Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

TheologU

Octavo n”. 418,

DEFENSIO

CONIVGII SACERDOTVM pia amp;nbsp;erudita, mi ff a ad Regem Angliae, colleâa à Philippo Melan# thoue»

A AE SnOTA.

REFVTATIO ABVSVVM COE# næ Domini,

ERVDITA et VTILIS DISPV« tatio de poteftate Pon^ lificia.

QVERELA ANIHARVH ad Deuttttdc Tyrannis ^ui interficùint pios propter Euangelij pro» frßionem.

O Pdter alnte Deus, terra:^; poli^-, creator » SfiAmanum cuhts machina uafln tremit. Omnia qui cernis, ueriq^ es amator er teqtà, Fallere quem non e/iulliusarte doli, Vnicus innocuis,ß iufîus es arbiter,umbris. Solus er infontis fanguinis ultor ades gt;

Situapacificicruor intemeraïus Abeli Vocefatigauit fydera clara poli, Ecquid adhuc iußAm lentus nonfurgis in iram lt;nbsp;Et potes hac contra te fera telapati f

Eccerebellantes audaâer utomne Tyrannî Susq; tuo Chrißofaeq; piumq; negant.

Re/f}.cis infontes animas,friflemqicruoretn ? ïHispro uerboquemdamus ecce tuo.

Refficis,er patulis gensitus h os auribus hauris, QUOS tibi femineccs reddimus orepio.

Vtqj truces raro trifÜ ßne caide Tyranni Et ficcd ad flygias morte firuntur aquas, Sic quoq; nunc méritas pendet cum fanguiiie poenof Quos iuMt iniufh tingere ctede manus.

DE CONIV

G1 O SACERDOTVM Phil. Mcl.

VICI Principes ni jri p.qlam fatenî» il rur defendi cœli j'j batû necreligio?' ,j ne, HCC fuperfti«» J tioncaliqua,fed '! tantû quia coma i* dioccft ad poten tiani amp;nbsp;fplendorem facerdotum reti» nendum. Satis enim confiât, conceffo coniugio,oportere ôinumerû Sipom. pamdiminuijUtGrçcotumfacerdotes U ec ta tas O P es, n ec im p cria ad ep ti fu n r. : Turba etiam tanta in fingulisEcclefqs, præterquani ubi fcholæ étant,non fuit, Noluntautem Epifcopi ôdalqambi* tiofi facerdotes, aliquid de dignitate, autdcfplendore dctrahi. Accedithuc, quod RegumôdPrincipu aulæfuntor natiores amp;nbsp;frequentiores fateliitio Epi fcopotiiin ôi Canonicorum, qui comi

A ij tantue

DE CONIVGI O

tantur aulas fine Regum fumptu.Et hie cœtusmagno ufui eft Regibus.Hinc fu* munrurliidicum decuriç, hinc deligun tue homines expediti ad Legationcs, ad muka amp;nbsp;uaria Regum négocia. De* inde Reges etiam adfeâibus nobihta* tis feruiunt,quæ eft inimiciffima coniu gio facerdotu,propterea quod ipfinuc paffïmopulentiscolicgijs fruuntur-Et multæfamiltæd(gnitateamp; opibus au* gentur in hoeftatu Ecclefiafticotfl pro* cerum.Amitteret autem nobilitas ple* tafcj harum commoditatum, ut facile poteftiudicari.fi conccderettir coniu* gium facerdotibus , quod cogeret ali* quiddeluxuôî de fplendore diminut. Ideo coelibatöambition Canonici, No bilitas,amp; Reges ipfi,ranto côfenfa,tan* tis ftodijsdefcndunt.Eft etiam multiru diniCanonieorum grata licentia uul* go impunefcortandi. Propter has eau* fas hæret in Ecclefia ingens turpitudo, quæ dedecorattotum nomen Chriftia num. Boni agnofcuntquantu fit onus coelibatus, amp;tolli cuperent,amp;hi font pauciftinii;Rdiquainfinita multirudo

quant

s A C E R D o T V M. f quàmînquinateoiuit r Quamnepha* ria flagitia cernunrur Romæ amp;nbsp;alibir Qualis eft fpecies collcgiorü,in quibus funr magna agmina fcottorum amp;nbsp;adul terarum c Haec rident Epicurei Pontifi* ccsacPrincipcSjamp;nosputanteffeagrc ftesacftolidos,qui has deliciasarbitra tnur rcprchendendas cfle.Siiudicaréc eflc Deü,8i uere irafci Iibidinibus,eas^ pünire,facilius perfuaderi poffentync inioftas ôityrannicas leges abolercnr, quæfuntfontestantorumfcelerum.qui bus Ecclefia polluitur. Sed dolendum cftadeo prophanas mentes cffemulto tum,ntlibidines rideant, deindedefen dantlegemde cœlibatu propteropes, amp;;tamen falfo prçtexantteligionem et nomen Dei. Hanccontumeliam nomi nis fui profeâo Deus punier, ut dicit: Non erit impunitus, qui nomine Dei abufusfuerit.

Hæc præfariuoluiîquid enimopus eftincaufa perfpicna difputatione ulla# Omnes enim honefti amp;nbsp;mediocritet peritidoârinæChriflianæ Si hiftoria* lt;uni,norunt hanc Pontificiam legem

A ix] decoEM»

g DE CONIVGIO

decœlibatn pognarecaffiiote naturafi amp;: diuinOjSi ueteris Ecclefiçconfuetudi ne,Et paulanm plus acceflit tyrannidts. Circa tempora Gregorij qui ducebant uxores in Latina Ecclefia,tantum à mi* nifterijsremouebantur : Poftea cxaccr batalege,prorfusademptum eft coniu gium facerdotibus : Nunc intetficiun* turquiducuntuxoreSjCum in Ecclefia* ftica gubernatione in ptimis lenitas ad hibendafit.

Etfiautemhçc caufa adeo pcrfpîcua cft,ut non habeatopus longa difputa* cione,tamen colligam tcftimonia iuris diüini.quæ docent,facerdotibus non prohibendum cflc coniugium,eam^ prohibitioné impiamàc iniuftam efle, âdreflefacerepios faccrdotes,qui du* cuntuxores, ac pertinete ad officium Principum,abolere prohibitioncm il* laminiuftam S^tyrannicam.

Vocamusaût coniugiû,légitima Si perpétua coniundionéuniusuiri Si uni ustantûfoeminçdiuinitus inftitutâ nerationis caufa,etordinatâad uitâdas libidines prohibitas, iuxia diâû illud :

Etunc

s A C E R D o T V A!. nbsp;nbsp;7

Erontduoin carneuna.uidelicer,utin ca iiocacioncDeo conditorinaturç mo rem gerant, obtem perent eins oedina:« tioni,mrcntne polluantiir contra çam ordmationem,uirnondefpiciatfexum fœminefi,fedhonoreadficiat,amp;:fciatfi biquiflt;$fuam coniugé,tanqiiam parte generis hiimani,tuendam,iuuandâ, K amandam eße, procréent liberos, eis^ tradant uerâ Dei noticiam,ut agnitio Del propagetur, 6- in terris conferue« tor.Hifuntenim præcipiiifines conin# gijjdequibus fæpe concionatnr doâri na coeleftis. Acccdunc Si alij fines, con^ iugiacolendaclTe,iit innemus comma nem focietatem hominum,uteines gi* gnamusati^ednccmusufui fntnros pa triæ.Hi fines Philofophis amp;nbsp;Lcgnmla* toribus noti fuecunr.ScdPlato etiam depr!orefincloquitur,inquiens,Ideo coningioLitendnmefle,quia cnm holt;’ minesexhacfocietate morientes difee dâr,dcbeatunurquif9profealios Deo «nltores in hoc coetu relinqnere.Hæc tiox digniffima ell mcmoria piorum: Nam hic ptatcipuus finis coniugij effe A iiij debet

s DE coNivaro

debetPrppterhuncfinem cxpetcbant liberos Abraham, lfaac,amp; multi uetc* iesEpifcopi,ut relinqucrcnt fidoscui# ftodcsdoàrinæcœleftis,

PRIMA RATIO.

QVod facerdotibus liceat habere coniuges,apettctcftafurPau lusad Timotheumamp;adTitum:Opot tet Epifcopum unius uxoris maritum effe. Hæc fcntentia fine ulla dubitati* one tcftarur, non pugnarc coniugium cumordine,fedliccreeligi facerdotern maritum! Repudiandacftigiturillorû amenda,qui uociferantnr coniugium cum natura ordinis pugnare. Tota Grç ca Ecclefia ufcp ad hune diem teftatur, facerdotes poffe mariros effe,poffc ha* bereuxores,uelantcordinatiQnem,uel pofteaduftaSjUtinfra copiofius often* dcmus.Nunc illud tantum agimus,uc oftendamus facerdotes poffe efTe mari tos: quoddicimusadrefutandumerro jem illorum,quicontenderuntconiu* gium cum otdine pugnare ,Ncc leuis efthic

SACERD OTVM, eft hic error,ac muka deliramenta corn pleâitur, fingit coniugium eflerem itn nîundam,hoceft,uitç genus uitiofum, quodautnonadprobetDeus,autcerte in aliquo piorum hominum gradu nô adprober.Huic fuperftitioni neceffeeft teclamarc ,quæ quidem damnata eft ctiâ inSynodoGangrenfi,inquafunc utilia pia décréta contra Marcionis feââfaâa,in quibusS^boceft: Siquis difcetnit presbyterû coniugatum,qua(ï propter nuptias offerte non debeat, Si ab eius oblatione ideo abftinet,anathc ma Ht. Et n auteni quxrunt aduerfarq cauillationes ad hoc decretû eluden* dû,tamen certû eft,hanc effe fententiâ, Coniugium prefbyteri nihil differre a côiugioalioru, et id uitç genus Deo pla cere. Gum igitur certum fit, ex teftimo*! nrjsfctipturæ Si ueteris EcclefiæjOrdi# nemnon pugnarecum coniugio,fenlt; tentiæ generales didæ de omnibus ui* ris, etiam ad faccrdotes pertinebunt* .Accedentigiturreliquateftimonia.

A V Secundum

lt;• DECONIVGIO

S E C V K D V H T E S T k monium.

VItandæ fcortationis caufa,anuf* quifi^ uxorcm fuam habeat. Hæc fentenna præcipitomnibus uticoniuägt; gio^qu! non funt ad coelibarum idonci* acftneuila dubitatione peitinetnô ad folos laicos, fed etiam ad facerdotes. EftenimuniuerfalemandatumrVnuf* quif^ uxorcm habeat uitandæ fcorta* tionis caufa.Ncc ulliab hocmandato funt excepti,prætcr illos quos Deus ex^ cipit,uidelicet,qui aut natura funt ema fculati,aut prçditi fingulari dono,ut pu tc etiam fine cóiuge uiucre poffi nt : tan tu hi funtexcepti à rcgula.de cætcris oss mnibus ualet didû Chrifti: Nó omnes capiunt hunefermonem. Natura enim hominum ira códita eftjUtfitfoecunda, ficutin Genefi fcriptumeft.’Mafculum amp;nbsp;foeminam creauit eos. id eft, indidit utriqgfcxui mutuamconiunftionis ap« peritioncm, quæquidem in natura in« t egra f u i fl Ct fi n c u i t i o. N u n c n 0 n eft fu b lata naturalisinclinatio,fcd uagaturfif ncordine, cocj magis opus eft coniu* gio/it

SACERDOTVM* it

gio,ut coherceatiKjficut onmes doSo^ resferibunt, coniugio poft lapfum prp morum parentum nö tantum procréa^ tioniscaufautendum efle,fed ctiamut fit remedium errantium appetitionu» Manetinclinatio adfcxunijquæcft J,» {^v(riKH à Deo indita naturæhomi* num,fed niincfine ordineuagatur. Cö igitureo magis opus fit coniugio dixic Paulus:Vitâdçfcortationiscauf3,unufi« quifcg uxorem fiiam habeat.Necleuem fententiam putemus adieâam ciTc ad prçceptum inGenefi,ubidebenediâio ne,deptocrcationedicitur.Hicadditqt doârina deremedio,ut magis intelli^ gatur necefla tiû effe coniugium. Quid contra hæcdici poteft i An obfcurum eft,qualis fit natura hominum,quanta infirmitas,quampauci præditifuntdo nocontùaentiæc’ Quàmmultæ legun* turôiaudiuncurquetelç bonorum.quî cum conati fint pure in cœlibatu uiuc* re,tamen fenferunt fe id nequaquam aflequi poffe.Repugnant enimduçres maximæ.-Primumipfanaturæindina^ tiOjdeindeinfiimitasquæâcceŒit.Sed

lecla*

» DE C O N I V G I O

rcdamantaduerfarij domari nata» tamiubencinedia,laboribus, ecalijsue xanonibus,ucexcingiiancurlibidinum incendia. Cut ipfinon domant^ Muk ti boni fatentur, fe infœliciter hoc cona tos effe. Non cnim fincgtaui caufa di* âum eft a Paulo:Melius eft nubcre^ uci. Niü adfic fingulare donum natura: corporum, cciamfi inedia aut labori«» bus duricer uexentur, ramen, ut ita di* cam,interdumexundant. Hxc Paulus docecuttandaefte.

TERTIVM ARGV»

mentum.

^TabiliredoSrinas dçmonîorumeft impietas. Prohibïrioconiugtj cftdo* ftrina dæmoniorum : Ergo ftabilire ac defendere earn, eft impietas. Paulus cnim inpriore ad Timotheum aperte uocat ptohibitionem coniugij doflri* nam dæmoniorum. Nee leue malum fignificat Paulus, cum nominat doâri nasdæmoniorum.Hæfanaticçprohb bttionesmulta ingentia mala pariunr, utres

ÎACERDOTVM.

otres oftendit.Infinita muintudocon caminata libidinibus,ruic tnteternutn exinum,proptcre3 quia non liciiiriit» I coniugio. Er odum ac opes auxeruac luxum,qui muka uitia côpleâitur,am?’ bitionem,ingluuiem,amp;libidincs.Noii ftupds, non adiikerijs content! funt Pontifices, Cardinales, amp;nbsp;Monacht, fed acccdunr tetcrrima flagnia,proptec queDeusfæpctotas utbes fubiiodele* uit,urSodoma,Sibarin,Arhenas,Spac tam,Tbeb3S,Romam,amp;alias multas. Nunc prohibitioconiiigrj non tantum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hçcuitia parit,luxum,libidinesomnis

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generis,fed etiam crudeliffima parnci^

dia. Nam propter banc legem pij ins ierficiuntut,qui ducuntuxores.Tanta feges malorum cum exuna legeoria* tur,fan's apparet Paulum non exiguani rem fignificafle, cü nominat doftrinas dçmoniorum.Âtquebçc prohibicio fta tim poft Apoftolica tempora concute« re Ecclefias coepit.Montanus amp;nbsp;Mar* cion.utfeuenditarent fimulatione ma ioris puritatis, prohibneruntac damna (untconiugium.Ac narrathorum Epi* phanius

«4 DE G O N I V G I O phanius horrenda flagitia,de^{pfo do gmatis aurore Marcioncfcribir,cum ex ceprum hofpitio à quodam Diacono in Cypro, abduxiffe ab hofpite uxof remipfiuSjdeceptam fpecienouæreli«« gionis. Sed cum abduâam ftupraffec Marcion,mifera mulieraliquanto poft ad marirum rediir,deploransfuum er* E3tum,6^ ueniam petiuit. Hane mulie* rem ait mulris poftea monitricem fu* iffe,ne ampleäetentur Marcionisdo# gmata,cum narra ter, alias mukas mu* lieres in eo fodalitio, fimulabant contincnciam, ramen promifeueobno xias effelibidini fanaticorum Doâo* rum. Hæcfuerunt initia legis decoeli* batu. Poftea fecuti funt \yKlt;^«.TKTctl. /\bhorum exemplo Monachi orti funt; Et ne uiderentur inferiores facer do res iftis,cœperunt hi quoque partem fu* perftitionis imitari. In Synodo Nice* na quidam uoluerunt decretum fieri, uthiquihabebant uxoreSjClediad mu nus Ecclefiafticum, poftea confuetu* dineuxorumabftinerent. Quanquam autem tunc repudiata eft hje impietas, tarnen

SACERDOT y W.

tarnen aliquantopoft hec t^rannis pcc uafitin Ecclefiasin Occidente, ut po# ftea dicam ■ Hæc crant feniina tyranni* dis AntichriftijCuius et hanc legem pro priam foreprædixit Daniel, qui ait il* Ium impium Regem dominaturum in Ecclefia, nec Deum, nec mulieres cura* turum,fcd foedis amp;nbsp;inccflis libidlni* bus conraminaturum elTe Ecclefiam. Quid hocaliud cft,quàm digito mon ftrare Romanos Pontifices c Horum tantorum fcclerum , quæ fignificant Paulus ÔC Daniel, focietate contami* nantur,quidefendunt legem decoeli* batu, ftabiliunt doörinas dæmonio* rum , adprobant regnum Antichrifti, confirmant fcedas libidines,lt;S^.multas alias peftes. Ideo pietaseli,nondefen dcre,nonadprobare,fed prorfusillam perniciofam legem abolere,ö^ reddere Ecclefijs pium ufum coniugij diuinitus inftitutum.

Quartum

iC DE C O N î V G I O

QVARTVM ARGV#

Haientum.

Aflenusrccenfui teftimonia exfctï ptuns,nunc adijciam exempla prims fidpuriohs Ecclefiæ. Nihil dubium ell: Apoftolorum tempore ôi diu poft, in Graecia amp;nbsp;Latina Ecclefia fuiffe facerdo tesmaritos.Apud Eufebium lib»;.Ec* clefiafticæ hiftoriç, fit mentio Polycra* tisEpifcopiEphefiijquiaitfeortum ab Epifcopis,hæceninî funt uerbaiSedet ego omnium ueftrum minimus Poly^ crates, traditionem parentum meoru obferuo, feptem nam^ ex parentibus meisperordinem fuerütEpifcopi,ego oâauus,qui omnesira obferuauerunt huncdiem. Habuit Latina Ecclefia maritosfacerdores longo tempore, ut Syriciihiftoriateftatur,qui primusdi# uellercconiugiafacerdotum in Hifpa« niaconatus eft,amp;fi facerdores Hifpani patere decreto Syricij recufarunt,amp; pa^ cconumhabueruntfuæ caufç Epifcopu Tartaconcnfem, qui refpondens Ro* manoEpifcopo,citât diâa Euangelij, quæ uctantdilTolui conniibia. Sedre* fcripfic

ÎACÊRDOTVMi 17

fcripfitSyricius adcoarroganreracfto^ Iide,ut minim fit tantam tunc in Eccles fiainfcitiam,audaciam,impietatcm,62 tyrannidem fuiffe. Vitupérât honeftos maritos,8êcontumeliofeuocatlibidiiî num defenfores. Infulfe detorquct 82 didum Pauli contra coniugium: Si fc^ * cundumcarnem uixeritis,moriemini. Si tanta erat infcitia,utarbitraretur hoC dido uituperari coniugium, multo dis gnior fuit Syricius,qui remos in naui agitatet, quàm qui ad gubernaculum in Ecclefia Chrifti federet.Sed fi fcienâ italufit,impudentia multo magis fuit dignaodio, quàm infcitia. Viuere fes cundum catnem,eft ruerecontra mans data Deijiion fignificat uti coniugio, ci bo,potu,iuxta mandata Deû Pofteâ Gregorius facerdotum coniugiadiftra xit in Sicilia, ac paülatim uetus confues tudo abolira eft. In Germania fero^ etiam reclamante Epifcopo i^uguftas no,ut3pparer,grauiuiroV!rico,impos fitum eft onus cœlibatusnoftris facers dotibos- Deinde Moguntiæ cum decre tu Hildçbtandileterrimimonftri pros

B ponereg«

»8 DE cöNivcro

poneretur de cœlibatu, tanto tumultu tepudiarum eft iniuftum öóturpe cdi^ ftutn,utpenèmanusinieâç fuerintEpi fcopo Moguntino amp;nbsp;Curienf!,qui Icga tus crac Hildebrandi, Moguntinus fuitæquior, qui promifit fe datutû ope tam,utHildebrandum defententia de ducerer. Multa alia tcftimonia exranr, quæoftenduntadmodû recentcmeffe hanc legem decœlibatu.quæ nuncab aduecfacijs plufquam Neroniana cru« delicate defenditur.Quanquam autem tes nota fit,tamen hæc recenfui, ut ipfa exempla cômonefaciantleâotes, con* îugiumnôpugnarecûordine.utaliqui fomniantjamp;nosnoneffeaurores no« ui exempli in Ecclefia,fed uetetem ô£ ptam confuetudinem reuocate.

QVINTVM AKGVf menrunit

^jAtutalia uere funt immutabilia, nec ptohiberi legibus humanis pofsût, utappetitioamp;^ufuscibi acpotus.Appe citio maris adfœminam eftiuris natu« calis

î A C 2 R Ô o T V M.

tâlîs : Ergo nô eft humanis legibus pro* hibenda.

Minorem oftendunt diâa in Gcnclï: CreauiiDeus mafculum fœminam*'i quibusuidelicetindidit mntuam con^ iunflionisappecin'oncm, quæ,urfupra dixi, in natura integra etiain fuiflet, SC fuîffet ordinata. Nunc indinatio ilia non fiiblata eftjfed,ut d ixùuagatur fine ordine, ideo magis opus eft coniugio. Pugnantigitur cum natura, qui prohi* bentlegitimam coniunâionem marré amp;nbsp;fœminaîjHt fi prohibèrent honoreiïi ptæftariparenlibus,autalia,quædiui^. nitns ordinata funt inhominumnatus» ta.Neqg enim except! funt ab hoc iure naturæ ulli,praeter eos quos Deus exce:« pit, iuxta diâum Chrifti, uidclicet,qui aut natura eunuchi funt, aut habent fin golare donû. Teftatur auté Chriftus id ücnû nô contingere multis,ut euentus oftendit.Etiudicarequifque facile po^ teft,quiduelit Paulus ii^quiens; Mdius eftnuberequam uri. Cum igitutius di uinum amp;nbsp;naturale præcipiant uticoiv iugiooninibus,quinonfuncadcceliba

B îj tum

to DE C 0 NI V G I O

tum idoneijSJ confuetudo primçEccIe fiæ tcftetur/accrdotes fuiffc maritos, fa tis liquet,Icgcm decœlibatu iniuftam 6^ abolendam effe,et facerdotçs qui du cutuxores,reâeamp;r piefacere. Sed quia banc ueriffimam fententiam quidam ineptis cauillationibus labefaâare coi’ naniur,has bteuitetdiluemus.

C O NF V T ATI O.

Rïcipua cauillatio eft de uoto. Etfi propteropesamp;fplendorem facerdotû defenditur coelibatus,tamen uotû præ* texitur. Multi fatentur, facerdotes,fi uo tononimpedirentur^poffeuxorcsdu^ cere, Sed quia uotûacceffit,arcent eos à coniugio. Sed htrc obiedio multis fit miffimis caufis refutari poteft. Acpti^ ufquam ad refutationem accedo,hoc poftulo ab iftis, qui uotum allegant: Si tantûuoto impeditur coiiiugium,cuc non aboient Epifcopi morem uouen* dijcumuideantinde tantumoriti fcelc rumfcum uideantEcclcfiamadeode* focmarâ elfe fp ucc i fTimis inoribus plu^ limorutn

SACERDOTVM.

2t

tirtiorum c Necdubiu eft,fingulos Epi«! fcopos hanc uouendi cohfuetudinem jn fua dioccfi amp;nbsp;poffe amp;nbsp;d ebcre abroga te. Deinde, Hæctota cófuetudoiiouen di prorfiis diffentira natura uoti, 8d ple na eft ambiguitatum: Vc Hypocrifis eft flexiloqua ambages habet plurimas. Primum,etiamfi uouenr, taméomnes quiacceduntad hüc gradiim,manenc non uouere, dolent uit?genus oneratö effe hac feruitute. Porro, Non eft uotu quodnoneft uolunrarium. Temporis bus hec rccepta fuht,8i: cófirmata exem plismultorum amp;:potentum. Hæcreli* quum uulgus, ut folet fieri, imitatur. Scd tes ipfa diffentira natura uoti. Oés enim fani mallent fibi concediconiult;* gium. Sed uidcamus ambigua. Scio di uetfis modis proponi obligationé- Ali) dici^nt hæc uerba.’Promicto caftitatc, quatcnus Humana fragilitas permittit. Hi ccrccnon promittunt fe non ufuros effeconiugio:Nam conditio non con« ceditfcortationem. i^lij dicunt hæcucr baiPromitto meobtemperaturum effe Canonibus.Et hfc eft forma uerborum

B iij innetu^

ii DE C O NIV 6 I O

in uctuftioribus Ecckfijs-Vide autem Leâor,quç hic fit ambiguitas.Canones diucrfi funt. Veteres non proefus adk mebant coniugium paftoribus Ecdc^ fiarumantDiaconiSjfedfi quis ducebac uxorenijtemouebant à minifterio, Hec miffiotuncbeneficr) loco effepoterar, cum non eratocium facerdotibiis,qua lenunc cit in collegrjs.fed paftoresin acie ftabantjôô maxitnis periculis gubec nationis amp;confc(rionis excrcebantur» Poftea Canones Tyrannici côditi funt, fineautoritateSynodotûjIoqucntesdc perpetuo cœlibatu. Sed quoquomo:« do hçcuerba accipiûtur:Pioniittoobe dientiâ Canonibus. conftat erudita 62 uera interpretationc, tantum lege, non uoto prohiber! coniugium , ficut lege adiguntur ad alias multas ceremonias in Canonibus traditas.Eft^ notafen«î tentia ralium promifl*ionum,cum poh licemur nos legibus obtemperaturos effe. Obligamus enim nos ad pœnam fubeundam.At nulli Canones pœnam capitalem irrogant:Imô crudelitas efl; indigniiïima Ecdefia,afF!cetecapitali fupplicio

SACERDOTVM. sgt; fu p plicio hominé proprer coniugium; Sed omicto has tenues excufationes, quæ etiamfi ualent, tarnen confcienti® flagitant grauiorem Öó fitmiorem do* driinm.

Exaggerent igitur iiotum quantum uolentjtamé opponenda eft hfcfcnten tia, quç labefaàari nullo modo potefl. Omnia impia uota,amp; fada cótra man* data Deijfunt irrita. Votum coelibatus eft impium,iSd fadum contra mandata Dei: Quareeftirritum.

Hçcratio nulla cauillatione eludi po teft, amp;nbsp;uerelibérât pias mentesfuperft» tionehuiusuoti.Conftat enimuotafa da contra mandata Dei,irrita effe.Noti enimcolitur Deus ijs fadisquæ prohi* betjUtinquit Pfalmus iNon Deusuo* lensimpietatem tu es. Quoties clami* tant Ganonesjn promiffisjquçfine pec cato præftari non poflunr,pada refcin* dendaeffec' Pugnatautern hoe uotum cummandatis diuinis,amp;iure naturae, utfupradidumeft.Deus praecipit his, qui non funt idonei ad cœlibatum.ut coniugio utantutjidéfancitius naturae.

B iiij Non

14 DE C O NI V G I O

Non poteft au tem uoto to 11 i aut lex di uina,autius naturæ,ut,fi quis promit* tat fe non affedurum honore parentes.

EftSialiacatifajCurhocuotfi fjtim* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

pium, quæ eft quidem firmiffima,led nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

rudes doârinæ Chriftianæ non fatis eamintclIigût.SuperiVtiofi cultus non placent Deo Juxta illud : Fruftra colunt me mandatis hominu. Item : Non uo* lens impietatem Deus tu es. Hoc uotu eft fuperftitiofus cultus,6^ multos erro* cescompleditur: Idco no placet Deo.

Nam rota res ex fuperftitione ortaeftil : lorum,qui non intclligcbant tufticiam fideijOec notant hgc œconomica amp;nbsp;po liticaofficiaconfecrata uerbo Dei,e(re bona opera amp;nbsp;Deo placentia,in quibus Deus uult nos iuxtauerbum futimferui re, exercere fidem, amp;nbsp;diledionem, nec excogitarenouos cultus, quos ipfe no* bis non propofuit. Finguntigiturcœli* batûefleopus exccllens, proptcrquod Deus fiat placatior hominibus,Arcenc coniuges a Deo,tanquam immundos, hoc eftjiio n placentes Deo,aut certe im plicitos uitcgenetimuko periculofiori, ;

quod

SACERDOTVM.

quod uix poffitplaccrcDeo/icutcon* ftat,mukos de coniugalibus officijs d ti bitaire,an Deo placeant- Hgfupcrftitio fe opiniones non exiguas tenebras ins • duxcrunt doflrinae de iufticiafideijSi deueris Dei cultibus.Conftat autcm ex ipfis Canonibus uora hoc etrote fl agita ci amp;nbsp;prçdicari.Canon,Propofuifti.dift.. gz.diferteallegat hanccaufam:Q.uiin carne funt, Deo placere non poffunt. Quod dicemus effefalficrimen,fi hoc noneftfFlagitiofeenimdetorquctPais padidumPauli ad prohibitioné cons« iugijjCum longe aliud uelit Paulus:Hic ludus nequaquam in Ecclefia tolerant» dus eft. Ac mini m eft, tot feculis homis nesdodoSjqui Canones legerût,tuliffe has coniugij cótumelias.Alius Canon, Decernimus.allegat caufam prohibiti coniugii,quia no dcceat facerdotcs fccgt;« uitecubilibus S^immundicrjs. Hæcim piedidareprehendi in Ecclefia neceffe eft, amp;nbsp;hac perfuafione fada uota baud dubiefuntirrita.Coniugium enim eft mundicia,hoc eft, genus uitæ Deo pla* cens,ficut teftatuv Paulus, inquiensr

B V Saluast

DE C O NI V G I O

Saluatuc mulicr per filiorum gênera^ tionem.Laudat Qfficiû côiugale. Nam uericultusDei funt opéra,quæabipfo nobis praecepta funt, quæ fiunt prælu:» cente ipfius uetbo.Hæc dodrina in Ec^ clefta multis de caufis neceffaria eft. Cu enim cultus excogitamus noftto atbi^ triOjdifccditur à uerbo Dei, uera notkia Dei amittitur, ac firma confolatio in ue ris agonibus excutitur. Vbig igitur da^ mnantProphetæ ttftAoöyso-xaao-, rcuo cant nos ad opera præcepta diuinitus. Inhisluceat fides, quæ petatgubernari pericula, exitus ; In his exerceantur dile âioamp;cæterç uirtutes. Porto,utmuti dictes uere fignificat hâc obedientiam Deo placentéjUt dixi,ita imniunda ope ïa funr,non folû fcortationcs, fed etiam omnes fupetllitioficultus nô mâdatid Deo.Quateconiugalia officia uere funt mundicieSjUt rede dixit Paphnutius,ca ftitaté effe confuetudinem côiugalem. Econtra uero coelibatus nô eo tantu ell inimundicies,quia pauciffimi fine tue pitudine funt ccelibes, fed etiâobhanc lt;aulâm,quia eff fupeiftitiofus cultus.

Gut

SACERDOTVM. »7

Cur igitac laudat Paulus ad Coring thios uirginitatcmr Laudat tn his qui funt idoncijS^qui propter huncfincm id uitæ genus ampleduntur,ut expedi# tiores fintad docendum, ad feruiendu Ecclefijs : Non fic laudat, quod id opus magisgratiam merer! iudicet.Huncet rorem pugnantem cuiufticia fidei ma* xime execratur.Non negamus differ* re genera uitæ ; /mtecellat gubcrnatot ciuicatis nautç,fednonmagis meretut gratiam gubernatiociuitatis,quàmats nautica. Er fieri poteft,utnauta uerius colat Deum,quam gubernatorciuita* tis. Non igitut diffetut hi gradus, quod ad uitam fpiritualem, feu quod ad gra* tiam attiner, inter fefe collati in uita externa all) alijsantecellunt: uukenitn Dcuseffcordincm funftionum.

Hadenus de uotodixi, quantum in hoc loco opus ell, quod ualdeexagge* rant quidam,non quod fic fenriant.fed ut qualicunq; prætextu retineant mo* rem ipfis utilem. Reuera lege humana, non uoto prohibeturconiugium. Et ut accedetetuotum^cettiffimum eft uota irrita

*8 DE CONIVGIO irrita cffe,quçfiuntcôtra mandata Dci, quæ fine peccato non poffuiat præftari. Curad hanc excufationem grauiffimâ amp;ueriirimam,furdas aureshabent ifti afperi at«^ immites cœlibatus defenfo«» tes.cum palam uideant, quantum fcele turn oriatur ex hac coniugij prohibitio nerSiarbitrantur Deumoffendi libidi nibuSjCur noniubentEpifcopos aboie re uotû c cur laqueum fcientes inijciunt his,qui ad Ecclefiafticas funâiones adî« hibenturr

Nec peto in hac caufa aliud, nifi ut iu dex animum adferat æquum, cupien:« tem confulerecôfcicnri)spioru,aman« tcm ueritatis, abhorrentemà monftro^ fislibidinibus,quæ parit cœlibatus, co gitantem uereDeum irafct uulgarifcor tationi Si adulterrjs, ficut inquit textus; Scortatores Si adultetosiudicabitDe^ us.Siquisautem propter opes amp;fpleii doremfacerdotûdecreuitomnino de* fendere cœlibatUjquid cum illo difputc mus,qui caufam nô ueritate, fed utilita te metitur ƒ Et callidis ingeniis nôdiffi^ eile eft excogitate præftigiasaliquas,ad

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eluden*

SACERDOTVM.

eludendam quamuîs pcrfpicuam ueri* tatem.Sed à iudicqs controuerfiarutn Ecclefiæ, remonéda cftSophiftice, qua ódiflTe omnes pios gcaues uicos ck animo'decet.

' SECVNDA OBIECTIO.

In Lcgeabftinebantfacetdotes à con* fuetudine coniugum, certo tempore, dum obibanc fuas funflioncs- Nunc facerdotes femper efleparati admini^ ftetiafuadebent: Ergofemperabftine te debent. Sic eft,Non défunt cauil^ lationes ijs, qui ueritatem non amanu Vtitur hocargumento Papa in dift.Sx, Sedfi uolunt exemplum Legis fequi, curin rotû prohibent coniugiumfLex cxiguo tempore confuetudinemconiu gum interdixit. Quiseftautem quem non ipfa negocu interdum domo ab# ducantîNecproptcreain totum prohi bendumeftconiugium.EtSophifticu eft quod addit PapajCû facerdotes fern per debeant effe parati ad minifteria, femper abftineant, Côcedit interualla officium

te DE CONIVGrO

officium publicûjôi pij fount, ubicOîî' fuaado coniugalis modcrandafit.Dc înd?,nonfuntoncrandçconfctcntiæ ri cibusMofaic!S.Q.uarcnon cftimmun« diet es, hoc eft, tes difplicens Dco,coniu gaîcofficiu,ficutPaulusinquit:Omnia lîïundamundis.Canonesquadam x« •cofsAZ«* amp;inerudira imitationcMofai* carum ceremoniarum cumulaucrfitfu* pci'ftinoncs in Ecclefia. Eam^ x«xo^«-Alt;a;/reprehcndi neceffeeft,ficutS^ Pau lusadGalathaseam duriter taxar.-Di* feamus fide in Chriftum nos fanâifica^ ri, amp;nbsp;in bonis operibus obedientiam uetbo Dei ordinatam amp;nbsp;approbatam magnifaciamus, meminerimus Deum uellenos uerbo fuo gubernari, non eli^ gercquamuis fpeciofa opera noftroiu dicio,fineuetboDei.Nec dicamprq^ lixius de hac obieflione. Breuiter enim ad Maiorem refpondendum eft. In Le ge facerdotibus coniugium concedi : Ergo nec noftris prohibendum eft. In^ terualla moderabuntur homines pij pronegocijs- Neepropoter hanc cau^ fam inijeiendi funtlaquciconfcicutijs.

SACERDOTVM; ft nee protfns adimendum coniugium. Eodem modo diluendæfunt^ mul tæ aliæ obicftioncs. Quidam aiunt, Sacramenta nou contrcâauda effe ab immiindis. lamfifacerdotcs effent ma titi, fçpe contredarent facramenta poft cóiugalem confuetudiné. Refpondeo, ut iam diflum eft: Scortatio eftimmun dicies,5iueredifplicetDeo. Atconiu^ galis confuetudonó eft immundicies, fedopus ordinatum amp;nbsp;approbatu uetï« bo Deüplacens Deo. Et tarnen pij mo^ dcrari ofom pro tem pore norunnEt nc gocia ipfa cxcutiunt bonis uiris dome* fticascogitationcs.

Idem refpódeo de dido Efaiç : Mufv damini qui fertis uafa domini. Prophc tadeueramundiciehicloquitur,ideft, deuniuerfa obedientia,quam Deusap probat. Quigeftant uafa Deijid eft, qui docent Euangelium, qui regunt Eccles fiaSjhabeant meutes non pollutas fcor tatione,amp; alijs fceleribus,fed agant poe nitentiam,Deo obediant,ut locuples tentur douis fpiritualibus,timore,ftde, conftantia,ô^cætens utnudbus:Muns

? dtcie

li DE C O N I V G I O

dicies mim fignificatuniucifalem obe# dientiam,cum Prophctæ loquuntur de LI era,non deceremoniali niundida. Denii^ hæc ipfauox:Mundatnini,quf fertisuafa DominLiuber ut facerdores agant pœnitentiam, fiant mundi mari ti,nec fe polluant deinceps fcottatione, adulteriis,amp; alijs flagitqs. Quis autem non doleat cóniuerePontifices amp;nbsp;pria cipes ad uagas libidines facerdotum,in tereauero duriffimcaduerfari honefto coniugio?cumfitfocietasuitepLilcher:gt; rima,inftituta diuinitus, Deo placens, ornata ingentibus miraculis à Dco.Pri^ mum enim præfenda Dei maxime con fpicituringeneratione,formationefoe tusjnædendo pacta.Hæc mira opera uoluit Deus teftimonia effe, quæ nos commonefaciant,utftatoamus,nosnó cafu oririjfed Deum autorem,8Î confer uarorem effegeneris humanijidcp bejî neficium agnofci, prædicari,celebrar« uultinhac focietate,tanqud inchoro. Ideo enim homines ad focietatem con ditifuntjUtalrj alios de Deo Sieiusuo luntatedoceaut, Nec minus luceteius

bonitas

SACERDOT V M.

bonitasînnatntionejLacgfgnttînma ternis uberibus, ad alendos infantes, cóiugibus fœcundat2gros,ô2 miro mo do genus humanum alit.Addit ÖÓ pio^ rum Angelorum excubias, ut defendât parentes amp;nbsp;liberos conflidantcs uarijs ætumnis. Sunt ôi pueri maxima pars Ecclefiæ, ficut inquit Chriftus : Talium eft rcgnum ccelorum. Quanta laus eft coniugijjquod Paulus inquit. Imaginé effeamoris,quo Chriftus compleöituL* Ecclefiamf Vt fpôfus habet ueras flam mas,amp; ardet uero amorciponfejlætaâî tur eius confuetudinc,complcxu,incoäi lumitate,nullum dctreftatpcticulum, uteamdefcndat propugnetrSicFi«» lius Dei uereardet amoreEccIefiæfuæ, deleâatur eius offïcrjs, eam^ uicißi'm compleäitur,uulteam incolumé efTe, Ornat ampliflîmismunetibus,mortem proeaoppctit. Fuiffethæc so^yn in na tura integra ardentior, fed putioc,ÔC Dcum intnens, prçdicaffet ipfius beneis ficia.’Nunc nö prorfus cxtinda eft,et pij regere earn fide debent.Quos quidem douieftica confqecudo acfuauitas ad*

moucre

,4 DE CO Nir Gl O'

monere debet de amore Filij Dei erg« EcdefiâjS^incendereuidflim ucipfum amemus,eicpgratias agamus,lt;j abolc* uitpeccatumjquod propteripfumhæc ipfa generatio fit mundum opus. Quo tiesconiugeni piani piusmarituscom pleditur,quotiesintuetur liberos, pa^ tenteSjUeniat in m entern amoris Chn« fticrga Ecclefiam. Cumficafïedacfunt mentes,amp;Dei beneficia agnofcuntac ptædicantjconiugaliaofficia fiunt bo* na opera,Deo grata,amp; ut Paulus in* quitjhonorcdigna. Nóenimleue prae coniumeft, quod Paulus iubet coniu* giuni honoreaffici,uult agnofci ordi* nationemDeijhominum procreatiolt;= netn,nutritionem, defenfionem,amp; cæ tera beneficia, óó propter hæcamatiô: laudari hoc uitæ genus,Dcum autolt;* remcelebrari.

Ac ut magis intelligi poflïr,coniugiu effepiam amp;: Deo placenté coniundio# nem,uald e prodell diligenter confide* ratiamp;hancrationem: Deusuultfexu fexuicuræeffe,uctatfexûàfexu defpici acnegligi,ideodicit;Faciamus ei adiu totiuin

I

SÀCERD o TVM. » torîafîî fimile ipfi • Eft igîtur piufîî ofFi* dum,curare alteram generis humani parrem,amp; hoc animo ducereS^amarc coniugem. Naturæ deprâuatio eft, ne^ gligere alterum fexum,defpicere uero amp;contumeliaafFicere,fupcrbiaefl:pro prie à diabolo orra.Idauré uirium ad* modum uulgare eft: Quidam putanc femagis mafculos efleji fuperbedefpi* ciantmuliereSjfiaudaâcr conuiciadi* canthuic(cxui,qualia extant multain poematis. Etcollegit magnûaceruum Hieronymus cótralouinianum, Sicfoc taffe conl'ueuerat in declamationibus multa fine delcftu congerere: Scd Chri ftiano Doâoii hæc oratio nequaquani conueniebat. Opus Dei honoredignu eftjfexus fuam laudc habet, qui etiamfi fuam habet infitmitatem,proptec ge^ neris humani lapfum, tarnen non mis* norimbecülitasanimi 6ôconflit) eft in «iris, in his negoci)s quæ uiris Deus in* iunxit. Aliquantoplures funtbonçma trcsfamiliàs,quàm boni patresfamiliàs, amp;nbsp;multæ melius educant 8c regunt pac «os pueros, quàm uiri RefpublicaSf i gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç ij lam

ti DE CONIVGIO ïatîiin tdigionequantumdecuseftmtî lierum,quanta fidci conftanti3,quanra magnitiido animi in adcundis ôi. perfe tendis fupplicijSjUthiftonç Mattyrum teftantur. Hg laudes eogitandg funt pijs honeftis ingenrjs^amp;opponcdg feuw tilibus Ô^impijsconuiciis huiusfexus^ 6^ alTuefaciendus animus,ut fexu m uesgt; neretut5acfciatfurorem effe à Diabolo ortum,fuperbiam defpicienté alteram generis human! partem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Quare execradi font Hypoctitg, Pon tifices,Cardinales,Epifcopi,Monach!, quicufuis libidinibus polluant totam terum naturam,genus uiræ diuinitus tnftitutum, indigniffimis contumclijs onerant, improbant ediâis, legibus, ean^ tetrurn facinus, afficiunt capital! ‘ fupplicio homines honeftos ac pios, propterhoneftum cóiugium, perinde acfifcelusatrociffimum punirent. Hgc immanitas ódfeuitia propria eft regni Antichrifti,quodRomgortum,graffa»» tut ia omnibus regîonibus Chriftiani nommis, ubicun^ impiæ leges Ponti* ficumRomanoïuni dominantur. Qug

cutn

s A C E R D o T V M. jr camconiugium uocat immundicicni, meminenmas hæc nirulenta conuicia à diabolo oriri/icut Paulus inquit. Pro hibitionem coniugij cffe doâtinam dg moniorum.Hos igitur Canones cum fciamus effe doärinas dæmoniorum, deleri prorfus oporcuit,prohiberi ua* gas Iibidincs,amp;: reddi coniugium facet dotibusj ut cafte uiuerepoffinr,et bona confcientia Deu inuocare,8ê fungi mu* neceomniüfummo 82 difFicillimo,ex* plicatione doâring 82 gubetnauóe Ec* defiç. Rede enim Paphnutius, qui air, toniugü confuetudiné efte caftitarem.

TERTIA OBIECTIO» F Atenturquidam eligi poffemaritos admunus facerdotum.fed coelibes ele* ftos ncgant poft ordinarionem pofte ducere uxores.Scio hoe obrjeinoftris, fed eft futilis82inanis cauillatio.Nihil cnimexApoftolicis lireris proferripo* teft ad earn confirmandam. Et refutari clareueterü Synodorum fentcntqs po* teft, Dift, iS, in cap, Diaconi.inquit Sy* C ii) nodus

5» DE CONIVGIO

nodus Ancyrana, Diaconos cœlibes.S pofteaeucâiadgradû fuperiorem duî» cantuxores, conccdendumcffr,nifiuo tum fccennt fc non dufluros uxores. Tuncenini libecum eratcuilibetjfacere autnon facerc uotuin. Conccditergo Synodus ordinatis ducere uxores. Et hic mos hodie inanct in Grçca Ecdcfia. Ducunt uxores Prcsbyteri etiam poft ordinationé. Idcyfateturdiâû Dift.ji, ubi legitur : Orientales in facris ordini* bus copulantur. ubi Glofta ridiculam niterpretationem affingit, Copulanjs tutjid eftjcopulato utuncur. Sed nô eft inufirata hçcfophiftica in illorûgloflïs.

Vndc igitur hæc perfuafio orta eft, ut poft ordinationem nolint concedere côiugiumf Roinana Tyrannis eft,quæ ut poft ordinationem diuulfit côiugia uetera, ita non conceffit noua : Deinde etiam pariteromnes adegit .aduouen* dum.Scio ab aduerfarrjs, qui literislu» rispontificij uteunepimbuti funt,cuni hiftorias nullas normt, fæpe hoc diflû, iadaritPoffeeligi maritos facerdotes, fed non poffeconcedi,u£eledt cœlibes poft

sacerdotvm;

poft ordinationem ducant uxorê. Sed fiquærasfirmam autoritärem huius di âi, nihil exfacrislitetis proferri poteft. Et cótraria excpla uetera amp;recétia Græ Cf Ecclefif opponi poffunt. Non igituc deterceti nos à ueritate fmamus inani cauillatione,quf nó aliunde nifi ex iniu fto more Rom. Pontificum orta eft.

Quærunt ctiam aduerfarij de digae mis,ut uocant, An li facerdori coniunx mocrua fuerit, concedamus ut ducac aliam r Cócedimus. Nemini enim ido neo prohibendum eft coniugium,uc Paulus inquitad Coritith. de uiduis.Si non continent, conttahant coniugia» Et alibi: Volo iuniores nubere. Abhis tegulisnódifcedendum eft. Nee uetus Ecclefia Grçca prohibuit, quo minus fa cerdos mortua uxore alia duceret,fed ducentem remouita minifterio.ld non eftneceffe fieri, fed ilia ætas quadam fu perftitione fecundis nuptijs etiam lai* cotum fuitiniquior,ut exTertulliano in Laodicena Synodo apparet : Quate nonertmitum,duriotcm fuiffe facer* docibus in hoc cafu. Cur autem ido*

C iiq

40 DE CONIVGIO

«fumminiftrum ab officio tem o a ere# mus proptcr hanc caufam, cum fcriptu ra Apoftolica concédât ci fecundas nu* prias, ut dida Pauli teftantor,amp;conia# gium fit genus uitç pium ac laudatum Quodcnimdicitur adTimothcum 8C ad Tituni : Sit unius uxoris uir uult Pau lus honeftum maritum cffe contcn«» turn coniuge fua.Non prohiber,quo minusprioremortua ducat aliam.Na amp;nbsp;is, qui kcundam, priorc mortua,du cic,cft unius uxoris uir, ficoniuge fua contentuseft. Quæ effet impictas, pro# pter fuperftitiofam traditionem ido# neos Dodores remoucre à fuhdione, cum magna iadura Ecclefiarum r Mui# tis enimomnino defuturi effent pafto res his remotis, alicubi furrogarentuc minus idonei. Longe autem anteferen dum eft minifterium Euangelij his tra# ditionibus humanis non neceffariis,

Q.VARTA OBIECTIO, CZAnillario eft indigna refutatione, fed tarnen recitanda. Reges poffunc •de rebus

SÂCERDOTVHi 4« de rebus politicis fuo iudicio décréta fa ccre» Matrimoniûeftres politica: Ergo Regibus licet de eo décréta facere fuo iu dicio. VtRex poteft tantum cœlibes miniftros in aulam admittere, fie uide* tur poffe conftituere, ut tantû cœlibes præfintEccIefijs. Bteuis refponfioeft': Maiot neganda eft: Reges enim nec de politicis rebus décréta fuo iudicio qua* liacuni^ condere poffunt, fed debenc iuftas leges condcre,amp;fcqui iudiciutn DeijUid elicer,ne codant leges pugnan* tescum mandatis Dei. Politica resell forenfe indicium,fed Regibus nonli* cet leges condere, ut iudex puniat inno centem, finelegitimacognitione. Ha* betfuasmetas Regum potentia, nec fu mat fibi licentiam contra mandata Dei aliquidcóftituendi. Pertinent ad ipfos quoigg minæ cœleftes : Vçuobis qui feri bitis leges iniquas.Nec exômplumde aulicis accomodandum eft ad perpe* tuunvcœlibatû: Iniufta lexamp;hçcelïer, fi Reges prohibèrent, quo minus aulici ducerent uxores- Quorfum eft opus difputationedcteligione,deiufticia,fi Cv hoç

4gt; DE CONI7GIO hoc quod in Tragœdia cft,fcqut uoluti fittélit(ts,pietas,jide!j

PriuataboM funt,quct iuuttt,Rege} eant.

Nos non de aulicis utilicaubus hie difpucamuSjfed deuoluntateDei,de emendandis mocibus Ecclefiae,de fa* nandis piocum confeieneijSjUt Deutn inuocare amp;nbsp;rede colere poffint. Nara tnensfibi maleconfcia,quæ habet pro* poGcum peccandi,quahs eiïe foier in fcortatoribus 03 adulteris,non pored; inuocare Deuni,aut çxpeâare à Deo an xilium,ut inquit loannes: 2i cor noftru non condemnat nos.fiduciam habe* mus erga Deurn.Item.- Peccatores Deus non exaudit. Debenr igitur 63 Princi* pes 63 Epifeopi tollere iniudas leges, quæ funt fontes fcelerum,amp;: auellunc mentesaDeo.Non exiftiment feleui* terofFendere Deum,cuni iniuda uin* cula confeientijs inijeiunt, ficut Chri* ftus inquit: Vz uobis qui claues tene* tis, nec ipG intratis in cegnuni ctslotu, 63 alios atcciis»

Quinta

SACERDOTVM. 49

Qvinta obiectio. T^AuIusuiciiperatuiduaSjquædcâæ 1 ut fetaicent Ecclefijs, ueteri ludaico iT»Orc,cum de publico alcrcntur,poftea appetebant nuptias. Hunc locum mul ti accomodant aduotum,quia ibidi«» cuntur ptimam fidem irritam feciffe, quod intetptetantuc aliqui de uiolatio neuoti- Nonrefpondebo calIide.’Pri^ ma fides nou de uoto, fed de fide in Chriftumintelligenda eft, ut aliquant» to fuperiusloquitur: Si qua fuos,amp; ma xime domefticos non curat, fidem ab* negauitjamp;eftinfidclideterior.Vitupe* rat enim Paulus mulierculas illas, qgt; cu prins in egeftatc fuiffent modeftæ. Si fi deliterferutjffcnt, pofteafumptu publi coaltæ, cœperint impudice uiuere,Ô2 negligere officium: Propter hos malos moresjnquit, eas fidem primam irrita faceie,hoceft, excutercfidé, quaantea placebant Deo: Nam uera fides excuti* tur, cum confcientia polluitur. Deinde fi contcndent de uoto hic dici, ipfi mul tograuius accufandi fnnt,quod obli* gant uoto iuucnesjnon f€ne$,uthiclo* eus

44 DE C O NIV G ï O

eus æratis mentionem facit. Adhæc fi qua fuifTent primis tempotibus uot.i publicajuiflentfincfuperftitione.obli gaffent femulicrcs illæadferuicndutn Ecclefiæ. At uotafacerdotumÄMona choiumrccentia,fiuntcumimpqsper*’ fuafionibus plunmis,fentiunt cœlibass cum effe eultum fingularem, quo Deus fiat placatior,quem Deus fiagitetjUtditf gnefacrificent» Atfacrificium illud,feu applicatio MiffæjCft abufus idolatricus amp;nbsp;omnino fugiendus 8i. abolendus. Quareuotum irritumcft ,quod fingit, cœlibatumeffe cultum fingularem, ut dixi. Si fit propter idolatrica facrificia. Hæc eft firma ratio, quæ oftendit,fine ulladubitationehocuotu irritum effe. Fugite Idolatriam, inquit Paulus. ld præceptum omnium fummu eft.’Qua# tenecuota,nec ullauincula ualcnf,ut contra ld præceptum faciamus. Iura# bant Eleufinijs initiati, fe ceremo* niaseiusfœderisferuaturoseffe.Sed id «ufiurandum cucontineret idolatriam, fttiffe irritum facile incelligipoteft.Si^

* tnâitecdehotdbiliMiffæ abufuô^con nexis

s A C E R D o T V M, nexis ceremonijs iudicandu eft: Nam adplicatio Miflfæ, non eft exigua aut le» nis prophanatio CœnçDominijUtfuo locodicetur.Sinautemuotafiunt uen tris caufa, hæc hypocrifis non minus deteftandaeft.

Poftremo, Cum Paulus uocet prohi bitionemconiugi) dodcinam Dæmo^ niorujCtiam hoc uinculum uoti, quo fi ne difcrimine omnibus initiandis pro# hibetur coniugium, eft ortum à diabo* lo. Quare irritum uotum ducatur,præ* fcrtim CÛconftet tarn muka uitia ineffe huic uoto. Non fit fponte,fitutfit culs tus finguIariSjfir at facrificet,aut fit uen# tris caufa,8lt;^ fit ab omnibus qui initian* tur,fine difcrimine* Cum igitut fit do* ârinadæmoniotum,ôê irtitumamp;de* teftandumcft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Hadenus collegi ea quæ in hac caufa funt prçcipua : Nùc obteftamur omnes gubernatores propter gloriam Dei,hgc duo ut pijs animis confidetent, uideli* cct,quod Paulus inquit, Prohibitione coniugrjefledodrinamdjmoniorum; Item,quod Danielfiguifkat ptopriam

Antir

45 ÖE CONIVGIÖ

‘Antichrifti notam fore, coniugij con^ temptum.Mukaautemhæbreucsad^ monitionescôplcâunrurrSionturhçc fuperftitio à diabolo,acdefenditur82 propagatat ab AntichriftOjncceffe eft €amtrahereingentemrninam.Q.uan# tainuniuerfuni corruptcla moriim eft coelibatuscAlia enimuitia çx alijs or(igt; untur» Maxima pars palàm inquinata eft fcortatione 82 adulteriis: Hæc cffï;* ciunt mentes prophanas 82 Epicnreas, fient Paulus ad Ephefios monetjlibidii« nes caufatn effe Epicurei contemptus Dei • Quis non deteftetur, manifeftam tutpitudinem morû in collegrjsCano nicorum in tota Europa? Et tame banc fuperant flagitiofælibidines urbis Ro* mæ. Quanquam autem femper pauci aliqui fuerunr, qui repugnare imbecilli tatinattiræ conatifunt, tarnen multoru confeientiæ grauiter fauciatæ funt,82 deplorarûtlapfus fuos multi boni uiri. ïam hoc tempore cum Antichrifti re* gnum oppugnatur, accedunt parrici* dia , interficiuntur honefti facerdotes ptopter pium coniugium. Nec uero da “■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;binni

SACERDôTVM. 47 biutn eft, hanciniuftam fæuitiam à dia bolo oriri,qui eft homicida,âdddcâa* tut hoe fpeâaculo, fanâorum nece, QL contntnrliis diuini nominis. Quidcji hæc lex d. coelibaru neruus eft eriam te liquç impietatisPôtificiçc'Magnapars impiorum cultuum, ôi luxus Ponnfica amp;Collegiorumrueret,reftitutoconiu* gio facerdotum. Ideo multa atrocia fee lera ftabiliunt Principes amp;Pontifices^ qui cœlibatum defendunt.affentiutw tut diabolo autori impiæ doâtinæ,ma niunt reenumAntichrifti,augentlibi* dines,aaiuuancparricidia,conficmanc amp;nbsp;reliq uam idolatriam regni Antich ri« fti. A tantorum fceletum focietate ablt; hotrercomncs,quiDeomtimcnr,

' oportet legem Pontifia cianiimprobareac deteftari.

k

49

DB VSV INTEGRÏ SACRA menti corporis amp;nbsp;fanguinis

ChriftG

Vidam uocifc^ ranturnos dere non neceffaria litigare,cumdc hac Ccremonia trflituendaagigt; miiSjóiquerun^ turfruftramouc ti ccrtamina Si diflidia. Hifciantnos hic non de par^ uis rebus conrcndetc, cum de rcftitutio ne huius ceremoniæ agimus,fimul doi« cemus Ecclefias deuero ufu Sacrament totü,8ideexercenda fide: Item de in« eentibus abufibus Miffæ. Poftremo,ik raThefishiccontineturxAn Liceat ho^ minibus mutare,feu abolete ritûà Chri fto inftitutu. Ergo res magnas hic corns» pleâimur,dicimus dé ufu Sacramento cum,de hottibilibus abufibus Miiïæ,6^ de pottftateEcdcfiæ’ Nam hefuntcau Qicucaduecfarii teftitui integrum ufum Sacta^

DE VSV INTEG. SACR. 4^

Sâcramcntinolinr. Prim uni,quia Po 11 tificum amp;Epifcoporûautontatemam plificantjhis tribui uolunt poteftatem mutandi res inftitutas diuinitus,con^ dcndinouos cukus,amp; noua dogmata* Vident item dodrinam ueram deufu Sacramentorum pugnare cû abufibus Miflarum, banc autem quoquo modo obruere conantur. Rogamus auté pios ledores, ut cogitent quantum interfit Ecclefiæ, extareexplicatam dodrinam deueroufu ôC utilitate Sacramentorû, de ueris exercitijs fidei, de poteftate Ec clefiæ .Et afluefaciendæ funt piæ menjä tes,ut uerbo Dei, non humanis opinio nibus régi fidé opera curent, ut agen ' tescum Deo,nitantur certo uerbo Dei, ficLit inquit Dauid : Lucerna pedibu$ meiséerbum tuum.

Accedamusigiturad hanccaufam.

VT Dominus nofter lefusChriftus inquit : Defiderio defideraui hoc pafca manducare uobifctim. cupiens u,j delicetiamexhibete pignora fuiamo:« riserganoSjSifuturiisuidima pro no/ : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D bis.

o D E V s V IN T E G R I

bis,ita nos ingcnti defidcrîo accipia* mus oblatum beneficium, Sdhiiiusbc# neficr) Sacramentum. Vt autem reue* renterutamurSacraméto,uoci Chrifti obtemperemuSjamp;difcamus quomo* do profit pijs mentibus Sacramentum. Hæcaugent ueram reuerentiam. Sunt autem nota uerba Euangeiij deinftitu* tione. Et mandatuni addit Chriftus: Hoc facite ad recordationem mei.Iu* bet nos idem facere quod fecit ipfe. Er* go dato pane amp;nbsp;uino in cœna Domini, cxhibenturcorpus fanguisDomini.

Sicautem ptodeft confcientijs,cum lt;nbsp;agentes pœnitentiamcredunt Chriftû faânm effehoftiam pro peccato,amp;3C* ceptohocpignore,fidem cxufcitant,ac tredunt fibi propter Chriftum ignofei, ctedûtadfepertinerebeneficia Chrifti, fe confolantur, amp;nbsp;agunt gratias pro im menfobeneficioDeijid^ celebrant in confeflione,quæ quidem in tota uita lucere debet; Nam omnes aâionesin uita,omnia certamina in gubernatione Reipub. amp;nbsp;familiæ.debent eô refcrri,ut teftentur nos rede colere Deu,ôd agno*

Itère

«ACRAMENTr; jt

fccte ac accipeie beneficia per Filium Dei exhibita. De hoe exercitiofidei in ufu Sacramenti nihil dicunt Papiftæ, îmôabufus Miffaeû prorfus obruithâc doflrinâ ncceffariam confeientijs. S cd de fine Sacramenti diâum eft in loco deMiffa. Redeamus igimrad ipfam ce remoniam, ac oftendamus ufum inte^’ gri Sacramenti reftituendumefle.

CONFIRMATIONES.

(3vm teftamentiim hominis nemo nmtare debeat,multô minus teftamena turn Dei mutandû eft, ut Paulus inquic adGalatas. Cœna Domini eft propriu noui teftamenti Sacramcntu,utChri# flus inquit ; Hie eft calix noui teftamen ti : Ergo nemini licet aut licuit hanc or* dinatione mutate,aut partem abolere. Nihil firmi cótra hoc argumentuni dicipoteft:Conftat enimChriftumfic inftituifle ritum, ut utantur omnes pij, Sacerdotes amp;nbsp;Laici, utratj patte Sacra* menti,quia textus de calice nomina* tim dicit ; Bibite ex hoc omnes, Addita D ij eft unis*

fz DE VS VINTE GRI

eft unincrfalis,utfciämus nullû menv brum Ecclcfiç excludi- Et Paulus difcrtc dicit : A Domino acccpi, quod tradidi uobis. luffït autcm totam Ecdefiam in tegro Sacramentouti,ut tota narratio tcftatur: Probet feipfum homo fie dehoc pane edat, amp;nbsp;de hoc poculobp bat.Necdubiumefthuncfuiflemorcm Græcç Si. Latin? Ecclefiæ multis feculis, indicia multafunt,uix ante quadrin gentosannos abolitum effe; Nec con^ ftar,quomodo aut qua autoritäre uetus confuetudo mutatafit.Et ramé cûfine certisautoribusjcontra expreffum man datum diuinû, amp;cótra Ecclefiæ ueteris morem recepta fit noua côfuetudo,de* fenditur mira pertinacia amp;nbsp;crudelitate indignüTtma lenitate Ecdefiafiica.

. TESTIMONIA SANCTOs rumPatrum-

-^^L^prianus lib.i.Epift.x.ubi delaicis martyribus loquitur, inquit: Quomo»» do docemus aut prouocamus eos in confeflïone Chrifti,fanguinc fuum fun ; i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dere.

■ s A C RAM E N T r. ' dcrfjfieismilitaturis Chtifti fangiünc dencgamus c Aut quomodo ad matey rij poculum idoneos facimus, fi nó eos adbibcndü prius in Ecclefia poculutn Domini,iure communicationis admit timusc Etfimilcs loei alij multi funt □“pud Cyprianum,ut lib.z.Epift.j.ubi in quit: In calice Dominico fanäifican« do,amp;plebi miniftrando.

Hieronymus in Sophoniam cap j* Sacerdotes qui Euchariftiæfetuiunt,ôi fanguinempopulis eius diuiduntSèc. nam cetera quç fequuntut, nihil ad häc rem pertinent.

InTripartitahiftorialib.^.diciturad Theodofium:Q.uomodo cruentisma nibusaccipiesfanflü Domini corpus:* Qua temeritatc,oretuo poculum fan* guinis preciofi percipics,cum tantum iniufti fanguinisfuderis^

In Decretis deConfectationc,dift.t. extat Canon Gelafij,qui prohiber diui fionem Sacramenti. Verba hæcfunt:

Comperimus autem,qgt; quidam fum pta tantummodo corporis facri portio «e, à calice facrati cruoris abRineanr, . . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ii] qui

DEVSVINTEGRI

qui aut integra Sacramcnta percipianr, autabintcgrisabftineant,quia diuifio unius eiufdcm tnyfterrj fine grandi fa* crilegio nô poteft accidete. Hic Canon diuifionc uocat factilegium. Eludunc autem hocteftimoniumaduerfarq ua* niffima cauilla done: Aiunt enim tantu pertineread confecrantes,nô ad laicos. Quod enim bçc cauillatiofitcommen* tina,indeintelligi poteft,quiatuncdu* tabatmos utendi integro Sacramento» Et cum hic ait:Arceantur,Ioquitur de laiciSjUtarcerentur per mîniftros por* rigentes.

Extat amp;nbsp;in quadam Toletana Syno# do manifeftûteftimoniu, quod often* ditjlaicos tune ufos effe integro Sacra* mento. Vidimusipfiinlibris Ecclefia rum Germaniæ, fcdptum ueterem mo rem porrigendi annotatum,ubi date affirmatur, populo datum effe integrû Sacramentum. Audimus amp;nbsp;in Gallia teftimonia fimilia repenti. Et aiunt Re gern Galliatû adhuc retinete ueterem morcm,hoc eft,integro Sacraméto uti» Citarem QC Grjcos autores, nifi omnes fcirenc

SAC RA ME N TT. ff fcirent Græcas Ecc! efias adhuc prxbcre integrum Sacramentum populo-Cum igitur conftet in Euangeliofic inftitutumcffehuncritumjutpariterfa cerdotesamp;laiciutanturintegro Sacra* mcnro,cö manifeftum fit huncmoiem diuintota Ecclefia reteiitumeffc,fan’s adparcteos qui prohibucrunt alteram partem Sacramcnti, Si prohibitionem defcndunt,non redefacere. Vfitataeft inueteribus Dodoribus fententia,Ec* clefiam nec materiam nec formam Sa* cramentorum mutare pofte. At hic pa lam eft,materiam mutatam cfle.

Supra diximus lædi teftamenti Chri fti fandicatem,Nunc addam alteram lationem.

SEC V ND A RATIO.

(D Vi contra mandatum diuinû ali* quidinftituunt,peccât,iuxta illudtSiquisaliudEuangelium docuc tit,an3thema fit- Porro,prohibentcs al teram partem Sacramenti, hauddubfc pugnantcum mandato diuinotSisnc ' D iiij enim

f6 DEVSVINTEGRI cnim oetba mandantis Si difponcntis: y\ccipite,bibire. Ircm: Probet feipfum homo, 8ó fic de hoe pane edat,amp;: de hoe calice bibat.

TERTIA RATIO. ' ' ■ J^AuIus iubet cóferuariceremoniam ufcg adgloriofum Chrifti aduentum,et iubet annunciati morté Domini, hoe eft,addi milt conciones de beneficijs Chrifti, ur recordatio, fides,óógratiarü aöio accédant ad ceremoniam. Hæc ftintmultiplicitcrmutata,quia populo datur tantum pars Sacramenti,cu Pau^ kisdctotoloquatur:Q.uoties comede tis panem hüc,et bibetis ex hoe poculo. Hæc eftintegri Sacramenti defcriptio* Deindequalis eftdoftrina aduerfario^ turnt’ Magna ex parte ceremonia fine ollis concionibus adminiftratur,utin Miffis priuatis. Et populo femel in an# no porrigiturSacramentû. Ibi quantii lum doceri fubito poteft, etiamfi quid diciturfErdoârinâ debeneficijsChri# fti,de exercenda fidcjamp;f.deufu Sacra# mentorum

I

SACRAMENT!. gt;7 mentorum, multiplicitcr corrumpunt aducrfarij. Cum autcm dicat Paulus, Reos effccorporisSófanguinis Chrifti cos qui abutuntur Sacramento,non du ' bium eftgrauitcr pcccareautores Si dclt;« fenfores t;ot ingentin m abufuum h uius Sactamenti. Prohibent partem altera, transformant Sacramentu populo des« bitum,infaccificiumethnicum,oflFerût pro alienis peccatis contra doflrinam demorteChrifti,abolentueramdo0ri nam. AnhosabufusexiftimantDeum non puniturumeffefEtfienim tempus non præfcribit Chriftus,tarnen hanc cc remoniam non fruftra tradidit, unit earn inEcclefia frequenter celebrari ab adultis- Et cum ucimur,fcruanda eft foe ma inftituta à Chrifto: Peccant igitur, qui difeeduntabea forma.

Diftumeftdecaufa,quantum opus eftqsquianceferiituerbumDei humai* ms opinionibuSjSi indicant abordina none diuina non effedifeedendu hu* mano iudicio. Sed quiacauillationes n)ultçobrjciuntur,ad has quo^ breui* tertefpondendumeft. , quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D V Confui*

çl DE VSV INTEGRI

CO N F V T A T r O.

QVidam farentur,in Euangelio iii^ tegrum ufum inftitutumeffe,fa* s^^tentur cdâ in ueteri Ecdefia fuiffemorcm quemdiximus .fed aiunc muran poniiffejquia fit res liberajUti in tegro SacramentOjUel parte : Idem,inquiût,iuriseftdetotoamp;parte» Liberum eft prorfus abftinere àSacra* mero : Ergo 1 iberu eft patte tantû utf» , Hic adMinorem tefpondemus dus» pliciter. PrimumjEtiamfi effet liberum prorfus a Sacramento abftinere,tarnen cum utimur, neceffe eft uti integro Sa«gt; cramento, quia pattes nô funt feparabi les: Non enim licet mutate teftamentn diuinum. Valet autem régula forent fis, ubi partes prorfus font feparabiles.

Adrjcienda eft amp;nbsp;altera refponfio: Non eft Itberum abftinere à toto Sacra* mento, fed mandatum de ufu pettinet ad adültos omnes, qui funt membra ccecus Ecclefiæ. VultChriftusfingulos adultos hacceremoniaaliquandouti, etîamfi certum tempus non præfcribic finguUs,Opoitet eiiim conferuati banc

ceremo*

s A CRAM ENTE ff ccremoniam ufquead finem mundi, fi cut Paulus cxpreflc inquitiQuotics co mcdccis pancm hunc,Óó ex poculo hoe bibetis, motte Domini annunciate dos» nccueniet.Iubet amp;cercmoniam con^ feruari, ôC addi ceremoniæ recordation nem,8ó prædicationem de morte Chri fti,ufiç ad gloriofum aduentum eius. Cur hoc diâum Pauli neglexerût Pons» tifices,qui ufum mutauerût,qui doârin nam de fide, et de bénéficias Chrifti cor ruperunt, qui conciones omittunt,S2 populumad parte Sacramenti adigût, nec docent de fruâu c Paulus inquit ress os corporis amp;fanguinis Domini efleil los,quiabutunturSacramento. Quarc nondubium eftgrauitet peccareauto* tes amp;nbsp;defenforesïîorum abufuum.

ALIA OBIECTIO. ^Vangeliumconcedit libertatemin ceremonijSjiuxta illud : Regnum Dei non uenit eu m obferuationc : Licet igtn tur ôd in hac cetemonia hanc libetian leniufurpate.

Hic

Cd DÉ VSV INTEGRI

Hic homines callidi amplificant li» bertatem,8ó cxagitant nos,tanquam ludaica quadam pertinacia ac fupcrfti# tioncfimusduriores in defcndendacc remoniariubcntantcferri tranquillita# tem Ecdefiæ huic cxterno ri tu i,ficu t fcri ptum eft; Magis uolo mifericordiam $ facrificium, Deni^ multa ab aftutis in hanc fcntentiam colligi poffunt. Ad hscomniarefpondcmusbreuircr:

Euangelium non concedit libertäre docendi contra mandata Dei,aiit abo* lendi,feu prohibendi ullain parte man dandkiini,quod ad Ecdefidpertinet. Sed Euangelium maxime prgcipit con feruari minifterium,quod conliftit in doärinaÖiadminiftrationeSacramen torum. Si quis propter libertärem do# cereuelitjomitti poffeBaptirmum,exe cranduseflet.Itaödinhoecafu prohibi tiofempereftimpia, quia partem mini fterij diuinitus ordinatiabolet.Sedli# bertas Euangelica libérât pios à Leuiti# cisceremonijSjô^ab humanis traditio# nibus. Addam SSillud ; Concedit in ca fuimpoffibilitatis difpenfationem cre# denti.

SA CRAM ENT r.

denti, ut fi qui Martyres catechumeni interfedi funt anteBaptifmum,id non eft abolere minifterium.fed adhiberc difpenfationcm in peculiari cafu. Vt, Macchabæinô abolebâtlegem deSab bato præliantes,fed in cafu neceffita^ tis difpenfationem adhibebant. At de Sacramento extatprohibitio perpétua, amp;defenditur magna atrocitate fuppli* riorum. Hoc non eft libertatem Euan* gelicamtueri,fedopprimerepotius,02 fimuldeleteminifterij partem»

alia obiectio.

£cclefia propteraliquagrauem cau* i . fam mutate poteft aliquid in ritu Sacra

incntorum,urApoftolimutarunt for* mam Baptifmi.cum inAâis dicatur: Baptizetur unufquifcp in nomine Icfu Chrifti. Multæ autcm caufç probabiles uidcntur cócurrere, quare profit adime re unam partem 1 aicis, ut maior fit reue tentia Sacramenti : Facile aliquid deftil later ex calicein terra ; Item uinü aceflïr, quare pars altera uino confecratacon* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcruari

tfz DEVSVINTEGRI

feruarï non poffet. Item prodeft cxenii» plum ad docendam libertatem: ideo iïcordinet Ecdefia,utextctteftimoniö, quodlibertas Euangeltca concédât tan turn una parteuti. Denicj multæ hic ra tiones colliguntur.Quarc uideturEci* defiam potuiffe propter has caufas ali« quid mutate-

Negamus Maiotem: Ecclefia pro* pter nulla caufam poteft mutate man# data Dei,inxta illud;Siquis aliud Euan geliumdoccbit,anathemafit. De Apo ftolorum exemplo refpondeo : Textus nufquâdicitApoftoloshacforma ufos effe: Ego baptizo tc in nomine Chrifti. fed fæ pc re petita efthæcfiguraloquen# di,baptizari in nomen Chriftijquod deefFedu intclligirur,proeo quod eft fieri Chrifti membrum. Vt Paulus in# quit ad Romanos : In Chriftum lefum baptizati eftis. Sed fingamus fané Apo ftolosficeflelocutos,quid hocad pro# hibitionernfNum Apoftoli altera for# mam prohibueruntrMagnum diferi# men eft Apoftolorum amp;nbsp;Epifeoporu, ficutProphetarûôifacetdotum.Elifçus fingulati

(

SACRAMENT r.

fingnlan uocattonc, amp;nbsp;excellcnti impe ïii Spiritus fandiuuxitnouosRcgeSjCç teris hoe non licuit. Ita Apoftoli uocagt; rioncamp;donisïantccedunf;Sed tarnen nee Apoftolis licuit prohibere formatn àChriftotraditâ.Q,uare etiamfi effent ufialqsuerbisin cafualiquo,tarnen id exemplum nihil patrocinarctur perpe«’ tuæ prohibitioni, quæ ell legis diuinæ abrogatio.

Refutata Maiore, uenio ad perieula, quæ de calice tecenfentur. Paulus in* quitjhumanas traditiones habctefpc* cicmfapientiæ. Nulla tamleuistradi* tio eft,quæabeloquenribus non poffic fucis pingi» Rcuetentia fumma eft, non difeedere à uerbo Dei, docere Ecclefi3m,ne deuoluntate Dei aliunde iudicet,quàm ex uerbo Dei. Hæc eft pe culiaris fapientia Ecclefiæ. Hanc reue* tentiam probat Deus. 111a diligentia, ne quid deftillct,eftpædagogia,quæ nonmultum adremprincipalem per* tinet. Sacramentûcft,id quod homini inEcdefia porrigitur,nü id quodrodut oiutes,autquoddeftillac; Nam Sacra* menta

6^ D E V S V I N T E G R T

mcntafunt aâiones ipfaJ, diredæad cumfinfm.adqucminftitutæ font. Si metuuntncuinumacefçatjcurnô mc^ tuût ne panis fiatmufcidus îquot; Mclius eft fubito cû opus eft confecrare. Ergo hæc fiâitia pericula nô excufant prohibitio ncm:Necillud exeufat,quod ncganc ubiqguinumeffe. Cut prohibent intjs lociSjUbi uinum habcri poteft i Et Chri ftus de poculo, nô de uino nominatim loquitut.'Ita^ dicunturgentes quidam Ruthenicæ confecrare mulfum. gt;

ALI A OBIECTIO.

^^Vçruntaduerfart) eriam exempla ' '*'*'*s^ libertatis ufurpatæ in hoc Sa*

cramento. InLucadiciturde fraâione panis. Item in Aâis dicitur deApofto* Iis : Frangentes panem paffim circum* euntes per domos. Hæc loc.i uidentur loquideCœnaDomini,quæcumtan* turn faciant mentionem panis, fatis eft utiuna parte.

' Refpondemusbreuiter: Inhislocis non inftituiturS3cramentum,nec fatis conftat

’ s A CRAMERN TI. quot;nbsp;Cf

conftat an de Sacramento loquantor. Namfraâio panis Ebraica confuetudi nefignificat generaliter conuiuium,fi* eut feriptum eft apud Efaiam:Frange cfurienti panemtuum. id eft,impertias eidepanibus-Sed nô reprehendimus communem perfuafionem ueterû, qui arbitrantur Chriftum ibi conuiuantem dediffe duobiis illis uiris Sacramentii corporis fanguinis fui. Et credibile eftjApoftolos paffimin edibusamico* turn concionatos conuiuatos effc,Si ibi diftribuiffeSacramentum prjs audi# toribus. Adfentiamur igitur loqui textû de Cœna Domini. Eft a u tem u fitata S^^ necdochejappellatione fraâionis pa^ nis totum conuiuium fignificare: Corn pleâitur ergo etiam potum.Hçc eft fim plex amp;nbsp;uera refponfio. Cæterum pu* gnentquantû noient aduerfarq,tarnen bæcteftimonianô exeufabuntprohibi tionem.Nô fequitur,Hic tantû fit men# tio panis, Ergo licet Ecclefiæ prohibere parte Sacr3méti,côtra expreffum man# datû quod legirur in inftitutione. Hanc Confequentiâ indicarenondifficileeft*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ë Citant

(f DEVSVINTEGRT

Citant amp;nbsp;alia exempla ex hiftorrjs^ ubifitmentiogcftati Sacramentiincas= lathis tidincelligancdefolo pane.Scd Eufebius amp;nbsp;Hieronymus oftendunt, utran^ partem folita ad ægrotos ferri. Nam Eufebius libro inquit:Parum Euchariftiç pueroquiad feueneratde«» dit, quod infufum iuffit feni præberk Hicunius partis mentionetotu Sacras' mentum compIeftirur.Et Hieronymus aliquanto clarius dicit adExuperium: Nihil illo ditius, qui corpus Domini in caniftro uimineo, fanguinem portât in uitro.Sicintelligendi funtfimilesloci, ubi degeftatione fit mentio,nifi pars al tera expreffe excluderetut. Hiftoriç fan's dilucideoftendût/uiffepublicûetcora muné ufum integtiSactaméti. Ideo ob feura exemplaeius ætatis iuxta pubiicii titûaccipiédafunt.Et fi qua effent cótra lia excpla,tn prohibitioné nô exeufanr.

ALIA OBIECTIO.

Jn pane datât uiuum corpus: Igitut fanguisfimuldatNt* Quodeumita fir, fatis

SACRAMENT!.^ 6^^ fatis eftaccipcrc unam parrcm, quia de çquiualentibusnôcft con trou erfiamo ucndatVrciim Aportolibaptizantesiii nomine ChrtftijUüleb'.nt tarnen nomi ne Filij, ludæos de patre admonere. Si nomine Mefff;c,fignific3re,quod datii rus effet Spiritü fandum. Cur de appel lationibus dimicarecur,cum rem ipüm fatis déclarent r Ita in hoe Sacramento, curdf externopoculolirigjcur,fiin pa* ne corpus Si languis exh.bentur r

Hçcobiediofumptaertex uulgaridi do de concomitantia, utuocant. Dixi autem antea, hamanas traditiones ha* berefpcciemfapientiæ- Totiam feculis quæfitç font exeufationes noui moris: Ideo nonmirum ellmulta uafre cxco* gitata effe.

Refpondemus igiturbreuiter: Pro* pterhashumanascogttationes nôuto* landum ell mandatum Dei, uult enim Deus minifterium conferuari. Potell Deus fine aqua impartireSpiritum fan* dum, fed tarnen unir adhiberi externö fignum. Deusinnotefcere uult peruer* bum fuum,Ôi figna ab ipfo infl:ituta,nô £ jj uulc

DEVSVINTEGKr

uultnos noua figna inftituere,urgfn* tes,Papiftæ, Monachi inftituerunt no^i ua figna,cunrebant ad certas ftatuas, ad hasalltgabant Deum fua perfuafione. Hancimpietarem fçpiffimetaxant Pro phctæ,Chtiftus,amp; ^ipoftoli, uolunc nos Deum tuxta uerbum et figna nobis abipfotraditaapprchendere.Ideo mi niftetiumDeus in Ecclefia inftituit, ÔC uuirconferuati, nec permittit ut mu# tetur humano arbitrio.Q.uareamp; hic ita fentiendum eft : Voluit Deus diftin# da effcfymbolacorporis ôi. fanguinis, iitfufi fanguinis recordatio celebretur. Ideoretineamusmorem à Chrifto in« ftitutum fciamus Chriftum adelTe fuo miniftcrio, amp;nbsp;per id efficacem effe,

Nec nihil fignificat hæc noua prohi« bitio caiicis : Namficut prohibuerunt Pontifices dari calicem populo, ira de« Icucrût dodrinam ueram de fanguine Chrifti,abluenre pcccara hominum,dc remifîïone peccatorum,8^de fide.Hi debebanteffeeflFedus diftributi caiicis. Vt autcm hi effedus deleti funt,itaô2 cetemonia mutata eft.

Multi

’ S’A C R A M E N T I/’ óf

Multa die« poffunt de uulgari perfua Cone,deconcomitanna; Nam Sacra* mentalis coniundio habet fuum mo* dum,pofitis fymbolis adeft Chriftus,« eft efficax,quia miniftcrium fic ordinal turn eft diuinitus.Necdifcedendum eft aminifterrj inftitutioneproptethuma* ascogitationes« —

ALIA O B IE C TI O.

Tile eft diferimen inter presbyte* tosamp; laicos oftendi, Huiusceremo# ni?diffimilitudofacit diferimen: Ergo Ecclefia uidetur probabili ratione hanc diffimilitudinem inftituiffe.

O fingularem impudentiam. Sei* musmultos fcriptorcs ferio hanc can* famallegarein defendenda hac prohi* bitione:Vtamplificent dignitatem fa* cerdoram, diennt his relinqnendum effe integrum Sactamentiim, lai cis ue* ^■o tantum partem dandam.Sed hæc te mctaria perfuafio acriter reprehenden# da amp;refutanda eft. Eft aliud diferimen inter miniftros amp;4aieos^quod-hic inte»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E ii) greex

D E VS V ÎNTE G R I

gi'cexplicari nonpoteft.Miniftcrpor«» ngitSactamcntûJed in ufu differentia nulla fit, panter ucanturincegro Sacras mento minilierö^laicus, paritcrfecon foienturaccepto hoc pignore, öófidcni €xerceant,p2riteragantgrattas. Repu^ dienturerrores deoblationeamp;applica ti )iie pro alqs.Sed facrificuli utconfirm lïientimpiosabufusdeoblationcetap pjn..acsone,diffimilitudinem in ufu cere jiioniædefcndunt.ut pluris fiat facer* -, dotum opus,quàin laicorumcommu# nicano, Hacfalfa perfuafione cûobrua turinrelleftus Sacranienti,neceff*'eftre ciamare Poftquamenim coeperuntfa crificulidifcetnerefuumopus â laicorui co m nw nicati o n e, fecu ta eft h o rri bi 1 is idolatria priuatarum Miffarum, quatn toHi ex Ecdelia iieceffe eft.

ALIA OBIEC TIO.

jPquot; Rima Corinth. 11. dicitur: Quico* nicdit panem hiic,aut biberit poculunt Domini indigneamp;c- Hie ufus eftPau lus diûuuâiua particula; In difiunâiois

autetn

SACRAMENTr. 7 t .auteln fans eft alteram partem pom\ ConceditigiturPaulustantu una par^ teSacramcntiiiri,

Pulcherrima iiirtus eft amoruerira^ tis,qui quidcm excellere debet in his qui Ecclefiafticas controuerfias dijudia canr,ut cognica ueritate, finis aliq uis fit fophifmatum; Nam qui nóamanrue^ ritatem,femper ad earn eludendam ali quas cauillationesrepcrientjCu fophi ftica fit infinita.Sed agamus ingenue.

Paulus ubi præcipit uti Sacramento, in his ipfis uerbis præcepti,particulani copulatiuâ ter repctit: Probet feipfum homo,62 fie de hoc pane edat^Sê deçà* liccbibat.Hæc funtuerba difponentis ac præcipientis, ut utraij parte utamuc-Laudodiligentiâ in expendendis par* ticulis,fedadhibeaturiniudicando in* genuitas et ueritas. Videatur ubi Paulus ufus fitcopulatiuis aur difiunâiuis.In præcepto deutraij parte fumend3,eft ufus copulatiuis : Côfirmat igitur ufurn utriufque partis. Deinde femel eft ufus particula difiundiuadoquens de pœna _ indigne fumentium, ut comminatio

E üjj eßet

7* DEVSV IN T E G R I

çffet atrocior,8i feitet auditor parem te uerentiam utriij parti deberi. Contu* melia aft'iciunt Sacramentum qui fine emendatione morum accedunt: item facerdotes qui quæftus caufa fumunt, Sed niLiko maior eft contumelia non afferte uetam pœnitentiam, fidem »ôi doârinam de ufu Sacramentotum. Eft ^hîçc contumelia,ptohibercunâ pari tem. Hæc contumelia cum peculiaritet pettineat ad calicem,difiunâiua reftç çonuenit,quiaparsuna prohibetur,ab teracôcefla. Proindefatisadparet,hac ipfa difiunfliua taxari aduerfatios, amp;nbsp;confitmari noftram fentenciam. Mo^ ueantur igitur bac grauilTimacommii natione,Ôi uere agnofeant feteosefle corporis ôifanguinis Chrifti,ac definât tandem polluereSacramentûhisabufi bus, quos haâenus magna crudelitate defenderunt. Copulanua præcipit,ut utratj parte utamur.Difiunâiua deinde exaggeratcôminationem, modos plu* resrecenfensjquibusinhocgencrede^? Vnquitur. Vtram partéçontumelia ad* feceriSjgtauiter offendes Deum.Sunc auteoi

SACRAMENT!. - 7,

auEern,m diximus, multiplices hor* rendi abufus hutus Sacramenti apud aduerfarios.

Refutatis aducrfariorum argiitncn* lis,fatis liquidcapparet, prohibitioné altcriiis partis impiam effc, amp;nbsp;tcftituen dutn effe integrum ufum.iuxta manda tum ChriftijÖ^: morem multis feculis obferuatumintota Ècclefia ueteri.Ex* cogitent,fingant.tefingantquæuolenc argumenta aduerfarij, tarnen prohibi* tionem defendere nó poterunt. Si quis autem tantum haue adfert caufam : Sic uolojfic iubeo,fit pro ratione uoluntas.: is in Ecclefia fibi immoderatam pote* ftatem fumit; ubi confçtentiæ habent regulam,quædocet,Deo magis obe* diendum effe^quam hominibus. Non licetPontificibus aut Principibus con* ftituerereligiones proprio iudicio con tra mandatum Dei.Ettamcproni func animigubernatorumadhunclapfum, utexempla magnorû uirorû omnibus ferè ætatibus oftendunt. Etaltj moueii turfuperftitionejalijfpetranquillitatis publicæ, ut : leroboaniut alienatet po^

E V puli

.74 DE VS V.INTE GRI

puü animos à regno Iuda,inflituit pecu liâtes cultus in Samaria contra mandat ta Dei.Ita Pontifices inftituerût queftuo fos cultus, 8ó repererunt uarias ceremo nfas utiles ad augendampompam fa* cerdotum, amp;nbsp;adfafcinandos animos populi qualicöq^ fpecie religionis. Qua re uarijs erroribus Ecclefia polluta eft, multi petierunt,multorûconfcicntiç tniferabiliter fauciatæ funt. Proinde pij gubernatores nonfumantfibi potefta* tem, fuo iudicio cótra mandata Dei, ali , quid conftituendijfedDeoobtempe* , rentjOtncntglotiam Dei,cófulantcon feien rijs piorum. Hçcfuncprçcipua off» cia gubernantiu Ecclefias quibus fpte* tiSjfiqui legesiniuftas Ecclefiæimpo* nent,his minatur uox diuina inquiens: Va: uobis,qui leges iniuftas conditis. Tanti fecit Chriftus animas noftras, ut fua morte eas redemerit. Quantum igi tut teprehendendaeftafpetitas amp;du* tides gubernannum,quifauciantamp;i per , dunt animas fuorum iniuftis legibus C

Quis hancafperitatenon accufetf Quis hanctiiftem Eccleüæ fetuicutem non - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;deplotet^

s A CRA MEN T r; lt;ff dcplorctc'Orandus eft igitur Dens,ut mtfcræamp;Sadfliâæ Ecclefiæ opituletur, ut abufus ac errores emendet.

Vt autem tollatur hurts Sacranienti abufus, compleftenda eft etiam emen=» datio totius doârinç, reftituenda eft ue ra doârina de pœnitenn3,de remiffio^ ne pcccatorum, de fide, amp;nbsp;de exercitrjs fideiinnfuSacramentoBû. Eftamp;Miffa teuocanda ad primam inftitutionem»

Hæc pio amp;nbsp;fimplici animo mone«*' *Tnns,nccdubitamusnoscaufam piam amp;nbsp;Ecclefiæ neceffariam agere,3C preca niurDeum,ut mentes Principumfle^ âatadilluftrandam gloriam Doigt; piini noftri lefu Chnfti,ÓC ad falutemEccle:« fiatum.

; CONTRA PRÏVATAM’»

» . ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Miffam»

Vod Miffa, feu ufus Sacramcn* ti non fit factifi* cium, feu tale o«» pus quod faâu àfacerdotcetap plicatûproalijs., mercatuE reniif# fionem peccatö tum facientijôJ: ijs quibus applicatur,ui txisamp;mortuisamp;c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

PRIMA RATIO.

^^Jvilumeft facrificium,necfuit un# quam,quodmereat’ur remiffioné pee# catorum,amp;quodalijs pQjTitapplicari, praeter unicum facrifkium Chrifti, fegt; eielfadüincruce. ErgoMiffa feu opus facerdotis,nó eft facrificium quod ipfi Hclalijsimpetret aut adferat rcmiffio# nem peccatorum.

ÄiitccedensclatetellatutEpiftolaad

Ebræos

DE MIS SA P R I VATA» ff

Ebraeoscap.w. quæinquit defacrificio Chnfti:Vnicaoblanoncconfunjmauit in perpetuum facrificandos .Item :Se* mel in confummatione feculorum ad abolitionem peccatorum,per hoftiam fuam apparuitamp;c. Item : Hac uolunta te fanöificati fumus,per oblationécoc* poris lefu Chrifti femel.

EtEfaiæ 5î.defacrificio Chrifti dich tur:Poft^ pofueritanimâ fuähoftiam pro deliöis,uidebir feme longæuû S^c; Deniij totafcriptura hocdocet, quod folamotsChrifti fit unicu facrificium, feu uidima pro peccatis. Nam amp;nbsp;in ue^ teri teftamento amp;fi erant quçdam facri ficia,quæ uocabantut pro peccatofeil pro delido, tarnen nequaquam fuerut talia opera, qua: mererenturfacrifican* iibus,aut alijs remiffionem peccatoru Cora Deo,fed erant ceremoniçinftitutç ad hoc, ut his pidurisfignificatct ueru facrificium Chrifti,qui futurus erat uidi ma pro peccatis totius mundi. Et proo pter hanc fignificationem attribueba* tutillisfacrificrjshæcappellàtio,utuoâgt; carentHrpropiciatoria,feu factificia pro I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccato

JÎ D E Mrs s A pccc3to,non quod illa opéra mererên^ tur rcconciltationem coram Deo, fed quia étant imagines 8^ typi, quibus pi) admonebacurde uera hoftia, qnç effet abolitura peccatûet mortem,uidelicef, de illo promiffo femine Chrifto amp;:c. Quod enim Leuiticæ hoftiç non potue tint mereri remiffionem peccatorum, clare affirmât Epiftola ad Ebræos, cutn inquit:Impoffibileeft,fanguinctaura rum amp;nbsp;hircorum anferri peccata. Qua:» re pij ira ntebantut illis ceremonijs, no quod fentirét fe propret illa opera con? fequiremiffionem peccatorum coram Deo,fed utcbanrurtanquam figniSjqui busDeusteftareturipfisfefedaturum il lud promifftim fernen,qui fururus effet uiâima pro peccatis,8cquod uelletre^ ciperecredentes promiffioni deChri;«' fto,8iremittere peccata propterillam uidimam. Et ipfi utentes illis ceremoî» ntjs,protitebanturfecrcdere,quod pro prêt promiffum fernen côfequerenrut remiffionc peccatorû. Ita^ perindeulï funtillis cetemonijSjUt nos Sacramen* tis utimut, Etft intérim ecat etiam alius ufus

P R I T A T A? 7? üfus îllorum ntuum Leuiricoru jqtiod' fi qui erant ici in certis oifenfis aut cira tis contra obfcruationes Mofaicas, hi utcntcs his ccremonrjSjreconciliaban tur feu pronunciabanturabfoluti, amp;nbsp;re cipiebâtur ne effent cxclufi à politia po puli.Hæcerat externa quædam recoii ciliatio fecundûiufticiam legis, amp;nbsp;pro# pter banc reconciliationem uocaban# turfacrificiafcucxpiationes pro pccca# to,fedueram reconciliationem feu ce# miffionem coram Deo non confeque bantur, nifi fide uenturæ uiâimæ Ch ri ftijdequa admonebant pios illae extcc# næ ceremoniæ.

Ex his fat is intelligî poteft,quod opi niodeoblatione 8^ applicatione ope# ris facerdotisinMiffajqnç affirmât hoc opus meieri remiffionem peccatorum utenti amp;nbsp;altjs,planè pugnet eu doflrina Euangelrj de facrificio Chrifti; palam enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fola mors Chrifti eft oblatio

amp;precium,propter quod rcmittuntuc pcccata, ergo opus facerdotis non me# tetur remiffionem peccatorû. Quid po teftapettius çt fimplicius dici î Eft^ hoc tibilis

«9 D E M I S S A ribilis blafphemia,tnbuere hoc op eri facerdotis,quodeftfoliusChnfti,erfin gerequodopas fit alio facrificioinEc* £lefia,quafiChriftifacrificium femel fa ûum nonfatis fit ad toUcndapeccata, 6^ impetrandam rcmiffionemiaut fi* desnitidebeatopere facetdotis.

SECVNDA RAT 10.

Jn nouo teftamcnto nullus cultus,nul la ecrcmonia ualetex opere operato: Quare nec facientimcretur remiffiouc, nec potcft applicari alijs. Nam nouum teftamcntu rcquiric cultus fpirituales^ videlicet,ueros motus cordis,ucram fi^ dem,inuocationcm, ficut Chriftus in# quit Ioan.4.Veri adoratorcs adorabut Patrcm in fpiritu ct ucritatc; nam amp;Pa let tales requirit,qui adorent cum: De# us eft fpiritus, amp;eos qui adorant eum, in fpiritu amp;nbsp;ueritate oportet adorare.Et ‘Apoftoli Petrus ac Paulus præcipiunt præftaritales cultus fpirituales.id eft» non externamoperum fimulationemi fed ueros motus cordis, fidem,timo#

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem»

P R I V A T A. 8t *1 rcfn,inuocanoné SircIiquos.NecpIa* cent Deo ceremoniæ feu obfetuationes quae fiunt fine hacueraluce,amp;fineuitf uis modbus cordis, qui funt uera fides, inuocadojamp;fimilesmotus ôdc. Quare fçpeetiaminProphetis repudianturra Ies cultus operu,qui finguntur effe cul# tusexopereoperato, Hieremi? 7.Non fum locutus patribus ueftris in die qua eduxi eos de terra Aegypti, de holocau ftis Si uiâimiSjfedhocuerbum prgccpi eis dicens :Auditeuocem meam,amp; ero uobisDeusöic. Similes funtfententiae amp;alibi, præfettiminPfalmis. Pfal.sÿ* Saccificium SC oblatione noluifti. Item Pfalm. 49. Nonarguam teinfacrificijs tuis- Et:Nunquid manducabo carnes taurorum SCc. Inuoca me in die ttibula tionis,8C eripia te, SC honorificabis me. Hi loci elate damnant impiam opinio ncm de opere operato.Etfi autem in ue teri teftamento propter mandatu Dei pr^ari oportebat illos ritus et cetemo nias,quæ étant inftitutæ in politiaMo faica propter difciplinam, qua Deus tl « lum populumuoluitcohetceti SCregi, . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P tarnen

fl DE MISSA

tarnen nec illa opera diuinitus manda ta illi populo,erant uericultus Deo pla tentes, nifjin his quihabebant ueram agnitionem Dei amp;nbsp;fidem, nee iuftifica# bant aut merebantur remiffionem pee* catorum ; Multo minus ceremoniæaut externæ obferuationes in nouo tefta* mento font cultus ex opere operato.

Ita^ hæc ratio de cultu noui tefta* menti dare oftendit, quod miffanon poffit e(retaleopus,quod fitcultusqui exopereoperato ualeatcoraDeo. Qua tefimpliciter hæc impiaac reuera ethni capecfuafio,quæ fingitMiffam ualete proalijs exopere operato,prorfus ex* plodenda eft ex Ecclefia,

T E R T I A RATIO.

Pinio oblationis 8i. applicationts Miflçjfimpliciterpugnatcum doftrina deiufticia fidci,quç docer, quod remif* fionem peccatorum confequamur nul Iarenififidc,quæ ftatuit Deum nobis ignofeere propter Chriftum gratis, no propter ulluopus pel noftcuuel alioru. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

F R I V A T A. «J

H«c fides fola uincit terrores peccatîSi mortis.EftigiturimpietaSjfeiitirequod propteropusfacerdotis dccur remiflio peccatorû.Et quidcm necefleeft unum quencg propria fide accipere remiffio:# nem peccatorum, feu liberari à peccato Sii. morte, ficut teftatur d iâum Abacuk : ïuftus fide fiia uiuet. Ergo non prodeil alienum opus faccrdotis ad remiffio^ nem,fed fua qniftj fide apprehendit be neficium Chrifti. Hæc ratio clareadpli cationem facerdotis refutat,8ôperfpi* cueoftendit, fidem tantum unico Chri fti facrificio niti, in quo ipfe fefe Patti obtulit, amp;nbsp;pro nobis faâus eiluiâima, pro nobis rogauit, ficut inquit : Oro au tem non pro eis tantum,fed pro omni* bus qui credituri font per uerbum eotu-Hæc eft cnim uox Chrifti adplicautis fuumfacrificium pro nobis.

Q.VARTA RATIO.

Î^Aecadplicatio répugnât inftitutîo ni Chrifti, quia Chriftus inftituit hanc ^ccremoniam no ut fieret pro alqs non ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ei) Hientibus

f4 de MISSA

otentibuSjfed inftituitad ufum fingulo tum,uidclicet,ut quifi^ uefcensjidem exufcitet, 8ó fe tecordatione bcneftcij Chnfticoiifolerur,quemadmodüuers» ba inftitutionis teftantnc : Accipite, co?» meditCjö^bibite. Ergo non prodcftce:« temonia qs qui non ipfi utuntur,hoc cftjuefcuntur corpore Dominico, amp;nbsp;bi bunceius fanguincm. Nec potefl unius manducatioalteriadplicari. Eft^ pla« nc contra naturam Sacramcntorum,ea adpIicarialrjs:Sicut Baptifmi ufus non oaletproalijs,nec potcftalteri adpliça rijqui nonipfebaptizatur. Item nemo poteft pro alio accipereabfolutionem, Eftautemimpietas SJimpudensauda cia,Chriftiinftitutioneperuertere,ctfin gere quod opus facerdotis profit alijs nohutentibus.

QVINTA RATIO. jNhacopinioneeftmanifeftadi mirt tiplex idölatria,quare talis miffafim* pliciter eft abominatio, à qua omnes pi) abhorcere debent,quod fic probo r-'

Primum

s

P R I V A T A. 8;

Pnmum. Idolatnaeftinftitucre cul turn extra uerbum,amp;fine ucrbo Dei,82 quidem talem,qui fit cultus ex opere operato. Id dare teftatur hoc didum : Fruftra colunt me mandatis homtnu. FtProphetæuocant idolatriam facrifi cia quæ fichant extra uerbumamp;maiif iumDei,qualia erant facrificia excelfo* rum Si in lucis,cukus uitulorû in Beth# aucn,item cultus ænei ferpentis. Sed hæcoblatioamp; adplicatioMiffæ eft tas» lis cultus, qui non habet mandatum Dei,nccconucnit cu inftitutioneChri# ftijimo ncgledo uerbo transfertur cegt; remoniain ufumalienum abinftitutio ne : Ergo talis Mifla u ere eft idolatricus cultus.

Secundo. Sacramcnta extraufuma ChriftoinftitutumnonfuntSacramen ta,qLna talis ufus non habetuerbum,Si répugnât inftitutioni- Sicut nuncCirn cumcifio Judaica aut Turcica nó eft Sa* cramentum,6ificut aqua Baptifmi n6 effetSacramentumjfi transferretur ad alios ufus extra uerbum ac inftitutione, utficircumfcrretur 3dfpedandum,uel

F ii) adafpcr*

16 DE M I S £ A

ad afpergcndos homines. AutficutEpî fcopi huant tingunt notas. Id fpeda culum quia non feruatur infticutio,n5 poteftdiciBaptifmus,fed eft illufioSi côtumelia Saciamcnti. ItaMiffa in qua fit oblatiOjôi adplicatur alijs, nô fcruat inftitutioneni Chrifti, quæ iubet non offerri proalrjSjfcdmanducari amp;bibi corpus amp;nbsp;fanguincDomini, fed tranC* fcrtur ad cultum alienum à uetbo.

Ergo in hacMiffa non eftSacramen tum,quarepalàm eft,horribilcmidola triam commit», cum pro Sacramento, ubidiftribuendum erat corpus ôôfan«« guis Domini, proponitur MiCa facers dotis tanquam opus quod mereatur re tniflïonê peccatorûjitem profit etiani iTtortuis,ad rcdimendas pœnas purga torij. Hæcfunt mendaciaimpudcntet confida ab idohtris Si imprjs facrificu* lisacmonachis,quifandiffimamcere* moniam polluuntac transferut ad ma iiifeftam idolatriam, ac ei prætexunc nomen Sacramenti, amp;nbsp;hos idolatticos cultus defendunt propter quæftum.

Has abominationes etiam cogitate horribile

P R I V A T A. «ƒ hori'ibileeft, quareomncs pr) hancpro phananonon torisanimis execraride* bent.Nec eft dubium,quin proprer tan tas prophanariones Deus horribilitec irafcatur ôd puniar mundum.

ßreuiter oftendimus oblationem 82 adplicationem in Mdfa pugnarc cum rota dodrina Euangelij de Chrifto 82 eiusfacrificiojcum dodrina deueris cul tibus ô2 defide,itemaduerfari uerbo 82 inftitutioni Chrifti : deniog nô dubium idolarriam ibi cô mi tti, cum Sacramen ta extra ufum ad quem inftitinafunr,n5 fintSacranienca,fed inania fpeäacula«

Cumigiturconftet tnanifeftam im« pietatemhærereintalibusMiffiSjfim« pliciter omnes ilIæMiffæ faccrdotum tollendæSêabûlendæ funt. Abrjcien« dus eft Canon,quem uocant,inquo apcctis uetbis fit oblatio 82 adplicatio pro31iis,82additucidolatfica inuoca* tiofiindorum. Econttareuocandus ell 82rcddendusEcclefqs uerus ufusiuxta inftitutionem, uidelicet, utfit commu« niscœna,in qua diftribuiturcorpus82 fanguisDomini,ubi prj uefcentes ad«

F iitj monentuE

88- DE M I S S A'

monentur, utftaruantfibi pignusdari, quod tcftctuc ipfos effe Chrifti mem^ bra, ad ipfos uece pcrtinere beneficia Chrifti, fanguine Chrifti ipfos ablu« tos effe.

Poftremo repudianda eft imaginai* tio,quæfacitdifcrimen inter opus facer dotis amp;nbsp;laici,quafi facerdotis opus fit peculiaris cultus in Ecdefia neceffarius, amp;nbsp;qui pro alijs fieri debeat: Quia Chri ftus non facit difcrimen,fed uult ut fit communis cœna,ubiquifquefuæfidci exercendæ caufa utatur Sacramento, cum inquit : Accipite, com édité amp;c. Et fi quod eft difcrimen, tantum minifte* ri] eft, quod facerdos ut minifter Ecde^ fiæalijs porrigitjCætcri accipiunt.Sed ipfa ceremonia 8C ufus,communis eft toti Ecclefiaîjà Chrifto inftitutus ódtras* ditus^ Et facerdos minifter eft, ac Eccle^ fiæ feruit, non ut offerat aut uefcatut pro alijs ,fed ut porrigat omnibus qui petunt.

Refponfio

P R I V A T A. Sÿ

R E S P O N S I O AD ARG Va mcnta,qiiæ obijciuntur de fa# cnficioMiflg.

PRIMA OBIECTIO.

in lege étant quotidiana facrifi* cia,quçfiebâtpto alijs, quale état quod uocabacut iugefactificium ÔicJta in no uoteftamento oportet effetale quoti:* dianum feu iugc facrificium, quod offe ratur pro Ecdefia. Hoc quotidianum fa crificiumeftMiffa.EthucallegatutlOî» eus Epiftolç ad Ebræos Omnis Pon tifex ex hominibusaffumptus, pro ho# minibus conftituitur, in bis quæ funt apud Deum,utoffetat dona amp;facrifi# cia pro peccatis amp;c. Hinc ratioeinan# turadnerfarij :Cumin nouo teftamen to fint Pontifices amp;nbsp;facetdotes, necefla ho fequi, quod fit etiam aliquod fäcrifi cium pro peccatis.

Hac collatione, q ua q uæritur fimili# tudo rituum in nouo teftan « nto con# gruenscuritibus Leuiticis,decepti ho# mincSjfomniantoportereeffequoddä F V tale

D g M r S S A talc faciificium ceremoniale in nouo te ftamento,qu31iaerât in lege. Ac oritur hic ratiocinatio ex ignoratione quid fit nouum teftamentum.quæ fint benefit cia Chrifti,â^ qui ueri cultus.

Sicigitur refpondeo primuminge*’ nere,ad omnia talia argumenta de falt;« crificio diâa ex collatione uetcris te(lalt;» menti. Vt maximeualeretfimilitudo, tarnen hincnon fequitur,quod Miffa cxopcre operato mereatur remiflione pcccatotum fadcntiamp;alijs pro quibus adplicatur.Nam ficut fupra oftenfum cftjhæc opinio pugnar cum uniuerfa doârinaEuangelq,quç proprie ôiprç^ cipuehocdocct,quod remiffionem de iiâorû confequamur non ^opterali^ quod opus qualecûog.fed propter Chri ftum gratis,fide,quia hec foka uincit tec tores pcccati 8ómortis, cum ftatuimus nobis ignofei per mifericordiam pros» pter Ghnrtum donati iuiticiam 8C mérita Ghrifti.R.om.j.luftificati fide pacemh. » ;mus.

Hæc uru refponfio diluir omnia q ug afTeiuntut ab aduetfatqs de oblacione

Ôiappli*

P R I V A T A. 9t S^flpplicatione open's opcrati\quia nul ladiâa defacrificijs hocefficiûr,quod ccremoniaMiffæfit opus iuftificansex opereopciato, autapplicandum alijs adimpctrandam renuffionem peccas» torum ôic.

Secundo ad finn'litudinem du dam exlege,icfpondeo. In ueteri teftamen to illi externi ritus feu ccremonia: facrifi ciorum,crant umbræfeu typi uerarum return exhibendaru in nouo teftamen* lOjficut Paulus ad Colofs-att ; Quç funt umbrafuturorum,corpusautcmChti* fti.Quare non ualet hæc ratiocinatio: ïnlcgefuerunt externæ ceremoniæ fa* crificiorum, ergo amp;nbsp;in nouo teftamen* tooporteteffeiimilescercnionias,qug fintfacrificia: Non enim fimilitudo ri* tiium quærenda eftjed tes fignificata . illis typis in lege,qnac nunc exhibita eft in Euangelio. Ét cum nouum teftamen turn non fit talis externa pohtia, qualis eratMofaica^fedafferat ipfasréséquas illis Leuiticis ceremonrjs fignificaban*^ lur, nihil opus habet talibusritibus. ■ Porto (ctiptuca dare hoc docet.riti*

bus illis

ƒgt; DE M r s s A busillis facrificiorum prppcccatoinlc gc, fignificatam cffc mortem Chrifti, quæ eft unicum facrificium quod oblagt; turn pro genere humanorollitpeccata, unica uidima,propter quam Deus pla* caturnobiSjficutEfaias interpretaturlc gem,cum air : Poft^ pofuerit animam fuam pro peccato.Et Iohannes : Hic eft agnus Dei, qui tollit peccata mundi.

Cæterum, hocaddendum eft,Cum defacrificio Ioquimur,difccrnédæ funt fpecies: Non funt enim omniafacnfi” cia unius generis,funt enim du? fpecies facrificq. Eftquoddafacrificium quod poteft uocari propiciarotium,id eft,ta^ le opus,quod pro alijs fadum placat Deum,8dmereturremiffionempecca# torum: Porto unum tantum eft facrifi ci u m u ere p ro p i cia to ri u m,fcilicet m o rs Filf) Dei,Domini noftri lefu Chrifti. Necaliudfuitpropiciatoriumfacrificiii ullo tempore,ulla ætate. Huius unius Pontificis hæc gloria eft, quod unica oblatione fatisfecit pro omnium pecca tis, amp;nbsp;Deo recóciliauirgenus humanû. Quod autem in lege qugdam uocaban . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turpro*

P R I r A T A. 9i tor propiciatona,hæc non mcrebantuc condonationem pcccatoru,ncc erant ucrepropiciatoria, fed quia erant typi uenturæ uiâimæ , fie adpellabantur: Hçc fentétia ucnflïma amp;nbsp;firmiffima eft* Alia facnficia difeernenda font ab hoc priore.Namcum dicit Pfalmus:Sacri ficium Deo fpiritus côtribulatiis. hic ne Ceffe eft noftra facrificia à Chrifti morte difeerni. Vocantur ergo hæcEuchari:^ ftica,quæ non metentur réconciliation nçm,fed fient à reconciliatis,utgrati Deohonorem aliquem præftemuSj82 ptofiteamur hune que inuocamus,effe Deum,effe faluatorem ac liberatorem» Talefacrificium generaliter eftuniuem faobedientia in bonis operibus fanâo rum,quæ à Deo præcepta funt,amp;ficut mandata funr,amp;inadfliâionibus. De his facrifierjs loquitur Petrus.inquiens: Vos eftis facerdotium fanâum,ut offe* taris hoftias fpirituales. At ut feiamus èas non placerefine agnitione amp;nbsp;fidu* ciaChrifti,addit Petrus: Acceptas per lefum Chtiftum. Non enim placent ne hæcquidem ex opéré operato.

Nuaç

D »E M T S S A

Nunc refpondeo ad ea quæ cifatt funt defacrificijs ex ueteiiteftamento» Cum aliud nullum fit propiciatorium facrificium,nifi Cola Chrifti mors, ccrtu t eftjOblationemiiiMiffaaut CœnaDo mini non efle facrificium,quodautfa* denti mereatur remiffioncm.aut fitadslt; plicandum pro alrjs.Cnrigitur pattes uocantfacrificiumr Vttypi in lege can dem habebant appellationem,ita 52 huic ceremoniæ hoc nomen tribuerut, quia inftitutum eft, ut nos deillo factifi do admoneat. Sed eft ne facrificium

Dixi nulla efle

««,nifi opéra à Deo mandata,62 quern admodum præcepta funt,quia Chri* ftusinquit:Fruftra colunt me manda* lis hominum.Ncc nobis licet cultus no nos inftituere fine mandato Dci. Porto Cœna Domini fie inftituta eft, ut man* ducans,fuam ibi fidem cxercc3t,82fe re cordationebeneficiorum Chrifti con* foletur,62fieagatgracias. Hæc omnia pugnant cum rationc operis operatîî Ergo nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle poreft ex ope

tçopçracû, Quate eciamfi adplicatio - *. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dettahe*

privat a. 91

dctrahcretur,tarnen no effent facîendç Miffæjanquâid opus fitgtatiarû aâio, Nonigitut Miffæ communes ordinär« auriniiitui poffunt,tanquam gratiarû aâiones,fedferuetur inftitutum Chri* fti,fit minifter porrigens,amp; utantur ali) Sacramento,pro fuaconfolatione. In hac manducarione, gratiarum aâio Si côfeffio agentis pŒnitcntiam,amp; fe con folantis,fitfacEificiumtvx®'f‘^'W-’pf* ceremoniaperfenôeftfacrificium,nec propiciatorium,nec

Ad fententiam Epiftolæ ad Ebraeos, Omnis Pontifex amp;c. refpondeo:Iplc autotEpiftolæhocdiâum accommo* dat ad unicum PontificemChriftum, quemadmodum uetba quæ mox fe* quuntur,f3ris oftendunt, 8^ rota Epifto ladefacerdotio unius PontificisChti* fticoncionatur. Si quis igitur ex hoc di* ÖO argumentatur, oportere in nouo te ftamento effe Pontificem,qui afferat fa «ificiapro peccatis,concedendum eft argumentum deChrifto,dc qnofolo loquitutEpiftola ad Ebræos.

Soktctiam cicati locus Malachiæ lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab ottu

ÿÿ DE MISSA

Ab ortu foil's Lifqp 'ad occafum magnu« eft nomé mcû in gentibns. Et, In omni Iocoincenfunioffcrtucnominimeo,62 oblatio munda. Etfi ante hiclocus uio^ lenter dctorquetur ad Miffam,ramen KfpOndco.Pnmum: Vtmaximebfc fcntcntia loqueretur de Miffa, ramen indenequaquam fcquitur,quod Miffa inereatur remiffionem pcceatoru, aut fitopuscommunc,ficfaciendum,tani» quaceremonia fit per fegratiarûaâio. Secundo; VerbaPropherçoftendunt eumloqui de prædicatione Euangelij Siueris cultibus noui teftamenti, cum inquit,nomen Dei magnu fore in gen tibus. fignificat Euangelium fpargen# dum effein gères, per quod innotefcat amp;glorificetur Deus. Hæc prædicatio Euangelrjde mifericordiaDei parit fi^ demincordibus eorum qui accipiunt Euangelium, hi præftant ueros cultus, qui funt primum ipfafides .deinde in# uocatio .confeffio ,gratiarum aâioj obedientia in afflidionibus amp;lc. Ira gio tificaturnomen Dei. Er hæc funtobla^ tio munda, id eft, ued cultus qui tautu ptæftan#

P R I V A T A:

praeftantur ab rjs,quorum corda îam ae te agnofeunt Deum, rcâe fenriont de DeOjUcra fiducia inuocant Sic, Hos cul tusfignificat incenfum amp;oblatio,non fignificat ccremoniam ex opéré opéra* to fine fide ôS noticia Dei. Breuiterqua: cuncjdida ex fetiptura colliguntur de facrificijSjfemper hoc meminerimus ea nihil patrocinari oblationi feuadplica tioni operis operati, qug palam eft bla* fphema idolatrica.

RESPONSIO AD DICTA Patrum.

^^Xhis quçdiximus facilis eft refpon fiodediâis parrumjqiiiMiffam notant facrificium.Primum enim non poteft oftendi,patres hoc uokiiffe, qgt; Mifla fit facrificium ex opéré operato adferens rcmiffionem peccatornm ôiadplican* dum alrjs. Qui fie interptetâtur patres, iniuriam illis faciunt ; Nam hæc porten ta ptorfus ignora fuernnt neten Eccle* fiæ,imônefuitquidem ufcjad tempo ta Gregorij Mifîa fine cômunione plu*

G riuna

$8 DE MISSA

tium,fcd habebatur ftatis diebus una communisccena feu communio,ubi mukijquotquotuokbantjfimulfume* bant corpus 06 fanguinem Domini* Quemadmodumnebodiequidemin Cræcis Eeelefqs fiunt priuarxMifïxfin gulorum facerdotum,fcd unica Miffa cômunis. Née laturi étant patres iftam ïmpietatem amp;nbsp;prophanationem fan^ âiffimç ceremoniç. Poftea infeitia ôC fu perftitioneindoâorum PontificumÔi monachorumintroduâæ funt priuatç Miflæ, qui ex maleintclleâo uocabulo facrificrjjfinxerût Miffam effe taie opus quod mereatur remiffioncm culpae Si poenæ, Si attexuetunt opinionem de opereoperato.HçcopinioauxitMiflas in infinttû:Si quia eratres ad populû uendibiliSjCœpit proftitui ad quçftum.

Cum ergo patres Miffam feu com’ munem cœnam Domini (uttuneferua batur)uocanc facrificium,ex ipforum uerbisfacilepotetit iudicati,eosloqui nondeoblationeSiadplicationeopej’ riSjfed degratiarum adione feu memo tia facrifici) feu mortis Chrifti. Sic ait

Chry*

f R I V A T a;

Chryfoftomiis in capire nono Epiftolç âd Ebræos,cum dixiflet nos per fingu=« los dies offerte femper id ipfiim; Hoc quod nos facimus,in commémoration» nem quidem ciusfit, quod femelfaâiî lt;ft,non aliud facrificium,fedidipfuni femper fjcimus, magis autem rccorda« tionem facrifictj exercemus.Et Äagnili nuslibroio.deciuitateDeicap.;.Q.uod ab hominibus appellatur facrificium, fignum ell ueri facrificij 8ôc. Ad hune tnodum loquiturSô Lombardusin fen tentrjsJlludquodoffertur amp;confccra tur à facerdote,uocatur facrificium 82 oblatio,quia eft memoria 82 repraîfen»« tatio ueri factificij ôifandæ immolatio nisfadæjinaracrucis.

Allegatur 82Tertulli3ni quoddam diâû exlibro deCorona militis,ibiin« quit:Etiam oblationes pro defundis, pro natalicqs annua diefacimus.Hiclo eus impie detorquetur ad Miffampro defundis. Non cnim dicitTertulliauus opusMiffæ effcoblationem pro mor« tuis, quæ tedimat eos à pœnis 82c. nec hic loquituc de cœna Domini, fed in

G i} diebus

dicbus natalibus funcrumfolcbanr afFcrri cibi 3i alia muncra,que diftribue bantur in pauperes. Hæc uocabantuc oblationes amp;nbsp;«yin-ctt. De hoc morelo quiturTertullianus.qui adhuc rcliquus erat ab ethnico ritu, qui in natalibus 62 funeribus dabant cpulas in tcmplis,fed hæ poftea prohibitæ funt. Ac ex ipfo Tertulliano 82 altjsfciiptonbus appa^ retjfacrificia feu oblationem pro mot* tuis non diciufumMi(Tæ,fed preces 82 gratiarum aflionem-Sic enim inquit Tertullianus ad Scapulam : Sacrifica s® mus pro falutelmperatoriSjfcilicet Deo rioftro82ipfius, fed quomodo prçcipic DeuSjfidc pura.Sic 8é de martyribus aitCyprianusiSacrificiapro cis ofFeri^ mus 82c. quia in precarionibus fiebac martyrum mentio, 82 agebantur gra» tieDeo,quod eosadiuuiffet. Et Augu* ftinus adquæftiones Dulcitij :Cum fa crificiafiuealtariSjfiuequarumcunquc eleemofynarûpro baptizatisdefunâis offerimus, gratiarum adiones funt 82c, Sicut82deceremonrjs funerum fcribic Dionyfius^quod populus iulfus fitgra* tias

P R I V A T A.'

«ot

lias agecein precibus, quod qui defun* flus erar,pie dcceffiffct ex hac uita. Hçc planédiOentiunc* ab impijs commcn* lis reccntiorum depurgatorioobla* tioncMiffarum,ad redimen

das pœnas mortuo* , rumamp;c

, DÈ MIS s A THE A* trica.

Xiftimamus autem medi ocriter erudiros non de* fenfuros impiam opinio nemdeadplicatione,fed decurfuros ad quandam fubtiliorem interpierationé,dicent,fe hancceremoniam retinere, non ut ad* plicent pro alijs,fed ut ibi agantgratias. Difputabûclicete uni gratiasagerehoc fpeflaculo,utfiunus legeretPfalmuni aliqué, Pofteaaddunt preces pro mor* tuis ôialrjs. Has aiunt ualere per mo* dumfufFragij.

G irj Hac

toi BE M I S S A

Hac fiibtilitatc pingant abufus, 82 niagnam ingentj laudem putant ,talia fophifmata cxcogitace. Clamitant fto^ ïidos effequi hos fucos nôadmirantur. Deinde fæuitiâ aducrfus pios exercent, qui ingenue profitentur,fe abhorrerc flbidolatriaMiffarum. Teauteminuo camus DomineIcfu Chriftc fili Dci,qui orans pro Ecclefia dixifti i Pater fanâifl ca eos in ueritate, fermo tuus ueritas cft,ac ptecamur, ut Ecdefiam libères ab omni fophiftica: Semper cnim hate pc ftis ofFudit tenebrasucritati. Oramus eti3m,ut mentem des Principibus 8^ alijs gubernatoribus amantem uerita* tis, amp;glorif Dei feruientemjn religio* ncconttitucnda, nonalrjs utilitatibus: Sæpeenim accidit, ut Principes infle* äantreligionesadfuam utilitatê.Pon tifices uolunt defenfam Miffam, pro* pter dignitatem fuam 82quaeftum. Vul gus amatMiffas,quia putat effe præ* fensremedium aduerfusomnia mala, ficutnatura hominû prona eft adido* latriam Fiduciamoperum, cu ueram fidencc intelligat, nçc retinere ftudeat»

Seruiunt

T H B A T R. r C A. tej

Setaiantaaté Principes afFeâibus Pon tificum Si popiilijdefendunt cofdem errores propter tranqnillitatem. Ideo omnibus tcmporibus magna pars Pria cipum, Ponti ficum Si populj,aduerfa* ta eft ueritati. Scd tamé Deus reftituens Ecdeßam, aliq uos ex omnibus ordini bus uocat, qui cmergcnti ueritati patra cinentur: quo in numéro utinâ etiatn nunc aliq ui Reges effeuelint,ut gloria Chrifti ornent, Si fuæ Si Ecclefiæ faluti confulant, ncc adiuuent impios, qui bellum aduerfus Chriftum gerunt^Si idolatriam dcfendunt.

Nuncadijciemus breuemSiperfpi* cuam refutationemillius fophifticæcx cufationisMiflfarum.

PRIMA RATIO. f^Aec fophiftica tantum eftfimula* tio,Si te ipfa manenr priora uitia, appli catio Si opinio operis operati : Retinct enimCanonemJn quo expreffisucr* bis fit appltcatio. Item donee manet hic mos facrificandi, non potert non

G iiij accedete

104- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E M I S S A

accedete opinio, quod fit opus com* mane ualcns pro alijs, amp;nbsp;q uidc ex ope* leoperaco. Alioqui cur fieret fcurfacec dotes retinetent peculiarem ritum di* ftindum à populi communionefTalis auteni Miffa Papiftica eft haud dubie idolatrica, procul enim receditur ab in ftitutoChnfti. Vtautemdeftatuis dici tur.’Deus nonmagis exaudit ad certani ftatuam quam alibi, quia noneftalli* gandus eó quo fenon alligauit uerbo (uo jltaSacramentaextra ufumad qué inftitutafunt ,nófuntSacramenta,fed ociofa amp;nbsp;impia fpcflacula, ut nunclu* daica aut Turcica Circumcifio. Qualis igiturfitadoratio in Miffa Papiftica,fa* cile iudicari poteft,ubi concurrunt tam multa aliéna ab inftituto,oblano,appli catio,meritum ex opere operato. Hæc omnia manent, durante titu Papiftico, amp;retéto Canone. Hæcfuntclariffima.

SECVNDA RATIO.

Inge autem poffe tolli opinionem applicationis, ramen uellent illi confer uati

T H E A T R I C Ji. teg uarioblationcm,quçetiani non eft in* ftitutain his nerbis Chrifti. Et Chriftus folusipfefefcobtulit,non unit à nobis oflFetri. Item : Non licet inftituicultum finetnandato Dei. Attali Mifla retenta, maneretcultus nonmandatus, mane* ret enim opus diftinâumàpopuli com munione,quod omnes haberent pro fingulari amp;nbsp;neceffario cultu in Ecclefia. Cum autem non fitinftituendus ritus finemandato, retineamus formam tra ditam in Euangelio,præfertim cû Pau* lus exprefîîs uerbis præcipiat, ut pluriu fitcommunio 6^ utamur cœna domi* ni tanquam Sacramento ad fidem exci tandam erigendam recordatione be neficiorumChnfti,ac deinde agamus gratias Chrifto, pro liberatione tanta. Non fingamus ceremoniam ipfamex opéré operato effe cultû ant facrificiu. Hæc fuit confuetudo ueteris Ecclefiæ: Namferèufçpad Gregoriumnullç fue* runt priuatæ Miffç. Aduerfarij noftri da mitant, nunc nos difeedereab Ecclefiac confuetudinc,amp; magni fieri exempla Ecclefiæ poftuIant.Sed nobis iniuriam G V faciunc

(Of DE Ul I S S A

fadunt:Namipfi àufrrcEcckfiæmore amp;exemplo difce(rcrunt,nouos cultus tecepcrunt humana tcmcritatc excogti* |i tatosjignotos uetcriEccIcfiç-

Dionyfius defcnbcns ntû fynaxcos, nequjdemnoni(natoblacioncm,cuni quidcm indefcribcdis ccrcmonijs ad* modutn diligens fuerit.Et applicatio prorfus ignora cftuetcribus : Nam lati* nus Canon noua quædamRhapfodia rft,paulatimauâa,ur Gregorius tcfta* tur,qut hanc formam inquir collcdam cflcâ quodam, qucm uocat Scholafti* cum.Et diffcrt in locis infignibus a' Gra; cis Canonibus, funt cnim duo, qui 82 ipfi inter fe in locis infignibus difFcrût. Illudauté quod inlatino Canonepo* nitutjOfFcrri hocfactificiuutrcdiman* turuiui8ômortui,nufquamcftinGrae* CO Canone. Repudiandus eft igitur La tinusCanon,in quotraditurapplica* lt;io, côtra dodrinam dcfacrificio Chri* fti,82 de iufticia fidei : Ö2 infunt alia qug dâ âbfurda, mentio interceffionis fan* âorum. Etfacerdos cû dicat fe ofFerre FiliumDeiÿpetitucoblatiohçcperinde

placeat

THEATRIC«, 187 placcatjUtfacrificiumAbel.Hæc confu feamp;ineruditc abindoâo aliquo con:« gefta appai'et,^^ opus habere emcnda«« tioneomnes erudidintclligunc. Acpro feâo reptehendendaellEpifcoporuni negligentia,qui tot feculis,cum uiderct manifeftosefle Miffarum abufus pluris mos.nunquam de emendatione iilla cogitauerunt.Quantum autem fcelus fit abufus huius Sacramenti,Paulus no obfcure fignificat, cum ad Gorinthios inquit:Probetfeipfum homo:qui inlt; digne manducauerir, reus eric corporis amp;nbsp;fanguinis Domini. Nec dubium eft, tnultis publicis SZ ptiuatis calamitatii* bus hunc abufum puniri : Deus enim grauiteridolattiampunirefolet. Qua« re toto peftoreoramusDeum.ut men« tern det etiam ali)s,utEcclefiæ inhac tanta reconfulereincipiant.

Quanquamautem hçcipfacaufa de Miffa prolixius difputari poffer, tarnen hic fundamenta breuitcrcomplexifu« mus. Ritus noftercongruit cum inftitu done Chrifti,cum Paulo,cum tota uetc ti Ecclefia, Ratio deufu Sacramenti ex

neta

io8 DE M I S S A ueca doârina,de facrificio Chrifti,82 de iufttcia fidei fumpta eft- Hæc funt cec ta,firma,amp; perfpicua,nec euerti pof* finir,etiamfi fortaffis aliquifophifticis arguméris cxcufarcôd fucarc Miflas uo^ Icnr.Scimus eiiim homines callidos fo 1ère errores fucis quibufdam pingere. Sed qui uolcnt gloriç Dei feruire,amp; Eclt; clefiæfaluri confulere,ueriratem ante^ ferantfucofis Sifophifticis rationibus. ïddecetomnes quiDeumriment,qui rede inuocare Deum, Si. confulere Ec” defiæcupiunt.

Valde mirati fumus Anglicum de# cretunijcum nulla emendatio abufuum Miffae proponatur, ramen fimplicitec ibi ftabilitur priuara MifTa. Miramuc Epifeopos afFirmare priuatamMiffam neceffariamefre,cûcirciterannosqua# dringentos fuerit ignora ptimæ8^:pu# riori Ecclefiæ. An ilia res neceffarias ignorabat? In Ecclefia uerecundius pro iiunciandû erat:SipriuatæMiffæ funt neceffariæ,rota uetus Ecclefiadamna# tur. Q.uod ticro additur, populo eas Miflas ad pietatem ptodefle, ambigue pofita

T H E A T R r C A. ' toÿ pofita eft fenrentia, ut amp;fi applicario non noininaturjtamen error inanimis populi confirmetur.Deindc etiamfi no uolunt confirmarc a pplicationem, fed tantû ita’prodefle exemplum cenfent, quia populus admonetur ut cogiter dç paflione Chrifti, ramen plus nocet hoc fpeâaculum, quia in MiflTis Papifticis baud dubie multiplex ineft idolattia, quare populus ibi adigttur ad idolatrie cam adorationem : Nam Sacramentu extra ufum inftitutum,non eft Sacras’ mentii. Hçc fentéiiaueriffima eft. Ideo optamus, ut liberetur Ecclefia ab ido* latria,amp;ueri cultus reftituantur, propter gloriam Dei SC

falutempo* puli.

*

De po

It#

DE POTESTATE

amp; Pnmatu Papæ.

«(A^ccs■o^olJ,

Omanus Epifco pus arrogatfibi, quod iure diui=s no fir fupra om nesEpifcopos ec paftores. Dein« de addic etiam, quod iure diui« no habcat atcuncß gladium, hoc eft,au toritacem etiam régna conferendi 8C transferendi. Et tertio dicit, quod hæc ctederefit de ncceffiratcfalucis. Et pro« prêt has caufas Romanus Epifcopus uocatfeuicariumChrifti interris- Hos tresarticulos fentimus falfos,tyranni« cos,8i perniciofos Ecclefiæ effe. Vt au« temintelliginoftra confirmatio poffit, primum definiemus, quid uocent fu« praomnes effeiurediuino ;întelligunc enim effe Epifcopum uniucrralem,62 utipfi loquunturjôiKy/KÂrzKÔf/jid eft,à quo debeant petete ocdinationem confit«

DE POTEST. PAPAE. «» confirmationé om nes Epifcopi SJpas» ftorcs pertotum orbem terrarum, quï habcat lus eligcndi,ordinandi,confits* mandijdeponendi omnes Epifcopos. Ad hæc arrogat fibi autoritäre conden# di leges decultibuSjdemutatione Sacra tnentorum,de doftrina, 8d uuk fuos at ticuloSjfua décréta,fuas leges cxiftima* ti pares legibus diuinis,hoc eft,fentit fie obligati confeientias hominum,legi* busPontifictjs, ut peccent mortalitec quieasnegligunt etiam finçfcandalo, Etatrociuseftquodaddit,quod fit dç neceffitate falutis hæc omnia crederc.

PrimumigituroftendaniuscxEuan gelio, quod Romanus Epifeopus non fltiurediuino fupra alios Epifcopos paftotes.

l^Vcæ îx.Chnftusexpreffe prohibée dominationem inter Apoftolos,nam hæc ipfa état quæftio, cum Chriftus di* xiffet de fua paffionc, difputabant quis effet præfutuFus, amp;nbsp;tan^ abfcntis Ch ti fit uicarius futurus, ibi Chriftus hune Apoftolotumcrroremtcprehendit,8£ doeçf

docet, non futuram inter ill o s domina tionem feu fuperioritatcm,fed Apofto»« los tanquam pares ad commune mini ftcrium Euangelij mittendos effe. Ideo air ; Reges gentium dominantur eis, uos autem non fic,fed quicutuj uolue^ rit effe maior inter uos, erit minifterue fter. Hic oftendit antithefis, quod do^ minatio improbetur.

Idem docet fimilitudo, cü Chriftus in eadem difputatione de regno, collo cat in medio puerum,fignificans non futurum principatum inter miniftros, ficut nee puer principatum aliquemfi* bi fumitaut appétit.

Iohannis 20. Chriftus paritcr mittit Apoftolos finedifcnmine,cüait: Sicut mifit me Pater, ita amp;nbsp;ego mitto uos. Eodem modo ait fe mittete fingulos, ficutipfemiffus eft,quare nulli tribuit prærogatiuamautdominationem præ celiquis.

Galat, i,Paulus manifefte affirmât feneque ordinatum neque confirma# tum effe à Petro,neeagnofcitPetrum talem, à quo petenda fit confirmatio.

Etnomiï’

ttj

Etnominatim pugnathacdcte,fuam uocationem non pcndere ab autoritär te Petti. Debuit autem agnofcere Petru tanquamfuperiorem, fi Petrus eratiu^s rediuinofupetior.Ideoinquit Paulus, fe non confulto Petro ftatim docuiffe Euangelium.Item,Mea nihil refettqua les illi fucrint,qui aliquid effe uidentur, petfonamcnim hominis Deus non ac cipit. Item, Qui uidebâtu t effe aliquid, nulla mihi mandata dederunt. Cum tigitur Paulus clarcteftetur, fe ne uo:« luiffe quidem requitere confirmationé Petri,etiamcum ad eum ueniffet,do^ cet autoritärem minifterq à uerbo Dei pendere, amp;nbsp;Petrum non fuiffe fuperio:« “tem cæteris Apoftolis,nec unius Pétri ordinationem aut confirmationemre quircndameffe.

‘ i.Corinth.3.Paulus exæquat minis ft tos, amp;nbsp;do cet Ecclefiam effe fupra milt; ftros. Quare Petto non tribuiturfupe« tioritas aut dominatio fupra Ecclefiam aut reliquos miniftros. Sic enim ait: Omnia ueftra funt, fiue Paulus, fiue Apollo, fine Cephas, id eft,Nec cæteri H miniftri

ï«4 ßE POTESTATE

iTjinjftn,necPetrus fibi fumât domina tionem aut fuperioritatem fupra Eccles fiam J non onerent Ecckfiam tradition nibus,nonualeat uliius autotitas plus quam ucrbum,non opponatut autori* tasCcphçcontraaucontatem aliotum Apoftolorum, ficut argumcntabantue eo tempore: Cephas hocobferuat, qui eft fuperior Zpoftolus, ergo amp;nbsp;Paulus amp;cæterî debent hocobferuare. Hune ptætcxtum Paulus detrahit Petro, negat eius autoritatem anteferendam cftecætetisautEcdefiæ. rf

EX HISTOE-IIS.

^^JlcenaSynodus ordinauit,utAle* xandrinus Epifeopus curaret Ecclefias in Oriente,amp;:Romanus Epifeopus cu*gt; rarer fubutbanas.hoc eft, eas qui in pro uinerjs Romanis in Occidente erant. Hine primum humaiio iure, hoc eft,or dinationeSynodijCreuit autotitas Roo mani Epifeopi. lam fiRomanus Epi* fcopus habuiftet iure diuino fuperiori*-tatem,nô licuiffet Synodo detrahere ei aliquid

aliq utd iurïs,amp; in Akxandnnum trans ferre, imôomnes OricntisEpifcopi pec petuodebniffenrpetereordin.'icioneni fióconfirmarionemd Romano.

Item Synodns Nicena conftitiiit, nc Epifcopi eligerenturà fuis Ecclefijs, prç fentealiquo uicino Epifcopo am pkirif bus. Idem feruatum eft ettamin Occi:» deme Só in Latinis Ecticftis.ficucteftart tur Cyprianus amp;nbsp;.Auguftinus. Sic enim ait Cyprianus in Epiftola quarta ad Cornehum; Propter quod diligentec dedminatradirione SdApoftolica ob# feruatione feruandum efè tenendu, quod apud nos quofj Safere in omni# bus prouincrjs tenetur, utad ordinatia nes rite ceiebrandas, ad cam plcbem cui prçpofitus ordinatur, Epifcopi eiuf# dem prouinciæ proximi quiquecon# ueniantjôdEpifcopus deligatuc plebe præfeme,quæ fingulorum uitamplc# niflime nouit, quod ÔC apud uos fa# âum uidcmus in Sabini collegæ noftri otdinatione, utdeuniuerfæfraternita# tis fuffragio, amp;nbsp;de Epifcoporum qui in ptxfcntia conuenerant iudicio, Epifco

H ij parus

DE P O TE S TATE patus ci dcferretur, manus ci im po* ncretur.Hunc moccm Cyprianus uo«» cat diuinam traditioncm, 8C Apoftoli^ cam obfcruationcm, Si. affirmât fcrèin omnibus prouincijs obferuari. Cum igitur nec ordinatio ncc conficmatioà Romano Epifcopo pcteretur in maxif» ma orbis parte,in Græds amp;nbsp;Latinis Ec* clcftJSjfatis apparet, Ecdcfias tune non tribuifle fu perioritatem Sd 4pminatiolt;^ nem Romano Epifcopo.

Superioritas ilia cft impoffibilisr Namimpoflibilc cft unum Epifeopû effe infpedorcm Eeelefiarum totius or* bis terracum,aut Ecclefias in ukimis ter cisfiras,petercab nno ordinationern» Confiât cnim regnum Chrifti difper* fum elfe per totum orbem terrarüm. Hodie^muItæfanrEcclefiæinOrien* te,quænon pctimt à Romano Epifeo* po ordinationemaut cofirmationem» Icacß fuperioritasiliacum fit impoflibi lis, K non agnonerint cam Ecdcfiæ in maxima parte orbis, fatis apparet non inftitutamcfl'e.

Mukæ ueteres Synodifuntindidae ôi. habite

P A P AE.

«y

habitæ,in quibus non præfeditRo* manus Epifcopus,ut Nyccna,ct plcrçqg aliîC.ld quoqucteftarur,quodEcdcfia tune non agnoueritpnmatumfeufupc tiohtatem Romani Epifeopi-

Hieronymus inquit; Si autoritas quçritur,orbis cft maior urbe.Vbicumj Epifeopus fuerir,fiue Romæ, fiuc Eugu bij, fiuc Conftantinopoli, fiue Rhcgij, fiuc Alexandria:, ciufdem meriti cftj 62 ciufdemfacerdotii: Potenria diuitiaru, 62humilitaspaupertatis,fublimioreni uel inferiorem facit.

Gregorius feribensad Alexandrina Patriarcham,uetatfeappellari uniucr# falcmEpifcopum. ErinRegeftisdicic, inSynodo Ghalcedonenfi oblatuefle primarum Romano Epifcopo,necta* menacceptum.

Poftremo,quomodo poreftPapa iurediuino effefupra totam Ecclefiam, €um Ecdefia habeat eleâionem r 62 paulatimmos inualucrit, ut Romani Epifeopi ab Imperatoribus confirma* teneur r

Jtem cum diu fuiffent certamina dc H ii) primatu

„8 DE P O TE state

primatUjinterRomanum amp;nbsp;inter Coll ibnrinopolitanuni Epifcopum, tan# dem Phocas Imperator conftituir,Ro# mano Epifeopo tnbuendum effe pri# niatum. Quodfi Ecclefia uetnsagno# uisTet Romani Pontificis primatû,hæc conteutio non incidere potuiiTet, nec fuiffetopus dectcco Imperatoris*

CONFVTATIO-

Ç

^Ed obijeiunt quædam diâa,uideli# cet : Tu cs Petrus, öd fuper hanc petram ædificabo Ecclefiam meam.Item:Ti# bi dabo claues.Item :Pafceoues meas» öd alia quædam - Cumautem hæctota conrrouerfia copiofe öd accurate tvafta# ta fit alibi in Hbris noftrorum,necrecen feriomnia hoc loco poffint, refetemus nos ad ea fcript3,eacp pro repentis habe re uolumus- ßreuiter tarnen relponde# bimusdeinterpreratione.

In omnibus illis diäis Petrus fufti# net perfonam cómuncm totiuscœtus Apoftülorum,ficut ex ipfo textil appa# tec. Nam ChtiHus intetcogatnó unum

Petrum

PAP AK,

Petrum,fed ait: Vos quem me efledw citisfEt quod hicfingulari numero di«! citur: Tibi dabo daues. Quicquid 1p gaueris. alibi plurali numero dicitur: Quicquidligaucritis amp;c.Et inloanne: Quorum temiferitis peccataamp;c.Hæc uerbatcftantur, paritet omnibus Apo^ ftolis tradi daues, amp;nbsp;pariter mitti o^ mnesApoftolos. Adhæcneceffeeft fas’ teri,quod daues nó ad perfonamunius certi hominis, fed ad Ecdefum pertis» neantjUtmultadariffimaSifitmiirima argumentatellantur.NamChrsftusde dauibusdiccns Matth. iS. addit : Vbi«’ cunqueduoucl tresconfenfetint fupec terram amp;c.Tribuit igiturprindpalitee daues Ecdefiæ.Si immediate,ficut82 ob earn caufam Ecdefia principalitcc habet ius uocationis. Itaque necelTeeft in ülis diäis Petrum fuftinere pcrfo* nam tocius cœtus Apoftolorum,quas! re non ttibuunc aliquam prærogati«’ uam ,feufupertoriratem,fcu domina«! tionem Petro.

Quod,uero diflum eil:Superhanc petram ædificabo.Ecdefiam n icâ- cercc

H iiij Evdefia

Ecckfianon eftçdificata fuperaurorira tem hominiSjfed fupet minifterinm ih liusprofcffionis,quam Petrus fccerat, in qua prædicatlefum cffeChriftum lium Dei. Ideo alloquitur eum tan* quam miniftrum: Super hanc petram» id eft,fuper hoc minifterium. Porro mi nifteriumnoui teftamcnti noneftalik gatumlocis amp;:perfoniSjficut minifte:» riumLeuiticum,fed eft difperfum per totum orbem terrarum,amp; ibi eft,ubi Deus dar dona fua,ApoftoIos, Prophe tas, Paftorcs, Doâores: necualetillud minifterium propter ulliusperfonæ au toritatem,fed propter uerbum à Chri;» fto traditum. Et hoc modo non de per folia Petri interprctatur plurimi ex fan#’ äis Patribus hanc fententiam: Super banc petram. nt Origenes,Cyprianus, Auguftinus, Hilarius,8d Beda.

Sic ait Chryfoftomus:Super hanc pettam,non fuperPetrum. Non enim fu p er ho mtn cm ,fed fu p er fid em P etri, acdificauit Ecdefiam fuam. Quf autem erat fides ?Tu cs Cbriftus filius Dei uiui. Et Hilarius ; Petro reuelauit Pater,ut di ccrct

P A P AB.

12t

ceret:Tues filius Dei iiiui.Superhanc igiiur confeffionis petram,Ecclefiç ædi ficatio eft;,Hæc fides,Ecclefiæfondai damenrum eft.

Ethocquoddicitur:Pafccouesme* as. Item : Diligis me plus his f Hine nondum fequitur peculiarcm fuperio«* titatem Petro traditam effe. lubet eum pafcere,hoceft,docere uctbum, feu Ec* clefiam uerbo regere, quod habet Pe«« trus commune cum cæteris Apoftolis.

Secundus articulus magisetiam pec fpicuus eft, quodChriftus dederit Apo ftolis tantum poteftatem fpiritualem, hoc eft, mandatum docendiEuange^ lij,annunciandi remiffionem peccato^ rum, adminiftrandi Sacramenta,exc communicandi impios fine uicorpo# rail, nec dederit poteftatem gla drj, aut ius conftituendi, occupandi ,aut confe rendi régna mundi. Chriftus enim ait: Ite,docentes feruare ea quæ præcepi uo bis.Item: Sicut mi^t me Pater,ita 82 ego mitto uos. ConftarïlïÊé Chriftum non effe miffum, ut giadium gerercr, aut teneret regnum mundanum, ficuç - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H V ipfe

«tl DE POTESTATE îpfeinquit:R.cgnumineumnon eftde hoc mundo. Et Paulus ait : Non domi namut fidci ucftræ. Item : Ätma militig noftrç non funt carnalia amp;:c.

Quodigitur Chnftusinpaffionefpi niscotonatutjamp;j; producituc detiden«« dus in regia purpura,fignificatum ell fore,ur fpreto regno fpirituali, hoc eft, oppreffo Euangelio, conftituatur aliud mundanum regnum, prærextu potefta tisEcclcfiafticç. Quareßonifaerj oâaui conftitii cio,amp; cap. Omnes. diftinâ. amp;fimiles fententiç, funt falfæ impiç, quæ contenduntjiure diuino Papam effc dominum tegnorum mundi. Ex qua perfuafione tenebræ in Ecclcfiam horribiles inuedæ funt,deinde etiam magni in Europa motus orti: Ncgle* dum eft enim minifteriumEuangelij, Extinfla eft notici.a fidei, 8d regni fpiri^ tualiSjChriftiana iuftici.i putabatur efte ilia externa politia, quam Papa confti^ tuilTet. Deinde Pa pæ rap ere ad fe Impe ria coepetuntjtranftuletunt régna, uexa runt iniuftis cxcommunicationibusS^ bellis fetè omnium iiatiouum R-eges in

Europa

P A P AE.

Enropa,fed maxime Ifnperatores Ger^ manicos, alias uroccuparcntltalicas ci uitates,alias ut Epifcopos Gcrmaniaî redigerentinfuani feruitutem, amp;eripc rent Imperatoribus collationem. Imd etiam in Clementina fcriptumeft, Va« cante Imperio, Papam effe legitimum fucceffbrem lta Papa non folum domi nationem contra mandatum Chrifti inuafit fed etiam tyrannice prætulitfe omnibus Regibus. Nectantuminhac refaâumipfum reprehendendum eft, quantum illuddeteftandum,quod prç texitautoritärem Chrifti,quod claues ad regnummundanû transfert, quod ( falutem alligat ad has impias amp;nbsp;nefa* rias opiniones, cum ait, de ncceffitate falutis efifejUt credant homines, iure di uinohanedominationem competere-Hi tanti errores cum obfeurent fidem amp;nbsp;regnum Chrifti,nullo mododiffu« mulandi funt : Euentus enim oftendit eosfuiffe magnas peftes Ecclefix-

Tertio loco hocaddendu eft : Etiam fiRomanus Epifcopus diuino iure pri* tuatum Sc fupenodcatem habecet,ca*

mennon

« D E P o TE s TATB

men non debetur obedientia his Pon* tificibus, qui defend unr impios cultus, idolatnam,amp;dofttinam pugnantem cum Euangelio, imo tales Pontifices, amp;:taleregnu, habeti debent tanquam anathema. Sicut Paulus dare docet : Si Angelus deccelo aliud Euangelium do cercr,pfæteridquoduosdocui,anathe ma fit. Etin Adis .‘Oportet Deo magis obedirequamhominibus.ldemamp;Ca nones dare docent,hæretico Papç non efle obediendum. Leuiticus Pontifex iure diuino erat fummus facerdos,amp; ta men impijs Pontificibus non erat obe* diendum,ut leremias Sêalr) Prophc* tæ diffentiebantà Pontificibus. Apofto li dilTentiebantà Caipha, nec debebât eiobedire. Conftatautem Romanos Pontifices cum fuis membris defende* te impiam dodrinam amp;nbsp;impios cul^ tus.Ac plané notæAntichrifticompe# tunt in regnum Papæamp;fuamembra; Paulus enim ad Theffalonicenfes de^ fcribens Antichriftum,uocat eum ad^* uerfarium Chrifti, extollentem fefupet omne quod dicicut aut colicuc Deus/e* dentern

PAP AF. «f dcntftïiintemplo Deijtanqua Dcum, Loquitur igitur de aliquo régnante in Ecclefia, non de Regibus ethnicis,amp;: huncnocat aduerfarium Chrifti,qu(a dodrinam pugnantem cum Euanges» lio cxcogicaturus fit, amp;nbsp;is arrogahicfibi autoritatem diuinam. Pritnatn autem confiât Papam regnare in Ecckfia, 6ó prætextu Ecdefiafticæ autoritatis ôi. mi nifietij fibi hoe regnum confiituifle, prætexit enim hæc uerba : Tibi dabo cla ues. Deinde dodrina Pape multipfici^ terpiignat cum Euangclio,8d arrogac fibi Papa autoritärem diuinam triplis citer. Pnmum,quia fumitfibiiusmu^ tandi dodrinâ Chrifii t cultus à Deo 'infiitutos,amp; fuam dodrinam amp;fuos cultus uult obferuari tanquamdiuina. Secundo,quiafumit fibi poteftatem, non folum ligandi amp;nbsp;foluendi in hac uita,fed etiam fumitfibiius deanima^ bus poft hanc uitam. Tertio,quia Papa nonuultab Ecclefia aut abulloiudicaä» ri,8dantefertfuam autoritatem iudicio Conciliorum amp;nbsp;totius Ecclefiæ. Hoc autem eft fe Deum facere, nolle ?b Ec* clefia

DEPOTESTATE défia aut ab ullo iudicati. Pofiremo, hostam horribilcs crrorcs,6ó banc im^ pietatem défendit fumma fjuitia, 8i. in terficitdiflentientes.

Hæc cum ita fint,cauereomnes Chri ftiani debent,n.eft anr participes impite dodtinæ, blafphemiarumjôi iniuftæ ctudelitatis Papæ. Ideo Papam cum fuis membris tanquam regnum Antii» chrifti deferere Qc execrari debent, ficut Chtiftus iufftt : Cauetea Pfeudopro# phetis. Et Paulus iubet impiosDodo^ res uitandos ôé execrandos effe fanqua anathemata. Et î . Corinth. 6. ait : Nc fitis confottesfnfideliumjquæ eft enim focictas lucis amp;nbsp;tenebrarum c Diffide«' rea confenfu totgeiniüamp;dicifchifma ticos, graue eft. Sed autoritas diuina mandat omnibus, ne fint foci) pro# pugnatores impietatis,amp;iniuftæ fæui# riæ. Ideo fatis excufatæfuntconfcientiç noftræ : funt cnim manifcfti errores re# gni Papæ. Et fcriptura tota uoce clami# tat,errorcsillosefledoârinam dæmo# niorûôi Antichtifti. Manifefhi eftido# iattiain ptophanationeMiflarum^qug cum alia

PAP AB. »»T cum alia uîtiahabeiit, rum ad turpifll«» mumquæftuimpudentctcoUatç fünf. Doâfina de pocnitenua proifus depra uata eft à Papa 8i àfuis mcmbnszdos cent enim temitti peccata propter dilt; gnitatcm noftrorum operum,deinde iubent dubitare an côntingat remiffio. Nufquam docent, quod gratis proptec Chrißumtemittantur peccata,ôiquod hacfideconfequamut remiffioné pec* catorum.ltagloriam Chrifti obfcurât, amp;confcienti)s firmam confolationem «tipiuntjamp;abolencoeros cultus,uide* lket,exercitiafideiluâ3ntis cum defpe tatione, obfcurauerunt doârinam de peccato, ôi finxerunt traditionem de enunieratione delidoruni, parientem multos errores 8d defpcrationé. AfFm* xerunt fatisfaâiones, quibus etiam ob* fcutaueruntbeneficium Chrifti. Exhis natæ funt indulgentiæ, quæ funtmera mendacia, quæftus caufa excogitata. Deindeinuocatio fanâorum quantos aburus,S^quàm horrendâ idolatriam peperitr Quanta flagitia orta funr ex ccaditione de coelibatuf Quantas te* nebtas

DE P. O TE S T ATE

nebras offudit Euangelio doârina de uotisclbi finxerunt uota efleiufticiatn cotam DeOjQd mereri remiflïonem pcc catorum. Ita trànftuleruntbeneficium Chrifti in humanas tradiciones, pe* hitüs extinxerunt doârinam de fide. Finxerüt nugaciflimas tradiciones efle cultus Deijôô pcrfedionem, ôc prætule runt eas operibus uocationum , quas Deûs requirit amp;nbsp;ordinauit. Neqg ht crro tes funt exiftimandi leues: Içdunt enim gloriam Chciftijamp;afferunt perniciem animabuSjnecpoffuntdiffimulaH.De inde ad hos crrores accedunt duo ingt; gentia peccata. Primum,quod defen:* dit crrores illosiniafta fæuitia Qi. fuppli cijs-Alterum,quod indicium cripit Ec^ defiæ,necfinit rite iudicariEcclefiafti^ cascontroucrfias,imôcontendit fefui» pra Concilium effe, amp;nbsp;décréta Concis ‘ liôrum refcindcrc poffe,ficut intcrdum impudentcrloquuntur Canones. Sed multo impudentiushoc fadum effeà Pontificibusexempla teftantur 9. quç^ ftionej. ait Canon : Nemo iudicabit frimâ fedem: Neij enim ab Augufto.

neqgab

P A P AE.

nctj ab omni Ckro, nequc à Regibus, ncqueàpopuloiudex iudicaturdtadu pliccm tyrannidem exercer Papajde«! fenditerrores fuos ui amp;nbsp;homicidqs, 82 uetatcognitionem.Hoc pofterius etiä plus nocet, quàm ullafupplicia z Quia fublato uero ludicio Ecclefiæ, non poG» funttolliimpiadogmata 82impij cuk tus,82 multis feculis infiniras animas perdunt. Confidcrent igirur pij,tantos errores regni Papæ 82 tyrannidem,82 cogitent primum abijcicndos effeerro res.etampleâendameffeucramdoflri nam,propter gloriam Dei 82faluteni ânimarû. Deinde cogitent etiam,quan turn fcclus fit adiuuareiniuftam crude« litatem,in interficiendis Tandis, quoru fanguiné Deus baud dubie ulcifcetuf. In primis auté oportet præcipua memu bta Ecclefiæ Reges 82 Principes confu« lete Ecclefiæ, 82 curare ut errores tollan tur,82confcientiæfanentur,ficutDeus nominatim Reges hortatur : Et nunc Reges intelligite, ecudimini qui iudica tisterram. PrimaenimcuraRegû effe debet,ut ornent gloria Dei:quatein«

I digniffî*

!}• DE POTESTATE

digniffimum fucn'rjCos conferre antori tatcmôi potentiam fuainad côfirnian dam idolatriam,Si cætera i n fini ca flagi tia,8i ad faciendas cædes fanfloriim. Etut Papa Synodos babeat,quomodo fanari Ecclefia poteft, fi Papa nihil dflt;« terni contra arbitrium fuum pariatur,fi ncmini côcedat dicere fententiam nifi fuismcmbrisrquæhabet obligatahoc rendis iuramentis amp;: maledidionibus addcfenfionem fuæ tyrannidis amp;nbsp;im^ pietatis fineulla exceptione uerbi Dei. Cum aiitem indiciaSynodorûfint Eclt; clefiæ indicia, non Pontificum, præci/ pue Regibus connenit,cohercerePonri ficum hcentiam,00dFicere neEccIefiæ cripiatur facilitas indicandi et dicerncii diex nerboDci. Etut reliquos errores Papæ taxare cæteri Chriftiani debenr, ira etiamreprehenderedebentPontifi* cem dcfugientem amp;nbsp;impedientem ne* ram cognitionem ôô uetum iudicium Ecclefiæ. Iraçg etiamfi Romanus Epi* fcopus iurediuino haberet primatum, tarnen poftquam défendit impios cul tuSjSi doârinam pugnantem cûEuan* gelio

PAP AB. ut gelio, non dcberur « obcdientia,îmô necefle cftei tanquam Anrichrifto ad« uerfari. Errores Papæmanifcftifunr,(Si non leues. Manifefta eft etiam crudcli« tasquam exercer. Et conftat mandatu Dei effe,ut fugiamus idolattiam,im piam dodrinam óiiniuftam fæuitiam. Ideo inagnaSjiiecetTarias manifeftas caufas habentomnes pq,neobtenipe« tcntPapæ. Ethæneceffariç caufæpios confolanrur,aduerfus omnia conuicia, quædefcandaliSjdc fchifmate,dediC* cotdiaobrjcifoîent. Qui ueco fentiunc cum Papa, ÖÓ defendunt eius dodri« nam Si cultus, polluunt fe idolatria 82 blafphemisopinionibiis.Fiunt rei fan guinispiorum,quosPapa perfequirur, lædunt gloriam Dei,8lt;i impediunt falu tern Ecclefiç,quiaconfirmant erro res 82 flagitia ad omnem pofterita« tern.

I i)

De Po*

DE POTESTATE ET lurifdiflione Epifco?

porum.

Vangelium tribuit his qui prçfunt Ecclcftjs mandai» turn docendi Euangelq, remittendi peccata,admi niftrandi Sacraméca : praî tcreaiurifdidioncm,uidelicet,manda# tumcxcommunicandicos,quorû no# tafuntcrimina,ôôrefipifcentcs rurfum abfolucndi. Ac omnium confeffione, etiamaduerfariorumiiquct hanc pote ftatc iure diuinocômunem efleomni# bus quipræfuntEccIeIrjs, fine uocenruc paftores,fiue presbyteri,fiue Epifcopi, Idco^ Hieronymus aperte docet, in li# teris Apoftolicisomnes qui præfuntEc cleri)s,amp; Epifeopos et presbyteros effe, amp;nbsp;citât exTiro: Propterea te reliqui in Creta, ut conftituas presbyteros per ci# uitates. Et deinde addit ; Oportet Epi# feopumeffe unius uxoris uirum. Item Petrus 6d loannes uocant fepresbyte# tos.Et deinde addit; Quodautepoftea unus

DE P O T E S T. E P I S C O.

anus elcâus cft,qui cæteris præponerc* tur,tn remediuni fchifmatis faâûcft,ne unufquiftç ad le trahésEcclefiâ Chrifti rumpevct. Nam amp;nbsp;Alexandrine à Mar# coEuangelifta ufijadEfdram amp;nbsp;Dio# nyfium Epifcopos, presbyceri fempec ex fe unam cligebant,ô: in excclfiorc lo cocollocabant, quem Epfcopum no# minabant, quomodo fi excrcitus Impe tatorem fibi faciat, Diaconi autcm eli# gantexfe, quem induftrium nouerinr, amp;nbsp;Archidiaconum nuncupent. Quid enimfacit Epifcopus,excepta ordina# tione.quod presbyter non facitc Do# cet igitur Hieronymus Humana auto# titatediftinâos gradus effe Epifco pi 82 prcsbyterifeu paftoris.Id^ resipfalo# quitur,quiapoteftas eft cademquam fupra dixû

Sed unares pofteafecit difcrimen Epifcoporum 82 paftorum, uidelicer, ordinatio, quia inftitutum eft, ut unus Epifcopusordinärer miniftrosin pluri bus Ecclefijs. Sed cum iure diuino non fintdiuerfi gradus Epifcopi 82 paftoris, manifeftumeft ordinanonem àpafto#

I ii) rem

134 de potestate

ce in fua Ecclcfia faâam iurcdiuinora# tamefle- Itaçg cuniEpifcopi ordinarij fiunt hoftcs Ecclcfiç,aut uolunt impers tire ordinationem, Ecclefiç retinenr tus fiiumNam ubicumj eft Ecclefia,ibi cft ius adminiftrandi Euangelii:Q.ijate ne ceffe eft Ecclefiam tetinece ius uocandi, eligendi, amp;nbsp;ordinandi miniftros. Et hocius eft donum proprie datum Ec^ clefiæ, quod nulla humana autoriras Ecclefiæ eripere poteft,ficut ôôPaulus teftatur ad EphefiosjCum ait: Afcen* ditjdeditdona hominibus.amp;numerat inter dona propria Ecclefiæ, paftores, amp;L Doâores: Etaddit,dari taies ad mp nifterium,ad ædificationem corporis Chrifti„ Vbi eft igiturueraEcclefia,ibi necefleeft effeiuseligendi amp;ordinan# di miniftros,ficut in cafu neceffitatis ab foluit etiam laicus, amp;nbsp;fit minifterac palt; ftor alterius,ficur narrat Auguftinus hi^ ftoriam deduobus Chriftianisin naui, quorû alter baptizauerit

amp;is baptizatus,deindeabfolueritaltegt; rum. Hue pertinent fententiæ Chrifti, qu£ teftantui: claues Ecdclîg datas efte,

non

EPISCÔPORVM. tif

non tantum ccrtis perfonis ; Vbicunqj crunt duouel très congvcgati innomi* nemeo QCc.

Poftrcmoetiam hocconfirmatfen* tentia Pétri: Vos eftis regale facerdos« tium. quae uerba ad ueram Ecclefiam pertinent, quæ cum fola habeat facer# dotium, cerce habet ius eligendi amp;nbsp;or# dinandi miniftros.ldc^ enamcomma niffima Ecclefiæ confuetudo teftatur: Nam olim populus eligebat paftores amp;nbsp;Epifcopos. Deinde accedebat Epi# fcopusjfeu eius Ecclefiç,feu uicinus, qui confirmabat eleâum impofitionema nuum, nec^iliud fuit ordinatio, nifi ta# liscomprobatio.Pofteaaccefleruntno uæceremoniæ,qualcs multasdefcribic Dionyfius: fed eft autornoiiusSifidi# tius quifquis eft,ficut8^ Clementis fcri# ptafuntfuppofititia. Deinde recentio# resaddiderunt: Do tibi poteftatemfa# crificandi pro uiuis Sdmortuis.fed nc illudquidemapLid Dionyfium eft.

Ex his omnibus liquet, Ecclefiam re# tinere ius eligendi Siordinandi mini# ftros.Etcaufamfchifmati Sddifeordiae

I iirj præbenc

DEPOTESTATE

præbcnt impictas amp;nbsp;tyrannis Epifco«’ porum,quia Paulus præcipir, ut Epifco pi docentes amp;nbsp;defendentesimpiâdo* drinâ amp;nbsp;impioscultuSjhabeanturtan« quamanathemata.

Diximus de ordinatione,quæuna, nt Hieronymus ait,difcetnebat Epifco^« pos àreliquis presbyteris.Itaquenulla difputationeopus eftdecæteris Epifco porumofFicqs. Necueroopuseftdice^ re de confirmatione,item de campana rum confecratione,quæ propemodum fola retinuerût.Deiurifdiâionealiquid dicendumeft.

Confiât iucifdiflionem illam com* munem excommunicandi rcosmani* feftorûcnminûjpertinereadomnes pa flores : bac tyrannice ad fefolos tranftu leruntjamp;ad quæftum contulerût. Con ftatenim Officiales,utuocantur,non tolerandalicentia ufosefre,amp;uel aualt; ricia,uel propter alias cupiditates ue* xafle homines, amp;nbsp;excommunicaffe, fi* neullootdineiudiciorum.Q.uæeftau* tem tyrannis,Officiales in ciuitatibus habere poteftatem, fuo arbritatu,fine ordine

EPrSCOPORVM. tjy ordineiudicioru damnandi Sicxcom municandi homines f Et hac potcftatc qualibus intebusabufi funtcuidelicer, non in puniendis ucris delifliSjfed in ie iuntjs aut feiijs uiolatis auc fimilibus nugis. Tantum adulteriainterdum pu^ niebant, amp;nbsp;in hac cc fæpe uexabant in* nocentesamp;honeftos homines.Porto cum hoccrimenfirgrauiffimum,certc fine ordine iudiciali nemo damnan* dus eft.Cum igitur hanc iurifdiâioné Epifcopi tyrannice tranftulerint,ea^ turpiter abufi fint,nihil opus eft pro^ pter hanc iurifdidionem obedireEpi^ fcopis.Sed cum fint iuftæcaufæ, cut nó obtemperemus f Redum eftSd hanciu rifdidionem reddere pijs paftoribus, amp;nbsp;curare, ut legitime exerceatur ad mo rum emendationem amp;gloriam Dei.

Reliqua eft iurifdidio in ijs caufis, quæ iure Canonico ad forum,ut uos cant, Ecclefiafticum pertinent, ac præ* cipue in caufismatrimonialibus.Hæc quoque habent Epifcopi humano iure, amp;nbsp;quidem non admodum ueteri, ficur fx Codice Si Nouellis luftiniani appa* I V ret,iudi#

15» DE POTESTATE

ret, indicia matfimoniocum tunc fui fie apud Magiftratus. Ec iiue diuino co* gunturMagiftratiisinundani hæc iudi ciacxcrccre,fi Epifcopi fintnegligetes. Idem concedunt Qi. Canones. Quate etiam pcopter hanc iurifdiflionem no iieceffeeftobediieEpifcopis,.Ec quide cum leges quafdam condiderint iniu* ftasdeconiugi)s,82in fuisiudicrjsob* feruent,eciapropter hanccaufam opus eftaliaindicia conftitui,quia traditio* nesdccognatione fpiriruali font iniu* ftae.Iniufta etiam traditio cft,quæpro* hibetconiugiûperfonæinnocentipoft faäum diuortium. Etiam iniufta lex eft, quæ in genere omnes clandefti* nas öi dolofas defponfationes con* ra iusparentumapprobat.Eft Qi iniu* fta lex de cœlibatn facerdotnm. Sunt amp;alij laquei confcientiarum in eorum legibus,quos omnes recitare nihil ar* einer. 11 lu d fatis eft recitaffe, quod muk tæ fnnt iniuftæ leges Papæ, de ne* gocijs matrimonialibus, propret quas Magiiltatus debent alia indicia con* ftituere.

Cum

E P I s C o P o R VM. 139

CnmigiturEpifcopi,quiftintaddidi Papçdefendantimpiam doânnam

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impioscultus,nee oidinent pios Do^

I öoresjimó adiuucnt fæuitiam Papæ, præterca iurifdiâionem ciipucrintpa* ftoribus amp;nbsp;hanc tantum tyrannicc excr ccant,poftrcmo cum in caufis matri* monialibus multas iniuftas leges obfec uent,fatis multç amp;nbsp;ncceffariç caufç funt, quareEcclefiænon agnofeant eos tan:» quam Epifeopos. Ipliautem memine tint, opes datas efle Epifcopis.tanquâ elecmofynas, propter adminiftratio^ * nem amp;nbsp;utilitärem Ècclefiarum,ficut in«« quitregula : Beneficium datur proptec officium. Quare non poffunt bona'con feientiapoflidereillas elcemofynas.Et Ecclefiam intérim dcfraudant,cui opus eft illis facultatibus, ad miniftros alen* dos,amp;iuuanda ftudia,^ fuppeditan* dum certis pauperibus. Si ad confti* tuenda indicia,ptçfertim matrimonia* lia. Tanta enim uarietas amp;magnitudo eft controuerriarum matrimonialium, «t bis opus (itpeculiati foro,adquod confticuendum,opus eft Ecclelïçfacul* tatibus^

»40 D E P Ö T E S T. EPI S CO.

fibus. Petrus prædixit futuros impios Epifcopos,qui cleemofynisEccIefiarä abutcrenrur ad Itixum, ncglcâo mini* fterio. Sciant ergo illi qui Ecclcfiam defraudantjCtiam eius fcco lcrispœnasDeofe daturos effc.

AKGUÎirOKAri EX officina Î CRATONIS MYLII, MEN. DECEMB. ANNO M. D. XL.