Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

X

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge • the back board

THEOüORVS BEZA

G.N. IN F O R Ö P A RI-fienü caufarum pàtronoi S. P. D.

T LT T M dehere tnetibi prô

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i'f^tU-,(]uimagKunt

/iÎL\\//L k illud Clatidti nodri TJoLumegt;t nem a. me expeiïa,t»m mijer^Sy ideß •^nTuav

LoiS'pptav Oip.'h^fzp, r^uebam enim fcire eccjuid iße tandem^poß tot terramarique dißurßaüünes, pro ferret tpuod non eßet ab aliis didium amp;nbsp;a noßris refutatum, qua in re meam opinionem ne in hoc quidemfefel-lit quodpleraq^ ex mala détériora fecit. Iure an imuria hoc dicam aquum eß vt ex re ipfa aßimetur.Sed vide,quajo, quanta iam mihi dignitas exißius infeflatione acceße-r it. Sc IS enim ißic non deeße, qui me Epifco-patum nefcio quem hicgererey imb etiamin GalUis regnum quoddam aßecfarey tum voce tum firiptis damit ent. Sedquid fi Papa

' E P I s T o L A.

iam euaß?Efi ißic morihus tampridem rece-ftüj'utvni Komtino fotißcifitsßtEpifcopos er eure y etßi hanc foteßaiem cum Regibia po ßen Antichrißtis eßpartitui, neßeto an miU. tum exemployijui crucißxi Domini 'veßes interße diuißerunt. ^itaris quid hoc ret ßit? Dico ingrat um ißum iam, ^ßratrem (Çiue iMonachumßtmul(ß Epißcopum, quem epi-ßcopatum aitßeßi herißui interceßsione,regu duorum nominationeyprioratusßbi in hunc vßumab code heroßuo Cardinali donati c'a-mutationCypoßaltos multosßrußra captatos conßequutum,nobd proprie reßerre acceptu debuijße : ßcut meminiflißaEtußuperioribut annisyOjt Archipoeta Ule veßer Abbas créa retur. Negas? imb vt ipßemetteßatur,quan uis prada iam eßet ab ipßo irretita:non eß ta men adCardinalium collegium de admitten da régis nominationeprtus relatum, quam de librorum in nos Caluinianos editionCy duobus prioribtss pro arrabone mißßs,ßdem ßecißet. lmb(vt etia videasyquam Uleßacer Antichrißtss in noßrigratiam benignus (ß liberal^ efße cbßueuerit)quas aliUßolet bullös magno pret io addicere, gvatuitb eß iUi largitus. An illaporro adipißcendi Epßcopa-tus ratioßt veteribus canonibtss cbßentaneoy ß quopudorea duobus noßris regibusinßui ipßius

E P I s T o L A.

faclumprobet tottedS Ludo uico vf jue adeo laudMfut(fe repudiatuffi vtetUm pontifieÙ diploma quo nominan-dorum epificoporum potefiof ipfii trtbueba-turin ignem coniecent, ipje 'viderit, quod fiinetpfiui detrimentofiat.lllud quidem cer te ipfi exprobrari non pojfie fateor, quod con tra veteres Canones jaltu, ficuti loquuntur, non or dine in iLlam fiedem aficenderit, 'ut quiprius Cardinali fiuo totosy'vtaitfiedecim annos fuerit dv.'o'La^QÇ. Sed ne iocari me quifiquam in re tarn fieria put et, ne cui videar hanc iUi ofifiam inuidere, quam per me fanetotdillifasfiitabfiorbere., quid tibide hoc videtur,c}ViOlt;\ ab ipfoChriftodicitPe tru fuilTe caufæ fuæ quafi indicéaccogni tore coftitutu ? annon-,qu£fio-,tthi,quu ijiud tarn nefiariumdiSlum legeres-,tllud Pauli in mente veniebat,Kà\ie\.[2.ci\ss Sgt;t. eft'erens fu praomne id quod dicicurDcus ac numc? ƒ nuc ifiu perditu mir are fief? a nemine iu dicandu iaLlare,qui (uoru macipiorPifiufira gtis^edeat ipfius flu Dei iudex- Miror au-tem ab iflo non etiam illud proferri, quod ChriPitis Petri pedes lauerit.amp;ic enim quam optime fiuam illam jubficriptioncm defen-derit. Ad humillima beaiiirimotun) pedum veftrprum qfculaFr.Ck de'Sainäes

E P I s T o L A.

Epifcopus Ebroicenûs. Eunnge^ lizantium cjuidem pedes Efaias beatos »B' dum heatiÇsimos ^fedptilchros dÜtaxat vo-cauit.Et h^c eßfcilicet Eeclefix Catholics ß desyh^c PetnCathedra.hiec Are^Noe extra cjuam non eflßiUv. fl^id vero ? c^uum iflu 'videres lomptim ilium Carditialtum catalo' gum veluti indtgitare quos ad miraculum vlqueprobos He landos vocat cfuibus noSlragentis quoßdam omnibus notiflsimos nominat : cb“ cjuum ifludlegeres vbi de mo-^ ribus Romanis agens An omnibus, ait Romana Ecclefia leipfam præbet bonorum opcriim exemplum , rifluman lachrymas continuisli ? R ecle tarnen ifludinter multa tarn mala, (juod Montanos illospontißcum catamytospraUrßt. Deineeps verb illius ad Rrunechildem epiFtola Gregory particulam ab iflo eit at am legens, yuodflit iflius adula-toris iudiciunt-, ét viuam noflrorum tempo-rum hifloriam nb animaduertifli, niflt duas in vnam conßatas experircmur? Sic olim ni mir um TSominus-, amp;nbsp;inuiti Bileami -, amp;nbsp;Ca-iaph/e imprudentis linguam non animu re-xit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipflus in hißoria Capeti pra

termitto.Nam Mo nach um flcilicetifla ßta-TM neflas éfl curare.Sedquam efl^ obflecrb, flacetus homo ißequum ex perpétua Gallo-rum

E P I s T o L A.

ruw fro Romanis fontificibtu Ço/licitudiney frogrejjum moaarchU Gattitoe metitur^ à“ tllü narrante audis frteliü tdü 'vntt alterum ip^ojfcidatore, alteritt^ Al oßs fartesfcilicet agete^ anno loge iucüdifsimü ffeüaculü cernere tihi ’vtdèris^monachü vi délie et fofl frincifia (printer ßarcinais [ecu fotists tf ua de fide catholica cogita-tem,farta demu 'viSloria mortuis,ac fraÇer ttm llluflri[simifricifd cadaueriinfultate? Nec eniw duhito cjuin ißius carnificis infli-gatione[aUuw fit (tfuidm enintfie 'vocaue-rim qui carne ^[anguine quotidiefafica-^ tur?)'vt contra quant ifle comminifcitur-, no modo non[tt indtgnifsima illius frincifis morti illachrymatunt quo nullum Atas hac nojlra neque fientiore nequegenerofiorent tulit ,fid etiam illi quanuis ferfidiofifisime contra belli iura,fer[of[o fclofeti iHu cafite trucidato modis omnibus inf ultatumiabie-üo etiam in coquinam tanti regq[anguinis frincifis cadauere , cuius tanquam mortui leonis barbantfueri vellerent.donec affinis ejl refertus ,qui ficut Nicodemus a Rilato mortuum refoficeret. Et nos ƒ cilicet frofter-eafefisintacaufiam tutatos ejfie conjliterit ,fi modomentitifiunt qui Pfialmopt).bis verbis de hoflium barbarie conquerunturgt;,ï)clt;\c-.ii[

EPISTOL A' runtcadauera feruoru tuoru efcatn vola^ tiJibus cœli, amp;nbsp;carneeorum quibus bene ficus tniltijbeftiis agrcftibus.^z?^£'i/^rzgt; tjuumißi alia eiu^modiÇcriberet,ololiuiÇ-ci potittt controtferfia interlohum garnie os ipßus agitata,in qua Dominusßccundum Io oum contra i^ßius amicos eodemprorjiis-,ac iße argumenta 'vtentes,iudictum tulit? Bis juperat a a Beniamitis r cliqua tribus an propterea malam cauÇam tuebantur an no iampride Satan ifludoccinuit,V{xc omnia tibi dabo fi proltratus adoraueris xr\c.‘iSed non omnes chrißißiritu dneuntur quos Sa tan eompellitt, quos tarnen nunc jaltem me-miniße oportuiteße à'J'ütpa. b'apa,nec eße 'vtDeidla ctiamSatana,munera dp,iTcL-peiÄttTa,. G^inetiam hoc iße vt ßngulare quiddam annotat, (ego plana ominßum di Arwgt;»Jquôd à Carolo quidem rege fit vl £imus,abHenrico vero primus Epifeopus nominatasßctUcet (ficutipjemetincaufa ßuadicit, ne quid ad blaßhemiam deeßet) vtencciplc quidam duorum regnorum nexus amp;nbsp;lapis angularis. Egregiumfane comment urn, Monachi blajphemi cerebro conueniens, qui quoniam fortaßepapatum iamße deuorauit, iam jibi non dubitatfilij Dei propriam appellationem vendicare^.

ßiä}d-

E P I s T o L A.

Qjiidm enim idfaciat Chri^tiuortu Eptfcg fuSjipfummet Chrißi corfu^ intra domici-Hum pectoris Çui circungeiians vt chriUws non modo viuat in eo fcilicet, ßzd etiam quaÇi iyyttçp'ifM^oç loejuatur? R ec/e tame y fateor,amp; iuflefecitiHe,fi. modo valetveßra luHitia ßaum cuique tribuentis definition cjuum libros'pro ifiius EuchariHia Cyclofi-fica defenfioneficriptos, Antichridio Roma-noyvnico ilUus monflri creatori, confiecra-uit,id eflfiumosfumorum njenditori repen-orum nugas

Çantiiflimas appellem, qua de re vtplane li queat age quam putida flt ifla otÇïiçjx,« t?/-deamm.

^aeramentum corporü fianguinis a qui buÇuis accedentibus accipitur-,

Ergo a qbufiuis accipitur corpus ipf ï chrifli.

Deusnunquam offert Sacramentumabfi-que re Sacramenti-,

Ergo nunquam illudabfique ifla accipitur.

Deus non eflmendax. Ergo quifiquis Sacramentum accipit,corpus etiam chrifli accipit.

Chriflus dixityHocefl cprpusmeum. Ergo pants traflubflantiatur in corpus, vel fonfiubflantiatur realiter cum corpore.

Ex vnico pane nopoflunt edere oes chri-

EPISTOLA.

fiia»ipe»e innumembilts.

Ergo (juipanis dicitur ab Apoßolo.,ex quo emnes edimus,eß ipfum corpus Chrißi.

Deus eß om»tpote»Sj

Ergo nec tra»ßubHa»tiatio ne que Confub-ßantiatio neganda.

EUiima adumbrantes Chrißum, corpo-ralit er maStabanturdy coniedebantur, Erg0 nonßatis eß chrißum corporaliter im molatum eße,fedetiam corporaliter eßman ducandus,

l^ofes demonßrauitfolußanguin^ typicu quum dicer et,HIC eßjanguü fcederis, Ergo Chrißits quum diceret,HiC eß fanguis meus,ßuumßinguinem nec aliudquicquam demonßrauit.

?anis ds“ vinunt Çunt corpus Chrifli dl“ ereßumuntur.

Ergo corpus dr/anguis Chrifli ore fumÜtur.

Eides non ambigit de veritate d^poten-tia verbi diuini,

Ergo ßmpltciter credendum panem eßefub-ßantialiter corpus Chrißi. /

Ratio humana d“ fenfusfaUuntur in ple rißque rebus diuinis.

Ergo nec ratione necfcnßbus vtendum in re Sacramentaria.

Deus pot eß omnia.

»

E P I s T o L A,

Ergo pot efi effcerevt funis eu a dat eorpus Chrijli.

cfui chrißi participAtionem argent in CœnA Dominijinterße dtßsident, Ergo falluntur omnes.

'MAxintA pArs hominuw tuetur Topt^rov in verbis inftitutionis. Ergo z’erA eli htec fententiA.

Allegoriis deceptus eß Origenes cum mul tis aIUs^

Ergo nullus tropus in verbis CœnA Domini Admittendas.

SpiritUAlis verborum Chrißi explicAtio mAgnas turbAS parit in EccleßA,

^ßimptA.

^^ùltiviri boni defenderunt to pHTov in verbis Cœn^t

Ergo (juißcßentiunt bonißunt.

Multi ex iis tjui vltM didvoieiv in verbis Cænæ tuentur,impie viuunt. Ergo ßententiA hac eß impiA.

SAcrAmentum CænA Domini hAbetali-quidpeculiare.

Ergo ad huius Eacramenti mturAm expli-* candam nihtlAttinet aliorum SAcrAinento-rumcollatio. '

Corpus Chrißinoneß exangue^ ErgoßAnguinis potus in cAlice non eß necef •

E P I s T o I A.

farius.

Qhrißi euro vhicunefue eß,eß adortndA) Ergo Eacharißio. eß ndsrArida,.

Et ißx'vhiqnitArum portetoßeargttmeft tat tone s cuiußmodi tandem funt?

QhriJitis eß Deus homo injeparabilitcf amp;nbsp;hypoîiatic^e.

Ergo vbi diuina eß natura Çeß autem vbi-que)ibiquo(jueeßhumana.

QhriStusßedet ad dextram gatris ßecun-dumnaturamhumanam-,

Ergo eß vbßueßecundu natura humanam-

(^ßcendit k^hrißus in cœlum, vtimßt’ , ret omnia,

Ergo caro QhriEii eß vbßue.

Omnis plenitudo deitatis habitat i» QhriEio,

Ergo caro QhriEH eß omni prafens.

JVff 'uero facerem inef tiédifinem,ß hac perfe^ui liberet,(]ult;e (juü videamus a mundo non modo reciptßedetiamß’ißcipi,amp; ejtti-demtanto cuardore veletiaßurore,vt ejuid uispotius pajßuri pleriejue 'videantur,(puafn non dico ab ißis apertißsimis mendacits dß-cejßurißedpaßurivt aly oculos aperiät,(juis non animaduertat in ijs impletum efuodait ApoEiolus de errofisßiritus efßcacia, ho minibus UÇ vSy ddloX'/ju.ov traditis ? ^^odƒ

EPISTOLA.

ijuis roget, (ur igitur hac i» re operampo^ namydicam quoares eß. ErAthocia.mfride mihi conßitutum -, ißos femel miff'osfacere.

tarnen ex nonnuUis intellexi non deef feyifui i^uod noßra non legerint,per hunc So phißam in medaeio eonfrmetttr, apudquoi ipfequoqueßc fijeueditet,vtfua refellin'3 poffetum fibi tum aliisperfuadeat-.vorandA hanc quoque moleßiam mihi credtdiipartim ne quisinßrmus in errorem ab ißis abduca-tur y partim vtß qui ex Ulis fanabilesßunt^ agnita ipforum fraude 'ueramfententiaß quatuncuius noßrin qualif :uqMe opell^ hoc tibiprincipium habeto, tantißerdum, quod breui,Deo fauentefum falfurus, ad C£terA reßondeam. c^odadcxteros deßerat£ per uicacix hommes attinet,habeant fane ßbiß miles labra laltucas-,i:ß quißrdefcitfordef-cat magis ac magis,donee is in iudicio appa-yeat.yquipaleam a tritico feparatam in hor-reum fuum congeret. Benen/ale^. GeneuA X1 x.Februarqyquo ipfo diehomines hoc an no apud uos in porcos fife pene traßubßan' tiant,qu£ ißic eßpoenitentU ad Cyclopicum pafiha celebrandum,7mpctlt;rKivh. Annoter»' ports vltimi m. d . l x x v 11.

th. 2 E z Æ

ß^onßo aciF. Claitdij de SdintJes yepetit 'iones de rebut Euchet-

riHice controuerfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Ad primæ repecitionis

CAPVT P K1M V M .

Agno illituovoluminijSantcfi» quod tu Repetitioncs aptiflimè vocafti,quàm optiflimè fieri à me potcrit, rcfpoiifurus:vti tua quail-uis non reóta fane methodp co-gor,ne forte fi fingula tuaveftigia no perf,ßuar, diflimulaffc nonnulla vcl fubtcrfugilTe ■/idcar. Agimusenim in fpecic de vnicoEuchar Sa-Ctameto.Sed quu huiuscôtrouerfiæ dce*Eo magna ex parte pofita fit in reâa Sacramf;'i':i defi-nitionis explicationc,ca fi nóimprobt jgt;atcerte imperite à te prxtcrmilTa eftj vt Sc ilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum

definitione cohærcnt.Nihilo reôtiùs mtem a te proponunturtres , vt tu inquis,qusr^^mues, de quibus inter nosagi fcribis.quç fcho'^^'co more tuis verbis, Sc feCundu à te proplt; feriem, fic difpono.

I Dtverbornm figntficatione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriflnt

Cap.I. AD RE PET. SAINCT.

Eucharißi^-m inflr.tnif,

• 1 'De extfientia corporii finguinis Domini punis (p' vini.

• 3 'De eiitfdem corporis efis p.nguinis pot», flatiune debeant fjtiritnales d»ntaxat,vtperfidemfi-lam fiant, an rea es tp) fitbsbanttalcs. vt ipfifrilo corporis ÓT fingui'iis natura recipiantur à nobis, amp;nbsp;tmmtjfia corpori nos totos alat ad vit am immortalem.

Dcliisautcm perpétué (ic fcnfiffe dicis Ec-clefiam per totû orbem diffufam, vt afl'erucrit.

• 1 Senfism inUttutionis, lt;]Hem liter a gignit mordiCM efie retinendum.

z Panem nbsp;nbsp;nbsp;vtntim tranfire in corpus fin-

guine Domtni,lt;juis, loco tllorti fiaccedant ; aeprotnde

• 3 fibrpM amp;nbsp;finguinem 'Domini re ver afitmi.

Huie autcm veritati repugnarenos omnts, quosin faétioncs quinque neinpcLutheranos, CinglianoSjBuceranos, Caluiniftas,Brentianos dci\iquc nunc quidcni diuidisnncoquod fingu-li in 'ijiquam figuram verburn inftitutionis Lu-chardetorqueamus. Sed Luthcranos,amp; Bucer-inós in fecundoöc tertio capite ita con-fentircîvpbifcumjVt tranfTubftantiationem tarnen ncg»antes doccant præf.nriam corporis amp;nbsp;fanguini.-, Domini non nifi in vfu amp;nbsp;fumptione Sacramefui incflc,

Cingli'inosveró amp;nbsp;Caluinianos hoc corpus amp;nbsp;hunc fanguine dicerctam longe remota efle à SacramCpto, quam cælum à terra, neque aliter pcrcip‘ qnàm pura fide, neque aliud quic-quam ex 'p'isadnosperuenire quàm gratia, amp;nbsp;nefcio quid jljuJ fpintualc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Caluinianos tame cJaudicâtes. modo ad Lutfic-

rano»

TH. BB ZÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ranos,modó adCinglianos propendcre, fed o-mni detrado Rico nouum modum præfcntiae excogitare, vt dicant pancm amp;nbsp;vinuin elfe etfi-cacia figna corporis amp;nbsp;fanguinis Domini.- vt no folùmper fidcm ,fcd ctiâ rcipamp;, corporis Cbri-ftifubftantiacum pane (fed tarnen extra panem) manducetur , He fanguis bibaturà fpiritii no-ftto, cjuotics cum fidepanem illum edimus, amp;c vinum illud bibimus, adco vt etiam indigne manducantibus offeratur corpus Chrifli cum pane, tamctfi extraipfurn pancm, amp;nbsp;quanuis ab cis non manducetur. Itaque verba Domini,Hoc eflcorpui rneurn interpretari, Hw panw eß ß’ gntint efficax corporis met ,ncquc interca corpus amp;nbsp;fanguinem propius nobis admoucrc quam cælum terræ, fed fpiritu. feu pctiusftultitia (vt tu fcilicet fapicns loqueris ) cælum peti luberc, vbi Chrifti caro defixa rcfidcat.

Brentianos contra contedcrc Chrifti huma-nitatem toto cælo amp;nbsp;terra, ac quocunque loco fpargiamp; dift'undi.cique æqualem diuinitatio-mnipotentiam amp;e vbiquitatem tribucrc.

Qnum auteminomni controucrfia primdm omnium fit animaducrtcndum.quibus de rebus quæratur »accurate quænam ifta tua fint nobis perueftigandum puto. Dicis tribus de rebus à nobis difeeptari. Imo fané rouho plurafuntin hac ipfa controucrfia, de quibus inter nos con-tcnditur,ftcut inter difputandu app.ircbit Qmod fl particulates quxftiones tibi libuit ad præci’ pua quædam capita reuocarc, debuift'e tc dico iitas potiiis quæftioncs ponere, Szwe corpus C hrtfii nwic in terrisßmm : amp;, Sißtum eü w terris

a. ij.

Cap.I. AD REPET. SAINC T.

num in hoc Sacramento ficufit.£tfißtuefi-,sttne c^ hoc pane nbsp;nbsp;hocvino,an vero in iUoru exptilßrumi;^ '

ad nthilü redaiioru. locufitccedant. His cnim cxpo-fitis nulluscrittcrtiætuæquæftioni locus rcli-élus.Qnæftio verô prima à te pofita nôad rem i-pfam led ad eius probationc pertinct, quo etiî * plurima alia Scripturæ loca fpcélant, de quorû ■ interpretatione nihilo magis inter nos couenit. f

Secunda denique quæftio quam ponis, ex-pücaricommode nifi noftra prima difeeptata: non poteft. itaque videre omnes opinor negotium efle mihi cum eo homine,qui veritatem in dilputando quærerc minime videri poffit. Age tarnen conftitui per hæc quoque deuia te perfe-qui, amp;nbsp;ad ilia fie tibi refpondeo. Lutheranos quos vocas, nunquam tibi conceflurosmordicus magis à vobis quàm à fe ro pnTor retineri. A-gite igitur, fi vobis placet, cum Geminiano,vt lurifc. loquuntur. Nam ego quidem quinvtri-que plurimùm in tribus iûis à vero aberretis non dubito.

Quod Buceranis tribuis, Sacramenta eflein ipfo duntaxat vfu Sacramenta.omnes nos( quos hæreticos appellas, ipfe potiùs verc actolatra) vt verè diftum ampleélimur.

Quod ad nos quos Caluinianos appellas atti- ' net,agnofcimus verè hæc nobis abs te tribui, Humanitatera Chrifti tam procul nue abelTe à fignis quàm cælum à terra, quum ilia fit in cæ-lis amp;nbsp;no alibi,ligna verb fint in terris amp;nbsp;nó alibi.

Signa panis amp;nbsp;vini efle erticacia fymbola corporis amp;nbsp;fanguinis Domini.

Prætcr ligna panis amp;nbsp;vini, quibufeunque ac-cedentibus

TH. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

cedentibus ofFerri quoque corpus amp;nbsp;fanguincm Dominij quæ tarnen à folis fidelibus percipian-tur.

Non tantum quæ in Chrifto nobis obtinen-daproponuntur, fed imprimis ipfum Chriftum nobis inhac adione facra fpititualiter per fide communicari.

HæCj inquam,vt vcrbo Dei amp;nbsp;perpétue A-poftolicaeac ortbodoxæ Ecclefiæ conlenfu con--firmata contra Apoftaticam Romanam Eccle-' fiamtuemur, cuius fermeto confpurcata adbuc eft Lutberi doélrina non in hoc modo capitc, fed etiam in alijs nonnullis. Sed in his te plane fyeophantam efle dicimus.

Ç^od illam humanitatis Ghrifti in ilüsæter-* nisTabernaculis vfque ad vltimum ilium diem commorationcm transformes conclufionis amp;nbsp;amp;nbsp;affixionis nominibus.

Quod nos vtrinque propendcrc falfiflimè confingas. Deinde quid iftudfir tu vidcris,«o» modo per fidem ßd etiam reipja. Tuutnenimhoc eft non noftium,qui hac inter fe minimefic comparamus. Nam illud perfidem ad inftru- ■ mentalem.caufam , jRetpfi. vet o ad materiamj fine ad illud ipfum refertur quod fidei inftru-mento percipitur. At tibi cruditifsimo fcilicet thcologoperfidem idem atque ima^ifjarte déclarât neque quod fit fpiritualiter,ttipfa fieri vi-detur.

Illud quoque ^ri«or^7enlt;ewireambigue abste dicitur, qui nihil nobis admoueri,fiuc nihil ad nos pcrucnircputas, nifi fi quid corpus noftrfl contingat. Atnos vere nobisac reipfa quoque ,a. iij.

Cap,2. AD.REPET. SAINCT. infinuari dicimus , quod animo etiam foloper-cipitur,ac veriffimam quoque ac realiffimam cfl’e crcdimiis noltram cum Chrifto capitc«o/xa-

, quod cx cfFeélis etiam fcnfibiliter dignof citur.

Illud autcm quod de cælo per fidem amp;nbsp;fpiri-tum in his myfterijspctêJo dicimus, (ïftultitia eft,quid vobis quoque llultius cft, qui furfum corda illos attollere iubctis, quos tarnen Chri-fti carnem inter facrincorum manus quacrcrc docctis,

Poftremó Sacramenti vox quum modó fym-bola per fe conGderata, modo fymbola cum rebus ipGs, modo facram ipfam totam adioné deGgnct.homonymiam banc diftingui abste o-portuiffe dico.

Brcntiana deliria : id eft, conflatä cum altera EutychctifmiparceNeftorij,blafphcmiam,nos qiioquc deteftamur amp;nbsp;priores refutauimus.

AD C A P V T II.

Vnde petenda inftitutionis Eucha-riRix explicJtio.

O N T E N D I s in hoc capite petendä elfe veram Euchariftiæ cxplicationem ex inftitutionis verbis, quod etiam Chrifti de coniugioaduerfus Phari-faros dilputantis, amp;: Pauli Corinthios häc re-uocantis cxemplo probas: Arqui,mi homo,tute hîc tibi monltrum confingis quod oppugn es, Ketjuis enim noftrym f Brentianos vnos fiue V bic^unanot

T H. B E Z AH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,

Vbiquitarios cxcipio, qui à nobis exierunt, quia ex nobis non crant) hoc ipfum non (enfic, fcripfit jdocuit? Itaqucnon potuifti ccrtins o-ftendere quanto nos calumniandi ftudio cxarfe-risjquàmquum nos fcribcres, oMnifiudio id co~ narijVtverbit institution is examini hormnum tirn eripiamns, pro ^uibtts ahaßibfitraarmts etiatn, nun^ttaminßrtprurts aadtta. lllud autcm de quo controucrtitur, quoniain tu eodcm pudorc rc-ticespatefaciam oportet. Tu ex vnis inftitutio-nis verbis dccidcndam omnem controucrfiam arbitraris: Nos hæc ipfa inftitutionis verba quöd varié intclligi pollint, partim cum nofirx fidei articulis coharentibus amp;nbsp;indubitatis, partim cum ijs qux de alijs Sacramentis codé Ver-bo Domini traduntur comparari volumus,vt ea demum interpretatio vera cenfeatur, qux nihil habeat ab iftis diirentaneum. Denique valere hïc quoque ccrtilsimam illam difeernendorutn omnium errorum normam obferuandam dici-mus , VC ex locorum Senpturx collatione con-'* trouerfis omnibus quxltionibus vcluti lux infe-ratur.Hoc vero tchic faciendum negante quis tandcintolcret? Atf.rs tarnen has fententiætuæ rationes.

V nttm, ijnod aha fit ratio Sacratnetorum, qttam reliijuorum dogrnaturn, tjut fire perpétua, ho-minurn nattira ac rationi nfita, cum afis articulis fidei coniunUla ,ab omnium tetnperum fiàcris Sertp-toribtu trablata, n) ^uapofintj ex fifi mutu'o lUn^ ftrari.Sacramentavero certo tempore, loco, certtfijue acconceptis Sceriptura verbis inilitui, nee tantum defcribt,fid etiamquafiformariltutY, nee pofle nee a.iii}. «

Cap.2. ad REPET. sainct.

dcberc cxalijs Scripturç locis^fcd cx proprijs dûtaxat fuis fedibus explicari. Ergo verb multi hîc abs te falfa poni affirmo,cx quibus tamcn ne hocquidcm quod tu vis efficiatur: id cft,vtin fcholis loquimur,ncgo anteccdes,amp; ipfani quo-que confcqiiutione. Falfifsima hæc duocfledi-cojSacrametaeffe noua quædâ dogmata amp;nbsp;dogmata fidci eflc fere naturae amp;rationi hominum infita, Affirmocontràjidcirco efle inftituta Sa-cramenta, vt fint dogmatumjd eft,corum quae nobis credendafunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec minus illud

abs teinepte dici, quamfi diplomatibusappcn-di figilia diccrcs, vt aliquid prætcr id quod in i-pfo diplomate defcriptum eft homines doce-rent. Aio amp;nbsp;illud cx ipfis Chrifii vcrbis,carnctB amp;nbsp;fanguincm nobis non patcfacerc quæ Dei fiint, id eft fidci noftræ placità imó to Tiif aapnie tppóytiua effe verum Dei odium, amp;nbsp;quæ Dei fimt necogitarcquidem nosex nobis pofle.Suma-musprocxcmplocrcationcm mundi, quæ fane videtur ex ipfis naturæ principiis pcti pofle. Di-cit Apoftolus amp;nbsp;vere dicit fidci opus elTc, quod ca quæ cernimus, ex non apparentibus, id cû, cx nihilo eflecondita credamus: id quod vclv-nicum illud Ariftotclis de rnundi æternitate dogma confirmat.Stint fcilicct /acre triadis my-fterium , hypoftatica dcitatis filij, amp;nbsp;no/lræ naturæ vnio ,conceptus ex Spiritu faudo, partus Virginis,pctenda cx morte vita, rcfurreólio car-nis, naturæ amp;nbsp;ration! hominum infita. Sed hoc nimirum fundamentum monftris illisamp; Chi-maeris veftris nempe accidentibus fine fub-icbtojcorporino quanto,tra/Tubftantiationi de-

TH. BEZAE

nique fubfternere noluifti qua in rc'pudcndum ilium errorcm admittis,quem pctitioncm prin-cipij in fcholis appellant. Sed quid fi ne illis qui-dem concefsis.illud quod tu contendis confe-quatur? Sint igitur Sacramenta noui alicuius dogmatis tradendi caufainftituta:Gnt certo loco, temporc, certis denique verbis conftituta, dcfcripta,efFormata;an proptcrca cfBcitur dogmata ifta noua, nihil prorfus cum aliis fidci arti-culis fuapte natura cohærcns, ac communc habere, ad cuius normamhorum quoque nouo-rum dogmatum cxplicationcm cxigioporteat? ac non potius perpétua eft quædam omnium religionisChriitianx partium inter fc, ficut in natural! ac minime monftrofo corporc.fymmc-tria,analogia,connexio? Imo vt hoc quoque tibi largiamur,nihil habere coniunftum lacramc-tacumalijs fidei articulis; an tu tarnen inficia-beris communcm ac generalem efl'c quandam omnium inter fe Sacramentorum rationem ac definitioncm, in qua proinde conuenirc lingula Sacramenta, quæcunque tandem ilia fint nccef-fario oporteat? ac proinde falfum cfTe quicquid dcfingulari aliquo Sacramento fic dicitur, vta general! definitionc diffentiat.^ Neque enim vcl ipecicrum notioncs /int^tTixcu, vcl indiuiduorii proprietates notionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tollunt,fçd ei

potius fupcrftruuntur,nifi fortaffe vis hominem tic efle rationis participem,vt in animalis gene-re cum equo non fentiat. Reftat igitur compa-randas faltcm efle inter fe Sacramentorum m-ftitutioncs vt co deprehenfo quod turn inter fc CO mmune turn proprium habent, ad earn nor-

Cap.2. ad repet. SAINC t. mampoftca fingulorum cxplicatione.s cxigati-tur. Sed hoc nimirum malè vos habet, quod tum ex generali Sacramentorum definitione, quam ftudio prætcrmifdli, tû ex proprio cuiuf-que difcriminc veftras illas Chimetas vanifsi-mas elTe prebamus.

Altera tua ratio hxceft.T^^raAx«ßue äogma-tafint fine prizeepta,magna exporte pro fie ferre ^niddamnatitralc 1 perpetuum nbsp;nbsp;nbsp;per fi exifiens;

Sacromenfa ve o importare tantum ejuiddam arbt-trarium, non perpetuarn rationem inc!udens,necper fie extsrens. SJficentm a 'bitraria fitbitanea, tempo-rarta,fient cttcuncifio antejuaminn:ttueretMr, Baptfimtu lt;:finoiira Eucharifiia tempore y^brahtf nihil faeruntj, Non debere ergo quod'ad ejfentiam fiuam attmet, ex alqr rebm óf dogmatibtu óf locis fiertptura altenwetcari'. ficut abfitrdtffimum iudi-careturex creator arum ejfcacia ófmedteina iudi-care de luto óf ßuto , quo Chrishti tdeuit caci ocu-lot, aut de ilia pifictna aqua.

Refpondeorurfum abfurdifsimam cfTe iftam concludendirationem.Qmd cnim obftat quo-minus aliquid fit arbitrarium,fubitancumj tem-porarium , amp;nbsp;tarnen aliquid commune amp;nbsp;plané confentiens cum natural! amp;nbsp;perpetuo quopiam habeat?Nec cnim ifta repugnantiam in ipfam rci naturam neccHariö inuchunt. Deinde quan-tulum tute abcs ab ca quam nobis impingis hæ-rcfi ,fi Euchariftiam clfc rem perfc exiftentem negas? nifi fortalTcideo per fe non exiftcrcar-bicraris quoniam tabs nonnafcatur, fed viinfti-tutionisaut confccrationis conficiatur , quodfi tufentisjinaliud incommodum rurfus incidis.'

Cogcris

T H. B E Z Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ô

Cogeris enim aut Euchariiliam facerc ab ipfo corpore Chrifti diucrfam , quod de fignis tam verè nos dicimus, quàm vos perperam negatis: aut vni corporrChrifti duo plane diuerfa exiftê-di principia tribuere,vnutn videlicet in vtero virginiscx Spiritufinfti virtutc,altcrum ex ccr-torum verborum pronuntiatione. Deinde fi tibi conccdercm quodtu vis, nempe Sacramen-torum eirentiam toto gcncre à rcliquis fiuc pla-citis, fiue præceptis Chriftianæ rcligionis difsi-dêre, an tarnen propterea inter fe quoqueadeo repugnabuntjVt inter feconfcrrinullo rcfpeélu pofsint? Qupd fi polTuntjCur non itidem debent vtinde fallarum explicationum vanitas depre-hendatur? Ex alicnis verb feripturæ locis fieri diiudicationem banc dcbcrc quis tandem no-ftrumdocuit? Denique quàm bellabarc tuaclb conclufio, Quod diiiidicaii Chrifti miraciila ex naturae ordine non debeant, ftultum etiam efle de Sacramentis, vcl ex corum cum alijs fidei ar-ticulis feu præceptis collatione, vel ex ipforutn tnutua inter fe comparationeftatucrc?

l'crtia verb hæc tua ratio c(l,Latam e/fe diff'e-rentiam inter tpßi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba Sacra-

mentoriî ejfenttâ deferibant, alia extra earn dicht deSacrarnentti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;velc'a alladnnt tanttitn vel ali-

cjHom eorum circnnslantiam aut abttßtm perfirin-gant velutiß ejnis de circuncifione vellet non ex etM inhlitatione fiatuere, fed ex ßenptii T^anli circuneißonem pro nihtlo habet, a»t inter figna ma~ ledtSlionie cumprapntio députât. Sic hallucinantur (inquis) ijui de nohlrii Sacramentis non ex eoram tnihtutiont ,ßed ex r. ßrinth. lo. decidereßudent

Cap.J. AD REPET. SAINCT.

li) tum ex vetert te stamen to corradunt^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eji

pafihit. q)ßmilia y tum ex noua alia congerunt ad op~ pnmenda in^tutionis verba.

Aflcntior tibi pcrperam faccre qui aliéna, vel nihil ad rem pcrtinentia inter fe comparant; tale vero quicquam à noftris admifsum eflc per-negamus, nee tu fanè vnquam oftenderis. Certè quod de Circunci/ionc profcrs,q^uafi ex vnis in-ftitiitionis verbis quid de ca fit Itatuendum di-iudicarc oportuerit, nonreétè abs te dicitur, quum exalijs demum vtriufque fœderis locis quæfucrit illiusanalogiaamp; quis vfus multó plc-nius amp;nbsp;vberius, quamexipfa inftitutionc pau-cifsimis verbis per Mofen defcripta intelliga-tur. locum aurem ilium Apoftoli amp;nbsp;alios tum veteris tum noui fœderis an inepte cum ipfis inftitutionis verbis ad veftra rcfclJenda compa-remus, lùo loco difeeptabitur.

AD CAPVT III.

Figuratum dicenJi genus magis eflc proprium Sacra-menierum inftitiitioni quàmnatiuam vocam lîgnificationcm.

® capitc derctinenda vcvborumin-fcrerc incipiens contendis quatuor ob caufas earn rctinendam nullo figuraru velaméto inuolutam.At contra tute empire ter-tise repetitionis tertio agnofeis panem amp;nbsp;vinum poffe figuras ,figna,fimilitudines vocari propter maximam corum conuenientiam cum cffcäis corporis

■ TH. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

corporis amp;nbsp;naturalisamp; myftici. quodfivcrum cft,certè vel contra id quod fuperiore capite docuifti iftain conucnientiam aliunde quàm ex ipfis inftitutionis verbis petas necefle eft,in qui-bus tale nihil commemoratut: vel dupliccm vo-f urn corporis amp;nbsp;fanguinis interpretationem ad-mittas oportet itemque verbum Est totidem modis exponas ; proprie videlicet quum corpo-rinaturalijfigurate verb fiuc fignificatiuè qumn tnyftico tribuetur. Itaque quanta fit vis verita-tis vtinam nunc tandem animaduertas. Deinde fi quid proprie dici putes, ex te quæfiuero, ref-pondebis, opinor, natiuam figniheationem vo-cum fic abs te intelligi, quæ tranflatitiæ oppo-natur. At ego dupliciter dici pofte dico voces proprie vfurpari : vno modo quum natiua fua ft-gnificatione accipiuntur laltero quum ipfarum rerumfubieftarum de qiiibus agitur pcculiaris natura fpeétatur. Sic exempli gratia, fi de pida fculptaue imagine loquens dixerim, Hie eft ille Simfon hoftium Ecclefiæ domitor certe verbu Esse alia fignificationem induit quàm fi de i-pfovero Simfone ageretur, vteflet propofitio identica, Vtra igitur in hac enuntiatione propria cenfebiturPnon ilia certè eflentialis,quæ tametfi natiua eft,tamé maxime impropriè amp;nbsp;falfifliroè reipidæ vel fculptæ tribuerctur,fed ifta quae afeititiaeft. Videtur igitur proprietatem voeu non ex ipfarum natura fempcr,fcd ex rebus fub-icâis,fiuc de quibus agitur æftimari? adeô qui-dem vt quæ per fe vera amp;nbsp;propria eft vocis fignificatio, falfa amp;nbsp;impropria euadat fi ad rem iplàm fubicâam referatur : amp;nbsp;côtrà quç fuapte

Cap.3. Ad repet. sainct.

natura eft falfa amp;nbsp;impropria, veia tarnen amp;nbsp;pro priaeflcincipiat. Ergo.inquies.Sacramcnta vul-tis inanes cfl'c imagines? nequaquam id veró. quanuis ne tu quidem gt;nbsp;eo quod citaui capite, i-xnaginisamp; figuræ vocem répudies. Quoenim iurc id faciasPSed imagines efl'e dicimus veritate rerum quas fignificant minime vacuas, quoniâ id quod intelledui amp;nbsp;fidei fuggcrunt.vere quo-que à Deo fpirituali rnodo participâdum offer-tur. Ergo vt tandem hunc locum concludamus, feito nos quum verbum E s s b dicimus figura-tc,id eft, metonymia facramcntali,cxplicâdum natiuam quidem illius voculæ fignificationem cumhac tranflatitia comparared'ed earn tarnen quæreidc qua agitur maxime propria eftad-uerfum vos vrgerc, quum is demum proprie de re quaqueloquifitcenfendus,quivocibusad ca rcmfignificandam appofitifsimis vtitur.Sunt e-nim voces return,non res vocum gratia inftitu-tæ. Dicoigitur nos quum quæ de Sacramentis dicuntur facramentaliter intclligeda doccmus, ctiamfi id fieri nifi natiua vocabuli alicuius figni ficatione ad tranflatitiam accommodata non poteft tarnen maxime propriam fignificatione fi rem ipfiim fpeétes tucri .• vos autem quum ef-fcntialiter intelligcnda docetis quæ facramen-taliter dicuntur, maximeimpropriam proprie-tatem ineptifsime,iV,quum de religione agatur, perniciofifsime dcfcnderc.Propterca fi hæc quç tu dicis (quod poftea fuo loco iaciemus ) ptrle-qui nunc libcret,cuius tu tandem voculç in nfti-tutionisformulaproprictatem penitus off rua-rccompericris? pronomencnim Hoc modo ad aliud

TH. BB Z AE. K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

id aliud quàm ad hoc ipfum quod manibusac-ceptum Chriftus fcangcbat amp;nbsp;diftribuebat »id cft, quomodo vel ad indiuidui vagi fomniii vel adfola accidécia,dc quibus nevobis quidcmcô-ftare poteft (nifi fortafle rotunda amp;nbsp;albafuifle panis illtus fragmenta probaueris) feruata vfita-ta loquendi forma,tranftulcris? Et quo tandem proprietatis generc, vcl corpus effcntialc Chri-ftipro myftico corpore,vcl indiuiduumillud vagum,aut accidentia panis, pro re quapiam ex Wultis granis,amp;multisacinis coadunataacce-peris? Sed de bis alias. Nunc caufas iftius pro-prictatisretinendæàte prolatas audiamns. Sh inquis,a''gnmenta de Sa,cTa.w(ntii peit opor.etex in^ituttonty necejfe efi eim rationm certiJJim.jm ejje amp;propriam. Redius dixilfes pevfpicuam cfle o-portcrc.Dc proprietate antca dixi,efle nimirum Êepenumero ex rci fubicdæ -, non ex ipfa per fc voce diiudicandam. Id enim maxime perfpicuè diciquærei fübicdæ maxime conueniat, fiuc propria fijie tranflatitia fignificationc voces î-pfæ vfurpentur.£gt;5fo,inquis minifne figu^atam e/fe oportet. Répugnât enim insiittttionem ejjef.tndamen-tumveritatisipfam ßguratam eße, ^Mciinfigu~ ratu lo^Hutiane nulla v entas fandart potefl. Diitin-go figuræ appellationcm, quam fl accipis pro mere aîlegorico aut parabolico fermonc, quid hoc aliud cil quàm nobis illudere? Num enim metonymia facramcntalis, aut alius ciufmodi tropus, allegoria cil vel parabola’Qjæ tu hîc i-gitur ex irenæo Augullino citas vt allegorica oftendas aliunde illata luce indigere,non contr^ nos fed contra vcftra illa deliria faciunt, quibus , quot;nbsp;')

Cap.J. AD RBPÈT. SAINCT.

vniuerfam fcripturam facram in fabulas verê transformaftis. Figur are veró difta efle non pofle certa veritatis fundamenta ne in alle-gorijs quidemperpetuum efle dico. Quætupo* ftea garris de noftra in explicandis inftitutionis pauculis verbis repugnantia cuiufmodi fint fuo loco expendemus. Sed quod fcribere aufus es, nolle nos rem Ci^na ex in^litutione indagari, aâeo^ insiitutionts verba fuhfannare,^ ea nohis obijci molette f erre,amp;c impudentifsimè à te con-fingi Deum amp;nbsp;homines teftamur. Declamitas poftca quum res noua traditur jamp; in qua nemo fine fummo pcriculo pofsit hallucinari ( cuiufmodi eft Euchariftia ) non efle admittendas im-proprias amp;nbsp;ambiguas phrafes. Concedo, amp;nbsp;im-propriü efle rurfum nego quod optime rei fub-ieélç conuenit.Ambiguum autem fi vocas quod plures fenfus admittit, vide quoufque progre-diaris. Dogmafidei Chriftianæ vel præcipuum cft,Verbi æterni iaai^iuiieis.h.t 'iWMA'Uerhumcaro fiiEium ç/?homonymiçin fingulis vocibus obno-xium cflejdcóque ab hæreticis exagitatumnö ignoras. amp;nbsp;à quibus hæreticis? ab ijs quinatiuâ illarum vocum fignificationem fcclati funt.con-traquos oftéditur Filium Dei fimilitudine qua-dam aptifsima gt;sgt;yoY non tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed

//«âsToyvocari : carnis autem appellatione to-tam humanamnaturam (ruu6xJ'o;i^zxSr declarari: faétum denique non transmutatione fui ipfius, fed alterius aflîimptione dici. Et quàm multa a-lia poflent fimilia proferri. Res autem fie habet. Etiamfi vocesperlc ambiguæ amp;diuerfam in

terpréta-;

TH. BE2AË. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$

terpretationem admittentes vfurpentur, tarnen pro non ambiguis cenfentur, quoties alterius îententiæ ablutditàs ex rci ipfius de qua difcep-tatur natura non obfcure dignofcitur. Sic verbi appellatione non fignihcari prolatum fermone ex eo manifeltum ell, quod Films Dei quum fit Deus, Scper quern Pater omnia condiditmecef-(ariofit aliquid u^z5«y-yo*'-fynecdoche verb in di-•äionecarnisvel ex communi Hebiæorumvfu •intcUigitut. Fatäum ertc denique accipi pro tranftnutatione eîus naturæ dici non poteft, in quam nulla cadat mutatio. Sic quoque in Sacra-mentis fl fignum dicatur illud ipfum efle cuius Sacraraentiim eft, miferabilis eft feruitus ac plane carnalis, bteram fequendo fignapro rebusi-pftsaccipare, vtfcitè fctibit Auguftinus de Eu-chatiftiaipfadiflerensjficutfigna inutiliter ac-cipere vâgantis eft erroris. Æerf70TO»z,ais, tum efl, m Ktiyct, MiŸÛf, TBi Kfiyi Myyà^.fyfe Qœntz hi-fioria rernm ante a incognttarum ç^infolitarum con-flitutionem eUM/gationem'Cofnplethtar. T^cejfa-rtum igiturfntt Chfiflam diluctäe ^uid vellet effari^ Concedohote quoque, amp;nbsp;dico non potuifle dilu-cidius aut eicpteffius declarari facræ illius adio-nis myfticæ naturam Sc finem. Hoe enim dari quod Chtiftus ipfe manibus tenens tradebat» doceri verbis Apoftolos non oporcuit.Sed quor-fum hæc darcntur,quarum rerum figna amp;nbsp;cuiuf-modifigna effent, ld veróipfis declarari opor-tuinquod multó dilucidius fecit Cbriftus quum fignis tribueret ipfarum rerum appellationes, quam fi figna illarum effe fimpliciter dixiffet. Deinde ctfi noua protfus fuit hæc noui fœdetis j.

)

Cap.J. AD REPET. SAINCT.

obfignandi ratio tune primùm à Chrifto inftitu* ta, tarnen neque incognitum prius erat nouun» ipfum fcedus, cuius exhibendi cognitione fuo modulo imbuti amp;nbsp;virtutc feruati fuerunt qui-cunque Chrifti aduentum fideles antcceflcrunt: neque etiam ipfum noftræ cum Chriftoxî/rûxW myfterium tranflatitiis vocabulis edendi amp;nbsp;bi-bendi fignificatum, ctatdifcipuJis in auditum, vt quihocidèm diótum amp;nbsp;fpiritualiter explica-tum ex præceptoris oieaudierac in ea concionc quæ Ioan.6. perfcripta eft. ItUque nequeobftu-puerunt: neque vc Capernaitæ durum hunefer-monem effe dixerunt:neque,vtdeanibiguofer-mono dubirarunt,quoniam'hæc myfticè amp;fpi-ritualiter inrclligenda efl'eantea didicerant,fi-cut alicubi Chrylbftomus obferuar. Denique clige vtru voles; Si «yyà iftafuiffe vis,xo/x3f lo-quutusfucrit Dominus, quum vix aliter deSa-cramentis vnquam fit loquutus Spiritusfandus fin x6/y« fuilTe mauis, Jtjuyis-fane fuerit loquutus, ac proinde inepte facis quum vulgatam amp;trita fignificationcm verborûm his myfteriis défendis: Itaquequod infanâæ memoria* virum P. Märtyrern dixifti, improbum amp;nbsp;impudentetn fuifte Chriftianarum fcripturarum deprauato-rem,quin tibipotius ad amuflimquadret,obfcu-rum eftc non poteft.

AD CAPVT

T H. B E Z AB

1«

, Ex circunftantijsinftitutionisCœnæ Domini non rcflc colligi’n'piijii'rctinertdum.

Sÿ N c I PIS tuam iftam improp'ria pros prietstem tueri argumentisàcircnn-ftantiis Cccnæ dominicædefumptis.Et qiioniain quæde Sacramctis dicuntur •facramentalner intelligeiida dicimus, negas ex jnftitutionis verbis eruipoffe hanc circunftan-jiam quôdEuchariftia (ic Sacramenturn ( quod tamcn verum clTeconcedis,) quum nullum verbum Je Sacramento faciat. In bis veto paucis vidcquàm multipliciter pecces.primùm eniin admodum inepte facis,quum hoc quo resipfa vel an fitjvel quid fitconltituitur inter circun-• ftantiasnumeras. Deinde quum Euchariftiamt elle Sacramenturn folligi exinftitutione poiTe negas, certè amp;nbsp;illudfateris, id quod primariû amp;nbsp;ptæcipuum eft in hac controuetfia (rci videliccc ,de qua quxritur naturam amp;nbsp;definitionem, quæ '’»7/èci'f^ vocatur^ aliunde quàm cxipfainfticu-tionc petendum. Icaque fundamécum illud abs teantea pofitum, quod videlicet ex vnis inftitu-tionis verbis hæc omnis côtrouerfiafit decidé-dâ.tutemer euertis.Ptæterca quum Saccamentü hoc efle non neges, amp;nbsp;pro natura rerum inrelli-genda fint quæde rebus dicuntur fnec enim rcs verborum, fed verba terura caufa funt înuenta) quid ad nos attinet tantopere quætere quo ex feripturæ loco id eruatur? poftremö amp;nbsp;illud dico plane cæcum elle opottere qui ex illz b.ij.

Cap.4. AD RHPF T. SAINCT.

tota Chrifti aólione non videac myfterium fiue Sacramentum indjtui^ quum rcgnü Dci.rcmif-fio peccatorum, foediis denique iJlud nouuro,fi-cut à leremia dcfcribirur, propriè loquendo, in efu amp;potu fitum elTe non poflït. Reponispoftea nobis rancidam illamamp; miJlics recoétam cram-berii, fummum videlicet Euangcliftarum amp;nbsp;A-poftoli in defcribenda Euchariltia confenfum, '^uumaliocjüi foleant Euangeliflæ mutuasope-quot;rastradere, amp;quod abaJioobfcuriusamp; figuratè 'èfttraditumj id alius tnagis propriè amp;plenius çnarret. Atqui perpetuum hoe efl'e nego,nec tu vnquam probaueris. Dico prætefca Euâgeh’ftas Sc Aportolum neque totidem neque ijfdem verbis vfos, quod ex ipforum locorum collatione liquet. Affirme Sc hoe tertium , Euangeliftas amp;nbsp;Paulü mutuas hïc fibi operas tradidilTe. Verbu “cnimlt;iAo;(-sZi'verbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'/et-

bo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;nn fine adieólione pofitum ad-

ieólione vocis miiamp;iir; amp;nbsp;illnd Nouitm test amentum inJanguine mro per illa, languis meus Noui tefiamenti explicatur. Et addirur rumàLuca turn ab Apofiolo mandatmà Mattheo amp;nbsp;Marco prætermifium. Tu verb quid velles prætereaab eorum aliquo exprelîum vtnoftra fententîava-leret.^ncmpe vtpro E s t feriberet Signjfi-c A T, vel Höchst corpvs mevm 5ACR ^AMENTA LITER fiue IN MISTERIO, fiuc FIDE P E R CI PIEND VM, fiue s IG N v M aut Sacramentvm co R P O-R I s M E I. Quid fiverè nos viciffim exciperc-mus, vt vefiræilli quamuis inuißbili, tarnen velé Cyclopicæj manducation! locus aliquis relin

querctur

TH. BEZ AF. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II.

queretiirgt; oportuiffe aliqucm Euangeliftarö pro^^ Hoe feribere i s t a a c.c i n e n t i a s i n h SVBIE CTO. vel E Ç CE corpvsmevm» amp;nbsp;pro Est fetibere transsvbstan-tiatvrgt;amp; Corp VS simvl et .sanquot; Gvis, amp;pro OMN ES feribere v o s *'s a-, CERDOTESÎ quid igitur?nempe neque Chri-j ftus ficloquutus, neque Euangeliftæ amp;nbsp;Äpofioli . fie fctibentes, obfcurc, aut ambigue aut inufîta- ' lè.fed facramentaliter de Sacramento loquuti funtmequecaufa vllaiuftafuit cur de veftrisillis tamabfurdis tam monftrofis, tam denique à Sa-craraentorum fine alienis figmentis deuitandis laborarent, quæ iure exiftimarunt no magis cul* . piatn Chtiftiano in mentem venire pofle, quàm naturalem petram fuill’e CliiTfium,quoniam di- . citur petra fuilîe Chriftus, aut agnum reipfa Chriftus efle quoniam à loanne Baptifta fie ap-pellatur. Iftadenique quæ tandccalumninaeft, CArnem-,ß,ngHi?iem,fiibriiinüarn-,edere,btbere')altare'f ficnfictAm^cerdotturn b. nobis in tgnotas tranlla.-: (ASßgnißcationes rrahi^ Quid amplius? etiam , h tibi credicur, Ipiritnfn m Bapttfmo pro asjua inter-i pretamw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cjnocpiie^ Ftlinm negamns,

lmb quiscarnemamp; languincmin fpóótiucum Martinne transformatmifi qui inuilibilc amp;nbsp;quâ-titatisexpciscorpus Chriftotribuit? Quis Chri-ftum priiiat vera carnis fubfi:anti3,nifi qui panis cruftulojimbetiam accidentibus finefubieôto ilium includit? Edendi autem amp;nbsp;bibédi vocibus an non vos quoque nobifeum vtimini, quum de vnius virtutis Chrifti participatione merè (piri-luali loquimini.^’altate quidenijfateor nullum in b. iij.

Cap.5- AD RE? ET. SAINCT, Chriftiana Ecclefia, nee facrificium nee facer-dotium ad Chriftum rurfus propeccatis teipfa Patii ofFerendiim relinquimus, quæ nó fine ma-nifefta impietate ponitis. Spiritum pro aqua in ■ Baptifmoanobis cxponifalfiffimum eft,quum è contrario, Aquæ interdum vt amp;nbsp;Ignis nomen pro Spiritu, ad eins in nobis cffeóta iignificanda’’ ponidicamus. Neque tu id potes iure inficiari, ■, quum fiepaffim loqui Prophetasamp;j'Ipoftolosi-'-; pfumque Chriftum nó ignores. Filii veram hy-poftafin à Patre efte tâtùm abeft vt infieiemur, vt contra, ftertentibus vobis,óf teterrimos illos Scruetum Gentilcm,amp; Poftellum in finu fouen-tibusjharc veritatem aduerfus renatos Samofa-tenianos Sc Arrianos primi defcnderimus.Quöd fi Filii eïTcntiam ( quam tu perperam cum lub-ftantiahïc confundis) vis ab alteta Patris effen-tia propagatatn, quam nos vnicam efte in Filio amp;nbsp;Patte tuemur, quanuis in Patre vt à nullo,in Filio vt à Patre per gencrationé communicata Ipe(ftetur,iam te Dithcitamfaólum affirmo.ne-que ld fanè mirti ab co fieri qui tot nobis Chti-iti corpora realia Sc cffentialia fabricetur.

A M accedis adcircunftantias perfonx ipfius Chriftiamp; fic argnmentaris,firj-fbts efiomnipotens fiecfneKti'-ipotefiSfga potentefficere t^uodin Ettchartfiititsfiamr.

Ifiud

'T H. B E Z AH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX

IftuJ veto quis vnquam nofttûm negauit? Scd hoc efficere vel potuifle vcl voluifle quod ta di cis, id demum tibi probandum eü. Rurfum igi-tur idipfum de quo arabigitur vt probatum affu mis,quod eftimpudentis Sophiftac faétum.No luiffc autem ilium ac ne veile quidem potuiflc quod dicitis, ex co ipfo colligimus quod menti-riac ptoinde côtradicentia veile nó polîit; quod. autem veile le teftatus eftidcii co elticcre ilium poffe ctcdimus,quoniara ht A: verax amp;nbsp;omnipo-icns, nempevt vetè acreipfa fefe nobis intetta pofitis quanuis in cælis manés, ad vicam xternâ communicet,quodefle verè admitabile omni-potcntiæ diuinæ myfterium Apoftolus metitô tcftatur. Adillamautem veftram natutalépre-fentisSe incra manuspofitæ (ubftantix mandu-cationem quæ tandem ,quæfo,omnipoteniiadi-uina requititut?Non igitur fimplicitcr veftra ilia commenta inficiamtir quod cogitationi hu-manæ fint abfurda, fed quia præter quàm quod. admitti humanàratione non polfunt, placitis fi-deiamp; ïili) Deiveritati repugnant.Quorfumergo aduetfum nos detorfcnsillud Tcrtulliani di-üii aduerfus Marcionitas,ad quosipfi proximè acceditis,quumcotpusfu.iptc natura q. iantum tarnen pro modo non quanti reipfa adefiecon tenditis.?

î^etî^ît'jinquis, vt viieamw an Chriftusßngula-rem alii^uam caufim habuerit car in prcrnulganda. Euchartßtaobjearita (ßincertius loc/ueretar ejuam commaniter f deret. Tquot; anturn abefivt habuerit, vt ei adfaerint caufagraaijjîmi car planias,certiai nbsp;nbsp;di-

lacidtut qaamfoleret de alijsrebtu, de Euchariiliit b.iiij.

1

Cap.5. AD REPET. SAINCT. pronuntiaret :nempegraue periculoßtm dogma praceptum articulu nouifœdeni.Kx.lt;\m tute hîc rurfum tibi monftrumcomminifceris quod nuf-quam eft.'amp;iurfum principium petis. Visenim tibi concefliim omncs tranflatas loquutiones efle natiuis obfcuriorcs, quum tranflationesfæ-pe non minus pateant quàm proprix lîgnifica-tioncs,amp; venufttores ac exprefsiorcs meritoha-beantur. Deinde, quod coaólus aliquoties repe-to,propfietatem non ex rerum fubiedarum natura, fed ex ipfîs vocibus perperam mctiris:amp; nullam incidere potuiffe grauiorem caufain particularem eut à communi fignificationedif-cederetur affirmo, quàm quod no de re commu-nijfed de Sacraméto ageretur. Denique rurfum pernegovllum dogma nouum fuilTe in Eucha-riftiatraditum, aut vllum fœdiis inftitutum,fcd fidei Chriftianæ amp;nbsp;noui fœderis confti-tutam : nec te minus inepte ifta fcripfiiTc, quàm E diceres nouum aliquod teftamentum fieri,quû de figillo ei apponendo ftatuitur autiplbappo-EtofigilJo obfignatur.

Tostulas eîiam tibi produci exemplum aUcuius fœderii 'vel Sacramenti a ‘Deo z/el Chrtfio etusim~ P er at i vt credendi cum fi-lutis pertculo agendt,e-tiam tn vetefe tefiamentofigurts obnoxio, ejuod aliter finet tjudm ad verbum fit intelltgendum, aut e vefltgio non fit expltcatum.

Aftutètu quidem credendi amp;nbsp;agendi voces adiecifti vt tibi caueres. Sed quid fi tu fie quo-que mihi aditiim ad te refellendum aperuifij? Ritus igitur in ipfis obeundis myfteriis leruan-dus, ficut exterrius eft per lê amp;nbsp;à communi nihil differCHs

TH. BEZÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ;

diftcrensjita ctiam communibus ’vocibus expUr cetur oportet.Sic nudis verbis Circücifio, Pha-fe,cæremonialis vniuerfus cultus declarantur amp;nbsp;præfcribuntur, Sic quoquc Baptifmusamp;a^ öio Cœnç Domini dcfcribuntur.Communia cr nim fuut aqua racrgere vel afpergcrc,panem ac-cipere, frangcre, comedere, amp;nbsp;vinum infufum bibere. Sed quod in illis ritibus credendum ipfi menti Sefideioffertur, fiue quæ fit res Sacra-mentorum, amp;nbsp;in quem finem præcipuè inftitu-ta fint, idv cró ficut in figura proponitur, ita c-tiam vix aliter quam figurato dicendi generc, proponitur,nempc ne figna vel inania putentur, vel pro rebus ipfis accipiantur.Sic Circuncifio externa fœdus vocatur, quum tame propriè no fit ipfum fœdus,fed (vt eodem loco dicitur) foC' deris fignu fit.Ergo,inquis,o/?^«^/^fe vbiprmliter fit(lttT:um^anëé''^inumeJfefigna corporis fin-guinis.Q^a verohec lex fit perpétua vtfi quod per fe fatisintclligitur femel tarnen eft quanuis citranecefsitatem explicatum, fcmper quoque in refimili declaretur.Infacrificijs quoties additur promiffioexpiationis peccatcriim ,id eft no quid agaturexterius, fed finis amp;nbsp;vins facrificio-rum declaratio, fiue quid luerit in iis credendû toties figno tribuitur quod eft rci fignificatæ, id eft,Chrifti,qui vnus tollit peccata mundi,quu m fanguis hircortim amp;nbsp;taurorum ne vt Sacramcn-ta quidem emundare confeientiam vnquam po-tuerint. Quid? quum mrie.tov dicitur nouum fœdus in fanguinefquot; quod quidem non fpciftat adidquod foris agitur, fed ad id quod per id ^uod agitur credendu proponiturj vt in omnes

Cap.5- AD REPET. SAINCT.

partes te conuertas nunquam tarnen cuiquain homini non infano pcrfuafcris natiua vocum fi-gnißcatione feruata id cflc cxponendü.Et ne al) jpfis à tcpropofitis cxéplis difcedamus,in hac i-pfa formula, ‘\enafc exaejua, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifi Me-

taphorâ multiplicem agnofcis,reuoco tcadiii-troitü MifTç Dominicæ quam Q^fimodo vo-catis.Numtu vció arborem vitæ aut fcientiï boni amp;nbsp;mali putas aliter quam facramcntali Metonymia appel latam?nifi fortafle vis à fucco ipfius arboris.vel immortalitatis donum,vel boni amp;nbsp;mali feientiam pependifle. Sed de iftis fuo loco, nee enim ignoro tam vcrè nihil pofle dici, quin à fophillis in fpeciem falfi adulteretur.

non, inquis, offen dien.'urn eadem de re eipndC^pernaitoi exortü Chrtfinm ad?itonuiffet,'vC fermonem temperarctfi tditer ra haieret ^uarn pro-nunùaret?

Imó quod Capernaitas alloquens fatis fupér-que explicarat, cur obfecro Cœnam inftituens, rurfum agerct? Quanuis enim illic de verbo nu-dodicatur quod in Cœna; inftitutionc de pane amp;nbsp;vino dicitur,tarnen hadçnus hæc duo conue-niunt,quàd amp;nbsp;verba amp;nbsp;corporca elementa my-fteriorû figna fint, ilia quidem aurium, hsec veto oculorum quoque knfui obicéta.

Comminifecris poftea Chriftum à Paulo de Corinthiorû diflidijs interrogatû , fuiflcilli ex-pofiturû fl qua latcrent facraméca’.ia æaig mata in Eucharifiiæ Sacramento.Et vndc quæfo my-ficriii Cœnæ dices Apoftolû exaliqua Ipeciali, rcuclationc didicifle? quonia nimirû hæc dicit feà Dominoaccepiffe,quod ctfi non tibipri-mùm

14'

TH. B î 2 AR.

mùm aut foli in mente venir,tarnen parùm pro-babilitcr dicitur. Quorfum enim hoc ex thrift! peculiari rcuelatione percontaretur Apoftolus, quod faite ex Lnca fuo comité perinde atq; ex i-pfius Chrifti ore cognofcerc potuit? Quod ft e-tiam dicamus peciiliaft reuclatione id illi fuifle patcfaâûjat certè (tultè abs te dicitur tû ei pa-tcfaâû fuilïequû dcdifsidiisCorinthiorûintel-Icxiifet.Nec enim id ait fe ilüs tradere,fcd antea tradidi(fe,quod antea niniirû à Domino fiue re-uelatione peculiari,fiue (quod multo probabi-liuscftjcx difcipulorum iplius ore aut feriptis cognouerat.Sed hoc mittamus. Qu^antô rcétius dixeriin fi Iveftras illas monftrofifsimas amp;nbsp;hdei articulis ex diametro répugnantes chimeras fta^ bilire ill's inftitutionis verbis Dominus voluif-fetjhoefuifle Apoftolofuo expofiturû: idcirco verb nulla addidifle explicationem, quod facra-mentaliter interpretanda efle,quæ de Sacramé-tis dicuntur, omnes non prorfus infani per fe intclligant?

Visetiâ confiderari à nobis ipfam noélurni téporis circunftantiâ,admirabilts fane Thcolo-gus,qui tuos aliter noéle quàm luce loqui vclis. ^WA(ïnc^ïs}vol!iit ea noble 'Dominta luce inferi'e figurarum tenebrü idcirco nthil fittefigurate locfuu-tw.Et quid eft in re ta feria Eccleftæ Dei illudere fl hoc no eft?Sc«/,inquis^ifwwgt;- Apofloh Chri-fium in eanobiepala effari, nullu prouerbtu t^uod nodedAraret lotjui.lmo hoc dicût difeipuli no de tota,fcd de extrema dûcaxat ilia cócione quç to-ta pene figurata cftjiSc tunc ab Apoftolis videtur paru intclleda.yjrjnquisj t^uu Apofioli nofineret

Cap.J. AD R EPE T. S.A I N CT.

vel minima, elabi i^uat. no interróg^ent.fi viderentur ohfcurioray nemo htc eurn vi re tanti momenti in verbis a lit er ah fen fit remotes percotaturquicejuainempe f vtdicunt. Chryfifl-omus Cyi'lUns ). tdeo necob-fiupuerunt nee obmurmurarunt Apofioli ad tantum prodtgittiHy ejuoniam antea cerript viderant qui ad eitu promtjjionem obfiupuijfenf.ô} rem prim fbt con-firmatam meminerant cjua turn exhtbebatur. Imo certe ad tarn prodigiofum commentum,quo amp;nbsp;carnis Chrifti veritas deftruitur, amp;nbsp;Ipiritualia in corporalia transformantur ,amp;prondc quæeft rcgcncratæ mentis aâio, corporalis manduca-tio ftatuitur, amp;nbsp;Chriftiani in Cyclopas tranf-mutantur toti coliorriiiflent Apoftoli. neque idcirco tantum nihil interrogarunt quod per tn-credulitatem obftupcfaâos amp;nbsp;obmurmurantes aiidiffent reprehendi,fed quia ex reprehenfione fpirituale hoc effc myftcriuin, nec ventris fed mentis cibum hunc clTe cognoucrant amp;nbsp;credi-deratit. Credentibus enim hoc diftum fuiffe di-ferte dicit Cynllus eo ipfo loco quern citas. xA.t cur credentibus,nifi quod quid illud cfl'ct antea fuerant edoót? Fides enim eft ex auditu.Irnme-rito igitur quæris vnde potuertntnec prtus admo-nitiSacramentum inftitui, nec turn it a fub tiles n^po-fioli, faf:icarificramentalem ejfe loi^uuttonem. Sia amp;nbsp;prius rem ipfam fuerant cdoóli,quid illis eflet datums Chriftus amp;nbsp;Capernaitarum exemplo fuerant admoniti, ne Cyclopicam aapxsjot;/«»' a-nimo concipcrent: amp;nbsp;Sacramentum inftitui res illæipfæquas illis præbebat Chriftus oftende-bant. Et ne quid hîc à me confingi clamitcs,ec-cc tibi hxc quoque Chryfoftomi verba ex cade

• ; TH. BEZAE. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

ilia quam citas homilia oäogcfimaquinta quæ tu aftutè prxteriifti. i

^Mmodoturbatinon fuerunt, (^uumhoc audiß-fentiijuoniam multà- tam W magna de hoc ante a diß ßertiera^. ■-! . ..j -j . nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed amp;nbsp;illudomnino cxpcndondu eft quod ex codem Ckryfoftomo attingis y’priorem vtde/icet Chrtßum adßuos confirmandos corpm ftmm dehbaffe ceptffeßejuod alijtporrigeret, ne pra horrore tuß ßm Domini de manducanda carne detreÜareivt^. ^Quodigitur hic vnus ex patribus for taffe primus dixit, quæri pote ft an probabilitcr ;di-catur. Ncc-'Cnirn in inftitutionc Coenac tale quicquarn exprimitur. Ex epdem tainon pane comediffe amp;nbsp;ex codem vino. Chriftom bibiffe ambigi non poteft ,• ncque magnopcrc labor» poft an ante'èonfccrati'oncmboc fcccriLSedil-ludcertum eft fl Sacratnentum hoc Chtiftus i-pfcfumpfit, non propter fc fed propter alios fumpfiffcîQuid igitur? Gerte fi (vt vulf Ghry-foftomus ) illc fumpfit Sacramcnt«m‘^.amp; tran-fubftantiationi locus eft, illefeipfum realiter amp;nbsp;fubftantialiter ore ipfo comederit. Cautius lo-quitur Auguftinus qiium dicit Ghriftum Ci_v o-D A M M o D o feipfum fuis manibus geftaffcj V.P myftcrium à re naturali diftingucrct. Qi^od fi il-le verc, reipfa fubftantialiter, corporaliter ore fuofinevllo tropovel figura comedit feipfum primus, non oportuerit, quxfo, maiorem hoc norrorem incutete difcipulis,quam fi aliis dun-taxatfevorandum amp;nbsp;bibendum præbuifl'ct?Nique his obftat quod inuifibiliter idfaétûçom-minifeimini. Manet cnim ipfum faiftum, realis in quam eapnotpayta ,quæ fi inuifibilis cratdn alte-

Cap.^. AD RE PET. SAINCt.

rum etiam magis abfurdum prodigium erat di/-cipulos abduélura^ eó vijelicec vt fpeâruni fc viderc Si audire multó magis exiftimarent cjuam quiim ilium antea fupcr mare ambulan-' tem, amp;nbsp;poft mortem ftcum præfentcm adefle amp;nbsp;loqui cernèrent. Seipfum enÏm quempiam ore vorarc, amp;nbsp;tarnen eodem modo integrum ac fülidum amp;nbsp;illxfum alijs itidem comeden-dum præbere multô magis veritati carnis répugnât quam fupcr mare ambulare, aut poft mortem repente claufis ianuis apparcre. Et tu tarnen Apoftolos nc adfiguratas quidé loquu-tionesabfque interprété intclligcndas exerci-tatosfuiftevis. Quanto verb minus hæc falfif fimaamp; toti dodrinæ quam ex Ghrifto audie-»rant repugnantia commenta fine vlla difeep- ! tatione menteeomprehenfuros fuifle exiftima- ( bimus? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, f,

Qur, inquis y Chri^ttu contre omniitm gentium morem mmu puro fyncero fermone file» bat, : çy4pon:olis mentem fuam exprompfiertt?

At ego hune omnium gentium ipftûfque a-deo Spiritus fanâi perpetuum morem fuifle amp;nbsp;efle dico vt ad fignorum vim oftendendam, rerum fignificatarum nomina eis attribuantur: quod autem de minus puro amp;nbsp;fyncero fermo-re Chrifti feribis, putidam efle calumniam qux vni tibi in mentem venir.

Q^ris poftca,«^/ verbis caruerit ipuihoi nune •vmrmr, vt intelltgenttam altam lt;]uàm verbafionent fubïhtuamiu,

Relpondenjius Ghriftum non potuiflefigni-ficantiu»

Ï(S fîcantius aut cxprefsiius de Sacramcntis loqui. h^re/u per ambigttant teHamenti interpretanonernf

Nequaquam; planifsima cnim cft amp;nbsp;Sacra-mentisaccommodatilsima, amp;nbsp;vfitatifsima formula qua Chriftus vfus eit; ncc minus moiiftco-fa funt vcftra quam Anthiopomoiphitaruin commenta; Nelcio certè an rcliquis tuis vanif- i fimis clamoribus fiialiquid à me reponcndum^

CxrHor, ais, dtibiremm credert ^uad ChrtUhu non dtibitauit ajferere? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i lt;nbsp;■

Imo, mi homo, cui pcrfuadebis contradifto-riaChrdlum dixifle? credcndum aurcm quod Chriftus docuit quinam fortius affirmant quam qui nihil nifi quod Chriftus nos docuit, creden* dum in fftlutis negotio dicunt?- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

, verbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^^ei borujn ßgnißcafiones i~

gnorauit. Bella fcilicctiallufio, quanuis:caraa-liundc defumplcris, veritas efl, vera lolt;jui nefiiuit} miiiimè,ideôq; veftras chimeras mon-ftrofifsimas repudiamus.

jQià tot rnodis tdololatriam vetuit, anfrSlus catis vtnos ab idololatria liberaret, moritartss nobisidt-lolatria occafionem maxmam prabaerit, cjuttm panels Verbis matatis nos ab ea Uberare potnerit^

Nequaquam profcéiô, idcoque vcftrumcru-ftaccum Deumvt idolorum omnium quævn-quam extiterunt maxime execrabile toto pc-cfore oréque ipfo deteftamur ; amp;nbsp;vos in beftias pene trasformatos credimus, qui Dcû ipfum id effe credatis quo vefeamini. Id auté etfi venturû praefciuit Dominus que nihil latet,noluittamé proptcreadcSacramétis aliter quàmvfusipforû

Cap.5- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A D . R E FE r. S A I N C T.

amp; natura feratjid eft,non facramcntaliter loqui. Hæc funt igitur in quitus clamitasànobis ad-uerfus Chrifti diuinitatem peccari, quafi quia de reûa amp;nbsp;cum articulis fidci confentientc ver-borûinftitutionis cxplicatione quærimus pro-ptereaipfiusfermoncm incontroucrfiam è. du-bitationem adducamus.

' Denique placuit ctiam tibi nos triplicis in Ghriftum vt hominem virumbonum ( ßc enim lóqucds ) admifli pcccati argucre; quorum illnd primùm eft 'f^Uiinuiia anobu nota ^juod contrabo^ vorttrnparrnmfamiltai prudenùâ TefiamenfH non fimpltnoribui Verbis codiderityejtaibontu Me 'j-iicobt ^uantiis ßgura^,pro fiatu,propheet a, tefiamento 'ad-•mtfiuerttytame dere,de ejua in teftameto !vatictn^'A‘ turdtlucid 'e dixertt,^^ elariui tjaarminijuam antea fèrmmem habuerit. Atqui, bone -vir,in vno ifto quod in nos Iftc dicis tripliciter pcccafti.Neque cnim Euchariftia eft ipl'um teftamentum Domini, ftd eius erffftxGVt antea quoque dixi: ficut Circuncifio nonifi figurate vocatur fœdus,pro-priè verb eft fœderis fignum , vt ipfemet Deus interpretatur: nifi forte eoulque odio noftri ab-riperis, vt figillumteftamento appolitum veils clfc ipfiis teftamenti tabulas aut ipfum teftamé-tum tabulis perfcriptum. Ncque dubito quin hîc fis mihi obieclurus illud ‘J^aum te^amentii infinguine meo,cu\ vieißim regeram illud.yS»-gttis mem nom teflamentitàç. quibus nos fuo loco, ncjtuo morc,vel quçftiones permifceam’, quod facere tarnen nos tuaawKi/iZ(r/«icogit,vel prin-cipium petcre videamur. Deinde tantùm abeft vt ex co quod tuemur, efficiatur Chriftu m ob-

feurius

TH. B E Z AÊ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï7

fcuriusloquutum effe, vt contra nifi nobifcum fcntias, abfurdiflïma Si, quoniam fibi contradi-centia, ideo falfifsima ipfum cnuntiafle opor-tuerit, vt tu ipfe longè maioris fceleris rcusme-ritö deprehédaris,quam illud üt quod falfó nobis impingis.Dcnique quistuushic pudoreft.? deligis pro tcftamcnti vllo figurato dicendi genere careniis cxemplo illud lacobi tcftamentû, in quo pene vno plura, quam in reliquis totis hiftoricislibris omnium troporu amp;nbsp;figurarum exempla dcprehenduntur, adeo vtineo explU cando nunc quoquc noui interprètes linguarum cognitione inftruóliorcs quam illi ex vctcribus Graccisaut Latinis »defudent. Et ne longiusa-beamus, illas ipfas voces in quibus pTanius quamvnquamloquutum ilium , temerè profe-ÓIÖ fcribis, nempe illud, opinor, '^on auferetw ßeptruex ludatScc.libenter exte velim intelli-gere quomodq interpretari tarn plane pofsis,vt rquicunque in eo loco explicando laborarunt ftolidi,quafi nodum in feirpo quæfiuiffc videan-tur.

Alterum noftrum peccatum efle vis, tjuoditu illud tefiarnentarium inuiolubtle corrumpamw , amp;nbsp;ijuidem non cuiufui^ fid Ftlij ‘Dti, cuiui tejiamenti ipfiu ttiamfingulares •voces evpendere iuheat j4po-fioltu, etdmonensficr-ipturn ejfefimini eins non fierni-nthusz quod noftrum horrendum fcclus miris poftça modis exaggeras.Et certe ft quid talc vcl cogitare aufi efiemus, nulla noftrofccleri pcena par rcperiretur.Sed dic,qua:fo,quiin teftamen-ti fcripto nc literulam quidem immutat, fed de verborum quibus teftator vfus eft, fententia

Càp.5. ad RE pet. sain cl. j contcndit, idquc totum amp;nbsp;ex præccdcntibus,amp; ! ex confequcntibus, amp;nbsp;ex clarifsimisalijs ipfius voluntatisteftimonijs,adeôquc ex ipla rerum de quibusagitur nàtura, poftulatvt diiudicetur» i num merito iftorum fcelerum accufabttur:an is potius qui aceufationem talcrir inftituerit» in manifefta calumnia dcprchcndcfur? Dicam au-tem etiamaliquidamplius. Teftamentum illud in quo iubet ülam voeem Apoftolus obferuari itâne fuit plané amp;nbsp;pcrfpicuè conceptum Seex-plicatumPQuçre hocfaltem ex Hieronymo qui locü ilium fie exagitat, vt Paulû ctiam vidcatur ? noUe ab omni fophiftices culpa vindicafetcui tamé cur in hoc vt in multis alijs no aflentiar a-libi vbi oportuit nô difsimulaui Quid fi etiâ re~ geram nos in inftitutionis Euchariftiæ vera cx-plicatione quæréda fequi Apoftofi vcftigiaîNâ l ille quid feminis appcllatione infelligatar jn bis verbis,£ro ttbi T)eui,^femtnt tnt cruk ex altero \oQO,'Etinfemine tuo henedicentitr omnesgentei y . quodinficiarinon potes Quaigitürinre pccca-musjfi huius quoq; inftitutionis verborû fente-lt; tiam ex cohaîrentibus eiufdem authoris fpiritus fanéti feriptorum loeis petenda docemus? Aut igitur nos abfoinc; aut quod aliter faciamus quàm Paulus ortende: aut nobifeu quoque Paulum coarguc, vt ab omnibus pijs coarguaris.

quot;Teniwn dentijue longe »hveunii no 'slrurn efl^pec-f4r«»«(inquis) ejubd fennamm mhil nota, EcclefiA legatumà CbriSio q} eius te/bamento nohn derfltâïi, . cjuàm ^anis arid* jrMihilum y wni fmuxtUttmin fuimernonam,

Jmô Ycrô vos ijeftis qui panem verè arid um ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotannisgt;

f

e

i H. i E 2 AE.

quotannïs, amp;nbsp;qui dem tantum femel, laicis vc-ftrisadminiftratis,creptoipfiscalicenn coma-nifeftipræftigiatores, quod illis pcrfuafiftis panera ld non elle quod omnes fenfus panera efle renüntiät, vteiusloco inuihbilem camera quæ nihil fit minus quam cafojid eft Marcionis phâ-tafma ftatuetctis;amp; qüotidie veftram mifcram amp;nbsp;famelicara plebcculam ihani folö (peftaculo pafcitis. At cos qua tandé rätione ifta crimina-tio reos tenebit qui veri illius corporis amp;nbsp;fan-* guinis xwwietr in Cœna fanciri profitctuf?Scz/, inquis t]uodcuncjue Jpmtuale per(œgt;iam nos affe-^ui iaEtatis, per alia tarn don ata à Chriflo nbsp;nbsp;Deo,

ttos Patres no^lri etiam fub lege affeejuehamur,^ i^ttotidießne Çtienaper Euangelt^ auditionëmetis ac fidei tletiationem m Diwn affcjwmttrs ht vos in-culcatisi'Q\àsÇmamp; aliquid nön tarnen orania^ vt foo loco oftendemus. Sed quod brac vis effi-ci, inutilcm videlicet à nobis reddi Euchariftia nifi per earn aliquid penitus nouura amp;nbsp;prorfus aliud quàm Verbo amp;nbsp;cæteris omnibus Sacra-raêtis nos alfequi tccum' dicamus, id ego perne-go. Quid enim prohiber quominus res prorfu s Êadem dilTimili tarnen rationc 8t impari cffica-cacia prxbeatur? lllud quidem certè noninfi-ciaberis, efficaciam Chrifticandc nobis in Bap-tifmoamp;in verbo otferri.Nüm proptereafnuti-lis eft vel nudi verbi auditio Baptifrtio fuccedes vt in adultisjvel bic illi præécns vt in infantibus? luftiftcatus eft gratuito fcedefe Abrahain præ~ putio,an propterca inanis fuit Circûcifio,an po” ti’ fuit illius gratuitæ iuftitiæ fidci rtppajb? Cornelius Mefliâ in veterefœdere amplexus quem e.ij.

Cap.J. AD ft £ SET. SA IN CT.

vcnifle ncfciebat, idcoquc iuftiis ctiam adhuc incircuncifus ,an fruftra audiuit Pctrum ci an-nuntiantcm ilium ipfum yeniflc quem adhuc vcnturum fpcrabat? Nam entjfe q} venturum duos Chriftosnon conftituunt. Quid? illa-pfo iam Spiritu in Cornclium, an fruftra bapti-iâtus eft? Si pcrrextro amp;nbsp;ex tc quasfiuero j num fupcruacanea fit Euchariftia baptifatis amp;nbsp;fide iam iuftificatis, cxcipiesZat fcio,idcirco vanam non efte quoniam ipîa carnis Chrifti manduca-tioadillamfpiritualem duntaxat eius energiat ac bcneficiorum pcrceptioncm accedat, quod non relt;fte abs tc dici alio loco declarabitur. Sed vtitaefte tibilargiar, die, quæfo, fiinutile eft Sacramentum nifi aliquid nouum affcrat ; quid attinet Cœnam Domini rcpctcrc? an quod exi-ftimes Chrifti quoque carnem vt corruptibilem cibum efflucrc? Denique negamus ineptam i-ftam confequutionem,nihil cos arbitrari tradi in Euchariftia,qui doceat vetbo nudo amp;nbsp;Sacra-mentis turn vctcribus turn nouis,rem prorfus eadcm ( Cheiftum videlicet) nobis per fide fpi-ritualitcr participandum dati. Deinde refpon-dco non temcre vocari nouum fœdus quod ve-teri foedcri fuccefterit, sitque eo præftantius: neque noua mcrito præ veteribus 4ici. ncquc fuamcuique Sacramento lormam nouam,qua à rcliquis dircernitur,adefle inficiamur.Idé tuus eft pudor in citâdo Auguft.locoaducrfus cosqui Chrifti voce non audiunt. quafi verb nos poiius hoc præcipuè principiû.aducrfiim vos nö tuea-mur, ftandum nobis elfe in vno Chrifti per Prq-phet^s amp;nbsp;Apoftolos prodito verbo: vcl quafi ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos

( )

TH. EEZAE.

nos ab Ecclefia profugci imus,ac non potius ex Cyclop um antro in Ecclefiatn Dci nos reccpe-rimus.

Finem inftitutionis Euchariftiæ non efficerc vt ■ro'fn'rf» in eins explicatione fit feruandum.

I c oftcndere conaris finem inftitutionis Cœnæ poftulare vt proprietate to fun penitus feruata, reale carnis Chri-fti fitum in Eucharirtia ftatuamus, amp;c quadi'uplicem hunc finem ftatuisjee»2?»f«^/4rto-nem chnritatis Chrtfit, memoriam torum nofiri cauß.fecttf remißlonem peceatorum in rerum ohlata,-rumperceptionepofitam,intmam denilt;]ue nofiricH Chrifto comuniltonem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæc omniaj

fed ita vt quod vltimo loco ftatuismos primarift acpræcipuumcfle, cæterâque anteccderc dica-mus.priusenimordinccanfarum oportere nos ipfum pofsidere quam ex ipfo quæ in ipfo nobis communicâturhauriamus. amp;nbsp;prius ineflc oportet in meraoriæpcnureconditum quod rccor-dando dcpromitur :prius denique pcrcipi be-« ncficium, quam de eo percepto gratiæ agantur. Deinde per res oblatas ncquaqua vt vos ( qtjod tu verfutefignificatum voluifti)alteram Chrifii carnis reipfa Patri laélam oblationcm^id eft dé-tcftandum illud veftrum pro viuis amp;nbsp;mortuis fa-crificium) fedipfummet Chriftum fefe nobis magis ac magis in hoc myfterio infinuantcm in-telligimus. Hæcigitur probaraus totoquepe-c.iij.

Cap. J. AD RE PET. SAINCT.

ólorc amplcâimur. Scd quod realem ilia tuam præfcntiam indeftatuis, abfit vttibi conceda-mus.N cq; cnim huius aélionis finis cft,vt membra caput fiium quafi jn terris adhuefitum qux-xant aut manibus compicélantur: multo minus vt ore deuorent, fedvt potius fide ad ilium fupra cælos confeendant. Caput enim in cæ-lis eft, membra verb in terns, amp;nbsp;cibus iftc jion eft ventris fed menfisjvt ftirè inquit Au-guftinus.Noftrum, inquam.TOA/Tcizz« eftincx-lis, quanpis adhuc in terris corpore verfemur. Audiamus tarnen quid dicas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquis,

jWe credtmui Chrifium adfijiere Sacramento cjHod ßtmimui, mirum in modii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuina dileSlionif

cor noflrum accendtt, Chrifli pafli memeriamdul-cittsrecolimus.,(fl iUic in exitsapudTatrem regnem-tern nidoramus, fl hie tn terris, man ere apud nos non amhigimus.tfl ^loriamur nuUam ejfle tarn gran dem gentem, epux deos habeatappropinejuantes fibi, flettt Deus nofleradeflnobis. Hxc quoque omnia com-probamus, modb carnalia cum fpiritualibus no Confundatur,amp; totus Chrislus à toto Chrifii cótra Eutychetis dogma difeernatur ^tyin nefletmust \t\Qfl\'i.piiod'joannesinQoenaprxfaturfPatre ernnia ttli dedtjfe in manus,'vtnthilflt èi impofltbile, Imo jpbc hoefeimus, Dei bcneficio ,neq; quicquam quod vult Filius,ciimpoffibile ducirnus, quu fit Deus omnipotesquatenus Deus,amp; noiticaccc--périt fupra ornne .nomen quatenus eft homo. Scd negamus cu ycllc aut ctiâ pofte veile cótra-^icétia,quoniâ mentiri no poteft.- ncq ; propter- ' ça. omnipotens efle definit. Dicimus hoc quoq; fçntçntiainartiçulisfidei amp;nbsp;omnibus feripturis

çonfcntaneatn f

lt;

1

*• TH. BHïAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JQ

confcntancam cjuam tucmur,vere videlicet nos Spiritus fanCti omnipotcntia Si fidci organo Chriftum ipfum participate, multo plusomni-poteptiae Chrifti tribucre quam veftram, qui fieri id non polTe nifi realicorporum contacta fomniatis. sX« tta Chrtfit ofirufumus, inquis, vt corpoream einspr^fenriam ahborreaniM? Nequa-quam verb,fed eum quçrimus 8i inuonimusvbi eft. iam cum co per fpcm fedentes in cæleitibus nonautem quærcptes'viuum inter mortuos, hac per fidem fpirituali præfcntia Chrifti fic cS-tenti fumus, quandiu à Domino peregrinamur, vt ad eum furfum magis ac magis çontçndamus. Deniq-, in Euebariftia morte cius profitemur donee veniat. An non igitur quod nobis expro-brasjvos potius eftis fermonis Chrifti corrup-r tores qui præfentem earn carnem in terris efte dicitis,qnam vltimo derpum die venturam ç cæliscredunt Çhrlftiani?

Sed amp;nbsp;iftud cuiafmoditandS eft? pu^nant, inquis, fomus mitten, pritfente duce,ßcprahantur ani-' Tnofius Chrifii^ni.ßpr£finte‘mi ftiurn ducem habue-rmL.jßcüm'jue eß^vß^ueadconßmmatione/nßeu-r li mdtderint, non filùm ßirit-uali praßntiaßd eti^ corporea,(jua homo tpßs tn Sacramento prafio est.

Illud vero nos ÇQnçedimus,amp; dccçrtamus vt inoculisnoftriagonothctçnos è cælo amp;nbsp;qua-tenus Deus amp;nbsp;quatenus homo eft intuçtis,ftcuti fcfe non deorfum fed furfum Stephano amp;nbsp;Saulo ctiam vifibilitçr patefecit, pec hoiÿinem à Dco feparamus, ctiamfi fecundujn hurrianitatë curp ibi demum effe credimus, vnde véturus eft.Nc-piQ enim eo loci dicitur véturus vbi iam eft prç* c.iiij.

Cap.6. AD RE PET., SAINCT.

fens. Iftud vero corporeae tuæ præfcntia: ïpequot; örum idcirco abhorrcmus quoniam dixit Chriquot; flus. Expedit vobi^ vt ego aheaitiiSiC teftatur A-poftolus nos à Chrifto abeflc percgrinantcs gt;nbsp;i-deóque adeum fiifpirare.

Nihil, inquis, fitblinum hoe Sacramentopotuif lEcclefiaa T)eoßifctpere,non modopropterßthflanüe mutattonem tpnei in eofit,^ alia dona ab eo ca-pir,fid ejnbd m vnum corpM eumfao paflere redtgi-tfir non tantum jpiritu, ejuod reSla fida (pr fyncera çharitat confe^uttur, fed vt ßmus membra corperif tim ex caine etui tè) opjibuf eiuf,

Dcfiibftantiæ.i. ipfius panisamp; viniin ipfum Corpus, amp;nbsp;ipfum fanguinem Chrifti tranfmuta-tionc- quod nugaris, quam idoiicis argumentis probes poftca viderimns.Nosautcm non modo Chrifti beneficia tum nobis imputaca tumintta nos collata confequi, fed imprimis Chriftum i-pfum noftrum fieri oportcre,quis vnquam no-ftrûm eftinficiatus ?amp; magnum illudcflc con-iunétionis Ecclefiæ amp;nbsp;Çhrifti arcanum dicenti difertc Apoftolo quis noftnimnon aflentitur? Sint igitur hæc diuerfa, modo nunquam fint dc-iunéta ; amp;nbsp;corporis quidem fit munus verbum externû audire amp;nbsp;fymbola terrena fumerc;men-tis autem fidclis opus ipfa Chrifti apprehenfio amp;nbsp;omnium quæ in eofuntad noftram falutem çomparata. Denique noris hoc femel oportet, non hoc çfieargumentari,fedconuitiari,quod refijtationem nullam meretur. Sic autem vno verbo refpondemus. Neque ipfius Sacramcn-ti, id eft, carnis Chrifti veritatem, neque finei» ^uiuscaufa eft tota hæc adio inftjtutaffpiritua-1cm

TH. BEZÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2|

lé videlicet Chrifti ipfius ad æternâ obtinédam vitam adeptionem Jmagis pofle cum veftra realise corporal! corporis Chrifti in hoc Sactame-toin terris præfentia, quàm mendacium cum veritate,amp; luccm cum tenebris cohærerc.

Romittis hoc capite cxcufsio-fuccutis amp;nbsp;excutis, vt ex re ipfa apparebit. Commendas Euangclifta-rum miramin circunftantijs defignandis dilige-tiammira cumverborum breuitatc,amp; rcrum ac mifteriorû copia,quafi videlicet ca de re ain-bigatur, aut Spiritus fanftiferipta collaudario-nibustuis egeant. Hine exorfus dicis tna n,m fitijje à Chrifl-o itißimta inchoatay noiiurn tJomrn teß’amentum nouttm Euangelij regntm, t^Horufn vmtm^uod^jne figurarn nebula^ depelltt ne in earn inflitutione ßguroffttbfiitutitsfommemw. At tu quæfo, annon fomniabas quum hæc ipfa figu-ratè enuntiarcsPNam Pafehæ nomen neq;Chri-fto neque his myftcrijs aliter quàm figuratè tii-bucrepoffis. Sedadrem. Sipçr nouum Pafcha intclligis nouum ritumjtu videris cur tunc in-choatumtam ambigue dicas.Ncccnimfufpicio vana eft vfum efle te hac voce,vt que poftca illis myfterijs à veftris pontificibus adieda font amp;nbsp;lt;^uotidie adijçiûtur, adijccrc licuifTe fignifices

Cap.y. AD REPET. SAINCT.

quafitytn videlicet Chriftusinchoârit qùævo* bis perficiendarelinqucrct. Deinde tum infti-tutum amp;nbsp;inchoatum fuiflcnouumteftamentum nunquam tibi concclTcro ob cas caufas, quas a-liquotics rcpetij. Poftrcmo quodin figurarutn vocabuloludisj qua confcicntia nobifcumagas öftcndis. Si figuras appellas ca quibus vcnturus Cliriftusadumbratus eft, annon ad vos id pro-pric pertinet, qui maximam rituum veftrorum partem ex ludaifmo haufilbs? Sin.vcro fic vocas Sacramcntajtiinc audebis negate veteribusSa-» cramcntisnouafuccefliirc, amp;nbsp;quidcm re paria, vt tcftatur Auguftinus, quanuis faciliora, pau-cioraj fcliciora? Sin(quod potius arbitrorJquas Grammatici figuras, amp;nbsp;quos tropos appellant fic intcl]igis,quis tevfqueadco impudentermc-tientcm Icrat? Sed audiamus cætcra,

Suangelisia, inquis, hu verbis Ante diem fefiii Fafihit. ofiendtt caufirn initimtionis fitijfe Christi erganos çhiiirttatemtmmenjàm,cuittspotentid amplifient. Ternports dem^jue ctreunfianttam attin-gtt, veteris Qœnn ac pa fichatis adttnpletionem.

Atqi.ii nc dciftis quidcm inter nos qiiæritur, Q_i.odfi bine colligis rctinendumTopnTotin in-ftitutionis verbis, quis tc fic argumentantem non denferit? Saltern verb quid fit Abtread Pa-rrfzwexpcndiflcs, vt cum quifecundum carncm à nobis abiit, quarere fccundum carncm inter nos dcfincrcs. Quod autem fubijeis de loco, id eft,de cœnaculo illo fupcriorc,vbi Apoftoli liturgie cclebrarintSc vndc virgoNleria mortua fit afportata, quorfum quæfo à tc dicitur? quern ctiam mirampr non adiecifle fuifie iftain dil cóbi 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeipuli

f

TH. BtUï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2i

dîfcipuîi domû vt ex Papis fortafsis EufcbiusjSc ex hoc alij poftea.ne vcrifimiliter quidé deferip fcrunt.Scd ifta j mi homo. quorfum nifi vt tibi indulgeres? Ais etiam lotionê pedum à Chri-fto adhibitâanteEuchariftiæ confeâioné.vt do-ceamur non c^Te ad illam illota confeientia acce-dendum. Èt hoc rurfum quorfum abs te profer-tur? allcgoriciim profcâo amp;nbsp;prêter Chrifti in-ftitutum • Dicis poftca confentientibus nobis Chriftum tripliccm Cœnam pcrcgtffe,typicam quamftandoamp;calccis non detradis fehinan-ter iuxta legis præfcriptum manducarit çum A-poltülis: alteram communemquum njcnfæac-cubuiffetjin quapociilum libatorium propina-uitjà qua furrexit vt fuorum difcipulorum pedes lauarct: tertiam rnyfticam à duabus aÜjs prorfus difterentem amp;alienam. Sunto fane vera hæco-mnia. quorum te vclim mcminilïc,vt in his qux fubiieis manifcftç calumni® conuidus tencaris.

lam ad infignem ftultitiâ tuamaccedo.^^er, înquis,(/«4^«« de QortfitfaEio optmombm occurrere-, (tntequam prsgrediamur.

Imotunondum controuerfiæ noftræ velli-men ingrefius es. Et quæfo, quid te hîc coegit hanc quæftionem qon rnoucre modo, fed etiam tam verbose amp;nbsp;quidem cura malcdicentiatanta perfequi, An cû cæteris ludæis, an verb poft vel ante alios ludxos Ghriftus Pafcha celebrarit? quot;Namflue illud fiue iftud verum fit,non magis hoc pertinet ad id de quo inter nos quæritur, (sftne videlicet natiua fingularum inftitutionis Euchariftiæ vocûfignificatio rctincnda,an verb façranjentali metonymia myftcrium explican^

Cap.y. AD REPET. SAINCT.

dutn) quam fi veftri Antichrifti piincipatum eX ÇO colligcres quod Chriftiis fit natus in Bethlehem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Qujcl ergo te impulit vt in liane quçftionê vitro te ipfum dares? ambitio nimirum i5e noftri odium, quibus ducibus fretusnon potuiftinon à verb aberrate. Agç igitur, quandoquidem tu noscogisab inftituto tcciim digreJi,quid hoc rci fit videamus.

Qada (inc^M^^placefiPafiha Judaicum no fnijfe a. ChrtJlo celebratum,quod tardtw venertt t^uam vt ab tpjo pojfet agnut tmtnolari apptrran. ßaluint contra Bezntplacet Chr^um vno die anteuertijft ludaoJftjui Pafchaeo anno in ^aintamdecimatn lütt am procraslinarunt.i^uoniam coincideret Sabbathit magnum, ex tradittone habebant vt duo feJta in vnum diem conferrent^ cjuoties vnum altenfuccede-ret, ejuam fententiarnfiio N tcephorum, ej^unjhrti Ofiandrum altOsno tndoilosfitjui.Uerdne anfal-fi finonpugno, tantum nego ex SuangeliJtic licjue-re tpuod vno die ludaos ariteuertent.

Die igitur fodes, cur tantos de hac re clamo-res excitas quæ veraan falfafit non pugnas? Die amp;nbsp;iftud cur Caluinumamp; Bezam,quos,illius fen-tentiæ non authorcs,fed ab alijs acceptæ appro-batpres duntaxat efic confiteris, hac occafione arrepta vt arrogantes, vt imperitos, vt impude-tes vt ftultos accufandos tibi putaris ; annon vt egregij iftius comment! obtrufione ma^nam a-liquam ingenij amp;nbsp;hidicijfingularisfamarn aucu-pareris? At vide ne tibi tamfacile haec larua de-t rahatur, quam tu terncrè ilia perfonatus in hac fccnam, omifiadeCœna Dominicontrouerfia, prodiifti

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎJ

pvodiiftlPrioris illius fententiæ quod Ghriftus ludaicum Pafcha non celebraritjauthorem cdis adlibri tui margined, polipbcmum ilium Vila-goanoncmgt; qucm quum noninhac re modo» fed in alijs plurimis infanicntem vitro foucritis VOS boniPariGenfcs Doftores, vt amp;nbsp;ipfum Po-ftellum adhuc fouetis,vt nobis malediccret, tu videris qua nunc ratione mortuum cxagites. Hocquidem ego teftaripoflum,nifi fortius op-pugnetur ilia ipfius opinio quam facias, non facile illius adftipulatores, inter quosaiunt efle quédam Benediétum veftrum fodalem amp;nbsp;illius familiärem, tibi bac in re cefiuros. Sed ilium in-fanum veftrum alumnum omittamus. Caufam Caluini amp;nbsp;meam nunc ago quandoquidem ilia tu noftram effe vis. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Tw^w^wtjinquisjC/jr^wï Pafcha ludaictiatm patrefrrniltas celebrajft,^ vno dei anttctpajfe Paß-chain apud Indtcoi celebrttatem. emm credat patremfamtlias contra morem gentn traitttowbtu addtEttßim£ Chnfio accjuieutffe?

Refpondeonô vrgere nos quod ais de patre-fansilias,quianequetale quicqua narrant Euan-geliftç,ncque id neceffarium fuit. Sed vt ita effe demus, cur non potius ex verbis Euangcliftarû contrarium colligcrimus? Apparet enim ad no-tumquempiam, amp;nbsp;qui Chriftum valde reucrc-retur miftos fuiffe difcipulos-.Is verb quum contra interdiâum Synagogæ cuius fit metio Ioan. 9 It- non vereretur Chriftum doifium admitte* re,cuius etiam ilia hebdomade antequam cape-rctur quanta luerit authoritas ex hiftoria liquet» cur non mcritb credatur Chriftohac in re quo-

Cap.y. AD refît, sainct.

Sue libcter obfcquutus?Nec certc fruftra Chrï-' us hoe illi inter cætcra dici iuflît. mei prope efi.

Ptttant etiam, inquiSi Chriitum defuti^bimfuijfè agnipafchtilte officie fiando ante^uam coenaculum afienderet : ft) tomen de eodem agno did, defiderio deßderaut hoepafiha edere 'vobifcum ontei^uampa-ttar^ qtiod dtdum ab tllo faitpofiquam difeabaiffent incœnaciilo.

Refpondeo tötG iftud Antèlt;^uam in cœnaculi afienderet-, a te cfle excogitatumj ac proinde tc in manifeftafalfitate depreheradi. Deinde inepte hïc à te ftatuirepugnantram qu» nullaieft. Quid enim obftat quominus ilia vox, Defiderio defideraut,amp;éc.cùzm adCœnamtypicam recens peraââ tam comniodè referatur, qiiàm ad per-agenda aüt quæ eo rpfo momento perageretui? Poftremo quum fatcaris tripliccm Cœnam à Chriftopcraâam , aut nobis alTentîaris oportet, autoftendas accubuifle ludæos quû agnum comederent. Quod autc adiieis mirari tc ejuma ludaicM tradttiones agnoficamus, mandate Dei ex-prejfo contrarias, nullas tarnen Chrtfiianorum,etiarri ficrtpturüconcordes, admittamw rurfiim abs tc cÔ-fingitur. 7'antùm enim abeft vt hanc ludçorum traditioncm approbemus , vt contra merito à Chriftoncgieéiam tueamur.Tu vcrô,lycophan-ta, perinde nobifeum agis aefîludæos quidem excufaremus.Chrifti autem Filij Dci fadum re-prehenderemus. Deinde vbi tandem inuenics Vllam Ecclcfiafticâ traditioncm Dcivcrboac-commodaxam amp;nbsp;Eeclefi» Dei vtilemà nobis reprehenfam?

fugnant

*’/! 'ÏB. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24

Pugn^t itidem, inquis Chriïiv Pafchajndai-cum cumpatrefiimiltasfutjfeperfiilum c^uartadect-mti luna, priufcjttam in canaculn ßti miniflertj caufi /ecederet : eundrmChriitum tamprofitnda node turnfilü fuis duodecitn accumhintem tnterduas ve-Iperas fuddiOrHmpa/chafecijfei (^Md vtrun^ut da-cet Qtliónuf,^ pertnde efiacß dtceret Chrditimbit agno paßhalt operam ded/ffè.

At ta dcmonftrcs oportet vbi iHad prias feri» pferit Caluinus. Ad poftcrius quod attinet ina-nifeftècorrumpis Caluini verba Matth. 26.10. Nee enim prohinda iam noftc, fed primo vc-Tpere Pafcha celebiaffe Chriftutn tradit,vefpe-ras daas ftatuens cum ïudæorum doctiCsimis. Nam ChriftS quóque vix probabile fuerit profunda iam noéle in hortum extra vrbé exiuific.-

Itaque quod ineptè quoque Caluinum ais, duasvefferas decimac^Hartst, luna deßniutjfe à Solis occaßi etußdem diet adprirnam lucem confe^jttentis, ^uaßpriorvejperaa Solis occaßeiufde dieivf(jue ad obfiwam nodemprodMceretnr y poiterior. cum Sohsßbfit^uentis ortu coniungeretur s vt inter duos ^eßerasprobet Chrislumvacaßeagno irmnolandtr elf manducandoinihilautemfingipeßefiultius ejuam 'vefßerasdecimicjuarti diet ^uas occaßus Solis excltt-dtt.nodi de CI reu t^utnti attrtbitere, hoc inquam im-^udentiam rurfum tuam prodit, quum hacde rc ne verbum quidemapad Caluinû cxtet.Ita-r que non ego Caluini errorem ftudui emendarc quinufquä eft,fcd hîc rurfum tuam cxtrcmain - impudentiam patefaciam oportet. Nee enim 1 feripfi ego Ghriftü quartadecima luna celcbraG fe pafcha, quod cotra IcgS fecilletjfcd Matthcu

. Cap.7- AD REPET. SAINCT. dixi decimum quartum diem vocare primun Azymorum diem ex Romanoru more, quino-âem præcedcnti diei accenfent gt;nbsp;quum alioqul ab occafu decimiquarti dieïjcx lege amp;nbsp;more lu-dæorum,qui nodem fubfequenti diei annume-rant,numerandus effet primus Azy morum dies» nempc decimus quintus.En quo nos iuref bone vir ) vt arrogantes, impudentes, imperitos, ine-ptos, ftultos appelles. Quid tu veto dodifsime Domine Dodor hac de rearbitraris?

tot argutijs opta e^-,(juum

aüto Chriïîipror/fu cum lege conueniat. Ergo no-bifeum badenus tu quoqueineptis. Q^ûd enim aliud i\i\mü^fmmolabatHr, inquis, agnuf ta decitaa luna menfisprirni ad vefßeramdd efi/vft}} advef^erâ ingritebatno^i décima cju.artA'i cjUA tota noEle licebat agnam edere, ita vt celehtitat agni fafchaliidtem decimum quarturn nbsp;nbsp;noElemdecimi

tjuinü occttparetifed iUam ad immelationem, banc vero ad efum.

Imo veto Moles agens de immolatione fiue prxparatione ipfius agni, iubet id fieri non ad vefperamfed inter duas vefperas, edi veto ve-fpcre:quorum locorum collatio ollcnditnô to-tam diem fed poftremam partem,nempeà nonä ad duodecimam exadä horam fiue ad occafum Solis immolation! amp;nbsp;preparation! datam fuiffc, cfu! verö horam primam nodis, à quadeci-mus quintus dies,qui prim s eiar Azymorurrt incipicbat:A:ita intclligtndumeffe illud Itnef duac veff/erat potius quam de crcpuftulo vefpcf tino amp;nbsp;plena node didici non tam ex Kimhi quàm ex collatione loci Exod. 29,de lugi la-erifieio

T H. B E Z AH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2$

ctificio inter duasvcfperas peragcndojcum loco Ador. J.I. vbi horam nonam ( tertiam videlicet ante occafum ) vocat horam prccationis, quod eo tempore accéiis lucetnis fieret fuffitus Exod. 59« 57gt; foris ftante populo Luc. lao. league tri-plicitcr hîc peccas, nempe quod quartam diei partem pro toto die accipias, tn vejpera, pro •vf^ad vesper am interpreteris, nec quid lit illud intelligas. Ecquod aiste ex Rabinis amp;nbsp;lofepho intellexiffe de duplici vefpe-rafeftorum, impcrite velabs tedicitur, vclab illisttaditur.Neque enim iftaformula Inter duM fuit duorum feftorum propria, fed fin-gulis diebus communis, vt apparet no modo ex tempore quod etac lugi facrificio quotidiano deftmatum, fed etiam ex loco Exod. i6.12? ex quo amp;nbsp;illud liquere poteft, tempus illud diei fere fui fie apparatui cœnæ amp;nbsp;cœnationi, quoti-dianæ f ficut amp;nbsp;apud nos ) deftinatum. Sed tibi homini acutiffimo non fit vcrifimile tribus horis potuiiTe trecenra millia agnorum immo-lari, amp;nbsp;corn vifeera adoleri, quot fere in Pafehæ fefto folitafuilTemadirifcribit lofephus./Vtqui (vt tibi concéda in templo àLcuitis lolitos fuille agnos fingularespaichæ iugulari, quod fonallis non ita facil eeuiceris )vt tantùm tria milliaLe-uitarumfuerintffuilTeautemfæpc illos multb plures ex hiftorhs facrisliquet^ quid obftat quo minus tribus horis finguliiu^ulare centu agnos amp;interaneadecerpece altanque imponere po-tuerint.'‘confumiaute tnbus horis ilia minime ncceffe fuit.Viden’ igitur quanto lit facilius ho-ttiimbus arrogantibus amp;nbsp;odio percitis aliéna rs-dj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Cap.7. AD REPET. SAINCT.

prehendere, quam fua defendere? Sed quid hoc rei eft quatfof vt noftram impcritiam j arrogan-tiain,ftulcitiam patcfaceres,nbi ncceiFe fuit non tantum Chriftura oftcndere (ecunduin legem Pafchacelebralfe, qua de re fruftrà difputafti quum in eo mirnniè diÜentiamus, fed oftendere qu ïnam fit faJfum quod diximus, ludæos videlicet non décima quinta die, vt oportuit, fed décima fexta node demuni ex traditione, Pafcha co anno celcbraffe.- quodvt éludas contendis, quod etiam ampledi videtur Stapulenfis, quod dicuntuc ludæinon ingrefti præcorium necon-taminarentur, fed vt raanducatent pafcha,de Azymispanibus di(ftum.amp; totos etiam illos fep-tem dies Pafcha: quoq; nomine appellari cófue-tfi fiiifTe.Hoc pofterius tibi coccdo, illud prorfus nego, vel confucuilfe Ifraelitas alio tcpore quàm node decimum quintudiem inchoante Pafcha manducare. zAt enrm, inqui, Lucoificexplicat,-Inquit entrn, ^pproptn^uabat ^dteffe^im AzyjnorUi

diciMr PafchaAmit hoc teftimonioiugularis. Nec enim feptem illi dies erant fefti,fcd primus duntaxat amp;nbsp;vltimusincqueipfos Azymos panes, vel eorum efum vocat Lucas Pafcha, nili forte ficineptis vt illos quoque velis immolari con-fueuiffe.Nam fubiicit LMCis,zy4duenitAutemeitu jizymord pnmw tn c/mo oportebarmabfari Pafcha. Primum autem diem Azymorum illîc vocari decimumquartum diem,quuin tarnen Azyma-les illidics anode decimi quinti inciperentddq; idcirco fieri quàdnox quadam vulgi confuetu-dine antecedent! diei non confequenti ( vtfa-du moportuitgt;accenferctur,nuni tu inficiari au-

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2Ö

iis?Ccrtè VC arbitronvc quitta etiam incptias vt celebritati Pafchæ diem decimum quartumamp; nodlem decimiquinci tribuas,quod eiTefaUifsi-mum vel illud arguit quod die primo Azymo-rum erat conuocatio fanóla, crant autcm Azy-morum dies omuino feptem. Quod fi feptem illos dies abipfo decimo quarto numcresjter-minarctur fellum viecfimo die menfis Nifan At contra vltimum diem Pafchæ quo amp;nbsp;ipfo ia-eva erat côuocatio terminât die vicefima prima Mofes Exod.i2.i8. amp;nbsp;quidem ad vefperam,a qua videlicet incipiebat dies 22. rnenlis Nifan , ex ludæorum more. Sed quid ad hæc Ioannis,verba refpondeS)p4rlt;^f«i? auteeratPa/ch£ horaquaß fixtai nempeita cs impudens Vt illicquoque n.o agnum, fed Azymos panes velis fignificari^adeo Vt mein hocquoque reprehendasquod malue-rim apud Matthæû vertercj Scitts tntradnos dta Pafchafore. quam cum vetere interprète, qutapofibidnum Pafichafiet. Quafi verb inter efii fieri, aliquid hoc loco interlif. amp;nbsp;ipfe Marcus iq. 1. non fetibat »i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit« Jij'a lipfiett, erat-

autempafiha duobaspofl diebtu : öi quah non o-ptimoiure barbatû illud qata vitarim: quafide-niqjres ipfa non oftendat,Latine dici poft biduu fieri quod tertio demum póft die'eueniat,quum hicde ipfoaltero die moxconfequenteagatur, ytomnmo'ieitntradnosdiet tvelbiduopofi, non autcmpoilbtdtium coniiertere hoc loco oportue ritquemadmodum illud.uîtw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quutn

de Chrifti refurreélione agitur,nondtest kdtribmpojb dtebta interpretaudum efledocuL Sed ad rem« Die tu nobis cenfor acerrime, cut d, ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.gt;

Cap.y. AD REPET. SAINCT.

tion dixit ibi Iohannes fimplicitcr piarafieuej'iA parafieue Sabbathß nempe quia non de feptimo vulgari Sabbatho,fedde magno amp;nbsp;extraordina-rio Sabbatho, die videlicet Azymorum primo agebatur.Nam de totis illis feptcm diebus id in-telligi non polTe exeo liquet, quód etiamfiin-gteflü in prçtorium fuilï'ent contaminati,nó du-raffet tarnen totis feptem diebus immundities: neque nomen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alio quam ad præpata-

tionem agni amp;nbsp;d»em feftum refpicit ,in quo démuni ab omni feruili opère abfiinendû erat. At prius parari quàm edi pafeha oportuit. Q^io autem die fuit hæc parafccue? nempe quinto de-cimo, quoto crucifixus fuit Dominus. Efficitut ergo quo die pafliis eft Dominus ludæos agnutn apparafle,quem ca demum noôlequædecimain fextam inchoabat comederint ,ac proinde ex traditioneproculdubio,feftum diem inproxime cohærens Sabbathum ( ficut amp;nbsp;vos in veftris ve-ftra authoritate introduisis feftis faSitatis ) trâ-ftuliflc. Aut igitur Chriftus Palcha non celebra-uit omnino, aut vno die ( quod nos defendimus) non traditionem ludaicam, qux irritum facie-bat Dei mandatum, fed Icgemjcui fe propter nosfubiecit, fequutus,vno die integro ludæos anteuertit. Et fane ft hoc Sabbathum ordinariu crat, ac non potius fvt veftro quodam ludaifmo loquimini ) feftum duplex, cur magnum voca-tumcflet.^amp; cui perfuaferis paft'uros fuilTe ludæos indicium fieri, amp;nbsp;fumi fupplicium tam (vt italoquar^ exofum die primo, grandiillofefto Azymorum,fieum,id eft, decimum quintum ex legecelebraflentjquum ne corpora quidemeo « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die

TH. EEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

die remanere in cruce fuftincantjno modo quia lex in generc vctabat,fed imprimis propter fab-bathi illius magnidie?Reftat ergo falfura effeex Euagelirta non lit^uere ^ued vno dte lud^os Chri-fini antenertent. Hincaute dilputationc quu his verbis conclu dis, N ereuocemM tn duhtum detjuo igt;t optnor, nemo antiquorum Patrum dubttautt,iij^ff Chriflus ludaorum Pajcha cum fuis dtfiipulis tan-quam paterfamtUasfecerit tempore qt ritu legittmo, cut poil expletas de more epulas communium ctboru ficrofanlla Sucharifiia, militutionem fubtecit, prodis rurfum quo vfque te odium noftri, vel pfeu-doepifcopatusambitio abduxerit:qui poRquam nos dixifti multa arroganter , inepte, ftultc, im-perite,repugnanter de Pafchate ludaico dixifle, tandem id ipfum concludis quod nos fentimus, nempc Chriftum negleda merito traditione Rabinica, hie quoque vt in cæteris prxfcriptam Cui fefe vitro noftri caufa fubiecit, lege fcruafle, Sed age tecum tandiu expatiati tandem domu redeamus. Subiicishîcdemum, vttc ipfum videlicet vendîtes, verbofam collationem amp;nbsp;analogiam agni pafthalis cum facra dominiCœna ex Caluinoôi aliis noftris pene ad verbum de-fctiptam,in qua vitro tibi,(icuti par cft,aftentior. Addis p oftea fruftra iugulatu fuifle agnu à Patribus nifi etiam fuiffet comefus, imo idcirco iugulatum fuifte vt comederetur,quod amp;nbsp;ipfum extra controuerfiam c^.ErgOt inquis,lt;id tmplen-darnfigurafeutnon fattsfuit occidt Chriilum Jpiri~ tualtter,fed corporaliter dehuitvitam profunderefic ^tamnonfatis efltpfitm jpirituaiter,Pedettamcorporaliter oportet manducart. Et \ t ho ænigma in-d. «).

Cap.7- ad R F. P F- T. S A I N C T. terprcteris, fubiicis. Chrishaoccifiu efiab origine munâifide tenut fiimtH', nee ea occifio potuitagnt ^udniciexplereveritatc,nifirei^fiiagnta illefuifiet occifins. Itideth madncatus fuit ab angine mundtfed fide tent'd äcfiiritit niulto minin talie manducatto fotnit exhibera agnt ludaiciveritate, qttam firita-lis'otcifio cjuando^Hidem ratio agni pafchalis non propneconfiftittn maElatione agni, fedtn efu /juadd caremoniap'riefiripto, Hæctua veiè,mihi quidem jenigtnaticaexpenaran planius pofsim explica-re.Tu videris an à me fatis fint percepta.Duplex cflemihi videtur tuum argumentumquod pofteriore loco ftatuis fuifle priore collocandü. Efle autcm arbitrereiufmödi.Non fatis fuit Patribus fide amp;nbsp;fpiritu occifum effe Chriftum, fed eS corporaliter amp;nbsp;reipfaquoq; occidi oportuit. Ergo non fatis etiam fuit manducari fpirituali-ter Chriftum fed corporaliter quoque edi. Iraq; in agno pafthali rcipfa quoque amp;nbsp;corporaliter agnus turn occidebarur turn nianducabatur. At-qui fi fpirirualis feu fidci efus illc Chrifti reipfa amp;nbsp;corporaliter tandem venturi amp;nbsp;occidendij no fatis fuit Patribus ad falutem, fed corporaliter ilium quoque comedi femper oportuit ; aut Panes nuncquoque bearæ vita» fedibus excluferis aut oftendas oportet vbt amp;nbsp;quo tandem tempore corporaliter quoque Chriftum manducarinr. Quod fi corporaliter quoque non manducarunt fed tantum (piritualiter, nbsp;nbsp;tamenfqtiandocunq;

tandem id faófum effe velis ) feruati funtmempe falfa fucrit, quod ad illos attinet, ilia quam po-nis manducationis corporalis nccefliraSj quae fi iJlis non fuit hécefiaria; cur nobis potius fue-

TH. BEZAE.

lit, vt gcauius fit noftrutn quàm illorum iu;-^ gum? Res autem ita fe habet, Quanuis nondum reipfaexifteret Chriftt caroin fefe,erat tarnen fidei Patrum præfentiffima, quod fides effet illis rettmetiam quæ nondum cxtabant hypoftafts,^ ficutimors Chrifti quse iam piæteriit, noilræ quoquefidei præfens efh : fed vana taméôi mtn-dax tuiffct Patrum turn ante legem turn fub lege fides amp;nbsp;fpes in véiucum amp;nbsp;palluriira Chriihimj nifi reipfa corporaliter tadem Chriftus venifl’et amp;paffbs effet. Corporalis aucem manducatio amp;nbsp;perceptie inde fiat ui nee poteft nee debet, quia vt corporaliter amp;nbsp;reipfa extare tandem o-portuerit fidei obielt;^um,6c reipfa ac corporaliter præftarr pœnas quas alioqui corporaliter ac reipfa lui à Patribusipfis neceffe finfiet; tarnen non efficitur corporalem effe quoque oporiuiflè illius obieéli apprehenfionem amp;nbsp;perceptionem cui fignificandx nomen manducationis turn de-muminditum cftquum Sacramenta manduca-biliainftitutafunt lexquo etiam illud colligendum eft manducationem proptic quidem (ignis rei autem fignificaræ tranllatitic conuenire. Ratio eft,quia manducatio cftproptiè corporis aótionon animi huiusvnius vitæ vluiaccó-modata; Chriftiautem ipfius peiceptio,quum adfpiritualcm amp;nbsp;æternam vitam fpe6tet,fpiritu quoque amp;nbsp;animo, fide denique fiat oportet,quæ tarnen fides, (enfibus quoque corpoteis per Sa-cramentorû obieda commoti5,ad cnergiâ exci-tatur. Altetû autétuum argumentum fie accipio. CorporaliterSc reipfa occidebatut amp;comedeba-lur agnus lipicus,adeô quidé vt potifsimæ effent d.iii).

Cap.7. AD REPÊT, SAINCT.

cfus partes, vt potecuius caüfa inftituta erat ini-molatio.Ergo vt figura? refpondeat véritas,ficuc opörtuit verum agnum corporaliter quoque amp;nbsp;reipla occidi, fic oportet quoque à nobis corporaliter amp;nbsp;retpß comedf, cfuamobrem eiiam P/inluf ^uum dtxi-ßet Chrtflum ‘Pafcha nostrum irnmoiatJi ejpct addit infTli.^ciiiiiv,id efl, folenni ritti epulemur itt ^zymisJynceritAtis. Ego veto concedoficuta-gni typicij fic quoque agni veri corporalem ac realem mortem effe oportuifle.Concedo amp;nbsp;illud carnem Chrifticrucifixam non magis prodefle nifi verè à nobis fumatur, quam prodeft fame-lico cibus optime præparatus,quo tarnen non vcfcatur, Sed quod tu analogiam eö ufque vrges ytcorporalem quoque modum iilius fumptio-nis elïè velis, ficut coporali modo typicus agnus edebatur, id ego, ob earn caufam quam ante re-tuli,pernego. Nec enim vtfua fignis ac figuris veritas confiée, hæc inter fe per omnia fedha-ftenuscomparanda funt quatenusfert eius confilium amp;nbsp;voluntas à quo figna figuræ infii-tuuntur; amp;nbsp;quatenus rum fignorum turn return fignificatarum natura patitur. Locum autem Pauli ineptiffimè ad pafchatis amp;nbsp;Euchariftiæ e-pulum detorques, quanuis eo alluferit. Epulum enim ad quod nos adhortatur, vniuerfie vita: Chriftianæ curfus eft, id quod ex Azymorum allegoriaapparcr. Itaque ex hoc quoque Pauli loco ftatuitur quod illam tuam confequutionc aperte conuellit, nempe inipfo Euchariftia: fo-ienni ritu no alia ratione à nobis Chriftû quam tota noftra vita, fyncera nimirum fide fefeper opera bona exerente comedi.

pifputas

»

TH. EE 2Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29

Difpntas poftea multis verbis aduerfus cos, ^ui vtjigKrizreßiondeatveritMtefnpM etiamvrgët, ideoe/ue contendunt ßcut agni caropofi maEiAttone demur» appoßta e^,ßc Chrtfli earner» non dehutß'e nißpoßpaßionern apponi. Quod enim rurfus per-obfeure tuo more fcripfifti, fic planius fcripGf-fcs. Refpondes inter cætera; in agno t^ptco ante-cejßßf mortem, quoniam edt cornmunü caro mß mor-tua nequiuitab homine: nos autem credirnta QT edi-mitó earner» Chrißi viuam viuificatrice, cut mors tantumßt dominata cjuandiu volmt. Fateris ergo hadenus vrgendamanalogiam iftorum rituuin cum re fignificata J quatenus rei fignincatx natura amp;nbsp;finisipfeinftitutionis patitur, Rurfum i-gitur nobis hoc refponfum parirationc fiiggc-ris, agnumfiguram corporalimodo fuiflc(ore videlicet ) comefum, quia communis caro nill ore comedi ab homine non poteft : nos autem credere amp;nbsp;edcre viuamamp;viuificatricem came Chrifti non in iftam animalem, fed in æternam vitam ac fpiritualem, ideoque fidci efum hunc efle non oris, neque ventris (cd mentis cibum. Iftud veröde quodifputas, ad nos quidem nihil pertinet. Inftituis rurfum verbofam Cœnæ dominicæ amp;nbsp;efus agni pafchalis collationem,cx Caluino amp;nbsp;noftris maxima ex parte defumptâ ideoque minime à nobis repetendam.Sed quod inde colligis,age enpend^müsSi ßtrttualiter tan-t'ttmy inqius, perfidem Chrtfiuiperciptturin £u-chariflia Qœna, ne^ue locjuutio cjua inflituitur Eu -ehartßia, alta eH: ^uam Sacrametalis amp;nbsp;eadera dicitur agnue ejfiepafiha, Chri^-us operam perdidit. Bene eft f^nè quqd epnditionem amp;nbsp;quidem du-

Cap.7' AD R E PET. 8 A I N C T. pliccm appofuifti.fcd vercor vt tuo more id h-ciasfiuc infcitia,fiue improbitate. Nam fitibi illud Sptrttualtter, perfidem idem déclarai atq; SoZ« energM ft) eficacttate, Mt ima^inatione ^uadd, cxclufa ipfius Chrifti communicationc, nobis iniuriam tacis. Nam iftud S^iw«4/«wnon ad id quod percipitur ( ipfii cnim Chriftu totû opor-tcrc noftrum fieri dicimus, quoniâ neq; diuifus, nequefibinon infitos nosferuaret J fed tu mad ipfumperccptionisinlfrumétumCncmpc, quod ad Deum attinet) ad Spiritus fanéti potentiam; amp;nbsp;fquod ad nosfpcólat ) adfidé,animi habitum gratis nobis datum : turn ad ipfum pcrccptionis modum, acque adcoadtotum hoc myfterium minime imaginarium quanuis mere fpiritualc, rcterimus.Dcindc fi comparationcm harû dua-rum formularum Hoc fiuc Htc pants eH: corpus meum^tagnuse^lpaficha perinde interpretaris ac fi panem ilium non aliter efie corpus Domini dicercmus qiiam agnus fucrit palcha, fyeo-phantam agis.Cicari enim à nobis hoc excmplu non ignoras vt idem in vtroque dicendi genus efie probemus,non quod ftntentiam vtriufque parem,ac multo minus eandem efie arbitremur. Agnus enim dicitiir efTePafcha, id eft.trâfilitio, vt amp;nbsp;panis corpus facramcntali metonymia: fed non conicquitiir Pafcha idem valere atq; Corpus traditum pro nobis. Poftremô ne fi verum quidem efTet quod ais, confequerctur quod tu contendis, nifi putas operam lufifie Deum, quu figuras figurisad eundem penitus fcopum colli-inantibus cumularet : aut quum eadem iifdtm aut aliquantulum variatis verbis inculcauit tarr-dis

TH. B E Z AE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

dis difeipulis. Scd age probationem iftius paraquot; doxi audiamus.S« ficeß'Änc^\S',nec rerum neever-borumfigure deßerunt-,necnout teflumenti vtnoui regni Chrifituin (^œna imtiumfectt.Wws. certe narras,mi homo. Si vis rernm bguras dcfijlfe Chri-fti aducntu.id eft,fic exhibita regni cælcftis my-ftcriavt nullis iamfiguris tedu fed prorfus nudum myftcrium noftrç falutis nobis exhibeatur, tolle igitur ex Chriftianarcligionc Sacramenta, nec Baptilmusfaltcm fucceflerit Circuncifioni, necamplius Dcum per ænigma cognofcanius, fed ficuti eftafpiciamus. Etquorlum vos igitur pro duobus Sacramentis tot adiiinxiftis Sacra-mcrita , amp;nbsp;Sacramentis tot facramentalia quae vocatis, de quarum rerum figurata fignificatio-ne garrire nunquam definitis? lam verb quod ad verborum figuras attinet, fi fublatas il 1 as elle vis, expungas lane omnium Euangcliftarum amp;nbsp;Apoftolorum fcriptanecefleeft. Deinitioau-tem noui teftamenti Óc noui regni quod ab Eu-cbarillix inftitutione duels, quod toties dixi itc-rum dico ,nimiiim elfe te hoc in delirio ineptu ac importunum. Nam fiuepromulgationem i-pfamprimam Euangelij, feu noui fœderis re-Ipiciamus, extra quod nemo vnquam feruatus eft, ad primam Euangclicam promiflioncm mox peccatum fubfequutam,acdcinccps ad promiflionem Abrahamo fadam rctroceden-dum eft, vt facit Apoftolus ad Galatas de vtro-queteftameto difleres'.fnieipfam realem Chri-Iti exhibition^, amp;nbsp;coru præftationem per quse reconciliatio fada eft, fpcdcmus,a Chrifti cÓ-ceptione exordium faccre oportet : fin ad com-

Cap.y. AD RE PET. SAINCT, plctionem mylterij falutis noftræ, adrefurrc-Üionem venire oportet gt;nbsp;quo tempore demum fe à Patre potcftatem accepiflc Chriftus ipfe te-fîatur,quod tarnen plenifsimè per aflumptio-iiemincælos addextrâ Patris reipfacomplctu in ipfo fuit, amp;nbsp;in nobis vltimo demum die com-plebitur. Qmd igitur, inquies? an non hoc eft nouum illud teftamentum in fanguine ipfius? nempe quod ad nouam eius fœderis s-ippAyî/es inftiturionem,non quod ad ipfius foederis ini-tium ac prçftationcm attinet.qua de re vttande aliquando tibi liqueat, Age Apoftoli yeftigia, deinde Sorbonicamipfam doôîrinâ fequamur. Negate no potes quin Circuncifio fcedcriap-penfa, Apoftolo authore fit iuftitiæ fidei figillii, quæ contigit Abrahamo,in præputio.Vos quo-que Scholafticiquum veteribus catteris Sacra-mentis omnem gratiæ collationem detrahatis, Circuncifioni tarnen idem in genere atque Ba-ptifmo tribuitis. At Circuncifio, quum foedus illud gratuitæ falutis per Cbriftum venturum imo etiam eius effeäum, id eft, iiiftificationem in Abrahamononpraeccflcrit, fed aliquot póft annisfequutafitjcertcfœdus ipfumnó inchoa-nit, fed Apoftolo tefte obfignauit: ideóquefic fœdus vocatur, vt addatur idcirco fœdus vocari quia fit foederis fignaculum. Qu^ato minus veto Baptifmus tot poft annis Circuncifionis loco introduäus, ipfum fœdus inchoauitî Quod ft velis noui foederis exhibitionem à Baptifmo inchoatam quo videtur lercmias cap. ji, refpe-xifte, ergo Coena Domini34. poft annis fequu-ta,non fucrit Noui teftamenti initium.Quod e-nim

TH. B E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jî

nim nonnulli veftrûm Baptiftni inftitutionem primam rcfcrunt ad mifsionem poftremam A-poftolorum, ne refutatione quidem indigeu Et ne obiicias in infantibus falte fœdusinchoa-ri à Baptifmo ne id quidem ego conceflero. Aio enim idcirco baptifari fanftorum liberos quod fint in patrum fœderc ex hac formula compre-henfi t Ero Deus tuus ac feminis tui : ncc minus VOS inepte faccre dico quum ludæorum aut Turcarum infantes infeiis, autnon poftulanti-bus parentibus réméré baptifatis, quàm fi purac chartæ figillum apponeretis. Audiamus cætera. alioe^iti, Euchanflia offert aut pro ß firt efuo Icenam tjiptcam excellât ßue ejuo ad rernfiue ^uo ad ßrmonetni (erte Chriiîtts ßgnißcanttuf exprejßuiper agniiaffum^ tim finguinempofiibus ilhtu reproßntabatur ^uam per pane artdum aut vi~ rum puru:lt;^ ffiritualtter pro menßtra fidei taparti-ctpabatur Chri^li car» in manducatione agni, ^uam pro eademmenßra partictpaturfftriiua/tter inEu-chai tflta. Etßrmo Chrtfii tnßua (cena tdem effe ab aduerfirtjS deßndirur. Mijne is quo agni ludatci ffœna comprehendttur, quontam in re vtraque aiunt parem effe loquutioncmt

Refpondeo tibi verbis ab Auguftino fæpc, quod tu non ignoras, inculcatis, repari.a videlicet fuiflé veterû Sacramenta cum noftris,id eft, remcandem codem perceptionis modo,quâuis fub diuerfis figuris facramcntaütcrjd eft, minime vane aut inaniter fignificaft'e ,fed pari nc~ quaquam mcnfuraamp; cftcâ:u,nifi quidem pv. nos fteterit.Noftra enim funt multo fignifit?quot; tioradc efticaciora, quaderc fuo loco p'eniu'

Cap./' AD RE P ET. S AI N CT. dificram, vtomnes intclligant quàm falfo dicas exprcfsius fignificaiam Chrifti patticipationcin inludaica Cœna quàm in Chriftianorum Eu-chariftia. In fumma dico infulfam elle liane corn fcquutioncm,Rcseadcmin typicaamp; Domini Cœnadaturcodem modo nempe lpiritali,amp; promenfurafidei participanda, ergo nihil am-plius dacur in Euchariftia quàm in ludaica Coe-na. Nam amp;nbsp;hoc paucis dico quod pofteaple-niusj vbi ad diferimen iftorum Sacramentoruin Ventum eritjDeo fauente,cxplicabo.Res cadeni tradi impari in fcfe rationc potell.Plus enim eft rem ipliim exiftenrem tradercj quàm ius in rem nondum cxillentem quanuis certô futuram tri-bucre,ctiamfi intereafrudlus ex earepercipias, quam iure tantum non ipfo fado polsidcas : Se idcminftrumentum quanuis in genere fimiliter motum,tarnen non pari femper motu mouetur, ac proinde non pariter femper agit. Quod ad i-pfum autem dicendi genus attinet ■, quid obftat quominus de rebus çtiam diuerfißimis, nedum xJ’ ri nfiîw iy To Mijot duutaxat imparibus, eadem dicendi formula difleram? Inanes autem illos clamores quos in reliqua huius capitis parte profundis,vt id de quo minime ambigitur,id eft Euchariftiæ dignitatem oftendas , cur tandem repeticrim? per me igitur ad rauim vfquc voci-fereris licet.

ad capvt

TH. BF. 2AE.

AD CAP VT VIII.

Neque ex verbis Chrifti quibus Euchariftia uiftituiturgt; neque ex incboatione ac proprietäre Noui tcftanienti cuinci retinendmp ti j»w in mftitutionis Euchanftia: cxplicatione.

VscEPiSTi in primis hoc capitc demonftrandum quam multis modis contcxtum inftitutionis Euchariftiç in Latina tranflationc corruperimus.

Primam noftram dcprauationcm ineo po-nis, (^uad verba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft) 'd/Koyïiv ex verbts

tranfittuM reddtdenmns abfiluta. Vnde vcro de verbo’vûAoj-rîi' iftud coniicis? Nurn cnim illi ali-quem cafumin Euchanftiæ verbis exprcfliim a-demimus? num aliter quàm tu ipfc verbum hoc conuertimus? Nam tua hæc en interpretatio, (^eenantibtii tllif accepte ‘fefiu panem, Qquot; benedtxit (fiuc grattai egtt) acßregit dedlt^ue Sic. Alteram autem partem fie tu ipfc conuertis. xlccipiens ca-Itcemgrattai egtt dedtt tllis, amp;c. Qms tuus igi-tur hic pudor eft» quum per tuam interpetatio ■ nem nobis liceat ipfumbcncdiccndi verbum ex priorc parte expungere (quod tarnen minime fecimus ) Si tu iple in pofteriore cxpunxeris: quum denique illud tu quoque nullo addito cala exprefleris, audere nos tamen accufarc quod illud ex tranfitiuo abfohitû reddidcr'mus?Q^od fl non de ipfahuius vocis in Latinum fermoncm conuerfione, fed de cxplicatione conquereris» latcor quidem à nobis vellrum illud magicum confccrationis commentum damnari, fed vt di-

Cap.8. AD REPET. SAINCT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

iudicctur an propterea bencdidlioncm ac cori' : fccrationem abolcamus , perinde acfi benedi-étio facramentalis à com muni amp;nbsp;vulgata gratia-rum aétione nihil diftcrrct,æquum ell vt quutn tu fis aétor, ego verb reus,ex mcis potius quàm ex tuis fcriptis ftatuatur. Mea vcrohæc totidcm ; verba funt in illü locü Pauli i.Cor.io,!6, tsottii- ! einvo ’ÂiKoj-'iu.iv.Luto’iiljKcyiivf/iemhicdeclarareai- ■ infinite lacis quot;JeCerü tefiamenti unp, id eft, iyti-

.i. finEltficare confecrare,lt;^Ma ni-mirumrccitata^ expofita Dei erdinattene,panis eft ■vimtrn huic vjùißero deiHnantnr, vt fint ven natiiralis corporis eyfingitinis Chrifii Sacrarnenta, td eft,./)mbäla (ÿ teJJ'era, si it a sjuidem vt id lt;juod figntpeatur ,vere nobis ftiritualiterperfidemparti-ctpandumofferatur. Hæc mea veroa funt exqui-bus collate iam arbitror quo pudore nobis im-pudentiam amp;nbsp;mendacium attribuas. Iam verb quod ad verbum üj^afzrai' attinetj anno tu quo-que conuertis per Gratias egiti'E.v^o abfolute non tranlltiue.Ncc tepudet id ipfumnobis ob-iicere ,quod agas, amp;nbsp;quidem vel inuitus?Ncc e-nim aliter conuertit etiam veiler Canon, in al-terius partis confccrationc.Nos verb etfi Euan-gclillas fcquuti’a£-Äogt;-s7igt; Sc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro codent

fumimus, tarnen fic explicari à nobis hanc gra-tiarum ablionem vt à vulgata amp;nbsp;commun! cibo-rum fandificatione difeernatur, amp;nbsp;ipfam facra-mcntalcm confccrationcm includat, quaecum peculiar! De! collaudationc fit coniunlt;äa:a nobis denique probari illam Oecumenij cxplica-tionem» ’d/^oyoóftiy dd eftj ä’ZAoj-otfiiTer Ipisfr, vtbenediçcreidem valcatatque cumgra-

tiaruHt

TH. BE2AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33

tiarum aâione ad facramcntalcm vfurh præpa-rarc, netuquidénifi impudétcr inficiari potes. Altcrum hoc in nobis reprehendis quod pronomen Hoc interpretemur Huncfiinem,omnwm vt inquis, nofii-arum frllaciaru funàament».. Quin-etiâ Wiße a nobis Lueheranoru oculos (juaß corntCK configtA'ÙÂ certè quos Luthcranos vocas,panem vettro more nutquam ex Domini Cœna cxcki-dunt,etiamfi de hums pronominis via nobis difcrcpant.Tibi itaq; cum illis non minus quam nobifcum certamen eft. Sed tu libens nimirum, vtiuamillam non fané bellam tranlfubftantia-tam Hclenamferucs, noftris,vt olim Troiani Agamemnonisamp; Achillis, dilftdijs delcólaris, quæ te fpes (vt fpero) taudc fallet. Ad nos aute quod attinct, quoniam tc alibi probaturu pol-liccris necjue textum itu habere ( quod vitro con-fitemur ) necpan finpturas vt tta habere pojßt^ quum diftii potius ate oportucrit. Utitaexpli-cartpoßit, age nos in cum locum iftam difputa-tionem diffcramus.

Audiamus iam grande amp;nbsp;incxpiabile Bezæ facinus,qui «TD TB cöjua (zn vcrtit,Hoc eft fanguis meus,quoniam Lucas tï Tnlie^av nomen ipfi pro-nomini«Toadiunótum exprefsit. Quid tu verô contra? Si, inquis, apud Lucam •ti-m démontrât, ßue pocnlum ent aßigimr, t^uare non demon-firabitdifMßue fingutnem, entßmiliter anneCittnr? Atqui mi acerrime cenfor, ncfi quidem meam verfionem feu interpretationem lequaris, præ-iudicium attulcris idcnticæ quam mox ftatui, e-nuntiationi. Nec enim adicci apud Matthaeum aut Marcum poculi nomen, quia mihi fumma c-j-

Cap.8. ad repet. sainct.

religio fuit contcxtû vllo modo violarc.Ifta vcró fl tuo fcnfu accipiantur,annon idê valent HocÂ, « Hiic re!,e,^1-Jànguù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H te éfi^veï £ccêfinguii

meu^?Scà heus tu bone vir j eut hîc non valeat (Juod'tutc âtca dixiftijEuâgeliftas videlicet mu-tüas inter fe operas tradidiH'e? Quod autéfadû ïiegabas iH-Euchariftiai inllitutionis verbis qua-fi per fepenitus pcrfpicuis» cece falfum hîc effe conuinCftur,Profpicic.nscnim Spiritus fandus fore vt ambigcrctur non tâab bomSnibus quàm à ftipitibus,quid per pronomen tS-tï dcmonftra-retur (quanifisid fatisnon penitusinlanisliquc-'rct ex eo quod dixerat Chrillum videlicet po-etlluin manibus fuis acccpilfe ) ipfumantccedés cxpfefsit. Afïcrs hanc alteram quoque in -merationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cj^ofis dteens n-n -n a.i.uA

TÎïf J'zotSwxjif Htcefl tefl'itmenti, mhil almâ voli(eritindtcare',lt;^udm finguinem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;famen

hyjfopo ceu vafculo conttnehatur, cweoAemprorfin fhlo vtens Chrtflusy exifiimahtturva/culum aü^jMoi pTAterfangutnem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agnofcolllyrici illius

infelicis mcmoriædifcipulum, fortalsis à vobis quoqùe ad turbandas Eeelefias condudiamp; fi-mul àgnofco iuftû in te excœcando diuinû iu-diciû. Obfcero cnim, fi pares funt iftæformulaîgt; ca quidé quam tu vis ratione:amp;Mofes nihil nifi ilium ipfum languinem in hylTopo contentutn demonllrauit, quid etiam demonftraucrit Do-minus? nempe fanguinem folumfuum, in calice côtentû.Ergo plurimùm à Mole difientit Ghri-ftus. Nam ille duntaxat fignum, Chriftus rem ipfam fignificatam duntaxat exprclferit. At cur ille quidem rem fignificatam ( ilium videlicet

T H. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54

Chrifti fundcndum fanguincm , vt author cpi-ftolæ ad Hfbræos oftcditjd cftùHud ipfum quo fœdus fancicbatur, Si quo rcfpiccrc Ifraelitas oportuic ) feiens pvæterierit : Chriftus verô fi-gni quod co ipfo tempore inftituebat, nullam fcccrit mentioncm? Res autem ita habet. Nec Mofesnec Chriftus fignum aut rem fignificatâ prætermifit. Nam ille fanguincm foederis nomi-nans.faeramentum à re communi difeernit, 8ct quanuis obfcurè Ç vtfublcgc^ tarnen fatis innuit hune fanguincm quem fundebat,effc alterius no communis fundendi Sacramentum , quum fan-guis ipfe taurorum amp;nbsp;hircorum conciliare homines Deo nunquam potuerit ; Chriftus vero turn fignum demonftrat pronom inc nn, tum rem Saciamenti quû illi fanguinis fui nomen at-tribuit. Inter Mofis verô didum amp;nbsp;Chrifti verba illud intereft, qubdapudillum vhus fanguis fignum cft alterius ; in Chrifti verb fententia vi-nûcft fanguinis Sacramentum. Cætcrum tettiâ quoque rationcm profers ciufmodi .'Toculum, înquiS)/tro vafe aMvtntpotione nonporefiejfenouü 'Teila/mentum-, nei^tte teffera noui Tesiamenti ejuod exigitfanguinc Ftlij'Hek Ideô^jtte non altud quant ipfemet ^ànguis defignaturper poculum. Rcfpon-deoquod Vas ipfum dicis ncquç nouum Tefta-mentum cfl'c,ncquc tefleram noui teftamentiftn eome tibi aflentiii. Qujs enim hoc vnquam dixit aut dixerit’ fed quod inde concludis plane inficior, nempe nihil hic prætcr ipfum fan-guinem demonftrari. Etenim fi nullum fignunl htc cft neqtie rci fignificatæ àxizoj,oii, nullum cft Sacramentum. Quôd û fignum hîc aliquod elle

C;ij.

Cap,8, AD REP F. T. SAINC Ti dixeris, qurram nimirum cur nulla fit eiusa Chrifto laéta mentio. Deniquefcitonondceflc cditum^flic exemplar, ac ctiam manu fcriptum Cypriani apud quem Epifr. 65. totidem verbis ! jegatur. HocefifinguM mem -, quomodo verten- I da-tlfe græca lila contendo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

■ Accedo ad tertium aceufationis tuæ caput longe grauiinmum,ncmpcgt;7«/olt;i««tó Lucaver-

•n v/tó!j(sx;)/(w9(z{i/sy, aufm fim etimjolœcifint ac-cu^are, lt;^uaß diUum oporettern: 'icJ

contra omntam exemplarittmfidem conuer-terim. Hoc poculum efinounm tefkimentamin fin~ gMne mco pro vobis effandttar,

Kt ego rurfum quæro quaconfcientiabæcin me fcripferis. Fateor meitaf vt tu dicis) con- ; uertifl'e, fed an textum ipfum Lucæ corrupi,ac ■ non potius teftatus ttj ix.y^ujjifj.nov in omnibus noftris exemplaribus fcribi, amp;, allatis meis coniefturis, omnia leélori lalua amp;nbsp;integra reli-qui?Hoccincveró eft agere quod librotum corruptorcs folent? Quid li protuliflem codicis cuiufdam manuferipti mei Græcolatini Icélio-nem, adeövetufti,vtiplius Irenæifuifle videri poflit? Eftautem in monafterioquodirenæi di-citur Lugduni repertum, in quo totum iftud quod apud Lucam de poculo dicitur pofteriore loco, non inucnitur. Tibinc vero impium aut blafphcrau no videtur dicerc in Lucaefle foloe-copb'ancs aliquod, quü Hcbraicè potius quàm Græcè facri illi fcriptores fæpe loquantur? O-blitufne es ilia duram Hicronymi voce, Paulus folçecifmos loquitur? Atqui mcæ conieduræ co

C- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inclinant.

J

TH. BEZAE

inclinant, vt potius quàm folœcophancs fit à Luca admiffum,vcl hanc particukmTo

ex alijs Euangtliftis infcrtam efl'e in Lucas contcxtum contcndam, vcl cafum pcrpe-ram à librarijs,quanuis confcntiant cxcmplaria, mutatum. Illius conicâuræ hanc rationemha' bui, quodapud Paulum, qui probabilitcr puta tur hunc ex Luca locum totum dcfiimpfifl'c, ilia pariicula tota omittitur : qu e ratio ma-ximi eft momenti, quanuis à te negligatur.Cur ciiim Apoftolus hoc prstcrijllet? amp;nbsp;vcl vnica oratio Dominica qualis in veteribus codicibus apud Lucam legebatur, oftcndit muha exE* uangeliftis fuifl'c (nulla tarnen fcnlus iniuria) interiefta, quæ probabile tarnen eft ex alboli-briin ipfum contextum irrepfifle. Adiecialte-rius fcripturæ nempc -niS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftcm locu-

pletiflimum Bafilium cuiTaiS/zj! attribuuntur, quainrequum me dicis aut falli, aut impuden-tiffimè fallcre, audeo multo verius dicere,te potius omnem pudorcm exuiflc-. Non ewiz/ijinquis, Bafiltia fic affmt legt in Euangelio ,feâ textns E-ttangeltct textumexplanat. Audi acccrrime cen-for,Aiotevcl Bafilij locum non infpcxifle (ex-tat auteminEthicis of® xa, ) vcl omnium homi-numinhac mei criminationc impudcntiam fu-perarc, quum in toto illo libello, cxceptis quæ-ftionibusad quasfingulis dcfinitionibus exme-roDciverbo rcfpondctur , nc vocula quidem nedumexplicatioaliquaipfius Bafilii, vcKcri-ptorisillius,quicunquetandem fucrit, inuenia-tur. Negas? librum îaltcm infpicc vt tetuipu-dcat.Cur verb fit folœcophancs fi reccpta leftio

c. iij

Cap.8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD R E P F. T. S A I N C T.

feruetur, idcirco dixi, quod Timlnetat pro ipfo vafe,fiuc pro vino intu.s contcnro dici non poflit pro nobis efFufum. Imo, 'incluis,poculuin effi^furnpro nobis dénotât fanguinetn cjui tn pocnlo pronobts effundttur.Siitcm'ierbpoùas infufum dixifit's. Quin cnim hoc dicatur de illo ipfo fanguine pro nobis in cruccfufo, ambigià fanis hominibiis non potcft, à tc fortaflc poteft : qui tot locis amp;nbsp;momentis crcari fanguinem proprie acceptum ccnfes,quot locis ilia vellra facra pcr-agitis.Nam fic quoquc Cyprianuni de vcracilli-mo corpore Chrifti vcrbù Crcâdi fatcor vfur-parc, led fenfu à tuatranfliibftatiatione mult di-ucrfo.Sed dic.quæfo,bonafidcgt;fiiamtum in illo poculo iplamct illius languinis materia amp;fub-ftantia continebatur, ccrte intra venas ipfius Chrifti no crat. Bis itaque fuerit cffufus.ac pro-inde bis pafltis Chriftus, femel in inftitutione Eiichariftiæ, ac denuo poftridie in cruce : amp;nbsp;hie ccrte infufum potius quam eflfufum diccre debuifti. Denique ponamusid vcriflimum effe quod tu ais, potio, inquâ,illa fuerit illc ipfe fan-guis. Igitur pro //of/?ec«/«»jfublfituamus. Hie finguis quid critabfurdius hac ratione Htcßn-giiis ellnoiitim tejhtmentnmtnßngnine meo? nifi visfortalTc rcpctitum efle antecedens prorefc-rente pronomine, ex Hcbræorum idiotifmo.Et rurfum quid ineptius eft quàm Teftamentum proprie amp;nbsp;fine tropo dici veile teftatoris fanguinem, aut id quo fœdus fanciatur? Neccnim ignoras Hicronymo in Epiftolam ad Galat, mag'S placcre paéti feu fœderis nomen.

Accedis poftea ad vocem’ ipfam ■z« mTne'tv, quam ineptc diets a (ßlttino ei' a me pro vafcnlo ac^

TH. BE2AE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cipi,vt inducendiz metonymiznmam tTdffttbjkmtiationeni mm^is ineptant reddar/tKiyt^tiaß “Vafeulum ajferatmts tn (anotttnem conner{tlt;x tarnen nemonefcMt ii ’tmeet'.f Grzce, q?“.poailit’MAt tine^tampotam compleEli^uàm zi(ifcu!Km,lt;^itam-gt; obrem ettam Paubi/. O' Leicas ne erraremiti, adddt, .Q^odpro vobis efftinditar, fimt aiMn foatft nbsp;nbsp;nbsp;ï3j

eademvox acciptcnr

Atquifquod obiter hk didum fit^rutfus.hlC te oftendis codicetn non infpexifle. Nequec-nimapud Paulum iftud poftremûinuenies. Sçd hoc cil duntaxat äiMflxiM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem au-

tem ipfam quod attinet, non ita certè ineptij-mus vttu fomnias. Nufquamcnim di.ximus7» w(7iipzoyhïcaccipipro vafculopcr fc. Sed hóedi.* ximus amp;nbsp;dicimusj cogi vos ad alterutruro iiloru duorum, nempe vel tranlTiibilantiatum ipfum poculum dicerc, vel per metonymiam continus pro contento acciperc.Nam vt in omnes partes te conuertas, amp;nbsp;omnes Grammaticos coniula^» nunquam probauerisw 'ao7»fz'4iGrace, fiuepoculum Latine ( quæ nomina funtwipzc«,77lt;$i, ) rem contentam propriè fignificarc. Nee rurium yn-quam euades extrcmæperuicaciæ crimen, fi-eó-tenderis potionem poculo contentam,quæcun-que tandem illafit, vel iœdus ipfum, vel confœ-derationis aélum,vt ita loquar,declarare.Sihoc non agnofcis, age, nega etiam Solcm mcridie nondumexortum.

T’oPiremb, inquis, Bez^ contra moremßtum ab-ßmait ab exprimendis arcicnlts ne cogéré tur fat er t Ç/uod ex emphafi et) eXcellentia denotatUytiera Chrt-fi*corpiu perw ßngttis demonbiretur. Qu ail e, üij.

Gap.8. AD REPET. SAINCT.

verö aliud in hoe myfterio corpus, quàm illud ipfum traditfi pro nobis,aut aliüfanguiné quàm ilium ipfum pro nobis effufum poncre mihi vn-quaminmentem vencrit. Sed tu nimirum ex-cludi putasa nobis quiequid co loco noneftfi-tum vbi nos verfamur. Sed quod ad articulos at-tinct,fiillosnon cxprefliflc flagitium cft,quis cftpotiusquàm veftri Canonis interpres accu-landus? Q^anquam hïcrurfum in manifeftaca-lumnia dcprchcndcris. Sum enim interpretatus » PM J'/ttôâx.n Nouum illud teftamentum, vt tu i-pfe alibi agnofcis, nempe vt à vetere nouum i-ftud appolito articulo Euangcliftam diftingue-re voluilÏe oftcndcrcm, quod cur in corporis vel fanguinis vocibus facerem caufam nullam iuftam habui, vtiampridéimproboilliillyrico refpondijcx quo mil urn eft excerpere te iftas râcidas calumnias, quàm culpa carcre maluifl'e.

EthacteriHi, inquis, de corrupte Its tUatü E»nn-geliftarumtextui, amp;c. At tu ( fi placet) nunc audi quæ tibi fie obiieiam vt ilia negate nullo modo pofsis.Dicoigitur veftri illius Canonis autho-rem, à cuius fyllabis pcndcrc miferas tot homi-num mentes iubetis, hæc addidifle Euangclifta-rum textui amp;nbsp;literæ in priorc parte, Eleueitu ocu-lis m cœlum ad te quot;Dt wri Patrem fuum omnipotents. Et iterum duorum iftorum,

Gratias agens benedixit Et ex hoc ornnes. In altéra veto parte, Huncprstclarum caltcem in finPlas ac venerahi-les mxnus (ùas.

aternt teflamenti myfieriwnfidei,

yt taceam de vocabiilo p-odt id eft,' Meits in 3/« conuer/â

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37

conuerfa qua de re vefter Bielus valde laborans tandem in banc vocem crumpit, igt;J^agis vide-tur, inquit ,7x0dfurma prmfhta verborttm cfuam feruat £cc'efia,fnit firma tradtta à T)omino,tjuàm a-Ita pofita tn Saangelijt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofifiripta fint narrata Jecundum d ue fitatem feadttionuni nbsp;nbsp;tranfia-

ttonum : N e cty e ipsi Evan g e list ae IN FORMA C ON VEN IVN T.Allt igitur(bo-ni magilhi noftri Jiftum vt hærcticum damn^-te.aut nos nihil iftorum aufos abfoluitc, aut tan-tam in fingulis voculis vim verborû vrgere, aut denique lamum per omnia Euangcliltarum in verbis inlUtutionis confenfum ( nâ alioqui ftun-mam in re ipfa confentioncm efle minime dubi-tamus ) iaótare definite.

Poftea polliccris tede verborum fignifica-tione amp;nbsp;reipfa diéturû acimprimis quæris quid detur. Si con filas, inquis ,fenfia externos ^non po-teruntaliud refiondere -, cjuam dedtfie Chriflum di-fciputisfuispanem f^vinurmSedncn eFiaSlio muta, dec’a'auit ChriHiui dtfirtis verbis mentem fiuam hts verbis, accipite, édité, Hoc eflcorpus meu, ^uod pro vobis datur. Idem probas poftea à cornmttni homtnu de verborii fignificatione iudtcio,çlrfiriptu-rarum communi lot^uendi vfiu, tt) Chrifti apud loan-nemfabiopromtfio de camefiua tn efiumprsbenda.

Quqrfiim autem aut aduerfum quos ifta?nem-pe aduerfus eos qui verum amp;nbsp;vnicum illud Chri fti corpus negarent nobis in Cœna tradi,cx quo numero quum tu ipfe Caluinum cxpungas,vc qui minime ferat eos qui dic.ât figuram tantiim corporis à Chrifto nobis in Coena darhtu qui-flcm certè præuaricaris Verum, inquis, nec dtct'gt;^

Cap.8. AD REP ET. SAINCT.

tur-, Hacefi e^caciafila.-,aMfruEltUiaMt tjuid aliui corporis met, vtvaleat [alutnt opinio. Quafi vcro centics millies hoe non fit à nobis inculcatumj caufarum ordine prins oportere nos cum ipfo Chrifto vnum fieri, fine Chriftum ipfum participate,quam ex ipfo quæ ipfi vt fubiedo infunt, id eft, omnia ad falutem neceflaria, hauriamus. Tu verb ficut Sophiftam dccuit,quçftionesper* mifces. Aliud enim eft quærcre. Quid detur, quam quomodo detur : item quod datur, quo obiedo pcrcipiendum dctur.Dari nobis reuera verum illud corpus traditum pro nobis,Chrifto id afl'erenti plane credimus, led dari quomodo panis amp;nbsp;vinumres naturales amp;rcipfa fitu loci præfentes C nimirum in manus ) confueuerunt, aut ore corporis pcrcipi, id verb inficiamur. Id enimmere fpirituali cæleftique modo fieri, amp;nbsp;mentis non ventris opus efle illam perceptione dicimus. Negamus ctiam idcirco nos Chrifto Vcl per verbum (implex, vcl per Sacra menta in-corporari, vtrealiter corporum fubftantiæ fefe mutub coniungentes, non myfticum fed mon-ftrofiffiinum corpus reale confient, led vt vitæ luccum cum caeterisdonis ex Chrifto hauriamus. De his igitiir quæftionibus controuerfis, non dcilla prima(dc qua quantum intelligcrc, polfum inter nos conuenit ) laborare teopor-tuit. Falfum eft ergo, vnafiltern ex parte quod dicis, primam inter nos efje controuerfiarn cjuodnam fnum corpus Chrifius à fe tradt intellexertt, in tjua, re ipfitm nobis porrexerit.l^a. etiamfi dicimus corpus non nifi lacramcntali metonymia de pane illo dici,ac pvoinde id quod in manus datur quum

HT. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58

quum dicitur corpus non effe illud ipfum reale corpus, fed ipfius duntaxat realis corporis Sa-cramentum: tarnen non confequitur ita nos in-fanire, vt plura corpora Chrifto tribuamus. Quod fi vnicum eft Chrifti corpus, vt certc cft, cuiusamentiac quæfofuerit, quod Chrifti corpus nobis in Cœna detur difceptarc? per ilia quoque in tjua re fi fignorum duntaxat cxterno* rumaclhibitioné,amp; per verbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiri-

tualcm ipfam præbitioncm intelligis,rurfum tibi aflentim ir. Sinverô externam in manusvel inostraditionem corporis intra ipfafigna con-tenti fie fignificas, hac in re plané à te diflenti-mus.

Subiieis quaiiruplicißgnificatione legi Christ corpttiin feripturü : pnm tm pro corpore natnrali nato deMartavirgine: detnde pro corpore myfltco ßHefidetiMtneoetu : tertio pro verttate Euangelij an--titjH’s rmbris reEfiondente. ^dde ^uartumÀncpEis^ ßplacet, pro i^uaHtate propnetaee corporis Do-mmtci'.autgratia mento ab eode corpore efflaete, tjuaßgnßcatio beet natur alls corporis ßgnißcatione includatur,attamen eamperme liceat diilingaere. EofenPui/Epoßolus negat iam cognoßi Chrifinm fecundum carnern: eodem plerißue videmr apud ^oannem cornmedari cibns efus carnis Dämmt cs..

Imo plenius multö amp;nbsp;enucleatius corporis appcllationcm diftinguimus. Nam corpus illud naturale interdum dedarat totam humanam na-turama verbo alfumptam: interdum alteram tantùm eius partem, corporcam videlicet ab a-nima diftinftam : interdum etiam huius corpo-reæpartis alteram feorfumàfanguinc,cogita-

Cap.8. AD REPET. SAINC T.

tionc fciundain,qujE fignificationcs etiam Cat' nisvocitribuuniur. Eft autcm nominatim ob-feruanda vltima ilia fignificatio ad, rcfcllendutn vcftræ concomitantiæ commcntum, quofàcri-Icgium iilud ingens, creptam videlicet populo alteram Euchariftiæ partem ,obtegcrc confue-uiftis. Sed amp;nbsp;in ca fignificatione quam quartaiu cóftituis plurimùm peccas. Primùm in co quod qualitatcm\’ proprietatem corporis Domini candcmfacis, deinde quod bæc cadem effevis atque gratiam amp;nbsp;meritum ex Chrifti carne ef-flucns, itemque quod vtranque banc fignifica-tionem dicis natural! corporis acceptione in-' cludi. Nam quod ad primum iftorum attinet,fi indefinite qualitas corporis naturalis eft ciuf-dem proprietas, efficietur mutationc qualitativ corpus cxucrc corporis naturam,quum fua proprietäre quæuis natura conftituatur.Neque hoc temerè dico.Nam hoc tuum figmentum co fpe-dat, vt corpusiiludnaturale doccas corpus elTe non dcfincre,etiamfi proprietas corporis,id eft. loci circunferiptio ci adimatur; quo ctiam ilium Pauli locum detorques,quod Chriftum amplius non cognoucrimus/ecundu carncm.Atnosqua-litatcs accidcntalcSjtu naturales amp;nbsp;infcparabilcs tu per peccatult;peccato tame excepto) inueâas à proprietatib’ diftinguimus.Illasenim in Chri-ftonoftrocapite per Refurreétionem amp;nbsp;Aflen-fioncm in ftatum infinite excellcntiorêcommu-tatas, altéras prorfus abolitas,iftas in æternû retentas dicimus. Deinde qua tandé ratiünc,quæ-fo, gratiam amp;nbsp;mérita amp;nbsp;quæ ex ipfo Chrifto dona haurim u s. cum ilia fiue proprietatc fine qua-litatc

TH. BEZ AB. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39

Iitate cófudcris? amp;nbsp;rurfum loqucris quû corpus naturale dicis hçc intra fe includcrc,quö tarnen cxiftimes hæc polTe abfquc ipGus corporis perccptionc pcrcipijicuti non ncgas plcrifq; videriaccipiendum carnis efum amp;nbsp;fanguinis po-tum apud ioanncm. Nos igitur hanc fignifica-tioncm facimus quintamjamp; à prima quidem di-ftinguimusvt ab antécédente conlequens, nun-quam autem fcparamus. Sed vidcamiis quomo-dohçc in nos contorqucas.S4lt;r4ZÂe«f4rçfinquisgt; quam vocem libenter ampledimiir ) adfunditM abolendam Eucha.rifi’iam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deiverbo

exprejfoitn duobiu peccant. Super bis conuitijs Deus inter te amp;nbsp;nos iùdicet. cjuum in (œna aiat Edere corp^ Chrilbi nihtt ahud ejj^e tjuam Chri~ il0'vntriperfidem fieri membrum corporif eiutt (urn corpM captant oportet pro m^ftico ^non natu-Imo te oportet mentis compote non fuiHe, quum hæc in nos fcribere te rron puderet. Etc-nim qui fentiunt ex efu amp;nbsp;fpirituali apprehen-fione iplius Chrifti pcndcre corporis myftici Chrifti conftitutionê, fiue fideles cdendo Chri-fti corpus,euadere corpus Chrifti myfticum, quomodo dici polTunt (entire corpus Chrifti quod eduntjillud ipfum efl'e quod ex illo efu ef-ficitur?Deinde Edere Chrifti corpus no dicim’ idem efle atque vniri Chrifto, fed ita fignificari facramentali loquutionc, fideles rité vtentes panisamp;vini illius efu , fibi Chriftum magisac magis adiungere ,vt fiant os ex ofsibus eins amp;nbsp;caro ex came eius. Aliud autem eft ipfa aftio, quam quod illam confequitur. Sed alterum er-rorem audiamus. H^rfum, inquis, qwtm verba

Cap.8. AD REPET. SAINCÏ.

Chrifli de Qœna expltcant.nouum fîgntficatumnuf-tjuam tn fcnpturu repertum tmponttnt corpon Chn^ fuadenrprofigurafiuepro Sacrawëro ^figno corporis acctpi: (juumnuficjuam tn Scriptures corpm Chrifltiahfilutepofiium occurratnifipro fiubfiantiali (!r naturalt. Rcfpondco rurfum, quuin panis illc dicitur à nobis cffe fytnboUm corporis Chriftifiue (acramcntalitcr efle corpus Chrifti non aliud corpus à nobis quam illud verum amp;nbsp;naturale intclligi; neque hîc controuerti quódnam corpus dicatur efle panis, fed quo fenfu potius ille dicatur effe verum illud corpus, reipfa videlicet Sc ipfa panis cxiftentia, aut fubftantia panis infubftantiam corporis tranf-mutata, an verb facramentaliter duntaxat, fiuc propter vfumfacramentalem, ficutres natura» les ad res prorfus alias quam natura amp;nbsp;fubftan-ftantia ipfarum lcrat,fignificandas,ex paöo fiuc inftitutione Dei vel hominum, accommodatur. Sic exempli gratia, vox ilia ^Agntu propric animal illud quadrupes amp;nbsp;lanigerum decla-rans,fiad Chriltum fignificandum adhibeatur, vtfi dixero Pauli vclligia fequutus amp;nbsp;agnum pafchatis intelligens. t^^gnuspafichdtts erat Chri-J/«jjncquein Agno fubiedo,nequein Chrifto attributo vlla tuerit fignificationis mutatioifcd Agnusille verus non fiditius,nonrcali fedfa-cramétaliattributionc Chriftus ille verus fuilfe intelligetur. Hinc apud veteres Theologos non duplex vnius Chrifti corpus, fed duplex erit i-ftius vocis C'^rpus acceptio .-vna videlicet qua in fefc cófidcratur naturale illud amp;nbsp;effcntialc cor

pus

TH. B E 2 AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4Ó

p’ quod jP nobis in cruce pepcndit : altera verb quatenus relaté illud ipfum fpeftatur, fiue qua-tenusde pane illo dicitur ,velut quum corpus Chrifti creari, in terra cadere, confumi dicitur, ficut ex Patru pene omnium difertis verbisfuo loco demonftrabitur. Ac ne longius abeam,quii vefter LombardusconteditinEuchariftia corpus effe amp;: rem Sacramenti amp;nbsp;lignum, id cft,amp; rem fignificatam amp;nbsp;rem lignificantem, ctiapifl fpetperam id quidem ac prorfus ineptej vclitis elfe corpus fui ipfius fignum , tarnen agnofeere cogimini quod hîc in nobis reprehendis,ncmpc Corpus quoque pro ligno in Euchariftia intel-ligi. Ncc te, quxfo, iftarum ineptiarum vnqua pudebit? Nam nc id quide quod tu ais nufquam corpus Chrifti abfolutè politû nifi pro naturali Chrifti corpore fumi fi j4bfihtte amp;nbsp;Relate abs te opponunturdn nosdicitur. Sed amp;nbsp;ifta quàm ab-furdè feribis.'’ fanent t^uide Jape tnuentrtpro Christ cerpore,vttnillü 'feremta verhisy Adttrarnui panent in lignum eim^ fape apud loannem: fed nuß-ejuam legt corpM Chrt/h pro pane. Namf vt omittä illam nó literalem fed allegoricam loci Icrcmix interpretationem, plane indignam quæ à te re-poneretur quanuis à vctcribus non vno loco fit inculcata ) quotiespanis dicitur corpusjannon totics corpus dicitur panis, fi identicx funt illæ enuntiationes, quales omnes illas efle.vultis’ Imö etiam in attributione facramentali, quanuis non identica, ficut figno attribuitur ( te-ftibus Theodorito amp;nbsp;Auguftino ) rei figni-catæ nomen: ita quoque rcciproce rci figni-

r. .A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■gt;

1

t

Cap.8. ad re pet. sainct. ficatç tribuitur figni nomen vt tam diccre liceat Chrtslui erat^ tUa petraiChà^HS ermt PafiliAi Çhri^lM efi tile pants quam petra erat Chrifl:M,Pa-Jcha erat ChrtPtus,Tanistile eft Chrt/ii corpus.

Vrges pofteaillam adiundionem. iQ^odprt vobis datur, amp;c cjui pro vobis effundttur vt doceaJ de veto amp;nbsp;naturali corpore amp;nbsp;fanguine accipie-da inftitutionis verba. Coneedojfcd ita vt facra-mentalitcr attribuantur, quam attributionenl antea oftedi nullam in ré ipfam quæ aitribuitur mutationem inuehere.

Magnos poftca clamorcs excitas de articulis à mc prçtermifsis,quod ex Illyrrici foetida cloaca haufilli. Veiles igitur,ficuti me apud Lucam amp;nbsp;Paulum conuertiße imens. Hoc poculumeii nouum tllud Teßnmentum,ita. criam me inter-pretatum eße Hoceflcorpus tlludmeuniiSi Htcefl ' meus tile janguu,

Kt cnim tl articuli hoc loco non exprimi fine tanto piaculo non potuerunt, cur non potius ilium veftrum fanöli/simum imerpretem à Con-ciliabulo Tridentino jcæteris expunäis, com-probatum flagellasï imó cur in vcltrum illurri fitcratifsimum Canonem non infurgisï Res au-tem ita habet. Articuios tredidi amp;nbsp;adhuc credo non femper necefiar o exp imendos ixcel-lentiæfignificandæ tai.fa,amp; idcirco non vbi-que exprelsi: quodad J'tzKfirtv autem attinet» nunquam iacilè prætcrmih : idcóque non im-prudens I vr tu calumniaris ) neque quód ad noftram hxrehm non faceret (vi tu conuttiaris} articulum aóiunctum rettamenri votabuiocx-prefsi apud Lucamamp; Paulum ,ftd vt vnuin re-ftaincntuih

TH. BE ZÆ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

ftamentuiti ab altero ficdifceroi indicate : quod in alteris illis de corpore amp;nbsp;fanguinc enunria-tionibus ncc'elTe non fuir, quoniam fuHicit ad difctimcn fignificandum ilia adiun(3:io, pro vobis darur, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro -vobii ejfnndttur, tan-

tùm abeft vt iftarum adiunâionum vim amp;nbsp;pondus non animaduerterim. Quæ verb fubiicisde articulis quoties pronominibus demonftranti-bus(ubiiciuntur,vt fic euincasperräTsnonpoflc aliuddcmonftratu vidcri quam hoc ipfum corpus, ita ridieulum eft vc ne refutatione quidem cgeat quam tarnen li quis requirat,ex noftra ad-uetfus impurum ilium lllyricum apologia petat licebit.Denique vt (emel de hoc tranhgâjquum ex articulorum cxprcflionc effici veils non pofte corporis vocem aliter quam de veto illo corpo-repro nobis traditointelligi, habes rcumcon-fitentem, at non ramen ertoris conuiftum nift fitutemet in eodem verfaris errore.

Sed hæc tua confequutio falfifsima eft,S/proprium corpus figntficarur, orattonem (^uo^ue üiam. Hoc est corpM meum,proprium ejje ac minimi tran-Jlatitiam.

Quidenim obftat quominusin eiufmodi c-nunnationibus non modo attributum fed etia fubiciâum, nedum eorum alterum, propria na-tiuaq; fignificaiione accipiatur, amp;nbsp;tamé tranfta-titia fit oratio,qua vnum de altero dicitnr.^N eqy cnim ex attributi duntaxat aut fubieóli aut alte-lius iftorum fignificatione, fed etiam ex ipfa at-tributionisnatura,diiudicandum cft,totâne i-pfa enuntiatiofigurate fit an propricaccipien-da. Sumamus ft videtut hoc excmplum.pen-4

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ f.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

•)

Cap.8. AD REPET. SAINCT.

er at Chrifl-us. Hïc dico petram propriè fignifica-rerupemillam naturalem,fine naturalemflu-uium inde profluentem , Chnfti autem appella-tjonenonaliü quàm ipfummct Chnftü nobisin Euchariftia propolitu declarari,quüidern illoru potus fuerit qui nofter. Dicitur tarnen non lub-iUtialiter fed typieè Cbriftus naturalisdc petra naturalijquuteipfo iudice petra nó fit tranfl'ub-ftatiata,petta veió amp;nbsp;Clirill’ fint difparata,vt v-nü jppnè de altcro dici nequeat.Sic Circuncifio rcalis eft reale fœdus,fed facramétaliter fignifi-cans.i.quia fœderis rcalis (ignu eft. Sic Chtiftus ïpfemet erat illud ipfum Palcha,(ed faccamêtali fignificatu nó propriè.Sic vetus Chrilli languis dtcitucde vero vino , fed facramétali metony-, mia. Denique tam frequentes hæloquutiones i tranllatitiæ quàm alteræ propriæ occuriunt.

Ex hoc etiam liquet quàm impudcnter amp;nbsp;in-i feienter in nos torqueas quod in Marcionë feri-bit Tertullianus.Veiba Tertulliani hæc funt integra nec decuitata, fieot à te verfute proferun-tur. Chrtflm acceptum panem (-r dtfirtbutarn difii-pulis corptu fuum tlludfeett, dicendo Hoceticorpm meam itdefi , figura corporis mei. Figura autem non futjjet, ntfii veritatis fnjjet corpus, (fiaterum ( irl eft, Tertulllani idiotiimo, quoniam) vacua res ^uod eflphantafmay figurarn capere non pojfet. Confutat hîc eiuditilsimusfedobfcurisargutiis plenus fcripcor,delirium Marcionis,non verum fed phantafticum fiue imaginartum corpus Chrifti aflercntis;amp; fie argumentatur.Panis file quem Dommus corporis lui figurarn effecitj di-cens, hoc eft corpus meum , figura eft corporis., Ergo corpus Chrifti verum eft corpus,non ima-

TH. B F. 2 AE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

ginarium,Nam figura nulla cflequcat rei mcrè imaginariæ.Et ne regererc pollet Marcioiivo-luillé Chnfium figuram vifibilem amp;nbsp;verè cor-poream imagiiurio amp;nbsp;non exilienti corpori illi luoaffingcrcjexcipii Tertullianus. Si propterea Chriftus pané corpus fibi finxir,quia corpus ca-rebatvcritate,crgopané debuit traderc prono-bis.Faciebat enim ad vanitatè Marcionis vt pa-nis crucifigererur. Id eft plurimû facet et ad cô-mentu Marcionis ftabiliendû, vt fpedrû illud in crucc potiffiinu panis fublUiiatcgerecur, ac fie panis traderetur 8c crucifigererur ^p ncbis.S'ubii-cit deniq; Tertullianus hærct ico lâ cóuióto tnfiil-tanSj Çur autempanemcorpusfuum appellat,non magispeponemijuem Adarcton cordis loco habuit, non tntelligens Z’etetf^m fitiffefiguraml Nam pepo-nes,ptoucrbialidicendigenere,dicuntur vecorr desftolidi, etiam apod Hotnerum. Dicit ergo irridens Marcioiiem Tertullianus, tam potuitle peponis quàm panis figurant Chrillum illi corpori fuo phantalheo affingere, quod fuiffet ipfi Marcionis ingenio conuenicntius. Addit deniû ineo quod pancin potius, quant aliud aliquid delcgerit vt corpus fuum figuratet, implcuiflc Deunt quod ïam olim prædixerat per leremiam quo tarnen teltimonio (quod fine tanti vu i con-tumcliadixerim)planèabutitur. Ha?c igitur ille, quæquumin nos citâtes, quis te non ammad-uerlt;at lufto Dei iudicio fuilTe excæcatuni.^ Nam vt hîéc argumenta fibi confient, primùm oportet pancm manere panem, quoniaro alioqui te-torto aigumento dixillet Marcion, non cfle panem fed mera accidétia qui panis cfle videbatuC t.ij.

Cap.7- ad repet. sainct. Deinde corpus audis exponi corporis veri figura quufn pani attribuitur in his ipfis verbis, Hoe eftcorpus meum,contra id quod paulo ante dicebasin Scripturis noninueniri. Audis etiatn veritatem corporis eo ailrui quódveraamp; fub-ftantiali figura repræfentetur, vt fublata panis fübftantia efficiatur corporis quoq; veritatem in Sacramento deflrui. Et quinam, obfecro, palam Marcionifant? Annon vos qui pânis fubftantiam, folismanentibusfine fubieóto accidentibus, in hihilum redigi amp;nbsp;in corpus non quantum tranl-mutari fomniatis?amp; ad tegendum rcalis

horroreni, accidentibus panis amp;nbsp;vini tegi quafi figura amp;nbsp;ve-Iamcnto reale Chrifti corpus docctisfquod delirium nc Marcion quidemilJe præ{ligiator,opinor,’toleraflet. Sed illud plane omnem impudentiam fuperat quod pro verbis TertuHiani quibuscontendit quod prophetice praedixerat leremias, panem dicens in lignum raittendum, reipfa impletum quum Chriftus iam ctucifigendus amp;nbsp;Euchariftia inftituens cor-pori fuo nomen panis inderctipro verbis,inquäj illis TertuHiani petlpicuis ( quibus non panem in verum corpus mutatum, led è contrario cor-pori fuo nouam panis appcllationem inditam fi-gnificat quoniam panis fit corporis illius figura feu Sacramentum) (ubftituis, mtelhgens figurai praterifjfiequo nihil dici minus ad TertuHiani confilium appofitc potuit.

Pergispoltea amp;nbsp;, inquis, Chrifim ad veterei hoHiOi reuera ad edendumtradebantuf ficuti reuera offerebantur ; ^uamobrem ßgnificamr tam veri exhtberi Chfrifii corpus ad efium, tjudm ve' rèpr»

45

TH. BEZAE.

^epro nobis e^ohlarum. Item , inmenß, ßicrificn-ftsm eaiem caro reuera apponehamr tn eßtm gt;nbsp;offerebaturtn facrtßctum. Er^o idem Chrtßi corpus tarn vere prsibetur à Chnfio tn edultum sjuam esl ficrißcatHmm c»�.Concedimus hæc omnta,nec magis nobis prodefl’e crucifixain quide,fed fpiri-

• tualiter amp;nbsp;fide non comefam carnem Domini dicimus, quam appofitas dapes quibus tarnen non vefcarisneque de carnis magis quam de fi-gnorum panis amp;,vini veritate, amp;nbsp;licet (pirituali, vera tarnen perceptionc dubitamus. Scdquem-admodum aliud ellcibus fignificäs ideoquc corporis fenlibus præbitus , quam cibus fignifica-tus, ideóque menti amp;nbsp;fidci porceóluSjidcirco illorumquidem corporalem, iftius veto fpiri-tualem præfentiæ, dationjs, amp;nbsp;receptionis mo-dum per fidem ftatuiinus; fic ferente amp;ipfa re-rum ac fignorum corporalium natura amp;nbsp;corporis Chrilti veritate, fidei^ue analogia amp;nbsp;fpiri-tuali facramcntalis ritus hne.

Reponispoftea nobis rancidum hoe argumê-tum.S« omniafer 'e vocabula contenta tn Cœna hifio-ria propriè ©“ de externis aihombtu à vobis tpfis ac-ctpiuntiir,'Vtpanis,z/tnutaccepit,fi-eßt,dedit,accipi-te^comedite,btbite:cMr lt;jiiaßtntpottjfma, idefi, tpfi demÖfiratte rei tjua tradftur,à fuogenuinoßgmficattt transfrreturi Quito ego veto primùm curparti-cula t'eré àte adiiciatur.Certc fi verû fateri fufti-nes,hoc adiecifti ,ppter verbû fregrt, qd vel inui-tus cogeris fateri,ex proprietate panis ad corpus fic tranflatu, vt tame ipfummer no frangatur.ne fitis fcilicet illis ipfis carnificib^ Chtifti imma-niores. Atqui ne lie quidé elabimini. Nam præ-f.iij.

Cap.8. AD REPET. SAINCT. terquam quod accidentia diuidi nifi jpfiusfub- * ftantiæ fubiedæ rationc non poiTunt, dicj,quæfo vtrû minusconuenit carni Chr)fti»anin aliquot ftufta diuidi, an veto minutatim infixis etiam j (quot;vt veller N icolaus loquitur) ipfi carni rcali realiter dentibus,fub dentium mola comminuii’ quod fcelus vt vitaret oyof ille nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

cuius ftetcora tuftudiosc collegia nûc depafce-rc vcllevideris, maluit folidum corpiii vorari. Nec vos iftorum laltem dcliriorum vnquâ pu-debit? Sédadrem. In Sacramentis aliud videri, aliudintelligi negate non potes Signum quoq; fatcat^ oportet illudefTc quod fenfibus externis obicäum facit vt aliud qiiàm quod natura eft in mentent vçniat,Hoc,inquam,eftdifcrimen fpe- . cificum, quo omnia ligna etiam Sacramenta ,à i rebus figniftcatis differunt. Tiinc veto corporis amp;animia«tiones confiideris?Quod bîc autem videtur, certè oculis videtiir. quod autem intel-ligitur, mente inteliigitur. Quid fi verb vtrique aéiioni fignificandæ vnumôcidem verbum ad-hibcam?Nam amp;nbsp;videre oculus amp;nbsp;animusquoq; dicitur, fed ille quidem propriè.hic vcrotran-flatitiè. At quod de vno lenlu de cæteris quoque eadem rationedici vfquc adco confueuit, vt vix vfitatior fit propriajquant tranflatitia fignifica-tio. Nam amp;nbsp;guitare, amp;nbsp;olfacere, «Scacctpere ÔC pungi dicitur animus. Quid li igitur, inqiiamCvt in hac narratione faßum eft) vno eodemque verboamp; id quod corpore geritur,amp; id quod mente intelleßü apprehcditur fignificaro?nem-pe propric fimul amp;nbsp;t r anflati t i è diuerlb rcfpeßu, eandem vocera vfiirpauero. Sicigitur concludo.

Quum

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4Î

Quum vt fua Sacraraentis conflet ratio, etiamfi duæ res extantes præbcantiir, tarnen earum vna corporis fcnfibus, altera menti fide præditæ ob-iiciatur, inftitutionis verba ita cócepta (int vc vnis iifdcmque vocibus ptæcipuè corporeis rebus conuenientibus cuiufmocitfunt Frangere Darc, Accipcre, Comedere, Bibere, vtrunque declaretur, il 1 wd quoque necefl'ario confcqui,vt eædem voces, quum ad (igna in (enfus inturre-tiaamp;corpoream adionem referuntur, propric intelligantur; quum autem adres fignificatas 5c fidei aäionem accommodantur, tranflatitieaC’ cipiantur.Cur verb vnis amp;nbsp;iifdem vocibus rebus corporeis conuetiientibus, intclleduale etiatn arcanum illud (igniftcetur, caiifa duplex eft.Vna quod Sacramenta corporea idcirco lint inftituta vt àcorporeis ad (piritualia, (ic naturanoftrafe-rete,aflurgamus. Sic enim etiam inuiGbilia Dei in rebus afpeftabilibus ordinario modo doce-murcontemplaii,amp; ipfi Philofophi docet prius in phantafia ciTeoporrerequæ intclledu perci-pimu s. Altera caufa eft( vt inquit Theodoretus) quodifta cómutatione vocû,docemur nobis effe res illas cotporeas Sacramentorum vfuidicatas, amp;nbsp;facramentales adioncs contemplandas, non vt res naturalcsjfed quail res lilas ipfas fpiritua-. ies.quarûvelutifenlibus iplis pvælentium con-ipedufruamur,

Eadem raiionc refellitur veftrum illud fcilicer argumentum qiiod tarn verbose exponis iJMutua efiinter DMoncm amp;nbsp;“^cepUbnem conne-ntentia. Datio ilia faäa Chrifit manthM in ot manus difiipulorum, Ergo er receptio. ,Qtpod f. iiij.

Cap.8, AD RE PET. SAINCT.

autefecit Christusfitciunt nuncfacerdotaSiM ita elLItaque vt dantur fignacorpori, fic corpo-rerecipiûtuGÔe vt tnéti danturres fignificatæita mente fidei percipiuntur.Sedfignorü dationem cum diucrfæ rei receptione tum demü iure cotn-paraueriSj,quum id quod videtur,amp;idquodin-telligitur in Sacramentis, rem vnam amp;nbsp;eandem efle euicerisjid eft, falfum eiTe, aliud in Sacramentis videri, aliud inrelligi. Rides ilia fateor, fed quæ quo magis ridcbis, eo fane magiste de-ridendum propinabis.

Expendatnus autem amp;nbsp;tuum iftud.

getii Chn^-nm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ampltus p oUtceri verbid

inüitutionis conttneatur, Qœna ip/d non plus ero-get ciuamconflituentts verba te^entur:ßspß tantum metaphoricum autmetonyrnicum Chrifii corpus ßuenthil aliud (puamv eri natur alts corporis Sa-cramentum fignum enuntiant, nthil amplius ex Qoena reportatis.

Rcfpondco corpus attributione metonymica (nammctaphoras commcntum tuum eft atttibutum, no eftealiud quàm verumillud corpus, quoniam aitributio nihil in reipfa variât quæ attribuitur. Refpoiideoamp;iftud, quum Sa-cramenta minime inania fint fpeólacula aut nu-dafxi'Jtfzóffw.i/oe, fed f quod ad Deum quidem pro-mittentem attinet ) nunquam fignum ablque re lignificata præbeatur, ineptiflimam efl'e confe-quutionem quam neótis.Dico ppftrcmö vos eos efte ex quorum Ccena nihil reportetur. Accidé-tiaenim fine fubiefto, 6c corpus quanti tatisex-pers, quid aliud funtquàm renatum Marcienis ^hantaftna?

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Progrederis

TH. BEZAE

Progredcris deinccps ad alteram vocabuli Teftamentifignificationcm propadofcu fœ-dere, ex qua eciam conuinccrenosftudcsviola-tidiuini paâi, nifi rcipfa ore comedi corpus i-pfum Domini amp;nbsp;bibi ciusfanguinem fatcamur, ac primùm fie definis illud foedus de quo agitur Vt dicas ejfe pact um c^uoà T)eus contraxit cum ho~ mintbui vt ipfe promtjfafuciat, hi ver» debttamprA-fient eitu manda tis obedtentiam, ex illis F.xodi ver-bis, Omnia tpuamp;mnejue fecit TDominm faciemus erimusebedtentes.^os verô didiciinuspræfertim ex Paulo, duplex elle padum Dci cum homini-buSjVnum legale qd cft ad morte,vt pote quod conditionem contineatimpofTibilem præfiandç legis quàm perfeélifsimè. alterû Euangelij quo gratis in Chriftorcconciliati feruamur:Hoc au-tem fœdus partim vêtus dicitur, fub quo videlicet Patres in Chriftum venturum amp;nbsp;obfcurè adumbratum refpicientes feruabantur: partim nouumappellatur, in quo nobis Chriftus verè exhibitus, reipfa præftitis quæ ad reconcilia-tionem noftramrcquircbantur,fidcamplcâ:en-duspræbetur. At tu contra neque vêtus ncque nouum iftud, fed legale nobis paétum definis. Vtriufquc autem fœderis turn Icgalis ad morte, turn altcrius ad vitam, teffera fuit diuerfis rcfpe-âibus lex cærcmonialis, vtpote quæ amp;nbsp;chiro-graphum fucrit mortis, amp;nbsp;Chriftum fimul cum omnibus ipfius bencficiis veteri populo adum-brarit. Sic igitur de vtroque illo fœderc fentire amp;nbsp;loqui ex Dei verbo didicimus. Quoniam autem inter vetera Sacramenta tibi vifiim eft tria feligere, nempe fanguinem, agnum pafelu-

Cap,8. AD REPET. ÇAINCT.

Ictn amp;nbsp;vidimam illamfœdcratam cuius fangui-nc partim altare partim populum Mofcs afper-fitj agc vidcamus quam bcJIè ad tua illa,id eft, ad oriscium ac potum, illa traducas.r'fr?«ri?yfe' ; menturn, inquis, rei^utfiutt vemm fingutnem gr£~ fentem j£fgo tttdern adnoui confeiitonem tn (gxni 'vemm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entern fangume adhthere neceJPe fuit-

Rcfpondcovt vcttrum Sacramcntorum ciim noftris comparatiofcuitis ob caufam illa vocan-tur rt)i7zTi/OTjritèfiat, oportcre figna cum fignis non cum re per noftra Sacramenta bgnificata comparare.Nam amp;nbsp;illa vetera êc noftra re paria imocadem funt, vtpotc quæ, tefte Apoftolo igt; Corinth, to. totaque ad Hcbræos Epillola, cun-dem Cbriftumjlla quidem venturumadumbra-rintjiftavero exhibitum oftendant. itaque re i non poflunt nih )(£i7aT/inter fe conferri. Eft igi- ; tur ifta confcntanca confequutio veftram illam panisamp; Villi deftrudionem plané iugulans. Verus prælens fanguis adhibitus eft in vctcrefcE-dcrc fanciedo, fanguims videlicet Chriftilym-bolum, Si Cœnæ Domini »tyiTwwop. Ergo veru quoq; vinii præfcns adhibcri Cœnæ eportetj ciufde veri fanguinis Chrifti tftufi Sacramétum illiap7zTi/07-wcorrefpondens. Sic cataclyfmi typu cum noftri Baptilmi aqua Petrus,fic Paulus maris tranfitû cum Baptifminoftri ritu,Mannam cum illo pane quern frangimus, petrâ fluuium effundentem, cum poculo ex quo bibitnus con-fert, vt fignis diuerfa, quæ tarnen re fint cadem cfcaamp;idcmpotus, Viden’ igitur quam inepte veteris Sacrament! fymbolum cumrenouiSa-cramenti conféras? Quid fihoc ipfum in teli-bcret

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48

beret rctotquere? Sicut fanguis ille pecuinus e-rat vcri illius Chrifti fanguinis verum Sacramê-tum .quanuisreipfa minime cum fanguinc pc-cuino realiter fed fide tantùm præfentis , necdû in rcrum natura extantisnta ctiam quum myfte-riumre prorfusidemin Euchariftia celcbretur, vinu. nunc efle vcri illius fanguinis, nunc quide in reru natura exiftentis.fed tame fola itidé fide eflicaciflime præfentisjSacramentû? Scd amp;in eo valdc fallens aut faills,quod vcl fanguine Chrifti vetus fœdus fancitû putes necetfe eftfvt fa nc fuit)vel inanes fuiffe figuras patribusinftitu-tas arbitreris,quafi ipfis patribus nihil fed nobis duntaxat Chriftû rcprçfentarint.Id autê fentire non potes quin patres aut rcgnoDci cxcludas, autabfq; Chrifti ipfiufmetcómunioneferuatos conftituas, quod vtrunq; nefariu elfe arbitror.

Altcrum argumentum à viiäimarum oblatio-ne fimul amp;efu fumis,vt concludas (juemadmo-dum in'Veteris te^menti finHione pars fanguinis ‘Deo fait oblata, pars in popnlam fiarfa gnt pafihalis parsfanguinis applicabatur adium po-agnus autem ipfi primurn ‘Deo immolatus oblatuspopu/o edendui exhtbebatur :fc decutfetn nouo teß-amentofeederalern 'vtblimarn ,ideit, Chri-iburnpartim offerrt Deo , e^parttrn populo, ■vt mu-tuafieret promtjfio,obfignatio,el obligatio. Idcirco fanguinem Chrtflirealiter externa ritu cruds exhi-bennecelfiefuijfie ,acproinde externo epuotjue ritu fœna eiufrnodi fangutnem tarn verepopulo praberi ^uamfuit oblatus Deo.

Refpondeo rurfiim hie ate vt in fupcriorc collatione peccari in eo quod antitypum vetus

o

Cap.8. AD REPET. SAÏNCT.

non cum nouo typo corrcfpondentc j fedcuffl re per vtrunque iîgnificata non reâè comparas Fuit igitur primùmantitypiamp; noftri Sacramen-ti talis fie inftituenda collatio vt omnia ad amuf-fim quadrarent, Sicut viâima Chriftum aduin* brans Dco prius immolata poftea à populo e-debatur : fie panem quo Chrifti corpus pro nobis in ara crucismaólatum amp;nbsp;Deo Patri oblatö repræfentatur, à nobis edi ex ipfius Chrifti in-ftitutione oportet. Item ficut fœderalis illius viâimæfanguine verum fanguinem ilium Chrifti adumbrante partim altare afpergebatur,partim etiam populus: fie vinumillud verum ilium fanguinem Chrifti, quo pro nobis aram cru cis afperfit.à nobis ex eius inftituto bibi oportet. Deinde vtrumque tum antitypum vêtus,tum ' Sacramentum noftrum nouum cum ipfare amp;nbsp;I veritate fie fuit comparandum. Sicut in veteris fœderis obfignatione vidimaiugulataoft'ereba« tur Dco à facerdote ,quoritu vera ilia Chrifti in ara crucis ab ipfomet facienda oblatio a-nimis credentium rcpræfentabatur : fie panis illius fraólioamp; vini illius effufio, faâam illamà Chrifto cruentam in ara crucis oblatione quafi oculis noftris (ubiicit. Item vt illi fub vetere fœderc, viâimæ fœderalis fanguine extetius afpcrfi, amp;nbsp;agni carncm edentes, fiimul fpiritua-litcrpcr fidem intus Chrifti ventutiamp; paffuri ficbant participes: itaamp; nosfub nouo fœderc quod eft veteris impletio, pancm ilium ritce-dcntcs.veri illius Chrifti corporis pro nobis ob-lati, amp;nbsp;vinum illud rité bibentes, veri illius pro nobis effufi fanguinis per eundem fpiritumcan-

demq;

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

dcmque fidem participes fimus. Nihil ergo tc i-ftacomparatioadcorporcam illam amp;nbsp;Cyclopi-cam frafxoq!«),«ai' ftatuendam iuuat,quse neque fub veterc neq; fub nouo fœdere locum habuit» fed fpiritualem illam Chrifti quaamp;illi fcruati flint amp;nbsp;nos feruamur ^mirificè illuftrat. Imo etiameadem plane veftram illam deteftan-dam amp;nbsp;facrilegam aiidaciam coarguit, qua fub-lato poculi vfu non minus in Deurn amp;nbsp;Ecclefii peccaftis, quàm fi fanguinis afperfionem fuftu-liflet Mofesautipfiusfuccelfores in cuius enim afpcrfionis locum ( ad quam etiam alludit Petrus fccundæ Epiftolæ initio) vini potio efti Chrifto omnibus mandata. Bibite enim, inquit, ex co omnes,Chrifto iamtum fcelus illud,quod multispofteafcculis auft eftis, prædiccntc.ac fimul etiam He oftendentc, eandem quidemfidem amp;nbsp;cundem Chriftum patrum olimfuiftc,amp; noftramnunc cfl'e.fvidit enim Abraham diem Domini amp;nbsp;gauifus eft.- amp;nbsp;candem efcam edc-runt amp;nbsp;cundem potum bibccunt ,nec fuit vn-quam extra Chrifti xozwi«x(alus) fed tanto tarnen fignificantiora, expreftrora , efficaciora efle Sacramenta exhibiti quàm venturi Chrifti quanto plus eft intus ctiam rigariquam forisa-Ipcrgi.En inuidum tuumargumentum quo nos conuidos fuilfe gloriaris.

Difputas poftea contra nos quöd dicamus nouMrnfledm »on tn [ana, fed tn ipfo erndf ^attbu-lo conflatum( fic enim loqueris ) ij»nm fine fim^ gtiinis effufione non potuerit coalefcere.

inhacautemquam nobis tribuis fentetia rue fum vel fciês fallis, vel iraprudens falleris.Dict-

Cap.8. AD REPET. SAINCT.

mus enim fcedus illud rcconciliationis intef Deum amp;nbsp;homines per Chriftum véturum, moS poftpeccatum fuifl’e cum Adamo initû,amp; dein-ccps cum Abrahamo, Ilaaco, amp;nbsp;lacobo cxprcf' flus rcnouatum, cuius Sacramenta varia amp;nbsp;mul-tiplicia fuerunt, re cum noftriscadem vtfignis diucrfi: Pattii autéillorum fpiritui acfidciprï-fcntcmfuiflcturn Chriftum ipfum,tum quse-cunquc pro nobis fuo tempore erat impleturus, ac proinde quod ad ius attinct,fuilTc illos tü ipfi Chrifto nafcituro infitos, turn reipfa in co iufti-ficatos ïànâificatosj amp;c fcruatos. Hoe idem fcedus f in co tarnen diuerfiim quöd Patribus ven-turus Chriftus prænuntiabatur nobis verb Chri-ftus præfcns exhibituseft) dicimus primiim lu-dæis Iohannis Baptiftæ miniftcrio j quafi tubï præconio, promulgatum:deinde reipfa per os i-pfiufmet Chrifti cum iifdem ludæis primo i-nitü.ac eiufdcm foederis tefleras ac obiignatio-nes du^sab co inftitutas, Baptifmum amp;nbsp;Eucha-riftiâ:cuius etiâ fœderis conditioncs ipfe mox in cruce reali fui facrificio implcucrir. Apoftolos deniq; duo humano generi foedus iftud promut gaffe, quod itidé veri ipforiî fucccfforcs quoti-die addita illis Sacramentorü obf gnationc, fa-ciunt. At tibi, homini fcilicet acutiflimo, idcin valent Fcedusinircj Säcirc,Eius figillum infti-tuerc ) Ipfum denique obfignare , qnæ infeitia certe pudenda eft. Sedilla ctiämulto eft aper-tior,quódquum rcétèfcntias fanguincm (..hri-fti illud ipfum effein cuius effufionc fcedus i-pfum pofitum eft, tu tarnen languini, id eft ci rci cuius intcruentu faóta eft fcederalis ill a re-conci-

TH. BEZ AR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

conciliatio'j tribui pofle putasabfque tropo i-pfius fcedcris nomê.Atqui res ipfa clamat aliud effe natiua fignificationc fanguincm fœdcrisfll-cutMofes loquiturde vctcre figno, de rc ipfa verb Matthæus amp;nbsp;Marcus ) quam fœdus in fan-guine,quod à Luca amp;nbsp;Apoftolo nonnifi per tropum tribui illivino potuit. N eque negamus igitur vetus fœdus àMofe per afpcrfioncm illius languinis fymbolici , ncque per Canam femel inftitutam amp;cclebratam nouum obfigna-tum: fed hæc non magisad Cyclopicam tuam manducationem faccrc dicimus, quam veritate ad ftatuendum mcndacium.

Cuiufmodi verb hic clamor eftjamp;in quos tandem hæc tela dirigis? Qmm a nJMofe ß^^nra-rumparete in promulgatione veteris teflnmenti fan-guts propriefitvocattts, quij à. Chrisiofigttrarumtl-luliratorefanguinempoßtum cogitabit profinguinif figura,in nout teflamenticompofitione, tjuodfigura-rum nebulas dißelltti

Nemo certe. Quis cnim noftrum alio quam veriflimo Chrifti languine nos rcconciliatos: quispoculum quod bencdicimusalrerius quam dominici illius pro nobis etfufi fanguinis ko/w-vw efle dixit? N on de hoc igitur agitur,nó hoc, inquä, quæritur. Sed anlignü in rcmGgnificatä effcntialitcr tranfmutetur,illudipfum eft quod ; nonprius probabis, quam tenebras conciliaris I cum luce. Quanto igitur reäius fic in te hoc i-5 pfum telum retorferoî Si propriè fanguincm ' vocauit in vetcre Sacramento Mofes facri noui p^oculi AirrtTumv, propriè quoque Chriftus ,in Luchajriftix myftcrij inftitutionc panis amp;nbsp;vini

Cap.8. AD RE PET. SAINCT.

nomen acccpcrit, quod illi MTainu ex adueri^ rcfpondct. Denique aliud efle mcmincris figU' ras veteris fœderis illuftrare j quam omnem fi' gurarü vfum ex Ecclefia abolere : quem errore vt alios plurimos amp;nbsp;maximos fi tueri pergisj j quid^upereft nifi vt pro eo quód Icptem nobis . Sacramenta imó infinita pro duobus quoties li' buit, obtruditis,nulla efl'e Ecclcfiæ Sacrament! dicas, velipfctibi manifeftè contradicas?

Aliud tuum cft iftud argumentum. Fosder^

Sacramenta ad confirmandae promiffionee oculii fnhijCMntur,ergo non internü flftrttaltbni beneß' c^s,fed externti notisiritiP veluti figtllis ac rebut ilia celebrari o^7örr«.Probas antecedens ab abfur-do.^Koww altoqui nemo tndtgnmfutjj'et 'vn^uaetf' cnnctfm vel bapttzjttitifi/firttttali aütione creden^i j perfebta illa fatffety autnnnc Baptifintes perßeeretttf I

tarne ilUs externis aHionibas fœdus tnthatnr ntU aute internis propriè,lt;puM tales nulla fnerint in pat' units,neefuertnt vnejua neceffarta ntß in adultis,Ai foederis fuilum fine adipifcendu.^t fic tandcifl cöcludis. Ergo tjuti in foena fanguisfit ijui tefietu/t in terra cor a hominibus de fadere Filij DeifVt alt;}Ui in Bapttßno'i fanguis, inlt;^uam ,fit tejfera ijua con~ trahtturfoedus'. oportet tpfum extertus adhtberi amp;nbsp;conferritn terra corarn hommibw,vtprtus contingA-tur,acper tpfum feedus confrmetur, lt;juam fi'ulEtt fxderisjftritualiter perciptatur : nec reüc faluinui ( hunc enim facis huius fententix authorern} t^uodpoftremo loco aduenttpofi confirrnatum foedut prtmo loco adfertad confiituendumfiedus.

Antequam autemadhæc tria ordine refpon* dcam^quidde hacre tota fentiamus cxplicarf nec-elfc

r

T H. B E Z AE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

ncceflc cft, vt incptiæ fimul amp;nbsp;calumniæ tuæ o-mnibus patcant-Hæc igitur vc Verbo Dci pror-fus conlentanca doccmus.

Chriftûeflc ilium vnicûin quo, ex gratuito fœdcrejiuftificati amp;nbsp;fanélificati fcruamur,ad que duo capita reuocamus præcipua qux in Chrilto adipifcimur beneficia.

Eos demum fieri beneficiorum illorum participes qui Chriftum ipfum obtinuerint.

Vnicumefle Chrifii apprehendendi inftru-mentum, Fidem.

Hane fidem gratis creari in nobis per Spiri-ritum fanólum,vcram illius caufam efficientem.

Sicut verbum prædicatum foris per hominé intus per Spiritus fandii gratia audiendo,creatur fidcstfic eandem in nobis foucri code verbo Sa-cramétis,quæ proindc rite fumpta ficut Chrifti ipfum fic etia eins beneficia in nobis obfignent,

Hæc Sacramenta duabus partibus conftare nempe rebus in externos fenfus incurrentibus, quas figna vocamus ( cuiui'modi funt præcipuè illamateriata.vt Aqua in Baptifmo,panisamp; vi-num in Ccena Domini ) amp;nbsp;re fignificata interna amp;nbsp;intelleâui foli obiedla, quam vocamus Rem Sacrament!, quoties Sacrament! vox anguftio-refignificationepro facris illisfignis accipitur. Hæc autem res fignificata eft Chriftus ipfc,cuin omnibus benefieijs qux ex ipfo depromuntur,

Rem iftam Sacramentorum à fuo eftedto di-ftingui, id eft,Chriftum ipfum amp;nbsp;quae in ipfo amp;nbsp;cum ipfo nobis offeruntur, ab ipfa eorum per-ceptionetquod aliud quiddam fit Pcrcipere ali— lt;iuid amp;nbsp;Rei perceptae fructibus frui,quam fit F

Cap.8. AD RÏPET. SAINCT. pfa rcs quæ pcrcipitiir, amp;nbsp;fruótus qui inde pcr-cipiuntur.

His pofitis quæ prius quam illis argumcntis vtercrisà tc fubucrti oponiiitf' iubuettcs autcW nunquam^quod ad tuai um rationum bafinatti-nct, prorfus aflenticr fœdcra cclcbrari oporte-renotis rcbufquc vifibilibus. Idfóquc veffram tranflubftantiationcm,qua notæ illæ rcfque vifi-biles in chimæras transformantur, prorfus abominamur. Scd fi exiftimas cxcludi res internas ,amp;f vt planius quam tu cx animi tui fenfii loquar J merè inttlleétui .obieótas cO quèd Sacramenta notis cxtcrniscclebrcntur,amp; quafi figillo conftabiliantur, in eo monftrofam tuaminicitiam patctacis. Nee enim eflent Sacramenta fi fignis j notis 8c rebus duntaxat ob oculos pofitis conftarent, tefte faltem Augufti-no, fignum definiente quod exterius obicótum» faciat vt aliud in mentem veniat.

Quod autem ad ij c is , fi/oln internis perßeiun' tur netninem 'unqua.m indtgnum fui]ß’ circHnctßtm aitt b ap tifatum ,'Cd.\ümmo3C in nos dicitur,qui nunquam Sacramentorum vfum diximus fola vel fignorum vel rei fignificatç rcccptione per-fici, fed è contrario,quæ Deus coniunxifTct non polTe legitime fepatariiatque adeo facramenta-1cm perceptioncjid cft,in qua lignailla vifibilia verbo adiunda (untjongc maiorisfnifi per nos ftctcrit ) efficacité elfe docemus, quam vbifim-plex verbi auditus proponitur.

Scd hoc quidem verum eft nos tueri ex Dci verbo, idem nos in fimplici verbo atque in Sa-cramentis fidcpcrciperc , aeproinde extra Sa

cramenta

TH. B E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$0

cramcntaquoquc Chriftum pcrcipi • qucmad-modum contra amp;nbsp;verbum aurtbus audiri i amp;nbsp;Sa-cramenta fumi poffunt ad iudicium , abfquc ilia recadem quæamp; fimplici verboamp; Sacramentis nobis proponitur. Sed hoc netantillum qui-dem te iuuat. Illud verb quod fubiicis de p rruu-lis olim circuncifis, amp;nbsp;nunc baptifatis,quibuf-cumfeedus nihilominus fuerit initum amp;nbsp;con-firmatum externis ritibus ,quanuis internis a-ftionibus puta notitia ,aflenfu , fide carucrint, quoniam ptoculdubio fic abs te ponitur vt ope-ris operati dogma illud non minus impiu.quam ridiculumftabilias, penitus quoque detefiamur neque tarnen negamus ( illo etiam pohto infantes dumbaptilantur fide prorfus carere Jfœdus in illis obfignari,fed alia prorfus ratione quàm tufentiasiqua de re quoque quum voles inter nos difeeptabitur. Nunc autem, obfecro,quid tandem tibi in meutern venir vt qiiæftione de Euchariftiaomiira, quam ne tu quidem paruu-lisdandam cenfucris.ad paruulorum Circunci-fionem amp;nbsp;Baptifmum fueris delapfusî Mirurn hoc certè in eoqui non feratde Euchaiiftia a-liunde quàm ex ipfis vnis inftitutionis verbis quæri. Accedo ad totius tui argument! concl u-fionem qua nihil ineptiusfingipotuit, etiamfi tibipriora omnia concederem.V is enimlangui-nemipfum ChrilH eife illamfœderis tefierant teftificantemin terris vt aquam in Baptifmo , id cftiineptiflimèamp; infcientillîmè figuuin Bapiif-mi cum refignificata Euchariifiæ comparas. Vis loquar apertius? Negofanguinem Chiifti elfe Sacramentum fiuefignumfcedcris, ieu elfe di-

S- ij'

Cap.8. AD RE PE T. SAINCT. coillud quod per tefleram, fignum, figuram» Notam, Symbolum, Sacramentum, ( per illud vinum videlicet^fignificatur.Scio fore vt hïc nobis obiicias ilium Iohannis locum de tribus in terra teftibus, itémque de Sa cramen-tis quæ ex Chrifti latere defluxeririt, quod V-trunq; vt veriflîmum amplcéi:or,amp; turpiterabs te ad probandum tuum delirium dico detor-queri. Negas?Dc hoc igitur inter nosquçritof) vt amp;nbsp;de eo fi libet quod magifter illc vefter di-citcarné Chriftiefle fimul rem amp;nbsp;Sacramentum: At tu interea ne illud pro conccfloafliimito,aut te fophiftam agere confitetor. Sed illud miror qua fronte feribere aufus fueris oportere ßingtti-nem ip/ùm Chrifii in terra exterius adhthert', confef' r^centingt {nam extra contaâ;um nulla eft vobis vera rei ipfius KuiratlAypriuf^/tiamfœduspertpfitm confirrnefur.yinm fi hoc verum eft gt;nbsp;quo tandem loco veftri Laiciftatuentur, quos à calicispotu prohibetis? Scilicet ad carnis amp;nbsp;fanguinis con-comitantiam refugies.Sed quum in inftitutionis verbis corpus feorfim à languine, amp;nbsp;fanguis à corpore difeernatur, cui lânæ mentis homini perfuadebis vel ternere hoc faétum ,vcl co^us pro carne amp;nbsp;fanguine,aut languinem pro (anguine amp;nbsp;carne citra tropum accipi pofte?

Inculcas amp;nbsp;illud iam antea refutatum ,Sunt/ ißareciproca vtcjualisfit datte j talü ßt acceptto. Ergo, inquam, tails quoque fraftio, quod tame dicere ( vt opinorJnon aufis.Et certe omnes ri-tusfacramentales verbis inftitutionis dcclarati, cuiufmodieft Præbitio,Fraâio, Effiifio, Com-eftioj Potatio) fimilitcr omnino inter fe accipia-tuf

TH. B E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

tur oportet, vt quai is eft vna fit amp;nbsp;altera : fed ex eo minime confequitur fimiliter ilia de fignis amp;nbsp;de rebus fignificatis intelligi. Nam quum figna externis fenfibus, res autem fignificatæ fidei amp;nbsp;menti obiiciantur, in illis quidem corporeæamp; extern» natiua fignificatione verborum, in his verb incorpore» 8c internae aétiones intelli— gantur oportet : tranftatione videlicet faäa à corporels fenfibus ad ^nimum, vt vhtate fole-mus, quum videre quoque amp;nbsp;caperc,amp; guftare, amp;nbsp;audire, amp;nbsp;pungi animus dicatur.

Qi^ærisrurftim,^««w2 eaâem firma

Chr^ta dixerint, H te efi finguii tefiamenti, cjuare apità Mojen Janguii de externe vero fanguine acci* ptatur, in Chrifiiverbis verb neejuaejuam-^Q^^on.-di antea amp;nbsp;iterû rcfpondeo,amp; à Mofe amp;nbsp;à Chri-fto verum fanguinem dcmonfttatum,fcdMofcn quidem fignum externum fuo tempori acconvr modatum, nempe fanguinem peçuinum, vifibi-lem, amp;nbsp;externis fenfibus oblatumjdemonftraffe ita vt rem fignificatam, id eft, fanguinem ipfum Chriftijfolifidei præfentem , vt ferebat legis pædagogia , innueret potius quàm indicaret: Chriftum verb, vt antiquitatum illuminatorem ( ficut loquituralicubi quot;l'ertullianus Relate tum fignum ( id eft poculum externis fenfibus pro-pofitum ) tum rem menti fignificatam,non cot-pori (nempe fanguinem ilium fuum vcrum)ex-prefliiffe.

Iterùm eâdem oberrans chorda fie colligis. Si populo,ficundum Ct^luinum.fatis fuit fiiritualiter fanguine Christ appUcari,Jàtü eüam futjfet ipfum fiiirtlualiter offerri Deo

S-«j'

Cap. 8. nbsp;nbsp;nbsp;A D R E P E T. S A I N C T.

Refpondco fpiritualem perccptioncm quani dicimus vnicam cfle apprchendcndi fiuc nobis applicandi Cbrifti rutioncm,minime excludcre Sacramcntalis Si externx acceptionis vfum qua fidcs ipfa amp;nbsp;animus noftcr ad fuam illam aftio-nem exerendam commouctur, ficut externis fenflbus obieéla lacukatcs illoru excitant. Re-fpondco amp;nbsp;illud Spiritualtter e^reipfanon rcétè abs tc opponi ,quafi fpiritualiter idem valent atqucfola quadam vana imaginationc. itaque ne patrum quidem,qui folo ammo amp;nbsp;vnica fide diem Domini nondum reipfacxortumviderutj inanis fuir ilia fpiritualis applicatio : vt qui ean-déefeam cdiileamp;cundc potû bibifie dicantuf« Multo veró minus id dici de fide Apoftoloruin amp;nbsp;noftra poteft, quæ in rem ipfam extantem fic fertur j vt non magis rcipfa nata amp;nbsp;crucifixa fit ilia caro, quàm nunc credentibus rcipfa có-municatur. Sed vt ilia fcilicet, ficetiam iliafen-fibus externis patere velles j quod fieri neepo-teft nee debet, quoniam vt vera effet corporis Chriffipalfio,exterius quoque fieri illam ne-ceffcfiiit: at tu vera fitamp; ipfius Cbrifti amp;nbsp;eius perpeffionum applicatio , nequaquam id rc-quiri, non modo ex eo liquet quod amp;nbsp;mere fpi-rituale eft hoc myftcrium, Sc fpiritualis vitae caufainftitutum ,ac proinde fpirituali rationegt; fide videlicet fieri oportet; verumetiam ex co quod alioqui quotics corporal! adione Sc ore jpfo Chriftum à vobis edi cenfetis , totics ilium quoque non fola fpirituali commemoratione fquam certum eft vetuftiorcs patres nomine neruentæ oblationis intellcxiffe fed etism crucifigi

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI

crucifigiamp; patri rcipfa offerri oporterct.Fucrit cnim omnibus modis cófccjuutio corporalis oblationis ad corporal,em cfum,amp; corporalis dus ad corporalen!, oblationé. Quod ft cxcipiasillud ipfum cffc quod dicitis,ncmpe vt corporaliter quotidic rcipfa editur Chriftus, fic quoque corporaliter ilium in Miffalico veftro facrificio patri rcipfa offerri, ftd oblationé in-crucnta,id di abfquc intcrucnicntc paflfionis repetitione, nihil dixcris. Etcnim vt in oblationis cruentæ argumento mancamus ( quam V-nam realem cffc certum dl) ft cius rccordatio amp;nbsp;commcmoratiofpiritualispcr fidem pcrinde fufticit acfi vel coramoculis noftris paffus effet realiter Chriftus, aut itcrû quotidic rcipfa ern-ci affixus fefe patri repetito facrificio offerwet, ft, inquam , fpiritualitcr pati Chriftum mine fa-tis cft, cur non amp;nbsp;fpiritualitcr comcdi,id cft, fola fide applicari fatis dl? Nam nc paffum qui-dem Chriftu fed paflurû comedcrunt Apoftolij fpiritualitcr id quidem nee multo aliter quàm patres quanuis mox paflurum : amp;nbsp;vt illa confe-quutio inter realem oblationem amp;. manducatio-nem fibi prorfus conftaret meque paffurumne-que patlum, fed patientem adhuc Chriftum co-medi oportet. Nam neque tuturanequepræ-terita paftio corporaliter adeft ,fcd lola animi fidclis contcmplationc. Chrifti autem carnis in fdc, id eft, abîquc ipfius pafsionc confidcrata pcrccptio,fiuc ilia corpoream fiue fpiritualem facias, nullius prorfus eft momenti.

Pudet me veto in co quod fcquitur confuta-dooperamponcrc.Comparas nouum foederis g.iiij.

Cap.8. AD REPET. SAINCT. fanguincm cum viólimarum veterum fanguine, tjuafi fubvctcrefœdercnullafucrit peccatorü remißio. Itaquc non fucrint feruati patres, quü tarnen beatificationem tot ante Chriftum fccu-lis dcfinicrit Dauid pcccatorum rcmifsionc. Concedo igitur non fuiflc cxpiata peccata fan-guinc hircorum. Sic neque ipia nos facramenta-lis aquaabluit, fed fanguisagni vnici tollcntis peccata mundi; neque panis illeaut vinum illud ^multö minus vcftræ Chimæricæfpccies)nobis vitam confcrunt. Sed re certè paria fuiflc illorü ienoftraSacramenta, aut inania fpeftra fuifle dicas oportet. Quid igitur? nempe ƒodem fan-guinc,fub diucrfis Symbolis licet impari exprcf-flone amp;efficacitate , in codcm Chrifto amp;nbsp;illi potiti funt amp;nbsp;nos potimur.- venturo quidcm illiamp;folo iure,nos veto cxhibito amp;nbsp;de fafto quod ahint.Rurfum ergo infcitè fignum vêtus noncumfigno nouo, vt oportuit,fed cum re vtriufque Sacramcnticomparas: neq; verb nos jpfiusChrifti fanguinis rcali in cruce effufione præflitum nobis todus nouum difïitcmur quod patribus cratpromiflum. Scdquoddicis ChnSti fingtiinem in Qxna futjfe extertort aRtone Deo homintbut eb!atum talc cftvt nihil ineptius dici pofsit. Nam ( vt de oblationis voce taccam quæ icKvfaf prorfus hominibusabs te tribuitur)aut Chriftum quoque facis idololatram qui homi-nibus amp;nbsp;Dco facrificarit , aut Chriftus non vni-ca, vt ait Apoftolus, fed duplici oblationc fuii-pfius nos redemerit, vna videlicet in Cœna, altéra in cruce. Eft autem illud perbellum fane çommentum quod homoperacutus cxcogitafti

Vt abfur-

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Vtabfurdum illud vitarcs : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'videlicet •vnica

tumenfuent ablatio, ^uoniam fient ^JMofis vnica ob lat tone partem fianguinie in crater as intiillauit-, parte vero altare appergebatv, ita Chrifias partem^ (uifiangninis tn calicem mifierit, partem in crttcepro-fuaertt, Itaque fi tibi credimus , aut penè exan-guis ab ilia facra Cœna furrexcrit Cnriftus , aut realiter potatum à difeipulis fuis fanguincm re-fumpferitj quern partim in horto, partim inter carnificum manus rurfum cum rcliquo effuderit. Sed quid de carne ipfa dices,bone vir? num partem quoque illiuspro panisfubftatia lubflituit, partem verb reliquam in cruce obtulit? amp;nbsp;quis iftius quæfo, fanguinis fubftantiam partim à difeipulis realiter potati, partim realiter à carnifi* cibus profufi, rcfumpfit, vt rurfum realiter to-tics biberetur? Nec vos vnquam, rogo, iftarum ineptiarum pudebit quibus Chriftiana myftcria deridenda propinatis?

Exagitamurabstepoftca miris modis i^nod ^JMatthai Marei verba Hie efi fiangttis mens ( Nam Bezæ fcilicet interpretationem antca vt falfam conuicifti) e x Ulis Luca cbquot; ‘Tanii verbis Hoc efl:nouKmtefiamentnm infinguine meo interpretanda cenfieamna.Vi^^XKxa fcilicet piaculum, vclle fcripturam ex fcriptura interprctari,quod tarnen tu ipfe facis. Vis cnim in fumma. Enange-liflas mntnas (ibi operas tradere, nl tjnod Matthaus amp;nbsp;t^arcM fnbojenritss indicant, a Luca tif ‘Paulo iUuflrart: tU contra tjuod Hit aperte dixerant,ab his vtfitisperfiicne dtHum, omttti. Clare igitnr illos lt;]nid detur exprefilfie, obfiure vero fignificajfie dart iPenndt tefiamentt canfitttHos contra clarins docnifi'?

Cap.8. AD REPET. SAINCT.

^utd eo corpore lt;^} fangwne fioL., cjUAnâo uhi^' fttidnouhm tcfiamentum tneatnr. Atqni in huius tuæ repetirionis capitc quarto, vt pcrfpicuitate vcrborü inftitutionis Euchariltiæ fummam lt;Je-monlfrarcs,negabas Euangtliftas mutuashîc fibi operas tradtre ficutfaccre in oblcure diäis folcrcnt; quum nunc tarnen tatcaris in hac Cff-nx narrationc alias ab alijs particulas adferibi, qiix ab alijs prorfus omittantur,atquc ita aliuni aliä particulä vcl immutarc vcl clariusexplica-rc.Scd age hoc tibi detur qiiiduis cominifcenti, vt eile perpetuo tot deliriorü memornó pofsis-

Sedtn haevarietate-, inqnis, hicc concor-dia non opßcitveritati., trm magnum ajfertadtumett-turn,quot;]^iirnfialtterfiiijj'ent tntelligenda t^ua, omnei ( id ell duo J I'.nangehfis, rettnent tmmutata,Lucäi tn illo/mdio -vartandt detextjj'ent latente obfiurttatem anttrophm.Wïüd quidem concedo« Quis cnim nifi plane blafphemus, Spiritum fan-ctum dicat repugnantialoquutum’imo curfcri-pturx locos inter Ic ad diiudicandas tai las intcr-prctationcs veftras comparanius,nili vt ex fidei analogia èc lententiarum congruentia falfitatcm vcllrârcdarguamusPScdil’câ tuâconfequutioné-quisferati’ ^iadarn Matthett óquot; Maret tn ^œn^ narrationc LticAf Pattlpu non declarants, tA-men obfearttatem ^norundam aliornm dtblorum tUn-Plrarunt, Ergo ilia rip ri fniirabftjue vllo tropo acci-ptenda fitnt. Quid li cnim cxcipiam, idcirco hæc non elle ab his declarata quod tropus prorfus elTet perfpicuus , imb quod facramcntaliter de Sacramentisloqui lit maxime proprièamp; diluci-difsimè loqui? iam autem vidcamus an Lnetts illtid

TH. E E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54

illud AÏAtthii Aiaxcii Hocefißnguis mem noui teßimenti, hii verhi-s Hocpocnlum eftnounm teflu-mentuminßnguine7neoßtinterpretatM. Hoc qui-dcm ncgas Hü enim de re diuerfi Lucam dtnerßf-fimo fenfk lo^uutMn. lllos enim de eo ^uod dattfr, id efi, de tpfi fanguine lo/^uutos Lucam vero ^wd a-gatur.,ejuando q“ 'vbi- ineatm tfittd teflamentum^. Scdvthæc omnia tibi concedam, quid hoc ad inftitutam quæftioncm, Sintne verba ilia per facramcntalcm vulgatam metonymiam an na-tiua fignificatione accipienda? Nam fiue rem eandem illi, fiuc dhicrfa diuerfis verbis explica-runtjtam potell vtrinque tropus quam proprie-tas defendi.Ineptifsime igiturcóncludis.Scd ad rem,Tu vis apud Matthæum amp;nbsp;Marcum prono-mincTOTo demonftrari quod dabatur. V0I0amp; ego. Sed tu folumjChrifti fanguincm amp;nbsp;quidem ciufdem Chrifti manibus in difcipulorum manus datum, ego vinum quidem illud in poculo con-tentum Chrifti manu traditum dico, naturali amp;nbsp;corporal! modo in difcipulorum manus:rem autem fignificatam,id ell, verum languincm iamiam pro nobis fundendum à Spiritu Chrirti fimul traditum difcipulorum menti, fpirituali-ter, fide participandum. Apud Lucam amp;nbsp;Paulum autem contendis^/ervST® 7« pronun-tiarihaepotionii ceremonia or ritu nouum illud te-flamentum per ßnguinem verum Chriili inSlitui. Ergo nomine poculi Jitibicrcdimus,nonvas ipfum, non vinum in co contentum , non fan-guis ipfe Chrifti, fed ipfa bibendi aftio figni-ncabitur,dequibus fingulis videamus. Omnes illos Euangeliftas inficiari non potes vno con-

Cap.8. AD REPET. SAINCT.

fenfu dicere Chriftum ante benediâionem accepifle, ac deinceps dediffè ti mUu». Num veto fie ineptus fuens vt non vafculum ipfum. fed bibendi aâionem aut ritum ab co acceptum dicas? Quod fi vas accepit, certè ipfum porrexitjVt ilia tua régula quant nobis antea præfcripfirti, hîc quoque valeat. Tam enim verum eft quod manibus tcnebat Chriftus,id quo-qucpræbuifledifcipulisjquàmvcrum eft quod præbuit Cliriftus, fuifle à difcipulis acceptum. Perridicula igiturefthæc tua commentitiadi-uerfitas, amp;nbsp;vt obtineat tua interpretatio, pocu-lumipfum momento oportuerit in bibendia-ébonemnoua amp;nbsp;tuæ quoque faâioni inaudita tranffubftantiatum. Fateor tarnen quanuis ipfummet propric poculum Chriftusamp; acceperit amp;nbsp;difcipulis porrexerit, non tarnen ad ipfum vafculum fed ad liquorcm facramentalé in eo comprehenfum difcipulos propriè atten-dereiuffifte. Nec enim Sacramentum eft poculum ipfum,fed vinum co contentum. Sed hoc neque caufam tuam vel tar.tiilum iuuat, neque fine metonymia continentis pro contento dici potuit, neque vllam effentiæ tranfmutationem rcquirir. Imo tranfmutata illius liquoris effen-tia, nihil fuperefle dico quod habeat figni ratio-ncm.Iam verb fanguinem ipfum quafiin pocu-lo contentum (vt antea veile videbatis) à Chri-fto demonftratum fuifle per pronomen îS-mex Lues verbis nunquam nifi incpiifsimè college-ris , vt antea probaui. Quid enim fuerit hac ora-tioneabfurdius aut certè inufitaiius? Hiefinguit eslnoHumteflamentum permeum finguinem. De-

nique

T H. B E 2 AH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

nique quum fubiicit Apoftolus, Stexpoculo iUo bibatc^xio2.n vocem poculi poteris de ipfabi-bendi adione intelligere, aut aliter in bac periodo, quàm in ipfa inftitutione exponcre? Sei ponamusverameflè tuam interprctationc dcperindeloquutosfuiflc Lucamac Paulum ac fi fctipfiflet, Hicpotionis ritw efinouum teflamm-tnmpermeHmfinguinemiCpix llultitia elt nullû hîc tropumin ipfaattributione agnofcerc?Nam (vtprætereamquod toties iam dixi,non tune primum inftitutum, non etiam propriè tune primum initumfœdus ,fcd eiusfigillum nouutn inftitutum cft amp;nbsp;vfurpatum) quisfœderis ipfius nomen propriè competere dixerit aut figillo i-pfi, aut eius appen lioni, aut ipfi ritui, qui paâis conuentisadhibetut? Concludo igitur apud il-losomnes nomine n wBTnej'« in ilia hiftoria fi-gnifican vas ipfum vini liquore plenum à Chti-fto acceptum, difcipulifque porredum: non tarnen vt in poculum attenderent, fed vt ad ida-nimos ac fidem conuerterent quod illis in pocu-lo porrigebat: ad vinum illud videlicet, non iam vinum commune corporiinbac vita fouendo deftinatum, fed Vinum, verumvetiilliuspro nobis effufi fanguinis Sacramentum,nouique illius vitæxtetnx teftamenti animisnoftris obfi-gnandi figillum.

Sequiturvobis fyllabarum amp;nbsp;diélionum e-numeratoribus plané conueniens difputatio, fJMatchanfne Mmcm an Lucat T'anlusfor-malia {vt tu loqueris) Chrifliverha ßnC elecjuuti, femel duntaxat. nec dtuerfs modù efeChriflum credtbtle fts'E.t concludis tandem

Cap,8. AD IfEPET. SAINCT.

Lucam nbsp;nbsp;Paulum pro verborum Chrtfli expltma-

tortbM habendoi tn altera, td efi, pojlertore, tnflitu-tionüparte. Nobis veto etfi religio eft à verbis inftitutionisdilccdere, multô fane maiotquàm vobis qui in vcftro Canone ( vt antè dixi ) ne-quaquamhocfetuaftis .-tarnen nequaquam ita Vtvobisfyllabæamp;voces videntur nutnerandi, quafi amp;nbsp;eas ipfas totidc voces enuntiarit Chri-ftus, amp;: in totidem præfctiptorum verbotum e-nuntiationc tnyfterium iftud fit pohturn. Cla-mitabis nimirum magnum hoc e(Te facinus, at-quenômodànos obiurgabis qiiod inftitutioné Cœnæ ex Paulo potius quàm aliis recitemus f cuiaceufationi fuo loco refpondcbimus ) fed etiam illud impudétiflimum mendacium incul-cabis, nthtlmagts cupere nos e^uam homtnurn animos ab tnllituttonis verbis auocare. Sed quo fï-pius hoc répétés ) CO maiori te crimine coram Deo aclanæ mentis hominibus alligabis. Vm’ igitur Euangeliftas iîue in hac fiuc in alia narta-tione hiftoricanonfummam fertnonum Chrifti fed ilia ipfa totidem Chrifti verba religione quadamcertacxprelsiftc,?Dic ergo nullam ha-buifle concionem Chriftum quar vel dodrante horæ durarir. Quod ii in hac faltem narratione hoc ab eis tam præcifè obferuatum cenfes ( quum tarnen maioris efl’e momenti conftet dogmata ipla quàm figilla fidei ) age quomodo Matthæum cum Marco,aut vtrunque cum Luca conferenSjab omifsionis culpa illos libetabis? Nam hic plurale alia quàm ille vterq;,amp; Marcus rurfiim pluratScaliud quiddam dicit quant Matthæus. Res autem ita fe habet. Vetuftushic mos fuit

TH. B E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

mos fuit vetuftis fcriptonbus, præfcrtim facris, imo etiamprofaiiis hiftorias(cribentibus,vt eos ipfos quorumidiita amp;nbsp;fauta narrant, loquences introducerent /pufMliKÓ quodam dicendi gene-reânquo etfi nonnulla inelFe verifsimile eit quæ totidem verbis illi dixerinr, attamen certum eft fcriptotibusfuifTepropofitum furamam rerum didarum perferibere, nonautem verba præfcri-ptanumerare,nifi fortafsis ira peculiareni ob caufamfaâumlegatur,vtin decalogo certum eft euenifle quod fua veluti manu tabulis confi-gnauit Dominus,ac in legibus fortafte plurimis. Hinc quoque fadtum non dubito vt Euangeliftç facræ iftius inftitutionis hiftoriam texenres,non quot verba dixeritjed quæ quorffi dixerit Chri-ftus, præeunte Spiritu fanóto feripferint, fie illos vt in aliis hiftoriis gubernante Chriftï Spiritu, vt mutuas operas hîc quoque fibi tradi-derint, amp;nbsp;an his potius quàm illis ipfis totidem verbis Chriftus fit loquutus, quærere non modo fit curiofum, fed etiam incantatoribus quàm Chriftianæreligioni conuenientius. Situ aliter fentisjtua fentctia fruitor.Nos certè tibi fublcri-bere non cogimur, qui perinde Lucæ amp;nbsp;Pauli vt aliorum verba, vt diuinttus enuntiata ample-dimur.

Ifta verb cuiufmodi tandem funt.^ j4duerßry-, inquis «0« confhtuunttnpotioneßnguinem Chrtiit, feA tantum eiw fymbohtm.

Imô verb tu videris quo iudicio ifta feripferis Nam fi perpotionemvinum intelligis,amp; cre-dis fanguinem in vino realiter conftitutum fiue cum vino adclTetplanè cum iis facis quos Luthe-

Z

Cap.8, AD REPET. SAINCT.

ranos vocas : fin veto fanguinem ipfiim pOtio* nem vocas) quid abfiirdius quam in fanguinegt; fanguinem conftituereffin veto fie intelligis vi-ni accidentia fine fubiedo, quid ineptius ruf' fum quam fubfiantiam dicere accidentibus i-nefie?

Sed in iftis præterea quæ totidem verbis feri-pfifti vide annon manifefte præuariceris, Sicut (trcuncifionii aEtiovocatur fœdtu ,ßcpotto dtcitut fadtis propter eandem cAiifam, cjuia nnm.ru,m efitef-ferateflamenti. Euge, igitur, bone vir.fi ita eft vC dicisj id eft, fi hæc enuntiacio Hocpociilum(quid autem poculi nomine accipias nunc quidem nihil motor ) esl nounm teflamentum, idem valet teipfo interprété »atque Hoc pocnlum efl teflerA •veteris fiederis faltem vel in Lucæ ac Pauli verbis metonymiam facramentalem agnofcas, vel à teipfo diflentias necefle eft.

Agis poftea contra nos quafi Cœnam Domini cenfeam us tdeo tantum tnïiitutam vtmemonA paflionts ammo recolatur, lUa verba. Hoefitcite in met commemorationern hue detonjueamtis, quS accufatio nec vera ncc veriffimilis eft. An enim vfque adco noftri obliti fuerimus.^ Imo quida-liud potius inculcamus quam Paulinum illud didum de corporis amp;nbsp;fanguinis communione, Sc illo myfterio quo fit Ecclefia os ex offibuse-ius amp;nbsp;caro ex carne eius? neque tarnen propter-ca folennem illam gratiarum adionem propter quamhæcadio Euchariftia vocatur,amp;publi-cam veræ noftræ fidei in pubheo cœtu profef-fionem præterimus, propter quam etiam dicitut. Fr^ftra igitur probare Audes duo diuer-

TH. BEZAÈ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5-7

G hic præcipi, nempe Qimedite, Si Recordarninif fiue lt;i/inmtntiate Adortem Dornini. Neccnimà quoquam noftiûm id negatur.Sed quod tu intec difputandum recoólum iam toties illud argumentum nobis reponis de corporali efu agni amp;nbsp;viiâimarum, totum illud inficior , neque noua refuratione egere puto, quum iatn femel arque itcrum ad iltud refponderim.

Placer tarnen hîc tua quædam expcndere, Chriflfti;^ir\(^ms,diiotradit aue 'vnttm exdttobui conflatum ) fuum verum finguinernf cuiut effebliim ijid eiï tn remtßion'epeccarorïi appontt,ç^ Jigmtm exterim ac vifibtlete/uod eß Sacramentum monumentum, exhibent ipfitmmet corpat cum fuo effebiitiOr devtroijue not commonefrcient. Perma-neverojvtin veftris fcholis loquimini, in his terminis reólc intelleólis amp;nbsp;inter nos conueniet. Nos enim vlque adeb minime vanara aut ihanê ciTelacram entalem coniunôlionem aibîtramur quin pcnè verius ipfum Chriftum nobis ofïerri quàm ilia figna fateamur. Remilîîonem autem peccatorum in illius (olius Chrifti pro nobis pafsi communionc ponimus:amp; figna idcirco proponi externis fenïibus vt animus co effica-ciiis ad ipfius Chrifti amp;nbsp;omnium cius benefi-ciorum pereeprionem excitetur,credimus. Qua in re ergo dilfenrimus? quöd negaris coniungt rem amp;nbsp;ligna nifi vbivnum éll fit iplo litu etiami alterum : quod fublaco corporis noftri cum cor-pote Chriih contaélu reali, fomniatis colli i-pfius Chtifti vcram communionem ; quod de-nique figna vifibilia in meras chimeras, nempe accidentia fine fubieôto transformetis.H æc func

h.j.

Cap.8. AD REPET. SAINCT. dequibusprobandis laborarc tc oportuitjnec tibi monftra quæ dcbellarcscomminifci.

Si Chrtfittf, )nquis,p^cj» ^vtnum nudum eX' teriM inß^ttiajfet prAbutjfet -, Imge inferitu amp;nbsp;fiurtw anti^uisficrificijs paßionem T)omini reprit' fentaremui in (Jcena , tmoperi.ret ratto Sacramenta-rum analogtatnterßgnum q;-pgnatum.Ç)\3(QCïO veto G Ggnum cft aliquod in Cœna, quodnam illud cft? fpccicsj inquics , panis amp;nbsp;vini. Credi-deram quidcm hoc tc diôturum. Scd audianius quidipla tibi veritas .extorferif N^îW2,inquis» tpuA congruitas eß inter paffionern Domini (t) intet Panem et VI n V m , niG V n a c v m i-s T I s corpiu e/uafi dtuulfum a finguine inpaßione eßufus efi,^uîejue earn reprutfentatquant eßicacißime!' trgOj tnihomo, vt rctincatur ana-logia Ggni Si Ggnati, à te cxtorGt veritas, vt panem amp;nbsp;vinum adelFc oportcrc in ipfa Euchari-ftiafatcaris, vt verum qiioque corpus amp;nbsp;verus fanguis Chriftiin ca verè ftatuantur,itémquc corpus in Euchariftta proponi veluti diuulGim à fanguinc in cuius effuffione palîîo ChriftiefG-cacifsimè repræfentctur.Prius autem illud quo-modo cum tranlTubftantiationc, pofterius quo-modocum calicis EcclcGæ Dei crepti facrile-gio conciliate Gc pofsis vt fophiftâ non agas, tu videris. Sed quod ad rem ipfam attinet,dico tum demum nuda amp;nbsp;vacua ftatiii Sacramenta quum vcl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lavnßftitJii eße, vel externæ ta-

tummodo Chriftianorumfocictatis teftiGcandç caufa adhibita ftatuuntur, vel talis eis tribuitur GgniGcatio, vt quod GgniGcatur non etiam ve-rc fruendum detur : quæ quoties nobis obiieis, totics

T Hi BE ZÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58

loties in veritatem pcccas. At tu contra nuda efle vis nifi rcrum fignificatarum ipfa rcalis fub-ftantia fimul codcmquc loco adfit: quod fi vere abs te dicerctur, quid taixlem, quxfoj nobis de Baptifmo ftatucndum cflet? ncmpc aut nudum amp;nbsp;inane efle fignum, aut aliquid aliud quam fanguinem Chrifti per aquæ Sacramcntuin fi-gnificari, aut in aqua etiam Baptifmi, fanguine ipfum Chrifti realem adefle. Deinde amp;nbsp;illud falfifsimum confequctur,nempc nuda fuifte vetera Sacramenta,quæ tarnen nifi re paria noftris fuifle cum Auguftino, imo fe eadem fuiflc,cum Apoftoloipfoftatuas,nihil aut parum admo-dum inter verum Dcumamp;illû Marcionis præ-ftigiatorem intererit. Qi£Ôd fi forte çxcipiasrc, id eft, efficacitate amp;nbsp;fpirituali energia, paria vetera cum noftris fuifte, primùm vide etiam atq; etiam ne à tuorum magiftrorum placitis difee-densintér hæreticos ccnfearis : deinde circun-fpicc in quod præcipitium ruas,id ipfum ftatuês quod euertere conaris. Nam fi abfque illa reali fitus præfentia ( quod fane verum eft ) vetera ilia Sacramenta efficacifsima tarnen inftrumenta feruandispatribusfuerunt, aut plus illis tribues quàm noftris, aut fpiritalcmquoque præbitio-nem nobis aDco fafta,amp; viciflim fide credentift faftam ipfius iam exiftentis corporis amp;nbsp;fangui-nis Chrifti perceptionem »fufficere ad hoefa-tearis oportet ,vt fua Sacramentis veritas con-ftet.Poftremo quum dicis potiorem futuram veterum Sacramentorum analogiam fi corporalis illa coexiftentiatua tollatur, vide quanro-perc fallatis.Carnis, dices, planior eft quàm pa-

Cap.8. AD REPET. SAINC T. nis cum carne fanguinis quàm vini analogia cum fanguine. Sed quid hoc ad veftrum dogma ftabiliendum attinet, qui panis amp;nbsp;vini acciden* tiafolamanerecenfetis? Vcrum enimilludcfle ! fateamini necefle eft, fubftantiæ quàm nudotû j accidentium niaioté inftnitis partibus efte cum * altera fubftantia quauis conuenientiam. Verùm alia quoque latione falfifsimum eft quod exilH-mas. Nequeenim quo crafsior amp;nbsp;magis terrena co accómodatior eft (acramteali fignificationi analogiajdcirco inftituta vt ad rerum cçlcftium confideratione'm animos noftrosfubuehat.Alio-qui non modo quo cralsiora.fed etiam quo plu-ra habuit Sacramenta vetus feedus, eo præftan-tius foret nouo. Cur verb cralsioribus fignise-gerent homines ante exhibitum Chriftum ra- ' rioeftquod cæleftia myftcria muko minus pa- i tribus quàm nobis effent patefaâa. Quinetiam vide quàm fit ineptum quod hîc afFers,decorpore quafi à fanguine diuulfo. Etenimfi hacinre pofitum cft analogiæ veteris amp;nbsp;nouæ diferimen , quis non videt illamiftipræftare?Vi(ftimaenim jpfa coram iugulata, effufo palàm ipfius fanguine, quomodo non fuerit exprefsius exanguis corporis fignum? Imo illæ quas remanere vultis fpecies, albedo videlicet amp;nbsp;rotunditas.iSc guftus panis, quidnam habent cum accidentibus corporis humani commune, quod cernentibusocu-lisfaciatvt corpus illud pro nobis crucifixuin in mentem nobis veniat.» Sic enim, amp;nbsp;redè qui-dem, Auguftinus figna quoque facramentalia definit. Res autem ita habet. Caro quidem cat-nem cognatiorc analogia quàm panis,amp; fanguis

propius

TH. BEZAE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f9

proph'is quam vinum fanguinem repræfentar, ü in (efefimplicirercaro Öflanguisfpectentur.Sed corpus amp;nbsp;languis in Cœna Domini, nobis non fimpliciter qualia funt in fefc,fed vt æternæ vitæ cibus nobis proponunt ur. At panis vr,corporis a-limentum, longe accommodacior eftadæternaî vitæcibum figiiificandum quàm caro. Et quod adalccrum lignum attinet,languis plærunquc folisoculisà patribus vfurpabatur, poftibusin vnico duntaxat facto tiru illinebatur, nec fem-pereopopulus afpergebatur, eius autem cibus lege tam feuere intetdiölus erat, vt ne fufFocato quidem vefci domi liceret, nec eum potare for-tafsisalia gens vnquam fuftinuit, quam Sature-potoSarmara paltusequo;amp; vos reales ipfius Chrifti a/lt;zlt;i,TD7rB7a|-xAt vinurojverü fanguinis Domini fpiritualiter per fidem participandi Sacra-mentü,non fpeódandü.non illinendû,non afper-gendûjfed bibendu,dc quidé omnibus Chrillia-nis propinatur.Hæc cft igicur congruétia.quç vt vera fit, fâtcor quidem hoc requin vt verè quo-que tes lignificata detunat nô eo quem fomnias modo:amp; qui li admittatur, noniam erit in hoc dupliciefu analogia fed Tcu/Tórxf.Nam vterque corporalis fueric, amp;nbsp;eodetn inllrumento,orc videlicet ac dentibus,peragecur,e[itquc in ipfo tantum cibo diferimen.

Dicisplacere Caluino amp;nbsp;Oecolampadio-tÆ apud ^oannem per ßmguinem teßtficantes in terra ,wtelltgatur Bapüfmus amp;nbsp;Qœna Dorntni-, •vnde coUigii fient realiter pramp;fiens efiarjua Baptifini fie prafins ftatui Chrtfii corpus tn fiœna 'Domini. PtpuDcq ad Caluini commentarium in locum h. iij.

Cap.8. AD RE PET. SAINCT.

Ioannis cx quo impudcntia tua fumma redar-guatur. Ncc tarnen propterca inficiamur feite fcripfiflc Auguftinum, SacramentaEcclefiæex latere Chrifti profluxifle. Allufit ergo loannes ad Icgalesputificationum amp;facrificiorumritus, fignificans veram fanótificationem Si expia-tionemex Chrifto crucifixo manarc.-quod V-trunque beneficium amp;nbsp;veteribus illis Sacramé-tis fignificabatur, amp;nbsp;nobis nunc exhibit! Chrifti effedibusjuonifque Sacramentis quafi ob ocu-los ftatuitur. Non eft,inquam, vfus aquæ amp;nbsp;fan-guinis nominibus Euangelifta vt fignanoftroru Sacramentorum cxprimerct, quanuis aqua vf deatur aquæ Baptifmi reipondere : led alludcns ad veterum Sacramentorum fymbola oftendit corum vim omnem in Chriflo nobis verc acrei-pfa præftari, quod amp;nbsp;ipfa efteda 8i Sacrament? nobis in terra nunc clarifsime teftificantur. Id autem ita eife apparet tum cx eo quöd fanguis olim quidem erat fignum , nunc vero non eft fi' gnum fed res fignificatain Cœna Domini : tum etiam quod altcrum quoque fignum nempe pa-nem loanncs alioqui exprefliflet. Sic igitur fun-torefutataillatria veftra commenta, corporis Chrifti veritati, ipfiufque in cælis collocationi, amp;ipfi Sacramentorum fini ex diametro repu-gnantia : quorum primum eft, panem amp;nbsp;vinum non effe Ccenæ Domini fymbola, fed in ipfum Chriftum tranffubftantiari: altcrum facramen-talem coniundionem idem elfe atque ipfius car nis amp;nbsp;ipfius fànguinis Chrifti fubftantiam realiter ad panem amp;nbsp;vinum rcipfa accedere; tertium meras proponit chimeras » Qempe Ipecies, fiue accidentia

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éO

accidentia fine fubiefto, corpus quantum non quantum,circunfciiptum amp;nbsp;no circunfcriptuin, præfens amp;nbsp;abfens, introiens noftrum corpus amp;nbsp;mox euanefcens, dentes quidem murium at nequaquamhominum euadens amp;nbsp;quid non?

Ic vero quoniam acumeningenij tui venditare præcipuè ftuduifti,agc placet tua Enthymcmata ordine difponc-re.

iiy4pofl-olum-,?iis ,nonfMjfe taciturum (yrifith^s iverbonim tnflttutionü finfurn ß ^uem aliunu a. Tiomino didicijfct Concedo vt eins rei probatio-nem quærerc te minime oportucrit. Sed hoc addo:quæ luce pene ipfa clariora finit ijs qui vel prima Chriftianæ religionis elcmcnta tenent (quód Chriftus videlicet illud verum fuum cir-eunferiptum corpus fiipra cælos intulerit, vnde non prius fit venturus, quam viuos Sc mortuos iudicaturus vcniat:amp; quæ de Sacramentis fa-cramentaliter dicuntur , efle quoqucfacramen-taliter accipienda)nulla cxpofitione vel illuftra-tionenoua indiguifle. Quod autem commini-fceris harefei de Qæna, Domini fiiijße inter Cortn--thios agitatos, de t^uibm etiom lt;!y4pofiolM ‘Domim conßiluerit ^ui tomen nihil noni ab eo retulerity quo tandem pudorc cogitare nedum feribere aufus h. iiij.

Cap.p. AD JlEPET. SAINCT.

csf Nam bac de re nc voculä quidem apu4 Apo-ftolem inirnies, vnde idlufpicari vel leuifsime potiicris.Quisautem illum arbitreturtalcqiiid-piam fiiifledifsimulaturum? Et tu,qiiæfo,quor' lum ifta?nempe vt poftquam hominibu': pei fua-feris. ^nnth:os (ita cnim fcribis) in eo errarever-^ fitnsvtnon pIurii panem Eucharifiia aE:marhttgt; altum communem -, outßt-ltcm alturn cibum-gt; Deo auttdoli-f ßcratum, tii not pollea facias illo rü fimiles. At quo tandé iiirc?niim enim facrutn panem eundcm atquecommunem faciunt, qui ilium vocant efficax vcricorporis Chrirti Sacra-mentum, Ä noftræcum Clirifto vcræ confocia-tionis figiliû? Imo quqd de Euchariftiæ pane di-cis quomodocum tuæ trâllubftantiationis dogmate confentit,quod nuliû pani locu in Eucha-nûia relinquit.'’ Needle dl ergo vt per pané in-telligas panis fpeciem,fed quainnam tandem? rotunditaicmne an albedinem?atquinon funt bæcaccidentia eiufmodi vt ex iis panem adelfe needTariô coniieia^? panes autem iilos Azymos quos tûc edit Chiilîus,quis tedocuit albocolo-rcamp;rotundos fuifle? Guftum autc mirorquern tandem babeant accidentia,fine fub;edo,id eft, rcipfa merum njbil.quo vno cibo fi velter clerus pafceretur,næ plerique non tam pingues eflent ventres. Hoc fcilicet Euangelium eft quod Co-rinthios Apoftolusdocuerat. Deniquequum ex ilia Epiftola liqueat inter Corinihios fie fuifle deidolothitisdifceptatum, vt corrigendus eo-rum qnoque error fuerit quibus erat religio ido-lothytis nullo modo vefci: quo iure illis hûc fœ-difsiraum errorem impingis,qui fi valeat, nullij

inter

TH. B EZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6l

inter Chriftianæ religionis tanta Sacramenta amp;nbsp;idolothyta dilcnmen ponctur,?Sed qua tancle coniedura nitevis vt hanc illis immerentibus impictatem obiiciasJ^wowMWjjinquiSj^^/^/.’r Ho Iw, pants ejuem frangtmtts nome comnunicatto corporis Dotntni efi? N on di-udtcans ej]e corpus Dorntm. Obfecio verb quæ hæc conhdentia eft? Vix enim credibilc eft,in quo etiam aliquotics anteapcccafii,locum Paull à le fuift'e confpeilû quum hæc nbi exciderent. Competiflcs enim Paulo non eflc propohtum in decimo capice(vn-' depriusillud teftimonium depromis)agcrcpi-o-pric de aliquo Corinthiorum in Cceiia Domini errore, fed de co quod nonnullis religio non effet conuiuijs idoiolatravum in ipfa iuolotum ædecelebratis, id eft, impioru faccificiorumap-pendicibus intereffe, eo prætextu quod idoluin nihd eftetjac proinde pollucte cibosnon poffer, quum præfertim ipfi melius effent inftituti neq; idololairiam approbarent. lllorum igitur pcr-niciofum errorem corrigens Apofloliis, inter a-lia argumenta hoc etiam nititur longe gtauifii-mo, quodconuiuiailia eflcnt partes idolorum cultus, quo fefc idololatræ dxmoniis addicebar. Hoc autem probat ex ipfo eiufmodi conuiuiorû fine, exemplum fumens à legalibus facrificiisà Deoinftitutis, in quibus qm factis epulis (parte videlicet oblatæ viélimæj vefeebantur, fuam cû Veto Deo conlociationem fie leftabantur amp;nbsp;ob-fignabanr. Et quia in locum illorum facrift-cioium legalium fuccefsit Ccena Domini, hoc quoque vrget Apoftolus , quafi ^his verbis Ytens. Sacrum autetn illud Chriftianorum a

Cap.p. AD REPE T. SAINC T.

cpulû quorfum amp;nbsp;in que præcipuè vfum ac fine à Domino inftitutû cil? nempe vt eu ipfo Chri* fto vniamur Se coalefcamus. At Chrifto euw ■ dæmonijsnulIaprorfuscftfocictas.Ergo fi vullis in Chrifto pcrmanerc, amp;nbsp;communionem cû eoferuare jneccffecftvtabiis conuiuiis abfti-neatis,quibiishominumcum dæmonijs focie-tasfancitur. Quqdigiturait de Cœna Domini j Apoftolus, vt conceflum alTumit, fient fieri in argumentando oportetmedû vc Corinthios do-cere velit diferimen efle ftatuendum inter Cce-nam Domini amp;nbsp;idolorum cpulas. Sic amp;nbsp;nos ho-die noftrorum aliquos codem prorfus argu-mentoà veftro Idoîomanico toto cultu detet-rcmiis non vt illos doceamus quod làtis norunt» aliud elle facram Domini CeEnam,quàm ve-ftram exccrabilcm oblationcm, fed vt quum hoc norint, fimul attenté confiderent illius nullam appendieem efle , ncc fe polfe mé- ' fæ Domini, fimul amp;nbsp;veftrorum dæmonioruffl * fieri participes. lamvero quod ad alterum locum attinct, N on dijudicant corput Domini^^ï^ mum deprehenderis corrnptarum facrarum ta-bularum reus. Nec cnim fcripfit Apoftolus No dtjtidtcans ejfe corpw Domini, Çdf N on dtfiernens ßue non dijudicans corptit 2)i??w/wt.ncque verbum cftaxf/rHi'pati poteft vt verbum fubaudiatur, vtpotc quod in ea fignificationc femper fit trâ-fitiuum. Sed id voluifti nimirnm adtuum com-mentum accommodate, quafi Corinthij non di-iudicarent f id eft non iudîcarcnt neque apud fe exiftimarent ) cibum ilium elfe corpus Domini fed perinde vt cibum vulgarem haberent, adeo-

que

TH. B E Z AE.

que no pluris quam idolothytû facer et. Ver ùm, præter quàm qd abfoluta eft à Paulo fuperiore capite quæftio de Idolothytis, cui tandem làno homini perfuaferis, vel Corinthios ,quibus fe tradidifl'c dicit Apoftolus quodà Domino ac-ceperat, in illâimpictatcm decidifle,aut fi deci-dillcnt, Paulû qui leuiculum præ ifta impictate dcliôtu tam acritcr in ipfis reprehédit, vt ctiam hoc quod agcbant Cœnam Domini efle ncget, iftud fuifle pcnitus diflimulaturum’ penitus, in-qiiain.Nam in côtextu ne voculâquidé inucniri dico vnde hoc conüci pofiit. Si mihi non credis crcde Chryfoftomoin hune locum non aliter feribenti, quàm fi ad tuas ineptias refponden-dumfibiputarct.Non minus inepte faétumil-ludCorinthiorum ineofitû fuifle feribis quod fefead Cœnam Domini non ea qua dccet ve-ncrationcpræpacarcnt. Nuque cnim hac inde-centia quanuis minimè ferenda Apoftolus ad ta grauem illam fententiam pronuntiandam effet commotusddoc ergo Corinthij non nbsp;nbsp;nbsp;7i

wduntaxat ,fed contra ipfius Cœnæ Domini inftitutionem , atque naturam faciebant, quod amp;nbsp;lautitijs indulgerent, amp;nbsp;pauperes fratresa-fpernarcntur,quum CœnaDomini non adpa-feendum, nedum ad faginandum corpus, fed ad yitææternæ verum amp;nbsp;vnicum alimentum per-cipiendum, amp;nbsp;ad mutuam cum fratribus in vno Chrifto fanciendam coniunélionem fit inftitu-ta:qu3mobrem ctiam monct Apoftolus vtdein-ceps domipotius^'fublatis communibus Aga-pis Jcibum capiant. Quanuis igitur Apoftolus ab hypothefi ad thefin afeendens generalem iu

Cap.?. AD REPET. SAINC T.

eos fententiam feratqui indigne ad Cœna Domini accedunt,non debet tarnen hoc Connthiis nili in eoin quo peccabant applicati: ac proinde quicquid hie profetSjpræterquam quod falio in nos dicitur qui nunquam Cœnam Domini cum vulgari ciboaut cum nudisfigutiscopara-uimus, audacia hmul amp;nbsp;imperitiâ tuapatefacit.

Sic corruuntquæ tam puth fundamento im-ponis, Apoftolum videlicet in tarn raagna difti-cultate.id eft,in Corinthiorum dubitationetol-lendadefideEuchariftiænon fuifiTe fundamentum laófurum à figurata loquu none,fed fuo more fuilfe præfaturum aliquid, vcluti, Sacramen-turn hoc magnum efl, die o' tn p ane corpore Do-mtni, vcl Jflud tn figura corporù fui tradtdit Do-mintts- Cecte quum bis nugis tuum illud ingens volumen iarcircs, iufto Dei iudicio excæcatutn fuifle te oportet.ncc alio te refponfo dignum ac-bitror.

Subiicis tot penc calumniarum quot verbo-rum plenam difceptationem de verbo lt;/nn illo Pauli loco ti pro vobis fi'angitur.

Prima igitur hæc calumnia eft quod dicas cert ' fiere not ex fia£honii appeUattone,nönififiyrnbolu corporis panem à Chrtilo demonfirari, tradi^ijtio-ntamflaUtto fme a Chrt^i corpore tnpa/fione pror-fiiti altena.

Altera calumnia eft flangere accipiamtts pro dtflrtbuere vt apud Ifiaiam^ttrange efiurtentipa-nem tuttm,'vnde eXtam colligamm non obßruari rite iniittuttonern (fiœna Dominica t ntfii prater tjuàm ^uodpanaporngitur, etiamfi-angatnr. jQt^dvtra-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^»0

T H. B t i AK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65

ex eo confutas tj/uodhocnon diciturnobisfeâpro nobis,td efi,pro noitrispeccatis dan ß-agt;;gi. Relpondco vtranque calumniam ex tuis i-pfius verbispatêve, qui fatearis Caluiniim voce KKaiis.i proimmolationeacciperc.Nuin enitn ira nos ineptire cuiquam pevfua(eris,vr dicamus fymbolum corporis pro nobis immolatiim? Te ipfo igitur iuc|ice non folùm panem nobis frangijfed eûam pro nobis corpus ipfum immo-laturn nobis verè dari docemus,quia ne fi m inanus quidem ipfas millies (ita vt vultis ) darecur, nobis tarnen nifi femel pro nobis iminolatum, nunquam prodcifet. Ideo Paulus Euangelii præ-dicationem pauciffimis complexus, quumlefe dixiflet vnicum apud Cocinthios Chriftû nof-fe, addit (jutdern crucifixum Sc in inftitutione Ccenæ additum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datnr,Si.

fra vobis funditur. Manifcftus es igitur hac in re calumniator, vt Sc in altera. Nequc enim fra-ftionis ritum facramentalem ea qua dicis rations conquenmur àvobis prætermilîum,fed quod nos Chrillusfacete quod fecitTdeoque panem cuibencdiximus,frangereiufferir. Tiine enim hoc negabis? Imo quum in alia repetitione tan-toperc vrgcas panis fraólionem , vt etiam in hi-ftoriaduotum illorum viatorum Emaunte poft fefurredioncm proficifcentium,pro Cœnæ Domini adione accipi velis hoc in nobis reprehen-dere audes, quoiublato, Cœna Domini nullo modo poflit per fraâioné panis intelligij’

Reprehendis quoque Caluinum vt contextus deprauatorcm, e^uod exifitmet ex Hebraicct lingua proprietate temptts prüfens in futurum commu-

Cap.p. AD REPET. SAINCT.

tanium, necjue Frangituf dicendttmßd Frangettvt, Dcbuifti ergo locum Caluini citarc. N am in

Harmonia Euangelica amp;nbsp;Paulo præfcns tempus fèruauit. Sed quod ad rem ipfam attinct.qux hscc ruffum impudentia eft.quutn iu ipfe cadem pagina fatcaris Latinos maxima ex parte legere ruturo tempore Fn«lt;/««r,proculdubio pro /«iitoi'^vt etiam fquod aftute præteriifti) Furt' detur^ïQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, andere tarnen Caluinum

vt diuini verbi corruptorem accufare,quöd kks-pff!» vertendum cenfeat Frangetur? Hoc quide verum eft,etfi non fernere Chriftu's præfenti tempore vfus eft,vt fidei vim amp;nbsp;energiam often-dat, qua olim faâum eft vt veteres quafi prx-fentem diem Domini in veteribus Sacramentis viderint,amp; nunc fit vt rem præteritam(morten) videlicet Domini amp;nbsp;corpus ipfius quanuis Ion- ; gifsimèà nobis di(fitum)vclut ipfis oculis inno-Hris Sacramentis intucamur, amp;c veluti manibus palpcmus; tarnen illud J'tJ'o'iJLiyor Öc K^afitytr ad ré mox fequuturam rcfpiccre, ac proindc non modo inepte fed etiam impie à te feribi, facrificiu corporis amp;nbsp;fanguinis Domini in ipfa Euchari-ftia eo fundari quôd dicatur corpus in ipfa dari, frangi,amp; exhiberi pro nobis,amp; poculû elFundi pro nobis. Quid enim eft ineptius quàm ex Sacramento facrificium facere? amp;nbsp;quid magisim-pium quàmChriftumdicerefefe DeoPatri fæ-piuspro peccatis hominum in facrificium expia-torium obtuliffc?Quid?quôd fupra capite fepti-mo tu ipfe bac quæftione propofita an fotuerit Chrifim apponere corptts fuum loco agni pafihalif ante ma^ationem (ß pajjionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refugifti ad

hoc

3

TH. BE2AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;64

hoc duplex facrificium, fed his verbis refte re-fpondifti i'^lpondemuf Christum tjuafi mortuum hahitunu fuiffe fepultumy ideóijue à lt;iJMagdale-na pernnitum, attjue altii nonnulla fer antictpMto-nem diüafii^d^ue.

Sed age de ipfo Frangendi verbo dicamus. Rides CaluinumfMonachus videlicet vrbanus ) qui nouum fignificatum cxcogitauit quû frangt declararet accipi pro immolari,quia pro pccca-tis noftris in cruce fit attritus,aut,vt vult Petrus Martyr,propter animae à corpore in cruce làiââ feparationc.Hanc autem interpretatione dupli— cirationcrefutas, Ynayxoe^wKyüt^if^t/it firiptu-vii y adeo Grammatins, hac fignißcatio verhi y-Kuiuny. altera, cjuoniam nesjue corporis //imbolo fiaUo conuenityVtpote quodnon fît pro nobis fraEium nelt;^Me /ymholo corporis fîaéfi, rjuoniam ßailio corpa-ri competere in fe ne^uit, nec fîa particula pro vo~ bii pani aut/yrnholo conuenire. Caluini autem hate verba funt. Ego ,/icuti Paulum ad partisfî-aiUo-nern allufî//e fateor, ita hie Frangi po/itum interpre-tor pro tmmolari, improprte quidem, at non abfurde. 'E/am vtcttmjne nullum ip/iui os mutilatum fueritt corpus tarnen tpjum tot tormetis cruciatibuSydetn-de crudeltj/imo mortis fuppltcio expo/itHm,non potejb tllafum diet. Hoc frangi vocauit.

Cedo verb quid in his verbis merito repre-hendcris? Frangendi verbum bis pofitum effe ab Apoftolo inficiari non potes, ac priore qui-dem loco pro diftributione fiuc difpenlatione accipi non poflc,illud oftendit, quod alioqut effet ineptiffima tavnKoyia. in fi-egit dedit'.'^ro-pric denique fraâionem ibi intelligi amp;nbsp;de ipfo

Câp.p. AD REPET. SA INC T. figno dici rcs ipfa climat, 8c vos ifta cantiuncu-la teftaminij Nulla reifitfcijjura, Signi tant:.mlit fiaElura-’^o^ieTime veto locoquin dere fignifi-cata , puta corporedicatur, ne tu quidem ncgâ-re polTs ; propric tarnen id non conucnire cor-pori tutemet fateris. Tranflatitiè igitur fuma' luroporcet. Quid ergo declarabit? Tuquidein his verbis Catholicorum tuorum fentenriam explicas, Çathalicorum, inquis, fenténtia fides cjui cred,unt^ in fiœna. non tantum nobis fed t' tiarn pro nobis Chrifit corpus fiangi ac dijpenfitt. Trbi ergo Frangi polleriore loco idem valet at' que Difienjàri. At cui tandem difpenfari dices pro nobii? N empe aut nobis aut Deo pro nobiS’ Illud tu quidem innuere videris, fed paulo póft transformans Sacramentuni in facrificiumfquï fane nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dura eft,quum Sacramenta in-

ftituta lint VC à Deo promilTaaccipiamus, facri-ficia verb vt à Deo mandata offeramus) mauis verbum explicate pro Tiari 8c Exhtbtri-fed CUI? nempeDcoifcd à quo? nempe iChrifto ipfo, aut à facrifico, Idque pro nobis. Sed quînî à facrificonifiquiapriusà Chrillo? Ergo duo v-nius Chrilli fucrint facrificia amp;nbsp;quidem realia, duo, inquam, i?c tempore diuerfa; vnum prius videlicet in Cœna, alterum pofterius in cruce. Demdequum certum lit allulionead fignt fra-täuramfada dici de corpore quodfrangatur : res ipfa clamet in figni fraóbura verbum non polTe accipi pro di^penfiuit dtFinbuit { quia fcriptum eft Fregit^ Dedit) cuius candent analogiæ fundamento nitecurilla tua incerpo-latio, ^wd frangiturt id eft, Qjipd dif^enfitttr pro vobii'i

T ■ r t H. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66

pro vobii?^rxtcrcz quinam faélum putas vt ^^»•epl•o Di-^enfare accipiatpr? ncmpe ex patris tamiliasmorc qui non (olidos cuique panes di-feumbenti familixjfcd fruftum cuiqucluum di-üribuerc cófueuiffct,idque fiaétû potius quam cultro fcchim, quöd planioribus panibus vti fo-lerent Hebræi. Hoc itaciTc fi mihi non credis, cruditos iftic Hcbræos coniulc. Vobis igitur quifublato facramentalis fraftionis ritu cruftu-la illa veftra in os ingcritis.quînam conftabit illa tranflatitia interpretatio? Præterca fi F rangt pro . DtFpenfinCiüc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipitur, quopudore .

aufus cs omnem tropum ab inftiiutionis Ccenæ verbis paulö ante tarn feuere excludcre? Deniq; quumiu pofteriore tua interpretatione, Frangi accipias de facrificio, annon cam ipfam affers interpretationem quam in Caluino reprehen-dis?fic tarnen vt in co plurimùminter vos interfit, quod tu quidem in ipfa quoque Euchariftia Chrifturn reipfa facciheatum tuide amp;nbsp;quotidic facrificari contendis, Caluinus vero vnica eaq; femel peraâa Ghrifti oblationc cum Apoftolo contentus, datum vclit in prima Copna mox fa-criHcandum, amp;nbsp;nobis iam olim Deo lemel fa-. crificatum dari. Quod igitur garris inillis verbis ^QMdfrangiturpro ziobü,no conuenire frangen-diverbamfymbolo, id efit pani, vt nbsp;nbsp;nbsp;nonpojjitdi

et fiaUtts pro nohis,fednobu detttr ^frangatMri\e~ re à te oicerctur de participio xAsijasrs», nifi in nosate diceretur pcrindcacfi non ipfum corpus , fed cius duntaxat fymbolum nobis in Coe-na dari ccnfcrcmus. Scdamp; in eo peccas quod Dari amp;nbsp;Frangi ponas tanquam fynoniniajquuin 0t antea dixi^ diuçrfa fit à datione frasäura, amp;nbsp;bj.

Capp« AD RE PET. SAINC T.

dationi etiam præeat. Et quod dcmumnegas Frangi conuenire ipfi corpori in fcjtuam ipiius intcrpretationcm conuclht.Es cnim illud antei pro dari^ dispenfàri intcrpretatus : quod fi ne-gas corpori in fcfe conuenire, teipfum ergo to-tum rctexc ,quitotiesiam affirmaris nihil in Cœna prætcr ipfum corpus demonftrari, fub fpccicbuspanis dari. Quid quod tandem veluM fuperiora omnia expungensän hæc tandem vet' ba definis? Re^ 'e omnia, congrutmt, inquis,ßhnc effe corptu Chrifiidtxerimui i^uodtn ^œnapro«^' bkfab jpeciepanii frangatnr. Ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ere non

iam pro dijpenfire, ncc pro Deo offene fed prO' pria fignificatione acceperis, nifi fortafle fallor. Verum hîc tibi explicandum illud fupererit.qui' nam tandem partibilia clfe veils accidentia qu? nulli partibili materici, id eft, nulli fubiedoin-fint. Namfi corpori ipfi Chrifti inelTc dixeris* fradum imprimis id efle oportucrit. Poftremo irridere quoque nominatim bclliffimam quan-dam ( vt tu ais ) mcam intcrpretationcm, tu fei-licet bcllifsimus homo, voluifti, qui Uoc 'ficof-pm meum tjuodpro vobü datur,, interpreter, Hoc eftfymbolum corporis, quod corpus pro vobis datur. Nam,) inquis,‘?lt;J«/«^ non tantumfinbitdA-tum pro nobii tn mortem, fedfrangi, e]uod ei in mot-te non accidtt, ejuam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit proprietae paniiamp;

non corporis. Refellcns cgorancidam amp;nbsp;centid milfics refutatam illorum calumniam qui facra-mentalcmmetonymiam perindein nos rétorquent, aefi inde confequerctur cenfere nos fyni-bolum corporis ,non.autem ipfum corpus, pro nobis effe traditum, dixi in illis verbis J^od prigt; ‘i/obif

1

TH. B E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67

•vÿbii traditurfen datur, relatiuum ^^d non ad Vocem fymboli fed ad vocem corporis à nobis referri. Ncc enim docerenos pancm ilium cfle corporis fymboluin,quod fymbolum pro nobis datum fit : fed panem ilium efle fymbolum eius corporis, quod corpus pro nobis fit datum.Hacc tu igitur quum fic detorques acfi locum Pauli proprie fic eifern intcrpretatus,quid aliud quam fophiftam agis? Sed bené eft quod trangi dicis efle /i^wM^^rc/^nfr^reWjpanis videlicet illius.Nam alioquiquid prohibet quominus corpus ctiaa-liud omne fit partibde? Obfecro enim fi ita eft,quot; annon fraólionem omne à Cœna remoues, qut nec corpus in fefefradtum in frufta fuiffe velis (amp;quidcmreótc)'ncc panis fubftantiam Oia-teriémue vllamin Euchariftia ftatuas? nos verb fic fentimusjvcre ac propriç frangi panem jCuius ritus verè facramentalis,acproindè iuEccle-fiaobferuandi, analogiam vt Paulus declararet maluit pro fubftituere KKafjSiJot, 'often-dens fraâione figni repræfcntari ingentes amp;nbsp;nobis incomprchcnfibiles illos cruciaius quos amp;nbsp;corpore amp;nbsp;animo rcdemptor ille noftcr in cruce fuftinuit. Addo nunc amp;nbsp;illud, allufiife mi-bi videri Apoftolum äd facrificandi morem, quovidimanon modb iugulabatur, fed etiam poft oihnem effufum fanguinem detraélo corio in aliquot partes amp;nbsp;frufta, ne cxceptis quidem holocauftis, diifecabatur. quo ritu dubium non eft quin in ilia truculenta corporis Chrifti la-nienacumterribili animæ ipfius veluti lacefa-tione coniunóta, fuerit adumbrata. Sed ad fcri-pturam, imp amp;nbsp;ad Çraminaticos prouocas.At-\

Cap.?. AD REPE T. S AIN CT.

qui non dixit fimplicitcr Caluinus Franst pofi-turn pro Immolart, fed tormenta cruciatwijwS Chn/bti tn crucb ficrificio fnfiinutt tta figntficafi. Tibine vcrô dnrius ctiam non videtur quem-piam fraétum, contritiim, attritum , ctiam animo dici, quod deccm mini mû vocibus hcbraiis fignifiçatur? Qu^inetiam, quod infolcntiusmul-tb videripoflîtj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoddifccrpcreôi

dilaccrare déclarât,de dæmoniaci acerbifsiina vcxationc dicitur Lucæ 9.42. amp;nbsp;allufione quo-que ad vidimarum difieftioné faéta iubet Paul. PaftoresTîr Asj oy ô;3»7iizy.«?|,. Apud Latinos veto fimilitranflatione non modo laccrandi voxita vfurpatlir, fed ctiam fecare dicitur podagra, nifi fortafie tibi non fatis Romane loquutus videtur ' ilictam rcfpurciisimus quàmloqucndiformu-

Iis terfißimus pocta.

Sed hoc quod fubiieis argumentum plané mirificum cft. 'TMiltm, inquis, recit^ta Euehari-fitlt;t tnFhtutionefuhijcity^tiiqMe t^nicun^ne indignt mandticat'.ertt -panem hune, fertè per Itaipte ali-lt;jutd ex pracedentibm auferre zioluir.

-vero contratiAturA ^Juum morem ,fifigurù pb featet oratto, ex figurato fermone ejuem antea proprtefenfu non reddiderit, aliudprobabtii Nouus certèamp; inauditusdifputandi canon , vtex figu-rato fermone nifi quem prius proprio fenfu cx-plicaris, conclufio nedi non pofsit. Dele igitur omnes parabolarum non cxplicatarum conclu-fioncs. Sed minime ncccfic cft vt hue deuenia-mus. Tantiim enim abeft vt tropus Metonymi« fàcramentalisfitinufitatus amp;nbsp;obfcurus, vt contra vix aliterhomines fignis vtentes loqui con-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucucrint

TH. BEI ar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, . 68

fueuerintjamp;ficut ante ex Chryfoftomo obfer-uaui, ideonon fuerint turbati hoe fermone di-fcipuli quoniam tnultaiam hacdc reamp; màgna .cum eis Chriftusdifseruerat.

Contendis prxtetea corporis (^nguifiü nome ßmiliter eodem ßgntficatut proprio videlicet ac natiuO',in ipfi, inflwtttone acciptendum at^ue in his verbis, Ras ent corporis jßnguinis Domini, in ^uibns nosfateamnrpro natnrali fib/kintialtpo-fitum.

Id ego verb totum conccdojamp;jVt omnetu tibifemeliftarumineptiatpm occafionem præ-cidam,(cito nos,quum panem dicimus fiueefle facramentaliter corpus Domini i fiue efle fytn-bqlumcorporis Domjnijnon aliud quàm ve^ rumillud amp;nbsp;vnicum Gbflantialc Domini corpus pro nobis traditum intelligcte, quod tarnen ncque de pane aliter quàm Metonymia facra-mentali dicatur, ncquealiter quàm facramentaliter adlit) nequealio quàm fidei organofpi-ritualiterpercipiatur. Seito amp;illud,Qjum ad Cœnam Domini indigne accedentes dieiraus reos fieri corporis amp;nbsp;fanguinis Domini, verum illud Chrifti corpus amp;nbsp;verum fanguincm Chri-fti intelligere. De hisigitur tribus non de illo priore quæri abs te oportuit.

Rede igitur poftea de ipfa manducatione corporis incipis difserere,quam vt dnpliccm in Euchariftia effc probes ( vnam videlicet præ-fentis reipfa corporis quæ ore ac dcntil?us, alteram fpiritualem realiter pratfentis, quæ nonnifi fpirituamp;fide fiat, quarum hæc fit ad illamre-Äeamp;vtilu« agendam præparatio ) hoc argn-

Gap.9. AD RE PET, SAINCT.

gumentö vteris. Si corpM tantum ß^iritualiter eii' returin Qoena frußra re^^wrereturprohatio fut ipßtu ^uia nemo pofet iUudntfi digne, ßde videlicet prt-dtttts edere. ^^t jdpofiblueprobationem (ß difudica' tione reejutri, propofitograntfimo aduerfiu indtgnt ~àcce dentes iudicio.Srgo ahum efim prater iUii fid' tuaient reejuirit, corpora 'em videlicet, ad ^uem o-portcivb Vnumcjuemijue fefe per ilium ßintuahn difonereacpraparare.vtiram'Domtm ex tndgti^ videlicet ChriHii corporis efu conciliatam vitarepof-fit. Deniepuefi[pirttualiter duntaxatedipotefl Chrù ßi corpus, fifides defiuvt’li aut vires fitasnonckienii non iam indigna erit corporis manducatio fed nullt-Hoc tuamigitur eft argumentum cuius nullaiV à meprsEtetmiflam partem opinor. Sed quàrti inepte, quæfo, difputäs? Sißla fide, jpirituabtit corpus Chriili edttur,non edunt illud pui fide catent-Concede. Ergo non eß ifki manducatio tndtgnafei nulla. Concedo. Non ret funt igitur ißi corporis é finguinis 'Dowj/w.Negó.Nam qui ne fumerequi-dem dignatur, amp;nbsp;facta ’quæ fumere fe fimulat, tanquam canis amp;nbsp;poreus conculcat, ànnon ma-gis pcccat quam qui fumit quidem, fed non ita prorfus vt debuit comparatus.? Sed tu præfuppo-nis quod falfiftîmum eft, nempe, Edere indigtii panem hune atquc btherehoc poculum idem valere atque Edere ipfitm reale corpus Domini amp;nbsp;Bibe~ re ip/ûm realem fangutnem Domini tndigne tu raulo aftingis : ridicule id quidem ac etiam impie,quum Sacramentum, id eft fignum,amp; res Sacramenti fignificata, duae res fint.ferapet guide à Deo minime mendaci, duobus tarnen diuerfis modis amp;nbsp;duobus obieôlis,propofitæ: fi-

gnuiR

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69

gnum videlicet corpori, corporeo amp;nbsp;extefrib modo accipiendum ,rcs autem fignificata menti, fpiritu amp;nbsp;fide fpiritualitcr ftftnenda. Deinde etiamfi fola fide corpus editur, non ramen con-fequitur digne femper edi à fide præditis,ac proinde fupcruacaneam cfle Pauli dodirinam de fuiipfius probatione, amp;nbsp;inanem illam grauif-fimi reatus denuntiationem. Nam qui ipfam quoque rem Sacramenti, fideli quidem, at non itavtdecuit comparato animo percipit , grauem pænam meretur; neque ex eo tarnen altera ifta tua commentitia præfentia vel manducatio idcircoftatuitur. Sed tibi videntur quicunquc panem hunc edunr, amp;nbsp;poculum hoc bibunt,fiuc digne fiue indigné accédant, corpus Domini accipere,amp;Domini fanguinem bibere. Ego verb quid tibi videatur non laboro, fed quid Apo-ftolo videatur, id demum probo. Apoftolus verb non corporis, non fanguinis, fed panis huius amp;nbsp;poculi huius indigné fumpti meminib ita videlicet fignificans vnde hie reatus promanet, nempe exeo qubdamp; Sacramenta ( panem hunc videlicet amp;nbsp;hoc poculum } de rem iplam Sacra-mentorum, id eft, facramentaliter oblatu Chri-ftum, vel prorfus infidelitate fua fint alpernati vel focordia ac non fatis accurata pœnitentia fu-mentes, Deumnon leuitcr offenderint. Audia-mus tarnen quibus pigmentis fpebtrum iftud tuum adorncs.

Ex commixtis^ inquis, corpora nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prepri^-

tatibw liquet nufiuam à “Taulo fiparart à corpore, nee contra, quotiesde Euchariflia, loqui-tur, Enimuerb,mi hom», vel race, vel fie loquc-i. hi j

Gap.p. AD.,REPET. SAINCT.

re vt intelligaris. Quas tu veto mihi panisjqaas çorporis proprietates narras, qui panera quide fua fubftantia «corp us verô fua vifibili fpecie,amp; organic! veri corporis humani dimenfionefpo-lies? Sed hoc voluifti fignificatum opinor, fie inter fc fignum ( fiue fit iiiud verus'panis fubftan-tialis, fiue panis in chimyram transforraatus^ amp;nbsp;corpus Domini conflari, vt reipfa vnum cuin gltero fit codera loco infeparabiliter fituragt;alt;: proindevnura cum alterocorporeis organisne-ceflariofumatur. Sedquompdo tandem idpto-babis? nempe poftquam veritatem corporis Chrifti, amp;nbsp;jpfius veram à nobis emigcatiQ-nem,vlque ad alterumyipfius aduencumjSa-cramentorum dçnique finem funditus euertetii-Ne quid tarnen hîc tuo more calumnicris.quafi veftraillarcali Sc fubftantiali cxclufii coniun-étione feu ferruminatione, figna vacua ftatua-mus, feitonos vfqueadeo veraeem cfl'e Chtiftu agnofeere, vt in légitima Cœnæ ipfius adione nunquam corporaliter ofFcrri corporalia figna credamus, quin id quoque quod vecbo facraroc-tali exprimitur, amp;nbsp;externorum fymboloruma-nalogia rcpræfentatur,vcriflimè quoque menti fpiricua 1 iter per fidem fumendum proponatur: quodnoftium refponfum quo magis ridcbis,c0 magis omnibus exercitati in facris iudicij homi-nibusderidendum te ipfum propinabis. Pergis tarnen fi inquis, Paultttn dteere in eopeccari,^uoà panii no exifiimetur corpm Dormnt ,fedalt!]uid d-lindab ipfo corpore cenfeatur, Imô nequaquâ fuit vecorsvefiro more Paulus qui fignûproreacci-peret J quod merito ridct Auguftinus.- neq; 2^» difcerneio

TH. B F.Z AÊ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,70

dijcemere corpus Domini apud Apoftolum déclarât pÆKfz« ant pants Jpecics pro tpfi corpore Domtni non habere, fed propofitii facramentaliter Chri-fti corpus, quantae fit dignitatis munus nonat-tendece ;neque Sàcramentum ,rem tantovfiii deftinatam, à re aliqua vulgata diftinguere.

Quid plura? Contcndis etiam aduerfum nos mnlto mintt^ peccare lt;jtti Chriftum repellat, e^nàtn-, ^ttt indignerecipiat.ii(]üc probas centurionis ex-emplp sjM .Chrtfium repellendo ne peccant cjuiàetrLj lt;^Hnipmultentur acdtgnt cenfeantnr inqnos pulats pcdumexcutiaturqntadmtjfnm hojpitçm Chrißum tndtgn'e exceperint. ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j?.

Ueuste compefcat Sophifta. Nam quæ hæc impudcntia eftî Agimusdc ii$ qui Chridum in menfaad.qua|ç .acccduntoblatum non fine ira,-pietâteafpernantur :tu vero nobis Ccnturioné, quQ nullus.maiorem ip Ifraelefidem habuit.pro exemplo propohis. Sed diuino plané ludiciofa-ftum video vt hpc exemplum fumeres, quo vix vllum profedo ad veftrum delirium redarguen-dum magis appofitum deligi potuit. Nam à vo-bis quidem Chriftus ,nifi realiter præfcns eius corpus non modo inter manus amp;nbsp;dentes, fed e-tiamintra veftra vifeera, certè non admodum honefta domicilia,ftatuatur, abfens amp;nbsp;inutilis exiftimatur.Quid vero contra Centurio.? Nó o-pus cft, inquit, vt domus mcæ tedum corpore îubeasjfed quanuis corpore abfens, iubc tantû quid fieri apud me velis, amp;nbsp;moxfiet: quod Cen-turionisdiâum Chriftus ,amp; verbo amp;nbsp;re com-probauit. Et certè tantum abeft vt Centurio Chriftunafiçloquens rcpulerit, vt contra vera

Cap.p. AD REPET. SAINCT. fide rotum fit ilium amplexus quæ in nobis ho« dicquoquerequiritur,fiuead verbum nudum, fine ad fermenta acccdamus.Contrà quum cos dicis pulucris pedum cxcuflione multari qui Chrifium hofpitem indigne rcceperint, rutfum confidentiam tuam fummam oftcndis.vt quine Eîcquidem locos illos Euangeliftarum confu-lucrisvt qui difertè de iis loquantur qui miffos à Domino non excepcrint,neque fernioneseius audierint.Rurfiim igitur pudendum errorettihit admittisjea videlicet confeientia qua mifer« plebi quiduis quafi ex Dei vetbo deptomptum diétare confucuiftis, Cætetum illud ego non in-ficior turpius'ciici quàm non admitti hofpitem. Sedrurfum hic fucum facis. Ncc enim de iis tantum agimus'qui exceptum re|lclTunt advo-mitum reucrfi quorum conditio poftérior ple-runqueeft priore deterior amp;nbsp;quorum fides eft vel fidei potius fimulachrum ,qu'ique

Chriftum vix in vcfiibulum ipfum intromittut: vetum de iis etiam qui vera fide præditi, doraû ipfam vfque, at non ita vt fieri potuit ac debuit ornatam Chriftum admittunt,amp; poftea cafti-gati, agnito errorc,domi retentum colunt amp;nbsp;ob-fcruant. Quod autem fubiicis Qaluino authore Sa-cramentum fieri ex pane nbsp;nbsp;corpore Domini fieiun-

nii tjuantum calum ahefi^aterra, perfidem Q^inte-tionemfiumentùinonautem verbis Chrifti prolatis ex ejue confiipuaturinfideli feu fide carenti ne efid ijuidemSacramentum nedumvtei efferatur :meo fdanc Diabolum, id eft, mcndaciffimum ca-umniatorem agis. Nam docemus quidem ex ccctifsima Euangelii hiftoria , corpus Chrifti nunc

TH. t E 2 AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

nuc alibi no efle,neque alibi ad alterum vfque i-pfius aduentum futurum quàm fupra omnes cæ-losjin quos afcendic, riuc(vt ait Auguftinus)vfq; adeobic in terris nunc non efle ( fccundum cor-pusj vtetiâc cælis vcnturusfperetur, ac proin-defidepræl'entialocali agatur.tanto nunc fpn-tio corpus Chrifti » quod in cælorum cælis eft, à pane qui in tetris adeft abcffe, quanto cæli cælorum à terris abfunt. DoCemus amp;nbsp;illud, riiagicæ incantationisefleprolationi certorum verbotS confedionem Sacramentorii tribuetc. bed quæ tu calumniator ex iftis colligis, nempe feiungi à nobis panem à corpore vt vacua ligna fint, Sc confetftionem Sacramentorum fiue, vt apertius lóquar, mutatiOnem rei communis in Sacramc-tum, fidei fumentis à nobis tribui vt abfque fide fumeiitis ne ligna quidem fint, abs te impuden-tifsime confingitur. Primum cnim,vtde illo prius dicam,ad tffeduni foederis vel pafti cuiuf-cunque vel primum ineundi feu cofirmandi vel aliquomodorenouandi,quicquam facit reide qua in fœdcrc aut paólo agitur, vel præfentia vel abfentiaquod ad locifitû attinet,imö ne rei quidem ipfius exiftentia neceflarió requiritur.Quid enimobftat quominus tam pofsim longifsimc» imo etiam nondumextans aliquid quam præfcns aut iam in rerum natura extans donate? amp;,vt ad noftram controuerfiam propius accedam ,quid obftat quominus abfentem etiam marirum fibi acquirere quæpiam mutuoconfenfu pofsit? Kec enim ignoras noftramfid eftjEcclefiç cum Chri-fto , coniunftionem myllicam ac fpiritualcm cumcorporali coniugio fic pafsim comparari, yt^hæc illius elTe quædam imago merito vi-

Cap.J. AD REPET. SAINCT.

deatur.Quodfi excipias, ficut ad plena confum-mationcm coniugii,amp; vc duo vna caro euadant, præteriUym conlcnfum à quo pendct ipfiuscó-iugij vinculum requiritur realis corporum copula, fic ad hoc de quoloquimur Ecclefiæ,atque Sngulorum cius membrorum amp;nbsp;Chrifti connu-bium, requiri corporis Chrifti realem prifefl-tiam amp;nbsp;contaftum qui externa reali manduca* tione fiat : rcfpondeo hoc ipfum efie in quo plurimum hallucinaris^,vc qui àcorporalibus fpiti-tualia non dilcernas. Cedo igitur, cur ilia cot-porum realis tcrreflris coniunélio ad illud coniugium requiritur? non quia corpora funtr fed quia matrimonii illius finis eft per mutuaffl illam corporum realem copulam genus fuuin propagate. At in hoc altero coniugio illud fpe; ûatur vt myrticum amp;nbsp;mere fpirituale corpus coalefcat : ac proinde vt finis eius fpiritualis eftj fic fpirituum vtrinque organo Sc inftrumento coniundio hæc fiat oportet, quanuis non foli fpiritus, fed ipfi toti homines ( nempe fidèles) cum Chriftohomine fic anftiflime connedan-tur: quemadmodum fi no ex corporum ipforuffl fed ex folarum mentium cónexu horainum corpora propagarentur, copula ilia realis corporum minime ad terreni coniugii confummatio-nem defidcraretur,fed ipfo folo animotii eófen-fu peragerctur.Ad iftam autem perfonarum qu« mente Sc voluntate fit copulationem nequaqua realiscontrahentium codemin loco præfcntia necefiaria eft, quu longiflimè ctiam abfentes in eareradequaagiturfagitur autéhîc demutua vnius

TH. ÏEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

vniusCHmalteroveriffima quidem fed fpitituali ad fpirirualis vitæ fruitionem cómmunione)ve-rè amp;nbsp;cfficacifsimè confentirc pofsint. Verifsima igitur amp;nbsp;ardifsimam noftri cum ipfomct Chri-ftoconiundionemquafit vt omnem fpiritualc fenfum ac motum ex ipfo ficut membra ex capi-le hautiamus, amp;nbsp;quæ quotidiana verbiauditio-ne amp;nbsp;Sacramcntorum légitima fumptionc in dies magis ac raagisadlltirigirurjipfe Spiritus (andus nullo locotum obftante intcruallo, in-teruenicntctum Chrifti ipfius fefe nobis infi-nuantisvoluntate,verbo amp;Sacramentis teftata, turn accedentium fide,ilium ad fe vitro venien-tem ampledcnte. Deinde quum Chriftus illc verus fit Deus infeparabiliter fimul amp;nbsp;hypofta-tice cum affumpta came vnitus,qui proinde nullo locofecundum’deiiatem abeft,concedam quoque tibi non inuitus carnem ipfam Chrifti à. fignis ipfius factamentalibus in terra pofitis mirtineabeffejfed axxo,fiue fecundum to-• turn Chriftumnon fecundum totum Chrifti, id eft,quatcnus cum deitate à qua aftumpta eft,hy-poftaticc cohxret,ne me forte vel cum Brentio Eutychianum fadum putes, vel nobifcû ««-vgaT* ponere, id eft, Chrifti carnis proprietatcs fimul ftatuerc amp;nbsp;abolere.Qnod fi demum excipiasfic non aliter Sacramentis quàm aliis vbique locis Chriftumpræfentcm ftatuijconccdam itaquidc videriXed plurimùm quod ad fincm amp;nbsp;effedum attinet hanc ab ilia prælenttara diffcrrc,adeo quidem vt vniuetfalis iHa Chrifti pecfonalitcr conSderati praefentia lie vcluti quoddam

Capp. AD R F. PE T. SAINCT. a^fcntiæ genus. Quamobrem eiiam Chriftus de Pâtre amp;nbsp;de feloqucns, ad eum ( inquit) venie-rausamp;manfionem apud eum faciemus, quuni tamen.propciè loquendo venire aliquôdicine-queat qui vbique eft præfens. Sed verû cft quod dicit Auguftinus, elTe quidem Deum vbiqué fed in fobs fanâis habitare. Sic vbique etia rei-pfaadcft Chriftusperionalitcr J non autepife-cundum hunianicatem diftinilè côfideratus,fed in folo verbo 8c (olis Saçramentis adefl eledis fuisvcfefe illis infinuer. En tibi quomodo,amp; quo lenfu corpus Chrifti ab illo pane,amp; fangui-nem Cbrilli ab illo vino feiungamus.

Sequitur alia nihilo minor calumnia. Pudi-cant, inquis, Qaltiintfis, abfintia ej^iciprafintiaftf fide/n nbsp;nbsp;ob tdper eandem nobis,reddi pr^efintij^imH

Chnjh corpus toto cstlo a nobis dtffitum. Infidel es tÿ' tur sj uum einfinodt deilituanturfide non habebunti quo tilts offeratur corpus. Pti tu rurfum vide fi pO' tesquàm calumniosc nobifeum agas. Nam aliS funt profcôtô offcrentis feipfum Chrifti quàm hominis Chtillumrecipicntis partes. Quoigf turpudore,quod de hominibus Chriftum fide recipientibus dicimus,ad Chriftum fua potentia amp;nbsp;bona voltmtate feipfum offerentem traducis? Si Soi fefc tibi è cælis confpiciendum præbeat, tu veto oculos clauftris aut alio conuerteris,ob-tulerit qmdem ille fefe tibi, amp;,quod ad ipfum fc offerentem attinet, quanquam longo locoruin interualio à tuo corpore diflîtus,tibi tarnen prç-fentem fefe ftiterit: at tibi tarnen quod ad ejus perceptionem attinet præfens non fuerit. Sic Chriftus cuius corpus fupra cælos nunc eft 8c fi libi

TH. BE2AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7}

libi nufquam, fefe nobis vnico fidei oculo afpi-ciendutn, ac ctiam eiufdem fidei manu verè prehendcndum quibufuis velut in fpeculo. Vec-bi amp;nbsp;Sacramencorum ott'etc.Quod fi quis vel il-lis fidei oculis careat gt;vel cos nullo modo adhi-beat, non magis erit ei praefens quod ipfi ofFere-batur ».quam li nunquam oblatum effet. Icaque quod oiim Pifsiaci amp;nbsp;femper alias fenfimus 5c lencimusde fidei efficacitate ad hoc vt corpus Chtifti fit in Cœna præfens,calumnio(e à Spen-fæo ptirnum, deinde à te amp;nbsp;aliis deprauatum eft quum quod diximus fiimcntium tefpeólu, ad Chciitum offetentê traduxiftis. In fumma, quid cfticitvt quod verbum autibus óc Sactamcnta oculis quibufuis fotis tenuntiant » vetè quoque fpicitualitcr^Sc cómunicationis ineffabilis ( non autem loci ) relpedlu ptæfens præbcatur.^ foil Chtiftinunquam mendacis potentiate voluntas, veebo ac fignis (actamétalibus tedata.Quid autem effieit vt res inleitavii diximus quoruin-uisaccedentium menti fpititualitct oblata,à foils tarnen fidelib us mente cernatur amp;nbsp;percipia-tur, ac proinde, hoc refpeôtu, fobs illis fit ptæfens? fides per Spiritum fanétum donata amp;nbsp;per eundem efficax.Quæ lubiicis de diuerfis indi-gnorum fpeciebus, nulla indigent refutation«, nifi in eo quod omnes quatumuis indigne acce-dentes vis nihilominus corpus amp;nbsp;fanguinera Domini, id eft, res Sacramento fignificatas rcci-pere, quod tu quidem nunquam probabis.Nam quætu citasexdecimocapite nihil ad aliquem Corinthiotum in Cœna Domini errorcm per-tincreantea oftendimus. Deinde, quod adiicis

Cap.9. A D UE P E T. J À INCf.

non poffe apud Paulum de pœna téporaria intel' ligiludicii nomen'ilî adidrefpictas quod pec- i caca etiara Icuifsima merentur nifi pœnitentiaamp; | fide interuenieritè eluantur» tibi concedo.'üo vero ad pœnas referas quibus confueuit Dominus fuosnon vt fpuerus ludcx perderegt; fed vt pater caftigare, perperam id abs te fieri dico-Na® quoddam etiam eftiudicium quod incipit àdo-mo Domini i Pctr. 4,7. Iliud autem omniû ine-ptifsimcfcripfilli/probari nobis veftrâ fcnten-tiâ,qua docetisy«lt;£lt;^lt;î ejfe peccata /jua. nen £ternu torrncntisßäintP:ofecdlo( ‘velethmfutart^ttAnli' tnrtSf puntantur,ne c'gt;ganmr tlla, in altéra fecato M‘ re. Imo ablîc vt vel vlla alia quàm crucis Chri-fti pœna tolli peccata dicamus,aut rcrnifsionem peccatorum in Chnfti fanguine adcptis alias îupereffe pœnas in præfentifeculofatisfâdorias luendas fomnicmus. Et quod ad futurumfeculû attinet, auertat à nobis Dominus infanam impiam purgatorii fabulam, vbifatisfadiopto peccatis vlla perfoluatur. Imô peccata omnia fuapte natura mortem æternam mereri ex Paulo didicimus,quam pœnam vnicus pro credenti-bus Cbciftus totam penitus perfoluit :idcirco nec perituris vnquam eleôtis, nec reprobis fet-uandis. gt;lt;gt;.-

Vcnio ad illud vnde fecundo loco tuam illam externam oris manducationem probari liquid» polTe credis, nempe ex eoquod iiy^pofiolof con-demnattoni addtcat indigne manducantes -, ijtgrauiß ßmumhocfcelui effe op or teat : deinde ex eo tam anxiè de praparatione verba ßtciat,^Malif ne^j adagnipafchalistne^Me adpanum propofittand e-

TH. BE 2Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74

ßan reiju’.rcheitur. Ima ne éxtemam ^uiclem illam^ munâittem nbsp;ceremomam ad jnannt. efcam , aut pO‘

tUmaijUie, expetraejHit, etiamiumentü profluebaCt Yecjmfitamfitijfe, Qtànettà ißam fnijpfitts examina-tionemnepatuidù ejutdembaptifindti irrogari,ijHa tarnen in tllùfuijfetnecejfarta, li,vt tu nos fcntire dicis, 4z^n?«pafihalùypanef propofitionis, manna potM ae^uA ex petra, tarn fatjjent effcacia ßgna corporis i^ß,ngMnii TJomim ^uam e^i Enchanßia nunc in Bapttfmo re^uireretur,fiprA Bapttßno nihilplM de corpore i^finguine Domini contineret. Sedhicrurfum vide quam varia hæc fint argumenta. Primùm enim falfifsimum eft quod dicis par€ à nobis efEcaciam vetetibus fignisSc nofttistribui;Deinde inepte colligis fi quainter ilia amp;noflra eft iiriparitas,ea pofita effe in re ipla fignificata. At nos c contrario Apoftolrim duce Vt amp;nbsp;A’uguftinus fequuti, vetera amp;nbsp;noua Sacra-menta docemus re paria vel potius cadem fuiflc, fedfignificanfiora^c auguftioraiquod omni no ftatuendum eft turn ob myfteriorum falutis ma-iorem infinitis parcibus in nouofœdere pefpicui-tatem,tum ob analogiam Sacramentorum mi-ris modis euidentiorê. Collapfa igitut tui argu-mentibafi,quodfupetftruxifticorruat oportet: neq-,mirû eft quo propius amp;nbsp;euidentius Rex ipfe nobis fele patefacit, eö expreflius moneri fubdi-tos vt dignè principcm fuutri excipiant. Scddc hoc prætcrea non deeft quod appofite.vt fperoj tibi relpondeam. Obfecro igitur, tarn anxii il-Ix immundorutri ad factificiaacccdcntium puri-ficatioriës externs, an vana fuerunt fimulachraj ac non potius totidem Vehemcntiffimæjips'isqué

Cap.9- AD REPET. SAINC T. cxternis fenflbus rcpræfentatæ eius ipfius pro-bationis , pœnitcntix, ac fidei conciones. lt;]uasad legitimum vfum Cœnæ requirit Apo-ftolus? Quid? illæne increpariones adueifus m-circunciios cordc , ilia horrcnda fulmina toties aduerfuseos côforta quiadfacrificiaimpurisa-nimis accédèrent, vanàiie fuerint terriculaméta? amp;nbsp;ne cxcipias intra verba conftitiffe has minas, ilia filios Aaronis deuorans flamma, ilia Oziani fcriens dextra Altiffimi, quôd area præcipheni ipfe ad hoc non fandificatus fulcire tentalTetj non fatis demonftrant patres non minore quàm nos religione acccdcrc ad fuos facramentalesritus iuffos.’ QJd quod fub Ezcchia agnum pafebç à non fanótihcatis comefum iifdem prorfuspœ-nis, morbis videlicet virus Dominus dicituri Paralipom.5o.i8,amp; 20. quibus aduerfus Corio-thiosvfumefle teftatur Apoftolus?De manni verb amp;nbsp;aqua ex petra profluente idem no fuiff® mandatum atque de rebus propric fandlificatis, nemomirabitur,qui resillasfic fuilTe fpiritui-les ( lie enim nominal Apoftolus, id eft, facra-mentales)expenderit, vt proprius illarum vfu’ cflciquotidianus amp;nbsp;communis,amp; Sacrament» nonelfent nifi «/.ufsfincór. At è contrario p»' nes propofitionis propriè erant Sacramenta, vt amp;nbsp;viâiiniarum carnes;amp; corporum alimcntox?' fftiijLGiCfiMf ferutebât. Itaque nulli immundo iftas vcl contingere citra horrendam pænam,illas verb folismundis Sacerdotibus edere fas erat. Denique quodad Baptifmûattinet,in baptifan-dis infantibus noftris maiorem quàm olim in eorundem ciicuncifione non requin prxpara-tionem

.1- TH. BE7AB

tionem nemo fanæ mentis mirabitur,quum amp;nbsp;hotum amp;nbsp;illorum par ætas non patiatur. In a-dultorum veto, ideft .profelycorum circunci-fione rcquilitam fuifle vecæ religionisprofcfsio-nem eifi non legimus, dübitari merito non po-teft. In Baptifmo itidem adultorum mulcoetiâ exquifitioremik accuratiorem probationé quàm inEuchariftiarequtri confuetam.ex catcchefi-bus Yeterum,amp; additis poftea infinitis pcnè riti-bus apparet, vt fi inde faciendum fit de prafitan-lia Sactamctorum iudicium, Baptifmus Euchaa riftiæ videri poisic antcponcndus, ficuti certc pluscftnafciquàm femel natum nutriri.

Tertiümtuum argumentum eft huiufmodi. quot;Vt if pHrfjttram fegis antmaginewi violauttyretu aUcunu culpit aga'ur ijut, regern Te^fatw, non tnincn eißient itejuandfu (jui in tpßitn regem mnnM intecertt, aut alto^ut maiefiatem tpfam Ltferit.N nm ettam ludaiifi dnntaxat nndam figutam corporit Domm in crncemfiflalijfent, totpcenarnm reiage-rentnrcjuofTiunc aguntur^ex eo fjuodvernm ftanttale Chriflt corpm tarn indignis modis excrncia-(^uofjuevnt^uadixitimmeditata /Aan-ne, mmdacatione aut panum propoßttonif corpus ChnfiivtolariiMstinterfelh Chrtfit crimena ludais adr/tißitrn, damnationem certiffimam inde fecjuu-tarn. z/4t7aulustndign 'e Suchartfl-iavtentesfl-atim atema morti obnoxtospronuntiat^ nbsp;nbsp;illorum pecca-

to nbsp;nbsp;damnatloni exatt^uat-, ijui ChriHnim ip/ùm vi

ta Sacramentorum author em nefrriè trucidarunti aut contumeha tt) irreuerentia ajfece’tunt. 'ftacjui Suchartfitam apertijßme dtfltnguit jdpofiolufàpurü ßgnis Jy mbolts corporis Jàngumis DorStni:

k. t)

Gap.p. AD R E P E T. S AI N C T*

Refpondco à nobis quoque'non omnia fac» figna pro Sacramentis propriè fie vocatishabc-ri ; Quxdam enim ex illis duntaxat fuerunttypt vt area Noc, Agar amp;nbsp;Sara,tranfitus maris:qu2-dam etiam return præteri tar um mannzin vtnaafleruatto, Aaronis vitgajacetui multi lapidum »alrariaquoque nonnulla.-qu2' dam futurarum rcrü maximarum sixo'i'«, amp;nbsp;3-gÿrç/t|,de quibus copiosc in Epiftola ad He-btæos agit Apoftolus : quædam denique proprie vocata Saeramenta quæ promiffiones habuerunt adiuntäaSjVt eircuneifio,faerifieia,purifieationes amp;nbsp;quzeunque funt eiufmodi. Itaquequo facra* tiüs,auguftius,expreflius fuit aliquod fignUjCO feueriorem pœiiam merebatur eius eontemptu^ aut violatio. Itaque eontemptor CircuneifioniS) autimpurusaeeedens ad faera, exterminaturex populis fuis.- qui fabbatum violauit iubeturla-pidari, amp;nbsp;huiufmodi terribiles rriinas horrend» indicia funt fubfequuta. Qnant© maiotesigitut pœnas merentur nouorum Sacramentorumcó-temptores, quætot modis præftant veteribus, Sc in quibus ipfemet Chtiftus non iam venturus fed exhibitus cum omnibus fuis beneficiis quafi oculis ipfis confpiciendum, amp;nbsp;quafi manibus palpandum fe piæbet?Sic cnim argumentatum Apoftolum non ignoras Hebt. 2, 2. amp;nbsp;10, 28. Itaque Sacramentorum quoque contemptores ferit iftud tonitru, .Q«« no» credtdertt condtm-nabuur, Sed quam eft, quæfo, ridicula hæc con-cyidiudifantur aternispœnü contempto' rei Euchariftiamp;‘,dtfiingutturpeen^ fetieritate Eucha-rtfiia à nudu fipurü ädde etiam fi libct, à Eiacramentis-, Ergo inpanù tranjjub fiantiati jpteit

' TH. EE2AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;76

cvrporahrer amp;nbsp;realiter adefiChnsti corpw. Et ta-inenihxc tua eft folidifsima vel potius ftolidifli-maTheologia. Refpondeo ptxterea gt;nbsp;quanuis xternas pœnas (æpe Dominus in ipfa quoque irç vafa patieniiffimus, in cafligationes,pro bonita-tcfua,cómutet,incerdum Icuiores interdû gra-uiores; amp;nbsp;futuræ non fint omnes damnatorum pœnæ pares, vt teftatur Chnftus Matt.n,24.- tarnen vniuetfalem effe hanc fententiam Apollo-1 licam,Stipendium peccati mors eft.Etenim fi o-riginalisfolacorruptio facit vt filii iræ, ac pro-inde ignibus æternis digni nafcamur, quanto magis idmerentur in quibus radix ilia amarifsi-mos aäualium peccatoru fruélus edideiTt?N ul-lum ergo peccatum tarn leue effcdicocumaliis grauiotibus collatum ,quin propterca quod ad-uerfus infinitam Dei maiftatem tommifium eft» infinitam quoq;pœnam æternæ mortis merea-tur:amp;illud venialisSc mortalis peccati difcti-men fi aliter intelligitis^iabolicû 8gt;i: cxecrabilif-fimüefle dogma afltrmo. Q^emadmodûautem omnia peccata natura fui lethalia funt,ita fvni-co illo excepto quod nunquärcqnttitur)omnia in eo perfidem apprehenfo qui fol us tollit mun di peccata, venialia fieri amp;nbsp;gratis condonan do-cemus.Chriftus veto cum fuis beneficiis,tum in verbo fimplici tum in Sacramentis per fidé magis ac magis apprehendcndusproponitur.Ergo fiquis Chriftu nobis loquuiû, amp;nbsp;pro nobis paf? fum,vllo modo in verbo vel Sacrametis conte-nitjiræ Dei fit obnoxius.-amp; hoc efle dico,Reu fieri corponsamp; fanguinis Domini? quod tame fpe-(Pfanatores Euchanftiç dicitur jppter ■ ' Su ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k-iij.

Cap.Ç. AD REPE T. SA IN CT.

qüôd fpeciali quadam analogia gt;nbsp;corpus amp;nbsp;fan* guisDomini fpiritualiterper fidem participai)-dapræbentur.de morteiti Domini cum gratiani aófcioncprofiter! in ilia aftioneiubemur. Peccét igitur grauius qui regem ipfumquàm qui ima-ginem eius violant: peccarint multôgrauiuslu-dæi Chriftum ipfum crucifigentes quam fife-neam eiusimaginem fufpendifientjvtrinque tame pœna capitalis ftatiiitur.Et quorfum hoc ad tuam illam præfentiam amp;nbsp;manducationem fta-Biliendam? Q^od autem Chryfoftomuspræfet-timamp; Græcusicholiaftes Apoftoli verba ficac-cipiunr, vt qui indigne accedunt fimilcs dicatut Carnificibus, qui Chriftum ipfum cruofixerunt» non efficit ramen quod tuconcendis.Aliud cnim eft fimile efle quam parem gt;nbsp;nec etiam quifquis par eft, in omnibus eft æqualis.

Quarto loco vteris hocargumento , Si nonf-gnurn carnts ßngutnü fed caro ipfe çfe fenfftit con^runtvitarn, ita ho ^ue non fignum ipfetrn tnO-gnefetmffum par» mortem ,fid ipfe caro cfe finguùgt; td efi, Chnfini tpfe corpHi ei»s, attjS codant tn vi-tarn y alijitn mortem: afes tn refarrebltonem, alijstn ruinam, propter variam manducanttum dtjpofitiont.

Refpondeo multiplex elfe in hoc argumento peccatum. Aeprimum quidem ineo quod vcl nuncpanemamp; hoc vintima rebus vulgaribus nondiftinguas , veJ quæfit dignitas facramenta-talium fignorum non animaduertas.Dico igitur non temcre factamentalia figna à rebus communibus diftingui, aeproinde in illorum indigna vfurpatione duplicemreatum contrahit vnum videlicet acpraïcipüum relaté ex return fignifi-c.atarups

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

cataruffl contcmptu,tantó maioré quanto pre-tiofiores 111« funt: alterum vero abfolutccxco quod res ipl« tanti moment! facto vfui diuina inftitiitione dcftinat«, aliter quam deceat tra?-öentur.Quu autem vterque hic contemptusin Deû ipfum dlreótè redûdet, meritö ludicii pœ-nâhocvirunquefcelus mercri pronuntiat Apo-ftolus,depofteriorequjdéagenshis verbis. Qm ritanducanttndtgnè, amp;c.de akero veto hac formula, jVon z/t/cerwe«/ corpus Domini. Hoctuum igitur non leue peccatum cft in eoquod vfque adeo pro nihilo nunc quidem habes fignorum i-pforum contemptum, vttotum rcatum ad rem lignificatam referas, ficuti mox oftendâ.Neq; id miruna quum pro fignis in Cœna Domini nihil prxter res qUæ nufquam funt, inanes videlicet fpecies quas vocas,fiuc accidentia fine fubiedo, conftituas. Ex hoc autem errore alter nafeitur multôctiamgtauior, quodChriftum ipfum vt vit« ira etiam mortis caufam facere omnino vi-deatis:in quo dupliciter rutfum fallcris.Nam amp;nbsp;advitamamp;ad mortem concurrunt quidem Sa-cramenta vt media quædam, ( iicut amp;nbsp;verbum fimplex)non tarnen quaii vim illam viuificâ, fibi proptiam,Deus fignis ipfis inférât, quemadmo-dum ( verbi gratia ) panis vim habet alendi corporis à Deo inditam ( qua in re Icholaftici nonnulli veftri valde ballucinantur ) fed qua-tenus ôf verbo amp;nbsp;fignis externis, veluti in-terpofito pignore, ad animos noftros certiores de bona fuain nos voluntatereddendesvtitur, quod beneficium impunc contemn! non finit, ÿcrùm illad inteteft quod ad vitam profunt Liiij.

Cap.p. AD REP ET. SAINCT. fuo modo,cX ipfo fignorum vfu,morsautcm nó ex ipfis^vllo modojfed ex vna abutentium culpa emanat. Ad rem autem fignificatamgt; ideftjad Chrifti corpus amp;nbsp;fanguinc, fiue ad ipfum Chri-r 1 Ïlum quod attinet, aio nimquam ilium niti ad vitam percipijuec pofTe aliud quàm vitam amp;nbsp;fa-lutem ex ipfo in nos emanate .-acproinderui-namamp; vitimum cxitium non ex ipfo Chrifto indigne perccpto proficifci, fed tum ex fignorâ abufu, tpm raultó magis ex eo quöd Chrifti corpus amp;nbsp;fanguinem reçipere nonnulli ncglexc-rinr. Itaque quum çx verbo JiotxptKHr colligis tuamillam fpeciprum panis.V corporis coexi-ftentiam bis verbis vtens, Antecjuam htc panit dtfcernatur effe corptu Dormm, oportet vt tra [it,A-Ito/^uifalso difierneretur, non modo ridiculus, fed ctiam falfarius deprehenderis. Nec enim ferip-fit Apoftolus ju* JiAKf 'iroy TDi» apw gÎTiiy n Kuein, non dtfiernens hunepaneme/fe corp w Do' mtnti fed Non dtfeernens corpits Dow;«« * ideftgt; neque hune panem confiderans non wt conimu-nem panem manducandum,fed vt corpus ipfum Chrifti fibi apponi : neque rei rantæ, quanta eft ipfe Chriftus, præftantiam attendens. Totum i-ftud igiturTOToyTBrà'pw hunepanem ejfecom-mentitium çft'glolTema à te excogitatum, quod amp;ipfaàteeitacaexempla verbi Sïtinfiyc-it tranfi-tiuèpofiti doccre te potuerunt. Nec tarnen e-tiamfi fcripfiflet Apoftolus panem hune eftecor-pus Domini difcelsifl'et à Chrifti verbis,fed quç adtuum ftabiliendum commentum nunquamte juuerint, donee duo faldfsima idoneis argumé-î« confirmatis .• nempe vnfî amp;nbsp;idem effe panem

TH. BEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7«

ills amp;nbsp;corpus Domini,Sc nificorpus ipfum Domini eoiplb loco fitum efle oftenderis vbi eft panis ille. Sc abfque hoc fuam Sacramento veri-tatem conftare non poiTe. Defcendis tandem ad Pauli locum vbi panem quem frangimusdi-cit efle corporis Domini communionem quem quum Icriberes fic me veile attendi.vt Euchari-ftiæ inftititutio relinquatur, turn in me certc lû in tuam ipfius cófcientiam pcccafti.neque mihi longius abcundu eft vc hacc tua feed a, calumnia . refellatur. Mox cnim ipfemet fubiicis poftulaxe me vtexilhus Pauli loci collatione,. verba infti-r tutionis illuftrcntur. Cedo veto, bone vir, qui vnum locum ex altero exponendura conte-dit, analterum dicipoteftexpungendum fuade-re? Sed age videamus plufne fcicnciæ quam con-feientiæ ad banc difeeptationem attuleris. Tibi non placet Chrifti verba Paulinis illisexponi. Cedo quamobrem.? Æquius ‘cnim eft priera po-fterior^bus quâm ifta exillis explicari: neque fa, cilè cuiquam perfuaferis, ab Apoftolis ob-fcuriusdiifta qiiæ perfpicuè exfuo magiftroau-diuiflent. enirn , inquis , teflatar eo loco 'Tat*-lm fe obfiuritif lotjui tancjuam pruder^tibw nbsp;nbsp;my~

fisriiiChi'tjhtntelltgenttbni.ï.t^o talfiim eftquod iterum hîc incultas quafi fatis non eflet femel erraffe : Corinthtos nimirum tjiHot hïccom^ellat^ poflolw pntaffe Cœnâ Domtm ejje t^utdda tndiffereir Cd inter Chrtfit cd idoloru cnlttt claudtcaffejjecplurif a^btrnajfe ejuam idolothytutKió' tjuam finihil aliud effet tUa ydam aliinentüpanis Deo dicart,catera obfiniorum ge^nera ante eßtm tmmolabantur. Hoccipe veiQ eft prudente iam efle,ô( myItcriû

Cap.,. AD RE PE T. SAINC T. Chrilli intellexiffcj’ Qjrd qnod ipfe Apoftoluî teftatur Corinthios non fuiiïe tcntacione mil huniana captos? atqui non Humana (ed plane diabolicatentatione fuiffenc irretiti, fi ab Apo-ftolo tam probe amp;nbsp;diligenter cdoéli, in eam qui dicis hærefin ciTent prolapfi. Imo fairem memi-nilTc te opottuit quid hoc ipfo capite fcripfilfoj ^pofiolumyVïÀcïicetifindanentadoElrinitdt charülftt his verbu apud (orinthtas ienjfe, acfi^oin-defigurata/olt;^tMttone,vtobfiuriore videltcet^vfiin

Itaque re à nobis diflentire minime miror qui tanropere à te ipfo difsideas. Sed amp;i» eo rurfum Sophiftamagisquôd quæftionespct' mifees Nec cnim iftopriorisad Corinthios Epi* ftolædecimo capite vel tantillum Apoftolusde Euchariftiæ ncgotio,fed de idolothytorumdua* bus fpeciebus agir, quarû alteram prorfus inter* dicens amp;nbsp;arguments à fine amp;nbsp;feopo Cœnæ Domini defumens vtitur hac præfatione,vt Rom.7gt; i-fitenttbui legem loi^uor, Utperttte lolt;^Hor, cate vos t^uod dico, ficuti facere mos eil, quotics inter dilputandum ex iis qu« funt aduerfariis nota, argumentum fumimus, vt velut àfeipftf redarguantur. Nihilhoc veto ad fermohis vel pcrfpicuitatê vel obfcuritatem probandam pet-tinet, fed ad répugnantes eô fortius ex ipfomet eotum fenfu rcuinccndos fpetäat. Quum autem ▼fque adeoturpitervt Cantheriusin limineitn-pcgeris,agè quàm oulchrè progrediarc confi-deremus.

Primùm tibi non placet in his Pauli verbis, fonü efuenu fritngtrnm ejb corporis Domint an-vmnieatto , panem pro natur^ amp;nbsp;materiali

TH. BEZ AR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■791

pofitum, ßä propter tantamejUA intercefferïtmtittt' üonemvtpanùnaturalii eße deßertt,cthu in généréidquc duplici rationc probas. Vna ^Hod tn altera parte ^yipofloltu non. znnum tn jpeae dtßgnetfedpottonem tngeneret nbsp;nbsp;ei intementre he~

nedtiiionernßgnificet, ante^juam itfiimetar eße cur-peris Chrtfit communicatto: altera n^^paßolftt KoxfirtbatomnesChrtfltanos de vno pane çdr'vno caliceparttcipare, c/uod ejuum de matertalipane et) calice non poißtintelligi( Omnesenm Chrtßiantv-niw amp;nbsp;eiufdem matertalts pants participes ne^uedt d de -vno Chrßo zdr corpore ettss realt tnterpre-tart cogtmur.

Nosvcrö contra contendimuspanem ipfutn materialembicamp; in tota Cœnæ adioneintel-ligi,non tarnen abfolutc vt panem,fcd relatCjVC Sacramcntum videlicet, amp;nbsp;quidem in fuo vfu confideratum, extra quem etiam Sacramenti rationemnon habet. Itaque repugnantiaquam inter nos a te diffidentes efle dieis in nomincpa-nis interptetando, nulla eft: 5c apettè calumnia-ris quum panem dicisà nobis perinde intelligi aefi nihil ei immutationis accidifföt. Quis enitn noftium mutationem facramentalem vnquam cft inficiatus? fed tibi nimirum mutatio nulla ,videturcffe,nifi fubftantia ipfareitranfmutctur. Vetùm age tuas rationes expendamus.Priorcm ineptifsimam efle dico, ex tua ipfius fententia. Contendis enim Apoftoli verba ex inftitutionis verbis explicanda: At Euangeliftas vt panetn ita etiam tï smietor itidem nominafle ante bene-didionem inficiari non potes. Quôd fi valerec |uaçonfequutio«nctnppnon panem naturalctn

Gap.ÿ. AD R E TB T. S A I N C T. în fpccic fed cibum ingenere pro ipïb corpore Chriftta Paulo fignificari, quoniatn vinum po-ftealtvfpecic non nominaturæfficietur hoc quo que, Ghriftum dici ab Euangeliftis non panem naruralem in fpccie, fed cibum, id eft, corpusi-pfum (uum iSc acccpifle amp;nbsp;frcgiffe: ac proinde tune panem cfle panem defijîle quum ilium ac-ciperet. Deinde quum benedicendi verbumvt apud Paulum fie apud Euangcliftas iquoque præeatfraôlionijConfequctur rurfum.n tua ratio val eat, Chriftum femctipfum reipfa fregifle-Nam frangerc pro diftribucre apud Euangeli-ftas, vc antè dixi, acciperc non potes^apud quos diftindèdicitur Chriftusid quod acceperat fte-gifleae deinde dediffe. Præcercaquû ex tua fen-tétia cibus ipfum Chrifti corpus identicè deck-ret, age^p Cibo fi Corporis ipfam voce fubftitu« iTlus amp;nbsp;dicamus,?/occorpm eß comunicatto corpii-rfi':»2«,quid ineptius hoc fermone cogitari pof-fitfSed age pro his verbis,p4««- lt;^He ßangtanu^t' gatpus»^nem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an inde identicam I

eireehuntiationemeuiceris, quum verum amp;nbsp;na-:' ruralem panem à Chrifto acccptum!,amp; difeipu-lis ad edendum præbitum conftet? Relinquitut ergo amp;nbsp;panis nomine, facramentalem quidetn fed verum tarnen ac materialem panem,amp;po-culi voçe. ûcramcntale quidem fed verum amp;nbsp;materiale vinum in poculo contentum intel-ligi. Alteram autera rationem, id eft, tam puerilem paralogifmum miror à ce iampridem Ma-giftro in Ifracl p-roficifei potuilTe. Itaque tc ad pædotribafS temftto, vbi tibi fuggeratur, Vnum non modo ad omnia .prædicamçnta fed etiam in fingulis ,

TH. ÏEîAÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5?O

in (îngülis prædicamentis amp;nbsp;ad genus amp;nbsp;ad fpe-ciem non minus quàm ad fingula indiuidua accommodait Necte illud iuuat quodomncsv-num ctiam numero corpus effe dicimur, myfti-cum videlicet, quo modo xtiam innumcrabiles myftici numéro panes, Vnus fpecie panis myfti-cus dicuntur.

Non minus etiam lepidè confingis(amp;' qui-dem citatis in albo lui voluminis aliquot falfif-fimè notatis teftimoniis ) inter nos qui à te dif-fentimus non conuenire,sicne fradio ilia, duius Apoftolus feu Cbriftus meminit,fignum,an inftrumentum, an teflera, an obfignatio, an confirmatiocorporis participati, an veto dun-taxat conuentionis lt;5c fœderis cum corpore par-ticipato : quafi videlicet ifta non fini « (/.avu/Mt, fi quis fophifticen feponat., Vt autem jftarum tibi ineptiarum oecafionem præcîdam, feito nos inter ligna poncre non tantum ilia materiata f’pu-taaquam in Baptifmo, panem amp;nbsp;vinum in Cœ-na Domini ) fed ipfos quoque ritus facramen-talesà Chrifto inltitutos ; ideoque vos in hoc quoque deteftati,quôd fublata fraftione pul-chtè Icilicet cauiftis ne quis huic quællioni locus relinqueretut. Fraôkionem verb panis vt amp;nbsp;præbitionem amp;nbsp;manducationem propriè acci-pimusiôc à Chrifto his verbis Höcfactte manda-datam non dubitamus : qua voce tarnen Apo-ftolusin priore parte, vi benediólionis in poftf-ïiore,totamhanc{acram aólionem fignificarit.

Sed bene profeótö nec^ abfque diuina prouidentia ^accidit yt h^c tibi de corporis amp;nbsp;languinis ypcc de fuius cotnmunione

Cap 9. ad re pet. SAINCT.

hic agitur, nobifcum difputanti exciderinr. (tr-ptt' tpfnrn Chnfii, inquis, hie à PukIo intelligtu-mncf aduerßrij fùtentar, tjnorum nuUm negat nos redds partsctpef vers corporis Chnfit,fid in modo dt-fcrepant.Vrtde coih^is tn tpß ejno^ue tnflitutione Esichariß-ia corpse Chrifh pro natures fcribi q-a-gnofct ah Apoflolo, ^nstm hie eadern de refermo ha-beattir.'Nos veto amp;nbsp;hoc amp;nbsp;iliud tibi concedimus. ac proinde quoties aduerfum nos antea pennde difputafti, (Sepoftea perinde difputabis, acfi po-fita facramcntali metonymia nudum panem, aut inane corporis Chrifti fymbolum nobisdati cottuptis noui teftameti cabulis,fentiremus,me-Jnincris te coram Dcoamp; •hominibus nimium impudentcr nos calumniari. Vos pro fignis chi-mæras ( fpecies videlicet ipfis idæis Platonicis multôinanioresXublHtuitis, nos verum pancni Ar vcf um vinum ftatuimus. Et vos iV noi pro re , Sacramenti .Chriftum ipfum ( nifi fortaiFe in vobis fallor ) ponitis: led vos quidem corpore non corpore, hue quanto rton quanto,pr2-ditum,nosautem verum veris elTentialibus corporis qualitatibus præditum Chrifti corpus in Cœna ïpiri'tuali vfui amp;nbsp;vitæ dellinatajfpiririiali-ter fidei adelTe, Ôe dan, amp;nbsp;ah eadem verè percipî docemus. Vtriigitur integrum Sacramentiini feruant?Z)lt;r modo, inquis, dt/ceptatnr. Ira efto.Ne nés rransferto, amp;nbsp;magnum addi-iudicandam totam hanc controuerfiam adirunt patcfeceris.

ProgrclTus ad vocis explicationem,va-' riis cius acceptionibus allatis quas aliunde ad verbumdefcripfifti,concludis accipipojfe msios-

TH. BEZaE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

Twx pro conficiatione cwu Chrifii corpore, pro tTAtlitione fine exhibttione, lt;^Uit ßtper dtfirthatione pants cahcie, tt) properctptionefineparttctpatio-ne ^na donamttr per pants caltcis fuficepttonetrL,.

Vidêiisautcm maxime apptobarc llly-rici feritentiam diftributum corpus interpreta-iis.Caluini veioexpoficionem maxime planam ac pevlpicuam explicas admodum ieiunc, ac eb tandem delabens vt hîc dicas aduetfum nos tria luculenterdecîdi. Horum primum eflevis, ƒ«-dtgnos ejnocjue corptu ‘Domini partietpare.

^po^lolus allo^nitur (printhios indtgnos ,ejfti putabant Canam'Dormni efie alit^titd indifferent, necplnris earn a^imabantrjudm Idolothytum,ïistnc vetooblitusescius quod paulo ante fcripfifti» Corinthiosiftostam fuiffe myfterij Chrifti in-telligentcsî Sed iftos quos modo tarn intelligc-tes modo tam impetitos facts quid tandem do-cet Apoitolusf dt/crtmen, 'v\lt;\\i'\s, effe inter Ettcha-nsiiam Idfiothytnm. Et vbi rurlum ilia my fte-rii Chrilli tanta intelligentia,(i hoc ifti erant do-cendir Sed quodnam ilfud eft diferimen? ejftod Euchartfita pants perceptie, etiam à (printhijs indi-gnis (fi tnfideltbtti (en rurfum quos ante tutemet intelligences vocafti }yîf corporis Dominici fitm-ptto, tdolnmvero nihilfitnec 1 do'otbyti(m,necsjtùc-ej-tam aiiudfecnmferatttjHam habitnm tenendam relationem ad damones t^aibus immolatumfuerit.

i Inio veto quis hic rtupor eft, te non animad-ucrtere(quodaliquoticsiamtepctii amp;nbsp;vtinaiu totics repetam vt tandem aliquando lie ineptire definas} non de Cœna fed dejdolothytotum altera IpecieinftitiHam fuiftc ab Apoftçlo quas-quot;

Cap.Ç. AD REPET. SAINCT.

ftionem, Sc ab iis quæ de Coena: fine amp;nbsp;fcopoô-ptimèdidiccranc Corinthii, fumere certum ad illorum idolothytorum damnandum efum at-gumentum? annon amp;nbsp;illud animaduettis,eoi- | pfo quod tu d lét û éife ais ab Apoltolo, p tor fus eneruari illam qua vtitur confeguutionem? Et-enim h idolum nihil eft,amp; tam leuiter idolot hÿ-lum afficit, quænam fueric religio idolothytis vefci.'’ Annoii præterea cogitate te oportuit non temere vt pana conferri làcra Ifraelitarum fa-crificiacum profanis illis epulis, ineo quôdSi his amp;nbsp;illis inita fuit cum co numine feu veto feu fallo focietas cui làcrificiutn offcrebatur? Sed hîcfortalï'e te offen dit tropus in Altaris voccj quamnecefleeftproipfis apudalrare fadisob-lationibustntcrprctari. Annonvidesetiâ,qusE-fo, illud quod Corinthii nonnulli fuæ illi licen-tiatprætexcbant,nihtlejfe, quomodoab Apoltolo lie illis concedatur, vc tarnen euettat quodipli inde extrucbant?Hæc enim erat Corin* thiorû colleclioiidola nihil elfe quàm mera pha* tafmata,quo fenfu ab Hebræis Niiu ’San voeâtut, acproindcquumnec fandificandi nec propha-nandi vim vllam habeant, nihil àcæteris locis reipfa, fed fola idololatrarum imaginatione dif- . ferre idolæa, neque à cæteris cibis epulas ibi ap-fgt;oßtas. Contra veto refpondct Apoftolus, ido-aquidem reuera, lîperlé fpedentur, nihil effei fed ( quemadmodum in Pfaltriis ait Spiritus fan-* dus)coli inillis dæmonia quæ aliquid lîne,amp; quidem ciufmodi vt qui vllum cum eis habeaf commcrcium,à Chrifto fefe penitus fciungat. I-taqueiliaconuiuiafolenneselle cum dæmoniis padione9

TH. ieîab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8i

padioncs, ficut ex aducrfo ptacflita ab Ifraelitis Jacrificia populuin cum vero num me eiufdctn mcnfæpatticipatione confociabant. Hæc eftjn-«{uam, argumentorum Apoftoli fcrics, amp;nbsp;hie (copus in hoc capite. Et vt magis etiam noris quantopcreab Apoftolo difl^entias, tuam amp;il-liusfentenciam cotnpatemus. Indtgni quis, infidela ex mente nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capiendo pa-

nem(^œnapercipiuntcarnem J?o7wx«i. Qjid contia Apoilolus.? HO« potefiii menftt Domini communica-re menfa dAmoniorum, Mtjnfæ veto appella-lionc no ipfam ugneani fiuc lapideam menfam, non etiam cibos illi appofi^bs umplicitec figni-ficari, fed ipium illocum cbpuiuiorum fancm amp;nbsp;effedum apparetexeo quodalioc[uifalfafuiflec Apoftolioratio. Qms cnim d.ubitat quin adil-1am vtrinqiie externatn menfam, amp;nbsp;propofitos turn ibitum fnEcclcfia cibos .quanuis fuo maxime damnp,accctl.ete potuerini Corinthii,quû deeoipfo-ab Apoftoiorcptebçhdantur? Sedfi-mulcum dxmoniisdc cum Chtifto confociari (qui erat vttiufque menfæ effedus.) hoc illudeft quod fteri non polTc dicit,monens proinde vt, mil velint illamcum Chrifto initam in ipfius Cccna communionem ptorfus abrumpeve, ab Idolothytotum conuiuiis pebitus abftineant. Hoc ipfum eft igituc quod de altera nempe cotporali fcotiatione in cadcrp|Epiftqla tefta-tmiDoUer^tfffturmeTabiaChrifii ,jdci.im7nembra meretricti ? nbsp;nbsp;de impati coiugio in altera Epi fto-

la..Q^æ participatio iu^itif cu vni^juiute? ejua com municatto luci cum tenebrui cofinftis Chrtfio am BeltaU ijuaßdeh portio cum tnjideli} m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ij-

Cap.p. AD REP ET. SAINCT.

Quod fi forte excipias aliud elfe

Chnfit carnem, qnàm Chrifiumparticipare j^uód illud de re ipfajftud veró de ipfius rei frudu d*' catur. prarterquam quöd refellêris ab Apoftolo qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si Mivavloi vocibus vtrobique(codeni

proculdubio fignificatu J vtitur ; incidesetiaffl in aliud impium dogma, quo ócChriftus ipfea fuo fpintu fepararur, Si à Chrifto ipfo mors c-manareftatuitur. Vtrunqueenim iftud conflu' dendum eft lt;i pofle quofuis nullo difcriminedi' camus Chriftum ipfum intra fe recipcrc,amp;t3' men ab co non modo non viuificari, fed etian' occidi,quod deinftrumcntisquidéquibusDens vtitur ( népe de verbo amp;nbsp;adieóiis fignis) mérita dixeris, de ipfomet veto Chrifto ne cogitati quidernfîneimpictate poteft.

Alterum hoc noftrum peccatum hîc dicisa Paulo rcdargui, fide tantum dicamM Christo vnirt tjuum tarnen ny^pofiotm (irinthim j allo^neni, tndtgnos nbsp;nbsp;^uipropter increduhtatem^

nihilIpirttale ab eo reportabaht, efici vnum corpus I Väw» Chriftopronuntiet, ex eo t^uod de Fucharfiùs fismerent. '^nlt;^uit enim, Clntu pants, vnum corpus multifiurntu. Cmnes enim ex vnopaneparttcipamus.

Refpondeoj pritnumquod tu de Connthiis incredulis nimium impuclenreramp; aduerfus te-mctipfum comminifceris, falfiflimum eifc. Re-fpondeoamp; illud, longe aliud eflc deCœnæeffe- ■ élis ex ipfare abfolutc ,quam relatione ad homines faóla ftatuerc. Sic Euangclium Paulus di-cit elfe potcntiam Dei ad falutem, amp;nbsp;fcicntiara falutis Zacharias,amp; verbum vitæ palfim dici conftat,quod tarnen alibi dicitur odor mortis ad ' mortem

TH. BF.2ÂE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83

thortem vt odor vitæ ad vitam. Sic Chriftus vo-caturqui populum fuuredimitab iniquitatibus, qui alibi poiitusdicitur in rujnam vcamp;in refur-reftionem.Difputantem veto Paulum pr^fertiiti nonaduerfus mere incredulos, vtfalfiCsimècó-minifccris J fed aduerfus qipow/zouf, qui ea quæ notant non fatis animaduettebant cum iis quæ faciebantprorfus repugnarc» quis non videt argumentum fumere à Ccenx fine amp;nbsp;fcopo abfo-lute cófideratXj vt eos ab ilia fœditate quam ad tnittebant,ad puramEuangelii,quod didiceranti profe(fionemreuocatet'’Q^d igitur Paulus ab-folute dicitjidcirco videlicet infiitutamCœnam • vt omnes in Chrifto coalefcamus,vix dici pot eft quam inepte amp;nbsp;ridicule eo pertrabas, vtdicere videatur Apoftolus omnes etiam infidèles qui panem iftum accipiunt, ipfam quoque Chrifti carnem percipcre. Sed longe grauius eft illud er ratu quod tertio loco admittis. Hie enim fodcs Chrifti membrnm fieri,an non ipfa eft perceptx carnis Chrifti efficacitas? Atqui generaliter dixit Paulus Omnes corpus vnumfismtu : Ergo fi te audimus, Infidèlesquoque amp;nbsp;quantumlibct in-digni,fi ad menfam Domini accelPcrint,Chrifto quoque incerporabuntur. Itaque ternere dixetit Apoftolus nullum efte commercium luci cum te nebris * amp;nbsp;nullam Ch rifti cum Beliale commu-nionem.Repctis poftea, ne digne ejutdem acceden tes dinpojfevnum cum Christo corpit-s fieri quia ex vnopane come dan t, nifi per panem Chri^nmipfitm intelhgamu-f,qutim vnus fingnlarüpanü nonpofi-fitomnibasChrin-ianisfiificere^c^nc paralogifmum vt tifu quàm refutatione digniorem me quidein l.ij.

Cap.9' nbsp;nbsp;AD REPET. SAINC T.

rurfum attingcrepuduerit. Ncc illud verofoli-dius eftquod teitioloco profers,nempeƒ/'«'A lamfidem in vnum lorptu q- in vnum ponem Chrtn^ianiy m.ntttHm vtdert n/ipoïtolnm ejUt^ieri nbsp;nbsp;.

afjimiamp;t per unim pavn^ eßttn, i^uoniam non waÿs ex Qœna ohtinuerinttjuom extro tpfom ijiiottes abnndarint.\Çgt;uz(\ veto ei qui multùtn habet non poffit etiam ampliusaliquiddaritquafndipfuni quod habet quifpiam non pofîîc augert;qualitl^' niquemagis acmagis Chrifto nos infinuari,amp; quæiananobisdpnata funt confirmari nonopot teat. Et quæfo eut non eadem atque tu confecU' tione concluferOiSi folaEuchariitia ChriibnoS incorporât,amp; qui Chrifti mébrum nô cft pereat: ncccflceft', perire quotquot ante Euchariftæ fum intereunt?Itcm,fi quifquis faite digne ex il' lo pane vcl femel comedic Chriilo incorporatus eft, ergo fuperuacuû elfe vfû Euchanftiæ repeti' lû? Sed tu nimiru oés iftos nodos nobis expédiés j quintarepetitione vbi deindignis pleniusdiffc' ‘ res. Ibi igitur.?c nos rurfum tibi relpôdebimus.

Tertiû noftrum,grauiffimû Icilicet.peccatuni in eofitunrctl'e '^\s,-]ti'odcorpm Chriittnanopm^' murponisfacramenco tam^nà uafeulo adnos defem depoftorh/id a nobilt;s oltundefitmi, id eft,vt pla* niusloquar,quôd nohmusin vanatlla veftrachi ; mçraddeft,accidétibus finefub!côl:o,(quænecu- , iufmodi quidc elTe fomnietis effari polsitis) noli- i mus rcipfaamp;fubftâtialiter.ré fignatâfid eft reale illud Chrifti corpuscontineri, quoniam verum» finitû, amp;nbsp;circunfcriptû cius corpus nô alibi nunc quâ fijpra omnes cœlos eftc,ncc ante vltimu illû diem ad nos rediturû ex Domini vetbo, (inanif;

fima»

TH. BE2Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 84

fima,alioqui futura fpe nofi:ra)clidicinius,ac pto” inde in cœlis fide quærendû ac verc apprchcden dum quod in terra nobis amp;nbsp;verbo amp;nbsp;adiedis cer tiffimis fignis offertur.Quid tu igitur contra cer« tiflimam hac veritatéaners? St ChnihcorpM,in~ (]\iis,abejfet à fic^'ameti pane facile mandtpojfetpa nii facrarnentiifine corporis ChrtFiiperceptione.Ita-lt;]ue male ^postolM ex panis fiacrt p-aätone man-dacatione corpus Chrtiit reuera participari colltge-retfipartictpatto hac apane/etungipefiet. Illude-go verb cocedo 8c præterca dico, etiatn fi fimul eodem loco vtrunq; fubftâtialiter adcffct,amp; ifto tuo mere imaginario vafculo(quid enim cotincri accidetibus etia fubieito innitétibus nedû fubie-âocarétibus pofsit? JcorpusChrifti cotineretur, non cófequi tarne vt qui vnû lumit alterû quoq; pcipiat.Quid enira obllat quominus ficut in verbo nudo audirilonitus, imo vocö fignificatio vtcunq'jintelligi.restaméipfa fignificata negligi protfus poteft, amp;nbsp;fimul vai'culù ita fumi vt tame thefaurus intus cótentus nó fumatur led excuua tur : ita quoq; figna factatnêtalia amp;nbsp;externaforis accip’âtut.restamë fignata etia præ(entifsima,p incredulitaté non modo aliter qua decec traéic-tur,verum etiam prorlus repudietur? Et quæfo, quum tibi licerc vclis fpiritum ilium Chridi vi-uificum , ab ipfo Chrillo vfque adco fcparare vt etiam eius loco vim illam mornt'eramfubfiituas nobiine petfuaferis ardius cobçrere ré fignatam cum figno,qua viuificâté illam virtutem cû ipfo Chtifto.qui ipfa vita elEQ^d auté attinet ad illam Apollolicolledionéjiam antca refpódi, dif-fercre Paulum abiolutède Cœnæ Domini fins

‘t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liij.

Cap.9. AD RE P E T. SAINCT. amp;nbsp;fcopojquem etiam ß non attingant('idque fuï culpa)quicunque ad incfam Domini indigné ac-cedunt,non definit ramen propterea panisquem frangimus(fi abfolutc confiderctur)eifccorpotis Domini comtnunicatio:ficuti Icfusqualiseftin fefeconfideratusrefurredlio Temper eft eriamfi ff-juSiCniàf amp;i reproborum refpeâujtui næ amp;nbsp;exitioipforum cedit. Sedinquies.'vnftffiei”'' pm multipimm, induit ^ipojloliif-, ejuta ex panKtpamui. Concedo, amp;te hîc quoque adiuuâ-bo. Sic cnim videtur ille non abfolutc, fed relate, fiiie hominum ipforum aceedctium refpeflu» loquutus. Sed illud tibi in mentem venire opot' tuit, aliud elfe Ecclcfiam totamin gencre corpus vniuerfale, quàm figillatim veluti pat-ticulatim confiderare.Dicuntur amp;verè dicuntut : gentesomnes in Abrahamo benedicendæ nediôtæ;an hoede fingularibus perfonis verc di-xeris, quum ne in ipfa quidem natural! Abraha-mi progenic finguli ex Abrahamo nati compte-, hendâtur ? Dominus dicitur aliquoties populuffl fuura repudiafle, an idcirco fingulos reiecit ,vt nullum fit inter Hierofolymam Ôc SodoinainaC Gomorram diferimen? Sic confiderans Paulu’ in genere Cormthiacam Ecclefiam non ex indi-gnisamp; incredulis,fed quanuis plerifqucnatuis minime carentem,ramen,vt ipfemet initio tefta tur,ex plunmisomnium donorum fpiritualium genere inftruôlifsimis horninibus conflatam deiisetianiquos contra te difcrtc teftaturnon nifi humanatentationecorreptos, ex Chriftian^ charitate iudicâs, ac proinde de fingulis quoque bcncipcransjvnuni çorpus,inquir,multi furnuS’

TH. BEZaE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85

Sic Galatarum Ecclefiam, in qua tarnen pieri-que valde aberratant.in gencce amp;nbsp;oacu confi-derans, Qnotquot, inquis,bapnfati eftis Chrift« induiftis. kaque vix magis ineptirc potuifti quàm quum hæc ad tuos illos infidcle.straduce-res. Sed prætereaquis bæc tua rton detefteturî Indignas, inquis» hoctextu nHoquitur Apoflalus, amp;nbsp;^iii nihil jjitnrale refirrent ex Enchariftia. Ergo -ne vnumcorpus cum Chrifto fieri nihil fpiritale eft, quum Chrifti ûmul amp;nbsp;B dialis membrum ef fe nemo pofsit? Ergo Paulus fe iftis infidelibus accenfens fneque enim ait F fils led Summ) nihil quoque fpiritale ex Euchariftia perceperitPautfi percepit, non hoc exprefierit, vt illorum amp;nbsp;fui difetimen in re tantimomenti notaret.^ Item, inquis,/? non pants ipfiM efas fed fides q} Spirits effet inffrumentum cjuo/ocietas contraheretur cum nata-'Talt Chnfli corpore,non fièrent omnes vnus panes,fed vna fides vel ff tnt as, Deus increpet te, Sophifta.* Cedo veto in primis quid hic vocas panis efum.? fi panis fpecierum efum,Deo de hominibus ma-nifefte illudis. Sin ipfius fubftantix panis efum intelligis, aperte ptæuaticaris. Sin per vnum ilium panem,vt paulo ante volcbas, ipfummet Chrifti corpus lignificas,proptietatibus panis (quas ne tu quidem explicate pofsis )ohuolutû, ptæterquam quod Marcionita, tefte Tertullia-no, euafifti, fierine poteft vt ea, quam hîc nobis obiieis vecordia teipfum laborare nonanimad-uertas? Nam,obfccro, eflenc Chriftura cenfetis apprehendendi fuimet inftrumentum quod inter nos amp;nbsp;ipfum collocetur, vt idem fit medium amp;nbsp;extremum? quodfl ctiamitaeftc conceflero, l.iiij.

Cap.p. ad re pet. sainct.

tune magiller es in Ifrael, qui neque caufam ef-ficientcm abinllrumentali difcernas , ncqueinter inftrumenta præcipua amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftin-

guas,amp;fubordinaras caufas iis qmbus führtet- ; nunturminime repugnarenefcias ï Nequeigi- t tut Spiritus fanólus, verèefficienscaufamagni I illiusmyfterijjid eft,facræ inter Chriftum flcEe-clefïam concorporationis.fidem f'apprehenden-di Chrilli verè in fuo gencre efficax vnicuroin-ftrurnentumJ exclndit quod ipfemet in creden-tibus efficit.-nequc fides rurfum,ant verbum,aui Sacramenta, Caliud inftrumetorum fpirituifub-feruienrium genusJabólct,quum amp;nbsp;interceden-te verbi auditu oriatur,amp;Sacraméris obfignetur, I Chrifti verb corpus etfi, quod ad locorum litum attinet, tanto à fignis interuallo fciungimus, quanto cœlicœlorumf' vbi e{l,amp; ad vltimum vf-que diem cómoraturum fe dixit) à terns abfunt vbi nunc fumusamp;vbi CænamDominiexiplius mandate rite celcbramus; abfit tarnen vt pro-pterea vel à fignis quod ad ipfum Chriftum fcfe fide fpirituali ter fruendum ofFerentem, vel à no- • bis quod ad ipfius Cœnæfinem amp;fcopum,ideft ad vcrifsimam amp;nbsp;efficacifsimam ipfius amp;nbsp;nortri quanuis merè fpititualera comrpunionem atti-petjfeparemus,

■■ ■ ■ Ad caput ib- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

85.

gOnfumis hoc caput in fex nobis expro brandis criminibuscôdé cértèquoin cæceris pudore,neque abfimili côfcien tia,qnorum primûhoc égaré nos inSertpturii speâandarn aitt extgendampropneta- . temj. Quid fi dicerem vicifsim vobis placere vt quæcunque in facris litetis extant,propna ÿc na-tiua fignificatione explicentur ƒ Népe magnatn vobis iniuriam fieri clamitares, amp;nbsp;mentoqui-dem. Quæhæcigiturtuaimpudentiaeft? Repre hendit eos Caluinus propofito Anthtopomor-phitarumexemploqui non finunt vtveltantil-lumàfcriptoinillis inftitutionis Cœnæ verbis difccdatur.Scribit Martyr perfpicuitatem non ef fc réméré obiiciendam,quomâ hanc ipfam multi hæreticiquæfiuerint.-Dicit Matthæus Smal cal denfis non valere confequutionem à 'Jgt;{on fie dt-Ehim effe ad N on fie tnteUigt. An hîc tibi iufia occa fio in nosperindedeclamitandr præbetur, aefi, quoniâhanc enuntiationé facramèntali vfitafsi-ma metonymia neccflariö explicandâ contendi-mus,propterea quicquidfcriptû efiin nefeio quç ænigmata,in tropos, in figuras,in allegorias, ve-ftto denique exéplo,in tropologicos amp;nbsp;anagogi-cos fenfus trâsfotmaremusfImo quid tu ipfe hac de re fentis?2\(e^«/r^«,«,inquis, tatenacner Itters inhAidedu/itademuf ipuin ab tUa recedatur aliqaido t

Cap.9. AD REPE T. S A IN CT.

SedScnpturAproprieMtem fitte exaEliore aÜA Sct/t-ptura tjuA de re ipfia ex profèjfo décidât, perfi^Hfiü human ae rationes opprtmere,vel infkhfidtum itti^ ginationis (km fcripturas altenas à re de e/ua di/l/uf‘*' turrapere ,breuiffïmum ejje compendium credut»^ । adEuangehum Chrtfiiperafiuttam humanatnptt'^ dendum. Redè profeóló; neque nos aliter vnqui fenfimus, ideóqiic à te fæpe iä in co difl'enfi ad verborum irilHtutionis veram indagandatn explicationem, alios Scripturse locos, in quibus turn in generc de Sacramcntis, turn in fpecicde noftra ctim Chrifto per Eucharilliam confocia-tione,tum etiam de ipfo Chrifto in primisdilTe' ritur acccrfi, neque, quod præcipuum eft, analo- ’ giat fidei normam adhiberi patiaris.Non fuitigi' I tur hoc tibi in nos diccndum quod falfifsiraui’’ I eft, nolle nos Ipeiâariverborû in Scripturispro- i prietatem : fed hoc tibi potius probandum, nul-15 nobiscaufam cflecunn iftis inftitutionisEu- [ chariftiæ verbis à propria vocuin llgnihcationc difeedamus. Et tame ne id quidem de nobis mc* rito dixeris, fipropius res ipfa Ipedetur, vt qui natiuam fignificatione amp;nbsp;in fubieófoamp; inprae-dicato retineamus, tropo in fola attributions conftituto, quum vos reipfa ti fwnvneque in hoc neque inillo feruetis. Obfecro enim anpanis nomen ( quam vocem exprimi fairem à Paulo, etiam de Euchariftiat fubieélo confecrato, infi-ciari non potes ) propriè conucnire inanibus pa-nis fpcciebus, feu proprietatibus, feu accidenti-busdicere audeas? num etiam corpus verutn amp;nbsp;organicum propric vocaueris, quod fimul to-tum pluribus fit locis? Quæ tu port® poftca bla-teras

TH. BEZAE^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

teras quail facramcntalis metonymiæ exempla inepte congeramus : amp;nbsp;Marcioncm, Manetem, Atrium ab inferis hoc vno reuoccmus quod pa-ncm ilium dicamus figuratè vocari Domini corpus , idcirco prætermitto, ne tarn vidcar in illis refutandis ftnltus, quàm tn in illis nobis obii-ciendisineptus.

Secundo loco nobis obiicis lt;^uod cenfearnwno magno^eucuranda'verbei ilia. CœnA concepta. Sed quibus obfecro ,teftibus nitcris? Vveftphalo, Schneppio.Iulio Pflugio. Miror verb non ctiam abs te adiici bonum ilium virum Illyricum j qui palam præteriri à nobis totam Cœnæ inftitutio-nem audet clamitare. Adiice quoque,fi placet, ipfum Pontificem Romanum.Nec te iftius impu dentiç pudet? At ifti,inquies,vefttarum funt partium. Nequaquam id verb, quanuis amp;nbsp;ipfi à vo-bismeritbdillentiant. Præterquàm enimqubd quû omnes cognofcamus ex parte, ne boni qui-dem inter fc per omnia femper confentiunt, ne tuquidem iftospro viris bonis habes. Et quid, oblccro, nobis hîcopus eft hominum vcl iftorû. vel aliorum teftimonioîProftant Itturgiarum no ftrarum formulæ,edita eft communis noftrarum Eeelefiarum confefsio, Cœnas priuatasignoramus. Verba benedidionis veftro amp;nbsp;Magorum c-xemplo non mufsitamus,fcdpalam,aperte,amp; eo quod omnes intclligunt idiomate, (acra ilia per-agimus.Itaque amp;nbsp;chartæ ipfæ, 8c hominum myriades, ipsique adeo templorum paiietes fum-mam impudentiam in mentiendo tuam coar-guunt. Anabaptiftas veto amp;Schuenfeldium qua tandem fronte nobis opponis,qnosj,ftcrientibuî(

Cap.IO. nbsp;nbsp;AD RF PF, T. SAIN CT.

vobisjoppiignamus? At inquis, Oecolampi-fadttu ifueriturfiht t(meju,a.m Helenam ohtjci indite twnis'verba,^^ CAuinn* iliavecati^ydiacü chft’t’’* vnicum Paptfla^um a/yhtm:^ûo id vero, Atnu idcircoDei verbum contemnere quifpiam poteft qui de ipfius abufu conqueritur ƒ Num quæfo, Dominus ipfe facrificia à fc inftirutadani nauit, quum apud Efaiam negat fc illa requiiiuif fc ex popuh fui mani bus?Sed qiiod optimo amp;nbsp;ftifsimo viro Philippo Melanchthoni tribuis, vcro prorfus eftinauditum petfridæ vel nullius potiusfrontis exemplum.H rcigitur illiex prO' brascx iplïusad Illuftnfsimum principcniElf' ólorem Palatinum Comitem epiftola Heid^l' bergæ excufa, quodfltam de Cana Domint/ùltr» tpnam in puhltc 'e editü lucubrattonihtts nun^udtt^^ tea profitert volaerit -, attamenfamiltartbttt Q) cultt fuis non reticnerttife 'vtdelicet Luth erum nare Cinglio adïtipHlarr,fic tarnen ■vtpro eo Cinglius habet,Hocfigmficat corpM fiituat,Hace/biommumcatto velparrictpanocorjgt;0‘ rifmet. Item tjuod cenßilat ne de verborumChrtdi propnetate tantjuam defidet articulaßmuffobcdh fed omtjfo tl/.is aliarn tj erb arum ^rmam proponamu^ populofin edmqueiuremusy^ tati occupemurtn am-phficattombui ^dedamationibus defruilu hutufSa crameti. Denitjue tpubdnouam Academiam in Chrir-fl-tantfmum de EuchariAia introducatfuadens vt ie tr entate Verb arum ChriEti hberam cuique expoßno-: nem ft) dib^utationem academicam relint/uamiUimii-do ne publica fit (fi «vXf/rowoyS.Itanc vcrp nbi rat' tum virum impunè'cdlümniari licueirit.^Habuif-^ê quidqpi locum in Pljilippo lt;A ivlifot ipcifi

nemo

i

' th. BEZ AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88

nemotnficiatur,neque rairariquifquam debet poft tam obfcurastencbras à vobis matæologis inueclas,darum diem nenuncquidemftngulis illuxillc,amp; illud ctiam non vitio fed magnæ lao-ditribuendum putamus,fic fuo quodque loco e-liam in rebus facris tradere vc amp;nbsp;temporumamp; lo corumSc perfonarü ratio tanta habeatur quan-tam ædificatio audientium rcquirit. Nam hoc quoque arbitramur effe tsz xój.«? ofSsTxfx« x. De mus etiam fi voles,hunc de quo agimus nó euna vbiquemodumquem parerattenuiirc,amp; vt crac ingenio æquitatis ac moderationis ftudiofilsimo faspè non alTequutum quod fua ilia moderationc feimpettaturum fperabat : cui tarnen petfuafc-ris illum«.fquo ne candoremquidcm ipfum can-didiorem fuilTe ex tota ipfius vita plus fatis confiât, Jvlla vel aftutia vel difsimulatione vfum elfe? Ec, quæ{o,quid attinet hac dc re diutius con-tenderd En Rhodus en faltus.Extat eius epiftola in qua ne voculam quidem fenptam eile dico quæ vll.am iftorum criminum vel Icuifsimam fulpicionem præbeat. Tibi accufatori onus probandi ineumbit. Q^od fi quid tale Philipputn pum admififie probaresÇquodnûquam certè facies) an non potius quæ fit Ecclefiarumquas re-prehendis amp;nbsp;fententia amp;nbsp;confuctudo non ex hu ius vel illiüs fcriptis,fed ex publice receptis Sc furpatis cófclsionibusac liturgüs iudicandfi fue-ritf Dtccnim,virbonc,an tu nos tuleris ex fingu lorü veftroruaut vetetfi aurecétium dodotum de multis capitibus fententias,de veftro illo que iadatis Catholicoconfenfu decernentes?

Tertio loco nobis id obiicis paru cnremw qua

Cap.9- AD Re PET. SAlfJCT. t^nißjuemoäo verba Cœnaaccipiat. Probas hocelt; Philippo 9'«»permittat cniijueeaâe re nugAÙ:^^ Caluinoôc Bullingero^wïwr/Æiïr verbis tes expoßtiones re tarnen conuemre dicant. ' éof.inquis IllyricwdÈ.t tandem concludis,co»/lt;’'’’' I tire nos ornnes h£rettcos in opprtmendo ‘Dei verbo. | Hæc eft vniuerfa tuæ probationis fummajcx qu’ nos concludimus fummète effeimpudcteraqul Melancbthoni tribucte id audeas à quo'fuit o-mnium hominum maximèalienus.-amp; valdeiO' fcientem* nilï verum dtcere Bullingcrum amp;Cal uinum animaduercas.Negas? Tu quum probandi partes inte receperis,vterc faltemaliquara-tionis fpecie vt vel reos nos habeas confitenres, vel dignum in te quippiam opctofiore refutatio- , ne inueniamus.

Reliqua tria capita poftea quafi tui oblitusin duo confias,ac primùm quidem à malo genio di-ôlatas fuifle prçcipuas ex noftris explicationibus probate ce polTeputas ex Luthero,qui quodanl îoco fe quoque dicat fuilTe in Spititu, amp;nbsp;noftur-nam cum dæmone de Mifla concertationem ha-buifie:ex Caroloftadio quiquod docebatjibi cœlicuspatefaâum dicerct.amp;cui fcribat Alberus nefcio quis, dæmonem apparuifl'e concionanti, triduo priufquam tctroribus cxanimatusmorc-retur: ExAnabaptifta quodam qui Lutherico-gitationc.ipfo telle Luthero,diuinartt5 Ex Cin-glio qui fein fomnis dicat admonitum de loco Exodi, vbi Phafc dicitur tranfitus Domini:ex hisquoque Caluini verbis, Siofienderomenona-liter tosjui ^uàmSpiritHsfanüus nos docuit, v/teritii me vrgeri inttpanin foret: Ex Beza qui Caluinum tie

T H. B E Z AE

ne cxceptis quide Apoftolis prædicet poft Chri-ftum fuifle landi Spiritus organum .• ex eorum denique opinionc(quos tu nefcio cuius (ecftæ mo nachus Caluinianos vocas ) qui fefe dicant fan-fto Spiritu intus imbui,amp; ex particulari infpira-tione veritatem in Scnpturis omnibus pcrfpi-cere.

Addis pro colophone Vveftphali iaélata in nos conuitia,(^u'odprxfianttjfmadona exEuchari-flta rapiicmtis, doïlrinam âis,monum a, nobis tradi concludis exmortibM i]UM,repennnas amp;nbsp;quot;violentes appeUasiCtngli;,Lutheri,Carol/}ady,£mp/iriy OE-colampadij,amp; ex cladtbm damnis et) rutnü tpuits orbt Chrifiiano fiiijfe perkancnouam deCœna doMnam lapides ipji teftentur. Æquurp eft autem vt quum tibi tantam malcdicendi liccntiam arroges »no-bis vera reipondendi locus concedatur.Illud cer tè reéta confcientia facere non potuifti quod eos aduerfum nos telles proferas, quorum dogmata vt à fpiritu mendaci profeda primiani-maduertimusSc vobis coniuentibus refellimuamp; Qms enim noftrûm Carolftadii dogma proba-uitîquisEmplerumlaudauit ?quis Anabaptifta-rum impia deliria acrius quàm nos condemnai? Quod li ortos illos ex nobis dixeris, illud rege-ram quod dicunt Apoftoli Ador.15,24. de Ch»-rintho amp;nbsp;Hebione vt nonnulli putant, Quidam cgrcfsifunt ex nobis labefadantes animas vc-ftras,quibus hoc non præceperamus. amp;nbsp;illud Pau li Ad, îo, 20, Ex vobis iplis cxorientur qui lo-quantur peruerfa, Sc illud Iohan.2,19, Sifuiflent ex nobts manliflent vtique nobifcum, vt intelli-gasf «iû prius mcndacij nosconuiceris Jnihil ab*’

Cap.10. g AD RÏ P E T. S A inCt. te în'nosdici quod non lit olim in ipfos Apoftœ losdiâ-um abeodem Spiritu fatanæ. Sedamp;ve- j ftraifta Apoftatiea fedes quid aliud eftquàni fentina quædam, amp;nbsp;vos illius meretricis Ro- j tnanæilcnones amp;nbsp;raancipia.quo potins noinine , quàm Ecclefiæ vomicas a nollrisperfeâasaP- | pellarim ? In illis autem aliis quid profers quod ' tuxcalumniæ patrocinctur? Affirmât Lutherus feloqiu Cbrifti nomine amp;nbsp;fpiritii,Germania:bo nodeftinatum. Quid igitur? velles ilium loqu* in incertum ? velles vckro more Euâgelium eau ponari? Tu ergo falficatis ilium redargue, autei define banc confidentiam obicôlare.Abfit rame vt illûärafzifTKyor i vcl in-doiâtinaipfa faoamuS' Ex hoc autem fi colligas ilium non fuille (piritu Del præditum gt;quem mihi vcl vnicum inter fa' crarum literarum interprétés edideris queniab , omni næuo in omnibus Chriftianæ religionis | placitis pofsis penitus^bfoiuere i DifTcniinius, fateorà Luthero in nonnullis, ac præfertim in Cœnæ Domini controuerfia^ nec eiusinomnibus ardorem ac vehemêtiam probamus ; feruum tarnen Domini amp;quidemeximium amp;nbsp;valdeex-cellécem ilium fuifiè non dubitamus, amp;nbsp;res ip6 manifeftè teflatur: ac proinde variis modis ilium ab eoqui vos plané régit nec fe facile çxtrudipi titurfpiritu tentatum fuifTe non inuticredimus. Cinglium quoque fanétæ memoriæ homir.é cx diuturna cogitatione vehementifsima idquod fibi in fbmnis euenifie fe fcribit fcripfifle nemo mirabiturqui vel vnicum Auguftini libcllumde cura pro mortuis legerit. OEcolampadioviro intergerrimo tune vicio vertereaudeas quôdfc-quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euffl

TH. BEZaE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90

cumattentifsime ac diligentifsimc fit iftam con trouerfiam meditatus, prius quant abinucterato errore difcedecet?Q2.*’d exCaluino citas nihil a-liud eft qua illius aduerfus vos prouocatio ad D' i verbum,ex quo reéténe an fecus (entiat, diiudi-cetur.Maledicentiam in Caluinifcriptis nullam inuenics j amp;nbsp;quod ei ex quadam ipfius ad Buce-rum cpiftola exptobras.ianapndeni aduerfus ilium infclicis memoriæ apoftatam Balduinum» tuum monitorem, eft abundc réfutai urn. Eun-dem ego merito vt excellens in domo Dei in-fttumcntum viuum colui Sc mortuum collauda-ufiat non itainfanij vt cum illis omni exceptio-ne maioribus Chtifti ttftibus vel pcrfomnium compararem, nedum vt (quod impudcntiffime commiuifccrisJeum àChtilto fccundum facerc. Vobis enim no nobis vfitata funt iftavcftrorum fantâorûencomia.Mca.n.hæc totidé verba funt, abs te non hoc tantum loco led alibi aliquoties, calumniofiflimè detoi tz.,Q^od ad tllâde Ccena Domtniexortd comrouerßä atttnet, e/uum vt-deret tantîi excitatu ir.cendutM CaluiriHSt hdcipßtii ßngulariffitit cura vtper/ßtcue rem ipßarn expenen doiperfinoi tpßat no attingens^tllad omue re^hngue-retgt;^uod tta dextre ^fehciter praSîttitvt eum epui attente tpßw hacde reßcnpta expenderit, ßteri 0-porteatitiltßicundum Deum,deheri tUam huiui con~ trouerßa dectßonem quampoHrea ßtnt iudtcij homines funt amplext.H^c mca,inquam,verba lunt ex quibus nó rccufo quin ludicet quiuis,anid quod. mihiaffingisvnquam mihi m mentem vencrit. Sanâis auic illis vins mortes violentas Screpen-tinas qua frótc obiicias tu vidcris.

m.j.

Cap.IO. AD REPET. SAINCT.

Obiit Deo fimul amp;nbsp;patrix vitam tmpendens CingliuSjCui carmen hoe epicapbmm à me fcri-ptum hoe ctiam loco (ubhecre placuit, vttibi gratutn faciam,

Zuingliw ardsretgemino qutimfanEtus amorêt

T^mpe Del tnprtmis, deinde c:tampam£, Jnfoltditrnfeiturje detioutjfe duabn't

NempeDea in prtmis,deinde etiapatrim, Quam beneperfoluit fimali^èis vota dnobm,

Tro patria exaniwis, pro pietate ctues. Oeco-lampadmm anthr.ix, piaeida tarnen amp;nbsp;optatilsi-mamorte, fient nobis {uftulit,ita Deo adiunrit. Liithcrû, vt ex idoneis tefiibus enâ Principibus confiât,Domin.js in patriam remifi'um,orisvcn triculi imbeeiilitate laboiantcm,ad fe ciim fum ma alacritatc anheiantem cnocaiiir. Cum ifto' rum vt vita fie etiam obitu,quos tu mihi Romanos Papas ab bine annos mille amp;nbsp;amphus mortuos compararis, quorum vfque adeo infames exortus ,adeo tragicos legimus interitus,vt nulla nc inter maxime quidem barbatos populos fimilia portenta extitifie memorentur/’Qind a veftrorum Cardinalium,Epifcoporum,Cano-nicorum hiftorias haberemus petfcriptas ? Et ramen ifti font veftri Sanftifsimi patres, qui-bus (ne fi quidem currus animabus onuftosad inferos pertraherenrJnon liceac dicere ,Cur lie facisfHxc veftra eft reptçfentatiuaEcclefia qux errare non poteft : Hxc eft cathedra cuifiede-uindum Spiritum fanófum tenetis, vt quivc-ftro charaófere non eft fignatus omni legitim« vocatioms teftimonio careat. Et tu fcilicet egre-giènos iftts argumentis conuicifti reuektioni-bus

TH. BEZAE

bus patticularibus vti, quos tarnen non ignoras de hoc in ptimis vobifcum cotendere, quod vos quidemabvna hominum fuccefsione,(amp; quorum hominum.?Jpehdetis : nos verb ex vno ver-bo per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos fcripto, volutnus caftam Chtiib fponfamEcclefiamàveftrame-retnce,amp; veta dogmata Chriftiana àfalfisdi-ftingui. Nam qi.od nobis obiicis docere nos quod Spiritusianóliintetiore afflatu tribuine-cellario oporteat vt ventacem agnofcamus, tan-tùmabcftvt inficiemur, vt contra nc dignum quidem te efle dicamus cui vel ementitum Chri ftiani nedum Epiicopi nomen conueniat j fi hoc neges.Nam Spiritus fanäus non temerèdici-tur veritatis doótor, ncc aliter definit Eccle-fum Efaiasquam S«5cftjax,7à7Cœtum? dcnique ilium ipfumdifcipulum, cuius non doiärinam re-tinuit fed cathcdram fur ille amp;nbsp;prædo ac per-ditusfilius veftium omnium pater inuafit,te-ftatur Chriftus fidcm quam profcfius erat non à carne amp;nbsp;fanguine, fcdàpatre cocleftididicif-fe. Nam quodexcipitis iic futurum , fi hæc ratio valeat , vt Spiritum fandum vnufc|uifque iadet, non modo falfó, fed etiam mepte in eos dicttut qui fpiritum mendacem à veritatis fpiri-tu difeernendi turn alias turn màximè duas id as régulas vt certiffimas tradût. S/nam vt qiiicquid extra veibum Icnptû ptofettur pro falfo habea-tur, alteram vt omnes Icnpti verbi intetpreta-tiones feu à veteribus dodoribus feu à rccentio-ribus quibufcunque allatæ,.id certorum iV àr«!^-noftrærcligioniscapitum normaniamp; mfiji

Cap.10. AD RF. PET. S A IN CT. analogiam collatis fcripturæ ipfîus locisexigan-tue. Hoccine veto eft phanaticum e{re,amp; enthu fiafmos captare, ac non vos potins quum iftain difputandi rationcm refngirts, huius iphusfce- ) leris rei tenetnini quod nobis impingitis? (

Poftremo tandem loco nosomnesà vobisBif fentienteSjin oélogintaquatuor nô modo diuer-fas fed etiam répugnâtes fententias di feerpis, vt in ifta confufanea quam vocas opinionum turba; doceas veritatis fpiritum non rebdere. Refpon-deohancfemperfuilTe,eire,acfuturam adextre mam vfquc huius mundi metam,humaniiudicii imbecillitatem, etiam inter cos quos conftat Deum famâo fuo fpiritu afflaffe, vt nemoillod vnus omnia in rebus etiam maxime neceffatiis videritjiis quidem exceptis quos omni exceptio-ne maiores fuilfe conftat, Prophetis videlicet amp;nbsp;Apoftolis, per quos ficloquutum Dominum nô ex hominumf vt vos vultisJconfenfuftcd exipib eorum feriptis conftat, vt li quis ilia in dubiùm reuocetjomni eum rationccarcrcpoffitdemon-ftrari.Dico amp;nbsp;illud, vix vlli vnquam datum fuif fc vt animi fui fenfa tam commode vt opottuit explicate poftet. Deinde non omnia vno tempo re neque in mentem venire fcriptori polfunt, ue que etiam ft in métem vcniant, eodem loco funt pariter cxplicandi Ex quibus efficitur rem ini-quifsimam illos facere, qui vcl ex finguloru do-(ftotum fcriptis de Ecclefiarum fide amp;nbsp;dodrina, vel ex alicuius fcriproris hoc vel illoteftimonio, quæ fueritipfius de totoaliquo dogmate fenten tia oftendereconantur , vt vel eos in fuas partes pertrahantjvel pro fuo arbitrio condenent. Hæc fi forte ,

TH. T Bï.î AH 1 s. ... nbsp;nbsp;nbsp;91

fl forte ica fe habere inficiaris, ipfos tibi vctuftif firaos quofque facrarum literarum interprétés, turn Græcos tü Latinos fero. Qo,od fiad veftros illos patres Scholafticos perueniamus,Deusbo-ne,quæillicdifsidia,quas faéliones in hecipfo deSacramentisargumento coraperiemusPNam ne magiftrum quidem illum veftrum per omnia Vos fequi fuftinucricis. Sed hæc omnia, poft-quàm accerrimè dimicatum cft, vnico verbo fei licet componuntur, fi quis quæcunque blateta-uit, Ecclefiæ Catholicæ non illius yeræ amp;nbsp;vnicæ à feripti verbi .auéioritate inChtiftianæreligio-nis placiers pendentis, (ed inanifsimæ ac porten-tofifsimæ chimæïæ Romanæiudiciofeftaredi xerit,ad quod etiam afylum Scotus confugit, V-bi validifsimis rationibus vcftram transfubftan-tiationé fubuertic. Cæterùm quod ad rem ipfani attinct,fvttaceamquacu fide partim exaliorû nullius fidei hominûcolleôfaneisiftadefcripfe-ris,partim iplemct excerpferis, quum prolatosi-pfotum auôtüium locos potius oportuerit)quor-(um tu,quæ(o,nobis Anab.ipciftas,quorfû Schu-enfeldium, quoiium Carolftadiû, Campanura Sc Villagagnonisaduerfus Poncanûnefcioqucm tcftimonium, quorfum denique illos obiieis vbi-quitarios quo.s nemo fanç mentis non videt cum Neftorioperfonam Chnlli diuidere,cum Euty-chete proprietatesnaturarum confundere? Ita-que quum nos ab illis non minus quàm vos,imô etiam ab illorum quibufdam magis quàm vos difsideamus , quo iure tandem illos nobifeum committis ? N eque enim noftru eft nefeio quorum impetitorum velfalso vel impro^^iricdiéta m.iij.

Cap.IO. AD REPE T. SAINCT. piæft^re,cuiufmoclifunt etiam quætuMolinæo homini furiofo spud vos inter vos mortuo,amp; Eiquot;yrh4 ;Eo nô Théologo fed Rhcthori,tribuis.Iî uetôillius lilyrici qu:a tu camarinatn comouv fti vt indehau/lum quod tibi faperet nobis pro- j pinares,tenemur fcilicct in vellri gratiam,illain ' etiâadfiindû vfque(crutari.Abfit hoc veroàno ! bis,quivobis potius omncs iftasabforbendase-ti5,(ilibebit,fordesvitro relinquimus. Nece-nim dliudiftafont quâ vcneni ex fœdæilliusRo manæ vcftrç meretticis poculo propinati quas oJim hauftas non quibufiiis poftea penitus ftatim cuomere côceffum eft.Ergo ex fenteniiis ea qua voluifti fide abs te dcfcripris quoties no* biicumbges, illasomnes expnngas oportet Illy-rifo.Schuenfeldio, Stancaro,Brentianis,Lango, Héfhufio, Anabaptiftis, Erythræo, Pontano, Carolftadio, Campano, Molinæo attributas» quorum fèPtétiâ neque tu nequc nos vllo modo probamus. Cætcra non recufo quin cxpendâtuf, fi prius hoc vnum præpofijero, raanifeftûeffete in hocquoq;calumniator?quôd quæcûq;deifta contrOuerfiafiint abajiquo îcripta perinde acci-pjs, ac fi totidcm effent ipforum mftitutionis ver borû inrerpretationcs. Cæterûà Lutheronosin Côfubftâtiationis dogmate diflctire,amp;eö vfque difsidiû iffudfcuius cuîpa Dominus nouitj exat-fiffe, vt indc grauifsimû (chifma fit inter nos,cô-miinesalioqui veftræ Idolomaniæ hoftes.fequu-tû.inficiari nec poflumus nec volumus-Ptoptet-eatamé velillûnonfuifle (eximiû Dei organû, vel Eeclefiæ veræ notas amp;nbsp;in noftris amp;inillorû çoEtibus nô exrare minime côfequitur^quû (ve-lint .

TH. BE7AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9î

lint nolint vobifcü nonnulli difcordiatu fatores amp;nbsp;fautotes) fundarnentu ipfum Chriftianæ rcli-gionis vtrinque ide recineamus.iSc in ipfius quo-qne Euchariftiæ pi ipuo fine, veri videlicet corporis amp;nbsp;fanguinis Domini tómunicatione, con-fentiamus, amp;nbsp;à deteftando veftro facrificio pari-terabhorreamus. Annotas ex Buceroamp;Lafco quod de aâione dicût,quafi videlicet no panem fed adione (enfevint à Cbcifto demonftrati.-qui-bus iniuria facts. Nec enim aliiid ita voluiffe ip-fos fignificare cófiat,qua pané extra ipfnm vfutn Crcnæ,nô habere rationé Sacramenti,ficui cera figillo publico impreffo,no eft tarnen figillû nifi inftriimcto appedatur.Nec aliter explicate potes vtrunq; illud quodMatthæo Smalcaldéfi tribuis quû inquit t^iis lociitionib'M In pane ■velCti pane ef fe corptie Chrifitino intellt^t locii anttepni/ed tpfam externis. Cœn£ !}uafifMbieÜ^yà c/uo Jecundti locn amp;nbsp;tepHi proculremote efi(_'bristi corpus: quodcorpttsin illo vel cum iUo edt dicttur,no tanquam in illo fubie-cio exiles , fed tanquam abltombm Coena obiebiiim qua area pane exercetult;Atcm,corpta no effe inpro-prioßtbtei!o,nec in pantsßtbieüo nbsp;nbsp;materta, fid in

obieblo Coena ^abltonu ulla hic igitur inter nosCk illos difltnfiojled lumma potius internos ocsaduerfus idololatiicûvefttû côtratiû dogma cófenfio.Idem Buccrus ait corpus rnett demoHrari perve'buficutpants demiitraturjefibust'nc vt ore paneficcorpus animococfi^dtempane ejfe fimbolu quo corporis Chnfit vera comunicattofidelibus exhi betur.Knaon veto nos in hoc quoq; rfus cófenti nius.?Eundem vis Icripfiffe,/?^«?ej]'ecorporis Chri - flicanalemi cuius difti quis non videt banc elle m.iiij.

Cap.lo; AD R F PET. SAINCT. fentenciam,qu®d hoe Sacramento, vclutiintet-ueniente quodam inftrumento, Deus vtatur, vt fpititualitcripfiiis fanguinc irngemur, quod Sa-craracntalis vini potu menti repræfentatut?!-dem ait myiierium ejfe prore^iationen

Chri^tbeneficiorM,c[uO‘lamp;C. \’^[üm VCK dicijdc idcirco Euchariftiam hoc rnyllerium vo-cari, quanuis non huic ht primarius Cœnæ Domini finis, tûne aulis negare, quin iplius Chtilli voceredarguarisEidem Lafcotribiiis^wizf/ii«-tiem tUnm dtcat ejfe focietatem gramtto nohii àeU’ ^Tlt;tr'i,jîiic tM v/um Chrtsit tn tpji;t( corpore, Paulum igitur ipfum reprehende: at nos omnes vno confenlu iftifentencix alFentimur. Eftautetnfi' gurata per Metaleplin oratio qua efFeótü poni-turproinftrumentali caufa interueniente,velu-tiquumidem Paulus dicit Euangeiium effcDei potentiam ad faJutcm.öc Corinthios ciTe gloria-tionem iuam.Sic Chriltus quoque dicitur efTere furreóEo.quod fit caufa rcfurredioncm efficics. Idem,\ne\u}Syfcrtpjirhanc commnnione ejfe tn Chn-jh corpore no iuxtaßihjhnttum ipfim natitrnlefnßti iuxea meriturnpajfonts ^mortiS'i iffglonamadmi-rand£ refurrefltonie, cunis fententiæ teftem citas Melanchthonem in iudicio dc Ccena Domini. Tu vero videris vnde tV qua fideiftud,acplera-que fortafsis alia,defcripferis. Quod fi quid tale Lafeus fcripfitj certum eft noluiiTefublatami-pfiufmet traditi pro nobis corporis communica-tionem fpiritualem , fed realem illam fubftätia-rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sij vt tu loqueris)côtaétum ac com-

mixtionemf vt dure interdum loquitur Cyrillus, ahbi tarnen commode fefe explicans^ amp;nbsp;Cyclo-picum

TH. EEZAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94

picum ac impium veftru dogma damnaflciquod etiam alibi qualitatis nomine figmficatgt; vt decla ret niyfticae nofttae cu Chrifto per fide concorpo rationis fruttum in noftri immutatione pofiium efle. In his autem quam tandem inter nos quos oppugnas repugnaniia inuenies? Quod enim do gma nobis ex Vnicordio nefeio quo tribuis,quad videlicet à corpora ChnSli fubilcmtiaffrMutm ficaciumnun^uamfèp^remoi-) vitro omnes contra VOS amp;nbsp;vobitcum fentientes vnoconfenfu ample-äimur : nec vicifsim à Chrifti energia amp;nbsp;benefi-ciis ipfummet Chriftum feiungimus. Itaque con trariumveftrumSatanicum dogma quo non ex corporis Chrifti rcieftionc- amp;nbsp;coiitemptu fed ex ipfomet corpore Chrifti indigne recepto iudi cium promanare comminifcimini, ex luce tene-bras amp;nbsp;ex vita mortem elicientesiitémque alte-rum veftrum errorem quo Chrifti beneficia fin-gitis extra ipfiufmet communionem tribui, abomina mur. Sed Är in eo quod ex Vireto collega quondam meo,doä:ifsimo ôc optimo vi-ro citas,omnes idem fentimusjfor^iw hanc zudeli-cet Ccenx. acttonem/yrnbelum eJJ'e non tantnmeorpo-ris drfanguinüifed ettam rnorta dr effufiona pro no bàfaèia. Nec cnim duntaxat panem «5c vinü fed etiam Sacramentales ritus à Chrifto inftituti fquos partim fuftuliftis,partim immutaftis, partim etiam intollerabili audacia multiplicaftis) puta fradiojinfafio, præbitio, acceptio, mandu-catio amp;nbsp;potatio inter huius myfterij partes à nobis recenfentur ; nec effet nobis viuifica Chrifti caro,nifi vt pro mundi vita tradica, nobis fruen-da præbctetur.Quod etiam fciiptum dicis in Si-

Cap.IO. AD RE PET. SAINCT. lefioriim confcfsione Hoe admen ere nos de cerliii-re Chrt^tfperfidemedendo,paTitct omnes profite-mur,amp; haud fatis fcio an tu ip(e inficiari audeas. Quod autem ex Clebicio citas, 7n i^'alocKtiiinelt; C urn pane efi corpm ,Cnm non ejfe prlt;tpofitionem fe^ adnerhium temporis,^ß^ntficare capt corpM oHao do captturpants, ctfi rede cxplicatum tolerabile eft, fit fane tarnen priuati hominis argutiola ex qua multo iniquius fuerit ftatuere noftram Ecclefiain difsidiis laborare , quàm fi ex ve-ftri Catarini amp;nbsp;Scticontentionibus feiffum efte veftrum ilium Catbolicum quem iadatis con-fenfum collegerim. lam ad noftros verwo, inter quoslibenter etiam perfuaferis regnaredifcor-diæ fpiritum.Noftros appelle, magnos illos Dei fcrijos,quorum opera tot Ecclehæ funt ab Anti-chrifti veftri iugo libetatæ, quorum fpiritus nuc funt in cerlis.fcripta verb in terris tam funt opti-mo iurevobis Antichrifti mancipiisformidabi-lia, vt illorum nomina ne ferre quidem pofsitis, Occolampadium, dico,Zi)ingIium .Caluinuni) Märtyrern, amp;nbsp;nuper ereptû nobis Bullingerum, quorum fententiasa te excerptas, age, petpen-damus. Scribit Oecolampadius CœnamDomini eße c ommen, or at tone carports 'Dmtm,P anem t!lum eßeJymholicum corpw, td efi, vert corporis figurarn. Item eße fignnrn i^uo adrnoneamur corpore Chrtiü pro nobis tradito not viutficart: item efiefimbohtm cfHodten-aturnosvno eode'mt^ue corpore redemptos. Scribit Zuinglius , panemhttnefigntficare corpus-Item , pane tUo illovino naturam Chrtfh huma-namfigntficart. Item, dtuinitatem nbsp;nbsp;Sptrttum Chrt

Jh enm demnm eße pit nos vtuificef,acpromde ßtri-tualitef

T H. B F X At. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

tug.liter iitteUigendum ejje Qxnit, my^terium Stfid^ ac animo, hon ore denttbti^ manducanAam Domini carnem. Item, »Jorfer« pajjionem Chrtîïi in Coena myilerio reprafentari (p“ fraendampritben. Idem oftendens vnius fidei oculo corpus Chri-fti in Cœnæmyftcrio fpeótandum , ait fcoc cor-pW ejfe fidei co'pw, fidei ,inijitam tin ipßtm Chri-pofteriota dióta quum à vobis per-indetorqueantut acfi dsccret Zuinglius panem hunc vel hoc corpus effe diuinitatem feu fpiti-lum viuificantemj vel mortem leu palsionem i-pfam Domini , velefle cotporatam quandam fidem , quid vobis impudcntius fingi poceft? Eundem denique vt ik Oeeolampadiiim dicis vocare panem ßmbolum carports, amp;nbsp;à Zuinglio adiici t^uatenwpro nobts datnr ,nempe vt intclli-gatur corpus illudnonmfi cum fua detetmina-tione fvcluti nimirum datum pro mundi vitaj nobis in Goena præberi. Quod fi bare inter fe compares, vt ad minimum vfque apicem omnia perl'crutetis , nullum in ill is ne tantillum quidem diferimen inueniri pofl'e dico. Qn^od e-nim à nonnullis obiicitur , Zuinglium quidem in Verbo est, Öecolampadium autem in at-tributo iplo Corporis tropum conftituere, ac proindeinter fe difsidcre, fuiilifsime concludi-tur, fi rem ipfam non verba fpeftes: quod e-tiam non pigebit pluribus explicate , vt tandem f fi fieri poteil) calumniari tam confen-tientes inter le homines definatis. Dico igi-tur eas effe verc proprias enuntiationes in quitus ipfi, quos vocant, termini turn per fe turn relate , id eft, quatenus atttibutum de

'Cap.IO. AD RIPET. SAINCT. fubicâo diciturJconfiderati,propria fignificaW I nc accipiuntur, vt fi dicam Circunctfio eft fnsderti illius cum Ahrahamofanciti : figurât« au-tcm funt, in quibus attnbutum (id enim io fob' ieifto ranfsimc contingit) tranfiatitic accipituo velperfc, vt quum dicit Chriftus dcHcrode quod fit Vulpecula, amp;nbsp;de luda quod fit diabolus. amp;de Chriftolohänesquöd fit agnus tollens ! cata mundi, vel proprie quidcm per le dicitur, improprie verb fi relaté confidcrctur,id cfi,qua-tenusnonquidfitinfelpeólaturj fed quofeofu defubiedodicatur, cuiufmodi frequentifsiinï funt enuncjationcs.Sic,exempli,gratia,Circwwt» fio eftftxdm.lice enim hlc negari poteft, quin amp;nbsp;fubiedo declaretur circuncifio proprie accepta amp;nbsp;attribute verum illud ipfum fœdus intelliga-tur, quod in fuperioris generis excmplis de vul-pecula,diabolo,agno non dixeris. Verum fi relate confidercsattributum jcomperies proprie id tribui circuncifioni non polTe, quum id ipfutn quod aliquis pepigit amp;adhibito figillo obligna-tur fit ab ipfo figillo diuerfum. Ent ergo figura , in ip fa attributione,fiuc in attributo,non per fe, ; fed relate confiderato. Sic in ifia cnunciatione non accepta identicé,Hoe,id c(ï,htcpanii eft cor- ! pM meum ^uodpro ojobtó fradtnir,neceffe elfe dico proprium panem amp;nbsp;propriumChrifti corpus in-telligerc fi per fe quid amp;nbsp;hoc amp;nbsp;illud fit in hoc i-pfo Sacramento confideres ; fin vero quomodo vnum de altero dicatur fpedemus, tunc etitne-cefie tropum in attributione ipfa,fiuc in attribu-to relate confiderato fiatuere, quum veruspanis amp;nbsp;verum corpus humanum fine difparata. Hunc autcin

TH. BE iA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

autem tropum çfle dicimus Metonymiam cxpli candæ Sacrameniorum natuta:,veritati, amp;nbsp;effi-cacitati vfque adeo accommodatam, vt illis com mode explicandis trâîlatitia hæc attributio mul-to magis'quam propria 8c natiua conueniat. Ver bis igitur différant, re verb prorfusconueniunt iftævetborum inftitucionis Ccenæ Domini cx-plicationes, Hoc efiSAcramentaltter corpus meurttt Hocßgnificat corpus meum, iucramentali videlicet fi^nißcattone, i^.Hoc efl Sacramenturntjyrnbolum, figu’'a,fl^num, teffera corpoti^ met. Ex quo eci?,m liquet quàra ridiculi amp;nbsp;inepii fint qui perinde aduetfum nos difputant ac fi lym\iolicum 8c my-fticumncfcio quod corpus pro noLis traditum in Cœna pro veto illo vnicoquc corpore ftatuc-remus.Sed illud addo,cx figurata ifta attributio-ne prodiifle illud enuntiationu genus figuratum quod in ipfo attributo per fe confideratopofi-tum diximus, quofenfu Cyptianus de hoc :3acra mento differcns, corpus Chrifti quotidic creari, 8c Auguftinus in terrain cadere 8c confumi fcri-pfit,quo etiam modo ncceffarium cffe videturi-pfius Lombardi fentcntia exponere vbi corpus Chiifti turn fignum turn rem fignatam cffe dixit. Et de fummis quidem illis viris, duabus ve-ré fuo tempore in templo Domini plantatiso-leis,eundem falutarem dodrinæ cœleftis liquo-rem pretiofifsimum vno confenfu fundentibus, hadenus didu efto. Venio ad tres illos iftorum fuccefforcs.Bullingerum, inquamjMartyremamp; Caluinumfquibulcum Hcidelbcrgenfcm Eccle fiamcóiungo)quosab illis in Cœna Domini dif fenfiffc non prius euiceris quam Solem oftende-

Cap.IO. AD repet. sainct. rismeridie non lucere.Hæcigirvr rnbuis Bullin gero, Cana.Damm ejjeßmbolvpur'îigratis nbsp;re-

dempttonis nortra. quodpojt fe 'Domtntu reliquerit. Annon vero quod Sacrammtü noui foederis elt, lîgnû eft gratiæ nobis collatæ gt;nbsp;in cuius celebra-tionc moiiéChrifti annâtiare iubcmur doneei-pfe veniat?amp; ne clamitcs lignii hoc elE. nudù ali quod mortis Chrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, audi quod ex co

de ptciiarStH oc efi obßgnatio corporis pro 'vobütr^ ditt, obfignatio cert è inn a fidcliu mentes ipfutn Chriftu fide participa-£S. Audi deniquede liJnda te ipfo ex{c[iptii,/-^‘^cSacrantaofigntßcatur{camp;^'gt;^ ci videlicet Sac-amentali fignificationedpaßo^“ mors mea^arcómnnio eu, ornntbusßtnllii. Expêde iWüiiHicpanis eßjymbolü i^uo veracorports meico-me^o ratio ßdehbus exhtbetur,e:^ ua s fc n t ét i as nifi a-gnofeis peorfus cófentire quid tibi lâdê cerebri inelle quifquâ credat?Iftud denique abs te ex co dc proiatu, //sc efi mysiicücorpus meüßeu Eccle-ßaßtnlioru,meo corpore redempta^ oftedit qua fide iintifti cenrones à vobis confuti. Poftquäenini Bullingerus inillo fuode Sacramentis tratftatUj de noftra cü ipfo Chriftocóiunófione difleruir, accedes ad mutuä noftri fub eodé tllo capite con lociationé,amp;: ilia Pauli verba explicâs,7Vo/multi fnm.is Tjnus pants vnu corpus, de corpore myfti co id interpretâdu docet. At vosSycophâtæ ad in ftitutionis verba perinde hoc trahitis ac li corpo risappellationcin his verbis (yrpusmeuyuodpro vobis rraditurcorpus myfticii intelligendii dice-ret BuJlingerus.-quu hæc altera noftri in vnu cor pus myfticiim corifociatio fit illius prioris, nepe ipfiufmetChrifti participationis effedtum eacon

TH. BE ZÆ.

97

fequésjin qua etiä pofteriore coadunatione Chri ftus nó corporis fed capitis, Ecclefia vero corporis à capite depédétis rationc amp;nbsp;appellationé for titur.Et quis veftram hac in corrdpendis fantäo-rum hornind fcciptis impudecifsimäaudaciam fe rat? Yenio ad Martyre, cuius incóparabilis amp;nbsp;e-ruditio amp;nbsp;pietas,quö magis illa obfcurarc cona-bimini.tätö magis çternû cffulgebit.qu'icum etia aufieftis cSminifcr mihi amp;nbsp;collegis meis diffidiu in Pifliaccnocöuentu intercefsißejquü tarne nul la raaior animotü amp;nbsp;volunutü coniundlio ne co gitari qnidé pofsit qua tü intet nos aduerfus ve-ftiä cóiurationéfuit.Fingis tu igitur illü fic inuer tere Chtifti verba,Corp«/ men efihoc,c^dod impu dcns eße mcndaciü athvmo, quanqua fi paniseft Corpus,corpus quoque effe panis necellario drei poteft. Sed hoc ita illti dixille vt Schuenfcldio af fétiretur tûquâoftêdetis.Ex codé iftud citas, pa- . nem effe/ynibulicMn corpus ,fiu, figura vers corporis, quod amp;nbsp;ipfum ZuingliojÓecolapadio amp;nbsp;Calui-no attribuis, vt te iplo tefte conflet de horii om-niücófcnfu. Eundemquoq; visfcripfilTe,/foc efi curpus ChrtiÏi (^uod dat nobts animo edendu ficutpa ne orojCpquidé nos oês amp;nbsp;animo 5c ore^pfitemur. Dcuenimustandé ad illu cuius nc mortui quidé nomé ferre poteftis,Caluinû vidclicei.feleûum Dei Opt.Max.adeuertendâ Antichriftityranni-dé organûjCui fentedas iftas attribuis. ƒ« Cœwæd-iltone\no tameinpane exhiberiChrifitcorpus.'^ciiè ipfeélb.Ablit.n.vel vt nó præftet Deus cp adieófa eciaobfignatióe offert,vel vt verüChnlu corpus nüc alibi qua vbi eft,id cft, in coelis pfidéqratur amp;nbsp;inueniacur.P4»et//ilt; efifie fymbolicu Chrifii corp^ fid eft, facraractaliter dici corpus) feu figuram

Cap.IO. AD R F. P E T. S A I N C T.

veri corporis. Hoc veró etfi verc dicitur» moJo adiiciatur minimeinaneinelTehanc tigurara,tarnen falsó à te citacurqualicxconfenfuTiguit inito depromptum.Sed amp;nbsp;illa quis nortrum contra vos non agnofcit?

Pltcpann fß (ignunt eßicax corporis mei, (^partiel-pattonis curn eo.

Aecipite edtte,'^uodpro vobis datnr,eß corpuf meti-ïtlt;zra,Hoceflfymbolu. cjuo ver a corporis met enn-mujitcatio exhtbeturfideltbns.

\Km,Hoc eß/ymbolumpromijßonis mea dec^' nemea.

Item , ^deß corpus meumßiritaltprsßnttA^ parttctpatisfie.

Item, Htc pants eßcorptssmettmSacrammtlt;^^ locattone tßconimüioneper Metonymtam figni amp;nbsp;jignati.

lila veró quæ feqiiuntur quum calumniofifïi' me à teproponantur,vera explicationcindigét) vtfiïcum vos impcritis facere ex Caluini libris in pulpito coram plebecula propofitis nemo mi-retur, quosnonpudcatilla fcriptis committete qnsE partim fahiflïmè partim impudentiflimèi vobis efle detorta, ex ipfa locorumdefcriptione omnes intelligant.Sunt autem ifta huiufmodi-

Citas iftudex Caluini ç. ad Ephefios , Hoeefi my^licum corpus meum, fiu Eccleßaßmüerum re-demp ta corpore meo. At quæ hæc impudentia eft? Extat in hominû manibus liber. Caluini autejn hæc ipfa funt verba, ^turnadmodum Eua ex A-da mariti fuifubßatia ßrmata eßvt eßet yuafipttrs illius,tta nos,vtvera fimus eins membrajùbflanna lt;-pßus communicare oportet, hoc cömunicattone »et coalefcert

t H. B E 2 AS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'lt;,7

coalefcere in-vnum corpw. Denii^ue eam noStri mm ChrtH't) vntonemhif 'verbis^Meinhrafitmtii corporis ettu,ex carne etw ei:4a oßibiu Paulm tiefiribit,cu iMm facraCœna fymbolü ptgnMnobis datnr.Sic illc noftrÆCum Chrifto verè myfticæ cotifocia-tionis myfteriu 4eclarar,cuius pignusquoddam ait cffe CcenamDomini. An inde vero coiligere debuifti inditutionis Cœnç verba perinde àCal uino exponi, ac fi pané illû dicerét Dominus cffe myfticû fuiim corpus,id eft Ecciefiam, ac non porrus illud ipfum corpus pro Ecclefia'datum?

Iftud auré quod ais à Caluino amp;nbsp;Caluiniftis» quos vocas,palEm dici,/-/lt;cc efiparfictpatio corpOr-ris met fifides ’itdj'îr,fin minas oblatio, ejua recafiàtut ab tndtgnts, fané non inficiamnr imb vno con-fenfu contrarium veftrum dogma dctcftamurj modo oblationis vox nô ad Deum rcferaturi cui accedentes Chriflum offerani : fed ad acceden-tes quibus tum digne turn indigné accedentibus Cbnftus in myfteno Cœnæ offeratur j quanuis à fobsfidehbus patticipetur. ? T

Profers amp;nbsp;iftud, Hocefi tefktmentttmin coi^ore WM, VerbaCaluinihæcfont in iCor.n.iç.non in hæc verba, Hoc eft corpus meum, fed in ifta, Hiccälix eft nouum teftamentum.

de calice pradicatnrpani etiam comnetift adeoytte hac locutione expnmttur cjnod-antea bre~ MM dïtiwn er at,p anew videlicet ejfe corpM .^deoe-i nimnohis efi, Vtfit Tefltimentam in corpore, id efbi foedns ejuodfèmel immolatione cofporis fancitumfiait amp;nbsp;nunc fanatur vefiendo, dum feiltet ex illo facri^ ficio epulanturfideles Hsec ille,cuius ve;rba qnunl hedetorques acfiCaluinushäc enuntiationettt n.j.

Çap.IO. AD REPE T.V s A IN CT.

■J-ioceflcorpmmeum^ totidem iftis verbis expo-fuifletjccquistuam calumniam non animaduet-tit? Iftamautem fentcntiatn fi negas, quid fu-pereft nifi vt in folo fanguine fanciatur teftamé-tum,ac proinde quum calicis vfum plebi fuftuli-/ftiSjfcelus à vobis inexpiabile fit admiiTum’ . Quodex Caluino (ubiicis, amp;àmeinPiflia-icfeno conuentu dccJamatum dicis , corpuf il-ludtpfii-m videlicet i^uodpani attnbuitw^ cen/efi nos tarn procul ejp: dtffitum a pane t^uàm cixluith'^' ht nanc eß tt) non altbt ■, abeß à terrayZibi nue H!»' alibtßmns, feito jomnes noftrarû partiumEcclo fias fummo confenfu iftud profireri.-fed illud abs te verfutc difsimulatuin elb, quôd videlicet ai* hilominus credamus fideles,nô obftâte locotûin teruallojfpiritualiter amp;nbsp;tamê veriffimè ac efficî' .cifsimèper fidé, non tantùm Chtifti donotû,!«“^ ipfiufmet verè fieri participes, atq; adeoipfi™^' Chnftoverè Spiritusfandli vinculo,inenarrabil' myftcrio,vniri,vnde vitç æternç fucc’ hauriatuf

Tribuis Caluinohanc quoque fententiamex Inftit.lib.4,cap.i7.tium ii.Htc eflcanalisSpidtm faniti per t^uern qwet^utd eß Chrtllusad nos deße/f dit. hem, ex eodem libro amp;capite,num.9, caro eficanaUs.vitaÂn bis autem quod ad prioretn lôcum.attinet fallarium elle tedico,neihpeamp;io citâdis verbisj amp;nbsp;in re ipfa. Nam verba hæcfunt Caluini poftquam veftrâ illam localem præfen-tiam damnauit.H^c««» optes eßj inqu'nfi/tipßn^ parttetpattone fruamur,quandoqMtdem hoc benefic‘i^ per Sptritü fuum Dominus nobis largitur, 'vt'vntui^ Sptrtttt,corpore, animafecu fiamus. 'Uinculum thins, cnniun^ionis eß SptrtttfS ChriSii, cuius neXH copulamnri

1 TH. BEZ AE 'J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;98

Copulamufy^^ tfuidam velttti cAnalis per t^uem Chri fins tpfe /^Htc^jutd efi habet, ad nos dermatar. Aioigitur tefalfarium Wc efft qui qaod de Spiritus ianâi virtute amp;nbsp;öpcratione(hicenimeft ChriftiSpiritusjCcripfit Caluinus, ad corpus i-pfum Chrifti dctorqucas. Non ignoras autem Chryfoftomum hac ipfade re agentem,Patreni quidem fonti, Spiritura verb fluuioindeemanatl ticomparare iquicarncm Chrrlli compleuerit^ ex cuiuspoftea plenitudine idem ille Spiritus ac-ceptadona fiJelibusadmetiatur. lamucröquo-niam vna amp;nbsp;eadé eft trium perfonatû deltas,dif-ferenseodcm 4.1ib.amp; cap.i7,num.9.Caluinus de virtute illa Chrifti viuificajquæin Chrifti carnc tota redüdat,vita ipfam cum aqua, V erbi deita-tem cum ciufdem vitæ fcaturigine,carncm cum fontis veluri quodaconceptaculo compatat, ex* quo fit illanobis hamienda. Q^am aute camera eo loco fontcm à fcaturigine diltindam vocauitj idem Caluinus,fateor,in lohä. 6, codera prorfus fenfu canale vocat, ex quo vno vita ad nos eraa-net'.vnde etiam concludit carnis’ipfios amp;nbsp;fangui-nis Domini communioné omnibus neceftanara eile qui ad vitamrerernaafpircr. Itaque amp;nbsp;Pater amp;nbsp;Filiusamp;Spiritus (andus font ipfafcaturigo vi tæ,(ed aliter Pater, aliter Filius, aliter Spiritus {andus,ricut in toto falutis noftræ myftério non tantùm hypoftafesifcd etiam effedadiftingui o-portet j quanuis ad externum öpus infeparabili-tet cSeurrant. Caro veto Chrifti,fontis quidem conceptaculum per fe. quatenusauté in nos pro fluit.canalis rcéfè dicitunamp;SpirituSfanflus qui tenus eius proprium eft tum ipfum Ghtiftum n.ij.

Gip.IO. AD REPE T. J A I N CT.

nobis per fide adiungere,tü dona ex hac ipfa car nc Chrifti accepta fingulis admetiri, rcótè quo-que canal:« conceptaculö comparacur,quo aqu* in irriganda locadeuehitut. Non debuiftiigit“t ifta cófundere,quafi carnem Chrifti in IpiriiutO Caluinus transformer, ^^quod vospotiusMar-cionem fccutifacitis, quû luisillam dimenfioni-bus fpoliacis, amp;nbsp;eftentiâ eius in fefe inuifibilcfa-citisjvelquafi pro carne ipfa Chrifti folaeiuse-ncrgia flue fola beneficia in Cœnç myftetiofub' ftituatiaut vt tu.ridicule comminifceris, Chrifti fubftantiam pcrcoler, autdenique ChriftianaW religionem in canales aut tubos tranfmutebqua: putida mendacia longiore refutatione no egent. Illas autem fimilitudines totidem penè verbis ef fe ex facris literis depromptas.rune inficiariau' debis? Sequiturejfe tnslrufnetum^^ nobisßtZ corpsts dti^irtbutt^cpsoó. fi perin* de accipis acd verba ipfa inftitutióis Cœna: Cal uinus totidëiftis vocibusexplicareGrurfuni facis quod Sophiftæ folent.DiHerens autem Caluinus paflim deipforûfignorû vi,aduerfus veftrûillud diabolicû dogma.de opéré operate amp;nbsp;opéré op» rato amp;nbsp;de vif cute intrinfeca ipfis Sacramentis in-hærcnte,rueturdncontrariam pattern ligna qua: i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacramenca vocancur nullam in fefe vim aliam

inclufam haberc,quàm oculisper analogiam te-ftificâdi quod per externum verbum auribus lî-gnificatur, ipfam autem rerum fignificataruin præbitionem amp;nbsp;perceptioncm totam in foliduni ab vnius Spiritusfanôii virtute fefeintus exeren te amp;nbsp;illis externis rebus tanquam mediis Sc in-ftrumencis ad fidem excitandam ac fouendam v-

teate

•T ‘ t'H. BF Z AB. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;9^

tenteprvficifckquam fententiam fi damnas, telego te ad veftrum Durandum in lib. Sententia-tum 4.diftinft.i,qüæl'lione 4. lt;nbsp;nbsp;nbsp;-

Profets iftud quoqiie veluti ex Caluino in lo cumillumMath.i6.deproTnptum,plt;»«pew/ègt;w-perhah'ehttù vohtfium.Hne eftvinw ff) gratia jpi-ritalù mea^t iftud, H oc eft/ymholum r)}- tefUfica-tto ffnn ßiivttftalej grattot finùrat-, quafi videlicet Caluinus in verbis inftitutionis Cœnæpet Cot-puSjp nobis ttaditû intelligat ipfius beneficia in noscollata.Difputâs€O'loco Caluinus nô de Cœ næ myfterjôjded dedlla vndionö pedfi Chrifti amp;nbsp;de externis illis fantis kV lâ malècollocatisfum-ptibus.quibüs faoiendis domus ctiam locuplctif fitnæ à vobis cxhauriuntur.tandem in hçc verbx erumpit. Clare {ignificatChriïlut tjUoAtuncfimel fiert 'volutt'^iht^tn po hierum tntntmi gratyfore. N xm ^uumpauperesfimpert» mïidofowelieft,inter tjuo-tidtanurn cnlttim dt^ingutt, cmm wgere debet vßu inter fidelert fi) tUwnextraordinariumfjiti ceffauit ab eittt afemfu. 'Votttmufne pecuniambenè loeare in verafacrtficia ? pattpmbtu erogemus, l^mfinohtf-enm Chnflus ejjenegat externis pompis colatar, Scimui certè adeó‘pHe fidei experientia/intimut'vir-tute gratiaffiiritttalinobiseffeprnfintem, fedvi~ fibtlis nobt/mm non verfatur vt terrenos honores a nobis reciptat. Quatre y efiina efl eoru obleElatio e^ui ludicratimpen/as inuito Q“ recufanti obtrudHt.- Hate iUe,quacquutu perinde detorqutsaefi Caluinus verba inftitutionisexplicaret,amp; ptoChrifti Coe-nat corpore gratia eius amp;nbsp;energiapi fpiritualem fubftitueret,quis te tiimpudenter mentientem tncrito non deteftetur? -iî '•

n.iij.

Cap.IO. AD REPET. SAINCT.

. Nee vero a li û te præftas in eo quod fflOX con (èquitur, Hqc e/iah^iraElum qmd exfnb^ritM ports met,N\3i veto tandem hoe Caluinus?inta' tióne ineundæ concordiæ,inquis. V erba Caluini hæç.funtjy^ voce , SpiWuttltrer ^nonnuüt abhorrent ^uod fie purent tnft^tnariurn ah^utd vel inttne noti' ri. Ergo h'icettatnfiiccurratdefiniria hecefie efb. Sfi' ritualis ergo manducatto carnalt oppomtur. Carnebr mternyocature^udputant ^utda/ttbstanttam iffit» Ch^ifltdnnos trdsfundtficutpanis cornedttur, pofito autem:dt€tturfigt;iritualtrer nobts Chrtfli cor^*^ tiî Cogna dciri,efUMfacitarcanaSptrteusfiaHÜi'yi'rtiis vt è cee/o adtiispenefrei vtta exChriPH carnet •iiis i^fitculr04 viitificandi non tncomode ali'juêd dJubfldtia'dtci pojfiet,modbfànei^dextr't hoc inteUtgaCKriwanerefici, icel in coe!o Chrifitcorfus, 0“ tarnen ad nos ejui in ferra peregrinamaf, vitameX einsJùbfiantia raanare acpe.ruenire,axc illegt; quibus nemo non videt Caluinn vetâ veri ipfius corporis Chrifti communicationem primo loco ftatuççcjquamfuo more.à fruâ:u amp;nbsp;éfficacia inde ad ftdelcs émanante diftinguatj iSe.illis verbis ^jaddam abfiraUum interprétât ion e addere » eX qua intelligatur nihil materiale , iêd vim viuifi-cantem ex ipfa carne Chrifti veluti decerptâfi-gnificati.PlanèigiturSycophantâ agis^quum de ipfocorpore Chnfti fie aliquid deçerptûintel-ligi, 8c materialé aliquam ipfius Chrifti fubftan tiæ portioné ita fuiflè vis à Caluino fignificatam; quæ deliria vobis potius Sarcophagis Capeinab tjs conuenirequis non animaduertit?

Çitas amp;iftudexlib. Inftit. 4. capjy.num. j.amp; Çomment.in t..Ç,oï,n.zr^.Hoc efiverifiimtan Çhri

I : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßi corpus^

’ Th. B F. Z AF.. quot;nbsp;■ .C IOÓ fit corpus vt verba finant,. Infpiciarùr vtetque locus vt hïc qiioqae inlighis Sophifta amp;nbsp;alter deprehendaris.Et fi enim(quainrcqc vos qüidem à nobis diflcntivctis, nifi corpus Chrifti ; verum in Chimæcâ ttansformaretisj vbiquc te-ftaturCaluinus verum corpus de veto pane dici. non tarnen ait panem ilium ita elle verum corpus ,fiue verum corpus depaneillo(ita vt verba fonant }fed figurât c dici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Eadem aftutia vteris in bac fententia citanda exeodem inftitutionis lib.3c cap.num.io.Hoci^ neamcorpus tbi,vbtefipanic. Verba Galuini funt de vera cum carne Chrifti quanuis incœlis ma-nentis part ici pationc,.^t^or/ menmoüranon com-y prihendtt, concipiat fi.des , Spintum fez«rt:v»lt;re cjUdi locis dtfiunüa/imt. Et mox, O»2«swo iibloac piie n~ nenda efiregula,vtquoties fymhola videf'à ‘Domino . iniiitutatiUtc certo repveritatem adefiecertb cogitet ' acfibiperßtadeanr. .gr^e, inquis, fibi ipfirépugnât Caluinus. £tenimfiveritas^idefi, ipfiim carptes illic adèfivbiefi panicJ^nbolum, (juanamtrni(ki loco-rumdifiantia? Imo quid hoc eft aliud qivàm fyl-. labas aucupari?qua de re ficpulchrè Chryfofto-ftomusalicübiin pneumatoinachos agtns,j/4r-tende diligenter qiioties tibi ditium aliened apparet objcurhm.nec fidtim addacas te diéiionLy/èiie.xpebia fententti. finem. Sequitur ergoapud Cüluinum. ^^rfiurn corp erts fiii/ymbolu tibiDominus inmanu porrtgar,ntfivtde vera eius paritcip atioe te certiore faciatiNoc3t igitur Caluinus veritatc Sacraméti cû Auguftino nô ipfum corpus, fed eius çômuni cationc,ideft,prçftationc promiflionis,cuius eau fa cft inftitutû Saçraxnétû. Sic enim Auguftinus

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.iiij.

Cap.IO. AD REPET. $ A r N C T.

CorpM efuidem Chriih in vno loco efi fecunâum vert corporii modfân, vent at autem-corforit Chrish v-htpue efi.nempe vbiciirique fefe nobis aut in verbe aui inSaeramétis fpintualitcr fr uédû exhiber.

Pergiamp;ptæterea amp;nbsp;hoc quoq; Galuino amp;nbsp;BtZæ amp;nbsp;Heidclbergêiibus tribuis JCœnaijuate-nu-! eflcoelefi/s niito.^ nolt;}narenM efiexterna (è'trf reJiris,eficarpittnneïi.^o3,\xcatS^cxAmët3Là\ii'0'0^ rebus conftant, vna terrena, altéra cœleftii'tâ duplicité» Cœnam illam myfticatn fpedamus.v-nô modo quatenus cxternis corporis,alteraquâ-tenusintetiohbusmentisadbonibus, vtrinque -mutuo lé relpicientibusperagitur.acin illisqui' dem figna corpori corporal) modo,in his rem fi-gnatamipiritali ratione menti amp;nbsp;hdei adelTe, h técnque dari ae percipi dicimus.In hoc li quid h» bes qtiôd reprt hendas,ortende,vel nos tanquam Cœnam.chiplicem rtatuentcs.aut terreftria fepi ratites4 cœkftibus, aut tanquam^à»e?.8ÂT!r7tit calumniaridehne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. l

Nccbocquidé prætcrire voluifti, Efinbßgrta ) tio.ßtt caafirtnatio gratta tam recepta eodem In-ftit- lib, amp;nbsp;capittihumcro 14, qucm locum falsô' citas.Sed hoc vcrym cft,ftatuere nos vnico fidei inftrumento rem fignatam , Chriftiim videlicet ipfum,inCœna percipi.ac proinde non incipere à Cœna Domini rxoftiam cuni ipfo vnitionem, fed câ Gtena potius obfignari. Vcftrum enim de opère operato dogma vt plané Satanicum toto corde cunébi deteftamur. i-i

Quæ porro tu mihi obiieis rcfponfione non e-gent quum fint mihi cum Calmno, iftis quidcra pauculis cxceptis,conimunia,quotum.

Pri.

TH. B E Z AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOI

Primum ^ù,Hoc eflfinguis wewïjdc quainter» pretationc fuo loco dixi.

Alterum t^iHaefignificatcorpus »2e»m,quod tarnen non ita ieiune à me Ictibi folcre fatis no-ftbnon quod id reftè no he dicatur, fed vt calum nils veltris occu tram.

Tertium, Httceficornmunicatiofeu partiçipatio corporis, ^uafiper n^postolum ferma Chrills expli ceturfE.^o fcripfi Apoftoli verbis Chrifti (ermo-neihilluPrari gt;nbsp;quo videlicet ftnis amp;nbsp;fcopuspti-mafius CœnÆdilucidc fpexStandus proponatur. Sed cur explicationemitpeam prævcriirti ? Nam aperte dixi, id quodcomtnuhicaturneinpecorpus, ab eius communicationisinftcumenco,ncm-

I peSacramen to, diffene., ;i , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;i.l

Q^artumjH^c -vnio efl cum totaperfifia Chrifli, 'ut corpus flgntficet ^»iequidefl Chrh^b(s,Eao cette narutas Chrifti diftinguete dtdici, (eparate non item : neque carnem Chrifti viuificam fore at-bitror mb vt Dei caro pçréipiatur. Aliud eft au-tcsolliftiid quà.mquodtumibwnipingis. Etfi,e-nim'corpusdfijtatis experSitiiOinpercipitur.Chti-.i fto tarnen 3dhæremus,t)onideUatis ipfiiis,(vtpo-te quæ.fola mediatotisperfona excepta, lealiter fit incommunicabilis} fed ea natura fecundum quam frater nodet eftjamp;nos fumus os exofsibus eiusamp;carocxipftuscatnamp;Mii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Reprehendis denique Gallicam veterem no-ui teftamenti verfionem in hac Geneuenfi Eccle • fiaexcufam.quæprohabet CeJï-Ç’, id. eft , vttibi quidem placet, Htcefi(\üt tn hocloca tfi. Rclpondeo ne noftrum quidc vernaculun) i-dioma abs tc intelligi.Nam vt hçc effet fentêtia, .1

Cap .IO. nbsp;nbsp;nbsp;AD REPET. SAINCT.

didum oportuit. Icy ffl mon corft omifib ptono-mine demonftrante , Ce,cui fi particulam ûJd eft. Hie fiue ftatirti vt Ce« efl,(wc intcriedo vec bo fubftantiuo fubieceris vt Ce/I ci, idem déclarât atque Græcc Te Ulavia. velGræcè vno vet bo »Sts ir/jLatinc Hocefl.amp;c id quod eft pcneslo-quentem demonftrat ; fin verb particulam IÀ fi-militer adiunxerisjvte’ey?//», velee/4^, tuncidé i valet atque 7o v.w'amp;vno verboÎKHxoïn, Latine ' i-llMdefl, amp;nbsp;id quod penes ilium eft quern vel de quoloquimuroftendir. Et tarnen vtomnishac de re quærédi occafio femel præcideremus vet-timus poftea amp;nbsp;edidimus Ce«

Superfunt tres criminationes fiue abste fiue ab aliis ex quibus ifta defetipfifti f Deus bene qua tandem audacia.^)excogitatxi

Vna cli,lt;yuod veSiritfiUicet ctrgumentijflnü^i-mentis redi us di xilfes )oppr(Jfl dicamitt,.H une fa-nem efl'e/jmbolurn cjualuatif^ alicutus nbsp;nbsp;nbsp;^trtutisa

Christ corpore defluentis, in Ceenaper ßdtnt' extrapaneni reapilt;ttdr,(^iêt vero centres mrllws non fit à noftris omhrbus 'ne fingulis inculca-tum,quum ex vnaChrifti carne petenda fint no bis quxeunque ad falutem amp;nbsp;vitam xternam re-quirantur, ipfimet Chrifto prius oporterenos fpiritualiter ac per fidem vniri,ac ipfius membra fieri quàm eius fpiritu viuificemur.ac proindefi-gna hxc non efl'cduntaxat ipfius energi«, fed in primis ipfiufmet corporis ac fanguinis Domini fide participandi fymbola.Sed vobis nimirum a-belfe amp;imaginariaeffe videnturifta, nifi fub-ftantiä rei fignatx fignorum fubftantiam reipfa contingat,aut pocius nifi fignorü fubftantia cua-nefcat

.■r nbsp;nbsp;' î H. HZÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;102

Defeat,2Ut in fubftantiâ rei ftgnatæ conuercatut: vobisjinquam, videtur omnistolli vera Cl^riftt corporis ac fanguinis (ipenatn v-troqueiYtitur Paulus.) nifi rçalis cootaôkus amp;nbsp;Çy clopica transfufio Slt; comnjixtio.fubftantiæÇhri fti cum noftro ipforû corpore ftatuatur. Seian quia tarn vccordes eftis.ideo.hæfçtici fumus?

Akera calomnia hæceft.. H.ocejicorpusmeum fine diutnÜM fanguinffN\s-Gn\m hoc necefla-, rio fequi,ac proinde N eftpr^os- effe nos gt;nbsp;quo-niam neque.eqmmunioné fub altéra tantum fpe^ cie.nçque adorationem in Sacramento admilta-mus. Qùafi veto ctiâh nufquam feparatu eft cor-

• pus àfanguinç.ideonosoportçat altéra maiidaii Çhtifti pattern vt (uperuacancâ tollere, qui nos. diftinfte corpus ipfius in panis Sacramento,, æternæ vitæ.cibum, amp;nbsp;eiufd.éfanguiné vt ætetnae Vitæ potû fpniçre,ôlt; quod fccit hoc facerc dïfçc^j tis verbis, lt;5ç XW eadémq; afkionepræcepitJSed, pulchrp-rçilicetvobisiftiujrnp'dicapûunculaca-:, iùkis,quonutn pofitatransfq^i^antiatione rea]i-^ que in terri? præfentia, quo^.^(ep,aratæ ftnt«çi-pfafpeciçspimis vini, fçparariquoquecorpus à fanguineoporteat,nifi çoncooiitàjn tiatn iftam, non quidem Cbrifti perfonae,'fed, tarnen inftitu-tioni Cœnæ Domini repùgnantem poneretis. Sed vobis eucnit profedo quoä ait F laccus,

Dumvitant/tultivina, tn contrariacnrruntj. Duo enim præcipitia vos hîc citcunftantmempe quod nee corporisappellatione fanguis in prio-re inftitutionis parte, nçque poculi voce corpus in altera intelligi fine ttopoSynedoches,poterir, V os autem omnem tropum vt fcopulü refugitis:

Cap.lO. AD RïPST. ’ S AINCT. deiriJc quód fi hoC vâleat, certè fublato pocuü vfijjDuIlxprorfus fpecies fupererunr, ticc vlluw fignumquodfangu'jhifubfternatur.

Tcrtiam criminatiohéMelanchrhoni impin' gis, quod nihil inrcffit fiue corpus fit fine nó fitgt; nee elTe dc eó dtgladiandu.Os irapudés.QüÎprO' ptcr'infirmos.necdû indodrina Ecclcliçmftitn tosdmö in erroribus cófirraatos,optat rixatotes j vtrinq', abelTcjCÓtétïbfos remoueri, portétofas il 15s,quorundâ cóinéntariones cónerfionis, tranf-fubftantiationis, vbiquitaris eruditæ vetuftatü-gnótas femel tollicontentioncs vtfinqüe pro-nibendas, formaloquCndi vnam quampiamiCU- ,| iufmodi illa Paulina eflcomuni córtfcrtfu retine- , ri', topiosè dc Cœnasfrududici, colcrandoslvi-dclicet ad tempus)amp;pàtientlalucnfacicndosin aduerfafcntentia.quidiftraólionés nori faciunt itXpopulOjfhæc ehim fuut illrus verba^aii illein-utilitcrquæri dcre Sacramentórurti jiutarit?Se(l voluifti nimirum qua fide ôrcofeientia primatn hanc'repetitionem tüarti exoefus es.cadeth etiam * illam terminare.At cgö Deufrtptécor vt te '• tuiquefimiles aut advefiratis ftud'ium conuercat, aut iuftó fuoiQdidió '

compefcat.Et dehisqui-demhadenus. *

i

•' ’T'ÏOUIJIG J GÎ2

■St l-i 'ïi.qtsir .0^ J J q; 5.'^ ,!fti-.;'-_' ;.l i-Vg' 3 |.!ol •^óJ.rnx Q,,! si.ud 'n-jftnriJ.Si.'-T.y.q.” .ot .lt;i':5^ (M

•' l.t y -, :gt;.! -4 .lt;',;j.i.4 '. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Kil . .■•■, .l.i.jj,. j .f

'Qn.ii.i-t -iq dy.Jpl .q;;.,}!iqq’non'j (i.ï ij •f ». lol .■ - j “t, non.ï,!.'..^Eq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,it'../iqbxJ iii

*^iôl.i:.iinI.lt;t,l.':A!;,..çS.lo^ tûjp.i.l t.qMj M .lt;.';;3;t;ïgt;c'[.0! ;.i,gi.'j.\(i, Ijl.ii'..-. ),'.t..'.i.4 2£lt;J

ERRATA SIC CORRIGITÖ.

Fol.^.pag-i.l.i.voluifti. fol ro.pag.i. I, lo,I'Svpagi’ftó' Mj'fterio. fol.ii.pag.r.I.iS.Chriftumlin.tÄ.per nioduni.foil ji pag.i.l.iy.vioum. fol.ji.pag.i.l.g.Puto. fol.4! pag».l7' Sw. fol.4^.pag.i.l.i3.priorisepiftolæ. fol.5« pag.i.l.U.iio-fol 7i.pag.i.l.2-noofi'

Cit. foJ.yff.pag.i.l.i.quod. fol. 8,. pag a.I.t/.Inuiti.fol.)'»-pag J.-I-3-Rhetorj. fol 57.pag.i.l.io.Pofsiaceno.