audio amplius ; quenquam ifta patrafle, Si fo* perfuiftef Ru. Quid ni Si quidem totum quinquennium. Fe. Heu, interim ceftaftif Ru, Feci quod potui. Pe. Id uidetur, fed non quod debuifti. Ru, Quae per legatos geisi, etiam ilia ad meum meritum pertincre arbi ttor. Pe, Pcrtinent:quia communia furtt, amp;nbsp;tuis aufpi-eijs confeda. Malo tamêipfi aliquando expliccnt, quotfuffitusediderim cxbæreticorucarnibusin Flan-dria. Pe, Audiui efle ibi, qui etiam confules è tribunal! detrados reosducat, neminehifeente: quiuiros etiant fummo loco natos, Si domi potentes, agat in exilium, dominia ipforum addicatfifeo. ^.Fortiisime certej*»“’ necquifquam fideliusfungiturfuo munere. Solus ille inftaralati ßellerophontis perfàxa per ignes uolitans, armatam proprijs armis circumfertinquifitionê. Equo enim pracdonico,fago militari inftrudus,nec nift uno comitatus famulo, qui illi fifei Si fecretarij amp;nbsp;lido-rismunus obit,nccnodu,necintcrdiu,nec tempeftate, neefereno abhorrer à periculis. Credemihi, ueterunii fruftra laudantur fortia fada : ifte in celebri pago audi-tismuficismodulutionibus, qupfpeciem habebantSa-

H 3, xonicaruma

«î

xofiicatTÎ cantioftu, fadlo in caupoftâ inipctu,c frcqucri tißimo fympofio adolefcentê, qui potuiffèt duobus ef-fe par, fi rio defuiffet ad defenfionê animus, non timuit detrahere fecû in uincula. Idê cùm duceret quendâ,qui fè intradîabilêprgbuerat in dedcndo, no ferens fuam ui îefcare autoritäre, ferrcum mallcû quo équités hoftium galeas perfringunt,in caput hominis uindt interfit,pa* rumcp abfuit quin occideret. 'pe.Sacerdosf K«.In cauià pictatis no grauat ordo. Pf.Quidfioccidiflctt' ^«.Lau datus fui{retzelus:0^ fuerutnoftri ordinis monachi,qui magiftratibus iuam obtulerût opera, fideeiïènt carnifi^ ces^emo tame huic fimilis repertus eft,qui quod pro*gt; fitetur,mauultreipiàpraîftare,priufquâialt;fî:itet.Quem, fi ad cæterorûignauiam cofcras, fulmealiquod dixcris. No tarn fortiter in Frifia altj rem geflerût, cû cauda uul-pinagrauia delida detergerêt, plane^ opera luderent, adeo ut uix potuerimus magnitudine impenfarû excu* fare apud regtnS. Pe.Diiplicuit ergo tantopere,contra famâ illius regionis,tam multos ibi inueniri innocetesC Rw.Non innocetia reos abfoluit,iêdï0cordia Inquifito* rS,quibus magis cordi fuit de bono uino ibllicitos eflq quam in hçreticos inquirere. Vt ut eft,nemo unquâ tam innocêsfuit,quênonaequûfueritmul(flariRimptibus li tis. In Gelria utcunt^ tolerabile fuit,Cofulem pn'mariac ciuitatis infamia notari, fpecftaculo exponere, necnon graui pecunia cmungere.Qyætn paganos parochos lubinde petulater garrientes in diuoru ftatuas,arma, ga leas ÔC cquos Georgianos, édita iunt exêpla, leuia fue* rût,utmerueratillorûfutilitas:nêpe utin gratia recepti, fi quid repofuiffentin fenecflutê, id cofumcrêt Louant) inter baccalaureos noftros:quos tarnen Icgati noftri ac-? quo dilsimulâtius tralt;flauerQt,ut mihi no minima fuerit fufpicio intercefsifle corruptelas, amp;nbsp;munera. Somnius populi,quam meä,gratia fæpe maluit inire: nee fruftra* ta eli eum prgeipua lent tatis QC humanitätis laus, quê Si mihi

mihiprætulcfutjdi’centcs facundu cicganrchçrctïco rum oppugnatorê, cotràmebalbfîetagrefteportentu» alij loco ei'us mifsi ftupidiores repertifunt, quàm utpQ tuen'nt exequi nbsp;nbsp;fiifceperant. no null! temeritate facia

bâtirritos fiCodioios conatus fuos:quiinmeinciderût, nunquâ impunè font dimi/si. Etiâ grâmaticis Archytac crepitaculo loquacioribus^uno Cxpe uerbo fileiitiu itn-P ofuimus. Etant inter eos no parui nominis quidâjprç* fertim apud uulgus,cui'paamp;im in ore erat, ß ad difputa-» tionê uenirct, fore ut ueluti lupus prior uidiflêt, fubito obmutefc eremus» ucrùm horn alq ante explicata, nedS colla ta figHa,turpifsimè fugerunt: alios inuita recâtatio ne etiâ ad infâtiiâ redegimus ƒ! modo no inerat fatis in* fànig rabido hominû generi, Gr.Atquiillirabidi, quos tu nûc tam dcfpcCquot;tim nominas,iampridê pro uobis in pugnâ prodierût: nec eft quifquâ qui ifto tempore tant lortiter dimicarit,quàm Embrieêfis ille regulus. etli nâ aliter poft uos amp;nbsp;ipfe unico cogreftù cofumptus iacirftÿ quàm uïperg primo coitu et partiKCrediditmiferrimus homo, hanc litem, quæ taai multos detinuit totis qua* dragintaannis, exfabulis Aefopi definiri potuiffe: non iêcus atque circulatores extremum præftigiarum (ua* rum adlum miftis in theatrum fimtjs populo ridicu* lum ÔC iucundum faciunt. Pe, Habet iÙe quod meruit, peisime feriatus homo: qui non animaducrtit, diuab ipfis ducibus deferta iacere ligna. fi modo uerum mihi dicunt,quos hàc tranfeuntes ,amp; in terris male tradia* tos,meo more interpella. Aitenim admodum pridenv quidam, adeô omnes magiftratus pafsim abhorrere ab-iftiufmodi iudicîjs, ut ipfe, fi aduocati ôd procurato* res fuum fecilTent officium, facile fuiflèt euafurus. Efle cnim multos quinullo non loco clament, irrogari lup* plicia,aut decerni exilia.in eos no poflè, qui in reip.tran quillitatê nihil deliquerint,neelegibus damnêtur: præ* (ertim uerôinquiftfsimè, necullius fori forma opprimi, qui

qui non fîntuocati, non auditi, non conuidi : qualium tarnen multorum liberis flC uxoribus eripiantur patri-monta,ita ut, qui fæpehonefli^imo loco fint nati, redt-gantur ad mendicttatem, ôi. pendeant pro foribus fru-Itra commiferentium ciuium. K«.Embricenfis miflâ rt-dicula falce in noftram melTem, audacia fua committc* bat in Caefaris décréta: quem 6C nos punifletnus, nifi in aliéna fuilïct ditione.nunc prçftitit dtßimularc:öi^ offu-la etiam confirmarc, ne tantam fcholam à religtone ca-tholica auerteret. quod baud dubiè pro illius profelsio nis rabic erat fadurus,fi improbaffcmus fadum.Quôd ad aduocatorû damores attinet.Spero non clamabunt pofthac,necclamaruntetiam hadcnus nobis audien-tibus.imô criminale eft,quiiquis hæretici miferetur,ne* dum in iudicio cauiam tuetur. Pe, Hocnullac unquam genres prohibuerunt. Ru. Qiiid differût ab imptjs gen tibus imptjisimi leguletj, qui bis turbis in populo exci-tandis,inopiæ iuae quærunt cauias, quibus omnia tribu naliaà multis annis occupata fueruntfSed nos rebus noftris pridê alio ftratagemate fuccurrimus. Pe, Quo tandem obfecro f'nam non dubito,quin ingeniofiim’ fit» Ru. Mzamp;is omnibus noftrae Academiae iludioßs inucrba Romani Pontificis, quo modo nunc neceflc cft omnibus è Germania uementibus abiurare,quod cum tpib lade imbibcrunt. Pe. Ingentofifsimum pro* fedô confilium. quo non dubium eft, quin ftatim is lo* eus ita abundabit auditoribus,ut pifeibus aftra. Coeur* rent enimex remotiisimis mundi angulisad fuauifsi* ‘ mam efcam,ut difeât fub tam celebratis magiftris noua rudimenta. Ge. Dieet Petre, fi quis Louanio ad teac* eedat, iamdudum ita ijsedari Louanienfia collegia, ut campos ubi T roia fuit. Imô, nifi breui euigilent magi* ftratus, ciues, lurifconfulti amp;nbsp;Medici, ut intelligantiua »nterefle,ne locus in orbe Cbriftiano ccleberrimus pro peregrinis auditoribus alat porco|d^ oucs in plateis.

-

nil aliud cofp{cietur,quàm pro ailtudeformfs uaftitas. Hoc enim ftudio habet, ut cxpulfis cxteris diCciplinis, carum^ profcllbribus,ipfi foli inftar canum ftertant in prælepibus : unde tamê pullosïùi fimühmos excludâr, adfcholarum gubernationcs: poftquam omnes pafto-ratus tcnentuel uiuel deditione occupâtes, ô^magu ftratus uidentquibufdam fcholisnon pœnitenda de* creuilTe ftipendia. Quamobrem ÔC Philippe Regi, re* gum noftræ tempeftatis lil3cralilfimo,ad ornandâ hanc Academiam aliquot annuls milUbus propenfo perfua* dere conatifunt, ne pofthac cuiquam ad dignitates ef» fetaditus, quemnontitulo commendaflètLouanium. Et imponere pofle uifi funtPrincipi fandiflîmo,cxifti-manti hoc ipeclaturum ad amplifîcationem urbis: ôd profuturum ad coferuationem turn difciplinafum,tuni iinguarum:nec olfacienti ita fore,ut quidquid effet cru ditorum hominum,per omnia tribunalia teneret ur Ro mano Pontiff ci deuineffum. Pe. Nonimprobarim ta* men,temerarias 8C ocioias peregrinationes adolefcen* turn coerceri: quos mallem demi uigilantibus dC in* corruptis cenforibus probari, quàm ex Italia amp;nbsp;Gal* lia confumptis pecunijs,6C produdis annis(üt mihi narrant)redire cum folcnni Elogio: Accipiamus pe* cuniam,SC mittamus afinum in Germaniam. Ge. Re-dicis : fed iftos aliæ lachrymæ cruciauerunt. Vide* rant àRcgc leÆonemdecretorum magno ftipendio commiffam homini fine titulis ; trcpidabatui^,nc, ni^» fülle ftudiocontemplatiuæ quietisabftinuiflet,resin exemplum abtjffetjtam^lauta MagifteriaNofteriaia* cuiffènt contempta.Nam hoc nonnegOjpotuÜTeijs qui ftudio peregrinarum linguarum, aut paupertatc fuiflènt aliqüe abdudli, confuli, fi reuerfi obtuliflent feLoüanicnfibus Cenforibus, manente honore quem bcnenauatæ operæexteriprofeflbres contuliflent,aiit Mæcenates donaflent» Fe,Abfol«atipfe tandem,

ï K«»

Ku. Geftioifed neqaeo meminiïlè cuiufdam ardui facZ* noris, quod fub ipfum extremum diem uelut colopho* ncm omnibus reliquis faiflis meis adieceram. Pe, Stagt; tueras ergo in Prytanco conquiefeeref Ru. Minime, fcriptum enim eft,Qui certauerit uf^ ad fincm, hiefab uus erit. Ge.ltauidetur, Pe, Non meminifti tarnrecen* tiume'ego fubfjeiam aliquid.Iamdudum reconigo,cum titulos enarrares tuos, non fecifte te mentionem facer* dotif. Ru. Prodis tandc nimjs pifeatoriam ruditatent tuam. Pr.Quidni,apudnautamEnchufanum.quidre fpondesf* Ru, Sacerdotis nomen uulgare eft, dC multis commune: praeterea doeftoratus in hypothefi habet fa* cerdotium. Gerte nunc demum apparet te facerdotemt non fuifle^ quod 0^ ante fufpicatus funr. Pe. Profeefto non qualem tu extgis. Nobis nunquam uulgare fuit fa* cerdotium:nec affclt;ftauitquifquam,quod competebat unifacerdotifecundum ordinem Mclchifedech,qutfe* mel fatisfecit, ôi. facrificauit femetipfum pro nobis,non intra rempli uelum, fandla faneftorum: necexpiatio* nem præftitit unius anni, ut Aaron : fed femel inunda* uit campos totius peccati,ut pro fpinis nafccrentur fra* grantes odorcs patri cœlefti. Cuius facrificij nos nun* quam aufi fumus fieri fimij, ne pro- Chrifto idolum pro* poncremus gentibus, quas ab idolorum feruitute fata* gebamus cximcre. Demus uero, eflealiquid inChri* Ki'anorum republica,quod peculiariter inftitutura fit ad placandum Dcum,aliudquamcommunes preces-pioruminEcclefia: cur uos ordinem inuertitisf’non ne oportebatprimum abundarebona dolt;ftrina,SC feientia (cripturarum, antequamad propitiationem cenferetur quifquâidoneus f’Ergo primùm oportcbateflèdocfto* rem,deinde fàcerdotê : amp;nbsp;à facerdotio repclli, quifquis doeftornoneflèf. ß/(.Nonintelligis conftitutiones pa* ■•um,6d décréta Pontificû. Pf.Ncc illimea, ut apparct. Sä. Vt oh'm in populo tfraclitico ordines fa crorû mini* ftroiunw

ftîonim crant d Jlindi, ut alq efTcnt cantores, ülq iubl»-tines, alrj arcam geftarenta’ta nunc gregariæ dignitaris lacriHci funt, qui iftiufinodi munera cantandijCÔcionan di,afpergendi,confecf andijôC odorificandi obeût, dinn nos ad intimas fcripturasuigilamus,utarma cudamus aduerfushgreticos. Ru. Pulchrèrefiiciüisludaiihium» fed obfecro, no concionaminifnon docetis populumc* • Ru. Sunt inter nos alrjsalq facundiores. Ge. Vtin* teï afinos marinos» Ru. Hi fubinde fumpta alacritate, ut tonus facultatis noftræedant fpeciiTien,in{b uctit« reuerendo apparatu. ( Gf.Vt fi mulæ effent pan'turæ. ) Ru. confcenditnt fuggeftum , galero purpureo lucidi, qucmtotaconcione inter tot christos ÔC ieSVS, non nifi uno ungire attingunt, ut ipfe geffus comment det fermonis myfteria. Suggeftum ornant deaurata epi ftromata,neuulgus exiftimet hisineffè quicquam tri-uialitatis, ut in concionibus parochorum amp;nbsp;monacho-rum mendicantium. Ad eundem modum etiam Ab-bates mifsificât, aureum,argenteum, aut eburneum te-nente pedum caduceatore, abluente calicem, fiC tranff ferente (àcrum librum facrißco miniftro . nam præful ftatcapitc operto,manibus chirothecatis,digitisomnibus gemmatis , ut tanto maior habeatur ueneratio ipfi myftcrio. Pe, Tali ueneratione foknt coruos miluios tracflarc, qui placidas columbas pafcunt nu-damanu. Ades dum Paule frater, cur non lie obftupe-fecimus Ncronemt’ Ru. Quid ais ad iftaf ridesf Pe. Minime. Æ«.Âlioqui effet contraMagiftertj maieftatê, fi obiremus tam uilia uulgariter.nunc docemus docentes, hoc eft præfcribimus, quid amp;nbsp;quomodo fit docen-dum. Pe.Atqui ego putabam certârationem à Chrifto effe reliiflam, quæ fufficeret ad do (firinâ faîutis, de qua ipfe legislator nofter : Gaudeo, inquit, pater cœleftis, quôd lubtraxeris ifta (àpientibus huius mundi,amp;re-uclaueris paruulis iffis^ Item : Lex Domini fapientiam

1 nbsp;nbsp;2

pracftâs pamulus. Aut fi quid defiderabatur explicatio* niSjinhoclpifitus mifluseft fratribus,præcfpuè ucro Paulus frater açcefsit, cui uas eledtioni's elogium fuit.

Ru^ Fortafletu indiguifti ifto pædagogo, qui dcd* ffloquarto poft accqîtûfpiritum anno adhuc : fed prat* ftat motos componerefludus. Pe. Intelligo, nec pu* det. Sed uos qui tam parum ad ueftrum officium perti* nere putatis concionari, quid tam fupcrbc praefcripfi* ftis inTridêtino Concilio epifcopis, utipfi cocionaren turf Ru. Nimis memor es bone pifcator, fîC hic folum uales ingenio. potcrât abfolui per diipenfationem: nec abolebantur hoc decreto Pontificum conftitutiones, quat illos abfoluunt, quotics non funt idonci. Quid fe* ceremus in tot hominum calumnijs f infarcicndus erat faucibus aliquis bolus . Quod ad nos attinet, plus eft pratfcriberedocenda,quàm docere:ficut fiCuobis Chri ftus dignior fuit. Pe. Ha ha he,hic igitur rem acu tetfgi ftis, ut Magiftri Noftri Chrifto fint æquales, minorum gentium miftificatores habeantur pro apoftolis. Quid tu ergo clamasf ut qui nunquam addocftoratunt peruenerunr,proteruiant docendof nec pendeat ab au toritate fuperiorumf Pf.Pendeât à Chrifto,pendeant: undeillipependerunt, dequibus dicftum eft;Eterant omnes docibilesàDeo. Ru. Hæcuox'hæreticorum cft;hinc urgent, ut etiam populus fcripturas tracftet, ut impromoti cenfuram dogmatumfibiuendicent. quod nos olfacientes,lelt;ftione quidem non omnium Biblio* rum interdiximus, ne iæuit e in ipfa cloquia Dei uidcrc mur, fed reuera tarnen omnia omnibus èmanibus excu tere cupiuimus, pe, Non'ne fcriptum eft; Verbo meo necp addes, ne® minues f amp;nbsp;parribusfamilias praefcri* ptum eft,Docebis ea filios tuos, amp;nbsp;filias tuas, amp;nbsp;ièruos tuos, ÔC ancillas tuas; ÔC fcn'bes ea infimbrqs ueftimen* torum tuorum,amp;inpoftibus domus tuæfVides quan* tum dodoratum exigat à patrefamiiias f Quam nolit à pauco*

69 ,

paticoramtyrannidc præfocan, quæ l'ubet m poftibus exponiad klt;flionem piærcr cuntmmr'Hæcnon eft ilia ( ut uides ) l'ntra aliquot fcholarum parietes in tenebris dimicans Theologia, fed ilia quæ fapientiâ praeftat par* ixulis(ut dtxi)dc qua fchptum eftiStatc fuper uias, QC ui detc femitas antiquas, Qi. ambulate in eis, Ru.Non'ne fiCilludlcgifti, quod cftapudEfdramf Priera quae {cri' pfîftijin palam ponc,legât digni Qc indigni: nouifsimos autem feptuaginta conferuabis, ut tradas eos iapienti* bus de populo tuo. Inhis enim eft uena intellecius, fapientix fons,5C fcientiæflumcn.amp; ficfeci,inqui't pro* pheta,Itcm:Scribe ergo omnia in libro ifto, quç uidifti, Cap’^** S)(. pone eain loco abfeondito : amp;nbsp;docebis ea iapientes de populo tuo, quorum corda feis capere polTe, 0^ fet' uare iccreta haec.Ite: Hæc ir\ palam facies uerba, 06 haec abfeondes. Pe.Præclarè quidem omnia, utmagiftri no ftri ignorantia fua incubêt fcripturis,ficut putridis ouis, utluxEuangelica tenebris obruatur, ficut Atticorum EleuiiniaJta'ne interpretamini prophetasC Æ«.Ita qui* dem : qui tu^ Pe. Ego fcio populum noftrum feptua* ginta illis annis non abftinuilTe à contagio Ethnicarum ceremoniarum:id quodfatis apparetinrepudiatis uxo ribus alieni ianguinis.Conftat praeterea,in diisipationc populi genealogias foilTe confuiâs Ô6 negledlas, legem «eniiïèin ignorationem,nec conferuatos fuifle ipfos li* bros in captiuitatis folitudincjquanonlicebatconueni re. Igitur ut hacc omnia repararentur, fpiritus euocauit prophetam,ut collapfarefi:itucret,ignorata didaret: quorum quaedam ftatim proponcrentur populo, quae* dam difeuterentur priascum fenioribus,quiantemi* grationem natipoterant adhucmultorum meminiiïè: ut prius conueniret indo(flrina,necdiirenfio parerct offendiculum : deinde doceretur populus. Quid hint colligis M. Nf'nifiquôd ueritas nunquam itaiacuerit obruta,ut non extiterint mal ta fcminaria,quibus extir*

I 3 parentur,,

70

^arcntUfjSUt faltem oppugnarcntûf error és? Altcruiti eft, quod ueradolt;flrina, non hominumauton'tate, fed fpiritu nititur,qui in conuentibus cofiilitur, donee con ftituta fententia,ttur in meffem Domini . Quid enim a* liud eft quod fequiturfS! eni'm inueni ( inqutt) apud tc gratiam,immitte in me fpiritum fanóum,óóftribam o* mnequod in ftculo fadum eft, ab initio quae erant in lege tua fcripta, ut pofiint homines inucnire femitam, ÔC quiuolueiint uiuere,in nouifti'mis uiuant. Vides cur quædam rccondat,unde deperdita iarciatf’quem inuo* cct quo duce legem amiflam quærat r quam nihil fuac temen'tatis interponat aut admifceat,quomodo poftli-minio reftitutam legem non propriæ perfonæ tyrannic de obtrudat populo, fed feniores accerfat teftes, longe aliter quam uos qui plena luce pugnatis aduerfus tri-umphans euangelium,fpiritum Dei repudiatis', popu* lo inuidetis fcientiam,ut foli fapere uideamini. Hie feili cet locum habet illaarxuobis eretftaa Diuo Augufti* no : Qui feiam effe h o c E uangelium ,fi m c non d o cuerit ecclefiadumenta SC faxa loquentur Auguftine citius, fi feire cupis,quam nefeias. Hincfcilicetiequitur, fcriptu ram pendère à patribus, non patres à ftripturis. Vach progenies uiperarum, nunquid Chriftus mortuus eft pro Magiftris N.an uero pro omnibus?* Qiiis ne* gat,quin pro omnibus?' Pc.Ergo amp;nbsp;omnes uocauit» ^GVocauitjfednoneodem gradu. Pf.Eo dem gradue* ut te dtj perdant. 8C fe impendit, no ut iuftificarentur in aliOjfedinipfo.quiduis?' Vt quoquomodotran* iëam,inueniS alios, quibus cum mihi magis conueniat quam tecum, pe, Expetfta.Cum dicitur,Omnis fpiri* tus laudet Dominum,num Magiftrorum N. fpiritu in* telligitjan omniS?* Omnium. Pf.Num tu laudare quenquafoies,quern non nouifti?' lt;i/.Nonfoleo. re. NouiffeigiturDeum oportet, quifitlaudaturus. pu. ka, Tf.Igitur qui falui efîè cogitant, per Chriftû id ag* gre*

7» grcdi’unturƒ /Jw.Dabo etu hoctib/zctiafi poHcm congt; tradicerc,autfaltê diftinguere. Pe.Putasigtt qucnquS tam eile infanS,qm fperct falutem,nifi obcdiat Euange lioChnftijSCuoluntatiDeif' Æ«.Nonr re.Anquifquâ obediet præcepto quod no nouitf ;(«.Non. re.Scire igiturdccct omnemhomine ChriftianS fcnpturas,ut ad eas uitam fuam acconiodetjâ^ obediêdo faluus fiat^

Non aflueui illi gencri interrogandi quo in naflam pclliduntur cti'â acutiffîmi difputatorcs, quu minus fi-bi cauenti'n affentiendo. tolerabo tame in te, quoniam ita folent I'ndocfii difputare.Eft quidê ita ut dicis, debe* rc populum non ignorare quid aganfcd catcnus, ut ta* men omnia refera tad iudiciumôC cenfùram (âcerdo* tu,illi ad Docflorcs M.N. NccnccefTc eft uftp adco an* xie Sc accurate à plebe ueftigari omnia : fuffîcit genera-lia fcirc,quód fit Deus, quod obtêperandû fit magiftra tibusEcclefiç tanquamipfi Deo,qui femper excubent proiwbditiSjquicp alïiduc cum Deo colloquâtunquôd îàccrdotibtis oporteat dare décimas : quod cotraLuan gclium fit,quenquâ efte làturû quandiu efuriantfratrcs mcndicantcstquod faccrdotS odum fit fuftcntandû,uit illis uacet precibus SC indulgentes farcire quodpopu** lus delinquit. Caetera myftcrianon pertinent ad Lai* cos, à quibus etiamueteres ethniciprohibueruntuul* gus. Gf. Id enim expedicbat, ne innotefcerent præ* igiae faccrdotum. /(//.Populo fuffîcit bene agere : in quo fi delinquatur, confefliofit adpresbyterum,qult; expier : multa etiam peccata abluuntur aqua luftra*quot; ri in quotidianis ûicritidjs, ?f. Soletis'ne SC uos con fecrare, aclàcrificare!?’ Summis feftis, cùmproce*' res ÔC primates conucniunt : alias nonuacat. m Et-tu ergod Ru, Et ego,quidnif Pe, uideris igitur mi* ■ hi ad facerdotium,quod tantoperc commendas, ac*' ceftille ut Judas ad apoftolatuin noftrum , 8^ Simongt;. magusadEuangelium,. RuAi({,Q},nÜcd Pet.Nonnc dicû-

dicitis prædpuam fubUantiam miflæ eflcfnhisquincç uerbistHoc eft em'm corpus meumC Æw.Scquar te rur^» lus interrogantem,ctfi inuitus.Dîcïmus. pe. Quid dici tisf ^«.Âirentiortibiquæuis,quidexigisampliusî'

Pe. ljic,ut ctiam ex te audiam quae ex aitjs narrata au diuû Ku. Hoceft enimcolpusmcumîquid nunc/ Pe, \idz3^ qui ne præcijpuum quidem uerbum fonare pof-fisfQuid igiturc' quam ludificafti làcrificiu,in quo nun* quam eofecraftifo facerdotc. /î/lt;.Ne ride ô bone,non* dum habes quod uolebas : facerdotem non lingua fa* cit, led ordo, Imbecillitas mea fuit, ut caninam literam nunquampotuen'mfonare. Ge. Atillatotiesingredi* tur nomen tuum, ut ex tribus canibus autuno Cerbero e uideri pofsisconflatus, curnon enixuses,uttam fua-uem parentum tuorum fonum reddercsj' Ornari res ipû negat,côtenta do cerf: mes femper bona adfuit, Pe. At in Leuitico à facris mimïlerqs arcebaf,qui ullius membriuitiuhaberet:amp; epifeopus, ut audio, cogit ini* tiandos iurarc,fe intçgros ÔC fànos cfîe.alioqui fi uno di gito breuior fit manus,aut uno arti culo digitus,difpen-latione farcitur menfura.Tu puto faite à pontifice rede* miftilinguae detriments,utcùmneccôfecrare pofTes, nec concionarijtamê in utrunqp recipereris ordinê;* Rjt, Penfaui banc exiguam labeculam multis alqs praeclaris dotibus. Pe, Atqui hæc una labecula diftinguit canes ab hominibus. quid eft homo, fi non loquaturf Ru, Animal rationale. Pe. Vnde feiemus, fi nufquâ Ce pro-^ dite ;^.Depotehtiaintclligunturuerba,nô deadu.

re.Quam fomnias potentiam femper itritam,amp; quae non alia caufà non confequitur adum, nifi quôd no fit idonear'Paulus frater meus dona diftingijit: cur no tuo contentus, abftinuiftiab aliéna meffe;' Certè quidquid eras,nec facerdos,ncc dodor effe poteras, qui etiam ca nés non ne^as te facundiorcs. Cities nihil aliud fonant» Pf.Tunehoc quidem:fine quo cumnonper* agatur

?

agatur my (lcnu,debcbas à faccrdotio abfti'nuifTe Ru. Ad opcrandum ûcnXaut concionandum,ipfc quidem non admodum cxpcditus fui; quibus tarnen ego artem præmonftrauijhi foeliciïsimc lunt in utroque ueriati généré, uiti pet uniuerfam Europam difertiftimi ÔC pijfa-mi, qui Ä^ipfibodiemcmaioracudunt, ói^principibus ftint multo gratifsimi. Audies breui, quem apparatum inftruant aduerftis hgreticos tyrones mei: dices nullum unquam Demetrium fuilTeinfabricandis omne genus armis amp;nbsp;machinis tam ingeniofum.Rifum moucrint illa uetufta, baliftæ, catapulta;, arietes, uineæ, plutei, fiCnoftro tempore bombardât: hic to ta panoplia prodit, tcrribilior non modo ad euertendos funditus hac-rcticos y uerumctiam uniuerfum genus humanum, ß ucllet, quam olim Pandôræ pixis. ,Pe. Ergo tumihi inßar cotis uideris, quae cum cultros acuit, ipfamaneC obtufiisima. R«.Itauidetur,flCmultidiccrefolcnt» re. Salue filex duriisima, quae tarn multos cxacuifti, quam multos accedit fcintilla ex te cxcufla. Salue lapis iandlif fime.fi nunc hie lupiter regnaret,qucmiurauerunt olim lapidem, quantopcre fibi metucret, ne ab hofte tot ty* rocintjs inftrudo detjeeretur coelo,utipfe diciturde-» ieciffe patrem iuum, Ru. Videris mihi in ccclo Ethni-eus fadlus. Pe, Quid mirum, cum 8d tu ex tot mira-culis infih'ccm definas. quid fi te hie defodiamus pro , termino, ut feiant pofthac pofteri tui, quoufque fint progrefluri in ccelumf Ru. Velim quiduis efle, Ci non effent me aliquando permerdaturi Lutheranorum canes» re. Abluent te amp;i. detergent illæfacræ uirgines, quae tuumaltare, tuum limen, tuum puluinumfolent eonfpergere floribus quibus tu» Rjf. Tacc : ego nec muh'erem, nec uirginem unquam attigi: Si iamdudum lt;lixi,quæfolitusfim aduerfus eiufmodi incendia dare

■’ altjs remedia. rc.Nec ofculum igitur pacis dedifti tarn fuauibus Si rofeis labellisf Ru, Nxuiquam attigi dico«

K fr/

te. Ne peiera. nam funt qui te aliquaïido obttetrids lo* ■ CO fuifle dixerunt, Ru.Kdco nihil tutum eft ab obtre* ■■ Clatorum linguis r'ut quæ ego nunquam ad cuiufquam aures emânalie iperaui,ea ad portas cœli audiamf Heu memiicrum,hocmaculat totius miliiuitac puritatem, ' Sed quis hoc furcifer hue attulit f èC quomodo geftum

dixit^ pe. Die tu, ego aufcultabo, num conucniat in* ter uos» pu. Eramus in cymba paucifsimi ucflorcs, cum una muliercula,quæ mihi (ut fedebat)adhuc uirgo uidebatur.ea, Quum aliquandiu in naui ( uffit re clino capite dormitalTet, fubitô experreefîa : Viri, inquit, ac-« currite, porrigite manus, (ubmittite humeros, hæc ho* ra mihi extrema eft, accurrebant altj, quibus uidebatur nouum nonefte, ego me condebam, quum quidam: Aut, inquit,tu quoçg uaceaexurge, aut ego tepraecipi* tem dabo. quid facerem f parui metu. mulier porrigit manum, genu :Hanc ( inquit) etiamfi ego reluder, ftringe,illud (genu fignificans )modo diftine, modo molliter fuceuflando remitte, ipero breuem hune fore paroxifmum. Ego adhuc nihil intelligebam. nam foctj, cùm illam reipiciebant,miferabâtur:cùmme,ridcbanr, ' Nec fallebat eos ipforû expeôatio, qui non ignorabaf, forent amp;nbsp;ego non m inus quàm foemina confternarer» Paululum igitur ira faciêtibu», ecce auditus uagitus eft (ut fit uerbo uenia) nefeio quo loco. Qiiid quæris am* pliusCiacuit infans,exceperunt foctj:illa(ut crat ægerri* ma)inuoluit peplis, donee ad proximas uillas expone* remur. Dij talem terris auertite peftemzego inde prodi* reinfantulos putaflemf Pc.Vnde tuf'non legifti,Vnde flumina excunr,illucrcucrtunturc' pu. Mater meamihi perfuaferat, apud nos è proximis arundinetis darimu* lieribus.Sed eftè aliter ego magno malomeæ confcien* tix poftca fenfi, qui ab eo die nunquâ earui nefeio quo Eruritu, nec æquis oculis afpexifamulas meas, Ff. At . Albertus Magnus dicitur hoc aliquâdoex profeiTo

fccifTe. ^z/.Qin’d fióh audcnt moftadnVqm* etiitii inuif gine matre peccatuni originale inuenerunt. re. Quoc admouiftismanusoperif ^.Tres. re. Numero profe lt;fio boni ominis. fie tres magi fâlutarût Mariam puerpe ram, Hoftibus meis iftud omen pofthac. ego folus emuncfîus fum omni pecunia : nee potui redimere, ubi nauim appuliiïcmus uillac, quinfierem comparer homj nisquem nunquam uidi. Pertrahebantmeindiuerfo* riumpaluftres mulierculæ bibacilsimæ,uocatusfâcri* ficus æquè fobrius. nam ad fbeiorum nomê intremifeo: quos nautas fuiiïe puto,amp; fortalTe machtnatores togt; tius fpeifîaeuli. adeonofcitabantmulierculam, caupo* nam, facrifîcû, fîCreliquû uulgus. Nam omnes certatim pafeebâtur tanti compatris largitate, fuffundentibus fri gidam ubitçillis obftctricandi coUcgis,uteosdijper* lt;lant.nunquânudior,necfordidior redij domû. Qiiærc aliudmam taedetiftanarrare. Pc.Hocillud eft,utaudio, arduûfacinus,quod(ut diccbas) reliquis omnibus adie cifti loco coloplionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mones,ut hadlenus io

les, nihil minus, nunc demum redeo cû memoria in gra tiam, Audies nuc,audies, in quo iacet ultimae meç uires confumptæ. Vtinâ per lachrymas liceat eloqui. Audifti tumultû Anabaptifticû,olim exortû Amfterodami, ur* be maritima Hollandiaef Pr Audiui, amp;nbsp;dolui. Mérite, hoc mais poftea nunquâ earn urbê deferuit: (pej Sic te audio dicerc.) /(«. quin primores quofcp habuc rit fautores,ôlt;: inter eos qui primo loco rempub.admini ftrabât, nominibus parco. Gf.Quid hic parcis.^ubi fine te omnia fciunt.Bruxellç pepercifie poteras,quû Prçto rê,Ô£: cû eo optimos quofi^ dàm deferres mêdacio, homo ftupidiisimus, qui ante caufam te obtulifti chorag« tam infamis tragœdiç. ^/*.Q.uod feci,feci pro zelo.quid ad ter* Gf. Quod fuccefsit,fucccfsitiufto iudicio,amp; Régis peri{3icacirate.hoc ad te,6c ad fratres tuos:fed no-râ-to gaudio, quâto Angelû circûueiuftis. j^w.Nemo nega

K a bit.

*7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■

bit^indfguiflè cam urbcm rcmedio ucl duriffimo. Nemo ratebKur,nificam urbê elTc incorruptiffimam, qui non habcat ueftru ingenium. Ru.Tu ergo falfum argues C quod duac ægræ mulicre» fac^x Euchartftiac atteftatione extremo temporis, articulo, cum moritu* ræ uiderentur» (Gen. Verè uiderentur,quac nunquam aegrotarunt) ÆA.teflamento reliquerflt ubi efîc côpcr* itumc'quod duo feptemuiri iubfcripferuntr’notarius pu blïcus ratum fecic Primarius Conful fieri iuffîtî' O». Quaere ex Senatoribus Hollandiac, quàm ucrajftafue-rinuimô ex ipfis fabula: adloribus, Coniulc, notario Si inulterculis adhuc uiuis:quos qua artetuus illc-confoej* deratus Florentins Edamuamp;primarius Emporijfpaftor, pronuferitin fcenamjh Hollandia nemo ignorât. Tu certèmagno literarum fafee nomina (fîdfis placet) A-nabaptiftarum AmftcrdamenfiunTdctulifti Bruxcllar, primoqj pofuifti loco Prxtorem. .^/;.ItaPaftor ad me pcrfcripferat. Gen, Quis iubferipferat, praeter unum confulem C cumcp nimis anxium religfonis, fedudum ab animae fua: cuftodc.Scduos ipcrabatis,ut prima quoqj iudicio trahcrentur uincîi, quos oderatis : prac* cipue ucro praetor, in hoc tu currebas, Si tanquam ad metam coronanduscæcus ruebas in obuios quofque, non perfpicienscauiac cataftrophen. Pe.Quid audios non eft euulia tanta trabs in oculis ueftris;* Ru, Non video quid dicas. Gf.Non indent Cilices: fed an fit op prefius ille aduerfart) agminis dux antefignanus, Praegt; tordioc eft quod quærit. Æ«.Heu miferos,quotquot illàm tclamorfi Cunt.homo nimis callidus eft,6i Pa-latinis amicitijsfultus adhuc fcextricauit: noftrosuc-ro inuoluit, quos etiamnum detinent carcercs dC pedo res, fortalCe perituros. Ncc enim peffimo caret omine, quod cum Confiil honeftis literis accitus iubcrctur per mitrere fe cuftodiae, pallor interim publice è templo extradus fit:llatimra innauiculam à lidoribus con-ditus,,

Tf ditus,nùhquam permfiTus fit domi ualcdicerc fuis. Ce* cidit corona capitis noftri. Gen, Abfolue : uae nobis, quia peccauimus. Æ«.Ita mitius agitar cS hominc pro* Çhano ô^mercatore,quàm cumlicentiato Sacrofancf^ 'hcologiacjlnquifitore haereticat prauitatis uigilantifli tnOjPaftorc tanti populi. (Gr. Latronc tam ftndi oui lis. ) ./^.Cum uiro inquam tantac fàncflimoniæ : qucm Edamo ciuitatc cuocatôjarccm inarccHolIandiat col* locaucramuSjCxploratorcm omnium quae agerentur» nam magiftratum habebatutcuncß addiâum fibi. Gt» Mire iandumuirum,qui Edamiin patriafua docens populum^per te cofilium dedit Cæfari,ut haeretici pro* miila fccuritate, in duas maritimas Hollandiae ciuitates admiffijuna no de inopinantes exurcrentur. mox Am* fterdami auguftiorem confecutus cathedram,hanc ex* orfus eft non corum quos fibi deftinaucrat, fed fiiac ui-tae telam:quam illi non Atropos aliqua incideqied car* nificis gladius, qucm ipfc acuebat non modo ciuibu» quibui^ optimisjièdà mcrcaton'bus, quotquot illuc ex Hïipania, Anglia, Germania, Polonia, Ruffia amp;nbsp;Li* uonia, ad ncgotiationcs conuenire folfti funt. Ft, Sic cratfuturus unus paftor,SC unum ouile». Gt, Id ipfè di. ccrctjfi intelligcret. Et quidem uulturibus coruis, non Chrifto,cuius negotium non agitur» Ru, At at at, /’(’.Quid collidis dentes,. jç^.Scioubimccalceusurat: nec pofiiim c5coquerc,quod nunquam potuit epiico* po Traiedenfi pcrfuadcri,ut pro iuoiureilium in com pctenti foro,amp; iudief eximerct. Saltern fi-igide mifit duos ccclefiaftici ordinisncfcioquales homines,qui an dituro nefariam capitis poftulàtionê afliftcrent, ne qua uis fierct ( fi dijs placet) hominf, quern feiebat tam ini* quo loco conflidurum.Ita de ducentis triginta capita* lis cauiàe criminibusaccuiatus, cum non haberet quod lt;nbsp;cxtemporcrefponderet cxercitatiifimis quæfitoribus mifer homo,in;carceremmulto?fccdiorem dedudus

K 5

_______ rt _________ éfl,habendus Soft ut tam ueneraftdum ufnim dlt;cct,fedl ut qui dc furto aut latrocinio accufetur. Gt. talio* nem po£citur:luct,quod luiffènt tot Anabaptiftæ, quo* rum fc accufatorem fcripto cxhibuerat : ita in curia ob* trudens li'teras fuas,acfiledis null» fîipcrfuturæ'fuif’ Cent reliquiae : quemadmodum fi fenatores pueri fuiP fent, quiexefis nuclei's non fuiHent foUicitide putami* nibus. Athaec putaminamiferum accufatorem perdi* derunt. Ru. Garrias tu quicquid uelis, nihil ad me: ego horrefco referens,ncclachrymisabftinco.nemo ab illo irridendo abftinuit, appiauium eft ab omnibus , tanto tant! uiri pcrtculo, rccuiarunt aduocati pro eo fuicipere cauiàm» Pen Peftimum profeefto cadauer, quod alpernanturuultures. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patronos illos Tra*

letftenfes puduit uel hifeere femel. Pet.Hic Eboracen* fem oportuiffet ßeri fupplicem : impctraftet fortafle aliquid à iudicibus, qui nihil non obtinuit ab Angelo. Ge». Non crant iurdaftri. Ruard, Nihil eginet, adeo exulceratierantipetftatorum animi.Qtjinôï^ ru* fticus quidam ( ne.ad extrema ludibria quicquam de*, effet) uclut epinicion canens,SC triumphum celebrans, quum ad enumcrationem criminum diligentifsimè au* feukaflet: Si tu ( inquit )uir bone hanc pilam rite re* pelles, profetfto indigebis reticulo meliorequàm ha* eftenus uidit Hollandia.Qyis talia fando temperet à la* chrymis f Tam nunc parum tribuitur iuri Canonico, ita inuadunt noftram iurifdicftionem homines poli* tici Si lurifconfulti, qui nunc nihil aliud agunt, quam ut expleant fe odqs Inquifitionis noftrac in miferrimum hominem : ita noftra pomeria diripiuntur à propha* nis. Fecillent hoc olim Barbaroftàe i Henrici i Con* radi i Conradini f Si Longobardir fcccrunt, fed quant impunè, déplorant iliorum pofteri. Qiiàm uerè diduin m emini,

Nsnminor efi uirtuhqtMUt quarersy^Aïtututri.

Gt,

79

1 Ce,Foras Cares,nonampliusanthi'ftcria»Igitur cq^ gttare debes ô bonc, quàm æquo loco fteterint, quos ‘ tutor annis tam multos macflaftitutfitudexfe ad co* gnidonem caufæ obtuliflètjaut aduocatus addiÆo* • nem,ftanm fuiflet apud uos eidem caufæ obnoxius» Tunenemo aufus fuit fufcipercpatrocinium, nunc nemo uoluit : non ne par pari rclatum eft t* Aliud gt;nbsp;eft in humano lapiu, aliud cum hæretici pcrfîftunt in pertinacia. quibus ncc leges,nec æquitas iudicis, nec aduocatus, ncc ulla fort forma, nec priuilegiafubueni-rc debent: imô quifquis contra pias confuetudines, ôi ordinationem Ecclefiæ, noua aflerit dogmata extra confuetudinem legum ordinem puniendus eft, uc pic continetur in Inquifîtione Hifpanica,amp; examine ' Îàncîlilsimo. Nec entra necefTe eft omnia de ipfo liquide conftare,autteftibus confirmari alt;ftionem:faffîcit • hæreticæ prauitatis Inquifitores, neenon omnes qui quot;nbsp;Inquißtionem promouent, quifquis demum eft eorum, dubitare de alicirius fide:Si ftrma unnis iacerdotis præ-lumptio eftloco multorum teftium^Omittant curio-‘ fitatem fuam politici indicés: imitentur obedientiam PilatijCuifatis fuit ad Chriftum condemnandum au-diffe: Nos legem habemus, amp;fecûdum legem noftrant morietur: non quæfîuit quæ lex eflet,nec poftulauit cxatftiorem cxplicationê.Nos canoncs habemus, quibus ad rcligiofarum perfonarum lapfus conniuenduna dccernimuSjinLaicos feuere uindicamùs, Ge».Egrc-siè mutuum muli fricatis. Pe.Sià iudicibus exigitis, ut Ptlatum imitentur:igitur amp;uos clamate,Sanguis eorum fuper nos,amp;fupermeretricûfiliosnoftros. nbsp;nbsp;nbsp;Ca

rolus Cæiâr legem tuht,ut hæreticus fit,quifquis hæreti cum défendit. Pc Carolus nihilminus uoluit,quàm ue ftrç confultû tyrânidi:fcd uoluit occurfum feditionibus

• Z)(. tumultibus, uoluit pœnâ exigi à contagiofà pertina-maieftate uos egregie eftiaj

So

«ftis abulî/anguinarij hypocntæ, fed pulchrè pcnfar ûc üobis legcm ueftram Aduocatt. Cogttarunt cnim SC ipfijproditorem fieri, quifquis proditorem defendcret: amp;nbsp;calumniatoretn, quifquis calumniator ê: amp;nbsp;falfârium, . quifquis falßrium:amp; homicidam atque la tr on cm, quifquis tales.uides quàm acute cauerint fibt Sed uobis lu* dus eft f principum auribus ofFundere mendacia, inno* centibus creare calumnias,bonos gubcrnatorcs ciuita* turn obîjcere fupplictjs:amp;,quo id fieret probabilius, pauperes mulierculas pecunia promiflîscp corrumpe* rc, ut fimulato morbo ôi. iurata facrofanëla Euchariftia ( quacfada atteftatione ftatim porrigebatur ) dicerent îibi conftare,practorem Sii. primarios ciuitatis efle Ana* baptifias » Scilicet iamiam expiraturis habenda fides

• crat, ut cygnaeæ cantioni nihâ fubeft mendacq. Hic eft ufus Euchahftiæ, cûm uolunt Inquifitores:in hoc mor* tuus eft Chriftus, quoties commoda fua propugnant eolumnæEcclcfiae : ut unius nebulonis ftomacho fatif* ' fiat,Anabaptiftx(unt ÔC Sacramentartj, innocentifsinu quicp : quia non damnant, non deferunt, non malcdi-cunqnon obtredant, non excitant turbas in urbe quac ex totius orbis nationibus conflatur. Quis talia fando, ne dicamfaciendo,nonputet coelum pluiturum (ulphu rcamp;pice,utolim, cùmnontantûpeccafïent Sodoma 6^ Gomorrhaî' K«.Tacc blatero,aut die ut audiâ: quid me interrumpisc' Quanquâ conijcio quid tam fubmiflâ uoce ab initio uflt;j intermurmuraueris:SCnûc demû ui* deo quid fadurus me fis fecutus. Demus mefTe aliquid • erroris (quod fateri proh dolor cogimur : quando pro* ' bationes défunt, amp;nbsp;Rex cotra noftram expedationcm aduerfarios noftros tanquâ infbntes in cauamp; præterijt: quos oportuiflet nobis non proditis, ftatim in uincula coiedos à carnifice interrogari ) quod tandê tam atrox ' peccatum eft , ut ob id caufem dicat tam ignominiofc wfandifsimus, QC adhoefadnusbono zclo inflamma . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tusf

»I

tusf* Chriftus paffus eflfeintcrfici, ut conft/tuetcthané religionem : an abfurdum eft aliquot prophana capita * hoftiarum loco coniccrata, huic facrificio dcuoucre, ut defendaturtamauitum inftitutum aducrfushçrcticosî' Nam qui infliguntmortem,fempcrzelo excuiântur à peccatozqui uerô fubeunt pœnam,fi iunt immeriti,ipià patientia cuiufuis boni operis pondus obtinct,ut corn* mendentur Deo:iînmeruerût, ßChocipfum funt quod fuipicio eflc praciumit, quis uituperet i medio tolli tam noccntes,amp; modicum fermentum pcrdi ut confer uegt; tur totamaflaf Gen. Verè mafia, quacabhincmultis fc-culis ad nihil utilis fuit, nifi ut uos ex ca ad côtumeliam omnium bonarum rerum faturi eiTctis, qua uos inebria remini, pinguefceretis, ÔC lafciuiretis. Scilicet ad hoc mundus creatus eft, ut uobis præftct ocium,non opifî* ci glon'am : ad hoc prodita religio, ut uobis cftet quae* ftuofa, non populo falutaris. Qui contradicunt, mort-antur : aut qui non ferre putantur ucftras fuipicioncs è ftultitia, inicitia, inuidia, auaritia,aut fàltem morofita-te natas,dicant apud uos propitios indicés caufam. O' religionis aflertoreSjô Apoftolorum fuccefrores,Chri* fti propugnatorcs. Æ//.Iniànio,nifiiftctaceat. Gett, ïmoiniânifti,antequamiftcloqueretur.pcrge de mafia: nam uidcris bolum in faucibus habere. K«.Hoc uole* bam adijcere: non magni referre,nocentes an innocentes pereant, qui iftiufmodi iupplicia fubeunt,modo po* pulus terreatur excmplo. quôd optime praeftant homines eruditione, opibus,aut magiftratu nobilitaté ue ce-kbres.quod Amfterodami in primis quçrebatur.Quin fi nunc ca pietas effet in hominibus, quç in Curtio amp;nbsp;fi-milibus, offerrêt fe magni uiri ad publica exempla clam innocentes,fed publice fatentes hærefeos crimen,ut cae teri abftinerent. Gfw.Habcs tandem omnia Petre.hæc cft confcicntiaTheologorum,ha:cpietas,hæc confilia:

L Omni»

omnia ardeafït, modo ipforum culina nidcat ku. Le* rum, ÔC tandem tibi dico, race: race inquam in nomine diaboli. Ge. Spin turn fuum fentin R.u. Tace. Ff. Tacet.tuperge pater. Um. Quid pergam f'no fufficiunt ifta, ut intromittar;' Hie finis fuit, hoc extremum certa* men : ubiqj uidfor, hie fuccubut. Nam cum difsimula-ret epifeopus, nec rex fe interpellari fincret, quern prae-cccupauerant aduerfarq, autfaltemfimulatiamici,in* dignatione correptus fubito cocidi: nec plura locutus, ad te ueni. Ilie flat pullatus amp;nbsp;fordidatus reus, non ante indices, fed ut agnus interlupos: de quo nihil diuinOy quam certa perniciem.Vtinamlicuiffet hancuiôoriam adijeereinfinitis triumphis mets : fed ferns omnia lupi* ter Argos tranftulit, fummis^ negatum ftare din. re. Pei^e. Rh. Abfolui: dixihaec poftrema, nec habeo nec porfum plura,adeo defatigauit me interpellando fife pofticus nebnlo : cuius ego uix decimum quodqp uer* bum intcllexj,nifi quod te ualdc dclecffatum nidi. Aperi nunc oftium. Pe, Non licet:3periant tibi, quibus ma* gis placebunt quæ hic recitafti. Æzlt;.In hoc latffatus fum toto die,ut exeludarC re. Audiui omnia, nt fimica in* eflet pietatis,cgterorum tibi gratiam faccrcmmunc abi» Ru. infeelix caluicium,quam momentaneaerit ifta tibi procacia. Tn quidê mordicus claude : ego faxo uideas breui,qui non modo apen'at,fed uel refringat.- Pe. Ad lulium Secundum ibis (ut audio ) ha ha he, uade bonis auibus. Rh. Eamus, iungamur caftris lufijn'ftc mox ex* perietur, qualemathletam excluferit. Atque eccefcri*-mur per opaca uiarum. Ge. Ipfe in acte ftabisc'an afpi* ft es tibi erit carnifex,ut foletc' Rtt. Furor arma miniftra* bit,falutemus modoIulium.Sedquidiftarfibi nolunt exortæ tenebræf^unde noxf'quis ifte clamor.^ qui ftrepi tus.^qui fletusf'qui eiulatus.^ an Iulius iam agmina collo lt;atf an in tenebris dimicatf' forte edidit alt qua ftragem,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur

cur hic confumit uctcranos f' cur no oppugnat coelum^ dum adfuntfocqVfigat caftra,tann'am aderïtfiipplemen tum. Cfr^.R.urururu,ruarararrrr.ruarr,ruart. Gf.Ccr* berus lam infremuit faucibus : opinor ÔC ipfè excluder, adeo rabit, dC h'nguam rotat. lam definit latratu : audio uocem canentium, ói. uelut congiatulatione excipien-tmm aliquem.bone deus,an admittitur r'Äufcultabo»

CHOliJ'S

Qtài notM tideß Ltrnxe neposC Qutm ter trifom uocefitlutoi Remoue aEiutum pxter umbrtrum T enebrofa nigro foUe repagUy Venit è BathtnogrAminetttnruSt Mutone tArenSifed in auriculis Tam hirfntAgerens crinibus Antritt Qi^AntHmvÆrcAilMpecoreinmtdio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' J

Dederit nemo paüor afiUum^ Duroinßrniturifubijt^pedes

EÜAm duroiyUngnU cornu: Soins ftenm reüore CArens PenetrAreqneAt^nihilojfenfuSt Médiat nigrifulfnrisArcesi Praferte tAmen per opacafAteSt Vos Htrginei à uertice nultasi C«terAtetri,ßyg^^CAnes, EatAdmoUesßAbitlileffoSt I Vbipafinntur Diomedis equi, Sedethocftpto,quicquiddomuit SxHA Heïcnlei cIaha laboris, EosinmedßMArAthonisAgrii OmniAHAßAnStLernaAnoui

VœcttndAnimis uerticis hydrot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

SolosqpAHenstignisDAnAi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Veßa (Alor es, Sus MxnAlius^

Vbi nndtdcrant asira,Holucr(f, SinjMd^MmineritintMrigero Vertid Jinfiis^hominumii,«liqu9 MtnidmibouitgAudtdtore, Habet heet etiamper loca fedet BuQrit')honosper qtum datus eß Jn templa devm hoßite «tß, Difcite caUum in pafeua taurumt

Sp^rgitegramen mollefirorest Impiété eaui tormina uentritt tarcite gulam, rabidam^ fame^W Bilepatentenhferttlascarpati 'Mok littorexfloribus alni Turgeat, autfi de ^pariffb IdafcitMr hictquodnemtreuulfit! Properate Strjgei^ nos^ b Lamia» Aperitenigranbera la^et Prabetefinunupatrio uitulut Caudeat hanSlihfic fic folituSt Siptem decies bibit baud aliud Fortiterannos. nbsp;SEMICHOl^rS

Hormiat hint placidumßcM permittere fomnwn Jpfefolet noSïris hoaibtu,at^ fuis.

BLIP'S SEMtCHO^KS^ Moxipfepater deus umbrarumt

Prodeat inter proceresregnii Rapiatq, fuum in teiJa triumphum^

Cerb, Ru ru ru ar arr arrr, ruart ruart ruuarrrtf. Ge. Qiu'daudiui cceleftis paterf'quidhicfifto pedemr’quur nonfugio ocyus.EüroCnonlibetpofthactatn temere excurrcrc. Vtinamfcïrentmortales,quid acflum fit. fed ftifpicantur,quifècum premunt altumfilentium.Ego panegyrkunt hominis recepti in locum fuum audiin'» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utinam t

’5

Utfnam fit qu/ cpitaphium fcribat:miht no libct Qyanî repente amifî f qui's ilium à me diuulfitfan uolauitî* nonuidebatur pofle, quouis afino tardior.Anaquila fuftulit, ut Ganymcdem lupiter c* profedô patent ôi iftac fores occulta quadam ui,ut admittant qui hue per* tinent. Iuliusnufquam caftrapofuit,neefuitifte eiula* tus à ftrage:aliud fuipicor, Rcftat, ut folus recol* ligam ueftigia. utinam o ccurrat aliquis in itinere,cui ifta narremme homi* nés ignorentjOuae expedit omnes icire,

FINIS»