-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Coliectie Van Bucheli

Huybert van Bucheli (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Bucheil Coiiection

Huybert van Bucheil (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

-ocr page 4-

-ocr page 5-

-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

-ocr page 9-

4^ iquiUSjt’

I vtiM av Au^^jï» j jo^ .tu» ‘lt;o»ixgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1« vtufSn*^

, ^^Uioùimi; hf y lutb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tw j

‘ Aui itn AjX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;IO

4Mitt la^T^àx^Mtféryjuvjuii ?*r»Mi3UU J .ü îô wifon^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ittU4i

«ûWiiÂt

O iun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««Aiî

auu^tt ta^jhôvttg .,;,45 m Jioq ^*ttai /

?9t^ Wt4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juy .qy, 1

«» fc

ÿlUfiJitm jjtttv

ÿ:;ÿSSi mouaia' i/ÂTS JnSfoj?

oA^iaïua

.lt;ît;ï3KTir33^

■üTWny^f^

2âU3W


^■^nkj st^quot;' ^J'iîWl

ft A- À flii ■ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- .-^

-ocr page 10-

-ocr page 11-

-ocr page 12-

-ocr page 13-

AMONS I

VIRVESn CANARIEN- EPISCO-

^i^'PhilipjyicœdiJputationcs uiginti aduerfus JLiithcra.

lid dogmatd;, per 'Philippwn Alelanchthoncm de^ fe^d comple^^emjumindtim diß)utdtiones nuperü^u^ßcedcdeindeP^dtißionXi

bdbitds^

Poxußirpdtd Luthero..

P^hum domini mdnet in ceternunt. ]ßttd:.^o.

jL^x eccleßce proprid ♦

Lt rejpondebo exprobrdntibtts tnihi uerbum: ^'‘ddjperdui infernionibiió tuis.. nbsp;nbsp;'Pßdl. ii3.

-ocr page 14-

arguments ♦

De dogtnatum mukitudine nbsp;nbsp;udrietaic, 'Pbiïippica L

' Decomtnuniarticulorutnfideiconfeßione^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Philip,!L

DeiuHitidZZrpeccatooriginali, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philip.III,

Deßdei zzr operum iudlißcatione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philip.UIL

De eodedd ar^mentd confeßionis reßonßonu. Phil.X De eode ddferiptura locd reßonßonum. nbsp;nbsp;nbsp;Philip. XL

De eodetn ddphilippicd drgumenta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philip. XIL

I^epocnitcntia ZJquot; ^bjolutionc, Z)e ucrapoenitenticerationeZD'fdcramento^ De eodepbilippicaru rationü confutationis^

lybiLX.

'PbiLXL 'PhiLXIL 'PbiLXIIL Vhil, XIIIL

De politici! ma^ijlratib.et in eadede lib.arbitrio 'PbiL t

Decultuzzy'it^^^ocationejan^orutn, ~

De comtnunioneßb utra^:gt;ßecie, De codibatuzzy niatrimonio^

'Pba.xj^^iiL

De coclibatu clericorunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Pbil, XI X^

Dc cahbaai monacborücr mona/licapfeßione. 'Pbib 20*

-ocr page 15-

Sgt;AP CAROLVM CAESAREMlt;S inuicUjs.JP-~om,ltnperatorc}n:!l~liJj)ama 'rt^in cätbobcup iiouiorbbtnonarchamy t^'lfonß KirueßiJ^U metaniyCanaricn. cpißopiy de J^hilippicarumd.tt ß)UtationMndedtcationeyHpi/lola^

9 ifi^horum hadlenns exercitationes er fiudia y C aßar inui3:iß. eo diredla y cr ßummoconatUytotis^uiribnsintetdyUt Lu theri dogmata ab omnibusßßeripoßety exn plodereturyßn minuSy coercerenturyndperf ____ÉJ indeßeltciterßiccßißecatholicisatppicy nequeo tarnen y male locatas eße boras nbsp;nbsp;operas in huiußnodi

argumento conjumpt as animum inducere. dLeq^ enim natur as rerumyquod eLl infabulispoetaruniy oratioe mutare nitimuTy ßd animos hominumyanimosyinquamyßuapte natura ßextbilesy ad cedendum odlenfa rationiymodo uitianon obflarentyp^ creuerunt;,exidliment^Ita mhil rontynihil ärbifrio^nihd denit diuina clctncntia^(luodpoßtt im}mttare,relin(iuunt,Sed neu tura. omnium (luæfunt pares àphilofophis crédita^ dtp diutnet prouidenticeabeißlemut amulaßmp oppoßta, nulla je rone tna^is déclarât nihil neepoße nee eß lt;^demprater ipßas eajî dem res^quibns ineße uidetur qua. incerta hac operum uictßifi tudine,utfenßbusfrequentißima^ ita occultßima intelleauit S i em m peipauc os ac numeratos quoßdam mot ns prater miß^ ritnnSyquis caterorum oim quaquotidie^ imdßngiiUs quibus^ ij horis

-ocr page 16-

lork moiofiuM^ modo deßciuntyoriunturylt;^ occidunt:gt;r£^i lcisycaufas;,lt;lt;^ originempcrfcrutari (jucdt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;jiid rationes

potcrunt philofophi tantam non cœterarum modo rerum^ ucrîi opinionumßientidrumy le^umyTcligionumydogmatum nat riationum ad naturaßa tbßaurosycpuos magnißceia^dtyrcif ferret dStoi uero omnia hac in ditiina metk liberamprorßtSy ordinatißimam tarnen difpoßtionemynempe prouidentiam re^ ijeimus y (pta etßnobkßt incomprebenßbilk y boc tarnen non ßgnißcat modoy uerum rebiid ipßs orientât ymalorum filicet hominum uitijs bonorumß uirtutes expromercyerrorihui uero pietatem nbsp;nbsp;in^nia exercere, Ç^uifaélum etlyUt ab orbe con

dito optimi (pui^ inter inicpuißimosyßapientißimi interßultiß ßmos enituerinty oportuentp Çcpiod ait 'Paulus) bareßs eße ut (pui probat ißntymaniße/tißanty ita tameuy ut nemini diuû na dijpoßtio uim adpeccandum intulerit y aut bene uiuendum: tantum ad boc inuitat nbsp;nbsp;iuuaty in illud ueroßonteßiaßertur

humana uoluntas ♦ Quamobremy ut ab illorum epp temeritate nebementer abborreoy(puiyreli3.ii bominum culpisy quiepdpoe. narum accidit orbiy negle3:o deoyeiusque prouidentiapra:ter^ inißayomniareferuntad arcananatura:ita querelkeorum nunquam acceßiyqui peccatorü uim adeoyarumnk publick in^ gruentibuSyaugenty ut C brißi mißricordia pene diffidere ui deantur.p^de et boc habetypro déplorât a rempub, Cjhrißia* natuy^ cum indies multi inter bas temporum mutationes exorû antur allopbiliyeccleßa bo/lesyuullos econtrUyUt olitUybabeaf muspropu^atores. PJ on Ç inquamßbk quam illk magis acce dp; Qoioniametßyfuguüinos^^ HperonymosHilariosy

-ocr page 17-

c^thäüäßos y dc echter os huiußcctnodi (juos deßderant^ â ^uibiis deßenßd e/l olim cdtholicd ueritas^^non aßeejuamur^ no deßnt tarnen qui ßqudtur i/lorum uedligia y labor es imitent tur.Plis acceditprincipwn pietas nbsp;nbsp;religio^qucs maior e(l in.

omnibus fere C Irri/lianis principibus nbsp;nbsp;uberior, quamße^

rit olint.Inter quos tuC ceßr inuiHißime^titßipretnus es loco^ it aßitntnam reliaionis curant CZ*ßolicitudinem perpetuoßißi nes:,adeo utpuerbiq pene ußu iant uulgd dicaturtita diuin^x ma^ ießati res tuas eße curcenit tuce maiellati omniaßnt cur(C di nma,llon committam ut ißius uirtutis exemplo^ qua numero ^magnitudine omnem orationismenßramexceduntyhuius praßaciuncula breuitateperHringamlTantum illud comme morabo^quod adnoHri operis argumentum proprius accedit, Indixit tua maiellasßolennem totius Germania in I^atißot na conuentum^, quo poßetßdlii^s Lutherana dßidia quoquo moßnepietatis tarne oßenßoe;,coponere, L^debaturres per uiros inßacris literis eruditos;,debere traHari.LJacßortaßis de caußa me^qui liter as ßcras utcuq^proßtebaryeuocari iuß ßt in aulam^^autßaliaßuit aceeßendi caußt^ego certe haneß ßsicatus adcertamenpraparare me cotpiy argumeta collige» re^quibus Lutherani catholicam ueritatem inuadunt:gt; reßon (Iones adornare^quin argumentis argumenta reßellerethoc Hudium noßrum epitomepeperit chartls lituratum ♦ 'Poßea uero quami urcarum irruptio cßilia commutauit (ludia^ Juhijt animum cupiditasy omnia ilia qua in epitome congeße» ramân iußas dijputationes digerendi^ at^ in lucem^qud pro» deßem forte ngnnulHSiOßndi* Coepi ergo in ipßo bellorum ap * lij paratu

-ocr page 18-

pdrätu^ drtnorum /Irepitu inquandätn Lutheranorum con feßionetn tult;e maie/lati oblatä,_^u^uLla nbsp;nbsp;Lhilippi Mc

lanchthonispro eadem apolo^iant dijputatiunculcis comment tarifs iepudem dum tuæ maiedlatis dulam^tn quam dudumfut eram reccns ajcitii£;,per Germania, ad Lannon: tOS nbsp;nbsp;nbsp;conßt

quor^^opcraprecium mihißa^urus uidebarßte und cum incli to L-omanorum re^e Ferdinando tarn ingen^ bell umßßeipien te^ueßris autem cumpurpuratis tum militibus futuraÇfi mot do hodlii außid eßetmanere)pra:liameditantibifSyL)iogcni^ exemplum imitarer^qui cccterii mcenium intentFppu^atioi^ dolium ipß ne interßorum labora accufretur ipiiauia^ maximapoterat contentione uerfabat. LLeliiis uero nos qui Çut no/lri^perduellibud reipub,QhriFliana:pta eccleßa: det Jertoribiid parabamiis occurßmLta^ alij equos er arma,nos ingenium exercebamiis et dlylum^aap tta in illius expeditidt^ tamlahorioßoitinereharum dißutationum maxima partem cdfecimud. Lorro q^ dißutaticne hdeper Lhilippicas di fir it buimus y nequaquamidmagnifei nominisßlendoremßquuti fecimus^aut q quicquam talepra;Flare credamuSy quale prat flitit aduerßis Philippum Uemoßbenesyaut Cicero aduerßs t^ntonium. lllorum orationesßntgrandesy luculentay uenut ßayUo/lra uero dißutationes y ru/lica quidem fed modet FlcCyUt credimu^yóquot; noprorßis inept a Qu a fuit igitur caut fa nobilißimi nominis aucupandi ƒ Fdoc nimiruy q futberosy '2L uingliosy Pellicanosy Cecolampadios ac cater os centimat nos eccleßa columinibus expugnandos relinquentesy nobis Pbi lippumP'lelanchthonemÇquo cum deßenderemus in aqull ccr

tarnen

-ocr page 19-

DIC QRI

tdmen 1111110 apologice occaßotiQjn pra;cipue deïc^itmtdqui ttß his quos modo commemoraui,nonßt çruditione impar^, ingenioßtßortaßcprccdldtitior y edtamenßacilius ciii^ uide^ tur eße certamen^qudminus à ucritate r ecedit, In aßertionb bitS;gt;lt;^ in dißtitationibus mdiorempritßeßcrt modellict:,mi ntus^furißc ucrßitur, Hccc nobis ziißtßnt Caßtr intiiHißi^i me,apud tmsm ßfnieHatcm epillolari breuitate prcvfari^^nd cater a dabit ''Philippicaprima : qud^proemij loco^ Germda nos omnesp maxime quibus cordiellpietatis Iludiumydlloqui

-ocr page 20-

-ocr page 21-

F. ALFONSI VIR.“

VESII THEOLOGI, CANARIENSIS

EpilcopijPhilippicæ difputationes vigi’nti, quibus quorun« dam Germanorum confeflïo,Carolo Cæfari Auguftæ^ iuxca Lutheri doólrinam exhibita,cxpendi'tur:

S)C Philippi M.elanchthonis,pro eadem confeffione,apologiæ refpondetur,

Philippica L De dogmatum multitudine Sc varie* tatc,quæ totius operis præfationem continet^

Vemadmodum inter omnes omnium gentium nationes, nulla fuit vnqua Ger^ manis,aut fide conftantior, aut moribus grauior,aut ingenrj cadore fimplicior: ita inter omnes Chriftiani orbis prouincias, nulla fe hadlenus^quod aliarum pace di^ xcrim)pietate infignem,religione fupplicê, obferuationefre* quentem,vtrifcp demum turn legibus, tu magiftratibus oba temperantem,æque præbuit atcp Germania, Quæ quidem

ingenrj veftri 8c pietatis antiquæ laudes, baud idcirco nobis in huius præfationis exordio attinguntur, viri Germani, vt VOS primulu blandis(quod ait Sapiens)fidlisc]^ fermonibus captans,poftmodum facilius traham in fententiâ ( hand eni qcftis,quibus afrentationc,in re præièrtim grauiHima,po{fic imponi)fsd vt indolis veftræ Sc ingenuitatis admoniti,me5» mineiitistquæ nunc placita,leges, inftituta maiorum cotems

Proutr

-ocr page 22-

F, ALFON^VS VIRVESIVS nîtiSjCadem vos non ita pridem fufpexi'fle modeflîus retinuiffc contendus, fiddîus præftidfle. Quod cû ita Ht, indignum mihi videtur veftragra«itate(animaduerdce ç|, vobis no affentari dccrcuerim)ad vnius autalterins homû:« cionisquinunq,quod illorumcuin verba,tum opérafâds produnt,fibi conftïterunc,voces no dicam quales,fèd nouas, ica repente vosipfbs,amp; vcfîra oîa,(vitijs duntaxat exeeptis,) iTiutafle,8if aduerfus reétiora monentes, ita obturafTe aurcs, vt rifu ac dcri(îone,ne dicam maledicflis Si. conuidjs excipia-ds cos,qui iftam animi irapotendam fîftere Sc temperate co« nantunHoc malum no rerum ipfarum,quas deferuiftis, aut veritatum mucadÔealt;cidit,fed communi hoim(ne interim diuina indicia perfcrutemur)condidone,quaita eft hominu naturæ comparatum,vt quo ft fublimius extulcrftedam vir tuLcacfrugebona,eo He illi velut in fummo perictilo cauen« dum ftudioiius,ne præcipicatione collidatur, Omnium rea rum viciftitudo eft (ait ille) non tantum humanarum,veB2= Kiirii nm ctiam diuinarum,qdiu verfantur inter homincstnihil eft ein fliwd defe nbsp;nbsp;nbsp;præcelIêSjtam fubh me,tam diuinu m, quod ft per homft

* nesgcri,difpenfari,autquoqmodo diiponi c0dngat,huma= nis defttftibus non fit obnoxium,quandoea eft animi noftri imbecillitas,raentis inconftanda,perplexitas radonis^vequa veritatem maximeilli expedit rednere,in eafevcritatefiftci: re amp;nbsp;confirmare intelleóais humanus minime queat,nift vir tute diuina roboretur.Huic virtud, quæ præfto eft, quem 5 Menii. y admodum pollicetur Chriftxis,expetendbus ,pulfancibus, quot;nbsp;implorantibus,^nihil hoftilius aduerfatur quam peruieax ac

-ocr page 23-

ADVERSVS LVTH. DOöMATA* FoL u àc præfralt;fî:a quæda præfumptio fàpiêtiæ,qua fîbijpfî Homo fufFiccrc crcdens,cætcros omncs cæcutire amp;nbsp;hallucinarijpræ V£ ipfe fapiCjarbitratur.Hic ilîe philautiæ morbus eft, vc aîd» us tantorum malorum caufas ô(Sexordiareputamus,qui' ma xi'mamangelorum partem corrupic, Só ab illisfn homines quafi contagionc translatus, vniuerfos in primo parente cor ripuit.Quem morbum vt cæ ter or um omnium caput o» rigincm,diuini verbi Eccleiîaftes ille Salomon fignifîcafle,v* na atcp cohibcrc voluiffc videtur : dum hominum ferme o^ mnium curas ac dcfideria vana pertæfus : auc ( quod verius dixcrim ) (pirituftandtus perillum:ftudiaquoqj nouos fcri bcndilibros,quinimoIibidinccÔminifccndi noua dogma^ ta,quibus vetera faftidiri, iîmul amp;nbsp;antiquari documenta in^ cipiant,difertiirime iuxta ac iâlubcrrime damnat» Verba,infl E«dlt;, » quit,fapientium ficut ftimuli Sôquaficlaui inaltum dcfixi, quæper magiftrorum confilium data funta paftore vno, bis amplius fill mi ne requiras : faciendi plures libros nullus eft finis, frequenfque meditatio carnis alflidio eft, Videtur fiquidem hæcdiuini fpiritus fentcntia inillos maxime fera ri, qui alienam fâpientiam præ dulcedine proprij erroris làftidire folent, amp;nbsp;materias a veteribus catholicis non mo« do pie,verum diligenter amp;nbsp;erudite iam olim explicatas, rurfus excutiunt, atque de alienis laboribus fibi gloriam aucupantes, ampliffima vfurpant argumenta loqucndi» Loquendi,inquam,quia nihil aliud lucriprætcrinane lo^ quacitatis nomen fibi referunt, nihil vtilitatis ledoribus af» ferunt,præter humanæ alicuius adinuentionis fumos; quia

A ii bus

-ocr page 24-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

bus ad veterum enarraü’ones,alioquin fuffïdêtes, adiecîli, ar=» gumentum doélrinæfufceptum confundunt,potius quam illuftrius reddant. Atcp vtinam. hoc tantum dam no contcn ta effet inanis gloriæ in feribendo cupiditas,ÔC non aliud des terrimum adieciffetrquo totius pudoris et rcuerentiac metas tranlgreffijCum nihil prætermiffum a maioribus,quod a no bis adijci poffit,videamus,quæ ab illis fapienter, fîmul 8gt;C tholice di(fla funt,ambitiofa doArinæ oftentatione conuelli^ mus,illorum dogmata vellicantes oblique, interdum etia aperte damnantes. Eo denieptemeritatis proceffïtimmanis hæc philautiæ noftræ rabies, vt in diuinas demû feripturas irrumpentes,nihil fîrmu,nihil ftabilc,nihil folidum illis,quan turn in nobis effpermanerc fînamus: quin quibufdam locis manifeftam vim inferentes,quofdam prorfus infringentes, alios omnino negantes, omnia propemodum euertamusa'ta vtfuerint,qui integros vtriufcp teftamenti libros ,alq qui ab terum teftamentum in vniuerfum fuftulerint, ôô in diuinæ fapientiæoraculavirgam fibicenforiam aulî lîntarrogare» Hineexortæ hærefes,fchifmata,fedî:æ, facfliones, 80 id genus Calat $; alia portêta quæ Paulus inter opo'a carnis connumerat. Nâ illorum meditatiocarnaliseftomnino, Quodidiplum Salo Ectcs.i» fnQriapgj.tgß'gnißcat,cum diciteorum frequentem méditas tionem,carnis tantummodo afflitfh’onem effe.Phantafmatu cnim agitatiOjOrganicas cerebri potentias cxercens extenuat, amp;nbsp;fatigat.Porro ex huiufmodi potentiarum,quæcorporeçe ynde va- funt,amp;: ad camis pertinent portionem,varietate,opinionum wommî” ^olet varietas exoriri ♦ Alioquin tanta cft animorum fimilis tudoj

-ocr page 25-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob j. tu do, vt intclligentiæ côfenfus philofophis aliquot impofue ritjVt credcrent, alrj eundcm efle in cundlis hominibus inteU klt;flum,quemcömunem fuis verbis appellant,alqdiuerfos quidem, fed eifdem Icientijs apud fuperos olim imbutos,at» queadeo apud nosaifenfuros æque cifdcm veritatibus, niii phantafmatum obftaret varieras, penes quæ vix hominem muenias,qui aim alioin opinando conueniat. Sicutem extc rior corporis habitudo,ita ÔC interior organica dilpofitio in fingulis hominibus propriaeft,amp; a c^terorum vnoquoque diuerfa,qui fit, vt in ijs qu^ per organic^ cogitatiois fpecialia, quæ vnicuicp(vt diximus)propriafunt,contemplamur,in= gens inter nos oriatur opinionum varieras: In ijs vero quæ Iola fpiritus acie,intelledlu fcilicct,intuemur,fummus fit om^ niumhominum iniudicando confenfus. Id quod maxime nobis vfuucnit, cu intclledlus nofter, ficut fimilitudinis fim^ plicitatc vnus eft,ita vnico tantum fidei amp;nbsp;gratiæ lumineib luftratur. Cuius quidem luminis capax non eft vlla quan* Sap.«* tumlibetperipicax,amp;in fingendis nouis dogmatibus fo= Iers corporeapotêtia,quoniam fpiritus làndus difciplin^ef fugiet fidum,amp; auferet fe a cogitationibus,quæ hint fine in« telledu. Siquidem intellecftualis Sd vera fapicjitia hoc diftat sjp.7 aphantafticisopinionibus,quod finefidlione difdtur,0C fi= auJfàpun ne inuidia communicatur,vt quam non fibi quifqp priuatis excogitauit propri} cerebri fimulachris ,fed in communem omnium hominum vtilitatem Deus velut æquamentolar« gitur cu(ftis,q fefe ilia dignos exhibent capaces: Alioquin in maleuolam animam nonintroibit fapientia, neqj habitat Sap.i

A it) in

-ocr page 26-

R ALFONSVS VIRVESIVS

in corpore fubdito pcccatis.Et fpiritalis lapientia, quam adi ia;ob.j uerfus carnalclacobus diftinguic, primurn quidem pudica cft,deinde pacifica,modefta Juadibihs,bonis confentiês, Mulcàin banc fentcntiam paiïïm in facrislitcris reperiutur, q omnia hucfpcdlant,vt fciamus intcllecfluaîem làpientiam, hoc aphataftica opiniÔe differre,quod illius veritatibus oês fcre homines fquoH-’animos philautiæ furor non corripuca rit)facillimeafrennun£ur,in huius vero placitis,vix hominê inueniaSjCui cum altero in vniuerfum conuemat,niiî forte fa lt;flione potius,q do(fÎTina,in cuiusq verba iuraucrint. Tune erh coguntur homines,interdum q minime probant, affeuc rare:quinimo,quod non raro deprehenfum eftcucnirc,affe* (ftusipfeperegrinisdogmatibus femel addidtus, vfqjadeo in cæteras animi potentias tyrannidem exercet, vt cas pro le cogat etiam iudicarc,amp;r intelIcéiumCqui nudus alioquin ÔC liber veritatem erat inuenturus) quafi refragantium cogita;» tionumimprobitateobruere.Veriffimenancp dicîlum efta QuintiU. Qiiintiliano.Id quod indices fuiffe volunt,efle facili credea re.Et ficut amates de forma iudicare no poflunt, qa fenfum oculoßz premit amor, itaoêm inqrendæ veritatis rationêa nobis amittijCÛ affedlibus occupamunQuamobrem haud immerito apud Cicerone dénatura deoRt differente C, Cot ta Velleium idcirco fxlfum exiftimat,quod anteiudicauerit EpicuRz fe effe oportere,q dogmata Epicuri cognoucrit. O» mnino animus commentitiæopinionis fuco præuentus,fui côpos non cft, vt propri^ adinuentionis aut fa(ftitrj dogma* tiSjCui femel fe addixit, deception i veritatis pulchritudinem

præ*

-ocr page 27-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 4.

præfciTc valeat. T rahiïur vnufquifquc nofti^ a morbo ïHo, quê diximus philautiæ,vt femper propria cÔmunibus præs feramus, Porro veritas Sc intelJeifluahs fapientia,q vn.a illam attingiCjCommuniffima eft^opinio cin'ufcp propria.Hinc fitj vt non modo hæretia, (quod quocidie experimur} iînguli fingulas condanthacrefes, ÔC viciflïm fcip{bs,qui modo ad=: uerfus oês âlios pngnabant,infedlent,illis damnânbus,quod; bis egregieluculentûapparet,8c rurfum bis cxplodentibus, Sgt;C irridcntibus.quod illis maximeprobattir.'vei^amp;C catholic ci,quatenus abfcp piccatis difpcndio liccc, Scotus différât ab Aquinate,Duran dus ab vtrocp,Ariminenfi's ab omnibus:et quemadmodû olim philofophia,ita Ô6 nunc theologia in fè= (^as peneinnumerabiles fît diffelt;fta,idque non fine magnis (quodapertedixifle per fophos quofdam gymnafi'archas nÔ fît mihi fraudi}cruciatibus ingenioi^ et confcientiai^ in^ terdû periculo non mediocri.Ego verodehis oîbusitaiudi intawaaf co:vt q ab eeelefîa vniuerfali perpetuo funt crédita, amp;: obfer* vaXarc uata,ea tanqoraculadiuinareligiofe fufdpiam,amp; vniuerfîs haercticorum dogmatibus præferam:Nihil enim aliudquâ hæreticimihifunt,quicuncpaducrfus bæc feribuntaut do^ cent, Qiiæ veronouis funtinter Chriftianos traditionibus cxorta,ita vt nullo mÔ in facris literisantea fuerint,illa, fî con« ciliorum aut pontifîcum fint décréta,vt leges amp;nbsp;placita Chri ftianæreipublicç perquam vtilia venerabundusfufcipiam. Qiioties aût de diuinis aut humanis hifcelegibus alicubifor taffis ambigitur,optima mihi legum interpres eff Chriftianf populi generatim rçcepta côruetudo,namlt;æteræoran€sin;s

terpre»

-ocr page 28-

F, ALFONSVS VIRVESIVS terprctationes,quas hçrctîd hadcnus attulerut, velut huma« na fi'gmenta,amp; carni's tantum prudentiæ inm'tcntes, marcef* îoiirn*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emoriuntur.Omnis nan(^ caro fœnum.Ecquod na

tum eft ex carne,caro eft. Cecidit fccnum, amp;S quotidie cadi't; quod etfi diu ali'quoties durare videatur,tandem arefcet,ver bum aut dm manet in æternû.Cui verbo, quantum’s illud fi »7« X- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haretici arrogent,fola ecclefia catholica innititur.Hus

itantia fi- fus ref fignu haud obfcui^ eft, quod hærefibus cunélis pros dignofci - cefTu tempoRj euanercentibus,fola ecclefia catholica inter hæ fîaintcrh; reticoiS2 turbines,06 malorum Chriftianoi??,quibus vterque MaiSii.i6 otdo fatis abundat,alluuioncs permanet,etin æ ter num per« manebit,vtpote aduerius quam neutra inferoB2 porta,ncc er roris neqj iniquitatis pr^ualere poteft.Sed interim pene præ terieram tertium partitionis quæ propofita nobis eft mem» , brum,hoc eft,opinionû, q inter orthodoxos fine fidei offen« fione quotidie oriuntur. Horî omnia in quibus do(ftores fi« bi mutuo aduerfantur, priuata mihi videntur 8^ phantafti» ca vtrorumcp frequenter commenta,femper tarnen alteroRz, Quoi^ fortafferequiras ,Illorum fcilicet qui magis a veteru doólrinis traditionibus diftant,nam(meaquidem fenten tia)ea tfn ad intelletftualcm fapientiam pertinent, autpropis vatiabät us accedunt,in quibus neotericis inuicem æ cu veteribus co aifentdv uenit.Nec mihi ob^ci patiar quorundam antiquoi^zfapien« d^m*,quot;onï fium fententias, quæ inter felè pugnare videnturdUi em fers ITrl*pene Operas fuas diuine philofophig ftudijs impendebat, nunquä. quam tû haud oês æqualiter adipifcebantur, contingebatcp illiSjqjeandemremfimul, non tneadem loci intercapedine intuens

-ocr page 29-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob y. intucntibus vfuueni'rc folet,vt quo quifquepropi’nqm’or eft videndæ reî, venus atque diftindius de l'IIa iudicare valeat; quare ex I0C0B2 vn profpediis fieri contingit varietate,varia necefle eft ori'ri i'udi'cia,quod fi omniû proximus rem ipfam cæterorum oculis æque admoueat, facile oês tune in vnius fèntentiam difcedunt,qn non contentionis libidine,fcd proa fpiciendi varietate, ôô ab lUo a fefc inuicem diftentiebant. VeteR2 ergo fapiêtium diflenfio tam ciuilis erat et modefta, vt facile in confenfiim mutuacoalefceret admonitione,nûc vero cum non de Chrifti gloria, fed de noftra viciffim cona tendamus, ncutri volumus alteris cedere. Hæc omnia baud idcirco nobis dicuntur, vt conatus illoBz labores damnes mus, q ad diuinam fapiêtiam per fe quidem illuftriffimani, hominibus tn velut oftentandam, amp;nbsp;a fuæ lucis fulgorc ad imbecillitatis noftræ captum accÔmodandum, verbis et lite ris in ecclefia laborant,nouos edunt libros, interpretantur æa ditos,optima qu^lt;^ colligunt,obferuant,in ordines redigut^ amp;nbsp;quafi per clafles diftribuunt,proferunt in lucem,amp; fapiê« tiæfug ad pofteros monumenta relinquunttOmnia em hgc, fi non ad nouoR: dogmatum,quibus fophorum fibi titulos parentjfadiofam oftentationem fed ad fandarum fcriptura rumeruenda myfteria,autoptimaR2artiumilluftrandadoa cumenta,cum modeftia fimul et pietate fiant,amp;S hic maxima digni funt laude,et grandes in futurum pqs doétoribus prg miorum cumulos paricnt:qm qui dodi fuerint, vt Prophes Dani.» ta inquitjfulgebunt quafi Iplendor firmamenti qui ad lua ftitiam erudiut multos, quafi ftellæ in perpétuas æternitates:

B amp;rab

-ocr page 30-

f/alfonsvs virvesivs

i.Twm nbsp;nbsp;ab apofloîo Paulo duplici honore cêfentur dïgni, qui pa^

feendo greoî Chriftiano laborant verbo Ôô doélrina.Gæte-rum oportet cos qui in diuinis literis condiendis,excolcdis, Chriftiano populo propinandis,incumbunt,paftoris illi us vnici meminifle,a quo fumus huius difputatiôis exordiu aufpicati.Ab illo em,iuxta Salomonern, veteR2 fapientiu ver baprodierunt,q per magiftrorum confîlium data font ficut ftimuli, quafi claui in altum defîxi, His amplius ,inquit, filiminerequiras,Rogatfortaftequifpiam,quifnam fîtillc paftor,quifapientcs,qui magiftri, quorum confîlio fapiens tium verba ab vno paftore profeefta, ac nobis tradita perhi= laUin.!. bentur: Ego paftorem vnum Chriftüm intelligo, qui de fcipfo prædicat, Ego fom paftor bonus, fapientes, prophet tas, apoftolos, ac cæteros vtriufque teftamenti autores, ma-giftros,vetera ecclefîæ coîumina, doftores fcilicet antiquos, quifacrasliterasinterprétantes,non temerc,non arrogant ter, non præcipiti humanæ exiftimationis affe(ftu, fedcon= fulto ac pia folicitudine Chriftiana nobis dogmata tradidea runt, quibusampliusne requiramus abEcclefîafte præcis pitur : Nam in his verfanti ,etiam fî multa compofuerit vo lumina, non multi conduntur libri,fed vnius duntaxat my« fteria producuntur,enarrantur,lucubrantur, ód mortalium oculis admouêtur: Vnius,inquam,nempeillius,cuiusfeptê fîgnacula foluerefoli datum eft agnogt;Quodfiabillorum, quos modo cÔmemoraui veftigijs difcedatur,mox immen fa libroru m fîmul et erroru m confurgit farrago,qs accufan=« dis amp;nbsp;exctifandis.cS alij rurfus didencurgt;ædantur,inuulgêa

tur:

-ocr page 31-

ADVERSVS LVTHgt;, DOGMATA. Foh tiir : fit vt quod Ecclefiaftes dixerat faciendi plures libros nullus fit finis : Quod idipfum pijs amp;nbsp;catholicis viris non debet vitio dari, (èd ijs,a quibus nouorum dogmatum ia« (ffatione non minuspericulofaquam vana,quotidieprouo« cantur,quique nouas paflim argutias in Chriftianæ fimpli« citatis perniciem comminifcuntur, quibus femel aflertis,aut admiflïs vanitatibus patrocinentur ♦ Nam (quod vulgo quoqucdici foIeQncceflceft vnifuftinendo mendacio ac« cumulari muica, quippe quod eo quifque plus errat,quo per errorem femel ingrediens,longius fuerit progrefTus^

Facile, vtreor diuinatis viri Germani,imopotcftis ni« bil obfcure pcrfpexifle, quorfum tendat tam longæpræfa« tionis oratio » Vobis enim hoe, quiequid eft noftri laboris, infumitur,vobis hifcenofiris lucubrationibus infiidatur,«hmo 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Germante

.vtquandoluermanis terme omnibus ,adquosdiuercerc, appUcK. migrate, autaccederecontigit, commodis acperbenig’nis vfiinnoftraperegrinationefumuSjhocvelut xeniolo erga vos gratitudinis hoftimentum exhiberemus, Hac decauia admonitos inprimis hos eife volui, vnde inter vos, quibus hadtenus religio erat, vel latum (quod aiunt) vnguema maiorum præfcriptionibus difcedere,tam multiplicum do« gmatum , tam multorum libellorum ,tam diuerforum de* nique errorum fcaturicrint fontes ,ex quibus fontibus, hæc »nimorum labes , quæ totam pene Germaniam infecitt quotidie permanat. Eft nanque falutis maxima fpes,amp; pro« pemodum recuperatio, aduerfæ valetudinis caufas amp;nbsp;prin« cipia habere comprehenià ♦ Quin ÔC obiter, dum totius

E q är«

-ocr page 32-

F» ALFONSVS VIRVESIVS arguments primordia repeto, confîlrj etiam noftri raü’oncm vims mihi fum declaraffc, Nam decreui apud me poft tot fapientiflîmos viros, quibus cum hactenus dodores veftri hifee derebus funt confti(ftatï,m arenam vobifcum defcêdc-re,non q? exiftimcm quicq me pofte præftare,quod illi præ« termifcrint, fed quod côfeftio qua triennium ab hinc Augu ftæ V indelicoBz in foknni conuentu Germaniæ Carolo Cf fari inprimis Chriftianiftimo obtuHftis, maximam ipê mii hi faccre videatur fore, vt q in tarn maltis nobifeum conue^ nire animum induxiftis:in reliquis,(i mö vobis illoi^ ratio ci uiliter amp;nbsp;modefte fucrit oftenfa, minime fitis diffenfuri. Nä hucufcp tarn veftri qnoftri iapienteSjVtriqp alterislonga c5^ tentionis fimultateperon,non minus conuicijs amp;nbsp;fcommati bus,q folidis rationibus, fcripturai^ teftimonijs conflixe^ runt.Ego vero ab iftis omnino abftines, his tm cum verbis tum rationibus vtar,q plurimum lucis,minimum cotentio-nis caufcjVt ijjero attulifte videbutur.Erunt pcrmulti(fcio) qui mefrigidum,dilutum,8ó inertem propugnatorem cede fîæiudicabunqita ßbi perfuaferunt, quos femel iniufta hfre« fis nota anathemate deuoucrinc nullis effe verbis molliori» bus corrigendoSjfed igne ferro cominus, eminus vero co uitijsamp; maledicftisinceftendos» Quorum tarnen cgo vt ftu dia non damno,ita iudicia nihil moror « Sim illis quantum» uis dilutus amp;nbsp;ffigiduSjdum tarnen Chriftianæ charitatis mi hi ardorfChrifto fauente)non defitSim logomachiæ paru acerantagoniftes, dum tarnen Euangclicæ manfuetudinis ipolianobis contingant Chriftofuipendere« Quodfi mi» nus

-ocr page 33-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot 7.

nus aiïequutus fuero, ccrte modcftiæ meæmenunq pccni= tcbit:vtpote quam mihi nullus incutit mctus, fed prudentia confeffionis veftræ,quanî mihi nunc demum videre contigitjoccafioneni arripiês, ad lt;a quæ tam in ilia, quam in apologia Philippi Melanchth oa nis cidem adiunlt;fla,pro vobis amp;nbsp;aduerfum nos prolixius di fta funt/efpondebo:non quidem omnia veftra improbans, nec noftra quidem omnia probant(fi modo noftra dicenda funt omnia,quæ quorundam abufus,non bonoru m do(ftri= na aut approbatio inuexit}fed pro illis duntaxat,quæ fanefta rum feripturarum amp;ecclefiæ autoritate fubnixa,impium eft ab hominibus conuelli,pro mea virili parte propugnans. Vnde Sc hoc opus non confurationem, fed difputationem malui appellare, Quiequid enini difputando faAuri fumus, melius re ipfa quam magnificis verbis vel ipeciofîs nomini= bus declarabitur.

Philippica II. De primo articulo confeirionis,quo continentur omnia ferme, quæ ad commune lÿms bolum ecclefiæ ipedant.

■A Lf,

Rimum omniû gratulor modeftiæ veftræ Ger« manfquod multa in confelfioncprætermiferitis, quæhatflenus non paruæcontentionis argumen»

tafueruntjVtfuntpurgatorij cruciatus,diuorum imagines,peccatorum hyperboles, bberum arbitrium, ÔC id

genus alia. Cum enim iftam animi magnitudincm,grauitaa tem,6c earn,qua natura præditi eftisjingenuitatem ac Iiberta* B it) tern

-ocr page 34-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

tem cÔfîderOjhaud poffum am'mum I'nducere vt eredam,fî» ó:c a vobis aut maligne côfeffîonem exhibitam, quin potïus ica. exifti’mo,vos ilia omnia cÔfulto præteri}fle,vtpote de qui« bus inter nos vel conueniat, vel nullo fit nepocio conuentus rum,fi cæterorum confenfus poiTit obtineri.Omnium tamê mihi gratiiïïmum fuit,quod de fîdei fum mis ÔC apicibus'pii blice per lymbola in ecclefia propofius, catholicam exhib'ues ritis confeffionem.Non folum enim cifdem verbis fingulos articuîos,verum eodem fenfu, quo funtolim per conciliaèxa pofiti, defcripfîftis : oppofitas damnaftis hærefes, hæreti* corum cÔmenta, quibus cuangelicâ veritatem peruerfe rno= liebantur interpretari,rerjcientes,Conciliorum antiquam ex» pofitionem eftis amplexi, quibus quidê concilijs eundem bo norem deferre memineritis,oblècro,fi quâdo inter conferens dum inferius a nobis fuerint allegata,que modo non minore pietate,quam reuerentia vitro detuliftis. Eft tarnen, quod in veftra confefiTione vehemêter admirer, nempe quod vos ab alienis hærefibus immunes effe omnino confiditiSjprædica« tisrquibus tarnen hærefibus,nunc recens exortis, magna per Luihera- noua dogmatapræbuiftis occafionem : Nam anteLutheri jiarûhæ- doôtrinam, nemo vng in Germania aduerius Euchariftiac ûium eft. facramêtum atifus cft difputare^qn ncc dubitarc quidcm, vt credo,contigeratmemo rebaptizâdos cenfueratChriftianos, nemo in trinitatis arcanum eft aufus irrumpere. Ecclefia ni« j.Gor.io rniiv,iuxtaPauli dodlrinam ,redigentein captiuitatem oêm intelle(ftum in obfequium Chrifti. A qua tam felici feruitutc cum in miferrimâlibertatem vosLutherus afferueritJibeB« fecit

-ocr page 35-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA» Fot s» fecït vnicuicp crcderc,quod fibi proprij capids fentenda fiig= gefïeric,liberIIm fecitfandlarum fcripturarum vulgari mys fteria,fanftü dari canibus,óó fpargi margaritas inter porcos^ illos videlicet,qui ctipiditatibus obrudjaffeAibus indulgen= tes,quo fecurius poffint fuis voluptatibus,vd cceno ,prouo= lui,fcripturarum fibi patrocinio blandiuntur,quas cum non intelligant(animalis em homo non percipit ca quæ funtfpi^ ritus dei}fit vt antidotus vertatur eis in venenum,ÓÓ qui hu r.Cor.a militer noluerant efTc veritads difcipuli, fuperbe hant errorvi magiftnWideor mihi viderequodde animalihomine ex Paulo citaui,fannis a vobis amp;nbsp;rifu, fêd fardonicolegi ♦ Qiiafi apud vos fint omnes fpirituales (dixerit aliquis)aut quafi pontifices,cardinales,Ss epifcopi,quorum vos magifterio v^ dminiat(^ do(fi'rina,eifdem criminibus,quibus Sgt;C noftri nÓ inueniantur frequenter immerfi.Non placet modo collation nem expendere,quod vulgo odiofum habeatur, 8^ maioris fit operis,quam vdJitads.Simus vtricp peccatores vt fumus: non eft tarnen cur noftrorum mores mihi obfint,quo minus veftrorum vulgum a fcripturarum mterpretandarumprac= fumpdone deterreamtquando multis virtute muneris ÔC los ci quem habent in ecclefia, conccfTum effe ad eius duntaxat ædifîcadonem credendu fit,quod merids nunq attingerent» datcredi-Prophetauit Caiphas homo facrilegus amp;nbsp;fceleftusmo ob ali ud nifiquod podfex effet anni ilIius,Et notu eft illud Chrifti de huiufmodi docftoribus: Super cathedrani Moyfi' federut Manh.« fcribae amp;nbsp;pharifæi:quæ ergo dicht facite:quod aut faciunt,fa cereholite.Qiianq nee nos pontificibus aut cardinalibus ere deremus

-ocr page 36-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

dcremus fi aliter nobis fcripturas intcrpretarent: atlt;^ ab apo ftolis et apoftoli’cis vins funt oli'ni expofîtæ» V tcuntp igicur illi viiiant,ni'hil obefle debet recentioi?^ praua vita, andquoi^ cum fapientium tum conciliorum optimg do(fi:rinæ,ad quo rum præfcriptum fcripturæ fan(fiæfuntintelligendæ, tra* lt;fiandæ,amp;S cxplicandæ,non ad cui'ufuis homuncionis libidia nem vel opi'nionem. Alioquin nihil effet in mortaliumre» bus l’nfirmius, nihil incertius, quam ea de quibus fummam certitudinem nos habere exiftimamus.Nam quæper deum lex,aut fè(fia leuior effet et imbecillior ChriftianoR2 lege,fi ctP iuis liceat impune proprio illam accomodare fenfui,amp;S quica quid fîbi vifum fuerit,non de fpirituffanlt;fti(qui nemini vn» quam poft apoftolos priuato homini promiffus eft)arcano thefauro fèddeproprq cordis abyffo velutoraculumpros lohan.i» ferre.Licetquideminfantftarum fcripturai?2 abdita introea untibus,modo per Chriftum qui folus eft ianua,introierint, varios ex illis fenfus eruere, diuerfas interpretationes, modo non fint aduerfæ,in lucem proferre:amp; eft,vt Auguftinus do Cet,non modo grata, verum Sc vtilis ifta varietas, ita tarnen vt in huiufmodi expofîtionibus nec nouum dogma neceffa riocredendum inducât,necreceptisab ecclefia aduerfentur. Alioquin tot fuborirentur nobis fe(ftæ:quot haberemus ma giftrosamo vnufquifcp fîbi doiftoris munus arrogaret : qui fe fuamcp fententiâ poffet fcripturis deprauatis, retords,coa-lt;ftis:quoquo modo tueri:Quod malû quondam Africa diu multumcppertulit:idipfùm vero Germania nuncvberius producit,Horum caput caufa malorum fuitlibertads fu* eus,

-ocr page 37-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Foh cus,qucm Luth crus omnium primus inuexit, haud proipi* ciens tune temporis(vt credo)quanta malorum fcgestquata aófam” e-errorum licentia, effet olim per vniuerfam Germaniam ad li bertatis illius fpeciofum quidem nomen,fed rem: fupra qua dici poteft,pernicioiam cxoriturxLiberum icac^ fuit prima per Lutherum,Sóomnes qui Luthero crediderunt: vetcrum fânâ:orum authoritatem eleuare:do(n:rinäprofcindere:cons uellere placita:amp; tanq hominum comenta reqceretquaß Lu« therus non homo: fed numen effetraut aliquid homine mas ius:vt eius verbis pro oraculis acceptis:cæterorum omnium pij laboreSjVt fi effent meræ nugæ,deberêt explodi : Atep hic primus imminentium laborum gradus fuit, quem (èquutus e ffc alius dcterior,amp;S in futuram ruinam,vt fieri folet procliui=’ or.Liberum cm poft hgc fuit oîa pene fidei catholicæ qtum« uis folida fundamenta in dubium reuocare,ita vt non modo defacramentorum numero,fun(ftione,virtute, verum æ de Chrifti Icfu amp;nbsp;fpirituffanéli diuinitate dubitare cuidam,aut certe dubitâdi occafionem cæteris præbere,impune licuen't, vbi nec de his quidem differcrc opus erat. Hane fluduantiu iamiam animorum cxecrâdam ambiguitatem fequutæfunt multipliées,non modo diuerfæ, verum Sôaduerfæaffertio^ nes,temerariæ,infolentes,hæreticf,Quidni';'Cum magiftros ».p«.» habueritis,quos Petrus apoftolus proprrjs,quod aiunt,colo3 ribus,graphice depingit: Fontes fine aqua, nebulæ turbis nibus exagitatæ,quibus ealigo tenebraß: refcruatur,fuperbia em vanitatis loquente pelliciuntin defideria carnis luxuriæ, cosquipaululûcffugiunt, inerrore verfatos libertatem illis

C pros

-ocr page 38-

’ V p. ALFONSVS VIRVESIVS

À .

S. O». I

promictenteSjCum ipfi ferai fînt corrapnonis.Exortafuntcf go varia dog in ata,dum hic euchariftiæ facramentum velut commune ac dilutum aliquod iÿ’mbotum contênit,amp;S in cae^ terorum ordinem redigic, tile baptifmi gratiam paruulis adi mitjbaptifma alius adultis mukiplicat, nec deeft qui circa fa= crofandlum trinicatis myflerium ambiguitatisolira iemina ia«fla ad peftiferi germinis cubnum produxerit,nifi quod ille propenfior videbatur in Arrium,hic Sabelio fauet apertiuSy ncgans realem perfonarum diftindtionem, (quod veftra confefho contincQdc vcrbo fpirituiandlo aftuce rhetoric cans, Ab his amp;nbsp;id genus alijs errorum capitibus tarn varia quotidie membra exoriûturtvt,quod fuperius diximus, vix i3LminucnUcur,cui cum aitero in vniuerfum côueniat,ita fin» gull fingulas fibi cofinxerunt non fides, fed pcrfidias,dum li« bertate abutxintur ilia, quam primo Lutheri docfirina dudü inuexit.Hæc Só id genus alia portenta germana libertas tana topere a vobis adamata,cum produxerit,educauent,prouea xerit,interim mireffi diuis placet)in confeiTione veftra hære» les execramini, amp;nbsp;ab illis vos exiftimatis immunes, quas ab ecclefiaftica difciplina difcedendo gcnuiftis,aut ccrte aluiftis, amp;: roboraftis. VcriiTimum nanqj eft illud tritum ore vulgi prouerbiü confîrmatù apoftoli Pauli dodlrina, quod q caua fam damni dat, damnû dedilïe videtur, quaobrem dignos morte pronunciat Apoftolus^non folum qui talia agunt, ve» fum qui facientibus confcntiunt.An non plusq çonfentia re facientibus eft prætcr hoc quod illoi^crroribus viam apes ruiftis,nunc demum^ iliis fauere, ne per principes aut ma» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piftra«

W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

-ocr page 39-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. quot;nbsp;^oL x«. giftratas compcfcant:ur,(àcro fœdercconiungi C ïngredituf Zvingh'us Norimberoam.Vuittenbergam, Reuthh'npam, ac cæteras doclrinæ veftræ ciinïates, ingrcditur anabapn'fta» ingreditur rebapnzatu3,ingreditur nouns aliquisSabcIiasi nuSjóó omnibus his patec ad vos façilis adieus,06 benigna rc‘^ ceptio. Excipiuntur hofpitio,audiuntui-,amp;S fiue de dogmate« bus fiue de îSJiobes fil qs verba fêcerint,applauditur illis, ÔC libère quicquid libucrit in fidem permittitur « Ingredicur mo-nachus fiue facerdos aliquis orthodoxus, èc mox ad eius ma grelTum canqad monftri cuiufdam afpedlum omnes accur* runt,explodunt,pueri,fenes,exibilant,iuuenes execrantur, ma ledicflis incelTunqintcrdum nec manibus quidem tempérât. Num iudicio htvc vobis fieri videntur, Sgt;C non inueterato lt;iio,quod in omnes catholicos iampridem fufeepifiis“; Certe quales quales fumus,hærclès omnes quas in côfeffionerecent fetis, vobifeum danamus. Qiiid igitur efi;in caufacur illarû autores,cultures,fautores amplecfiamini.nos execreminiÇ'Nua quid verbum Dei quod vobis peculiariter vendicatis,magis exhorret peregrinum aut peculiarcm cultum in vefte, q aboa minaudas acpertinaces hærefes in mente lt;nbsp;Qiiid dicam vos i.Cor.n bisCLaudo VOS,in hoc non laudo: Laudo,quod hærefes damnatis, non tarnen poffum laudare quod hæreticis nullo ipforum comodo (nam hocinfolentius errant, amp;nbsp;confidena tius}maximo veffcro periculo communicatis,indulgetis,fas uetis.Hæreticum hominem,ait Paulus, poft prima Sc fecuns jit.» dam admonitionem deuita, An non pudet hærefes illoi^ das nare quos no vitaris'^’Imo no veremini probarc cofuetudinc^

C ij patroa

-ocr page 40-

F» ÄLFONSVS VIRVESIVS patrociniojcedere,quos damnaris in confefTioncC Sediam aKenis dogmatibus prætermiflïs, quorum tarnen maliciam præftarc qtumlibct innocens fautor vniuerßs tenctur legi» bus:ad veftra defcendamus, vt confeffionis ßmul amp;nbsp;apolo» giæ grauiora capita excuriantur»

Philippica 11L De luftitia SC pcccato originali»

E peccato originis,quod fecundus arriculus con» H feflionis veftræ continet,idem mihi vifus eft,vna Nouitatê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobiicûfenrirePhilippus,quodtheoIogi doccnt,

recéMSJiee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cunéris fidelibus creditur, idcirco præcer ver

borum nouitatem,quam Lutherus nbsp;Philippus maxime a»

uÄ.fc mant,ApoftoIusvero Paulus fummopere cauendum ad» monct, nihil veftra confeffio differt a fidecatholica* Nara quod Philippus caufatur lenouis illis vocibus vti,propterea quod fcholaftici originis peccatum exténuant, docentes na= turani humana vniuerßs fuis viribus efle integram,amp; pofte citra peculiare illud Dei donum, quod gratiam appellamus, Deum fjper omnia diligcre,Deo credere,amp;omnia eius prac» ceptaleruare : hoc,inquam, eius pace dixerim, falfum eft amp;nbsp;vanum,in coque vobis luculenter imponitmihil horum do» cent theologi noftri, quin potius verilTimum ciTe illud Pau» r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet non ßmus ßifficientcs cogitare quiequam ex

nobis:quaßcx nobis: fed fulficientia noftraex Deo fit»Tam» etß de virtutibus(quas vocant morales_)difterens Scotus,di» cit, adillasefficiendasvnicuique noftrumineife vim a na» tura, vere ne an fecus, viderint fui:mihi non placet, eins tarnen

-ocr page 41-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fot n.

tarnen doArina nee communis theologorum fententia eft: nee fi eflet,quicquam ad Philippi debacchationem » Virtu= tes cm morales, fî modo virtutes merentur dici, non perficp unt hominem,nee dignum vita. xtcrna.rcddunt.Quin a.^^ mor Dei,iï qn,vtpote fummi boni,fummecp diligibilis afFe= ftio, elici fine gratia contingat, aut poiTit : non magis chari= p tas q aeftus eftcalor vitaIis»Scio effc inter gymnafticos theo^ logos fophifmata quædam, quibus propofitiones quarum non con-vis eft in verbo pofte,varianturiêcundum ftruchiræ varie tatem,vt aliud fignifîcet hæc enunciatio. V nufquifque fine gratia poteft Deu fuper omnia deligere,ôô aliud hgc: VnuG quifep poteft Deû fine gratia diligere fuper omnia: quibus variationibus(nam multis alijs modis variare contingit) di uerfiftïme depronunciati, quod idem prorfus fpecieprima videtur veritate iudicarc confiieuerunt. Sed hæc non video curvobisftomachummoueant, quæ tantum exercitatio» nis gratia in feholis excutiuntur ♦ Vniufcuiufque veftrum confeientiam conuenio,vt bonafide mihi proférât vnum a» liquem theologum,quem hæc de fuggefto ad populum dif ferentemaudierit^Qiiodfi vobis dilplicent immodica fos phifmatum ftudia,noftrorum quoc^ plurimisat(^ grauifti mis non probari, vel ipfa iam propemodum emortua iudi» cio elfe poteft.Hæc th vtcuncp fc habeant,non ad fidei quæ« ftionesattinent, fed ad morum corredlioncm, in quibus,, vt quæ res minime nobis probatur cam pro vetert confues tudine obiter exculemus,quotumqucncp rcperieris, q medi um tenere fciat,præfertim inter iuuenes gloriæ cupiditate fla

C ii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gran?^ '

-ocr page 42-

F. ALFONSVS VIRVESIVS granteSjCuiufiTiodi folêc ede fcholadici ferme omnes : habet vnaquæcp ars,maxime tarnen quæ honeftïfTïmæ func,fnam farraginem,quæ quo eft vberior SC copiodor eo magi's ocu^ lisamdet,maioremq5 defe fpem facere videtur,aduenienti= bus vero culmis /rucftibufqj ad matuntatem perdueftis, cæ« teraomma deficiunt emarcefeunt, qd idipfum în gymna fticis exercicanonibus faftum videmus » Quamobre, vtad caufam reuertar,nÔ eft quod nobis Philippus identidê obip ciac.SchoIaftici dicunc.SchoIaftici dicunc. Catholici in nub bus fcholaftici verba iurarunt,fed Iibcrum eft vnicuiqueab Vrif fciio- nbsp;nbsp;nbsp;diflentirecum vellet, vtimur tarnen eorum doftrinaeo

lafiicis nô libentius,quo modeftius illorum grauiftïmi a verboruam» cm, fed ad bagibus tempérantes non rhetoR2pigmentis,non periphra= das propo fibus/umos nobisoffundunt,fed certis verborum legibus fiuones, jmaterias explicant,quibusintelledis,liberum eftijs q dofto^ rum munere funguntur,inter diflerendum ad populû,quo cum non difputandum eft,fed pro rei dignitatc vt credant, moueantur,Ôôafficianturadnitendum ecclefiaftæ oratoriä adhibere artem, rhetoricis vti coloribus, Haud enim idc eft a gymnafticis exigendum in fcholis, quod côcionatorcs præftare debent in templis. IIIos decet ftylus argutus Sifpro-prius,hos oratio copiofaprnata, dilerta. Nec me tarnen latet vtrofcp munere fuo interdum abuti : Nam hi inanis copias ridicula affedione in meras nugas,amp; fomnia mulicrculis 8C cerdonibus plaulîbiliacffunduntur,illi vero dum argute lo qui cauillofas captiunculas ftruere interpretantur, in fophi» fmatum fçnticofîs fe anfradibus implicant, quorum tarnen abufus

-ocr page 43-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. fo.An.

abiifiis vïn’ grauesxiiiufmodi fucrimt Longobardus,Tho^ maSjBonauentura GerfQnus,Altifiodorenlis,amp; reliqui eiuf^ dem claHïSjpræftarcnon debent. Nccftacim vt fcbolafticus

‘ dodlor dehratjOmnes fumus in ius voc5di,quibus id in quo lapfus eft, plus fortaffe difplicet quam vobis : Hæc nunciè-mei ad fcholafticorum inuidiam, quam illis Philippus non ’femel excitât, cleuandam,dixifle fufficiat.Quorum tarnen fi circunfpeébonem in loqucndo ÔC fcribcndo didiciflet, nun quam illis impingeret cotradiAionis notam, ipfe proculdiï biofibicontradicens. Idquodnon obfcure monftrabo,(ï prius noftros eiufdcm vicq calumnialiberauero. Principio cum theologi omnes ad vnum hoe habeat,nemini pofle ius ftitiam, quæ verafit, ætcrnæ felicitatis commertio digna, contingcre citra.gradam Chrifti, etiam ß dicerent, quod eis Philippus (quo poflit facilius contradießionis crimen re)falfo tribuiuvnumquenq; fcilicet hominum natura poP Q Deu fupcr omnia diligere,ôc eius facere precepramon fta^^ pus. tim fequeretur hominem pofle naturæ folius viribus iuftifi cari:c5 per vos nihil horum iu fl:ificet,fed fides in Chriftum» Non igitur hæc : Poteftaliquis folis naturæ viribus præccs pta Dei facere,amp;:Nemo potefl: folis naturæ viribus iu ftifica rijfibi vicilfim (quod Philippus conatur effïcere)contradiï= eunttnec aduerfantur quidem vllo modo,quandoquidem facere præcepta iuftificarimon funt idê, vobis præfertim, quibus mandata Dei etiam cum perfeefla fuerint minime iu ftificanuNotaeftautoppofitionis communflrimalex,nepe mficaij debere pronunciataidem prorfus eccodejn modo altcruni lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nevan^

9

(

-ocr page 44-

R ALFONSVS VIRVESIVS ncgando.altcrum affirmando fîc^riifîcarc, Ncmo licet rech^ met,nemo queratur me fophifmata cÔfîngere, veftra vobis dodtrinanijVeftraipforum verba vobi's obtjcio, q nos qua* damtenus agnofciraus 8^:probamus : Fatemur fane vo* bifcum,q) etiamfi infideh'um qui'sq quod tn eft impoftibilc, Deum fuper omnia diligeret,amp;S cætera eius præcepta fèrua* Lucæn ret,noniuftifîcareturperiIIa.Cum emfecenmus omnia que præcepta funt nobi's,ferui fumus inutiles,qm que debuimus facere,feci'mus,Facere autem quod fieri debct,non iuftificat, id quod fibi aliunde non debetur, expetentem » Porro cetera nam felicitatem omnes expetimus, quæ nullo poteft homi* nibus prouenire commercio,qn non funt condignæ paffioa Rom.« nés huius temporis ad futuram gloriam,quæ reuelabitur in nobismifi de Chriftilefu thefauro,cuius meritis 8c fidimus patientes,Ôlt;S innitimur opérantes, iuftitiæ munere gratis do nemur:quo pignorerelitfto nobis futuræbeatitudinis arra* bonirquod momêtaneum eft leue tribulationis noftræ,{u j.Cor. 4 modum in fublimitate æternum gloriæ pondus opera« tur in nobis. Hic videtis hominem non fine fide, nec tarnen per folam fidem iuftificarijhoc eft, æternitatis mercedem iu« ftecapefcere,Etenim cum iuftitiahæc fitquædam commet cijflicitantibus nobis regnum coelorum)æquatio,hanc non i.Cor.u fîdes tantum effîcit:fed ôd charitas,cuius eft, vt idem Paulus commémorât,omniaferre:ab eananque proficifeitur mo* mentaneum illud èc leue tribulationis noftræ,quod ætemu gloriæ pondus operatur. Qua de re copiofius infra difterca mus,Nunc fatis fîtoftendifle,illa duo pronunciata quænoa

-ocr page 45-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. tu bis Philippus rribuitjVtcontradiÆ’onê attribuât,nee verbi^^ nee fignificationc pugnare,quorum tn pofterius fatemur ef» fenoftrum,prius vero no agnofcimus, idipfum vero ctiam fi a quibufdam ex nobis efletprofedum,minime th adiieria rctur veritaa,ab vtrifque noftrumdeiuftitia fidei receptæ: nempe qgt; nemo fine Chrifti lefu gratia et mifericordiaiufti ficetur.Reliquum eft, vtoftendamus Ph ilippu mad lapidé contradilt;ftionis,quam noftrisobiecit,offenderc:Id vero fa« ciam fimplicifrime,eius tantumodo verbis produdlis^Scho laftici(inquit)tribuutintcrim humanænaturæ intégras vi« res,ad diligendum Deum fuper omnia, ad facienda præce« pta Dei,3lt;c.Hæc iunt eius verba,quorum mox oblitus refti tuit nobis inferius,quod in illis detraxerat, dicens, Nam ipfi theologi in fcholis tradunt, ifta non effici certis donis et auxilio gratisCjSCc.Loquebatur de diletftione Dei SC cæteris præceptisrde quibus quod doceamus folius naturae viribus pofte fieri fine gratia, modo ait, modo negat, Vbi quæfo’te, naturae tantas vires tribuimus, quantas nec ip fa poteft circa impictatem agnoicerc,fi tarn pie docemus in fcholis, vtafte« ramus non fieri præcepta fine certis Chrifti donis gratia^ Vbi funt igitur,aut quid poftint integræ vires illæ, quas du dum tribuebamus naturæC' Hicalius vrgeretacerbius, SC ininuidiam conaretur aduerfarium adducere , liuoris illi, mafeuolentiæ , tmpudcntiæ crimen impingens . Sed ego' malo omnia coni modiusinterpretari , Sècredere Philippo incuriam obrepifte,quæ mnlta fcribentibus interdum obre pit, idcircoialuafit illiper me fua autdritas, modo ei non

D yt

-ocr page 46-

R, ALFONSVS VIRVESIVS

vt nùmîni fîdes habcatur,fed vt hornini qiri crrarc, fabj,d«ci pi quandoqj poflit,atc^ adeo opus illî fit audïre alios, a qui« bus iuuctur, 8C quos vicflïim ad inucnicdatn vcritatem ad« xuuet.Iam quodinferius dicit quodqx magis ad præfentem dilputationem pertincre videtur« Lutherum fcïlicet reÄc fcripfifle de on'ginali iuftiria ÔC peccato, in hoc præcipue qd dixit peccatum originale manere in nobis etiam poft bapti« fma,quæ fentenria damnata cft a Leone pontifîce, cogit nos vtpeccati nomê quod varie in facris literis accipitur,vel per« fundorieexpIiccmus.Pcccatum defedus cft aut obliquitas, cftmunwx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr o • r

qua aliquid deficit a rectitudine quam pollet, oC lure laltem integritatis habuifle debet » Hinc eft, quod monftra, natu« ræ peccata dicimus , quia a naturæ régula ÔC intcgritatc de« ficiunt, Idcircohæc defcriptio tam iatepatet,6ctammul« Chriftui tas peccati diftindiones compleditur, vt etiam Chrifti car« nem hac fignificatiôc Paulus videri poflît appcllaffe pccca« • Si enim hominem ad primxuam originem,ftatûfeili cet ilium in quo conditus eft,referas,humanæ naturæ mon-ftra funt omnia, quæ noftra nunc patitur fragilitas, vt funt morbi, cruciatus, fames, fins, frigus, æftus, tædium, laflitu« do amp;nbsp;id genus alia, quorum immunes conditi fumus. An non monftrum videtur, hominem æternitati conditum nihilapecudibus morte diffcrre C Nonne monftrum eftôC prodigium, vniueriâ quæ ad obediendum, amp;nbsp;fèruiendum hornini fada funt, eidem non obedire, fed refiftere, non in» (êruire, fedaduerfari^ Hoc genus peccati aliud deterius in« uexcratj illud fcilicet quo primus homokin quo tota hu«

mana

\

-ocr page 47-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. 14.

inana natura tunccrat, creatori fuo non obediuit,quo mon ftro nihil accidcrcpotuit hominiprodigiofius. Interim ta» menficutlila intempéries animiamp; inobedientia , qua ho« mo auerfatus eft dominum amp;nbsp;conditoremfuum peccatu fuit, ita hæc rcrum omnium ód corporis noftri intempéries, illam vt pcena culpam fequuta, qua reliquæ inferiores créa-turæ fuo nô conditori fed domino inobedictes aduerfantur, dicendaeft vtcunquepeccatum , quod cuniftis hominibua quamdiuS^quatenusmortalcsfumusineft, cum nihil aliud fit quam morituram imo et mofibundam ac rcliquis cre aturis, quibus natura præftat infenfam circunferre carnem. Idcirco apoftolus Paulus de Chrifto lefu , quinaturæno«j,Cor.$ ftræ non culpas fed defedus amp;nbsp;incommoda pro nobis aG fumpfit, vtfuæ naturae perfedlionibus nosdonaret, dicit cnim: eum qui peccatum non nouerat pro nobis facflum ei« icpeccatum , vtnos cfficercmur iuftitiaDciin ipfo» Qiio in loco Apoftolus duabus peccati acceptionibus eft vfus,Dupi« altera quæ infrequenseft , amp;a vera peccati ratione aliéna, fecundum quam afferit Chriftum pro nobis faëlum cfîc peccatum, altera quæ frequentior eft amp;nbsp;propria, qua fate« tur,eundem non fecifle peccatum . Nunefi quæraturpri« usillud peccatum , fit ne originale an adluale (quod vo« cant ) ncmini dubium eft, quin atftuale non fit, vt quod no= bis non modo non facientibus verum amp;nbsp;nolentibus ineft: originale dici non patitur catholicæ docftrinæconfuetudo. Qtiisenimaudeatdicere CHRISTVM habuiffepec« catum originale,quod quantumeunque pie conemur expo«

D q ner^

-ocr page 48-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

ncre, pietatis tarnen vet fola indole imbuta mens refugitC Relegandum ergo illud eft a peccatorum claflTe, de quibus communi'terloquimur, quibusrebdlio quædam aducrfus legcmDei, atqueadeo culpa lèmper eft adnexa, hoc vero de quo modo difleruimus, vt culpa non eft, ira non tam peccatum quam peccad poena proprie lolet appellari.Qua« obrem edam ex caula,quam modorcddidimus, fit vtpeca catumlargefumpto vocabulodicaturChriftus, quoniam Catt4 genus quoddam facrifiefj peccatum in veteri lege dicebatur exprobatur lacerdodbus, quod peccata populi comede* bantodofi, hoc eft, hoftias quae pro peccads off erebantur* Hoc ergo genere peccad praetermiflb , caetera omnia diuia duntur in originale Sc aduale peccatum , Quae quidem hoc conueniunt in communi ratione peccad, quodomnû businluntmotus^amp;S propenfiones quaedam , quibus legi Dei aduerfamur : fed voluntatis applicadone differunt» defcribitur adoeftoribus, alijsproprie,alie is per proprietates amp;nbsp;circumloquia illud diffiniendbus, Of mnium tarnen fententiam colligit Longobardus lentenda= rum cognomento magifter, dicens : Peccatum originale eß fe concupifccntiam aut fomitem, quam Apoftolus legem Rom.7 membrorum appellat, Hac diffinitiones,Sc quaecunque his videntur aequipollercjinciduntin illam, qua vulgo didtur peccatum originale carentia iuftidæ originalis, nifi quod ilia plus luciSjhæc plus ards videtur habere. Nam cum pec» catum (vtfupcrius diximus) fitobliquitas,proprius diffi's nitur per carendam, quæ vox a theologis femel recepta des fedum

-ocr page 49-

ADVERSVS IzVTH. DOGMATA. Tot fcAŒfîgnîfîcatjquam per concupifcentiam, quæ vox efie vi* detur appontiua. Vtracp tarnen diffiini'tio femel intellcdac« undem efficic fenfum.Peccatû quippe on'gim's concupifcen na eft,non quæ priuatæ alicuius rei affeólum (ïgnificct, fed ih laquacaroinvniuerfum concupifcitaduerfus fpiritum,amp; hac potiflïmum ratione apparet cflc defelt;flus carenda iu? ftidæ originalis,qua caro per omnia fpiritui feruiebatHuius cheoremads intclligentia pendet a cognitions iu ftidæ,vt nué accipitur,quæ non eft omnino legalis illa quam Philippus fia gnificatjin vtrac^ legis tabula contenta, tametfi coniunda fit iKijamp;S infcruiens,Sed eft ordo quidam fuperiorum vna atep inferiorum regulabilis per voluntatem. Sicut enim non eft idem peccatum originale amp;nbsp;a(ftuale,ira nec iuftitia originalis legalis:Nota eft illa dialelt;fticoßj régula,Qtiod modis acci= pituraltcrum oppofitorum toddemamp;S alterumeffeaccipis gmaiisa endumduftidaergo Iegalis,quæ decalogo condnetur,pccca= gaiiT* to opponitur adualiroriginali vero,iuftitia originalis,earn di ximus elfeordinem inferiorum adfuperiora,quoniam per uenlls’’ab illam animus erat fubditus Deo,animo corpus, corpori oma niaquæiuxtaprophetamfubiecerat Deuspedibus noftris, Waim.» nempe oues amp;nbsp;boues vniueriàs,infuper pecora campi vo lucres cceli SC pifees maris. Qiiod autem hic ordo effet iuftis tia,patctex eo quod fecundum ilium reddebatur vnicuique quod fuum erat,quod vero originalis,per hoc apparetquod ad hunc ordinem feruandum,0C in eo primum condinis eft homo dicentc domino : Faciamus hominem ad imaginem Cctm amp;L fimilitudinem noftram,amp;r præfit pifeibus maris, volatilis

D iq bus

-ocr page 50-

2 F» ALFONSVS VIRVESIVS

Ous cœîi.Sd befttjs terræ,au’ eciam mox a conditionc lure fuo ' nbsp;nbsp;nbsp;vtens addit præcepta. Ab hac norma dîfcedere homini pec*

care fuic.Sicut luftina ordinem lêruabat, ica peccatu fubuers titjVnde amp;nbsp;peruerfitas eciam dicicurdure eciâ appellacur con cupifcencia,hoc eft,rebcllio ÔC inobediencia ciusquædebuea rac obcdire. Porro quêadmodum iuflicia originalis omnes ilIiKS ordinis gradus côpledlicur, ica pAm originis coru ns dem cueriîonem,vc pro fubieiftionc, qua mens per dile(flio^ nem ndcm cimorem Dei erac fubdica Deo, iucccfleric in eadem Dei concern pcus ÔC diftîdencia, pro fubiedlionc vero qua corpus animæ omnibus fuis mocibus obcêpcrabat, fuc= cefferic omnium illorum rebellio.T ercius huius ordinis gra dusnonpotcftadiufticiam aucpeccatum originis propric percinere canq pars eius,fed canq poena, quia non eft régula* bilis a voluncacc,riifi quatenus diligencibus Deum oîacoo* Ronia.» perancur in bonuhi.Huius ordinis euerfio inprimis paren* tibus fuie peccatum aéfuale,in cæceris omnibus eft originale, quod per bapcifmû remiccicur. Nam in eo pro dei odio dif* fidencia amp;nbsp;concempcu,morbis(quoRî femina amp;nbsp;inchoaciocs quafdam,quæ func nobïs per viciaeæ nacuræ propagacionc ingenica,fomices appellamus)fucccdunt in anima,fides,ipes, ce charicas graeis infuff,Alioqn quô bapcifma quod vos ecia facemini,graciam conferre pÔc nifi hæc efficiac; Valec ne Humana mens fine fide charicace Deo ciïe gracalt;:'Quod fi nÔ cft,vbi eft auc quidnâ prodeft ilia gracia,q in bapcifmo con-fercur^Iam fi in bapcifmo,fide,fpe amp;nbsp;charicace acc^ adeo gratia donamur,profedo pdm originis, quod his aduerfat, ne-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceife

-ocr page 51-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Fot

ccfTe cftabolcri. Atqp adeo nirc a Leone P. M. danata cft Lu ' thcri afferno,qua dicebat originale peccatuni manere in no=

bis,eciâ poflbaptifma.Haélenns nihil pene diuerfum a con^ fefiione veftra docuimus, niß vos Philippi Mdanchthonis polipus,quod aiunt,vfcpadeo dcledlat, vc quod no eodê or^ dine,quo ille tradidit,eil a nobis elucidatû, illud prorfus va» bis aduerfum efle credaris.Dicit tarnen Philippus Lutheru iniuria damnatum,qui non reatum ad concupifcentiam tin doeucrit poft: baptifmu m mancre,in quo, vt ait, patrocina« tur illi Auguftinus»Et quis non patrocinetur dicêti in nobis ciïe concupifcentiam,quam Paulus agnofcit in fcipfo nores nato tantum per gratiam, verum in eadem confirmato lt;nbsp;Attamen aliud eft dicere quod poft baptifma ptftm originis maneat,aliudquodconcupifcentia quaedam nobis infiuNa p(ftm(vt nûcaccipimus^culpam habet annexam,quæ cum. nobis fuerit in facramêto remifla,oportet Sgt;C abolitum fuifle pdm.Sepofuimus em fuperius quamcunc^ peccati fignifica tionem,quæ culpa aut reatum non habet.Atqui Paulus,inçj» es,concupifcentiam appellat pdin: verum eft: amp;nbsp;Chriftum etiam peccatum appdlat.Scd qua ridiculum eft dicere Chri ftum effe ptftmoriginale,tarn vanum effe Scineptu aiferere ! concupifcentiam illam,qua? reliqua eft poft baptifma,origis nale peccatum efle. Idem eft enim ac ft de homine mortuo, quoniam remanet ei aliquid hominis quo folet æque atep vi nbsp;nbsp;nbsp;;»

uus appellari homordixeris ftrenuum effe aut ignauum,quf s de viuentibus neceffario fub diftineftione dicuntur. Quod ei'go peccatum eft, ft quado contingit nominari peccatum'T

Pe(gt;

-ocr page 52-

F, ALFONSVS VIRVESIVÄ

Su«quot;’ Pcccatum naturaCjhoc eft^dcftcicntiaab illaintcgn'tatcfii qua quid fit. condita eft Humana natura. Atcp adeo (imik i'IH, dc quo primo difleruimus,non tarnen idem quod illudreft enim poena fed oui côgenita fuerat culpa,Sc ideo hoc genus peccati Chri-ftus noluit accipere, a quo cæterorum omnium nemo geni-tus eft immunis.Sanæin baptifmo condonatur nobis culpa originalistquæeft peccatum originis,manetautem concupi-fcentiæ nonnihil tametiî remifliuSjUifi peccandi confuetudis ne augeatur,non quod Deus maligne aut parce fua munera nobis impartiatjdatenim affluenter,8(S non improperat, fèd quod ita expédiât accipienttbus, vt qui fecuritate quondam fumus Iapfi,nunc timoré contineamur in officio pietatis, ÔC nobis diffifijDei Temper auxilium imploremus, cuius præfi-dio a propria concupifeentia amp;nbsp;cætcris ad iniquitatem pelli-centibus morbis,tandem foIuamur.Veriffimenâcç dictum eft a Philippo,nô poffe intelligi magnitudinem gratiæ Chri-fti,nifi morbis noftris cognitis,quibus cognofeendis, maxime fèruitimproba carnisnoftræ cupiditas, ad iniquitatem penicens,8c fpiritui ièmpcr aduerfa:quæ noftris quotidie o-peribus vel augenda vel minuenda,relilt;ftaeft poft baptifma. Lutheri Hailc tameii cognitionem ante Lutherum natum,vnitieria no^ddu prædicabatcccIefîa:Slt;S nos modo abfque Lutherani dogma-»dTognl- tisadminiculo,manifeftam fecimushumanænaturæcalami tatemtquæ tarnen diligentibus Deum,fîcut cætera omnia, ce ^€0/1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonumrquoniam virtus vt olim fècuritate defecit, ita

nuncininfîrmitateperficitur. Duo teftimonia citât Philip-pus ex Auguftino, quorum pofterius loquitur de concupi-feen-

-ocr page 53-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA» Tot 17.

fcentia peccati originalis,adu2rfus Pelagianos,qua de,nos,Slt; quatenus poft baptifmaremaneat,modo tractauimusrPnus vero quo dicit peccatuni eftc extincftum, non vt non fît, fed vt non i'mpucctur,idcm eft ac fi diceret.Exrindlum eft quod crat( vt ita loquar)imputabile,fcilicet culpa : i'neft quod non imputabile,nempe pccnatquæ tarnen înterdû, nifi cauemus, pellicït in culpam, Qiiod G aliter Philippus ( vt eft in inter« pretandis autoribus vafer)Auguftinum conetur exponcre, qui poteritnon diflentire ab Apoftolo, qui prædicat Chri« ftumpcrlauacrumregenerationis mundauifle fibi populu acceptabilemC Quomodo aut diceretur acceptabilis,(ï quicq Tir.» in eo eifet rcliquü culpac^ Quomodo mundus,fi peccati for« des,etiam fi non imputarentur, manfiflTent in coCPorro ver« ba Lutheri quæ damnata funt a Leone pontifice, non hunc fenfum faciebant,queni præ fc ferunt verba Philippi,fed ali« ud non ferendum omnino,quo aperiebatur via ad errorem, qui liberum arbitrium adimithomini.Qiiis enim nefcitPhi lippimodeftiam Lutheranum temperafle furorem,ita vt non fine tantoThefæo potueritille infanos exantlare labo« resCMihi fane idem videturefle Philippus Luthero, quod L.TorquatusapudCiceronemeft Epicuro, cuius dogma fordidum alioquin amp;nbsp;obfcurum, verbis illuftrat, amp;nbsp;ingeni) dexteritatefacit effe perfpicuum « Hærent tarnen amp;nbsp;variant vtrique,illi in boni SC mali voluptatis Sc doloris nominibus, ifti in peccati, meriti, Hdei, quæ nomina illis funt totius do« (ftrinæ « (quod aiunt)00 «,idcirco opus eft illis,quid his vo« cibus tandem intelligere velint: nunquam fatis explicare, ne

-ocr page 54-

- F. ALFONSVS VIRVESIVS-capianturîNam interdum ita de fide, cui pietans fummant dcderunt,loquuntur,vtcerdones 8cfabri:quam fidem la procliui fît habere pcrdidfiïmis quibufque nepotibus,imo quamnemo non habcan'nterChrifi:ianos,interdum veto tumpudor€,tuinrationevi(fb,fidem quandam comminÆ cuntur: quam nec Paulus quidcm inteUigat, tantum ab^^ cftjVt illam habere pofTint opiliones agricolæ« Verum vt ad originalis peccati caufam redcamus,non Iibet modo vers baquædamnatafuntexcutcre,acdenuo rcfcllcre,cum fati'g fuperque confutata fint, 06 cxplolà,pcr egregium anti'ftitem lohannem epifcopum Roffènfem. NuncfuflTicietPhilippo qui veftram confefiTioncm interpretatus eft amp;nbsp;tutatus,itarcs fpondifle,vt cognofcat nobis quæ bene docet,non improba ri,tantum ofFendi nouitatc vcrborum, quam Apoftolus eti® am damnat.Quorium(rogo)attinet,ab illis diffcrre voce eu quibus tibi conuenit in re C Nam quantumuis confeffionis verba,quæ de Lutheri dodlrina exprompta funt,cxcuièt:ine fîciaritarnen neutiquam valet,quin illorum nouitas,noua dogmata atque adeo noua fcandala in ecclefîam aduexerit« Qiiæ omnia facilius vitaflet Philippus, aut certe fedaffet, fî quo ftudio Icnfum, quem præ fe ferunt conatus eft euertcrc, amp;nbsp;mutarc,ipia quoque verba,quod facillimum erat, mutarç vellet, Ô6 catholicas fententias receptis ecclefîæ verbis expli? eare. Sed hoc effet cedere theologis rçéliora monentibus, Nunc ad cæteros articules accedamus,

Philippica fill De fîdciamp; operum iuftifîcationct

Qiiar^

-ocr page 55-

A D VERS VS LV T H. DO GM ATA» Fol» xs» Vartum,quintum fextum articulos confcflio», nfs vcftræ Philippus (îmul colligit in apologia, bus addere poflec Sc vigefimum, qrn eadcm rein continetjUempeiuftificationis noftræcaufas Sc origincm.In illorum expoficionc multa dicit,quæ nobis ma gnopere probantur, verum ne quis illud obqceret OVlTif) TT^O^ iTTi^vctus proucrbium fcholafticos theologos fingitnefcire quid fit fides,quid luftitiaquid mcritum,quid gratia, çic- piaio pm tera id genus : fingit nefcire quibus operibus obtemperetur ii’iedog« legijfed exiftimare fola externa operationc quicquid in lege præfcriptum effid. Fingit illos credere ,quod proprijs viria bus fine gratia poffint deum fuper omnia diligere, fingit de« nique iuftitia rationis reputarc fe iuftos fine gratia cora dco» Vbi non pofTum mihi temperare,quin ilium ftomacho tana tifper commoto conueniam: Obfecro bone vir qui fieri po» tuit, vt theologi qui confeflionem expendcrunt,iftadoce» rent,autcrederent,cum fubfcriplcrint duodeuigefimo ar» ticulo confeflionis, in quo dicitur quod Humana voluntas non habeatvim fine fpiritufando efficiendæ iuftitiæ Dei, n.ini po-feu iuftitiæfpiritualisÇ Forte dices te per aduerfarios( hoc r^uian-enim verbo vtcris) intelligere non tantum illos,fedSCo»^’ mnes gymnafticos theologos. At vndefcis(rogo) quid gymnaftici theologi credant C Ex illorum fortafle li» bris, Atqui oportebat in re tanti momenti, illorum etiam verba referri ♦ Alioquin quis tibi, fanus modo fit, fidem adhibcat, nullis teftibus , aut teftimonrjs tarn facrilega crimina tuis fratribus impingenti Anne dubitas illos

E rj quales

-ocr page 56-

F. alfonsvs virvesivs

qaalcs quales Chriftianos tarnen effcjôc Euangeliu,vt nun^ domi fui legerintjin templis faltem audiuiffeCQuod fî audi* crunt,amp; Latine vtcunc^ fciunt,qui poflunt ignorarc multo» ties Chriftum obiurgaflc pharifæos 8c fcribas, quod ad (x* tcmam duntaxatoperum perfetflionem exiftimarent felcge teneriCFortaffe tam (lupidos illos fades,vt nec ifta vnquam audiuiifCjVel fî audierint minime intellexiife crcdas C Quip« pe quibus deeft fpiritus ille Lutherffinc quo hadcnus nemo intellexit icripturas. Attamen fi ica eft, qua de caufa (vide vt te dilt;florum inconftantia prodas ) tantum laboris infu « munt ad probandum ,quod illos fingis aftruere poife fci» licet hominem , folius naturæ viribus Deum fuper omnia diligereCNamhuiufmodi dileÆo non eftopus internum, nempe folius voluntatis, quæeft intimus animi affedus^ Qiiidigituropus eft huiufcemodi diledione rjsqui,vt tu dicis,exiftimant fe ad externa tantum 8c ciuilia opera lege teneri C V ides in quas te falebras feribendi praecipitatio èc û gnorantia corum de quibus differis, coijciat.Nihil enim dc= terius fuipicari eft animus,quanquam non video qui potue? risimprudentialabi,qui dicas te non temere fedconfulto amp;aliorum adhibito iudicio hanc apologiam inftituiffe, Cætcrum Philippi lapfibus prætermifïis, veftram o germa= ni clamo, poftulo,obfecro, oro,ploro, atque imploro fis dem, non leuiffima de re, vt quondam ille, ied vtin grauiß fimapietatiscaufaamp;Stotiushumanæ falutis fumma vos aes quos amp;nbsp;integros ac liberos præbeatis, memineritis antiquae veftræ ingenuitatis,Chriftian^ Iibertatis,quä tanropere præs dicare

-ocr page 57-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fot dicarc folctis ÔC cxtoUerc, in quam fî vocauit vos Chriftus, noh’te fieri fcrui hominû, Lutherus homo eft,Philippus ho’ mo eft,quandiu vos libertatis prætextu fafcinant, nÔ dominum excutitiSjfed dominos mutatis. Quanquam non ilIoRt nunc agitur caufa^icd veritatis,quam folam rcgnare,vincerc triumphare,dc tencbrarum ÔC crroris prinape decet, qui ioh«,8 mendax eft,Ôô pater mendacij, necillc tantum,lcd amp;nbsp;omnis homo mcndax.Quamobrem quantum autoritatishomint bus,qbus non efl a Chrifto conceflum tribuitur,tâtum diui næ vcritati dccedit,quæ fola ncc lalli poteft,ncc fallcrc» Non tam autoritas in difputando, ait Cicero, quam rationis mo menta quærcnda funt.Qiiod fi de rebus humanis ac cæteris philofophi^ placitis diflerenti,non eft maiorhabenda fides, quam pondus argumentationis exegerit, quantominus fi? dendum eft homini de rébus diuinis diflerenti, nifi illius de quo loquitur nos coegeritteftimonio^Deumnemo viditiohan.» vnqua'm,fed vnigenitus qui eftinfinupatrisipfeannuncia bit nobis « Et quemadmodum nemo fcithominû quæ funt in homine,ita amp;nbsp;q Dei funt nemo feit nifi Ipiritus Dei. Ap« plaudit interim (vt reor) Philippus, vt qui feripturæ facraî teftimonijs quibus vfus eft,maxime fidat, ad confirmandû, hominê non operibus, lèd fola fide iu ftificari.Hoc enim di G criminis eft inter Lutheranam amp;nbsp;Catholicâ fententiam, qd Lutherus amp;nbsp;eius interpres Philippus fola fide nullis meritis, nullis operibuSjhominêiuftificaricôtendunt, hoc eft, quod habere fîdem,eft hominem elfe iuftum,et vita f terna dignûÉ, adeoque bona opera ab hominibus quidem fieri iu ftis, non

E ii) fas

-ocr page 58-

E ALFONSVS VIRVESlVS facerehomincs iuftos,nulfam îuRidæefTe parte, nunnm lus homini ad felicicatem tribu ere, vt q nullïus (int meriti apud Deum,qui vc fola fide luftificat fine opehbus, ita (bla gratia meritis faluat crcdêtem, Ecclefia vero fatetur nullis nos «ie* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meritis autoperibus præcedentibus.quibus iu fticiam meri^

* tifimus,iuftificari:fedfoliuscffefidei, iuftificationcm vtcau fam,veÏ tempore vel natura præcedcre, hominem vero non ’ folafide luftum fieri,fed etiam diuinçlcgis obfcruatione,cha ‘ ritatcpræfertim,q vniucrfabona opéra gignit,amp;S complecfii ' tur,ita quod iuftitia hominis non fola fit fides, fed etiam cha ritas,quam qdem iuftitiam nemo potcft, vllis præcedêtibus opcribus promcreri,lèd gratis per Chriftum homini datur, ' tametficontingat,hominem feadcius fulceptionem difpo^ nerc quibufdam operibus præccdenribus,eifdem tarnen nâ fine Chrifti gratia perpctratis, vt omnia dcmum referenda funt gratiæ,a qua habemus, quod bonis opcribus gloriam ' mereamur.Hæcfummaefttotius controuerfiæ,hæctotius difputationis huius,amp;: aliquot fequentium,argumentum,in quo fibi non difeeptare videtur Philippus, fed triumphare, ita geftitjcffèrtur, extollitur, quod loca quædam habeat pro fua do(flrina,quæ fpecie prima verborum impcrttos amp;nbsp;feri» pturarû fandfarum præcipuc rudes mouere poflïnt, ad cxi= Cwniie»« ftimandumfefolafidc, quodcarnales maxime cupiuntæ libentiflinfecrcduntjforcbcatos.Sedpriufquam ad huiufi modi locorum veram intclligcntiam accedamus, fidei amp;nbsp;o* pet^d^ftri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diferimen, vcl perfundorie nobis eft attingendum»

men. nbsp;nbsp;Fides interdum anniimeratur opcribus, Chriftus exponc»

quod

-ocr page 59-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA; FoL w»

quod præceperanOpcramini non cibnm qui périt, fed qui lohan.« permanet in vitamæcernam, ait, Hoc eft: opus Dei, vt cramp; datis in eum,quem ille mifit. Vnde qui dicunt, nos non me= ricisnoftrisaut opehbus iuftificari, fed fide , meaquidem ientcntiafuas voces ignorant, nifiquatcnus fidem ab ope« ribusfeparcnt,apernoribus verbisexponant, quandoqui^ dem fides ipiâjtamctfî Dei nobis donocontingat, vtopus^ noftrum eft,ita mcritumcffe noftrum negari ncquit, nifi ab eo quiomneprorfus meritum nobis ademerit: Qiiis aus tem adimat,nifi qui mcrcedem tones a Chrifto proraiifam oftentatam, oblatam non intellcxerit C Verum non in hoc fenfu nunc opus accipimus , nifi quatenus a fide diftingui= tur, ifa vt idem fit nobis fides, quod philoiophis eft: theoria, opus vcro quod illis eft: praxis: quarum altera eft: inincelles dlu, altera in affetftu, nempe voluntatc, cuius aut motu, aut imperio operamur. Nam fi vtrunque (quod Philippus contendit) voluntati dederimus ,intclledui, fide fubtrada, quid fuperefbquo in huius mundi caligine illuftretur, adeo dirigatur, amp;nbsp;perficiatur C Qua de re inferius. Primo itaquc èi. proprrjifime opus erit charitas, poft: illam cæteræ affe» diones,quæ obtempérât charitati.Teftantur hoc Pauli ver« Ron, ba,dicentis:quofdam qui legem non habuerât,ipfos fibi fuif felcgem,oft:endentesopus legisfcriptum incordibus fuis, Porro legis opus charitas eft,vt nbsp;nbsp;fine ciïclegis,alibi Paulus ,.Tim r

cxponit:hec cum vere ineft,opéré ineffe dicitur.Diligamus, Uohaiw inquit Iohannes apoft:olus,non verbo lingua,fed opéré et vericafe.Efttertium genus bonorum operura, nam dejlh'ç

duns

-ocr page 60-

E ALFONSVS VIRVRSIVS

duntaxat loquimur,quæ prorfus opera funt externa, vt iciu^ niiim, vtelecmofyna , 8c cætcra quibus alitluuamus proxi-mum,autcarnis moderamur affeeflus,aut pietatem èc obe^ dientiam extima quapiam exerdtatione præftamus. Horn redlitudo a charitatependet, quam legis finem didtapofto (us: finis vero in moralibus (quod iapienter anirrtaduer* fum efl:aphilo(bphis)eandem mouendi vim habet: quam prindpium in naturalibus : vnde 8ó charitas cæterorum o= mnium miniftcrio vtitur, dum iuftificat, id quod inferius Quo cha- latius explicabitur. Sane quoties charitatem iuftificarc dici^ cauftiufti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, haud eft accipienda tanquam caufa cfficicns humanae

5) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Eft cm Chriftus eau fa prima ciFiciês.Et iuftifîcabit

ipfè iuftus ftruos mcos multosgt; Sunt caufæ aliæ effîciêtes, fed fecundariæ, diuina gratia, Sc Humana interdum voluna tas » Qiiibus, tametfialiaratione,adrjcienda funtfacramens nulla iftarum caufarum modo difquirimus, fed de efficics dif caufa formali, hoc eft deçà re vel ijs rebus, quas dum habea Urunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßj nbsp;nbsp;nbsp;J quandiu non habemus iniufti. Sicut cum

qup'itur quid calcfaciat,non adæquate refpondetur per eau fam efficientem, nempe ignem, nam poflunt alia muh ta calefacere, fed per formalem quæ eft calor : Quo in genes re quæftionis haec exempli gratia proponatur , Quid feili« cet fit illud quo Paulus eft homo : Vere refpondcbitur.Huc manitaSjfed non complete,fupereft enim adhuc quærendû, qua in re aut quibus in rebus humanitatis fita fit ratio, hue cnim fpedlabat prior quæftio.Quod fi refponderis animalis täte, ôc rationalitate (nempe quod homo animal fit rational Ie)

-ocr page 61-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fob lu

Ie) 8^ verc complete relpondifti, fed pene fuperfluum nam fan's erat dixifle ran'onah'tate quod homo ratione dif= feratabruns, quibuscum habet commune elfe animal, 8c rationalitas animalitatem præfupponit, fine qua non poteft elfe nee intelligi quidem. Ad eundem igitur modum cum quæritur, quid fit illud quo Paulus eft iu ftus , non fan's eft refpondiffe, iuftitia ♦ Eft nanque vitiola refponfio, quæ am biguitatis, qua quæfitu m eft, cau fas non tollic. Eft ergo re« fpondendum explican'one rerum in quibus fita eft ipfa iufti n'a, hæ funt fides charitas, quas qui habet iuftus eft, qui non habet iniuftus: itaque fideamp;S charitatefi dixeris,non modo perfecfterefpôdiftijfed propemodum fuperflue. Cha ritas cnim eft, non fides, qua iufti différant ab iniquis,quos fæpe contingit habere fidem ♦ Dedarat hoc Paulus, dicens: i.Comj Si habuero fidem ita vt montes transferam,charitatem ante nonhabuero nihil fum.Charitas ergo fidem perficit,cuiada uenit vt ipecies generi, vt vita corpori, vt forma materiæ, aut fi mauis, vltimæ difpoficionfidcirco non poteft fine ilia, vel qugilli fuccedat euidenti cognitione inuenirfmagis qua rationalitas (quod modo diximus)fincanimalitate aut vita fine viuente. Et quoniam non de fide, fed de charitate 8c es

• ius operibus, quam Philippus a iuftificationefecludit,pro« pofita eft nobis difficultas,hoc illi damns, quod fides iuftifis cet,fed non fola: hoc vero quod charitas ÔÔ eius opera, quia bus lex adimpletur,fi non fola, certe prçcipue ac maxime ho minem iuftum cfficiat, imo ipfa fit plena 00 perfeda iuftitia, id fupcreft nobis per facras literas adftruendum. Nifi abun

F daa

-ocr page 62-

Fgt; ALFONSVS VIRVESIVS

Matth-ï daucrit (tnqukChriftus) luftitiaveftraplufquam fcribaru amp;rpharifxorum,nonmtrabiris i'nregnum ccelorum^Hic non de cituli aut quauis aha luflitia incipit nos inftrucre, fed de ca quæpertinet ad l'ngrcHum rcgni cœlorû, cuius abun» dantiam non fideffed Icgis opcribus tnbuit:modo legitime feruentur:quod fcribarum amp;nbsp;pharif^orum hypocrifis nuns quam eft afTequuta:Notus eft locus amp;nbsp;eius exempla quibus Chriftus veram iuftitiam exponit, a pharifaica difcernit, ideo non eft opus recenieriprohxius.Addit tameninferius: Attcndite ne iuftitiam veftram faciatis coram hominibus vt videamini ab eis.Qiiam iuftitiam inquies Nempe elees mofynas,iciunia,preces,Sc id genus alia^quac ibidem cnumes rantur.Hanc tarnen ideo noftram appellari dicit Philippus, quod non Gtiuftitia fidei,fed legis,quam Apoftolus no pro® bat.Qiiid ego audios Apoftolo Chrifti noprobatur, quod Chriftus ipfe tantopere nobis commendat, Sc cauct vt legi« time fiat^Probantur (mquit)a Chrifto amp;nbsp;eius apoftolis bo^ na opera, eftque in illis fita ratio quædam humanæ iuftitiæ, que tarnen iuftifîcare hominem non valct,fed fola fidei iufti tia,de qua fcriptum eft.’Credidit Abram Deo,et reputatum

Rom.4 eft ei ad iuftitiam. Et illud : luftus ex fide fua viuit. Et illud Abac. Î ApoftolirArbitramur hominem iuftificari'pcr fidem fine o* ' peribus legis, Congerant hic,fi velint,totius fcripturæ teftis monia,quibus fidei iuftitia tribuitur,nam de eis poftea vide bimus: vtcunquetamenie habeatfidcs ad iuftitiam,id tas men abillis quan-o, fitne fidei iuftitia eademipfa quam Chri ftusexigitpharifaicafuperiorem ,proqua regni ccelorum

-ocr page 63-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot «t.

ingreflum eft pollicit«s,an ab ilia diuerfa.Qjrod fîeandêeljf fe dixerint, eu hanc efRciant opera l'IIa quæ Chriftus de ea.» dem diflerens enumeraui't, necefleeftillos faCeri quodres cft, hominem fcilicet fide fimulamp;S operibus efifici iuftum, necakeram finealteris ci fufiieere adiuftitiam* Si veto ne* gent,habeant illi fibi fua cornmenca iuftitiæ, mihi fufB'cit il* la iuftitia, pro qua Chriftus lefus vitam promifit æternam, amp;nbsp;quam iudicaturus exigée, cuius etiam defèrtoribus mor* tem comminatur æternam ♦ Si vis ,inquit, ad vitam ingrcs di ferua mandata : Et alibi, enumeratis decalogi præceptisî watth.» Hocfac,inquit,ôô viues.Etpauperum pronunciateflere* Lult;æio gnum cœlorum,in quod diuites difficile fint ingrefturi. Vn Manh.j de oritur amp;illud:Facite vobisamicos de mammona iniqui Lquot;«’« tatis, vt cum defeceritis in via/ecipiant vos in æterna taber* nacula ♦ Alioquin nec fornicarfj, nec idolisferuientes ,neque »•''cr.* adultei'i, nec molles, nec mafculorum concubitores neque fures, neque auari, neque ebriofi, nec maledici, neque rapa* ces, vtApoftolus ait, etiam fifidemhabuerint qua montes ,.cor.u trâsferant,regnu Dei nôpoflïdebût. Huius rei caufam præ» iniquiias dixerat,qd fcilicet iniqui regnum Dei non fintadepturiJni* quitas eft ergo legis tranfgreffio èc eiufde obferuatio æqui* fit-tas Jam æquitatem quis vnq fegregauit a iuftitia T Denique Hicremias Dei oculos apertos efle prodit, fuper omnes vias Hîtfc. » filiorum Adam,vt reddat vnicuiq; fecundû vias fuas, fe-cundû frudtum adinuentionû cius.Et Chriftu redditurum Rom.i: vnicuicp fecundu opéra fuapronuciat Apoft. qd idipfum Chriftus ipfe pollicitus fuerat.Adde quod iudicq forma

F i) iudis

-ocr page 64-

F. ALFONSVS VIRVESIVS iudkandorum difcn'men cxponens amp;nbsp;mérita, nuncjuam fi MatthJ5 deitfed operum fêmpermemi'nit,Pro quibus,Vcnite,mquit, bencdidipatris meipercipice regnum, quod paratum eft vobis ab initio mundi, Hos eofdem, quorum cnumerauit opera(^tametfînon fine fide, quaminpronominibus mihi ÔCmcisfîgnificaffe videtur) iuftosappellat,dicenstlbunt Ma«.»5 iufti in vitam æternam ♦ Eat ergo Lutherus, eat Philippus, amp;nbsp;aliam fibifingantiuftitiam ignauam ,nulla exigentem o= Matt . { j nbsp;nbsp;nbsp;ferentem quidem præ zclotipia, nobis fufiicit illa,

cuius commcrcio pro paupertate regnum,pro ludlu gaudb um,pro manfuetudinedominium,pro cordis munditiadi-uinam fruitione, deniçp pro eleemoiynis, ieiunijs, precibus, Matth.« modo legitime fiant,pater meus qui videt in abicondito,red det mihi.Nifi forte dubitamus de Chrifti verbis,qui h^c o« mnia quæ de fcripturis fandfis protulimus,cü frequenter ali as tum Mat. V. Ä VI. cap.prodit promittit. Äge tarnen quo res facilius intelligi queat,iuftitiam ipfam de qua Ioqui=lt; lufttiaE? mur,certis limicibus diffiniamus.Qiiid eft Euangelica iufti^ u^sngch- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æqua proportio meritorum ad præmia^ Dicent hac

ciTe mercenariam,non liberam, nec Euangelio dignam iufti Mtrc«. tiam:Atquimercenariam non faciunt opera nec merces,fed animus operands, nec eft a merccdcprorfus alienum, quod ipfi docent de fide, quae vt promiflis inititur,ita rerum quæ promifla funt, auiditate amp;nbsp;expedatione maxime incitatur, Sed bene fc res habet, qd mercedis affedtus nunq Euagelio damnatur,quinillum in nobis frequêtiftïmis oftentatiÔibus poUicitationibus Sd padliombus identidc excitât,Padtus eft pater

-ocr page 65-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA* Fob ij* pater ille familias eu operari}s,fe, quod iuftum foret,lUis efle daturum:8c fini'to opère* Voca,inquit,operarios ÓC redde il« lis mercedem,Rurfus dicent,nullo modo pofle inueniri ad« aequationem humanioperisad diuinam retributionê,cum finiti ad infinitu nuUa fit proportio* Nos vero haud ita con« ferimus Humana mérita diuing mercedi,vt opera noftra per fefe cuiufuis ponderis^aut precijeflc credamus, aut fi funqno modo finiti, verum amp;nbsp;perexigui fecimus : infinitam autem vim quandam efficaciam communicatam illis exiftima« mus a GHriftOjCui fumus infiti per fidem,Sc a quo per chari« tatem tamdiu agimur,quandiu retfle quiequam operamurï Nee enim fidem cxcludimus a iuftificationc,quêadmodum illi charitatem ÔC eius opera: fed vtriep virtuti iuftitiam no= ftram acceptam ferimus,vtfcriptura, quæ nunc hac nunc iU la hominem iuftificari pronunciat, fingulis fuis locis veriffi« maconftet.Vnde,ficutfuperius diximus, etiam fi ethnicus eadem opera æque perfeefia faceret, atep fiunt ab egregijs fide amp;nbsp;pietate catholicisjiaud propter« «a vita illi deberetur æterna,quæ tarnen Chriftiano,modo fi» dei èc charitati non dcfit,iure conuentionis Euangelicæ de« betunSiquidem bona opera,præter hoc quod a fide profici» feuntur amp;nbsp;charitate,funt velut chirographum, quod nifi fi» dei autoritäre firmetur,nullius eft ponderis apud Deum,qui folagratuita fponfionefidedebicor,eandemcp ratam habet, Chrifti lefu nomine per fidem intercedentCjCuius meritis iu« fteredditur, quicquid mifericorditerfuit hominipromifi fum,vt mifericordiam ÔCiudicium fimul cantare,nonmûpfaim.jo

F irj nus

-ocr page 66-

F. ALFONSVS V1RVESIV3

Iicobil

Galat,y, I .Cor. U

nus freques fîtquam familiare prophctîs.Tufte,inquam,rclt;3«» ditur,quod fuerat vicro promiflum, fî fîdcm amp;nbsp;charitatem habeas crga promittentem,quia coronam vite promilîc Des usdiligentibusfe,8ôeftetiam mefficax promürio,nifiadlît incxigcndo conditio,quæ l'nterceflcratin promittendo» Itas que quicquid l'n nomine Chrifti per fidem petierimus, non nifî charitatc intercedente fumus accepturi, quoniam fides per dilelt;fiionem,ait Paulus,opcratur » Et fî habuerimus fidê qua vel montes valeamus auellere, nihil nobis fîne charitatc prodeft. lam quæ pronuciatur nihil fîne charitatc prodefle, qui poterit,obfecro,fîne ilia iuftifîcarc Quo res per fe quidc non admodum difticilis dilucidior fiat amp;nbsp;intelleôlu facilior, operæprecium erit fîmilitudinem afterre non prorfus in s eptam:Fingamus eflc regnum aliquod, cuius princeps gras tuito largiatur vniuerfa ciuium vfîbus neceflTariâ ita tarnen vt ne ciucs fegnicie torpefcant,non eis arma, fed ferrum aut calibem: non panes,fed ffumentum, non deniqj pecuniam, fed æs duntaxat ex quo poffint fieri,donet: ita vt non minus prouidusfîtinfuisciuibus omnium rerum commercioamp;C fedulitatc exercendis,quam munificus in ditadis.Hinc fi fru ftulumacris mcrcatoriprorequapiam,quæin eius taberna proftet venalis, obtulcris:iure tc dcrideat, atque reipondcat, fuas merces non lapidibus aut métallo venire, fed pecunijs: quod fi tantundem acris principis figillo publico percufTum produxeris, faciet tibi pro rata collatione valoris, mcrcandi copia,quicquid volueris : Nihil eft in rebus humanis quod diuinas vfquequaquc pofficiraitari, ad exemplar,quod 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiunt.

-ocr page 67-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot 14.

aiimtjCxpnmcre: quando nee mente quidem eas homo va« kt,quandnimortaliseft,ancqui: tantum abcftjVtvIh's aut verbis aut rerum fimilitudinibus queant explicari Jn hac tas chhftia-men,quam modo defcripbmus, fimilitudine, relucet vtcun= quefpecicsquædam Chriftianæ reip« cuius caput amp;prin= ceps eft Chriftus,qui dedit quofdam quidem apoftolos, quofdam autem, vt Paulus ait, prophetas, alios vero euan = Epi,c. ♦ geliftas,alios autem paftores amp;nbsp;docftorcs ,adconfummatio= nem fantftorumjin opus minifterrj, in ædificationem corpo» ris Chrifti, Secundum cuius menfuram vnicuiep noftrum data eft gratia.Hanc oportet non inefte nobis rudern iner tem,fed fedulam officiofam,quo poffimus eiufdem Pauli nCow» verba dicere: Gratia Dei fum,id quod fum, gratia tarnen ei= us in me vacua non fuit» Alioquin princeps ille paterfamilia as,qui fuos domcfticos non fert,nec focordia,nec fegnicie tor pere,cum vfuris exiget, quod in ecclefiæ vfus commercia diftribuerat, Nam feruus defidiofus iners audit » Seruc lw« nequam,quare non dedifti pecuniam meam ad menfam,amp; ego veniens cum vfuris vtiqueexigiffem illam, Quantum ergo,vt fimilitudinis vim oftendamus,difcriminis eft in Humana repub» inter informem materiam, vilem alioquin, Sf candem in numos conflatam, tantum in Chriftiana Hiera archia intereft inter opera ilia, quæ moraliterbonadicun» tur,amp;eadem fidei gratiæcharadlerc fignata» Illaprin» ceps non agnoftit, nec eius promirquia fine fide impofs^ fibile eft placere Deo » Hæc vero probat eorum quo sHcbr. ir que commercio ampliora promittit, quoniam qui fidelis

eft

-ocr page 68-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Matthaî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modicOjfupra multa conftituitur.Adde ctiam,fi vis,in

collatione,quod ficut in hûana repaiihil tibi prodeftet prins cipis figillum per tabernas oftentando circunferre abfqj mes tallo,cuiimpreflumefficitnumos,necfimetallum fine prin» cipis charaÂere oftentes,quicq proficias:ita in Chrifti Hiers

vllw'finl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æque propemodum inutilis eft fides fineoperibus,ats

openbuj que opera fine fide,vtraep verum fimulpreciofi numifma« finîfidt. tis inftar habcnt,quo euangelica nobis comparanda eft mars Matthuj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;~


Apoc. )

garitajhoc eft,ætcrna félicitas, cuius commercio Chriftus iîa mile prédicat regnum ccelorum.Et in Apocalypfi fuadet no bis emere ab eo aurum ignitum, quod eft diuinæ fruitionis amore flagrantem fapicntiam,qualis in æterna felicitate poß luftitiæ fideturaiuftiSjOperibusamp;sfîdemereri.Inhuiufmodi corn«

mercio fita eft ratio iuftitiæ noftræ, quæ Dei mifericordiam ^ImDeb minimefecludit,quinimo eidem prorfus innititur,amp;inea

perpetuo verfatur,quippe quod fateamur, Dei effe gratuita munera bona quæcunquc, flue naturæ flnt, flue gratiæ,quæ poffidethomo,quibus fl legitime fueritvfus, amp;etiam mus nus hoc dei effe crediderit,ampliora flbi multo comparabit» Nam exiguis bonis, cuiufmodi funtqtumuis perfelt;fta no= ftra opera,ingentia merebitur præmia,atcp adeo re ipfa veiv experietur effe,quod de Chriftiana iuftitia propofuimus,qd fcilicet non a fola fide aut a folis operibus pêdeat,fcd ab vtrifs que per Chriftum lefum,cuius ÔC pollicitis fidimus credens tes,amp; meritisinnitimur opérantes, vt mifericordiam illiamp;S pfaim.too iudiciumfquod ait Prdpheta)cum peruenerit ad nos in via.

immaculatacantarepoftimus. Porro eaquo modo vflfus

mus

-ocr page 69-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Tot if, mus collatio (nc interim aduerfarij nafum adduéto fupercfc 110 producant)haud omm'no com mentum eft noftrum,fed roburamp;S virtutêaccipitaChrifti parabolisdodlrina,qui decern millium talentorum debitorem facitcum qui decalo gum fuerat pcccando tranfgrelTus, Ecnumifmatis fymbolo vtens,admoncc reddendaeflc quæ funtGæfaris Cæfari,amp;S quæ funt Dei Deo:Hoc eft,vtricp iuxta fui charaéleris nota pendendum efle tributum.QiiingentoR2 præterea denarios «* rum debito plura,quinquaginta vero pauciora peccata Lu=: cas iîgnificauit.Cum itaqjquas res iuftitiam feruando perfî= cimuSjCarundem debitores tranfgredicndo fiamus, apparet iuftitiam noftram hoc efte, vt per bona opera infcripta fide, charitatefignata,mcrcedem comparemusiUam,quam Chris Msttkj ftus ftrenue pietatem colentibus pollicetur dicens: Gaudetc amp;nbsp;exultate,qm merces veftra copiofa eft in cœlis, Cuius obs fecro rei mercesÇ^Non fidei tm,fed paupertatis, manfuctudi« nis,Iu(ftus,piææmulatiônis,mifericordie,puritan's,patienciæ, quæomnia complecftitur charitas : nam charitas paticns eft,benigna,modefta,comis,cfteraq;omnia(vt eft in Galatis t.cor.n Pauli videre)præftans,quibus demuenarratis Chriftus cos * piofum pollicitus eft mercedem. Quod fi aduerfarij hanc iu ftitiam,quod cÔmutacoria videatur et mercenaria,oîno non probantjproferant nobis aliâ, quæ citra bonoi?21aborcm pof fit homini contingere.Iuftitia fidei nos obtundent^ Atq nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fidem a iuftitia non excludimus,fcd nomen iuftitiæ, fi nÔ fit „ ^“Xiii prorfus inane,oportet vtparitatem quandâlêcûafferat,adg= quationemcp rei alterius ad alteram fignificet, Dicant igitur

G mihi

-ocr page 70-

F. ALFONSVS VIRVESIVJ

mihi cjoæ fin t ilia duo,quoB2 alterû alten’ iudida. coæquatuf^ vt uifti fîamus^'uftum vna Deum erga nos fentiamus: Sans fcio,nihil cos poflcprofcnrcjnifi mcritum ÔC præmiû ,quoiiî jcquatio fpecic quidem prima videtur iniqviafnêpe qd meri Mm res Humana lît,adeocp finita, præmiu veto diuina 8^ terna)nifi mérita noftra infinitatem quandam (vt paulo an« te diximus^fortirentur a Chrifto,cuius membra fide fumus, in quo viuimus charitate,vt bonoBi operum frudus, non ia palmitis expendantur menfura,fcd viris æftimentur immea johas.i) fitate:Qiii manet in me amp;nbsp;ego in eo^siit Chriftus, hie fert fru»

dum muItum.Hoc(dicendum eft cm fæpius quod fubindc •.iohau.4 ncgatur}non fola fides nobis prf flat,fed eriam charitas: Qm qui manet in charitate in Deo manet Deus in eo.Fortaffe tarnen Philippus,vt eft cætcris acutior,commerci) iuftitiam, quod poh’tica videatur ciuilis diuturna contentione per« tæfus,alteram nobis proponct, qua non mérita noftra, quae nulla efle vult,ad præmium,fcd mens ipfa refcratur ad Deu, fitep in hac relatione iuftitiæ adæquatio quædam quafi con« tinentis ad contetumdn hoc enim,vt Auguftinus ait, homo falt;ftuseftadimaginem amp;nbsp;fimiIitudincmDci,vtciuscapax ftt,amp;r particeps efte pofttt. Hæc eft originalis iuftitia,inquiet, quam primoi?2 parêtum fcelerc amiftam,Chriftus nobis des mum vfepadco perfetfte reftituit : vt non modo adæquatio fiataniinæad Chriftum, verçintima vnio,ac pene dixe® rim identitas: quoniam quiadhærct dno, vnus fpiritus efb (.CùT.s Hancadhefionenijfecundum quam,vt idem Apoftolusait, ““ ° incandemimagîRêtransformamura.clantatcincIaritatem, tan^

-ocr page 71-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fot trf.

tan^ a domini fpiritu.SoIa fide Philippus fieri cÔtendet, vel proptcrÄpoftoli verba,quibus dieft Chriftum habitarc per nbsp;nbsp;nbsp;•

fidem in cordibus noftris.Cætcrum,vt donemus ei haue efa fe iuftitiam,qua animus vthabitaculum deo tanq habitato* ri confertur,qui probat, illialtcri collationi,quam inter hu« mana opera diuinam efle merccdem oftendimus,non in« efreiuftitiam,cûillâtam multis fanótai^ feripturarum locis

- aftruxerimusCSit prætcrea ilia Dei capacitas adhæfio no» ftra omnino iuftitia, nulla fane alia,fi vult, iufti fiamus : num. ftatim dabimus ei,hanc a fola fide pendere, nee vllo prorfus modo illi opus effe charita'eCPrædieat Paulus habitare Chri Eph«. gt;nbsp;ftum per fidem in cordibus noftrisiNum per folam fidem^ bdihi ita videtur,inquies. Atqui Iohannes ex aduerfo prædi» eatjhabitarc per charitatê»Si diligimus inuicem : Deus, inqt, in nobfs manet,5lt; charitas eins in nobis perfed:a eft ♦ In hoc i. loï«».« eognofcimus,qm in eo manemus,amp; ipfe in nobiSjamp;Tc.Quid ergo dicemuSjpugnant aduerfum fcinuicêPaulus amp;nbsp;lohan» nes'TPugnant omnino,fi per exclufionem illos exponas. Sed fi Paulus nonexcludatcharitatem abanimo,quem Chriftus inhabitat,ncc Iohannes fidem,idê prorfus vtercp fentit,idcni prædicat,idem docet,nempe ad hoc vt Chriftus humanam habitet mentem,opus effe fide amp;nbsp;charitate, atqj adeo fi hæc inhabitatio iuftifîcatio noftra eft, neutra fine altera poffe iu« ftificarc. Quid quod Philippus nihil horum etiam fi maxi« me velit, inficiari valet, nifi penitus fibi contradicat Z Verba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pm

cnim eius fie habent: Porro iuftitia in feripeuris cÔtinet non tantum fccundam tabulam decalogi, fed primam quoque,

G i) quæ

-ocr page 72-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

quæ præcipit de timoré Dei, de fide, de amore Dci ♦ Et pâ » Ctne.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fra; Ici teftatur,inquit,{criptura, cum dicit : hominem

ad imaginem Sc fimilitudinem Dei conditum, Quod quid cfi: aliud,nifî in homine hanc fapientiam Sc iuftitiam effîgia* tam cffe,quæ Deum apprehendcrct,$ôc. Hic iuftitiam, qua imaginis propemodum amifTæ reftitutionem efîe,vcriflïmc docet,non tantum ad fîdem retulit, fed ad caetera ctiam pics tatis 8lt;Siuftitiæ opera, quævtracp legis tabula præcipiuntur, quorum amorem Deitimorem amp;nbsp;fiduciam dÜCTte nomi« nat. Quo magis admiror,cum lemel in hanc veritatem inci» derit,fiue cam difputanti,Sc per varia feripturarum loca diß current!,res ipià fuggelTerit: qui potueritaduci,vt fi non fens tentix varietate fpecie faltcm verboi^,ÔC contentionis libidis ne ab ilIarecefTeriLDefendicem mordicus,8c pedibus mania buftp conatur confirmare Lutheri dogma quo nos fola fidc iuftifîcari côminifcitur,itavt non femel charitatem diferte ac fuo nomine a iuftifîcatione fecluferit, Quod fi iuftitia noftra Dci quodammodo complexus eft,amp;r apprehenfio,vt Philip pus modo fignificauit,quaapprehenfione mens vnita Deo immanêfcp üli eundem manentem infehabens configus ratur ei, amp;nbsp;in priftinam imaginis dignitatem reftituitur,qua frontenegabithanc iuftitiam,charitate maxime fieri,cum præter legis tabulas, quas ipfe pro veritate produxit. Chris lohamm ftus lefus dicat : Siquis diligitme,lermonem meum icruas bit, nbsp;pacer meus diliget eumjamp;f ad eum vcniemus,amp; mans

fionem apud eu faciemus : Vides vt fimilitudinis ratio qua inter conteîitum amp;nbsp;eum qui contine^necefTeeft intercedere, fidc

-ocr page 73-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. 17.

Hde inchoata charitatc perficiatur,quæ vcre hominem lufti* ficat,hoG eftjDeOjCui'us participation!' conditns eft^quodamc modo coæquatjita vt Iohannes apoftoîus fîdentiffimcpræs 4 dicct,quod qui minet in charitatCjin Deo manet ÔC Deus in co^ Philippus cum iuftifîcationis nomine parum fibi cÔfta= re,5dafeip(ovinciiîbivideatur ,lpecialem facit difFicuItatc de peccatorum remiflïonc, diccns î nô poHe nobis operibus noffris contingerclêd fide, Vcruntamen hæcdifficultas no indigetjopinorjnoualucubratione, cum remitti nobis pecca ta nihil aliud fit,atque iufl:ifîcari,ideoque eifdem omnino rea buS amp;nbsp;iuftitiam Chrifti induimus, et noftras iniqtates exuis mus: quemadmodum eadem qualitatc eidem principfjs naturalibus illam gignentibus amp;nbsp;frigus remittitur, amp;nbsp;auge« fcit calor:Nifî forte nouo commêto velit Philippuselfe mes dium aliquem hominis ftatum:in quo neciuftus fitnec nu iuffcus. Sed nihil eftquod minus ilium dicfiurum exiflimêî Seit enim femel nos ex iniufiis clfieiiuftos,quemadmodum amp;nbsp;aer eadem alteratione qua lu men recipic, tenebras depo* nit.Fit igitur homo iuftus ex iniufto, atque adeo eifdem re» ruftus quâ bus quibus iniquitatem dcpellit, iufl:itiadonatur,nempe fia de amp;nbsp;charitatCjVtnon fit opus,iufi;ificatione expofita, remiß fionispeccatorum demucaufas inquirere. Qiiod idipfum, fi perfpicuis haélenus demonftratueft teftimonqs, aliud tarnen apertilfimum non grauabor adijeere: Verba funt Chnftilefudepcccatricefœmina iam iufbficata : Dimiffa Lucar funt ei peccata multa,quoniam dilcxit multum : Qiio in loa co non fidei tantum,fed diledfionc quæopus efi:,ôô cæteroi^

G iij omnia^

-ocr page 74-

F. ALFONSVS VIRVESIVJ

omnium opera princeps,huic fccminæ funt dimifla pccca« ta:ncc intima tantum dilectione h.unc fibi fauorem promet ruit,verum ÔC aîfjs quibufdä,tum internis,tum externisope (Taini.(* ribus:Namfleuitprimum,fciensquodcorcÖtritum hu« miliatum Deus non deipiciet:procidit ad Chrifti pedes, timeprofcHa pudorisaffedum, quem intime fentiebat,nec tarnen animum in tarn ingentis anguftiæaccrbitate deipon dit,fed fiduciadiuinf manfuctudinis,cuiusiÎ3ccimcn muleis argumentis dederat Chriftus,a tanti mocroris confternatio= ne. excepta,au fa eft lefu pedes attingerc, profluuio lachryma rum abIuere,abn:ergerecapilIicio,amp;S vnguento foucrejnuas ferat nimirum fortiffimus illcgigas voluntatis arcem,quæ cæteris affeÆ'Ôibus ccifior eminet,atqj adeo imperat, amp;nbsp;lam vniuerfa hoftis vafa abducebantur in praedam: vt quemad raodum ferai erant iniquitati ad iniquitatem, de cætero iu» ftitiæ ad fandiHcationem inferuirent. Quod et fi infirmum Rom.» adhuc Apoftolus cenfear,5(S quafi Euangelici roboris incho ationem:gradum tarnen huic feliciflimefecit peccatriciad omnium delidorum veniam promerendam, quam fimul at(qp diligere incœpit,cœpit etiam poflidere. Non ergo fine fide dimittuntur peccata, quadoquidem fides tua tc faluam fccit:demum Chriftus mulieri dixit. Verum nec iola dimit« tuntur fidc,quinimo tota dimittendi ratio confertur in cha« ritatcm,quod ipfa verborum Chrifti phrafis amp;nbsp;ordo,etiam fiaduertere nolis oftentat. Accufanti enim pharifxo quod a peccatricefepateretur attingi, Quinimo noniam pcccatrix «ftjCui pcccatorum debitum condonatur (ait Chriftus) id;»

que

-ocr page 75-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL ly. ^uenonlcui diuinæ fententisc mutationc, fed graniHïmit. caufis, nempcpudorcjachryniis,obfequio, Siquæomnû um maxima eft,diIeAione:nam dimifTa fitnt ei peccata mul* ta,quoniam dilextt mukum.

Philippica V. De Philippi rationibus pro fbliusfïö dci iuftificarionc.

O N vos exiftimo viri Gcrmani,tam præfraAis ad refiftcndum vcricati cflc mentibus, quin ani« mos veftros, quas attxilimus ex iacris litcris ratio» ncscommouerinc Sed obftabunt interim aliæ

Validiorcs, vt vobis videntur, a Luthero, cæteriique com* plicibus ciiis,ac nunc demum a Philippo luculentius inftru lt;îhE,quibus neccHe eft, vt noftra iam fententia turn expofita turn confirmata reipondcamus: Qiia in re haud opinor illu viqucadeo cfte morofum,vt hie velic inutiles quçftiones in* gcrere quibus difquiritur: procedat ne charitas pcccatorum rcmiffioncm, an rcmiffio peccatorum charitatc præueniau Nam fi propterca dixerit,pcccata nobis non di 1 cdtioe et pie* täte rem itti,qd dimiffio nature faite ordine prior efle debeat charitatis infuiïonc.Si hoc,inquam,dixerit, obijeiam illi Lu# theranæ fidei dogma, quafidcs nihilo magis poteft remifli# onem pcccatoRj præcedcre q charitas.Cum cm iuxta Luthc ricomentum nulla fides pcccatû mortale vna fêcum inefle aîo fcrat,eodê Philippus argumento, qd de charitate fecerit; cogetur ad eonfitendû, non pofte nobis fide, qua pcccatoRî remiftïo præcedit,cadê peccata dimitti,nifi, contra qua ratio ipfa nos admonet, daremus caufam fuo effedlu effe pofteri*

oremî.

-ocr page 76-

E ALFONSVS VIRVESIVS orcmîPhtIofophorum font huiufccmodi quæftiones an« cipin difRcultate vrgcntur ad difquirendum , vtra (ît prior in generationibus,præccdentis formæ, quam vocant termi« num a quo,deftrudiOjan fuccedêris introdudio, quæ termi nus ad quem appelIaturrNam fi forma quæ faccfdt nÔ cor« rumpitur formaliter nifi per fucceffurâ, oportet hanc prius gigni q excludatur ilia, rurfum vero cum hfc non polïit nifi infit materiæfubfiftcrcjnecefleeft,quando vtranc^ materia (quod omnes philoiôphi confcntiunt)haud capit,præcedê tem prius corrumpi quam bec inducatur. Philofophorum, inquam,hæ funt anxictudines,amp;S inextricabiles labirin^i,q« busintellcdumnontam illuminant,quam tenebris offun« dunt.Philippus theologus eft,haud fane de lophiftis vel tri« uialibus magiftris noftris, quorum plenus cft mundus, fed de fjs qui ab ipfo feripturarum fandaRz alueo, non ab homi Hiere.» num ciftemis diflipatis(quod ait Propheta) cœleftis philo« fophiæ oracula mundo propinantridcirco ibphifmata om« ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nia mifla facit, lucidiflime proponit, ôd perq folerter argu«

Philippi- mêtatur Jmprudêtiffïme,inqt,fcribitur ab aduerfarrjs quod æternæiræ mereantur remüTionem peccatoru peradum elicitumdiledionis,cumimpoffibilefit diligerc Deumjnifi prius fide apprehendatur rem ÜTio peccatoru m» Nô enim poteft cor,vere fentiens Deum irafci,diligere Deu, nifi oftendatur placatus,donec terret,ct videtur nos abrjcerc in æternam mortem, non poteft iè erigere natura Humana, vt diligat iratum,iudicâtem,amp;S punientemiFacile cft otiofis, fingere iftafomnia de diledione, quod reus peccati mortalis poific

-ocr page 77-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA» ' Foï. i,. poffitDeum dilig€refupcromnia,quianon fêntiunt,quM fit ira aut ludicium Dei ♦ At in agone confdentiæ 8lt;!: in acic expcricur conCcientia vam'tatem iUarum fpeculationum phi Iofophicarum,Paulus ait:Lcx iram operatunNon dicit per legem mereri homines remiffioncm peccatoRZtLex cm fems per accufat confcientias,8f perterrefacitNo igitur iuflificat; quia confcientia perterrefada lege/ugit iudici û Dei» Errant igitur qui per legemjper opera fua mereri fe remiflïonê peca catorum confidunt,amp;cEn dodoris veftri verba Germanf, quae vtlibère dicam,plus habentfumi q ignis, no enim caus fam elucidantjfed magis confundunt,6c obfeurant: tentabo tarnen vtcunlt;:p, quod dicere i Ue conatur, in lucem quo pofs fim ilIirefpondere,proferre:Duo nobis,vt video, obijeiutur Duo ph-a Philippo, nâ cætera quæ recenfuimus, quæq^ prætermifî= mus pleraquc omnia,magnifîca funt Sc fpeciofa verba,qbus inftar Helici fèntentias inuoluit ♦ Alterum ergo eorum quæ damnatarguiteft,quod afleramus hominem reum pecs cati mortalis Deu fuper omnia po.fle diligere:alterum,quod operibus legis exiftimemus nos peccatorû mereri remiffioa nem,Prius fi negemus oporteret ilium nouam ædereapolos giam,ad probandum hoc ôd id genus alia, que in hac tam fa eile dicit,quam difficile probaret : Neque enim quod vnus aut alter theologus comminifeitur, ftatim eft omnibus im« putandum,autcatholicis omnibus,quafi communis fit om nium dodrina,obtre(flädum, Quanq fi de potetia abfolute loquamur, nemini debet effe dubiu, quin reus peccati mors talis poffi't Dcu fuper omnia diligere, Qiiid em obftat C Ids

H ipfum

-ocr page 78-

F» ALF0N5VS VIRVESIVS

îpfutn pcccatum.Ät fac ilium ita cfTc prétend reum,vt tamc nunc dcmum non fît alt;flu pcccâs. Dices hoc cfle impofîibi«« Pifcati k,Quid ego audio Nunquâ potefî: non peccare, qui femel vtrum^ peccauitCNunq vacabic,nunquam cefîabit, femper aliquid n’re^pec- faciet,8cquodcuncp feccrit,dixcritjcogitauerit,critpeccat5: ctiam fî cogitet fe male vixilfe, atep ci efle de cætero aliter vk ucndumî'Quid fî comedat,cum ci maxime fucrit opusCDp ces fortaffîs ilium peccare,q? abutatur Dei muneribus, alen» do cum qui indignus eft vita,ned5 vieflu. Sinat ergo lè mo« ri fame, ne comedendo pcccedicet enim omittcre,quod cô® mittendo peccamus. Dices ilium nÔ peccare opéré comedê® do ;fed cogitadone,ad ea forte attendendo,qug non decet,vct omittendo cogitare,quæ debet: Atqui fieri poteft,vt tanta il® lum fames vrgeat,atque adeo multum efuriat, vt non poiTit tune temporis,nifî de reficienda vita cogitare. Ad hune mo» dûpolfem de eleemofynis quærcre, quas multi peccati mor talis tei liberaliter conférant, ea tantum ratione vtiubueni® ant indigenti,idque propter Chriftum, alioquin minime da. turi.’Nunquid etiam in hoc peccant^ Melius ergo erit,ab hu iufmodi operibus omnino ccffarc . Qigt;is hoc dicat C Quis admittat hypothefîm, vnde hæc SiC id genus alia non feren® da colliguntur^ Potcftigitur reus peccati mortalis non pec«= care mortaliter:tum quid quæfo obftatei,quo minus poifit Deûfuper omnia dihgereC Reatusille peccati mortalis,qui quandiu pcccatû a Deo nÔ dfmitritur,femper adeft, etiâ prg tercuntepeccato.Atqui rcatus illc,amp; quicquid admilTo pec® eato reraanet in anira o, au t habitua eft., au t relatio, quæ nec

agit

-ocr page 79-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Fol» agit(^uicquam,neeimpcdimento eftagerc molientiïhabi«» tus veroetfi impediat, amp;nbsp;rctardet ab operibus e regione di* ueriïs, non tam prorfus impedit, quin fi maior conatus ad« hibeatur, contrarrjs operibus refiftamus habitui » Habitus nanque habitui tantum, adus vero adui répugnât: Quarç nemini dubium effe debet, quin auarus pofTit vei femel, re« lutflantc etiam ingenio, liberaliter largiri, ÔC ignauus fortiter dimicarc, prælcrtim fî adiït caufaquæ auaritiam pro tem« poreautignauiamfupcret»Ecquænamcaufa,inquies,inef« le queat homini pcccatori, qua fuperet habitum illu m vin« cientcmjCneruantem,8ô confternantem voluntatem humari nam, eu m ne libéra quidê amp;nbsp;integra fuis viribus poffit Deû fuper omnia diligereCQua caufaç Redeinterrogas: Gratiaj baud ilia fane quæ nos efficit gratos,fed q gratis a Deo colla* taadiuuatinfîrmitatem noftram ad quædam opera,ad quç vires humanænccintegræquidem valerent : An eft qui ne« feiat, Chriftianus modo fit, duplicem elfegratiam,alteram gratum facientem, qua peccata nobis dimittuntur, alteram quam gratis datam appellamus Harû prior amicitia quæ? g«quot; m fa dam cft,qua Deo recôciliamur,idcirco reatum peccati mor= calls prorfus excludit ab anima: pofterior minime, cû facub nbsp;nbsp;fig

eas tm fit gratis homini collatajid faciendum ea,quæ alioqut perfeciffe nequiret.’de qua gratia apoftolus baud infrequen tius Ioquitur,q de priore.Iam quis dubitet,earum alteram fi« ne altera Deû nobis pofle dare, cupofteriorê fine priore fæ« piflime dcderitCNifi forte dicamus,poffe Deù hominis pec cato ctiâ immanêtis inteUcâ:um illuftrareprophetico lumi«=

H q ne,

-ocr page 80-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

ne, ad înhjcnda contemplanda ea quæ nung fuis viribus attigifletjSC non pofTe accendcrc voluntatem,ad amandum quæ fuis viribus non potuiffet amare. Imo ego credo, quo« ties peccator orat, ieiunat, indigentibus fubuenit, aut quicq huiufcemodi facit.Chrifti gratiam illi adefle, non quæ Deo gratum omnino reddit,fed quæ gratis duntaxat ,im meren* tem iuuetjêC ad altcram,quæ vere gratia efl,gradum illi faci* i.CoM» nbsp;nbsp;Nemo enim potefl diçere dominus lefus (vt Paulus ait)

nifi in fpiritufàndo, hoc eft, nifi infit ci gratia hæc : de qua ibidem ApoftoIusdilTerit» Poflet ergodiligere Deumea* dem,yelit tantum modo Chriftus, quæ défunt vires animo fuppcditare:quando nihil aliud obftat quibus Deum fuper omnia diligat. An quia non fit negabimus fieri pofleC philo fophica funt hæc,quç de potentia fiue Dei,fiue noftra,nunq ad adum proccfîura lifputamusætfortaffis inutiliaînon ta men polTunt non incidere diflercntibus, aut non refponde= Philippi- riproteruis.Philippo videntur fomnia otiofë confida, ideir mS* CO grauioribus argumentis negotium nobis exhibet,allegas experientiâ , quam confeientia in agone amp;nbsp;in acieexperitur* Siexperimentisagêdum cft,innumerabiîes poffum produ* cere telles pios iuxta atlt;^ catholicos,q nihil funt hadenus ex perti, eoR2 quæ Lutherus amp;nbsp;Philippus de conlcientiæ terro® ribus amp;nbsp;pacatione,eis in iuftificatione fuccêdentc,dqccnt:Fa tentur viri làndi experiri le vicifTitudines quafdam diuinæ confolationis,nuncaduentanrisanimf,nunceidêlêlè fubtra hcntis.Qiialesdefcribunturin canticisSalomonis. Sed hæc omnia nô vt iuftifîcêt,fîunt,quin potius iuftificatis et amicis

Dci

-ocr page 81-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. jt, DeïciieniuntrCæterum terrorcs illi confcientiæ communci flint bonis malis,amp;2 frequcntius accidunt melioribus.Scri pturafandabfatiimprædicathominemjquifempereft pas ^*’®'“*'’ ” uidus:Sifimpkx,inquit,fuero :hodpfuni ignorabit anima joi,, mea. E conuerfo aut confcientlæ pacatio non modo in ma« lis verum 8ó in deploratiflimis quibufque mentibus bos ter rorcSjfi quando illis accidunt Joletexcipere: Sunt impi) qui is nbsp;nbsp;nbsp;*

ufecuri{unt,quafî iuftorum fada habeant.Quamobrem expericntijsprætermiffis,ex quibus vnoquocp proprium profcrente aut confingente experimentumjintcrminabilis o« rircturcontcntio,ad fcripturarum fan dar urn trutinam Pht lippi rationes cxpendamus. Impoffibile eftjinquitjDeum di ligerc,nifi fide apprehcndatur remiffio peccatorum. Hoc eft argument primum medium quod affumit ad improbandum dodri= nam theologorum,de charitate eins cffedu,qui eft remifs fio peccatorum: quod tarnen medium non probat per fcri* pturas, fed vult fibi fimpliciter proponenti credi, nifi forte præccdentis fuppofitionis probatio eft id quod fequitur: Non enim poteft cor verc fentiens Deum irafci, diligere de« urn,nifi oftendatur placatus,amp;c. Sed ne hoc quidcm probat per fcripturas tantum confiditexperimentis, Poffemus nos quidcm iure conuentionis argumentationcm redargutionc repelleren Nam fi Deum iratum non potefthomo diligere, quod charitatis eft,nec irato fe committerc audebit,aut com» minanti iecrederc: quod fidei efle dicunt. Qua ratione igi* tur charitate non remittuntur peccata, quia non poteft con» tingere peccatori, cadem nec fide remittentur, cut nullus eft

H iij locus

-ocr page 82-

F, ALFONSV'S VIRVESIVS

loars inter peccata» Videtis vt eifdem fèmpcr diffîcuïtatibns quas nobis facit,teneatur Pbilippus.Maioris em multo difßa cultatis eftjirato tîdere cÔminanti,quam diligere offenden tem in nobis,quod iure fuccenfeat ♦ Adde quod Philippus, cum dicitrnô poteft feerigere natura,vt diligat iratumjîgnis ficat naturam erigere fc pofle:vt placatum diligat, quo quid poteft imprudendus dici,aut crédit Erigic fc, qui ceciderat^ aut quoquo modo iacebac,natura aut,nec cÔmunis omnium hominum pofteaq tota corruit ncc vniufcuiufqj noftrum fi femel pcccando ceciderit,non iè poteft erigere, etiam fi milli^ es diuinæ mi(èricordiæoftentationeinuitetur,nifi ab eodem qui nos inuitat, vna fubleuetur. Dominus cnim foluit corn» peditos, illuminât cæcos, erigit elifos diligit iuftos ♦ Naturæ ergo noftra fine fpcciali Dei gratia, ilia quam fuperius attigi» mus,nec figrandiffimafîdefibi millies perfuadeatDeu pla» catum,eumfuperomnia diligere poterit,quoniamfincme, i«iaa.u inquit Chriftus, nihil poteftis facere : Si vero gratia ilia falgt; tem præueniens adfit, quæ mentem crigat,poterit diligere c^ tiam iratum,quemadmodum filius diligit bonum ac benefit cum patrem, fibi merito fuccenfentem Jnftabit Philippus et dieet : Quomodo poteft diligere, quem timet iudicantem, déclinât comminantem,fugit exterrentem'THæc omnia auer fionem cffîciunt, cui neceflario répugnât conuerfîo ,quæ di* CoUtftio le(ftionc fieri confucuit» Horfum, ni fallor,procedere poteft; PhS^po! vniuerfa Philippi coilcdio , quæ non feripturis innititur, fed philofophicacollationeaffeeftionum,quæ fecum inani* moviciffîm pugnare: vxdentur,amp;2 aliæ alrjs impedimen«'

to

-ocr page 83-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA* Tol* p*

to eflcjHCextent. Sed fiphyficeagendum eft,facilerefpons debimus,pugnare fortafte motus illos amp;nbsp;affetftioncs ftd non *(^^7 femper. Nam quod fine cundlatione dicendum eft, dile^ Äioni odium ,timori fiducia, defiderium fugæ,aut ß malis faftiditioni opponitur, SC ita refiftit, vt cidcm animo de ca=gt; dem omnino re non poflintinefTe : pugnent tarnen (efto) motus illi timoris amp;terroris cum diletftione : verum ea legt; gCjVtabeodem prorfus obieAo proficifcantur, ÖCjquod addi non inepte loletjfub eadem ratione. Alioquin vt non Djitaiö pugnant fccftionis timor, amp;araor chirurgi, ita nee amor qJàuter boniiudicis ÔCpœnæmetusvfqueadeo pugnabunt , vt vieÜTim excludant ab animo . Sed hæc philofophica Sc propemodum fophiftica mifta faciamus, accedat feriptua rarum lumen,qua pellatur omnis ambiguitas . Frequens eft apud prophetas,apud.apoftolos,apud ipium etiam Chri ftumexhortatioadconuerfionem peccatorum ,in qua non illis proponitur Deus placatus aut propitius, fed iratus amp;nbsp;comminabundus.Clamauit Ionas amp;nbsp;dixit:Adhuc quadra® nbsp;nbsp;nbsp;’’

ginta dies, Sc Niniue fubuertetur, amp;nbsp;crediderunt in dömia no, amp;nbsp;prædicauerunt iciunium, amp;nbsp;veftiti funt faccis, amp;rc. Exclamat Ifaias : Vac genti peccatrici, populo graui iniquia^f®’« *’ täte, femini nequam,filqs fceleratis,dereliqucrunt dominum^ blafpheraauerunt fandum Iffael, abalienati funt retrorfum. Super quo percutiam vos vitra , addentes præuaricatioa nem, amp;nbsp;cætera. Inftant tarnen lancfti Dci præcones, vt coni» uertamur adDeum,tametfi interminantem ÖC iratumtquia fi fuerint, inquit, pcccaca veftra vt coccinu m, quafi nix de®

albast

-ocr page 84-

Ifaiac t

Hier. 18

Zacht. I

E ALFONSVS VIRVESIVS albabuntur,86 fi fuerint rubra quaß vcimiculus,velut lana al ba eriint.Et repente loquar aduerfus gêt:cm,ait dominus per Prophetam,amp;S aduerfus regnum: vteradicem,óó deftruam, êc difperdam Ülud.Mox tarnen addit: Si pœnitentiam feces rit gens illa a malo fuo,quod loquutus fum aduerfus earn, as gam ego pcenitentiam fuper malo, quod cogitauivt fas cerem ei.Et iratus eft dominus fuper patres veftros iracuns dia,amp; dices ad cos: Hæc dicit dominus exercituum,conuers tim ini ad me,amp;S ego conuertar ad vos. His omnibus locis amp;nbsp;alijs huiufcemodi,qui paflïm etiam no qu^rentibus in Gicris literis occurrunt,ad Dcum,qut nobis iratus ex terrenis, dC a s cerbiffima quæqué interminans proponitur, conuerti præs cipimur, Quod fi (vt Philippus ait) cftimpoifibile, fruftra non potentibus facere, tantopcre fuaderetur vt faciant ♦ lam conuerti humanæ voluntati,quid aliud eft,quam quæ prius neglexeratjCadem ipla diligcrcvQiiamobrem vtauerlïo Dei contemptus èC negledlus fuerat, ita conuerlïo eiufdem diks dlio eft.Conucrfa eft itacp Niniue ad Deum, qui minabuns duseiuseuerfionemprædicaripræceperat, neefolum cons uerlà eft animo(vt hoc attingamus) fed prædicauit ieius nium,faccos induit, vt videre effet populum vniucrfum,ims pietate damnata, quaff nouae vitæ candidatu Só diuinæ mis îèricordiæ petitorem agere : Et vidit Deus opera commuait Propheta) quiaconuerff funtdeviafuamala, amp;nbsp;miiertus eft,amp;c.Non fatis illi fuerat, vidilfe fidem, cum crediderunl^ niff amp;nbsp;opera videret,vt mifercretur : quia conuerfî'onem ads hue expelt;ftabat,qug fide inchoata alioi^ cum opeis: turn affès duum

-ocr page 85-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. jj»

Auum mutatione erat confiimmanda.Nam ÔC hue fpedae, quod Ifrael adnionctur, vt conuertatur, fi vdit ad fe Dcum conucrterc.Hoc eft vt amec,fi vdit amari. Qiiod û obiecerit fortaflc Philippus iUud:Nô quad nos dikxerimus eum, fed lo)»»»-» quia ipie prior dilexit nos : Omnia hæc patent in cÔuerfîonc peccatoris, nam prius amatur ab illo, qui admonet, fatagit, profpicitjVrgctjVt conuertatur:alioqui non vocaret, nifi dilis gerctjCuius vocationi diligendo etiam rcfpondemus,quia di ligendo conuertimur. Eftep conuerfio hæc noftra ,eius qui nos amauerat redamatio,0^ qui nos vocauerat inuocatio, vc ignofcatpeccarciam dcfinentibus,qui peccantes dignatus fuerat non modo vocare, verum 8c rcuocare. Hie amor eon tingere poteft etiam peccati mortalis reo, cuiufmodi funt o« mnes,qui a dco vocantur, vt rcfipifcant,fed mox vt fie amat, definit efle reus. Nee obftat ei, quod feiens le æterna morte damnatum,vere fentit Deum fibiiratum^terrentem amp;nbsp;coms minantem^qualem propheta propofuit Niniuitis. Nam fi « mul poteft ilium confiderare placabilemjnanfuetum, pium, propiciabilem,mifericordem, præftabilem fuper malitiam, quæconfideratio mouerepotcftaffedum,adamandum,ô^ fidendum ei,qui tam facilis eft ad ignofeendum, Id quod fi* gnificare videntur côuertentium fe Niniuitarç2 verba : Quis fcit^inquiuntjfi conuertatur amp;nbsp;ignofeat Deus'^Simul ergo tis mebitiratum,8ô placabilem diliget,verebitur vna iudicq fæs ueritatem,amp; côdonandi facilitatem ampledetur, Adeft cm ci gratia ilia præueniens,quæ huiufmodi confcientrjs nunqs nÔ adeft,modo fîbi quifep nô défit,donee cÔuerfione hac vos

I luntas

-ocr page 86-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

ïuntas prouehatur ad charitatera ilia,qua peccata demu vni^ ’ uerfa fugentur, audiatt^ dimifla fibi pcflâ multa qm dilexit multum.His gradibus conuerfa cfl: Niniue,at(^eifdcm pro^ uefta eft illa peccatrix feemina quæ mérita eft, vt non modo interne,verum externe huiufmodi fententiâdcfea Chrifto prolatatn audiret.'id quod in procliui eft intelligei'e vnicuicp conuerflonis eius progreflum 8c incremêta côflderantÉ Ti= mebatem 8C amabat,quæflebat:ÔC accedebat, verebatur ueritatem iudicij.quæ retro ftabac fecus pedes fed dementias conceperat fpcm,q non ceflabat ofîîcqs fibi proraereri Chii ftum,vt tandem patronum cxperiretur,qucm riraucrat iudl cem,quod 8c aflequuta eft» Voicns cm Chriftusillam oftciv dere non iâ peccatricem efte,fcd iuftam,vniueriâ commemo rat,quibus a propria iniqtate ad Chrifti iuftitiam confequé« dam perueneratratep intérim tacite pharifæum quafîpcr rc^ conuentioncm Chriftus accufat,amp; pAÔrcm often dit, quod

nihil eoB2fcciflct,fînequibus nemo peccatorû remiflionem p««torf adipifcitur.Omnes igiturcodêcjuofelix illa mulieraflequu«» nrminionc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° .rr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;.

co ordine afftqui-iBor ovs •juo Ma-jdiicna.

ta eft,ordme,pctorum remiflionem aflequimur,timendo Ici licet 8c fidendojtremendo 8c amando. Quæ viciflitudines affc(flionum,imo no viciflitudines ,fcd fympathiæ,qu5 que« ant vnianiiTiæaccidere,ôdanimæ quæ peccatoi^ condêna? tioncm nonducftaflcquutaC Sedrjsmediiltibus aflequitur, tametfl gratis propter Chriftum, qui oîa hæc decreuitprias donare,quâ peccata cÔdonct,vt minoribus donis mereamur maiora:quomodo,inquam, vni cÔfaentiæ eidemc^ peccato nondum exutæ tara multi,ta varqgt;tam diuerfî,amp; (vt.viden«

-ocr page 87-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Tot j4* tur)adaerfi afFedtus poffint ine{re,nouit ilk,qui per Hiercmi hï». n am dicittfe prauum cor hominis, inperfcrutabile cogno^ feere,fcrutans cor,amp; probans rênes, qui dat vnicuiq; iuxta viam fuam,amp;S iuxta frudèum adinuentionum fuaisî. Nobis vero fatis eft oftendifle,quæ quotidie pcenitêtes experimur, Chrifto lefu feruatori noftro, Luthero etiam inuito, proba» ri’Qyodidipfumperfcripturasobitcr amp;nbsp;perfundoric de* monftrauimus,multi cm alia funt,qug confulto,nc prolixior cflxmprætcrmifi.Ea vero quæfumus haeîlenus perfcquuti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

non modo probât,quod cÔfcientia pcccati mortalis rea poG fiqChrifti gratia præuenta,diledtionê Dei fuper oîa inchoaa rCjVeiv quod inchoatione hac prouchatur ad perfediorê cha ritatis gradum,qui animam iuftificâs peccatum prorfus ex» cludat.Supereft tn aliud argumentum,quo rurfus hæc oîa jfHum

PaulusmÔ ergo ^’n-per legem merentur homines peccatorum remiflionem . Et rurfus candem feriens incudcm,lex Temper aceufat confcicn tiaSjamp;perterrefaciqnÔ ergo iuftificat.T andê propofitu colli» gens ait:Errant igitur,q per legem,per opéra fua,mereri fe re» miflïoncm pAôisî confidunt.T otius argumentationis bafis cft Pauli teftimoniû:idipfum vero tametfi de literalegis in» terpretetur Auguftinus:Sô nos intelligi pofle non negemus, non tarnen de morali lege decalogo contenta, fed de Mofai» ' capronunciatPaulus: hoc apertiuseftquartum caput epi« ftolæ ad Romanos, vnde petita funt verba, legenti, modo vellatineintelligat,quam vt indigeat admonitione. Ibie» nim Paulusfuccenfet fiduciæludæorum,quamhabebant

I i) quot;nbsp;de

-ocr page 88-

E ALF0N5VS VIRVESIVS dccæremonijs.Sunimam omnium cæremoniarumlegali^ um quæfuerat circuncifîo,atlt;^ adeo totam illam legem cona fcrtcum .fîdeAbraæ.Cæterum nos non de lege ilia cuius ins dolesCŒpit inÄbraam patriarcha,quandocircuncifuseft cum tota domo fua,promulgata eft autc per Moyiên, loquia mur cum deiuftificatione difTerimus: fed de geminsechari^ tatis lege, eademcp non Ii£eraduntaxattradka,fed fpiritu Matth « infcriptafidelibus,acuiusduobuspceptis(^vcChrifi:us ait) f ^''o’niu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pen det amp;nbsp;prophetæ, Nam de litera legis etiani

ftificat. moralisCvt femel pluribus feripturarum iocis refpondeam) confitemur quod non iuftificet,ncciuftificaie quidêpoflït, aut potueritîNonenim lex charitatem quam præcipit con« fert, fed vetatcupiditatem, quam nobis non adimit virtut^ quin’äuget quodammodo prohibitione Idcirco Paulus legem dicit ihfirmari percarnem, cui vtfubueniret Deus, filiumfuum mittens in fimilitudine carnts peccatitdcpec» cato damnauit peccatum in carne,vt iuftificauo legis impies retur in nobis,qui non lecundum carnem ambulamus,ied Roma.« fj-cun Jum fpiritum.Hic vides legem iuftificare, (i implcatur in nbbis,quam G tranl^ediaris condemnat.Qtiod vero pleatur,n5 valet ipfa præftare fine fide illius, cuius meritis in« nixi,multapcrficimus;quæper folam legem effi'cerenon po* teramusrlnfirmaturenim per carnem in infidclibus,cum ta» men in credentibus,modo velint periculum facere, f|5iritalc robur adipifcatur a Chrifto. In hoc itaque verfatur tota Pau li controuerfia aduerfus ludæos, quos vbique maxime tame iaepiftolis ad Galatas SCad Romanos, ad fidem non modo allicit,

-ocr page 89-

ADVERSV5 LVTH. DOGMATA. Fob jy, allicit,verum amp;nbsp;validiflïmis cogitargumentis oflendens les gern Mofaieam,quatenus cærcmonialis erat, mortuam efle: quatenusveromoralisjnualidam amp;nbsp;imbecilleni, niiï adfi'c «i fides , quseiUi vim conférât ad iuftificandum : vndecum viius fibi effet hanc legem plus nimio laceffiffe, itaobrjcit fis bi.Legem ergo dftruimus per fidem^ Sequitur tarnen mox correélio.Abfitjfed legem ftatuimus.Qiiomodo vero per fi dem ftatuitur lex, nifi hoc quod adqciuntur cidem vires, fis nequibus feruari nunquam potuit : feruata autem, feruâto= res fuos leruat, amp;nbsp;iuftificat, fîcut negleda defertorcs côdem nat : Nam ipfaex fefeindiffercns eft ad iuftificandum ,auc condemnandum,fecundum quod vel feruatur vel contem® nitur : nifi quod cum omnés obliget,infidèles damnare quis dem poteft,non autem fcruare,ctiam fi feruaretur ab eistfide les vero tranfgreffores damnat.nifî refipifeant, ad eâdem reuertantur,obedientes autem iuftificat per Chriftum,cuius gratia adimpletur in illis qui non fecundum carnern ambu® lantjfed fccûdumfpiritum, Videtis igitur o Germani, vt no bis qui per fidem SC legis obferuationcm,hoc eft, fide Ô6 cha ritate didmus hominem iuftificari,eidemque pcccatadimit ti,quod idem eft,vniuerfafcriptura concordetdllis vero qui perfolamfidemhæcfieri docent,nec minima quidem ftria pturæ pars conftarequeat, id quod hadenus monftratü eft ÔC apertius infra monftrabitur. Nuncad primam Philippi colledionem î Lex, inquit, iram operatur,nÔ ergo iuftificatî De lege Moiaica, de qua Paulus £bi loquitur, amp;nbsp;antecedens £i£eor,et confequens,tametû colledio nô fît admodum apta,.

I ii) non.

-ocr page 90-

F» ALFONSVS VIRVESIVS nonncgo.De lege charitatis, qua de fufccpta nobis cft con* trouerfîa dico quod negleda operatur iram : feruata vero iuftificat,amp; a peccaris cmundat,quiacharitas opent multitu dinem peccatorum.EtfœminaexlHquæfeinhonefteoptauc rat nobih'tare peceans, dimifla pronûciantur peccata mtilta, qmftudiocommutato,amp;alio translatis afFeébbus, dilexic muItû:De bcnefîccntia aût,qua nô verbo amp;nbsp;lingua, fed ope» re vcritate chantas exhibctur : fcriptum eftquod talibus hoftrjs promcrcamur Deum. Et rurfus de cleemofyna qua om nis beneficentia compkditur, ÔC charitatis opus folennt uu« U confuetudine appellatur, Igncm arden tem cxtinguit aqua, èc eicemofyna refîftit peccacii ♦ Cui concordat ilkid Chrifti; Datecleemofynam amp;nbsp;eccc omnia mûdafunt vobis.Ecquis ergoncgct charitatem iuftifîcarc,quæoperit,quæremittit peccata,qug Deum nobisTeddit propicium,quæ peccatum cxtinguit, atque nos ab eodem emundat Sed dixerit quiß piâ: Quid igiturffî chantas iuftifîcat) rclinquimus fidcfqd gratiæ,quid Chrifto,cuius vnius meritis etgraria, quotquot fuercfandbjièruatos fefeprædicant,amp; qui modo funt catho Iici,fcruatum iri confïduntC Multum profeôlo, Quid vcro multumç lmohæc omnia Chriftolefu accepta refcrimus, fine cuius gratia charitatem nemo poffet habere: fine cuius meritis, habita ctiam amp;nbsp;præftita, fi fîngatur,non fufficcre ad confequutionem ætemæ vitaetquoniam cum fecerimus om nia quæ præcepta funt nobis, ferui fumus inutiles, nifi ope* ra noftra fiant in Chrifto,a quo,velut a radiée ff u(fius,ingen tem vim ôc quafî valorem infinitum acdpiût,in iUis dunta* xat;

-ocr page 91-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA, Fok jrf.

xat,quf fibi alias fuis operibus difFiiî, quicquid boni fcfc aut ene,aut fecifle videri poffunt: id totum in Chrifti vnius fauore, gracia, amp;nbsp;bencfîcio ponuntJn bac pcrfuafione, non agnita modo fed pcnitus mente rcccpta,cc animo infîta,vnii: iierfa fidei ratio verfatur,que adiunlt;fta operibus iuftifîcat,vc oftenfumeftpauloante,Etcnimfinislegiscft Chriftus iuftitiam omni credenri. Hoc eft : Lex non iuftifîcat,nifî per Chriftum, qui eft cius finis, non in quo deficit, fed in quo perficitur, Sc adimpletur, Hacftenus de prima Philippi ara gumentatîonc: Proxima aflumit, legem accufare fcmper,amp; Tertiiar-perterrefacerc confcientias, quod tarnen in fcripturis no ha bctur quin potius Dauid aliunde animo conftcrnatus ad le gis memoriam erigitur,5ó vires refu mit : Nifi quod lex, in= Pfaim. ns quit, tua meditatio meaeft, turn forteperiiftem in humilita« te mea : in æternum non obliuifcar iuftificationes tuas, amp;c. Quam modo legem appellauit, candem mox iuftificatio= nem cfle declarat,alioquin non erigerct nifi iuftificaret,quod tarnen perficerc non potcft fine Chrifto, Hoc idem aperti^ us oftendit: Si iniquitatcs obfcruaucris domine,domine Pfalm. quis fuftincbit: quia apud te propiciatio eft propter lea gem tuam fuftinui te domine», Suftinuitanimameain veraJiuonRr bo cius, 0lt;c, Videtis legem non accufare confcientiâ,nec tera rcre,quin potius leuarc,atc^ reficerc,modo adfit propiciatio: hoc cft,Chriftus,quem propiciationem pro peccatis noftris efle prædicat lohannestAflfiiturum autem fe in lege médita «•loha«.* tibus,verfantibus,laboratibus pollicicus eftfrequêter in Icria pturis,nQn.modo vtadiuuetopérantes,vci^ vtdeficientes refia^

-ocr page 92-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

refîciadabaccs crigat,quoniam apud dominum gtefltis ho® pfaiffl.js minis diri2etur,amp; viam eius volet, cum cccideric non colli-dctur,quia dominus fupponic manum fuam,Etalibi;Proui pfaimjf debam,inquit,dominum in confpcélu meo ièmper, quonia a dextris eft mihi ne commouear ♦ Et vt hæc de obleruanti* Pfaim.» bus legem,ita de concernncntibus econtrario.Non eft Deus in confpelt;ftu eius ,quot;inquinatæ func vids illius in omni tempos rcJfaiasveroadoês,enumeratis operibus quibus kgiDci rfaiaess cft obtempctandum : T une inuocabis, inquit, ÔC dominUs exaudiet,clamabis ÔC dieet : Ecce adiùm, qa milcricors fum dominus Deus tuus, Nonigitur mifericordiam Deierga nos prouocat fola fides,fed opera ilia quæ rccenfuerat,quecp fubiunsitSi abftuleris de medio tui catenam, Sc defieris exs tendere digitum,5ó loqui quod non prodeft cum efRideris efurienti animam tuam,etanimam afflieftam replcueris,amp;rc, ludæis nä His ergo alqs huiufccmodi promiftionibus côfiià mens, uxtametfi fragilitatis fuse confcia,fuftinet in verbo domine pro pter legem eius propiciationem, quorum alterum fineab màî'i mlquot;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiihil efficit*Nam ludæis non prodeft lex,qua fine Chfi

bra anda. nbsp;nbsp;nbsp;feruare minime poffunt,nec déficientes habent vnde refi

ciantur:mali vero Chriftiani,etiam fi habeant Chriftum,cui infiti funt per fidem,fine legis oblèruationc,hoc eft,fine chari tate,fiunt vt membra arida inutilia, quafi palmites non iohin,i5 fcrentes frult;ftum,quos pater agricola tandem fuccidet,amp; in ignem mittet amp;nbsp;ardebunt. Vtrolquehoc loco præftingit fcriptura Jill's non prodeft lex, quia non manencin Chrifto in quo fi quis non manlcric, mittetur foras,his non prerdeft ' Chri:

-ocr page 93-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. FoL jr.

Chhftus eti'ain per fidem agnitus, quia omnem palmitê in co non ferentem frudlum fuftollit pater, qui frult;flum affèrê» tem purgat, vt frudum plus afferat » Hunc lex non accufat, nonpertcrrefacit,quin potiusnifilexdominieflet médita» tio cius, periffet quod propheta dixerat, in humilitatc fua. Cactcrum quia apud Deum propiciatio eft, ÔC propter lege dus fuftinec dominum: Suftinet, inquam,in verbo eius, illo nempe,quo,vtpaulo ante diximus, identidem poUicetur afa futurum iè gnauiter laborantibus, cum vt adiuuet, turn vt (iuxtaalium Prophetam) quicquid Humana fucritimbccit Execii.J4 Iitate confradum alliget : quod infirmum fuerit confolidet, quod pinguc amp;nbsp;forte cuftodiat:amp;f ita (quod ait Paulus) ni» Rom.s bil damnationis fit ijs,qui funt in Chrifto lefu per fidem,qui nonfecundum carnem ambulant,fed fecundum fpiritum per cbaritatem, quorum virtutiï neutra fine altera prodcft» Etquoniam magna mifericordia domini eft propiciatio illius conuertentibus ad fc,vt iapiens aitrhoc eft,a legis tranl» greflïone ad ciufdem obièruationem refpicientibus, idcir» coprouide vtrunquepofuit Propheta » Quia apud te,in» quit, propiciatio eft, amp;nbsp;propter legem tuam fuftinui te do» mine ♦ Admonent me amp;nbsp;locus amp;nbsp;verba Dauidis, vt Philip» pjiiiippj-picamfimplicitatemincitandis fcripturis attingam. Citât prôdJ«« enim hunc pfalmum pro fide, fed fide non admodum in = tcgra,necverituseft verbum Dei, de quo fubindefeiadat, tarn graui afficerc iniuria,vt bonaillud fui parte, amp;nbsp;fine qua non poteft intclligi, mutilaret. Hue, inquit, pertinent(ncm» pe ad fidem amp;nbsp;peccatorum remiffionem )illæ crebrærepc»

K titi»

-ocr page 94-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

n’rîoncs inîfcricordiæ 06 fidei ni pfalmis prophet«,vt hic: Si im'quitatcs obferuaueris domine , domine quis fuftinc« bit.Hicconfîtetur pcccata, necallegat mérita fua.Addit: Qiiia apud te propiciatio eft. Hic erigit fe fiducia mi fericor^ diæ Dei.’Et citât promiflionem.Suftinuit anima mea in ver bociuSjfpcrauicanima meain domino,ideft,quia promi« fiftiremiflionem peccatorum, hac tuapromiffione fuftens tor 4 Adefteanimis obfecro viri Gcrmani, èc Philippi non modo doifloris velîri verum Scpatron! verba, quibus ve» ftram tuetur confeHionem fi placet expedamus. Produtflis propheticis aliquot verbis» Hic, inquit, confitetur pcccata nec allegat mérita fua. Qiiid fi mo^x alleget in verbis quæ tn prætermittis, quanquam bona opera nemo fere lântflorum mérita fua vnquam appc}lauit,fed Dei munera,tunc præfer tim,cum mifericordiam implorat,vbipotiusillicommcrao randaeft, qua vndicp icpti ÔC propemodum obrutifumus flt;riptur3 mileria. Sed rurfusPhilippû audiamus.Addit: Quia apud iippw. te propiciatio eft. Hic erigit fs Rducia mifericordiæ. An non pudctjira mutila, trunca, fine vllo fenfu,prophctica verba di mittere Qiiid fibi vult hoc : Qin'a apud te propiciatio eft, nifi aliud addas V nde feis conicientias his verbis eredum iriC Vbieft verbum fiduciæaut ercdionisCVis credo iùbin tclIigi.Qiiid fi aliquis feripturarû omnino rudis addat: Dc;» fperaui prorfus adipifti,quod a metam logefepofitum abî» toh nbsp;nbsp;nbsp;didiftiî' Nam amp;nbsp;lob diffîcilem inuentu fapiêtiam efle dicit,

quod illam Deus apud fefe repofitam habeat. Num huiufi naodianiraaracrigcrejtruncusille verborum fiducia miferitf cordiœ

-ocr page 95-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. js. cordiæ valebit C Exiftimafti fortaffc neminem fore, qui ne^ fciret quibus Prophcta verbis fiduciæ clauferit ereórionemï Atquiqdeniquocquoc prophetæ verba meminerint, ani* maducrtent vna,tc arte ac dolo malo legis mcntioncm : qua fe Dauid erect um prædicat,prætcrmififlc,decreuifleque po tius ad propheticum conniuerc Iumen:qua Lutheri dogma femel fufeeptum dcfcrere. Nc tu illi ftrenuum pr^ftas te mi« litcm.quando nee fpiritusfanélioraculo ,in quod tute nemi ne admonente incideras,ccderc voluifti:Dauid enim defer* te pronunciaqfe mifericordiæ fiducia propter legem domi* ni nbsp;propiciationem, quæ apud ilium eft fuftentari, qua in

re,quia fuperius expoGta eft, non eft nunc opus diutius im^ mor ar I, quin poftcaquam feripturæ facræ teftimonia, quæ Philippus produxit in apologia examinare coepimus, præa ftahit Sc iliaque in confeffioe vcftracitatur,ordinerepctere*

Philippica VL Deteftimonqsin confeffione pro iuftitia fidei contentis.

nRINCIPIO, quandoquidem in confefTio *

nc veftra Gcrmani,ita vocem apnofeimus Iacob,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4ippu5Op*

vtfubcftcnonignoremus manusEfau , eftope^P“»”'«-repræcium animaducrtcrc ,quod Philippus non cccleGae communem doeftrinam, fed iuftitiam rationis in a« pologia fibi proponit oppugnandam, vt dum vos a noftra confutationedéfendit, co videatureuiciffe, quod aducria* rium fibi facit imbecillemöd: inermem , in quo nos omnes fuperatos eftc vult credi : nee défunt illi ( fi diuis placet )

K ij qui

-ocr page 96-

F» ALFONSVS VlRVESlVS

Ratio ad. qui crcdant. Quad nos ratibnc (bla hominem lufb’fîcari, vn quam arbitrati fimus,cuius ncc vmbra quidê dogmatis inuenitur apud theologos * Vcuntur quidem rationis no* mine, aLatinorum omnium optimis quibufquc rccepto, fed eo naturæ tantum lumen fignifîcant, malignum fane il* ludamp; ineffîcax, nifîgratiafubleuetur: quotamen luminc femper animus gh’fcit, ô^geftitad mdiora idquod Ari* ftotelcs dixit, ad optima deprccari, haud tarnen Ariftotes lis verbis innitimur, fed Pauli dodtrina, qui mentcm in fc agnofcit diuinælegi vitro confcntientem amp;nbsp;ihferuicntem, c»ia-î quam ctiam ad Galatas fpiritum a carne per omnia diffcn* tientem appellat. Nemo eft enim quantolibct peccatorum pondéré prægrauatus, qui non intima quadam animi ener* giareuocetur aturpitudine: a qua tarnen haud noftrarum eft virium prorfus recedere, nifi adfît Chrifti gratia, quæra* tioncm fruftra conantem amp;nbsp;adnitentcm erigat amp;nbsp;perfîciat.

• nbsp;nbsp;nbsp;lUud igitur, quicquid eft, animi noftri, cui turpitudo, eti*

am cum maxime deletftat, non probatur, quodque vel in medijs facinoribus adhoneftum prouocat, iblicitat, cons fpirat, idipfum Paulo diatur mens, a theologis.vero nunc mens, nunc ratio nuncupatur, quam fub vtroque nomi* ne Cicero deicribit, cuius verba funt: Humanus animus decerptus ex mêtc diuina cum alio nullo nifî cum ipfo Dco, fîhocfaseft dilt;ftu,comparari poteft. Hic igitur fîexcultus, amp;nbsp;fî cius acies ita curata eft, vt ne cæcetur errorib us : fît per* fclt;fta m ens, id eft, abfoluta ratio/quæ eft idem quod virtus». Explicauit. Cicero quicqd natura preftare poteft imo quod aDeo

-ocr page 97-

ADVERSVS LVTK DOGMATA, Fok j?, aDconaturæpræftitum efteti'am lapfæ, tametfi cuîms hic ani’mi curatio non eft natiiræ, fed gratiæ î non dubito ta» men,quin apoftolus Paulus eius verba redperet,quando alia baud diffimilia ex Arato probat,amp; citât : ex quibus colligk, nondeberenosDei munus tam ingens ôôfublime fiÆtijs fubmittere numinibus,fed vni ÔC viuenti Deo,cuius non ve ro modo figmentum vt cæteræ res, vcrum èc genus quodâ modo fumus.Philippus igitur aduerfus banc iîue rationem fîuementem fiuenaturævimacritcr infurgens, vtfitquod nemine répugnante poffit expugnare, fingit fibi monftra q vincat,amp; magnum (quod prouerbium babet)emortuo bo fti vulnus infligit .Nos vero hafce ornes Pbilippicas in vm? bras ÔC inania^imprefliones cxcurfiones, ouationes etiam fî velitjôctriumpbos,æquis faneoculis fpedlamus, quinimo quod infolefcentem naturam tanta felicitate protriuerit,atcp proftraueritjVidloriam illi gratulamur, nuUa nos tantæ glos riæ inuidentia vrit: Magis nunc veftræ aciesGcrmani amp;nbsp;te» ftimoniorum ftruélæ copig foliçitos reddunt,baud enim v? manu? lo num aut alterum fruftratim locum profideiiuftificationcdl’’™^ aduerfus opera noftraprofertis, fed primo ftatim congrclfu tota Pauli ad Romanos epiftola producitur,quænos IIL præfertim amp;nbsp;111L cap, velut genuino ariete proftcrnat.Scd nos quarto capiti paulo ante rcfpondimus,ÔC nunc demum relpondemus,non ibi de lege morali quç amp;nbsp;naturalis eft,agit fed de lege cærcmoniali,quf peculiariter folis eft data ludaris, de qua tertio etiam cap.incipit differere.Declarant boc Am-brofi) verba,quibus illud: Arbitramur iuftificarihominem UadRo-

K ii^ per

-ocr page 98-

F. alfonsvs virvesivs

per fîdem fine operibus,exponit in hune modumtGentilem dicte hominem procerte haberi,quodiuftifîcctur credens, nuUafacicns opera legis,id eft,fine circuncifione,aut neome= ni}s auc vcncratioe fabbati: Et paulo fuperius illud expones: Nunc vero fine lege iuftitia Dei manifeftacft,teftimonium habens a lege nbsp;nbsp;prophetis.Apertum eft,inquit, quia iuftitia

Dei fine lege apparuiuftd fine lege iabbatiamp;S circuncifionis ÔC neomeniæ nbsp;vindiélæ, no th fine facramento diuinitatis

gStui in'* Dei,Ôlt;^c.Diftinxerac Ambrofius fuperiori periodo legem in wes pari« [pes partes,quarum prima de facrameto diuinitatis fit,proxi* ma quæ congruat legi naturæ,tertia quam Paulus vocat lege fadorum,id eft,fabbata ncomcnise circuncifio, amp;:c. Harum partium prima Dei timorem fiduciam,dilclt;ftionem csete^ ra continet,quæ Philippus retulit ad priorem leg is tabulam, fecunda pars continet quicquid pofteriorc legis tabula inter dicitur,tertia vero quicquid cæremoniarum Moyfe docente obferuatum eft a ludæis.Quotics igitur Paulus legê a iuftifi# catione ftcludit,Ambrofius de hoc tertio legis genere côftan ter intcrpretatur,quod et legem facftorum.Paulum fèquutus appellauitjVt reliquas duas partes ad Icgcm fidei referret: Bis Rômi.» membriseftem Pauli diuifio,cum legem fadlorum feparat a lege fidei, alioqui ineffîcax effet collelt;ftio,qua iuftifîcatio« nem legi falt;ftorumne2at,vt transférât in legem fidei. Dici* tur autem lex fidei non ipfa fîdes,fed ea rerum doâxina atep præfcriptio,quarum obferuationi promiffa eft æterna felici* ta$,hæfuntnon fides tantum (vt demonftrauimus hade* nus,amp;: fumus ctiam inferius confîrmaiuri) verum Sc chari*

tas,

-ocr page 99-

ADVERSV5 LVTH» DOGMATA. Fol. 4».

tas,h oc eft,Dei amp;nbsp;proximi dilecftio.Iam vt promiftïonê non amplecftimur nifi fide,itaquod promifTum eftnifiijsrebus quibus promittitur afTcqui non vaienius:Hæc de Ambrofq dodlrina interpretationibus prolixfus^quod hie prae cætc rispatribus a Philippo ScLutheranis ferme omnibus pro fua dolt;ftrina citatur, tametfi ftio Auguftinum aliter ksê fa? (ftorum a lege fidci diftinguerctnempe vt lex fatftoß» decalo? gi fit litcra,pcr quam pcccatum agnofeitur ,Iex verofidci vis perficiendidecalogum,perpcccatum vitatur,vtriufqj legis autor eft Deus,qui amp;nbsp;decalogu dedit per Moyfen, quo pec? catum agnofcamus,amp;'gratiam per Chriftum qua vitemus: Nobis tarnen nihil obeft hæc diuerfitas expofitionum nec eft perindc magnaiNam Ambrofius hanc expofitionem quam Auguftinusde fpintu litcracopiofiflime tratftac, aliquoties in his Pauli commentarrjs attingit. Quanquani ad intelligcndum quae fit Pauli iententia, dum legem vtroep capite tertio videlicet nbsp;nbsp;quarto feparat a iuftificatione, non

eft opus interprété, led prudente lecftorc.Cum enim Paulus capite tertio dixiffet nos per fidem fine opcribus legis elle iu ftificandoSjVt oftendcret cuius legis opera excludebat adiunt xit: Nunquid ludæorum tantum Deuslt; Imo ÖC gentium» ac fi dicat:Si operibus legis opus effet ad iufbtiam, folos lu» dæos Deus iuftificarc decreuiflct,quibus fölis dedit lege cir? cuncifionis co'cmoniarum.Hic nihil obfeure videtis qtta de lege Paulus différât, cum legem a iuftificatione fceludit, nempe de lege non naturali,tametfi nec ilta fine gratia iuftifi? cet, quæ com munis eft cunCtis hominibus, fed de Mofatca, Alio?

-ocr page 100-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

Alioqufn nullius efletpondcriscoUcólioï qua infert Homp nes non iuftificari operibus Iegis,ex co quod Deus non folo* rum fit Iudæorum,hoc eft,non folos velit iuftificare ludgos, verum àc gentcs quæ alteri legi,morali fcihcet,funt naturalp ter obnoxiæ,tametfi' nee ea iuftificare valcat fine fide. Pendet emhæc,quam Ambrofius fecitmediam legem a prima vt I.Cor.» primævirtus pendet a gratia,gratia vero a Chrifti lefu nierp tis,vt omnia demum illi accepta referantur, qui facftus eft no bis fapientia,86 iuftitia,8lt; fan(ftificatio,8(S rcdemptio,vt quê^ admodum fcriptum eft,qui gloriatur, in domino glorietur; Vt banc igitur legem,quæ fide non eleuatur, fed robur nans cifdtur vim,quæq^ baud vni tantum populo,fed vniuers fis eft gentibus impofita,non ftparet a iuftificatione,aduerfæ partis bypothefim, quam fibi propofuerat interrogatione, correxit,dicensdmo amp;nbsp;gentium: Quarum,inquies, gêtium^ Nempeillarum,quælegem non babentes, ipfi fibi funt lex, q oftendfit opus legis fcriptum in cordibus fuis ♦ Duan: etiarn hiclegum mcminit Apoftolus,quarum alteram dicitgentes non habuiffe alteram naturaliter fecifte, non quia folius nas turæ viribus legem implebant, fed quia nullo Deus externo paedagogo vfus fuerat ad illos, vt ad ludæos vfus eft Mofe, fed natura duce,re(fta fequebantur, quæ tarnen aflequi non Hitr.JI valebant nifi per gratiam,expcrti illud : Dabo legem mcam in vifceribus eorum,amp; in corde eorum fcribam earn,quod ctfi de Chrifti aduentu fccundum carnem fit copiofius pro* miffum,pereundem tarnen eft ab initio præftitum eledis, quos pater benedixit in omni bcncdidione in coeleftibus in

Chri*

-ocr page 101-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA» Fob 4i.

ChriftOjficutckgit illos in ipfó ante mundi conftitutionem» Ex his ein fuere oês quos Apoftolus pronunciat habuiiÏcos nbsp;nbsp;‘

pus legis fcriptum in cordibus fuis,quo iuftificabantur,non Humana iuftitia autpolitica,fed iuftitiaillaquaexiget Chris ftusjin dieinquitjCum iudicabit Deus occulta hominum ics cundum Euangelium meum pChriftumlefumrAbhocis tac^ fecundo capitc Paulus de duabus incipit diflerere legis busjoftendens neutram iuftificare poife,alteram hoc eft, cagt; remonialê quia inutilis eft,alteram quod impoflibilis praefti tu,nifi adfit fides,quæ priorem infirmât, pofteriorem confirs mat;6d fibi peculiariter vendicat,efFiciens vt eius iuftificatio impleatur in ijs,qui non fecundum carnem ambulant,fed fes cundum fpiritum,in qbus eo lex fidei appellatur, quod pros miftïones contincat,quibus fides excitât amp;nbsp;innititur,quodc^ non poffit fine fide præftare,fine qua impoftïbile eftplacere Deo. Hæc eft nimirù lex qua Humana excluditur gloriatio, quandoquidemeaoftenditurhomini quaimbecillis fucric amp;infirmus,cuitantolcuamine opus fuit ad perficiendum quodquadiu no feciflet,tamdiu ab hominis dignitate na tura quodamodo deficiebat.Nam Deu timere,ôô eius obfer uare mandata eftehominê pronunciat Ecclefiaftes. Exclufa Ecds t eft,inquit Paulus,gloriatio tua:per quam legêC Factoit^No. Sed per lege fidei ♦ Legem fadoru vocat cæremoniarum ps fcriptionem,quia cum externa tantum opa præcepiflet, crFis ciebatur etiam a filijs diffidêtiæ, legê vero fidei morale vocat, quia non pot nifi a fidelibus perficiiuxta id quod fuperius dtauimus, quod impoftibilc erat legi, in quo infirmabatur

L per

-ocr page 102-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

R»’».« per carncm.mint Dms filium fuum, ÔCc. vt luftifîcatfo tegis îLftifica” implcrctur l'n nobis.Non ergo luflificat Deus per îegem ilia lâorHuî^ faclorum,alioqui ludfos tantum(vt Paulus legitime infert} iitftificaret,amp; tantum ludæorum efïet Dcus,fedper hanc les gern fidei,hoc eft,quæ fine fide præftari non potefi^atcp adco nec fola iufl:ifîcare,id quod apoftoîus Paulus fuperius expo® fîreratobijGiensIudæis iegis tranfgrelTionem ex Pfat XIIL quem gêtibus vniuerfis fpecialïter tn ludæis quibus lcriptus cftjtribuit.Ob id nane]p non potuerunt per Iegem fine fide iu ûificari,quia non valucrunt cam fine fide feruare : accedente vero fîde,iuftifîcatio lcgis(vt idêait,impletur in illis,qui non Gcundum carnem ambulant,quod fuggerit concupifcentia, (èd fecundum fpiritum, quod lex ipfa præfcribit. Scimus es nim quia lex fpiritualis e(t,idco iuftificare non poteft,nifi eos Koma. ï quibus dicitur: Vos aût in came non eftis, ièd in fpiritu,fi tas men fpiritus Chrifti habitat in vobis. Apoftoîus ergo Pau» lus tertio capite ad Romanos,quod veftra confeflïo citat(na quarto de folalegc Mofaica loquitur) hoc agit, vt doceat lu» dæos nunquara fuifte iuftificatos per folam legê etiam mo» ralem,quia nunquam fola contulit vt virtus fieret, fed vt ag» nofccretur pcccatum:qua tamen,fi lêruare potuiftent luftifî» R3. J. amp;nbsp;7 carentur,vt iuftificati funt, qui per fidcm Chrifti etiam inter illos fcruarentjfide fupplentequod operi defuit amp;nbsp;ita vtroq; luftifîcante. Confirmât hoc etiam Apoftoîus colIeÆone quam facit ex Pialm^XIlI. adprobandum quod lex nun» quamiudæos iuftificauerit, quo in loco nullum legis defe» Äum propofuit ad colligendum, fed communem omnium homii«

-ocr page 103-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA» Tol 4»* îiominunijudæorum tarnen præcipucpræuaricadonenij quod fi leXjCtiam fcmata,nÔ iufttncaret,haud opus erat Pau« lo ad fuadendum ludæis, vt fidei luftitiam quærcrent,legis tranfgrcffîoncmillisopponercjfed infirmitatem quamhae bcret edam fcruatatvt ab ea quac fcruare no poterat,cum ma« xime feruaretur,defcifccrent adfîdem Chrifti* Atquinon hoc Apoftolus cupiebat, fed vt viribus fuis, quibus legent adimplercnon poterât,diffifi ad fîdci gratiam conuerfi,cuni admiifæ præuaricadonis condonatione, turn nouo fpiritus roborCjiuftifîcationem legis adipifcerctur in Chrifto:quam inipfalegc non valuerant. Sane quod mulds eftinexpro« branda lege: ludæorum arrogandam rctundit, quoniam le« gis fiducia, quam fibi vnam fufScerc credebanc, maximo il= liseratimpedimcnto,ncChriftifidcm ample(flerentur» In» tcrim tarnen nihilominus ad bona opera illos adhortatur, a peccando compefcit, pronuncians illos duntaxat a pec« cads iuftifîcari, qui Chrifto commorientes ita deftruunt corpus peccati, vt vitra peccato non feixnant,Qiio in lo« CO eft ilîud obferuadone digniiïimum , quod ita Paulus mordficationem noftram Chrifti morti connedit in iuftifî« cadonc,qucmadmodum Chriftus ipfe fæpiiTimc cruces no« ftras fuæ cruci præcipit adiungi dicens : Qui vult poft me Mwh. it venire,abneget femctipfum,amp; tollat crucem fuam,amp; fea quaturme.Etaîiasmultain banc fentendam. Quidaliud eftvnumqucnqj noftrum crucem fuam tollere poftChri« ftum, quam ipfi fidei bona opera, quibus efficiendis detre* â:ante natura, cupiditate edam reludante, acerbiflimc

L i) crus

-ocr page 104-

F. ALFONSVS VÏRVESÏVS

cniciamur, adiungereCSi folafîdes fuffîcerec ad luft/tiam/uf ficerec Sc Idla crux Chrifti,quæ fidei noftræ myflerium con* tinetjVt ûnguim's ci us teftatur côfecrado Nunc cum etiain no ftræ cruces poftulentur,nullus rdidus eft ambiguitati los custquin opus fit etiam operibus noftris, vt luftificemur » la Ccne.iJ verbaquæ in eodem capice tertio Paulus apoftolus ci'tat:Crc didit Abraham Deo,amp;rreputatum eftilli adi'uftitiam : non magi's aftruunt luftitiam fidei,quâ operum.Quod idipfum vcl ex hoc efficitur perfpicuum, quod eifdem verbis vtitur lacab» r Jacobus, ad probandam luftiti'am operum, quibus Paulus , ad îuftitiam fidei confîrmandam, imo fpiritufianÂus per v* trunque Apoftoluin vtrancp lufti'tiæ rationem voluit co^ dem teftimonio expli'cari, vt vel hoc appareat quod neutra fine akeraiuftificet» Verbalacobi apoftoli funt: Vis autem fare o homo inanis, quoniam fides fineoperibus oci'ofa eftç' Abraham pater nofter nonne ex operibus iufiificatus efi; offercns Ifaacfilium fuum fuper altare^ Videtisquoniam fides cooperabatur operibus illis ,amp; ex operibus fides con« fummata eft, fuppleta eftfcriptura dicens : Genef XV« Credidit Abraham Deo, amp;nbsp;reputatum efi illi ad iuftitiam, amp;nbsp;amicus Deiappellatus eft çquot; Hæcde Abrahæ teftimonio exempIoIacobuSjPoftquaeadditur collecftio nam eandê

caufam agebat , qua de nos difputamus ♦ Videtis quoniam ex operibus iuftifîcatur homojamp;f non ex fide tantum Jacob« IL En apoftolica defi'nitio quæftionis vfcpadeoaperta, vt nec excogitari quidem poftït apertior « Et funt (fi diuis pîa= ccc ) qui cum hic lacobi apoftoli fcntentiæ non cedant, tjuiti

-ocr page 105-

ADVERSVS LVTH» dogmata, Fo!. 43.

quin medium üli digitum propemodum oftendant,Chri-ftianos tarnen 8C apoffcolicæ doélrinæ aflertorcs fefe audeat appellare, ita vt præ (è cætcros pro fefquihærctids habeant^ Mihi fane religio effet, poft tam euidens fpiritusfandli teftis monium,quo ab eodcm funt verbaiUaGenefcos cxplicata, aquo fuerantolim cundis fidelibus in exemplum propofis ta, nouum illis addere commentum. Idcircoapoftolicac ex» pófitionis luce contentiad alia progrcdiamur. T eftimonio quod citatis ex Luc. XVll.cum fupcrius fit refponfum, no effet opus nunc denuo refpondereSumus enim omnes fcr= quö”«'“quot; ui inutiles,cumfecerimus omnia quæ præcepta funt nobis, quot;'‘“• quia Deus bqnorum noftrorum non indigec, vt ex illis ali= quodei proueniat emolumentum.Si iufte egeris ,quid do= nabis ci,aut quid de manu tuaaccipietC Dixi domino Deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non eges. Sumus etiam inutiles, quia nihil poteft homo, ita mercri opéré, vt ideo rcddatur,quod folaratiôe boni operis deberetur.Quis enim vnquam pro eius rei quam debuerat folutionc, prxs mium poftulauitCSumus autoês pietatis,atqueadeocuiufi uis boni operis quadâtcnus debitores. Idcirco Chriftus ad» iungit.Qtiod debuimus facere fecimus.Eft huius expofitio nis tametfi per fe nihil difficilis autor Ambrofius, cuius ver^ Ambro«, ba in commentarijs epiftolæ ad Rom.Gap.IIlI. com mentari orum vero X.hgcfuncAbfolutum eft,ei qui legi facftorum, id eft,Moyfi fubietftus cft,autnaturali, non imputari merini ad mercedem, vtgloriam haberetapudDeum : debitor eft enim facere legem, quia neceffitas impofita eft per legem, vt

L in velit.,

-ocr page 106-

F» ALFONSVS VIRVE5IVS vent,noUc,fadaclegem,nedamnetur,Slt;fc Hæc Ambroß^ font, quem iddreo aUegamus,quod aus prædpue verbis ec autoritate nos grauat Philippus : quanquam,vt ingenue di* cam, non video qui conftare poflint Ambrofio, quæ mox defidefubiungic: Namadcundem modum pofTumusdi ceretidem noftram efle inualidam , ad hoc, vt ciusmeris tumimputecurad mercedem, quodopus noftrum fit, id* que maxime debitum : Sgt;C quo Deus minime indiget : At* tingitPhiIippus hancobicdrionem, nihileftenim quodc* Qu5 Phi- ius folertiam effugiat ,occurrit tarnen illi dicens: Fidem iu* dafw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^d propter veritatem promitten*

tis,quia iufte exigitur promiffum, fi fides fit habita promiffî oni,atque adeo fides fola facit, vt ego iufte repetam, quod tu mihi fpontepromiferis . Hæcargumentiaut redargutionis fummaeft,amp; maxima fidei vis. Quodquidem argumenta Philippus Pauli apoftoli efle dicit,idemqj varijs verbis fob* inde multiplicat Sc repetit, addens quod nee excogitari nee fingi quiequam poftic quo cuerti queat. Ego vero idipfum vehementer probo ï Cæterum ob eandem caufam etiâ con* tendo, charitatem eius opa'a fimul cum fideiuftificare,«^ mercedis iuftificatio innitatur promiftioi.Hoc Philippi ver bum eft,quod bencct fapienter ab co di(ftu eft dudu.Quarc cu ratio debit! atep a Deo iuftitiæ onatur a promiflïÔe.fî ego tibi eras ad me venturo talen cum auri mea fpontc prom ife* ro,nunq aufcrcs aurum,etiam fi mihi fidem habueris,nifi co ftituto inter promittendum tempore aduenias, ncc fola tibi fidts Jiabendi auRt ius conferee, fed tempeftiuus etiam adue* tus,

-ocr page 107-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 44.

tus,CUIUS interpofita côdidone fucrat a me fadapromiflio. Ncquit ïgitur homo, promiflam mcrccdê alTcqui ,niß pros mittendi caufa amp;nbsp;promifTionis cÔdino intercedat.Promifli oms diuinæ caufas continet fides, conditiones præftat chart tasiPromificem Deus coronam vitæ diligcntibusïc.EtPau lus patientia nobis opus efle dicit,vt voluntatê Dei facientes reportemus promifTionem. Nempe quod,vt alibi pronun« i.Tm.e ciat,pietas promiflTiÔcs habeat,vitæ quæ nunc eft nbsp;nbsp;futuræ,

Pietatê vero,tamctfi res per fc fit aperta,charitatem èc eius o« pera code loco interpretatur Ambrofius. Demum quærêti, quanam rationcæternâ vitam alTcqui pofTet Chriftusipfè refpondit: Si vis ad vitam ingredi, ferua mandata. Hoc cft Matth.i»’ cm in fummapietatem colere. Hisalfjfqueinnumerabilibus penclocis,quæ paflim feriptura ipfa vitro Icgentibus offert, quibufquc femper cft opus adiundum promifiTioni. Eccles fia admonitafic orat: Vtmercamuraflcquiquodpromits commu* tisjfac nos amare ^d præcipis,Hâc precationc apud Norim ni bergam dodrinæ vcftræ vrbcm, ne interim a vobis poflTit “°* contemni memini me dum facris folennibus intereflem, die dominico audiuifiTc, Cum igitur diledio mâdatorum Dei, quae fumma legis obferuatio eft, vobis ctiam folcnni preca« tione prf dicantibus promiffionem Dei affcquatur, conftatj eifdem promiffionibus inniti bonorum opcrum mérita, qs bus Sc fidei mérita innituntur,adeoquehomine fideSc cha« fitate,faltem quf bonorum opcrum radix eft,iuftificari,hoe eft,dignum fieri mercede,qu«E fola mifcricordia nullis pr^ce deiuibus meritis fucratilli promifra.Citatur tarnen Ambro

fi) vers

-ocr page 108-

’ F. ALFONSVS VIRVESIVS

Ambfoß. fjj verba quædam, quibus dicit, conftitucum efle a Deo vê qui credit in Chriftum faluus iic fine opere,fola fide gratis ac cipiens remiflionem peccatorii. Quid ni dicat Ambrofius, quod in Paulo eifdem pene verbis,quibus ipfe vfus eft lege« ratjtametfi exclufione Paulus nunq fuerit vfus;’ Cgterûi quo aut qua de lege quibufve operibus intelligendus fit,déclarât hoceius verbaquæex commentaries epift. ad Rom. paulo ante citauimus.Quanquam eft ctiam alias veriiTimum cons ftitutum efle a Deo,vt qui credit in Chriftum faluus fit fine operc,quia nullum opus noflrum ante Dei conflitutionem falutis promiiTionem meritum cft,aut prGceirit,fcd gratis nos Deus elegit,vocauit ad fidem,iuflificauit per fidem, hoc eft, nullo alio noflro merito præcedente iuflificationemfqd Ambrofius exclufione fignificauit)non tarnen quod iuflitia noftra fiue iuftificatio fola fit fides,fed ctiam charitas, vt mul tis demonflratum eflargumentis,quam iuflitiam nemo po tuit mereri, fed gratis ilia donamur propter Chriflu, in quo Êpht.i ^vt Paulus ait)elegit nos pater ante mundi conflitutionem, atepideo anteaquamhuiufmodi dileélionem mcreremur, vt effemus fandi amp;nbsp;immaculati in cofpedu eius in charitas Ephe. I tc.Et infra î Gratificauit nos in diledo filio iuo, in quo ha« bemus redemptionem per fanguinem eius,8ó remiflionem peccatorum fecundum diuitias gratiæ eius. Semper Apo« ' ftolus operafideiadiungit.Nametfieledi fumusfineopc« ribus noflris,ad hoc tarnen elcgit, vtoperemur, ÔC fi promis fit fine operibus noflris, non tarnen promittit nifi operantis bus, modo poffintadu ,alioquin habitus ipfe virtutumifi” des,

-ocr page 109-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. 4r. dcSjpræfertim Sccharitas fufficit facramento rcnaris, Ele» gitnos,mquit,vteflemusfanlt;n:iamp; immaculad in confpe^ du eius in charitatc : quod idipfum etiam ii præftitcrimus, nihilo fecius gratuito feruamur , quia nullus vnquam pro« miflam tibi falutem promeruerat, fed omnibus Chriftus: in quo habemus rcdemptionem per fanguinem cius in rcsEphea miiïïonem peccatorum fecundum diuitias gratiæ eius. Gra tiæ deputaretur falus, fi tantum effet promifla gratuito,nuc autem diuitias gratiæ nobis proponit Apoftolus , quoni« am abundauit gratia , non modo in gratuita promiffione. Verum amp;nbsp;in fanguinis Chrifti interuentione , quæ miieri« Cors promiffio iuftificat : idque mifericorditer etiam, quan« do nee promiffionem nec fanguinis, qua iuftificaremur,in3 tcrpofitionem vllus fuerit vnquam promeritus.Sua etenim fponte, liberaliter amp;nbsp;gratuito pater filium propofuit propi* ciatorem per fidem in fanguinß ipfius ad oftenfionem iufti« tiæ fuæ.Quemfi non propofuiffet, mifericordiam fuam promittendo lane exhibuiffet, nuc autem mifericordia pros Pfalm, t4 miffionis amp;nbsp;veritas exhibitionis obuiauerunt fibi, fideinis mirumamplexu : charitatisautem cft,quodiuftitia nbsp;nbsp;pax

ofculatæ funt.Sedhæc omnia in Chrifto, quem cum pecs 'tatum non nofcet,pro nobis pater fecit peccatum, vt nos cf* ficeremuriuftitia Dei in ipfo. Haud itaqj propoßto noftro defidcamp;Soperibusmagisobftant Ambrolq verba, quam multa quæ prophetæ amp;nbsp;apoftoli differunt de gratuita per Chriftum iuftificatione. Huie enim (vt Petrus ait) omnes Aaioj* prophetæ teftimonium perhibent,remiffionem peccatoru

M acci«

-ocr page 110-

F. ALFONSVS VIRVESIVS accipcrc pernomen dus omnes,qui creduntm eum. Quod idipfum quo intelligendum ßt, quamcp ab operum exclufi«’ one,pro qualaborat Philippus,fit alienum,res ipfa,opportu nitas,amp; occaf]o,qua pi olatum eft ab apoftolo Petro,dubita? re non permittit. Eft cnim hæc ftntcntia de Cornell) centus n'onis conuerfioneprofecfta:Eccc,inquit Cornelius, vir fte? tit ante me in vefte candida,Sc ait^ Corneli exaudita eft ora? tio tua,amp;^ eleemofynæ tuar commémorât^ funt in confpedlu Dei,8Cc.Quibus Petrus adieciuin veritate comperi,quia no eft perfonarum acceptor Deus,fed in omni gente quç timet cum amp;nbsp;operatur iuftitiam acceptus eft illi, Timere fidei eft, tametfi nondum abfolute ftpnihcatio.Non ergo iblis timen tibuSjVt non folis credêcibus Deus prædicaturacceptus, fed ti mentibus Sc opcrantibus iuftitiam,hoc cft,ca præftâtibus, quæpræftabat Cornelius, de quo ifta dicuntur : Acceptus, inquit,eftillis, Etadditpromiftïoncshuius acceptionis amp;nbsp;iuftificatiois.Qiiia verbum,inquit,mifit Deus filijs Ifraeljan? nuncians pacem per Icfum Chriftum. Hie eft omnium do? minus: Verbum igitur quod miftum eft filqs Ifrael, hoc eft, gratuita promiftio diuinæ propiciationis per Chriftum,ad omnes fpedat, aim omnium ipfe fit dominus : Ad omnes, inquam,qui timent Deum, operantur iuftitiam, qua per fidem amp;nbsp;operaiuftificantur, Dei nimirum promiifiôeano bis fide fufcepta,Sc operibus quafi in noftram facultatem aG cita.Mihi religio videretur, apoftolo Petro, ftmetipfum re? bus ipfis nbsp;exemplis explicanti,quicquam longioris expofi

tionis adijccre,idcirco ad alia feftinemus.Citantur in vige dma

-ocr page 111-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL 4rf.

fïmo cap.confcflióis veftræ verba Chrïïb: Ego fum via. ve^ ritas nbsp;nbsp;vita,ex quibus,adielt;flo ctiam qiiod Chriftiis cft me=

diator dC propiciatorjColIigitis cum qui fc confidit,operibus mereri gratiam,afpernari Chri fti mcricum ÔC gratiä,8c qug^ rerefîne Chrifto humanis viribus viam ad Deum: Nos vc roquanaimhumanis viribus,quantum noftris operibus tribuamus, amp;nbsp;qua fine Chrifto nos fer u a tum iri eredam us, nemini eritobfcurum,modo quîehacflenus diximus,vcl of» lt;itanter legatdniquum eft tarnen, vno duntaxat nos vrgeri teftimonio,cum decadem re plura extent,quæfimul collata fefe viciffim exponunt, amp;nbsp;caufæ totius dimeultatem exclu» dunt» Quamobrem ffti,quod pro fidea vobisadduélueft, addamus ÔC illud quod cifdem Chriftus dicit. Artfia eft via Manhi quæ ducit ad vitam. Tropus nane^viæita conuenit Chria fto ,a quo vti recliftïmo tramitenunquam eft difcededum vt nihilominuscompetat legi mandatorum eius,cuidebe» mus,co vigilantius quo arólior eft amp;nbsp;difficilior,infiftere.N5 otuM declinabius neep ad dexteraneep ad finiftram,fed per viam quam præcepit dominus Deus veftcr ambulabitis, vt viua» tis.Citatur amp;nbsp;illud Pauli ad Ephe. Gratia eftis faluati per fi» Epht.» dem,amp; hoe non ex vobis:Dci ein donum eft, non ex operi» bus. Et quod ad Rom.diciturduftificatiergoex fidepacem Rom.s habeamus ad Deum, Quæ tame nihil pugnant contra nos, qui gratiam confitemur,finc qua feimus nihil boni fieri a no bis,côficemur etiâ,vt mÔ expofuimus, no propter noftra bo na opera, fed gratis promiftam nobis efle falutem propter Chriftw,cuius donu eft no folû promiftio, vei^ fides qua

M q credis

-ocr page 112-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

nCoMî

I Coi. ij

Sob 11

Kom.»

credimus, gracia qua promiflioni bonis opcribus fâtisFacb mus, 8ó opera quibus fide intercedente iultificamur, Non enim ignauis, vt fuperius didum eft, amp;nbsp;ociofis,fed operant tibus,animofakcmficorporis viribus aut facultatibus nes queant, promiflum eft Chrifti regnum: V nufquifcp igitur noftrum Chrifto hæc omnia refert accepta, adeoepeu Pau* Io dicit : Gratia Dei fum id quod fum, vrinam cum code poftimus dicere: S)i gratia, cius in me vacua non fuit,fed gra tia eins in me manet: Alioqui etiam fi habuerimus fide, quæ montes transferat,nihil nobis proderit.Plus itacjfj mulco nos Chrifto tribuimus,quam veftri doiftores. Illi Chrifto æter« näm felicitatem feront acceptam, quam fide fe conièquutus ros exiftimant, etiâ fine operibus, quod quanta fit præfum* ptio,quanta temeritas viderincalij,nos vero,quod vocati fumus: quod eledos nos efleconfidimus,quod horum pi« gnus.promiftiones eiushabemus, quod eiusfoliusgratia datum fit nobis vt crederemus promittenti, quod per hanc fidem gradus cft nobis faélus ad charitatis perfeeftionem, quod charitatem confequuti fumus, qua effemus fanifti ôd immaculati in confpcdlu eius,non propria mundicia,quam nec infans vnius diei habet, fed charitatis, qua iplè nobis co« tulicbeneficiojdeniquequodfidcamp;charitate iuftificati fu« mus gratis pergratiam ipfius , fine quo nihil horum præ« ftare pofTemuSjUec præftitum quicquam ad beate viuendS prodefiret.OmniahacCjinquam jChrifti donaefle fatemur non ex nobis : f^is enim prior dédit illi vt retribucretur ei^ Acceptis tarnen hifeemuneribus, cooperatores eiuseffici«

mur,

-ocr page 113-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA* Fol. 47. mur,iuxta Pauli dovlrinain,qui Sc præcipit nobis, cum metu nbsp;trcmorc noftram laluteni opcrari, cum tarnen mox

adfjciat.’Deus eft eni'm qui opcratur in vobis,amp; velle,amp;r pers ’ ficere pro bona vokintatc.Huicnimirum magiftro,qui Hdê operibus connectere,qui vniucrfa contemperarc nouit, qui ita omnia in Dei gloriam vult cedcrCjVt noftris tarnen opes ribus æternæ vicx confequutionem quadatenus tribuat, fc» curius credimus,öuam Lutheri aut Philippi docftrinæ, qui nbsp;nbsp;nbsp;tir

* th^tustifc omnia nefcio cui fidei,quam hacftenus explicate non potues phugt;ppu$ runt,tribuentes,fine noftris operibus æcernam fclicitatem i ' non pof-gnauispromittuntamp;S defidiofisiEtenim quantumlibet vos *^“'“* illis in veftraconfcffione patrocmemini,8c dicatis falib accu» fari,quodbona opera prohibeatis, quantumuis eorumad» hortationes ad bene operandum litcris amp;nbsp;verbis extoîlatis, merito tarnen audietis,quod de Epicuro prodidit Poftïdo= nius:Re quidc tollere deos,oratione tantum relinqucre, idcp »nuidiædetcftandægratia.Nam quemadmodum Epicuro, numina defcribere ociofa,ignaua,nihil curantia, nihil agêtia, nihil prouidentia,deftruxiiTe potius fuit,quam aftruxifleiita veftris dodoribuSjbona opa inutilia facere,nihil gratiæ,nihil acceptionis,nihil meriti apud Deum illis tribuere,re quidem prorfûs contemnerecft,licet ca, inuidix tantum dcteftandat gratia,verbis oratione cÔmcndent. Cuius per Deum ma? nus non continuo labafcunt, cuius vis non emoritur, cuius non languefcit animus, vt audierit nullam Deo efte curam humanorum operum,quicquid fine boni operis fit fiuc ma? li,homines perpetraucrint:xque contemncre,modo pertina?

M ii} citer

-ocr page 114-

Sapien.t

i.Cor.n

MX(h. I»

F» ALFONSVS VIRVFSIVS

citer credantjfe forc feruandos,quando no pored fallerc, qui pollkicus eft ita credentibus Chriftus Jcfus. Apage, inquies, imo curat maxime Deus,quid homines faciâc.Hoc facile eft didu.Sed quam rogo curam exiftimabimus eife Deo de no ftris opcribus,quado nullis ea dignatus eft afficere praemrjs, nulla mercede profcquiCQuid fupereft,hac perfuafione recc pta,ni(i vcilludex Epicuri gymnafijs depromptum verfetur in orecun(ftorum:Nemo mcmoriam habcbicopeRznoftroa rum:Coronemus nos rolls anteq marcefcant, nullupratum fit,quod non pertranfeat luxuria noftra: vbiqp relinquamus figna lætitiæ, qm hæc eft pars noftra, amp;S hæc eft fors noftra, SCc.Dicetis fortaffe,Philippum affeucrare,fidei deberi æter« na præmia,operibus temporalia.Præclarâ vero diftributio« nem,fi in hoc mundo tmin Chrifto fperâtes fumus(ait Pau lus qui fc non plus omnibus credidifle, fed plus oîbus labo^ rafle prçdicat)miferabiliores fumus omnibus hoîbus.Quid obfecro Deus in hoc mundo poteft dare rjs,quibus oîa con® temncre,abdicare,delpicere,pcrfuadct'* Chriftus deæterna felicitate cÔfultus.’Si vis,inquit,ad vitam ingredi ferua man« data.Mandatoiv igitur obferuationi, non têporale præmiû, fedæternarctributio dcbctur.Cuius mercedis promiflionc

totics Chrifti apoftolorum eius dolt;ftrina nos excitât, non ad credendum tantum,verum ad ea,que reëfa funt amp;nbsp;hone^“ h«doquot;'^' nbsp;nbsp;peragenda. Atqui doeftores veftri non vfepadeo carnales

monbul* pro mcrccde ctiâ arterna bcnefacere velint, exiftimat ïxntsani- gin nihü eflc virtutc præclarius,nihilamabilius,nccquicquâ mimotut — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;*

obferua- cliC tam exccll€ns,quod moucre point animum,quem ipfius hones

-ocr page 115-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA, Fot

ÏioneH;!' fpecies pulchritudo non monerit:Ad hæc ta per^ fedos fe efle proficcntur,ac cæteros omnes efle volunt, vt fas tis ilhs ad bene viuendum fit,voluntatcm Dei nofle,abfc]^ eo quod mercedis oftentadone ducantur, Et ipfi quidem tales fe fin2unt,amp; credi volunt » Ego vero vehementer admiror quod perfediores fint propheta,qui inclinauit cor fuum ad faciendas luftificadones dni in æternum,propter retribudos nê,apoftoh's ac cæteris fidelibus, quos mercede tn propofita Chriftus continet in officio pietatis.NoIite,inquit,dmerc pu Lucœ u fillus grex,quia coinplacuit patri veftro,darc vobis regnum. Ad hoe perdnet illud : Vnicuiep virtuti beadtudinis decus Matth, ç proponitur,præmium adrjeitur, vt facilius ab illis, quos in monte folus cuangelicæ perfedtionis culmcn docebat Chriftus,cxpetcrentur.Allicit cm nomen beatitudinis, cuius rem oes hoi es naturaliter appctunt,amp; praemioi^ ta iarga promif fîo,cuius vis animum erigit,ad capeftendû tædium amp;nbsp;labo» rem,que legis diuinæ euftodia fecum affert, vtpote quæ car= niscÔmodis amp;voluptatibusiniquitatum oîm ac fcelei^fa« métis aducrfatur.Facile eft fjs,qui cefladonis amp;nbsp;ignauiæ eau fam fufeeperunt, vtpote rerum cû humanarum turn diuina?gt; rum ignaris hæc omnia contemnere, (quanq Philippum in hæc paradoxa non tam ex animi fententia, quam necclfitate defendendifèmelfufccptum dogma incidiftereor^ièdChri ftus,qui figmentum fuum nouit euangelici cultus operarios fpe mercedis cÔducit ad vineam:Paulus etiâ apoftolus præ^ miorum oftentadone difcipulos fuos allicit ad benefacicn= dUjdfcensîBonû facientes nÔ deficiamus, tempore çnim fuo

mete*

-ocr page 116-

E ALFONSVS VIRVESIVS metemus non dcfinentes.Id quod momentancum cfi: ue tribulationis noftr£e,ftipra modu in fublimitate aetcrnum gloriæ pondus operatur in nobis,non contemplantibus nos bis qug videntur,fed quæ non videntur:ApoftoIus Chrifti. Apoftolus verolt; Chriftus ip fc fubkuandos,alliciendos jin» uitandos duxitprimos ccclefiæfîdelcs,ex quibus martyrum examina prodierunt,pollicitis, ne propter ingetem laborcm, quem abîbluta pietas incutit capeflentibus, a virtute defîces rent.Et noftri temporis cuangeliftæ vfc^adeo illorum cons ftantiam fuperaruntjVtmercedis nomen faftidiant ÔC fide tantum fîbi debitam bcatitudinem exifi:imantcs,cætera præs Incommo ftent gratuitoÇ’Sit ita iane,ini quos tantum nonChriftos fes r’nardo-' ciftis,quos æquus amauit lupiter, ardcns euexit ad æthes ra virtus, perfetfiiorcs fint prophetis, apoftolis ÓÓ martyr is bus: certe vulgus, vt a voluendo dicitur, natura inconftans eft Sc infirmus, atcp adeo affedibus cæcac^ cupidinc ducis tur,nihil perniciofius doceri poteft,quam quod folaillis fuffi ciatfides adæternæfclicitatisconfequutionem,quod bona opera nihili Deus in præmiorum collatione pendat,quod diuinæ legis obferuatio inutilis fit,amp;L aeternitatis cxpers : des nicp quod nihil poflTint homines bonis opcribus merer ia* pud Deum,cui etfi opera noftra placeant,illum tarnen minis me plaçant,aut promerentur nobis.Qui poterit animus, ins genitæ cupiditatis morbo Sópeccatorum pondère collifus, praua implicitus confuetudine,corpori demum,quod,iuxta Sapitn.» Sapietcm,aggrauatanimam,immerfus,Poftremo perfuafio nibus iftis imbutus,ad virtutem cxcitari,expediri, roborarilt;

Fide,

-ocr page 117-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob 4igt;.

Fidc,mquies, cuius fruAus eft virtus nbsp;nbsp;fpintufando^ade

fuuat infirmitatcm noftram. Speciofa verba 8^ didu facilli» ma. Atqui fpiritusfandi motibus non oês obtemperantjcgi membrorum fpiritui repugnance ,amp; hominis voluntatcm , in tranfuctfum agente. Alioquin nemo femel iuftificatus pee caret mortalitcr.Ët omnes fidem fe habere credunt,amp; tarnen non omnes fhidiofe viuunt. Quinimo quod ait Flaccus:

Quemuis c media crue turba :

Aut ob auaritiam aut mifera ambitionc laborat» HicnuptaruminianitamoribuSjhicpueUarum, ; Hunc capit argenti fplendor,ftupet alius acre, Hic mutât merces furgente a folc,ad eum quo

Vefpertina tepet regio,quin per mala pracceps

• Fertur vti puluis.colledus turbine, amp;Sc,

Quis hæc viria in ethnicis olim taxata in Chriftianis aliquot hodienon deprehendit'T Vbi no fcinditur incertum ftudia in contraria vulgusC Vbi non furit,ac fæuit animis ignobilc Vulgus';^ Vbi non fcortatur,ludit,portât,per fingulaflagia tiorum genera diflbluitur vulgus ignauumC Forraflis in Germania:Omnes tarnen etiam lï media in fece vulgi forde^ fcant,fidem habere ièiadant : Quid niC Cum fe Chriftianos exiftimenttnihilcp noucrint de Stoica fide Lurheri,a quo tin didiccrut pertinaciter credere fe felicitate æcernam aifequus turos, etiamfî omnium fcclenz libidine fubinde fordefcât,ecfi veluti canes ad vomitum idêtidem reuertantur,modo nun« quam illis défit ifta fides,quafecredant incundanter hæco« mnia adipifei per Chriftum,cuius tanta fuit erga genus hu«

N manutn

-ocr page 118-

Fgt; ALFONSVS. VIRVESIVS manum dementia,vtpoftq femel opus confummauit quod dedit illi pater,quo nobis meritus eft beatitudinem, tarn mc«^ rendi cura,quam bonoRz operum labore Icuaucrit in fe crcdi ttiros.Hæc eft philolophia Lutheri, Quam vt verbis ac lite? ris ncgarc conctur,reR2 tarnen,quas nunc inuoluiqnunc cuo* luitjfumma extorquebitab inuito: Nec pot dilfimulare dof 0trinam,quam in Germanortim fuorum' cu verbis turn mo^ ribus cogetur agnofcerc,quæ Sc nobis etiam conniuentibus paftimprotruditurcxpcrimento,amp;Sipfenon femel.queftus cftjcorruptiorcs fe demum texpertunî efle Germanorum mores,pofteaquam ci credere cœperun£,quam fucrant fub rum nouitatcexonïurtQuænâjinquies C Quod quanquam haîc dodtrina contemrutur ab imperitis, tarnen cxperiuntu? piæ ac pauidæ confcïcnriæ,pkiriraum cam confolationis afsgt; ferre. Aonofcitis credo viri Germam’ cofefliom's vcftræ ver^ ba^quibus addit Phihppus in apoIogia.Proinde non patian^ tur fc bonx mentes dcpelli ab hacfentcntia; quod tanttum fi a de accipiamus remiffioncrn propter Chriftum Jn bac habet certain firmam confolatioricm aducrfus peccati rerrores, Sc aducrfus æternam mortem, 8c aduerfus oês portas infe^s rorum.lVliror quod non addidit,aduerfus virtutum etia bores,aduerfus tædium rcfipifcendi,aduerfus pœnitctjæ do lorestQuid emopus eft omnibus iftisjvbi fola fide peccatoiv remiftionem Sc iufbficauonem fucrisaffequutus‘;’Quidaut luafferatdocftrinaiflaconfoladonem pijsconfcientqs, quæ etiam

iSran nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcgno,quod vocauEft tarnen vna cademcp

maxima v£ilitas,quæ ab hac noua doeftrina aut certe verbot


Joftrina: at'q: Phi -Uppicx.

-ocr page 119-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Pot

«lam impijs blanditur indulgetC Nâ quis non fibi in mca dijs quocp facinoribus applaudac,cum mcminenï,nihil fe fc“ licitatis amififfc in bonoi^ opcrum amifïionc,nihil admifilTc difpcndrj in mâlorum defignatione,quando in promptu eft illi fidcs,qua contcntiiTimc credens fe forc ièruandum, feïici« tatem a Deo etiam cxtorquerc poflït “T Adde quod non fold docentiir bona opera ad beaticudinis conicquutioncm nihil prodefiCjVC concernptui fint fccleftis ÔC ignauis, verü amp;nbsp;nul» Ia efie in hominibus quantiimlibec iuftis bona opera, aiiius cftaffeiierarcLutherus,Eiu5 cft enim illa fentcncia : In omni opcrebono iuftus peccat,cui additur alia:Nullurn eiTef^n delicet)peccacuni venialc,fed omnia mortalia, nifi Deus de* Icdum qucndam facerctin códonando: Quid igitur fuper= eftjiacperfuafioncrccepta,nifi vtomnes, abicdaomni fpc cuiusq boni operis faciendi,fefe voluptatibus dedant, fcelea ribus immergant,amp; inter hæcxurpilfimus quifq; ganco aut ficarius æqualê fc meritis Petro exiftimet amp;nbsp;Paulo: quos pua tat nullum habuiflcmeritum, nee habere quidem potuiHe, quando omnia illorum fadla, dida, cogitata peccaca erant, non leuia fed capitalia Et interim, fi diu is placet, grandi fu^ pcrcilio Sc intolerabiliarrogantia occinitur nobis,Luthc5 rum Sc cius dogmatis prædicatorcs,quorum hæ funt præ= cipuac de moribus hominum aflertiones, doSlrinam Euana gelicam labantem, imo Sc iamdudu m ætate coUapfam, erec xiife,quodquc vtilicer docuerint de omnibus vitæ generic bus Sc ofFicqs,quæ genei'a vitae,quæ opera in qualibet vocac tionc Deo placcat.Qiromodo vero placcre polTunt, q nunq N q non

-ocr page 120-

F* ALFONSVS VIRVESIVS

non pcccantCQuafi ncfdamus quibus libris concionibus hæcdocerefeprædicanCjincifdem docuiffc nuUumhomp ni's opus effe Deo gratum,omnes fandtos fuifle impi'os,bIaG phcmoSjidololatras,enam maxima cum poliere fanélitate vi debantur^ôC id genus alia,Quibus nihil peftilentius tradi.ni^ Iiil confternandis pioi^ animis,impioi^ vero extollendis indurandis accomodatius doceri potuit Jtc nunc èc bonoi^ operum dodrinam a^d naufeam vfcj^ iadlate, prædicate, ve# ftrorumconciones,fermones extollite:quandiuita docue^’ nnt,quemadmodum ha(5lenusdocuerunt,iempera me au«; dientRequidem vniuerià bona opera prorfus extinguerc, etiamfi oracione,idqj ad vitandam duntaxat inuidiam, pro« bare videantunVeruntn non oîno efhinutilis ifta do(îÎTinagt; Aifcra V- Obfcurat enim et extenuat humanam gloriam,qua nihil eft ‘ homini pernicioiius,diuin3[ extollit qua nihil falubrius. Por ro aut quail non fatis cofternatur omnis glorla,quæ homini poffit obrepere,dum doceturjnihil humanas vires fine Deo valere,necefle quidem,etiam cum maxime ad virtutcm fue=»^ rit homo connixus,aut quafi poft hanc perfuafioncm quic^ quam homini fupcriit, de quo poflït gloriam aucupari:Glo ria vero diuina quid cft in quo magis eniteat,quam in homis ne vfcpadeo prouehendo,^vt natura conditus tarn fragili S)C imbecilli, gratuitis muneribus fiat quodammodo omnipo^ Philip.tens;: Omnia poflum(ait Paulus) in eo qui me confortai

QuinimovnusLuthcrusChriftigloriæ omnino dctrahe^» rc mihi videturjquem negat etiam in elcdis quicquam ope^ rls,quodnonfitpeccatum,efiicere poflcjaut lîpoteft,yelle» Ex

-ocr page 121-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fok o.

Ex his enim akerum fine controiierfia colligkur ex i'IIa fcntê ria,quod in omni opere bono iuftus peccat, Hæc nicom mo da,amp; fi diffimulari nequeant,co ferenda fortaflïs ducec Phi’= lippus,quodexillis vnum idemque maximum commodvï videmur confequuti:Nam cathoHci admoniti(vt in confef Gone veftra didris^ non perinde predicant inutilia opera vt olim.Pr^tcreaincipiuntfidei mentionem facere,dequa olim mirum erat filentium, SiCc. Nequco Hifpanus Sc Germania 'f* hadenus nuquam ingreffus fcire,quid Germani conciona-tores, ante Lutheri dogmata exorta docuerinc. Certe apud Hifpanos, Gallos, amp;nbsp;Jtalos nunquam fides amp;nbsp;gratia diuifa eft ab operibus bonis, quandoquidê fine vtraquebona non eftcnc, non tarnen dubito, quin muka fint admixta eoneio-nibus facris afidei fimplicitate amp;nbsp;Euangelicis moribus alie« na,hæc tarnen non a concionatoribus, fed a negociatonbus, Abutfr« qui nunquam in ecclefia defuerunc ambulantes, vt Paulus chniî?^ inquitjin aftutiahumanæ fapientiæ,amp;: verbum Dei aduke= rantes, hoc eft, Chrifti dodrina ad propria commoda abus tentcs,amp; non Chrifto,fed fibi filios ex ea gignentes,a quibus etiam pcculiaritcr coli gloriantur, dicentibus : Ego quidem nbsp;nbsp;nbsp;’

fum PauIi:Ego aute ApoUo:Ego vero Cephæ ♦ Nee défunt etiam quidam alqqui ex contentione Chriftum annunciat, phyip^ non fyncerc,cxiftimantes, vt Paulus ait, preffuram fe fufeis tare vincuk's bonorum. Eorum fcilicetqui,cum omnia dik's gentibus Dcum cedant in bonum, alienis erroribus admos niti medium tenere nituntur:Hoc eftîita veritatis Euangelis cæ viam infifterc, vt nee ad dexteram fuperftitionis, nccad

N iq leuam

-ocr page 122-

F. alfonsvs virvesivs

Icuam impietatis defleéîranL Qiiamobrem libenfcradmitti* mus, Sf æquanïmiter fenmus, quod in confcfli'onc dicitur, cœpifïe nos poft Lutheri docftrinam docere fîdcm, amp;nbsp;ab a* m'iibus fabulis deftiriftc» Verum, vca nobis hoc fatftum cftjâbfcp totius ccck(îæoffêniïonc,quis dubitet.eadem râcio^ nca vobisfine totiusorbis Chriftianifcandalo commo« tionc fieri potuifte Quanquam ego antea multo quam fcb rem quid Lutherus prædicabac,aut quicq eius prêter nome 8^ hærefis notam audirem,quæcunc^ de fide et operibus,dc naturæ imbecillitate,amp;: opcßz diffidentia nunc fcribo,docue ram multis annis in Hifpania, idqj citra ecclefîæ fcandalum, autoffenfionem,quæ doeftrinam fuâ agnofeebat, probabat, amp;nbsp;vtfîdelium mêtibus olim impreftam ampleôlebatur. Id« ipfum tarnen quod dicendum hic fict,non abfqj infedatio« neimprobaquorundam, qui fuainterefle putabant multa Ram.» quæ a me dicebantur præteriri, quaedam fecus exponi. Sed in his omnibus fuperamus, propter eum qui dilexit nos»

Philippica VII» Qiiæ qs argumentationibus re« Ipondet, quas ad confeflïonem in apologia adie« cit Philippus»

Aeftenus expofuimusferipturarum loca, quæ in confeftïone veftra Gcrmani citantur, amp;:ita expofuimus , vtcæteris omnibus quæ poffenc afferri, mea quidem fententia , fatisfecifle vi«

dcamur. Nulla cnim alia producuntur in apologia, quæ fînt effîcatiora,fed cadem inculcanturatqueidentidem oc* cinitur nobis fîdesipromifTio, verbum Dei, quibus fane relt; bus

-ocr page 123-

ADVERSVS LV TH. ÖOGMATA. Fob yu bus rios omnia debere facetnur, Sed vtpromilTio verbS Dei non apprehendit fine fide.ita ncc fine Iabore,cni promif fa eft rcqcs^nec fine bonis operibus^quibus promifiTa eft mcr cessant certe fine charitatCjCui vic^ corona promitciturAQuin * imo vt contendit Philippus fidei vim oriri a promiftïôibus vcrbo Dci^ta verbi Dei virtus a noftris quodammodo pendet operibus: Noftris cm meritis, vt Ambrofius inquit Ambroft. ad Irenæum, verbu Dei nobis aut viuit aut moritur : Nam fi bona ftudia atq; opera noftra fint,viuit, atquc operatur in nobis Dei verbum, fi tenebro-fæ cogitationes operationefq? noftræ fint,occidit nobis fol iuftitiæ»Hæc Ambrofius. Pro= miflionis igitur verbum fide fane concipitur, non tn fola R= de,fed charitate viuit,per qua fidcs ipia,iners alioquin ct pro pemodum inutilis,ea q promOTa funt operatur. V t hac ve=^ ritatcm,qua tota fcriptura facra a capite ad calcem vfqj præ? dicat,obfcuret Philippus, multis vtitur verborg inuolucris, folius.fidei partes am plexus,depingit nobis modn,quo fit fufficiens ad iuftificandum, SC fpiritum fanlt;ftum promeren dum,qmodus etfi illi amp;nbsp;pi)s omnibus, vt dicit,planus fit amp;nbsp;gfpicuus,mihi certe hadenus non plene intelligitur.Infulcac » præterea nobis, quod non, vt illc,fpiritus fandi motus in numerato habeamiis. Dicit, nuquam pofte nos dicere quo modo fpirituslandus detur,amp;^ quafi ab improbantibus mo dum quern; ipfe d'efcripferat,alterum quærit apertiore : Cui nos fi quæ fupcrius de iufbfieationc et gratia dida funt,non fuffîciünt, breuius refpondemus : Spiritus vbi vult ipi^rohani^ ra£,amp; voccra eius audis, fednefeis vndc veniat, autquo r; . .1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vadat^.

-ocr page 124-

F» ALFONSVS VlRVESlVS

j.Rfg.« vadatjficeftomm’s qui natus eft de fpin'tu. Eftcnim fibiltis auræ tenuis, qui, opericntibus præ nimio præcedentis vitîK pudore vultum,aducnit, fi tarnen illam refipiiccndo pofue^ rint. Hoceftenim euidcntiflîmum fi'gnum aducntus cius. Porro cum adeft,non tantum fidem,fed ôô charitatem effi* citjVt vtracp iuftificet » Charitas enim Dci diffuià eft in cor« dibus noftris per ipiritum fandû, qui datus eft nobis. lam charitas opus legis eft,vt fuperius diximus,imo nbsp;nbsp;legis fco«

pus, quare non fola fide fed etiam charitatis lege fpirituslàn« Hiere.,« (ftus iuftificat*Poft dies illos dicit dns dabo leges meas in vb fceribus eoru et in corde eoru m fcribam cas,et ero eis in De« um,amp; ipfi erunt mihi in populum.Hæc vcro iuftifîcatio no Htbrîc.» ui teftamenti cft,quam Paulus ad Hebræos eodem teftimo« nio vfus diftinguit a veteri, cuius dicit iuftificationes fuiffc culturæ,8c fanôlum fæcularc,nempetabernaculum,candela bra,mcnfam propofitiôis,amp;rc.Philippus fvt verborum cius fcriein in difputatione ferucmus ) quo verbis faltcm ali« quid addat in apologia, eu rcRz nihil prætermiferit côfclTio, aitpcccatoB2rcmiflîonê8ciuftifîcationcm idem effeprobaC pfaim.ji teftimonio Prophetæ:Beati quoRz remiffæ funt iniquitates, SCc.Quantâ vim habeat probatio,iudicentalrj : Nobis in re minime dubia nullis opus eft teftimonfjs. Ille fua probatiÔe contentus irridet theologos, qui,vt dicit,difputant frigidilfi mc,an fit vnaduntaxat mutatio, an duac: interim ipfe, vteft ^alhdus fed parum fibi conftans,præccdenti periodo nulla dint. nbsp;nbsp;ferm^linea intcrpofitadixeratjremiflîoncm peccatorû præ«

cederc iuftificationeni,quod quomodo poflit cfle,fifune idem

-ocr page 125-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. q.

idem viderintcius afleó:atorcs, Nosquidhacde refèntia=Marg'u-tnus fiiperius cx*pofuimiis:Ex hac i£aq;,vcicaloquar,ïdcnn» täte tanquam fibi concefla fic argumentatur: Rcmiflio peo catorumamp;Siuftificatio funtidem,amp;folafide fine charitate operibus bonis, quanuis fint fidci frudus, confequimur

peccatorum remifijoncm, ergo fola fide fine charitate pcribus iuftificamur: Etaddit, intclligendo iuftificationem, ex iniufto fieri iuftum. Quibus verbis declarat, nos non ita iblafideiuftificarijVtfolafides iuftificationem præceflerit, aut promerucrit,fed ita. vt iuHiBcado noftra fola fit fides,qua fola ex iniuftis iufti fimus.Hoc nimirum eft quod totius dia ^putationis controuerfiam habet. Sunt in huius argumenta tntma. tionis antécédente duæ partes,quas maiorem nbsp;minore dia

ledicis appellat nominibus.Maior eft,peccatorum remiffio nem iuftificationem elfe idem.Minor, peccata fola fine fia de charitateamp;quibu fuis operibus bonis dimitti.Exhislea gitima colle(ftionc infert conclufionem, perinde veram ate^ fuit hypothefis:nempe,q? fola fide fine charitate amp;nbsp;eius opea ribus iüftifieemur. Antecedentis priorem partem non pro* bat,quia neminem dubitatuB^exiftimat,quanuis iple maxis mam dubitäfidieaufam paulo ante remiffionem peccatoi^ priorem facietts lüftificationeprebuerit.Pofteriorem ita ex* ponit,8ó pröbat.Expöfitiöne prius audite, nam bona fide e« ius verba tt^artferibam .In remiffîone,inquit,peccatoi^,opora tet in cordibus Vinci terrores peccati amp;nbsp;mortis æterng.Sicut Paulus teftatur,dicens: Aculeus mortis peccatum eft,pcena Expo/td«. vero peccati lex. Gratia aut Deo, qui dat nobis vidoriä per ,Tconr

O domi*

-ocr page 126-

F/ ALFONSVS VIRVESIVS

domiiiunofh^Iefum Chrifi:umJdeft,peccatum pcrterreß cit confciennaSjid fît per legetn, q oftêdit l'ram Dci aduerfus pcccatuin/ed vinctmus per Chhff;um,QLi5C’Fide,ciim Cris’ gimus nos fiducia promiflæ mifericordiæ per ChriftûrHas’ bcnsexpofîtionem minoris vfc^adeokicidara et perfpicnâ, vt non plus ex toto Iibro,at(^exiIlapoHïtis întelIigcrc. Vo« bis O germani non dubi'to quin faciiius fit intelledu, vtpote verfatis in eins Luthcri dodrina, quibufq? notæ iarndu^ dum fuere illorum phrafes atqj pcriphrafes,Mihi vero cum gymnafticus fim et fophifta,apertior crat minor propofitio, priusq exponcretur. Siquidem de expofitionc hoc tantuna intcUigo (fi quicq habet intellecflu dignû ) quod cum lex da mnet,amp; iram operetur, oportet nos aducrfiis illâ fortiter in« furgcre,amp;: concepta fiducia mifcricordiæ Dei,quæ faluat,qc qd lex fucrit in nobis operata prorfus abi}cere,hoc eft, quod difficulter quidem Sc allucinando(q mea eft h^betudo) pcv* tuiex verbis e^oficioniscoliigcre, Quod fi vei^cftjUuIIi funtiuftifîcatiores,vtitaloquar,q adulteri, homicidæ/ures, facri!egi,qui omnes cgrcgic infurgunt aduerfus legcm, quin amp;:^plurimicorum fiducia mifêricordiæDei, amp;promiftïo^ num abutentes(nihilcnim iUis tam verfatur in orcjfirmiftis’ me credunt fc fore fêruandos:Slt;^ crut fortafifiXicd fi' fidei ads’ iccerint legis obferuationem, hoc eftgt;Dei amp;nbsp;proximi dilelt;fti oncm,alioquin dæmoncs crcdunt amp;nbsp;cÔtremifcunt, Sed iam rainoris expofitione dimifla,ad probationê accedamus : nâ hoc opus hic labor eft, in quo fum ma totius cÔtrouerfiæ fta tuitur,Philippo afleucrantÇjfolani fîdê fufficere ad peccaroRi

-ocr page 127-

ADVERSVS LVTHgt; DOGMATA. Fob lt;4-rtmiflioncm,nobis vcro charitatem vt necefTan'am addcnti i nbsp;nbsp;nbsp;biiSjVcl proprer id,quod Chriftus ait:Diniifla funtei pecca* nbsp;nbsp;nbsp;•

f nbsp;nbsp;nbsp;U muka,quoniam dilcxitmukum.Hacinrequi viccrk,caUi

fam obtinuit : Adcfte igitxir animis viri germani, adeftc, in=« ’ nbsp;nbsp;nbsp;quanijomncsobfccro, quibuscordieftChriftianaphilo*

j fbphia, óó hue omnss ingenij neruos intenditc nam hade* ' nbsp;nbsp;nbsp;nus loquuti funt principes nbsp;nbsp;populi, qui Lutherano do *

gmati nomen dederunt, quorum nuHaautpræuulgaris fo* ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;let efte fapientia, nunc folus loquitur Philippus, ÔC loquitur

myfteria de arcanis Lucheri chefauris exprompta : nos vero gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihiladuerfuseanouum,nihilreconditum,amp;:nuncdemu

‘ poft tot feculorum volumina reuelatu proferemus:fed finis I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plieem vcritatem,facris tantum litcris innixam. V trorumc^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indices oês viri boni.atcp adco ccclefiæ membra funt. Duo®

bus medijs innititur tota Phiiippicæ argumentationis ener® giaralterum fumit a rationc mediatoris amp;nbsp;propiciatoris, qui * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft Chriftus lefus, alterum a ratione propiciationisrquod fa

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men in idem recedit, nee éft aliud quam prions repetitio

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;explicatio,qua res non dilucidior, fed prolixior fiat. Idcirco

i nos vnarefpôfionc vtriufqj vim declinabimus,nam media ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rionis rationem inferius repetemus.Et priori itacp medio,vt

* non folum fc theologum,veB2 amp;nbsp;diale(ftiaim oftcndat,argu ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentis primo colligit, deinde multis collerftionem teftimo«

1 nijs confirmât. Colicélionem ad hunc modum exorditur» 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic igitur probamus minorem : Ira Dei non poteft plaçai i

fi opponamus noftra opera , quia Chriftus propofitus cft i propiciator , vt propter ipfum fiat nobis placatus parèr: ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 1) Chris

I

-ocr page 128-

E ALFONSVS VIRVESIVS

Chriftus autcm non apprchendïtur tanquam mediator,nie fi fïde.Igitur fola fide confequimur remiflioneni peccatoru. Hæc fum ma coUcdiÔis eft,ipfius Phibppi verbis propofita, ad cuius examen dialcdlicos omnes ÔC rhetores appello, vt mecum expendant huius argumentationis vim, an fcilicet quicquam effîciat eorum, quæ colligenda propofuerat, amp;nbsp;an periodi finis apte rcddat,quæ pollicita funt principia.Di cet verborum bas efle nugas,fe ferio amp;nbsp;de rébus grauiflîmis , argumentari,amp;S idco res potius quam verba effe metiendas. Ego vero q poflum res nifî verbis intelligere, auc verba nifi verbis refellere , nccaduerfus tantum dialedlicum qui per gradusprocedit,amp; maiorem feiungita minori,quasdia* kd-icis nominibus appellat,fcio nifi dialedice agere: Per di« i' aledicæergo certiflimas régulas reipondeo in argumento, fî ad aliquem ordihem redigatur, committi fellaciam confc quentis,nam vtdiipofitum eftaPhiljppo,nunarelponfione videturcifcdignum.Cæterum efio quodin formanÔpec# caflct,animaducrtamus an defecerit in materia, hoc eft, vtrU vera fint omnia,quæproponunnir ad colligendum,quod fi non fiint,potcric conclufio efle falfa,etiam cum optime colle gerit in argu mento Jra Dei non poteft, inquit, placari:fi op^ ponamusnoftraopera,amp;c.Sinoftra vocatea,quænos fine pecüliari Chrifti gratia perpctramus, quæ funt proprfjifme noftra, verum eftpronunciatum, fi vero operanoftrain^ telligat, ilia etiam quæ nos Chrifti gratia adiuti facimus,fah fum amp;vanum.NamhæcpoifuntiræDeiopponijquâdos । quidem in illis ,tametfî humana opera negate non poflunt, quate?

!

-ocr page 129-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. k-quatenus tarnen bona funt,opponitur Chriftus,in quo lufti mancntjamp;^ quem tamdiu manentem in fehabent, quandiu bonorum operum retulerint frudlus.Qiii manet in me ” go in eOjhicfcrt fruAum mukum,quiafinc me nihil poteftis, facerc, Quemadmodum igitur fi iudicis iræ oppofucris dis Opmji« ploma tua manu confccflum, fubferiptum, tarnen principis p^nert pof manu ix cius tigillo hrmatum,non tuum,led principts opus d«. iudici oppofuifti ita. 8^ viri iuftijUon modo noui, verum 8C veteris teftamenti,quibus fide cxperimecis nota erat Chri fti tametfi venturi virtus,humana opera aufi funt opponerc iræ Dei,vt hicMemento domine Dauid 8C omnis manfue= Pfa’«-« » tudiniseius.Et hic:Mcmêto domine,inquit Ezcchias,quod 4-R‘g-** ambulauerim coram tc in veritate amp;nbsp;in corde perfe(flo,amp;^qd placitum eft coram te fecerim.Et Hiere. Attende domine ad nbsp;nbsp;nbsp;'*

me,amp; audi voces aduerfariorum mcorum.Nunquid reddi turprobono:malum,quiafodcruntfoueam animæ meæC Recordare quod ftetcrim in confpedlu tuo, vtloquercr pro cis bonum,8c vt auerterem indignationem tua ab eis : Rur« fus Dauid;Dixit vt difperderct cos,fi non Moyfes eicólus eis US ftetifletin confratflionein coipecfhi eius,vcauertcretiran^ cius ne diiperderet eos. Et multa id genus, quæ in facris lite? risextant, quæ ctfi myftice didafînt^cÇhrifto, veriflïmc tarnen fjs,de quibus dida funt, euencrunt per Çhriftum, v^ ex illorum apparethiftorijs.Denit^ Dauid,Nabuchodonos« for, Niniuitæ, Petrus apoftolus,Maria Magdalenæ,amp; alij multi quorum pcenitentia deferibitur in facris literisjachrys mas,eleemofynas,preccsiciunia opponebaptiræDei ♦ Qiiid

O ih aut

-ocr page 130-

R ALFONSVS VIRVESIVS

Cçflc.T# aut mi’rum fi homines irato Dco Humana oppofuerint ope« ra,cûipfe Deus Sodomæamp;crterisciuitatibus iratuspolli« citus fit fore,vt vcl propter decern iuftos ciuitatem non euer tcrct^ Quin feruataefl;Segor ciuitas,adquâLoth iuflu» confugeratjidcp propter Abraam. Cum em fubuerteret dns (^ait feriptura) ciuitatcs regionis illius rccordatus eft Abraæ, • nbsp;nbsp;liberauit Loth de fubuerfione vrbium, in quibus habita*

uerat:Vanumeftigiturquodpriorpars antecedentis pro* pofuerat,non pofTc fcilicet nos Humana opera iræDci oppo nerejOppofuerunt enim multi cum fua tum aIiena:Eft etiam falfum.quod in minore dicitur,ncmpequod Chriftus non apprehenditur tanq mediator, nifi per fidem, Mediatoren! ein fides Sc defiderium apprchcndunt,quod idipfum etiam exempio monftremus, Si qua in rebus humanis controllers fia tranfigenda eft mediatore, oportet vt diftidentium vters que velit controuerfiam finire, nec velit,modo verum ftatu* atjintra ft quicq rerjeereeorum qug mediator amp;nbsp;interpres iu Öicaucritalterutrineceffariaadlitcm dirimendam. Hæco* mnia voluntatis opera funt,quibus accedat necefle eft fidcs, quavterque fidat illi quern fibi delegerint mediatorcm, 8C credant tarn bonum effe iudicem^tam æquum amp;nbsp;iuftum,vt neutrum fit grauaturus. Hæc notiftima funtexperimento, ex quibus conftat quod mediatorem nonfola fides appre* apprehen- Hcndit.ftd fidcs amor finiendi litem, propofitum vna etc media* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

w. nbsp;nbsp;nbsp;cxcqucai,quicqind mediator nidicauerit nccellanu, Qtiod

cum ita fit, facile colligitur iuftificationem mediatoris, fide;

corum qui iuftificandi funt opcribus obtineri, ÔC non fo* bfidq

-ocr page 131-

ADVERSVS LVTH« DOGMATA. Tot h fide,quod Philippus conacuseft aftruxifTc. Dieet tamca ca quaî nos fîdd addidimus ncceflaria efle vbi mediator non eft per fe fufRciens aH leniendum alterum illorum,quos reçoneiliat, nee ad plaeandum, vtignofeat alten', a quo eft offenfus.Chriftusautem mediator Dei Schominum a pas ire nobis propodtus, non ab hominibus eleiflus, potens cft, in CO in quo paffus eft ipfe tentatus eis qui tentantur * auxiliari: idqj, vt 2de Paulus,vt repropieiaret delicfïa popult Ideirconon eftopus ad huiufmodi reeonciîiationem opca ribus noftrisauteleiftione. Verum ais. Non fuit opus no-ftris operibus, vtipfepro nobis intereederet,aut mediator fieret amp;nbsp;pontifex, quemadmodum opus eff inter homi = nes, vtquem mediatoren! autarbitrum opponere in eau3 favoÏueris,bonisanteaoperibus præucnias,ilium pro^ niercaris offîeqsinqeeftetiam opus vtilium preee aut pre? cio ad intereedendum inuites, quod fieri folet inter homi? nes,nihil horumopus fuit nobis, vt CEriftus pro nobis noniblum mediator, verum Sc propieiator intereederet: Quis enim prior dedit illi vt retnbuatur ci Qiiis fibi talcm potuitpromeruilTemediatoremCQtiisilium velprece vel affedu faltem interpellaflct ad intereedendum pro nobis nifi Deus ilium vitro propofuiflet, vt ait Paulus, propis R”quot;« * ciatoremper fidemin fanguinamp;ipfius,ad oftenfionem iu? ftitiae fuæ'T Totum hoc,iuxta eundem Paulum,donum Dei eft, non ex operibus,vc nequisglorieturtipfius enim fumus fa(fturaereati in CH RI S T' O IES V in ope? ribus bonis, quæ præparauit Deus,vt inillisambulcmus.

Pub

-ocr page 132-

E ALFONSVS VIRVESIVS

Epht, ï Pulchre Apoftolus i'uftificationem noftram creationcm aplt; , pdlauic: quia fîcutnemo merenpotuitvt crearetur,nemo præuenire valui't officio creatorem, ica. nemo potuit meren' vt iuftificaretur,hoc eft,ncmo propiciatorem officio præue=» nircîfed ipfe fua fponte propter nimiam charitatcm, qua dt * lexit nos, dignatus eft caufam noftram agere apud patrem, (cuius ctiamvoluntäte fiebat)iuxtaiu(iurandumquod iu* rauit ad Abraham patrem noftrum dattirum fe nobis, Nec femel duntaxat Ghriftus hoc fecit,abfit cnim,vt hoc tantum

Luc« I' crimen,quod Philippus aduerfus nos comminifcitur, agno« Roma.* fcamus ♦ Scmel quidem pro peccatis noftris mortuus eft : at Htbr. * quotidie interpellât pro nobis.Eft enim propiciatio pro pec Rom.« can's noftrismon pro noftris autem tantum,fed etiam pro to h iohan.2 tiusmundtVeruntamencum eius reconciliatio conuerfio èc iuftificatio noftra fit,vt Philippus non negabit,non recon ciliat nifi conuertamur : tametfi gratiæ fit eius quod cornier* timunnon réconciliât nifi volentcs, quanuis ipfe dederit vt Couetfio. velimus Jam conuerti no tantum credere cft,quoniam auer* Autrfio, nbsp;nbsp;nbsp;non tantum eft incredulitas,fed (quod vos optime con*

feffieftis)peccatum,quo voluntas malorum nonadiuuante ’Deo auertit fe ab eo ♦ Ad eundem modum iuftificatio no eft tantum fides,ficut nec in iuftitia tantum eft infidelitas,fed o* mnis iniquitas,quod 8^ ipfaratio nominis præ fe fertJnter* cedit ergo mediator nofter pro ijs quorum nulla opera prx* t:efferunt,vtreconciliarentur,quicpnon priores dilexerant, vt redamarentur:fed eius interceffio facit,vt amemus:8c hac Cóciiiaiio maximcrationcrcconciliatio dicitun Conciliatio enim mu*

tuus

-ocr page 133-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. FoK r.

tlius voluntatum fokt effc compkxiis. Hæc noflra conuer^ Rtcond-noyftrhæc noftra luftificati'Ojhoc eft,ex iniuftis fieri lu ftos,cx inimidsamicos. An audebit Philippus iuftificationem fe^ lungere ab amicitia: aut crit qui neget, nihil aliud nobis eflc iuftificari,quam ex inimicis amicos fieriCPorro amicitia non Gdei tantum, fed præcipuc charitatis eft a qua, fola nominis vanetate,difcernitur: quamobrem vtiuftificatio fine amick tia ita fine charitatc fieri nequitxharitatem vero affedus con tinet,opera præftant. Vos amici mci eftis,fi feceritis quæ ego præcipio vobis. Et iterum,Si præcepta mea feruaueritis,mas ibidem, nebitis in diledione mea. Quod fi Philippus velit,vt ea quæ liberaorationedigefta funt,nosquoque dialedice colligas mus, amp;nbsp;argumentationis noftræ fquod ipfc fccit) maiorem diftinguamus a minore, facile (vt iUe per identitatem remiß fionis peccatorum ÔCiuftificationis conatus eft iuftificatioa nem foli fidei ne quicquam tribuere)nos ab eo, quod iuflifi* catio reconciliatio funt idcm,iuftificationem fine charita^ te fieri non polTe dcmonftrabimus.Sit autem hæcargumen torum difpofitio. luftificatio nbsp;nbsp;reconciliatio funt idem î Sc

reconciliatio non poteft fieri fine diledione: ergo nee iuftifia catio. Maior nota eft: minorem probo a diffinitione ad dif» finitum.Eft enim reconciliatio mutuæ diledionis reftitutio, vtconciliaricuiquam eft ilium mutuo diligere.Nunc rur« fus Colligo. luftificatio non poteft efte fine diledione : ÔC dû kdio amp;nbsp;charitas funt idem : non ergo poteft efte fine charû tate.Maior eft præcedenti argumentatione probata : minor fimpliciyocum fignificatione nota Jam vt manifeftius aps

P pareat.

-ocr page 134-

F. ALFONSVS VIRVE£lVS parcat,nos oppofitum Philippicæafîertionis demonfiraffc» tcrtia nobis eft rcpetenda collcdlio.Iuftificatio non poteft ficlt; rt finecharitatc: ergo non fit folafide, quod Philippus de« monftrandum propofuerattHæcpueriliter Philippi dialer dice data fint. Nunc ad ca quæ grauiori ftylo ex facris litcris deduximushocaddamus. Quod etfi potuit Chriftus pro ijs,quiiniuftifucrantintcrccderc,atcpadeohac illos ratione bencficioprouenifle, non tarnen poteft iniuftos, quandiu funtiniufti,iuftificare:fcdoportctvt iKc conférât iuftitiam, ipfi vero aut operibus aut faltem affedu præuenientis gra« tiæ munera comitcntur,ct ita largiente Chrifto,ipfis vero,dc adultis loquor.coopcrantibus, cx iniuftis iufti fiant. Alioqui • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur non iuftificct dormicntesCfi nihil agentes iuftificarc con^

fucuirrlam iuftitia,nerurfus contendat Philippus effe folam fidem:fupcriui diximus quid fignificet,amp;L habcmus eius co« continet feftioncm in apologia, quod continet vtramque legis tabus fiutSbu-' lam. Quod fi iuftitia vtramque continet,aut quod proprius

bun.

Lom t)

dixerim,vtrac^ conrinctur, amp;nbsp;non luftificamur nifi iuftidaï^ qui potent, niß afcipfodiflentiatjiuftifîcationemab vtrac^ tabula (èpararcC Quod tarnen tandiu facit,quandiu illam fo li fidei conatur tribuere: Dixerit tarnen aliquis:nihil horum, tametß videntur vcriflima,poteft conftarc eum ijSjquæpaf« fim ecdcfia docct, amp;nbsp;cxercet : Nam pueri citra infantiam iuf ftificantur non charitatc,non dci proximi diledli'one,nub lisdentqucmeritis aut operibusjuififolabaptifmifufceptis one, CUI non vidctur,quidcooperari poflit puellus recens natusnifi frigidæ,quod carnis eft,rcludari ♦ Latro etiam , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»

-ocr page 135-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Fol» in cruce fola videtur fidc iuftificatus, nullis (quod conftct) dccalogi operibus cxhibitis : Huius obiecflionis prius ex * cmplum non magis aduerfusnos,quam aduerfus Philip« pum produci vidctxir: rtenim puer opera, ita nee fidem haberepoteft,quaiuftificeturin facramento:cui tarnenfa-cramento fufcepto, nee Philippus necLutherus iuftilïca« idoncmnegant,nec quiiquam alius Chriftianorum, præ« ta-minutulosquofdamhæreticos diuinæ virtutis ignaros, qui faftidio nominis Lutherani hoc cæteris erroribus ad«» diderunt, quo fc nouidogmatis infolentia pauciamulds, a literatis idiotsc feiungcrent : Non igitur habet hic Philips pus fidem magis quam nos charitatem, cuius internent« dicat, pucrum in baptifmi fufeeptione iuihficari : Quod fi ad communem ecclcfiæ fidem reairrat, eodem iure bc nos ad ccclefiæ communem charitatem Sc csctcras virtutes recurremus, quibus pucrum ccclcfia ample(fi:itur, Chri« fto regenerandum facramenti bencficio offert : in qua rege« ncratione non communis fidcs charitas tantum intereen dit,verum proprijs harunce amp;nbsp;aliarum virtutum munes ribusinfansdonatur,ita vt nullo modo fine fide óó chari= tätehabitufaltem finon exhibitisafl:u,quifquam iuftifice« tur:Infans ergoadmotus facn mento habet charitatem exterts virtutes, quibus præftanda eft lex: co modo quo habetfidem,hoc eft,habitu,quem vocamus infufum, SC hoc ei fufficit, propter illam praeuentionem mediatoris, de qua modo diximus,qua pracoccupat immcrentes,vt cos Deo patri reddat gratos amp;nbsp;charos,quodvt fine gratia ita

P ij fine

-ocr page 136-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

fine charitate fieri ncquit,qiiod ip fa nominum fimpicx inteî^ ligenna declarat.Hæc de priori obiedionis exemplo ♦ Pofte* rioriverorefpondeo latronem baud folafîde iuftificatum, fed etiâm charieate tolerantia inftantium cruciatun, quos fi no pro ChriftOjCum Chrifto tamen eft pafiTus, ita vt quod hic patientiam nô amiferit,quam aliter amifît, non fola fides, bCof, t} verum nbsp;charitas efle videatur in caufa, de qua Paulus præ*

dicat, quod patiens fit omnia ferens,hanc,præter earn qua habuit in Chriftum, exhibuit etiam proximo ,pia ilium ob* iurgationecorripiendo* Siue igitur argumentationibus,fiuc cxemplis nobifeum agantaduerfari},nunquam euincent ho* minem fola fide iuftificari, quia contra rationem eft iuftitiæ, a qua fumitur iuftifi'catio ♦ Hæc ad Philippicas collediones argumenta lacis fit relpondîfle. Nam cætcra omniajhaud poflum animum inducere,vt tam prolixe difeutiam cum ci* ufdem fint farinæ cum præcedcntibus, nec quicquam in eis multiplicat m'fi verba « Quod fi quid habent virium, a tefb'* monijs habent fcripturarum,quibus innitûtur, ipià vero te* ftimonia plus multo valerêt fimpliciter propofita, quâ in di* fputationis acicm per Philippum ordinata : Quod idipfum nô ideo dico,vt artis vfum in eo vituperem: eft enim omnis humanæratiorinationis visaddiuinam certitudinem col* latainutilis prorfus èc inualida,fed nequis me exiftimet cæ* tera argumenta metudcclinare, Haud enim vt contende* rem, aut gloriolæ quicquam humanæ captarem, hune labo* rem fufeepi, fed vt mihi Ss cæteris quibus opus eft admoni* tionoftra,prodcirct: Quare fi quid me Philippus cogeret feri*

-ocr page 137-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. ^9. fcn’pturis aut foKdis rationibus crcderc,quod antcaignoraf» ferrijtngcnue üli', ita me Deus amet,ac libentiffîme crederern, fed nihil huiufmodifumhacïienus eiusledione libroruexs pcrcus:Teftimonia igitur,prætermiflîs arguments que pro fententia fua producit bona fide recenfebo. Illorum plura funt ex cpiftola ad Rom.cap.praccipuc IILamp; IIIL quæ inte= gra citât,fed nos illis paulo ante relpondimus copiofius, ponentes quid Paulus his duobus capitibus, quid tota epis ftola tradlet.Quamobrem tarn ilia quam reliqua omnia qui bus relpofum eft,confulto,ne repetitio faftidium vobis aße» rat,præteribo. Caetera funt hæc:

Per ipfum habcmus accelTum ad patrem per fidem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.i

luftificatiexfidepacemhabeamusergaDeum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.i«.

Nos in Chrifto lefu credimus, vt iuftificemur ex fide Chris cau.» ftl amp;nbsp;non ex operibus legis.

Oedit poteftatem filios Dei fieri, ijs qui credunt in nomine lohan.* cius,qui non ex fanguinibus, nec ex voluntate carnis, nee ex voluntatc viri,led ex Deonati funt.

Sicut Moyfes exaltauit ferpente in deferto, ita cxaltari opors tet filium hominis,vt omnis qui credit in ipfum non pcreat. No mißt Deus filiu fuum in mundu,vt iudicct mundu, fed J*’’*®' Vt faluetur mudus per ipfum.Qui credit in eu noiudicatur. Notum igitur fit vobis,viri fratres,q) per hunc vobis remif fio peccatorum annunciator,ab omnibus quibus no po» tuiftis in Icgciuftificari,inhoc omnis qui credit iuftificatur.

Hie eft lapis qui reprobatus eft a nobis ædifîcan tibus, qui fa aäo.4 dus eft in caput anguli, nbsp;non eft in aliquo alio falus : Nec

P iij enim

-ocr page 138-

P* ALFONSVS VIRVESIVS cnim aliud nomen eft fubcœlo datum hominibus, in quo oportet nos faluos fieri;

/ao. IÎ purificans corda eorum*

’ luftus ex fide fua viuec,

ifaiæ» Notitiaeius I'uftificaui't multos»

Pofthæcadditetiam teftimoniaquorundam proccrumec clefiæ,ne quid nouum docere videatur,

Ambrofi. Ambrofius in epiftola ad Irenæum : Subditus autem mun^ dus eo per legem fadus eft,quia ex prçfcripto omnes conuc Ram.» niutur,0lt;2 ex opcribus legis nemo iuftificatur,id eft,quia pet legem pcccatum agnofcitur,fcd culpa non relaxatun Vide* batur lex nocuifle,quæ omnes fecerat peccatorcs fed venies dominus lefus peccatum omnibus,quod nemo poterat eui# Cot gt;nbsp;tare, donauit: amp;nbsp;chirographu noftrum fui fânguinis effufî*^ Rom.« one deleuit:Hoc eft quod ait,fuperabundauit pcccatum pef legem, fupcrabundauit autem gratia per lefum : quia poft« quam totus mundus fubditus faiftus eft, totius mundi pec« catum abftulit, ficut teftificatus eft Iohannes dicens : Ecce a» lohaa-f gnus Dei ecce qui toUit peccata mundi: amp;nbsp;ideo nemo glork tur in opcribus,quia nemo fadis fuis iuftificabitur,fed q i«« ftus eftjdonatum habet, quia poft lauacrum iuftificatus eftf Fides ergo cft,quæ libérât per fanguincm Chrifti, quia be»« tus illc cui peccatum remittitur,amp; venia donatur»

Auguftin. Auguftinus de fpiritu amp;nbsp;litera, Ideo quippe proponitur in* ftitia Icgis,quod qui fecerft eam,viuet in ilia, vt cum quifquc infirmitatem fuam cognoucrit,non per fuas vires neque per litcram ipfius legis,quod fieri non poteft, fed per fidem con alio

-ocr page 139-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob

ciliatts iuftificatorê, perueniat,amp; faciat, viuat in ca : Opus Heb.« cnim quod qui fcceiïc, viuct in co, non fit nifi iuftificato. lu^ ftificatio autem ex fide impetratur, StSc.Et paulo poft; Ex IcHebra.x ge timemus Deum;cx fide iperamus Dcum : fed timêtibus pccnam ,abfconditur gratia, Sub quo timorc anima Iabo= ranSj nbsp;nbsp;nbsp;Per fidem confugiat ad mifericordiam Dei, vt def,

quod iubet : Hæc ex patribus. Pollicetur autem fe recitatua rum efle paulo poft alia quædamtfed, quod ait ille.PoIlicitis diuesquilibeteftcpoteftzPoftcatlialogum tarn muitorum teftium miratur Philippus,aduerfarios fuos tot locis fcriptu ræ nihil moueri,qHæ aperte, inquit,tribuant iuftificationem fidei,amp; quidem detrahunt opcribus ; nbsp;quafi perorans his

verbis, poft alia multaconcludit. Haeftenus fan's copioft o= ftendimus teftimonijs fcripturæet argumêtis ex fcriptu» ra fumptis, vtres magis fieret pcrfpicua,quod fola fide con» fequimurremiffioncm peccatorum propter Chriftum quod fola fide iuftificem ur,amp;c,

Nos vero, etfi ad Philippiargumcnta refpondimus, tefti» monia tarnen non mouentfolum, verum eatenus promo» ucntjVt fatcam ur, quod fide conferatur nobis peccatorum rtmiffjo^ rcmiffioS^ iuftificatiopropterChriftum: quodquefidem Optra tx nihil open's boni præceflït in nobis, quo meremur eandc fi» lira nulla; dcm,quæ donum Dei gratuitum eft, nbsp;per earn peccatoru JX'î'n

omnium remiftionem acciperc:hæc,inquâ,fateamur, q om» nia ifta feripturæ loca,aut eorum plura pronunciantrQliod vero fola nobis hoc fide conringat, non fatemur, quia ncc ifta nec alia teftimonia dicunt : Nunquara cnim fcriptura chart*

-ocr page 140-

R ALFONSVS VlRVESIVS

chan'tatem cxclufit a iu ftificatione : ncc vox cxclufïua, ctiant fi fidcîaddcrctur,(quætamen nunquam cftaddita) cætera omnia cxcluderet : quando non poteft exdudcre grariam t Scd cum opcn'bus iuftificari negamur,excluduntur cü pres» cedentia mérita ï turn iudaicæ legis opera, ilia etiam, quitus fine fide videbatur obtemperari decalogo : ip fa vero iuftifis catio dumfit, vt non fine fide, itanec fine charitate fieri po^ teft. lam aduerfus teftimonia quæproduda fiinta Philip« po nunquam com mittam, vt alia, quodordo difputationis cMtKdi- videtur exigere, meprodudurum efle pollicearampium diftl'î’hi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandbfpiritus oracula fibi viciffim efle co

iippi fii« traria.Eadem autem,quæ citata funt a Philippo, nobis fuffi« ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;cientjfi rede intelligantur,8lt;S non illis infcratur,fed ab illis au

Rom. IO feratur veftra fententia: Siquidem Paulus dicens, corde crelt; ditur ad iuftitiam, non foli fidei tribuit iuftificationem, hoc eft,non pronunciat,hoc duntaxat hominem efle iuftum,qd I Cor.I) credit, etiam fi tarn folide vt poflït etiam fuafide montes transferre:tantum dicit,opuseflefide,ad hoevt iuftifice« mur veralegis obferuatione,quæ fine fide nec feruari poteft: ncc feruata, quod ludæi pcrtinaciflïme conten debant,iufti« ficare« Hoc non magiseftiuftificationis fum mam foli fidei tribucre : quam fi dixeris, armari aliquem ad vidoriam, efle vidorif fum mam in arma fola conferre.Fit autem Pauli in« tentio perfpicua,cx eo quo addit:Orc autem confcflïo fit ad falutem : Oris confeffioncm non tantum earn quæ lingua profertur,led quodlibet fignum,quo pietatem exteriuspro fit€mur,appcIlawiE, Inter quæpræftant proculdubio ver«

-ocr page 141-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fot ku

bis opcra:qüoniam qui dicit fe nofTc Deum, SC ma data eius non cuftodit,mendax eft.ExprcHïus ergo amp;nbsp;vt ita dixcrim, ineffabilius opera fidem cofitentur quam verba,tametfi oris confeflïo fpecialitcr ad facramentareferatur,quibus,fîdeiada lundis,gratia nobis aut datur primo, aut femel accepta pros uehitur:qua gratia, lî tarnen ociofa defidia noftra non fuerit, acternam felicitatem alTequimur : Illud igitur Pauli : Corde creditur ad iuftitiam,fidci neceflitatem fignificat,non tarnen eius folius fulFicientiam.Ad eundem modum,quod Iohan= nis L dicitur:dedit poteftatem filios Dei fieri, his qui credut in nomine eius, aperte docet, fide nobis aditum fieri ad fili« orum Dei adoptionem, non fola fide filios Dei efle, ac per« inde nec fola fide iuftificari. Non omnes iufti funt filrj Deu Per fidem igitur poteftas datur credentibus,vt filrj fiant chaa ritate, quæ fola ,vt inquit Auguftinus,diuidit inter filios rea Auguftin. gni amp;nbsp;filios carceris»

Si Deus pater vefter effet diligerctis vtique me» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.j

Diligite inimicos veftros, benefacite his qui oderunt vostos Matth.g rate pro perfequentibus nbsp;nbsp;calumniantibus vos, vt fitis filrj

patris veftri,q in cœlis eft.Charitas ergo eft qua filrj Dei atep adeo iufti fimus, cuius rei poteftatem, nullis præccdentibus meritis,fed fidei tm priuilegio accepimus.Necp quicq aliud verba Iohannis Euâgeliftæ fignificantLocis igitur iftis quf citantur a Philippo,ne per omnia nunc euagetur oratio, ad^ denda funt alia, vt vtrifque collatis, facilius intclligantur ah terutra.Non omnia hie,fed quædam ex multis fubijeiemus.

, Depeccatorum remiffione.

-ocr page 142-

’ ’ E ALFONSVS VIRVESIVS

Di'miirafuncei'peccatamulta,quoniam dilexitmultum. fupcrcftdateeleemofynâ, ÔC ccce oîa mûda funt vobis, i.Pctn Chantas opent multitudinem peccatorum, Lucsiô EtegodicovobiSjfacitevobisamicosdemammonaini'qui tatiSjVt cum defeceritis,recipiant vos in æterna tabernacula* Dani.4 Peccata tua cleemofynis redime.

Sicutaqua extinguitignem,ita elecmofÿna refîftitpeccato» 'ïoi’*« Eleemofynaamorteliberatjamp;ipfaeftquse purgatpeecata, facit inuenire vitam æter nam.

De iuftifîcatione quod non fola fide,fed etiam legis obier uatione,hoc efîjCharitate, a qua lex pcndet amp;nbsp;pro» phetæ ,homini contingat,

Matth,X» Si vis ad vitam ingredi, ferua mandata.

pfâim.ii Lex domini immacuîata conuertens animas» pfaiin. II« Legem pone mihi domine viam iuftifîcationum tuarum ♦ Eodtra. Nifi quod lex tua meditatie mea eil, tune forte perijifem in humilitate mea Jn eternum nÔ obliuifcar iuftificationes tu« as,quia in ipiîs viuificaili me.

Rom.î Non cnim auditores legis iu fti funt apud Deum, fed facflo’ res legis iuilifi'cabuntur.

gödtx». Si igitur præpucium iuilitias legis cuilodiat,nonnepræpun ciumillius in circunciiîonem reputabitur, amp;iudicabit id quodex naturaeftpræpucium legem confummans, tequi per literam amp;nbsp;circunciiîonem præuaricator es legis“»

Rom.J Legem non deilruimus per fîdem, fed magis ftatuimus.

Quomodo“:'

Gala, t Qiiia fîdes per diUdlionem opcratur.Ncmpe iuilifîcationê.

Qiiod

-ocr page 143-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fot dt.

QuoS impoHibiIe cratkgv'nquo infi'rmabatur per carnc ® Deusfiliumfuum mittens in fimilitudinem carnis peccati, 5gt;C de peccato damnauit peccatum in carne,vt iuftificatio Ie« gis implerctur in nobis : qui no fecundum carnem ambuïa» rnuSjfedfecundum fpiritum»

Gloria honor Só pax omni operand bonum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro«.»

Si habuero omnem fïdcm,ita vt montes transferam,chariu i.cof.tt tem autem non habuero,nihil fum.

Qtnd proderit fratres mei,fï fidem quis dicat fc habere,opcs pcobï * ra autem non habeat^Nunquid poterit fides faluareeum^ Fides fi non habeat opera,mortua cft in femetipfa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eodem.

Exoperibusiuftifîcaturhomojôônoncxfide tantuni^ Eodem. Sicut enim corpus fine fpiritu mortuu m eft, ita fides fine o« Eodem. peribus m ortua eft.

Qiii facit iuflitiam iuftus eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijohamj

Quanq Iohannes non contentus iuftitiam facienti tribuere, credenti,fi nihil habeat nifi fidem,negare, vfepadeo charitatê extollit vt in illam folam falutis human? fummam videatur contulifle,quippe quod ficut ludæi de fola diuina lege, ita' Chriftianorum quidam iam cœpifiTcnt inter voluptatesSô facinora de fola fibi fide blandiri.Quos Iacobus,Petrus etio hannes quafi ex condiefio integris epiftolis infetfirantur : Na Petrus etiam apoftolus epiftola præfcrtim fecunda multus eft in amouendo hoc errorc, aduerfus quem non fuam tain turn ait elfe do(firinam,quod fides fine charitatê hominê fer uare non poffît, verum amp;nbsp;Paulû citât, cuius maxime verbis perperâ intelletflisfquod nunc Lutherus facit et Philippus) q bo=

-ocr page 144-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

bonorum operum contemptoresvidcbantur abuti.Factiu ru m me operæpredum exiftimo,ß,quo minori negotio h^c omnia COmprehendanturjCpiftolæ fecundæ principium ÔC finem ipfîus apoftoli verbis protulero*DccIarat fe primo ad cos fcribere,qui fidem Chrifti apoftolica communionc fuF cepcrant, quos falutat ÔC admonec accepiffc a Dco ingcntia munera, fed effe maiora multo promifla etiam vfcp ad natu ræ diuinæconfortium ,ijs qui mundi huius cupiditates de^ clinauerint» Atcp hoc exordio fidelium animis eredlis, mox ».Peril ad exhortationes amp;nbsp;præcepta fe confert: Vos,inquitjCuram omncm fubinferentes miniftratein fideveftra virtutem, in virtutc autem fcientiam,in fcientia autcm abftinentiâ, in ab« ftinentia autem patientiam,in patientia autem pietatcm ,ih. pietateaût amorem fraternitatis, in amore autem fraternita=» tis charitatcm.’Hæc enim fi vobifcum adfint,amp; fuperent,no vacuos, nec fincfrudu vos conftituent in domininoftrilea fu Chrifticognitionc;Cui enim non præfto funt hgc, cæcus eftjôC manu tentans, obliuionem accipiens purgatfonis vete rum {uoR2 delidtorum : Quapropter fratres magis iatagite, vt per bona opera certam veftram vocationem ÔC elcdionê faciatis,amp;rc*Hæc in epiftolg principio,vbi vacuam fignificat frucftus, atç^ adeo inutilem cognitionem Chrifti, q fidei eft^ nifi,quas cÔmendaucrat,virtutes adfint,quibus fuperetur cà piditaSjporro vt adfintjfides proculdibio eft in caufa, quip« pe quod primû gratiæ munus fitjCæterifqj virtutibus aditu aperiat,cu qbus profelt;fto iuftificat, fine eis vero iuftitiæ fru« lt;ftus expers o mnino remanet:N a charitati ac cæterai^ virtu

tun»

-ocr page 145-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol.

tum operibus tantum Apoftolus tribuit, vt per ca non fidei i. Pet. gt;nbsp;vocationcm modo,verum amp;nbsp;eleélioncm noftramfquæ vo-catis ad fidem fufïicere vidcretur)robur SCcertitudinem ad-ipifci pronuncietSatagite, inquit, vt per bona opera,certam veftram vocationem amp;nbsp;clc(flionem faciatis: lam poftrema ciufdem epiftolæ verba videamus : Cum igitur hæc omnia ,.petn i dilToluenda fint,quales oportet vos efle in fanftis confcrua= tionibus amp;nbsp;pietatibus expecflantes properantes in aduen turn diei domini,per quê cœli ardentes foluentur,amp; element ia,ignis ardore tabefccnt: nouos vero coclos nouam terra, promifla ipfius expcdramus,in qbus iuftitia habitat.Pros

pter quod chariflïmi hæc expecflantes, fatagite immaculati Sc inuiolati ei inucniri in pace, Sc domini noftri lefu Chrifti lonsanimitatem falutêarbitramini ,ficut amp;nbsp;chariflïmus fra= ter nofter Paulus fecundura datam fibi fapientiam fcripfit Vobis,ficut amp;nbsp;in omnibus epiftolis,loques in rjs de his,in quia bus funt quædam difFicilia intelIecïTu, quæ indoÆ ÔC infta* biles deprauant,ficut ÔÔ cæteras fcripturas,ad fuam ipforum perditionem. Vos igitur fratres præfcientes cuftodite,ne in= fipientium errorc tradudi,excidatis a propria firmitate:Crea fcitc vero in gratia in cognitione domini noftri et ßluato ris lefu Chrifti ♦ Ipfî gloria amp;nbsp;nunc Sgt;C in diem æternitatis: Amen* Vfcpadeo Petrus vehementer increpauera't vitia,vfa queadco virtutes extulcrat,vt veritus fit demum,ne(vt ægre fe homines in medio fiftunt) eflent,qui eius doeftrina crede? rent fuis fe meritis,fuis viribus efte feruandos,quod quidem ttfivirtutibusfidei præfertim charitati fit mercedis noa

Q, ii] mine

-ocr page 146-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Gratia ab mine promiffum,gratiæ tarnen prærogatiuafquam Cbridi nu^J'f^a longanimitatem Petrus appellat)crcdedum eft homini eon* randa eii. tingcre.Nufquam enim ita feparanda eft ab operibus gratia vt fine illis,faltem interioribus, hominem feruare poffit, aut quenq faeere beatum,quern prius non reddiderit bonum 86 iuftum,Porro vt beatitudo non folius eft intelle(ftus,led eciâ volunta.t:is,ica. bonitas 06 iuftitia non folius eft fideffed etiam charitatis. Qiias virtutes apoftoliea doeftrina non Petri foln

Cur Pau- verum ÔC Pauli epiftolis femper eoniungit, Etem quod PaU lusmultiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AOI

ficin coragt; iiiendâda fide.

lus quædam pro fidei virtute magnifieentius differitaduer^

Rom. s

fus ludæos,ncceflïtatis fuie iUorum tempoKyn qui'bus ludei carnalcs ÔC craffî varia kgi's nee obferuatæ nee mtclledtæ p fumptioneChriftigradam ôdfidem,vtrem minime neeelTa nâ,afpernabantur, Dum igi'tur m eorum ftolidam perfidia Paulus inuehitur,quædam admifeet aduerfus opera, quo del neeelficatem oftendauquæ funt vt Petrus aic,diffieilia I'n^ telleelujóó quæ indoAî inftabiles deprauant,fieut esetes» rasferipturas ad fuamipforum perditionem. Prædi'eat eerte non minus vere quam eonfidenter,neminem iuftifieari poG k,nifi per fidem lefu Chriftfno quod fola iuftifieet fides,qua ctiamfi maximafuerit,nihileffehominêfine eharitate pro^quot; nuneianled quod fidei fit,no mcritoi^ noftrorum, aptos nos rcddere,ad hoe vt iuftifieatio Icgis impleatur in ijs, qui non feeundum earncm ambulant,fed feeundu fpiritum Juftifica tio ergo,legis eftifidei verotquod legêpræftarepoffimus, vC iuftifieemur.Dcniep nihil eft in faeris literis frequentius,qua iuftos appellari cos,qui per gratia mediatons adiuti, lege de*

-ocr page 147-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. FoL

calogi fcruaueruc. Hinufmodi iiifti cx fidlt;aut in fide fua db cütiir viïiere non qd fola fides conférât vitajquâ fola non has ‘ ’ bet.fed quod nulla poffic inuemri via,ad bene beatecp vines duni,licet mulcoties multifcp fitlaboribus quæfita, præter fis dem,cuius eft ad charitatis viam perducere, alioquin qui no di!igit,ctiam fi credaf,manct in morte.Eft huius expofitionis autor Augu ftinus de ciuitate dei ad Marcellinti m lib.XIX» Auguft» cap JIILhis verbis:Si ergo quæritur a nobis, quid ciuitas det de his fingulisinterrogatarefpondeat,acprimum definibus bonorum maloRtcp quid fcntiat,relpondebit ß2ternam vita cfie fummum bonûræternâ vero morte fummfi malû,pros pter ilia proinde adipifcenda iftamcp vitandam retfte nobis elfe viuendumtproptcr quod fcriptum eftduftus ex fide vi Abacs'. uit.Quonia necp bontim noftrum ia vidcmus, vnde opor= tet vt credendo quæramus,nccp ipfum redlc viuere nobis ex nobis eft, nifi credcntes adiuuet èc orantes, qui amp;nbsp;ipfam fi= dem dedit,qua nos ab illo adiuuandos efte credamus, amp;nbsp;cæs tera Jlluminât igitur fides quo peruenire pofli'mus ad vitâ^ non ipfa eft vita : neque ea fola viuimus, tametfi ex ea pro« ficifcamur ad vitam charitatis , vt a charitate proficifci's mur ad vitam ætcrnitatis, quos profedionis noftræ gras dus a litera incipiens, Ambrofius defcribit ad Irenæum.Lex Abrofius. pædagogus eft,inquit, Pædagogus ad magiftrum ducit, magifter nofter foins eft Chriftus. Pædagogus timetur,mas gifter viam fàlntis oftendit* Timor ergo ad libertateni perducit, libertas ad fidem , fides ad charitatem , charis tas acquiritadoptionem, adoptio hæreditatem ♦ Poftunt

illæ

-ocr page 148-

F. ALFONSVS virvesivs

ilia prophetæ verba,quæ citantur ab Apoftolo,eundem fen* Caht.« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habere,quem habcnc aha eiufdem Pauli. Qiiod autem

viuo in carne,in fide filrj Dei viuo, Alioquin in tantis verfa* batur laboribus fupra modum,vt ait, grauatus fupra virtu* cfiiea'io tæderet ilium viuercgt;Collatis igitur,vt iam proferen* excoiiati- di tcftimonia fincm faciamuSjVtrifçp locis,facile conftat hanc efle totius fcripturæ fententiam, quod non fide fola, vt Phi* lippus vellet,nec folis operibus,vt credebant Iudæi,homo iU ftificetur,aut illi peccata remittantur,fcd vtralt;^:fide fcilicet,et charitate,per quam fides operator,hoc in nobis fiat, idc^ pet Chriftum,cuius dona funt fides amp;nbsp;charitas, vniuerfa bo* norum operum proles,quæ oritur ex eis,cuius etiam meritis hæc omnia pacem nobis ôôveniam a pâtre conciliant,qui ad Rom., filium propofuit propiciatorem pro nobis in fanguine Pfaim.HJ ipfius,cumalioquinoniuftifîcareturin confpedfu eius om* nis viuens. Porro quoties apoftolus Paulus de fide loquens, MurioFn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificari fine operibus,ait,lèmper addit legis, vt non

exduden- charitatis opera excludat, quæpotius libertas videtur eflq bus. quamlex,fed veloperaquædam externa, quibushumana præfumptio decalogiliteram feruarcfecredit, vel Mofaicas illas obferuationes fabbathifmos ôô facrifîcia, fine qbus pro* cul dubio iuftificabitur homo fidelis, fnfidelis vero nec cum illis quidê. Id minime dubium exiftimo fore cuiuis, vel me* diocriter in apoftolica doéfrina verlàto.Bis enim hanc exclu fionem addidit Paulus:vbi de lege Mofaica diircrit,inquani, Calat.s Qaiatæ pfeudoapoftolis lèduiffi reciderant, cuius etiam

extimam obferuationcm in ciborum deledu ÔC cæteris hu* iufee*

-ocr page 149-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Foï» «ff, lufccmodi codem capi'te Petro fè exprobrafle comemorat» Et ad Rom.vbi qua de lege fuen't loquutus verbis immedi= Roma. » atc fequentibus exponit dicens: An ludæorum tantum De« us,id quod fupcrius latius expofuimus : Quanquam hominem fine operibus iuftificari no negamus,fi de præccden» tibusintclliga£ur,quibusiuftifîcari meruerit» Hoc enimvt alias didum eft,nuUis operibus, nec fide quidem mereri vß quequacp potuimus, fed gratis vt fidcita Sciuftitia donas mur: luftificamur autem fide firaul Sgt;C operibus,quia,hoc eft homini iuftum effe,fidem habere, Sgt;C charitatis opera iaitem internaJam ad patrum teftimonia priufquam accedamus, cftoperæprccium animaduerterc Philippicam æquitatem in difputando. Non vulthumanæfapientiæ præfcriptionc tcneri,mox vt illi patrum aut conciliorum etiam teftimonia opponuntur,clamat homines efle,prouocat ad verbum dei, alterutrius teftamenti teftimonium requirit Eo demum in« faniæ in libello de locis theologis prorumpit, vt omnes vete« rum fentcntias quibusrccentiorcs vtuntur irrideat,dodris nas cxplodat,Luthcrana nimirum blafphemia iretus,qui ecs cicfiam a tempore concilq Niceni lapfam,a veritate Temper aberraffc,aufus eft pronunciare:Nunc vero fuæ caufæ diffis fus Philippus,ad patres, qui Nicenam fynodu fequuti funt, atcp adeo cum illi cum Luthero toties damnati,confugit Jiv ter hos tarnen, cum permulti fint, multaque de hac materia, vtpotc qua nulla eft rnaiore ftudio in ecclefia difculTa.pers tradauerunt, duos tantum citât,horumque fingula tantum loca producit, caetera reiedurus, vt credo ♦ Nam amp;nbsp;Augus

R ftinum

-ocr page 150-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

/anuR. ftinum m opéré dirntaxar de fpintu et h'tera regnare aîtss Abrortut. xerat: cæteris inlibris vbicp fugcre:Ambrofîus vfcpadco

hil luuat Philippum,vf fententiam noftram luculêtcr expo== nat:declarauit enim in commentarfjs non vno locOjqnam esiof,» gemamp;qnac opéra exclu data iulhfîcationePauluSjIegcm

tique Sabbathi Neomcniæ 8C cxteroruM huiufcemodi' addimus ctiâ nos Icgc decalogi, quatcnus literis eft déforma^ talapideis^non quatenus fpiritu rcformatur in cordibus,quo modo facramentum diuinitatis continere dicit Ambrofîusî Eandem igitur legem ÔC eadem opera ipie nunc excludit,amp;î nos plufculum,vt videri polTemus, aufl, omnia a mcrito iü» ftifîcationis cxdufîmus, Qiiod vero per legem etiam mora^“ lem peccatum agnofcebatur, lcd culpa non relaxetur, milites Rema. » fumus confeflï.Non enim lex iuftificat, fed legis obfcruatioj nec oblèruatio quidem line Chrifto,fî fîngatur pofle contins gere: Solius eft Chrifti auferrc peccata,relaxarc débita, iuftp ciam donare. Hæc quis neget Quid vero aliud continet 1(X eus Ambrofq;' Quid igitur difcriminis eft f dixerit quifpia) inter Ambrofium amp;nbsp;PhilippumCHoc nimirum,quod Ph^ lippus iuftitiam,qua donamur a Chrifto, quaque ex iniuftis iufti fimus, foîi contendat ineflc fidei,aut folam elfe fidemjtta eætera donat iuftafîcatts fide,non vt per ilia iuftificet,quando nihileft aliudiuftum cfle,quam crcdcre: Ambrofîus vero id minime ferret,qui charitati adoption!« priuilegium, atc^ adeo iuftificationis furamam tribuit* Aneft aliudelfe iu^ ftum, quara elfe filin m,aut eft aliud iuftitiæ munus,quam lus adoptionis Fides, inquit, perducit ad charitatem, cha^^ , - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritas

-ocr page 151-

le

{gt;

o s'

■i» y

V is

O

•o

Tl

1==

IS'

ADVERSVS LVTH» DOGMATA* Fob rfrf* ntas acquin't adoptionem , adopno hærcditatcni : Rogo Roma.» vos , o Germani, an fides ilia quæ perducit ad chanta -tem, fola fine charitate iuftificet Annuitis, vt credo, ne do» doribus veftris deefle videamini ♦ Erit iPiturhomo luftus, priufquam fit adoptionefîlius : critiuftus, cui hæredicatis æ» ternæ ius nondutn eft acquifitum*Hæc non modo impoflï* bili'afaélu funt,verum Sgt;C cogitatu difFicillimamam intelligi nonmagi'spofTuntquamfieri♦ Quid igitureft,quodfidei totiesiniuftificationecclebratæ relinquamus,fihæe omnia charitati tribuimus,aut cur cius mentio tarn freques eft Pau» ' lo amp;£jnterpretibus eiusC Rctfte interrogas ♦ Fidei relinqui» mus, ducerc ad charicatem,ad iuftitiam, ad adoptionem, at= que dare, quod Iohannes ait, credentibus poteftatem vt filrj^oha« » Dei fiant,quod charitatis eft.Eftautem frequens fidei præ= Curfidei _ dicatiOjVt omnis gloriandi nobisoccafio adimaturtdum trequeiM, confideraraus, nullis nos præcedentibus mentis nullis no» ftris operibus : fed fola Chrifti gratia per fidem, addo ctiam, perfolam fidem ad iuftitiam efle perdutftos, lufticia vero non fola eft fides,nec ei foil ineft, alioquin iuftitia perducere» mur ad iuftitiam: fed eft pietas,quæ fidem præcipue con» tinet charitatem * Harum virtutum prior eft fides, ma» ior charitas fidei vita, virtus, amp;nbsp;cnergia: ideo Ambrofius fi» dem dixit ducere ad charitatem : Siquidem ita compara» tum eft hominis naturæ, vt ab imperfecfio (quod quidem fapicnter animaduerfum eft etiam a philofophis } pro » grcdiatur adperfeólius :Perfecftionis autem vinculum eft charitas* Vfqueadeo vtô^ ipfam perficiat fidem, vt vnacojof,^

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R ii cum

-ocr page 152-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Auguft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufi:i{ïcet:NulIum efi: Dei donum, Augufttnns ini’

quit,dikóh'onis dono exceUcnrius : Solum eft quod diuidit tntcr filios regni ætcrm',Sd fih'os perditionis æternæ » Et hæc ad Ambrofium, lam Auguftinus haud minus nofter eft, quam Ambrofîus, in ipfo etiam opère, quod nunc citât, 8C alias vnicc commendat Philippus : nam estera, metuens ib lorum Infinitis pene locis vrgeri : tempeftiuis reiccerat: cri* minationibus.Nos vero, quo vitftoria fit iUuftrior, eius opelt; ris duntaxat verbis vtemur,cuius teftimonio Philippus do* Aigumen (ftrinam fuam vifus eft confirmarc. Primo totius libri argu* tisdefpj- mentum amp;nbsp;fcopus, eft legis litcræ,vtmortuæ,ncgareiufti* Krï.^^* ficationem: fpiritui vero,hoc eft,charitati tribuerc, idcir* code fpiritu amp;litcra titulumf€cit,quointdligamus Fùuli *.Gor.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Litera occidit, fpiritus autem viuificat : ad legis deca*

logi litera amp;nbsp;fpiritu m dcbcre referri: vt cuius l^is litera da» mnauerat humanum genus,amp; occiderat: eiufdem fpirituni faluare,viuificarc,6c iuftificare declaret. Hæc cftgeminæcha ritatis lex,lapidcæiUius amp;nbsp;craffæ legis, qua Ibla gloriabantur îudæi,velutanimus de vita, quam fpiritum viuificanterrt appellat Apoftolus.H jc de totius operis materia generatim: cadem vero aliquot fingularibus ciufdê libri dieftis iunt coit* firmanda.Declarat primum ft non aduerfus illos diiputart; qui lîumanæ voluntati tribuunt iuftificationis noftrf olpus, fed aduerfus eos,qui hoc humanarü efle virium, gratia con* tempta,præfumunt. Illis,inquit,accrrimc ac vchcmcntiftïnilt; relîftendum eft, qui putant, fine adiutorio Dei per feipiâm vim voluntatis humanac vel iuftidam pofle perficere,vcl ad can*

-ocr page 153-

ADVERSVS LVTH. dogmata, FoI. ér.

cam tenendam proftccre : Etpauloinferius. Ai'unt,i'deo t(ta fine ope diuina non fieri, quia hominem Deus creauit c3 libero voluntatis arbitrio,5ó dando præccpta iple docec quê admodum homini fit viuendum, in eo vtiq^ adiuuat,qd docendo aufcrt ignoratiam, vt fciat homo in operibus fuis, quid euitare, quid appetere debeat:quo per liberum arbicris urn naturalitcr infitum viam demonftratam ingrediens,cQ3 tinenter Sc iufte Sgt;C pic viuendo, ad beatam candemc^ æter» nam vitam peruenire mcreatur.Hæc fecundi capitis funt^q« bus oftendit non fe veile operibus noftris iuftificationê ad^ irnere, vt tribuat foli fidei: fed viribus negate,vt alferat gras tiaKlnterim dum refiftendum cenlêt ijs, qui humanæ volun tati fine fpeciali Dei ope vira iuftificandi tribuunt,fignificat tandem volutatcm poffeper diuinam opem iuftificare: fed apertius infra cap. V: Hoc, inquit, fruftra dici fatis elucebit (propofuerat aduerfæ partis obicÆonem ) cum ipfam humanam iuftitiam operationi Dei tribuendam effc claruc rit,quanuis non fiat fine hominis voluntate,Ô^ ideoeius per« Mar.r» fedioncm etiam in hac vita effe poffibilem, negate non pof fumus : quia omnia poffibilia funt Deo, fiuc quae fsLcit fola fua voluntate,fiuc quæ, cooperantibus creaturac fuæ voluns tatibus,afefieripofleconftituit. EtcapiteVII, PraetenditPfal».)» mifericordiam fuam fciendbus eum, amp;nbsp;iufbtiam fuam his qui redo fiint corde: Neque cnim quia fciunt, fed etiam vt fciant cum,praetcndit mifericordiam fuam,neque quia redi funt corde, fed etiam vt redi fint corde, praetendit iuflatiam fuam, quia iuftificat impium, Hacc cogitatio non afFcrt fu=

R iq per®

-ocr page 154-

EALFONSVS VIRVESIVS

P«:rt)iam,quod vicium oritur,cum fibi'quifqjpræfîdit, n°fo^r viuendum caput facit: Qiio motu recedït ab illo fon fidw.frd tc vûæ, cuius folius hauftu iuftitiabibitur,bonafcilicct vi^ ta* Etcap,IX,luftificatigratispcrgratiamipfius:Nonitalt; que iuftificati per legem,non iuftificati per propriam volun tatem,fed iuftificati gratis per gratiam ipfius:non quod fine voluntate noftra fiat, fed volûtas oftêditur infirma per Icgê, Homo fit vt fanet gratia voluntatem: amp;nbsp;fana voluntas impleat Icgem, n'm^vtcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituta fub Icge,nec indigens iege. Et cap. X, luftp

Joifg'- ficati gratis per gratiam ipfius, Iniuftus ergo legitime lege vtitur,vt iuftus fiat, quod cum fatftus fuerit ea iam non vta* turtanqvchiculo,cum pcruenerit: velpotiuSjVtfupradida Gaia.j fimilitudine Apoftoli vtar,tanquam pçdagogo,aim erudi= tus fuerit. Et cap, XIII, Declarat eundem decalogum lege Ram., efle faeftoRz, quæ reum fecerat homincm:amp; legem fidei,qu£ ftruat atque iuftificat, Sed alterum fuit Iudæis,literam dun* taxat fequentibus,alterum eft fidelibus fpiritus fandfi gratia aflequutis.Quod operum lex,inquit, minado imperat : hoc fideilex credendo impetrat, Etinfra.His igitur confideratis pa'tra(ftatifque,pro viribus quas dns donare dignatur: colli gimusnoniuftificarihominem præceptis bonævitæ, nifi per fidem lefu Chrifti.’hoc eft,no lege operum,fed lege fidei, non litera fed Ipiritutnon favftorum meritis, fed gratuita gra Rom.1 tia, Etcap.XVLLiteraprohibenspeccatum noniuftificat hominê,fed potius occidit.augendo concupifeentiâ ôd iniq^ tatem,praeuaricationem cumulando:nifî liberet gratia per le Roma, s gem fidei, quæ eft in Chrifto lefu.'cum diffunditur charitas , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cor^

-ocr page 155-

ADVERSV5 LVTH» DOGMATA» Fol, in cordibus noftrisper fpin'tumfandluni, qui datus eft no^ bis. Et cap.XVll.lbi ergo Icx(nempe in veteri teftanicfo) cxtrinfecus poßta eft, qua iniufti tcrrerctur, Hic(in nouo (d licet)intrinfecusdataeftqua iuftificarcntur.Nam nonadul Rom.»}, ferabis:non homicidium faciesmon concupifces: amp;fi.quod eft aliud mandatu, qd vtiqj in illis tabulis fcriptu eft,in hoc mqt,fermonerecapkulatur,in co quod diliges proximu tuft tanqteipfum,Diie(ftioproximi malum non operatunPIeni tudo autem kgis charitas.Hæc non in tabulis conicripu Ia= pideis, feddiftufaeftin cordibus noftris perfpiritum fan* clum, qui datus eft nobis. Lex ergo Dei eft charitas. Huie »««•» prudentia carnis non eft fubieda, nequeenim poteft,fed ad hanc prudentiam carnis terrendam, cum in tabulis fcribun tur opera charitatisjex eft opeB2,cc litera occidcs præuarica=^ torem. Cumauteipfacharitas diffunditur incordibus cre^ dentium, lex eft fidei amp;nbsp;fpiritus ,iuftificans diledlorera. Et cap.X Vlll.Proindc quialex,ficut alibi dicit,præuaricatiôis Rom. gratia pofita eft,id cft,litcra ifta extra hominem fcriptat pros ptereaeam ÔC miniftratione mortis ÔC miniftrationê dânati onisappellat:Hane autem,ld cft,noui teftamenti,miniftrati3 onem fpiritus miniftrationem iuftitiæ dicit: qua per do» num fpiritus operamur iuftitiam,ÓC a puaricationis damna tione libe^'amur. Videor mihi, non ad confirmanda quæ fit perius clitfta fuut a nobis contra Philippft,aliéna teftimonia , producere,fcd noftra ipfius verba quafi' recapitulatione cob ligere.Propofuerat Philippus, fola nos fide iuftifîcari î deck rauitfolius fidei iuftifîcationemeffe; exiniuftis iuftos fieri,, vtibû

-ocr page 156-

R ALFONSVS VIRVESIVS

vt fola fit fîdes noftra luftitiatexccracus cft eos,qui per Îcgenî per opera fuaiuftificarifècredunt» Oppofuimus l'Ui charP tatem, quæ vna cum fide l’uftificat, non iuftîaam mercndo, (êd per Chrifti gratiam, cuius donum ipfa eft, iècum affe^ rendo » Legem etiam illi oppofuimus,non craflam ilia vete# rem atque lapideam, cui foli fidebant ludæi, fed legem fpiri* tus nouam:qua,iniquitatc in peccatorum remiftione depub fa,iufticiam amplecftimur, vt iufti fimus ♦ Si hæc eadem non produisis locis confirmât Auguftinus:fi non pro his often dendis,fuadendis,defendedis, fummis ingenij viribus,vber rimafcripturarumianlt;ftarum copia, aptiffïmaearundê inf teUigentia. 8^ expofitione contendit, fatcor me caufa excidib (e.Antehaciuftitiamnoftram charitatis legi tribuerat: ope^ ra legis ita fine fide iuftificare negauerat, vt cum fide cocede* rettpcccatorum remiflïonem,quanq idem fit,proprio no mi ne nodum attigerat: hoc vero loco, quern modo citauimus, cjijrintii opcrari iuftitiam, ÔC a præuaricationis damnationeliberar^ noneîibe q^od remiflïo peccatorum eft,charitatis legi tribuit, non ta* bulis inferiptælapideis,fed cordibus fpiritufantfto diffufsc» Videamus tarnen amp;nbsp;alia quædam his non diftimilia, nc dilt; cam apertiora. Cap. XX. ages de diferimine vtriufep tefta menti ex Hiercmia. Vnde igitur illud vetus, inquit,hoc no* uum,cu lex eadê impleatur per teftamentu nouS: quia dixit jxodi 1 • *n veteri:Non concupifees. Quia ipfi,inquit,non perfeuera* ueruntin teftameto nouo,et ego neglexi eos dicit dominus» Non ergo rerum eft hf c nouitas,fed animorum,quos vetus teftamentu non innouabat,nouu vero per gratiam noui ho . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mini*

-ocr page 157-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fot minis Chrifti lefu vfc^adeo immutat, amp;nbsp;afficit, vtcandem kgem a lapidibus transférât in corda, quæ translatio iuftifi-catio noftra efl per fidem inchoata, fed lege charitatis cuius eftipfaiuftitia , confummata : Hoe eft enim quod paulo ante dixcrat cap.IX.iuftitiam efle bonam vitam. Et hoe eo« dem capiXX.Dabo leges rneas in mentecorum,amp;: in cordi Hiere.k bus eorum fcriba eas. Vnde iïgnifÏcauit, eos non forinfecus terrentem legem formidaturos ,fed intrinfecus habitantem ipfam legis iuftitiamdile(fhiros. Et cap. XXV* Cuigitur hæc appareat diftantia veteris noui teftamenti, quod lex ibiintabulis, hic in cordibus fcribitur, vtquodibi foriniè= eus tcrretjhic deledfet intrinfecus: ibiep fiat præuaricator per occidentem Iitcra,hic dileófor per viuificantê fpiritum, non ideo dicendu eft, q? Deus adiuuet nos ad operanda iuftitiâ, atep operetur in nobis amp;nbsp;veile amp;nbsp;operari pro bona volunta Phiiip.s te:quia prfceptis iuftitie forinfecus infonat fenfibus noftris, fed quia intrinfecus incrementum dat, diffundendo charita Rom. s tem in cordibus noftris p fpiritumfandtu,q datus eft nobis*'

Et cap.XXIX.Declarat eandem efte iuftificationê legis Ôlt;S fidei his verbis, Sic enim gentes quæ no fe(ftabantur iuftitiï apprehenderunt iuftitiam. luftitiam autem quas ex fide eft, impetrando earn ex Deo,nonexfeipfis praefumendo: ffrael Rom.» vero perfequens lege iuftitie,in legem non peruenit.Qtiare* Quia non ex fide,fed tanquam ex operibus:id eft, tanquam cam per femetipfos opérantes,no in fe credentes operari De* urn.Et mox pauculis interieeftis, amp;nbsp;adhuc dubitamus,inqt, quæ fint opera legis,quibus homo non iuftificatur,fi eatanq

S fua

-ocr page 158-

F* ALFONSVS VlRVESIVS

fua crcdidcn’t fine adiïrtonb dono Dci,quod eft cx fide Ie fu Chn'fttC Quid ego fruflrarim hæcautüla verba quafî vcllicando produco Nihil eft in hoc toto opéré frcqiiêtius Auguftino,quam charitatcm ÔC eins opera fidei in iuftifica^ none noftra coniiingere : tantumq? abcft ab eins intentione hoc Lutheri dogmajquo iuftitipfummam rcfertin folam fi dem,vt etiam in earum rcRi collctftione, quibus homo quafi per gradtis ad vcraiuftitiam aftendinfidem nôiuftitiæpro ximâjfed quartâaiuftitiedilecftione pofuerit. Cap.XXX, Rom,3 Neqj cm lex impletur nifi libero arbitrio: fed per legê cogni tio pcccati:per fidem impetratio gratiæ contra peccatu : per gratiam fanatio animæ a vitio peceati: per anima? fanitatem hbertas arbitri}: per libci^ arbitriû iuftitiæ dilediorper iuftp tic dilccftione legisoperatio. Sifolafides,quod Philippus aftruitiuftificarepoteft, cur non Auguftinus in exquiren« daiuftitiaad fidei oradum inueftisatiois fuæcurfum fiftit^ Quid ilU opus erat viqjad libcßjarbitrium et iuftitiæ dileéb onem progredLQuo in loco non ita diftinguit iuftitiæ dile lt;ftione a lego's opcrc, vt intelligat, eandem iuftitiæ dileiftione noeflelegisopusamp;f obferuatione. Quid eft cm ^d ip fa lex demû velit, atep præcipiat,nifi v’t iuftitiam diligamus Sed hæc iuftitiæ diledio, quafi generalis quædam afïedio eft, ex qua velut ex fonte,iuftitiæ fingularia opera iufta têporis ne^ ceflitaüs aut dccoris oportunitatc procedunt: Quod quidé obferuandû eft in verbis Augu ftini, ne ilium fernere incon« ftantiæarguamus.Alioquin dixeratfuperius,iniuftumlcgc kgitime vn,,vtiuftus fiat,lt;3c mox code ferme periodo cius ef fedb

-ocr page 159-

t

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. r«.

dixic legitime vei lege,qui iufttïs lam fueric^quæ duo dilt;fla videnturinfpeciepugnarc. Sed foluiturnodusintelligcdo (quod loco quem modo cicauimus cl idcu m cft) legis dileórt onem efle veram iuftitiam, candemcj^ totius lu fh’tiæ rad icê, quo fiippofito, nulla eftpugnantia» Nam legitimus legis v« fus,qui iu ftum facit,diledio iuftitiac eft, qua cÔcepta facefeit ipfa quodam modo lex,cuius coertione non eft ïam opus di ligenti iuftitiam, atep adeo huiufmodi dileélioneiufto i fed rurfus cum hac iuftitiæ dileeftione feruat Iegê,iam iuftus legt time vtitur lege,amp; ita fît,quod poftrcmo loco citauimus, vt per iuftitiæ dileeftionem fiat legis operatio.Neqj hac folu no minis varietate vtitur Auguftinus in exponenda iuftitia, vt nunc charitatem, nue omnia bona opera iuftitiam appellcf, verum amp;nbsp;gratiam aliquando vocatiuftitiam: cum tamêdis xerit no femcfiuftitiam ita fieri a Deo in nobis,vttn fine vo= luntate noftra non fîaLEft autem locus omnium manifeftif fimus q gratiam vocauic iuftitia cap,XX VII. id quod tam difertcanimaduertendum elfe duximus: quod ab hoc iufti tiæ nomine proficifcatur,quod alicubi dicit, bona opéra nÔ fieri nifi a iuftifîcato.Iam enim ad locum accedimus, que cv* tauit Philippus, cuius citationem no video qd ilium iuuare queat,nifi hoc, ex quo videtur fibi poftecolligereîbona ope« ra non iuftirîcare:fcd ab his,qui iam iuftificatafunt,fîeri. No dubito tarnen, quin prudens Icéfor integer iamdudum intellexerit.quam multarefpÔderepoITimusrfiuntcnim bo« na Opera ab eo qui iam charitate ac iuftitiæ diletftione, quod legis fummaeft, fuerit iuftificatus : aut ab eo, qui gratia

S ij præ«

-ocr page 160-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

præuentiiSjVim pcrKcicndækgis acceperit: Quod fi Philip!’ pushacfentcntia, quadicflumeft, bonaoperaa iuftificatis fieri, fuam dodlrinam confîrmarî credebat, miror, quod il' lam ab akero apertiore loco non petierit, in quo non perfun Exponit lt;^orieattingitur,fedplufculis verbisexplanatur: Nififor:» tchocipfuin verkus eit, ne quo facilius Auguftini percipe« guftinuî. returintentio,eodifiïciliusipfefuam dodlrinam Äuguftk niroborarct authoritatc , id quod produeftis verbis facile Rowa quifquedeprehendet.Sicintelligendumeft,inquic, faiffo^ res legis iuflificabuntur:vt fciamus, aliter eos non efle faólos res legis.nifî' iuftificenturtvc non iuflificatio fadforibus acce^ daCjfed faiffores legis iuftifîcatio præcedat. Qiiid eft enim a# liud iuftifîcati,quainiuftifadtiç abillo,fcilicec,quiiuftificat im pium, vt ex impio fiat iuftus. Si enim ita loqueremur, v£ diceremus,homines libcrabuntur,hoc vtiqucintelligcrctur, cis quiiam homines effent, accedere libcrationcm.Si autem diceremus, homines creabuntur : non vtique intclligeretur creari,qui iam homineserant: fcdipfa creatione homines fieri. Itafiditffumeffet, fatkores legis honorabuntur : re^ ô:e non acciperemus, nifi honorem illis,qui iam effent fas cfores legis, accedere : cumvero didfumeft:faff:ores legis iuftificabuntur : quid aliud didum eft,quam iufti iuftifica^ buntur,fadorcs cnim Icgis vtiep iufti funt. Ac per hoc tatun dem eft:,ac fi diceretur,fadores Icgis creabuntur: non quia c« rant, fed vt fint,vt fic intelligcrcntetiâludæi Icgis auditorcs, indigerefe gratia iufti iuftificatoris, vtpoffint effe fadores. Hæc Auguftinus cap. XXVI. quo in loco hoc agit, vtexs ponat

-ocr page 161-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot m ponat quomodo gratis iuftificemur, aim alias dixerit Patis luSjfadores legis cffc iuftificandosddcirco Auguftinus præ= ccdenti periodo quæftionem cxorfus ait, Nec^enim contra 'feipfum diceret (ncmpe Paukis)quod ait.faélores legis iufti= ficabuntur,tanquam per opera,non per graciam iuftificêtur, cuin dicat,gratisiuftificari hominem perfidem fincoperi= pugnaje bus legis:nihilcp aliud velit, intelligi, in co quod dicit gratis, minus at-nifi quia iuftificationem opera non præcedunt,amp;rc, V triuf= que igitur loci intelligentiam ita attemperat Auguftinus, vt in fumma dicat: ita homines operibus iuftificari, vt non ta= nien propter opera iuftificentur, fed gratis: Qiiæ cxpofitio no adi mit iufttficationi opera noftra,fed mérita, hoc eft,præ= ce(rionem,quod eft caufæ cfficicntis,nô comitationcm,quod eft caufæ formalis.Si enim propter opera legis iuftificarctur, iam iuftificatio acccderet operantibus, efletquequafi merces operis retributa, non immcritis gratuito data, quod verbis Apoftoli poftcrioribus aduerfaret.Si vero fine noftris pror^ fus operibus iuftificaremur,quomodo veiv e{ret,quod prio^ ra verba habenf,fa(ftorcs legis iuftificari C Hanc vtriufcp loci eontemperationem excmplo exponit,amp;S confirmât, ad apos ftolicamdocftrinamperquamappofito, Itaenim dicuntur fadores legis iuftificari,non vt diceretur honorari, quod ef» fet conferre meritis præmia,fed vt homines dicuntur creari, quia vt homo non poteft eftc homo fine creatione,ita iuftus non poteft effe iuftus fine legis obfêruatioe, faltem ilia quam appellauitiuftitiæ dilelt;ftionem,charitatem,fpiritum legis vis uificantem,et fi quç funt alia id genus nomina.Hoc eft quod

S ii) dixis

-ocr page 162-

F. ALFONSVS VIRVESIVS dixiirms,non opera no fixa,aut vUa mérita, præccdere iufi:iff* cati'on€m,vt propter eaiufi:ificemur,quodcfTetcaufie effîcp «nti'Sjfed comitari.quod efl caufæformah's.Ab hac autem lU ftificatione quæ Icgis opere,nempe charitate ac dileftione iiilt;‘ fti'ti'æ fît,proueniunc cætera opera,quæ dieuntur accedere iiP ftificatis î Tollehanc Äuguftini expofitioneni,ïam luftig’ ficatio noftra fine nobis,fine voluntatc nofi:ra,finc libero arbi trio fier, quæ tocies negauic Augufianusgt; Non igitur vno lo^ co,vt Philippus citât, lcd toto opère de fpiritu Sc litera hoc a^ gic Auguftinus,vt doceat ex Paulo,ita nos non propter ope^“ ra noftra iufi:ifîcari,vt per ca tamê iuftificemur, folius autem fideiiuflificationem nec atcingit quidem,necmcminitvm quam,nec inter tam multas iuftitiæ acceptiones, quibus gra^ tiam,legem, charitatem,opera bona iuftitiam appellauic, ob repfitilli,vtfidemappellaretiufl:itiam, Nempe quod ilia in facris literis inueniebat, hoc nunquam inuenerat*

Philippica VJ IL Qua folutiones argumentorum, quibus Philippus refpondet catholicis confutatun

Oftcaquam Philippus conatus efl: nequicquam fidei folius iuflifîcacioncm fcripturæ teftimonijs flabilifre,nofi:rorum etiam argumêtis refpondet, illorum quoque refponfioncs interdum refellit, idc^multis adeo verbis, vt fi omnia elTent recenfenda, fola translcriptio volumen huius difputationis in immenfum augeret,fèdnosalfumpti operis modum fequentes ad cri* brum,quod aiunt,omnia fecernemus, ne pulueris fui copia fan*'

-ocr page 163-

4) 1«

io U 10 \0 [o )lt;

I«’

n

I# »=gt; 11

1 $

gt; X

1 fi

1 ÿ

ADVERSVS LVTH. DOGMATA»quot; Fol. 7x» fandhrum fcriptirrarum lucitenchras affundatPhïlippirs, Primo quafîbreuiterac fîmplicibusverbisfît fînguhs argus mentisamp;Iocisrefponfurushoc ftatuit,quod ambiguæ 8c pcriculofæ caufæ multas amp;nbsp;varias Tolutioncs gignunt ads dit poetæ tcftimonium, Sed in bonis,inquit,8ô firmis caufis vna atcp altera folutio fumpta ex fontibus, corrfgit omnia quæ videntur offcndere.Nos quidem hanc Philippi régula lcruauimus,qui oîbus locisabeoprodudis,fimpliciflime rclpondimuSjiuftificariquidem hominem fide,eidemquc peccata remitti, quod ilia teftimonia dicunt, non tarnen fola fide, quia ilia non dicunt : Duobus vero locis, quæ opéra les gisexcluduntaiuftilîcatione,copiofiuscum Ambrofq turn Auguftini authoritatc 8lt;C expofi'tione rcfpondimus, refpons fîonifcp veritatem ipfiusApoftoli verbis perfpicuam fecis mus. Atqui Philippus qui hanc refpondêdi rcgulam nobis tradit, poftquam de folius fidei iuftificatiôc iufto perie libro diHeruerat,aggrcffus noftrorum refellere argumenta, plus^ duodecim chartis de diledione ôô legis impletione difle s rit,huc Temper intentuSjVt charitatem ôô legis opera aiuftifi's eationefecludat. Atep hineviamfibi maxime apcrit,adres fpondendum omnibus quæ potuerint obqci. Singulis tas men pofteafcripturæ locis per multacapita,nifi mauult para graphes appellari,refpondet. Et quomodo refpondet^Non per tropos aut dillinâ:iÔcs,vt fophiftæ,fed lucidiflime often dendojinquo argumenta defîciant,vel fîteftimonia funt„Ar8t«iifB quem fenfum habeant loca,vnde petunturtVnu exemplum Snt“”* proponam,vt ex co cæterqrum polTit fieri cóietftura.Propos^ nit

-ocr page 164-

F. AtrONSVS VIRVESIVS nicfîbi hoc argumentum ♦luftiti'am neccfleeftin vokintat^ cfle,crgo cum fides fit in mtelleélu.non luftifi'cat ♦ Certe nort fola iuftificat, vt argumentum optime probat, fi luculentius aliquanto proponatur,fed noluit, credo, homo fuauis amp;nbsp;ek^ gans in fcholafl:ico(quod ipfe vocat)argumcnto fcholafticu feruare ordinem,ne aliqua barbarie latinû contaminaret can dorem. At folutionem videamus.Hoc argumcntum,inquiti ideo redtamus vt tota res magis fiat perfpicua ♦ Prius tarnen quam de tota re prolixius différât propter morofos quofdä technologicos,vt ipfe verbulo græco nos vocat, dicit, argu^ mento refpondere fe velle, Hic quis non aliquam argutam ÔC prorfus irrefragabilem refponfionem cxpe(fiet,qua diak^ dicorum technæ vnico profternantur arietcÇ' Conftat ex Refponfio Bthnicis,inquit,iuftitiam obediétiam appellariergafuperio* rem,quam is approbat,quare fides rcamp;e dicitur iuftitia, narn obedientiaergaEuangeliumimputaturpro iuftitiaa Deo, vt obedientia erga legem tantum propterea placeat,quia cre« dimus nobis Deum gratis propicium effe propter Chriftu» Neep enim legi fatisfacimus.Qtianquam hæc fides eft in vo Akerafo- Iuntate,cftcnim velle,amp;accipere promiflionem,amp;c, Obk^ cto bone vir,quo ruis,quo temetipfum tâto verbojfum pro^ fluuio præcipitas^ Statueras veile te refpondere technologie miippuZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conceffifti præmiftas,

quas illi vocant,quarc non probafti,aut improbafti colledio nem C Dicis fidem effe in voluntate, falfa ergo erat minor in argumentOjVide quam facile poffes relpondcre, fi relponde# re velles,Sc non verborum turbine omnia cofundere, ne ve« ritatis

-ocr page 165-

I

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, Fol, 7b htatis fpIentJor queat mtam denfa fumi caligine dignofci. Quid quod in cauiâ Euangelicæiufticiæ philofophoi^ Ethi ca citasv Vbi eft verbum Dci,præ quo cætcra omnia faftidi= re foies,contemnere*:' Si nos rerum diuinai^ perftrutatio^ nem a philofophis ordircmur,qd tu nobis occineres Quia bus nominibus nos ornarescNunquid iuftitiæ diuinæ, toti« cs in facris literis prædicatæ, défunt teftimonia, vndc queat fein' quid ßt, Sgt;C intelligiC Quak vero eft, quod diuinæ legis obedientiam ita diftinguis ab obedientia Euangelii,quafi Es uangelium non præcipiat nifî fîdem, lex charitatem nbsp;nbsp;opes

racharitatisCinquotibi Euangelium ipfum nihilobfeure contradicit.Hoceftpræccptum meum (ait Cliriftus) vt di= hopnor» ligatis inuicem ficut dilexi vos,Meminit huius præcepti tam mult oties Iohannes, vt hoc vnum videatur fuiffc eius epifto læargumentum.Hoc eft mandatum,inquit,eius,nempedei, »-lohan. j vtcredamus in nomine filij eius lefu Chrifti, Sódiligamus alterutrum, ficut dedit mandatum,filius fciIicct,nobis,Euan3 gelio igitur,nô credendo folum, verum nbsp;nbsp;diligendo obedis

tur,quiaitacharitas finis eft Iegis,vt Chrifti nihilominus fit ‘ pcculiare præceptum: Probas præterea per philofophum(fi diuis placet)fidem rc(fte dici iuftitiam, fac tibi efle cocefium a nobis, quid ad fummam noftræ difputationis,quæ erat,an ipfa fola effet noftra iuftitiaç lntelle(ftus rctfte dicitur vitazSos lus ergo viuet aut folus viuificaiut intellecftus ‘T Adhæc, obe« dientiam ergalegem dicis tantum placere propter fidem, fas temur,8d tcipfo etia fi nolis,authore addimus,iuftificare pro= pter fidem, Audebis ex hoc tuo axiomatc collivere, Ergo

non

-ocr page 166-

F. ALF ONS VS VIRVESIVS

non placetquot; Er o o non ïuftificatCTantum colliges non folar» iuftificarc,non lolam placcre,qHod ludsci credebant. At nos '' vicilTim cx tuis verbis colligemuSjfidem no folam per fe pla^' cere,fed per obedientiam Iegis,non fe fola iuftificarc : fed per €»iat.5 charitatem,per quam operatur»Vides quam multapeccaue^» ris dum peccare nos in fcholaftico,quod appcllas, argument to conaris oftenderc.Iam fides,vt ad alteram argument! folti fioafuta- ^’onem defcendamus,qui potcft ineife voluntati,cum fitnO' tio pofie- titia certa non tn euidens rcrum diuinarum,vt a theologis o^ mnibus defcribitur,8L ab Apoftolo,quern quidem fequuti funtjfignificaturtid Sc tu non potes inficias ire,qui non femel Waite nbsp;nbsp;dixeris fidem elfe notitiam,motus Ifaiæ verbis,quibus aittno

ntiaChrifti multos effciuftificandos,nuncargumentationc coalt;flusncoasillameflc in intellcdu.cuiomnes notitiæ in?

** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z»

funt: Hand enim minoris eft dementiae,lpirituales cognitio? nes cuiufcunc]^ fint gradus amp;nbsp;ordinis intclletftui negare, qua oculis vifiones.Si res tibi eifct cum technologicis: obfjcerent tibi metam contraditftionis,vt illi Ioquuntur,aut faltem con? tcntieftent,adduxifte te in tarn apcrtum inconueniens, vt contra omnium cum philofophorum turn theologorum fententiara dicas fidem cflc in voluntate. Quid obfecro re? liquum facis intcllelt;ftui, vndepcrficiqueat,fifidem illiadi? „ nbsp;nbsp;nbsp;mis : Vbi eft illud Pauli : De ecclcfia captiuante omnem in?

telledum in obfequium Chrifti: fide nimirum cogente ere? Bphe. 4 dere quod non videturC Et illud : de incredulis quod tene?

bris obfeuratum habeant intelletftum. An eft alnid fides, quam fapientia illa,quæ tories in fcripturis'farKftis appclIa? tur

-ocr page 167-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 7*. tur pam's intdleâ:us,panis vcrbi.,aqua fapicntiïc, lumen, veris taSjSC ld genus alia^quac intelledii duntaxat pcrcipiûturÇ'Hic eft mentis oculus,quo videmus nunc per fpcculum in ænis gmate,qui ex parte cognofcimusamp;S ex parte prophetamus» Et aducrfus hapc amp;nbsp;alia huiufcemodi notiora,quam vt opor teat confîrmari,audct Philippus diccrc,fîdcm cffe in volun« tate,idlt;^ non (èmeLQuid iam non tribuet fideiCQuid mira«» mur,quod iuftifîcationcm amp;S peccatorum rcmiffionc illi tri* buerit C Facile eft ei,etiam bonoBt op erum reraiffioncm tris bucre.Quis ilium argumento compcfcet, qui nihil moratur aftcrere,quodomnes negant:negarc,quod omnes aiunt^ Ne gat ein (vt ad aliam eius refponfionê iam accedamus) bona opéra vtilia efle facientibus.Refpondcrantfvt dicit) theolos gi,q Auguftæ caufam cccleiîæ fuftincbant,iUud quod Lucæ luoci? Chriftus aittCum fcceritis omnia quæ præcepta funt vobis, dicite fcrui fumus inutiles,intcliigendum efle per Pfal mogra phi verba.Dixi domino Deus meus es tu, quoniam bonoi^ meorû non cges:amp;S ita nos,cû bcnefacimus, inutiles efle Deo, cui nihil commodi,nihil vtilitatis,dc noftris operibus pot ac* cedere : eadem tarnen opera vtilia efle nobis, quibus fccuns dum opera fc Chriftus retributurum efle promittit. Addis dcrunt etiâ,in fidem quoc]^ pofle competere,quod inutilis fit DeOjVtilis vero nobis. Quid fimplicius, quid breuius, quid Verius dici potuit,quam bona opera inutiliaefle Deo,faciens tibus vtiliaÆt tarnen hic cxclamat Philippus: Videce ,inqt, quamdelecftetaduerfarios puerileftudium fophiftices. Va binam latet fophifmalt; Non eft fophifma facras literas inters

T q • ciperc,

-ocr page 168-

Fgt; ALFONSVS VIRVESIVS

cipcrc,eucrterc,atq;perucrtere,8cfopliifma videtur expoH^ üo,perlocorum coUarionem ab eadê fcn'pturafumpta'» Vos o GcrmanijVcftrumcp appcllo candorcm, vt conferatis hac noftrorum rcfponfionem cum ea,quam paulo ante Philip« pus primo dedit argumento, ÔC iudicetis vtra fimplicior, V« trabreuior,vtra dilucidior fit, Sgt;C a. tergiuerfandi ftudio om« ninoremotior. Eftetiam operæprecium audire,quomodo cæteris refpondeat argumentis, qui refponfionem noftram queritur eflefophifticam^Cum vidcretlèlocisapcrtiflïmis vrgen',CU mep multis verborum inuolucris vfus,non fibi vb fus eflet fatisfeciflcjad grammaticales tropos confugit, Sc di« citquædamelTe accipienda per fynecdochen, illud fcilicet tu««» quod habetur apudLucamrDimifTafunt ei pcccata mulca,

quoniam dilexit multum ♦ Et illud : Si vis ad vitam ingredt watth.» ferua mandata» Itemillud: Faclores legis iuftificabuntur. ' Rom.« Quædam vero per hyperbolen, vt eft illud : Eleemofyna ab

* ' * omni pcccato amp;nbsp;a morte libérât. Quanquam diffifus huic relponfioni additreleemofynam prodcfle,fed non fine Chri« fto,quafinos quæfine Chrifto fiant,eleemofynas a peccatis liberare dicamus, Qtiod fi ferio hæc huiufeemodi alia re« Ipondet Philippus,amp;: non eo potius vt Ricum faciat imperi« tistmiror hominem cruditum amp;nbsp;inprimis rhetoricura non obferuare,quid illi cum aduerfario in caufa conueniat, quid fit quod in litis fiuc dilputationis veniat controuerfiam.Erat enimoptimioratoris amp;peraairidialeä:ici,primum ftatue« re, qua de re,aut quibus de rebus fibi fufdpiendum effet cer« tarnen : vt pro eis tantum vel aduerfus cas fuos conatus, arg«'

-ocr page 169-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fob 7?» argumenta,rationes,verba ctiam,fï fieri poflet, omnia dirige ret.alioquin fieri non poteft, quin more andabatarum cecus irruens,nunc pedtus nudum cxponathofti »nuncidlus quS plures in caflum iaciat, èc interdum fe fuo gladio iugulet, id quod frequenter vfiiuenit Philippo. Nam fynecdoche tros pus,quid habet cum his Iocis,nifi diccre vclit, Euangelicæ iu ftitiæ partem pro totaaccipi, vt non fola charitate amp;nbsp;obfers uatione mandatorum Dei iuftificemur, fed etiam fide, quae pars eft iuftitiæ Chriftianæ, ad vitææcernæ confequutio nem apprimc neceflaria.Id nos libentcr accipimus, amp;nbsp;vitro fatemur. Atque vtinam tarn facile Philippus nobifeum jn veritatis inueftigatione conueruret., quam fpontc nos illi vbi pro veritate loquitur cedcremus : Fatemur enim nemi= nem iuftificari fine fide, charicatemq? dC cius opera non tota efleiuftitiam,fed partem tametfi præcipuam,fa6eacuridcrn amp;nbsp;ipfe nobifeum, vt nolit tarn iniolenter, non modo nobis, verum amp;nbsp;fibiipfi contradicere,iuftitiæfummam folifidei tri buendo,quod fynecdoche tropus non finit. Significatenim aut totum a parte,aut partem a toto Jta refpondere,verba ib la per fynecdochen efle dida, eft nihil obfturc, charitate iua ftitiæ partem efle fateri.Hæc autem expofitio quomodo cos ftare poffitefqui totam iuftidam tribuit fidei, nbsp;nbsp;charitatea

iuftificatione peccatorum femiffioneprorfus excludit,vi derit Philippusdam cum quarto quoç^ verbo tarn multipli riter peccct,quis tarnen cnumeret,qug crimina,quas blafphc mias,quas h^refes,nobis inter refpondendum irapingat, qd finefide,fine gratia,fine Chrifto velimus hominem iuftifica*

T iq rq,

-ocr page 170-

R ALFONSVS VIRVESIVS

rc,quod ad hocabutamur tefti'monqs, quæ non modo nos non muant,verum pro fuo dogmate maxime facmtCQuod lacofc.i genus eft iîlud laC, IIL Vidctis igitur quod ex operibus iu?

ftifîcetur homo,et non ex fide tantum:Huius reiponfionem miro verfatartificio,primo,quod facillimum eft,paruifaa£ argumentum,confih'o acrationcdeftitutuscommunepræfî dium oecupat,nempc contumehas ôômaleditfta, aquibus cxorditur. Sed eft facilis ,inquit, ÔC plena refponfio : fi non rèrpo^o afl“2int aduerfarrj fuas opiniones de meritis operum,Iacobt adjacobfi. yerba nihil habent incommodi ♦ Sed vbi de mêtio operum, aduerlàrrj affingunt fuas impias opiniones, quod per bona opera mcreamurremiflïonem peccatorum,quod bona ope ra fint propiciatio,acprecium,proptcr quod Deus nobis re? concilietur, q? bona opera vincant terrores peccati, Sc mor* tis,quod opéra coram Deo propter fuam bonitatem fintao cepta, nec egeant mifericordia,amp; propiciatore Chrifto. Ha?» rum nihil venit in mentem Iacobo,quæ tarnen omnianunc defendunt aduerfarij prætextu lèntentiæ facobi, Primû igi^ tur hoeexpendendum cft,quod hic locus magis contra ad^ uerfarios facit, quam contra nos, Ô6c Jmmane,quantam im# pietatem oftentat Philippus quam haeftenus nefciebamus,Ia tere inter Chriftianos : At quid interim reipondet ad lacobi verba, vt ilia in aduerfarios vibret, longum effet nunc om” niatranfcribercquæ comminifeitur, fie tarnen inter différé'« dum colIigit.Non igitur fentit Jacobus nos per bona opéra mereriremiffionem peccatorum gratiam. Præclaram ve ro eolleclionem,qu«iû nos ad hoc citemus lacobum, vt eius autoi

-ocr page 171-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA, Fol. yd, autoritatccredatur, pofTe homines meren peccaCorum rei« miflïonem èc gratiam, De iuftificanone amp;C peccarorum re^ miffîonc ita agimus, vt non operibus noftris aut meritis có=^ tingere nobis afleramus, neep noftrorum quifqua afleruit: Gratis iuftifi'cari nos credimus a Deo propter Chriftum,iu ftificationem vero non fola fide/ed etiam charitate ÓC operi^ bus bonis contineri defen dim us, ita vt quanuisnon pro» pter charitatem èC eius opera, charitate tn ÔC operibus eius, et non fide tantum iuftificari nos afferaraus.Ad hoe citatiis cft Iacobus,ab hoe erat eius autoritas auertenda, quod cum efficere non poflit Philippus, ipfè fibi comminifcitur ,quo4 expugnet, Addit autem collcéfioni : Loquitur enim (laco» bus fcilicct)de operibus iuftificatorum,qui iam funt reconci liatijamp;accepti dC cófequutiremiflïonem pcccatorum,Qiiid ego audioClacobus dicit hominem operibus iuftificari. Pht lippus opera illa non iuftificare, fed ab eo qui iamdudum fu erat fola fideiuftificatus fiertVtrieorura credemus C Nam hæcduo dióta proculdubio fibi viciftïm aduerfantur, neqj poffunt quoquomodo fimul efle vera, Eiufdem eft farinæ alia refpôfio,quam paulo poft com minifcitunOblitus nem» pe refpondendi legem, qua dixerat in bonis Sc firmis caufis vnam amp;nbsp;alteram fufticere folutionem ex fontibusfumpta» Exquibus fontibus C Ipfius nirairum caufæ ♦ Atqui huic argumente) plures dat folutiones, quippequod nulla fit fuf» ficiens, amp;nbsp;omnes extracaufam, Sed hanc, de qua diximuSj nunc demum audite.Iuftificari, inquit, fi'gnifieathic non ex itnpio iu ftu effici,fed vfu forenfi iu ftu pronunciarisficut hie Faefto*

-ocr page 172-

F. alfonsvs virvesivs

Fadores legis iuftificabûturtStcut igitur hf c verba nihil h3 bent in com o di .'Fadores legis iuftificabunt ita de lacobi vet j bis fentimus Juftificatur homo non fold ex fide,ied etiam eX R»m. to operibuSj^a certe iufti pronunciarentur hoies,habentes fide bona Opera: Quis non videat Phih'ppum tanta varietat^ folutionum latitanti, fimilem Sc lucem fugienti, hue atep ih lue difeurrere, quo veritatem effugiant Sed a quibus obfe^ cro autin quo iudicio pronunciant iufti fadores legis quo$ Paulus SdlacobusiuftificaripronunciantC Ab hominibus fortafle. Atquiapoftoli Chriftinondc iuftitiadiflerebant t,Cor.4 Humana tquinimo Paulus confidenter clamat : Mihi pro minimoeft,vta vobis iu dicer, aut ab humanodie,quie' nim me iudicat, dominus eft, A Chrifto ergo ÔC in eins iu^ diciopronunciantur iufti legis fadores, id quod locus ipfe Pauli deelarat, cuius verba funt : Non enim auditores legis iuftifunt,apud Deum, fed fadores legis iuftificabuntur» Vides eodem loco iuftificari non pro iuftum pronunciari, fedproelTeiuftumaccipijidque apud Deum, ne interim ad humanam iufti tram confugias,vt foies,quando fola com iundionc aduerßitiua interpofita , quod negatur auditoria* bus legis, fadoribus tribuitur nempe effe iuftos:Apud De^ um igitur Scindiuino iudicio iufti pronunciantur Scha^ bentur, Sdfuntilli, quinonfidemhabentfolummodo,fed Opera, vtlacobuscontendit, quos fadores legis Paulus appellat ♦ Quodfî verum efthomines folafide iuftificari, quod Philippus afterit : falfum igitur crit autiniquum Del iudicium,quod fadores legis iuftificat, vt Paulus ait;amp;S non fola

-ocr page 173-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoJ. -ry, (bla fide luftificat hominem, hoceft, luftfi pronunciat (^doa nemus interim hoc Philippo) fine operibusrquod lacobiis, Philippo etiam I'nui'to defendit.Tadem in quarto paragra= pho poftq tentauit fimplicia Apoftoli verba varfjs comme tisinuoluerc,adconfuetam modefti'am reuerfus:ita,inquit, videmus in his (ententes nihil efle vitq,fcd aduerfarij depra uant cas,q de fiio aflfingunt I'mpias opiniones,5cc.Nobis nb hilcertius eft, quam apoftolicis fententqs nihil ineflevitij, Vtinam tarn perfuafum fit omnibus,qui Luthero credunt. Animaduertitis reorviri Germani, quid hie diffimulem. Eadem fimph’citatequa caeteris locis ÔC argumentis refpon« det quarto etiam capiti prion's epiftolæ diui Petri, vbi dicis tur chantas operire mukitudinem peccatorum» Summarca fponfionisciuseft ,quodpeccata,quæ chantas operit,non funt illius, qui charitatem praeftat. Sed alterius, cui per cha ritatem indulgetur, Sc ignofeitun Non de proprijs, inquit; delidis, fed de alienis loquitur aim ait ♦ Dilcd:io tegit dch'a da,videlicet alicna,8c quide inter homines: id eft,etia fi quae offenfiones incidant, tarnen diledio dilTimuIat, ignofcirce: dit, non agit omnia fummoiurc,amp;Sc$ Hane expofitionem probat per diffidia Cæfaris Só Pompæi : confirmât vulgar ri fententia. Mores amici noueris, non oderis ♦ Conciliât ei alium locum ex Paulo ad Coloflenfcs , quafî qua femel de charitatis oflSeio erga proximum loquutus eft Paulus, orna niaquæ dccharitatedicuntur, amp;Sdeeifdem oporteatinteb ligi. Citât tarnen, quod grauioris eft autoritatis, propius accedit ad rem, eadem pene verba ex decimo capite Prouer V biorum.

-ocr page 174-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

biorum ♦ Vcruntamcn vndcaincp apoftolus Petrus verbs fumpferit,nihürefert ad fentenciam,quæex totîus orationi's apoftoliciecontextu eft colh'^enda, præfcrdra cum proucr^ bianoncitaueric,quod corifucuerunt apoftoH faccrc , vbi veteris teftarnenti opus eft verba product Hoc igitur in lo” COperfpicuum eft, non hoc agerc Petrum, vt tradat cniilh um offïciorum régulas amp;nbsp;præcepta: fed vt oftendat quibus pietatis opcribus deprecari poflent fj,quibus fcribebat,muh ta ac varia peccata, quæantehac admiferant, Attigerat ei in tertio capite^in cuius fine de confeientiæ puritatc incipit diiîcrcre,oftendens qua potifïimumratione queant illam adipifci,nimirum pcrbaptifma,quodnon modo extienc corpus in tin gat, verum ôd intime abluat mentem, aemu^ tec : addit Chrifti mortem dC refurrelt;ftionem, quarum alte^ ram familiare eftapoftolispcccatorum remiffioni ,alterani iuftifîcationi amp;vitænouitaureferrcgt; De his differit capite quarto, recenfens primo cathalogum peccatorum, quibus obnoxia crat mens fine Chrifto: additautem remediûper fidem charitatem « Fidcm doclrina amp;nbsp;oratione fignifi« Rem. le eauit, quia fides ex auditueft, vt Paulus inquit:amp; oratio ütoki I in fide poftulat, vtpoftulata queat obtincrc : nec vllum eft fidentis animifignum cxpreflïusoratione. Charitatem vc# ro proprio nomine deicripfit, cxcellentiæ quoque notant illiaddens . Ante omnia, inquit, rautuamin vobifmeti« pfis charitatem continuam habentes : quia charitas ope* ritraukitudinempeccatorum. QuorumpeccatorumCII* lorum profedo quorum reos oftenderat, ad quos feribe? bat.

-ocr page 175-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fob 7». bat Alioquin non connnuanua coniunëlione vtendum iïli era.i, qiiapofteriorarefcrret fuperioribus , fed adninótiua, qua Vlam fibi facerec ad inferiora, dicendumcp: vt charitate operiatis , fiuevt charicas opcriac mulntudinem peccato«» rum : Cum vero dicat » Quia chantas opent multitudinem peccatorum : quibus potui't verbis apcrtius oftenderc, cha* ritate nobis prætcrita peccata de quibus diffcrebat openriC Vfuseft autem operiendi vcrbo, ea phrafiqua Propheta pronunciat, beatosquorum telt;ftafuntpeccata, nonhomi= Ffaïn»*3« num conniucntia , fed condonatione diuina ♦ Atque hic eft verus nbsp;nbsp;gcrmanus apoftoli fenfus apoftolorum prinds

pcdignus : non de Romanorurn chronicis aut vulgifeii^ tentijs, fed ex ipfius Petri præcedentibus paulo ante verbis ipfaqueorationis contcxtura produélus, quern fequutos ef= fepatres cum Graecos turn Latinos, eorundem (quod infe^ rius eft videre ) verba declarant » Plura alialocarefert, con= Philippi-' feffioni fuiftc de fcripturis obieda : ad quæ cum hominem charitatis ae pietatis operibusiuftifieari, eidemque pecca^ tadimitti, nihil obfcure probcnc, vt probant eaquæ nos citauimus , identidem refpondct, verum elfe,fed non (inc Chrifto ♦ Qua refponfioneita nob is affentitur,vt tarnen (e vidum fortiter dilfimulet: quinimo quo vitarepoffit caua fæpudoremamiffæ: non ilium pudet cxecrandænos infi® mulare blafphemiæ. Hoc enim omnibus fuis refponfîoni» bus agitjVt omnes credant, nos fine Chrifto amp;nbsp;eius fide pol« liceri hominibus legis obferuationem,iuftificationem,pecca torum remiffîonêjÔ^ id genus alia,quæ dona Dei elfe nemo

V q non

-ocr page 176-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

non credit« Adhas,inquit, fententias amp;nbsp;iîmiles de open/ bus primum hocrc^ondemus, quod fupra diélum cft, k* gern nÔ verc fieri fine fide,ncc placcre nifi per fidem in Chri^* Ioban.!$ ftumjuxtaillud :Sinc me nihil poteftis facercJtem: Sine fi^ Rom” dcimpolTibileeftplaccrcDeo.Item: PerChriftum habe* vdPnui-* musaccelTum perfidem * Itaqucquoties requiruntur,

probantur opera, addendumeft Euangeliumdc Chrifto, ÔCa Félix fi fie omnia dixifîet, Ego quidem non pedibus modo, verum manibus, capite toto, demum cum corpore tum animo in lêntentiam eins defccdercm. Cum enim Eu» angelium additoperibus, proculdubio fatetur EuangeK* cam promiiTionem non apprehendi, nifi ab operantibus,ac perinde non Iblam fidem Euangelicam, verum ÔC Euange» lica opéra iuftificare« Quandoenim ignauis autdefidiofis KattKt lèpromitteretforepropiciumChriftuSjCumdicat arcîlam Manh.11 clTe viam quac ducit ad vitam, regnumque cœlorum vim

pari, amp;nbsp;a violentis effe poflïdendumC VerilTimum itaep fa» temur efle quod Philippus didt: Legern nÔ vere fieri fine fi» de, nec placere nifi propter fidem amp;nbsp;Chriftum, cui creden» tes fidimusjfidei tarnen adiunda legis oblèruario placet,pla» cat, atqueadeo iuftifîcat: hoceft,facit vtnonimputentur nobis peccata,quæ ante fidem per incredulitatem perpetran tur,vel poft fidem humana fragilitatc quoridie admittutur, eciam ab ijs quibus nihil eft prius virtute, nihil antiquius, diuinis fc per omnia præceptis accommodate, quibus fides multipliciter prodeft.Primum,q) fidcinterccdête, Chriftus confert illis vim,vt Icgcni,ad quam humanæ vires non atrin

-ocr page 177-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol.

gébant,obfcrucnt,ad hocenim in fîmilitudme carnis pcccati' Rowa.j vem'tjVtquodimpoflibik trat legi perficcrc,iuftificatiok« Rema^ ^'simpkr«urinhi8,quinonfecundum carnem ambulant, «d kcundum fpiritum.Secundo,quod ipfa. legis obfcruntio quantumlibet perfecla,qualis vix reperitur, incfficax effet ad æternam £didtacem,tuß per Chriftum,cuius membra nos fa eit fîdeSjaetcmitatem quandam obtineret in merendo. Hinc *' enim fit,vt quod momentaneum eft kuc tribulationis no» ftra?jfupra modum in fublimitatc æcernæ gîoriæ pondus o» perceur in nobis. Tertio,quod cum capeffentibus ætcrnitatê hanc,in via,quaambulamus (vtaitprophcta) abfconderint fuperbi laqueum nobis tam multiplicem,vt nemo queat cua dere,quin aut corruat,aut cadat,aut haereat,aut cefpitetjChri» ftus femper credentibus adeffvt iacentes crigat, errantes di» rigatjCadentes fubleuet,Iabantes fuftineatjiærentes expédiât. . Nam dominus foluitcôpcditos, dominus illuminât cæcos, crigitclifos,dominus diligitiuftos. Quos iuftos, nifîquosP^^’quot;-’^’ foluendo,illuminando,crigendo,dirigendo jtrahendo iufti» ficat C Quarto,quod eadem fides, vt cadentes,colfifi,8lt;^ obru» ti facinoribus,non defperemus de Chrifti mifcricordia, qui Vt quotidiecxperimur,iànat contritos corde, ÔC alligat con= tritioncs eorum.Quiq^ per prophetas fuos quotidiedamat: zacha.» Conuertimini ad mc,âd ego conuertar ad vos. Hæc gemina eonuerfio eft quæ hominem iuftificat,hoc eft; quodam mo» do Deo componit amp;nbsp;æquat. Quod fi quarras,quomodo de» bcatficri,inpromptuefttibiforma,quam per lohekm do«=ioh«i. t minus tradic, Conu€rtimini,inquit, ad me in toto corde ve«

V iii ftroj

-ocr page 178-

E ALFONSVS VIRVESIVS ftro,inieiunio amp;nbsp;flctxi amp;nbsp;planâxi : Sdndrtc corda vcflra, SC non vcftimenta veftra,amp;S coucrtiminf ad dominum Deum veftrum,quiabenignus Sgt;C mifericors eft,patiens ÔC mukuni; mifericors,præftabilis fuper malitiam. Habemus gratxiitan» promiffioncm diuinæerga nos propiciarionis amp;: dcmentiae, quac fine veftmm concifion€,hoc eft, veteris iudaifmi ritibus hominem procul dubio icmclapprehenla iuftificat» Sedo* portet animaducrterc quibus legibus apprehendatur, toriuS nimirum cordis conuerfionc,quam externa opcra,fi facultas aflit amp;nbsp;oportunitas, profitemur. Fides itaqucpromiffiont credit,fed vera Icgis obferuatio charitas, quæ fidem pcrficit, promiffionis frudum apprehendit,peccatorum nempe re* mifirionem,iuftilïcationcm, ÓC horum omnium mercedern, sctcrnam felicitatem:Hæc cft catholica totius ecclcfiæ dodtr^

Matth. 1

na,quam quofdam qui veniunt in veftimêtis ouium,intrin^ fecusautemfuntlupi rapaces,humanisinterdum traditio« nibuSjpriuatim ad quxftus ÖC lucrum cxcogitatis,obfcuraf« (e,haudinficiasimus,fcmpcrtamenprjs in libertatem,citra hacrefes ÔC fcandala,vcram pietatem licuit aiïerere, quod no« ftra mediocritas eft non femel experta. Quare non iniuria Lutheri amp;nbsp;Philippi excufationem rerjcimus, qua miffarunt nobis cauponationes,rofariorum,fratcrnitatum, imaguncu« larum, ÖC cæterorum id genus præpofteram vulgi fidudam obijciunt,quam inuexit fane quorundam auaritia, qui qucc* ftum exiftimant pietatem,ecclefia tarnen minime probante, licet epifeopis plus iufto fortafle conniuentibus. Rerjcimus, inquam,huiuicemodi exeufationes, quia non decebat, bo* n»

-ocr page 179-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL

nis Chrifti Sc ccclefisc kgibiis peruerfos hominu obefle mos

' nbsp;nbsp;nbsp;res.'nec crat prauæ voluntatis morbo inteUedxis dcprauarioa

‘ ne niedendum.Maneat cadiolicis veritatibus fua fides : msb I neat fuus bonos ccclefîæ cuni legibus aim antiquis conlue= • nbsp;nbsp;nbsp;tudinibus,His rcuerêter prætermiflïs Sgt;C incadiSjinuehamur

t in vanos hominum abufus^exclamcmus in vitia^excandcfca muSjCtiam fi placct,in fcelera,qug longa confuetudine peccan

* nbsp;nbsp;nbsp;tiumjpaftorum ceflatione atcp focordia,quafi legum vim a=

’ nbsp;nbsp;nbsp;pud vtriufcp ordinis plærofcp proceres funt adepta, euange^

’ licatnmodeftia leruatainprimis^dcquaChriftum nos ad? watih.«* ‘ monuiffereor cu dicit:Eftote prudêtcs ficuc ferpentes èc fim » nbsp;nbsp;nbsp;pliccs ficut columbaCjid quod hac potiffîmym rattone præ=

* ftabimus,ficæteroR2cnminacûvcrbtsaim motibus noftris

1 nbsp;nbsp;nbsp;dânantes,nominibus,vbi corredionis aut çÔmunts totius cc

elefîæ vtilttatis fpes non affuerit,pepercerimus,Fratres cm amp;nbsp;tonferui noftri funt principes,pontifices,mlt;Miacbi, facerdo =

’ tes Sc cæteri, quorum offendimur moribus « Domino fuo R-om.!-»

* ftantaut cadunt,quin plures illorum crcdendi funt ftarc,po=

‘ tenseftcnimdeusftatucreillosjamfiquiscontcndatinhac

* nbsp;nbsp;nbsp;dodrina de fide 8c operibus mihi Sc Philippe per oîa conue Sftrim j ~

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nire rebus,verbis tantu m videri diucrfos,ego non video qui

‘ nbsp;nbsp;nbsp;pofiint conuenire nobifeum illi, qui cum in refponfionibus

argumentorum iuftificationis partem charitati concefferint «‘hoiua

’ diifentiendi tarnen ftudio non modo charitatem a iuftifica? d« ioftifir' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cätionc

* tione differendofecludunt, hominem fola fide iuftificari di= ’ cunt,verum quo magis vidcamur illis aduerfari,fingunt ’ nos docere hominem lolis operibus iuftificari eda fine fide, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua

-ocr page 180-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

qua nulla poteft efle vam’tas impudcntior» Vcruntamcn hil ego grauabor Philippo ccdcre,modo ingenue,quod faciî h’mum eft,8ó inprimis neceffarium, déférât verborum nouP tatcm,qua hadenus tot fcadala fiint genita,tot hærefibus oo cafiones apcrtæ ♦ Adhæcdininæ legïspræcepta non conte* r.Timo.i rnnat,cufus finis eft,non fides fola, fed chantas, inquit Pau *

lus, de corde puro,confdentia bona,00 fide non fitfta ♦ Et ad^ dit: quod ab his quidam aberrantes conuerfi funt in vanilo^ quium,volentes efle legis docftorcs, non intelligentes, nequt quæ loquuntur,nec^ de quibus affirmant» Quid vero eft ah his abcrrare,nifi aut Iegem,hoc cft,charitatêa fide, aut fidcifl Cur Apo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificationefeiungcre, cum vtramcp femper

ftoiw vi' apoftolusinoperationeconiungat^ Nam quodnunc pro« rtus in do penüor ett in hanc,nunc m illam,varietas monim, conditio« hdèquot;t nis affeiftuum aut errorum gentis ad quam feribebat, crat in caufà.Cæterum cû vnu m totius Euangelicæ dodrinæ pi-aî« j.Timo.i dicatoreminftituit,quidillipræcipiat audiamus, Formaiu habe,inquit,fanorum verborum quæ a me audifti in fide,3C indilelt;ftione inChrifto lefutHic oftendit aperte quid fiue per epiftolas fiue per fermoncs (nam vtroçp modo perhibet fè tradidiffe præcepta) de fide amp;nbsp;charitatc docuerit, nec fan's eft ci,fî bonam habcamus dodrinam, nifî Sgt;C formam fàno« rum verborum in docendo feruemus,hoc eft,ijs vtamurver bis,quæ nullum errorem, nullum feandalum nullam dcce« ptionemgignerepoflintinanimis audientium « Hane for» mam fi Lutherus,fî Philippus,fî cætcri eiufdem claflïs fcnia« revoluiffentviri Gcrmani, minime vobisnunc opus effet noftra

-ocr page 181-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot at, noftramoniti'Ojqincæteros'cum verbis turn exemplis olim veræ atcp catholicæ pietatis admonere confueuiffa's, V ndc e« nim tanta pietas,tanta probitas,tanta rdigio, quanta ex Ger^ mania,priufquamLutherusilIamfafcinarct,muItis a. fufce* pta Chrifti fide fæculis prodicrat Z Nunc vero ; At præftat verbum nuUum addere,quando decreui quos caufa vinco, fuperare modeftia: Apoftolicis duntaxat verbis diiputatios nem claudamus.Pax Dei quæ exuperat omnem fenfum,cu5 ftodiat corda veftra 8C intelligentias veftras in Chrifto lefu. De cætero fratres quæcunc^ funt vera, quæcunque pudica, quaccuncp iufta,quæcunlt;^ fanda,qu^cunc^ diligenda,quagt; cunc^ bonæ famæ,fi qua virtus,fî qua laus difciplinæ,hæc co gitate,amp; Deus pacis erit vobifcum.

It

11

•c

1

Pbilippica IX. De poenitentia abfolutione.

Is quæ hadenus de iuftificatione diximus,maxis meconnexafunt omnia,quæde poenitentia ! ablólutionedifleruntur,idcircoquanuis articus SJI lts vndecimo 8c duodecimo confeifionis veftræ Germani tradantur,mihi vifum eft bic de poenitentia difpu ïare,alioquin multaeorum quæ modo diximus,effent nobis denuo repetenda. Hac de re veftra confeffio ita fententiam «xpIicatjVtnoftram damnet:etfi Chrifto placet,hereticorum fententrjs annumeret. Damnatis Anabaptiftas, qui negât fe= nieliuftificatos pofte amitterefpiritum fandum. Damnatis Nouatianos,quinolebatabfoluerelapfospoft baptifma res deuntes ad poenitentiam.Poft hos fubrjcitis eos qui non do?

X cent

-ocr page 182-

alfonsvs VIRVESIVS cent rcmiffîonem peccatonim per (idem c(jntingere,fed centrcmiffioncnipeccatovum conringere propter noftraf* diledioncm amp;C opera.Si qui funt, qui a rcmiffionc peccatoî? fidem exdudant,tanquam non ncceflariam aut incffkacctn, mcritorcrjciunturavobis:nullos tarnen credo ha(Q:enusita defipuifleXed docfèorcs veftri, vt ingenue dicâ, in hoc amp;nbsp;alijs huiufcemodi vobis imponunt, falfa dogmata ex vera tbetx logout dodrina confingentes,quo nos vobis reddant fufpo dos amp;nbsp;inuiioSjÔd ipfi habeant aduerfus quos infurrexifle deantur,dum in filt;ftas opinioncs niaximo conatu,vti fomni* antes in propria fîmulachra inuchuntur,Sc fingetes fibi mon ftra quæ vincant^meras vmbras ducunt in triumphum.Fugt; erunthaélenus noftri fateor propenfiorcs in charitatem Ôi charitatis opera commendada,quam in fidem. Sed hoc non CO fiebat, quod ignorarent fidem ante omnia ncceflariam cf« Hlt;br. rt nbsp;nbsp;nbsp;fine qua impofTibilc eft placerc deo,fcd quod vidèrent ad«*

Witth. M efic tempora de quibusChriftus a.ic futurum, vciniqaûsLtc fuperabundantc multorum charitas refrigcfccret. Id quod expérimenta non pauca docent, totus enim mundus iniqui^“ tatibus abundat, a quo charitas properaodum exulauit» Qiiamobrem hoc opus, hic labor eft, hue totis viribus ad '' nitendum ,ac vclis rcmifque (quodaiunt) incumbendurn/ vt homines ab iniquitatibus arccanturîftudeant charitati. Fidem enim, quatcnùs vulgus cam intdiigit, aflequi poe= XfquaJw teftjOUinesiefecrcdunchaberc,quicunqucfuntChrifto pet «t* baptifmum initiât! ♦ Priuatas theologorum fubtilitates de fide non intelligunt, tantum abeft, vt amp;nbsp;Lutheri hyperbo»

-ocr page 183-

ADVERSVS LVTH, 'DOGMATA. ' Fol. sx.

les, amp;paradoxaqueantanimocomprehendere.Siqiiidcm, quod Cicero veriffime dicit, alia eft ilia, cum veritas ïpfa h'a matur,i'n difpucatione fubrilitas, alia CU ad opimoncm com* munem omnisaccommodatur oratio:In qua ctfinihil de* beaterrorisineflcjVeritatemtamenoportet vulgaris inceUi« gentisE captui adaptari. Quarc de fide differcntibus non eft opus Lutheranas aut Philippicas admiftere hyperboles,qug vixindifputationibus cxplicaritur,Iedexipfa vulgari lcn= tentia genus quoddam infidelitatis, quod hodie fideli bus maxime nocet,exprobrare. Horum vtrumque facillis mum cft,quando vidcmus fidem femel in baptifmo fuice«: ptam non amitti, nifi aut incredulitate, aut hærefi: remitti ta* men, amp;nbsp;vclut extingui, fi charitas défît. Quid proderit fra* lac®»»« * tres meijfifidem quis dicat fehabere, opera autem non ha* beat'T Nunquid potcrit fides faluarc eum Et fî habuero o* mtiemfidem,itavt montes transferam, charitatem autem non habuero, nihil fum. Fidci ergo virtus Só energia cum fit charitas , quia fides per diledionem operatur, certiffi* mum eft, eatenus fidem in nobis augeri quatenus charita* tisoperibus cxcitatur amp;nbsp;accenditur. Ex his colligiturno* ftrorum dodrinam non modo piam, verum Sc vtilcm ha* demis fuiffe. Nondeijs loquor, qui fuperftitiofas precu* las aut inanes percgrinationes maximo vcnditant, Sc pro cis regnum cœlorum, modo pecuniolainterfît,confidcntiffime polliccntur, pfeudologi, cauponatorcs, non thcologi do* dores. Seddeijs, qui cum Paulo excellentiorem charitatis «.Cor.;» viamnobis demonftrant,bencfîcentiæ amp;nbsp;communicatio*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X i) nis

-ocr page 184-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Hebr. tj nis nos admonent, talibus eni'ni hofttjs promeretur dogma”™ At veftrorum dodn'na,vt impia non fît, certc vtilis cfTe non poteft,lt;fui'a maxime fîbi vulgus per earn de nomine Ghrifb^ ano blanditur,cum audit, pœnitentiæ vim fîtam effein fid^ qua fola peccatorum remiflionem confequantur : modo fit* miflïme credant,prolata duntaxat abfoluuone,euam fî ra omnia neglcxerint,fe conicquutos:Et hac doélrina vfqut* adeo infolefcit Philippus,vt dicat fe Sc cætcros, qui Lutherii funtfequuti,beneficium abfolutionis SCpoteftatem claui^ um itaiUuftrafîTc ÔCornaiTcjVt multæaffliefiæ confeientiæôf dodlrina eorum confolationem acceperint:pofî:quamaU’’ wiüippus di^runt,inquit,mandatum Dci efle: imo propriam Euangt« P' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Irj vocem,vt abfolurioni credamus,Ô6 certo ftatuamus,nobis

gratis donariremiiTionem peccatorum propter Chriftum, fentiamus vere nos hac fide recÔciliari Deo.Et addit.’Hæ^^ fententia multas pias mentes erexit, amp;nbsp;initio commendation nem maximam apud omnes bonos viros attulit Luthero, cum oftendit certam amp;nbsp;firmam confolationem confeientijs, quia ante a tota vis abiblutionis erat opprefla doefirinis opt* rum, cum de fide Só sratuita remiifione nihil docerentfon phifi:æ,amp;Smonachi: Liceatmihi,viri Germani,veftra o” mnium SC eius obfecro pace id reipondere Philippo, quod vetcri prouerbio vulgo iaifiatur : Oportet mendacem eL fe memorem , Nam vt hie non fuerit ftudio mentitus, quod facile eredam, certe memoria lapfus eft, in comme* morando primam Lutheri doiftrinam , de pœnitentia: ügt;^^dlt;^**P^^'^^’^‘^'’^Lftifiævariehacdere,fîcutamp;rde exteris, quas nouo

-ocr page 185-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. tj. nouo dogmate conuulfitjoquutiis eft aliquotiestPrïmo na= que non ndci, fed charitaü pœnitenti'æ fum mam vimc^ trb buerat, theologorum contriti'ones explodebat, irridebat at* tritiones,timorés damnabat, nee a terroribus iftis, quos mo= doincutitjfed a dileélione exiftimabat inchoadam cfle poe* nitententiam : Hæcconfiant, turn ex conclufîonibus quas tune tempons, cum a Germam's theologis vrgcrctur, mißt ad Lconem pontificcm maximum,tum ex lucubrationibuj quibus mox, non proponendo iam vt prius, fed afferendo ccepit ea contente defendere.Damnata vero ab eodem pon tifice,amp; funt a Luthcro,non modo non mutata,aut commo daquapiam expofidone lenita, verum nouisaudlablafphe^ mrjsprocaciusdefcnfa.Nunc veftra confefTioamp;S Philippi apologia con tririonem timorcm,tametfi mutatoin terro res nomine,exigit ad pœnicendam, theologes commune cccleßae dodrinam in hoc etiam fi nolit Icquuta, charitatem vero ab ea prorfus cxcludic. Reijdris enim, amp;nbsp;inter hxrcri= cos annumeratiscos, qui docentremiffionem pcccatorum contingere propter noftram diledione,aut cralfe nimis obli ti,aut impie damnantes, quod Chriftus ait: Lucæ VII. Dis milTa funt ei peccata multa, quonia dilexit multum. Sed de his hadenusfatis fuperque diximus.Reliquum eft,quæ fpe ciah'us de pcenitentiacotinet veftra confeffiOjin medm pros ducere. No lads eft vobis confeffionem fimpliciterprofer* re, verum amp;nbsp;dodrina addids de pardbus pœnitentiæ, quaff neceftarium ßt,vt qua de re,nee fir mam quidem amp;nbsp;comma ncm.omnibus opinionem lapientes funtaffequuri, deeadê

X iij, vuU

-ocr page 186-

Fgt; ALFONSVS VIRVESIVS

m nueffa vulgus fidcm habcat explicatam , quam conceph’s verbis ria muita protiteatur.Pcem'tenu'am omnes cathoHci creduntdc parti” «qwntqf _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I n J •

non funt pus cius noH pcrindc conueniunt,q? muita lint ad poemten” nitenti« üam neccffaria, quæ tarnen non funt ipfius pcenitentiæ par tes. Sicut muita fu nt ad politicam iu ftitiam neceffaria,quac iuftitiæ partes non funt. Quam ob rem, ficut fatis eft vulgo vitarc libidinem,S(: abfep eo quod eins omnes partes amp;nbsp;fpe# des intelligat diftincfle, aut poffit enundarc difertc : ita fatis eft ei,fi facramenta fufeipiat a Chrifto,vt fymbola effent gra” riæ inftituta,abfc^ co quod diftintffc intelligat vniufcuiufcp facramenti diftinitioncs ÔÔ partes. Quando cnim agricolais^ opilionum vulgus hoc affequetur^ An omnes hos amp;nbsp;id genus alios ab æternæ vitae iure fccludemus, quia non valet ïondéMn Lutherang fîdei argntias,8d facramentorum partes,de qbus gwiwT inter eruditos minime conucnit,intelligereÇ' Cæterum vtne ran« n*n ifta(quod nuuq concefferim) in veftra confeffione fint pofita,difpiciamus,an vere,confeffionis verba fie habet: Confiât aut pocnitentia proprie his duabus partibus, altera efi contritio, fdlicet terroris incuffi confeientiae agnito peC” cato:altcra efi fides quæ concipitur ex Euangelio feu abfolu tione,8ó credit,propter Chrifium remitti peccata,amp; eonfola tur confeientia, 06 ex terroribus liberat.Ifiam pccnitentie vc ftrg confolationem Philippus äuget in apologiajpræfcindés (vt dicit) a contritione illas otiofas amp;nbsp;infinitas difputatioes: quado ex diledione Dci,quädo ex timoré peeng dolcamus-quid eft fe Sed dicimuSjinquit, contritione effe veros terrores confeien lîppîm?quot; ffægt;quæ Deû fentit irafei pcccato,amp;: doleqfe peccaffc.Qiiam velleni}

-ocr page 187-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. ' Fol. «4» vêHem,vtPhilippus iftos vcro3 terrores, quibus ferio con^ fcientia(ßc enini illos exponir) dolerc confueuitja falßs mihi diftingueret, quibusioco dolerepoffit: vt,fublatis diiputati onibus noftris otioHs de duplici cotritionis origine, aliquid lucidiusipfe,quod nulla indigerct quæftione,pro noftris di fputationibus fubftitueret. Nobis vcra contritio verus ti:’ mor eft, qui iure dicicur filialis,cciam ft non ht vfquequaquc perfedus,cum animus nolkt Deum offendiflc, que fe tarne offendiflerecoIit.Nam trifticiam ita diffinit Auguftinus:vt fitanimi commotio de ijs rebus,quæ nobis nolentibus accia dunuidcirco qualis fuerit res ipfa,propter quam triftitia affi eimur aut timore,talis erit timor nofter ÖC triftitia, fiuc vera fiue falfa.Hoc difcrime no potcft dignofci per affedus ipfos quatenusfuhtqualitatesanimum im mutantes, quoniä hoc oifftrt ia modo æque vera eft vna triftitia ficutalia, cttam fi non ßnt tiam veri ?qualcs:fed dignofcitur ipfa radiccp€rturbationis,quam ap quo dî-“ pellamus obicdum : ita vt triftitia quacoritur ex vero malo»«“®*’’®“ vera triftitia fit, quæ vero cx malo apparenti, dieatur appa«^ rens aut felfa triftitia, tametfi quandiu obiedum animo ap=^ prchenditur vt malum, scquc vcrecontriftat amp;nbsp;mœrore «if» ficitanimum, vt fi vero malo effet commotus, Ita, quod ad ipias affedionesattinet, nulla triftitia non eft vera triftitia, atqueadeo nullus dolor, nullus terror non eft verus : nec vnquam anima non icrio dolet,quandiu quoquomodo do let. Idem iudicandum eft de tiraore: vtriufqt enim affedus radix nbsp;nbsp;obicdum eft malum, ftd triftitiae,re aut recorda»

hone præfenSjtimoris vero,re aut opinione iaitem futurum«.

Trû

-ocr page 188-

F. ALFONSVS V1RVESIV5

Triftûiacrgo fi fit de peccato prætcrito, quod qm'sg noÏÏet admififle,veratnftitia eftdicendaî quoniam de vcro malo adcocp di'gno quod mœrore animum affîciat, oritur : fi ro ita fit de futuræ poene,cuius reus ïam tenetur animus,côfi derarione, vt feclufô reatu nihil alioqui moraretur ipfa pec« cata, non vera triftitia cft, aut faltem non cft vcra pœniten^ tia, quando non ilium pœnitct, ofFendifle Deum,fedfei# pfum rcatus incÔmodo læfifle :Et hæc pœnitentia atque trb ftitia eft quæ propric ex timoré fcruili oritur : feruorum eft enim, non dominorum fuorum offenfioncs, fed proprias ti mere pœnas. Philippus hæc omnia velut otiofas difputatio nés floccipendens,tantum exigita nobis veros terrores,quß bus anima ferio doleat, quos tamê terrores qui poffit a faills difcernere fine his difputationibus,non video ♦ Et funt, qui fpecie duntaxat verborum commoti,re vero minime intch leda,necanimaduerfaquidem .pecuduminftar fequantut voces,quæ ipfis etiam a quibus excogitate funt,nihil nifi claf ficûceleuma fignificanuNos vero verbis prætermiflîs, rem perfèquamur.His veris terroribus prgeipit Philippus fucce dere fidem, qua confeientia terroribus contrita ad confola«’ tionem erigatunBt hac dicit eife dodrinam, qua illuftrauit SC ornauit beneficium abfolutionis Sc poteftatem clauium, quæ multas pias mentes crexit,amp;: initio com mendationé maximam apud omnes bonos virosattulit Luthero» Quid Lutfecrus initio fui dogmatis de pcenitetia docueriqattigi** mus modo, quod valde diuerfum fuit ab hac dodrina, qua piæ mentes eredkv, maximam cepifle cofolationem, iadan^ tur;

-ocr page 189-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, Fob Sf, tur.Cæterum confokri confcicntias facillimum effet ctia no bis,m'fi effet pax quædam Sgt;C confolatio animæ pernidofà, q concipîcur errons pcrfuaßonc femel fufcepta, de qua Hiere= Hj«.» niias » Curabant (aitdominus ) contritionemfiliæpopu li cum ignominia, dicentcs pax pax, 8lt;S non erat pax, V era cqnfcientiæ pax amp;nbsp;fecuritas, ÔC li non poffit effc fine fide,no tamê poffidctur per folâ fidcm,nifi adfit charitas, per quam operatur.Gloriahonor nbsp;pax omnioperâtibonum» Nam Rom.»

quæ,per Deum,pax potcrit effe animæ, quæ ita credit fe per Verbum Dei a peccatis præteritis abfolui: vt tarnen futura non habeat in animo vitareCDicetis,(fcio) hoc effe impoffi bile: Imo nihil frequcntius vulgo veftratium .Itaenim fibi perfuafcrunt,nihil opus effe ad perfetfiam venigcÔièquutio ncm ,nifivtfîrmfffimecredant lèabfolutos, cum audiunt abfolutioncrn,qug innititur EuangeIio»Rurfum dicctis,iftâ fidem perfeuerationem in peccatis minime ferre : quia cum præcefferint veri terrores,ferio dolet fè peccaffe,quod eft im poffibileci,quiaadhucpeccare decreuit. At cum veros tcr^ rores cxigatis, tacite fatemini effe fal{bs,quibus poffet anima decipi:quipotcritergonoffepœnitcns veros fehabercterî» rores, 5^ ferio dolcrc: vt fide fucccdente pacationc ôd fecuri^ tatem accipiat,præfertim cum hos ter rores ita dcpingât Lus thcrus amp;nbsp;Philippus,vt dicant non illos poffe animam fu ftis néfe, qu’in rueret in defperationcm,nifi fuftentaretur verbo pifcrîmé Dei. Atque hinc Colligunt difcrimen inter pœnitentiam Pe tciiamlu tri amp;nbsp;ludæ, quorum vtruncß volunt habuiffe veros terro* f«^duin rcs, Scd alter’, hoc cft, Petrus, credus eft verbo Dei, alter ves y ro des

-ocr page 190-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

ro dcfperauit î cjuia ven' terrores fuftincri non pofTuncfine VfrboDel.Cumergotaies deferibantura veftrisdodlori* bus veri tei-rores,fine quibus mens non crigitur fide,quofc| paiicm faciuntvcræpoenitcnnæ,quispoteric feirefevero^ habuiHe terrores,aucvndedignofcec iIlosafaIfis,neiUuda'’ tur C Dicent hos terrores concipi verbo Dei, cum per illud arguunturpeccata. Audio, fed interim nullam video no^ tam difcriminis,qua poflïm veros terrores diftinguere a fa^ fis, nifi præterhoe quod Iudas,quosdicitur habuifle veros terrores non videtur concepiflc verbo Dei. Idem verbum Deiaudiunt, qui vere conuertuntur, 8d quosfalfo pcenP tet, nee omnes qui verbi comminationesaudiunt, dolent: quod peccaucrintjfcd quod ætemæ mortis reos feie fieri pet cando vident ♦ Et fentiuntquidem vehementes atque terri* biles animi cruciatus, qui tarnen non hue animum inducut; vt doleat, quod ipic tarn iniquus fuerit,lcd quod Deus tan* æquusfit, autquodipfiiudicant,fæuerus: Fachuiufmodi hominem quod genus multi funt,vrgentibus hifeeanimi terroribus, audita Philippi dolt;?trina, mifericordiæ fiducia erigi jlcuamciiabiolubonis quacrerf,ita tarnen vt fibifquaû do nihil ab co nifi fides exigitur } perfiiafetit, cum primui» abfoluentis verbaaudicrit,amp;S abfoluifc etiam non confel* fum crediderit, abfolutumefle, hoceft,poenasiHas,.quas timucrax, euafiffe: etenim talera quærebat mifericordiam, quale de fua raiferia iudicium habuerat ,exiftitnans fe mifo’ rum, non quod peccauerat, fedquodvltionisfefeccratre* um^Si^idco eius.conccpit fecuritarem abfolutione^cuius prÆ*

-ocr page 191-

ADVERSVS LVTH,-DOGMATA. Fol srf. præccpcrat metum in comminauone.Dicetis ne hue homi= nem veros habuifle terroreSjlen'o doluiffe, vcrani adhibniß» fe abfolutioni fidem, poftrcmoveram pacemSô fècuritatc animi confcquutumCQuod (i dixeritiSjVC diduros vos efle reor,nihileorurn,quæ hunifeemodi homines aut agunc, aut patiuntur, vera cfle : fupereft nobis integra quaeftio, vt quo veram animi fecuritatem poffiderc valeamus,©ftenda«! tis nobis modum, quo poflimus dignofccre veros terrores, amp;nbsp;cæccros affe élus, a faills difccrnere,quandoquidem vtria que concipiûtur externa verbi Dei perceptione ♦ Eadem eft nobis quseftio de fidc,quoniam fi quancunque probatis,ct fufficere dicitis in poenitentia, ad peccatorum remiflionem obcinendam,quidiudicabimus def)8, quiita credunt fea prætcritispeccatisabfolui, vtafuturis tarnen abftinercno= lint, imo qui fiducia ifta, quam de remiffionis facilitate, mulatqucabfoluentis verbo crediderint,conceperunt:prolt;= niorcs fiunt ad flagitia . Dicctis ne hanc fidem illis fufficere adiuftitiaraamp;Sabfblutionemapcccatis, qua fide, quod ad certitudinemattinetitafirmiflime creduntabfolutioni, vt nulli firmiusvQuod fi refponderitis, haud quancunep fuffia cere fidem,fed viuidam quädam ac minime otiofam, quale etiam antecharicatem docfforcs veftri cÖminifcuntur,vtpoa teq fine charitateiuftificat,qua obfecro fecuritatê concipiêt illi, qui poft confeientiæ terrores, quos mifericordiæ fiducia atep fides €xcipit,abfoluti, nihilo minus experiuturfefeaffe* âibus impugnarfinterdum amp;nbsp;expugnarfqanteaC Etenim perpauci funtinquibus tanta fiat repente mutatio,vtper

Y q cam

-ocr page 192-

F, ALFONSVS ViRVESIVS

cam poffint cognofcere præterita fibi' pcccata dimi'fla: Vn* de ergo cæceri tam mulct fcicntfe habuiflefîdem illam vt'' ram ÔC efFicacem,quf opus eft,amp;r fufRcit abfoIutiomCQiud quod terroresifti,quos oportet præcederefidem tam gra« ueSjVt nequeat l'ilos anima fuftinere, quin defperet, Sc nts barathro obruatur, nemo eft vnq«am nec l’n vobts ex^ pcrtus,ncc Lutherusquidetn ipfenec Philippus î Quid igi=* tur opus eft magnifias verbis fumos offundcrc,in re, quam maxime oportet efle peripicuam Cu m itaque tantas tam^ que difficiles habeat doCbrina veftra qûæftioncs, in quibus hærere, ac ceipitare poffit confcienria, ÔC fcrupulis inextrica^ billbusimplicari, quam confolationem potcft pfjs menti* bus afferre^Obfjcictis mihi fortaffis experimentum,^ pluri moB2 conftientiæ videntur credæ ad Luchert do(ftrina,qua (vc Philippus ait )illuftrauic Sc omauit beneficium ablblu^ tionis.Oblecrobone virjqui poteft mifellus homuntio Det beneficium ornare amp;nbsp;illuftrareC Qtiisnifiprorfus impius impudens fîbiaudeatarrogarc, aut hominum cuiquant tribuereifta,quævosLuthcranistribuitis adinuentis^ At vitabit fcio Philippus (q eft eius ad omnia dexteritas ) hanc inuidiam dicens , non effe illuftrare Sc ornarc quicquam ipfi rei contuliffe virtutis, aut addidiffe decoris, fed lâpien* tiæ Lutherans fplendorem ,quo faciliushæcpofTent intel* Iigi,admouiffc* De verbis nihil moror, neque nunc volo quid fignifîccnt ea,neque quam modefta fint,diicutere:qui* bus poft tot ccclefiæ concilia, poft tot orthodoxos patres, poft toc pontificum décréta,quafi cQrnicum oculi cÔfingun

tun

-ocr page 193-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA, Tol, »7.

Uir, Tantum per comuncm falutem de qua diflen'mus vos contefl:or,amp; admoneo, viri Germani: vt animaduertaris quantas ÔC quales potius tenebras ofFundat pijs mentibus dogma Lutherijmodo non perfunelon’e,vt vulgo periculo= fîffime fîtjfed prefîïus ac diligentius excutiantur. Nam vt ad expérimenta reuertar,facile mihi etit,multis alioruilt; atlt;^ cer tionbusexperimentisrefellerc. Deprehendi, cumeffemin Germania,omnes ferme qui Luthero credunt,nihil aliud ins tdligere de verbis eins,quam fidem illam vulgarem, qua feie Chriftianos exiftrmant,fufFicere eis ad iuftitiam, Sgt;C peccato’ rum rcmiflioncm,modo firmiflimccredant:fefe quales quas lesfuerint,mox vt abfolutionis verba proferuntur,ab vnis uerßs pcccatis ablblutoseuadere: Quem vulgi errorem, nifi communis eflet, amp;quafi popularitcr receptus, nunq Eraf» mus vir doófus amp;nbsp;probus,fed Lutheranis dogmatibus non perindeinfenfus atep furori,in colloquî)s,quæ vulgo feripfit, irrißone pcracuta danaret.Porro huic perfuaßoni cum ad s iunda fit alia, qua Lutherus docet, non efle opus, peccatafa= cerdotibus confiteri,mirum ni maximam ex vtraep confolas tionem conceperit vulgus: cuius femper fuit,iugum Chriftt detredare,06 veramcordis mortißcationem cxhorrefccrc. Nam apud eos,qui in vobis funtdodliores nbsp;cordariores,ni

hil aliud fecit Lutheri dodrina,quam vt vtrincp perplexi amp;nbsp;ancipitcs,neciifi,nec nobis credant. Equidem animaduertut noftrorum mores, amp;nbsp;facrificulorum (quodnegandum non cft)quofdam abulùs,ex quibus,occafione accepta.Luthetus catholicam do(fïrinam vehementer ßtinfedatus, amp;omnis Y iq bus

-ocr page 194-

F* ALFONSVS VIRVESIVS

bus propter quorundam cri mina negociu ex hibuen’t.Ruf'* fus vident veftrorum mores nofl:ris(vc modefteloquar^ni** hilo mch'ores: quibus adiungunt, quam varie,quam perpk“* xz fua dogmata prodat Lutherus, quam frigide probet,qua muka magmiîcis verbis polliceaturquam nullaiblidis argiï mentationibus præftet,qui fit, vt ita nobis aduerfentur exte^ rius^vcta.È'nen interius Luthero minus quam nobis credann Nihil inexpertum loquor, multis congreffibus, varrjs collo’’ qurjs exploraca mihi fun^quæ feribo» Sed interim, ne iftor5 claudicationem probare videar, identidem mihi repetendtf eftmon debere,facras Sc pias cccicfîæ dodirinas ac leges, pro* pter iniquitatem eorum qui abutuntur illis,in ius vocari, aut quoquo modo contemni, Haud ergo, vt ad Philippi verba reucrtar,apud bonos amp;nbsp;fapientes viros noua doélrina com* mendationem attulit Luthero» Sed apud ineptas muliercü* uCar. » las, apud rudis nbsp;nbsp;vulgaris ingenfj homines, animales, noti

percipiente3,quæfuntfpiritus Dei,quos peccareiuuat, coti* fiteri pudet,emendaritædct,8ô aduerfushæcomniavnico fc clipeo protexerunt Lutherana fide, qua in medijs fibi fa* cinoribus blandiuntur: quippe quod credunt(quid ni cum fit facillimum) audito verbo abfolutionis, 60 a fe peccatis o* mnibus abfolui recepto, hac fola fide iuftificari. Hi funt,qui=gt; bus Luthei'i doiffrinaprobatur: quod illorum libidini tarn indecore feruiat, vt non fit veritus,primam fententiam, quo vulgi cederet affedlibus,identidem,quod fuperiusoften* numaPH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haiftcnus dc vcftra confeftione, Germani,

lippica in Qc Philippica defenfione : nunc quibus cam fundamenris côtcfionc.

con^

-ocr page 195-

ADVERSVS LVTK. DOGMATA. Tol. w, eonfirmct audiamus • Primo, quam vocamus facramêcakm confeffionem rei}cir,tanquam pccnitcnh’æ minime neccffaî« riam,tametfî quandam fpecicm eius permittit arbitn'o lacer-dopim, quo facilius poflint doceri rudes. Hanc doifîrinam, qua vctuftiflimam ccclefîæ confuetudinem ( vt nihil aliud addam) conuellit, nulla firmat authoritatc: tantum irridet noftrostheologos,qui vcftræ confeflioni obiccerunt caput cuiusinitium. Omnis vtriufque fexus quod habetur. Tiu de pccni, Si. rcmilT. libro quinto dec. de quo iudicat fîcut de cæterishumanisconftitutionibus, quod non fint cultus ad iuftificationem neceflarij, Probat vero indicium,ne fernere pronunaaffe videatur,per Panormitanum Sc alios iuris= confultos , qui modo funt illi cruditi, cura alias fint Lus thero ac Lutlieranis omnibus prorfus graculi ad fides. Attamen fi probatio noftrorum per commune totius cc» clefiædecrctum vifaeft vobisimbecina,qualiseritPhilippi probatio per Panormitanum amp;nbsp;Canoniftas , qui tantam Humanaiura profitentur : diuinum autignorant omninOi aut perfuncfïorie, dum taxât, attingunt. Hoccine cft ornafTe beneficium abfolutionis,amp;potcftatem clauium illuftraffe, inrequæ totapendet ab archanislitcris Panormitani tefti^ monium alFerreC Nos vero poteftatem clauium ncc ill»* ftrare, nec ornare, pollicemur : qualis tarnen amp;nbsp;quanta fit hæc potefl;as,inluceraex facris litcrisdarçconabimur,nis Hilnouum afférentes, fed quodpatres orthodox! tradides runt,amp;:ecclefialéquutaeft,comprobantes.Quantafit hccc pouffas attingemus inferius, cum fueritdeecclefia diflérens durat

-ocr page 196-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

dum:qualis fit,declarant ChrifU verba cum dfcitPetroîTibi MuS^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claues regni cœlorum: SiC quodcUnque lÿauen's fuper

terram^crit ligatum Sgt;C in coclis: quodcuncç lolueri's fuper terram,erit folutum Ô6 in cœlis.Gencralius vero omnibu* filt; lohan.to mul apoftoHs: Accipite ipiritumfandum, quorum remiferi tis peccata,remittuntureis:amp;S quorum retinueritis, retenta e^ runt, Vtercp locus præ fe fert,poteftatem banc,de qua loqui^ mur,efle iudicialem:aut,quod clegâtius expreflït Maximus, efle iudicandi poteftatem, Ad iudices enim expédiât, reum aut ab fol II er c, aut damnare,quod feriptura propria phrafi dt xit folucre,8ô ligare,rcmittere,amp; retinerc, Remittuntur pec# cata,cum peccator abfoluitur,retinentur cum ei non confer* tur abfolutio,non enim vt remittere eft abfoluere/ca retinere ottft ab-‘ facerdos autoritäre clauium abfoluere foiuerefed rcum a peccatisîdamnare non poteft, nifi quatenus abfoluri* narc. ' onc iudîcat indignumtidcirco non dixit Chriftus apoftolisî

Quos abfolueritis crunt abfoluti,quos dânaueritis damnati, fed loco abfolutionis pofita eft remifiTio, quæ idem facit : pro damnatione vero pofita eft retentie, quæ non eft damnatio, fed iudicium, quo peccator pronunciatur indignus abfolu* tione:Hunc fenfum verba Chrifti,vt dixi,fîmpliciflïmc acce pta faciût,necp quifquam eft illi hadlenus refragatus, Quam ob rem nulla coadlione aut hum ano commento,fcd fimplici acperfpicua coUedlioneex verbis Chrifti deducitur,necefla* riam efle confefTionem poenitentiæ,ficutcaufæ cognitio nc* cenari'aeftiudici,adabioluendumaut damnandum reum. Necproptcrea quod nomen c0feflionis,vt nunc accipimus,

non

-ocr page 197-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. FoK 39» Mon cft exprcflum in Euangelio,cffc ncgandu, confefïïonem cfle iure diuino nece(ïariam:quando nulla fermonis conCue^ tudo habct,ncc intclligentiae ordo exigit, vt cui commiflum fuerit^fcntcnaam in caufa ferre :cidem caufæeognicio apcrlt; tioribus verbis commictacur. Etenim fatis eft fi princeps ma giftracui dicat: Eilo iudex huius vel illius caufce,aut: penes te fitpoteftas inalterutram huius cauig partem pronunciandf, abf(^eoquodfuperftitiofc præcipiat,audiri rcos adhibert tcftesîinterrogari,examinari,â^ cætera fieri, q iudicialis pro« ceflu$,vt vocant,requirit. Nam cuius principis poteftate dc totius ra fomma fententiam eftprolaturus ,ciufdem aucho« ritate faciet omnia illa,caam fi præcepta non fuerinc,finc qui« bus legitime pronunciarc non poteft. Et vt iuribus vtamur ad u er lus iurisconfultos, praeter hoc quod nihil diximus, cut communis animi conceptio,modo libera fit,non affentiatur, nihil eft in iurc compcrtius quam cui maiora. committacur, cidem 8c minora,quae cômiflïs inferuiantjcfTe mandata ♦ Eft iuris régula hoc cxprefte continens in digcftis:amp;S Paulus an« tiquorum omnium ccleberrimus iurisconfultus,notât in pri ma lege tituli dc officio eius cui mandata eft iurifdidlio ♦ Nc« gat nihilominus Philippus, poteftatem qua facerdos abfol« uitefle iudicialem,qui tameimprobat, quod ip fa verborum facies oftentat Non hie habet Panormitanum amp;nbsp;Canoni« ftas illos dodiftimos quibus iuuari poflit. At quod teftimo« nrjs 0^ authoritate nequit aliorum, fuaratiocinatione confir« mat. Quia non eftdnquit,nifipotcftas alieni beneficq: Ego Vt fum parum latinus, vix intclligo quid fibi velit, poteftas 2 alieni

-ocr page 198-

A ? nbsp;nbsp;Fgt;, ALFONSVS. VIRVESIVS. h

alicni bcncficij.Qincquid tarnen ßcjvn de probat Nusg fed vtdonernuscîeffe verum,quid tum pofteaCnum ftatini fcquitur,quod non fit ludi'candi poteflas C Imo omnis potlt;^ ftasiudicandijamp;feccrncndiiuftosabiniufiasab altero acce^ pta eft poteftas alien» benefierj, nempc principis, cuius in iudicando geruntur, qui princeps, èc per cum qui prind^ pis fungitur officio,non illis modo,quiabfoluutur,eft benC“ ficus,verum toti reipublice in qua æquis legibus amp;nbsp;legitimis magiftratibusindignosfecertiic a dignis,iuftosabiniuftis» Hand ergo eciâ fi alieni benefici) poteftas dicatur abfoluendi facultas,confequens eft,vtnort fit iudicialis,prcfertim cu non rcmittendi tantum peccata verum retinendi vim habeas quod noneftfolumodo benefidum conferentis,fed riftime indignatis fungi poteftate, Intellexerunt hæc S' pro” didcrunt Uteris fancftiffimiiuxtaatcpdcKftiftimi proceres co clcfiæ,nequiscau]fetur neothericorum hoceffe cÔmcntuni* Sanaus Nam diuxis Maximus,perinde maximus atep vetuftus, ca« de’^Kfta thoUcæ piecatis anaftes, vt cæteros prætermittam, quos no’' •c tiauis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citaruntjita exponit Chrifti verba ilia: Tibi dabo claucs

regni ccelorum,S^c,Ne quos nos fratres,de crcdïtis Petrocla uibusregni,morcnoftrarum clauium cogitatio terrena per« nioueat.CIaues enim cocli lingua eft Petri, quia fingulorum mérita ccnfendo.apoftolus, vnicuiep regnum ccelorum aut clauditautaperit.Noneft crgaclauis iftamortalis artificis aptata manu, led datai Chrifto poteftas eft iudicandi : De« nique ait eis: Quorum remiferitis peccata remiftaeruntjS^ quorum detinucritis detenta crunt ♦ Non igitur recêtiorum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eoni#

I

-ocr page 199-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, FoL coinmentum,fedcum annquoiçîpatrum niiïi eccknæfotins fententia eft,poteftatem clauium eflc ludicandi facukatê. Ex quo peifpicuû fie, quo Ture neceflaria eft.abfoluno faluttco» dem iure,nempcdiuino,neceflanam efle côfeflïonem abfo* lutionf, Siquidem pcccatoris caufæ ludicandæ necefîario co* Î!î nbsp;nbsp;nbsp;gnirio efi,quando nullis alrjs agendum eft teftibus,nififing«

lorum confciçntqs.Teftimonium ilfis reddentc confcicnna is nbsp;nbsp;nbsp;ipforum et inter ft inuicem cogftationibus accu fan tibus,aut

}, nbsp;nbsp;etiam defendentibus in die cum iudicabit Deus occulta ho*

li nbsp;nbsp;nbsp;niinum,8(ScJllic fufficiet cogitationis accufatio aut deienfio,

(t vbi is erit iudex cui perfpeefta eft hominis cogitatio ^nempe f, nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus,hic aut opus eft etiam verbis,fine quibus no poteft

5? (quodMaximus clauibus tribuit)homo hominis mérita Ÿ nbsp;nbsp;cenftre.Neminem exiftimo vfepadeo proteruum, aut impu

dentem fore,qui arnbigereaudeat,vter melius intellexeric ver V nbsp;nbsp;ba Chrifti diuus Maximus, an Panormitanus,etiam fi Phi=

lippus illi accedatjGum ille iuris humam',hic diuini fucrit pros . feftor, Sc interprcs,nempe theologus ÔC theologorum omni* es urn aetate, fapientia,pictatc,tantum non maximus: Alioquin la ' dicant mihi obfecro, Canoniftæ illi eruditi quoru m auto « f I ritate fretus Philippus, negatconfeflionem effe iurc diui* 11 no neceftariam, ante confeflionem inftitutam a pontificia jl bus illis , quos primo Volunt cam) induxifTe * Vndc Pc* is truscenftre potuit fingulorum mérita,vt ait Maximus,fi e nbsp;nbsp;non erant illi prius quoquomodo nota ♦ Qirod fi dixerint ib

lum apoftolum,pocuiflearcanahominum non faefta modo, It Verum 0lt;cogitata cognoftere: hoc certevt aliquando da=

-ocr page 200-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

tont Ht apoftolis, gcneranm (blius eft Dd, quod fibi potiffi^ mum in. facris literis confueuit fumerc» Sed omittamus apo* ftolos,nccp eni'm aim illis cxtindaeft hæc cenfendi fingulo* mm méritaiudicandi potcftas,quando non tam illorum, quam totius eft ecclefiæ, V nde rogo facerdos ante confeflïo’ nem l’nftitutam a pontificibus, aut none fine confeflTionc fu'' merepotedcenCuræraitioncm atep dclelt;fi;us,quo ex peccato* ribus quibufdam aperiat,quibufdam claudat régna cœloi^ hoceft,quofdamabfôluat,quofdam vero fine abfolutioo^ prætereat:vtruncpeft enimilliaChrifto cornmiflum,cun’ di'cit: Quorum remiferit/s peccata,remittentur : quorunt retinuerius,retenta erunt. Qui poteft feire facerdos duobuS fibi peccatoribus propofitis, vtri illorum fit abfolurio cortfc^ renda, vtrineganda, nifîvtriufque confeientias fuerit dib* genter per confeffionem pcrfcmtatusÇ’Dicetis mihi fortaflfc non hic agi de confeifionis vtilitate, quam veftromm mulf* fatêtur,fed an fuerit a Chrifto pr3ccepta,quod ctfi afleramu«) ftatim, vt præceptum ex facris literis proferatur, exigitis. Ap qui nos (ne praccepti vox offendiculo fît inueniendæ veri»’ ti)non tantum vtilcm efîc monftrauimus, verum STnecef” iâriamabiblutioni,quæcftpraccipua poteftas clauium,ilt;f^ que dufdem poteftatis naturam perfacrasliteras perfcniW^ tferuimus in lueem:Quis autem vcl mediocriter in illis vo'“’ fatus nefeit effe quædam,quæ (c feripturarum verba legcnri* b«sfimplidapprehcnfîonenonaffcrunt ,cadcm tarnen nitus indagata in cifdcm feripturis retmlainueniuntur » ntc poffuntfîmplici teftimonio literali,vtvocant,probari :

tanicft

-ocr page 201-

ABVERSVS iLVTH, DOGMATA. Fot tarnen facile eft in eifdctn Uteris oflenderc, modo contentios nis affedum ad fcripturarum intelligentiam ,aut dogmatis alicuiusaffcdationcm non afTeras.Huius theorematis exem pla practcrmitto,tum quod miika fint ab alfjs produda, qui hoc idem,vel docendi vel redarguendi hærecicos gratia : 8^. nunc demum aduerfus Lutherum confirmauerunt:tum cp fapientibus fcribens nolim fimplicibus,qui mordicus verba fedantur,offendiculum in fide præbere ♦ Seins enim quales tragaedias Sc quarft ingens negodum cxhibuerinccuida pri mi nominis theologohæ voces:Hocnon habetur cxpreiTc: illud aperte fcripturano dicit: illud iteR2auttertio duntaxat inuenieSjamp;: id genus aliæ, quse minus effent intolerabiles, fi de hifee rebus quas nunc pericrutamur, amp;nbsp;non de totius dci noftrse fum ma,effent prolatæ.Sed de quacunque re fuf= cep ta fit cotrouerfia, hoc certe nullam habet,quod bifariani poffitper icripturam fitcram finiri, autteftimonium produ Cendo quod formaiiter(vt dici ibiet) amp;nbsp;expreffe alterutram partemcontineat,aucex contentis neceffaria coUedione de= ducendoCquod dicitur virtualis continenria)idquod mo de confeflione fedmus: Hæc negate baud Chriftianæ iapi« entiæ eftjfed ludaicæ fupcrftitionis.Quod fi dubitetutjVtro ßtpotius affchtiendum,Contento ne formalitcr5an ex contés tis légitima coUedione dedudoîmiht fupcruacanea videtur huiuicemodi quæftio ; Eaeftenimfandarum icripturai^ conftanda,veritas, conuenientia, vt non fibi magis ilia duo, quam veritati veritas aduerfari queanhVtcunc^ tarnen c3c fcrantur,hoc citra diffîcultatêeft in côfeffo, quod omnibus Z ii) illi»

-ocr page 202-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

nils qtiæ neceflaria dcduclionß colliguntur eft fîrmifTïmcaf fentiendum, nec poffuntnifi impk dubitan,.qiiandiu apcf* tîus tcftinioniuin aduerfus e.amp; non profertur» Hæc cum i» (înt.cgo viçifljm a vobis èc Phili'ppo requiro teftimoniunt defcnpturis,quo vakatis improbarc,quodnôsex€ifdê ra* tiocinâdo probauimus, nbsp;nbsp;muleis alqs locis eft a dodtoribuî

confîrmatum, Si non literalibus amp;nbsp;expreffis, certe talibus, quales vos nunquam aduerfus ■confefîionem produxiftiSe Nam quod Chriftus nneeofeHionequibufdam peccatare^’ mifif,non magis facitaduerfus confefTionem ,quam aduer«' fus baptifma, quod nonnullos laluos fcccrit line baptifmo» Rem ergo veilem ve veftroi^plurimifatçntur,nccciïaria,vt noftri probanc,quorum argumencationcs grauioribus non rcfellieis,diuturna CQnfueeudinc amp;nbsp;cocius eccicfîæ colènRi fir macam,ccmere proculdubiofne quid acerbius dicâ) abftuK ftis, auc mucaftis,folacanoniftarum quorundam autorita# te, qui vt cicae Philippus, dicuric non elle iure diuino ncccf^ fariam.Iam quod Phüippus ad dit, impoflïbilc. efle omnîa p««ta’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illudex proph^ca î Dclicfla quis

quotanniî inceUigic C Nihil obfUt ecclefiæ decreeOj quod orania pecca^ riToljftar ta quocannis confîteri, quod alias neceffarium crat abfoh ( vtprobauimus) præcipic,: ea videlicetquæ pof’ funt mente recolic : polTunt vero. etiamab obliuiofîffimo Pro«' quoque qua; fatis funt, ad hoc vt ( quod præcipit fapiens) paftor pecoris fui vuleum diligenter agnofeae, ÔC ica dignu aut indignum iudicet abfolueione Cæterum qui præcepti , huiusoccafioneanxiam fingulorum operum, verborurn,

-ocr page 203-

ADVEîISVS*:LVTH.’DOGMaTA. Fol, 91. cogifarionum, locorum, tcmporiihr^ vicifTitiidaiTumi innu* merabih'umdcnicpcircunftanuarumjnquibuspcrfcrutaTi 1

‘ diSjComputandis/ccenfendiSjamp;S velutfabuh'senarrandiSjCQ ' foenti'æcrucianturjinterdumamp; rcfricatione memoriae no* ào vulnere fauciantur ,inuexcrunt n ctiam fî fînt ex noftris, mihi non poffunt probari:Qiiïnimo maxime ab illorû fen? tentiadifcedo,quipufilloruinamp; imbccillium confcienrias huiufmodi iârcinis onerare,non verêcunqutbus turn publi* «turapritiatim promeavirdipopulum Chriftianum fern per feuauiè.ThcoIogi veroilii, qui confutationem Auguftæ cönferipferunt, cum dicunt ncccflariam efle integram con* feflionem, non intelligunt omnium peccatorum, etiam illo* rum quæ memoriae non fuccurrunt enumerationem » Sed '

, integra confeffioilIisÂT omnibuscatholicis redecogitanti* bus cft, in qua pœnitens nwllupeccatum faite mortale data ©peraaut craiïanimis negligentia velpotius negledu pter* mißt. Quia impiû eft, vtait Auguft, dimidiam a Dco expe* Augußinv

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dare veniârHec viris lapiêcibus ac liberis de cofeffione cjuâ

1 nbsp;nbsp;rdecit Philippus fufficianuNam cæteris qd fufficier; Nunc

’ f nbsp;nbsp;ad pcenitentif partes,quas vos defcripfîftis amp;nbsp;Philippus cô

! nbsp;nbsp;fitmat accéda mus, De côtritionc quam veros terrores amp;nbsp;fe*

? i nbsp;nbsp;rios dolores Philippus appellat, nulla vt ex verbis cius appa

’ nbsp;nbsp;nbsp;retjfuitcotrouerfia inter illumamp;noftrostheoloPos.Fidem

’ nbsp;nbsp;nbsp;efiepoenitentiæ partem noffri negauerunt. Qiiod idipium

I nbsp;tamadominandum vifumeftPhilippOjVtquerulusÔÔ in»

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignans Cæfaris pietatem aduerfus nos inuidioßs verbis quèrfn^o'

* ' nbsp;nbsp;imploret ♦ Quid hie Carole Cgeiar inuidilfimc, faciamas;

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hîcc

-ocr page 204-

F. ALFONSVS VlRVESIV^ • '

Hæc eft proprix Euafigclq vox,quod fide eonfcquxmdr r«* miflionem pecextorum. Hane vocem Euangclf) damnant ifti fcriptores confutarionis.Nos igitur nuUo modo aflenti^ ri confutation! poffumus:Non poffumus falubcrrima vo* cem Euangdrj Sc plenara confolationis damnare» Quid eft aliud,ncgarc quod fide conicquamur rcmiflïoncm peccato rum,quam contumeliâaffîccrcfànguinem mortem Cht* fti^Rogamus igitur te Carole Caefar inuiâiflïme, vt nos hacre maxima, quæpræcipuum Euangclq locum, quæ ram Chrifti cognitioncm, quacivcrum^cultum Dei 'conti* tiet,patienterac diligenter audias, Sc cognofcas» Comperiét enim omnes boni viri nos in hac re pratcipue docuiffe vera, pia,falubria, neceflaria vniucrfsc eeelefiæ Chrifti. Com^ perient ex fcriptis noflxorum plurimum lucis acceftifle, EuangeliOjamp;S multos pemidofos errores emendatos efle, bus antea obruta fuit doeftrina de poenitentia per fcholafti^ corum amp;nbsp;canoniftarum opinioes. H^c Philippus in primo paragrapho : ied hoc exordio non contentus, quafi parum inuidiænobis,parum fîbigloriæ comparaflet, additin fcgt;‘ cundo:Omncs boni viri,omnium ac theologici ordinis cti* am, baud dubiefatentur ante Luthcri fcriptacôfufiflïmam fuiflcdo(ftrinampoenitentiæ,amp;Sc. Pcenitentiæ dodlrinam» ( Videte Germani,quam facile veritati cedamus^per fe qut dem, vt a Chrifto amp;nbsp;eius apoftolis eft tradita luddam amp;nbsp;v pertam,non negamus confufam fuiffehatftenus, amp;nbsp;aliquot inuolutam fcrupulis per quofda, quibus aut zelus Dei, fed non fecundutn fcientia,aut glorix aftedus impofuit^ qn nul la im^

-ocr page 205-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol.

Uimbccillitaüshumanac habita ratiohc.dcalienis crudacb bus Ingenium oftentarc voluerunc,aphyficisqualitattbus adanimi afFeAiones S)C opera calculationes transfcrentes, Sc imponcntes pufillorum confcientijs onera grauia,quac tamê ipiï nee digito quidem attingere valuerut: Sed quod has tea nebras Lutherus difcuflerit,ÓC pro eis lucem inuexerit vcri^ latis,hoc negamus. Turn quod veritas nunq ecdefiæ Chri« fti defuit,quam Sc ante Lutherum natum multi boni viri lia tcris 8^ verbis profeffî (unt, 8)C operibus exccuti, turn quod Lutheri doArina de poenitentia, vt fuperius demonftrauia mus,confuiï(Timaeft,amp;ilIa, quam in fophiftis canoniflis damnat,obfcurior. Nee Philippus eft in hae re dilueidior, q præter cæteras ineonftanrias, quos modo eruditionis eoma mendatione dtauerat eanoniftasaduerfus theologos, nunc cum eis vt pœnitentiæ euerfores amp;nbsp;eontaminatores conde» ninat.Et quanq de partibus pœnitêtiæ varie lieuit hadlenus opinari fapientibus,qui tarnen nunq ab ea con feftïonê exclu ferunt,quapropter ego nihil grauate ceffiftem Luthero, pos nenti fidem effe pcenitêntiæ partem:tamen vt appareat no« ftros theologos id iure no admififle,paucis Philippo refpoa dendum duxi.Cogor aut in eo defiderare rurfus,quod fupc rius illi deeffe monftraui,nempe rci, hue renz de quibus cum aduerfario diiputat,tranquillam confiderationem,amp;: lucida fuppoiitioncm inprimis rhetori neceffariam, dialedicoyea ro no magis ptermittendam,q ipfa dialedica. Non de fidei neceffitatenoftris aduerfus'Philippum fufceptaeratcontro Vaniras ucrfia,non querebatur , an fide nobis dimittantur peccata,

non

-ocr page 206-

F. ALFONSVS VIRVESIVS’

non ambi’oebatur, fîdem cfle vocem Euan^eîicam confoU^ rionis S)Cfalun's plenam.Hoc tantum vertcbatur in quæftio ncm,an fides Gt pars pœnitcntig,quod nullum Euangcliuin dicit,nihil ad falutcm,nihil ad confolationem refertNâ non cftidem,aliquid effc neceflarium virtutijamp; efle partem vîp tutis. Prudêtia neceflaria €ft,ad habendam fortitudinc, non tarneneftparsfortitudinis.Fidcslîmiliter neceHaria cftad charitatem,non tarnen eft pars charitatis.Eadcm eft ratio in facramentis quibus quædam funt neceflaria,quæ tarnen no funtillorüm partes,vt iàcerdotium neceflariû eft ad Eucha riftiam,cum non fît pars eius,voluntas confccrandi, necefla? riaeftad facramentum,aiiusnon eft pars. Ad eundem niolt;= dum noftri non negant fîdem neceffariam efle ad pœniten necfffanfi tiam,quod cis tragicis ac plane odiofis verbis obijcit Philip* pus,negant tarnen partem efle poenitenti^.Et quanq Philip vinutw. pyj nuncoftentet,nunc dcfpiciat,amp; exoiam videaturhabe* rediale(fticlt;â,haud verebor ilh ignorantiäeius exprobrarc» Vndeenim valetconfequentiaifta,quamilliesita colligit^ Fides neceflaria eft ad pœnitentiama Sine fide non rcmittu* tur peccata,fides ergo eft poenitentiæ pars lt;nbsp;Aut vndc valet ca qua in thcologos noftros inuehiturC'Theologinegauerut fidem eiTe poenitentiæ partem : negant igiturfidem eflquot;e ne* ceflariam ad peccatorum remiflionem,negant propria Eu* angclij voce,quæ peccatorum remiflfionem fideipollicetur^ Non equidem plus valctprior collc(ftio,q fi dicas: cognitio cftnecelTariaad diligendum.eftigiturpars diledionis: Po* fterior vero,haud plus valet,q fi dixei is;TheoIogi ncgant,fi* denj

-ocr page 207-

AD VERS VS. LVTH» DOGMATA. Fol. 5^.

dem efTc partcm bcancudinis,negac er^o fidcm efTe nccefla^ riam ad beacitudincm, negancpropriam Euangdij vocem, quæ credentibus in Chrifto bcannidinê pollicctur, Qiian» toapriusnos coUigercpoHemus aducrfus Phihppum Éa: Philippus negat nobis per dilceftionê peccaca dimitti, negac igitur propriâ Euangeli] você:Dimiffa funt ei pcccata mub nbsp;nbsp;’

ta qm dilexic multum, negac vocem confolacionis ôâ falutis plenam.Quod fupereft dateelcemofynam,ccce oïa mun dafuntvobis.Bc:Faciccvobisamicos dcmammonainiqta Lumi* tis,vccum defcccritis in via,ractpiant vos in «erna tabernaa cula.Quibus vócibus,qd poteft efle dulcius,quid falubrius, dum intclligit animus,q primum refïpifcendo dilexcric,quê antea pcccando neglcxerat,qcquid æternû amiflum eft, tem poralibus officijs pofle pcnlari Sed hæc alias fuo funtloco difcufla.Cgters’ huius nunc fatis fit mcminifïe,quod vt fidè, quanuis neceifariam ad peccatorum remifrionem,non facia mus pccnicentiæ partem,ica nee charicacem. Vrgebic nos cas men Philippus ccftimonijs illis, quæfuperiusadduxic pro fide, ex quibus ica poceric colligere : Frudus pccnicentiæ eft peccacorumremiflio, amp;peccacorum remilfionem confe= quimur folafide,ergo vispœnicenciæficaeft in folafîde, at* que adeo fides pars cric pœnicenciæpræcipua.Nihil huic ar gumencacioni refpondeo, ne videar ftudio non bene aducr® farq caufam proculiffe,quo facile mihi effec improbare,tam= etfî hune nulla fe mihi offerc ratio firmior, qua pollet vti ad^ ucrfus noftros.Huius autem multa funt, quæ non concede^ rentur.V nü eft quod non prgtenbo.Minus aberraffe (mca

-ocr page 208-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

qüidcm fententia)phih'ppus fî partes pœnitcnriæ abfolutio nem amp;nbsp;fidem pofuiflet,quam contrîhoncm ÔC fidem poné* do: Eftenim pœnitentia facramentum, porro Lutheranos omncSjfî conftare fîbi velint in doéhrina, oportet (àcramend cuîusiibct partes diftribuere in verba et fidê,Pœnitentie vof bafunt abfolutio, quibus verbis adiunda fîdes cfficit facra^ mentum, nam terrores 8c contritio nô tam facramenti pars efle videntur, atquc conditio aut difpofitio quædam facra# mentum fufeepturi. Sed de his viderint ipfi, nobis enim des neceflaria cft ad poenitentiam, non tarnen eft pars eius, magis quam altcrius facramenti aut quam cuiuiuis ofFici) Chriftiani, quibus tarnen omnibus eft neceflaria, quiafîne Heb. H ea impoflibilc eft placere Deo. T eftimonijs vero qbus Phi* lippus probat,fola fide remitti nobis peccata, amp;nbsp;fuperius fît rciponfum, nec pernttioià tarnen confidentiafquando mul ta eorum nunc repetit) illis innixi fimplices Chriftiani, cætt raadpœnitentiam neceflarianegligant, denuo mihirecen* fenda,fi tarnen prius nonnulla feitu neceflaria de pœnitentif ipfius ratione mÔftrauerozfcd eaalterius difputationis prin* cipio reièruemus.

Philippica X. De veræ pcenitentiæ ratione,5lt;: iâcramento»

Oenitentia , cuius nomen frequens eft in facris literis , præièrtim in nouo teftamento , vt nomi* nis tantum rationem nunc expljccm, diiplicen* ruTHu..---tiamiricoepti open'sautconfummatjeum refipi* £ƒfeentia fignifîcat, id quodGræce feientibus verbu (UtTayo'tTTtj quo

-ocr page 209-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot quo Chriftus Sgt;C eim apoftoK fèmper vtuntur,prc fe fert,pro quo Vulgata ædi'tio habet:pœnitemmi ÔC pceni'tentiam agis te,hoceft,rciîpifdtc,tametfi pccnitentia aliquid vidctur ads dereadrefipifcentiam.Refîpit cnimaut reiîpifcit, quicum dcfipucrit,hoccft,quoquomodoareditudinis régula abers raueritjtandcm redit in viam. Pœnitet autem eum qui doles damnat opus quod coeperat,aut patrarat.Non erit abfurdü, fi in vera nominis latini ratione perfcrutanda latiniffimi poe taCjtametfi ethnici,verbis vtamur : Scelerum (i bene pœnitet, ait FlaccuSjCradenda cupidinis prauifuntelementa: Sedià= cris literis, quod iècurius eft, infiftamus. Scriptura facra de diuinis operibus Humana verba Eibricans,quippe quod ho minibus loqueretur,pŒnitentis animifpeciemin Dcoipfo, tuihomines difplicebantjuculcter adumbrauit. Videns,ins quit,Deus quod multa malitia hominu eflet in terra, Sd cun= «s anim» da cogitatio cordis intenta effet ad malum omni tempore, pœnituit eum,quod hominem feciffetin terra,amp; præcauens in futurum,Cacftus dolore cordis intrinfecus. Delebo, inquit, hominem,quem creaui a facie terræîpœnitet enim me feciffe cos.His verbis proprius amp;nbsp;expreffius,quam vllis alrjs pœnis tcntis animi affedioncs explicantur,8(S ob hoc,vt omittamus nunc reconditiora myfteria, tarn accuratc,credo, a legislatore fuiffe defcripta,vt quado homines legis tranfgreffione iden? tidem pœnitenda defîgnâtjfciât quid pati,quid cauere, quid præftarc debeat vere pœnitensrac per hoçpœnitcat ne ilium animo an verbis folummodo diligenter explorer. Etenim quern rd alicuius pœnitet, primum res ipfa difplicet,mox

• a iq difpli»

-ocr page 210-

E ALFONSVS VIRVESIVS difpUcêciam proximo loco fequitiir am'mi dolor, vt coftipl^' cendam voluptas.poft hæc cui vere difplicct opus, ceflat ab eo,quod ladnis eft refipifcere : neep hoe tantum, fed apud metipfum,damnan3 quod fecerat, quatum in fe eft, vellet in^ fedum,quod non pôqpræcauet in pofterum, ne fiat vltefi^ us.Omnes hos gradus com jslexa funt verbaMoyfi,quos pc^ mcendscratio nomen includi't, resipla debet,fi modo vera fitjConti'nerc.Alioquin cui horum aliquid deeft,haud exiftimet animo pœnitere,fed fpede quadam amp;nbsp;rmbra poc^ uRfg. IS nitentiæ ccrebro confióla dccipinir.Id quod Sauliprimo dæorum régi côtigit,amp; Chriftianorum multis hodic contirt pamiten- git.Pocnitêtia denicp nihil aliud eft,qua intima animi ad dcU waqiudc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,quæ ncmini pot contingere,nifi fc fimulauerterita

creaturis,ad quas couerfus peccauerat.Hanc auerfionc a cita - turis Paulus familiari fibi tropo mortem mortificationcni appellat,conuerfioncm vero ad Deum vitam amp;nbsp;refurredio* nem, Ad hec omnia fides operatur,qua fumus infiti Chrifto, ficut amp;nbsp;ad vniuerfa pietatis officia.Nam couerfio animæad Deum non fit nifi amicitiæ fcedere,quo anima,quæ per pec«’ catum Deo difplicuerat,pci' nouam gratia incipit illi placerc, amp;nbsp;eftc grata:id quod nemini datu eft,nifi per Chriftum: qm gratificauit nos pater, ait Paulus, in dileefto filio fuo in gratia, inquohabemusredeptionem perfanguinem eiusin remif* ipiit. I fionem peccatoiîî. In vno itaep Chrifto fefu patri complacét, quicunep difplicuerant extra illum.Hocgratificationis opus bonum illudeft,quodiuxtaprophctam nemo eft qui faciat, nemo vfcp ad vnum,fcih'cetChriftum» Cæteriomnes declio nauo

-ocr page 211-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Foï.

naiteruntamp;inun’Iesfaólifunt.Ëccc feruus meusfuföpiam r A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lidlA 4 *

cum^elciflus meus, complacuitfibiin illoanima mea.Hic eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

filiusmcus dilelt;ftus,inquo mihibenecompIacui.Qiiidec gofcripturæ fan(ftælocacnumerem,quibus hæc accepno nis granavniChriftotribuitur,óórefcrtur acceptaC Cum tota ferme clamct, palam faciat hominibus legis aut phi® lofophiæ dodfrina confiGs, non ft magis pofte reficere, pofts quam ftmel peccando defecerint,qua ft potuerant facere an® teq eftent,quin quemadmodum omnia per Chriftum fadla funtftmefitaper eundem quones opus eft,vniuerfa reficiun tur,per quern non modo tunc cum feipfum moncns obtulit patri,veR2 ÔC quoties fuerit opus,habemus acccffum per fide ingratia.Filioli mei hæc ftnbo vobis,vt non peccens,ftd etfi quis peccauerit aduocatum habemus apud Patremlefum Chriftum tuftum,et ipft eft propiciatio pro pcccatis noftris, non pro noftrisaut tantum,ftdenam pro totius mu nd i.Hu iusfidei profeiTio fufcipitur in baptifmo,frult;ftus vero eft,no modo gratia ilia prima,quam in illo facramento accipimus, verum quæcuncp alia gratia, quæ nobis vel poenitecibus rea ' ftituitur,cuius fymbolum eft abfolutio, vel augetur profici=» entibus.Haud tarnen ex hoc ftquitur,fidcm efte poenitentiæ parcem,tametfi verifTimu fit, quod fine fide pcenitentia effet ineffieax,quemadmodum oratio ineffieax eft fine fide, quia nihil promilfum eft nobis, nifi quod credentespetieris M«tK s« musrfides etiam dilfinitur ab Apoftolo quod fit fperandaRz ^*^^*^* ** fubftantia rerum: non tarnen proptcrea fides eft pars oratio® nisnecfpei,quanuis vtriep vim conférât amp;nbsp;fcccunditatem,

Hæc

-ocr page 212-

Fgt; ALFONSVS VIRVESIVS

Hæc obiKr.Scd iam ad fcripturarum loca, quorum occafio^ ne pœmtenuæ nomen Sc vi'rtutem expofuimus, vari“^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homi'num genera,quos Chriftus,prophetæ,

«avarie- ^ipo^o^ad pœm'tenuam muitant,quibuf(^ peccatorum coït tatem fte- donationem,fi pœnitenu'am egen'nc,poIIîcentur:ÂIteri erant quibus lt;nbsp;- infidèles 8c impf),vtpote qui pro Deo vero fidis numinibus inferuiebantjSc dæmoniorum colebant fimulachra ,quibüS annumerandi funt eti'am ludæi, qui Chriftum non fulci'pî^ entes nec Deum verum,cuius filius erat, de cætcro habucrûi^ fed pro eo proprium quoddam fimulachrum dei cuiufdant inertis amp;nbsp;infoecundi, qui nusq eft nifi in illorum opinionc» Nullus eftenim alius Deus,nifi pater dni noftri lefu Chrift* cuius deitatis eflentiali comunione ifdem filius verus eft De* us: ita vt non duo aut tres fint di), fed vnus Deus pater amp;nbsp;fi* lius èC fpirituflTantftuSjeflentiæ fimplicitate idem,fubfiftencli vero ratione diferetus. Quamobrem ludæi ex quo Chriftit dominum abiecerunt, defierut etiam verum habere Deunt» I lohan t Dntttis qui negat filium,nec patrem habet,Quis fufeitauito* prouer.j» mues terminos terrlt;cCQuod nomen eft eius amp;quod nomen filrj eius,fi nofti*:' Al ter um genus hominum,quibus poeniten tia prædicabatur,erant pi) quidem,quod ad veri Dei cultùm 8c fidei profeflionem attinet,fcd moribus flagitiofi,atc^ fcele* fti,Horum vtroft^ prophetj SiC apoftoli admonent,fuadent, obfecrant,obtcftantur,amp;S tantum non çogunt,vtpoenitentia Quia fide agentes refipifeant, præcedentium omnium delicftorum ve* ’ niam promittentes poenitentibus, et ad Chriftum conuerfis:

Erat tarnen iuxta delinquentium varietatem diueria pro* mifli'o»

-ocr page 213-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot

Nam infidèles, quor^ maximum peccatum SC cæteroRîoîm caput efle videbatur incrcdulitas, tantum admonêtur, vt ab ca reGpifcanc per fidê/uturumep promittitur eis, vt fimulat^ lt;ïue ab infidelitate fua amp;nbsp;impietate conuerfi crediderint in Chriftum,oïm peccatorum remiffionem accipiat:Hinc illæ Voces apoftolorum in Aelis Sc epiftolistCredite Sc baptiza» mini. Et illud Ifa.quod Petrus amp;nbsp;Paulus apoftoli citant : mnis qui credit in ilium non cÔfurtdetur.Etomnis fere apo= ftolica prædicatio circa. Rdd locum præcipue verfatur, quia commune erat tunc temporis toto orbi peccatum infidelita= tis,nÔ modo gentibus,verum Sgt;C ludæis veri Dei quondam cultoribus:Porro credentibuscum pœnitentia prædicatur, Quid w tantumpræcipitur,vtrefipifcanta peccatis, neefibidefidei fedflagiti’ nomineblandiatur, cum fint quodammodo infidelibus des “«ur“quot;quot;** teriores.Melius enim erat illis viam iuftitiæ non cognouifle, quam poftagnitionem retrorfum auerti ab eo,quod illis traa ditum eft fando mandato.Hinc illg prophetai^ voces: Cons * uertimini ad me in toto corde vcftro,8^c. Item reuertatur vs nbsp;nbsp;. e

nufquifcp a via fua praua. Item : In quacunep bora peccator ingemuerit,omnium iniquitatum eius non recordabor. Et illud Hier. Si pœnitentiam egerit gens ilia a malo fuo, quod loquutus fum aduerfus earn ,agam ego pœnitentiam fus per malo,quod cogitaui vt facerem ei.In his et id genus pro= phcticis obiurgationibus amp;Spromiflionibus nulla fit mens tio fidei : quiaillis fiebant qui veri Dei cultum, ÔÔ fidem pro= fitebantur,quinimoadmonentur nc huiufmodiprofelTios nifidenteSjpræcipuampietatispartem,quæin charitate fis b ta

-ocr page 214-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Hine.7 ta cft,ncgligercnt^Hinc iHud HienNolite confiderc m verbid mendacijjdiœntesrTcmpIuni dominijtemplum domini cft, 3:cEt ilîud Iohannis Baptiftæ: Facite frudus dignos pceni tcntiæ,5ô ne velitis dicere intra vos: Patrem babemus Abra^ Matth-j am.Suntamp;SinapoftoIica doélrinaaliquot huiufmodi loca, tametfi rara,quia vt diximus,vniuerfurn orbem co temporis obruerat infidelitatis obdiufla caligo, quam necefle erat, pri« mum lucis euangelicæ fplendore depelli « Petrus tarnen apo” ftolus cum Simonem,qui iam crediderat, baptifma fufee^ peratjdura obiurgationc corfipcret,Sc ad iniquitatis fuæ pŒ nitentiam horcaretur,non ab co denuo fidem exigit, fed vta fcelere fuo refipifeat, amp;nbsp;veniam precetur a Deo ♦ Pcenitenti^ am,inquit,agcab hac nequitia tua, Sc roga Deum, fi forte re# AU. s mittatur tibi hæc cogitatio cordis tui. Paulus ctiam credent 1 tium Corinthiorum ,quos in priori epiftola obiurgaucrat, pcenitentiam probans,Ô6 poenitentis afFed:us fîngulos quafi membratim diftinguens nullam fidei admifeuit mentio* z.Cor.7 nem: Gaudeo,inquic,non quiacontriftatieflis,fed quiacon^ triftatieftis ad pcenitentiam : Contriftati enim eftis fecuïv* dumDeunijVtinnullo detrimentum patiaminiexvobis* Qiiæenim fecundum Deum triftitiaeft,pcenitentiam in fa* lutem ftabilemoperatur,fcculiautemtriftitia mortem op^* ratur, Ecee enim hocipfum fecundum Deum contriftati , ihfoiogiî vos quantam in vobis operaturfolicitudinem,fed defenfio” nem, fed indignationem, fed timorem, fèd defiderium, fc*! 5EtntiEtioem,fedvindic1:am ôôcætera. Hinc vtamp;hocat# tingamjhabcmus diferimen thftitiæ in poenitentia (quod phi*

-ocr page 215-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. FoL fi.

Philippus damnauerat) hand cffc omni’no mepte Bc fine fcripturarum autoritate a theologis obferuatum . Habe« mus præterca varias pccnicentiæ partes, quarum præcipua: fiinttrifi:iria,Slt;refipifcentia:has theologi contritionem ÔC fàdsfadionem appellant.Fidem tarnen Apoftoîus cum tam copiofe, atq; diftincftc de pocnitcntia diflereret, non connus merauit.Ouarehoclt; Quia non cum infidelibus agebat-nec increduKtatis lcd incontinêtiæ cC præterminæ chan'tatis cri= ^j^nter “ mina illis exprobrabat. Alioq culudæos aut cæteros infide^ pc?nii.ai« IeshortaturadpŒnitentiam,ad fidemeostanqad ianuam nnm’ran-pietatis etafilum inuitat,atcp ex huiufmodi côtionibus fum= ptafunt omnia loca,qua£Philippus profuo dogmate citât, pia quidem ilia, ôô ab ipfis veræ pietatis fontibus haufta, fed ad caufam,qua de nunc agimus,aut minime pertinentia, aut inconfideratius accommodata : Pertinent enim non ad pcq nitentiæjfed ad baptifmatis facramentum,cuius virtus eft fis deSjQuis ipfa prima fides non fufcipirur,nifi ab ijs,quos prio= ris pœnitet infidclitatis Sc vitæ, vnde 8c pœnitentia fimul fides illis proponitur ad conuerfionem.Nunc autem de pœ= nitentiæfacramento difquirimus,quod facramentum non fufeipitur nifi afîdclibus,necadhibetur nifi peccatis, poft fi=* dei profeiTionem admüTis, de quibus Philippica teftimonia nonloquuntur,fedillaquænosin altero pcenitentium or^ dine produximus : At Philippus in omnibus his oftendit fubelTcfidem, licet non explicetur, cum intercédât promif= fio,amp;proptereanegatpcenitentiaminucniri pofte fine fide, præfertimft plt;xnitentiæaffe(ftui,accedat abiólutionis,qua

b ij facra=

-ocr page 216-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

FucBWftia facrainentum pcrRcitur, efFecflus t Hæc nobis maxime pro^ rtntXc’ bantur,Sc vitro fatemurpccnitentiam eiïc nullam fine fidc, quinimo addimus nullum pietatis opus a nobis fieri pofl^» abfcp fidc.Sunt omnino vires humanæ ad quodciinq? opv’^ , bonum prorfus inualidæ,nifi illis diffifi fîdamus Chrifti nbsp;nbsp;nbsp;t

ritis Sc promiffîoni: Qiiis tarnen ex hoc theoremate colligat, | fidem efle cuiufuis boni operis partem^Hæc fan's per fe quP dem funt plana atep peripicua, fed quo fieri queât apertioraj repetenda nobis eft ilia collatio dileëbonis ad cognitioncni) fine qua non poteft elfe eum tarnen non fit pars eius. Quod fi Philippus dixerit dileiftioncm nbsp;nbsp;cognitionem elfe diuerß

generis affedioneSjproptcrea non polie alteram alterius clît partem: hoc idem refpondebimus eide fide SC pœnitcntiai quaB2 fides eft in intelledlu.’pœnitentia vero in voluntatertri^ (ïitiaenim voluntatis eft affeeftio, refipilcentiam autem fn* celTationem a. peccato oportet etiam elfe in voluntate,cui catum inerat,nam 8c gratiæ,quæin abfolutione côfertur,a«t quoqmodoiuftificat,fubie(ftu eft voluntas, Qiianq vtill«^ ftrior fit vi(ftoria,etiam fi donemus in ea potentia et eiufdcifl generis effepccnitentiam Sc fidem, hancilli elfe neceflari* am,vt proculdubio eft;non tarnen lèquitur elfe partem eiuSr quodfequensexemplumdemonftrat.Species intelligibili^ ' ncceftariaeftadmtclIetftionemjamp;Seiufdcm generis affediOi puta cogniriui,cuius eft Sc intelleÆo, nec th ipeei€sipfa,ntc alt;ftus,quo intclledum immutâtóómemoriam fœcundam format,eft pars intelledionis, Hie videor mihi viderc vos o German!quotquotLutheranæ caulæ fauecis,autper ton tent

-ocr page 217-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Foh w» tcmpturn porreéto nafo fupercilium obdiiccre,fiæcom« nia fafi:idire,aut præ am'tni indignati'one clamare : Philofo^ phica flint ifta,Sophifticafunt4ndignaquæfîdd caufæ àd» mifceantur. Eiiangeîi'ca doctnna verbis fimpli'cibus pla» nisnonphilofophorumeft argutqs ex facris Iiteris expro menda. Vera func ifthæc vniuerfà^non diffi'teor,infipîens fa dus fum fed vos me coegiftis in tam icrupuloiàm diiputati oncm de(cendere,qin in confeifione veftra, non contêci pœs nicentiæ iàcramentum probaffe, quæ huic iàcramento vide teneur indigna reieciire,quod iâtis erat, ijs qui fniplicê con= feflionem non methodicas prcceptiones inftituebant pœni tentiæpartes ad viuum (quod aiunt) refecare voluiftis.Ad hæc Philippus thcologis noftris inuidiam conflare conatus cfl,quail totius Euangelî)euerforibus,quod partitionem vc. ftram non probauerinuRem ergoinutilem,aut certenô ne= ceflariam a vobis fufeeptam, coadus fum perfequi: tametfî, vt fuperius dixfego haud graiiacecefliifem vobis amp;nbsp;Philip po,af[crentibus fidem efle pœnitentiæ partem, non q? verü fît/ed qgt; illæfa poflitpietatepræterirfmodo folafîdeconten ti,non excluderetis confeffionem illam poffibilem 8C mode ftamjînc qua pœniten tiç altera pars nempe abfolutio vobis conilare non poteft^quamip eccleiîa iàndaru m icripturaru. authoritate præcepit, nec fatisfaClionem quæ nihd alïud eft, atque quatenus fieri valet, infedum reddere quod fadû eft perperam,præcedentis vitæ ftudiairtdiuerium mutarc.. Quifurabatur , iamnonfuretur,magis autemlaboret,o-Ephlt;.4. perando manibus fuis, quod bonum eftvthabcat vndetri= b iij buat

-ocr page 218-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

biiatncceffitatcm paticnti, Non furarieum qui fucratan*' teafuratus, fed honeftis fe operibus aJcre, refipifcentiæ cft fuis veto laboribus etiam indigenti vicfhjm parare, fatisfa^ cflionis, non illius, qua dominis ablata redduntur,nam hx’C reftitutio fpecialius appcllari confucuic, fed huius quam di» ximus veræpœnitentiac effc partem. Vtranque complexus Luca 19 profcITus Zachæus illc vere pœnicens ♦ Domine, in^ quit,eccc dimidiurn bonorum meorum dopauperibus, fi quid aliquem dcfraudaui reddo quadruplum. Et quan^ Ph ilippus fibi vidcatur in bac materia regnare,ita vt adueP fus theologos,quiconfutationcm fcripfcrunt,indignis Cbd ftiana modcftia verbis infolcfcat,haud tamê omnia quæ the ologi dicuntjfunt perindeleuiteret citrafcripturarum auto ritatem,atque videntur illfprolata: Suntquidem catholtd nonnulli viri boni,qui tamê nihil præter fummas confeffio* num Sc aniles fabulas didicerunt, a quibus nullus eft circun ftantiarum,nullus fcrupulorum nodus nô obferuatus,atqut ecclefiæ catholicæ fides, amp;nbsp;inftituta in nullius horum verbi ■iurarunt,ncc illos in hoc ccrtamine, quo receptas ab vniueP fo populo Chriftiano fatisfadiones damnareprçfumit Ph* lippus, proponcre fibi debuit vt antagoniftas, fed egregios viros Auguftinum,Hieronymum,Chryfoftomum,Cyprù num,Hilarium,Gr^orium,Âmbrofium,Sc cætcros eiufdé clairis,quos ChriftianoBîgrex in vniucrfum fequitur,quof que fuæ pccnitentiæ fatisfatftionum habet autores. Nant cætera,quæ Philippus infelt;ftatur,priuatæ funt quorunda fn perftitioncs aut certc opiniones, quibus fateor ChriftianoRt

COI*

-ocr page 219-

ADVERSVS tVTH. DOGMATA. Fol. lo«. '^onfctcnti'as, quarum falus non ab humants traditionibus, a diuinis legibus pendct.obligandas non effe.Porro hu* •Manæ tradidones nobis funt non omnia quæ nobis horai» ^cstradidcrunt^nihil eftenim ferme, quod nô per domines hominibus cradiderinfed ritus quidam, luftrationes, expiadones,nÔ ad Dei gloriam fed ad propfiam autglo= dolam aut commodum excogitata,aut quod non raro accis ditjVana pietads opinione commenta. Cæten2 quæ fandli vi djilli quorum modo meminimus, ad Dei gloriam et anima rum vtilitatê ex facris Uteris deprompta: nobis tradiderunt: non humanæ funt adinuentiones exiftimanda,fed vt diui-naoracula , autcertc illis finidma fufeipienda , vt fufeepta funt ab ecclefi'a. Qiiantumuisenim Lutherus ôd Philippus illosquafîhomines contemnant, ac præfe faftidiant, nun-quam tarnen obdnebunc, vt ab vniuerfo populo Chriftia» no non fufeipiantur vt diui, vtpote qui fandfarum feriptu* faru arcana fancffüTime fîmul amp;nbsp;religiofîflïme traéfauerunt, non ex eis fua commoda vtilitates,non errorum latebras, autnouorum dogmatum præfîdiajfedfolius Dei gloriam aucupantes . Omnes omnino illorum conatus , vniucrlà. ftudia horfum fpedl^bantjVt Deus a cunftis hominibus SC agnolceretur per fidem, amp;nbsp;per charitatem amaretur.Quam ob rem verifîmile eft, quinimo pro verilTimo haberi debet, purius illos atque fi'mplicius feripturas fandlas intellexif« fc, quam ifti, qui ad propriam gloriam Sc fufeeptas çon tendones illis abutentes, eum omnia fufque deque habeant; eonucllant,euertant,fefoîo3diuini verbifpiritum adeptos nuna

-ocr page 220-

F, ALFONSVS VIRVESIVS nunquam non per (Ire punt, nobifque quod hu lumodî fpî ritus expertes omninoiîmus, quotieseis noua doccntibüS non a{rentimur,exprobrant. Nos vero tantorum virorum præiudiciofren\fidenteraudemus Lutheranos fpiritusôt Philippicos contemnerc, vni totius ccciciîæ fpiritui crederc» ÔC fecundum ilium aflerere fatisfaóliones, non quidem illas Canonicas, quæ iamdudum infolefcere defîerunt,fed tum fo lennes âf communes,turn priuatas peculiares, quibus cti^ am nunc ecdefia vtitur, elfe diuina autoritate probandas ampledlendas.Supereftnunc vt quando Chriftianæ fatisfe ëlionis autores veteres ecclefiæfapientes effediximus , ali^* quoi eorum teftimonia proferamus, ca tarnen lege, ne quis a me fatisfadlionis nomen fuperftitiofevdit exigere,fatis crit fi peccatorum rcmifiïonem fatisfad:ione,redemptionc, ab lutione, placatione, folutione amp;Scæteris huiufmodi vocp busautlocutionibuspernolfra bona opera oftenderiraus» nobis pofiecontingerc.Siquidem Philippus fbla contentus fide,nullis noftris operibus,necrcligionis quidem aut charp tatis,locum in peccatörum remiflione relinquit. Hæc eft do ôtrina quam a catholica veritate diucrfam oftêdere nitimüt idcppatR2,vtpolIicitifumus,tefl:imoni}s,paucis quidem (ne crefeat in immêfum opus)fed proprijs,et ad qua diflerimus caufam omnino pertinentibus: Neep cm omnia, quæ anti^ fandi deelcemofynis,ieiunrjs,vigilijs,lachrymis, amp;nbsp;precibus præceperunt, quæ innumerabiiia pene funt,ad fatisfadionc pertinêt aut poenitentiâ, quandoquidê iIloR2 multa aut offi* ci) caufataut pictatis debito, aut cohibédæ libidins neceffita^ teprse?

-ocr page 221-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. loi.

te præftantur : Qiïæ, etiam fi fatisfacfliom's frudln non care« antjfecerncnda tarnen funt ab fjs locis, qiiibus præcipue dC» dêoperibus fansfaccre ÔC poenitere docemur, ne inddamus in vicium pecuh'arc Philippo,parerga pertinentibus admifa ccre,8d ipecictantiim vcrborum mordicus arrepta, nullum difcrimen caufæ,tempons,rationis, qua prolata funt, obfera uare.Hieronymus igitur latinorum omnium (quod cætero rum pace dixerim) in facris literis eruditiffimus,in commet tarijs Ifa.cap.XL.Ethoc notandum eft,inquit,quod no fob Hicrony. uantur peccata noftra,nifi de manu domini receperimus ea: Necidem eft folui peccata,atque dimittf Cui enim dimittu tur,folutione non indiget,audicns in Euangelio: Confide fi= Matti’» lia,dimittutur tibi peccata tua.Curenim foluuntur,propter3 ea foluuntur, quia purgata funt,5c (bluta per poenasgt;Huius difcriminis, quod in remilTioepeccatorum obferuatum eft aHieronymOjignorantiafne quid feuerius iudiccmus^Phb lippum auertit a confideratione verborum: tametfi multa fintin fcriptuds fandtis, quæ nos peccata, non folum futura vitare,verum ÔÔ præteritalucre pietatis operibus amp;nbsp;corpoa ris caftigatione,docent,de quibus inferius:nunc rurfus Hiea ronymum audiamus.Si rex,inquit,nefciens E)eum,hoc facit pro altero, nempe ieiunare, quanto magis nos pro peccatis proprijs inedia vigilqs debemus Deum ad clementiam flederet Locus eft in commentarrjs Danielis. Nec docuiffe Dani.» tantum hæc, verum amp;nbsp;fe fecilTe déclarât Hieronymus ad Pammachium fcribens.Sed lohannem Hierofolymitanum epifcopum conueniens his verbis.Ob id ego,inquit, Ans

c tios

-ocr page 222-

/■ F. ALFONSVS VIRVESIVS tiochiam,5^ ille(Innocennus videlicet presbyter) Confiant ttnopolimvrbes celebernmas deferinmus,nonvttci'npo’ pulis prædtcantem laudaremus, fed vt l'n agris nbsp;nbsp;in folitir

dineadolefcenti'æpcccata deflentes,Chrifti in nçs mifericor diam dcflelt;fî:ereinus,S^c. Stulte quidem Hieronymusjfi Phi lippus verus eft autor,nam inter popinaru m erudationes et puellarcs amplexus potuiflet nullo labore,nuUo negocio,fo la tantummodo fide Chrifti miièricordiam obtinere, Vent progrcdi pr^ftat,nepatribus qui femel loquicœperunt ob* Çypria. ftrepamus « Succédât ergo Hierony mo Cyprianus loco, ta* jnetfî tempore dig ni ta te atcp adeo autoritate ilium antcceffc rit.Dominusoranduseft,inquitCyprianus infermone de lapfis, dominusnoftrafatisfadioneplacandus,qui negan* Matdi.i» tem negarc fè dixit, qui omne iudicium de pâtre folus accc* lohan.î pifgt; quidcm Chriftus lefus propiciatio noftra, qui I. lohan.» folus pro peccatis eledorum patri fatisfedqcundemquepla* cauitin cruce,qucra tamê fatisfadione noftra nobis elfe pla* candum,admonct Cyprianus,ita tamê vt hæc fatisfadio no ftra fit opcre,eius vero cui fit, 8lt; qui placatur, virtute ♦ Quia lofNw.j« fine me, inquit, nihil poteftis facere ♦ Rurfus in codem fer^ mone Cyprianus tConfiteanturfinguli, quæfo vos fratres delidum fuum dum adhuc qui deliquit in fæculo eft, dum ad mitti confeflïo cius poteft, dum fatisfadio nbsp;nbsp;remiflio fa*

daperfacerdotes apud dominum grataeft,amp;c,Etpaulo ioiMd.a inferius: Ad dominum toto corde redeamus,iram amp;nbsp;offen* fam eius ieiunrjs,fletibus,plandibus,ficutadmonetipiê,pla* cemus. Apertiflïtnaquidem onmia hæc, fedinftituto no^ ftro

-ocr page 223-

ADVERSV5 LVTH, DOGMATA. Fol. i«. ftroproximafunt,quæadComeIiû contra hæreticos l'ani tuncfuborientesfcnbitjamp;queritur: Datiir,inquit, opera ne fatîsfaôbonibus lamentationibus îuftisdelida redi«« mantur, ne vulneralachrymis abluantur, pax vera falfæpa cis mendacio tollitur,falutaris fînus matris nouerca inter ce« dente, præcluditur,nede pectorc atqueore lap forum fie« tus etgemitus audiatur:Quibus obfecro coloribus Philippi temeritas proprius poflet adumbrariC Jam Cypriano proxi mus ßt Auguftinus, Afer Afro,Epifcopus Epifeopo: cuius AuguSin. multa funt haedere teftimonia, iêdnosvt incætcrispau careferemus. Enchiridijad Laurentium cap. feptuageßmi verba funt hæc:Sane cauedum cft,ne quisq exiftimet infant daillacrimina,qualiaqui agunt,regnumDei nonpoffîdes bunt,quotidie perpctranda,ct eleemoiynis quotidie redime-da in melius quippeeft vitamutanda,ctper eleemofynas de peccatis prætcritis eft propiciandus Deus,non ad hocemen dus quodam mod o,vt ea femper lieeat impune corn mitterc. Ncmini em dédit laxamcntum peccandi, quanuis miferana do deleat iam fada peccata, fi non fatisfadio congrua neglia gatur. De quotidianisautem breuibus leuibufque peccatis, fine quibus hæc vita non ducitur quotidiana oratio fideliu fatisfacit.Item contraCrefeonium grammaticumlibro IL cap, XIL omnes in eo donatiftas alloquens.Ideo vobis non videntur,inquit,mundari,cumadnosa vobis tranicunt, quia non denuo baptizantur,quafi folo baptifmo,quem rcs peti non oportet,eum idem atcß vnus eft,homines ab errorc mundentur. Mundantur ÔC verbo veritatis ab illo, qui ait:

c ij Iam

-ocr page 224-

F. ALFONSVS VlRV.ESIVS

lûhan.is lam vos mundi eftis, propter verbum quod loquutus fuitt vobis:mundantur ÔC facrificio contriti cordis ab illo de quo Ffaim.50 diélum eft: Sacrifici'um Deo fpirituscontribulatus,cored# tritum Sgt;C humiliatum Deus non fperm't : Mundantur

Lucx II elecmofym's, ab illo qui ait : Date eleemolynam dó ecce om# I Cor.u nia munda funt vobis, Mundantur ipfa quæ fupereminet omnibus charitateab illo qui per apoftolum Petrum dixit!

i.P€tn Charicascooperit multitudinem peccatorum,amp;fc. Quid? j Charitatem poteft habere is cui opus eft emudari peccata? V iderit Philippus cuiufmodi peccata fint, quæ, parta cbari tate,fuperfunteadem charitate mundanda, nam Augufti# nus non aflerit modo, verum amp;nbsp;probat, interdum pecca# ta charitate mundari.Sed de hoc paulo inferius difleremus. Idipfum quodnunceleemoiynæ,aliastribuere foleticiunio orationi, quas in iuftificationis noftræ focietate coniun# git. Hæc, inquit, iu ftitia hominis in hac vita:ieiunium,elee# mofÿna, oratio» Vis orationem tuam volarc ad Deum?Fac illi duas alas,ieiunium Sd elecmofynam, 8óc, lure quidem ie# lunioorationieleemofynac iuftitianoftratribuitur,cum eifdem rebus amp;nbsp;peccata remittantur,amp; peccatores iuftificeri tur.Nec valet hie Philippus iuftitiam quandam inualidam, dó quæ fôlo nomine iuftitiafitjComminiici,cum præterhoc, quod omnia hæc ad Deum quern reipicit veraiuftitia, retu lit Auguftinus, dixerit paulo fuperius » Ergo ex animo fac vtillequi intus videt, adhucloqucnte tedtcateccc aflum, Non igitur extimam dó politicam ,icd fpiritaledó intimam docetiuftitiâ/üiUam oratiôi,ieiunio,dô eleemoiÿnæ tribuit»

Appel#

-ocr page 225-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. FoL i.j»

Appellat vero iuftitiam hui'us vitæ,hoccft,grati'æiuftiriani, vt difccrnat ab alcerius vitæ iu{iitia,de qua Petrus apoftolus epiftola fecunda : Nouos, i'nquit, ccelos ÔC nouam terram ÓC promiffa ipfius expelt;ftamus,in quibus ïuftitia habitat : Hæc cftiuftitiaglon'æ,cui non opuseruntidum'a,preces, Ô6clees mofynaSjquæ hominis iuftitiam in hac vita efle dicit Augu» ftinus:Lx)Cus cfè in enarratione piàlmi quadragefimifècun s di.ContraluIianum vero Pelagianum teftimonioetiam titur magni Bafîlij, ad cÔmendationem ieiunrj, id quod non communis interpretis,fed eiufdem Auguftini verbisafcri= bam, vtin vno teftimonio duorum clarilTimorum hominS compleiflar authoritatcm. Sedaudi, Auguftinusait, quod ad rem præfentem fpe(ftat,quiddepeccatoprimi hominis adnosetiam pertinente dicatiftefancfbusfinevlla ambiguis tateBafilius,quodetfi reperi intei'pretatum tarne propter di= Bafiiius. ligentiorem verifidem verbum z verbo maluitransferre de græco: In fermonc de iciunio: leiunium, inquit, in paradifo leiunium lcgeconftitutumeft,primum enim mandatum accepit A^^conni^ dam, A ligno fcicndi bonum malum non manducabis, Non manducabisautcm,ieiunium eft óólegis coftitutionis initium.Si ieiunafletaligno Eua,non ifto indigeremus ieiu= nio:Non enim opus habcnt valetes medico,fed male haben« nbsp;nbsp;nbsp;’

tes, Aegrotauimus per peccatum, länemur per pœnitêtiam. Pœnitentia vero fine iciunio vacua eft, ô^c. Si ieiunium pce« nitentiæ non adiunxiflet.BafiIius,polTetambigi vtro de ieiu nio Ioqueretur,de illo ne quo vitare peccata futura, an deillo quo præterita lucre confueuimus,verum cum pœnitentiam

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ii] præ«

-ocr page 226-

F. ALFONSVS VIRVE5IVS præteritorumcfTe peccatorum ncmo fcitqmnefciat,qu€m nißfausfadlionislocumpoteft in pccnitcnn'a habere ieiuni^ uni‘;fquipœnitenaæ virtus afTeriturjamp;Sde quo Bafîh’us inco* dem lermone dixerac paulo fu pcrni s. Satictas corporis ha ' bethilaritatempeiunium vero animælucrum atcp falutem* Gaude,fifapis,quodtibiamedicopharmacum nccans pelt;* catum præbecur» Porto aucem cûAuguftinus a latinis nos Chçfoft. tranftuleritadgræcos,iurc Chryfoftomus pcriditanti poetit tendæ nu ne ferret fuppetias,nifi tanta fe copia verborum cf“ funderet.vt periculum fit,ne femel admiffus,omnia occuper» neep vnq eleemofynas ÔC ieiuniacÔmendandi finem faciat* Idcirco aliquotlocacarptimattingamus potius quam pro«“ ducamus.Scripfit de pœnitentia ciufqj partibus amp;virtute multoties,decem prælertim Homilias,in quaB2 prima fie aitr leiunium feruos exiftences nos ( peccati fcilicet) atqj ligatos inueniens,vincula rem ittit, Sc tyrannide libérât, priftinamc^ in libertatem reducit* Et paulo infcrius:Quemadmodunai2 iunio Iprcto, mortem fpernenti addidiuSicirerumeodetn honorato, de morte reuocat. Nam Ô6 volens tibi oftendere rd virtutcm,potcftatem ipfi dédit,poft fententiam,poftab dult;ftionem,abdu(ftos media rapere de via,atep reducere ad f»«** vitam,8ôc,Commemoratocp Niniuitarumexemplo,quos poft fententiam damnationis didt ieiunio redu(ftosadvit^t colligit, fgitur ieiunium mi^ rare pronifque manibus fufeipe, quoniam quidem Sc in ca« lîjino fert opem, atep in leonum euftodit lacu,dæmonefqu^ fügst,Dei reuocat fententiam, ^c, Faftidiat quanta vcW

-ocr page 227-

ADVERSVS LVTK. dogmata. Tot 104, Philippus noftrorum ieiuniorum latisfa(ftioncs,nos de voce nunqcontendemus,rem vcrodicimus eflc placareDeum, eiuscp pro peccaris noftris meritam raucare fententiâ. Rurs fum Chryfoftomus ferm one de confeflïonc fuper illud Plal* mi:Confitemini dno qm bonus,Spiritus fandtus medes Pfaim.rr lam purgandi facinoris ÔC curam admifli delicti obtulic: d5 qualiter iram Dei placeremus oftendit. Non vult peccatorf» bus inferrc vindidram,qui dare quærit, confitentibus venia, ËtpauIoinferius:CÔfclTioenim pœnitentiam monftrat.Sa= tisfatîlio veniam fibi diuina pietate concitiat:Et in fine fermo nis.Confeflïoreddat,quod peccatum detraxerattcuret pce=gt; nbsp;nbsp;\

nitêtia,quod deliAorum macula fordidauerat, ferpentinum virus,fatisfa(n:ionis antidoto rccuretur ,peccatorum venena,. precum inftantia depellantur,vt dominumtquem nobis des liâa fecerant iracundum,reddant obfequia digna placatu mr amp;nbsp;qui a nobis fuerat peccatis offenfus,confeHïone nobis red datur mifericors,amp; pius. Quæ vero aut cuiufmodi fint hæc obfequia,innumcrabilibus penelocis déclarât ifdem Chry«^ foftomus:fed nos breuitati ftudemus: Côcione tarnen quar» ta de Lasaro fie ait : Vt igitur ncque puniamur, neque pœ» nas demusin alio-facculojin fuamquifc]^ confeientiam iiv grediatur,vitamcpexplicet,cunâ:ifque commiflïs diligen=gt; ter excuiris,condemnct animam,quæhæc patrauit,puniat(^ lt;^ogitationem,affligat crucietep fuamipfîusmentem ,fupplis lt;^ium a feiplô exigat a peccatis,per condemnationem, per di» bgenter aâam pœnitentiam, per lachrymas, per confelfioa n-em, per ieiunium,per cleemofynam, per concinentiam, per chas

-ocr page 228-

F» ALFONSVS VIRVESIVS charitatêjVt poffimus omnes,omni modo hic dcpofîris pec^ catis,multa cum fiducia illuc profîcifci. Et in opéré de pœn^ tentia,quod modo citauîmus,Homelia quinta.Ilh'c,nempein vniuerfali amp;nbsp;poftrcmo ludicio,magnum iudi'cem ars rheto’ ris nulla deapiei^amp; nullius poten ria mitigatur,dignitari non condefcendit,non veneratur perfônam, fed tremendum 6^ implacabile iufti iudicium, Hic vcro iudicem exorabimu$ èc placabimus,non pecunia,magis autem, fi verum dicereo« portet,Clemens ipfe piufcp pecunia fuadetur, non ipfe manU, led P inopê accipiens: Da inopi pecuniam, amp;nbsp;iudicem miti^ gaueris.Hæc autem dico,fratres,alliciens vos, quoniam qui^ dem poenitentia fine eleemofyna mortuaeft: : ÔC fine plumis nequit volare pccnitentia,pennas eleemofynæ nÔ Habens, Et pauloinferiusaliotropoîNum negociationis alia eft ratio, quam quod minori empta maiori precio vendat,atcp dupü^ catam fibi fummam inueniatCTaies igitur nobis Deus num dinas propofuit,modico iuftitias eme, quo multo vendasin lêculo futuro,SCc,Quam ergo fatisfacit emptor venditori in légitima mercatura,tam fideles eleemolynæ amp;nbsp;ieiunia fatisfa« ciunt DeOjfcd meritis Chrifti, a quo nos eleemofynas dandi atcp ieiunandi virtutema'eiunia vero amp;nbsp;eleemofynæ vim fa« tisfaciendi gratis accipiunt:Haud iècus intelligenda funt Cyriiiuî. ba Cyrillfquibus in Leui,lib,XV,ait,pŒnitentiæ amp;nbsp;bonoR^ operum precio redimendam efte confeientiæ domum,fi no« bis peccantibus venundari contingat.Citat illud Pauli, Do« ».Cer. 5 mum habemus non manufaftam æternam in cœlis, ad« dit:Hæc eft ergo domus,quam ædificare nemo poteft,niiiin firn«

-ocr page 229-

ADVERSVS LV TH, DOGMATA. Fot le?.

Hniphcicatc menus amp;nbsp;puritate cordis, Sed quöm'am accidc^ fe foIetjVt etiam qui bene ædifîcauerit, amp;nbsp;domum fibi cock-ftem bene agendo, bene viuendo a.c rctfle crcdendo con-ftruxerit,incurrat alicuius peccati debitu,amp; hanca crudeliffi mo foeneratore vcnundare cogatur,ac labores fuos transfun, dere in alium: pietas Sc dementia legislaton's occurrit, vt intra certum tempus redimi poflit. Si tarnen inuenerit, inquit, tmit. u manus tua precium,quod reftituat. Quale precium*; Pocni-tcntiæ fine dubio lachrymis cogregatum, amp;nbsp;manibus, id eft, labore boni operis inuentum,amp;Sc.Hæc lib. XV. Libro vero fccundo eiufde operis ita dixerat: Audifti quanta fint in lege facrificia pro peccatis,audi nunc quantæ fint remifli'ones pec catorum in Euangelio.Efl ifha prima,qua baptizamur in re-miffionem peccatoR». Secunda,remifrio eft in paftione mar= tyrij.T ertia eft,quæ per eleemofy nam datur.Dicit em Salua-tor,veruntn date quæ habecis,amp;S ecce omnia munda funt vo bis.Quarta,nobis fit remifTio peccatorum, quado amp;nbsp;nos re-mittimus peccata fratribus noftris:Sicenim dieft ipiè domi- Matth. » nus amp;nbsp;iàluator.QiTia fi remiferitis fratribus veftris ex corde pcccata,amp; vobis,remitter peccata veftra pater vefter: Quod fi non remiferitis fratribus veftris ex corde, nec vobis remit-tet pater vefter.Et ipfe in oratione nos dicere docuit. Remit-te nobis débita noftra, ficut amp;nbsp;nos remittimus debitoribus noftris.Qiiinta,peccatorum remiftïo, cum conuerteritquis peccatoremaberroreviæfuæ.Itaenimdicit feriptura diui-na.Qiiiaquiconuertifeceritpeccatorem aberrore viæ fuæ, tacobi ? faluat animam eius a morte, amp;nbsp;cooperit multitudinem pec-d cato-

-ocr page 230-

\

F» ALFONSVS VIRVESXVS

catonim »Sexta quoqj ßt remiflïo,per abundantiam cbarifgt;*= *‘“‘® ’ tis:ficut ipfc dominus dicit:Amcn dico tibi, remittuntuï' ei peccata multa,quoniam dilexit multum.EcApoftoIusdP t Pet 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtioniam charitas op cric mukitudinem peccatoru, Eft

adhuc amp;feptima,licct duraSdlaboriofa,per pœnitentianî rcmifßo peccatorumccum lauat peccator lachrymis ftratuni fwquot;* * Eium, 8c Hunt ei lachrymæ fuæ panes die ac noóèexum non crubcfcit facerdoti domini indicate peccatum queerer^ Pfaimuj medicinam,fècundumeum quiaic: Dixi pronunciabo ad’ \ werfum me iniuftitiam meam,amp; tu remißftiimpictatem cof dis mei. Longum effet nunc, tranferibere diftributionent, qua Cyrillus omnes bas pcccatoru m remiffiones refert ad k’ gis veteris fa-criRcia: fatis fit,cius authoritate probaffe,noftri^ cleemofynis ac cæteris operibus bonis peccata remitti, condo nari :amp; cum débita ßnt, quae nos diuinæ iuftitiæ reddunt obnoxios, pœnitentiæ amp;nbsp;bonorum operum fàtisfedionc jrcnxiw. Iblui. Qitod idipfum frenæus etiam déclarât,dicens : Doto* bat(nempeGhriftus) vt facerent præcepta, quæ ab initio præcepit Deus, amp;nbsp;vt veterem cupiditatem per opera bonî folucrent,amp; fequerenturChriftum. Quoniam autemea, quæ poffidentur, pauperibus diuila, folutionem faciût prac’ i«« gt;» teritæ cupiditatis, Zachæus facit manifeffum. Ecce, dicens, dimidium bonorum meorum do pauperibus, etfi cuius qd defraudaui,reddo quadruplura,Locus Irenæi eftlibrolllî» aduerßis hærefes Valentini cap. XXV. Sediam adLati’ Ambrofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AmbroHum,nam Auguftinia

° '* quo digreffi furaus teftimonia vniuerlà tranferibere res ef {ci

-ocr page 231-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA* FoL fetiufti voIuininis.Ambrofius vero de pccnsrêna Iib.IL cap* VJILfi'c aït:PIura foluendi habet fubfidia,qui Deo, quam is qui homini debec.Homo pecunia pro pecunia repofcic,quæ non Temper debitori præfto eft,Deus affeélum exigic, qui in tua poteftate eft.Ncmo pauper eft,qui Deo debet,nifi qui fe* ipfum paupercm fecerit.Etfi non habet, quæ vendat, habet quæ foIuatDratiOjIachrymac, ieiunia, débitons boni cenius eftjinultocp vbcrior,quam fi quis ex precis fundorum pecü niam fine fide déférât, Denique pauper erat Ananias, cum a«. j vendito agro pecuniam deferret ad apoftolos, vnde nec fob uerc fc potuit,fed implicauiuDiues ilia vidua, quæ duo æra minuta in gazophylacium mifit,de qua dieftum eft, Hæc vi= duapaupercula plus omnibus mifit.Non enim pectiniam Deus fed fidem quærit.Nec ego abnuo,liberalitatibus in pauperes fadfis pofle minui peccata: fed fi fides commendet expenfas.Qtiidenimprodeft collatio patrimonij fine gratia charitatisÇ’ 8Cc, Quidlt;SoluuntDeo,quiprccantur,qui ieiunant,qui lachrymas fundunt,ôô nonfatisfaciuntÇ” An poteft quifquam, creditori foluere, cui non fatisfecen't lt;nbsp;Hæs rcat in vocabulis Philippus , mordicus verba teneat, nos rem ipfam quocunque vocabulo fignetur ( nam multis po^ teft explicari) difquirimus. fam quod Ambrofius iniqub or eft cleeraofynæ , amp;nbsp;parum illi videtur tribucre , pro* pter eos facit, quos Auguftinus ( vt fuperius citauimus) dicit quotidie perpetrare crimina , quotidie eleemofy* nis redimerc: hi enim fine gratia charitatis, quam in cleemo* fynis requirit Ambrofius, conferunt patrimonia * Alioquin d rj plures

-ocr page 232-

F. ALFONSVS VIRVESIVS plurcs habet eleemofyna promifliones,quam reliqua fiue ligi'onis fiue pictatis opera,de qua vide, quid alibi dicat Am* brofius. Si tarn graue peccatumfueritvc minime folis fied* bus abluatur:addamusmifcricordiæ oleum, acrimoniamtj^ iciunij.NulIum enim tarn graue delidlum eft,quod non getur abftinencia,cleemofynis extinguatur,Ait enim fandus gt;nbsp;propheta.Sicut aqua cxtinguit ignem, ica eleemofyna extin« ' guit peccatum. Magna ergo eft eleemofy na,qu2e ardentium criminum globos beneuolentiæ fuæ fonte refrigerat:amp;f quo« dam irriguo largitatis obruit incendia delilt;florum. Vt qua« uis offenfus Deus,quauis criminibus prouocatus:cogatur b berare eleemofynis, quem difpofuerat punire peccatis.Cogd tur enim a nobis quodam modo, dumcompellitur pro aÆ« bus noftris mutare fententiâ:ôlt; in vno eodem homine nunc fæueritate iudicis promoucri,nuc patris pietate blandiri: Pa« ter enim vobis Deus eft,cum bene agimus: iudex noftereft, cum peccamus,locus eft in fermonede natiuitate domini.Et lucatn enarrans illud Chrifti,quod habetur apud Luca : Date elec« raofynam,amp;S cccc omnia munda hint vobis, Vides, inquit, lohan-H quanta remedia'^'Mundat nos mifericordia,mundat nos dd fermo,iuxta quod fcriptum efbiam vos mûdi eftis, propttt fermonem que loquutus fum vobis, Nec hoc loco folu,fed etiam alijs quanta gratia fitjexpreffum tenestEleemofynaem Thob. 4 a morte libérât. Et conclude eleemolynam in corde paupt« E«î !» ris,amp;: hæc pro teexorabit in die malo, ôôc. Similis eft Augu« Hilarius. ftino8t Ambrofîo Hilarius in improbanda vana ieiunio« rum amp;nbsp;eleemofynarum fiducia, qua légitima cÔmendat vti« lius*

-ocr page 233-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol, icy, Kus. Nos, inquit, fi femel ieiïinamus, latisfecifle nos arbitras mur: Sialiquid ex horreo domefticarum facultatum inopi damus/mpleuiffe nos iuftitiam credimus,ieiunantes vtaut placeamus hominibus,aut corpora cibis fefla rcleuamus,amp;S inter ipfa ieiunia, ftupra, iniiirias, odia cogitantes: donantes autem exigu um nefeio quiddumpulfantem fores noftras inopem non fuftinemus:aut dum bonitatisfamam inani et ociofahominum opinionefeélamur,^ deberi nobis vtau= diamur,exiftimamus.En opera,quibiis meriti fidudam des traxeruntpietatisantifi:ites:quorum verbisabufa Lutheran natemeritas vniuerfis negare conatur. Obfecro per Deum, fî nulla ieiunia,nulte fatisfaciunt eleemoiynæ,aut quicquam mcrcntur,quid opus erat illis dutaxat turn idunt}s,tum elees molÿnis fatisfaciendi vim adimerc,qug parce,quæ maligne, quæ inaniter amp;nbsp;humanis tantum aftedibusalTumunturC Qiianto fimplicius erat facilius quod Philippus facit vni CO verbo cuneffis operibus noftris ,optimis etiam, meritum Scfatisfadfionem detrahere Sed hoenemofanefforum au= fus eft patrumPrauos hominum corrigebantaffe(fî:us,quo fadlius bona opera merendi frucîlum aflequerêtur, inanem præterea confidentiam cohibebant, bona vero opéra nunq damnabant,necp aufi' funt illis fatisfaciendi vfum,amp; Chrifti gratiæpromerendæ virtutem negare* Fidd quidem falutis noftræ fummam vtpietatis bafiSd fundamenta tribuut, qa fine fide impoflibile eft placere Deo,nemo tarne eorum hoc HA.n airerit,quod fola fit fides,quæ placeat atque adeo fola placet mereatur,quin fîdenter pronunciant noftris bonis operis d iij bus

-ocr page 234-

E AtrONSVS VÎRVESIVS bus(vocantautcm bona opera iciGnia.prcccs, elecmoß^näs) (ansfien Deo, atque adeo placari nobis Deum ct promererK eiufque mutari fentcnnam.Nam his omnibus verbis v£«fi^ tur alijs huiufeemodi* lam vt oïa hæc hominum cómen^ ta fîngat efle Phiü'ppus, amp;S velut humanas contemnat adin^ ucnciones,quid diéturuseftad fcripturai^ teftimonia, qbüS luce clarius apparet,v£iles cfre,ne dicam necefîarias,ad plaça* dum Deum,amp; peccacoR2Vcniam promercndam,huiufnio tucæ n (Ji fatisfac^ionesÇ'Apud Luc^Quod fupereft, date eleemofy^ wattb.* nam,óc ecce omnia munda funt vobis.Item apud Mat, Tü autem cum ieiunas, vnge caput tuum, amp;C faciem tuam laua, ne videaris hominibus ieiunans, fed patri tuo, qui videtin abfconditOjöó pater tuus^qui videtin abfconfo,rcddettibf QLiïd obfecro reddetpro ieiunio C Bona fortalïis tempora* lia,quf nequiffimis quibufque nepotibus Sc heluonibusin* terdü largius conceduturî'PræclaR? fcilicet munus pro quo Chriftus ieiunium commendarit,amp; ieiunandi modum tan topere nobis tradiderit : Quid ergo dabit, niiï peccatorum Pfïlm. 8, veniam viuentibus, Öó gloria decedentibus'T Nam gratiam amp;gloriam vtaiePropheta, dabit dominus : Hæc nimirum funt dona quibus nos inuitat Chriftus,Só alliciqquæ per fei* pfum amp;nbsp;in abfcondito reddit pater.Nam cæteraper homi* nes amp;nbsp;elementalargitur,autpotius pene citra difcrimê euul* Matth, Î gat,qui facit oriri folem fuum fuper bonos malos,etpluit fuperiuftosamp;riniuftos. Porro gratia delidorum veniam continet, fine qua nemo poteft gratus effici Deo, Quod per ftmetipfum Chriftus hic de ieunio docet,pcr prophetas fu« os ante

-ocr page 235-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoR ï«?. f ** os antcdocuerat,ieiuniorum faG/ensdeÏeó:iini,qnorura Isgi tima probat,notha condemnat, quêadmodum in Tona, Ni= niuitæad prædicationcm long credentes prædkauerunt fo knne ieiunium, veftiti fàccis a maiori vfcj^ad minimum, diccntes:Cóuertatur vir a via fua mala,amp; ab iniquitate,quse cftin manibus eorum. Quisfciqii conuertatur, ignofcat D€us,5c reuertatur a furore ira fuaÆt ad dit fcriptura: Et vi dit Deus opera illorum quiaconuerfifunt de via fua mala, 6ec. Quod Niniuitæ credidcruntin Dcum, quod conuer= fifunt a via fua mala, ôdabiniquitatc, qui erat in manibus corum jUeceffitatis fuit.Oportetenim,vtfuperius diximus, quem vere pcenitet, vt ab opere ceffet, amp;nbsp;reli'pifcat, 3d quod peccatum vfcp adeoilli difpliccat, vtnolktomnino p€ccaf= fc,ex quo affedu, quando no poteft, quod femel fatffum cft, infedum reddi,proGedit,vtieiunijs Sdlachrymis 8d afflicffia nibus vltionem de fuis facinoribus fumat, quod fpontaneu quidem cft,niß tarne effet vtile, Sdquot; ad diuinam vltionem des precandam maxime conduceret,nunquam facrisliteris pro baretur, nee ad pœnitendi exemplum effet nobis ab eifdem propofitum,vt eft apud Ifaiam. Nolite ieiunareficut vfquc ifaiac,», ad hanc diem,vt audiatur in cxcelfo clamor vcftcr. Et addit conditionem, qualegitimum fit ieiunium nempe refipifcen tiam a peccatis præteritis, cui additum, raiftricordiam Dei cum ieiunium tum eleemofyna adipifcitur. Tune inuoca= bis,inquit, amp;nbsp;dominus exaudiet, clamabis, 8d dieet,ecce aff fum,quia mifericors fum dominus Deus tuus.

Philip»

-ocr page 236-

F. ALFONSVS ViRVESIVS

PhÛippica XL ConfutatrcfponnonesPhiKppi^at^ obiter de merito fupererogationis agit, amp;nbsp;gemina folutioncpeccatû

Hilippus di'cit idunia., quæin facn'slitens prolt; bantur non efle fati'sfaôtiones : quia iïnguntur,vt inquit, a nobis : fatisfadiones elîe operaindebita, ille vero veras orationcs, veras eleemoiynas, vera

ieiunia, dicichaberepræcepta. Atquifi quoties hæcamp; M genus alia opera probantur in fcripturis,præcipiutur vt nc” ceflario fiant, plura funt in Euangelica lege præcepta,quanî fuerint in Mofaica, Chrifti verba de ieiunio nullam vocem præcipientis habent ,fed probantis docentis quomodo Matth.« ieiunaredebeamus. Non dicitur ieiunate, fed cum ieiuna^ tis, nolite Rcri ficut hypocritæ triftes. Præterea vt fint om^ nia hæc præcepta,quæ non elfe, quis non videt ç' Philippus tarnen non negat, anobisinterdum pofle fieri fine Chrifti præcepto, ÔC tune dicit eiïe humanas traditiones de quibus Natth.u Chriftus ait : Fruftra colunt me mandatis hominum. Sed quidfiincidatcafus, vt fiant fine Chrifti præcepto, 8^ ho^ minum traditionelt;num etiam tune têporis Deo non erunt accepta, nihil ne huiufmodi operibus merebimur apud paigt; trem , de quo filius ait î Et pater tuus qui videt in abfcon=’ fo, reddettibi, idquc non modo femel amp;nbsp;iterum, verum amp;nbsp;tertio repetit de ieiunrjs, precibus , amp;nbsp;eleemofynis,qua3 légitimé fiunt. An quæ gratuito Sc libéré nemine cogente fi Lu«i. unt,non poftunt rede fieri: Atqui myfticus ille famaritanus quodeunque, inquic,fupcrerogaueris,reddam tibi.Quid cft

-ocr page 237-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL

cft obfecro fupercrogarc, nifialiqui'd in obfcquium Chn’a fticonferre,quoditaficiUi acceptum diim cxhibetur, vc fa^ men prætermittenti non fucccnfcret, cuiufmodi fun t m ukæ deemofynæ.ad quas procul dubio nullo prgcepto tcnemur, cfle tarnen bonas, acpias, arque adco deillarum numero, quas pater in abfcondito videt,ncmopoteft nifi impie ne-gare » Nam Paulus apoftolus maxime de huiufmodi operi= bus gloriatur, prxtcr communem mercedem, quam cû i*-cæteris, qui in cundo Euangeli^andi munere gnauiter fun Ai effent,erat accepturus, aliam fperabat, velutaueffuariam (xeoquodiurifuo,quocæteri apoftoli paffim vtebantur fpontecedcnsfinc fumptu, vt dicit, prædicabat Euange=’‘^''“* hum. Quis neget, hoc fupererogationis fuiffe, ad quod cæa teriapoftolinon tenebantur,quodquc folus Paulus libéré præftabat*» Nam quôd huiufmodi erogatio propria mers cede fit digna, ciufdem Pauli verbis apparet, hanc enim effe dicit fuam mercedem, vt Euangelium prædicans,finefuma ptuponcretEuangelium,amp;Spoteftatefumendiftipcndium,, quo vtcunquein diem viueret,quam habebatcum cæteris communem,minimc vteretur.Etad Theffa. feribens.Cum »-Thef.» poffemus, inquit, vobis oneri effe,vt Chrifti apoftoli ^fed faa lt;fii fumus paruuli in medio veftri.Et addit: Memores enim eftis,fratres,laboris noftri fatigationis,no(fteamp; die operâa tes,ne quem veftrum grauaremus, prædicauimus in vobis Euangelium . Quæ cum ùa.fint, vehementer admiror, qua fiducia Philippus audeat afferere, nulla bona opera poffe fieri a nobis, quæ dicantur fupererogationis, fed ad omnia,

e quæ

-ocr page 238-

F. ALFONS VS VIRVESIVS;

quæ fandî vin feccrunt, Sc nunc multi boni viri facinnt neri præccpt£gt;:qua fententia nihil fcrupulofius, nihil perku’ lofiusamp;f pijs confcientrjs magis incommodumdoceri pOquot; tcft:.Nam vos,Germani^ogo,fi ad omncs p reces amp;: elecinO' fynas quas quotidiejiacfla occafioneofFercis Deo, pracccpW tenemini,quam periculofe cirdem aut eis G'millimæ fubinH^ prætcrmi'ttuntur avobis, dequibus nullam poteftis difcb minis rationem affcrreCAn coties peccatis mortaliter, quoti’ «S ieiunia,prec€S,eIcemolynas,nuIlQ præcepto deftinatas,fcd folo pietacis amoreconcepcas,occaGonefortaffis non perin-, de graui prætermittitis,aut differtisCld tametfi abfurdu cort ' nbsp;nbsp;cedendu m eft a Philippo, qui dicit h uiufmodi opera,

tenus bona funt, eatenus efte præcepta, quæ vcro præcepW n on fu nt, mala effe amp;nbsp;in ania h o m in u m m adata,ctiam fi vo bis ilia nemo mandaucrit, fed ftudium fuggefleritpietatiS' An quicquid animus concipit vt ftudiofum amp;nbsp;pium, mox incipitcfte præceptum C Vidctein quas falebras,in quæpc^ ricula vos conijciat ifta dotftrina, qua ncgaturvllura opu^ bonum alieno concilio aut pietatis noftræ motu pofte fîeh anobis abfc]p prsecepto ,nam hoc vocamus opus fuperero« gationis,quod Philippus negat. Et hæc dodrina vna eftS« «onis sid. præapuis baftbus,quæ fuftinent Lutheranos errores,quani firma vero fit conftans:vosipibs,viri Germani,confciai^ tias veftras,pietatem,expérimenta confuIitc.'Nam fi quicqd non præcipitur in facris literis,eft alienum a verbo Dei,atlt;^ adeoinanishominum traditio , quipoteftis vitarCjautpe^“ riculum fuperftitionis hu.mans: in multis huûifcemodi ope ribus,

-ocr page 239-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA.' Fol. ii., ƒ ribus , quæ vitro quoridie exhibens, autpeccati mortali's difcrimen, in eifdcm aut fimilibus, quoties a vobis kuiori* bus caulis (vt fit) prætermittuntur. Nos, fi debitum large inteUigatur: fdmus, nihilboni operis a nobis citra debitum 5 I exhiberi : fi vero debitum fit tantum illud, ad quod præcc« I ptotenemur,firmiflïmecrcdimus,multabonaoperaaDeo grata atep probata poflc a nobis fieri, quæ nulla aut minima culpa prætermitterentur, quæ ita com mendantur, probant J nbsp;nbsp;nbsp;tur,ô^ confuluntur in facris literis, vt non tarnen femper, ne«»

,ü que vbic^.nec omnibus praecipiantur:quinimo funt, q nun jv nbsp;nbsp;quam amp;nbsp;ncmini,amp; hæc funt, quæ nobis patru m autoritatc

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;appellantur,fupercrogatiôes.Multa funt,ait Augu ftinus, fa= Augwftja.

jj cienda,noniubentclege,fedliberacharitatc,amp;eafuntinno3 . 0 nbsp;nbsp;nbsp;ftris offices gratiora, quæ cum liccret nobis ctiam nÔ inipen

J, nbsp;nbsp;dere,tarnen caufa diledlionis impendimus. Hæc verba Aua

guftini funt, fententia vero totius ecclefiæ, Celebris, vêtu fta;

ß» nbsp;nbsp;communis,amp; omnium fanAorum literis prædicata : Vtris

jj nbsp;nbsp;vero potius credendum fit,illis,an veftris dodloribus nouis,

ne quid amarulentius dicam,amp; contêtionis ftudio réceptif« j fîma quæcp euertentibuSjViri Germant vos videritisîfimub je 1 que veftræprudentiæerit,expendcre,qualiafint dogmata, 01 quænequeuntdefendfnifitamabfurdafentêtiaadmittatur, 0# nbsp;nbsp;quinimo nifî negetur, quod catholici patres omnes ad vnu

aiunt,aireucretur,quodncganLNamfinonomniumcom3

I munis eft hæc noftra dodlrina, proferte, vel vnu'm de tanta caterua veterum fanâ:orum,qui Philippico ifti dogmati fa« ucatjôd: nec vnum quidem verbum preterea cômutabimus, is, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e i) Phis

-ocr page 240-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Philippus vcro tantælucis,quæ fefcilli,vtreor, ofFercbat vl* cro fplendorcm non fercns,cum dccreuiiïet,de fèntcntia, cui maxima pars erroris fui innititur, non difcederc, nullas non latebras quærit,non quo veritatem poflït inuenire fed quo tuto poffic errare. Nemo,inquit,poteft perfedî’e fatisfacerc gi Dei.Et citât totam fcripturam^ Ego vcro vno tantum lo” CO eflem contcntüs,quia nullum hadcnus me vidifle menu ni. Attamen vt hoc fît verum, quod tarnen effe non credo: vt tarnen verum fît,quod in rjs qug lex præcipit, nemo illi ha éienus præter Chriftum fatisfecerit,qui confequitur, vtego non poffim facere aliqua bona opera,quæ nulla mihi fîntk* ge præcepta; Quis hoc neget, nifî qui præter quotidianum experimentum apoftolum Paulum vclitnegare , qui iuri fuo, quodhabebatadfumendumca, quæ in quotidianos vfus erant illi neceifaria,libéré vratuito cefTit nullo cogen^ tepræcepto: idquodmultis argumentis aftruit, atquc in hoefîtamquandam fuam propriammercedem efle,dicit. lam vt ad humanas redeamus traditiones, fî fieri poteft,vt aliquoües præcepto diuino minime cogente quædara opt’ remur,quæ non polTunt negari,quin bona amp;nbsp;pia fînt,atque adeo grata Deo, cui bona cunda placent. Qiiid impietatis accedat huiufcemodi opcribus,fî contingatper pÔtifices aiit concilia inftitui,vt certis locis et temporibus fianf; Nulla, in« quies, fed Chriftianalibertas non fert, huiufcemodi onera imponi fidelibus, quos apoftoli nullis voluerut grauari, nec poteft vlla, etiam totiusecclefîæ, autoritäre propter huiuf modi opera damnari anima, cum folus Chriftus,fîcutetfcr uan di,

-ocr page 241-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA, Fot nn

uan4i,ita amp;nbsp;damnandi habeat poceftatcm. Audio, lèd nunc opm d-no de eccIcGæ poteftatc fufcepta nobis cft difputatio,quæ in= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fen'us fuum habebit Iocum:fed deoperibus bonis, quæ citra diuinælegis præceptximanobis fieri contingit: de quibus®quot;*« duo quæruntur:an fcilicet, conférant ad placandum Deum, êc aliquid ab co quoquomodo promerendum, puta pecca^ torum vcniam,gratiam,SC gloriam:amp;S an per pontifices corn muni Iegc,aut quofuis iacerdotcs priuato in pœnitentia iudi cio iniun(îla,eandem vim habeant,quinimo maiorem, Horum prius euidentibus attrucflum cft fcripturarum tefttmos nijsrpofterius indignum eft, de quo dubitetur, nec illud ad= uerfaiq improbant vUo teftimonio,præter verba Chrifti.Si= nccaufacoluntmemandatis hominum :Quæ verba nihil nobis obfunt,quando mandata hominum, vtfuperius atti? gimus,appcHatChriftus iuftificationes quafdam prorfus ex= ternas amp;nbsp;inutiles,quæ funt ab hominibus proprq commodi autinanis gloriæ caufa excogitatæ: non bona opera, quibus iamdudum authoritate publica aut priuato confilio tempus præfînrtur.Porro quodeleemofynæ,quod ieiunia,quod pre= ces (înt bona opera,probatur Chrifti ipfius verbis, qui de fin gulis diftinde ait:Et pater tuus qui videt in abfcondito reds ivutth.«. det tibùNec puto Philippum 80 adueriârios tam pertinaces forCjVt ncgent inter cætera quæ pro huiufmodi operibus pa ter eft redditurus pcccator um remiftionem efte annu meran dam,cum ifdem Chriftus alibi dicat, Qiiod fupereft datée=quot; leemofynam amp;ccce omnia munda funtvobis,depeccatis nimißzloquenstEtNabuchodonoforo régi confulit Daniel, e iij vt

-ocr page 242-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

D«iiieL4 vtpeccata fua ekemofynis rcdimat. Et nifî precibus di’niitt«’ Matth. 6 rentur peceata.Chriftus non docuiûet vt orates diceremus'

Dimitte nobis débita noftra, Sóc. Dieet Philippus (fcio)hi^ omnibus intercffe fidem tjuadam fpecialem, fine qua pecca^ ta nuUo modo remitterentur, Quis hoe ilii negabit, aut quis ignoratjincundlisquæagimus fidem inprimis efle neeefla^ riam Ecquis vnquam acceflitad confeflïonem,nifi abfolü^ tionisfiduciaduceretur» Ecquis eleemofynaslargiretur,nifi MattiKij crederet Chrifho dicenti.Quotiefcunq? vni de minimis mt* is feciftis mihi feciftis Quis ieiunarct,nifi fidchaberet Chri^ ftoprædicanti,patrem rdaturumcffegratiampro ieiunio» quod fit in abfcondito; Quis oraret,nifi fiducia illius magni^ ficæpromiffionis» Qiiicquid petieritis patrem in nomifl^ i«han.*i4 meo dabit vobis C Hacc eft fides ilia fpecialis, quam tanto fü* prædicat Philippus,amp; tanta fæucritate exigitvtfî^“ rus often- gnifîcct, ancmineantcLutheri dogma cHe agnitamîcuni nemo fuerit vnquam vfqueadeo fimplex Chriftianus, qoin illam vitro præftitcrit:tantumillam non oftentabant,èco^ diofe inculcabant in quo nos a Luthero fuperari fatemun Eftne aliud quod in nobis Philippus defideref» Annón eft hæc fides in Chriftum, cum credamus,operanofträ peccata fore,tantum abeftvt peccatorum remÜTionem mereantur nifiintercederetChriftigratia:qua iuuamur,amp;r promiflio Quafini cuiinnitimur'^'Haudergoobeftfidei probafle perfacrasli* peccata teras efle quædam opera, propter quæ fide intercedente di* pwbona mittantur peccata î Quod cum luce clarius fit demonftra* tuni; nunc demum percundor, quid peccati aut quæpecca* »

-ocr page 243-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. xn. tahuiufmodioperibusremittantur* narabuiufcemodi dis fputationem,cuiAugu(tini verba fuperius dederant occafis onem in hune locum, ne multa commifeerêtur, diftulimus. Catholici diuina veritate coadi diftinxerunt inter culpam êc poenam feu pœnæ reatum : quarum vtraque in feriptu« ris, vt fupra oftenfu m eft, pcccatura appellatur : culpam dis

cuntin facramento poenitentiæ,abfolutionis virtirtc pkâxintur tarnen nihilominus temporaliter interdum’ illi\ quibus eft in vniuerfum ailpa dimiffa : non quod maligne Deus conférât fua dona (temporalis enim animaduerfio no Pfaim.î« excludit magnam illam mifericordiam, quam implorabat' propheta) fed quod pcenitentis animus a terrenis cupiditas tibus nonfatis€xplicatus,neceflchabeat in camino tribulas tionis excoqui, vt temporalis animaduerfio fuppleat, quod minus præftitit charitas pcenitentis : Nifi forte velit Phis lippus dicere, nihil deefle poenitentium fidei amp;nbsp;charitatiy quod opus fit aliunde fuppleri: quod certo fcio ilium mis nime didurum : alioquin purgatoria pœna fuperflueretî quam tarnen nec ipfe nec Lutherus ha^enus negauerunt, Quinimo docent morientes cum imperfeéfa charitatefe» cum atferrenô modo caufam, verum amp;nbsp;maximam partem

i 1

J :

!

I

purgatorfj cruciatus, Cumigitur vniuerfi dotftores veftri fateanturaliquid fuperelfe morientibusin charitate,atque adeo lus æternae felicitatis fecum deferentibns, quod poft banc vitam diuinaexigentc iuftitiapledatur: qui polîunt ceceptæ totius ecclefiæ fententiæ refragari, qua docemur accedere quofdam ad poenitentiæ fàcramentura tam fra« sdt O'

-ocr page 244-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

gill fide nbsp;nbsp;imperfecta charitate:VC etiamfi abfbiutionis benc^

ficio peccatorum renîiflîonem,quatenus propter ilia peccatJ ius æternæ felicitatis amiferant, fucrint confêquuti t fuperfi^ tarnen illis,quod per poenas vel faeerdotis arbitrio vel fpon^ tanee afTumptas lucre tcneantur,plcclcndi alioqui in purga^ torio,niß viuentes præuenerint cruciatus,qui mance illic im^ perfeCfa charitate decefluros:Refpondebit quantum ex ipß^ us amp;: Luthcri doClrina conieCfarcpoflum Philippusrfupef^ eflequidem non modo morientibus, verum Sc pœnitentP bus (vtrunep enim poteft homini in cadem animi difpofti“’ one contingere)quod pœnarum infliClioneperficiatur ♦ lacobi I xta illud lacobi apoftoli : Omne gaudium exiftimate fratrtJ mei cum in varias tentationes incideritis, feientes quod pro^ batio fidei veftræpatientiam operator, patientiaautem opu® perfcClum habet:vt fitis perfeCii integri in nullo deficientquot; tes: fatebitur ergo Philippus Deum in nobis hanc integrita« tern perfedionem efFicere,cum in hac vita varijs nos labO' ribus amp;nbsp;cruciatibus cxercendo,tum in alia purgatorio igne, velut in fornace, quod reliquum fuerit cxcoquendo » Hane tarnen expurgationem nullius hominis poteftati fubeflejCii folius fit Chrifti argentum examinarc, atep conflare, ÔC puP ifaix I gare filios Leui.Et liai* Gonuertam, inquit dominus, manu meam ad tc,8c excoquam ad puß: fcoriam tuam, amp;nbsp;aufera omne ftagnum tuum, Scc, Itacp cum purgationis huiufee« modi ac perfeClionis munus Chrifto foli tribuant facrælite=î ræ,non modo temere, verum amp;nbsp;impiefacere videntur Lu« thero,quicunc^ illam fibi aufî fiintarrogarc.Qiiod fi dixeris, fupre«

-ocr page 245-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, Fot nj.

fuprctnam poteftatem Chrifti foli'us cfle, minifterinm tamê eius hominibus traditum ab eodcm, fcripturarum mox te? ‘«p’«-n.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po'f'

itimoni’um emagitantjiiihil alioqui,quantumuis antiqua co= fuetudine ab ecclefia rcccptum, credituri. Nam prifcas fan' nilïiriuin â:orumpatrum làtisfaébones, quas pœnitentiales canones c5 appellabant,ad politici iuris claflemrekgant, a Hierarchici prorfus cxcludunt. Si vero poteftatem clauium alkgare ves lis,negant buic poteftati aliud fubefre,quam vim abfolucndt pcccatorem etiam non confeffunijmodo fuppkx abfolutioa nem petkrit:amp; firmiflïme crediderit verbis abiblucntis:Hic iani de fcripturarum intelligentia agiturmam cum Chriftus elaues in plurali nominauerit, plures poteftates aut plures modos remitted! peccata vifus eft fignificare.Cum etiam iàs eerdos pcccata non dimittat,nifi Chrifti fungens autoritate, eredibileeft,quiillimaximumcommiiït,hoceft, abfolutio« nem a cuIpa,amp;S minimum com mifiife, quod eft peccati reik qurjs pofte mederfSednegantquicquam peccati fuperefle abfoluto,quod vel fponte fua vel alterius iudicio luat,tametfi multum fuper(ït,quo fide charitate proficiat, Nee tarnen haAenus,quod viderim, explicauerunt quæ fint illa peccata, fiiftanonfuntjde quibus dicitur, quod mundentur ekemo= lyna,quandoquidem etiam iuxta illos opus eft abfolutione : quanegkdla nihil prodeftent ekemofynæ:Ôd ilia accepta, nis bil opus eft ekemofynis ad remilTionem peccatorum ,’quoß2 dogmarit poftabfolutionem nihil fupereft remittendum.Quid igitur xitas ec im agascumhuiufmodihominibus,qui tertio quoque verbo ad fcripturas prouocant; amp;nbsp;fi illas non produxeris, nihil cres

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f dunt,

J

-ocr page 246-

F. ALPHONSVS VÎRVESIVS' dunt,qiiafi €cclefia,quæ nobis potuit dare {cripturas.quiW crcderemus(nifî illi dicant fe habere aliunde) non pofii't re,quod fine fcripturis ctiam credamus'TSed vt donemus,no cflie crcdendum,nifi quod fcripturis probari potuerit, qiii^ remedij nobis reliquum erit, vbi de carundem fcriptura« rum intelligentia fucrit dubitatum Nihil, inquiunt, diibi^ um, aut ambiguum nobis afterri volumus,nam fcripturah era nihil amb»guitatis continet, fed omnia funt aperta Si Scriptura- intelledu facilima, Atqui non tab's vifa eft antiquis fapi’ ntai. ennbus,quinoCPetroquidem vilæluntepiftolæ PauhdiF ’’ '' ficiles intellelt;ftu,cum tarnen extra propheticam caligincni pofitæ,luccm euangelicam præ feferant : Nee video quo modo fcriptura facra fit facilis intellcctu, quæ quingentoJ Sc mille annos vfque ad Lutheri tempora in aliquot fuis locis, vtilli videtur, non eft intelleda. Cæterum quando diuinæ veritati nunquam defuitfcripturarumpræfîdiuni) operæpreciumeritnobisoftendere huicetiam quam defts tisfaiftionibus credimus, minime deefle ♦ Etenint quantum« libet quidam proteruiant, Sc oculos, fufeepti ftmel dogma« nserrorcpræuenti,fuperbe a veritatis auertant fplcndorc, bona tarnen ipes eft, inter vos fore non paucos,qui(quæeft Germanorum ingenuitas)integri velint diiputationemno« ftram fufeipere.

Ex i}s quæ haeftenus diflerendo cocgimus,conftat Deum in nobis miftricordicer temporaneis corrigere difciplinis, quicquidæterniscruciatibus vlcifci,non decreuerit:Nam iutoutwlob id peccantes tam multis exercemur affiicftionibus, necin alium

-ocr page 247-

ADVERSV5 LVTH. DOGMATA. Fol. ir4gt; alium vfum purgatonïis eft ignis inftitutus,id quodapcrtiß fimi's verbis propheta defcribic ineo Pfalnio: Qiuainiferia cordqsdniinaEternumcancandis exordium auipicatur : in quopofteaqlongioreièrmoneChrifti magnitudinê, poten» tiam,acceIGtudinem vaticinatus fuerat ,adiungic dns, cuius pcrfonam propheta gerit in loquendo: Si aut dereliquerint filijeiuslegem meamjamp;^ in iudicqs meis non ambulauerintjfi iuftitias measprophanauerint,06 mandata mea noncufto» dierintjviiïtabo in virga iniquitatcs eorum,36 in verberibus peccataeoR2:mifcricordiam aut meam non difpergam ab eo, neep nocebo in veritate mea,86c,Chrifti filios quis nefcit efle lohan.i chriftianos haud quidem omnes,fed illos dequibus dicitur, quod non ex ianguinibus, neqj ex voluntate carnis, neep ex voluntate viri,fed ex dco nati funt; De quibus etiam alibi lo hannes: Omnis qui natus eft ex Deo, non peccat. Hi quan» * tuuis dicantur non peccarc,idcirco quod inftituti fui ac pro» feffionis fcopum tandem aflequuntur, derelinquunt tarnen interdiim plurimi legem Dei Ô6 in iudicrjs domini non fern per ambulant, quorum iniquitates dominus viiïtat in vir» ga,86in verberibus corrigit peccata eorum, quia quos do» minus diligit,caftigat:06 flagellâtomnem filiumquemrc» cipit,Hoe cum itaflt,quis credat,nonpofTe filiosapudpa» trem huiufeemodi verbera, precibus, lachrymis ,ieiunijs, Ô6 eleemofynis vitro fufeeptis, deprecari, cum Niniuitæ preci» ,

I bus Sc ieiunijs excidium 86 euerfionem fint deprecati C Eze» 4,Rrg. to chias prece ac fletibus deprecatus fuerit mortem, Achab fæ» i.Reg-” uerifliniam in fe domini fententiam, Ô6 multi cum improbi

f 1} turn

-ocr page 248-

F. ALFONSVS VIRVESIVS tum probi diuinam vinoneni precibusjeiïrntj%amp;f ekcmofy^ nis dcpulerint'* Deniquc fideles,qui erantHicrofolymis,P^^ tri apoftoli liberationem,cum in cuftodia ab Herodetencf^* tur, precibus impetraffe videntun Oratio enim fiebat ab clefiafineintermiflïonead Deum proeo: èc reddituseft,'^^ narrat Lucas: multis orantibus in domo fœminæ cuiufdam nomine Mariae, Et Paulo ieiunanti,amp;r oranti,donata eft 2 minoincolumitasomnium,qui cum eonaufragium fuerant.Qiiid opus eft loco communilTimo iuxta atc^ aptf* tiftimo im morari Qiiid eft in iacris literis frequentius hoÇ quod quorundam exemplis confirmare volumus, diuinarfl fcilicct maieftatem orantium precibus, lachrym is,ieiunijs,^ afflicftione placari His amp;nbsp;id genus alfjs lupplicationibu^ multabonaleguntur a dominoimp6trata,innumcra mala depulfa : non poterunt fideles, qui filiorum Dei nomine honeftantur,méritaspœnas,quac diuina iuftitia peccanti” businfert,etiam cum noxascondonatimpetrare^ Qiiod 1* pofliint, quid iam fupereft quo fatisfacftiones negantura Luthcro 7 Nos enim nihil aliud nomine fiitisfacftionum in* telligimus, quam huiufmodi fupphcationes, quibus diuina: iuftitiæquadantenus fatisfaciendo,eius fententiamimmu* tamus. Cur iam Philippus ecclefiæ fuccenfèat, quod id gt* j nus fupplicationes certis temporibus , quando non poh funt aftiduo præftari, Chriftianis indicit^ Aut cur facer* dos iuxta menfuram affeclus, quem explorauerit inpœni* ' tente,non iniunget illi huiufmodi opera, quibus vtcunc]^ fa« tisfaciat,quod minus pftititcharitatelt; Vcreor,vt Philippus, qux

-ocr page 249-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. FoL „f. quæcfteius in cuadcndo verfutia, reipondear, nihil horuni aduerfus ilium quicquam elFicere.ium quod omnes iliaque» rum adduximus exempla, non pro caftigatioe quam ad vei hucem noftram aflïduc nobis dominus infcrt, led pro qui» bufdam priuatispenculis precabantur,quæ nobis etiâm li» cet, quoties ingruerint, deprecari:tum quod pcenæ illæ, de quibus nunc agimus,ita nobis pro peccatis infliguntur,non vtpro præteritis ac dimiflis latisfaciant,fed vtpræfentibus quæfemper adfunt,quandiu charitaseftimperfeCla, mede» antur. Quiequid enim imperfecfla fides fragilis charitas in animo deftituit, occupant infidelitas Sc concupifcentia, quarumtyranidemdominus varfjsin nobisafffiólionibus vlcifcitunSü^ cxtinguit,atqj adeo indies fidem amp;nbsp;charitatem huiufmodipccnisperficitjamp;f auget:idcirconemo poteftid genus poenas fiue abfoluendo,fiuc co mmu tan do a nobis au ferre.Quod fi maxime quifquam poflet,minime tarnen ex» pediretddem reor de purgatorijs cruciatibus relponfurum, » in quibus Lutherus contra omnium lèntentiam, doc€t,cha= ritatem perfici,Sc augeri. Quiequid haccrefponfio continet, Vtfit verum,vt efle de viuentium profedu atque perfedio» ne,duntaxat ego non dubito, haud tamê obftat quin fint a» i nbsp;nbsp;liæ pcenæ, quæpro peccatis, ctiam quorum culpa remitti»

turanfligantur, 8c quas non fit inutile quoquomodo depre» cariiHorum prius probant illaprophetæ verba: vifitabo in Pfaim.» I virga iniquitates eorum,ÖC in verberibus peccata eoru,mife ricordiam autem meam non dilpergam ab co, Pofteri» US vero,qn et vtrunc^ fimul,cöfirmaf ^ipoftolus Paulus Co= nbsp;nbsp;nbsp;’*

f iij rin»

-ocr page 250-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

finthios obiurgans quod pcccarent in Chriftum irreiTer^fl* tia, in feipfos crapula et voracicate,in proximos contempt dominidcorporis Sc fangiiinis myfterrjs abutendo,8ô gitdiuinam vkionem .Idco inter vos multi infirmiÔdini* becilles,et dormiunt multi.Porro quid huiufmodianima^^ uerfio deprecabilis effet, vt quæ non ad internecionem, ad correptionem peccantibus infligebatur, ÔC de illaruni nii mcro erat, quas defcripièrat Propheta: Vifitabo in virga ini quitateseorum , ÔCin verberibus peccata corum , mifcd’’ cordiam autem mcam non difpergam abeo,ôlt;Sc. déclarant verba quæ fubiungit ApoftoIus:Quod fi nofmetipfosiudi care mus,non vtique iudicaremur: cum autem iudicamuf a domino, corripimur,vt non eu m hoc mundo dânemun ludicarefcripturæconfuctudine dixit,pro vlcifci,qucmad* modum Chriftus cum de iuftis dicit. In indicium non vc’ lohsi» * niet ♦ Et princeps huius mundi iam iudicatus eft. Et ifdcm c^i * apoftolus : Qui conturbat vos portabit iudicium gt;nbsp;Docct

itaque, modo fumendameffeanobifmetipfis peccatorum vltionem, vt diuinam præueniendo vitemus» Loquitur aü tem de peccatis,quorum culpas dominus ita remittit, vtpee j nas,tantum ad illorum vtilitatem qui ple(fiuntur,exigat.Ad ditcnim:Cum iudicamur autem a domino, corripimur,vt | non cum hoc mundo damnemur ♦ Corripitergo dominus poenarumirrogatione, quos non vult perpetuo damnart Quod nÔ video, quid aliud fit, quam pœnascxigerc ab illis, I quibus culpas côdonat.Hoc eft,quod Propheta dixerat, vi» fitare in virga iniquitates filiorum, in verberibus pecca»

corum,

-ocr page 251-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol.

«orum,mifen'cordiam autem non aiifcrreaChriftOjhocel^:, a fiïfjs propter Chriftum, qui juxta eundem Prophetam acs cipit doaa in hominibus. Lutherus amp;nbsp;Philippus non poG lunt ferre hanc dodfrinam^quod illis videatur Chrifti glorG ïirn obfcurare, cuius mentis innititur remiffio peccatorum, ita. vt fi dicamus, in abfolutione non conferri abfolutam ac plenam omnium peccatorum, tam quo adculpamquam quoadpœnam jtemiffionem: videamur aflererc,aut eius mérita non fufficcrc , aut paree Sf maligne ab co nobis cfTe eommunicata. Sanequod ex fententia noftra nihil glorias Chriftidecedat,quinaccedat plus multoquam ex aduera faapud omnes, quibus fuerit vtraque libere óó attente pers penfa, abunde fuperius eft demonftratum a nobis. Nunc Vero refpondemus Philippicæ obiedioni, de operibus Dei non effe noftrum iudicare : tantum fcimus Dei perfeeftaeG oeut.ji fe opera, quomodo vero aut quibus modis illaprouehat^ats

; que perficiat, fcirc non poffumus ï quoniam operator om s I nia,non fccundum animi noftri fententiam: fed fccundum

i conlïlium voluntatis fuæ. Porro confilium domini nemini Eph*.« J j effenotum, Ifaias aflerit. Idcirco catholici in tanta rerum ifai« «3 I I caligine id eligunt, quod maxime exfcripturis colligi po s Sw' f teft, quibus frequens eft pocnarum deprecatio , ieiunrjs, J nbsp;nbsp;nbsp;precibus, nbsp;nbsp;eleemofynis impetrata. Quod fi feripturæ fan=

ftacalicubi in fpccic fibividcnturaduerfari,eligendumcft

,, ( fenfum aliquod medium, in quo conueniant : alioquico’ , geremur ab infidelibusconfiterijfacraslitcras alicubifefeG J liffe: id quod non pofte fieri, Vt nihil certius eft habendum,

vt

-ocr page 252-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

vtnihilfîrmius credcndum ♦ Quamobrcm cum videaniuî (•han.ii fcripturas.nunc potcftati illi,quam Chriftus côtulif apofto*

Iis,pcccatorum remiflïoncm tribiierc: quia quorum remif^^ ritiSjinquit, pcccata rcmittuntur, amp;nbsp;quorû retinuehtis (hoC eft quorum vos non remiferitis) retenta erantmûc vero nitentiam exigerc,hoc eft, animi pœnitudinem cum rcfipil^ centiamunc denic^ pœnas fumere ab ijs.quibus peccata cort donat.ôc quas ipfi defe fu muntprobare,in ter du m di præti pere,autcertc confulerc,amp;quot;quibufdamillarum condonaft peccata:precesacgemitus frequcntius attendere, filiuinf^' modi pœnis afflidionibus offerantur: tandem quotquoi fandorum veteris feu noui teftamenti peccatorum fuoriini noxas aut vitionc funt deprecatijiifce fupplicationibus vfo^ fuiflc.Cum, inquam, hæc id genus alia pro fatisfadioni' bus videamus: libentius (etiam fi nullo ecclclîæ præiudicio teneremur)fententiam illam ampledimur,q omnia h^cvti” Iiainterdum Sgt;C neceflariaefTepcenitêtibus affcriuqquaeop pofitum docet, quando facilius in ilia conftâtiflïma fcripW* rarumfandaßj veritas omnium fuaru partiu iyntagma, S)C quafi conccntus feruatur, Atcp bine orta eft folennis ilia pocnitentisepartitio trimembris,in contritionemjConfeftio« Paniten- nem,et fatisfadionem,Confeflio abfolutionem continet,cui vndeoîtj! deferuit ♦ Quod ft quis contendat, has non efle poenitentia^ partes,fubftituat autem pro illis vel illarum aliqua fide : ego non magnopereilli aduerfarer,modo neceflarias efle non neget, quando ipfa pœnitentiæ ratio, vt fuperius expofui« mus, omnia ifta complcditur* Nec fatisfadio,quia fub hoc nomine

-ocr page 253-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob ïit. nomine in facris literis non præcipitur eft a pœnitentia fciü^ gcndaîcum nihil aliud fit, quam conatus infedum redded/, quod fadum eft,qui conatus maxime indicat verc poeniten tis affedum, atlt;^ adeo quafi fummam manum peenitentif imponitAb hocenim ftudio oritur reftitutiojnon quæcun que,fed tam locuplex, vt feenus reddat pauperibus reru m, (i quas abftulerat, a diuitibus ♦ Ecce, inquit Zachæus ilïe verc nbsp;nbsp;nbsp;’*

pœnitcns,dimidium bonorum meorum do pauperibusîSc fi quem fraudaui,reddo quadruplumîhuicpœnitentiæftaa tim falus:hoccft,peccatorum cÔdonatioeft promifla. Hinc Si Paulus: Qui furabatur, iam nonfuretur,magis autem laboretoperando manibusfuis quod bonum eft,vt habeat Vnde tribuat neceftïtatem patienti ♦ Quid opus eft tanto la=» bore, fi inutilis eft fatisfadio^An non fatis eft ci, qui refipuit a peccato : fi de cætero manum ab alieno contineat, nbsp;pro*

prio fibi labore vidum parct.Sed quem locum in poeniten« tia dabimus huiufmodi labori^ Dicemus ne effe terrores il* losquos Philippus exigit? Nequaquam.Nam illi pr^ccdût, Sc inchoant pœnitentiam, hi vero fequuntur Sc perfîciunt. Erût ne fides amp;nbsp;abfolutio'^'Minime.Nam abfolutio in ver« bis eft, fides in mente, non in opéré manuum, SC pauperum fubuentione ♦ Supereft vt fit fatisfadio, qua fuas etiam res, cafdemque non fine labore partas vertat in alienos vfus, qui infuos fueratalienis abufus ,iuxtailludeiufdem Apoftoli: Sicut exhibuiftis membra veftra feruire immudiciæ amp;nbsp;ini« quitatiad iniquitatcm,itanunc exhibete membra veftra fer wire iuftitij in fàndificationem.Quibus verbis non tantum

0 pecegs

-ocr page 254-

F. ALFONSVS VIRVESIVS peccatorum, quæin proximum admittuntur, SC ad inicjü^ tatem pertinent, verum amp;nbsp;illorum quæ cuiufuis volup*^^ tislibidine perpetrantur, ÔC immundos nos reddunt,fatif” faótionern nobis fuadet Apoftolus:fatisfa(n:ionem,inquani» illam qua per quæ quis peccauerac, puta rei alienæ interet*’ ptionem luxum aut voluptatem per cadem etiam punia^ tur, hoceft, per largitionem, laborem èc carnis caftigat*quot; onem, His id genus alrjs rebus, quis non videat falubet’’ hmumefTe, congruum tempus, locum amp;modum negi^’ gentibus aut conniuentibus præfcribit C Roget me fortaff^ vthVmfns q’^^fpiamQuid ergo nobis contulit pairioChrifti,fip’'0 jjtrintfr- nobis non fatisfecitautquomodo fatisfecit, fiadhucnobi^ eem. fupereft neceffitas fatisfaciendi C Vnde perfeéliflîmo op^t^» chrîftigd hoc eft,Chrifti paffioni contingit ifta imperfet^lio'» An quia clt;^dit no fufficiebatpro tantis 8c tarn multispeccatis fatisfacert, partem pœng nobis remifit amp;nbsp;partem dimifiyta vt no fub’’ lata,fed diminuta videatur, vtex æternafieret temporalisgt; Quis hoc fanus amp;nbsp;Chnftianus dicat C Nemo equidem: ego ilium, quern ex aduerfo dicere feci, viciffim rogaboj^^^ Col. I fit ilJud quod paffionibus Chrifti defuittquod Paulus in carnefuafupplebatpro corpore Cbrifti,quodeft ecclcfîa* tw« » Aut quid nobis contulit Chrifti crux, quibus opus eft aifi^ due propriam portare crucem,carnem cum vieijs amp;nbsp;concur pifeentrjs crucifigere, quid ve profuit Chriftum pro nobis mori, quibusnon femel fed quotidie moriendum eft,iuxta Pfaiin.4) illud,quod ex Propheta Paulus adducit:Qiioniam propter te mortificamur tota die, æftimaci fumus ficut oues occifo^ lu's,

-ocr page 255-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fob »X5.

? nis.Rcfpondeatmihiad haccomnia Philippus, quifc pu* i” nbsp;nbsp;nbsp;tat multum tribuere Chriftipaflioni, fi Chriftianis detra*

f” Xerit pœnitentiæonus , nobis ßquidcm in promptucftrc« b fponfiohuiufccmodi omnium difficultatum,nêpeDei vo* , luntas, amp;^eiusincomprehenfîbilis fapientiæ arcana difpo” i fitio, cui vifum cft ita nobis expedite, vt diucrfîs identidem

i” »gitemur, exerceamur laboribus, cruciatibus, amp;nbsp;acru mlt;» nis, quam diu viuimus : vt, quod ait Paulus : deftruatur in Rem.s

P nobis corpus peccati, amp;nbsp;veterem hominem prorfus exua= nnis,nouo8c inferiore ad perfedionem prouedo, quirc=

0 ' nouatur de die in diem in agnitionem, fcciidum imaginem is tius qui creauit ilium. Pulchre,inquies, amp;nbsp;catholicc ,fed ifde i) Paulus docuerat eundem veterem hominem fîmulcûChri Rom.^ iJ nbsp;nbsp;fto crucifixum fuifle amp;nbsp;commortuu m,vt videatur hac fen?

tentia no efle opus de cætero alia mortificatione, quod fi ad? hue alia opus eft, cur Chriftus, fi potuit noluit, auc fi voluit,

1. nbsp;nbsp;quomodo non potuit femel in nobis perficcre gratia, quod

tam diu in nobis fecit laboRz tolerantia C Viderit Philippus

I quid refponfurus fit, illu m cm vrget argumentatio, qui oês iU 1 inChrifto renatos onere poenitendi leuare conatur . Nos JU vero rurfus agnofeimus ita nobis expedite, ex hoc plus

I Chriftigloriaeaccedere , quam decedere, dumipfc quoti?

i die in membris fuis triumphos célébrât vidoriæ , quem ds iduerfus principem mundi huius ÔÔ redores tenebrarum ij iftarum fubinde obtinet : poft illam infignem qua femel il? gf lumexpolianstraduxitcôfidentcr palam triumphans ilium Qi infemetipfo ♦ Adhscc nos varijs tentationibus fragilitatis roij is. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g q noftrae

-ocr page 256-

F.ALFONSVS VIRVESIVS

* noftræ admoniti,humiliamur fub potêti manu Dei, vt fub* ».c«r.4 limitas fit virtutis cius, amp;nbsp;non cx nobis, ita vt ne nimia conlt; fidentiaamp;lècuntatepcreamus,quemadmodum non molt; do homines primi, verum nbsp;angeli perierunt ♦ Hæc amp;nbsp;alia

fortaflïs meliora refponderi pofTunc ijs, qui poft Chrifti h' bores crucem Sc mortem mirantur, totac tantos nobis fu* perefle laborcs,perpétuas cruces, quoti dianas m ortes. caipfanobis refponderepofte videmurhis, quifatisfadio’ nis dotftrinam vetuftam, catholicam, piam, ôô excrccndiî fidelibus vtilem ob hoc eleuare contendunt,quod Chriftu» femel pro omnibus nobis fatisfcccric.Eadem,inquam,refpó dere poflumus,quoniam prorfus eadem eft refponfio vtrcx bicp,quatenus rcru,quæ humane rationis vim longa inter« pedine excelluntjpoteft râtio tnueniri.Gefta funt omnia het occulta difpcnfatione,quoRî vlus Sf vtilitas tantûmodo noi» bis conccditur,concili) ratio penes illueft,q fecitamp;f eomofe« ciqquo magis illi vifiim eft expedite nobis,qbus fîcbat, Na ” alienû eft opus eius ab eo. Veriflïmû crgo e ft vtilius cfle de« B.om.1 lt;ftis(quibus omnia cooperantur in bonû)per gradus quof« dam prouehi,ÔCfemperobnoxioseffediuingiuftiti£,vt cius mifericordiâ ardentius implorent,8ô poenai^ oî moquas pati untur,feic debitores fempcr agnofcant. Qup perfuafio vt riftïma, ita ÔC receptifiTima femper fuit apud oês, qui pie vv uere ab orbe condito ftuducre, non aût elTet vera, nifî Dcus interdu cÔdonaret culpas illis,a qbus exigit pcenas.Huiccx« adioni per pcenitcntias iâtisfacimus, has pœnas Ipontaneis fatisfadionibus deprccamur,ab apoftoio Paulo pmonitijtp fîno*

-ocr page 257-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot

6nofmetipfos fudicaucrimus, hoe cft, fupplicium de nobfi legitime fumpferimus,non vtic^ rurfus a domino iudicabi» niurjquandoquidem,vt aft propheta,non confurget duplex ‘ j fribuIatiOjVel quod alia translatio habet,non vindicabit Dea

us bis in idipfum,Noftras vero fatisfadiones omnino inuaa Iidas inefficaces ciTe credimus, nifi Chrifti lefu mentis ina M ! uitantur: imo nifi eins eflent præcipue mérita, q hæc in mes y nbsp;nbsp;bris fuis quotidic operatur.Hæc cum ita fînt,bonos viros ad

(J nbsp;nbsp;quos fubinde prouocat Philippus nunc appelle, vt mihi toa

(J nbsp;nbsp;tis animi viribus adiînt ad retinendam doctrinam,quæ feri»

pturis fantffis non modo non aduerfàtur, verum eifdem lu= ce clarius innititur,quæ fandtorum omnium literis exems plis firmata,totins ecclefîæ perpetuo confenfu roboratur,quç

4 Chriftianorum vulgo ad frugalitatem ÔC modefliam maxi», nbsp;nbsp;nbsp;,

me confert,nec patiantur iê verborum illecebris abduci, pie* tatis quidem ipeciê habentium/ortaffîs ÔC affedluumtfed nÔ '• Cquot;- « lécundum icientiam,nifî ilia quæ inflat animum habcntis,amp; in cæterorum omnium contemptum extoUit. Sed iam iàtis» fÿ j faéhonibus me fecifle fan's exiftimo,qbus adiundta q fupea jj ' dus de iuftifîcationedixeramus,vniucriîs,quæ per Philipp« j(i I maiori verborum copia quam neccflïtatc coada funt,abun3

dcrefpondettquamobrcm operæprecium crû ad XJII.cap* ri/ amp;:c. quæ vt iuftifîcationi adnedaetur pœnitentia intermiC» ji ^^üint,cxpcdcadsirciier(L

i$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philip pica X IL De viô^ numero ßteramens

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torum.

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

I

-ocr page 258-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

E facramentoß’ numero virtute amp;nbsp;vfu, quædanl funtex facris literis deprompta, S)C totius ecckfiss confuetudine recepta,quædam vero priuata quo rundam opinionc vulgata, que omnia Philippu«

mifcet,vt illorum,qui citra feripturf teftimonium libère fuut opinati lapfus in vniuerforum inuidiam conuertat, Et pri' mum quafi nihilreferatquid quo nomine appelletur ,nunc fjs,qu3c vere funt facramenti nomen adimiqnunc rebus qusî non funt, libéré permittiuNos,inquit,fent!mus:præftâduni eife,ne negligantur res nbsp;nbsp;cæremoniæ in feripturis inftitutsei

quotcunque funt,nec multum referre putamus ctiam fi do* cendi caufa alij numerant aliter,Óóg Et inferius quinto para^ grapho:Si matrimonium propterea habebit appellationenî facramenti,quia habet mandatum Dei, etiam alijftatus feU officiaquæhabentmandatum Dei,poterunt vocari facta* menta,ôôadditexemplum magiftratus, orationem Óóelce* mofynam. Hoc modo de fsLcramêci nomine philofophatut, cuinosrefpondemus.vtendum eife nominibusabecckfia receptis, ne prophanas vocum nouitates induxiffe videa* I. Ti«. « rnur,in quibus nouis vocibus non parua iuxta Paulum apo vodbus ftolumfideipcftislatet.Porroquod ad nominis rationem fid^rpeftij 2itdnet, acceptionibus illis, quibus arcanum aliquid autiufiu randum facramenti nomen lîgnificat,prætermiiris,nÔquiclt; quid habet Dei mandatum ôô promilfionem eft facramen* turn, neqpquod fine promilfione traditur etiam in facris li* teris eft hoc nomine appdlandum, quia facramentum a pa* tribus deferibiturfacræ rei efticax fignum, vnde quatenus ftgnunî

-ocr page 259-

ADVERSVS LV T H. DOGMATA. Fob

Pgnum eft omnia ilia excludit,quae non funt a Chrifto inftf^ îuta vt (îgna:fed vt vircuces aut officia approbata,amp;coeleft{s præmrjpromiffionibusornata. Quod genus funt clcemos

J nbsp;nbsp;fynæ,preces,ieiunia,amp;S magiftratuum funcftio légitima: qua^

, tenus verodiciturefficaxrexcludunturomnescçremoniæ et ritus,qui non habent promiffïonem Chrifti, in qua vna fita cft omnis facramenti virtus amp;nbsp;cfficientia. Hæc apertiora g nbsp;nbsp;funt theologis quam vt probationibus indigeant, èc de no’

minis ratione îoquenti fatis eft oftendiffe,qu id apu d probat tos authores perpetuo fignificct.Ncc vos aliter facramêti no= men accipitiSjCu m in confeflïone veftra, Germant, dixeritis, facramenta non tantum elfe notas Chriftianæ profelTionis no$. Inter homines,fed magis ligna 8^ tcftimonia voluntatis Dei crganos,adexcitandam ÔC confirmandam fidem,amp;c. Sus ptreft vt oftendamus quæ nam fint illa,quibus hac nominis dtfcriptio conueniat. De BaptifmOjPoenitentia,8ó Eucharis ftia conucnit inter nos, de cæteris variât Philippus, diftin =gt; ’ guensillaa fuperioribus:cui diftindioni ôônos quadantes nus alfentimur, vel ob id quod no funt æque necelfaria fin» gulis membrisjtametfitotiusecclefiæ corpus perficiatur eifc

’ nbsp;nbsp;dem,0C prouehatur. Veru m Philippus aliud etiam difcris

men adiungitjdicens quatuor reliqua facramenta non habes tc mandatum Dei, nec promiffionem : quod fi ita eft,fequL

'* tur,apoftolos fine Dei mandatobaptizatos manuum impo«

I fîtionecÔfirmaffe.Nâin AdlismiffifuntabapoftolisPetrus a*-» Sc lohanes, vt baptizatis in nomine lefu manus imponerct* Quid obfecro erat huiufmodi manuu impofitio,quam apo« ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftoli,

1

-ocr page 260-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

ftoîi,ne prætermitteretur,cantopcre fatagebantC Nos confff* mationem(in gratia videlicet baptifmali)appeUamus : qo’’ fequitur ibidem.T une imponebant manus fuper illos,5^ac* Aamp;. t, cipiebâtfpiritum fandum.Etbaptizatis Paulus manusin’*

ponebatjôô accipiebât fpiritum iànélum» Hæc acceptio non crat primæ gratiæ,qua iuftifîcantur ad vitam:ièd acceptaein baptifmo augmentum 8C confîrmatio. Alioqui fufficiebatu lisadiuftifîcationem fîdes amp;nbsp;baptifmi perceptio : quoniain qui crediderit Sc baptizatus fuerit faluus crit. Dieet fortaiH^ *lt;«■«• vit. phih’ppuSjConfirmationis nomen fe nihil morari, modo 6* cramentorum numerus non augeatur, quia fi facramêta,in* quit, vocamus ritus,qui habent mandatum Dei : quibuî addita eft promiflïogratiæ,facile eft iudicarequæ fint pro* prie facramenta:Nam ritus ab hominibus inftituti non crut hoc modo proprie diefta facramenta : non eft enim autoritt* tis humanæ promittere gratiamiQuære figna fine mandato Dei inftituta,non funt certa figna gratiæ: etiam fi fortaflerü* des docent, aut admonêt aliqd.Ex his didlis colligit in hunt modum:vereigiturfuntfacramenta baptifmus,cocna do' mini,abfolutio,quæ eft facramentum poenitentiac, ÔCc, Hact in fecundo paragrapho, quibus adiungit in tertio ♦ Confir* mationcm ÔC extremam vnAionem efte ritus acceptes a pa' tribus,qui mandatum Dei non habent, amp;: fie ab eorum nü' mero,quæ funt proprie facramenta illos prorfus exduditE* go vero ex verbis eius 80 feripturæIocis,quæ modo citauib cillimc colligamthæc duo elfe vera facramenta æque proprit vt tria iUa,quæ ipfe fatetur^Porro coUedio poteft in hûc mo* dum

-ocr page 261-

»0 lit

(It

'Hf

'jï O^

U'

!ƒ* if

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Fot i«» dum ordinarigt;Quicquid poteft conferrc grariam, vel ad eu* ius pofîdonem regulariter confertur, habet promiffionc di* uinam:amp; manuum impofîtio crat huiufmodi, ergo habuit promifiionem diuinam.Antecedents priorem partem pro« hat Philippica propofîuo,fcilicet,non eft poteftads humanæ promittere gratiamtpoften'orem vero continent apoftoIoRt aâ:a:colledio apertior eft,quam vt queat dubitari « Nunc ex verbis etiam Philippi rurfus argumentor.Manuum impofî tio habet grariæ promifiionem: ÔC non eft de numero illorû, quæ probantur vt bona,fed quæ traduntur vt fîgna » Eft ers go facramentumtper locum a diffinitione ♦ Pari argumentas facramea» tioneefficitur,extremam vndionem eflefacramentum:fîlo= CO verborum quæ citauimus ex adis apoftolicis.Iacobi apo* ftoli verba fubftituas.Infirmatur quisin vobis(aitlacobus) ijcobi { inducat presbyteros ccclefiæ,Ô6orent.fupcreum, vngentes eum oleo in nomine domini:8lt; oratio fidei faluabitinfirmu, alleuiabit eum dominus,et fi in peccatis fuerit remittentur d.Hiç promifiionem gratiæ nihil obfcuram habemus ,non aûthumanam,quianôeftauthoritatishumanæ,promittere «•gt; gratiamîergo diuinam:nifi fotte dicas,apoftolum Chrifti ec* cldîamfefellific,promiffionemeiofferendo,quam non ha* hebata Chrifto,autpropria autoritate pollicêdo,quod pras* ftarc non poterat iquia gratiam amp;nbsp;gloriam dabit dominus,

non homo, etiam fi fît apoftolus : Habet- igitur vnélio pro= niiffionem Chrifti,quæ vnôtio cum non fit de numero illoa tum quæ probantur vtbona, fed quæ traduntur vt fîgna ,fu ptreftillameffefacramentum ♦ Adhoc profedo facramens 11 turn

-ocr page 262-

. , • r. ALFONSVS VIRVE3IVS

J43fc,« tum pfæiufîflcvidentur apoftoK,quando vt narrât vngebant oleo multos ægros amp;: fanabantur. Non erant did apoftolijVt vndionibus aut malagmis curarent,quos ƒ nomine leiu Cbrifti poterant folo verbo fanar€,quad Si piffimefeceruntjfed voIuitChnftus huiulmodi miracul** comendari hominibus vndioncm,quæfutura erat, poft^^

4.Rlt;g. J fymbolum gratiæ,quemadmodum Helizæi quondam ifl** raculola tinAioin lordane,0d Iohannis in eodem flumint^î

Aâ. I» ptizatio futurum Chrifti baptifmaccepic hominibuseoni^ mendare,00 linguarum cognitio,quæper manusimpofitio' nem dabatur fidelibus,Gonfirmationis dignitatem comend« baffimul et oflieij fui admonebat confirmatos,Nam hoc fe* 4ta dura- Qeßgx interius,fidcm fcilicet Si pratia roborare,vnde Si con* firmatio dicfla €ft,ad quod linguarum vfus Si cognitio ejua* diu durauit in ecclefîa feruicbat. Qiianuis autem ceflauerint ,vnlt;ffionis,c0ffrmationis Si omnium denic^ promiffionum externa miracula,nunquam tarnen deeft interna eorundeifl operatio.Nam hoRzprius dabatur ad tempus credendi dif* Kc«r.i4 ficultati,quæ maxima tunc temporis erat.Linguc in fîgnum nonfuntfidelibus led infidelibusi, pofterius vero perpetiw »«th.»5 donaturfideiintegritati,pcrquam Chriftusnbbifeumeftvf quead confummationem iæculi : quæ fides cum iam adiu* ftum robur amp;nbsp;intégras vires, ad veritatem adftruendam amp;nbsp;deftruendos errores peruencrit,nô funt illi opus, tarn crebra tniracula * Habem-us itacp quinep iacram enta proprie dida. Tria confeffus eft Philippus ( nam^veftra confeffio nefcio xjuomodonumerumprætcrmiferitcum partes peeni tentitc tam

-ocr page 263-

ADVERSVS LV TH* DOGMATA* Fot nu

lam diferteconnumerauerit)duo nos cxeiufdcni Philippi verbis collegimus, ad pracfcriptum cius per facras literas demonftrauimus.Nunc facramenmm ordinis ad fuperio* resregulascxpcndamus:Quanquam amp;nbsp;hoc non grauatur nbsp;nbsp;nbsp;*

Philippus appellate facramenturn,modo inter illius fundlio«» nesnonlt;adnumereturoblatio:quia nullum vult,innotio te« ftamento effe facrificium, quod affidue per facerdotes offe * ratur,çuius rei difpucationem nos in pofterum referuamus, loçum proprium in ordine vcftræ confefîionis habituram* Cæterum quotquot amp;nbsp;quales habeatfacerdotium fun(ftios Ordodi nes.conftat tarnen efte facramêtum proprie dilt;ftum,quiahaa betpromifTioncs. Chriftus euchariftiæ facramentum amp;nbsp;fa= cerdotium fimul inftituit. Euchariftiam bis verbis, Hoc eft ivia„h.i«

tit if •if

If

vtfl

Corpus meum.Hic eft fanguis meus.Sacerdotium vero,hoc ** clbpoteftatem perpetuo faciendi,quod ille tune inchoabat,fe quentibus.Hoc facite quotiefeunep feceritis in mcam comca tnorationem: quibus verbis confccrationê praccipit, 8^ cor* pusfuum fanguinêconfecrâtibus pollicetur: alioquin no poffent facete idem quod ille fecit,amp; ita inaneeffet præceptu illud.Hoc facitequotiefeunep feceritis, amp;c. Iceapud lohan* loUan.t« Chriftus fpm fantftu m difeipulis dans, pollicitus eft eis,fore.

f

cio

tincrcnt,rctenta:quæ promiffio non eft ,apoftoUs morienti« buSjCxtindta.Sed manetin corn in fucceffonbustquia no po« uftmagisecclenædeeffe,quani remiffio peccatorum. Ad Kaecbencvtentibushacduplicipoteftatc,cuius promiftios ÛCS cedunt in cotius ecclcU« coinmodum,non defunc eci ana

h q alia:

-ocr page 264-

F. ALFONSVS VVIRVESIVS

aliæ promiflïones ipforum propriæ peculiares: quoniani qui bene mimftrauerit^vt ait Paulus) bonum gradum fibi i.Tinlt;j.3 acquirit,Sedhocdediaconibus:nam presbyteris copiofius (.Timo. » infra polHcetur.Haud eft opus hîcimmorarijquâdo Pbîquot; lippus fatetur,ecclefiâmhaberenonfolum promiftïones aü ordinem pertinentes,verum amp;nbsp;mandatum de cÔfticuendis miniftris,quod epifcopi munus eft. luxta illud Pauli ad Ti^ i,Timo.4 motheum,qucm epifcopum Ephefiorum ordinauerat.No« linegligcre gratiam quæinteeft,quæ data cftcibi per pro« ».TMBO.Ï phetiam cum impofîtione manuum presbyteri:EtinfraJVta nus,inquit,cito nemini impofueris, neque corn municaueris pcccatisalienis,quoniam epifcopus temere facris iniciansiiv dignum,delilt;ftorumeiusomnium,quæadmifericin miniOx rio, fe participem facit, Habet ergo facerdotiû fuos ritus exlt; ternos:quibus confertur:habetfuas promiffiones vtriufquc gratiæ bonis:malis vero faltcm alterius, nempe eius, quæ in aliorum vfus accipitur. Haud enim poffentconfecrare,vcl peccata rcmittere,nifi fpiritum fancftum vtcuncphabercn^ quem dominus fimul tradidit cum pQteftate,Ex quibus cot ligitureftefacramentum proprie didum.

Jam matrimonioquisaudeat adimere nomen facramen« ftj^uod illi tribuit Paulus';' Veruntamen videamus, an fît «ZfigM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîgnum efficax. Si referatur ad myfterium Chrifti amp;

rfScax. ecclefîæ:fîgnum quidem eft,non tarnen efficax rci cuius ima« geritrSi vero ad polidcam conuentione verba ilia côtra» hentium refcrâturjonge abfuntalâcramêti ratfone,tû quod non fint facrç rd (i^numtcum quod fint de numero illorum, qux

-ocr page 265-

Il

)i

0

a

'i^

15

U

ii

tl» fj

it,

j»* fa*

iJ*

-a'

a») lïC

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Foh ïtj» nuæctiam fî non fint Ggna,bona tarnen funt, nbsp;nbsp;digna quæ

Euangelio probarentur, vtpote mutuo confenfu conciliant îia,quæfuntnaturaconiungibiha, vi'rumfcilicetSófœmia nam ginter quos coniugîuir» contrahitur. Eft tarnen aliquid in matrim onio Chriftiano,ad quod naturæ leges non attin4 ' gunt, nec Mofaica lex vnquam pracfcripfi't, hoc eft, pro^ pterquod matrimonium lacramentirationem poteft habet re, quiafola Chrifti inftitutione verba contrahentium illud fignificanqôd eft’iciunt. Quid,inquics,hoceftv Tam facrunr fœdus amp;nbsp;arcftaconiundlio.vtneutri coniugium liberum fir*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

vtroque viuente,altcrum deferere, aut noui coniugq acceflTi^s one priorem coniugcm, vel minima fui iuris (quod par eft vtrique) portione fraudarc.Hoc eft, quod nulla lex, quamt diu matrimonium non fuit Gcrarncntum,vnquam præfcri pfit,quandoquidem patribus ante legem Mo faicam licuit plura matrimonia contraherc, natura non reff aganteejuo »ninus vnus vir haberet plures focminas jtametfi nunquam tulerit, vnam foeminam fimul habere legitimeplurcs viros» HoCjinquam, eft, quod fola Chrifti lefu inftitutione figrtifi^ tant amp;nbsp;efficiunt, quod nunquam antea effeccrunt. Sacrum folicet illud prorfus inuiolabilcfcedus, quod ica verbis contrahentium fignificatur,0C fit,vt etiam myftice fublimio ta facramenta fignificet, nempc vnionem verbi ad naturam Humana,qua vnus Chriftus Deus homo in duabus fub? fiftit naturis, eiufdem Chrifti ad ccclefiam,qua vnione ex capiteÔCmembris vnum corpus myftice con ftac, id quod Paulus ad Ephefios fublimi fua philofophiaeft profecutus. rpht.s h iij Qyæ

-ocr page 266-

F. ALFONSVS VlRVESlVS

Qiicccum icafintjConftatmatrimonnim mukis nommibo’ , dTcfacramentum.Supcrefttamcn vcoftcndamusillud fuas

habere promiflïones,quas circa fcecûdiratem carnis Philip* pus non negatjfed eis nihilefficitur,nifi etiam promifliontf .Tim.» gratiæoftendamus. Paulus apoftolus : Saluabicur, inquiCi

muherpcrfiliorumgencrationem,lïpcrmanferintin fide,ó^ j dilcdlionc, amp;nbsp;fanóiificatione. Hic rogo,an huiufmodi pro' miffioneshabuerit vnquam naturale coniugium,qualc Rif rataprimisconiugibus vfqucadiChriftum^ Nam qua« magnificaficiftapromiflïo, non opus cft nobis exponerf aduerfusPhiIippum,quiea(oIa matrimonium non modo cccIibatuijVerû amp;C monafbcæprofcflioniglorioGflimis ver* bis anteponic.'hpcc vero promiHïo,cum Gt falucis,qui poterie cfFicaxefleGnegratia^ Addc quod apoftolus matrimoniit faniftiGcationem appellat, quod nimquam illi potuit contin gcre,niG Chrifti munere ♦ Repetita igitur Philippi fententia illamon eft:autoritatishumanæpromitteregratiâ,facile cob ligiturqthisqupa citauimus, matrimonium eftefacramen» turn »atqueadeo non iniuria catholicos theologos exegiiR) vt confefTio veftra fçptem facramenta numeraret, cuius ad* numerationis prætermiftio iure fuit illis fufpcdla in confeffi one, quæ tam fcrupulofc partes pocnitentix, quæ præterir» potuerant,connu merauit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

Supereft nunc vc de Gcramentorum vfu efficacia dif* j feramus, quo in loco damnamus, inquit Philippus, totum | populum fcholafticorum do (Gor um ,qui docent, quod fa* cramentanon ponentiobicem, conférant gratiamex ope* j

-ocr page 267-

ADVBRSVS LVTH. DOGMATA. Fol. n4lt;

i ’’coperato fine bono niotu vcenris : Mirabcris certc vt ex^ j iftimo leélor, tam arrogantem Philippi cenfuram, ijs ver« bis aufpicatam, quibus vix ecckfia tota in damnandis apcra

f Hs amp;nbsp;conuilt;flis hærefibus fokt vti, fed audi rrunc modefti^ , ota: Haec,inq«it,fimpliciter ludaica opinio eft,fentire quod per cærcmoniam iuftificemur.Hæc Philippus amp;r his fimtlia de vniuerfo theologoru m ordinen'mo de totius ccckfiæ kn

c tcntia,vt poftca dcmonftrabimus.Ego veto nô dicam,quaa lî nbsp;nbsp;nbsp;les ßnt eius opinioncs, aut quak fît, extra cedefîam damnais nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

■i nbsp;nbsp;rc,quod a qûibufdam theoîogis fuis gymnafticis verbis dis

0 ftum , amp;nbsp;ab ipfa ecckfîa catholice receptû, ab ijs qui dam*

nare funt aufi minime intelligitur : Verum hoc kue effet, if damnare feholafticos omnes aperte, tacite veto reliques, fi fi nbsp;nbsp;quenquam reliquiffcnt,quê non expreffe damnarent.Nam

H nbsp;nbsp;additur in apologia. Et tarnen hæc impia et perniciofa opis

4 nbsp;nbsp;nbsp;nio,magna autoritate docetur in toto regno pontificio. Pon

P nbsp;nbsp;nbsp;tificia poteftas totam compkditur ccclcfîam, in qua nihil Ks

J# nbsp;nbsp;herum a ludaica fuperftitione vult efle Philippus: Vtfétas

men habcat religionis amp;nbsp;fidà caufa,quid obfecto, nûè opus

P nbsp;nbsp;nbsp;eratjtheologos et vniuerfos ecckfîæ ordines vfque ad ipfîitn

, fummum pontificcm,tragicis amp;nbsp;contumeliofîs verbislacefs j.i nbsp;nbsp;nbsp;fere^ Si thcologi pro veritatibus fomnia quæda aut comen®

ta,ß Chriftiani pro pictate fupcrftitionem,fi pôtifex pro mi*

P nifterio regnum inuexit,argumêiorum roboreamp; itnprirhis ' Verbidiuinigladiocrantfertendijconcuticndijamp;euertcrtdi,

-J, nô conuierjs irritandi.Nunquam enim fuam virtutem e* nergiam vtentium modeftiaabftulit vaboDefneqj conm

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ut

tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

-ocr page 268-

F. ALFONSVS VIRVESIVS*

Ktinfokntîa. Quanquamquîd aUemus potuit hi’cadduci'» 1 lt;nbsp;nbsp;nbsp;quam regnum pontifîcis,ciu nihil lucri aut cuiufuis altcriuî

temporalis commodiaccedit cx opinione, quam PHilippüS vult infeélariC Neque pontilïcis inccreft, etiam fî pro regno tyrannidem velit obtrudere, facramenta conferre, aut non ponferre gratiam cx opere operatolt;Sed fuis conuicqs Philip pqrelióliSjUos inftitutum profequamur»

Sacramen Eft quorundam theologorum opinio quod lacramenW iMt gr«; nbsp;nbsp;opere operato,vt dicunt, fine aliquo animf motu in fufd*

non ponenti obicem ipfi gratia^ Quid habet incommódi hæc opinioÇ'Primo in qs,qbus tur fàcramentum,ratione nondum vtentibus, vt baptifmiis datur infantibuSjVeriflimaeftopiniOjhaud enim hic admi’’ fceo quacftioncs de genere caufalitatis, vt vocant, quam ha* bet facramentum ad. gradam, fit caufa illa, quam gymnafti* ci vocant, fine qua non, quam, cum nihil efficiat, necefleeft tarnen regulariter effecflum præcederc.Confert ergo baptift mainfantulis gradam abfq; aliquo bono motu fufcipientis* Occurret Philippus, dicetitunc temporis facram epti vir* tutem^mnititotiusecclefiaefidei generali,8^ fpecialifufcipi* entium, quos patrinos appellamus,profcflioni.Rcfponde* bit Scotus ita efle, addet etiam, quinimo amp;nbsp;præfcret Chrift* lefu promiffionem amp;nbsp;merita,nihilominus tarnen obtinebit, infantem ilium confequi gratiam fine aliquo bono motufü fcipientis ex opere operato facrarnenti,hoc eft, no propterei quod fufcipiens quicq agat erga facramentum, fed propto“ id quod facramentum efficit in fulcipicnte ♦ Quod fi omnii facra*

-ocr page 269-

ADVERSVS LV T H. DOGMATA» Fol» n?» ûcramenta habcanteandcm vim, idem potcruncomm'afa« ccrc,dtra bonum animi motum adualem in fufcipiente, dS tarnen habitualis non défît aduko,necei quic^alioquiobiît» Nam ecclefîæ fîdcs baud minus confère cæceris fàcramentis itç baptifmo.Præterea hfc opinio eatenus eft ab eccleßa fu« fc€pta,quatenus,cum docet facramenta conferre gratiam ex opereoperato,omnemeritum fufcipiêtisexdudicab effîcia entia facramenti. Ica enim intelligit nô vna theologorum iè« da,(èd vniuerfus ordo,gratiam lacramentalem (fiue prima fît,qua renouamur et iuftificamur,ßue alia,qua prouehimur at(^ perfîcimur) non dari nobis propter noftra mérita, (cd propter padum Dei,quod per Chriftum pepigit cum cede fîa,amp;: in huiufmodi focdere atque padlione dicunt efle fîtam facramenti vim ad iuftificandum,non in meritis fufcipiêtis» Hoc perfpicuum eft legenti eorçj fcripta.In hoc cm tarn aper ta funt,vt etiam a Philippo queant intelligi, modo legere no dedignetur.Quamobrem intêtio aut quiuis alius bonus ani tnimotusetiam dum neceifariuseft,adfu{cipientis potius difpofitionem pertinet,aut qualitatem, quam ad iacramenti virtutem nbsp;nbsp;cfficaciam.Hæc opinio tantum abeft,vt Philip

po debeat improbari, quod nulla magis effet illi probanda, ampIedendaiNam quam ipfe vocatpromiffionem,eam Pafiuniamp;: fcholaftici, receptis inter fe nominibus reru de quibus diffe= fn quôd’if runt,nec inepte neque improprie vocant palt;ftum,feu padfio nem:habetenim omnis paeftio promiffionem, tametfi pro* miffio poffit effe fine paAione: ÔÔ in feedere feu padione ali quid ab vtraque parte præftatur,feu in facramentis, quibus

i hac

-ocr page 270-

F. ALFONSVS VIRVESIVS hac de eau fa aptius fortaffe conucnit nomen padioms ,qua promifTionis.Atqui promiflïo,inqu!cs,non apprehendityf fine fide, ödhanciIKfecIudunt, cum dicunt, facramentacc* ferregrariam abfque bono motu animi. Qiu'd fi illi negenf hanc hypothefim, qua fubinde vtitur Philippus, dicanf promiflionis vim non inefle fidei audientis,led veritatipo^ licentis ,quandoquidem mukapromiffa præftanturetiam non credentibus Qiiidquod multoties promittitur quod eft alteriexhibendum,vcfiquis promittat patrtinfa’ nientis filfj ianitatem, Scd non negabunt theologi, quod il« Iis negato non eft opus, quodque ferme Temper verum eft amp;nbsp;in hifcerebu^, de quibus differimus, Temper veriffimU# Attamen reTpondebunt le fidem Tecludere a prccedenti me« rito gratiæ Tacramentalis, Ted non ab atftu aut certe non ab habitu.Nam quis vnquam adultus,modoTui cÔpos eflet,fa cramentum fine fide TuTcepit^Quis baptizaretur, nifi crede« retDeum redditurum quod pollicitus eftcredentibus,Si baptiTma TuTcipientibus^Qiiis confitcretur,et abTôIutionem Tupplex implorarct a iàcerdote, nifi abToIutione crederet fea peccatisliberum euaTurumCNam quod thcologi fidem no Tecludantab aeftu TuTcipientis: cum dicunt fàcramentumex j opéré operato iuftificarc,vel ex hocapparct,quod Tufcepno Tacramenti in adulto amp;nbsp;ratione vtenteeft, vt nihil aliud ha« beat virtutiSjTaltcm adtio humana, quando nemo nifi Teiens | voicns TuTcipit Tacramentum, quoniam requiritur inten« tioinfuTcipiente . Qiiæ cum verafînt, colfigiturcxeis,o« mnem TuTcipicntem propter fîncin aliqucin TuTcipcre, Pop

-ocr page 271-

ADVERSV5 LVTK DOGMATA. Fol.

rofacramentorum fînfs cum fie grana Scgiona, non conci* piturnififidein Chn'ftum : cuius promiifione (ci’mus, ad hoceflehuiufeemodi fymbola inflicuta, vc fufeepturis cf-fcntfignaiSf caufæ iuflificacionis^iS gracificanonis , quam promilTionem fcholaftici vt diximus, pacflum fcupaÆo-nein appellant foederis, quod gratuiro Deus in Chrifto pe« pigitcum ecclefia. lam fidem a merito Philippus etiam ex« cludit.non folum in facramentis, verumetiam in cudis qui« bus fide intercedente iu flificamur, aut quoquomodo mere« oiur.Non cnim elicit nos fide iuftificari, quia fidcs quicqua niereaturalioqui non poflet omne meritum noftrum fuftu lifie cum Lutherotfed quia promiflio ipia,qua iuftificamur, non poteft efle efficax fine fide, ita vt fidelitas potius fit con» ditio fufeipientis/eu difpofitio.quam eius rei, quæaccipien» daeft,meritum authofiimentum.Theologi vero quanuis Humana mérita alias non cuertunt,in facramentorum tame cfficacia quadam^qusc eft illis pcculiaris Sf propria : nullum locum noftris meritis rclinquunt quantum ad neceflitatem: tametfi docent, oratiam maiorcm vel minorera in ipfis ena facramentis contingcrc poflefufcipientfquo maiorc vel rat nore fideacpietatc accefleritad facramenta. Nec video qui pofiintLuthcrus, Philippuscæteridoctores veftri,hoc negate noftris, nil! dixerint,omnes qui facramenta fufeipi« Unt,parem gratiam inillis acciperc . Quod vfqueadeo ab» furdum efi, vchadtenus quod meminerim ,ncmodicerefic aufus, tametfi ex ijs qua: de meritis amp;nbsp;iuftificatioe docet Phi lippus,apertifiime colligatur. Na fi nihil tribuamus meritis i i) fufei»

-ocr page 272-

F. ALFONSVS VIRVESIVS fufcipientium facramcnta, baud video,vnde poffït illis co«* tingerc diiparitas grariæ,quam fufcipiunt» Vcrû de hocdi^quot; {èruimus abunde fuperius. De facramentis vero cômunis Aufuftia. eft omnium fîdclium fententia:quam Auguftinus in expoß tionepfal.XXXlILponitjfacramenta nouæ legis gracia ferre,quam veteris legis facramcnta promiferanc, Huic do* d:rinæ,quæcatholicaeft,omnium veterum confenfupto bata,recenùorcs innixi, varie funt philofbphati defacramc*' cfFicicntia,alijs dicentibus facramêtaipfacaufaregr^^ dentiaft-tiam,vtipfîloquuntur:alfis,taàtum dilpofitionem quanda ^^érfoidî- in anima fufcepturi:aliis,qd ego verius exiftimo, nihil proc* fus fàcramentum efficere afferentibus, nifi quod eft fîgnuni, catenus cffîcax,quatenus nunquam illi deefteffedtus diuin? propiciationis:idque habet non ex fe,fed quia is qui promi* fît/aUercomnino non poteft,neccommittere, vtfàcramen* ti pignore,quod ipfe interpofuitjCxhibito, quicquid poIlKi* tus eft,non præftet. Quodfihæc difplicentPhilippo, vi' derit ipfe de fuo iudicio, nobis fan's eft ecclefiæ fidem amp;nbsp;étorumpatrum quotquotpræccfferunt dodtrinam , ini)S quæ creditu neceflaria funt fequi, etiam fi in aitjs non afl* quamur.

Philippica X11L De ecclefîafticis m uneris bus fundione.

■ Rticulus quartus decimus veflrf confeflionis i» 'eft a vobispofîtus , vt nihil in eo defîderari poflt; fè videatura'ta per Philippum explicatus, vt nihil ' pene habeat cum cathohea veritate cômune. Vet ba

-ocr page 273-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL ny* ba veftrahæc funt ï De ordine ecckfïafti'co docent ( ecclefiæ fcilicet veftræ)quod nemo debeat,in ecclefia publice doccre, aut facramenta admini ftrarc, nifi rite vocatus ♦ Quæfîcrunt thcologi,qui intererantconuentui Auguftenfi, quæ nam els vobis legitima vocatio,experri nimirum, quod in muleis artiHcio verboru m fi mularetis conuenire nobifcu m, in qui« bus maxime difïidetis: nee veftræ funt, hæ amp;nbsp;id genus aliæ technætfcd veftrorum doâ:orû,qui veritatis luce in ardlum compulfijillam Gmularc potiusfuperbe volunt,quam inges nuc confiteri : id quod non femel aut nunc recens vfuuenit dogmauftis.Rcrpondet itaep veftro omnium (vt ipfe vult) nomine Philippus : vos fumma voluntate cupere cÔferuare politiam ecclefiafticam, amp;nbsp;gradus in ecclefia fedos etiam hua mana autoritaterefle tarnen caufas quafdam, quæ impediût, quominus facerdotes veftri agnofeant epifcopos.Quænam obfecro funthuiufmodi caufæ** Quia epifeopijinquit, facers dotes nofi:ros aut cogunt hoc dodrinæ genus, quod confeG fi fumus^ibiicere,ac damnare,aut noua 8c inaudita crudelita» te miferos innocentes ocfiidunt,Siccinô nulli epifeoporû po« luithadenus dodrina vcrftra ptobaricEt non pudet vos fa teri dodrinam fequutos,quam epifeoporum nemo, cum tas men multi fint hodie dodiffimi inter illos,nô improbauerit, fed igné amp;nbsp;ferro,quod aiunt,cradicandam decreuerit, amp;nbsp;vt fadnoris genus fæueriflimc vlcilcendamC Sed hac in re,inqt Philippus,noftræ confeientiæ nihil habent periculi : quia cû fdamus confelfionem noftram,veram, piam, èc catholicam tffe: non debemus approbate ff uiciam ifi:orum,qui hac do» i iq drinam

-ocr page 274-

F. ALF0N5VS VlRVESIVS

fln’nam pcrfcquüiur. Etccclcfîam elle fcimus apu J hos cjnl verbum Dei rccte doccnt,ôC recftcadrmmftranc iacrametita, nonapuddîüs.qin verbum dei non lolum cdidtis delerceo^ vb/***^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reefta ôé vera docentes trueidant,S6c.His

bis quid aliud vult agere, nifi vt oftendat apud v’os folos ecclefiam,apud nos vero ieuiciam nbsp;nbsp;tyrannidcm^lca Carol*

ftadius,OEcolampadius,Zvinglius,PelIicanus, Sc cætcrid* ufdcmclaffisnccapud vosccclelîam cflecredunc,fedapii^ le,Sc fuos fcSlatores, Qui potcrimus ergo dignofeere vtri ftrum habcant veram ecclciiam, vt ß quifortefunt, quibu» noftradifplicentjVobis po(TimusacccdereCquot;Nam vtroslt;^ V« ftrum habereimpoHibileefi:,cum ab alteris alteri,non mo* do pro hærccicîs, verum pro furioßs,6c phanaticis,Sc rurfus alten' ab alteris pro idololatris vicifTim habeamini. Et tarnen vtriep iaftatis Euangelium, vtriqj, veftraquidem ftntentia» rite adminiftratis facramenta,vtriqj verbo Dei nobis infob tatiSjCui vobisinnin,vidcmini,quod apud vosfolos pur« doceriobftinatis animis deieratis:neqjhic morbuseftvo* bispeculiarisxodcmlaborc laborant Ânabaptiftæ,5c relt* quahacrefum portenta,quscpoft Lutheri difceftioncm ab «cclefia natafunt in Gcrmania.Eodem etiam morbolabora* । uerunt femper hæretici : qui morbus Arrianorum tempore ferme orbem infecerat. Ecclcfia tarnen, quæ veraeft» difignü. nunq multitudinehæreticorumobruipotuitjfemjxrhære«’

fibus alrjs poft alios fucccdencibus,manet eadem,quæa Chri fto capite orta,SC in apoftolis ac martyhbus propagata,per varios gradus Chriftianorum eandem fidem profitentium

-ocr page 275-

.11 3.

7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

P fe ik

d

11

Y’ is n î» l^ -e

i* : b l

I rc !

1.

e' , ri :t n

ADVERSVS.LVTH. DOGMATA* Foi. us.

obedicnttampontifidbusôdcæterishicrarchis præftans tiurn hucufr^ perfeuerat:Hæc nÔ pôceffein rjs,qui noua do= giT»acacÔminifcuntur,quibus vetera antiqucntur infole» icant:Nam vt doncmusefle veteribus vtiliora ccclefîæ certc neceffaria cfle nô pofluntialioqui maiores noftri, qui huiuf* ccmodi doemata nefcicrunrhaud habuiffent ecclefîam. Etc lt;nbsp;*

nim eccicfîa minime vocanda erat illa,cui aliquid tanto tems porc dcfuit ad falutem,nec fi tâtillo quidem defuiilet, Quod fi dicatiSjVos habere verbu m Dei,cui foli innitiair ccclefia, fa eile eft verbu m dei iaiftarc verbotenusrSc non femel eft olim ccclefia vera hoe ternate ab hæreticis laceffita,quæ tame Chri ftipromiftionibus fidenterinnixa,illud ex prophetavfurs pat,imo vt fibi proprio,refellendis fimul ac propellendis ho« ftibus vtitur. Etrefpondebo)inquic,exprobrantibusmihi Verbum quia fperaui in fermonibus tuis. Et ego vehement Pfiim. : i ter admiror prudentiam veftram,cum videatis nos nihil vo bisobrjeerenifi verbum domini,quafronte nos tarn impor« tune ad verbum domini prouocetis, quafi nos fcripturas i a gnoremus,autcitra illarum autoritatem quicquamdocea« mus. Imo ignoratis,inquitLutherus,quando verumillas rum fcnfiim non eft is aftecuti,{ed pro ea humana fomnia in« ucxiftis. Belle quidem ac fatis cenforie diiftum, fi dixifle fatis illi effet extra Germaniam. Veruntamcn illi eredere , qui neminipræterfecredit,quoiuretenetin* orbisCQtiipoffu« mus ergo fcirc vtri noftrum habeant veru m fcripturarum intelledlum,nifi abecclefiadoccamur C Hane dicitis vos ha= tas Pliiiip here ; vnde pt Obaris';’ Quia ecclefiam effe fcimus,ait Philip =

pus,

-ocr page 276-

F» ALFONSVS . VIRVESIVS

pus.apud hós, qui verbum Dei rede docent ♦ Si dixeriniHS) nos rede docere verbum Dei,negaus;8c nos etiâ, quod bum Dei rede doccans,no concedimus.Quis erit huius coti troueriïæ indexé Verbum dei,quod omnis controuerfîæi^' dicem facitis, Atqui modo non poccft effe, quia de illo nobi$ eftaltercatiofufcepta.QiJorfumigiturautquoufcp progf^^ i diecur tarn perplexa contentioCEcquis erit iudex huius lins» Nos nullum alium agnoicimus,niiiecclefiam, quae in vobi’ iure fu fpeda nobis eft propter nouitatcm, in nobis vero m us eandemeflc, quae fuit ante annos CCCCC. DCCC* vitra vf«^ ab apoftolis:eandem, inquam, perpetuo deitenorefèruatOjtametfîmoribus poft mille ferme anno? in deterius prolapfis: Quod fi dixcritis,quædam etiam nunC inter nos credi,quae olim haud ita explicite credebantur,ilt;J nihil obftat, quando nihil noue creditur : cuius oppofftum fitaliquandocreditumamaioribus, Sed tantum quædam ■ ab hæreticisin dubium vocata,apcrtioribus verbis funt in fynodis expliata.Et vos fieapropofuifTetiSjdequibus hadt nus in neutram partem fuiffet pronunciatum ,haud graualt; remur,quæ.vtilia viderentur,accipere: quæ vcra,fateri:quï verifimilia, ad ftripturarum trutinam expendere : quæ falfa, ! boni confulere : quando non vni dat cunda Deus : Verinn enimuero cum omnia ferme quæ proponitis, fint olim a pa« tribus aut concilijs per feripturas exeufa, amp;nbsp;improbata, non Lufhe^wi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crederein vobis eflcecclefiam, ne cogamur confia j

fine nobis tcri aliquaudo nufquam fuifle,tunc fcilicetcum vosnÔduin

quot;° eratis,amp; omnes Chriftiani oppido diuerfà a vobis credebât» fam

-ocr page 277-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. n#.

lam cum ccckfiâ fine nobis habere non poflïtis, qui poteftis teclam miniftrorum vocationem amp;nbsp;ordinationem habercv Chriftus ex mukis difcipulis duodecim felcgit, ÔC ordinauit apoftolos.His tradidit poteftatem conlecrandi,quia cum fo= t«« e jjj Hs cœnabatjCÛ dixit:Hæc facite quotiefcuncp bibetis in mcâ ’-Cor-n

1 cÔmemorarionem.Eifdem tradidit poteftatem ligadi Sc fol* üendi.Horum numerus cum enet(damnato luda) reficien* dus,non temere non humano iudicio aut populi rogationc duodecimus eft fubrogatus,fed oîm apoftolorum fuffragtjs

3. defignati funt duo, quorum alters Chriftus forte probauit: nbsp;nbsp;‘

gÿ nec^ ad hanc dignitatem cuiq patuit aditus, nifi Chrifti lefu (j5 nbsp;nbsp;ordinatione,qui per fpm fandum iuffit fibi fegregari Paulk

Barnabam ad apoftolicum munus. Apoftolis ordinatis a “»«• * jJ Chrifto,quemadmodumille,crefcente numero difcipuloi^, jji nbsp;nbsp;adiccerat eis alios feptuaginta duos, qui fecundum lock poft

apoftolos obtinerent, ita 8lt;2 apoftoli in ecclefia, crefcente nu* J,) nierofidelium,ordinaueruntpresbytcrosdiaconos amp;nbsp;caste* ros miniftros,qui neceffarfj erant ad ecclefiaftica Hierarchia. Quae vt ex Dionyfq,Clementis,Ignaci], cæteron» qui apo*

(ÿ ftolis fuècefferunt feriptis 8c fynodalibus acTtis apparet, per*

Ij, nbsp;petuo durauit hucufcp,vtpote fine qua nee veros epifcopos,

nee veros presbyteros, nee veros miniftros ecclefiæ habere* jj{ I mus, Nee epifcoporum crimina excufare quenq poffunt a fchifmate,qui illorum contempferit ordinationem : Nam vt

gi I qu3cperhominesfuntinftituta,poflïnthominumabufuÔC infolentiaaboleri,fiue in melius aliquid commutari, non ta*

ÿ, nicn ilia,quae Chriftus inftituiqa quo non tantum dodrina, rti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k verum

-ocr page 278-

F, ALFONSVS VIRVESIVS verum amp;nbsp;opère quafi per mantis tradita nobis eflecclefjafti^ caordinatio:haccontempta,vos videritis cuiusordinationc pofficishaberc verbi diuini facrainêtorum minirt:ros,aut ' quam intelligacis vocationem in iilis verbis confelïionis ve» ftræ:Nemo debec in ecclefia publice docere ,auE facramenta adminiftrarc nifirite vocatus: Nam Philippus, vt dixi, ver« bavcftra,piaquidennn fpccie atep catholica maxima fehif« matis onerauit fufpicione,

f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l -

I i Ï U

Philippica XIIIL Dceccîefiæritibus cærcmonijj, . quas humanas traditioncs appellat Philippus»

Vicquid quintumdecimum confcflïonis veftr® caput continet, ôd Philippus adducit in apologiä^ in fuperioribus eft a nobis exeuHum, Verura ne cubi deefle veritati vidcamur, oportet nos totic«

Human« cadem refpondere: quotics a vobis eadem obijeiuntur. Hu^ duXw? manætraditiones funt dupliccs,altcræquæ nihilnouum in« ducunt, led tantum præfcribwnt tempus, locum amp;mo« dum, quibus quxdam pictatis religionis operi a Chrifto probata Sóinftituta, aut fimauultis præcepta commode oportunefiant » Alteræv€ro,quænouumaliquemcukuin aut ritum alias non præfcriptum inducunt» Prioris gene« ris exempla funt idunium, preces, eleemofynæ, Poftcrioris, veftiumyarictas, qua aliter clerici fîmphees , aliter epifcopi, aliter cardinales,aliter monachi,aliter feculares, Ô(. inter i« pfos monachos, aliter benedidtenlès, after francifcani,Si

ctete«

-ocr page 279-

ADVERSVS LVTH. DOGÂÎATA* Fot gt;jn

Cïüteri induuntur* Item varij ritus facrorum , quibus aïia terquadrageGmæ tempore, aliter refurreÆonis , aliter fe:« ftis,aliter profeftis diebus eelebratur: In neutrogenerctra-ditionum iuftiGcat autreddit nobis propicium Deum hu-mana conftitutio, fed diuina promiffio : quamobrem iure damnata eft altera pars huius articuli, quiadicitis,quod traditiones humanæ inftitutæ ad placandum Deum , ad promerendam gratiam, nbsp;nbsp;ad fatisfaciendum pro pecca*

tis ,aduerfentur Buangelio. Nani qui poteft Euangelio ad -uerfari,quod eidem fubindc probatur Dicetis fortaffe vos de humanis traditionibus loqui, non de ijs quæ probat autinftituitEuangclium. Ss per humanas traditiones po-fterioris generis ordinationes intelligitis , libentiflime ac-cedimus veftræ confeffioni, Nemo eft enim inter catholicos tarn ftupidus aut fuperftitiofus qui credac veftium colorem aut formam , amp;nbsp;cæremonias alias huiufcemodi iuftificare. Cum verocxfuperiusdiiftis, amp;nbsp;ijs quæ in huius capitis apologia Philippus rcfpondet, appareat manife-fte,vosdevtrifcjjoperibusloqui, haudpoftumus probare, autprætcrire,quod aperte facris literis improbatur. Nam o-ratio,ieiunium,00 clecmofyna,quæ continentur primo gene-re traditionum, vtilia funt ad placandum Deum,promeren- VtiliaqvS dam gratiam fatisfaciedum pro peccatis. V tilia, inquam, dó7ie°uVi funt non quatenus illis ab hominibus tempus,locus aut mo*gt; dus præfcribitur ( tametfi huiufmodi præfcriptionis obe-dientiafua mercedenoncareat)fed quatenus per facrasli-terasconftat,huiufcemodi opera fuas promiflioncs habe-

k ij re.

-ocr page 280-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

iiib,

Matth. 6

Luer II

re.Nam Tobias aie : Bona eft oratio c5 ieiunio eleemofy^ na magis quam thefàuros auri rccondere, quoniam elecnio^ ïynaa morte liberatjamp;S ipfa eft quç purgat peccata,amp; facit in^ uenire vitam æternam .Item apud MatthæurDe ieiunio tione amp;eleemofyna dicit Chriftus,Et pater tuus qui videtin | abfconfo,reddettibi.Quid,obfecroreddet,quibus nonpl^' j raturé Similiter in Luca: Quodfupereft dateeleemofynai«» ;

Daniel.^

ccce omnia munda funt vobis.Qiiæ oîa'^'Peccata nimirô de quibus loquebatur Daniel.PIaccac tibi rex, cÔfilium amp;nbsp;peccata tua eleemofynis redimc,amp; iniquitates tuas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Rant. Il

Lucte ai ùCoi. •

cordqs pauperum. Innumerafunclocaferipturarû, quibü^ nobis hæc tria magnificis promiflionibus cÔmendantur,it^ iunium,quo vniuerfa corporis caftigatio: eleemoiyna, qtia omnis benefîccntip genus:amp; oratio,qua omnes religionis af' fedus amp;nbsp;ftudia continentur.Sed videamus, quomodo amp;nbsp;id genus alia teftimonia éludât Philippus.De mortificatie one,inquit,carnisamp;: difciplina corporisita docemus,ficut narrat confefrio,quod vera Sc non ßmulata mortißcatio fiat per crucem Sgt;C afflidioncs,quibus Deus cxercet nos.In his oe bediendum eft voluntati Defiicut ait Paulus. Exhibetc cote poraveftra,hoftiam,8ôc.Ethæcfuntipiritualia excrcitiaue morisamp;fideùVcrumpræterhâc mortifîcationcm,quæfit per crucem,eft ô^voluntarium quoddâcxerciti) genus nee ceflariUjdc quo Chriftus aft: Cauete ne corda veftra grauen« tur crapula.Et Paulus:Caftigo corpus meû,amp;S in feruitutem redigo,amp;Sc.Ec hæc exercitia fufeipieda funt, no quod fint cul tus iu ftificanteSjftd vt coerccant carnem, ne iaturitas obruac

nos»

-ocr page 281-

ÂDVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. rjt.

ti'' üi'

0^ ’

(i*

nos,amp; rcddat fecuros ociofos : qua ex re fit, vt affecflibus carnis indulgeanc Sgt;C obtempèrent homines.Hæc diligentia debet efle perpétua,quia habet perpetuum mandatum Dei, EtiÜa prefcripta forma certortim ciborum,actempoiç,nihil facit ad coercendam carnem.Eft em deliearior èc fumptuo’ fior,quam rcliqua conuiuia. Et nc aduerfarij quidem obfer» uant formam in canonibus traditam. Nunc in primis opc= ræprecium eft animaduertere hominis prudentiam: qui eu verfaremur inter omnia, quæ facris literis per fpiritum fan= lt;îlum probata,humanis vero traditionibusordinatafuntin ecclefia,amp; per certa tempora locos amp;nbsp;viciffitudines diftribu ta:tantum refpondet ad ea,quibus ieiunium commendatur, cumfupcriusa pcccatoRzrcmiflione non minus eleemofys nam orationcs,qieiuniûexcluferit:Adhæccum veftra cô fiffiohabeathumanas traditiones contraEuâgelium inftis tui,ad placandum Deum: ad promerendam gratiam, amp;nbsp;fa* tisfaciendum pro peccatis,nunc,cæteris practermiftis,tantû

1»^ oS

adimitieiuniopcccatorumremiffionc,tametfinenihilproa • deffe videatur^tribuitillicarnis mortificationem ,neceftario quodam cxerciti) gcnerc voluntarie afîumptam:de q Chris ftus ait:Videte ne grauentur corda veftra crapula ebries l«« » tate.EtPaulus:Caftigo corpus meum,amp; iniêruitutem redis i.cm.» go,8lt;c,Hæc appellat exercitia,qug dicit effe fufeipienda, non vt fînt cultus iuftificanteSjled vt coerccant carnem ,ne faturio tas obruat nos, amp;c. Nullum nealium vfum habentieiunia, nihil nc aliud nobis conferunt: nifi vt coerccant carnem ne ûturitas obruat nos^Qaid igitur eft illud quod pater vides k ii) in

-ocr page 282-

EALFONSVS VIRVESIVS

tn abfcondico reddec teiunantibus;In quern vfum fucccffi* uateiuniaieiunabant apoftoli ôd cætcri fideles, qui fpinW^ lancîli pnmin’as acceperât, fi nihil aliud debet elîe ieiuniuni)

•f quam perpétua lobrietaslt;Ieiunantibus ecclefic primoribuäi qui Sc prophetiæ munere præftabant,dixit illis ipiritus fan^ Äus: fegregare mihi Saulum et Barnabam in opus,ad quó^ afTumpfieos. T uneieiunantes Sc orantes imponcntefqjti^ : manusdimiferuntilIos,Hi(autore Philippo)non ieiunaf“ fent,quando nihil iciunium impctrarc poterat apud DeuiHi quem orabant. Nifi force apoftolos dimifluri ieiunauerunt negrauarentur corda eorum crapula SC ebrietate, quemad^ modu m accidere folet ijs, qui eompotatiunculis aut iufto co uiuio accipiunt amicos peregre profeduros-’Atqui nihil hü iufeemodi timendum erat Chrifti apoftolis,prophetis,ctdi fcipulis,qui iugi parfimonia Sc fobrietate carné fpiritui fub‘ diderant:Sed cum vidèrent ingentem meflis farraginem, quam tarn pauci operartjexcolendo non crant,rogabätiux‘ ta Chrifti doeftrinam dominum meflis ,vt mittat operation in meflem fuam : has prcces cum ieiunijs augerent,impetra^ uerunt, vt fpiritus fandlus illis apoftolicam defignationem , Sauli Sc Barnabasreuelaret,quinimo Sc committeren Alio^ qui, nifihocfignificarc voluit Euangelifta quidilli opiü fuit, tarn diferceaferiberefpiritum iandum ieiunantibusef* fe loquutum Cuius oraculo accepto, rurfus ieiunio SC tione felix fauftumque nouis apoftolis Sc ecclefiæ munus et iter precantur.Comminifcatur nunc Philippus praefidiuni »liquod,quoconfugiat:nosfimplicitcr accipimus feriptu*

räi,

-ocr page 283-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. FoU tju ras,c{uibiisdocemur ieiunioorationc apoftolos fupplis ft* caffe, Qtu fifcirent, Deum nobis, leium’o non placari, aut yï promererijnccipfï priuatim incidêtc caffi aliquo ieiunaffcnc, 5I) nee Euangelifta tam diligenter, vbi numinis fauoraliqs co^ JÎI memorandus eratjeiunia rccenferct.Denic^ Paulus amp;nbsp;Bars Aßo.« nabas eu m per fingulas ecclefias Liftri lconig amp;nbsp;Antioch iac ordinaffentpresbyteros,difcefluri cum ieiunationibus oraf» £15 ■ fe,fcributur.Si ieiunia illa nihil aliud crant atep affidua quæe jf* dam fobrietas,et nihil illis potuit promercri,quamobrê Eua 1111 gdifta priuatis caßbus,vbi aliquid difcriminis intererat,tam 115 ffdulo commémorât priuata ieiunia,illorii præfertim, quos credendum eft,iugi parfîmoniacauiffe.ne grauarentur cra= cö pulaSd ebrictateC Si nihilaliud debet efTciciuniûjatcpiugis hi^ tempcrantia vieffus, quf nam funt multa illa ieiunia quç Pau’ (3* lusCorinthip fuadet Quodnam eftillud iciunium ,quod b* orationi adiuneffum,genus quoddam dæmoniorum expeb !ii) bt;' Cuius denique ieiunt) excplum Chriftus nobis præbuit Manti’ ! 5* fuoieiunio^Noncerteaffiduæfobrietatis.Nam hocperpe= tuitemperantia, rebus vniuerOs modefte vtens, præbcbàfcj Præterea fi patres,vt Philippus dicit,nihil aliudexiftimaues il* ' tune effeEuangelicû ieiuniû q huiufmodi perpétua carnis 0'' 1 caftigatio,et nulla eft ab illis traditio hoc côfilio inftituta, vt 1151 mereamur rerniffionê peccatoßi aut iuft itiâ, fed propter bo« b num ordinê in ecclcfia amp;nbsp;tranquillitatemffn quern,obfeero, j vfiuninftituta eft ab cis quadragcfi mæ ieiunatio,q nihil ad e5 ordinê ecclefiafticæ Hierarchiæ, neep ad tranquillitatê vide» batur attincrc'^Hæc inftitutio patrum cft antiquorum, non 15* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reccngt;

-ocr page 284-

F. ALFONSVS VIRVESIVS recentiorum pontifîcum, fed omnium qui ab ipfo naicent^ ecckfiæexordiocumfapientiatumfandicate pollueruntcû lenfu Sc obièruatione inftituta,roboratajfîrmata. Vereorn« ' Philippus ( vteftilIiLutherus icmideus) reipondeac illo^ homines fuifle. Dicit tarnen f vt aliquid refpondiflc vidö^ tur) nunquam illos hoc confîlio quadragefimam ÔC ieiunô quædam aliainftituifle,vtpereamereremur Deumnobilt; eirepropicium,autpeccataremitti. Quoigitur confîlio in^ ftituerunt“» Nunquam cxplicabit. Nam illud dcordineS^ tranquillitate,quis non videt,eflcprorfusalienuma propos fîto Ad coercendam vero carnem Philippus negat cibofli ÔC têporis præicriptionem quicq conferre: præfcripfîfle ro patres negate non poteft,cû vetuftiflima vna atep rehg‘0 fîfTima fueritapudillosquadragefîmalisieiunq obferuatiO' Declarant hoc,prætcr annales chronica,conciones fando rum,habitæinqaadragefîma. Qiiales funt Chryfoftonjhi* Genefîm,ac cæteroR2etiam antiquoRz vfcp ab apoftoIis.Pof^ ro confîlium fuu,in probandis inftituêdifqj ieiunijs,3ô quid ! deieiuniorum fruélu et vtilitate crediderintu'pfî fuis verbis j fuperius Philippica X. citauimus,aperte declarant: poflc^ mufcpmultaeiufdêgeneris fîopuseflet teftimonia proHu« cere.Sed quid Philippo iàtisfecerit,cui verba Chrifti ap® ftolorum eiuSjtoties anobis produ(fla,non fatisfeciuntCh’i’ illud,quo toties nobis difficultatem fecit, de Chrifti meriti^ amp;nbsp;fatisfa(ftionc,quæ videretur inanis,fî noftra ieiuniafatisft cerentjcandem habet in mortificatione carnis obiedioneifl’ Rom. 6 Vt enim femel Chriftus pro nobis omnibus fatisfecit, iw femd

-ocr page 285-

AD'VERSVS LVTH» DOGMATA. FoL in» femel vetus homo nofter cuni co crudfixus eft, no cm com^ g nbsp;nbsp;mortui modo fumus,verum et confepuki cum Chrifto per

baptifmum in mortem, Quibus tarnen verbis non obftana 0 nbsp;nbsp;tibus (tametfi veriffima funt)ifdcm Apoftolus,qui Chrifti

lefu gloriam in illis prgdicatjrequcns eft in admonendo, vt {j Itos mêbranoftra ac nofmetipfos mortificemus. Haud igi^» jj tur, quod noftra ieiunia ac caetera poenitentisc opera fatisfa« ciunt pro peccaris,magis Chrifti gloriæ,qui pro nobis fatif» fecit, decedere credendu m eft, quam eiufdem gloriæ detra^ hitiugisnoftramortifîcario,cum femelipfe veterem homia nem noftrum extinxerit, affixerit cruci, Satisfecit femel Chriftus pro nobis,fed nondum defqt fatisfacere,quin quo? chrift. » !0 nbsp;nbsp;tidic in membris fuis fatisfacit, ita vt fint ex illis, qui prædica

J, nbsp;nbsp;re aufint, fupplere fe, quæ défunt paffionum Chrifti,in car=

.Q itefua pro corporecius, quod eft ecclefia, Adeundem mos coi.i jjt dum extinxit Chriftus veterem hominem, fed nondum eft cxtindio hæc mortificatio confummata, quin quotidic fit in ijs,qui nonfecundum carnem ambulant,fed fecudum fpiritum.Hoc nimirumeftquodPaulusait:Quia vetus ho Rom.sk •fi mo nofter fimul cum eo crudfixus eft,vt deftruatur corpus *' ‘ peccati,amp; iuftificatio legis impleatur in nobis, qui non fccûs j(j i dum carnem ambulamus ,fed fccundum fpiritum. Roget ' me fortaffe quifpiam,fi hocefficit Chriftus,cur nô aflequun jjj tur omnes,q Chrifto creduntC Fortaffis effet hic potius hæs rendum,qrefpondendum: fed fidenter refpondeo, quia n5 oês fequûtur,amp; conantur,vt deftruatur corpus peccati. Des johan.i jjj dit enim Chriftus poteftatem,filios Dei fieri,ijs qui credunt ,a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 in

-ocr page 286-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

in nomine eins,penes illos autê eft fungi hac potcffarc/1 frtP Aum eius affequi.Porro quod attinetad traditiones huma' nas,de quibus in vniuerfum eft orta difputatio,quafque nosfufcitari Philippus queritur,cum omnes has aboleueht fLm’du- Chrifti gratia, duplicicaufa Ghriftus abftulit iugum legis» chrito’ q’-’^a neutra cogit, vc nobis aufcrantur : Primo (vt prat^ abftulit. termittam myfticasillas fignificationes quae Chrifto adut’ niente ceffarunt)vctercs Plebræorum ritus Deus ipfe tradf derat,qui pondus quoddam diuinæ fæueritatis præ fefere^ bant,atqucadcoipirituin timoris potius quaamoris gign^* bant affeeftum, graue enim erat,amp;^ cui tolerando imparesd«“ Amos» fenthumanævires,illudfubinderepetitumrEgo dominiisï Mdach.! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® /-if •/!

Hæc dicit dominus,amp; umtha. Noltros vero ritus Ohrii tus ipfe,tametlï verus hom o,non ædidit,tantum tradidit autori tatem ecclefîæ,vt ipfa fibi preferiberet ritus,quibus pictateni prpftaretamp; rcligionem qui ab hominibus inftituti,hunianf imbecillitatis rationcm inprimis haberent,vt habent,eflent* queliuraanaprouidentiaamp;^ autoritate mutabiles.Prætcrô veteris legis traditiones obfitæ erât præceptis amp;nbsp;interminafl onibuSjterribilefque conteftationes fæpius obtundebant fî mordicus feruarentur,noftræ vero traditionesnihilcapi’’ talis periculi afterunt tranfgreftoribus, modoabfitanimns impi us aut contemnens.In hac enim fententia fum, quâdiü cccleiïac non improbatur, cuius interim autores habeogra’’ uiffimos iuxta atep doéfiflimos» Hadenus de fidei amp;nbsp;ope* rum meritiSjtertium fub diuerfis titulis difteruimus. In qm* bus ficubi forte, vt fum homo,lapfusfumjautdeceptus,in

-ocr page 287-

ÂDVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. ij4.

hoc certe fcio, me nullo modo decipi poffe, quod eft totius controuerfiæargumencum:Haud folafidehomines fakios fieri ièd ctiam charitate,ôif operibus bonis,fi per ætaccm prp ftari potuerinc. Hoc quippe fcripturæ oês prædicant ♦ Hoc “*‘*«•*1 iudex ipfe difcrimen fore ieriiandorum a damnandis in iu^ dicio pollicctur : Hoc tota per orbe terrai^ ecclefia ha(fienus crediditjCuius indicium Temper eft catholicis arapletftendû: id quod amp;nbsp;mefecifle,ôd perpetuofadluBzprofitconQtianq criam fi me in hac caufa ecclcfiæ prçiudidum defti£uiflet,fcri pturaRz teftimonqs,quæ vtrincp poftunc adducfperfpecftis, libentius accedcrem huic iêntentiæ, qua bona opera ad falu» tem requiri iudicantur,q oppofire,qu5doquidem certo fcio, plura banc cum antecedere,tum côfequfquæad cÔmunem vtilitatem poflint cÔducere,q iftam. Qui fît, vt maiori cum frudu aftcracur, ôô minori periculo in ea, fi forte contigiffct errarCjdecipiamur. Nam ab operum fîducia nullum immi^» net nobis pcriculum,qui vni Chrifto fîdimus,fîne quo fate* mur niliil boni operis a nobis pofte conièqui,nihil bona ope ra quod ad veram attinet felicitatem, in nobis pofte facere*

lam quod ad altei^ genus humanaRz traditionum perti* net, baud grauate fatemur illas nihil ad placandum Deum, aut promerendam gratiam conferre, vtquibus immediate nulla eft in facris literis m erces promifta. Nâ mediate, nihil eft a maioribus inftitutum,quod non copledlatur ilia Chri* fti promiftio.Qin vos audit,amp;c.Tametfi non ignoro,quic= lucxi« quid mercedis hifce verbis promittiqnon operibus alias in* utilibuSjfed obedientiæ deberi, q vna cn fide prsemifi huius,

1 q ÔC

-ocr page 288-

F. ALFONSVS VlRVESlVS

ô^aKarum id genus promilTionum immediate apprehcfl’ diuHabentetiampræterhoc,huiufmodi ritus alias vtiliw” tes,quæ diligentibus Deum cofcrunt ad pietatem» Primun’ niMüvü- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lymbola funt Chriftianæ focietatis, deinde myfticas

»«»• nbsp;nbsp;habent (îgnificationes, ab inftitutione fua ortas, vfu amp;nbsp;con’

fuctudincfirmatas, quibus multanon modo rüdes docent verum admonent fapientes. Adhæccxtima ilia corpon* fupplicatiOjfupplicemanimum baud raroelFicit,amp; intim^ quodammodo ad orand û cÔponit.Hinc cincres, hinc facci. hinccilicia,hincproftrati5es,quaRîreiv»toties meminitfacra fcriptura, amp;patrum antiquiffima décréta nosadmonenC Quamobrem meaqdem fententiatemerePhiIippus(nein* terim vtar verbo grauiori) huiufmodiChriftianoR? riribus æquatgentilium amp;nbsp;Mahumetarum ob{èruatiÔes,amp; ludeo« rum, quicu Hieroboam defciueruntalegeperimpia com’ menta.Si licet,inquit, hominibus inftituere cultus,etper hos cultus merentur gratiam,iam omnium gentium cultus crut approbandijCultusinftitutt Hieroboam dC alrjsextra legem erunt approbandi, amp;c. Ec infratSicu t regnu m, inquit humctici habet cultuSjhabct opera,per quç vulciuftificarico ramDeo,necicntithominescoräDeo gratis in ftificari nbsp;nbsp;।

propter Chriftumn'ta et Papatus erit pars regni an tichnfti,ß ficdéfendit humanos cultus, quodiuftificent : detrahitm cnim honos Chrifto, cum docent quod non propter Chri’ ftum gratis iuftificemur per fidem,0dCo Sunt qui huiufmo’ difloribas,quibus maxime vernant cum Philippi tumL«’ theri vniuerfacommenraria, vlq^^ueadeo irritentur vtiufto zelo,

-ocr page 289-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot

2elo,velat ccfti-o,perciti:fuis ülos coloribus pingannEgo vcs ro eo minus huiufmodt v^erbis commoueorjquo facilius etis am nobis taccntibus,fcribêtis animus proditur,arguitur, de= prchcnditur.lllud me maxime mouetgt;cum Philippus foils diSjVt videncur,rationibus Sgt;C fcriptxiraRi validiiïimis, quod nonrarofacit,teftfmonijscatholicamveritatem lafceflit Sc infedatur.Nuncenimquisnonvideat ilium argumentoRi præfîdio deftitutum,ad acerbiffimaifta parerga confugereC Quem,priufquam ad collationem rituum, quos æquare co» natur,defcendam,manfuete pcrcundor.Quid obfècro eric fî ecck(ïa,quam inuidiofo nomine Papatum vocas,doceatho= minem gratis iuftificari propter Chriftum, amp;nbsp;tarnen exigat ritus quofdaextemos,a feeiufdem Chrifti autoritäre inftitu tos ad colendum Deum*:' Num erit tune temporis regnum antichriftiç’ Minime, inquies, ièd tyrannice exigitur a fideli» bus,quod illos non iuftificant coram Deo. Atqui fi hoe effet tyrannis,tyrannicum effet exigere, vt Chriftiani Dei óó pro« ximorumdileéfionem externisoperibus præffarent,quans doquidem nihil horum nos (fi Philippocredimus}ncc ipfa quidem charitas iu ftificat coram Deo : lam collatione, quæ ccclefîæritus,prælertim cum neutros illorumquos nos di® ftinximusexc€perit,confertritibus paganorum amp;nbsp;pleudoiu dæorum,quid ineptius,fi penitus infpicianturlt;r Hieroboam inftituit ritus contra Dei mandatum Óóreligionem ,quibus Verum Dei cultum euerteret, Ecclefia tradit ritus,qui nullis diuinis aduerfantur,amp; Chrifto permittente, ne dicam præ= iVd mms ripiente funt induiff i,nifi forte dicamus (vt ieiunia amp;nbsp;preces

I lij tandem

-ocr page 290-

F, ALFONSVS VIRVESIVS tandem omitcam)apoftolos,qui pnmi omnium ritus huiu' cemodi,quodfuperius demonftratum eft,fanxerunt Chrf fto prohibente fciuifle.Ad hæc Hieroboam, vnius veri De* cultu fublatojdolorum inuexic eukura, id quod verba pro-Eaecki« phetæ aduerfus cccleiiam a Philippe citata declarant Jn ceptis pacrum veftrorum nolitcincederc,ncc iudicia eoriiifl cuftodiatiSjUec idoîis eorum polluaminijCgo dominus Deuî ! vefter.In præceptis meis ambulate,amp; iudicia mea euftodite, facite ea. Idem quod Hieroboam fecit faéturus eft anti^ chriftus iuxta aliud teftimonium, quod etiam Philippusex Daniele citât aduerfus nos, ita enim animum induxit fuum, vt nullum conuiciorum genus prætermictat,nullum fcriptu rarum locum non torqueat,quo ecclefiam amp;nbsp;eins Hierarchy am,iynagogam fatanæ regnum antichrifti, efle perfuadt» Danici.ii at.Danielis verbafunuDeumMaofim inloco fuocolet,amp; Deum quem non noueront patres eius, colet auro Sc argefi' toSólapidibus precioiîs.Eequid rogo (ïmilcfitaChriftia^ nis, etiam fi credant ccclcfiæ ritus neccHariosad placandum Deum,modo non fine Chrifto fentiât fê pofle iuftificari: vt, quatenus Chriftianifunt,nonafientiri non poflunt^ Num, Chriftiani fuis ritibusDeumMaofim colunt,aut adorant i.Ccr. » Deum aliquem quem patres non colueruntlt; Minime gentr um.Nam etfifuntqui dicanturdij fiueincœlofiue in terra, nobis tarnen vnus eft Deus patcr,ex quo omnia, nos in il^ lo: amp;nbsp;vnus dominus lefus Chriftus,per quern omniaamp;nos. Roma.fo per ilium. Sed non in omnibus eftfeientia, inquit Apofto« lus : quod modo accipit vniuerfo ferme chriftianorum vulgot

-ocr page 291-

lC^ ' '.lH.

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. 13^. vulgoxuius fuperftitionem fi Philippus fibi proponebat ins fectandam;opportebat ilium bonam ecclefiæ dodlrinam èc legesamalismoribusamp;peruerfis interpretationibus inters dum additionibus feiungere,amp; itaapoftolica modcratios neindoccndaveraiuftificationeSc comenticia dedocenda vti:Idquodnoftro læculo egregius vir Erafmus Roteros damuSjfi quis alius,conatus eft obfcruare,tametfi et illc(quod eius pace dixerim) feruentior eft interdumamp;^acrior quam vulgarifimplicitatiamp;quorundam maliciac cxpediret. Ha=‘ d:enus tarnen per ilium ecclefiætraditioncsinconuulfæ pers gt;nanent,ÓÓ fuum locum retinêtin minifterio pietatis. Et nos nonnihil ecclefiafticis concionibus Euangelrj caufam aduers fus hominum commenta pro noftra virili iuuimus,ad inuis diam vfcp illorum qui adultérantes verbum Dei, quæftum hTîmo.s exiftimant pietatê,qui vbicp,velut lolium,bono femini funt admixti, abfit tarnen vt vbicp régnent, quod Lutherus nos bis exprobrat.Solus enim Chriftus in ecclefia regnat,amp; vitv

:ia^ in' Vf. in’ iff

-rï,i liV

in’

70! y

cit in mcmbris fuis hoftem,quem,afeipfo deuiótum,ad exers^ vendam fidem eledorum quadantenusrefpirare,permictit, Mahumetici ritus,q fuperfunt ex Philippica collatioc ,haud tcioquaksfint,nequequatenus aut quomodoillis vtantur Garraccni, quos eodem ftudio amp;nbsp;pene eodem commento «fucrtit Mahumetes a religionc Chriftiana, quo Hicroboam auertit decern tribus a vera religione, vt tunc temporis erat Mofaica. Hoc vnum tantummodo omncs illi ritus mihi vis* demur,quod cum multarum fint fedtarum velut rapfodia, itidem oient,quaficum vna multa iuraconfundit coquus :

-ocr page 292-

F. ALFONSVS VIRVESIV^

quid olcas ncfcias, nifi id vnum male olcrc intelligas, CxKi? quæ poteft eflc collatio iUorum, quicunqj (ïnt,quos cxcogit^ uit infidclitas^dccdeiÏac ritus,quos inftituit fides,piccas pro* bat,religio (cruacT Quitus, fi incom modis interprctatióibo^ aut ineptis adinuentionibus quidam fortaffis inter nos abu* tuntur,haud propterea fuccenièndum eft omnibus : Nee o* mnes Germani concionatores tam fantfle docent, quam git Philippus.De iuftitia,inquit,fidei,dc fide in Chriftum,«!^ confolatione confcientiai^ nihil dicunt aduerlarij, imo han^ faluberrimam Euangelq partem lacérant conuicqs ♦ Econtrï in noftris ccclefrjs omnes conciones in his locis cÔfumuntur' Luduricö De pœnitentia,de timoré Dei,de fide in Chriftum,de luftitia fideijde confolatione confeientiaru m per fidem, de exerctoj* fidci,de orationc qualis efle debeat nbsp;nbsp;quod certo ftatuêdun’

fit,quod fit efFicax,quod exaudiatur ♦ De cruce, de dignitat^ magiftratuum omnium ciuilium ordinationum. De3i^ ferimine regni Chrifti,feu regni fpiritualis et politicarum re* rum.Deconiugio,de educatione ÔC inftitutione puerorum» de caftitate, de omnibus offierjs charitaris, 5Cc» Speciofa ver^ ba,amp;: quibus dignum eft,vt omnes applaudant catholicfat* tarnen vtri fint in caula concionatores an auditores,minini^ fdo tamê quod re ipfa licuit experiri,nihil horum ,dc quibuJ illi düTerunt pro cÓcione,fandius aut religiofius feruari poft Lutheri dolt;fi:rinam,quam antea feruabantur: quinimo om* Non qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dctcrius mutata : ita vt coadus fit ipiê LutheriiSi

qufd^dt poi'tificiset monachorura regnum,quod vocat,in vrbibiö, (ia.ics di - quæ maxime illi credut,defiderare.Concionatorcs etiam ipft «t.

-ocr page 293-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, Fol, 1,7, üa delocis huiufmodi differunt, vt prçflaret cos non attigiG fcConcionabantur Am'ani de tnmtaxis myftcrio, de vcrbi Dei incarnatibne. De cifdeni edam lods Sabelh'ani : intercft tarnen mukum,quid autquomodo de vnaquacprcdifleras, cumdeeadem vercamp; falfe,impie amp;nbsp;cathoKce poflit haberi concio. Denic^ quod veftri concionatores de his locis pragt; dicant,non poteft: non cffeeiufdem farinae cum co,quod Lu therus docuit, Sc Philippus défendit: Quomodo autem au^ dientium animos afficiant, aut quos alfedlus excitent in eis, apparet ex epiftola illa Erafmi teftis oculati vobis no pers inde multum infenfi(cum Erafmum nomino honoris ac di §nitatis,vtparcft,cauranomino)quam epiftolamad quoG dam Argentoratenfes cccleiiaftes mifit.Porro noftri concios natores (de concionatoribus Ioquor,non de vendinugis eau ponatoribus,quorum vtiep magnus efi: numcrus)noftri,ins quam,concionatores de eifdem locis dicunt,quos Philippus recenièt,varie tarnen,a veftris longe diuerfa. Dicunt illi de Concioiin pœnitentia diicrtcquidem plaufibiliter,quandoquidcm habentexpofitum,quo fpaciari poflïnt,8d fuæ maledicentiæ copiam oftentare,campum nugarum,quas tum quæftus,tu inepta deuotio quorundam fparfit invulgum Chriflianos rum: Hæc tarnen ita lacérant, ita conuelIuntjVt détériora difs feminent:ita locu explicant,vt fatius effet non attigiiïe,quans nbsp;nbsp;nbsp;^,quot;3

do populus ifta dodtrina de Chrifti vnius meritis fibi blaiv diens,ignauamquandam non fidem fed confidentiam ac dicatione præfumptionem concipiunt,effe peenirentiam . At noftri ‘ ' pœnitentiameffedicuntpræteritorum fcelerum deteftatips

m nem,

-ocr page 294-

ALFONSVS VIRVESIVS netMjCjuaeti'amadeuageh'cam vtóoncm animus inarckfcät futurorum refipifcentiamad quod patres dixei'untjCom^ milTaIugcre,amp;: lugenda non cômittercrQuæ omnia fideillî) quam Gcfämenco profitemur,pcrficiuntur,amp; fiunt efftcada-Veftri timorem Dei quofdam Hipeibolicos terrores Sgt;i. ha^ lt;îtenus minimeintelkêlos nedum expertos efle dicunt, noiî I ftri vtanimusiummoperc vercatur, fummamcuramad* j hibeat: nequicquam praetermittatcciam minimum illornm quæ diuinis oraculis funt nobis praefcripta, namquitinac^

T Deum nihil negligit.De fide, quod folaiuftificct,Scfufficiaf t ad falutem, veftri docent. Fideinoftri primas tribuuntin iuftificatione, ita tarnen vt minime fola fufFiciat : quoniam ß i»c®r.n habuero omnem fidem,ait Paulus,qua vcl montes transfer re po(rim,charitatcm autem non habuero nihil fum»Confo* lantur v’^eftri confcientias illorum, quos tædct affedlus mor tificarc, Sc crucem domini ferre: dicentes fuffi'cereillamqw^ Chriftus pro nobis tulit : ncc facts illi fiderc, qui huius labo ribus meritis alia conantur adiungere, amp;nbsp;hanc vocant fr dei cöfolationem,de qua maxime gloriatur Philippus,U , theri dodfrinam comcndat. Hancgloriam non inuidemiiS) ! ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiiæ cÔmunis eft illi cum Epicureis, qui gloriabantur fe fuo

dogmate deorum mctum ab animis hominum fuftulilb: Nam quo aliqua feifta pcrrticiofior fuerit,öd fordidior,eo pa« i fl - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catiorcsrcddet mentes ciusperfuafione femel imbutastQua'*

obrem noftritantummodo cos confblantur,qui iuxta ChrP fti dodrinam, fuas cruces eins cruci nituntur adiungere : amp;nbsp;mcmbrorum mérita capitis fulcirc meritis,Effent enim alio

M’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖUi

-ocr page 295-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Foh xj».

qui prorfus inualida.Hæc cum tam fublimia fint,vt miraciH löjCum fiunt,potius quam vircuti tribucnda vidcantur, fub:^ leuatur tarnen ad aggrediendum noftrafragilitas lefu Chri-ftipromiffionibus nee obfcu-ris necinfrequentibus : vtpQtc quæ maxima pars fuut cuangçlicæ dodrinæ. Venite,!'nquit, ad me omnes qui laboratis èc onerati eftis Sc egoreficiam ' vosïtolliteiugum mcumfupervos,amp;inuenictis requiem animabus veftris » Et rurfus: Confidite quiaego vici mun dum,8óalibi:NolitctimcrepunHiis grex, qitia complacuiç patri veftro dare v^öbis regnu.m . Et ego vobifcum fum vf« Mattb.iî queadconfummationem fæçultEtper Apoftolum: Fdelis i. Cor, i« eft deus,qui non patietur vos tentari fupra id quod poteftis: fedfacietcum tentationeprofe(ftum,Etpropheta:Laudabit , te,inquit,populus fords, ciuitas gentium robuftarum tim«? lgt;it te, quia fadlus es fortitudo pauperidortitudo egeno in tri buUttonefua,ipesaturbine,vmbraculum ab æftu, Veftri nbsp;nbsp;nbsp;/

docent crUcem cfle,paticntcr ferre calamitates âc incomoda vniuerfa,quæ nobis frequenter accidunt. Noftri addunt aF f«lt;ftuum mortificationem affiduam, de qua Paulus : MortF ficatc membra veftra,quæ funt fuper tcrrapijfornicadonem, immundiciam,libidinem,concupifecntiam malam, amp;c..ad= i.Cor.» dunt 6c laborcs quofdam pios,ad hoc fufeeptos, vt iuxtae« ändern caftigemus corpus noflrum ÔCinfcruitutêrediga?

oius, Exhibeamufque corporamoflra hofdam viuent^oîj Ro««-« da(ftam,Deo placçntcm,rationabilçobfèquiri noflrum del fru(ftum,charitatê amp;eius opera efle docéht veflrijaii do= ^tinæ^tametfî in facris literis noninueniatur^haud magno”

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m ij perc

-ocr page 296-

F. ALFONSVS VIRVESIVS pcrc adu€rfaremur,nifî ilia conaremini charitatem a luftifif* tionc fêcludere.Porro noftn,quid de hifcc rebus docct,neni^ pcfiadfidem referantur,charitatem efle fidei non fruduiîi» ' fed vitam,vim,cnergiam, quoniam fîdes per dileclionê i’ok u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operibus mortua cft.Cætera vero opera vtriüf^

que frudcLis effe fidei fcilicet Sc charitatiSjqm chantas pati'ens eftjbenigna cft,ôlt;S innumera pene alia bona gignit, qux Paii' lus enumerahVeftros de oratione docerc, quod certo ftatü« endu fit,quod fit efficax,06 quod exaudiatur,ait Philippus,ici quod de noftris, vt funt veftris tim idiores, nun^ audire meminijfcdquodinterdum maximo noftro bono iuftase^ tiam orationes Deus non exaudiat,cuius rei experimcntuiU ».Cor. t* in prompai eft,vt cæteros omittamus, in Paulo ter domino deprecante. Idem vfuuenit multis alqs bonis Viris propht^ tis,apoftolis,5lt;S martyribus, Qiianq quid opus eft peccatoR^ cxeraplis vti,ad confirmandam rem,cuius ihfemetipfo no^ bisChriftusexempIumexhibuitC De cruce baud video docere poftïnt,qui paflionum tolerantiæ omne meritum queadeo mercedem omnem ademcrunt,0C iacftantfelbado amp;ina,fi Chrifto placet,maximam cofolationem attullfft'/^ nulla fit alia, con fternandis animis,cneruâdæ virtuti,8lt;f fus abfjciendæ,accommodatior iftajalioqui fruftra nos ftus tarn crebhs tamc^ magnificis promiffionibus ad pietaj^ ' ' ’ capeflendamhortaretur^nunqàdeo frequentergloriætrin’ phum crucis ignominiæfacræliteræadiunxiflent.A noftr*^ vero quid hoc de loco pr^dicetur fuperius expöfuimus.Po’ ftremoifti dediferimineregni Chrifti etregnipoliticiitafo^ quun=*

-ocr page 297-

ADVERSVS LWTH. DOGMATA. Fol. »j,, tjuûtur, vt cäthölicds omncs papiftas, Romanam cccknam BabyIonem,Pontificcm maximum Antichriftum,non mo« do verbis pro concionc.verum et libris acditis, vt neminem latere poflinteorum blafphcmiæ,appellent : nos verofums tnum Pohtificem Ghrifti vicarium,ecclenam Romana om nium fupremam effc pncdicamus, eius abufus 8c fcelera, fi quaefunt,minimeprobamus,quinimo vbi opus eft,nobis aperte damnantur,cauent tame fummopercquotquot funt Euangelicaprudentiapræditi,nead vulgum,fuapte natura principibusSc magiftratibus cundlisinfenfum,principum niores^facroi^um præfertim,traducantur:hocenim quam fît periculofum,fi hadenus ignorabatur^profcdo fola Germa» nia,ne dubitaremus,potuit efticcre.Nihil eft quod ad conti» nendos vlilgi animós in officio pietate æque conférât, at» que v£ optime fcntiantde vtriuiqueordinis principibus vi ris,aut fi hocper illorum facinora aflequi non poflumus, fal tcm vtHierarchiam ipfam amp;nbsp;ordincm magiftratuum,tan= quam ceelefte munu$,in cuius obieruantia totius reip. falus, in violatfone pemiciesiamp;: eüerfio ftta eft vniuerfi fufpicianu His Cum ex diametro (quod aiunt) diflidcntia veffcri doce« anr,qui potefteflc verum quod Philippus aflcuerat, in eccle fqs difdplinam ecclefiafticam, amp;nbsp;piascæremonias,8c bonos ' mores ecclefiafticos propter tranquillitatcm diligenter con* ferüariÇ'Cuiu^ oppofitû nos proptqs oculis vidiffCjS^ mul» liscx'perimentis deprehendifle,Ubereteffcimur,et vos ipfîjVi fi Germafti, nifi fuicepti iêmel dogmatis immodicus amor imponat,ncgarcminimepotcftis.' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;‘

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m ii) Phi?

-ocr page 298-

F. ALFONSVS VIRVESIVS^u WV Phil^ppica X V. Depolitids magiftratibussiamp; vfd rerum ciuilium,de quibus capite XVI. confeffio« nis, ac de libero arbitrio 8lt;^ cauCa pcccati de quo ' capite X VIII. XIX. ‘drri’if ■ ii: , ,

Arn multa funt a mehalt;ftenus de cdhfcfRÔne

\ ftra difcuHa,vc videar mihi,pofle de cætcro raconfcfnonis Ô6apologiæ.capita,vna veh'tanoe tranfcurrei’c.prgfernrn cum(vt a cap. XVI. ind

piam)quicquid in eoa vobis eftconfefljjm.,catholicutn Sgt;C a. noftris theoIogiSjVt apparet, Auguile probat«,Quam? obrem nihil hic apologia opus erat , nilï vt Philippus, vnd^ capcarctoccafîonem comminilcendi aliquid^quo nos tradu ceret,amp; in inuidiam traheretapud Gcrmanos.Monachi,in* quit,mukas pcrniciolas optniones/parferuntin eççlcfiàjVO’’ cauerunt Euangelicam polidam communioncniret^, dix« runt efle confilia non tenere proprium,non vlcifei,^c.Quo

in loco non trh in monachos, venz nbsp;in apoftolos ipfos p««

ApofioH cat.Nam monachi opinionem de reru comunione no fpar« tlm rerä icrunt itt eccleüa, led apriraiscildcmque. optimis .QiriluÄ'’ ucruntôC nis inchoatam,^^ ab apoftolis Iplîs yfu proba(am, no Mona- côfîrmatam,monachi amplexi funt.Locuseft:ap.er£i0f

chi primo.

/ito, «

inacflisapoftolicis,quam vtcitarifitnecefle-. In monachos vero folos peccat,diccns,abeis doccn'cjuod confiliïira fitiiv lürias non vicifci, cum nihil minus 'congruat illorum dodnnæ,tum profefliom,alioqoi prolcratlocom Philip? pus, quo fidem faciat.amaruknnflimsc delacioni, Nee mi« ' nus pcccat inferius cum monachorumpcrniciofasivt illi vi^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentur,

I

-ocr page 299-

A D V E RS VS L V T H. DO G M A’T A*.. Fol. i4-«.

lt;3ent«r,opin{oncs improbans dick .^VanifTimiim Sc. holt;^ dl,quod fît pcrfedio Chriftiana non tencrcproprium. Va* Riflinium profelt;fî:o,fed æquevanum,prope dixerim eft im* p€ritæ multitudini fublinn^cos; vtcredac monaehos huiui* niodi mendaciadocerc. N'tilfus vnquam monachorum ita dcfîpk vt diceret non habere proprium,eOeChriftianam perfedionem,quam in fola vcra pictate fîcam efle fciuc,aiunC tarnen nihil poffidcre vt proprium,cuius curis 8c folicitudi» nihu'^qMÓ ne animus ab aflidua .Enangdfimcditatione aucrtatur, vi^ cflefatis compendCariam ad hoc vt perfeAioncm aflequa* mur.Qiiod fîamp; hoc vaniflimum elfedixerit.Chriftum Ie= fum fummam vcritatem arguat vanitatis,ipfîus enim eftib lad : Si vis perfcdlus eHe, vade amp;nbsp;vende omnia quæ habcs, Sc da pauperibus,amp;c.Sed quid ego Philippi calamnias fcri Matth-ia pturarum verbis refello,cum ipfa le prodat vanitas, experb mentis rerum, quæ ante XV. annos in Germania contiges runt, adiundla. Monachi, inquit, vocauerunt Euangelicam politia m rerum communionem: fcilicet monafticæ fetfîæ rantrufticiplufquam centies mille, qui Lutherano furore correpti, aduerfus diuitesÔC nobiles in Germania pro reru communioncarmafumplerunt,a quibus demum trucidati funt,amp; no pudet Philippum,dogma, cuius autor Lutherus fuit, Sc ipfe fortaffis patronus Sc afleuerator in monachos reijccre:’ An opus eft argumento euiden£iorc,quo prodatur eius vanitas,amp; ftudium calumniandi?

t Articulus decinius feptimusqui indicium vniuerfalc, bonorum præmia,amp;Smalorum pœnascontinet, nihil haa lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buit

-ocr page 300-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

buit controucrfiæ,neep X VUL ac XIX. vcex Philippi vcï^ bisap P ar ec, quanquam de can fa peccatorûô^ menti hade* nus vobis baud per omnia nobifeum »conueniebat, Lutht^ rus em libei^ arbitrium in vniuerfum abftulerat,ita vt nega* ret hominem quicq boni aut mali poflfe facere,fed omhia 1 ri SL Deo in nobis. Quæ impictas,‘a muleis theologis impeU' ta,tandemcorruic:fucceflïtiUiaIccraopinio aliquanto mo* dcftior,tribuens hominis arbitrio yim ad pcccandu ad rendum vero negans.Totum enim opus bonum, non a nO , bis,fed a Deo fieri in nobis non modoOecolampadius,velt; 1 rum amp;nbsp;Philippus ipfe aliquot locis operum fuoruna apertt ' docuitjplus nimio vt credo, Chrifti gratiæ ftudiofus. Quo nomine hoc in loco maxime veniam merebâtur,tametfî lib« i ru m arbitrium,vt a catholicis alTeritur,nihil detrahit gloriaf Chrifti.Eftetenim apud omnes Chriftianosïn confcflb,hu j manam voluntatem nihil prorfus boni effîcerc poflefoniit^’ to nunc ciuilia olFicia,8c alia id genus,quæ etiam vt ab ethni cis pracftabantur,quadantcnus dici bona poterant)fine gra=’ tia, a qua tn praeuenta amp;nbsp;adiuta poteft 80 velle 8c efFicerek^ clt;ia.lt; gem Chrifti,baud quidem perfedle et abfolute, quado cato nunq non concupifeitaduerfus fpiritum,vtnon quæcunlt;^ volumus faciamus, fed eatenus, quatenus eiufdem legis ob^’ feruatio a nobis qdiu viuimus,pracceptis exigicur.Iam quid aut quantu in bono operc voluntas impendat, 8d quid gralt; tia efficiat,varie traditum eft a dodoribiis in diuerfum falua ilia communi veritateabcuntibus.Mihi vero videtur,volii^ tas fola nihil facere bonuac rurfus nihil efle boni opens, 4d i volun*

-ocr page 301-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» Fot ï4ï» Voluntatc non fiat Idem totidem verbis audeo pronun« ciare de gratia.Erunt fortaffis, quibus hoe videri poflïtni:« •nis laconice didum: idci'rco panel's amp;nbsp;compcndio loeum a •nukis eopiofeßmul Sgt;C fubdh'terexpofîtum.’nos pingui,qd ïiunt,minerua Lan tum mo do deliniemus, Sc vnica fimilitua dine complcdlamur Similis videturanimi noftri imbecillia Us infantiæpueromm geftientium ambularc, nondum ta^ nsadgra-•ncn valenti’um ingredi,quibus apponitur maehinula quæ* mUkudt-dani Kgnca, eurrieulum appellant Hifpani, rotulis quatuor ccupedibusfuffulta.Huic maehinæadmotusinfens, inniti tur adambulandum,ita vt quafi præcedentem machina fea qui videatur,quæ tarnen minime præeederet,nifî ab infantu Ioimpulfa,nccinfansimpellcrepofletniiî machinç innixus, alioqui omnes eins conatus tantummodo confcrunt,vt free quentius eadat.Quandiu in fans ambulare vult,præcedente •nachina, poteft: poteft ctiam, fi vcIit,ceHare : nee id tantum, Verû amp;nbsp;a machina,ß libeat difeedere, aecedere vero poftea» quam femel cecidcrit,edam fi maxime conetur ,fuis viribus minime poteft. Itaque quod admotus cft machinæin hune vfum illi præparatæ, quod ftare poteft, Sf ambulare, aîient muneris beneficio habet, tametfi non alius fed infans ipfe Vere dicendus fit SC ftare, ÔC ambulare : quoniam ipfius eft aptarelèmachinæ,Sgt;Cpedes vbi opus eft mouere, quorum tarnen omnium nihil fine machina poteft efficere . Porro quod ceffat, quod vchiculum deferit,quod cadit, quod ku Anaiogia to puluere volutatur, folius infantuli eft,cui nullus fupers De gratia «ft locus exeufandæ infîrmitatis,cum certû ac firmum prpfî= SS. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n dium

-ocr page 302-

F* ALFO'WSVS VIRVESIVS

dîiim fuafponte defcruerit,quod vtilium non cogebat,^' vellet,ira volentcm nunquam deftituiflet, Hæc fimilitu^O) în qua machinula gratiæ,pucr animæ fpccicm gerit, rcni lO“' ram amp;nbsp;vniucrfaquæad illam pcrfincntfüb oculos ponef^ non valet : facit tarnen vtut intelligibile, quod præmifimu^ de gratiæ amp;nbsp;Iiberi arbitrij efiicientiain merendo : quotin’’ neutrum fine altcro quicquam facit. Sola enim gratia an’ fola Humana voluntas nihil boni operis poteft prîeftare,ft^ totumbonumopusab vtroque, totumab alterutraproß’ cifeicur. Eft tarnen diferimen quoddam inter hæc, in bon* operisprodudlione perquam fimileiHi, quodphilofopln; Ro».» inter caufas æquiuocam nbsp;nbsp;vniuocam inuenerunt: cumC'’

nim redditurus fitiniudicioChriftus vnicuiqj ftcundum opera fua, necefle eft vt eorum opera qui eius miicricordia i feruandi ÔC æternam fclicitatem adepturifumusnoftra ; fint, amp;nbsp;bona, atque adeoabillo liant amp;nbsp;a nobis ♦ Nam fia j nobis ficrentfine illius gratia,efrcntquidem noftra,ftd non. effent bona: fi vero ab illo fine nobis, etiamfi in nobis,fit* rent, Cifentquidem bona, fednoneftentnoftra . Vtergo' «.««.s noftra fine, æ bona opus eft, ÔÔ a nobis fieri, Sc a Cbri’’ ;

fto,cuius fpiritus adiuuatinfirmitatem noftram.Nihilitai^ boni operis foil libero arbitrio, nihil gratiæ foli poteft afcri^ bi,quando neutra res fine altera operatur,fed vtraquefimiil-Quarum tarnen prior rationcm habetcaufæ vniuocæ, quae fibi vendicat efte(ftum, pofterior vero rationem æquiuocæi quænon tam cooperatur,q voluntatem humanam adiuuat operantem.Cura hæcftntentiaconcordant omnia fcriptUi*

raium

-ocr page 303-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 14»*

[ rarum fancflariim teR:imonia,(ïiie que nobis cuiufuis vel mi

), nimiboniadimunt faculratem,fîucquætribuuntcjîiciendi ,( operislibercat€m:hoc cft, potennam opcradj,cum adeftgra* i ti3.,SC ceflandi ab opcre,ctiam fi maximeadfit,necid tantum, 5 Verum amp;nbsp;in contrarium retinendi.cum volumus. Humang 11 quippe naturae, vcdocecBernardus,pergratiam reftitutæ, Bernsr«J, i{ ineft vis ad peccandum,5C non peccandum.deftitutæ vero, i tantum ad peccandum : pcrfeótae autem’amp;S confummatg, i tantum ad non peccandum. Nofter itacp locus eft médius, i idcirco vtriufçp extremi participatiôe nutamus, in alterutfâ j partem cafuri.Porro vbi ceciderit lignum,ibi manebit, Ad=

'i dequod hæc noftra fcntêtia nihil prorfus homini relinquir, 1 vnde poITit gloriari nifi in domino,in quo omnia fc pofte ü gloriabatur Paulus. Satis fit his paucis lineis,quid nobis de } gratia libero arbitrio videretur fignificafte, magis quam « gt;nbsp;j «xpofuifte, quandoquidem liaud eratopus iufta lucubrati« Il : one tracftare locum,tam dolt;fte,ram pic,tam ingeniofe ,tum a y i VeteribuSjtum a neothericis theologis explicatu m.

J Porroarticulus vigelîmusidêrepctitjqdartieulis quar(p '' nbsp;nbsp;ft duodecimo fuerat propofitum,quamobrcm fufticit lelt;fto

I fibus prjs folam veritatcm expctêtibus quod Philippicis * nbsp;nbsp;quarta 6^ fequentibus ex lacris literis pro catholica veritate

- produximus . Querimonias Philippi, quibushui.usarti-: culi apologiam exorditur, nihil moramur. Reieceruntji;« quit, improbarunt theologi in conuentu Auguftenft, VerbaconfelTionis,quibusdicitur,quod non merenturho* inincsremiflionem pcccatorum bonis operibus * Qjn'd ni n i) reijcea

-ocr page 304-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

Dani. 4

Tob.4 Lues K

Matth.«

Luc«?

rerjcercnt improbarent quod aducrfatur prophetis Si uangelioC' Confeflïo eni’m cum ncgatiue pronuncict, nullis difcrimen operum, nullum meriti ,nuUum pcccatorum^^^ | remiflionis fadens,ita bona operaa pcccatorum rcmiflïon^ prorfus excludit, vt ne foil’s nee cum fide vim aliquam tribuatad peccatorum remiflionem , Atqui fcriptura era (èxcentis locis exigit opera, vt condonentur peccata:D^^ ’’ niel cónfulit Nabuchodonoforo, vtpcccatafuaeleemoly” nis rcdimat, Tobias: Eleemofyna,ait, ab omni peccato morte liberat.Item apud Lucam : Quod fupercft, date ekt^ ’i mo^ynam,óifccceomnia mundafuntvobis.Deindeexpo^ I nensChriftusjlludorationis:Dimittcnobisdebita noftraj ( amp;c.SidimiièritiSjinquit,hominibus peccata eorum, dimit^ {: ■ tet etvobis pater vefter coeleftis delilt;fi:a veftra. Rurfus apud li Lucam : Dimiffa funt ei peccata multa, quoniam dilexit t multum, Hæcomniaamp; id genus alia permulta, quæpa^” fim in facris literis inueniuntur,peripicuc, ac nullius co3lt;?I^ interpretationis corn mento docent bona opera multam ^ccatoriim remiffionem conferre: quibus cum aduerfetn’’ ’ generalis negatio confelTioniSjhaudimmeritoa theologie ’ noncftadmiHa.Verumquidfidcsfaciatjquidamp;Squatenu* conférant bona opera ad iuftificationem, quando non vno : locofuperiusexpoiuimus^nuncadarticulum primum^^ ä vigefimumaccedamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

( '

Pbilippica X VI, DccuItuamp;Tinuocap ' rr . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione fandorum»

Diu»*

-ocr page 305-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA, Fok uj» luorutn cuÏtum Sóinuocationem, frequenter ab hæreticis impentam, ccclefia nun^ paffa eft an«« quarixuius fententia fufficerc debet catholicis, ad probandum Sc perpetuo retinêdum,quod facris litcn's non improbatur. Nam quod vnus eft mediator Dei r.Timo. »

hominum homo Chriftus lefus, nihil aduerfatur fan(i?to= rum inuocationi,quos non coli mus vt mediatoresjiêd vt fu= aspreces noftrisadiungant,pollulamus,quodidipfum vi^ cilTim viri boni viuentes ambire ioIent.Cur,obfecro,non idê nobis liceat erga vita defunótosCNam fi idcirco non funt ins Rem.» Uocandi lanlt;fti,vtorentpro nobis,quod Chriftus pro nobis Hebr.7. affidueinterpellât, nee viuentium orationes effent nobis ims plorandæ; Haud enim video,quid impietatis contineat cœs lites appellate fan(ftos, vt nos orationibus iuuent, quod non continet éos qui nobifcum in hoe mundo verfantur appeb laffe,quorum fc Paulus apoftolus precibus commendabat, Nifi forte quis dicat poffe quidem nos ac debere ianótorum Rom.iï Viuentium prcccs implorare,quibus affetftus noftros jVerbis »utliterispoffumusaperirc,eosvero,quiiam vita deceffes runt,minimc inuocandos effe: vt quijonga intcrcapcdine di ftantes a nobis,in alio mundo pofîti,nos exaudire no poff Gnt’Verum hoc non iam effet agerc de iantftorum inuocatis lt;5ne,quatenus pia eft, velimpia, fed quatenus vtilis effet, aut gt;nutih's, Nam vtamp;ntftos inuocare» quo nobis fuis precibus adßnt,furdis (quod veteri prouerbio duftum eft) cancre fît, carte impietatis nihil poteft habere, quando non aliud effla s gitamus ab illis, quos, extra viciffitudinis aleam conftitutos, n iq numia

-ocr page 306-

F» ALFONSVS VIRVESIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

miminis fauorc amidtia fehciflime frui,fcimus,qua quo^ a quibufuis homûculis licet exorarc.Cur a«c negabimus btî torum animis.quodinorum necnaturæ,nccfortirepugnafi ÔC no potius tribucnius,quod perpetuo illis detiilic vetuftif’ (îma pietas atcp rcligioC” Nam fi felicium animorum naWt^ auc ftatui repugnarct abfencium prcces audire, nec Chriftus vllas audircc vt homo,qui tamen,liccc Deus fit pariter amp;nbsp;ho’ mo,quatenushomoefl:,hominüprcces quoridieaudit, pro quibusetiam pacremaflTiduo interpellât. Erit fortaffi3,qn‘ mihi refpÔdcat, Chriftum noftras preccs Sc quicquid apu3 nos geratur intueri quidem nbsp;nbsp;audire, non tarnen quatenu^

homopurus,cuius animaairumptaeftadfaftigium delta*) tis. Audio amp;nbsp;probo, fed interim concédant mihi necefle eft, t in co quod affumpfi.Nam quod dicitur Chriftus adefle,0i ; audire noftras preccs,propterca quod animus verbo dci eó* iun(fi:u5,vniuerfa non modo præfentia aut præterita.vcBifu* tura poteft in illo contemplari,intclligendum eft,nÔ de vnio* nepcrfonali,quarri græco vocabulo hypoftaticam theolog* dicuntjGd de vnionic beâtifîca,qoæ poftcrkgt;r eft illa,quemaH ; modum in cuntffis rebus prias eft eire,quam operari: Porto vnione bcatifica oês animæ felices cÔiundlac funt verbo Dd» æque ficut ÔC anima Chriftfquis non æqualitcr, alioqui noo poircntciTcbeatæ. Ex qua coniunAione quantaraluds au^ cognitionis rerum quôeapud nos gei-antur, accipiant fîngo^ li fpiritus fiucangeli ,fiuehumani,non eft noftrum adamuf* fîm pronunciarCjtamctfi dubitare nÔ debemus, quin ilia co* j gnofcantquæ illis ad gloriam Sc nobis ad falutem exped*^ nolft»

-ocr page 307-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fot 144. noxQcrHi'ceftenimilIaChrifti tlodrma,quanos admoncr, MattKi» ne contcmnamus quenquam ex mininiiSjqui crediderint in illumquandoquidem habcnt angelos Dei^ncolumitatis fuf vindices èc patrpnoSjquos no potcft qpicquam latere, quod cliennbus fuis eueneiit,quonjam angeli eorum femper vidct bciem patris qui in eoclis cft. Hinc eciam eft quod Raphael angelusdiciCjfeTobiæ preccs amp;elecmofynasobculinedo='^®*‘’ mino,Bc frequenter funt huiufmodi oblationes in Apoc, fa= ^pct. ? n ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IbKKin 8

«æ,non modo per angelos,verum 06 per viros lanctos, qui lain Chrifto perpetuæ felicitates participes aftant:nam quas Uioranimalia èc vigintiquatuor feniores hoc eos qui fub nbsp;nbsp;Apo«-«

troqueteftamentoDeo feruierant,vidit Johannes cecidiJTc eoram agno habentes ßngulos citharas Sc phialas aureas pie nasodoramcntorura,quæ vtifdem Johann.interpretatur, funtorationesfanAorum.Etnifi fanâ:i pro nobis orarent, autorantesexaudircntur,nequaquam dominus fummam indignationis, quam habebat in populum Ifracl, his verbis cxplicaflet: Si ftctcrint,inquit,MoyJes Samuel coram me, non eft anima mea ad populum iftum. Adhæc Hieremiam ipfum,multis retro annis defuntftum vita, Judas Machabae^ „ ns vidit orantem pro populo ÔC ciuitate ßincfta Hierufalem. Hæc amp;nbsp;id genus alia feripturæ loca etfi inualida videantur aduerfarijs (quæ tarnen nullis apertioribus poHunt refelle^ re) validiflima tarnen vifa funt hatftenus eccleftæ catholicæ, quæ tum perpetuo confenfu, tum fandforum acfapientium dodtrinis diuorum cultum amp;nbsp;inuocationem probauit. Nä ditius Hieronymus inbac olim controuerfta Vigilantium Hicrowjr-hîcre=

-ocr page 308-

F, ALFONSVS VIRVESIVS hæreticum viac,protriait^tc]^ proftrauit, id quod theology noftri in conuentu Auguftenfi,vt Philippus dicit, obiear^t veftraeconfcflïoni, Sed cnimuero operæprecium eft videra» quam modefte refpondeat ilk,qui fanlt;ftos non cokndos aiit inuocandos, fed imitandos efle prædicat, Hic triumphant, inquit,aduer(àrq quad iam ftt debellatu m, ncc vident ifti aß* niapudHieronymum contra Vigilantium nullam extat^ iyllabam de inuocatione Gnlt;ftorum, loquitur de honohbu* fandlorum,non de inuocatione,0(Sc, Ita nimirum Philippü* colit ir»itatione,quos non vult colere inuocatione.Nani fan* (ftifimilem modeftiam præftitcruntergailloSjCum quibns de facris dogmatibus conferebantSed nos eius contumdia* nihil moramurdllud autem quis ferat, quod vt nobis inful * t et, fan (ft um virum in fui erroris patrociniu videturafeifl^* ; reCNam cumtotius controuerftæ conftitutio verlarcturin hoc,quod Vigilantius dicebat,fan(ftos non eflercligioneali* I qua cokndos autinuocados,vt pro nobis orarent,fi hocHi« । ronymus non voluit improbarc,proculdubio probatum fc* liquittVeruntamenhacdereipfum eundem audiamus:

Obiecerat Vigilanuus iantftorum inuocationi,quacfiebat a catholicis, id quod nbsp;nbsp;nobis hodie Philippus obijeit, non

pofte videlicet fanlt;ftos,præknti luce defuntftos, cultus vido* rc,aut preces audire illorum,a quibus inuocantur * Ais (in^^ Hieronymus Vigilantio) vel in finu Abrahæj vel in loco frigerrj,vel fubter aram Dei,animas apoftoloR? amp;nbsp;martyron* ' côfedifte,nec pofte fuis tumulis,8c vbi voluerint, adeflept^' fenteSjamp;c.Et paulo inferius: Et poft hæc de baratro pedoi^

-ocr page 309-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA» I Fot i4f»

( ciii cœnofam fpurdtiam cuomens audes dicere : Ergo nnc* ( fes fuos amant 301'013? martyrum, drcunuolant cos, fern« i pwtçpræfèntcs funt;ne forte fi aliquis prccator aducnerit,abs ( : fentes audi're non poflint, ÔCc, Hadenus Hieronymi verba - declarant, qua de re difputaret aduerfus Vïgtiantium, non / feilicetjdc fobs honoribus, vt Philippus cÔminifcitur fed eciS { de inuocati'one fandoru m,hoc eft,de ea. religionis parte, qua f diuos inuocamus,vt pro nobis preeentur.Quod cum ita fit, J Philippi conuicia integra illi maneant, alias vt vti pofTit mi-nus inepte 4 fVbs’autem,viri German!,æquum eft animad-

J uertere cuius fidei viris pietatem veftram committatis» Nuc J quibus verbis has obiediones Hieronymus rcfellat, videa « f mus: Tu,inquit, Deo leges pones CiTu apoftolis vincula ins f ijcieSiVtvfquead diem iudieijteneantur cuftodia,nec fint I [ cum domino fuo : de quibus fcnptum eft tSequuntur ag 3 a^oc.»* f I num’quocunque vadinSi agnus vbique,ergo amp;C hi qui cum { ^no fiintjvbii^ eife credendi funt. Et cum diabolus dæ-' mones toto vagentur in orbe, amp;nbsp;celcritate nimia vbic^ præ-fentes firtt,martyres poft eftiifionem iànguinis fui area opes

f rientur inclufi,amp; inde exirenon poterunt lt;nbsp;Dicis in libello I tuo,quod. dunî viuimus,mucuo pro nobis orare poffumus, J poftquam autem mortui fuerimus, nullius fit pro alio exaus f diendaoratio : præfertimicum martyres vkionem fui fans J guinis ûbfecrantcSjimpetrapc non qùiuerunt. Si apoftoli Sc , martyresadhucincorporeconiftitùti poftünt orarepro cæs teris,quando pro fe adhuc debent eftcifoliciti : quanto ma s

, gis poft coronas,vidorias, nbsp;nbsp;triumphosf Vnus homo

! H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Moyfes,

-ocr page 310-

IfKod.jt

Ait. I

AU. J7

E?ALFONSVS VIRVESIVS lMoyfe3,(cxccntis milEbus armatorum l'mpctrataDco am.’Sc Stephanus imitator domini fui, ÔC primus martyt'^ Chrifto,pro pcrfcattoribus vcniam dcprccatur,amp; poft^l^* cum Clirifto efle Gcepcrinc,miaus valcbunKPauIus apoft*’^ lus ducentas fexuaginta fcx fîbi dicit in naui animas natas:amp; poftquam rcfolutus efTc cccpcrit cum Chrifto,^’’^ «ra daufurus eft^Sc pro his qui in toto orbe ad fuum gclium crcdidcrunt,mutircnp poterit^ßatnunc Philipp^'* ÔC apud HieronyrUum de ismtflorujîi inuocationc tare fyüabam neget: nos-totidem verbis illi de iâncfîoRt P*”^ cibus refpondemu8,quot Hieronymus refpondet Vigih^ tio,ex cuius dogmate confiât Philippum etiam in co cnc hl’ fum (id enim fufpicariplacetponusquam fallacem ) quo^' ait ante Gregorij tempora no effe folitos inuocari fandos.^ enim hocitaera^quifuntilliaduerfum quos dilputatVig^'* ïantiuSjôf inuchitur,amp; proquibus Hieronymus illi obffiA ciufdcm cultusjquem Vigilantius negabat,patrociniufflf*gt;^, fcipiens’TQuinimoantc Hïeronymitemporal Vigilancgt;) can dem hærcGm confiât fideliumyjictati exhibtiiïïe negot*' ■Buuaiia; um,quodidipm inferius attingit Hieronymus, dicens:

tullianum aduerfushâchærefim olim fcripfîffc, qui ctfîalio^! qui ab ecclefîa difccfTeritjVcl hocipfo habet autoritäre, quo^î । cius verba declarant an ciquilTimam ccckfîæ fuilTe confurtü* i dinem inuocandi fanâ:os Quanq id etiam quod autoritatif AjdU»« .. T ertuUiano dccfl,fu pplcrc poteri t A m brofîus,q ui libre pt'’

moidc viduis aitrObfecrandi funt angefi pro nobis, qui no* bis ad praGdium d^ati fuut;Martyres oHecrandi fuht, quoi?

■ i; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vidcm'-i?

-ocr page 311-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Tol videmur nobis quo^a'corpon's pignore patrocïnium ven* dicarc.Poffurit pröpctcatis orarenoftris, q proprio fangui« tie^fiqnahabucrunt peccata,lauerunt:lfti enim funtDci mar tyres, noftri pracfulcs, fpeculatorcsvitæ alt;fhiunique rtoftro-rum.Non crubefcamuscós interccflorèsnoftræinfirmitati» ldhibere,quia ipfi infirmitatem cordis,etiarti cum vinccrent; cognouerut. Quid'ego vnum avitalterum fanftoi^patrum allcgoCNemo cft eornm,qui fancfloi^ inuocationis rcligiofifo ßmc non niemincrtt.Et vide qua antiquicus fit a pacribus rc* cepta pcrfuafio,quod fandi vin poftq fato concefiTcrinc, pro hisquiperegrinantur,adhucorenc quod diuus Cyprianus cypnaom foibens ad iancflum Corndium,quafi pacifciturcum co, vt qui prior aiccro dcceflerit vita,pro fratribus èC fororibus fu= perftitibus oret afTiduo.Sed Philippus omnia hæc diluta exi ftimans 3^ inutilia,fcripturclocum exigit a nobis,quod præa dpiat, aut doceat inyoeare fandoSja quo nos viciffim rcqri» mus locû,quo proliibeamur fan(flon2 preccs impIorarçNos quædamattulimus,ipfcnullapoteft adducere,nifiillaquæ praedicant Chriftum orare pro nobis, ex quibus Lutherana dialcàicacx affîrmatiuis colligés ncgatiuas,infcrt qd propo-ûierattChriftus orat pro nobis,ergo fandi non orant pro no bisîChriftus efi:inuocandus,fandi ergo nô funt inuocandi: Cur nô eadé confequutione colligit, ncc nos deberc vicifii'm pro nobis orarc,quia Chriftus orat pro nobis C Si nos fie ad« üerfus itium feripturas citaremus, quemadmodum illc citât aduerfus ecckfiam,in quos cachinos foluerct orationcm qui» bus non ornarct epithetis, quas tcchnas ,quas. fraudes, quæ

O i) fophis

-ocr page 312-

F, ALpONSVS VIRVESIVS fophifmata nobis obijcerctC Sic olim'hærctid coIIigebanC Spiritusfandus procedit a patre, non ergo procedit a filio* Sed libet adhuc liberius agere cuinillo, proférât ex patribns» quorumdoclrinasf ecipit, S^ ad quos non femel pipuocare foIetjVel vnicam fêntcxuiam,quæ fândorum cuftum inuo cationcm damnet,vt vel hac ratione perfuadere nobis poffit» fe aduerftis totius ecclefîæ confcnfum banc difputationê non temere fufcepifle.Atqui vetcres, inquit,autores ante Grego^ rium no fecerunt mentionem inuocationis fandoriim. clefi'æ exemplum quodaJlegant coftat nouum in eccleiiacf* doquot;«^ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bone vir/juid aisC Vide ne quid temere efFutias,ct

fufîiut ad rurfus impingas ad lapidemjquo fuperius lap fus es in Hiern duiB fail- nymo: Nam eccleßae mos in fandorum inuocationc vfqu^ ; adeovetuseftiVt ViixhuiufceConfuetudinis inueniri poffn initium:id quod ve^rba fandoru m, quos modo citaui, apcr*, tiflime probant : De fandorum cnim inuocatione loquun^ ! tur,non vt illam inducant (quanq etiâ ab illis inftituta hau^ effet nouitatis nomine contempenda) fed vtrcm totius cleiïæ pietatc receptam, amp;nbsp;vfu probatam, fidelibus illis, quo^ alloquuntur,cômendent,atcÿ fuadeat,amp; ab hæreticorumin'’ folentia defendant.Et tarnen Philippum(quod eius pace xerim)nô pudet te de re vfcpadeo graufin qua totius popnl^ Chriftiani pietas vocatur crimen,tarn ofcitanter agerCjVtq^^ quid primum in bucca vcnerit,cfFundatC Siccinccredisim* ponere te poffe tot viris,cum dignitatis amplitudineconfp*^ cuis,turn fapientiæfpIcndorepræccdentibusC At impofu^’’ i rat tibi prius fpecies ipfa rei, de qua differebaSjquæ cum fcr** i

-ocr page 313-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fol. 147.

pturis improbetur,S(5 a verg pietacis rationc apparcac aliénai non potuifti animum inducere, vt crederes a maioribus no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ftris obferuari folitam: Scripturarum téftimonia quod nuk

: ' b habeaSjamp;l ea quæ profers,quanti fint ponderis,ad refragä« dum fandoRî inuocationi,iam expofuimus. Supereft vt cæ lt;gt;■ toas collediones expendamus.Primum largitur angelos O' nobû. rare pro nobis,propter illud quodapud ZachJegitur:ange zuha.«

I lum fcilicet orafle pro Hierufalem. Sed quid fl no largiretur , Philippus ,nunquid no fufficerec nobis oraculu prophetæ* ( Dialcifficis largiri aut donarieft, id fateri, quod negate poG fesquafi in his que iuris tui func,alteri cedas.Qiiid hic habet

I Philippus,quod nobis largiri polTiLCNeqj qd mox ctia con i cedit,fatcbimur ab illo nobis effe donatum,quandoquidem i öc illud facile erit exigçre ab inuiio,De lanclis,inquit,fi co i fedimus, q? ficut viui orant pro ecclefia vniuerla in gencre, , i ita in ccelis orent pro ecclefia in genere,tametfi nullu de mors ; i tin's orantibus teftimonium extet infcripturis, amp;c. Hie vis • i deripoffet aliquid nobis largiri, fi verum effet, quod nub 11 lum demortuis orantibus teftimonium extet in fcripturis, , nbsp;Çæterum cum extent nonnuna,quid eft quod in hacconccfs

, nbsp;hone illi debeamus acceptum referre Quænam ifthaee In

primis quod fcriptum eft in Hierc, Dixit dominus ad me,G fteterint Moyfes et Samuel coram me^,non eft anima mea ad populum iftum.Cum Moyies amp;nbsp;Samuel iamdudum ætas tes non paucas fato concefliffent,quid aliud dns hacaffeue^

I rationefîgnifîcat,quam placarifefrequêterorationibus fan« âorû,qui vita decefferant, tunc vero decreuiffe, nullius viri

O ii] quans

-ocr page 314-

F. ALFONSVS VIRVESIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

quantumUbet(anlt;fli precibus cedereClam quod Icgitur inK «.Mach.IS ßj.Q IVlachabæorum, quod videric ludas Hicremiâproph^ tam orantem pro populo amp;nbsp;ci'uitatc fancta Hierufalem,PH li'ppo fomnium effe videtur mihi vcro quid de Philippi dicio videatur.non ed animus pronunciare,agnofco tameti veterumdogmariftarumpræfidium,quo confugere con* fueucrunc,quodcsin anguftum difpucationis medrjuneré* tunCscterum ex quatuor libris‘, qui Machabæorû hiftorias continent,duos efle receptos ab eccleiïa amp;nbsp;pro canonicis haquot; bicos, tcftantur turn décréta pontificum, turn vctuftiffima patrum concilia,quorum non meminiffc videtur Hierony mus,aim ad Chromatinm et Heliodorum fcribcs dicit.hoî | libros ab ccclefia legi, fed inter canonicas fcripturas non reci pi » Haud itacp nobis opus eft dono Philippi, vt pro veto • ftatuatur fan(ftos orarepro nobis, quinimo id quodad^iquot; dit, in genere, merito nobis debet eftc fufpctftum, quattquot; do non modo tn gencrc, verum ÔC in fpecie pro certis caUquot; lis,rcgiombus,atqueperfonisnos viciftim fantftorum apo* ftolorum exemplis amp;nbsp;dodrina precamur, amp;nbsp;eodem modo fanlt;ftos amp;nbsp;angelos 8c homines in coelis orare credimus, apud Zachariam angelus tantum pro ciuitate Hierufalcni , orabat: nbsp;Tobiæ preces Sc elcemofynæ offerebantur ab an*

gdo, Avaria funt exempla, quibuspro priuatis, feu can* fis, fiue perfonis Orandum eftc doccmur » Nunc bis de Phi* lippiconceftionefuppofttis, argumentationis vim cxpen* damus. Porro, inquit, vt maxime pro ccclefia orent fand^i» ! Urnen non fcquitur quod fint inuocandi» Qui fîcç Qtiia tU ,

-ocr page 315-

ÂDVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 149.

præceptiim,nef]p promiHio^ncqi exemplum ex(criptu de inuocandis fatuftis afterri poflit, feqintur cofcientiam

poffc certi de ilia inuocatione habere.Et cum oratiodc ^eat ex fide Hcri,quomodo fcimus,quod Deus approbet ilf* inuocationemC Vnde feimus fine teftimonio fcripturf, ^nod fandi intelligat finguIoBz preces lt;nbsp;Hadenus argute q* •îem fubtiliter : led fupereft, vt facet« nos ctiam irrideat. Quids,inquit,plane tribuut diuinitatem fandfoR^, videlicet^ qj tacitas cogitationes mcnoum in nobis cernant. Difputat dematutina ÔÔ vcfpertina eognitiÔe,forcaffîs quia dubitat, vti^mancan vefperi audiant,amp;c. Videtis viri(ne quid irjui diofius atting«a)prudentiflïmi, quibus tcchnis vobis infidi» tntur veftri dodiores, quibus fucis vcritatcm,quæ nuda eft inquircnda,illiniant. Interroganc, affin gunt, fubfannanc, in omnes fefe formas atque figuras inuoluunt,vt videan»’

*ur cuiciffie,cum nihil minus efticiant.Scd quid ad nosCEr? fant illt, fortaffis non maliciolc, fed quia itaillis videtur, bC •wbitranturobfequium fcprxftare Deo , fi quibus potucs tint modis Sc artibus/eceptæin populo Chriftiano dodlr^ nîeaduerfcntur,nosveritatem pro noftravirili partetute» »nur.Primum,vteifdcm gradibus, quibus ille defeendit, nos afeendamus, quod nobis exprobrat difputationem de notitia matutina Sc vefpertina in Auguftini contumclia po c»gn«ió' tiusqnoftram commemoratur.Qiii quartolibro fuper Gcamp;vefptr-nefim ad literam,ö(f lib.XI. de ciuit Dei de hac duplici noti= tia difertiflime tradlat. Cogitationem rcRa in verbo,quä ha» bet fandb,appellat matutinam,n.os illam fuperius attigimus,

/ caruw»

-ocr page 316-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Dani.2

earundem rernm cogm'rioncm in proprio genere vefpert^ । nam appellat» Aiiguftinus ergo vocandus cric in ius,fï quid i impietatis habet huiufmodi dodrinatnos eins viri autorici 1 tecontenti fumus, quamdiu grauior illi non opponitur,ï « quo fcimus nihil doceri^quod non vckk diuiriis literis,v«l ' exareanis naturæpenetralibüs,quani:folörtiflïmc eft indï^* ] gatus,produxerit in lucem .Porro in eo quod præmitcit Phi I lippus,nos tribuere fandis diuinicatem, quod tacitas mentis । tirti cogitationes in nobis cernant, moreiuoéolh'git, hoc eft» 1 illegitime, Non enim fequiturïO vit fandus cognofcat ho^ I minis alicuius cogitationes, quod ftatim fît Deus aut diuini i tatem habeatïCopnouit enim Daniel cogitatïoes Nabudio (

Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O'-*

Pfalm. SI lobaH. 10

donoföri resis.nec tarnen habuit d ei ta tem. omnes ferffl^ ] prophetæ non modo cogitationes,veru abditiflïmaqug^ ‘ que cognofcebat rnterdum,vt quibus proprias etiam cogi’ tatiönes dhs reuelabat,8if tarnen non eranc dij, niiï eo modo j quo fj ad quos fadus eft fermo Dei, dij quo dam mode diti fneruerunt» Deniqj in argumentatione ita exigit a nobisfet* pturæ locu, quo probentur fandi intelligcre noftras prccöj quafi quod non intelligant,ipfc vllis aut rationibus,aut tfft* monijs monftrauerit,effc perfpicuum. Gum interim nódc^ fint viri iapicntes,quibus videatur,nullo miraculo opus adhoc vt animæ corporibus exutæ,præièrtim felices,viuen« iCdUiO 3** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c/l*

nima- feli tiyrn cositationcs intelliganc, Nam quid ,inquiünt ,oblta' «s viwÉri . . r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;'

uin cogi* bitCLocalis mtercapedoCAtqui ea quac loco non circunicn^ tfliigunt buntur,nulli rei poflunt elfe propinqua,atqueadco necdh SS“.quot;’ ftantia quidem,idcirco in alio raundo,ceu loco eminentior*, I

-ocr page 317-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol.

conftituta,vniuerfa quæ geruntur apud nos ex fquo profpi ' ciunt^Obftabïtfortaflïs feccfTus interiorum fçnluum,qui funt quaft remotiores animæ ofRdnæ Sed bt baud minui ccduntanimisiamfelicibus, quam corporibus glorificati» vniuerfis corpora funt ccfura»Cur cnimobGt animæ cor^« pus,quominus fuas vires cxerccatC’Quinimo cur fpiritus fc lix in cæceros fpiritus non babcat eandem vim, quam cor* pora felida in cætera corpora creduntur baberc C Conférât nancPhib'ppus Lutberanam pbiloibpbiam cumbispbi« lofophis,nec indodis,nec ineptis,aut iï mauult,ad fcripturas confugerCjprobet per eas quod ipiritus beati preces non vb deant.Namquodvidcrenon poffintnulla ratiodnationc pfobabit,nec validiora potent argumenta producerCjad im probandum,quod binon inualidis certe confirmant:Quâa quamadbocvtintcUigant oês noftras preces, noneft illis opus videre cogitationcs,quandoquidem non fola cogitati onepEccamunPoftremo cum fidêexigit,qcftilli velutpan^ tonoplia, non videt fufficere nobis dum cæteros rogamus, vtpro nobis o rant, com munem (idem quam babemus de Chrifto,quod quoties per nosipfos vel per alios oramus,qc quid petierimus fi nobis accipere expedierit, proculdubio fictjGn minus, aliud faluci noftræ et Chrifti gloriæ magis ex^ pediens,pro illo reddctur:hoc t5 Chrifti promiffiones, turn fandorum patrum exempla docent aperte » Nam Dauid « Rec-i pro templi conftrudione, quam pie quidem optauerat, ac rcligiofeaccepit, vt filius,quem maxime fibicupiebat inres j.Reg,« gnumfuccedere, quiqueaptior futurus cratilli fundioni.

temc

-ocr page 318-

.f. . R ALFÖNSVS VIRVESIV5 •..Cw.it fciTjpîufn ædifîcaret.PauIus pro ftimiilocarm’Sjqucm dcpt^ cabatur,acccpitvim,quaponentangdurH fatanæ fuperaramp; jtatth.!« CEriftiis deniquepro calicc quem afc transferri prolixins orauitjobtinuic, vt prætcreuntis quafi momêtancæ mor tis com mertiafuos poflet, hoc eft, cledos, îccernaE vitæ mU neredonarc. Quam ergofidem exigitin oratione Philip' pnsC’Qtia crcdarnus,acccrto ftatuamu3,nosqutcquid petit’ rimus affcquuturosCHâc qui poflunt habere,qui diucrW 6óin fe amp;£ in alijs funtexpcrti^Id quod exemplis modo de* fcriptis apparet. An qua-crcdamus,auc fidamus illi; que obfe eramus vt pro nobis oretC Neep hanepoffunt habere,qni «Mm. JIJ viuentium preces efflagitant : Omnis enim homo mendax.

Vnde fieri potefl, vt pro nobis non oretisquipromifit,amp; VC orec,fieri etiam poflic, vt non exaudiattir, Sed exigit for* taflisfidem ,qua credaraus, non impredaaria Deo huiuf* modi preces* Sic enim quacric a nobis: cum oratio debta^ ex fide fieri, quomodo feimus, quod Deus approbecillam inuocationcm. Nunc vtargumentationem redargutioe’ft’ mel exhauriam, ego viciffim ab i Ho quæro, cur dubirct cere Dco,fi fandtis dcfcramus honorem, quempeccatonbn^ deferri nunquam prohibuit C Si enim orare vt pro nobis O’ rentjhonorarc eft, hunc honorem vtfibi vicifTim exhibeant peccatoribus præcipitIacobus:Hunc honorem detulitRo’ Item, I» manis Paulus. Denique fi indigni funt iandti, vt pro nobi* orent,quomodopeccatoresdigni fumus, vtpro nobisit” uicem oremus Si autem pro ahjs orare, res eft indigna, vj a fandtis petatur» quomodo Chriftus oratpro nobis CSe^ vnu*

4

-ocr page 319-

ADVERSVS LVTH. DOGMATAJ Fot v.

vnus eft/nqc Philippus,mediator Dei et hoïm homoChri* ftiis lefus Jdcirco non licet nobis plures opponere medias tores. Ouid ais bone nbsp;nbsp;nbsp;Nunquidomnesillïftinc tibi mes quó imd

'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jigatun

diatores, qui pro nobis orant C ergo ego lu m mediator tÿip Dani.y us, pro quo non femel (teftis eft mihi Chriftus)oraui, vt pietatis fpecimen quod hadenus dedifti, perficiatur : quod vero in te ad ccclefiæ iàndæ trutinam expenfum,inuentum «ft minushabens,refîciatur abeo,qui calamum caflatum no if«« confringic, amp;nbsp;linum fumigans non extinguit.Ncc ego tarv* turn, verum amp;nbsp;vniucrfi quantumlibet pcccarores mediator ,rcseflepotcrimus, quibus præcipitur orare vt faluemun Abfit.vttarn vulgarem cxiftimationemhabeamusdeme= ixob-i -diatofe, cuius ratio fita eft, non in co quod pro casteris po» left orare, fed in co quod cætçrorum omniunfc preccs amp;nbsp;o» pcrain illo tantum amp;nbsp;per ilium placent,ci qui dix«; Hic eft Ma«h., filius meus diledus in quo mihi bene complacui^ amp;nbsp;idcirco mediator eft, hoc eft, vniuerfis fadus mediu m falutis setera »næjVtpote de cuius plenitu dine nos omnesacccpimus,in ^lloenim habitat omnis plenitudo^iuinitatis corporaliter, roh»n.r

ideo noui teftamenti mediator eft, vt morte interceden= Heb.»** itin redemptionem carum præuaricationum , quæ erant ftih prioriteftamento,repromiftionemaccipiant, qui vo» ifati funt æternæ hærcditatis,amp;cætera »«Vides,hic Chri« idcirco mediatorem efle pro nobis fadum,vt fît via

••d promiflionum confequotionem^foIucnsy'À^alibi^dici- .

lut, inimicitiasincarnefua , legem mandatorum dccrctis E^he.» .^acuanSjVt duos condat in Iêmctipfo,in vno nouo homine ‘I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ij facif»

-ocr page 320-

F. ALFONSVS VlRVESlVS

facicns paccm vt rccociliet ambos in vno corpore Deo cruccm,mtcrficiens mîmicitias infemeti'pfo, SdEuangïli^ «ans pacemhis qui longe erant: paccm bis qui prop^ Quoniam peripnim habemus acceiTum ambo in vno fp** ritu ad patrem. Hune mediatorem vniuerfalis agnofeit clefîa: cui ibii acceptum fert,quicquid gratiæ autgloriæhî^ Âenus coUacum eft, aut confertur hominibus: reliquos ro quantumÜbct fandos colit, non vt mediatores, fed vi iuï mediatoris miniftros,quinimo vt mêbra, per quæ mül* totiesnobisfuadona largitur . Qiiemadmodum virpi^s folctindigenti denarium manu porrigere,linguacon(îliun’i amp;nbsp;cætcris fui corporis membris imbecilbum neceflitati frf* quenter adeffe: Itaque cum fandorum mérita fquod nobis Philippus obqcit pro religionc) orando citamus amp;nbsp;interpo nimus, non ex fanAisfadmus mcdiatOreSjTedChriftmii in membris fuis agnofeimus, cui innixfilli Deo placucrunt- j Id quod luccclarius apparetex ordinc, quern in folennibus j precibus feruat cccIeiîa.Nâ prpter hoc qd cum fandos ipfo* alloquimur in Ijtanqs,nihil ab illis pctimus, nifî vt orentpfo nobis, quoties illoR: mérita patrê deprecantes proponim^Si (èmpcrvtperChriftumIcfum oîa ilia a nobis continganti pcroramus: nimiiçapertc confitêtes, neminem fandoR2ti^'' idoneû ad placendum Deo,ncdum ad nobis placâduni,ngt;Ü jlt;Chriihis,in quocæteraiândorum multicudo patri complu feyhta cuit.Gratifîcauic em nos in diledo fîlio fuo,in quo habefflfS

redemptionem, 6Cc» Vides nos vbicp vnû profîteri media* torêjîne quo neep nos neep fandiipß,qrum meritis vfl'niuft

Via '

-ocr page 321-

ADVERSVS LVTH« DOGMATA. Fol. ïjr.

'^aChriftoprofcóliSjplaccre Deo poteramusî Vides nos par ilium interpdlare patrcm,vbicpad ilium vnum, vclutad facram anchoram,quod aiuntjConfuger^ cuius me» . rita facemur effe,non tantu m quæ in proprio ac nàturali cors» ( pore gcffit/cd ilia qug in my ftico quotidie opcratur.Supa ) plebat cnim Paulus, quæ défunt pafîïonum Chrifti in carne i fua pro corpore dus,quod eft ecclelîarhoc eft, panebat Chri» [ ftus in Paulo,quæ iam in fdpfo pati non poterat: Qiiod for* t taflïsfîgnifîcauitvuInusilludChrifticorporiiam emortuo J inflidumî Corpus nacp Chrifti mortuu eft eccleiia, cui dici* 1^ tur: Mortui eftis æ vita veftra abfcondita eft cum Chrifto in Deo, Quid aliud a nobis requirisC Teftimonium, inquis, JI txquo certo fdamus, quod Deus velit milereri, amp;nbsp;exaudire J inuocariones, per hue vel illum propiciatorem, nam tail's ex* J tat de Chrifto promiffio, de fantftis nulla extat Calis promifi t, fio, Nobis non funt opus alia teftimonia, præter ea quæ de s Chrifto mediatore nbsp;propiciatore tradutur, ai m fateamur

omnia per Chriftum nobis a patre donari. Qtiod vero fan* 3 ftonim preces ct merita,vt Chrifti membrorum, interponi»» mus,non eogit noua teftimonia proferr^cum nihil aliud nit^ ß Chriftum in illis agnofcamus.Qiiin potius oporteret Phi» I lippum, qui ecclefîæ confuetudini amp;nbsp;religioni cemere recla f Ü nbsp;nbsp;mat,ex leripturis probareefte impium ,quod nos ex cifdem

J nbsp;nbsp;produdum amp;nbsp;expofitum,nihil impietaris continere probæ»

[) nbsp;nbsp;dem femper habuerit mediatoremJiaud magis fidei noftræ

-ocr page 322-

F/ ALfONSVS VIRVESIVS

CcMc« 'Gcnc.orabatîacob vtinuocarcturfupcrcos nonien ciüs,â^ nomina pacrum fuoï?î Abraam Ifaac: quaag nos nullius (fti nomen inuocamus,nec in vlfius nomine pctimus; il{os,qui Dco placuerunt oramus vc nobiscundem fuispr^* cibus placent Jdcp tam prophcticis qoam apoftolicis doiftti lob 4* nis nbsp;nbsp;exemplis.Cur enim tres amici lob admoncntur,vtill^

cum feptcm tauris totidem arietibus adirent,amp;r pro eisïa* Ap-ior de crificium ofFerrct,nifiquia illeaptioreratad placandum ho rHioio^ locauftis,cuius pictas magisplacueratC Aut quid ix’ueriül^ liweu Î haben t ilia verba, Si itetcrm t Moyfcs nbsp;Samuel coram me.

non cft anima mea ad populum iftum,fî non confueuit pla* cari DeuSjilIorum præcipueprccibus,quorum opéra illi ma* xime placueruntCIn Chrifto tarnen,cuius membra funco* ïpht. I mnes fanâ:i,elcdliinipfo(^vtaitapoftolus)ante mundicon*

■ftitutionem,vt effent fanÀi èc immaculati in conlpecflu Dd Hebr. H nbsp;nbsp;nbsp;charitate. Tantum igitur habentes impolîtam nube’m

ftium,quarto quoc^ verbo prouocam ur a Philippo,v£ tefti* monium ck feripturisproferamus de Iân(fforum inuocatio* nc:cum ipfc nullum haftenus adduxerit ad probandun». quod fantfH nô fint inuocandi, tantum enthimematibus cott fuetis ex affirmatiuis colligit negatiuas, ôf accumulât exenl* pla,quibu9 ccclefiae proccrcsreddatodioIbs,Nâ vuigi fuper* ftitionem nô dignatur attingere.Quænam cxemplaCQuofI ex Candis facimus mediaforcs : quod fandorçi merCtapro:?* frjsapplicemuSjquod Chrifti gloriaminfàndostransfert* mus,quodfingamus Chrifiüduriorem efle Candis,amp;Sidéo magis confidamus miCericordi£Candorum,quam mifericof dias

-ocr page 323-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot tçu ^’æChriftiîdcnîqj quod Chriftum fugientcSjConfogiamiri

/àncîos.Quis bæc non exhorreat quis non cxccreturcScd «juam verafint,exproxinîcdilt;fiis apparet. Si mile eftquod Kifcriusobrjdr.Fortaffis,inquic,ex auUsregum fumunt hûc ®i'din€m,vbi amîds intercefloribus vtendû eft. At fi rex con fctucn’t certum intercclîorcm, non vellet ad fe caufas per ali* osdeferridca cum Chriftus (ic conftïtutus interceflor et pon tifex, cur quacrimus alios C Paflim vfurpatur hac forma ab^ folutionis. Paflïo domini noftri lefw Chrifti, mérita beatinï» mæ VirginisMariaCjiSdomnium fanô:orum,fint tibiinres miffionem peccacorum. Hic pronunciatur abfolutio, quod ftÔfolum mericis Chriftijfed meritis aliorumfantflorum re» concili€mur,ôd iufti reputemur, nbsp;nbsp;nbsp;Qviærit a nobis Philip«

pus cum Chriflus fit conftitutus interceflor Sc pontifex,cur quærimus alios'TA quo viciflim ego quæro : Si ita Chriflus lt;onftitutus eft interceflorr, vt ali) omnes fuperfluant, amp;nbsp;fint prorfusïnutileSjCur Paulus fidelium Romanorum quprebat Rom,ir interceffïonc^ cur lacobus docct vt vicifTim omnes pro no® ia»bi ï bis intercedamus C Cur angelus pro ciuitatc Hicrwfalem in? nier. i tcrccdebatlt; An aliud efl orarc pro alio, quam pro illo inter » cedere î Si rex ita conflituit certum intercefToremjVt non ve litadlecaulas per aliosdefcrri,quomodoRaphael Tobiæ * ' prcccs 8d eleemofynas detulit ante Deum Et fiangeli fideli? Um caufas non aguntapud Deum,quorfum fpcAant verba ilhChrifli: Videte ne contemnatis vnum ex his pufiUis, qui in mecredunt,quia angelieoBz fem per vident faciem patris. Refpondeat PJiilippus fuis proprijs obielt;fliôibus,fi no vult

neearc

-ocr page 324-

F. alfonsvs virvesivs

negate fcripturas,amp;^ quicquid pro illis refpondcnt, pro no* bis incclligeteflc rcfponfum: Acrius tarnen vrgeretexetn^ plum,quod afferc de abfolutiÔe,fî ita fc res habcrct,vt iUe naf* rat:Nam facramentorum fufceptiofpedal» quædam eft del profeffio,qua foil Chrifto fidendum eft, vt (àcramcn» fint effïcacia,! mo vt impia non fint.Scd qui's ncfcit abfolutio nis formam nihil aliud necefTario cxigere, quam’ fimpliccni cnunciationem,qua fignificetur pcccator abfolui,cuiufmo3i eft hæc:Ego te abfoluoîcui fiint qui praemittanc, DominüS Abfolutio lefus Chriftus te abfoluat, alq : Dominus lefiis Chriftus qui plenam habet potcftatem ab{ô!uendi,te abfoluat,amp; ego auto ritate ipfius, 8cc, te abfoluo: Verum hæc Qc alia ad ornatuin verborum,aut excitandam deuotionem, eius qui abfoluenj dus eft,pertinet:amp; non ad neceffitatem facramenti, Cætutf verba quæ producit Philippus, vt nos infimulct impictati»» baud abfolutionis partes fu nt,fed precum, quas nonulli aJ* tungunt abfolutionijin quibus precibus, quod nihil habea* periculi fancftorum allegare merita,ct illorum implorarepf^ ces,hadenus expofuimus vtcunc^, an fuffidcnter,iudiciuin fit penes pios integros ledlorcs, modo catholicæ veritató quam vniuerfalis ecclefia vfu fimul amp;nbsp;docftrina retinet, ini^ gricas maneat femper incorrupta» lam quod varijs diuis va riæ tribuantur procurrationes, velut fortiones prouindat^) ôôc.quæ vltimo maximo huius articuli paragrapho lippus enumerat,non de fapientium errorc, quod nobis op^ probrat,fed de vulgi fîmplidtate,amp; quorundam verbo nbsp;nbsp;,

abutentium ad qugftum,proceduntiniquitatc.QiiæonanjJ !

-ocr page 325-

ADVERSVS LVTH, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol.

póhtificum acfacerdotum locïordia jnterdiihiSC coIIu« ^onehaólenuscrcucnntjntincChriftilefu fauore pn'mum, deinde verbi Dei ürctilo indien,quos;impia fiint aut vana ^ucciduntufquæ vcro præter ûhpietatçm rctineri pofiunc, ^utpurganturjautcxcoluntur, atit diriguncur.} idc]^ ckra. tu» *MuIcus 'Sgt;C fchifmata,quæ funt maxime vitanda inter fidele^ Huâdiu falaa pictatc vicari poflumus, Quibus vitandis atcp ^èdandis.nos vtetinquepro noftra viriltparte laboramus; Quodfî:nobis plàntatibüsatcp rigantibus nnndum viiuni cft arçahæ Deiïapientiæ^vt paci$ increm'entu m TueccdatJjos Ha tarnen fpes eft fôrejvt affedus C hrifto probetur.cui fît ho nor amp;S gloria in fæcula fæculorum.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

. r;; frt W‘'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i, 3^’

Philippica XVn. Deeqmmuniqnewchariftiæfpb „Vi^aque^eq^.rj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n. rnsT

.Ommunio fub vtraque fpccie,de qua Philip s Cômiinio pits oppido quam infolenter diflerit,bifariam po (jede bl ' teft a laicis vfurpari: aut quiaChriftum non efle left a la»----fub alterutra credunt:aut quia non exiftimant fa= tisfieri Chrifti prgcepta,ni(i fub vtracp fpede communiceht: Horum prius nemo hadenus credidit,prætcr eos,qui vfque adeo infaniuntjVt negêt realem Chrifti præfentiam in facra:» tnento. Quorum hærefîm præfenti opéré non attingimus: tantum cum illis agimus, qui'de facramento Euchariftiæ ca:« tholice creduntjfed non perindcf tametfi religionis caufam fuæ temeritati prætexunt) religiofe pacifice vtuntur.Qito igiturnomineappellcm nouumhuncritum,quern priuato

q confilio

-ocr page 326-

.0« .ton F. ./ASLFONSVS . VIÏtVESIVS , '1 ƒ cónfiKó aducrfiis vniuerfâlcm ccckGatn ihuexiftis':’ Crcdïtis nobifciim Chriftum non diuidi fpecicrum varietatCjVcinal terafolus fitfangui's,i’n alterafolaficcaro,alioqin neutra Chriftus,necin vtracpquidem,cum necpcaro ßncfangwin« xnwer€t,n€Cp fangtiis effet viuus extra carncmiCum ergonó effcis vniusfpccieicommunione contenu', quiacrcdins ne;’ ceflanum elle vnicûiqj fîdelium ad æterna* vitæ confeqiiu* tionem,vc ftib vtraqp l^cdc corn mun icet, fie enim habet vp ftraconfeffio: Laids datur vtraep fpecies facramenti in cét« »«gt;••« na do!mini,qtiia hie mos habet ipâdatum dômini. Bibitec: hocomnes, vbi manifefte prarcipit Chriftitó depoculo vt(x mnes bibantjô^ c. Faliâ eft igitur halt;ffenüs' ecclefia, quæ tam multis fæculishunemorem internjÜîtjion enim confiât, vt vôs ipfî in cohfeflïôhc reftra fatcmihi,quâdo, àut quo auw* re mutatus fit mos geminæ cômuniôis,qdproculdubio cileconftaret,fi nôefletiam vetuftiffimaiftamutatio.Qtio*^ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi admiferimus ccclefiam rot fæculis erraffe, videris qua

I tainfidElesaduerfumnoscolIigerentabfurda.Nâvtcætcrâ ptermictâm ,'quonâ aurore crrauitç' Ilia nimii^’qui polliatos eftcijfc affuturum yfc^ ad fæculi fincm, quiqj fpiritum fan» jjjj- promifiCja quo doceretur omnem veritatem. Qiio» modo vero hanc docuit,circa quani(^cum tarnen a vobis n^» eeffaria,adfàlutis ætcrnæconfequutioncm aff€ratur)vniuï’’ fa ecclefia tot fæculis crrauirCHâc obieeftionem diluit Philip pus huiufmodi verbis:Nos,inquit,ecclefîam excufarnus,qni banciniuriam pcrtuliqcum vtraquepars eicontingere non poffer/ed autores qui dcfendunt,reCte prohiberi vliun in(f^

-ocr page 327-

ADVERSVS LV T H. DOGMATA. Fol. grifacramenti,q«fcp nunc non folum prohibcnt,fècl «i'aw '^tentes integro facramento cxcômunfcant,ÔÔ vi perfequun» tür,non'exculàmus;ipfi viderinc,quomodoÇ)eo ranoneni fiiorum confiliorum reddicun finc.Ncc ftâttm ludicandum fftccclefîam confticuere,auc probarc.quicquid pontiHces c5a\ ftituunt,præfertim cum fcn'ptura de epifeopis cc paftoribus Vaticinetur in banc fententiam vc Ezechiel ait : Peribit Icx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

amp;cerdote.PhiIippus his verbis ira cauiâm eçclefiæ agit, vt in iurtrahat plures^non modo ponttficcs amp;' épifeopos, verurti' viros' non minus ‘pietatis obferuatione quam fapieniiaer fuIgorcconfprcuoSj’quorum tèmpore confiât intermiflum^ fuifle morcm cômunicandi fub vtraqjfpecie: Eftenim vfcp adeo vetuftus vnius fpecici vfùS in communione,vt eius ini tium ncc aduer farrj quidê imtenfre potuertnt. Eft apud Eu« ftbiurn Caefarierifem libro VL-l^cfeiiaftica: hiftoriad cap, XXXni. Cpiftôla Dionyfi} veeuftioris aliquâtoepifcopi vi» tipictateiuxtaarcperuditioheïnfignis,qua non obfcurefis ^ificamp;turEachariftiscfacramentum vnita fpecie iam tune lolitum tradi faltem infirm iamp;.Biws verba vt interpretara fiint a Rufîno tranfcribarttbüionyfiusfvero ad hoeferibendo adfupradidlum Fabianum intekit etiam quandam hiftori:» am dignam memoria dicensrSerapionem qüendam fuiffé apud Alexandriam,vnûcx his quilapfi funt, etindemcp fæ=» pc deprecatu,vîfulciperctur,nec tn iitiprtraffe. Opprefluhî deinde hâcelïeægritudine,ita vt triduo iam fine voce pror« fus iaceret. Paululum vero quarta die refpirantem, vocafTe ad fe filiam fuam,8lt; dixiffe: Quouft^ me detinetis V Qiiæfo

q jj vos,

-ocr page 328-

F. ALEONSVS .VIRVESIVS VC vos,cito aliquis presbyterutn rogct,vt poffim ah'quando initri,amp; cum hoe dixiflet,rurfum fine voce permanfit: -Abi^ curfu puer ad presbyterum notfiis temporci« Infirmabat^ presbyter,venire non potuiti Tarnen qnia præteptum^üt’ »ata me, vt lapGs in cxitu nerho con folationis iolatia denegs?’ ret,8ó maxime his,quosprius idrogafleconftarèt,parumB^ ■‘■i- chariftiç puero dédit,qui ad fc veneratîQuod infufum iuflît Gni præberi, Regrediente adhuc puero, antequam ingred^ retur domum, rurfus Serapion yefpiciens ,redtfti,/nquir,fil‘' SCilicet presbyter venirenÔ pötueri5,tu tarnen impie quod tl bi præceptum eft,vt poflïm difcedere,Cumcp effet complf^’ ta folennitas, velut cathenis quibufdam vinculiscp difru’ ptis : Jætiorem iam fpiritura reddidit j 8lt;rCt Hæe Tuiêbiii5gt; । Vbde quodiàcramentum commiffumieft puero,»qaodp3?i rqm Euçhari'ftiædafum,quod infuhdiiuffuraCvinofcilitti^, aut aqua, quo fumi póffef ab srgroto, qui möribundus i æftuans glutire nequibat, omnia hæc declarant in foJafpeci^ panis accidiffe.Nam (i raorisjeffet fpecic vint dari, noAifl^ ©pus infufionis tâdiferte raiemiiniffe lt;nbsp;Sed vfftfuerat aliqn ét« défia vtracpfpetie.AteadehigentetaJifynödO’mutaufthanc cÔiüetudinê.’quinimo iamduduisctatesiuftiffimiscaufis mu tatâ eifdê reftitui vetauit, Nécautoritatem quam Philippus detraherepontifîcibus verbis prophet3clt;Gonatur,vniu6rfali^ fynodi deeretis negate poterit; tametfi nihtlfît ta firmijrm èC euidens,quod non poffit apud ignaroseleuariîl Vride amp;adlt; uerfus hæc amp;nbsp;id genus alia argumenta obqcitur Chrifti ptï* ceptum quod nullis hominu m côfùetudinibus aut dccrcci^

■ f ■ i '- P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

-ocr page 329-

A D V E RSA5S æ VT H. DOG.M A T A* . î Fob iff, Pofrttb{)cfa(fî:aréBibife, in^t CfiriftuSjex höcomnes. Nos Chrifti præcepcalabcfatflâre no corïamurjfèd'inteHigerejncc ^irnuhitindtiûô»eprofew««s :ecclcßamvHo tempore Chri*i ftî^roôcçptqniitleftmiflbfrïédum^aâüerfus iUod'qcncquai»t publicedecfeuiffeyCdwicnwi gcntt'aliscocilrji'decfeta ^Uxen'm, hört móóciftfmo hhmaham cônfuetuà'nem j aut Kuwanas allegaffelegps,fed diurnas,quandoquidem eoloecf' habeptdafuntqmnia quÄ'genefaliiyrtödo fancnincnrimaÄ* uîefi^totôis^ôdefîpixaïiîôlïvaî coiîfoMUs aecefferitinon äifs»* ^f3^'iötiMirtytjüod®ii6fllntrqüii]Xlt;xjlfe»föwe decferacus^ed vnii Uéifoiu'm,qui aliasttimqiiam difceflerarttàb ecck(ïa,öbedi» rtihaôf approbadörtepröcefTüSiCörtflderemus tamê-fî pla^r (întiiUil quibiis.’prsödpïatr ixe blba'nt Nem^ apo ^iÖbrifti duödb(ïft!Myeftft'ïq»3i);bii9 di(büïftbebat vt riaf*gt; ,qoibur foccèdiw|;piÉJ0ipi!ÂrpreHbÿ’ter^lt;ito ’dköitnfnesfftioii W-baßhrifti ^feras^nblios poffincah'o». ot^Jgarc,fï vefo ad 'ordinèm et p«rfonas'-lt;^ias gerebant folos ’ïbl^ünclacerdötos, Alioqutlt;nim.æqrte generaliter didlrtrnt ^n^txfaciteiffraeauixbm HöKmorauöhcnit, ómrftbtts.Ghrf tflci ptœeeptuxmoonièanar^ïiartt'fi bæc vïrba uón:* pf^edpienws font vï iUa:fcd;potc(laten4tfadcntis, omnibus-^netcoBatacohfècrandi potcftasJdqd teßLutherusolini. lt;^ocücrlqantiüf^ cft.Lutheranis’hucof^ reeeptöïSoli em fa^ CQnfecranqêO pfhil'ÖJ ecclefiæ confuetudinc 8c do* ^i««» (tt hoe diffett yeifcdtonfcffiOiQcricquid’fgitorpißCi* «^rïpnbnis amp;!: praeceptibabcnciHa Verba, uô ad oês Ch^ftfa *'üs,ßcüt nee póftetiofa hæc réferendu eftjfedad facerdotes;

q iq qui

-ocr page 330-

4V. F. ‘.AT.FON'SVS .VIRV.Eamp;I-VS 3 J _ '' qui vtriüfqac een fur æ pondus fu ftinerc debent. Eft täfn^n altquid in prroribusnenTpeillis : Bibiteek hocomnes, quo potucrunt-fimplices Gbrifti'ani aJiquando vti; fangtn'nis licet poti'o pquöd noneftin pöfteriorihus:qpfppc quodcH foJain fignifiicerit hierarchical poceftatis coilationeh,,nth»l^’^ in eisquod fîmplicibusGhriftianispôfîït çoncedf Et quan quam Phth'ppusobhtus autoritatem quam vna vobifcum Germant, fe deferre fynodis .vniuoffaltlnis fuperius.eft pro^ feftus ,non exiftimcc abrecdeGæ6elt;tlt;ÿAQd ponuhces confti* Awguftia. twujit. Auguftmus tamcit eccllt;ßafn.'fc)eiiffß iudicat, quieq^i-

pontificcs cpifcppijC^eris Chriftianis non refragantibus faciunc . Et hinc aßumit potifltmum medium argumenta* tionis aduerfus Donafiftas b Gum igieurtot feCulaipontiß* ceaamp;S c.rteri facerdotesfanguinem Chriftinon miniftrauc* rint laicis, nifi quatenusadcorporü communionertiufequ^ ; tur fanguinis participatio SC comrttuni ßdelium nonreèrv , gantium ebnienfu ifta communio ßt probata,tanquanaquf fufficeret ad acternam faliKcm^ nemini dubiüoi cftedcblt;lt;» quin proGt,amp;!fufti£ia£,necap«sßtrhiris£lt;ommuniönei^P* ' cuh,necogamur âlioqugt;dkerqbmgt;mtilû^aano$ cécUfîam caruifle re, qilæ necciTariaillieradad iakrtem artimarüjlt; Imq nuUä Gogeremur credcrc’toto'iüo tempore eCclcfiam fuifle»ß nemo erat in illa qui hanc vtiritatem au derer piibh'ccprofit^ ri,amp; pro ea fi opus effet mori.Quahqoam quem per Ddum vcrercntur,aut quem timcrcntÎjPninctpÂS^Horum ôihilû’'’ tererat, nee ad illos attinebat huius caufecognitio -: Roma* num pontiKcem’. AtquiecckCac nunq dcfüerut aliquot vid boni,

-ocr page 331-

A D V E R SV s LVT H. DO G T'A» Fol»

Uni', quotum wntæeffétlpfetas’amp;îld^ii viïtus, Vf vcrifquc princi'pibus eriâm inuitfe, quin -Ô6 mortem incentantibus» vcricatem ,quæfcitu neceflariavidcrccarecdeߣe,niinquam fuerin£t^citun’.S€ruauerîàfibrdDit$inystn IffadispIebeciP R®®» ” b flagttqtamp;j: rnficfelicace corrupca fcpcem ttüMa virorum Ghrifttanarefpublica; per vniuerfufnpenc orbemdiffüfa, nullum tot fæGulis babuit’ qui ftareca veritate,qui;clamaret, proficcretur, quod tantopere neGeflarium erat ei amp;nbsp;cætes nbsp;nbsp;nbsp;s

fis vniuejrßsfidalibusC Ego-quidem ncqucàhadenus inteb * ligerc , quid cOndutat, autquid cnK^urnetiti afFeratpontt= ficibus amp;i cxtcris facerdotibus baec confuetudo, vt fi in rem Chriftianorum effet vtn'ufque fpecieieommunio, non ib bm perpetuo retinerent.Haud enim äuget fubtraiffa cenfus Wcldtarumineque tjuia lexeftpröhibitiua difpenfationibus aut compofitioibus ditat RomanoSjtantum profpicit fideli ynipictati^neeifcundudto caîiccamp; promifcuæ multitudirti Virorum,foennnarumjadolefcentium,lènum,fapiêtium,in* ßpientium,3?grotantium, ÔC valentium, decumbentium, ïngredientium propirtato, fîniftrum atiquid acciderct,eos nrm quibus tenerac fluidus liquor eft obnoxius. Qua in rlt; norfconferimus Chriffi pracccptum cum bumanis traditio nibus ,nec bumanam prouidentiam diuino mandat© prx» ltrricontendimus:ièdbocagimus,vt intelligantur Cbri? fti verba per Philippum aduerfus nos producta,quoiv opti nia intcrpres eft cÔfuetudo Chriftianorum, non quæcunqi, bdctim fanlt;ftiffimorum virorum,tum catholice fynodi do ffrina con fir mata,omnium fideliumroborata confeniu»

Non

-ocr page 332-

.h:i F^?AJz?FONSVS.îVlR.VïESlVS.‘i ja ; Nöu fatis aflcfjiu pofruni,qiH4 fy)ïîvdit*Phih'ppus,c«o^ C4tnofhro»jthlt;ologos.ttoÄ.hoc çgifl«Âjjguft?,vt cxcufarcflt ecckßami cui ackmpu tft, inquir, altera pars facramenri :

»«rox a4dicrJ^4le»,«llt;blt;gt;nöf.amp; tteîigîbfosJwrostflEratquærcn^î Sema ratiO’, fand» ««ckfife nbsp;nbsp;d wcriobiianvcöpfdtflfl^

^iii t^quibus non potcHieonnngere niÖ pars üeräfnen^! NuncipU defendunt roStc probiberi altèrampartem^ Eçdeiiitx tant çonccderci vfum vtriufque, Öde» Quidcgoiaudto Art nonifxculat cc.ckfiaraafurwpmic ilterius partis,qniddtii* d it relt;^ fiddibuSiprobibcmalro^ An di'ttr tkfenden da tft quam docendo,aftrlicado,cônfutâdoîSdraus OBines quo^ modo fit axfium dehifixrebus Auguftæî non armis,{cd vtr bis,non exercitibusjfed fitcris,non turbtiknto vulgi præiu^^ çiOjfed tranquilio fapjierttium éongrcfliiîvbi defcndifleàtt? probaflCjrcwprohibçKi laiois altérant rpccicmTcom munio nis,quid aliud eûj^quam ecclefîam çsçtjfafle^ Stmodo cxcü» fatione ppus eft.e£;ckfiæ,qu£c; nihil excufandumftatuere po’ teft aut docerç,Excufet eedefiara Lutherus, qui ülam totits aceufat,qui a tempore Nicjni cpnült) eeclefîama vcritatch^ pTam au fus eft blalphßtnare.Nos foUeedefiæeonfuetudirtt approbatiôe yniuerfa, quæ nobiiierimim dantwab ha^’ reticis,excufamus: q fandiam 8lt;;Gatholieam eedefiam agno^ fçimuSi ôlt;Cin fymbolo profîtemunquod neutiquam effet, quicquam acGuià.ndumadmitteret« Brramus fingulifortaf” fis catholiefocs tarnenerrarcnon pôfluinus.Nam qualisfrt iffet ecdefia,inqua tot iæculis nemo fuerit, q pro rc adeo ceflaria nempe pro Chrifti prgcepto(fi Phüippo credimus} publi”

-ocr page 333-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot trr. publice deferto rcclamaret, vCcp ad Huflem 5ó V vickïefum nouellos hçreticos Lutheri duces'Ï'Non vultrcciperc Philip pus locos,quos noftri cx icriptxiris prodiixerunt, oftcnden* apoftolorum tempore vlos fuifle fideles altera parte fa^ cramcntijidque fignificari, quoties de fradione panis calicc prætermiflb fît mêtio.Fortaffîs hic eft tam fuperftitiofe dia* kdicus, vt non admittat negatiuam colledionê ex affirma* tiuis propofitionibus,qua tarnen nihil frcqiientius(quod fu perius non vno loco monftrauimus) folet vei. Nos vt non omnes huiulcemodi collccftiones probamus,ita non om nes tcïjcimus in difputatione,loquor theologica, in qwa fiimmo iurcagere,cft interdû iniuria facras literas afficerc: Vbi præ* termiffum fuerit aliquid,quo maxime opus erat his quæ di* cuntur,quodqi maxime cohærebatcum cis,videturfcriptu f4negarc,qd no affcuerat:atcp adeo tune temporis no pror* fus inepte ex affirmatione vnius Sc alterius prætermiffionc coUigitur eius quod pretermiffum eft, quodep nufquam eft alias in cifdem literis affirmatum,ncgatio.Cæterum eau fam Uir Philippo no probetur huiufmodi coUeólio, audiamus: Quanquam autem,inquit, non valdc repugnamus quomi* uus aliqui (loei fcilicet addudi) de facramento accipiantur, tarnen hoe non fèquiturvnam partem tantum datameffcï tjuia partis appellatione reliquum fignificatur communi co fuetudine fcrmonis.PuIchra, me Chrifto,refponfîo, per qua ftquitur non potuiffe fîdcics corpus Chrifti fumere fine fan guine,non tarnen fequitur,non potuiffe panis fufcepiffe fpe* dem, fine fpecie vini. Quandoquidem regulariter vnius r partis

-ocr page 334-

F. ALFONSVS VIRVESIVS partis intdligentia, tuncin aUerius ex quando neutra poteft eiïe fine altera, tonus narrationis fum ma complcditur. Ita am'mæ appell^^ tio corporis,intcrdum etiam totius hominis fignificationt in facris literis habet, amp;nbsp;multi id genus tropi in eifdem inut niuntur. Corpus autcm Chrifti viuum,quale continetur irt facramento,quanuis non pofiet cfle fine ianguine, poteft men fub fpeciepanis contineri èc fidelibus tradi fine fangui nis feorfum coniccratiparticipatione.Nam etiam tunc aim Apoftoli Chrifto lefu miniftrante communicauerunt fuffÇ pta panis fpecie vcrum corporis Chrifti atcp pcrfelt;ftam,eak ce etiam nondum haufto comunioncm fufcepcrant,tanietß

prcftïonc concluditmr aut illud cfficere quod

• ali}smyfterijsantcpoculum nondum compledlis: quae my* ! fteria non ad quofuis ChriftianorumXed ad Hierarchas (o^ lu m m odo in ecclefia pertinet. Hau d igitur eft opus ijs lods, j quæ Philippus fatetur accipienda de iacramento, vt adda* ; mus de noftro,caliccm in fcriptura prætcrmiftum,quando i verücor-quodattinetadveram corporis amp;nbsp;ianguinis Chrifti com* gn^/chTi munionem,æquc perfeda eft fine poculo atep cu eo. Et haet refponfioncpertropos.’Eftautem operæprtd um animaduertcre, qua æquus fit nobis Philippus antago* niftes:Cû locû producit ex fcripturis,contendit fingula vet* bafimpliciterefleaccipienda:cxpofitiones,fi qupafteruntut, clamat efle impiaSjcfte iophifmata, eu vero viciftim feripm* rælocisvrgctur, tune quid non comminifeitur, vteffugiat^ Ibi omnis abfcedit fcripturæfimplicifasî accedunt tropi dia ledlici,grammatici,rhetorici, vt eft in Iiacrelpôfione vidert-’

In

I

-ocr page 335-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. j0.

niukiciidinc argumentorum qu^ producuntur a noftri« hand poiïunt omnia eße paria. Philippus infirma quæque carpit, inuadic, exagitat; amp;nbsp;vfque ad fànguincm,quod aiût, cmungit. EcfîngamuSjinquit, liberum efle vti vnapartc aut ambabus, quomodo poterie prohibitio defendi*:' Quo* * mÔ^Qiiia fî calicis cômunio non eft necefîaria,non debet in periculum contumeliæ Chrifti vulgoconcedi . Poftremo ipfe (quod noftros aceufauerat non fecifle) eeelefiam excu« fat,quæhanciniuriam pcrtulit. Imo vero, hoc eft, eeelefiam aceufare. Nam (vc nos etiam pro noftris attigimus)qualis effet ilia eeelefia quæ prætulcrit an tiquari Chrifti præceptiî, quænon ftetitaChriftoaduerfusfacramenti diuifores,non damauiLnon totis viribus fategit,vt retineatur Chrifti man datum fi de hac re vllum effe crcdebatçPertuIit, inquit Phis lippus,hanciniuriam. Carnifi'cum iniurias Sc tyrannorum pertuliteeelefia,quæ amp;nbsp;hodieilli non défunt, Ätquamob» tem illas pertulit^Non vt conniuerct diftïmularet verita« tem Jed vt veritas regnaret, nbsp;aduerfus mundi huius 8c in»

ferorum phalanges effet in propatulo, nec hoftium peruica ciapoffetabolerfautobfcurari Chrifti doeftrina. Nam hoc eff quod eeelefia ferre nequic : alioqui non elTet ecclcfia»^ Quinimo tantum vt hæc non ferat, omnia diferiminafubi* redecreuit,feiensquodportæ inferinon præualcbunt ad^ uerfus cam » VndeSó gloriaturinPfalmo : Propter ver* Manu« bl, inquicns , labiorum tuorum ego cufto'diui vias diu * ras. Nos ergo illam duntaxat ecclefiam agnofeimus, quæ Chrifti præcepta perpetuo retinet, nee vnquam pafla eft

r q ins

-ocr page 336-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

incerci’pi ven’tatem, Idcirco quaui's nouandanim reruw pidi,vt vulgi' curam gerere videantur, fingut vniuerfîs dpi, quod fob's facerdotibus eft præceptum , nos tam^i’ qui'cquid ccdefia aufa eft intermittere, con ftanter afterimuS; Oda.» non efle Chrifti mandatum.Sed vrinam abfcindantur, qn» vosconcurbanc.

Philippi’ca X VI n ♦ De cœbbatu matrimomb.

âj Vlbbi magis fibi regnare videtur Philippus,qua R cumcaulâm agitmatrimoni), aduerfus illoruiu I ccelibatum,quißicris iniciantur» Sicinexordio

vclutccftropercitus furit geftit, fubfannat,ifl’

uehitur, contumelrjs indulget, maledidis theologos noo ftrosinfedatur,atquelacefcit, vt nihil minus in Euangdi’ cacontroucrnaquam Euangcliumpræftct^rtatriumphaf, acfubb'mis effertur , quafiin limine controueriîæ vicerit» '

Mox ad artcm conuerfus, cxorditur ab infînuatione, quaiu Cæfaris laudibus amplifîcat, conatur aduerfarios traherlt; in inuidiam , amp;nbsp;nuHum non monet lapidem, quo kdoris animum præiudicio fibi conciliée. Nosoratoris partibus Philippo conceffis, vt de quibus optime præcipiat, magni* ficepræftet, Euangelica modeftia contend, theologi paP tes exequi conabimur, amp;nbsp;ita exordqs præteritis, ac CæfariJ nunquam fan's pro meritocelebrati laudibus prætcrmiflîS) in remipiàmomnes confiderationis , orationis nofira^ ncruos intendamus » Et quoniam Philippus in præfationt iudicem ambit virum bonum, amp;nbsp;timentem D E I,omncs

V0«

-ocr page 337-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. ij,.

VosobfccrOjCjuotquot cflis in Germania viribom'(nequc Cœiîb»« 'nim dubito plures cfle)adcfte anirnis,Slt; vtriufcp parti's ar» minum

gumcnta fimul expcndite.Pn'mum quoni'am duplex homi« f«idïàquot; num genus cœlibatum i'n ecclelia profitetur,clerici fcilicet Sc vtoßtav, ’’lonachi,quorum non vtric^ eodcm iure tenentur ad conti« ‘’cndum.’nos primo de ipfo ccdibatu indefinite, Sc fine per« fcnarum defignatione,mox de fàcris initiatorum, vitimo de fnonachorû ccelibatu difTeremus : Cœlibatum fatemur ncaS®’’’”** ncc^comu minieflepræceptumlegediuina,necpconiugium quidem: id quod nbsp;nbsp;Philippus ipfe negare non poteft, tametfi coniu« prr«pifi.

gium multis verbis,tefh'monqs, ÔC argumêtis conetur aftru« 're,vniuerfîseflepræceptum, qua tarnen de reinferius fibi aduerfatur,lêcumcp pugnat,nec fibi vnq in hac materia con ftauSedvtcuncp le habcant verba Philippijhoc citra contro« üerfîam cftrChriftianis noneflTepræceptum coniugium,qui bus non femel confulitur cœlibatus, Imo nec bonum quidê ^ftconiugium,tantum abeft vt fit pr£ccptum,fi Hieronymo lt;ïedimus: Illi enim eft minus malum in remedium maioris pcrmiftum. At iniquior fuit matrimonio Hieronymus, non *^fgamus.Fortaftïs hanc fæueritatem illius temporis lafciuia louiniani hîcretici petulantia requirebat, nos in neutram partem ab euangclica dodrina déclinantes dicimus,bonum dfeconiupiumjed meliorem cœlibatum. Qui matrimonio ’ungit virginemfuam,bencfacit,amp;Squi noniungit melius facitjQiiinætoto ferme capite de hoc diferiminePaulus diflerit.Præterea Chrifti dodrina tantum abefta præcc« pto coniugq, vt cum de illo agerct,potius videatur praecipe« r iij re

-ocr page 338-

E ALFONSVS VIRVESIVS

re cœhbatum jCis falte qui poflent capcre verbum hoc,cum tarnen coniugium nemini præceperic.Qui funt,inquies,qin poflunt capered Noadmodum muln,vcreor,funttnaliqui, alias fruftra dixiflet Chriftus:Qiii poced caperc capiat. Con tendit tarnen Philippus coniugium præceptum elfe, fi non omnibus,ccrte qs qui continere non poflunt. V nde probaf. bona'd^ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millclocis icriptura^ô^ edin ipccie verifimilc.Sedqua^

nisicgibQ do hic veritaccm tantum inquirimusoperæprecium fadii' ros iios credo fi rem ipiàm introrfum difpiciamus ♦ Eft qui* dem coniugium,vtfuperius diximus,bonum:nô th vniuer* fa bona diuinis legibus præcipiuntur:fed ilia,quorum oppo fita funtin vniuerfum mala,vt fides cuius oppofitum eftinfi délitas, pietatis impietas, modediæ luxus, pudicitiæ libido, j ôôc.Hæc Sc id genus alia funt bona,quæ lacris literis præcipi uncur,aut neceflaria prædicantur,coniugio vero cum oppo* । natur ccelibatus, illo fuperior atqj perfedhor non crit cÔiugt* ' um,de ijs quæ mandantur,vt fiant fed quç volentibus facerc । permittuntur,amp;r probantur etiam fi velis. Alioqui maximo [ (è piculo expofuiflent multi viri boni, q nefciêtes an poiTent continere,cœlibcs tarnen conati funt viuere.Quis em aut vn de fcire poteft homo.quod continere non polîitC An qa non tentaturCEgo huiufcemodi homines, fi qui funt, non exiffa* mocfleillos,quifecaftraucruntpropterregnum cœlorum! led qui ex vtero matris nati funt eunuchi,non orbitate mein brorum,quæ nemini aut quam pauciflimis in vtero matri» contingit, fed fingulari naturæ proprietate, quæ a quodam corporis tcmperamento profîcifcitur,Nam cos qui fe cadra*

ueiunt

-ocr page 339-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL wcrunt propter regniim ccclorumjegimus muins fuiflc tena tationibiis obnoxios,quas etfi frequenter fênti’rent nunq ta« nicnconCenferunt. Hin’us rei exempla non cft opus in rtea tonymo,Benedilt;ffo,amp; cæteris antiquiflimis monachis requi' tere,cumPaulusapoflolusabundefuppeditetjCui datus cft ftimuluscamis,propterqucm ter dominum deprecatus eft. Et ad Rom. Fatetur fc inuenire in membris fuis legem quâ= nbsp;nbsp;nbsp;quot;gt;

dam rcpugnantem legi menu's fuæ, Si captiuum ducentem in legem pcccati,hoc eft,concupifcenriara, quæ erat in mem? bhseius. Addit tamen:Si autem quod nolo illud facio, cons fentio legi quoniam bona eft. Et multa alia, quibus oftendit fc non confenfifte qs,quæ per concupifeentiam fentiebat, de quorum numero erat ftimulus ille carnis,qucm tätopere des precabatur. Quibus ergo notis dignofcencur illi, qui conti» ncre non poffuntC Gerte difficile eft, effie tarnen nonnullos, negare non audeo cum Chriftus dicauNon omnes capiunt Verbum iftud. Et qui poteft capcrc capiat. Cæterum ex his quædidafuntjapparetconiugiumnonefte præceptum o» ninibus,quia m uitis confulitur coelibatus,nec eis q continerc ncqueunc,poflumus dicere coniugium prfcipi,quoniâ cum ho3 difficillimû fit dignofcere,ita vt de fcipfo vnufquifcp nir bil minus fciat,quam vtrumpolTic an nonpoflït continerc: buiufmodi præceptum aut omnes in matrimonium protru deretjCÛ in rebus ambiguis tutiorem non eligere, fit periculu 4mare,atcp in illo,ficut ait icriptura,pire:aut d’fficillimisféru» b«‘ » pulis confeientias irretirct. Quomodo ergo his malis occur» tit diuina fapientia Nempe neutriun prsccipicndo, nec niatri»

-ocr page 340-

F, ALFONSVS VIRVESIVS

matrnnonium nee cœlibatum, fed vtrunep permittcndo, trunep probandojfemper tarnen alterum,hoc efl^coclibatuifl Mattfio præferendo:8ô frequenriflïme confuIendo.Qui poteft capt^ I.Cor. T re capiaLBonum eft homini muh'erem non tangere. Etrut*

funi:Dico aût non nuptis ÔC viduis,bonum eft illis fi fie manferint fient amp;S ego.Et rurfum: De vi'rginibus præeeptU dm non habco.confifium aût do,tanq mifcricordiam eonfe* quutus a Deo:Et paulo inferiusrSi aeeeperis vxorê,non cafti:amp;S fi nupfcn't virgo non peceauit:tribulati'onem tamti' Garnis habebunt huiufmodi.Poftremo totum eaput, verbiß quæ fupra citauimus,coneludit:Qui matrimonio iungit vit ginem fuam benefacit,8if qui non iungit melius facit:Et,MiJ lier alligata eft legitquato tempore vir eins viuit,quod fi dor* ; micrit vir eiusjiberata eft a legc,cui autem vult nubat, tatun^ in domino: bcatior tarnen critfi fie perm anferit feeundufl^ i meum confilium,Vides vbicpaPauIo matrimoniumno^' præcipi, fed indulgeri fragilibus, cœlibatum vero pracferri,^^ j ad ilium capefeendum vniuerfos fubinde moneri, '

Aduerfus hæc omnia plures locos ex facris literis produ* Cnir.i cit PhiIippus.Primum,inquit,Genefisdocet, homines cofl* ditos eflejVt fint fœcundi,8ô iexus reeftaratione lèxum app^

Tmii créa tionû ho-minù sd.

tat: Digna profcdlo autore Philippo feripturarum interpf^* tatio: Scilicet hic erat finis tam magnifie! operis, quod diebus abfolueret virtus diuina,vt homo totius opificijpr^*’ cepsSôfcopus lufitaret in aula mundivernantefloribns^ pratiSjIuminaribusSófteUisornata. Ego hominem medici fcio,abfit tarnen vt eredam,ad hoe conditum

-ocr page 341-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fok ïai. dislibcris inferuiam neque quicquam huiufmodi in Gendi traditum inueniotSuperior finis propofitus cft hom ini,ncm pc vtpræefletpifcibus maris,volanlibus cœli,amp; beftijs tcrrg, Sclîcvniïierfis hi'fcccrcaturis vtens fôlofrueretur creators. Hicfînis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio diuino prorfus opifîcio congruens:Ge=

hcfeos verba funt: Faciamus hominem ad imaginemamp;fis militudinem noftram ôôpræfîtpiicibusmaris.amp;Sc. Vides hominis finem vfcp adeo fublimem,vt creaturis omnibus eigt; minentior ipfum attingat creatorem'T Hoc eft enim ad imas ginem dei fadum effcjVt Auguftinus exponit,vt eius capax Auguii. fit,8cparricepsefîepoflït,EtChaldæus paraphraftes inter= prctatur ♦ Vt fit ficut fîmilitudo noftra , Hic eft finis nofter, hic fcopus,quo vniuerfa præcepta dirigutur, quæ vere funt, præcepta: Nam gignere quantum legitime filios conditionê naturæ noftrf fequitur,non aflequitur finem,quod idipfum vt donemus aliquando fuiflc præceptu,erat fortaffis eu orbi / ita deerant homincs,vt defedurum videretur genus huma* num,nifi illi qui fupererant alios procrearent:vndc eadê ver* ha quæ in exordio mûdi duobus hominibus dida funt,poft diluuium pauciflimis illis qui fuperfuerunt denuo repetun* cttu,^ tur,vtintelligas præceptum illud totius orbis inferuire necef fitati, non .vniufcuiuscplibidini,autquantumuis honeftæ voluptati: Nue vero cum plenus hic mundus fit colonis, v* niuerfîs confulitur cœlibatus, nemini præcipitur cÔiugium. Roget tarnen aliquis : Num fi omnes quotquot funt homi* nés,effent cœlibes,nonne periret humanum genus, ita 80 tûc cum pauciffimi eranrT Huic quæftioni refpondet Hierony*

s mus

-ocr page 342-

E alfonsvs virvesivs

mus contra VigilanüumrSi omnes,in^t,vi'rgincs faennt,rtö ptiæ non erunt : inceribichumanum genus,infantes in cunis non vagient,obftetriccsabscp mercedibus mendicabuntA' grauiflimo frigorefolus atqj contraótus dormitantius vig** labitin IcduIo:Rara efb virtus, nee a piuribus appentüf* Acep vtinam hoe omnes effent,quod pauci funt,ó(Cc. In dem fententiam refpondet Auguftinus huic quæffioni,^^^ fîbietiam ipfepropofuerat, Attamen verba iIîa,inquies,Cr^‘’ feite multiplicamini mandatum Dei continent,prædpt’ entisvthomines gignant,amp;terram impleant hominibus, quæetfî modo fit plena, cito tarnen in de fer tum nbsp;nbsp;folitticl^

nem redigereturfi homines a generationeceffarent: vndeS^ verba ilia, Crefeite multiplicamini, non per mit ten ns font fed præcipientis, id quod modus ipfe loquendipræ fc fott Quatenus amp;nbsp;quando præceptû fit homini generarc ( fi nilt;gt; do præceptum eft vnquam) modo expofuimus: idcirconilt;’ hil noui affert hæc obie(ftio,præter hoc quod verba Dei,fp^^ ciem videntur habere mandati: Quanquam huic parti nt Mandat« hilomiiius refpondiffe mihi videor, Mandatum enim non specie verborum, led rei ipfius pondéré eft expendenduifl' «ptndni- fi quicquid imperatiue didtur præcepti vim haböi nihil apertius prædpitur quam ccclibatus qs qui pofinnt continere : abus didtur : Qiii poteft capere capiat. Hæcfop mula imperatiui modi eft, Iccundum quam multi coniog^ qui poffent alioqui ccelibes vixiffe, contrahendo peccaflbni! Nam vt fint multi cedibes, qui continere ncqueanf,certeco' luges aliquos effe non dubito,qui continere poffent,fi

-ocr page 343-

ADVERSVS LVTH. DOGÄ^ATA. Fol» nst, ^espermanercvoluiffent, quos peccare contrahendo dices ,fi quicquidimperatiue dicituradmi'fcnmus,cflcpr滫 ^^cptum.Non ergo quiaimperatiue dicitur, Crefcite mul* ïiplicaniini,ftatimiudicandumcft cfTcpræceptum, fed ad fcmipfanijdequafcripturaloquitur, eft attendendum, an Videlicet ita fit bona,vtquæilliexaduerlb fuerit oppofita, fit mala. Qtianquam quid opus eft tam prolixa difputatio* ne,adoftendendum verba lila non contincre præccptum, cumexrjs quæ pauloantc fcriptura commémorât,conftet non ideo efle dida, vtaliquid præcipiant, led vt foccuns ditatem quandam èc propenfionem ad gignendum ho« rninum naturæconferrent : Cuius rei fi'gnum eft euiden» liflïmum, quodeadem verba dicfta fuerant paulo fuperi=gt; us pifcibus vniuerfis èc volatilibus , quibus vt depræce« ptonunc loquimur,conftat nihil præcipi pofte,cum fint rationis atque adeo libertatis prorfus expertes : Verba ergo ifta, crefcite SC multiplicamini, non pro imperio dida funt, fed pro beneficiOjContulitenimillis Deus non tantum ho« minibus, verum ôCanimalibus brutisnaturalemillam gb gnendi vim atque propenfionem, qua femel a Deo condi« tavnaquæcp genus fuumnemine ctiam imperante proue lt;= hunt atque conferuant, Ita quod ficut dixifteDeum, fiat lux,nihil aliud eft quam feciffe vt effet lux, dixiffe Gers minet terra,feciffe vt terra germinaret, ita dixiffe:Crefcite èC multiplicamini, nihil aliud effe videtur, quam feciffe vt anis malia crefccrent multiplicarentur. Sed quid hoe ad præs ceptû de quo loquimurC Gerte non magis quam illud:Con= s ij gregens

gt;

-ocr page 344-

F, ALFONSVS VIRVESIVS ' gregcntur aquæ,q uj fub cœlo funt in locum vnum,amp; app’ rcataridajquod eriam fub formula diélum cft imperandf Addunturcti'am apoftoli verba,adconfirmandum præce* i.Cor.ï ptntn effecôiugium.Propterfornicacionem jïnqui'tPaulüS) vnufquiscp vxorem fuam habeat, Sc vnaquæcp fuum vîi?’ Et dIud:Mdius eft nubcrc quam vri ♦ Hic tarnen locus nihil præcipitjtantumpermitdt nobis côiugium neforniceniur: Qiiod fî mihi non habetur fides,confulantur omnes veteff^ interprétés,quorum fî vel vnus fucrit inuentus, qui hæc ba interpretetur effe præcipientis, vt nunc præceptum accb pimuSjfateor me caufa excidiffe.Nam de formula imperan« di iam expofuimus,quod non quotiefeun^ ponitur intdlh gendaeftpræcipere. Loquuncur imperatiuequi mandant, qui vêtant,qui fîiadent,qui precantur,qui docent,qui permit tunt,8lt;Sad multaalia vfurpatur modisimperandi : Qtiodß vbicunc^pofîtuseft intelligiturpræcipere, hoc iam confe quetur præceptum effe non potentibus continere vt vxorô ducant,potentibus verOjVtpcrmàncant cœlibes, ita enim «tattfa.!» împeratiuediciturtQui poteft capene capiat ♦ Sicht vnuf^ quisep propter fornicationem vxorem fuam habeat. lam fi hoc admiferimus,vides quam perplexa,quam ambiguartJ derentur omnia,quæ ad codibatum pertinent nbsp;nbsp;coiugium,

quam multi coniuges dcbcrentcontinuiffc,quam multi cct’ libes cogcrentur ad matrimonium, quod, vt cætcra præter^ mittam,omnibus fapientibus dicitur onus. Sed quid homv nisegofum,quimultis conerverbis ßCcooicduris aftrue^ re, Pauli verba non effe præcipientis, quod per fefeperfp^ cuum

-ocr page 345-

ADVE.RSVS LVTH. DOGMATA. Fot ref;. cuumeftamp;f euidenslt; Ecenimfi Paulus hoc vellet, vtvnufa tjuifcp teneretur vxorem ducere, quomodo poflenc illi con^ ftarequetoties repent eodem capite:Bonum {cilicetefTc mii lierem non tangere, vi'rginitatem fe non præcipere, confule^ rc tarnen, melius efle cœlibem permanere, virgtnem matn« monio non lungere id genus alia. Atqui no omnibus, ins quiet Philippus,præcipitur coniugium,lcd his quibus peris culum eft ne fomicentur.Propter fornicationê enim,ait Pau lus, vnufquifcp fuam vxorem habeat,quod amp;nbsp;inferius cons firmat,inquiens:MeIiuseftenim nubere quam vri:quæ ver hafuperioracxplicant,amp;quafi præcepticauiâm reddunt. Facile igitur poffuntdinoiciquifînt idonei ad cœlibatû, et qui fint qui teneantur ad matrimonium:Qui non vritur,nÔ ducat,finolit,qui vritur,nonpoteftab apoftoli præcepto cxcufari. Optimequidem,viderisrem (quodaiunt) acu tetigifte, fed exponc mihi obiècro, quid fit vri ♦ Nam fi vri eft vtcuhqj tentari, neminem credo cfle aut fuiflc vnquam, Chrifto lefu amp;nbsp;cius matre virginc exceptis,qui non aliquan do vreretur, amp;nbsp;ita neminem alloqueretur Chriftus aim di« tit : Qui poteft capere capiat, amp;nbsp;Paulus cum dicit : Qiii ma trimonio iungit virginem fuam bene facit, amp;nbsp;qui non iuns git melius facit ♦ Dices tarnen non efle vri vtcunquc tentari, fed cum quis vehementer tentatur , tunc dicendus eft vri. Atqui vehementer tentabatur Hieronymus,vtcæteros nuc S? pr^termittam,cum inter deferti algorcs ÔÔ acftus,inter ardo» res Sc brumas, fame, fitffitu ÔC fqualorc confedus, cadaucr potius quam homo viderctur, tarnen fibi intereflc chon's s it) fcemi

-ocr page 346-

F. ALFONSVS VIRVESIVS fcemi’narum ,idque multotjes ilH vfuucniebat: Qin’d coW’’ memorem Paulos, Antonios, Hilarion es, Bcnediiflos des quod fandlorum miriadeshac breuitate præflringam* Anaudebis diccre,quod om nes hi vrerentur quos legimus vehementer fuifle tentatosCQuod fi vrebantur, melius erac illis nubere, quam fic vri, quin SC peccabant in Pauli prscce« ptum : Miferi, qui tot labores, inedias vigilias, tot deniqu^ cruces pertulerunt, vt pcccarcnu Quis hoc dicarT Quis hoc ferat^ Qiiomodo ergo nos explicabimus hos labyrinthos^ Ego vero facile hunc nodum difloluo : quia intelligo, nihil ab apoftolo de matrimonio aut coelibatu efle præceptu, fed omniarelinqui arbitrio vniufcuiufque itavtnec pcccent coniuges etiam fi continerc poHentjUec ccclibes in hoc quod coehbes funt, etiam ß forte non contineant: quorum incon« tinentiaeritpeccatum,nontamencœlibatus. Alioqui cur potius coelibatus huius qui non continet eritpeccatum,qua coelibatus Antonij aut HieronymiC' An quia illi baud tenta« bantur, Vt caderent C Ego vero non paucos exiftimo viros • alioqui bonos amp;nbsp;virtutis ftudiofos leuioribus tentationi« bus cecidifle, quam Antonius aut Hieronymus pertulerut. No igitur lapfus vnius vel altcrius, nec multorum quidem, qui refiftere tentationibus potuiifet, faciet ccelibatu eße pec« catum » Dices fortaffe, Non omnes tenentur illam vim ßbi inferre,quam Hieronymus Sc Antonius intulerunt,vtnon cederent tentationi, quamobrem opus eft iljis alio remedio, vt non pcccent. Fateor tarnen teneri omnes ad ilia quæ no« nulli heroes præftiterunt, idcirco illis quilapfi funt, melh’s fuilfct

-ocr page 347-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA, Fol. ilt;f4. fuifTcc ilKs cognouiffe,quam concubinas, quia mclius eft nu here quam vri, hoc eft, melius eft coniugem habere quam ilkgitirao congreflu aut focdis ft cogitationibus polluere. Sed hiciam vides nopræferri matrimonium coclibatui, am ß multis magnis tentacionibus impetatur ÔC coneuti^» atur, fed illegitimæ voluptati, quæ vel corpore €xpletur,vel mente concipitur, Hoc eft vri. Hæceftfornicatio ilia, quæ vtvitctur,confulitPaulusiUi, qui alitervitare autnon co« natur, vt vxorem fuam habeat,nihil tarnen præcipiuRoga-bis fortafte, cur ægroto nbsp;nbsp;qui non vtdet alias euadere, non

præcipiatur medicina . Qina difficilis cognitu eft morbus remedium nonadmodum expedicns, nifiijsquibus eft neceflarium jirao ÔC cæteris obeflet ne aggrederentur fubli-miora et innumerabilibus ftrupulis obrueretur piorum ho minum imbecillitas, Adhæc tanta eft omnium hominura autplurimorum propenßoad cottiugium, vt nihil fit illis, quatenus animalia funt, magis naturale quam veile gigncre, id quod maxime aftequitur matrimonium ,amp; funt morbi quibusoftcndifleremcdium admonuifleeft« Idcirconon eft magis opus præcepto ad hoc vt matrimoniacoeant,quâ ad hoc vt homines comedant aut bibant,

Philippica XIX, De codibatu clericorum,

Eïj Is de cœlibatu indefinite præmifiTis, nunc de ecs» fj clefîædectetis circa coclibatum difîeramus:Nâ Philippus dignitatis collatione ac ceteris alijs in« ter coclibatum matrimoniûprætermiflis,taa

I

turn

-ocr page 348-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Ecdeiïanc tum delcgibus negodum conatur cxhibere cacbolids. pitadcœ- mum omnium in côfcflo cft apud omnes, quod eccleiîa ne« WbMüKi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogat ad hoc vt fît codebs,tantum decreuit,vt quan«

do ncgari nequit, quin nonnulli pofïint eflc vna ccelibes cafti,iîli nempe qui ex vtcro matris prodierunt incpti conin gio,amp;r qui poftea vi zliquanut ægrotatione fadi funt fpado neSjpoftrcmo qui poffunt capere verbum Chrifti comme« dantiseos qui fe caftrauerunt propter regnum cœlorum» Decreuit,inquam, vt facerdotes quorum munus eft orare Heb., primum pro fc, vt ait Paulus, deinde pro populo, amp;nbsp;totius ecclefîæ in hoc perfonam gerere,fumerentur de illis qui pof« fint velint cfle coelibes, et ita perpetuo ccelibatui aftrinxic eos, qui facris effent iniciandi : Hic videor mihi videre Lu« therum , Philippum, ÔC reliquos huius daffis antefignano«, fannis amp;nbsp;clamoribus obftrepentes. Qui poffunt, inquient, adoicfcentuli procerumac diuitumfilrj, vicijs, voluptati« bus, luxu, lafciuia enutriri, non in fapientiæ amp;nbsp;pietatis gym« nafijs vt olim, fed in principum aulis vel in foris perpetuo verlati, cuiufmodi funt fere omnes qui iàcerdotia obtincnt, caftum præftarc codibatum C Aut quis credat fore, vel legt« time contineat vulgus iftud facrificulorum, quos exmeris nebulonibus epifcopi prece aut precio quotidic faciunt fa« cerdotesCQuotufquifcp hominum facris iniciatur vtChri« ftoferuiat, 06nonpotius ignauo, quod illis videtur, vita: genere fine laborevidum fibi paret, 8^ qua datum fuerit per fas ÔC nefasad facerdotia graffetur Quos alios nunc facerdotes habemus^ Quos fpadones propter regnum coe« loruni

-ocr page 349-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fok

nobis ocdnis Nam'hisquiviaut naturæ defedu fïlt;^i funt fpadones, nihil fidimus, tum quod pauciflimi Hnt tantam meffem cccicfiac, tum quod multi eorum parum

*pti ob alios defcdus tanto muneri inueniahtur. Conièqui* ^renim frcquentei^animiquædam imbecillitas amp;nbsp;acgritu*

ad corporis tam infignem orbitatem, Quamobrê Sc defiahuiufcemodi muleis hominibus facerdotia interdixit, Haccamp; alia id genus multa vtinam non tam vere quam pe^ tulantcr obrjcerentur ab aduerlarijs. Sed nos, fi quando ca» limitâtes id genus incidunt catholicis rebus et facris,non fc=« ’ne! refpondimus, non defendi a nobis cpifcoporum nbsp;nbsp;fa=»

‘^Q'dotum mores,fed ecclefiæ décréta, quæexperta non expc dire, vtquiDeo militant implicent fenegocqs fecularibus,»-T«n-‘ præcepit ne làcerdôtes mariti patresfamilias effent. Alio« quiquomodopoffentfæculariavitarenégocia, qbus opus rffet vxori, liberis, Sc ftimiliæ profpicerehllis præfertim qui bus tenuis effet resC Ad hæc cum facerdotis munus,vt dixi» wus, fit orare fubinde pro populo, ecclefîæ preces, vota, obs htioncs Deo offerre, effe denique miniftrum amp;nbsp;angelum, vt Malachi« ait, de cuius ore populus legem rcquirat,qui MUadu: poteft hæc omnia præftare maritus, vxoris amplexibus, fi* liorumblandicrjs, rdfamiliaristotius œconomiæ curis implicitus C Paulus apoftolus confulit coniugibus, vt inter* ,.cm. » ' dum fccedantab fcfe,quo poffintorationi vacare,ncc audec illis præcipere,tamctfi iam coniugio obligatis,vt ad priftina vitæ confuetudinem reuertamur, tantum hoc illis indulget nc propter incontinentia tententura fatana. Qi’id igitur fa*

( cien*

-ocr page 350-

F. ALFONSVS VIRVESIVS ciêdum erft illi cui femper cft orandum nbsp;nbsp;nbsp;no pnuata,

publica orationeC Ifdem Apoftolus matrimonia diflualt;^^ omnibus Chriftianis caufam annedit, quia vellet illos folicitudine cflc/ïne qua no potcftclïe maritus.Quod tum expedit omnibus Chrilh'anis fine folicitudine quod proficentur aifequi valcant,quid iudicandum Htdew eerdotibus,quorum cft vfepadeo cæteriscminerc,vtincoll^ tioneifti vthomines nempe paftorcs,illi vtpecudes lur? Volo vos, inquit Apoftolus, fine folicitudinc eflc.’QF* fine vxore cft, folicitus eft quæ domini ftint, quomodo ceat Deo : Qui autem cum vxoreeft, folicitus eft quæ fo^*^ mundfquomodoplaceat vxori. Et muller innupraamp; go cogitat quaedomini funt,vt fit laneftacorpore ÔC fpiritö* uTïmu Philippus citans illud eiufdem Apoftoli, quod muller uatur per filiorum generatloncm, immanc quam infolenttf nobis infultat. Si talem, inquit, locum aduerlàrij de coeliba’ tu proferre poftent, turn vero miros triumphos agerêt Pa^ lus dielt faluari mullerem per fillorum generatlonem.Qp*^ potult did contra hypocrlfim cedibatus honorificeniius,g mullcrcm faluari ipfis conlugalibus operibus, vfu coiugaK parlcndo,et reUquis oeconomicis ofFicf)slt;amp;fc«Quld fibi vuU vfus coniugalls primus In ordlne officiorum amp;nbsp;partuiprf latus'zCurnon aperdus dixit glgncndo,pariêdo,æc. An pi^ duit fuis verbis tametfi fatlshoneftls nomlnarercm ,cuiuî merccs (fi dluls placet) eft ærerna falus Sd vita Vbl eft niic dodrina quæ vnlucrfis noftrls operibus adimlt merendi virtutem etiarn c5fidelt; Slccine quod hadenus negabatur ieiü?

-ocr page 351-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol

gt;fiunr|s,prcdbus, ekemofynis, ipfidcntque chariutifhcy* ’’lincm fdlicct fèruare nc Chrifti gloriæ vidercmur ^crCjHuncdcmum fih'oi^generationi,quod commune cum Ijrutis cft hominijtribuitxirC Sed additur fides.Qiiafi haéïc« ^usquisqmercndi vim bonis opcribus afferueric iinefidc» ïam vero ad infultationê reuertamur, Mctitur, vt çxiftimo, Phüippusingenium aliorum ex animo fuo,qui vnico ver* bulo fcripturæ pro fuo dogmate rcpcrto ftatim adornattrî umphos. Eccc nos locum meliorem non murilum autper^ pcram interprctatum produximus pro cœlibatu,amp;^ tarnen nulla trophga erigimus,nullos canimus triumphos, tantum teftimonia ipfa,in eodem Icnfu quo Icripta funt ab Apoftoa b, fuboculos ponimus, quia non hocagimuSjVtdefratri* bus noftris trium phemus, lcd ne veritas, quorundam fees bribus,aliorum dogmatibusobruatur . lam vtdonemus Verba Apoftoli ad Timotheumitaamp;S eodem fenfu feripta biilfe, quo accipiuntur a Philippo, quantum intereft inter fœminamcflefaluam, amp;S effe faneftam, quorum prius tri^ buitur coniugatæ, pofterius virgini Addc q? viris, in loco que citât Philippus, nihil iuuat matrimonium ad falutê,in noftro vero, viroBî cçelibatui tribuitur placcrc Deo, matris rnonio placerc mundo.Philippus th, vteft ad colligendum ex arcanis litcris catholicas veritates ingenio folers, ad vtrugt;= queconiuge pertinere,quod Apoftolus dcfœminis dixerat, confirmabiuNee iniuria qdem, quippe qui côiugali vfui vi nsiuxtaacfocminis c5muni,falutê,non quancunqj fed çter* nâ,verbis apoftoli fit pollicitus.Obfecro te bon c vir,per Ves t i) neris

-ocr page 352-

F« ALFONSVS VIR'VESIVS / ƒ tiens epftum diuinum,ÔC LutheranæconiugisfàcrofanC^o^ amplexus,vt mihi bona fiderefpondeasxum fcripturai^lo^ ca trunca,mutila,et aliorfum,q ipfa ferunt adducis,8c hisar tibus propofitum euicifle credis, an te fapientibus nbsp;nbsp;in df”

dem 1'cripturis cxercitatis feribere exiftimas ,an quibufdajn duntaxat Germanis, quibus nihil aliud fonant fcriptur3e,y Lutheri commenta dogmata^ Nos hue locum fuperius cx’ pofuimus,tantum matrimonio tribuentes,quantum nee nA neccæteriparanimphi vultis agnofccre.Sed operfpreciunt eritipfum Apoftolum hacdereprolixius audirc,vthocm locoillcfenobis,ficutin cæteris confueuit,aperiat, Pauli ver* bafic habent :Mulier in ßlentio difeatcum omni fubiedio* ne.Docercautem mulieri non permitto, neque dominari in virum,fed efle in filentio. Adam cnim primus formatus eft. deinde Eua.Et Adam non eft fedudus,mulier autem fedüi’ da in præuaricarione fiiit.Saluabitur autem per filiorum ge nerationcm fi permanferit in fide,amp; diledione, amp;nbsp;fandifita tionecum fobrietate. Hieprudens ledor facile poterit ant* maduertere, quam diffîdeant hæc verba ab intentione PHp lippi.Nonhicnuptas mulieresinnu'ptis confert apoftolus. fed vxores viris, quibus non pcrmittif,vt dominentur vxo* res,nec vt doceant quide aut ah'o munere dignitatis fungan^ tur, caufamque addit, quod prior conditus fit vir, quaeres videtur illi primas in domo tribuere, ad haec non fedudus quemad modum mulier in prima ilia pr£uaricationc,in qua j'mmanequantam pernicieattulitfccminf confiliumjamp; viri obfecudatio, vtex hoc venirepofTit in fuipicioncm errori«

-ocr page 353-

AD VE RS VS LV TH, DOGMATA, Fol.

qoicquid dorrii fuæ coiifuluerit,aut docuentiNuIIurn ne igi tur officium in Chnftiana republica vxoribus relinquit Aa poftolus,quo iîbi poffinc promcreri Chriftûc' Reliquit pror* ftiSjfed ea quæ infirma funt in cÔiugio,nempe tædium, la» borem geftandi vterum,paricndi,educandi, ÔC id genus alia, quæ funt mulicris propria, vniuerlà demum ilia quæ Deus quondam interminatus eft Euæ. Qiiæ ita peccato etiam dis c««- » niiflo remanent, vt tarnen honeftata fint locupletata non niediocrigratiæfrudlu, amp;nbsp;velut inferiora myftici corporis membra facramenti velamine cooperta ♦ Alioqui tot curas, tantam folicitudinem, tam multas carnis etiam moleftias fea cumaffert matrimonium, vt intcrdum videatur Apoftolo malum (quod aiunt ) ncccfiarium ,cui pro magno tribuit, noncffcpcccatum.Siacceperis vxorcm,inquit,nonpeccas gt;.Cor., fti,et fi nupferit virgo non peccat, tribulationem tarnen car» nis habcbunt huiufmodi. Ego autem vobis parco, Hæc o a mnia quantum diffident ab inftituto facerdotum, quos dea t^et fumma tranquillitas 8gt;C quietudo^Quid opus eft multisÇ Philippus ipfe,veritate coadusjatetur multa commoda que matrirnonio défunt ineffe coElibatui,aitenim : Nec Cbriftus aut Paukis laudant virginitatem ideo quod iuftificet, fed qa fitexpeditior, 8d minus diftrahitur domefticis occupationi* bus in orando, doccndo, feruiendo. Ideo Paulus ait: Virgo curat ea quæ funt domini : Laudatur igitur virginitas proa pter meditationem amp;nbsp;ftudium. Sic Cbriftus non fimplicia ter laudat hos, qui fe caftrant, ied addit,propter regnum ccea nbsp;nbsp;nbsp;”

brum, hoc eft, vt difccre, aut doccre Euangelium vacct.Rc:»

t ii) dc

-ocr page 354-

F. 'ALFONSVS VÎRVESIVS

Ac fane Philippus, tamctfi nonabioluce cœlibatus cornodx Chrifti S)C apoftolicius verbis exponit.Ob has igitur caufaJ èC alias huiufcemodi,quas longu effet nuncreeenlcre, fanfli patres decreuerunt,vt facerdono non fungerentur, nifi illi coelibes effe poffent Sc vcllêt.Dicat interim quilpiam:Si hoc ira effet,vnde nobis fuppcteret tanta iàeerdotum multitudo quantam hqdic habemusvimo ob id etiam lî aiiæ non effent caufæ,expediret faccrdotcs effe coelibes 06 pudicos,vt non cf fcc illontm tanta colluuies,quæinuidiam maximam, ÔC con* temptum conciliât ordini fandiffimo : Adhæc laicoi?? ordo minus grauarcturimpenfis,quas neceffceft fieri non modi* cas,alendis tam multis ociofîs.Quod fi Germani cpifcopont autoritatefacrificos omnesincptos impudicos arcuiffent a facerdottj fundione,illis duntaxat relidis in minifterio.qui præftarc poffent quod proficentur(crcdo enim inueniri po* tuiffe tot quot fan's effent ecclefijs) non poffent mihi no pro« bari.Nunc remedium inucnerunt (vt non dicam acerbius) infblens amp;nbsp;indecorum.Nam quis ferat facerdotem presbyte rum,hoccft,fenem,grauem,maturum, diuinis mancipatum myfterijs, cuius grauitas amp;nbsp;modeftia populi ineptias débet compcfccre,totos dies mulierculæblandientcm,du«git pro« cum,dum fponfam ambit,amp; iili ftudetplaccre,dum doniifc nouus maritus obledat cum iKa,amp; mores fiios ad mores illi' US accomodatatc^dcmittitCAn non hæc omnia imo amp;gra uiora att^ ineptiora fubeunda funt illi, qui voluerit effc mari tusCQiiæquam indccoraGnt,Ôd quam peffimeconucniatil* lis cum facri muneris fundionibus, quis no videat,quis non

-ocr page 355-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. xz». faitiatCMiro-rquibus præftigqs potiierit Lutherus tota fcr« »ncalicnarc Germaniam.vt vidcntes non viclcant,aiidicntcs non mtell)gant,6lt;^ noua temeritare ferat,quod vix credcrcnt «hnicos vnq tuliffe,Appagc,inquiesgt;imo apoftoli ipfi ÔC o» mnes ecclefiacproceres tuier unr,de quoiv dotfln'na 5ó cbroni cis confiât olim presbytcros fxiifix maritos, nos nihil nouum inueximuSjVetcrem morem refi:ituimus,qui Romanoi^ po» tificum decretiSjCitra ecclcfiïv tonus autoritatem, eft antiqua» tus:Egohaud inficiasco apoftolorum tempore amp;nbsp;aliquot poft annis Tacerdotes fuiffe coniugatos, non quod vnq licue ritfaccrdotibus vxores ducerc,quod vos permififiis, fêd qm pauci tune temporis eranc fideles, amp;nbsp;q qui fapientiæ Sgt;i pro= bitatis merito erant facris præficiendi,omn€s duxerant vxo» rcSjVtpote qui ætate integra vénérant ad fîdem,amp; fenes aut proximeiênium iniciabanturjvnde Sc presbyteri cccperunt appellari,n€cefli'tas ipfa coegit,vt ex coniugatis fièrent facers dotes. Porro quod illi qui femel facerdottjmunus obieranc, poftca ducerent vxores,res cft hadenus nunquam vifa, atep adeo nouo exemplo a vobis excogitata,quf tantum abefi: ab poft ton; « apoftolorum placitis èc confuetudine,vt decretum tulerint inter alia, ne quis facerdos poft; confccrationem pofiet vxof rem ducere. Verbaeanonis funt vtLatina fccitHaloander €x Græa\quæ nobis fumnius ccckfiæ pontifex apoftoli Pea nupciv tri difcipulus Clemens reliqtiit.Ex his qui cœlibes in clerum trahlt;ncii5 peruenerunt,iubemus, vtlelt;ftores tantum cantorcs (fi ves lint) nuptias contrahant, Hune ièquutæ funt iynodi Arelas tenfîs multorum pontificum ordinationes,quæ vêtant oblis

-ocr page 356-

•' E ALFONSVS VIRVESIVS

ob liga turn coni'ugio fàccrdotcrn Reri, Licitum ergo fuit all* quot annos exconiugibus fumi presbyteros,nunquam tanit presbyteris licuit fubi're coniugium.Quod ß quæratur, qust nam fit caufa difcrimi'm's Jn re de qua tarn folennicer ab oHgi ncccdefiæperpctuocautum eftamai'oribus fufficeret mihi refponderCjfic vifum fuiffcapoftolis Sc cxtevis (ànélis patri* btis'j'qui fpi'ritu fancfiro iUuminati ecclefiam docuerunt, gu* bemarunt,amp; prouéxerunt Quicquid enim illi fciuerutpto oraculo nobis eft habendum: quippe quodineos maxime competatilludquod aSalomonein huius operis præfatio* ne mutuauimus: Verba fapienrium ficut ftimulijSC quafi claui in altum defixi, quæ per magiftrorum concilium data funta paftorc vno : his amplius fili mi ne requiras, vtillud quod Chriftus in eandem ftntentiam dicittQui vos audit, me au dit, qui vos lpernit,me Ipernit» Ex qs tarnen quat hadenus diximus,amp; inferius diccntur,pcripicuafatisfitcau fa difcriminis : Nempc ad illud cogebat neceffitas: hoc vcro nulla poteft neceftitate ncc ratione quidem excufari : Aliam tarnen rel eâdem alqs verbis perfundloric faltem attingam» Coniugium res eft inferior faccrdotio:ita vta toto genere,vt aiuntjConiugium ordo profanus,facerdotium vero facer ha* beatur. Ab ordine ergo imo atcp profano licet afccndere a3 facrum fubIimem:Quis vero non videat econuerlb haW æque decentem efleregreflumCAt interim facerdotes noftri omneSjinquient Germanferant vfcp adeo impudici, vt cum concubinisdefignarcntomniailla,quævos cum vxoribuî admitti indigna làccrdotio iudicatis, Huic malo non potuit

-ocr page 357-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol.

Potuit mclius quam coniugibus meden',quæ vt (intmdeco« *^îprcsbyteris,minus tarnen dehoncftantlacrum ordinem,^ Wtationes Sgt;C adukeria.Si mederi malo cft, quod illeoirime “Coat Sc dam, lege permi’ttere, vt publice fiat, fateor vos oc» ^triffe facer do tum veftroRj libidini, quibus permififtis pa« lïni faccre impune,quod haólenus occulte amp;nbsp;legibus vin* ^icantibus fadebant ♦ Nifi forte exiftimatis aliud efle quod ^uncfit,amp; vxores pofle habere Iegitimas,quibusinterdi*

eft ab apofl:oIis,acÔciIi'is,a pontifîcibus,ab vniuerfa des

•Winnecdefia,cuius nullum haólenus exemplum proferre potcftis,quo infolitamiftam licentiam addendi facerdotic tus coniugia tueamini. Quanuis enim fubinde nobis occis ^ax Philippus; quos Deus coniunxit,homo non feparet: ego MattKi» fton poffum animum inducere coniunAos a Deo, quos ecs défia non coniungit. Qiiid,malum,non cÔiungitClmo quos perpetuo diftraxit,atcp difîunxit, Neque enim hic habet ecs clcfiam illam veterem , ad quam confugiat,neque concilijs quac tam magnifiée nue prædicat,potcft iuuari; alioqui pro» feratex illis vel vnicum verbum,quod huiufmodi coniugia probet, Sc fatebimur nos caufa excidiffe.Quid*;’ Separabun» tur ne vxores a maritisÇ Quid ni^ Cum non fint vxores,fed concubinæ, Quid igitur facient tot myriades hominum in facerdotiumftulteobtrufi,quieontinere nequeunt«; Explo» rent primo fi poffint, poftea ijs, qui omnino non potuerint, confulatecclefia,cuius intereft animarum faluti finefcandalo amp;fchifmate profpicere* Qui poterunt,inquics,explorarc modo quidpoffint; Primum affiduis precibus petat a Deo

V con»

-ocr page 358-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Sapien. 8 continentiamrquia nemo poteft efle contmens niïî cui rit ipfe.Dcinde laboribus dC media corpus exténuent,adhæc foeminarumconfortia,nedumlufus amp;nbsp;blandimenta, deui^ tent.Nam inter comefTationcs S)C pocula,in crapula ebriP täte,in muliercularum confuetudine ÔC conuiÀu,etiâ fî map moreus fit homo,difficd^ præftabit côtinentiam. Vcnfiïnie cnim vfurpatum eft ab adolefcente illo apud comicum.’Sinc Cerere Libero friget Venus.Hic Philippus refpondetno ftris,fimiliaquædam admonentibus.Cur fibi quoc]^ nonca’ nunthacc magnifica præceptaç’vbi Sc addit:Sed vt fupradi^ ximus,tantum kidunt aduerfarfj, nihil agunt fcrio, Vtinani non magis illuderct vobis Philippus,viri Germani, qua nos ludimus. An lufus eft adhortari ad preces,ieiunia, cæteros pios labores,quibus cotinentiam promereri fimul ÔC obtins J re valeamuscSi continentia,inqc,eflet oibus poffibih’s,non re quireret peculiare donu m. At Chr i ftus oftendit cam pcculia ri dono opus habere. Quis negate Hoc verc eft ludere,expro braße modo noftris,quod preces exigant iciunia, vtpetaf turaDeocontinenoa,amp; ftatim infimulareeos,quafi dicant fine Dei dono pofte contincre lt;nbsp;Scimus neminem continere pofte fine dono fpcciali,at hoc donum no datur ebriofis, vo’ racibus,!gnauis,fed aftidue orantibus,ieiunantibus, aut certc abftinentibus : amp;adhoc fummo ftudio amp;nbsp;totis animi viri' busincumbientibus,vtcontineant.Ica demum dacueftPau«’ lo,ita Antonio, Hieronymo,Bencdilt;fto, Bernardo,amp; cæteris faniftisomnibus,autmultiscontingit, amp;ita hodie aliquot bonis viris non paucts credendum eft dan\dequorum

•- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merû

-ocr page 359-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. ir*.

^ei‘0 illos eflc credo gbus Philippus dieft: Cur fibf no quo Slue canunt hæc magnifîca præcepta:Vcrum vt hæc fine ma stime vera,non tencntur,inquies,cæteri eadem præftarc, quac præftiterunt illi. Si de fîmplicibus loqueremurChriftiam's, Verum aiSjUÛc cum de his.qui fua fponte facerdotium expe« ticrun£,amp; funt aflequuti,loquamur,quibus apoftoli, cÔcilia, pontifîceSjSc fandi omnes afleuerant,non liccre ducere vxo» fcSjiure ab illis cxigimus,vt fumma vi nitantur ad id,etiam fi difficillimum fit,quod femel funt vitro profeffi, amp;nbsp;vt omnia lum faciantjtum patiantur, quibus cœlibes queant euadere. Hic Philippus nobis occinet illud apoftoli: Propter fornica« i.Cor. i tioncm vnufquiscp fuam vxorem habeat.Et: Melius eft nua here quam vri, Quod remedium fuauius eft multo t}S, quæ nospropofuimusrnecremedium tantum eft, verum præcea ptum, vt ipfe vult,quod nullis humanis legibus, nullis votis poffit derogari:Nos fuperius oftendimus conceffionem eG feamp;indulgentiam,nonpræceptum.Verumvtfit tantums ttiodo conceffio, non minimam difficultatem faciunt verba ilia: Propter fornicationem vnufquiscp vxorem fuam habes anquibus vnicuic^ tribuitur ius vxorem duccridi,fi aliter for nicationcm vitare non poteft. Quo lure ego, vt ingenue lo^ quar,non video quomodo fe quisq poffit priuare illoi^ quG bus explorata fuerit propria fragilitas, quin fimul ie vita æ= ternapriuet: DifplicetenimDcoinfidelisamp;ftulta promiG fio.Etquid ftultius quam id polliceri, quod præftarenes^’^^“ * queasC Receptiffimum veroeft apud theologes, in via fa« lutis humanæ nullam effe perplexitatem , hoc eft , nemi»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V i} nem

-ocr page 360-

F» AtFONSVS VIRVESIVS

nemiïa legibus aut vodspoffctcneri, quin aliqua patcat ilH modus quo fàluti fug confulerc poflït Jam fî daremus ilium, qui temcrefe legibus aut votis cÔtinentiæaftrinxit,ncc poHc duccre vxorem,quia ccclibatum promifit,aut faltem admifit, ncc poiTe continere,qa non eft de illis qui poftunt capcre vtf M«»*-«» bum iftud,qnquidem no ocs capiunt,vt Chriftus ait, huiuf” modi homini caufa efle viderctur vtrinc]^ ialutis visi ( qs stfli haec crcdatC)nam ß duxcrit, peccat in profeflionem 8c legci ccclefiæ,fi non duxerit,pcccabit, fi contincrc nequcatjin ius di uinum.Quid igicur faciet,quo fe vertet mifellus homo, q culiari illo continendi munere deftitutus,médius tenetur,Si vtrincp diris amp;nbsp;inextricabilibus fcrupulis conftringitur CE* go autor illi cflem,vt omma tentaret, quo perficerepofletqd eft pollicitus,nccid oneris illi imponcrcm, nifi feipfe iureillo duccndi,quodhabcnt omneshomines^fua /pontepriuaf« fctjita vt nihil iuris fibi rcliquerit, præter id quod conferunt Apoftoli verba:Propterfornicationem vnu/qui/cp vxorem fuam h abcatjfiCcqua non poteft vti,nifi prius tcntatis omni« busdeprehcndcritfefornicationem aliter vitare non poflt! Nam fi poteft aliter vitare,nullû fupcreft ei ducendi ius, quo ceflitin vniuerfum ccdibatusprofc/ïionc«Cur non poteft inquies,quod conceffum eft omnibus vtilt; Quia libertatem illam communem /ponte fua obtulit Dco,cxhibens corpi« Rom».» fuum hoftiam viucntem, /ancftam, Deo placentem:fi tarnen, quod Apoftolus addit,rationabile fuerit eius ob/equifi.Ha’t oblatiocum po/ribilisfit,vtfupponimus,tametfi difficilis,amp;^ pia e/Te cum apoftoli Pauli,tu Chrifti ipfius verba déclarent, quis

-ocr page 361-

ADVERSVS LVTH* DOGMATA. Fo!. 17U 9uisdubitet,quin ilium qui femel obtulerit, obligée ad red» dendum Verum dehoc fufiusinfra,cum de votis monas fhorumdifleremus. Nuncad ilium quem legitimus fcru® pulus angit amp;nbsp;€xcruciat,qui iï omnibus que Chriftiana pru dentia fert, ferio ac fidei ardore tentatis videric fe non poffe continere, confidenter ego illi anderem confulcre,vt no pro« priaautoritatequæpotius effet temeritas, fed fummi pontis» fin’s indulgcntta falutifuæ per matrimonium profpicereu An non poterit hoc Pontifex indulgereî' Qiiid ergo poteft, fi animas Chriftifanguine redemptas deipfis faucibus ins f’fi’f,quo iê incautc prædpïtarunt,cuaderc conantes, non pos tcft eripere^An tantum poteft excommunicationum et. ana thematum fulmina vibrare,leges condere,ÔC totius orbisli:» tes Romam transferreCEgo vero quicquid iuris illi Chriffi gt;na refpublica tribuit, libenter agnofco,ita tarnen vt anima» rum falutem præcipucintelligatfibicommiffam,æ ad hâc tuendam ac prouehendam fciatfeplenitudinem poteftatis Âccepiffe.Hoceft enim effe Chriffi vicarium, cum cafus ne» eclTitatis indderit,poffe facere id,quod Chriffusipfe facerct, ne falus animarum diferimê aliquod magis fubirct» Si quis,.clt;»r.i* eonfîditfibi Chriffi feeffe,hoccogitet iterum apudlè, quia finit iplê Chriffi eff, ita ÔC nos, nam etfi amplius aliquid gloriatus fuero, depoteffate noffra quam dédit nobis do» •ninus inædificationcmamp;nonindeffruâionem veffram, non crubefeam: Poteft ergo Pontifex huiufmodi neceffïta» tibus, modo veræ fint, per matrim onia orcurrere, Alioqui fi hatic poteftatem fum mus Pontifex non habeat, qui pote»

V il) rit

-ocr page 362-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

rît cccIeHa mcmbroru m fuorirm pen'cula omnia vitarc,ciiitt in comperto fit plures nunc incidcre paffini neceflîtatcs di' fpenfandî,amp; moderandilcges iura,quam condendîvHi^ tamenah'quîsrogct: Quîdopuseft Pontifîcîs indulgente ad profpicicndum animæ faluti, vbi confiât deperîculo ncceffitatc^ Cuî ego : Qiiîd opus efl medico ad profpîcten dum corporis faluti,vbi confiât deaduerlà vaIctudineC N» vt me alias fimili quæftioni refpondifiTe memini, quis acgto concédât facultatem abutendi pharmacis ,etiam fi fitmedi^ cusç’Potcflquidem cognofcerequod neceffariafinteimedi camenta, quibus vero amp;nbsp;quatcnus fit vtendum , non pro* prio iudtcio ,fed fàpientis mediciconfilio definit. Ad eun* dem modum cenfcndumeflde animimorbis,autquibuf* uisalfjs necelTitatibus,nifi quod in his non quiuis potéfleflc medicus, cuius cenfurafit iàluti profpicicndum, fcd(quod Heb. { ait Paulus) qui vocatus fuerit a Dco tanquam Aaron. Hinc » Cor n cnim efl ilia poteflas, quam ifdcm didt fibi nbsp;nbsp;cxtzris apo*

ftolis traditam ad ædificationcm,alioqui pcriculum cflet,nc Caia.î quod ipfè ctiam alibi caucdum præcipit,Chrifliani(vt funt homines in détérioraprocliues) libertatcm hanc datent in rPctri » occafionem carnis. Quafi liberi, inquit Petrus apoftolus,5i non quafi velamen, habentes maliciæ libertatcm. Cum nos liberosdicic,oflcnditnulla conflridosefrelcge, nifiquate* iKoW I nus charitati, quam lacobus legem perfcdlælibertatis appd lat, cæteræ leges infcruiunc, cum veto cauet, ne libertas hæc vclamcn maliciæ fit nobis, priuatæ indulgctiæ abufum pro hibet. Quis enim iuftamindulgendi menfuram in propré neccf*

-ocr page 363-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. 171.

neccHicate fibi arrogrt,cü S{. ncceflïtas ipfa non facile digno* fcatiir, fît nc vera nèceflitas,an morbus animi emcntitænca ceflïtatis fpecie obrepcnsCCæccrum cum legis alicuius coer«» centis libertas, pontificum autoritate conccditur^oquar for uflis audacius, in tuto eft confcientia illius cui conceffio in» dirigée 3 etiam ß minus attente, vt func humana,dum tarnen non maliciofe aut ofcitanter rem iplam expenderic. Nouitpfaimj«» enim Chriftus figmentum noftrum feit mortalium cogi tationes fernper effe timidas ói incertas prouidentiæ humas næ.Cum igitur. vt ad inftitutum redeamus, tot ac tam ratis onabiles caufæ coegcrint eccleßam, vt coniugium fepararet afacerdotio,quidefl inhac ordinatione, quod Philippus poffit in crimen vocare C Aut quid iniquius efle poteft, quä propter prauos mores hominum iàn^flilTimas eccleßf leges damnare, refcinderc? Adhæc , cumconftctnecapoftolo» rum nee vllo iam inde ab apûftolis tempore permiffum efgt; fefacerdotibus ducerc vxores, qua fronte defendi poteft fas cinusiftudGermanorumfacerdotum , qui tam impudent ter,nulla ratione habita ecclehafticæ poteftatis, nulla Hierars diidordinis, nulla Pontificiæ dignitatis, nulla demum apo ftolicæ difeiplinæ atque cenfuræ,quia inter conuiuia amp;nbsp;Grg ras compotationeSjin quibus totos dies folent interdum co fumere, non videntur fibi pofte a mulicribus abftincre,auft ftjnttn ccclefiæ contemptû ÔC totius populi Chriftiani fcan dais ducere vxores^Et fuper hæc omnialt;^ß du ns placet)qui ^ushcccnon probantur,ièfquiha?reticiaudiut,Magis odio, ^quitPhilippus, digni funt aduerfarij. noftri, q Encratitæ,

-ocr page 364-

Philip, f

F. ALFONSVS VIRVESIVS quiquadam fpecicrcligionislapfi vidcnturJUi Sardanapalt confulto, abutuntur prætextu reli’gionis : En noua Iianr^^î^ SardanapalorUjpdor hæren Encraritarum» Agnofcis Phih'ppicos kporcs, amp;nbsp;Euangdicam modcftiam eius,qui Euâgdiura reftituiiïe gIoriatur:SardanapaIus, a quo nobiî nomen imponitjAflyriorum rex fuit,luxu,libidine,amp; volü’ ptatibus infamis.Qui funtigitur veri SardanapalicNemp^ q totos dies potant in ganeis,certant forbitiunculis,cyathoi? nu men's vinc5t,emortuälibidinem piperc,gariophyllo,g*t' giberc amp;nbsp;id genus alijs faliâmentis reftituunt, nunquam mis greflibus furgunt a menla, quonim ingluuies vtrun«^ folem attingit,quorum Deus veter eft ÔC gloria, quibuj pro ludo eft publice palpare mulierculas, amplelt;fti,ofculari, luß’ tare, amp;nbsp;a fccnicoi^ritu minimum aut parum abefle, quibus virginitas non mundicia,coelibatus eft hypocrifîs,ieiuniuifl fuperftitio,quibus, vt ventri libcrius inferuirent amp;nbsp;rci,Chri^ ftus femel meruit regnu cœlorum, necalijs bonis operibuî opus eft illis,nifi vt credat fefe,vtcuncp vixerint, faluos fot^» Hi funt mores, hæc placita Sardanapaloru m, Attamen op^” rscprecium eft videre, pro quibus fadis aut quibus merino ludicemur peiores Encratitis, 8c Sardanapali audiamuJ» Multi, inquit, haeretici male intelleda lege Moyfi, contom^ lioie fenftrunt de coniugio,quales fuerunt Encratitæ, deqo* busfupradiximus: Etconftatmonachospaffim fbUtosef* fe de cœlibatu fuperftitiofos fermoes ferere, qui multas pia* confeientias propterlegitimum vfum coniugnpertorbau^ runuNec difficile nobis effet exempla commemorare;Na!fl

-ocr page 365-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob ftfinon damnabant com’ugium in totum, propter procréa« tioncm, tarnen vitupcrabât tanquam vitæ genus, quod vix vnquam Deoplaceret, autcertcnonplaceret, nifi propter procreationem : cœlibatum vero efFerebant tanquam ange« licum vitae genus,Huncprædicabantgratilïimum Deo fa« crifici'um efle,merer! remiflionem pcccatorum,mereri aure« olas, ferre ccnteßmum frudum aha mfim'ta. Has relipio« nes angclorum Paulus improbat ad Cot opprimunt eniiTi cogtu'uonem Chriftfcum fenuunthomines,ïèiuftos repu« tari propter talcs obfcruationes,non propter Chriftum.De« inde opprimunt cognitionem præccptorvDefcum praeter Dei præcepta excogitantur noui cultus 8c praeferuntur prp Ceptis Dei. Quarc iedulo aduerfandu m eft in cccIeQa his fu« perftitiofis perfuaiionibus de cœlibatu,et vt pic confeientiæ fciantconiugiumDeopIacere,amp; vtintelligant quales cub tus approbet Deus.Sed aduerfarq noftri no regrunt cceliba turn per fuperftitionem, feiunt enim non praeftari caftitate, Verum prætexuntfupcrftitiofâsopiniones, vtimperitis fu« cum faciant. Magis igitur odio digni funt quam Encratitæ, qui quadam fpecie rcligionis lapfi videntunlHi Sardanapa« liconfultoabutunturprætextu rcligionis. Hacefummaeft criminum. Propter quæ Philippo vifi funt catholici magis odibiles Encratitis,amp; digniqui Sardanapali appellentur. Quæ criminaæquum eft,vt membratim expen dam us.Prb mum dicit monachos folitos efle de ccclibatu fuperftitiofos fermones ferere.Quos fermoncs’TNempe quod cœlibatum commêdet Chriftus,atcp fuadeat,quod Paulus cœlibes pre« X ferat

-ocr page 366-

F. ALFONSVS VÏRVESIVS'

ferat coniugibus , quod prædicet mcliusefre non trader^ virgmcm nuptui, quam locarc, quod ingenue afleueret ccc libesplacereDeo, maritosmundo, diuifascflevxorem S^ virgincm, virgines Chri(lia.na.s corpore Si fpiritu fanâas* Hi font fuperftitiofifermones quos nionachi ferunt,q«o rum fermonum fuperftitio etiam apoftokim Paulurain ins vocat, ipfîus enim funt. Sed additur, nefeio quid, de aureo= lis, quarum non meminit Paulus, Et quod totius criminis caputeft, £rult;5lus centeiîmus virginicaci tribuitur. Deau* reolæ nomine, quæ folet virginicdti ac theologis tribui, non Aurroia eß; animus cum Philippo contendere ♦ Hoc-certc veriflï^ bw^dquot;- mum eft, quoddam gloriæ decus ita peculiariter deberi vif^“ ginibus, vt nemini aliorum quantumlibet perfedracontin-§at. Qiiod, inquieSjcftillud^Idnimirumdeqûolohan»^ Apotj* 14 nbsp;nbsp;apoftolus in Apocalypfi : • V id i Si ecce agnus ftabat fu«

pra montem Sion, Si cum eo centum quadràgintaquatuw milia habentes nomen eius Si nome patris eius feriptum in frontibus fuis ♦ Etaudiui vocem de cœlo tanq voceaquatu ,ruultarura,amp; tanq vocem tonitnii magni,amp; vocem quam audiuijficut cytharedÔRa cythaiizantiû in cythavis fuis,amp; ca tabant canticum nouum antefedëet antequituoranimalia Si feniores,amp; nemo poterat dicere canticum,nifi ilia centum quadragintaquatuor milia,qui empti funt de terra. Hi'funt quicum mulieribus nôfuntcoinqùinati, virgines eiîi funt. Hiièq'uunturagnum quoc'uncp ierit.Habes ftimitiabi cock ftis pra?rogatiuæ,quæ folis cft beatis cÔcefTa Wrginibu5;vtc‘ ».cof.ii YCnomine quod volueris adiîlam tlgnifîcandam^ û nonpla m

-ocr page 367-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA« Fob 174.

aureoîa.Si qm’s enim videcur contentiofîis efle.nos takm cÔfuetudinem non habemus,neC]^ ecckfîa Dci. Porro quod Wonachi tribiiunc virginitad fruduin centefi'mum, vêtus ftiflïma eft fancftoruinpatrum interpretatio,ita vtfihac 8C huiufmodi occafionibus ad augendum huîus difputatio= ' nis volume vellcm vu, vel fola tranfcripuone poflem vides rialiqd magni fecifle.Sed quid ego in re non dubia,teftibus vtar nÔ neceflarijs; Satis fît Hieronymu m recepta a vetuftio Hierow. tibus hac Euangelici feminis expofîtione amp;nbsp;doiflrina vfum nbsp;nbsp;nbsp;’*

fuilTenon môad Lætam.ad Gerontia,amp; Euftochium,vei^

aduerfus louinianû. Nam qua fronteaudeat quis repre= hendere in nobis,quod a tali viro Sc antiqùioribus illo faClS accepimusCHacfienus de primo criminc. Proximum eft,q) motiachictfî non damnant coniugiu in totum propter pros crcationem,tn vitupéranttanqvitæ genus, quod vix vnq Deo placeret,aut certe non placeret nifî propter procreatioa nem.Quamrefponfîonê mereaturtam manifeftacalumnia, Vos viri boni,ad quoRîiudicium prouocauit Philippus,obs fecro indicate, QuOticsgrauitatis veftræ ac prudentie venic in mentê,non poitum non mirari,qui faclum fît, vetam per tinaciter ab ecckfîa difeefferitis, fed rurfus eu ad doäoß2 ves ftrorum artes impofturas oculos conuerto, quos non pu det tam aperte falkre,et qcquid fîbi vifura fueriqquo nos vo bisodiofos reddant amp;nbsp;fufpedos comminifei, mirari tantifî» per defîno.Ecquis eft qui nefciat,vnum de capitibus contro uerfîæquamhacftenus habuimus cumLuthero fuiftemas trimonij dignitatem , cuiLutherus adimit facramentum,

X t) nos

-ocr page 368-

F. ALF0NSV5 VIRVESIVS

fus^nna. nbsp;nbsp;trîbuimusÆcnunc^fîChrifto placet) audimus nôpro

harinobisconiugium ,nifîpropterprocreationem. Eftin« ter thcologos receptiflimum Si folenne,triacflcconiugiibo Auguflin. najproIes,Hdes,facramêciim. Horum meminic Auguftinus fuper Gcneiîm ad literam Si. alijs locis^ab eo accepit fentcnO arum magifter.Hinc dimanauerunt per vniuerfa gymnafia, itavtnullus fît ncque fummarum ,vt vocant,liber,imonec pucrorum vUachartula,in qua non inueniantur,explicata arque digefta.Horum Lutherus eius aflcclæ prolem tan» turn reliquerunt.Nam fîdem fuftulerûc diuortio,quo itaftj parari permittunt coniuges, vt vtroqj viuo liceat alqs coniu pi.Sacramentum non modo nepanr, vcrum irrident. Et in* terim occinitur nobis,quod doceamus nÔ placere Deo coin gium,nifî propterprocreationê.Philippus vero inter hecnc? dum explicatiUud,quamobrem matrimoniû placeac,quan» quam nec placendi quidê vim illi deferet, fî fîbi con ftare ve» i.Cor.T lit.Ccrte Paulus vidctur coniugibus negare plenam faculta» tem placendi Deo ,cum dicatcoclibis ftudium efle, placcrt DecK:mariti vero quo placeat mundo/Hoc tarnen baud ma trimonij vitium eft,iêd noftrum : cui vitio vtcuncp mederi poteft cœlibatus,nam coniugio videtur augeri.Sunt tarnen alia bona in matrimonio , quæquotidieprædicanturano» ftriSjdum illi ex facris literis Ô6 totius ecclefîæ traditiôe facra» menti gratiam et dignitatê tnbuunL Eft nanqp iacramentU Sacramcn gratiæ fîgnum effîcax, mÔ fît eius capax interius is, cui exte» riusiàcramentûcÔfertur.Quod idipfum eu matrimonio al feratur a nobis,quis non videat quantû bonum,imo q

ubo»

-ocr page 369-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot X7f. tabonain hoc vno illi tribuamusC Cur ergo tanto bono fa? cerdotes vti non permfttimus C Quia ipfi pro maiore bo® no fuafefpontepnuarunt:Curvero enam non facerdoti® bus et liberis fuademus vt ccelibes viuanrrEgo vix credide® rim mefuafiflccui^jtantum admoneo,vc vnufqui'sqjcôfci® entiam fuam amp;nbsp;vires confulat,amp; id fequatur,quod faluu fug magis expedite ludicauerit.Pro his vero qui fuadent refpon debit Paulus,cuius exempio faciunt. Aperte ein pronunciat, Veile fè omnes eße abfep folidtudine, quam fecum affert ma® trimonium, cftlt;^ multus in fuadendo coclibatum,qua mul® tis nominibus præfert coniugio, Mihi fads eft oftendiffe, q abfita vero,quod nobis obietftum eft a Philippo : Tertium criminis caput eft,quod commentierjs rcligionibus angelo® rum,vt vocat Paulus, opprimamus cognidonem Chrifti amp;nbsp;cognitionem præceptoi^ Dei,cum præter Dei praecepta ex® cogitantur noui cultus,8c præ feruntur prfceptis.’Quare ad® Uerfandum cft,inquit,inccclefiahisfuperftitiofis perfuafio® ' nibus.Hoc ß verum eft,quis non videat,qua fithorribile èc deteftandum:nedumauerfandumZSedqinrcligiones an® gelorum vocat monafticam profefli'oncm, de quafuo loco difleremus,tantum hic attingam quod ait has efle quas dam nat Apoftolus ad Col.vnde Sc nomen vfurpat, quod coftat Cdof.» tffe vaniflimum.Na Apoftolus tm ibiloquitur de fuperfti® tionibus ludaicæ legis,quæ funt,inquit, vmbra futurorum, præftat tarnen integrum affèrre pcriodum.Nemo vos iudi® c« in cibo,aut in potu, aut in parte diet fefti, aut neomeniæ, aütfabbatorura,quæ funt vmbra futurorum,corpus autem

X iij Chri»

-ocr page 370-

Ad. 7

Gtlat.i

F. ALFONSVS VIRVESIVS ChriftuNenio vos feducat volcns in humilitate religion^ angclorum quænon vidic,ambulansfrufl:ra inflarus fenft* carnis fuæ,amp; non tenens caput ex quo totû corpus,amp;c. Paulus (olisaduerfaturctcremonijsIudaiciSjidcp hoc nomi* nepræcipue,quodcum omnia ilia ligna effent amp;nbsp;vmbraVP ntatis,quf facfla eft in Chrifto Iefu,rennere mordicus Sgt;C pcP tinaciter vmbram,nihil aliud erat qua negare veritatem, Sp gnorum cnim tarn peruieax obferuatio, quid aliud erat qua affertiesnondum adueniffe qui fignis illis promittcbatur^I^ erat Chriftu m non obfcurarc modo, verum negare. Hu* iufmodiobferuationesPaulo dicunturangelorum religio^ nes,non monaftica profeffio,de qua nec meminit quidê PaU lus,nifi quatenus hortatur ad multa, quæ fequuntur mona^ chi,tametli non omnia affcquantur.Eftautem nominis ratio fumpra a bead Stephani verbis, qui legem acceptam effc di* cit,vt narrat Lucas in difpofidone angelorum, nbsp;nbsp;ifdem a*

poftolus ad Gal.fcribit legem effe per angelos ordirtata. Sut qui hoc nomen référant ad priuatas reuelationes,quas conii* nifeebantur Iudæi,quo fimplicibus facilius imponerenqnck gem Mofaicam paterêturandquari.’ita vt Paulus ironicc no* men vfurpauerinVerum vtcunep accipiatur,luceclariusap paret,nihil ad nos attinere,qui ritus quofdâ ôô ep emonias ex diametro,qd aiunt,a ludaicis diffiden tes obleruamus, vd ad corporis mortificationem,inqua eft abftinentia condnentiat fidiffima cuftos,vel vt facra certó ordine peragantur,Iam qd obrjcitur,a nobis opprimi cogn idonem mandatoHz dei, quia nouos cultus mandads præfcnmus. Si nouos cultus confilia

-ocr page 371-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol.

^Ppe!ktcuangcIica,Cfiriftum icfum in partem criminis vo^

videtura's enim interroganti iuueni refpondit: Si vis ad “’**•*’ ^’tam ingredi ferua mandata.ad perfeAionem vero,propos ßtoconfilio,quodnulliscfthaä:enus comprehenfum præce ptiSjinuftauinSi vis,inquit,pcrfedtus elTe,vade, vende omnia

habes, amp;nbsp;da pauperibus,amp; veni fequei'c me;Quan^n5 * ’gnoramas perfeÆonem Chriftianam folius effe chariratis, qusc finis eft mandatorum Dei, confilia vero eo plus videns lur habere pcrR’Ctionis,quo magis inieruiunt charitatu Vcrz lt;lehoc copiofius infra.Nunc iacis fit oftendifte qualia fint, et tjuid veritatis habeant crimina,propter quæ vocamur a Phi ßppo pel orcs Encratitis, Sc Sardanapaiis : pro quibus meri=. Um gratiam nunquam committet,vtreferamus.,Sed fortaG fis nos Sardanapalosappellat,ob facinora,quæpaulo poft txSatyricispoetis commémorât adueiTusRomanos:Nos verorum Sardanapalorum dodrina ÔC mores fuperius de= fcripfimus, quibus ilia conueniant iudicet lecfior.Nam vt vc ritatem tacere non poflumu3,itacontumelia quenq afficerc nóllemus,vcPhilippus,qui Romanis viuentibus,ôlt;f ChriftG anis obijcit critnina,poëtica liccntia in defunótos ÔC infidèles quondam iatftata. Peiores vero quam Encratitæ, ob id vo s cari nos credo,quod ex Paulo citât Philippus aduerfum nos, Spiritus autem manifefte dicit,quod in nouiftïmis temporis i.Timo * bus difeedent quidam a fidc,atccndentes fpiritibus erroris dodrinis'dæmoniorum , in hypocrifi loquentium men» dacium Sc cauteriatam habentium confeientiam , prohis bentiumnubere amp;abftinerca cibis,quos Deus creauitad

percis

-ocr page 372-

F, ALFONSVS VIRVESIVS percipiendum cû gradaRzadionc fîdelibus.ÔÔ fjs qui cogno' uerunt veritatem.Hæc ex Paulo.Sed nos fuperius non refpondinius,quod ecckfia neminem cogat ad cœlibatuni! tantum decreuit,vt facerdotes non fiant,nifi ex ïjs,qui pofimf ôd velint efle ccelibes.Cur ergo,inquies,prohibet ne facerdo« tes,qui continere nolunt,ducant vxorcs^ An nÔ eft hoc pro^ hiberc nuptias quod Apoftolus dânat, amp;nbsp;vocat dtflenfioné a fide Si hoc effet quod Paulus damnat,nunquam apofto^ lorum nbsp;nbsp;totius ccclefîæ decreto facerdotesarcerentura con^

prohibere nuptias, vetare, ne qui lèmel ccd^ batus votum fufeepit, fiat mari tus, Sc irritum faciat fœdns, quod cum Chrifto pepigerat : Sed quod Manichæi En^ cratitæhacretici faciebant,docere quemeune^ congreffut« viri amp;nbsp;foeminæ quantumuis legitime cohærentium effe ilK^’ citum,amp; immundum,hocefl:,nuptias damnarc,amp; prohibo» Ecddîæ^ re,nullas credere effelicitas.Lex vero ecclefîæ nullas damnat hibèndo^’autprohibetîfolumoftendit,quas credunt effehas,nonve^ «rdoti-^^ ras effe nuptias.Quamobrem^Quianon magis qui fe cadra ^tth.1, werunt propter regnum cœlorum,hoc eft, propter euangek cam pietatem, poffunt pie gignerc,quam naturaliter, qui na^ turæ defedlu autiniuria mutilantur» Vtricp dicuntur eunu^ chfquia vtrifcp perpetuo eft adempta gignendi poteftas: al^“ teris légitima, alteris naturalis,atcp adeo ncutri funt apti con« iugio, alioqui inepta videretur ilia Chrifti collatio,quam af* Wattiw, fert cœlibatus profeffionem duplici fpadonum generiad^ iungensamp;æquans:Epifcopi ergo Ô6 cæteri ecclefîæ mini^ ftri,quorum intereft fatagere,vt ecclefîaftica difciplinaferut^ tur,

-ocr page 373-

ADVERSVS LVTHgt; DOGMATA. Fol. 177, fUfjhui'ufmodi focictates facerdotum amp;nbsp;foeminaB^HirediG ^oluuntjac dirimunt.Cur enim non dirimant publicas fcors tati'ones,amp; inhonefta contubernia,quc nuptiarum fuco per* petrantiir':’ At occidunCjinqui't,multos bonos viros tantum propter coniugium:amp;S cum canon lubeat fufpendere {a.cer=gt; ^otesjifti parum commodi interprétés fufpendunt, non ab officio,fed ab arboribustÄtep hæc ipfa parricidia oftendunt hanc legem doArinam eflcdæmoniorum,nam diabolus cû rohan.» ßthomicida,legem fuam défendit bis parricidijs. Omitto in his verbis,quod legem quam ab apoftolis fuperius oftefum eftfuiffe fancitarrt,amp; ab apoftolicis viris perpetuo fi'rmatam Wep ferijatam,nc facerdotes ducerent vxores (ea eft em pro= pterquamfacerenimiSjVtfibividetur dicit homines ab ar* boribus fufpendi)legem diäboli appellat,dodrinam dæ* oioriiorum^Hicenimaximeloaimhabetillud Hieronymi: Hi«rony. Perfidiam expofùiffe,fupcrafle eft. Tantum expêdamus an rire pledantur illi,q facris femel iniciati ducunt vxores.Sunt qui velint modefte agi aduerfus hæreticos, 00 omnia debere tentarfpriufquam veniator ad vltimum difcrimen.Qiiæo* ninia'rNempe vt verbi9,folidis ratiönibus,conciliorum pla* citiSjfcripturarum faneftarum facrorum interpretum tefti monijs doceantur,8c conuincantur : Omnisenim feriptura diuinitus infpirata, vtilis eft ad docendum, ad arguendum, adcorripiendum, ad erudiendtirti .iQuomodo autem.erit ,.Timo,» feriptura vtilis nobis,nifiea in bis qu2c recenfet Apoftolus vtamurC Video enimvfureceptumefle apud plerofque^vt aduerfus iUos agant literis Ô6 verbis,inquos non polfunt

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y fæuirc

-ocr page 374-

E ALFONSVS VIRVESIVS fæitirc vcrberibus,aut necibus graflaritquod fi quempia ferumhoinuncioncmnadUfuerini^inquemliberum (îtillis animaduerterermox arreptum infami iudido fîftun£,wiquo vt celerrime abfoluacur oftendatur immun» aculpa,erilt; minis tarnen notam nunquam no fcrct.Si vero aut aliorutn confuetudine fcdult;flus,auc circunuentus aftutia, fortaffis incurialapfus deprehcnditur, ftatim non folidado(flrina,nó blandæ fuafîones ÔC monita paterna(tamecfî patres gaudent appellari)fèd carceres, flagra, fccures aut faces expediunturï quibus ctfi corpus afficitur fupplicio,animus tarnen non po teftimmutari. Solus enim ad hoceft idoncus, fermo Ddvi« Hebr. 4 uus amp;nbsp;effilt;ax,penetrabilior omni gladio ancipiti,amp;c.Roge£ tanïénaliquis:Quid fictqsqut peruicaci tcmeritate omnia iftacontemnunnfcripturasnon audiuntniß perperam ex« pofitasS«^ ad eorum dogma prætortas: vniuerfalis cccicfi« confuetudine amp;nbsp;patrum autoritate non mouenturxondlio« rum dccrctis tantifper obediunt,eatenus fcilicet,quatenusil« lisfauere videnturCQtiid,inquics,fictiftislt; Num permittee turillisimpune in fimpliciumanimasgraffari,amp;fidelium fubuertereconfeientias'; Abfit.Ego huiufmodi mÖn:ra,quX cicurari nulla diligentia polïuntjCum Auguftino ,Hierony« mo,amp; cæteris patribus ièmper radiatus fi fieri poflit,ampO« tanda iudicauû De qua re mcmini me olim ad Erafmu fcri^ pfiffe. Hoc concilio fieri credo cædes illas amp;fupplicia,qu^ Philippus miris querimonqs amp;nbsp;tragicis verbis exaggeraf* Haud enim plelt;fl;un tur faccrdoccs, quod vxores habeant fo« lumniodo Jed quod admoniti eas dimittere nolint, quæftl?

-ocr page 375-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fot 17».

coniuges funt,amp;; veræ concubinæ : Neqj hoc folnm, ve » Zc ab akaris officio manus non contincnt,quod iandro”

*^03 patrum dccrctis Philippus non negat eife cautum.Hj:c ^ontumacia eft,quæ a iudidbus animaduertitur,in qua Phi^ lippus ipfefateturineffe fchifma,noftris hærcfisapcrta vi«’ detur. Continet enim iudicium prorfus infanum, quo hu iufmodi omnes credunt ccckßam fèmpcr aberrafle, quac hadenus prohibuit facris iniciatos coniuges fieri.

Diffîcillimû eft Philippi infolentiâ ôd contumclias in hac inateriaferre.nâfirefpondeas cuangelica modeftia nihil cuis cerfs,fi contênaSjCaufa videberis cxcidifle.'oîa furiofis damo’ fibus ÔC conuiciorum caligine obnubilatÔC vel erroris fidus da, velcaufæ diffidentia verbofis infultationibus conatur extorquer c,quod fîrmis rationibus non poteft euincere. Ar^» gumentationibus fuis vtcuncp congeftis,tranfit ad noftraab nbsp;nbsp;/

U duntaxat, quæ fibi dicit fuiffe propofita,vt fignificet nobis fion elfe alia: Nos quædam hueufep protulimus:grauiora et cificaciora credimus abalrjs effe produda, aut certe pofte produci. V erum refponfiones eius afferamus : Primum, ina quitjdicunt a deo reuelatam efte legem,V idelicet videtis exa tremam impudentiam iftoi^nebulonûc Audentaffirmare, quod diuinitus reuelata fit lex de ppetuo ccElibatu,cû aduera feturmanffeftisfcripturæteftimonrjs,quæ iubentvt vnufa quisep habeat vxorem fuam propter fornicationem : item q vetat diftolucrc contratfta matrimonia.PauIus admonet que autorem habfturafueritiftalcx,cum vocateâ dodrinam dæ monioisz. Et frudlus indicat autorê,tot raonftrofæ libidines,

y fj tot

-ocr page 376-

F» ALFONSVS . VIRVESIVS tot parncidia,quæ nunc fufa’piuntur prætextu illius legis, Quid fcriptura facra i'ubeat.quidve permittat circa, call“ batum Sgt;C coniugi'a,fuperiuscxpofuimus:nirnc fans fit rcpc* tere,quod milli'es fuppoficura effe vokimus.Ecdcfiancminc cogit ad coelibatuni,qui contincre non pofiic^aut noht,pr3cci pit tantum vt üli' tantum qui volunran poflint ipfi vidennt, qui onus vitro fubcunt,presbyteri ordinent, Sc non alif Qü? kx qua rationabih's fuerit,cx hi's quænobis funtexpofît3,ni^ dicari potefl.Nec folis i'nni'timur priuatis reuelationibus,qlt;l genus argumentoB? mihi in rebus ferqs minime placct,fecle‘’ tiangelicis amp;nbsp;apoftoKcis teftimonfjs èc concihorum decreris» Aduerfus quæ omnia cû Philippus damnet ccclibatumquc hypocrifim appellat,amp; ilh' aducrlânduni effe in ecclefia pro' nunciat,nunq tatnen audiet a nobis,nebulo,aûnus, Sardana^ palus,amp; peior Encratitis,tm pro his ÔC id genus alijs nomini bus aut potius ighominqs Chriftum precor,vt Philippus non fit,quod ab ecdefi'a?principibus,iudicibus, nbsp;nbsp;pontifici”

Rom.,

bus audit.Iam quod de frudibus dicit facile eft in contumo ham cuiusuis legis etiam diuinæ conuert^fi frudrus Icgis vo^ centur abufus tranigreflorum.Lex enim quantumlibetbo« na no poteft perficerc, vt omnia peccata vitentur, quin quo^ dammodopeccata multiplicat,dumperoccafionem auget conaipifcentiam. Occafione accepta,pcccatum per manda« turn operatum eft in me oem concupifeentiâ. Peccata iginir ilia,quæ Philippus imputât legi,nÔ legis frutftus funt,fed car« nis côcupifcentiæ,inter quos frudlus omniû peflïmus eft morbus ifte infurgendi aduerfus bbnas leges propter malos homi^

-ocr page 377-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 17«.

Ï’otninum mores. Nam caro Temper aduerfus leges infur» git,non modo tranfgrediendo,verum ludicandoamp; dânan* ïîoquicquid legibus etiam diuinis cauetunSapientia carnis Rom.i inim ica eft Deo,legi enim Del non efi: fubie0la,nec enim po teft. Hæcfapientiaeftjquæ ccclibatum damnat aduerfus Paulum,VC Hieronymum amp;nbsp;cæteros cccleliæ proeeres præ« lermittam.Et optime diólum efl: ab apoflolo, Sapictiam car nis inimicâ elle Deo.Nihil efl:enim,quod magis carni Des nmreddat infenfum ÔC exofum, quam îegis coercio,qua prohibetur voluptatibus fuis ÔC concupifcentiæ inferuire. Vnde non folum aduerfus doiflrinam ccelibatus,verum amp;nbsp;aduerfus legem continentiae,multi verbis, plurimi operibus infurgunt, qui ira fcortis vti licere fibi putant, quemadmoa dum amp;nbsp;cibis.Nam continere,fnquiunt,quid aliud eft, qua naturæinfcrrcvim amp;eius motibus incicamento, quodilli infîtumcftaDeo, auerfari ‘T Quod fi illis coniugrjremedis umalferas,optime,inquiunt,quafi mccum poifim,miles, mercator,aut quauis alia caufa hofpes, vxorculam circum* ferre. Quid quod nee vxorem habere poffum, quando in« dotata me ad famem redigetSaguntinam qup dotem ha huerit, mihi inopi ÔÔ in diem viuenti non nubet. His amp;nbsp;id Pfai.»4o genus ali)s verbis vtitur caro,ad excufandas excufationes in peccatis’Quin amp;nbsp;legis, quæ folutis mulieribus prohiber vti, frudus effe dicunt cæteras monftrofas ÔC horrendas libidi» nes,ac Veneris monumenta nefandæ. Vnde nbsp;omnes mœ

chi amp;nbsp;fcortatores mire fibi placcnt,8c de pudicitia blandiun tur,cum vident,autaudiuntquofdam in id genus fcelert=gt; y iij bus

-ocr page 378-

E ALFONSVS VÎRVESÏVS

bus dcprchenibsi Quid eft hoc aliud, quam huiufmodifl^^ gitia continentiæ legibus imputareC'Qiiid dicam de hiSjCjii^ Mitdi.« grauiftïma quapiam cóntumelia funt affeÆç'Quam proca« citeraduerfanturlegi,quæpræcipitnobis rcmittere fratri“ bus decordibus noftris ,quam aydacftcrhuic opponunttt prgferunt illam viri boni defcriptionc ex Cicerone: Vir bo«’ nus eft qui mukis prodeft,nemini nocet (niiî Iaceiritus)qna, fî pro nifîjhabuiflet etiam,nihil potuit dici venuftius, nihil elegantius,nihil verius,nihilEuangelicæ philofophiæ pro^ pinquius.Sed ad illam virtutis perfedHonem carnis f^ien« AduoTa- tia non potuit attingere.Spiritus enim amp;nbsp;non carniîfcft per wrtaroïc Qpç,.ç arcanum illud veræ pietatis faftigium, quod abfcon« ditum eft fapientibus Sc prudentibus, paruulis tantum* i nbsp;nbsp;nbsp;modo reuela^: Aduerfatur ergo caro legi diuinæ,quæ præ*

ci pit contu melhs Sc damna patienter ferre, amp;nbsp;noxam infère tibus condonat'c.Quin Sc fruAus eius effe dicunt conuicia, probra, malediéta, interdum 8^ verbera,quæprocacium fo ror contemptæ modeftiæ folet inferre. VeB2 hgc haud diui? nac legiSjièd humanæ maliciæ frudus funt: Ad eundem mo dum ilia quæPhilippus commémorât, non funt coehba«’ tus frult;ftus,{cd humana;libidinis,quandoquidem in ma ritis folent inueniri frequenter. Nam vltionis f^ueritatc qua appellat parriadia,fuperius expofuimus effe malum (quod veteri prouerbio didum eft)neceffarium,qd inuitis,vtreor, magiftratibus infligitur contumacibus, Cæterpm fi huius legis alios veriores frult;ftus exigas, proferam tibi Nicolaum, Martinum,Gregorium,Hieronymu, Auguftinum, Bafiliu, • 5^ all*

-ocr page 379-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob ïfc.

alios Chrifti Pontifices ac faccrcïotes, qui vel nb incunfc puerin'a.vel integra ætate fe caftrauerunt propter regnu c(X^ ^oi^.Qiiibus ccelibatus afleruit Euangelicam libertatem, vt tcclefîæ Dei 8c promptiusinfcruircnc, nbsp;nbsp;creditis ßbigregi^

lîusexpeditiusminiftrarcnt, vtomittam monachoRzôC vir gmû myriadestaduerfusquos Philippus nee vnum quidê antiftitem proferre poterit,q coniugis fîmul èC epifeopi fun lt;^usofficio,miracuIiSjdodrinaautinfigni quadamac rara pietate in ecclefia enituerit.Nâ fcortatores,adulteri, aut præ» portera libidine, infames carnis amp;nbsp;concupifeentiæ, vt dixis niiis, frirdtus func, quos velut fpinas nbsp;nbsp;tribulos Chriftiana

profeffio,colonorum ftupore aut negligêtia ineuka, produs cit.Hos coclibatus bonis amp;nbsp;pudicis habet admixtos,quonis Manb.«,; arn Qmilis eftquilibetChriftianæpietatis ordo fagenæ mifs facin mari,amp;ex omnigénéré pifeium congreganti.

Secundo loco dicit fîbi obiedfû fuifle illud Ifaiæ: Munda nbsp;nbsp;nbsp;”

mini qui fertis vafa dni, èc multa alia dicit eflecitata in hanc fententiam:quibus omnibus refpondet virginitate fine fide non cfle mundiciam coram Deo. Quis dubitatC Sed addit,^ coniugium propter hoc mundû çlTç,iuxta illud,omnia mus tu««, damundis,amp; externas raundicias amp;nbsp;cærcmonias legis non die hue transfiarendas.Quia Euangeliû,inquit/equirit mua diciam cordis,8d fubdit exempla,quibus concludk:Cû cona iugiiim fît mundum,re(rte diet his qui in ccclibatu non cona rinent,vt ducant vxor€s,ita vt eadem lcx,mundamini,q fera fis vafa domini, præcipiat vt immundi ccclibes,fiant mun® di coniuges. Nos aduerfus hæc omnia quid obijeimus C

Nerns»

-ocr page 380-

F. ALFONSV5 VIRVESIVS

Nempcquod Paulus aic,cœlibem efleGndum corporel i.Gor.T fpiritu, quam fanditatem apoftolus Mofai'cæ legis abroga^ tor inufdus, vt Euangelq vindex acerrimus vniuerfis Chrt fti'am'srtedum facerdocibus fuadet,ô(f parum abeftqmn prf cipi'at» Nullumigiturperkulum efta fuperfti’fione ludai” ca, in bis quæautorc Paulo fequimur, qui interprcs tur efïe prophetici teftimont), quod noftri dtauerant.NaiH quod citât Philippus ex eodem, omnia munda mundis, cibisdidlumeft, quorum delcdum abrogat Chriftianah^ bertas. At cur non, inquies,locum Habebit ctiam in vfu cort iugali C Paulum interroga, cuius vtralt;^ fcntentia eft, quan« quam ciborum mundicies ad idololatriæfufpicionem refer tur,qua prorfùs caret omnis qui fideliter ôô citra fuperftitio nem cibis infîdelium fuerit vfus id quod de imparis matri« i.''«r.7 monqvfudocet Apoftolus: Sancftifîcatus eft vir infidelis per mulierem fidelem, 8ó iànftifîcata eft mulier infidelis per virum fidelem, Itaque par eft in hoc ratio vtriufque.Sed no hicagimus dehifeerebus,quatenusillarum deletftumaffe« quiturfuperftitio, fed quatenus vfusrefertur ad continent tiam, qua in re multum intereft' inter ciborum nbsp;nbsp;coniugtj

vfus» Nam cibis vtuntur parciffime qui maxime abftinent, non tarnen poffunt prorfus non vti,vfu vero coniugalipo« tuerunt multi carereperpetuo» Adhæc, ciborum vfum non comitatur caJnis quædam intempéries amp;nbsp;petulantia, cuius naturaliter omnes homines pudet, quaîis eft in venereis adi busquantumcuncplegitimis,amp;rin eafitam efl'ereorimmu« d’cieni illam,propter quam coniuges non iudfeauit Apofto

-ocr page 381-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, FoL «u

Tandlos cffc poffe carnc fpiricu, Denique non tantum ^orporiSjVcrum Sdfpiritus (àndli'fîcationi obeflemonftraa ^urhuiufmodi vfus, quando ceflandum abeocen(ètPau=gt; ïuSjrjsquibus vacandumeftorationi, Eandem dodlrinam ^ïgnificac Petrus apoftolus : Vin’ fimiKter, ùiquit,cohabitan nbsp;nbsp;nbsp;t

fecundum fdentiam quaß infîrmiori vafculo muli'ebri ’niperdentcs honorem, tanquam amp;nbsp;cohæredibus gratix vi vt non impcdiantur orationes veftræ. Quamobrem faa cerdotes,quorum munus eft Temper orare , iure decreuit ^cclefia maritos non fieri, Negare «rgo caftum cœlibatum ^ffemundiciem Sc fandlificationem Chriftianis,efi: Apofto i.Cor.» b aduerfari dicenti: Bonum eft homini, muliercm non tan» g^we,8^ rurfus: Volo aut^ vos omnes efleficut meipfum, trurfum:Dico autem non nuptis 5lt; viduis bonum eft

Hs (Î fic permanferint ficut amp;nbsp;ego, poft multa quibus cœ^ Hbatumfuadet: MulierinnuptaSd virgo cogitat quæ do« niini Tu nt, vt fit fandla corpore Scipiritu: amp;nbsp;in eadem epis ftola : Omne ,inquit, peccatum quodcunque fecerit homo i.cor. « extra corpus eft, qui autem fornicaturin corpus fuum pec« eat. Quiequid haibcf fornicatio corporeæ fundlionis amp;nbsp;im« niundiciæ,commune eft illi cum legitimo congreflu, a quo Tolo animo differrc videtur,idcirco contagio illa, qua peccas tum iftud afficit corpus pcccantis,eadem aut fimilis propc* uiodum eft in adlu coniugij,propter qua Apoftolus corpo« fis fandlitatcm'ncgatconiugibus, quam virginibus tribuit, Quandam ergo veram fandlitatcm atep mundiciam Euan gelio dignam poffidet cgftus coclibatus, qua coniuges qdiu

z coniu*

-ocr page 382-

F. ALFONSVS VIRVESIVS lt;nbsp;eoniugîo vtuntur afTcqui non poflunt nbsp;nbsp;nbsp;harte rcquirit i«

facerdotibus fuisccckfia,qucmadmodum Si. fynagoga,du eins typum gereret, fuas myfticas mundictes Si fandifîcatio nés cxigcbac. Virimo dicic obiednm fîbi fuj'iïc, quod do-gmaiftud ccclcha damnant in louiniano. Hoc argurnétum Philippus librat in anthicetis dodus pofuifîefiguras.Nâex orditur ab ironia, mox honefti nominis vmbra fibi fauorê, noftris inuidiam conciliat,tandeni crumpit in apertum con uicium.T€rtium,inquit,argumcntum horribik cft, qgt; here-fîslouiniani ficconiugium faccrdotum.Bona verba.Nouu hoc crimen cft,coniugium effe hærcfim î louiniani tempore nondum norat mûdus kgem de perpetuo cœlibatu,impü* dens igitur mcndacium eft,coniugium damnatum eiïe,amp;fû poftnonnullaaliafubdit.Quod veroad louinianieau« ûm attinet de collatione virginitatis Si coniugij,fupra dixi» mus quid fentiamus.Non cm acquamus coniugium Si ginitatem,et(î nec virginitas neque coniugium mereatur i« fticationem.Poftrcmo iuxta rhctoi?2 præcepta, verba cômi* krationisinpcrorationc multiplicat, nobis minatur dira, principes qui dogmati fuo faucnt,confolatur,quafi nos non Xai« gt;nbsp;îegerimus iUud Ifaiæ : Et erunt qui beatifîcant pópulurn' iftum feducentes Si qui bcatificantur præcipitaci Tædef me iam verborum ,quæ in recenfendis ô«f conftitandis Phi” lippi verbis expenduntur, idcirco vt ca quæ per fingula ef’ fent ànimaduertenda,in compendium rédigamui,tna prx* cipuc continet refponfio PhilippÜ Primum eft, louiniani ta porc nondum norat munduskgâ de perpetuo coclibatu»^ Proxt'

-ocr page 383-

ADVERSVS LVTH, dogmata. FoL iffi* Proxitïïum,Com'ugiurn faccrdotu non cft hærcfîs Ioninia=’ ni.Tertitim,quod fequitur ex præcedentibus, menncos efl« noftrosineoquodobiccerant argumcntando» His tribus didfs ordine præpoftero refpondenduni duxi, vt eifdê gra dibiis afcendamus,quibus Phüippus defcendit, Quod po* ftrcmo didtobieólum illi fuifle a noftris i'mpudens menda cium,non poteft vfquequacp refelli,quia noftrorum obieóli onem fcire no poflumus,niG verbis eius.q ne fraudis aut va* nitatis in refcrendo tenerctur,præparat fibi aditum euaden* di.dicens.non fibi fuifle faélam a. noftris copiam confutaci* onis,necoargui poflent vanitates amp;nbsp;calumniæin illaconccn tæ.Ego congreftïbus iftis non interfui ,idcirco horum om* nium fides fit penes Philippum. Operæpreeium tarnen exi* ftimo fore,fi difpiciamus an iili cum louiniano circa cœliba tum âf coniugia faltcm in cômuni conueniat, vt ex hoc pru denslecftor animaduertac, vtrafueric vanior,noftroiçobie* lt;îlio,an Philippirefponfio ,qua dicit fibi cum louiniani do* gmatc non conuenire, louiniani dogmata mihi fcire non cô tigit, nifi ex aucoribus, qui eins vel obiter meminerunt, vel confutanrnt errorcs : hand enim,vt credo, extant illius com mentaria, Auguftinus alq tantum articulos hærcfum re* Aagufti«. ccnient 3 Hieronymus vero aduerfus ilium fcripturus, after* Hicronr. tionum capita diftinguens,addit ctiam argumenta ,quibus nbsp;nbsp;'

fuamhærefim confirmabat » Hicronymi verba func : Pro* ponam breuiter aduerfarq fententias , amp;nbsp;de tenebrofis li* bris eins quafi de foueis ferpentes protrahara, neque finam venenofum caput fpiris maculofi corporis protegi, pateat /

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2: q quod

-ocr page 384-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

quod noxium eft,vt poffît conteri, cum patucnt. Didt virlt; gines Viduas Sc maritatas, quæ femel in Chrifto lotæ funt,fi non difcrepent cæceris operibus,eiufdem elfe meriti, Nit^ tur approbate cos, qui plena fide in bapttfmate renatifunt, a diabolo non poflc fubuertLTertium proponit inter abfti nentiam ciborum nbsp;cum gratiarum adioncperceptionem

corum,nullam efle diftantiam»Quartum quod ÔC extremu, efle omnium,qui fuum baptifma feruauerint, vna in regno cccIor: remuncrationem Hos quatuor errores in eo depre« hendit Hierony mus,quoR?probationes mox etiam his vcc» bis producit. Audite patienter virgines,audite quæfo volu^ ptuofiflïmum concionatorem,amp;rc. Sunt Sc alij loci quibus Hieronymusperfuncflorieattingit verba louiniani, cuiuf« modi eftille in medio ferme priorisIibri:Efto,inquit,nupn’ arum vir^initatis fit diuerfa conditio,quid ad hoc poteft dicereCSi virgo amp;nbsp;vidua fuerint baptizatæ,S^ itapermanfe nnt,quæerit inter vtranep diucrfitasÆcpauIoinferius: Fru ftra,inquit, hæc loqueris qa Epifeopi amp;nbsp;presbyteri Sgt;C di» Tituni I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnius vxoris viri,amp; habentes fiUos ab Apoftolocofti

tuuntur.Pro his didis amp;nbsp;alijs, q poflent ex alioRzlibris colh« Erafmia. gi fufficiat nobis argumcntum Erafmi,viri matrimonio no admodum iniqui, fed autoris, fi quern alium habet ætas nogt;= ftra,grauiffimi. fouinianus inquit in argumento, ex mona’ cho clericus, homo obfeurus fed diues, nec cruditus tarnen, nccdoquensJam olim extindam Bafilidis hp'efim conatus eft inftaurare ,ædiris fuper hac re commentarrjs, quibus ex [diuinæ feripturæ teftimoni^s perperam intelledis, probare ' nire^

-ocr page 385-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA, Fot tsj, hi'tebatur virgi'ncs viduas Sc maritatas eiufdcni elFe n-jen'tijfi cæteris vitx opcribus non difcreparent.Ddndc vere bapti's 2atos non pofte relabi in peccatum,quem errorem Auguftis nus afcribit Sc Pel agi o. Ad hæc nihil intercfle inter vefcentc cibis abftinentem, modo cum gratiarum adione. fumat, Poftremo par omnibus fore præmium in regno ccelorum, ^uicunc^ fuum baptifmaferuaucrine.Hæccum Romædo^ ceretneminemfacerdotum, aut alicuius nominis clericum incrrorcm potuit trahere,tantum mulierculas quafdâ cor» rupit,adeo vt hoc audito quædam virgincs facræ prouedlæ ûm ætatis nupferint viris.Porro quod ipfe non duceret vx? orem,id negabat fê facere,quod hinc præmium aliquod fpe» faret,fed ne molcftijs matrimoniorum irretirctur,hoceft,n5 vtmelior cffet/cd liberior.Kaâienus fouiniani dogmadrca ’’latrimonium amp;nbsp;cœlibatum,autoribus Hieronymo, Augu ftino,Erafmo,perfpicuumfecimus,nuncquid dehifcercbus Philippus fentiat,nequitniß eiufdem verbis intelligi : Quæ vtinam ita poflent interpretari,vt nullam damnati erroris fu ^picioncm fimplicibus infcrrêt:Alioqui quid proderit, fi nos Sluâtumuis quoquomodo coadla tarnen interpretationc vc» hniuscxcufàrePhiIippum,amp;alius imoamp;Sali} omnes nolïnt federe,in fcribendo fenfiffe,nifiquod verbaipfa præ fè fc* ^ütCQuibus fi muitu autoritatis detulerint, vt Germani defc *'ünt,crit illis occafio incidendi in hærefim ab ecclefia damna» ^âni,fi nihil aut parum,iudicandi ilium i n cid ifTc,^ peribit in ^onfcientiaeius frater,pro quo Chriftus pafTus eft. Sed for» i.Cor. « hgc nobis fine caufa dicuntur,idcirco quædam eius di»

2 iq da

-ocr page 386-

•• F» ALFONSVS VIRVESIVS

dia louiniani didlis annelt;ftanius,vt ex vtrorumep collation^ kélor pronunci'are de côuenientia aut differêtîa facile poffif* Quinto loco fuaßz probationum:Coclibatuni,inquit,iHco prædicant aduerlarrj fe requtrere,qd fit mundicies,quafi cort tugium fit immûdicies,ac peccatum,aut quafi cœlibatus mtj reatur remiflîonem peccatoiçz ÔC reconciliationem,coniugii^ vero non mereatur remifiionem peccatoiv, ÔCc. Et hucalk^ gant cærcmonias legis Mofaicæ,quod eu in lege,tempore ml niftcrij làcerdotes feparati fucrint ab vxoribus,in nouo tefti* mento facerdoSjCum femper orarc debeat,fèmper debet con* tinere.Hæc inepta fimilitudo allegatur tanq demonftrario,4 cogat facerdotes ad perpetuum ccelibatum, cu quidê in ipfà fimilitudineconiugium concedatur,tantum minifterij tem* pore confuetudo interdicitur. Et aliud eft orare,aliud mini* ftrarc. Orabant fandi tune quo(^ cu non exercebant publi* cum minifteriü,ncc cofuetudo cum coniuge prohibebat,ne Coiiiugia orarêt:Sed refpondebim us ordine ad hæc figmenta. Primü 'redéabuThoe fateri necefleeftaduerfarios,quod coniugium fit mun* dum in credêtibus,qa eft fandificatum verbo dei,hoc eft,eft res licita approbata verbo Dei, ficut copiofe teftatur fed* ptura. Chriftusem vocat coiugium coniundfioncdiuinain, . cum ait:Ouos Deus coiunxit.Et Paulus de coiuPio, decibiî i.Timo.4 S^fimilibus rebus,inquitjianctiheantur per verbu,o6 oratio* nêjhoc eft,per verbû,quo confeientia fit ccrta,quod Deus ap* probet, Ô6 per oratione, hoc eft,per fidem quæ cum gratiafl! I.Com atftione tanq dono Dei vtiturJtem:San(ftificatur vir infidc*

lis per vxorem fidele,Sdc.id eftjvfus coniugalis licitus amp;nbsp;fan*

-ocr page 387-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fot i»4.

eft propter fïdem in Chriftum,fiait licitum eft vti cibo, ^c.ItcmtSaluatur mulier per filioisz generationê,amp;^cEc paus «•Tun».* infcrfus:Si mun dicics proprie opponitur conaipifcentiae, fignificat miindidem cordis,hoc eft,mortificatam concupp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^lt;^cntiam,quia kx non prohibée coniugium,fcd concupiieen nbsp;nbsp;।

^3m,adultcrium,icortationc;Quare cœlibatus non eft mun» Vicies,poteftcrh maioreffe mundicics cordis in coniuge, vc» Jut in Abraham,aut Jacob,quam in pleriscp etiam vere conti ncntibiis.Poftremo fi ita. intclligunc coelibatum mundiciem dTc,quod mercatur iuftificahonem magis quam cÓiugium, niaxirae rcclamamus Jufttficamur em neep propter virgini» Utcm,neep propter cÔiugium,fed gratis propter Chriftum, cum credimus nos propter cum habere Deum propicium. Hie cxclamabunt fortaflis Jouiniani more æquari coniugiû virginitati,fed propter hæc conuicia non abqciemus verita* *.. tern,de iuftitia fidei, quam fupra expofuimus. Necp tarnen ïquamus coniugio virginitatcm.Sicut cm donum dono p» ftatprophetia præftat cloquentiæ, feientia rei militaris pracs^ ftatagriculturæjcloquentia præftat architelt;ftonicæ,ita virgis« nitas donu m eft prç ftantius coniugio.Et tarnen fîcut orator non eft magis iuftus coram Deo propter cloquentiam, q ar»» chiteduS propter architctftonicam, ita virgo nÔ mcrctur ma gisiuftifi'cationem virginitate, quam coniunx coniugalibu» offïcijs, fed vnufquisep in fuo dono fideliter feruirc debet, ac rentire,quodpropterChriftumfide confequatur remiffia» nem pcccatorum, Sc fide iuftus coram Deo reputetur : Nec Chriftus autPauIus laudant virginitatem idco,quod iuftifî»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetî

-ocr page 388-

; F» ALFONSVS VIRVESIVS

Uu^ur^expedi'tior, èC minus diftrahitur domeftic^^ non qma occupationibus îu orando.doccndo.fcruiendo. Ideo Paulü* luftificcf, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’ T 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. t ■ L

ftdquia ait:Virgo curâtcaquælune dominuLaudaturigitur virgi’ nriMt a*' nitas propter meditationem ÔC ftudium. Sic Chriftus nort SSih.I» fimpliciter laudat hos qui fe caftrât, fed addit,propter regniï cœlorum, hoc eft, vt difccrc aut docere Euangelium vacd:» Nonenim dicit,virginitatem mereri remiffïonem peccatoW aut faIutem,amp;:c.Longiorcm vereor me tranfcripfifle fermo^ ncm,quam fokrtis ledloris ingenium vellet. lungatur tamen his alius paragraphus,quo nos Encratitis confert, ÔC c[uxdi aliaquæfuperiusafcripGmus, exquibus omnibus haude^ ritoperofumcolligerc,quamdiflïdcat Philippus a louinia^ no.Âequat louinianus matrimonium cœlibatui, dices eiuf merit!. Aequat Philippus,dicens,nullius efle merid, louiniani. Habcs tamen hic diferimen quo poffis alterum cxcuiâre ah hærefi alterius,fed cogita, vtrum illi qui damnarunt louinia« num,quod negaret virginitatem aut cœlibatum maioris clTc meriti quam coniugium,probafîent Philippum qui afieue* rat virginitati nullum inefle meritum,louinianus probat coß Iibatum,vtvitæ genus quam fibi fumpfit,amp;S diucrfam efle conditionem fatetur coelibis coniugis,ita tamen vt ifta di=' uerlîtas nÔ faciat cœlibem meliorem,led liberiorem. Philip« pus putat fe ab cius hçrefî euafîffeiquod dixerit varia effe do na cœlibatus amp;nbsp;coniugij. At qualia dona Sicot prophetia præftat eloquentiæ,fcientia rei militaris præftat agriculture: eloquentia præftat architedonicæ. Et tamen ficut orator no cft magis iuftus coram deo propter eloquentiam, qua archi« tedus,

-ocr page 389-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA,. Fot u?,

Jta Virgo,amp;^lt;‘Agnofci's verba Philippi, nee em cjuic^ ^^^‘’gOjâgnofce ergo oC alia apertiora, vt nee ij quibus opus fftpinguiore minerua,poflïntignorarc couenientiam ♦ Nee Chriftus,inquit,autPauIu$Iaudant virginitatem idco quod ■uftifiectjfcd quia fît expedicior.Non hic quærebatur an vir? ginitas folaiuftifîcaret,quod nemo vnq credidit, fed vtrum ■n Chriftiano fît maioris meriti quam coniugium,relpondes gi-iim«. vt fupra nullius efle meriti, vt lèmper fît aliquid quo diflï deataïouiniano.^Atquomodo differtC Non quidem erro= *■« eius corrigendo,aut minuendo, led augendo, nam nbsp;hic

^unde poterat fumi differentia, ab co videlicet quod pœnis ^cntia du(ffus, quod tam modelte loquutus fuerat de cœlis ^Mu,poftea præfertiUi coniugium,cum dicit,nos non habe^ ^’ctalem locum pro hypocrifî cœlibatus,qualê pro coniugio ’pleproducit. Citâtlouinianus aduerfus ccclefîâ exordium Geneleos,ex vtroep teltamento colligit matrimonif lau* d«,doneeperueniatadPaulum,exquoobqcit locum prio’ »'Timo.# risepiftotad T im, quaff cccleffa prohiberet nubere. Eifdem teftimonqs vtitur Philippus,eadem obijeit, eadê colligit ad » uerfus catholicos. louinianus tarnen baud ægre fert ff certo fnodo doceantur homines coclibatum,quandoquidem ipfe coclebs vixit. Lutherus autem, Pellicanus, Oecolampadius, Ofiander, Philippus ac cactcri huius fedtæomnes funt maris tiîcontempferuntenim cœlibatum, cuius votum ferme o s *nnesfufceperant,amp;Sccurem ignauamôf immundam abs i^ceruntEt Philippus lédulo aduerfandum elfe pronunciat ^nccclefîa fupcrftitioffs perfuaffonibus de cœlibatu:Qiiod fî

A a a vers

-ocr page 390-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

à verbulojfupcrftinofîSjpi-aEfî d m m ilH petas, vt nÔ qnaslibct» fed fuperftidofas perfuafîones damnare videatur, videobft’’ cro quas appelkt fuperftiriofas. Prædicare cœlibatum dC dibiis eiïeiTC tanq cuangelicæ vitç genus,dicere hunCjgrarif” Omum efîe facrificiû, mercrî remiffionê peccatoBÈ,mereri au« reolas/erre cêtefimum frutîlum.Hoi^ quædam affîngit^qu^ nusq funt a nobis prædicata,vt eft illud:mereri rcmifïioneni peccacorum,Cf£cra baud noftra funt,fed Hieronymi,AugU ftini nbsp;cæterorum,qui olim dam narunt louinianum.’apufJ

quos frequens cft: illa fruÄuum diftributio,ab origine ecclt=’ fiæperfàntÂorum manus vfcpadnoiîra tempora dedudaî item collatio ccclibatus Sc angelicæ vitæ, fumpta ex Chrifti verbis.Non nubentneep nubentur,fed funtfîcut angeliDel in cœlis.Has perfuafîones,quibus pleni funt veterum fanéto rum libri,Philippus appellat fuperftitiofas:amp; cum hoc(fi di« uis placet)blânditur fibfquod louiniano no confèntiat. Sed efto noui dogmatis autor Philippus, quadoquidem ka. vult nifi illi cum louiniano conueniatromittamus eius ditftacuni ïouinianidoamp;ina confcrre,conferamustamen cum facris literis: Primum omnium virginitatem nullius meriri elfe Ap«c.i4 vult.At Iohannes in Apoca.fingulare præraium virginibus tribuit,cuius alq beati non funt participes, quantacuncp fidc alioqui charitatepollucrint: quanuisenim fine fidc nemo mcreacur, non tarnen fola fides eft quæ meretur: quod fupe« ifaix 0 riusefta nobis abudemonftratum. Vocatifaias eunuchos, hoccft,ccclibes,adfingulare præmium,fimodo cætera eu« ftodierint,finequibus impoHibile eft placcre Deo, Verba pro«

-ocr page 391-

ADVERSVS LV TH. DOGMATA. Fol. «rf.

pfophctæ funt: Hæc dicic dominus eunuchis, qui cuflodic« ’■’ntlabbataFneajamp;Selegen'ncquæcgo volui tenuen'nt fcc ^usmeum,daboeis in domo meaSein mûris mcis locum, amp;nbsp;nomen melius a filijs filiabus,nomcn fempiternum da» ^0 eis,quod non peribit. Si hoc præmium commune eft oî» îîus iuftis,cur eunuchi fpecialiter vocantur ad illudcQuanq ^nim mox alienigenas etiam cuftodientes praccepta Dei vo» lt;ctad præmia,non tarnen quicquam pollicetur^quo ft cætc» ris prælatos intelligât.Concordatapoftolus Paulus prophe» i.Cw.j tæ,qui pollicetur magis beatam efte cœlibeni quam coniuga

permanferit in ccclibatu: Magis igitur adueriàtur ca » tholicæveritati Philippus :diccns virginitatem nullius efte meriti,quam Iouinianus,qui dixcrat,non maioris efte meriti quam coniugium. Philippus cœlibatum fccludita pietatc, conferens illud Sc æquans cum oratoria amp;nbsp;architelt;ftonica,ac XaeterispoIiticisartibusPaulus tribuitilli iànditatem men» tis 80 corporis, placerc Deo quod fumma pietas eft. Ne» gat Philippus virginitatem efte mùndicicra,aut (âneftitatem tnagis quam côiugium.Propterca quod dixerit Paulus:fana dificari vii^zinfîdelcm in coniugio propter vxorem fidelem. At Paulus loqtur hic de illo genere làncftitatis, mundicief, quod fccuram reddit vxorem,ne infidelis idololatræ viri cohabitâtiôhe fepollutâ amp;nbsp;immundam exiftimctîQoæfatv difîcatio per q fîmilis cft Leuiticis amp;nbsp;excemis fancftificationi» büsdfdem tnapoftolus eodem capitealiam fandlitacê verio» rcm,ncpc corporis ëé animi # tribuit virginibus Si innuptis, quâ coniugium,etiâ cû fu mma fide;§diu intcr'cdîicia côiuga

i; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a ij lia

-ocr page 392-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

lia vrt-ratur,non poteft afTcquÉDcmS tota Philippi dodrM« fi cum Paulo conféras,ex diametro diffidet aVll.cap.priods cpift.ad Cor.vt cætcra loca prætermictam.Sed fortalîe Phi^ lippus conabitur quo diferimen iftud cfFugiat,apoftoli di^îi* fuo m ore interp retari,vbi dixerit Apoftolus melius,intcrpi'C tabitur expeditius,vbi fandHm,interpretabitur aut fimplid* ter iuftum,vt non poflït ccelibatus effe,aut licitum appro* batû verbo Dei,vt poflït efle ctiâ matrimonij, vbi Chrifto^ regnû cceloBî,intcrpretabitur,fcripturas difecre êcdocercAt quid hoc tan to labore facict,nifi vt non folû a facris literis,ve* rumabecclefiacatholiça fuis interprecationibusfereceflifl^ declarer; Et cû hæc ica fe habeanc,v{cp adeo nos oês ftupidos fore,PhiIippus cxifl:imat,vt ad cætcra omnia cÔniuentes ; fogt; loillo verbulo moueremur.Non æquamus coniugium vir^ ginitati'^Sed quid ego queror C Haud noftra hæc iniuria cft O Germani,fcd veftra (vt nunc tandem ad vos noftra côuct tatur oratio)ad quos cu,ceu ad viros bonos, in exordio pro” uocaflct,neminem veftrûputauit futurnm, eut quicqefltt «muniftæ naris aut int^ri ac liberi iudicq, quo poflet hæe ogt; .mniaconferre,amp;: louinianum in Philippe agnofeereJam (ÿ Jegem perpetui cœlibatus antclouiniani tepus nouerit mun dus,vclcxi}sapoftolorum âtSconciliorum decretis confiât, quæ fuperius commemorauimus'in quibus æditalegc caut tur ne poflTit fieri maritus,quifemel féfacerdotio confecrarit, quod fi poft coniiigcm dutftam fuerit(vt quondam necefii* täte fiebat ) fatris iniciatus, ab ea feparari prædpitur, fi mo * do faccrdoi habert voluerit,, ita vt femper fuent cœliba*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tBi

-ocr page 393-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. 137. tus facerdorio mdiuiduo conncxus, id cum ip fa verba de-^etorum tum Hieronymus palam facit aducrfus louinia^ num,qui pro fuo dogmate Epifcopois^ accaeterorû fâcerdo» tu matrimonia allcgauerat cx Paulo, cui inter cætcra hæc re« fpondet Hieronymus. Scd amp;nbsp;ipfa Epiicopaliseledio mccu facit,non enim diciteligatur Epifcopus,qui vna ducat vxoo rem, amp;C filios faciat,icd qui vnam habuerit vxorem, filios fubditos in diicipIina.Certcconfiteris non poffeefle Epifco pum,qui in Epifcopatu filios faciac, alioqui fi deprehenfus fuerit,nö quafi vir tenebitur, fed quafi adulter damnabittir, aut permitte facerdotibus exercere opera nuptianim, vt idê Gnt Virgines quod mariti, aut fi facerdotibus non licet vxo* res tangere.in co fan(fi:i funt,quiaimitantur pudicitiam virv ginalem. Etparum infra-: .Oportet epiCcopumirreprehens fibilcm efle,Yt nulli vitio’m^cipatus fit, vnius vxoris virum, qui vnam vxorem habuerit, non habeac,5^-cætcra. Ibidem «iamobferuatHieronymus, quod fuperius attigimus^eo tcmporaapoftolos permififle, vt^pifcopus.effeti vnius v* xoris vir.: quandofecentiadh.uc.ecclcfianon poterantinues niri tot virgines nec ccclibes quidem, quot Epifcopis amp;nbsp;fas cerdotibus o'pus erat,. Obferuemus nos in verbis Hierof nymi i tanta feueritatc fuiffe cautum, ne Epifcopusne fa® cerdos'jvxorem haberetr.,’vttunc cumnonpoterant ordi«» narinifi mariti, cogerentur mox ab ordinationc dimittere coniüges. Si depräienfus, inquit, fuerit : non quafi vir tes nebitur-, ied quafi adulter damnabitur. Non hicipedemus Hieronymum; cuius verba funt, tametfi habet,, vtpar eib ji'oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa iii mub

-ocr page 394-

R ALFONSVS VÏRVESiVS

muîtum ponderisdtis autorûas , fed artendamus tempo* ra ilia quibus hic crac mos totius ecclefiæ, cam vctiiftus, cam receptus : vt ex co tanquam ex re quæab ipfo etiam ad* uerfario negari non pocerat, colligac, ecclefiam fempercoe* libatum coniugtoprætuliife.adeoquedccreuifle, vtfacet* dotes aut eligerentur coclibes, aut cledH fièrent » Si talem lo* mm ,imo fi cales locos (nam Hieronymi verba non eius,fed fandlorumpræccdentium amp;conciliorum fententias conti* nent) polfec pro ferre Philippus, ad confirmandum facer* dotes aliquandovxoresduxiffc, quas tragœdias nobis ex* dcarec, quas querelas, quas minas, quos terrorcs nobis in* cuteret, quibus nos execrationibus deuoueret, quam din's, quam terribilibus, quam tumidummge fuiscaneretprin* cipibusC Qiiorum vicem,icame Chriftusamet, vtvehe* mentcr doleo ♦ Ecquideft magis dolendum, magifquciu* gendum, atquetot viros gcnercilluftres y maiorum cum imaginibus tum infigni, vtfuerantnonitapridem omnei Germani, pietate claros, adhacc mufarum, quod illorum plericp funt,alum nos concubernalesj'ta fafeinatos effc,amp;^ velut Circeis poculis dementatos a Luthero, vt eins Sf cæte rorum fraterculorum ac facrificulorum libidini fupplices inferuiant. Höccineeftdecus Germanicum peculiars il* laanimicclfitudo, qua cacteras nationcs anreirc dicuntur^ Hacccine eft anriqua ilia Germ anorum cum piecas turn gra uitas, quæ fempera dodfrina Chrifti fufeepta, cccicfiam re* ligionecoluic, fideifimplicitate fuftinuit, arrais prouexitî Icane Lutherus, PcUicanus, Oecolampadius amp;nbsp;cæteri pro* fcflio*

-ocr page 395-

AD VERS VS LVTH» DOGMATA. Por. ïW. ^f^onis fuædelêrtorcs non potcrSt voluptaribus indulge« ’’CjOblcqui Venen', ÔC libidinis fuæ frcna laxarc, niG tota pc* ne Germania confendentc,probante,fauenteC Quæ olim cu ^dcfïanonferebat légitimas facerdotum vxores: cobabi* tare marins , nuncaduerfus ecclefiampugnatne monachi facrificuli quidam Icparcntur aconcubimsC Hæcfiercnt; fi tefticuli vena vUapaterm' viueret ïn vobis^Sicdne no pu* det Germania, quæ quondam RomanoR2arma,tyrannor5 fcuiciam ,hærcncorum ctiam Arrianorum furorem excel“ faquadam ani'mi magnitudine ingenui'tatc contcmpfît, in cuius laudibus magnificis alioqui ÔC opulentis femper cô ftantiafîbi primas obtinuit, nunc tam abicde, tam effœrnî* nate, tam indecorel'mpudicis quibufdam fratcrculis cèHïf* iCjVtpanatur fcabecclefîæton'us communïone diucUi, ne dli diuellantur a feortisC' V idetis quantus fe campus aperiat, quæfe nobis offerat copia pcrorandi, ßrhctoricis fehema* tibus 8c Philippi colohbus vti vcllem Sed ea cft caufæ quam.dcfendcndam fufeepimusratio, vtnontam fplendi* dae orationis ornaraenta,quara folidaargumenta defidereu Quæ vter noftrura expedidus protulcrit, èc aptius quibuG tris ctiam Germanis , modoliberi funtamp; integri, îudicarc permitto,ira tarnen vt detotius caufæfumma nemo homi» num,necangelusquidem decœlo, fecusac iudicatumeft ecclelîa, pronunciarc præfumat,

•n J? -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippica XX* Demonaftica

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prof eiïïone»

Abfo*

-ocr page 396-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

Bfolutacaufacoelibacusilloruni,qui' facris ordini bus miciatijccdcfîæ tantum legibus conrinent,reli quod in præcedenris difputationi« pollidti fumus exordio,de rjs difleramus,qui non ecclcfiafttcis tantum decrctis auc facramenti nceeflaria confc quutione, fed voto, nulla lege, nuHa loci gradus aut ordinis ncceiTitatc.fed fua tantummodo fponte iufcepto, tenctur ad contincndum,fuper quorum inftituto prolixius olim con« Erafmut, fcTctcs fcripfimusad Erafmum virumquidem dolt;fluni ß« mul pium,fed in quo frequenter modum defideres : que ego honoris potius,quam contumeliæ caufa nominate vo« lOjCtenim ea dicam,quæillenonnunquam ioco,intcrdum et ferio agnofcit.Hic cum tarn aperte bellum mihi fufeepiffevi deretur aduerfus monachos , vt profeflionem interdum ipfam nedum mores, fubindetraduccrct,decreui admonio one confulere, 8iC fus (quod aiunt) mineruam docere, non quæ ilium crederem ignorarc,fed quæ vel præcipiti feriben di libidine,vel immodico Chriftianç pietatis zelo minus at« tente confiderafle videbatur.Quamobrem quando veritas, cui foli nauamus operam ,orationis aut verborum variera« te non indiget, iàtis ad huius loci explicationcm erit, quie« quid ibi diximus, vel præcipua quædam tranftulifle » Pro« duëlis quibufdam verbis Ërafmi ex epiftola ad Paulum Volzium abbatem, confutacis, adrjcio ♦ Haélenus de ex« Wonach» ternis obferuationibus amp;nbsp;deledu » Nunc de votis, quae nos interius attingunt, attentius aliquanto conferamus, in quo« quammis contemptum ne repente aut fine caufa incidifle videre«

-ocr page 397-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fel.

de monachatus origine præloquutus, mille cum annoru '’ttuftateconcludis atquei'nBenediélumatcp Bernardum ^iprimosmonachosrefers. At non itavifumeft Bafilio, ^on Hieronymo, non Auguftino, non demum religiofiffi« •no vi'ro lohanni Caffiano, qui quo propinquiores apofto* lorS temporibus fuereeo tc melius veriiimile eft monacha« tusoriginem profpexifle, Hi omnes monachorum inftitu»

ab apoftolorum temporibus repetut inftitutis,quos nihil niß pium credibile eft homines docuiflervtpote qui ni hilpræcipicbancqaod prias a Chrifto non didiciftcnt.Sed tu cuius ftudium videtur monachorum profeftïonê derjee^ te,non admodum,inquis, defiderabimus tria ilia vota ab hominibus reperta. De votorum nomine, vtrum vota ne, in pollidùtiones,promiftïones aue paifta appellanda ßnt, fu pofluum effet nunc amp;nbsp;puerile contendere . De reautem ipfa, hoc cft, de animæ, felè hoftiam viuam Deo offerentis, confccratione atquededicatione, quæ fit primo quidem in baptifmo vitæ ætcrnæ cundis hominibus ianua,poftea vc^ ro non vno modo amp;nbsp;fieri poteft,amp;f refici,quorum omnium arftiffimus eft profeffio aiiufdam Euangelicæ profecftiôis, M«t. i» cuius verbum non omnes capiunt, etiam illi qui eius inftitu tofe verbis amp;Sextimo cuitu tradiderunt, quam monachi tribus illis votis exprimimus.De hac,inquam, audeo dicere, quod non hominis cuiufiiis adinuentio fit,fed Dei Sc horiii ruin vota nis Ghrifti lefu totîus virtutis ac pietatis magïftri traditio, q 'ra^tb. ' multafolos docuitapoftolos , quæturbæ aurcs per animi craffitudinemamp;curarum fæcularium ftrepitum ferre non

Bb potes

-ocr page 398-

F. ALF0Nilt;V6 yiRVESlVS potcrant. Hæc vtmanifeftibra fieri poflïnt, vota lînguïa ft' orfum conferaraus.

Prim um, omnium cœlibatus voturriproferatur, pleruncp'finealijs fufeipi folct,i«xta confîlium apoftoli ».Car.» tis.'Bonum efthomini muliercm non tarigèrepropterfornl cationcm autem vnufquifque vxorcm fiiam habcac.Ec rur« fumJgitur qui matrimonio iungit virginem fuam bene fe* cit,amp; qui non iungit meb'us'facit.Et rurfus de vidua:Guiait tem vult.inquitjOubat tantum ifi dorfiino. Beatiorautêeiit fificpcrmanferitfecundum meum cÔfil»um,puto autem qj habeam. Hoc itacj^ votum non tâtum ab apoftolo,verum et ab ipfius Chrifti dolt;flrina origine durit» Scribit enim Matthaeus differenti Chrifto de matrimonif fccderc quod nullapofleï ration« diffolui^cipondifle diftp Matth.1» puIos:Si itaeft.cauia hominiscum vxorcnôexpcdit nubc» /rc,quibus Chriftus ait: Non omnes capiunt verbum iftud, fed quibus datum eft, funtenim eunuchi, qui de vtero ma* tris natifunt : amp;nbsp;funt eunuchi,quifadifuntab hominibus, êdfunteunuçhi quifêipfos caftraucrunt propter regnuffl cœlorum. Qtii poteft caperccapiat.Ex his Ghrifti verbis h cile(vt reor)erit vnicuique colligere, cuius inftituto ccdibîr turn ampledlamur. Chriftusenim ipfe hanc egregiara vîp tutem çommendans, ad eius nos contentioncm inuitat,dp lt;:ens:Qin poteft capere capiat.Iure autem præceprioniàddi dit temperamentum,quoniam,vt priusdjxerat,non omnô capiunt verbum hoc,idcft,nonomnesairequunturhocof dine perfedionis faftigiiim. Dixeric autem quifpiam. Ego

I

-ocr page 399-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA.-^ Fol, i«.. ïoclibatiim a Chriftocommendätiffn haii J nego,vcrum cjgt; huk tam rarscdifEaliquc virtutrfequifquam aftringat vo* tonoiïi Deifedhominum cflc tradidonem confirm o, Hoe opus, hic laboreft, aftruendï non cœlibatum kd neccflïtatê perpetuo conrinendt, quat pi’ofic jfcitur ex votó, quam rad* ocinationcprius,mox ipfius ChrifK vèrbis demonftremds» Principio vouere res honeftas, ftudiofaSjpias, honcfLiim ipfum ctia effe ac Deo gratum, per facras liceras manifeftius quam vt dubkarc poflïmus, apparet, ß voto (inqui'c Deus Lfui«. ? ipfe)velfponce quifpiam obtulerit hoftiam eadem fimiIi»honX»r leredeturdk» Qyi locus duobus modïs pktatem præfta= dfignificat, fpontefcilket, cum quisniilla k aftrinxk nes teflïtate, Sgt;C voti nuncupadonc, quæ fcih'cet fpontc ßifeipi« atur, neceflario tarnen quod kniel promïflum eft exhibe^ tur, vtrunque modum Deus probat , vtrunque com men« dat,quodidipfumeiufdem verbisautßmi'libus horuquæ modo citauimus Moyks non kmcl dcclarat. Hi'nc eft illud: Lætatus eft populus cum vota fponce promi'ttercnr,hoc efl, t pui i» quod diximus ,■ vota fpontc offerrt neceflitare præftari.Nc lemcre quid loquaris, inquitSalomon , neque cor tuum fit velox ad proferendum fermonem coram DEO. Et pa rum infra : Si quid vouifti Deo ne moren's reddere, difph':» cetenim iftiinfidelisamp; ftulra promiflio, fed quodcunque voueris rcddc,multoque melius eft non vouere, quam poft Votum promiffa nonrcdderc. Apparet igiturhis locisamp; Id genus alqs, quæ in eandem fententiam poftent afferri vos Uquæ de rebus pijs epneipiuntur,^ nuncijpantur,amp; bona

Bb q effe,

-ocr page 400-

E. AVFONSVS VIRVEilVS

cfle,amp; placcre DeOjCui bona cunda placent. Coelibatuni ve ro rem cflenon modobonam vcnim 8c optimam palam ciunt Chrifti verba illa quæ produxeramus, Ex quibus cf* ficitur, cœlibatus votum ipfo Deo aucorèiülcipi» ctii gra# turn cfletumlocisfcripturarum ,tiim ranocinationc mon* ftrautmus. Qin'dquod Chriftusipfe-Cvt quoddc’verbis cîuspolhdtusfuranonprætermitcam) baud quéncunque cocbbatum perpetuum ÔC condantem, quemque nullo modo de(cruifleliceat,(padonum illa diftindione commen dat. Ipfa eni m vox per triplex /padonum genus diftributa deillisChriftum difleruilTc (jgnificat, qui nuKo modo aut iure vfquequaquegenerarepoiïint. Hi funtenim quos eu* nuchos ÔC ipadones appellamus,quorum duo genera Chri ftusexpofuit, quibuiqucctruumaddidic,lt;orum videlicet quibus neç vis nec naturæ vitium »ièd pietas gignendi po« teftatem iubtraxit, vt quemadmodum vtrique illi non pof* funt naturalitcr gigncre,ica SC hi,q fîbi pietatis caufâ gignett* di ius ademerunt, non polTint nifi impie generarc, quod ids ipfum nequit nifi bis qui votifufceptionc continent acci» dere . Alioqui ccelcbs etiam fi fit virgo, quotieicunque vos lueritjpic turn nubit, turn ducit, fi cœlibatum Deo non pros mifit.Quandoquidemnoneftcius cœlibatus caftratioilU quam Chriftus cômendat,ÔC fuadct,dicês: Qiii poteft capes rc capiat.Quibus ego verbis Paulina quardam adiungo. Et qui non poteft capere non contenat: alioqui Cbriftû ipfiim Apou J non modo cœlibem fed et virginem fpcrnit,qucm virgines foli fcquuntur quocunquc ierit, quiquc vfqueadeo ccelibes hones

-ocr page 401-

ADVER5VS LVTH. DOGMATA. Fol.

^oneftarc dccrcuent,vt matrê non clegcri't, nifica quæ cccIp ^atus votum perpauofufccperat. Alias qui poffet yirginis 'llarefponfio cü angelica kgatione cogruere: Quomodo fict ’ftud qm virum non cognofeo; Potiiic nimirum illi ab angc lorcfponderi:Etfi ha(flenus non cognoueris, quid miraculi ^abet conceptionis 8gt;C pariendi promiflio faä:a virgini, quæ ^^dulefccntula eft,amp; defponfata viro,kd hanc refponlionc ^xckidebat virginis animus,cui certum erat amp;nbsp;pollicitationc äutfimauisinuiolabiliproponto(puerilecftcnim de nomi» ^ibuscontenderc)fixum perpetuo cœlibem fore. Hoc eft, quod nos votum cœlibatus appellamus, cuius autorcm has btmus Chriftum,exeplo vero '’nis matrem, hoc inter cætera nomine fuper on* ncs foeminas v jnedida, quod prima oîm hoc iè vofo Deo toram dicauit aftrinxit, idep non autori® husBenedido,Bcrnardo,autantiquioreBafilio,fed Chrifto ipfo cœleftis difciplinæ magiftro, qui*vcrnantis lilrj cando® fem, quern cuneffis erat fidclibus commendaturus, in virgi* nemwrefumptis primitrjs confecrauit.HfcproIixius quam t)pus erat.Nunc aliud de tribus votis confevamuS'i* i

Hxc eft voluntaria paupertas,cui promiftum eftregnynt eodorum,diuiti’ ’is ingrelTu difficile,nedicaimpoffibile,no= ta funt Chrifti verba apud Mat. quibus hæc oîa continêtur, Mank quibusep pronunciat reru omnium abdicârionênort quanvolÄtaria euncp,fed quæ voto concipitur,^ad euangelicâ perféAionem onîîîî^fKi’ niultum conferrrSi vis,inquit,pcrfelt;ftus cffe’ vade vende o® ninia quæ habcs ÔC da pauperibus amp;nbsp;fequere me.Quo in lo= confm. eo,eadem,quafuperius,ratiocinatione cojligere poflumus,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bb iq per®

-ocr page 402-

I F. ALFONSVS . VIRVESIVS

perpctuæ paupertans proinilTionê amp;nbsp;piam cfie, Sc Deo gra* camzSedmaioramolimnr,oftendercvidelicet,non dequa^ ‘ **'■ cuncp paupertate Chriftum efle Ioquutu,fed de ea quae vod nuncupanoncconfirmatur,eamcp efle quae nobis ^radum fade ad perfeiflionem. Hoc v’endinonis verbu fignihcat, qd fpem adimit,quas femel abieccrimusfacultatcs,rurfus reçu« perandi.Curenim venderefuadee,finonpcrpctuo deferen« das docebat^Potuit profeiflo dixifle: Vadc amp;nbsp;omnium que h abes,fepofita cura,coi^i difpenfàrionê alteri trade, aut penes aliquem bonoi^ tuorum facultates depone, vt me expedirior * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequi pofTiSjfed hoc non effet illius fum mac virtutis,quac per«

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feiflionis aditum connnet,difciplinam nobis tradidiffe:qu3C,

vtcoclibatus fpadonis nomine nuptian? ius adimit in perpe« tuum,ica venditionis verbo omnem diuitias habendi fpem : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;èi affedu m euangelicam perfedionem capeffentibns fubtri

hit. Hoc igiturChriftus hie agit venditionc, quod fuperi« ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uscaftrationisyerbofignificauerat, vtrobiep pcrpctuamamp;

irreuocabilem perfedionis aggreffioncm fuadet, quam no$ voti nuncupatiotiem appellamus,voce fi non cuângelicis li* teris aut apoftoh'eis expreffe tradita, certe re quocunqp eave« lis appellate nominc,nô ab alio qua a Chrifto accepta,quanq * nbsp;nbsp;nbsp;Sc nomen ipfum fæpe alias eft facris literis vfurpatum ,quo«

' tfçs aliquid fir'mum,conftans Sc irreuocabile Deo offerri de« ' clarantjCuiufmodi coelibatum aut paupertate, quæ Chriftus »«gt;'^3 nobis cÔmçdauit6lt; docuitjcffcdcbere probauimus.Scdhic ' - T fortaffe quifpia obijdat, baud effe credibile Chriftianos oS apoftolorum temporibus monachos fuiffc,autpaupertam votum

-ocr page 403-

adversvs Lvth. dogmata, fob

fufcepiire,c«m tnkgantur ocsiuxtahuric,qncm mo prodiiximuSjeuangclijlocu vendidiflc oîaquæhabebât in pauper^ vfum erogafle, fuifTeqj oîa tam diuitibus qua pïuperibuscômunia,diftributafingulisprout erat opus v* ’’’^nicp^quod idipm fi monachoi^ eft inftitutum, ncccfle eft *108 fateri oes illius tempon's Chriftianos monacho's fuiflic, lt;|uod nec vcrifimilc eft,amp; ecclefiæ ratio,quæ m ultiplici con si ftct diuerfor^ordinum profcflionc,nequaq id nos credere ßa l^itHuic ergo argumentationi refpondco,nÔ efte metim dip n«ircrc aquibus,qua inultis,quare,quot raodis têporalia bo6 na contemni 80 in paupeni vfus erogari poffint, nâ mul ta fis Unta monacbis,qup a quibufuis Chriftianis fieri pofte,amp; in= ttrdum fieri,fine monachatus afcriptione non ignoramus:q» rum pietas peculiaris Sx^ temporanca nihil detrahit publicæ pictatis profefïioni,qualis eftmonacboi^zinftitutio. Sed amp;nbsp;negari mihi poflre,videor,vt aliter obicÆoni refpÔdeâ,quod primo ad coliigêdû proponic,oês,fcilicct Chriftianos apofto loi?î têporibus bona fua abiccifrc,vêdidifre,tradidiftc paupe=^' ribus. Fecerunt hoc multi in Hierofolymitana præièrtim défia,fed non omnes,Quotquotautèm fecerunt, quid erftfî fateamur monachos fuiffe,aut fi nomine offend ar is id fuiflTe, quod monachi efte conantur,profitentur, tametfi multi non aficquantur C Extant apoftolorum feita ilia omnium prima at(pccleberrima,quibus cauetur,vtconuerfi degentibusabs ftinerent a fanguinc amp;nbsp;fuffocato èc fornication«. Sanguine, fuffocata,quorum affftinentia data eft ad tempus ludæos tuni!icophitis,qbus conniuendu meruit cæteris Chriftianis,

re

omits

-ocr page 404-

F, ALFONSVS VIRVESIVS omittamus.De forn{cationc,te rogo,an ne credis bona fuaîrt ■ ftdei fufcepuone dcfcruifle,qui fc ncc a foemmis quidem no^ •’ fuiscÔnnebanr»CredoigituroninesïUosautiKoi?!pIurcs lt;1^ quibus foiptum cft. Multicudtnis credentiS erat cor vnnifl ôd anima vna/ielt;^ quis^ eoru m quæ pofTidcbac aliquid efle diccbatjfed erant illis omnia cÔmunia,monachos fuiflc,fi nominis humilitatem non contemnas. Quandoquidcm ilia facultatum abdicationon fine publica ficbatconteftatio* ne quadam,quæprofeflïonis Sc voti fpeciem vrderetur h»* Aft. J here ♦ Alioqui baud inteHigo in quo Ananias fuerit fpiritüi fando mentitus,dcquo fcriptum fit:Ananiacur tentauitfa* tanas cor tuum,mcntiri te (piritui fancfi:o,ÔC fraudare de pre^ cio asricNône manens tibi manebat, ic venundatum in tu» poteftate cratCQuare pofuifti in corde tuo banc rem; Nô es mentitus bominibus fed Deo,Manebat ager Ananiæ Chrilt; ftiano,ante venditionem agri,manebat et agri preciû illi poft venditionem,nec mortuus fuilTet,fi agrum non vendidiflet, ncc fi vendit! fe precio non abdicaffet.Quid ergo abrenund ando faccre voluitjî iam Cbriftianus erat C Profedo mona» ebus fieri decreuerat,atit fi noie offendaris,euangelicâ fe velk paupertatem ampledli conceptis verbis proleffus eft,quibus ipiritui iàndo mentibus conuincitur,eo qd non verc Sc fini« pbciter,quodcæterieiufdem profeffionis confortes prarfta« ’’ nbsp;nbsp;rent/cciffet perpétua,fcilicet integram, perfedâ paupertaté,

cuius votu cÔceperat,amplelt;fti,amp; cuiuicuncp rei vel minimf tanq propriæ poffidendæ fîbi ius Sgt;C (pê prorfus adimere.E* rant igituf branes ilb',quoR2 meminit Lucas,quoft^ deferibit

-ocr page 405-

A OVER s VS LV TH. DOGMATA. Fol.

’ncômuni viuenteSjCuangelicæpaupcrtatis profefTorcs fub ’poftolorum SCreliquorum Chrifti difcipulorum paftorali ^ucatu viucntes.Poftea veto quam apoftoli 5^ proceres di^ ^dpulorum ob Euangelrj negodum latius p cragend um per fotum difperfi funtorbem,qquifub apoftoloi^ magiflerio

modo fidem Chrifti, verum 8c euangelicara perfcclfo^ ’'cm profefti fueranc,quibufcp apoftolicus adhuc incrac pica ’atis ardor,ne c^teroRî Chriftianorum,rcmiftîus viuencium, contagio 8^ ipfi tepercerent,difccndentes a. ciuitatibus fuis ia locis fuburbanis ac fecrccioribus comanere cœperungac fub ciiangelica régula amp;nbsp;aliquibus forte inftitutis hauftis (vt ve^ hfimileeft)ab ipfaapoftolorum dotftrina, verbo duntaxat de temporis tradita,agminatim viuere, qui propterea quod fcgregati a cgteris fidclium turbis naturales focietates viri fci licet,amp; vxoris,parentis ôâ fili),domini cl feruffbla euangelica Cohabitatione contend refpuebat,caftrantes femetipfos pro» pterregnumcceloruni,0dpropteræternæ hæreditatis the» buros incnarrabiles in terra thefaurizare nolentes monachi appellariacæteris Chriftianis cceperunt.Horum itaqj ftudi üm monachatus illeeft,quern tu pietatem efle ncgas.Na mo nachorum hierarchacBaßlius,Bcnedi(ftus,Bernardus ,5c re» liqui omnes,non tarn monachatus exoricntis inftitutores,ar» qucdelabentisfvchominum ftudiaquantumlibet pia,tan» dcmfrigefcunt^reftitutoresfuerunt.’quemadmodum amp;nbsp;de Antonio antiquiore ctiam monacho Hieronymus prodit, quod non tarn ipfe ante omnes monachos fuit, quam ab eo omniaincitatafunt ftudia. Quorum omnium c Non ccrte

C c Bene»

-ocr page 406-

F» ALFONSVS VIRVESIV5 BenediiflcnGum aut FrancifcanoB?,qui nondu crant, fed rum qui de apoftolorum rcliqurjs adhuc perdurabant,qtio=’ rum tempohbusproximusfuit Antonius.Echi quideinpi'* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo cæteris Chriftianis minus cÔmunfcabant, non dcdigna*

tionis contcmptUjfcd propriæ vtilitatis intuitu, cui foli pro*quot; ^picere Iicebat,amp; confulere,tunc cum publica vtilitas corî o’“ pcram baud defiderabat.Nâ epifcopi facerdotes adeo û’ kitis animai^cupidi erât èc ftudiofî, vt qui cpifcopatum cx^ hUmo.} peteretjbono cuidâ laboriofo 8ôopcrolo,vt Paulus ait,fc mâ’ ciparcc,amp; presbyter! epifcopoiSi vices pie fidelïter exequt^ bantur:necpdedecimisaut prædioi^iureerateis contentio, _ fed de euâgelici muneris fundione, in qua non folum pieta““ Philip. I te,verum ÔC æmulatione quadam,vc lîgniHcat Paulus,Chris ftus annunciabatur,quod illi honoratiores haberentur ,non qui ditiores effent aut fatelh'tibus ftipatiorcs èi, exoletis,fedg inEuangelioprædicando ardentiores ÔC frequenriores» Qiiamobrê nulla raonachos tune temporis cogebat neceflï« taSjVtcelluIarum rcceffus egred€rentur,tam paucis credenti« bus, vt potius vuigi multitudine infici poffent Sc opprimi, quam pauculis illis fidelibus,de quibus fum ma erat cura epi” feopis presbyteris,fubuenire,Porro cum fucceffu tempos rum credentium augeretur multitudo,amp;r principum ffuitia in Chriftianos indiesremittcretur,itavt ecclciîai^ epifcopi amp;rcæteri miniftri fideliumoblationibus ditari iam incipes rent,cŒpic abundare iniquitas,charifas frigefcerc,rerum tem poralium folicitudo,epifcoporum mentes ab euâgelico mwgt; nerc feduccre,monachorum quorumcunqp piorum ho^ minuni

\

-ocr page 407-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fob xj4.

minum ac fapïennum opera rn ecclefia dcfidcrarixuius occa fionis prgtexcu monachi Famittanus,amp;(vt ica. dixerim) man fuedusreliquisChriftianis comunicabanttquibus falubn'a confih'a amp;nbsp;æternæ vitæ imparticbantur præccpca: Hums rei ca U fa ccepcrunt in precio amp;Svcneratione maxima in populis habcri:ita,vt fient cx Dionyfii,Hicronymi,óó Auguftini lice=gt; ris coUigitur,magna eflfet cpifcopis exteris ecckfiæ proeç« ribus cura, dcmonachorîtiudicioin icparandis hæreticisa cÔmunione fidelium,qui tune abundantius pulIuIabâtrEpis fcQpietiam maxime vererentur monachornm offènfionem obfapicntiamamp;sfanditatê,quamin eispopulus venerabaï, Scfufpiciebac.Hacaûcomniumordin«obferuantia,monaa chorum nonulli(vc eft hominû iugenium inconftans)abuf fi,plus iufto cceperunt infolcfcere Sc autoritaxis arrogare fibi: alq extra cœnobia diutius cuagari,quam ncceflïtas exigebat^

monaftica ferebat difeiplina, nde coalt;fii func Epilcopi, ^ynodiçis alt;fi:is ad quafdâ cos régulas modeftiæ honcftio^ ris yitæinftitutareuocare,amp; monafteriorum præpoficis, vt cos in priftina viuendi norma Ssquiete continerent præci=» pcre:Cuius rd gratia obediêtiæ votum fîebat,vt omnis créa-ïora,iMxta doefirinâ apoftoli,poteftatibus fublimioribus fub ‘^cretur.'Monacborum igitur infolentia in caufa fuit, vt obe- Roma.u ^ientiam conceptis verbis profîterentur, non quod eius vo^

tune teporis primo cœpcritjfedquod non ante hac tana lt;nbsp;præftabatur circnnfpeCl ion.e: Non erant prgfcripta verixt ^'ouentibus, ncc eins euftodia tanta cenfura exigebatur a præpofîtis ,Alioqui monachi,cçenobitae,præfertim qui fub

Ce q hoc

-ocr page 408-

F» ALFONSVS VIRVESIVS gt;

hoc nomine,cÔmuniusînteUigt foicnt, nunquam iînc obc3i* cntiæaréltffîmo viticulo fueriint,necefrequilt;3em potucriiti cum hoc euangelicac milinæ fymbolum,fîcut alia duo, de quibus hacflenus diiTeruimus, Chriftusipic nobis ttadidc’* ric, quod idipfum nobis conferendum fupereft ♦

é nbsp;nbsp;Diftulimus vero hadenus de obedientia conferre, qnl a *

vltimo loco traÂatur,qaæ finis eft amp;nbsp;velut fcopus toü^* BIS. us monafticæ profeffionis identur hoc prophetse verba fignificare,quibus dicitur : Nunquid vukDeus holocaufU I. Rfg. tti nbsp;nbsp;vi(ftinias,amp; non potius vc obediacur voci dni^Melibreft

eiii obedietia q vi(ftimæ,Slt;S aufculcare magis qua offerre adb pent arietum,qtn quafipeccatum ariolandi eft rcpugnare,S^ quafi fcelusidololatriæ nolle acquiefeere, Apoftolus quóc^ Paulus obedientiæ faftigium nobis in Chrifto comendaret, mcomprehenfibifiquodam myfterio earn didicifteprædb Hibr. $. dicens:Equidem cu effet filius Dei,d£dicit ex qs quæ paf^ ftis eftobedientiam confummatus fadlus eft oîbus obté* perantibus fibt caufafalutis æternæ, Porro poftrernam efte obedientiam in/monaftfea prófèffione,amp; cacterorum ornni^ urn quæ proficcmur,quafi fine nbsp;fcopum ideo dicimus,quia

ad eius abfolutiorem perfedionereliqua duo vota prfcedere oportet,amp; inferuire.Nam qui poteft homo akerius fc totum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voluntati amp;nbsp;imperio manciparCjnifi priusabomnfum

wanh, «, rum fcruitutbprorfus abibIucritlt;Nemo,inqtChriftus,duo bus dominisferuire potddcirco cum qui perfedbc obedient tiæ holocauftum offerre decrcuerit,aconiugq prim urn vin=’

T culis liberumcffcoportet:mulicr fîquidê(vt Apoftolus ait) . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nott

-ocr page 409-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Foh

Bon habet poteftatem corporis fui, fed vir:fimiliter nee vir poteftaeem corporis fui habet, fed mulicr. NcccHc ctiam illi 'ft:vta diuitiarum fe amp;nbsp;quarunreunqj temporalium facub -^tum tyrannidevendicet,quandonon modo qui vxorem L“«’* luxerat,verum nbsp;nbsp;qui villam,quiq? iuga boum emeratjcces

hfti conuiuio rei familiaris curam cauiati non interfuerunt.

A quo autem fuperatur,quis eins feruus conftituitur. Afle? ».p«“» fendus igitur primo eft animus in libertärem duobus votis, paupertatisfcflicctamp;coeîibatus,vtingenuæ Chrifti feruis turi per obedientiam nos totos pcrfeóle dedamus. Significa uitheb Chriftus qui ccelibatu expofito ÔÔ paupertate coma mendata additadolcfccnti, quem ad paupertatem adhorras hatur, Er fequer^ me. Sequimur ilium, aiius greflus ÔC ob= feruamus8Cimitamur.Chriftus autem obedientiæpræfera tim inftitic vid. j ita vc Paulus ad hoc ficlum homine (quod »«b-» fuperius cieauimus)prædicer,vt obedientiam ex ijs qu^ pafs fus eft dicens , fieret obtemperantibus fibicaufa falutis . Et quanquam^eft quædam obedientfa ,-quæ vulgo credens tium fäüs ßc ’ ad hoc Vt illis profit Chriftus, non ad hanc tas men adoleftcntem adhortabatur^j quærerum'abdicatios ne non indiget,fed ad aliam artftiorem, quam ab altero exis git adolefcente,cui nec humanæ pietatis in parentes occafios ne,ab obedientixiugo femel fuiceptö recederepermittit. Sis ne,,inquit, mortuos iëpelire mortuos fuos. Qua cenfura quafi lure paftorali noluit vti erga fcribam,qfe etiam fecutu rumofferebat : non quod pia quorumeunque hominum Votadcipiciat, fed quia feiebat fcribam onuftum diuitfjs,

Cc ii| præ»

-ocr page 410-

F, ALFONSVS VIRVESIVS præRarenon pofTcjqiiod vcrbo tâtum pollicebatur. Qtio^ï

I idipfum vtinam monafteriorum prepofitî animaducrteréi; ôdimitarenturîncnnemaximo æcaus,morum SCingenio* rum delclt;flu quenquam admitKrencad temereaggredien^ dum,quod tam infdiciter a muins, poftea magno rchgioni's dedecorc, maiori autem animarum pcriculo, deferiair, fpondicÉacp Chriftus fcribæ fequuturum fc polhcêu: Vül pcs fonças habcnc,amp; volucrcs cceli nidosrfiliusautcra homi nis non habet, vbi rechnet caput fuum, Quorum verborü fentcnda eft : non potes nudum fequt, diuitiarum nbsp;nbsp;rcifa^^

miharis cura circumplexus. Hune igitur rcfpuit, tanquam Euangelicæ perfe(flioni,ob amorem diuitiarum, ineptum.d lum vero tanta fæucritateretinet,vtnecad parentes fcpelicn. dos abfcederefinat. lam quemadmodum pçr obedientiain nobis fequendus fit Chriftus alioloco manifeftius ipftdc« Lut« » claratrSi quis vuipnqtjpoft me venire,abneget femctipfum, ~ amp;nbsp;tollat crucem fuam amp;nbsp;fequatur me:Qiiid eft feipfnm ah? ncgarc,nifî nulla in re iuris fui efle veile,a feipfo quodammo dodefcifcerc.ôCalterius voluntatem incuniftis ièqni Ita FJiiiip. t Chriftus abnegauit fe,du(^quod ait Paulus)femctipfnm exi naniuit/aiftusobcdicns vfquead inortê.Hancexinanitionê icu humiliationcm amp;nbsp;obedientiam Chriftus in fe nobis imi tandam.vel tefte ipfo, ne remotiorcs quæramus, propofuiiî Matth. » 8gt;C hortatus eftapud Matthecum. Quem locû ita paraphr»’’ ftice intcrpretaris;Difdte a me, quod mitis fum amp;nbsp;corde nu nime elato, amp;rc, T otus ex patris nutu pendeoalle pœnas exi get ab improbis, illc pracmia reponet bencfadis:illi ccdo to* tan»

-ocr page 411-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoÏ.

gloriamnlli committo omnium foKcitudinem.'ego (im pHciter illius voluntati per omnia morem gercs,quod in me ^ft,ftudco bene mereri deomnibus, noccre neminiEn tuis 'pfius verbis obedientiç fpecies SC exemplar in Chriftopro^ Pofitum,totius vitae rationem ab akerius nutu Sc voluntatc pfndentem continet, quam fola praeceptorum Deioblcrua fione minime praeftamus, Nam queadmodum de cœlibas diximus amp;nbsp;paupertate, efle quandam communera, ad omnes homines tenentur,0(f aflequi poffunt, iuftitiâ: ^luaa noxijs voluptatibus continent,permiflis cum modes ftber gratiarum atflione vtuntur:qua eriana ab alien is fe tinent facultatibus, 8c de fuis pauperum inopiæ fubueniût, \ tdiqua vero in timoré domini poflident, ÔC fine cuiuiquain augent nocumento i ita eft ctiam quxdam obedientia com=» munis,qua proprie voluntatis tumor legi Dei compriment dus praeceptorum obieruatione fubijcitur:in caeteris autem, tjuacpermultafunt, libertatisfuævtunturiure,amp;propriæ Voluntatilaxanthabenas. Hæc,ïnquam,communis eft via; extraquam nemo peruenitad vitam, amp;cui cæteraomnia compcndiadeferuiredcbcnt. In ea tarnen quo frequentior «ft,eo plures, vt ait Propheta ,abfcondcr5t fuperbi laqueos pfàïm. nobis. Nam qui onufti familia, coniuge, liberis, amp;nbsp;rei fami Karis cura illam ingrediuntur, tribulationem, inquit Pau? lus, carnis habeburtt : quandoquidem fernen illud verbi Dei quod cecidit inter fpinasab huius facculi folicitudinit bus fuffocari folet : ÔC qui vxorem duxerat inuitatus ad nu» ptias, non vtcæteri rogatcxculatus hab^n , ka intrcpidé wate, « faîfo

-ocr page 412-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

falfo pronunciat fc non pofTc venire. Quamobrem prop® fita cft a Chrifto altéra fublimior amp;nbsp;Euangelicæ perfedioni propinquiorvia, ad cuius ingrefTum nemocogicur, tan’’

Luc«» ctlî iemel ingreflis non eft liberum retrocedcrc»Ncmo enim ^«d ad- mittens manum adaratrum, ÔC refpiciens retro, aptus eft hancquifecaftraueruntpropterre^ fcffio com gnum cœlorum , nullius cupidinis voluptatem lîbilieert eciam ho- volunt,Slt; qui lemel omnia reliquerunt,vt ait Petrus,vt Chri neftx. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ftum fequerentur,nullius terrenæ hscreditatis dominatum fibi contingerecupiuntt èC qui fe totos Dei tradideruntob* fequio,vtipiaChrifti mancipia,Euangelicara feruitutcm ciuili præfercntes libertati, nulla fui iuris elle patiuntur,quo* niam non folum a cupiditatibus, verum amp;nbsp;a voluntatibus noftris v^tauertamus nos Sapiens hortatur, Hancfincfcis

Ecù Ig


monachi ingredimur viam, imo hiceft illemonachatus, quem tu pietatem eHenegas,amp;^ ad vitæ ciuilisgenera,fabros fcilicct milites iurifconfultos ac cæteros humanæ focicii^

tis communes ordines refjcis, Nos vero illam abfolutæpie^ tatis culmen continere defendimus,cuius inftitutionem,do« «flrinam amp;nbsp;hortamentafaluberrima nonaquouishominc, Matth.I, fed ab ipfo accepimus Chrifto, qui voluntarios probat

dones, quiquererum omnium abdicationem pictatiscon« fummationemfuadet, poftremoqui adfuiiplius abaega» tióncm,quo facilius ipfum fequi valeat, hominem hortatur, quod idipfum obedientia non quæcunquc, fed ea qua molt; dodefcripfîmus,aut folaaut maximepræftat. Atquivera funto, inquics, hæcomnia, quorum tantopere fidemno^

-ocr page 413-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fot i??.

facere conaris.Efto EuangcKcæ pcrfeóliom's virtus obe« '^icnti'anon quæcunque,fedquæomnium etiam cogitation •'utn nedum opcrum et verborum ius adjmat homini: earn ^hriftus citatis locis 8c pluribus altjs docucrit, fed quid hoc monachorum placita, quæ hominibus obedire præcipb

^nt, ôf de rc tam ancipiti anima darf obfidem coguntç'Obc « ; ^icntiam Chriftus docuit,præftitit,fua(ît,(èd illâ,qua mens ôeo fubqcitur,eic^ percunóla obedireconatur,iüxtaiHud j. 3poftoli:Patres quidem carnis noftreerudiitores habuimus, Hcb.i» SCrcuerebàmur eos,nÔ multo magis obtempcrabamus pa* tri fpirituum ÔC viuemus Hanc Chriftus docuir,amp; huius ft nobis exemplû propofuit, quod locus ille nobis paraphra ftice enarratus a te dudum produdlus oftêdit ,lt;ui confonat ülud : Dcfcendi de cœlo non vt faciam voluntatem meam, lohan.« ftdvoluntatemeiusqufmifît me, amp;nbsp;multam hune modîit ftoigitur,inquies,ô^ei obediretotisanimiViribus contena : dCjCui Chriftus, cui apo{ioli,cui martyres,cui omnes eedes fîæ proceres obedicrunt,nempe Deo, cuius non modo pfæ= ceptis, verum ßmplici monïtioni quo minus obedias nemo tibiimpedimento erit,nemo obftrepet,nemo taxabit. Si hpc dixeris, quinimo cum te diefturum minime dubitem, bene feres habet, quod obedientiam probas, quæ mandatorum Dei præfinitionibus non contenta,ad fuperiora grafratur,et nihil itiris homini in feipfum relinquit, Nam quodobifciX fan’s efle nobis obedire Deo,cui Chriftus amp;nbsp;obediuit,et obc dire nos docuit : nihil qs quæ Hint hadenusconfirmata de= trahit,quandoipfiusChrifti verbafunt,de hominibuslos

Dd quen*

-ocr page 414-

EALFONSVS VIRVESIVS

lgt;haa.j

Jbhoa.j

Ifa« leliaa. t

fV-i

qucntis ad hoinines:Qyi vos audit me audit, Sc q vos ipcr nit me fpernit,amp;fc» quibus fignificat non modo fuis,vcrun* hominum verbis Dcum imperitare hominibus confu^ uiflc Nee^ emeftquifquam adeodemês.vt quod Chriftus patri obcdierit omnia fuggcrenti, nos nihil nifi quod Dcùî per lêmetipfumcdixcricfacfluroseflecontendat.Patercnini diligicfilium, ÔComniademonftrat ciquæfpiê facit, vnd^ fit : amp;nbsp;illud eiufdem fîlij : Filius non potcft a femetipfo face* re quicquam:fed quaccu nque viderit patrem facicntem.hcc cadem fîmilitcr amp;nbsp;ipfe facit. Nos vero quando dignabituf Deus per fcmetipfum alloqui, monere, oftcndcre,non mo* do rerum agendarum fummas amp;nbsp;capita ,vcrum ÔC fingub quæquc, quantumuis minima quæ vel facienda fucrint, vd diccnda,vel etiam cogitandaC' Qiia ratione per fingula, quae nobis vel facienda yel omictenda fuccurrerint, Deum con« fulere ac rogitare poterimus, Fient hæc quidem in patria,va bi, quod ait Propheta,erunt orancs-docibiles Dei,cuius prf fentiaoranesnon modoignorantiæ verum ambiguitatistc nebras amp;nbsp;cund:ationcm lubmouebitabanimis beatorum, fièrent 8gt;C nunc,ß nobis expediret ad falutem, SC fragilitatis noftræ conditio pateretur, Veruntamen omnium rerum artifex Dei fapientia hoc antidotigenus curâdæ hominum fuperbiæ adinuenit, vt qui Deo ipfi per femetipfum præci* pienti quondam obedire contempferathomo,nunc homi« ni obediêdo fubdatur in falutem illam hominis proprer Dcum obferuantia cuadant,qua de ipfius contemptu vo luntatiseius trâlgrelTioncamiferat. Quamobrem ctfi huius obamp;

-ocr page 415-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA, Fol. 198, o’œdtentiæ facrificiuni Deo immoktur, hominibus famen, lt;l«i Dei erga nos vicem gerunt, eft perfoluenda, de quibus, ''t modo dtauimus, Chriftus aitK^n vos audit me au dit, et lu«m 4ui vos fpernit me fpernit. Quinamp;f hoc maxime modo S[uodquotidieorandodicimus, vtcunque præftamus,vtMad«s fiat fcilicet voluntas Dei iîcutin ccclo Sgt;C in terra. Hoceft,G» cutin cœlo non partim Dei, partim hominis voluntate vi» uitur.fed ibiius Dei nutu et imperio fiunt omnia,ita Sc in ter raquoad fieri poffit,nuUatenus voluntati noftræ inferuia* mus, fed iuxta Sapientis confilium a voluntatibus noftris a= e«î gt;$ üertentes, Dei voluntatem, de qua vel ipfius lege vel maio= tum placitis conftare nobis poteft, in omnibus tum faden^ dis tum omittendis fequamur, fiatq; in nobis quod de veris Euangeli) cultoribus Propheta longe ante prædixerat: Si Äucrtcris a fabbato pedem tuû, facere voluntatê tuam in die findo meOjamp;f vocaberis fabbatum delicatu nbsp;fandum dni

gloriofum,8c glorificaueris eu m,dum fion facis vias tuas inuenitur 5gt;'oluntas tua vtloquaris fermonem,tune delciffaa beris fuper dno: amp;nbsp;fuftollam te fuper altitudinem terræ, amp;nbsp;cibabo te hæreditate Iacob patris tui,amp;fcDicm fandum do mini lueem Euangelicg veritatis appellari quis ignorât,quæ ^fabbatum dicitur,quodineaverarequiesanimorumiux U Chrifti lefu promiffionem inueniatur. In hoe igitur die mskIi. h quicunqueglorificauerit dominum nonfaciens volütatem fuam,nequc viam propria: cogitationis iêqutitus, fermonis etiam licentiam cohibuerit, deledabitur fuper domino ,amp;S fuftolletur in altitudinem terræ , cam de qua Hierçmias:

D d q Boa

-ocr page 416-

F. ALFONSVS ViRVESIVS

ïieno.j Bonum eft,inquit, viro cura portauenti'ugum ab adok^ fcenüafua, fedebitfoh'tarius 5ctacebit,quia cleuauit fefn^ 1 .gt;! pra fc ,,c(babiturquclacob hæreditate, hoe eftftrenue pu^ gnantiu ra raercede prcvmiabitur, Porro cum bifarïam

1. um hominibusloquidixerimusjperfefcih'cctamp;perpræpo (icos : quibus obedientes Deo ipfi obfecundamus, eftquod mouercpoflïtquempi'am jVtvel fecumtacius cogitationi* busdicauQiiipoflum egofcire,hominem hune,quimihi præficitur,Dci voluntatem mihi,dumimpcrat,propone» y reCAut vnde huic idiotæfortaffisetflagitiofo potiusquam mihiperfpecftam effe coUigani Dei voluntatemîCui ego fi” denteraudeopoUiceri, omniaquæ maioris imperiofecerit, modo non fit aduerfusChriftidoiftrinam, fccundum ei’us r -i * fieri vpluntateni îcumetiam fi nihil probitatis huiufmodi operibus infîf„obcdientia tarnen(ipfaquafiunt, bonanon cfle atque adeo Chrifto gratiftima nequeat * Atqiri tantum adeft hæc obedientia(dices)a monachatu,vt monachorum omnium perfetftiirimosiuxtaatcpclariflimos illam promi” fîfte nunquam legamus,néque fufeepifle quidem.Huius rd teftes locupletiflimi funt Paulus , Antonius , Macharius, quin Sc Hieronymus non monachorum modo, verum tO” Hieronyi tius ccclefiæ decus Sc honeftamentum» Oportune mihiHi« ronymum produxifti,eiufdem cnim verbis tibirel^ondt” Monacho bo,quiin libello de virginitatead Euftochium tria effe nar rama. rat monachorum genera.Prirautcoenobitarum,quos

ptij Suaies vocant,Latine verocoramuniter viuentes appd Ure poffumuSjproximum Anachoretarum, quos Latine Ji 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'» 3. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cimus

-ocr page 417-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fot 199.

HeremitaSjtcrtium quod Aegyptij R.emoboth dicut^ ^os diuus Benedidlus Sarabaitas Acgyptiaco cti'am appellat ^otnine,quos nos £ransfugas(vt abbas Piamon apud lohan

CafliantiniExponit)interpretari poflumus.Horum 0= ptinios eflecœnobitas multis argument« edocet.Sarabai'tas deterrimos.vel hoe quod bmi vel term’ habitent fuo ar^ bitratu ac ditione viüences,inter quos fæpc iurgia effe dici^ S^od fuo viuences cibo nSpatiatur fealieiii elle fubiedtos, e ^onuerfo auc paupertatem óóöbèdicnri^ in ccenobicis præci pue cÔmendat.Vehiamus^n'quiqad eos quipluresfunt,etin lt;^ômuni habitant.i.quos vocari ccenobitas diximus, Prima, apud eos côfœdéràtio eft obedire maioribus, Só quicqd iuf= ferine,fjcere.Diuifi funtper decuriasatep centurias. Manent feparati/ediunlt;n4s cellulis^Scc« Hgc,ctîitæHnt,Ieiiior nunc ap parce obielt;?ijQ,quam‘Vt opus fitiufta cohfutatiöncpês cm illi quQs fine obedientip voto monachos fuifle comemorat,non cœnobitæerant,quorumcaufam aduerfuna tefufeepimus, fed AnachoretgtSed videor mihi,yiderctealiam grauiorem obicclioneoî.qwafctnéinosa. pixapofiito deqeias molientcm. EftojinquieSjVt obedientia opus fit monachatufatque habe= mus pontifices,epi(copos,curiones,amp; alios ecclefiaftici ordi^ nis hierarchas,qbus obedire polTumus,vtnon modo fuper» flue,veildeambitionequadam monachi luâmonarchiam feorfum acaêteris fidclibus fcciffe videant.Huius argument! vis expofita ratione obedicrrtiæ prorfus eliditur,Cum cm fit, quod fuperiusexpofuimusjplenifîïmaquædam animifuba iedio Sc libertatis noftræ, qua multa per eseteros ecclcfiac Ui.i , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dd iij, magis

-ocr page 418-

F. ALFONSVS VIRVESIVS magidratus amp;nbsp;facere poflemus dicerc,(n akcrum Cransb’ rio,quis non vidctearn Epifcopis aut cæterîscommunibüJ præfedis minimepoffcpræftari. Quandoénim illi muln$ impliciti curis nobis moderandis^dirigcndis, doccndis, fingula verba,opéra,amp; cogicationes eciam, vacarc'poterunti auc voknt,a nobiscp rotins vicæac fingulanzadionum ratio” nem exigcrcÇ Sed audiamus hac de re Hieronyraii m, Bened* d:o,8(^ Bernardo pri'mis tibi monachatus innen tonbuS anti* quiorem.Erat Bethleem vbi diuus Hieronymus in monaft« riodegebat communi diocefumiurc Hicrofolymitano E* pifcopo fubie(ko, quo muncre tunc temporis Iohannes qui* dani pontifex fungebatur, conqueftus eft Ülc nonnunquam per epiftolas quod Bethlcmitici monachi fibi non obediret; cifdcrac^ ferme vtebatur verbis quæin argumentatione po fuimus, cui diuus Hieronymus ita refpondet : Porro quod dicis te petijfle, vtfubqcerenturecclefiac Dei,amp; non feinde* rent cam, neep proprium fibi facerent principatum ^ de qui* bus dicas non fatisintelligo^ii de me amp;nbsp;presbytero Innocen* tio fatis multo dormiftitemporc,qüi póftannos trcdccini nunc cxcitatus hæc Ioqucris,ob id enini cgo Äntiochiam amp;nbsp;iHc Conftantinopolim vrbes ceicberrimas deicruimus, non vtte in populispraedicantem laudaremus: ftd vt in agris amp;nbsp;in folitudine durefeentia peccata deflentes Ghriftiin nos mi* fericordiam defeefteremus. Si autem do Paulino tibi fer* mo eft, vides cum Epifcopo fuo effe fubiedlum, veriari Gi* pri,ad vifitationem noftram venire interdum,non vttuum, fed vt alienum, eins videliceqa quo ordinatus eft: quod ß hic

• cciam

-ocr page 419-

ADVER5VS LVTH. DOGMATA. Tot i..« ^mcflcvoluen'tjamp;inexih'o noftroquktui in folitudine '’iuere,quid tibi debet^ifi honorem, qucm omnibus debc» ’’*us EpifcopisCFac a teordinacum,idem ab co audKs,quod ^fnemifdlohominefànd:æ memoriæ Epilcopus Paulinu» ^üdiuii::NiUm rogaui te vt ordinarcrC'Si fiepresbyterum tri» ^uis, vt monachum nobis non auferas, tu videris de iudi » ’^iofuo:fin autemfub nomine presbyteri toll» mihi,pro» pUrquod fæculumdereliqui,cgo habui quodfempcr ba» tgt;ui,nullum difpendium in ordinatione pafTus. Habes Hie» i^nymi de tua argumentationeiententiara: In qua non eftil bid prætereundum,quod tam indiflolubile fuit Temper mo nafticæ obedientiæ vinculum, vt nec per presbyteratus dig= nitatem,quæ tune temporis vt rariffima,ita maxima habeba tur,monafticæ obedientiæ iugum abfjcerelicerct,autad Epi» b^opifacerdotium conferentis ictrarisîefrc ditioncmîEgo, biquitHieronymus,habeoquodfempcr habui,nullumdi» fpendium in ordinatione pa flus. Quid eftquod fèmperha» buitî Monachatum vticp CQcnobialê,ab eo tempore quo An fochiam vrbem cclebcrrimâ fugiens in Bethlemiticum fcfc côtulit motufterium,nam antea Ànachoretam per ab’quod tempus egcrat.’Nec clam me eft obedientiæ vinculum,vt fu» perius dixi,haud tam aperteatep circûfpelt;flc quondam atcp bodiefuifle voti nuncupatione,diftrilt;flum: quoniam fimpli dus Chriftiani atep candidius omnia in eccicfic nafeentis ordio tranfigebanc,poftea vero quam Chrifti Sc apoftolon? cius exempla animis cœperuntexcidere,8(S vcftigiaquafl de» formarijoês ferme Chriftiani ordinis fui funÆone vna cœ»

perunt

-ocr page 420-

Ecccs 9

Ifaix 14

Aoguft.

F. .-ALFONSVS V1RVES-IVS-'3V : . perunt abuü,8d a pn'mgua illa cuageh'c^ propagmis integH* täte degenerate .Inter quos amp;nbsp;monachi lapfî nônihil funt, ti'nam aûtadiUoiçnoslapfum crfgeremunLapfi/nquäijfunt» infolefccnùbus plus iufto cœnohidtîe! prscpofitïs ,’monachii veroîhoneftatcbbcnus cctagarrtibuss^amobrem fynodi* CIS patrum dfecretis Abbates luffî funt Epifcopis obedifc» monachi veroobedienti’æmre ab Abbatibus repen. Qpaf duo tam falubria décréta vrina ea lynceritate^qua funt ohm a maioribus tradi'ta,hodie feruarêtutiVerum lyrannw per* m'uerfum orbem ,cffufa monacho?^ceenobt)s non peperdtj quin hoR2 prius propemödum extînxit aboleuit, poft«'f=‘ us veto fupra modum auxi't, amp;nbsp;vfcp ad cœlû conata eft eue^ here,tametß vfcpad inferosfuperboR2oîm amp;nbsp;immoderate dominantium domicilia dixerim verius neep em eieôio ciferOjVUus cft in cœlo fuperbiæ locus: V tcuncp tn fe præfe* (fli gerant aduerfus fubditos, 8c paftores aduerfus gregê, ilW tarnen obedientiæ fuæ(;modo Chrifto fîbi prius obediendu mtelligât)mercede nÔ fraudabunt ♦ Nec propter quorunda infolentiâ fuccenfendû eft bonis,nec vniuerfo ofdini amp;nbsp;fôô# rum patrû quin èC ipfîus,Vtptobauimus,Chrifti detrahêdû fandlifs.inftituto,qd vfepadeo antiquius eft Benedilt;fto,neda Bernardo,vt cû ipa totius hüani gnis iàlute videatur exortu» Hæc ferme ante annos XVI. ad Erafmum: Na etfî nihil prorfus addidimus tranferibendo, multa tn ptermifîmus,tï tune temporis fuer ant a nobis iuuenili magis loquacitate,^ caufæ necelfitate congeftatpro qbus oîbus vnum ex Auga^ ftino teftimonium pro fandæpaupertatis,quâ amplexi funt moiw?

-ocr page 421-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol.

f^onachijprofefTi'one fubftituam. De terra,înquit, fufdtâtus cft fupra oês diucs l'IIc pauper,amp; de illo ftercore eredus eft fu '• pfa omnes opulentos iUe inops,vt fedeat cum potentibus po Puli,quibus ai'ttfêdebitis fuper duodcdm fedcs,amp; fèdem glo fj« hæreditatê dans eis.Dixerant cm potêtes nii:Ecec nos dis •îiifînius oîa,ÔC fequuti fumus te ♦ Hoc votum potentiflïmi Vouerant.Sed vndc hoc eisCAb illo de quo hic continuo dis

cft:Dans votum voucnti,AIioquin ex illis effent poten * tibus quoRt infîrmatus eft arcus,Dans,inquit,votû vouenti. Non cm dho quisq quicq ratum voueret,nifi qui ab illo acci pcret,quod vouerct lib.XVII. deciuit, Dei, cap. IIIL

Nunc ad Philippum redeamus,qui vidus his rationibus alijs grauioribus,q a noftris pro monaftico inftituto pro= ducuntur:rcfpondet fe de genere dodring difputare,non vs trum vota feruanda fint. Sentimus em, inquit,licita vota fers üari debercjfed vtrû cultus illi mereantur remiffionem pdÔs fum amp;iuftificationem, amp;c. Etadditcatalogum quæftionu prorfus parergon,quo videri vultcôplexus capitû fummâ, de quibus inter LutheR2 ÔC catholicos fufeepta fit circa mos nafticam profeffionem cÔtrouerfia:tametfi nefcio an Luthes rus fubferipturus fit illis verbis.Non difputamus vtrum vo ta feriiâda fint,fentimus em licita vota feruari deberetnifi fors teprobando Philippi modeftiam in verbis, quo facilius ims ponat in rebustreem nec latum (quod aiunt) vnguem Phis lippus hic diffentit aLuthero,licetfpecie verborum differre Videatur,id quod facile prudens leeftor ex inferioribus collis get: Quæcum ita fint,haud fatis poffum affequi mente,quos

Ee nam

-ocr page 422-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

nam fato noftro (fi modo fati nomine liceat vti) fieri vidca* mus, vt nemo his trecentis fupra mille annis ccclefiæ hofti* fuerit,qui non bellum eodem tempore nobis quoqj vifus fit indixiflc:Nec ad hoc neccffe eft a me quêpiam nominari,qui hæc germanis fcribo chronicorum ac rei^ geftai^ non igna«’ ris.Poffunt em,fi veIint,Arrios,SabcIios,Macedonios ,Con« ftantios,Iulianos,ValentesJLucios:amp; huius generis alia mon ftra,tum veteratum recentiora meminifTc.Quo magts admi ror viros alioqui êc prudentes,ÔC cautos, qui hæc nobifcutn vitro fateantur,quoru m imitentur exepla,iIIoB2 exitus amp;nbsp;fup plicia nÔ perhorrefccre.Sed non potcftis deferere verbû deb Atqui illi nihil magis habeant in ore,quâ iftam importuniflî mam vnaatc^ vaniflïmaad verbum Dei prouocationê,cui I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo mordicus adhærebant,vt vocem homoufîon, quod in

facris literis nô inueniatur, nollêt recipere, vt prætextu verbi Dei,totius fîdei Chriftianæ mole ÔC pondus cuerterêt. Vnde amp;nbsp;monachos,quos arte aut libcrtatis Icnocinio ad fe pellicere nequiuifient,primos ab ecclefîa ftâtes in acie poft epifcopos, pertinacius $gt;C hoftilius q cæteros Chriftianos oppugnabaK Quod idipm modo Lutherus,PeIlicanus,PhiIippus,ôô cæte n complices,verbis,quando exilrjs necibus,quod quonda fiebat,non pofîunt,cffîciunLBona tarnen fpes eft fore,vtmif (èrtus noftri Dcus,hac perfecutione quç a gladio linguæinb U quæ ÔC a. fcandalis operâtium qn^ndacium profîcifcitur, nos Pfaïui. » purioresrec^det,^ fibiacceptiores. Nam dum fuperbit imi« piuSjincenditur pauper.Tametfi video quam parum nobis diuinaproyidentia(vtita dixci-im}fîdat,quibus leuifiïma ftrua?

-ocr page 423-

ADVERSVS LVTH. dogmata. FoL m. feruauit certamina, maioribus noftris pn'ndpum ac tyratloe rum fæui'nampppofîns nobis,vtpote imbcciUis,reIilt;fla cft fo dalium noftrorum rabies pro perfecutione.Ex nobis emexa '• ïo*”quot; * iorunt, fed non crant ex nobis: Qui eciî acuerunt linguas fu« Pfoim.t» as fîcut ferpcntes vcnenum afpidum fit fub labrjs corum, nunquam tarneneoproduxcruntinuidiam,vc mcliori or» bis parti maiorum noftrorum mentis non probarcmur.His Urnen omnibus prudentium confiderationi dimiftïs quæa ftionum catalogo quas Philippus coegit,relpondere incipia, ß prius leiftorem vos prj cipue admonuero,Gcrmani,Phi bppum,qui modo noftris obieccrat,quod ad aftruendam ka gerncoelibatus reuclationes quafdam produxiftent,totani banc de monachorum profeflïonibus caufàm a reuelationi* bus cxordiri.Narrat cm aut fîngit quendam Francifcanum f^uifie in Germania, qui conicdus in vincula, quod eius do« ^rina minus cætcris fodalibus probarctur, vaticinatus fue» fit,fucceflurum fibi quendam Luthci^ccrte fignifîcans, qui •Monachorum regnum effeteuerfurus, cuicp monachi non poffentrefiftere:Nugæ:Sicapud Virgilium Dido Libigre* ginaimprecans,futura vaticinatur inter Romanos amp;nbsp;Car« ïbaginenfes bellatAeneam apud inferos multa poft fæcula vi ^credcfcribitur,cum tarnen vtracppoetamfcribentcm hæc fingentem aliquot præccfferint ætates,quanq potuit acci* ^^rCjVt Francifeanus illc nouerit Luchcrum iuuenem, iâ in» adolefccntia huius furoris,qui poftea fecutus eft,indos' km oftentantem, æternumcp (quod ait poeta)fcruante fub pe^lore vulnus, quo monachorum meditabatur excidium.

Ee q Sed

-ocr page 424-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

Sed nos turn fomnqs tum conkAonbus, cum ea qua d/gni funt, fide prætcrmiflis,ad caufam accedamus.

Primum iucp controuerQx caput cft,vt a Phïlippo propo nitur,Vtrum monaftici cultus mcreantur rcmi'ffionc peed’ torum,Sc iu ftificaaonem’T Quoufcp,bone Deus, mcrcenafi* Rtmifffo Eæc ÔC feruili'a nobis occinunturC Nihil ne præftandtim eft » quofit. nihil probten du,nifi remillionem peccatoR2, nifi luftibcaflO’ nem mereatCQuid fîbi hifceqftionibus vult figntficarcPhi’ lippusCNos remiflïonem pèceatonz, amp;nbsp;iuftificationem ingc’ nue fatemur neminê fibi pofTc mereri : promeremur aût vâ’ rip ab eodem probatis et inftitutis operibus Chriftû,quo nobis im meritis propicius efle vclit,amp; peccata remittere. h lioquin fi noftrum cflet mereri iuftificationem, cû raeritum debcat præcedcre merccdem,{êqueretur,quod ante iuftifîd^ tionem quisq mereretur gratiam,qua iuftificarctur:quod nt mo vnq catholicus dixit.Sed Phib'ppus quçrit hæc,amp; id gc’ nus alia,vt quæftionum fuco fignificet, id a nobis tribui no« ftræ profeftïoni, quod tribuere impium eflet prorfus amp;nbsp;ftul tum.Sed ne totics reipondendû fit importunis huiufeemodi quæftionibus,nos5quomodo,quibus,amp; cuius mentis remit« untur peccata,fuperius expofuimus fuffîciêtcr,vt credo,cer« te prolixe,cum de iuftificationc et pœnitentia ageremus. Mo nachatum vero fufcipimus,non quo peccata preterita nobis accipitur. donencur,quæ vel in baptifmo,vel in pœnitentiacondonan tur,Sed quo facilius futura vtcemusjôc a præteritorum reati« bus,fordibus,morbis, indies liberiores cuadamus»

Proximum caput Philippicæ côtrouerfiae cft,vtru huiüf« modi

-ocr page 425-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot to,»

cultus, fint Gtisfadliones pro pcccatis C Hoe multiplia ^arc verba eft, non explicarcquæftio nes. Nosfuperius de ^^fisfaébonibus difleruimus, quicquid opcribus noftris trb ^uuntfacrae Iiteræ ad fatisfacienduni,aut proraerendü,non Poteft monafticis cxcrcitationibus, quæ circa eadem opera '^crfantur negari.Deieiunijs,vigi!qs,facris prccibus,lelt;ftioni ^uSjCt ld genus alqs loquor,non de cucullorum forma, colo® ’■^iniagnitudinc,8d hifce rebus,quæ non pietatis,fcd decon's, dtferetionis gratia affu raun tuf.

Terdum caput cft,vtrum ilh’ cultus fint pares baptifmoC Ortum vt exiftimo,ab i Hor um dogmate, qui dicût baptifma nihil hominibus prodefle. Ita enim æquiparatur Philippo, Gai.ï.amp;'« tum circuncifioni,tum præpucio, vt Apoftoli verbisillisin Chrifto lefu ncccircuncHioaliquid valet, neep præputiura iddatur intrépide (nifi quis malic dicere impudenter) neep baptifma.Cuius aut quoi?» hec funt vcrba,dogmata,cómen ta,quid miRcfiquærant: vtrum monaftici cultus fint pares haptifmo;Nam a nobis(de veris monachis,amp;r vniuerfoor dinelóq«ór)perindealienü eftprius atep pofterius. Poft hasquæftiones,fucceduntaliæeiufdcm farinæ: vtrum mo» naftici cultus fint obferuatio præceptorum conciliorum: vtrum fint perfedio Euangelica: vtRc habcat mérita fupers trogationis, HaR2 mediærefpondemuSjprofefTionêmonaa fticam continerc, ea quæ maxime poflunt ad perledionem poitumad iuuare,boc eft,liberum a noxrjs ct periculofis curis ac folicitu nem tuut dinibus animü reddere, alioqui fola charitas eft q vere perfï= cit.Primæ vero quæftioni relpondendum videtur ,quicqd

E c ii) eft

-ocr page 426-

F. ALFONSVS VIRVESIVS cftoblcruatio condliorum efleamp;Tpræceptorum, KcetflOf* c conuerfo. Monaftica ergo profeflio in côcilijs verfatur/o urnen fpedat,vt perfeÆiis ferucntur præcepta. Idcirco neC coelibatusnccrerum omniüabdicatio efthat^enus cuitjua præcepta,quod autcm capefccre volcnnbus confulantur,a* percius eft,quam vt egeac noftra confïrmatione,8c nos paü^ lo ante probationcs attulimus, T ertiæ qugftioai refpondco, mérita fupercrogationisnullaefle,fidcbitum cui fuperero* gandum eft,amp;S addendum id quod mcremur,abfolutccoii fidcretur,fi vcro confideretur in ordine ad neceiritatem,qu3f facris literis eft nobis impofita,quicquid boni open’s non te* nemur lege præftare,fupererogamus non debjto,fcd neceflï uti:Hoc eft,nemo plus expenfum poteft ferre, quam recule rit acceptum,fed poteft aliquanto plus exhiberc, quam ab il lo cui deferuit, lêcundum fuæ legis præfcriptiones eratexi« gendum» Continenter quæritur,vtrum monachorum me» riu applicata atrjs faluent eos. Quare hoc “T Nempe quia mo nachi prædicant feeflecæterorumfaluatores. Non pudet virumprobum , vt habetur aGermanis , SCprudentem, um apertam comminifei calumniam Qiianquam vtutfe habcatapplicatio meritorum,quid facit ad monafticum in» ftitutum de quo differimus C Errant fortaffe monachi non» nulli, in hoc amp;nbsp;quibufdam alqs, quæ propoGu funt a Phi» lippo,num ftatim euertendus cft raonachatus, non poti» us dirigendus, amp;nbsp;ad viam reducendus C Ecquis vnquam vidit inter mortales ordinem, in quo non peffima quæque tdmixtafunt optimisé Subuertaatur ergo vniuerfa homi» num

-ocr page 427-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot num infticuta,quia nullum eft in quo non vulgo probentur abufus,qui cordanoribus difplicen t Sed fuccedunt nunc a« liaequæftiones,quæpropiuscaufamatnngunL Vorum fint licita vota his opinionibus fada. Vtrum licitafint vota,quæ prætcxtu religionis tantum ventris 86 oei) caula fufcipiuns' tur. Vtrum vere fint vota, quæ funt extorta aut inuitis, aut ijs, qui per ætalcm nondum itidicarc poterant de gcnerc tæ: quos parentesautamici intruferuntin monaftcria, yt de publico alerenturfine patrimonijpriuatiiacftura Haec his verbis quærit Philippus.Ego vero his omnibus vna rcfpondeo, mihi non videri licita vota, quac illicitis fuerint opinionibus fufcepta, cæterum de opinionibus vouentium iudicio pronunciare , nonLutherieftautPhilippi, led tcclefîæ. Porro monachatum, qui non pietatis caufa fed vi aut cupiditate fufcipitur , cuiufmodi plurium fœmina:» turn elTc credo, 86 quorundam adolefcentulorum ,quibuf=» dam, prælêrtim fe militfjs dedicantium, ingenue fateor,mû bi nequaquam probari, nec huiufmodi teneri credo votis, ^uæhis affedlibusatquedefcdibusnuncupauerunt.Tams

(quod fuperius diximus de faccrdotibus)non cft cuiuG dehifceiudicarcrebus: necdebetpriuata temeritatedis 'ï’ttti, quod publica eft amp;nbsp;folenni autori täte lufceptû.Qiiin ^onfultopriusPontifice fiimmoamp;totius caufæ rationeel* dem diligenter expofita,iudicio eius eft parcndumlt; Hoc eu ’talît,vehementcradmiror,quid fibi velicveftra cÔfelTio,in Q’^’atribuitisfummo Pontificiiusdifpenfandiin huiufmo* d‘ votis,cura tamen citraeius autoritatêapud vos quotidie refciip

-ocr page 428-

F» ALFONSVS VIRVESIVS rcfcindantur impune ♦ Vltima quæftio eft vtrum lidti ßnt votaquæ palam vergunt ad malum exitum, vel quia pro^ peer imbcci'nitatem non feruantur,vel quia ij qui funt in illis fodalicqSjCoguntur abufus miflarum, impios cultus lànâo« rum,confilia f^iendi in bonos viros approbate, amp;nbsp;adiuua« rc,SCc,Hæc quæftio vt multæ præcedentium hoc agit, vt apoftatæ, quorum per vniuerfam Germaniam ingêseftnu merus,iurc videantur a monafticæ tranquiUitatis obferuatP one in huius iæculi theatrum velut hiftriones mutata perfo naprofilqfle.Cotinetenim caulas quas profeflïonis fuæ de* fertores apoftatæ pr?texunt,vt vulgus imperitum cxiftimet illos non libidinis Qc voluptatis caufa, quod res eft,fed pieta tis zelo a nobis tanquam ab imprjs difeeffifle, Nos de his(ß qui funt) qui veræ continere no poflunt, fuperius diximus, quid iudierj haberemus, Cscteri abufus quorum occalione fingunt fe ordinem deftruifle,nihil nos mouet, quandoqui* dem multafunt quæ Philippo iudicantur abufus, amp;^eade vt facri ritus amp;nbsp;piæ confuetudines probantur ecclefiæ. Et ft quæ funt quæ nullis bonis vi'ris probari queant, potuerant ablqueloci,ordinis 8ó fodalitij mutatione vitari.Nam qua* le eft hoc, fieri ex monacho lacris iniciato laicum Sf maritu, propterea quod cæteri fodales abutuntur monachatu Nu vt locus tibi obfit,nullus eft alius in quo tibi liceateffe mona cho^Nunquid vniuerfa raonafteria funt vfqueadeo corru* pta,vt nullus fit apud ilia veræ pietati locusÇ'Hoc vt ita efiet, quod tarnen quis efle credat^fed vt ita effet,nunquid non ri* bi liberum eft fcorfum agere monachum, hoc eft, caftu fcf*

-ocr page 429-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. ’ FoL te;.

^arc cœlibatum/rugaliter viuerc, ôc Epifcopo faite aut cuis ^uarn alten præluli præfcripto ôë peculiaritcr obedire,8ë fîc quo fieri poflït modo quod poUidtus es cxhibere,e£ l'on cauiàs comminifci vanas, ne quid apertius dicam, qui:* ^üsfimplici vulgo fucum faciens,cx monacho ,presbytero ^tholico fias laicus, maritus, hæreticus, aut certc fehifmatis ^us^Hæc adquæftionem: Verum vt omnia quæaduerfum tam in confeflïone quam in apologia,qu^ nihil addit nis fiverbajobiedafunt fèmelcoIIigam,Sëbrcuiterad fingula frfpondcamjhæc mihi videntur in genere obijci, CMonachi,votum ccelibatus contra Dci mandatum fufdpiunt»

Hocefle vanum conftat per ea quæ de ccelibatu in corns lîîunijôë de votis monafticis difleruimus.

ÇÜColantDcumhumanis traditionibu9,cuiufmodifunt vota, contra Üladt fi ne caufa colunt me m andatis hominum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manh. 15

Non funt hominum mandata cœlibatus, rcrum abdicas tiOjôë obedientiaj fed Chrifti confîlia ,quod fuperius ofteiv dimus: tametfi Philippus pcrtinaciffimenegat rcrum abs dicationem effe confilium Euangclicum. Sed quid non ne «’.«on

1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ’T' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.funthomi

§abit,qui hoc aduerlus Uei verbum inhciatur, de quo maxi num man nie lolcnt applaudcrc,oë quod quarta quacj? Iinea nunc apte chnfti cc nunc ineptc nobis obrjciunK'Cuwi ego Norimberge hac de re, cum Ofiandro conferrem, protuli locum ex Matthæo, q Matth.ja Chriftus dixit adolefccnti : Si vis pcrfciflus efle, vade, ven*« de omnia quæ habes ôë da pauperibus 8ë habebis thefauBt in cœlo 8ë veni ièqucrc me:qui locus ex hoc apparce effe cos filium, quod quicquid in co prsefcribitur arbitrio relidum

Ff eft

-ocr page 430-

F» ALFONSVS VIRVESIVS

eft capcfcctis.Si vis, ingt, perfcdltis cfle:Ncc potcft effc pra^ ceptum,quod prgceptis iampridcmcnumeratisapponiturr «xpofuerit Chriftus mandata q«2Erenti,quonam modofct* uari pofletjôd vitam ætcrnam acquircrc,qui cum corn muni Icgis obiêruationc non vidcretur cflë contcntus, Sd maiora quædam meditarctur ac mente condpcrct,non repetit Chri fins:Si vis iàluuscflc, fufticiebantcnimad hoc præccpta per CHRISTVM expofîta. Sed, ß vis pcrfedlus efli^ quodeommunem præceptorum fuperatobfèruationenar tametfi in eorundem ardiorem euftodiam demum reci» dat,vadcamp; vende omnia qughabcs,amp;c.Cum igiturlocuni in difputatione produxiHem fafTus eft Oßander(quod ego conabar aftriiere)verbis illis non inciTc præccptum, lêd filium,nullam ad pofteros habere vim quo poiTit inter com munia Chrifti documenta in totius cccleOæ vfum cradita connumerari.Non cnim generatim necad perfonam ,inqt, publicam locutus eft ibi Chriftus,fed priuati hominis pecu hariter amp;nbsp;feorfum interrogantis priuat^ contulit ncccffitati* Hanc reiponfionem eo videntur excogitafle Lutherani, vt imperitæ multitudini fatisfaciant,quæ vt nihil intclligit, i» nec pcrcipit,ncc cogitât quidem,quid aut quale fit, quod nû bis arguentibus ÔC feripturas producentibus rcfpondcatur, tantû fi aduerfarios cedere èC obmutcicerc non coegerimus, quicquid refponderint, dûmodo auda(fter,confidcntcr,ftos macholê refpondeât,{ùos euieifte credunt:Et ego fateor me, vt eft pudibûda veritas, quamprimû Ofiander conatus eft argumentationem fua ftropha deludere^h^fifle tantilper ad vania

-ocr page 431-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot i.lt;.

Vanitatcm hominis,quêego graulorem exiftimaba, quam Vt tam futili commcnco iplc libi pateretur ilIuderc.Mox vc« torefumptofpiritu,quidais,inquam,ccquideritfîrmamen'S tiin fcripturisjiî poflimus contêdcre, 3c femel ve verum ad* Oîifcrimus,quicquid refponfum eft interrogantibus aut côe fulentibus, non efle ad alios homines, nee ad alia tempora, transfcrendum'TEtquidhoceft,quod tu mihi modorefpö« des,nifiquod ridiculeconfucuit fub delinqucntium refpoti deri perlona.diim produdlis Euangdicis verbis coarguun« tur peccataCHoCjinquiuntjerat in illo tempore,nimirum ri» dicula alluiione ad tempus Sf perionas quibus Chridus lo^ quebatur, omnia eius verba referentes . Sedhæc, vtdixi, loco folent quafî per irontam refponderi, tuveroierio mihi futiliffimarefponiionc veile videris, argumentation is vim amp;nbsp;pondus cuadere . Quod quale fît, tute intra animi tui receflum conlîdera et cogita an dignum tua grauitate lîc ôf prudentia, de rerum maieftatequarum veritas ad fidem, vfus ad pietatem pcrtinct,ita nugari,vt quicquid tibi in bue cam venerit, quo non vidcaris elîc vidus cftutias, Nam co filium Chrifb de reRt abd icationc nô e(ïe,vt ita dixcrim,perô fonalc,5C illi tantû iuueni,cui refpondcbat,tributû,vcl ex hoc apparet manifeftc,quod mox ad idem côiîlium,quod triftia tia abceflïone renunciauerat adolefcens velut alludens Pc trus, fuo amp;raliorum nomine dixit: Ecee nos reliquimusoa mnia,amp;C fcquuti fumus te,quid ergo eritnobis^Hoccft:Aga gredimur quod fuades, perfedionis aditum quod orbi de-m5ftras,maturauimus occupare,quid ergo mercedis tantîi

F f q labo?

-ocr page 432-

F. ALFONSVS VIRVESIVS labonSjtantumdifticuIcatiscapefcentibuspoHicerisCConfir mat banc expofîtionem refponfio Chrifti,qui eandem mcr^ cedem,quamoftentaucrat adolcfcenn, vniuerfïsad idem» quod illi fuafèratjadnitentibus poincetur:Omnis,inqi'itjlt;l^^ reliqueric domum,vel fratres,aut fororcs,auc patrem,aut ma trem, aut vxorem,aut filios,aut agros, propter nomen meU, een tu plum accipiet, èi. vitam ættrnam poffidebit. Hæc v£ multifuntamp; varia,itadiuerHspro Chrtfti nominediim't^ tunturmodis .quorum vnus eft ccclibatus êc paupertatis fpontaneafufccptio,quacnon potefthomint vt fuperiuspa lamfecimus, mfivori nuncupatione abfoluta contingcrc ABguHin. Vnde Auguftinus quod Petrus pro toto difcipulorum eol legioChriftopropofuerat,votum eficdieft potentiftimo’ rum.Sed vnde, inquit,hoc eis nifî ab illo de quo didlum eft i.Rej.» Dans votum voucnti. Noslibentius accedimus vni Au« guftino,vtChryfoftomumamp; cæterosciufdem expofitio« nis au tores ecclefiæ procercs praetermfttam, quam vnfuerfîs monafticæ profeftionis tum hoftibus tû delcrtoribus. Hæc longius enarraui quam ftatuerara, propter cos,qui cum vef bum Dei identidem a nobis efflagitent,nô credunt efle ver« bum Dei,ni(î quod illi produxerint, ÔC fuis interpretatfoni« Katt.if bus illuftraucrintjobfcuraucrint dixilfcm vcrius » Porro 9 Philippus citât ßnc cauia colunt me docentes dodirinas amp;nbsp;mandata hominum expofuimus Phâippica X. Sed rurfus obieeftiones audiamus»

ni» ÇCrcdüt hniufmodivotis mlt;r«diuftifiC3lio«i?,ctpdu9trcmi/non?» Hoc æque,vt fupcrius.vanum çft:tametfî iu pcccâtorum

-ocr page 433-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fob nonnihïl tribuimus noftris opcribus non comcn Jjcijs/ed pijsSc in hunc vfiim a Chrifto probatis,hæc tarnen ‘^pchusenam difcuflafuntPhih'ppids XL Çimpic opponunt iræ Dd huniana opera, cui folus ChriRus cratllll, opponendus.

Non eft impiü fræ dei opponere Iachrymas,icïunia, eæ Opcra fco ^erapœmïêdæ opa,eleemofynas,preces,quæ oppofuerunt Pe rmph?in^ ^rus,Daaid,Ntniuitæ,5(f multi ahj pro eins delidis, Hierony •^us etj'a dicitjfe in cremum fccefiifle, vtin agris nbsp;nbsp;in folitus

‘^ine durefcêtia peccata defiens,Chrifti in fe niifericordiä de= fltderet.Cur non latis fiiit illi,Deo huiufmodi pcccatis irato Chriftum opponcre,aucipfi Chrifto fuos labores,cruciatus, niortCjVniuerfa denigj^q pro nobis amp;nbsp;fccit, Sf paftiis eft,ops poncrc.quo eins auerteret iram,6lt;^ niifericordiä in fe defle(ftc= fet^Quinimo Paulus no modo pro fuis, veisz amp;nbsp;pro cætero= Coiof.* füm peccatis fuaoga ofFerebat,cw fupplebat(vt ipfe ait)quæ deerant paftïonum Chrifti in carne fua pro corpore eins, qd cftecclefia,tametfi hoc non erat aliud opponerc iræ Dei, qua Chriftum,cuius opera funt quicquid cius mêbra, fideles fci= licet, operantur:Dc quo ctiam fupcrius Philippica, UHuiufmodi operumfiducia ChriRum amittunt.iuxta illadPauli:E*

uacuati eftis a Chrifto qui in lege iuftificamini* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e»i«.5

Ita eftetjfi hifee rebus aliud q Chriftu exprimcrcmus, aut alium q Chriftum in nobis opérante credcremus:Paulus Io» quitur de operibus kgis Mofaicf, Nam deChriftianis opcri bus oftendit fc loge diuerfum fentirc cu dicit:Glorificate de-UiH in corpore veftro.Philippus loco que citât vult;amp;quot; aperte pronunciât Paulû intelligi de operibus etiam deca’ogi,quod

F f iq non

-ocr page 434-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

non eft nunc fententta confutarc: Nam fi Paulus dint, quid Philippus vuk ilium dixiflcjauc cÔminifckurjintclîexi^”

fe,fruftrailliauetfamur,cuinullomodo refiftere poffiimuï» N une vero quodad hune Pauli locum attinct, fufficietpf® eonfutatione,incegram Pauli fententiam,tamctfi longiufcî^^ lam,fuis verbis expofui{Tc:Starc,inquit,Sc nolite iterum iugo lcruitutis contincri, Ecce ego Paulus dico vobis, quoniam circûddaminijChriftus vobis nihil proderit : Tcftifîcor atit rurfus Omni homini circuncidcnti fe : quoniam debitor eft vniuerfæ legis faciendæ:Euacuati cftis a Chrifto, qui in kg^ iuftificamini:agratiacxcidiftis. Nos cm fpiritu ex fide fpeo* iufticiæ expelt;fi:amus,Nâ in Chrifto lefu neep circuncifio ali“ quid valet,nelt;^ præputiû,fèd fides q per charitatc operatütî Haud expofitionCjVt reor,opus cft,fcd admonitionc ad intd ligendum hoc loco,qui fidemeharitati cæteris operibuscx* clufis,coniungit,non dcCalogi,eum Icgis mcminit.fed veteris ludaifmi opera dânari,et a Chrifto pronunciari aliena.No» tri mireris.Germane Iclt;ftor,quod hoc loco Philippus operi* bus Icgis Molâicf addat etiam præcepta decalogi, nî alio opère circuncifioni8Cpræputio,quænihiIvaIcre pronuciat Apoftolus,addidit etiam baptifma,amp;S facit Paulum dicenté; In Chrifto lefii nclt;p circuncifio aliqd valet,ncqj prfputiuni, neep baptifma,vt ipfe addit.Quâdiu hacc licent Philippe,3® poteritcum fuperareCSed tu potius attende quod dicitur,irt Chrifto Icfu multum valere opera charitatis ex fide* ^Falfo docent monafticum inftitutum cfTe ftatum perfeâtonis.

WnoR), nbsp;nbsp;Falfo ergo Hieronymus monachum infticuens dicit: Tü

autcfX

-ocr page 435-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. ».g.

pcrfecflum tccflepolficicus cs.Nam aim derelida mi p’ii ic caftrafti propter rcgna coelorum,quid aliud qua per» «»Kr» ^'^am fèquutus cs vitamc Qtiin amp;nbsp;fefcllitChriftusiuuc» *'^01 cui dixit: fi vis pcrfediis clTe.

^«■»ferontconfilia prarccpti«, 8C ita obfc«rantprxceptaDlt;i,flCylt;g VU. rum culturo.

Hoccffc fiÄum SC vanum,vd ex hoc apparct,quod Tho The»» ’’’îsrcccntiorum monachorum facile princeps, docet in ea P^fte fummæ theologicæ,quam appellat fecundam lecundf, ^uæft.CLXXXUILarti.IlI.quo in loco non obfcurc cotius perfetfiionis primas tribuit præceptis diuinis.

^Prvferunt fe non modo fîmplicibus Chriftianii^vcram amp;nbsp;niagiftra* Vlll. tibus amp;nbsp;paftoribus.

Verus monachus neminife præfertjnftitutumhoc efic ^tilius ÔC expcditius ad affequendû Chriftianam perfeÆo» ’'cni,quam cÔmunis laicortim vita,cx facris litcris confirma^ ’*gt;mus:Paftoribus non modofupremis,vcrum et quibufuis ^rionibus quantum tribuamus, oftendunt Thomæ verba gt;n ca parte fum mç thcologicæ,quâ modo citauimus,queftio ’'c eadê articulis VII. amp;nbsp;VlII.hac de re ex profefTo diflerêtis. ^Exhuiufmodi falfii prnconqs vitz monafticz popalaspcrkiitatur jjç faills opinionibus,audit fine modo laudari clt;xltbatunii,ideo cum * offenfione confcientizverfaturinconiugio.

Cur hoc non occinitur Paulotqui multis nominibus cce« ,.eo». gt;nbsp;ttütumpræfertconiugioC Qiianquam noneft,curin ma» ttinioniocû offènfîonc confcicntiæverlcnturcôiuges,qui» [ etG tranquillitas mcntis,corpori$,ôlt; animi fanditas,amp;r id genus alia ncgantur,ætcrna tarnen falus offertur.

(CAudit

-ocr page 436-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

y- HÎAuditfoIos mcndicosefle pcrfcdos,îdcocumoffcnfionc confer«» tiæretinent po(re(riones,negociantur*

Matth, r. Cur5chocnonoccmiturChriïlo,quinon modo pcrf«^ dionem diuitibus negat,vc monachi, veru ÔÔ ingreflum re^ gnicœlorum illiscfle tantum non irapoflïbik pracdkat,ôi ****’ fernen verbi dei a diuitiarum fblicitudinibus fuffocari dicit, tametiî monachorum nemo folis mendias tribuit perfedio nem,vt PhUippus confueta fide obijcit nobis*

XI* CAudit confilium euangelicum ciTc de non vindicando.

Fortaflïs a Luthero Philippo,qui vt Chriftianos aiiîi Chriftianis funeftis certaminibus committant,id quod non femel fecerunt,prædicant Euangelium amare fanguinem bella.Nam de nobis hadenus audiuit nemo*

XII» CPlurimi monachi ante iuftamztatêfufceperunt vota monaftica qui^ bus liberum eftrefcindere.

V iderint ipfi,in quos hæc competant,nos ordinê ÔC pro* feffionem,nonquorundam temeritatem defendimus» NeC mihi(tamctfî quintodedmo anno vixdum exado mons* chum indui,amp;: quinto poft menfe vota fufcepi}vnq proba* ta font vota praecocia/quæ tarnen femel nuncupata fiierint» non pofTunt priuata autoritäre refdndû

^Auguftini tempore libera erant collegia monachorum, poftea adrii* ta funtvota*

Hoefuperiusoftendimusefle fidum,cudevotis agert* mus.Quoniam vero dtatur Auguftinus,tametfi verba non producunturoperæpreciumtotiuscajLifæ côfirmationi fadurum exiftimo:fi eundem controuerfiæ iudicem legcrO) Antuft. quern fui dogmatis teftem citât Philippus, Auguftinum

-ocr page 437-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. u,.

in pfal.XCIX.audiamus.Si aut fic laudamusCinquit, na ^cindifcrctis omnium ordinum immodicislaudibus tra ^arc cœpcrat)in hoc temporc ecdefiam Dei quo laudat fcri PturaeDcijCCcequomodo nunc dixit: ficutlilium in medio * ^pinap^jiic proxima mea in medio filial^.Audit homo,confix ’^^atjplacet illi lilium,fntrat,adhacret lilio,tolerat fpinas,mere« lgt;itur efle in Iaudc,amp;: in oculis fponfi,qui dicit:Sicut lilium in ’^cdio fpinai^,fic proxima mea in medio filiaRz.Ita amp;nbsp;in cleri cis laudatores clericoRz intendunt ibi bonos miniftros,fideles difpenfatorcSjOÏm toleratores,vifcera fua impendentes ijs, qs Volunt proficerc, non quærentes quæ fua funt,fed quæ lefu Chrifti, Laudant hec,obliuifcunt,quia mixti funt malis.Rur *' ius qui reprehendunt auaritia clericoß2,improbitates clericos fumjites cIcricoR2,appctentes res aliénas,ebriofos,voraces, ia=« lt;^antes,8lt;f tu inuidc vitupéras,ôô tu incaute laudas. T u q lau das,die mixtos malos.'tu qui vitupéras,vide ibi nbsp;nbsp;bonos.Sic

in ilia vita cÔmuni fratrum quæ eft in monafterio, magni Viri fanéli quotidic in hymnis,in orationibus.in laudibus det inde viuunttcum ledlione illis res eft, laborant manibus fuis, inde fe tranfigunt,nÔ auare aliquid petunt. Qiiicquid cis in* ferturaprjs fratribus,cum fufficientia cum charitatc ytun tunnemo fîbi vfurpat aliquid,quod alter non habeatromnes fc diliguntjOmncs inuicem fe fuftinent:Laudat,qui nefeit qd interius agatur,qui nefeit quomodo illo vento intrâte, etiam naues in portircolliduntur.Intrat quafi fccuritatem fperans, neminem quem tolerct habiturus : inuenit ibi fratres malos, qui mail inueniri non poflent, nifi admitterentur.Eft neceffe

-ocr page 438-

. Fgt; 'ALFONSVS VIRVESIVS

vt primo tokrcntur,ne forte corrigantur, Nee cxcludi facik poiïunt,ni(ï prius fuerint tolcraci, ÓC fit ipfe intolerandæ p* ticntiac.Quis me hic quærebaC’Ego putabam quia charitas effet hic.Et paucorum hominum molcftia irritatiis, du non pcrfeueraucrit implcre quod vouif,fit defertor tâ fàndli pro^ pofiti reus voti non redditi. Jam vcro cum inde exicrit,fit l'pfe vituperator,amp; maledicus,amp; dicit en fola, quæ quafî pa,ci non potuiffeaffcuerat,amp; aliquando vera,fed vera malo ru m tolcranda funt,proptcr ibetetatem bonorum. Dicit illt fcriptura: Væ rjs qui pcrdiderunt fuftincntiam, Et quod eft amplius„rult;fi:atindignationes malorum odorum, vndeab« ftcrreat intraturos,quia ipfe cum intraffct,pcrdurare non po QüMapo tuit,amp;c. Non potuit magis graphicc Auguftinus Lutheri gufttnieijomnium transfugarumapoftafiam^amp;caufasquasillipraf’ «quot;iaftarh tcxunt, defcriberc^Videtur iion fuorum temporum dânaffc dcfertoresjfcd noftrorum vaticinatus,tametfi noftrilibidin?

impudicitiam vna cum indignationibus adiunxcrût : vt non contendfierifanÂæprofeflïonisdeJèrtorcs,fiant etiani maritorum aut ccrte procorum xmuli,amp; riuales, ita vtri’’ que ordini iure odibilcs amp;nbsp;cxccrâdi: Sed ad vota redeamus» Vidctis Gcrmani quam ex fide Philippus eitet Auguftintf, nempe vtab'osdiuinæfcripturæ locos confùeuit, Augufti'’ nus diferte pronunciat eos,qui quorundam pcccatis aut mo rum importunitate offenfi, monafteria defèrunt, voti defers tores cffe.Dum non perJcuerauerit,inquit,impIere quod vo^ iiitjfit defertor tam fancÜ propofiti,amp; reus voti non reddiit Hoc eft votum illud Chrifti dodrina ôc apoftoîorirm exei»

-ocr page 439-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA.. Foï. n», plo fufceptum,quod loco qu cm pauloanteex XVIL ciuit.dei citauimus, votum potentiflimorum appelIat.Quid ^go vnum aut alterum , fexcenta poflem producerc loca, quibus votijVt nunc fiunt vota monafhca, meminit Augu* ftinus: fed conftantiam ÓC veritatcm didlorum Pbilippi rur fus videamus ;

CAuguftinus negat diiToIui coniagia illorum^qui poft huiufmodi vo* XIIII. taduxeruntvxores.

Qiii confiât Auguftini têporibus non fuifle vota monas ftica,quod prgcedens obiedlio habet,amp; eundem tradlafle an fint diflblucnda coniugia quæ concilianttir poft huiufmodi d« fcfti-votaÇ’Auguftini verba non de votis pronunciat monafticis, Aug^i, fed de continentiæ voto,qd viduæ quædara domi fuæ, quo feliberius ac firmius Chrifti obfequio amp;nbsp;mifericordiæ operi bus mancipare valeant,priuatim fufcipiunt.Nam locus etß a Philippo arte fua confueta non citatur,necp proferuntur ver ba,aut nullus eft,aut habetur in libro de bono viduitatis cap. n,amp; X. cuius verba tametfi prolixa non grauabor adrjcere, ncmpc vt multu lucis caufæ,multum pudoris { niß omnem prorfusabiecerit)allaturaPhilippo: Citât Äuguftinuscap. Vlll.ad viduas conditionis fuæadraonêdas apoftoli verba excapite primo prioris epiftolæ adTimothcum,atque in hunc modum de viduarum ccelibatu fimul amp;nbsp;pudicitia dif-fcrit: Volo igitur iuniores nubcre, filios procreare, matresfa= '«Tim«. » niilias eflc ♦ Nuptiarum bonum apoftolica fobrietate aiP toritate comraendat,non procreandi officium etiam eis quæ «ontinêtiæ bonu mcapiuntjtanq ad obfequelam legis impo^

G g ij nit

-ocr page 440-

F. ALFONSVS VIRVESIVS nit.Dcnilt;5^ cur hoc dixcrit pandit,cû adiungit,amp; dicit,Nu^ lam occafîoncm dareaducrfan’o malcdiAi gratia, lam cnim quædain conuerfç funt rétro poft fatanam,vt hw verbis dus intelligamuscasquasnuberevoluit, meliuspofte continere quam nubere,fed meh'us nubere q retro poft fatanam ire,«lt;1 cft,ab illo excellenti virginalis,vel vidualis cafti'tatis propoß^ to in pofteriora refpi'ciendo cadere vel inten're, Proinde fe non continent,nubant,anteq conti’nenti'a profiteantutjan* i.Ttm». î tcq Deo voueant,quod nifi reddât,iurc dânantur.AIio quip pe loco de talibus dicit:Cum eiîi in delicqs egerint inChrifto nubere volunt,habêtcs damnationem,quoniam primam fi’ dem irritam fecerunt,id eft,voluntatem ad nupdas a propo’ fito côtinenriæ deflexerunt.Irritâ quippe feccrunt fidem qua prius voucrant,quod perfcuerantiaimpIerenoluerunt.Nu* priais igitur bonû femper eft quidc bonû,{èdin populo Dd Riitaliqhlegisobfequium,nunccft infirmitatis remediuna-in quibufdam veto humanitatis foIacium:FiIiorum quipp^ procrcadonioperam dandfnÔ canino more per vfum pro^ mifcuum foeminaR2,fed honefto ordine coniugali,non eftin homine improbandus affedus cdam,ipfum tarnen laudabi* lius tranfcendit vincit cœleftia cogitans animus Chrifta« Matth.I» nus.Sedquoniam fîcutait dominus:Nonomnes capiunt verbum hoc,quæpotcft ergo caperecapiat,quæfe non conti net nubat,quænÔ cœpit,deliberet: quæ aggrefta eft perfeue^ retjnulla aduerfario detur occafîo, nulla Chrifto fubtrahatat oblatio.In coniugaltquippevinculo fîpudicitia conferua^ tur,damnatio non timetur: fed in viduali ÔC virginaliconô’ nen^

-ocr page 441-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. FoL

ncntia, excellentia muneris amplion's expctitur : Qua ex» petita ÔC eleÆi, ÔC voti dcbitooblata , ûm non fblum non capefeere nuptias,lcd ctiam, fi non nubatur,nubcrc vclle da» mnabik eft. Nam vt hoc demonftraret Apoftolus non ait: Cum in dclicijsegcrint, in Chrifto nubunt,fed nubcrc vo» lunt, habentes,inquit, damnationem, quonianr primam fidera irritam fecerunt, amp;nbsp;fi non nubendo,fed tarnen volcn do, non quia ipiæ nuptiæ vcl talium damnandæiudicâtur, feddamnaturpropofitifraus. Damnaturfrada votifîdcs, damnatur non fufeeptio a bono inferiori,fed ruina ex bono fupcriore.’Poftremodamnanturtales, non quia coniuga» km fîdem pofterius inicrunt,fed quia contincntiæprimam fidem irritam fecerunt» Qiiod vtbreuiterinfinuaret Apo» ftolus, no kl it cas dicere habere damnationem , quæ pofi: amplioris fandlitatis propofitum nubuntjuon quianon da= mnentur,fed ne in eis ipfænuptiæ damnari putarentur. Sed cumdixifiet, nubercvolunt, continuo addidit habentes damnationem. Et dixit quare. Qm primam fidem irritam fecerunt, vtvoluntatcm quæapropofiro cecidit appareac efie damnata , fiuefubiêquanturnuptiæfiuc define Pro» inde qui dicuntgt; talium nuptias non efie nuptias , fed po» tius adulteria, non mihi videnturfatis acute ac diligenter confiderarequiddicanc, Falliteosquippe fimilicudo veri» tatis, SCc, Hæc funt opinor verba quibus innicitur obieÆo Philippi, quibus iuperiora nos adiecimus, vt prætcr cotius operis argumentum quod eft de bono viduitatis , ipiecur» fusorationisSc tenor oftendat nullam hie monachatus aut

G ii^ rnona»

-ocr page 442-

F. ALFONSVS VIRVESIVS monafterij fieri menti'onem ♦ Loquitur enim Augufiino* de viduis iUis, quibus Paultis dicit : Voloautcm luniore^ nuberc, ÔC alibi : Cum in ddicijs egerint, in Chrifto nuber« volunt,quasnonfuiflemonachas, necid aggrcflasquo^ monachatus hodie proficetur, vel Philippus ipfc concedct» Firmaucranc quidcm codibatus propofitum voto, fed pri* uato,quod facramenti viribus non potcftobfifterc. Quo3 fiquærasquæ fit ratio cur ibicnnitas tantum virium addaf profeflioni, quæabipfb profitentis animo, magis quama iblennitate quæ prorfus extima eft, proficifcitur : Hæc iaifl quaeftio alia eft, Sc ab obieAione longe diuerfa, nec ijs qux cccldiac dccretis non acquiefeunt, deerunt vnquam huiuf# modi interminabiles quaeftiones, nos tantum oftendere vo luimus, Auguftinum non efle de votis monafticis loquU’’ turn, cum ratas vult efle nuptias, quæ promiflæ continent tiæ fuperueniunt, fed de voto priuato, cui etiam oftendit fö ifte quondam catholicos,qui vim tribuerent dirimendi,auc certcprohibendiconiugia fiCefficiendi vtnon coniugiaefi lent fed adulteria, tanta fuit Temper ab ipfis etiam apoftolo^ rum teraporibus votorum poteftas 60 obferuatio, quæ hoi» die vt impiaffi diuis placet) hominum commenta profein* duntur a Philippo quern rurfus audiamus.

XV» 'COlim monafteria crant fcholz facrarum literarum aliarnm dife»* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plinarum, qur funt vtiks eccle(iz,amp; ad d ifeendum monachi

neniebant ,nuncfingunt inftitutum ciTe vitægcnus adprontc* rendatn remiffioncm peccatorum.

Monachorum collegia fcholascfle facrarum literarum vehementer optamus', quædam eftc videmus, alioq non prolt;

-ocr page 443-

ADVERSVS LVTH» DOGMATA. Fol. tn.

Pfoduxiffcnt tot fapientium ccnturias opttmis difcipïinis ’'iftrudlas , aduerfus ccclefîæ alophilos , Cerce nos quot= ^uot haó:enusincoluimus ordinis noftricœnobfa (habt ^üimusautem Burgis, Valladolin* Sgt;C SaIamancac)fcriptU9 ’’^sfacrasaut illarum grauiores interprètes monachisfems P^enarrauimiis. Falfum tarnen eft, oKm monafteria non ^iffenifi difciplinarum fcholas : idquod Baßlij, Chryfo* I ftomijHicronymi, Auguftini,Iohannisderaum Cafliani ^lt;^ripta aperte declarant,tametfi fcripturanim iand:arum pia niagis 8iC fimplex quam tumida 06 iu-tificioG ledio ac me» ditatio frequens primum locum ßbi in monafiicis exercicsi= nientisobtineat. Omnium veroabfurdiHimum eft,quod Philippus ex fuperioribus velut irrefragabilibus axioma» tis colligit,

CErroreftpernîciofiiîïmus , fentîrcquodEuangclica pcrfcftiofit in XVL traditionibas humanis.Nam it3 etiamMahumetiftarum monai chi gloriari poiTuntJe habere per feäionem Euangelicam«

Hoc vtveriftimumeftjitaineptiflime ßmulamp; malicio» fiffimeaduerfns nos coUigitunQuid em ad nos attinet obie ftioMahumetici monachatus C Nurn ßgnificare vult nos perfici credere fine Chrifto amp;nbsp;eins fide ç' Hare mahumetica Verba ßbi concinant Lutherani, quiaufi funt docere non obefle ChriftianOjßomnes externos ccclefiæritus negligat, 5^ vniuerfos T urcarum, ctiam circuneißonem, accipiat, id 9«od ,ne quis me ftudio mentitu exiftimet,in eo libello mc» ' mini me legiffe, que Philippus hypotipofes apparet, vbi eft

Âlud quod cômemoraui de baptifmo, Nos qdiu homo ex

-ocr page 444-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

corpore confiât animo, credimus vtroque picfatcm præftandam, idquenon ad nutum cuiufuiscciamcathoh^ d nedum pfeudoprophetæ, fed feripturarum iândaruin

ccckfiæ præfcripto»

XVIII* CRegnum Dei cft iuftitia 8C vita in cordibus^'deo perfedio cft crc(ct^ re timorem Dei, fiduciam mifcricordiae promiffæ in ChriM SC curant obediendi vocation! ficut 8C Paulus deferibit perfedio ncm.Transformamurà claritate in claritatcm tanquam à domi^ ni fpiritu Non ait, aiiuni fubinde cucullum accipimus,aut ah* os calceos, aut alia cingula.

Hoc etiam quis vnquâ negauit Philippe Qtrærat quoî hæc tam rccondita doceat, monachi iamdudtim ætates ift^ nouerunt,necquicquamaliud profîcentur.Addendum ta» men erat ad perfeélionem timori ÔC fîduciæ amor, que Pau» Col.» nbsp;nbsp;lus dicitefTe vinculum perfeélionis, Huic maxime aduerfa»

turea,quam Græci philautiam vocant,hoceft,amorfui,o» AuguRin. mnium malorum fons ôôorigo,atqucadeo, vt Auguflinus dicit ; Babylonis ciuitatem amp;nbsp;regnum diaboli conftituens, quemadmodum charitas,quod omnium bonorum parenJ «.Tm. I fit regnum Chrifli efFicit, Paulus ad Timo. enarrans fcck» ra, quæ futura inter Chriftianos poflrcmis temporibus va ticinatur, ab amore proprio, ceu ab vniuerforum capitein» cipit, in voluptatum libidinem amp;amorem definit, Mo» nachiergoqui verequod profîtentureffe conantur, vtad charitatisperfeôlionem peruenire valeant, odium fuiaduer fus philautiam meditantur,illud,inquam, odium de quo (ohan.it ChriflustQiiiodit animam fuam in hoc mundo,in vitam æternam euftoditeam, Vndeôd perpetuum bellum fîbiin»

dixe»

-ocr page 445-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fol. up ^ixerunt leiumjs, vigilijs.amp;S labonbus, carnis libidinibus ÔC foncupifcenriæaduerfantes,nonquodinhiscrcdantfitatn 'ffeperfedbonem ,fed quod intelhgant,quo magts fui cona ^fmptum Sc odium mens Chriftiana conccpcrit, co fernen ïïus inDei amoremamp;fiduciam idencidem crigi, prouehi, pfrfici, confummari,amp; inter hæc dum caro incdia amp;nbsp;fqua« ’orcpropemodum confcdla, minus infole(cit,minufqueob* ftat ipiritui perfedionem meditanti, fit, vt, quod apoftolus

quantum exterior homo nofter deficit, ac viribus dcfti« j.Cm-.» ^itur, tantum interior rcnouetur pcrRciacur,

Poft tam multa fcripturarû loca, quæ nobis obieda funt in confeiTionc,poft impictates 8c crrora, quos ex illis aduer fum nos colligit Philippus, conatur etiam noftrorum argu nientationibus refpondere,amp; teftimoniaproducftarefelles rc.Principio,nequa poftimus abcius nonobielt;ftionibus tnodo , veriim amp;nbsp;contumelqseuadcrc, agnofcit immodia cas profeftionis noftræ laudes temperafte Gerfonem, quoni am fcripfit monachatum non cffcperfecftionem, fed ftatum sicquirendac perfedionis. Nos quos autores habeac profef« fio monachorum, amp;nbsp;quos fuaclaudis patronos atque prae« cones fupcrius expofuimus, ncmpe Chriftum, apoftolos, Scnehosnonintelligcrc noscauilletur Philippus,Bafilios, Gregorios, Chryfoftomos, Auguftinos,quorum multi in ftisVicubrationibus, intcgrislibris caufam noftram fufcc* pcrunt, laudes cxtulerunt, profcffioncm prædicauerunt’, ï'on aduerfus Lutherum eius errores,quern tunc tempos lt;^,non omcbant monachos fuccenfurum, fed pro veritate,

Hh qua

-ocr page 446-

F. ALFONSVS ViRVESIVS

qua fokt ad fui commendadonem amp;nbsp;laudes vitro inuitarè fap lentes,h I omnes non dubitant pronunciare, monacbatu perfcdionem effcChriftianarn.Quorum fentennamexplp cult dnius Thomas amp;nbsp;monachus ôC Gerfone aliquot fæcu» b’s anriquior, vc apparet, aim fjs locis quoru paulo ante minimus,turn verbis quae hac de re cadem fummæ theolof gicæ parte quaeft, CLXXX VI. arti. I. ad argumenta quae fibi obieceratipfe reipondet.Dkendum eft, inquit, quodß« cut di(ftum eft,rcligio nominat ftatum perfedhonis inten tionc finis,vnde non oportet,quod quiconque eft in religio« ne^it perfcdluSjicd quod ad perfedioncm tendatrProfeffio« nis ei^o noftrac locum et conditionem nosipfi agnofeimus, ctiamii nunqua admoneremur a Gerfone. Sed nee hoc tern peramentum probat Philippus.’Hoc,inquit,fi fequimurjOi« hil magis erit monaftica,ftatus pcrfedlionis, via agricolx, aut fabrfnam hi quoqj funt ftatus acquirendg perfedionis« Omnes enim homines inquacunque vocatione perfedio« ncm expetere debent, hoc eft, crefeere in timorcDei, in fid^ in dikdione proximi, amp;nbsp;fimilibus virtutibus, amp;c. Optime quidem,at non hie agimus, de his qui debent expetere perk dionem,kd an omnes profeflioncs,aut omnia cxercitamen ta æque conférant ad pcrfedioncm,amp; an illam omnium ho minum inftituta amp;nbsp;vitæ genera aggrcdiâtur,amp; vtrum mo« naftica præcellat in hoc vniuerfis vitf ciuilis inftitutis.Nam fâccrdoiibus accæteris hierarchisfatcmur,quatcnus mona« chi tantum fumus, impares nos efte profeflïonis dignitateî Nec magis funt ad propofituni exempU vctcrû monaebo«

ruin

-ocr page 447-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Foï. ti4.

Him, quæ produci't Philippus, quibus excmplis ncquati an« gdicircuelationekgunturlaici quidam fummisanachorc« tis,quando non hic de mericorum collatione diflcrimus, in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cjuibus præftarc poteft fordidus lixa primis in ecclcba viris, feddc vitacgeneribus in communi,dequibus ncgari no po tcft,quin quædam propius accédant ad pictatem quam alia.

C O R O N I S.

HOc ïocOjSd his de rebus diflerenccm opprcflït me quo rundam monachorum calumnia, qui hæreiîs non cu« iufuis , fed Lu the ranse nomine me apud inquiiitores Hi« fpaniæfuntcriminati : Vide mihi ledor quale pietatis ho= ftimentum pro monadic^ profefTionis patrocinio iam inde ante XVI. afinos fufeepto nobis retulerint, fîmulc]p animad ucrtc.qualem ccdcfiacnauantopcram nonnulli,qui fefidci vindices catholicæ pietatis iadrantaffertores.Sed nos ne« que propter paucorum, nec fi plurcs quid cm fint,infolcntia ampoflumusfan^flilTimum religiôis inftitutum damnare, nec propter hominum ingratitudinem Chrifti ÓÓ ecclefiæ caufam deferere, Si cnim in hoc mundo tantum f quod ait Paulus) in Chfifto fpcrantes fimus,omnium hominum mi ferrimi fumus, Lutheri eft, amp;nbsp;eius complicum propter per« uerfos hominum mores, famflas ecclefiæ leocs ct in Itituta da mnare, Euangclica autem prudetiaagnofeit quod fuperius diximuSjfagenam Chrifti malos vnacum bonis fempcr ab initio mudi collcgiire,nec vllum elfeordinem ram pcrfctflû, quin non mo ncquam, verum perditifTimos aliquot homi« nesatq^dcpIoratilTimoshabucrit, innafeuntur emantido«

Hh ij tis,

-ocr page 448-

F. ALFONSVS VIRVESIVS

u's toxica» ÔC faluberrimis quibufq? rebus folent efTc admix» w'^hliV nbsp;venena^Sic prophcricusordo habuit Balaam,apoftolicus

Apo«* » ludam, diacomcus Nicolaum, vt ipfïs reRz omnium expe» rimentis fateri cogamur.quod in exordio huius operis pro» pofuimus. Nihil fcilicet eflc adeo praeclarum, ccekftc, diui* num,quod iï verfetur inter homines,amp; per homines difpen fari,aut quoquo modo geri cotingat, corundem hominum defedibus non fît quadantenus obnoxium, Sed nos huiuf» cemodi non monachis/ed monachorum moflris defpedis, oculos ad monafticae profeflionis heroes Paulos,Antonios, lohanesJMacharios, Hilariones,amp; antiques illos Aegyptia» cos greges apoftolicæ perfedionis æmulos fedlatores, có^ ucrtamus.His adfjeerepofTumus ßenedid;um cum tarn nu merofa diuorum caterua : cuius inflitutum fî nihil aliud cc^

clefîæ contuliffet, vcihoc tarnen cratiUi femper habenda gratia, quod Gregorium ilium cognomento Magnu, Po«» tificem protulit. Neque pofterioribus facculis defuerunt vi» ri monafticæ pietatis profeflbres, qui Mendicantium fami» lias pio quide confîlio amp;nbsp;fuccclTu non infeh'ei condiderunU namfuntineis,quietialanditatc SCeruditionc claroerint. Quibus diuinæ approbationis pignoribus acceptis,pfcudo monachos oêsæquc atep monachoraaftigas contenamus, nec cm propter alteros profeflio,ncc propter alteros vita mo nachoi^ nobis debet cite cotemptui, Me vero nemo credit, Yclim,monachoi?2 pcrtjfum,aut illoR2 infclt;fhtionc vfqjadco commotum, vt propterca quafî indignans ab huius operis eonfummatione deftiterim: ftultum profedoeffet amp;nbsp;homi nis

-ocr page 449-

ADVERSVS LVTH, DOGMATA. Fol. «j.

•'ö parum grauiXquod pro Chrifto opt.max. æ ci’us tantus ^^odo gloria fuerac i'nchoatum,obftukitianiquorundani ^otninum ÓC contumelias veile defèrcre ,fêd dccreui' (quod ^^perius ad Carolum Cæfarem inuidi'ffîmû præfetus fum} ^ihü dodrinae feu grauioris alicuius (cntcti j adderc,his,quæ fchedis,quas ad inquiïîtionis regefta rctuhmus, habcban« ne quis me ah'o vnquam fuifle aut effc animo,erga catho Jicas veritates amp;nbsp;ecckn^ obfcruanriam exiftimetjatqj fuerim ^ntea quam aduerfarij noftri quicquam aduerfus nos molk ’■cntur.Ädicci tarnen epiftolam ad Ofiandrum noftram, vt Luthcranorum congrcflus(fi modo Lutheranus eft Oiïan?

nobis crimini dantur,vel hoc argumento quales fue rintjappareat.Reliquaautcm confciTionis Sc apologiæ capia tiquac his difputationibus non attinguntur, etiam fi perieq Vellern,nulla opus effet noua dodrina ad illorum confutatio *^cni:Omnia cnim quæ Icquentibus paragraphes Philippus inculcat de eccicfîæ riiibus,cacremonrjs,prscceptis,ordinibus, « fi quae funt alia huiuicemodi,ita fuerant pr^ccdentibus ab €0 produ(fla,vt nihil addat noui nifi verba,quorum xff ims pendiolargus,itaanobisdifcuffa,amp;ad icripturarum teftis» nionia,5^ ecclefiæautoritatem,funtcollatagt; vt nulla fit opus alia confutatione.Supercft vtGermanos nunc omnes(quod inexordio 0^ fæpc alias fecimus) dèmû cxhortemur, öd per Corn munem in Chrifto lefu falutis ipcm obiccrcmus, vt to » Um hanc difputatiQnem,quam maxime potcrunt,integri le? gant,nec vlli fe addicant fedæ autfaölioni, cuius ftudio faci' kgt;nifi diligenter caueät,non folum ad ea quae fuerint fubob»

H b iîj feura,

-ocr page 450-

F» ALFONSVS VIR VEST VS fcura,verum amp;nbsp;ad fpkndidiïïima quæep, vt óculi tcncbris aflueti ad lucis afpcÂum.cæeu tient, 8c hallucinabuntur, po*

* neneep (quod ait Propheta) lueem tenebras, ÔC tenebras lo* cemrapud quem prophetam multi,qiii belle fibi fapcre vido bantur,tandem eiTore,vbi illis minime pioderit,patefadó di ifai« (9 cunttElongatum cft iudiciu m a nobis, amp;nbsp;non apprehendet nos iuftitia:cxpedauimus Iucem,amp;: ccce tenebræ: fplendorê, èc in tenebris ambulauimus,palpauimus ficut cçci parietem, et quafi abfcp oculis attre(ftauimus,impegimus meridic qua’ iohan.14 fi intenebris,in caliginofis quafi mortui,5Cc.Eft cui foli fiib« dendum eft noftrum omnino iudicium,Chriftus lefusDd «.Petri t patris amp;nbsp;filius ÔC veritas,qui menfiri non nouit, fallercncfcit, peccatum non fecit,ncc inuentus eft dolus in ore eius. In cu* ius verbis,quæ per fe,vel per prophetas ÔC apoftolos fua or« gana protulit,cum inciderif,vt intelleÀus imbecillitate cefpi« temus,autambigamus,cft:ad quam huiufeemodi quxftio« nes ipfius Chrifti lefu profpeftione referantur, Eccicfia ca« tholica: dequaineptiffimum eftdubitarequænam ,aut vbi fit. Ea eft enim quæ f€(ftis,hærcfibus fuborientibus Sc cedcntibus,ab ipfo Chrifti tempore amp;nbsp;ab orbis initio vfque ad noftra palam óó in aperto perfeucrat. Eft enim ciuitas fu« per montem pofita.Lucerna non fub modio latitans,vt qui‘ dam fingunt,quo non fit cuius iudicio damnentur,fed fuptr candelabrum acccnfa,vt Scdignofci poITitab omnibus,amp; ijs «.Cor. le qui ad illam accefferintJucere.Huius eft,vt ait Paulus,capti« uareomnemintdleÄum in oblequium Chrifti: qua capn« uitace nulla poteft elTc libertas fclicior, quinimo huic vni nort

-ocr page 451-

ADVERSVS LVTH. DOGMATA. Fot tirf.

”011 cITe animo,fide pi'etate f«bielt;flum,eft,cjuod ait Petrus, '^'Unien habcre maliciæ libertatcm, Huic multæ pfêudo cce ’• p«*- ’ ^^tfîacfeabapoftolicæ prædicationis cxordio oppofuerun^ quæ 8c fi diu aliquoties durauerint, demum exrinäsc

funt, quoniam portæ inferi non præualebunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

aduerfus cam ♦ Chrifto lefu poUieengt;

tcvna atquc præftantc,cui fit

honor 8c

Amen.

FINIS LllRl. *

-ocr page 452-