-ocr page 1-

Antidanæus, '

h r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S IV 3

jespo NSI O,CtV A

w B E R T I D A N Æ l FIG-

tî T ft

/;. * ET C A L V M N I AE, Q^V A S CONlt;?

D. D. OßandrijncaufaCaenAUomifiicit, '■^d^'iiefiatis Chrifii Hominis 3 impotenter eno-mutt, ex verbe Dei deteguntnr (ß-confntantnr

.V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PER

bi A Nr M G E R L AC H ir M, ‘TheologixDoftorcm amp;nbsp;Profcfforemin Act-demia Tubingcnfi,

^^Afrttione Celie^ij Theologici Tubingenßs.

T: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llßl G Æ.

^ictudeliat Georgius Grupp^nlgt;a(hiuftgt;

•Anno ( $ 8 o*

-ocr page 2-

COLLEqiVM STEDll

THEOLOGÏCI TKBINGENSIS

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcüunslalutcm*

»

BEl^IlS GE’i^ITl'ByS n lachrymis 'Propheta quot;Dawd Pfaltno juittjut-gefimo feptimo; déplorât, animam faam in tut“ dioleonumdormire : filios hominumtift flam' mas: dentes eorum lanceas amp;nbsp;fagittas: lingftas autemgladios acutos, 2^on potaiffetprefldi ^auidimmaniuf acfœdiut monflrum pingere, juàm leones, ^«i pro linguagladijs , pro dentihus lancet yterentur: cum alio-^uin, leo truculentißimaflt beftia^ Me euidentiuf etiamfericu-lum fuum ocultsfubijeere pot erat, quam ^uod dicit, t am feral if-fliasipfum circumfediflfe. Intellexit aut Prophetacalum»if^'‘' res, qui in jiula Saults, ipfi eir exiflimationis amp;nbsp;capitû fermium creabant : qualis erat Tgt;oeg eir flmiles : qui conuitijs, crimi-nationibus e^r mendaeijs, linguasfuas aduerfus innocentiflimum , hominem armauerant. Q^amuts autem non folua DauidÙ 2)rf-niel, fedtota Chrifli Ecclefia, inter medios leonesfemperfederit, quorum alij Apert a yi, alij dolo eir per cuniculos agerent, nocen-tiores tarnen hofles habuit nunquamfalfls doBoribus: qui corru-ptelis doilrinte, ipfas etiam animas occidunt: amp;nbsp;propterea à Ser-ttatore Domino, lupi rapaces appellantur. J^am aha befliacru-ciatum homini ad breue tempus aflferunt, quern tarnen ea bora adimir, qua amp;nbsp;yitam: at Uli nocentiflimi lupi, tormenta mortagt; libus in omnem aternitatem duratura, conciliant.

Deinde ijdem cumfalfa doSlrina cotungunt calumniam; nam ita ingeniojits eUf pater eorum Sathan, yt lihguasipforum aduerfus Deum blaffhemia , contra homines autem mendaeijs öquot; conuitijs armer. Elaefunt arma, hi gladij,quibus hoc genus ho-minum ytirur : amp;nbsp;contra Eccleflam Dei, flammas infernales euomit, j^amuts autem noflrum hoc feculum mulra eiufmodi porten-

-ocr page 3-

. 'PrafatiQ, fwtntaaluerit, amp;nbsp;hodte alat, tamtn inhis maxime noxijßmt ^dtramtntarij» ’id^am Uliprimipoß renatum noßris temporibut £ttMgtlif(m,in^regem7)omini imperu doering corruptelxfece.» runt; et Concordiam,qute oblafa anno trigefimo Cöfeßione Augiii-‘ fiunäiinterpios, in omneperpetuitatem ßerahatur,feceßioneßia furbarunt; quot;Vt iam l^manenßes clamirent, ne inter nos quids de [^fitfbus T^ligionts conuenire. ^e^ yero ilU duntaxat beatum ’^'^'^rntietupiorum:, maiorem in modu eurbarunt,fed multos etiam °^^inesiquiinlutruChrißo acceßurierant,ab ouiliDomini^ no^ ^^^tißimU dentib. fux peßilente doBrina abßraxerunti '^t Uli *^gt;nmfaniorem doUrina damnent,ac noßros auerßentur^^t yero tentrapios DoUores, qui eosprofligare à domo Dnißudent, toto tonatu infurgunt^ Et nonnulli eorum, dudupublicü etiafcriptis ^octterunt,fe in oregladios, amp;nbsp;lanceas circumferre: ac eos aduer^ fui pias toto conatu yibrare. ’Kam 'Principes quofda Germanite, ^^ptrfecutionem pioruDoUorum, publicU fcripttsfolicitarunt, ^uos tarnen,cum Uli eßent natura adhumanitatem et clementiam /aUi ) no modo non dociles habuerunt ,fedex 'Vnguib. docuerunt, ßefe leones,paratos ad creandum fynceris minißrü quot;yierbi capi~ fuyitaq^periculum. Iam '^rb 'ntprteconibut Ulis exiliu et infa^ miam coUUttrent, nullünongenu^ bareß-ap Ulis affinxerunt, à juibustarnen fcirent, illosefße alienißimos : ctim'velfolafcripta, ipfos in toto i^dundo excufent. Tantà efl Sycopbontarum rabies, 'tt peripfamyeritate adigere gladios illosyenenatos criminatio-numfludeant. Sedchm quis libros eorum legit accuratius, quot;yiidet toscalumnijs, criminationibjes,putidißimi5 mendacijs ita refers tos 3 '^tß dentes illos Sycopbanticos auf eras, Argumentum Uhr is ^ßorumßufluliffe yidearis. Kam yt caterospratereamus, quam nulta etputida mendacia,rabula T)anaua,bomo ex mcdacijspla^ né copof tui, cotra Tiominum Lutberum, ’Brentiu, ’’virospracla-redeEcclefa Cbrißi meritosattulit d Quam multa cdira T),Oßandrum amp;nbsp;Pappum 'virosincomparabiles, monßruilludeffu~ iiti' Et nemoßt, qui non animadttertatf os impurißimi bominis,

a 2 non

-ocr page 4-

quot; ^rafatio, iion foîîimflammis illit,quarum Dawidmentionemfacit feitah tare is omninot cum bxcf^iberet arßße. £t cum praclarißi^ bwm i quorum meminimus'virorum lucubrationes i inmanibm omnium quot;^er/enturiadmiratione dignißimum eß,illttfn Syco^bait-tam, ’^irttlentiaamp; nocendicupiditate eo proueßumgt; ’Vtnefui quidem honori (fi quisfaltem eji)pareer et. 'Neq^ enimapudant-mum /ùum cogitatßcripta optimorum 'virorumiptrpetuam api omnempofleritatem infamiam, ipfi conciliatum eße ; cùm ruffi» ita illiterate fit, qui non ex illis intelligat, Danaumita efi mendacem,yt in mentiendo omni etiam colorejquem alioquitß' modi artifices aßerunt, defiituatur. Quanta enim leuifatùdC» 'quod Danaws ftatim ab initio Jùi Itbelli feribit, eosquifii^^ banc de ceena Domini quaflionem mouerint, y er bis magisjesis rebus dißenfiße p cùm fcriptatpÄiyund. Lutheri fatisdiigt;^'' banc non Âoyop.cf)(ioci], fidde Chrifii hominis maiefiate, iü mini Teflamento, rebstsgrautßimis controuerfiamfuiße.

autemputidu eft illudgt; quod Lutherum Philippum cum Cin^'

Hißime coluiffe,amp;animü coniunÜißimdf ad extremum yß, diem 'vixiße aßeuerare audet f cum lucubrationes Lutieri amp;nbsp;'Philippi manifeße réclament. Inprimte autem Luthtrue, totai^ illam fa^ionem Cinglianam, inedtlibrds, quosdeyerbts/ec^f KcenceeirPtoßbetücisleßtbuifcripßt) damnat; amp;aduerßnlo^S acerrime dimicat. ïn quibuf fané animoru nulla^oteßanifnß'

coniunElio: quam tarnen yanus Danaw iaSat. T)eniq^ qnf-

UTtitATJfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritim Tirgvititt^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi/rtnfiitn fif af“

ucrtt

iuf fuTtjs ardet iianteWi cum ‘Brentium,fenem furtofumamp;^f-lirantem, ambitione ocTrÄHSOifaßinacu, J y era humanitate alte-numßcribere non dubitauitt cuiu^ inßgnem doBrinamamp;faßen-tiamt moderationem animi ßngularem , fanBißimum feUtu t» contemptugloria amp;nbsp;rerum humanarum , fummam denique bu-manitatem in ipfa feneBa, non modo eius familiäres , multi exteri » ac in hà etiam amp;nbsp;experts amp;nbsp;adtniratt

-ocr page 5-

Trafatia.

trgOtciim tam fttrenttr.tontra ^rtntiumt «xmuiafita euomat,non tx, 'vnguHtn Itontm a^ofcatf Quh n»

Jntnc iomitttm effronttm t]Ji gt;nbsp;qui non oruhtftat mani^ rßfflt;flfitfroy(rMtotimundoolxruiltre!^ . i t, .. ,

Stäl/ac 7)anauf fSr tatert ttiam calumniatorts txemflo ^^'otumfuorum pfeudoapofiolorumfaciunt^qui Ti, ^Apoftolum *f«ngt;,in contemptum adductrefludtbant^'^t tadem opera gt;nbsp;do-'^''o^Euangelijfuf^eBamredderentiimitaturi amp;nbsp;Dauidicos “ r^^tonstquihua in Cola calumniajceupladiii tät armts,pralt^ . -dt'^trohorumleonum tanta ei^truculentiai'vt non modo ^^quot;OxnneStfedcontra ip/umetiamferuatorem Dominu fautante teßamentum immanibtu tlltt dentibuifuitdifcerpunt.Ta^ y flint contra exprejfa Chrifli 'verba affeuerantiCorput Cbrißi lo^ ifimeà cana abefe:amp; yt h'lt;i 2Î3f- Ttotofâp diflare dicerent,fubli.. '^‘^^ttfnalpe£labilii cœli,ab hts inferioribuitin medium afferut» 'd.n non adfummum gradum temeritatù ifli progreflifunt t qui ^**'gt;iCbriflusprxfens efle affeuerat,Uli longiflimn interuallts di-jwt impttdenterperhihent^ Sednon modo Uli blaflhemijuntfled ^«efituros, quos Ecclefiapraflatiflimos habettraperefludent. 2gt;Pa infn Hominuifuarum promiflionum certitudinemfuo amp;nbsp;corpore ^fln^uine obfignare nobts quot;VoluerUßpfinuda amp;nbsp;maniafigna ef-ßmunt. T^piunt ergo canes Uli, quicquid in hoc facro epulo» (onfolationK nobts praclarus ille teflator repofiterat. Quid quod fie de hoc facrofanUo myfleriofentitntes amp;nbsp;eaquadecet reue^ fentta cana Dominica 'vtentes,Cyclopas,(Uit.orrrÓTlt;it.lt;i effe dicuntß ^idquodimpanatu nos Deumhabere diUitantf quid quod ex~ ^fifnentum diaboli doUrinam deprafintia effefcribttnt Pne quid ff^funmam calumniam amp;blaflgt;h0qpiam ipfls défit.Imo 'vero qua-‘‘‘»ndecomeflione corpora Chrifiiit^p^ra afferunt^yt ah ijs amp;nbsp;lt;itiimus calamus réfugiant. f^e^ non fatts elf^ Ulis belluiti teenam dif :erpere,fed eadem opera» duas in Chriflo naturas » quas a 3 neyif

-ocr page 6-

Trafaüo.

qui Jem mort ft fit infer or»fluerepottrat, quMtiiqui Jem m ipßs ePf,Jißrahert conantur, Etßenim feJulonegant,[eCinßia‘ noj effe,tarnen corptu Chrißi it a à nobà in ceelosßblatü eße dicut, ’Vt illuj'verîi amp;nbsp;effentiale,nulla oninino ratione nobifcum eße aß feuer en t.^t quid hoc efi aliud, quam dimidiatum Chrißum, imo yero nullu( citm y na natura Qf^rißum non conßituatßelinquerel 2decpoteß eos ab infamia blaßhemix liberate integumentum, qnt ytuntunquod caro Chrißiper entrgiam,e^ quaß inßuentiamjti-dam nßifcußtiSicutfol tn hts inferioribut effe dicitur.Hee etiiffi primtim nullofundamento Stripturxfaciunt. Deinde alittJeß in» fluent ta, aliud duariim naturarum ynio. 2gt;lam cumßlem nßd nos effe dicimus,facile intelligitur, nos figurât è loqui, ini' o^bd; quod cor pul folds abfensfuo tarnen calore,in hac inffi nbsp;nbsp;j

ra operetur, re tarnen ip fa fiimut, ipfum folem lonpißiaüiei^^ nbsp;nbsp;I

interuallii abeffe, Cum ergo illthanc fimilitudinem,aJ'^^^'^'^^^ I naturarum accommodant,dtfirtè oßendunt, intelligereßfÿeeUe nbsp;nbsp;/

duntaxat eat, non reuera-,iùJ(fia^â^ iundîas effe, gt;nbsp;f

‘PratereaambxinChrifionaturx diligenterconfideratatßte' dunt, eos perniciofum dogma afiferre, amp;nbsp;naturas in Chrifle JiuJ-le te. il\Cam ytpauca duntaxat ex multfs,qux eds obijcipoteraiHi afferamus, 'Elogmaipjorumelf,\iyop'vhiquetffe thumanamse- i temnaturamcœlocapi, eSrincludi; (ficenim iili yerba Scripture ƒ deprauant)ynionem yerà naturarum,per. difi^ufionemquandsre / diuinxprobare conantur, il^am aim 7)iuinitas omnia impleeti / humanam etiam naturam, qux tn exits ePf,attingereßatuiint, QuodfiÄ.oyt^diffußonem quandam,quodipfiponunt,admitteret, l nonnihil colords haberet ipforum argumentum : at ciim beeft i manfefuwd-Sl/Sayp,dlt;pn^ci., aervsedf®-’fit eorum omndstolledio. I Sublataenim extenfione dtuinx naturx, eSrnextu argumenti, amp;nbsp;i ynio naturarum ipfispérit. Jam yero quodnihiltaleindiuim ƒ naturafiatui debeat, certum epf; tùm Äöy®^ amp;ßiritusßm- nbsp;/

plieißimuffit, amp;nbsp;partem extra partem non habtat : tSrnullomode

txteii‘

-ocr page 7-

T^rafatio.

talem aJmtttat. Qttomodoergo \óy®-',^ui dpudnos eT^t ^'quot;»lgt;innan4 natura longißime dißante ynieturf Contra autem cïtm hu-Qhrifli natura, addextram “Dei confederit, ea autem non modo in ^yjtdtoto fniuerßfit, quomodo audaces illi, diuellere earn, in hts in-à natura diuinaaudent. Etciim Aóyamp;' fit dextraT)ei ,ptr 'l^^^'nniafa^afiuntynecefifieeï^eosautnegare Aóyop ejji apud nos: naturamJedere addextramTatris: aut conce-*'®' «^udnos quot;vtramque yerè ynitam cfi'e : ciim autem illud ftrimum

J^’^omiiifieti am damnent, alter um nemo fins admittat ,necefi'e ‘ßß’todtirtio locoponehatur, certumfit^induhitatum. ^am^uod ° exhtsangufiijs,juibus hoc argumenta includuntur ,elahi Çjyhdextram T)ei locum efie affirmant: contra omnes rationes Theo-'’‘ÿtasafiertur;nififorte anthropomor^hita effe yelimuf, amp;nbsp;dicere,T)e^ corporeeffe {iraditum. Tgt;eniqj cum concederecogantur,Deum omnes ^^^creatasin fi habere, ita yt eas non eminus infficiatfedcoràm confier-'^igetet,motum, yim dr efiicacitatemprtebeat, ^uomodo ne^abunt, ^eifilium in hts terrUshumana natura yera amp;nbsp;effentialiprafin* ^fideßitutum: cùm tarnen tam in ynionem perfiona affumpfierit f quo rptconiunUionts yinculoinullum aliudpotel^ exißere arBiuf. At ye-^’‘ßinouatoreSide naturarum in Chriflo ynione, ne ea quidem raticne, 1quot;^ tn terres amp;nbsp;docuitfC^r miracula edidit, reBèpronunciant : ita enim quot;'»nanam eiuf naturam eneruatam faciunt, yt in edendts miraculés, fßteryoluntatem cir yocem,yim nullam obtineat. Q^és ergo non yi-‘‘‘pt,leones illos ac lupos nocentifiimos,fiués dentibus,non modo ytfiupra ^igt;eimus,hominespetere, fed etiamduas naturasin Qhriflo ,conari di-'^fllere: quarum fit yna aufieratur ,nemo negauerit, totum Chrißum ^^^itumeffe^ Iduodfiergo rußicani homines, ciim yident lupumoui-^’^^‘»nàgrege raptatn aufierre, omni telorumgenere eum infiequuntur, noseos luposftrremus,qui uAgnum ilium quot;Dei, ab ouilirapere ,fiutt d^fiutationibus conanturé' Etenim paßor amiffaper rapacitatem !u-fi'fna oue, iabluram reliquarum nullamfiacit: nosautem amififiohoe )tn(diatorem,firatrtm, Sactrdotem, liberatorem ,perruptorem öz yindi-

-ocr page 8-

T^rafatio.

'»tndicem amitteremut. l/no cùm ineofolo ThtfuurtEccleßt foßttfint,nifidtßtmtnapericlitari yoluerimuf , toto cottatu boe efl,ne afiu diaboïi tanto bono friuemur.Quantofludio nafcente ScclefiA noui Teflamenti, .Apofloli amp;nbsp;‘PatrtidupK Hits Cerintbo gt;nbsp;jrrio, nichao,‘i^tßorio,qtti amp;nbsp;tffipurtim negate, partim autem difierperiUi' turasinChrißoeonabanturiobuiamibant p ^orumea in re dtligtita^^ ita proßalüU Eccleßte euigilauit^yr ne 'Vniuf^uidem'vocabuli ofiowi^^-ia^furam 'sellentfacereineeum amitterent,^ua amifßo, Eccleßa /bdiiHquot; tij s ßuts omnibuf pericîitaretur. Laude ergo dignißimifunt, illam diligentiamjj anti^uitatii imirantur,amp; in eo ftdulb elabornit» quot;ff J^ligio farta teBaj^ contra tot hoßei 'veritattf conßruttur.T^obbtf'^''* maiorem in modumprobatur,ßudium acpiuf i^elui clarißitni ris Stephani Gerlachij^ cpuicùm yideree Danaum cinglianttntii'quot;'’'^ multos quot;^irotpraßantißimos,tum ’Veropietate amp;nbsp;inßgni dolin^^ß^ ctllentem''virum,Dgt;Ti.Lucam Oßandrum: praterea etiam ; tximiapraditum DoHortm7*appum)morfu Sycophanticograßß^^^^* neparcerequidemmaießati homints Chrißi^magno anitnoßiß^Y^ oppofuit, acfolidii fundaments Scripturarumt (^ÄvtußoLs: ipfit*^ nbsp;nbsp;nbsp;/

uir. Quem fane librumfi boni yiri accurate legerint, intelligent, ßgmentorum, criminationum, calumniarum, blaßhemiarumß^^^ß •venenato fuo fcripto,toti mundo,pro ytritate obtrudat^Hattd aubtt am'vnänobifcum preces coniun^uri ad ChrißumOpt:’^ax'gt;ßnh

Eccleßamßam,qux inter multos leones, tantamßj rabiem ixapo-rumßdet, amp;nbsp;gloriam inprimsnominisfui, contra tueatur.

-ocr page 9-

Antidanæus,

RESPONSIO, QVA

'-iVMBERTI DANÆl Fl G-«iNTA ET CALVMNIAE, Q_V A S C O N-D.D. OßMdrt,in CM fn Cœna Demi»ict Chrifii Heminis,impotenter euomttit,exvei i9 ^'^»tÿtntHr confutnnttir.

LLATVS lAM PRIDEM AD NOS EST. Danæe, Antiofiander tuns ; qucm cum vb ftudiofis pafsim legï : Qi diu poll intenigcrcni ,D. D. Ofi'andrum grauicrw bus negott)sdiftincri,quàm vttuis inepttjs rcfpondere l'pfi liberet:ego,ne tTriiÎKioii ante ^Woriam cancres, QC ilium iara vidlumtibic^cedcre(quod «IsbdcD. D. Pappotibi,vt video,pcrfua(èras)putarcs, ''«Ipondendumtibi eflè iudicaui: vt quibus fi'gmenris,veri# tîtiilludere voluerisjftudioficognofcerent. Placuitautcm omnia,vcl pleracç tui libclli, refponfo infercre, vt ex cp^ pofitis facilius cognofei pofsit, vtri veritatis honosmagis tordifuerit,

^inhantur ofnnet, Luca Oßander,^uidcaufteßt,quam-^ gt;lrem non modo certamen illud inter Sturmium amp;nbsp;Tafpum EXTl’î'lCTl^'M renouare'Volutristftdeti^

«w ctdenti Pappo ipft fuccenturiator accejßtrü, ftl in Pa^po (^uem eu tantopere lAudas)parùm yirium ad fe dtftndtndum fuij/i ^uißiar» ex tuoteßimonio exißti^a~

Ht:

-ocr page 10-

2 nbsp;^^Ipon/topro Antiflurmio T).T)-

lit.-vel nuiciiuam nouum ad ianc taufam TOTIES yiCTAquot;^ ^irorandam titi in mentem yeniffiifxtfiit Jcriptü iudicatif»

Vt,quis Apologias tua? rtiinjfh« Chn'fti'anae perpetuus tenor futurus eflè^non obfcurè in limine ftatim ortendem res : a fismefitis eam ordiri tibi placuiu Quoraodoenim D; D/Oi'tander TAM EXTINCTVM CER^ TAM-EN RENOVAVIT, quod modo inter Stnrniium Tappuminitumerati:’ dC quamprimiim few^ iis nie ßrmo Sturmq imö ad nos peruenit, ei ftatim fe pu^ blico fcripto D. D* Ofi'ander (D.Pappofuas partes,quas neutiqiiam deferturuserat, relinquens)opporuif. xnodo ergbextindlumc'quomodorenouatum t' quodw'’’ modo ortum erat d An non Sturmius ideo hane fuamftptuagenariam per totara Europam commewor^''* voluitj vtne certamen iftud initio ft:hoJafticum,qucd tut« priuatos parietes facile coraponipoterat^planeextingn^*'^^ tur^Sed dicis,

Ctdente iam Tap^o extin^um iyidelicet,eraf: tut tu 0ß~ andtrfucetnturiator aceeßifli.

Somniauit, opinor, Danæus, Doeftorem PappuAa« primamiftius fenilis (ermonis vocem ita exhorruifle,vr ftatim palæftrâ,omnibus viribus deftitutus, exceflerit. lomnium hoc tuum- vanitatis coarguunt defenfiones Paps* pi : qu3c j quantac in ipib vires ad fe defendendum fint,ö^ quam nullo modo bellum mouenti ceflèrit, luculcnter oftendunt. NecciOfiander fuccenturiator eflepotuitvel voluit : fed Pappo fuam propriam ftationem relinquens, ipfe communem veritacis amp;nbsp;concordig caufamjquam Stur*? mius hoftiliter impetierat, defendendam fufeepit- Qyare M)neft,vtqwicq.uaiii inireris,qubduon

piodo

-ocr page 11-

Qßandri, contra Lamb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ffiodo cœpturtî certamcn,non rcnouarcj fed orienti rcfiftc/ •^t:neccedenti Pappo, fed ad beHum paranti {e,opem ferre, fiontamin propria,quam communicaufa,volucrit. At *wn fine caufa mirctur quis, vt tu Doóïori Ofiandro, id tiovertere aufus fueris, quod tibivelutiuftumamp;Iicituni funipferis.Annon entm hacquidem vice cedcRtt Sturmio, ^pefsimœ caufæ diffidenti,tufuccenturiator,6Cquidetti ‘^^ompofito accefsifti ç’Exquoenim OfiandriAntiftur^ prodijt, per Sturmq familiäres fama pcrcrebuit,re# Vondendi partes Gcricuenfi cuidam demandatas cfle. %oddc Ofiandro oftendere nulla rationc potes, vtquJ ^äppoeade re,ne verbum quidem,communicarit«Verura wthoctibinonliccretc'cummulta,quéeNON SVNT, fingere tibi libeat : ncc tc pudeat fabulari,noih-am caufam ‘*pcnumerbiam vidfam eile : cum ipfa colloquiorum adla •’’^nifeftæfaifjjgfj-j conuincere te pofsint.

yfrùm amiitioni fotiiisgt;lt;tn alij animi mcrlio,tuum «oc cx^tutn tribuendam yielerK.-certeqfii tuum libel~ diligentiiis ptrptndtrttnt t hoc facile agnofeunt,noflfn» tinnes Ecclefias per latus optimi illius amp;nbsp;fends tCir '^irhloan-ttts Sturmf atroeißime abs tepeti.Sedhuittstnodinimirunt tfißenij tui fiecimen t^re cupiebas gt;nbsp;ne Andrea Ofiandr» dißimilds ejfes;gt;fel eo, iuxta 'vetus illudiKttKi kÓ^is.kQ-' Koi' ’‘“F ^^piinelior for faße 'vidererds.

Qiiod Rcgtus Propheta de Chrifto Saluatore dixitt Zelasdomustuaecomedit me, 6d opprobria opprobranti# Um tibi ceciderunt fuper me : illud etiam in veris ipfius ’»ctnbrisjnon raro complementum fortitur. Non enim, vt cahjmniaris,ambitionc vel alio animimorbo, fedzelo «icrendx 5(. cohoneftandæ veritatis, cui Sturmius vim fc# ctr«, commotus Ofiander Antifturmium feripfit ♦ Nee vt

A 2 Ecda

-ocr page 12-

^Iponßo pro zAntifturmio D. D»

EcckCias vêtiras j ( quarum faluti ex animo conCukam cugt; pimus)impeteret;(ëd vt fênih'sifîius/èrmoniSj(quofucuni itnpenusÄ^ QmpUcioribus facereftudujt)impofturamre^ uelaret; veftro s errores, quibiis multas Ecclefias déforma# {liSjredargneret:8C falCos Docfiorestlnporijm inüar Chriüi ouile inquiétantes 3 impagnarett^ Hoc tibirciliceteÜHXK'S KÓ^x.K®^ Kx.jt'ä av Ipecimcn edere» Verum tantopere tibi dof Jere hoc, vt etiam præftomacho ÔCanfmi impotcntia acor# ufttfs non abftineas,non mi'rum: cum lupi à paliore, fe obf Jeruarh inclaman' SC repelli, nunquam non ægro animo fe^ rantt Et quid nouum, fi Doctor Ofiander Præceptoris fui Cbridi exemplum Su mandatum fecutus, eandemiqcan* ipfe mercedem retuJitjConaitium nimirum 8Copprobriuru ab ijs,qui verba veritatis audire non fufiinent, Quideuitu ad rem faciebat,Oriandrum,)i6ixop óopx«x«xofax@^appfllt;’ lareXiquidem Rlio cum patris errore, (quem ctiam publids Jcriptisdamnauit ) vt etiam cum alijs nihil commune Etprxtererrorem de luRiRcatione, non habeas, quod in A ndrea Oûandro meritb cutpare pofsis f Vide autem, ne fu conuitiandogt;calumniando, teneram iuuentutemfe^ ducendo' (quorum operum pudendum fpecimen in hoc tuoparuo libello edidiRi) non tantum kukv »ip,(ed etiam tv S'iolSóAv ytwnp.ct haberi ÔC did merearis,

Nunc à peribna ORandri ( quam iniquis modis deform mare,0£S in odium lecRoris adducere,conatus es ) ad rem ip^ famtranCiturus, nequidde cumulcfcalumniarum8(con^ uitiorum tibi peviret, fimuk^ indicium dares,non meliori te Rde,rem ipfam tracRaturum,rubtjcis..

quaJ Jt Ioannis ’Pappifummatruditioneprxeli* tas,eittfmodi sl^, ex illius ipjius fcriptis melius refutari, ^uam tua ilia lauJe, amp;nbsp;ajpsntafiont tonfirmari^oßit. ^iu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

etiam.

-ocr page 13-

Ofiändr'hcontra LdYtihfDAnanw.

ttiam in lac tua Tappt praJicationt illuJ ytrè praßait jffoiJitiiurt^utuo mulifcabunt»

Summam cruditionetn Ofiandcr Pappo non tribuc^ nt:fedeum egrcgie dodum appellarat propter excellentie dona^quibus ilium DEVS præ alijs multis ornauit: quac ib IeinipfoagnoEens,ac moderate praedicans,non ex vllaaf# fentatione, fed vt famam proximi contra os obtreóatoris '''’lâicaretjtuam reprehenfionem efFugere non potuit, In ’’Ofautem fi pcccauit Ofiander:ÖCinud,quod virulenter ^fribis, Mutuo muli fcabunt,præfîitit : quo in numero tu# ürailludcenferi debet, qubd Sturmiumfummislaudibus (quas ipfi in literis humanioribus, S)C Philofophia deberi agnofcimus)extonis:’Oecolampadium amp;nbsp;Caluinum eru# ditifsimos, 2lt; Vuolfium vndiquac^ dodîiisimum,pr3edi# casç’AnnonôChocaduIarieftî’Annonhîc quoep verc di# cetur: Mutub muli fcabuntf Verum iftorumhominum prope domeftica hæc infolentia Sgt;^ arrogantia eil, vtpro mulis 5)C afinis habeant vniuerfos,qui verbo Dei fidem ha# bere,amp; falfaipforum dogmata re qcerc didiccrunt: doóifsi# Wos autem prxdicent, qui Cingltj fomnia öd Caluinifig# Jneiitafufpiciuntödadmirantur,licet alioquin muüsSdafi# Dis vix comparandi fint.

Famoßßimi igitur Ulins tui liltllipartes tres mihi olfer^ . ftaffc 'videor Lusa Oßander.: nam, in qua de damnations «oßrarumiideU^,orthodoxarum,qua 'vhiq^ terrarum diffußa ßnt,Eccltßarum agis, quam in nouo quodam noua doUrina (orpore,afex quot;^eßris conßripto,fieri negas, quantumuis Do- , Srinam ipßam(quain Ulis Ectleßjs palam acpuhlite com-ngt;»ni Omnium lonÇtnju docetur ac defenditurjtanquama 'Stro aber rant em Uli damnauerinr. altera parseil^ea,in ^uadeipfonofiro dogmate difiutas,quod i/hiquitatißu 'vii'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«-4 j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qntgt;.

-ocr page 14-

gut prteftntia corporis à yahii inutEla ö^^onituf. Tertiadeniq^ ea,ingHa tu nimirum oLMiT^tuTritfm-,id ef^,aliena yiita grauißitmu cenfor^Sturmiutn Stur-i'uio^gualifßt,tanguant inßtculo tandem oßendii. 2^osiß-tur duasprisrts dttntaxat tut libtliipartes exantinabimuf, Tertiam autem ontittemus,gute cum ttta in maledicmdopt-ßtafit, ytinam te ipfum iUiusßttis pudeat, guam -^tcungut '^idearis in guendam tui libelld '^elut an?ulum detrußßcta-menperfinpulasnon modo pamelias, ßd ttiam pa^tUaru» fententias fufa^ apparet. dJancißturpoßremamlibtllidti partem Sturmto rebiguam, cuius yitaiÛapraclarè tnluct hominum ,atgßn media ipßt quot;Dei Eccleßa per feptuaßnti tarn annos a^a ,tot pneßantißimts bontinum omnti ordinss e* generds ttßtmonijs coUaudata.tot illußrißimoruamp; Gtr-tnaniig nbsp;nbsp;nbsp;Gallixtir' ^nglia'Prtncipum,( guibusplacuißi

certè^ Oßander, non yltima guiedam laus edß^) totßnguam, public^ fpriuatdsg laudtbus ornata ) facile tuas calumnias réfutât. Ipfe Sturmtuspro fe dieet, Orator optimus, guatn tu eius laudem, cum cateras omnes magna inuidiaßc illi detraheres, quot;vt pene ne in fubfellijs guidem Grammaticeb lerum locum ei telles reli^um , agnofeere tarne» coa-Qusts.

Farfiofum libellam nemo vir bonus ea/ü dieet, guj feripto opponitarfainoßf$imo,quonon tam priaatisboniii^ nibus,quatn EccleCix Onhodoxx 8d R.eipablicx Chriliàf nx latninibas äf proceribas obtrediatar ♦ Eiafmodifunc Änripappi Starmq, qaibusnon tantum peffundareßaduit optimum 3deraditioneprxßantem viram D. D. Pappuiv: dedper latus ipßus,etiam Prindpibus 3d Tbeologis Augat üanx CoafefsionisdetraberetquQdlpium, vtilifsitnum, £d faiaiae /

-ocr page 15-

Ofiandr'hccntra Lamb. T) anaum. nbsp;nbsp;7

fuftme neceflân'um ncgotiufti Concordiæ Sgt;i fynccrae religiom's agendum fufceperunt« Hane tu pn'uati hominis \ dicacitatem in tot illuftres Qi claras perfonas ferendam cengt; non oppofito feripto retundendam fed vobis nihil penfieft,etiamfi coelum terrae mifeeatur »modo veftra proi? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

$»nadoefirina,etiamcutn aliorum grauifsinia iniuria,pa# tfonis non careat. Et ne quiequamin toto libello tuo redte öfcandide,fed cundla peruerse agas : partitionem Anti# fturmij de induftria deprauas.Nam cum Ofiander in prima tius parte,rationes Stürmt), quibus obtinere fe pofle puta# uit, Caluinifmurn non eflè damnandum ,folidifsim e con# futeutu calumniaris,de damnatione agi Ecclefiarum vz» fttarum^quas vbilt;$ terrarum diffufas efle nugaris : cum ta#

Afiaticac ÖC Africanæ Ecclefiæ, totaquoqucGrætia veftræ faâionis décréta ignorent: nifi forte Neftori) Patri# archaî vcftri progenies illis in partibus reliqua fit» Verun# tarnen quis ignorât,quantum diferimen fitinter falfam do# flrinatn 06 Ecclefiam, in cuius cathedra, ilia proponitui? fed de hoc dicetur infra» Nec formula Concordiæ, vt tibi vidctur,nouum nouac dodrinae corpusefoapauciscon# feâum : fed explicationem quarundam controuerfiarum, fecûndum regulam Propheticae 06 Apoftoîicæ Scripturæ, 66piaevetuftatis confenfum,'apIurimisorthodoxisEccle# fijsclaboratam,continet» INSECVÎSDAVERO P ART E veftrorum dogmatwm impietatem oftendit: quara tu dolose mutilas,quau tantum de vbiquitate,(quam I anoftris inuedam fingis) 06 non etiara de altjs fummis ar# I ticulis agat.T ertib c'um Sturmius feipfum ignorer, Ô6 aliogt; i rumlaboribus inique obtrediet: ad fpçculum adducitur, vt 1 qualis vit fit,fe ipfu m agnofe at, Ô6 poßbac fu o pe de metiri 1 ïedifeat, In quacerte parte »Ofiander aMôîjiowi'oxûTrojj vet I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maleji

-ocr page 16-

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro ^ntiflurmio T). T)»

ftlalcdi'cum non agit.cùm Chn'fttProphctarum Si Apoftoi lorum exemplum ÔC mandatum fecutus, ea tantum notant, quac Ecclefiam fetre neceflè erat: fïdeh's quocß paftoris pro# pn'um officium fit,praeter vitiorum netationem, lupos ma# nifeftare,fitifos dôdores,malos'c^ operanos, vtpofsint caueri, riomtnare. Quare hùius poftfemæ partis, Ofian# drum minime pudere, fed cam proptcrca Epilogo refcrua# re debuit,vtomnes,quibtis Sturmiusfenilifua voceimpo# ncre voluit,qualis in Theologiavir fitjintelligerenr. QiioJ quidem ad ipfius vitam, in fchola SC politica hominu*’’ conuerfatione adlam attinet; nihil ipfi detradum,fed lau# dem hanc integram SCfaluam manere ei volumustvti cuiu# induftriaSC cruditio præfirantium virorum encomia rucrit. Quam verb religiose in media Ecclefia Deiperada fit,nil attinet diccre : quern conftat plurimis annis miniftt# hum Eccefiac ncglexifle, eot^ non paruum ftudiofxiu# uentuti fcandalum dediflè. Caeteris ipfius laudibus, adeo nihil voluit derogatum Ofiander, vt easlibentcragnofcat amp;C prædicet. Diabolica igitur calumnia eft, qubd ichbere noncrubefeis, Ofiandrum praeter vnam praeclarèadîæ vi# taclaudem, caeteras omnesmagnainuidiaficillidetralictei vt pen'e ne in fubfellijs quidem Grammaticellorura locum ei relicftum velit: cum plane diuerfum Antifturmiusdo# ceat.Nam pag.4,. cximiam feientiam artium dicendi,pag.f. eruditionem SC mérita erga bonas Iireras,ei tribuit,pag. jo, literatifsimum vocat, pag. jj. qubd plurimum inter alios in docenda Grammatica, Dialedica Si Rhetorica excellât: contigiflê ipfi linguarum cognitioncm » quibus accelTerit aliarum partium Philofophiac E XIMIA fcicntia,pag.p. doeftifsimum Rhetorem appellat. Hacefi Ofiand^rStur# mio tribuit,ÔC verb in ipfo agno(cit;quon'.odo ne in Cubfe^

Itjsqub

-ocr page 17-

^fianJrh contra Lamb.

Jjs qm'dem Grammati'cellorum vix ei locum rclinquitî* Krum in homine ifto tanta libido calumniandi regnat, vt Huid dicat,non animaduertat.

illuj[amen te obiter Luca Oßander» moneiotomnibuf, lt;-^ntißurmium tuum legernnti ißud cumprimii mirum eße

abs te teméritât^ accußtur Sturmiuf » quaß^ree~ boni yiri ofßcium) amp;nbsp;prater exempla 'vetußorum (ßhrtßia^ ^'‘^lt;imgt;buittt caußapatrociniumßßeperit. Egregiafane bomb

Cßißiani accujatiotamp;magnum ßcelus, yir (ßhrißianut ^brifliSeruatorii,2^egit,amp; Dominißui,atq^ etiam omnium no^ ß’^ßum, Deißacrattßimam Jotlr inam ,pro menßura doni acce-Ktutrißeaufus.

lam demum tc veri quid dicere, cuipiafti videri poflêt: Wa hoc cum calumnia coniundtum efle, oftendam. Vt

piurn laudabile dudmus, hominem Chriftianum, 'uiufcuncp profefsionis vclordinisfit, pro fide Chriftiana kontra paganos,Iudxos SC hacretieos, voce amp;nbsp;fcriptis,fi do^s ^oifto valcat, fortitcr pugnare : itanuIJo modo reprcheUi» yur Sturmius,qubd prætcr exempla vetuftatis.cùm alte# f'usquamTheologicæ profefsionis fit,de facris tarnen fcri#

voluerit : fed quod rcrum iftarum imperitus,Sd in i heologicis tradandis ineptus,(quod verifsime de ipfo de# *^onftraruntOfiander QC Pappus) tarnen fibiharum con# ttouerfiarum, Sdquidem grauifsimarum dijudicationem ^foganterfumcns,de tjsfatistemere,contraPrincipum ÔC i heologorum Auguftanæ Confefsionis Orthodoxam do yrinam pronunciaremec Chrifii Seruatoris facratifsimam doârinara (vt tibi, veritati iniuriam facienti, vidctur)fed veftras blafphemias in eius maieftatem defenderc ,aijfus utrit. Idcirco etiam abOfiandroad fcholamPhilcfcphi#

remittitur, vtiuuentuteminftituendo inliterishuma#

B nioribys

-ocr page 18-

' ’° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zAntiJturmto

ni'oribus dono di'uinitus conceflo bene vtatuv.

fias verb religfonis,(qnod donum ipfi datu non utX P care omittat:memor iftius tritt : Quam quisçp nouit inhacfecxerceannefibi incognitaarrogandojcuni de core audire cogatur; Sutor non vitra crepidam. nés videamus,quibus errorum veftrorum patrono viens* patrocinium ferre volueris»

2\Zb««ff,(inquis) sx pracepto Tetri id fieri oportuitf^doti' ne fidei fitx rationem ^uemlibet Chriflianttm reddert nece/fi

, fieu 'Voceyfieu etiamicum opu^ e§^,fcripr^!*^n quot;^ero prater te'^fnum» mutosamp;pifeetefi'e'Voles,Ofitander'‘ytigt;i!'ff‘ ritatem] oppu?nare liceiit, nolis autem earnpropugnare ngt;ii»‘ me concedendum e^, quefit fiacilior yefira aduerfiui non ÿtantes yi^oriap Quid igitur peccauit quot;^ir Chriliianttii tantis Ecclefitarum Germanicarum diflra^ienilus profuainEcclefiamDeifiudiOiremediumafferretentinif'

Qiiod nam hic nobis præceptum,Danæe,obijcisC'n**’“ , opiner: Vt quiftç accepit donums ita alius in alium iUnd i.Pct.4. niftrantesvt boni difpenfàtores variæ gratiæsDei gt;fi9^'* loquitur,löquaturvt croquiaDei*.

Hoc Apoftolicum fi diligenter repuraflet Srarrtnn nunquam eb (e pertrahi paflus fuiflèt, vt donum,quod ip‘^ non accepitjfibi temer èarrogafièt, pronuncfandiniminin» de rebus grauifsimis,quas ipiènon didiciflet : SCdelibro Concordiæ,quem ipiclè nûquam vidiflè fatetur,iudifandi. Rom.iî. Huius Ofiander ilium monet,, vtnon faperefuprajquatn fapere oportetsnouerit. Qiiid verb de eloqutjs Dei nobis profert Sturrfiius; Hic penitus fer e Apoftolici præcepti ob^ lituscfiè videtur. Nam in tribus Antipappis verbofifiinK feriptis, paucifsima afFeruntur, quæ ad præfentens contro^ uerfiam keiant. Deinde QC illudattendas; aliudeflêfidei fuX'

-ocr page 19-

ößändriyC entra Lamh.T)ananm. J1 fuæ ration cm reddere peçetibus: aîiud religicnis coMrof üerfias explicare : quorum illud cuiusm's Chriftianiopus tftjfiabipfo petatur : hoc verbpai/cifsimis datum. At hdei fationern à Sturmio Pappus non petierat: mukb minus ne^J «fsitatem iinpofuerat ci, Caluiniûnam contra fidemOrÿ tbodoxamdefcndcndi. Verum ipfc qualemcuncpoccafio# ’’^aiextheßbusPappiarrjipiens/uum virus^quoddiu alue*

dodrinam iîncèrara noftros cuomuit. Quant veritatem in Thefibus Cuis oppugnat Pappus, vt earn Pfopugnare opus fueritSturmioî' An quoderrores verbo répugnantes non fint dainnandicHæcfcîilla Diabogt; veritase11, qua hominibus perfuafa, quosuis errores ^hærefesabfcp negotio,Satan mundo obtruderc pofset.

■Etquidridiculum magis, quant te nobis Sturmiurtl prædicare, quafi ipfe ^ccleftjs noftris diftradionc laboran«? ribus remedium afferre tentauerit. An tu eum præftarc l'ocpoflc fomnias, quiomnem prope ætatem inprofanis terendis confumfit C artern fpiritualiter raedendi nondidw WC Etfacras concionestotannisfaftidiendo,feipfumne# glexit i Quemigiturtu medicum nobispraedicasCqui vub fusEcclefiacfiC fcholæ Argentinenfis iam dudumcoalc# feerc incipiens ,refricaretC aut qui virus Caluini propinan^ ûOjEcclefiarumnoftrarum morbum augeretC Hoccine eft tnederi morbisC fanitatem recipientibus mortem perfuade^ te veileC Pcccauitigitur Sturmius, qubd more Empirico# tiini,eamfibi artem vendicauit,cuius reuera ignarus eft» Sednunc exempla videamus, quibus te Sturmio laboran» ti opitulari poflè fperalli.

2lt;!am ( atsjye jippoïlos ilium pratermktam, qui cùm mi~ tumi effet ex duoilecim aiî^oflolù ytius, tarnen conßanterfr9 Euan^elij do^rina diffiruit (adto'^t Epißola ad Hebraos

3 2 (iriptet

-ocr page 20-

12 ^^^j^onfiopro^ntïflurmioT) T).

'viJeri poßit) propertit^j ßtrnmoptrt ab i^/ij 'Dti Spiritu lauJarunyt ^quilam amp;nbsp;Trißillata omit^ tam, quostarnen quot;Paulus vant^y^(;appellat;'^t,^iiiirlt;)nicum Paulus aitßuiße infigncs inter ^^oßoloüjuit tiejcit (fimodoprimis labris htlloriam Eeclefiaflicam attißt) (uiußis ordtnis doHos^tros Chrißianos contra Httretuos^n P Chrifltana pugnajjti ttiam tditisjcriptisf tydrißidesillt, ^tn fytftriHt Hieronymus)profeß,one Philoßoplusfuih y^rißidem lußtnus Martyr etiam,amp;ipfe Phtloßpbus,contra ■tryphonem /udaum bominemße religione Chrißianaßcrifßt: dem ydntonino Imperatori duplicem t^dpologiam nuncupattit: ^odon quoque minime Theologiamprofejßus, tarnen tont» ^arctonttas praclarum atq, ytile Eccleßse opus edidttamp;r-^cripßt temporibus ^ugußini ^profutefeUxdefenfione Crt-jeonius quidam,profeßione Grammaticus. Cre/conio reßon^it ^ttguflinuS:, neq^ eiyitio yertit, quid cum eßet alteriuspro^ feßionis,tarnen Chrißianus de Oiriflianafidefcripßßetjimet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

doyer'eß:ripßßtt. IHeq^enimquisdicat,ßdquiddtcatur,ait

tdem jduguflinus, animaduertendum eP^.

Quid hicaudioç’An quia Apollos^, Aquila, Andronit / tus öl lunias,ex numero duodecim Apoüolorum non / fueruntddeo profeCsione Theologinon erantlqaæhxceü

Danxa Dialediica Icerrehos omnespublicodocendimuf / nerein Eccleiia Chriitifundlos fuiiîè, confiât. Hxcenim I fion tantum Apofiolosßed etiam ProphetaSjEuangelifias, I Pa flores, öl Dodlores,tum temporis habuit, quos omnes in nbsp;nbsp;/

li, Kom. jö.

ordinem Theologorum cenfere necefie efl. De Prifcdla 1 muliere, forte dubiumefle poflet: fed öl banc, Deiviatn / altjs expofuifie, ex Adlispatet. Et Paulus eam ffvre^oßn nbsp;nbsp;nbsp;/

Ctjrifio lefu appellat, quia procul dubio in negotio Euans f gelii

-ocr page 21-

OßanJrhcontra LaïnbSDanauw» ïj gelrj ei coopcrara cft: quemadmodum S)C Philippo Euange# life,quatuorfi'h'æ prophetantesfucrunt, Sedquidhæcad Sturmiumç’Num ÔC ipfè,vt Saul, inter Prophctas, Apofto* losö^DodoresEcdcfixf Necquicquam etiamfequentia Wempla ex ann'quitate prolata, caufam cius luuant, cum nctnofanæ mentis vituperet eum,qui fidei Chriftianæ con* ^filudæos, Gentiles amp;nbsp;Hacreticos,teftimonium ferat : vel ablî^ aduerfario de religione Chriftiana verè pie ' ‘^'^i^at.quod i!Ii,quos conimemoras,præftitcrunt, Vcrùm '''licum Crcfconij exemplum negotio præicnti quadrat, Vt enimisprohærefisfuæ defenfionefcripfit: itapro veftrafeda Sturmius, Et quod in illo reprehendit Augutf ftinus;eiufdem Ofiander Sturmium conuincit,dercbu.s nirairum SC controuerfijs Theologicis imperitcquèdfcrû pferit.Scd obrjcis.

tun ißa ef^, quefo»tjranni} aut inuïdentia^noUt frolatum eße, ß quid à ‘Domino Deo alijs reuelatum tS^,^uod quod Ule Dei ex ytrbo te docerepoßitf

Bona verba quæfo Danace, 66 cum manfuetudine e^ diflère nobis, quod nam fit ißud a Domino reuelatum Stnrmio,quod Ofiander ignoret,vtö6ipfimyfterijhuius participes fiamus t” Forte eft iftud Cyclopicum fiue Epicu# teum dogma,Ecclefiæ Chrifti ignotum:Non efle damnants doserrores vcrbo Dei répugnanteslt; ( HoccnirainPappi Thefibus Kjivofxtvop erat) à omnibus pijs exccrandum Cab umifmum pro veritatc acceptandum efleC Aliam hac reuctf lationenijin Antipappisnon reperiö: Ô6 hanc,quia acciperc vcrbo Deiprohibiti recufarp.US, tytanni Ô6 inuidiafiste aui* dimus, ac fi lupus paftorem tyrannidis 66 inuidentiæ ac# wfet, quod fuis conatibus obfiftcre inuigilet.Eiufmodi tua, «nebella,qqeriinoniaeft.

Etyt

-ocr page 22-

14. ^{ej^onßopro ntißurmlo 2). 2).

£f 'vtytttra iUn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntjdh^o^ ’’fquot;

ßro feculo renafctntt Eccltßa,hachimHm adianum,bucht’ tnum Camerarium » amp;nbsp;alioiflertti^ ulias omnino,^uam Thto-logicam ar rem profeffoi, de reliÿone Chrtfiianafceltcit tr 'Vlili' ter^ (cripfiffer' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Si quid Vadianus, Cafnerarius, vd alius quiuisJ/ccî Theologicam fcientiam non profdïùsgt;de rdigionc Chri^ ftiana pie amp;nbsp;verccommentatuscft,non ïmprobamus,fd cum laude ipfius accipimus* Qu’am verb vtiliter Vadianu* in Theologfcis verfatus fit, ipfiusmonuitientatcftantuG quibus crrores Cinglij, ncc etiam obfcurc Neftorij Hatred fin,tutariconatuseft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Prlt;e«r«4 'yit quamuds hat eMßtnonfatii yaleatinecejß^ riji caußs addu^uf Sturmtut,Tappo iura-iAcademi^\oigt;»»* 'Violantißfe pro rationemunerM,'Vtpott 7^^or(nonMtt'«^ 'Vt tuiniuriose'vocas tldiSaror )oppoßuit,quemadmodugt;niii illo fuo triplici t^inripappo eruditißimoßrtpto Sturmiutyi“ rißime demonßrauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam Muerßrij inßolentiaptßa

ilium placide hanc caufam agere, fed in publicum trum certamen etiam inuirum iliumpertraxit.'PtccaMt ns ergo, quia ’veritatem doHrina Chrßli défendit^pacem Ec' cleßarum tonßeruauit, amp;nbsp;muneriä ßbi à T^pub. iampridem demandari dignitatem rerinuit r ^rgentinenßs^ßbolaiura, ac tranquillitatemforti, conßanti^ animo ipße yirfenexcon^ tra nouorum Tbtologorum, tanquam jidoleßentum oratorum furorem tut at m efÇ?

Hictcinfignèrn iniuriaiti optifîîo viro facere, fab fiCsimum teftitnoniuni inipfum abfcçpudorc dicere,iion tantum ipfius defenfionestcftantur, fed idem quolt;5 ( fi o# pus eilet) confirmarêtamplifsimi Scholarchac amp;fyncen'or pars Profcflorum Ärgentinenfiura.Et qux»rogo,alia caufa tam

-ocr page 23-

ofiandrt,contra LambSDanauiu»

(am vrgens Sturmiofuitjpnttium Antipappumdidandi, wfiquód ladamnandormn errorum nutnerum gt;nbsp;CaluiniG ’’lumquoquecenftrinonmarefufpicatus eft, Hocipfum opinor pupugit:hocipfum in publicumcenamenprotru^ fit:hocei arma debacchandi in noftros miniftrauit ♦ Quoïï ’’’odo enim a Pappo inuitus in publicum thcatrum per« tracQus putab]tur,dequo ille ipfe,(etiamSturmioteftein Epiftola ad Scholarchas) conqueftuseft, qubd cum iaiti '^ültos annos a Theologicis Dilputationibus abfueritjhuic quot;gt;t«refiè volucrit lt;nbsp;Hæc ne eft ilia infolentia viokntia ^3ppi i Clamores cius inuitb fuftinerc,quem abefîè’malu? •fletfPeccauit igitur Sfurmius, qubd veritatem dorftrinae Chdfti, Eccleftas Orthodoxas, Principes amp;nbsp;Theologes fyncerosjoppugnauit : ÔC vcftrasblalphemias in filium ho# minis défendit : ncc vt tu nugaris, iuraS^tranquillitatem fcholæ contra nouorum Theologorum furorem tutatus

ilia nemo violarit i multb minus Ecclefiarum pa# «mconferuauitjfed fuo temerario feriptohifeeraodbtur# basdedit.

^aÜtpotiùs'^irtutt:^STgt; iUudtttum Gtnero-^ finn amp;nbsp;Jirè beroicum^edns iillttrnfenilem ^uidtm,ftd inui-animum perrurbatoribui, tanqtttim fortißimus amp;

Caio Cotlts hoßibut iflü Httrufeis in ^mpub.ir^ rttmfentibuf,obij(r:. C^rifiianAm tharifattm /ro yiribuff jU(madmodumfacK,tuert‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Madi potius virtute Marbachi SC Pappe , veftruft»’ Generofum SC vere heroicumpcdîushis perturbatoribus Germaniae Caluiniftis, tanquam fortifsimi Chrifti milites,^ hoftibus veritatis in veftram quoque Rempublicam SC Ecclefiam optime conftitutani,iampridem irrumppre ten# Santibus obijeite di fynceritatem Religionis gt;contra filt;5-dann

-ocr page 24-

ej^onßopro Antißurmio öam chan’tatem pro viribus, quod halt;flenusfeciftis,tu€/ mini.

quodLucas Oßander facinus indignum futat, lo-stnnem Srarmium, ^ui minime aflor is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theolo^ici

munus frofitetur : tarnen pro fidei doSrina amp;nbsp;'verttate contra diflipulum 'Pappum effe fcrihere aujum, ecjuis mortali’ um i 'Velflelut, yel etiam reprehendendum yn^uam exifli-tnetp Jmo yero non fummoptre laudandum afjueprxdicaniutit iudicetf

t Calumnia hæc fupra refutata eft, Et quid,quæfogt;P3P* pus contra fidei doclrinam Qc fcripturæ veritatem in Tbe^ fibusfuispromulgauit, vtncccflamp;rium fuerit Sturmio,p3^ trocinium eius fufciperc De hoc veritatis amantes iudiW buntjnilprorfusfuifle, quod iure carpcret. Ethaecdewaa partitione fadla, digrefsione : qua abfcß veritatis iadluw fu# perfedere potuifles, 0^ non duas intégras pagellas e3 com* maculare, præiertim cum obiter tantum eius Ofiandrum monerete veile ininopromififles: fed earn paucioribusper# fèqui, animuscalumnqs ardens,nonpcrmifit* Expenda^ mus nunc confutationem partitionis Ofiandrica?, •

Prima tua aduerfus Sturmium difl/utatio ei^tdenoßnt^ rum orthodoxarum Ecclefiarum, Gallicarum, ^nglicarum, Scoticarum, quot;Belgicarum, Polonicarum, T^heticarumtHelut^ ticarum, Hijßanicarum ,amp; Italicarum» ^uneadbuc latent, damnatione.

Mcnulla iniuria afficcrc te, fubinde imputandotibi «ftûtCoAàwjomnes æqui IccQorcs cognoicent.Cum cnim Ofi# anderneverbuloquidem deEcclefiarum,hoc eft,OuicUigt; Iarum,fedPfeudodod}orum QC errorum veftroruni tan/ tum, quibus in Ecclefiam Chrifti graflamini, damnatione agat;tu raalitiofacalumnia,verba ipfius peruertisjamp;cau^î fam

-ocr page 25-

Oßandrijcontra Lamb.T)anaum,

Êin inuidiofam vobis docloribus propn'am gt;nbsp;(ad quos ana# fpedîat) intotas Ecclefîas transferre conaris, vt eas montra innocentem callid è exafperes.

h jua ^ttxßione éiduerfus te^tuxq^ KhiquitAtüfocios fepttm h(tcfoUdißimn argumentéloanntî

Sturmiusprobautr^quodnos nunc quotf^,7)to danttßcmonßra^ iitnus.Primùm quidtm nos nonpoffè; fecundum autemptos«of-

non dtl/ere damnare noßras Eccleßas.Tertium dtni^^,cum quot;^^tfasinnouQUlo lgt;loua quot;Veßr« do^rina corpore condemna^ fi^ifie^ua^uam legitime idfeciße. Et quoniatn, qua à Toanne ^lt;gt;bnerii)paucis ante merißbus édita e^^ullitatisproteßa-tiiiaduerßtsilludidem ‘Koua'^ießradoBrina corpus^yarias tiujas ofiendit propter quas nullo modo legitimum elßepoßie buittfmodi yießrum contra nos /udicium, quibus etiam fuas Sturmius adiecit : nos intra earum fines conßßemus, quastu magno lalore confiutare conatus es.

In bac quæftione de erroribus damnandts (totas cnim Ecdefias damnare nunquam noftris animus fuit) folidif# fimisargumentiSjContra nuHius momenti rationes Sturmij, demonftrauit Ofiander Caluinianum dogma iuftifsime darnnatum efle in libro Concordiat : qui non nouam, fed antiquifsitftam dodlrinam, in fcriptis Propheticis Sd. Apo# ftolids comprehenfam, continet : nec etiam afex velfe# ptcm tantum viris,fedplurimisexcellentibus Theologis, fummoiudfcio60accurata diligentia confcriptus,exami# natus,approbatus, SC perfedlus eft. Et cum nuUitatis pro# teftationem, aPalmerioquodam inepteprolatam»dodif# fimus vir, Andreas Pouchenius, ad nihilum prope redege# fit; Ofiander quot^ Sturmtj caufas, quibus Caluinifmum fuIRjlcire conatus eft,validifsimccôfutarit:miror,te adîum agere, rancidas ipforum rationes, qu arum te potiuspu# dere debebat,repetere voluifle, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C ItE

-ocr page 26-

i8 nbsp;nbsp;^^J^onßopro Jntißiirmio D. D,

licireo igitur negas, te Jamnare noflrai Eccltjîasy ^unni^. ^fn non ve '^agiflratui tradamurpuniendi : fed duntaxai gt;nbsp;'tt iudicemurfugiendi nos damnatis,idedf, t'vt nofirum dogma lif labefadîansfidei Chrifiante fundamentum, atpro-ptertafernitiofum tfft intelligatur.

Video tibiomninbconüitutaitteffê, in toto libelfotuo nihil ßncere,ntbilredie, fed omnia peruersè ô^fycophant ticè agere : ideo earn quocp à mendacio orCas es,vtin prin^ cipio iiatim,non dubtum argumenfinn dates,qux tai libels

Oßander enim neutiquamdictt(vt tuipßus verba peruertis) fe idcirco non damnare Ecdes lias vettras, qaia non vt puniamini, Magißratni vosadm/ dicet: fed diicrimen oßendir, inter noiirum SC vc/iti^^ gt;nbsp;damnare: quorumilludHt,nonEccleÛasdamnare,ftdetf nbsp;nbsp;/

rori vel dogmati faîCo veritatis opionionem demete, boc nbsp;nbsp;I

eß,manifeßareconfutare jtmprobareerrores, qui ventât f eis nomine Eccleiijs Chrißiobtruduntur : Sd'monerecas, j vtab Ulisribicaaeant. Veßrum verb damnare eiTe, non / tnodbdogmata falfarefutanda furdpere, fedetiamfalfo^ I ram dogmatum authores veldefenibres, Magiiiratuipo^ ' iiticopaniendostradereiqaam damnandirationemnoflrat / Eccleßa^j a vobis et Poiltißdjs vfarpatam,nunquan} obfer^ / varint^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

/n fumma (inqais) nbsp;nbsp;nbsp;non ipfasperfenas noßras à yol'n nbsp;nbsp;ƒ

condemnarißeddogma noßrumJunraxat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Fol,6,8i^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hoc de taofylladter affiiis. Oßanderenimeoinloi!

co, tantism de errorum datnnatione agit (deperionisnihif / afhrmatis velnegans)8dquodalTercndo, Cinglianifmum damnandam e{îè,nequaquam doceamas, aat cuiquam aua thotes, vel infligatores ßmas, vc velde fedadilsauditoris /

7oZ/ƒ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;velde Cedudioribas Caluinifiis fappltciiisn fuinac. De ƒ

perfof^

/

-ocr page 27-

OßandrhcontraLambSDänauM»

pcrfonarum verb damnatione alibi inquit : Quare fi eti^ ’m ipfos falfos docfiores (quod Paulus in Epiftob ad Gal» f’p. primo facit) condemnaremus, non poflèntiuftecon# 9ucrigt; fe illegitime j intempeftiue, dC praccipitanter coni? ötninatos efle» At nos in Formula Concordiæ, tantum •plbrum errorem condemnamus: falCos dotflorcs iudicio ^Mpermittimus. Audis Ofiandrum non hoc contendere, 9Mdogma tantum falfum, non etiara falfi docfiores,congt; •Ifmtiandifint.’imbex Paulo, iufte hoc fieri poflê demons Umt : fed qubd in Concordiae Formula errores tantum •l’ranate,falfos autcm docfiores iudicio Del relinquere ''oluerintjoftendit. Veriim cura nos iraportunitas veftra, liixta Regulam luftitiæ diuïnæ, vobifcum agere cogat: fdasnosprimumomnes errores QC falfa dogmata damna? •■e : deinde etiam ipfis authoribus gt;nbsp;dodforibus, SC propu? gnatoribusfalfæ dodrinæ, Pauli verbis anathema dicere» Totasvero EcclefiasChrifti,hoc eft,ouiculas,in quasifti lupifuafalfadodfrinagraflàntur, nequaquamdamnamusî «juod multiauditorum veftras nugas non curent, vel etiam nonintelligant, verbis Chrifti fimpliciter fidemhabe? antxos verb,quiveftris erroribusimbuti, necmeliùsedo? •lhfunt,quiaexnulla pertinatia, fed riiera fimplicitateer? fant, mifericordiæ Dei coraraendarous, qui potens eft effi? cere, vt infirmus in fi'de,ftet, 8C qui cecidit, refurgat:aut etiam hoc ipfis erratum,cum alqs multis condonct,præfer? fini ficum Dauide precêtur : Errores fiue ignorantias quis Tfalm.iÿj intelligitc’ab occultisraunda fticîSCfoIo fundamento Cbrb ftonitentes, évita excedant.De hisindubiamfpemcon? ,,cor.». cipimus, qubd ftipulis errorura per ignem tentationis exu? ftisjipfigratia Dei faluentur. Et hoc refponfo fequentia omnia concidunt, necquicquam contra nos facitjnt,qui?

C 2 bus tu

-ocr page 28-

lo nbsp;T^^j^onßo pro Antißarnüo T). T)gt;

bas ta tibi certiCsimam viéloriam poll ici tas, Oli3ndto,t3nlt;i qaamiam vidéo, inColenterinfuItas, Non enimfimplki* rerperfonasa dogmate feparamus : fed inter perfonasfab forum dodioram, qai redliusedodîi, errorespertinacitet defendant,3daaditoram,dilt;déo modo diiîingaimas.

T*rxtlArèfanèamp;fubtilittr. Q^afi'Vero,quQdà yobfsfieri negatff, non fit exyeflra illafienttntia^ in nos iondemnatori4, »mnino confiet^utns et neceffariunit Qrfids enim lerefiin yntiUitnt damn^tiit 'nllam, yt ipfiaperfie hare fis,tanquam Chimara qua-d^m f per fie amp;nbsp;extra(ubiefîum, id effi^, extra hominem amp;perfiè-nam hareticam fiithfifilens, damnat a cenfiereturf E^quod^n-quam yetsts, recensue Concilium harefifin anathemattfierijtitifi ■ ytperfona, ideffi, homines ipfi, quieamfiequthantur,acttti-hantur , damnati quoq^ int eiligeren tur EQuaß'vero ^rieni-fimtif in ahfirafÏa quadam cogitations, primo illoVicino cottci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tilio à ^il.patrihusfiuerit damnatus : amp;nbsp;non ipfiqui tuneptr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

manehant,'velquipofteafiuturierant ^rianif ^ut quafiqui nbsp;nbsp;nbsp;/

pofiea fiequutits ef^ Eutychianifimus aut qui ^Arianiquot; / fmum pracefifierat Sabellianifimus, ahfiqut perfiinfs, hert ef^, ' ahfque hominibut ipßs, qui ißos err ore s profittantur, eßt I queatç’

Vf non negamus, errores 8C bxrefes caùi eamtnaa^ / thonbas ÔC pernnaetbas propugnacoribas fimuîdamnant nbsp;nbsp;1

dos ôddamnatoseiJè in Concilijs ata neqaaqaam concedit ƒ mas,eandem rationem 5d condicionem elle ipforam to / rettcoram,qatpoa hxrefeas detediionem, confutationeni, / ôd fidelem, vt hxrefin déférant,admonidonetn, earn ramen nbsp;nbsp;I

perttnacicerdefendant,Sd alios fedacere Undent: 3d Eccles nbsp;nbsp;ƒ

fîaram,inqaaram Cathedra hxre fis proponitar. dimes / nim bxretici ambignis pbrafibns f qnod vohis etiam Cals / ainifiis familiare eli) vtantar, 3d cam Orchodoxisnon ras nbsp;nbsp;ƒ

' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tblo^ /

-ocr page 29-

,OfiandrhC outra LambfDanaum» fo foquantur : fingulan’ Dei bonitate accidit gt;nbsp;vt puriores habeatplebsaures,quam corda SacerdocesAdhæcdomi*! naturChriftusin medio inirtiicorum fuorum, vt non onw nia Ecclefiæ (quæ haerefi contaminata eft ) membra, hære^ Gn atnpledanturjfed quædam illibata fibi ferner Domi# nusÄquimodofedudifunbin viamredncipofsint« Ideó non JegimusJn vllo Côciliojtotas Ecclefias, quç hærefi de# ^fptï erant, fed tantum pertinaces amp;nbsp;conuitftos hæreticos, fürahaerefidamnatosamp;anathematepercuffosfuiflê* Quac fniminhumanitas, imbimmanitas effet ,eâdemfententia compledi lupos 2«^ oues : quorum iOos Chriffus paftor bo# nusodit ÔC exterminât : bas auteiii difperfas feduôas in ouile fuum reducereftudetc' Necomnescircumuentihat# refijhæretici ftatim appellandi funt, nifi etiamhæretice,' ideftjcontumaciter in errore perfiftant« Nam Paulus eum’ hæretici nomine notât, qui femel £lt; iterum admonitus, ad ftientem faniorem non redit. At maxima pars Ecclefiæ per liaereticosfupplantatæ,non îk 7r^oM^i.aiCàlt;i vel pertinacia qua# dattijfed imitationetantum,amp; fuggeftione falforumdo# (îiorum.erratjSC retftius infticutajfententiam mutât, Hanc ob caufam, dico» nullum ortbodoxum Côcilium totas Ec# défiasdâmnauit,Et Chryfoftomus, in oratione de Natura bumana, inquit : Dogmata impia 6C ab hæreticis profetfta, arguerc SC anathematizare oportet : bominibus autcm (non inquit hæreticis, fed bominibus circumuentisbærefi) parcendum 06 pro falute ipforum orandum.Ex qua etiam diftindione æquuslecftor intelligit,Danæum non noftram fcntentiam ,fed fuumipfius ffgmenturo 06propriasnugas exagitare/cribendo.

ifta ingenij aciei tamfuhtilît, 'Vt ^ct 'tdenî ßnifuhßantia ßtbit^Q ejjt 4cJttbßßertßofftßng^tf Iß(tßunt tniranu^e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 3 Eft

-ocr page 30-

^^isl^o^ßopro^ntißurmioDJD^

Eft Sc hoc confidcrandum, licet error abfeß errante confifterenon pofsit: hoctamenfieri, vterroredamnato, errans nihilominus faluetur, vt docet Apoftolus« i.Corj.

lgt;Iam inter fefi ßc nexu indißßolubili coniunBa funtifl^ duOi^t ^ui htsreßn aue errorem aliquem damnet, k eodtm modo eddemjj fententid,perfonas ipfat ita ßentientes (ondemnet,ac eodem teloferiat Et q^uid aliud^alàm agitis, cum expulf ito nihil pene aliud, quam ^uinglianos,amp; Caluinianostonatis^ ^id yeßer Ule 'Marbacchiufpoßremoßuo firiptQ,nonne Qel' ttinum aperte impetit!*

VERA HÆC SVNT dcperfi?nisconuilt;Qisgt;2lt;^^ monitiSjSC tarnen pertinacirer hærefin rctinentibus Sddw fendentibus, Præterca diferimen effe nemo ignorât inter Itipos ÔC ones.In illos bonus paftor fæuitfin has verb ra'e.Ideó non ouibusièduótis, ftd lupis in ouile Cbriftifua falsa dotftrina irrumpentibus, qualesetiamZuingliusSi Caluinus fuerunt,anathema dixerunt Orthodoxi.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2dec 'ver o illiuf noflrte fententia confirmatio melius, quàm

eocjpfo 7)omini noßri leßu Chrißi exemplo,petipoteii[^gt; Jn non malum oirpeccatum duntaxat,'vt nonßmul malos, amp;peccato^ res ipßs eadem fententia compleUatur, amp;nbsp;condemnet p Lt^e 'Vetus,legenouumT'eflamentum, ybituamdiflinUionem, Ofi-ander,inuenies !* Certe nemo quot;vnquam tamßoliduf iudex fuit, nulla lex tam înepta,qult;e adulterium ipßum duntaxat, amp;nbsp;non adulterosßurtum nonfures : homicidium non homicidas: reßn non etiam hareticos,«adem 'vîamp; mente'verborum com-prehenderet, Itat^ Chriftiani Imperator es fapientißimi, qui yel Sjnoddspijs ipß interfueruntsyel eas ex ipforum Patrumfententia conßrmarunt, 'vna eadem^ßtnUione, dr hareßes,amp; per-Jonas ipjas heereßn deßendentes (tanquam res infeparabiles) e-diUdsßtds funt complixi, eirc» 'Kicenum ipßum Condlium, quod

'ftrißh

-ocr page 31-

OfiandrijCcntraLaml,Danaum, ij ,

Eccltftaflictedamnationù exemplar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait•

£o5\autem, qui dieunt, eraf tempuf ,quando non erat3amp; ante-quam najceretur non erat, tÿc, Sinatbemati^at Qatholica amp;nbsp;’dfoflolica Eccleßa, Chalcedonenfe Concilium ^^^ionei. ex £bfgt;fßfgt;a Synodo repetita,ßc quo^j aif.Eos autem 3 qui audent fidem aliam proferrCtamp;c.Si clericißnc^üut Epijcopi3alienosà Otricatuamp; Epifcopatu decreuit fanSa dr magna Synoduft CO'KSTAUTIl^OTOLJTJTdl^’M^ I’D ETHESl^P'Jvî3 quid catera citem3'flgt;ihce-rttki potiiis ipß3 id efl,ferßona, quam beere fes dogmata in «Ißra^o damnantar f Deniq^ audiamui Cyrillum ipßm 3 qui flurimif Synodü eir Eccleßaßicis damnationibu^ interfuie, imo ttiam Epbtßneeprafuit, Ele enimßc in loann. Euangel, lilgt;,4..fcribit. ^iprauitatem ipfam jituperat, illos repreben^ iit,quiprauifunt,

Ethæcdepcccatofibus in malitia pcffeuerantibus relt; i^edicuntur : de pœnitentibus verb non item. Deus enim fetnperöC omnc peccatum odit: non autemomnespecca^^ tores,dicente Apoftolo : Comraendatfuam cbaritatem er# nom.j., ^anosDeusgt;qub(J,cum adbuceflemuspeccatoreSjChri# ftuspronobisraortuusfiiit.Etiterum J.TimoWi. i.Fidelis fermo,aconini approbatione dignus, qubd Chriftus Icfus venir in mundum,, vt PECCATORES (aluos faceret« Quod ergo pœnitentes bC faluandos concernit,omnin’o diftingnendumeft,interpeccatum SC peccantes: quorum illud nunquam Deo placet : hos autcm in gratiam recipit* Omnes peccatoresfumus, 8C tales quoque moritnur : 2lt; (i dixerimus,peccatum nonthabemus, nosipfosfallimus, 8lt;’Johan.i». 1 veritas in nobis non eil «. Sin confiteamur pcccata noftra, fideliseft ÖC iuftus, vt rcmittat nobis peccata, ÖC cmundet uosabotnniiniquitate. Non igitur Chriftus peccatum dd

peccan#

-ocr page 32-

24- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro ntißurmio 2). !)•

peccantes, ( pcenitentcsputo )eademfentcntia compkt'ii* tiir.Peccatores verb contumaces hæPetici eodem tudicio cum peccato SC hærefi condemhantur. Et hase diftindio noftra ex veten' SC nouo Teftamento,contrh quam tibi vb detur,clan’fsimaeft. Quare omniaifta,quæ de Chriftianis Imperaton'bus fqui vnâeadem'cpfancftione,amp;hærefesÔ^ ^perfonas hærefin defendentes,tanquam res inlèparabiles, cdicftïs fuis complex! funt) SC ConciIqsorthodoxisafFers, nihilplane contra nos faciunt y fed noftram fententiampo# nus confirmant. IIIi eni'm Cpîj Imperatores) ouicuh's ertan# hbusparcentesjuposfiuehaereticos ftducftores ab officio docendi remouebant, vel eti'amin exilium agebant. Ho^ rum autem ( Conciliorum) perpétua confuetudo fuit, falgt; fam dodîrinam cum authohbus SC propugnatoribus, anJgt; themati3arc,non ipfasfedueftas Ecclefias damnare.lnancfquot; ergo operam fumit Danæus, operose probando ea,qux nemo ignorat,amp; nullus negat.

Qua igitur noua iflafraufif^r 7)iateSltca,amp; TapfiäM •Vtl Ofiandrica diuulfio rerum, qua diuelli nonpoßunti^t reps damneneur,neque tarnen eiut fententia feBatores attinÿ , todemtelo^ideantur 'Meum dogma profltgetur^ublicitE-t' tleßa'^oce-.ipfe tarnen (quiilludeîr tueor amp;foueo,amp;proßtti^) fulcher gt;nbsp;bonus ,fanus, minime^ damnatuf intelligarf ^o-ßrarum Eccleßarum publicaßdes amp;nbsp;confeßioabiß^condt-mnetur ; ipßa tarnen Eccleßa ßncera yideantur, amp;nbsp;nbsp;ijsdem

intaSfa , minimet^ damnata cenfeantur t* Qua tu noua es Sphynx ,Oßander,qui nobts bac dogmata eät gryphos proponas? Ex qua Germania parte prodts , yt nobts tarn inaudltune quippiam proféras^

Fraudulenter hanc fraudem Ofiandro tribuis,Danse. Vbi enim is faliä dogmata SC haereies ab hæreticis pei tina/ cibus,

-ocr page 33-

Opandr'hcontra Larnb,T)anaum. xy **^us,qui iUa obftinate tuentur,foucnr,propugnant,jn con» ^ïinnationisfententia diuulfitï' Vbi hos pukhros, bonos, «nos, minime damnatos intelligi voluitiquot; Ecclefias verb '^(^^^’^*^*'C9uaquamfincerasputeraus : non tarnen cas ^“'icimus, vel damnamus,quód nulla pertinaciaj fed ignogt; f^ntia fimplicitate, melius non edodæj peccent : rcctiùs ''^’^oinftitutæ,fanari 06 in viam reduci pofsint. Ideo etiam Pfoipfis Deum precamur, vt erroribus condonatis, veram quot;iverbinotitiam illis impertiat» Immcrcnti igiturOfian* ’■■ocontumeliose infultas,quafi noua dogmata amp;nbsp;gryphos vocas)noua Sphynx proponat : cum contrafcriptu* f^ni2lt;pej.pç(y3n, Ecclefiæ confuctudinê,nihil profulerit.

^ißinguunt quidem quot;PatreSiquum aduerjds ^artionttas amp;nbsp;de feccato amp;nbsp;malo dißßutant gt;nbsp;inter hominum ma-'vitiumgt;amp; eerundem naturam, quoniam homing yitiutn natur xipfi (quteàDeo purafrimùmcreataeS^)fit^ pftuenitns, Itaq quanquam yitium i» maltd amp;nbsp;fceleratd homi-damnant, humanamtarnen i^famnaturam, eius^eau-^^orem T)eum,nequaquam quot;Vt quippiam malum condemnant, ^fd quid iß a Patrum diflinBio ad tuam illam ineßtißimam *%d.i!tvsttT3iidißinHionem facit ,'vt noflrarum Ectleßarum fgt;tlgt;gt;confeßto l}ieretica,tir fugienda,à te tuit cenjeatur,neßree E’ttlefia non item f Longe fane aliter Pauluf, qui quemadmo-

Plileti amp;nbsp;Hymenai erroret damnat : fie ißfas quoq^ eo-’'um perfinas,yt ita dicam,ideii^ßßfum quoq^ amp;nbsp;Philetum amp;nbsp;^'ytnenaùm,eddem fententia amp;nbsp;eodem fulmine per cuti à fe do~ t’t gt;nbsp;ö* ’^trumq^ ab omnibus Ecclefiisfugiendum,rîr Pbileti er^ tortm, Pbiletum ipjüm. Qifis enim ißa tarn coniugata à ft ^ßrabere,acdiuellertpoteiif,harefinamp;bareticttm f Q^tfpt-ifidnon peßilentiofos : (^ti pernitiem,fed non pernitiofos (^•toniam amp;nbsp;nos quoq^, nofirumq^ dogma fie nominas) quoqut ^omints fugert doetturf^àm tfia, quafiotfunt abfurdaf

D Quid

-ocr page 34-

2d nbsp;^ej^onßöpro Antißurmio T)A)»

Qiiidopus erat hanc diftincfli'onein, quam contra Mat* donitas ÖC Manichaeos vfurparunt Patres, ineptcaflèrri? Cum ea fuam caufam Ofiander non défendent i nec etiam eius opera ad illam tutandam indigeat^Is enim inter batreßn amp;(. haereticos,quoad damnationis fentetiam, non diftinguin fed inter hærefin fiue haereticam confefsionem, amp;nbsp;Ecctó am,discrimenfacit:quodneutiquâineptum2lt;^otWsotTojjeft ( vt tibi videtur ) quandoquidem feripturæ rationibus amp;^Ec clefi'g authoritate nitatur.Confefsioenim,quæ abhærctids conferipta, Ecclefijs vel per vim obtruditur, vel verborum blanditijs perfuadetur, nullo modo totiusEcclcfiæ putatur, cum multa eius membra, earn non probent nec acceptent; amp;C quifalforum dodlorumcJamoribusaddudi,eamafflplc* dfuntur,n0tarnen tj omnes idcirco hæretici appclladifunt, nifi etiam admoniti SCreóIius inftituti, veritati cedere reçu# fent,2lt; fuum errorem pertinaciter defendant. Non minus inepte adducitur exemplum Phileti SC Hymenæi pertina# cium hæreticorS,quos vna cum errore damnauit Apoftc# lus. Id quod ÔC nos faciendum hodie, de te SC tuifirailibus, cenfemus:de Ecclefqs verodiuerfum fentimus.Nam tee# fisquidem ethacreticus coniugatafunt, qug diftraóionem nulla admittunt: at haerefis SC ouicula hærefi decepta, con# iugata dici non poflunt, ÔC diuulfionem in condemnationis (ententia patiuntur,quemadmodö peccatu SC peccansrquo# rßillud fimpliciter deteftatur Deusrpeccantem verb/uipœ nitentiâ largiturus eft, diÜgit. Eodê modo peftêexecramur SC depellimus pharmacis: homines verb peftecorreptos, amamus, eoseß feruare ftudemus. Et medicus ipfampe# ftem,quantum poreft,auerfatur:peftilentem verb accedit,vt cum pen'culo eripiat. Hæc non abfurda efle, quiuis fanx mentis,præter te V N V M, intelligit.

Jta^t^utsdißin^'iQayeßrMamp; intbeßbtn ^rohta,amp;iti

-ocr page 35-

OpandrhccntraLamb.T^anaum,

‘ttione 7\loui illiut’blouiequot;^eßra doBrina Corporis rtpetitaiamp; ^^‘^^(recoSaei^^taprorfus inane K^w(^vyiTop eße apparet, id^ ^^■dndrtA Tauchenio (qui è tuafodalicateefl)teflelocupletißi-

Er^o id facitts ex magno aßugt;ytfimplicibtts amp;nbsp;pacts aman-bominibua imponatis qui yeßras ißas condemnatoriasfen-^ßttascenfdrias^ notas,prorfui improbant) 'velut incendij Eccle-c^’'*»”)ilißra^{iontsqj irreconciliabilisfemina,

. , Conclufio hæc tua,vcl potius appendix,pfaemifsiïp’agt; ffimilis eft, vana nimirû,fniunofa QC cotumehofa,in Prin-fipesEIcdores ÖC Theologos orthodoxos«CómuniS4n.no 'Jfurn fententia cft,quâ ex fcn'ptura ôi Patribus probamus, trfores ocs fimplicuer damnädos efle:errantes aut minimie, manifefta côtumaciæ ftgna oftendantrquod cum hære# Ms familiare fitje*adê cû hærefi cenfura ipfos côftringimus. ^oc tu ignorare no potes : ÔC tamê malitiose Ecclefias,cum ’’«reticis pertinacibus, in côdemnationis fentêtia côfundis, S^afi fie hos,qncmadmodû illasjà damnationis rigore immu ’’tscfTeputemus^EthScdiftincftionêabste vitiatâ j proar^» titrio exagitasjvelut inane K^tKtcpvyirop, nbsp;nbsp;aftum quendam,

quofimplicibus ÔC pacis amantibus imponere velimus. At îïqui cenfores intelligSt,inique his probris notari,quod ferb pturæfie Ecclefiæ fufFragio ( vt noftra diftineftioJnititur. Nec qu{fquam,has noftras cenforias notas improbabit, nifi Epicuri de grege porcus,errores damnari.-lupos infeftarin'm cendiarios^ perturbatores EcclefiarQ nominariA' accuû^ ti,ferre non pofsir. Et hæc cenfura fumme neceflària fie a Chrifto mandata,nullius incendq fie diftratftionis in Eccles fia,caufaeft;fed potius incendiû in noftrisEccIefijs a vobis excitatû, reftinguit, ÔC diftraâiones animorû, quas in reli^ gionedediftis,tol!it. Hicenim finiseftFormulæ Concorss diæjVtEcclefiæ Germanise'a veftris gregalibusfie abalqs nalefîcis laceratæ ÔC diftra(ftae,monftrata veritate,infidei vnitate rurftjm coalefcant.

D 2 ^an-

-ocr page 36-

18 nbsp;^ej^onßofro AntiflurmtoDfb, .

duanquam yeinaftt j Oßander,tu y era diceres,nejue contra tuam ijiamfirationem ) tuum collegarumq^ tuorum, amp;j^atlum amp;nbsp;confeientia apert èteflaretur. 7\[amß dogma tant timamp; non ftrfinasperfiquimini, cur tot yirospientißimos, bene de 7^-pub.Chrißianameritot,addo etiampraceptores’^eßroSiCxluü Jedtbut in exilium pepulißit P l^nde illa tot Æademiarum Germanicarumßolitudop P'hde totßudioßtrumgemitut,pne-ceptoresßuos opttmos eir do^ißimos'viros requirenttump Fnde tanta priuatarum fcholarum hodte in Germania yeßra yajih dtcodllosproprieaecufo,quorumbonita~

te amp;nbsp;facilitate iampridem abutitnini; fed yoStinquamÀfiorttni omnium malorum auStoret coram T)eo amp;nbsp;homtnibws accufo) procul dubio tandem ißiua in Eccleßa tarn nefandhfurpatt tyrannidPs rationem reddituros.

Oranom Oiiandn nihil confranïim fecernnt, vclfit ciiinc nodrCScdadlosenim a vobiSj öl(eerudiripatientes^ ncc nodrsm iinceram dodlnnam bbfpbemantcs, cum , manüjctudinc tolerant gt;nbsp;Cicjnando dctillis Deuspotnitene i tiamadagnofeendum veritatem. Qj.ros verôôlfairosdof ƒ (floresingrege Domininullo momento tolerabiles, prot nbsp;I

cul tnde abignntmec eos (vttu iplbrum patronus hono^ / nfico titulOiCeu vette oiiili, lupos rapaces contegere voluit

tti)pientiCsimos viros, öl bene de Repub, Cbdttiana met

ritos : Cedhomines perttdiCsimos,8Cpettes Reipub. Cbrit / ttianx, qui veritatem, quam à maioribus acceptam, ttdelit ƒ ter propagate debebant,fcelerate prodiderunt, Ölfalfse dot

(ttrinx pettilentiCsimo veneno Ccholas öl Ecdettasinficet 1 re tentarunt. Talia petnitioia pondera terrx,IlIuttriCsimus ( SlPrudentiisimus Efeettor Auguttus, Ecclettjs 81 Schot / lis ttix ditioni fabiedlis Cbrittiane conCultum volens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Cedibusüfispepulit, Necinde vlla Äcademiarumöltthot I laram /

-ocr page 37-

CßandrhccntraLamh.T^atiatini»

pn'uatarum in noftra Germania folitudo velvafti« (vt tu nugas agens obijcisjfccutaeftrfed lupis iftisôC perfidis Matæologis fucccfserunt altj probi, finccri, ÔÔ ma^ ’Otis ßdei dodlores.Nec etiam vlli fraudulentos iftos, icho^ Saturn perditores reqm'runt: nififorte veftri fodalittj homi^ ’gt;es,quilupos,gregis paftores conftitui optant,Quare banc fuam accufationem, indane fercntis, lupos a grege repub ^'^s.hdemusjcertifsimi, Chrifto ^otfXi’roi/xtvi hoc faóum ^toorum ÔC Principum probari, idtp remuneraturum ds,quod gregis ipG'us neceflariam curam habere, fideles paftores conftituendo , lupos infeftos abigendo, amp;nbsp;fana vtritatis pabula præbendo, laborarint. Denicp,fi' tyrannb dis nomen mercturjupos ab ouili arcere, quo loco ponen^ dumen't veftrum hoc facinus gt;nbsp;quod concionatores orthos doxosjvocem «fXi7roifA«o? fequentes,fuis fedibuseqcitisîquot; Hoc vobis laudabile 00 pium, fcio, opus erit, 0^ a nota •■annidisjquæin homines tam pios 6^ fandîosnoncadir, alienifsimum. Sed Deus aliquando veritatem fui verbi, nullo veftro commodo vindicabit. Et haec de hacrefeop ôd hæreticorum, non autem Ecclefiarum , quae hærefi infe# ftantur,damnatione,Nuncrationesexaminemus,quibus Caluinifmojvehcmenti Audio patrocinari conatuses.

Age, yr ipfum nudum dogma damnari aliquandopoßitt yideamuf^quo jure i/ludnuncàyoiisßtfailum)fieri enim non dtlgt;uifie,Sturmiut yerifiimè contendir,

OSIANDER, vtrum^, contra Sturmium potent tcrobtinuitjóó verifsimedcmóftrauit,Zvuinglianum dcglt;s ma,ô^ poflè amp;nbsp;debere damnariroftcndendo nimirum doglt;gt; matis iftius impietatem:SC folidifsime ccnfutando rationes Stürmt), quibus errorem ißum non cfle damnandtm, pui# gnauit. Haste repcterc aufum fuifle, non fine caufa mire* D i tur is.

-ocr page 38-

P nbsp;^l^onßopro ^ntiflarmio nbsp;nbsp;T)-

tun's,q-ji Antiflurrniumlegit^quofucum i'lh'sitadeternc OHandcr, vc nudas, confufas, amp;nbsp;omnibus viribus deftitu# tas,to« mundo proftituerit. S2d videamus,qutd£unoui coloris SC fuci, ad dogma tarn fœdumpingendumattu? kris*

Trimùm( inquis )î}Ocaffer[Stttrmiitgt;s ,nos à yoJgt;i^,^ut Lutherani diet yultts, minimè damnaripoffeine cum inyerbif potitts,quàmin rehaaipßs diffintiamtif) yosipßostAdtm condemnation! inuoluatii , ^ua nos noßrum^ dogma condt' mnatis.

Neruus argumenti tui 5C Sturmïj hic cft ; Vos verbis Foi. 7.10. potiîis,quàm rebus, a nobis difsiderc.Hac vocc,veritatiib n.i», ludere vos,clarifsim'c oftendit Ofïandcr,vt probatione ant!» pliore opus non fit. Summa verb illorum, quæ Ofiandcr habet,hxc eft : C um vos Chrifti humanitatem cœlo ita ia/ clad3tis,vt non nifi vno in loco eflê pofsit : nos autem iux# ta Scripturam credamus, Chriftum totum fecundum v# tramep naturam,Ecclefiæ in terris præfentem eflè : jmanife# ftumeft.noftram fententiam à veftra opinione tantum dif ftare,quantum à cœlo terra. Et hic non iniuria candor amp;nbsp;pudor(quem omnemexuifie videmini) a vobisrequiritur, vtcïim tanta vehementia, maledicentia, SC virulcntia,con# tra nos cauiàm veftram agatis:tamen contendere aufitis, Ci* tiam contra confeientia: tefl:imoniura,di(renfionem,in ver# bis pori’us, quam rebus eflè.Rationes verb,quibus id ftultis fortaflê perfijaferisjdifcutiamus.

Eorum enim, quiprimi hane de yerlorum in ceena 7)omini interpretation! quxßionem mouerunt, huiufmodi ratio tum lo • quendi,tumßribendifuit(quoniamßuasphrafes qutsq, retinire maluit,quama’.tericeders)ytyerbispotiÙ!, quàmredtffen-tirent.^ales primi Uli Luthsrus, JS^uingliut amp;nbsp;Oecolampa' dius

-ocr page 39-

Oßandri)ContraLamb.T)an^utn,

fuerunt gt;nbsp;de ^uHm Sturmtut loquitur. Id quod cum esç^ ^dliquio^arpurgenfiapparetitumex ijsliterK, quns ipß'vl-^to ütro^ dederunt quasq^ etiam Lutherut ipfe adamplißi^ »inm Senatum, amp;Eccleßam Tigurinamdißtrtißimi fcripßt, ^^tttur enim ingenue ,facilime de toto hoc negotio inter ßße (ßmodöyocahula quadam quot;velfemouerenturyel lenirentur) '■'inutnirepoffe, Hoc %lelanchrho,hoc ’But^erw^hoc Sturmiut, iiitCapito,hoc Caluinuf, ( qui omnesilliut contemporaneifue^ tunt J ex ipßs ytriwq^ partis ßcriptis liquida cotnprola-runt,

Hane vanitacem tuam plurima fcn'pta vtrinê^ édita rc# ^igmtnt» Phrafes enim facile mutari potuiflentgt;fi in rebus «Xigua diflenfio fuiflet. Atreicertamengrauifsimum »eti# amphrafes diuerfifsimas peperit. Contenditenim Cinglilt;s Tom.a, US,verbum ESTjpro fignificat,accipiendum: Oecolampa# dius verb corpus, pro figura corporis j exponir:Sc ambo in huncfcopum intendunt,panem 6C vinum fignificarc Qi. tepracfentare corpus Qi fanguinem Chrifti longifsimercif mota,nec fubftantiam eoi'umin cœnaDominica accipi. Contra Lutherus feripturis demonftrat, corpus £C fanguigt; nem Chrifti externis iftis Symbolis dari Qi accipi ab omni# tuscoena vtentibus. Hane difeeptationem vtrinijacerri# meagitatam,quisfaniccrcbriLogomachiamamp; nonTTga-y;; fxxTofxotxi'appotiuseflb dicctÆtquamuishæc vulgb quotß nota fint,vtnemo nifi plane peruerfus, aut buius^ntro# uerfiærudifsimus ,ncgarc ifra pefsit: tu tarnen diuerfum probate conaris ex colloquio Marpurgenfi, Qi litcrisLu# theri:quæ ambo manifeftac vanitatis te conuincunt. Phi# lippusenim in breuifuafummade colloquio Marpurgen# figt;(quæ extat in Tomo 4.operum Lutheri)oftcndit,opinio# nemCingltjcum Luthcrifententia ex Diametro pugnaf#

fe.Ex

-ocr page 40-

fe.Ex verbis namep Chrffti ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonfro^e^ ^itic^uatn, Ef»

axiomate Phyßco:Corpus non poteftin pluribus looseue, Cingh'useuincere voluit,carnem leu corpus Chn'ftiin z(x^ n a nonade lie. Tertium argumentum Oecöiampadiïis ad# di'dit : Sacramenta lt;cfle figna, ideocpexterna Illa SyinbcJa panis SCvintG'gnifi'care tantiim corpus ÔC languiijeni ftßnec efie in coena præfcntïa.

Hos paralogifmos Lutherus di'floluit ; Qi. ex fcn'ptura QC patribus demonftrauit verum corpus SC fanguincin Chriftiincoenaadelîê,quod Cinglius SCOecolampadiu* negabant.Et tandem concludit Philippus,aduerfariam pat# tern de fuaconcepta opinione cedere noluifle : cumtp pto fratribus agnofeife peterent rrecufalîè id omnibus mod's Lutheruin « Quomodo igitur ex Colloquio Marpurgen^t apparet,Lutherum,Oecolampadium SC Cinglium, verbis poti'us quam re dillènfiflêc' Extant deinde duæ Epiftolat Lutheri, ad Heluetios de Concordiæ negotio feriptæ : qua# rum tarnen neutra vel verbo mentionem eorum fade quac tu fateri eum comminifceris.

Quac enim deteftanda pertinacia hæc, imb impietas fuiflêt quauis poena dignifsima : tam atrox difsidium in Ec# clelïa fouere, fi facilimc de toto hoe negotio, lèmotistan# turnquibufdam vocabulis, conueniripotuiflètc' At merae funtiftanugac. Eiufdemmomenti SCfideiluntilla,quædc Melaofathone, Bucero,Sturmio, Capitone, 5C Caluino af# fcrs.In Tomisnamt^ Philippi,nihil (quod fciam)eiufmodi legitur. Nee etiam in priuatis Epiftolis cuiquam, opinor, perfuaderc conatus hoe fuit, eum viderit,Lutherum con# • ftantifsimo animo natiuam ÔC propriam fententiam verbo# rum Chrifti tuen' : nee etiam aduerfarios de fua opinione quicquaraconcedcrc. Quarc virprudens facifeperfpicere potuit,

-ocr page 41-

Oßandr'hc outra LambSDanauw. 3^ Potuitiin bac animorum nbsp;nbsp;(èntcntiar um diftrûôionc, nihil

difficilius,quàm de hoc ncgotio conuenire. Buccrus ^^pitomultolabore conatifuntjConcordiam Vuiteber^ S^nfemHeJueticisEccleftjsperfuadereifedoperam amp;nbsp;okit '^'’1 perdiderunt. Quodfi in phrahbus tantum diflenfioeiü f^lcurnihilpromouerunt^DeSturmio nihil attinetdice«: 'JiCiim nunc de rationibus ipfius agatur. Caluinus verb, fi verbispotiiis, quam rebus, difsidium eflè fenfitgt;cur dk lt;•«[11 Concordiam pro viribus,vti debebat, non iuuit i cur ^ßiipfenoninijtc' cur tanto Ecclefiam fcandalo liberaii JJon ftuduitt’fed vobis vt veritas cordi non eft : ita nec pax WraEcclefiæ,

Extat fane inter Eftßolas Caluini confeßio filt;lei,pag, «FarellojCaluino, nbsp;nbsp;yireto,Helueticarum Eccleßarumfide-

iißifnt! paßoribttitCommuni confenfu édita , tui apertißime ’Futtrut^att^ Capitaßbßcripßerunt. EPl[ inter Oecolampadij, '^^tieruditißimi,Epißolaspultherrima‘DißutatiOiex qua non pfa Sacratnenti ,ßed de modo tantum prafintia earntî Omfli iu Cana Domini dißidium tfße interfe amp;nbsp;Lutherum, eperte conßtetur, Libelltu nuper ab^mbroßo E'uolfio,yiro yn^ doRißimo, edituf e^, qui inßtribitur de Confeßione

■dttgußana, ybi Concordia Lutheri tum Ducero e2y Fitlueticii Ectleßjs, lute ipfa meridiana tlariuf demonßra' tur.

Buccrum 6C Capitoncm , trium illorum lubricam confefsioncm in partem meliorem accepiflè, nihil mora^ mur.Siquidcm boni illi vin intempeftiuo pacis ftudio, plus æquo conceflêrint aduerfartjs noftris, in fpem fconam ere# lt;^i/ore,vttandem oraninok noftrisconiungant, quandois quidem qfdem iam prop'c verbis nobifcum vterentur, car;; nisnimirum fansuinis Domini fubftantia ad immortax^quot;^P'*’,°: t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iitatem foi.};«.

-ocr page 42-

3 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntißurmio P)*

Iitatcm nos pafci : óf hanc carnis Ô!. fanguinis fui commua nionem,Chnftum fub panis öi vini Symbolisin facrofanü öafua cœnaofFerrc ÖCexhibere omnibus, qui eanai'it'2 cc* lebrant,iuxta legitimum eius inftitutum. Scdfpe fualon# gè fruftrati funt. Quid verb Oecolampadius ad pingen# damamp;Sfucandä fua caufammalä difputarit,non curamus, cum ex cærefis ipfiuSjCingltj dC Lutheri fcriptis,luce mcr^ diana clarius fit, de re 6lt; fubftantia Sacramenti, quid ninii# rum fit illudgt;quod cum pane dC vino datur, difsidiumfoif# (e:confirmante ex fcripturis Luthero, exhiberi accipi ipfam fubftantia corporis 5i fanguinis Chrifti: nec tantum (quod Oecolampadius voluit ) per Symbola reprxfentari« De modo verb difputationera , Lutherus cum Philippo fimphciterreiecit,relinquenteseumfapientiæ ÔC potentix diuinæ. Adhæc,Bucerum Concordiae Vuitebergenfi fub# (cripfifle,non inficiamur .Inter Lutherum verb amp;nbsp;Helueti# cas Eccleßas, negotium iftud Concordiae confeäum fuiffc, futilifsimum commentumeft, Diu quidemillasfolicitauit Bucerus , vt Concordiam iftam cum Saxonicis Ecclefijs inirent.’fedtefteLauatero in fua hiftoria,capitibus eius fub# fcribere voluerunt,quod fibi obfcura ÔC ambigua, (hoceft, nimisaperta paradoxis ipforum lethifera) viderentur. Ideb Saxonicis Ecclefqs relicftis, aliquot annis pbft,cutn Geneuenftbus,apcrtis hoftibus noftris,pacem fecerunt,

QjtiJ i^itur confra tam a^trtam ytritattm ytlfingtrt^o-fuit Oßandtrf

Caluiniana hacc veritas cft,cra (Tum nimirum öifpurutn purum figmentumrdifsidtum potius in verbis elfe: 8lt;,inter Helueticas Ecclcfias 2lt;Luthcrum,fa(ftum eile confcnfum: vt non opus fuerit,quicquam contra manifeftam vanicatem fingere, fed eamconfutarc öf cxplodere^pro mcrito Ofian# derdebuit,

-ocr page 43-

Qßandrijcontra Lam b.7) an a um» non quiJtm Je Luthero, (jy J^uinglio, ei^fri-huiuf controuerßa dijeeptatorilus, fed defè elf fuis, ’^f^irutnaßtH eiuHaeßepofiea hat dißiut^fttonum capita, Jd nec ipfe quo^ Tappuf in reßonßone ad loannem Sturmi-^^prioredifßtetur.Et certifie euenißßefatemur.

Qui libcllum hunc tuum, amp;nbsp;Antifturmium legerunt, ^^tioncs iftas crebras in te vehementer mirantur. Quomo# ^oenim non refpondet de Luthero SC Zvuinglio, fed de 'famp;^fuis tantiim lt;nbsp;cum primos Si. vltimos huius control iJîrfiacdifceptatores apertifsimeconiungat,dicens: Scilicet dodifsimi illi viri,qui vtrint^ pugnabant, Si qui hodie pult;! Sciant, qui etiam cor’am aliquoties authoritate Principum fonuocati (quod omnium primo a Philippo Landgrauio faâum eft,conuocante Marpurgum, Lutherum, Philipe pum, Brentium, Cinglium, OecoIampadiumjBuccrum, ^aliosj prolixe inter fe collocutifunt, non tantum habe^ bant mentis Si fani cerebri, vttot annorum ipacioexle^ lt;^ionc feriptorum, vtrinc;^ editorum. Si inftitutis Collois qutjsdeprchenderc potuerint, certamen non cflê de rebus, lèd tantum de vcrbis.Et vbi,quæfo, Ofiander feribit capita difputationum afuisaudaeflè i Afsignafti tu quidem pa# ginam nonam: fed ncc ibj, nec in toto Antifturmio eiuslt;;

* modi quid reperitur. Et quomodo hoc ver e Ofiander digt; ccret.cum nihil in controuerfiam hodie veniat,de quo non tempore Lutlieri difputatum fueritt' Sturmius quidem no? ftros huiusinfimulauittfed falfum ideflc,monumenta,quac extantjtcftantur.

Sedynie tarnen hoc malum euortum ffÇ, nifià ifohif,nouai indies tuenda 'veflra doSrina rationes comminißentilut^ Kbiquitas corporis C^^rifli (de quaaliquidferuore dißiutationif dix^rat Lutherustùti juidem yt nominatim, te^

E Z fieetiam

-ocr page 44-

pro Antiflurmio T). T)» fit ettam ipfoPouchtnio,^uafiionim dt f^tiqutute mitjtmè mo-utndamepe tgfiaretur) quot;Vt noud quxdam in Ittcem, amp;nbsp;folium a yobtt,authore quot;BrenttOieuetla tt^,amp;afcenfio Chri-fii in ctelum in ipßiu cor porü Chrifii diffaritiontm duntaxat amp;nbsp;euaneficentiam inter hafie inferiores mundi nubestranf-formuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiufdem Chrifii fefiio addextram Patris cum

ynionfs hypoflaticx urticulo confufa et^. CorpM denitf^ illud Domini nofiri [tfu Chrifii in tertium quoddam maiefiatici corporis genus, yeteri Ecclefix orthodoxe prorfus inauditum, 9 commutatum et^.

Ongobuiasmah, Daces vedcxCettix, Carloliadius, Oecofampadius 3^ Zvainglias fuerant: qui omnium pris mijEccleCijs teformaris difsidium hoe intulerunt, pulchers timuihconiènCum nouadoóicma curbanKsxuiustuendx . cauCa Cubinde nouas rationes conRnxerunt, SdRdeiquotp articulos per vim in fuam CententiS pertrahere vo'uerunt, Quibus occaRonem, imb necefsicatem extremam,noRris dederunt, genuinam fenfum articuforum RdeiaRêrendij eumepin aduerCarioram profanam dodirinam retorguens j dl, Cum enim Cingfius execrandum iuum dogma (cuius ' , fundamentum pofuerat principium hoc Phy Reum: corpus nbsp;nbsp;/

non poteRin pluribus locis Rmuf eRè) aRruere niteretur I articulo afeenRonis ChriRi, SC fefsionis addextram Parris: nbsp;nbsp;nbsp;I

LutherusperßtoitjpoRenditibuncarticulum adebnon pas trocinari Zuingfq caufxj vtcampotibs vafidifsimecocus tiat Sd euertat, noRrameß piam fententiam de proprio Si natiuofenfu verborum cœnx, conRrmet Si Rabiliar. E( bacoccaRone de omniprxfeniia ChriRCquam vos Vbiguis tatem vocariS} coeptum eR diReri: de qua nihil réméré, aat feruore dHpurationis, Lutbero exciderar,cum earn in plus ribus Sc diuerRs locis repetitam volueriafediaeamqux^ ftionetrj

-ocr page 45-

Ofiandr'hcontra LambSDanaum, 57 ftionem Aducrfan'orufti importunitatc pcrtraóvm fe eflè, non obfcur'e fignificat : quac licct non propria controuetGac decœnafuerit;non tarnen ab ea prorfus alienam quclt;ç efiè iudicautt/um realis præfentia corporis SCfanguinis Chrifti ■ncœnajeâifsimeper cam conRrmari ilTuftraripofsit. NonigiturBrentiusjfecundumtuutnamp; Sturmijcommet tum,modo poft Lutheri 6lt; Philippi .obitum, do(ftrinam ^änc de omnipræfentia Chrifti hominis inuexit: cum con# tw Lutherum Zuinglius amp;nbsp;Oeco’ampadius earn rnubrom.». tisinlocisirapugnarint.Eiufdemfarinaceft illud,quod nos Cing.fol. per calumniam fingis , afcenhoncm Chrifti, in corporis 'pfius euanefcentiam inter hafte inferiotes mundi nubes transformare : cum credamus amp;nbsp;doccamus, vcram vifft bilem Chrifti incœlos aftcnfionera. Necetiam Articule*» de vnione Hypoßatica ÔC ftfsione Chrifti ad dextram Pa# tris,confundimus: fed confenfionem corum in quæftione deMaicftatc Chrifti hominis explicamus,amp; fyncer'epro# ponimus. Quod verb prteternaturamamp;gloriam,qua ipfi fimileserimus, humanitati Chrifti etiamMaiefiatem,quæ teliquis ómnibus heminibus negatur,tribuimus:hocfe^ tundum feripturam 6lt; orthodoxæ Ecclefiæ fententiamfa# dmusjVtplanèimpius èC infidelisfitjquiipfiderogarehanc ïufit, Qiiæ enim s præter Chrifti carnem, viuificare ad immortalitatem nos paftere poteft: Quis alius,praEterChriü ftifanguinera,emundat nos ab omnipeccato ^.Quis praeter : hune hominem, omni pot eft ate in ccelo £lt; terra donatus, ïd dextram Dei patris fedet, onmia'q; iropleftQuae fingula

1 2lt;aliainnumera,diuinae Maieftatis certifsima argumenta funt : de quibus nihil docent noftri,quam quod ex ftriptu#

1 raamp; orthodoxæEcclefiæ monumeniis hauftrunt. Hanc 1 Chrifti hominis Maieftatem vos vellicare ,ridere, Slt; blaf#

E 5 phema#

-ocr page 46-

e^onfiopro Anttß-irmio T). T). phsrtiare potius, quam pie fecundumfcnpturartîcrcdere de vencrurifdidiciàis.

ItA nimirùmfacanilitf nbsp;nbsp;nbsp;trror,amp;quiparuta trat à

tipio, tanJtm ni mijs alttrcationibuf yefiris tuaftt îa^tns amp;nbsp;immant manjirum.

Vix aliuddcZm'ngîianifnio venus did poteft. Cùffl cm'm Z’-iingliani initiô,tantum præfenn'am corporis Se fanf guinis Chrifti, contra clarißiina inftûutionis vcrba,ecœna toHerenerpoftea quoc^articulos Rdei deprauantes in Nedof rianifmuminciderunt.’cxhocplurimiillorum in Arriani# . fmum prolapfi funtramp;^ NcaCerus, infœlicis memorix, olim Heidcibergenfis Ëccicfiæ primariusPaftor,cxZuingIia# niimo per Arrianifmum ad Mahometifmum vfcp ,cum af iijs non paucis^progreiTus eft. Exhibait mihi ipiê Neufèru» ConftantinopoIijÀnno Domini iy74.Iiteras,eodemann0i 2. lulij ad fe ex Polonia, à primario quodam Antitrinicarix haerefis propugnatore,datas:(quas bona fide tranfcripfi) cugt; lus inter cæterajhaccquocÿ verba funt: Quæib mi Adame, (hoc Neufero nonicn proprium crai) diligenterinterroga, an Alcoranus idc, quem Bibliander Tiguri edidit,fit au^ thenticusjâf veritati Arabicæconueniac. Namiftolibro nos valdè deIedlamur,ôiS diuinum efle aflerimus. Deinde petoetiam nomine fratrum, vtomnes vetuftos Gratcosii# bros infpicias, fi difputationem aliquam de vno Deo uenieSj tccum apportato. Si veneris ad nos,nulfo modo im# pediemus,quin ad tuosredeas, ièd fummopere curabimus, vt tutus difeedere Conftantinopolin pofsis. Nam talem vif ram,üciictu es, optamus Conftantinopolihabitare,vtquo ad libres iftos praedicfioSjVtilitas quaedam Ecclefiæ accedar. Afïèrto etiam tccum, fi potes inucnirc,libel!um Porphyrt, de authoritate S,Scripturæ,contra quem Cyrillus Alcxan# drinus

-ocr page 47-

OßanJriiContra Lanib,T)anauw» ^’’iniisfcripfif, Nam nos ex tuis literisjquas fcripfifttintck **§gt;(nusjmultas eflc contradióioncs in facrislitcris,igitur de ^ultis Iodsdubitamus,5C te magna cum auiditatecxpe* •■^’nmsjfe amp!edlimur,ex ore tuo verba diuina audire pe^ ^■fnus. Noli ergo propter Dcum tuos fratres in haccauft ^tfercre, 2^c. His literis addita erat fchcda,manu propria Mrihisverbis/cripta:

(^IHI quot;KOTIKS) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

'FLOn ^FITEA

C^LFIFLIST^, ^ET^FETFS» A, ^LCIATFS, F\y4.F[-

-b A F 17)1 S, GEUTILIS, G7lt;J-'^^LDFS, srLFÂFlFS, ET ALII. IGF

Tl*)AET SI'BT FIE I’KCI-m AT{T{IAFIlS\iFFl, CAFEAT

L FlUlSFlFFl, Hoeipfum avroy^xcpoij Neule# •■btnemoriæ caufa retinco.

Et hue iam res in Polonia ôd Tranfyluaniaapud vc# fttacfodalitatis homines redijr, vt de merito Chrifti iam du# dumdifputare cœpcrintjanilIudfufFiciensfitpro peccatis totiusmundi,cum ChriftusjVt nudus homo,paflüs fit. Et ^uid rairumCCum aliud ex veftra dodti ina de vnione per# fonali óicommunicatione Idiomatum vcrbali.confequens nonfit,quam pafsionem amp;nbsp;mortem Chrifti finin' meriti eü fc.VidcsDanaccjquidSatanas moliatur per veftram blaamp; phetnam in Maieftatem Chrifti hominis dcdîrinam tquot; vt fcKicetChriftumSaluatorcm hominibus paulatim eripiat, öi^Iongam tclamex paruo principle ordiens, vnum erro-temexalio netftat, Huiusartifi'cijftii experimentum illu# ftre in vobis Caluiniftisdedit,vt non tantum Myfterium cœnæper vos eneruatutn,plurimis vilefcat; iêd etiam Ma«s

ieftaa

1

-ocr page 48-

leftas Chrifti hominis,quam ei fcriptura tribuiGvobis mine rifui fit.Veriim cum tremore videbitis a’iquando, in quem pupugentis, cum fi'Iius hominis in fua Maieftate, quam ei detrahcre Diabolica audacia conamini, vobisfeueruslu# dex apparebit.'tuiicq? illum rerum omnium,etiain blafphe^ miarum ßCcorruptelarum veftrarum fcientcm.infinitapo# tenn'a præditum,ôô nulli non rei præièntem, veftro fempi# terno malo,nifi rcnpueritis,experiemini.

Sic anHtt jiinc igirur dißiclia :ßc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in rehiu amp;nbsp;in

ortadiffenfia,inter recentiores, de rebuà i^ßs nullafrerße inter l)rim0S ifioSsbuius controuerß/e difieptatoresfuerat.

Huie vanitacijqua nihil vanius,omnia faripta Qi fingu# Ig prope period/,à Luthero Slt; Zuinglio de hac controuer«! fiaæditæ,contradicunt: vt fi teftimonqs ipforum probate infifterem,de rebus inter ipfos fuifîè d/iiènlionem, ôd qui«» dem in omnibus îjs,quæhodic agitantur,procul dubio inet ptifsimus haberer, Sed quia in limine ftatim libelli tuiper# fricuifti frontem, nonmiror, te nunc verecundiæomnis oblitum,quiduis fingere audere,nobiscp imputare ca, cuius vosipficulpamfuftinetis. Quis enim author Sd. autfiorfic horum difsidiorum : quodep non demum inter recentiores in rebus SC verbis ortum fit iurgium,notius eft ,quàm vta/ liquam probationemrequirat.

’Kegat ergà Oßander de fola '^erlorum formula in conta 7)omini exßicanda,inter nos controuerfiamiamyerfari : fed de rebuf ipßs potiùs agi. yt, q^uàm duce manducationes ißa (ß/iritualds amp;nbsp;Sacrament aids ) inter fe diuerfee ßnt amp;nbsp;dif ßmtles,doceat:yerbofam deytrolt;{j manducationis genere dißu^ tationemypag,7,3.9.amp; to. inßituit.Deniq^ ita ytram^interß committit,yt yna cum altera nunquam confentirepoßit.

ConfertOfiander concioncm Chrifti,quæ eft Ioan#

nis6.

-ocr page 49-

Opandri)CcntraLaïïih.T)anaum» 41

flis ^*de fpin'tualf tiianducationc, cum verbis cœnæ Dohii:? nicæjquæ Sacramentakm manducationem defcribunt: ifta$collatione®neceflaria,miniftieqj verbofa,djfcriincn ea# funi docetjVt offendat de facramentali,non autem fpirnuagt; limanducationecertamen eflê : Eas'c^ adeb non inter fc committitjVtmanifcftifsiinefcribat : 'Neceß^arnim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol,

*^ßilutemfuampremouendam ctxna Tioimtni ytiytlit üßmul e-’’‘»n ßirkuitliter carnem Chrißi tnanducet, hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Qhrißum

Qtiomodo ergo contra Ofiandri exprefla verba hanc apponere,te non puduitî’

'Spiritualem corporü Chrißi manducationem definit earn *fffgt;juxfit SE'MTextraSacramentorumi ideßßgno-tunyfum: fidjolafide.7)ehac loan.6» agit fihrißui,qu{e nihil ^liudeß^ait Oßander, quam credere. Hanc Spiritualtm man-^ucatißnem, amp;nbsp;omnihuiiamp;fiemperiamp;quoutt tempore fieri de^ Ixte at(^ etiam necelfiariam ejfie concedtt, ^)eniq^[emper quoq^ ffie falutarem : dixit enim (fihrißtn de hac fiirituali manduca-tione, Qui edit carnem meam amp;nbsp;hihit meum fiangttintm,halet quot;Teitam aternam : Itemt in me manet,tir ego in eo.Sacramentale yero manducatione carnts Chrißi infiacra Ccena,neqßemptr tie^jOmnihut necefifiariam, neq^ittmcuiuisfumentifialutartm

Qpofdam enim Ceenam tfomini adiudidum/umere, ait ^auluf. Htec igitur eß hreuiî longteilliuf Ofiandri orationit fitmma, yt oßendat noßram confießionem ah eorum dogmate,in fanSla Ccena Domini non in yerhis tantum,ßdin rehuf ipfii difi fentire.Hoc autem totum qualeJit perpendarntts.

DifFerenttjs quibufdam diftinguit Ofi'ander Spiritual kttia Sacramentali manducationc : nee cam definit eflè» Q.V Æ SEMPER extra Sacramentorum vfum fiat: tjuafi nunquam eas coniundîas eflè vclit : ièd neceflârium «flè dicit, vt qui ad falutem non ad indicium Cœna Demi#

F ni vti

-ocr page 50-

pro Antißurmio T). T).

vti cogitet, fs etiam S I M V L fpidcaàîiter carneiî! Chriili per Rdem manducet,

Trimîim infu^trioril^iriruaî^ manJucation^ definùiont Jjocyitiosè ab Oßandrofcriptum eß, ßtiritualicer manducart tarnstn Cl^^ißi, amp;nbsp;bibert i^ßtu fanguintm, nihil tjßequam in i/ßum credere, Caußam enim inftrumtntalem cum illiuî effets manifeße confundtt gt;nbsp;quad in accurata rei alicuiui dtßnitknt amp;nbsp;exßicatione minimeferendum t^. 'Dixit quidem ,Augu-gt; ßinu4 de hac ipßßtrituali manducatione äsens: A'f quidparas dentes etyentremfCrede amp;ma,ducaßi:quoaifleßortaßeinAni~ mo habuit,cum illa ßtaßcriberet ; ßednon ftrßexit homo ißt fracas,ab jdugußino ifß bds yerbtsßdem yt caufam:%ia»dih cationem Dero i^ßamßiritualem yt effeUum interßconferri amp;nbsp;collocari,Älioquiß credere amp;nbsp;manducaregvna amp;nbsp;eademres eßet ex Äugußinimente,quidhac oratione fueritine^tiufiCrt^ de amp;nbsp;manducaßi,ideß, manduca amp;nbsp;manducaßi, Ka credere in Chriflum, amp;nbsp;edere ßbrißum yel carnem eiut, interfitanquam frius amp;pofleriuó differunt:SieutiadChrißum Venire,et Chriä ßum bibere. Trace die enim acceßßu^ e^r apgrebenßo, quamß- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

quitur potioamp; mAndtecatio.Ergoßde Chrißugritti rtcißmuf yt habitet i^j e in nobds i ßamusipßus yiua carnds amp;ßngui-

ndsparticßesdadeoq^ quot;vnucumißßo. Exqu»fic^ytßfaßiritua-

Ids manducatio carnds Chrißißt opus ac effeBumßdei, non au-

fern ipßt in ßbrißum fides, Itaq^ notions definitioneq, aliud

tßßiritualds manducatio, quam credere in Cbrifium. Quodta^

men nondum fortaßfiepercegerat Ofiander.

Hic Cuam dußSao-ii hoc eil, crafy'tlem in Theologia / ollentac Danxas. Nam prxceptoris Cai Cahnni inanem J scKp?o\oytaiJCecatus, credere 0^ manducare, vtprius Sclpos

bierinj,(iiie canCam 3d effedlam, diCcernit. At Cbrifiasfas / pieuciaOei difertis verbis docetf credere ia Cl2riaum,3d

/nandUif

-ocr page 51-

OßandrhcontraLamh^T^äti^utti. 4^ nbsp;nbsp;nbsp;’ -

ffianducare ei'uscarnem, prorfus idem vaîere, Ita cnim ait: ÄmtHt Amtn dtco 'Vobis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crtdit in me, habet '^itam ater^

Qm manducat meam carne amp;nbsp;bibit meumfanguit titm, habe/ yitam aternam. Audis,mandncare, velut ignotius, permi/jreexponiî’ amp;nbsp;vtri'cp eundemefletftum fiue finem fibm,aternamhaberef’i-i^nc Chn'fti interpretatio# nemfecutus Auguftinusin librode remedio Pœnitentiac foibit:A^f q^uid^aras dentem amp;nbsp;'ventremf’Crede manducaßi.Et ^iiodipficredereStmäducarc vnaSlt;eademresfit,necilla, • vtcaufam ôôeffcifîum inter fe conférât, fequêtia eius verba Wanifefte oftendunt. C‘'''^dere enim in eum,(inquit)koceßpa~ «fw amp;nbsp;yinummanducari.QM credit in eum,manducat eum,/\dfi uertisÄuguftinum,nullumdifcrimen facereinter ederc credere:ficuti nec Chriftus inter venire et bibere fiue manlt; ducare. Inquitenim : Ego [um pants illeyitaiquiyenitad me (ixicefli^ui manducat meßde) non eßuriet,amp; ^ui credit in me(ß~ »bibit meumfanguinem) ndnßciet yntjuam. Nccapprehenfio praccedit potionem Sii. manducationem : fed potio amp;nbsp;raan^ ducatiofpiritualis, eftipfaapprehenfio óófumptio Chrifti: 8lt; hatCjtanquam vna 2lt; eadem res, yenire adChrißum,crede^ rtin Chrißum, manducare eius carnem amp;nbsp;bibere eius ßanguinem: tundem QC communem effèdum babent hunc;«o» eßurire: nonßtire; habere yitam leternam : manere in Chrißo:yiuereprof pter Chrißum, Ex quibus palam eft,manducare ÔC credere» perperama Caluino Öd Danxo diftingui, öd manducare carnem Chrifti, nihil aliud ene,quam credere in Chriftum, Qiiodctiam Dux fadlionis vcftrac Zuingliustom.î.pag. »78.vidit,fcribens: Qui credit in eum,manducat eum. (Jhtißum eJere non aliud eß, quam Uli Joli conßdere. Et Petrus Martyr, Antefignanusde grege eppugnantium Maiefi atem Chri^ ftihomini‘,fcvibitinDialogoTiguri,Anno di.edito: Etq, pag.ij*, F 2 Osillud

1

-ocr page 52-

4- 4quot; nbsp;^^Jponßopro ^nüflurmio T).

Os illudanimirestflnon ttrren4,ftiIta tnan/lucatit axc nonefl propria fed meeaphorica. f^nde tnanducare corpus Chri-fliac eiui hUerefanguine, eß yere ac efficaciter credere,illanoßri fftfße à d)eo in mortem cruets tradita. Quid guxfo aliud (Mander dicicquam carné CbrifUrpincualitermandacare) cflein ipCum crederciquod fcilicetiuxta Ntexnam Cymbos Ium, propter nos homines nbsp;noiiram Calutem defeendenï

^^(^^rnatus de Spirita fandio j homo fadîusfît, panus, mornjusjfepukus, ÔôreCurrexerkKrdadieî'Quos deftniendojquod Cbriilam et gnlrinumpotiàsquam CaluinumfecutuseiÎ!;’

Secundo quot;Vero loco negamui à nobû ilia duo manducation^ P^f^f^'i^di. ^tq^ noßra fententiafidemfaciunt, 'veltpfa Calutni ’verba, ^ui tn cap,6.Ioan, quot;Verfyi^, adbac'Ver'‘ laloannts : Qui manducat me am carnem,, amp;nbsp;bibit meumfan-guinemtbabefvitam ceternamftacommentatur.Exbts’verbis p palam apparet, perperam de cana exponi totumbunc locum, üamß'Verum effet,^uicun^ adfacram Dominimenfamfein- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

gerunt, carnis amp;fanguinis eittsfieriparticipes,ommsfimiliter

’vitam^ referrent, Scimus autem multts in exitium cedere, Et 1 certe ineptumfuiffet, ac tntempeßtuum de ccenatunc differert)

quam nondum inflttuerat; ideo de perpétua fidei manducatient

tum traPlare certum eß,Heec Caluinuf,quibus nibil magüper^

ßicuum eßfepoteß, ’vt intelligat Oßander^neq à noßrtsßiritua-

lern carnM Chrißi manducationem cum Sacramentaliconfun- / di: »eque eum Ioannis locum à nobts adccenamDominiproprit -

ßngulariter referri. Ex qua quot;vna confußone aßendere cona.'

tur Oßander, noßrum cum Lutbero dißidium non in 'verbis. ƒ tantum : fedin rebus ipßspoßtum effe.

Pijsamp;lcredentibusduplicem eflecondatmanducatios

nem corporis Chriili: vnamipirttualem, qux E( folaRde,

anti

-ocr page 53-

OßandriiContraLamb^T^an^eum. 45-'

tam extra vfum cœnæ quam in co:dc qua Ioannis ^.agitur«.

Alteram Sacramentalem,quando in cœna Domini cum pane corpus Chrifti ore fumimus: de qua in verbis inftitu? tionisCHRIST VS panem porrigens,inquit:Hoc eft cor# pusmeum.Hasduas manducationis fpecies non voscon# fundere/cd Sacramentalem omnino tollere dicimus. Nul# lain enim aliam praeter folam fpiritualem,qua non ipfa fub# Hantia corporis Chrifti, fed virtus ÔC cfficacia eius percipi# ^gt;'r,agnofcitis;êlt;: qui indigne manducant panem coenæ,eos torpus Chrifti manducare negatis.V obis igitur Sacranven# \ talis manducatio ,nihil aliud eft quam panis amp;nbsp;vini fufii#

ptio : haue a Spirituali diftinguere vos, non negamus : fed

I veramSacramentale manducationem corporis Chrifti 3 de qua Salùator in verbis inftitutionis agit, veftra doórina tolli conquerimur.Et hoc a vobis fieri, vel ipfa Caluini ver# baquae citas,oftendunt,cum inquit: Si yerum ejf/et,^uicutj^ut 7)omini men/am ft ingerunt tcarnii amp;nbsp;fanguints eiuf ftrifarticipes, omnesßmilicer 'vitam reftrrent, Sed nöcmnes, vult dicere Caluinus, vitam referunt. Scimw tnim multü in txitium cedtre. Ergo non omnes coena vtentes participes

1 funt carnis 8lt; fanguinis Domini, Haec de fpirituali perce#

I ptionc,quac fola fide fit,fiintelligantur,vera funt; ad coenam

1 verb Domini translata, minime. Accidit enim confufio#

1 nehacconcionisChrifti,quaehabetur Ioan, 6. cum verbis cœnæjvt Sacramentalis manducatio corporis Chrifti,penw

1 tus euertatur ; Ofiander verb accurate diftinguendo amp;nbsp;de#

I feribendo vtramcç manducationis fpeciem, oftendit de Sa# aaraentali,non autem fpirituali controuerfiam cfle ; Ethîc partes litigantes non verbis folùm, fed re ipfa difsiderc:

I hocqp non tantum ex hac vna confufione veftra, (vt tu fal#

1 iGieiattribuis^fedmultisalijsrationibuSjabomnipotentia,, , I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E 5 omni#-

-ocr page 54-

^l^onßopro Antißurmio omnjpræfentiajomnifci'enti'a Chrifti hominis, fefsione citis ad dextrampatriSjÔ^aliunde defumpds,demonftrat: quæ f»1.2j,zj, tu omniaaftut’edifsimulas, vtcaufamOfiandrieleues fimplicionbus imponas.Ncc etiam pr^tereundumiD^uæ# um allegando Caluini expofitionem, ( ad probandum di# ftindlionem fpiritualis manducationis a ficta Sacramental Ii)aftu quodam eandem corrigere. NamquodCaluinus vere feribit amp;C probat, perperam de cœna Domini totum hunclocum Ioannisexponi t DanæusMagiftroperfpica-cior.inquit : Eum locum à fefuifje non proprie amp;nbsp;ßn^ularictr ad ecenam refcrri.'vth^c fcilicctlimitatione diucrticulumquæ* rar,quo fibi 5gt;C fuis, caput Ioannis fextum ad articulum coe^ naepervim (quodomnes Caluiniftæhadîenusfeceruntjô^ i'pfequo$ DanxuscontraMagiftrifui doârinaminfràfà# cicO trahere liceat.

Selneccerm yero ^nus tx c^tterua, cir iamfalluf Ly^-ß^eybiquitdrijerrors anteßgn^nuf^inlibro inßcripto'.’ELictß-ßaru rejiefirio doHrinx de canie,pagAi. ö* ^9-de bocne^oiii ita anno 7)omini i $ 7 ^ßeribebat, 'Vt inter no: amp;nbsp;Lutberanos non de fru^u aut de re ipfa Sacramentt ;ßddemodotantttm manducationis tertamen eßße fateretur,

Teex cateruaimpiedetrahentium Maicftati Chrifti. luculenta iniuria Selneccerum.de Ecclefia Chriftioptime meritum,affi'ccre, verbis ipfiusjin quibus MODI, ne men^ tionem quidem facit,demonftrabo» Scribitautem hoemo# Pag iX, do : Qateriim quodattinet adfruilumßue Spiritualem manducS' tionem, nulla eS^ controuerßa, Hoc idem nos omnes fate^ mur. Eepag. ip. De hac igiturßirirualimanducationejinttr eo:, ^ui Sacramentariorum nomen Cinglianorum amp;ßmiltugt;»ob' tinenr.r^ inter nofira: Eccleßas,nuUa ef^ dißceptatio, Etddtlat^ • leac ipßa de caufa moderatio adbiberi amp;nbsp;bumanita: di^na ijt gt;

-ocr page 55-

ßandrhcentra Lamb.Tgt;dnaam»

(il“ hartdes tjjt fludtnt, atij^ reprimi àf~ r luum amp;nbsp;dtiimorum txulctratorum impttut infanus. Lihn-idem cum ipßs fentimut amp;nbsp;loquimurt tir nihil eis Aufe^ ''^!''‘’‘^s(lt;iuodßilictt fruBum amp;ßiritualem manducationem at.^ ^’^^i)lgt;ttimuf autemtnenohis auferantid,^uodhaljemui. 2dem9 facilefert tl}tfaurum,quempoßidet. Qum^ con-W de ßiricuali manducacione ftynaamp; eadem, nos ^utem in-rh’’ittxcainjîitu[ionis amp;nbsp;Teßamenti '^perla aliffoChrißopro-f^gt;tttamcorpora!em pr(fßentiamamp; manducationem corporis amp;nbsp;r^^tttnis Qhrifii in cœna Affirmemus,amanter eür ohnixèpropter -C^ßßum teßatorem petimws yt hanc d^tdu^iroii 7rÄH^olt;poßocii ’■’? xAsSeixq rap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^np-eÏTaiJ »iT e«' Äoyivp.^iVTi vtto 4)v-.

•■itnï avxyxs; dlt;feLyop.ivci^ , 'Sn Ttgoç ivartCamp ^iXtfaAtvojutvHp, nohis integram amp;nbsp;incentaminatam relinquantt^ Vbihïc Selneccerus fatetunnon de re ipfa Sacrament!, fed de modo tantum manducationis certamcn eflè i ïmó conlt;f ^uentur, qubd cum de frudu amp;nbsp;vfu coenae vtrfsi^ conue* ßiat, vos tarnen fubftantiam Sacrament! nobis auferreco^ nemini:fignificaturus,non de frudïu,fedde fubftantia Sagt; tiamenticertamen eflè.

Oecolampadiu^ quotj^ tcui ctrtè ^uidem ißiui controuerßee ßatus erat notißitnui , in eruditißimo illo iiialogo ßcdißerte ait^’Platha.Ex diBis liquetfytrinq^ in confeßo eßt^adeffe Cirb ßttm in cxna, manducari^^ carnem amp;ßnguinem eins Oece-ïamfa, Dißidium magiseii^ de modoprxßntite quot;Velahfentiett juàm de ipfaprxfentia quot;telahfentia . ^emo enim tarn oitußes eif,^ui aßerat^omnilns modis adtße tel aheßiChrißi corpsts, ^amobrem aperte calumniatur Oßander quum toties incul-catßxcduo manducationis carnis ßhrißigenera à nolisnon dißingut:amp; ^uum ait,nol!is cum ijs. qui terè tirfyncerèfenten-Luthers fequunturtcertamen efße de rebtts, tir non de terbâ

-ocr page 56-

4-8 ^^f^onßopro Antißurmio T)fD» rei,iJ t^,corporù Cf^rißiprafetttiaJtn»^ tetur, Q^xniß nobà abfolwndtsßußßciantiUg^tur HtlüdicA poßrema confeßio, cut noftra omnes Eccleßixßubfcri^ftrunttin qua dißertis 'vtrbis ßiritualti manducatio Cb^ißi mentait dißtn^uitur.

Controucrfix Sacramentariat ftatus nodor eflê non potcft,quani ex fcn'ptisPoIemicis Lutheri » Cinglij,ö^ alio^ rum:ex quibus luce meridiana clarius patet ( quicquid fin# gat Oecolampadius) de fubftantia Sacramenti etiam inter primos controuerfiæ huius difceptatores difsidiumfuiflc, quid nimirum fit illud,quod cum pane vino, fumant tamdigniquàmindigni. De rnanducatione verbcarnisSi fanguinis Chrifti fpirituali, hoceft,de frudu ôô vfu falutarl cœnaî Dominicæ, ( de quo tuus Nathanaël obfcurc verbis fubftantialibus loquitur)nuna inter partes litigantcs (quod fciam)controuerfia vnquam fuit : vti nec etiam de modo præfentiæ, quem Lutherus QC noftri,(âpientiæ potentiat diuinæfempercommiferunt.SedOecolampadiuscertami# ne hoc ingrauefcente, animaduertens fuam SC Cingitj opilt; nionem de nuda fignificatione SC figura corporis Chrifti» locum habere non poflè,SCclafifsimis verbisinftitutionis ceu fulmine percelli SC euerti;cuidentiafcripturæconui# dus ftatumtranftulit, SC corpus Chrifti adeflè concédons, fed tantum Ipiritualitcr fecundum effïcaciara, de modo præ fentixf cuius nec ipfe nec Cinglius prius mentionemvb lamfecerant) difputare coepit. Hanc fraudem Lutherus cum fuis deprehendens , a vero ftatu dimoueri fe paflus non eft, ÔC contra aducrfanbs fortitcr euicit, cum pane SiC vino fubftantiam corporis ÔC fanguinis Chrifti ab omni# buscœnac vtentibusfumi: quod parsaduerfanegabat. De hoc etiam nunc hodie ccrtamen eÆ: vtrisq; confentientibus de vc#

-ocr page 57-

Ofiandrhcontra Lamb,T)anaum. 4.^

vero vfu coenae,8(f Cpidtuati ftianducationc qua tantum fide fruantur bénéfices Chrifti. Etbac funtpracftigi’ae

I ^^ftræ,quibus Icdori fucum facerc ftudetis, qubd fplendi# verbis de manducatione carnis ÓC fanguinis Chri» “’n cœna declamatis,réticentesintcrifli,vospræterfpiriÿ nullam putare, qua non ipfum corpus fed eius be? tantum percipimus. Quarenullomodocalurania!?

’’•’Ofiander demonftrando,certamê de rebus potiixs quam verbis eflê: fed, tu Danace,impudentcr contra confeien*

tuam quï hocnegarc aufis,miror. Et vbi Ofiander to^ ’•«sinculcat, vosnondiftinguere mandiicationisgenera? ^nodtuccu calumniameiexprobas.Ego cert'e in toto An# ^'fturmio ne femel quidem iftud reperio. Sed cmnia eb abs ^^cottiparata eflè video, vtfîngcndoÔ!^ calumniandoimlt;s ’’’stentem ledori exofum reddas, Helucticam Confefsio# Jï^fnnon vidi:ièd conqcio,eam non meliorem hac tua prae^ ^nttquanon inter Sacramentalcm manducationem,quam ^Jlnftusin cœna fua S* inftituit,{èd inter tuaiti inanem fab bm ôc fidam,quae tantum fymbolorura eft ; ÔC fpiritualeiu diftinguis,

^^«ttrta(ittquo ttrtiumießnitionM ^fententi« Oßandriyiti-

illuJconßequtns eßtnt^Ha^ttamconcedimuayt^uia l^iritualis ilia manducatio carnü Chrißi (de ^ua mtntio

loanntm cap.è.) ai ea differt qua in cœnaßt, amp;nbsp;Sacra-tnintalii el^, 'vtraq^ inter ft neq^ confentirt neq^ßmul eßefoßit»

Quishoc dicit Danxe^ forfitan tibi cum Ändabatis tefn cfTe putas, vt cum te veritas deftituat, tu pro arbitrio » quiduis comminifcaris , illudcß aduerfario ceu proprium tribuens,dum cum figmento cerebri tui hidis, adueifarium oppugnare amp;nbsp;vincere videaris, Ofiander fane hoc nub quanj faibit: fed adeo ncceflariam cfle vtriufc^ conuenien#

G tiam

-ocr page 58-

pro Antißurmio T). T), tii n jT^acrsttVCniQ ücramentah'scafhfpintaah'coniun/ d^jCibnon modo ilia non proCù, fed eciamobftc. Cumquo ergo pngnas lt;nbsp;cum brais gt;: Aut fi Ofiandro banc vtriafque mandacan'onis dHîènfionem afHngis, annonteomnibut Bonis impadentifsimam Calamniatorcm elîè^prodis:' 2lam in cctna Z)omini ytra^ manJucatioconcurrit i» ijs, ^ui tx fipfignû yefcuntur. Illi enim amp;nbsp;S^cramenttilittr amp;nbsp;Sinritua-lirer corpus (fhriflifimul edunt ; Sacramtnralittr quiJtm, duta fanem amp;nbsp;yinum S. c«na «dunt amp;nbsp;bibunt : J^iritualiter

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttm, dutn fidt ipfum, eßentAl« cornus amp;nbsp;fanguintm Domini

noßri lefu Chrißi reuera participant.

Ex bis pias ledcor cognofcic, qaibas pr^liigqs fubdot fnmiftad hominam genas EccIefixChrifii illadat. Äi'f Danæus, fideles Sd Sacramentalicer Öf fpirfiaalicercorpas nbsp;nbsp;I

Cbrifii S i M \r E edere i bed fiatim beqaenribas verbtt j facramentalem mandacationem corporis Cbrifii, tanrbia / pane 3:: vino defcribic, Qaomodo aatem facramentalitet I corpus Cbrifii comeditur, finon cam pane, iaxta Chriifi i . v^rba,hoccfi corpus meum,accipicarCDeinde in fptritaat / lis manducationis defcriptione fimiliter fraudemadmittil, J Sdos ledlori fublinic, affirmando:qubdin ccena fideipfai^ nbsp;nbsp;I

efièntiale corpus Sd fangainem Domini nofiri lESV ƒ P^lt;^ficipemus. Qijis verbis bi fee fao

cam fubefie puraret at paulo p'ofi Danxusfaam fiaudem

prodet,qu(gt;d non ipfumi Ôf efièntiale corpus amp;nbsp;bànguinent

Cbrifii: fed tantum virtutem, fpiritum, efficacitatem SCbef

neficia carnis 8d iangainis eius intelb'gcre,d^ verboriifO prxfiigqy,more omnium fecfiarioiumludere, fimpliciores

nafo fufpendere 3C fallere, voluerit,

ß ißtttf OjianJria amp;nbsp;d^bi^uirariorum omnium trre-

rtf font, ^uod in 'S it (raientah manducation« ( yH ipßmet !

‘ “ CprifiU

-ocr page 59-

1'

Ofian(iri^ct3ntraLa}nb,T)anauni»

C^rifius tdiruTi^ non tanttnnßgna)ßdtm minime re^nirune, Munt i tn Sacrament ah manducaticne i^Jummet torptu din'ißi ore ipfo noßro tdt amp;nbsp;fumi : Et ipfummet jauguïnem ort fnmi iibi.rndt ine^ttißtme toncludunt iSacramentalem man-^»(ationemà noiti in were ßiritualem tonuerti, ac mutari, j^uminS, teena fidem requirimus ^ytlut ot adißfam Chrißi fifrnem e dm dam omninè neceßßarium.In ^uocertè E'biquita^ omnes^rauißimei^uemadmedum dixijabuntur,magna ba-

(•

'’um Ti»of«»j,Sacramentali5 5CSpintuaIis raanducationis, ^ntiiguitate,

Aperte caluflfini'arîsDanaee.NafîiSacraftientalisman^i ducatiojvt profit,fidem omninb nccefiartam eflê credimus, fitemur amp;fchbimus,Hocautem dicimusrfidemacdpien# ^Sifubftantiam Sacramcnti non efficcre : fed folam inftitu* ^nti's vduntatemrSC tam dignos quam dignos fubftantiam. ®ïcrainenti perciperc : fed ülos ad iudicium, quia vera fide fären£,quat ad dignam amp;falutarem fumptionem omni mo* dorequiritur,vt nobis virtutem,bencficia, öi meritum corgt; ports amp;nbsp;fanguinis Chrifti applicemus.Vnde Sgt;^ tuam con# duGonem falfifsimam eflè apparet,quód dicamus : vos Sa^ 'famentalem manducationem in mere fpiritualcm congt; Wertere,qntafidem requiratis.Quis iftudinvobishocnolt;î niine rcpreliendit vnquamfSacramcntalem corporis Cbri^ ßi manducationem vos omninb negare, 8C quantum in Vobis eft,tollere,arguimus, Quia verbis Chrifti fidem nulgt; hm habetis,eumiçaffirmantem, Hott?^ corpus meum,iM credulitate veftra mendacem facitis. Deinde ambigue ÔC captios’e abs te dicitur, Jn Satramentali mandttcatione ipßum Cbrißumcomedi,non tantttmßgna^ Si fpiritualcm cum Sacra# mentali coniungis,(quöd verbis raanifeftis fieri oportebar, dicifecundum te : vbi ipfemet Chriftus ipiritualiter có^ ,0

G a edv

-ocr page 60-

^l^onßopro z^ntijlurmio T),T)-editur) vera fcnbis?findeSacramentaJi dj'ftincîîè,vtfa^ pr a Joqueris:falftjm id eft iuxta tuu m dogma: 06 quod mo# dó negaueras,id nunc affîrmas^NulIa igitur in parte doârû næ Ghriftianae nos labi manifeftum eft. Nec etiam vllam ambiguitatem in Sacramentali amp;nbsp;fpirituali manducatione agnofcimusjfed eas accurate ex Chrifti ÔC Pauli verbis du ftinguimus. Vos verb creberrime ambiguitate fermonis Si impoftura turptfsima luditis, quafifubftantialempraefen# tiam corporis Si fanguinis Chrifti in cœna,iuxta Chrifti verbajconcederetis: interim corpusipfiuscertocœliloco Mta alligatis, vt nobis in terris præfens elfe non pofsit. Quo ipfb grauifsime impingitis in Teftamentum filtj Dei,Si Maieftatem Chrifti hominis, quae per fummatn audaciara conuellere non verecundamini.

•^ic enim easineerfe opponnnt eäf commifeune, quot;vt 'vna alserius nt-^uaq^uamßtohßgnatio. ^cqui manducatio iSacramentalüfub-feruir ei^uie f^irttualis tadtm mandMcatis ßmnl^ Sacramental^ amp;nbsp;J^irituali^

Cum tuurn libellum refutandufnfufcipere,abomni verborum vehementia abftinere conftitueram rfedproflb gatain te fingendtac peruertendi libido, praeter natura me agerecogit. Siquidemnon vereris eatribuerenoftris,dc quibus ne vnquam cogitaruncquidcm,quae etiam verbo nullo probare infiftis,fatis eile putans,quouismodo oneraf fedoeftrinam noftram , vteaceu impia Si veritati repu^ gnans.exofareddatur hominibustuis. Quisenimexno^ ftris has duas manducationis fpecies ita inter fe oppofuit.vt vna altcrius obfignatio non fitv An non potiusomnes vna* nitfti confenfu docent, Sacramentalem fubferuire fpiritua^ It J hanct^ roborare Si conflrmare in’pqs Sd. digne fumenti# busÆç vicifsitn fpiritualeni perftcere Sacraraeutalem,fic'qf

fiautua*

-ocr page 61-

Qßandrh contra Lam h. Danaum» nbsp;5^3

fflutuasoperas traderc, vt nulla carorn oppofiti'o jfed potiu» üjam'fsima harmonia appareatiTHæc tu prob e nofti,fi modo percontemptumöt^ arrogannam noftrorum libres Icgerç non faftidis:ÔCtamen cas inter fe committi ab ipfis^non eru^ befcis fcribcrec’ ^^(ramental^ mandttcutîo duplex et^, yna iper ^uamßgna dun^ texat,nempèpanis amp;nbsp;yinum cœna àfumentibue eduntur gt;nbsp;mi^ nimèaueem resfignataparticipatur, Htec mere SucramentAÎkS fie ’ nbsp;nbsp;nbsp;ne^ßiritualts ef^j neif,ßdem coniun^lam babet^ne^

t^rntm ipfam Qhrißi:ßedßgna tantiim carnis edit, Hac man-ducatione bypocritteiamp; indigni, eîr malt homines impeenitentest iumad menfam “Domini accedunt tßgna duntaxat carnés tir gain is Domini noßri leßu Chriflißumunt, non ipfum Demirn corpus, TDe bac dixit ^uguß,Iudas Domini prodit orfnm-fßtpanem Domittiitionpanem Dominum ; De bac idem juoque ^'t^doan,EuAng, trail. 27. ait, qui non manet in (ßbrißo,amp; in f«o non manet Cbrißus ,procul dubio nec manducatßirituali~ traft.z«. fft carnem (ßbrißi,nec bibit eiwfanguinem,licet carnaliter yißbiliter premat dentibui Sacrament urn corporü amp;fan-

PpinisQbrißi.

Huie tuæ dcfinitioni Sacrafiientalis manducationis, J’nquaftifàlfifsimæjChnïlus qui veritas eft, nbsp;Paulus fidcïs

‘‘isifnusipfius Apoftolus, orthodoxa quoï^ Ecclefia, xna^ gno Confenfu contradicunt» Nam Chriftus author S. cocÿ næ,abf(^ refpedîu vllius hominis fumentis,defubftantia cœnæ,panem QC vinura porrigens,mquit : Hoc torput 'quot;^f^m.Hic eie,ßanguis meus : Nec ludac quem indignumefle noiieratjdicit: »Accipe, comede amp;nbsp;bibe, boc elß^pants amp;nbsp;yinum: ‘Wex æquo omnibus dicit: Hoc eft corpus meum,quod vobis traditur: Hic eft fanguis fheus, qui pro multis ef# witoijr ia remifsionem peccatorum. Deinde haec Chrifti

G ÿ veïba

-ocr page 62-

5^4- nbsp;nbsp;T^^^onßo pro zÂnt'ißiirmio T),T).

verbajket perfpicua 3^ clara, ad confi'rmationcm tafficn 8^ matorem certitudinem fideinoftræ, Paulus his verbis ex# p\ic3it,Jgt;oculum lgt;tnediSioni4,^uûd heneJicimu^ nonni Mtnaiiajan^ i.Cor.io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ quafidicat,nonnecum panevino no#

bis comtnunicatur corpus amp;nbsp;ûnguis ChriftiÆt hæcde fub ftantia cœni fimplicitcrdic/t, abft^refpedlu vel dignivel indigni.Quod ß panis,fpiritualis tantum xofvaviot. eft corpo# ris Chrifti,hoc eft,Spiritus, virtutis, cfficaciæ 3C beneficio# rum, non autem fubftantiac eius, alterutrumfequincceflc eft, aut indignos etiam fpiritualiterparticipesficri corporis fanguinis Chrifti.iuxta verba eius, quac omnibus amp;nbsp;fin# gulisdicuntur, Hoct^corpuimtum: quodfalfum eftiaut panem quiabindignis acdpiturnoneflêxoïfflvfixpcorporis Chrifti.'cum tarnen Paulus indefinite, abfcp vlla limitatio# ne,dicat:Panis eft not^avitx, corporis Chrifti. At fecundufn , veftram fcntcntiam dicendurti fuiflèt, panis qucm digni accipiunt,eft xoivûjvZ«corporis î panis autem indignoruffl* præterpanem nihil eft. Et fie fapientia ÔC veritas Dei»l ftultitia 3C mendacio Caluiniftarum iuftificatur.

Quemadmodum verb fides noftra jcflêntiath Ô^veri# tatem verbis Chrifti non (argitur, iêdipfius inftitutioôi voluntas, vt videlicet corpus Chrifti non ideo accipiamus in ccena,quia noscredimus, fed quia Chriftusde panedi# xit: Hoc eft corpus meum:Ita incredulitasquorundam, fi# dem verborum Chrifti de fubftantia cœnac, non facit irri# tam, Quidenimabfurdius,quam fidem noftram, verba Chrifti, hoc corput mtum » vera 3C realia : incredulitate® autem (quod fieri neceflè eflêt )eadem falfaefficere. Au# guftinuscertelib.j.contraDonatiftas,Capj4. inquit;?^## intertui cum de Sacratntntiinctgrttate amp;nbsp;fanBitatetraSlatHr, ^uid credaf, amp;nbsp;jU4li ßdt imhutttffit ille, qui accipit Sacramiit-

fum»

-ocr page 63-

Oßandr'hcontra LawhSDanaum» 53 ^uidem plurimam f^lutit yiatHiftJ ad S/itrawtn» ^'^ftiontmnthilinttrtS^. F J E E'KIU T FT HO’MO l'HTEG7lt;^V\l

SjiC\^^}^EUTF^, ET TE^ Fi'DEl^. Audis integritatem Sacrament ^non dependere à fide futtienris. Quæ autem eft cœnac ^omfnicac integritas, nifi noivavioL panis amp;nbsp;corporis, vini SC ‘^gm'nis^Hoc integrum Sacramentum tam indigni quam ^'igni accipiunt. Omnibus enim fine difcrimine Chriftus 'nquit: Hoe eft corpus meum: hic eft fanguis meus, fed iUi I’onuni Sc integrum,Sacraraentum,ad iudicium,non ad fa# lutem^anducant.

Inaniaigiturfuntjquaede fltiera Sacramentali mandu# catione abfqj feripturæ fundamento fcribis. Nec ipfc,quem ’lltgasjAuguftinus fuffiagatur tibi. Quid enim manifefti# *gt;s,qu'am ilium diftinguere inter fpiritualem 8C Sacramen# tïlcnimanducationem Chrifti^Nameum Chriftus loan.^, dicat:£^ofum fanis Uh yiuuSijui Jt c«lo defetndi. Ji nbsp;nbsp;nbsp;tderit

kcfane,yiute in aternum. Auguftinus fecundum hate vetba, Chriftum panemDominum vocat,querntantiirti vndccim Apoftoli manducarint,eo videlicet modo, qui loan.d.defcribitur: ÔC quoiropoenitentesChriftumman# rfucare non pofsint, quia vera in ipfum fide carent. ludas verbpancm Domini fumpfit, de quo ipfe Dominus dixit: Hoc eft corpus meum : quod ctiam indigni accipere pof# fint,fed ad iudiciû. Chriftus enim corpore ÔC fanguinefuo •’m potenseft ad iudicium exercendum in indignos,qu'am vitam in fideles. Et quod hate Auguftini mens fit,ipfe nos fertiorcs facit in libro contra Fulgentium cap. feribens: ! Sicut ^ui manducat amp;nbsp;hilfit fanguinem 7)lt;tmini indigné ( audti fanguintm Vomini indignébti/i ) iudidutnfibimandwiat ilbit;

-ocr page 64-

5^ ej^onßoprö Antißurmw lfiiit;ßc amp;nbsp;qui accipit,înJignè ba^ti/ma, iudicium actl/if lutem. quot;î^am, yt ludatproditor bonum cor^ui t tÿ Simon ionum bapeifma Cb^ißi perceßtt fed quin bonobentnonyßßgt;^^gt; malt male ytendo deleti funt, Idem in Epiftola itfi. inqtut: Tolerat ipfe Dominuf ludarn, ‘Biabolum,furem ytnditortmln^-um,amp;ßnit accipere inter innocentes difcipuloSiquodnoruntfidilti n0STJlt;J^^. InquoÄuguftiniloco, accipiendi verbum,contra Sophifticam diftincSioneiTJ tiios rum,deexhibitione,fed non aceeptionc corporis Chrift6 obferuandum efJ^Äd hæc inepte admodufïi pro confirma# tione falfac definitionis tuæjocum Auguftini citas. Is enifl tantum fpiritualemmanducationem carnisChrifti(dcqua controuerfia nuHa eft)non etiam Sacramentalcm »quakm fupra ex Chrifti ÓC Pauli verbis defcripfi,indignisaufert; quodplurimis teftimonqs probare, difficile noneflèt;fed fatis fitjtria illa maxime ilfuftria modbpofuiflc,quibus vni# cum adhuc addatii. Scribit Auguftinus libro y. contra Do# natiftas cap.8.in hæc verba : Sicutludas euibucellamtradidit Dominus gt;non malum accipiendo ,fed male accipiendo gt;nbsp;locum in ft Diabolo prabuit ; ßc indigné quisquisfamtns Dominicum Sacra-mentum,non efßcit,yt quia ipß malus tl^,malumßhuut quia non adßlutemaccipit,nihilacceptrie.C0P'S

ET Sji^d^GPlS DO'i^I'ELI, nihilominuf ttiam erat ill(s,quibus dietbat iApoflolus gt;nbsp;qui manducat indi^nl, iudiciumßbi manducat tir bibit, ^Alterael^, per quam t^ßgnattir resß^nata,idefC»

Chrifli carotlrßangatsin eadtmS.(eenaedantur,bibttntur^. Hae Sacramtntalds amp;nbsp;lfiritualts,tirßdtm requirir,quie amp;nbsp;figna^tät yerè 0}riflum quoq^ ipfumßumit. Hac manducationt ytre ßdeles tantkm t amp;nbsp;digni amp;panitentis Cdum adIJomint mtnfam adtuntjptrßpiuntßmttl amp;ßina, tjr rtm ipßtmßg^'fi^^

-ocr page 65-

OßandrhccntraLambJDanaum.

tätam;quanqaam tarnen ytrum^j gt;nbsp;ne^eodem ntoJo, neti^ todem tnflrumenro,Signajnim fumuntort corportf;rtmautemßgni-ficatam,iile^^, ipfum torpuf (Tirijli ore animi, i.ßde : Signa ißaprafintia corjtorali » amp;nbsp;lot alt praßentia modo ; l^m'^e^ tofignificatamiideSß^ fCarnem amp;nbsp;fanguinem Chrifliyirtute jtiidem,Spiriru ac efßcacitatefua frxßentem, torporalü autem amp;local^ praßentix modo longißime ahßentem.

Haec ver'e,propne, Sd. in fpecie Sacramentalis mandu^ C3tioeft, non autem SacramentalisSCfpintualisfimul. In hacenim diftindé » aperte ÔC fine ambiguitate, fecundum veftram opinionera loquendojnon ipfaChrifti caro amp;nbsp;fan# guis J fed tantum virtus,efficaciaamp; beneficia Chriftijfidc cumfjgnispercipiuntur.Vera autem Sacramentalis amp;nbsp;fpi# ritualisfimufiuxtaChriftiin verbis inftitutionis,6CPauli «.Corjo. amp;nbsp;U, deferiptionem, hæc eft,in qua cum pane 6C vino ipfum Chrifti corpus ôôfanguis, eorum'qî beneficia oreamp; fide percipiuntur. Et hoc vtrc^ modo fimul, parti# cipant tantum pœnitentes : fubftantiam quidem coenæ, (quam tu folo pane 66 vino deferibis) hoc eft, panem 66 corpus, vinumô6fànguinemore corporis,iuxta veritatis ^i.t\i2,acäßte,comedite)hoc ei^ corpus meum'.accipite,Mite, hie '^ßnguif meus: Vfum veto, frudumôô beneficiaipfius corporis Ô6 fanguinis Chrifti, ore fidei. Hæctu perperam his verbis exprefsifti:»î»^w4 enimßumunt ore corporù» Vbi nos fyrilegè priuas fubftantia corporis 66 fanguinis Chrifti,'' quam nobis Chriftusipfe difertis verbis promittitjCumcp fymbolis offert Ô6 donat. Rem autem,inquis,fignificatani ideftjipfum corpus Chrifti ore animi, id eft,fide. Et qubd non ipfum Chrifti corpus Ô6 fanguinem fquod hadenus aftute difsimulaueras, vt ledori fucum faceres) fed cius

tantum intelligas, vcl tandem te nobis prodis, in# quiens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

-ocr page 66-

58 nbsp;nbsp;7{^l^onßopro ^ntiflurmio D, T).

'^ero fignificatam, idcarnem (ir fangtünem Chrifli tute quidem gt;ß^irttu ac efficacitate fua^rttlenttm : corporalis aurem localisprefentix modo longißtme ablintem^

Hoc dióriirus (quod pfus lecflor bene meminent ) non i'pfam carnem QC fanguinem Chriftimcœnafumi,fed tan# tiim virtutem/pin'tum, ôlt;^ tWj^axpeiusn'pfumautem cors pus fanguinem Chrifti canto locorum interuaUo àcœna S.abeflc, quantum fummum cœlum à terra diftat. Hæc eft mens J hæc fentêtia Cinglianorû,quâ plerunt^ fpeciofis vo# cabulis eiîèntig carnis ÔC fanguinis Chrifti occult are folêtjac fi ipfius fubftantiæ corporis fanguinis Chrifti præfentiâ, iuxta Chrifti inftitutionem aflèrerent:cum tarnen earn Ion# gifsimè a cœna ingentiaudaciajcontra Chrifti voluntatem remoueantjcocß veritatem ipfam mendacem faciantjicen# tem: Accipite,comeditegt;hoceftcorpus meum,quodpro vobis datur ; bibite, hic eft iànguis meus,qui pro multis eft fuftditur: quæ verba nô nifi de fubftantiali ipfius corpore ÔC fanguine intelligi poflunt ôô debent. Ex quibusetiam cia# rifsim'e patet, non de verbis j fed rebus, hoc eft/ubftantiâ corporis SC fanguinis Chrifti certamen cflè: quam vos,in fummum cœlum ira locatis, vt ante nouifsimum diem no# bis in terris præfens efîè non pofsit; nos autem totuin Chri# ftum fecundum vtramcp nacuram Ecclefiæ fuæ adefîè,non modo locali SC Phyfico,fed fupernaturali SC diuino,quofe# det ad dextram Dei : nobisqj in cœna non tantum beneff# cia'SC mérita fua, fed ipfum quocß corpus SC fanguineni fuum,quibus nobis vitam promerituseft,infideinoftræ confirmationem exhibere, fecundum fcripturam ortho# doxæEcclefiaeconfenfum,indubitanter crediraus. Stctgttureß Sacramentalis manducattoduplex, Quemadmodutn enim Sacramentum fignificat, 'velfignum duntaxat^ ytltotam inßttutionisC^rißi aiÜQnsmßc manducatio Sacrasnenralis eflgt; q‘i i

-ocr page 67-

Oßandrhcontm Latirb,T)anauM.

i^Uit '^elßgni tantiith-.yel fotius Chrißi btneßcijiideS^.amp;figni, ^^ii i^ßiis in ßgnif dtminßrata fumpionem coniuntiam ha-itt.Sedyri SatramtntalM ïnanducatw duplex ef^ :ßc amp;ßiri-fualii, 2iam quxßgt;iritualM diiitur, aut mereß)iritualü

e^^ea, quteßtßolaßde, abjip yllo ßgnorum yjit, de qutt loannem cap. 6. propriè loquitur Chrtßtn: aut eadem eti..

ßgnorumitanqHamßgilloriim, acceßionem amp;nbsp;adiun£lionem ^^bet, quibus quaß yeflttur tätq^ ornatur, qualts fit in tœna Gemini, omnibsn^ alijs Sacramentis. Ex quafiti^tpefiimè (^ndudant Ebiquit ar ij fium fidtm in S. ccena:,ad ipfiam C^rifii tarntmedendam) t^sefianguintm bibendum^requirimu^ fi'piri^ fualem m'anducationem (de qua fit à loanntmentio ) cttmSa'^ (ramentali (qua in cœna IDomini infiituta ) 4 nobts con~ fundi,quafi nunquam eas yelfieparemtUtyel diflinguarrtw.

Pauloantedemonftraui,nullam eflè Sacramentalcm^ -•» ïï’anducationemjquæ’tant'umfignajôC non etiam Ggnata, idcftjipfmii corpus ÔC fanguincm Chnïlipercipiat. Hæc cnim natura amp;nbsp;fubftantia huius Sacramenti ex Chi ifti in^ ftitutione elh vt non nuda fymbola,fed cum bis ipfum cor;« pusSCfanguis Chrifti accipiantur, One quibus Sacrament tumhocclîè nequit. Quodipfum Auguftinusconfirmatj Augua.,,^ ini^üizns;Hoce^^quoddicimuf, quodtnodtt omnibuf a^probare tentenditnuf Sacratnentum hoc duobuf lonfici : duobits conßare: fpett *fißbili Elementorumfiecie, amp;nbsp;inuifibili quot;Domini noflri leju Chri-flicarneamp;fanguine. Hæceft Sacramenti cœnæDominicæ integritas,dequacumtra(fiatur,vtidem Augitftinuslib. J, contra Donatiftas cap. J4.inquit, non intereft quid credati aut quali fide imbutus fk ille, qui Sacramentum accipit. Fieri enimpoteftj vt homo integrum habeat Sacrament tum, ôC pcruerfam fi'dem. Nam integritas Sacramenti ex viinftitutionis Chn'fti pendct, vt quia ille dixit: hoc eft

H 2 corpus

-ocr page 68-

^P^f^onßopro Antïflurmio T).T).

corpus msum, hic ell fanguis meus, ideo hxcadfint,non quia nos credimus. Ad falutis quidem viam, inquit Augu; ftinus,intereft,quali fide imbutus fit iUe,quiSacramentum accipit, non ad Sacramenti quæftionem. Sacramentum enim vnSfl^ idê eft,quoad fubftantiâ,dignis Ô6indignis:fed non vna 8C eadem efficacia. Salus namcp propria eft bonis, vtidemlibroz^cap.jj.contraDonatiftas teftatur. Quam verb fraudem in SacramentaUs manducationis diftindio^ ne admififti, defraudando nos ipfo corpore ôf fanguine Chrifli : eademquocp rapinâ, in fpiritualidiftinguendavti voluifti.ln cœna enim facra, fpiritualis manducatio prætcr fignorum vfum, ipfius etiam corporis SC fanguinis Chrifti, (quibustu preciofifsimis falutis noftræ pignoribus Eccle^s fiam priuare ftudes) cumbeneficijsmeriti ipfius, comrau# nicationem habet.Et hæc manducatio tantum in cœnæSa; cramento,non etiam in alijs fit. T alia enim funt Sacramen# ta, qualeeft verbum. Solumautemcœnæ Sacramentum, verbum hoc de fumptione corporis ÔC fanguinis Chrifti cum fymbolisexternis,habet. Exquo palàmeft,tefalsb tribuerenobis confufionis in vos reprehenfionê.Non enim ignoramus,necetiamnegamus,vos fidlam SC inanem ve# ftram Sacramentalem manducationem a fpirituali diftin# gueremec etiam arguimus, qubd fi'demrequiratisadfpiri# tualem fumptionem corporis SC fanguinis Chrifti in cœna, nam SC nos illam neceflàriam elle docemus : fed qubd Sa# cramentalem ipfius corporis SC fanguinis Chrifti acception nem,quam ipfe faluatordifertisverbisEcclefiæfuæordi# nauit,penitus tollatis:huius vos fceleris nefarq accufamus. Sedilliipßpotiùs errant,amp; quidem eurpißime, quiabs^fideeßen-

tialem, yt apfiellant, ipiam Chrifli carnem edi, et ejjentî^tletn [an^uinem bdi conffndunh id nbsp;nbsp;nbsp;^ui yolunt aliftidfinefum-

^tiónti

-ocr page 69-

Oßandr'hcontra LambSDanaum. 6i i^'ont,ßnt ortifine dentibus^d illuddeßin^tisacnectffarijst fßjttamin manducari.Hac.n.omniafola fidei in ipßwi carnds tfu,amp; fanguindf potu,praflare pottd^[^,^uiafola ßutcum ^'^'^xßgndsßuttxtra cœna fignatC^riflumapfrehtnditffola ^^itfola »OS Uli incorporât,fola deni^ noßra cum eo ynionds, ac /(teum '^iuißcacionis, inßrumtntumid^etiam omninog ^^td^inecefitatCtyt aiunt in ßholis,al!foluta,ntcefßariüm. Pnùsoftcndi,cflènrialis corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti ^^municationertiin coenafieri,non fidei furaentis tvig# ^?jfed virtute QC veritate inftituentis:vtquia illc omnibus «leit: Accipite,comedite,hoc eft corpus raeum, id eft, quod ’ccipitis,comeditis, ôd bibitis,illud eft corpus ôô fanguis ’’leusadeo ab omnibuscœna vtentibusillafumi:^ nuna,-»|V/*‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;‘

•■ätione integritatem Sacramenti ex fide amp;nbsp;dignitate fu« ’’lentis,fed folainftitutione Chrifti pendere:filt; quemadmo dum integrum Sacramentum omnibus offèrtur : ira etiam abomnibus intégrérecipi. Nam incredulitas hominum, inabfolutèjfine vlla conditione vel limitationepromifsis, vtfidem amp;nbsp;veritatem Dei irritam faciat,impofsibileeft. N5 •gitur erramusjcredendo, eflèntiale corpus Chrifti etiam ab indignisfîhe viuifi'ca fîde,ex fola vi inftitutionis,cum Sym? bolopanis accipipoflêrcum illis Chriftus æquefuum cor# pus fanguinem offerat, ôeT quod offèrat, Ô5 quod accipi# unt,nontanfum panem Sd. vinum,fed etiamcorpusôC fan^ guinemfuumeflê,promittat:amp;nufquam inferiptura(fine qua nihil in facris affirmandum eft ) legatur, indignes tangt; tum Symbola externa pcrcipere lt;nbsp;(Z^uis igitur Chrifto affirm manti,nificœnâ ipfius indignus,fidem nonhabebiti Iftud verb(quod nbris ) fi'des efficit, vt communicatie corporis Chrifti Sacramcntalis, fumentibus falutaris fiat. Hac fi'de camera Chrifti Ipiritualiter in coEna,,ôf extra e am, corne dft

H 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus.

-ocr page 70-

musjioceftjbeneßciaipfiusnobisapplicamiis: hac med^ antiCjChrifto fpintualiter incorporamnr ô^vm'rnur, vt vita, qua nûc in carne viuimusjn fide filij Dei viuamus, nee nos viuamus amplius,fedChriftus in nobis viuaüldt^ fides pïç# flat non necefsitate abfoluta, vt tu inept e amp;nbsp;impie philofo# pharis,fednecefsitate hypothefeos, vtPbilofophi loqtiun^ tur,cunt ita ordinaritôd decreuerit Chriftus/eipfum nobis his medtfs dare.Poflet enim alio quoep modo SC inftriimen^ to fe nobis coftimunicare.Nam præter folum Deum, nihil ablblute neceflarium eft,quia non poteft non eflc,6C ipfo t non propter aliud, eft ♦ Reliqua omni3,fuapte natura contingentiaftinqcum etiam nonefle potuerint ♦ Inhisfi qua: neceftaria funtxx hypothefi, non abfolute, quia progt; pteraliudjiftud funt« Verum ebaudaciæ SC impietatisprO grefsieftis, vtomnipotentiae Chrifti modum determinarc non dubitetis, quo agerc nobifeum, vel non, pofsit: quad menfuram fapientiae ÔC potentiae ipfius perfpedifsimaffl habeatis. An non enim infignis temeritas SC impietas hate eft,affirmare:abfoluta necefsitate, per folam fidem nos Chriftumcortlederct'folafide noseivniri SC incorporari: per folum inftrumentum fidei nos viuifi'eari poflet’Hoc eft omnipotentiæ Chrifti compedes inijeere, SC primum artfi culum fidei noftrae negate,quafi non alqs quo($ medijs, mo dis,ôC inftrumentis,præftare id potuerit-

Qt^odfihtc excipiant Kbiquiiarij,(iuod joient,‘Paulum de tndi^nif dixifje, eos manducare cor^m Tiomini, illiufj^lum^tt reos

' illud P’hiquitarijspernegatnne, /^^erta enimJitntPuuli roerba» qui ait,indignospanem,gt;irpoculum “Domini, ideP^ ’ A?”** '/A edere, non autem ipfummet Chrißi corptts . Et quodcofdem ta-. men yocat corporis amp;nbsp;Panguinis Domini reos, eosq, iudictum fibifumsre teßaturtnon idcirco yocat Paulus reos, quodipfom corpiit

-ocr page 71-

Oftandrh contra LambSDän^um. nbsp;6':^

forput Chrifli ederint : idcirco illiiudiciumßliaecerßtnt, fumpjer int : fed quod fumer e corpus Domini neglexerint, diaq non difcreuerint hune panem Sacrament um à reliquoge.» '’^tte^ants,ac cihi yulgarû,

Tibi ci'tra fcripturam quiduis pro arbftrio affîrmand ^neganhperfpicuè demonftrabo, indignes non tantum ^ytnbola panis SC vi'ni, fed eti'am l'pfum Chrifti corpus SC bnguinemin cœna accipere^ Apertaenimfunt Pauli ver# ederit panem,aut hiherit poculum Domini indignèi trit corpora amp;nbsp;fanguintis Domini. Quam verb ob eau fam Apoftolus indigné furaentes reos agit corporis SCfangui# ®isDomini,non potius panis 6C viniSymboIicic’ Quia ’’•niirum indigné comederunt panem, de quo Chriftus di# ^i^'Hoceï^corpus meum,5gt;0 de quo Paulus affirmauit Spants» jlt;*(gt;nfrangimuSinon’ne Koivcävloc corporis Chrijli /^Et indign é biberuntpoculum,de quo Chriftus ait : Hie efifanguts meus, stilust'Poculum benedtClioniSi quodhenedicimus 3 non ne com-f»ti»icatio fangu in IS Chrißi eS^'^. Ideo non panis amp;C vini, fed Corporisfanguinis Chrifti, ipfos reos fieri affirmât. Et quod non negligendo corpus Domini (vt tu abfepferiptu# cæteftimonio pueriliter ineptis) fed edendo SC bibendo rei bant,Paulus manifefté docet,fubiungens : 'Ham qui edit amp;nbsp;I’lett indigné 3 ( panemnimirum henedi£îionis 3 qui communia e^^ (^f^orisChrifli, tÿpoculumgratiarum aBionis 3 quodcommunica-t(o tt^fanguinis Chrißi,) indiciumßhijpßedit amp;nbsp;hihit. A udis, indignosiudicium fibi edere SC bibere,non negligendo ac# cctferec' Quare verb hoeCnon inquit: quia non difcrcuerit biincpanem,(vttu peruers'e tuo more ƒ ex Auguftino pro# bare niterisja reliquo genere panis ac cibi vulgarisrfed quia bon diftreueritcorpus Domini, Q,uod ipfum, Auguftinus quo(^ in loco abs te deprauato, tratftatu 62,in loannem da# rifsiiuis verbis aflèritjvt iam oftendetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

-ocr page 72-

^el^onßo pro Antiflurmio Z) .2).

Sedobijcistu ’ I^facaro Chrtßifttmpta nunquam non ùfain-tarts3amp; 'Viuifica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui earn eJit/vitam aternamßlgt;ifumie,

nunquam aurem tudiaum, condemnationtrnq, fuam mandu-cat.

Si fides vera manducationi Sacramentali accedat, vzi rum efi-jcarnem Chn'fti hoc rnodo fumptam, femper viuigt; ficam efle : at femper fa I u tare m dicere » ôi^ quod nunquani ad iudicium fumatur, à veritate alienum eft • Inquit enim Paulus edit amp;nbsp;bibit indigné, panem nimirum caliceni benedicftumjqui non tantiim pants 8C vinum eft, fed etiam corpus 2CfanguisDomini,tZ/« iudiciumfibijpfi edit amp;nbsp;bibit,non difcernens corpui amp;nbsp;fanguinem Domini nbsp;nbsp;alio videlicet com#

muni cibo ♦ Sic enim Auguftinus hæc verba intelligtt,6^ explicatjtracftatu d2«in Ioannem,fcribens:5^«orz/4gt;«t«i'V»-de ßtfcriptum;quicunqj manducaueritpanem, aut biberit caliceof 2)omini indigné,reus erit corporis amp;nbsp;fanguinis Domini. Et debit erat ferma, citm hoc j^poflolus diceret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I D 0 'M I i

CO r S,( non dicit panem ) E L J/T Â L I CIDK'M. if E'MLID ET, TE nE G LIG EHT E\f^TE STME' ’S A’id T.Htcergoficorripitur,qitinondtjudicatihocedf) noif difcernit à cteterts cibts D 0 'M I KICTM C03lt;fPES: quomodo non damnatur,qui adeius menfam fingens amicum acte-dit inimicusf Et D» Chryfoftomus, Hom. 4$. in loannem» «adem Pauli verba, de indignorum manducatione .expi^ cans,fcribit; I M A ’KD V C AT ET liTD I G KE S AK G Kl K EM lyDlClTM S l-B l MAKDTC AT Ej IBID IT. Kamß,qui regiampurpuram coinquinant,haad/t-eus quàm quifàndunt, puniuntur t quidmiruin,ß,qtiiimnm» (pnfeientia Chrißi corpus accipiunt , idem fuppliciutn

-ocr page 73-

^fiandr'h contra L ami. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûs

fßgt;^gt;^uieum clauis crud affix;eruntp]gt;izc abfurduffl eft, viui*

Chrifti corpus indigne fumentibus lethale fieri^Do# f^tcnim Auguftinus lib.j, contraDonatiftascap. tj. Ali# ^uodbonum,nonfolum vitam pofte operari bene vtenti# DUS,fed etiam mortem male vtentibus.Et lib.i.cap.jj. con# ua Crefconium,ad corpus Chrifti hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;transfert, Ceria

Dfns : j^idde ipfo corpore amp;nbsp;fanguine t)omini, ynico facrificit flute ttoßra,quamuds ipfe Dominus dicat : nifi^uts manduca-^[’‘ttcarnem meam,amp; biberitfanguinem meum ,nonhabebit inft ‘fitamp idon'ne idem .ilpoflolus docet etiam, HOC 2d f-

tnim;Qtticun^ manJuc^ufritpantm, tirHherit calicemT)»-indigné,reu^ erir corpora, amp;fanguinds Domini f Audis, ’’gt;alevtendo,non fumerenegligendo,corpus Chnftiper^ jaiciofum fieri; Et Chryfoftomus in homilia de proditione 'uda» inquit: Sicut corporalis cibus cum ventrem inuencrit aduerfis humoribus occupatum,ampliuslædit, magis nogt; KtjóC nullum praeftat auxilium : ita iV ipfe fpin'tualis cibus, «aiiquem rcpererit malignitate pollutum, magis eum per# ^ttjUonfua natura, fed accipientis vitio. Eiufmodi plura •nPatribus extanbquaccaufa breuitatis omitto.

^fdhoc^ir^etuo trrore,amp;fe,amp; alios homines ifli Jecipianf , in-uol»un[,^uod lt;gt;polunt,ffffntialem carnem amp;nbsp;fanguinem C^^rißi coniunda effe re ipfa, infefarnhili nextty amp;ßtu loci cum pane amp;nbsp;yino ipfo ccena Domini. Centra yeró Proßer, eÿ quidempra-elar'e,Quidifcordat à Qhrßoi^it, nec carnem Chrißimandu-tat,nec fanguinem libit, etiamft tantee ret Satramentum ad iudiciam fult;e preefumptionts ^uotidit indifferenter acci-fiat.

Tibi inani Sophiftica decepto, error in Theologia vb

detur

-ocr page 74-

66 nbsp;T^lponßo pro nbsp;nbsp;ntißurmio T)^ T).

detun'Ifudjquod cum rationepugnat, licet fundameiito fcripturac firmifsimo nitatur. Atnos verbi Deiduäumcon tra rationis iudici5(vo«/xa noftru in obfequiü Chrifti exApo ftoli voce captiuandum fcientes)fequi didicinius,nihil rao# rantes rationis abfurda. Cum igitur Chriftus dicat, hoc eft Corpusmeum, non Metonymicum velSymbolicuni,fed quod pro votis traditur : Ô6 Paulus dicat, panem eflè com# municationem corporis Chrifti, ÔC velit hoc corpus ab alijs Cibis difcerni,ne in indicium fumatur : nobis Chrifti verbis fidem habentibus, ÄS in fermone eiuspermancntibus,vt veri ipfius difcipuli fimus,Slt; a veritate non aberremusjdu« bium plane nullum eft, quin carnem 8Ó fanguinem Chrifti cum Symbolis coniuncfta^accipiamus. Non autem fitu loci coniuncfta illa dicimus^Cquam tu nobis opinionem, calutn# niandi ftudio fals'o adfcribis ) ftquidem non phyficam aiit localem,ftd fupernaturalem di. diuinam/calem tarnen prw lentiam corporis SCfanguinis Chrifti ,in cccna ftatuamus. Et in hac pia ftntentia contra rationis cenfuram,præterfcrii’ pturæ clarifsima verba, nos infuper quoc^ confirmant anti* qui Patres : ex quibus cum reliquismultis Chryfoftoinus homilia 8j.in Matth.fcribit: Cred4mitf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T)eo, nbsp;nbsp;nbsp;contra-

Jicamuf et, etiamfifenjuicäquot; cogitationi noflrx yideaturalgt;[ur-dum effe, quodJicir, furentamp;Jen/um amp;nbsp;rationem nofiram^tf' lumipfttu , quodinomnibu4,amp;prxcipuè inmyfltrijsfadamitti non iliafolummodo,quxprie oculispofitafunt, a^icientei : fed^tri ia eiiti tenentes, ^am yerb^ eius defraudari non Senfwiyeronoßer deceptufacilimu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illafalfaejfe nonfoß

funttbic ßiepius atq^ßepitu fallitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 H1

GO ILLE DIXIT; Hoc EST

E !gt;''nulla teneamur ambi^uitate,fedcredamutiamp;oiïl^ inftlltHu^ßd ptrj^iciam»f^ Vt autera intelligas, quo^e™'’^

-ocr page 75-

OßandriiContra Lanih,Tgt;anaum, 6quot;] C^fyfoftomus Chhfti corpus accipiattaliud ipfius ’’Wm clarifsimum proferam, vt vidcas, jpfi cum rcliquis ^fthodoxis patribus,minim e erroneum vifum fuifle, iuxta Pfoprium verborum Chriftifenfumaflerere eflèntialiscar^ ^5amp;^fanguinis Chrifti cum Symbolis cœnæ fumptionem, ^^cautem ipG'usverbafunt ini.ad Corinth.homil. 24.

homing 'vtflem nemo temere attingeret, quopaBo omnium cor^uf purum amp;nbsp;immaculatum, quoddiuina illittf natu~ f ‘ j

’'^hfiicepse^tproprer quodamp;fumuf amp;nbsp;yiuimuf , proprer quoJ^^^ infirnifrailxlunr,amp; ceelorum aperta, ranta cum i^nomi-

'‘^*eccipiemuf f Verum vt tua redargutio crronea falià 'ft:itaprobatio nullius momentûSC inconueniens.Cum cf ' ^*rti probandum tibi incumberet:in cœna nullam elle con^ •anâionem realem eflèntialis corporis amp;fanguinis Chri# “icunt Symbolis cxternis: tu ex Profpero Ç loco non afsi^ S'^atOjVt quali fide citaris eumjinfpiccre non potuerim ) de •ƒ Oignis confirmas,eos ncc carnem Chrifti manducare,ncc «nguinem bibere : quod de fpirituali manducaticne nemo quot;oniinura negat. Et de hac ipfum loqui certum eft, cum ''wba hæcProfper exid.tradïatu Auguftiniin loannem, vbi ferè eadcm ponuntur,repetierit. Et qubd ipfe quoque Profper,fubftantialem præfentiam carnis SC fanguinis Chri ftiin cœna Dominica aflerat, nec tuo errori, quo te alios'cp *nuoluis,quicquampatrocinetur,exlibroiententiarum Au guftinimanifefteliquêt,fcribens: Hoc eft quod dicimus, quodmodis omnibus approbate contendimus, facrificium Ecclefiæ duobus modis confi'ci : duobus conftare t vifibili dcmcntorumfpecie,8C inuifibiliDomini noftri lefu Chri^ fticarne ÔC fanguine.Hoc integro Sacramento tam indigni quam digni participant:fed illi ad indicium,vt fupra ex fcri#

ptura ÔC patribus oftendi.

Lx

-ocr page 76-

T^fl^onfiopro Antiflurmio'D.T)-

Ex ^uo quarrum Oßandri yitium a^^artt, in fu^triori UIa dißt^ rent ta h ß gt;nbsp;inter Sacramentaltm rir ßiritualem carnisChrißf manducationem allata:nimirum , ^uôd ci/m in Sacramentali mànducatione fernher ipfam carnem Chrißi edi exißimet, amp;nbsp;ferihAt,eandern tarnen manducationemnegateffèfimperfaltt^ • tare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duo funtinterfeprorfuipugnatia,plane^^ dffosa.TAt

^uaß yftjuam eßepoßit ip fa Qhrißi carofifander, non amp;nbsp;yiutßca fumentibuf, (^ua earn yirtute priuare ma^M abfar-dume^,quam ipfum folem luce ; hominem rationt', terran pondere:lt;isr i^nem fuo e alors,

Noftratn orthodoxam fententiam de Sacramcntali fnandiicauone corporis ChriftGqubd non rantum falutans, fed etiam exitiofa,indigne nimirum fumentibusjefle pofsifj jt-'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil habere virrj, pugnantiae vel M\i3aevioelt;ii fupra ex Paulo

QC Patribus planifsimum feci, oftendens carnem Chriftl vfpiatn efle pofle, vbi non vitam j fed indicium operetur» Sed indicium ei tribuentes j virtutera viuificam nequa^ quam eidem auferimns. Qnemadmodum enim fol diners fosjimb contrarios effebt us, diuerforum obiedornm ratio*» ne ibrtitur, vt QC induret » nbsp;nbsp;liquefaciat : ita qnoc^ Chrifti

corpus, pro ratione diuerforum obiebforum, in quae in«0 dit, contraria operatur : in pijs 8C pœnitentibus falutem : in ' indignis indicium. Et fient cibus (vt inqnit Chryfoftomus 'in homilia lt;Ji. ad Antiochenos) cum fit nutritius, fi a cru do fumatur, omnia corrumpit 8C fit morbi caufa; itafcilicet X tremendamyfteria. Chriftusenima Patrefuo0(Saluator, Æ^indeXjConftitutus eft: quod fuum munuSjvbicunc^exb ftat jcxeqnitur : in pœnitentibus opérande falutcm:in iin* pijs indicium, Sedcarnem eam,quießgurate diciturßd e^^panem amp;nbsp;yinnm nteÇjuxikiTo'iipiiKff AC SAcrAmentali hcutiont gt;nbsp;tarpM amp;fart-

-ocr page 77-

Oßandr'hcontraLamb.Danauw. 6^

fuis Chrißiappelîantur, quotiiam quot;Vt

Theo dont .docent,illafacrafigna rerum à Jeßgnataräm nomt» propter analogiam accepere) pro ipfa re ,ideiî^,proipfamet tarne amp;nbsp;[anguine Vomini magna animi hallucinatione ißt tonfundunt. Q^cequiaplarilus per[ecutifumui,habentq^pent Omnium, ^u(e[e^uunturpeflea,ßopbißmatum[oltttionem, reli-juas O/iandrici libelli rationes,iam breuiu^perßringemust

Non nosbanucinari, coniunöi'onemprofitendofym# ^’olorum externorum cum rebus fignan's in cœnæ fum^ ptione, ex fuperioribus liquet. His autem verbis Danaeî x denudacur fraus8lt; impofturaCinglianorum, qua mundo perfuadere conantur ,fe veram communicationcm corpo# tis ôd fanguinis Chrifti cum pane amp;nbsp;vino cœnæ ftatuere: multis quiritantur, iniuriam fibi fieri, quafi veram prægt; fentiam QC exhibitionem corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti in ccenanegent. Hoc verb clamore improbèIudificariEcclegt; fiam filij DefDanæus hîc aperte oftendit. Nam panem OC vinum cœnæ,abfcp vllo fcripturæ teftimonio,tantùm fi'gu# täte mctonymice,corpus ôffanguinem Chrifti appellarfgt; hoceftjfignifîcari Si figurari abfentia:et veritatê cum fignis, iuxta fcripturS Si orthodoxæ Ecclefîæ fententiâ coniungêiS tesjiallucinari,magna hallucinatione affirmaî.Patres,quos infuamfententiam pertrahere conatur, minime omnium propter folam analogiam, iêd veram quc’q; connexioncm fymboli cum rcj iudicaflè, figna rerum ab illis fignatarura nomen accepiflèj manifeftum cftex didîisipforumfupra alIatis.Quomodo enim aflèuerarent veram Si realem fum* ptlonem corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti^ nifi hæc figna fimul exlubcre res ipfas fentirent i Theodoretusin i. ad Corin# tbiosu.fcribit.'Chriftusnôfolùm vndecim apcftolis,fcdôiC ludæproditoripretiofum corpus Si fanguinem impertijc. nbsp;nbsp;nbsp;»«.•

. I S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSubijcit

-ocr page 78-

70 nbsp;2^ ejponßopro Antißurnno D.

Subijcit igitarOßander^yt dißidium loc noflrum cum eßiun^ ßlacabilt, neue 'vllam pacis amp;nbsp;Concor due inter nosamp;juo!i^-eunda reliilam rationem quifeiuam exiflimet, /ubijcit,tnjuam, dicunr corpus Chrißitanto locorum interualioà canä ‘Dominiabeff'e,quantum fummum caluma terra diflac, idem nobißum nonßntiunt.Hoc'Vero Caluinus, boc'Be^a dicunt. Ergo nobißcum in re non fentiunt, l^ßondeo,hocquidem dixtße amp;fenßffe antea pia memoriie 'virum /oan. Caluinum,c^ id [entire nuncquot^ 'Be:^am ,nimirum, ipßum Chrißi corptu a ßgnis ipßs praßntix corporalis modo amp;ßtu tarnprocul abeß, epuam dißat ccelum à terra-.^yiddo yero hoc idem docuiße amp;pios ac orthodoxos quot;Patres,quot;Velut ^ugußinum,Cyrilium, Theodores tum, Tigilium,amp; alios quamplurimos, quemadmodum in Poß ßaceno colloquia ab eodem Pe^^a [eliciter ailo, luculenter ef^ demonflratum. Ergo 'Vobifcum fanBi Uli amp;nbsp;orthodoxipatres nonfaciunt,[ed nobißum.

Bellum hoc Sacramentan’um , vos in Ecclefia Chrift« magna temeritareexcitaftis : vt omnis concordiæfilt;^pads per VOS fublatafitfpes,donecerroreagnito,fuamtranqutl# Iitatem Ecclefiae reddatis. Quæ enim concordia fperanda, vobis in gregem Domini facrilega veftradodrinâjgraflàri non ceflàntibusç'Nifi forte te confultore, ftatio nobis defe# renda,ÖC impie prodenda fit veritas. At pro Chrifto Si veris täte belligerarefatiuseflê nouimus ,quam cum falfisfratrb busconcordiam fucatam inire ♦ Ad argumentum deinde Ofiandriper diftintfiionem refpondes, quaeeiusmodiefti v.t propofitum nobis integrum ö^inuidlum mancat, de re«» busnimirum non verbis inter nos 6C Cinglianosccrtamen elle, Concedisenim cum Caluino SC Beza, ipfum Chrifti corpus,quoadfubftantiam,tam procul abefle afigniscœnç, quara diftat coelum a terra. Hoc quia noftri cum verbis

Chrißi

-ocr page 79-

QßandrhContraLarnh.T)anaunj, 71

apertepugnarc demonftrantrnon de verbis, fed ip# b Hibftantia cœnæ litigium eflê,euidens eft ♦ Orthodoxes ' 'nfitper Patres atroci iniuria afficis, quód eis opinionem tua ^ffingere audes,cui ipfi voce vnanimi reclamantjaflèueran^ ^^SjSacramentiim cœnæ duobusconftare, vifibili element ^■■um fpecie, ÔC inuifibili Domini noftri lefu Chrifti carne ^l^nguine: æhoc in primitiuaEcclefiaquinegarunt,ab 'quot;'thodoxis pro hæreticis habiti ÔC proclamati funt,vti The# ®doretus in Dialogo dicftum Ignatij Epifcopi Antioche# ^■allegat, qui fui temporis hæreticos his verbis defcribit: ^djariflias amp;nbsp;oblationes non admittunt. Q^odnon confiteantur ^^^barifliam ejje carnem Saluatorit noßri le/ù Chrißi, quit pro i^'^’^lt;i(ifnoßrMpaß'aeII^, q^uam paterßta henignitate ßtßcitauir, Cyrillus lib. JO. in loannem cap. 13. ait : Sion tarnen negamuf naspde charitateq^ fyncera (^hrißo ßiritualiter coniungi: nullam nolgt;K coniunîlionts rationem fecundum carnem cum il~ ^,^l[t,idprofeHopernegamui, id^ àdiuiniißripturts omninoa-ntnHm dicimus. Et paulb póft : tAnfortaßüputas ignotam no-ß ntyßidg lenediHionis 'virtutem ejje P

''V -ix. Z o vzz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vzzzyxuxA' jyj,

O'S /s H AS IT A S^E !gt; Vbfnotandum, Cynllum diftingucre inter fpintuakm coniundionem no# cum Chrifto, quæ fide defcribitur : dC coniundionem lt;^ai'nalem,fiuefubftantialem,quatin cœnafit. Chryfofto# niusin prima ad Corinth.cap.24.expcnens illud : calix be# nedidionis, cuibenedicimusj nonne communicatiofan# guinis Chrifti efi^ in hæc verha fcribit r Eorum auttm luiuj-e^fententia: hoc ^uodin calict i illud nbsp;nbsp;nbsp;^uodà lattn

ifuxitttÿ illius fumwfarfi(i^tf,}:iû^üw de T rinitate lib.8.. Ji yniti

-ocr page 80-

7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro zÂntiJlurmio T). T)-

quot;Vire yeriucdrofa^ueflfiiy nos ysrè 'vtrhScarnem cibo Votmnit» fttmimM; quomodo no naturaliser manere in nobts exifiitnAiviS tfl» qui et natura carnis noßrx,iam infe^arabile,ßbi homo natitt aßunt ßt,lt;^ natura carntsfuiSiadnatura aternitatMßub Sacramento,nO'gt; bis comunicandit carnisad/nißcuitt^Pari modo reliquiquo($ or» thodoxiPatres nobifcü contra vos faciunt. A vobis autem fi quæ contra nos ex Patribusanti'qm'onbnsafFerüturjilla vcl mutilata, vel in ah'enum a mente ipforum fenfum detorta funt, Hicenim perpetuus ipforum confenfuseft, nontan# tum clementa panis Qi vini: fed cutn illis, ipfum quocp cor# pus öd fanguinem Chn'fti in Coenadiftribui:3ddehoruni fubftantiali praefentia ita nonnunquamloquuntur, vtelex mentorum iubdantiam cum Pontificijs omninb tollere» cuipiam videri pofsint.

Sed in hat noßra noflrorum^ßentfntia recitanda , tnanifefla Oß* andri calumnia btec primitm ap^aret,quodperindenos atcußift quaß dicamM,corßtit tirfanguinem Cbrißi à ctxna ipfa, amp;nbsp;»oit afignis duntaxat abeßß eo, quad commemorauit jßacio. ^od faljumei^. T)einde htsyerbis non omnemipßus Chriflicarnis tSrfangutnis prtefentiam fetludimus ,fed eamtantiim ,quaab f^biquitarijsßatuitur, nempè tfafint-riKHii, quam a^^ellant id • ei^,qute corporalis praßntix modo fit, quoniam ißa coniun^io, amp;nbsp;bic praßentite modus,localem corporis Cbrißißtum in bis terlt;-ris neceffario propter corporis yeritatem requirit: amp;nbsp;idcirco aut ebn detra^ionem de ccelo,aut diffufionem, ac dilatationent eius in immenfism:aut 'Vnius amp;nbsp;eiufdem Cbrißi corporis multi-plicationem inducit, quorum nihileSC non borribiliter blaßbe-

tnum.

Cum Ofiander non tantum tuorum iententiam,fed ipfa quocp verba abfc^ vllaadditione veldctradlione rcci# tarit,quomodo obfecro calumniari illa potuit,quot; Sed primiini te b!c

-ocr page 81-

OßandrhccntraLamh.T)anaum» fcliicmin'ficc ludere 6C nugari de coena fignisj apparct, C|uaG inter ieparata fint loco,vt quidem corpus 6C fanguis ChriftixœnæDominicacadfint/forte m veftrofiditio cozfi Jo)fignis verb in terris minime. Sed cür maudita myfteria »æcEccicfiat non explicas gt;nbsp;quottiodo nimirum corpus 6^ j fänguis Chrifti a fignis duntaxat, QC non etiam ab ipîa cœ# ƒ '’3gt;abfintc'Deinde non de vel corporis ÔÔ fan#** ‘ Wnis Chriftidifputatio eft: fed de fubftantia corum : hanc ^os remotifsime in cœlum ablcgatis,idebopinionem ve# a noftra orthodoxa fententia tantum diftare affir# •Aînius,quantum cœlum a terra. Hanc ipfius fubftantiac pfæfentiam tu improbe caîumniaris déformas, quafi ca ^Gquæ corporalis præfentiac modo,ideft, craflô,Phyfico ïclocali fiat: qucm raodum noftiaLutbcro,5lt;omnibus *’oftris,nunquam non reiedum cflê.Sed inquis;^4 fc«i«w-èunc locakm corporis Chrißißtum in hü ttrrù 3 neceßßario fflt;‘^tfrcor^orü'veritatem reqairir. amp;nbsp;idcirco aut eiuf dttraBio-ccelo,aut dißußonetn aut dilatationem eiui in immenßuntt ^Ktyniuf tiufdtm Qhrißi cor^orismultiplicationem inducit» Quam hic LuciàniTheoIogiam audio cquot; putas'ne Chrifto'’^ omnipotenti ac omnifapienti alium modumeflcnonpof#'*, f^jVcrum fuum corpus iuxta promifsionem in cœna nobis dandi,nifiqucmtu ci,velutnecelîârium,praefcribisc’ An non haec impia 8C profana aflcuerandi tcmeritas'eft', ex na# turalibus conditionibus crcaturæ, contra creatorisomni# Potentiara concludcrec* Eiusc^ immenfam potentiam 2C fipientiara certis limitibus circumfcribere veile , quibus neceflaribiSC non alio modo,agatf An tibi Chriftianoim# pofsibile vidctur, Deum in proprio corpore fupranaturam tins agere pofse, qui fua nos carne fupra naturam viuificat, fijo nos fanguinc a pcccatis ertiundatî’ Quid enim magis '

K fupra

-ocr page 82-

74- ^^l^onßopro ^nttflurmio DSD.

fiipra veritatem corporis humani,quam diuina, hoceftgt; vi# uifica virtute praeditumefle,quodfua natura^aoTrociffain# digct; SimiÜ modo,fidelium quis impofsibile ducit, corpus non ampliùs phyficum , fed fpirituale ôô Dei proprium, quodiq; collocatum eft ad dextrarh omnipotentem et omnv pracfentem Dei,nobis præfenscflè poflè^nonfitu local^fed modo fefsionis ad dextrara Dei, quo omnes creaturas fub# ieiS:ds ÔÔ præfentifsimas habet, abfcß vlla ratione loci aut ^ixsHp-xT^. Huius fefsioriïs gratia, Chriftus fecundum humanitatem in tarn fublime exaltatus eft folium, vt altior cœlis faftus, omnia adimpleat: nec iam defcenfiohe de cœ# lo,veldiffufione, veldilatatione, veletiameiafdemcor# poris multiplicatione opus ei fit, vtnobiseo ipfo præfens elle pofsit^Hæc enim rationis humanæ figmenta funt, qui# bus Chrifti maieftatem limitare conaris,vt fuo corpore nobis præfens eflè, fine horum modorum aliquo, nequeat, Verùm Chrifto homini, ad dexteram Dei omnipotentem amp;nbsp;vbique præfentem manenti, omnia extra loci rationem fubiedîa SCpræfentia funt. Vnde Cyrillus lib. «2. in loan. cap,32,ait;Quatuororbis partes,ad fa lutem redu(ftæ,indu# mentum verbi, id eft, carnem eius, impartibiliter inter fe partitæfunt.Infingulos enim partibilitertranftensVnige# nitus,amp; animam ateqt corpuseorum per carnemfuamfan-dlificans, impartibiliter atc^ intégré in omnibus eft: cum vnus vbiep fit,nullo modo diuifus, Sedyidt,Ofianiltr,quid,quantum^ tibi largiamur, Fatemur eniifi

iÿfi,carnem Çhrifli Domini cumfignis in S. ceena etiamadej[e: Jidi'ii^ynTiKH, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, at deniq^ Sacramentali amp;nbsp;/gt;adia^

nali,non autem TOTTiKi aut o’ap.xriHv Tcx^wiect quot;VC tui Selnec-(eru4iamp; tui omnes apertefentiunt amp;nbsp;loquuntur.

VideDanaee, qu'am Proteo mutabilior fis. Modi?, inter#

-ocr page 83-

o pandr h contra Lamb, Danaum. 7 y ^nterpofitis paucis, dixeras, corpusSC fanguinem Chriftf, ®onqm'dcm àcœna (èd fignis abcflê : larn qs adeflê faten's ‘’'5}«r()ti,non autem e'csf^oiTihiiJd eft/ubftantiah'præfentia, (naiiiToTriiiiip vtn'q^ improbamus) Vbi' non tantum incon# ^^3ntia,fedetiamerror tuus coarguendus occurrit. Nam Cyrillus (cuius teftimonium fupracitauOlib.io. in Ioan.

non tantum tvi^yKriKip Ksd ^irinrfiJjfed etiam (fap-ctrif '^'|ur«j»o'i«p HoiyaviBcp carnis Chriftt in coena, agnofcit SC ^'^dicat. Quare nihil cum tuis largiris nobis led potibs Pfcciofifsimo corporis SC fanguinis Chrifti thefauro fpolia# nos conaris.

non trant it a prauaricatorie inttrpolanda, 'vel mali-^ rt citan da noßr» finttnria yeria'.fedt ^utmadmodutn a Kobdi, ör tnunciantur tSt inttlliguntur, exponenda. dn ^uo ta-ifp) quid aliud facts , quam quod rancidam illam Tapijla-tn/ti in nos calumniam rtcoquds, quam antea tam apertèitamq^ filidè, amp;nbsp;loties re^ulimu4,yr fat is abßtrja yideatur,

Tuo more calumniaris Danæe, Ofiander cnim ne qnicquam interpolauit vel immutauitin veftra fententia: ftd nude amp;nbsp;fimpliciter profanas voces tuorum recitauitt quæ etiam cum tua expofitione pofitajfingularem auda^ dam fpirant. Chriftum enim mcndacq arguunt, qui non tantum m'çyaap, fed ipfum quocp corpus fuum, quod pro nobis tradiditjin cœna promifit. Et haîcnullomodocalu# fnnia,fed ipfa veritas eft, verum'cç dicuntjquicunqj vos cri# minis eius,quod corpus Chriftiin cœlum remotifsimum ablegetis,accufent : quam etiam iuftifsimam accufationem depellerenunquam poteritis,nifi turpitudine veftra agnita, ad pedes maieftatis Chrifti vosprouoluatis,eum'c^huma# nitatequoc^ fuaEcclefia: SC coinx fuæpra;fcntem efle, fa# teamini,

K 2 TDeni^

-ocr page 84-

pro Antiflurmio T),T)» eftam tfnum it a lo^uimur, ex nofirts îHm tolii^ip9j'Jè,n!)s in rs i/ffa Sacramenti difjentire à Luthero gt;nbsp;AUt ^h ijt^quifentiunt, iffam carnem Chrijli nohx ex fiiejumentt-hm in S.cxna Jari ac communicari, IJ ^aoJin ^uæfiione yer-faturiamp; tibi aJuerfm Sturmium probanJttmfuit.'LlAm ad hu-iujmodi communicationem neijj prafentialocaltsjcorjporal^ue i^ßm carnts Chrißißtm neeeßarim nbsp;nbsp;nbsp;neij^ nofirorum corpo-

ruiri} cum corpore Chrißi conta^m, cum amp;fiat yirtute Spi-eir mere fit myßicus amp;ßiritualtt nbsp;nbsp;adßiritualem yitam to^

tm refieratur.

Pro tmperioDanaeusIoquiturjinaniterperfuadensni? bi,affirmare àC negatefuum,abfc^rationevnafatisfadult;’ rum nobis. At in re ipfa,hoc eft,fubftantia Sacramenti, diß» fentire vos a Luthero, planiGimedemonfÎTauft Ofiander» quod tu nullo verboöuc viiçconuellere potuifti. Necde frudu 5lt; vfu cœnæ fiuc beneficijs Chrifti,quæ fide fumen/ tibus cofnmunicantur,quæftioeft ;(vttucontrouerfiaefta# tum peruertcns aftut’e prætcndis)fèd de ipfa fubftantia cor# poris SC fanguinis Chrifti : vtrum hæc quot]^ cum Symbo# lis cxternis exhibeatur. Et ad communicationem huius (quam noftraî orthodoxae Ecclefiæ iuxtaplanifsimaChri# •» t fti verba credunt,confitentur,8^ propugnant) necppraefen# ’ 4 nbsp;nbsp;nbsp;localis,vel corporalis carnis Chriftifitus,neqr noftrorum

1 corporum, cum corpore Chrifti Phyficuscontadusrequi# ritur, ftd præièntia fupernaturalis,quæ fiîdiutna virtutc peribnæ Chrifti, corporiburSf animabus noftris ad itn# * ' mortalitatis ftat«m,plurimura conferens,

. nbsp;nbsp;nbsp;.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•Cf

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;Sedne in reîiqua dißutatione obruerepotiiis longa orattone Leao-

' rem ygt;ideamuriexemplo Oßandri ^udm aperte, fimpliciter, amp;nbsp;nude de ipfit doUrime noßne 'veritate dicere a argumenta ipßut^ omttt

-ocr page 85-

OßandrhContraLamb.Danaum.

omni yerborum ornatu, tan^uam fuco, pigmtnto dttrAÜo, fropontmui confutabimuf t

Vt quouis modo Ofiandri fcriptum concemptum red* deres,nunceiper calumniam fucum Ô6 pigmentum tri* buis/a quo omnes aequi kdorcs alienifsimum illud eflè îgnofeunt, cum magis aperte QC nude rationes fuas propo* ntre vix potuerit;2^ quidem minorem feu hypothefin firn* plicibus verbis ponendo,fermonis perfpicuitate te longe fu ptrauerit.Sed videamus,quara nihil in Ofiandri argumen* to confutando,praïftiter is;

^^ondeo (ais) ^om4 'verba Oßander, ^e^^ enim bac de ceena ipfa Satratißima Cbrifli quißiam noflrum dixit ; fed de borribili illo amp;nbsp;tarn funeflo toti fbrifliano orbi ^bi^uitatis monflro duntaxat diximH^it's‘ de ijs^qui illudpertinaciter inuebere l«nt, Excrementum autem Satbana “Be^^a non de noflra con-trouerfla,fed de abomtnando 'Mißte facrificio 'vfurpauitjquem-aimodum ex ipfluf fcriptii apparet.

Vt abfq^ rationc veletiam verifimili,te quiduis affir* gt;îïatc,non pudet : ita quoeg omnibus notifsima negate non etubefeis. Quis enim omnium ignorât, has ignominiofas voces piam confefsionem noftram de communicatione ipfius corporis 0( fanguinisChrifti,rcfpiccrec’has'q;a vcgt; ftnsvfurpatasefle, antequam do^lrinade omnipraefentia totius Chrifti tanto furore a vobisimpugnarctur^ EtBeza* tuo Sturmio tefte, non Vbiquitatis dogma, fed raanduca* tionem oralem » Qi. indignorum (quarum vtraq^ firfhifsimo fcripturac fundamento nititur) duobus piliscaudæequinæ confert. CJuae fanebella comparatioeftJmpuroTheologo digna.facratifsimamDomini cœnam caudaeequinæcon* ferretö^ dupliccm iftam fiianducationem,duobus pilis ele* ganiiam eius obfeurantibus» Vefum Vbiquitatis dodri*

• K 3 narn.

-ocr page 86-

y^'^^/^onßoproAnüfiurmîo D.T). x nam,non modo a noftris inucdlam, fed piæ antiquitad tam fuiflê: impie abs te tradachmonüri funefti QC honi# bill's nomine (ciimomnis coniblationis plenifsimafit)ex CyrilloSCTheophylacflo'dilucideoflendic Onander.Ani^ boenim ifti fanÆ'fsimi Patres docent : Chriftum intégré nullo modo diuifura , vbit^ôCin omnibusexiftere , nogt; ftramcg animam ôô corpus percarnem fuam fandificare» Haeenon nifi monftroib QC vefano horribilia ÔC funefta videri poflunt. Qiiid verômanifeftius, quàmBezamdo^ drinam noftrorum de cœna Domini fîC omnipræfentia Chrifti hominis excrementum Sathanae impuro SC Satha^ nico ore appellaflè c' vt procul dubio etiam tui fodalitij homines mentiendi induftn'am in te mirentur, velpotiîis pudore tacito tui caufa fulFundantur, cum verba clarifsima _7p.Epiftolæ Beziançtibi contradicere peripiciunt.Non.n. de Miflæ facrificio hanc vocem impurâ vfurpaflè Bezam, (quernadmodum tu earn exeufare ftudes)hæc,præterali3 iftius Epiftolæ verba , manifeftè declarant, vbi feribit: Summa quot;^ero Chriflianicase^, eosdefrudereadinftroi) amp;inios tu yiuos tumorfuos debacchari ,qut corpus Chrifli realiter in^ant amp;eittfdem fanguinem in Cantharo includere recufarint.Et lucc ho-minum monßra diutius feret Germania f Idam htec quidem yna iflis nunc délitijs fruitur, adeo etiam auide^ytpro Papifiicicleri tyrannide , qui tarnen aliquam faltem antiquitatis amp;nbsp;dignitatis Ipeciem habuit » ißorum indignißimorum hominum iu-gum 'vltrà Jubire non reeußat : quorum dogma tamfane ei^ abfur-dum,inepcumgt;d.yàs^oy ^ytyerèpoßimillud yocare Sathanaexcrementum, quo ipßs etiam iuratißimis fuis bominibus :,at/f^ailto fibimet ipßquodammodo illudat.Quis quæfo hæc de Miflxlaf crifiicio dida putabitz'lèd, opinor, te huius Bezianæturp:gt; tudinis pudet,qubd earn fidione hac contegere ftudes.

-ocr page 87-

ofîandri,contra LambSDanaum.

yero quapiam hxrtßs aduerfuf fanthßimamChriftido^ri^ namgrauior amp;nbsp;rerrior:eograuiori quoq^ yocatuloeS^ dt~ notanda.Stc Tatresjui temport^ trrores yocantpaßimßyt tK Tertulliani^ Epipianij » aliorumq, fcriptM apparet) amp;nbsp;merit» ^»idem,JßidiiJemen,Lepram, Scorpionem, 'Draconem, Eru^ tam,ZJ\nnia, Venenum, amp;nbsp;cgtertsßmilibin yocabulM gt;nbsp;qui-iui horrorempijs incutidnr,ai eaq^ aiflintant.

Si verbis hifce confefsionem noftram ( vt videris) taci^ 'chærefeos infimulas, miror, qua fronte contendere aufis, ‘■Iter vos 2lt;^ noftros de verbis poti'us,qu am rebus^difsidium

. De hærefi quidem vere ifta dicuntur : fed vos ipfam Ctirifti doclrinam hifce contumeliofis vocabulis infedfa# ^'■^ijhæcq;conuitiain noftroscuomitis,quia verbis Chri# ^'pcrfpicuisfidem habendam etTe indicant»

^'tosipfiinSynodoTorgenßaperte Ehiquitatem damnaßü» nobißumfacit^ j Tof iam mirer,tepropterea optitno Uli Stur-

f»io tarn grauittr fuccenfere , quod earn pi] s,ac Orthodoxy om-wbttf odiojam ( quod tu per omnes cafus Ebiquitatem declinare Jcurriliter yocas ) reddiderit, at inßnita eiw MaffifK/jiot de~ Uißitne detexerit,

AdSynodum Torgenfeth quod attinct,iuftifsiinas ib f I hSCpluresobcaufasab Orthodoxis Theologisreprebenif/* fa eft: in qua fynceris SC bonis multi falfiDotftores^nort paiicietiamveritatisignari,admixtifuere: vt nobis in hod articulo nihil præfcribere pofsit. Deinde dubium non eft, » quinaliquotpijSido(ftiminiftri,qui Synodoiftiinterfuo runt,non omnem omnipraefentiam carnis Chrifti damnar |

»upenotum vntnerlum lecundum quantitatismodum ex# I tendi,phantafia concipitur» Reijciunt enim omnem afcen# Gonetu£lt; defcenftonem corporis Chrifti decoelo:manife# ftis

-ocr page 88-

go nbsp;nbsp;T^eJ^onßoprö zAntifiurmio T)*

ftis qiïoc^ verbis damnant phantafticam opinionefti Cin# glianorum, de corporis Chriftiin vnoacccrto coeli loco comprehenßone, qua fieri imaginantur, vtfimulincœlo 6óterraeflènonpofsit. Quis ergo dubitarct,fynceriorej SynodiiftiusTheologos omnipracfentiamChriftij quæ v# nione perfonali dC ÇcÇsionz ad dextram Dei defcribitur* cum Luthero fecundum fcripturam credidiflè; Hane Stur# niius nulla ratione infirmare potuit : nee cius vlla jüiotjcum nulla prorfus fint,detexit:fed ’a vobis malitios’e con ficflam, nobis fallaciter imputatam Vbiquitatem, in fui« Antipappts procaciter exagitat.

ErgoiftayoeabalA(q^uxtu,tanqu4mijs '^ebementtrgAudtASiff.^ fißime ac inuidtoßßime reperii ) non i^ßtm ßacrofanUAm Domini cœnam actingunt; non immenfitm illud amp;nbsp;inconfprehinß-lile Qhrißi beneficium, quod Ule benignißimui nob^ in ea lar-gitur, feriune : non gloriofitm amp;nbsp;yerè adorandam à nobû il-iam Chrifti carnem ( quia caro e^ 'vnigeniei’J gloria etiam an-gelte i^fie beat^ inenarrabili exornatam fieäant ; aut 'vllo jfa-amp;o ( it a Deut i^fi, grauißimu^ nominis fiui yindexfit nobis in extremo illo iudicio teflis) tantum,tamq, jdugufium ceene my-flerium aßerguntt fed teterrimum rbiquitatis dogma perßrin-gunt. 2donfe)liim enim illa carnalem i^fittf carnis Cbrifli man-Uucationem pro feirituali fiubfiituit : fed amp;nbsp;incarnationem Cbrifli,amp; Äfeenfionem amp;fießionem eitte addexttram'Patris,'vt ante diximua ,ac deniq^ totam ipfius bumanx Cbrißinatura ’veritatem,amp;olMoptit.p,cuin Etttycbete,\e!sr 'Monotbelitis, amp;nbsp;^cepbalis, fiemel ac fundittts eitertit, Et bacquidemabO' fiandro in ea difeutatione di^a funt contra Sturmium : ybi noßras Ecclefias non poffe à Lutberanis damnari,docethannes Sturmiua,

Confutationem tiiam nude (îaiplidter tuisverbis proponain#

-ocr page 89-

Oßandri,contra Lamb. Danaum. 8i pfoponam gt;nbsp;vt omnes intelligant, quàm te ndicuïutn præ/ béas,in ven's inftanttf's noftrorura arrodendis« Necß enim» âisjiæc decœna ipfa facratifsima Chnftiquifquamnoftrû ^•xit,fed de horribili illo QC tam funefto toti orbi Vbiquita^ fismonftro. Ergo ifta vocabula, non jpfam Sacrofandlam ^omini cœnam atnngunt fed teterrimû Vbiquitan's dog* perftringunt* Cur verb probare iftud gt;nbsp;Danæe, inters ’’'ittisc' Ciim ipfa vocabulorum tftorumfignificano vani/ ^ätis te conuincere pofsite’

Ethacc iniuriofa in noftros vocabula Ofïanderin toto Antifturmio bis tantum pofuit, vt mirer te ei frequentifsi* eorum repetitionem obtjcere. Sed tacite oftenderc ''ideris, tibi tuorum gregalium conuitiandi petulantiam ’ionnihtldifplicere.Nihil autem certius,quam iftis probro^ fis vocibus piam dodrinam noftram de cœna Domini, quæChriftiSC Apoftolorum verbisfupcrftrudlaeft, peti* fameflè ; vt hunc gnauiter impudentem eflè oporteat, qui iftud negate aufit.Deinde non fine caufa dubitet quis, quo animocarnemChriftiverèador^damdicas,cumomnem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

waieftatera diuinam, propter quam adorandacreditor,ei turn tuis nefarie detrahas. Vide vt te excufaturus fis tuis, lt;]ui Chriftum vt hortiinem adorandumeflèjhaiftcnusnc^ garunt. Cuius impietatis veftrx,Chriftusfeuerifsimusiu^ deXjin extremo iudicio iuftifsimus vindex erit,quando totimundo patefiet,fflyfteriumcoenae,(quod ore fallaci ex# tollitis, amp;nbsp;interim eneruare fuaœ ftibftantia priuare illud, tentatis) vobis contemptui fuifle: vos'qp blafphemo ore, maieftatem Chrifti odiofo Vbiquitatis nomine confpuilïê, 8(;defoedaflê : cuius doeftrina realem fubftantialem cor# porisamp;f fanguinis Chrifti perceptionem euidenter confir# maunec vllos articules fidei, authumanitatis Chriftj verü ƒ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ L tatem,

-ocr page 90-

8z l^H^onßo pro zjJntiflurmio 7), T).

tatem,euertit:fed illos aptifsime illuftrats quanta maieftat t€ Humana natura Chrifti perfecta SCornata fit, pieSCdi^ lucide explicat,Ex quibus vn a cognofcitur, primum, quo lpiritu,Danxe,agaris,quod cum Eutychetis,Monothe lita^ rum SC Acephalorum herælèos, nos (falsb licet) infimules: tarnen probate moliaris,de verbis, non rebus contention nem efic;deinde,iuftifsimè damnari à noftris Ecclefijs Cinn glianum dogma, vtpote Chrifti 5C Äpoftolorum verbis, in rebus grauifsimis manifeftecontradicens. '

7)ocuif yeroJtcundo loco, etiamfi damnand« effent^ab iflis tarnen damnari minime debuiffe, ^d ^uam diffutationit partetn» quemadmodum idem ttiam Ofiander reffondeat » ecce 'videaf inu^gt;

Secundum hoc pn'mæ partis Antiofi'andri membruiü eft, Orthodoxes non debere damnarc Cinglianos,De Een ' clef js refponfum fupraeft^qubd a noftris nontotædamnên tur:(ed primum errorcs,qui in illis plantantur, deinde quon que omnes falfos.erroris conui(ftos,SC obftinatos doc'îorcs, acetiam defenibresimpiaî docftrinæde cœna Domini,Si raaieftare Chrifti,hominis,putari. His vt Sturmius SC Dan nxuscontra damnatoriam noftrorum fententiam fuppen tias ferai,audianius.

Jni^aum efÇ, aie SturmÎM, quot;Vt f lures Eccîefia à paucioribut tpa ortbodfixa ab ijs,^Uie noua dogmata inuebunt: doSliores vrt ab indoEîioribuf bominibut damnentur : ^uod tarnen E^bijttt-tarij in illo/ùo 2douo Tsloux do^Jrina (or^ore, nuUo^udorep'-(iuntt

Principib vidcor hîc mihi pcrtinacîum Si rebelliufft Ifraelitarum contra Prophetas, ludacorum deinde Si gen*’ tium contra Apoftolos, audirc conclufionemiQuod viden licet iniquifsinmm fit, innumeram multitiidinem popul«

-ocr page 91-

Ofiandr'hcontra LamhSDanaum»

Deifde ludæis loquor/a paua's quibufjam male fanis hois minibus; pios orthodoxes, qui legem6C teftimom'um ïbipfo Deo acceperint,ab ijs qui noua dogmata contra legem ód traditiones inférant ; dodiores, in omni lege inis ftitutos,ab indoc^ioribus , illiteratiSpac idiotis damnari* Idem fupercilium plane hodie Caluiniftarum cft,quod olimludæorum, SiC noftrofeculoPontificiorum; fquieo^ ifni argumente ftraminco , quod telum robuftifsimuni ûanæo videtur,contra noftros vfifunt) vtfubindemultijs Minem Ecclefiarum , dogma Zvuinglianum ample# gentium crepent: hacipfoscum ludæis, MahometaniSjóÓ ‘^ontifictjs, nos longe fuperare, fi maxime concedamus; piim idcirco quia illi muite plures funt, iniquum erit ipfos 3noftrisdamnari; Pios deinde SC orthodoxes a nouatori# busdamnariu'niuftum eflê, SCcontrarium fierieportere, cenfemus. Vos autem noua dogmata de cœna Domini, perfona Chrifti,8lt; alijs articulis,in Ècclefiam inuexifle, co# piosèö^dilucidèex fcriptura a noftrisdemonftratum eft. Qiiapropter noniniuriadamnamini. Adhæc,quis vos do# dboresnoftris nonputaretç’Cùm etiam fapientiam Dei(cui noftrihumilimefe fubmittunt, ÔC omnia ipfius dida in pia fimplicitate acceptant 5»C credunt) in negotie ccen£e,amp;^ al ijs 3rticulisiuftificare,eiuscp verba ad veftrara rationem,con# tra proprium ipforum fenfum, conformare audeatis Tan# tam dodrinam fibi noftri non vendicant : fed cura icriptu# taS. paruulos tantura,dodïos eflè iudic3t,qui verbis Dei fi# demhabere,nec operumeiusrationera inquirere,quomo# do hoe vel illud fieri pofsit,didicerunt; öó gloriam Deo tri# buentesjcertam perfuafionera cura Abraharao,Pâtre fide# Iium,concepcrunt,quod quiequid proraiferit Chriftus, potens fitetiam praeftare. De hac dodlrina,qua: vobis fapi#

L 2 entifsimis

-ocr page 92-

84- nbsp;^{el^onßo pro AntißurmioT).T).

enttfsitnis fcih'cet ftulti'tia eft, nos folum gloriamur : in qua ctiamcum Abrahamo, Slt; omnibus ipfiusfilijs verefidehV bus, palmam feremus»

Huic robuflißimo in 'fuos Vibrato tel o quid opponit Oßandtrf Tlures quidcm in ßtcitm foluriones; fed re ipfu xoHÿ^îvyfcT-ci f4j» f«ffj öT lt;to(p!X (p^^i^oLHix., quibtu elabantUTa nonpurgentur ißi» IKam fatetur quidem ipfe^ effe inbumanum gt;nbsp;totas Etclefiat damnar e.'Primùm igieur reßondet Oßander: Errantium mul-ritudinem nullum errori patrociniumafferre,

Qu’am nullius momenti ÔC roboris argufftcntutn Sturmianum fit,modb oftenfum eft:cui etiam Ofiandef nulla ratione, nedum pluribus ft oppofuit, fed argumentis fuis iftud euicit, qubdaliquo errore damnato,nonfimul damnenturomnes Ecclefiaeiftæ, in quibus error ille per falfos Doftores fparfus eft. Et ad hoe inftitutum fuum ob# tinendum, non hac ratione vfus eft ,errantium multitudi# nem nullum errori patrocinium afferre : fed cum nobis Sturmiusplurimas Ecclefias commémorer, quæ Caluini^ fmum profiteantunSC ex hac multitudine,nonparùra praî# ûdtj Cfngliano dogman' accedere confidat : Ofianderre# lpondet,qubd fi etiam res ita ft habeat, vt omnes Ecclelîæ iftae Caluinifmum approbent:hanc tarnen errantium mul# titudinem errori non parère patrocinium, Ad hoc quid tu vicifsimt’

EioeÇ ais ) Oßander tilt concedimuf, yli de erroribuf, 'velfttß manifeflißimü quot;vel légitima praeunte cognitione damn/uil f gitur. Seddsbocipfo totum inter no s ter tarnen elf^ytri errent,tti ne,an noßri, ‘hlam dum nos errareprafumts, tutibhii^ f^)etlt;^nondum yiHo hoße,temereyiHoriam amp;triumpbumcants. CerteßquiCbrißum'veram naturam humanam affutnpßf fe:lt;amp;femelaffumptam in ccelosfecum inmliffe t amp;nbsp;adbnc in ciegt; l^ri-

-ocr page 93-

OßanclrhcontraLamb.T)aiiaum, ^^rttinereex7)ei’Verlgt;o docenttnon errant ; non erratnar, Std ßijijui articulos fideiprati^uos euertunt, ( dico amp;nbsp;IncArna• ^Knem,amp; ^fcenßonem, t^r Seßionem Chrißi ) errant : os er-quot;fetii. Si qui in audit a pix tÿ Orthodox te yetußati dogmata in ^((leßam inuehunt ,errant:yos f^liquitarij erratis.Ergo quod ^oserrateprafumisßdde te tuis^^Oßander,ßentii amp;nbsp;re^eßen-['l'If, amp;c,

Errorum manifeftifsiitiorufn ex ftianifeftifsimis (erb ^’^rç verbiSjmuIn's i'am annïsjpræeunte légitima cognitio# J^niultorum præftanti'um Theologorum , conuidi SC , ®3iinatiefl;is. Nonenim ad Orthodoxiamfatiseftdoccre, ^f’nfturn veram humanam naturam affumpGffe,: femel afîî ’umptam in coelos intuliflê » dC adhuc in ccelis retinere:

tarnen feriptura nufquam dicit, corpus Chrifti in cojIo ita retinerijVt ante nouifsimum diem in terris non fit) ’lififimul cum feriptura confitearis,Chriftum fecundum J’^ncetiam naturam, omnia poflêîomnia feire: nee tantum Matth.vln •nccelishærere )fed ipfîs altiorem ,fadum, Ql ad dexteram Eleifedentem,omnia implere,fuaeq? Ecckfiæ in terris, iux# ° t3’promiTsionem,præfcntem ,fuo nos corpore Slt;fanguine *n cœna ad immortalitatem pafeere. Haec autem fingula tum VOS negetis: nee Chrifti verbis. Hoc eft corpus mclt;f «ni,quod pro vobis traditur, fidem habeatis : infuper quocp fidei articulos de Incarnatione, Afeenfione, amp;nbsp;Sefsione Chrifti,veftro gloflemate pcruertatis,0(f deteftanda dogmas ta de Sacramentis, Chrifti perfona, contra feripturæ ÔC Orthodoxæ Ecclefiæ fententiam ( quæ omnia ad oculum vobis anoftris demonftrata funt ) inuehatis ;quis vos erra# re,amp;: iufte a noftris damnari, non æftimabit f Magno qui# dem conatu vicifsim hoc agitis, vt noftros multorum erro# rum nomine infametis ; fed à confuetudine omnium feóa-

L 3 riorum

-ocr page 94-

T^eJ^onßopro nbsp;nbsp;nüflunmo T).

fioratti i Orchodoxos omni feculo grsuiTsimorum criffiif num accußntium,nihilalienum vos patrare,iamdadani calatnntjs vedris tedatum feddis, Nodrt enim fuam do^ dlrinam non ratione 8C PbiloCopbids prindptjs, queni^ admodam vos,tne[iuntar:necedam contordontbus 5C de^ prauationibus dicdoram tarn fcripturx quam vetudatis, (quod vobts familiare, nbsp;nbsp;quad proprium cd ) fed verbis

clarifsimis fcripturx, ÔCOrtbodoxx Ecclefix fententijsib fam confirmant SCroborant,vedraméptjfdem velutfortifsi^ mo ariete concutiunt ac euertunt, '

7)einde yero refondes,dum err ores, quos quot;Vocas, noßrarum Eah‘ ßarumdamnatM ,nequaquam tarnen noßras quo^ Eeclefiasi 'vobfs condemnarißedhoc tuumßubterßugium , quoniam abtm* dèfuprà C6nfutaui,pluribus tarn nonperßequar.

HxcOfiandri vroSwi;, non autemfubterfugiutbefi: quam rationibus municam , buic Sturmianx accufationi opponit, Qtßdcum erroreßmuletiam Eccleßas necejßario dam-nemuf.fllam, vttu confutare pIuribus,8C Oßandrum de fao prxfidio depellere, frudra tentaueris, cum exfuperioribus pateat,eorum fuperuscanea iteratione txdium ledoriaß gt;nbsp;ferre nolo.

Ergo de hoc tuopraßdio depulßut, adterüam reßonßonem confu^ nbsp;nbsp;nbsp;;

gds, amp;nbsp;ads,totas Eccleßas uoßras non amplefli ißa dogmata,jua nbsp;nbsp;nbsp;/

'VQSpriuatts iudicijs, at^ßne Synodo légitima anathemati^a^ tistquonid Dominus internos at^ in nofirts Eccleßjs, yt tu di-uinas, fibifeptem hominum milita referuauit, qui non curuattt genua coram “Baal, yt loquerdstideE[^, qui yeram amp;nbsp;Orthodo-xamfideinoßra confeßionem,etiam inter nos ipfosnon fequan-fur.

Prima fixe ratio ed,qua Ofianderfuam hypotbefin das nbsp;nbsp;nbsp;j

bifiait,Qubd videlicet nonneceffeßCitotamEccIefiam, fab

faia

-ocr page 95-

Qfiandr'hContraLdmh.Danaum, 78^ famdocîînnam ampîe(fîi,quæ ilK a peruerfis homi'nibus obtruditLir. Hancrati'oncm verifsimam efîè,multis confirm mari pofîct : fed nobis fufficiant ifta : Quod Dominus fibi Simper (cum fcriptura loquendo ) feptem millia hominum conferueqqui non fua genua curuent coram Baal : SC quod Chriftusagnitione fui,vera,amp; cuitu fyncerojiuxta Pfab tnumiop.etiam in medio inimicorum fuorum,prscfertini 'orun],qui difcipuli haberi volunt,dominetur:quodlç ver^ ^’utn Dominiegrediens de ore ipfiuSjnon reucrtatur ad ipf Efajs,-vacuumrfed faciat quod velit,amp; profperetur in his, ad quæillud mifit « Ex his nobis dubium plane nullum eft» quinin veftris Ecclefijs,multi veftra dogmata perfpicuis ^ctipturæ verbis aduerfantia, ob idi$iam dudum legitime Secundum fcripturam t ab Orthodoxis Ecclefijs anathema# tiz3ta,non ampletftantur ; ftdpotius verba cœnæclarifsi# nia;Hoceftcorpusmeû;Hiceft fanguis meus: amp;;Vbiduo vel tres congregati funt in nomine meo » ibi fum in medio eorum,fimplicitate fidei appréhendant: veftras verb nugas» quibus genuinum proprium illbrum ftnfum deprauarc ftudetisjfloccifaciant: ÔC gloriam Deo tribuentes firmiter credant,quód qui dixit, cui nullum verbum, fecundura angelicam vocem, impofsibilc eft, potens fit etiam præfta# *■?. Ad héc refpondcs,

^uo primiitn 'viJe » Ofiander» quiddic^s^quinoßram doBrinam S44/ appelles.Q^am '^tro nomen ißud 'Belial meliuf tilgt;i\itu«^t Oftander de^rina ^u^drart demonßrarem ,ß retaliare li-Itat,

Dodrinam vcftraffi Ofiander non fimpliciter Baal' appellauit: fed inter earn amp;nbsp;cultumBaaliticumcompara# tionetn quafi inftituit. Vt enim hie, in populo Ifraelitico no ab. omnibus approbatus fuit » fed muha millia hominumi aDoi»gt;

-ocr page 96-

Ss nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ef^onßopro Antiflurmio T). T)»

à Dortîino relèruata faerun[,quî idâ Idolobtda fc non pob Iaerunt:Ita,vukdicerei.nec vefiram dotfirinam omnia Ec) cleflx veiirx membra ex corde ampleciantar, Ef ,quem^ admodum Baalidci facerdocesXuum falüim cukum,quem ipCi ex Erhnica amp;^ ladaica religione conflârant,fcfiprurâ legis co/orare voiaerunc': idem vobis hodje quogue kudk umeiifVt veiiram confefsionem decœna Domini 2^ algs capi[ibüs,ad inanem Pbiloropbiam conformatam, fcriptuf ra defendere laboretis, Veiira igkur^non no/ira confefsio, vtqnxrationi bumanxblande aduletar, SCiblo fcripmrx pigmento vtaturmominiBaalnon male quadrat.

2^ßgt;ontlto igitur, merum\tfft animitui figmtntum, quodtxißi-mas, 'vtl aliquem ynum in nojlrts omnihut Eccleßjs rtptririt quiyeßrum de d^hiquttatfvel Ebiq^prtefentia corporis Chrißi dogrnaprobure amp;nbsp;ampltÜißußineut. Hemo de nofiris 'Maie^ ßaticum illud'Tießrum corpus adhucnouinnemo jdßenßonei» Chrißi credit eßße eius ludicram euaneßentiam in has inferiores nuhes,quod quot;vere eii^ 'Manicheanum amp;nbsp;\iarcionitici(:nem9 •verum illudChrißi corpus fine loco ,ßne cirtumßcriptione ,fine terminis, ijs^ quantitatem ipfias definientibus cogitât,quoni-am id efl prorßus ex T)ei yerbo d^exrop, dquot; tarnen à Vobis, tanquam Cf^rtflianxßdeifundamentum, amp;nbsp;poßtum amp;nbsp;affer-tum. Q^are cum quilibet (ne dum Vt fieptem millia excipias) nbsp;nbsp;nbsp;'

in noßris Eccleßjs noflrum illuddogma , quod damnas, appro-let,rîr ampleEatur :certè dum illuddamnas, amp;nbsp;vniuerfiasno-ßras Ecclefias,eirfingulos ptos , qui noflram doUrinam amplt-duntur, iam, Velteipfo teße,aperte condemnas.

Non agiturhtc Danxe,de imaginaria veßra vbiguc^ I pcxientia corporis Cbrißi: necetiam de eiafdem euane'^ ' Ccentiain bas inferiores nubest (qax duo impudenci cs^ / lumnia noßrisobiedias, cum â nemine noßrum vnqisam probat

-ocr page 97-

Oßandri) contra Lamb. Danaum, nbsp;8p

probata vel agm'ta fint ) led de genm'na SC propria fentenü rfa verborum cœnæ, præfèntia quoqj Chriftihotninisin Eccîeliaïua, difputatio eft, an m'mirum ali'qui in tot Eccle# veftris, verbis Chrifti diliicidis : /toe corpus meumt.

juot ^ro yohti traditur : //ic eF^ fanguds meM gt;nbsp;qui pro mult if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

'ffunditur: Et: £cfc ego ( Chrißws homo t cut data eH^ omnis po^-

in calo amp;nbsp;in terra ) 'vobifeumJum omniluf diebut, quot;v/que ad ^^»fummationem feculi, Item : rbiduo yel tres congregatifunt ’^nominemeotibifum in medio eorum, An,inquam, aliqui hif# ftverbis,quae fenfiii Slt;rationi repugnant, firma fim^^ pbcifide adhaereant. Sc veftrasperuerfionesnihili faciantt’ Hictuceu omnium Cardiognofies,ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem

fflèin omnibus Ecclefifs veftris afleucras. Qins autem aus* dîciam bane affirmandi in te non rideat ; Ego verb potius Spiritus fandi verbis accedo,quxEfaiæ 55. cap^ confirm t^3ntnobist nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^^^dni egrediensproj^ere-

^i^r^nec Vacuum adipfum reuertatur. Verbum autem Domini tie præfentia corporis SC fanguinis fui in coena, difucidum, darum, S)l perfpicuum eft ; vt dubium non fit, quin multi Contra rationis fenfum ei conftntiant, præfertim fimpli*. cioresjde quibus Chriftus inquit: Gratias ago tibipater, quod Maith, lu elfeonderis hxc à fapientibus amp;nbsp;intelligentibus ( in quorum nu~ Mirum DoUores tuos/upra cenfitißi ) amp;nbsp;reueldris ea infantibus: Quales procul dubio in Ecclefijs, quas commémoras, non pauci erunt,qui Deimyfteria non anxi'e fcrutantur, fed fimplici fide,infantes veluti, (ex quorum ore laus Do;? mino perficitur,propter inimicos eius , quibus fimplici# tas fidei ftultitia eft ) 8C genuini diftipuli Chrifti, qui in eiusfermone permanent,vt veritatem cognofcant, con#ioh,s. tenti funt. Quot infuper putas in Anglia, Gallia ,Belgio,

Polonia,

-ocr page 98-

ÇO nbsp;a^^onßo pro zAntiflarmio DSD.

Pofonia» TranfyJiiania, altjs Reafonibus, Germanos vcrfan',quiodioPapatuSj(e vcdriS/Ecclcftjs coniunganti nec tarnen hæc veftra erronea dogmata amplerflantur : de hisrp non raröcum veftris concertent, eiscp manifeftisfcri# pturæ verbisfcrupulnminqciantt’ Quæ certè verba non femper fuo fine fruftrantur. Âdhæc,multi boni dC tis ftudiofî,noftrornm fcripta euolnunt : in quibus euiden^ tiafcriptnræconuicQi,huic( vtfallere quænefcit)infifterc m3lnnt,qnam vefl:risincertis,ôd’ de ingenio veftroconfia lt;flis rationibus, fijam fidem ÔC falutem credere : Et tarnen tu profi'teri audes,ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem efiê in omnibus Eclt;«

loh, J.

Math. vit.

Colof i.

ad dexteram Dei afcendit, vt omnia (non phyfi

clefqs vefiris,qui noflram confefsionem(quam nunc Vbi^ quitatis,nunc maieftatici corporis, odiofis vocabulis defor# mare Si contemptam reddere ftudes ) probet?* Deni«^ vix aliudprofanum Si impium magis,quam hominemmifeb lum, cuius ratio,ne quidem ea,quæ ante Sópropenos funt, perfedîe cognofcit; tarnen corpus Dei, quod fupra omnemcreaturamjaddexteramDeiexaltatumcft, Si cu#gt; iusmaieftas omne nomen jimóomnemcogitationcmex^ cedit, quam etiam oculus non vidit,auris non audiuit, SC in cor hominis non afcendit ; regulis mathematicisäf phyfi# cis metiri, de eius circumfcriptione, loco, terminis quantitatemfinientibus, audacifsimediflerere veile, SCdi? cere«lt;5'v'MTop, vt corpus Chrifti verum fine loco fit, Ät veri Chrifttanicogitant Si nbrunt, vt Chriftusfecundunj humanam naturam fpiritum fine menfura,potcntiam fine menfura , fcientiam fine menfura, accepit:fimilirationc, quatenus fupra omnes creaturas exaltatus, Si omnia ipfins pedibusfubiediafunt; quatenus etiamfupraomnesecelos to modo» fed

-ocr page 99-

Oßundr'hCüUtra Lamb,Danauw. 91 diuino) fmplerct : præfcnn'am eius loco circumfcribi nienfurari nulla ratione pofie : fed ipfum in dcxtera fine loco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus præfentifsimum cflè.

Qpæ cnni ex fcriptura ccrtifima fint.quis dubitabit.Dcum

locorum , hm'us'veritan's fuæ cuJtoies habcrccT '^'’coiiines veftrum dogma , de abfêntia Chn'fti hernie ’’fi ab Ecclefia fua, ampledîi Ideoque etiam non tO!» ’asEcclefias veftras, cadcm,qua errores, cenfura dam* ’’ânius,

^^i^^watamperfonas ipfas damnare mantfeßea nolds eonutne»^ ^^./juarto loco dißingu^inter ouiculas amp;faßores. Hos enia yefirû damnari;illas aueem non itemtconcedsi^

Secunda hæc ratio eft.qua fuum propofitum Ofiander tuetur, Nec tu velut contradicentem conuiafti,perfonas cumerroribus anoftris damnan'.Nam idem hoc,iple con«? fêfitt ÔC voluit Temper : verum hac diftindîione adhibita, f‘*iros,conuiclos,amp; monitosDodlores,etiam pertinaces defenfores errorum,non item ouiculas,daranandoscfle» Ingens namcß diferimen eft inter lupum , Dodlorem falfiim,in gregem Domini graflàntem : SC inter ouiculam, propter iudictj imbecillitatem non reefte de omnibus articulis controuerfis iudicare poteft. Vt enim lupus nun# quam fit ouisrita rarifsime contingit,falfos ôt'pertinaces Dogt; dores conuerti,homines nimirum circa fidemreprobos, mente corruptos, QC veritati refiftentes. At oues perditas Dominus præconio verbi fui gt;fiue fyncerc fiue per occa^ fionem quærit,reducit,faluat : Sgt;C quas vult præferuatj ne voeem alieni audiant , ftd vocem paftoris fequantur: quæ aîicnum fecutx iam funt » bas nifi contumaciter

M 2^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

-ocr page 100-

pz T^Jponßo^ro ^ntiflitrmio T)gt; T).


in errore per/èuefare veltnc » miCcncordth fus ignofantias Qae en:ores,pro quorum renuTsione, rum deli(fiorum, precamur^ets condonare poteii fundamemum^quod Chritiuseii^non déférant.


dignaifô^


vtamp;alio^


: fi tarnen


L. Culpa Cod, de Wathc-nar.

AuguH de vtiJitaic ureJtnd, Cap,i,

te, '^el lurifconfùlti Jocere non fotuerlnt Itm cul^am ejje in ouiculf} prohibita Jilcere, amp;nbsp;in fajlore^ro-. bibita docere ; quaßettam à Domino noßra leju Chrifto dißtrtis 'vtrbfs non damntnfur ij 3qui ducer cacos cteciipfißeflantnr.

quot;Titri^^riFpaßorts, amp;nbsp;oues damnandi,pleflendiqetiäm iußo Del ipßui ludicioßunt, quum errores fequuntur, ^uM' quam tarnen fort affe non paripcenxfitpplicijqgrauitate ytriqf puniuntur.Fateor equidem dijcrimen efße 3 quemadmodum ttf amdocet^ugußinut 3inter hareticum ipßum obflinatum) amp;nbsp;eunp, qui quadam animißmplicitate) amp;nbsp;bona de fuipafloris exißimatione,ßnepertinacia tarnen3 illius errorem 3 tanquatn quot;Tteram doflrinam ampleflitur : fed tarnen non ytbicipfe pror-Jus excußturiUon ytßperfeuertt3non damnetur: non yteadem fententia 3 qua doBrina ipßa ( quam ßequitur J damnataei^, ifßequoq^ nondumnetur,.

bita difcentium quam docentium : quæ videlicet omnit nbsp;nbsp;1

busnota funt3prohibitadlt;^illicita eße. Titulus enim / eßt de maleßcis » Mathematicisi öf cæteris fimilibus prot / fams artibus3 qualis eßmagia 3 aruipicina 3 ars ariolandi I dtuinandi.Eciequitur lex : Ffemo arußicemconfulat,attt I IMathematicum. Etz Siqutsmaguf 3^61 magictscertaminibut nbsp;nbsp;nbsp;I

afßuetui 3 qui male ficus 'Vulgi conßuetudine nuncupatur 3 aut I arußex, aut ariohtS3 aut certe augur 3 y el eär*l^athematicu!, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

aut narrandtt fomnijs occultant ^arttm aliquam diuinandi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

aut. I

-ocr page 101-

OfiandrhcontraLambJDanaum,

Mt ctrtè aliquidhorumßmile exercensjn comitatu meo t^tCafarii de^rthenfuf fuerit, praßdio dignitarif exutuf, nbsp;nbsp;cruciate amp;

tormsnta non fugiat. Ét fubtjcitur : Çulpafimilts nbsp;nbsp;nbsp;tàmpro-quot;

kiitadifcere ,^uàm do eer s. Hanc legem duilern aduerfutn illicitas artes (quas prohibitas effe, dtfeentes fingulatim nbrunt)latam,.Danæus in forum Theologicum,vbira« tiolongediuerfifsima eft,præpofterëtransfertgt; Non enim de ijs liîc quaeftio eft, qui fcientes Sd vole n te s prohibita digt; fcijntifed de ouiculis,inibecillitateiudicij in religionis conlt;s trouerfijserrantibus, ôcl quæ retftius cdoiftæjalieni vocem contemnunt, Sd Chriftum paftorem fequuntur« Haruni film paftoribus, qui de errore moniti amp;nbsp;conuiefti, eundem tatnen obftinate defendunt, Ô6 propagant, eandem fiue fitnilem culpam efle, nunquam rationibus veris cuinces* Sinverböóinillisrepertae fuerint,quæbarumcontrouergt; fiarum fcientes,Chrifti paftorisvocem (quædarafilt;pergt; Ipicuain verbo ipfius fonat) fixS admonitioncs, vtfpiritus pvobentjêlt; fibia Pfeudoprophetis caueant, in erroribus pwfeuerando , contemnunt ôi negligunt : bæ iufto iudicio cumducecæcoinfoucam, iuxta Chrifti fententiam, præÿ dpitantur,ôô fimul cum paftore ouespuniuntur. Verùm 8lt;lhîc tenendum diferimeneft ,quo plurimum errores in? terfediftant. Quidam enim fundamentum falutis noftræ, quod Chriftus eft,manifeftè euertunt,quales funt Marcios dfmus, Arianifmus, Neftorianifraus , Eutychianifmus. His immorientes,tamauditores qu'am dodoresdamnari arbitramur, licet non pari fupplicij gradu. Et hîcillalo^ cum habent,quæ fecundum Auguftinum de doôrinahæ# retici,amp; ab ipfo fedudbcommemoras* AIq verb teô e mo(f liuntur iftud, dum varijs integumentis ingeniöse excogi« tatisfalfam dodrinam occultant, ijscpincautis QC impru#

M 3 dentû

-ocr page 102-

9 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro zAnüßurmio DA).

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentibus auditoribus imponunt. Tali inuolucro verbot

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VOS Neftorianum dogma fouctis ÔC propagatis,

'intimam , nuHo'qj loco feparaHlcm duarumnaturaruminChriftovnionem,realcmquc^com n«» - municationem propnetatum~amp; operationura, ÓÓ veram fefsionem ad dextera Maieftatis re ipfa ncgatis, fimulcß of# ficium SC meritum Chrifti, fummi facerdotis èi. Regis no# ftri,eneruatis. Haec vobisdodloribus exfcripturaSCanti# quitate ob oculos pinguntur ♦ fed ijs reiedis, in veftris c; roribus propugnandis infoelici peruicacia perfiftitis, ideo Apoftoli verbis anathema vobisnoftridixerunt. Audno# res verb veilros damnare nolunt,qui nulla pertinacia, fçd fimplicitate, veri’us non inftituti,errant, SC de hisarticulis iudicij imbecillitate redt'e iudicare non polTunt : hos, fi fide (vt vocant) implicita,quali plærun^ vulgus præditum eft, merito Chrifti 0ixi;9fâ7r» ÔC vnici mediatoris nitantur, 8C condonationetfterrorumetiam occuhoruma Deo petant, faluari,bene fperamus.

Jnnofirit Etcltßjs qua greges^ nofiri etiam quanto Jiligentim 'Vtflroslibros perlegerunt, '^tflramq, do^rinam de f^hiquita-te tognouerunt,in fua fenttntia tanto magis perfeuerant amp;nbsp;con^ firmantur, i^ecidquidem tenterè, fedTt^oMoiaa, certißimo^ animi ßti iudicio, quia noßra do£lrina Vet yerba congrutt, lgt;dam hoc ipfum doHrina, de qua nunc inter nos agitur, caput huiufmodie?^,ytà nemineyere Chrifliano, ignoraricertè de-ieatyelpoßie. quot;Praitereayeßrie yociferationestam turbulen-tee, tèr clamores trihunitij ybt^ obßreperi, 'amp;ßarßeffecerunt, ytyeßra fententite abßrditas ne à Tapißds quidem ipßs bo-die ignoretur, C^ufa itaque nulla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oßander^ (quandopa-

flores noßrarum Eccleßarum aperte condemnas)(urouiculas noflrosexcipias.

Quod

-ocr page 103-

OßandrhContraLainh.^anauw.

Qiiod Paulus de Ce o'wi^yoi'of Cuis dixit t (Iriflilona j'^A^raniiafumus ‘DtoÀn hü quifaluifiunt amp;nbsp;in hùf quipertunt: quiJetn odor morth ad mortem ; illts quot;^ero odor yita adyitam: ^oc quocp piae ÖC orthodoxac do(flnnæ noftræ euenit, vt Vobis dodloribus pertinacibus Sgt;C veritati nianifeftae fcfiftentibus, fadla fit odor mortis ad mortem, vt quanlt;i todiligentiuseam cognofcatis,tantómagis in veftrisblaf# phcmtjs eonfirmemini» Alq's verb fada eft odor vitæ» ^ulti enim veftrum quoque ,quodiligentiusnoftrorum libroseuoluunt, dC. absc^ præiudicio, pio ói fyncero verb tatis cognofcendæ ftudio, momenta argumcntorum con^ fidcrant ÔC pondérant: eb melius erga nos afFedi,difce^ dunt, intelligentes, nos citra fcripturam nihil aflerere. Sed vicifsim impudentes veftræ crebræ'q; calumniæ ôi. petuerfiones,quibus fyncerænoftræ confefsioni de cœna, maielîate Chrifti,alienifsimum fenfum, Sgt;^ multa abfur# dâ (quod tu in hoc libello ftrenue præftitifti) affingitis, apud multos fortafsis,qui noftra non legerunt, efficiunbvt veritate per vos obfcurata, in veftra falfifsima doôrina,co2^ cærationisiudiciOjCui per omnia aptifsime,non autem fcrü pturæ congruit , infcienter obfiïmentur« Quid enim tationimagis confonum,quàm Chriftum fecundumhu# tnanitatem,quiain cœlos afcendit, nobis non efle præfen# tenKSed quia Chriftus fecundum naturam aflumptarn addextram Dei, vbitç præfentcm,fedet : 06 qui fecundum Cyrillum indiuifus cft amp;nbsp;in omnibus intégré, nobis fui corporis fanguinis præiêntiam in terris promifit : iu# diciiim rationis, in rebus etiam externis non rarb fallax, in fpiitualibus verb cæcum fallacifsimum, captiuangt; tesjChrifto veritati, qui fallerenonpoteft, vbiqjamp;inhoc myfterio

-ocr page 104-

^6 nbsp;^ej^onßopro Antiflurmio 0.0.

myftcn'o Cœnæ,SC maieftatis Chn'fti.quac! fupraotttttc noquot; tuen QC cogftationem huraanam eft, credfmiis. Et in hoc, de maieftate Chnftt hominis,capite, non inuidenius vobis, excæcatorum Pontificiorum fuffragium, vt illo vos bene obledletis.’qnod adeo etiä vobis mifellis amp;nbsp;ventatispræfi^ dio deftitutis placuit, vt veftro typo Honorare illud volue^i ritis. Olim quidemcum Lucheruseandem doc^îrinam fogt; naretjintacflam earn reliquernntPapiftæ: nuncautemvt nouutni'ftudSatanaî plafma, lefuitae in Germaniæfcholis pedem fixerunt, indicium rationis non fcripturaî,(vtô^ vos) fequentesjdodrinam hafte odio D.D.Iacobi Andreç, impugnare cœperunt. De talibus gloriofisfymmachistu verba hîc faciens, tacite quafi gloriaris. Sed nos in Chrifto du ce, cuius maieftatem coniundis' viribus SC Pontificij dC. Caluiniftæ inani Philofophia impugnatis, verbo Dei infallibilitriumphabimus. Ethæc,quamfupradixi,caufa eftjVt propugnatores tantum QC antefignanos irapiaedo# tîlrinæ veftrac,condemnemus, non item ouiculas. Nec etiam omnibus paftoribus veftris, falutem denegamus, qubdplurimi mera fimplicitate QC nullapertinacia errent, quia nullum aliud dodlrinæ genus cognouerunt,nec etiam noftrorum libros infpexerunt : hos fœnum ÔC ftipulam j fupra fundamentum ignoranter aedificantes,faluari arbi# tramur,fed fic tanquam per ignem.

Cteterùm quod yel foncera paflorum noflrorum mentiiignartu» yel manifefla calumniandi libidine impulfuf, feribii Tabillü fuam fententiamin concionando occukariamp;dißimulari:'ve-. ßram autem proponi amp;nbsp;defendiy quid d-iv^órt^op diciporuit.^ fallers. Sincere enim Uli cum grege fuo,quemadmodum omneî apprimènorunCtaguntamp; aperte: omneminreligioneßmä' larioneinidißimulationem^ canepeiuf amp;nbsp;anguefemper oder««t Uli,

-ocr page 105-

Oßandrh centra Lamb.T^anaum, 97 tin .Id quod amp;nbsp;mArt^rum confe/Iiones edit a certißime docent-titfaflorum ipforum condones amp;fcripta manifeßißime teßan-tttr,Ergüße tibi per/uadetH E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QJßlDE'M

t^tgr o/nnes ortbodoxos, id ei^t noßras Eccleßas reperirif qui b^biquitatetn yeßratnpalam amp;nbsp;aperte non répudier.

Niß nos fenpta veftra fallunt j tum non ignari, fèd Ottinium certifsimt fumus,vos nihil fyncer'e amp;nbsp;candide ’gere : fed primum noftrorum didaamp;fcriptacalumniarG fontorquercjdeprauare, mutilare,vt abfurdifsima, non le^ S^ntibus noftra,videantur* Cuius tu ipfe induftrium atti^ ficeminhoc libello te nobis exhibes, itavtille viris bonis amp;^eruditisnihil aliud quam quædam farrago calumniagt; *''îni,mendaciorum,peruernonum, amp;nbsp;nugarum, videatur: ^uiusetiam procul dubio plures ex tuis pudeat, vt mallent ^um Vulcano confecratum, quam exiftimationem Eccles fiariiin fuarum per ilium laborare.Qubd fijn publicis Ccïif ptiSjvbi propulfatio metuenda eft, id facere non veremini» putat quis in veftris conuentibus fieri, vbi defenfio locum non habet,8C veritas patrono caret Deinde de cœgt; naDomini ita fplendide in veftris confefsionibusSC feri# ptis quandoCß declamatis, vt idem plane quod nos docere, verbis Chrifti fimpliciter inhaerere, videamini, Quid enim verbis Chrifti ôô noftrae dodlrinæ magis affine, quam quod Caluinus in hæc verba : Hoc eS^ corpui meumt in »«adCor.cap, n. ficrifiit'.Conßituoßacramentalembiceßß lo.» qutndi modum ; 'vbiTiominui reißgnata nomen ,ßgno tribuit. ’i^»ncylteriuspergendum,acqutsrenda metonymia ratio. Htc reßondeonott ideo tantiimßgno imponi nomen reißgnata ,quoni^ ^^ßtfigttra-./edmagdquiaßymbolumßt, quo res exhibetur. Simi-litudines enim quas mutuantur quidam à rebusprofanü aut ter., rents : quoniam à Sacrametlftt Óomini babent aliquiddiuerfumt

H. non

-ocr page 106-

fton adtntfto. l^ocatur Hercules fiatua Herculis: fed quidillic prater nudam inanemqueßguram p Columbaautem Spiritui ’^r^ur , qui a cert a fit te ff er a inuifibilis Spiritus prafentia.

EST CHd^ISTI C 0 7^-

T S:quia certo tefiatur, exhiberi nobis corpus illud quod figurât: TE L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7)0^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TISI'BIL E

7 LETT) ST’M'B 0 L T\i H 0 quot;B IS T 0’R-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETIÂ’M TLO.

a • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T S; neq^ enimfallax ei^fhri-

JluSiqui ’Vacuafiguris nos ludatie.t paulb pbü, Traterea audia ‘*f°^^rit : neq^ enim mortis tantum amp;nbsp;refurrePliontsfia bsnefictum nobis ofm Cbrifius, [ed corpus spfum inquopafjus i^ac refurrextt, Qncludo, realster (’vt yulgb loquuntur)hoc i O’rifiicorpsa, ’vtfit anima noflra nbsp;nbsp;nbsp;t

tncibumjalutarem. Loquor •vulgarimoreffedintelligo,fubftar-tsa corpora pafcs animas noflras, -vt 'Verè 'Vnum efficiamurcum eo, amp;c. Quid bifce verbis fententix noßrx magis confos num f Et buiusmodi multa in Ccriptis veßris Jeguntur, Tu quotp ipßj m bocpi-xCentilibelIopagina 26. ßribis: ride in cœna Domini ’Vefcentes» amp;nbsp;facramentaliter amp;nbsp;fiiritua-liter corpus C^srifii fimul edere : Sacramentaliter quidem, dutn fanem amp;nbsp;'vinumfacra cœna edunt amp;nbsp;bibunt : fbiritualiter autem nbsp;nbsp;nbsp;/

D T%1 F17) E IP S TipA ET E S^S E KT IJ. ƒ

corporis nbsp;nbsp;iènguinis Chnïiïprxièntiam^quam nobis veri^

bis pleniïsimis nonniinquam in coona largiminï, mox eam rurfas Cubtrabatistfic tarnen iiiis Cermonibus velirisjquibas quam proximo ad Cbrifii inllicutionem SCnoiiram fenf tentiam acceditis, v[eosaiidicoresrediiiis,qnam vospro^ feracis

-ocr page 107-

Oßandri) contra Lamb. T)dnaum, nbsp;9 9

fi^fatisillos, accipiant. Quidautcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quarti te

Ofiandroaffîngere,quôd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^yeflrKftntenttamfro^

concionando occultari itioßram autemproponi amp;nbsp;defen-‘^lt;4VbiqusfohocfcribitOnanderc’ß^^^^3\Z^ T) 0 E dici'Unon (emper, dodlores veftros errorcm fuum occulta;? fCjVt videanturprorfusidem quod nos docere. Nccctiam ^'^^^it,Eoinoflram fententiam defendere: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen non

taroinfcriptisöi^ confefsionibusfuis,ijfdem prope verbis, quibus noftri eam, proponunt gt;nbsp;vt dubium non fit, eadem perfidiajipfos quocpcum grege fuo agere. Et hoc aperte oftendunt, quam nulla integritas fibi infit, dum quod mogt; dóaffirmaflê videntur,mox pleno ore negant^oftrorumc^ ^èntentiam deprauant amp;nbsp;calumniantur , eaque ilh affin# gunt, quæ noftri ne per (omnium quidem cogitarunt, niultb minus (criplerunt. Quare fic tibi perfuade, omncs bonos, qui tua hæc legunt, vehementer mirari, te tanta f^nientatepronunciareaufum fuifle,quafi omnium men# tes in tot Eccleftjs veftris perfpetftifsimas haberes, AT E

I’D E'M m OM N l'Ers t L L 1 S l^E P E 7^ 1 quiyeram do^rinam ^oßram de maießate Chrißi hominis (de monßrofa rhiquitate, ^uam nohls «J'/etJîoA/Hâç affingitls, nihil opui et^ dicere) non E T^TErépudiée,Quàm multi,putas, funt, quino# ftramdodrinam de omnipræfentiaChrifti plané ignorant, qubdeam fynceréproponi nunquam audiuerintc’fed illam, quam'avobiscum proprijs fi'gmentis pugnantibusexagi# fai» lt;ntellexerunt, quæqj inrerum natura nullos aflèrto# res habet,improbant. Qui verb amp;nbsp;hanc, amp;impium veftrû dogma de abfèntia Chrifti hominis à fua Ecclefia, execran# tur : tibi fcilicet Oecumcnico confcientiarumexploratori, boceftjoueslupo, fidem SC confefsionêfuamcredideruntî’ N 2 ‘Denief^

-ocr page 108-

loo ^^J^onßopro AnüflurnùoDfD.

yt tandem tuam illam dißin^ionem alloua rattone (om-mondes ac probes i exemplum Tauli, at^ adeo etiamnoßrum profers, am neq^ ytos ipß(ai's) yniuerfas Eccleßas Tonti-fiaas damnatdsietfiearumerroresyariosimproiatif.ne^ Tau^ lu4 ,/ipoßolus omnes Galat ar um, Corinthiorum^^ Chrißianoru £ccleßas (cum eos etiatuncßtnHos, eirfratres appellet) ^uan-^uam tamen qucedam dogmata in quot;^tris^ refutauit. Ex putbas tffeciffe te patas dogma hareticumßc damnaripoffe^'^t tarnen eadefententia, Eccleßa e^uogj ipfo non comprehendantur, Eideo guid yeldsßedquid tßa ad illud ipfumiquod conards,probandum yaleantinon yideOtTrimtim,n,ineo,quoddenobtsadsterras.Tlid cum pontißctarum Eccleßarum error es damnamus, eiripßt quogj Eccleßas, amp;nbsp;eiuf Eccleßaßngulosproculdubio damna-mus, qui in ijs erroribusper feutrant, Sed defingulds tarnenpro-pterea non deßeramuf^cum multiab eo errore, fumma Deinti-ßericordiaßape reuocentur. Trteclare enim j^uguflinust’Multee funtfords oues,mttltißunt intus lupi, Sedtamenetiameosipfos, de quibusßlane non deßeramus,tam diu damnamus^quam diu trrores iflös. pontißcios ipßßequuntur autproßtentur. /^am rattonem,quiatibi ad imitandumproponM, concludo ex te ipß, Oßander, nbsp;noßras Eccleßas » amp;ßngulos, qui in ijsßunhatt

tudsf Eßquitarijs quoq^ damnari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Ad conrdentiam Sturmtj appellat Oûander Sdqaxif nbsp;nbsp;/

rit. An omnes Eccleßas eaCqne totas, in quibus Pontißs / cij docent 31 docaetunt per aliquot fecula, ita damnet,^ quaßin tjs nullus eledius ßt 3d fuerit, quifalùetur f Ad / hoc Danæus non reCpondet categorice, fed effugii/m nbsp;nbsp;/

quxrens, de qs verba facit, qui in erroribus perfeues nbsp;nbsp;nbsp;I

rant. At hic non quxritur, an damnentur illi qui in craf ßs papatus erroribus, ciuibus Chrißimeritum nbsp;officium. /

tollitur,perfeuerant ijscpimmotiunturtfedan fi'nt,3dfue- ƒ

tint:

-ocr page 109-

o {tandr ii contra Lamb. Danreum, lor fint olim in ipfo Papata hoftiincs pij, qui impietatem pon^ tificiam abominati Gnt ,amp; hodie abominentur : autcerte fimplici in Chriftum fide faluentur, etfi non prorfus ab omnibus erroribus , 6C naeuis qontifictjs liberi fint. Hic ftatuseftpracfentisdifputationis. Hos fitu damnas quam diuerroresiftosqualescuni^jnon tarnen fundaraentum e^ Hcttentes,(èquuntur,vbi quaefoEcclefia fuitjantequam lux Si^dodrina Euangeltj a fordibus'pontificijsrepurgatare^ ^Ifitç'Vbipromifsio Qhn^uEccttgo'^fotifcumfumO'M^lI^

TilE’Birs VSQVE AT) COTlSir^^A-T'IOTTE’KI SECrLigiturEcclefiadefrjtNam l^cundum hanctuamaflèrtionem,otnnesmaiores nofiri» ^tiana eledi, qui aliquot feculis in Papatu vixerunt, daniiî ’iatieflènt.In his enim, fub iftis dcnfifsirais tenebrisigno^ 'fantiæ,multi manferunt errores, etfifi'duciam fuaminfo^ lnm Chnftum collocarint. Maleigiturex falsbpræmifsis fondudisjSingulos in veftris Eccleftjs a noftris damnari, cümncutiquam veftram confuetudinem imitantes, omnes qnalitercuni^ errantes tamdiu damnemus, quamdiuifios ortores fequuntur.. Nam plurimos faluariarbitramur, etfi in quibufdam hallucinentur, nee in omnibus nobifcura feciant. Et quod ex Auguftino adfers, rctfiede noftris veftrisEccleftjs dicitur. In his enim procul dubio multac funtfifnplicesoues,quaî veftrasnugas non curant, veletw amnonintelligunt, Si verbis Chriftifimpliciternobifcum' credunt. Inter nos verb multi etiam clandeftini lupi amp;nbsp;fab It h'dtt^s,qiii vobifeum confpirant.

Puoil aufent a J ‘Pattli Apofloli extmflum, ne loc quiJetn te ^utc-jHamiuuat,TTam quüdubitat, quin amp;nbsp;Galat arum amp;nbsp;Corin-thiorum Ecclefias,eatenui damnârit 'Paulus, quatenus eorum diigma aperte reprehendit f Id quod ipfius Pauli 'verba Jatts o-

S, ßtnduntt

-ocr page 110-

rol nbsp;nbsp;quot;J^e^onfiopro Antifturwto 7). 7).

ßtndunt: ctirrelatis benè:quis 'voi tnter^ellauit f r^tinamai-fcindantuKi qui quot;Vos inquiétant. O amentet Galata, qui^yos fafcinauit^iit non obfequeremini yeritatif adeo ament es 'Vt cum ßsiritu inceperitû, nunc carne perfici amini amp;• cetera huiufinodi. 'ddonnehec tibiperßonas ipfas amp;nbsp;Eccleßasperfirin^ gere ac ferire yidentur Ofianderf’ amp;nbsp;non tantïim ipfos Ecclefi-arum errores, abßperjonss amp;nbsp;Eccleßjs, Qutâneget i^iturEc-cleßas amp;nbsp;perßonas aberrantes ,eßße à Paulo, yti error es ipfos, a~ perte condemnatas.^

herum Danxus controuerû'æ hatuni peruertir. Non emmehquxhio, quatenus Paulus Corintliios älGalatas damnan'c reprehendertï : fed, an totasillas Ecclefias, dem fententta cumerroribus Sd falü'sDodlon'busdamnâi’ rit. Hoc ta afHrmans probate nunqaam poteris, Errores et nim omnes ßmpliciter damnantur, quia nunqaam cum veritatepermutantur. Sedadioribus deinde Apoholus an natlsema dicif,ä(f addit:vtinam abfcindantur,qui vosinquio tant. Auditores verb ôf Eccleûam Galatarum licetgrauiff firne reprehendat : non tarnen rotam Ecclefiamcamfalßs Dodloribasabijcit,qaiaprocul dabioin i{iisEccleftjs,muln cierrorem iham non lequebantar : reliqai importunisclan j inoribas falfbram Doeßorum errore infedîi, fanabiles erat, / Sin verb a Paulo admonitireßpilcere nolaiüent : abfepdan nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

bioSd^ipfidamnatifuilîènt. Sedqaamdiu fanari ÔCcorrigi j fe patiuntur, a Paulo non damnanturjdeb etiam ipfos,fuos fratres Sgt;Cfandios vocat.Qifomodo autem fandîi, fidamnas

ti:’ Ncc te quiequam iauat, qubd eos amentes ÔC fafeinatos

vocat. Nam äf infandios amentia aligna Sderrorcadere

pofeffjobqirem ramen non fiatim damnantur, quia errore ilio liberari pollùnt. Et qaemadmodnm tegrotas, de quo fanitatis Cpes eh, mortausnon dioitaii lta necerrore infe^

dlus,

-ocr page 111-

OßandrijContra LambSDanæum. lo^ ^iiSjqui‘feerudinpatitur,necfuamopinionetn pcrtinad^ défendit Sgt;C retinet,damnaripoteft.Simpnciter igi'tur ncfi ?agt;’ius,perfonas in ifttsEccIefijs aberrantes, à Paulo VT I

S ITSOSf condemnatos fuifle, licet ipfos • §fauiter accuiet ♦ Hac enim reprehenfionc ceu pharma# foquodam,aninii morbum depulit,inquofiperfeueraf# f^ntjdamnationem baud dubie ipfis attulifîêt.

tas tarnen à ‘Paulo Ecclefias 'Dei yocari ^ui in ijt ir«nt,fan^os rat res nominari. Quid ni yero nec enim no~ ißa Vbi^uitariorum Theologia, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ot^wTr«

Paulo nota erat, yt qute Eccleßx in aliquo y el Euangelicee da-Srime capite, y el yitlt;sfanÜx genere deprehenduntur aberrare, flatim pro Turcts ,pro ‘Mahumetants , ac omninb infidelibits (tnferentur. InfirmasenimßdelesroborariiubetidemPaulwSt Ù in eadem ^uidem Epifiola^nec tantumfingulos ,ßed yniuerfos ttiamipfios Ecclefiarum cœtws. ^d^eq^froptereà tarnen negat» ^amnandos in eo,in ^uo errant. Caterum Paulus fanBas yocat fiiam eas,juas tarnen in aliquo capite doPîrina damnat, Eccle-ßxs, Primitm qubd de earum emendationeprorfius non defßera-tit; Feinde quodfinguli in ill^ Ecclefijs huiufimodi errorem non ff^uerenturßmo ex illüs quidam eum aperte condemnarent; po-flea quod beneficia amp;nbsp;dona Dei per Euangelium Ulis oblata fie-^aretmon eos error es , quos illafiequebantur. Deniq^ quod non quicunq^damnantur, ij dem tarnen proptereà ex toto fratrum (ietußatimexcommunicantur,id eß,alieni amp;nbsp;ab Ecclefiaeie-üicenfentur.Q^odtamenyosfacitis.jdtq^ hac quidem de primo amp;fltî!do Sturmiana difiutationis capite, y bi neq potui fie neq^ iebüifie nos noßras^Ecclefias à y obis damnarifatis docuimtts. , Agnofcitpiusle(^or,Dançu vertiginis fpiritu agi. Mo^ doenira D.Apoftolû itafeucrS nobis propofuit,vt diceret, bccleflas ô^peribnas aberrantes, a Paulo,vti errores ipfos,a# P^ttècôdênatasefl€,ÂterroresPaul;gt;finipIiciterdaninauit, ergô

-ocr page 112-

^ß^onßopro Anttfiurmio T),T).

ergo Suf Ecekfiasç' Nunc ei rurfum perfonam hanc dctralii’t, ÖC Paulum humanifsimum pingens, quod modo affirmât ratjiterum negat. Si enim vere iplbs fandlos dC templa Spi# . ritus fandli vocat,quomodo ab ipfo damnanturc'cum dam-natis enim nulla communio Spiritus fandi. Et quæ ipfi Theologia 8i lt;ivlt;n.yiC7rHT^ ûtyxTTHperoptimè quadrat, banc nobis per fummam iniuriam tribuit. Quis enim noftrura Ecclefias in aliquo vel Euangelicæ dodirinae capite, quod fundamentum non tolleret, vel vitæfandaîgenereaberi? rantesjftatim pro T urcis, pro Mahumetanis ac oranino in^ fidelibus cenfuit i An non ipfa hæc præfens dilputatio,tc vanitatis Qi. i'lucSoAHi; conuincit cquot; Quid enim aliud hîc agi# mus,quamqubddocemus, nos cum Paulo non totasEc# clefias, vti errores ipfos êdfalfos Dodîores damnare cquot; Et quod Paulus iubet,Infirmes in fideerigere, illud nos fedu# 16faceted Vosautem Stoica Theologia veftra SComnis charitatis experte, concIuditis,Omnes errantes cum errori# bus damnari : non intelligentes, aliud cflè infirmos in fide, Qi aliud infidelesiquorum illi non pofliint damnari : hi au# tem cum erroribus,ex Deifententia damnari debent,Ciira igitur Galatæ Qi Corinthtj nonprorfus infidèles, fed infir# mi tantum in fide fuerint,quid euidentius quam ipfos cum infidelibus Dodioribus,nô fuiflè a Paulo damnatosdideoi^ fanare,erigere Qi corroborate eos in fyncera dodrina ftu# duit.Quare præftigiæfunt, Qi meræ nugæ, quibus ftaturti præfentcm Qi veritatem obfeurans inaniter garris, Pau# ium in aliquo capite dodîrinæ damnalïè Cprinthios Qi Ga# latas, Qi tarnen cos fandos appellate, id eft.non damnare, Antotas Ecclefiasillas tanquaminfirmas,proptererrores damnaritvelnondamnarit, aperte Qi fimpliciter telpon# dendum tibi erat : de quibus fatemurnos,qubd illaserro# ruin

-ocr page 113-

Oßandr'hcontra LambSDanaum. io$ nominercprchcndendocorrexcnt,crexerit,8i in vb reuocarit 3 damnarit autcm minime : errores \z^ fo falfos Dodorcs fimpliciter damnarit. Eodem mo# ^onoftri, VCftroserrores ÖC eorumpertinaces propugna# damnant : Ecclefias autem veftras nequaquam : pro^ pterea qnbd non fingula earum membra veftros errores pfobent 01^ fequantur:öi qui illis fafcinati iam funt, tanqua ’ifirmi in fide erigi, fanari, QC emendari pofsint. Quod if plum peculiari fcripto ad Ecclefias Gallicas QC Belgicasceu publico teftimonio teftatus eft D.D. Ofiander. Qu am vzf *^0 ineptum iftud, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quicttnq^ damnantur 3 ijdem tarnen

h^terea^ex totofratrum ccetu ßatim e\communicantur, id dient amp;nbsp;ab Ecclefia tieUi cenfentur f Quid enim prodeft in ^oetu fratrum,locum externum habere, fi fis legitime dam# natus,2lt; reuera e regno coelorum exclufus cquot; aut fi damna# fis, non tarnen ex Ecclefia folenniritu excommunica# num ideb a bonis Ecclefiac non alienus ccnièberis^ ^iïhaec noua Theologia eft f Gerte, qui iècundum præ# ^nptum verbi Dei damnatifunt,illi re ipfa alieni,amp;ab Ecclefia eledorum eiedi, creduntur » licet in focietate Ec# defiae externa maneant. Et haótenus luculentcr demon# fti'atum eft, Caluinianum dogmaÔC pofte6C debere ano# ftnsdamnari:ô^ rationes Danasi futilifsimaseflê, quibus contrarium probate conatusfuit» ^ßar igitur yltitnum eiufdem dij^utationü cafüt3 in ^uo firmif-fitnii rationibtn demonflratur, tetnerè, nulla^ ytliurtt diuinit yel humani yia obferuata, noflras Etcleßas ai Khi^uitarijs ïam damnari.KÄttiue ioc i^fum Chrißiane Sturmiuf monuerat3 ißi nimirumpraceptorumjuorum (Tbilippi 'Buceri 3 «d^-do etiam Lutheri ) aquanimitatem, manßtetudinem^ imitari f(lient, ÜambondsJpijs^omnibus adeô diß)li(uitdi£latoria

O ißorum

-ocr page 114-

ißorum in omnej quot;Dei c « nbsp;nbsp;nbsp;• gt;nbsp;iri

furbata boteflai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemtnedemandata,feilgt;

'EleBor'pJ p f ^^^^fifßifntuVrinctpsLudouKiu

namn4 fv R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» quot;berbaq^ illaMmnamtu (ondem^

iu[[erit\cuÜlluflrifTrh b

tamm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i r 'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faptenttßimo confiiio, atu dam

imptosö^bbf-

am nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veritate venditancar, addoen^

»n rc -r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfopugnatores corum damnet

masj vertisols arguments contra Danxi Sd. Scurmijratiof nesdemoniirammasdam'^nos Deo beneiuuante, eadem verträtenixhcontraDanxum, non tantum in Theologes lyncerosTedettam EletTores, Principes, ôdiîatusimpcri], ^^^f^^^^'^eoncordixapprobarSt, eius'cp edirionempro^ eurarantjconturnelto/umjeuincemusjinamcondemnado^ nem pio^neceffàrio^âdprudenticonniio, necnon legitimi iuris dtumi obieruata rattone, contra homines eiufdem iof rts expertes, fadlam eüe. Et in hac ipCa. caufa fecuti fumus nbsp;nbsp;i

exemplum prxceptum Lutheri, Philippi, Sd Buceri, qai ƒ Sdipadamnarunt, öddamnandos eße monueruncerrores nbsp;nbsp;I

cum perCpicuo verbo Deipugnantes, quemadmodü' pus contraSturmium, eorundem verbisobtinuir♦ Er vhi I paßori, contra lupos Ödfalfos Dorßores condßonem affèb rentes, agendum eß,quidmagisprxpoßerum3dineptutrrgt; qu’am manCuetudinem adbibere velleiquaßt,vtlupiscSin^ gentidifpendioouiumgraßäri liberum pefmitrarurdEtba:^ neceßaria Ödpiagrauttasia condcmnandiserioribus

-ocr page 115-

Oßänir'hcontra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lay

(nonEccIefi)sDei omnibus,vttu vanifsimenugans)iers? U3ta,ncquaquam pijs omnibus ,ièd in prim is vobis lupis, lt;liios tangifenfiftis:deinde Epicureis,quiconcordiæ mun^« conferuandac caufa, nullos errores damnandospu# poftea quolt;^ Magnatibus quibufdam,qubddetoto '^^gotio minus recEe inftituti eflent,difplicuit. Reliqu» ^^^boni omnes,neceflarium öóvtile iudicarunt,ad exem#'

Chrifti,Prophetarum,amp; Äpoftolorum,errores daras^ ’’’n.Et hoc non priuatæ poteftatis negocium erat: fed ab 'fdoribus 6C Principibus demandata fuit certisTheologis '^onfcn’ptio Formulæ Concordiæ, quat ab qfdem poftea,vt ^i^iplurimis Orthodoxis Ecclefqs,ctiam ipfoIlluftrifs,Prin^ ^'PtLudouico Eledore Palatino, ( poftquam ipfius Illuft^ Cdßt.apqs amp;nbsp;fapientibus viris, quostuleuifsimusfcurra *pulones vocas,verius erudita fuit ) accuratifsimo examine *^îbito,approbata eft:nec tantum pauci quidam,fed plurimi '’bedientes Theologi, etiam ipfi Eledores dC Principes,

H Dl vocabulumexlibroConcordiætob ^gt;noluerunt*

tjuid Lucas Oßandtr ,proilUus, À[ifuisq^ in noflrasEc^ gt;nbsp;dtßas prolatte condemnations, amp;fententia defenßone rejßon-dttf quot;Dixit Sturmius^eam iniquam amp;nbsp;M^iTop Sixup effe, qua à iudicihuf prolata t^.quals ab inimits pronunciatur»

quot;Vel ab ijs, qui dum condemnant alios ,/uam ipßi caufam agunt^ ac tuentur. Hoc aquißimum, yerißimum efße fif communis omnium mort ahum y ox , amp;ipßt diuinaßripturattflatur. Sed exempla quoque fanllißimorum ac Orthodoxorum pa-trum idem conßrmant. Joannes enim Cbryßoßomus à Theo-pbilo^ uAntiochiie \Epißcopo ßbi inimieißimo damnattSt poßea alßolutus ef^ 4^ alijs Epifcops » quod ab lomL ne manißefie inimico eßet condemnatuf , ^tbanaßj

0 2 quo^

-ocr page 116-

io8 nbsp;3^ e^onßopro Antifiurmio T)fD.

quo^j conJemnatio gt;nbsp;in Synodo Tyriafa^afuerat} tmußa . ab Qtnnibui eddem de caufapronunciata ed^. Titniijj non tie 'Teel profani homines ipßdixerunt p ddcmo iudex ferendus in propria ratione caupe.

Quac hoc loco fcribis,in externisj pohnci's, Sd priuatis caufis ven'fsima funt. Sed quid hæc ad religionis com# niuncm veritatis caufam Sd difceptan'onem i Nobis eni'm nullæ priuatæ inimici'tiæivobifcum intercedunt, qucmad# modurn Theophilo Antiochiæ Ëpifcopo cumChryfofto«“ mo ôd Heraclide : nee etiam hæc caufa politica vel noftra eft/ed ipfius Chnfti; quare de ilia etiam, non ex noftraratione velcerebro,fed fecundum Chrifti fententiani,qux exrat in facris literis pronunciamus.Et hoc iudicium æquiû fimum Sd verifsimumeflè , nemo nifi impius. Sdprofanus negabit, Ideoc^ exempla,qua: afFers, præfenti negotio non quadrant,cum priuatim vobifeum nullasinimicitiasgera# mus,nec etiam noftram fed communem veritatis, Chrifti» 6d Ecclefîæ caufam agamus: amicitiam Sd pacem vobifeum culturi, quamprimum veritati vim facerc,contumelia Chri ftum afficere,0d Eccleliae incommodarc,deftiteritis-. * Pjuidigifur adhac Lucas OfianderŸ ddlegatß tanta in iudicibus jßius controuerßxdeligenddsfeuerieas,fandlitasj^obßerttetur, fore Tfit tpUus ''pnquam illius iudex federe poßit,. In quo perph cue apparet,quiddefuMipfefentiatt'Vtqj illos Ktirdai^Ket. Hterd. ^i-opiidedi^,ex animifui affedlibtis, non ex Tpero charita^ tis, aut yeritatisßudio agere, in hac tota condemnationefa^ teatur,

Vt in fingulis pagcllis,ita Sdhîc prurientemcalami’ niandi libidinem oftendit Danxus* Non enim Ofian# der negat » idius controuerfiæ iuftifsimos 8d verifsimosiu^ dices haberipofle » Sd etiam nunc eflè : fed tibit, tibiinqusm»

(Scurrniot

-ocr page 117-

OßandrhcontraLamb.T)anaum. 107

(Sturmio, aie Ofiander) homini intempeßiue nafuto 3 quitta-ItsTljeolo^ot in fynodo aliqua ßfiere foterit, contra qws non txcißas at^ dicas : Inhocfuj^icioharet amlitiontSi odijtini-nicitiarum j quta dixir aut ftripßt ali^uid contra S^^uin^ia-nlt;isfratres,amp;c. Conditiones cnim feu qualitates recenfet Ofiander, quas in iudicibus Sturmius requirauvt ijs con? '’^omnes aftute exciperci ÔC 'a iudids offido rcpelkrc fospofsitjqui non aperte Zvuingliana: caufæ fauent^Eas qualitates ÔÔ aftutiam hanc Sturmij, Danaeus bîc reticet,6C verba Ofiandri malitiose deprauat, quafi fentiatinterno* ftrosnon reperiri virosbonos,quifitopfynceroveri? Utisftudio de ifta controuerfia iudicare pofsint.

^QS^e nofirds longe aliter, amp;nbsp;tnerito quidem iudicamuf 3 ^uos amp;. fcimuf , täquot;pollicemur fatH'e omniluf fraiudictjs amp;'animi fui^erturhationilui ßemotü 3 'Veritati ceßßiros,ßex Deiner-lgt;o conuincantur. /taij^ à noflrù eligilarum controuerßarnm indices, ac difceptatores facile poßunt,etiam exipßs a/iugu^ fiana Confeßionis felîatoribuSi amp;nbsp;quidem yiri boni quam plu~ rimißmodotalem inter rhiquitariosfuos quempiam reperi-tifoffe concédât Oßander.

Vos,fdlicet,qui iam fupra jo.annos apertifsimis ChriiS fti verbis, refragati eftis, quos nullius peruerfionis Qc calumniæ pudct : quicß præiudicijs amp;nbsp;animiperturbatio^ nibus toti fafdnatiöC dementati eftis, ijs fepofitis, cedetis ven'tanïquis iftud afiirmäti,nifi tu i plane fimilis,,credideritï’ Etex tali,fcilicet,bominn genere,Sturmio£lt; teeonfultore, indices deligendi erant, qui banc controuerfiam ipfi dc fuiserroribus difceptent, contra orthodoxos condemn nati fedarij, pronuncient. Nam quod de Auguftanæ confefsionis fedatoribus fcribis, eos intelligivis, quiorc üllad earn profitenturcorde verb Caluinifmura pro^

O 3 banc

-ocr page 118-

lio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro Antiflarmio

fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fZ

bant Sc occulte promouêt. Hi duplici corde homines,Deo SCmortalibusexofijtibi viriboni funt: ingenuiautemSd fynceri 1 qui ex verbo Dei deteftandas opiniones veftras aperte damnant, hi viri funt pefsimi, iniquifsirai SC fufpe^ Æ indices*

Secundo ytro loco Sturmius aff^trtpulclerrimum illudexemplum %Äpoßolorum, ^ui Dei Jpirttu in adminiflranda Dei Eccle^ ßa i tollendis^ eiws controuerßjs regehantur atl^ hi SynoJum collegerunttyt errores inmtum [ubortos, legitime damnaretii: ac fuQ exemplo, qua ratio in alijs erroribue tollendis, damnen-dts^^ in poßerum feijuendaßorettCteteris Eccleßjs oßenderunf» Ceriè nihil aptius did in hoc argumentapotuit, quot;Vt intelligere-tur, ^ua légitima qudue illegitima agendi ratio in Ecclefm Deißt cenfendart/bi de er rare damnando ^uxritur.

Exemplum Apoftolorum,in quo non parum fuperbis, fiCtibicertifsima vidoriampromittis, nc quicquara nobis ofHcit. Nam idem prorfus faditarunt noftri inveftrisSd aliorum erroribus condemnandis.Poftquam enim concor# diacliber,abijs, quibus res ab IfluftrifsimisEledoribusfiC Principibus demandata crat,confcriptus fuincenfurçomnf urn Ecclefiarum , quæ Auguftanam confefsioncm pro# fitentur,fubiedus eft, vteumad Lydium lapidemfcriptu# tx facræ exadc probarent, SC quod lerofolymis ab vna iftius vrbis Ecclefia (cuius præcipua membra turn tempo# risfueruntPetrus,loannes, Sgt;i. lacobus, Apoftoli^cum Paulo,Barnaba, 8C paucis altjs,qui Antiochia afcenderant, fatftumeft, vt de controuerfia turn incidente difpicercnt; illud à plurimis noftris Ecclefijs obferuatu eflê nemo igno# rat: vt nimiruni paftorcs non vnius aut alten'us ciuitatis,fed pluriumEfe(ftoratuum,Ducatuum,Comitatuum,Vrbiuni QC Oppidorum/inguli in fua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legitiraum Magi#

ßratum

-ocr page 119-

OßanclrhcontraLamh.T)anaumgt; iii

colligerentur, quo de propofito libro, in quo erro# in noftris Ecclefijs fuborti, ex verbo Dei damnantur, iudicarent:qui etiam comuni fufFragiopluritnarü 7^defiafum 5gt;C icholarum approbatus eft, nec ab vllo re« '^uSjOiß qui fuas pcruerfas opiniones in eo damnari intelf *^^iChoceft,Synergiftis,FIaccianis ÔC veftri fimilibus. Sed exemple (quod noftræ Ecclefiae in veftris erroribus ’’•nnandis rite iecutæ funt) euincerc vellejuullum erro^ f^tnabfcç Synodo ex multis regionibus fîCnationibus con^ ^egatajamnandum eflêjhocimpugnatOfiander^ Rec^e ‘«dtlè Äpoftolos in Synodo colligendajöC hodie recfle fieri, ’’’edinmt^legitimû effe controuerfias religionis per Syno ^iauthoritatêjdijudicandb neminem efle puto qui ambigat, Sed Äpoftolos exemple fuo eiufmodi legem pracfenbere ''o’uille,aut alibi praecepifte,vtnullus error abftß vniucrfali '^el Nationali Synodo præcedente damnaretur : hoc cum Aiiguftino (cuius verba pauló infra adferibam ) difertè ne^ gamus. Nam nec ipfi Apoftoli vnquam talem Synodum Epiftolas collegerunt« Illaenim , quam pro vobis allegatis, trium tantum quosdixfApoftoIorum^PaulióC Barnabæ, aliquot ^3p“jjs etiamPrefbyterorü,amp; EcclefiarS Hierofolymitanae £lt;An# mi, tiochenæ,congregatio fuit. Nec hoc ipfum exemplû iteraflè

I nbsp;nbsp;ApoftoloSjlegimus.Ciuare fiillud vim legis habere voluc#

runt,peccauit Paulus,qui CorinthiorS errorem, Philetum, Hymenaeü 6C alios,extra Synodum damnauit:pcccauit lo^ annes,qui Cerinthi amp;ßbionis furores fine Synodo damna# uit: peccauerunt ómnes Orthodoxi Epifeepi primitiuaî Ecclefiae,qui plurimos errorcscitra Synodi authoritatem verbo Dei damnanintf^r quid fiSynodusiftalerofolymis plane non habita fuifièt,num propterea Paulus, Barnabas S( alipiuxta tuum raai’c fanura iudicium, illegitima ratione, in

-ocr page 120-

HZ T^f^onßopro ^ntiflunnio T). T)»

in damnando errore PhariCaicOfvQ faiiîènt:' Verùm, Apo/ iloU illi très quia facileconaeni^ ipocerant, ideo Antlochcf nçEcclefix placuit:, vt tdoneis hominibas miCsis,3t!iIlo^ ram iudiciam tanqaam co/uninamm Ecclelix exqaire/ re[,C2i.iod ipfam liadiosè Cecaix fane nofirx Ecclefix, vt omnium EccleCiaram Aagalîanx confefsionis iadicia, de errorum damnacione expeterent ; quarumetiam faffia^ giojcrrores omnesin libro Concordix notati, legitimèad regalam verbi diaini damnati faut, f^iJi^irur ad hac Ofiander f Eleuat hoc exemplum,qulantjUf negare,neque effugere, neque etiam eludere illudpotefQ^ jj)onder enim quofdam tantum t^dpoßolos, non autem omnes, in ea Synodo Hieroßolymitana conueniffe. Quaßyeroontnes i2.in ea Synodo prafentes non interßutjße idcircô collgi riH'e poßit, ^uia fingulorum 12. fententia ab Euangelißa Lued minime recitantur. ^At^ui non tantlim ,Apoßolos ; fedetiam quot;Presbyterosipfosineo conuentu adfuißfe, diferteteßaturLu^ raSjCirtandemtotam Eccleßam, Ita^ cumipßreß:ribunt,ge-nerßiterßc lo^uuntur,nemine excepta, ^poßoli, amp;nbsp;Presby' teri,amp;fratres,ijs quißunt ,Antiochilt;s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Exemplam Äpoüolorum Ofianderneceleuarc,nec

cffagere,neceladerecapi[, C2.aidenimopasç'Cuniiiiüd

a^ione faa ad amafsim exprenèrintnoüri:’ Sed hoc conter

die,Exemplam qaidem,non aatem mandaeam Apoflolb

cam vel Ptopbeeicam vlqaam exeare, qaodiabeat,vene

qais error prias in IZeligione damneeur, qa'am iudicialis peoceffas en fiieaeas faerie, hoc eil, iytjodas Oecamenica

(quam vos vrgeeis)expluribus naeionibus coHigaeur, qax deillo pronunciee, Nec dicie Ofiander,îndepofïècolligigt; non omnes 12. ApoftolosifiiSynodo ineerfuiffe, qaiafin^ I gulorS feneeneix ab Euangelifia non reciteneur: fed boce^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

chrono^

-ocr page 121-

Ofiandr'hccntra Lamb. T) anx um» thronologia Sd duobuspr/orïbus cap« Epi'ft.ad Gal.’fiiani!« »eftum eft.In his cnim duarumprofecftionufti fuarum Hiè» fofolymam,mentioned facit Äpoftolusa’n quarum pófiei» •■‘otejpoftj/«annum conuerfionis fuægt; Synodum iftam Äpoftolicam habitam fuiflê, magno confenfu intcrpretum ’fetur, quando dexteras Ibcietatis tres Apcftoli, Petrus, ‘quot;’nnes^ó^ lacobus,Paulo iunxerunt« Qiiód fi intra tcmgt; harum profetftionum, Synodus hæc tam Celebrisbabi^: ^f^tjiflètmunquamid Paulus reticuiflêt: led duarutft tâtum •^tntionem fa eiens, in primo afeenfti Petrum ôé lacobufii ''•difle fe,ipfe teftaturu'n fecundo vcrb,poft annum i/.con? JJtrOonisfuæjPetrum Joannem amp;nbsp;lacobum.Ex quo patet, “UC Synodus illa in primo,Gue altero afeenfu Pauli Hiero# folytîiam,habita fuerit : non omnes Apoftolos ibidem ad^ ^uccongregatosfuiftê. EtquomodopraeceptoChrifti: ht ^»tintlum'vnjuerfufn, paruftîènt, fi tanto tempore omnes in fodemloco hæfiflênt'Qiiare tres tantum Apoftolos, quos ’dominât Paulus,in eaSynodo, cum aliquot presbyteris EcclefiaHierofolymitanaconueniflèliquet. Sedhoc quid *4Synodum Oecumenicam vcl nationale i Non enim vel omnes Apoftoli,vel plæriq^ presbyteri, multb minus om^ •itsEccIefia: in orbe terrarum difperfæ, Hierofolymis coni» gtcgatæfueruntî'Itacp indefi'nitusifte fermo, ^fofloli,pres^ h^fri,(^fratres,h^ quiJùnr ^ntiothia, amp;c. reftringendus eft âd eos,qui turn lerofolymis erant, ^fTÙm,agè:,concedamugt;s) ex ^poßolds quofdam lerofolytnù » amp;nbsp;ai eo cœtH tunc alfuiffe, nonne tarnen ex eo loto confiât apertißL mttquodeffeUum ejje yultnoiifcumSturmiut» tune demumle^ ÿümam eße errorum in Ecclefia quot;Deigraßantiumiamp; fidtifun^ damentumeuertentiumcondeMnätionem , foflquam in Synods légitimé eongregatafie ifi iudic4tumtcùtn fam agendi rationetn [etutifintiffi^pofiolh

P Nulla

-ocr page 122-

^^l^onfio pro Antiflurmio

NuIIoniodoexhoc Apoftolfcae Synodiexemplo ftatjhanc vnam Si foïam errores condemandi legittoatn Vlam çflè^quae fit per Synodum:alioquin Prophetæ, ApO;” ftolGacrnuInorthodox! EpifcopiiHeginmè egiflent, con^ demnando IdoloIatriamamp;Shaerefesabfqueiudici'oSynodi. Et cur quod efFedlum vis,ne ïitera quidë vna probare infti«’ tnist’Qiiâenim Apoftolideerroribcisiudicâdirationêfuf«’ ceperijntiemel,eandem ipfbs Sé EccleG'am femperob^ feruaflè, ntmquam ortendes ; Si contrarium facræ literæ Ecclefiartica hirtoria enidenter docent.

igirur confugit homoijïe''variitf. T^egatenim'vllamelfnf^ 'Vst:irii’velnouo Teflamenta Itgetriiquxprohibeat errores in rt-ligioneprias damnari, quam tudicialiiproctffjujm ipfe loqM-tur,faerie inflieuSMiide^,priufquam legitime amp;ex ordiift Eccleßade ijs cognitumfuerit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Tu potiiis homo verrtitusó^ Proteomutabilior nihil non tentas,etiam per impudentes calumnias,fi quid inuenw re pofsis,quo tuo laboranti Caluinifmo fuppetias feras. An non enim Si hxc aperte calumniofa SC malitiofa verbofum O/ïandri interpretatio ert, quart veltt errores prius damnari quàm Iegitimè,SC ex ordine Ecclertæ de ijs fueritcogni^^ turn:’ Vertrum tantum iudicialem procefliim, qualem vos Caluinirtae’,vrgetis, Si quemne iprtquidemin altjs dam^ nandisferuartis,(vtnimirum erroresnon nifi in Synodo damnentur )non femper neceflarium eflè , ortendinius: quandoquidem etiam aha ratione legitime Si cx ordineEc# elertæ de erroribus iudicari pofsit, etrt non inrtituaturiijdi; cialis proceflusjd ert,Synodus ex pluribus nationibus cob liga tu r.

(^id audio,Ofianderf Qjßd hoc aliude^lt;f,, quod ais, quàm fiolosipfostanquam ffmfrarÎQi hQmintifradffcfrfi amp;nbsp;^uodtllt

(unt

-ocr page 123-

OßanJri, montra Lamb, 7)atMïtt,

^ffncfeceruntt prater omnem Vei legem eiryoluntatemejjefa-HiitnJmputlenter pronunciarefT^am finulla Dei kgepra[cri~ ^itur hie or do in damnand^ errorihuf feruandwe, quo tandem ^^iritu duBos ^poflolos idfecijfe dixerimu^, fuo^ exemple ca^ faciundumigitur quàtngrauiter atque turpiterfallaristomnes tandem agnofeant,

Audio Danæum tmpudenter calumnian Quomodo ’'iitn Ofiander Apoftolos tanquam temeran'os homines ‘f’^iucit ; Quomodo præter omnem Dei legem volun^ '^tsnifacftum eile pronunciat, quodretfle ÔC legitime ab 'pßsfadum agnofcitc'Etfi enim nulla fpecialislex extcf, iubeat errores non nifi per Synodicenfuram damnar f^'hanc tarnen Dei generalem voluntatem nouerunt,2C nobis prodiderunt Apoftolitln Ecclefiaomnia ordincóó decenter fieri debere. Hane Dei voluntatem Ecclefia An^ ^‘ochena fecuta »Apoftolorum amp;nbsp;Ecclefiæ Hierofolymita^ ’’æ de incidente controuerfia indicium pettjt. Quameangt; demrationem Qi. ordinem,noftriin libro Concordiæ, velut fupradidumjobferuarunt« Quomodo ergo non légitima ''eftiorum errorumcondemnatiojcùm ad Apoftolorum exempium earn fadtam eflè^palam fittSed hoc, cuius caufa tefruftra multum fatigas, nunquam euinces, Qiibd iftoe# Xemplo nobis legem præfcribere voluerintj qua Ecclefiæ non liceaterrorcm vllum,nifi in Synodo ex pluribus nation! nibusconuocata,damnare« Ex quibus pariter veritatisflu^ diofi cognofeunt, Danæum id, quod nos confutamus,pi OiS ptignantemjturpiter hallucinari QC falli.

^«rtf^Oßdderiyhiin ’VeteriTeßameto madatußt,‘\itßquahære. ßi incideret^antè iudicialis proceßjut fieret, ac de ea légitimé,id efl, audita parte cognoficeretur,amp; tue demu, neq^ prias,eade da-. naretur.'Profieno’PolitidEulefiafiicdyetjereiidefiiyetertsEc-tinte Chrißu inter ludaosfuit ) ignorare te oßendtf.

E* 2 ^od

-ocr page 124-

u6 T^eJ^onßopro Antißurmio 2).2).

apertiuf quam illud, 7)eut:^ Cumfurrtxertt in medio tai 'Prophetaiaut fimnians/omnium amp;c.dictnilo, quamur alienos “Deostquos non noueras gt;amp;eolamw eoi^ùc, Propheta iflepleBitor morte, quiafuaßt jd^ofiafiam : Sedad-dit :d^hi inqutfierts t amp;peruefligauerts» amp;percun^atuf fuerii lene tirc.Pides igitur ex Dei ipfiws prte/cripto iuridice defalßs Prophet^ à. legitimis iudicihus amp;nbsp;cogno/cendum elsr iudican' dum eßße,amp; quidem ex ordine iudiciorum Eccleßafliiorum»

Non quæn't Ofiander,fed conftanter negat, vlluiti mandatum vel in vetert vel In nouo Teftamento extare, quod prohtbeat anteiudictalem proceflum,qualem vosre# quin't}s,hoc eft,Synodi generalis fcntentiam, errores dam^ naremcc dicitiantequam de ijslegitimè^ide^^auditaparte, cegt; gno/catur-.cpxQd. tu doloseaddtdiftf « Qutsentra nifiioiquifgt; liraus fentiret, quempiara inauditutn ,.nec caufä ipfius co# gnitacondemnandumYEthoc Oßandro fine vlla rationc tribuens,an non oftendis/e omnis candoris ötT ingenui pii# dorisexpertem eflet’Neceft,vt nobis inepteoccinas legefti Mofaicara,quae tibi ne quicquam.opitulatur. Quod enira ibii Dominus iudicibus populi fui, in caufa capitali pra:# cipitu'dem, quoque hodie Chriftianus Magiftratusobfer# uaredebet,nimirumvt de enormibus peccatis diligenter inqutrat ,,SC fontes iuxta leges receptas puniat. Eodeni modo Döcßores Ecclefiæ,qui iudices funt in domo Domi# nfide falfa dodlrina cognofcere,00 cognitam iudicare de# cet : quod a noftris Eccleftjs iam raultis annis diligent ter faL4ura cft, vt de vcftra dodlrina ex verbo Deico# gnofcerentjSxTquoniamadulterinafnuentaeft, iHam dam# narent amp;nbsp;reijcerent.Sed quid htec lex de officio iudicum ad generalem tuam Synodurat' Non puto Sabaudos tuos adeo Qbefaî naris elfe , vt hinc perfuaderi. fibi; patiantuß inPfcW-

-ocr page 125-

Oßandrhcontra LAnibfDâïïaum» 117’ Pfeudoprophetae dodn'nara alia rati'one legitime i'nquiri nonpofle, nifiSynodo coadîa. Etfihoefenó, vt videris, äffi'rmas,quomodo ab iniuftitiae macula purgabis tuos,qui PontificiosjAnabaptiftasjSytiergiftas, Seructum,Gen^

, S)C alios , extra proceffum Synodi damnarunt? ïjnó Pfophetas, ÓÓ Apoftolos à crimi'ne quomodo libéra# ^'^quot;Nam fi lex iftudjquod tu vis, mandat, die nobis, quas wdoscelebrarint in falfa religioneamp;ldololatria Iftaer ''icipopuli damnandat' Qubdfi oftendere nullas potes, non tu ipfos tuis nugis tanquam homines temerarios ^^Uod crimen Ofiandro fupra intendere voluifti) tradu# f'Sióóquod feceruntilli, contra Dei legem 06 voluntatem; *ffefadum,impie pronunciasç’.

loco ■) attende Oßander, qaisßt iße or do ,'id e^, ^uo or^-^ine reit qua trilut, de aceußtione yiolati cultut T)ei,al alijs dualui triluluf, amp;dimidia, cognoßcuntamp; indicant, lof.22^ 'gt;id eas legato! mittunt, eas audiunt,amp; demum de loc nego^ fio,quod frocul dulio religiofum feu Eccleßaßicum erat,fro~ ^unciant. Ergo ex Werm tefiamenti exprefßa lege,eÿ manu fßoyfu affareti non licuifßequenquam'telfngularemlomu tiem (nedum yniuerßos Eccleß« cœtus)f rins damnare, quam iwidicus froceßtn ex ordine Eccleßaßico inflitutus effet. Earn autem cognitionem äd Synodum (quam Wamui) id

conuentum eorum, qui facraßdei amp;nbsp;wliDei dogma^ ta tunt traÜalant,etiam ex eadem Werts teßamenti vop-o^ialtf. fertinuifß , etiam Oßander animaduerte. Trimum ex Titutero. i7. deindeex'Malaclia 2,7.’^ili difertè,atejueex 7)ei le^e luiußnodi controuerfa de religione quafiiones, ad Leui-tas rèt facertotes, 'vna cum fummo facerdotecolle^os, iudican^ dafertinere dicuntur. Traterea idem ex manifeßimit amp;fuE.

3 derrie

-ocr page 126-

ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro ^ntifturmio T)» T)»

clerrim^ gubernationihus Eccleßxt ^ute fùb yeterï Tßamen^ to fuit) exemplii obferuare ^ores ; quorum 'Vnum extat Hte-rema6. alterum apudeuniem Hitrem.^6.recitatum , Ebi etiam in bon^ Vei Pro^hetà à quot;Pfeudoprophetis condemnandü, iuridicialM proceffut, ntq^ etiam à Synodopropttrea congrega^ ta,faBuf afp4ret:nedum ytinPfeudopropbetts ^uictjuam temt rèa'yerisTieiprophtttsdTii.ii\Q3 ex éffe^us quodam imfetu a^um ejfe cenfeamui P Hibes igituti^uod ex yeteri teflAmenti ^intrebas: Recife idem ex noua quo^ue.

Ättendebanijan legem prolaturas effet homo trtirilJtè iè torquens SC excrudans,qub vel venffmiliargumêtopet^ fuadeat Ciiis) condemnationem Caluimfmi â noffn's illegi^ time faefîam effè:fed exemplum, mifer^tale affèrc,quodto^ ïirotû sdîiom' plane mhil répugnât. Vcem'm tel iqux tribus de accuCatioîie violati cultus diuiniab alijs duabus dimû dia tribu,per legatos cognofeunt QC indicant : ica SC noffrx Eccleffx de veffris erroribuS)expublicis colloquys SCfcri^ peis veffrts (tn quibus iam per pluresannos blafphemances cognouerunt, eos'cp lecundum ïcriptura iadi^ carunt Sd damn arunt. Quare exemplo iffo amp;nbsp;lege MoCis, qux func (vtextexcuclanrsim'epatet) de noncondemnâigt; i do)ffue capicalt Cupplicco affïcicndO)Velhominem ffngularé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

vel integrum coetum^priulqu ’am legitim e de fado eiuscog^

nofcatur,quodincendis nequaquam efh'citur.Ethpccogni/

tio non tanc'um ad homines Eccleffafficffcd eciâ politici or^ dinis pertinuit) vt verbafcripturx manifeffcteffantur. Na

cum Pineha vntco ficerdote)deccm Principes,quiprimarr/ indicespopuliDeierant,ad cognofeendam.caufamduara tribunm nbsp;dimidix,mittunrur.Legê igitur, E)an.Te, mon^

firartpoftulamus, qux vetet, vUum erroremcicra Synedt . generalis, qualem yos poffiflatis, cognitionem damnare^ ƒ

-ocr page 127-

Ofiandri, contra Lamb. Danaum. nbsp;tJ0

Ygitimam cognirionem neceflanafn eflè diamus,camlt;Ç ^feruamus îlcdhancnon nifiad Synodum Nationaleni vm'uerfalem pertmere, nunquam demonftrabis. Cor# qm'dem multa ex veten' Teftamento, fed ea te nihil pforfusiunant. Præceptum enimDeut: J74iubetincauns ’î'niinaîibus quæ diffîcultatem habentjfacerdoteSjLeuitasj ^mdicemPoîiticumjqui habitent in loco,vbi Domini T a# “fftiaculum vcl Templum eft,confuh'.EfcMaIachig 2,cap« ’'dt Dominus:Labia facerdotis cuftodiunt fcicntiam,8Cle-requirent ex ore eins. Scdquidhæcadcaufamtuamcf

Qyis enim ignorât vel negat, indicium controuerfiarura *^digionis ad facerdotesjhoc cft^minifiros Ecclefiæ pertine# f^^Inquis: Leuitas amp;nbsp;facerdotes, ynà cum fummo facer dote ^o^le^oSiideil^adSynodum.'Veï'um non omnesLeuitas Sd ùf ^tfdotes,nec folos, fed etiam indices Politicos cum fjjmmo ûcerdote in loco Dei colletfîos fniflè confiât. Si igitnr Sy# ’’odutn vocasconuentum quorundam, qui fidei dogmata ^■■^f^lant.qualis fuit Sacerdotumjnon omnium in toto Ifraè# ^^jfed tantum in loco Dei officif caufa agentiummihilcon# tra leges 8C vfum veteris teftamenti, noflri peccarynt»

Qc ipfi plures eiufmodi Synodos in pluribus locisj ad ‘^ognofceridam Sd iudicandam veflram aliorum Secfla# i dorum dodlrinacclebrarunt;amp;licet omnes codem in loco lt;nbsp;tolledlinon fuerint,animis tarnenconiundlifsimfcontra * '^tftros 6ó aliorum errores diferte pronunciarunt. Quid verô/ineptius , quam roalam caufam pefsimis veteris Ecclefiæ exemplis confirmare veile c* Propheta lere# ttiias occaOonem captans , hora qua populus ad preces coriuenire fblebat , verbum Domini de Vrbis exci# 'Jio ipQ proponit , non vt de eius veritate iudicarent, yelyt certifsimum acciperent» QC aôâpojnitentia iram

Domini

-ocr page 128-

120 ^f^onßopro Antiflurmio DSD, Domini auerterent. Ad iftam concionem, absfß vHa legii tima ex vcrbo Dei cognitionc» faccrdotes, Prophetx öd plebs » (qui prxcum caufa, non vt Prophctam, quod ipfis fortuitb acciderat,audircnt, congregati erant) contra Icre# miam infurgunt,eique necem intentant.C^o audito, prin# Cipes ludaad fcdandutn tumultum in domo Dominicon# ueniunt: facerdotes öd Prophetx ex mero afFedus impetix, Prophetam accuTant » dC dignum morte pronunciant prius, qu am caufa ipfius ex lege Domini dtjudicctur.^ An hoc tibi pulcherrimum gubernationis Ecclcfix,quxfacerdotibus commifla erat, exemplum eft;' An luridicialis proceiliisin Dei Propheta condemnando,non a Synodo,fedfuribunda colluuie facerdotum contra omnia iura fadus i Et quomo# do quxfo exemplum hoc conuenit caufx tux, vel Synodo (quam tantopere vrgesj legitime Congregandx j in qua nonliceaterrores vel hominespriusdamnare,quamluri# dicusprocelTusex ordine Ecclefiaftico inftitutus fitj' Eodé modo öd alterum exemplum, quod extat lerem. jd. nihil prorfusad rem facit. Nam pari confilio öd ratione Baruch fquemadmodum lercmias ) non in Synodo ob id con# grcgata,fed populo in die iciunrj pro more in templo con# ucniêti,ôd poftea a Principibus numero paucis,ob fua nego tiain regia domo congregatis,accerfitus, verba Dni legit.

Sedhoc quid ad Synodum,in qua non populusvel Ecclcfia vnius vrbis,non Principes politici, fed ordinis Ec# clefiafticihomincsjöd quidêex pluribusnationibuscoHe# di,de veftra dodrina pronSciare ödiudicare debet; Agno# feisjopinor, quam omnia inepta, öd nihil conueniensex veteri teftamento,qaamuis in co fudaris pluriraum, ad de# fenfione tux caufx attuleris. Videamus nunc nouiteßa# menti dida,vt ea no minus miferè depraues ôdcôtorqucas.

-ocr page 129-

Oßandrh contra LambJDanauw. nbsp;i zt

nofler Itfui Chriflut ait}ßptcc4uerit in tt frater, y^£ccîtfia:nttfleô magüfitn tot am Ecclefiam nbsp;nbsp;praßrtim

'''[^ttufadoilrinie,dicendum ei^eidem Eccleßte, i'lon'neex ^ßfdem Chrißifraceptoß'vel'vnnt ^uißiam è numeroßdelium *'xtrit, fecerit ue alt quid obßinate, quttd frat rem offendat, Synedrion amp;nbsp;conuentum ipfum eiut ccetttf, cuiw obflina-^'‘^ißemembrume^i^, remittiturf Quicunq, aitCbrißwtdixe-^gt;tfratrifuo J{acba,tenebiturSynedrio, ’Matth.q, Synedrion ,adqHodaCbtißo remittitur, qui fuit totiut Eccleßx ^ftäelitica fenatuf^tir quot;Velut ordinaria Synoduf.

Vrges cum tuis Synodum, quæ non ex folis German ^’gt;fedcxGanisjBeIgis,Anglis,PoIonis,HeIuetijs»ö^altjs ^3tionibus,id eft.vniuerfa Ecclefia colligatur» fine qua '’^ftracaufa legitime difceptari nequcat. Et hoc phantafma

Chiifti verbis Matth, «8. cap. confirmatum cupis» ^tam verb nihil pro te ilia faciant » vel Caluinustuustc ^/^cerepoteftj qui hæc Chrifti verba defenioribus Ecclc# *æcxponit,quibus cenfura morum ÔC dodrinac ad veteris Mcfiæ norraam demandata eft. Sed cuius Ecclefiae rogo^ certe totius vel vniuerfalis, Hoe quidem in populo ‘Udaicofieri potuit6Cdebuit,vt vitæ Â^dodrinæcontrol “îtfiæ difficiliores,ad totius Ecclefiæjdeft, feniorumpri# ’’’orum'e^ populi,quiilliusperfonamgerebantjiudicium 'leiioluerenturjquia Ecclefia ilia ad vnum locum, ÔC vnum Synedrion alligata fuit. Quæ ratio Ecclefiæcum in No^ itoteftamento non fit,fed fecundum multitudinem pro# yinciarum,regionum Ô6vrbium,pluraquolt;ßfinto'wttÿZjiot, idebneceflê non eftcuiufcp phanaticivel præfradihomi# ôis caufam ad totius Ecclefiæ fenatum vel Synodum Oecumenicam deferri. Quot enim Syftodi cogendæ^ ‘mô perpétua Synodus habendacflèt,inqua iftorumho#

Q tninum

-ocr page 130-

IZ2 nbsp;nbsp;l^^on/io pro nbsp;nbsp;ntiflurmio T)*

^inutnperaeesèdic^iS^ fstfîs^cognofeerentart Ecclefis igaarilla,cat dtcendamefi, cutascp loet conïêflus,qiiein confidoriatn vocanr, intelHgenda ed, in quo Eparchiar idtasconcroaerQx di'fadica.ntar.Secandam verb tuum feti fanij caias^ perditthominis caafa^ mïnïftnex Gallta,An^ gds, Scoti3,PoloniaiHeIaeda,3^c.conaocandie{Jènt, qai ipfana ad fragcm reuocarenc^velh'gandipoteflate aduerfas euinvterentar,Hoc verb qaid magtstneptum ac n'diculiï»^ Sed vos^qaia vetlra dodin'na non in hominem ßngalarenJ, fed nodras orebodoxas EccIefiasAarbâdo eaSiimb in ipfuirt Chridam,peccädis,Slt;^etiam nuncpeccatam vedivmprx^ fratd'e defenditis : ideo non ab vna, fed omnibus EccleftJ^ nodris,qaæ parkatem religiónistuentur, vnà cum vedta do(drina iadicatiedis, vt quod mandauit Cbridusjn vos Matt.f. fedulôexequerentar.Âdpoileriustedimoniumquodaab net:gt;non loqukur ibi Chridus de dodèrinxj fed quinciprxi^ cepti viofatoribus,quietiam te tede, non ad vniuerfamEo cledam} fed Synedrion due conuentameiascœtus,cuias obdinatiidimembra fant^remittiiabentartQuidverhboc adprxfentem controuerdam t'qax non edde particidari . qaodana conaentuXed vniuerfali pîurimarumEcciefiaiam ƒ Synodot Sedinquis, Synedrion iflud.adyuodà Chrißo olflina- / tui remittitur, totius Eccleßx Ifraeliticx Stnatuf fuit, amp;nbsp;^dut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ordinuriit Synodus d Qii æ 'Syn edrtj idius authoritas fuit iti

paniendis fceleratis 8^prxfracdis bominibas;ea quoep ho^

die cuiusc^ vrbis Senatus ed: nbsp;nbsp;qaxSenatus Politiciiuxta

leges iudicantis,ea cuiufcp conuentusEccledadici, ex ver^ bo Dei pronunciantis. ludicium enim non. hominis,fed f)eied,2.ParaLiyt

Gbijciesfortafis,hui!tf dynedrijffeciem rsferre yeßros Superiit^

Undentet,cumßufs afjeffgribut., fßuü nero ißtiitibiconceiK^

Oli

-ocr page 131-

OßdndrhcontraLambJDanatifiJ, nj *1' Ofiander ƒ quot;Kam luiufmodi Superintendtntium (quodctrti ’focabulum , quam fit in Tgt;ei Eccleßaju^erbum amp;nbsp;ArroganSt quot;^tdtnt omnesj fidttimen huiufinodi cum fuis afiftjßoribus cee-fiiftnon quot;^niuerfte iffitts (brißianx Eccltßx ; fedyniws dun-^«xatillius mtmbri ac frouinciayim ,amp; authoritatem refe-quemadmodum illud ludxorum Synedrion,totam (qua ^uncintermorraleserat) '^eram ?)ei Ecclefiam reprxfentabat, ^^»q, did nonpotei^, part authoritate tanquam à tota Eccle-[^^Chrißiana geßumamp; dtßnitum efie,ß quid ab ißis Superin-ftndentibws fadum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at que illud quod à Synedrio ludao~

f’ftm decernebatur»

LicetjDànæêjConfeflîis non:rorum,Synedrîj Ifraëlitid TOefn non référant, quod illi plures, hoc vnicum fuerit: •ll’particularium Ecclcfiarum, hoc tonus Ecckfiæ perfona E^ffeiit : non minor tarnen in caufa religioni's, imôen'ani •^^ioi eft noftrorum fecundum verbum Dei pronuncian^ ^•uni auchoritas, quam Senatusiftius, qui magna ex parte hominibus veritatem ignorantibus Slt; perfequentibus ^onftitit.Et vehementer erras, quôdauthoritatem conuen^ ksexfpccie vel forma, aut etiam numero dependere pue tâSjôi^non potius ex fententiævel iudicq veritate. Hæc enitn tua ratio fi valere debet,decretum feptimæ vniuerfae IisSynodi,quæ totius Ecclcfiaz vim habuit, contra Elibertie niCoiîcilij,quodtantum 19. Epifeoporutn fuit,iudicium de Imaginibus , fequendum tibi erit : quod nunquam, opinor, fodales tui concèdent. Etfecundum colletfîiôe nemtuam , maior apud nos authoritas eflê deberet iU lins, quod à Synedrio ludæorum contra Chriftum QC Apoftolos décréta cft,quam quod Nicodemus, lofeph de Arimathia,GamaIiel ô^alq viri boni inter ludaros de tjs fene ferûuquia videlicet hoc no a tota Ecclefia,quemadmodû ib

Q. 2 lud

-ocr page 132-

pro zÂntifltirmio T). T), Iud,ge(liitn ed : 3^ Cfiridi dsmnatio ex taa optnione legi^ tini3 enCiqjis à Synodo ordin3ria,qax toram EcckQam reprxCeiitaaiCj fadïa ed i Vides quote prxdpites mi/èrum^ Qijare d quid vel à paucis ex verbo Dei deftnitut, non ininoreiusautbofitas edf quamdillud acotaEccledage^ dum dt.Iudicium enim non hominum duepaucorum due vntuerforum ed^ fed ipdus Dei in fcdptura facra compre^ henfum^a qua Eccleda Dei pendet, quia ouiculx Cbtidi omnes 3^ dngulx vocern padoris audiunt, quxprxfeten^ da omnibus decfetis hominum edt Sed vt doliditateuj quocp in reptebendendo prodas, Superintendentisvoca^ bulum 3 nomine Cuperbix SK^arrogantixtraduciSj prxanb tniimpotentianon animaduertens, hocipfo te Paulum re^ ptebendere^ quod minidros Eccledx ram fuperbo 3:amf gancinomine vacate volueric^ Epircopienimô(:fuperinf tendentis vocabula idem dgnidcare, nemo ignorât. Si igitur Paulus generaliter , iuxta Caluini expodtionern, omnespadores^minidros^ S)C Predoyteros, Epidcopos no^i minat: cur non Jiceret nobis latina voce Superintendentes appellate eosquibus ô^gregis Ôl minidrotû indpedîio com^ midaedfSed Angelica humilitasjin ido hypocrita, Apon dolicum nomen ferre non potuit.

■ Stdne ipfa yuidem tof a Germania collega, quot;fniuerfam d)ei CM-flianamEccleßam reprafentat, yuoniam fummo 7)ei Optimi ^aximi beneficia impletum ef[^, yuodolim Dominusper Tro^ fhefasfitosprtedixeraf, nimirumtytper yniuerfum terrarum erlern diffunderetur yera ipfiuf Ecclefia. 77am amp;nbsp;in ,Anfiia, amp;Scotia^eir Polonia,amp; Gallia, amp;Heluetia, amp;nbsp;T^etiatira Chrifiiana^ Ecclefiaflor ent, yuaru ney^ iudiciuaflernandueß, tsey cofienfit4:amp; omniu authoritas,plus yuam ynius Germania, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

idyfl, yniustantitm ßrouincite amp;partü Ecclefia lealere deh^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

EatefflVf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

9

-ocr page 133-

Oßandrh contra L amb. T)anaum, ny itemur quidem Synodorum Jfrouincialium magnum in Ec-deßa yfum ej]e,fmo etiam necejjdrium : fed t^ui neq^ tgt;lationali^ yniuerfalium Synodorum authorieaei amp;nbsp;iuri yllum f^xiudicium afferre,aut ^uic^uam Hits derogate quot;^eldebeat yel fofitjta^ ißorum» quos yocatts »fu^erintendentium cum fûts *lfijforibu4 fententia amp;nbsp;confeffus nuUum noßra caufafraiudi-fium aue damnum affert quam ab Uniuerfa Eccleßa iudican.» ejfedicimttf, tienneigiturtibi quot;videturChrißua,detota Hi^uo fidelium cœtu errante damnandoßdem finfifß, quod de 'V-^^fratrepeccante conßituitnr f ttf^xntumuts ergo tergiuerfa-^t’^elttfid tarnen faluo pudore tuo negate iam non potes.

Hoc demum eftjqub omnes neruos intendit Danæus, ^ätuinifmumnon niflab vniuerfa Ecclefi'a ÔC Occumeni# ^oconcilio ludican’poflèjideo'c^damnarionem 'a Germaniç ^cdeftjs facflamjnegitimamellèæt fane non maléDanæ# “Sjtanquam lurîfconfultus, fuæ caufæ confultt, vrgendo quot;y'’odumjquaeexpluribusnationibusjqs præfertim Eccles *%quae Caluinifmum propugnant,conuocetur. Hac cnim ^tione fperat, Calm'nifmum votorum multitudine noftr a ^nhodoxa dob^n'n a longe fupen'orem fore. Sed quantum quot;3îc ratio valeatjdifpiciamus. Qubd fiEcclefiarutn noftra# (quia vniuprfam Eccleûam non repræfentant)fenten# tiaex verbo Dei lata,nihil contra vosXed illarumregionum oninitt,quas recenfes,authoritas plus, qu am vnius Germa# ’ll»» valere debet:S^ fi prouinciales Synodineque Nationa# lißnecj^vniuerfalium Synodorum authoritatiSCiuriquic# quam derogare debent vel pofiunttStephanus certe proto# martyr caufa cecidit, ÔC iuftè damnatus eft, qubd ipîè cum paiicis alijs Synedrio lerofolymitano contradixit. Et veftru mdicium de Papifmierroribus,Tridentiniconciltj,quod ex pluribiisNationibuscolleôurafuit,authoritati nihildero#

Q. 3 gare

-ocr page 134-

n6 nbsp;^j^onßo pro zAnüfiumio T). T)»

gare potcrit. Apoftolt quoep ,ö(^eorum difci'puli jHegin'm’e dananaffê ludacorum feeftas putandi erunt, quod non ex tnnibus tpforum Synagogis conuocata Synodo, caufam Pharifacorum SiC Saducacorum,quorum intererat, difeepta^ runt. Veriini fi totus terrarum orbis,nedum paucaeprouinü cig, eæ'c^ non totæ,i'n aliquem errorem confpirent,vnius re« lt;fle fentientis ludicfum pluris faciendum eft^qu'am infinitæ multitudinis confenfus.Nofti exemplum Paphniitiji cuius Hift.Tn# vnius fententiam côtra plures Epifeopos cœîibatum facer# part iib i. dojuni introduccre voîentesjNicena Synodus laudauit. Et

' nobis vniusHufsûde Miflà pontifi'cia indicium potiuseftgt; qu'am totius Concilij Conftantienfis decretum: at iuxta tua opinionem^illud derogate huic nihil potuitoquia VnusNa# tionaliSynodojCuiusconfenfusafpernandus nonerat,con# tradixit. Sed conîjcio Danæum feribentem hæc fomniaflè, in foro ciuili adhuc fe verfari,vbifufFragiorummultitudo vincit, verum alia Synedrtj Theologici ratio eft, in quo vgt; nius voxjverbo Dei conformis,plus valet, qu'am innume# multitudinis diuerfum fentientis vota. IntelÜgisquoqp, DanæejCÔclufionem tuam SCabfurdam eflè,quôd Superintendentium noftrorum fententia,veftrgcaufæpre# iudicium veldamnumnonafFerat, quiaipforumconfeflus vniuerfæ Chriftianx Ecclefiæ,à qua iudicanda fit, fpeciem non référât. Hac enim reqeis omnium Prophetarum, Apo# ftolorum,Slt; Patrum Orthodoxorum fententias,quibusipft pauci,totius quæ videbatur, vel plurium Ecclefiarumdo# dlrinamdamnarunt, quæ non recTede religione fentiebât. Et noftri nô proprio iudicio,fed verbo Dei, quod nobis an# tiquiuselfjquàm omnium Ecclefiarum veftiarum confen# fus, veftram docfîrinam iudicant amp;nbsp;damnant; nec quicqua tergiuerfaricupiuntjfiquidem omaia,quætuex feriptura profers,pro nobis contra te facere.perfpicu'e dcmôftraui,yt merit'o feriptionis hui'us pudere te debeat.

-ocr page 135-

Ofiandrh centra Lamb, T^anreum, 117

J/yä ^poflolorumpraxü ( qua hoc Z)omint noßri hfu Chrifli f^ieceptum yere quoftnfu accipienilum tjjetßemonßrauitJnonnr confirmât f Illi enim Synodum,adtrrorts[uitemporis ^«tnnandos conuocant, quanqua amp;nbsp;ah iffio Chrißo x^kiaeixi yeri-Ute quot;Dei didicerant: amp;nbsp;ea erat n, a4poßoloru author it as, 'st quod ’ftl eorum ynw fronunciafiet,apud omnis Chrifii Ecclefias quide ^itumfirmumq^^citra yllam controuerfiam 'TPaleret.Sed Âpofioli^ firi quot;DeiiCas yeteris eit nouiTefiameti régulasficutifiunt:amp;fiult;t ^oc exeplofiquendas demoflrdrunt,''vt légitima amp;nbsp;'vera erroru itt ^(clefiaTfei damnadoru ratio fieruaretuna qua qui yelamhitio-^e,yel t emerit ate ,yel animi impotentiajyel odio,'tel praiudieijs ^ifeedunt, ij certè amp;nbsp;4 Spirittn faniliprtecepto,amp; ah jipoßolicee gitbernationis normaplane aherrare merito cenfintur.

Qu am veteris amp;nbsp;noui TeftamentipræceptaSCcxem^ pla veftram caufam de generali conuocanda Synodo 3d veftros errores condemnandos, nihil prorfus conjJ fitment : vt etiam Ecclefiæ noftræ illam antiquam 7rç«.'^(p ficcutæ fint, veramep errorum damnandorum rationem ferjs uantes,leges diuinas neutiquam violarintrquiafupraphis nifsimumfeci,breuiratiiamftudens,earepeterenolo4Hoc tantiim nunc addo,fi ambitionis, fi temeritatis, fi impotent tiæanimijvel odijeft(vt Danaeus innuere vult)abf^ Syno» do Nationali damnare errores,an non hïc graphic'c fuos de;» pinxit,quiimpotenrer amp;nbsp;temere, nonfalfam fed Orthodox Xamdo(firinam noftram, verbis Chrifticlarifeimisfundatf tam, fine Synodo condemnantï’ i^amohrem quxfiecuta fiunt tempora ad noßram.'vfiqßjanc ata^ temgt;eundem in errorihiM damnandû erdtnem. amp;nbsp;yiam , etiam torruptifiimis temporihuißnon yerè,Jalte in fieciemprohdrüt, rtipfiayfitrpdrunt, adeo^yt cuiniufiè afdtificijsdamnare-i- mur^ad iußam Synodum,amp;à noh is,à ''vohis finer it prouocatu: ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in yohis aduetfiu^ communeshofies yAlereyultts,

cut

-ocr page 136-

I iS ^K^l^onßopro ^ntiflurmio T). T).

tttr idem in noiiè non admitting r’Qui quot;vero yel à primo limint hißoriam Ecelefi^jiieam quot;vn^uam falutdrit, facile nobis tiffen^ tietuTtat^ intelH^ett eeiain ijsipßserroribuf(quiiampublica •SynoJo damnat ifuerant)fi ^ua tarnenfieret interpolatie i re-nottatioq^, iterum Synodos ad eofdem errores condemnandtt ^o^gregarifolitasfuifi'e,Qttlt;gt;^if^fnim idem ^rianiftmts dam'» 'Btriliusin nbsp;nbsp;natm eif,PQ^otiesidem Eutychianifmusp

mihtquidem Confiantinuf ille 7\dagnut Nicepb, (cuIm tempora in grauifiimas Ulas de ^titate Chrijlidenera» Jib, s, cap, nbsp;nbsp;ta ab Ârianü controuerfias inciderunt) fanUfiime dixifie yi-

deaturfianc effefacrarum Synodorum ’ygt;tilitatem,'Ptper eat It“ gitime difiidia de reli^ionefopiantur. [d quodetiam Innott^' tiuaprimus reipfia edoUusyerum effefintentidamp;ipfefudcon» lief Jib 6 fi^tnauit.Itaq^ait Ifidortu cum propterperfecutionumfauitU Erymxap^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fijnodi conuenire non potuerunt, etfi à 'pirist amp;nbsp;Epifiopis

trroresdamnabantur : Chriflianitas tarnen in diuerfits hxrefesfeUa eSf^;quodnimtrum 'Vetifimo Ulo, tir à Cbrifloprtt'» cepto , tir ab ^poftoliâ yfurpato remedio tunc temporis Eccleßts rarerer . Cbryfofiomus in ilium locum Euangeltj fecundum lo-an.^ Cap.j. 2dunpuidlesç^ noflra iudicat hominem, nißaudierit prius ab ipfo,tir cognouerit quidfaciat, ait : Idon folus amp;nbsp;nu-^requtritur auditu»r,fed etiam diligent, quod bacparticula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ßgnificauit,C0 Cdd0 KE T^IT. ^dtquiyosne auditisqui-

dem, nedum cognofeirü, Idÿsd, quodipfimet Kbiquitarij, yt ali-

quotßierrorisfeflarios damnar ent ( quemadmodum Donati-

fix} quot;Pt '}lt;daximinianißas à feauulfosflagellarent} Synoduns fuam antepaucos annos Torgam conuoedrunt ,t!r earn agendi rattonem,quam nunc in nobti improbant, tune tarnen yt maxime 'reram,necefßariam ac legitimam,comprobdruntp EccIeCiam Chrilii ad no ftram^tatesiivrcp, légitimai fstionêerroresex verba Deldamnandi, vfurpaUè, neinlrtl j dubiatnell, d^iod verb has Temper In SynododamnasK,

nesno

-ocr page 137-

Ofiandri,contra LawhfDanaum. 129 Memo omnium Concedet,qui' vel primon'bus ïabijs fcripta Patrunii 8C Ecclefiafticâ hiftoriam deguftauit, Hæcenim ff ftâtur, plun'nîos errores,quos Epiphanius, Auguftinus, ^altjreccnlentjnullaobcosconuocata Synodo datnnaÿ fosfuiflè^Et vosjoblècrojin quo Concih'o Pontificios, Sy# ’’ffgiftas,Anabaptiftas,8C alios damnaftisf quia in nab '’^Concilio, ergo iniufte a vobis damnati funtf Sed habe-'quot;us reum, contra propriummftitutum,crrorem fuufti ^^iiamuis timide 6C obfcure) confitentem acfcribentem, aJnofiram atatem yf^teundtm in errorilus damnan-ordine amp;nbsp;yiam,etiam corru^tißimK temporilui,S I nbsp;nbsp;0 2^

S^LTE^d 121 S2gt;ECIE24prolaj[etä‘ DePontificiorum damnätionequodafFers,fi€4c ffs habet: poftquam flli dodrinam noftrara iacrarum Utefi Mfum teftimonqs confutare non poflent, gladio rem age# fceperuntjamp;f funditus illam tollere conantesjplures cru# f^fh'ftippiicio affecerunt,omnibuslt;J Ecclefijs noftris cxcb diuni intentarunt: quae caufa fuit, vt noftri ad liberum SC “gitinium Concilium prouocarent,8C perfecutiones inte^ ff’quiefcere rogarent. Sed nosEcclefias veftras non per# ^fquimur ji nec vllum illismafum intendiraus : fed amore P’^opchfoergaillasaffèxRijCrroribusquibus 'a vobis imbu# “nturjiberatasipfas eflè cupcremusn'deoi:^ via SC ratione Apoftolis 6^ antiquitate vfurpata, de veftris erroribus, Ecclefiac noftrae ex Scriptura cognouerSt, eoscj! cum ver# bo Dei pugnantes in Synodis/i non generali, particular!# bus tarnen,qualis SC Apoftolorum fuit,damnarunt. Nec fluilquam ignorât »Synodos quandoi^errorum damnan-dorutn caufa conuocatasfuifle,quorundam etiam damna# fgt;onetn interuallo tempon's rcpetitam:iederrores,nonniß ’ff Synodo damnatoseflc,6C etiam hodiefola hac vialegi#

R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;time

-ocr page 138-

1^0 nbsp;^P^f^on/îopro zÂntiflurmio D.T)-

time damnari poflè debcre,friuoliim nugamentum cffe aflêrimuStNamfi Tomos Concih'orum côtukriscumhgiî refibus,quasEpiphanius, Augftinus,ôô altj énumérant,de# præhendesjplurimos errores ab orthodoxis patribus abf^ Synodiauthon'tatc damnatosfutflè« Qubd cumtibii'gno-tum non fit,8C illud quocß Sturmio Ofîander obiecerit: tu tarnen l'ftudaftuto filentio præteris, ne ad hune appellent do fcopulum 3 caufæ tuæ certifsimum naufragtum fecias« Et KcetSynodi Generales vel Nationales legitimura me# diumeflè pofsint,difsidiadeReligione fopiendÉnonta# men hoc vnicum remedium eftjnec à Chrifto prçceptuni, Lib,6.Etyra, quod fupr’ademonftrauî. Scribit Ißdorus ,qubd in prsce#

dentibus tempora Conftantiniannis,perfecutioncferucn' te,Epifcopis conuenire non licuerit : quibustu inferis, qubdiliafaeuitiedurante,àvirisamp; Epifcopis boniserro# res damnati ßnt« Concedis igitur errorum damnationetn olim citra Synodi conuentum fadlam fuiflc. Sed addisex ï^ïdQXOiChriflianitatem indiuerfaî hterefesfàffam ejpijuiani)» erat Epifcopit licentta conueniendi inynttm tttiß ffm^orsCon-ftantini. Atnon annis præcedentibustantum,fedetiatn fequentibuSjCum Synodi haberentur.orbis Chriftianus io fç6as diuifuseft, vt Catalogus hæreticorum luculenter oftendit. An non enim poft tempora Conftantini Aria# nifmusin Concilio Nicæno damnatus,Ionge latéquc per ducentosprope annosdominatuseft, vtetiam Imperato# rum domos perrepftritc' Et Neftorianifmus, cG Eutychia# nifmo,abiftisantiquis feculisad hunc vfqjdicm,fuosfe# (ftatores,eoscßnon paucosin Syria SC Ægypto habet. Ex quo manifeftum eft,non omnes hærefes Conciliorum re# medio fublatas eflè, licet multis Ecclefijs profuetint, nc vel ipfac peftiferà dodrina inficerentur, vel vt infeâæ f^# narent

-ocr page 139-

Oßandr 'hcontra Lamb.Ty^n^utiti nbsp;nbsp;iji

fi^rentur : quod Concilia communifiifFragiopræfti'te-ninGhoc ßnguli miniftri in fu^ Ecckfijs præftare poflnnc amp;nbsp;debcntjioc eft,errores verboDei damnare nbsp;nbsp;depclle#

fe.Quodfltu Imperatori Romano gt;nbsp;velPrincipibusEIe^ doribus perfuadcre potcs,vt Synodum ex diuerfis natio-nibus,ad veftros errores condcmnandos conuöC€nt,per tibi liberum eft,flC noftri baud grauatim cofnparcÿ ^nt. Sin verb quod vellemus effi'cere non vales, define fulpare remedium,quo noftræ Ecclefiæ ad veftros ÔC alio^ fumerrores profligandum,fecundum praeceptumChri-fti.óC Apoftolorum exemplum ,vti debucrunc. Et quid opus erat Chryfoftomi authoritatem de diligenter cogno# feendis religionis controuerftjs affèrre , cum nemo vn# quam de eo dubitarit i Nullius erroris damnatfonemci«s

Synodum Generalem vel Nationalem per Mini# ftros fieri pofle ÖCdebere , hoc tibi probandum incum-

Sed hæc diabolicacalumnia eft , neaudire ^ui~ ^^^»ntdum cognofeere. Ad naufeam enim vfque ve# fttæ blafphemiæ multbiam tempore auditac ÖC ledlaefunt, anoftris diligentifsimecognitæsô^ ex verbo Deiconfu# tat« öi damnatac. Et quid magis praepofterum,qu am cau# tuam Synodo Torgenfi tueri veile , quæ ex folis Miniftris Äugufto Elediori fubditis collegia fuit C Quod fihaectibiSynodus appellari meretur,quomodo nonfa# teri cogeris , etiam tuum Caluinifraum in Synodis, QC quidem omnibus tjs, inquibus concordiæ liber exami# natuSjamp;publiciS ful^fcriptionibus approbatus eft,dam# tiatumeflef Et quomodo tueos per fummam leuitatem vbiquitarids vocas,quosfupra vbiquitatem damnafle afFir# rnaftiïEt quis ignorat,qui vel obiter tantum Synod! iftius confeffîonêinfpexit/uifle illam,erröris veftri decœnacS#

R 2 demnandi

-ocr page 140-

2* nbsp;^^JponJiopro fulnüflurmidT)» T)»

coimocatam i Qubd ergo ranonem per ynodum in ^osagendineaaaqaam improbemas,tec^€o ominc immer/tó nosaccurai-eiiatismanifeilani eft»

Oft ander, idquodresei^,nimirumprafcrt\ ptum a ipjo Sp,S,h«reßon,fiqua in Eccleßjs oriuntur,tollener um remedium ejjè legitimarum Sy no Jorum conuocarionea amp;congre/Jum:nonautempaucorum omninJ'Velut febtem 'vi-ror urn '^eftrattumccstum,qui praiudicia domo iamPridetnt tx ^a emregnandiin Eccleßjs Dei libidine concept atueanw» X qui ueomnibw ?eos de yeßro Ulo munitißimo, yobisd tu-tißimoprxßdiodeieUoseßßeplaneanimaduertitü’.atcL 'viJetJ^t ^ßAmentOjtum etiam primitiua amp;ßqut-i tu ^ftlfße reSle adminißratxexemploUdeß, more maiorfi,ac 'rju perpétua manißeßè confirmari,nunquam '■vniuerfit aliquot de teterrimd hareßbut aciußtaSiß tarnen dißeptat'tone, acproceßßt, fqui précédât) fine légitima ear undem Ecclefiarum cum alijs Synodo lircon-uentu damnat as fttiffie, quemadmodum tamen iam yos fa-uitù^

Hucvlcjaene vnaquidem liteta ex veterivelnouo Te/ianientodetiJot2ßt'alij,aSp,S^pj'xlctiptuni vel prxeet ptum eße, vt errores non niß prxeedente Synodo, qux ex pluribus Nattonibas collegia ûtidamnatêtur. Poteß enim diligentia paßoraliquolt;^CvtAugußtnasloquitur)8^ para ticulariam Synodorum conuentuerrotibasoccurrijQcirs cumßantix generales Sy nodos habere impediant:quod in vettro errorc damnando feruatum eß^ Licet enimCona cordix Uber initio aCextantum viris confcriptuslitraplat rimis'tamen excellentibus viris, ÔSeraditisTheologis lia here 3d accurate iudieatus,hmatus,approbatus, 3dperfe^ (ßuseü^vterroramißofumdamnauofnon regnandtlibia / dine^

-ocr page 141-

Oßandr’hcontraLamb.T^anaunj.

dine,fed noftrarum Ecckfiarum caufa,quôaduerfusdo^ ârinæ falfaeyencnum munirentur, fufcepta, non minó-Ktn autboritatê habeatj quàm fi omnes illi rainiftrt in Sy.# nodo conuenifljènt. Nihil enim praecipitantcr fadu ra : fed cum fan's temporis ad legitimû examen fuppeteret, multb fxquifitiUsde fingulis verbis,periodis ÓC fententijs iudica# '^potueruntiquamG inSynodiconuentufufFragia colle# 'îîfuiflènt.Nobis igitur præfidium noftrum firmifsimum '®3net,qubdadexemplura Prophetarum, Apoftolorum, primitiuæ Ecclefiæ, légitima errorum veftrorura dam# '»atiofadafit. AtqjfanctiiHi virGfipopuli ludaici Idolo# btriam,8C,crroresnonquidem finelegitimoprocelTujfed fïniennulla prascedente Synodo- accusWnt86 damna# •'u’ït: quomodo tu contra notifsima illaexempla, amp;(. vfum Eccicliæ frequentem teftificari audes i An igitur Au gu# ft’num mendacem faciès jConfirmantem^Rarifsimasin# *ïeniri hærelès,propter quas damnandasjnecefsitastalis (Synodos nimirum congregandi) cxtiterit i An'non ille ’pfeplureserrorcs abfque Synodi congregatione damna# “itî’Secundum te igitur Prophet», Apoftolij86 orthodoxi Patres non legitim eadminiftrarunt Ecdefiam^quia ratio-’aetnamp;viamerroribusrefiftendi,abs teCatholico dodo# præfcriptara,fecuti nonfunt. Quid quód veftrihanc îibi licentiam petulanter fumpferunt,noftram dodrinam verboDei per omnia conibnami.variarum hærcfèôn ex^ îfa legitimam Synodum accufandi 86 damnandid

éic trieur aie Oßandtr f ^liam rimam nempe reperie, Cumtnimhaccereißima fanBißimorum jipoßolorum exempla proferimtef aduerßuf îuperlum eorumt damnamu^ eir con:^ dtmnamuf, excipiune aduerftn nos eritumillud) Legilgt;ui)»on f^mplo iudicandftmeßei, ^e^ui, Oßandert hac exempla fun-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j, guneun

-ocr page 142-

^4quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Anti/lurmiû Tgt;. Tgt;.

guntur '^iceptr^etua legù, qua in reBa Eccleßa Deigubtf^ ^^^ßfprofoniamp;ptraari débets. Sic quod de fideJibnhtind' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generale efi. ^od Tetro efurientiin edihuf

tmontt coriarij demonflratum,diSluinq^fuerat: 'MaHa amp;nbsp;yt-jcere. Item nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7)euepurgauit, tttitf^ßollnitOihocibfumßbi

Jtngu t ^oflolidipumdemonßratumqj intellextrunt. Et^'^t ß^^^^ßpP^ß/^^niamus,ex quibui gubernatio Eccleßa Chri-fltana cflendttur, Quod Eaulutptacipii Ttto,^pretbytem

oppidatim:quod EimOtheotqiioddtnU ipß tf*”^P'frn^fecie,'vtpresbyteroteligeret:bacexem certttperßon^fracegta, cenfentur tarnen omnibuf Eccleßjh omntbtupaflortbui ^omni deniq, tempore leget EccleßaDti pßitaeß conßttuta;ex quibua qui agit amp;nbsp;Eccießamadmini jtrat, ^proculdubionoexempldfparticularibui, Ofianderßed ^erts amp;gtneralibua legibus in Eccleßa Veiiudicatamp;sgit.

r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxempla non aduerfantur nobistNsm

Paulum imitantes anathema omnibus dicimus, c^uialiud Euangehu de Cœna ÔC JSlbaieliate Chri/lihominis, quam quod ipfe nos docuit,prxdicant,Et quamuis fecundsAus S^^^^^^iOpusnon fuetit Synodi congregatione,vtvef Era aperta pernicies damnaretur:ad exemplum tarneApo^ Eolorum ölEccIeQxHierotbIymitanx,Seniores 8lminis EriEcdeiiarumnoErarumûnguliin fuisEparebijs cóues nerunt,qub Cynceritatê reh'gionis,quæ veEris âl alijserrof ribus contaminata erat,reEituerent. Et cum nullsprxces ptS in tota Scriptura S, de no códemnandis erroribusniû , in Synodogeneralimecetiam eiusvllSexempla extet; vis des,E rem diligentiusperpendere volamas,nos etiävEtas tx buiirsregulx patrocinioiEegibus non exemplo iudtcandum tß'e,non indigere,EcE quxuis exempla fungStue vice pers petux legis,no ïniuna accufant nos AnabaptiEx de reâe

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eccles

-ocr page 143-

OfiandrhcontraLambJDanaum.^ Ecckfiç Dei gubernationis defertionc,quæ temporc ApO/ ‘klofumiomnium bonorö communionem ,amp;;eorundê, pfout cui^ opus erat, diutfi'onem habuiu Nos etiam fe# Rundum tuam hancregulam# non male adminiftrabfmus Ecclefiam,quiinerrorumdepuinonc exempla Prophetæs ^unijApoftolorum ÔC Orthodoxorum patrum CquinulIa î'æcedcnte Synodo generali, plureserrores damnàrunt) '’obisirnitandapropQninius. Ätpwcri infcbolis triuiali# nouerunt,collélt;5liónem |ianc tuam ridiculam eflê, S^itJam txtmpla 'v'tm legis habent^^rgo amp;nbsp;jamp;of.'nifi buius eui-^cntem rationem oftenderis. Non enim omnia vim legt; gis habere: nee etiam hoc de Apoftolica Synodo, inftantia pfobaui. Exempla qua? affersjtuæcaufæ plane non cons

Quod enim de fide Abrahami dicitur, vel prosJ ptereageneralecft,quiaalterius exempli inllantiam non pâtitur: Qc infuper verbum generale amp;,promifsionem, fidem requirit, hanc habet, /«femine tuo benejicentur familia terra, dC: lufius/ua fide y tuet, (.Tali verbo generalistuaSynoduseaxet.'-Et quodPetro Dominus dis Xit, ß«« Deus purificAuiti tu temmunianon dixerihnoYic^s a flor, lo cap. cmpluiUjfed ièuerùm præeeptum eft, quod reliqui Apo^s ftoliex Spiritus S. inftintftu 3 amp;nbsp;Propheticis Scripturis de gentium vpcatione,ad fe quoq? pertinere nouerant. Tu verbad tuam hypothefin confirmandam nihilciufmodi exScriptura proferre potesx Qua:enitnattulifti, nihil ad te pertinere oftçndi.Et'quod de miniftris qrdinandis comsf niemoras.nó tantS lipfe Çaulusi^sbyteroselegit, fed etia alijsvtordinarçotjpræcepittquia mioifttos Ecclefiac con^ ftituere Temper nccellan^m.t at Synodos exmultis Ecclci? fijs conuocare,nô femper neceflc,necetiam 'a Spiritu fan^ do praîceptum eft.Dcnic^ç'ummagnæ faép'e difBcultates, multaé^

-ocr page 144-

1^6 ^ej^onfiopro nüflurmio

tn'aitac^ iitjpedtmenta Synodiscogendisobüent,quot anif marum militaerroribusineerea implicarentut, ß bos ante damnarcnon h'ccret quam Synodas generalis conaenb

^!^^^^^y^°dusnunquam celebratafyiffertnS tdeo Ärianißni damnatio illegitima fuillet,qux ct/am ante conaocatam Synodum,ab Alexandra Epifcopo amp;altjs ^nodoxispatribüs, ßngub'sin Cais Eccleûjsjfyûaerat^ hoehfum,^oi lurifconfitUü afftrs, Extmplii non ptrperam didicißii eùin dr en Iurii ei' wltt régula muleaspatiatur excepeionesedTt T/ air ElpianuSt ^gt;*adam ßnt amp;paila, dr exempla, drfaUa, ^uee^uamuisi» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°^pepta extent : realia tarnen,non autemptr-

ff* quot;^nßfuntcenßenda. Ergo exemplumilludSy-ttodi Hterófolymïtan0,quodaffertur à nolgt;is,non tjßßngula“ re yuoddam exemplum,fed generale regende EteiEeclßapri-teptum effeconcludimut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'- si s:

^od’ooAendi,teperp€rambocdidicißeinfchoh,Öl nbsp;nbsp;nbsp;'i

paeris etiam tali argumentatione, ex puris particularibus nbsp;nbsp;nbsp;!

dedatfia, rifum motunim, ripiantu dicit, auadam exempla r^banw autem perfonalia eße, Ergo exemplum ifludSynotli nterofolymitana non eiißfingulare yuoddam exemplum,ftdti(^ generale regenda EccleßaDeipraceptum. Accu fas igit'urPr^ nbsp;nbsp;nbsp;l

phetaSfApoiioIos, öf Antiquitatem, huius prxcepti con* nbsp;nbsp;nbsp;,

temptusf quorum illinunquam, Apoiloli/emel,hxcaua tem rarö,erroresin Synodiccetu damnauit, SedneDaneo venter legibus turgens forte rumpatuti luridica nonnuu/f quam vt crepec'{inepte licet)'neceßi ett.

lam yero’yuts in hoc exempß eludendo Oßandrtciingenij, yiel acumen non mireturf yuttamperßicax'videriyult,’vt ^pogt; ßolosipßs interß commieat,idtß, yt Spiritum 7)ti ipfumßli contraritem eßeprohare contturE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

larrt

-ocr page 145-

^fiandrii contra LamhSDanceutn, 1^7 lam verb quis in Danaco fummatn ingentj leuitatem non vitupérer îquot; Supraenim pag« 4p. dixit, Ofiandrum fxemplum hoc eleuare, quia neque negate , neque efFu^ gere, neque etiam eludere illud pofsit: nunc ipfum elude# ’■f illud amrmat vertumnus. Deinde, quis in ipfo profti# 'utamcalumniandi proteruiamnon deteftetur ,qua Ofi# per fummam iniuriatn affingere audet, qubd Apo# Holos inter fe committat, hoc eft, ipiritum Dei fibi ipfum fontran'um probate conetur« Vbi verb Ofiander hoc iontat^

(fcril^) jifoßoloi, qui in illaSynodo quofdamtr-^ort! condemndrunt t multoi tarnen aliosßne Synqdo poßea ^mnaßi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

(Antu hoc negate audes Danace i An tibi hoc eft Apoftolos intet fe comittere, SC Spiritum fandum ipfum libieontrariumefle , probate veile lt;nbsp;Nonputo aliumin ! ^otafadione tua, hoc ex Ofiandri verbis colligere aufum ^iflè. Sedte iamdudum gnauiter impudentem fadum, ^oc etiam tanquam ab Ofiandro prolatum , adderenon Puduit, ^^oßolosßtam ipßrum regulamperpetuo nonprobajße. Quid hac additione iniquiust’Contendit Ofiander,exemplum Apoftolorum vim legis vel regulæ perpetuæ non I habere, quia nec ipfi rationetn hanc errores damnandi lèmper fecuti fint, nec earn altjs ieruandam prxeeperint. Qiiomodoergodicit, Apoftolosfuamipforum regulam perpetubnonprobafle, cum ipfos exemplo fuo regulam rondere voluiffe Ofiander negetc'

extra Synodumdamnauiterrorem Corinthiorum tit Galatarum : quemadmodum amp;nbsp;loannet Cerinthi amp;nbsp;Ebio^ . nbsp;nbsp;nbsp;nuarumt qui Chrißum Deum efße negabant, jidde etiam quod

I tt tu^oßea,(it Poucheniuf Lubecenßs Sttperintendensgt;fed^a^

S riim

-ocr page 146-

Gal. ó.Yfrf «♦

Heb 6. verf. i.

luc.i.vcrfu.amp;3gt;

rïtm ipfefibi attendens, addidit, 2dos quotiue non expe^ata Synodo,tarnen ex Deiyerlo jdnaba^tijias amp;nbsp;Sert(etianoS)amp; Citteroi huiufmodi),amp; nunc condemnare, amp;nbsp;antea condemnaf ß. Htncßnt igitur qua aßen : fed audi, quid nos adißa omnia ÿaueds reßondeamui.Primiitn quod ad ^^oßolos aftintt, quorum exempla nobis commémoras^ dico tant am fuiße yoca-tiontt)munerisque eorum dignitatem amp;nbsp;eminentiam, 'Vt'vel ynius duntaxat ^poßoli doilrina amp;nbsp;cenfura gt;nbsp;totius rtliqua Euleßa Synodo non modo aquanda fedetiam antepontnda, Illi enim immediate à Deo, non autem ab bominibus , necfit homines earn do£lrina didicerant, quam hominibws tradeblt;t«t» illi à Chrißo ipfyelutprimi Ecclefia Cbrißiana fundAtotii amp;nbsp;architeEli conßituti fuerant. lllorum denique amp;ßrifte» amp;pradicatio , amp;nbsp;doilrina authoritas dtxpcpiisßilTfilDi fuitf acperfed.v6îilne:, xavovix» ô'fcv2iJ^8KXûçgt; ytdeeanon plus dubitare liceat Eccleßa Chrißianat quam de ipfamttDn Omnipotentes quot;yioce, Itaque quoiilli tÿquot;piè amp;profuo iaregt; amp;nbsp;ex eminentia Jua 'vocationès fecerunt, non yalet in aliqs omnibus t qui Eccleßamüei , fed non pari autboritate lif prarogatiuagubernant. Quanquam necipß ,yipoßolißn-guli quenquam errorem damndrunt, nißqui aperte illißdet amp;doBrina repugnaret, quacommuni omnium aliorumtt-ßimonio rir confinju certa gt;nbsp;probata confeffaaenotaeßet, Fueruntenim certa doSlrina tgt;lpoßolica capita omnium *^poßolorum , amp;eorum , qui^tyeri Cbrißumamp; '»iderant audierant, confenßone conßrmata. Itaquefiri-bit Iohannes non defe^no » fed de cateris coapoßolis quoqut Jues intelligenSt quod audiuimus, quodyidimus oculisnoßrisi quodßeblauimus, quodmanusnoßra contrebldrunt : ynde fuißecertaquadam u.xrn\icfuolt;icaptta, etiam tempore tÄ-poflolorum docentEpißolttad GalataseSr ad Heb, at^aiib

Lucai

-ocr page 147-

'Ofiandriy contra LambJDanœuM.

Lvus ßatim in Euangelio « ft confcripto, qualia nimi^ rumiac, lefumChriflum T)tum amp;nbsp;hominem efft, incarnent ftnife, pajfum effit crucifixum, mortuum denique amp;nbsp;refur~ ftxifeamp;in cœlum afcendilfe. Ex t^ttibuf poßea Symholum ■d^ofloïorumt^uodap^ellatur,colle^um tß, Äpoßolorum au-ttm in huiufmodi doÜrina capitihuf tentnd^jconfenßo ytrè amp;nbsp;Synoduftrat, amp;omni etiam Synodo Oecumenicafotior amp;nbsp;naior, adei yt qui contra huiufmodi capita aliquiddt Chrißo tocerent, ah ipjis jIpoßoltSt amp;nbsp;merit o amp;ßatim, tanquam ha. rettet damnarentur, Idulla.n. alia contrarij erromcofuta-. ttonecelfariaerat, quàm ipfemet Uit yipoßolorumin contra^ rium confenfua tx torum pradicatione, doarina, ac teßimonin tori Ecclefte, qua tune tos audithat, notißimuf, Itaq^ in ijs ipßs trrorihM,quos ass,Ofiandtrià quihujdatantîim ^poßolii damnatos, yidts yel Synodum, 'velconftnfumatqjonantiin

Eccltßa jdpoßolorum omniumitoctm lt;rvfji.iJtxçTvÿop,quet quemadmodudixi, omni Synodo ttiam Oscumtnira potior tß» ftriorq^, 'teritatts confirmandx acßatuendee forma amp;nbsp;ratio♦ ^tq^ hac eß prima noßra ad '^eßra illam ohieUiontm refonfo, euertettdam Danaei falfifsimam hypothefin, qua ntillumerroremnifi in Synodolegitime damnari ftatuit, quid potuit validius adduci Apoftolorum cxemplis: quac cum Danæus negate nonpofsit, mftum in modum iê torquet, vtrimamelabendiinueniat. Scdmiièrciuscrû minis fe reum facit, cuius modo Ofiandrum falsb accu# fauerat. Sic cnim exemplum illudSynodi Hierofolymi# tanac, perpétuât legis vice fungitur, vtpag. ç8. affirmât; quomodo Spiritus fandus fibi ipfi in Âpoftolis contra-riusnon eft,quiquodinreda Ecclefiæ Deigubernatio# ne.perpetubferuandum propofuit, ipiè primus omnium pcreofdemviolauit i Quamuisenimhorumea vocatio#

Sa nia

-ocr page 148-

1^0 nbsp;^P^onßopro Antiflurmio T). T)»

nisettiinentia faerit, vt vet vnias Apofto/ï vox, reïtgux totias Ecckfiæ iudicio, non tantum xqaiparanda, fed eeiamanteponendanc : ß tarnen hoc tpforum exemple, perpétuant legem legitime damnandi errores fancluit ' Spiritus fandluSi quomodoipQeâ perpetubnon tenebanf tur vt fuo exemple legem ßrmarent, nec adionc diuetii fa, fecundum te illegitima, legem , quam ipfitulilTent, eleuarent Nam ß turpe eß dodlori, cùm culpa redarguit ipfum: certè ÔCIegtslatori,ß ipfe primus ornnium violalfe legem deprxbendatur,Ân ignoras^qubd Paulus Apolic^ Ium Petrumißiusprxcepti: ^i^aßaamp;yepere.Item ;

Detupurgauit, tu communia nón //ijrer/c,oblitum3grauifsin^^ reprxhenderitjCiust^ iHu abfq^refpedlu perfonæ perpetiio G»l- nbsp;nbsp;obferuantem eße volueritCEt.ßhxcfola légitima ratio eß

errores damnandi a Spiritu lancßo præ/cr/pta,omnes certè

Äpoßoli tota Eccleßa Chrißi eius obferuanteseffe de-

buerunt.Sed Äpoßoli SC Örthodoxi patres^plurimos

errores extra Synodum (quod negare non potes) damf narunt. Ergo, te iudice, Spiritui S, rebelles fuerant, vel potius Spiritus S. in ipßsßbiipß contrarius fuit!' Quate , inane x^Ho-divytTopeß quod de Äpoßoloram prxßantia / commémoras, Q.uamuisenimdifcrimenßtinter perfon I nas Äpoßolorum, Sgt;C aliorum minißrorum Eccleß^jcmif / nentix ÖC dignitatis ratione : omnes tarnen ex xquoSpß nbsp;nbsp;nbsp;I

rßus randligeneralibusprxceptistenentur. EtßApottot / ßs Itcait, prxrer prxcepti alicuius violarionem errores I extra Synodum damnare : etiam quibufuis Eccleßxmi^ nißris, ofßcijrationeex verbis â^decretis Äpoßolorum idem licebit, Cumc^minißriEccIeßx, manifeßa Chrißi 0^ Äpoßolorum verba, erroribusopponunt,nonaliad hoc eß, qu am ß illiipß errores hoße damnaret,iuxta illad: nbsp;nbsp;nbsp;/

-ocr page 149-

OßandniContraLamb.T)anaum» 14.1 au Jie. Et quemadmodum ßnguli Apogt; ftolijteconfitente, nuHum errorem damnarunt,nifi aperte illi ßdei Qc dodlrinæ repugnantem, qua: communi omniu äliorum teftimonio ÖC confenfu certa,probata,confefla, dC notaefletu'ta nos nullum ahum errorem damnamus,niG Prophetarum 2lt; Apoftolorum fcriptis,quae oifXfjLcpicr^ Wth7» funt,aperte repugneta'deocp etiam veftrum dogma ’^tcœnadamnamus,quiamanifeft'e contradicit eidocßri# næjquae communi trium Euangeliftarum gt;nbsp;8C Pauli con# ^enfucerta,probata,SCnotifsimaeft,SCprimum articulum ^ymboli Äpoftolicigt;frflt;/o in Tfeum Omni^oteneem, negat ; vt non Opus fit totius Ecclefie conuentu, vel alia erroris veftri fonfutatione,quam qua: ex Apoftolorum amp;nbsp;Euangelifta^ ’■nmdodrinaconfeflàeft. Horumenim confenfio,etiam teile, omni Synodo maior eft ; qui contra earn quid tlocet,ftatim non expedtato Synodidecreto, haerefiseius damnandaeft.Videsquam nihil produxerisaduerfus mu# nitifsimu præfidiû noftrum, cuius oppugnatione tu quoc^ Äntefignanis ApoftolisgrauifsimS crimen impingis, de# fertæ videlicet ftationis,quç ipfis ä S. fandlo affi'gnata erat. ^fcftnJotJicimui eeiam inter ip/ofmtt errores^Je tpiibin damnanlt;gt; ^itagiturialioseffe,quiperf^icttiimanifeflè)fintq^ '^ella tergi-^trj'atione ,ipfa ßdei Chrifiiarnetlr Euangelica fundament a tiiertunt,qualii fuit Ule Cerinthianorum amp;nbsp;Ebionitarum er~ ror;alios autemiqui nelt;iuaquam aperte, fed ex confequenti ta-, tum idfaciunt,id quod de T)onanflarü bxrtfi feribit j^ugufli-nui,’islam eaprimitm fcbifma quoddam duntaxatfuit, quod illife à reliquo Eccleß« Orthodoxie tir Catholicee corpore diuel. lerent ; deinde 'Verè ex fehifmatefaUa el^^ horrenda hareßs, ' quoniamfuafeeeßioni,impia illi dogmatapermifeuerut. Ergo /ifrit anil Synodis fapiui damnatifunt, priùs tame publice tir priuatim auditi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 3 Non

-ocr page 150-

gt;

l^fponjîopro (lAntifiurmio

Non ignoranms,alioserrorcs, alijs magisblafphemoS cfle. Sedqm'dhæcadnoftramobiedlionemde Apoftolo# rS praxiY qua demonftrauimus,Errores cu vcrbo Dei pu^ gnantesjegitime damnari pofle, etfi illorum caufa gene* ralis Synodus non cogatur. Verum homo lubricusefFu# gia quærit,ô^ de hacrefi Donatiftarum otiose garrit, ne ad rem refpondere cogatur*

Sic amp;nbsp;Sinabaftifixtquoi à nolisßnt Synodo damnatos tljtpri-btiiCondemnafi^Primum enim in fingulisoppidi$,in qutepeßü , ißafurtim irre^ferat,publice caufam fuatn egerift: ex quo ftr' famine cum 'viàii amp;nbsp;Vei yer bo refutati difceßiffent, datnueti quoq^ funt. Sedprittsprafentes ipßauditi. Sic Tiguri,fic quot;Btf' nte,ßc ybiq^ cum ijs a^ît efl,ycpriùs in publico totiuf Eccleßa touentu audirenturßeni^ danarentur.Quid igitur nolû ißud exemplum jOßander,obijciSiquAß nos ipß inauditos bomints et abßentes condemnemus »dr ab/q, publica totitu Eccleßa yoce amp;nbsp;Synodo^quanta maxima pro ratione temporss baberi potuit»

Hic Dangus tanquam mus in pice hærcGquemadmo^ dum etiam in priori exemplo Apoftolorum: ÖC cuffifc extricate non pofsit,ne tarnen irretitus videatur,hinc inde (è volutat ÔC obuia quæuis arripit,fi forte exiftimationis fuæ famam faluare poisit. Verum omnia ruinofa Si eto'vs'ûtr« funt. Supra enim ad legitimam errorum dam* nationem,Generalem Synodum vel Nationalem,quae fpecicm référât fynedrq Hierofolymitani, requifiuit : hic nuncfateri cogitur, Anabaptiftasa fuis in nuIIataliSy# nodo, fed tantum in particularibus ÔC oppidanis coetibus auditos ôd condemnatos eflc. Quomodo ergb iccungt; dum tuum decretum legitime C Autfihæcagcndlcum jpfts ratio légitima ÔC fufficiens fuit, (ju3 fronte earn in nogt; bïS improbasç'Nam pariratione cum veßrae ïêdîafhotnw nibus»

-ocr page 151-

OfiandriiContra Lamb,Tgt;anautn. ^4-5 m'busjin noftris Ecclefqs agitur, vt cum furtim, more Anabaptiftarum jirrcpfiflè,óó fuum venenum, quodad tempus occultare nbrunc, fpargere deprehenfi fuerint; non nifiauditi,verbo Deiconuidi,aliquotiesmonj'ti,ód pcrcinacïter in crrore perfiftentes excludi foknt. Quarc non idcó exemplum hoc vobis obijcitur/vt tu veteratoné ^ïtum caufa: transferendo tuo more calumniaris) quafi ■nauditos QC abfentes homines códemnetis: quis enim vos liuiusaccufauitï’ Sedqubd earn rationem condemnandi à nobis requirans,quam vos in altjs damnandis nunquam obferuaftis. Deinde ludis in voce: 7o«»r Ealeßte, quafi '’niuerfam Ecclefiam Chriftianam intelligas, cum verum tantum fit de fingulis Ecclefijs,inquibus Anabaptiftata veftrisfenioribus damnat! quidemfunt,non autem pu«» blica voceTotiusEcclefiæ, cuius procul dubio plura raê^ l’raAnabaptifmum,!! non aperte probar unt,ncc tarnen damnärunt ctiam,quales hodie quoqj in Heluetia plurcs teperire cft. Etquod addis,Anabaptiftas ea inSynodoa vobiscondcmnatoseflc,quanta maxima pro ratione tetnü pon's haberi potueritrfeias 6Ó noftros Caluinifmura cum alijscrroribus,tjs inSynodis damnaiTc, quac pro ratione temporis conuocaripotuerunt« At tu fupr a vniucrfalem Synodum,ad errorum damnationem poftulafti, nunc co# traÄnabaptiftas particular!, ôtTquidem fingulorum op^ pidorum fingularibus conuentibus contentuses. Quae hæc tua vertigo Danaecîquot;

T^rattrea ijßtnt Änabaptißarum errons gt;nbsp;’^t aperte eu Dei yer-iopugnenti tirfidei fundamentum de remißionepeccatoru titra tontrouerfiam tuertant : tarnen illi auditifunt, Sicetiam ■Arrianijmus( de ^uo tame ipfo damnado fluns ^ynodi habit te jùnt)

-ocr page 152-

^^/ponjiopro zAntiflurmio T).

ßtnt)pen^ßatim at^ txortut tfl, hxrtfis tffe deprahinfut, amp;nbsp;ßaümdamnatut. De 2gt;douatianM auttmtdtDeiimo^uarta-nUittiamde'MonotJielitdsipßsjfitb Imperator'thut Conßanti-noßolitaniißepepriiis qtttefitum erQ,quàm aperte pro bareti-tü damnarentur;qttoniam yti in yiarum diuortijs:fic in do' Srinafacradiuerticulüalia alijsmaniftßiitstatq^claritu à reHafemita not ab duc un t,

(■- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delirtjsearationenon

abUmiles flint, quod etiam aperte cutn verbo Dei, acci-pite, come dite, hoc ef^ corpus meumibibite, hic ef^fanguûtne-tfffpugnent : Et lidei fundamentum ß non manife/lé, ex con^quenti tamen euertant , quia meritum Chriiii do^rina veßrade verbali communicatione Idiomatirm, nnitum 3^pro peccatis totius JMiundiiniuificiens reddicar. De quibusiam multisannis publiée Ôfpriuatim infcriptis ôf Colloquijs auditießisiquamprimüm etiam Cinglianif nbsp;nbsp;nbsp;j

mus exoriricoepit,ßacim hxreßs elfe a Lutbero Se Colles

gis ipfius deprxbenfuseß,nec tameprius damnatus,quatn

diligenter de eo inquireretur,accurate dtfudicaretur, amp;ex

verbo Deifolidé confutaretur. Cigare ü vel propterea no

opus fuiÛè generali Synodo ad condemnandum Anas i baptißas lèntis,quia errores aperce cum verbo Deipugnâs

tes foueaac : nec Noßri in fimili vobifcum eau fa eulpari

potèruntVerùm fuperbia veßra, ad Pelagianoram imis I tationem,banc etiam gloriam eaptat, vt Orientisati^ Ocs / cidentisSynodus ad veßram apertam perniciem damnans

damcongregetur. At noßris Ecelefrjs (quarum præcis pue eau fa, liber Concordixeonßriptuseß) abundè fuffi^ cic,poßfa(fiam competens fulEa'ensl^iudicJum, laposin

Scholis 8( cœtibus noßrisapparentes abigere,amp;:errores / verbo ßdei repugnances, publica totius Eccleßx noßrx

voce

-ocr page 153-

OßandriiContra Lamb^T^anaum, 14.$ ^oce damnare,vttjsinfeÆ fanentur ,amp;^ab aliorutn ûlute loquitnr) SC integritatc vitentur.

erroresijw^jharetici apertè,amp; fine circuüione 'vtm '^^^^igt;ttjjfidei negant.’ij ftatim damnarhfriuartm redar^aftamp; ^^lt;tftorihui excludi ,«3e prtsbyterij tamtnfientenüa ritef of. fifgt;(!qHemadmodu ab yfiexandro ,^lexandri(e Efifiopo cum •Ariano aBumfuit.Qtù yeroferfe er rares non funt (etfi erro~ ftsappellantur) 'velnon aperte yidentur effe errores j yt qui ^^tqudprobabilitatff fiecie baient, qui^ inpluribus Eccl^js tonniuentiâ ,'vel alioyitioobtinuerint: in ijsomniiut ratio, ^^ttitas^ iurispofiulat,amp; Chrifiiana cbaritaspracipit,yt Sy-nodus,fÿ‘ magna difieptatio, amp;nbsp;minimepraceps iudicatioaJ~ bibeatur.Exemple fit btec cdtrouerfia,qu(e inter E'hiquîtarios amp;nbsp;«0/ Orthodoxes bodie yerfatunin quafiyeteru Sjnodorum ^iltterfttf Eutycben, 7^eflorium,'Monotbelitas decreta,amp;ye-terum Ortbodoxorumperpetuum cofenfum retinere yellemuf, nulla fané noua Synode opus ejfet : amp;nbsp;tarnen, yt Ecclefiarum ^nanquillitati confulatur,Synodum poftulamus'.qua quoties re^ . tuf at is,quid aliud agitis,quàm Ecclefiarum turbas alitis, amp;nbsp;yosyeflracaufie bonitati diffidere,palamfatemini^

V t Calm'nifmo fuo patroci'netur,d iftj'nguit inter aper-tosSC apparentes errorcs,quorum illi vim verba'«^ fidci ne^ gent:ö^ exempli caufa adducit Arrium:atis verba fidei non ncgauit : concefsit cnimChriftum in Scriptura Deum appcHari; fed vim eins ncgans, Chriftum creatum Deum cflc blafphcmauit. Hos autem ait, vel per ie errores non ^^^»(quofuoCaluinifmo nidulari voluit) vel non aper# tevideri,qubdprobabilitatis fpecie ie alijs commcndent. Verumhacc diftindio nihil te iuuat. Quis enim error, propric didus,eft, qui non aliquam fpeciem vcri habeat? ctiamipfe Arianifmus Et vos maniîèftos errores dcfcn#

T ditis.

-ocr page 154-

12^0 ^ef^onßopro nbsp;nbsp;ntißurwio Tgt;.T)»

ditfs,qui Wcctnon negent verba fidei: vimtartien coruffi» prauainterpretationeveftratonitis. De quibus cum diu lt;am difceptatum fit, SC minime præceps iudicatio fada, ideb poft tot fidelifsimas admonitioncs, iuxta præceptum Paulijiuftifsime anoftris vitamini SC daranamini, No^ bis per gratiam Dei cum iftishatrefibus, quarum avo# bis iniquifsime, etiam abfque cognitione Synodi (quod fecundum teillegitimumeft) accufamur,nihil comtnu# neefle, multis noftrorum lucukntis fcriptis dertionftra# tum eft, Ideo nec vetcrum Synodorum décréta nos dam# nant,nee etiam noftrae dodrinae caufa opus cftSyno# dum conuocari. Congregatione verb Synodi, vtvc* (Ira dodrina cogno(catur,quisopuse(Iê iudicabit,cuiü pluribusiamannisauditi, veftri'c^ de ca libri vbique cir# cumuolitentc'inquisj'yr Ectleßarum tranquillitati (onfitla-tur» fcilicetSynodo,in qua magna multitudo Caluinifta# rum ex multis Nationibuscolleda fedeat. Qui verb ho# mines;’ Ad orbem terrarum commouendum, niß Do# minus illis refifterct, aptiflimi, QC quibus nihil minus, quamfalutaris Ecclefiæ tranquillitas curæeft, fed qui ad turbasdandasnatiefie videntur. Et hæc quahiuis fe ita habeant : tarnen ita bonitati caufe noftræ non diffidimus, vt fi ratione commoda Synodus coire poflet,eius difeepta# tionem nequaquam refugeremus«

Ttrtiodtniq^(quodi omnilus dili^tnttr ferftndtih dumtf^)aiiud t!^iOfiandtr,trrortm aliquem,^riu4ra dam fenttntia imfrobare ; aliud auttm^ eundem fublica quot;vni-«erße Ecclefi« yoct damnare. Illa enim quot;vnitu aut altiriuf truditiiCbrifliani^yirifiueDoilorifiaut Tafiorisin Ecdt-fia,ßue etiam Idiotx fententia de ali^uoerrore,friuata deX' taxatcondemtiatioell^t^uxetßerroremf amp;nbsp;errantttnfla^^^

-ocr page 155-

Oßandrhcontm Lamb.T) an a um.

dttrahitt quantum vniuf homing authori-ffialttri dttrahtrt^ott!^;tamtn nbsp;nbsp;nbsp;trrortm, ntq^ trranttm

tpjum adhuc ab Eccltßa excommunicat : autßetiam ab ali~ ^uo extu ex^eUit,eundem ramen à tota Eccleßa nonfegregat, ionctßa ef^enim ad catum Eccleßa amplioremtab ea priua^ ^afententiu) tir condemnatione frouocatio, Hac autemjqua ftl ab yniuerßt Eccleßa ßt condemnatto : *Pel à magna illiue farte,bac certepublicut borrendaq^ excommunicatio eß,ß yeri ftonunciatur ,0*4 toto ipfo 'vniuerßa Eccleßa, az per confe-i^niiCbrißi corporefegregatio eS^. Ergo yt buiuepublica» juàm illiuepriuata con^mnationtf tetriorafunteffieSa»rît fnaioratyt calamitas lu^uoßortyt diuulßo pernicioßort'vt 'titi ^ßntentia borribiliortita yia amp;nbsp;ratio yrriue^ exertenda in ^vltis diuerfa ei^. Illapriuata ßne Synodo aliarum Eccle-fi^rumplerumq^ßeripotefl^: bac autempublica nunquam l»~ !}timißt,ßnepublica Eccleßa cognitione tcongreffutaccon^ fiftfU)à qua alteram ipßue corporüpartempracipuamauellif, ^tgonunquamßne légitima difceptationcjnccnon ijteoram ftitit audir^^qui damnanturßeri debet,Äta yt tarn nectßa^ tiam, ytilem^ banc noßram dißin^ionem faciliiit declartm» dlufiro exemplù. .Alia eß in ipß Germanico Imperio (quod ^ominut,amp;felicißimum amp;nbsp;aternü con/eruet) eaprofcriptio» ^a ßt ab y no alicuiue libera ciuicattè»yel llluflrtßimi Trin~ tipù ^agiflratu : alia autem efl ea clarigatio) quaßt ab yni-Mrßi imperij Germanici ordinibt^iUC prafertimß de yno alù ^uo ipßue imperij membro,yelutidealiquo Illuflrijflt'Printipt ^Moreferatur.IllapriortneqcomitiaImperijrequiritf nea publicum Germania conuentum : bacpofleriorytrum^ nteeß fario exigit^uemadmodum ex'Bulla aurta Caroli quarrt Im» ptratoris Germanici facile intelUgitur.

T t Vide#

-ocr page 156-

îzj.8 ^ej^onßopro ntißurmio DSD.

Videtur Danæus vcrbofa diftintflione hac publkâe K phuacx damnationts hocveik, vt Caluinifmus publica vniuerfae Ecclefiæ voce damnetur. Quod cum certas ob caufas commode fieri nequeat, nos hac quidem vice congt; tentifumus, beneficio Dei,SC medio Libri Concordiæ. perniciofiflîmum iftumerrorem ,ex feholis dC Ecckfijs noftrisprofligammcfle» Et quarauis in hac diftinâione plurima fint, quæiure reprehendi pofl'int: quia tarnen fupra etiam ilia attigi, breuior hîc eflè ftudebo» Erro* rem citra Synodumgeneralem,legitime damnari poflè, exemplis oftendi» Hoc nunc Danæus tertio rcfponfo infringere tentât: fed fruftra ,vt etiam incæterisdiluent dis, laborat* Caluinianum enim dogma licet non pu# blica vniuerfae Ecclefiæ Çhriftianæ voce daranatumlît: nectarnenetiampriuatatantum paucorum fententia,fed plurimarum Ecckfiarum Germaniæ grauiffimo SC ac# curato iudicio reieCtum SC cxcommunicatumeft,necid priuata, fed publica verbi Dei,quæ maiorefttotiusEc-ckfiæ,authoritate: qua fi etiam vnus,SC after tantum adgt; uerfus errorem,vel pertinaciter errantem vtatur, a tota Ecckfia Chrifti (etfi locum externum in ea teneat) reue# ra exclufiis vt fit necefle eft * Non enim vt Danaeus forenfis tabula putat» eadem Ecckfiæ veræ, quae politi# cæ vitae, ratio eft ; in hac,fiquis ex vna ciuitate malefici) caufa pellatur* In alia ipfî locus eflè poteft» At Eccle# fia Chrifti vnatantum eft,ab hac fi per exconamunicatio# nem tanquam membrum inutile fegregatus fucrisgt;to# talis auulfio fatftaeft: nec tibi in cam,'nifi ferib abieCïocr-rorc,reditus patet» Neque hîc refert, apluribus velpau# cis excommunicatus qui» fit: Vna enim clauisîigans, vnu#

-ocr page 157-

Opandrii contra Lamb. T)anceum.

vnus Spiritus eft quo omnes obftinati conftringun# tur damnantur : QC huius fentendae grauitati nihil accedit vel dccedic ex hominum numero : nifi qubd coram hominibus public^ quam pn'uatæ damnation nis triftior calamitas SC horribilior auulfio apparet : re# ueraautem vnus SC idem efFedus , vnaSCeadem cala^ ’’iitaseft, vt edam vna SC eadem fententia Dei, tarn a pau-fisquam vniuerfis prolata* Hancob caufam Arriani iam ^ntcSynodiconuentum,priuatis fententijs Orthodoxo# reuera à Chrifti Ecclefia auulfi erant,quodq} illa pub^ ^cavoce confirmauit, hoc idem prius finguli Orthodoxi ’udicarunt. Nee publica vel priuata condemnatione præ# ‘^Wa corporis pars ( vt ineptjs) auellitur: fèd Ecclefia tan# ’ntn à putridis membris purgatur, ne SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inficiantur,

Et quamuis exemplum ex vita politica defumptum in tnultis dißimile fit : tarnen SC illud contra te manifefte tnilitau Nam vna eadem iententia monis cft, (v. g. fi ^uisgladio,Iaqueo,vel rotæadiudicetur) vnus ôi idem ^«dusquoque, fîue ab vna ciuitate , fiuetoto imperio “omano in facinorofura feratur, nifî qubd huius fenten# tia horribilior apparet» Et licet plures ab hoc,illuftres quo# tjue perfonae, prolcribantun non tarnen fingolorunr eau# ÇajComitia habere neceflê elF,fed vt plurimum caufâe illae Camera imperiali deciduntur. Simili modo Ô(S veflra ^acreticadodrina exquifitecognita »legitim’e diieeptata, ^communiconfenfu Ecclefiarum noftrarum proferipta tft. Sedinquis: Id fieri non debet, nifiprint coràm auditti ijs» damnanturfryiu multumc^ auditieftis coram et in feri» PtiSjfacpe quoque moniti vterroremdeferatis, SC Bccle^ ham turbare defiftatis , fed fiirdis SC obftinatis verba fa# ’^afunt. Idebquemadmodum ChrißuspertinacesPha#

T J rifaeos

-ocr page 158-

î ƒ0 nbsp;nbsp;^e^onßopro Antißarmio T), T).

^xossbCentesquoqaedamnauit: Ita voscamvefiradof Pentes amp;abCentes, voce ßdfcriptis condemn ^^^p^repetendoobijds: jiliatßtxcommunica-tantum Eccltßa ftprtgatnr : alia

•^^ßfm.cumabyniutrfaCathdicaEa^^^^^

ytraqut auigenttm cauße cognitionem (auamtamtn in noh frattrmttttttf)^ßdtrat t ipßus txcommunicandi acctrfitionmK tarnen fUafin, Synodafatti^fieri : hat titra Synodum ne^ua^

P^'^^^sDanxe cum rua forenßMatxohgia, Nant qutnte ab vna particulari Ecckßa verbi Dei fententA tlt;^g[^useßdnevereabvniuerfaEcckn^^ creduur. Ideoque necelTe non eß, ad veßros apertoser^ vniuerfam Ecdeßam conuocari. lt;nbsp;^^^^A^^gitimeßcundumprxfcriptunt biUeietkdlumßc

Quodyttu, tui^,Oßanderi omnium Tatrumtonfinfit, amp;ttfii‘ monto terum efifie, fequendum^inttUigant, audieorumftn-etnttas,guattihiam iamfrofert. Hilariu,eand,mtalum^ 1 ntam ^ttensfro yocaiulo op.9Wtv,quam not pro yotiluf tfitt, noctiEcorpatmeum, poßulat^ '»t Synodi conueniant. itaqutmttn ub.deSjnod^ PiumeP^ quod’^olumutynt dam-nemus Patrts, nt animtmut Jjtereticos : ne dum harefin repel-Itmuf iharefin nutriamut, ïnttrpretati Patres noßrifimt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

djnodum T^icanam Homoufij propriet at ernt religiofi extant libri*. manet conficientia : fiquid ad interpretationem addendum eßt co tit MV ^ÏT EK CON^ VJ, P^oteßinter nos optimuf fideißatus condi^'ve netea,qua bene edflitutafùntyexentureet qua male fient intelleßa refecentur, Damafuf. Eorum qui actufantur» caufas difcutere non licet, priufquamCanoniciquot;VocatiadSynodum^eniant, amp;prafins ferprafienttm agnofcat yeritatem, amp;nbsp;inttlUgat, qua ei oi-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijciuntur»

-ocr page 159-

Opandr'h contra Lamb» Danœum. i p ijciuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapientiam Solomontt dicitur f antt- BtdeC«*»

^»dmfcruîerù non reprehtndas : intelligeparcitti , amp;titnc inertia : ^nte^uam aadias non rt^rehtndas. Et licet apertif-ßmaßt contrariorutn reprehenßo ; ytruntanun oportet lt;amp;• ah fjh ^ui doftfunt ad eorum examinationem, ordinemferuari.

(jtlaßm: Graue fatû ei^^ ßr indecenh 'Vt in re dubia, certa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”*

deturfententia, Cum de Ioannis Chryfoßomi Conflantinopo-lifani, dr Heraclidis Epheßorum Epifeopi depoßtione dun~

I *axAt, nou aueem de yniuerfo ipßua Conflantinopolitana» aut Epheßnte Eccleßa corpore damnando ageretürt coßanter «J '^niuerßs rejßonßtm ei^^contra Canones Eccleßaßicosßeri»

I fiabßntesiudicarentur,at^condemnarentur, Jlamytait Theodoßutt iudicia Eccleßaßica non plano,fed cumfumma Ù diligenti cauße cognitione, dr difeeptatione ferendafunt^ Itatjjperaq^ etiam yeferum Tatrumdamnofionesimprobata ßns, ^uodordine ißo Eccleßaflico negle^o, quofdam homines j ùfingulosdr priuatos, nedum ipfos totos catus im^ietatù

I nbsp;nbsp;nbsp;notaient. Ex perpétua Synodorum yfu, at adeo ex tpßs Sy^

nodorum decretis, manifefiè apparet, quaßiones defidei »Ar-

i titulis, de negotijs Eccleßafiicis, de hareßbuf, de Schifmati-torumhominum saufa in Synodis maxime generaîibue , df

I traHari df decidi oportere^ Et quot;vt tandem totue hic locue (on~ tludatur, en tibi homini I^mani Imperij legibusfubdito, Im-pemtoris ipßus l^mani conflitutio apertißima , lufliniani Houella Authentica »23. Tit, de Eccleßaßicisdiuerßscapi-tulis. §. Qma^eràquodà facris diSlum eii^ canonibusîn ^Autben, ybi omnes controuerßas , qua defidei dogmatena-fiuntur, irSiSynodistra^aridifertè , etiamgrauißimarum pcenarum adie^ione iubet optimus Imperator, Esçjquibus omnibus efficitur» quodquot;volumus,effe iniußam tdf t'vt yerißi-mè dixit Sturmius^ ütinop, •vefiram de noßris Eçclefijs ton-dtnnationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Aflcr^

-ocr page 160-

pro iÂntiflurmîo T)T)gt;

Aflèrrionem hanc tuam, Omnium patrum conßnfu amp;nbsp;ttfli' tnonioi errorts non nifiin Synodic legitime damnaripoße (totas Ecclefiasnos nequaquam damnare Tupràoftenfum) iara pridêerroriscôuici. Et facile princcps DodorS Ecclefix Auguftinus lib, 4. contra duas Epiftolas Pelagianoriitn» capite vitimo in hæc verba fcribit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoddb

cunt defimplicioribuf Eftfcopdsßne congregutione Synodi in io-CKfuKfedentibui » extortafubfcriptio ei^f 2dun^uidbeatißt* mu eSr in fide Catbolica excellentifiimK yiré, Cypriano amp;nbsp;»d.ni-brofio ante ifios 3 aduerfuc ifiot extortafubficriftioei^, ^uaeo^ rumimpiadogmata3 tantamanifeftationefubuertunt » ytjui contra eos manifefiiora dicamuf 3 yix nos inuenire poßimtu^ aut quot;perô congregatione Synodi opus erat, yt aperta pemictei damnaretur r quafinullahxrefis aliquando nifi Synodi contre-gatione damnat a fit : cum potiùs R A R. i S S i M XE inueniati-tur 3 propter quas damnandas necefiitas talis extiterit : multo^ fint arque incomparabiliterplures, qua ybi extiterunt, ilHc im* probari damnari^ merueruntt atque indeper cxterasterras de-uîtanda innotefitre potuerunt t Eerùmifiorum fiuperbia banc ttiamgloriam capture intelligitur 3 ytpropter illos orienttiamp; occidentis Synodus congregetur.'Orbem quippe Catholicum, quo-niam ?)omino eds refiflente ,ptruer tere nequeunt tfaîtem commo' uere conantur, cumpotiitsyigilantia amp;nbsp;diligentia pafioralipofi^ faBum Hits competent 3fufficiensq^ iudicium t '^bicunque ifti luft apparuerint 3 conterendifint 3 fiut ytfianentur at que mutentur3 fiue yt ab aliorumfalute at que integritate yitentur, Audis er# fores amp;nbsp;hærefes illic damnandos luposque conterendos eflc, vbicunque apparuerint. Qiiia ergo falfa veftra dog^ mata in noftris quoque Ecclefijs plantari 6^ exoriri ccst^ perunt: ideoquoqueillîcdanïhari,extirpât/, Sdlupiap* parentes, eqci meruerunt, Hancpraccipui Theologoruiu author

-ocr page 161-

Oßandrt,contra Lawb.T)anaum, 155 aiithoritatcm, omnibus quæ in fpeciem abs te afièruntur, oppono; quamuis ÔC hæc nihil prorfus incommodent no^ bis, Soletcnim Danæus lefuitarummore» teftfmonia exempla nihil ad rem pertinentia cumulare , vt obiter tantum infpicientium oculos glofsis m^rginaiibus per# ftringat. lubet Hilarius in eau fa o/xoxo'Z» communitcr con# luiere: fed hoe à noftris diligentifsime falt;flum:óé quam ipfe calumniam pro vocis op.o'scfi^i proprietate perpeflus tft : eandem amp;nbsp;noftri profenfunatiuoyerborum cœnæ Dominicac, Synodimentionem coin loco Hilarius non facit, fedcommuniter vtconfulant, fuadet : quodctiani titra Synodi conuentum fubfcriptionibus fieri poteft: quæ ratio tempore Auguftini (vtex verbis eius modb citatis patet) amp;nbsp;in hodierno ncgotio Concordiæ a noftris obfcruataeft. Et quid manifeftius,quam Damafum Pa# pam ,per Synodum intelligere cuiuslt;$ loei eonfiftorium? Titulus enimeft : Ânte^uam examinentur althui i non iudi~ ttntur. Etdecretumhoc generale eft , dequibufuis, non tantum Religionis caufis : quod ipfa Solomonis verba te^ ftantur, quae neminem reprehendi volunt antequam au# diatur, 06 caufa ipfius examinetur. Et quid abfurdius ef# fet, quam nullius qui accuiàturcaufam , nifiin Synodo generali difeutere C Aut ergo particularium Synodorum, hoc eft, confiftoriorum cuiusep vrbis ÔC diœcefeûç iudi# ciumprobes necefle eft; autftultifsim'efingas,omnium qui in toto Chriftiano orbe » quacunquede caufa Eecle# fiaftica vel politica accufantur, quaeftiones difeutere non licere , extra vniuerfalem Synodum» Neque nos contra Gelafij indicium in re dubia fed omnium certifsima , nifi Vos Chriftus veritas (quod impofsibile eft) fallat, fenten# tiam damus. Exempla quae aflfers Chryfoftomi SiC Hera#

V clidis

-ocr page 162-

154- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro iiAnüflurmiö D. T)-

cltdis panter inepta funt ♦ Nam cum Hcradides Ephe^ fiorum Epi'fcopusabfens iniudki'um addudtus^grauifsi# morum criminum accufarctur, qubd aliquos iniuftc ver» bcraflêt,8lt; vinculis conftridos,per mcdiam vrbem Ephe# fÏorura ad ignotniniam ducendos curaflèt, Chryfoftomus so«rat.lib.lt;.ca,i5. refpondct : Non oportere de abfentibus iudicium fieri*

Sed quid hoc exemplum de caufa criminali, externa ôi dubia, ad veftram clarifsimam, teftatam A' in omnesper# uulgatamcaufam, cuius cognofeendæ gratia, non opus fit veftrapræfentia, cum innumeri 'a vobis fparfi libri ex^ tent, qui veftrasblafphemiasloquuntur* Eoderamodo amp;nbsp;Chryfoftomi exemplum inconueniens eft, vt refpon# fionem nuHam defideret. Hie enim quater 'a paucorum Epifeoporum Synodo Chalcedonem vocatus,vtde caufa ipfius, quat externa QC politica magis erat, cognofeeretur; socrat,iib.6. c.14. cum autem comparere recufaret, Epifeopatum abdicatus eft* Theodosq teftimonium fimiliter non officit noftris. Veftram enim reliquorum in fide errantium caufatn diligentifsim'c cognouerunt, difeeptarunt, ô^exverbo Dei iudicarunt. Quod fi veterum Orthodoxorum Pa# tfum legitimac damnationes extra Synodum in contro-uersijs Religionis ex verbo Dei faeftæ, ab altjs improbatæ funt, perperam hoc fatftum efle feias. Ad Synodum enim generalem nulla lege diuina alligati fumus : nec etiam vl# lis hominum decretis hac in parte tenemur : Errores verb vtquauisoccafione damnemus, 6C audiroresabillispratjf moneamus, ex officio compellimur. Sin verb» qubd in caufis externis iudicandis Ecclefiafticum ordinem ßue Canones Ecclefiætum temporis vfitatos non feruarinf, reprehenfi funt, nihil iftud ad nos, Nec inficiamur qux# ftiones de fidei Articulis, negotiis Ecclefiafticis, ÔÔ harre« fibus

-ocr page 163-

Oßandrii contra Lanib.^dnœufn^

in Synodis generalibu s pcrtradlatas fuiOe. Scdnon nifi in his légitime decidi illa poflê 6^ debere, hoc rationi# bus 2C excmplis fupra allatis pernegamus. Denicp vt nihil priorum omniiï, quæ produxit Danæus, caufæ ipG'us fufss fragatur: Ita nec côftitutio luftiniani, quæ fie habet : Qjtia ‘ftrà ^uodinfacris diÜutß Canonib. dtfanSif. Epifeoforum Sy^ Epift.amp;cicr, '^dif t quxptrßngtdasdebtntctltbrariprQuinciasi hue'^ß^ob^ [tritatum non eß ; maxime nectffarinmfuerit , ad reBam idde-^noreducerf^iam, tAcfanCiiquidtm ^poßoliamp; Tatrtsdeß-^ flitrune, 've lès per ßngulos annos religiofiff. Sacerdoeum feu i^ßfioporum in quai^^ prouincia celebrarentur Synodic amp;nbsp;^ux [ff^pullularene, examinarentur , potirenturj^ tompetenti cor-ft^iont; boce^i^ » altera ^uidem quartaferia fanÇlte Penteco-fllt;tgt; aleera'veroinmenre Septembri, 2^osautem cumexbuiuf-ffiodi negligentia mttltoi yarijs implicitos petcattt inueneri-fgt;ifU)i»bemuf , ytomnibtn modes in ^uaqueprouincia i perßn^ ^tdos annos gt;nbsp;yel in Ti/ienfe lulio tgt;el Septembri 3 quot;^na Syno-dut celebretur, coeantque in ynum apud beatilf^ quidem Pa-feiarcbas 3 illi qui ab ijs ordinantur , neque ius babent alioe ^edinareEpißopos: apud l^ligiofijf yero cuiufque prouincia ^itroliolitanos , hi qui ab ipfis ordinantur : quo mages mott taufe , amp;nbsp;qua ab aliquibtes denunciantur yel occaßone ß^ dei 3 yel Canonicarum quaßionum , yel adminißratioMS re-rum Ecclefiaßicarum , amp;c. aut alijs quibuspiam , qua cor-reHionemdefiderant, agitentur iuxtaamp; conuenienter exami-nentur, neque non correllio ijs adhibeatur , qua/acres Canoni-but amp;nbsp;nofires conueniat legibus. Hîc cogitandum 3 Orientis Imperium in plurimasprouincias diuifumfuilTe, inqui#; bus fingulis vna Synodus quotannis cclebranda fuit. Qyotigitur prouinciæ , totSynodi. Sed quidhæ adge* ncrale tuum Concilium;' In particularibus Germaniae

V Î Synodis

-ocr page 164-

1^6 nbsp;nbsp;T^cf^oujiopro Antiflurmio T). 0.

Synodis , efrores veftros damnatos cflê negare non pogt; tes. Ex quibus peifpicitur , Danæum l'ngenti hiatu dt magno conatu verborû, nih/l eorum quæ voluit efFedflè: OC Caluiniftni damnationem , ad præccptum exemf plum Chrifti, Prophetarum, Apoftoloruni,ô^antiquita^ tisfadlam,iuftifsimamefle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ergo quodeonqueritur Oßander, male cunt EcclefipaÜum irh nififibifuM^foeijs liceAt citraSynoduntt errores, ^uos^ocah tâ‘ ^tat eße cum fide Euangelijpugnantehanathsmati^are^ animifui morbum oftendit: acfie in Ecclefita quot;Dei iam eumpri^ matumaffetlare, quot;Diotrephiis exemplo t ytynw ipfeftatutrt pofiif , quodtantum totiia Ecclefita quot;voce , amp;nbsp;authoritatt ex Vei yerbodefiniendum

Hanc efîc virulentam caluraniam 8C rnaJitioCatn fententiæ Ofiandri peruerfionem,quæ nulla confutationc Antifturm.pag 17. cgeat, hæc l'pfius vcrba déclarant : Etpraclarè fctL ageretur cum Eccltfia T)ei, fierrorem cumfiundamento fidei pugnanientt Thtologts damnare non liceret donee yniuerfialK Synodui cele-f iraretur, (fiuot interim animarum myriades périrent^ Yotestu quidem eos^ quos confiât errores effie impios,priuatim amp;nbsp;injcholisamp;in concionibua tu^, modejîa tarnen oratione ^ex Dei 'Verbo refiutare, Hanc autem dotlrinam quam Chrifiia^ na Ecclefiai ideti^, ipfiapracipua Chrifii membra fiequuntur e:^pro 'Verafide ampleàuntur, errorem efifie definire^ficq^ ipfiei Ecclefias à tua Ecclefia, aliorum^jfidelittmfioeietate[egrega-re»à Chriflofieparareibareticasappellate,certètitraUgiti-• »J4»J, liberamq^ Synodum nullo modo aut iure potes^ td quoi me ba^enws demonfirafießero;

Pro imperia Danius tanquam Oecumenicus ôator ». 6d Deo hominibus præfcribit, quid pofsint vel non pofsint» Deinde ridiculo fupercilio Caluiniftas (quo*

-ocr page 165-

I QßandrhcontraLamb.T)an£eunt.

I (quorum nomine obftinatos do dores nbsp;nbsp;propugnatores

Caluiniani dogmatis intelÜgo) præcipua Chrifti membra vocacquac videlicet caput fuum ignominia affîciunt,ne^ gantes, Chriftumfecundum humanitatem (gratia cuius caputnoftrumefle creditur) omnifeientem,omnipotent tcnijô^ omnipraefentem effe: qua côfeflîone feipfos a Chrit 'to a. veto ipfius corpore,quod eft orthodoxa Ecclefia, fe# parant* Et banc blafphemam in Maieftaflem Chriftiho# '’Jinis dodrinam legiume citra Synodum generalem da#

I mnaripofte amp;nbsp;deberejiadenusdemonftraui*

Cettriim quod aisinoflra argumenta tibijtutsq^ dtligtnter effeper~ j^eBa,ea^deprehenfapugnare cu quot;Deiyerioitn eofucutantiim facif, tÿ ttnebrat borne cauße noßraaflute conartt offundere, ^omodo enim ea pugnare cu Dei '^erbo diceres,ßintelligeresi Qj^omodo autem noßra intelligitüiqui ilia ne quide legipubli.» tèfinitisf Teflis trit ilia Saxoniamp;a exegeflsdn quam inquißto» tetpubliceßnt dele^li à 'vobisiamp; fluerißimi quide,ne qu^ earn babere deprehendatur : Et fl quts erit deprebenßHf grauißimot picnapleBatur^Tefles etiameruditißimi loanniî Çaluinili^ I nbsp;nbsp;nbsp;bri,qui à yobM iampublicèprofcribuntur.Quemadmoduenim

^ontificij hominesfielerati, adextinguendumomnti yeritat^ lumen ipflus StScriptura leBionepopulu interdixerunt;flc yos ’Vafri homines amp;nbsp;quot;Pontificioru amuli,ne noflri dogmatis yeri~ tas a yeflrisgrtgibus agnofl:atur,noflrorum feriptorum leBio-nem,amp;promulgatiwiemyf^ fieri prohibetis, Qt^odnosdeye^ flris minime facimut,ita nimirum honte noflra caufia confidi-^u^squoniam earn ettam ex collatione,qult;e cum yeß^afit,earn illuflrari quotidie cernimus.

Non inficiamur llluftriftimos Principes noftros Vuirt tembcrgicos, ante côplures annos pie ÔC fapienter cauiftè, vtne commenta veftra, imperitæ iuuentutis cauragt;quæ

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Va pro*

-ocr page 166-

^e^onßopro nüflurmio T). D» propter xtatem de hiCce controuerfîjs adbuc iudicarenoti potediôC fa£ire vcrborum illecebris rationi'cp humanæ côf fènraneis opinionibus capitur, publice diftraherentur. Quemadmoduiflenim venena inpharmacopolîjsnôqub buruis,{èd tantum perïtisproftare debenc, ne indodiè trsf liantes ea Gbi ôialijs exitio Gnt:Icaqaocp Princspesno^ ilrijpeGiferam docfîn'nâ veftram,tantum prxcipuisTbeo^ logis Cuis, perCpetfiam eile vohierunc, veGracp vilegerent ea prxmonere

^Genc» Et vt fatear quod res eG, nunquam anoGn's TbeoIogis,GadioGs inbibitum fuit, quo minus veGra le^ gerent. QuxeG igitur Danxa argumentatio bxc^ l^os non intellig it fs noßra,juia ilia publice legi nonfinit is. lmb quia veGra legimus ÔC. probe intelligimus, ideb confutamus, dânamus Sgt;i execramur Ula. De ExegeGSaxonka, fi verS eG quod fcribis, quGdabitat à MagiGratu redifsimeks lt;Gum eGè^ lubemur enim probare fpiritasan ex Deo ûnt.

to»a. i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eG,non fugit lucem : fed omnis, inquit

CljriGus,qui male agit, odit lucem, nec venit ad lucem, ne arguantur opera ipGus. TaliseGiGe tenebrio, îucifas ga,ipiritus mendax,exegeta, qui nec nomen iuum, nec lot cum xdidonisproGteri aufusfuit: GdinGarfurisâ:Iatros nis,Ecc!eGas Saxonix ignotus ingredi tentauit. PoGquam igitur opera ipfiusconfpicua fadia funt, ilîudPauli, opit PMip.j. nor,GudioGs ditGum fuit : Cauefe canes, cauete malos fosn. lo. operan'os, cauete concifionem : cauete fûtes 8d latrones, qui non interdiu per oGium in Gabulum ouium int trant, fed clam aliunde afcendunt, vt furentur, madtent Si perdant. Et fi forte olim a quibufdam libri Caluini. publice profcripti funt: prxter exempla vetuGatis id mit tiimè

-ocr page 167-

OßandriiContra Lamb,Tgt;anaum.

Hift.Trîpat* lib.i.cap.ij»

nißi’efadum elîè nouen's. Nam Conftantinus ille Magnus, fub pœnaCapitali præcepitj vt fi quæ confcn'ptio 3b Arrio fada rcperiatur, igni tradatur : vt non folum pra-uaeiusdodnnadepcreat,rcdne(^ vllaeins poffintrema# nere commenta. Et licet Ecclcfqs amp;nbsp;fcholispurioribus quam optime confuleretur, fi veftra commenta penitus^ '^norarcnt: eandem tarnen, quam Arrtj fcripta fortu;? '’am,hadenuscxpcnriina,hancforte ob caufam nolue# ’^untjqubd veritas ex oppofito mendacio magis elucefcat. Et quid diffimile magis, quam tecomparationem noftro* tum cum Pontificijs inftituere i Quac enim fimilitudo Jucicumtenebris; èC veritati cum mendacio î* Pontifia ttjipfamveritatemô^Iumen Scripturæ facræ extincflum cupiebant : noftri autem librorum veftrorum, qubd per^f niciofam SC impuram dodrinam continerent, publica# tionemolim inhibuerunt, 6C quidcm propter eos tantum qui infirmiori iudicio funt, quam vt fpiritusprobareSC Veftra gt;f.il/^oy^ûclt;Psixtx,Ttx,, deprehendere poflint. Adhaec niG toties malam tuam fidcm prodidiflès,putarem, vel nunc te veri quid dicere, qubd veftri nimirum noftrotf tum fcriptorum promulgationem non probibeant : fed iftud agnatum quafi vobis fupercilium eft , vt veftra, velutfimiæfuoscatulos, admiremini tantummoftrorura bbores verb ex alto defpiciatis,vt cautione hac vobis opus non fit, .,c. .

^tdjuomodo noßra argutntttta întelligùd} ,^t(teum mire inter noiomneseonßntiamtuj:amen iredittSi'velfingitts infinitant elßinttr nofirosin hoc de.S, Domini cœnacapite fentenriarti 'Varietatem f Qwmodffnofira argument a caperetis, t^uae» t^fiiScri^tura yerbdsßdei analogia,perpétuafacramento.ru re»

-ocr page 168-

i6o nbsp;T^f^onftopro nbsp;nbsp;ntißurmio D T)»

ÿdti Jucuntur, cum et Script ura ipßut yerba in ciena Vomini peruertatisjCirfideianalogiam negligatis, amp;Sacramentorunt naturam in 7)omini cœna facrofanBa abrogetis Etcer-tè quoties yeflras interpretationes de yerbtf ceena Domini, amp;nbsp;debts yocibttSt Corpus meum, confidero, yenit in (^entern illud Hilarij : Inane el^ calumniam ^erbi pertime-fcere,ybi resipfa, cuius eF^ yerbum^non habtat difficulta^ rem.

Scripta veilrorum, gax exfanr, tedifjcantaf, ipCosin expoütione verborum cœnx plijrimbm variare, Carob iiadiusenim pronomen ^quot;mßagellanSfde corpore Cbri-iii afsidentis^non pane, illijd expofuit, in banc iènfum: Hoc, quod yidetis,er^ corpus meum ; demonßrans nonpanem/ei corpus fuum.'ZtiingUus deinde verbum EST per SIGN 1-riCAT expofuici cuius natiuam ßgnißcationem Oecóf lampadiusrecinens, vocabulum corporis exanimamb pro vero ßguratum fubilituere nobis voluit. Scbuuenck- ] feldius(qui veßris hominibusin negocioccenx fecons I iunxit) verba inttitutionisinuertens, ex Cubiedlo prxdis I catum hoc modo fecit t Corpus meum t^ hoc, id tß^, yerus nbsp;nbsp;nbsp;î

anima cihus. Caluinus interZuaingbj 8CLuthenfenten- nbsp;nbsp;nbsp;/

tiam ßutßuans , ßbijpß non conßißt. Scribit enim in i I» Corinth, ti. Columbaßiritus yocatur, quiacertaßt tefßera, ƒ inuißbilts Spiritua prafentia. Ergo pants e!^ Chrißi Corpus', quia certoteßttur, exhiberi nobts corpus illud, quod figurât : yd quia Dominus yifibile illudJfimbolum nobtsporrigendo ,ynadat etiam nobtsfiuum corpus : neque enim fallax ei^Chriflus, qui yacutsfigurtsnos ludat. Poßea verb fubiungit: Eeritmyt i capacts buius communiantsfimsTs, afifiurgere itficalum nos opor-ttt. Quomodo' qnxCo hxc ßbi conueniunt 't'Dominas

viüt I

-ocr page 169-

Ofiandrii contra LambSDanœum, }6i vifibilc illiid fymbolum nobisporngcndo, vnadat etiam nobisfuum corpus : ÔC tarnen nosfidein coelum affurge* rtoportetjfi corporis SCfanguinis Chrifti participes fieri velimust’Alqrelatiuum qj^od proquatenusexponSu EtqiiamuisdiuerfæS^ variæ,multo(Ç pluresa’iæopinio? ’les veftræ fint de verbis cœnæ : tarnen in eo vos om# iiesmirifice confentire, firmiter credo, quod in negocio 'tînæ cum AnabaptiftiS, Suuenckfeldianis, T urcis, Iugt; feisamp;^ Gentilibus nihil prorfus credatis. Et qua fronte, ’•■gurnentaveftraexScripturæ verbis, fi'dei analogia, ÔÔ 'ïcramentorum régula ducfîa eflè fcribere audes cum

JlrotfitTfop, oppofîta fint î* Chriftus enim inquit: eft corpus meum, quod pro vobis traditur. Vos ’utem cprpus ipfius à cœna tanturti diftare affîrmatis, 'l’isntumcœlumaterra: Slt;eo ipfo Sacramenti huiusna^ ’utam perditis. Taie enim quodque Sacramentum eft, quale eft verbum inftitutionis : nec omnium vnam tandem rationem eflè, verbum Dei oftendit. Nos auteni bcn'pturae verbis (quæ vos interpretatione falfa peruer# f'tis) fimpliciter credimus : Et fidei analogiam de feflîone Chrifti Hominis ad dexteram Dei omnipotentem,8C vbi# S’æ ptaefentem : naturam quoque Sacramenti cœnaî, quamvosomninbtollitis,ftudiosè ièruamus. Cumqüe verba cœnæ nihil obfcuritatis vel dilRcultatis habeant, nos talumnias veftras non pertimefcimus , fed miramur potius, vos eo temeritatis progreflbs, vt interprétai# honibus veftris ilia obfcurare , Sgt;C quafî obliterare au^ oeatis.

quodßribM ^rincipum inßitu

antea iuffù aliquot lllttflriß. Germanite afuiffe colloquiafpii nos amp;nbsp;auiliti,amp; con-

irrorss à ^eßrisfumnf, quale ’Marpurgit Heidelber^te, X 'Maul-

-ocr page 170-

^^^onpopro ^nt'iflurmio T)gt;T)»

fuir Jam eßende,qua fronte fSr ore, non tantum qua confient ia '^ir fies, Ofiander, qui cum ex ijs ibfis 01 oqutorum (qua citas) ^£{ts,mendacijs caonuincarts, tam tmpu ff rertarnen iflafcrilerefis aufus,tanquamin^rofun~ o quo ampufo demerfa effet ifiarum aSlionum Méritas, non autem jubilee edita,eir à yefiris etiamfubfignata extaret,Sed hicfalfafupfoneres, qui alibi, amp;nbsp;inhocfiripto nimi-iftm lafoce nbsp;nbsp;iquitatis alneganda te non nifi msndacio tueri

fotes. renfiimum enim effe hoe-, quodiam dico, ex ipfis Collo-quiorum, qucetuipfeprofrs.pubHcds M cuiltbet appare-^jfi'^^^mnoftrosexhuiufmodiColliquijs jiSfot quot;nbsp;difefiifiefn quibue ttiamnuUi iudicesfederunt .• fedctrtamtn ^fndefodenueniffe,’^tdemitigandds,explicandtsda^^^^^^ locutionibue inter partes agertiur, De RE SA au-ipfius carnis amp;fanguinii

Chrifii tn S, Cœna, inter 'ttrofq^ conuenire :feddemoaopra-

ftnrixtatumdifieptationefuperfuifife. ld quodiam docuimuf.

rixc iplaCoIlocjuia oftendunt^te omnes verecundix

'S-s^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clatnitas enim,nos non 3udire,nedi!ia

cognofeere: guis verb ex tuts gucep, cui vel mica pudoris iniic, negate audebit, vos in coUoguijs hiCce auditos non eiïêc'Quod veroetiam manifeilterroris conaidiiQttö) ipfa adîa guar extant,bonis omnibus fidemfaciunt. Idemprx^ terea confirmât ludicium Ifiufiriisimorum Principurn, gui nofiram piam iententiam confianterrctinueruntiSi muhofiucriusguam vngu^m antea afuisditionibus Cab uinifinum depeUere publicis e didi is fiatueruntt ]Multi guoep alij,gui ifiisadlionibus interfuerant, confirmatoiuf dicio,maiori guam antea odio dodirinam vefiram execrari coeperunt. Etgubdnufiius conCcientix velruborisbcm^

fisjtxctun verba oüenduntiCcribenst

(ir‘

-ocr page 171-

'Oftandrii contra LarnbJDanœum.

Ctrttmen tandem eo deuenifjetyt detnitigandù explicandds^ iufdam locurionitue inter partes ageretur. T)t KE J P S A eutem Sacramenti, amp;nbsp;deprafentia ipßuf carntt amp;nbsp;fanpuintt Chrißiin S.Ccena inter'vtrofqj conuenire : fed de modo prafen^ tia tantum difce^tationemfuperfuiffe.

Hæc vanifsima eflè, publica ada demonftrant, quac ''tverbumquidemde his,quæhomo hicimpudenscom^ Hinifcitur, habent* Et fcripta vtrincp aedita cuidentifsimc declarant.de reipfa Sacramenti,hoc eft,fûbftantia corporis 8ffanguinis Chrifti,quæ cum fymbolis panis ÔC vint in lt;cenafumitur,nunquam inter partes conueniflê : ncccti# îmdc modo pracfentiæj'anoftris difceptatum vnquam fugt; iflc.'qucmadmodum nec ipfi Vbiquitatis vocem excogie tàrunt,fedaZuingIianis earn confidam eflèconftativt barbaro vocabulo piam dodrinam noftram blalphe^ raarent, eamq^ imperitis contemptam ÔC cxofam red* derent.

^tnijue yt hateat amp;nbsp;Oßanderipfe,tif l^iquitariaConfeßiontt focijadjuodnotts reßgt;ondeane,plane^^ intellt^ant, etiam Lutherum ipfum (cuiw ynius authoritate niti yidenter yel-lt)[gt;rimùm nobißcumßnßßfe, atque etiam pot^ Polemical fe fcripta, en primùm ipßußmet Lutheri ante infeliees ißat gt;nbsp;tontrouerßas placide de fantia cœna adhuc fentientts yerba: Ei^ Sacramentum ßgnum , quonobts promirtitur, oß ftrtur ,tir exhibetur communio , amp;nbsp;incorporatio cum Chri' ßo} amp;nbsp;fanClis ßdelibui eiui, yt Taulua ait : ynuf pantf» ynum corpus fumm ; ynde Sacramentum in pane eir yino ac-ti^ere, nihilet^ aliud, quam certumßpnum accipere huiut tommunionts amp;nbsp;incorporation's cum Ckrißo dr omnibus eiue fantlisßdclibui. En etiam potif^ mot as controuerßas eiufdem

JV t Lutheri

-ocr page 172-

^^R^J^onßopro^nt‘tflurnnf)T)^T)gt; Lutheri aliudfcriptum ad Helueticas Ectlefiasdam defun^i Zuuinglio,mtjjum. Tertius articultu el^de Sacramento cor-pords amp;nbsp;fanguinis Chrißi : in qudnufquam adhuc docuimnf,ac ntnuncquidem docemttsChriflumècœlo, yelà dextra Dei' Patrd!,aut afcenderStaut defcendereßue '^ifibilißue inuifdili modo, nbsp;nbsp;nbsp;(Ergo Lutbero dextsra Tatrtsnon eï^ Ebiqui

t asj^erum tamenftfort'e nehtc quidem('yitfitpra diEum e^^) alij altos tntelligtenua ^prceßatßane nos nihilotninns inuicem beneuolentiam'colere, amp;nbsp;femper meliora alios de alijsiudicare, doneegluma amp;nbsp;turbida aquaprorfus refidat.

Dsnxc veniJjma dC, certiffima, quibus ticiolx impudentix veürx, qua Luthero Zuuinghanü «niiim aifingefe audetis, relpondeamus, vtomnesintelht S^titfLutherutn (cuius authoritate minime in fidei capici^ ^^s,(edlblo Scripturxfundamento nitimur) necante nec । pod Polemica feripta vnquam vobifeum fenniTe. Prit / mum enim condat,prima illa verba Lutheri deCumpta ef- nbsp;nbsp;ƒ

, l^omilia de Sacramento Corporis Chridi,(qux extat 1 tn t.Tomo len.fol.zof.) m qua ininb datim didinguitins nbsp;nbsp;nbsp;I

ter ipCum Sacramentum,Öd eiusCpiritualemdgnidcatio» nem : Qiadhanc dtiertis verbis refert communionem incorporationem cum Cbrido amp;: Canc'iis ddelibus, caius dgnum, Sacramentum cœnæ banc ob caufame^e dicit, qubd quemadmodum panis quem fumimus ex multisgra ms c5ficiatur,ita nos omnes vnS corpus in Cbrido ß/nut» Qptd igtrur manifedt 'uS} quam Lutherum bis verbis non negare prxdntiam corporis df ünguinis Cbridi in coena, fed tantum eius fruedum ôd vfum falutarem odenderei Deinde in eadem bomi!ia,pag.2o8,manifede aderitfuba duntiaJeprpfentiam corporis Öi fanguinis Cbridi in coet^^^

fcriA l

-ocr page 173-

Oßandri) contra Lamb, Danœum, ,165 fcribens : quot;Prater hac omnia^has JuasJ^ecies non nudat nec ina^ W inßituit gt;nbsp;fed yeram naturalem fuam carnem in pane , tä' ye-ttini naturalem ftumfangùinem in quot;vino dedit, 'vt omnino perfe~

Sacramentum fiuefignum (communionit videlicet amp;nbsp;in-tor^orationtf cum Chrißo fan^ts) exhiberet.Hæc fi Luther fus ante pugnas iftas infelkes fcripfk » quomodo ergo de fccna S. vobifcum fenfit i Deinde quomodo hoc ipfum probate te poflelperas, cx. Epiftola ipfi'us ad Helueticas Ecclefias i In qua äocet quid ipfe cum luis de cœna fenss fiat : qubd nimirum nec afcenfum necdefcenfum Chrifti 'JeCœlo veldextraDeidoceatvel fingat, fedfimpliciter Ktineat verbainftitutionis . Hoceft corpusmeum: Hic eftfanguis meus. Et quo fenfu haec verba cœnae accipiat, declarant articuli Formulaj Concordiæ Vuittenbergen# fis, quosHeluetqsper Bucerum amp;nbsp;Capitonem tranfmk fitjinquibusfecundusSC nonusfichabenct t.Cumpane Ö* 'vino yterè amp;nbsp;fubflantialiter prafent adef^ » exhibetur amp;nbsp;ac^ (tpiur corpui amp;nbsp;fanguis Chrifi. 9. Indignts etiam exhibetur '^erum corput amp;nbsp;quot;yierus fanguK Chrifli » amp;ab ijfdem accipitur, i^tn^doyerbainflitutionts feruantur amp;nbsp;yfurpantur. Hos Articules vna cum reliquis, teile Lauatero, obfeuros am^ biguos efle dixerunt Heluetlj. Sed eos manifeftifsimos elfe, ÔC opinion! Zuingltjplane oppofitos, quiuis inteUi^ git gt;nbsp;idcircó etiam fubferibere ijs Heluetî] noluerunt., Quomodo ergoconlènium fuum de cœna Epiftolahac teftatus eft Lutherusc' A dextra Del Chriftumnonde^ feendere fatetur, vt nobis in cœna præfensfit. Quid enim opusç' Cum in cœlo, SC terra, £lt; vbicjj exiftat. Quod verb fubiungit.

Peruntamenfi fort'e ne htc quidem alij alios probe inteUigimuft. ^tafiatnunc nos inuicem beneuolentiam colere gt;nbsp;amp;nbsp;fiemper

X 3, tnutua

-ocr page 174-

mutua ittmanitarû offiiu tx^t^art, dontcglum^ amp;nbsp;tuMa a^ua refidat.

Scripfit Luthcrushæc jfperans Helueti'os Concore diam Vuitcebcrgcnfem ampkxuros cflè : kd quia ad pe# iftionem Buceri ÔC Luthcri ini're eam noluerunt,quidmagt; nifeftius, quam inam opinioni Zuinglianorum aduerfatn fuiflcç’

Hue Luthertu, qui amp;nbsp;’Bafilitnfemßdei confeßionem, qua nunc extar, approiauiför Formulant Concordia inter '^iniflros Francofordienfes à ‘Bucero diBatam : cr Syngratnma Sueui-cum i ör confeßionemfratrum F’aldenßum^ ffuidampliiu^ Fuittelfergenßs ipfa Concordia ex iffins peni Lutheri ort emiffa} quamprope nobifeum, exceptts quibufdam 'vocultäßlU cottfenferiti apertißime, ac luce etiam ipfa merediana clariut tefiatur. Qita autemparua confeßio Lutheri dicitur, omma hac tempora, amp;nbsp;Lutheri iudicia fecuta e/Ç ; fed ea neque ont^ nibut collegis ipßut Lutheri placuit, '^t apparet ex eerum feripttsz neq^exeorumcommuaifetttentia (quadfieritatntn •portuit) fedex cuiufdam ^mfdorfij Lutheri deprauatoru, atque affentatoriî duntaxat intemperie (cuife Lutheruf procul dubio facilemfe prabuiffie confiât) édita fuit atquf conferipta. Fide igitur quam temerè nobû Lutherum cias,aut nofirorum cum Luthero Colloquia. Sedetiantfip*^^* Uli nofiri in Colloquium conuocati yefiris confentire nonp^' tuerint, non fequitur nofiram caufam amp;nbsp;fidei confeßiofieut ytfird deteriorem effe ; aufvefiramfententiam quot;Veriut Deiniti, quam nofiram. Quidigitur eotantttmefficttuï» plures ex Dtraqj parteejfeconuocandos dr alios indicés, neutram partem praiudicijs nbsp;nbsp;nbsp;adhuc grauarint, efiefeli^tt^'

dos ac adhibendos, qui de tot a hac cont reuet fia cognofeant-ß afl^nempe, quoddicimuf, Synodum leguimamtx oanfduf ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refoïïn^

-ocr page 175-

Oßandri, contra Lamh, Danœum. 167 i’fformatM Eccltfijs neceffario igitur effie cogendam, *E[am tüam yera fenfenria in ^ua legititnut ordo negleClui proininflaillegitimaex adugußiniipßiti reßonfo cenfen-daeï^. Qua quia de Synodds, amp;nbsp;légitima errorum in Eulefia damnandorum ordine diximui, reliqua Sturmij Argumentât Oßander tonfutare 'Tpoluittperfeqttamur^

Lutherum , Bafilienfem confefsionem in Arficulo cctnae approbafle nunquam pcrfuadebisei, qui ex publiais Aótiscognouit, Ilium declarationem Articulihuius per Capitonem Slt; Bucerum ab Heluettjs petijfle, fimulc^ mififle capita Concordiæ Vuittebergenfis, quæconfef» fioni Bafilienfi de cœna Domini ex diametro aduerfanss tur. Si enim probauit, cur eius declarationem petijt C Cur eicontrariam Confefsionem oppofuit c’Francofordienfis Concordiæ Formula, quæ amp;nbsp;qualis fuerit, 8C an Luther rus probariteam » diccrenon poflum. Hoc autem feio, Lutherum Francofortenfes per Epiftolam ( quæ extat Totiiolt;J.) monuifle, vtfibi diligentera fuisminiftrisca« uerent, qui nee calidi nec frigidi ambigua de coena Do# minidocerent. Extabat tune temporis Auguftana Con# fefsio, quæfynceris miniftris abund'e fan's facere potuit. Syngramma verb Sueuicum cur non probalTet Luthcrus, quodex profeflb contra Occolampadium feriptum fue# rat i Qua de caufa 5gt;C ipfc Antifyngramma feripfit. Qux igitur vertigo hæc tua, allegare illud tanquam pro Zuinglianis faciat i Confefsioni Vualdenfium præ# fationem præmifitLutherus , qu'od prima illanoftrædo* dïrinae manifeftè non repugnaret : At pofterior nunç au# fta ÔC adulterata cft. Et quid apertius, qu am Conçordiae Vuittebergenfis Articules, non P B. O P B confentire, fed ^1«

-ocr page 176-

168 , ^e^onßopro Antiflarmio ©. T).

Sljsf- TTottfop cum veftra confefsione pugnareC vt mifutn fit, qua fronte hic homo, illam in fuam fententiam pertralt;« here conetur.Sedomniu maxime pungiteosparuacófefr Lutheri, qua vehementifsimè in Zuinglianos inuehitur: ideb deprimere 5C omni pondéré priuareeam Danæus hîc molitur , fed fruftra. Nullienim omnium collegarum ipfius, qui modo fyncerusefle voluit, diiplicerehæcpo; tuit« Necetiam Lutherusarundinifimilisfuit, vtpræter rationem ab Amfdorfi'o vel alio quoquam impelli fe ad fcribendumpaflusfuerit : fed præuidens Spiritu j hacfr iniurià a vobis affedlum iri, quafi Zuinglianifmo fauerit: ideo fingulari, neceflario,SC vtuli confilio, confcfsionem hanc cdidit, vt toti mundo teftatum faceret, fibi cum Spigt; ritu Zuinglîj nihil commune fuiflè: hunccgtotapofren* tas vtdiligenter caueret, fi'dclis paftor, fedulb moncrc voluit. Ethuius authoritatem Ofiandertibinequaquam obiecit,fedfacram Scripturam impofturistuisoppofuit. Pari ratione Lutherus ipfe, inania fophifmata Zuinglij Oecolampadij, in Colloquio Marpurgenfi, folid'e ex verbo Dei confutauit Si proftrauit, vt aêla publica a Phi* lippo confcripta teftantur. Eodem modo in reliquis etiam CoIloqutjsôC conuentibus verbum Deiveftrisfigmentis oppofitumfuit, vtcuiuisiudicare facile fit, veftramcaui« fam, ceu verbo Dei perfpicuo aduerfantem, pcfsimam cflè. Et quia Confefsio veftra iam olim deprehenfa eft pugnare cum verbo Dei, ex eo^ erroris conuida Si legi* time (vt fupra demonftratum) damnata , ideb nationali Synodo, ad cius cognitionem minime opus C'A:. Verbni» quodbcnememineritlecftor, vult Danæus eiufmodii«^ dices conftituiSC adhiberi, Qui ntiarampartem fuK adhuc prattarint.'Vbitzmtü verb tales inucnieslt; Na*” * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erL«-

-ocr page 177-

Oßandri,contra Lamb/Danaum.

Lutheranorum SC Caluiniftarum (quos vocant)qujf(^ partes fuas pro virili tuebitur.Forte fecundum Danæi hygt; pothefirij Papiftis aut etiam Turcis tudicium committen* tfum eritc' vt qui neutrius partis fententiam amplccfianturC At ne hi quidem Indices idonei eflè poflent, cum certifsü fnum fitjcos Caluinianarum partis futures cfîê Jam enim “h'm, quidam editis fcriptis gloriati funr,Turcicum Impe# fatorem,cum audiuifletcontrouerfiamhanc decœnajen^ tentiâ Zuinglq probaflè. Quis ergo vel tandem deligen# 'iuserit iudex, fiquidem Caluiniftæ,Turcæ,6C etiam Pa^ P'ftæ (in capite nimirum de Maieftate Chrifti hominis) ^utspræiudicqs fententiam noftram grauarint C Reliqui ^untexijs, qui nomen Chriftianum profi'tenturEpicuræi, Quibus nulla religio curæ eft: aut fi placet cótrouerfi'aehuis -'us prorfus ignari ÔC rudes , hosDanæa hypothefis vtiu# ^•ccsconftituatneceflêcft. Putatenim Danæusceuiu» fgt;sciuiIisineptuscrepator,ReIig!oniscoritrouerfiasficut politicas per iudices qui neutrales fint, decidi oportere.^quot;* ••’*'/* f,'y*'** Tales verb altj non funt, nifi quos dixi Epicuræi. Et ha?c ^cerrorutn damnandorum tarn per Synodi qu'am citraJ'^“ fills congrefTum légitima ratione, dida fufficiant*

quarto loco amp;nbsp;'Vere quiJem, iJem Sturmiui hac rariont^f'^ht^ s »»»* a^enili amp;nbsp;firingendx in noßras Eccleßas conJemnationti fieri in dies quot;Pontificios fauiores , atque ad nos perfequen^ dosyehementius incitari, quodomne crudelitatis ac lanit-ntegenus (quoinnofirosyfijunt) fic quot;videatur aiEhiquita-rijsprobari. {^^id igituradtam frudentem admonitionetn Oßander T^ejßondet, fatitis ejfi errores damnare quam dißimulare, Ÿdeque eßße omittenda bona netefiaria, ne eue-niant mala. Satiùsfuiffet aperte dicere Oßandrum,fi mailt tnimofuo mortm ger ere , quam quit quam penß in frat rum

r Gallo.

-ocr page 178-

ïyo nbsp;^ef^onßo pro Antißarmio T)-

Galloram HiJ^anorum , Italorutn amp;nbsp;aliorum lalute coit^ ftruanJa höhere, SeJprimitm Je eo conßare ex légitima cognb . tione oportet y tri nos ne, anyos erroremJoceamia. ^os enimyeßrum l^hi^uitatis dogma plane erronettm'', ù'^erho Dei perpetuo^ Eccleßa cofenfu damnatum, amp;nbsp;'fetuflatiprQr~ [m inauditum eße,darijs fcriptis iam oflendimus, Fosatttem 'Velutetiam Tontificij, dumnos damnatis, amp;nbsp;partes amp;iu-dicesfedetds, amp;nbsp;certorum quorundam yerhorum inepra ,fah fa^j interpretatione nitimini. Denique Chriftumiamexne^ ceffario confe^uenti negatss yerehominemeße : quia per yos yerè humanum Corpus iam nonhahet. Ergo in eo primùm faller is, quod nos qui non erramus, tarnen er rare put as.

Hac Sturmi) accufan'one infquifsime noftrosgrauari SCfalsbillis culpam tyrannidis Pôntificiæ imputari, viri intelligentes iudicabunt. Nullas em'm Ecclefias, fed errores vcftros condemnarunt, vt ijs I'nfedi fanaren^ tur, amp;nbsp;fani illis non I'nficcrcntur, non autem vt tyrannidi Pontificiorum , quam Temper deteftatifunt, obijcercn# tur. Nee Pontifict) in qucnquam veftrum fæuierunt vnquam , quia nos Caluinifmum damnamus: fed quia Pontificis èC Ecclefia: Roraanac decretisobedire recufa# tis. Ideb etiam iam pridem 8^ vos 06 noftros tanquam hæteticos profcripferunt 86 perfecutifunt. Et fi hæc ratio tua valere debet, an non fateri cogeris, vos infèdationi# bus veftris, quibus Orthodoxam noftram do(?îrinani multarum hæreleon falsb accufatis , eorundem fxuitix Ecclefias noftras obijcere t* Sed hæc accufatio Stürmt) prudentiam quidem mundanam , non autem veram fa# pientiararedolet, putantis,erroresexternæ tranquillita# P»g'”'tis caufanonefiedamnandos. Cui Ofiander refpondeG SatitH effe damnare errores t 'vt eß'ugianittr •ist anima fer^e»' tun

-ocr page 179-

Oßandrhcontra LambJD'anaüm. 17 f iitrt ^vàm dißimulare eos, yt quam latißtmefermant, autma-rttm/aluf periclirtfur: ntc omittenda ejjt bona neceßßaria , jtrüm in caufa confcientta amp;nbsp;ßdei (quale nbsp;nbsp;nbsp;errorum manift”

^atio amp;nbsp;damnatio} ne eueniant mala externa, 2don igitur dißi-nulandos eße errores gt;nbsp;quoWabuiue tranquillitatem retinea-fniti : necerrorum refutationem amp;nbsp;condemnationem omiteen-^ameße,neperfecutionesexoriantur. Ad liæc, qutbus nibfl verius fiCredh'us fecundum Scripturamdiapotui't,qutd Danæus errorum patronus îquot; Quia firmifsimum telum, quod nulla ratione infringere pofsit, oppofitum fibi v(gt; det, idebaftute déclinât, ÔC Ofiatidri refponfum frigiV difsima elufione cleuare conatur , quafi aliorum falutis •■ationem nullam habeac. At fcias Danaje , Ofiandrum non animo foo, fed verbo Dei morem gereie (quod iult; rimotb« betdoôfrinæ fanac aduerfantesfeueriterredarguere) eolt;Ç Tit «* ipfo plurimorum faluti, ne veftram perniciofam do0:ri# dîrinam fequcrentur,confulere voluifle. Vosautemma^ nifcftos errores cum verbo Dei pugnantes tueri, luculen* h'snoftrorumfcriptis demonftratum cft , fimulcpoftenj» fum, dodrinam noftram de cœna Domini SC Maieftatc Chriftihominis , quam tu odiofo Vbiquitatis vocabulo fubinde deformare (bles, verbo Dei SC puriori vetuftati, quibus VOS veftris violentis contorfionibus vim amp;nbsp;ingt; iuriam facitis, per omnia confonam efle : necea humant# tatcm Chrifti tolli, fed diuina Maieftate, quameiScri# ptura,falua ipfiusfubftantia,tribuit,ornari. Et in haccon# trouerfia, Apoftolorum ipfius Chrifti partes fequimur, vti quorum verbis nullam interpretationem falfam,quod vobis vfitatifsimS eft, affîngimus î fed eorS genuinum SC f prium fenfura,vt in verbis tcftamêti decenexquifitercti-nemusjijsep blaiphemias veftras iudicamus et damnamus: exeraplu Prophetarum et Apoftoloriï in hoe imitates.qut

Y 2 contra

-ocr page 180-

I? i nbsp;nbsp;T{^l^onfiofro Ant'tflurnùo T). T).

contra idololarras SC bxreticos, Hmul SC iadices 0^ partes Gdernntjamp;f fècundum perfpicuum verbum Dei pronan^ efarunt. Vos autem Pontificiorum veiiigijs in hac qai^ dem parte inrifientes , vt plurimum Par rum tedimonqs, tjsep a vobiscorruptis, ÔC commentitia Scripturæ inters precacione, (cum vera propria fententiaeiusjn vedra VOS caufa dedituat) pugnarcjnodramcß /ynceram confed donem ferire tjs confueuidis,

Deinde, qux nam ed^ iß a tanta reliquat orlts Eccleßas dam-nandi neeeßitas , quae 'vobis impoßta eE^ j quot;vt cum iam^er Jexagintaannos amp;nbsp;amßtiis, ab inttio inflaurata noßrii tern-poribui Eccleßa tßne yeßrts condemnationibu! anteà 'vitçt-rimuf : boe demum tetrpore fiterityobitneceß'e^nüStamin-tempeßiue diro anatbemateferire f Hannibalfortajfe erat, quod aiunt t ad fort ai : nbsp;nbsp;tn eo omnes Germania o^eserant

ßta: yt quodfrußra in Colloquio ^uormatienßiampriJent tentatumfuit » tirabipfi yeßro loanne quot;Brentio (ßue ferio, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßuepropter Tbilippiprafentia recujatum) nonnulli bominth

ideß,ex amplißima mundi regione adfummumfeptem, in om^ nei Eccleßai pro libito animi bunc dominatum arriperentt amp;ßntentiaiillasfuai temerarias amp;nbsp;condemnatorjasferrent. Sxpèiam didiumt nos nullas Ecclefias Chridißed vet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

üros detedandos errores damnare, qui non in libro Con-

cordix modo, ied ab eo datim tempore, ex quo reformats

. EccleCia ijs turbaricoepit, a fynceris Minidris Sdpi/sPrint cipibusiam vitraqo.annoscondcmnacirunt,quorSccnrat

ram , velhoc maxime tempore publico feripto repetere ' admodü neeeße Qd tempediuS fuit,qubd nunquam magis Eccledas 8dCcholas Caermanixpuriores, quam proximis annis infedarint, idep perddia quorundam falforam dot (dorü, qui vedrum venenS occulte Cpargere, eoepdudiot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faia I

-ocr page 181-

OßandriiContra Lamb.T^anaum.

faraiiiuentutctn inficere cceperant«C'um ergo de aniraarS falute,nonopibusmundi agerctur, mature ÔC feuere vc^ ftriscmiflàrijs tncendium Germaniae molientibus occur# rendum fuit.In quo neceflàrio ÔC falutari,minimecp terne# tario negocio,nôfeptem tantum homines, fed multi Ele# ftores,Principes QC Theologi ftrenu'e laboraruntjdcg fin# gulari Dei beneficio féliciter perfccerunt, Quæcùm om# libus notifsima fint,Danacum impudentiflîmumeflè ne# feflèeft,quitotûhoc opus, vteiapudfuosimmortaleodi# umconfletjfeptem hominibus, quiproarbitriodominatS ^lunc arripuerint,mendaciter adfcribit. Conuêtum deinde Vvormatienfem peruerse,vtomnia, allegat. Quis enim 'gnorat,aRege Ferdinando hunc ideoindidum fuifle, vt ’'oftri cum Pontificijs de religione conferrentf non autem ''tcontrouerfias in noftris Ecclefijsobortas dirimerent fe# ^arios'cpdamnarent.Hocenim nechuius loci,nec tempo» •■ispræfentiserat.IdcircoBrentius vna c5 cæteris quibuf# ^ani.huic foli negocioxuius caufa conuenerant,aduigilan* ^utn,reliqua autem omnia,quae illud remorari poterant, in P^culiarem noftrorum conuentum reijeienda cfièirede SC fapienteriudicauit.

^ftsterea^qua tua,quiefo,ißa efÇ intempéries, qui dim nos tan~ qttamhareticoSiamp;fundamenra'vertefideieuertentes condemt ttas:ne^as tarnen,ßpropterea a T*ontificijstanquam hieretici ^ffligamur,yos tioßrie ißiM affliBionts eorumqifauitiie cau-jameß'e.Qudß qui feiens furiofogladiutnporrigit,non ßt ipft eitii cadis (quam furiofuspoßeaperpétrât)amp;authoramp; reus: Et quaßob aliam caujam Pontißcijfefein nos Jauire prate^ xant,quàminprimis,quodin bocipfodogmate de cœna Do-tfnniabipßs dijftntiamuf,quoniam corpus Chrißilocali ,eor^

I nbsp;nbsp;potali^ modo adeße negamus,Saltern ß idemdiceres,quod quot;Pap-

ptif ißetuus,nimiru dum propter huiufmodi condemnationes

T 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yeßras

-ocr page 182-

174- ^R^l^onßo pro zAntiflurmio

'vißrasa Tontificiji'Vtxamttr nbsp;nbsp;crtmamur»gj/i

•fgflras^ illas condgmnationes caufas ißarum gaUmtd-tumßgd caufas pgr accidens,ni}n perfe, Qmd ita ef^ aperte n-diculum,J( ne refatatione ^uidem egeat,

Eflfrænatam ÔC plane pro ie (flam in Danæo calufflnian#

di cnpidinern efle,hoc etiam arguit, qu'od nobis Pontificiæ J crudelitatis caufam adfcriberc conatur, Quafi verbillipro#

ptereaaffligant vos,quia nos veftroserroresdamnafflus:6^ no multö magis,quia illi ipfi ab initio inftauratae religionis, VOS tanquam hæreticos,8C ab Ecclefia Romana defcifcen# tcsjigni 0^ gladio addixerGtÆt quomodonosillis porrigi-mus gladium.quem ante corapluresannos illi ipfi lumpfe# rüt,ö6 fine difcrimine in noftros ÖC veftros erudeliter vfur# paruntc' Quis igitur toto ifto tempore,antequam concordie formula confcripta cfler,tyrannidis ipforü caufa fuit;Qyod fi palam eft,illos ex noftriscodemnationibus fçueriores fa# dlos non el^, an non Aultitia vcl potius malitia tua depre# lienditur, qubd noftris totius Pontificiaî tyrannidis molem» nbsp;nbsp;I

fine caufa imponere conarisc’Poflèitius eadem ràtionc con# tra vos vti,homines videlicet noftrospafsim in Italia Qi Hi’ (JîaniadegenteSjveftriscondemnationibusPapiftarSfurori obqci.Atomnes rerum intelligentes nouerunt, banc Pon# tificiaî crudelitatis caufam non eflè,ied quia Romanam be-ftiam adorare,eiuscp placita accipere nolunt, ideb facuitiett» eiusipfos experiri. Et fifquod fcribis)non aliamob eau# ftm in vos faîuiunt Pontifîctj,quarn inprimis,qubd in hoc dogmate de cœna Domini ab ipfis diflèntitis, qua igitur malitia SC fumma leuitate animi, nobis culpam afflidlionis veftræ tribuis;' cum non propter noftras condertinationes» fed quiaabillis diflèntitis,affligamini : SC hacipfadecauß noftros quo^quot; perfequantur, quia in hoc de ccena äfalfls

plut/m** (

-ocr page 183-

Oßandri)ContraLamb.T)anau}rt^ ij$ • plurimiscapüibus,ab ipfis diflentiunt. Pappo deinde inia^ fiatnfacis,qubddixcnt,condemnationes noftras calamita# tötn veftrarS caufas per accidcns efle t fed hæc in theCiS de# fciifioneRefpondends verba fuerunt,/fr accidens'^/idelictt ^lt;‘ßrii condemnationibui tuenire.yr ijs Tontificij, non ad ejttr-^^niatnejuidemißedadtxcufandamfuam tyrannidtm alutantur. ^uibusipfe Praefes addidit,FaIlaciani eflê non caufæ vt non enim quia a nobis diflèntiancfèd quia ’a Papatu Antipp. 74, 'isfciuerinGcrementur q^quiin Gallia ÔC Belgiocremâtur» Ethifce quid verius; lubet Spiritus fancîlus dodîrinâfa# auditoribus proponi,falfami:ß rcdarguiamp; damnari: fuipræcepto parendum eft,quodcun(^ inde malum cxter# uumeueniat. Idcirco Apoftoli contra Magiftratus lerofo# ^ymitaniedidumUn nomine Clirifti prædicàrunt,5CfaI# fini dodrinâ ludæorum accusârunt, nullo refpetîlu habi# fo difcriminisjn quod fe ipfos QC Ecclefi'am adduduri erât. ^tdexcipit Ofiander» Paulum gt;nbsp;dum G alatar um errorts condtm^ naretjton timuifféine ludxoitaut Etbnicot ad 'vtri fideles per^ fit^uedosexcitaretiautJauioreSitruculentiores^ redderet. Ergo neij^ idfibi^JuM^ efie mttuendu-.fiedfiatim, amp;nbsp;intrepidè QaL uinianum,aut Cinglianum( quod yocat )dogma anathemate tiendum,tÿ‘ effie eijciendum, Pona yerba, mi Ofiander, aliquid fftagishumanumabsteexqie^aui, QMdyerotu,yel tui tttm tondemnatione Galat arum, ac Corintbiorum à Paulo fa^a tommunebabetM f Paulus ^^ofiolus manifeftifiimos Galata^ rum errores cödemnauit;^os autem ecquts yllorum erroruad-buc conuicit fPaulus condemnat ea ipfatqute comuni ilia totiut ^cclefitg Synodo Hierofilymts habita iam dan at a faerat : yos ilia ddnatts,qu(e nulla legitimaSynodus danauit,Paulus eaco^ demnat,quxip/osludisos,amp;EthnicosPauUfiententidaudietes, errorts amp;nbsp;blafihemitsfita conuincebantt at^ ynde adjauitiam

-ocr page 184-

^^^l^onßopro zAntißurnÜQ T). T)»

in Orthodoxos excùari nç» f/oterant, quin to magM tpßßßiif lt;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;osjj trrorts condemnarent. {/quot;tßTa yer o in nos condemnario ma

ximum Ponrißcijsjaorum errorum patrocinium affert. Ea tnim ytraeffe dicùû, tx quibut i^fitm Tapifiictt Idololatria (^***ß^nMipßsiideß,pani tir yinoCeenxià Papißxtxhilt-

)fßii^^nnentum conßrntatur. Ergo tos amp;nbsp;'ntrrore conßr-inatts,amp; adfxuitndum in nos,tanquamfalfa de S. cœnafenti-ent^,ptrytßras tllas condtmnationts inßamtnatds.

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis Danxe,v[ quxiiioni [ux reCpondeatur^cS

^^'Ç[nod vt ille Galatarum 8C ConnthiosS

^sniteltoserrores damnaiiit:Ita nos Caluinirmnm mani-lelio vesbi Dei repagnantem damnamus. Vclt;^ bxsetici ^nqaam fatêtur^iè vllius errotis couidios effè; isa Sd vos. Deinde i Paulus non tantum condemnatea^quxpaucotS ‘ exÄntiocIiia 8d Dietofblymis congregatoruminonaut communt totius Ecclelix (vtimpudenter nugaris) Synof do,damnata iam fuerant: lèd etiam alios errores,vt Phileti, Dymenxi Sd. Corintbtorum ^quosnulla adbucSynodus iudicio Cuo improbaratuta ddnoiin^vefiros Ôdaliorâ etro^ res,param iam olim in Synodis damnatos (qualis eüNe^ ilortantünus vellet) légitima cenfura verbi Dei in Syno^ disparticularibus fadla,reijdmus, Paulus, inquis,ea con^ I demnat, qux ipfos ludxos Sd Ethnicos Paulirententiaia I audientes erroris Sd blalpbemix fux conuincebanaita nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ea in vobis de Maiellate CbriiiiHominis damnamus,que etiam Pontifïdos in bocquidemcapite veRros confortes

Symmacbos,erroris Sd blafpbemix conuincSttvndead /xuitiamin vospernollram condemnationem excitarind po{runc,C2j:Sod verb ad cœnx negocium attinet, manifeßa bxctuacalumnia efi,qubdnoRrain vos condemnatione, PontiRcijsCuorum errorum,$d crudeh'tatispatrociniaalR^

ramasgt;

-ocr page 185-

Ofiandrhcontra LamJ^^anaum. ramus:fïqui'dem omnes abufus 5C enoresPonn'ficios in boe arnculo damnemus,quod plurima noftrorum contra MtO fam Pontificiam cxquifitafcn'ptajabundè teftantur. Sed no minus error vefter, quam illorum coarguendus eft : quan;» doquidem vtillifubftantiamfymbolorum permanere nejgt; gannita vos multb pcrnicioßori facrilegio Ecclefiam Dei tubftantia corporis ÔC fanguinis Chriftûcertiffîmo pignore bmortalitatis ÔC falutis noftrac, fpoliare conamini. Ideó vtrofcç tanquam falfifsima de S, cœna fentientes condemn namusjnecillos in crroribusfuis,quos omnes coarguimus SCdeteftamur, vllarationeconfi'rmamus: multb minus ad . beuiendu in vos inflammamus,fed potiüs ad ftudium veri* tatis ÓC amorem raanfuetudinis fedulb eos cohortamur* ^orro quodexcipMiLutJjeranos potiùs,quàm Cin^lianos fupplicio « TPonüficijs amp;nbsp;affici,amp; olim a ffeBo s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alleres turffffimè.

Et banc e(ïè malitiofam verborum Ofiandri depraualt;i tionem^SCquidem ita manifeftamjVt nulla refutatione ege# 3t)hæc ipfius verbaoftendunt:yero,induit Oßander, ?ontificij dißrimen habeant Lutberanorum amp;nbsp;Zuuinglianorumt Ù LutherantiparcMtffolos quot;^ero J^uuinglianos exurantjjs locff^ ‘fbiillaimmanticrudelitasflußuam ’bieronianaex-tr(etur.^ Die mihi Sturmi)Cui Lutherano perfecutores illi pe^sr^ ttrint, quod Lutheranui amp;nbsp;non J^^uinglianu^ effet f lilt entm ßr/tjuuntur amp;nbsp;exurunt omnet, ^uifefe quot;Pontificis limant im-ßeiatio^ponunt, quocun^j nomine appellentur ,ßue ^^uinglia^ num dogma apudnos damneturßuenon damnetur. Quare imme-^ßoillam^ontißciorum crudelitatem noßris condemnationibue imputas. Hæcille. Exhifee videre eft,quam homo ifte flagretaliorum recft'e ditftaadulterandi fîC.calumniandi cu^ piditate. Et quæ apcrtiorcalumnia efle poteft, qu'am qubd fubiungit. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nos

-ocr page 186-

lyS T^fj^onfiopro^ntiflurmio DD.

2^0s rationes habere cum 'Ponttßcijs communes,de iUa ah quot;^trisi^ nohis confina omni^otentia(fapientix amp;nbsp;yeritati Tgt;ei re^ fu^net)de localieate yinius,amp; eiujdem corporis, eodem tempore plurihus in locisedeßgnorim ipßorum cæna yeneratione: de du' daicatär Capernaitica ^niSfidefithorumyerbotuintHot ei^ corpus meum , interpretatione, amp;nbsp;alijs etiamplurimis t apai-bus. Ergo (inquit Vanisus) yos cum illisfummè in ijùs con-fentitis.

Primùm aSt nobi's cum Papiflarum omn{potenn'a,qu3 fingût externa fymbola in fubftâtiam corporis Ü fanguinis Chriftitranfmutartnihilcommune eft. Subftantiam verb corporisamp;fanguinis Domini in ccenaiuxta promifsionera adeflè,amp;f omnipotentiæôiffapientiæ veritatidiuinæco# uenif; nec hîc quicquam côficfium, nifi ipfius veritatis vers ba figmentum dicere Satanico ore volueris. Deinde nos in localitate corporis vnius in pluribus locis, venerationeib gnorum coenæ,Capern^itica manducationegt;amp;altjsplurw miscapitibus veritatirepugnantibuscum Pontifieijs meconfentirc,plufquam diabolicummendaciumeft,qaod non tantum otTinianoftrorû,fedetiamipforumPbntificio# rum feripta plenifsfme réfutant. Verum homini omnispu* doris experti confingere hæc libuit, vt nos audito'ribus fuis ceu Papiflis conudentes^exofosredderet, Deniqp aîgrefcrt le fuoscpZuuinglianorum amp;nbsp;Caluinianorum notnineno# tari, Sed vtreô'e Arrianosdicimuscos,qui Arrtj ifflpicta^ te infec^i funt.-ita quoc^ relt;Se Zuuingîianos SC Caluiniftar appellamus, qui Zuuingltj ÔC Caluini portenta fetfl^ns tur.

Sedhtccbailenuf; ^uidautem ad ^uintum Srurmij argumentu»! reßpondet Oßander.Dpxit Sturmius ^yt “Voj yeßri oßicij piè,'^^ frater : ö* Tappum inprimisproßi munerü iurt, id

doTAt»

-ocr page 187-

Üftandrh contra Lamh.Tgt;anœum. 17Q ^watü Argentintnßs Schola tnoneret,nequaquamJecere,*ve yoSsjuiLutljeri amp;nbsp;Thilipfii elifcipuliyiJtriyttltK, conjgmnt^ tis tosicum ^uitu^ pientißimi doäißimi^illi T^ractptores yt-flriamidtid TQTQ VITAE TEMPOREfanBißitni toluerunt. Quid tu igitur ad tarnJeriam admonitionem Oßan-dtr.^2lt;lugasagü,'vtfolts,amp; nefcioquos minutas TMogos nabis commémoras, amp;eos etiam ipfos'vnum tantum aut Mtt~ rumt'vt^mfdorffium amp;nbsp;Schuuenckfeldiurntquinoßros yiua Luthero non dilexerunt^Sed agit Sturmius de Primarijs illii Dei Op.’Max, inßrumentis, deprimis ipfis Eccleßa inflaura~ tariiusjde ipfo quot;M,Luthero,de Philippo^elachthonetdeTdar“ tino ’BucerOfdeCapstone (Deus immortalis,qua lumina'Kïun^ ditquosyiros nunc nomino )qui cum Cinglio,OecolampadioiBtt-lingerOi Caluino animis CONIVNCTISSIMI AD E X-TREMVM VS QV E V 1 T AE DIEM 'vjxerKMf. Id quad ex ipßorum tum public^, tum etiampriuatis fcriptis ap~ p^rettHoc tu negarenonpotes, amp;ß negaueris,ip[a te yerital pulam redargues, Sed yide quo tandem,Oßander,delaberis, amp;nbsp;qwdquantumq^ tibiajßumas,yt Puceri amp;nbsp;Philippi dotlrinasn tptrte condemnes, at que hac fcribere audeas. ÿtinam Philipe pus ör Pucerus retliits crediderint ,quam poßeriora ipfirum ^^elfiripta yel faHa teßantur. Equidem,yt iam yideo nequa-quam frußra,nequeßne certißimo yita fuapericulo Philtppue nie iamßenex tottes ad Caluinum amicosq^fitos Orthodoxes in gt;nbsp;extrema ilia atate fua fcripßt, Etji propter fenedä a meta huius curriçuli non procul abfutn, tarnen quotidic noua exiliacxpc(flo.^«/.».«x yna ißa Philippi condenationefaUa a te Luca Oßandro apparet,quisfuerit in illudyerißimu Ger» naniatotius lumengyeßra caterua, eir animusconatut,niß Dominus eum mature yeßro furori , tjr minis oppor/una tnorte fubdr.xifßet, ^dt yero addis nos à loanne Prentio eße

antea

-ocr page 188-

i8o ^ef^onfiopro ntißurmio

antea condemnatos, 'Jsdimtrum poßquam amhitione olttKhS^ faJànatui*Brentim, tiefe if jum quidetn ampliùs ferebat :Et foflquam Syngramma Sueaicum (cwtts ipfefuerat author)eti-am ab tpfo Luthero approbatumfumma animi leuitattj amp;nbsp;conßantia damnabat, Ego yeroah ißopoflremo delirante ^ac furiofo'Brentioiadprimumipfitmifedatum^ quot;Brentium prouo* co:Ex cuius amp;nbsp;Caluini literù 'vltrocitroq^ fcriptis apparet, tum cum Caluino fanÜe amicitiam » pacem^i ^uandiu feipfum ferrepotuit^coluijfe, Q^odfiqua intolerabilbs ambitie tum fe‘ nempoßea tranfuerfum egit^^uü in illofaBo nimium opulento, amp;nbsp;nihil aliud,^uàm primatum po^ Thilippi mortem in Ger^ manicts Eccleßjs,affectante,miretur accidiffe ^uod habet progt; uerbium wus ,yi^olt;nK ^itiTtMt'e^. Qjtaleenim tandem fu(‘ ritfenis. 'Srentij ingeniuni, amp;nbsp;à 'y/era humanitatealienum, yel ’^nicumilliuiteßamentumfemperießatur. l^lamnenonfem-• per effet in Germania fatx bellorum, amp;nbsp;dißidiorum, ^uayi-uus fiminare inceperat,etjam morientem eum nonpuduitinfa-lix illud claßicum canert,quopoßea ad dirißima hac certatni-naexcitatte/unt Germanica pene omnesEccleßa^ Ergo aut alios,^ui noßros quot;Paßores oder int,damnar int q^recenfe Ofian-der; aut fi Prentium ißumnobü commémoras, da mihifum ipfumfibi conßantem.

Quintum hoc Stiirmij argumentum ,qma perfeadlt;gt; modum infirmum eft, ÖC modo noua audfone mendado/ rum 'a Danaeo ita grauatum, vt fua mole conctdat, nec opus fit multum operæ in eo euerfendo perdcre : Ideo brem’ter tantiim deîfs,quæ Danæus impudentiore euogt; rhm't, monebo ♦ Et primiim quidem non tarn decet quam fumme necefîàrium eft, vt quorumuis errores fine amici, fiue fratres t fiue praeceptores fint condemnf'*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fflÜS*

-ocr page 189-

OßandriiContra Lamb.Danaum. i8i mus, Qui em'm amauerit patrem aut tftatrem (nedum amicum) fupramc,inquitChriftus, noneft me di'gnus»Matth Et Deuteronom. praccipit Deus ; »fj tili yioluerit fitadere frattr tutu,filius matris tue gt;nbsp;aut filius tuuit autfilia tua fiut yxor^ueei^ inßnutuo, ’velamicus tuM , ijuißtficut anima tua, ciàm dicens, camus amp;nbsp;feruiamus Dijs alienis (quorum nonine etiam falfa do^rina amp;nbsp;omnes errores continentur) non »tfuiefcas illi, nec audias, neq^ue par cat ei oculus tuus, yt mife-tearisamp;occulteseum : fedoccidendooccideseum,amp;c. Quamgt; uis verb nos tam (euera executione legis Mofaicae non teneamur : hoc tarnen generale conftn'ngit nos , vt ne parcamus falfa doccntibus, quia amici velcognatifunt, fed ftatim eos redarguamus, amp;nbsp;ß refipifeere nolint, con^ demnemus. Deinde Lutherum quoque amp;nbsp;Thilippum cum ^inglio,Oecolampadio, quot;Bultingero, amp;€aluino, TOTO v I-Tae temporerfWJffan^lißimecoluiße,tiranimis toniunUißimos ad extremum ”fßue quot;vite diemyiixiße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ftifsimum , impudentifsimum, putidifsimum, dl. Caluü nianum mendacium eft. Quanto enim zelo Lutherus fanäa: memoriae, duces facflionïs veftr^ a tempore exci^ tatia vobisSchifmatis gt;nbsp;ad extremum vfque vitae diem auerfatusfit, nec vnquam amicitiam cum antefignanis Ulis coluerit, plurima ipfius monumenta dl ipia quoque fcriptatuorum teftantur. Adhaec manifefti mendacq con# m'neunt te Ada CoIIoqutj Marpurgenfis , in quo cum pro fratribus agnofei dl haben' (è Zuinglius dl Oecolam# padiuspeterent, a Lutherograuiterreprehenfi dl repulfi funt.Quod fi forte Caluinum ßlutauit, eo tempore illud fadum eft , quo adhuc Auguftanac Confefsionis focius haberi voluit. De Philippo conftat, qubdcum in Comi# öjs Auguftanis Princeps Landgrauius maximo üus

Z i diogt;

-ocr page 190-

ïKi nbsp;nbsp;'^^onßopro Antißurmio T). 7).

di'o noftris ibcictatem cum Zm'ngh'am'sperfuadcre vcllef, ipfum S)C Brentium caufisgrauifsimisallaris, petitionetn hanc conftanter negaflè. Et quidcm adhuc 4t, anno opü m'onem veftram de coena in Comitijs Ratisponcnfibus improbauit, vtvidereeftin Epiftolaipliusad Eledorcni Palatinum,quam D. Pappus defcnfionib. fuiscótraSturgt; im'um infouit. Quomodo ergo Philippus toto vùæ fuæ tempore amicitiam cum veftrisfanctifsim'e coluit, amp;nbsp;anü mo coniundifsimus cum illis vixit Cum illos in focieta^ tem recipere noluerit j ÔC plurimis annis deliria veftra im# probarit;’ Si verbpoftremisannisfe veftrisaddixit,quo# rum Confefsionem priiis damnaueratiemper, óóquideni veftram nunquam in Schoh's, apert’eprobauerat Jmma? num quid illi accidifleputandumeft. DeBucero 8CCa^ pitone nihil libet dicere, quospræpoftero quodam pacis conciliandæftudio vtri«^ parti fauiflè , Epiftolæipforuffl teftantur. Et hos Ofiander neutiquam condemnat, vtncc Philippumjomnemcp docftrinara eius : fed ipfos iudicio Deirelinquit, quosinhoc decoena Articulo,apertiores fuiftc optandum .eflet. De Buccro certum eft, illura in Epiftola ad Comandrum Ecclefiae Curienfis paftorem, grauifsime conqueftum efle,de perfidia et iniurijs Zuing^ iianorum: SCquidem nominatim BuIIingerum leuitatis, inconftantiæ, ambitionis, criminationum, SC aliorum vb tiorum accufafle. Hoc an fit amicitiam fandtifsimecoktt S)C inimis conitinéiiCsimis ad extremum vfque diem vigt; uerejedloriiudicandumrelinquo. Depericulo Philipp* quod virulenter fubnedlis, nunquam adhuc comperturn eft, quenquam apud noftros , religionis caufa gt;nbsp;in vitæ periculum incurrifle. Sed iudicas , vt video , noftros cxtuo Worum ingcnio » quibus hoc cum Pontifi'djs

cotni

-ocr page 191-

Oßandrh contra Lamb. Danœum. coinrauiiceft , vt Spintu menda''ij $)C fanguinano agü teneur. Quod fi Philippus tenax fuie fanæ doeflrinæ, quam in Conuentibus Iniperq 5Cmultis Colloquijs pub# liccprofcfliuscft; nonfuitquod à noftrisquiequammo tueret, Sin verb vobifeum 'a veritace defccit, non fine caufa meticulofusfuit : nonquöd quifquam noiltumcf liialum minatus t vel ille exjlia perpelFus fit vnquam: ^ed quod diuinum indicium confeientia malefac'ti euminquietarent. Amfdorffijvel Schuenckfeldtj Ofian;j dermentionem plane nullam facit,vtmanifeftû fitSpiritu vertiginis te duci, qubd ei obqcere hos gt;nbsp;tanquam ab ipib commémorâtes » audes. Denique Brentium de Eccle^ ‘ fia Chrifti poft Dominum Lutherum optime meritum omnibus virtutibus clarifsimum , furqs infernalibus agitatus, iniquifsime arabitionis, ineonftantiæ, leuita* tis, delirij, furoris, inhumanitatisnominetraducis : cau-fam difsidiorum Qi. certaminum in Germania ei tribuis; nee non canino ore diuitias ei obtjeis Qi inuides* Qu'am verb ab omni ambitione alienifsimus , gratifsilt;5 nia omnibus bonis humilitate ac fumma humanitatc virdiuinus ad extremum vfque vitæ diem præditus fue-rit,noueruntomnes quibus notas fuit. Et vbi vel quan-do aut cur Syngramma Sueuicum damnauit Breniius;’ in quo Oecolampadq Qi Zuingltj errorem grauifsimc confutauit i Sed homo leuifsimusfidem fuis verbis vt fa# ciat ne cogitât quidem, fan's eflê putans , mendacijsone# rafle Qi audadîer calumniatum effè innocentem. Ad fiarc Dominum Brentium in fua feneefta, nec delirum*^ nec furiofum fuifle , diuinum iftud opus in Pfalmos, quod antequam plane perfeciflet rebus humanis exem# ptus eft, teftatur, Quid verb dicam de ipfius conftan# tia?

-ocr page 192-

184* nbsp;^R^onJtopro (iÂntïfiurmio T), T),

tia Qiji fànam doc^nnam de cœna dC alijs capitibus Reh'giom's fynccræ ex facra Scriptura in iuaenilixtate femel hauftam , ad extremum vlque Spinïum voce SC fcn'ptis forhfsimè défendit. Amicitiatn cum Caluino tamdi’ucolm't, qu'am diu hic falfus fraterefiè 3 hocell, fuum virus occultare potui't, nec hoftïs manifeftus Or^ thodoxara dodirinam nodram oppugnare j fuoq'ue vcf neno deftedare SC inficere cœpi't. (^o faéio, nofter Brentius nihi'I mutatus caufam ven'tatis contra phana# ti'cos Spnitus conftanti'fsi'mè egit, nec vllum in eoprtf matum affeótaui't t fed Chrido veritatts , fapientix SC omnipotenti'æ honorem , quem vos enormi andacia conculcatisy confèruare ftudui't. Ideoqùe tanquam fer-uusfidelifsimus, qui eti'am vxorem, lïberos, Âfomnes fortunas fuas Domini fui caufa relinquere non dubita^ uit, mercedem accepit, non quidem diuitias amplas, fêd tarnen eas honeftas , vt fernen ipfîus panem qaxf rere non necefïè habeat. Senedbutem quoque longam, SCtam corpore qu’am mente vegetam adeptuseif, Tanf dem verb morte placidifsi'ma ærumnofam hanc vi'tam cum beata permutauit* Et quoniam in viuis adhucexi# ftentem , contra mentem ÔC voluntatem fuam veürx fedlx confbrtem facere voîaiflis, ipfe impudennæ buf fus veftrae memor, Teftamento fu^i'cionem hanc om^ nem à fe amoliri voluit, in quo heroico zelo vettrum errorem damnauit , 8C toti Êccîefix tettatum reliquif, fibi cum Zuinglij fomntjs 8)C portentis nihil vnquam commune fuïflê , fed femper ab illis toto pedore ab^ horruilîè . Et ficut fn vita nulh'us difsidij vel beJ/i caufa fuit : itn Teffamento fuo nuHum certamen in

Eccles

-ocr page 193-

OpandriiContra Laïrtb» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185

Ecclefijs Germaniae cxdtauit, fed cas in vera Religiofte fyncera pace,ne vllum diTsidio Sacramentariolocumda^ rentjConfirmauit. Atmonftrailla hominum,quæ vosim# purifsimädodnnaveftra enixi efti'sgt;nobis certaminailla dederunt, quæ nunc bencficio Dei perLuthenSCBrentq dodrinam reftinda funt,vtetiam mortui fed inDomino ÔC îcnptis fuis viuentes, peftifcræ dodîrinæ veftræ exitio fint» »fpAfto autem (irpoßremo loco Sturmim fropoßtit Khi^uu^irijs (yt tQs ad pactm amp;concordiam nobißcum ineundam tohortaretur.) Ulußrißimorum Germanix 'Principum plenumfitmmxpieta^ tK elsr charirattf exemplum, qui pro noßrM Etcleßjs, dum cru~ ddißimeaPontificijsaffligebantur, ipfoetiamPrtntioamp; la-cobo tAndrea neminatim poßulantibut apud Pegem Gallix fapißimeintercejßrunt.ln quo manifeße demonßrarunt, fe neq^ noflram do^rinam damnafße, neq^pro ßainCbrißumpietate aßernari noßras Eccleßas ^oluißße.Quid adißa Oßander s’ ^at Illußrißdllos Principes pro (ßinglianss intercederefeexi~ fiimaße,fedpro Lutberanis. Quaßyeroantequamauxilium amp;nbsp;fatrocinium apud T^gtm Galliarum ab 1 Huß riß, Principibut praßepoßularene noßrx Eccleßx,non ijfdem obtulerint, pla-nam rär perßicuamßua fidei cum in alijs articulis, tum in illo, qut ePi^ de S, Vomini cana, confeßionem : qua etßea eßßet, qua ßemperfuir,amp;nuncePl^» eir inprxßentia corporis (ßhrißi modo fl '^eflra dißßentiret, hoc tarnen dißidium tanti eßße momenti non iudicarunt, quin pro noßrarum Eccleßarum falute intercede^ rent,l^is etiam aliquid amplius dicam, quo tempore Ferdinand dus eleBus ePi^ Francfurti Imperatortpoßulantibm Eccleßarum Gallicarum legatis pacißcam de bis controuerfijs colla-tionemtnon modo Illußrißimi tres Principes EleHores: fed «tiam aliquot alij Germania Principespromiferunt : tantiim abfuitt^t conßlium, quodde nobis indicia caufa damnandis yos nouitij

-ocr page 194-

ï8 6 nbsp;T^/^onßo fro Antîflurmio T). T),

nouitif cepißis i illi approbartnt. Quodßqui funtilt;imanf)l)M noflra certè nulla culpa, alitnati, qu^ ißudtrilmnitiji ytflrû clamoribinaßidu^ 'vociftrationfbu^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^norat!^ 2gt;!oi

tnimab eotempore ne tantillum quidemàprtoreßnttntiade-fiiuife,amp; confeßiones publica amp;nbsp;priuata do^orumnoßrorum fcripeapalam omnia teßantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boe adprimam libritui

. partem rejponfum noßrum habeto.

Pnncipió apparet hîc Cakn'niftartirn æquitas^ vt cum jlli nihtf minus quam pacem 5CConcordiam colere pofsint, fed ex difsidtjs, certaminibus, Sgt;C mendacijs viuere videano tur: tarnen nos ad Concordiam cohortanaudcant,6Cqui^ demqs in fcriptis,in quibus fumma verborum virulentia 06acerbitate noftros infecflantur. Quidenim virukntius in noftros Teologos Äntipappis Sturmtj,in quibus tarnen Jegescharitatis 8C Concordia: dieftare nobis prxfumitc' De^ inde ftngulare hoc pietatis officium fuitjHuftrifsimos Get^ tn^nix Principes pro afflieftis Ecckfijs Galliæ,apud Regem aliquoties intercefsifte;fed eo ipfos demonftrare voluifle/c* non damnare dotftrinam veftram, ex vanitatibus tuis baud poftrema eft. Nam illi ipfî Principes eodem tempore Gab u/nifmum finibus fuis tanquam peftem nocentifsimartî depuIeruntJlIuftrifsimusDuxVvirtembergicusCbrifto? phorus(quem inexulesmunificentifsimum Ô6 fyncerære# ligionis amantifsimum, honoris cauià nominoj exalibus Gallis ex commifèrationc fexcentos florenos donauit: ftd illis diiertè indicate iufsir,^ hoc ipjorumpaupertati, non auttm reli^ioni dare.Bodem modo reliqui Principes laniena Gallb ca motbopitulari veftris voluerunt,* cômenta verb veftra vt probarint vnquâ, Danæa veritas eft.Etquishic tuus 01b andri verba deprauâdi furor çquot; G^iafî is negetJIluftrifsimoJ Principes pro Zvingh'anis interçcdçrçfeexiftimaflê. An verb

-ocr page 195-

ofiändri^contra L amb, T)ânaum. nbsp;187

veroomncs amcntes iudicas,.vthæçÔQandrinonintcllw gant.vbi (çxïbiv.'^ifertifunt ilULutheranorum^fSi' torum etiamj P’S*’*' J«» in ne^ocio ccena non re^iè inßitutifuerant ,ftdtx mtraßmpli-iit4tt errabant : has tanquam oues innoctntti, tam crudeliter tnaBari nolebant. Quomodo Danæc hæc cum tua vaniratc conueniunt lt;nbsp;Non ignorabant Principes noftri» confeG fioncm Ecclefiarum veftrarum baud fynceramefle,quo nomine eti'am magis condolebant illis , quod amp;nbsp;dodlri* nafals'a a vobis fafcinarentur,fimul imraanitatcmbogt; ftiumexperirentur,

Qux de comproftiiflbEîetîîorum aliorufft Princi* putnGermaniac legaris Ecclefiarum Gallicarum fatfiofcri# bis.ciim de eo in Germania nihil auditum fit noftris, con* fiâaeflè tam diu cenfebuntur, donee ex adis publicis vc* ritatem eiuscomprobaucris. Verumhoc interim feias, Illu* ftrifsimos Principes noftros,iam olim ÓÓ nunc etiam a vogt; bis Caluiniftis alicnifsiraos fuifle 8C efle, non aliam ob caufam,quam quia Sacramentaexinaniuiftis, articulosfi* deideprauaftis, SC fynceram dodrinam adulteraftis. Ec quia admonitionempbnc nullam admittitis,idcb vitandos vosefle, Sc cum erroribus veftris damnandosiudicarunt. Sedhîc vel tandem poft inRnita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veriquid,

non tamen fine dedecorc veftro, dicere ce contigit, yoi nb mirumabeo ttmport nttantillum guident à ßriori ßntentiade-[ciuilßt,Roc eft,in veftra erronea.fententia obftinatifsimos permanfiflê : nifî forte Pauli illud in vobis complement tumacceperit z'j\/lali homines amp;nbsp;impoßoresproßeieneinpeiuf, i.Tim,», iumamp;in errorem adducunt^cÿ errant ipfi. Nam multi veftr um hadenus in Arrianifmum ÖC Mahometifmum profecc* runt. Et hæc de refponfo tuoad primam libelli Ofiandrici partemjboni confule.

Aal S E*

-ocr page 196-

iSS ^/^onßQpro Antîfiurmio SECVNDA L I-

BELLI D AJSIÆ I . nbsp;nbsp;'

pars»

EÎ^G 0 aJßcundum,amp;yl[imumhuiufJiJ]gt;utlt;ttton^Oßän^ Jricte caput,mea feflinat oratio, ybi têtus eß Ofionder m to, yt noßrum dogma doceat^amp; fallum,amp; damnandum eße^rohct. In quo certèeo breuior ßm futur us,quod nihil nouumafferat, eui iam pride non fit millies ahundè à nofirts refionfum,amp; qito^ aliunde non de fer ipfer it, tir millies à nofrü non fit refutatum, ^elneccerum amp;nbsp;Chemnitium non nominale. Ipfienim ilia omni^ tua,tanquam fua,optima iure als te repetent.. Sedquoniam t^Pt inquit Hieronp^mus '. Qw arguitur inplurilus,tä tn dilationt conuitium aliquedpratermittit,quicquidtacuerit,confiteri yi' detur.Idcircoetiaadhanctui lilelliparte,Ofiander,reßödelo, Parte feciindS,quia ita tibiltbet, percurremus breuiusgt; no tantum qubd tepus tuis nugis diluendis perdere iam du dum tæduerit ,fed etiâ qubd pUraqj fupr a attigerim : SC tu quoque nihitnoui prodogmatis tuidefenfioneafferrepo# tuen'Sjiedeadê cum tuis chorda oberrans,, veterê cantilena répétas,quae iam pridem à noftris,tanquam Maieftatê Chri fti Saluatoris blaiphemans verboDeidi^ïèdla,conci^a,ô^ exterminata eft. Ét vos quidem noftra ex fcripturis allata faepius confutare attentaftis;fed veritas quæ vna SC fi'mplex eft,huc vflt;ç afxifaTflfflToi; Kot'i xxiVhToç manet.NeefuaOfiandet ex alio quoquamjnifi folo verbo Dei defumpfitjiuius propria funt,hocfolonituntur, fundantur,S^ confirmantur, vt omnes ctiam ftrophae, fophifmata, QC argutiæ veftræ nihil aducrfusconfefsionemnoftram, quia fuper fundamentuni Prophetamm nbsp;Apoftolorumxdificata eft, vakant.

-ocr page 197-

OpandrhcontraLamb.T)anatim,

'óffert igitur in yniuerfttm éirgumtntA6^oOfiantltr,fedante-^ ^uam refntentur » conjlareprimùm o^orfet quiddt S. ccena ifß ftntiamin, i)ocemuf igirur ipfam carnem fir fanguine Domini noflri /eßt Chrißicorporalispnefentixfitu afignts abfenttm, amp;nbsp;non in terrispofitamßed in cœlis refidentem tarnen reuera dart ac communicari fingulis in ccenaDominipane, yino txfidt yefcenttbits, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.»

. Haec eft eonfefsio ihtnime apcrta jfed Caluiniana t hoc tftjubricajintricata, ambigua, fallax, vt ex ea ledîon con^ ftare nullo modo pofsit,quid de coena S«fenttatis. Fateris enitn ipfam carnem Qi. fanguinem.corporalis praefentiæ figt; tiigt;hoceft,fubftantiam horumaterris abfentem in coelis contineri ; Qi tarnen reuera in coena» quae in terris célébra# iutjfide fumentibus dari ♦ An non hoc ex eodem ore call# dura 0^ frigidum efflare eft lt;nbsp;Sic Danxe non folet Spiritus veritatis ludere £lt; præftigias agere» vt quid dicat, nemo in# tclligat: fed Spiritus mendacq fiC vertiginis Ingenium hoc

Contra tam ap.ertam Eccleßarum noßrarum do^rinam quid oiij~ tit Oflander i Hoc noßrum dogma quot;Verbis Teßamenti Chrtßi repugnare : hac enim quot;Verba Cbrißi inquit, Hoc ei^ corpus me-«fn,dicuntur dedißributionepanis amp;quot;viniinccena i)omini^ Ergo qui quot;verum ipfitm, amp;nbsp;ejßentiale corpus Cbrißiy/biq^effe neganttquot;Velcumßgnis S, Ccenx corporaliprxfentia coniunÛu eß-^ ft non concedunti'Verbis Teßajpenti Cbrißi repugnant,

Antequam refutationem aggrediar, monendus eft le# âor»Danaîumde induftria feptem priora argumenta Ofi# andrijquc nihil de omnipraefentia Chriftiagunt,ad eius do# dlrinam malitiose detorquere, vt hac ratione ilia deprauet, obfcurctjôô deformer, quoleeftori inepta»infulfa Qi »defor# aua apparcant. At mens Ofiandri non eft gt;nbsp;omnipræfenti#

Aa 3 amChri#

-ocr page 198-

pro Antijlurmto T). T).

am Cbridihomim's tantum, Ced etiam ah'as doidrinai Cbfb fti'anæ partes contra Galufnïftas aflêrere.Qpod vf omnibus pareat,amp; Danæus quafl»tern's limicibascireumdrioatiih quos ipH in refpondendo egredi non liceat : formant qaocp habea[,argumenta aliorum bona fi'de redcandüOfiandri ra^ tjone5,quibas impietarem’Caluiniani dogmaris odendict Dialedlicèamp;nudéproponam^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

a quot;Tm™ - Pjritnum autem argumentum Odandri,geminam ed, tum^ofian nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reddens.Qj^orunt prias fie habet; Dogma verf

dii. bis Tedamenti Cbridi repugnans,damnandum ed. Ciaf glianum dogma verbis.Tedamenti Cbridirépugnât,quia Hiededidributione partis Ô^vini irt Sxoenadifertè dixit: Hoc ef^ corpus mtum, quodpro ytobds tradittir : Hic efi^fangufr nitus,i^uipro muleM cffunditur , Zvingliatii autem dicunt^ Hoc non ed corpus Cbridi,qaod pro'nobis traditS ed,Hic calix non ed fanguis Cluidi, qui pro nobis efFufus ed, fed Attior. etus vireus,{pirirus,efficadtas^ Ipfum enim corpus 8^ fans guis Cbriditanto locorum interuatio à Sxoena abed,qaans tumCummum cœ/um a terra dïftat, ErgbZvuinglianunt dogma damnandum ed.AIterum edtDogma quodDeud mendacq arguit, damnandum ed. Caluiniatium dogma , j.roanj. Heum mendaeijarguit. Quicunc^ enim non creditDeo, nbsp;nbsp;nbsp;I

mendacem faciteum. Zvingliani fuo dogmate non cres ' dunt Deo,quia negant corpus Cbridi, quod pro nobis tras dirum ed,in ccena S.dari, fed tantum eiu s ipiritum, vireuf tem,dlt;^c.Ergômendacem faciunt Deum,.amp;^per confeques nbsp;nbsp;nbsp;/

cum fuo dogmate damnandi funt. Ex bifee videre qu 'am tu Argumentum Ofiandri mah'rtosedeprauaris, vt eiusgenuina forma non appareat. Nec etiam refponfum tuum Omni ex parte adjlludconformadi» vt ne veritatii

bonoreto /

-ocr page 199-

Cßandr'hcontm LambdDanaum. 191 honorem Chn'fto dare, tuutnc^ errorem fateri cogcren's: Idcirc'oquafileuitcrtantiim illud attingens,tranfisadalia» Quorum Ofiander in hoc argufnento non meminerat :fa# ciliusefle ratns propria additamentaconucHere, quam ve# fitatem argumenri confutare. Sed videamus quid refpoo? ^ere tibi libuerit.

i^fum ( inquis ) tAdtm facilitait negatur, ^ua ab iße afßr--maturdicet hic,tanguant de fartayi^oria iuuenilittr tatnea ixultei Oßander,

Quid ncgas Danaec f Refponde categorice ad fyllo# §'faium,quem tibi rationibus munitum propofui, vt omni# ^uspateat, vtrapars meritb de parta vidîoriaexultet»

aut poßulant ißi»ytfibi tanquam fuo Pytbagorte difcipuli tredamui:aut i{gt;foso^ortuit docert ex i^fo Dei yerbo rtHe col-ligi ^uodaßfentnt»

Verbis Chriftiquae planifsitna funt, vt fidemhabeatis poftulamus;amp; hoc quod aflerimus ,redifsime ex illis colli# S’jtationibus fcripturse docui.

^oifcedimuf enim diciidedißributiontpants tir quot;vint, HoceS^ cor-fttt meum: Hic fanguts meus : Imb'vero ttiamdepane tir yino ipß Sacramento ilia yerba intelligifatemur, Sed Sacra-tnentaliter.Ergo ipfumt tir yerum Chrißi cornue, ßgnit uimL rum pani amp;nbsp;yino S^ ccena j '»»io«« Sacramentali ( qute amp;

amp;'^TiKH,tirpailionalis tantiim tif,)praftns adeß:

’ cor^orali yero preefentia ßtu ab ijfdern ßgnü idem e/fentiale Chrißi corpus abe^i^. l^uare tum f^biqueprafentiam corpora Chrißi, aut corporalim prafentice eius modumcum fignis ipßs negamus gt;neque Chrißum à fua cœna abßntem facimus, nequt T^eummendacemifedyerißimum,fuiq^promißi,qua ratione da-i nbsp;nbsp;nbsp;rtpromifit itenacemgt;amp;prxbitortm fidtlißimum,

Danatus

-ocr page 200-

ipi ^ef^onßapro'AntiflwrinioT).T)..

Danæus ne plane Pagamîs Erhnicus vi'deatur gt;nbsp;îiteii rasamp;:fyllabasvcrborufn Ghrifticonceditrfed rem h is ver# bis fignificatam fimplicicer negat,-Et cum non fola panis ôé vini Symbola jfcd hifce corpus SC fanguis Chrifti coniunâa (vt fuprà ex fcriptura OC patfibiisoilendi)Sacramentum cœnæ conftituantn'pfetarnen panern ôd vinum Sacramen# tum ipfum appellat,de quibus Sacramentaliter corpusô(f ƒ-*gt; fanguis Chrifti prædicentur. Sed cur non probas, Danæe, ex verbis Teftamenti Chrifti,corpus ÔC fanguinem Do^ mini iK^yuriKiSC^^TiKH tantum, non autem corporali, hoc eft,fubftantiafi praîfentia, cœnæ Dominicæ adeflè i Qaod fi Allobroges tuis præftigqs Û3 deméntafti, vt tibi etiara fw ne ratione quiduis afrtrmanti credantîfcias tuacrcbrafi'gi« monta,prauas interpretationes ÔC violentas contorfiones fcripturæ,quibusimpcritos dccipere conaris,efftcere, vthîc Pythagoricumiftud yccvro^tfpz , locum habere non pofsiG nec nobisfatisfaciat CoIleÆo hæc:Danæus dixit. Ergo eft verum.To ex verbo Deipoftulamus « Nam verba in^ ftitutionis corporalem præftntiam apertifsim’e nobis largi^ untur .De ivi^yvriHH verb ÔC vnione,hoccft,quód tantum virtus QCefficaciacorporis SC fanguinis Chrifti,non autem ipfa fubftantia cœnæ facræadfit, nihil prorfus lo; quuntur. Quarepalameft,Caluinianos Chriftumlècun^ dum humanitatem a coena fua abfentem, fimulqj mendace amp;nbsp;impotentem facere, vtquodde corpore ÔC ùngninc ftjo in coena promifit,nobispræftare non pofsit.

Bafil.lib. ï Et quoiifie çHToS'lÓKTif; cîamîtat fe 'gerits tpfis Chrißiinbarert: cont. Eu- nbsp;nbsp;J'alttm ex ^aßlio intelligat, »x ip ^ó^poic;

nom.

Hilar.lib.Z Triait.

^vù^etcfvp.âutofji.î'Hip TO âmCsçam. Senfat enifttnonfit^^ç critnen,ait Hilarittf, ^emadmodttm etiam aiunt

-ocr page 201-

Oßandr'hcontra Lamb.Danaum^

tonfulti: Scire leges non eï^ earum quot;^erba tenere,fei vim amp;nbsp;^entem.tAugußinus autem Hb. de Dotlrina Cbrißian, (apt ^ßdocettbacverba Chrißißguratetnon autemnaeuraliter (ve tnßholii lo^uuntur)accipiendaeße,ßprttceptiualocutioeSi^, ^utflagitium, aut f acinus vetans :aut vtilitatemiaut btnefi-tentiam iubenSinon eS^ßgurata.Si autem ßagitium t aut facinus videtur iuberetaut Vtilitatem, aut beneficentiam Vetare: figurât a eïi^. Hifi manducaueritts carnemfil,i^ominis,tir bibe^ titü tilts fanguinem,non b^bebitts vitam in vo^is » fiacinus Vtl flagitiumvideturiubere,figura efÇergô, t^st(• Ergoißaslocu-tiones,Hoc eli[corpus meumiHic efi^ fanguts meus» non KoLrtt va çHTop:fed kctroi. Sidvotuiipatres Ortbodosci, Vti amp;nbsp;nos,intel-lexerunt,contra quam l^hiquitarij fentiunt, amp;nbsp;bdcobijcit Oß-andtr.T)eindeplus colligit in conclußone, quam in antécédente ponatur.Äliud enim «tl^in cana,quam vbiq^ adefße, cum ne-jutquouis tempore,neq^ quouis loco S. quot;Domini cœna ctlebretur» quod vel ipß Eapißte Verum effefacile coneeßerintt

Quatnuis verum fit,nos verbis Chhfti firmiter infifici# fCjHec aliénas eorum interpretationcs admittere,qubd ver^ bafint vltimædifpofitionis, quae nonfi'guratis, fed proprijs amp;nbsp;plants verbis exprimi folent: tarnen Ofiander de eohïc verbum nullum facit, fed Danæus occafionemhanccon^ finxit,noftram féntêtiâ oppugnandi.Verùm quam belle, ponderemus,Et principle quidem,dilt;ffum Bafilij de verbis Eunomij hæretici prolatum, ad banc controuerfiâ peruersc impie transferens,oftendit, quam conteraptim de verbis Teftamenti Chrifti fentiat. AnenimtunobiscxChrifto impoftorem facies,qui more haereticorum aliud orc ibnet, amp;nbsp;aliud corde ientiat cquot; Et vndequæfo Svetmin cmittutoy-veeti^f èC fenfus Teftamenti Chrifti certius colligipoteft,quant

B b exeiufit

-ocr page 202-

quot;^e/ponßo pro AntißurmioT).'D.

cx eiufHcm verbis C* Verba enimfymbola funt rerurn fi/ gnificatururn, àC indicia eorura, quæ in mente gerimus i vl fine bis fenfum SC mentem hominis intelligere nequea*: mus. Ideb ßafiliusip xvMyMiQ piè SC grauiter feribit nbsp;nbsp;lt;i'd

i'/XH3t'»63'9aU, Ksd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tok VTTn' tiu^t'^s Âiyû[j,ùoi(:, XÄÄX

7ri7rÄHgü(p3i):io'3)U7rixiJ çlinlt;x.âiv oL\n^i!; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'wxrop, Kxp i

lt;pv3’ilt;; iJLXXHTM^iiTüLvSet yxo t^adäxyapTHiiTn'sia:;. Necnos , . verba tantum inftitutionis cœnæ, fed eorum quoc^ vim £)C mentem, quam ipfa clarifsim'e exprimunt, tenemus» Et in hoclurifconfultos,quos tufubindeinuitosctiam-in tuam fententiam pertrahere conaris, fequimur, qui tra# dunt : ’l^ion ejpe recedtndum à yerhds teßatorü, quia tal^ prx-ßumatur fuifft inteneio , qualem yerborum propriera! importar, Erinoneffecredendum tejiatorem ideelle, quod non dixit, »Ai loc tnim ftrmonem nobid datum tßße gt;nbsp;yt prxflb jiant quot;^oluntatts iudicia. Vos autem vim verborum Chriftinon tenetis,fed veflram imaginariam SCincertam de ijs opinionem fequi# mini. Vbi vel lurifconfuki tuidocerctepoflènt,Quod in dubfjs tutius fit non recedere a verbis , fed ilüs tena# citer inheerere , fine extranea interpretatione. EtChri# ftusinquit:e\T)eoed^^'yitrba 'Deiaudit, Propterea'vosnon audittis,quia ex Deo non e/tó.Quid verb adrcm,Âuguftinurà de verbis Chrifii Ioan. 6. inepte proferre i Nam SCnos ilia figurateeo'qjfenfu accipimus,quem ipfe Chriftus ibidem tradidit. Sedtu locum iitum Ioannis perperam decœna ’ol'24. Dominiexponi fupra ex Caluino docutfti. 'Etipfe Augu.

non de Sacramentali , fed Capernaitica manducacione, quamnoftrifemper reiecerunt, loquitur. Verumnondc ' loco loan. 6. fed de verbis cœnaehîcquacftio eft, quæ licet

Spiritus famulus quaterrepetierif, non tarnen alium eis fen# iûni»

-ocr page 203-

OßanJrti contra Law h. Dan^uw. 195 firfnjquàm quem ipfa important, affinxit. Quae igitur hæc veftra temeritas efha verbis T eftamenti recederet’ Nobistÿ aliatneorummcntcm ,quara fcriptura ignorât,obtruderc vellc f Ex quibus etiam liquet, quam fit colledio bate Da^ *iæipuerilis Ôl ridicula,

*Auguflinus 'Vtïba, Chrijli Iom, 6. €ap, figuratèactifiendaefjt docuit,Ergo ifla S.cante quot;terba. Hoc nbsp;nbsp;nbsp;corpw meum : Htc

tl^fanguii meuf,non HocraTo' çHTop ,fedKOiTlt;)i tidioiayf acres Orthodox!,yc amp;nbsp;nos intellexerunt, contra ^uàm d^bi^uitarij ffntiunt,amp; obijcit Ofiander.

Scopas,haec, diflbiutasefîè, nee vlla conncxionc vel ptobatione cohacrere ,quiuis intelligit gt;nbsp;vt hominis vertigiV ncmpluribusexagitare opus non fit. Supr'a autcm pluri# niis teftimonijs antiquitatis oftendi »patres Orthodoxoi Verba cœnæ xotT« çHrdp, de fubftantiali corpore QC fan* guineChrifti, contra^uam Culuinianifentiunt,intellige* re;EbnuncIedorenM'emitto. Denic^ conclufi'o quam pag. ÎZ'Pofuiftûnon Ofiandri,fed tuum additamentum eft. Id# _ Circo reprafhenfio eius, non nos, fed tuam ipfius vel infei* tiam vel malitiam çoarguit.

E^ttUßarum Htluet'tcarum'dogma adimie Cbrißo omni/otfn^f- Secundo am,nam quine?at t/Te imboßibil« 7)eo efficere, yt yerum corpus Arg^ea JimulJit tnplurtbus locM,aatmtt nU omnipotenctam, Hoc uli affirmant.Ergo.amp;Ci

Helueticarum Eccicfiarum Ofiander mentionem nullani facit, fed dogmatis Zvingliani, quod non tanfum Helueticis Ecçlefijs, fed alqs quoep plurirais a piale feriatis hominibus obtrufumeft. Danæus verb in tituloamp; alias fepe illarum memXnit-,,vt egsodtjs contra Ofiandrum in* flammet,tanquam at ipfb præ rcliquis damnatæfint. At O* fiandro nec ipfas,nec alias totasEccIefîas damnare mens eft,

Bb 1 ftd

-ocr page 204-

ipö ^IR^f^onßopro ^nüßurmio T).T)* fedtmpurutn Zvuinglq QC Caluinidogma,ödraofiereiU las,vtfibiabillodiligenter causant ♦ Argumentum vero ipfiusfecundum tale eft.

quot;DogniA quod primo fidei nofire Chrifiiane articuîo rtcltt^ mar;amp; Deo omnipotentiam adimie, damnandum ei^.

lianum dogma Chrifio omnipotentiam adimif. .Affirmât tntm T^etrui quot;Märtyrin Dialogo Orotheteinficriptoi'Be:^aquoq, amp;abj .Z^aingliani dogmat^propugnatores t Deo impofiibile effe effice^ rttye quot;verum corpuf fimul in pluribut loeit fit, Sin Deut i ficert hoe nonpote^^^nee omnipotent erit. Huic Danæus ante^uat^ refpondeat,taie argumentum opponit.

^i committit Dei fiapientiam ae yeritàtem cum ipfitts omnipo-tentia,it neque Deum omnipotentem facie,neque fiapientetnjte-que yerum. .At l^iiquitarij earn enm Dei yeritate amp;fitpien-tia apertifiimè in eert amen yoeant^ Ergàf^biquitarij Deum neque omnipotentem,neq^ yeraeem agnofeunt. Volunt enirntyt quodChrifittt yerns homo dieitur,lt;amp;Jumpfififie naturam in omni-gt; but nofirM,exeeptopeeeato,fimilem,illudnon fit yerum: fid^t corputplanealteriuf generit affumpferit, quàmyllumeorpus fit,ynquam'uefuerit,ide^i^,quod neque Tti^iy^iî.'^ô'^fihneqj lo* to, aut h'bi yllo comprehendatur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hanc elîè manifeftam calumniam,omnianoftrorum fcripta tcftantur:quae docent, Chriftum puerum naturale, Si noftris plane ßmile,dempto peccato, corpus alTutn# pfiflê : (ed illud, quia Dei corpus eft, ôd cum Myeà per; fonaliter vnitum, ad dextram quoque Dei. collocaturu, ideb feripturam ei multas prærogatiuas U7reflt;$wntûtç trit buere,qug naturâ humani corporis long'e tranfcendanf,nec tarnencius fubftantiamcuertant,fedpotiusfumraogradu perficiant,Et hac dodrina, attributa De» non comraittinius necti

-ocr page 205-

CßandriyC entra Lamh,T)anauw.

nee ei quiequam auferittius/ed coruüi gratifsimam harftio? niam,qua in noftra falute perficienda conueniunt,oßendi# n^us« Quia enim Chriftusßpientifsimus eftjdcircoeifa# c*le f«it inuenire medium, quo nos propter peccatum mi# fttosad vitam immortalem nutriretfiC aleret,coipoieni# •nirum 2lt; fanguinefuo. Idem veraxquiaeft, ideb quod P’^otnifit in verbis teftamentijpræftare quclt;^ vult« Vt verb pofsit, omnipotentia, cui verbum nullum impofsibile sftjfubuenit« Videsfalutaremfidclibusharmoniam ,non ’utem pugnantiam vllam, nifi forte Deus huius feeuH, tu-nni quocßv'oMfjiot excaecarit, vt lumen hoc gloriae SiC raaiefla# dsChrifti hominis afpicere nequeas. Deinde confutationis ’ocofubifcis« ‘

^fttc Ofiandri argumtnto iam reßiondewM ülud ip/um ^uodait '^àfiliuf tyiugußintu i Damafetnuf nimirutn,^uàd Deus non poßieq^uiedaminon effè hoc ipfum in Deo împotenriatmfedforiùs ßmmam effe Dei amp;nbsp;fapientiam, amp;nbsp;fotentiatn,amp;conflantiam. ^amnon ^oßementiri, mori t ßhiaduerfari,hacfunimaei^ Deigloria, conßantia amp;nbsp;omnijiotentia j quaß/oßet, iam non tßet omni^otens, Huiußnodi eS^ illudquod ditimu^ ; Cum 've--rum,amp; humanum corpus omne ®igi'yg«7fTop, tir locahile eße yo-lueritDeus,ac talefilioßuo Dominonoßro lejiChrißopro no-fira falute dederit,ßumma eßet inconßantia, quodperpetuu:n tßeyoluit,yeramyidelicethumanitatem Chrißideßruere'.fum-maf^ impotentia mentiri poße. Quad fane Deo tribuit,qutsquùs tontradiSloria ilium yelle docec- ,,ipßtniyidelrcet yelle,yt corpus (fhrißi fimulßt amp;nbsp;circumßriptum nbsp;nbsp;incircumßcriptum:

Itemfinitum, amp;nbsp;infinitum : Et ynolocofimulatq^plurimislo-tis.Hac yosaßeritK,nos negamus» Eiri meliusfentiant, iudi^ utorthodoxaEcclefiaatqjpoßeritas,.

B b. igt; Refpan#-

-ocr page 206-

198 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e/^onßopro Antlßurmio T). D,

Refpondeo vicifsimjEa Deumnon poflèfcdïfsim’e dici,quac ipfiijsnaturæ,vericattpotcntiç,fapientiæjbonitadi veî altj cuidâ atcributo dim'no reclamant. Mentiri, mori ÖC fibiaducrfari: veritati, conftantiæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mturx

i.Ioan.i,

Dei,qua: fimpIiciTsimus,immutabtIis punTsimusadus eft oranis potendac avTidJxo'to^expers, répugnât» Effi'cerc verb,vtfuuni corpus fimuh'n pluribuslocisfitjnec veritati» nec potendæ, nec conftantiac, ncc vlli attributo Dei repu# gnat,fed potius gloriæ ôifomnipotentiae diuinæopuseft, in proprio nimirum corpore,fupra naturatn eins agere pof» fe»Cuiufmodi quoc^ ifta funt,quód caroChrifti viuifica eft, non fu a natura, gratia cuius ^esoTo/Ntf« indiget : fed quia Dei caroSó vitæeflèntiali coniuncftaeft : Etqubd fanguiseius mundat nos ab omnipeccato. Hacc infînitæ potentiæ ope# ra funt,quæ fi humanitati Chrifti prçter eius deftrucftionem vere tribui poffunt,cur non ÔChoc, Corpus Chrifti in plu# ribuslocisfimul efîè poftè^ Præterea Philofophierudiunt nos, Limitàtionem in caufa eflè, vt de eodem fubiedo} op# pofita ver'e|dicantur : quod hîc ctiam cernere licet. Corpus cnim Chrifti quantitatis natura: fuæ caufa Trtçiyçotürîdp Ôô non nifi vnaiit^oco eflè poteft :quia verb Dei corpus,Ô^ ad. gt;nbsp;tram Patris ïBpra extra ortinem locum Suf creaturam exaltatum eft : fupernaturaÜ modo, loco non circumfcri# bitur,cum ea ratione in loco nullofit, fed in dextra Dei, gratia cuius quoque Chrifto fecundum humanitatem

 pra:terDeumfubiedladicuntur,dCipfeomni# bus præfentifsimus non naturaliter, non localiter, fed mo# do fefsionis ad dexteram Dei omnia fubieda habet. Et hoc nullius inconftantiæ fed fummæ perfedionis dC omnipotentiac diuinac opus eft, effi'cerc poflè , vtverunJ humanum corpus, præter â^fupra naturamfuam hyper**

-ocr page 207-

OßanJrhC outra Lawb,T)auaum.

phyficis prærogatiui's exornatutti fit. Deus quoque nun* quam dixit vel voluit, filtj fui corpus non nifi vnoinio* coeflèpofïêjfed Ariftoteles vefter Propheta,cuiusapud Vos in hoc articulo potior qu 'amDciipfius authoritas eft, hoc feniit. Nec etiam Deo vel humanitati Chrifti coru tradicfîoria tribuimus. Hæc enim verè contradidoria , , funtjc'umquid de vno eadem rationeaffirmaturSCnega# tur. Vtcuradico: corpus Chrifti naturaliterin vnoloco, ÔC naturaliter non in vno loco fed in pluribus locis eft. Hoc contradidionem manifeftam implicat. At diuerfa fatione ÔC modo , vni ÔC eidem contradidoria tribui, Verifsime poflunt. V. G. ferrum de quo quarto Regum capitefexto legimus, quia natura fua graue erat, fubmerlt;s gitur : fupernaturali verb modo idem ferrum fuamfublt;î ftantiam retinens non fubmergitur fedaquis lordanis in)« natat. Et hac naturafua fluidac funtöó v7rtglt;îgt;u3'(K(à;,tran# feuntepopulo Dei,non fluidæ funt. Pari rationc corpus Chrifti, quia Dei corpus, viuificum eft : ÔC non viuificum fuanatura. Idem quantitatis 0^ naturaefuae caufa,finitum, circumferiptn, ÔC non nifi vno in loco efle poteft, amp;nbsp;eiufdê quantitatis vel magnitudinis ratione nequaquam aTrtçns ysisïoQ per totum vniuerfum diffunditur ; fupernaturali Verb modo, quo Deo vnitum iam extra rationem loci, addextramDeifedet, pluribus locis,imb omnibusadefle poteft. Et hacc contradidoria non funt, necDeum incon# ftantem vel mendacem faciunt:fedgloriamomnipotentiac amp;nbsp;veritatis ipfius illuftrant. De quo penes intelligentes iu-diciumefto.

Tertium argumentum Ofiandritale eft.Dogma reliU)« quens nobis in coena Domini nuda tantum panis5lt; vini ArgumeB-fymbola, ‘“t”*

-ocr page 208-

200 nbsp;nbsp;nbsp;e/^onßopro Anliflurmio T). T),

^ymbofa, amp;/poIiansnos corpore Csnguine Cbri{li,qiJX ip{ê exhibere S)C commum'care Ce nobis promifit, damnant dum eft.Zvuihgliani'fmus talem rapinam admitti't* Ergo.

Hoc argumentum tu more tuo déformas,ÔC alienutn ei mediam^quo OCiander plane v/ixs non erat, affi'ngis, vt illad pro tao arbirrio exagitarepoCsis^Oüanderenimtan^ quam certi'fsimum omnibus,ex libris veiiris, nodCsi^ mum,Ioco medij hoc iumpierat, vos nuda Cymbola in cœu na S.ponere : iilud tu velatincertam in dubium vocas, 8C ex medio maiorem terminam fi'ngensjVbiqai[a[em,cuias OQander non meminerat.boc modo adbibes^

eße corpui C^rißi non confent 'tunt relinquunt nolis in S,cœnapanent amp;nbsp;'ninumßymbola nudai^^uibiu iubentytfi-demnoflramconfirmemus, EtCubtjcis reCponfum : Hobiilne yero Oßander errores amp;nbsp;monfira affingir^quxdebellet^neflram aut[ententiamney, refert^ney^ refutat.Uegamut igitur yelex ’Verbis quot;Velex mete noßra collipipoße,quddhic,de nobisOfiandtr ait. Ex 'verbis tyuidem nonpoteC^, yuiaperßicu'e docemusßat figna longé differre à rerum ßmulacbris autpiBis imaginibaf etiamad'viuum expreßis. Huiufmodi enimiiK0vtlt;ißuntßgna tant tim, eay, nuda,neyj rem ipßam (quamßgnant, amp;nbsp;reprajen-tant) dari nobis communicari^ obßgnant. ^Atpanem amp;nbsp;vi-num X ctena aßfirmamus eße certißimas ipßus ßhrißicarnis i eirfanguinis communicati exhibitiy^ nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßßnem

eorum ßedemus cuius iam funt inflituta. Quare ex verbis noßris reßutatur ißa Ofiandri calumnia , apparet^ minime nosßacereßgna cæna nudaßgna. .^tquiney, ex mente noßra aliud yuippiam colligi potei^, qui a quaßt mens noßra ex ver-bis noßris non aliunde intelligitur.

Oltandram vobis nihil afüngere, Ced monliraerrp^ rum vedrorum bona ddeproferre,demondrabo, vbipniss / iitotiifero, /

-ocr page 209-

OfiandrhcontraLamb,T)anaum» 201 ftonuero, nos nuda fymbola rcfpeótu i’pfi'us corpon's SiC fanguinis Chrifti tantum intelligere » Sgt;C. in vos hoe cn'men verifsime conferre, qubd vacua fymbola in ccena relinj? quads : quia contenditis, corpus Chriftfeuius fymboluni panis eft, tanto interuallo à cœna, quæ in terris celebratur, abeffè, quanto fummum cœlum à terra. Et hoc errore omnes veftrilibricommaculati funt. Caluinus in formula confenfîonis cum Heluctijs [cxibiV.ChrißM ^uatentn homo eß^ Hon alihi,quàm in cœlo » nee aliter qaàm menteamp;fidei intelligen-^uxrendftf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^uareperuerßn amp;nbsp;impiaßt^erßitio eS^,ipfum

[hI elementii huius mundi includere, Troinde ^ui infolennihus i’tna'verbisjHoc ef^ cor fut menm:Hie e^^ ßtnguts meus,fraci^ ^eliteralem,'Vt lo^uunturgt;fententiam argent^eos tanijuampreepo-fieroiinterlgt;retes repudiamtts, 2^am extra controuerßamponi-Hfiuf,figurâtè actif ienda eße, yt tfifiepanis eir 'vinum dicantur id^ ytoifignificant.^t paulb \)O^:Tametfi enirnThilo/ophicè loquen-^ofiupra cœlos locus non eî^, quia tarnen corpus Chrißi, yt fere butnani corporis natura amp;nbsp;modus , finitum efÇ^i tir cœlo lit loco oontinetur tnecefife ef^ ànohis tanto locorum interuallo difiare» quantocœlumaheil^àterra, Ei|Beza infummadotflrinaede ïe Sacramentaria icribit ; Sicut feimus ßgna eße in terris amp;nbsp;non alihiiita etiamßatuimus rem ipfamàdefl, Chrißum ipfum fe-cundum carnem,cœlis amp;non alio loco comprehendi.^t paulb pbft: igieur corpus amp;nbsp;fanguinem à fignis tanto interuallo dich mus, quanto abeß terra ah altißimis cœlis, amp;c. Ex his nemo nonnifi ftupidifsimuscognofcitjcx verbis 6C mente veftra Verifsime'colligi, vos Dei Ecclefiam, quantum in vobis eft. Corpore Ô6 fanguine Chrifti fpoliare, eiiÿ nuda fymbola, quæ res ipfas quarum nomina habent,non ofFerant,fed lonif gifsime abfentes tantum oftendant, in cœna relinquere, Qyae cum manifeftifsima fint, tarnen impoftoresillûtoti

Cc mundo

-ocr page 210-

zoz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antißurmio ö-

/n'jnJjipcrüiadere consntue^Ce non vacuafymbola pone^ rc, Ced rem cum Hlis coniungere» Q^iis verbniQdement tifsim'js a vobis FaCci aacas boe credac i Nam fymbola panis vüm apnd nos üintin terra corpus verb Cbridi non niQin ccelocontinetar.Qaomodoergo non euacuan«» tartfia, vcres promiflas non exhibeanc»fed: abièntestanif tum QgniQcenci^ Hoc cum Danxus non prorfus negate porsir, fucuni imperko lecQori his verbis facere (iudet, ^^ntm tlryinum S, tarKeeffè certifsimastftp^aytS'ÿ.ÿt^fiutChrb ßi (amis amp;nbsp;[anguinü tommunicati amp;nbsp;txhiiiti nobtf, Vbi ve^ IÓ Danæe exbibici t'In cœio à terris remoaTsimo t' Nam /è;? canJuinvetlros^caro Sxi: fanguis Chriühnon alio loco conif tinencur quam in coeïis. Quis verb non deteüetarprxttifi gias borum PhanaticorS, gut mukis cfamitant^ipCam carnê

Canguinem Cbriüi nobis exhiberr amp;nbsp;communicarù nos'c^ (libQantià eorutnad intmortalitaeem pafei: tarnen ilfam longiCsimèa nobis remouent i Ac Qquis famelico hutifsimos cibosde longèoftentet, ei!:pperruadereconegt;f cur,quód ijs,quos nunquam attigiOxt, Caturetur. Qirare hxcnuUa calamnia^ CedipCa veritaseü, vosin vefira cozfi na, famelidshominibus vacaas pateïlas proponere,eosc^ viuiQca carne âf Canguine Chriili, contra hofpitis liberaa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

liCsimivoluntatemCpohare^ HoCfCumhomoverfutusarn j ga mentum OQandri vrgere, nee Obi quod reCpondeat prxter Ïadicra quxdam CupereiTe, inteUexerit : afiuteargua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

mento reiidio, Voiquitatem arripie, qubd certiorem in ea vid-oriam obtinere tè pofTe fperauerit. Qpamuis verb omnia ilia Qfenrio prxterire poQem, vequx ad argument Cam Oilandri nihilpertineant : quia tarnen hxc aliasing qaxiiionem qao^*veniant, ideo ad ea reCpondere non graaabor,vt 3^ bocprxüdiutnßbi minime tiitumeiTep^^ axusintelligat,.

-ocr page 211-

^ßandri,contra Lamb.T)an^um, 20J

(inquis) qttx ißa^qutefo T)ialtUica e!î^ Oßandfr ,tdàrc9 twcludert S. canxßgna quot;Vacua rlr nuda à nobu nlin^ui) '^uo^ filant morißroßm tUam P'^bi^uitatem cir quot;vbi^uepraßniiam cor furii Qhrißi non admittimuf f Äitt corpm i^ßum cum ß^dst (orporali praßentia modo praßem adeße in todem loco ne^ua-^uam concedimuf: c um ipßemet Lutherui, quot;vt antea docuimutf b^bi^uitatem nihil ad cœnam i)omini pertinerißt teßatut: fite id 'Poucheniw ipfe dißßteatur t imodißerteiamaßßrmett ^riui igitur Oßander inter quot;vos conueniat oportet quam noli[cum dißceptes, E'tpp ßunt ex noßro dogmateߧnaßett fymhola Sacra ceenaßgna non nuda :ßedquot;Vere teßißcantia arque vt hquuntur 3 exhibitiua ipßuf rei ^am deßgnant : Jed fiobüeaßde ßumentibus ßirituali modo3animtf non ore ar-fortsmequeetiam ipßue, quot;Vt quot;Vos loquimini, eßentiali carnts amp;nbsp;funguint^ Chrifli in eodem loco fideß, in htt terrie cumßgn^ to^ulatione ; quem quot;Vnum tamem modum quot;Vos eße 'vultis, peir quem S.canajjmbola eße queant quot;Vera promißionum J)eißgna^ Quaß ^ro in Jacrißajs quot;Veteris teßamenti (qua erant eiuß-dem Chrifli carnis pro peccatorum remißione immolandaJa-tramenta ,quot;Vti iam immolata haenoflraßuntßgna) ipßa taro amp;nbsp;Janguis Chrifli adeßent prxjenti« corporalisßtu amp;nbsp;modo : quaß in agnopaßchatis,in ’Manna, in conuiuijs Euthari-fiicts(qu(ecerte omnia erant Patrum cum ipßacarneiamp;ßan-guine Chrifli communicationis Sacramenta, quemadmodum amp;nbsp;hac noflraßunt noßra) ipßa caro fangnis Chrifli tuneprgßns eßentialiter adeßet, amp;nbsp;in eodem loco cum ipjo agnOi cum ipfa Manna cum ipßopane a^ymo,efr quot;vino, quibu^pßlßaerißeium ’veßcebantur fideles,praßens eßet.tßuetamen ß nudaßueruntß-gna, an nonPatresludificatMßuerit T)eui f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß

corpus ipjum amp;nbsp;ßanguinem Chrifli cum pane amp;nbsp;quot;vino S. ceen« eodem loco non (oniungimus ; neque tum ßgnis t corpomlipra-

C c 2 lentict

-ocr page 212-

zo^ nbsp;l^eUfonfiopro^ntiflurmioT).T).

ßntia aieiße dicimus :propterea tarnen neq^ nuda, ne^ue etiam yacua ilia relinquimuf , ^uemadmodum aident omnes, 'Vt tandem nos lac calumnia onerare deßnas Qmd in 'Ba,' ptißmo f ^um idcirco aqua nudum ef^ (if inanefignum, quo^ niam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporalisprafientiamodo

etiam approl ant ibuf i non coniungitur, Kide quidadifiare-ßondeasf

. Vt te quærentem de Di'aletfï^ica, qua non Ofiander, fed tu vfus es, etiam in hac parte erudiam, refpondeo : fi Chriftus afcendit ad coelosgt;amp; illis iècundum humanitatem ita continetur,vt nobis ante nouifsimum diem in terris præfenseflènon pofsit:relinquentur certèincœna,abf(^ corpore SC fanguine Chrifti,nuda figna. Et hoc argumento ipfe Lutherus contra veftros vfus eft, pofteaquam cognogt; uit ipfos eb audaciac progreflbs eflè, vt etiam articulis dei de afcenfione SC fefsione Chrifti ad dexteram Dei, fub^ ftantialem præfèntiam corporis ÔC fanguinis Chrifti in cœ-naimpugnarcnt. Simpliciores verb ad verba inftitutionis reuocauit, vtquaeabundefetftariorum fomnia conftindc^ rent. Hlaenimde voluntate teftatoris certifsimos nosred^ dunt: ex dodîrina verb Maieftatis Chrifti, contraimpu# dentes veftras calutnniasdilucide demonftratur,Cbrifto non modb non impofsibile, fed etiamfacilimumeffe,vt quod nobis in cœnaefuæ inftitutionepromifit, hoc etiam præftare pofsit. De hoc intçr noftras Ecclefias per gra? tiam Dei iam optime conuenit. Ex eodem arguæento quocç noftrutn propofitum folidè firmatur, qubd cœnæ veftræ ftgna fînt nuda fymbola , quæ non exhibeant rem quam defignant , hoc eft , corpus SC fanguineni Chrifti : fed ea longifsime abfentia repræfentent : quod etiam tu, teipfum ÔC alios implicando non difftÂ

Eflèn#

-ocr page 213-

OßandrhccntraLambJDanaum» 105r Eflèntialis carnisamp; fangui'nis Chriftiin Ins tern's cufignis coniundionem negans : cum tarnen Chriftus panem accipiens difcipulis porrigens dicat. Hoc cft corpus meo utn,qiiod pro vobis datur. Ergo cum pane accipimus cor# pus Chrifti,n»n ven'tatem mentin'ore blafphemo dicere velt; lis.Et quid aliud agis, facrifici'a öi. typos veteris Teftamenti ptoducendojquàm vt præfèntiam fubftantialem corporis ôffanguinis Chnftiè cœnaprofcribas,ÔôSymbolacœnæ Dominicæjnudafi'gnaeflèoftendasc’Inquisenim,J4fri/'«lt;ï iila tiufdem Chrißi carnis pro peccatis immoîandt^ Satramtnta ùm immolât te Ixc noflraJuntßgna. Sacrificia autem V.Teftamenti nibil aliud fuerunGquàmnudæpiduræ 8C figuræabfentiscarnis ÔC fanguinisChriftiimmolandi,qua: îicet de rebus fpiritualibus admonerent, rem tarnen ipfam quant fignifi'cabant non exhibuerunt, fed adumbr arunt tantiini,tefte Paulo Hebr. lo.cap.Ergo fecundum te Sym# bolapanisôô viniquoc^ nudafignaSxffiguræfuntcorporis fanguinis Chrifti abfentisj'cum Sacramenta veteris nouiTeftamenti rationefubftantiæ tantum différant, qua# tum vmbra à corpore diffèrtc’Nec propterea Deus ludifîca# tus eft patres,quod vmbram Si fimilitudinem tantum, non rem ipfam, quæ caro Si fanguis Mefsiæ eft, illis exhibuit: fed hoc beneplacitum ipfius fuit, fub typis 8i vmbris vete# rem populum exercere,ô«: bifce figuris,quae figna gratiæ di# uinæ Si remifsionis peccatorum erant, fidem ipfius in vcn# turumconfîrmare.Hanc autem gloriam, cxcellentiam, SU prærogatiuam SacramentisnouiTeftamentireferuauit,vt res quas fignificant ,præfentes quo(^cxhibeant,nec longé remotas,quod V»Teftamentitypis proprium fuit,tantum oftendant. Difcrimen hoc Sacramentorum veteris Si noui TeftamentfiDanæusIudaifansnondumintelligit, Si

Cc J bus

-ocr page 214-

‘3!q6 Ti^lponßopro^ntißurmioT),!)^

bus ipfis Qc figuras ad typos reuocarcnosftudensperfua^ dere conatur, non rhagtsexhiber/ nobis corpus 6C fangui# nem Domini in S. ccena,quàm vctcri populo in facrifierjs ÔC typis Leuiticis exhibita fuerunt: vt mirum qaoc^ fit, qua fronte pugnarc aufît,fènudafignanon relinquere, cum I'pfe fiteatur, Rem ipfam hoc eii, corpus SC fai^uinem Cbddi, à ßgnis cœnx non minas eÙèntialkeeabeiêjqu'atn a veteris Teiiaaienti Cacrißcijs abfuerint. Verum hîc Zvinglianiinmaximo crrorc veriantur, qubd ex typis SC vmbns veterispopali, de noßroram Sacramentorum na^ tura conflituere volant cum noftra veteribas illis tantum prxßent^qaantam corpas vmbram antecellit,De aqua Ba/ ptiCmi Chrißas non dixit:hic eß Canguis meus, ideb allega/ doeiasinconaentenseß. Nee tarnen iddreo inane velnu/ Ioan.?, dam ngnameß,qao abCens regeneratie ßgnißcetar, fed Ephef.i. ipfam medium regenerationis ac renouatioais Spiritus S, a icriptura perhibetur,

^^cumniquuarijr noft con/endufff, Pauio re/uM tuiaOCua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affirmât,triam inJignosfumtre ipfumtffentialt

éd. ((gt;rl)ttf,amp;fanguintmChrifli,riuodnegantifli. Etiam quartuta argumentum OuanJri,Danxus fycophantice obfeurat, vt infulfam QC tneptum videatur. Eß autem tale ; Opinio repu-

Pauli Jamnanda^ Cinglianorutu o/inio expreffû teßimonio Pauli edrraJicit. fJic enim ait, inJignot ttiamin[acra ccenacorput ßanguinem Chrißiaccipere, Cinglia-nQrumfenttntiaißuintgat. Ergo tfQ auerfanda amp;nbsp;damnauda, Ad hoc Danxas reipondet,

Iteru’n aderte yerba Pauli corrumpit Oßander; baetnimfuta ipßßtma Pauliyerba,ex GraefsUtinafaBa, Itayueyuifyud tderitpangt;!mhun(,amp;bibsrithoepocttl»m Vominimdigaè, reut tenebitur tjrßorff cirfanguinfs Domini, ^rionem addie

luf.

-ocr page 215-

OJîundrhccntra Litmb.TDaniCum, tcfp

Ham qui edit amp;nbsp;libit indigne, damKatwnemßbiijgt;ßedif amp;nbsp;libitjnor, dißternens torptts ‘Demini» Ex quiltn T^tmliysr-bis frimiim apparet, fumi quidem ab indignüpanemlunt ’Vinum illud, ideS^, Sacramenta:at non illudquodyubOßamp;n^ der,idtl^,tor/)Ui amp;ßanguinem Chrifli:Eß enim yerißima h«ec Cbrißijententia rQuiedit meam carnem, amp;nbsp;Itbit meumßan-gpintm,habet yitam teternam,t^ egoexcitaboeum in nouißimu die. .y^t pro panehoeeirprof oeulohoCiquafuntyocesEauli, fnalitiose Oßander hac yerba jubßituit, iffitmcorfuf ^ßan--guinem Chrifli,qux certe longißtme,totaj^natur«rationeal' iffo fane amp;yi»o diß/^erunt, nißßßort(,ßetränßens ifle in caßra ^öntißcioru è S, cæna Tiomini tollit omninoßgna ipß, et Sym-bola. .Alterum autem quodex ijfdem Tauli yerla dißrte tol~ oUgitur,hoce^ß^, indignosadteeram tiomini accedentesjteos eße corforts amp;ßanguints Chrifli, qtiia non dißernunt torfua tiomini ♦ Hoc autem quid ßt exflicans »^uguflinut ait, Ang înB-quoniam indigni hunt fanem eär foculum hoc , yelut quemli.^ nla-özT* bttaliumcibum indißcrete, negligent er queßumunt: Etfro-fttrea redundatcontemftuf in iffum Chrißum,id eS^,wifßam remßgnißcatam . Traclare enim Hieronymus in ^alachi^ In Mal, am; dum Sacramenta yiolantur, ifße, cuiusßunt, yiolatur, “P'*’ l^emadmodum enim quißgnumfafchatis,qui^annaifßum, qui panes propoßtionts , qui carnes in facrißcio Euchari-fiico oblatas, a caterts yulgarilus til^ ( quamuis amp;nbsp;ifß ßnt “Deidona ) fide non dißcernebant,indicium fibimanduca^ bant, quemadmodum docet Chrifius ipße, He que tarnen if fit' resßgnificata ,nemfe caro Chrfii,tunc fraßnsin ijsloctse^ rat, neque cum ipßs fignis coniunila:fitqui inSlt;tiomini cee-»apanem, amp;nbsp;yinum Sacramenta â yulgaribtts tommunilus^ ülis fide non diftinguunt, ij 0* t^ei beneficia contemnunty

corgt;^

-ocr page 216-

2o8 ^P^l^onßopro ntißurmio T)gt;T)gt;

corpor^ Chrißi v.oi'isi'n(i.^( cuiws hic pantst sirhoC^inum funt illts Symholaptcra)amp;''vt'\gt;no yerho dicam, T)sv,m ipfum, amp;nbsp;Chriflum ‘Dominum alpecnancur cum yniuerfis falutarilus ipfitu dinis. Q^are perperam colligit Ofiander^nos aduirfari Taulodidc^j enim hoc dicit ‘Paulusß'edidtantiimt eos nimirum tderepanem hune, amp;poculum hoc, 'Prxclarè igitur Chryfofio, Homil. do. adpopulum ^ntiochen. docet hac quot;verba Chrifli, , Hoc corpus msum,amp;c.nihilfenfibile,ßdomnia intelleHu amp;nbsp;fide apprehendenda contiriere , ac polliceri t ne corptts ipfum Chrifli in hts,aut cum htsfignis quxramus : aut illud inflnflbile effie^etiam cum aded^ exiflimemus, fie rej^ondetur ad quartum Ofiandri argumentum.

Deindignorummanducatione,’quia fupra ex Paulo ôô Patribus copiofius diflèrui j nunc repetitione eorudegi lectori moleftuseflènolo. Summa verb eorum eft: quod Paulus non loquatur de nudo pane àC poculo, ftd pane Si poculo Domini, quætefte eodem Apoftolo Jto/nawot funt corporis Si fanguinis Chrifti. Idcirco elementa haec panis Si vini indigne accipicns, non tantum reus fit Synibolo^ rum terrenorum,fed etiam ipfius corporis Si fanguinis Do# mini. Qiiomodo verb hoc ƒ Non afpernando vel fumerc negligendo( vttu fupra verba Paulicorrupifti ) fededen# do panemjquixoJiranx eft corporis Chrifti, Si bibendo cali# cem,qui Konadx eftfanguinis Chrifti. Inquit enim Paulus: Qjfi edit amp;nbsp;bibit indigne,iudiciumfibi ipfiedit amp;nbsp;bibit ( no inquit iudicium fibi accerfit auerfando, contemnendo^'velabijciendo cibum iflumfiedfiumendo) non difeernens corpus Domini, non ait, non difeernens panem ab alio pane. Deinde panem Si vis num fine corpore Si fanguine Chrifti, non efle Sacramen# turn cœnaf:Si hoc integrum, id eft, Symbola cum fubftan# tia corporis Si fanguinis Chrifti,tamindignosquampios accipere»

-ocr page 217-

Oßandri, contra L amb. T)anaum. nbsp;209

acdpercjpnusoftendi : quod cum tu verbis Chrifti loan^tf, impugnes,annon tibiipfi' manifeftc contradicisf Supra F0I34. cnim Caluinum produxifti, confirmantem hunc locum

I Ioannis,perperam,adcœnamDominireferri. Loquicur

I cnim ibi Chriftus de ipirituali manducatione carnisfuæ, qua non ipfam fubftantiam , fed effîcaciam 6Ó mericum corporis ÔÔ fanguinis Chrifti, fide perciptmus,quo modo indignicarnemChriftinonmanducant, At nobis hicfer^

J mo eft de Sacramentali manducatione, quam nobis Cbri# ftusin facra fua cœnainftituit. In hactarn dignos quam ingt; dignosjcum Symbolis cxternis corpus 8C fanguinem Chri# ftiaccipcre, Payli verbis probamus» Et licet naturae ration ne différant hæc:non tarnen peccauit Ofîander,pro pane Sgt;C vino ipfum corpus SC ianguinem Chrifti fubftituendo, quia horum,ex vi inftitutionisSacramentalis quaedam con» iundio eft, gratia cuius,inipfa fumptione feparata non funt. Adhacc quid aliud ex hifee Pauli verbis, Iniignoi ai itnimTiomini acctientes rtos effe corpora amp;fanguinis Qbrißi^

I J«i4 non dtfeernunt corpus Domini, colligi poteft,qu’am iplbs quoque fumere corpus 8C fanguinem Chriftic' Et inter fu# nrendum non difeernendo corpus Domini, reos ipfiusfie# ri i Quod ipfum Auguftinus diftrte confirmât in loco abs Traft.i* teallcgato,fcribens : Ji^cordamini 'vndeßtfcriptumgt;q^uicun^ jHf manducautrit panem , aut bibtrit calicem Domini indigné» rius trit corporis tir fanguinis. Et de bis erat ftrmo^cum hoc *A^oßolus diceret»qui D 0 I I C 0 E S ytlut alium cibum q^uemlibet indifcrete ne^igenterque fume-iant.Hic ergoficorripitur,qui non dijudicaty idiii^,non difeer^ nit à cattris cibis D 0 I UI C E’M CO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E St

qttomodo non damnatur, qui adeius menfamfingens amicum acc»^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit

-ocr page 218-

xio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e^onßö proAntißurnno T). T)^

,dit inimicttf f Qjjæ i'gitur peruerfitas hæc tua, manifeftuift Auguftini locum deprauare Ô6 pro Dominko corpore vocem panis fubftkuere t'Quamobremcumindigni non

'nudum panem fed fimuletiam corpus Domini accipi'anr, amp;accipiendo quafi polluant; propterea rerfiuntcorporis Qi fanguinis Domini, di. fibi ipfis indicium eduntSóbk inMahch. bunt. Nam friuxta Hieronymum Sacramenta fine typos tapa. veteris teftamenti (de panibus enim propofitionis fermo ibieft) violans, ipfum cuius funt, violât: multbmagjs rem ipfam, veritatera Qi corpus violans, fibi ipfiireatum diciura accerfit. Præterea Argumentum tuum ex ana; ' logia dedudîum, nihil roboris habet:modô enim oftenÿ di gt;nbsp;ingens difcrimen eflè inter Sacramenta veteris dC noui teftamenti, vt hoc modo colligerenon liceat : Resfignk ficatacum fignis veteris Teftamenti non fuit coniunâà, Ergo nec in cœna Domini. Et quamuis ludaei hypoi* critæ fine fide comedentes agnum Pafchatis, Manna, , nbsp;nbsp;panes propofitionis, carnes facrifîciorum, propter infidc;#

îitatem fuam rei fuerint iudicij: tarnen fcriptura in locis a te citatis non docet, quôd indicium fibi manducarint. Nam Chriftus loann. d» cap. oti/TOttf/p facit inter Manna carnem fuam, vt ludæos de- Manna fuorum rnaiomm fu-perb'e gloriantes, ôd Chriftum verum cöcleftem panem obftinate contemnentes, redarguat, fui’cßbeneficij magnk tudinem, quod eftconferre crederxibus vitam æternam, qnam nec Manna nec cuhdïa facrificia præftare potuerint, oftendat. Paulus verb moniturus Corinthios,neprôpte-r excellentia dona fecuri fièrent, exemplum Ifraelitarum proponit,quietiam ingentibus miraculis QC donisa,Deo Qrnatifuerintifed plerost^ illorum,inquitj non approbaïu'c

Dc«s

-ocr page 219-

üßändri)Contra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiï

Deus. Proftrati em'm funt indcferto. Quam verb ob cauj fam cquot; Nurn quia fine fide fpiritualem efcam comederunC potum {pin'tualem biberurtt i Nihri de boc affirmât Pau?

lasjfcd quia concupiuerunt res maks, falt;fîi funt Idolola-træjfcoTtatifunt.tcntarunt Chriftumjmurraurarunt: Hane

i caufam iudicij interitus ipforum commémorât ApoiP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ftolus. Nihil ergo ad præfentem matcriam ifta loca« Non minus etiam Chryfoftorao vim facis, qui cum tibi in Holt;f mil. do« adpopulum Antioch, vtetiaminalijslocismani^ feftè repugnet» mirum eft vt tu eum inauxilium vocarc audeas.Scribit enim didto loco: In omnilui irtique Deoparea-Viuf neque contralicamuf : licet cogitationibu^ mßris aduerfa-

1 nbsp;nbsp;riyiJeatur amp;nbsp;oculis, quod dicitur,ledfit amp;nbsp;cogitationibut amp;

! nbsp;nbsp;fiJignior ipfiui fiermo ,ficamp; in %îintfierijs agamui, ^lecfôlùm

^rteocultspofita refi)iciamtif, fed ipfiuf yerba contineamttf. Ipfius tnimfertno infallibilK, fienfitt autem no fier fieduci facilts ; Ule nnnquam decidit, hic auHm yt plurimùm errat. Quoniam igi~

yerbum dicit, Hoc ell^ corfM meum : pareamtts amp;nbsp;cre~ damuiintelleUualibuä ipfum ojul^ intiteamur, Hibil enitn

. nbsp;nbsp;ftnfibile nobts Çhrifiiistradidit, fidres quidem fienfitbiles, omnes ^•1quot;'

Mtemintelligibiles, Quid quaefoin his omnibusefl,quodl noftræ fentcntiae non prob'e conueniatcquot; Vult nos in omnigt; bus Deo parère amp;nbsp;crcdere, licet cogitationibus ÔÔ fcnfibus noftris,quod dicitur aduerietur« Et exempli caufa adducit verba cœng,hoc eft corpum meû.Quid aSt ration! et iènfiji humano magis aduerRim,quàm Chriftum nobis corpus fuumin cœnaûacr darcc'cui contradicere,quod vos facitis, piaculu ducit.Et ne de mête ipfius dubitare pofsis ipfe in ca dë l'iomii.inc^uitt^udiamuf igitur amp;nbsp;facerdotßsamp;fiibdititquaf li efcafaUifutnw digni,audiamM dr berreamuf,fianUis carnibw

D d '3 fiiif

-ocr page 220-

zrz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro ^nttjtarmio u. u.

fufs nos dedü implen, femetipfumappofuïtimmolatum.

Et paulbpbft:Ä^o» erat tlla menfa tune ex argtnto,nec 4U-reut caliXi ex quo S AKG TIN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;P T^O P

Çhrijius fu^ dedit dif{ipulà,amp;c, QijisigtturCbdttiis fuiini corpus in ccena promint,idcircoadcflc lUudcrcda# mus, ctfi præ/èntiam eias mc cogitatione nec CenCibus, ièd tanruni inteUediaalibas oculis,ideft ftde, pcrcipiamus. Ipiiasenimfermo infaliibilis eft. Ex quibusettam h'quef,. redi'e collegdlè Ofi'andrum, Ca/uinianum dogma aduerz fariPaulOiideoi^damnandum eile..

(^ïntum ^ïyiiquee/pt corf ut Chrißi non fatentur, errant: quoniamne^ Argum^n. fChrißum.iuxta Jiumanitatemafßumftamttiam inßatu tum de Of gloria amp;nbsp;maießatMtpeomnifotentem.,

63quot;'Sai . Di^hOllandroin fecanda Antifiurmijparte non tan^ boauait..‘ propodtum eflè » puram dodirinam de prxCenciatof

tiasChriÛ:/ in Ecdeûa aiïèrereifedetiamaliaspartes reïigio-nis Chridianx 8d maiedatis Cbridi Hominis ab iniaria Calninidarum vindicate. Quod cum.Danxo ignotum non dr : Cingula camen. Odandri. argumenta ad Vbi^ quitatem.detorquet, vt formaipCorum abolita,0C odioCa Vbiquitatis voce adumpta,prima datiiij fronte imperito ledlori exoia Si contempta reddantur. Qpintam autem Odandri argumentum Cic habet : Dogma quod'verho Dei con- / tradicit f, reiqciendum amp;nbsp;damnandum eCQ ,

locfcelua admit tit, Dicit enim firifturat Chrißo (Hominiex mortud refufeitato) datum eßße omnem foteßatem in ccslo amp;in terra, Cinglianum dogma hoe negat. Ergo tSfc,. ReCpondet Danxus,

^udiOßander quid dtcamtif, .^dßtrmamuf Chrißumetiamanit flatum gloria, tir eiuf maießatts (in qua nuntefi^) eße friß-

ße^fem,-

-ocr page 221-

OßandrhcontraLamb,*Dänauw. tij ßi/tfnfer amp;nbsp;ab attrntf cmnifottnttm : qttta Qhrîfiuf quot;ttrtu T)tua nbsp;nbsp;nbsp;Htn *Patri ftr omnia ajualK^ Std Cbrißum

ivxta httmaniratcm aßumftam effi omnipottnttm gt;nbsp;loc 'vtro ftrne^amuf. T^tio nt naturas in Chriflo confundamnf, ntpro^rietatts earum tjjintiales profttr tdaitflattm aChrh fio iomine aßumftam in lo fuijji abolitas tum Eutichianit ftntiamut : ne ipfum fidei noßra fundamentum eSrbocimmu-tabile ^irituelt; Sanili. 'verlum euertamua 3 Et yerbum tara faHum e^^. Vtni^ue ne ipfam Omnipotentiam in treatura ylla eße canflitttamui j »'/ef^, ne creaturam yltam Deumfa-^. tiamuf,. Etjf enimfcbolaßici dicunt, bumanam Cbrißi natu-i ram pergratiam ynionie (quot;vt ipfimet loquuntnr » quidetn j reHè) non autem pergratiam habitualemappellaripoßfe omniß potentem : tarnen huiufmodi phrafes in abßraBofuntpericulod^ flt;egt; ac quot;^03 multosque non fatts quomodo id reHè dicaturat-tenjentes fefellerunt^ jdt^ue etiam tatet enuntiationes de iumana Chrißi natura funt rantumtytfchola lo^uuntur, T)ia-le^ica amp;nbsp;'Verbales : non autem reales amp;nbsp;E'hyßcx ,'Vt ex Lu^ thero quot^ ipfo potell^ colligi in ‘Poßilla Eecleßaßica, in enar-ratione Eptß. In die natali. Quamobrem in eo 'verè tu quidem Ofianderßribis , nor negare Cbrißum iuxta bumanitatem eße omnipotentem : fed in eo erras turpifsimè^quod banc noßram *»3710 Dei confentitntem fententiam errorem appellas eße iudicas.

Chnftum quoque fecundufn naturam aflumptatn-ofnnipotentem eflèi nmlta fcriptüræ teftitnonia docent, ^nprimis verb i'llud Matthæî vinfho: 2)4t4 elf^ mibiomnii poteßas in eeslo amp;nbsp;in terra. Et Däm'elis (epti'nio Fiho hotninis eterna poteßas zffe. legitur. Matthaci u, inqm't Chri# ftus : Omnia mihi traditafunt àpatre meo, Quxcuncf auteni

Dd 3, Chrw

-ocr page 222-

î r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fro ntiflunnio T). 7).

Çbddo in rempore data eße dtcantur, de bumatiûateaôcif piendaeffè, 8C ratio Scripturx docet ôt^pia antiguitas mo^ net nbsp;nbsp;Si igicur Pacer,lt;Cbrifi:o bomiai omnem ÔC xcernam

potedacemdedic^certeôt^omnipocenciani^ Poteüas eni'm in diainis potentiam ffv/tTricpi^ct: nib dicere veiis Pattern d/ luCiilè filiOidando ei rei ah'caias gt;pote(iatem, cniaspotegti^ am non babeat ♦ Ac fi CbriäusParalydco poteiiatem am# bulandi iecdTet,potentiam verb eins non ûmirl oontulifiet. Paulas veroEpher. i. Poteiiatem potentiani-coniungit, fcribeas: 'Patremglorix, Chrißumesç^mortuisßtjcitatifm'collQ-faße ad de Xtram ßam in culeßtbtn ,fupra omne imperium ac pote-ßatem amp;potentiam amp;nbsp;dominium amp;nbsp;omne nomen , quod nominator , nonfolùm in hocfeculo,'Vertim etiam infuturo^ Ergo CInia tioHominiaddextramCuam collocato, omne imperial^, oninem poteiîatem, omnem potentiam amp;:omniamreram dominium dedic. Et bac communicationeomnipotentix, natarænullo modo confanduncur velexæquantar. ó Aon . y®-' enim Cua dofioi eü ipfa omnipotentia : humanitas verb fua natura eii potentia Enita,qax omnem potentiamper gratiam vniorus communicatam habet : Ôf nifiperibnaliter vnita eiîèt Aoyi^i, omnipotens nulla rau'one didpoÛêt,fed nbsp;nbsp;nbsp;i

babendo realiter 'ôd per/bnaliter eiîèntialempotentiam vf nitana, 8dipCa eàdem ilia omnipotentia Verbi omnipotens ett.duemadmodum ferrum ignitam non propria Sdnatuf rali vi y rit ôti lu cet, (èd-yirtute ignis quem coniundum habet, eadem quxignisipfe feparatusoperatur: ita bumaa nitas Chriliinon propria,ifed Verbiomnipotentia, quam petiivnionis graciam accepit, omnia poteli, cum qua it perfpaaliter vnita non eilet, prxttare illa nuHo modo polTct, Nec etiam propdetates elfentiales natararam abuf j . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;katur.

-ocr page 223-

OßandriiContra Lamb. Danaum. nbsp;21 ƒ

îentur.Omnïpotenn'a enim eflèntialis proprietas eft amp;nbsp;malt;! Hetdiin'nae naturx^nec in æternum eflèntialis proprietas humanæ naturæ fitjquod voluit Eutyches,Manet quoque femumfideinoftræ fundamentum j verbum carnem eflc feftum.Caro enim non conuerfa eft in V erbum, fed diuii? na maieftate ita illuftrata ÔC exornata j vt propter vnionem cum vita,ipfaquct^ viuifîcafit:itahumânitas Chrifti per SC propter.vnionê cum omnipotentia,6C ipfa omnipotens eft. . Dénicp âbfurdùm vel blafphemum non eft, omnipo^ tentiam in natura Chrifti Humana conftituere. Nam fi tota plenitudo diuinitatiscorporaliter SC realiter in illa conftitu# taeftjcur non ôi omnipotentiaf Etnifiomnipotentiam-nî ^07» in hac creaturarealiter conftituas,fundamcntum falu# fis noftræ, iam fuftulifti, quod ex veftra blafphema dotftrii naomninb neceflè eft fequi. Si enim Humana natura cutn otnntpotentia A07«, nihil commune. Habet : Chrifti pafsio» quæfec’undum humanam naturam fada eft j non erit pro# pitiatio,nonfatisfadio pro peccatis totiusmundi; Agnus il# leDei quiChriftus homoeft,carnisfuæimraolatione non potuit tollere peccata munditfanguis Chrifti non poterie nosmundareab omni peccato. Semen mulieris non potuit conterere caput ferpentis: non poteft benedicere omnes fa# milias terræ^quia Chriftus Homo finitæ tantum SC ceatæ, fe# cundû te^potentiae eft,quac hifee operibus loge impar agno« fcitur.Sunt enim hæc omnia eiufmodi operajVt diuinaip SC infinitam potentiam requirant : quam cum vos Humanitati Chrifti denegetis, quid aliudagitis,qu’am vttotum falutis noftræ fundamentum eucrtatislt; Et curnecelîè fuit Verbû carnem fiertnifi vt carne pati^ei'eßomne 8C immenfampo# tentia fuâ ad fufficiens meritum perficiendû coltimunicare poftètfNarainfinitæiuftitiæ diuinxfatisfacerc neceflè fuit.

quar€L

-ocr page 224-

T. 16 nbsp;nbsp;i^lponfio pro Antiflur mi o

ijuarc ctiatn mcrïtiim inffn/tum cflê debuit : hoe auteftt eflê non potmtjnißcaro Chdfii infinitspotentiarealirerperk^ óla fiierit, ideoep etüm paCsio Domini,non nudi hotninis, fed toti'us Cbridi Dei ÓC hominis fimuLpaßio eft,hoc eft inf finita, qua /ola infînitæ l'uftitiæ diaiax fatisfietipotuit. Et hac commijnicanonc omnipotentix,itreatiira non fie Deas: Hamanitasenim Chriftinoneft eiïèntialiter omnipotens, Hcnt Aóy^: fed per vnionem habende omnipotentiam eff fèntiaîem intime ôiardiifsimepdrfonalirer conianâamj Ôt ip/à omnipotcnseftjnon alia quaiti Aoya omnipotentia,

Qliemadmodum ferrum per vnionem cam igné, non Ht ipfe ignis » fed ignïfum, vteadem qux ignisefficiat,non propria qm'dem vï,fed ignispotentia, qui ipßrealiter conf iunûus eli. Et hxc omnipotentia fjuic foli creatarx per gratiam vnionis^coatigiddequonosferiptura difertèamp;vef nïsi'me inliruidcui G Gdem babebitnas,nec fallemur, nec cf tiam periculum contemptx MaieGatis ChriGicum Calaif niGisfubibimus . Et hxc communicatio licetpbyGca non fît ,qua Gngantur diuina attributa in humanitatem ChriGi eGiifa elle, qux à Aoyiji feparata, bumanitati cea fabieéto pbyGco inbxreant: non tarnen etiam verbalis eGtantiim, I ièd realis,niß CbriGum Geandum humanam naturam nof / min'etenus ad dextram Dei federe, omnemtppoteGatem / Qf potentiam accepiGe,ßae Dominum omnium rerum / non re, Gd verbis tantum fa(Gum eße, blafphemare velis. 1 Vbi Luthero quo^ vim Qi. iniuriam facis, qui cum vobis / nallo verbo fuGragetur, tarnen in partes veGraspertrahere ƒ eum conaris.ÄcipG in loco abs te citato diGintGè oäendit, ] qualis CbriGus ratione naturxhamanx inGatuexanitiof nis fuerit,0f GatimfubiungidQwcquiddtChrißi humilutitfif

uiné 1

-ocr page 225-

Qßandr'hcontra Lamb, Danaum» nbsp;Z17

Verba Pauli, Q^em conflit uit haredent omnium, bC : Confedit in nbsp;nbsp;nbsp;,

dfxtra maieflatts in excelfis, dlt;:. natura humana in eadem Homil, exponit. Quare Danæum cum fua caterua non tantum turpifsime errare » fed etitam impijfsime blaiphe^ tnare,Chrifto Homini,contra raanifeftam fcripturacfen# tentiam^oranipotentiam negando,certum eft.

^i yhi^ corpus fhrißi efle non credunt, negant, aduerlut ipßßi SextumO-ma Pault yerba,, reconditos effe in Chrifio , iuxta bumanita-

rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r f* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ttmajjumptdm iOmnes thejaurosja^ientiaamp;jctentiat^uoni- Dcomni-am yolunr Chrißnm ea tant um fcirt,qua homo cif, ^ua ad of ficium iudicts pertinent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominii.

Etfextum Argumentum Ofiandri veterator Danatus adulteratjvt fe virum bonum non cfle,oftendat.Immifcct enim ei Vb!quitatem,quafi Ofiander per hanc,omnifciengt; tiam Chrifti hominis probare voluerit. Eius autemgcnuii« naforgiahæceft. Dogma aS. literarum teftimonio dilTen? tiensrepudiandum SC damnandum eft. Zvinglianum dogt; gma a feriptura diflentit. Affirmât enim Chriftum iuxta natura aftùmptâjCtiam in ftatu maieftatismon omnia fcirc. Scriptura veróaftèrit in Chriftoreconditos efle S thefauros fapientiæ ÔC fcientiac. Ergo Zvinglianum dogma repudiandum öi damnandum eft» Ad hoc quid Danæust’

^ljtondemuf (inquit) nos yera fide palam profiteri amp;nbsp;toto pe-tlorecredere,D.lgt;d, lefum Chriflumetiam,quahomoe^f ,ea gloria, maieflate ifiientia, potentia,omnibus que alij s ( t^ua in creatam yllam naturam caderepoffitnt) Dei donts exornatum acpraditumeffe,ytamp;fitpra Angelos omnesineffabiliteremi~ neat, amp;nbsp;fit hac ipfius gloria amp;nbsp;maießas etiam fdngelts ipfis in^ efiabilis ac incomprehenfibilû ; tarnen negamus earn ipfam ma^ itßatem,glQriam,fcitntiam,potentiam(quamChrißusHomo à

E t Tatrt

-ocr page 226-

''**lt;14 2i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro Antißurmii T). T)-

Patre accepit rifm ipßarum

) effe quot;yiel origine fiut ter^ore /yelgenere, yelre^ qaas fcit,quas^ per tarn potes^, numero Ù i/iß^ agendi'viribugt;f t ide^^ (ve in fcholts loquuntur) amp;nbsp;ex(tn‘ fiu'e intenßue Uli amp;nbsp;gloria, amp;nbsp;maiejiati, amp;nbsp;fiieniia

eentia ^arem» aut tequalem, quam idem Qhrißui habet, lt;juu j Dem ei^.Itaque tum tAuguflino amp;nbsp;^mhroßo dicimuieun'

■, f dem Chrißum feißß amp;nbsp;maiorem amp;nbsp;minorem eße. Lyranui ■ , ipfe inloannts Euangelium ca^.7. Kerßu. t6. docetinßhrißo etiam ^of^ ißßits glorificationem du^licem ßcientiam ineße , qua minimeßt conßundenda, Knam quidem diuinam amp;nbsp;^ter-nam amp;nbsp;‘Patri aqualem , illiq^ eß^entialem, quia Chriflus tlß , Dem Patri aqualts : alteram autem creatam amp;nbsp;longé inferiorem ac minorem illa at erna amp;nbsp;fuperiori ,quam habet Chri-ßm etiam qud homo ebl^ in caelo fedens ad dextram Patra, eir ßumma ßupra creaturas omnes eminentia à Patre glort-ficatm. Huim autem noßra ßdei, ac orthodoxa ßnteutta ratio edi^ , quod qui'vtranque Chrifligloriam,ßcientiam, f o-tentiam, amp;c. confundunt, 'Vel eas interfefe exaquant, pro-(ul duhio ij yel cum teterrimid hareticii Eutychianü huma^ nam naturam ßobl^ eim glorificationem ahforhent ; yel cum ^lonoßhyfitK (quißuntpropago Eutychianorum) exduabm natur ts quot;vnam tantum compingunt: yel cum ^onothelitü quot;Mo-nophyfitarum fiucceßorihm , in Chrißo (quem tarnen aßut'eamp; Deum amp;nbsp;hominem fateri ad tegendos errores 'videhantur) quot;vni-cam duntaxat ’voluntatem,ßcientiam,potentiam, amp;c. eßeima-ginantur. Ergo utranque amp;ßcientiam, amp;potentiam, amp;nbsp;ma-ieflatem in yno Gr eodem Deo Gr homine Chrißo dißingui-mm,non tarnenßeparamm ; imparem ßacimm, non tarnen in-eßße ne^^amm:yitriqjnaturaquodßuiimefß^ relinqui)nm,naruf ras autem ipßas, aut earum eßentialesproprietates neq^tonßM-_ dmas, neque abßorbsmut. Ex quofit, yt quia tanta eb^Chrißt '((hm

-ocr page 227-

QßandriiConträ Lainb/Danaufn» 21^

tt 'tam Jiomin^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloria ( ^u^intam atttea eUximuf»

^uantaque HU ipfi neceffäria cuiytiiPater dixit,Jedeà dextrU tneU) dtcamu^ eriätn Chrißum non ta tantiitn iuxta naturam affumptam fiire,amp;poffe^ nbsp;nbsp;nbsp;ad iudicis officium per

tinent (id quod duntaxat à nobU diet confinais) fed in imi-uerfum quicquid ad totum mediators officium, quicquid ad 7)omini, quicquid ad cr^4 'Tpniuerfam igt;ei Ecclefiam munui i denique quicquid ad totîus huiw mundigubernatio^ nem pertinet, illud de omnibus creaeurii fiir, illud in omnes pote^^ii’ud de omnibus amp;'fingults or dinar, illud in omnibue «ffiât T), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus Chriflus etiam quâ homo ei^i quia fedet

addexteram quot;Patris gt;nbsp;dataque eSÇ^ illi omnispotefias in ceeloeÿ' in terra,id ed^, in res omnes creatas ,fiue illeefint calefies,fiue terrena,fiue fubterranex, c^ efficacitate 'virrutKßiritusque fui omnia implet, HxceH^ igitur nofira pia ortbodoxaper^ petuo Sacra fcripturx teflimonio confirmatafententia,de omni-potentia, omnifeientia (ft quis ira appellare ’^relir ) omni-maiefiate ac gloria Domini, ac feruatorrs noflri left Chrifli tnafiumpta àfe natura , id e[^,humana. In quo nequaquam refutamur à Paulo,ytputas, qui air, omnes thefauros fapien-tix ac feientix effe in Chriflo. Igt;lamloquitur Paulus de rota Chrifli perfona non de humana tanttim eius natura, Perfo-naautem Chrifli ditabus Hits naturrs conflat, quarum quot;^na diuina e^C » cuius refleHu yerè dicuntur dirÂâç ineffe in Qhriflo omnes thefauri fapientix, cum fit ipfa fapientia Pa,’ trû.Q^odfiqurs ettam ad natura Chrifli humanam referenda yelithxc ipfa Pauli Derba, In eofunt omnes thefauri fapientix tSl^ feientix,quia ex eius plenitudine, quemadmodum air lo-annes,omnesdccepimus,per nos etiamidfacerepotelC-^flcm demus enimrunc,'Vocem,0 E S ,compararè ad omnium Ee 2 cuiufuir

-ocr page 228-

J20 nbsp;ü^^onßo pro Ahtißumio T).T).

( (uiußt^^tnerii amp;nbsp;prarogattiia^^ creaturarum ppientiam )fct-entiam^ accifit qux prte Chüßi fcientia ppientia ne ext-gua ^uidem fit fafiientix illitn pArticula , amp;nbsp;'Vtlut mare tot um ajuxguttula» aut ad totum fitem ^uadamtantumlu-fitintilla, Q^anquam quomodoi^hryfiflomui ilium Tauli ad Coloß,locum exfitcet jfortaße non ignoras. 2dtolo autem m iunc locum tranfcrihere ad metefient/intiee conßrmationem,^uod amp;nbsp;‘Bafil.lib, 4. contra Eunom,^ tNtasfian. Oratio. ï.deFili» firibunt f explicantes hoc diCiumChrijii 'Mar. lt;3. Dedieillo tirhora nemo feit, ne^ue jingeliinccelo tneque filiuSinißFa^ ter. Quoniam etiam cum iÜii Lutherus i^fe refert Mar^ ti 'Verba ad idioma natura humana, in condone tjuadam enarrans ilium eundem 'Marei locum. Et hoc ^uidem ad fextum argumentum tuum Ofiander noßrum ell^ refiin-fum.

Natnram humanam Chrifti non tantum creatâôdinfi# nit a gloria, maieftate,fcientu SC potentfa altjs'cß cœleftibus douJs exornatam eflè : fed etiam per ÔC propter vnioncin Hypoftaîicam »realem Kosvaduit habere cuniipfamaiefta# tSjgloiia gt;nbsp;fcientia S^ potentia gt;nbsp;quam Chriftus Deus, a Pa# tfc per generationem ab æterno accepic,.fcriptura mani# feftèdocet.Inquitenim Chriftus loan.»/, cap. Glorificame Y ater apud teipfum ea gloria » quam hab’ui friufquam mundut ^^^‘(dte. Hane gloriam non efle finitam aut creatam»fed acternam SC infinitam » qm'uis fana? mends intelligit : haeeß non Chriftum Deum » fed naturam affiimptam in tempo# re glorificatam eile * Patres Orthodoxi teftantur. Glori# am enim, quam.Aoy©-' ab æterno apud; Pattern habuif) nunquam depofuit. Ideo Cyrillus lib. »»*4n Ioan.cap.gt;7-feribit: Petit ipfe glorifiearirurfui à Patre^ 'FIO Fl All' VE FIT IT l A fdy AD AM G L 0

no^^i

-ocr page 229-

Oßandr'hcontra LawbfDanaum, izr

Mlispetendumt^ifedTT^OTl^lji ET 'RjI. Ey\ALl. Etpoftea: GLO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IG

A’lvl, ^A’M SE’UEEEi^ HA'BET TT DE~'

TT H0^0 nbsp;ET 1IT. I^ecquiaglorite'^nquam

^ropriè expert fuir, hac ab ipfo dicuntur »(ntintiuamtnimDei ’^trhumacDeuiyerw!dignitate caruitfua) SED QTIA 111 GLoiyA’M, QJ^AE SlEl SE’M^PEI^ TT TiEO ADEST, T7{0T\ITU TEIdTLTU \EDTCE TO EE'S ATEadem fcripturacar# ni Chriftt SvimcpLip viuificandi, quae cflèntiale attributum fo# liusdiuinitatiseft,tribuit: Sanguini Chriftipotentiamiu# ftificandi QC mundandi à peccatis,( quod Dei proprium Efa.4.j.2i6infinitac potêtiaeeft)Ro.5.iJoâ.p4Heb.9.Chrifto hominiomncm potentiam.Mattb« vlt« Eph. i. Omnesthe# fauros fapientiae ÔC fcientiac, Coloffi. Omnem dcniq; ple# nitudinemDeitatisjCidemadfcribit. Quaefingula nehio vir plus 50 cruditus finita Sgt;C creata donaefle dieet ; ÖChaec oninia in creatam naturatn,hoccfl:gt;humanitatemCbrifti cadere,fcripturateftatur. Nec tarnen communicationebac» vti diftum eft,naturae inChrifto exaequantur : fiquidera hæc de »«K verbi fi nr,amp; humanitatis prjopria eflentialia fic# ri tiunquam pofsint,. Ideo'q^ rede Auguftinusamp; Ambro# fius dixerunt, Chrißttmfeipfo amp;nbsp;maiorem rir minorem eße j quia htiraanitas in eo,creatura femper manet ÔC nunquam in naturam Verbi conuertitur. Necetiam infieiamur,dupli# cem in Ghriftofecundura diuerfasnaturasjfcientiam eamp;./. Nam alio modo feit öd intelligiGquatenusDeus öd ipfa ef# fsntialis4hfinita,00 actema fapientia eft : öd alio modo qua# tenus homo:cuius tarnenvoHTixiii'vvotjxiçadiujnafapientia . S“ ita perfeda eft, vt beneficio vnionis cum mente diuina f iam.omnia fibrit« Et hoc eft quod Paulus ait a j» Qbriflt^

Et 3 omnth

-ocr page 230-

fro ^ntißur'mio T). T)»

omnes thefauros fapienttte co^ition^ alfcanditos effe ; quod de humana natura intelligi n^ceflè cft gt;nbsp;ratione cuius in Chriftoabfconditaeflè dicuntur.quæ Verbum fua natu^» ra eft. Et quamuis in pundo ftatim ccnccptionis, omnes thefauri fapientia? ôlt;^ cognitionis in Chrifto fuerintrquia tarnen in fimilitudine hominum confticutus, figura rcf pertus eft vt homo^thefaurus hic Diuinitatis ab horainibus agnitus non eft. Et hoc fuo latente thcfauro, puer duode# cim annorum intelJexit fcripturas, quas nunquam didû cerat : cognouit cogitationes Pharifæorum: naturaliter ab# fens Nathanaëlem fub fieu, Lazarum mortuum vidit, 8i fciuit ( difeipulis teftantibus lohan . decimo fexto) OMNI A.Hanccommunicatam omnifeientiam, vos Chrifto homini denegatis’, 8d præter creatam ci nullam ad# feribitis, quod feripeuræ manifeftè répugnât. Hæc eniin ô^naturas ipfas, earum'cp eflèntiales proprietates accura# t'é diftinguit; amp;'firnul etiam humanitati Chriftidiuinam gloriam , potentiam ÔC feientiam /vt modo demonftra# fum eft,tribuit : SChæc tribuendo ipfi,nonproptefeahu# manam naturam cutnEutychianis abforbetrneccum Mo# nophyfitis, ex duabus naturis vnam compingit;necc-um Monothelitis vnicam tantum voluntatem, feientiam SC potentiam eflè imaginatur : fed veriep naturx fuâ efièntiaf lia, inconfufa S)C inexæquata relinquens, diuinam gloriam naturæ aflumptse communicatam , non autem hanc in illam tranfmutatam eflè docet ♦ Vos autem naturas, proprietates, SC glorias earum, ita violenter diftingui# ris, vt humanitati Chrifti omnern maieftatem diuinam,! quam d feriptura plenifsime tribuit, nefarie auferatis,^ impiam folicitudinem hanc prætendentes âC fupra fapii’ entiam fapereftultifsimë volentes, ne fcilicet Chrifto ho* mini

-ocr page 231-

Oßandri)Contra Lamb. Œ)anaum»

fnini nimfos honores tribuans. Hinc illæ præclaræ voces: Çhriflum hominemeagloriaitnaieflatt3fcientia amp;potentiafrre-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’*'

diium eße,jtfx in creatam 'vllam naturam cadere foßiint : Et tantam ejje Qhrifli homints maießatem amp;gloriam 3 quanta illi pig. loi. ntcejßaria nbsp;nbsp;nbsp;Hgc non Chriftiana,fed plane Diabolica vox

cft^quahmitatur ôômcnfuiatur glorfa eius, quifpin'tum fijs ne menfura 3 potentiam, fcientiam,amp; gloriam fine mcnfu# ra, quia fecundum fcripturam, omnem, xternam, ôi. infilt;s nitam, accepit. Et fi Chrifti hominis ea tantum maieftas ‘1 gloriaeft,quamtudixifti,hoc eftcreata,tumnonfedet»»«'’^*

addexteramDeij non omnia feit, non omnia poteftquae ad Mediatoris, Domini,Regis, amp;nbsp;Gubernatoris totius mundi Slt; iudicis vniuerforum, officium pertinent « Huius enim eft omnia fcire,omnia poflè, ÔC cor omnium filiorum hominum (quodfoliusDeiefljj.Rcg.S,) nofiè , alioquin verus,idoneus, iuftus iudex, Rex, ôd Gubernator to# tius mundi eflè nequir: quæcùm vos confefsione veftra Chriftohominiadimatis, quidaliudagitis, quamvtilium ab officio Mediatoris, Gubernatoris Ô6 Iudicis totius mun# di,remoueatis i Exquoetiam cognofeerelicet, vtftram fententiamdcomnipotentia , omnifeientia ÔC omnimaie# ftatèChriftihominis,impiam,hæreîicam,6C fcripturæ S. quæhumanitatiairufnptæomniaillarribuit, minimecon# fentaneam efle. Et qubd ad præfens argumentum de omnifeientia attinet, expi efs'e vos Paulus refutat,fcribens: In Chriflo omnes thefauros[afientix amp;nbsp;cognitionit alfeonditos

fi Paulus de tota peribna Chrifti, vt ais, loquitur: Ergb etiam de Humana natura Pauli hoc verum eft: Sd quidem refpecftu huius inprimis omnisfeientia, amp;nbsp;omnis fapientiain Chrifto abfcondita efle dicitur, quia eodem Apoftolo tefte, omnis plenitudo Deitatis in eo qui caput

-ocr page 232-

.5^ eU}onßopro Antiflurmio T). T),

eft omnis principatus ac potcftatisjioc eft.Chrifto hottiinc, ' corporaliter habitat: refpecfîu autemdiuinæ naturæ,nihil

ineflè, nihil inhabitare, fed omnia a-n-Aö? ESSE, propriè dicuntur. Quæ cum verifsima ÔC certifsima ßnt, quis non dcteftetur præftigias iftas Danæi, quibus cum oranem (cif entiim Chrifto homini tribuere videatur; reuera tarnen fogt; Ium comparationem fecundum magis ÄTminusinter fcif eatiam 0^ fapientiam Chrifti hominis, S)C reliquarum crea^ t jrarum inftituit. Chrifto enim hominicrcatam QC finitam fcientiam tantum adfcribit pag. pp, quae cum reliquarum creaturarum fapientia fiC fcicntia,vt finita cum finita,ma# ; xim'e comparabilis eft: amp;nbsp;hæc omnis,reipetftu infinitæ fapientiæ Dei ( non autem finita Chrifti refpedu finitx creaturarum » vt Danaeus nugatur ) ne quidem exigua fagt; pientiæ particula,SC velut ad mare totum aquæ guttuïa, aut ad totum folem quædam tantum lucis fcintilla eft, Chrifti verb hominis iàpientia,de qua Paulus dido loco verba facit, cum finemenfura 5C infinitafit',creaturarum autem finita : ideb comparationem, vt quæ toto generc différant, nullam admittunt. Et Chryfoftomus,qucmnoi5 -minas,inexplicatione huius locicontrouerfi,planenobi^ feum facit,fcribens : Ipfe nouit omnia , proinde omnia ai ipp fetereoportet-.ipfe dat fapientiam amp;fcientiam. Qjtodthefauroi quidem dicit t copiam ac multitudinem : quod t^ero addit 'O 'M E S,nihil ab eoignorari;quod autem Jubiungit, ^E~

C 0 D n Eipfumfilum omnia fcireideclarat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi#

nus etiam Bafilius lib. 4. contra Eunomium explicanshoc didum Chrifti, Marc. 13. dedieillo ac temporenemt nouit ne Ângeli quidem,qui in cœlo funt,ned^ip/efiliuf}fedfo' lus Prftfrjnoftram fententiarn,non tuam confirmat,dicens.'

‘Plan

-ocr page 233-

0[îandri ^centra Lamb.T) an^uw, nbsp;22^

’Kam qui yfque ad Loram illam otnnia nouif, dixif enim ea, ^uo paBo horam illam ignorabit f Frußra yerà .Apoflolus dicerer , in quo ßtnt otnnes tbefauri fapientix amp;nbsp;cognitiondf «bßondiä, Chriftusautem homo etiam,non tantum De^ us, vfque ad horam illam omnia accurate nouit, ficuti nos in Euangelio Matthaei,captte vigefimo quarto, copiogt; scdocuit.EtinChriftohomine,non tantum Deo,omnes tliefauros fapientiæ SC cognitionis abfconditos eflè Of ftendimus, quamobrem ôd ipfe diem hune nouit ♦ Sed quomodo diem fupremum ignoiarefedicit^ Refpondet Bafilius eodem in loco gt;nbsp;Quoniam non conftrebat hominibnr iudicij tempwf attdireßdcirco r»ficwûj. F[am txptBario fer{gt;e~ tua ftruentiores adpietatem reddit Cognitio •vtrà, quod mul-tum temfuf intererit, ntgligentiores ’ad pietattm feciffet t cum ßxramuf nospoßta pœnitentes poffeptluari. Eandem plane ' didi huius expofitionem * Nazianzenus in oratione kf cunda de filio repetqt, inter caetera feribens: Qmaccura^ tè nouit ea, qux horam illam prxcedunt, quxque yelut ipfam fin^ cutem ßringunt: horam ip[am ignorât f Id quot;yierb xnigrna-ti ßmile fuerit, Q^emadmodum fi quü accurate [e dicat fici-rt) qug ante murum fint, muram ifife non nojjèo'^elditifinem [dre, principium noâù ignorare ; in quihut alteriui cognitio, neceffario alterum quoque fiecum fwZ’/f. SedChriftusquoque homo exquifit'e nouit ea,quae horam iudicî) vltimi prae* cedunt. Ergo horam ipfam ignorare non poteft. Subiun? git autem Gregorius,2/«»» intelligere quiuü facile pore^, quodnorit ’^t 'Deus : ignorare fe dicat W homo ; fi quM id, quod in /tfidl oculos incurrit, ah eo quod intelligitur ,feparet f Hæc verba pofteriora Ehas Cretenfis Epifeopus Nazianzeni Para? phraftes, hoc modo expofuit: Serui forma, quam Dominus

Ff aßitmpfit.

-ocr page 234-

2 2d nbsp;^Jponßopro Antißurmio D. 7),

,fecundum fe qaidtm cottßderata, quot;Vt creatum quiddatn, amp;feruatf^( nam hominü nMura Dei mancifium , ^uieant sondidit )amp;futurorum cognitionem nullam habtt, ^uanquamex gratia nonnunquam idconfequatur. I^erum 'vt propter bypojlafeos fiutperfante identitatem amp;nbsp;indiJßolubilemynionemyiuißcMatt^ diebat ; ita amp;nbsp;futuroram co^nitione collocupletatuf e^, 2dant Cummins J IT CHT^^ISTTS, TL OH 70^ TEST S I’M T L amp;nbsp;ßruws tfßs fui ipftus, tpr Dominus i

TA\ITE’E^ ET IGTLoi^Al\E: quam qutdemdiuynus eße intelligitur propter ynionem hypoflaticam» ffindißdlubilLi, Si yeràper exiles menttf eogitationes(nam cateroqui res confierinequir ) aßumptum ab eo ' quiaßumpßtßeparauerit ; tum fcilicet aßumptum, amp;nbsp;mancipium trir,amp;ignorare dicetur. ^Atque eatenus nunc quoque diciturbo-nm illam amp;nbsp;dtem Dominus ignorare,nimirum yt bomo « Tam de hominibus futurorum ignoratio dtfta^amp;xipreedicatur ,ßcut aitDtl' maßenut.

In candem fententiam ÔL nos cam Latheroproütee Aiur SLcredimuSiChrtïlum hominem,qaâ homo eli,in ilaa tu exinanitionis fux diem extremum ignorafle : quatenus veto omnes thefaati iapientix 3L cognitionis in eobabis tant, ignorare eum neutiquam poffe. Et hxc de fexto Oßlt;5 nbsp;nbsp;nbsp;/

andriargumento.

^gumen (orpui Cbrißi ybique eße negant, diuidunt optrationesm tumOßä- C^riflo, nyfiparatim alias Diuinitati,aliasbumanitatitri-dii, luunt : qui tS^ iamdudum damnatus Teßorianorum er

ror.

Ne quid Datixas de caepta mah'tia remittat, etiatti hoc deoperatioJiibus Cbrilii argumentum peruersè récitât, vbiqui“

-ocr page 235-

Oßandr'hcontm Lamb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22^

vbiqm'tatis nomine odiofum rcddcre lectori findet. Eft au# tem tale.

Scri^turaproponit nolit taltm Clrißum,qttiiaminglorU 1 ToTKS^pltnamtotiutorlit terrarumadminißrationemoltù ^eAt, amp;nbsp;Q^erationes ytriuf que natura cum communicatione alte-funedat, Ctngliani autem diuiduntoperationesinChrißo tamp;ß-fAratim alias diuinitati,alias lumanitatitriluunt; qui eil^tam-dudum damnatuf 'Keflorianorumerror. Itaq^ lgt;leßorianumCm.gt;^ llianorum dogma alijeimuf amp;nbsp;danlinamuf, AdhocDanaeus tefpondet; Ÿlequaquam ’vero operationes Chrißi feparamus, Oß-ander, yti neque ipfum Clrißum in duo v^piseifj-ivut diuidimua : fed diflinguimus tantiim in yna,amp; eadem Chrißi Dei amp;nbsp;hominitper-

I nbsp;nbsp;fina operationes Tieitatisproprias al ijs, queefunt humanitatit in

fodtm Chrißopropria. Âmlrof. quot;idon enim Chrißum diuido^cum ^Arniseius,diuinitatis^dißinguofulßantias. Quodpoßea Leo i.

I ^^ßop, Tamanus pulcherrimè docuit.Quodcontra Eutycheten giliut Epifcop, quot;Pater amp;jeriptor Orthodoxui feripfit. Q^odan-tea amp;nbsp;Ephefinumiamp; Chalcedonenfe concilium confirmauit. Ergo totus Chrißuf plenam totiuf orlis terrarum adminißrationem ob-tinet quidem,non ei^ tarnen Chrtßua ytraqjui natura 7)euf.Tb-j tw quidem ChrißM^yt ait ^uguß.eir ylique nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnifeiwstCjr

ontnipotens. Ät non tarnen totum Chrißi quia in Chrißo yerè n9~ ßro Emanueleßc dua illa natura ynam ipßutperfonam efficiunt: ßc etiam poii^ Chrißi glorificationem in fhrißo perfeuerant, yt qitetnadmodumd-xaßsaxiKäiJ-ci^icU^iTCCKi'Ynirafunt:ßc dnoyyi-TaqKsd ciT^iTTjai; manent.Id quodi yti dixi, in Chalcedonenßcon-tilio (quodyeßri,Oßander,admittunr } pij3 amp;nbsp;Orthodoxipatres tampndem dßnierunt. ‘EConjif autenndemjfeparare,amp; dißin-guere aliquid.Cn S.enim Trinttateperfona inter Je dfinguuntur^ nonjeparantur. Inynoquoqj nofiritm anima diflinguitur à corpo-ytriujq^ a^liones;non autem in diuerjüm fuppoßtüßparatur.

-ocr page 236-

2x8 nbsp;nbsp;^^eßjQnßo pro Anti/lurmiolf. 'D.

ErgOi^ quÀmpueriliter in confundend^lis ’Vocahulif^dißin-guere amp;nbsp;Je^arare, hallucinerü : amp;nbsp;quamfalso nobii quot;biefiGria-norum«rronm, autquicquamillifimtleaffingas,perteipfittf» yideSifi tarnen per teipfttm aliquid widere potes.Tti potitHitut^, l^biquitarij ^eflorianorum errorem ex inferü reuocant, dum per illam ommum “beitatü effentialium proprietatum in bü-manam Chrtfli naturam effufionem, hominem ipfDeo in Chtt' ßo exaq^uant,

Q«b ah'quem coIorem,Danæe,Neftonanifino tuoinlt; ducaSjin vzxbi^feparare amp;nbsp;difiingttere,Qz\x diuerfa Ggnifican# tibus, ludis. At res manifefta SC ex fcn'ptis veftris nota eft, vos operationes Chrifti hoc modo dmidere feparare, vt alias foh dfuinitatbcum quibushumanitati nihil commune fit: alias autem foli humanitati,ad quarumperfedionent diuinitas verbinon concurrat,tribuatis. Et hoc tibi eftdigt; ftinguere operationes cuiusc^ naturae proprias,vtnimi’rutn fala diuinitas propria omnipotentiæ ÔC omnifcientiæope# ra fine humanitate coopérante efficiat : Ôé vicifsim humana natura, fua quoep propria agat, quorum diuinitas particeps non fit. At humanitas,quia peculiarisperfona non eft fed in verbo Dei fubfiftit, ideó nihil feparatim abfep diuinitate ag{t.Ethacc,quia in vnitatem perfonae humanitatem aflùm# pfit, idcirco quoc^ earn operationum fuarum confortem fecit.Et hoc eft quod Damafeenus lib. j. de fide orthodoxa capjp.fcribit, Jion diuerfasdicimus aBiones,neqM diuitèagen^ tes naturas, fed'Vnitte 'vnarnquanq^ (umalteriua communieanttnt agentem idipfum, quodproprium habuit^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bumana hu

mane operatur, quandoquidem non nudus erat homo : ne^ diuinu fecundum beum folum ; 2^am non erat nudiu Deus, fed “Deut fimul exiflens homo.Bc paulb póft, 2dam dux natura wu ef

Cbrifluf

-ocr page 237-

Oßandrhcontra Lamh,T)dnaum» 229 Cbrißuf; Chrißiudux natura. Idem igitur e^dkere: «^it Chrifiui fecundum ytranq^fui ipßuf natur^lrum,amp; a^it ytra^^ in Chriflo natura cum alreriui communicatione, Communicdt igitur diuina natura carniagenti. Quaproßter bonayoluntatH diuina bene^lacito permittebatur fati amp;nbsp;agere^qua fgt;ropria erant: amp;nbsp;frofter ^tiod a£bio carni^ omnino erat falutarü^non httmanee dclionit erat,Jed d/uina. (^aro atttem, diuinitate l^erbi agente^ frojter hoc yt organo corpore diuinas perfitiebat affiones, amp;nbsp;pro-fterhocipfum etiam quodynws erat agens,diuineßmulamp;huma-üt,' Quam noftram fententiam confirmât etiam Cyrillus in Ioan.lib.4.cap.23.fcribens:ß»d»j«« natura carnis,'^t caro i^gt;yiuificarene^ueat,facit tamenhoc, quia T 0 T J 'M

OP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S V amp;nbsp;C E-

’EIT. Idem cap, 7. de incarnatione vnigentti, inquit, ' Idem in eodem “Deusßmul homo, amp;nbsp;fua ^uidem dicit Deu4 Ter-bumea, ^ua fünf carnii propria z juia tpßwseEf^ corpus amp;nbsp;non alteriuf. (Jommunes autemfacit tanquam cumßa carne dtuina fuemaießatis operationes, yt poßet etiam 'viu'ißcaremortuosamp; ßnare infirmos. Et capitefequenteodauo. C'^tertimtan^ ^uamin imagine, licet in carbone conßicere adunatumtjuidem humanitati Deum Terbum ,non tarnen proieciße quod fuerat: transformajfe autem magts ajfumptam naturam, in fuamglori-amamp; operationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bigno affixus,

e!f in id penetrans , comprehendit quidem ip/um: tSt quamuis li-I gnum effe non definat, ^vim tarnen fuamßeciemße omnem tranf-tnittat, feque confert in lignum , amp;nbsp;cum ipfo iam quaßynum ßiquid aßimatur. Idem intellige amp;nbsp;de Chrißo, adunatut enim inteßimahiliter humanitati Deus, feruauit quidem ipfam in to quod fuerat, amp;nbsp;ipfe permanßt quoderat; femel tarnen adunatus quaß ynus iam cum ipfa putatur, E A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEKT

-ocr page 238-

z^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AntißurmioT),T)»

I L L I y S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FÂCIEKS: CO’K^

F E JiE S F T EU EI ET 1 JU IFSE ZI:JTFI{Æ s F Æ OTE'E^JTI-OHE U. Sed quidincptiusjinterrogantibus Â^diflè# rentibus nobi's de opcrationibus Chriftï, te de natu# rarura difttndionc ex Patribus refpondere lt;nbsp;Dïuerfifsi'# mafiqmdemfuntjdiuidercoperati'ones in Chrifto, quod Neftorianum eft : ÔC, diftinguere fubftantias carnisamp;^ ver# bigt;quod fides orthodoxa poftulat, Sedparumrcfcrrepa# tatDanæus, quid ÔC quam redé dicat, modo Patres ïeges lefm'tarum dC Rabularum more fubinde crepitet, ‘ quo ah'quid dixiflè impen'tis videatur. Chnftum vtratÿ fui natura Deum eflc nemo noftrùm dixit : fed euttito# tumfècundum vtranc^ naturam omnifciumjomnipoten# tem, 6C omnipræfentcm eflè (fupr a tarnen pofito diferimi# ne} cum feriptura confîtemur. Si enim totus Chriftus, vt Auguftinus ait,vbique eft SC omnifeius ôfomni# potens, certè OC Chriftusqua homo. Totus enimChri# ftusnon tantum Deus,iêdDeusÔChomo fimukft. Sed iJb. J. Di# addis ex Lombardo, Jr no» ramen rorum Chrifli, Si hoc de ftinft.21. natura humanain fe ôf per fe, vt creatura eft, confidera# ta inteUigis,mentem tuam accipimus: fin verb (quod facis^ diuinam maieftatem fimpliciter ei denegas ,eam répudia# ' ’ mus. Idumanitas enim fi jola per fe êè ratione fubftan# ’ nbsp;nbsp;nbsp;tiæfux'conUderetur, necEmnifeia, nec omnipotens,nec

vbiquT*eft. Cum verb incarnationis myfterium lauda# bill curaferutatifuerimus, omnem plenitudinctnDei# tatis in carne corporaliter habitantem cognouerimus: quamuis nihil penitus humanitas per fe ipfam eorum quï diximus,fit, illa tarnen fadam eflc credemus. Nam quo# niaia

-ocr page 239-

Ofiandr'hcontra Lamb.T)anauni. 2}i ftiamcum omnipotcnte,omnifcioSComnipræ{cntc Ver^ bo com'unda eft , ipfa quoque omm'potens , omnifcia, omnipraeftns effèda eft. Si enim mel, cum naturae liter dulce fit, ea dulcia facif,quibus immifcetur. Nonne ftultum erit, omnipotentem , omnifciam, omnipræ# kentern Verbi naturam , putare non dedifle homini, in QUO plenitudine fua habitat, omniTcientiam , omniprælt;! «ntiam QC omnipotentiam Præièrtim cum fummè cum ea côiunda totam vim eius hauferitt'Agnofcis hæc ex Cyrillo per Analogiam deiumpta elle, quæ cum fcripturæteftiîJ cap.»j. nionfjs prius confirmara fint, firma fide ilia fufcipiraus, amp;»4. Ethæc aflùmptæ naturæ tribuentes, nequaquam illatii in ’llumentem commutan^us , net^ cum ea confundimus: ftd vtramq^ faluam amp;nbsp;integram iuxta fcripturam 8C con# ciltj Chalcedonenfis decrctum retinentes, maieftatem Chrifti hominis , quam vnionis dC fefsionis ad dextrami Deivirtutc accepit, aflerimus. Hane autem dum vos ei derogatis, fimul quoque ipfumamundigubernaculisrc# mouetis. Totus enim orbis terrarum non nifiabomni# Icio, omnipotente 8C vbique præfente gubernatore rede iufte adminiftraripoteft« Ex quo etiam patet, vos non tantum diftinguere , ftd etiam operationum rationc (c# pare naturas , vt multa feiat SC efficiat, cum qui# bushumanitascommunionem nullam habeat. At Cyril# lus ait, naturam carnis T OTA M verbi operationem ftifcepiflc. Et Damafeemus libro tertio de fide orthodo# 3ta , capitc decimo ftptimo fcribit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caro Dti~

fctita 4 propria 'verfa natura , aut 4 naturaliîgt;u4 proprit^ tatibut, 'Manfirunt enim amp;nbsp;poii^ ynianem natura inconfufae tSquot; earum proprietäres illala. Can auttm nbsp;nbsp;0'M I I diui-

-ocr page 240-

Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro ntißurmio T). T),

aBtontbut dit at a nbsp;nbsp;nbsp;, propter purißimam ad yerlumynto-

ffem, ide?^ hypoßaßn : nequaquam paßa elapßonem eorum, jua ßecundum naturam eipropriafunt, igt;Ion enimßecundumpropri-atn a^ionem, fed propter 'vnitum ßlgt;i quot;Verium diuina operaturt quot;^erboper tarn,propriam manifeßante ablionem. ‘Kam amp;nbsp;quot;Vrit i^nitum ferrum , non naturali ratione yßiuam poßidens aÜio^ nem i fed ex ynioneignts ad ferrum illudobtinet, Etcapitede^ cimo nono. Commanicat mens Chrißi operanti Diuinitatil/er^ bi, dißenfanti amp;gubernanti yniuerfum inteliigens amp;nbsp;cognofcens amp;nbsp;dißenfans, non yt nuda bominü mens, fedyt Deofecundum bypoßaßn ynita amp;nbsp;Dei mens conßituta, Et bumana eius aSio, dißnaeratjide^ 3 Deificata, amp;nbsp;minime diutna aitionü immu^ nts,Et diuina eins aHionon immuntshumants aBionts3 fedytnif que cum altera conße£bae^, (^emadmodam enim anima hominis narurafua à corpore diffèrens, pofenfias fuasper illud exercet, SC cum illo agit ; Ita quocjue Äoy©^ cum hu^ manitate Cua SC peream in dextra maieilacis lara conttif tatam3omnia operatur, Quare cism vos operati'oncs in Chri(lo!nanife{iereparetis3 Oiiander (quem falso voca^ bula, dißinguere amp;nbsp;feparare, confundere ais } meritb Keti florianorum errorem vobis adfcribit. Verum perfume I mam fapiemiam veliram , qua etiam fcripturam , captb J uam ducuis, velpotius,iiJToiçS'iix.Äoyio'fj.oii;vpdp! rii;, errare baliucinari vos videre noti poteiiis. Denin j

noiin, SC exeqaationem naturx aiîùmptxcum

proprietacuni eÛènnalîûm Deitan

fig j'fj na^ram bumanam eifuiionem , apetrè impron

‘‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bent ac~3amnent : te iplbs impudeniêr cafumniari afn

ßngendo eis Ncdorianum veï Eutychianum enoxcm^t^ Uidens eli,

odn' 1

-ocr page 241-

I

OßandriiCohtra LawbfDanaum, 25^

O^AUurn amp;nbsp;ylfimum ifliut rbiquitarij aduerfm nos argumtn-tumet^. Errare eos juifecumnon con/èntiunt, quoniam Chrißum, amp;nbsp;ßtundum î)eùa(tmi amp;nbsp;je cun dum humanitasetn iybique eßfe negant; cumtamen dixerit Chrißm , Egoyobi-fcum yßjue ad confummationemßtuli.

Solum ocîlauum argumentum Ofiandri, de omni# praefentia totius Chrifti prepn'c agit : Ad quam tarnen priora etiam Dana:us violenter ÔC fubdoVequotllisgra# tiam omnem adimerctj detorfit. Sed 2lt; hoc vitimum Sy# tophanticeproponitj quafi dicamus, Caluiniftasncgare Chriftumetiam fecundum Deitatem vbi^efle. Veriim i iftud Argumentum fic habet: Chriflw totw , Deus homo, j Jixir; EGO yabijcani jum omnibus diebus, adtoßummatio- Matth, zj, ^(mfeculi, Cinglianiadttan^uam abßtrdißimamabfurditatem (xßodunt j quod Chrißus iam in gloria etiam fetundnm humani~ tAtemßc ybi^ Eicleßx in terrisprtejens; Et affirmant eum iux--tAhancnaturam nuf^fittam effe nifi in ceel^, loco itacircumfcrt^ ftum, yt alibi non fit yllo modo» Ergo Cinglianum dogma tan~

manifeßü Chrifii yerbis reclamant execrandum amp;nbsp;dam-Ad hoc Danæusrefpondet.

'f'rimttm yel ineptit Ofiander, yti amp;nbsp;’Pappw, ytlfortiter dißi-‘ nbsp;nbsp;nbsp;tnulat no/lram fintentiam , ne aperte iam yideatur caltim-

niari, Conßanter enim amp;nbsp;affeueranter tum i^lugußino dici-mus, docemta , amp;nbsp;affirmamus, Totum ^^uidem Chrißum eße f biti^ : 2^on autem Totum Chrißi, 'ï^am non nbsp;nbsp;nbsp;confi^uens,

^tttmadmodum ait idem, yt ^uod eif^ in Deo, it a fit ybi^ yt Deufi Cauendum enim eft, ne ita Diuinitatem aflruamus ho-minis (Chrißi) yt yeritatem corporis auferamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguft. Epift. 57»

fecundum hanc formam (ideif^, fecundum carnem) putan- »‘Jtaaida.

(Chrißus) ybi/j^ difiujus, Carni quidem fua dedit im-nortalitatem,naturam non abßulit. t^na igiturperfona Deus amp;nbsp;homo amp;nbsp;ytrunq. eff Deus Chrißus lefus, ybia^per id

-ocr page 242-

^^4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nt’tßunnio

quod T)tuä ef^ ; In cœlo autemper id quod homo, ^id tittt dici pote^pro nobii^

Primum Ofiander nec ineptit, ncc difsimuht, ncc calumniatur veftram fentcntiam : fed cam , quam ipfe ftanmprodis, bonafide récitât, vttufcn'bcnshæc,non tantum ineptire alioscp ex tuo ingenio iudicare, fed ctiam prorfus infanire non attendens quid efFutias , videaris. Deinde crimen falfi in eo committis, qubd verba bate, Totum quidem Chriflutn quot;^biqueepje» non autem TOtutnCbrißh Auguftino affingis, cum fint inanisfubtilitas Lombardi. i »y» - Etquidemfi humanitatem Chrifti, (refpedu cuius hoc c rt y 3» •* dicitur) in fua natura Sgt;i. Phyfice confideres j circumfcri# «4.«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pta non vbique erit. Ratione veto Maieftatis, quant

5 A../,, per Vnionem cum Ao^^,ÔC collocationem ad dextrani Dei accepit, nequaquam verum eft, Totum Chrifti non eflè vbique. Si enim T O T V S Chriftus vbique eft, (te ôi Lombardo confi'tente) quomodo non etiam T o T V M Chrifti, hoceft , fccundum vtranque naturam i Nam T O T V S Chriftus non tantum Deus , fed etiam homo eft. Et fi fola Diuinitas vbique eft , non T o T v S Chrigt; 'ftus, fed tantum dimidius vbique erit. Sedaddisex y;.

Epift. Auguft. ad Dardanum» ^on e^ (onfequens,'vtquod inDeoei^titaafitybîqueytDeM. Nequenosadepamen^ tesfumus, vt aftiimptam naturam i T A v T aflumen^ tcîn vbique eftè dicamus. Haec enim per fe amp;nbsp;fua natura vbique eft: illa autem per Vnionis Sefsionis ad dexte# ram Dei gjratiam, qua vt omniafeit, orania potcft,itaquo# que omnibus rebus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indexteraDei conftitu#

ta, præfens efiê poteft. Et hac ratione Maiefhtem Chrifti hominis fccundum Scripturam afierimus, vcritatemciu» non auferimus, Crcdfmus enim, confitemur,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus»

-ocr page 243-

Ojtandri, contra Lamb. Danœurn. 25$ fflus, Cf/rißum 'Tpenturum eße('^t ^ugußini yerbis year) quetn~ »imorumire '^ißtieS^in cxlum, ideS^, ineademcArnit for-itia atque ßtbßantia, cut profe^lo immortalitatem dedit) na.^ titram non abßulit. Secundum banc formam (hoc eft vifibiV lern ,quaiuitûî cœlum, ÔC venturuseftad iudicium) non futandut ybique diffußus. Hîc tu veteratorfe (enteni» fiara Auguftini peruertis, amp;nbsp;vocem formam [ictcarnem exponts, cum manifeftum fit cum de forma vifibililo^ qui , quæ cum carne Chrifti non vnum SC idem efi:. Qpod verb ex Auguftino fubqcis , yna perfona quot;Deiu amp;nbsp;komo, amp;nbsp;yrrun^ue efi^Vnuc Chrißus Iefugt;s, quot;yibique per id quod Deutel^, in cttlo aucem per id quod homo. Adhocrefpon# det Philippus in libelloTeftimoniorum Patrum: 'Ilequt quifquam mihi perfuaßerit, uAugußinum hoc loco fic aK ligare corpitt Chrißi ad ynum locum , yt alibi effc nonpoßit, (iuid enim afferri potel^ prater humana rationit iudicium, cur hoc loco includamws Chrißum in 'vnum locum P Quibus addoexScripturaî Si Chriftus homoaltiorcoelis fadlusj^^i^^ «ft : ô(penetrauit cœlos , quomodo ergodefinito coeliHcb,5. loco comprehenditur vt alibi non fit C Si Deus federe . fecit cum in dextera fua , qua ratione in certo coelilo# Ephcf.t. cofedere, a vobisdicetur, cum dextera Dei nihil locajs lcfit( Et fi federe fecit eumfuper O m n e m principal turn ac poteftatem SC potentiam SC dominium , quo# modo VOS eum poteftati, potentiæ , SC dominio loci fubijcitis(Si omniafubiecitfubpedeseius,Et«. Corinth. 15. cap. OMNIA illi fubieCfa funt praeter Deum, quo# raodoipfe loco fubiedfuscrit, SC quidem in dextera Dei, vbilocusnoneft C Sique dedit cum caput fuper omnia ipfæ Ecclefiæ , quæ eft corpus illius, complementum cius , qui omnia in omnibus adimplet , quomodo

Gg I

VO«


-ocr page 244-

2.^6 nbsp;nbsp;^ej^onfiofro Antiflurmio 2). 2).

VOS iflu a corpore fuo auellinsj vttanto interuallo a mem# bn's fin's abfit quanto cœlum à terra di'ftat :* Si dcnic^ fupra omnes cœlos afcendit vt O M N i a I'mpleret, quid euiden# tiusquam ipfum ccelt loco ita non capi, vt ante diem re# ftitutionis nobis in terra prælèns cflènon pofsitC In his omnibus Spiritus vcritatis nullius loci» nullius circum# fcriptionis mentionem facit,fed fummæ potentiæjfumma: Maieftatis fupra omnem creaturam. Quæ igitur impietas hxc veftraeft, vteum quioninem principatum,omnem potentiam,0^ omnes creaturas fubicdias habet, loco fubij# ciatis/ Et quidem tarn ardiis limitibus Phyficis circumfcri# ban's, vt omnipotentia fua efficere no pofsit, quo fimul in pluribuslocisfit i Chriftusdifertis vcrbisafHrmat,Eccc ego vobilcum fum omnib. diebus vflt;^ ad confumraatio# nem feculi. Quis eft ille E G oc'Verbum incarnats, Chri# ftus TOTVSÔCindiuifus Deus SC homo, quietiam Pau# lo Hicrofolymis captiuo iuxtapromifsionemhancaftititj cumqj praefens confolatuseft. Acft. 23. Hunc Scripture verifsimum fenfum, tu friuola inftantia eludis, fcribensr Quodfiqtiotiespronomen EGO « Chriflo yfurpatttr, de

eiu4 natura intelligendum eiÇ hoc pronomen , an non con^e-^uetur Chrißumperpetuohominem fuijße , quoniam dixerih antequam Abraham eßet^egofitm, W alia inßnita omittam.^ Hac igitur ei^pnma Oßandri tn not calumnia : quod inter fotum Chrißum^ amp;nbsp;totum Chrißi» inter Chrißum 'gt;eniuer[ali~ ter,amp;figillatim confideratum dißinguere nonpotel^ yelfc, yelinfràpag, 2^. É'bificmagno errors concludit, Chrißuf Deuf, amp;nbsp;homoßtie Eccleßie inprimts adei^ : Ergo amp;nbsp;huma-nitas Chrißiybiq^ef^. 'EEosigiturconcedimuf totumquidet» Chrißum) t. e»fn Chrißum (qui'Verèamp; Deut amp;nbsp;homoßmi*

) ybi^ eße,. Secundum autem ytranque naturam ylii T pernegamusx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

-ocr page 245-

Ofiandrii contra Lamb,T)anœuni. 7

An verb ignoras rationcm tempon's nos cogéré,vt in hoc loco Ioannis,pronomen E G o,de fola perfona v E R B i intelligamusjcùm tempore AbrahamiverbQnonducaro fadiimfueritC' In illo vero dido Matthæi,nulla necefsitas nos cogitjvt tantum de verbo,6C nonetiam de tota peribna Chrifti iecundum vtranc^ naturam,voculam ego accipia# mus. Imb nifi Chriftum de dextera Dei detrahere velimus, eicpprincipatum,dominium,poteftatem,amp;^potctiam fupra omnes creaturas adimere,06 cum,qui omnia fubieda habet loco fubijcerejneceflê eft, vtfecundum Scripturâfateamurj ChriftQ etiam hominem tanc^ caput noftrû nobis fuis mé# brisadeflè omniacßimplere.Quare Ofiander non vos, tuo more,calumniatur,ièd veftram fententiam Germana fide recitat,quam etiam tu ipft his verbis i^xoï^oniy.Chrifliïfectin-naturameffepernegamtu. Nosaût cum Scriis ptura,ôd inter naturas Chrifti diftinguimus, SC Chriftû lès cundum vtramcp naturam Ecclefiæ fuae adefle afRrmamus» fed hocdifcrimine:Qubd Chriftus Deus per fe fua natu» ra vbi(^ fit, Chriftus autê homo per gratiam vnionis nbsp;nbsp;feft

fionis ad dexteram Dei vbic^ præfentem.Hçc Ofianderîiis vcrbis,quætu mutilafti,exprefsit: Tottu Chrißusfecundum^^^'^^' ’^tran^iue naturam (propter ynionem perfonalem, amp;nbsp;quia/edet ad dexteram Tatrii) omnia ^ua 'vult^effuerepoteß^omnia yidet atj^ nouit^omnitui^^ locts yerèpnefem efitdeni^^ omnia gubernatpra-fins in ceslo amp;nbsp;in terra. T^aulua enim dicte gt;nbsp;Chrißum fupra omnes teeïos afcendiffè i'Vt OMNI A impleret.^dc ipfe Chrißws inqttitz ^ihi data e^ O MUIS POTE-STASin ctelo amp;nbsp;in terra.^ Et quia Chrifltta ïiew amp;nbsp;bomo,Eccle^æ fua inprimis adeß, eande pafcenS}regensacprotègent,credimus amp;nbsp;docemut» quod corpus amp;nbsp;fanguineßum in facra cœna,'Xgt;bicunqj ea in mundo celebratur^yerè (umpane amp;nbsp;yino exhibere P O s S1 Titir quidem V E L I T,quia idfatiurufepromiße.. Ethxpræftigiæ Caluinianæ amp;nbsp;tene^

Gg 3 brx

il

-ocr page 246-

^4-° T{^onßopro Antiflurmio T). 2).

brat Lombardi funt dicere,Totum quidem Chriftum, qui vere Deus dC homofimul eft,vbilt;^efle,fednonTotuin Chnfti.Quomodo.n.Totus Chriftus vbilt;^eft» fi Eum fe«» cundum vtrancp naturam vbicp eflè pcrncgasÆtChriftus fine fua humanitäre nuiquam Totus/ed tantum dimidius eft. Magno igiturerrore concIudis,Chriftumquidem To* tum vbicp eflèjièd non fecundum vtrancp naturam.Sicfpi-ritus tenebraru ÖC mendaci),non aut veritatis, ludere ibicf.

yilttra ißiui hominüfrau: in eo efl,^uodamti^uè loquitur. Ha fi illudßuum,fectidum humanitateßc intelligic, 'Vtfignifictt,M'tt UtChrifio 7)to(qui '^ii^ tfl)ftntper hjpoßatict ynitatlßt humnni-tate,quarrtftmtlaffquam nunquadeßrittnosquoq^ idefA temur.Gratta.n.ynionüiid tß,propttr hypoßatica illa naturarum interße 'vnione de Chrißo dietpoteßj Chrißu Jjomine tffi ylgt;iq,:quia ^eitas,cui hypoßatice humanitasynita e^,yhiq^ eff,eîrquia quirl' w eß ybiqjßndiuise/emper reeinet ynitdfibihumanitatejpfayero îjumanitas Chrifft rßpfa ybiq^ effe nonpoleß.'Neq^.n.c'jnffquesgt;‘gt;ut necelße eß^yt qua hypoßatice interfe ynitafunt,yno r^reodenißtn^l in lotojintjaut aqualiter coextedantur.T)eniqj quodaff-ersex’Mt/^ tbao,Egofum yohtfeu yßq^ ad confummationefeculi, deßriritu illo, de yirtute, depotetia^demaießattiqua yt T)eui ybiq^ etÇChrißuf, lioc ipfe dixit:no deprafentiaßta humanitatü.e^ carnis,quamfu-pra oes cœloi ißot euexit, quemadmodum amp;humana Cbrißi natura yeritasdocet,amp;Angeli ipfidicetesffurrexit no eß hîc,tlt /^poßolici fymboli hic articulut i ßlfcendit in cœlitj ita à Luca ipß interprété yerißimo explicate letpia femper anti quit as credidit,amp; optimuf deniq^ illiuf loci comentator ^ugußinus expoßuit. ^tq^ bac teßi^ tnoniafatMfuperqffufftcient,quumprafertim Oßander nullas om^ nino ßtaru aduerlua nos argumentationu,conßrmationts attuleritt nihilqipßo ißiua libelloplané amp;nbsp;ieiuniua,amp; tarne arrogatiusgt; En’* modo pro mißera, amp;nbsp;tarnen tantopere adamata à ße rbiquitatep Helena teßimoniu ex Cyrillo,amp; TheopbylaBo tandem in toto iillt;gt; libropofi diuturnam deßatigationedepromit,quodtame yelipno-

ranturt

-ocr page 247-

Oßandrii contra Lamb.Danccwn. nbsp;nbsp;24.r

fanttr, y el malitiose deprauat.j^cprimitm quidem qued (umic tx Cyrillo^Ab ißo effefeßime corrupta Cyrilli yerba dem^lrant* Sunta^t htec in illa yerba Ioan. ea^.i^.'Milites ergo cu crncifi-xiljent Chrißutacceperut yeßimenta eiuf» amp;fecerut quatuor par~ fttt^c.Cyrillus.In quatuor partesyeßimenta diutfafunt, amp;nbsp;tu- CyrilUîn foan* «i'frf indiuißa remanßtt quad myßice cuiufda reißgnufuiffe dixe-rim.TIam quatuor orbdspartes adfalutem reduSlx indumentum 'ttrbitideßi carnem eius impartibiliter interfepartitafunt. In ßngulos.n.partibilitertranßensynigenitM amp;animd,atqj corpus terum per carnemßtamfanHtßcans »IMPARTIBILITER ATCLVE INTEGRE IN OMNIBVS EST, CVM

VNVS VBIQJ^E SIT NVLLO MODO D I VI^

5 V 3)ßcut quot;Paulus ait,\.Cor.t.Hac yerba Cyrilli aperte eopertt- tocusCyrilliCal «ent,yt doceamur yniuerßam totius orbds Eccleßam, quiq^ tu (di uini^nomodo bftntßngulos yerèßdeles ab yno,nonpluribus Chrißds, ab yna non *furiaeiußdemChrißi carneßiritualiterperfidem ali amp;nbsp;fanSiifi-turi,pro mefura nimiru^quam cui^ noßru dare yifium eß iiomino.

Oßander tarne ad Kbiquitate carnds Chrißiprobanda ißaprofetty }«lt;*ƒ w amp;nbsp;fitnllificatio,amp; alimonia noßra » quafidefit^corporalds carnds Chrißi praßentia modu amp;nbsp;fitum requirat. Qt^od.n.dicit Cy^ fillus^Chrißuimpartibilittr atq^ intégré in omnibus eßfit amp;nbsp;ynum *^^^^ddfignificatiChrißuneq^ dißerpi membratimper illafui cum tetofix Ecclefia ybiq^ diffußa corpore cdmunicationem amp;nbsp;coniun-^ione:’EIeq^ etiaaltu in yna Ecclefia Chrißdeß'eiquam in aliafied gtntiuynum tireundemejje. .Atq hoc ipfium yalet aduerfius dudaos, quot;^arcionitas tir \ianichaos. °Minimè yerè aduerßus tgt;os,qui de eodDei gratia » nullo modo dubitamui^necplures Chri-ßesfingimus.^ugußinus in Ioan.Euang.tra^.^lt;ÿ. Cyrillifenten-^famexplicat hdsyerbds.Sapientia Hei^yerbum TdeißDominus le-ßia Chrißus ybiq^ praßns eß,quia ybiq^ eß yeritaS)ybiqj eßfiapien-^^a.dntelligit quds in Orienteiußitiam-.intelligit alius in Occidcte ^^fittiamtnunquidalia edl^ iußitia quam Ule inteUigitialia,quam

-ocr page 248-

2^0 nbsp;^ej^fon/ïopro '*Antîflurmio Tgt; Tgt;,

iflt^feparattjunt corpore gt;nbsp;eir in yno halent acies mentiüfuarSt j^aam 'video iußitiam hic conflitutu^ßiußitia eß'.Ipfam 'videt iußu^ ncßcio quot manßonihui à tne carne feiunSui amp;nbsp;in illiuf iußittx lucecontuniÎM.ErgodeChrißo qud Dette ejlßntelli^~ dum appdret,quod amp;nbsp;tlltc CyrillueiCir htc jduguflintu eu'vbiq, praßntem tjje docent.Subijcitidem eodem loco yiugußinuft (luid miraminifDeuf hoc: fed ah homine non potei^ hoc fieri, duodfigt;quia de eiufde Chrißi cum yniuerfa Ecclefia fua (quot;vbi-cunq^ terraru ffarfa ftt )comunicatione agiturgt;etidde Chrifo ho mine,ideß'\lediatorefumendu quoq^ yelintitameneq^ hoc ipßm omniprafentiam carnte Chrißi cofirmalit:Quia huiufmodi Ec-clefite cu Chrißo communicatio,non corporalteprxfentix modo, fedfola ßtirirualvs ac ineffahilie inficionis noßra cueoratione fit,Ergo fide mentù,non oj tä-yifcera 'Ventrtê exi^it,haud Chri~ ßudetrahit illapolo,Tanttim quot;Vero abeß, quot;VC ex ijs 'verbit E^bi-quitas ißa carntê Chrißiprohetur:'Vt contra ex tjfdem maximi oppugnetur.Si enim qui'vbii^ in omnibus Eccleßjs e^ Chrtßus, eß 'ygt;nus;Si quam Chrißi carnem fideles homines per 'vniuerfitm terraru or hem diffufi participant,quot;vnica duntaxat eß:Ergo figt;i-rituali, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prefentia modo:non autem localifitu tllit

pra/ens adeß caro Chrißi.Cuius coficutionts ratio eß,eaq^ necef faria,quèdfi Chrißus corpus Juu infingults orbit Etcleßjstor. poralis prcefentite modofißere dicatur,'Vel corporis ipfius multi-plicatio concedenda eß:aut yniut amp;nbsp;eiufdem illius corporis in-finita moles: aut per fingula Eccleßaru loca eiufdem expafio ac extenfioßatuenda, quorum ynumquodqj proculdubio ei^ amp;nbsp;blaffhemu,amp; falfum,tîr plane monßrofum.Ergo à Cyrilloipfo quem corrupißi, Oßander,euerteris amp;nbsp;Kbiquitas carnis Chrißi refutatur.'Elam quodde carbone candenteamp;ignito ex eodem Cyrillo amp;nbsp;'BafilioproferSi'vbi duo quttdadiaerfa funtfimukneq, tarnen tonfufa:amp; nbsp;nbsp;nbsp;”enum alteriusproprietatesaccipit,nepe

carboproprietattsignis(cArbo enimignitusyrit)iUafan'ew-

-ocr page 249-

Oßandr'hcontraLanjhfDanaum, 24.3

tus tflysßra cantilena à Luthero tir ^rentio antra tanguapalma- «militudolt;îc riafententiapro^ofita : Tienin^ nuperrimè à ^.Chemnitio repofita^ ^uiaßla quot;vohts maximeplaufihilts ratio 'vifa efl. At luie tarnen iam an», willies noflri reflonderut amp;nbsp;quidemperflicuèinempè res eflfl diflimi-limas,Deitatem in Chriflo,amp; ignefeu calore in ignito carhone. ^ec tnim Deitas qualitas ei^, aut aliudquippiam,^uodin remjdterius generis transfundi aut mifeeri poflit : 'vti efl calor lt;jui in carhonem traijdtur facile,Deinde etiam reffondeo,ligno propriè ne^uatpuain^ tffe yim illam ^ua yrit:fedearn manere penes ignem ipfum feu calore,^ui quoniam in Ulo carbone ineft,'vrit in carhone,Ergo calor ipfi tn iflo carbone yritfnon aüt ipfum lignum,idefl,no ipfa terrena ma,gt; teria, Itat^ ifla 'vrens inefl, manetj^ propriè in ipfo calore, non in lig^o:fedquoniam calor(qui efl qualitas Mtiütvdà^ fligno omni ex parte, atcommixtus efl: Idcirco cuicunij^ reilignu iL lud candens applicuerü, calorem quot^ iflum,^ui in ligno iflo yrit, appofuerti amp;nbsp;admoueris.ltalt;^ficfigurato loquendi genere dicimus, lignu 'vrit,quoniam calor,qui in ligno tfl,'^rit, At Deltas ttiam in perfina Chrifli non eflhumanitati conwnicabilis,quoniam'Tet rehlè inChal(ed,SynodoTatresdixerut,manferutinilla ynione natura mcofufie.f-Jac igitur ^ua de carhone candenteprofers, funt no modo leuia,fidomnino nulla,quemadmodum quot;^ideSspro te argumenta,^ua f)latu,tui^^eamen rohufliflima hahere'^oscenfetts, Quodetiamà Tbeophylailo Dulgaroru Epifcoptf tangua iam res apud 'veflros ad ’l'riariosredierit)auxUiumpetis, tuneipfeOfiander(quiSturmiu iniuriosèdippupro quot;veteri couitiandi more tuo,'vocas ) tam cacus es, 'ftnoquot;videasiliaipfa TheophylaUi AD VERB V M ex(fy~ rillo effetranfcripta,tîr idem apudTheophylaUum fignifleare, at que Theophyh# apudipfum Cyrillum!^ Qt^anquam quid quot;Venittih'i in mentem, quot;Vtin duscxpli«*-hoc de S.ccena Dornini argurMnto TheophylaButefiem citares, que pleriqyxiflimenr Tranfubflantiatione quot;Pontificiarntnon confubfla-tiationem,defendiffe,amp; certè corruptißimüs iam Ecclefix teporihuii 'dxithUDulgaroruEpifcopuStpenèpoflremalmperij Conflantino-fUitaaigeate,’2\diror deni^,Oflandert quomodo traUatatamiferèèt

Hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tur-

-ocr page 250-

2^4. ^ef^onßopro nbsp;nbsp;ntißurmio T)JD.

Srurmio jitJileta rolußißimo ^hitiuitate tu loc loco, id eft, in foftrem^ tui ftriptiparte ta aptrtè iam deftendas:Ciimilliuf te ipfum aliquot aU' plunèpuduerit. Sedantiquum tuum obtines, nimirum 'Vtftt in ifto tuo dogmate mirum in modum leuii at^ inconftans.

pag.13.

{b Antiofiand.

pag.i/o.Sc io8.

Danaeus totus ex impoftur«s,fraudibus,6c calumnijs coßrci natus alqs quocp (ordes has afpergcre tentât,æftimans videlicet cosexfuanafura,àquailli alientfsimifunt. Hic.n.Ofiandrum fraudisfiCambiguitatis in loquendo accu(àt:Hocaniureabipfo fiatjæquus Leóror ex odauo argumente fupr’apofitoiudicabit. Sed in hac ipfa reprchenflone,Danæus mir c ineptit, vt nodn in fcyrpo inueniatjamp;ambiguitatê in (ermone planiflîmo oftendat. Quid^n.fentêtia amp;nbsp;vetbis Ofiandri aperti'us, Chriftfî vbitp Ec-clefiæfuæ etiâ in terris præfentctn e(îê, nô modofecundS dïui* nitatê/ed etiâ fecundû humanitatemî'Quç hîcquçfo fraus,qu» verboru ambiguitas efte’An nô hoc eft malitiosè occafionê cri^ minâdi quaerereCFraus igitur,Danæe,in te eft,qubdrei clariflîgt; mæfcrupulum dubitandi inijcis.Non.n.veftrofraudulêtomo» re dicimus,Chriftfî etiam (ecundu humanitatem Ecclcfiæ vbicÿ præfentê eflè,quia Chrifto Deo,qui vbicç eft,(èmper hypoftati^ ce vnita fitraut Chriftfî hominê elle vbicp,quiaDeitas,cui hypoi» ftaticé humanitas vnita eft, vbi(^ fit» Nifi afît Ao'-yop fuanatuta

à(^û(bE7zgt;p,imperite 2C impie diuidere vclis,ô6diccre,pur0 ÔC fini# plicem Ao7o/j,abftß fua carne in terris nobis praefentem efle, in cœlo autem Chriftum, hoc eft,Ao^op incarnatum exiftcrc,fictç io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfonas conftituere,purfî Aoyop in tcrris,amp;incarnatum in

f ,»r/* cœlismeccflê eft,vt vbicuntç Àôy^ cft,fuam carnéftcfî habcat non Phyficojfed diuino modo,qui omne didsnp.ix. excludit,ôf in fua carne non loca'iter, (cd perfonaliter habitet, Âo'yamp;'eniia T O T V S de vbicp incarnatuseft, ÔC nufquâ (înc carne fuaeftj nifi (îngere vclis(vt dixi)duplicê Âôyoii,in cœJo incarnatfî, Sd in terris non incarnats,Nam vbicuncçAû-y©-' cftjbitotuseft.Nec hîc coé'xtcnfio,Danæa rudiratc fi'ngenda eft,cfî Ao'-y©^ nô fit ex^ tenfa quaedâ amp;nbsp;diffufa in infinit« inüle5,fedfpirim5,loan. . qui non

-ocr page 251-

OßandriiContra LambdDanaum, 24.$ fto habet partem extra partê.Etquiatotus Ao'-yoç fnearnatuseft, ideoetiamtotus vbicpfuaracarnempræfentemhabet. Ex qui# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

husetiam liquet, te perperam exponere locum Matth, 28. cap. tantum de virtutejpotentia,SCmaicftate,qua Chriftus vt Deus, nöetiam vthomo vbiep fit.Chriftus.n.Deus humanitatê fuam ftipra omnes ccelos ita euexit,vt non fedeat iam in certo quodä Vbi,led in dextera Dei fupra, amp;nbsp;extra omnem locum,omniaqj diuinomodoimpIeat,Ephef.«.8C 4.cap. Qubd autem Angeli dicüt,Surrexit nóeft hîc, quid clarius, quam illos de vifibili cô# Uerfatione loqui; Quærebât.n.mulieres Chriftû in forma ferui

mortui,hac Chriftus non ampliùs in ftpulchro erat : Ô6 Chrw ftus vero fuo corpore in cœI5,amp;(ecundûPaul5, fupra ojmnes ccelosafcendit,vt nobis vifibilë, naturale, ôiS localem præfentiâ fuâfubtrahcret.’reueraaûtmodo feftîonisaddexterâ Dei vbicp ptatfentem omnia impleret. Hoc verbû veritatis multb antiqui# USjSCcertius nobis eft,quàm omnes ôflçaTrivoi Ao'yoj,quos exPa» tribus fie Scholafticis pro veftra doeftrina de abièntiaChrifti ho* tniniSjin fpeciem affertis.Et quâuis in fidei capitibus folum Dei verbs dominaridebeat,eamcp ob caufam Ofiander oeftauSar# gumentu,vt fie priora,tantùm Scripturac verbis côfirmare vo# Iuerit:tamen vtetiâantiquitatidotftrinS hanc de præfentiâ tolt; tius Chrifti inEcclefia,notâfuiflè oftenderet,teftimonia Cyrilli

Theophyladi clarifsima fubîjcit, vt Danæo nihil vanius efle pofsit,quiferibereaudet,Oßandru ÜV'L'L kS OMNiNOrtr^ limentationiïßtaru cofirmationes attuliffe. Sed ftatim ipfe raenda# ciShocreforbensfatetur,Ofiandrû dodrinam noftram Cyrilli ôiTheophyladi teftimonio confirmaflè.Verùm inhac ipfa va# nitatis fuæcorredione,multipliciterpcruerfumingeniOfuûin vnica periodo prodit.Prim'um quod ex duobus teftimonijs vnu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

facit.Quâuis.n.idemfenfus fieeadem propéverba vtriuf^ fint:''* “ diuerforum tamêPatrûdiuerfis temporibusdocentiüfidcmfie Confeflïonê probant. Deinde quatuor quaterniones Ofiandri, quoshadenus libellö femper vocauerat, iam noftraï dodrinæ

H h 2 detra#i

-ocr page 252-

2^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro ^nüflurmioT). D»

detrahendi caufa, ror«/j^r«»jfycophantice appellat^«o/o^ dittturna defatigationem'vnicu modo pro Fbi^uitate teßimoniam ad~ duxeritAJcnic^ c3 Ofiander Ipfa nuda Cyrilli Sd. Theophyladi vcrbajnulla fyllaba adieda vel dempta,pofucnt:tatnen hic Gal* lus cantillat,qubd illa mali’tiosc ÖC pefsime corniperit.Scd caius criminis Ofiandru iniquifsime accufarjnn'us fc ïpfe turpifsimc reu facit.Cura aut verba Cyrillt clanTsi'ma hanc violentam ,frigt; gidam,miferam QC miferabilem expljcationëDanaci,quamcnté Cyrilli deprauare peruerterefudauif,ccuSolfp!endorefuo nebulas,djfpellât,noftram'cp fententiâ apertifsirtie cófirment,in ca conuellenda ÔC labefadlandajcu per fe ieiuna ac langutda Ot, fuperuacaneaoperamfumere nolo. AuguftinuCquctnCyrilli fententiâ explicarc nugaris)traöat. 37. in Ioan.de Vbiquepræ# fentia ChriftiDeiloquiJibêter côccdimus: Qu bd verôillâibi# dêChrifto homini deroget,hoc pernegamus.Eius.n.verbamaii nifefta Cantt/^fffd miraminif7)eiu eßßgt;lon potefl hocfieri nb homine, id^onpotefihocfieri ab ipßfile,Quadopergit adOccidente,deßrit Oru erite,amp; donee oriturut redeat ad Oriente,non eß in Oriente ; Dnsaute noßer lefiut Chrißut amp;nbsp;yenit amp;nbsp;ibiep^, amp;nbsp;redijttif htc eP^. Quod fi Dns nofter lefus Chriftushiceft,quomodo noetiam Chriftus homo;’Verbs enim Dei fine fua huttianitatc no eft Chriftus le# fus.Et Auguftinus fcribes,3'Zo»potefl hocfieri ab homine, vniuer# faliterde homine,quinihilquamhomocft,loquitur. Humana aut natura Chrifl;i,Dco inleparabiliter Äf hypoftatice coiunda, ad dexterä Dei fupra Ä^extra oem locS collocata eft,gratia cuius nobis præfens no localiter,fed diuino modo,efle poteft. Ab alio quoin's homine hoc fieri no poteft, quia praeter hunc nullus in dextera Dei eft. Cyrilli verba de omnipraefentia totius Chrifti nullo modo diuifi,fed infeparabiliter atlt;ç intègre in omnib. exif ftentisjitaaperta 0^ clara funt,vtoem CinglianorS deprauatio* nem facile éludant, ftcß à corruptela ipforufft, qua Scripturx

antiquitatis dida de fpirituali tantiim praeftntia Qi commu# nicationç carnis Chrifti exponunt, perfpicuitate fua vindicent,

VI

-ocr page 253-

OßandrhcontraLamb.T)anaum. 14.7

vtmihi adillam nunc aliud refpondcrc opus nonßt» niGEæc: Chriftum CinglianorS non efle omnipotentem, quiaillisnon potcft alia ratione prælèns eflè, quàm qua ipfis videtur, hoc eft» quam fua ratione comprehendere polfunt, non curantes quid ipfe de fua humanitate in verbo fuo praedicct, Sed ecce indu^ ftriam Danæh qua epumice aquam (quoddicitur) eliccre po# teft,Slt; contra mentem CyrilJi oftendercj ex verbis ipfius Om^ nipræfentiam carnis Chrifti, vel maxim’eoppugnari. Sed quid hie filius tenebrarumaîiud affèrt praeter rationis bumanæ Ao^ ï'o'fxopç' Qiiem quia fupra confutaubhæc tantum adtjcere nunc yolo, Paulum de filîjslucisdiccre» captiuum ducimuf 7rdp vóniiot t Cor. «B obedtentiam Cbrißi:ChviAas aSt ait,Äccipite,comedite,hoc eft Corpus meum,quod pro vobis datur. Etgt; Ecce ego vobifeum ftim omnib. diebus, 8Cc« Ergo credamus Chrifto,ÖC voHfxx no# ftrum adobediendS verbis eiuscaptiuemus, nobifeu reputan# tes qubd etiarn fecundum humanitatem fupra omnes creaturas in dextera Dei vbiqp præfente conftitutus, omnem pofcftatcm ac potentiam acccperit, omniaeß fubieda habeat. Et haec arma funt militiæ noftrae,verba nimirum Spiritus S. quibus démoli# mur Aoyio-fx^ç veftros, quiextolluntur aduerfus Cognitionen» Chrifti Dei 0^ hominissciep modos praeferibunt, quibus folis SC non alijs Ecclefiac fuae lecundum humanitatem adelle pofsit. HocDanaeenoneft captiuare voK/xot, ftd ratione fua Chrifto dominarijciuscß fapientiam ÔC potentiä captiuam ducere veile, quod Diabolicae fuperbiac SC audaciæ indicia eft. Sed qua mo# dbarte veteratoriavfuseft Danæus in Cyrilliteftimonio cor# tumpendo, eandem nunc quoeß experiri tentât in fimilitudinc ferri candentis obfeuranda. Verum vt il lie turpifsimu fe dedit: itahîc non minus pueriliterineptit. Etprim'um quidemineo non plane aberrat, qubd illam cantilena veterem appellat. Sed in hoc imperito ledori fucum facerc ftudet, quafi a Luthero SC Brentio demum propofita fit, cum e a antiqui Patres Origenes, Bafilius, Cyrillus, Damafeenus, SC alq frequentur vfi fint, vt

Hh 3 quae

-ocr page 254-

quæ illis maxime conueniens videretur ad maieftatem Chrifti hominis decIarandam.Verîim quam belle tibi ipfi conftesDa# næe,perpende. Supra Lutherum in partes tuas pertrahere vo-luifti, nunceum nobisfaluumôda Cingltj Spiritu immunem remittis,proqualeuitatc tibigratiamdcberausôC reponimus. Deinde , fimillies à veftn's fimilitudini huic relponfum eft, miror te ade'o inanes in ca diluenda nugas agere. Deitatcm in Chriftojôd ignem in Carbonefiuefcrroignito,resdifsimili# mas eflè, nemo ignorât. Sed in eo non abfimiles funt, qubd vt Deltas non qualitasfed fubftantiaeft, quæcum natura huma# na, quæ res alterius generis eft, non mifeetur fed artftifsimè intime vnitur: ita etiam ignis fubftantia eft ,non qualitas, quae cum fubftantia ferri non miftetur aut confunditur, fed Tn(fgt;ixeif ç«'o-a quadam vnitur coniungitur. Deinde nemo dicit ligno proprie ineflè vim vrendi, fed hanceflê 2C manere propriara igni, phyfica docet : Communicari autemligno vel ferro per coniuncftionem, fenfus communis loquitur, vtetiam ferrura ipfum vrat,quia ignitum eft,ô(f totam vim ignis haufit atep in fc Cyrillus in loh. rcccpit. Eundem in modum, Cyrillo tefte, caro Chrifti totam dtincrrnâdône opcrationem fufeepit, quia illi arôifsime coniuneftaeft. vnigeniti, «a.8, EtDamafcenus lib. 3. Orthodoxæ fîdei cap. »7. inquit: Carif

Vomitthdiuinii a^ionibui Jiraea ei^propterpurißimamad ynioneni) id e^^Jjypoflafin, nequaq^uam naturalittmproprittatumtx-cidentiam fuflinens. lgt;lon enim fecundumpropriam a£lioaem ,fedpro-pter’^initum fibi F’erbum diuina operatur, yerboper earn, propriam manifeßante a£lionem, ’Kam amp;nbsp;yrit ignitum ferrum, non naturali rationeyßiuampoßzdens aBionem ifedex^nioneigntsadferrumil-lud obtinee.Cum igitur Danæus in ijs,qua; per fenfum commu# nem SCquotidianâexperientiam notifsimafunt, itaftolidelu# datferibens: Kon ipfum lignum 'vrereßedßgurato ^uodam genere lo-quendidid, lignum yrit, quoniam calor qui in ligno e/Çyrie ; nefflo amplius miretur, hominem iftum in diuiniscarcurire, ô^de Chrifti hominis maiçftate tam blafplieme fentirc ôf feribere»

-ocr page 255-

Oßandr'hcontra LawhSDanaum, 24.9 Ex Seripturaeautem amp;nbsp;Patrumtefti'monqsfupradtatispatct,na# turas qm'dem in Chritto inconfufas manere : Diuinam tarnen, gloriam ÔC operationem fuam alTuraptæ humanitati commua nicaflê » Et hac fimilitudine de carbone vel ferro candente (quat non noftra , fed antiquitatis eft) nos pro Argumen:? to non vti'mur , fed ea oftendimus, di'uina attn'buta Humana: iiaturæ communicari pofte , vt tarnen fubftantiac non confun« danjur*

•Vheophyladlum non afpernandum j fed multi's nominibus commendatum nobis efle debere , Oecolampadius tuus in eum præfatusraonuit. Et quamuisnondiffitear,ipfumcx Cyrillo fua ‘ defumpfifle: vttarnenvideas, ilfaipfaTheopbylatfti ad vER# ' 5 V M (quod tu cæcutiens ais) ex Cyrillo non efft tranfcripta, ver/ bis illiusoftendam. Suntautem hacc: IgiturfanBum Corfws Chrißi dittiditur, lisr communicatur in quatuor partes orbdit

*t[umpreebensßHgulti, amp;nbsp;'vniuicuiufque animam fanUificanSj C

0 T E S K U C 7^11 E EUlGET^ITrS ET I T E G E I K OU K l'Elis EST EXISTE^S l-iC^E, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E K lU quot;D IV ISrs

Est, ßcut amp;nbsp;quot;Paulin clamat. Deinde non quæritur bîc, vnde Theophyladus fua defcripferit ; fed an Patres etiam in Ar# ticulo de omnipræfentia Chrifti nobifcum fenièrint. Hoc cura Vos pro veftra impudentia negetis , Ofiander vanitatem banc, Patrum teftimonijs, qui diuerfis feculis Ecclefiara Dei docue/ font, conuincere voluit. Præterea quid venit tibi in raentena, vt cumhîcdeomnipraefentia Chrifti hominis agatur, tu pro ver/ tigine tua amp;nbsp;volubili ingenio ad difputationem de cœna Do/ mini tranfiliasc’ Non enim Ofiander ex Theophylado iènten/ tiara noftram de cœna, fed omnipræfentiam probare inftituit. Et cuius erroris ( tranfubftantiationis videlicet) tu hic Théo/ phyladurn infimulas , ab eo ipfum Patres tui in fuo confenfu libérant. Sed vt amplius de fide Theophyladii déroges.

-ocr page 256-

250 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pro lt;*Ântiflurmio nbsp;nbsp;u.

déroges, dids eum corruptifsimis Ecclefiæ temporib. vi'xiflè. Sed quæ hec fubtih's argumentatioeft, Theophylalt;5ius vixit corruptifif liniis Ecclefiæ temporibus,crgo falfa (visdicere)func quæ fcripfit^ An non tu modo dixifti, quôd ilia a3 verbum ex Cyrillo tranferi# pfentc'HicautOrthodovîrû drea annum Chrifti ^oo.facilcPniv ceps fuitjôi^ veftræ fa(flioais ducem NeftoriS fortilsimè proftrauit. Denicg vttuû libellum a mendactjsorfuses, eumep totûhucvfc^ ex mcndacijs,calumnqs,nugis,peruerfionibus,errorib. SC côg/djs côtexuifti : ita ne finis prindpio ÔC reliquae texturæ difsimilifeïïcf, cundem impudenti mendacio SC conuitijs tibiredifsime conue# nientib, terminare voluifti. Vbi cnim vel quomodo Ofiandrum dodlrinarde omnipræfentia Chrifti hominis (quam vos per con# temptû Vbiquitatê vocatis) puduit, quam voce feriptisfemper defendit( Annotas tu pag.io. que de ea j?rfus nihil habet: et pa, 27* in qua noftram de ea ConfelT. contra Sturraium in hae quidêcaufa rniferrimumbellatorem, fortifsim’etuetur. Vbi ergo Ofiandruni ConfefT huiuspuduitvNam in toto Antifturmio nihilhuiufmodi legitur. Ciirn igitur, Danacc, ad oculû demonftrarim, te in toto li# bello tuo, no modb leuem, ftd etiâ mirum in modum vanum,ira# pudentem, calumnqs deditn, Ô6 inprimis in Chriftum Saluatoreffl noftrum blalphemu efte, coronidis loco moncrc te volui, vthanc in teipfe peruerfitatem agnofcercs,amp; exuendatibi efle cogitates, non tantum quia Chriftianifmu ^fiteris, fed etiâ quia magno Ec# clefiæ malo ex luris perditore faeftus es paftor vel potius lupus Ec# clefiac, vtne hiice vnguibus Chrifti ouibusipfete prodens ad ra# bularum con(brtium,quodquidem cÔfuItiuseflêt,teproripercco#

garis, vbi minoridedccoreô(pcn'ciiIo,V6ri# tati illudere per fimiles tui

Leeret.

FINI S.