RERVM MOSCOVITE cirum Commcntarij Siafmundi Liberi Baronis in Herberftain, L^eyperg,amp;Gueccenhag:

R V S S I AE, amp;nbsp;quæ nunc eius metropolis eft, Mo-fcouiæjbreuifsima defcriptio.

De rcligionc quoq; uaria infèrta funt,5ó quæTioftra cum re^ ligione non conueniunu

htec, nonßlftm nou^e aliquotTabuLCifedmulta eùâm alia nunc demum ah ipfo autore adieBa (unt:qute,fîcuiçum prtmaeditione conferre h-heàt, facile de^rehendet.

bonarumliteiarum Mccccnati, D. d a n i E l i m a v c.H i o, £lt;c. amico Suo, Ioan. Oporinus S.

tandem adte, mi D. d n i e l, toties ejjlagitatam,tant^a^^ iam tempore expt Siatam, Çenerolip. Baronis s i g i sm kndi ab Hèrberfiayn J^itsfcowam mit to : longe quidem aliam, quam prior e editione in publicum prodierat iplurimu nent' pe nonfolum CborograpbijSyattj^ aliji tabula,ßd amp;nbsp;rerufcitu dignil^imaru deßriptionibut paßtm de^ouo inßrtis locupletatam : ut taceam libellos, nunc demum ad Hi^loria buim calcem ab ipß} aut ore, Coronidisuice adieBas, TDeadmirandis Hungariae a/juu, amp;nbsp;relb epuos, ut paucis uißs ha^lenusjta cognitu quidem dtgnißimos : ipuorum omnium leBtonsin ut alß quoque /Jißoriarifm ftudioßs lucundam pariter atque utilew fore non dubito, ita iibi, tanquam oculato rerum ißarum, qu^e in his exponuntur, te^li, nonpojfenongratif ßmam ejfe, facile mihiperßuadeo: quippe qui f ut nonfemel ex te tpfijuauifim'e id référé» te audiui ) ipfe quoque, quumfecundo legationem hanc J^oßouiticam obiret Çeneroff ^aro Herberftayniusßmul tum amp;nbsp;in ßtioßouia fueris, gentium illarum omnium ur-bes ac moresßtrnmo ßudio perlußraris, linguas^perceperis : ne reliquoru per Europam popular um, uarijs peregrinationibus tibi cognitorum,mentionem hoc locofaciam,ut quoi '^lyßißto encomwn Homerui, tibiquoque nos iure o^t, adßribere queamus,

tgt;4ccipies itaque eo iam^atiore ammo oblatum anobisiivfiia.c(ruDop,quo maioreidiamp; ßderio expeEaßt ha^lenus z quo^ idtpßtm locupletiuf ab ipßomet eius autore iampO‘ ßremo exornatum, a nobis tui quoque nominis adieBione auBum, in lucem prodit'-ac tantißer id mei erga te animi uelut arrabonem eße patiare,dum commodior aliquando

WS tibi dec larandifuertt oblata occaßo, IBene uale: bon^rumc^ lit er ar umßudio^ fot pro uirili» ut facis, ampleBere. Calend. dulß

^o, DOMINO FERDINANDO, ROMANORVM, H V N^ E^riæamp;Bohemiæ,amp;c. Régi, Infanti Hifpaniarum, ArchiduciAuftriæ, Duci Burgundiæ Vuirtenbergæ,amp; multarum prouincia^

OMANOS olimferuntlegatis,quosad longinquas ac incognitas nationes mi-ferant, id ctiâ negotij dedilïè, ut mores, inftituta,totamque uiuendi rationé eius gentis, apud quâ legationis nomine uer-iàbantur, diligenterliteris cofignarent. quod adeô deinceps folennefuit,utre-nunciatalegatione,cômentarij eiußno-^iin ædem Saturni, ad inftituendam pofteritatem reponeren-lt;^ur. Qupdinftitutûfifuilïèt ànoftræ,uelpaulo fuperioris memorise hominibus obferuatû,fortafïè plus lucis in biftoria, cer-tèminus uanitatishaberemus. Egouerô, qui ab ineunte ætate ^xternorum bominum confuetudine domiforisq; deleflzabar, iibenter tuli meam operam in legationibus, non folum ab auo Maieftatis ueRræ, D. MAXIMILIANO, Principe pruden-dfsimOjUerûm etiam à MaieRate ueRra requiri: cuius iuRu non lernel Septen triones perluRraui, præcipuè uerô iterum Mofco ^iam, und cum dignitatis amp;itineris comité, tum Cæfareo ora-tore, LE O N A R D cT Comité d Nugarola accefsirquse regio inter eas quæ initijs fàcrcflTanâzi baptifmatis tinftæ funt,moribuSj mftitutis,religione, ac difciplina militari à nobis non mediocri-terdiffert.Licet itaqueuoluntateamp;mandatodiui MAXIMILIAN I, orator; Daniam,Hungariam, Poloniamq; accefsîflèm: poR obitum autem fuæ MaieRatis, patrio nomine ad potentiP ftmum ôc inuiftifsimum D. CAROLVMV. Rom. Imperato-rem, germanu fratrem MaieRatis ueRræ, per Italiam, Galliam, terra mariq; ufqueHilpanias profeftus : iuflu deinde MaieRatis UeRræ, denuô Hûgariæ amp;Poloniæ reges, poRremô uerô cum NIC O L A O ‘Comité à Salmis,amp;;c. ipfum Solymanum Turca-rum principem adijRem, multaq; aliàs non folum obiter,fed e-tiam accuratèinlpeÂRem,quæ dubio p'rocul comemoratione acluce dignißima fuiflent : nolui tarnen in illo meo ociô, quod a Z àpubli-

àpublicis conßlijs fucciditur,quicquaittarum rerû inciteras referre,quôd partim prius fuiflent ilia ab alijs luculêtè ac diligêter traftata,partim in oculis ac quotidiano colpeftu Europæ pofi-ta. Res uero Mofcouiticas multo intcriores,ac cognitioniiftius çtatis no ita obuias,prçtuli, easq; defcribere aggreflùs fum,maxi mè duab.rebusfretus,perquirêdi fcilicet diligeniÿa,ac linguç Sla uonicç peritia, quç magnû mibi adiumentû ad hoc qualecunq; fcripti genus attulerût. Et quamuis de Mofcouia plures, pleriq; tarnen alieno relatu fcriplerûtrex antiquioribus, Nicolaus Culà nus : noftra ætate, Paulus louius ( que fumm^ eruditionis acin-credibilis in me ftudij caufà nomino ) eleganter fane, amp;nbsp;magna cum fide ( ufus enim eft interprété locupletifsimo: ) loannesFa brijôc Antonius 0ied,cûm tabulas,turn commentarios relique rintmonulli etiam nô ex profeflo, fed dû proximas regiones de-(cribunt,ex quorum numéro eft Olaus Gothus in Sueti^ defcri ptione, Matthäus Mechouita, Albertus Campêfis amp;nbsp;Munfterus attigerint,me tamê illi quidê minimè à feribendi propofito de-' terruerunt : turn quod earum rerû oculatus fuerim teftis, turn quôdiionnulla ex fide dignis relationib. coràm præfens haufe-rim, deniq; quôd diu multûq;ijs de rébus cum plurib. exquauis occafione difleruerim.quofaÖüeft,utcopiofiusfufiusq;(abfit uerbis inuidia ) nonnunquâ ea explicate neceftè habueriin,quç abalijs quafi per tranfennam propofita uerius quàm explicata fint. Accedit ad hoc,quôd ab alijs ne tafta quidem fcribo,quæ à nulle nifi oratore cognofei potuerunt. flanc uero cogitatio-nem meam ac ftudium, Maieftas ueftraTonfirmauit, meque ut inchoatum opus aliquando abfoluérem,cohortata eft, 3c ultrô etiam current! calcar ( ut dicitur ) addit : à quo tarnen legatio-nes,aliaq; Maieftatis ueftræ negotia fæpifiimè auocarût,quo mi nus hatlenus præftare,quod inftituerâ,potui. Nunc uero, dum adinterceptumnegotiûquoquomodo interdum quotidianis • Auftriaci fifeinegotij s refpirâsredeo,Maicftatiq; ueftræ pareo, minus uereorin iftius emûftifsimç ætatis acumine parû çquos Ieélores,qui maiorê diétionis florem fortaflè defiderabunt. Sa tisenimfit,àmereipfa(uerbisenimpariafacerb nopoftûm) uoluntatem utcunq; inftruendæ pofteritatis oftendere : ac Maieftatis ueftrç iufsis,quib. mihi æquè nihil Sntiquû eft,parère uo luiftè. Nuncupo itaq; Maieftati ueftræ hos de Mofcouia comen-

tarioSjà iTie ueritatis inueftiganclæ,ac in lucem proferendæ Ion gè maiore,quam dicendi ftudio fcriptos : meq; in clientela Ma-ieftatis ucftræ,in cuius iani officijs confcnui, fuppliciter dedico ac commendo : oroq;, Maieftas ueftra dignetur ipfum libruni ea dementia ac benignitate complefti, qua autborem femp|r complexa eft. Viennæ Auftriæ, prima Martij,M.D.XLIX.

Eiufdem Maieftati’s ueftræ fideh’s Confiliarius Camcrarius, amp;nbsp;Præfedus fifci Auftriaci',*

inßms HtJ^aniarum, ^^rcl)idux ^ufiriæ, T)ux quot;BtirgHndi^^ ^c, Imperialis locumtenenigenerali^,amp;c,

NOBILI, ET FIDELIBVS NOBIS DILECTIS, LEONARDO Comiti de Nugarolis, Sacrac Cæfareæ amp;nbsp;Catholicæ Maieft. ôCc, ac Sigifmundo de Herberftain,Equiti aurato, Confiliarqs ÔC Oratoribus noftris ad Se* rcnifsimum Principem Mofcouitarum,

o B I L I S, öd fideles dilecfti : Cum nuperapudnos fubftitifient Lubingp Mofcouitici oratores àC^lâ re reuerfi',per Confiliariunoftrum Docftoré Ioan/ nem Fabrum fcftcitat ftimus, defide ödrelioione ac ceremonijsgentis» Quæomnia idem Confilia/ rius nofter, ut ab eis acceperat, in libellü poftea di/ gefsiu Qiiem ea potifsimdm ratione hifce adium diu mittimuSjUt ledlus à uobis fuggerac refricetc^ memoriam, fi quid eorum uel uideritis, uel obferuaueritis j quod proii/ nus üelt'ro oculato teftimonio,uel obferuatione pofsit probari. kaquc iniungimus uobis,ut diligenter tam rationem fidei,quàm ceremonias C' tiam,ad eum modum inquiratis,per occafionem, quam ipfi ad indu/ ftriam Sc ingcnium ueftrumalEimetis,utcertius de omnibus ficinfor/ matijhuius gentis religionem öd ritum aflequamur quem 8d in facris amp;nbsp;propl^nisrebus foleantobferuate, Quod fi quodpiam exemplar Miß fale,uel ccremoniarius alius liber, undedeprehendi facile pofsit facro/ rum eorundem opcratio circa Euchariftiam,ö^ alia,commode in manus ueftrasinciderint,nobis gratum crit,ut comparentur: quicupimus fei/ re ad amufsim,ubi conueniant,uel difcrepent,in articulis fidei,ac cc/ remonqs*Eritnobis hæc inquifitio,öd labor omnis uefter,pehucun/ dus,'neque uobis difficilis: quem ut omni ftudio profequi uelitis,noftra eft benegrata uoluntas ♦ Datum Auguft^, die prima menfis

*^ERBERSTAIN, NEIPERG et GVETENHAG, VI Rx TVTIS AC MERITORVM ERGO^ IMMYz NITATE DONATO,

^uratapatriiS donatum torque remiltt. yrCaximtu J/emilius Clt;eßtr, i(irtute,ßde^ Forte me a adduêlus, Fatrum me protinus Conßlio adßripßt. feqwes hinc nulla laborum FaBa mihi: mapnk de rebu4 iuß^aper epi. Fa der dus iunxirepes,pacis^ tuendes \gt;iccendißüdio, laie qua Fhenui inundat^ ^^peüdomanatTanaudeßonteniuoßuj ^ba lent placidat qt^ae^ apmine lambit arenat^ '^auipßpenetrans lußrauicaca 2ubonis^

ononis^ ßuenta : amp;nbsp;inhoßita Te/quaperaprans^ ^fpatui mandata tuh, J^egumq^ßperbas '■^cceßißdes’.geminofabieila Fioni ^dtheatranauißeta,magni Regia noÜrie • ^^norum domim latatafilutis honore. ^tisgeft(srebui,me QmbricaCherfineßts ^xcii7it,s^patriareddtt,charisq^propmquü.

Toil ubimortalii defunüo mûriere uita^ ^'^rolus acer auoßccejßerat, hunc quoq^ dulci^ ^'^ulßuipatria precibueße m^reßlutans^ ^ddomitos adijpopulos amp;nbsp;ditia ^ßgt;eria. reducem dein Ferdinande ab ^ula ^°»ßlßÜatuit:laie quo Régna tenente^ '-Archos iter um reges,populosq^ reuiß. ''

Fine mihipro mérita,ßrüq^ nepotibus auÜum ^ibertate deem, quodrrulla aboleuerit ateu.

K^tpoflquam inuaßt Solymanus mania Ruda, *-^ccerißmßurß,uim perniaem^ minaniem Pannonia, Orator compreßi,diraq^ retro no/lrüßaßiugulisauerteretela.

Fu nunc deßunÜe cur is,poilßata quiete ^opitus placida,iußldum buccinaßmnum ■ iuiicisexcutiat,dormißeam.Viueuiator, lixemplo^ meo patriaßruir^mementot^

On mor or Ijdnc Chrißo repetentiredilere uita^ Etuixijßewihifitii,amp;uidißeßiper^eß ' Totmdrïa lt;amp;* monteSitotßtimma,tüt^f(tl^ile Tot regeißom 'mosc^ orb(igt;tot regnattot url mare confcendtßpra, quod^^ alluit inßa ïtaliam,remtshincpraterueêîàSt amp;‘iUinc^ nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ' quot;

^althea^emenßsßetaimqxßBalearicafiluenSi ‘ ■ Sardinia ingredior,gelidij^ quot;Sß^^ßhenii oradj '■ ' Ti.ha^^ cauai tacitoftringentemßumine ripM '7 'Traieci: Tanadc^ ßipra caßut o'sjßiuoßiy '^ ” nbsp;nbsp;nbsp;\

Hußnam Ehiphaos didici cqnßflere montes, ß' ' lamé^ d^lhim amp;nbsp;E.henumßuuiitm^ binomihisiSlri ^auigßßperans, 'Legau munus obiui: ' ' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sigißnundum mf^derantem iure ‘î^o lonos: ' ' Lituaniaj^ducemymoseÜquemdicereMagnum'i Sape ßtlutauiuerbis amp;nbsp;nomine régis Ferdnandr.e^totodiuißsorbeyistoßnos ‘ Flonßmel atque iterum magnis de rebus aßiiiS quot;nbsp;ß quot;nbsp;JioCofcouia^ ’Ducem magnumßm affatusin ^urbè ' 'Uuaßlium: hinc Danis, Floruegis, at que Suedis ’ ' ; Imperitantem adq Chrißernum,nonfitis aquo ,, Dißi^ioßnEiturbantemßedera leEi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ;

LfacmandataferensàCaïàre dgt;ifCaxmilianOi Ipßm etiam Hungaria regem,dominum^ Sobcemfi Luduicum acceßty'Regno, ßorentibus annu,.....' lam uero mulus locuples Dißania regnis

Cognita, amp;nbsp;Hißanis non cedens ^elgica regnis, ’ quot;nbsp;‘ Carola ubi .^ußriacam reßonem, nomine Quinto, • Ceupatr'u orbatam interitu commendo pupillam, Fraterea Deeimum quot;Romana inßde Leonern ‘ , Conßexi: quot;Ueneti dux L auredane Senatus nbsp;nbsp;,

Cogniteporrümibies,,noticpßuereDynaßa quot;nbsp;‘ Jmperq plures, quos hic numerare moleftum e^. Ecce autem Hungaricis ubi rurßu immine t or is, Et noflros mifera Solymanus clade per emit, Flequicquam longa ^udam obßdione prementes^ Ipßus borrßcafubnixißdetyranni, iHltiusereBafixiftansoßuladextra, Quamprona in terra melior pars orbis adorat: ^rincipis inde meignatam deduco Tolonos Eeginamin quot;Registhalamos'.belli^ Expertus caßs uarios hac inter, olim

emsfitiis ueterana ßipenMa,iuui ^»■ftUo imereainnocui compendia Fifct. ^^^luarumc^poteni,m inra a9fiiederapdum mimperium,ftudwj^ßneßo lab or um, ^^blica priuatis ptieponens commoda lucrû: ^^ßondente tarnen ßdeißrte,atquefauore *^^ßriadum regum^domui rem linquo,deciu^y ^^prißigenerü ßemma haudingloriiti orno^

i^tur plenum ^Mamßm mihi confcius aBam Ç^iwter in uit a opßcßßßne labe,not a^, mtignouelutifitur expletusj^theatro,

quot;^diclemßcium coniunßt Homerun 'U^xi: gt;nbsp;^empe manum menti,nempeammumßadiif.

'^urea nobilitas nitidum tibtporrigit enßm^ ^o^rina atcertam monßrat ubique uiam^

^osadij populos,lt;ju^e regnapotentia uidi, ^^poßi lußranda oculu. Flon iudicis acpui ^^anien metuo,moueor nee bile maligni:

^^ß^unium uarias mundi rapuere per or as, derrabates, undoe, nix, traba, cur rus,e qui.

^^^ußratafero,rateßnt,rheda^, rota^, ^^l^ß^unde tibi, Orator dum publica regum ^‘^ppiorum exequerù totum mandata per orbem.

uehor, amplagerens regum mandata meorum^ '^d Danos, Jgt;itCoßos,Fannonas,Heßerios^ lt;

HEN^ICVS GLAREANVS P. L» ANNOTATION!' bus inQiCurhuiTijubide duplici Scythia,Hcrodoto dida, Ptolemæo uerd Sarmatia,in hæcuerba

*De regiornhus noßra at ate inclyttts Ule uir 7)^ SigwunUus ’tn /:/êrber^tirff *ïgt;lejgerg Çuottenhag quot;Baro, tnuiBißimi Caßrii Ferdmandt Conßliaritußfii ßria grafeêluSfduow^a uolumma edididit,plena omnU eruditionUj dignßiniunt leBu^quod otnnesqui Çeographtca amant, ampleBantur,multum lack accepturi.plad-moram cam in Latinis, tam in Çrack aatlooriboi locoram, anteaancmine re^te tradk toram^ Ocalatushic teßis, non aaritoi tantam hacferiptk prodidit, certa, nonuanare^ lationetqaippe mifjaa Legatus a daobas fmperatoriboi, diao JlFaximdiano, ac Carole qainto, ipßq^ Capire Ferdtnando,admagnamillam dacem C^oßhoaia. Fàc ego,optime leClor, haud allo zelomotai,quam ingenti ueritatis amore, de illogeneroß airo fcribe. •neqaeemm eam angquam aidi:ßdeias opera tanto ardore,tantaanimimeia.dmira-‘ tione legi,at multis annk nilaqa'e lubenter^ Ft conßteor,me malta indeßaClas haaßjß: qaando ex ßplan\ uideam, aeteres de his rebaa it a cacutijße, ut Cimme^ nbsp;nbsp;nbsp;'

riastenebroi nobis oßadijße,meritoaideriqueant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ■ ƒ

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xaßofum

O S C O VIA M miht defcripturo, quae Rufsiæ caput eft, fo amcpditionêper Scythiam longe lateen cxtendit, perne^ ceirariumerif,câdideLe(ftc», multas mnoc opereSepten tn'onis parteis atti'ngere, quae non folum prifcis, fed etiam noftræætatis authoribus non laris cognitæ fueruntiquo fiet, utnonnunquam ab corum Icripris diflenrire cogan Ne cui tarnen uel fulpeefta, uel arrogans uideaturmea,in hacrefentenria,equidemfateorme if^n femel,fed itcruni, _________ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dumdiui M A x i M i L i A N i Impcraton's,aceiusnepo* fis Rom. Regis Domini ferdinandi lcgationibusfungerer,Molcovuiam, tanquam in re præfenti ( ut dici folet ) uidilFe ac perluftrafle : maiorem tarnen partem exclus loci hominibus, tum peritis, tum fide dignis cognouilTeinecunius alterius'uerelatufuifle contentum,fedmultorum coftantibus fcntcnrfjs fretum, ac etiam ^auonicæ linguæ ( quæ cum Rhutenica ÔCMofcovuitica eadem eft) cognl tionebeneficioqj adiutum,haecnon folum ut auritum, fed etiam oculatumtcftem, nonfucato orarionisgenere,fed aperto QC facili perfcripfifle, ac pofteritatis mc^ moriæ prodidilTe.

Cæterùm,quemadmodum quælibetnatiofuum quendâpronunciandi morem fiabeta'taamp;Rhuteni facere,literascpftiasuarieeonnexas, coniuncftas'ue, nobisin^ ufitata quadam ratione proierrefolent : adeo ut, qui eorum pronunciationem non fingulari diligentia obferuauerit, is neep feifeitari quicquam commode, nequeco^ gnofeere certi aliquid ab illis poterit. Equidem in Rufsiæ defcriptione, cumRhiP tenicisuocabulisinrcrum,locorum,ac nuuiorSappellationenon temereufusfini, uoluiiam inde ab initio literarum quarundam connexionem ac uimpaucis often' dererquaanimaduerlajLecftorpleraquefacilius cognofcere,00aliquandoplura for talTe inquirere poterit,

Baliîius,etfiRhutenipcr Vu confonantem feribant proférant, cum tam en a* pudnosinoleueritper B fcribiamp;proferri,n5uidebaturmifiiper Vu feribendum.

C afpirationipræpofita,nonper Ci,uelfchi,utpleræqpnariones lblent,fedper Khi, Germanorum quodammodo more, eftexprimendaïutin didione Chiovulaj Chan, Chlinovua, Chlopigrod, SC^c,

Præpofitauerô Z duplæ/onorius aliquanto pro ferenda : utCzercmifle, Czer' nigo, Czilma,Czunkas,

G Rhuteni, præter aliorum Slauorummorem,pc»h alÎ3irationem,Bohemico propemodum more proférant, ut cum lugra, Vuolga feribunt : Iuhra,Vuolha pronunciant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

I litera ut plurimum uim conlbnantis obtinet : ut in Iaufa,Iaroslavu,Iamma, lero polchus, 6Cc.

V quandouim confonantis habet, eiuldemioco Vu litera, quam Germaniper duplex b,fc.Wexprimunt,pofui ; ut in Vuolodimeria, Vuorothin, Vuedrafeh, Vuieftna, Vuladislaus, Eademuerô inmediouel finedidionispofita,uimfeufo num obtinet literçGræcæ phi, quæ eft nobis ph,ut Ozakovu,Roftovu,Äfovu, Ovuka. Diligenter igitur obleraabit Ledor huius literæ uim,ne una 5C eademdi diôhe dcprauatè prolata,diuerlàs res interrogafle,intcllexiire'ue uideatur.

PrætereainRhutenorum Annalibus,origine,rebus^ geftis uertendis, non co, quo nos, fed quo ipfi utuntur, annorum numero ufi ftimug : ne, dum ab ipforumferipris difcreparemus,corredoresuerius quamfidi interprétés uideremur.

V s s I A unde nomen habeat,uariæ extant piniones* Sunt enim qui earn à quodam Ruffo^ fratre feu nepote Lech, principe Polono^ rum, perinde ac fi ipfe Rhutenorum princeps fuiHet, nomen accepifle uolunt, Alrj aïitem à quodâ uetuftifsimo oppido, Ruflb didio, no longé àNovuogardia magna» Quidam ucrd à fufco eins gentis colore» Pleric^ no Aine mu tato, à Roxolania Rufsiam cognominatâ efle putant, Verûm eorum qui hafce aflerunt opi

niones,tanquâ uerohaudcofonas, Mofci réfutant, afferentes Roflciam antiquitüs appellatâ, quafi gente diiperfam, feu diffeminatam : id quod nomen ipium ihdicaf» Roffeia ctenim, Rhutenoru lingua, difleminatio, feu diiperfi'o interpretatur. quod uerum effe, uarrj populi incolisetiamx B num pérmixti, amp;nbsp;diuerlæ prouinciæ Rufsiæ pafsim intermixtæ ac inter^ iacentes,apertè teftantur» Notum eft autem hiftorias facras legentibus, differninationisuoCabuloetiam Prophetas uti, cum de difperiîone poz pulorum loquuntur» Nec tarnen défunt, qui Ruflorum nomen fcc Græz ca,atcp aded ex Chaldaica origine, non multû difsimili ratione trahant» àfluxunimiruinvquiGræcis eft uelàquadâ quafî’guttulata difperz fîone,quæ Arameis dicit Refi'ffaia,'fîue Refîâia: quo modo Galli Vm^ briàfludlibusiimbribus amp;nbsp;inundationibus, hoc eft, à Gall êc Gallim, i' temab VmberjHebræis funt appellati,quaß dicas flucTtuates feu procel Lfos populosjuel fcaturiginum géntem» Sed undecunque tandem Ruf-fia nomen acceperit, ccrt^opuli omnes qui lingua Slauonica utuntur, ritum ac fidem Chrifti Græcorum more fequuntur,gentiliter Rufsi,Laz tinèRhüteniappcllati, adtantâmultitudinê excreuerunt, ut omnesiiv termedias g^tes aüt expulerint, aut in fuum uiuendi moré pertraxerin-tî adeo ut Omnes nunquno amp;nbsp;commun! uocabulo Rhuteni dicantur». _ Slauonica P orro lingua,quæ hodierno die corrupto nonihil uocabuz fo Sclauonica appellatur, latifsimé patet : ut quaDalmatæ,Boffnenfes, CChroati,Iftri)',lôngocp fecundum mare Adriaticum traétu Forumiulij ufque, Garni,‘quos-Veneti Charfos appellant, item Carniolani, Cariiv th fi, ad DrauuTrt fluuium ufque : Stirij uero infra Gretzium, fecundum Mueram Danubium tenus,ihdècp Myfri,Serufi,Bulgari,aliicpConftan tinopolim ufqwe habitantes: Bphemi præterea, Lufacij,Silefri;Morauî, Vagicp fluuij iii regno Hungariæ acGolæ:Poioni item, amp;nbsp;Rhuteni hz tifsimè imperant-eSb’ôc^ircafiQuinqucmontani ad Pontum,deniquc per Germaniam ultta Albim in ffptentrionem Vuandalorum reliquiae fparfîm habitâtes utuntur»Hi etfî omnes feSlauos effe fatentur, Germaz b ni tarnen

2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM M O S C O V I TI C AR V M •

ni tamc à folis '\7uandalfs denominatione fumpta, omnes Slauonka lin A gua uccntes, Vucnden, V üinden,amp; V uindifcl^promifcuè appellant,

Cæterûm Rufsia montes Sarmaticos hand longe à Cracouia attingit: amp;nbsp;fccundum fluuium Tyram, quem incolæNiftrû uocant, ad Pontum Euxi'nüm atcp Boryfthcné ufcp fluuium protendebatur:fed ante aliquot annos Albam^quæ alias Moncaftro appellatur, quæcp ad oftia Tyræ fi' ta, fub ditione Vualachi Moldauienfîs crat,Thurca dccupauit, Præ^ rcrea rex Thauridæ Boryfthenê tranfgrelTuSjlatecp omnia uaftans,duo ibi caftra cxædificauit : quorum altcrum Oczakovu nomine,non longe ab oftrjs Bory fthenis fitum, nunc Thurca pariter occupât : ubi folitudh lies hodiefunt inter utriufquefluurj oftia^Porrd afcendendo iuxtaBo^ ryftherfem, deueniturad oppidum Circas, occident?uerfus fitum :atcp inde ad uctuftifsimam ciuitatemChiovuiam,quondamRufsicp metro/ polim : ubi traiedto jßoryfthene, eft prouincia Sevuera, adhuc habitataî «xqua reftàin orientem procedenti occurrunt Tanais fontes.Longo deinde fecundum T anaim,ad confluxu fcilicet Occæ amp;nbsp;Rha fluuiorum, B itinereemenfo, tranfeundodenique Rhalongifsimo tradlu inmarcufi 'que Septentrionale, póft inde redeundo,circa populos régi Svuetiæ fubditos,amp; ipfàm Finlandiam, finumcp Livuonicum, atque per Livuo/ niam,Samogithiam,ÎVlaibvuiam denique Poloniam ufquereuerteiv do,Sarmaticis tandem montibus terminatur,duabusduntaxatprouiiî crjs, Lfthvuania fcilicet amp;nbsp;Samogithia interiecftis : quæ duæ prouinciæ licet Rhutenis intermixtæ fint, ac proprio idiomaterituc^ Romano U' tantur,earum tarnen incolæ ex bona parte ftint Rhuteni,

Principû qui nunc Rufsiæ imperant,primus eft,Magnus dux Mofco vuiæ,quî maiorê eius partem obtinet:fccudus,magnus dux Lithvuanieî tertius eft rex Poloniæ, qui nunc Poloniæ amp;nbsp;Lithvuaniæ præeft.

De origine autemgentis, nihil habentpræt^ annales infrafcriptosî gentem fcilicet hanc Slauonicam elfe ex natione laphet, atque olim con'' fediffead Danubium, ubi nunc Hungaria el?amp; Bulgaria, amp;nbsp;turn Nop ci appellatam : tandem diipalatam,amp; per terras difperfam, nomina àloquot; cisaccepiffe,utpote Moravüi à fluuio : ali) Ozechi,hoc cftBohcmift-^ tem Chorvuati,Bieli, Serbli, id eft Serui),Chorontani dióti, qui ad Da/ nubium confederant, à Vualachis expulfi, uenientes ad lftulam,nonien Lechorum à quodam Lecho Polonorum principe, à quo Poloni etiamquot; num Lechi uocantur, acccperunt, Alrj Lithvuani, Mafouienfrs, Pome* rani : alrj fedentes per Boryfthenem,ubi nunc Chiovuia eft,Poleni dice/ bantur: alrj Drevuliani,mnemoribus habitantes: alq inter DvuinamS^ Petijdifti Dregovuici:alij Poleut2:ani,ad fluuiûPoltæ,qui influitDvul nam : alrj circa lacum Ilmen, qui Novuogardiam occupaiicrunt,fibf que principem Goftomiifel nomine conftituerût: alrj per Defiiam amp;nbsp;Sulam fluuios,Sevueri,feu Sevuerski appellati: alrj uero îuper fontes V olhe Boryfthenis, Chrivuitzinominati:horumarxamp;Scaput Smolenfco eft» Hæc annales ipforum teftantur»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

Qin* initio Rhutenis imperauerint,incertum eft,charaifleribus e-nimcarebant, quibusrejgeftæ memoriæ mandari potuiftent. Poftcagt; tjuam ucró Michael rex Conftantinopolitanus, literas Slauonicas in Bulgariam anno mundi 6406» mififtet, turn primum, non ea duntaxat j* quæ tum gerebantur, uertim ctiam quæ amaioribus acceperant, Sgt;t^ per lonaam memoriam retinuerant,fcnbi,in que Annales eorum referri coEptafuntzexcpibusconftat, Coftros populum, à nonnullis Rhutegt; nistributi nomine alpreolorum pelliculasde fingulis ædibus exegifle, item Vuarego sip fis imperauifle. De Coferis,unde, aut quinam fue-rint, nihil præter nomen ex Annalibus : de Vuaregis itidem,certi quicz tluamabillis cognofeere nopotufi Cæterum cum ipfi mareBaltheu, illud quod Prufsiam, Livuoniam, indeep póft ditionis fuæ pVtem à.

Svuetia diuidit, mare Vuaregum appellarent:putabam equidem, aut Svuetenfes,aut Danos,aut Prutenos,ob uicinit^tem,principes illoz^ rum fuiftc.lam ueró,cum Vuagria,famofifsimaquondam Vuandalo^ ^rum ciuitas prouincia,Lubecæ ducatuiHoliàtiæ finitima fuifie, marcep hoc quod Baltheum dicitur, ab csl nomen, quorundam fenteiv tia,accepiireuideatur : illudcp ipfum, 8^ finus ille qui Germaniam à Da^ nia, item Prufsiam, Livuoniam, maritimam deniqueMoicovuitici im^ perrj partem à Svuetiafeparet, óc^adhuc apud Rhutenos nomen fiium retincat,atque uaretzokoie morie,hoc eft, Vuaregu mare appelletur: ad hæc,quôd Vuandali ea tempeftate potentes erant, RhutenoAim de^ niep lingua,moribus atep religione utebantur : uidentur itacp mihi Rhu teni ex Vuagrijs,feu Vuaregis potius, principes fiios euocafie, quam externis, amp;nbsp;à religione fua,moribus,idiomatecp diuerfis, imperium de^ tulifie. Cum itaque Rhuteni aliquando inter fe de principatu contende rcnt,ac mutuis odiorum facibus inflammati, exortis deniq? grauifsimis Lditionibus deccrtareiitt turn Goftomiftel,uir amp;nbsp;prudens,8Z magnæ in Novuogardiaauthoritatis, in medium confijluit,utad Vuaregos nuV terent,atcp tres fratres,quiiliic magni habebantutjad iufeipiendum imlt; perium hortarentur. mox audito confilio,legatismifsis, principes ger^ C mani fratres accerfunturmenientestp eo, imperium ipfis ultro delatum, niterfe diuidunt» Rurick principatum Novuogardiæ obtiner, fedemcp fuam ponit in Ladoga, X x X V i miliaribus Germanicis infra NovuO' gardiam magnam, Sinaus confedit in Albolacu* Truvuoruero in prin ripatu Plefcouiefi,in oppido Svuortzech.Hofce fratres orioinem à Ro-nianis traxifre,gloriantur Rhuteni : à quibus etiam præfens Mofcovuig • princeps,fe genus duxifie fiium aflerit, Horum autem fratrum ingreffus inRufsiam,iuxta Annales,fuitanno mundi 6370. Duobus fine hæredfi bus defuncftiSjprincipatus omnes Rurick fuperftes obtinuit,caftra inter amicos amp;nbsp;famulos diuifit. moriens filium iuuenê loor nomine, uni cum regno commendat cuiç^m Olech propinquo fuo:qui id,deui(ftis multis prouinerjs, auxit : arma in Græciam ufque transferens,Bifantium etiam obfediu cum triginta tribus annis regnaffetjatep in caput feu cranium b 2 fin equi

fui equi iam olinl mortui, pede forte impegiffet, ucrmis uencnofi morfu h lefus occubuit. Mortuo Olech, Igor dutfta ex piefcovuia uxore Olha, imperare cœpit: qui cum exercitu fuo longius progrediens, Heracleam ôc Nicomediam ufcp perueniflet, tandem bellofuperatusaufugit. póft â Malditto Drevulianorum principe,in quodamloco Coreftenom? ne,ubi etiam fepultus eft,occiditur, Filius autem Svuatoslaus, quem im fantem reliquit, cum per ætatem imperare non poflèt,Aterim mater01 ha regno præfuit : ad quam cum Drevuliani uiginti internuncios mifîf fent, cum mandatis, ut eorum principi nuberet: Olha nuncios Drevu/ lianorum uiuosobrui iufsit:iuos'^ interim legatos ad eos mißt, nimh ,rum fi fe principem èc dominam expeterent, ut plures atque prgftantio* res procos mitterent. mox alios feleéfosquinquaginta uiros ad-fe mif fos,in balneo combufsit: aliosl:^ legatos iterum mißt,qui aduentu fuum annunciarent, iube,;ent'cp apparare aquam mullàm, alia' que ex more ad parentandum marito defunefto neceflâria, Porro adJDrevulianos cum ucniflet, maritum deplanxit, Drevulianos inebriauit, quincp milliaillo^ B rum occidit, mox Chiovuiâ reuerfa,exercitum côfcripfit: contra Drevu lianos progrefla,uilt;ftoriamreportauit,fugientesin caftrum perfecuta, obfidione ad integrum annum prefsit, póft interpofitis conditionibus, tributum illisdc qualibet domo, tres uidelicet columbas, totidem'que pafferes imperat : acceptas'cp in tributum aues, continuo alligatis fuba^ las ignÄs quibufdam inftrumentis, dimittit. auolantes columbæ, ad X' des confuetas redeunt, reuolant'que, caftrum incendunt, inflammato iam caftro diffugientes, aut occiduntur, aut capti uenduntur. Occupa-' tis ifaque omnibus Drevulianorum caftris,ultamariti mortem, Chio^ vuiam reuertitur. Dein anno mundi ^463 in Græciam profe(fta,baptil' mum fub rege loanne Conftantinopolitano fufeepit : commutato'cp 110/ mine Olhæ, Helena uocata eft : ac magnis poft hwptifinum à rege munc' ribus acceptis, domum reuertitur, H^c prima inter Rhutenos Chriftia^ na fuit, ut Annales eorum teftantur, qui eam^oli æquiparant, Sicuti C' nim fol iplum mundumilluminât,itaSd ipßiRufsiamfide Chriftiillu-ftrafie dicitur,Svuatoslaum autem filium ad baptifinum nequaquam C perducere potuit, qui cum adoleuiffet,ftrenuus ac promptus ftatim om nes bellicos labores, periculacp confueta, non detreófauit ; in bello nuf la impedimenta, ne ualà quidem coquinaria,exercitui fuo permißt, car^ nibus toftis duntaxat utebatur, humirequiefcens, fella capiti fubieda, •zVicit Bulgaros,adDanubium ulque progreffus:incpciuitate Percaf-lavu, federn fuam pofuit,ad matrem atque confiliarios fuos dicens : Hec enim ledes mea,in medio regnorum meorum : ex Græcia ad me adferun tur Panodocki,aurum,argentum, uinum,uarrj'cp fruftus: exHungaria, argentu equi : ex Rufsia,Schora, cera, mei, lerui, Cui mater : lam iam moritura fum,tu me ubicunque uolueris lepelit^itaque póft triduó mo ritur,atque à nepoteexfilio Vuolodimero iambaptilato innumerum fandorum refertur, dies'qp undccimus luli) facer illi didtur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5,

Svuatosïaus,qui poft obitum matris regnabat, diuifit prouincias fi/-Jijs : leropolcho Chiovuiam, Olegas Drevulianos, Vuolodimero No^ '^uogardiam magnam. Nam Novuogardenfes impulfu cuiufdammu^ lierisDobrine, Vuolodimerumphncipemimpetrarunt* erat enim No Vuogardiæ ciuis quidam Calufczaparuus diélus, qui habuit duas filias, Öobrinam Malufcham. Malufcha erat in gynecio Olhe,quam imprg gnauerat S vuatâslaus,amp; ex ea V uolodimerum fufceperat»Svuatoslaus cum filijs profpexiflet, pergitin Bulgariam, Pereaslavu ciuitatem obfi' detjcapitcp : Bafilio Conftantino regibus bellum dcnunciat.athi lega tis milsis pacem pofcebant, Sc quantum exercitum baberet, cognofcere ab co propterea cupiebant, quód tributum daturos fe iuxta numerum «xercituSjfed falfo,pollicebantur. mox cognito militum numerft, exerci tum fcripferunt» Poftxrum uterque exercitus conuenifTetjRhuteni Gracx torummultitudine terrentur: quos cumpauidos|^ideretSvuatoslaus, inquit; Quia locum nonuideo,Rhuteni,quinos tutd capere poftet: ter^ ram autem Rufsiæ tradere inimicis, nunquam in animum induxi : forti^ tcrcôtraillos pugnando, aut mortem oppetere, autgloriamreportare, certum cft. Etenim fi ftrenuè pugnando occubuero, nominis immorta^ litatem: fiuerófugiam,perpetuaminde ignominiam fum relaturus»ÓC ciim hoftium multitudine circumuentus effugere non liceat, ftabo ergo firmiter,caputcp meumin prima acie,pro patria,omnibus periculis obij dam. Cui milites : Vbi caput tuum,ibi noftrum.Mox confiritiato mi lite,in aduerfum hoftem raptus,magno impetu fa(fto,ui(ftor euadit. T er ram deinGræcorumuaftantem,reliqui Græciæ principes muneribus oppugnant. aurum autem panadockmi (ut eft in Annalibus) muncx racum fpreuiiret,reculaftet'cp,ucftimenta autem amp;nbsp;arma à Græcisiam denuófibi mifta accepifTet: tanta eiusuirtute, Græciæ populi permoti, reges fuos conuenient^ : Et nos, inquiunt, iub eiufmodi rege elTe cupp gt;iaus,qui non aurum,fed arma magis amat. Appropinquante Conftantp nopolim Svuatoslao,Grpci magno fc redimentes tributo,eum à finibus Græciæ auertunt. quem tandé anno mundi 6480, Cures princeps Piecx senigorum, exinfidijs interfecit. amp;nbsp;ex cranio eius poculum faciens, au^ ro circundato, literis in banc fententiâ fignauit : Quærendo aliéna, progt; priaamifit. Mortup Suatoslao, quidam ex eius primoribusSvuadolt nomine,Chiovuiam ad leropolchum profe(ftus,maximo eum follicP tans opere atque ftudio, quo Olegam fratrem regno expelleret,quód bum fuum Lutam necalTet. leropolchus eius perfuafi'one adducftus, beb • lum fratri infert : exercituml^ eius, Drevulianos fcilicet, profligat. Ole^ ga autem fugiensin quoddam caftrum,afuisexclufus,impetucpfacfto, cx quodam ponte detruftis ac deie(ftus,multis fuper eum cadentibus,mi ferè adobruitur. leropolchus caftro occupato fratrem quærens, corpus eius inter cadauera r^ertum, amp;nbsp;ad ftium conlpecftum allatum alpb tiens : Svuadolte,inquit, ecce hoe tu concupiuifti. póft fepelitur. Inters-fedum fepultumc^ Olegam,ciim Vuolodimerus accepiffef/elida No--u, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 3 vuogardia.

vuogardia,ultra marc ad Vuarcgosprofugit. leropolchus autem Noquot; A vuogardiæfuum locum tenentcm imponens,^nus Rufsiæ monarcha cffîcitur. Vuolodimerus Vuarcgorum auxilio comparato,reuerfus, lôcum tenentcm'fratris Novuogardia expulit,fratri'que bellum prior dcnunciat. fciebat enim, ipfum contra (e arma Rimpturum. Interea tem^ poris mitcit ad Rochvuolochdam principcm Pefcovuiæ (nam amp;nbsp;ipfe ex Vuaregis illuc commigrauerat) amp;nbsp;filiam fuam Rocffmidam uxorem petit, filia autem non Vuolodimero, qudd eum ex illegitimo thoro na-« turn fciebat, fed leropolcho fratri,quem breui fe paritcr expetiturum pu rabat, nubere uoluit. V uolodimerus,quôd rcpulfam paflus eifet,Rochgt;' vuolochdæ bellum infertzeumcp unàcumduobusfilijsoccidiuRoch-midam ucro filiam fîbi iungit,atque poft Chiovuiam contra fratrem progreditur. leropolchus cum iratre inire prælium cum non auderet, occlufît fe Chiovui^. Vuolodimerus dum Chiovu oppugnat, occub turn mittit nuncium ad Blud quendam leropolchi intimum confîlia/ fium:qucm patris appellatione dignatus , rationem interficiendi fra/ B trem ex eopctit.intelle(fta petitione Vuolodimcri,pollicetur Blud fc^ met dominum fuum interfeéiurum, confulens Vuolodimero,caftrum utoppugnet:Icropolchum autem monet,in caftro ne maneat,expo/ nens multos ex fuis ad Vuolodimerum defcciftc. leropolchus confilia' ho fuo fidem habens,fugit Roden,adoftia ïurfæ,fe que ibi aduerfus fratris fiim tutum fore putat. Vuolodimerus deuidta Chiovuia, Rogt; den exercitum transferens, longa graui obfidione leropolchum pre-' mit. Póft longa inedia exhaufti, cum obfîdionem tôlerare diutiusnon poifent,confulit Blud leropolcho,ut pacem cum fratre,fe longe po/ tentiore, fàciat : Vuolodimcro autem interim nihilominus nunciaf, ft fibi fratrem fuum mox traditurum, adduefturum'que. leropolchus ftcutuscônfîliumipfîus Blud,fratrisfearbitrio«tquepoteftatipermit/ titjConditionem hanc ultro offcrens,ncmpe^quicquidexgratiafuafi' bi rerum conceifurus eifet, in eo fefe gratum futurum. Vuolodimero conditio oblata, haudquaquam difplicet. Mox Blud monet dominum, ut ad Vuolodimerum iret: quod tarnen Vuerafto pariter leropolchi C confiliarius proriùs diifuadet. fed huius confilium negligens,ad fra/ trem pergit. ingrediens per portam , à duobus Vuaregis, Vuolodh mero interim ex quadam turri delpiciente,occiditur. quo fafto, fra/ tris uxorcm natione Græcam ftuprauit : quam leropolchus pariter, •priufquam in Uxorem duxilftt,monialem impregnauerat. Hic Vuo/ lodimerus multaidola Chiovuiæ inftituit. primum idolum, Perum df dum, capite argcnteo, cætera fignea erant. alia,Vslad,Corfa, Da-Ivua, Striba, Simaergla, Macofch,uocabantur : quibus immolabat,qug alias Cumeri appellabantur. Vxores habuit plurimas ♦ ex Rochmida autem luftepitlfoslaum,ïeroslaum, Servuoldun^ ÔC duas filias. Ex Grg ca, Svuetopolchum. Ex Bohema, Saslaum : item ex alia Bohema, Svua* toslaum,Stanislaum.Ex Bulgara,Boris nbsp;Chleb.Habcbat præterea

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commentaril nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

ill alto caftro treccntas concubinas:in Bielgradjfimîh'ter trecentas:in Bereftov'uo,Selvui du^ntas. Vuoloditnerus cum fine impedimentö totius Rulsiæ eilet monarchafaétus, uenerant adeum exdiuerfis loci's Oratores, hortantcs, ut fe eorum leélæ adiungeret. Varias autem cum uideret lecT:as,mifitamp;ipfe Oratores fuos, qui perquirerentconditiones ritus fingulamm fedlarum. tandem cum alijs omnibus fidem Chrp ftianam Græco ntu prætuliiret,elegifletcp,mifsis oratoribus Confiant^ iiopolim adBafilium Conftantinum reges, Annam fororcm,uxorem fibi fidarent, fe fidem Chrifti, cum omnibus fi.ibdittsfi.us fi.ifcepturum: amp;reftituturum illis Corfun, amp;nbsp;alia omnia, quae in Græcia pofsideretj poUicetur.re impctrata,conftitiutur tempus, eligitur locus Çorfun: quo cumuenillentreges,baptifatus eft Vuolodimerus»cornmutato''que nomine Vuolodimeri,Bafilio illi nomenimponitunNuptijs célébra' tis,Corfununà cum alqs,ficutipromiferat, reftituiuHæc afta funt annö mundi 0469, à quo tempore Rufsia in fide Chrifti permanfit. Anna mo Britur x X 111 anno poft nuptias : Vuolodimerus uero anno poft obft tumuxoris quarto decefsitjsciuitatcm intra Vuolham amp;nbsp;Occam flu^ uios fitam condidit, quam à fuo nomine Vuolodimeriam nominauit, eamf[5 Rhufsiæinctropolim conftituit. Inter landlos tanquam Apofto* lus,folenni die uidelicet lulrj, quotannis ueneratun Mortuo Vuo' lodimero, difsidentes inter fe fill) eius,uarie de regno præfumentes, de-» certabant : adeo ut qui potentior eilet, alios fe inferiores imbecillioz-resue opprimeret, regno'que pellcret»Svuatopolchus,qui principal turn Chiovuienfem ui occupauerat, coftituerat ficarios, qui fratres fuos Boris Sd Chleb conficerent. Interfedli, commutatis nominibus, hie Da uid,ille uero Romanus uocati, in fandlorum numerum connumeta-' tifunt: quib. etiam xxiiii dieslulq lacer eft conftitutus.Fratrib. por^ rd fi'c difsidentibus,nihÄ dignum memoria interim ab eis aeftum eft: nft 11 proditioneSjinfidias, fi'njultates,inteftina' que bclla audire uelles. V uo , lodimerus Sevuoldi filius,cognomento Monomach, uniuerlam Rufsia rurfus in monarchiam redegic,relinquens poft ft infignia quædam, quft C bus hodierno die in inaugurandis principibus utunt.Moritur Vuolodi merusanno mundi 6653. nec poft eum filq eius,necpnepotes quicquam pofteritate dignum,ufcp ad tempora Georgi) nbsp;Bafilrj, gclftrunt : quOs

Bati rex Tartarorum bello uicit,interemit'cp : uolodimeriam,Mofcox vuiam, atque bonam Rufsiæ partem exufsit, amp;nbsp;deprædatus eft. Ab eo tempore,anno fcilicet mundi 674j.ufque ad præfentem Bafilium,o-mnes fere Rufsiæ principes Tartarorum non folum tributary erant, uerum etiam Tartarorum arbitrio Rhutenis ambientibus finguli prin-cipatus deferebantur. Lites denique interillos de fuccelsioneprincipa/-tuum,aut hæreditatum gratia exortas, licet Tartar! dife cm entes, co/-gnofeentesep decidebatit, nihilominus tame bella læpe inter Rhutenos Tartaros oriebantur : inter fratres aut uarij tumultus, cxpulfiones permutationes regnoru Sd ducatuu erant. Nâ dux Andreas Alexandri, ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 4 impetràz

impecrarat magnum ducatum:quem cum occupafiet Demetrius, frgi-' Ä ter Andreas impetrato Tartarorum cxercitu, i|lum expulit,multaq5 nclt; pharia per Ruisiam perpetrauit. Item dux Demetrius Michaelis, inters îecit apud Tartaros ducem GeorgiumDanielis,Asbeck Tartarorum rex,arrepto Demetrio,capitali eum poena affecit.Contentio erat de magno ducatu Tvuerenfi, quem dux Simeon Ioannis, cum à Tartaros rum rege Zanabeckpeteret,annuum ab eo thbutuiT^oIcebat:quod nependeret, phmores largitioneoorrupti, pro eo intercedentes efteccA rant» Deinde anno 6886, map-nus dux Demetrius uicit bello ma-« gnum Tartarorum regem, nomine Mamaip Item tertio anno póft,euiv dem iam denud ulqueadeo fudit,ut plus quam tredecim millibuspaß fuum terra xadaueribus obruta eilet» Anno poft eundem confliftum fecundo, fuperueniens Tachtamifch rex Tartarorum,Demetrium pro* fligauit, Möfcovui^ obfedit amp;nbsp;occupauit » intero-mpti ad fepelieiv dum ocftoginta uno rublo redimcbantur : fumma computata 3000. rublorum fuit, Magnus dux Bafilius, qui præfidebat anno 4907, Buh gariam,quæ ad Vuolhiam fita eft, occupauit,Tartaros'queeiecit.Is Bafilius Demetri] reliquit unicum filium Bafilium: quem cumnondilh geret, qudd Anaftafiam uxorem,€x qua ilium lufceperat, adulterij fu* Ipeeftam haberet,magnum ducatumMofcnvuiaenonfiliomoriens,fed Georgio fratri fuo reliquit. Cum autem plerique Boiaronum filio e* ius, taftquam legitimo hæredi atquc fucceftori,adhærerent: animad*, uertens hoc Georgius, ad Tartaros properatrfupplicat regi,ut Bafi* lium accerfat, atque utri iureducatus debeatur,decernat»Reximpuh fu cuiufdam confiliari] fui, qui partes Georgi] fouebat,præfente Bafi* lio,cum fententiam pro Georgio diccret:prouolutus ad genua regis Bafilius,orat,fas ut fit fibi loquendi. Mox annuente rege, inquit:Qiian* quam tufententiamfuper literis mortuis tuhfti,ipero meas tarnen, quas mihi figillo aureo communitas dedifti, qudd uelles me magno duca* tu inueftire, adhuc uiuas, longé maioris cfficaciæ atque authoritatis ef fe» rogat'que regem,ut uerbörum ftiorum eilet memor, promifsis'q ftare dignetur» Ad hæc rex,iuftius £fte reipondit,uiuarumliterarum C promiila feruare,quàm mortuarum rationem habere» Tandem Bafi* lium dimittit, ducatu'que inueftiuit» Molefte id ferens Georgius, exer* citu congregato , Bafilium expulit:quod Bafilius fufque deque tulit: fe'cp in principatum Vgliftz^, fibi apatre reli(ftum , recepit»Georgius

•magno ducatu, quoad uixit,quietè potitus eft, quem teftamentonepo* ti fuo Bafilio legauit : qudd AndreasDemetrius,fili]Georgi],ceu priuati hæreditate, grauiter tulerunt. atque ided Moicovuiam obfe-derunt» Bafilius, qui monafterium lancfti Sergi] ingreilus erat, cumhæc audiret, illico exploratores conftituit : præfidfis'que diipofitis cauit,ne eximprouilb opprimeretur» Quod cum anima^uerterent duo illi fra* tres, inito confilio, certos currus armato milite complent, ac ueluti mer cibus onuftos ed mittunt.qui hinc inde dufti, demum fub noélem iuxta uipilias

Ul'gikas conftiterc. Qiia occafione adiutus miles, intempefta nodleRibgt; to fecurribusexpediensjcxcubitores nihil periculi fulpicantes inuadit, capit'cp.Capicamp;lBafiliusnimonafteriOjatcÇ excæcatus ad Vglilczunà cum coiuge mittitur» Póft Demetrius,ubi infeftâ fîbi cômunitatein no* bilium, eam'q^ ad Bafiliû cæcum deficereuidet, moxNovuogardiâpro-fugit, rclinquens filium loanne : ex quo poftea natus eft Bafilius Semec* Zitz, qui etiam nlb turn in Mofcovuia exiftente, in uinculis detinebatur, de quo infra plura. Demetrius autem diftus fuit cognomêto Semecka, unde omnes ab eo defcendentes Semeczitzi cognominantur. Tandem Bafilius cæcus, Bafili} filius,quietè magno ducatu potitus eft. Póft Vuo lodimerum Monomach,ufcpadhuncBafilium,Rufsiacarebatmonar* chis. Filius autem huius Bafilijjloannes nomine, felicifsimus fift't.nam fimul ubi Mariam,fororem magni ducis Michaelis Tvuerenfis,uxoreni duxiftètjfororium expulit,amp;occupauit magnum ducatum Tvueren* fern,deinde etiam Novuogardiam magnam : cui poTlea omnes alfj prin

B cipes,magnitudine rerum à fe geftarû commoti, feu timoré perculfi, fer-uiebant, Rebus deinde féliciter procedentibus, titulu magni ducis Vuo Iodimeriæ,Mofcovuiæ amp;nbsp;Novuogardiæ fibiulurpare,monarcham dex niquefetotiusRufsiæ appellate cœpit» Hicloannes fufcepit ex Maria filium loannem nomine,cui in confortem iunxerat filiam Stephani illius magni Vuaiuodæ Moldauiæ : qui Stephanus Mahumetem Thurca* rum, Matthiam Hungariæ, amp;nbsp;loannem Albertum Poloniæ,regBs prox ftrauerat. Mortua priore coniuge Maria, loannes Bafilfj alteram uxo* rem diixit, Sophiam, filiam Thomæ, latè quondam in Peloponnefo re* gnantis:fili] inquam Emanuelis,regisConftantinopolitani,exPalæo-logorum genere : ex qua fufcepit quinque filios, Gabrielern, Deme* trium,Georgium,Simeonem, Andream:eis'cpuiuens adhuc patrP rnonium diuifit. loanni^^rimogenitomonarchatum referuauit,Gabriex li Novuogardiam magnam confignauit, cæteris alia iuxta arbitrium fuum attribuit. Primogeifitus loannes moritur,relilt;fto filio Demetrio; quem aims in patris mortui locum, iuxta confiietudinem monarchatu

Cinueftiuerat, Aiunt Sophiam hanc fuifte aftutifsimam, cuius impulfu duxmulta fecit. Inter cætera induxifte maritum perhibetur,utDemex trium nepotem monarchatu moueret, in que eius locum præficerct Ga* hrielem, Perfuafus namque dùx ab uxore, Demetrium in uincula con* qcit, detinetcp ♦ tandem moriens, eidem ad fe adduci iufto : Chare, in* quit, nepos, peccaui in Deum Sc te, quod carceribus mancipatum te af- • fiixijte'cp iufta hæreditate Ipoliaui. iniuriam igitur à me tibi illatam,oble cro mihi remitte : liber abi, iure'que tuo utere. Demetrius hac orationc permotus, nox^m auo facile condonat. Egreifus ante, Gabrielis patrui iuffu comprehenditur, in^ carceres conrjeitur. Alrj fame ilium ac frigo* re,pars fumo fuffocatum putant. Gabriel, uiuente Demetrio, guberna* torem fe gefsit:eo ueró mortuo,principatum tenuit,nô inauguratus,Ga brielis duntaxat in Bafilq nomine comutato# £rat loannimagno duci ex

lo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M M o s C o VI TI C A R V M ,

Sophia,fîlia Helena, quam collocauit Alexandre magno duci Lithua/A me,qui poftca rex Polonif declaratus eft«Sperablt;ât Lithuani iam grauif* fimas utriufq? principis difcordias eo matrimonio fopitas fore: at longé grauiores inde exorte funn In Iponlalibus namcç conclufum erat,ut tem plum Rhutenicorituincaftro Vuilnenfi',deftinatoloco cxedificaretur, eicp certg matronæ 3.c uirgines eiulHem ritus iungerentur, quæ cum all* quanto tempore fieri negligerentur,fumitlbcercaufallibelli contra Ale xandrum: triplici exercituinftru(flo,c5tra eum progreditunprimum uerfus prouinciam Sevueram in meridiem, lecundum uerd in Occidem tem c5traToropeczamp; Biela inftituit, tertium in medio uerfus DrogO' bufeh amp;nbsp;Smolenczko collocat. ab fis exercitum infiibfidfis retinet, quo ei max^iue, contra quern Lithvuanospugnaturos animaduerteret,fuc^ currerepofiet. Poftquamautem ad fluuium quenda Vuedrafch uterc^ exercitus uenilfet, Lithuani duce Conftantino Oftroskfi maxima procc rum amp;nbsp;nobilium frequentiafepto,ex quibufdam captiuis numerum ho/ Ilium ac ducum quoep cum cognouiflent,magnam Ipem profligandi ho B ffem cocipiunt.Porro cum fluuiolus confiidluimpediret,ab utrifep trâfi tus feu uadûquæriu Primi autê Mofei aliquot,fuperata rïpa,Lithuanos ad pugnam lacelîunt:atcp illi haud timidi refillunt,eoscp infequuntur,fu gant.ultralp fluuiolum pellunu moxutrincpacies committuntur,præ-liumcp atrox orituninterea dum utrincp eodem ardore animorum aerf ter-ceKarent, exercitus ininfidfis collocatus, quem paucifsimi Rhuteni adfuturum iciebant, ex latere in medios hoffes inducitur, Lithuani megt; tu perculfi,dilabuntur : imperator exercitus unà cum plerifi^ nobilibus capitur:reliquiperterriti,caftra hofti concedunt:iè amp;nbsp;arces,DrogO' bufeh,Toropecz,80 Biela pariter dedunt.Exercitus uero, qui merf diem uerfiis proceflerat, cuipræerat duxMachmethemin Tartarus rex CalànijfortèBrensko ciuitacisprxfelt;flum,quegiuernacula lingua Vuai vuodam uocant, comprehendit,Brensko'cp ciuitatepotitunDuo póft germani fratres, Bafilfi patrueles, alter dt^Staradub , a’ter uero Se*' meezitz diôli, bonam partem prouinciæ Sevueræpofsidentes, alioqui Lithvuaniæ ducibus obcdientes,imperio Mofei fe tradunt. Sic unico G confliôlu,amp; eodem anno adeptus eratMofcus,qup Vuitoldus magnus dux Lithvuaniæ multisannis,maximis'quelaboribus obtinuerat- Por-' ro cum hifee captiuis Lithvuanis,Moicus crudelius egit,grauifsimis cathenis uinôlos detinuit: egifque cum Conftantino duce,ut relido • domino naturali,fibi feruiret. qui cum aliam ipem elabendi non habe/ retyConditionem accepit. obftricftuscpgrauiisimo iuramento,liberatus cil. Huic porrô quamuis prædia poifefsiones'que pro llatus iùi con/ ditiôneattributæ eiîènt, fis tarnen placariacdetineri aded nonpoterat, ut ad primam occafionem,per inuias iÿluas redierit ♦ Alexander rex Poloniæ, magnus dux Lithvuaniæ, qui perpetuo magis pace quàm beb lo gaudebat, relidis omnibus prouincfisôi^calîris à Moico occupatis, liberatione iuorum contentus,pacem cum focero fecit Js loannes Bafilij adeo

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o MME N T ARI ï- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt,

^adeófortunatuscratjUt prælio Novuogardenfès, ad fluunim Scholox nafuperarit» uidlos adegitj certi's conditionibuspropofitisilè ut domi-nuniamp; principcm agnol?erent:magnam eispecumamimperauittun^ de ctiam conftituens prius ibi locum tenentem luumjabijuqudjCxa* dis tandem feptem anm'ssreuerlus, ciuitatem ingreditur auxîlio archîo pifcopi Theophili : incolas ad miferrimam {eriütutem rcdegit : arrepto argento auro:aBlatis denique omnibus ciuiu bonisdnde ultra trcceiv ta plauftra bene onufta abuexi t Jpfe lemel duntaxat bello interfuit, cum principatus Novuogardiæ èc TvuerenGs occupabantun alias prælio nunquam adefle folebat, êc tarnen uicdoriam fempcr reportabat : adeo, ' ütmagnusille Stephanus Moldavuiæpalatinus,crebrôin conuiuijs ius mentionê faciens,diceret: Ilium domi ledendo amp;nbsp;dormitandoiimpe/ riuin fuum augere, fe uero pugnando quotidie uix limites defcndcre pofle» Ille etiam reges Cafani ex uoluntate fua conftituit, aliquando taptiuos reduxit,à quibus tarnen poftremófènex ^iaximaftrageprox fiigatus eft. Ille idem primus caftrum Mofcovuiæ, fuam^ federn, üt Hodie cernitur, muro communiuit. Mulieribus porro ufque adeo infen fus erat, ut eins confjaeftu, fi quæ forte obuiam ßbi ueniflent, tantum non exanimarentur. Pauperibus à potentioribus opprcfsis,iniuria que affcftis, aditiis ad eum non patebat, in prandioplerunquc adeofepo-tuingurgitabat, utfomno opprimeretur. inuitatis interim omnibus tû niore perculfi's, filentibus'que : experreftus, oculostergere,ac tu^pi prix niiini iocari, amp;nbsp;hilarem fe conuiuis exhibere folebat. Cætcriim etfi po^« teiitifsimus erat , Tartaris tarnen obedire cogebatur. Aduenientibus namcp Tartarorum Oratonbus, extra ciuitatem obuiam procedebat, ^os que fedentes ftans audiebat. quam rem uxor eins Græca tam gra^ niter tulit,ut quotidie diceret,fefe Tartarorum feruo nupfiffe: atquc tdeohanc feruilem confuetudinem, utaliquando abfjceret, manto per^ ftiafit, ut ægritudinem Tartaris aduenientibus fimularet. Erat in ca-ftto Mofcovuiæ domus, iiTquahabitabantTartari,ut omnia quæMo/ fcovuiæagerentur,intclligerent. quod cumferreuxor pariter nonpol-f^fet.certos Oratoresinftituit,muneraamplaReginæ Tartarorum mitx ßt5fupplicando,ut earn fibi domum concederet, donarct'que : uifîone e* tenim diuina commonitam,templum fe eo loci pdificaturam : ita tarnen, ntaliam domum Tartaris fe afsignaturam polliceretur. Confentit hoc, ^^gina : diruitur domus, templum'c^ eo loco extruitur. fic caftro eietfti ^Tartari, domum aliam iiec uiuentibus adhuc, nec mortuis iam ducibus tonfequi poterant.

Moritur autem loanncs illc magnus,a?nno mundi 7014.cui filius Gabriel, poftea Eafilius diftus, magnus dux fuccefsit,Habens in captiup tateDemetrium nepotemexfratre, qui auo adhuc uiuenteiuxtagentis conluetudinem legitimus monarcha creatus erat :amp; ob iduiuo adhuc, atcp etiammortuo póft nepote, folenniter Bafilius crcari monarcha nb^* înit.Patrê multis rebus imitatus eft : ea quæ fibi reliquerat pater,integra cuftodp

. cüftodiuit : ad hæc multas prouincias non tam bello,in quo erat infoclb A-cior,quam induftria,i'mperio Rio adieci't, quemadmodüpaterNovuo^ gardiam magna in fèruitutê luam redegerat, i?a SxL i'pfe Plefcovuiam,foz ciam urbem : item infignem principatü Smolenc:^ko,qui plus quam een tunl annis Rib didone Lithvuanoru Rierat, adeptus eft. mortuo etenim Alexaildro regePoloniæ, etfi belli caufam contra SigiRnundum regem PolonîæSCmagnûducemLithvuaniæ nullamhaberÄ, tarnen quia re^ gem ad pacem magis quam bellum incliiiatû, Lithvuanos ueró bellum pariter abhorrentes uideret, occafi'onem belli inueniu Sorore uidelicet Riam,Alexandri relicRam, dicebatab eis minimcpro dignitate tradari: Regem prætereaSigiRnundum infimulabat, Tartaros contra feconcb tauifleTQiiare bellum indicit,Smolencsko obfi'det,admotis tonnentisî nequicquam tarnen oppugnat, Interea Michael Ly nczky, ex principum Rhutenorum nobili ftemmate Sgt;C familia ortus, qui quondam iummam rerum apud Alexandrum tcnebat,ad magnum ducem MoRovuîæpro^, fugit, quemadmodum infra patebit : mox Bafiliû ad arma hortatur, ei^ B promittit, fe Smolenczko,fi iam denuo obfideretur,expugnaturum : ca tarnen lege, ut fibihuncprincipatuMofcus concédât. Póli cum ad con ditiones à Michaele propofitas aRenRis eiTet Bafilius, atcp Smolenczko grauiiam denuopremeret obfidione,Lynczky padtionibus,feu largi' doneueriusurbepotitus,militiæ'qîpræfecRos omnesfecuminMofcox vuiaitPduxit : uno duntaxat excepto, qui ad dominum Rium, nullo pro/ ditioniscriminefibi conRius,redierat. reliqui uero centuriones corru/ p‘ti pecunia Sc muneribus, redire in Lithvuaniam non audebant : amp;nbsp;ut Culpæ Riæ patrocinium prætenderent, inieceruntmetum militibus, db centes. Si Lithvuaniam uerRis iter arripiemus, pafsim aut ipoliabimur, aut occidemur. quo malo perculfi milites,omnes in Mofcovuiam profe (ffi Rint,ftipendiocp Principis aluntur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Hac uidtoria elatus Bafîlius,exercitû Rium continuo in Lithvuaniam prögredi iubet: ipfeuero iiiSmolenczko ma^et. Dein cum aliquot pro/ pinquiora'caftra ÄToppida deditione capta effent, tum primiim Sigif-mundus rest Póloni^ obfefsis in Smolenczko,eoalt;9:o exercitu auxilium, c fed tardius,mißt,mox occupato Smolenczko, ubi Lithvuaniam uerfus Mofci exercitum ire animaduertit,ipfeBorifovu iuxta fluuium Bereli/ nafîtunl,aduolat,atcç inde exercitum Rium Conftantino Oftroskij dtp ce dimittit. qui cum attigiRet Boryfthenem, circa Orfam oppidS, quod

• àSrriolenczko X x 1111 miliaribus Germanicis diftat, aderat tum iam cxercitus Mofci circiter oAoginta milia: Lithvuanicus autem non excc/ debat triginta quinque milia hominum,adiun(Ris tarnen aliquot bellicis tornfientis : Conftantinus menfe Septemb. dieS^anni i^i4.ftrato pon/ te,pedite ultra Boryfthene, iuxta Orßim oppidum, transfert : equitatus* autem anguftum uadum Rib ipfb caftro Orfæ Rjperat.Mox ubi dimidia pars exercitus Boryfthenem tranfiffet, nunciatur loanni Andreæ Czela din,cui fumma rerum à MoRo erat commifla, uthanc exercitus partem

■’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuadc/

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

inuaderet,contereretc^«Ät ilk refpondit: Si partem Hane exercitus opx prefl'erimus, fupererit altera pars, cui forte aliæ iungi copiæ poflent, atep ita nobis mains perfculum immineret, cxpccf emus tantilper, dum totus exercitus transferaturttâtæ enim funt noftræ uires, ut fine dubio, nec magno labore, hunc exercitum aut opprimere, aut circumuentum Mokovuiamulcpjuelutiiumenta agere pofsimus. Tandem,quodunp cum reftatjtotaA occupemus Lithvuaniam ♦ Interim appropinquabat exercitus Lithvuanicus, Polonis amp;nbsp;externo milite mixtus: amp;nbsp;cum^qua^ tuor millibus paßuum ab Orla procefsißet,utercp lubfiftit» Molcorum duæ alæ longius ab exercitu recelferant, ut ho ft ein à tergo circumuenv tçnt: acies autem inftructa in medio ftabat, lubdueßis quibuldâ in from te,qui hoftem adpugnam laceflerent» Ex aduerlb Lithvuanus fliuerlàs copias, ordine longo collocabat, fînguli etenim principatus,fuæ gentis copias, amp;nbsp;duCera miferant ♦ atep ita fingulis frius in acie dabatur locus* Tandem coliortibus in fronte conftitutis, Mofei clafsicum canêtes,pri mi in Lithvuanos impetum faciunthlli baud timidi refîftût, eoscp^repel lunt. quibusmox alijin auxiliummifsi,uicifsim Lithvuanos in fugam conuertunu ficaliquoties utracpparsnouisfubfidrjs auéla, alteram re^ pellebat»Poftremó maxima ui certatur.Lithvuani ftudio cedentes ad lo cum, ubi tormenta bellica collocauerant, ea in Mofcos infequetes com Uertunt: extremamc|î aciem eoruminfubfidris areßius collocatam feri^ ünt,turbant,dirimuntcp*Hoc nouo belli genere Mofei,qui prinos dun taxat in acie cum hofte confligentes,in pcriculo elle putabant, terretur: turbati'cp,primam aciem iamiam fufam putates, fugam capefl'unt* quos Lithvuani côuerfi',omnibus cop ijs effufis infequûtur,fugât, eseduntep* Hane cædem fola nox ac lyluæ dirimerunt* Eft inter Orfam amp;nbsp;Dobroz Vunam ( quæ quatuor mit Ger, diftant ) fluuius Cropivuna dictus: i^ cuius dubij s SxL altis ripi^ fugietes, tot Mofei fubmerfi funt, ut curfus flu minis impediretunCapti funt in co confliftuomnesmilitiæpræfeftiac confîliarrj:quorum præftlhtiores,Conftantinus fequenti dielautifsimè accepit,dein ad Regem milîttqui per caftra Lithvuanica funt diftributi, loannes Czeladin cum alfls duobus præcipuis ingrauefeentisiam çtatis ducibus,habebaturinferreis compedibus Vuilnæ. hos ego,cum à Cx' fare Maximiliano legatus in Mofcovuiam milfus elTem, permittete Re^ geSigifmundo,accefsi,eoscp confolabartaureos pr^ terca aliquot, oble^ crantibus mutud dederam.Princeps porrd accepta fuorum clade,Smo* knezko continuo relinquês, in Mofcovuiam fugit: amp;nbsp;ne caftrum Dro^ gobufeh Lithvuani occuparent,incendi iubet. Lithvuanicus cxcercitus reftà Smolenczko ciuitatem contendit,fed capere earn no potuit: quod prælîdijs impofltis, Mofeus earn bene firmatam reliquerat: amp;nbsp;quod hy/ ems impendens obfidionem impediebat:tum quod plurimi poft conflfr ftum præda onufti, lat^s fe eflcecilTe rati,domum repetebattdeniep quod ficcp Lithvuani, neep Mofei expugnare arces, aut ui capere norunt, Ex caautem uiftoria, praeter recuperatacitra Smolenczko tria caftra, Rex

nihil fcportaucrat» Anno poft hunc conflicftum quarto, mifitinLith^ vuaniam exercitus Moftus,atcp intra meatus Dvuinæ fluuij Po^ locsko caftrum cofeditrac inde bonam exercitiîs partem,quæ Lithvua^ niam abadta præda cæde incendijs depopularetur,dimifit. Albertus GaftoldPoloczkfj Vuayuodauna noftium egreftus,fluminefuperato, aceruum fœni,quod adlongam obfidionem congeflerant Mofcijim tendit, hoftem inuadit: quorum alij cæfi ferro,alii fugiAido {ubmerfî,agt; If) captijpaucieuaferunt. cæteri, qui palantes Lithvuaniamuaftabant, pars in locis diuerfis deuicfti, ali} in lyluis errantes à colonis trucidagt; ti funt.

Caian regnum Mofcus quoque eo tempore, tarn nauali quâm eque-ftri cx^cituerat aggreffus:fedre infelt;fta, amifsis quampluribus milp tibusredijt, Porro princcpsille Bafilius, etfiin bello effet infoelicifsp inus,nihilominus ^men à fuis Temper, tanquam res foeliciter gereret, laudatur;amp;r cum nonnunquam uix dimidia militum pars domum redf ’crit, tarnen neunum quidem prælio eße amiffum dicftitant* Imperio, B quodinftios exercet,omnes facile uniuerfi orbis monarchas fuperat» êc id quod pater incoeperat, ipfe perfecit:nimirum omnes principes, alios quoftiis omnibus caftrisac munitionibus exuit* Ccrte fratrT bus fuis gcrmanis nee arces permittit, nec etiam confidit ♦ omnes iuxtà, dura feruitute premit: adeo, ut quemcunque apud fe in aula effe, aut in belluifl ire,aut legationem aliquam obire iufferit,obire quoduis fuis fumptibus cogatur: exceptis adolefcentulis filrjs Boiaronum,hoceft, tenuioris fortunæ nobilium, quos paupertate oppreflbs, quotannis af fumere,eos'que inæquali ftipendio propofito alerefolet. Porro quibus in annum fex aurcos numerat, fjs tertio quoque anno ftipendium exof tu'tur:quibusautem in fingulosannos dantur xii aurei,f) coguntur ad quoduis munus obeundumftiis amp;nbsp;ftimptibus^ equis aliquot, effepa' fatiacexpediti. praeftantioribus, qui legationem aut alia grauiora offi^ da obeunr,aut præfelt;fturæ,aut uillæ, aut prædia, habita cuiufque amp;nbsp;df gnitatis laboris ratione, attribuuntur: de quibus tarnen fingulisccr/ tos annuos cenfus Principipendunt« mulda duntaxat, quam à paupe- C ribus aliquid forte delinquentibus extorquent, öd quædam aliaillis cedunt.Huiufmodi autem poffefsiones utendas plerunqueadfelquf annum permittit,fi quem tarnen fingulari gratia, feu beneuolentia com» pleditur,addit menfes aliquot: fed elapfo eo tempore,ceflat omnis gratia,toto'que fexennio gratis tibi erit deinceps feruiendum. Erat qui» dam Bafilius Tretyack Dolmatovu, charus Principi, öd inter intimos Secretarios habitus : quem cum legatum ad Cæfàrem Maximiliaiium decerneretjfe'que ut præpararet, iuberet : ac cum is uiatico fe ac fiimptP bus carere diceret,moxin Bieloyeffero captus,in'que perpetuos car» ceres coniecftus, tandem milèrrimèperijt» cuiu^tam mobilia quam im» mobilia bona Princeps fibiuendicauit* öd quamuis ter mille floreno» rum in prompta pecunia repererat,fratribus tarnen ac hæredibus fuis

ne tcruncium qindem dederat.Hocitaeflè, prætcr communemfamam, Joannes fcriba, qui à Principe, ut niihi res in quotidianos uitæ ufus ne-ctflarios fuppeditaret, c(?nftitutus erat, fatebatur: Sgt;C qui ilium fimul, u-bicaptuseratjin(uacuftodia habebatn'tidem duo Bafîlq fratres, Theo-dorusamp;S Zacharias, qui nobis redeuntibus ex MoGilcoin Smolencz-ko procuratores crant dati,fic adtam rem affîrmabant, Quicquid Ora-tores ad externolPrincipes mifsi, precioiîreportant, id Princeps in Ri-üm filcum reponit, inquiens, aliam ipfîs gratiam fe faélurum : quæ talis cft, ut Riprà dixi. Oratores enim, Knes Ivuan, Poiêtzen, laroslavuski.

Semen,ideft Simeon,Trophimovu fecretarius,à Cæfare CARO-L O Quintb,ad quem mifsi erant, donati grauibus torquibus aureis,ca* thenis, Hilpanica ea quidem aurea moneta : item à CæGrÂ fratre Ferdinando archiduce Auftriæ,Domino meo,argenteis pocu* lis,aureis argenteis pannis, Germanica aurea moneta, cum redeun-tes nobifeumin Mofeovuiam ueniHent, Princeps continuo amp;nbsp;cathe-B nas8c^pocula,atque maiorem partem Hiipanicorum aureorum illis a-demit. Eius rei ueritatem cum ab Oratoribus inquirerem, alter timens nePrincipem iuum traduceret, conftanter negabat: alter uerô dicebat, Principem iufsifle muncra Regia ad fe deferri, ut ea uideat. Póft cum fæpiuseius rei meminilTem, alter, aut utmentiendi occafionem,fi pernegaret: aut periculum, fi forte ueritatem fateretur, effugeret : me poft-hacfrequentare defierat. Aulicidenique fadum nonnegabantXedre-fpondebant : Qiiid tum, fi alia gratia illis Princeps rependit Autho-ritatefua tarn in fpirituales quam fecularesutitur, libéré ac ex uolunta-telua de omnium amp;uita amp;bonis conflituit:confiliariorum quosha-bet, nullus eft tantæ authoritatis, quidilfentire,autfibiin re aliquare-fiftere audeat. Fatentur publice, uoluntatem Principis, Dei eife uolun-tatem:amp;S quicquid Prinlt;:eps egcrit,ex uoluntate Dei agere. ob id ctiam dauigerumamp; cubicularium Dei appellant, exequutorem deniqueuo-hintatis diuinæ credunt. VndePrinceps ipfe,fiquando preces intcr-ponuntur pro captiuo aliquo,aut realiagraui,refpondere folet: Cum Deus iufieritjliberabitur. Ita fimiliter, fi quilpiam de re aliqua incerta

dubia quærit, refpondere communiterfolent: Deus feit, magnus Princeps. Incertum eft, an tanta immanitas gentis tyrannum prin-tipem cxigat:an tyrannide Principis, gens ipfa tarn immanis, tam'ep dura crudeliscp reddatur.

A' tempore Rurickh ufep ad hunc præfèntemPnncipcm,non alio ti-tulo ufi funt principes illi, quam Magnorum Ducum aut Vuolodime-riæ,aut Mofeovuiæ,aut Novuogardiæ,amp;rc.prætcr loannem Bafilq, qui fe dominum totius Rufsip,amp;^ magnum Ducem V uolodimeric,00c* appclIabat.Hicuero Bafilius Ioannis fibi uendicat titulum amp;nbsp;nomen Tegium, in hunc modtqji : Magnus Dominus Bafilius Dei gratia Rex

Dominus totiusRufsiæ, öd magnus Dux Vuolodimeriæ,Mofco^ vuiæ, Novuogardiæ, Plefcovuiæ, Smolenczkiæ, Tvucriæ, lugariæ, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Z Permiæ,

Permiæ, Viackiæ,Bulgarisc,amp;eDominus amp;magnus Dux Novuo-* gardi'æ terre inferioris,amp; Czernigovuie,Rezantæ, Vuolotki'æ,Rfchogt; vuiæ,Beloîæ,Roftovuiæ,Iaroslavuiæ,Bielozlriæ, V doriæ, Obdorif, C5dini£c,amp;fc,Porrô cum omnes huncimperatorem nunc appellent,uk detur ncceflàrium,ut amp;nbsp;citulum caulam huius errons exponâ ♦ Czar Rhutenicalingua regem fignificat.cum autem communi Slauonicaliniz oua,apud Polonos,Bohemos,amp;: alios omnes fùmpta lt;^adam cofonangt; tia,ab ultima, amp;nbsp;ea graui quidem iyllaba Czar, Imperator feu Cæfar im telligatur : unde omnes qui Rhutenicum idioma ièuliterasnon callent, item BohemijPoloni, atque etiam Slaui regno Hungarico fubditfalio nomine regem appellant,nempe Krafalrj Kyrall, quidam Koroll : Czar autemîblum Cæfarem, feu Imperatorem drei exiftimant : unde fadum* ut Rhuteni interprétés audientes Principem fuumab externisnationf bus fie appellarijC^perunt amp;nbsp;ipfi deinceps Imperatorem nominate, nomen que Czar digniuselfe quàm Regis (licetidem fignificent) cxi-ftimanu Cæterùm fi euoluas omnes eorum hiftorias,atqueiàcram ferf B pturam,ubique Regis nomine Czar,Imperatoris uero Keflàr reperf es. Eodem errore Imperator Thurcarum Czar appellatur, qui tarnen non alio eminentiore quàm Regis, hoc eft, Czar titulo ab antique eft U/ fus. Hinc Conftantinopolim Czarigrad,quafi dicas Regiam urbem, TurcæEuropæi, qui lingua Slauonica utuntur,appellant. Sunt qui principem Mofeovuiæ Album Regem nuncupant. Ego quidem cau/ famdiligenter quærebam,cur Regis Albinomine appellaretur,cuni nemo principum Nlolcovuiæ eo titulo antea effet ufiis ; imd confiliarrjs ipfîs fæpe data occafione,amp;r apertè dixi, nos non Regem, fed Magnum ducem agnofeere ♦ Plerique tarnen hanc Regq nominis rationem ef fe putabant, quod ftib imperio fuo reges haberet : Albi uero rationem nullamhabebant. Credo autem, ut Perfam m^cpropter rubea tegugt; mentacapitis Kifilpaffa,id eft,rubeum caputuocant: itaillos propter alba tegumêta,albos appellari.Regis porro titulo utitur ad Romanum Imperatorem amp;nbsp;Pontificem,regem Suetiæ amp;nbsp;Daniæ,Magiftrum Prüf fi£è,Liuoniæ: amp;,utaccepi, ad Turcarum principem. ipfeueroànemine C horum, nifi forté àLiuonieh. Rex appellatur.Titulis autem antiquitüs, tribus circulis triangulo inclufis,uti folebant, quorum primus in fuprez mo circulo hifee uerbis continebatur: Deus nofter trinitas,quæ fuit ante omnia fecula, pater, filius, amp;nbsp;Ipiritus famflus : non tarnen tres dij,

• fedunusDeusinfubEantia. In fecundo, titulus Imperatoris Thurca^ rum erat, particula adieéla: Fratri noftro diletfio. In tertio, titulus Magni duels Mofcovuisc, quo fe regem, amp;nbsp;hæredem ac dominum to^ tins Rufsiæ orientalis amp;meridionalis fatebatur,in quo communi for^ mulæ fi-ibiuncEum uidimus: Mifimus adte noftrum fidelem confilia* hum. Ad regem autem Poloniæ huiufmodi titijjo utitur: Magnus Do^ minus Bafihus,Dei gratia Dominus totius Rufsiæ,amp; Magnus dux Vuolo dim eriæ, Mofeovuiæ, Novuogardiæ, Smolensk!, Tvueriæ,Iu’’ gariæ.

C o M M E N T A R I r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7

A gan'e.Permie, Boloarie,amp;c.omiflo Reois titulojieuter enim horum al^ terius literas nouo titulo au(ftàs,accipere dignatur, Qiiod quidem nogt; bis Mofcovuiac exiftenfibus accidcrat,cum régis Sigifmundi literas 3d femifîas, atque titulo duels Mafovuiæ audtas, Mofeus grauatim 3cccperat.

Scribuntcfuidam, Molcum à Pontifice Romano amp;ràCæ{àre MaxP niiliano nomen •xpetiuifle,amp; titulum Regium» Mihi uerifimilenon up deturtpræiertim cum nulli homini infenfior fit, quam fummo Pont. quern no nifi DocTroris titulo dignatur.Cefarem autem Romanum non Maaiorcm fe exiftimat:ut exliteris fuis apparet, in quibus nomê Itium Im peratoris titulo pra’ponit. Nomen item Ducisapudeosdicitur Knes: nee alium maiorem titulum,ut dixi, unquam habuerunt,adiurt(^a ilia di dione, Magnus.nam omnes alq qui unicum principatum habebant, di-ecbatur Knes:qui uerd plures principatus, atep alios Knes fubiedos fub imperio habebant, VueliKiKnefi', id eft Magni Duces appellabantur. neep alium gradumfeu dignitatem habent poft Boiaros, qui more nogt;, ftro locum nobilium (ut fuprà dixi) feu equitum tenent. In Croacia ue^ rd primores fimiliter Knefi uocantur:apud nos ucró,ficuti amp;nbsp;in Hungax ria,nno nifi Comitum nomen obtinent.

Non dubitarut mihi uiri quida principes dicere,imó ceu exprobrare’, quod modernus Mofeouiæ princeps proferrefoleat literas faneftæ mez ïuoriælmperatorisMaximiliani,quibus nomen Regium tribufum fit patrieius Gabrieli, qui pojtea mutato nomine Bafilius uocarimaluit: quodep affirmct,me eas literas ad ilium pertulifle. eamcp ob caufam fa^ dum eft,ut in nouifsimis cum rege Poloniæ tralt;ftatibus,aut Rex appeb bri,aut omnes padiones irritas cfTe uóluerit. Etfiuerd his ftrmonibus, tanquam nccueris,necuerifimilibus minime'deberem cSmoueri:tamen fos non tarn mea, quarr^optimi amp;nbsp;clementifsimi principis mei caufa coz gorrefutare,cumuidecâetiam pfifsimos eius manes temerè ininuidiam Uocari. Non eft obfeururft, fuifie quandoque fimulcatem aliquam inter Maximilianum lmper.amp; Sigifmudum Poloniæ reaem,ea nimirum tern pefi:atc,quaSigifmundusducebatStephani comitisScepufienfisfiliam, Nam id ed fieri quidam interpretabantur, ut frater fponfæ loannes, nugt; ptqsAnnæfiliæVuladislai régis Hungarian, autoritate amp;nbsp;opera Sigift niundi fratris potireturtamp;f per hoc impediretur, irritumcp fieret ius fuo cefsionis, qudd Maximiliano, eius'ue nepotibus in regnum Hungarian debebatur. Qua de caufa fane Maximilianus fuareferre exiftimabat, Mofchum perpetuum Lithuanorum amp;nbsp;Polonorum hoftem,fibihabez re coniundum. At pofteaquam conuentu ad Pofonium habito, de Artz ng nuptqs inter.Maximilianum amp;nbsp;Vuladislaum, prgfente amp;nbsp;fauente Siz gifmundo,conuenit,extindis fubitd amp;lublatis omnibus fiifpicionibus fimultatibuSjtam arde complexus eft Sigifmundum Maximilianus, Ut non dubitaret quandoep dicere,( qudd alibi quoep retulimus) fe cum Sigifmundo amp;nbsp;ad fuperos ad inferos efle iturum. Etfi igitur fuit temz c 3 nbsp;nbsp;nbsp;pus,cum

i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVA^ MG S e O VIT IC ARV M

puSjCum Maximilianus Gbi Mofchum fœderatum efle uellet^ tarnen ei regium nomen nunquam tribuit : quod litcris 8gt;C inftrumentis utrinquc datis amp;nbsp;aeceptis, facile coprobari poteft, fi cui ftjrtè teftimoniu meum, etfi uerum èc fidele, minus ponderis habere uideatur, Cur ueró hunc titulum ab Imperatore Maximiliano peteret Mofchus, qui antcquam quicquam inter eos ncgocfi eilet, non modó fè ei parem, fed ctiam iïipc^ riorem uideri uoluit, nomen fuum titulum femper Ifiperatorio prægt; ponens, fine loqueretur, fiue fcriberettquodnunc quoque,ut didum cftjCeu mordicus retinetur* At Regium nomen, ne ad Poloniæ quidern regem fcribens, poft meum ex Mofcovuiareditum ufurpauit ,Hoc qub dem in confefto eft,quodadlmperatorem,aut fummum Pontificern fcribeiftjfe Regem amp;nbsp;Dominum totius Rufsiæ uocat* Quin ne Impera^ Iorio quidernnomine abftinet,fiquas fortèliteras ex Ruthena lingua in Latinam uerfasadiungitznimirumipfis interpretibusuoccmCsar, quæ Regem figmficat,Imperatorem uertentibus* Atquehuncinmo-dum idem ft amp;nbsp;regem amp;nbsp;Imperatorem facit. Sed quód ab Imperato--ribus, Maximiliano, eins ue nepotibus, creatus fit Rex, in Poloniære^ gum iniuriam, id nemo crediderit ♦ Qtiorfum cnim attineret, eum Re^ giam dignitatem,utfama eft, àiùmmo Pontifice petere, fi earn anteaab ïmperatoribus accepiift t C Atque hæc quidern dida fint pro Maximilfi ano Augufto,domino meo: qui Sigifmundo regi,quoad uixit, certus amp;nbsp;iyncenws amicus fuit.

. Deme ueró ipfo quid dicam C* Qua fronte quæfofuiflem aufus,to-' ties ÔC in Poloniam èc in Lithuaniam currere ac recurrere,in regum Po/ loniæ Sigifmundi patris fill) conlpedum uenire, publias PolonO' rum conuentibus intereift, uiros Principesintueri, fi commodaiftmo' perarahacinre meam Principi meo, cuius nomine ac uerbis, fraternè, amicè,benignc ac bcneuolè, amp;nbsp;Rcgi Ordini^us omnibus frequentifi fimè detuli, quicquid à coniundifsimo, optimo, clementifsimo Im* pcratore deferri polfttÇ' Si nullum eft ftctetum, quod non reuele-tur: certè fi quid indignum officio meo admififiem, id dudum in lu/ çem erupiflet. Sed confolor me redi conftientia, qua nulla eft com Çgt; folatiofirmior.Et acquieftofuauiter in Regum Poloniæ gratia, ac cæ^ terorum Poloniæ ordinum beneuolentia, quam mihi nunquam defu* ifft recordor.

. Fuerunt fortè tempora, quibus talia minore quam nunc inuidia Ipar • gi potuilftnt. Sed hæc ftri hoc tempore, quid eft aliud, quam quærere modos, ad difiociadas coniundifsimorum Principum uoluntates,quc omnibus ftudrjs atep offiefjs copulandæ nbsp;confolidandæ effent C Vide*

bantur ada tranfada efle omnia, quæ nemo non putabat ad reliquias Hungariæ ftruandas, ad amifla recuperanda, maximum momentum effe habitura. Veru'm quibus ea resamp;L ante magno bono fuit, amp;nbsp;am-«-plius futurâ erat, hi fiue Turcico, fiue alio quopiam malo fpiritu afflati, padorum'que ÔC conuentorum obliti, res nouas ÔC perniciolàs molfi untur;

COMME N T ARlh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9

Untunnoifrcputantesfecum,in quantum difcrimen amp;:^fciprôs,amp;uici/ nasprouincias,ac in primis Hungariam,deuniuerfo nomine Chriftv ^no quàm optime meritan,fint adduÄuri,

Orcîi^, quo Principes Mofcovuiæ inaugUrantur, feqüens E formula, quam non ita facile confecutus fum, tibi depingeti ^amp;qua ufuseft Magnus Dux Joannes Bafilij, cum fuumne-_ j^l potem Demetrium,utantèamemini,Magnum duccm etmo iiarchamR.ufsiæinueftiuerat»

fedilia, Auo fcilicet,Nepoti, 8c Metropolitano collocantur. Confti^ tuitur item fuggeftum, quod ipfi Nolaiuocant: fuper quoDucalispP Bleus, Barma,quot;hoe eftornamentumDucale, ponuntun Poft, ad com ftitutum tempus Metropolitanus, Archiepifcopi ,Epifcopi, Abbates, Priores, totus'que conuentus Ecclehafticorum,folennibus ornamem tisinduti adfunt. Magno itaque Duce cum Ncpotetemplum ingrez diente, canunt Diaconi: Multos annos uni Duci magno loanni, fe-cundum confuetudinem » Sub hacc Metropolitanus cum toto clero canere incipit orationem diuæ Virginis, ÔC iandi Petri confefforis, quern ipfi more fuo Miraculofum appellant : qua finita, Metropolis tanus, Magnus Dux,Nepos,tabulatum afcendunt,in'quc fedilia collocatafedent,Nepote interim ab initio tabulati fubfiftente* Tam dem Magnus Dux in hæcuerbapræfatur: Pater Metropolitane, ex diuina uoluntate, à noftris maioribus Magnis Ducibus antiqua hadlenusobferuataconfuetudine,patres Magni Duce,s,filfisfuis prv mogenitis confignabawt Magnunî Ducatum : 'ÔC ficut eorum exems plo, genitormeus Magnets IDux,me coram fe benedixitMagno Dus e'eatu: ita ego quoque primogenitum meum loannem,coram omnb - bus Magno Ducatubenedixi. Sed quia diuina uoluntate accidit, u£ films ille meus mortem obicrit,fuperftcs autem fit unigenitus Dex metrius, quern mihi Deus loco filij mei dedit:hunc itaque ego parft ter coram omnibus benedico,nunc, poft me, Magno Ducatu Vuo/ lodimeriæ, Novuogardiæ, amp;cæteraTuperquibus ôdpatrem eius be^ nedixcram»

Sub hæc Metropolitanus iubet Nepotem locum fibi afsignatum * ^accedere, amp;nbsp;benedicit illicruce, Diaconum que iubet orationes diax conorum recitare ♦ iple intérim fedendo iuxta ilium, capite inclina^ to quoque, orat : Domine Deus nofter, Rex regum, Dominus dornig nantium, qui per Samuelem prophetam elegifti Datiid feruum tugt; ûm,amp; inunxifti illumin Regem,fuperpopulum tuum lifael.’tu nunç exaudi preces noftras, tuorum indignorum, ôd relpice à Sanduas ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riotuo

MOSCOVITICARVM hö tuo ad fidelem feruum tuum Dcmetnum,quem elcgifti,exaïtare fegem tuis gentibus laiuflis, quem redemifti preciofifsimo unigenid fill) tuifanguine: 8c inunge eumoleoîæticiælprotcgeeum uirtuteexx cclfi jpone fuper caput coronam de lapidibus preciofis, da illi longfi tüdinem dierum, amp;nbsp;in dextram fizeptrum Regale: pone ilium in dem iuftam, circunda illum omnibus armis iufticiæ, fortifica ilium in brachiOj Sc fubfjce illiomnes linguas Barbaricas : amp;nbsp;ft totum cor eius in timoré tuo, qui te humiliter audiat:auerte illum à fide mala, amp;nbsp;demonftra illi iàluum conferuatorem mandatorum làmfiæ tuæ uni/ uerßlis Eccleljæ, ut iudicet populum in iufticia, Sc iufticiam prac* ftet pauperibusjconferuetqjfilios pauperum,amp;r confequaturdeinre/ gnumeoelefte»

Poftea clara uoce loquiturrSicuti eft tuapotentia,8ótuumeft re-gnum: ita amp;nbsp;laus ÔC uirtus fit Deo patri,amp; filio,amp; fpiritui fanéto, nunc in fecula feculoriTm, Finita hac oratione,imperat duobus Abbatib. Metropolitanus, ut fibi barma porrigant, quæ unacum pileo,quodam tegumento ferico (quod Schirnikoiuappellant) teéia erat, Mox banc tradit Magno duci,crucecp nepotem fignat.Magnus autem duxeam fugt; per nepotem ponit,Dein Metropolitanus inquitzPaxomnibus. Cui diaconuszDomiile oremus.tum Metropolitanus orans : Tibi unicorc/ gi æternOjCui terrenum quoque regnum creditum : inclinate uos nobifi cuiUjigquit, 8^ orate omnia regnantem : Conferua illum fubproteAio/ ne tua,contine illum in regno,ut fein per bona 80 decentia agat:facclarç--fcat iufiicia in diebus fuis,amplificationc'cp fui dominifiSd ut in träquillf täte eius quietc, fine diiicordia uiuamus, in omnibonitate puritate,amp;l hæc fubmifsius. Alta autem uoce : Tu es Rex mundi,amp;: feruator anima^ rum noftrarum: laus tibi patri,amp; filio, ipiritufque famfio, nunc amp;nbsp;in fe* cula ieculorum, amen. Tandem pileum Ducalem à duobus Abbatibus mandato fibi allatum. Magno duci porrigitraiT hæc, cru ce nepotem in nomine patris,amp;^ fili), amp;nbsp;fpiritus iànÂi fignatfpileum porro Magno du/ cecapiti nepotis imponente, Metropolitanus primdm,dein archiepf fcopus amp;nbsp;epifcopi accedentes,manu ei benedicebant. His ordine pera/ lt;fiis,Metropolitanus,amp; Magnus dux,nepotem fibi afsidere iubét, paU/ ïifperep commoratifurgunt♦ Intereadiaconus Letaniam (ut uocant) incipit,Miferere noftri Domine: nominans loannem magnum ducem. rurfus alter chorus commémorât, magnum ducem Demetriumnepo/ tem,Slt; alios iècundum confuetudinem. Finita Letania, orat Metropo/ Iitänus:O' iandlifsimadomina uirgo Dei genitrix.amp;S poft orationcni Metropolitanus amp;^magni duces confident. Sacerdos feu diaconus lo/ cum demonftrat, in quo legebatur Euangelium,alta(^ uoce dicit: Mub tos! ailjios Magno duci Ioäni,bono fideli Chrifti dileÄo, Deo eledo, amp;nbsp;Deo honorädo, Magno duciloanniBafilq Vuolodimeric,Novuogar diæ totius Rufsip monarchæ,per multos annos. Sub hæc iàcerdotes antealtare canunt:Magno duci multos anhos. itidêin dextro ac finiftro choro

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o MH E N T A RI I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21

choro diaconi canunt. Multos annos* tadem rurfus diaconus alta uoce. Multos aunos magno duel Demetrio, bono fideli Chrifti dile(flo, Deo deólo amp;nbsp;honorâdo:ma^io duci Demetrio Ioannis Vuolodimerig, No vuogardiæjôô totius Rufsiæ multos annos, Sacerdotes item apud alta^ re,amp;C in utroc^ choro intonant,Multos annos Demetrio^Quibus pera^ dis,Metropolitanus,Archepifcopus,Epifcopi,amp;C tota congregatio or* dine, magnos difces accedunt, eosfcp honorificeconlàlutât» accedunt ÔC fill) magni ducis,inclinando èc falutando magnum ducem.

Imon Metropolitanus inquit: Domine Zc fil/,ma^ic dux Demetri diuina uoluntate, auustuus magnus dux fecittibi gratiam, benedixit te ducatu magno : amp;nbsp;tu Domine amp;nbsp;fîli, habe timorem Dei in corde tuo : ama iulticiam, amp;nbsp;iuftum iugt;

B dicium: obediasauo tuo magno duci, 8ócuram de omnibus redèfidè^ libus ex toto corde habeto. Sc nos te Dominum filium fuum benedicP

mus,00 Deum oramus pro tuafalute. Dein Metropolitanus magni duces furgunt,Metropolitanuscp orans benedicit crucc magno duci, e^ iuscß filijs* tädem Liturgia,hoc eft facro perado, magnus dux auus fe in fiiam habitationem confert» Demetrius uerdinducali pileoSdbarma, cxædediuæ Virginis,magna Boiaronumcaterua,fili)s'que contitanti-bus,adtempluiTi Michaelis archangeli pergit,ubi in ueftibulo fupra pontema Georgio magni ducis Ioannis filio,ter dengis aureis aipergi-tur ( per dengam genus monetæ intellige) templuinque ingreflo, Sa-» cerdotesletaniam orantes,fecundum confuetudinem, cruceeibenediz cebant, amp;nbsp;iuxta fepulchraac monumenta eum figno crucis fignabanu Dein tcmplum egredieÿis, in porta à Georgio rurlus degis aureis alperz gitur« Poftredain tcmplum annunciationis Mariæprogreditur,ubi Sacerdotes pariter ei bcnMicebant,amp; à Georgio dengis ut antea afperz gebatur.PeracTiis tandem i)s,ad auum amp;nbsp;matrem fe contulit Demetrius» Ada funt hæc anno mundi 7006quot;. à nato autem Chrifto i45gt;7» die quarz ta menfis Februari)»

Interfuerunt autem huic mandato magni ducis, benedidioni Siz nionis metropolitani:

Tychon archiepifcopus Roftovuieh.S^IoroslavuicnfisiNyphont Sufdalienfisamp;Töruski: Vuafian epifeopus Tvueren.Prothafius,Rez , Iànenfisamp; Muromski Afranius Columbnenfis, leufimi, Sarki Poz donski epifcopi»

Multi item Abbates Priores,inter quos potiores Serapian, prior monafteri) ad fàndâ Trinitatem,diui Sergi) Makirrj,Prior monaftcz fij fandi Cyrilli:magnus deniep conuentus religioforum amp;nbsp;Ecclcfiaftiz coru aderat,Inter prandendü,muneris quafi loco oblatu erat cingulum latum auro, argento, gemmis preciofis confedü,quo cingebatur» mox

Selgi' quoc^Pereaslavuski,hoceft,pifciculicxIaçu Pereaslavuknfî, hagt; Ä lecibus non difsrmiles, quorum amp;nbsp;nomen habent* Ideoautem id genus pifcium putantaiFerri,quód Pereaslavu nun^am feparabatur à Mo* fcovuia,uel Monarchia»

Barmai eft ueluti torques latæ formg,exferico uillofo,extrinfecus ta* men auro amp;nbsp;omnis generis gemmis concinnè confcétus : quem V uolo* dimerus præfecflo cuidam Caphæ lanuenfîprofligatoUdemit»

Pileus ipforum lingua Schapkadiâ:us,quo VuolodimerusMono* mach ufus cft,amp; quem gemmis ornatum, aureis item laminis,quafi qui* bufdam ipirulis fubinde fefc uibrantibus, miré lt;oncinnatum reliquit» haÄenus dixi de principe,qui maiorem partem Rufsiæ tenet»

Cæt^ras Rufsiæ partes nunc unus Sigifmundus Poloniæ rex,fna* gnustpDux Lithvuaniætenet»Cæterùm cum regum Poloniæ,qui ori' einem fuam ex Lithvuanis traxerunt, mentio fit, de eenealoeia eorum quædam iubiungenda uidentur»

Præfuit magno Ducatui Lithvuaniæ princeps quidam Vuitenen, B quem cum famulus eius Gedemin, ut Polonorum annales referunt,oc* cidilfet, mox Sc ducatu 80 uxore potitus eft : ex ea'que inter plures alios, præcipuosduosfulcepitfilioSjOlgird Keftud»Ex Keftudnatuseft Vuitoldus,quem alias Vuitovudum appellant : Sc Anna, lanufij duels Masovuie coniunx»

ViÂtoldus reliquit unicam filiam Anaftafîam, quæBafilio duciMo* feovuiæ in matrimonium collocata, Sophia'i^ nominata eft : ex qua na* tus eft Bafilius, pater magni illius loânis, auus Bafilij Rhutenorum prin cipis,adquem Orator milTus fui»

Keftudporrdab Olgirdfratre incarcerem conielt;ftus, milcrè pcrrjt» Vuitoldus quoque,uir,quo maiorem Lithvuanianon habuit, amp;nbsp;exba ptilmo Alexander di(ftus,i43omoritur»

Olgird Gedeminifilius, ex uxore Maria, principe Tvuerenfi Chri* ftiana, inter alios filios lagelonem fufcepit.Is regnâdi cupiditate non fo* lum regnum Poloniæ,fed iplàm Hedvuigim quocp,quæ turn diadema* teinfîgnitaregno præfuit, Vuihelmoé^ duci Auftriæ delponlàtafuit, G atcç adcü parentibus primatibusep utriufcpregni confentientibus, an* te nubiles annos Regio more cum eo concubuilfet, afteftabat : rniftis«^ mox in Poloniam Oratoribus luis, regnum Sd Hedvuigim uxorem ex* petit» Vt autem Polonos in fiiam fententiam pertraherequoti'que com

• pos fieret, inter alia fidemfe Chrifti imàcum firatribus luis, ducatibus item Lithvuaniæ amp;nbsp;Samogithiæ fuftepturum pollicetur: ali) s' que id gc nus promilsionibus,Polonos iniuam fententiam permouit,ut Hed* vuigis horum authoritate addufta,atq; etiam inuita,re£ciifó priore ma* trimonrj fœdere, illi nuberet, quo fafto, lagelo ipfe continuo Vuladif* lai nomine accepto baptilatur, in Regem corogatur,nuptijs'qucpera* lt;ftisHedvuigc uxore anno Domini 1386 potitur» qua tarnen non longe póft primo in partu mortua, Annam comitcmCeleiæ duxituxorem:cx

^nafufcépit um'camfiliam HedvuigfiTi, defponfàtam Fridenco lUniori ßrandcnburgenfi. Duxerat amp;nbsp;anum quandam:qua pariter mortua, ^huteiiani Aiidrcæ loânê duels Chiovui'cnGs fih'am Soncam,quse póft ^Humpto ncuRomano,Sophia appellata eft,duxit:ex ea'cp ftiftepi’t Vu-^^dislaum Sd Cafiinirum filios.

Vuladislaus patri in regno fuccefsit, inciß Hungariæ régem, fubmo^ ^olegitimo hærcdk, Alberti regis defunéli fîlio Ladislao pofthumo, cogt; *'onatus,ad Vuarnamcp lacum póft àThurcis oppreiîus cft,

Caiîmirus,qui turn magnum Lithvuaniæ ducatum tenebat,amp; qui La •^islao pofthumo fimihtcr regntim Bohemiæ,fortè fratris exemplo du-* ctus,adimere uoluit, fratri in regno Poloniæ fucceisiu dein eius LadiP bijHûgariæ ècBohemiæ regis lororem Eliiabetham in uxorcin^uxit: fx qua Hïfcepit filios, V uladislaum Hungariæ 06 Bohemiæ regem,loan-’lern Albertum, Alexadrum,Sigifmundum,Poloniæ reges: Fridericuni Cardinalem,amp; Cafimirum,qui in Samftorum numerum relatus eft»

VuladislaocratLudouicusfilius,Ô6 Anna filia. Ludouicus in regno ‘ fticcefsit.'MariaPhilippiregis Caftellæ,archiducis Auftrie, filia in uxo-rem du(fi:a,à Thiircis in Mohaez^ anno 1526' oppreflus eft»

Anna FERDINAND O, Romanornm, Hungariæ 5gt;C Bohfemiæ régi, Ârchiduci Auftriænupfit:quatuor filijs, 06 undecimfiliabus ex eafiifce-ptiSjPragæ tandem in puerperio,anno Domini 1547 nióritur»

Joannes Albertus fine coniuge obiju nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Alexander Helenam, Ioannis magniducis Mofeovuiæ filiam, duxit Uxorem:fine liberis tarnen decefsiu

Sigifinundusexprioreuxore Barbara, Stephani comitis Zepufien-fis filia,fufeepitHedvuigin,Joachimi Brandenburgenfis Eledloris con/ iugem.ExpofterioreBona,filiaIoanis Sfortiæ duels Medlolani 86 Ba-rii,fufcepitSigifmundu^cundu Poloniæ regem,magnuLithvuanlg du cem:quiEllzabetham feRDinandi Romanorum,Hungariæ86Bohemiæ regis 86c.fillam,amîo t5-43.fexta die Mat) uxorem duxit. quæ ta-inen immatura morte,86 fine proie,anno 1545, die Juilrj decimaqulngt; tadecefsit.

Duxit deinde Barbaram,ex domo Radauilorum:quæ ante Gaftoido Lithvuano nupta fuerat, inuitls parentibus:86 Eibditls hoc matrlmoni/ umtam indigné fcrentlbus,utrebelllocorumiam coEpta,inpernlcio-Jàm fedltionê abij flet,!! ferdiNANDVS rex iniurlas fillg ilia tas ulcifcl^ quàm earum memorlam deponeremalulflet.Hacuerô mortua,idem Si- • glfmundusad redintegrandam cum Ferdinando coniuntfirionem 86 af-fim’tatem conuerfus,coniugio fibl copulauit Catharlnam,germanam fo rorem Ellfabethæ, quam Francifeus dux Mantuæuiduam reliquerat, Nuptlæ celebratæ funt Cracouiæ, 31 lull], anno 1553 ♦ Vtranep fororem ego,tanquam Magifte^^feu Præfeôlus Curiæ,ad fponfum deduxi.

Semouites Mazovuie dux,ex Alexâdra lagelonis fororc fufceplt mul , tos fiJios,fiIlasc^.Fili} fine liberis deceflerut. Ex filiabus Csimburgls nu-

pfît Arnefto auftriæ Archiduci,exeoc^genuit Friden'cum Romano/X rum lmperatorem,patrem Maximilian! ImpcratoriStMaximilianus ge-* nuitPhilippum,Hiipaniarumregem:PhilipplisCAROLVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FER

• Amulia, Vuoguslao Stolpenfium duci,quinunc Pomeraniæ dux appcUatur,nup fit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Anna ueró,Michaeli duci LithvuaniætCatharina fnnupta obijt» - Porrp Olgird atq? lagelonis fratres,nepotesep,item filiarum eiuidcm liberos^eftudis denicp Cafimiri,aliorumtp Regum pofteros,fi quis or dine recêfere uellet,in immenium tam numerofa proles excrefcereuqua: tamei-ftitfubitóauétaeftjitanunc inunorégis Poloniæiam mortuifi' liOjSigifmundo fecundo Poloniærege,mafculinus fexus refidet» ‘- Quoniam autem in mentionempofteritatis Gedemini,amp; regum eX eaftirpeincidimus,haudabs reuifumeft, fiquæregnantibus VuladiF lao Hungariæ ÔC Boemiæ, ac eius fratre Sigifmundo Poloniæ rcgibus B ( Cafimiri filijs) eueneruntjfubijceremus.

Pofteaqua Vuladislaus regno Hungariæ, concedente, amp;S ius fucceC fionis fibi referuante Maximiliano Romanorumimp. potituse{ret,amp; iinicara tantum filiam iam confenefcens haberet:Maximilianus,quo ius fuccefsionis aliqua arcfèiore c5iun(ftione cófirmaretur, cum Vuladislao de mafrimonio inter alterum nepotum fuorum ex filio iuo Philippo Hi fpaniarum regc, amp;nbsp;Anna Vuladislai filia ccyitrahendo, tracftare coepit» Nam Annæ nuptiasperditè ambiebat loannes Zapolitanus,£lius Stegt; phahi Scepufienfiscomitisrcuius fummafueratapud Mathiam regem, atq? aded apud ipfum Vuladislaum authoritas,Vehementer adnitente inatreuidua, quæprimarios quoh^ uiros in Comitatibus prouincrjs Hungariæ,muneribus atcp ftipendrjs annuis (^uæfua lingua largalafs uocant ) inefcatos, ad quæuis obfequia obnoxios tenebat:nihil dubh tans,quinhorum ftudrjs amp;fulFragationibu^Sd matrimonium iftud fi-iio conficeret,amp;per hoe eidem regnumparareuquibus mulieris machb nationibus ingens deinde momentum addiderc nuptiæ, quæ inter eius C filiam,Ioannis fororem,amp;S Sigifmundum Polonic regem fadæ funt.His rebus animaduerfis,Maximilianus hoe magis fibi,quod de matrimonio inter nepotem iiium óó Annam inftituerat, urgêdum efle ratus, cum ex/ ploratum haberet,Vuladislaum idem cupere,fed fadlione amp;nbsp;ftudijs co/

• rum qui loanni Zapolitanodeuindlierant, impedin':aleam fibi iacien/ dam, Sc Hungariam armis teniandam efie putauit.quo in bello ego prh mum militiæ tyrocinium feci* Sed cum hoe in armorum ftrepituLudo^ uicû Vuladislao nafci cotigi{ret,interpofitis primüm induct) s, ad lolidh ore pace deuêtS efttque deinde hue exiit,ut Vuladislaus cu filio iâ coro-natOjSd filia, achuius frater Sigifmudus Poloniÿrex Vienna ad Maxi/ milianiï uenirentiubi facfiis cum Anna fpofalibus, SC extindiis omnib.fi^ multatibus, Sc fufpicionibus,quibus ob ambitionem loanis Zapolitani indulac/

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTA R11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25

I ’ndulgebatiir, principes ifti perpetuo focdere funt cohiuniîib Sic autem 1 Sigifm^QclQs rex turn Maximiliano Imp, iatisfecitjfe'cp approbauit,ut

^dein aliquando me aud^nte diceret: Sc cum hocregCi quacunc^ inteiv ad RiperoSjSó ad inferos efleiturum.De Ludouico uulgó diófum quod immaturo partu editus, immatura ætate uxori iunólus amp;nbsp;bar-* ^atusfueritracregnoquoqjimmaturuSjimmaturam mortem obierit, His Hero addi poteft,quód mors eius regno Hungariæ,amp; omnibus uici ^is, non minus immatura quam acerba fuerit, Etfi uerd ialutaribus con filijs deftituebatur Ludouicus, tarnen optima eum in patriam amp;iubdp tos Rios mente amp;:affeó:ionefuiiïè,amp;fquibus ea feruarentur rationibus quæfiRe, conftat, Nam ubi cognouiffet,Solimanum poft Belgradum lt;^5ptum, nouam amp;nbsp;formidabilem expeditionem aducrfusfemOlirRmix ^èratadolefcens Curiae Riæ magiftrum Polonum comiomento Trepea, 3d patruumRiumregem Sigifmundum:Rimmis precibus oratum atep . obtcftatum,ut ne ad regni fui confinia accedere, ac Itcum capiendorum i confiliorum caula coucnire grauaretur, Sed cum hoc præcifc reculatum i nbsp;dfet à SigihuudojTrepca cum lachrymis dixiffe fertur : Nepotem tu uni

tex nunqua deinde iiidebis, nec ullam ab eo legationem audies, idep fic tuenit. Nam rege Sigifmundo ab Hungarie finibus religionis prætextu loiigius ad Gedanum inPrulsiam abeuntc, nepos eius una cum eodem Trepea, ilia funeftifsima clade,quam aloco Mohacienfem uocat, eft ab-^ forptus, Sed nunc ad Moftos redeo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Bafilio Ioannis de uxore ducenda délibérant!, conRiItantitÇ,uiRim tandem fuit, ut potius fubefiti alicuius filiam,quam externam ducerett turn ut maximis parceret Rimptibus, fimul ncuxorem peregrinis morf busdiuerlaq?rcligione imbutam haberet, Huius autem confili) Georz gius cognomento Paruus,principis amp;nbsp;theiaurarius confiliarius Rimz wus, author fuit. Putab^t enim, principem, filiam Riam uxorem duduz tuin. Sed tandem publico deconßlio, Boiaronum filiæ numero mille ÔC ^uingentæ,cum in unum IScum conducRæ effentjUt ex illis quam uellet, digeret: delelt;Ruprincepshabiro,Salomeam, Ioannis Sapur Boiaronis filiam,contra Georgrj opinionem in uxorem elegerat. Ex ea porrd cum ad unum amp;nbsp;uiginti annos liberos non fufcepiRct,fterilita£e uxoris offen fils,earn eo anno quo nosMofeovuiam ueneramus,nimiruni 1526,in monafterium quoddam in Sufdaliprincipatu intrufît. huicMetropoIiz taiius in monafterio lachrymanti, eiulanti'cÇ, capillis primùm abfcifsis, cùm cucullam porrexiffet, earn fi bi inrjci hæc aded non patiebatur,ut ap prehenfam, in terramcp proieftam cucullam pedibus calcauerit. qua rei indignitate,Ioannes Schygona,unusex primarfjs confiliarr)s,commoz tus,earn non folum acriter obiurgauit, fed flagello cgcidit,Riperaddensï Tu neuolûtati Domini refiftere audes î' illiusiÇ iuflà capeffere moraris^ Hune Salomea cum interrogaret, qualè authoritatc cæderet*;’ mandate» Domini, cum relpondi/îet: animo ilia tum frado coram omnibus,quôd cucullam inuita atque coaifta induat, proteftatur, tantæiq^ iniuriæ fîbi ilz UtæDeumultoreminuocat. Salomea itaquein monafterium conicéla, “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d cumpriiiz

cumprfncepsHelenaiTi filiam KnesBafilij Lintzkf) Cæci, lam'c^ uftadc/ funlt;fti,fraths inquam ducis Michaelis Lintzkr),qui tum capnuus detine batur, uxorem duxilket: continuo fama exorit|r,Salomeam grauidain, propecp partuin cflè.rumorem confirmabant duæ matronæ,primoruni confîliariorum, Georgq parui thefaurarij, amp;nbsp;lacobi Mazur cubicula-' rij, uxores : aiebantcp iefc ex ore ipfius Salome^ audiuifle, ut quæ grauP dam fe,amp;^ prope par turn efle fateretun Qiia re audita,^rauiter commo/ tus princeps, utramcp à fe repulit : alteram, Georgij uxorem, etiamuer-» beribus afFecit, quód tempeftiuius de hac re ad fe non retuliffet.Moxut rem compertam haberet,Theodericum Rack confiliarium, amp;nbsp;Potatfc'' cretarium quendam,ad monafterium in quo detinebatur,mittit : illis'qr, ut uerÄatem rei diligenter inquirerét,demandât. Quidâ nobis tum Mo* * fcovuiæ exiftentibus, fände affirmabant, Salomeam filium Georgiû no mine peperiffe: nemini tarnen infantem oftenderc uoluifle. Quin cogiio fcendæ ueritatis grîtia, quibufdam adfe mifsis,dicitur refpondifle, indf gnos illos elfe, quorum oculi infantem uiderent : dum in fuam Maiefta-' B tem ueniret, matris iniuriam ulturum.quidam uero earn peperifle, con* ftanter negabant. Ambigua itaque ea de re eft fama.

Bafilf) porroLinczkfj ex Lithvuaniaprofugi filiam,cur uxorem duxc rit princepsjduas caufas,præterquam quod fe ex ea liberos fiifcepturum fperabat, fuilfe accepi : tum quod focrus genus fuum duxifiet exfamilia Pctroémitz, quæ magni quondam nominis inHungaria erat,Græco* ruinque fidem fequebatur : tum quod Michaelem Linczkfj, fingulari dexteritate ac raraquadamfortitudine uirum,patruumliberihaDiturt effent. Habebat etenim princeps duos germanos fratres fuperftites,Ge orgium ôô Andream : atque ideo fi forte liberos ex aliqua alia uxore fu* fciperet,eos fratribus uiuentibus, paruin tutos fore in regni adminiftra* tioneputabat. Michaeleautem in gratiamrec^to,libertate(rpdoiiato, filiosex Helenafuiceptos,authoritate patrui inmaiore quietefuturos non dubitabat, de cuius liberatione nobi# præfentibus tradabatur: quem etiam uinculis folutum,liberiscp cuftodrjs honeftèmandatum,ui-dimus tandem libertate donatum, intercp cæteros Knefos teftamento à G principe nominatum, tutorem denicp nepotum iuoru Ioannis amp;nbsp;Geor* grj inftitutum fuiife.Sed poftea principe mortuoj cum uiduam regiutn thorum continuo cum quodam Boiarone cognomento Ovuezina con* taminantem, incp mariti fratres uinculis conftridos fæuientem, crude* • lius'que imperantem uideret, eam,ut honeftius amp;nbsp;fàndius uiueret, ali* cjuoties fola pietate ac honeftate addudus admonuerattfedhuius ilia admonitionem adeo moleftè impatientefq^ tulit, utmoxquarationeè medio tolleretur,confîlium qugrcret. caulà'i^ reperta, Michaelem aiunt continuo proditionis crimine fuiife infîmulatum, atque in carceres rur* fus coniedum,miferè tandem perrjife : uiduam cjuoque non ita diu póft

ueneno iublatam, Ovuezina uerô adulterum in partes diffedum fuiiïc. Matre itaque è medio iublata, maior natu filius lo* annes,i^z8f anno natus, in regno fuccefsiu

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ RELI*

Vfsia ut ccepitjita in hunc ufcp diem in fide Cfirifti ritu Grægt; i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perieueral Habuit Mctropolitanum, quondam refidenz

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chiovuia,dcirt in Vuolodimeria,nunc ueró in Mofco

vuia. Póft, cdm Metropolitan feptimo quocp anno Rufsiam Lithvuanorum imperio fiibie(fi:ainuiierent,exa(fi:is(:p nummis inde redi rent, hoe Vuitoèdus,neuidelicet prouinciefueargento exhaurirentur, ferre noluit, Conuocatis itacp epifcopis, proprium Metropolitanu con ftituit,qui nunc Vuilnæ,metropoli Lithvuaniæ, fuam federn habet:qüe etfi Romanum ritum fequatur,plura fame templa Ruthenici,quam Roz mani ritus, in ea cernuntun Cæteriîm metropolitan Rhuteni authoritaz tem fuam àpatriarcha Conftantinopolitanohabenf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Rhuteni in Ännalibus Riis aperte gloriantur, ante Vuolodimerurrt Olham, terram Rufsiæ elfe baptizatam amp;nbsp;benediôâ ab Andrea Chri ftiapoftolo,quê ex Grancia ad oftiaBoryfthenis uenilfeipfi affirmant:0i aduerfo flumine ad montes, ubi nunc Chiovuia eft, nauigalfe, atqjibioz inné terra bcriedixifle ÔC baptizafle : crucê fuam illic collocafle,prandixiR fecp magnâ ibi Dei gratia,multascp Ecclefias Chriftianoru futuras. Póft inde uRp ad fontes Boryfthenis peruenilfein Vuoloklacum magnu, amp;nbsp;per fluuium Lovuatdefcendiflein Ilmerlacumiundeperfluuium Vuol chovu,qLiiex eodem lacu fluit, Novuogardiam: inde fluuio eodem in Ladoga lacum, amp;nbsp;Heua flu» atcp in mare ufcp quod ipfi Vuaretzkoiæ appellant, nos Germanict|m, inter Vuinlandiâ amp;Livuoniam,Romam nauigando peruenifle.Poftremo in Peloponnefo propter Chriftum,ab Ago Antipatro crucifixum fuilfe. Hæc Annalesiplbrum.

‘ Eligebantur quondam Metropolite,item Archiepilcopi, conuocatis Omnibus Archiepifcopis,EpiRopis, Abbatibus ôd Prioribus monafto riorum.inquirebaturtgrlànftioris uitan per monafteria amp;nbsp;heremos,eliz gebaturcp. Hunc uero principefn aiuntadfecertos conuocarelblere,atz que ex eorum numéro unftm iuo iudicio deligerc. Erat eo tempore,cum Canfaris Maximiliani OratorêMoRovuiæ agerem,Bartholom gus Mez L tropolita,uir làiuftæuitæ : cumcp princeps uiolaflet iuramencum, perle

ÓC ipfum Metropolitam duci Semefitz præftitum, amp;nbsp;alia quædam deli'z gnalfeGqpæuidebanturcontra authoritatem illius elfe, accefsit princiz pem, ôô inquir : Dum omnem authoritatê tibi uRirpas, ideo officio meo præelfe non polTum. Porrefto'que fibi baculo fuo,qucm in modum cru cisferebat, officium refignat. Princeps baculum cum officio fine mora fufcipit, atcp pauperem cathenisuinftum, continuo Bielogefero mittit. Aiunt hunc ibi aliquandiu in uinculis fuilfe : liberatum tarnen póft, priz tiatum' que,in îponafterioreliquum uitæexegilfe. Huic metropolitaDa nlel quidam XXX ferèannosnatus, homo corpore robuftoatcp obæz fo, facie rubcnti,Ricce|^it: qui ne uentrimagis quamieiunrjs, uigilijs ac orationibus deditus uideretur,quoties aôaim publicum eflet celebratuz rus,fülphuris fumo turn faciem,ut impallefceret,inficere,atque ita palloz reimbutuSjin publicum prodire folebat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

. nbsp;nbsp;nbsp;. -V * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d Z Suntôô

Sunt Sc all} duo Archiepifcopi' in domim'o Mofci, in Novuogardia, 4, fcilicet Magrici Roftoff. item Epifcopi Tvuerenfis,Reiànenfîs,Smo/ • lenfis, Pcrmiæ, Sufdali,Columnæ, Czernigovltiæ,SarÉ Hi omnes Me* tropolitæ Mofcovuitico fubiedli funt. habent autê iuos prouentus cer* tos cxprædijs, Sc alrjs extraordinari}s,utuocant,accidentalibus: caftra autcm»ciuitates,autullam adminiftratione fecularem (ut uocant)non habent : carnibus perpetuo abitincnt. Abbatcs duos tiintum in Mofco vuia efle rcperi : Priores uero monafteriorum plurimos, qui omnes argt; bitrio ipfius Principis,cui nemo refiftere audet,eliguntun

Priores quomodo eligantur,ex cuiufdamVarlami,Prions Hutto nienfis monafterrj,anno 7o34.inftituti,literis, ex quibus capita rcrudun taxat e3fterpfi,apparet.Principió fratres alicuius monafterq,Magno du ci fupplicant, ut idoneum Priorem eligat, qui eos diuinis præceptis infti. tuat. Elect us auterii^priufquam confirmetur à Principe, cogiturfeiuragt; mento atc^inicriptioneobftringerc, quoduelitineo monafterio iuxta fanólorum patrum conftitutionem pie Sc iànéiè uiuere : omnes Officia* B les iuxta maiorum confuetudinem,confentientibus etiam fenioribus Ira tribus, aflumere : fingulis offiefjs fideles præficere, atque commodum monafterfj diligenter procurare: de negotfis 8c rerum caufis, cum tribus aut quatuor fenioribus deliberarc,faéla'quc deliberatione,nego* tium ad totum Collegium fratrum rcferre,atcp eorum communi fenten* tia de neb us decernere,conftituerec^: nonlautius priuatim uiuere,fedin eadem menfa perpetuo eife, Sc communi cibp cum fratribus uti : omnes cenfus Sc reditus annuos diligenter colligere, ac in thefaurum raonaftc* ri} fideliter reponere. Hæc fub magnapoena,quâfîbiinfligerePrinceps poteft, item priuatione officrj,feruaturum fepromittit. Obftringunt fc iuramento quoque ipfi feniores fratres,prædiâ:a omnia fele ieruaturos, ac Priori inftituto fideliter Sc fedulo obtemperq^uros.

Sacerdotes feculares ut plurimum cofecrantur hi, qui diu apud ecclegt; fias tanquam diaconi ieruierunt. In diaconunfautem nemo confecratur, nifi coniugatus, unde pleruncp Sc nuptias celebrate, Sc in gradum Dia* conatus fimul ordinah folent. Si uero fpofa alicuius diaconi malè audit, G tum in diaconum nifi integræ famæ uxorem duxerit, non confecratur. Mortuaconfuge,facerdosâ fa cris obeundis prorfusfuipenditurtfica* ftè tarnen uiuit, offices ac alfjs rebus diuinis, cum cæteris ecclefiac mini* ftrisjchoro tanquam minifterinterefle poteft. Eratquidem anteacon* • fuetudojut uidui cafte uiuentes, fine reprehenfione facra perageret. Sed nunc mos inualuit,ut nullus uiduorum ad lacra facienda permittatur, nl fimonafterium aliquodingrcdiatur,iuxta'q^ regulam uiuat.

Quicunque lacerdos uiduus,ad iccundas nuptias, quodcuiquelibc* rum eftjtranfierit, is nihil habet cum clero commune: item nullus iacer* dotumaut lacra obirc,aut baptizare,aut alio qyouis fungi munereau* det, nifi diacono prælènte.

Sacerdotes in ecclefijs primum tenent locum.Et quicunqucillorum contra relisionemautoffiidwm faccrdotale ouauis rauoncfcccrit,iudi* ciolpiri*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o M ME N T AR IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2«gt;

0*0 Ipirituali fubi^ci'tun Si uero furti aut cbrietatis accu{àtur,aut in aliud id genus uicrj incident, à feculari magiftratu, ut uocant, punitur» Vidp nius Mofeovuiæ ebriot lacerdotes publice uerberari : qui aliud nihil querebantur,quani fefe à feruis,amp;2 non à Boiarone cæfos eflè»

Paucis retroaeftis annis, quidam Principis locum tenens, làcerdotem in furto deprehenftim, laqueo Riffocari fecit, qua rem Metropolita gra^ niter ferens, ad jJrincipem defern Accerfitus locumtenens,principi iponditriuxtaantiquumpatriæmorem, furem,non facerdotem fe fugt; Ipendiiïè. atqueitä ille impune dimüKis fuiù

Si facerdos queritur coram laico iudice,fe à quopiam laico eile cgfum, ( ofFenfiones etenim omnes, ac iniuriarum genera,ad feculare iudicium IpeÄant ') tum iudex, fi forte cognouerit hue ab illo lacefsitum,îut qua^ üis iniuria prius affecflum fuifle,làcerdotem punit.

Sacerdotes plerunqueex contributione curialium {uftinentur,a{six gnantur'que illis domunculæ cum agris pratis, unde uiAum fuis aut ^lamulorum manibus, inftar uicinorum quscritant. Pertenues habenc oblationes : aliquando ecclefi'g pecunia datur ad ufuram, de centUm de^ cem,eamcp iacerdoti porrigunt,ne iuis ilium alere iumptibus cögantun Suntetiam quidam, quiliberalitateprincipuuiuunt.Certè non multæ parochiæreperiuntur,prædrjs ac poffefsionibus dotatæ:exceptis epi^ icopatibus,8c quibuidam monafterfjs. Nullaparochia,leu fâcerdotium confertur cuipiam, nifi fàcerdoti. In fingulis autem templis unieftm tan^ tum altare, amp;: in dies fingidos unicum quoque làcrum faciendû putanu Rarifsimè templum reperitur fine làcerdote, qui ter in hebdomada tangt; tum iàcra peragere obftringitur.

Veftitum propè laicorum habent, extra piretuîîïparuum,Sôrotunx dum,quor3furâtcgunt,pileum amplum contracalorem timbresfu» perimponentes : autpÜeo oblongo excafi:orûpilis,coloregrifeo,utun^ tur. Omnes,baculos quibus innituntur, deferunt, Poflbch diccos.

Monafl:ehjspræfi.int,utdiximus, Abbatesamp; Priores : quorum hos Igumenos,illos uero Archimandritas uocant. Habent feuerifsimas lez C ges ac régulas: quæ tarnen fenfim labefacflæ, iacent, Nullo folatrj generc uti audent. Cithara, aut aliud mufices inftrumentum, fi apud aliquem repertum fuerit, grauifsimè punitur, Carne perpetuo abftinent.Om* nes,non folum principis mandato, fed Sc fingulis Boiaronibus à princi pemifsis’parent. Interfui, quum prouilor meus à Priore quodam rem certampeteret:quam cum continuo non dcdiiTet,uerbera minabatur: quo audito, eueftigio rempetitam attulit. Sunt plures,qui exmonaftcz rrjs in heremum fe conferunt, ibf que tuguriola faciunt, quæ aut foli,aut cum focijs incolunt : uió;um ex terra arboribus quærunt, nimirum ra dices, alios arborumfruóEus. HiautemStolpniki appellantur. Stolp etenim columnadicitw.DomuncuIas autem anguftas,amp; inaltum erc' â:as, columnis fiiftinent.

Metropolita, Epifcopi,amp; Archiepiicopi, quamuis camibus perpe' tuo abfliuent: tame cum inuitantholpiteslaicos,autlaccrdores,eo tern* d 5 pore quo

JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM M O S C O VI TI C A R V M ,

pore quo camibus uefcuntur,habent banc prærogatiuam,ut carnes illis A in fuo conuiuio apponant,quod Abbatibus amp;nbsp;Prioribus prohibitu eft. . Mitras Arcbiepifcopi,Epifcopi,ôô Abbates iligras rotundas ferût; folus aut Epifeopus Novuogardienfis albam bicorne,more noftro fert. . Veftes quotidianæ Epifeoporum funt, ficutaliorum monachorum: nifi quod aliquando fericeas ferunt, amp;nbsp;præfertim pallium nigrum,quod habetapeftore in utramque partem tres fibmrias albîft, indexas inftar riuulifluentis:infignificationem,quód ex corde amp;Sore illorum fiuunC riuuli dodirine fîdei,ôd bonorum exemplorum» Hi ferunt baculum,quo innituntur, quern gentiliter PoHochappellant,inmodum crucis.Epb fcopus Novuogardienfis album fert pallium» Cæterüm Epifeopi dunta xat cirefres diuinas, acipfam religionem pie procuranda ac promouen^ dam funt occupât! : rem autem familiärem, amp;nbsp;alia publica negotia, offi/ cialibus adminiftraijda committunt»

HabentinCatalogo certos Romanos Pontifices, quos inter landlos uenerantur : alios uero, qui poft illud fchifina fuerunt, execrantur, taiv B quam eos qui ab Apoftolorum fandlorumc]? patrum, feptem Coneb liorum ordinationibusdefecerint,amp;tanquâhæreticos Icbifinaticos appellant:eofdem'cp maioriodio profequuntur,qudmiplbsMahume^ tanos»Dicunt enim, feptimo generali Concilio conclufum elTcjUt ca que in præcedentibus conftituta ac determinata erant, in pofterum quoque firmarttaamp; perpétua effent: necunquampofthaccuiquamlicerealiud Concilium autindicere, autaccedere, fub pegna anathematis. amp;hocfc/ uerifsime feruant» Erat quidam Metropolitanus Rufsiæ, qui adinftan tiam Eugeni] Pape Synodum accefferat,ubi Ecclefiæ erant unitæ : re^ uerfus in patriam capitur, omnibus bonis Ipoliatur, atc^ in carccres con qeitur : ex quibus tandem euafit»

Inter nos amp;nbsp;illos fidei diuerfitatem eflê,licet exJiterarum exemplo co/ gnofcere,quas loannes Metropolita Rufsiæ ad Archiepifeopum, utipfi dicunt,Romanum,dederat,utlequitur:

Dilexi decorem tuum domine ac pater beatifs. Apoftolica fede ac uo/ C catione dignifs» qui ex remotis refpicis ad humilitatem ôô paupertatê no ftram,Sô alis diledlionis foues nos, amp;nbsp;falutas nos ficuti tuos ex charitate, 80 interrogas fpecialiter de noftra fide uera amp;nbsp;orthodoxa : de qua etiain audiens,ut nobisbeatitudinis tuæEpifeopus retulit,admiratuses.Et quia tantus es, ôd talis Sacerdos, propterea ego pauper faluto te, hono/ •rando caput tuum,Sd deofculando manus tuas amp;nbsp;brachia. Sis lætus,Sdà fuprema Dei manu proteftus :amp; det Dominus omnipotens tibi, tuis fpiritualibus 8d nobis,ordinem bonum» Nefeio unde exortæ funt hære/ fès,de uera lalutis ôd redemptionis uia : amp;nbsp;mirari fatis non poffum, quis diabolorum tam malus acinuidus,tam ueritati inimicus,acmu^ tuæbeneuolentiæ aduerfarius fuerit, qui fraternajn noftram charitatem à tota Chriftiana conoreoatione alienauit, dicens, nos non effe Chriftia-nos. Nos profeiftô, Chriftianos uos ex Deibenediftione ab initio co/ gnouimus, licet in omnibus fîdem Chriftianam non feruetis, 8d in mub tis diuerz

A tis diuerfï iïti's : id quod ex feptem magnis Synodis oftendam,in quibus fides orthodoxa Óé Chriftianainftitutaeft,acprorfus cofirmata, in qup bus etiam tanquam fept^n columnis lapientia Dei domum fibi ædifica-* Ui't.In bis præterea feptem Synodis,omnes Papæ digni funt habiti cache dra S» Petri,quia nobifcum (entiebant. In primo autem Synodo erat Syl Uefter Papa,in fecunda Damafusp'n tercia Coeleftinus, m quarta beatifsi mus Papa Leo, in qiunta Vigiliu.., in fexta Oaphanius,uir honorandus, in Sachs fcriptuns doAus : in feptima S, Papa Adhanus,qui mißt pri mus Petrum Epifcopum amp;Abbatem monafterrj fandlæ Sabæ:unde poftea exortæ funt diflenfiones inter nos nbsp;uos, quæ pullularunt præcî

puèin antiqua Rana« Sunt profecftó mala multa, quæà uobis contrales ges diuinas ac ftatuta committunturrde quibus pauca ad chÄ'itatem tuam {cribemus. Primüm de ieiunio ßibbathi, contra legem obferuagt; to : fecundó de ieiunio magno, in quo feptimanam abfcinditis,8ó carnes comeditis,ac propter carnium uöracitatê homines ad uos allicitis« Item, B qui facerdotes fecundum legem ducuntuxores,illos uos reqcitis. Item qui à presbyteris in baptifinatcinundi Iùnt,illos uos iam denuó inungh’ tisjdicentes, illa fi'mplicibus lacerdotibus facere non licere, fed folis eph fcopis. Item de az^ymis malis, quæ manifeftè ludaicum feruitium feu cub turn indicant. Et quod eft caput omnium malorum, ut quæ confirmata funt per S. Synodos, ea uos cœpiftis permutare amp;nbsp;peruertere, dicentes de fpiritu landlo, quodnon tantum à patre, fed amp;nbsp;à filio procédât: amp;nbsp;multa alia maiora, de quibys tua beatitudo ad Patriarcham Conftantb . nopolitanum,fratrem luum Spirituale,referre, èC omnem diligentiam adhiberedeberet,ut aliquando tollerenturiftierrores,amp;^ ut unanimes elfemus in concordia Spirituali.ficut dicit fanôlus Paulus,informans nostOro uos fratres propter nomen Domini lESV CHRIST i, ut idem fentiatis, amp;nbsp;dicati^, amp;nbsp;non fit inter uos difcordia, amp;nbsp;fitis in eodcm intelleólu fortificati, amp;nbsp;in eadem cogitationc.De iftis fex excefsibus, quantum potuimus,ad dbs fcripfimustdeinceps ÔCde alrjs fcribemus C charitati tuæ. Si enim ita res fe habet, ficuti audiuimus,agnofces ipfe no* bifcum,tranlgredi per uos Canones fancflorum Apoftolorum, inftb tutamagnarum feptem Synodorum, in quibus erant omnes ueftriprb mi Patriaïchæ, concorditer dicebant,quód uerbum uellrum eilet uagt; num. Et quod manifeftèerretis, nunc palam redarguam. In primisdc ieiunio labbathi, uidetis quæ de iftoS. Apoftoli docuerunt,quorum . doèlrinamhabetis. amp;nbsp;maximèbeatus Papa Clemens, primus poftfaiv ètumPetrum apoflolum,ita fcribitex ftatutis Apoflolorum,uteftin Canonc L X1111, defabbatho dicens : SiEcclefiafticus inuentus fuerit, qui die Dominico uel labbatho ieiunaret,prêter fabbathû magnu,degra detur: fi autem fecularis homo Rierit, excommunicetur, ÔÔ ab Ecclefia feiungatur. Secunduyi eratdeieiunio,quoduos corrumpitis.Eft laco^ bitarum amp;nbsp;Armeniorum hærefis, qui laÄe amp;nbsp;ouis in fanèfo ieiunio magt; gno utuntur. quis enim uerus Chriftianus audetita facere cogitareC’ , Legite Canones fextæ magnæ Synodi,inquaOaphanius Papauefter, d 4 eaprohP

• uimuSjUt ab eiufinodi ci'bo atque omni imoloBæmom'oru abftmercnt: àquibus fi quis non abftineret, ab Ecclefîafèpararetur : fi lacerdos,àfa* cris fuipenderetur. Tertius præterea maximus efl; error Ôlt;S peccatum, de coniugio facerdotum, quod ab illis qui uxores habent, fumere cor* pus Domini renuitis : cum fancta Synodus, quæ fuit i» Gangra, fcribat in quarto Canone: Qiii ipernit faccrdotem, fecund um legem uxoreni habentem, dicit,quôd nonliceat ex manibus eius accipereSacramen* turn, fit anathema» Item Synodus dicit : Omnis diaconus, uel facerdos dimittens propriam uxorem,priuetur facerdotio» Quartum peccatum erat inffndio ,Ieuconfirmatio. Non neubiquediciturinSyilodisjCon fiteor unum baptifma, in remifsionem peccatorumC'Si ergo eft unum baptifma, erit amp;nbsp;unum chrifina^ uirtus eadem tarn Epifeopi quàm facerdotis» Quintus eft error de azymis fqüiquidem error eft princi* piumamp; radix totius haerefi's,ficuti dcmonftrabo. Ôôquanquam need- B Te effet hue multas adducerefcripturas, tarnen id alias faciam,amp;inpræ* fentiarum hoc tantum dicam î Quia azymi à ludæis fiunt in memoriam liberationis eorum, ÔC fagx ex Ægypto: nos autem femel Chriftiani fugt; mus,nunquam in labore Ægyptiorum fuimus,5chuiufmodi ludæo- ’ rum de fabbatho, azymis, SC circuncifione obferuationes,nobisobmit* tendas»effe mandatum eft.Etfi aliquis fequatur unum ex illis, ficuti di* cit fandus Paulus,tenetur totam legem in|plere,eodcm Apoftolodi* rente : Fratres, ego accepi à Domino, quod amp;nbsp;tradidi uobis : quia Do* minus in qua noefte tradebatur,accepit panem, benedixit,fanftifica* tiit,fregit,amp;: deditlandis diftipulis, dicens, Accipite SCmanducate,8óc» Confidera quid dico*noil dixit. Dominus accipiens azyma , fed pa* Item, Quodillo tempore nec azymi erant, necJPafcha fiebat,nec Do* minus tunc comedebatPafchaIudæorum,ut daret azyma Apoftolis, probabile eft per hoc, quôdludæorumPafcIîaftando fit comeditur: quod in Chrifti coena non fiebat,ut Scriptura dicit,Recumberttibus eis cum duodecim»item ,Et difciptilus recubuit ftrperpedlusipfiusin C coena* Namquodipfe dixit,Defiderio defideraui hoc Pafchamandu* care uobiffum : ïüdæorum pafcha non intelligit, quod antè lumper co* medebat cum ipfis.Neqüecum dicit,Hocfaciteiii meam commemo/ rationem,necefsitatem faciendi,tanquamludæorum Pafcha effet,im* e ponitîneque azyma illis,ied panem dat, cum dicit,Eccepanisqueme* go do uobis* fimiliter ad ludam: Cui ego dabo panem intingens in faf jpfeeft traditurus me*Siautem dicitisiftam rationem,quddnos cele* bramus in azymis, quia nulla eft terreftreitas uel commixtio in diuinis: cur diuinitatis obliti eftis,amp;fequimini ritum ludæorum, ambulantes in hærefi ipfius luliani, Mächümetfamp;S Apollina^’s Laodicenfis,Sc Pauli Syrfi Samoiatenfis, amp;nbsp;Eutychq,3^Diafteri},aliorum'que qui erantinfe* xta Synodo deprauatifsimi hpreticfdiabolicoc^ ipiritu repletif Sextus denique error eftjdeSpiritu fando, Quomodo enim dicitis, Credo in

Deum patrem amp;nbsp;fih'um, fpiritum farxflum, qui à pâtre Sd filio procès ditCMirabile eft profedô,amp; horrendum dîÂutquod audetis fidem peruerterezeumabinitif peruniuerfum orbem, in omnibus Chriftia-norum ecckfrjs conftanter canatur : Credo in ipiritum fanélum, amp;nbsp;Do^ winum uiuifieantem, èc à pâtre procedentem, qui cum pâtre Ôè^ filio fiz mul adoratur glorificatur. Quare igitur uos non dicitis * fîeuti ali) Chriftiani omn«:fed additiones ponitis,amp; nouam adducitisdoôrp nam C cum tarnen Apoftolus dicat : Si quis annunciauerft uobis præ* ter ea quæ uobis diximus,anathema fît* Vtinam uos non incurratis iftam malcdiïftioncm* Difficile eft enim,amp; horrendum,Dei lcripturam, compofîtamper iàn(ftos,permutare peruerterc.Nefcitis quàmma* ximus fît error. Nam duas uirtutes, duas uoluntates,amp;duo pftncipia defan(ftofpirituadducitis,adimentesamp;^ parui facientes eius honorem* hærefî Machidoniæ conformes eftis: quodabfît. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me incliz

no ad fa net O s pedes tuos,utabhuiufînodi errorib. qui inter uos font, “ cefîes, SCmaximcaba^ymisabftineas. Volui etiam aliquid feribere de fuffbcatis ÔC immundis animalibus, Sgt;C de monachis edentibus carnes: fed de his poftea ( fî Deus uoluerit) feribam, Parce autem, propter magt; ximam charitatem,quôd de his rebus ad te fcripfî, An autem finitfa^ cienda illa quæ fiunt, interroga feripturas, inuenies, Rogo teDogt; mine,ut feribas ad Dominum noftrum patriarcham Conftantinopo* litanum,8(C ad iàncftos Metropolitas, qui uerbum uitæinfehal»ent,8i fîcutluminariain mundo Ijicent. Fieri enim poteft,utDeusperillos fo* perhuiufînodi crroribusinquirat,emendet ÔC conftituat. Deinde fî tibi uidebitur,mihi minimo inter alios omnes, referibas. Saluto te ego MetropolitaRufsiæ, Sgt;C alios omnes tibi fubiedlos clericos amp;nbsp;laicos. Sa lutant etiam temecum S, Epifcopi,Monachi ÔC Reges,magni hommes. Charitas Ipiritus fanctijît tecum,amp;^ cum omnibus tuis : Amen.

J ô’P t? Nevivs-dam iQdnnù y!tetro^olitlt;ie^ Mcitur Tropheu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rapim

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut potui ddßqui, adiungere uolui.

V E RI innecefsitatc abfquefacerdote baptifentur. Anima-lia,uolucrcs, abauibus uel feris lacera*,non comedantur: qui uerd commederint,aut in azymis celcbrauerint,uel in fe-ptuagefîma carne ufî fuerint, uel animantium fanguincm uo-

Rhuteni eu Romanis in necefsitate comedant, célèbrent aut minime, Rhuteni omnes Romanos non redè baptifàtos, quia in aquâ toti non font immerfî,ad ueram fidem conuertant : quibus conuerfîs, non ftatim Euchariftia,fîcuti ncc Tartaris,alr)s'ue à fide foa diuerfîs,porrigatur. ;

Imagines antiquæ,5^ tabulæ, foper quibus confecrationes Èunt,non comburantur : fed in hortis, aut alio honorifico loco, ne iniuria affîcian-tur, aut dedecore, fcpeliantur.

Si in loco facro domum cxædificaueris, locus ubi erataltare,uacuus A rclinquatur.

Maritus monafterium ingrcflus,fidusuxc|’alterinupfcrit,in facer-* dotem confecretur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Principis filia, ei qui communione in azymis, amp;nbsp;cibis utitur immun/ dis,nonin matrimonium locetun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Sacerdotes,hyberno tempore ex animalium,quibu»uefcuntur, pelli-* büs,femoralia ferant»

Non confefsi, amp;nbsp;aliéna bona baud reddentes, ad communioiiem non admittantun

SacÄ-dos fi feiens, perfonamiam tertio expetentem matrimoniu coiv iurtxerit,officio priuetun

Si maritus reliÂaprioreuxorc,alteramduxcTÏt,ueluxoralterinupfe/ rit,ad communionem,nifi ad matrimonium rcdierit,nöii admittatur»

Vxor iacerdotis ab infidelibus capta,redimatur:amp; in matrimonium, qüia uim pafia eft,reaflumatur*

Mercatores ÔC peregrini ad Romanorum partes proficifeentes, com^ tnunioBienon priuentur : fedadeandem, iniundis quibufdam pro po£lt; nitentis orationibus reconciliati,admittanti|r»

Vidfibomopoftcommunionem,fx nimia cibiautpotus re* pletioneeuomueritC', R E s p o N. Quadragintadiebus ieiu/^, ^j nando poeniteat.Si non ob repletionem,uerüm ex naufea, i X X diebus:fi uerd alialeui excaufà,minus.Sacerdos tale quid/ dam committens, X L diebus à diuinis 5c abftineat, amp;nbsp;ieiiyiettfina* lia Icui ex caula, per feptimanam ieiunet: quin medone amp;!: carneac lade abftineat. Si autern tertiaautquartapoft communionem die euomen% agat poeiiitentiam. Sin aliqtlis Sacramentum euomerit,ccntum 8C uigiri ti diebus pœniteat: fiuerdin infirmitateeuomerit,tribusdiebus: uomi turn iierd io-ni comburat jSC centum Pialmos dicat : fi autem cam's uomi* turn deuoraretjCentum diebus ieiunet.

' Si uafaterrea,uelligneaimmundafuerint,quid faciendum î' R. Ora* tionibus mundis mundentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qiiid pro anima defiindi facienduf R. Det grifnam unam pro quin/ queMifsis,cum fumigationibus,panibus,6c critico co(fto,quot;quoddicP turKuthia.Sacerdos uerd babeatuinum proprium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

r J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidfi

co MME NT ARII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3$

Quid fiTnonacho infirmOjSeraphica ueftGinduto,pef odo dies nihil lt;3ederim ad edendum C R. Bene faó:um,quia erat in Angelico ordine.

Quid fi Latinus Rhu^nico ritu initiari uolucritî' R, Intret ecclefiant noftram v 11 diebus : nouum illi imponatur nomen , fingulis diebus quatuor orationes co præfente dicantur deuotè ; abluat fe deinde in bal iieojfeptem diebus carnibus amp;lacrarijsabftincat, occaiia die lotus in? grediatur ecclei^m. Super quo quatuor illæ orationes dicentur, muiv dis ucftibus induatur, corona feu fertum fuper caput illi imponatur^ chrilmate inungatur, cereus illiinmanusdetur:dum Miflâ peragitur, coinmunicetur, procp nouo Chriftiano habeatur.

Anaues,pifces,uel alia terreftriaaniinalia,feftis diebusinterficerelp ceat C R. Die Dominico, quia dies feftus eft,homo in ecclefiani^at : hugt; manis uero necefsitatibus exigentibus,occidantiir.

An Sacramentuin in hebdomada Palmarum confecratum,per totum annum feruare liceat R» Seruetur in uaie mundo :4àcerdos ueró id ingt; ® firmo porrigens,parum uini addat.

An aquani uino' addere liceat, communicando infirmum C R, Suffix cituinum tantdin, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ''

An infîrmisdæmoniaciSjamp;S mente captis,liceat dare Sacramentum2’ R. Ora illorum tantum Sacramento tangantur.

An facerdoti habenti uxorcm in puerperio,quemadmodum fuper lai corum fit uxoribus, orationes dicere liceat ♦ R. Non, nam ea in^Grgcia lion feruatur confuetudo, nifi alius non inueniatur facerdos.

Quid in die ExaltationisS. Crucis edendum C R, Monachi pifeibus non uefcantur: laici uero eadem die deofculantes S.Crucem, carnes ede? fe poifunt,ni(i forte in diem V enerrs aut Mercurij incident.

Anfacerdotinoélucumuxore concumbenti.manè ecclefiam in2rclt; di licet Cquot; R. Lauet prii^s earn partem quæ fub umbilico eft,ecclefiam in-grediatur, Euangelium legat : ad altare uero accedere,uel celebrate pro-' hibeatur. Volens autem fecerdos diebus Solis Zc Martis celebrate, pOx terit die Lune cum uxore concumbere, Sd fic deinceps.

Anuxorem non habenti,Euchariftia porrigendaC” R.Dummodo per integram quadragefima cum nupta altenus,aut bruto non coierit. •

Aninfantuli poftbaptifmum communicandi Z R. Intemplo,dum liera peraguntur,aut uefpertinæ preces cantantur, communicentur.

Qtio cibi genere in ieiunio maiore utendum ♦ R. Dominicis amp;nbsp;{ablt; hatis diebus,pifeibus : alrjs uero Ikhri, hoc eft,pifcium inteftinis, ' ' In maiori hebdomada, monachi mel edant,amp; bibant kvuas : id eft,a?* quam acetofam.

' In confecratione Kuthie, cerei quot funt incendendi C R, Pro anima? bus duo,tres uero pro lalute uiuentis.

' Kuthia quomodo conficiendaÇ' R. Sint tres partes tritici coefti: quàr? taueró de pifîs, fabis,^ cicere, pariter coftis, condiantur melle, amp;nbsp;zaez caro, adhibeantur etiam, fi habentur,ali} frudus.Kuthiaautemhac,perx aftis exequijsjinccclefîautantun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L»

' ' ' \ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quando

QiiandoBïilganjPôlovuczijôd Czudi baptifandiC R» SA|uadrag{n A ta diebiis ante iciuncnt,amp; orationcs mundæ Riper illos dicantur: fi uerq Slauus fucrit,occo tantum dîebus ieiunet.Bap|ifans autem pucrumstna/ nicas bene Riccingat, ne dum immergit puerum, de lauacro baptifinatis in uefte aliquid remaneat. Puerpera quoc^ à partu quadraginta diebus, templum noningrediatur*

An millier poltmenftrua, communicandaî R* Noneommunicetur, nifî prius fit Iota*

/ An lieeat ingredi habitaculum puerperæC' R. Tn locum ubi mulierpe* périt,nemo ante triduum ingrediatur» Quemadmodum enini aliaingt; mundaualà, diligenter lauanda : itahabitationem illam orationibus eflê prius n^indandam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;i

An poft occaRim folis fèpeliendum Z R* Occalb iam Ible, nemo fepclt; h'atur : eftenim hæc mortuorum corona,uiderefolem antequamfepe^ 1 iantur* Plurimùm Altern meretur, qui oflâ mortuorum ôô imagines am tiquas condit»

An lieeat marito,circa feftum Pafehæ Rimere EuchariftiâC R. Si cum iixore per quadragefimam non concubuerit» Item,qui dentibus die Pa^ fehæ ouum attigerif, aut ex cuius gingiua languis manauerit, eadem die àcommunioneabftineat* • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;i-;.

An lieeat maritb,proxima poft communionem noifte cum uxorexon cumbe^eR* Licet.diebustarnen Veneris,Sabbati,ôdDominico,fi prauati ingenij conceperit puerum uxor,parentes poeniteant* Si autem nobiles ôd magni nominis fuerihtparentes,dent certas grilFnas facerdo/ ti, ut pro eis oret* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ j

Si forte laceratapapyrus,qu^aliqàidlàcfaTum literarum continebat/ in terram proieÔta fuerit,an eodem loco deambulare liceatç' R- Non»

An lieeat lacfte alicuius uaccæ,eodem dienquo ^itulum edidit, utiC R* Non, quia eft fanguine mixtum : poft biduum autem licebit»

Qiiandopoteftaliquis à lacrislùlpendK B.» Sacerdos temporeieiu' nrj feminæ alicuius amore flagrans,inlt;:^ os eius linguam infertans,femcn denique genitale libidine inflammatus lpargens,àdiuinis per integrum C annum abftineat : fi uerd ante làcerdotium taie quid commiferit, in cerdotem non confecretur»

Latcus uerd eiufmodi p eccata ac flagitia defi'gnans, eo anno non com municetur*

An fit initiandus là cris is, ex quo aliqua unp duntaxat concubitu con cepitC' R» Rard concipiunt ex primo coitu» dedes autem fi congrelTus fuerit,non conlècretur*

Præterea qui uirgini ftuprumquot;ôbtulit,aut uxorcm fuam uitiatam prb md concubitu animaduerterit,in làcerdotem pariter non confecretur* 1 • Diuortium celebrans,quomodo pœnitebitÇ’ R* Perpetudab Euchi' riftia,nifî iamiam animam agens,abftineat.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Licebit ne cuipiam in uita^pro animæ lue làlutc exequiasmortuorum obireC’R»licet* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— ï

cl'fl, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’An corn

An coniunx coniugem,in perficienda poenitentia iuuare poteft Z R» ^onpoteft,tanquam frater fratrem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

An Geerdos ea die q|a mortuum fepcliuit, æ deofculatus eft, obire GcradebeatC” R» Non debet.

An puerpera deploratæ ualetudinis,communicari debet’T R. Dum* ntodo ex eo loco,ubi enixa eft,afportata,ac lota fuerit,

An liceat rê halbere cum uxore eo loci, ubi funt imagines Gndforum'T R. Accedens ad uxorcm, non ne deponis crucem de collo 7quot; fimiliter nec in habitatione coram imaginibus,nifi benereclufg amp;L operte fuerint, coi telicebit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

An liceat illico àprandio, uel coena, antequam dormias, in templo oz rareC R. V trum melius,dormire,an orareT’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Poteft'ne Geerdos fine Gcerdotali habitu accedere ægrotum,efcp por tinereSacramentum Z R, Poteft,

Quomodo ducendeuxoresC R,Volensuxorernducere, quadragin-ta,aut minus ofto diebus,fe ab alrjs mulicribus contineat,

An mulieri que facit abortum,poenitêdumÇ’ R, Muliernon caftialG quo,fed temulêta,faciens abortum,pŒniteat,Itcm,queuirofuo aquam, qua ipG fe lauit,ad bibcndû,ut fe amet,dederit, Gx hebdomadis iciunet.

An carne lacfte eius uaccæ, qua cum homo milcuit corpus,uteu' dumC' R. Omncs,præter exceftbrem,utipoftunt.

An mulier confilio uetularum, quo concipiat,utatur‘T R, IVVilicreSj antiquarum uetularum confilio, herbis, ut concipiant,utentes, Sônon potius fiicerdotes,qui eas orationibus ftiis iuuent,accedentes,fex hebdo madis poeniteant,atq5 facerdoti tres orifFnas numerent ♦ Grauidam aU' tem temulentus filæferit,itaut aborfum faciat, medio anno poeniteat, Obftetrices quoq^odfo diebusabædefacraabftineant, dum orationG busmundentur, .

Aptizantur hoc modo« Nato infante,moxaccerfitusfacer' dos,ante ianuam habitationis in qua eft puerpera,certas ftau'

do récitât orationes, pueroep nomê imponit, Dein X L com' muniter die,fi forte puer a?grotet,defertur in templum, 8c ba'

ptizatur^ac ter in aquam totus immergitur: alioqui baptizatum non ere derent « Mox inungitur chrifmate, quod cofecratum eft in hebdomada magna«inungitur deniep myrrha,ut ip G dicunt. Aqua uero baptihnatis fingulis infantibus confecratur,amp; continuo poft baptifmum extra tem^ pli portam effunditur. Semper in templo baptiGntur infantes, nifi lorn

ginquitas loci nimia,aut frigus puero obefletmeque unquam aqua tepG da,nifi pueris mfirmis, utuntur ♦ Sufceptorcs ex uolutate parentum aflu' muntur: quoties præeuntecertis uerbis Geerdote, diabolo renuncG ant, tottes in terram e^uunt. Sacerdos etiam infanticapillos abfcinditgt; eos'qj cere etiam intricat,0C in templo loco certo reponit« Non adhibeiw faljueq^ Gliuam cum puluere.

S E^Virv^K 2VLLJ ^LE:U^1j7.1 Tit^ee^ex qud quot;Baftißnus ^hutenorumab^ncte conßat.

Lexander Epifcopus,feruusferuorum Dci, ad perpetuam A rei memoriam. Altitudo diuini confilrj, quod Humana ratio nequit comprehendere, ex fuæimmenfæbonitatiscflêntia, aliudfemper ad falutem humani generis puljulans, tempore congruojfecreto myRerio,quod ipfe Deus nouit,opportuno,producit ÔC manifcitat.'ut cognofcant homines, ex fuis mentis, tanquam ab ipfis, nihil proficere pofle, fed eorum falutem amp;nbsp;omne donum gratiæ ab iplô fummo Deo patre luminum prouenire. Sane non fine grandi S)C Ipirituali mentis noftræ læticia accepimus, quod nonnulli Rhuteniin ducatu Lithvuaniæ,amp;alij ritu Græcouiuentes,fidem tarnen Chriftia* nam alias profitentes,qui Vuilnenfemac Chiovuienfem,Lutzeorien-' fem,amp; MednicenfeiTi ciuitates diœcefês, ac alia loca eiufdcm ducatus inhabitant,fan(fto Ipiritu coopérante illuftrati,nonnunos errores,quos ha(flenus,ritu ÔÔ more Grgcorum uiuentes, obferuarunt,penitus ab eo^ ß rum mentibus ÔC cordibus abdicare,amp; unitate fidet Catholice amp;nbsp;Latine Romany Ecclefiæ ampleóli, amp;nbsp;fècundum ritu eiufdem Lating Roma* næ eccleiïæ uiuere defiderant amp;nbsp;proponût.Sed quia more Græcorû,fcp licet in tertia perfona baptifati fuerunt,amp; nonnulli aiïêrunt eos de nouo baptilàjji debere,prædiÂi qui ritu Grpco hacflenus uixerût,amp; adhuc ui* uuntytan^ antea rite baptifati,renuunt recufànt de nouo baptifma fu Icipere.Nos igitur,qui ex commiffo nobis deruper,h'cet inflifificientibus nieritis,officio paftorali, cupimus fîngulas oues nobis commiflàsad uc rum ouile ChriftiperduceEe,ut fiat ex illis unus paftor,amp;unum ouile» amp;nefànlt;fi:a Catholica ecclefîadiuerfà amp;deformia membra à capitedt* lcrepâtia, fed conformia habeat, attendentes quod per foeltcis recorda-tionis Eugenium Papam quartum prædecefiorem noftrum,in concilio per eum Rorentiæ celebrato,amp; in quo Græcèatq^ Arment, unà cû Romana ecclefîa fentientes interfuerût,definitum fuit,formam huius ficri' méti Baptifmatis exiftere,Ego te baptizo in nomine patris 8c filrj et fpiri C tus fand:i,amen:ac etiam per ilia uerba, Baptizetur talis feruus lefu Chri fti,in nomine patris amp;nbsp;filq fpiritus fandi:uel, Baptizatur manib.meis talis, in nomine patris amp;nbsp;filq ÔC fpiritus fandli: uerum perfici baptifma* quoniam eius principalis caufà, ex qua baptifma uirtutê habet,fit fanda trinitasanftrumentalis auté fît minifter,qui tradit exterius facrametum, fj exponitur aélus qui per ipfum exercetur minifterium, eius faneftæ tri* nitatis inuocatione efficitur facramêtum:amp;S propterea huiufmodi facra* menti, fîc in tertia perfona collati, reiterationem necefïariâ non exiliere: habita etiam fuper hoc cum fratribus noftris deliberatione matura, au* (îloritate Apoftolica,nobis amp;nbsp;alrjs Romanis Pôtificib, ab ipfb lefu Do* mino noflro per beatum Petrum (cui amp;fuccefîdribus eius Apoflola* tus,miniflerri difpêfationem commifît) tradita, tenore præfèntium de-^ cernimus atcç declaramus,omnes amp;nbsp;fîngulos fîc in tertia perlbnabapti*

A zatos, uolcntes à ntu Græco adritum 8c moretn Latinæ fàncîlæRo^ mang ecclefîæ uenirc,fimplidtcr ÔC fine alia côtradictionc,aut etiam obx ligatione, uel coadione^udd iterum rebaptifentunetiam cum intenti- nbsp;•

One, qudd alias ritus per orietales ecclefias feruari foliti, hærcticam pra^ üitatem non cocernen, obferuaripofsint: fadaprius tarnen per eos om* niiim errorum,rituum Græcorum,à Latina Sc Romana ecclefia,amp; iMïus ritu aciàndis inftitutionibus deuiantium,abiuratione,admittendos fo^ re^exhortan.etiam peruifceramifericordiæ Deinoftri,omnesamp;fingugt; los qui prçdido modo baptizati funt,amp;S ritu Græco uiuunt,ut abnega-ta omniû errorum,quæ fecûdum morem amp;nbsp;ritum Græcorum hadenus obferuarût,qui'q3 ab Immaculata amp;nbsp;fanda Catholica, Latina amp;nbsp;Roma/ na ecclefia, illius fandorum patrum inftitutionibus approbaMs deuix cntjUelint eidem Catholice ecclcfiæ,illiuscp iälubribus docuiTientis,pro animarum fuarum falute amp;nbsp;ueri Dei cognitione adhærere: ne eorum fandum propofitumàquouis retardari pofsit,modd uenerabili fratri

B noftroEpifcopo Vuilnenfi,inuirtutefandæ obedientiæ committimus amp;lt;:: mâdamus,quatenus omncs amp;: fingulos ficbaptizatos, amp;adunitateni præfatæ Latinæ ecclefig uenire,ô(: errores prædidos abiurare uolcntes, ad præfatæ Latinæ ecclefiæ unitatem,errorum buiufmodi abiuratiox nem per feuel peralium, feu etiam alios fcculares Prælatos, ecclefiaftix cos feu prædicatores, aut minorum ordinum regularis obferuâtiæ prox feifores, dodos 80 probos, ac alios idoneos, quibus id duxerit cemniitx têdum, recipiat Sd admitta|:ac tam fibi quàm illi,aut illis,cui uel quibus, quotics expedient, id duxerit committendum,fingulos præfatos,fic iiv üeniêtes ab excefsibus, propter obferuationcm buiufmodi errorum, ac bæreticaprauitateinde proueniente,necnon excommunicationis feiix tentia, alfjs'cp cenfuris amp;nbsp;pœnis ecclefiafticis, quos quomodolibet prox pter ea incurrct,dida ^poftolica audoritate abfoluendi,ac eis pro mox do culpæ pœnitentiam iàlutarcm iniungêdi, aliaêp in præmiisis necefla tiafacicndi,plenam ôdlibêramlicentiam ÔC facultatem concedimus,per prçfentes. Verùm quiaforfan difficile foret,prefentes noftras literas ad fîngula loca,ubi opus fuerit,referrc:uolumus,8£: eadê authoritate Apox ftob'ea decernimus,quôd earudem literarum trânumptû,manu aficuius notarij pt^blici fubfcripto,amp; figillo præfati V uilnêf feu alterius alicuius epifeopi, uel prælati ecclefiaftici munito, eadê fides prorfus adhibeatur in iudicio 8ê extrà,amp; alias ubilibet,ubi fuerit exhibitu uel oftêfum, ficut ipfis literis originalibus adhiberetur,fi forent exhibitæ uel oftenfæ,non obftâtibus côratutionib»amp; ordinationibus apoftolicis,cgteris(ç côtrax rrjs quibufeune^* Nulli ergo omnino homini liceathâcpaginam noftrae conftitutionis,declarationis,exhortationis, comifsionis, mâdati, côcef-fionis,uoluntatis decreti infringere, uel ei aufii temerario cotraire ♦ Si quis autê hoc attentar^prefumpferit,indignationê omnipotêtis Dei, ac beatorû Petri amp;nbsp;Pauli apoftolorûeius,fenoueritincurfurum* Datum Romæ,apud S. Petrû: Anno incarnationis Dominicæ millefimo quin* gentefimoprimo, decimo Kat Septem, Pontificatus noftri anno nono, c 2 Confefsio,

Confefsioncm quamuis zx conftitutione habcnt, uuïgus tarnen eam Ä Principum opus cffejôô præcipuèad nobiles dlgt;minos 5lt;præftantiores uiros pertinerc cxiftimat » Cofitêtur circa.Pafchatis fcftum,magnacor^ dis contritione ac ueneratione. Stat confeflbr,unicum confitente,in me^io templojuultu conuerfo adimaginem quandam,ad hoe conft’ituz tam» Finita dein confefsione,poenitêtiacp iuxta delicli ^ualitatem iniuii/ cta, ante ipfam imaginem fubinde fefe inclinant, fignoep crucis frontem peótus'quefi'gnant:magnodcnicpgemituclamant,IESV CHRISTE fili Dei,mifcrere noftri. Nam hæc communis illorum cft oratio » Qiübuf-dam pro poenitentia ieiunia, nonullis certæ quædam precatiönes (Do--minicam etenim orationem perpaucilciunt) iniunguntur: quofdam, qui grauius aïiquidcommiferint,aquaabluunt» Exprofluente etenim aquamin Epiphanj^ Domini hauriunt, eamep confecratam pertotum annum in tcmplo,pro mundandis Sgt;C abluendis grauioribus peccatis fcr uant» Item peccatum dieSabbathoc5miflum,leuiusiudicant,minuscp poenitentie pro eo iniungunt» Sunt complures Sc leuifsimæ caufæ,pro/ B pter quasintemplum non admittuntur:folent tarnen exclufipleruncp portis amp;nbsp;feneftris templi aftare, atquc inde non minus uidere amp;nbsp;audire facra,quàm fi in templo fuifient»

Is qui concubuerit cum uxore fua,Sô poft conftitutum tempus fe non ablueift,ea die ingredi templum non audet»

Communicant fubutraq^ Ipecic, mifeentes panem uino, feu corpus lânguinc» Sumit facerdos coclcari ex calice portiunculam,porrigit'cp communicanti » Quotiefcuncp aliquis in anno uoluerit,modó confeflus fuerit,fi.imere corpus Domini poteft: alioquitejppus conftitutumadfc ftum Pafchatis habet » Pueris feptem annorum porrigunt lacrametum; dicuntep, turn hominem peccare » Si puer inftrmus fuerit, aut forte ani' mam agere coeperit,ut de pane lumere non pofsit, infunditur ei gutta ex calice ♦ Sacramentum ad communicadum,non nifi dum facrum fit,com fecratur : pro infirmis autem confecratur die louis, in maiori hebdoma/ q da, conferuatur per totum annum. Cæterùm cum fuerit n^celfe, acci pit inde portiunculam,quamuino imponit,amp;bene humedatam porri-git ægrotOjdein parum aquæ tepidæ addit»

Nullus monachorum, nee làcerdotum,horas Canonicas, ut uocant, orat,nifi habeat imaginem prælèntem : quam etiam nemo, nifi magna ueneratione,attingit. qui earn autem in publicum profert, manu eam in altum tollit : quam omnes prætereuntcs, aperto capite, çruce fe fignam tes,inclinando,plurimüm uenerantur» Libros Euangelij non nifi in locis honeftis,tanquam rem iacram reponuntm^que manibus tangunt, nifi prius cruce fe munierint, Sf capite aperto inclinato''que honorem exhibuerint: póft, fumma cum uenerationeinmanus fiimunt» Panem quoque,antequam uerbis conftietis more noftro confecratus fuerit,cir* cumlatum

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARY nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4I

Feftos dies uiri præAntiores, peraélis lâcris epulis, ebrietate ue* • ftitu elegant! uenerantur:uulgus,domeftici ac ferui, plerunc^ laborant, dicentes,feriari ôd alabore abftinere dominorum efle . Ciuesamp;mecha nici, diuinis interfunt : quibusperaólis, redeunt ad laborem, fandtius putanteslaboriflicumbere,quambibendo,ludendo,amp; id genus rebus, fubftantiamamp; tempus inaniter perdere* Nam uulgo Sf plebi ceruifiæ medonis potus prohibitus eft : quibufdam tarnen folennioribus die^ bus,utputa Natalis Domini,ferrjs Pafcç,Pêtecoftes,amp; alrjs quibufdam, potare illis permiflumeft:quibusfané non propter diuinum cultum, . fedpotumpotius,alaboreabftinent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Trinitatis feftum celebrant die Lunæ,in ferrjs Pentecoftes, In oeftaua iieroPentecoftesjfeftum omnium Sanftorum. D^mautem Corporis Chrifti,more noftro nonuenerantur.

ß lurando acblafphemando,raró nomen Deiufurpant, cum autemiip rant, per ofculum crucis diftauel promifla firmât. Blafphemiæ eorum, Hûgarorum more,communes funt, Canis matrem tuam fubagitet, amp;c.

Quoties fe iigno crucis lignant,id manu dextra ficfaciunt,ut frontein primum,deinde pe(ftus,mox dextram,ac demum finiftram peeftoris partem punftim in formam crucis tangant. Quod fi quis aliter ducat rnanum,cum non pro domeftico fidei ftiæ, fed pro alicno habetit; ficut me huius ccremonisc ionalt;um,ac aliter ducentem manum, hoc nomine notatum amp;nbsp;obiurgatum efle mcmini.

Purgatorium nullucredunt:feddicunt,unicuicpuitadcfun(fto,fecun dum meritum fuum effelocunr:pi}s quidem lucidurn, cum angelis placigt; disrimpijs autem obfcurum,Slt; egea caligine obdu(ftum,cum angelis ter^ ribilibus deftinatum eftefin quo extremum expeftant iudicium. ex loco angelis placidis cognofcuntanimægratiam Dei,fcmper petunt extre C mum iudiciuin:aliæ contra » Neq? animam à corpore feparatam,pocnis obnoxiam efle putant* nameum animain corporc ft contaminauerit, cum corpore efl'e expiandam. Quod autem pro defundis funebre fa* crum faciunt,credunt,eo polfetolerabiliorem animabus exorariacim* pctrari locum,in quo facilius expeftare futurum iudicium queat, Aqua benediefta nemo fe afpergit,nifl à Sacerdote aipergatur « Coemiteria pro fcpeliendis corporibus non cofecrant. aiunt enim, corporibus inunftis confecratis,terram ipiam,non corpora terra,confecrari.

Nicolaum Barenftm inter landlos in primis ueneratur, de'cp eins plu-rimis miraculis quoydie prædicant: quorum unicum, quod non ante rnultos annos contigit, adiungereplacuit. Michael quidam Kyialetz* kijuir magnus amp;nbsp;ftrenuus,in quoda conflidlu Tartarico, quendam ma* gni nomjnis Tartarum fugientem eft perftcutus: quern cum citato equi e 3 curfuaffc*

curfuaflcqui non poflet, Nicolae (inqui't) perdue me ad hunc Canern» Tartarus hæc audiens, territus exclamat : Nicolae, fi hi'c tuo auxilio me aflequetur, nullum miraculum facies : fi uero lie alienum à tua fide, ab lilt us perfecutione incolumem ieruaueris, turn magnu ent nomê tuuin» aiunt Michaelis equum reftitifie, Tartarum'cp elapfum» Tartarum quo» que deinceps Nicolao ob incolumitatem fuam, in fingulos uitæfuæ an» noSjCertas menfiiras mellis obtuliflê: totidemep menfifras Michaeli pa» riterinmemoriam liberationisfuæ,adiun(fi:a etiam honoraria uefteex pellibus Madauricis,mififle»

Iciuiffït in Quadragefima fepte perpétuas ièptimanas» Prima lacTtarijs ututur,quam Syrna,quafi cafeacea, appellat; fequentibus uerd feptima» nis omnes (extra peregrinantes) etiam pifeibus abftinent» Sunt qui diebus Dominicis Sd Sabbato cibumfumunt, reliquisdiebusabomni cibo abftincant. Suntitem,qui diebus Solis,Martis,Iouis Saturni,ci Ö bum fumunt, reliquis tribus quoq? abftineant» Reperiuntur etiam plu-rimi,qui diebus Lune,Mercurq amp;nbsp;V eneris,panis frufto cum aqua fiim» pto contenti funt. Rcliqua per annum ieiunia non itaftridfè obferuaiit; ieiunant autem poft oftauam Pêtecoftes, quæ illis eft dies omnium San (ftorum, ufe^ ad ferias Petri amp;nbsp;PauliiSc diciturieiunium Petri »Deinde habentWeiunium Diuæ Virginis, à prima Auguftiufep ad Äflumptio» iicm Mariæ * Item ieiunium Philippi, fex fepymanis in aduentu Domi» ni,amp;dicitur Philippi :quôdinitiumeius ieiunrj contingitfeftum Phi» lippi,fteundum eorum Calendarium.Sidenic^feftum PetriSc Pauli, item AlTumptioniSjinciderit in diem Mercurij, aut V eneris,tum nec ea die carnibus ucfcuntur.NulIius fanfti uigiliam ieiunio uenerantur,prg» ter decollationem S.Ioannis,quam XXIX Aug|ufti quotannis obfer» iiant.SideniCpinmaiori ieiunio quadragefimæaliquis folennis dies,ut Annuciationis Mariæ,inciderit,eo pifeibus uftintur ♦ Monachis autem multo grauiora amp;nbsp;moleftiora ieiunia impofita funt,quos Kvuas,hoc eft potu acetofo, amp;nbsp;aqua cum fermento mixta, contentos efle oportet. Sa» cerdotibus quoc^ aqua mulià amp;nbsp;ceruifi'a eo tempore finit prohibitatli» cetnunc omnes leges ac ftatuta diffluant,uitienturcß. Porrd extra tem» pus ieiunq,die Sabbato uefeuntur carnibus,Mercurfi uerd abftinent.

Dotftores quos fequuntur,funt:Bafilius magnus, Gregorius, amp;nbsp;loan Jies Chryfoftomustquem dicunt Slataufta, id eft aureum os. Conciona» toribus carent. Satis efle putant,interfuiireSacris,acEuangelrj,Epifto» larum,aliorumcp doeftorum uerba,quæ uernacula lingua récitât Sacrifî» cus,audiuifiè;ad hoc, quod uarias opiniones ac hærefes, quæ ex concio» nibus pleruncp oriuntur,fefceffugerecredunt, feftos diesproximæfe» ptimanæ die Dominicoaiinunciant,publicamc^i5fefsionem recitant. Principem porrd ipfum quicquid credere aut opinari uidet, id retfhim, omnibusc|5 fequendum efleftatuunt.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARY.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43

Anemi'pGus Mofcijmififlequedammonachum Maximilianum nomine, ut omnes libros,Canones,ôd fingula ftatuta ad fidem pertinentia, in or^ dinem rcdlo iudicio reA'geret. Quod cumfeciflet, multiscp èc grauifsi- * mis erroribus animaduerfis, coram Principe pronunciaHet, eum plane ciïe ichifmaticum, qui Romanum aut Græcum non fequaturritum:hec inquani ubi dixiflet,non multo pdft(etfi eum fumma profequerctur Princeps beneftolentia) dicitureuanuifle, acmultorum opinioncfub* merfumelle. Agebatur tertius annus,dumnos Mofeovuiæ eflemus, quando Marcus Graecus mercator quidam ex Capha, hoe idem dixifle ferebatur.'captum'q^ pariter ( licet pro co tum Turcarum orator impro» bis quodammodoprecibus intercederet) fublatum èmediofuifl'e.Ge orgius Graecus cognomento Paruus,Thefaurarius,Cancellari^is, fupre mustp confiliarius Principis,cum eande caufam quoep foueret,defende^ retcp,ab omnibus continuo ofheps remotus, granaq; Principis decide* rat. Sedenim eius operacarere Princeps cu haudquatp poflet,rurfusin

B gratiam rcceptus,fcd diuerfo erat officio præfec'lus. fuit enim uir fingu* lari dodtrina, amp;nbsp;multarum rerum experientia præditus, qui cum matre Principis in Mofcovuiam uenerat:quem tantoperc Princeps ueneraba* tur,ut cgrot’j femel cum ad fe uocaflèt, primi nominis aliquot fuis con* filiarrjsd^emâdauerar,utiUû inuehiculo fedente, in fuam habitationein ufcp ferrêt. Sed cum in aulam eiîetaduedus, ac tot tamcp altis gradibus portari fe recufaretjdepofitusq? uehiculo, paulatim ad PrincipPm afeen deretjhunc Princeps cum/ortèuidcret,ftomachari grauiter coepit, in'q? ledlicacollocatum adfedefcrri ïufsit.tandem communicatis cum eo con filiis,ncgotiocp confedtOjinledlicauirum pergradus deferêdum iubet, ièmpercp dcinceps furfum ac deorium porcandum mandauit.

Religioforum præcipuacuracxiftit, utquoslibet homines ad fidem fuam perducant. Moieachi heremite bonâ iam olim idoîolatrarum par* tem,diumultumfp apud illos uerbum Deifeminantes, ad fidem Chri* ftipertraxerunt. ProficiTcuntur ctiamnum ad uarias regiones Septen* C trioncm uerfus amp;nbsp;orientem fitas,quô non nifi maximis laboribus, famæ acuity pcriculo perueniunt,nccp inde aliquid commodi iperant,nec pc* tunt:quin hoc unicum fpcdtât,ut rem gratamDeo facere,amp;: animas mul torum d«uio errore abdudtas (morte aliquando dodrinam Chrifti coii firmantes ) in uiam redtam reuocare,ac eos Chrifto lucrificare queant.

Eft etiam in Mofeovuia præcipuûmonafterium S, Trinitatis, quod Xii miliaribusGer. Occidentemuerfus àMofeovuiaciuitatediftat,u*» bi S. Sergius fepultus,multa miracula edere dicitur, admirabilicp genti* um ac populoru cocurfu pietate' que celebratur.Ed Princeps ipfe fæpe, uulgus uero ejuotannis certis diebus confluit, monafterrj'c^ liberalitate alitur. Perhibetur olla cuprea ibi elle, in qua certi cibi, amp;nbsp;ut plurimum olus coquitur. Fit aKem,utfiue pauci,fiue multi eóuenerint,femper tarnen cibitâtum remaneat,quo eius monafterij familiaiàturetur: aded ut nihil unquam defit,necp fuperfluat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

qua defèrtorcs primitiuæ Ecclefiæ,8ô ueterû fànélarum cofli’tutionum. A Quod fi quis noftræ reh'gi'onis homo ultro ad Mofcos tranfit,aut etiam

* înuito domino ad eos profugit,quafi difcendæ Sl compleifiêdæ religio^ nis eorum caufa,eum negant dimitti,aut etiam repetenti domino reddi oportere: quod mihi etiam fingulari quodâ cafu eft côpertum, que hue inferendum putauh Ciuis quidam Cracouienfisprimarius,mihi in Mo feouiam eunti c5mendarat,amp;penèinuito tradiderat,qutndam exhone fta Bethmanorum familia natum, nomine Erafinum, adolefcentem non indoâ:um:potationi tarnen ufep adeo deditum,ut nônunq,' ufcç ad infa^ niam inebriaretur:mecp frequêti fua ingurgitatione quandot^ cogeret, UC ei copedes infjciendos curarem.Itaq? erroris fui côfcientiaui(fius,afio ciatisfibiMofcistribuSjCtaurigameo PoIono,noÄe quadam è Mofco^' uia urbe aufugit:amp; Occafluuio tranato,uerfus Afoph iter intedit. Quo comperto, Princeps jotinuo fuos ueredarios, quos illi Goneczuocant, quoquo uerfum dimifit, ut ex fuga retraherentun Hi cum in excubito^ res, qui aduerfus continuas Tar tarorum incurfiones illis inlocis diipo/ B fiti funtjincidiflent, fiCexpofito eishoccafuefïèciflent,utipfi quoc^ad perquirendos fugitiuos obequitarent: in hominem obuium incidunt, qui fc benefîcio noélis deferuiiîe diceret quincp equites,qui eum reAum iter ad Afoph fibi commôErare coegifient. ïtaq? excubitore s ueftigrjs il lorum infiftentes,cum noétu ignem,qucm incenderanqeifent conipica* ti, equis^llorum in pafeuis circa locum pernoclandi errantibus,inmo^ dumierpentum tacitiadrepunt, eosqjlongiu»propelluntCumigitur cxperreôlus auriga meus,equos logins digreffos reduccre uellet,exher^ bis in eum profiliunt.’eiq? mortem, fi ud minimam edatuocem, minaiv tur, atqueitauinélum tenent ♦ Cumtp rurfum equos lonoius propellc'' rent,eoscp unus ôô alter tertius reducere uellct,pari modo orfines or/ dine ex infidijs capitrtur,uno Erafmo excepto: qili fc, cum in eum irrue/ rêt,ftrilt;fi:a framea défendit, ÔC Stanislaum (hoccrat aurigæ nomen)in-clamauit. At cum is fe captû amp;nbsp;uinélum effererpodiflet, abiedla framea,

. Erafmus:Neccgo,inquic,uobiscaptis,libereire,autuiuereuoIo.atC^ita C fefe dedidit,cu ab Afoph bidui itinere abelfent » Captiuis redult;fi:is,cu pe trjifem à Principe,ut mihi mei reftitueretur:reip5dit,NÔ licere cuiquain reddere hominem, qui ad Mofcos percipiendæ ueræ religiotiis caufa ( quam,ut diiflum elf ,fe folos teuere predicant ) accefsit ♦ Auriga tarnen mihi mox reftituit. Sed cum Erafmu reddere recufaret,dixi difpenfatori Aiobis adiinflo, quern illi Priftauu uocat, male de Principe fenfuros amp;nbsp;lo cuturos homines,fi Oratoribus famulos fuos adimat ♦ Ne uero uel Prin ceps,uel ego cuiparipofremus,rogauiuteu incofpedu confiliariorum fuoru nobis prefentibus uenire permitteret,ut illius uolutas ab ipfomet intelligeretur ♦ Hoc ubi affentiente Principe fadf um cfTeqpcrcôtabarE-rafmû, an apud principe religionis ergd mauere inliet Ç” Cum aunuiffet, ego ei: Si, inquam,le(fi:um tibi bene ftraueris, bene decumbes ♦ Póft Li thvuanus quida,qui fe famili^ Comitis Nugarolis adiunxerat,cum eum à propofito dehortatus effet, hoc ab eo refponfum tulit, quód.mcam fe* ueritatem

C o M M E N T A R 11* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45-

' A ueritatcm timer et. Ibi cum Lithvuanus ei dixiflet. Num redire uellet, fii eum Comes in familiam fuam rcciperetC aflenfi'u Relata itatîp ad Comb tem re, cum idem ex mqfquefîiîetjan confentiremC’ relpondi,id ei per me liberum fore. CupiebamenimôCipfe effingere, ne propinqui eiusalp ter hancrem,atc^ acciderat,interpretarentur.

Porrd ad Mofcosraró côfugerefolêt,nilîquibus alibi uiuendi locus S^fecuritasnonKft. Qtialis fuit noftris temporibus Seuerinus Nord^ Vued,regis Dani^ Chriftierni prefeórus maris, homo quidem militaris, fed quod uis negotiuin nomine demonis aufpicari folitus:de quo multa audiui,quæ prudens prætereo. Is cum Regem ob iuam immanitatem Holmiæ, quæ caput regni Suetiæ eftjUernacula'cp ipforum lingua Stok^ holm appellatur,.incolis fuisexolumefie,fua'queIpontcDan#?regno cefsifle uiderct.munitum quendam locu in Gotlandia infula Ç quæ duo» decim miliaribus Germanicis patet ) occupauit, ex qua mare Baltheum diu infcftabat,nemini parcens, æquè amicos ac hoftes fpoliabat. Tan-B dem,ubi contra fe tanquam communem quandam peftem omnes time» ret, nullum'q? locum in quo ab infidijs tutus elfe pollet, uideret : afltim» pto certo prædonum numero ad principem Mofeouiæ côfugit,uenitcp certis nauibusinfluuiu Narua,ad arcem Molcilvuanovugorod* Inde terreftri itincreMofcouiâ,eo anno quo ego illic fui, deduélus erat. Cæ» làris autem Caroli Quinti intercefsione dimilTuSjin oblidione Florcntiç ïtaliæ ciuitatis,in eius feruitio globo ferreo traiedus occubuit. •

Volodimcrus myfterijs uitiifici lauacri. Anno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;initia“*

tus, décimas unàcum Leone Metropolita, de omnibus re» lt;nbsp;bus dandas inftituit, propter pauperes, pupilles, infirmos, lenes,adue^as, captiuos atep pauperes lepeliendos : iuuâdos etiameos,quinumerolamhaberent fobolem, quibus'ue bona igni ab» fumptaeirent,acfublcuaitdamdenique miferorum omnium inopiam, Monafteriorum pauperumep Eeelelîas, amp;nbsp;in primis propter defunAo» rum ôôuiuorum refrigerium. Idem Vuolodimeruspoteftati iurif-didioni Spiritualiû fubiecit omnes Abbates,Presbyteros,Diaconos, C totumjîatum clericorum : monachos, moniales, eas quæ profeura ad Sacra côficiunt, quas Profcurnicas uocant:item uxores filios'que Sa-cerdotum,medicos,uiduas,obftetrices,amp; eos qui miraculum ab aliquo Sanélorum acceperint, qui'ue manumifsi effent pro alicuius animæfa-lute: miniftros deniqucfingulos monafteriorumamp;hofpitalium,amp; qui monachorum ueftes conficiunt. Qtùcquid itaq? infer prædieftas perfo» fonasfimultatfsfeudifcordiæ exoritur,Epifcopusipfe tanquam com» petens index,decernere ôô coftituere po teft ♦ Si uero inter laicos ôf hos, aliquid controuerfiarym oritur,iudicio commun! decernitur.

Profcurnicæ fùnt mulicres iam eftoctæ, quæ amplius menfes non pa» tiuntur:amp;: quæpanemad facrifîcandum,qui profeura dicitur, coquunt, Epifeopi etiam diuortia, tam inter Knefos quâm Boiarones, atep om» ncs fèculâ»

RERVM MO S C O VITIC ARV M nesfecularcs qui concubinas fouent,conftïtueredebentgt; ItemadEpv A fcopalem iurifdidioncm pertinet,fi quando uxor marito non obfequa/ tur, fi quifpiam in adulterio feu fornicatione c^prehenlus fuerit, fi uxo rem confanguineam duxerit, fi coniunx coniugi quippiam malimachf netun Item diuinationes,incantationcs,ucnena, contentiones propter hærefîm uel fornicatione lulceptas: aut fi filius parentes,forores ue accr blus increpaueritjlæferitue» Præterea Sodomitas^acrilcgos,mor/ tuorum fpoliatoreSjamp;quiadincantandumdeimaginibus Sadorum, aut ftatua Crucis quicquam auulferint : qui canem, auem, aut aliud alk quod animal immundum inacdem ficram duxerint,aut comederint, punire» Ad hæc, fingulasrerum menfuras ordinäre, ftatuere'que de* bent IMemo autem miretur,fi prædiôta Canonibus iftis atque traditio* nibus diueria reperiantur. Sut enim non tam uetuftate ipia,alia quidem in locis alijs mutata, quam pecuniæ ftudio plerac^deprauata,uitiataq^.

Princeps fi quaiTdo Metropolitam conuiuio accipit,folct eiprimum in accubitu locum, abfèntibus fratribus fiiis, deferre, In funebri facro, B cum Metropolitam atcp Epifcopos inuitauerit, cis ipfe ab initio pram dij cibum potumcp porrigit; dein fratrem fuum,uelprincipemaliqueni iiirum,qui uices fuas ad prandrj ufcp fincm fuppleat, conftituit»

Cscremonias illorum,quibus folenni tempore in templis utuntur,ut uiderem, equideirwmpetraueram. Atqj itautrocp legationismeactempore,!^ fefto AfiumptionisMariæ,X V uidelicet die Augufti,cum ma-' ius templumin arce frondibusarbortim ftrj^tum, ingrefius fuiifem, ui* di Principem ad dextram portæ,qua ingreiius erat,ad parietem apcrto capitc ftantem,Pofochlt;:p baculo ( ut uocant ) innitentcm, ante fe quen* dam Colpaack dextratenentem : Confiliarios ueró ad columnas tem* pli, quo loei amp;nos deduÆ eramus, ftantes. In medio templffiiperta* bulato, Metropolita folcnniter ueftitus, mitra^p'qj rotundam fupernè imaginibus Sandlorum, infernè ueró hermellinis pellibus ornatamge* ftanSjftabat, Pofoch'cp baculo ( quêadmodufn Princeps ) innitebatur, atep mox cantantibus alq s,ipfe cum miniftris fuis orabau dein chorum G uerfiisprocedensjin læuam contra noftrum morem conuerlus,permi* norem porta cgreditur,præcedentibusCantoribus,Sacerdotibusatcp Diaconis:ex quib» unus in patena,fuper capite,panem iam ad^acrifican dum pr2eparatum,portabat: alter ueró, coopertum calicem: c^teripro-' mifcuè,fan(fii Petri,Pauli,Nicolai, Archangcli,imagincs magna populi

• circumftantis acclamatione ac ueneratione ferebant ♦ Qiiidam porrd excircumftantibus acclamabant. Domine miferere, alij fronte terram, more patrio, tangebant, flebantip. Varia deniep ueneratione ac cultu circumlata figna uulgus profequebatur. Po'ftfinito cij'cuitu,perme* diam ebori portam ingrefsis, Sacrum,feufummum (utuocant) offi* cium cceptum eft fieri ♦ Cæterùm totum Sacruqp, feu Mifia, gentili ac iiernacula lingua apud illos peragi folet. Epiftola preterea, Euagelium pro têpore,quo magis àpopulo percipiantur,extra chorum,populo a* ftâti clara uoce recitantur ♦ In priore mea legatione,eodê feftq die, ultra

C o M ME N T A M h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

centum hoTnines in foHa arcis laborantes uidûquod feriari non nifi Prin ^Jpes ÔC BoiarijUt infra dicemus,folenu

^Patrimonium. Nhoneftumacturpeeft adokfcenti,ämbirepuellam,titfibf in magj’imonium locetur, Patris eft, iuuenem alloqui, ut du* ^OJ cstfibamfuam.Inhæcautemuerba plerunqueproloqui fo* g| Ient:Cum mihi fit filia,uellem equidem te mihi generum. Ad lt;}uæ iuueniszSi me,inquit,expetis gcneruni, ÔÔ tibi itauidetur,conueni* 3m parentes i'neos,amp; de hac re ad eos referam. Dein fi parentes amp;nbsp;pro* xiini aiTenfi fuerint, conueniunt, amp;nbsp;de his quæ pater filiæ dotis i^omine dareuelit,tralt;ftant ♦ Mox dote conftituta, nuptijs dies præfcribitur ♦ In* terea temporisfponfus abædibusfponfæ ufepadeo arcetur,utfi forte petierit,eam faltem utuideret,tum parentesrefpondere folent: Cogno* ^fceexalrjs qualis fit, qui earn norunt. certè nififponfalia priusmaximis poenis firmata fuerint, itaut iponfus non poisit, etiana fi uellet,finegra-uipc)ßna,eam repudiare,alias non daturilliacceffus. Dotis nomine dan tur pleruncp equi,ueftes,framca, pecora,ferui, amp;nbsp;fimilia Inuitati ad nu* ptias,pecuniam raro ofFerunt:munera tarnen, feu donaria iponfemit* tiint,quæ fingulaiponfus diligenter notata reponit, Finitis nuptrjs, de* promptarurius ordine confpicit : atque ex rjs, fi quæplacent, fibj^ uiùi • futura uidentur,eamittitad forum,iubefcp fingula ab his qui rebus pre* ‘ ciaimponunt, æftimari: reîiqua omnia amp;nbsp;fingula, fingulisremittit,cum ’ gratiarum atîfionc ♦ Ea quæ feruauit,in anni ipacio iuxta æftimationem, pecunia, aut alia ali qua re æqualis ualoris compenfat. Porrofi aliquii donum fuum pluris fecerit,tum fponfusadiuratosæftimatoresconti* nuó recurrit, ilium'que horum æftimationi ftandum eiTe cogit ♦ Item fi fponfus poft elapfum annum non fatisfecerit, aut munus acceptum non reftitucrit,tum in duplo (»isfacere tenetur. Denique fi alicuius donum C iuratis æftimandum dare neglexerit, ex uoluntate atq? arbitrio eius qui déditreponere cogitur. Atep hune moremuulgusipftim in omnilibe* ralitate,feu donationis genere obferuare folet,

Matrimonium ita contrahunt, ut quartum gradum confanguinitatis autaffinitatis non contingant. Hçreticum putant,gcrmanos iratres,ger tnanasducercfororesjtem,nemo fui affinis fororem ducere inuxorem audet ♦ Obferuant etiam feuerifsim^,ne hi matrimonio implicentur, in* ter quos fpiritualis cognatio baptifmatisintercefsit» Si quis alteram u* xorem ducit, fit'que bigamus, concedunt id quidem, fed uix legitimum matrimonium effe putant ♦ T ertiâ uxorem ducere, fine graui caufa non permittunt.'Tluartamautem nec concedunt cuipiam,nec etiam Chri* ftianum effe indicant. Diuortium admittunt,amp;Sdant libellum repu-' dr|: id tarnen maxime celant, quod contra religionem aeftatuta effe fei-unt. Principemipfum Salomeam uxorem, propter fterilitatem repu* diatam, in monafterium intrufiffe, atque Helenam filiam Knes Bafîlt)

Lynski duxiflè,paulo ante diximus. Ante aliquot ännos etftm quidam A dux Bafilius Bielski ex Lithuania in Mofcovuiam profugerat:eius uxo/ rem iuuené, ÔC quam paulo ante duxerat, cum^mici diutius apud fe de^ tinerent, ( putabant enim ilium amore ac defiaerio adolefcentule rurfus rediturum) Bielski caufam uxoris abfentis in confilium Metropolitan refert, communicatocp confilio Metropolita inquit : Quando non tua, fed uxoris potius, atque adeo cognatorum culpalit,jit cum ea cfTetibi non liceat,equidem legis gratiam tibi faciam,tecp ab ea abfbluam ♦ Qtia re audita,mox aliam ex principum Refanenfium progenie natam duxir, exquaetiam filiosfufcepit, quos nunc in magna apud Principemautho ritateuidimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

• Adylterium non appellant,nifi quis alterius uxorem habuerit. Tepp dus eft ut plurimum coiugatorum amor,pracfertim nobilium princp pum uirorum : eo quod puellas nunquam ante uifas ducunt; acferuitijs Principis occupatijdeferere cas coguntur, aliéna interim turpi'tç libidh ne lefe contaminantes* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

- Mulierum conditio miferrima eft. Nullam enim honeftam crcdunt, nifi domi conclufa uiuat,adeo(p cuftodiatur, utnufquamprodeat. Pa-rum inquam pudicam exiftimant, fi ab alienis externis'ue confpiciatur. Domi autem conclufæ,nent duntaxat,amp; fila trahunt.’nihil prorfiisiuris aut negotrj in ædibus habet. Omnes labores domefb'ci feruorum opera fiunt. Quicquid mulierum manibus fuftocatur, fiuc gallina,fiue aliud a^ liquo5 animalium,id abhorrent taquam impurum. Qiii uerd paupcrio res flint,corum uxores domefticos labores obeunt, amp;coquu/it. Cxtamp; rum CÛ uiris abfentibus forte,amp;: feruis,gallinas iugulare uolut.ftantpro foribusjtenentes gallinam, aut aliud animal, ÔC cultrum:prgtereuntes(^ uiros,ut ipfi interficiant,plurimum rogant*

. Rarifsimein templa,rarius etiam ad amicoru colloquia, nififenes ad^ modum fint,omnilt;^ fufpicione careant,admittutur. Certis tarnen amp;fe' ftiuis diebus animi gratia conceduntuxorib»s ac filiabus,utinpratisa-' mccnifsimis conueniant,ubifuper quadamrotainftarFortunæinfîden tes,alternatim flirfum ac deorfum mouentur: aut alioqui funem appen* C dunt, quo fuipenfp acinfi'dentes, hincindeimpulfp ferûtur,mouêtur(:çî aut denicp quibufdam certis catilenis,manibus plaudetes fe obleôlât, choreas prorfus nullas ducut ♦ Eft Mofco vuie quida Alemanus faber ferrariuSjCognomento lordanus, qui duxerat uxorem Rhutena.eacum apud maritum aliquandiu eflet,hunc ex occafione quadam amice fic allo

• quitur:Curmc,coniunx charifsime,nonamasC' Reipondetmaritus:E-' go uero te uehemeter amo. Nondum,inquit,fi'gna habeo amoris. Quc/ rebat igitur maritus, qualia figna ueUet C Cui uxor : Nu^uam, ait, me uerberafti. Mihi fane uerbera, inquit maritus, non uideftantur figna a^ moris:fed tarnen nec hac parte deero* Atque ita non multo póft, crir-delifsimeeam uerberauittfaflus'que mihi eft,longe maiore amorele a flia uxore pofthac obferuatum fuifle, quam fem fppius exercuit:nobislt;^ turn Mofeovuiæ exiftentibus,ceruicem illitandem ÔCcrura præcidit*

A nbsp;nbsp;Omn?s fePn’ncipis chlopos,id eft feruos fatetun ïterrl prgftantiores,

ex maiore parte emptosautcaptos feruos habentiquos autcm liberos in feruitio nutfiunt,ijs|ön eft liberum quolibet tempore difcedére,Si a^ • liquis citra uoluntatem domini abit,nemo eum aftumit* Si dominus boz numaccommodumfamulum non bene traftät, fitquodammodo infagt; mis apud alios,neque pofthac alios famulos aflequi poteft.

Gens ilia magis feruitute, quam libertate gaudet.nam morituri ut plu rimtim certos feruos manumittunt : quife tame continuo alijs dominis, pecunia accepta, in leruitutem uendicant. Si pater filium,ut mos cft,uen dir, amp;nbsp;is quocunque tandem modo liber faftus, aut manumilTus fucrit, pater huncrurlusatqueiteruiure patrie poteftatisuenderepoteft.Poft quartamautem uenditionem, niliuris amplius infiliumhabet?VltimO' fupplicio folus Princeps feruos, amp;nbsp;alios afficere poteft,

Princeps altero, aut tertio quoque anno, per prouincias delecT:u babi' tOjfilios Boiaronum conferibittut numerumilloru,amp;quotquifqueex H quos acfcruitores habeat, cognofcat. Dein fi'ngulis ftipendia proponit, ut fupra diftum eft. Qiii ucro per facilitates rei fainiliaris polfunc,ftipen dio militant. Raroillis daturquies:nam aut bellum infert Lithvuanis, aut Livuonienßbus,aut Suetenfibus,aut T artaris Calànêfibus.aut fî nul lum bellum gerit, præfidia tarne in fingulos annos in locis circa Tanaim 8c Occam, ad reprimendasTartarorum Præcopenfiuin eruptiones ac deprardationes, uiginti milia hominuimponere folet, Soleteti^m quox tannisex fuis prouinerjs ordinequofdam uocare,qui Moftovuiæfîbt , omnia ac quælibet præftant officia. Belli autem tempore, non annuls ex ordine amp;nbsp;alternis offices inferuire, fed omnes amp;nbsp;fi'nguli, tam ftipendia^r rfj quàm gratiam Principis expédiantes, in bellum ire coguntur.

Habcntcquosparuos,caftratos,foleis carentes,leuifsima frena: tum ephippia in cum uftim^ccommodata, ut fe in omnes partes nullo negox tio uertere, arcunfq^ intendere queant. Pedibus ufqueadeo attradtis iniî dentes equo,ut nullum h»ftæ aut teli paulo uehementiorem idlum fuftilt; C nere queant. Calcaribus paucifsimi,flagello pleriqueutûtur, quod fern' per minimo digito dextrg inhçret,ut id quoties opus fit,apprchêdant Ô6 utanturrrurfus fi ad arma deuentum fuerit, proiedtum è manu pendeau

Communia arma funt, arcus,telum,{ècuris,amp; baculus,inftar coeftus,. qui Rhutcnicè Kefteni,Polonicè Baftalick dicitur.Framca nobiliores ditiores utuntur. Pugiones oblongos in modum culcellorum dépens dentes, in uaginis adee) reconditos habent, ut uix fupremam capuli par^ . tem attingere, aut necefsitate cogente apprehenderc pofsis.Loroparigt; ter freni longo,8ô in extremitate perforato utuntur.quod digito finiftro annedlunt,utarcumapprehedere,eoe:pretento uti pofsint. Porro quan quam fimufSdeodem tempore manibus teneant frenu,arcum,frameam, telum amp;nbsp;flagellûjiftis tarnen feitè amp;nbsp;fine ullo impedimento norunt uti.

Nonnulli ex præftantioribus, lorica, thorace affàbrèccu ex quibuft dam fquamis concinnato, armillis : paucifsimi autem crifta, inftar py ramidis in iummitate exornata,utuntur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Sunt

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM M O S.C.O V I T I C A R V M

Sunt qui habent ueftem bombycis lana fuffertâ, ad fuftinenflos quof Ä cunque fétus. Lancefs quoque utuntur.

Peditatu uero ÔÔtormentfs in conflictu nui-^uam ufi funt.Etenim qufcquidagunt, fiueadoriuntur, fiuemfequuntur, fine fugiunthoftcm, id repente ÔC celerfter faefunt : atque ftaillos nec pedftatus, nec tormeiv ta fubfequi poEunt.

Modernus tarnen prfneeps Bafilius, cum rex Præcojjeniîs, nepotem fuumin Cafanenfe regnum fnduxffïet,Sóin reditu iuxta Mofcovuiani tredecim millfbus pafîùum caftrametatus eflet, anno infequeti circa Oc^-camfluuium caftra pofuerat. atque peditatu tumprimiimamp; cormentis ufus eftjfortaiTe ut potentiam fuam oftentaret : aut maculam fufeeptarn priori a«no,ex turpifsima fuga,in qua dicebatur aliquot diebus fub acer no feeni delituiiTe, deleret : aut denique regem,quern ditionem fuam rur fusinuafurum putabat, afinibus fuis arceret. Certe nobis præfentibus babuitex LitbvuaniSiUaria'que hominumcolluuie,mille ôd quingem tos ferè pedites. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Hoflem primo impetu audacifsimè aggrediütur,nec diu perfeuerant: ac fi innuere uellent, Fugite, aut nos fugiemus.

Ciuitates raró ui,aut imprefsione acriore expugnare,fed longa magis obfidione,hominesfameautproditionead deditionem adigere folent. Qj-ianquam Bafilius Smolentzko ciuitatem admotis tormêtis,quæ par^ tim ex Mofeovuia fècum adduxerat, partim ibi in obfidione fuderat, op pugnabat, qualîabat'cp : nihil tarne effecerat. Obfederat Calan magna inilitum ui, admotis pariter tormentis, quæ fecundo fluuio eo portaue/ rat : fed tum quoep ufque adeo nihil elFecerat, ut dum arx incenla fundP ttïs conflagraret,atcp ex integro rurlus ædificaretur : ne nudum quidein collem interim miles afcendere,occupare'ueaufus fuerit.

Habet Princeps nunc fufores tormentarios Alemanosamp;f Italos, qui præter pixides,tormenta bellica,item ferreos globulos,cuiufmodi Sé no ftri Principes utuntur,fundunt : quibus tamewin confliétu,quód omnia in celeritate pofita habent,neque fciunt neque poflunt uti.

Omitto etiam,quôd tormentorum difehmen, feu,utuerius dicam, ip C fum ignorare uidentur.Nefciunt inquam,quâdo uel maioribus, quibus mûri demoliuntur : uel minoribus,quibus acies impetusep hoflium diC rumpitur,uti debeant. Id quod cùm aliàs læpe.tum maxime eo tempore accidit, quum Tartan Mofeovuiam iamiam oppugnaturi ferebantur» .turn enimLocumtenens tanquam in re fubita,maius tormentum fub portam caftri, ridente bombardario Germanico, collocandum iulferatt cum id tarnen uix tridui Ipacio ed deduci potuilîet, ad hæc femel dunta-xatexoneratum teftudinem ÔC portam difsipalfet.

. Magna eft hominum,utin alijs negotrjs, ita in bello gercndo,diuerlîgt;’ tasacuarietas. Mofeusenimquamprimum fugam arripit,nullamfalugt; tem cogitât, præter earn quam fuga habere poteft: : alfecutuSjfeu appregt;-henfus ab hofte,nec fe defendit,necueniam precatur.

Tartarus uerd deiedusex equo, fpoliatus omnib,armis,grauifsime ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’etiamuub

etiam uufi-ieratus,manibus,pedibus,dentibus,quoad quacunque po^ teil rationc,ad extremum ufque fpiritum fe defendere folcu

Thurcus, dumuldet^eomniauxilioac (peelabendi deftitutum,fupgt; plexueniam pent,armis abieólis ,aciunó:aS ad ligandum manus uiólori porrigit,fperatcp captiuitate uitam feimpetraturum»

Caltris collocandis ampllfsimum locum eligunt,ubi præflantiores tcntoria engung: alij ueró ex arbuftis ueluti arcum in terram figunt, pegt; nulltegunc, quo ephippia,arcus, èc id genus alia recondant, fecp ab imbre defendant. Equos ad pafcuapellunt, quorum caulatam late diC iunóra tentoriahabent : quæneecurru, neefofla, neealio quouis impe^ dimentomuniunt: nififortèlocus naturalït,aut lyluis,aucfluminibus, paludibus'uemunitus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Poflet forte cuipiam mirum uideri^quodfeStT fuos tam exiguo ftix pendio,amp;f tam diu, ut fuprà dixi, fuftineant : ideo illorum parfimoniarn

frugalitatêpaucis aperiam.Qui habet fex,aut ali^uado plures equos, ex ijs uno tanquam baiulo,Gue clitellario, qui uitæ necelTariaportetjUtü tur. In primis habet milium contritum in facculo, longitudine duorum auttrium palmitum : deinde linllæ carnis lalfælibras o(5lo,autdecem. habet amp;nbsp;lal in lacculo:amp;^ fi diues eft,mixtum pipcre.PrætereaunuC’ quilque le cum fert lecurim, fomitem, lebetes, aut ollam cupream,ut fi a* liquo forte deucniat, ubi nihil frudluum, allrj,cæpæ,aut carnis ferinæ re^ periat, tum ignem accendit, ollam'que aqua replet, in quam cot^earple-num milii,làle addito,iniicit,coquit'cp: eo cibo dominusferuicoiv tenti uiuunt.Porrd fi dominus nimium famelicus fuerit,totum abfumit: itaque ferui aliquando ad totum biduum aut triduum egregieieiunant» Adhacc,fidominus uult lautius epulari, tum addit paruamportiuncugt; lam carnis fuillac. Hoc no loquor de præftantioribus, fed mediocris con ditionis hominibus. Duces exercitus,amp;^ alij militiæ præfeÆ, inuitant a-liquando pauperiores illos:quilumptobono prandio,interdumpóft ad biduum, aut triduum «boabllinent.

Item cum habet fru(flus,aut allium,aut cæpas,tum facile airjs omnibus C carere pofsut.lngrelfuri preliu,plus fpei ponutin multitudine,amp;r quan^ tiscopqs hollem adoriantur, quam roboremilitum,acinllrudo quam probe exercitu : felicius'q? eminus, quam cominus pugnant. atque idea hollem circumuenire, Sc à tergo adorirfpræcipuè Undent.

Tubicines multos habent. hi dum patrio more, omnesunà tubasin^ fiant,intonant'q? : mirum tum acinufitatum quendam concentum audp* res.Habent 8c aliud quoddam genus Mulîces,quod gentili lingua Szur na appellant. Eofi quandoutuntur,tumunahora,plusminus,lîneullà refpiratione,leu aeris attraélione quodammodo canunt. Buccas autem primdm acre implere lolent : dein naribus Ipiritum identidem attraherc edo(fli,tuba uocem al^lque intermifsione edere dicuntur.

Omnes uellitu, leu corporis cultu fimili utuntur. tunicas oblongas fine plicis,manicis ftriiflioribus,Hungarorum fere more,geftant:in quibus Chrillianinodulos,quib,pe(fluscôllringitur in dextro: Tartar!

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f z uerd

ueróhauddifsinuliucftituutentesjfiniftro latere habcnt.Ocreas ferèru beas,cascp breuiores,ut qua? genua non attingant, folcasc'p ferrei's claup • cuKs muniras geftanr. Indufîa ornnes fere uarfjyolohbus circacollum exornata babent : eacp monilibus feu globulis argenteis, aut cupreis de^ auratis,additiscpornamenti cauiauniombus,conftringunt»

Ventrem nequaquam,fed femora cingunt:atque adeó pubeteniis, quo magis promineat uenter, cingulum demittunt» QtMn Sgt;C nunc Itali èc Hifpani,imó Sc Germani itaafiueuerunU

Adolefcentcs pueri pariterfefl;iuisdiebus,fêd inciuitateloco am^ plo celebri, unde uideri exaudiri à pluribus queant, conuenire fo-* lent, quibufdamautem fibilisceu lÏgno dato,conuocantur: conuocati illico coftcurrunt,manus(^ conferunt. certamenpugnisineunt,moxpe/ dibus promifcuè ac magno impetu faciem, guttur, peftus, uentrem, ge/ nitalia quatiunt : aut quacunque ratione poflunt, alios alq interfe de ui/ ótoria cocertantes profternut,adeó ut Qpeinde exanimati alportentur» Porró quicunque plures uincit, diutius in arena durât, fortifsimecp uer/ B bera tolerat, is præ cgteris laudatur, ui(ftor(p Celebris habetur. Hoc eer taminis genus inftitütum eft, utafluefcant adolefcentes uerbera ferre,i/ órus'q? quofcunep tolerare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ïuftitiam ftrenuè exercent in prædones : quibus comprehenlisjcalca/ neaprimüm frangere, dein inbiduum aut triduum ufcp,dum intumegt; fcant, qèiiefcere : póft, fraÄa iam ac intumefafta, rurius motare iubent, Non alio genere torquendi amp;flagitiofos,a^ confitendalatrocinia,fo/ cios'c^ fcelerum indicandos,utuntur. Cæterùm fîinquæftionem uoca/ tus,fupplicio dignus fueritrepertus,fulpenditur,Alio genere pocnefon tes raró puniuntur,nifi quid immanius commilèrint,

Furta raró capitali poena, imd homicidia raró, nifi prædæ gratia fafta fuerint, puniuntur. Qui ueró furem in furto depjjehendit, amp;nbsp;occidit,ini pune id facere poteft : ea tarnen conditione, fi occiftim in aulam Prinei/ pis detulerit, amp;nbsp;rem ut afta eft expofueric, •

Pauciex præfedfis habent authoritatem,ultimum fupplicium irro/ gandi. Ex lubditis nemo aliquem torquere audet.Plericp malefadorum M.ofcovuiam,ftu ad alias principales ciuitates ducuntur,H^^emaliau/ tern tempore ut plurimum in fontes animaduertunt : æftiuo enim,belli/ cis negotrjs impediuntur,

V V M reus fuerit in unum rublum condemnatus, ioluat lu/ dici altinos duos, Notario ofto dengas,Si uero partes rc/ deunt in gratiam, priufquam in locum duelli uenerint,non mi nus ludici 80 Notario ioluant,ac fi' iudiciu fadtu fuiflet.Si uene

poflùntjSicp forte in gratiam redierint,foluant Iudici,ut Ripra, Ocolnp ko L.dengas,Nedelfnico fimiliterL,dengas, duos altinosiSchbæ «juatuor altinos,ôd unatji dengam» Si ueró uenerint ad duellum, Sc alter Uicffus fuerit, turn iudici reus quantum ab eo poftulatur, foluat, Ocolnp ko det poltinamamp; armauiâ:i,Scribæ L» dengas, Nedelfiiiko poltinarn quatuor altinos. Si uero duellum committitur propter aliquod ineen dium,necem anuci, rapinam uel furtum, tunc accuiator fi uicerit, ab reo accipiat quod petijtjOcolniko detur poltinaamp; arma ui(fli,ScribaeL* denge,Nedelfiuko poltina, Veftono Ç eft autem V eflon, qui ambas par tespræicriptisconditionibus ad duellum committit) quatuor altinos: ô^quicquid uiâ:usreliquihabuerit,uendatur,iudicibuscp detur: corpo re autem,iuxta del idti qualitatem puniatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Interfecftores dominoru fuorû,proditores caftri,fàcrilcgi,plagiarii,ite qui res in alterius domu clanculum inferut,eafdemcp furto fibi ablatas di cunt, quos Podmetzchek uocant, præterea qui incendio homines affli-gunt, quicj? manifefti malefadtores fuerint, ultimo iupplicio afficiuntur,

Qiii primdm furti conui(ftus fuerit, nifi forte facrilegrj aut plagrj accuz fetur,morte non eft afficiendus,fed publica poena cmendandus: hoc eft, baculis cædendus, amp;nbsp;poena pecuniaria à iudice mulcftandus»

Siitcruminfurto deprehenhis fuerit, amp;nbsp;non habuericunde accuiato^ ri aut iudici fatisfaciat, morte pledtatun

Si alioqui fur conuidtus,n5 habeat,unde accufatori fatisfacer^ poHet, ceius baculis,tradatur accufatori»

Si quis furti accufetur,amp; honeftus aliquis uir iureiurando affirmet,il^ lumantea quoqj furti conuicftu, autfurti caufa cuipiareconciliatu fuifle, neglecfto amp;nbsp;omilTo iudicio,morte afficiatur : de bonis eius fiat,ut fuprà»

Si aliquis uilis conditionis, aut fùipecftæ uitæ,furti inßmuletur, uocc^ tur in quæftionem. Sÿaero furti conuinci nonpoteft,datis fideiuflbri-’ bus,dimittatur ad ulteriorem inquifitionem»

Pro icripto decreto, fe« lata fententia,æftimatione unius rubli foluan C tur Iudici no uem dengæ; Secretario,quifigillum habet, altinumunum: Notario,den2æ tres»

Præfe(fti, qui non habent authoritatem, caufà cognita,decemereac fententiap ferre, hi alteram partium in aliquot rublis condemnent,dein dccretum ad Indices ordinarios mittant» quod fi iuftum ac acquitati coii fonum illis uidetur, tum de fingulis rublis, finguli altini Iudici, Sécréta-» rio uerd i 111 deng^ foluantur»

Quicunque alterum furti, Ipoirj, fcu homicidq accuiare uult, Moico-» vuiam profici{citur,petitcp ut talis in ins uocetur.Datur illi Nedelfiiick, qui reo diejji^cit, eundemcp Mofcovuiam perducit. Reus porro in iugt; dicio conftitutus,plerunque crimen fibi obieétum negat. Si adlor teftes producit,tumambæ partes interrogantur, an didtis ftare ueIint»Äd id, communiter reipondent:Audiantur teftes fecundum iuftitiam conlt; fuetudincm»Si contrareum atteftantur, tum reus ftatimfeopponit,00 contra teftimonia ÖtSperfonas excipit, dicens : Peto mihi decerniiura-‘* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 3 mentum.

inentum,me que iuftitiæ diuinæ pcrmitto, petoq^ campum duellum. Atque illis ita,iuxca patriae confuetudinemjduellum decernitur.

V ter que quemuis alium,fuo loco ad duelluqi conftituere, armis item uterque inilruere fe quibuslibet poteli, pixide arcu exceptis» Com' muniter autem loricas oblongas, aliquando duplices, thoracem, armib las,galeam,lauceam,fecurim,ÓC ferrum quoddam in manu,inftarpugio' niSji« utraque tarnen extremitate acutum, habent : qult;^ altera manu ita expedite utuntur, ut in quolibet congreiîu non impediat,nelt;^ manu ca-dat. eo autem in pedeflricertamineplerunque utuntur»

Certamen primûm ineuntlancea, dein alfjs utunturarmis: cum mub tis annis Mofei cum externis aut Germanis,aut Polonis,autLithvuanis certant«s,plerunquefuccubuiiïent» Nouifsimè autem cum Lithvuanus quidam xxvi annos natus,cuni quodamMofco,quiplufquam XX duellis uicflor euaferat, congreflusjoccifus eilet : Princeps indignatus, il lum ut uideretjcontînuôacceriîri iubet.quo uifo,in terram expuit,amp;fta tuit, ne in pofterum ulli externo duellum contra fuos decerneretun Mo B fei plurimis ac diuerfis armis fe onerantuerius,quàm armant: externi au tem confilio magis quàm armis tedi, congrediuntur» Cauentin primis, nemanus conférant : quodMoicos plurimum brachrjslacertis'c^ ualere fciuiit, fola induftria ac agilitate illos tandem laifos uincerc iblent. V' traque partium habet multos amicos atque fautores, certaminis iiiiipc' élatore^ : fed prorfus inermes, exceptis fudibus, quibus interdum utun tur»Etcnimfi alterihorum uidetur iniuria aliqua fieri, turn ad propub fàndam eius iniuriam fautores ipfîus accurrunt,mox etiam alterius:atc^ ita utrinque certamen fpecflantibus exoritur iucundum. agitur enim rcs capillis,pugnis,fuftibus,fudibus(:ppræulîis»

Vnius nobilis teHimonium plus ualet,quàmmultorumuiliscondp tionis hominum» Procuratores rarifsimè admityjntur, quifque caufam fuam exponit. Princeps, quanquam feuerifsimus fit,nihilominus tarnen omnis iuftitia, amp;nbsp;palàm ferc, uenalis eft» Auditii quendam confîliarium, qui iudicrjs præerat,Ruifedeprehenium,quôd ab utraque partium in C quadam caufa munera acccpiiret:amp; pro altero,qui plus dederat, iudf caifet» quodfadlumjadPrincipemdelatuSjUonnegabat: ilium, pro quo iudicaifet,hominem dicebat diuitem,honefto loco,atqueid^o magis huic quàm illi inopi ÔC abieófo credendum» Tandem,quamuis Princeps fententiam reuocaifet, ridens tamen,iilum impunè dimifit, Fortaife tan' ƒ æ auaritiæ ac improbitatis cauia eft ipia egeftas,qua iuos cum fciat Prin ceps oppreiïos,ad illorurd facinora atc^ improbitatem, quafi impunita' tepropofita,conniuet»Pauperibus nqnpatet aditus adPrincipem,fed ad ipibs confiliarios tantum,ólt; quidem difficillimus»

Öcolnick perionam Prætoris, feu ludicis à Principe conftituti iuftb net:alias iupremus confiliarius,qui ièmper apujJPrincipem ueriatur, eo nomine uocatur» Nedelihick,eft commune quodda eorum officium, qui homines in ius uocant,malefa(Rores capiunt,carceribus'q^ coercent» atc^ hi Nobilium numero continentur»

Colon* fcx dies in feptimana domino fuo laborât, feptimus ueró dies priuato labori conceditur. Habent aliquot priuatos, óó à dominis fuis attributosagros, Scpr^taex quibusuiuunt; reliqua omnia funt domi-norum. Sunt practcrea miferrimæ conditionis, qudd illorum bona, no^ bilium ac militumpr^d^expofitafunt: àquibus ctiam per ignominiam ChriftianLautniprihomuncionesuocantuÈ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Nobilis,qua«tumuis pauper fuerit,turpe fibi tamê ac ignominioium elTe putat,fi manu laborareuHoc aut turpe nd efle ducit,cortices,feu pu tamina fruóluLt,^ præferrim rnelonUjallijjac cæparu,à nobis amp;nbsp;famulis noftrisabiedta,dc terra leuareac deuorare. Cæterùm ficufi cibo parce, fie potu,ubicuncp fe occafio olFert,immoderate utunt.Omnes fere tardi ad iram,item fuperbi in paupertate : cuius grauem comité hab(^t, ferup tutem. Velles oblongas,pileos albos apicatos ex lana coa«£ta,quapex nulas barbaricas confeflasuidemus,{olidosq^exofficinageftant.Veftigt; bula ædium fàris quidem ampla, aka : fores uerd habitationum humi les habent, ita ut ingrefliirus quifpiam demittere fe inclinare cogatun

Manuario qui uiuuntlabore,amp; operam iuam uendunt, mercedem ugt; niusdieireferuntdengam cumdimidia:artifex duas^ neque hi ftrenuè laborant, nifi beneuerberati. Audiui feruitores aliquando conqueftos, quod à dominis non eflent probe uerberati. Credunt le luis dominis dp lplicere:fignumcp elle indignationis, fi non uerberentun

N fingulis ædibus habitationibus habent imagines lan^ dtorum, pi(ftas,aut fulas,loco honorificentiore. cum alius alium acceditjingreflus habitaculum,continuo caput apegt; ht, ac ubi imago fit, circumfpicit : qua uila, ter fe crucis figt;

gno munit,capufqueinclinans inquit:Domine miferere*Deinlalutat X holpitcm, his uerbis : Däis det fanitatem. Mox porredtis manibus, degt;-C ofculantur fe mutuo, capita'c^ inclinant, dein continuo alter akerum in-tuetur,uter nimirum fe magis inclinaret,demitteretcp : atque ita ter qua^ terep akernatim caput inclinantes, honorem'q? mutud exhibentes, quox dammodo concertant. Pdftfedent,negotiofp fuo confe(fi;o,holpes regt; lt;fià in medium habitaculi procedit,facie ad imaginem conuerfa: rur-fus'que ter figno fe crucis munit, priora'que uerbainclinato capiterepegt;' tit.Poftremddata accepta'que prioribus uerbis lalute,abit,Si eft al\ cuius authoritatis uir, ilium turn holpeslequitur ad gradus ufque: fin præftantior,longius comitatur,habita obleruata cuiufque dignitate» Mirabiles obferuant cgremonias.nulli etenim tenuioris fortunghomini licet intra portam domus alicuiuspræftantioris cquitare.Difficilis quoique paupcrioribus alignons aditus eft, etiam ad uulgarcs nobiles : qui uel hoc nomine rarius in publicum prodeunt,quo maioré authoritatem fui'ep obferuantiä retineant. Nullus etiâ nobilis, qui paulo ditior eft, ad quartam uel quintam domû pedes progreditur,nifi fubfequatur cquus.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 4 Hyemis

Hyemis tarnen tcmporc,cuin equis,foleiscarcntibus, propter glaciem, A abl^ periculo uti nô poffunt : aut quâdo aulam Principis, autDiuorum.

Domini intra priuatos parietes femper fedent, raro aut nunquam in* ambulando quicquâ tradlant» Mirabantur plurimùm,dumnos deani/ bulantesin diuerforrjs noftris, atque inter ambulandû negotia fréquent ter traâ:are uiderent* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

. Veredarios Princeps, ad omnes ditionis fuæ partes, diuerfis inlocis cum iufto equorum numero habetmt cum curfor Regius aliquó miflus fuerit,equurH fine mora in promptu habean Eft autem curfori liberum, utquemcunque uoluerit, eligat equum,Mihiex Novuogardiamagna celeritei^ofcovuiam proficiicenti,Magifterpoftarum,quiinorumlin gualamfchnickappellatur, aliquando triginta,nonunquam quadragin ta, quinquaginta' ue adduci mane primo curabat equos, cum ultra duo* decim opus non habêrem, Vnufquifque igitur noÂ:rûm,equum qui fi* bi cômodus uidebatur, fumebat: defefsis dein illis,cum ad aliudinitine* B re diuerforium, quod lama appellant, peruenimus, continuo ephippio amp;nbsp;freno retentis, permutauimus* Licet cuilibet celerrimo uti equorum curfu:amp; fi forte aliquis concidat, aut durare non pofsit, tum ex proxi* ma quaquedomo alium rapere, aut alioqui abs quouis obuiam forte oc currente,Principis duntaxat curfore excepto,fumereimpunêquideni licet.Eqnum porro in itinereuiribus exhaufi:um,reli(fi:umcp lamfchnick requirere,itemalterum eicui ereptus erat reljituere, p'reciumtp ratione itineris habita,perfoluere folet.Pleruncp de X uel X X vuerft,nume* rantur fex dengæ. Eiufinodi porro ueredariorum equis, feruitor meus ex Novuogardia Mofeovuiam, interuallo 600 vuerft. Hoc eft c X X Genmiliar. LXXii horisperuenit.quod quidemeo magismirandurn eft, cum cquuli tam parui fint, amp;nbsp;longe negligentgjs quàm apud nos eu* rentur,tantos tarnen labores perferant.

Monetam argenteam quadruplicem liabent: Mofcovuiticam, No* C vuogardenfem, Tvuerenfem, Plefcovuienfèm. Mofcovuiticus num* mus non rotunda, ftd oblonga ouali quodammodo forma,Denga di ôlusjdiuerlâs habet imagines, antiqua, inuiia rofæipofteriorjiominis equo infidentis imaginem. in altera autem parte utraque feripturam ha* bet. Illorum porro centum,unum Hungaricalem aureum : Altinum fex ilengæ, Grifnam uiginti, Poltinam centum, Rublum ducentæ faciunt. Noui nunc utrinque charadleribus fignati cuduntur, quadringentf ualentRublum.

Novuogardenfis in una parte Principis in folio fèdentis,hominis^que ex aduerfo fefe inclinantis imaginemiin altera fcrip|uram habet,atlt;ç Mo fcovuiticum ualore in duplo ftiperat.Grifna porro Novuogardenfis X 1111, Rublus autem ducentas uinginti duas dengas ualet.

C o M M E N T A RII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

bet Habcftt prætcrea cupream monetam, quæPolaniuocatun horum fexagi'nta dcngam Mofcouincam ualent

Aureos non habent,nec cuduntipfî, fedHungaricalibusferè,intergt; dum etiam Renanis utuntur : precium'que corum fæpe mutant, præfer^ tim cura cxternus auro aliquid mercaturus fît,turn continuô predùtn egt; ius minuunt fi uero aliquô profedurus, auroindïgeat, eius turn rurfî-is precium augcnt^

Rigenzibuscp rublis utuntur proptéruicmitatem, quorum unus ua^ Jet duos Mofcovm'ti'cos.MonetaMofcovuitica eft expuro amp;nbsp;bono aV' gento:ca quamuis nunc quoque aduîteratur.Non audhu tarnen,ob bocfacinusinquempiamanimaduerfumeffe.Omnesferè aurifabn'Mo rcovuiænummoscudunt.’amp;quicunque adert mafias argenteai puras, nummos'que cupi't, turn nummos argentum appendunt,atque æqua lancelibrant. Exiguum eli, amp;nbsp;conftitutum precium, quod ultra æquale pondus fblucndum eftaurifabris,paruo alioquî laborem fuum uenden» tibus. Scripleruntqutdamj prouinciamhancrarilsimèabundare argent to : Principcm prætcrea, ne id exportaretur, prohibere. Prouincia îanè argentum nullum habet, m'fî' quod ( ut diétum eft)importatur: nec Princeps ufqueadeó efFerre prohibée,fed cauet uerius, atqueideopergt;’ mutationem rerum facerc, amp;nbsp;âlia, ut pelles, quibus abundant, aut quid aliud eiufînodfpro alijs rebus dare, recipereêpfuosiubet,quo argentu S^aurumin prouincia retineat. Vix centum annis utuntur monetaar^ gcntea,præfertimapudilloscu(à. Initio cum argentum in prouinciam inferebatur,fundebanturportiunculæoblohgæargenteæ,fi'neimaginc fcriptura, æftimatione unius rubli tquarum nulla nunc apparet Cu* debatur ctiam moneta in Galitzprincipatu. eaautemeum æquabiliuagt;' lore carerct,euanuit.Porroante monetam,probofeide amp;auriculisa^» fpreolorum, aliorum^ animalium,quorum pelles ad nos afferuntur, Uz tebantur : rjsep uitæ necciraria,ceu pecunia, emebant.

Numerandirationccalt;ituntur,utresquafcuncpperSorogk, autDcz P vuenofto, hoc efi;,aut quadragefimo authonagefimo numero,quemadz rnodum nos centefimo,numerent, diuidantc|5. Numerantes itaq? fubinz de repetunt, multiplicantcp, bis Sorogk, ter Sorogk,quatcr Sorogk : id eft, quadraginta. aut bis, ter, quater Devuenoflo, hoc eft nonaginta» Millcjgentili lingua Tifiutzæ: item decern milIia,unadilt;ftione,Tma; uiz ginti millia, Dvuetma: triginta millia,Tritmaexpn'munt.

Qiiifquis merces qualefcunque Mofcovuiam attulerit, eas continuo apud portitoreSjfeu telonrj prefe(ftos,profiteri ac indicate cogitur: quas* hi ftata hora conipiciunt, æftimantc:^. æftimatas uerÓ, nemo nee uen' derenecem^e audet,nifipriusfuerint Principi indicatæ. Porró Prinz ceps fi quicquam emere uóluerit, tum mercatori interim res fuas nec inz dicare, nec cuiquam licitari eas integrum eft. quo fit, ut mercatores iiv terdum diutius detineantuf.

Neep etiâ cuiuis mercatori, præter Lithvuanos,PoIonos,aut illor'um imperio fubieftos, Mofcovuiam uenireliberum eft, Nam Suetenfibus, Livuonienz

Livuonienfîbus,6d GermaniS ex manti'mis ciuitatibus, No’tuogardiæ h duntaxat : Thurcis uero amp;nbsp;Tartans Chloppigrod oppido, quo nundû narum tempore diuerfi homines ex remotifsimis locis confluunt, merca turam exercere acmercariconccflum eft. Quaftdo uero Lcgati acOra** tores Mofcovui'am proficifcuntur,tum omnes undecunque mercatores in illorum fidem ac proteftionem fiifcepti, Mofcovuiam ÔC libéré,amp; fî* ne portorfjs ire pofluntjac etiam conlueuerunt,

Maior pars mercium funt maflæ argenteæ, panni, fêricum, panni le* ricei èc aurci, uniones, gemmæ,aurum filatum.interdum uiles etiâ quai* dam res fuo tempore portant,ex quibus non parum lucri referunt. Sçpc etiam accidit, ut reialicuiusdefi'derio omnes teneantur: quam qui pri* mus at^lerit,plus iufto lucratun Deincûplures mercatores earundem rerum magnam copiam aduexerint, tanta nonnunquam uilitas confcgt; quitur,utisqui res fuas quamplurimo uendiderat, eafdem rurlus uilc^ fcente precio emat,magno(:p fùo commodo in patriam reducat. Merces uero qtiæ inde in Germaniam portantur,funt pelles, dCcera: in Lithvua B niam ÔC Thurciam, corium, pelles, ôô albi longi dentes animalium, quæ ipfi Mors appellant, quæ'cp in mari lèptentrionali degunt,ex quibus ma nubria pugionum Thurci affabrè conficere folent. noftrates pifcium dentes elle putant, Sc nominant. InTartariam uerôfellæ,frcna,ucfl:es, corium : arma autem amp;nbsp;ferrum nonnifi furtim,aut ex fi'ngulari Præfe^ dlorum permifsione exportantur,ad alialoca intraOrientem amp;nbsp;Septen trionem. Panneas tarnen lineas ueftes, cultellos, lecures, acus, Ijjecu' la, marhipia, aut quid aliud eiulmodi ducunf. Mercantur fallaciisime ac dolofîlsimè: nec paucisuerbis,ut quidam lcriplèrunt. Quin dum pre-cium afFerunt, ac rem minoris dimidio precio in fraudem uenditoris li-centur: mercatores nonnunquam non uno tantum autalteromenfefu-fpenlbsacincertos detinent,uerdmadextremam defperationem quof dam perducere folent. Cæterùm qui mores illorßm tenet, doloiàlt;qp uer-ba, quibus precium rei imminuunt,tempuslt;:^xtrahunt, non curat, aut dilsimulaC : isres fuas fine aliquo diipendio uendit.

Ciuis quida Cracouiefifis,ducentos cetenarios cupri aduexerat,quos C Priilceps emere uoluit, amp;nbsp;mercatorê ta diu dctinuit, ut is tandê faftidio affeélusjturfiis uerfiis patriam cupru reduceret. Porrócum aliquot mi liaribus ab urbe abefiêt, Ribordinati quida ilium fequStur, ciu5«qp bona, ac fi portorium no foluiflet,inhibent,interdicunt(:p. Mercator reuerfus Mofcovuiam, apud confiliarios Principis deiniuriafibiillata conque-•ritur. illi audita caufà,mox le ultro conftituunt mediostac negotium feie tranfacfluros, fi gratiam petat,polliccntur. Mercator callidus, qui feie-bat Principi ignominiolum fore, fi eiulmodi merces ex ditione fiia redu cerentur,ac fi no reperiretur quiljjia qui tantas merces meT?ari exoluc re pollet,no ullam gratiam petit,led iuftitiam fibi adminiftrari poftulat* Tandern cum uiderent adeo obftinatum, ut qui aßduci à propofito non polîèt,necp illorum dolo aut fraudi cedere ucllet, cuprum Principis nomine emunt : ac perlbluto iufto precio, hominem dimittunt.

Externi^ngulas res carius uendunt: ita ut quæ uno ducato alioqui Z' ; ’^untjCa quincp,o(flo,dccem,interdum uiginti ducatis indiccnt. Quan^ quam ipfi uicifsim,aliquando rem raram ab externis decern, aut quinde-cim florenis mercentur, c|tiae uix unum aut akcrum ualet florenum»

Porrd cotrahendis rebus,fi quid forte dixeris,aut imprudentius prox niiferis,eorum diligenter meminerunt,præftandacp urgent: ipfi uero, fi quid uicifsim pro^niferint, minime præftant* Item,quamprimum iurare jncipiunt,autobteftari,fcias illico dolumfubelîe.animoenim fallendiac decipiendiiurant. Rogaueramquendam confiliarium Principis,ut me in emendis certis pellibus,ne deciperer,iuuaret : qui ut facile operam mi hifua erat pollicitus,ita rurfumdiutius me fufpenfum tenuit. Voluit proprias mihi obtrudere pelles» adhæc alrj ad ilium concurrebayt mcr^ catores, præmia pollicêtes,fi eorû merces bono mihi uederet precio.Ea cft enim mercatorum confuetudo,ut in cmptione ac uenditione medios feconftituant, atque utrique partium acceptis feparatim muneribus, o^ peram fuam fidelem polliceantur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Eft ampla amp;nbsp;murata domus non longe ab arce. Curia dominoru mer catorum dicfta, in qua habitant mercatores, mercescp fuas reponunt : u^ bi fane piper,crocus, fericij panni, ÔC id genus aliæ merces, longe mino4 .risquàm in Germania, upiduntur. Hoc autem tribuendum cft rerum permutationi. Nam dumMofci pelles alioqui uili precio comparatasy plurimi æftimant : externi uicifsim, forte illorum exemplo, merces fuasf paruo quocpemptas opponunt, cariuscpindicant, quo fit,ututi^que C/t quali permutatione rerum’faéta, res præfertim pro pellibus acceptas/ ïuediocri precio, amp;nbsp;fftie lucro uendere pofsint»

Pellium magna eftdiuerfitas. 2Sebellinorum enim nigredo, longitu-do amp;nbsp;denfitas pilorum,maturitatem arguunt.Item fi congruo temporey quod in pellibus alijs pariter obferuatur,capiantur, precium augent» Ci tra Vftyug Dvuinat^ prouinciam rariisimè, circa Peczoram uero iæ pius 80 præftantiores rep^iuntun

Madauricæpelles ex diuerfis partibus,ex Sevuerabonæ,exHeluetrjs Cmeliores, exSvuetiauerooptimæafferuntur.Illic tarnen maior eft co.; pia» Audiui, aliquando Mofcovuiæ repertas Zebellinorum pelles fuif-fe, quarum aliæ XXX, aliæ uero X X aureis uenditæ funt. At eiufiuodi tgo nulla? potui uiderc»

Hermelinorum pelliculæ ex pluribus pariter locis inuerfe afferuntur, quibus tarnen plerifcp emptoribus imponitur.Habent fîgna quædam circa caput amp;nbsp;caudam,ex quibus agnofcuntur,an congruo tempore fint • captæ. Nam fimul ubihoc animal captum fuerit, excoriatur, pellis'quc inuertitur, ne attritis pilis deterior fiat. Si quod non iuo têpore captum fuerit, pellis^ie ideo bono ac natiuo colore careat,tum ex capite ( ut di^ dum eft ) amp;nbsp;cauda, certos pilos tanquam figna, ne incongruo tempore captum agnofeatur, eiîellunt, cxtrahiïtcp,atque ita emptores decipiunt» fîngulg autem tribus ferè,quatuor ue dengis uenduntur : paulo amplio-rescarent eaalbedine, quæ alioqui pura in minoribusapparet,

Viilpinæ,amp; præfernm Jiigræ, ex quibus pleruncp tegmi'rft capitis fa-' A ccrefoknt,plurimifiunt» decemenim nonnunquâ X V aureis ucndun* tur. Aipreolorûpclliculæex diuerfis quoquepartibusafFeruntur,am^ pliôrestamen ex Sibier prouincia : nobiliorc^ieró alfjs quibusiibet,ex Schvuuaij non longe à Cazan. Porrd ex Permia, Vuiatka, Vftyügi Vuolochda, faiciculis femper X numero colligatæ afFeruntur: quarum in fi'ngulis fafciculis duæ funt optimæ,quas Litzfchna appellantttrcs alb quanto deteriorcs,quas Crainauocant:quatuor,quasVocrafna: una,amp; ea quidêultima,Moloifchnadicla, omniû eft uilifsima. Harum fîngulæ una, aut duabus dengis emuntur« Ex bis meliores amp;nbsp;feletflas, in Germa-' niam amp;nbsp;alias prouincias,mercatores magno luo commodo portant»

Lyncium pelles,parui : luporum uero, ab eo tempore quo in German nia ac Mofcovuiain precio eße cocperunt,plurimi fiunt.Luporum præ-terea terga longe in minore, quam apud nos,funt precio»

Caftorum pelles apudillos habetur in magno precio : omnescjj iuxta ex his, quod nigro, eocp natiuo fint colore,fimbrias ueftium habent. nbsp;nbsp;B

Pellibus domefticorum catorum,mulieres utuntur.Eft quoddam ani mal,quod gentili lingua Pefietz uocant : huius pelle, quod plurimum ca loris adferre corpoh folet, in itinere, feu profecfiionibus utuntur»

V edigaljfeu portorium omnium meî-cium,quæ uel importantur,uel _ cxportatur, in fifcu refertur.De qualibet re,cftimatione unius rublfpcn duntur feptem dengæ : extra ceram, de qua non folum iuxta æflimatio^ nem,i?d pondus quoc|?,ue(fiigalexigitur» De quolibet autem pondéré, quod gentiliter Pud appellant,quatuor den^æ pcnduntur»

De mercatoru itineribus, quibus in importandis ac exportandis mer cibus,ac per diuerfas Mofcovuiæ regiones utuntur, infra in Chorogra^ phia Moicovuiæ, copiofè explicabo»

Vfiira comunis eft : quam licet magnû peccatu eße dicant, ab ea tame nemo ferèabftinet. Eftautemquodammodo inîolerabilis, nimirumdc quincp femper unum : hoc eft, de centum uigjnti» Ecclefiæ mitius,ut di-âum eftjuidentur agere,qug decem pro centum ( ut uocant ) accipiunt. C

dominij Ducù y^^^oßo^^ui(ea^grediar,pun^lo in d^oßouuiagrincigali ciuitate conßittito : ex qua progreßtis^ ciYcumtacentes at que celebrtores duntaxat prhicipatus de-ßriham.Etenim in tanta uaftitateiprouinciarum omnium nomina exacte inda-

gare non potui. Quare ciuitatumißuminum,montium,quorundam^ locorum celebrium nominibus contents ßt LeBor^

ipià'cp prouincia,qui hâc præterlabitur fluuius,unum idemtp nomen habent,uernacula'cp gentis lingua Mof qvua appellantur» Qtiod'nam aujem cæteris nomeprg^ buerit, incertu» Verifimile tamen eft, ea àfluuio nomen accepiße*Nam etfi urbsiplà olim caput gentis non fue^

MofqvuS fluuius in Tvuerenfî prouincia, LXX ferè fiipra Molaiskö vuerft (eftautem vuefft,Italicùmferèrhiliare)haudproculà loco qui Oicfchnodicitur,fontesfuoshabet:iiidec^emêfo LXXXX vuerftfpa-* óo,adMofcovuiam ciuitatem dccurrit : receptis'c^ infe aliquotfluuijs, Orienten! uerfus, Occam fluuiumillabitur,Cæterùmfex fupraMofa^ isko miliaribuSjprimùm nauigabilis efleincipit:quo loco materia ad fabric adas domciß,alioscp ufus ratibus impofita, Mofcovuiam defertun Infra autem ciuitatem merces aliac^ quæ ab externis hominibus impor-tantur, nauibus aduehuntur. Tarda autem influuio,atcpdifficilis,prox ptergyros,feumæandros,quibusmultisincuruatur,nauigatio eft.'præ-fertim inter Mofcovuiam ÔC Columnam ciuitatem, tribus ab eius oftrjs paftuu millibus inlittorc litam: ubi c CLXX vuerftfpacio, flcMonibus multis longisc:^ nauigantium curfum impedit atc^ remoratur. Fluuix us non admodum pifcofus,ut qui præter uiles uulgares, nullos pifces habcat * Mofcovuia quocç prouincia,nec lata nimis, nee fertilis eft i cU^ B ius foecunditati,ager ubiep arenofus,qui mediocri ficcitatis aut bumidi* tatis exceftti fcgetes enecat, plurimum obeft ♦ Accedit ad hæc, immodez rata aiperafjï nimis aeris intempéries, qua hyemis rigorefolis calorem fi.ipcrante,fataquandocpadmaturitatemnonperueniunt» Etenim tam intenfaibi nonnunquaqa funtYrigora, ut quemadmodum æftatis temgt; poreapudnos æftunimio,ficibi frigoreimmenlb terrainhiatum dilcez dat:aquaetiam tuminaerem effufà,lpiitum'que exoreproie(f^im,anz teaquam terram contingat,congelâtur. Nos ipfî,cum anno 152^ eó perz üeniftèmus, ramos fruólifrrarum arboriim, rigorc hyemis anm'præccz d entis prorfus perijfle uidimus: quæ eo anno adeó dura luit,ut complu-resucredarrj (quosipfi Gonecz^uocant) inuehiculisgelu concreti,rez perti fint. Fuerc qui tum* pecora Mofcovuia, funibus alligata, ex pro-ximis pagis ducerent :jiicp frigoris opprefsi,una cum pecoribus periez runt. Præterea multicirculatorcs,quicumurfis,ad choreasedoeftis,in illisregionibus uagarifoèent,tummortui in uijs reperd fiint. Quin æ Urfi ipfi,fatne eos ftimulante, reliélis lyluis, pafsim per uicinas uillas dift currebant,in'cp domos irruebant: quorum confpeôtum atqueuim cum ruftica turba fugeret, frigore foris miferè peribat. Atep tanto frigori,æz ftusquo^ nimius quandocp refpondet,utanno Domini iy25’,quoimz moderato folisardore omnia ferè iàta exufta fuerunt, tantaep anrtonæ caritas earn ficcitatem conlècuta cft,ut quod tribus antea dengis emeba» tur,id X X,autx X X póft emeretur. plurimi pagi amp;nbsp;iyluæ,frumcnta'que* nimio æftu incenfa confpiciebantur ♦ Quorum fumus ita regionem opz pleuerat, utprodeûtium hominum oculigrauitcrfi.imolæderentur:8ô abfcp fumojr^igo quædam oboriebatur,quæ multos obcæcauerat.

Totam porrô regionem nonitadiu admodum fyluofàm fuifie, ex ma gnarum arborum trupcis,qui etiamnum extant,apparet: quæ quamuis agricolarum ftudio ac opera fatis culta fit,f)s tarnen quæin agris prouez niunt exceptis, reliqua omnia ex circumiacentibus prouinefjs eo alFe runtur.nam frumento quidem,oleribuscp communibus abûdat: cerala g dulciora.

dulciora,nuGcs'cp (auellanis tarnenexceptis) intotaregione flonrcpe^ A fiuntur. Aliarum arborum frudlus habent quidem,uerùm i'nfuaues» Melones autem fingulari curaac i'nduftria feminant. terram fimo pergt;gt; mixtam in areolas quafdam altiores componunt,incp eas fernen codunt; hac arte ealori ac frigori immoderato æquè fuccurritur ♦ Nam fi forte ftus nimius fueht, rimulas tanquam fpiracula quædam,ne fernen calorc nimio fuffocetur,per fimum terre mixtum faciut: in frigprc ucro nimio, lætaminis calor feminibus reconditis præftat auxilium»

Melle Mofcovuia prouincia, feriscp (leporibus tarnen exceptis ) ca^ ret. Änimalia noftris longèminora funt, necp tarnen cornibus (ut quidam fcripfit) carent. Vidienimibiboues,uaccas,capras,arietes,cornu/ ta omni«. lam uero ciuitas Mofcovuia,inter alias ciuitates Septêtriona^ leSjOrientem ucrfus multum porrigitur: quod nobis in profecrioneno ftra.obferuatu baud difficile fuit. Nam cum Viena earefsi, redà Cracox , uiam,atq? inde centum ferè Ger.miliarium itinere,in Septentrionêpro^ grefsi fuilfemuSjitinere tandêinOrientem reflexo, Moicovuiam,fi non S' in Afia,tamenin extremis Europæ,qua maxime Afiamc5tingit,finibus fi tam peruenimus» De qua re infra in Tanais delcriptionc plura dicam* Vrbs ipfa lignea eft, fatis'q^ ampla: quæ procul etiam amplior, quàm re ipfa fit,apparet. nam horti, areæcp in quaTibet dpmo ipacioiæ, magnant ciuitati accefsionem faciunt:quam fabrorum,aliorumcp opificumigni utcntiu^, in fine ciuitatis longo ordine proteniæ ædes, inter quas funt prata amp;nbsp;agri, etiam magis adaugent. Porto non procul à ciuitatc dogt; munculæ quædam apparent, amp;nbsp;trans fluuium uillæ, ubi non multis re* troadfis annis, Bafilius Princeps iàtellitibus fuis nouam Nali ciuitatent (quod eorum lingua Infunde ibnat) exædificauit,propterea quddcuni alqs Ruthenis medonem Sc ceruifîam bibere, exceptis paucis diebus in anno,prohibitum fiGjs folis bibêdi poteftas à Principe fît permifîâ:atc^ earn ob rem, ne cæteri illorum conuicfiu corrumperêtur,ab reliquorunt cÔfuetudine funt feiuncfii.Haud procul ab urlte funt aliquot Monaftc^ ria,quæ uel fola procul fpecfiantibus una qugdâ ciuitas elfe uidêtur. Por C ro uafta ciuitatis magnitudo facit,ut nullo certo termino contineat, ncc muro,fofla, propugnaculis'ue cômodè fît munita. Plateæ tamê quibuf dam in locis,trabibus per tranfuerfum du(fî:is, obftruuntur: adhibitisc^ cuftodibusad primam nodis facemita obfirmantur, ut nemini no(fia adituspoftftatam horamillàc pateat : poft quam qui deprehenfî fortè /uerintà cuftodibus,aut uerberantur, fpoliantur que,aut in carcercm conrjciuntur,nifî fortènoti bonefti^que uirifuerint. Hi enimàcufto-' dibus ad fua deduct folent. Atque taies cuftodiæ quà liberin ciuita^ tempatet aditus,locari folent* Nam reb'quam urbis partem Mofqua alluit,in quem iub ipfa urbc,Iaufa fluuius illabitur, qui ob*aïtas ripas tard uadari poteft ♦ In hoc molendina complura, ityjublicum ciuitatis ugt; fumconftruèla funt. his'quefluurjs ciuitas nonnihil munita elle uidez turtquæ præter paucas lapideas ædes, templa amp;nbsp;monafteria,prorfus liz gnea eft.Ædiû in ea urbe numerû uix credibilem referunt. Aiebât enim/

A fexto ant^adiientum noftrum in Mofcovuiam anno, Pnndpi's mflii des cofcriptas fuiHe, eofum'qué numenim 41500 fuperafle» Ciui'tas hæc tam lata ac {paciofa,admodunl lutofa cft^quamobrem in uicis ac plateis, alfjstq? celcbrioribus locis,potes pafsim extrudi funt » Eft in ea caftrum, ex lateribus coftis conftruftum, quod ab una parte JVlofqvua, ab altera Neglimaflumine alluitur. Neglimaautem cxpaludibus quibuidam ma nat,qui anteciugratem circa fuperiorem caftri parte itaobftruitur,utin ftagni formam exeat: indecp decurrês, foflas caftri replet,in quibus funt molendina: tandemcp Tub ipfo caftro,ut dixi, MofqvUf fluuio iungitur* Caftrum autem tanta magnitudine eft,ut præter amplifsimas ac magni* ficè extruftas ex lapide Principis edes,Metropolitanus epifcopus,item Principis Fratres, Proceres, alfjcß quam plurimi, fpaciofas in eo*aedcs li^ gneas habeant ♦ Ecclefîæ ad hæc in eo multæ, ut amplitudine fua ciuita* tispropemodum formam referreuideantur.Hoccaftru roboribus taiv tum initio circundabatur: atquead magni Duels Ioannis, Daniells fill], temporaufq;,paruum acignobile erat. Js enim Petri Metropolitæfuagt; fti, primus federn Imperiquot;) eotranftullt. Nam Petrus amore Alexi] cugt; iufdam,qui ibi fepultus clarullTe miraculls dlcitur,eó loci federn libi prp US elegeratzeoep mortuo,atcp ibidem fepulto,cum ad eins tumulurn mi' racula pariter fierent,loçus ipft rellglonis ac fanditatis quadam oplnlogt; neadeo Celebris fadus eft,ut pofteri Principes omnes,Ioannis fucceflo-reSjibllmpcri] fui federn habendam efle duxerint. Namiuortup loan^ ne, eiuldem noniinis filius, federnibiretlnult : acpoft eum Demetrius, poft Dcmetrlum Bafillus,is qui dufta Vultoldlfilia,Bafllium Cæcum poftferellqult. Exquoloannes,eius Principis pater, apud quem Ora^ toremegi (quiprimus caftrum muro cingere ccepit) natuseft: cuio^ peritricefimo ferme anno póft, fupremam manum eins pofteriimpo^ fuere. Eins caftri proougnacula bafilicæ, cum Prlnc\'pis palatlo,ex la^ tereabhomiiiibus Itaiis,quospropo(itismagnis præmlisPhnceps ex Italia euocaucrat,Italicolt;nore extruftafunt♦ Multæautem,utdlxi,in

C hoc funt ecclefiæjllgneæ fermé omnes:duabus tarnen infigniorlbus, quæ ex lateribus extruclæfunt, exceptis : quafum altera diuæ Virgin!, aleradiuo Michaeli eftfacra. In templo diug Virglnis iepultafunt duo* rum Archlepiftoporum corpora,qui, ut Principes eo ftiam Imperi] fcgt; dem transferrent, ibi que Metropolim conftituerent, autores fuere:e^ amcp maxime ob rem in dluorum numerum funtrelati. Inaltero tem-plo principes uitadefumfti humantur. Conftruebantur,nobis præfenx tibus,plura etiam templa ex lapide. Regionls coclum adeo falubreeft, ut ibi ultra Tanais fontes, præfertimin Septentrionem,ac etiammagna ex parte Orlentem uerfus,memoriahominum, nulla unquam peftis fæ-uierit. Habet tarnen interdum inteftinorum ÔC capitis morbum queiv dam,pefti haud difslyiilem, quem ipG Calorcm appellant, eo qui corri-pluntur,paucls diebus pereunt. Is morbus in Mofeovuia nobls exft ftentibus,grairabatur,unum'que ex famillaribus noftrls abfumpßt. att^ cum in tarn falubri regionedegant, fi quandoin Novuogardla, Smo/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o X lents^ko.

lentzkogt;amp; Plefcovuia peftis fæuit, quoslibet illinc ad fe ueniefttes,rcgigt; fi, one (lia metu contagrj excludunt*

GensMofcovuiæcæteris omnibus aftudor amp;nbsp;fallacior ciïè perhibcgt;-turjfluxa in primis in côtractibus fide: cuius rei ipfi baud ignari, fi quan/ do ciiin externiscommercia habet, quo maiorem fidem obtineant,non Mofcovuitas fe,fcd aduenaseflefimulant»

Longiisimus in Mofcovuia diesinfolftitioæftiuali^Vii horarum, cuin tribus quartaîibus, efle dicitur * Certam poli eleuationein tu ex ne-minepotui cognofcere:quamuisquidam LViii graduumfeaccepiflê, incerto tarnen autore, diceret» Ipfe tandem faélo per Aftrolabium perf culOjUtcûcpfolemnonodielunqinmeridieobferuaui LViiigraduum* Ex quaobferuatione, côputatione hominum harum rerum peritorum, deprehenfum eft,altitudinem poli L.graduumelfe:longifsimum au/ tem diem,x VII horarum,amp;unius quartalis»

Mofcovuialoco principali deferipta, adreliquas Magni Ducis Mo/ fcovuiæfubieélas prouincias prOgrediar,ordine primùm Oriétem uer/ B fus feruato:dein per Meridiem amp;nbsp;Occidentem atc^ Septentrionemcit/ cumeuntes,reâ;àinOrientem æquinoiflialem deueniemus.

Vuolodimeria ciuitas magna primùm occurrit, quæ caftruligneum fîbi côiundlum habet* Hæc à tempore VftolodimerfquipofteaBafilius diôlus eftjufcp ad ïoannem Danielis filium, Rufsiæ metropolis fuit. Eft . autemijiter Vuolgam amp;nbsp;Occam,magna duo flumina, triginta lêxàMo feovuia in Orienté miliaribus Ger. fitajoco adeo fertilfut ex uno tritici modio fæpe X X ,n5nun^ X X X modq proueniat. Eâ Clefma fluuius al-luitjGætera lyluæ magne uaftæcp cingunt. Clefma porro quatuor àMo/ feovuia miliaribus Ger.oritur,multiscp ibi molendinis Celebris ac cômo dus eft: qui infra Vuolodimeriâ,ufcp ad Murdm oppidum,in Occæ lit/ tore fitum, Ipacio duodecim miliarib.nauigatur, Ocegep fluuio iûgitur* A' Vuolodimeria uiginti quatuor miliariû reélain Orientem, in ualtis (ÿluis principatus olim fuit: cuius populi Muiomani uocabâtur,anima/ lium pellibus,raelle amp;nbsp;pifeibus abundantes* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

Novuogardia inferior ciuitas,amplaSclignea,cumeafi:ro, quodBafi ïius præfens monarchaad Vuolge ÔG Occe fluuiorû confluxû ex lapide in feopulo exædificauit* Aiut quadraginta miliaribus Ger.eâ à Murom abe{fe,inOrientem*quodfîitaefl:,cétummiliarib. NovuogarâiaàMo/ feovuia diftabit* Regio fertilitate,rerûq^ copia Vuolodimeriam æquat* Atlt;ç hic Chriftianæ religionis hac quidem parte terminus eft.nam licet •pnneeps Mofeovuiæ ultra Novuogardiam hanc,caftrum,cui Sura no/ men eft, habeat: tarnen interieélæ gentes,quæ Czcremiflæappellantur, non Chriftianam,fed Machumeti feélam fequùtur. Porro ibi Sc ali^gen tes fiintjMordvua nomine,Czeremifsis permixtæ,qu^ cis~Vuolgam,ad Suram,bonam region is partem occupant. Czeremiflg enim ultra Vuol gam in Septentrione degunt.’ad quorum differentiam,qui circa Novuo gardiâ habitant, Czeremiifæfiiperiores,feu motani,non àmotibus qui/ dem,qui ibi nulli funt,fed à collibus potius,quos accolunt,nucupantur.

COMM entart I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;05

Sura ffliuius Mofci 8d Cafaneßs rcgis dominiu diufdit, qui ex Meri-dicuenicns,uigintio(fl;o miliarib. infra Novuogardiarn,curfi.i in Orieiv temflexo, Vuolgam influiuin quorum cofluxu, ad alterumlittus, ijs Ba filius princeps caftrum erexit, id'cp à fuo nomine Bafilovugorod nomix nauit:quod pofteamultorum malorum femiiiarium cxtitit. Hand pro-cul inde eft Mofcha fluuius,qui SxL ipfe ex Meridie profiuens,Occam ilxx pra Murom ill%bitur,nonlogèab oppido Cafsimovugorod^quodMo feus Tartan's habitandum concefsit. Horum muliefes arte quadam un» gues,decoris caufa,nigro colore inficiut:acaperto capite, pafsisc^ crinp bus perpetuo incedunt» A' Mofcha fluuio Orientem amp;nbsp;Meridiem uer^ fusjingentes occurrunt fyluæ,quas Mordvua populi,quiproprio idioz mate utuntur, ac Principi Mofcovuiæ fubiedi iunt,inhabitat*£os quh darn idololatras,alii Mahometanos efle uolunt» Hi in pagis pafsim habi tant,agros colunt,uidturn ex fcrina carne amp;nbsp;melle habent,pellibus abun dantpreciofiszduriinprimis homines.namamp; Tartaros latrocinantes fæpe fortiter à fe propuliarunt,pedites fere omncs,arcubus oblogis con Ipicuijfagittandicp peritia præftantes.

Rezan prouincia inter Occam amp;nbsp;Tanaim fluuium fitaj ciuitatem gneam non longe à ripa Occæ habet.Erat in ea caftrum,quod laroslavu uocabatuncuius nunc,præteFucftigia,nihil extat. Haud procul ab ea ci uitate, Occa fluuius infulam facit, quæ Strub dicitur, magnus olim div catuSjCuius Princeps nemini fubicctus erat.Columna exMoicyvuia irv ter Orientem Meridiem, feu ( ut alq uolunt) in Orientem hyemalem ciuitas occurrit. Dein Rezan, quæ à Mofcovuia triginta fex miliaribus Ger. diftat.Hæc prouincia cæteris omnibus Mofcovuiæ prouineijs ferz tilior eft:in qua,ut aiunt, fingula grana frumenti binas quandoque, pluz res'ue ipicas proferunt: quarum culmi tarn denle accrefeunt, ut nec equi facile tranfire,nec cotyrnices inde euolare pofsint. Mellis,piiciu,auium, ferarum'cp ibi magna copia,arborumcp fruutus loge Mofcovuiæ frudriz bus nobiliores:gens audacifsima,bcllicofifsima'cp.

C Ex Mofcovuia ad hoc ufcp caftrum,ultralt;:p fpacio x x 1111 fere milia-rium Ger. fluit Tanais, loco qui Donco dicitur :ubi mercatores in Az foph, Capham,amp; Conftantinopolim euntes, naues fuas oncrant: quod pleruncgfitin autumno, pluuiofa anni parte, nam Tanais ibi alqsanni temporibus non ita aquis abundat, ut oneratas naues bene ferre queat. Dominabatur Rezan quandoque Bafilius magnus dux,qui fororem 'Ioannis Bafili] magniducis Mofcovuiæ duxerat, ex ea'que loannem Sgt;C Theodorumfufcepcrat. Mortuo Bafilio, loannes filius fiiccedicqui ex uxore Knes Theodori Babitzfih'a,Bafilium,Theodorum loannem filios genuit. ex quibus,mortuo patre,maximi natu duo filfi, dum quif-quefibi imperium uendicarcnititur,incampis Razanefibus congrelsi: armis decertarunt : i^ quapugna alter occubuit. nec multo póft, qui uiz Ó:or fueratjin eifdem câpis moritur,in cuius rei memoriam,fignum cruz cis exroboreibi ereótu cft.Minimus natu,qui ex tribus fratribus adhuc fupererat,cognita fratrum fuorum morte, adiunótis fibi Tartaris, priiv g 5 cipatu.

RERVM MOSCOVITICARVM cipatu,pro quo fratres decertauerant, quem'cp mater adhuc porfsi'debat, A ui potitur: quibus pera(flis,cum Duce Mofcovuiæ agit,ut quemadmo^ dum maiores fui nemini obl^néti, cum principatum libéré tenuiffent, polTediflentcp, ita fe quocp imperare fineret ♦ Dftm hæcpacifceretur, ad magnum Principem delatus eft,quód régis Tauricæ,quo cum Principi bellûerat,filiam uxorem expeterct. quam ob rem cum à Principe uoca* tus fuiifet,mctu aduentum tardât,protrahitép » tandem à Simeone Cru^ bin,uno ex confiliarqs fuis perfuafus, in Mofcovuiam proficifcitur: ubi Principis iuifu captus,liberis cuftodrjs mâdatur» Subinde Princeps ma^ ireillius eiecla,amp;in monaftehum intrufa, caftrum cum principatuoc* cupat: nbsp;nbsp;ne aliqua quandocp fecefsio Rezanêfium fieret, bonam eorum

partem^îer diuerfas diftribuit colonias. qua re totius principatus uires Jabefadlatæ corruerunt, Porrôcum anno Domini ijzi Tartari propc Mofcovuiâ caftra pofuiflent,Ioannes per tumultum è cuftodia elapfus, in Lithvuaniam profugit: ubi etiam turn exulabat,

Tulla oppidum quadraginta feré miliaribus Gen àRezan diftat,aB Mofcovuia uerd in Meridiem trigintafexzeftcp ultimum oppidum ad campeftriadeferta,in quo Bafîlius Ioannis caftrum ex lapide côftruxit, quod fluuius eiufdem nominis præterlabitur» V ppa uerd alius fluuius, ab ortu caftr u alluit:T ullæcp fluuio iunékxs,Occam lupra V uorotinski uigintiferé miliaribus Gerjnfluit.à cuiusoftijsbaudita procufOdo^ y O vu caftrum fitum eft.Porrd oppidum Tulla, etiam Bafilq tempore proprium principem habebat»

Tanais fluuius famofifsimus,quiEuroparR ab Afiadifterminat,ofto fermé à Tulla in Meridiem miliaribus nonnihil in Orientem defleften«-do,oritur,non exRipheis montibus,ut quidam prodidere: fed exlvua^ novuofero,hoc eft, Ioannis lacuingenti, quiifl longitudine amp;latitud? ne circiter 1500 vuerft patetn'nép fylua,quam quidam Okonitzkilies, ait) lepiphanovulies appellant, ortum habet» Ex hoc lacu Schat amp;nbsp;Tanais, magna duo flumina,emergunt. Schat in Occi^entem, Vppa fluuio in fc recepto,Occam inter Occidentem amp;nbsp;Septentrionem infiuit. Tanais au lt;3 tê primo curfureftà in Orientem fluit, atcp inter Cafan 5ô Aftrachan régna fex uel feptem miliaribus Genà Vuolgafluuio labitur : dein reflexo in Meridiem curfu paludes facit,quas Mçotidis uocant ♦ Ad eius porro fontes proxima ciuitaseft Tulla, lupra oftiaueró tribus feré*n littore miliaribus Afoph ciuitas,quæ prius Tanas uocabatur. fupra hanc qua* tuor dierum itinere Achas oppidum eft,ad eundem fluuium fîtu, quem ^utheni Don appellant ♦ Hune ab optimorum pifeium copia fingulari, item amoenitate, quod utrac^ fluminis ripa diuerfis herbis, radicibus'cp fuauifsimis,adhæc arboribus fruftiferis plurimis, uarfjs^quein modum horti, quafi induftria quadam exculta atque confira fît, làt'is laudarc non poflunt. Et quod tanta ferarum, quæ paruo negotio fagittîs conficiun* tur,ibi fît copiarut per ea loca iter facientes, ad uitam fuftentandam nul* Ja aliare,igni tantum falei^ excepto, indigeât. In his partibus non milia* ria, fed dierum itinera obferuantyr. Ego quantum çonielt;^^ura aifequi

potui, à fiflîtibus Tanais ad eius oftia ufcp, terreßn itincre redà eundo, funtodluaginta ferèmihariaGcr. A' Dôco, quo loco Tanaim primum naiùgabilem efle dixi,uixuiginti diebusnauigando,pcruenitur Afoph, ciuitatem Turcis tribuAriam : quæ quinque, ut aiunt,diætis ab Ifthino Tauricæ, quem aliàs Præcop uocant, diftat» In ea multarum ex diuerlîs orbis parnbus gentiuin inßgne eft emporium : quó ut omnibus, cuiuC cunquenationis fint,liber patetaccefius,libera etiam uendendi emen* diep cuilibet datur copia: itaciuitate egrefsis omnibus, quidlibetimpu* ne facere licet. De aris autem Alexandri amp;nbsp;Caefaris, quas plerique fieri* ptoresinhis locis fiuiifie commémorant, uel earum minis, nihil certiex indigenis,alijs'que quiea loca firpifisime peragrarunt, cognoficere pogt; tui. Milites quoquc,quos Princeps ad Tartarorum excurfi^nes ex-plorandas,amp; cocrcendas, quotannis ibiin præfidijs habere fiolet, fiuper hac re à me interrogate nihil fie unquam tale uel uidifie, uel audiuifle re^ fiponderunt. Circa oftia tarnen minoris Tanais, quatuor ab Afiophdi*

B ætisjiuxtalocum Velikiprevuos adS.montes,ftatuasimaginescp quai* dammarmorcas lapideas uidifie fie,nonnegabant. MinorporroTa nais in Sevuerski principatu oritur, unde Donets Sevuerskiuocatur, tribus'qj diætis fiupra Afioph in Tanaim illabitur, Cæterüm qui ex Mo-ficovuiain Afioph terreftri itii^ere proficificuntur, hi Tanai,circa Don* co,uetus Sc dirutumoppidum,traie(fto, àmeridienonnihil in orientem refleeftuntur: quo loci, fi re(fta ab Tanais oftijs linea ad eius fontes duca* tur,Mofcovuiam in Afia,non in Europa fitam reperies- *

Mficeneck paluftris locTis eft, in quo olim caftrum erat, cuius etiam* num lieftigia extant ♦ Circa hunclocum adhuc quidam in tuguriolis ha* bitant, qui necefisitate imminente, in paludes illas,ceu caftrum refugi* unt. Ex Moficovuia inMficeneck,meridiem uerfius eundo ,fiexaginta fiere miliaria Ger.fiunttex Tulia fiere triointa* A' Mficeneck decern SC O(fto fiere miliaribus ad partem finiftram, Occa fluuius oritur Î qui pri* màm in Orientem,dein Septentrionem, poftremo in Orientem aefti* C ualem ( ut ipfi uocant ) curfium fiuum dirigit» atque ita Occa, Mficeneck fiorma circuli propemodum dimidiati claudft: multacp fiibinde oppi* da, V uorotin ficilicet, Coluga, Cirpach, Corfira, Columna, Rezan, Ca* fimovu^orod,amp;Murom alluit:tandeni que Vuolgam infra Novuo* gardiaminferioremingreditur,fÿluis'que utrinque clauditur,quæ met* le,afipreolis, hermelis8C martibus plurimum abund^mt« jCampi omnes quos alluit, fertilifisimi fiunt : nobilifisimus inprirniSjpifcmm copia flu* uius, cuius pifees cæteris Moficovuiæ fluminibus præferuntur, maxi^ mèqui circa Murom capiuntur» Habét præterea pifices quofidam.pc* ' culiares, quos ipfi fiua lingua uocant Beluga, miræ magnitudinis, fine fipinis, capitc ‘ÔC ore amplo,Sterlet, Schevuriga, Oficter : poftrema tria Sturionû genera: amp;nbsp;Bielaubitza, hoc eft, album pificiculum nobilifisimi fiaporis, horum maxtmam partem ex Vuolga eo deuenire putant. Ex Occæporrdfontibusduos alios fluuiosoriririaiunc,Semamp;: Schofinai quorum Semgt;Sçvuera principatum perfluit:oppidum'cp Potivulo pre*

terlapEis,inDcfiia fluuium, qui Czernigo oppidum interlabffur, atquc infra Chiovuiam inBoryfthcnem fertur, influit; Schofna autemredain Tanaim defer tun

Corfira in ripa Occæ fluminis oppidum eft, îex miliaribus iupra Coz ïumnam,Habebatàliquando fuiiuris dominumrqui cum ad Principem Bafîliu,tanquam qui in necem eins conipiraiTetjdelatus fuiflet,eamlt;^ ob rem fub uenationis prætextu à Principe uocatus fuiiTet^lIe'que armatus ( nam à quo dam, ne inermis iret,admonitus fuerat ) cum ad Princi pem in uenationeueniflet, netç tum admiffus eflet,fèd cum Michaele Georz gq Principis Secretario ad uicinum oppidum Czirpach ire,ibfc^ {c opez riri iuflus elTet ; ubiâ Principis Secretario ad bibendum inuitatus, id(Ç (utfollt; ) pro Principisfui incolumitate, cum in easinfi'dias quasnulz lomodo euitarepoflet,fe prolapftim efle fentiretzaccerflto facerdote, hauftocp poculo moritur* atc^ ita nephario hoc facinore, Bafilius Czir^ pach oppido,o(fto miliaribus à Corfiraad Occam fluuiu fito,ubietiani loco piano mineræferri cffodiuntur,potituseft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Coluga oppidum ad Occam fluuium triginta fex miliaribus à Mofco vuia abeft,quatuordecim à Csirpach* Fiunt ibi affabrè cælata pocula lb gnea,aliæ'c^ è ligno res ad cultum domefticum pertinentes ; quae inde in Mofcovuiam,Lithvuania,aliascp circunfiacençes regiones pafsim defez runtur» Soletibi Princeps quotannis præfîdiafua contra ineurfioiies Tartar^rum habere^

Vuorotinprincipatus eiufde nominis, cum ciuitate caftro, tribus ftipra Colugam miliaribus, non proculà littore Occæ fîto,nomen haz ben Hunc principatum loannes Knes Vuorotinski cognomentopof-fidebat,uir benicofus,ac multarurri rerum experientia excellens,quo duce Bafilius princepsprècclaras fæpe exhoftîbus uiftorias reportauez rat. Sed anno ijii,quo tempore rex Tauricæ Qcca traiedo, magno ez xercituMoftovuiam, ut fupradieftum eft, inuaferat, ad eumcp coercenz du reprimendu Demetrius Knes Bielski, I»omo iuuenis, cum exerciz tu a Principe mifltis fuiflet, is^ loanis Vuorotinski, alioru'ep ianis con- C filrjs negledis, uifohofte turpi fe ftigæ mandaflèt : Principeep poftTar^' tarorum difceflum,defugæ autoribus diligenter inquirente, Andrea Principis fratre( qui reuera eius fugæ autor fuerat) alijs queabfolutis, loannes Vuorotinski non Iblum inftimmamuenit Principis indignaz tionem,fcd captus etiam,atçp principatuftio exutus eft. Poftremo diz miflus quidem fuit ex cuftodia,ea tarnen conditione, neMoftovuiauiiz •quam egrederetur. Hunc nos quoq^ inter priniarios uiros Mofcovuie, in aula Principis uidimus.

Sevuera magnus principatus eft,cuius caftrum Novuogrodek,haud ita diu Sevucrêfium principum, priufquam hi ab Bafih'o principatu exu crentur, fedes’erat. ed ex Mofcovuia dextrorfunyn Meridiem,per Coz lugam, Vuorotin,Serensko amp;nbsp;Branski,centum quinquaginta miliaz ribus Ger. peruenitur; cuius latitudo ad Boryfthenem ufqueprotenz ditur. Vaftosdefertos'quepafsim campos habet: circa Branski auteni fyluam

ïyliiam fii^cntcm ♦ Caftra oppidac^ in eo funt complura : inter quæ Stagt; rodub. Po tivulOjCsernigo vu, celebriora Rint. Agcr quatenus colitur* fertilis eft * Syluaï hermellis, afpreolis martibus, mellecp plurimüm a-» bund.âu Gens propter afsidua cum Tartaris prælia, ualdè bellicofa. Csd terüm Bafilius loannis,utalios plerofcp,itahüc quoque principatum bi fubiecitjhoc modo, Erantduo Bafîlrjexfratribus nepotes;horum alter cognomei^o Semetsits;, caftrum Novuogrodek: alter ucrd Stagt; radub ciuitatem tenebat, Potivtilo autem Demetrius quidam Princcps pofsidebat, Porró Baßlium Scmetzitz, cum ftrenuusinarmis, eamcp obrem Tartaristcrrori eflet, tanta regnandi libido inuaferat,utprin^ cipatum folus expeteret,neque quieuit,donee Bafilium Staradubski afilietifsimum redderet: eocp depulfo,prouinciam fuam occuparet.quo eiecl;o,Demetrium alia uia aggrefltis eft:quemapud Principem detulitj tanquam quianimum deficiendia Principe liaberet, Qiiare Princeps commotuSjBafilio mandatjUti Demetrium,quacunque arte captum,ad b fe Mofcovuiam mitteret, Huius itaque fraude Demetrius in uenatio^

ne circumuentus fuit. Præmiierat enim Bafilius équités quofdam ad caftri fui portas, quieum fuga euadere conantcm excipcrent, àquibus tum captuSjin Mofcovuiam deducflus, atqueinuincula conieétus fuit. Hanciniuriamfilius,qufmunfcum habebat,Demetrius,adeo molefte /tulit, ut ad Tartaros confeftim confugeret. Vt que patri illatam iniiP riam celeriusgrauiusep ulcifceretur,Chriftiana fide abnegata^'n Ma-chumetiritum circumciditur. Interim dum apud Tartaros ageret,acgt; cidit,utpueilam quandam iienuftifsimamdeperiret:qua cum alias pogt; tiri non poflct,inuitis earn parentibus clam abduxit. Earn rem ferui, qui cum eo circumcififuerât,puellæpropinquisclàmindicarunt: aquP bus quadam nocflefubitd oppreflus, cum puellafagittis conficitur. Ba^ filius Princeps auditî^filq ipfius Demetrrj fuga ad Tartaros, fenem ar^ dioribus uinculis conftringi iubet. qui non multo póft morte filij apud Tartaros cognita,carce»e mocroreque confeftus, codem anno qui à C nato Chrifto m D XiX crat,obiit. Aq? hæc omniaBafilio Semetzits au^ tore fadta funt: cuius impulfu antca quoque Princeps 80 Corfiræ domp num,SCgermanum fuumfratrem, captos incarcéré occidit. Cæterùm quemadmodum fiepe fieri folet,utquialtis infidias ftruunt,in cafdeni tandem ipfi incidant : ita amp;nbsp;huic Semetzitz contigit. Nam ipfe quoque apud Principem defection is crimine infimulatuscft. Earn ob rem cum Mofcovuiam uocatus fuiifet, illec[5,nifi publicæ fidei literæ Principis ÔC Metropolitæ iuramento confirmatc,fibi prius mirtercntur,có fe uentugt; rum pernegaret : mifsis acceptisqsex fententia litcris, X viiii Aprilis^ MDXXïiianni Mofiovuia cumuenifrct,honorifice muncribusetiain oblatis à Principe exceptus fuit:fedpaucös poft dies captus,in carcerenl conficitur, ubi tun^detinebatur. Caufiim captiuitatis fuæ hac fuifle agt; iunt,quód litcrasadregê Poloniæ, quibus feadeum deficere uellefiri* pferat,præfecfto Chiovuicnfimififiet:quîrcfignatisliteris,cum iniquum eins erga principem fuumanimum cognouifiet, continuocas IVincipi Mofeovuiæ

Mofcovui'æmi'fit, Alijucrorationemmagis uerifimilcm affeftmt» So- Ä lus enim Semetzitz in toto Mofci Impcrio fupererat,c[ui caftra amp;nbsp;pritv cipatus pofsidebat: quibus,ut facilius hunc eqceret, tutiuscp imperaret, perfidiae crimen, quo illee medio tolieretutjiiiillumexcogitatum eft* Adquod alludensmorio quidam, quo tempore Semet^^itz^Mofcovuk am ingrediebatur,fcopas amp;nbsp;palam circumferebat.qui cum interrogare^ tur,quid fibi hoc apparatu uelletT' Imperium principis npndum prorfus purgatum efle,relpondit : nuncuero commodum tempus uerredi adeC fe,quofecesomneseijciendæforent* Hane prouinciamloannesBafilij, Alexandri magni Ducis Lithvuaniæ exercituad Vuedrofch fiuuium profligato,primus imperio (uo adiecit* Porro Sevucrcnles principes gc nus fuûà Demetrio magno DuceMolcovuie ducunt* ErantDemetrio fili] tres, Bafilius, Andreas, SC Georgius* Ex his Bafilius natu maximus, iuxta patrias leges,patri in regno luccefsit* Exalijs duobus, Andrea up delicet Georgio, Sevuerefes principes generis lui origine traxerunt,

Czernigovutriointamiliaribusà Cbiovuia,totide uerdà Potivulo B abeft. Potivulo uerd diftataMofcovuia cetum quadragintamiliaribus Ger.à Chiovuialexaginta, àBranski trigintaocflo* Hæc ultrafyluama^ gnâm,quæ uigintiquatuor miliaribus inlatitudinê protcnditur,fita eft.

Novuogrodeck decern o(ft:o miliaribiffe dift^tàPotivulo,àStaradub quatuordecim: Staradub à Potivulo triginta duobus miliaribus.

Euti^us ex Potivulo in Tauricam,per folitudinem fluufj Sna, Sama' raamp;S Ariel occurrunt: ex quibus pofteriores duo latiores, profundio' reslt;^ funt: in quibus trarjeiendis dum uiatores diutius nonnuquamde/ tinentur,a T artaris fgpe circuueniuntur, capiuturc:^* poft hos Koinska' vuoda Sc Molofcha fluufj occurrut,quos nouo quodam traiedionis gC' nere fuperant: refedas arbufculas in fafees colHgant, quibus fe fualt;^ im/ ponunt,atc]^ ita remigantes fecundo fluuio in alterum littus deferuntur. Alij huiufmodi faftes equorum caudis alligant,qui flagris impulfi, na' tantes in ulterius littus,homines fecum trahu»t,transferunt'cp.

Vgra fluuius profundus amp;nbsp;lutofus,non longe à Drogobufeh in fylua C quadam oritur,interc^Golugam Vuorotin in Occam exoneratur. Is fluuius olim Lithvuaniam àMoftovuia diuidebat.

Demetriovuitz oppidum amp;nbsp;caftrum inter Meridiem æ Occidêtem, ■decern amp;odo miliaribus abeft à Vuiefma,à Vuorotim^irciteruiginti.

Smoleiitzko ciuitas Epifcopalis,ad Boryfthenem fluuiu ft ta,caftrum in ultériorè fluminis littore Orientem uerfus habct,roboribus conftrip dum, quod plurimas domos in ciuitatis formam compleditur. Hoc qua in collem porrigitur (nam parte alia Boryfthene alluitur) fofsis, ad hæc ftipitibus acutis,quibus hoftium incurftis arcctur,munitum : Ba filius Ioannis ftepius grauifsime oppugnauit, nunquam tarnen illud ui capere potuit. At poftremd militum,pr^fedi'quy:uiuldam Bohemi,dc quofuprain hiftoria Michaelis Linski didum, proditione co potitus eft. Ciuitas in ualle ftta, colles circuquaC^ fertiles habet, iyluiscp uaftifsp mis cingit,ex quib.pelliû diuerlàru magnus prouêtus. T emplû in caftro

diuæ Vir^ni facrum,aliaueró ædificialignea: in ciuitatîs fuburbîo Mo naftenorum è lapidibus conftrutftorum ruinæ complurcs uidentur. Ex Mofcovuia porro ad Smolentzkum,inter Meridiem Occident tem euntibus, decem ÔC oAo miliarium itinere,Mofaisko primdm oc^ currit : indeuigintifex, Vuieima: póft decern amp;nbsp;oólo, Drogobufch:atz que inde totidem, in Smolêtzko peruenimus, totum'que hoc iter odtLU aginta miliaribu j Ger. conftat:quamuis Lithvuani ÔC Moftovuitæ cen tumeomputent* Ego tarnen ter locaillaperagraùi,necplura obièrua^ ui. Hune principatumBafilioimperante, Vuiltoldusmagnus DuxLiz thvuauiæ Mofeis anno 141^ ademerat» Eundem Bafilius Ioannis anno 1714, die XXX lulq,Sigifmundo régi Poloniæ eripuit,

Drogobufeh Sc Vuiefma, caftra oppida lignea lùnt, ad Boryfthcz nemfita,quæolimfub dominio Principum Lithvuaniæ erant, Eftftib oppido Vtüeiinaeiufdemnominisfluuius, quihaudprocul inde,duo-^ bus uidelicet vuerft, in Boryfthenem fertur : folent que oneratæ merciz B bus naues inde Boryfthenem deuehijatquepoft uicifsim aduerlb Boryx fthene Vuiefmam ufcp portarû

Mofaisko quoep caftrum èC oppidum ligneum, circa, quod magna di uerficolorum copia leporum eft ; foletcp Princeps quotânis uenationes fuasibi habere, atq^ nonpûqu^ diuerforû Principû Oratores audire: ficuti nobis in Mofcovuia exiftentibus, Lithvuanos Oratores audiuit: noskç eo pariter ex Mofcovuia accerfitos,ubi mâdatis Principe noftrogt; ru confeiftis dimifsi fuimus, Porro imperiû principû Moftovuig, têpox re Vuitoldi,quinc^ aut fex miliaribus ultra Mofaisko protendebatun

Biela principatus,cum caftro ciuitate eiufdem nominis,ad fluuium Opfcha,inuaftis lÿluis fexaginta miliaribus Ger» magisin Occidentem à Mofcovuia diftat:à Smôlentzko triginta fex,àToropetz triginta. Hu ius olim Principes ex Gideminooriundi crât:fed Cafimiro rege Polox niæimperantCjIagellonis filq huncprincipatum obtinebât»quo tempos re,Bafilius princeps Bielai, qui alias Bielski appellatur, ad loanncm pa^ C trêBafilq defecit,fe fuaep illi fubdidit:uxorecp luain eo motuinLithvua nia reli(fta,aliam,ut fuprà diftum eft,in Mofcovuia duxitrex qua tres ftix feepit filios,quos nos apud Principem uidimus, ê quorum numero Dez metrius propter patris fui authoritatê in magno precio honore'ep habcz batur » Porro hi tres fratres,quauis ex Bielski paternahæreditate uiuez batjciuslp annuls redditib.alebantur,eó tarne ire no audebât.nâ Mofco vuiæ princeps, Bielski principatuillis ademit, titulumcp fibi ufurpabat;

Rfovua Demetrr) ciuitas,cum caftro,re(fta in Occidentem uiginti triz bus müiaribus abeft à Moftovuia: caftrum,à quo Princeps titulum fibi ufurpat,ad fluuium Vuolga fltum eft, habetcplatifsimam ditionem» Eft amp;nbsp;aliaRfovua’centum quadraginta miliaribus à Mofcovuia, à Vueliki-lukiuiginti,totidem^Plefcovuia, quaedeferta appellatur» Vitra Rfoz vuam Demetri),per certa miliaria progrediendo in Occidentem,eft fylua Vuolkonzkidi(fta,ex qua quatuor fluurj oriuntur » In ea (ylua eft palus,quæ Fronovu uocatur: ex qua fluuius no ita magnus duobus ferè miliaribus

miliaribus in lacum quendam Vuolgo influittunde rurfuS aquarum A multkudincadaudlus ernérgit, Vuolga'que iumpto àlacu nomineuo* catur:quimultis paludibus emertfis,mulus etiam fluminibus in iêre* ceptis, uiginti quinque, uel (ut alq uolunt) f^tuaginta oftrjs in mare Caipium,aRuthenis Chvualinsko morie appellatum, non in Pon* tum, ut quidam fcripfit, exoncratur* Porró VuolgaaTartarisEdel, à Ptolemæo Rhauocatur: tanta'queinter hunc amp;Tangim incampeftri* bus eft uicinitaSjUt feptem duntaxat miliaribus diftare affirment.Quas atitem ciuitates amp;nbsp;oppida præterlabatur,iuo loco referemus, In ea* dem iylua decem feré à palude Fronovuo miliaribus eft Dnyepersko pagus:circa quem oritur Boryfthenes, qui ab incolis Dnieper uocatur, quem gunc Boryfthenem dicimus* Haud procul ab eo loco eftmona* fterium faïuftæ Trmitatis, ubi oritur alius fluuius prioremaior,Nie* pretz per diminutionenl dictus. Ambo autcm hi fluuq inter fontes Bo/ ryfthcnisamp;Tpaludem Fronovuo confluunt, quo loco Moftovuitarum

Chloppieniîum merces nauibus impofltæ, in Lithvuaniam deferuiv B tur : fôlent'que mercatores ibi inmonafterium ceudiueribrium diuer* tere * Porró quod Rha Boryfthenes non ex rjfdê fontibus,iuxta quo* rundam opinioneni, oriantur, cùm ex alrjs, turn ex complurium mer* catorum certa relatione, qui in illis parftbusrjm fecerunt, compertum habeo^BoryfthenisautemcurfushiceftjUtprimùm Vuiefmâ Meridi* em uerfus alluatî moxreflexo inOrientem curfti,oppidaDrogobufch, Smolenczkô,Orfcham,amp;r Mogilefpræterlabatur:inde‘que rurfus in meridiem tendens ,Chiovuiam, Circaflos Ä Otzakovu contingit*ubi deinceps in pontum exorieratur, uidetur eoloco mare formam lacus habere:Otzakovu quafîinangulo eftadoftia Boryfthenis« Nose* nim ex Orfehain Smolenczko uenimus, ubi impedimenta noftranaui* bus uique V uieimam deduximus : tantum inundabat, ut Monachus Comitem à Nugaroli, ôCme ftapha piicatoria per iyluas loge deuexerit: equi uero natando pluries fupcraruntitineralt;

Dvuina lacus à fontibus Boryfthenis deeem ferè miliaribus, amp;nbsp;toti* C de â palude Fronovuo dîftat»Ex eo fluuius eiufdem nominis uerflis Oc* cidentem,quià Vuilna uiginti miliarib.abeft,ac dein in Septêtrionera decurrit,ÔC prope Riga metropolim Livuoni^ mare Germanicû ( quod Rutheni Vuareczkoie morie uoeât) illabitunalluit Vuitepsko,Polotz ko,Dunenburg:amp; non perfluitPIe{covuiam,ut quidam fcripGt, Livuo nienfes hunc fluuium exbona parte nauigabiIem,Duna appellant, • Lovuat quartus fluulus,cæteris tribus minimè comparandus, oritur inter lacum Dvuina,amp; paludem Fronovuo, aut ex iplà palude. non po* tui èquidem cius fontes, ctfîhaud procul à Boryfthenis fontibus diftat, prorfus explorarc. Eft autcm illc fluuius ut éorum Annales habent, in quem S. Andréas apoftolus ex Boryfthene jjer iîccum nauiculam traduxit, qui emerifis quadraginta ferè mih'aribus, Vuelikiluki alluit, inq^ Ilmen lacum influit.

. Vuolock ciuitas amp;nbsp;caftrum in Oeddentem æquinodiakm uiginti . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ quatuor

C o M M E N T A R lï» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73

cj^atuor milianbus di'ftat à Moîcovuia, à Mofâisko duodccim ferè,à Tv’iier uigtntî. Huiuslocititulum Princeps Gbiufurpatjlblet'cp quotaiv nisibi'anifnum,falconit^iskporcsin(c(G:ando,reIaxare»

Vuelikiluki caftrum ciuitas in Occidentc àMofcovuia cêtum quagt; draginta miIianbus,àNovuogardiamagna fexaginta ferè,à Poloczko autem triginta fcx miliaribus diftauhacetiamiturex Mofcovuia in Li-thvuaniam» •

Toropecz eft caftrum,cum ciuitatc, inter Vuefikiluki Smolenzko, ad confînia Lithvuaniæ, diftat à Luki decem amp;nbsp;odto ferè miliaribus»

Tvuer, fine Otvuer,amplifsima olim ditio,unacx magiiisRufsic priti cipatibusad Vuolgamfluuium fita,trigintafexmiliaribus Occidentem æftiualem uerfus,diftat à Mofcovuia: habetêp ciuitatem magnafb, quam V uolga interfluit.in altera autem ripa,qua Tvuer Moftovuiam fpedar, caftrum habet, ex cuius oppofito Tvuercza fluuius Vuolgâ influit : quo cquidem in Otvuer nauigio perueni,amp; altero die Rha flu.nauigaui.Porz B ro ciuitas hec Epifcopalis fedes erat,uiucte loanne Bafilij patre,quo tenri poreTvuerenfem Principatumagnus Dux Boris moderabatur» Cuius pofteafiliam Mariam princeps MofcovuiæloannesBafîlrjuxorêduxez rat:ex eaep loannem primogenitu,ut fuprà dieftum, fufeeperat» Boris au/ tem mortuo, Michael filius fuccefsit : qui poftea à fororio fuo magno Duce Mofcovuiæprincipatudcpulfus,exulin Lithvuania moritur»

Terfack oppidum decem mil.àTvuer: eius dimidia pars fub ^ovuogt; gardiæ,alteraTvuerenfi t^ominio erat, duot^ ibi Locumtenentes impez rabant. Oriûtur ibi quocp,ut fuprà dixi,duo fluuij, Tvuertza amp;nbsp;Sna: hic Novuogardiam inOccidentem,illeinOrientem decurrit» ' Novuogardia magna j^amplifsimustotius Rufsieprincipatus eft, paz trio fermone Novuigorod, quafi Noua ciuitas, feu Nouum caftrum dP citur,Qiiicquid enim ijpuro cin(ftum,roboribus munitum,aut alioqui fez ptum eft,Gorod appellant» Eft autem ampla ciuitas, quam Vuolchovu fluuius nauigabilis interftüit, qui ex Ilmen lacuuixduobusvuerft fuprà ciuitatêemergensinlacum Neoa,quemnuncl^adoga, aboppidoquod ci adiacet, appellant, illabitur. Novuogardia porro in Occidentem æftiz ùalem,à Mofcovuia centüuiginti miliaribusabeft.quanquamfunt qui centum lt;4tt*taxat côputant : à Plefcovuia triginta fex, à Vuelikiluki quaz draginta,ab Ivuanovuogorod totidem» Cæterùm ciuitas hæc olim dum floreret, fuic^ iuris effet, latifsimam ditionê in quincç partes diftribtitam habebat : quorum quælibet pars non folum de publicis ac priuatfs rebus^ cognofcendis,adordinarium accompetentemfuæ partis magiftratum referebat, uerùmin fua duntaxatciuitatis regionecontrahere resquafz cuncç,accomtnodècum alijs ciuibusfuisconfîcerepotcratznec licebat cuiquam,adaliquem aliumeiufdemciuitatis magiftratum, quacuncp in reprouocarc»Eocpte»ipore totius Rufsiæ maximum ibi èrat emporiu, ingens enim mercatorû turba undicp ex Lithvuania,Polonia,Svuetia, Dania, ipfa'cp Germania eó confluebat, ciuescp ex tam frequenti multaru gentium çoncurfu, opes fuas copiasep augebant, Quin ÔC noftra tempez h ftate

ftatelicetGermanis füos ibi habere quæftorcs, feu rationario^. Impcnû A cius magna ex parte in Orientem 80 Septentn'onemextenditun LivuO'

« niam, Finlandiam, atc^ Nordvuegiam ferè conti'ggebat. Eius loci merca/ tores, cumuno eodemcp uehiculo Augufta Vindelicorum profedused perucnifrem,me impenferogarunt,utuehiculumquo tam longumiter cmenfus fuiffem,in ædc ipforum facra perpétue memori^ ergd relinquex rem. Habuitetiam Nqvtiogardiaprincipatusad Orieiuê, Dvuinam

• Vuolochdam: ad Meridie uerô dimidiam partem Terfack oppidi,non longea Tvueria.Etquamuishæ prouinciæ, quod fluufjsamp;S paludibus oppleantur, ftehles fint, cômodeep habitari non pofsint:nihilominus exferarumpellibus,mene,ccra,8ô pifeium copia magnum quæftum fa' ciunt. Pfincipes porrd, qui ipforum Reipub. præcfientj.fuo arbitrioac uoluntate conftituebant, imperiumep augebant,uicinasgcntes quauiâ fibiratione detiinciendo, ac ftipendio tanquâ autoramento quodâpro^ pofito in fui defenfionem obftringentes. Ex eiufmodigentium, quarum opera Novuogardenfes in conferuanda Republica fiia utebantur, focic/ B täte fadu eft, ut Moici fuos fe ibi Præfides habere gloriarentur, Lith vua nic^ uicifsim eos fibi tributarios aifererent. Hune principatum dum Ar-* chiepifcopusipfeconfilio àc autoritatcfuaadminiftraret, loannesBafili) MofcovuiæDuxinuaferat,fcptem pcrpeîuosaanos grauieosbellopre^ mens. TandêmenfeNouembri,anno Domini i477.adfluuiûScholona confliâv Novuogardenfes fuperans, certis quibufdam côditionibusad deditionem eos compulitjprgfcdlum'c^ fuo nomine urbiimpofuit. Cum autem abfolutû inhofeeimperium nondumîe habereputaret, neq^finô armis id fe aifequi poirecernerer,fubrcligionis prætcxtu,ac fiàRutheni» coritu defîcereuoîentes,infide contineret,Novuogardiâ ucnit,eam'c^ hac fimulatione occupauit, incp feruitütcm retfegit:ArchiepifcopumjCP ues, mercatores,externos, omnibus bonisipoliai^it: trecentosep currus inde aufo, argentO;, gemmisep onuftos, ut quida feripfere, Mofeovuiam abduxit. Equidé Mofeovuig diligenter de ha# re percontabar^ accepicp longe plures curruspræda onuftos inde abdudos fuiife.Neque mirum. C Nam capta ciuitate Archiepifeopû, ditiotes potêtiores omncs,fecum Mofeovuiam abduxerat, incp horum polfefsiones, fubditos fuos quafî nouas colonias remiferat. Exillorum itaep poifefsiohibus, pr^îter ccmgt;' munes redditus, maximum quotannisuedigalin Fiicum percipit.Dc Archiepifeopatus quoep prouentibus,cuidam Epifeopo turn àfeconftF /uto, paruâ duntaxatteddituum portionem concelferat: quo mortuo, fedes Epifcopalis diuuaeabat. Tandem ad maximam ciuium ac fubdF torum petitionem,ne perpetud Epifeopo carerent,rurfus quendam,no bis turn præfentibus, inftituerat.

Novuogardenfes olim idolû qnoddam, nomine Perun, eó loci quo nunc eft monafterium, quod ab code idolo Peru»zki appellatur, collo/ catum,in primis colebant,uenerabanturcp. Deinbaptifmatc affumpto, id loco motum, cum in flumen Vuolchovudeiecifrent,aduerfo dicitur fluuio natafleîôd circa pontem auditam fuiflcuocem,Hæcuobis Novuo gardenfts

AgardehfèS in mei mernoriam. fimulcp cum dido,fuftem quendammox in ponterri pf oiccftü fuifle. Solet etiamnum contingerc, ut certis anni diegt; bushsecuöx Perun audiatur; qua audita, fubitóeius loci dues concur/ runt, fe'qj fuftibus mutuo cædunt. tantuscç inde tumultus quocf? oborP tur, ut uix magno Præfedi labore fedari pofsit. Accidit præterea,ut Art naks eorum referont, dum Novuogardenfes Corfun Græciæ ciuitatem adfeptemperpetuos annos grauiobfidione pre|nerent,interim uxores eorum moræ pcrcefæ,tum etiam defaluteacaduentu maritorumdubi/ tantes, feruis nuberenu Expugnata tandem ciuitate,quum uidores ma/ ritiex bello reuer(î,æreas portas fuperatæurbis,ac magnam quandam campanarrt, quam ipfi in cathedrali eorum Ecclefia uidimus, fecum atrip liflent: feruiq? dominos, quorum uxores duxerant, ui repelkre fonaren/ tur: domirti indignitate rei commoti,depofîtis, cuiufdam conniio,armis, lora fukes tanquam in mancipia arriperent : quibus ferui territi, incp fugarn conuerfi, loco quodam qui etiamnum Chloppigrod, hoc eft Ser/

B uorum caftrum dicitur, fe reciperent.defenderentcp*Verdm uidi, merk tis à dominis fupplicijs aftedi fuere.Habet Novuogardia in folftitio æfti uali longifsimum diem X V 111 horarum,amp; ultra.Regio multofrigidior eft, ipfa Mofcovui'a, Gcntem cjuocp humanifsimaniac honeftam habe/ bat: fed quæ nunc prociddubiopefte Moicovuitica,quam ed commeart tes Moki fecum inuexerunt, corruptifsimaeft»

Ilmen lacus, qui in antiquis Ruthenorum fcriptis Ilmer uolt;atur,amp;^ quern alrj Limidis lacum ^pellant, eft fupra Novuogardiam duobus vucrft: inloncjitudinem X i i,inlatifudinem uero V 111 miliaribus Ger^ manicis patet: duos'c^,præter alios,celebriorcs fluuios cxcipit, Louât amp;nbsp;Scholona.Is ex quodam lacu emergit. unümueróemittit Vuolchovu, qui Novuogardiam interlabiturremenfis'cp trfginta fex miliaribus,Lado ga lacum ingreditur. I^ in latitudinem fexaginta, longitudinem centum fere miliaribus, infulis tarnen quibufdam interiedis,patct:effunditcp ma gnumfluuiumNeoa,quiOccidentem uerfus inGermanicum mare fex C ferèmikdecurrit.ad cuius oftia,fubdominio.Mofci,inmedio flumine fitum eft caftrum Orefchak, quod German! Nutemburg appellant.

Rufs,olim antiqua Rufsia dida,antiquum oppidulum eft,ftib ditione Novuog^rdiæ, à qua duodecim,ab Ilmen uero lacu tredecim miliaribus diftat. Habet falfum fluuium, quern ampla fofla in modum lacus ciues coercenCjindcc^aquam per canales profequife^in ædesfuas deriuanty fal'cpcoquunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ivuanovugorod caftrum loannes Bafilrj,a quo etiam nomen accepit,-ad ripam Nervuæ fluuij, lapide exædificauit. Eft ibi quoep exaduerfo in altera ripa Liyuonienfium caftrum, quod ab eodemfluuio Nervuaap/ pellatur. Hæcduo caftra Narvua fluuius interlabitur, dominiumcp No/ vuogardenfium ab Liÿ'uonienfi diuidit. Porro Narvua fluuius nauigabi lis,exeolacu quern Rutheni Czutzko,feuCzudin,Latini Bicis, feu Pe/ laSjGermani uero Perjfues appellant,emergit:duobuscp in fe receptis flu ufj s, Plefcovuia ÔC V uelikareca,qui ucnit ex Meridie, Opotzka oppidu, h 2 Plefcovuia

Plefcovuîa à dcxteris relida, præterfluit» Facilisautem ex Pleftovui'a m mare Baltheum eflet nauigatio,nifi fcopuli quidâ, non longé ab Ivuano/ ♦ vugorodamp; Narvua,impedimento elTent.

Plelèovuia ciuicas ad lacum lîtaeft, ex quoeiufdem nomim's fluwus cmergft,acpermediam ciuitatem decurn't fexmil. in lacum, quem Ru-» them Csutzko uocât, exoneratur. Solaautem Plefcovui'a,in toto Molci dominio,muro cingin|r:eft'cp in quatuor partes diuifa, ^uarum fîngulsc • fuismCGnibuscontinentur.Quæresquibufdamoccafionemerrorispræ butt,ut earn quadruplici muro ctnélâ efTe diccrent. Huius ciuitatis ditto, ûu principatus, gentiliter Pskovu, feu Obskovu uocatur. Olim amplif* fima,fuic^ iuris eratzfèdeamtandêloannesBafîlf) anno Domini M D i X. quoruiii^m facerdotum proditione occupauit,atque in feruitutem rede git.item campanâ,ad cuius pulfum Senatus ad rempublicam conftituen* ' dam cogebatur,abftulit:ipnscp per colonias alto dedudis,introdudist^ ineorumlocum Mofcis,libertatcmeorumprorfus imminuit» Vndefa' éî:uiTi,utprocuîtioribus,atqueadeôhumanioribusPlefcovuienfiummo B nbus,corruptîores in omnibus feré rebus Mofeovuienfium mores fint introduit. Tanta enim in contraétibus Plelcovuienfinm erat intègre tas,candor, fimplicttas, ut omni uerbofitate in fraudé emptoris omif là, uno tantum uerbo res ipias indicaren?» Plefitovuienfes autem, ut e* tiam hoc obiteradrjciam, in huncufque diem exfarie non Ruthenorum, fed Poltèuorum m ore,bifurcata utuntur. Diftat autem Plefcovuia in Ocquot; cidentem triginta fex miliaribus à Novuogardia, ab Ivuanovugorod quadraginta, totideraà Vuelikiluki. Perhanequoq? ciuitatem ex Mo^ Icovuia Sc Novuogardia itur Rigam,LivuoniæmetropoIim,quaefexa-' ginta miliaribus à Plefcovuia diftat.

Vuotzka regio inter Occidentem fîd Septentrtonem fita,uiginti iëx, aut ad fu mm um triginta miliaribus abeftà Novuogardia, incp finiftra caftrû Ivuanovugorod relinquit» In hac regione hoc prodigrj loco refer* tur:animalia,cuiufcun(Ç generis in earn induéîlfuerint^colorem fuum in albedinem mutare. Locu^ hic poftulare uidctur,ut rationem locorum Sé fluuiorum circa mare,uicpad fines Svuetiæperftringâ. Nervuafluuius, quemadmodum fupra dixi, Livuoniam a Mofci ditionediuidina quofi ab Ivuanovugorod fecundum littus maris, Septentrionemuejfus pro* grediare,PluiIa fluuius occurrit,ad cuius oftia lamma caftrum fitum eft. Duodecim miliaribus ab Ivuanovugorod,à lamma totidem, fpacio qua* juof miliarium,occurritcaftrum Sé fluuius eiufdem nominis Coporoia: inde adfluuium Neoa, Sé caftrum Orefchack,fexmiliaria numerâtur:ab Orelchak ueró ad fluuiu Corela, unde ciuitas noméaccepit, funtfeptem miliaria. Atque inde tandem itinere duodecim miliarium perueniturad fluutum Polna,qui dominium Mofci à Finlandia,qua Rutheni Chainska Semla uocant,quæ fub ditionc Regum Svuetiæ ef^di ui diu

Eft Sé alia Corela præteriam nominatâ,prouincia,quæ fùumterrito* rium atqueidtomahabet,fcxagintaferé Sé ampliusmiliaribus àNovuo* gardiain Septentrionem fitaTaquamuisà finitimis quibufdam genti- -bus tri*

A bustribiftum exigit,nihilominus amp;ipfa regi Svuetiæ itcm,8c MofcOj ratione dominrj Novuogardenfis, tributaria eft*

Solovuki infula in S€j3tcntrionem,intcr Dvuinam 80 Corelam prouin ciam,aconnnenti oiflo miîiaribus in mari fîtaeft:quæ quantum à Mofco vuia diftet, propter crebras paludes, fyluas,amp; uaftas folitudines, certa interualli ratio non habetur, Qiiamuis fint qui cam 300 miiiaribus à Mo/ fcovuia,a Bieloiefero autem zoo abeiTe dicat. Sal^'n ea infula copiofus de-» coquitur.Eft'cp ibimonaficrium,in quod mulierem aut uirgtne ingredi, grande piacuium eft.Eftetiamibi pifeatio copiola pifcium,quos indp genæ Selgi uocant,quos nos haleces efie putamus. Aiunt hie Solem æftp uali folftitio p2rpetuo,duabus tantum horis cxccptis,fplendere.

Dimitriovu ciuitas cum caftro, à Mofcovuia, ab Occidente in Septen trionem parudefledlendo, duodecim miiiaribus diftat. Hane Georgius magniDucisfrater,tuncpofsidebat.Eam lachroma fluuius,quiSeft.flu^ uium influitjpræterlabitur.Porro Seft Dubnam,qui in Vuolgâ exonéra B tur,excipit. Vnde tantafluuiorumcomoditate,magnæ ibi mercatorum opes,quimerccsex Cafpio mari per Vuolgam,labore non ita magno, in diuerfas partes,atcp adeo Mofcovuiam ufcp inducunt.

Bicloiefero ciuitas cum caftro, ad lac5 eiufdem nominis fita eft.Sonat autem Ruthenis Bieloi^ero,atbus lacus. Porro ciuitas no eft in ipfo lacu fita,ut quidam retulerunt: paludibus tarnenita undequaqj cingitur,ut inexpugnabdis efie uideatur.Qua re dudi Principes Mofcouiqj, thefau-' rosibifuos recodere folent. Abeftautem Bicloiefero in Septentrionem ccntûmiliarib.àMolcovuia,totidcm'e^àNovuogardiamagna.Dugue/ rd uiæ funt, per quas exMofcovuia itur Bicloiefero. altera propinquior per Vglitz, hyemalitempore,æftate pcriaroslavu altera. Vtracp autem uia, propter crebras paludes, Sd iyluas fluuijs obfitas, baud comode, pifi ftratispontibus,concjetisglacie,conficitur.quofit,utibi locorum diffî/ cultate miliaria fint breuiora. Accedit ad hanc itineris difficultaté,ut progt; pter crebras paludes,fÿh«s,acundicç concurrentesfluuios,loca inculta C fint,nulliscp ciuitatibus frequentata.Lacus ipfe duodecim miiiaribus in longitudinem, totidemb^ in laticudine patet: in quern trecenti, ut fertur, 8l fexaginta fluurj exoncrantur. Vnus aute Schockfna tantum ex eo emer git, qui quindecim miiiaribus fupra Iaroslavu,amp;S quatuor infra Mologa oppida, Vuolgam influit.Pifces qui ex Vuolga in hunc fluuium ac lacum perueniunt, meliores Hunt : imo tanto nobiliores, quanto diutius in eo fuerint,redduntur.Inquibus agnofeendis ea eft pifeatorum peritia,u| pifees in Vuolgam reuerfosjcaptos'cÿ,quanto tepore in co fuerint,agnoz fcant.Huius lociindigengpropriuhabent idioma:quamuisnunc ferme omnes Ruthcpice loquantur.Longifsimum hi diem in Solftitio æftiuali dicuntur habere,dccem amp;nbsp;nouem horarum.Retulit nobis quidam baud parui nominisuir, fe primo uere,cum arbores iam frondefeerent, celeri curfu ex Mofcovuia Bicloieferum contendiffe: fuperato'que V uolga flu uio,reliquum itineris, qudd omnia ibi niuibus glaciec^ oppleta cfTent, uehiculis confecilTe. Et quâquam longioribi hyems fit,fruges tarnen eo, h 3 quoin

quo in Mofcovuiajtempore amp;nbsp;maturefcunt, colliguntun A*Iacu Bic^ loicfcro, intra teli iadlum, eft alius lacus fulphur proferens: quod fluuius

* quidam ex co manans, ceu fpumas lupernatant^, afFatim fecum deferu Infcitia tarnen populûcius ibi nullus ufus eft.

Vglit3ciuitascum caftro,ad littus Vuolgæfi'taeft.’diftatt^àMofcoz vuiauigintiquacuor,à Jaroslavu triginta,àTvucr quadraginta miliarp bus. Cæterdm hæc pr^diôa caftra ftint in meridionaliVuolgæ ripa, • ciuitasueró ex ucracp parte.

- Chloppigrod locus,in qucm Novuogardcnfîum ftruos confugiflc fuprà dixijduobus miliaribus diftat ab Vglitz. Haud procul inde ca/ ftrum nunc demoîitü confpicitur,ad fluuium Mologa,qui ex Novuogar diæmagftæ ditioncoftuaginta miliaribus fluens, Vuolgam ingrediturî in cuius oftijs eft eiufdcm nominis ciuitas amp;nbsp;caftrum,à quo duobus mili/ aribusin eiufdem fluminisripaCbloppigrodeccIefi'a tantum fîta eft.Eo loci nundinæin toto Mofci dominio, quarum etiam alias memini,fun£ frcquentiflîmæ. eo etenim, prêter Svuetcnfes,Livuonienfes, atep Mo* B lcovu!cas,Tartari,aligq5quàm plurimægentes,exOrientaIibusSepten/ trionalibuscj? partibus confluunt,quæ rerum tantum permutatione utuntur.R.arusenim,ac ferme nullusapudhas genres eft auri,argen£i / lie ufus. Veftes falt;ftas,acus, cul tellos,cocïêaria,iecures,aliacp eiulmodi, utplurimum pellibus permutant.

Pereatlavu ciuitas amp;nbsp;caftrum, à Septentrionc aliquantum uergens in Orientem, uigintiquatuormiliaribus abeftà ^ofeovuiatfita autem eft adlacum,in quo,utininfula Solovuki.Selgipifciculi,quorum fupràmc/ minfcapiuntur.Ager fatis fertilis cft,amp;: copiofus,in quoperceptisfrugh bus,Princeps uenatione tempus fallere foIet.Eftin eodem agro lacus, ex quo fal decoquitur.Per hanc ciuitatem proficifcuntur,quibus Novuo gardiaminferiorem,Caftroma,Iaroslavu,amp;: Vglgzeundum eft. In his partibus liera itinerum ratio propter crebras paludes amp;nbsp;fyluas haberi non poteft.Eft etiam ibi Nerel fluuius,ex lacu ^odam profluens, qui fu pra Vglitz Vuolgam inflijit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E

Roftovu ciuitas ôd caftrum, Archiepifcopalis fedes,cum Bieloiefero Murom,inter præcipuos antiquiores Ruftiæ principatus,poft Novuogardiammagnamhabetur.Eocx Mofcovuia,re(ftà pej Pereas/ ïavuitur,àqua decem miIiarib.diftat.Sitaeftadlacum,exquo Cotoroa fluuius,quiIaroslavupr^terlabitur,emergit,Vuolgamcpinfluit.Solina/ Uira fertilis eft, pifeibus in primis acfale abundans. Regio hæc olimfe/ cundogenitis magnorum DucumRuIsiæ propria crat:quorumpofteri nouifsimè per loannem Bafilq patrem ea depulfi,exuticp funt.

laroslavu ciuitas ôi. caftrum adripam Vuolgæ, diftat àRoftovu duo/ decimmil.recftàitinere exMofcovuia fumpto. Regio fatis fertilis eft,ea præfertim parte,qua uergitad Vuolgam :quæ cWam,quemadmodum Roftovu,fecundogenitorû Principû erat: quas monarcha ipfe ui oppreP fit.Et quanquam prouinciæ Duces,quos Knefos appellant, adhuc fuper/ fintttitulum tarnen Princeps,Knefîs,uelut fubditis regione concéda.

C Ô M M E N T A R 11» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7p

fîbiufurp*^t.Trcs autem Kncfi fccundogem’toru poften,quos Rutbeni ioros!avuskiappenant,eatTi regionem pofsident. Phmus cft ßaßlnis,is qui nos ex hofpitioad Principem duxit, amp;nbsp;reduxit. Aker eft Simeon FocderovukSjàKurbapatrimoniofuo Kurbski di(ftus,homo fencx,fo^ brietate fingulari,ac ipfa uitgrigiditate,qua ab ineunte etate ufus eft, uab deexhauftus.multiseniniannis efucarnisabftinuit: piftibus quoepSo» lis,Marris Sa^urni tantum diebus uefcebaturjLunæ uero, Mercurij Veneris, ab etfdemieiunrj tempore abftinebat.huncmagnus DuxalP quando per Permiam, in luhariain, ad longinquas genres debellandas, cum excrcitu fupremum Imperatorem mittebat. qui bonam eius itineris partem, propter niuis magnicudinem, pedes confecit.'quibiis diffblutis, reliquum itineris nauigijs peregit, amp;nbsp;montem Petzoram traiWgreftus. Vkimus eft loannes cognomento Poftet3en,quiPrincipis fui nomine Oratorem apud Carolum Cæfaremin Hifpanijs agebat,Sc nobifeum reuerfus eft: qui adeo pauper erat,ut ueftcs,amp; Kolpackh (quod capitis B tegumenturn eft) aliunde (quod certo feimus) pro conficiendo itinere commodato fumeret, Quare multurn erraife uidetur,qui fcripnt,hunc Principifuo in quacunc^ necefsitate triginta milia equituni ex ditione, feupatrimonio luo mittcre pofte.

Vuolochda prouinci^,ciuiÄs SC caftrum,in qua Epifeopi Permise fc-' dem quidem fuam,fed fine imperio habent,ab eiufdem nominis fluuio nomen accepere.fita eft interOrientem Sgt;C Septentrionem, ad^uam ex Mofcovuia per laroslavu itur.Abeft aut à laroslavu quinquaginta mill aribus Ger. aBieloiefero fere quadraginta. Regio tota paluftris ÔC fyluegt; ftris eft. unde fit,ut exaftam itineris ratione propter crebras paludes fluuiorumanfracluSjhocquoqj in loco uiatores obferuarenon pofsint. Quo enim magis progrediare,hoc plures ÔC inuiæ paludes,fluuij ac fylug occurrut.Porro Vuolpchdafluuius in feptentrionem,ciuitatem præter*' labitur:cui Suebana fluuius ex lacucui Koinzki nomen eft,emerpens, odo mil. infra ciuitatem«ungitur,nomencp Sucbanæretinet,atcp inter C Septentrionem amp;nbsp;Orientem labitur. Vuolocbda prouincia olirn fub dP tione Novuogardiæmagnæ erat, quæ cum caftrum natura loci firinum babeat, aiunt Principem parte thefauri fui illic repbnere folere. Eo anno quo nos Mofeovuiæ eramus,tantaillic erat annonæ caritas,ut unus quo ipfi utunturfrumentimodius, X 1111 dengis uenderetur: qui alioquiin Mofcovuia 1111, v,autfex dengis emifolet.

Vuaga fluuius pifeofus, inter Bieloiefero Vuolocbdam, in paludi/ bus denfifsimisep fyluis oritur,ac Dvuinam fluuium influitFlyuij acco/ læ,quôdpanis ufu ferè careant, uenatione uiuunt.Capiuntur autem ibi uulpes nigræ, coIoris cinericei. Porro compendiario itinere inde ad prouinciam amp;nbsp;fluuium Dvuina perueiiitur.

Vftyug prouincia^a ciuitate Qc caftro,quæad fluuium Suebana fita funt,nomen accepit.à V uolocbda abeft centum miliaribus,à Bieloiefero centum quadraginta. Hæc prius ad oftia fluuq lug, qui ex Meridiein Septentrionem fluit,fita erat.Poftea propter loci c5moditatem,ad dimix h 4 dium

dium ferè mih'are fupra ofti’a pofita eft,uetuscp nomen adhflcretinet, A Nam Ruthenis Vfteie ofti'um eft:unde Vftyug,quafi oftium lug dicitur» Hæc prouincia olim fubiedla crat Novuogardiæ magnæjn qua farus ÔC propemodum nullus panis ufus : pifeibus amp;nbsp;fens pro ci'bo utuntur.Sal ex Dvufnahabent.Idiomaquoqueprophum, quamuis Ruthenico ma^ gis utuntun Zabellinorum ibi pelles nec multæ, nec admodum exceb ' lentes: aliarum tarnen^ferarum pellibus abundant, nplpinis præfer-• tim nsgris»

Dvuina prouincia fluuiusab lugSi^Suchanafluuiorumconfluxa D vuinæ nomen accepit.nam Dvuina Ruthenis duo,uel bini fonat.Is flu*’ gt;nbsp;uius emenfis centum miliaribus Occanum Septentrionalem, quà Svue*-tiam Ôd Nordvuegiam alluit,atqueàterra incognita Engranelanddiup dit,ingreditunHec prouincia in ipfo Septentrione fita,olim Novuogar-' denfîum ditionis erat.Numerantur aût à Mofeovuia ad D vuinc oftia tre centa miliaria: quamuis ut antea dixi, in regionibus quæ trans Vuolgam funt,propter crebras paludes,fluuios,ac uaftas iyluas,itineris ratio obier B uari non poteif:conieôtura tarnen ducimur,ut uix ducenta miliaria ciTe putemus.quâdoquidem exMofeovuiain Vuolochdam,ex Vuolochda in Vftyugdn Orientem aliquantulumrex Vftyugpoftremo per Dvup nam fluuium re(ftà in Septentrionem periftnitui^Hæc prouincia, præter Colmogorcaftrum,amp;Dvuinam ciuitatem, quæ inter fontes amp;nbsp;oftia in medio pjjopemodum fita eft, caftrumé:^ Pienega in ipiîs D vuinc oftijs ß' tum,oppidis ÔC caftris caret.Pagos tarnen complures habere dicitur,qui propter terræ fterilitatem longe latc'cç diftant.Vidum hiex piicibus,fc/ ris,fcrarum(^ pellibus quærunt,quibus omnis generis abundant. In maquot; ritimis huiusregionislocis.urfos albos,Sc cos pro maiori parte in mari degentes repeririaiunt:quorum pelles in Moicovuiam fæpius deferum tur.Ego binas mecum,prima meain Moicovuian^Iegatione, reportaub Repio hæc fale abundat,

Rincipis Mofeovuiæ ditio longe in Orientem, amp;nbsp;aliquanto in Septentrionem, ad loca quæ ièquuntur,protenditur:fuquot; per quare feriptum quoddam,quo eius itineris rafio contft nebatur, lingua Ruthenica mihi oblatû fuit, quod amp;nbsp;tranftuquot; 'taratione fubiunxi.Quanquam qui ex Mofeovuia eo profich

fcuntur,ab Vftyug Dvuina,per Permiam,ufitato magis amp;nbsp;côpendiaquot; rio itinere utantur, A' Mofeovuia ad Vuolochdam quingenta vuerft numerantur, à Vuolochda ad Vftyug dextrorfum fecundo fluuio,amp; Suchana, cui iungitur, defeendendo, fixnt quingenta vuerft, quibus fub Streltze oppido duobus vuerft,fiib Vftyug coniungiturfluuio Iug,qui fluit ex Mendie: à cuius oftij s ulquc ad fontes, ultra quingenta vuerft computantur.Cæterûm Suchana amp;nbsp;lug poftquam confluxerint ,amifsis prioribusnominibuSjDvuinfnomenaflumunt.PerDvuinamdeinceps qùingcnta.

qufngcntSvuerft,ad Colmogor peruenitur: à quo infra innere fex die^ rum,Dyuinafex oftijs Oceanum ingreditur.Atq? huius itineris maxima pars nauigationc conftc^.^ nana innere terreftri à Vuolochda ufc^ ad Colgt; mogor^traiciflo Vuaga,funt mille vuerft.Haudprocul a'Colmogor,Pie^ nega fluuius,qui ab Oriente à dextris fluitiemcnfisq? feptingetis vuerft* Dvuinam illabitur. Ex Dvuina ad locum qui dicitur Nicolai,per Pienegt; gam fluuium di*cêta vuerft, pcruenitur,ubiinnejedimidri vuerft naues influuiuKuluio transferuntur. Kuluiouerofluuius ex eiufdem nominis * lacuin Septentrione oritur,à cuius fontibus iterfexdierûeft,ufque ad oftf'a, ubi Oceanum ingreditur» Nauigationc fecundum dexterum litx tus maris,fequentes polTefsiones præterleguntur:Stanuvuifche,Ca? lunczfcho, 8«^ Apnu.Circumnauigata'que Chorogoski Nofefiromon torio, amp;nbsp;Stanuvuifche, Camenckh amp;nbsp;Tolftickh,tandem in fluuium Mc sen,quófexdicrum itinere adeiufdem nominis pagum in oftiisfluufl Pi cssa fitum peruenttur. per quemrurfusa finiftra Orientem æitiualem

B uerfus afcendendojtrium hebdomadarum innere Piefcoya fluuius oc^ curric, Vnde translatis per quinque vucrfl:,induoslacusnauibus,gez nainæ patent uiæ:quarum altera,parte finiftra in fluuium Rubicho, per quem in fluuium Czircho peruenitur,ducit. Alij uia altera,amp; breuiore, ex lacu naueserecflà in Czircho deferunt.’à quo nifi temper ftate denneancur,trium hebdomadarum fpacio in fluuium oftia'quc -Czilme, magnum Petzora fluuium, qui eo loci duarum vuerli latitu^ dine extenditur,influentem deueniunt: quo delapfi, fex diertmi itP nere ad oppidum ÔC caftrum Puftoofero, circa quod Perzora fexofti-js Oceanum ingreditur,peruenitur.Huiuslociaccolæ, fimpliciingenioho mines,anno OominiM.D.X V 111» primüm baptifmum fufceperunt« A' Czilmæoftiis,ufqueadol^fluurj Vira,perPetzoram cundo,efl: iter uniusmenfis* Vlfaaut^m fontes fuos habet inmontePoyasSemnoi,qui abortuæftiualiad læuarneft,fluit'que exingenti eiufdem montis faxo, quod CamenBolfchoiutcant.Ab VlTæ fontibus, ufcp ad eius oftia,ub

C tra mille vuerft numerantur.Porro Petzora aMeridionalihac hyemali parte fluit,à quo ex Vlfæ oftrjs afcendendo,ufque ad oftia Stzuchogora fiuuii,eft iter trium hebdomadarum. Qui hoc itinerarium conferipfegt; rant,dicebant,inter Stzuchogore amp;nbsp;Potzfeheriema fluuiorum oftia fe quieuilfe : atep ad uicinum caftrum Strupili, quod ad littora Ruthenb cain montibus ad dextram fitum eft, comeatum,quern ex Rufsia fecum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

portauerantjdepofuiiTe. Vitra Petzora amp;nbsp;Stzuchogora fluuios ad monj tern Camenipoias, item mare, infulasuicinas,caftrum'que Puftooiero, uariæ amp;nbsp;innumeræ gentes funt,quæ uno ac communi nomine Samoged (quafi diceres feipfos comedentes ) nuncupantur. A pud hos magnus prouentus auium »diuerforumtp animalium,ut funt zabellini, martes,! caftores,hermelli,aQ3rcoli,amp; in Oceano Mors animal, de quo fuprâ, præterea uefs. Item albi urfi, lupi, Icpores, equivuoduani,cete, pP feis'que nomine Semfi,ali)'que quamplurimi. Hæ uero gentes in Mo* fcovuiatn non ueniunt : funt enim feræ,quæ aliorum hominum coetum, uitæcp

uitæ'q^ focietâtem refugiunt. Ab Stzuchogoræoftqs aduerA fluminc Ä iifque ad Poiafla, Artavuifche, Camcni, maioremcç Poiaflaj'ter rhum « hebdomadarum. Porrdadmontcm Camentriÿm dierum afcenfus cft, à quo defcendendo ad fluuium Artavuifcha, inde ad Sibut fluuium, à quo caftrum Lepin,à Lepin ad Soflam fluuium pcruenitur.Huius fluui) accoîæ Vuogolici nuncupantur. SofTa autem à dextcris relicflo ad fluuium Oby, qui oritur |x Kitaisko lacu, peruenitur: que4jn uix uno die ÔC • celeri curfu traiccerunt, adeo uafta huius fluuq latitudo eft, ut ad odo^ gintaferèvuerft extendatur.Huncquoque VuoguliciSc Vgritzfchigê tes accolunt, Ab Obeacaftello fecundum Oby fluuium a{cendcndo,ullt;^ adirtifchc fluuium, in quem Soiîâ ingreditur, oftia,cfttrium menfium iter.In h«s locis duo caftra funtjerom ÔC Tumen,quibus præfunt domini Knefi Iuhorsk»,magno Duci Mofco (utaiunt) uedigales.Multaibi ani* malia, pellesép quamplurimæ.

Ab Ircifche fluuf) oftflsad caftrum Gruftina, duorum menfiumitcr:a quo ad lacum Kitai,per Obi fluuium,quem fontes fuos in hoc lacu habe/ B rc dixi, eft plus quàm trium menfium iter. Ab hoc lacu plurimi homines nigri, communis lermonis expertes, ueniuntimerces uarias,in primisau tem uniones,lapides preciofos,fecum adferêtes, quas populi Gruftintzi amp;nbsp;Serponovutzi mercantur. hiàcaftroSerpopovu Lucomoryæ ultra Obi fluuium in montibus fitg nomen habent.Lucomoryg autem homini bus mir^bilc quiddam ac incredibile, amp;nbsp;fabulæ perfimile aiunt accidere, quosinfingulosannos.nempe X X V11 die Nouembris,quæapudRu/ thenosS.Georgio facraeft, mort aiunt: ac uereinfequenti, maxime ad X X i 111 Aprilis, ranarum inftar ,denuô reuiuifeere. Cum his quoc^ Gruftintzi Sgt;C Serponovutzi populi noua, ÔC alias inconfuetahabent co merciâ.Cum enimftatum tempus moriendi,feu dormiendiipfis immh net, merces certoloco deponunt,quas (aruftintzj amp;Serponovutzi,regt; lidis fuis interim æqua commutationemercibus,auferunt:easillircdi/ uiui,fi iniquiore æftimatione abdudas efle uidlt;rint,rurfus repetunt: un* de lites plurimæ ac bella inter eos oriuntur. Ab Obi fluuio,parte finiftra Ç defcendendo,funt Calami populi,qui ab Obiovua Pogofa eo commh grarunt. Infra Obi ad Auream anum,ubi Obi Oceanum ingreditur, flu* urj funt,Soflâ,Berezvua,amp; Danadim,qui omnes ex monte Camen, Boh fehega, Poiafla,fcopulisc^ coniundis oriuntur. Ab his fluminAus quæ/ cunque ad Auream anum ufe^gentes habitant,uedigales dicuntur Prin-cipi Mofeovuiæ.

Slata baba, id eft Aurea anus,idolum eft,adObioftia,in prouincia Obdora,in ulteriori ripa fitum.Secundû Obi Iittora,uiciniscp circum flu minib.multa pafsim caftra fita ftint, quorû domini omnes Principi Mogt; feovuiæ (ut ferunt) fubnciuntur.Narrant,feu,ut uerius dicam,fabulaiv tur,hoc idolum Aureamanum ftatuameflè,in fo|piam cuiuidam anus, quæfilium ingremio teneattatep ibi iam denuo alterum cerni infantem, quem eiusnepoteefTeaiunt.Prætereainftrumenta quidamibi pofuifle, quæpcrpetuûfonum in modum tubaru edant. Quod fi ita eft,equidcm

Cofsin fluuius ex montibus Lucomoryæ delabitur. in hutus oftrjs Cofsincaftrum eft,quo^olimKnesvuentza, nuncucróillius filfjpofsi* dent. EÓ à Cofsin magni fluutifontibuSjeftitcr duorumenfium, Porro ex eiufdem fluufj fontibus alter fluuius Cafsimaorituryemenßque Luco-» moryain magnum fluuium Tachnin influit: ultra quem prodigiofac for--homines hafcgtarc dicuntur,quorum alfj ferar^m more, toto corpore pilis horret: alij caninis capitibus, alq prorfus fine collo pedus pro capitc habentjlongas'cp fine pedibus manus, Eft amp;nbsp;in Tachnin fluuio pifeis qui* dam, capite, oculis, nafo, ore, manibus, pedibus, alrjscp humana prorfus forma, nulla tarnen uocc: qui,ut alt} pifees, fuaue ex fe præbct obfonium.

Hadenus, quæcunque retuli, ex oblato Itincrario RuthenictJjà me ad uerbum tradudafunt:in quibus etfifabulofa quædam,uixq? credibilia cfle uideantur,ueluti de hominibus mutis,morientibus amp;nbsp;reuiuifeen^. tib US, Aurea anu, monftrofishominum form is, pifce'que humana efft^« B gie: de quibus etfi ipfe quoque diligenterinueftigauerim,nihil tarnen cer tià quopiam,qui ea oculis fuis uidifret(quamuis omnium famarem ita fchabere prædicarent)cognofeere potui:tarnenut alijsampliorem ha^ rum rerum præberem inueftigandi occafionem, nolui quiequam obx tnittcre. unde amp;nbsp;locorum uoÄbulis qfdem, quibus à Ruthenisnuncu* pantur,ufusfum.

NofsjRuthenis nafus diciturtquö nomine pföfnontoria ad nifi fimili/ tudinem in mare promineijtia, uulgo appellant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Montes circa Petzoram fluuium Semnoi poyas,id eft Cingulus mungt; diuelterræ uocantur. PoyasenimRuthenis cingulum ßgnificat. Lacus Kithai: à quo magnus Chan de Chathaia, quem Mofei Czar Kythaisld appellant, nomen habet. Ch^jiautem Tartaris regem fonat.

Lucomoryf loca mgritimafylueftria/unt,qu^ab accolis fine ullis ædi-bus habitantur. Quamuis autemïtinerarq author plurimäs Lucomoryæ genres principi M ofeovufe fubiedas effe referebat:tamen cum in pro» C pinquo Regnum Turnen fit, cuius princeps Tartarus cft,amp;r uernacula corum lingua Tumeski Czar, id eft Rex in Turnen appellatur, magna'rp damnahauditapridem principi Mofcovüiæintulit: uerifimile eft, pro» pter uicii|iam has gentes 1 p(i potius fubietflas efle.

Ad PetÄoram fluuium, cuius in Itincrario mentiofit,ciuitasamp;rcaftru Papin,fcu Papinovugorod fitum eft: huius accolæ Papini, qui diuerfum aRuthenicoidioma habent, nuncupantur.Vhrahuncfluuium altifsimi montes ad ripas ufep protenduntur,quorum uerticcs ob contirtuos uen» torum flatus omniprorfus materiagramincep ferè carent.hi etfi uarrjs in locis uaria habeant nomina, communiter tarnen Cingulum mundi uogt; cantur.In his montibus nidificant Gcrofalcortes, de quibus infra, cum de Principis uenatiöae uerba fadufus fum. Crefcunt etiam illic arbores cedri: circa quas nigerrimi Zebelli repcriuntur ♦ Atque in Princi» pis Mofeovuiæ ditione hi montes foli uifuntur, qui uetcribus Rhi» phæi for^é, uel Hyperbord montes uifi funt: amp;nbsp;qudd perpetuis niuibus aegheie

acglacierigeantjtrannnc^ facile non pofsinr, Engroneland pFouinciam Ä i'ncognitam faciunt. Bafiliusloânis filius Mofcovuiæ dux, aliquando ad « exploranda ultra hos montes loca, gentesêp d^bellandas, duos Prefer óos ex fuis pér Permiamamp; Petcoram miferat, Simeonem Pheodoroz vuitz Kurbski à patrimonio fuo ita nuncupatum.ex laroslavuski genere oriundü:amp;Knes Petrum Vfchatoi. quorum Kurbski me in Mofcovuia exiftente, adhucinuii^erat: mihicp dehacreperconta«iti,decêamp;fepté • nbsp;nbsp;in afcendêdo monte dies fe confumpfilïe dicebattnecp tarnen montis uer/

ticê, qui patrio nomine Stolp, hoe eft columna nuncupatur, fuperarc po tuide. ExtenditurmonsilleinOceanüjufq^adoftia Dvuing amp;Pei2ora fluuiorum. Et hæc de Itinerario faiis.

Vfdali principatus, cum eiufdem nominis caftro duitatCf in qua fedes Epifcopalis eft, inter Roftovu Sc Vuolodimeria ß if fitaeft. Quo têpore Mofciimperrj fedes Vuolodimeriaerat, inter præcipuos hic principatus numerabatur, acreliquatu adiacentium urbium metropolis erat. Crefcentepóft imperio eius,fede Mofcovuiam translata,Princip5 fecundftgenitjs eftactributusiquorum tandem pofteri,ex quibus Bafilius Schuiski cum nepoteexfratrc(qui dumno^ Mofcovuiæ elTemus, adhucuiuebant)per loannem Bafiliico funt e^uti. Infigne in ea urbe Veftalium monafteriûeft, in quo Solomea à Bafilio repudiata, erat inclufa. Inter omncs Principis Mofcovuiæpriiv cipatus ac prouincias, ubertate foli, reruc^ omnium copia, Relan primas fibi uindicat: fecundum hancftint,laroslavu,Roftovu, Pereaslavu, Suf dali, Vtiolodimeria:quæ fertilirate terræ, prdximèaccedunt.

Caftromo vugorod ciuitas cum caftro, in V uqlge littore ad orientern æftiUalem uiginti fere miliaribus abeft ab loroslavu, Novuogardiainfc/ riori drciter quadraginta. Fluuius, à quo ciuiigs nomen habet, ibi Vuol gam influit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

Galitz alius principatuscum ciuitate amp;nbsp;ca ftro,ex Mofcovuiain Orien tern per Caftromovugorod euntibus occurrit,

Vuiathkaprouincia ultra Kamamfluuium, inOrientêæftiualem ceti turn quinquagintafere miliaribus abeft à Mofcovuia: ad quamitinerc breuiore quidem, fed difficiliore, per Caftromovugorod amp;nbsp;Galitz per/ uenitur.nampræterpaludes acnemora, qu^interGalitzamp; Vuiathkam tuntjitercp impediunt.CzeremilTg populi pafsim ibi uaganteslatrocinan tur. Quare fit,ut innere per Vuolochdam amp;nbsp;Vftyug longiore, fed fad Loretutiore'cpeo proficifcantur.Diftataut Vuiathkaab Vftyugcentu uiginti miliaribus, à Cazanfexaginta. Regioni eiufdem nominis fluuius nomen dedit,in cuius littore funcChlinovu3,Orl(^amp;r Slovuoda. Et Or/ lo quidc quatuor miliaribus eft infra Chlinovuam. Dein fex miliaribus Occidentem uerfus deftendendo, Slovuoda^ Cotelnitz aute olt;fto à Chli novua miliaribus, ad Rhccitzan fluuiu,qui ex Oriente fluens inter Chip novua

C o M MEN T A RIT, ’ nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ƒ ,

novuä amp;:*Orïo, in Vuiathkâ exoncratur. Regio paluftris ftcriÏis eftgt; ftruorum fugitiuorum uelut aiylum quoddâzmcllc, feris,pifcibus,afprc olis'q; abüdans, Hæc olim Tartaricæ ditionis cfat,adeó utadhuchödie ultra citracp uiathkam, maxime in oftrj s quibus Kamam fluUiu irigrez ditur, T artari imperent. Itinera illic coputâtur per Czunckhas, Czuncz khasautem continet quinc^vuerft» Karnafluuiusexoneraturin Vuob ga duodecim müiaribJnfra Cazan.huic fluuio atb'acet Sibier prouincia, Permia magna óó ampla prouincia,a Mofcovuia ducêtis quinquagin • ta ( feu,ut quidam uolunt,trecentis ) miliaribus reda inter Orientent amp;nbsp;Septêtrionem diftat, Ciuitatcm eiufdem nominiâ ad Vifchorafluuium habet,qui decern miliaribus infraKamam influit.Eo propter crebras pi ludes amp;nbsp;fluuioSjterreftri itinere uix, nifi hyeme,peruenitur: æftete uercgt; per Vuolochdam, Vftyug, Vitzechda'q^fluuium,qui duodecim ab Vz ftyug miliaribus Dvuinam influit,nauigr)s iter hoc facilius coficitunCc tenirn qui ex Permia in Vftyug proficifcuntur,qs aduerfo Vifehora naz

B uigandum eft: emenfisep aliquotfluui-js, nauibusiip terraquandoepin a^ Iios fluuios translatis, ad Vftyug tandem trecetis ab Permiamiliaribus deueniunt. Rarifsimus in ea prouincia pants ufus : loco tributi equos ÔÔ pelles quotannis Principi pendunt. Idioma proprium habentzcharatftez res item proprios,quos^teplÄnus epifcopus,qui eos in fide Chrifti ua-cillantes co firmarat ( nam anteain fide adhuc infantes,epifcopum quertgt; dam ide attentantem excoriauerant ) primus adinuenit» Hie Stephanus poftea Demetrio Ioannis filio imperante, apud Ruthenos in nunterum deorum relatus eft.Superfunt adhuc ex q s in fyluis pafsim plures idoloz latræ,quos monachi amp;nbsp;heremitæ eo proficiftetes, non ceflant ab errore uanolzp cultureuocare* Hyeme in Attach fere,quemadmodum in pluriz mis Rufsiæ locis,iter faciuntd^t autem Artachjigneæ cjuædam amp;nbsp;obz longae foleæ, fex ferme palmarum longitudine,quibus in pedes indutftis feruntur, magna'cp celeritate itinera conficiunt.Canibus,quos in hue Uz fum magnos habet,pro iwnentis ututur,quibus farcinas,queadmôduni infra de ceruis dicctur, uehiculis circuuehunt, Aiût earn prouincia Oriz ente uerfuSjTartaroru prouincig quæ T umê (licitur,efle conterminam, lugariæ prouinciæ fitus ex fupradidispatet. Rutheni per afpiratioz nem luhraproferunt, amp;nbsp;populos luhrici uoeät» Hæc eft luharia, ex qua olimHungariprogrefsi,Pannoniam occuparunt, Attilacp duce multas Europæprouincias dcbellarût» Quo nomine Mofcovuitçmultum gio riantur,quód eorum fubditi magna Europæ partem olim fint depopuz* lati.Referebat Georgius Paruus di(ftus,natione Græcus, in priori mea legatione inter tradatusuoles ius Principisfiii deducere admagnu Du catu Lithvuaniæ,rcgnum Poloniæ, amp;c Juharos fubditos magni Ducts Mofeovuiæ c*xtitiire,amp;ad paludes Mæotidis côlèdiflê: deinde Pannoz niam ad Danubium,§£ inde nomen Hugariæ accepifle : demum Mora-vuia,ex fluuio fic nominatam : Sd Poloniam à Polle, quod eft planicies, occupafle:de fra tris A ttilæ nomine Budam nominalTe.Relata faltem uo lui referre. Aiunt luharos in hunc diem eodem cum Hungaris idiomate

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M M O S € O V I T I C A R V M

iiti.qnodàn üerum ntjicfcio* Nam etß diligenterinquifienm,’^émincm A tainen cius regionis hominem habere potui, quo cum famulus meu^ lin guæ Hungaricæ peritus colloqui potuiflet. Hi quoq? pelles pro tributo Principi pendunt.Quamuisuniones gemmælt;^illincin Mofcovuiani affcrantur,non tarnen in eorum Oceano colliguntur,{ed aliunde,præcP puèueró àlittoribus Oceanijoftijs Dvuinæ uicinis afFeruntun

Sibierprouincia PermiamSó Vuiathkam contingit,guæan caftraæ ciuitates aliquas habeOT,compertum non habeo. In hac oriturlaickflu-' uius,qui in mareCalpium exoneratur. Region cm propter uiciniaTarz tarorum defcrtam,aut ß qua parte colitur,à Tartaro Schichmamai oecu patam effeaiunt. Huiusindigenæ proprio idiomateutuntur. quæftuni faciuntlÿaximèexalpreolorum pelltbus,quæaliarum prouinciaruma^ fjareolos magnitudine pulchritudine excellunt : quaru tarnen copiam in Mofcovuia turn nullam habere potuimus,

CzeremiHæ populi fub Novuogardia inferiore in iyluis habitat. prO' priam hilinguamhabent,Machumeticp dogma fequuntur. RegiCazalt;ß nenfi mine parent, quamuis maxima eorum pars duciMoicovuiæ olim tributariaeßenundefubditis Moicovuiæadhucannumerantur. Addiï xerat inde Mofeovuiam Princeps illorû multos, defedionis crimine fu-Ipcdos:cuos ibi uidimus.Hi autem cum ^d fineg Lithvuaniâuerfus miC fl fuiflent, tandem in uarias partes dilapß funt. Hæcoensa! Vuiathka Ôii Wiolochda,ad fluuiû Kamaufcp, loge latecp ßne ullis ædibus habitant, Oinnjjs tâ uiri quàm feeminæ curfu funt uclocifsimi, iagittarq porro pe^ ritifsimi omnes,arcu nunquâ è manibus depoßto: quo adeó obledâiur, ut etiam filqs cibum non præbeât, nifi præfixum feopum iàgitta ferianti

Duobus miliaribus à Novuogardia inferiore plurimæ crant domus ad ciuitatis oppidi'q? fimilitudinem,ubf^decoquebatur. Hæ paucos an te a n n O s à Tar ta r i s exu ft æ, Princi P is Ïuïïu reft i|u tæ fu n t.

Mordvua populi ad Vuolgam funt,infra Novuogardiam inferior rem in littore Meridionali,Czercmiftis, niß qiód frequentiores domos habent,per omnia fimiles,Atcphicnoftrcdigrefsionis,M.ofciciqpimpc/ ri) terminus efto,

Nunedeuicinisac conterminis populis certa quædâfubiungam, dem quo ex Molcovura egreftiis fum ordinein Orientem (èruato. Hac autem parte Tartari Cazanenfes primi occurrunt:dcquibus,antequam lt;nbsp;ad peculiaria ipforum perueniam,in genere quædam referenda funt,

De Tartans,eorumep origine, præter ea quæ in Annalibus Polono-» rum,8c duobus de Sarmatrjs libellis côtinentur, multi pafsim multafcri pfererquæ hoc loco repetere,magis t^diofum quàm utile eßet.Quæ au-tem ipfe in Ruthenorum annalibus, multorumt:^ hominu relatione co-« gnoui, paucis adfcribenda cenfui. AiuntMoabit^os populos,quipô-ftea Tartari didi funt,homincs lingua,moribus,habitucp àreliquorunt hominumrituc5fuetudinetpdifsidentes,adfluuium Calka perueniflè: • qui unde ueniflent,quo religionis dogmate uterêtur, omnibus i^notum fuifle.

C o M ME N T A RH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8/

A fuiflc* C^iaiiquamàquibufdam Taudmeni,ab aIfjsPi't2;cnigi,aIqsalio nomine appellarentun Methodius Patanczki epifcopus,exleutriskic defettis inter Septentrioneni Sc Orietem eos procefsifle dicit, caufamiq^ migrationis talem refêrt » Gcdeonem quendam, primi iiominis uirurn, terrorem ip fis de fine mundi,queimminere diccbat, qiiandocp iniecifie: cuius oratione indudi,ne amplifsimg orbis opes cu mundo fimul interim tcntjinnumerï^û/nultitudine ad fpoliandas pr^uincias exiuÜTezôô quit quid ab Oriente ad Euphratem,finumcp Pcrficum côtinctur, crudelitef diripuifle,atq5itaprouincrjspafsimuaftatis,PolovutSos gêtes,quæad^ lundis fibiRuthenorû atixiliaribüs côprjSjfolæ occurrcre aufæ erant,a d fiuuium Calka profligafle : anno mündi Q_uo loeo autorem libelli de duabus Sarmati}s,de Polovutzis populis, quas uenatores iftterpreta tur,errafle darum eiLPolovutzi cnim campeftres dicuntur.nam Polle, campus eft:Lovuat:^,amp; Lovutzi,ucnatorcs.adiunda autc tzi,ucl kfi' iyl iaba,non mutât fignifi'cationemtnec^ enim ab ultimis,fed primis fyllabis

B fignificatio deducendacft. Et quód eiufmodi Ruthenorum didionibus fyilaba generalis ski adrjei folet,ea res homini impofuit: atep ita Polovu^ t2i,campefi:res,8ó non uenatores interpretari oportet. Polovutsos Rip theni Gotthos fuifiepcrhibd:quorum tarnenfentetienonaccedo. Qiii Tartaros defcriberc udit,mifltas nationes deferibat ncccfle eft. Nam ex fola fed;a hoc nomen habent:amp;' diuerfæ nationes fi.mt,longè ab inuicem diftantes» Atqui adinftitutum redeo. Bathi Tartarorum re«: magna manuameridie in Septentrionem cgrcfius,Bulgariam,quæad»Vuob gam infra Caz^an eft, occupauit. Anno dein fequenti, qui erat 0'745’, quutus uidoriam,in Mofcovuiani ufq; peruenit,urbem Regia aliquaiv diu obfeflamper deditionem tandem accepit:fed fide quam dederat, non feruata,omnibus cæfis,iiltra progrdEis,uicinas prouincias‘,Vuolo dimcriam,Pereaslavy,RoftoVU, Sufdali, compluraq? caftra amp;nbsp;oppida^ cæfis,aut in feruitutem abdudis inhabitatoribus, exufsit: Georgia magnum Ducem inftrudcxxcrcitu fibi occurrentem profligauit,amp;S occi-

C dit: Bafilium item Gonftantini,captiuum fecum abduxit,intercmit^que« quæomnia,utû.ipràdidum cft,anno mundi 074y.geftaiunt.Ab eo tem porcomnesferè Rufsiæprincipes,àTartarisinaugurabantur,illis'qtte parebantjufcp ad V uitoldum magnum Lithvuanie DuGem,qui prouiii cias fuas^ quæin Rufsia occupauerat,à Tartarorum armis fortiter degt; fendit,uicinis'cp omnibus terror! fuit.Magni autem duces Vuolodime* riæ Mofcovuiæ,ufcp ad modernum Bafihum Ducem,femper in prg^ ftita femel Tartarorum Principufide obedientia permanferunt. Hûc Bathi,annales referunt,ab VulaslaVuHungarorû rege,qui poft baptift mum Vuladislaus didus,inq; diuorunumerurelatus eft, occifum fuifie înHungaria.iiam cum regisfororê, quam inregni depopulationefortè nadus fuerat,fecu aljduxifiet, rex'cp 80 fororis pietate, Sc indignitate rei commotus,hunciniccutus fuifict:impetult;ip in Bathifado,cumforor ar reptis armis, adultero cotra fratrem auxilio effet: iratus rex, fororem u-“ na cum Bathi adultero intcrfecit. Hæc gefta funt anno mundi lt;^745’«

Asbcck ipfi Bathi inimperiofuccefsit,moriturc^ annomutidi (6834» ^ cui filius ZanabeckfufFeótus eft:quifratribusruis,utfolus fine mcture^ % gnaretjOcci fis,moritur anno 6865*Hüc Berdcbeck fequutus,qui fratrib. duodccim pariter occifis,obr)t 686'7*Poft quem Aknlpa,a Narufs quox dam regulo, cum liberis flatim ab inito imperio ocafus„non ultra men fern i'mpcramt»Ad hunc regnum iam pofsidentê,omnes Principes Rufi fiæconueneruntjimp^andicpinfua quiiqueprouipcij poteftate im^ • petrata,abierunu Occraitur anno óS68, Cui Chidir in regno fuccedens, à filio Themerhpfcha ocçiius eft: qui regno per fcelus parto, uix fcptem diebiispotitur* Etenimà Temnick Mamai eie(ftus,cum ultra Vuob gamfugiflet,ab infequentibus militibus occifus eft,anno ógö^p.Poft hos Th«chamifthimperiumadeptus,anno mundi^Spo,cumexercitu XXVI Augufti egreft'us,Moftovuiamferroigni'queuaftauit. IsaThc mirkudu profligatus,ad Vuitoldum magnum Lïthvuaniæ ducem pro-'fugitM hemirkutlu porro regno Sarai anno mundi lt;5906 præfuit,mox ritur dpop, CuiSchatibeck filius in imperio fuccefsit. poft quem Thc^ ß miraftackjCum exercitum maximum in Retzan,ad depopulandam Mo-» fcovuiam duxiflct,tantum terrorem principibus Mofcovuiæiniecit,ut defperata uiótoria,abieftis armis,ad diuoru tantum auxiliû côfugerent» In Vuolodimeriam Eatim pro imagine c|liadanj diuæ Mariæ Virginis, quæ multis miraculis editis ibiCelebris erat,mittunt:qug cum in Mofco vuiamc|^iceretur,Princeps omni cum multitudine honorifice illi obuk am pr^cedit,eacpprimiim ut hpftem auerteret humilimeimplorata,nia ximauenerationeacreuerentiain ciuitatem deducit. quo cultu feimpegt; trafic dicunt,quód Tartar! ultra Retzan non fucrint progrefsi. In cuius reipcrpetuam memoriamedloci,ubi imago expe(ftabatur,fufcepta'qî ftnt,templum cxædificatum eft;dieses i^uem Rutheni Stretcnne,id eft obuiationisdiemuocant,XXVlAugulti quopnnis folennitercele^ bratur* Ada fiint hæc anno 9903,

Narrant Rutheni, hunc Themiraflack obfiiuro genere natum, ex la-trocinqs ad tantum dignitatis gradum perucnifle,fiiremtpin adolefccn/ C tia. egregium fuifie,inde'q? nomen acquifiuilTe * Et quod aliquâdo ouem furatusjdeprehenfuscp d domino ouis, iadtu lapidis uehementiore crus illi fraftum fuifict: idbp cum ferro quodam colligalTet, à ferro Sc claudp catione nome fibi inditum fuifie* Themir enim ferrum, Afiack claudum ftgnificat. Is Conftatinopolitanis àTurcis grauiter obfefsis,filium luum cum auxiliaribus eopijs mißt: qui profligatis Turcis, foluta obfidione, ad patrem uiftor re u er fus eft. Anno 6^09»

Tartar! inhordasdiuiduntur, in quibus Savuolhenfishorda Sdcele* britate multitudine primas tenuittnam reliqup horde omnes ex ea. riginem traxfife dicunturgt; horda autem illis conuentum, îcumultitude nem fignificat. Qtiamuis autem quælibet horda pgculiare nomen habc-atjfcilicet Savuolhenfium,Precopenfi'um, Nahaifenfium, ÔC aliæmultg, quæ omnes Mahometan! funt : Turcas tarnen fe uocari ægrèferût, pro* bricßlocöducunufed Beftrmani appellari gaudent, co'quc nomine amp;

A Tiirci feSppelIari uolunt» Vt autem uan'as longe latel:p prouincias Tarz tari incoluntjita etiam moribus,ipfo'q^ uitæ gcnere non in om nibvis con ueniut.hominesftatura mediocri,latafacie,obefa, oculis iiitortis 80 con • cauiSjfola barba horritfijCætera'rafî.infigniores tantum uiri crines côtor toSjCos'c^ nigerrimos lècundum aures habêt,corpore ualido, animo auz dacia'n Vencrcm,eam(:^ præpoftcram,putrcs: equis, aliistp animalibus quoquo modoynt^remptis fuauiter uefcûtur: dsmptis porcis, à quibus lege abftinent.inediæ fomniq? adeo patientes,urtoto nonnun^ quatre • duo ea perfcrant,laboribus neceflarijé nihilominus intcnti * Rurfus aliz quid forte ad uorandum nacfli, fupra modum fe ingurgitât, ea'cp crapuîa priorem inediam quodâmodo rcfarciunt,nihil reliqui facientes : atcp ita cibolaboribus'cp obruti triduo,quatriduo ue perpetuo dormtut^ quos fie altùm dormientes,Lithvuani èc Rutheni,in quorum regionem dercz pêtèirruiït,prædas'cpinde abigunt,infequuti,omniamotometupafsim fine excubijs,ordine,cibo,fomnocp fepultos,opprimut incautos» Equiz

B tantibus porro fi fames fîtisqj moleftafuerit, quibus infident equis,uez nas folent incidcre,haufto'c^ eorum fanguine famem pellût, atep iumétis hoc prodefle putancEt quoniam incertis omnes fcrc uagantur fedibus, fteliarû, in primis uerd poli arélici^quem ipfi fua lingua Selefnikoil, hoc cft ferreum clauum uolt;^t,afptâ:u curfum fuum dirigere folent» Ladle ez quino in primis dcledlantur,quôd eo homines fortes ÔC pingues fieri credunt.Herbis quâplurimis, prefertim ijs quæ circa Tanaim4:rcfcunt, iiefcuntur.iàle paucifsimi utuntur.Horum reges fi quando luis c»mmez atum diftribuant,quadraginta hominibus uaccam unam aut equum daz re foleiit:quibus tnadlatis,inteftina præftantiores tantum fumunt,ac inz ter fe diuidunt» quæad i^ncm catenus calefada,ut adhærentia ftercora decuti pofsint,abftergfqucjuorant. Non folum autem digitos pingucz dine undlos,fed etiat^ cuTtrumlignum'ue,quo ftercus dcterfumfuerat, fuauiter lingunt,fugufcp. Capita equorum,ut apud nos aprorum,in dcz licijs habentur, præHansioribuscp tantum apponuntur ♦ Equis ccruicc

C deprefià,pufillis'cp,fed fortibusabundanuquiæquèinediam laborcm'cp bene ferre polTuntrramis'cp amp;nbsp;cor^Jcibus arboru,herbarumcp radiabus, ungulis è terraexcufsis,euulfiscp alûtur* His itaadlaborem alRiefadlis, Tartari commodifsimèutuntur:aiûtcp Mofci,perniciores hos fub Tarz taris,quahn fub alijs efle.Hocgenus cquorum Pachmatuocât.Sellas,ftaz pedes'cpligncashabent,nifi fi quas alias àuicinisChriftianis rapuerint, aut ernennt» Et ne equorum dorlà atterantur,gramine,feu arborum fo^z Irjs eas fuffulciunt. Flumina tranfnatant : qui fi forte fugientes infequenz tium hoftium uim cxtimuerint,fellis,ueftibus,aliisc}5 impedimentis oniz bus abiedlis,armis tantum retentis,effufifsimèfugiunt.Porrô arma illoz rum funt,arcùs Sc fagitta: framea apud cos rara» Pugnam cum hoftibus eminus audacifsimè ÿieuntfin qua tarnen non diu perfèuerant,fcd fimuz lata fuga, hoftibus infequentibus, occafionc data primüm in eos àtergo tela torqucnt:dein conuerfis derepentè equis, in dilsipatos hoftium orz dines denudimpetumfaciunt. Cumin patentibus campis pugnandum

lt; î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;3 eft,h®z

RERVM MO S CO VITIC ARVM cft, hoftemc^ intra teil ia(flumhabent,non ftrudlaacie prSeh'upÏincuflt^ Ä fed fînuofo agmineingyrum,quo certior amp;liberior hoftem iaculandi uia pateat, drcumferuntur» Eftcp euntium redeutium mirus quidam ordo.in quam quidem rem dudores,quos fequuntur,harurn rerum pe*-ritos habêt:qui fi uel hoftium telis idi Riccubuerint,autforte metuperlt; culGjin duccdo ordine aberraucrint,tanta totius exercitus fit cofufione, ut nee amplius in ordincreduefinee tela in bofte torquergpofsint, Hoe

• genus certaminis ipfi aivi fimilitudine choream appellant ♦ In anguftijs autem fi forte decertandum eft,nullus huius ftratagematis eft ufus ♦ atlt;^ ideo fugæ fe mandantrquoniam nee clypeo, ncclancea,nec galea muniti funtjUt hoftem in ftataria pugna fuftinerc pofsint, In equitâdo hunc mo rem feruant, ut contraftis infellam fedeant pedibus, quo facilius inugt; trumep latus fe pofsint conuertere : amp;nbsp;fi quid forte delapfum, de terra'qj tollendum fuerit,ftapedibus innixipiullo negotio tollut. in quo adeó C' xercitati funt,ut etiam currentibus celeriter equis id efficiant^Haftis im^ petitijin alterum latus ad declinandum idum aduerfarfj fubitó fe demit-- B. tunt,altera duntaxat manu pede'i^ equo adhserentes. Dum uicinorum prouincias infeftat,quifep duos aut tres,pro opibus,equos fecum ducit, utunofcilicet defatigato, altero terno'ue uti pofsit:laffos interim ma* nu ducunt» Frena leuifsima habent,flagelfis proycalcaribus utuntur.Ca ftratos tantum cquosbabent,quód tales arbitrantur plus laboris inedi*

ferre^offe, Veftimentis rjfdem tam uiri quam fœminæ ututur, neC in cultiva uiris quiequam differunt,nifi quod caput uelo lineo tegunt, ca ligiscp itidem lineis nautarum maritimorum inftar utiitur. Eorum regi-nædumproceduntinpublicum,facieslblcntobtegerc.Reliqua turba, quæ in campis pafsim degit,ueftcs ex ouium pcllibus confedas habent; quas non mutât,nifi longo ufii prorfus attritæ, ïaceræcB fiierint* Vno in loco non diu cômorantur:rati grauem eiîemîoclicitatem.diuin eodelo* CO hærere. Vnde irati quandoep liberis, graue malum imprecates, folet dicere: Vt eodem in loco perpetud tan^ Chriftianus hgreas,propriult;:p foetorem haurias, quare depaftis uno in loco pafcuis,cum arm ends,uxo C .ribus amp;nbsp;liberis,quos in plauftris fecum circuferunt,alid migrant.quam* uis hi qui in oppidis ÔÔ urbibus degunt, aliam uiuendi ratione fequâtur» Si bello aliquo grauiore implicantur,uxorcs,liberos,fenescp in loca col-locant tutiora* lufticia apud illos nullama ut quifqp re aliquain’Siguerif, earn ab altero impune rapere poteft. Si quis apud iudicem de ui, illatatp iniuria conqueritur,reus nonnegat,fed earefe carerc non potuifïèdicit» tum iudexhuiufmodiproferrefoletfentendam: Situ uicifsimrealiqua indigueris, rape ab alijs. Sût qui dicût,eos non furari.an uerd furetur,a* liorum efto iudicium:certe homines rapacifsimi funt, nepe pauperrimi, ut qui alienis femper inhiant, aliorum pccora abigut, homines ipoliant, abducuntcp,quos Turcis alrjs'c^ quibuftunc^ aut q^ndunt, aut redimen dos c5cedunt,puellis tantu ieruatis ♦ Ciuitates caftrarard oppugnâtt uillas,pagoscp comburunt: adeo'qp de illads damnis fibi placent, ut quo plures prouincias dcfolauerintjhoc fe régna lua ampliorareddidilfe pu* tent. El

A tent. Et Aim quîctîs impatienrifsîmi fint, mutuó fe tam? no i’ntctimunr,; nifi reges inter fe difsideant.Si in diflenfione aliqua quifpiam occidatur, autoresqj fccleris capti fuerint,equis,armis,ueftibus tantü ablatis,dimic tuntur* Homicida porró,accepto uili equo ÔC arcu jhis Herbis à indice di mittitur:I,amp;: rem tuam cura, Auri argentiep apud illos ufiïs,extra merca tores,fcrènullus:rerum tantum permutationc ututur, Quodfiquidpe cuniæexrebus^uejiditis uicini corraièrint, ea Molcovuiæ ueftes aliacp uitæ neceiTaria emut, Fines inter fe ( decampefffibus Tartaris loquor) nullos hab ent. Erat aliquandoaMofcispinguis Tartarus quidam ca^ ptuSjCui cum Mofcus dixiffet, Vnde tibi,canis,tata pinguedo, cum non habeas quodedasf Curnohabea,inquit Tartarus, quod edâ,cum tam uaftam ab Ortu ufep adOccafum terrain pofsideam:ex qua noti'ne affa^ tim nutriri pofiumÇ' tibi potius,qui tam paruam orbis portionem tenes, 8^ quotidie pro illa contendis,deefleputo quod edas.

Casan regnum,ciuitas Sc caftrü eiufde nominis,ad Vu©lgâ,in ülteri-B ore fluminis ripSL, feptuaginta ferè miliarib, Ger. infra Novuogardiäinx feriorem fita iuntnccundum Vuolgam, in Oriêtem amp;nbsp;Meridië defertis capis terminatunad Orientem autê æftiualê Tartaros,quos Schibanskt 8ë Kofiitz^ki uocantjcoterminos habcnt.Huius prouincie rex exercitum triginta iniliü habere pQteft,p)^dites præfertim,in quibus Cseremifip Csubafchi fagittarq peritifsimi funt ♦ Czubafchi aur, nauigadi arte excel lunt.Cazanurbsà Vuiathka principali caftro fexaginta miliaijib. Ger,. abeft, Porró CazanTartaris ollacupreambullientêfonat. Cultures hï Tartarireliquis fiint,utpotc qui agros colat,in domibus dégât,merca turasl^ uarias exerceat:quos Bafilius Mofcovuiæprinceps eó adegit,uc fe fibi fubi]cerent,atc^ eins arbitrio reges acciperet: quod illis partim ob opportunitate fluuioru,qui ex Mofeovuia in Vuolgam influut, partim ob mutua comerciajqiub.llli carere non poterat,faó;u hand difficile fuiu Cazanenfib.quondarex eratChelealeck:qui cûreliëtauxorc Nuriultan fine liberis decefsilTet, AUrahemin quidä duóta uidua regno potitur. Ex Chae Abrahemin duos fufeepit filios, Machmedemin 8ë Abdelativu^

Expriore aûtuxore,quæ Batm alla ioltan uocabatur,Alegâ filiu habuit. Is pâtre defun(fi:o,ut primogenitus in regnum fuccefsit:cumcp mandatis Mofei no ubicç obtemperareqai Mofei confiliarqs, quos ibi ut régis ani mû obfeîùarent,habebat,aliquando in conuiuio inebriatus, atc^ in uehi culum,ac fi domüucherctur,pofitus, ea noéle duélus eft Mofeovuiam uerfus, quem aliquandiu detentum, Princeps tandem in Vuolochdanj mißt,ubi reh’quum ætatis peregit.Eius autê matrem cum Abdelativu M.achmedeminfratribus,Bieloieferorelegauit, Codaiculu unus ex A-* legæ fratribus bapti{ätus,nomen Petri accepit:cui póft Bafilius,modergt; nus princeps^fororem fuam matrimonio iunxit.Meniktair autem altef ex Alegæ fratribus,ij^ fua,quoad uixit,fe(fta permanfit : plures'cp gertuic liberos,quipoftdece{rum patris cum matreomnes baptifatiôëmOrtui funt : uno Theodoro, qui nobis in Mofeovuia exiftentibus adhuc fux pererat.excepto. Alega porró ita in Mofeovuiam abdudo, Abdelativu ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 4 fufficitur

fufficitur:qui cum pari ratione,ut ÄIega,rcgno amotus fuiflet,Macbme A deminex Bieloiefero emiflum, Princcps in eins locum fubftituit» Is re^

« gno ufcp ad annum Domini 1518 præfuit» Nurful£an,quam Chclealeck ÔC Abraheminregum uxorem efle dixi, poft Alegæ morte Mendligero régi Præcopienfi nupfit.Hæc deinde cum ex Mêdligcro prolcm non ha beret,priorumc^ filioru defiderio teneretur,ad Abdelativu uenit in Mo , fcovuiam. Inde progre^, ad Machmedemin alterü filiign in Gazan re*

• gnantem profefta eft,anno Domini 1504, Cazanefes à PrincipeMofco vuiæ defecerunt, Earn dcfelt;ftionem cum multa bella fecuta fint, uariei:^ à Principibus,qui fe in fbcietatem huius belli iunxerant, diu utrinc^ pu* gnatum,nec^ in hunc ufc^ diem finis bello impofitus fit,altius huius bel* li rationom repetere uifum eft ♦ Cum Cazanenfium defecftio Bafilio Mo fcovuiæ Principi innotuifiet, rei indignitate ulcifcedi libidine motus, ingentem exercitum adiuntftis tormentis bellicis in eos mifit. Cazanen* fes,quibus pro uita amp;nbsp;libertate cum Mofcis pugnadum crat,audito ter* ribili Principis in fe appara£u,cum hoftibus in pugna ftataria fe baud pa ß res foreuiderenqaftu eos circumueniendos cenfuere. Quare collocatis palam contra hoftemcaftris,optima copiarum fiiaruparte locis oppor* tunis in infidias abdita,ipfi ueluti terrore perculfi, reliftis derepente ca* ftrisjfugæiê mandarunt. Mofti, qui nonfta prcyul aberat,cognitaTar tarorum fuga, folutis ordinibus, citato curfii in hoftium caftrairruunt» in quibui^ diripiendis dum occupati,rerumc^ ftiarum fecuri effent. Tar* tari cu«! Czercmifsis fagittarqs,ex infidijs prc^refsftantam in eos ftra* gem ediderut,ut Mofci relidlis tormentis, machinis'q^ bellicis, aufugerc cogerentur* In ea fuga machinarum magiftri duo reliftis tormetis, cum ah]s euafere. quos Princeps in Moftovuiam reuerfos bencuole acccpit, Horum alterum Bartholom æum,nationclt^m,qui alîiimpta póft Ru thenorum fide,magna ctiam tunc apud Principen^erat autoritate gra tia jiberaliter donauit. Redierat ex ea clade tertius bombardarius,cuni tormento fibi commifio: fe'que magnam fclidam apud Principeni gratiam initurum,feruato diligenter redu(fto tormento, fperabaU C quern Princeps iurgrjs adortus : Tu,‘inquit, cum me amp;nbsp;te tanto expofu* eris periculo,aut fugcreuolcbas,auttecum tormento hoftibus dede* re, quorfum ifta præpoftera in feruando tormento diligentia cuius c* goiacfturamnihili facio,dummodo homines mihi Iuperfint,qui eafun* dere,ijs'queutifcianU Cæterùm Machmedemin rege,fub quo Caza* ‘ nenfes defccerât,mortuo,SçheaIe dueftaeius uxore uiaua,Principis Mo fcovuiæ amp;nbsp;ffatris uxoris auxilio, Cazan regnum obtinuit; cui quatuor tantu annis,magno fubditoru amp;nbsp;odio amp;nbsp;inuidia præfuiuAugebant hec turpfs Sc mollis corporisepftitutio» erat enimhomo uetreprominent!, rara barba,facie pene mulicbri:quæ eum bello haudquaquam idoneum efle oftenderent, Accedebat ad hæc,quôd contempta ac negledta fubdi* torum fuorum beneuolentia,Principi Molcovuiç plus æquo fauerct,ac externis plus quam fuis fideret. Qiiibus rcb* Cazanêfès du(fti,Sapgirei, Mendiigeri filio,uni ex Taurkæ regibus,regnû defer uu quo aduenien*

A te, S ehe Sie regno cedere iuflus, cS fe ui'ribus inferioreni, irifeftosc:^ fuo^ rum in fc animos ccrncret,fortunæ cedere optimum ratus,cû uxoribus côcubinis,omnicp iupelledlili in Mofcovuiâ,unde uenerat, redijt. hgc a^ (flafunt anno Dominily21. Scheale ita c regno profugiête, Machmetgiz rei rex Tauricæ, Sapgirei fratrë magno exercitu in Cazan introducit;fir matisep Cazanenfiû erga fratrë animis,TauricS rediens, traieëf o Tanai, JVlofcovuiâ ut^fu^ côtendit.Eo tëporeBafilius^eruRiarum fecurior,ni hilcp taie metuës,auditoTartarorum adüentu,œaëlo pro tëpore exerci tu, cui DemetriûBielskiducëpræfecit,ad Occâfluuiu, ut Tartarorum tranfîtum impediret,præmittit. Machmetgireiuiribus fuperior, Oo caceleritertraieëfo, ad pifeinas quafdam tredecim vuerft ab ipfa Moz fcovuiacaftramctatus eft.Inde eruptione faëla, omnia rapini»incendiz is'e^ compleuit.Sub id tëmporis Sapgirei pariter cum exercitu ex Cazan profeëlus, Vuolodimeriam amp;nbsp;Novuogardiam inferiorem depopulaz tuseft. Plis peraëfis,fratres Reges ad Columnarn ciuitatem conueniz

IB unt,uiresc|5 coniungunt.Baiîlius cum ad tantum hoftenl propulfandum imparem fe efle uideret, Petro fororio Rio, ex regibus Tartarorum oriz undo,aliis'que nonnullis proceribus,in caftro cum præfidio reliëlo, ex Mofeovuiafugit: adeo timoré perculfus,utrerum fuarudefperationé* aliquâdiu fub aceruo fqpni,ut^uidâm referunt, latucrit. Vicefima nona Iulq,Tartari ultraprogrefsi,latè omnia inccdrjs côpleuerât: tâtuc]^ terz rorëMofeisincuiïeratjUtfeincaftro nbsp;nbsp;inciuitateparututos jiutarent»

ïn C3. trepidatione àmulicribus,pueris,aliac^ imbelli gtate,qui cueribus, uehiculis ac farcinis in caftrum confugiebant, tantus in portis tumultus oboritur,utnimia feftinatione feinuieem ÔC impedirent,amp; coneukaz rent » Ea multitudo tâtum feetorem in caftro fecerat, ut fi hoftis tridud sut quatriduo Rib urbe gergunfiflet, etiam pefte obfefsis pereundum fuiftet ♦ nam in tanta Ijpminum colluuie,ut quiR|ue locum occuparat, ita naturae fatisfacere cogebatun Etant turn tempon's Mofeo vuiæ Oratoz res Livuonienfes: qui ci*m confeenfisequis fugæ fe mandaflent, cir-C cumquai^ nihil præterignés Scfumum uidefent,fecçàTartaris circun-datos efle arbitrarentur, adeo propcrarunt,ut una die in Tvuer,quæ tri ginta fex miliaribus Gen à Mofeovuia abeft, peruenirët, Magnam turn laudem merueruntbombardarij Alemanni, præfertim Nicolaus,propc Rhenu,i^bnlonge à Spira,Imperiali Germanise ciuitate, natus:cui à prcz feëfo, alqscp confiliartjs, qui nimio timoréiam ferè confeëli erant,tuenz dæ urbis negotium blandifsimis uerbis corpmittitur : orantibus,ut toii* mentis maioribus, quibus mœnia derjci folent, Rib portam caftri deduz clis,Tartaros inde arceret* Horurti autem tam uafta erat maonitudo,ut, uix tridui Ipacio eo perduci potuiftent* Sed neque pulueres bombârz dicos tammultos habebant paratos,quibus uel femel maius tormeiv turn exonerari potuÿfet» Soient enim Mofei perpetud hune moremferz uare,ut omnia in rccodito, nec quicquam tarnen præparatum habcant: uerùmuraente necefsitate, omnia turn demum celeriter conficere ftuz dent* Vilum eft ergo Nicolao,ut tormenta minora,quæ procul à caftro

crant recóndita, humehs honiinum cderiter in medium adduÊercntur, A lis dum dctinerentur,clamor derepentè exoritur,Tartaros adeffe: quæ res tantum tiinorcm oppidanis incuflcrat,ut proiedis per uicos b5bargt; dis,etiammoenium defcndendorum curam omitterent» Quódfi'tum centum hoftiiim équités impctum in ciuitatem feciflênt, paruo negotio earn funditds igni confumpfiflent» In ea trepidatione,præfeâ:us,qui'que cum eo in præfîdio crakoptimum rati, ut Machmetgj'reÿregis animum, mifsis muneribus plunmis,inprimis autem mcdonc,placarent,amp;ab obfidione auerterêt: acceptis muneribus, Machmetgirei fe obfi'dionem foluere,amp; prouincia uelle decedere refpondit,fi datis liccris Bafflius fefe obftringat,perpetuum fe tributarium regi fore,qucmadmodum eiuspa ter ÓCm^iores fuifuilTent. Quibus literispro uoluntate fcriptis, accc^ ptiscp,Machmetgirei exercitum ad Rez^an reduxit» ubi data Mofcis re^ dimendi Sc permutandi captiuos copia,reliquam prædam fub audionc uendidit. Erat turn temporis in Tartarorum caftris Euftachius,cogno/ mento Taskovuitz, quiregis Poloniæ fubditus, cum auxiliaribus co^B pijs ad Machmetgirei uenerat. Nam inter regem Poloniæ ac Mofco^ vuiæ ducem nullæ tum induciæ erât. Is Ipolia quædam ad caftrum fubgt;’ inde deferebatuenalia, eo confîlio,utdata occafione,unàcum ementû bus-Ruthenis in caftriportas irrueret,id'!Juc dqîulfis inde euftodibus occuparet « Huius conatum .rex fimili aftu adiuuare uoluit ♦ Ad præfegt;-«ftum arlt;^s, quendam ex fuis, hominem fibi fidum, mittit,qui Prsefedo tributÿ'i] fui feruo mandet,ut ea quæ petcbat,fîbi adminiftret, atque ad feueniat, Præfeôtus autem loannes Kovuar’rei bcllicæ eiufinodi'quc artium non ignarus,nulla conditionc induci potuit, ut caftro exiret: uclt; rùm fimplicicer refpondit,fc nondum cdodum elle,Principem fuum Tartarorum tributarium nbsp;nbsp;feruu efle, qudd iTedoceretur, feire fe quid

faélo opus foret. Quare illico Principî^mTfïteræ, quibusle régi ob^ firinxerat, proferuntur,atque exhibentur. Iterim dum oftenfis lite-* ris præfetfli animusitafollicitatur,Euftachiué fuum agens negotium, caftro magis ac magis appropinquabat: quo'ue magis fucus latêrct, C Knes Theodorus Lopata’ homo primarius, alq'que complures Ruthe-ni,qui in Mofeovuiæ depopulationc in hoftium manus deuenerât, cer^ ta pecunia redempti reftituebantur. Ad hæc, plerique ex captiuis ncglp gentius feruati,acde induftria quodammodo dimiisi,in calïrum eua-* Icfant; ad quos repetendos cum Tartar! magna multitudine caftro ap-propinquaflènt,Ruthcni rnetuperculß,profugos denuô reftituiffent, Tartar!'que nihilominus à caftro aded non recederent, utpluribus luE inde aduenientibus, eorum numerus adaugeretur: Rutheni propter imminens periculum, in magno terrore, fumma'que return delperatiox ne étant, neque quid fadlo opuseifetfatisuidebant. Turn loannes lor^ dan,natione Alemanus,exuaUe Oeni oriundus^machinarum magf fter, periculi magnitudinem magis quim Moici perpendens, ex luo ar^ bitrio collocatas ordine machinas in Tartaros amp;nbsp;Lithvuanos exonc* rauit.’eoscp ita tcrruit,ut relido caftro omîtes diffugerêt.Rex per Eufta»

A cInum,ÎÂnu8 technse artifice, de iUatainiuria cum præfecîlo éxpoftulat; qui quu fcinfcio ac inconfulto bobardariu machinas exonerafle dixiflet, omnemcp huius facinoris culpam in ilium trâftuliflet, mox bombarda/-riumtradi fibirexpol?blat.ateç,utplerunc^ in rebus deploratis fit,maxi mapars,quo hoftili terrorcliberaren£ur,hunc dedendum cenfuerezfolo loanne Kovuar præfccto renuente«atqueeiusmaximo beneficio turn Alemanus ille^eryatus fuit. Namrexfîue moa impatiens, fiuequod militespræda onuftos habcrct,reftxaid exigeÂte,fubito (literisetiam MofcovuiæPrincipis,quibus fe tributarium perpetuo' fibi fore obftrin xerat,inarcereli(ftis) folutis caftris, in Tauricam difcefsic. Porro taiv tamcaptiuorum multitudinem ex Mofeovuiafecum duxerat,uteauix credibilis efle uideatur ♦ Aiunt enim nuracrum oélingentorui» milliuin cxcefsilTe, quam in Capha partim Tur cis uendiderat, partim mtcrfccc^ rat.nam fenes infirmi,qui uendi magno non poflunt,adq5 labórc per/-ferendum inutiles funt,apud Tartaros iuuenibusjuonfecus ac catulis le .

B pores,quo primæmilitiæ tyrocinia indeaddifcant, autlapidandi, aut in mare prccipitandi,aut alio quouis mortis genere interficiendi obi)ciun' tur. qui autem uenduntur,perpetuo fexennio feruitutem feruire cogun^ tur.’quo exadlOjliberi quidem fiunt, prouincia tarnen decedere non aiP dêt. Sapgireirex Cazay, quo4cunq^ ex Mofeovuia captiuos abduxeratj in Aftrachan emporio non longé ab oftijs Vuolgæ fito,Tartaris uendix dit. Tartarorum regibus ita ex Mofeovuia profeclis, Bafiliusyarinceps rurfus Mofeovuiam redijt : atq^ cum in ingrelTu Nicolaum Alen^num* cuius folertia amp;nbsp;diligetia caftrum feruatü fuiHe dixi, in ipfa caftri porta^ quo adexcipiendum Principem ingens multitudo confluxeraqftaritem iiidiflet,clarauoce;Tua,inquit, fides erga me diligentia, qua in feruan do caftro præftitifti,noBis j:ognita lunt, huius'qj officij gratia cumulate tibireponemus. Alteri cjffoc^^lemano,loäni,qui ab calfro ResanTar taros exoneratis répété machinis depulerat,aduenieti : Saluus'ne csÇ’ in-quit.Deus nobis ui tam 4pdit,hac tu denuo nobis conferuafti : magna Cx rit erga te gratia noftra. Vterep feliberaliter donatu iri à Principe Iperax batznihil tarne illis datum eft, quauis Principe hac de re fæpe fatigaflent, promifloruep admonuiflent.Qua Principis ingratitudine offenfi,dimiix fionc,ut patriam,à qua diu abfuiflent, cognatosep fuos poflent inuifere* cfflagitaTTt.ea re effedum eft, ut dece priori ftipendio cuiep fiorcni,iuftii Principis,adrjccretur. Interea cum in aulaPrincipis de Rüthenorum fux ga ad Occam,quis eius autor cxtitifl'et, cotentio fuiffet orta: Seniores in Knes Demetrium Bielski exercitus ducem,îiomiiiem iuuenê,à quo coiv filia fua Ijjreta fuiflent,omne culpa transferebat,eiustp incuria Tartaros Occam tranfrjfle: côtràille depulla àfe culpa, Andreä iuniorem fratrem Principis priîftum omnium fugam inqfle, cætcroscp hue fequutos fuifte dicebat. Bafilius, ne ^euerior in fratrem, quern autorem fugæ fuifte conx ftabat,efte uideretur,ex prgfedis unû, qui unà eu fratre profugerat,inic dis cathenis.dignitate principatu priuauit. Ineunte deinde æftate, ut acceptam à Tartans cladc ulcifeeret Bafilius, ignominiamfp quâfugiens fub

amp; fub fccno latitans fufceperat, deleret,coado ingêti exercitu,^idiun(n:o A cnam magno tormentorum Só machinarum apparatus quibus antea in

• bellis Rucheni nuquam ufi fuerant, profe(flus ex Mofcóvuia cum omni exercitu,ad Oceam fluuiumjGolumnam'q^ ciuitatem confeditdnde mif-fis ad Machmetgirei in Tauricam caduceatoribus,ad certame cum pro^ uocat, fuperiore enim anno,fe,n5 indiCto bello, exinfidrjSj fururti latrox numcp more oppreffum fuifle* ad ea rex refpondit: Sibigd iniiadehdam

• Mofcovmiam fatis murcas uias patere: bclla non magis armorum, quam temporum efle: proinde ea fè fuo magis quam alieno arbitrio, gerere foz lere. Qtiibus uerbis irritatus Bafilij animus, turn etiam quód ulciicendi libidine arderet,motis caftris,anno Domini 1525, in Novuogardiam,inz feriorerwfcilicet, ut inde Cazanregnü depopularetur, occuparet'cp, con tendit. Inde profecflus ad fluuium Sura,in finibus Cazanêfium, eaftrum quod à fuo nomine appellauit, erexit : neq? tü ultra progrefliis, exercitu reduxit. Sequenti ueró anno Michaelê Georgn,unû ex precipuis confî-' liarijs fuis,maioribus quam prius coprjs, ad fubigendu Cazan regnü mi fît. Eo apparatu adeó terribili, Sapgirei rex Cazaniperculfus, accerlito ad fe ex fratre nepote,rege Tauricc,iuuenem tredecim annorum,quiin' terim regno preeiïet,ad Turcarum Imperatorem.cius auxilium opemt^ imploraturus, confugit. Cum autem iuiftnis ayuneuli monitis parens, itcraggrefius,ad Goltinovuofero,id eftinfulam quæmereatorum dief tur,intr^ Vuolgæmeatus,non longea caftro Cazan fi'tam perucniifet, liberaUtcr honorificeq? àreoniprineipibusfufceptuseft. Nam Seyd,fiP premus Tartarorumîacerdos( qui in tanta apudeos autoritäre acue* neratione eft,utetiâ reges aduenienti occurrant, ftantesep huieequoim fidêti manu porrigantzcapiteq? inclinato, quod folis côeeflum eft regib. tangât: nam Duces non eius manum,Ièd genua*:nobiles uerd pedes,plez bei] ueftes tantum,aut cquû manu attingutjm eo^omitatu fuit.Is Seyd, cum Bafili] partes clàm foueret, fequeretufq?, iuuenem eapere, ôôMo/ feovuiam uinélû mittere fatagebat: fed deprehf nfus, captusep, cultro in publico occiditur.Michael interea,duxexercitus,coalt;ftisin inferioreC Novuogardia ad machinas commeatumep deferendû nauibus,quaruni tâta multitudo erat,ut fluuius alioqui amplus, nauigantium multitude neopcrtusundicpefleuideretur:ad Cazanû cum exercitu pr^erabat, cumep admercatorum infulam GoftinoviioferoperueniiTet^catisfe-ptimadiclulij caftris, uiginti diebus, dum equitatû expeô:at,ibi comoz ratus eft. Interea Cazan caft£um,quod ex lignis exftru^û erat,per quof lt;îam à Mofeis fubornatos incenditur,acintuenteRuthenorum exercitu funditüs exuritur.Tanta occupâdi caftri occaiîo,aded formidine acigna uia Ducis negleôla fuit,ut nec militem ad expugnandum caftri collem e/ duxerit, nec Tartaros id denud ædificantes impediuerit fuertim uigeiî^ ma Offtaua eiufdem meniîs die traielt;fto in cam partegn qua caftrum fîtum eft,Vuolga,ad Cazancafiuuium cum exercitu confedit, uiginti diebus benegerendærei occafioncm captans, Ibi moratus, neclongè ab eo Ca^ zanenfîs quoque Regulus fua caftralocat:emifsi§lt;p Czeremifsis peditt-

C o M M E N T A R 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7

A busgt;Rufhenos fæpius,fruftra tamê,infeftat* que Schealc rcx,qin' quoep ad idbellum nauibus uenerat, fcriptis litehs admonet, ut regno fiio hæ-reditario cedau Ad qi^ ille paucis : Si regnum b oc meum ( refpondit * habere cupis,age ferro decernamps utriqj * id eus fortuna dederit,habez at» Dum Rutheniita fruftra moras trahunt, abfumpco quê abduxerant cômeatu,famclaborareincipiût, nam Cscremîfsis omnia circumquaqj uaftantibus, heftkimcp itinera diligenter obfer|â£ibus,mbil adferri pox tcrat:adeóutnecPrincepsdeexcrcitusfui,quapreincbatur, necefsitatc * cognofcerc,nccipfi quic^illi fignificare poflent. Huicrei duos Bafilius præfccerat:unum,Knes loannem Paliczki,qui ex Novuogardia inflruz (fliscommeatunauibuSjfecundo fluuioad exercitum dclcendereureli«' dfo'cp ibi commeatUjftatu etiam rerum pr;efenti confidcrato,otyus ad fe reucrtcrctur.altcr eandem ob rem cum quingentis equitibus terreftri iti nere miiîus fuerat,qui à Czeremifsis, in quos inciderat, cu fuis cæbis eft, uixnouempertumultum fugaelapiîs» Prefeeftusgrauiterfaucius,tertio

B poft die in manibus hoftium obijt. Huius cladis fama cum ad exercitum perueniftetjtata in caftris confternatio, quam uanus de toto equitatu ad internecionem cæfo fubitó oBortus rumor etiam adauxerat, coorta eft, utnihil nifi defugacogitarent » in quam cum omnes confenfiifentjhæfix tabant adhuc, aduerfo'«ie fluiJio,quod difficillimurn erat, redircnt,an fez cundo tantifper defeenderent, donee alios fluuios attingeret, ex quibus póft terreftri itinere longo circuitu reuerterentur. In his duinrfame, fuz pra modum eos urgente,eifent confultationibus, nouem, quos Ä quiiv gentorum cæde elapfos fuifle dixi,forte ftiperueniunt Joanem'qj Palitzz ki cum commeatu aduenturum nunciant : qui eth curfum fuum maturaz retjfiniftra tarnen fortunauftis,maiorc parte nauium amifla,cum paucis in caftraperuenit» Etemn^yjjidiutinolaborefatigatus,una node quiz etiscaufa in Vuolgajlittusfe recepiifet, CzerenuHæ continuo magno accurrentes clamorc,quisnam præternauigarct, feifeitantur^;:'quos Paz litzki ftruitorcs, nautarwm ferubs elfe rati, iurgqs incrcpantes,flagris fe Ç poftero die cæluros minantur,quóddomini.fuifomnum ac quietêimz portunis uooiferationibus interturbarent ♦ Ad quæ Czeremiffæ : Cras, inquiunt, aliud nobis uobilcum negotium erit: nam uindos uos omnes Cazan ducemus. Maneigiturfoienondum apparente, cum denfifsima nebulatoFumlittus occupailètjCzeremiftæderepentcin naucsimpetu fado,tantum terrorem Ruthenis inculferant, ut Palitzki prefedus daft fis,relidis in manu hoftium nonaginta maiejribus nauibus,in quibus fia gulis trigintauiri erant, foluta alittorenaui, medium Vuolgæ teneret, nebula'cp tedus fere nudus ad exercitum perueniret. Atq? inde póft,pht rium nauium comitatu rediens, baud dilpari fortuna ufus, in Czeremift larum infidia^terum prolapftis eft» Nauibus enim, quibus deducebaz tur,amifsis,ipie uixnum paucis incolumis euafit ♦ Dum Rutheni ita iaz me hoftili'que ui undequaeç urgentur, à Bafilio mifius equitatus Vuiez ga fluuio, quiaMeridie Vuolgaminfluit, odo'que miliaribus à Cazan abeft trjuedo, ad exercitu contenderet,aTartaris amp;nbsp;Czeremifsis bisexz k cipitur;

cipiturïcum quibus congrefsi,multisutnnc^ deßdcrads,TartÄisdeim A de cedentibuSjfcrcliquo exercitui coniunxerunt. atcp ita excrcitu equp

A quem ccfttum octoginu miUium fuifle perhibct^ Cdzan régis Oratores ad paecm firmandam ad Bafilium ueniunt.qui cti'am tum,dum nos Mo^ fcoVüi'æcflèmus,aderant:necpadhucunatûcfuturæpaôsfpesintercos • cratt nam Sc nudinas, qug circa Caz^an in itiercatorum infiila fieri confuc ucf arttjin Cazanenfium iniuriam Bafiliii^ Novuogardiam traftulit:gra* uundilt;flapoena,fiquiin pofterumexfuisad mcrcatû in infiilâ profici^ fceretur. caitic]|nundinarumtranslationc ma^ao Cazanenfibusinconi modo futuram fperabat:atcp uel ialis ( cuius 3 artari illis tantum nundi-* • nis copiam à Ruthenis habebant ') emptione adempta,ad dcditionem e* os cOgi poiTe. Vcrdm huiufmodi nundirtarum translatione non minus incommodi fenfitMofcovuia, quamipfi Cazanêiès, Plurimarum enim rerum,quæex mari Calpio,Aftrachan emporio^adhæcPêrfia^ Arme niaper Vuolgarn importabantur, côfeqùutaeft caritas ac penuria: ma^ acime arttem nobilifsimorum pifcium, ex quorû numero Beluga èft, qui citra ÔC ultra Cazan in Vuolgacapiuntur,

ß Hadenus debello Principis Mofcovuiac cum Tartaris CazaneGbuä gefto* NunC ad intermiflam de Tartaris rtarrationem denuo redeo»

Poft Tartaros Cazanenfes, primi Tartâri cogrtomento Nagai occur runtjqui ultra Vuolgam, circa mare Càfpium, ad fluuium laicK ex pro* uincia Sibier decurrêtetn habitant ♦ Hi régcS rton habent, fed duces,No ftra tempcftate très fratres, æquali diüifioné proüinciàrum fada, duca* tusillos obtinebantîquorum primus Schidack, ciuitatem Scl^raitzick ultra fluuirtm Rha, Orientem uérfus,cum adiacente ad laick fluuéum re* gioneobtinebat: alter Golîum, quicquid inter Kamam laickamp; Rhaflu* uios elfeuSchichmamai tertius Iratrum Sibier prouinciæ partem,amp;S ont nem circiimiacêtem regionem pofsidet, Schichmamai interprctatur iàn dus, uel potes. Atcp hæ quidem regiones omîtes ferè iÿluofç funtzextra camquæad ScharaitzicKuer^t,quaÉcampeftrisefti

Inter Vüolgam3cTaickfluuios,circamare Caipium,habitabâtquôn* dam Savuólbëfes reges,lt;ic quibus poftea. Apudhos Tartaros rem adgt; C mirandarrijamp;iuixcredibilem,Demetrius Danielis,uir (utinter Barbaros) grauis aclîde fingulari, nobis narrauit : patrem fuum aliquando à Principe Moicovuiæad Zavuolhenièm regem milTum fuilfe: in qua dum eflètlcgatione,femë quoddam in càinfiila, melonum ieminii paulo tnaius ac78tûdius,alioqui haud difsimile, uidiflè : ex quo in terrant con* dito,quiddam agno perfimile, quinque palmarum altitudine fuccrefce* retzidCp eorum lingua Boranetz, quafî agn^lum dicas, uocaretur. nan) amp;nbsp;caput,oculos,aures, cætera«^ omriia in formant agni recens editi,pcl* lem præterea fubtilifsimâ habere, qua plurimi in eis regionibus ad fub* ducenda capitis tegumenta uterentur, eiuimodi pelles uidilfc fe, multi coram nobis uftabantur. Aiebatinfuper,plantamilla,fi tarnen plantam uqcari phas eft, iangijinent quidem habere, carnem tarnen nullam : ue-rum carnis loco,materiam quandam cartcrorum carni pcrfimilem.ungu lasporro no ut agni corneas,fed pilis qiiibufdaad cornu fimilitudineue ftitas:radicem illi ad unibilicu,feu uentris medium elte.uiucre aut tadiu, ■ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k z nbsp;nbsp;nbsp;donee de*

donee depaftis drctim fc herbis,radix ipfa inopia pabuli arcfcaT.Mir artl A huius plâtæ dulcedinem eflc.’propter quam alupis, cæterisc^ rapacibus

hoede femineamp;f planta pro eommento habuerimyta* men amp;nbsp;antea tanquam auin's minime uanis auditum retuli.’Sc nunc tan* to libêcius refero,quódmihiuir multædodtrinæ Guilhelmus Poftcllus narrauitjfe audiuifle à quodâ Michaele,apud rempuU♦ Venetâ publico

Ä PrincipeSchidack,progrediendô inOrientemuiginti diebus, oc* currunt populi quos Mofei appellat lurgêci, quibus Barack Soltan,ma gni Chain feu regis deCataiafraterimperat« A' domino Barack Soltan, decem diætis itur ad Bebeid Chan» Hic eft ille magnus Chan de Cataia.

Aftraflian urbs opulenta, magnum'ep Tartarorum emporiürh, à qua tota cifcutniacens regio nomen acccpic, deceip dierum itinere infra Ca* zan in citeriore Vuolgæripa,adeius fcrèoftia fita eft. Quidâ harte non ad Vuolgg oftia, fed aliquot dierum itinere inde diftare aiunt.Equidem eoldcoquo Vuolgaflüuius /nrriultosraftiosj^üos quidê feptuaginta effeaiuntjfcinditur, plures'cp infulas faeit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fer^ oftfjs Cafpium

mare tanta aquarû copia ingreditur,utproeulfp4ftâtibus mareeffeui* deatur, Aftrachan fitani efle puto.Sünt alipqui earn Citrahan appellant»

Vitra V uiatkam amp;nbsp;Cazan,ad Permiç uicin^m T artari habitant, qui TumenskrjjSchibanski], Cofatzkrj uocantur. ex quibus Turneskfj in G fyluiâ habitarcjdecem'cp milium numerum aiunt non excedere. alrj præ* tercaTartari trâs Rha nuuium funt,qui quod foli capillos nutriant,KaI* muchi uocantur:amp; ad mare Cafpium Schamachia, â qùa etiam regio no menaccepit,ita appellati,homines in texendis fericeis ueftibus excellent tesj quorum ciuitas fex dierû itinere abeft ab Aftrachan, quam unà cum i^gione rex Perfàrum hauddta diu ( ut aiunt ) occupauit»

Afoph ciuitas adTanaim, dequa fuprà, fèptem dierum itinere diftat ab Aftrachan:ab Afoph autem, Taurica Cherfoneflis, præcipuè autem Prgeop ciuitas, abeft quincp dief um itinere.ïnter Cazan ^tem ÔC Aftra chan,longo fecûdum Vuolgam traiftu, ad Boryfthenem ufq^, campide* fertifunt,quos Tartari nulliscertisfedibus inhabitant:præter Afoph SC Achas ciuitatcrn,que eft duodecim miliaribus fupra Afoph adTana-im:amp; minori Tanai uicinos Tartaros, qui terrain colunt, certas'cp ftdcs habent» Ab Afoph ad Schamachiamfunt duodecim diætæt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■

COMMENTARII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lot

À' Ab CTriente Meridiem uerfus refledlêdo, circa Mæotidis paludcs Pontû,ad fluuium Cupa, qui paludes influit, Aphgafi' populi funt, quo loci ufcç ad Merula fluuium,qui Pontuillabitur, montes occurrût,quos Circafsi, feu Ciki incofunt. Hi montium afperitate freti, nec Turcis,neC Tartaris parent.Eos tame Chriftianos efle, fùis legibus uiuere,iu ritu ÔC cæremonqs cum Græcis couenire,lingua Slavuonica ( qua utuntur ) ßi* era peragere, liutiieni teftaiitur. Audacifsimi {gratae funt.nâ fluui}s,qui ex corum montibus fliiunt, nauibus in mare deÄpir, quofeunep poflunc fpoliant:eos prefertim,qui exCapha Coftantinopolim nauiganu Vitra Cupa fluuiu eft Mengarlia,quâ Eraclea fluuius interlabitundeinde Cox tatis,quam quida Colchim elTe arbitrantun Poft quem Phafis occurrit, qui priufep mare illabatur,haud procul ab oftijs Satabellum iiffulâ facit; in qtia fama eftjafoiiis naues quodam ftetifle» Vitra Phafim^Trapezus;

Tauricæ Cherforieß paludes, quæ ab oftrjs Tanais in lohgitudinem trecenta miliaria Italica hàbere dicuntur, ad caput S* Ioannis, promon^ B torium,qua in ar(ftumcoeunt,duo tantum miliaria Italica continenu Iii caKrqm ciuitas,olim regurri Taurice fedés;à qua Krrjmskq nominabati tur* Poftea toto Ifthmo,lpació mille ducentorum palTuum ad infula; formam perfolfo, reges non Krr)mskr),fed Præcopskrj, ab illa nimirum perfofsionefumpto UQcabulb,nomen acccpere, Præcop enim, lingua Slavuonica perfoflum fonat» Vnde apparet,fcriptorem quendarn erraf-fe,qui Procopium quendarnibifegnafle fcripßt, Porro tota Çherfonez fus, fylua quadam per medium feinditur: ea(:^pars quæ Pontuw refpß cit,in quaCaphäinfignis urbs, olim Theodofia dióta, Genuêfium coloz nia,totaàTurca pofsidetur« Capham autem Mahumetes,qui expugna^ ta ConftantinopolijGræcorum imperium deftruxit, Genuenfibus ade» mit. Alteram peninfulæ p^em Tartarus pofsidet. Omnes autem Tar tari,Tauricæ reges, ori^meïnTuani ex Savuolhenfibus regibus ducunt; amp;nbsp;cum domeftica feditione aliqui regno pulß fuiflent, nec ufquam in ui^ ciniafirmum federn habite poflentjhanc Europæ partem occupauere: C ueteris'queiniuriæhaudimmemores,diùcum Savuolhenfibus dimica-bant: donee patrum noftrorum memoria, Alexandro magno duce Lß thvuaniæ in Polonia imperante,Scheachmetrex Savuolhenfis inpär^ tesLithvuaniæuenit,fcilicet ut initö cum Alexandro rege feedere, con lundis dffibus Mahmetgirei regem Tauricæ erjeerent. In quam rem u^ terque quidem princeps confenfit. Cum autem Lithvuani iuxta eorum eonfuetudinem longius quam par eft, belljim dilferrent, uxor SavuoJ^ henfis regis, eius'que quemincampis habebat exercitus,moræ, tum ex tiam frigoris irnpatientes,eorum regem in oppidis quibufdam agerix tem follicitant, obmifto Poloniæ rege, ut in tempore rebus fuis prouix deat. QuodTumilli perluadere non poffent, uxor relidomarito, cum parte exercitus ad A^ahmetgirei Præcopenfem regem deficit:cuius imx pulfu,Præcopenfis exercitum ad profligandas reliquas Savuolhenfis co pias rnixtit.quib. difsipatis,Sçheachmet Savyolhenfis rex infoelicitatem fuâîitidens, fexingetis ^rè equitibus comitatus, Alba ad Thrjrä fluuium . .qrr ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 3 fitam

fitam, fpe auxilrj àTurçaimpIorandi côfugit. In eaóui'tate cum nruAas fibijUC caperetur, inficlias intcllcxiflet, conuerfo itinere, uix media parte

• equitum aflumpta,Chiovuiam peruenit.ubi aLit^vuanis drccmuetus, captuscp, cum régis Polonræiufîu Vuilnam deduceretur, obuiam fibi rexprogrefluSjhonorificè fufceptum,ad Polönorum conuentum fecum duxi't;quo quidê conuentu bellum aduerRis Mendligerei dccernitur» Scd cum Poloni in cogeado exercitu tempus Iongi'us,tjuim par eratjCX'^

* traherent, Tartarus lienemeter offenRis,denuó de fuga cogitare ccepit; in qua deprehenfus,ad Trokrj caftrum,quatuor à Vuilna miharibus rz'^ traélus eft» que ego ibi uidi,una(:p cum eo pranRis fumgt; Atcp bic Savuol licnlium regum imperq finis fuit:cumlt;juibus amp;Äftrachan reges, qui quoq? ex ?ifdem regibus originem traxerunt, una perierunt, quibus ita opprefsis amp;nbsp;extinAis,regum Tauricæpotentiamaiorein modum adau c7a,uicinis gentibusterrori erat,adcöut amp;nbsp;regem Poloniæad certum flipendium pendendum cogèrent, eaconditione,ut eorum opera qua^ uis urgête neccisitateutatur» Qiu'n Moicovuiæ Prmceps,inifsisfub' inde mpneribus ilium fibi deuincire fblebat» quod idco fit, quia cum mu tuis afsiduè bellis implicentur,utercp Tartarorum ope armisqj alterum fc fperat oppriniere poflè» Cuius illebaudignarus,acceptis muneribus utrucpuana Ipe laélabac id quod uel co tempore? dum ego Cæiàris Ma ximiliani nomine apud Mofcovuiæ Principem de pace cum rege Polo' niæ incu»datra(fi:arem,apparuit. Nam cum Moicovuiæ Princeps ad æquas pacis conditiones induci non poflct, re:jj Poloniæ Præcopenlem regem pecunia conduxit, ut Mofcovuiam cum exercitu ab una parte a.' doriretur,Icquocp exaltera Opotzkam uerfiis impetumin Moicidflt; tionem fadlurum, qua arte Poloniæ rex Mofcym ad tolerabiles pacis conditiones cogi poHe iperabat. Qiiod animaduertens,mifsis OratoribusfuLimuicifsimapud Tartarum egit negotium,'utfcilicct in Lithvuaniam,quam turn omni mctu uacuam ac præfidio deftitutam ef-Ie dicebat, uires Rias conuerteret» Cuius confliium Tartarus,fuicom^ modi duntaxatrationehabita,fecutus eft♦ Atq^iseiufinodi Principum C diflenfionibus potentior fadus, cum imperij augcdi libidine tenerctur, nccp quiefcerc poRet,ad maiora animum applicuit : Mamai^que NahaR cefi principe fibi adiun(fto,Tauricam anno Domini 1524, menfeJanua' rio,cum exercitu egreRus,regem Aftrachan adortus eft* cuius urbem, cum earelicfta, mctu profugiRet, obledit, amp;nbsp;occupauit, manfit'ep uiiftor iii ciuitate fub teftis * Interir» Agis Nabaicenfium ejuoep princeps,fra/ trem fuum Mamaiincrepat, quod tarn potentem uicinum Riis coprjsin iiaret* Præterea eum monet, ut Macbmetgirei régis indies crefeetem po têtiam Rilpcftam baberet* pofte enim, utinianabili illeâni'mo eftet,fieri, ut conuerfis in fe fratremcp armis,utruc^ regno depulRi’m aut interimat, autinferuitutem deducat. Quibus uerbis Mamai ]»ermotus,fratrinun-ciatjcucp bortatur, ut quam magnis poftet coprjs ad fr pfoperaret. pofte enim nunc,cum Macbmetgirei magno rerS Ricceftu elatus,fecurius age-ret, utrofc^ eo metu leuari. Agis fratris monitis parens,ad præR;riptuni

’ ■ co MME NT A RII/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lôj

A tempus ft cum excrcitu, quem addefcndêdasm tot belKsregni fui fines iam prius coegerat,affuturum omm'no promi'fiuQiiareintellecta, Magt; mai continuo regem j\Jachmetgirei menet, ne militem foluta difeiplina • lub te(fi:isaleret,corrumperec^ : fedurberelicfia,in câpisponus,ut mos eftjdegeret. Cuius confilio acquiefeens rex, militem in calira cducit» ad--uolat Agis cû cxcrcicu,fctp fratri iungitratq? hi non ita mulco póft Mach metgirei regen»nikil tale timentc,cum Bathir S(^tan filio, uigintiquincp annos nato,prandentem,fa(fto derepentèimpetn obtruncant,eiuscp ma « iorem exercitus partem fundunt,amp;reliques infugam uertunuac ultra Tanaim,Tauricâ ufqî infequentes,ccdunt,fugantcp:Præcop ciuitatem, quam in Cherfonefi ingreflu efte dixi,obfident;tentatiscp omnibus,cum ea nec ui nec deditione potiri pofte uiderec,foluta obfidione dftnum re^ deunt. Horum ergo operarex Aftrachan regno fuo itefum potitus eft: uirescç regni Tauricæ,cû Machmetgirei fortifsimo amp;nbsp;foclicifsimo rege, qui potenter aliquâdiu imperauit,conciderût. Machmetgirei occifo, fta fc ter eius Sadachgire£,Turcarum imperatoris ( cui turn feruiebat) auxilio

Precopêfe regnû occupauit: qui cum Turcarû moribus imbutus,rarius præter Tartaroruni more in publico uerfaretur,necp fubditis fuis fe con fpiciendum exhiberet,à Tartaris,qui hanc infolita rem in Principe ferre non poterant,eiicitur,iiicp eiifb locum ex fratre nepos fubftituitur.à quo cum Sadachgirei captus fuiftet,nepotê,ne cæde in fe fæuiat, fed à fuo iàn guine abftineat,fene(ftutis fuæ mifercatur,denicp ut priuatus r^iquu uigt; tæin caftro aliquo deducere,nomencp dûtaxatregium,totaregiMadmigt; niftratione nepoti permifïa,rctinere pofsic,fupplex orat,amp; impetrat.

Nomina dignitatum apud Tartaros hæcferè funt. Chan, utfuprà di-xi,rex cft:Soltan,fih’us regis:Bi),dux:Murfa,fihus ducis: Olboud,nobigt; liSjUelconfîliarius: Qlboadulu,alicuius nobilis filius: Seid,fupremus ia^ cerdos:homouerô pmifFusKftî. Officiorumuero, Vlan,fecunda èrege dignitas: nam reges Tartarorum quatuor uiros, quorum confilio in rebus grauibus potifsimuwi utunturjiabent. ex his primus,Schirni uocaz

C tunfocûdus Barni, tertius Gargni,quartus Tziptzan. Haclenus de Tar tarisuiunc de Lithvuania,Mofcovuiæ uicina,dicendum eft,

- Lithvuania Mofeovuiæ proxima eft. nonautem defola prouincia,» fedrcgidîTibusilli adiacentibus,quæftib Lithvuaniæ nomine compregt; bcnduntur,nuncloquor. Hæclongo tradfuab oppidoCircafs,quod adl Boryfthenem fitum eft,in Livuoniam ufepprotenditur. Porrô Circaf^, Boryfthenis accolæ, Rutheni funt,alqabhisquosfupràad Pontum in montibus habitare dixi.His noftra tempeftate præfîciébatur EuftachP us Tafeovuitz,(quem cum Machmetgirei rege in Mofeovuiam unà profelt;ftum fulîTejfuprà dixi ) uir belli peritifsimus, aftutia fingulari î qui cum crebra cum Tirtariscommerciahaberet,fæpius tarnen cos ftidit* quin ipfum Mofcum,cuius aliquando captiuus fuerat,in magna fæpe periculaadduxit. Eo anno,quo nos Mofeovuiæ eramus, miro aftu Mo feos profligauit;dignaip nlihi res uifa eft, que hoc Ioçq afcriberetur.Tar

taros quöfdam habicuLithvUanicoin Mofcovuiam deduxi't^ri quoSj ceu Lithvuanos, nullometu Mofcos irruituros fciebauïpfe difpöfitis

• loco opportuno infidqs, Mofcos ulcifcentes præftolatun Tartan depo pulata parte Sevueræ prouinciæ, Lithvuaniam uerfus iter arripiuntaiv deep mutato itinere,cuiTi Lithvuaniam ténuiffe cognoüiiTent, Mofci Li* thvuanos cfle rati, mox uindicftæ cupiditate magno impetu in Lithvua* niam irruunt.quauaftaja,cum prædaonuftircdirct,ab Suftachio ex in*

« fidrjs circumuenti,adunum omnes cæduntur. QuarC cognita, Mofcus Oratores ad Poloniæ regê, qui de illata fibi iniüha conquererentur,mi* fit. quibus rex:Suos non intuliflejfediniuriaultos ciTejfefpóditJtaMo* fcus utrinep delufus,damnum cum ignominia ferre coacftus eft»

Infra öircailos nullæ habitationes Chriftianorum funt. Ad Boryfthe nis oftia, Otzakhovu caftrum óó ciuitas, quadraginta miliaribus à Cir-cafs,quam Tauricærex non ita diu Polonig regi ademptam pofsidebau HancnuncTurcus teneu Ab Otzakhovuad AJbam, circa oftiaThirae, quæ ueteri nominediciturMoncaftro, quatuordecim miliaribus ab Ot B cakhovu, in Prgcop quatuordecim miliarib, A' Cercafs circa Boryfthe* nem ad Præcop quadraginta miliarib. Supra Circaflbs feptem mik per Boryfthencmafcendendo, Cainovu oppidum occurrit;àquodecemS^ oefto miliarib.eft Ch!ovuia,uetus Rufsig iftetroffcolis:quam magnificam plané regia fuiftc,ipiæ ciuitatis ruinæ,monumêta'cp,qu2c in ruderibus uifuntur^eclarant. Apparent adhuc hodie in uicinis montibus ccclefia* rum,monafteriorumcp defolatorum ueftigia,præterea cauernæmultæ, in quibus uetuftifs.fepulchra,corporacp in his nondum abftimpta uifun tur. Ab hominibus fide dignis accepfipuellas ibi ultra feptimu annu ra* rd caftitatem feruarc» rationes uarias audiui, quarum nulla mihi latisfa* cit:quibus,mercatoribusabuti quidê, fed ab^cere minime licet. Nam fi quis abduóta puella deprehenfus fuerit,amp;: uita amp;rj3onis, nifi Principi» dementia feruatus fuerit,priuat.Lex etiâ ibide eft^qua externoru mcrca toru ( fi qui ibi forte decefterint ) bona aut regi« edtrt,aut eius præfedo: id quodapudTartaros Só.Turcas, in Chiovuiefib.apudfemOrtuis ob* C feruatur. Ad Chiovuiam monticulus quidam eft, per quern mercatori* busuia aliquanto difficiliorc tranfeundum eft:in cuius aftertfuj fiforté currus aliqua parsfrangatur,resquæincurru portabantur, Fifto liim dicantur. Hæc omnia O. Albertus Gaftol Palatinus, Vuiln^nfisregi* in Lithvuania uicegerens, mihirctulit. Porrda Chiovuiaafeendendo p^er Boryfthene triginta mil^ribus, Mofier ad fluuiû Prqjetz, qui duogt; decim miliarib. fuper ChiovuBoryftheneminfluit,'occurrit, Thur flu* uiuspifeofusinfluit Prepetz.a Mofier autemad Bobranzko, triginta* Inde alcendendo uigintiquinque miliaribus,peruentturin Mogilcvu, aquaOrfa fex miliaribus abeft.Hæciam enumcrata fecundum Bory* fthenem oppida^quae omniain Occidentalilittof« fitaflint,regiPolo* niæ: Orientali uerô,MoIcovuiæ principi fubqciuntur : præterDobro* vunam, èc Mftislavu, quae Lithvuaniæ ditionis funt. Traiedo Bory^ fthene quatuor miliarib,Dobrovunam, inde'tp uiginti Smolezl^o deue*

COMMENTARII» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toÿ

Anit'iin E?x Orfânobisiterfuitin Smolcczko,amp; tüm Mofcovuiam ulcp* Borifovuo oppidûuigintiduobusabOrfàm Occidêtemmi'h'anbus abeft^quod Bcrcfma fluuius, qui infra Bobrâtzko Boryfthenem influif, • præterlabitun Eft autem Berefina,ut oculis conipexi, amplior aliquâto Boryfthene, ad Smolêtzko, Planéputo hune Berefînam, id quod etiam uocabuli fonusindicareuidetur, ab antiquis Boryfthenem habitum Rp ifle»nam fî Ptoien»p deferiptionem c5ipexerinws,Bercfinafontibus ma gisquàmBoryfthenis,quemNieperappenant,Tonuènict. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Lithvuania porrd quos Principes habuerit,quâdo ChriftianiRno ini tiata Rient,ab initio fan's di(ftum eft. Huiusgentisresad Vuitoldi ufcp tempora,femper fiorebant.Si bellum aliûde ipfîs immineat, fuacp aduer Ris hoftium uim defenderedebeat, uocati quidem, ad oftctatMDnem ma gis quam ad belluminftrudti, magno apparatu ueniunt : uenim deledlu habitOjCitd dilabuntuf. Quod fi qui remâferint,hi equis ueftibus'q; megt; Iioribus,quibusinftru(fti nomina dcdcrunt,domum remifsis, cum paiR B cis quad coadi, ducem fequuntur, Cætenîm magnates, qui certum mR litum numerumfuis fumptibus in bellum mitterecoguntuf,data duel pecunia, fe redimcntes,domi remanent : eacp res adeo dedccori non eft, ut militiæ praefedi, ducesc^ publice in conuentibus caftrist:^ proclama^ ri faciat,fi qui udint, nymerafà pecunia exautoratos domum redire poR fr. Tantaautem interhos quidlibetagcndieftlicentia,utimmodicalR bertate non uti,fed abuti uideantur, Principucp bona impign^rata poR fîdeant:adeô,ut Principes in Lithvuaniam uenienteSifuis, ni pr(»uinciagt;’ hum ope fubleuentur,ue^igalibus ibi uiuere non potuerint. Gen tts ha/-bitus oblongus, arcumcp Tartarorum, haftam uerd Ö6 feutum Hungagt; rico moregerunt. equis bonis,qfdemc:]^ caftratis,fine folcis ferreis,quos mollibus coercent lupati^tuntur.

Vuilna eft caput gpntis; ciuitas ampla, intra colles Rta, ad confluxum fluuiorum Vueliæ amp;nbsp;Vuilnæ» Vuclia autem fluuius aliquot infra Vuil nam miliaribus,Cronomem influit. Crononautem,oppidum Grod^ Ç no,nomine baudita difsimiIi,prçterlabitur,Çrutcnoslt;:p populos quonlt; dam ordini Teutonicorum fubiedos ( quibus nunc Albertus M,archio Brandenburgenfis,poftcaquam (c regi Poloniæ fubdidit, crucecç amp;nbsp;or-dinc depofito,hæreditarius præeft ) à Samogitis, eo loci quo Germani-cum mareillabitur, dirimit: ubi eft oppidum Mumel. nâ German! Cro-nonem Mumel,patrio uerd uocabulo Nemen appellant. Vuilna porrd nuc eft muro cinda. multa templa ædesc^ ^pideæ in ea exædificâtur,vi qua epifcopalis fedes eft, qua tue loanes régis Sigifmudi filius naturalis, Ilir fi'ngulari humanitate prgditus, tenebat,nos'cp in reditu noftro huma niter excepit,PretereaparochialiSCCclefia,8c aliquot monafteria,Ô6 pre* cipuu Frâcifcanorû de obferuâtia cœnobiû, maximis fumptibus extru* du,excellit. Multo ^luratamê funt Ruthenoru têplain ca,quàm Roma/» næ obediêtie.InLithvuaniçprincipatufunttres Romane obediêtie epî feopatus: Vuilnêlîs fcilicet,Samogithif nbsp;nbsp;ChiovuiêRs.Rutheni uerd c*

pifeopatus in regno Pploniç amp;nbsp;Ui£hvuania,autiuis incorporatis princi patibus

padbus,{unt,archiepifcopus Vüilnæ nunc degens,Poloccnfis,^üo!o- A. dimcrienfis,Lucenfis,Pinski,Chomenfis,Premifsicn(ïs.LithvuahinïeV

• Ie,cera,cinere,quibus porifsi'murti abundant, quæftum faciunt, quæ ma gna ab eis copia Gcdaiium,deinde in Holandiä deferutur« Picern quoep amp;afleresad fabricandasnaues,frumentum quoep Lithvuaniaabundè præbet, Sale caret,qüoduenale ex Britannia habet. Qiio tempore Chri llicrnus Daniæ regno cÿdluSjmare'que piratis infefti*mlt;Het,faI non ex

« Britannia,fed ex Rufsia^ortabatur: quo etiamnum utuntürapud Lithz vuanos. Nöftra tempeftatc apud Lithvuanos duo potifsimum uiri (' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellica laude clari fuere; Conftantinus Knes Oftroski, amp;nbsp;Knes Michael

Linzki. Conftantinus üt plurimum Tartaros fudit i non ocCurrendo multitudfni predantium, fed præda onuftos feqüébatur. cum'que redix rent ad eum ufqj locum,in quo fe omni metu fôlutoS,reipirandi quicx feendi commodum ipacium habere putabant(islöcus eratillinotus) cumep eos inuadere conftituiflet,monuit iuos,ut fibi ea no Ae cibaria pa rarêt. nam fe eis nullam ignis copiam in nodem futuram, eiîè faêturum. B Itacp ièquehti die continuato itinere, cum Tartan' noctu nullaflâmaaut fumo apparente, putarenthoftes rcgrcftos, autdilaplbs,eocpôdequos in pafeua dimitterent, maâ:arent,uorarcnd R fomno dederent: Corn ftancinus primo diluculôinuadens,magifls cladibusèos affecit^ Knes uero Michaël Linski,qui cum adolefcens adhuc in Germaniam ueniflêt, aptid i^lbertum Saxoniæ ducem eo temporc in Frifîâ bèllum gerenx . tem ftr«nuèiegefsiftet,acperomnes militicc gradus magnum fibi no/ men peperifléti Germanorumep apud quos adoleuerat moribus nnbu-tus, in patriam redpfict, apud Akxandrum regem magna authoritate ac fummo locô fuit: aded utrêx arduas quaiqueres eX eins iudicio acarx bitrio conftitueret. Accidit autem, ut cum loanne Savuerfinski Pala* tino Trocenfi, regis câuiain diftenfioiiémuenî?et,jibi compofîtis tam dem’rebus, in uita regis omnia quieta inter illos manebant:atmortuo rcgc,manebatloanni alta mente repofîtum odwm ♦ nam ex eo priuatus erat Palatinatu . Turn ipfe complices,atcp amici,apud Sigifinundüm C ‘ regem, qui Alexandro iucceftèrat, crimine affedati imperij, ab æmuïis quibuidam delatus eft, proditor patriæ nominatus ♦ Cuius iniuria: Knes Michael impatiens,cum fæp e regem appellaftetjrogaflet^ ut com muni iudicio,quo tantum crimen à fe dcpellerc polfediccbat,caufàm in*

« • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter fe amp;nbsp;Savüerfînski adorem difeerneret : cum'que rex illius petitioni

IcVTum nondaret,in Hungajjiamad Vuladislaum régis fratrem profix tifeitur: àquo literis amp;nbsp;Oratoribus, quibus ad cognofeendam fiiam cau fam rex ad monebatur,impctratis,tentatis que omnibus,cum caufæ fijse cognitiônem à rège inlpetrare non poftèt,indignitate rei permotus Mi* chacl, tale facinus fe aggreflurum, regi dixit, quod ip fi fibique aïiquanx do foret moerori. Atcumdomumiratus fe recepilJèt, quendam ex mis hominem fibi fidum, cum literismandatisep ad Mofeovuiæ Principem mittit. Scripferatautem,fiPrinceps fecuramliberam'que adfeuiuendi copiam, datis in hancrem literis, atep addito iuramcnto,fibiprç)mittex ret,calt;p

A fctjcaqp fts honori emolumentrque fibi apud Pnncipem foret,fè caftris quç in Lithvuaniapöfsidcret,alrjs'cp ui aut deditionc oecupatis,ad fe degt; ficcté uclk^Eo nuncio Mofcusiqui uiri fortitudinem dexteritatem co gnitani haberet,mirificè cxhilaratus,omnia qug à fe Michael peteret,da-' tis ut uolebatlitcrisjiuramentocp addito,fe fadturum recepit. Rebus ita apud Mofcum cx fentetia confedtis, Michael ulcilcendi libidine flagrâs in loannem Sa’ÿutarlînski, qui tum in uilla lua cir^a Grodno erat ( in qua cgopoftea femel pernodlaui) toto impetu fertbr, eumcp neclabi poC fetjdilpofitis circum gdes militum ftationibus,immiflo percuiTore quo-* dam MahumetanOjinledlulo dormientêopprimit,obtruncatcp: quarc peradla,ad caftrum Miensko cumexercitu progrelfus, ui illud, aut dez ditione occupare nitebatur:lcd Micnsko occupatione fruft^atus, alia iubindecaftra oppida'que aggreflus eft, Interea cum régis infe copias aduenire,fecß illi longe imparern elïè intelligeretjobmifla caftrorum opz pugnationCjin Mofcovuiam le contülit:ubi à Principe honorifice exce-

B ptuseft. nam Lithvuaniam illi parem non habere fciebat, Vnde ma* gnam de eo Ipern concoeperat,fe eius conßlio, opéra, induftria, tiniuerz fam Lithvuaniam poffc occupare» qualpe haud proriusfruftratuseftgt; Nam communicatis cum eo confilrjs,Smolcrizko inßgnem Lithvuaniæ principatum denuo objédit, ÄC earn uiri huius induftria magis quam ui*« ribuscæpit» Vnusenim Michael, militibus qui in præfidio crant, om* nem urbis defendendæ fpem,fua præfentia ademitjeosdß amp;nbsp;metu amp;nbsp;pot licitationibus,ut caftrum proderent,permouit» Qiiod eo audat^us ma* iorecç ftudio faciebat,quoniâ Bafîliüs,fi Michael Smolenzko quaeuhcp artepotiri pofleqfc caftrucum prouihciaadiacete perpetud fibi cocefiu rum promiferat» Quibus tarnen promifsis aded ille poftea non ftetit, ut Michaclem dc padlioile^e appellantem,uana tantum fpe ladlraret.atcp iP luderet. Quareueheméffïêr Michael ofFenftiS,n6dumabolitaèpedl:oz re Sigilmundiregis memoriai cuius gratiam, opera atnicorum quos in eius aula tum haberet,fe^cile confeqüi poffe fperabat, exfiiis quendani C fibi fidum ad regem mittit, fe'cp, fi quæ grauius in fe commififler, condo* haret,rcditurum pollicetur» Grata hæc legatio régi fuitmunciocp conti* nud publicæ fidei,quas petcbatjiteras dan' mandauit» Verdm cum Migt; chael literis rcgfjs non prorRis fideret, quo tutius redire poflet, a! Geor* gio PisbWk 80 loanne de Rechenberg,cquitibus Germanis, quos ea au-thoritate apud regem, eius'c^ confiliarios elfe fciebat, ut regem uel inuk turn poffent ad feruandam fidem cogère, fimiles literas efflagitauit, imgt; petrauif que* Sed cum eius rei nunciusin l^ofci euftodias incidifTeqca* ptusqj effet,re patefa(rta,Principi'cp celeriter fignificata,Michael Princi* pis iulTu capitur.Eodem tempore nobilis quidam exTrepkonumfami* . !ia,adolefccns'1Polonus,a Sigifmundo rege ad Michaelem Mofcovuiam miifuseranquiut n^ndata régis commodius cxequi poflet, perfugani fefimulabat. Isquocp haud meliorefortunaufus,aMofciscapitur: cum perfugam fe dicerct, neCß fibi fides adhiberetur, aded arcani conti* nes fuit,ut etia grauitcr tortusjid non reuelarct i Porrd cum Michael ca* ptusjin

ptuSji'n cofpeÄumPrindpis in Smolenzko adduélus fuiflet:Ptrfide,in/ h quitjdigna tc pro mentis pccna afficiâ.ad quæ ilk: Perfidiæcrimê,quod

• mihi iinpingis,non agnofcouiam fî tu mihi fidem promiflàc^ feruaHès,fî delifsimum me in omnibus kruitorem habuifles. fed cum te earn flocci* facere, mecp à te infupcr eludi uiderem, graue mihi in primis eft, ea quæ animo in teconcoeperam,meexequi non potuifle * mortem ego Temper contempfi»quamuelea^aufalibenter fubibo,neuultigmiuum Tyranne

« amplius conlpieiam ♦ ®einde Principis iuflîi in magnâ populi frequen* tiam in VuieGna abdu(ftus, ubifupremus belli Præfedus proieftisin medium grauibus,quibus uinciendus erat,cathenis:Princcps te^nquit, Michael maxima ( ut fcis ) dum fideliter feruires,gratia prokquebatur, Poftquaen autem proditione fortis elfe uoluifti, hoc te kcundum meri* ta tua munere donat.fimulqj eu difto, cathenas illi inrjci iubet» qui dum ica ipeftante multitudine cathenis conftringeretur,adpopulum conucr fus: Ne captiuitatis,inquit,meæ falfa apud uos fama fpargatur,quidfece rim,curcp captus fim,paucis aperiam:ut uelmeo exemplo, qualcm Prin B cipem habeatis, quid cp quife^ ueftrûm de eo fperare debeat, aut pofsit, ‘ intelligatis. Ira orfus, totius fui in Mofcovuiamitinerisratione,quæc^ Princeps feriptis literis,addito iuramêto, fibi promififlet, neque ulla ex parte promifsis ftetiflêt,rcferebat. Gume^ fua diPrincipe expeftatione » ialfus elfetjUoluiife denud in patriâ redire : ideo fe captû efle. qua iniuria cumpracgjermeritum affîceretur,morte fe no magnopere reftigere,præ* fertimium feiret, communi legenaturæ omnibus æquè moriend’im el*, fe. Et cum corpore ualido, ingenioeç ad omnia uerfatili effet, multum e* . tiam ualebat confilio,ferf)s ioçofi's'que rebus æqueî idoneus,plane'q5 ( ut ai tint ) omniû horarum uir: qua animi dexteritate multum fibi gratig au thoritatisep apud omnes,GermanOs pryfertim^ibi educatus fuerat,con ciliauerat. Tartaros, Alexadro rege imperait^nfjgni clade profligaue* rat: neep à Vuitoldi morte, Lithvuani tam præclaram à Tartaris uicio* riam unquâreportarunt. Hune Germani uoc%Bôhemica, Pan Michael’ uocabant:quicum,uthomo Ruthenus Græcoruminfideritumabinf C , tio, eo'q?póft obmiifo,Romanûfequutusfuiflet, quo Principisinfeira indignationemcp leniret,mitigaretc^, in uinculis deriüo Ruthenicum af fumpiït. Deeius liberatione, nobis in Moicovuia exiftentibus, multi præelari uiri, in primis autem Principis coniunxjquæfibiejflrratrene* ptis erat, apud Principem laborabat. intercedebatpro eo etiam Cæfar Maximilanus, literasep ipeçaksinprioremea lègationead Principem . nomine ftio dederat: quibus tarnen ufcç adeo nihil effeeftum eft, ut mihi turn nee aditus ad fè patcret:imô ne uidendi fui copia dabatur. In altera uerolegatione, cum forte de liberationé eius tralt;ftaretur,fæpiusà.Mo*

• fcis interrogabar,an hominem nouiflèmf quib.equidê,quodinrêluam . fore putabâ,nomen me duntaxat eius aliquando aiMÏiuiire,refpodi.Âtc^ Michael tû liberatüs ac dimiflus fuit:cuitiS neptim Princeps,uiuente ad* hue priore uxore cum duxifTet, taiitâ Ipem in eo ponebat,ut filios ftios il lius uirtute à fratrib.in regno tutos foré crederetltutore denicB filiorum lt;nbsp;îuorum

A fuorum ftftamcntoinftituerat.Mortuo dein Principe,uiduam lafciuien tem cum identidem increparet,proditionis crimine abea infimulatus, captus'cçinfoclixmoritur»Quare patrata,non longè póft, ipfam quocp itafæuientem,ueneno Tublatamradulterum ueró Ovutzina didum, in partes laniatum ac difteftum aiunt»

Vuolinia,inter Lithvuaniæprincipatus,gentem bellicofiorem habeU Lithvuaniaa^nwdum fyluofaeft. paludesing^ntes, amp;nbsp;multos fluuios habet:quorumalf),utBog,Prepetz,Thur amp;BeAfina,Orientem uerfus Boryfthenem illabuntun alfj ueró, ut Bob, Cronon,ÓC Narevu, Septen^ trionem uerfus decurrunt.Ccelum inclemens,animalia omnis generis parua habet: frumento quidem abundat,fed feges raró ad maturicatem peruenit.Gcnsmifera,amp; graui feruitutc opprelfa.Namutquifcpfamuz ' lorumcaterua ftipatus,domum colonialicuius ingreditur,impunè quidz. uis faccre,res ad uitæ ufum neceflarias rapere,abfumere,crudeliter etiam colonum uerberarc licet.CoIonis quauis de cauG» ad dominos fuos abfcp B muneribus aditus non patet. quod fi etiam admittantur,ad Officiales amp;nbsp;Præfeftos relegantunqui nifi munera accipiant, nihil bonidecernunt, conftituurifue. Neq? ueró hæc folum tenuium ratio eft, fed etiam nobiz lium, fi à procerib. impetrare quippiâ uolunt, Audiui à quoda primario Officiale apud Regem üiniorÄu^qui dixit, Vnumquodcp uerbum in Liz thvuaniaaurum elfe. Regi quotannis imperatampecuniam pro defen* dendis regni finibus pendunt.Dominis,præter cenfum, hebdqfnadatim fex dieslaborare:Parochp denicpdu(fta,uel mortuauxorejlibeiisfimiz liter natis,aut uita defundis,eo quo confitentur tempore, certam numez rare pecuniam coguntur. Tam dura porró feruitute â Vuitoldi tempore in hunc ufcp diem detinentur,ut fi quis forte capite damnatus fuerit,de fc ipfojiubente domino, fu^licium fumere, fuismanibusfe fufpendcrc cogatur.quód fi fort^acere recufauerit,tum crudeliter cæfus,atcp imma niter excarnificatus, nihilominus fufpenditur. Hac feueritate effeólum eft, ut fi Index aut PræfeAus in re præfenti conftitutus, reo moram forte C ne(ftenti,minatusfuerit,autfolummodo dixerit,Feftina, dominus irafci* tur: turn mifer grauifsima uerbera extimefcens,Iaqueo uitam finit*

Feras habet Lithvuania, præter eas quæin Germania reperiuntur, BP fontes, Vros,Alces,quos alrj onagros uocant,equos fylueftres.Bifonz tern Lithvuani lingua patria uocant Suber: German!improprie Aurox, uel Vrox :quod nominis uro conucnit,qui plane bouinâ formam habe^ cum bifontes fpecie fintdifsimilima. lubatienim funtbiftmtes, amp;nbsp;uillofi fecundum collumSc armos, barba quadam àmento propendente, pilis mufcum redolentibus, capite breui,oculisgrandioribus,amp;:toruis,quafi ardcntibus,fronte lata:cornibus pleruncçfic didudis amp;nbsp;porredis,ut interuallum eorum ires homines bene corpulentos infidentes capere pofsit : cuius rei periculum fadum perhibetur à rege Poloniæ Sigifmunz do, huius qui nunc régnât Sigifmundi Augufti pâtre,quem bene habito firmo.corporc fuilfe (gimus, duobus alijs fe non minorib.fibi adiudis*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Tergum

Tefgum jpfum ceu gibbo quoda attolh'tur, priorc amp;nbsp;pofte^orc cor' A poris parte demifsiore, (^i uenantur bifontes, eos magna uijagilitatc amp;nbsp;folerda pr^ditos eflc oporte^. Deligitur locus ^enatui idoneus,in quo fint arbores iuftis diremptæ ffîacqs, truncis nee crafsis nimis,ut facilè cir^ cumiri pofsmtinec paruis, ut ad tegendum hominem fuffîciand Ad has arbores fînguli uenatores difponuntur, atep ubi canibus perfequentu bus exagitacus bifonsetimin locum propeliiturjqui^jritnus ex uenato^ ribus feie profert, in eû5nagno impetu fertur* At is obieAu arboris fefc tuetur,5c qua poteft pcrcutit uenabulo fera : quæ ne iæpius quidem ida cadùjfedincêfa magis ac magis rabic,non tantû cornua,fed etiâlinguani uibrat: quam ita icabram èC afperâ habet,ut uenatorêfolo ueftis cius atta Au com^ehendat Sc attrahat:nec ante relinquat,quàm occidat.Quod fi quis forte circumeurfitando ÔC feriendo delaflatus refpirare cupit,is feræ obrjcit pileum rubrum,in quem amp;nbsp;pedibus amp;nbsp;cornibus fæuit. Si uerô ah teri in idem certamen non confe Aa fera defcenderc libet, ut fieri neceife cft, fi falui illinc abire uelint: is earn facile in fe prouocat, fï uel femel fono B barbaro Lululu fuedamarit.

* Vros fola Mafovuia Lithvuaniæ côterminahabet:quos ibi patriono^ mine Thur uocant, nos Germani propriè Vrox dicimus. Sunt enim ue* rè boues fylueftres, nihilâ domefticisboßusdiliantcs,nifi quod omnes nigri funtjSc ductum quendam inftarlineæex albo mixtum per dorfum habent. î^on eft magna horû copia: fiint'cp pagi certi,quibus cura amp;nbsp;cugt;-ftodiacorumincumbit: neeferè aliter quàm iq uiuarrjsquibufdâferuan* tunMifcenturüaccis domefticis, fed non fine nota» Namin armentutn poftea,perinde atlt;5 infames,à cgteris uris non admittutur:amp; qui ex eiuP modi mixtione nafeuntur uituli,non funt uit^Ies» Sigifmundus Aux ( guftus rex mihi apud fe oratori donauit exeijteratum unum,quem uena* tores eieAum de armento femiuiuum côfecerant : ciià tarnen peHe,quæ frontem tegit» quod non temerè faAum efle credidi:quanqua cur id fieri foleret, per incogitantiam quandam non fum piercontatus» Hoc certum eft,inpreciohabericingulpsex uricoriofaAos.amp;S perfuafum cftuulgo, C horumpræcinAu partum promoueri. Atqp hoc nomine regina Bona, SigifmundiAugufti mater, duos hoc genus cingulos mihi dono dédit: quorum alterum fereniisima Domina mea Romanorum R^ina,fibià me donatum,clementi animo accepit»

Quæ fera Lithvuanis fua lingua Lois cft,earn Germani Ellêd, quidam Latine Alcen uocant: Poloiji uolunt onagrum, hoc eft afînum agreftem ciTe, non rcijjondente forma» SeAas enim ungulas habet :quanquam'6^ quæfolidashaberent,repertæ fînt.fedidperrarum cft. Animal eft altius ccruo,auribusamp;naribus prominulis, cornibus àceruo nonnihil diucr* fis,colore item magis ad albedinem têdente. Curfus eft uelocifsimi: non quo cætera animalia modo, fed gradarq inftaw Vngulæ,tanx quam amuletum,contra morbum caducum

A In deftrtis campis circa Boryfthenem, Tanaim amp;nbsp;Rha, eft ouis fylue^ ftris,quam Poloni Solhac,Mofci Seigack appellaCjmagnitudinis capreo læ, breuioribus tamcrr pedibus: cornua in altum porreda, quibufdam circulis notata,cx qui bus Mofci manubria cultellorum traniparentia faciuntruelocifsimi curfus,amp; altifsimorum faltuum»

Samogithia proxima Lithvuaniæ eft prouincja,in Septentrionem ad mare Balclwujw ,quæ Prufsiam quatuor miliarium Germanicorum fpacio aLivuoniadiuidit: nullo oppido,aut caftfo munitoiniîgnis.huic ex Lichvuania à Principe Præfeclus, quem fua lingua Starofta,quafi feniorem appellant, præficitur.necp temerè is,nifi grauifsimas ob cauiàs, officio moueturffed quoad uiuit,perpetuó maneuBpifcopum habet Ro^ mano Pontifi'ci fubielt;flumgt; In Samogithia hoc in primis adrfiirandum occurrit, quod cum eius regionis homines procera utplurimum ftatura fint, filios tarnen alios corporis magnitudine excellentes, alios perpufil Ios,ac plané nanos,ueluti uicifsitudine quadam,procreare folent. Samo^ B githæ ueftitu uili,edcç ut plurimum cinericioutuntur» In hujnilibus ca^ fis,i)stp oblongioribus uitam ducunt,in quibus ignis in medio conferua^ tur: ad quern cum paterfamilias fedet, iumenta, totamc^ domus fuæfu^ pelleétilcm cernit. Solent enim fub eodem, quo ipfi habitant, tedlo, fine ullo interftitio pecoraJiaber?. Maiores urorum cornibus pro poculis ctiam utuntur. Audaces funt homines, amp;: ad bellum promptiBoricis, alr)st|; plurimis armis, præcipuè aut cufpide, amp;nbsp;eo breuiore, u«riatorum more, inbello utuntur.Equos adeoparuos habenuutuix credibilefit, ad tantos labores eos fumcere poffe: quibus foris in bello, domi'cp in co* kndis agris utuntur. Terram non ferro, fed ligno profcindunt: quod eo magis mirandum, cum terra eorum tenax,amp;: non arenofa fit,quaquc pinus nunquam crefcit* Araturi ligna complura, quibus terram fubb gunt,loco'cp uomeri^utuntur, fecum portare folent : fcilicet, ut uno fra^ do,aliud atcp aliud,ne quid in mora fit,in promptu habeant.Quidam ex prouinciæ præfedis, qi«o prouinciales grauiore labore leuaret,muB C tos ferreos uomeres adferri fecerat ♦ Cum autem eOjfequentibuscp alp quot annis, fegetes aliqua cccli intemperie expedationi agricolarum non refponderent,uulguscç agrorum fuorum fterilitatem ferreo uo/ meri adfcnberet,nec aliud quicquam in caufaeffe putaret,Præfedus ueri tus feditiónem,amoto ferro,fuo eos more agros colere permifiu Prouin^ ciahæcnemoribus,fyluis(:^abundat, in quibus horrendæ quandoc^uk fiones fieri folent. Sunt etiamnum illic idolqjatræ complurcs,qui lerpegz tes quofdam quatuorbreuibus, lacertarum inftar,pedidus,nigro oboe^ focp corpore,trium palmarum longitudinem non exccdentes,Givuoites didos,tanquam penatesdomi fuæ nutriunt: eoscp luftratadomoftatis dtebus ad appofitu cibum prorcpentes, cum tota familia, quoad faturati in locum fuum reuenantur, timoré quodam ueneratur. Quod fi aducrfi quid illis accideret, ferpente Deumdomefticummalèacceptumaciatu^ ratum effe credunt. Cum priori exMofcovuia itinere rédiens,inTroki ,ueniflem,referebat hofpes meus, ad quern forte diuerteram,fe eodem

quo ibicram anno,ab eiufmodiquodam ferpentis cultoreah’qdbt aluea-- A naapumemifle:quemcum oratione fuaad uerum Chrifti cultum ad^ duxiflct,utcp ferpentem quem colebat occideret^erfuafifTet, aliquanto póft .cum ad uifendas apes fuas eo reuerfus fuiftet, hóminem facie defor^ matum, ore aurium tenus miferabilem in modu diducfto offendit.Tanti mali caufam inrerrogatus,rerpondit,fe,quód ferpenti deo fuo manus ne^ pharias inieciflet, ad piacuîü cxpiandu, luendamcp poinâ^bac calamitàtc

• puniri: multaq? grauioA, ft ad priores ritus fuos nonrediret,eum pad oportere.Hæcquamuis non in Samogithiaj fedin Lithvuaniafuntada, proexemplo tarnen adduxhMel nufquam melius,nobiliusue^quodcç minus ceræ habcatjàlbum'q? fit,quàm in Samogithia,reperiri aiunu

Mare cfuodSamogithiani alluitjquodcp Baltheum,quidam Germans cum,alrj Prutenicum.nonnulli Veneticu: German!ueroalludentes Bab thcOjPerksappeilant.’Sinus propriè dicitur. interluit namcjjCimbricam Cherfoncfum, quam hodie Yuchtland, Sc Sunder Yuchtland Germanit Latini ucrY nomine inde pariterfumpto, luciam uocant. Alluit amp;nbsp;Ger- B maniam,qaam Bafiam dicunc, incipiendoab Holfatia, quæ Cimbricam concingitzdeinLubicenfem terram,item Vifmariam, ÔC Roftok,Magno polenfium Ducum ciuitates, totum'c^ Pomeraniætradlum.id quodno^ men eius loci indicate Pomorijæ enim Slîvuonica lingua idem eft,acfi dicereSjIuxta mare, feu maritimum. Inde Prufsiam,cuius metropolis eft Gdanum^quod 80 Gedanum amp;nbsp;Dantifcu appellatur.alIuit.Porró Ducis Prufsi^fedes eft,quam Germahi Regium moiyc appellant4E ó loci certo anni tempore, fuccinum mari innatans, magno hominum periculo,pro/ pterfubitum maris accefFum amp;nbsp;recefTum aliquandojpifcatur* Samogb tbiam uix 1111 mib'aribus contingitzatcplongptandem tradu Livuo/ niam,5d earn parte qua uulgo Khurland,Curetos abfq^ dubio uocant, regiones quæ Mofco fubfunt: Vuinlandia dciTicp,^uæ Svuctenfiûditio quot;nis eft,unde etiam Venedicu nomen origine duxifte arbitrâtur, circum^ luit» Ab altera autêparte Svuetiâcontingit.ToeûautemDaniçregnum, quodinfulis maxime conftat,inboc fînu cotinetur.'exceptis luciaamp;:Scan C dia,quæ continenti adbærent.Gotîandia quocç infula regno Daniæ fub^ ieda,inbocfinueft:exqua pleriq? Gottbos prodijfte putabant: cumta^ men longé anguftior fit,quàm que tantam hominum multitudinê capere potuifTet. Præterea fi Gotthi ex Scandia progrefsi fuifient, cxTiotlandia i'nSvuetiam,8d iterumreflexo per Scandia itinere (quod ration! minime confentaneû eft) oportuiflet^os reuerti. In Gothia infula adhuc Vuijsby ciuitatis ruinæ extant,in qua omnium illac præternauigantiû lites ac con^ trouerfiæ cognofcebantur,ac conftituebantur: eô etiam exlonginquis illis maritimis locis caufæacnegotia deferebanturjprouocabanturcp»

Livuoniaprouinciain longitudinefecundum mare protcnditur.HiP lus metropolis eft Riga, eu! Teutonic! ordinismagifterpreeft^In ea,prg* ter Rigenfem archiep!fcopum,Riualienfîs ÔC Ofsilienfîs epifeopi funU Oppida habetcomplura: præcipuèautem ciuitatem Rigam ad fluuium Dvuina,non longe ab oftijs: item Revualiâ Dg;bten ciuitates^Revua-' liam

A liam RuftieniRolivuan: Derbt uero luryovugoröd appellant. Rtga no/ men fuum utracp lingua retinet .Fluuios nauigabi!es,Rubonem amp;nbsp;Ner-* vuam habet, Huius prouinciæPnnceps,fratres ordinis,c(uorum priini Commendatores uocantur,item proceres amp;nbsp;ciues, Germani fere omnes funt, Plebs uc tribus ferèîinguis utitur,ita in 1res ordines feu tribus eft diuifa.In Livuoniam ex Germaniae principaribus, luliacenfi, Geldrenü', ScMonalîerie»fi,^uotannis noui amp;nbsp;feruitores amp;: milites deducuntur; quorum parsindemortuorUm,alti in eorumloAim quidefundli annuo ofRdo,quafîmanumgt;fsiin patriamredeuntjfuccedunt. Infigni equoruni copia adcóabundat,firmfqgt; funt, iithadcnus tarn régis Poloniæ, quâm magni Ducis Mofcovuiæhoftiles frequentes in agros eorum incurfîo neslortiterfuftinuerint,fecpftrenuèdefenderint» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Anno Domini 1^02, menfe Septembri, Alexander Poloniæ rcx,ma-' gnuscpLithvuaniæDuXjMagîftrumLivuonienfem VualtherumàPle^ terberg,palt;flionibus quibufdam induxit,ut ipfe inftruclo exercitu Mo^ B fcovuiæDucis prouincias aggréderetur : pollicitus, ubiishoftilêterrain attigiffet) cum magno fe exercituaftuturum.Sedcnim Rex cnmadcon^ fticLitum tcmpus,ficuti receperat,non ueniifet,iVlofcicp cognito hoftiuin adnêtu,ingenti multitudine magiftro occurriil'ent, istp cum fe defertum uideret, necp fine fumrrw turpftudine periculocp retrocedere pofiet,fuos primùm pro tempore paucis adhortatus,mox exoneratis tormentis,ftre nue liofte aggreditur: primo'c^ impetu Ruthenos difsipat, atqy n fugain conuertit.Cumautemprç numero hoftium pauciores effent uûfiores, grauiorecp armaturapræpeditfhoftem longius perfequi non poffent: Mofci re cognita, recuperatis animis,denuô in ordines redeunt,at(^ Pie tenbergij peditatum,qui circiter mille quingenti inftrudla phalange ho-* fti fe oppofuerunt, aggrefsi ftrenuè cædunt. In ea pugna Præfeiflus Mat thæus PernauerjCun^fratre Henrico,8d uexillifero Conrado Schvuartz, periere, Huius uexilliferi egregium facinus memoratuf.nam cum hofti^ um telis obrutuSjConfeÔKscp di utius ftare non pofret,priufquam occum C beret, alta uoce uirum aliquem fortein,qui uexillum à fe reciperet, incla'' mabat. ad cuius uocem Lucas Hamerfteter,quifeex Braunfuicenfibus ducibus, illegitimo tarnen thoro, oriundum gloriaretur, illico accurz rcns,uexillum exmoribundimanibus capere nitebatur,quem Conra-' dus, fine quod fufpedam haberetilliusfidem, fiue quod tanto honore indignum effe arbitraretur,tradere reeufauit. Cuius iniuriæ Lucas im^ patiens,edu(fiogladio manum Conradi c\jm uexillo amputat. Conrj* dus hihilominus uexillum altera manu ÔC dentibus mordicus apprez hendens,tenet,laccratlzp.Lucasuexilli fragmentis arreptiss proditisbp peditum copfis,ad Ruthenos deficit.Huius defeiflrione faâum eft,ut quadringenti ferè pedites ab hoftibus miferè trucidarentur:reliquatur^ bacum equitatu,fewuatis ordinibus, ad fuosincolurnes rediere. Huius cladis autor Lucas, poftea à Mofeis captus, atep in Mofeovuiam miffus, in aida principis aliquâdiu honefto loco fuit. Verùm is acceptg àMofeis iniuriæjmpatiês, ex Mofeovuia clam ad Chriftiernû Daniæ regé poftea

profugitjà quo tormentis prcficitLir. Cum'autem pedites aliquijtjui ex ea A cïade euaferanCjin Daniam elapfijllius proditionetn Rcgi indicaflent, nee cum eo una mill tare uellent, rex Chriftiernus eum in Stockholm mißt rmutatoep póft regniftatu,ïoftericus, alias Guftaus Svuetiæ rex, recuperata Stockholm,Lucam ibi inuentum,numero familiariumluo-' rumafcribit, Sc V^uiburg oppido præficit:ubi cum nefcio cuius crimi-nis ft infimulari cernerec,ueritus grauiora, denuó l^lofcovuiam ft rccepit:ubi ego illumihonorificè ueftitum,inter Principis ftipendia/ rios uidi»

Svuetia imperio Mofti contermina, Nortvuegiæ 86 Scandiæ non ft* eus coniunifta eft,atque Italia Neapolitano regno 86 Pedemonti:ma* ri'ep Baltheo,dein Oceano, amp;eo quod nunc Glaciale appellamus,cir* cumquacpftrealluitur. Svuetia, cuius regia Holmia, quam incolæStoc* kolm, Ruthen! Stecolna appellant, amplifsimum regnum, multas 86 uariasnationescomplc(ftitur:intcr quasuirtute bellica célébrés Gotthi, qui in Oftrogothos, id eft orientales : Veftrogothos,ideft occident tales Gottnos,pro regionum quas incolunt fitu,diuifi: indec^ progrefsi, totiorbi,utpleriçpftriptoresmcmoriæprodiderunt,terrorifuere,

Nortvuegia, quam quidam Nortvuagiam appellant,longo tradu Svuetiæ adiacet,maric^ alluitur. Atep urtiæcà^ud,id eft Mcridie:ita ilia à Nort,id eft Septentrione,ad quern fita eft,nomen accepit.Germani cnim qu^uor orbis plagis uernacula nomina indidere,prouinciasq? his adiaceijtes inde denominaucre»Oft enim,Çrientem ftgnificat:unde Auftria, quam German!propriè exprimunt,Ofterreich. Vueft,Occi* dentem:aquo VueftualiaJtad Sud 86 Nort,ut dieftum eft, Svuetia 86 ISIortvuegia»

Scandiauero non eft infula, fed continens, Svuetiæ regni pars, qua? longo tradu Gotthos contingit, 86 cuius ntinc bonam partem rex Daniæ pofsidet*Cæterùm cum eam,harum rerum Scr!ptores,ma!o/ remipfa Svuetiafecerint, exeacp Gotthos amp;nbsp;Vongobardosprogreflos fuifteretuler!nt:u!dentur,mea quidem ftntent!a,hæc tria régna ueluti C integrum quoddam corpus,Scandiæ duntaxat nomine comprehen* diffttquia turn ilia terræ pars inter mare Baltheum, quodFinlandiam alluit, 86 Glaciale mare, incognita fu!t:quæcp adhuc propter tot palu* des,innumeros fluuios 86 intemperiem cocli inculta,atcp ^arum co* gnita eft»Quæ res ftc!t,ut plerique hanc immeniæ magnitudinis in* fulam,uno Scandiæ nomine^ppellarent»

De Corela fuprà didum eft, earn 86 regi Svueti^t86 principi Mo* fcovu!æ,quôd ditioni utriuft^ Principis interpofita eft,tributariam clft.ea'cpreuterc^fuam efft gloriatur: cuius fines ad mare Glacialeulqi protenduntur. Cæterùm cum de Glacial! mari uaria multac^ à plerifcg fcriptoribus tradantur, baud abs re fore uifuq? eft,fiillius ma*

Screnifsimi Principismei Oratorem apudma-» |W^|l gttum Ducem Klofcovuiæ agebam,adcrat forte Gregorius RStïWj- Iftoma.Principis illi'us intcrpres,homo induftrius,qui apud loanném Daniæ regeiri, h'nguam Latinam didicerat. is anno Oominii496,àfuoFirincipecummagiftro Dauid natione Scoto,régis Daniæ tunc Oratore, quem ego quocp priori legltionC illic cognoui* ad regem DaniaEmdfuSjtotius itmeris fui rationem nobis compendid retu!it:quód cum nobis in tanta locorum difficultate arduum ôè nimis Uboriofum uiderctur, paucisjficuti ab co accepi, defcriberc uoluii Prin/-cipio dicebar, fe cum Dauid iam dióto oratore, à Principe fuo dimiiTos, Novuogardiam magna perueniiïe. Cum aut eo tempore regnum Svue^ tiæàrege Daniædefecifletjad bec Mofcus cû Svuctenfibus difsideret, atcpadeócomuneamp;confuetuiterilli propter tumultus bellicos tenere ß non pofTent, aliud iter longius quidemj ac tutiusingreflbs fuilTe: âcpri-mûm quidem ex Novuogardia ad oftia Dvuinac ac Potivulo,diftcili adgt; modumitinerc peruenilTe,Dicebatautêiterhoc, quodobmoleftiasétiai bores nunquâ fatis deteftari poteratjcfle fpacio trecentoru mit Confcen fis denicp in Dv'uinæoftrjsquatiJbrnauiculiSjlittusOccam' dcxtru ièna^ uigando tenuifie,ibif^ montes altos amp;nbsp;afperos uidiflc: tandem confedis X V i.mitfinut^quodamtraicdojlittus finiftrum adnauigafle, atg^mari aiTipîoàdextrisreli(ffo,quo^à Petsora fluuio,quemadmodum agdiaz tentes montes, nomen habet, ad Finlappiæ populos peruenifle: quietfi bumilibus in cafis pafsim fccundum mare habitant,ferinam'q? propemoz dum uita ducant,feris tarne Lappis funt manfuetiores.Eos Mofeo uediz gales eile dicebat.Relida poftca Lapporum terra, ac oduaginta mitnagt;’ uigationc confeda,Nojtp5dcnrcgionem,regi Svuctiæfubiedam, attiz giife. HaneRutheni RaicnskaSemla, populos uero Kayeni appellat, inz de emenfo ac fuperato littowe flexuofo,quod in dextrum protendebatur, Cadpromontorium quoddam, quod Sandum Nafum appellant,fepergt;’ uenifTe diccbat.Eft autem Sandus Nafus, faxum ingens, ad nafi hmilituz dinem in mare prominens: fub quoantrum uorticofum cólpicitur,quod fingulis fex horis mare abforbct,acalternatim magno fonitu reddit euoz mitq^ciufmodi uoragine. Aliiumbilicummaris,alrj Charybdim dixere* Tantam autem huius gurgitis uim efle,ut naues aliasep in propinquo res attralierct,inuolueretatcpabrorberet:nequcfjunquamin maioripericu * lofuifi'eaicbat. Nam gurgite fubitd acuiolentcr nauem,qua uehebanz tur,adfeattrahente, uix magnolabore renitentibus remis fefe cuafifle, Superato S.Nafo^ad quendam montem faxofum.quem circumire opor' tebat, peruenifle: ubi cum uentis reflantibus aliquot diebus detinerenz ' tur, naura, Saxum (inqtiit) hoc quod cernitis, Semes appellant : quod niß munerc aliquo à nobis placatum fuerit,'haud facile præteribimus» quemîfthoma,ob uanam fuperftitionem fe increpaHe aiebat. increpa-tus nauca lhbcicuic,tococ]^illic quatriduo ui tempeßaus retentos,uentis

pofteaquiefccdbuSjfoluifle.Cum'q^ fecundo lani flatu ueheritur,nauclc/ Ä rum dixifle: Vos admoninone meam de placando Semes fàxo,tanquam uanam fupeffti’donem irridebads : atnifi ego noä:u c!àm afcêfo fcopiilo. Semes placaflem, nequaquam tranfîtus nobis’conçeflus fuiflet. Interro-gatus,quid Semi obtuIifTetC auenæ farinam butyro permixtam, fuper la* pidem quem promincre uidimus,fe fudifle dicebat. Poftea cum ita naui* garent,aliud ingens promontorium, Motka nomine^ad peninfulæ fpc* ciem ipHs occurriflqiin cuius extremitate Barthus caftrum, quodpræ* (îdialem domum fîgnificat, effet. Habent enim ibi reges Nordvuegiæ, ad defendendos fines, militare præfidium. Tantam autem eius promom torij logitudinem in mare efle dicebat, ut uix odto diebus circumiri poC fet.qujmora ne impediretur,amp; nauiculas amp;nbsp;farcinulas perIfthmum di* midq miliaris interuallo, magno labore humeris traduxerunt. Dein in Dikilopporum,qui feri Loppi funt,regionem,ad locum Dront nomine, qui ducends à Dvuina in Septentrionem miliaribus abefl:,nauigafle.atc^ €0 ufq^MofcovuiæPrincipem,utipfînarrant,tributa exigerefolere.Rc/ B lidis poiro ibi fcaphis, reliquü itineris terra trahis confeciffe. Referebat præterea,ceruorum ibigreges, ut apudnos boum, effê, qui Nordvue* gorumlingua Rhenuocantur,noftratibuscp ceruis aliquanto maiores funt: quibus Loppi uice iumentorum «itantiy',hoc modo. Vehiciilo in fcaphp pifeatoriæ forma facffo,ccruos iungut: in quo homo, ne citato cer uorum curfu excidat,pedibus alhgatur.Lorum,quo ceruoru curfum mo dera|ur, finiftra : dextra uerd manu baculu tenet, quo uehiculi, fi forte in aliquä parte plus æquo uergeretjCafum fuftfncat.atcp eo uehendi genere uiginti miliaria fe uno die confeciffe,ceruumcp tandem dimififfe: quem ad dominu fuum ftabulac^ confueta Iponte redrjffe,dicebat. Eotandem idnerè cofeóto, ad Berges ciuitatê Nordvue^ie, relt;ftàinSeptentrionem inter montes pofîtamiinde'c^equitadone ih Daniam perueniffe. Ce* terùm apud Dront amp;nbsp;Berges in folftido æftiuali,dies uigindduarum horarum effe dicitur.Blafius alter Principi^ interpres.qui paucos ante annos à Principe fuo ad Cæfarem in Hifpaniam milTus fuerat, diuer* C ûm,magis'cp copendiafiam itineris fui rationê nobis expofuit. Dicebat cnim,cumad loannem regem Daniæ miflusfuifletex Morcovuia,Ro-^ Jftovu ufcç pedes ueniffë: confcenfîsc^ nauibus Pcreaslavu, à Pereaslavu per VuolgaminCaftromovun'ndecpfeptem vuerfl: terreftri idnere ad fluuiolum quendam fe perueniffe, per quem cum in Vuolochdampri* mùm,Suchanamdeinde,8^Dvuinâ,adBerges ulcp Norvuegiæurbem *nauigaffet,omnia'quepericulaamp;labores quoslfthomafupràretulit,na* uigando fuperaffet,rc(ffa tandem Hafnia Daniæ metropolim, quæ Ger* manis Koppenhagen dicitur,peruéniffe.In reditu uterc^ fe per Livuonia in Mofeovuiam reuerfos fuiffe, illudcç iterannuo Ipacio confeciffe dice* bat. quamuis alter,Gregorius Iff:homa,fe mediajiuius têporis parte tem peftatibus in plerilcp locis detentum nbsp;nbsp;remoratum fuiffe aiebat. Vtercp

tarnen conftanter affirmabat,lê mille amp;nbsp;fepdngêta vuerft,hoc eff: 340 mi* liaria hoc idnere peragraffe. Demetrius iiê ill^ qui nouifsimè apud fum

A mum PcftîtiKcem Romæ Oratorem egi't,ex cui'us cti'am relatione Paip lus louius Mofcovuiâfuam defcripfîtjpercp hoc ipfumiter in Nordvuc* giam ÔC Daniâ mifTus uenerat, omniafuprà dilt;flaita fe habere confirma^ uic« Cæterùmhiomnes,dccongelatofeuglaciah* maria me interrogati, nihil aliud rcfponderunt, quàm fe in maritimis locis plurimos 8c mA' •ximos fluuios, quorum uehementiôC copioio in fluXu maria longisfpa-* crjsab ipfis litt^ribus propelluntur, uidiffc, cos'que ab ipfîs littoribus per certa ipacia unà cû mari congelarizuti fit in Làruonia,alrjse^ Svuetiæ partibus. quamuis enim concurrentium uentorum impetu glacies in ma* ri frangatur, in fluminibus tarnen raró, uel nunquam, nifî inundatio ali* qua fupcrueniat, glacies turn congefta eleuatur,aut frangitur.nam glacic rumfrufta,fluuiorû ui in mare delata, per totûferè annum fuplt;rnatant: adeoc^ frigoris uehementia denud cocreicunt, ut aliquando plurium an* norum glaciem in unum concretam,ibi cernere liceat. id quod ex fruflisi quæ àuentis in littuspropelluntur, facile cognofcitur. Equidem nbsp;nbsp;Bal*

B theummarein plurimis locis amp;nbsp;fæpius congclari, à fide dignis audiui* JDicebant,etiam inea regionCj quæ à feris Loppis habiter,Solem æftiualifolftitio quadraginta diebus non occiderc:tribustamen noélis horis corpus folis caligine quadam obduôlum,ut radq illius non appa* reantjuideri.’tantum'cpjuminftnihilominus præbere,ut nemo à labore fuo tenebris excludatur.Mofci iaâ:ant,fe ex illis feris Loppis habere ueóligal. quod etfî uerifimile non fit,mirum tarnen non eft,^um alios uicinos ab ipfis uedigal exigentes non habeant^Tributi aut^ loco pelles amp;pifces,cum aliua non habeant,pendunt, Perfoluto auteman* nuo tribu CO, nemini fe quicquam debere,fui'que fc iuris efTe gloriantur» Loppi quamuis pane, fale,alrjs'que gulæ irritamentiscarcant,fohs que pifcibus amp;nbsp;feris utantur,multum tarnen proni in libidinem elfe perhi* bentur.Sagittarrj p^rrtf peritifsimiomnes,adeô ut fi quas nobiliores in uenatione feras nancifcantur, eas quo pelle integra Immaculata potiantur,miifainprobQfcidem fagitta interficiunt. Mercatores,alioC-C quehofpites percgrinosgt;domi cumuxore,ucnatumeuntesrelinquunu reuerfijfi uxorem hofpitis confuctudine lætàm ac folito hilariorcm re* perlant, munerealiquo huncdonant: fin minus, turpiter expellunt. îam confuetudinehominumextcrnorum,quiquæftus gratia ed commeant, innatam feritatem deponere,ac manfuetiorcs fieri incipiunt. Merca* toreslibenteradmittuntjàquibus ex craflbpanno uefl:cs,item fecures, acus,coclearia,cultri,pocula,farina,ollæ,id^ genus alia ipfis afferuntur; ita utcotfEs iam cibisuefcantur^humaniorescp moresinduerint. Vefti* bus, quas ipfi ex diuerfis ferarû pellibus côfuunr,utuntur,coc^ habitu in Mofcovuiam aliquâdo ueniunt:paucifsimi tamê caligis,ae pilcis,ex pelle ceruina confedl:is,utuntur* Nullus illis aureæ argenteæ monetæ ufus, fola rerum permutasione contends : cum aliorum idiomatanon cal* leant,apud cxterosmutipfopemod5efle uidentur. Tuguriola fua cor* ticibus arborum tegunt: 8d nufquam certas fedes habent,fed abfum** pds uno loco feris ac {yfcibus, alid migrant, Narrabant etiam prædidi

•s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofco*

MofcovuiæPrincipisOratorcSjfcineifdem partibusaltifsimofmontcs, Ä ad Ætng fimilitudinê flammas femper erudantcs uidifle:amp; in ipfa Norp vuegia multos montes perpétua côflagratione corruifle* Quare addudi quidam,purgatoriûignem ibi cHe fabulâtur, de quibus montibus, dum legationeapud Chriftiernum Danorum regem fungerer,eadem ferè ab Nordvuegie Præfedis,qui turn forte aderât,accephÇirca oftia Petz^oræ fluurj,quæ funt dextrorfum ab oftrjs Dvuinæ, uaria rgagpacp in Oceano dicuntur eile animalia.inter alia autem,animal quoddam magnitudine bouis,quodaccolæM.ors appellant» Brcues huic,inftar caftorum,funt pedes:pcdore pro reliqui corporis fui proportione aliquanto altioreda* tiorec^jdentibus fuperioribus duobus in longû prominentibus.Hoc ani mal foboÜs ac quietis caufa,cum fui generis animalibus,Oceano relido, gregatim montes petit: ubi antequam fomno, quo natura profundiore opprimitur,iedederif,uigilem,gruum inftar,ex fuo numero conftituit: qui fi obdormifcat,aut forte à uenatore occidatur,reliqua turn facile capi poiTunt: fin mugitu, utfolet,fignûidederit,moxrcliquusgrexexcitatus, B pofteriorifcus pedibus dentibus admotis,fumma celeritate,tanquâ uehb culo per monte delapfi,in Oceanum fe prgcipitant:ubi in fupernatâtibus glacierû fruftis pro tempore etiä quiefcere folent.Ea animalia uenatores, folos propter dentes infedantur: ex quibfts Mqfci, Tartan', Sc in primis Turcijgladiorum èC pugionum manubria affabrè faciunt:his'quepro ornamei^to magis,quam ut grauiores idus (ut quidam fabulatus eft) in* dere ueneunt,pïfciumcp dentes uocantur.

Mare Glaciale ultra Dvuinam,ad Petfchora,amp; Obi oftia ufquejongé late cp protenditur. ultra quæ Engronelandt re^ionê efle aiunt»Eam ciim ob altos montes,qui perpetuis niuibus obfîti rigent,tum perpetuam gla ciemmariinnatantem (quæ nauigationem imfjediat, periculofarnq^fa^ ciat)a conuerfatione feu commercio noftrorum Sominum feiundam, atque ideo incognitam efte audio* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

■Rator in Mofcovuia proficifccns, eiuscß limitibus appropingt; quans,nuncium adproximamciuitatem mittit,q9i eiusciup tatis Prgfedo indicct,fe Oratorem tabs Domini,limites Prim cipis ingreiTurum.Mox Præfedus,non folum à quo Principe rnittatur, fed cuius etiam conditionis, dignitatis'ue fit ipfe Orator,item quotus ueniat, diligenterinquirit: quibus cognitis,aliqucm cum comiquot; tatu,habita tam Principis à quo rnittatur,dignitate,quam Oratoris ratio-ne, ad excipiendum deducendum Oratorem mittit.Interim etiam ma gnoDuci,undeamp;a quoueniat,c5tinuôfignificat. J/liflus,ex itinere pa* riteraliquem exfuispræmittit,quiOratori fignificet,Magnu hominem aduenire, qui eumcerto loco (locum defignans)excepturus fit.Porro Magni hominis tituloproptcrea utuntur,quód illud prædicatum Ma^

Ä giius,ti?buitur omnibus excellentioribus perfonismec^ enim quéquanl llrenuum,aut iiobilem,aut Baronem^illuftrem aut magmficum uocant, aut alio denicß id gemjs titulo ornant. Cæterüm in congreiîu,miflus ille adeo no cedit loco,ut niucm hyberno tempore,ubi fubfiftit, uerrere,feu terere ita iubeat, quo Orator prætetire queat, ipfe interim uia trita, feu publica non cedit.Præterea in cogreflu hoc obferuare folent.mittunt nuncium ad Qra»orem,qui eum adraoneat, ut ex equo autuehiculo dc^ fcendat:fiautem aliquis autlafsitudinem,aut æ^ritudinem cauiatus fucz ritjtu refpondent:quÖd nec proferre,nec audire uerba Domini,nifi Ran do liceat. Imo mÜTus diligenter cauet, ne prior ex equo aut uehiculo de^ fcendatjuc uideatur hac re derogare domino fuo.quin ubi Oratorem ex equo defcendere animaduertit,tiim primüm amp;nbsp;ipfe defcendii#

In priore mea legatione nunciabam occurreti extra Mofcovuiam,md feffum eile deuia,amp; utin equis cxpediremus expedienda. At fibiid faci^ undum ( repetita priore caula ) nequaquä uidebatur. Interprètes 06 alrj B iam defcêderant,monentesme,utôc egO defcenderem* Qiubusrelpori debam,quamprimum Mofcus defcendet, me quocp defcêfin'um. EquP .dem cum uidercm iplos earn rem täti facere,deelîcipfequoep Domino ■ meOjciuscp minuercauthoricatem,pariternolui. Scdenim prior dcfcen dere cum renueretjillaique fd^erbiaaliquantifperprotraheretur, finein facere uolens^moui pedem ex fubqce ephippiario, täquam defccnfurus. qua re animaduerfa, miflus continuo ex equo defcendit : cgo *ieró lente meexequodetuli,itauti^lumàmeiliuium elfe pcenituerit* •

Sub hæc accedês,aperto capiteinquitzMägni domini Bafilrj, Dei orà tiaregis amp;nbsp;domini totius Rufsiæ,Sc magniducis,Ôôc. (recitando potio-res principatus ) Locutenens Capitaneus N. prouinciæ,amp;c.iulsit th bi fîgnifîcare. PoRquam intellcxit te Oratorê tanti domini^ ad magnum dominum noRrum yenire,mifit nos tibi obuiâ,ut te ad fe deducêremus.. ( repetêdo titulum Principis,amp; Locûtenentis. ) Pra?terea nobis deman datûeR,utinquireremué, quàmfane equitauerisi» (is enim modus cRin C excipicdo, Quàm fane eqùitaRiC')Dein Oratori dextram miflus potrp gitznec^rurfus honorem prior exhibet, nifi uideat Oratorê caput fuum aperire.Sub h^c,humanitatis forte officio adduêlus, ultrd Oratorê corn pellat,quærês,quàm fane equitaflet. PoRtêmô daf fignu manu innuens, Afcende nbsp;uade. Confcenfis tandem equis, aut uehiculis, fubfiRit loco

unà cûfuisznecp uia cedit Oratori,fed poRremus àlonoc fequit, curafc^ diligêter ne quifl^ retrocedat,aut fubfequ^urzprocedête Oratore,mQX fcifcitâtur primu nomen Oratoris,8ó finguloru feruitoru : item nomina parcntum,ôô ex qua quifl^ prouincia oriundus fit,qualem quifq? caîleac linguam,8ô cuius fit coditionis,an principis alicuius feruitor, an Orato-ris confanguineus, aut affinis fit : èC an prius quoC^ in eorum prouincia fuerit.quæ fingula ad magnum ducem per literas cotinud referunt.Por/' ro cum paululum progreffus eROrator, occurrit homo, mandatum di*’ cens fe à Locumtenête habere, ut fibi de omnibus neceflarfjs prouideat.

Dob^ O vuna igitur,Qppidulo Lithvuanig,ad Boryflhenc fito,egrefsi, »• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m odoq^

oécot^ codcnl die miliaribus confedlis, cum limites iVlolcoviiiaß âttigiC Â fémuSjRib diuo pcrnoôlauimus : fluuiolum aquis redüildantem ponte

* ftrauimus, ut poil mediam noôrem inde progredi, Sc Smolentzko per^-uenire poiîemus.Na ab ingrciîu,feu limite,in principatum Mofcovuig^ Smolentzko ciuitas duodecim miliarib.tantum Germanicis diftau Ma ne cum ad unum ferè miliare Gen progrefsi ciîemus,honorificè fufcipp munaccp inde uix ad dimidiû miliare progrefsijoco fifb tÜuo nobis con

• Hi tuto patiêter pernocfauimus:poftero die ruriüs ad duo miliaria pro/ grefsisjocus pernoHandi conftitutus fuit,ubi à dedudtore noftro pro/ lixèamp; laute accept! fumus* Cæterùm fequeti die (quæerat dies Palma* rum) quamuis feruitoribus noftris mandaucramus, ut nullibi iubfîftc/ rent,qui)fcum farcinis reAà Smolentzko contenderent : eos tarnen, uix ad duo miliaria Gcr.progrefsi, in loco adpernoÄandum conftituto de* tentos inucnimus. Nos autem cum ulterius pergentes uiderêt, obfecragt; bant,ut faltem ibi prandium fiimeremus.quibus parendum erat.Ea ete/ nim die dec^dlor nofter,Oratores fui domini ex Hiipania à Cæfare nö/ B bifcum reuertentes, Knes loanem Poletsen laroslavuski, amp;nbsp;Simeonem Trophimovulecretariuminuitauerat.Ego,quifciebam caulam,curnos tamdiuinhis Iblitudinibus detinerent(milerantetenim ex Smolentz* ko ad magnum Ducem,nunéiando aduentum ncjftrum,expeôantesre/ Iponfum, anîicèrctnos ducerein caftrû,nec ne) uolui experiri animum illorum,i«grediorfp uiam Smolentsko uerfus Jd ali) procuratores cunî animatkiertunt, eueftigio ad deduÂorem etnyunt, difcefltim noftrum nunciant: mox reuerfi, orant, mifeentes etiam precibus minas, ut mane* remus. Sedillisinterca hucatcpilluc curlîtantibiis, cum ad tertium ferè pernoHandi locum pcruenilîèmus,meus procujator inquit ; Sigifmun/ de quid agisC cur pro arbitrio tuo in alienis doniinfjs contra ordinatio* nem dominiprogrederis ç’ Cuirelpondi; Equidenwon fum alTuetus in fyluis,more ferarû, fed lub tectis inter homines uiuere. Oratores do* mini ueftri tranlîerunt per regnum domini m^pro arbitrio fuo, amp;nbsp;de/ dudli funt per ciuitates, oppida ÔC uillas. Hoc idem mihi liceat. Nec^ C cfl; mandatum domini ueftri, neq^ caufam necefsitatem uetantæ moræ uideogt; PoHcaaiunt fefe parum dcflexuros,caulàntes noiftcm iam immf nere: præterea fero caftrû ingredi haudquaquam côuenire. ï^orum aut nos caufas,quas prætendebant, continentes, reéfàSmolctzko côtendi/ mus:ubi ta anguftis tuguriolis,procul à caftro accept! fu!mus,ut equos, nili prius effracflis ianu!s,ind«cere non potuerimus« Sequent! dierurfus per Boryfthenem tradud:!, ex oppofito ferè caftr! ad Boryfthenem per/ noÄauimus* Tandem Locumtenensperlliosnos excipit, atqué quiii/ tuplici ferè potu honorât : Maluatico fcilïcet, amp;nbsp;Græco uino, cætera e/ rant medones uarij,item pane amp;nbsp;certis ferculis.Manlîmus in Smolents/ ko decem dies, expédiantes relponRim màgniDuiMs. Vénérant autetn duo nobilesà magno Duce,ut noftri curam haberent, nos'ep Mofeo* -vuiâ deducerent. Ædes uero utriufcÿ noftrum ingrefsi, ornati commo* dis ueft!bus,ncquaquâ caput aperièntes, putabant !d nos priores facere

A oportcrê î quod tarnen negleximus» Poftremó, cum mandatum Princi-pis utrincp referendum audiendum eflèt, prolato Principis nomine^ honorem cxhibuimus, Cæteriim quemadmodum uarrjsin locis deteiv ti,taf dius Smolentzko ueneramus : ita ibi quocp diutius quam par fuit; detinebamur. Ne autem longiore mora orauius offenderemur, aut ipfi defîderio quodammodo noftro deefle uiderêtur, fémel atcp iterum nos acceflerântjdidifenifeSjCras mànè difcedemus » Nos itaep manè equos ce^ leritef adornauimus,accinóli'cp tota die expeéfafiimus. Tandem ueiperi Gum quàdam pompa ueniunt, fetß eo die haudquaquam expedire pottin ifle reipondent, Cras manè tarnen rurfus,utantea, iter fefe ingreffuros polliceritunquod pariter diftulerunt. nam uix tertia die póft, circame ridiem difcefleramus,eacp to'^ta die ieiunauimus. Sequenti quoTj; die Ion gius iter conftituerant,quàm quo currus noftri peruenire pollcnt. Inte^ rea têporis omnes fluufj hybernis niuibus diflolutis, aquarum multitu-dineredundabant. Riuuli quocp nullis coerciti ripis, ingêtem aquaruni

. B uim uoluebant: adeo ut tuto, citratp maximos labores tranî^i non poft fent.Pontes enim ante horam,duas aut tres fa(fti,exundantibus aquis na tabât, Parum igitur abfuit,quin Cornes Leonhardus de Nugaroîis,Cæ fan's Orator, altera die poft difcelTum à Smolentzko,fiibmcrfus luilîct. Equidem dum in ponte iamiamnatante ftarem, curaremcp utimpedi/' menta tranfportarentur,equus fub eo conciderat,eumcp in cgcaripa regt;-liquerat» Pfocuratores duo illi,proximi turn Comiti,ne pedeir« quideni auxilij ferêdi gratia mouiftent:adeó ut hifi alq à loge accurrifleni* eumiqj iuuiflent,a(ftumdeeofuiflet* Veneramus eodieadquendam pontem, quem Cornes cum luis maximo periculo trâfierat ♦ Ego,qui currus fcie-* bam baud fubfequuturQS,citra pontem manG^amp;f uillici cuiufdâ domum fum ingrelTus.Et cum procuratoren! negligentius cibû curare uidcrem, propterea quod fefe^omnieatuni præniifilîe reiponderet : ipjfe à matrcx îàmiliàs cibum,quem libenter amp;nbsp;iufto precio dabat,comparabam. Hoc ille ubi refciuit,matrona?illico inhibuituie quic^ mihi uenderet. Quod Ç cum animaduerti, nuncium illius acceffî, mandauicp ut procuratori dft cerctjUt aut cibum tempeftiuc ipfe curet, aut emendi copiam permittat, quod nifîfaciat,caput fi'millidirninuturus,Noui,inquam,morciT! uez ftrum:multa conquiritis eacmadato domini, ÔC hoc noftro nomine,quæ tarnen nobis non porrigitis« ad hoc nonpcfmittitis,utnoftris fumptft bus uïuamus 4 minatus fum, hæc mePrincipi dicflurum» His uerbis mft nuiillius autboritate,ita ut deinceps memwi folum obferuaret,fed que* dammodo ueneràretur.Pdftueninius ad confluxû Voppi Boryfthe-nis fluuiorum,ibic[! onerauimus Boryfthenê farcinulis noftris,quæ Mo faisko ufq? adyerfo flumine portabâtur : nos uero Boryfthene fuperato„' in quodam monafterio perilôcftaûimus. Sequenti die equi noftri in lpagt;‘ cio dimidrj miliaris ® er, tres fluuios,alios'q^ plurimos riuulos redudangt; tes,non fine periculo natare cogebâtur. Nos illos per Boryftbenem fcal-mis pilcatorrjs à monacho quodam uecfti circûiuimus, atcn tandc XX vî AprilisMofcovuiâ attigimus. Ä qua cum dimidio mil.Gef,abeftemus

occurrit nobi's feftinabundus, Ridoreq^ diffluens, lenex file fccrctarfus, qui in Hifpanijs Icgatus erat,nuncians, dominum Rium nobis obuiam mietere magnos homines; nominans eos, qui no^præftolarentur, cxce-pturiep effent. Ad hæc ait,decere ut in congreiïu ex equis defcendamus, amp;nbsp;ftantes uerba domini audiamus.Poftea manu porrecRa confabulaba,' mur, Equidem inter alia cauiàm tanti fudoris cum quæfi'uiffem,mox ab ta uoce reipondit:Sigiimundc,eft alius mos ieruiedi apuÉ dominum no ftrum,quàm tuum « Pofró dum ita progredimur, uidemus longo ordb ncjuelutiexercitum quendam,ftantes:atcpmox, nobis appropinquam tibuSjCx equis defcendentesrquod ipfi uicifsim fecimus, Cæterdm in ipCo congreiTiij quidam initió ita. orfus eft : Magnus Dominus Bafilius, Dei grant rex amp;nbsp;dominus totius Rufsiæ, óóc, (totum titulum recitans)' intellexitjuos Oratores fratris fui Caroli elecRi RomJmp^Sc fupremi rc^ gis^ ac eius fratris Ferdinandi, adueniile : mifitnos ffios confiliarios,no^ biscç iniunxit, ut à uobis inquireremus, quam ianus effet frater frius Ca^ roIusRoiruTmp^ fupremus rex. Sub hæc,fimiliterdeFerdinando,Se B cundus ad Comité: Leonharde Comes,inquit, Magnus Dominus ( to^ tum titulum recenfrns) iniunxit mihi, ut tibi obuiam irem,itecp in hoipi tiumufcp deducerem, tibiqj de omnibus nece’flarijsprouideremÆer/' tius hocidem ad me dixit, Hæc aperto capite,utrfticp cum dicRa audita cffent,primus rurfus inquit: Magnus Dominus (recitando titulum ) iufsitjUt elt; te,Leonharde Comes, inquirere, quam iànè equitaffes, Hoc idemadme, Quibusiuxtaeorum confuetudiigt;emrcipondimus: Deus det ianitatem magno Principi, Clemêtia autem Dei amp;nbsp;gratia Magni d« cis ianiequitauimus,ïdem hocrurffs:Magnus dux,ôôc, (fubindetitu-Ium repetens ) miht tibi Leonharde gradarium çum ephippio, amp;nbsp;alium quoqj equum ex fuo ftabulo, Hæc eadem ad me. Ad quæ cum gratiase-giffemUS, porrigunt nobis manus,amp;: uterep utrurgep noftrüm ordinc interrogant,quam fanèequitaffemus, Tandem dicebant,Decercut dominum eorum honoremus,equos^cp donatos cÄnfcendamu's:quod qui-dem fecimus,atepfluuio Mofruatraie(fro,præmifris'cp alrjs omnibus, C fubfequimur. In ripa porrd eft monafteriü: inde per planiciem, per que medias hominum turbas, quæundiq? accurrebant,inciuitatem,atepa« deo diuerforia exoppofito fita deduefrifuraus, Erantautem sç^es uacuc amp;nbsp;habitatoribus, amp;nbsp;omni fupellecffile, Vterep uerd procurator indica-bat iuo Oratori, fe una cum ilia's procuratoribus qui nobifeum ex Smo-leptsko uenerant, habere à Domino mandatum, nobis ut de omnibus neceflarqs prouideant, ftatuebant etiam coram nobis feribam, dicentesgt; ilium coftitutum efle,ut quotidie cibum amp;nbsp;alia neceffaria afferat,hortan tur denicp,ut fî quidufquam nobis deeflet,illis id fionificaremus. Dein-ceps lingulis ferè diebus nos inuifebant, femper de defedlu inquirentes, Habent autem conftitutam fuftinedi rationem,aliaift proOermanis,ali-am pro Lithvuanis,aliam pro aliorum Oratoribus, Habentinquam cer tum numerum,amp; cum quidem præfcriptû,c5ftituti procuratores,quan tum uidelicet dentpanis,potus,carnis,auenæ,fo2iii,amp;r aliarum omnium ferum.

G o M M E N T A R 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ui

K rerum,nixtanumcrümfîngularum perfonarum. Scinnt quâtumîigno^ rum ad culinâdtem quantum ad uaporarfa calefaci'enda,quantu lalis,pi/ péris,oleijCçpCj aliaru^icp minimarû reru in fîngulos dies dare debeant» Eandë rationem quoc^ obferuât procuratores, qui Oratores deducunt

reducut ex Mofcovuia ♦ Cæterùm quâuis fatis fupercp tam cibi quàm potus fuppeditarefolebant,tamê omniaferè quæpetieramus,prioribus commutatadaà)âMQuintupIicem potumfempcr afferebat, triplice me/ donem,duplicem ceruifiam. Aliquâdo pro certfs rebus mea pecunia ad forum mifercâjpræcipuè uero pro uiuis pifcibus* id grauiter ferebant,di^ centeSjdomino eorû inde magnam fieri iniuriâ.Indicabam etiâ procura^ tori,me nobillbuSjquorû quiiicp numéro mecum habui, leëfulos curare uelle. At ille mox refpondebat,non efîe cofuetudinem, ledf uli?cuiquam prouidere« Cui refp5di:Me non petere,fed uelle emere : atq? ideo fecum communicare,ne poftbac,ut antea,irafceretur* Sequenti itaq? die reuer^ fus inquit:Retuli ad confîliarios domini mci,de quibus hcri colloqueba

B mur, Iniunxerunt mihi,ut tibi dicere, ne numos pro le(ftulis^xponeres, nam quemadmodum noftros homines in partibus ueftris tracîaftis,ea^ dem ratione fefe amp;nbsp;uos tradlaturos pollicetur, Cum autem per biduum quieuiiïemus in hofpitio,quæfiuimus à procuratoribus noftris, qua die Princeps nos accerfurBS,audTcurustp efl'et:Qiiandocuncp uolueritis,re^ {pondent, referemus ad conßliarios domini, Mox petiuimus, Eratnox bis conftitutus terminus, led in alium diem reieétus, Pridieatitemeius - diei,uenerat ipfc procurator, dicens : Confiliarq noftri dominimanda^ runt mihi,ut tibi nunciarem, te eras ad Principem noftrum iturum, Por ro quotiefeune^ nos uocarunt, Temper interprétés fecum habuerut. Eoz dem uelperi reuertitur ^nterpres,ôô dicit: Præpara te,quia uoeaberis ad conlpc(ffum domini. Item manè reuertitur, rurftis commonens : Hodie eris in conlpcéfu do^im, Dein uix quartali unius horæ elapfo, lîmiliter • nbsp;nbsp;iitriufcp noftrum uenit procurator dicens : lam iam magni homines pro

CCæfareum oratorem accefsiifem,continuô.interpres aduolat,amp; ma/ gnos homines,eosep præcipuos apud Principeuiros,qui nosinaulam client dedu(fturi,nunc adelle ait, Erat autem quida Knes Bafilius larosz lavuski, magno Duci fanguine iunëlus: alter, unus ex i]s qui nos nomine Principis exceperât:quos comitabâtur plurimi nobiles,Interim proz curatores noftri monebant nos,ut illis magnis hominibus honorem exz hiberemus, amp;nbsp;obuiam iremus, quibus rel^ondimus, feire nos debitugn officium noftrum,atque etiam fafturos, Cæterùm cum iam illi ex equis defcëdilîent,atcp holpitale diuerforium Comitis ingrederentur, procuz ratoresfubindenos urgebant, ut illis obuiam procederemus, eorumcp Principem in deferendo honore, noftris dominis quodammodo præ-/ poneremus, nos uero interim dum illi afeenderent, nunc hoc, nunc alix =udimpedimentum fimulantes, occurfum tardamus,atque reélàinmez dfjs gradibus in illosincidimus : eos'quc ut aliquantilper refpirarcnt, in habitafionem ducere woluimus, fed id facere renuebant, Ipfe'que Knés J • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni 3 inquit.

f 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—

in quit, Magnus Dominus Ç recitando integrum titulum ) iufsit uos ad Ä fc uenire Mox conicenfis equis, magna comitante caterua progreisi, in tantas hominum turbas iuxta arcem incidimus, ytper easuixmagno fà tellitumlaboreac opera penetrauerimus.Eft enim ca. apudinosconfue*-.tudo,ut quotiefcunque infi'gnes externorum principum ac regum Ora^ tores in aulam deducendi func,tum uulgus nobilium ftipendiarij ac mi' litesex circumiacentibusac uicinis regionibus,iuflu4^ràncipis conuo* ccntur,urbis tabernæt)mnes ac offîcinæ fubid tempus occludantur, iicndentes ac erneutes foro pellantur, ciues denique undiquaque corn ueniant» Hocaufemeo fit, ut ex tam immenià hominum multitudine, fubditorunic^ turba, Principis apud alenigenas potentia: ex tantis aâgt; tcm exteinorumprincipum lcgationibus,maieitas apudomnes appa^ reat. Porto arcem inotedientes, diuerfis inlocis ceu res:ionibus,diuerfî ordinis homines coilocatos uidimus. Iuxta portam ftabant ciues ;milh tes uero amp;nbsp;ftipendiarij aream tenebant,qui pedes nos comitabantur, antecedeb^if,amp;ftando impediebant, neadgradus ufcp perueniremus, H ibicp ex eqnis defcenderemus, Etenim prope gradus ex equo defcendo re,prætcr Principem,nemini liceuQuodideo quoque fit,ut maior Prin cipi honor exhibicus uideatur. Primiim autem,ut ad medios gradusuez nimus, occurruntnobis certi Principis coTifih'ari^, porrigentes manum 6dofculum,noscp ulterius deducunt» Moxfiiperatis gradibus, occurs-runt amp;nbsp;a|ii,maioris auchoritatis confiliari): cedentibus'que prioribus (eft enân mos,ut priores fequentibus, acprojÿimis quibufqueex ordi* ne cedant, ac loco fuo tanquamregioncattributafubfiftant) falutando dextrasporrigunt. Dein ingrcdientibus palatium, in quo uulgus no/ bilium circumftabat,primarrj fimiliter confili^rrj occurrunt, nos'que ordineacratione prædicîaconiàlutant» Tandem in aliud atrium,quód Knefis, alrjs'que generofioribus, ex quorum orSinjjac numero confilia^ rhleguntur,feptumerat: atqueindcad Principis ufqueconclaue(antc quod ftabantingenui, quiquotidiana officia li'incipi præ/iant^itadc^ diufti fumus, ut interim nemo prorfus cxcircumftâtibus,uel minimum C honorem nobis exhibuifiet* quin fi aliquem nobis familiariter notum prætereuntes,forte (àlutaremus,aut alloquercmur,adeô ille non reipon débat quicquam, utperindeie exhiberet, ac fi nûquam quen^noflrûm nouinet,aut falutatus à nobis non effet ♦ AdPrincipem tandem quum ingrederemur,afrurgebant nobis (fratres Principis,fi forte adfunt, non aflurgunt,apcrto tarnen capÿe fèdent) Confiliarij « atcp unus ex prima/ rijs ad Principem conuerfus,ex more fuo, non rogatus noftro nomine, in hæc uerba loquebatur.'Magne Domine, Leonhardus Cornes frôtem percutit: rurfus. Magne Domine, Leonhardus Gomes frontem per* cutitrde tua magna gratia Jtidem de Sigiffnundo. Primum fignificat, quafi,inclinât fe,aut honorem exhiber : fecundum, gratias agit,de gratta accepta.Nam fronte percutere accipiuntpro falutatione,gratiarû alt;flio-ne,amp;: alijs id genus rebus. Etenim quotiçs aliquis quicquâ petit,ucl gra/ lias agit, turn caput inclinare fokt; fi enixius id façere ftudet, tu ita fe de/

C P M M Ê N T A K114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127

A mittit, ut terrain manu côtingat. Si magno Duci pto re airqua maxima gracias agere,aut peterc ab eodem quicquam uolût, turn ufep adeo ie in^ clinantjdemittuntq5)U^fronte terram contingant. Princeps in loco cmix nentiorc ac illuftri,pariete imagnine diui cUiufdam iplendête,aperto ca^-’ pite iedcbaCjhabebatcp à dextra in icamno pileiim Kopack,finiiîra uero baculum cum cruce Pofbch,atqî peluim cum duobus gutturnqs,adiun' ôro'impoiîtocjinnîtili, aiunt Principcm, cum Oratori Romanac fidei ma num porrigat,credere homini fe immundo amp;nbsp;intpuro porrigere : atq; i' dco,eo dimiflo, continuo manus lauare» Erat ibi quoep ex aduerfo Priii cipis, loco inferiore, {camnum pro Oratoribus adornatum »^Eo Priiv ceps ipie,exhibito fibiprius (utiam di(ftum eft)honore,nos nutu uerbo accerfit,manufcamnum demonftrans» Qito loci cum o»dinefalu taremus Principem,adcrat interpres,qui uerbum uerbo reddebat, Au--dito autem inter cætera Caroli Ferdinandi nomine, furrexerar, deep fcabello defeenderat, auditacp ad fincm ufcp falutatione: Frater (inquit) ß nofter Carolus eleftus Rom, Imp.amp;ftipremus Rcx,fanus'i}r eftr Ouin Comesreipondit,Sanus eftanterimfcabellum aicendit,amp; feHit.H^c ea-* dem,finita mea falutatione,cx me de Ferdinado quærebat ♦ Dein utrücp noftrum ordine ad ft uocabat,diccbatq?: Porrige mihi manum. qua dagt; ta,fubiungit, Sanushie^rquitaffiiad quæ uterep noftrum, iuxtailloruin morem refpondit : Deus det, ut tu (anus fis ad multos annos, Equidem dementia Dei,amp; tua gratia,fanus. Sub hæc iuiftrat, ut federergus »-Nos iieró,priufquam id ftcin^s,iuxta illorum cofuetudinem, Principi in pri mis, dein confiliarrjs amp;nbsp;knefis,quipro honore noftrôftabant,gratias, caput ad utramque partem inclinantes, egimus » Solent alioqui aliorunx Principum Oratores,preftrtim qui ex Lithvuania, Livuoma, Svuetia„ 8ÓC, mittuntur,in confpedum Principis admifsi, una cum comitatu acf ftruitoribus,finguh^n^ila muncra ofterre»

Porro confuetudo offeredi munera eft eiufmodi. Audita expofitai legatione, mox confiliar*us is qui Oratores ad Principe introduxit,{urgt; C ges,clara ÔC aperta uoce omnibus audientib Jta dicit : Magne Domine,. N.Orator fronte percutit,N. tali munere:hoc ide de ftcudo tertio relt; petit.Dein fingulorum nobilium ac ftruitoru,eode modo Só nomina öd munera exprimit» Conftituit deniq? illi in latere Secretarius,qui pariter öd Oratorum,öd finoulorum'ex ordine offerentitim nomina ÖC munera nominatim fignat ♦ Eiufmodi aute muncra ipfi Pominki, quafi Mnemoz fynon quoddä appellanE noftros ueró admonebant de muneribus: qi|b bus refpondimus,Non eile moris noftri, Sed redco ad propofitum#

Salutatione expofita cum paulifper ftdiffemus, inuitaucrat ördineu* trumq^ noftrum Princeps hifte uerbis : Prädebis mecum, In priorc mea legatione, utnoc quoqj adrjeiam, iuxta illorum coniuetudinem me hoc modoinuitaucrat:Sigifmunde,comedes iàlôdpanem noftrum nobiC cum. Mox deinuocatis adftprocuratoribus noftris,nefeioquid illis demifta uoce dixerat» àquib. uicifsim admonitiinterprétés : Surgite,irt/gt; quiütjgamus in aliâ hiijjitationêdn qua dum reliquum legationis ac man , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 4 datorunî.^

datorufh quibufdam confiliariîs ac fecretarqs à Principe conftiîutis ex-* ponimus,adornabantur menfæ» Conftituto porro prandij apparatu. Principe fratribus ac confiliarrjs iam difcumbentibus,in cenaculum ipfi cum eflèmus dedudli, continuo conßliarrj cætericç omnes ordine nobis aflurrexeruntiquibus uicifsim,morem eorum edodli, priufquam confez dcrantjgratias,caput ad omnes partes inclinando,egimus:locum''que in accubitu, quem nobis ipfe Princeps manu deiîgnabai, crpimus,Cætez rùmtabulæ in cœnacuèo circumcirca adornatæ cranta In medio iîabat abacuSjgrauis diuerfis aureis amp;nbsp;argenteis poculis Jn tabula,ad quâ Prin ceps fedebatjUtrincp tantum interuallircliAum erat, quantum ipfe inaz nibus expâfis ipacij pertingere poflet: infra quod ffatres, fi forteadfunt, à dextris icnioruunior à finiftris,{èdent* A' fratre rurfus paulo ampliore Ipacio interieÂo,ièniores Knefi,confiliarii,ordine acgratia quam quifc^ apud Principem obtinet obièruata, fedebant * Ex oppofito Principis in alia tabula nos fedebamus : atque paruo intcruallo interpofito, familiar res ac feruitpres noftri ♦ quibus ex aduerib, in altero latere, ordine fede^ B bat hi, quiliosexhoipitio inaulam deducebât. in poftenoribus utrincp oppofitis tabuliSjfedebât hi quos Prmeeps fingulari gratia inuitauerat; quibus ftipendiarq nonnunquam adhibentun In tabulis pofita erant ua feula, quorum alia aceto,alia pipere,alia fait replia erant: fingula autem per longitudinem tabulæ ita collocata amp;nbsp;diftributa erât, ut femper quaz tuor nui^ero couiuæ,fingula hæc tria haberent Sub hxc dapifèrffplen didis u^ibus ornati,ingrefsi,abacum circume^ntes, ex aduerfo Princp pis,negleô:o omni honore, fubfiftunt:dum omnes uocati conuiuæacz cumberentjdum'cß cibum afferreiuberêtur» Interim omnibus difcûbeiv tibus,Princeps quendam exfi.n'sminiftrisuocarat,acduo fibi oblôgapa nis frufta dederat,inquiês :DaLeonhardo Comiti, amp;nbsp;Sigifmudo, hune panem* MiniReraifumpto fecum interprété, oîdii^^eutricpnoftrum ita obtulit; Leonharde Comes,Magnus Dominus Bafilius,Dei gratia Rex êc Dominus totius Rufsiæ,amp; Maanus Dux, facit tibi pratiam fiiam, Ôô mittit tibi pane de ma tabula, Hæcuerba interpres clara uoce reddebat, C Nos RanteSjPrincipis gratiam audiebamus, Alîurrexerant amp;nbsp;alij, extra Principis fratres,pro honore noftro. Pro eiufmodi autê gratia ac honoz re,ah'a relpôfione opus non eft,quàm ut panem oblatum accigias, fuper tabula ponaSjgratiascp ipfiPrincipi capitisinclinatione,Hein côfiharrjs item alrjs,ad omnes partes caput circumferendo amp;inclinando agas.Por rô pane ipfo Princeps fuam ^rga aliquem gratiam, làle uero amorem O' Rendit, Neque uero maiorem honorem poteft alicui exhiberein fuo conuiuio, quàm fi alicui làl de ftia tabula mittit. Panes præterea formam belcrj equini habentes, mea opinione, omnib. qs uefcêtibus, durum iuz gum amp;nbsp;perpetuam feruitutem defi'gnaht,Tandem pro cibo dapiferi, nullo rurlùs honore Principi exhibito, egrefsi, aqwam uitæ, quam ab i' nitio prandi) femper bibunt: dein cygnos aifos,quos ferè pro primo ferculo,quoties carne uefcuntur,hoipitibus apponere folent,attulez rant. Ex quibus tres fibi appofîtos Princeps cultgllo pungens, qufnam lUelior,

A mclior,^ijs^p cflet præferêdus,explorabat, costp côtinuo auferrciuiïe«-rat» Egrefsimox omnes,eo quo intrauerant ordine, cygnos difccrptos, ac in partes diuifoSjin^Tiinores patinas, eascp fingulas fingula quatuor frufta pofucrant, Ingrefsi, quin que patinas Principi appoiuerant: reliz quas fratribus, confiliarfjs,Oratoribus,alqs^ que ordine diftribuerant, Aftat quidam, qui Principi poculum porrigit : is fcilicet, per quem pa-nemamp;alia fertul« fingulismittit.SoletautemPrinceps portiunculam dapifcro ad præguftandum dare,dcin â diuerfis^artibus decerpere, gu ftarecp:pôft fratri,aut confiliario alicui,aut Oratoribus,unam patinam, ex qua ipfe guftauit, mittere. Semper autem maiori folênitate Oratorio bus huiufinodi obfonia,ut de pane diftum eft, offerunturn’n quibus ac* cipiendis,non folum ei cui mittuntur,fed alqs iîngulis airurgêdVim,aded ut toties exhibita Principis gratia, aiTurgendo, lïando, gratias agendo, caputcpfubindein omnes partes inclinando, non mediocriter quifpi* am defatiaetur. In priore leoatione, cum Cæßlr^s Maximiliani OratO/-

B rem agcrê,ôô conuiuio acceptus fuiflem, aliquoties pro honare fratrum Principis furrexcram : fed illos cum mihi uicifsim necp oratias agere, ne-que uices ullas reponere uiderem, deinceps quoties gratiam à Principe accepturos animaduertebam,cœpi turn continuo cum aliquoloqui,dilz limulans omnia:amp; quamtiis quidam ex oppofito mihiinnuebant, mc'c^ jftantibus Principis fratribus appellabant,ego tame ufqueadeó difsimu^ labam omnia, ut uix poft tertiam admonitionêex eis, quidhiaia fibiucl-lcnt,quærerem» Cæterùiÿ, cum fratres Principis ftarerefpondiHcnt : egt; go priufquam rcfpicerem, afturgereinq?, cæremoniæ quodammodo filt; niebantur, Dein cum aliquoties tardius aiïurrexifTem, iterumfp ftatim fediflem,idcp qui ex opjjofito fedcbant,riderent: itidem quam ob rem ri fiircntjtanquam aliud a^ens, interrogabam. Sed cum nemo cauiam ape-rire uellet, tandem q^iah intelleóta caufa,uultu in grauitatem compofito dicebam: Ego nunc non adfum, ut priuata perfona. certè qui dominum meum ncgïigit,hunc igo negligam. Praeterea cG Princeps aiicui exiu C nioribus obfbnium mitteret, equidem etiam^dmonitus ut non afttirgo rem,refpondi : Qui dominum meum honorât, huncamp; egohonorabo, Porró cum aflos cygnos eoeperamus edere,apponcbant acetum,addito faleamp; piperczqs enim loco embammatis,feu iufculiutuntur, Lacprætcz rea acidum in eundem ufum appofitum,item cucumeres faliï,ad h^c pru na eadem ratione condita,prandii tempore è menfa non rcmouêtur.Eaz-dem ratio in alijs inferêdis ferculis feruatm^nin quód rurfiis, ut aflatuïia,’ non efferantur. Apponutur uarij potus,maluaticu, Græcûuinum,uarq ctiam medones. Princeps cómuniter femel aut bis porrigi fibi poculumt fuu iubctrex quo cum bibit,Oratores adfe ordine uocat,Leonharde,Stz' gifmude (dices) uenifti amagno domino, ad magnü dominïïzfeciftfma gnu iter,pofteaj^ uWifti gratia noftra,óó ferenos oculos noftros,bene tf bi erit.bibe amp;nbsp;ebibe,amp; bene ede ufep ad faturitatem:deinde quiefces, ut tadê ad dominu tuü redire pofsis. Omnia fingula ua{a,in quib. cibus, potus,.acetum,piper4al,amp;alia appofita uidimus, dicunt efle ex puro' auro?

auroa’d quod ex podere uerum apparebau Sunt quatuor perfonæ,qusc A fingulæex utracp parte abaci ftantes, fi'ngula poculatenent: ex quibus Pnnceps plerunq? bibit^ ÔC fæpius Oratores allqquitur, monet'que eos ut edant. Aliquando etiam fcifcitatur aliquid ab cis,felt;q? ualde urbanum amp;humanum exhibet* Interrooabat me inter alia, an rafiflem barbam^ quod unica didlione fit, fcilicet Brilt cum faterer, dicit, Et hoc iuxta no^ ftnim: quafi diceret, Et nos rafi'mus ♦ Cum enim altewmiaixorem duxiC feCjtotam barbam abrafferat: quod nunquam ab aliquo Principe facrum perhibebant ♦ Antea miniftri tabulæ, inftar Leuitarum facris inferuien* tium,dalmaticis induti erant, cindi tarnen : nunc uero habcnt ueftes dt uen'as,quasTeriickuocant,gCmmisamp;S unionibus graues* Prandetalb quando wes aut quatuor horas. In prima mea legatione, etiam ad unam ufqjnodtishoram prandebamus* Quemadmodum enim de rebus dtp bijs confultantes,fæpe totum diem confumUnt,ncque digrcdiuntur, nh fire prius mature deliberata,conftituta'q?:itaconuiuijsparitcrfeu co^ mèfiàtionibus integrum abfiimuntnonnunquam diem,intendctibuscp B tandem teifebris feçedunt* Cônuiuasfæpeamp;^ ferculis potu honorât. A prandio in negotfjs grauioribus nihilagft:quin finito prandio dicere folet Oratoribus, Ite nue, dimiflos,illi ipfi qui eos in aulam deduxeranf, rurfusindiuerforiareducuntrfe'quemand'àtum kabere dicunt,ibiutma ncant,illos que exhilarent. AfFeruntur argentea pocula, Sd certa uafeula multa,cugi certo potu : omnesep in hoc ftudent, quo teniulentos eos faz ciant. Siiuntautempulchrèhomines inuitare^ bibendum. qufinul lam aliam habcnt occafionem propinandi,incipiunttandembiberepro fanitate Cælaris,fratriscius, Pnncipis,aliorum denique incolumitate, quos uidelicet inaliqua dignitate SC honore cçnftitutoscredunt.Illoz rum nomine quêquam reculàre poculum,non debere, nec etiampofTe, exiftimant.Itaautembibitur. Qui incipit,fijmitpoftulum,ac in medium habitationis procedit; ftans'qj aperto capite, feftiuo lermone exponit, pro cuius falute bibat,quidcp illi precetur: mogt;»euacuato ac obuerlb po G.ulo, uerticem tangit, quo omnes uideant le ebibilTe, lànitatem illius C domini,cuius nomine bibitur,cxoptare. Poftea ad locum fupremum fe çonfert,plura poculaimplere iubet, mox fuum cuicp porrigit, nomenlÿ pro cuius falute bibendum fit,addit, finguli itaep ad mediû h^itationis ire,ac euacuatis poculis in fuum redire locum coguntur, Qiii uero lom giorem compotationem effugere uelit, fingat le necelîe eft temulennim, ai|t.fomno opprelTum elfe;am,utinos inebriet, aut faite poft multa exic^ catapocula feamplius nequaquambiberepoire,affîrmet. Etenim non creduntconuiuasbeneacceptos,aclautètra(ftatos,nifitemurêtireddaip tur. Hune morem communiter nobiles,amp;: quibus pcrmifljum eft medo-iiem ac ceruifiam bibere, obfcruant. In priore legatione negotrjs confe-(ftiSjCum me dimitteret, finito prandio ad quod eraiŸi uocatus ( Iblent e^ qim legatos tam dilcedentesgt;quàm aduenieiites, conuiuio accipere) lur rexerat Princeps,fubfiftenscp ad tabula,poeulû fibi dari iullêrat,diccns; Sigifinudç,ego uolo pro amore, que habeo erga ftatrê noftrû Maximi*

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifanum,

A liartunijl^omanomm eleó:um Imperatorem,amp; RipremuRegem, proq^ fanitate fua,poculuin hoc ebibere:quod amp;nbsp;tu ebibes,amp; alij omnes ordp nc,utuideas amoremnoftrum ergafratrem noftrum Maximih'anum, eicp referas,quæ uiSeris. Dein porrigit mi'hi poculum,5d dicit: Ebi be pro fanitate fratris noftri Maximiliani Eledl»Rom.Imperatoris, amp;nbsp;fupremi Regis, Porrigebat ÔC alijs omnibus qui prandio intererant,aut alioqui aftabang, ad fingulos f)fdcm uerbis utebatur, Acceptis igitur poculis,parumrctrocefsimus, caputq^ erga Priifcipem inclinâtes, bibp , nius, Quibus finitis, me ad fe uocat, manum porrigit, ac in quit: I nuncgt; SoletprætereacoinmunitcrPrincepSjnegotijs Oratoru ex aliqua parte pertraÄatis atcpcofhitutis, eos ad uenationem SC folatium inuitare. Eft iuxta Mofcovuiamlocusarbuftiscôfitus,leporibus percomi«odus,in quo quafi quodam leporario foueturmaximus numerus leporu: quos propofitamaxima poena capcre,præterea arbuftaibi fecare, nemo au^ det. Nutrit etiâ quäplurimös in uiuarijs feraru,atcp alijs locis. Et quotP

B efeunep unit eiufmodi uti folatio, turn ex diuerfi's locis leporçs comport tarciubet. nam quo plures lepores cæperit, hocmaiore folatio amp;nbsp;hono re negotium fe confecilîeputat. Item cum in campumuenerit,tumcer^ tos fuos conliliarios,adiunftis certis etiam aulicis,feu equitibus,pro O'* ratoribus mittit, eos'cp«id fe df duci iubet, Deduc1:i itacp, Principifp apz propinquantes,de equis,confiliariorum admonitione,dc(cendere,amp; ad Principem ire aliquot pafsibus coguntur, Nos eademration^in uena^-tione adfe deduftos, in equo exornato fedens, uefte fplendida ii^^utus, , chirothecis depofitis,tefto tamecapite,humaniterexceperat,nudam^ porrexerat manum,perepinterpretem dicebat: Exiuimusadfolatium noftrum,uocauimus uqsut intereifetis folatio noftro,atque inde alu quam uoluptatem caperetis: prpin equos confcendite,noscp fequiminh Habuit tegmen quojj KSlpakh appellant, quodej? utrinque à tergo amp;nbsp;à fronte moniliahabebat, ex quibus laminæ aureæ in modum pennarunr in altum tendebant,incuiiuantescp furfum deorfum'que fercbantur, Ve nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

V ftis erat inftar Terlick, aureis fill's contexta. ex cingulo pendebant duo oblongi patrio more cultelli, æ ptigio pariter oblongus. à tergo habegt; bat fub cingulo genus quoddam armorum ueluti exAum, quo commua niter in bello utuntur. Eft etenim baculus cubito aliqua.ntulum logior^ cui corium duarum palmarum lôgitudine eft affixum’in cuius extreme täte claua aut ænea,aut ferrea,ceu fruftu quoddam exiftit. hoc tarnen au ro undiq? exornatum erat. Claudebat eiusqlextrum latus, expulfus Cjquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fani rex, nomine Scheale, Tartarus : finiftrurn ueró,duo iuuenes Knefi# quorum alter fecurim ex ebore, quam ipfi Topor uocant, ea Fere forma qualis in Hugaricalibus aureis exprelfa cerrntUT,dextra fercbat: alter ue ro clauam pariter Elungarieæ fimilem,quam ipfi Scheftopero,id eft fex^ pênatâappellât.RejiScheale accindus erat duplici pharetra:in unafagit tas recoditas,alterâ ueró areu inclufum quodâmodo habebat. Aderât in capo plufquàm trecêti equites.Porró du ita per câpum incedimus, Prin ceps iiQS aliquotieSjnHp hoc,iam alio loco fubfiftere,aliquädo ad fe prox

pius ucnirc luflerat ; Dein ad locu uenationis perductos, alloêlucbatur, confuetudinem efledicens,utquoties in uenatione ac fijo folatio efièt, tu ipfe Só ali) boni uiri fuis manibus canes uenaticos ducerent : itidem'çp nos ut facereinus, hortabatur. Conftituerat deniqpunicuicp noftrum ’ duos homincs,quorum utercp canê ducebat, quibus ipfï pro folatio no^ ftro uteremun Ad ea r.efpodebamus: Nos banc fuain gratiam grato acgt; cipcre animo, eundemq? morem apud noftratcs efl« ilk autem excufax tioneideo utebatur, qtiod apud eos canis immundum animal habetur;

turpeeftjCanem nuda manu attingere* Cetertim ftabant longo ordix ne centum ferèhomines,quorum dimidia pars nigro, alteraflauo colox re erat ueftita. Non longe ab fjs fubftiterät omnes alij equites,prohibcn tes ne iliac tranfcurrerent ac elaberetur lepores, Porro nemini ab initio dimittere canem uenaticu permiflum erat, quam regi Schealc, nobis» Princeps primus inclamabat uenatorem,ordiri iubens:qui cotinud con citatifsimo equicurfuad cæteros uenatores, quorum magnus eratmp merus,aduolat : moxuno ore omnes exclamant,canes moloiîos Sc odox B riferos imfnittunt. ubi fànè periucûdum erat audire tot, tamq5 uarios ca num latratus. habet autem quam plurimos, amp;nbsp;eos quidem optimos, cax nes. Quofdam autem ad infcquendum lepores tantum,Kurtzos didos, perpulchros pilofîs caudis amp;nbsp;auribuSjCoSiunitar audaces, tarnen adlon gius currendi acperfequendifpacium haud commodos. Cum lepusfefc offert,di^ittunt tres,quatuor,quincp aut plures canes,eum undiqp adox riente%: quo apprehenfo, magno plaufu acclajpaant, ac fi magnamferamt cæpiffent. Porro lepores ff tardius aliquando excurrunt,lblet tum Prin ceps continuo aliquem, quemcuncp inter arbufta leporcm in faccohax bentê confpexent,nominare,acHui hui inclanpre:qua uoceleporem Z' mittendum ffgnificat»Egrcdiuntur itacß lepores nonnunquam quaff fox mnolcnti,fàltantes inter canes, ueluti capreoh*au^gnelli inter gregesgt; Cuiufcuncp canis plures capit,is eo die optimum ftratagema præftitifTe putatur« Princeps ipfc panter Oratori,cuius«:anis plures cæperit, apx plaudere uidetur» Porro uenatione tandem finita, omnes conuenerant, C leporescp comportauerant: quos tum numerabant, numerati uerd funt circiter c c C. Aderätibi tum Principis equi,nonitamulti,necfàtis pub chri, etenim in priore legatione ffmili folatio cum interfuifïèiji, uidi loiv gè plures acpulchriores,præfertim eins generis quos nosTurcicos,illi uerd Argamakuocant» Aderant quolt;^ complures falcones,ali} albi, ali) phoenicei coloris,magnftudipe excellentes;quos nos Girofalcones,ho8 illi Kretzet appellant:quibus uenari cygnos,grucs,amp; alias id genus aues capere folet. Sunt autem Kretzet,aues audacifsimæ quidem; at non tarn atroces,impetucp horrendojUt aliæ aues quatumuis rapaçes, illarum uo latu,feu confpedu (quemadmodum quidam de duabus Sarmatijs fa* bulatus eft ) decidant,extinguantur(:p. lllud quidem experietia ipfa con ftat.fi' quis uenatur accipitre,aut nifo,autali)s falconibus,ôô interim Krc tzet ( quam à longe uolantem cotinud fentiunt)aduolaucrit,quddpræx dam ulterius nequaquä infequuntur, fed pauidæfubffftunt» Retulerunt

A nobis fi^e digni ac iniignes uiri, Kretzét, quâdo ex iHis partibiiS ubi ni» difîcant, afFeruntur,tum aliquando 1111, V, aut Vi, in quodam uehiculo ad hoc praèparatOjfim^l includutur: atc^ efcam quæ ill is porrigitur, ob» feruato certo quodam fenrj ordine, capere folêt. Id autem ratione,an na turaillis indita, an quo alio modo fiat, incertum eft » Prscterca quemad» hiodum in alias aues aduerfo impctu feruntur,rapaces'cp exiftunt: ita ihgt; ter feipiasfunimgt;niuetiores,mutuisfefemorfibus minime dilaniantesi Nunquam aqua fe, ut cætcræ auesjauant : fed fcÄa arena, qua pediculos excutiuntjUtuntun Frigiditate adco gaudent,ut perpetuo aut fuper gla-cie,autlapide ftarefoieant. Sedredeoadinftitutum. Princepsexuena» tionc ligneam quandam turrim uerfus, quæ abeft à Mofcovuia quinq? inillibus pafiuum,progrefius eft, ubi aliquot tetoria erant coliftcata. pri mum,magnum amplum,inftar domus,pro fezaliud pro rege Scheale: tertium pro nobis: dein alia pro alrjs petfonis, ÔC. rebus» in quæ cum ordine deducti clfemus,Princepsin fuum pariter ingreflus, uefte'cp com»

B mutata, nos continuo ad fe accerfcrat, nobisep ingredientibus,fedcbat infedeeburnea:latus eius dextrûclaudebatrex Scheale, nosVx aduerfo ïoco,ahàs Oratoribus,dumuel audiuntur,uel denegotijs tra(ftant,defti nato. Infra regem fedebant certi Kncfi SC cofiliarrj» in finiftro latere,Kné ft iuniores,quos fauor»finguRri ac gratia fua profequitur Princeps. Di» feumbentibus itacp omnibus, apponebantur primum confecliones (ut iiocant) coriandri,anifi,amp; amygdalorum: dein nuces, amygdgla, atque faccari integra pyramis :^uæ miniftri genibus flexis Principi,regi,amp; no bis,tencntes porrigebant. Potus fimiliter de more dabatur : Princeps'ep gratiam ftiam ( ut in prandfis afiolet ) exhibebat ♦ In priore mealegatio» need loci etiam prandium fumpfimus, Et cum inter prandendum,pa» nis, quern ipfi Beatæ Virginis uocant, quem^que quodammodo confe» cratumuencrari,at5p efiam edere, quern denique communiter inhabi» tationibus loco eminentiorc honorifice feruare folent, cum forte tento-rio commoto in terram iecidiffet: turn Princcps,atque omnes alif eo ca» C fu grauifsimè obftupcfa(fti,trepidantes ftabant .Turn mox accerfitus fa cerdoSjhunc ex gramine,fummo ftudio ac ueneratione colligebat. Póft finita coilatiuncula,potuq5 quem nobis porrexerat Princeps, fumpto, nos dimifcrat,dicens: Ite nûc. Dimifsi,honorificc ufqj in hofpitia noftra dedufti fuimus. Habet amp;nbsp;aliud genus folatij, pro quo alijs Oratoribus (utaccepi) folet uti. Aluntur urfi,captiin quadam amplifsima amp;nbsp;ad hoc conftituta domo: in qua Princeps,affiyuptis Oratoribus,ludos cj:» hibert folet. Habet quofdam infimæ conditionis homines, quiiuben» tcfpecftante'que Principe, ligneis furcis occurfànturfîs, eos'queadpu» gnam laccflunt, Congrefsi tandem,fiforte à prouocatis acin rabiem conuerfis urfis laniati fuerint, ad Principcm currunt clamantes : Domi» ne, ccce uulnerati fiimus. quibus Princeps : Abite, inquit, faciam uobis gratiam. Dein illoscurare,ueftes prætereaamp;l certos modios frumch» ti illis largiri iubet.

Cæt^eriim cum iam gbfblucndi dimittendi^ cranius,honorifîcè,ut an • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;tea,ad

134 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM M O S C O V IT IC A R V M

teajad pfandium inuitati, ac in aulam deduôti fuimus gt;nbsp;Vtn'cç præterea A honorahauefti’SjZebellinis pellibus fubduôla, oblata fuît» qua ihdutis, îhcp Prîncîpîs coclaue îngrefsîs, Marfchalcus coi^nuo utrîufc^ noftrüm nomîne,ordîne dîcebac:Magnc Domine^Leonhardus SiC Sîgîfmundiis, de magna tua gratîa,frontem percutît: hoc eft,ob acceptum muntis gra^ tias agît» Vefti honorarîæ adîunxcrat zebellînorum quadragenas duas, hcrmelînorum uerd ^oo.atc^ afpreolorum pelles i5oo?In^riore legation ne addîderat mihî uehî?ulum,feu traham,cum præftâtî equo,amp; albaur^ fina pelle, alîo'qj tegumcnto commodo » Dederac denîc^ multa pifcîum, Belugæ,Ofetrî,ôlt; Sterled,în acre durata, fed înlàlîa frufta : metp perhu* manîter dimîferat. Porto relîquas ceremonîas, quib» în dîmîttcndîs O'* ratorîbu^ utîtur Prînceps,îtém quâdo limites fuæ dîtîonîs ingrefsi Ora^ tores excîpîutLirjrurfus'q? dîmîfsî,ad cofdc uîc^ reduifli tracftâtur, fuften tâturc^, fuprà în Lîthvuanorum Oratorû dîmîfsîone copîofe explîcauî» ' Cæterüm, quîadepace perpétua traélanda, autîakemînducîjs inter MofcovuîeprîncîpemacPoIonîæregêîneundîs,àCæfare c AROLO amp;nbsp;B fratrecîus Ferdinando Auftrîearchîduce,mîfsîfuîmus,cæremonî' as, quîbus Molcovuiæ prînceps turn in firmadîs înducîjs utebatur,fub^ lungere uîfum efl. ConcJufis Î£acp,acin certain formam redackîs cum Si' gîfmundo re'ge Polonîæ induci]s,in aulam Princfpis uocatî,cum in habî tationem quâdam deduckieflemus,aderant Lichvuani Oratores: uenb unt etiaiw eo Principis confiliarn,qui eafde nobifcum coiicluferant » att^ in hanlt;? iententîam fermone ad Lithvuanos cotierfo ucrba faciunt: V O' ïuirquidem Prînceps nofter, in fi'ngularem gratiartiac pctitionem ma' gliorum principum,paccm perpetuam cum Sîgîfinundo rege ueftro im ire » Ea autem cum nullis condicionibus fieri nunc pofsit, fe inducias ad eorundem principum adhortationem inire upluifie. Quibus confti' tucndis,ac legitime firmandis,uos Prînceps acccrlwi iufsit,ac præfentes efieuoluit» Tenebant porrólïteras,quas Prînceps régi Polonîæ datU' rus erat, confeeftas, figillo appenfo, amp;nbsp;eo quidltm paruo acrubro com' munîcas: in cuius figillî partepriore imago erat, homo nudus equo fine C fella infidenSjhaftacp dracone tranfuerberâs:à tergo ueto aquila biceps, utroc^ capite coronato,cerncbatur. Habebant præterea induciales lite» raSjCerta formula compofitas : quarum fimiles, ac eodem example, nO' minibusactitulis duntaxatmutandis,rexipfeuicifsimPrincipieratmif- -furusrin quibus nih'il prorfiis immutatum erat, excepta hac claufula, ^uæ ad finem literarum addita erat : Nos Petrus Giska palatinus PolO' cenfis Sc capitaneus Drohitsinen. amp;nbsp;Michael Bohufeh Bohutinovuits thefaurarius magni ducatus Lithvtianiæ,amp;Stouînen»ac Kamenacen» Capitaneus, Oratores régis Polonîæamp;Magni Ducis Lithvuaniæ, fa' temur, eocp etiam nomine crucis fignum deofculati fumus,nos'que ob' ftrinximus. Regem uidelicet noftrum eafdem parfter ofculo crucis com firmaturum: in cuiUsreimeliore fidemhafeeliteras noftris fignetis com muniuimus» Hisitaq^ auditis acuifis,omnes una ad Principe uocamur. Ad quern cum ingrefsi eflemus,mox certo loco nos federe iuiïèsat, acin

A hæc uerba loquebatunïoaniies Frandfce,Comcs Leonbarde,Si'giftnun de,e{Hagttaftis à nobis Clementis Papæ feptimi, ac fratris noftri Caroli, eiuscpfratris Ferdinaidi nomine, utpacem cum Sigifinundo Poloniæ rege perpetuam inircmus ♦ Earn commodis utrincp conditionibus faccx re cum haudquaquam potuimus,rogaftis, utfaltem inducias imponeren mus^ quas quidem amore noftro in principes ueftros,nunc facimus,ao ceptamustp:fif^et quibus dum Regiiuftitiam noftram facimus,cas'que confirmamus, uos præfentes elTe uolumus, quo dominis ueftris refera-» • tis, uos fadtis, ac iam legitime firmatis induct)s interfuifle, uidifle, nost]^ illorumamorehæcomnia fecifle. Qtiaoratióne finita, Micbaelem Gç-orgrj confiliarium uocat,ac crucem dcauratam exoppofito de parietc fune ierico pendentem, fumereiubet. Mox confiliarius,lump?omundo lintheolo,quod fuper fuforio cantaro,in pelui collocat0,iacebat,crucem magna cum ueneratione apprehendit, dextracp tenet» Secretarius pari* ter literas induciales iundfas utracp manu tenebat,ita tarnen, ut Lithvua

B norum literæ alteris fubiedfæ, eatenus prominerent, quatenus claufula, qua fe Lithvuani obftrinxcrat,appareret: fuper quas fimul,ubi Michael dextram.qua crucem tenebat,pofuiiret, Princeps furges, fermone adLi thvuanorum Oratorcs conuerfo, loga oratione narrabat,fe quidem pa* cemad fingularcm pcfitioneaccohortatione tantorûPrincipum,quo* rum legatos co nomine ad fe miflos uiderent,non refugifle,fi ea ullis fibi commodis conditionibus fieri potuiiTetzSt: cum pacem perpetliam inirc cum rege illorum non p«flet,in horum gratiam quinquennale^feindu* ciaSjUigore literarum ( literas digito dcmoftrans ) inifle : quas quidem, quoad Deusuolet, feniabimus, inquit, noftramcp iufticfïfratri noftro Sigifmund o regi facieraus : ea tarnen conditione, ut fimilcs per omnia It* teras, eodemcp exemplp ftriptas, rex nobis det, easq^ prarientibus Ora* toribus noftris cotWirmet, iufticiam fuam nobis faciat,ac illas ad nos tan dem per Oratores noftros transferendas curet. Interim ctiam iuramen* to uos obftringctis,ea8mnia amp;nbsp;fingula regem ueftrum fa durum, ob*

C feruaturumcç ♦ Dein crucem refpicit, fccp terfigno crucis, capite toties inclinato,ac manu ad terrain fere dimifla munit: propiuscp accedcns,la* bia,acfioraret,moucns,oslintheolo tergens,inf^terram expuens, cru* cem tandem deofculatus,frÔte earn primum, dein utrocp oculo attingiu rctrocedens,rurfus cruce,capite inclinato,{e munit.Poftea Lithvuanos, utaccederent, idemcp ipfi facerent, monet* Oratores ante^id faccrent, infcriptionem, qua fe obftrinxerant, pluribus quidem uerbis cogcftawn ac compofitam,nihil tarnen aut parum admodum ultra fupradidam fen tentiam continentem,Bogufius nomine,Ruthenus,recitabat: cuius Ucr* ba fingula Petrus, fide Romanus, collega repetebat» cade nobis pariter interpres Principis aduerbum reddebat» Poftrecitata acintcrpretata infcriptione,Petru? ac Bogufius ordine ipfam crucem,aftante Principe, deofculatur, Quibus finitis, Princeps fedens,in hæc uerbaloquebatur; Vidiftis nos fratri noftro Sigifmundo Poloniæ regi,iufticiam noftram ob fîn^ularempetitionê Clementis,Caroli amp;nbsp;Ferdinandi fecifle» Dicitc

15^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M M O S C Ö V IT î C A R V M

ergo dommis uèftris,tu loannes Frandfee Papæ, tu Cómes LeónBardé A, Carolo,amp; tu Sigifmunde Ferdinando,nos ca illorum amore» Sc ne Chri llianus mutuis bellis fiindatur fanguis, fecifle » Firc cum lónga oratio^ ne,additis confiietis tituÏis,peroraliet : nos illi uicifsim ob fîngularcm e/ ius erga principes noftros obferuantiam, gratias cgimus^nosqjmanda-taillius diligenter executuros promifiinus. Dein duos ex fuis prædpuia confiljarijs amp;nbsp;fecretarijs, ad fc uocat,eoscp legatos latn gt;d l^oloniærc' geminftitutoSjLithvüaîiis innuiu Poftremó multapoculafuoiuffualla ta, nobis, Lithvuanis,atcp adeo omnibus amp;nbsp;fingulis, tam noftris quant Lithvuanorû nobilibusj manu fua porrigebat. Lithvuanig deniep Ora^ tores nominatim appellans,dicebat: Quæ nunc egimus,ôd quæ alioqui cxconfiliTrijs noftrisintellexiftis,eafratri noftro Sigilmundo régi expo netis. Hæc cum dixiflet,furgit, èc rurfus inquit: Petre,amp; tu Bogufi, fra^ trinoftro Sigifinundo Polonie regi,8ô maono Dud Lithvuanie,uos no Itro nomine ( caput interim parum mouens ), inclinabitis tnôx'cf fèdes, utrûq? acce»ßt : dextram illis, atep etiam ipforum nobilibus ordinepor- B rigiqdicitcp, Ite nunc*at(p fie illos dimiferat.

Nno xM. Dx X v, uenerant Vicnnaih ad CæfaremMaxb milianum, Vuladislaus,amp; ciusfilius Ludouicus.Hum gariæ amp;Bohcmiæ, acSigifmuiKÎus Poloniæ,re2es : ubi contradis ac conclußs matrimonqs hlioru cC nepotum» confirmatatp mutua amidtia,inter cætèra Cæfar pollicF tus eratjfe Oratores fuos adBafiiium Mofeorum ducem mifTürum, qui inter hune amp;nbsp;Poloniæ regem pajem facerent, Adhancle gationem Cæfar deftinauerat Chriftophorum epif«Bpum Labacenfem * ÔC Petrum Mraxi^SeddumEpifeopus protraheret negotium, ^interim regis Sigifmundi fecretarius loannes Darftifcus,poftea epifeopus Vuarmienfis,moræimpat4cns, profedionem feduld urgeret, hoclega-- C tionis munus mihi nonita pridem ex Dània reuerfoj fuit impofitû.Man datis itaep cocinud à Gplàre Haganoæ Alfatie oppido acceptis difeedés, Traiedo primûm Rheno, per Marchionum Badçnfium dgionem oppida, Raftat, Etlingen, Pfortzach, in ducatum Vuirtenbergenfèm, Conftat:oppidum deniqueimperq Esîingenad Necarum,quem NF cftim appellant,fitum,inde'cpiGopingen oC Geislingen uenfi

Vlmg mox Danubio fuperato,per Gunfpurg,ac Oppidum Purgavu, à quo Marchionatus Burgoui^ nome habet, AuguftamVindelicojruni ad Lycum fluuium perrexi; ubi niepræftolabâtur Gregorius Sagrevuf-ki Mofeus nuncius,ôC Chryfoftomus Columnus fecretarius Elizabeth^ uiduæ Ioannis Sfortiæ Mediolani amp;nbsp;Bharq, quiitflieris erant comités.

Relida Auguftafubinitiumanni M. D. XVi,ultraLycum,perBaua'' riç duitates et oppida,Fridberg,Inderftorff,Freyfingen,id eft Frifingen fern epifeopatum ad fluuiu Ambor,Landshuet ad Iflt;â flu. Gengkhofo, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfarkhirchen,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o M M E N T A It 11* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

A Pfarkhirchcn, Schärding ad Ocnum tranfiuimus, Oeno'cp fuperato, rp 'pascp Danubi) kgentcs, Auftriam fupra Onafum attigimus.Liiiciu op^ pidum in ripa Danubrj Gtum, caput eius prouincise ingrefsi, pontemcp iliic Danubio impofitum tranfeuntes, per oppida Galneukirchcn, Prcx gartn,Pierpach,Kunigsvuifii,Arbafpach^Rapolftain, inarchiducatum Auftriæ,atcp adeo oppida Clara ualkm, uulgd Tzvüelt dicflanijRaftiix feid,Horn,ôÆ^As peruenimus»

Morauie redlà dein,ultra fluuium Teya,qui pro maiori parte Auftrk • am à Morauia diriniit,oppidum Snoimam appulimus : ubi Petru Mra-xi colksam meum uita defundum eiTc intelkxi ♦ amp;nbsp;ita folus hoc munus, quod Caefari gratum eratjObiui»

Ex Snoima,Vuolfernitz,Brunam, dein Olmutium federn Êpiicopa^ km ad fluuium Moravua fitam: tres illæ ciuitates Snoima,Bruna amp;nbsp;Ok mutium funt primæ in Marchionatuande'cp Lipnik,

B Itzin,Ger.Tifcheim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• x

Ofl:raua,Ger» Oftra oppidum:ubi Ofl;ravuitzafluuiu,qui oppiduni alIuitjSó Sikfiam ab ipfa Morauia djrimit,tranfîuimus»

Ptzin,Ger* Pies principatu:à quo progrediendo duorum miliarium, ipacio,eft pons trans Iftulam,limes Bohemicæditionis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

A ponteïftulçPolornca eft ditio,8^ ufcpOfchvuêtzin princi^acurn, Germanicè Aufchvuitz,quo loco fluuius Solaiftulam ingreditur,eltk teruniusmiliariSf

Extra Ofchvuentzirtsper pontem fuperamus Iftula: amp;nbsp;cofedis 8gt;mik Poloniæregnicaput^Cracouiamperuenimus,currust^ noftros tra^’ his impofuimus» Al^racoüiaprogrefsi,

Savuichoft,quatuor mil» ubi rurfus traiecîlo, SC ad flniftram relido L ftulafluuâ?,

Lubliii, feptem miliar» Palatinatu, quo loci certo ac ftato anni tepore infigneshabenturnundinæ,ad quasex ufrrjs orbis partibus hominA:, Mofcovuitæ,Lithvuani,Tartari,Liuonienfes,Prutheni,Rutheni,Gerx manijHungari, Armeni, V ualachi atcç Ebræi confluunt»

Cotzko, odo miliar » Antequam hue peruentumefl:,labituf fluuius VuieperSjfeptentrionem uerfus»

Meieri:^ odo mikpaulo longius progrediendo,cft limes Poloniæ» Lithvuaniæ oppidum Melnik,fex mil» ad Buh fluuium» Bielfcojodomil»

Naijevu, quatuor nfltil» ubi eiufdê nominis fluuius ex quodamlacuamp; n 3 paludibus.

199 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM M O S e O V IT IC A R y M *

, paiudibuSjCjncrtiadniodumßuhjeffufuSjamp;Tm Septentrionenl dectirn'C, A k nbsp;nbsp;nbsp;Ex Narevu, tranfeundo fyluam ocflo mili'aribus : extra quam eft opgt;

pidum Grinkijiii quo regq homfnes,qui Sc commcatum fuppeditabant (Priilavuos appellant) amp;nbsp;Vuilnam ufquc deducebant,mc præftola^ ban tun tum in

Grodno, fex miliar, Eft ibi fatis commodiis pro eins r^ionis natura principatus, Caftrum cum ciuitate ad fluuium Nem?n,^ui GenMu^-• mel appcnatur,quicp ipTam Prufsiam alluit,quæ olim à fupremo Theu^ tonici ordinis magiftro gubernabatun Sed earn nunc Albertus Marz chio Brandenburgenfishæreditarq ducatusnomine tenet. Crononem huncfluuium puto,alludens nomini oppidi.ibiloannes Savuorßnski, à Michacrc Linski in ea domo, aut ( ut aiunt ) curia, in qua hofpitatus cz ramjOppreiTus eft. Porro hic reliqui Moftorum nucium^ quêrex Vuilz nam ingtedi prohibuit. Inde progreiTus,

Vuoîco^fik, quinc^ miliaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Ante Vuilnaiu autèm uiri infignes pra^olabanfur, qui me régis nóz mine ctim Iionorificè exccpilTentjatcp in traham,iru amplum uehiculunt puÏuinaribus ftratum, 8óftragulis auro Sc ferico contextis collocatum, rcgijs mifliftris latus utrumcp claudentibus,officiumtp perinde ac fi ipfè rex uehcretur praeftantibus, in hofpitium ufq? tleduxiflènt : mo5c aderat Petrus T orrift^kijtunc epilcopus Premisfienfis,regni Poîoniæ uicecangt; celarius,uir omnifi tcftimohio uirtute fingulari ac uitæinteghtatepræ-' ditus,mecp régis pariter nomine humanifsimeTonfalutauit, excepitê^. Ad ipfum denicp regem^ rtiagna aulicorurft catgrua feqüête, paulo póft deduxit:aquo multis primari}suirisi, proceribus(Ç magniducatus Liz ihvuaniæ prælèntibusjhoneftilsïmè exceptus fueram.

Vuilnæ porró eo tempore inter cetera, mat?imonium inter ipfiim rez gem,amp; Bonam Ioannis Galeacq Sfortiæ ducisMediolani filiam,C£elare C promouente,me nuncio, contraftum atcp conclufum fuit».

Etantibi in arftis cüftodijs tres Mofcovuitici dûcés,qùibusfumma rèrum,atcp adeó Mofcovuiticus exercitus,anno M. D. x nn .«d Orflam commiflus fuerat:inter quos eratloanes Czeladin primus ♦ Quos equiz dem regis permiiTu falutatus,eo quo potui ftudïo confolaban • Vuilna caput magni ducsftus Lithvuaniæ, eó loei fita eft, quo confluz unt Vuelia Sc Vuilnafluuq; inep Nemen, feu Crononeiiilllabuntur. In ca relitfto Chryfoftomo Cölumno,non diü detinebaf.

s ■ V uilnam die xiiii, Marti) egreflus,noh publica atlt;:^nfitatauia,quaz rum una per Smolêtzko,altera ueró per Livüoniâ itur in Mofcovuiam: fed media inter lias ufus, refta Nementfchin quatuor miliaribus, indec^ Svuintravua octo miliaribus,Iuperato Schamena fluuio,perueni.

Sequeti die Disla,fex mil. ubi ciufdê nominis lacus eft: atqj Drilvuet, quatuor m il.u bi nuncius Mofci, quê Grodno rdiquéràm, ad mj: redrjt*

G q M M E NT A RIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

Dcdina,quincp rniUanatcç Dvuina fluuiîr,querh Livuonienfès (quo^ rum ditioncm percurric ) Duna appellant ( funt qui Turantum efle uo/ lunt)attigimus,.

DhffamdeinfeptctTiiTiiLproperantes,rurfus fub Betbaoppido ad Dvuina fluuiÂm^cruenimus:pcr quem glaciecÔcretum)Uehicuîis,eius gentis more/i6. miliahbus furfumuerfus dum ueheremur, due nobis tri tæ uiæ occurrerunt. Cuin itaq? utram ingrederemur,dubitaremus:mo3i feruitorem in domum rufticiin ripa G'tam fcifcitatum mifi'.quia ucrofub meridiem glades magnopere Üquefeebat, nundus iuxtaripam liquefa^ lt;fta a.c fracta glacie demerfus, uix tandem extra dus fuit. aceidiT etiam, ut quodam ioco fluuius utrincç liquefada prorfus amp;abfumptaglacie, ea duntaxat glaciei parte, quarti continua uedio indurauerat, imo non niß quatenus uchiculorum orbitæ compledcbantur, nobis tanquam pons B quidam, non fine graui horroreac periculo tranfitum daret. Augebat metum fama communis: quia non diu ante, aliquot centum'ÎVIofcouitigt;-cos prædones,per eundem fluuium glacieconcretum tranileUntes,adugt;' num omnes fuilleiiibmerfo^fcrebatur.

PolotSco principatum,qucm Vuaivuodatum appellant,ad Dvui-namfluuium,quemalq Ruboncm appellant,uenimus:ubi Iftmorificc^ in maxima hominum oecurrentium frequentia excepti, magniHfcè ac lad tè tradati,ad proximam denicp manfionem ufcp dedudi fuimus.

Inter Vuilnâ amp;nbsp;Polotzco pîurimi lacüs, crebr^ paludesiatep immefib lôgitudinis fyluæ funt,lt;.it quæ ad quinquaginta mit Ger. protcdunturgt;

Vlterius progrefsi i£er, in limitibus regni minime tutum, ob crebras utriufcp partis cxciwfiones, hofpilia deferta, aut nulla habuimus : pefep; magnas paludes ac iyluas, tandem Harbsle amp;nbsp;Milenki,paftorû cafas,ue nimuszinquoitinere lîithvuanusdedudorme deieruerat, Accedebat . C adholpitiorum incommoditatemsitinerisfiimma difficultas. fîquidemt inter lacus 80 paludes niue ÔC glacie labefeente nobis eundum crat, dum Niicham oppidum,ad quêdam eiufdc nominis lacum fitu, inde'cp Qtiagt; .daffenqiiatuormiliaribuSjquôlocicummagno päuoreamp; periculo la--cum quendam,aqua fupra glaciem extante tranfiuimUs,atcp ad tugürio-lum rultici cuiufdam perueneramus,quô ex ditiônè Mofei, Georgfj co^ mitis mei cura commeatus allatus erau E» loci equidem limites utriufe^ Principis obferuare ac difeernere non potui.

Mofeovuie fine cotradidione ditio Corfuîa:ubi,duob,fluuqs Vueli* carecka amp;nbsp;Ddernicza traiedis,indecp duobus mitcofedis, iienimus ad

Opotzka ciüitatem cum caftro,ad Vuelicarecka fitâ. quo loci natans pons eft,qucm cqffi plerunq? genutenus in. aqua tranfeunt. Hanc arceni rex Polonie,du ego Mofeovuiæ de pace trac'larê,obfederat. In illis por ro locis, quan^ propter crebras paludes,fyluas, amp;nbsp;innumeros fluuios, cxerffltus aliqud çontodè duci iiô pofic uideac ; nilnlominus tarnen quó^ ' n 4 cunq^

cuncpuolunt,rcô:à côtenduntîcolonofumm'mirummultitudinepræ/ \ ïTiifla,qinquælibet impedimenta arborescp mcidendô iubmouere, pa*

Vuoronecz dein oólo miliaribus oppidum fitum adSforctfluuium, qui recep to in fe Vuoronets fluuio,non longe infra oppidum Vuelicaz reckaillabitur»

f Fiburgquinc^miliar^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Brod coloni cuiufdam domum, pariter 3, miliar* indeq^ miliaribus cmenfisjftrato'cp ponte per Vflafluuium,quiScholonam infinit*

Parcbo ciuitatem,cum cafl:ro,adScholonafiuuium iîtam; Opocauib lam quan^am,fub quo Vuidochafluuius Suchanamingreditur, quincp miliaribus. inde feptem iuperatis fiuuijs,

IZ)vuercnbutiguinam,quincp mil* infraquam dimidio miliari Piche^ ga,Strupinƒ uuio in ferecepto,infiuit Scholonam; iil quem alq quatuor B fluurj,quos eo die traniînimus,illabuntur*

Sotoki homuncionis domum ƒ* miliar* à qua4*miliar* Novuogarz diam tandemmagnam quarta Aprilis atti^imus* Cæterüm à Polotzko Novuogardiam ufcp, tot palndes ac fiuuios fupe^auimuSjUt eorum noz minaacnumeruneincolæ quidem tenéant: tantum abefi:,utillos quiP piam coilfmemorarc ac defcribere pofiet*

Novtiogardiæ paululnm reipirans,ac fepterft diebus quicfccns,ab ipz fo 1 ocumtenente in die Palmarnm conuiuio acceptus fui: at(^ ab eodeni amanter admonitus, ut icrniton'bus equiscp illic reliôlis, per difpofîtos, feu pofi:arnm(nulgôloquuntur) equos Mofcovuiam irem*Cnimoz rem gercns, egrelTus primùm Beodnitz quatuof miliaria, indecptocins diei iter iuxta Mfta fiuuiû, qui nauigabilis eft, ex^amftin lacu oritur, confcci* Eo porro die cumperpratum,liqucfcétciamniue, citato equoz rum curfn proficiiceremur,pueri mei natione L^thvuani equulus cecidc ratjita ut cum puero prorfus præcipitaretur: fecp denuo in modum rote C conuoluenSjin pofteriores pedes daret, confifteretcp: amp;rintereanec terz ram latere attingeret, ncc puerum fub le proftratum ac iacêtem læderet*

OreatRechelvuitza ad fiuuiû Palamit, 7*mil* Eodc die trâfiuimus 8* fiflnioSjSd unû lacü,congelatÂ quidem, fed aqua fupra glacie copletum.

Tandem lèxta feria ante Pafchatis feftum,in domum poftarum perue ninius, tres'cp lacus fuperauimus : primum Vuoldai, qui uno miliariin latitudinem,duobus nero in longitudinem patebat: fecundum LutP nitfchmô admodum maonum: tertium lhcdra,cui eiufdem nominis uib la ab Oreat ofto miliar» adiacet*qno fiinè die per hoice lacus,congelatos adhuc,fed aquarnm multitudiné niue liqüelcentc inundantes,tritam uiam fecutijdifficillimum ac periculofifsimum iter habuimus : nec defies cfteredeuiapublica cùm ob niuis altitudinê,tumtjuodnulluueiygium alicuius

C o M M È NT A RIi; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t4t

A âiicuiusïcmitæ apparebat, audebamus » Confeélo itac]^ tam difficili arqj penculofo itinerc,uenimus

Choi'tilovua fepterç miliar* infra quam duobus Schlingvüà Sc Snai fluurjs, eo loco quo confluunt, incp Mftafluuium illabuntur, fuperatis, Vuolofchak attigimus:ibiq? m die Pafchatis quieuirrius ♦ Poft feptcm miliaribus confeclis,traielt;ftoq^ Tvuerzafluuio,

Dvuerfchak ciuitatem, infra quam miliarilÿus Schegima fluuio na^ uicula pifcatoriatranfmiflo,in

Oftoga oppidojuno die quieuimus. fequeti die per Tvuerza fluuium leptem miliaribus nauigantes,

Medina appulimus* fumptoq; prandio,rurfus nauiculam Àgrefsi,/^. niiiiarib. Vuolgam^celeberrimum fluuium,atq^ adeô

Tvucr principatûattigimus. ubi fumpta maiore naui, per Vuoïgam nauiaantes.nonita lonoè póft ad con2elatum,acclacierum fruftisre-B fertûipfum fluuiûuenimus: incp quodam loco, maximo latyore ac fudox rc appulimus.altumcpcongefta inaceruum glacie.ripam tnx tandem fuperauimusnndecp pedeftri itincre in coloni cuiulHam domum uenien teSjparuos'qj ibi repertos equos confcendeiltcs,ad monafteriu diuiHe-^ bæ ueninius* ubi comiriutati? equis,

Mofeovuiam, 3. miliar. tandem decimaoftaua Aprilis peruenimusl ubi quomodo confelutatus atc^ exceptus fuerim, abundè fatis in hoc 16 bro cxpofui,cum de exccptionc ac traftationeOratorum egiflem.

componendos Polo^-Mofeovuia’ principcSjàDiuo Maximiliano Tmpc/ kratorc mifluiTifuifle,fedreinfe(ftainde rcdrjfTc. namdum etiam regis Poloniæ Oratori* bus,de pace ac côneordiatraftarem,interim rex inftrufto cxercitu Opotzka caftrum,nequicquam tame,oppugnabat. quare Pria ceps inducias cum rege facere pernegabawîme'c^ intercepto quidem-ne^ ootiojhonorificè tarnen dimiferat. Reliôta itat^ Mofeovuia,reôlà

Smolensko dein’is. miliar, pcrueni, abinde duabus noftibus ibi fub dio in magnis niuib. quieuimus: ubi ab dedudlorib.meis laute ac honogt; rificè tradabar,ctftratoinlógualiquatoaltiusfoeno,corticib,arborum fuper^-npofitis,ftratist^linteis,attra(fti3moreTurcarûfeuTartarorura pedibus

pedibus menGc accumbentes, cibum capiebamus,bibendo(:|?ali'quanto largiuSj cocnam producebamus, Altera noifle ueneramus ad quendam fluuium, minime tum quidem congela tum ; fed p»ft medium noÄis, ob fnfeftum frigus ufcp adeô concretum,utperglaciem plufquâ decern onu fta etiam uehicula traduóra fint ♦ cqui ueró alio loco, quo celerius maio-^ re^ impetu decurrebat fluuius,compulfi',fraó:a glacie tranfibant. Eo lo ci duodecim aSmolensko miliar.reli(flis dedu(fi:oribuS,iifLithvuaniam

Dobro vunam ueni,ubi rerum nccefiariarum luftam quidem copiam, fed bolpitium Lithvuanicum habui,

Orfam quatuor miliar, quoufcg à Vuiefma à dextris Boryfthenem ha buimus,quern turn baud longo interuallo fupra infra'cp Smolensko tra' ijcere cogebamur. eocp circa Orfam relicfio, recfià

BorifovLf,6’. miliar, adfluuiumBerefina,cuius fontes PtolemæusBo B ryjfthcni adfcribit,

Vuilnam tadem peruenimus; ibiçp poft regis in Poloniam difcefiûm, paucis diebus,dum feruitores cum equis meis ex Novuogardiaper Lp vuoniam rcuerterentur,commoratus ftim.qtflibus receptis,moxindc quatuor miliaribuS de uia in Troki deflexi, utibiin quodam horto com clufos ac cohfeptos Bifontes, quos alij Vros, Ger.Tlerd Auroxnappeh îâtjuiderem. Pâlatinus porró,etfi meo inexpecftato ac improuiio adueh tu quodammodo offendebatur, me nihilominus tarnen ad pradium im uitauittcui intereratScbeacbmetrex Savuolenfis Tartarusrqui edlociC in duob. muratis, inter lacus extruftis caftris,ueluti liberis cuftodrjs, honefte feruabatur. Is inter prandendum uarijs de rebus per interpre/ 'tern mecum colloquebatur : Csefarem præterea fratremluu appellabat, omnescp principes acreges inter fe elfe fratrcs dicebat,

Sumpto prandio,acceptocç à Palatino iuxtaLitbvuanorum confiiez tftdinem munere,primu’m jWiorofchei oppidu, dein Grodno 15 miliar,

Bielsko oppidu uenimus, ubi Nicolau Rado vuil palatinu Vilnefim offendijCui ia antea Celaris literas reddiderâ: q etfi ^itea me equo grada rio, duobuscp alqs pro uebiculo donauerat, caftratu tame amp;nbsp;bonu iâ de nud equu dono dedit:obtrufitcç ptcrea aureos aliqt Hfigaricales,adhor tado,ut ex his annulu mihi fieri curarc,quo induto,quotidie'cç infpedo, fiii facilius, amp;prjefertim apud Cæfàrc recordaref. Ex Bielsko injBriefti caftrum

A caftru cu oppido li’gneo,ad fluuîû Buh,ni qucm Muchavuet» illabitur, Lamas oppidumzubi Lithvuam'a relilt;îta,

Polom'æ primum oppidum Partzovu ingrefluä, füpra quod non I'ta • longo intcruallo lafonica fluuiolus labitur, Lithvuaniamq^ â Polonia dirimi't.poft

Lublin,9^ miliar, Rubin, • • Vrlendofï^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sandomir ciuitatem cum caftro, ad Idulam litam, diftantem'c^ a Lugt; blin i8. miliar,

! Poloniza,ad fluuium Cscrna: in quo nobilifsimi pilces, qilbs uulgo Lacbs appellantjCapiuntur,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciuitatem nouam Cortzin àppellatâ, oppidum cUtU caftro murato,

; B mèprætereundameflcputaui. Cum quodam temporeexaLithvuania redirem pcrhancregionemj’ncidiinhomineapud Polonosprimarium Martinum Svuorovuski: qui me multis precibus inuitatUmdu domum fuam deduxit, ibi'e^ quam lautifsime habuit. Dumcp, ut fit, lamiliariter multis de rebus colloqucremur,narrau!t idem mihi,uirum quendam nobilem cognomentoPierftinski, quo tempore Sigifmundus rex circa Boryfthcnembelligeraretur,gratiiorem armaturam equeftsem indu-tum,fi.ib ip fa ufep genua, inter Smolensko 0^ Dobrovunam inçreirum Boryfthenem, ibi'que ab equo rabie correpto, in medium flum en abre^ P tum amp;nbsp;excufîum eftè. ÔC cum diu non comparuiflet, ac plané pro per-dito deplorato habiijis effet, fubitd fub aquis in ripam egreffum efle, ipfo rege Sigifmundo amp;nbsp;eius exercitu tribus feré hominum millibus infpeéfantibus ♦ £t(i uerô authoritate hominis mouébar, ramen cuni difficiliacreditudicere uifus cflét,euenit,ut eodem dieipfb, Martino co mirante, hue ad nouam^ciuitatem Corezin perueniremus: ubitum uif Ç fumma apud Polonos dignitate,ChriftophQrus Schidlovueczki cafteP lanus Cracovuienfis, eiufdem loci Capitaneus, agebàt. Ibi cum idem me fplendidifsimo conuiuio cum multis alqs clarifsimis uiris excepiffet, xecurrenj^enarrationis illius de Pierftinski memoria,non potui mihi, temperare,quin de eamentionemfacerem:quôdfanéperopportunèac^

, cidit. Nam hoc non tantum conuiuæ ipfi,etiam regem ipfum tanquam oculatum teftem citantes, confîrmarunt; 4èd aderat in eodem eonuiuio ipfemet Pierftinski,qui cafum hue fuum ita expoftiit, ut pro credibili ha beri pofsit * Dixit autem, quod equo exeuflus ter fe extulerit fupra agt;’ quas : att^ ibjueniffe fibi in mentem, quod antè dici audiuiffet, pro per-» dito habendum efle eum,cui non fuccurritur,cum tertio eftertur, Itacp feoculos aperuiff^atc^itafublata altéra manu efreprogreirum,ceufi-' gno dato, ut ci ftibueniretur ♦ Rogatus autem, an haufilîet aquam i bis ûhaufiffe, refpodit, Hæc ut audita mihi funt,ita alfjs narrata uôlo, Sed nunc ad continuandum iter mewm reuertor,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proftvuitza^^

Proftvuitza,ubi optima ceruifia coquitur jnde't^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Cracovuiam,caput regni,fedem regalem, adiftulam Gtam, I8. miliar» à Sandomir diftâtem,urbem inquam clcricorum^ftudiofbrum atc^ mer catorum frequentia cclebrem,peruenimus: ex qua,à Rege ipfo,cui ope^ ra mea grata erat,munere accepto,honefl;ifsimè fui dimiiïus.reótacp i

Lipovuetzfub caftrum, facerdotum aliquid grauius delinquentiuin carcerem: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

Lidec^ miliar. Oß^ientsin,Silef]SC quidem oppidum,Polonicæta/ men ditionis, ad Iftulam fitum : quo loco Sola fluuius ex montibus, qui Sileliam ab Hungaria diuidunt,decurrens,Iftulam ingreditur. Non Ion gè fub eodem oppido Preyfla fluuius ex alia parte Iftulæ, Silefîam a! Po-* lonica amp;?6ohemica dicione dirimit,îftulam quoqj influit.

Pcz-ina,Ger.Ples,principatum inSilefla Boliemicæ ditionis,3.mil» Strumen Ger.ScIwuartzvuafler, 2. miliar.

Freyftaetl, ducum Tefehinenflum oppidum, quodEllafluuiuspræ^ terlabitur,qui in Oderam exoneratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Morauiæ dein Oftravua oppidum, quod Oftravuitza fluuius alluit, Siîefiamtp à Morauia diuidit.

Hranitza,Ger. V ueiflènkirchen oppicflj,quod Betvuna fluuius prae^ terlabitur.i. miliar.

Lipnil^i. miliar.unde cum Vuiftriciam 2. miliar. re(ftàeontêdentes, forte cîiquodam colle Nicolaus Czaplit2;,eiiisprouinciæ nobilis,fibi nos obuios cofpexilïet, moxpixidearrepta,ad côflicftumiè quodammo do cum duobus comidbus præparabac. Qjiarcequidem non temerita/ tem hominis,fed ebrietatem potius animaducri^ram: ac continuo ièrup roribus mandaueram,ut ei nobis occurrenti mediauia cederent. Sedib le boc humanitatis officio neglecfto, in altam niuen^c co/iiccerat, nos'cp prætereûtes toruè intuebatur : ieruosq? à tergo cum uchiculis fequetes, ad hoc ipfiim genus offici^quod illi ptæftare h»udqua(^ poterant, coge bat.-ftriÂocp gladio minab.at* Eare exorto utrincp clamore, fadlocp ièr^ C uoru qui póft erant concurfu, ipfe m.ox telo baliftæ læftis, cquus pariter uuîneratus fub eo côciderat. Poftea cum Mofeis Oratoribus iter inftitu turn profècutuSjUeni Olmutziû, quo ille quoep iaucius peru^nerat.’ftaz timcpjUeluti eius regiônis incola notus,turba hominuiti ( qui in fodêdis aggeredisl^pifcinis opera locât) collecfta,ulcifci fefe uolebat.Cuius ego tgmen conatus maturo conijlfo reprefsi,acintercepi. ExOlmutzio,

Niklipurg, 4. miliar, arcem Iplendidam, cum oppido. quod etfîuno miliariuîtraTeyamfluuium, quimultisin locis AuftrianjàMorauiadi rimitjfitum eft,Morauiæ tarnen adiacet,eiusc^ ditioni iubie(fta eft.

V iênam,ad Danubium fitam urbê,à multis feriptoribus celcbratam, tribus pariter miliaribus côfedis peruenimus : qwd equidê duo ÿitegra uehicula

uchicuîa eî Mofcovuia ufque deduxi* Ex Vienna,Nouam ciuitatc, S.miliar,indecp ultra montem Semring,

inter'q; Styriæ montes Salisburgnm ufc^ ueni.Pdft Oeniponti,in Comiz tatu Tirolenfi oppido, C^farem anecutus:cuius Maieftati non folum ea quæexmandatis gefïeram,grata crant: fedetiam relatiodecæremonijs

confuetudine Mofcouitarûjauditu ualdeiucunda. Quare etiam Mat^ thæus Cardinali^a|isburgenfis, Cæfari admodum charus, Princeps in* duftrius, in rebüs agendis uerfatifsimus,iocofe û®ram Cefare protefta tus eftgt;ne Cæiar,fe abfente,reliquum cæremoniarû ex me audiret,cogno fceretue.

Expedite moxac dimiflb àCæfare MofcorumOratore,equidem in Hungaham ad regem Ludouicum,cum fub id tempus inftitutus€)rator fuiflem,eundem perOenumac Danubiû Viennam deduxi: eoc^ibi re* liélojipfe continuo Pannoniunî currum confcendi,quo trfjugis equabus curruuolitantecelerrimèferebar,paucis'cp horisBudâ triginta duobus miliar.pcrueni.Tantæautem celeritatis caufaeft, tam commo^aper iu* ftainteruallarefpiratio equorum,8c permutation Quarum prima utûtur in Prukh, oppidulo ad Leytham fluuium,qui Auftriam ab Hungaria di* uidit, diftatep à Vienna ô'.miliar» Secundain Ovuar caftro,cumoppigt; duIOjGer. Altenburg,ynUailiar.Tertia inlaurino oppido, fedec^ Epifeo* palinHunc locum Hungari lurr, Germani uerô ab Raba fluuio,qui oppû dum alluit,Danubiumr^ingrcditur,Rab appellant.Hocquidemin loco, qui ab Ovuar y.miliaribus diftat,equos permutant» Quarta,fex in^a lau rinum miliaribus, in pago Ôotzi, à quo amp;nbsp;uedores currusnomen acce* perunt: Cotzi'cp adhuc promifeuè appellantur» Vltima in Vuark pagOj quincç à Cotzi mvliaribus.’^uo loci equorum fol cas, num qui claui uaeik lent, aut defint.inijaiciunt, currus loraq? farciunt : quibus omnibus refez dis,Budam,federnr^alAn,5,indemiliar;inùebuntur,f'! 'xon k

Budæ fede regia expofîta,ac confeda legatione.finitisc^ con'iitfjs,qusc baud procul ab urbe,ab CONOCO quo celebrâtur,Rakhufch uulgo appel* lantur,â rege honeftifsimèdimiÂus,adCæfaremredi): qui proxiitiola* nuariopóft,anno ftilicet Dominilyip.mortemobqtnHancc^in Hun* gariam profedionem, quod Mofeouiticæ coniunda,unoq^ propè

- Cætcrùm*cum in regni Hungariæ'mentionem incidcrim,non poffutn cquidem fine gemitu amp;nbsp;'grauifsimp dolore commemorarc,quomoda hocregnum anteadorentifsimum dC pótentiamp;irrtum, omnibusxjuodam, modointuentibus tamfubitôafflidifsimumfadûfit«'Eftqtfjdem,utcægt; teris rebus omnibus,ita etiamregnis amp;nbsp;impierqs terminus qtwdam con*» ftitutus: fedhobilifsimum Hungariæ rcgnümcertè non tam fatifttrahc^» tibus, quärnmafa^i? iniqua adminiftration«ïplanèad interku^redaduiw cfleuideturt vMathia%rex,n€£^regio fanguine oatus,nec^uduftodu?» cum aut principumftemmatcelarusr,non tamen nomihe^folùvrt rex fuit; ftdipfarc regèmpræftitit: ac nofimodó Turcarufn prinjetpi fortiter reM fticic,eiuscp grautfsimasjmpfefsiones inuiduamp;fuftinuitpuci’dm amp;ipfi lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o Roma-

Romanorumlmperaton', atlt;^adeôBoemiæamp; Poloniæ regibus nego^ A ciumfecit: dcm'cp omnibus uidnisfuis terrori fuit* Q.uemadmodum au temhuiusrcgis uirtutc,ac rebuspræclarè geftis,Hungariærcgnumad fummam poientiamipfouiuente peruencrat:Ttaeo fublato,quafimole fua laborans, inclinare coepit. Nam qui ei fuccefsit Vladislaus Boemiæ rex, Caiîmiri Poloniæ regis filius primogenitus, princeps quidem pius, rcligiofus,amp; uitæinculpatæ: fed ad moderandâ tar^b^Iicofam gcntem, intanti præfertim Iwftis uidnifate, minime fuffîdens fuit. Etenimtot rebusfecundisferocioresÔC infôlentiores facti Hungari,benignitateamp;C dementia regis abutebantur adlicentiam,luxuriam,defidiam,faftum: quæ uitia eo tandê euafere,ut etiâ rex ipfe contemptui haberetur.Porro Vladblao defundo,fub eius filio Ludouico cùni hæc ipfa uitia magis ac magis inualuere : tû fi qua reliqua fuit belli difeiplina, ea tota eft amifia. nec potujt rex puer his malis ob ætatê mederi: nec alioqui ad earn, quam decebatjgrauitatem educatus fuit, Primores regni,ac præcipuèprælati, luxu pen^ incredibili diffluebant: ÔCcertabant quafi æmulatione quagt;-dam turn inter fe, turn cum baronibus,ut alq aliosprofufione S^fplcn^fi dore uincerent.Iidem nobilitatem partimbeneficijs ac præmfjs, pardtn etiam potentia ac metu fibi obnoxiam tenebant,ut plures afledatores haberent, aceorumftudijsamp;acclamatfcnibujin publias conuentibus iuuarcntur. Mirû didu,qua pompa, quo apparatu,ac quibus equitum utriufiÿarmaturæ coprjs Budamfuntingrefsi, præcinentibus tubicinu bus cuiufdam quafi triumphi fpeciem*

Porroin regiam cum irent,aut inde redirent, tantodedud:orufnamp; flipatorum comitatu undiqp fcpti incedebant,uc uici plateæ uix caters iiam caperent. Cum ueró prandendu €fict,tota urb« adædes cuiufeptu-hæ non aliter atcç in caftris reibnabant:amp; ducebantur prandia in multas boras,quæ fomnus quies cxcipiebant,cum^ontrà quafi folitudo quæ/ dam cflêt circa regem : amp;fines re^hi interea derfuutilîecefiàrïjs præfi^ dpsjimpunè ab hoftibus uaftarentur* Epife^patus dignitates,amp; præcf pua quæc^officiapromifeuè,non pro meritorûratione, conferebant:amp; C quo plus potentie quifc^ obtinebat,hoc plus iuris habere credebat. Itac^ laborabat iufl:icia,amp;: premebantur infîrraiores:ac omni bono ordine, fublato atcpeuerfojfiibindeinueniebatur aliquid, quod Reipubl. labem aliquam cum ùulgi detrimento affèrret:cuiufmodifuic illîinnouandæ argentcæmonetæ Iicentia,per quamprioribus bonis numis conflatis,ali) ^détériorés pafsim cudebâtyr: amp;nbsp;his rurfum fublatis,alrj fîebant meliores: qui tarnen luflum precium tenere non potuerant, fed nunc pluris, nunc minorishabitifunt (proTttlocupletiorum cupiditatilibuit:)qui ctiama quibufdam priuatis penèpalàni impunçfunt adukerati Deniepea erat in uniuerfa Hungaria omnium rerurtiiincIinatiOjUelpdtius confufio,ut quiuis uel minimam expenentiam babeos,regnnmhoc tot malis obno* xium, etiamfi nullum uicinum habcr«cboftemr,mox perire oportere per-fpiceret. Ego quidem certè cum oratorcni Pdneipis mei Budæagerem, con dubitaui^quafi aliud agehs,{èrenif$.Hung3y:iæ reginam Mariam adgt; ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'monerc,

C o M M E N T A'RII» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

Ä monèfCjftt futura condcraret,fibi'(^ in omnê euentu prgfidrj ali'quid copa raret Sgt;C feponeret: nelt;^ aut domini amp;nbsp;marid fui potendæ 8c iuuentæ,aut fratriifuoru opibusnimiûfiderec«Namhæcomniamordamp;^infiftids cafî bus obnoxia efle. MeminiiTet ucteris prouerbt)»quofertur,Bonum elle, habere amicos : fed miferôs eile, qui bis uti cogant. Gentê Hungaricam ferocem inquiéta, feditiofam amp;nbsp;turbulentâ, aduenis Sc exteris paruin æqüam amp;nbsp;amiq^tn^efTe. Imminere Hungariæ hoftem potentißmü : nec^ quicquâ inagisafteftare, quàin ut id fuam in poteftatem redïgat.Referre ftâc^ ipfi'us, utaliquid recondat,unde fîbi ÔC fuis, fi quid aduerfiaccidat, opitulari pofsit. Et alioqui m'agis regium eife, iuuare alios, quàm alieno auxiîio indigere.Etfi uero bonain in partem pro more regio accepta fuit hæc admonitio,mihfq? acftæfuntgratiæ: tarnen quod mihi tu« praeia^ giebat animus, quod'cp metuebam,nihil proficientibus bonis ac fidis mo hitoribusamp;confultoribus,irigentinoftromaloeucnit:nequedumhuius tragocdiæ finis eftiÄula mafit,qualis erat: amp;nbsp;nihil remiifum eft à pompa, B faitUjinfoleiuia aciuxu, doneC-conciderct.utnon ineptèquicyï exaulicis turn dixcrit,fe nunquam uidlife üelaudiiferegnum ullum,quodmaiore, atcp Hungaria,gaudio amp;rtripudio pcriret.

Etfi uero plané defperatæ res Hungarorum eifendtanta tarnen eorum erat infolentia,ut hofteiji præ^tentem ÔC uicinum,T urcam,non modo fuperbé contenthere,fed edaminiurrjs contumelrjs aduerfus fe prouo care no dubitareht.'Nam cuin hic,qui nune imperat, Solimanijps,pâtre fuo defunfto de mótedenunciaftèc uicinis,fe paterno folio potitiyn eife, amp;nbsp;portam fuam patère omnibus, fîuepacemfîue bellum petentibusiid--que præcipuè per Oratoresluos Hungaris'fignificaiTctmec deeftent qui fuaderent,eos cumPolonis,utantea,à Solimanno pacempeteredebe-rezHungarinöh'rnodó repudiâùere confilia falutaria,fed«tiam Ofatoz res ipfdsTurcæcaptgs dttinûere.Qua contumelia iritatus Solimannus, Hungariam hôïlilitcrinuafit: captac^ prinïüm ,Nandoralba, fordfsimo non tantum Hurtgarræ, f^ uniucrfi orbisJChriftiani propugnaculo, ad C alia capienda 'ffrogreiTuSjcd peruenit,ut négia fede Budaamp; præcipuis quibuiqrac munitifsimis arcibus', ipfal:^ ’*^^1 parte optimaS; florentifsi ma podret. Vnde ijs quæreftânt, nuncita ifnminet,ut penè pro uiâsis ac debellatis hàbcri pofsint. Videbarttur quidc fîbi Hungarialiquâhaberc câuiàmadSetfiïÔhdosSolimârîfTi’ôratorcs, ijoôd pater eius Oratorem Hungarbrüm adfemiiTum Bamp;tnttbam Bd-detinuiifet;fecumcp inexpegt; ditioriêm aduerfUs Sultanü‘iyftéptam duxi^etiquem tameeo bello coq* fe(fto,bene munéfatutrt rcniifei‘$?t. Sed mufsitandum hoc erat potius Hungaris:cunri'ut dicitur,üaiTa fit fine uifibusitazquàm per impotentem ultionemproiïócatopotcntiök’éfibiexttium«cccrfere,amp;injdem diferiz men uicino$ àdâücerc. CÙm'SôllfttSnuâ Biidam anté fernel captam,fed ïoanniZapolitano rodditamjd^ttud prdfligaïö exereitu nöftro, qui earn poft Ioannis mortem obfelTahl'ttnebatidenüó c^piflet amp;nbsp;occupaffetrego ad eum Principis mei nomineiCurti'illuftri Comité Nicolao à Salmis,Ora tor accefti : ÔC in jiârte pjj:is hdbüjVdextranl oftulari tyvanni. Quo temz ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;02 porc

pore non tantum de cota Hungaria,fedenam contermims prcwincifs a» A étum efle uidebatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Porro quàm inique comparata fuerit pugna Ludouici regis cum Soli* manno,notius eft quàm ut dicere fit neceiTc. OlTieélus cft rex adolefces, rnihtiæ rudis, nullo ante in bello uerfatus,cum paucis,magna ex parte imbeliibus,hofti calhdifsimo,ac multis recentibus uidorijsexultanti; trahenti'cp fecum robur exercitus, quo orientem njagjiâEuropæ parz tem debellarau Quæ ^ædpuèfuturæerantHungarorum uires,eas Joannes Zapolienfis Vuayvuoda Tranfyluanus apud feretinuit,necpin auxiliumregis fui accedere permifit. Idem uerdextindo rcge,fceptra inuafit, quædudum concupiuerat: imo quæ ei pater ipfius Stephanus Zapolitmfis, adhuc puero deftinarat. Memini enimme audiuiiTeà loz anne Lazki,qui Cafimiri regis Polonie fecretan'us,acpoftea Archiepifco pus Gnefnenfis fuit : hune Stephanum Zapolienfem, quû, Mathia rege mortuo,apud quem fummâauthoritatcm obtinuerar, de creandonouo Regeageretur, filium fuum loannemadhucinfantem côpiexum, dixifle: i Si tantulus eiTes fili(modo corporis pauïo maiore oftcnfo)nuncrex Hnu gariæ eiTes* Id'cp idem Archiepifcopus ceu bene ominatû,amp; quafi præiu dicrj cuiufdam uim habens,n5 deftitit ia(ftitarc,cû inter nos de pace inter Principem meû amp;nbsp;loannem conciliandaaigeretur. Quod autê euenit,ut Joannes dignitatem amp;nbsp;federn Regiam cum aliqua parte Hungariæper Solimanpum obtineret: idem nunc etiamfoboleseius, authipotiusin quoru|n poteftate cft, contra omnia iura çada affe(ftant:nihil penfi habentes, necp cogitantes, quàm perfidiofè antea à tyranno tradtati, èC Buda eicôti fuerint.Sed feruntur excæcati regnandi libidine animiin inz tcritum fuum,e6demlt;:p uicinos trahunt»

' Si Chriftiano orbi nullum fuiflêt inHungaria pr^fidium(quod tarnen fuifie maximum, quotidianaexperientia,ÔCiafti clades additæ cladibus teftantur^ tarnen uel propter folas opes,quas Deus optimus maximus in Hungariam largifsimè effudit, ôd inde uicinis^ationibus fuppeditauit, non tantum H ungaris ipfis,felt;d Chriftianis omnibus,pro eius falute,tan' C quam pro communi patria,efletlaborandum. Nam quid feré »ft in tota rerum natura boniôd preciofi, quodHungaria non habeatC Simctalla quæras,quæ parÈeft orbis Hungaria foecundiorauro, argen to, cupro, chalybe,ferro;’ Nam plumbi minus hab,et,amp;^ ftâno carere dicTtur: fi tame carere eft,quod nondum iriueniri contigit» ,Quin amp;nbsp;falem metallicum ha |jgt;et,optimum amp;nbsp;purifsimum,quiinftar:lapidum in lapicidiniscæditur»

Et quod iurè mireriSj alicuLi etiam aquæ mctaJlorum fpeciem uertunt, Sd ex ferro cuprum reddunt» Vina dat pro locorum diuerfitate, ut fit,diz uerfa: fed plerifquein locis etiam extra Sirmium, uini prouentu 80 boz nitate darum, quod amifimus,tam generoia amp;nbsp;cxcellêtià,ut pro Creticis haberi pofsint» Taceo frugum ac omnis generis Qptimorum fruduum infinitàmcopiam» Porrd feras,amp;quicquid uenatuuelaucupiocapitur, quid attinet commemorate C Ita enim his abundat Hungaria, ut interdiz cere rufticis, ne uel uenentur, uel aucupentur, pjr o re ualde infolente ha* ) beatur;

A beaturmcc pene minus plebeiorum nobilium epulæ fint, ïepores, da-* mæ,ccrui,apri,turdi,perdices,phafiani,bonafi,amp;: quicquid eft eiufmodi, quodad menfas delicatioresalibi expetittir. Pecçris certè adeóabun* • dans eftjUt iure mirari^ofsis,undeproutniant tot amp;nbsp;tanta boum amp;nbsp;oup umagmina, quæin exteras regiones,Italiam »GermaniamjBohemiam mittit. Nam cum perMorauiam,Auftriam,Stiriam,Slauoniam,perc^ alias Hungariÿ lycinas prouincias multæ patcant uiæ, perquas pecus agminatim expellitur: obferuatum eft,per folanviiam Vicnnenfcm uno anno plus quam oóloginta millia bourn in Germaniam aó:a efle* lam dç pifcium omnis generis copia quid dicamÇ'quæ cû ad Danubiu,Drauum, Sauum,etalia minora flumina,tum ad Tibifcu,mediam ferèHungariâ ab Oriente èC Septentrio nib. percurrente,tanta cft,ut ferè minifno Uenex anr,ac tantum no gratis dentur pifcestfæpe etiâ uel gratis dati,n5 auferail tur. Nec eft tantum ubertas quaedam pene incredibilis tantarum opum in Hungaria: fed etiam tanta bonitas, utquæalfjs in locis nafeunturez

B iufdem generis,Hungaricis nequaquam conferri aut æquÿ^arari poft fint. Quo maior amp;nbsp;triftior erit nota huius feculi apud pofteritatem , quod non omnesuiresfuas ad feruandum regnum tarn opulentum,amp; ad cohercendumChriftiani nominis hoftenicapitalcm,tam opportun num, conuerterit. nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

IT BTC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LEÇ^TIOIEIS.

örtuo Cæfare Maximiliano,Styricnfium Oraforad Cn^ rolum Hîfpaniarum regem,archiducemAuftrise,tum eleófcum Rom.Imperatorem,adcuius Maieftatem po.* ftea Moftus fuos mifèratOratores,qui cófoederatiogt;' nes cum*Max.Imp.initas iam denuó cofirmarent, miflus uiciflïm ImperatorMofco gratificaretur,dederatnegox '

cium fratri D?FertfÏnando, Arebiduci, ut Ludouicum Hungariæ rc^ gem admoneret, quo is ^ud fuum patruum Sigifmundum Poloniæ re* C gern tantum cfRcerct,ut ad gquas pacis feu indudarum conditiones cum Mofco «onfentiret.Vienneitat^AuftrigLco’nhardus Comes Nugaro* læ, nomine Caroli Rom. Imp. amp;nbsp;ego fratris fuse Maieftatis Ferdinandi, Infantis Hifpaniarum, Archiducis Auftri?,8c c.confcenfis curribus Pan* nonicis, lt;d Ludouicum regem Hungariæ prop eran tes. Bud am ueni* mus:ibicj? expofitis mandatis,negoti)scp ex fententiaconfedisdimifli, Viennamcp redeuntes,moxcum Mofei Oratoribus.quitumexHifpa* nij s à Cæfare rcdierant,£grefii per oppida,

Parn ferrifodinas, 2. miliar* indeep duobus miliarib. pontem Moraua fluuio impofitum tranfeuntesfibi'e^ Morauia reUda,

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;03 Sikfi«

gt; Opolia ciuitatem cumcaftrogt; ad Oderam fluuiutn ßtam, ubiultimus Opolienfium Dux fuam federn habebat,3*miliar* • «

OIefcbno,Ger.Rofe»berg,trans fluuium Malpont,qui tum aquarum tnultitudine mirum in modum rcdundabat,7*miliar*

t Poloniæ oppidum Crepitza uetus,duo ferè miliaria peruehimus,quo in loco CÛ Poloniæ regê,Pietercouiæoppido(in quoRegnicolæhabere Comitia ac celebrate folent) efle intelleximus,illicó eo feruitorem præmi fimus.ReuerfuSjCum inde Regem iam redaCracouiam profeAurum rez nunciafletjitcrnoftruexCrepitzaeonos pariter direximus,atcç primu '■ Globutzkoji.miliar*

• Czeftocljovu monafteriumjin quo imago diuæ Virginis magno con/ curfupopüIfpræcipuèueroRuthenici coliturj,miliar* ' ß ''■Scharkijjr. miliar*

Cracouiam inde póftjr. miliar* confeAjs,fecundaFebruary die per-ucnimus^ubi nihil turn nobis honoris fuit exhibitum, neep nobis quif quam lt;jbüiam prbcefsit,necp hoipitia deftgnjta,fcu conftituta erant, gt;nbsp;neque humanitatis officio quifquamaulicorum nosconfalutauit,exce/ pit*ue,perindc ac fi de aduentu noftronïhïl prorfusintellexiifent.Imz petratopoft ad Regem aditu,cauiam legatiorys noftræ eleuabat,offb cium'ep Principum noftrorum tanquam intempeftiuum reprehendez bariitiaximèuerójCum Oratores MofcfàCælâre^jj^Hi^anfjs ufepre/ deuntes, nobifeum uideret : Mofeum ideo molirialiquid Rifpicabatur* Quæ'nam tandem,inquit,uicinitas,autfanguinis coniunAio Principiz bus ueftris cum Mofco interceditC quod ultro fe medios conftituez Q rent: præfertim cum Rex ipfe à Principibus noftris nihil tale pettret,hoz ftemcp fuum facile ad æquas pacis conditiones cogéré poftet. Nos ueró confllia pia ôd Chriftiana,mentem'que iynceram Principum imftrorum teftabamur,illoslt;^ nihil magis quam pacem, ac mutuam inter Chriftiaz nos Principes amicitiam ac concordiam ex animo optare uelle, atcp omz ryftudioprocurare. Dicebagius etiam: Si Regi nonuidctur,ut noftra mandata profequamur, turn aut re infe Aa redibfmus, aut Dominis nOz ftris ea nunciabimus,Sd reiponfum fuper ca re expe Aabimus* Qpa re au dita,humaniusaliquantoacliberaliusetiâ in hoipitrjstraAabamur. Eo tempore data erat mihi occafio petendi mille florenos, quos mihi mater Reginæ Bonæ, quod iampridem ex Cæfaris Maximiliani mandato hoc ipfum matrimoniu filiæ traAaftem,infcriptione data, promiferat: quam Rex turn benignè à me accepcrat,eamlt;:^ ad reditu meum feruarat,mihfqp poftearcuerfofatisficricurauerat» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

■ gt;nbsp;C o M M E N T A RI I/o '/ nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^t

h nbsp;nbsp;Die Februari] qûartadecima, Cracouia relida,trahis feu uehiculis lkgt;-

Lithvuaniæ tum oppidum tribus miliarib, Polovuiza attigimus, ubf , plurima itinera, propter crebras paludes,pontibusftrata tranfîuimus» indéque

Briefti,4,miliar»magnûoppidûcumcaftro,adBuh fluuiumj in quem Muchavuetz illabitur.

Camenetz oppid5,cum lapidea turn' in arce lignea,j. mitindécp duo«* bus fluuijs Ofchna Befchift traieâ:is,confedistp5» miliaribus, ■ Scherefchovuarccensædificatum oppidum in magna fylua, ad fluub um Lifna,qui amp;nbsp;Camenecz præterlabitur,fitum,uenimus»

Novuidvuorjj.miliar* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Vuolkovuitza,4,miliar.quo loco commodius hofpitium in tota pro/ fedione non habuimus^

Pieski oppidum ad fluuiûSelvua, qui ex ipfîus Rufsie Vuoliniapro/ uinci;iprocum't,^me1icg influit*

gt; Moftu unomiîiari ad fluuium Nemen fitum oppidum, quod à ponte Nemen impoflto,nomeii accepit: Moft enim pons eft*

ViInâ,4.miliar*Porrô per hfclocaà Vuolkhovuitza ufcçcnumerata, hoc tempore non perueneramus Vilnam^cd curfum noftrû in dextr^m On'entem uerfus fle(fleTitcs,pcr

Czernig, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Boriflóvu oppidum ad fluuiü Bereßna fitum, i8* miliar» de quo fuprà» Refchak 4o»miliar Jn illis porró locis,propter rffaximas folitudines,n5 compendiofajfed communi uia ufi,MogiIevu oppido,ad dextram inter' uallo 4.miliar.relido, per

Dobrovuna,4,milianalia(:p loca in priorc itinerario cxpofita,Mofco' vuiam tandem uenimus:ubidiutradantes,nectamenaliud extroquere potuimus, quam ifta : Si rex Poloniæ uult nobifciï pacem,mittat ad nos, utconfuatum eft,Oratores ßjos,ÖCnos uolumus cumillo pacem nobis competentem.Mifimus tandem noftros ad regem Poloniæ(qui tum in ciuitate Gdanenfi fuit)deftinauit'quead hortationem noftram fuos Oratores,PetrumGyfcapaIatinumPlocenfem,amp;Michaelem BoHufch Lithvuanicum thefaurarium»

■ PorroPrmcepscumOratoresLithvuanosbaudprocuIaMofcovuia B eße cognouiflet, fubito fe uenationis prætextu acrecreandianimigratia, tempore minime tarnen ad uenandu congruo, Mofaisko,quo loco maxi mam habet leporû copiam,contulerat:no^ ad {^e,ne fortafle Lithvua* ni urbem ingrederentur, uocauerat ♦ ubi impetratis confirmatis'c^ induces, undecima Nouembris dimifsi,fcifsitabaturPrinceps,qua uia nos reditur^e/îemuSjquiaTurcam Budæfuiflê intellexerat: quid autem efFe-ciflet, fc ignorare aiebat » Eadem qua ueneramus uia, Dobrovunam uic^ reuerfi, impedimenta noftra,quæ ex V uießna per Boryfthenem mifera* musjibi recepinius:Priftauumcp Lithvuanu,qui nos eó loci expelt;flabat, reperimus:aquó,Ludouicum Hungariæregem perijße,tum primüm intelleximus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ä Dobrovuna4»mil.uenimusOriam:undeeode itinere,quo egoin priore reditu ufus eram, Vilna peruenimus: ibij^ ab Regis naturali filio, loanne epifcopo Vilnenfi, humaniter accepti,lautet^ tralt;flati fuimus»tu C

Rudnik,poft4.miliar» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Meretfch oppidum, quod ab eiufdem nominis illic fluuio nomen ha* bet, feptem miliar» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ *

Grinki,ó,niiliar.quó cum prima lanuarq profieifceremur,tam durum frigus obortu fuit,impetuslt;:ç uentorum niues in modum turbinis uol* uens, difpergenscp,aded ut hoc tanto tamcç infefto frigore equoru tefti* culi, 80 aliqua ex parte caniculg ubera congelata,corruptaq*ue exciderint» Equidem nafum, nifi tempeftiuius aPriftauo admojiitus fuiflêm.ferèa* mififlTem» Ingreflus cnim hofpitium, uix tandem, niue, monituPriftaui, nafum macerando ac fricando, non citra dolorem fentirecOEperam,fca* biéque quodammodo oborta,ac dein paulatim ar^fcente,conualueram.

Ä galIum'c^Mofcouidcum, more Germanorum fuper currum fedentem, frigore«q^ lamiam morientem,ferui'tor crifta, quæ gelu concreta erat,fu^ bito abfeifla, non folum hoc modo feruauit,uerumedâ ut eredo ftatim collo cantarec,nobisadmirantibus,effeciU

Pôlohiæ oppidum tandem Lucovu,ad Oxi fluuium Gtum.Huius loci præfedus Starofta, quaß dicasfenior, appellatur: iub cuius ditionetria milia nobilium elTe ferun tun Sunt ibi aliquot uillæ at que pagi,in quibus tantus nobilium creuit numerus,ut nullus fit colonus»

Cosle oppidum muratu,ad Oderam fluuium,quern Viagrum appek lant,fitum,quatuor miliar»

’ Nifram,6.milianciuitatem,VratisIauicnfium Epifeoporum fcdem,in qua ah lacobo epifeopo perhumaniter accc^ti ac tradati fuimus»

, pcrucni,meumc^ Principemiam Bohemorum Rcgeiwelecflum, CQcpad coronati'onem uqcatum reperi:cui cquidê coronationi uiccfima • ^iiarta Febdnterfui.Porró Oratores Mofci,qui mé fequebantur, ÔC qui'-bus offïcrjatque honoris gratia obuiam proc€fl?ram,dumarcisamp; urbi» magnitudinemintucrentur,noneflc.caftrum,aut ciuitatem,fed regnum potius diccbant, quod fine fanguine acquiri permagnum eflet.

Caetcriim rex clemens amp;nbsp;pius,audita ac cognita relat^ne mea,confub tationécp de rebus tuniimminentib.finita,grata habuif que geflcram, dc diligêti mandatorü fuoru expeditione,décp his qu^ prêter mandata pro* futuratumefféceram:ô^ quod me ægrotum quidem,adomn€Slabores - Xobcundos obtuleram,gratiam fuo orepollicebatur.Qugomnia

Fflagitafti amplifsi'me antiftes Rufe, ut ca que de Mofcouitanim mo* ribus à Demetrio cius gentis legato, qui ad clementem vu, Pontificem nuper uenit, quotidianis propê fermonibus didicifiem, L^'nauim litcrarum memorise commendarem : quum pro uetere tua pietateatepuirtute, ad amplificâdam Romani Pontifîcis dignitatem, pertinere arbitrareris,fi homines intelligerêt,non fabufbfi,âut omnino obfcuri nogt; minis regem, fed qui numerofifsimis extremiaquilonispopulis imperet, in cauia religionis, omnibus nobifeum fenfibus coniungi,fœdere^ perpetuo colligari, op* portunifsimo tempore cupiuifl'e: quando nuper aliquæ Germania^ genres, quæ pietate cæteris omnibus præftareuideri uolebant, infana atc^ fcelefta defedlione nonmodo ànobisjfedabipfisctiamfuperisexitiali errore deiciuerint. Ceterùmid munus impofitum,quod certè grauioribus ftudijs occupatus iure optimo poteram reeufare, egregiauoluntate, ccleritatecç pcrfeci,nenimiamorauel accuratiori ca* ftigatione gratiam nouitatis exuetef. qua uel unarc,meæ erga te ueteris obferuan* tiæ ftudium,prseftandiq? officq uoluntas manifcftè declaratur: quum honoris iadîuram facere, fi quis ex hac ingenrj tenuitate fperandus eft, qtiàm défi* derium tuum longe honeftiftifsimum diutius fruftrari

J^oßhouijs qudndo ll^cenidasgenüy{^^,omnei Taule tibt dehent lumtna ^oßbouij.

Se J, cum Jgt;i^oßhouiamperte l^uotj^nofiitetorbii^ Quid tibi qtiodt ni orbem debeat,orbû habet?

nunclouioautore,illaoculû luHramus,iamp;orbes, £t nem ora, montes cerooimw, fuuioï».

Hac tibi iRuß dicat louiud, quo nomine maior Famaft amp;nbsp;Mbßhifamaft amp;nbsp;/ouij.

Fælicem 0 gentem,auficqs qua talibu^ exit ■ In lucen^o gemtnis inebyta numinibus^ nonpoterof aiio melius ftb fdere nafi,

Mofchouiam,monumenta loui tua culta reuoluens, Ctepi alios mundos credere ID emocrith

cif U J^oßouM ad dementem 'Ull, ^ontificem J^ax. Eib^ : tn quo ßtus regiomt amgt; qiiis tncognitui,relifiogentù, mores, nbsp;nbsp;caufie legationisßdeliffime referuntur, C^ete-

Egionis primo lltus, quem Plinio,Strabonicp amp;nbsp;Ptole^ Ä mæoparum notumfuifle pcrfpicimus,prefla brcuiratc defcribctur, amp;nbsp;in tabula typis excufa figurabitur; inde gentismores,opes,religîonem,militiæcpinftitiita,TacP cum imitati,qui à perpetuis hiftorijs libellum de Germa' norum moribus feiunxit,perftrilt;ftiore ftilo narrabimus, cademferè Hrmonis lîmplicitateutentes, qua nobis ab ipfoI3cmetrio, curioia ac leni ueftigatione laceisito,per ocium expofita fuere.Demetri' usenimhaudineptc Latinautit lingua,utpotequiin Liuonia àteneris annis in ludo prima litcrarum rudimenta didiccrit, amp;nbsp;infigni uariarunt legationum munere funcflus, pîures prouiTidas Çhriftianorum adicriu Namquumantea ob fpedatam fidemacinduftriam,apud SuetigeDa' ciæœ repis,amp; magnum Prufsiæ mapiftrum, Oratorcm egiilet- nóuifsi' me apuel Maximilianum Cæiarem,dum in ciuj aula omnis generis ho' minumrcfertifsima ueriàretur, fî quidbarbaru quieto docihqn'ngenio ineratjelegantium morum obfcruanone deteriît» Caufàmuero huiufce ß fufcipiende legationis præbuitPaulus GenturiQ Genuenfis,qui cum aC' ptis à Leone X.Pontifice commendaticrjs litcris,mercatur£ caufain Mo Icouiam peruenÜTetjCum Bafilij principis familAribusulm^tl^^ifoci' andis utriufqj ecclcfiæ ritibus agitauit ♦ Qtiærebat enimPaulus infano, uaftoq? animo,nouum amp;incredibileiterpetenélis ab India aromatibus» Fama nanque cognouerat^rum in Syria,Ægyptoep amp;nbsp;Ponto negotiare' tur,aromata exulterioreIndiaaduerfo amnc Indofubuehi poflt,atquc inde modico terreftri itinere fuperatis Paropanifidis montium iugis,tra duei in Oxum Baélrianorum amnem: qui ijfdem ferè montibus,quibus ïndusjoritur,aduerfo fonte in Hyrcanum mare,raptis fecum multis am' nibus, ad Strauam portum effunditur. Porro ab ipfaStraua tutam facL Icincp nauigaîionem uiderft^fcp ad emporium Citrachâ, oftiumtp Vob gæ amnis:inde uero aducrfis lemper amnibus, \*olga fcilicet, amp;nbsp;Occha, ÔC Mofchojin urbem Mofcham : ab Mofcha autem, terreftri itinere Ri' gam,Ôdin ipftim mare Sarmaticum,ornnes que occiduas règiones facile C perueniri pofle,contendebatgt; Vehementer enim amp;nbsp;fupra equum, Lufb tanorum iniurijs erat accenfus, qui India magna exiçjarte armis domita, occuparis'qj omnibus empori}s,cun(fta aromata coemerent,amp;.inHii^a' niam auerterent, atq? ea grauiore quàm antca precio acimpotent! quæ' ftu omnibus Europæ populis uenditare confueuiifentîquin amp;nbsp;djligcnti

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo eu-

A adeô cdl’aïndici man's Httora perpetuis clafsïb*cuftodirent,ut ex ncgo^ tiationes penitus intermiflæ atcpdefertïc uidcantui',quibusperfirium Perfi'cum,ac aduerfum Euphrate, per Arabici maris anguftias, fecün' do'cp demum Nilo per marc noftrumAfia ornais atep Europa abundè uiliorc quidem prccio complebantur: détérioré etiam Lu fîtanorum mercimonio,quum remotifsimae nauigationis incomodo, fcntinæ'q? up tijs aromata ^nij.impi, eorumep uis fapor,odoratus'quc ille fpiritus, multa demum mora in Olyiîpponcnfibus condttorfjs promerealibus uancfcerc atcpexfpirareuideaturjCUaiTeruatis Temper rccentioribus,ué ' tera tantum,amp; multo quidem fitu mucida uenundari quereretur* Cætc^' rdm Paulus quanquam de ijs rebus aecrbifsimè apud omnes differen* do,amp;2 Lufitanis inaentem conflâdo inuidiam,multo auéliora fcre ueélriz

galia regia,fi id iter aperiretur,amp; aromata ab ipfis Mo{chouitis,qui tangt; tam eorumuim omnibus ferculis abfumerêt,uiiiusemi pofiè perdoce^ retmihil tarnen quod ad earn negotiationê pertinerct,impetrare potuit, B quoniam Bafilius homini externo ac ignoto,eas regiones quæ ad CafpL

um mare amp;nbsp;Perfarum régna aditumpræbcrcntjminimè aperiendas efle exiftimabat, Iraq? Paulus omnibus exclufus uotis, ex mercatore legatus fa(fi:us,Bafilij literas Leone iamuita funélo, adHadrianum pontificem retulit,quibu8 ille cuui multô uerborum honore egregiam uoluntatem erga Romanum Pontificem oftedebat » Paucis enim antè annis Bafilius ardente cum Polonisbello, quum Lateranenfis conuentus |jaberetur, per loannê Daciæ rcge,huius Chrifi:ierni,qui nuper regno expylfus eft, patrem poftularat, ut iter tutumlegatis Mofchouitis adurbe Romani præbcretur» Venim quum eodem forte die, Ôôloânes rex amp;nbsp;Iulius Pon tifex ab humanis excefs^iTentjfublato ad id fcqueftro,cofilium mittendæ iegationis omifit, Exarfit fubinde bellu inter ipfum Sigifmûdû Polox niæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inflVni ad Bory fthenem parta uieftoria à Polono feli

citer confeftumelletjRomæ fupplicationcs funt dccrctc,ucluti deuiótis cæfis'cp Chriftiani noiUMiis hoftibus : quæres regem ipfum Bafilium, C Si uniuerlamo^ntem ab Romano Pontifice baud mediocriter alienauit, 25 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

At curft hec Hadrianus Sextus fato extinftus,Paulu iam fecundo irineri accindfum deftituiflet,fuffe(flus ci Clemens vii, ilium etiam turn Orien» tis iterinfano animo uolutantem, cum literis in Mofchouiam trâfinifit, quibus bafilium propefifsimis adhortationibus inuitabat,ad agnofeen-’»^ dam Romanas ecclefiæ maieftatem,feriendumci? communibus in rclipi/ onefenfibus perpetuum feedus, quodillj^aximefalutarc atep honopz ficum fore teftabatur:fta ut Potifex polliceri uideretur,fc ex facrofamfta autoritate Pontificia cum regem collatis regalibus ornamentis appellat turum,fi reiedtis Græcorum dogmatibus, ad autoritatem Romanæ Ecz clefiæfeconferret» Cupiebatenim Bafilius regij nominis titulum cocef-fione Pontificia premereri, quum id dare facrofandli iuris efie amp;nbsp;Ponti/ ficiæ mateftatis iudicaret: quando ipfos quoque Cæfares à Pontifici/ bus maximis diadema aureum ôd fccptru,Romani imperij infignia,acciz pere inuetcrata confu^tudine cognouifleu quanqua id pluribus à Cc/ p a fare Ma^

1^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A V L I I O V II D E L E G A T I O N E

fareMcixiniilianolegatiombus poftulaflcfcrcbarur. Igitur Pai?lus,qui A Fcliciore aliquanto curfu,quam mulco cum queftu percurrere terrarum • orbem ab incunte accatc didicerat,quanquam fcr^x Scandquaftrangu^

ria tctatus,profj3cro celericp innere Mofcham perucnit,ubi aBafilio hu manitereft fufccptus.Ftiitintcrcaineiusaula menfes duos,diffifuscp ui^ ribus,amp; eiusimmenfiitineris difficultatedctcrritus, quulndicænegotb acionis fpesomnesac inexplicabiles cogitationes penitw abiecilTet, cu Demetrio legato, priuiquâ eum in Mofchouiam peruenifl'e putaremus,

' Romam redijt» At Pontifex magnificentifsima Vaticanarum ædiuni parte,ubilaqueariaaurata,Ie(ftiferici,aulæaq; eximij operis uifebantur, Denictrium fufcipi,amp; togis fericis ueftiri iufsit: attribuitep ei comitem, acrerunÄliuinarum panter urbanarum monftratorem,Francifcum Chcregatum, epifeopum Aprutinum,longinquis fæpe ac dignifsimis 1e’ gadonibus funcT;um,qui ipfi Demetrio uelin Mofchouia, Pauli fermo-* nibus erat notifsimus. Porro Demetrius ubi aliquot dieru quietc recre^ atus eft,detcrlis elotisep fordibus,quas longo ac laboriofo innere c6tragt; ß xerat,aflumptocp infigni patrio habitu, ad Potificem deductus, eum de more fupplexadorauit, munusep Zebellinaru pellium fuo,regioq; no* mine obtulit. turn uero Bafili) literæ datæ,quas iplî antea,6c demum Illy ricus interpres Nicolaus Siccenfis in hancTènfêdam Latinis uerbis trail Itulerûu Clementi Papæ, paftori ac doeftori Romanæ eccleß'e, Magnus dominus^afilius Dei gratia Imperator acdominator totius Rufsicgt;n'ec no magjius dux Volodemariæ,Moichouie,Npuogrodiæ,Plefchouiæ, Smolenic,Ifferie,Iugorie,Peremnie,V'ctchc,Bolgarie,amp;fc. Dominator magnus Princeps Nouogrodiæinferioris terræ,Cernigouiæ,Raza* niir, Volotchiæ, Reseuiæ,Belchiæ, Roftouia'eIaroslauiæ,Beloseria’, Vdoriæ,Obdoriæ, Condiniæq?, Sgt;Cc. Mifi'ftis ad nos Paulum centurion nem,ciuem Genuêlem, cum literis, quibus nos âdb^^gj^^^i«^dÂ^iobiF cum,cçtenscp Cbriftianorum principibus confilio ac uiribus coniunéd efTe ucllcmus,aduerfus Chrifliani nominis hoil»s,ac noftris ucftriscplo gatisuîtrd.citroq? commegndi tutum ac expeditum iterpateret,utmuz C tuoamicitiæofficio, deamborumialute 8^ ftaturcrumcognofcîpofsit». Nos autê, Deo bene atep féliciter adiuuâte, ficuti hadlenus, aduerfus irri pios Chriftianæ religionis hoftes impigrèconftanter(:pftctimus,ita8lt; in pofterumilaredecreuimus.Itemq? curn cæteris Chriftianis princi^ pibus confentirc, 8c pacata itinera præRare,parad fumus» Qtias ob res n^ittimus ad uos Demetriungt;Eraimium,noftrû hominem, cum bac nox -ftra cpiftola,Paulumt[? centurionem remittimu Demetrium autem cfc Icriterremittetis.eumcpincolumem amp;inuiolatum uicpad fines noftros effe iubebitis. Idem nos quoqj præftabimus, fi cum Demçtrio legatuuc ftrum mittetiSjUt fermone ac literis certiorcs de rebus adminiftrandis reddamur, fie ut pcrfpecfiis Chriftianorum omniuÂiuoluntatibus,nos etiam optima confilia capere ualeamus. Datum in Qomino noftro,in ci uitate noftfa Mofcliouia,anno ab initio mûdi feptimo millefimo, tricefi mo, tertio Aprilis, Cæterùm Demetrius, udcfihumanarûrerûamp;fi'

A crarunTpræfertimhtcrarum ualdepcritus, óccültiorade magnisncgo^ tijs mandata habercuidétur,quacmoxeumpriuatis corigrefsibus expo fiturum {j?eramus:nam àfcbre,in quam ex cocli mütanoneincidcrat,pn • ftinas uires nbsp;natiuüm uUltüs ruborem recuperauit,ira ut pontificijs fa-'

cris,quæ in honorenl diuorum Gofme èc Damiani, folêni apparatu,mu ficis'cpconcentibus confedlafunt, fcxagenarius fènex,d(^ cum uoluptate quidem aftit^t^ in fenatum ucnerit, quü Câpegius Gardinalis à Pan-noniciakgationetumprirnüm rediens,àPôntÂîce omnibüs'cpaulæorx dinibus exciperetur,’quin 5^facrofaricflaürbis têpla 8c Romanæmagnix ' tudinis ruinas,prifcörumcpoperum deploranda cadaueramirabundus inüifcritjita ut credamus eum propediem explicatis mandatis, cum lega tó pontificio, Epifcopo Scarenfe, digniscp acceptis à Pontifie^ muncrix buSjin Mofchouiam cfle rcditürum, Möfchouitarum nomen reces eft; qUanquamde Mofchis Sarmatarum affinibus Lucanus mcjninerit, I^linius Möfchos ad Phafidis fontes fupra Euxinumad Oriêtcm cófti-

B tUar, Eorum regio latifsimos habet fines ,amp; ab aris Alexandh magni cir ca Tanais fontes ad extrema terrarüm,Borealem'cp Oceanum, fub ipfis ferè Septentrionibus extenditurl campeftris magna ex parte, amp;nbsp;pabuli quidem ferâx, fed æftate pluribus inlöcis admodum palufiris, nâ ca óm nis terra magnis freqi^ntibift'q? amnib.irrigatur,qui ubi niuibus hyber nis multo folis uapore coIliquatis,amp;Srefolutaubic^glaciec5tumefcunt, campi pafsirri in paludes abeunt, cüélacp itinera continentibys aquis cocnöfa iliuuie defcedantur,donee nouæ hyemis beneficio reft^nantia flumina,ipfæcp paludes iterum cogantur, amp;nbsp;uias folidifsimo conltratas gelUjUel tranfituris curribus pr^bcant. Hercynia fylua quotam Mofcho uiæ partem occupât,ip|^cp pafsim pofitis ubiep edifiefjs incolitur. iamep iongo labore hominum rarior fadfa, non earn, ficuti pleriq^ exillimant, horrj^aiBrfiç^ifîfsi^oriftn nemorum irnpenetrabilium'cp faltuum facicni oftendit. Gæfêrùm ca immanibus feris plenifsima,perMofchoiuapcrz petuo traélu inter ortuiii folis,amp; Borcam,ad Scythicum Occanü excurz

C rere traditur: ita ut fpes hominum eins finem curiofèfcrutatium infinita magnifudinc fua femper eluferit. ca ïn parte quac uergit ad Prulsiam,un' ingentes amp;nbsp;ferocifsimi taurorum fpecie repcriuntur,quos Bifbntes uo/ clt;ât:itcinœ Alccs ceruina effigie, 8C cum carnea probofcide, altiscp cruri bus,óó nullo fuffraginum flexu: Lozzi àMofchouitis,a Germanis uerd Helenes appellati,quæ animalia G. Gefari nota fuifie uidemus. Pr^ terea urfi inufitatæmagnitudinis, ôôprægrant^s lupi, atro colore formicaquot; biles ♦ Ab ortu Mofehouia finitimos habet Scythas, qui Tartari hodie nuncupantur,gentem uagam,ôô bello omnibus feculis illuftrem. T arta ris pro domibus funt carri,centonibus corqscç conteefii: ab quo uitæ ge nere Hamaxôuios antiquitas eos appellauit. Pro urbibus uerô,ac oppiz dis immêfa caftra,iKgt;n fofsis,aut materiæ clauftris,fedinfinita fagittari-orum equitum multitudine uallata. Diuiduntur Tartari per Hordas:ea eft eorum lingua,conlentientisin unum populi côgregatio, adeffigiein ciuitatis. Hordisfinoulipræfunt Imperatorcs, quos genus, aut bellica

P A V11 ÏO V II- D E . L E G A T lÓN E uirtus dedit, fæpe enim cû finitimis Bella gerût, ac ambitiof^ adiflodum amp;:atrociterdeimperio decertant. Hordaruminfinitû propcnumeruin • efi'e c5ftat:quippe Tartariad Cathayumufc^ celeberrimam in extrcmo adorientem Oceano ciuitatem,latifsimas folitudines tenent, Porro qui proximi funt Mofchouitis, mercaturæ cômercio frequêtibus eorû ir* r uptionibus funt noti. In Europa ad Dromon Achillis Taurica in Cher fonefo funt Pr^copite,quorum Principis filiam Selymys^urcarum Im' peratoruxorem duxit. UPolonismaximè funtinfcÉi, lateq^ inter Bory^ \ Ebene Sc Tanaim cundla populantur.’amp;f cum Turcis Gcuti religione,ita Sgt;C cgteris in rebus mirifîcè confentiuntrqui in eadem Taurcia Caffam Li gurum coloniam obtinent,Theodofiâ antiquitùs appellatâ. li uero Tar tan,qui iMerTanaim ÔC Volgamamnêin Alîalatoscâpos inhabitant, Bafîlio Mofchouitarum régi parent,ôô Imperatore aliquando eius iudP cio deligunt. Inter eos Cremijjinteftinis feditionibus laborantes ,quuni antea opibus amp;nbsp;belli gloria maxime ualuiflent,paucis ante annis uires fiz mul ac omnem dignitatem amiferunt. Trans Volgam, Cafanrj Molcho ß uitarum amicitiam religiofè colunt,ac eorum fe clientes effe profitentur. Vitra Cafaniosad Boreamfunt Sciabani, multitudine armentorumac bominum potentes ♦ Poft eos funt Nogai, qui fummam hodie opum bellic^laudis obtinentautoritärem. Eorû44ord^quàm amplifsimanul 1Û habet Imperatore,fed Reipuïilice V enetæ more multa feniorum pru dcntia,ftrenuorumcpuirtutegubernatur. Vitra Nogaios,haud magno ad merij^iem deflexu,uerfus Elyrcanum mare^Zagathai Tartarorurn fiobilifsimi, oppida lapide conftrucfta incolunt, regiam'cp habet Samar* candam urbem,eximiæ magnitudinis amp;nbsp;claritatis: quam laxartes, maxi* mus Sogdianæ amnis interfluit,atq5 inde ad cêtym miliaria in mare Ca* fpium effunditur. Cumijspopulis actate noftra Hifmael Sophus , rex Perfàrum,dubio iæpe euentu Bella gefsitrtimorîtp eonradj^ij^^j^dum uires omnes imminentibus opponuntur,Selymo unaacieuiétori Arme niam, TauriGumcp regni caput prædæ reliquig. Samarcanda urbc or* tus eft Tamburlanes,fiue ut Demetrius dicendum monet,Thcmircuth-' C lu,qui Baiazetem Ottomanum,huius Solimani tritauu, apud Aitcyram Galatiæurbem ingentiprælio fuperatumcæpit,per omnem Afiam ab fetcrribilfmaximi exercitus impetu deui(ftâ,ferreainclufum cauea, intriumphi pompa circumduxit. Ab hacregione ad Mofchodîtas plu* rima ueftis ferica adducitur.C^tcrùm mediterranei Tartari nihil prêter eqtiorumperniciumgregesj^nobiles nulla filorû textura, fed coadis ex laniSjCandidos centoncs præbent: è quibus Fe^triæ ueftes penulæ,ad perferendum omnem imbrium iniuriam idoneæ,atqp pulcherrimæ con lîciuntur.à Mofchouitis autemlaneastunicas nbsp;arpenteam monetam

petunt, quum ab ijs omnis corporis cultus, fuperfluæcp fupelledilis ap* paratus contênatur :folo etenim centoneadiraticoc^ côtumeliâ fortiter fuftinendam contenti funt, Sf folis confîfî iagittis hoftem arceat : quan* quâ dum in Europa excurrendû effe decreuiffent,prmcipes eorû ferreas galeas SC loricas, gladios'cp falcatos, à Perfis noftr^j têpeftate coemerint, A' meri*

A' meÄdi'e Mofchouitarum fines rjfdem ab Tartaris clauduntur,qui fu pra Mæodm paludem in Afia,amp; circa fluuios Boryfthencm amp;nbsp;Tanann in parteEurope,planiciem ad Hercyniam uergctem tencnt. Roxolani, • Getæamp; Baftarnæ, antiquitus earn plagamincoluere,nndcRuïsiænox men effluxiffe crediderim. nam Lithuaniæ partemvRuisiam appellat in^ feriorem: quum ipia M.ofchouia, Rufsia alba nuncupctur. Lithuania i-* tacç ab Cori^t^ti flatibus Mofchouiam ipeclat: ab occafu uero, medilt; terraneaPrufsiæatcpLiuoniæipfisMofchouir finjbusinfcriintur,ubi . mare Sarmaticum ab Cymbricæ Cherfonefi anguftqs irrumpêsjunato finu ad Aquilonem infleditun In extremo uero eius Occani littore, ubi .NorbegiaatCßSuetia,amplifsimarcgna,irthino ueluti quodä contineti adhærent,Lapones exiflunt,gcs fupraquàm credibile fir,agr€^is, fufpp ciofa,00 ad omnecxterni hominis ueftigium,nauighq; conlpcÄu, maxime fugax. Ea necpfruges,neq? poma, necp ullam omnino uel tcrræ, uel coeli benignitatem nouit:fola fagittandi peritia cibum parat, uarfiscp Ce-rarum tcrgoribus ueftitur. Gentis cubilia, cauernulæ ficcays repletæ fo IqSjCaufqj arborum ftipites,quos uelintromifla flama,uelipfauetuftas, indujfta carie fabricarit. Aliqui ad mare,ubi inges eft captura pirciû,inc-ptiSjfed felicibus artificibus pifcantur,duratosep funio pifces taniq? fuas fruges recondunt. LaponibÄs exigua corporurn ftatura, luridi cotuficp uultus,pcdes uero uelocifsimi ♦ Ingenia eoru neipfi quidc proximi Mo-fchouitæ nouerunt,quum eos parua manu aggredi, exitialis iylaniæ eße dicant:magnis uero coprjs inopê rerum omniu uitam ducctes licefsifi'e, nec^ utilc,necp omnino gloriofum unep exiftimarint. li cädidifsimas pel les,quas armelinas uocamus,cu ua rij generis mercimonqs permutât: fic tarnen,utomne mercatjrum colloquium cÔfpecfl;umq? defugiant, aded ut mutua reru uenalium collatione fadla, Öd reliais medio in loco pclhgt;gt; fibus^mj^y^Ienti^s Öfign otis,fyncerifsima fide permutationes tranfix gantur* Vitra Ca'pones in regione inter Corum öd Aquilonê, perpétua opprefla caligine,PygmjEos repériri,aliqui eximiæ fidei telles retuîerutï

G qui poftquam ad fummuadoleuerint,noftrfitispueri denum annorum fnenfufâuix excédât: meticulofum genus hominû,ôd garritu ièrmonem cxprimens,adcô uttam fimiæpropinqui,quàm ftatura ac fenfibus ab l'uftæ proceritatishomineremoti uideâtur.Ab Aquilone uero innumcx rabiles pSpuli Mofehouitarû imperio parêt,qui ad Oceanû Scythicû.iti nere triû ferè menfîum extenduntur. Proxima Mofehouip regio eft Col mogora frugib.abundâs,quâ interluit Dii^idnajfluuiorû totiusSeptârï' onis longé ampliisimtfc, qui alteri fluuio minori in mare Baîtheû erum-pêti,nomé dédit. ïs ftatis öd Niloticis fimilib.incremetis, nec incertis ah ni temporibus circunieélos inundat campos, pinguiq? alluuic, algentis cœliiniurijs,fæuiscp Aquilonis flatibus mirifîcc refiftit : quum niuibuS imbribus'q? audlus jnflatur, adeo lato alueo in Oceanum per incognitas gentesin.fpeciem in^êtis pelagi defertur,ut expedito nauigio unius dici remigatione trâfire ncqueat. ubi uero aquç mox refederût,uaftæ pafsim infill^ fgrtilitate nobilçg relinquûtur. Frumentû nâcp terre traditû,nullô

. , nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 4 aratri

aratri beneficio prouenit,admirabiU^ cekritate naturæ feftinatis,ac no A iiain fuperbi amnis iniuria timentis,oritur finnul,6c adolefrit,atcpin arilt;

• ftas cducitur. In Diuidnam influit luga amnis: in irifocp confluentiû an» gulo cekbrc cft emporiü,nomine V ltiuga,à Mokha regia urbe fexcétis miliaribus diftans. In V ftiugam â Permps, Pècerris, Inugris, Vgulicis, Pinnagiscpulterioribus populis, prcciofæpelles martarum, zebellino» rumcp,luporum ceruariorum,amp;f nigrarum albarurntj^uiwipkim copor*

- tantur,0C ab ps uario mA*cimonp genere permutâtur» 2^ebeninos uerd, ’ kuium pilorum tenui canicie probatifsimos,quibus nunc principum ue ftis fukitur,0lt; delicata matronarum colla,cxpreiîàuiug animâtis effigie, conteguntur, Pcrmrj ÔÔ Pecerri præbcnt.'fed quos ipfi ab remotioribus etiam gefttibus, quæ ad OccaniXpertinent, per manus traditos accipiât, Permp amp;nbsp;Pecerri paulo ante ætatem nolîram more gentilium idolis fa^ crificabantinuncuero Deum Chriftum coIüt.AdlnugroSjVgolicosi^, per afperos montes peruenitur,qui fortafie Hyperborei antiquitus fue* runt. In eorixm iugis nobilifsimi fakoncs capiuntur ♦ ex ps genus unum B eft candidum,guttatis pennis,qtiod Herodium dicunt. Sunt hierofal ehi,ardearum hoftes, facri, oC pcregrini,quos antiquorûprincipum luxus in aucupps non agnouit. Vitra eos,quos modo nominaui, popu* los,Mofchouitis regibus tributapendent?s,aliæ/untnationes extreme hominum,nullacertaMofchouitarum peregrinationecognitæ: quam do nemo ^d Oceanum pcruenerit: fed fama tantum, ac ipfis pkruncp fa-* bulofis »aercatorum narrationibus auditæ. Say's tarnen confiât, Diuid* nam innumerabiks trahentê amnes, ingenti curfu ad Aquilonem defer* ri, marecp i bi efle longé uaftifsii-num,ita ut illinc ad Cathayum kgedo o* ram dextri littoris,nifi terra interfit, nauibus pef ueniri pofie, certifsima coniecftura crcdendum fit, Pertinet enim Cathayni ad extremam Oricn* tisplagam,adThraciæ fermeparalklû,Lufitanfsin jbdiac^gaisiig^uum proximè ad coemendaaromata perregionem SinarumTMelacham ufc^ ad auream Cherfonefum nauigarint, ueftescp e« zebellinis pellibus attu krintrquo uel uno argumôto,non longé ab Scythicis littoribus Cathay-* C urn urbem abefleputamus, Cæterum cum à Demetrio quærerefrtus, an apud ipfos ulla de Gotthis populis uel fama per manus à maioribitradi* • ta,ucl ex ipfis literaru monumetismemoria iupefelkt, qui ante milk aii nos Cæfarûimperium,amp; urbêRomâ omnib.iniurps deformataeucr tifient:refpôdebat,Sé GotthicægentiSjSé Totilærcgis nomen clarûefie av^ illiiftre,in eacp expeditiqpem coiuiiÏêpiürespöpulos,amp; ante alios, Mofchouitas: creuiiïe'cp eu exercitu ex colluuie lîiuoniorû amp;nbsp;Circüuob ganorum Tartarorum:fed propterea ömnes Gotthos fuiflëappellatos, quoniam Gotthf^quiinfulam Islandia fiue Scadauiam incpkrent, auto* res eius expeditionis extitilfent. lis maximé finibus Mofchouitæ ex om* ni parte claudîîtur,quoâ Modocas Ptokmæo fuifiacredimuszhôdieaut à Mofcho amne'haud dubié fie di(fti,qui regiæurbi, quam interfluit, fuu quoep nome indiderit, Ea eft omniû Mofehouiæ urbiu longé claril* fima,tû fîtu ipfo,qui regionis médius elfe cxiftimgt, tû infîgni fluminum

M o s C o V I T A R V M, LIBER» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;löquot;;

A oppo •tunitatCjdomoruinc^ frequctia, Sc munitifsimæ arcis cclebritate» Oblongo etenim ædificiorum traó:u, fecundum Mofci fluminisrip«â ad îfpacium quincpmili^ium extenditur* domus j'n umuerfum funtligneCj* diftincftæ in triclinia,coquinas,amp; cubiliajCapacitate amplæ,neç ftruÔiK ris cnormcs,aut nimium dcpreiïæ; trabes enim ingctis magnitudinis ab Hcrcyniafyluafupportâtur,quibusadrubhcelineam delibratis,amp;con trario ordin®Ri»erfe ad recftos angulos coniunélis nbsp;nbsp;confibulatis,extC'

rioradomorum fcpta fingularißi'nntate,nec flnütaimpenfa, amp;fumma* celeritate conftituûtur. Domus fermé omncs, ad ufum olcrum, amp;nbsp;acr uolupcatempriuatoshabentbortos,undcraræurbiscireuitus lôgèma-ximus apparet» Singulæ regiones ßngulahabent iacella: fedeôfpicuo in loco templum eftdeiparæ Virginidicatunijcelebri Ifruétura^tqjampK tiidine,quod AriftotelesBononienfis mirabilium rerum artifex, amp;nbsp;ma^ chinator infignis, antefexaginta annos cxtruxit. adipfum urbis capuf, Nepbuafluuiolus-OLii frumêtariasaoitmolas, Molcbumamnem inpre-

R I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri / * rr- . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i '

dicur,pemniulamq3 erncitan cuius excremitate arxipiacum turribus ac propugnaeulis,admirabiH pulcbritudineltalorum architeÂorum inge^ nio côliructa cil. In fubicCtis urbi campis capreolorum êc leporûincrex dibilis multitudo rcpcrit:quos nemini plagis Sc cambus fedari Iieet,md i^rinccpsidaduolupwtc int’mis familiaribus, uelpercgrmis legatisin^-dulferit. Très ferméurbis partes duobus alluuntur fluminibus ; rcliqua ucrôjatifsima lolîa, atq^; ea multa aqua cxipßs amnib.corriuèta prgein-oitur. Vrbs etiam ab adperfo latere alio flumine quod laufa dic»tur,mu-nitacftad pariter in Molcbum paulo infra urbem euoluitur, Porro Mo fchus ad meridiem excurrcs, in Ocham amncmmulto maiorêapudopgt;-pidum Coiunam fcfe edunditmec magno inde irincris ipacio Ocha ipfè, fuis alienis undis magiius tumcs,cxoneraturin Voloam, ubi ad cond^MiBia^^yj^fi: oppidum Nouogrodia minor,de nomine maioris urbis,cx qua dcducT:a eft ca colonia,nûcupatum. Oritur V olga, qui an^ tiquitds Rha fuit,e mao«is uaflisq? paludib.qui Candidi lacus appellant tur. Sunt eæfupraMofchâ inter Aquilonena amp;nbsp;Coru,emittuntcp cum (ffos feîmc amnes,quidiuerlasin regiones diffunduntur,utide Alpb bus uidemus:e quorum iugis aefontibus Rhenum,Padumac Rhoda»-num,innumcrabilescp minores fluuios manare compertum eft, Siqup dcmeæpaludes pro montibus perenni fcaturigine,humorem affarim præbenqquû nulli omnino montes in ca regione multa ctia hominû pc-regrinatione reperiâtur:itaut Féyphæos r»ontes amp;nbsp;Hyperboreos totKS abantiquis cclebratos’pleriq? Cofmographif ueteris ftudiofi penitus fa bulofoseffe arbitrentur. Ex iisitacppaludib.Diuidna,Ocha,Mofchus, Volga,Tanais atepBoryfthenes oriunt. Volga Tartar! Ed jlu,Tanaini Herd Don appellatn'pfe Boryfthenes Neper hodie nûcupatür.hic paulo infraTauricaminqJbntum Euxinumdecurrit.Tanaisaut à M^otipalu de,ubi Azoum eft,Qobile cmporiû,cxcipitur, Volga uero ad meridiem ‘Mofehâ urbemrelinquens,uafto circuitu ingentibusep mæâdrisprimd ad OrientCimox in Oficafum,ac demu ad Auftrum magna aquarû mole præcipitagt;

pfgcipi'tatuSjin Hyrcanum mare deuolui'tunSupra dus oftium ^rbs eft A Tartarorum, nomine Cytrachâ, ubi à Médis, Armcnrjsc^ Sc Perfis mer

. latione,fan(ftæSophiæDei filio Chrifto dicatum fuit, Nouogardiaperz petua quafi hyemeÔC tenebris longifsimaFum nadium premitur. nam polum Ardicumab Orizonte fexagintaquatuor gradus eleuatum uv deufex fei^ gradibus ipfa Mofeha ab æquatore remotior, qua cccli ratb one Iblftiti] tempore propter exiguas nodes cojitinuatis ferè fob's ardo* ribus æftuare perbibetur, Vrbs quoque Volodemaria regiæ nomen a* deptaeft, quæ ad ortumfobs ducentis amplius nuliaribus à Mofebadb ftatrco'cp fedê Imperij ab ftrenuis Imperatoribu^ necefiaria ratione trâf latamferuntjUtex propinquo,quum tumbella continentercumfinitb mis gercrcntur,paratiora prgbdia-aduerfus Scytbar^jjjjbjj||«ttiMisß op* ponerent, eft enim citra Volgam in ripis Clefinæ amnis fita,qui in VoI-_ gam euoluitur. Cæterùm Mofcba,uel ob eas, o^as diximus, dotes, Re* gif nominedignifsima iudicatur:quoniâ medio quodam totius frequen tioris regionis ac ïmperij loco fapientifsimè conftituta,munitac^arce fiuminibus,confenfu omnium,præcellcntip meritam laudê,honoreme^ nulla ætate defuturû fîbiuendicaife cæterarum urbium collationeuide» atur, Diftat Mofeba ab urbe Nouogrodia quingêtis millibus paftuum, medioep ferme itinere Ottoferia Volgæ amni impobta occurrit. Is am* nit5,uti fond proximus, nontium receptis tot amnibus, exiguus lenistp permeat. indepcrnemoraamp;campeftres folitudînes Nouogrodia per* uenitur,Porrôà Nouogrodia ad Riga proximû Sarmaticilittorispor tum,paulominus quingentorum miliarium iter eft, Isqp tradus fuperi-orecommodior putatur,quum frequentes babeatuicos,urbem'c^ PR* febouiam uiæ impolitam,quâ duo amnes côpledût»r. Ab Riga aût,quç magni magiftri militiæ Liuoniorum ditionis eft,adj^ubcccâ Germaniæ portûin lînu Cymbricæ Cherlbnelîmiliariapaulo plus millepericulof^ nauigationis numeranu Ab urbe Roma uerd Moftbâ duobus milibus amp;nbsp;fex*

A amp;nbsp;fcxcÂitis mili'ahbus diftarccompcrtumeft, breiùfsimo fcilicctjtino rc euntibus per Rhaucnam,T aruifium,Carnicas alpes, Villacumq^ No^-ricum, Sc ViennamPannonicam ♦ atcpindefuperato Danubïo, per OP inutium MorauorunAifcp ad Cracouiam Poloniæregi'am, mille amp;nbsp;cen^ turn miliariacxiftunt* Ab ipfàuerd Craeouiaad Viinam Lirhvuaniæ caput,quingenta:amp; totidem ab ea urbe ad Smolenchum ultra Boryllhe nem fi'tum,amp;^^molencho ad Molchamfoicenta computantur, uerum iditer, quodeft à Vilnaper Smolenchum ad Mohchamj, hyeme pernP ues longo côcretasgelujlubricamcp, fed multo attritufolidatâ glaciem expeditis in curribus incredibili celcritate conficitur/eftate uerd niiî dif-fîcili laboriofocç itinere campeftriafuperare ncqueunt. namubiniues perpetuis folibus diirolui eliquariep coeperint,in paludes cOGnégt;fasqî uo raginesabeutjUirispariter Ôô »quis inextricabiles, nih ligneis pontibus innnitopropè laboreconfternanturgt; Terra Mofchouia inuniuerfum neq? uitem,neep oleam necp paulo fuauioris pomi frugiferam arborcm, B prætermelopepones amp;nbsp;cerafaproducit: quum teneriora quæcp gélidiC fimis Boreæ flatibus exurantur. campi tarnen tritici,(îliginis, mili),panP ciq$ Ôc omnis generis leguminuni fegetes ferunt. fè d certifsima mefsis in cera amp;nbsp;melle conflftit. Regio enim tota fcecundifsimis apibus plena eft, quæ non in manufadti^ agreiiium aluearibus, fed in ipfis arborum cauis probatifsimamella conficiunt» hincper fyluas, ÔC opacÜsimos lâltus,fre quentia acnobilia apum examina ramis arborum pendentiauidére eft, quæ nullo æris crepitu colligerc fit necelTe ♦ Reperiuntur fæpc Quorum ingentes maflæarboribusconditæ,uetera'quemella dcferta ab apibus, quum fîngulas arbores, in uaftis ncmoribus rari aggreftes minime per^ ferutêtur: ita ut in admirâdg crafsitudinis arborû ftipitibus permagnos mellis lacus aliquando reperianti Rctulit cum multo omniu rifu De^' metriu^iggatusjjtcfl;«igenio comi amp;nbsp;faceto, proximis annis uiciniæ fuæagncolam^Pærendi mellis caufii in prægrandem cauam arboreni fupernè defiliifre,eucp pjofundo melfls gurgite peeftore tenus fuiife hau^ C fl;um,ac biduo uitam folo melle fuftinuiffe, quum uox opem implorant tis incftfyluarum folitudine,ad uiatorum aures penetrate necjuiuiflet: ad extremum uerd dcfperatafalutc,mirabili cafu, ingêtis urfæbenefîcio inde extradum euafifle,quum forte eius beluæ ad ededa mella more h ip 'mano feflcmittcntis,auerfos renes manibus comprehendiflet, 8c earn lu bito timoré exterritam ad exiliendum turn tradatu ipfo, turn multo cia more concitaflet» Nobile quoc^ lintim, cannabum in reftes, multacp' item boum tergora,ôômaflas ceræ ingentes, Mofehouitg in omnem Êu ropæ partem mittût^ Nulla auri argenti'ue,uel ignobilioris metalli,fer^ ro excepto,apud eos uena,fe(flura' ue reperitur: nullum'cp eft tota regiox nCjUel gemmarum uel preciofî lapilli ueftigium.ea omnia ab externis po pillis petunt.natur|p tarnen iniuria,quæ tot bona prorfusinuiderit,uno pellium pobilifsimarum mercimonio refarcitur, quarum precium inerc dibilihominü cupulitateScluxu adco creuit,utin fi'ngulas ueftes fufluB turæpniilenis aureis numis uencant» Fuit aut tepus,quo hæc uilius eme^ banturi

bâtur: quumremonfsimæ Septentrionis nationes polidon's ci^us-,no' ftræcp adeó anhelantis luxuriæ peiiitus l'gnaræ,fumma fimplicitate,eas

• uilibusacridiculisfæperebuspermutarent: icaucuulgó Permfj,atcpPe cerr ijtantum pelliutn Zebellinarum pro fcrrea (ccuri repcndçrét, quaigt; tum carum fimul conexarum ipfo fecun's foraminc, quo manubrium iii' duitur, Mofchouitæ mercatores extrahere poterant. Ante quingentos annos Mofchouitæ gentiliumdeoscoltierejouem fÿîi^t, Martern amp;

- iSaturnum,amp;: plerofcp aiios^quos fibiinfano crrore hominibus ex indu*-\ ftrijSjaur regibus antiquitas finxit » Tue ueró primtim Chriflianis facris initiatfquum Græci antiftites haud iatis coftantibus ingenijs à Latinorum ecclefi'a dißentirc coGperunt:fac7umq; eft, ut Mofeouitæ eos religb onis ritift,quos'à Græcis doóroribus accepiflentdjfdem l^nfibus,amp;fiiv cerifsima quidem fide fequeretur.Spiritifm enini iaiuftü, tertiam in diup naTrinitateperibnam,apatre Deofolumproduci perfuafum habent: quurecflifsima ueritate à patre fimul Chriftotp filio proficifci credêdum fi'tjUerüm eacontroucrfi'aapudconuentum Florcntinû,præfidenteEu ß genio quarto Pôtifice,magna partiû côtentione agitata,eû exitû habuit, ut pertinacia Græcorum in fermone potius quàm in fenfu caftigâda up deretur:quû Græci antiftites euidentifsimis conuicTti rationib. fpiritum lantflum à patreper filium produci fatereiftur. S^ramentuquoq? nô ex azymOjUti iure debemusTed ex fermentato pane conficiunt: idcp fub uz tratpfpec^jficuti foli apud nos faccrdotes,panis fciîicetjdiuini'qj fangui nis,ab epru presbyteris uniuerfo populo côrnunicatur:quo maximo er* foreimbuti Bohemi,paulo ante patrû noftroru memoriâ â Latinorum ccclefia defciuerunt, Cæterdm quod ualde alienum à Chriftiana religioz ne eflcuidemus,nullis filcerdotum fufFragijs, nullacp propinquorû, aut amicorum pietateiuuari mortuorum manes arbitraniur: fabulofumcp efiepurgatorij locum putant,è quo tandem piofum animm^^mm^utur na ignis pcena,tum multis paretationibusdndulgentiacpnnnmoru pon tificum expiatæ,ùnmortalium fcelicitatem bea^in cocli fede confequan tun Cæteris in rebus eafdem ferè ceremonias tcncnt,quæ à Græcis ufiir c patæ funt,Romanamcp ecclefiam cæterarum omnium principattim obz tinere,fuperbè amp;nbsp;peruicaciter negat. fed ante alia, ludæorum genus, uel memoria quidem horrêt, nec eos intra fines admittunt, ueluti pefsimos at(^maleficoshomines:quietiam nouifsimèTurcasgneatornfbnta coa flare docuerint. Chriftiuitæ miraculorumcp omnium hiftoria ab Euaa geliftis quatuor conicripta,it|mcp Pauli epiftolæ, dum fàcra fiunt, c fug geflu clarioreuocerecitanturjprobatæbp uitæfa«erdoteshomelias Ecz clefiæ dodlorum publicè legunt, etiâ ij s horis, quibus lacra minime coa ficiüturmon enim Oratores cucullatos,qui aduocato populo concionaz ri,amp; ambitiofè nimis atc^ fubtiliter de diuinis diflercre foh'ti funt, admit tere fas putât.’qniâ rudes imperitorum animos fimpjjci potius doôtrina, quàm altifsimis arcanorû interpretationib.ad famftiorê moru fjrugem ez uadere,uiri folide rcligionis arbitranf,Hos,quos modo diximus,làcros libres, itêlt;^ noui ac ueteris inflrumenti enarratores,præterea Ambroz fium,Âu-

A fium, AfiguftinUjHieronymû arcç Gregonu, in lingua Illyricâ tradudtos habent,reljgiofe(^ cuftodiunt.Ândftites,Principescp minorum fâcerdoz tS fîngulis urbibus pa^’sq^ prefctfli facra curant,controuerfîas dirimunt, amp;monbusdeprauato5fumma quadâuindicâdi poteftatc perfequûtur. Regem facrorum,quem ipfi Metropolitâ uocanc, â Côftantinopolitano Patriarcha petunt: Archimandrite autem 8c Epifcopi,conielt;ftis in urnam mcIiorumnoii^y^uSjforteducunt.Eorum uerohominum quihumanis cupidicatibus ultro renunciarunt, diuinarumcplt;eru contemplationi amp;nbsp;facrôrum minifterio fefe dedicarunt.duplex eft genus, utruncpcœnobia incolit : fed alterû eft uagûjamp;S paulo folutioris uiiæ, ficuti apud nos diuoz rûFrancifciatcp Dominicifedâprofîtêcesz alterû confiât ex fandioribus monachis,quorû ordinê diuus Bafîlius inftituit. qs ne limine qntidem uel in fuprema uitæ necefsitate, pede efferre fas eft. Procul em ab oculis proz fânorû fingulari duritie uitâin occultioribus adytis degunt, fummam’cp fubaétc carnis amp;nbsp;côfirmati in religione animi opinionê pr^bent. V niuer B fus p‘opuîus quaterin anno,ôôpluribus femper diebusieiunare cofueuit, abftinct'cp ab efu earniu,ouorum,amp; ladlis.In uere primüm,more Latino, poftdiem Cineru: rrîox adulta3eftate,in honorem diuoru Petri amp;nbsp;Pauli: amp;nbsp;initio autumni demû,cû afTumptæ in cœlû Marie uirginis memoriâ ce lebramus:poftremô fuj) ïpfam hyemê,cu aduentus Domini pronunciat. Per hebdomads uerô,diem Mercurq finecarnibus,diem autemVeneris fine buis ladec:^ traducunttfed Saturni dies menfa omnibus obibnijs opî pare referta,hilariter excolit.Cætcrû fecus ac nos folemus,nulîa^feftoru dierûi uigilias obferuât ♦ Religiofifsimè têpla uenerantur, adeô ut ea ne«^ uiros necp foeminas uenereis pollutos côplcxibus intrare fas fit, nifi prP us priuatis balneis abluâtur. Sæpecp accidit, ut complures utriufcp fexus la era audiences, extra limen cofîftant, amp;nbsp;propterea à petulcis iuuenibus recenjîyfli^gntinentie nfttatffacietis aliquando nutibus falutentur.In ipz fo nataïi die loannî^^aptifte,amp; in Pafchate,trium Magorum,presbytcri facratos panes parues to^i populo largiuntur, quorum efu febribus conz flidlatos alleuari exiftimant. Alia quoque ficra,certo anni tempore apud C fluminaPgelu concretacelebrantur.Inripatabernaculum conftituunt, amp;nbsp;aduocata nobilitate hymnos numerofo cocentu pronûciant,facrec^ lym* phe multa afpergine profluentê purificant,amp;^ folenni ccremonia ftratum èc confeef atum circScifa amp;nbsp;reuulfa glacic protinus aperiut. Iis rebus rite confedis, fi qui adfuntlanguentes uel morbofi,in flumen defiliunt,8^ fa^ crisaquisabluuntur,quumobideluimorj^orum fordes perfuafumhaz béant. Defunélfuti apifd nos,mediocri funeris pompa comitantib.prefz byteris effèruntur, capite mappa uelato:cæceru non in templis, uti apud nos impia propè, uel abominabili certè corruptela ufurpatum eft, fed in feptisaccxtenbribustemploru ueftibulisfepulturgtradütur,r)S(^more noftro quadrageni^iebus parentanttquod certèmirû uidetur,quum in purgatprio loco expiari animaSjSiS criminu pcenam ullis amicorû fup' plicfjs, ullocp pietatis officio mitigari penitus negent. In cæteris, eadem quæ à nobis de religiöse lèntiuntur, côftantifsimè credunt. Mofehouitç q lllyrica

lllyricalfnguajllyriciscç liten's utunt,ficuti èc Sclauj',DaImatæ,Bohcmi, A Poloni,amp;; Liiuani. Ea lingua omniû longé latifsima efle perhibetunnani • GonftantinopoliOttomanorum inaulafamiliaris cft,amp; nuper in Aegygt; pto apud Memphiticum Sulthanû ÔC équités Mfhnaluchoshaudingra/ tis auribus audiebatur.lnhanc linguam ingens multitudo facrorûlibro' rum,induftriamaximediuiHieronymiôdCyrilli,translataeft* Prætcr quöcp patrios annales, Alexandri etiam Magni,Romanorûlt;ç Cæfarum, itemcp M. Antonf) ÔC Gleopatræ memoriam qfdem fit^s commenda^ * tam tencnt.Philofophiam uerojôc fideralem fcientiam,cæterasc^ difcipH

nas ÔCrationalem medicina nunquam attigêre.qcp pro medicis fe gerunt, qui alicuius paulo ignotioris herbæ uires, fe pluries obferuafle profîten-tun Ani#apud eos rto ànatali Chrifti, fed ab ipib mundi initio numeraii tur,qui non à menfe lanuario, fed à Sept«mbri incipiunt * Leges toto re^ gno habent fîmpliceSjfummaPrincipum amp;nbsp;iuftifsimorûhominum æqui täte conditas:amp; propterea populis ualde falutarGS,quonia eas ullis cauiî^ dicorum eapillationibusinterpretari atqp peruertere non licet* Defuri-. B busjficarfjs amp;nbsp;latronibus fuppliciû fumunt. Quum de malefîcqs qugftio* nem habent, reos multa gelida aqua fupernè demiflâ perfundunt, quod intolerandû tormentigenus elfe perhibent* Nonnunquam obduratis amp;nbsp;contumacibuSjUt confefsio criminis expriwiatur,ligneis cuneolis digito^ rum ungues conuelluntur.Iuuentus omnis uariis ludis,iêd militiæ proxi mis fefe e^ercetun ftadio curfu contendit.in palæftracolludatur,pernici tatf eqtyarùftudetiomnibuscp præm{a,amp; prçfertim fagittariorûperitilK proponunt. In uniuerfum Mofchouite ftatura fijnt mediocri,fed quadra ta,amp; ualde torofaîcgfi) omnibus oculfprohxy barbe,crura breuia,ÔCueii tres extenti.equitanc cótraólis admodû cruribus.’et peritifsimè,uel auerß Sc fugientéSjfagittas emittunt.Domi opipare potius quàmlaute uiuunt* nanqj omnium ferme cibarioruquæuelàluxurioGfsimisdefideraripoC funt,menfæ eorum,8ô paruo quidem precio pafsim ïWtWrantuncTalIing fiquidê,amp; anates, fingulis fepe argéteolis tenui|^*nummis ueneunt.maio ris minoris'q? pecoris incredibilis eft copia:ôô occif^ mediahyeme iuuen/ C ce,c5cretis gelu carnibus duoruferè menfiû fpacio noputrefcung. Vena^ tioneamp;aucupio,utiapud nos,nobiliora obfonia parantur, nam uenatP cis canibus, amp;nbsp;plagis omnis generis feras capiunt : ôô afturibus, atqj fal/ conibus, quos mirificos regio Pecerra præbet, non modophafianos, amp;nbsp;anates,fed cycnos amp;nbsp;grues confedantur * Aftures ex genere infimo aquf lafumjuel miluorum.falcones ueroaccipitrum nobile genusantiquis fuif fe putamus.Capit quoc^ auis fubnigra,puniceis fttpercilrjs, magnitudinc anferis,quç pulparû faporephafianorû fuperat dignitatê : Mofchouiticâ lingua T ether nuncupata, quæ Plinio Erythratao uocatur, Alpinis po* pulis cognita,amp; maxime Rhetis,qui faltusad Abduæamrfisfontesincox Junt Jngentes etiâ fapidifsimoscp pifces, 8^ ante alio^ Sturiones,quos Sb luros antiquitùs fuifle putamus V olga præbet: amp;nbsp;qquidêhyeme multa inclufi glacie,récentes pluribus diebus aßeruantuV* Aliorum uerô pP fciummultitudinê ferme incredibilê,ex candidis,^uosdiximus,lacub.ex

M o s C o V I T A R V M, L’i B E R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171

A pifcâtur.Vino naduo quûpenitus careant,aduedicio uti folcnt:fed in fc' ftis coutufjs tantu, amp;nbsp;facnficqs. Ante aliaCredcû fubdulce maximo in ho norchabetur,fed in ufummedicingtantûjuel principalisluxurigoftêtati t onem : quû miraculi iSco fit,edudû Creta per Gaditanas fauces, ÔC tantis côcluiî maris Occani'cp fluiffibus agitatum,incorrupta fuauitatis acodo-ris dignitate,inter Scythicas niueSjebibiiïe.PopuIus uero medonê bibir, ex meilelupuIis'cK decodu,quod picatisin cadis ueterafeit, ôd ex antiqui' tatenobilita/^aafequit.Inufuquocpfuntbirraatcp ceruifîa,ficuti apud Germanos Polonos^ uidemus,quæ ex tritico,zeacp uel ordeo decodris, / Omni côuiuio circûferuntur, Hanc quadâcognata cû uino poteftate,lar^ gius côpotantibus ebrietatem inducereadfirmant. Medonem ac birram peræftatêinfrigidarcjinfufa poculis glacie.uoluptatis gratia folent.nam ingentia gîaciei frufta nobiliû gt;n cellis fubterraneis fîngulari ftudio recon duntur. Sunt ôf, qui in delicijs habeant,fuccum ex fubaufteris cerafîs ex^ preflum, qui perfpicui.amp;^ purpuriffàntis uini colorem amp;nbsp;faporem iucungt; B difsimum refert» Vxores fccminæ,nonin eo honorefunt apud eos, uc apud cæteras gentes.nam propè ancillarum loco habentun Viri infignes carum ueftigia mirum in modum obferuant,amp; pudicitiæ diligentifsimè cauent.nô enim adhibent conuiufjSjnecp facrorum caula remotiora tem* pla petere,aut temerè in pubk'cum egredi permittuntur, Cgterùm uel ab cxternishominibuSjôdexiguo quidêprecio,ad Veneremomne uulgus fœminarum facile pellicitjadeo utparum earum amoribus ftudere uiri nobiles exiftimêtur.Bafilius anteuiginti annos loânem patrem ^mifit.ïs Sophiam, Thomæ Palyblogi, quilatèin Peloponnefo imperabat, Con-ftâtinopolitanidp Imperatoris erat frater,uxorê duxit^a turn Romg erar, ThomapatrcTurcarum armisGræcia pulfo.ex hac quincp libcri felici foecûditate fufcepti,ip{^Bafîlius,Georgius, Demetrius, Simeon, amp;nbsp;Angt; dreas.pem^rio Sé Simeone iampridem morbo abfumptis,Bafilius Salo monîai5îrieo^f^55borouii,eximiæ fidei atçp prudentie c5fîliarii,filiâ,in matrimoniû fîbi collocauit: cuius fccminc fîngulares uirtutes una fteriligt; C tas obfcurat,Soientaût Mofchouitæ,cû deuxore ducêda délibérant,om nium toto regno puellarum uirginûdeledlum habere,ac forma uirtuteep animipreftantiorcsadfèperduciiubererquasdemû peridoncos homb nes,fidelescp matronasinfpiciunt,ita diligenter,utfecretiora quoçpab ï}s côtreÂari explorari'ç^ fas fit. Ex q s uero magna atep folicita parentum cxpc(H:atione,quç ad Principis animum refponderitjregij s nuptrjs dignâ pronunciatur. cæteræ uerô,quæ de formg^udicitietp morû dignitajc contenderât,fæpe eadtm dieingratiâ Principum,proceribusatcpmiliti bus nubunttfic ut mediocri loco natæ plerunlt;^,dum Principcs,regig ftir pis clara ftemmata contemnunt,ad fummûregalis thori faftigium,uti S)C TurcasOttotïianos folitos cfleuidemus,pulchritudinis aufpicrjs euehan tunBafilius quadragefîmûfeptimû ætatis annû non attingit,fpecic corpo ris eximi^animi uirtute fingulari, fuorucp ftudio ac beneuolentia, èC te^ bus geftis,progcnitôribus fuis anteferendus.Nam,cû per fex annos cum Liuonqs,quifeptuagintaduas urbesfeederatas in eius belli caulàm tra^ q 2 hebant.

hcbant,armis contcndjflct,paudslcgibus datispotius quàm atccpds, Ä uictor difcefllt» Polonos quocpinitio liatim ipfius Imperij, acie profliga*

• uit:C5ftantinumcp Ruthenum copiarum ducem,captum amp;cathenisuin 0:um,Mofchä perduxit, Sed ipfe aliquante póft afl Boryfthenem, fupra Orfam urbcm,ab codé Côftantino,quem dimiferaGmagno prælio eft fu peratusn'tà tamê,ut Smolenchû oppidum,quod antea Mofehouitf occu parant,poft tantam etiâ uidoriam à Polonis partam,in^dj^ne Baßlij re-iinqueretur.Sedaduerfttf Tartaros,amp; maxime EuropçosPræcopitaSjfg

\pius fecundo prelioà Mofehouitiseft dimicatum, ulcifeendisfortiterin* iurqs, quas illi repentinis incurßonibus intuliflcnt. Supra cnim centum ÔC quinquaginta milia equitû Bafilius ad bellû ducere confueuit, diftingt; ô:is per uexilla turmis, quæ fuos duces fequunt.Regiæ alæ uexillo inferi* pta eft lofuæ Hebrci imago,illius qui,ut ftrrg referût hiftoriæ,à Deo ma* ximolongifsimûdiê,rerardato foliscurfu,pi}sprecib,impetrauit. Pede-* ftres copi^ nullo propè ufui funt in illis uaftis folit«dinibus,tu ex ipfa ue* fte quæ fluxa talariscp eft : tu ex boftiû confuciudine, qui curfu potius nbsp;nbsp;ß

equitandi ccleritate,quàm ui ftatariæ pugnæ,uel ipfo congreflii militiam cxercêc.Equi eorum ftatura infra mediam exiftut, fed robufti amp;nbsp;uelocif* fimi habentun Equités præpilatis haftis, dauisép ferreis amp;nbsp;fagittis rc ge* runt.paucis falcati funt gladrj.Corpora uewo dyp^is rotundis,ut Afiatici Turcæ:uel inflexis Sd angularibus parmis, more Græcoru, itemcp lorica amp;nbsp;galea p^amidali protegunt. Bafilius etiamquot;Sdopettariorum equitum manum inliituinmultacp ænea tormenta Italorum fabroru artificio con* flata,fuiscpimpofitacurrib.in arce Mofehæ uifunt, Ipfeinfigni apparatu 6cfingularicomita/e,quatamê Regia maieftas nulla expariecorrupitur, publicè cum proceribus atep legatis epulari folet^ magnum'ep inaurati ar* genti pondus duobus abacis expofitû, eodêtridinio confpicit. Nullam prætoriani militis cohortem,prgtcr iplàm famil»,corpori^ufto^ eau fa, circu fe habere, uel alibi alere confueuit ♦ Ab urbaii^îTîmndeinnulti* tudine ftationes habetur, nam unaqugepurbis lÿgio foribus, cancellis'c]^ q fepiunec temerè per no(ftê,aut fine lumine,in urbe uagari licet, Aula om* nis conftat ex regulis, ôd ex ipfo militu deledu, qui per ftatos menfiu cir-cuitus,frequentandy, nobilitande que regie caufa per uices ad implenda comitatus officia è fingulis regionibus accerfunt.Porro exerdtus omnis, quum bellû ingruit,uel hoftibus indicitur,ex cuocatis uetcraniS,nouisc^ prouindaru deledibus cogitur. nam cundis in urbibus prgfedimilitiæ iuuentutem infpiciunt,idone jsep in ordines militu tranferibunt: quibus ex erarioprouinciarujcerta,pacis tempore,fed eaiquide exigua^ftipendia perfoluuntur.Verùm quimilitant,immunitateuc(ftigalium gaudent,amp; cæterispaganispræftant,regiacpgratiaomnibus in rebus potentes exP ftunt.Patefcit namc^ ueræuirtuti nobilis locus,quum bellum geritur:fi*

. quidem egregio amp;: in omnirerum adminiftrationc^Iutari inftituto,ad fuum quife^fpedatum facinus,uelpcrpetuipræmf),ii$l ignominiæ fempiternæfortunam aflequitun

TeBi, qui proprio plenafauore refirt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

VIRO, D. SIGISMVNDO, LIBERO BARONI Hcrberftain, Neiperg, amp;nbsp;Guttcnhag, Regio ConfiIiario,amp;S fummo in Auftn'æ prouincrjs Qiiæftori, Sigiftnun-'

rpEi{^utK^iußniauenitellurereliBa^ /^ßesaJ i^uÜriacaifatù ducentihui orast ! ^etefroUx'eßtmpercontattiiyaneJJes Incoluwis? quas resgereres?(tn in urhe maner at Sed tum tu quot;Regi tuier at mandata Tolono

Continuo moeßum concæpi corde dolorem, Quod tua pro uoto non eß licit um ora uidere, ßjec tecum, ut uolui, coram data copiafndi. * Cur uer\ expet er em congrelJus optime tantum Sigifnunde tuoi,plan\f/it unica caufi: ZJt mihi noticiiC tecum effent iura pérennité Rurfus ut hoc cuperem,magniui$ ftaft amoris. Quo me deuin^um fateor iihi tempus ^n omne» l^ec nouus hic animo fnfu mihifèdit in imo,

• ' Jam turn miraritecoepifC^duceremagni, , Fama m^^ de te cumprimum uenit ad aures: llt;[on hacohfurii uulgifrmonihus orta, Zderum a laudatie tllußriprodita uoce. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Fs uero multos inter dignifimus unus, meprorfu nbsp;nbsp;ingenue quifmper amère^

^t que fidefimperfiimma, officioq^ colare: “Ldel quod te natura parensformant ad ungtfem, Z/el quod tanta tuâ uigeatfapientia mente, quot;LJel quod dicendinullifis arteficundue, ZJelquodCecropia clarus celehrere mathefi. Zyirtutem grauitas uita, conßantia rara, Integrität,mores placidi^moderatio^candor. Ft manfaetudo teflatur,fohrietas^.

^id dicam flirpem generis notd,ati^ uetuß^m, ^aioresq^ tuos'.quorum uirtus^fidesq^ Fgrefia ell fimper hellifiellata,domi^l Quid reüqua ornament a domue te uindice porta ^Ferpetuo à tota quapofieritate ferentur?

lam quidiufliciam memorem?quidfirtiafaJlat Quidhenedemultisßudium,curam^merendi? * quot;Hon leuis amhitio coco te corripit oHu,

*Hon arii maleßllicitatfkrioß cfißh. Dt taceäm^e^uddte longa ex^erientiafecit Conlültum^auoutreliumdignoßerefoßii, ‘‘ Z^tile clamnoß,pulcbroßcernere turpe.

Quis neßitjCultaeiua ßtfacundia lingua, Jirtandata in Caußtßmul expellata reßluU (^^flirum diHu animos amp;peBora mulcei^l hinc te in conßlium l^gitßn^lum^ Senatumt ^^diunBume^ßbi uoluit ^ex inclytus efjei Jmperij ^uoties ingentia pondera poßunt,.

^dpopulos Oratoremßiimmoscp J^onarcbas 'Unum te mittit toths^ra^ omnibus unum'. quot;ündetihi celebri qttaßta eh gloria laude, Euaßura ro^m ßtpremum,atque inwdaßtta.

Qua tellus habitatapatetßb Caßare magno, lila tu pr idem tota es benecognitus or a,. Tu Syz^ntinißb^Bi caBra tyranni, ^ncipiti in rerum ßatu, tibißuus atro cent Spanteßrenduit media inter claßica uultum„ Te norunt, eSr* amant,ßptem quicunße trionii Çentibus imperitant ^eges: tua nominaßruat Terra quot;iBorydhenidum, rebus cumulata ßcundis, T)um pacem pacißcias, ßcederapangis.

lam dißiplinas te perdidiciße operofas, Quaßacia,amp;imoles, numéros^ amp;ßderamonßrant. Quae'que docent rerumßlertiindagine caußos^ ^^iQ^rjj^^uidqileßt affeBum, cur nilßbi eonßet

Quinßuat, pronasßmper mutetur in hör as Tdita de T^ojêhis à te monumenta loquüntur. Jnquibus mores hominumdeges^notuBi:

Quam ualidi, ce 1er es ruant in T^ietartia bella. Qua cultura uirisßperum,qua curaßcrorum, Quantos poßideantßortunas, quo ßbi quaBu Tiemßadant,cum qua iungant commerciagente, Quo ßnt conßueti uitamproducere uîBu, Quam late Scythia J^oßhus dominetur in ampla^ Iné^ breuideßcripßBi,nitida^ tabella, Timenßs regnum pollens armiscy, uirisq^, Jtiftollibus nbsp;nbsp;radqßgnaBißexibus or as:

Qua uol^rem iBoream, qu'aßo lernßeBet JBoum^ Qua latent obtendat ^ephyris,^ußro^ßurenü, Quo^gradu ,^rBoumß denique tollat adaxem.

His ego uirtuüsci^tua,îaudum^ tuärum lüecebris cägtus^te/dtim mea, hua manelit^ Qua mihi cumi^iie licetißatui ratione colendum.

^dduhkoßcerum dicam ne,patrem'ne,proße^t» Ohßruandus pro meritis pater, pietate ZJuernherus: qui nonfludio commotus inani^ Sed uotumßenfrm^ tHum^ nbsp;tua iußaßcutuSj

Comprends doêît grata hreuitate liheid^t * ^annonij noßris quicquidmiramur in undis.

Hie igitur cum teßmmo ueneretur honore^ ^tqueßhi ducat te nilantiquius uno, Tanto tefaciam maioris ei;* ipß neeeße eß: Foederis inter nos iunBi hoc quia uincla requirunt.

7epenes arhitrium cogendierit,atque iubendi, Qua^ uelis demeßatuendtfrmmapoteßas.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17?'

Sig^IS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VS Ll'BE'R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hE’K.-

herßaini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çuttenhag,^c. geoi(^gio Vf'ehei^o,

T S1 i'am olim, amp;nbsp;à multis quidcmulta de admirandis in Zepufio agt; quis audicrâjtamen îjfde de rebus,quç plenïcp incredibiles ui'deban tur, à te in pn’mis certtor fieri, ÔC tuû iudicium audrre defîderabam. Qjn'auerô non dubitafti, quæ comporta de his habcres,ad me ferp -- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b^,facilè effecïfti,utno modo, quid ^fe pofthac de his fentire degt;-

beam, certô feirem: fed etiam multi alq excellentes uiri,teftimonio * tûo, cui plurima apud omnes eft autoritas, confirmati, addubitare definerent. Sed cùm etiam in reliquisHungariæ partibusmultæ non minus admirabiles aquæeffe dicant,remualde gratSmihi, multis ait}s harûrerum cupidis,tuilt;^ftudiofis fadlu rus es,fi eas quoep defcribêdas fiifceperis.Scio quidê,5Cuidiipfemet apud Sereniß, quondam Ludouicum Hungariamp;r npgem, Diui Im peratoris Maximiliani legationc fungenSjadßudam federn regiam, thermas eiïè, quarum calorêimmifiàmanu ferre nequeas.quod ci uticp,qui ante non uidit, mirabile uidetur.Sed quod in his etiâ uiut pifees funtjid nopauci prdîe incredibili habcnt.Talia quocp indent elfe,qugdicunt de ait}s thermis in ripafluutj Vagi,no longe ab oppido Galgocz, qu^d Germani Slaui uulgô Freiftat uocant: quas locû, prout crefeit aut decrefcitnuuius, in acqualt femper diftantia mutareaiunt.LeginuperapudÄrriänumlibrotertio,deferipturrt fontem, qui fub lucem tepentibus aquis manat,in mendie frigidus, uelperi calet, aç P fiib exortumdieirurfum t^idus oritur, atqR ita per finguîos dies ac notules æftus ac frigoris uices uariat.SaxoZiramntaticus in Islandia fonte elfe teftatur, qui fumigaiv tis aquæ uitio natiuârei cuiuslibet originem démoli tur.Nam quicquid humido eius uapore afflatur, in lapideæ naturae duriciem, forma tantû fuperftite, firbua contrer» fione tranflnutari.Hgc SC his fimilia,qui deinçepslegent,minus mirabiffitur,ubi ani maduertent, fummum opifieem in his etiam noftris, amp;nbsp;ali}s uidnis regioÂibus non pauca mirabilium operumfuofum monimentapofuifle, quæ tarnen indigenæpro miraculis non habent : ac quandoc^ etiam, fiinterrogentur, i^orant, quemadmo» dumin Mofcouiafæpenuiperofiimexpertus. Nameum nonnullaciufmodi, quaè mihi narrarant alij, quærerem ab incolis, adeo nihil habebant quod refp onder ent, ut mirari ie dicerent,unde eg homo peregrinus accepifiem. Non dubium eitautem, nifi plÄ9!p^B!^»ä«i»loGis obferuaflent,et literis mandaflent homines externfquin ea indigenaru negligentia nunc luce, fui^ memoriaamp;admiratione carerent. Non poteft igiturmihi,Vuernh«fe ornatifsime, non ualdeprobari ftudium tuum, quod hoc genusHungariae tuærebus eruendisamp; illuftrandisimpendistnecfacere poC-fum^quin te ad id continuandum cohorter.Nam eo non tantum mihifueris gratificatus,fed etiam tibi apud omnes magnælaudi

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' eft futurum, Beneuale,

NNOTARAM iufTutuononuUajS I g 1 S M VN/ Ä DE B A R o uerèmagnifice,demirabilibusaqua* rum naturis,quæ fînibus Zepufq noftn continent tur:uc me ceu oculato tefte confirmares ea,quæ quidam audita abjjffs,pro fabuloHs habuerunt» Quia uerd non modd fides habita cft narration! mcf, fed ctiam quibufdam^nccnfa cupiditas,plura hoc genus cognofcendûminimè inuitus, ut debuf, fufcepi, qucfd mihi denuô mandandumduxifti,utalia quoque aquarum iniracula,quæ in Pannonia noftra uifuntur,non minus penèprodigiofa, fcripto compledterer,

Pannoniæ autem appellatione non earnpntû comprehendo Danubij B ripam,cum quaea,quæ didacfticcundaPannonïa,ab Arabonefluuio, qui Ptolemgo eft Narabo, nunc uulgo R.aba,ad Saum excurrit:fed quic/ quid prséitrea Hungari in altera Danubrj ripa tenent,quod quidê latiisi* mèpatcP,Tenentenim totam lazygiim Metanjrflarum regioncm, quam PtoJemæusfluminj^usDanubio,Tibifco,acmontibusSarmaticis finit. Sunt autem montes Sarmatici,qui Hungaros à Rutenis,Polonis,Mora/ uiSjSilefqea Auftriæ parte qug citra Danutflû eft,dirimunt»ad quos pertinet Carpatus,ita iam uulgata appellatione, y t omnis tradus Sarma-* ticorum montium Carpatus uocetur. quanquam mihpPeöl^ffïïPWtfcri/ ptionê intuêti,Carpatus r)fdem,quibus Dacia,finibus uidetur tcrminari.

Porro extat nunc quocp lazygu natio inter Hungaros, quos ipfi uocc decurtata laz uocant.ac retïnent qdê etiamnum linguam fuam atytam Si peculiarem, Hungaricæ difsimilimam :atlt;^ eas fedes, quas Plinq defcri* ptione quondâ tcnuerût,nimirû campos Si plana, Dacis,ut idem ait,puî/ fîsadPatifrumamncm,quemcgo detradaprimaiyllaba TiiTuuijUeljUt nunc uulgo uocant,Tizam accipio. Is uero Tibifcus eft Ptolemæo, limes ueteris Daciæ, cuius cultifsima pars eft Tranflylu^nia, prouincia multis habitatoribus frequens. Nam*eam Si Gcrmani,qyos appellant Saxonas, amp;nbsp;Hungari, SiHungarorum antiquifsimi Siculi didi, qui lingua füafunt Zekheli, Si ad huius imitationem à quibufdâ uocantur Ceculi, incolunt. ut omittam peruetuftas Romanorum reliquias Valachos,qui frequentes ibidem uicos Si pagoshabent.Potiûitur tarnen rerum Hungari,Si penes eosimperium eft; cotp fit,ut Tranflÿluaniquocp HÄngarorum nomine cenieantur. Eft uerd plane mirabilis diueriàrû, i^c unius lingu^^è per uni* ueriamHungariamgentiummiftura:quemadmodum Amcdiceturpro/ ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ lixius

.H V N G A RI AE A QJV I S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^

A Iixius ea tn comentatione, quaresHungariæ, popuïorum in ea origines, appellationes, legcs,morcs,inftituta conor explicate*

Cæterùm lazygum regione,quafeCarpatus(uthociamnomineornz nem illorum, quos dil^t, montium tradum compledamur)latifsimé pan dit ,ÔC in quofdam quaiî ramos alibi cminentioribus, alibi mitioribus iu-gis difFunditjContinentur oppida,à Germanis montana diélajquod inter montes metallgrum omnisgeneris fœcûditatc amp;nbsp;prgftantiacum primis nobiles fita funt,^ populo metallicam facienterf:onftant,Quaratione amp;nbsp;cos qui in métallo operantur, in monte efle, amp;nbsp;in généré uniuerfam rem, metallicam opus montanû uulgd dicunt.Eadem regione continetur Zex pußum, amp;nbsp;multi ali) Comitatus*

Suntautem Comitatus,uthocquocç obitercxplicem,reg«ii partes, quas Prouincias, aut PræfeAift-as, aut Greca uoce, qua plericp Latinoru ufî funt^monarchias dicere pofsis. Plinius amp;nbsp;c5uentus,6ciurifdicftiones, S)C couentus iuridicos in diftributiôe Ciliciæ Beticæ Hifpaniæ appella B re uidetur.CicerouocatDioecefes,quod nominis Epifeopiin appellatio ne fuarum iurifdiôtionum, quanquam nunc uulgd corrupte^ ufurpant» Earum uerd partium prefeAi uocantur HungarisComites,quibus iûriC didionis cura incumbit. Fuit autem Hungariæ regnu, quo facilior ex* peditior eflet iuris dicçdi rati®,in hoc genus Comitatus plures quinqua* ginta diuifum,ex quibus uix dimidium hodieretinemus*

Sed hæc tan quam ufui futura ad cognitionem locorum,in ^uibus no^ ftra deaquis narratio uerfabitur,prgfatus, dicam primùm de calidis,qua rum pro Hungarie port*one,uixullaregio plures aut falubriores habet* V nde uerd potius ordiar,quàm ab ipfa urbe Buda, nbsp;nbsp;Hungariæ reges

ob loci fîtum,opportunitatê amœnitatem meritd pro regia habuerût* Hic propter ipfam Danubij ripam calidg funt multæ, inter quas difFcren tia maißj^ü|9]J^ P’'^ ^ci difcrimine.Qugdâ enim nô modo tolerabjli, feditaiucudo funFcalore, ut adhominumlauacranaturgbenignitatc fin gulari datæ efle uideStu^^Huius generisfunt infra arcem regiam aliæ,Re* C giæ uocatæ: uel propter uicinam regiam, uel quia regio opéré ornatæ conclufe,uelquia in his reges lauare confueuêrunt* alie comunes,quibus faxum ceu natiua fornix impendet, quas Turcæ poft occupatam Budam latius excauata rupe ampliores reddiderunt, cetcris'cp prgferre dicütur. At quæ ftipra Budam funt,quarum aliæ item regiæ, aliæ hofpitalcs à ui* cino ptochodochio c|ilt;ftæfuêre,balneis funt inutiles, nifirefrigerenf. Sit cnim quædam calent,uel feruent potius, q^t in cas mflTum ouum non mi* nuscitd, quàmadlucalentumignem elixetur, Temperantur autem in balneis frigida,cuius ibi fons calidis ita contiguus eft, ut qui hauftum ue* niunt duabus urnis,eodem inueftigio altéra calidam,altéra frigidam haurire pofsiht*

Ibidem eft fub d^ fqns calidarû cæteris amplior, quem purgatorium uocauerÇiea nimirurationc, qudd,quemadmodu proditu eft, in purga* torio pœnas nocentiu pto noxarû modo, alias acerbiores, alias mitiores cfle,iu quædam infuqt aquæ hoc in fonte diferimina ♦ Nam qua in cum à

Danubi] ripaaditus eft»fubfrigida primijm, mox tepfda î S)i qult;yin cam A penetraris alti'us,hoe magis calet. In receflu uero interiore tarn eft calida, . ut fern non pofsit. Eft autem is calor baud dubièaquæ huius proprius*

Nam alia,qug dixijtemperamentauenßmile eftaÖanubio accedere,qui crepidine hums fontislambi't,amp; cüm uel modice excrefcit,totü inundat, necç tarnen ita reftinguit,qui'n caleat«Qum intra iplàm ripam, qua Danu bio perennis curfus eft, calidæ ebulliunt: ubi qui altius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolunt, la-

• i Porro hæ ad Budam thermæ (liceat uero mihihac uoce in calidarum aquarum appellatione uti) quod alteræ, utdidum eft,infra, altéræfupra urbem eflentjex eo quoque inuenere nom en,ut illæ inferiores,hæ fuperi ores uocalt;rent.VtrafqueTurcæ,quibus tarnen omnia uaftare libido eft, non modo non corruperunt,fed etiam ciÄtfores ,‘acper ipeciem religio-nis quail auguftiores reddiderunt. Nam Bafla Mahometh,quem tyrangt; nus uidfor Budæ captæ,ac reliquis Hungariæ à fe^ebcllatæ partibus gu-bernatorem impofuit,apud utrafque Deruifis domicilia,ceu cœnobia ex B trui curauit.^acello etiâ apud fuperiores in colle uicino, qui ante uitibus coniîtus fuit,pofito,confecrauit locum memoriae cuiufdam eius ordinis, quem, dum uiueret, ceu numen quoddam uenerati funt Turcæ:amp; nunc mortuum, illocp in loco conditum,religioft coluq^*

Sunt autem Deruilg Turcis, quod nobis monachi, qui mendicato ui-uunt : quibus ex religionis,quam alFeiftant, inftituto uiîtatû eft,iæuirein corpus pj-oprium, quod alq per inuftionem fti^matum ferro candente, alrjper inciüonem quæfitnouacula acutiisima, quidam utroque modo faciunt,hoc crebriilBœ crudelius,quo quifque fandior religiofior efle Sc haben' cupit.Eft uero ÔC in ueftitu queda inter^eos diuerfitas,8c iandli-monig affeéfatio, nam alij uefte lanea alba ad talos uique demifla amiciun tur, Sc calcéati incedût, capite operto ♦ Alrj nudifpedibus S^maitg^imó toto pene corpore,niiî quanta pelles dug ouinæ aut caprinæ crudæ,qua-rum altera à fronte,altera à tergo ex fcapulispropendct,tegunt. Quidam etiam unica pelle pudendas tantum corporis partes ueIant,cætcranudÉ C Gymnofophiftarû dicas eflereliquias,quales India habuifle mem©ratur.

Sunt quidem hec à narratione,quam de aquis inftitui, aliéna. Sed ciim hue delapfus iîm, quid obftat, quo minus de Turcarûlotionibus plufcu-lum addâC Cùm omnes aquas Turcæ, ceu præcipuum Dei murîbs, fum-ift O honore dignant: turn uiuas potifsimum,ÔC flucptes.’id'cp propter frequentes lauationes,quibus etifim crebrius per diem, no modo ad fordes corporis abluendas, fed ad fceleru quoep expiantes uti confueuerunt, quod proculdubio ab aliarûgentiû ritibus habent, quibus etiâ fola aquç afperßo inter Februa fuit.Sic Romæ.olim ad porta Capenam,poftea Ap piam uocatâ,aqua Mercurq dida,ali) alios afpergebant,inûocantcs Mer curiiïtut alperfi flagitia, 6c præfertim periuria diluer^t. Sic traditur Pe-leus abfoluiirePatroclum,8c AcaftusexpiaifePeleum â cædejratrisfui Phoci, ciim antea Aegeus Medæam aquæ afperfîone luftraiîet. Sic Orc ftem a lànguine matris expiatû eflê, memorat Pau(jinias in Corinthiacis, cùm

A cuin ilfhm nemo lare fuo amp;nbsp;holpitio dignarctur. Cuius loci hoc Iibêtius memini,quôd continet exemplum ritus uetuftifsimi,accepti à patribus, quo rei atrocium criminum à cÔfuctudine omniû ôd colloquio arceban^ tur. SicÆneas quoc^ apüdPoetamnoftrum:

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Tù gennor capelacra manHypatrioséi^ penates: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Jiite hello 'e tant o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cade madentent^

Qüinin atrijs templorum(porum pofîtam habentaquarri Ttircæcun^ dem in ufum,neqî cuiquam nAî loto in ea ingredi fas elle arbitrantun

Scddelelt;ftanturinuniuerfumplurimum lotionibus amp;balneis 1 ur/-cæxo'cp præcipuum a^ud cos pietatis opus eft, inftituere ÔC côdere bab B hea publicarnec id tantum uiuentibus gloriofum cflc,fed eaam uita fun-lt;ftis falutareputât. Hacratione is qui nunc rerum potitur,SoIiæannus, turn albijtum Budæ,in ædibus qu^ quondam fuerunt archiepifeopi Co ioccnfis,amplifsimum balneum pro fua, fuorumcp faluce fieri curauir,in quod eDanubiopereanalc*fubterraneosaquain multam altitudinemj ut ellßudc ad Danubium fitus,ducitur. Ipfum balneum intus incrufta-tû amp;ftratû eftmonumetismarmoreis, quæ anteain teplis fi^re pofita, ' imaginib.tamêjfi que inƒculptæ fuerût,refe(ftis,amp;f toto opéré p«rpolito.

Eadem gloria quefita eft ci,quem diximus,Baire^Iahumeth,qui ther mas Budenfes exædificatisillis Deruifarum coenooqs, coditorioq? cius de quo diximus,illuftriores reddere ftuduit. Hic ucro uidere eft mirabi km rerurn commutationem » Nam quaeloca Hungaris incolumi fiox rena»lilt;«lt;hMtoiüptatistlomicilia fuerunt, eareligiole ornarunt 3 urcæ: flagitiofècontra prophanantes,quæantea habitafunt pro facrofandis»

In thermis fuperiorifcus, fupraeos fontes quibus ad lauacraufuseft, C funtpifcinæcalidæjin quibus nafeutur uiuuntpifces,quiin frigidam translati emoriütur, Suntetiam calidæin oppofita Danubfi ripafupra Pefthum,fed minus celebresrproptcrea quddita coniuiuftæfuntaluco .fluminis,ut ad quæuis eins incrementa corrumpantur»

Solet ferè thermae locis,in quibus funt,aliquod norne,amp; quafi lumen alferre* Ita nobilitattw eft quondam finus Baianus in Campania. Ita nuc quoep in Italia, Germania, ÔC in quauis p«ne terrarum orbis parte clara funt hoc nomine loca.^onnulla etiam appellationem à calidis funt for^ tita:ut in TheiraliaThermopylæ,amp; in Germania oppida quæ Uocantur Badæ,hoc eft balnea. Sed fuerut quafi in obfeuro Budcfcs,necaliqua ei loco celebritas accefsit,a tanta calidaru copia SC uarictatc: quod procub dubio eo eucnit,q»ódrelique eins urbis fortunæ atq? opes hoc non exb guum alioqui dementis naturæ munus oblcurarut. Nam quis fuit in to-ta Europa locus,qui le Budæ eSparare potuerit, fiue fitus amccnitatem, fiue coeli falubritateni,fiue foli fcecunditatem, fiue aliarum quarumeuq?

iS! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB AD MIR ANDIS •

rerum äd qüosh'bet ufiis, ad fplendorem, deni'cp adlüxuni pertiifetiinn Ä ubcfcatein ÔC affluctiam fpeéles C' utne quid dicam de opportunitate, in

• qua non Hungaroru tantum, fed ctiam mtiltorû a||orü populorû defen, ßonem èc filuccfitam fuiße,quotidianis damnis ÖC periculis experimur Qj,io grauior amp;nbsp;acerbior cR iaótura,quam crepto nobis per T urcashoc loco fedmus^Scd faceflantquere!e,que fuum alibi loeum funthabiturç^

^Nüi ucró autoritate Chronicorû noftrorû, magno c«»»^nfuurbeBü • dam à rege Buda Atnla: ft-atre coditam Sgt;C nomi'natam eiîe tradcntiu, im •pcdirer, ego, fi qua alia cÔiedura de nus nomim's ratione facienda eflêt, ob infignem calidarum eo in loco celebritatc copia, pro eo quod Cîer manis q uo ndâ fuerit Bada,unius literæ inuerfione Buda ab Hùgans dp ctam elfe flifpicarer. Nam ca fecûdorum Papnoniorum loca,anteq3huc Hunni immigrarcntjGermanos feu Teutonas tenuifie, minimè ambigu um eft.Nec ita multû difsimili mutatione uocarunt Hûgari V uefprnnp um, quod Germanis fuit Vueilpruri, hoc eft,fonbalbus, qui loco nome dedit.'ÔC etia*nnum ibi fub arce,quæ fedes eft Epifcopi,oftcnd]tur, B

Sed rcdeo nunc ad calidas:ac Danubrj ripam legens Ifi:rogranum,uel, ut nunc appellant,Strigonium perucnio,qui locus fecundum Budam in Hugaria femp celeberrimus fuit,fede Archiepifcopi, qui idé primas Hu gariædidus cfi;,infignis. Hic ad radices mc)htis,çwiimpofita arx eft ma^ gnifîcentifsimèextru(fta,qualabiturDanubius,fonseft tepidarû,incltp fus turrijii^quam ex arce duftis eo per præceps mûris defcêfus patet,Ex eo tanta «nanataquæcopia,ut quondam molanjfrumentariamuerfarit; nunc machinam ha^oriam fimilem tympano impellat, qua aqua èDa^ nubio perfubterra^ûcuniculum in earn,qua dixi,turrim admifiahauri tur,ôe in arcem trâsfunditur, Hoc largior eft fous alter hand magno up de interuallo.’qui in pifcinuläm quandaminflues,in qua etiam mediahy* emc coaxâtes ranas audias, aquæ tantum, quantS uerl^^iis^mieiii^ua^ tuordie rotis molaribus fatis eft,fundit.

Supra Iftrogranum (quod ex Iftro ÔC Grano fnixtum eft nomê,quód ibi fluuius Granus Iftro miftetur ) no longe ab aree Comaronienfi, quæ C tenet orä cognomiilis infulæ, qua Danubius prope Pofoniuin duos dp uifus alueosfacit,aSeptentrioneueniensinfluit Vagus:cuius ripa fupra Galgocium,quæ arx eft familiæ Thurzonû, nunc maxime nobilitata eft. c^lidiSjUon propter uim earum falubrem tantu, qua omnes alias in Hun garia calidas fuperarc exiftimatur,fed ctiam propter uarium,plandcp mi raltilem eorum ortum. Non eaim ullum certS fonte habent, fed alucum fluuij fequûtur:amp; ut is excrefcit decrefcit, ita aiît recedût aut accédât» Solent autem,quo magis exundant,hoc lôgius recedere,co(:p qui lauare uolunt,fubinde alias atcp alias fcrobes foderc,amp; quafi puteps apcrire co gûtur.Id, cû intra alueu eft fluuius,fit in glarea,quod ipfius folû eft: cum uero exit,in terra folida,amp;r argillofii,in qua alioqui ni reftagnâte fluuio, nihil pene humoris exiftit. NeCp tarnen in ripa tanti^eruntur cah'dæ,fed etiâ intra amnem,fi fundû eius pedibus fuffodias. Calêt autê immodicèî ncc funt idoneæ balneis, nifî tempcrcntur, quod admiftione frigidæ de

A proximo hauûæ in procliui eft. fed quia magis falutarcs cfle credutur fix nemiftura,qui medicinaminde petunr,deferuereeas finuntrquodpro tempon's ratione ali^S ferius, alias dtius fit» Nunquam tarnen fie defers • uent,quin,quiineas defeendunqtegete, cefpite ue, autramisin fundum Icrobis inic^isjimas corporis partes aduerfus ebulliêtis caloris uim mu nirecogantur» Efteautem cas aduerfus diuturnos,acpene defperatos morbos effioKftfeimas.multis experimentis cognitum eft,(Sc adhucindû es magis ac magis cognofeitur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sunt calidæ aliæ non logea caftro Trincinio, quod ad eiufdcm fluufj' Vagi ripam eft,fupra Galgocium. îllæ fuauitcr calent, Sd funt limpidilsi mæzatcp ideo iucundifsimi feceffus loco fuerunt Comitibus Zepufienfi bus,quipaulofuperioreætsiteTrincfni')fedemhabuerunc» *

Nec mukum rccedut à V ago calidæ ad arcem Baimocium,quc ite eft Thurzonurquibus hoc honoris habuit Alexius Thurzo, qui inca familia nomen illuftre,ôôfecûdumrcgiam aliquamdiu fummam poteftatem B apud Hungaros obtinuit, ut eas quadam quafi cifterna exquadratis fa» (fta lapidibus,qui etiam defeendentibus fcalarum amp;nbsp;fedilium ufum prçx benqincludcdas curauerit, Etfi uerd minus fpaciofæ fint,tarnen manife* ftum in ipfis eft diferimen calorisreoq? diremptæ funt muro. ÔC quæ mo deratius calet,delicatkgt;ribus tantu patent: alie uulgi ufibus funt reliftæ»

In Comitatu Thurocio,qui code in tradu eft,funt pari pene interuab Io à Vago diftantes calidg ad Stubna uicu,qui eft ciuiu Cremnicefiu.Hg inftar infulxfunt»claud|it enim riuo, qui ex propinquis motibtdelabcs, aqua uehit gratalauatibus, cum fitiunt» Nam ad tej^randu calidas nuiv quam,nifi quisrecentibus aquis admifsis cotinuo l^are ueliqadhibenx tur:idc^ etiam turn fit rModicè,quód per fe minus intemperate caleant»

Non difsimiles funt his calide alig inter Cremniciam Semnicia,qug ftiniMlwf^Hecip^a oppida inter montana: de quibus fupràdixi » Manât ex rupe, fic nata,ut lauantibus teftum amp;nbsp;umbram præbeat»

Nec tantuipfg in retÄis falubribushabetur,fcd etiâ cœnu earu (quod C Plinius quoep inter calidaru utilitates retulit.) medica uim credit obtine-re » Itac^ in co quida, ulcerofi prefertim,ibi^pc qua fluut,uolutari folêt»

Sunt etiam Semniciæ calidæ,quæ uocantur Rofelinæ:in quibus cana les, perguosfluunt, êófediliaex lignis fatfta, fic funt accreto lapide ceu cortice te(fta,ut prorfus lapidea uidcantur*

In Comitatu Lipt©uienfi',ad pagum qui uocatur Diui loanis, fons eft tepidarumtad quern plerunc^ confugiun», quibus fcabie, aut pforis ficßx data eft cutis.Exilit uero is,amp; magno impctu eiaculatur potius,quam cx mittitaquas,qua Vago ortus amp;nbsp;ctirfiis eft ex propinquis montibus,qui Carpati caput efte exiftimantur » Nufquam enim al tins fefe attollùt,!!!!^ qua pluribus amp;nbsp;horridioribus iugis affurgunt hi m5tes,ad quos Carpax tS pertinerc dixi. Altitudinis indiciu eft, nix in his perpétua, unde accox lis Gernlanis months niuis uocantur : afperitatis, quod fide montes funt imperui). Slauorunx lingua appellantur Tatri, hoc eft, Tatari, quod in • reoioneTatarorum,qui ueteribus funt Getæ,uulgi opinioneprotédan

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E A D Ml R A N D 1 s •

tur, Hunganuocant Tarczal, quod nominis lingua coriim à nu3o, feu À • derafo uernce duÄum efle uidetur.Nihil enim aliud quàm cminentifsp

• mi,amp; prorfus nudi fcopuli funt, hi montes» Ego r^es Sarmatig elfe cre didcrim,quarû mentio fit apud Solinum,quo loco Germania inter Her/ cynium faltum nbsp;rupes Sarinatarû extendi ait» Nam ex Sarmaticismon

tibuSjUeq? ica. logé ab his rupibus Viftula^quem Plinius alio nomine Vi flillum,alii Iftulam uocat,ortum ducit»‘quo amne, pretelt; fi^inu, plericp

• alrj Germaniam finiunt» Wis uero rupibus fiibieétum eft Zepufium,ubi «quae funt,quæ amp;nbsp;ferrum erodunt,amp; lapidefcunt,^ animantes pota? e/ necant.‘dequibus,quæ alio ad tefcripto coinplexusfum,attexam»

Et ut ab ea,cui confumendi ferri uis ineft,ordiar:hæc eft ad Smolnici* am,qüodt)ppidû ad arce Zcpulîêfem pertinetp'ntra m6tes,unde quondam metalla eruta funt» Extrahitur auté hlluftro, quale Iftrograni efie di . ximus, quod ab aqua fuperne illabente impulfum circuaftu raptu fugt; niSjCuiimplicati funtcrebri nodi coriacd^implcCfiftulas, per quas funi meatus eft: t|uib» adiundi canales,effufam aquâcxcipiût, 52^ cmittût fiib ß dium in alueos in terra defoilbs.quibus ferrû,fiue uetus,fiue nouum, im potitur. Qiiæ minora funt ferramêta, citius adedûtur» Soka ferrea cqui Af côfumiturintrahorasuigintiquatuor » Quæuercîftinterafsiora, cuiuf-modifunt quæinuicini montisferrarijshâncin »fumfiunt, poft^per aliquotdies aquæimmerfaiacuerint, ceulimo quodâ obducûturadçfa; eo'q? ftatis^êporib.abluutur,amp;purgâtur, ut in id quod fupereft fcrru,a/ quæ uis ilficacius penetret» Qtiod perefo ferro manetjuto fimile,cupru eft^ipfi uulgo cem^u uoeât.) Id in fornace coflatur in mafiam,amp;f dein* de per alia fornacêrh'quatû fit punus,8ó purgatius,óó ad oes ufiis no minus utile, quàm qd fit ex métallo: cuius multæ fujit fodinæ code in loco»

Nondubium eft autê,quin aqua hancuim aucnis metalli trahat,præ/ fertim à pyrite æris ( uulgus Marchefitam appeflat ) cq^ ibiaWBMBamp;fie a/ ccrrimam,u.el ex eo fatis apparet,quód aqua plwuia, aut alio quo humo/ re terram fubeute,exipfoid quoduocantuitrioium, quod Græcis chah canthum, Latinis atrametum futorium eft, deftillat, pyramidatim cScre C fees ftiriæ in modum» Hoc uitriolum natiuum dicitur » Eft cnim Miud fa lt;fticium,quodquidemeodeminlocoinhuncfitmodum»

Solent feclores metalli ligna intra fodinas tranfuerfim po fit a, in quh bus itur amp;: ftatur,pyrite minutius cæfo confpergereiamp; eo qualfuiam ad firmandaueftigiaftcrnere. Ehfimulatcp penetransibus interram aquis pg-madueritjinnafeitur uitriolumridemcp ubi madere defierit,ita confb lidatur, amp;nbsp;adhærelcitlignis,ut non pofsit nifi ferfb reftcari » Refecantur autê fie concreta,ÔC è fodinis per utres extrafta mittuntur in alueos» Hie aqua feruente fuperfufa uitriolum omne,quod pyriti innatum eft, refoh uitur,fitcp aqua totauiridis,qug deinde in alia uafa transfunditur, ut de/ puretur: depurataautem,transfertur in caldarium«plumbeum, inquo fuppofito magno ignebullitadhoras ofto, aut nouem: donee per eua-porationem,quâ uocant, denfetur: influete tarnen femper code liquore, ut eadê caldaria plena maneât ♦ Póft infunditur intrados ligneos,quibus infert«

A infcrtg uirgæ funt,quibus accreicit. Atc^ hoc eft, quod uîtriolu codum feu fadticiûuocât. Ac tantû quidêde aquæferrûrodentis ui efficacia* Nunc de lapidefc^te dicâjcuiusgeneris multæfuntin Zepufio,inter quas ctia nonullæ no aliter quàm calidæ, aut alie faîubres frequêtantun Et ineft his quoCp caloris,uel potius teporis aliquid, quod cütn alrjs tem poribuSjtuperhycmê manifeftiusfentitun Eft uero inter eosfons exft miusunus ,cui apudZepufiêfes Germanos àriui murmure no/ men eft^qui inftar pifcinæ ftagnat,amp; plurimâ dTquam reddit, in quâ item ligna inieélajapide ceu cortice obducuntun Alter ad pagû,quiuocatur Ioannis ♦ Nâ qui anguftius fcatêt, ftatim atcp paululu profluxerint, ïapft defcût,8ôitain tumulos exurguc^cuiufmodiuideturunusadpagu Diui Andreæ nomine:alter cæteps inßgnior,prope arcê ZepuGenTem,ad dem diui Martini,quæ facraru edium in Zepufio princeps eft. Hic fcaru ritjUel erumpit potius, aqua bulliêti fimilis, cum magno intus murmure Só ftrepitu,quiadmo^aure non fine admiratione auditur* Erumpitaut

B non foras tâtum,amp; fub dium: fed ctiam meatus fub terra qwærit,amp;S qua-cue^ uadit,lapis fit.quanq? qui fubterranei funt eius generis lapides,plu-uqs aquis irrigata humo,amp; eo madore diutius manête,difioluuntur. Sq len t autem accolç his fie difioîutis amp;nbsp;eftofsis, ad opéra cemetaria uice cal cis uti.Qui uero fub dto nafcutur,ipfifsimi funt lapides, tofi difti, leuita^ teôôraritatcnon difsimilespumicibus^Etquiauerifimile eft,ijs aliquid glutinis inefie, qui in propinquo gdificât,libêter his ad muro»faciendos utuntur.eocp quidam il^ddiôtitant,fe domos ex aqua facftasinkabitare^.

Cgterùm non minus miraculi uideturhabere quibufdâ, quodin mon te arci contiguo,intra fjaecum quendam aqua per hyÄnem fluida,æftate ita congelat,ut refrigerandis poculis glacies inde peti foleat^

Porrd quod ad fontes bibêtibus ex eo animantibus letales âttinet,eo/ acjjrfidices rupium Sarmaticarû,quæ,ut diftû eft,Zepufi'o imminent, alij duo hoc famofiores funt in Comitatu Saros,quafi in con-fpeftu arcis cognominif,cuius ipfe prefecflurâ tcneo.Nâ qui eft fub rupt

C bus, aues tantû ex eo guftantes necare dicitur. At alios duos non tâtuni auibus’fed etiam alq s animâtibus noxios elfe ferunt. Qiiâ ob caufàm, ne cui pecori ad eos aditus fit,diligentifsimè caueri folet. Nafeitur aût ad al terûeorû,qui propemodum intra Eperienfiumnoftrorû fines eftjplu--rimû aconitijCui herbæ uenenum ineffe uel unicus Ouidi] uerfus arguit ; Luridtt terribilesmifient^conitanouerca^

At(q5 hinc quidem uideri poteft fons hit uirus trahcre.T aies cnim,«it Plinius,funt aquæ, qualis terra per quam fluunt: quales'que herbarum, quas lauant, fucci. Sed eft reuera fingularis huius fontis natura,ut qui amp;nbsp;crefeenteluna augeri,amp; deficiête minui, atc^ adeó in interlunio prorfus deficere dicitur:tanto omnium confenfu, ut mihi ne libuerit quidem, an hæc aliter fefe habe»ent,explorare.

Fontes acidos,ödjquas acidulas uocant,confi.iltó prætereundos puta--bam,quód minime rari funt in Hungaria. Ncno tarnen ex his quoeç alft quid delibem, celebr« funt in primis, alter in comitatu Zolienfi', ad ar-r 3 cem eiuC

DE AD Aï IRA N DIS • ceni cÎLifdcrrt nominis,cui oppida,quæ dixi uocari montanajfubicÂà^ fuiit: alter ad oppidum, cui Mons regius nomen eft: uterque fplenetici» •manifefto fenfu mederi dicitur»

Ad oppidum Biftriciam,Germani Neufolam uocât, ubi fodinæ funt æris opulentifsimæ, quænunc appellanturregiæ,quôdinfisimpendio Regis opera ßunc,cuniculus quidam reddit aquam uiridem: ex qua,ubi fubfeditjchryfocollaconigitur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;•

• Quia uero in Comitatfim Zolienfem, dum aquas perfequimur, ueiv turn eftjuon poftum præterire hiatum terræ fjfdem in locis famôfum ob peftilentes expirationes, quibus aues fupcruolantcs, amp;nbsp;quæuis alia anb mantia extingui conftat:manifefto eorum_experimento, qui eius rei jSe* riculum fîfturi, gallum, gallinam'ue, aut fcl^m,aut cane longo haftili ab ligatum,fupra eum hiatum, qui fepto ad arcendas inde animâtes circun-datus eftjprotrudere amp;nbsp;efferre confueucrunt: quibus non aliter uitafugt; bitd eripitur,quàm fi ftrangularentur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Eft item ad eum fontem,qui potus aues,ut dictum eft, cnecat, fub Sar Ä maticis fontibus acidularqug etfi eandem cum eo ipfo fonte originem ha berc ereditur,tame plerifi^ ita grata eft, ut etiâ ægroti inde potû pétant. Alia eft non longe ab arce Leua in Comitatu Barfiéfi, quæ nifi ab hau riêtibus pleno uafe perferatur domum, fapôrem amittit. Itac^ qui occur fàntibuSjUt fit,potum ex ea pr^bent,uel modicè exinanito uafe,quod re^ liquum efU effundunt, amp;nbsp;ad hauriendum denuo recurrunt, Addûtqub dam alitid hocprodigiofius,fed minus fimilc ue|O.Ncpe,fi pura fit,dum hauritur,amp;pura pa^ianeat,donee offeratur 3cgrous,qui eâ mirificèap* petcrc folêt,quôdnoc cernfsimum ad falutem fignu fit. Sin turbidarcdgt; datur, plané pro deplorato haberi ægrotum ♦ itaep eos qui potû tantum infirmis,non omen petunt,antequam hauriant aquam, turbarc folerc, Sedhocfuperftitioforumcredulitatirelinquamfis,

AbhacquoquerurfusacidaaJiahaud magnis diftatfpacfjs:adquam ètiam propè eft fons,qui tumuli in fpeciem aiîti*git,ôô fubinde mutât flu xum, lapidefeente nimirura ftatim aqua, quam effundit,ôéideo fie excre C feente ea parte,qua aliquandiu manarit,ut féfe aliam in partem, q*uæ hu^ milior cft,effûnderc cogatur:quod quidem quafi circuitu quodam fit per omnem fonds oram.

Ad arcem Fileg,quæ inde in Borcam euntibus occurrit, in Ôomitatu Neograd, ipecus eft, in quo fupernè deftillansaqtre, continuo dureftit, Iblt; uerd uideas ceu ftatuas hofninum confiftere faxa,ex hac deftillationc concreta. Albus his color eft: nee per fe tantum Ænt alba,fed etiam colo ris albicantis ufum trita pieftoribus pracbent.

Sunt praetereaad fines Eperienfiû fontes falfi,tâtæacrimoniæScfiilfii • giniSjUt inde iàl excoquatur,qui ad omnis generis condituras, amp;nbsp;in prb mis ad coéfurâ pifeiû, cæteris utilior efic exiftimat. Wabetc:^ locus nome ab his fontibus.’Hûgaris enim Sovuar,hoc eft,Salisburgû dicituf.Nam amp;nbsp;arx eius nominis fupra eumîoeû fuit,mcæ itc præfeftur^ fubielt;fta,anz tequam dirueretur. Eflè autem fàlis uim magnamtn aliqua eorum motb

liin ptc,in cjüibus proniotorrj inftar arx extat,uel hoc magno eft argu mcnto,quód in aduerfa quoep eorum parte falfi fontes funt,qui item ftia appellatione infigniunt locum. Sed quod in eo inquirendo aut erucndolt; minus elaboratum eft,id non negligentia hominû,fed proculdubio Re^ gum prouifione euenit, n^'mmodica copiaßilem uiîefccre contingerergt;

Abundat enim Hungaria fale natiuo, qui lapidicinarum modo cædi-' tur in Mat»q^sufi'o, Item in Tranfl'yluania, ubi etiam pifeinæ falfæ fta^-gnantfà quibus omne pecus arceri necefte eft.fompertû eft enim,carum immodico hauftu,qui falfugineincitatur,cnecari» Infunt tarnen in bis a^ licubipifccs. quod minus mirumuideri poftet, cum ipfum quoep mare pifeium pares fàlfum fit: nifi hic non in aqua falfa, fed in ipfo penè fale uû uereuiderentur, Suntautem fapidifsimi, carne duriufcula: SCitaimpa* tientes aquæ dulcis,utin eam*mifsi, exanimentun

Qtiia uero in falis mentionem incidimus,ctfi de eius,qui ccditur,ortii diucrfæ fint fententia?^ alijs riimirum cum çum ipfa conditionererum ab 'B initioextitifte,alijspofteanatum efteaffirmantibus: tameijutuero pro*' pius fit,ex humore aut fucco falfo conçretum eife, amp;nbsp;adhuc concrefeere, eapotilsimum ratione oftêdi pofte iudico,quôd in ipfislapidicinisfalis^ ubi folidifsimus fuit,inucnta iunt uaria inftrumenta ad humanos ufus fa cfa.Qiiodam etiam i»loco Tranftyluaniæ,gàllinaincubans cumipfîs o* uis incorrupta. Cluin nunc quoep plerûep magna carbonum uis eruitur cum fale» In Deficnfi fodina,qüa nulla eft in Tranftyluania aly'or, paucis antè annis excftum eft demedio fale ingens robur trabi fimilc,g:anta dtp riciCjUt ne ferro quidem facile cederet. Sed idem e^tra fodinâ extraftum fie computruit intra quatuor dies, utprimis digitisNoncerpi dCconteri polTet. Idem folet carb©nibus,dum excidûtur, durifsimis, fimulatcp fub dium prolati fuehnt,euenire ♦ Hsec uerd uulgus in ilia cofufione rerumgt; quc^ïloaa»cmpi^riljusîn cataclyfmo fuit, ibi opprefta,’aut alio quopiam cafti ed abrepta efte intei-pretatur»

Flos falis alibi copiofior, alibi rard in reliquo falereperitur : Gemam C uocant,quddgemmarum quarûdam inmor.ê pelluceat. Faciunt aut hoe reperft) indicium falicidæ dofti experientia,falê qui fequetur, aut impu* rum futurum,aut citd defituru: neep temerè ipfos in eo falli côpcrtu eft»

Abundat Sôuicina Polonia huius generis natiuo fale Iàxeo,fed hic mi nus finc*erus amp;nbsp;folidus eftHungarico ♦ non enim fîbris tâtum, autuenis, fed etiam ingentimaleterræ plurimisinlocis diftinguitur, ac præterca longius abeft à fuperficie terræ. Z^tin Hûigaria putei,in quibus cædilÿjr» minus alti funt ufcp atffalem» Quin in TranlTyluania etiam feopuli inftar cxtatfupra terra ad ripam Marifi fluuf),cuiusitêalucusfal eft, non loge ab oppido Thorda falinis celebri. Fitep fæpcnumero,ut afates etiam uo merem in falcm impinoant* Sed eum nemini cædcre licet, ne quid ueftF galibus regqsdcce^atXiberum eft tarnen Siculis,qui,ut diftû eft,nonul lamT'ranlfyluanic partem cenent,fuoinfolo,quâtum domefticis eorum ufibus fatis eft,fumere. Sedhæc defalfis obiter dixifte fufficiat»

188 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE AD MIRAND IS *

eft,uneprope Vuaradinum,quæuôcantur dnnLadisIai,fiucquiahi'cdi A uus Ladislaus laueritzfiue quia ad ^dem ei facram,ÖC fepulchro ipfius da • ram,ac tum ipfius, tumSigifmundilmperatoris,q^ihic quoqjcondiuo luit,munificentia opulentam pcrtinet» His plerit^ inter omncs Hunga* riæ calidas,primas tribuunt: in quo tarnen amoenitatem potius carum, quam falubritatem fpedare uidentur » Sunt enim calore periucundo,8i temperato: præterea tam pure amp;nbsp;peripicue,ut fpeciem*Ä^ifi,fi quæ iiv • iiciantur,ampliorem qu^hrifiintip(ærcs,reddereuideantur«

Sunt tarnen praeter calidas multæ aliæ falutares frigidæ in Hungana: cuiufinodi dixi effe in Zepufio geminas,qu3:lapidefcüt. Sed hoc teporc maxim è prædicatur, Sc à multis frequentatur,fons ad Misla, qui locus à Cafióuiaftaud magno diftat interuallo ♦ Huglis aqualapidib. quiprope fonté funtjferuefadis calefit,amp; ita balneis idonea redditur.Nô défunt ta men,qui uim medicam,quæ aquæ inefie creditur,mfis potius lapidibus, quàm aqu^, tribuendâ elfe cenieâtzquôd ipfâ per le pura fit,amp;^ bibetibus gratifsimazÔicontra,quam (oient aliæ falutares,nullâmifturamrefipiau B

Verüm unde medëdi uis infit aquis, Sf cur aliæ alrjs atc^ alrjs morbis, nec una ratione eædem omnibus niedeâtur,præterea unde ipfis tot,tan* tæ(^ in calore,fapore,odorc differentiæ; denicß cur aliæ concrefcât, aliæ ferrû rodant,id ipeculatoribus amp;nbsp;uenatorißus namræ phyficis cxplican dû relin quo. Georgius Agricola (cuius in hoc genus rebus inquirendis excutiê4is ftudiû at(^ indicium exquifitifsimu cfie,libri ab eo dodifsi me fcripfc arguunt) multa de his egregia prodi*c|jt co in Opere, quod de natura eorû quæ d^^rra effluunt,infcripfit.'amp;r idê plura fe traditurupol licet in qs libris,qu^^fe deNledicatis fontibus inftituifle aitz ad quorule cfLonem fefe referent,qui de his uolent plenius esudiri.Na mihi hec fcrix pturo propofitu no fuit,ut docere quen^zfcd ut uolutati tuæ,Sigifinun de Baronum optime,quç mihi femper imperi) nice ejb,tporen^era»em»

Qtiantum aût tuum quoc^ femper fuerit ftudiû in his eruëdis, quæ in cognitione naturg rerum atep locorum uel obfcifra funt, uel aliquâ admi rationem habent, cùm omuesqui tenorunt, fciuntztumfcriptus àte,amp;^ C nuper editus de Mofchicis rebus liber,abundè oftedit. Nâ quid elf in to ta nobis antepaucosannosminus notaregione,autinmoribus gentis Mofchicæ, aut in eins religione, quod non ftitifsime explicaris 7 QuidC’. quod Hûgaris noftris pene ignote effent origines fiie,nifi tu cô^rmafiês Mofchis cosine effe^Sc adimperiû eorûpertinerelwhrâ, uel utalfj dicerc malût,lugariâ,unde amp;nbsp;initio profeefti funt Hungari,amp;f nome traxerunfT Ex Scythia quidem ueniffe eos nemini erat dubium,fed de nomine difee ptabaturz cum alij ab Hunnis amp;nbsp;Auaris uoce copofita diózos efie aflercz rent,alij aliud comminifeerentur. Atucropropius eftablj-ihramanafie Hungarorûnomenzcumnuncquocç Slauorû lingua, qua nulla per unL uerfam Europam latius patet,Iuhri,uel prima fÿllabaBiônihil, ut fit,leub gata Vhri uocetur. Mitto, quod tc quoep cofirmante credibilius uifum eft,m5tes,quos uoeât Riph ^os,n5 extare his in locis,unde tato ueterum fcriptorum confenfu Tanais decurrere dicitur♦ Sedhæc quimagîs per-fpedla

- ^VNG ARI A-E -ACLVIS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ißj

A {|5clt;îl£vhabcreuolêt,€ix cômêtarfjs tuis,et his addita cborograpbi'a petêc^

Mihi hi'c narrationem de aqui's ^quc in Hungaria aliquo miraculo,aut nouitate quapiani ii^gnes funt,finire libet, uel relinquere potius * Nam. . G' omnes,quæ aliquid admirationis habent,cOnfe(flari uelim, perfequen dum «flet mihi quicquid eft in Hungaria amniumtquorum quidem tangt; turn eft, ut non facile dàrepofsis æqualem regionem,quæ pluribus inaforibus^^^gdet. utnonimmcritôuetcres Hungarn'n rcgni luiinG^ gnibus quatuor ducfuSjtotidem præcipuoruftifluminumjDanubrjjSa» « ui,Draui,amp; Tibifci imaginem repræfentantes, ufurparint, Sed ne nihil tarnen de his dïcam: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Eftlaus ainnium prgcipuà,cfte nauibus ferendis idoneos,amp;pifcofbs; Quo in laudis genere quotufquiiq? eft extra Hûgariam fluuiiA, qui ilîis, quos dixi,quacuor confer ri queatC ut ne quid commémoré de alqs Huii garicisamnibus, quictGmagnitudineillis minimeparesfunt,tamênon minus ferè funtadmifindi. Nam prêter hoc,quod optimorû Sófaluber^ B rimorû pifçium copia affluun t^feracesauri plericphabctuv in ea præfcr . timueterisDaciæ parce,quâ Hungariæattribui,amp;Tranftyluaniâuoca^ ridiximus,quôrüm etiarn nonnullisab auro nomêeft. Cuiufmodi funt tres cognomincs,ChrvG difti:Sô qui Hûgaris uocatur Aranyas, hoc eft, aureusnie quis Hungaria ca* que Thracic,Hifpaniæ,Lydiæ,Indic amni^ bus gloria eft,caréreexiftimetJv.apïuntautê lionramenta tantûauripe * rêni curfu,fed etiâ plerunc^ maftulas, alias piG,alias nucis au^lanæ,cafta nea^'ue, autiuglandis m^gnitudine; quoties uidelicec ihunda^t, imbrp bus'ue,aut alia quapiä eluuic, aut arte indudfa coi^jmatione auvti,npas^ amp;eaperquæcurruntlocaifubruunt»Ncccornéti^meft,hsinlocis eb fodi quâdocç inaflas,aUàs puri auri, alias coiicrcti laxi aliquid habentes» qug aliquot uncias ufe^ ad fehbram,amp;: hbrâ,amp; hoc amplius appendunt,. QjliivhowRt mihi diccr^,cuius certos autores notæ fidei homines habeo, effoiTas cfl'e, qusc quingentorum,imô quæ mille florenorum non mod d pondus, fed etiam pre«um eleuarinU

Sauuiîi norunt uicini Germani, Norici, Carni:apud quos eorum fontes funt,amp; prima incremeta.quæ ctCi prgdara Gnt,nequaquâ tarnen tantum .laudis addunt amniKus,quantuhi mox,atq; folum Hungaricum attige/-rint,confequutunHic enim côtinuo amp;nbsp;plenius amp;nbsp;fpacioGus fluunt,eo'^ nauigationimagis habilesfunt,pifeibusq? 8ômaioribüsamp; melioribus magis abundantrut omittam, quod diue»fl generis pifeibus, quibuÿfe» rè primaeftgloria, cî:traHungariam carent, Quapropterdchis,quo^ rum origines magis notæ amp;nbsp;célébrés funt, plura referre fuperledcbordi camcp deTibifeo tantum,quem Hungaria fôlatotum fibiuendicau

Oritur in Maromarufio,fub altifsimis Carpati iugis, fonte quidê exb guo,fedtantis fubitoincrementis,utintra tertiumilliarium pro têporis tameîT^quod incremeta moderatur, ratione,patiês fit nauigiorû, quibus fales euehuntun Eft aût ferè iuftû unius nauigij onus,quater mille frufta falis,(-uulgô lapides wocat) fingula uiginti plus niinus pondo librarum*

tpo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E A 'D M î R AN D I s • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

Fertur ante intfà Maromarufiû curfu citatiore,ut inter montes, qui plu A hmos in eos torretes riuos efFundunt.'eftcp ibidem limpidifsimus^fo^

Porrd de copia quid dicarnC'habet quiJcm Hugaria multos amnes pi fcofilsirnos.’inter quos etiâ eos numero, qui ex uicinis terris immitutur» Sed necpinterhos,necpinteralios,quOrûfontesapud Hûgaros funr,ub lus prouentw pifeiû fuperat Tibilcumzut eum, quod de Pado Italie dixit B Poeta, meritd fluuiorum regem in Hungaria dicere polsis, Etfi uero û dem contingit fluuijs, quod terrae: nempe quod ut hæc fruges, fieilli pilces, nunc uberius,nunc malignius produeât: tarnen nullum eft tepus Tibilco,quo pifeibus non magis,quàm ceteriann^fes, abudet» Qiiin,qui propius ad eius ripa in æftiuis præfertim caloribus accedunt, manifefto fenfu expei»iuntur,eum pifculentiam quandam,ut fiedicâ,redolcrc4. Nec défuntu«lgd,qui dicât, duas eius partes aquani^tertiam pilces eflê: non eo quidem lenlu,qi^(el ita iéfê res habeat:led quod plané admirâdam,pc

V idimus ipfi autumno luperiore,ciim illuftretn Comitem Nicolaum à Salmis,exercituum regiorum fummum in Pannonrjs imperatorcm,ul tra Tibifcumfequeremur,apudarcem Thokai, quo loco demnalde pilcofusamnis.Tibilco mifeetur,millenos carpiones,quo8 nonnulli Cyprinos dicere malunt,citra dcleftû Âmen,ficut eos capi con tigft,uenirecentûnumisHungaricis:hoceft,floreno,utuocant,ufitato: C quem pro præfentis rei monetarie illis in locis ratione,aureus unus lupe rat fimihbus numis quinquaginta.Eadem eft plerûcp luciorû uiiitas,fub hyemis Erè initïum » Vtor autem lucij appcllatione, in defîgnai^o pifcc-notifsimo,quem quidam lupum dicendum elle contendunt»

Sed quanto logins profluit Tibilcus,quâto'cp propius acceditad Da^ nuiîgt;ium,in que fefe exonérât èf egione Sirmrj,hoc minus eft precrj pifcigt; bus,propter uim eorûinfînitam, præfertim cum exundat. Nâ turn in pla naeffufus,omnialatèlocanon tam aquis quàm pilcibus côplet; quæ-dâ quafî ftagna facit,quæ agreftes antè,quàm decrefeit, in alueû redit, cîauftris quibufdam oblepiunt,nerefluêtibus aquis unà recédât pilces. Hic itaeç non aliter atc^ in pilcinas conclufî tenenturtneque tarnen raro côtingit, ut impetu fa(fto,qualis eft acie congredientium, effraéïis Icptis perrumpât,lpemcp laborêm agreftium fruftrentur. Qlto fit,ut hi pro magno negocio habeant, inuitarepopuläres uicinos, utpilces emptum iieniant.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«VNGARIAË ACLVISgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ljgt;ï

A ucmanï^Scdquodprouerbiodicitiir, ultroneasputêreriierccs,uixunx quam magi's quàm hic habet Iocuvn,Namfepe aut nullt ueniut:autfi qui ueniût,tantillo liccntur, ut nihil penè interfit, gratuito'nc eis des, an tien , das. Quin fit quandoqjjUt ne gratis quidem dati,aut quafi relicfti ad pre^ ' da!n,auferantur;fed porcorum grcgibus,qui fubfidentibus aquis immic ti folentdçtam paftionê ÔC quafi pifcationê præbeant: ipfa tame pifciuni jnultitudin«|^4ominus fie pleruncp fi.iperâte,ut magna eorü pars emo riatur,8ô computrefcat.unde tam tetri nafcûtur halitus, ut qui iter fach * unt,ea loca non aliter, quàm quæ pefte iilfecfla funt,uitâre conRieuerint. Nec hoc foris tâtum,fcd ctiam in oppidis euenirefolet, dum nimirû tâta uis pilcium in forum curribus amp;nbsp;eqiiis infertur,uc qui cos importarunt, deftituti ab emptoribus, iefe clâculum reliôis pifeibus inde fitbducanti.

plerunq? edidlo cdîn pœna propofito, caueri foleat, ne quis illinc,nifiablatisunàpifcibus,difcedcreaudeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sed logius quàm ii^ftituerâ,progreflus fum,illuftris Baro Sigifinûde^ B don tam admiratione harû reru, que mihi iam maxim a uit^mec parte in Hungaria exaéta admirabiles elle defierunt, quàm ftudio efficiûdiimpc rata tua incitatus. Nô inficior tamê, plerat^ âme minus explicate tradh ta,ncq5 no multa præteritaefie,quæcum haenarratione cÔgriiebât.Ve^ rùm id ccu data operâeime factum cft, quod his Sgt;C aptius Ôc uberius exgt; piicandis locum alibi fum habituruS;

Porro quod in epiftolaad me tua duorûadmirandenatur^fohtiumi, alterius quidcm ex Arriarti, alterius uerd ex Saxonis Gramaticjhiftoria mentioHemfaciSjCquidcm dubitauialiquâdiu,an^3 hocconfihoàtefa^ (flum eirec,ut quæ de fimilibus miraculis aliorum ai^arïï feriptis prodi-ta funtjCa mihi cum his gioftris con(ungêda,ac côponenda efie innueres.. Etfi uero hueinclinabat animus, tamê cum uiderem mihi nihil reliclum clTc p|-xtegt;colligendilifborem,que fibi quifc^legêdis libris præftarepo teft:fatis efle putaui,breuiter,undehæc potifsimupéti pofsint,indieare..

MiraturPlinius, ab Womero no efie faéfam calidôrum fontium men C tionemrneque hoc fané iniuria. Quem enim jnihi facile dabis autorem, qui no!i quàm accuratifsimè inrerum,locorum ue deferiptionibus rcx cenfere foleat, fi quid forte occurrit, quod ufitatum naturæ euritim ex-çedit, autaliqua nouÂatceft infigne 7 Imo quem dabis, in quo non alh quideiuTmodireperiasC \

Sed inter cos,qui «æteris diligentius, quafi'cp ex profeflb de his latine fcripferût,primas obtinetPlinius:qui nô» cotentus aquarû,fontiuin/8lt;^ fluminû miracula capife clegantifsimo in fecundo Naturàlis hiftorie fue libro comple(Âi,rurfiis ijfdemaquis Ôô aquatilibus deferibendis etiâpe^ culiarê déditIibrum,qui eiuidc operis cft tricefimus primus. Secudum. Pliniû multa de his inuenias prodita à Seneca,in Naturaliu queftionum ïibris.Nec paucior^ penè à Vitruuio,de architeêlura lib.oêtauo. Quæx^ dâ ctiä«^trabone,Pöponio Mela, Solino referutur: ut alios preteream recêtiores.Sed omniû inftar haben' poteft vmius Georgius Agricola,qui quæcunc^eiufinodifunt uclin Grsccis Laùnistjfcriptoribusàfeleda^ ucl do-^

ipl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE ADMIRANDIS • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

uel domi fon'scp obferuatajUelaccurataindagatione comperta,ffon mo A dó in illos, quos fupra dixi, libros retulit, fed ctiam caufas eorum quam

• fcicifsimè ftuduit explicare: quanquam quotam^uæfo bæc faólura effent partemji cætera quoq5,que adhiie ignota latenqproferrenturT' qua in re nefcio profe(fcó,focordia'nemagis,aningratitudo hominuaccuian da ueniat^qui dum ifta pro negleAis habcnt,non iatis æterni illius archb tccli Dei potentiam èc magnitudincm admirari, eit^ k^pcficia agnoz

Memini te mihi aliquando de quodam in Garnis Iacu,cui a pago uici* . no Zirknit:^ nomen eft, non minus pene rqiranda dicere, quarn à me dc Hungariæ aquis ftmt memorata:ut is uidelicet quotanis ferè fub autum^ ni fînem,9quis derepentè exabdito ueniennbus, magnamcp pifcium co piam fecum trahentibus inundetur: appeteritc ueró æftate,aquis rurfus abdita petentibus exarefcat, hacquafiperpétua uicifsitudine,utquoin loco paulo ante pifcatus fueris,in eo rrteifem amp;nbsp;feïtïentem facercjiimufcp filibeatuenarfac rurfus uertente anno pifcaripofsisi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B '

Sed quid obilat,quo minus loei faciem, ut earn ab alrjs delineatam ac^ cepifti,dctuo ferm one deferibâ. Claudiaiebas eum circumquacpmon tibuSjè quibus riui quidam ignobiles ftio quifc^ alueolo procurrant, ab orientali quidem plaga tres,ab auftrali quAuor:fingulos quo logins flu ant,hoc minus fcatere aquis,terra nimifum iplas combibente,donec po ftremo ab^orbeantur fcrobibus faxeis,ita natis,ut humano opere excifæ uideri pggt;fsint» Hieaquisitaredundantibus, tftrecipi non pofsint, fieri, ut régurgitent fcrql^mecp folum nihil aquae alt;3mictant,fed etiam quic-quid receperint,eäwndant tanta rapiditate,utrefluxusimpetum ac cur^ fum equiti quamuis expedito fugientfægrè eflugereliceat. Itaq? qua^ cunc^ pateat locus ( patere autem eum ad fefquimilliarium minus laxa la titudine) dilfundi aquas,lacum efliccrc,qui ptcrifcpinloci« decern amp;nbsp;outo cubitos altus fit,0C ubi minimum profundus eft, æquet iuftam hu^ mani corporis menfuram» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hæc forte minus mirabitur, cui conftabit elfe eadêinregioncamnes, C qui terras lubeant,amp; ubi per longa Ipacia mearint,rurlus cffluanfiquof-dam, etiam ubi femel fefe abdiderint, amplius no comparere. Nam hinc occultis quibufdam canalibus illasin lacum man^e aquas ratiocinabû tur,pr^fertim fi cognorit, ibidem aliquot in locis elfe caua montium am plifsima, in quibus aquarum ruentium fremitus ejwudiantur, carum qi^afi ftagna fint:unde illos ue«irc riuos hoc minus dubiti uideri poteft, quod coftatrjfdem anates liiuas euehi: quas ncm5 nefeit in locis fubter* raneisjin quae aurg aditus non fit,degere no pofle.Sed quiâ pro coperto habetur, ilia aquaru accefsionem non duci è motibus per riuos,aut alios occultos meatus,feduenire ab ilia fcrobium regurgitatione, Sc quafi uo mitUjrurfus'cp eodem redire,amp; relbrbcri,idc^ ftatis tiporibus fier/, quis hæc miraculo carere neoabit^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—

Auget uerd hoc quoc^ rei nouitatem, quod ferè non minus celeriter recedunt aquæ,quàm accelferunt, non per fcrobeeillas tantum,fed unp uerfapc--

A uerfa pene terra eas non aliter recipiente, quam fî per cribru diffunderen tun Q.uod cüm fieri fentiunt accolæ, continuograndioribus eius meatix bus,quoad Geri pote^,obAruä:is,agminntim aduolât ad pifcationê,quac* ipfis non modó iucunda,fed etiam perfruduofa eft, Nam Óó pifcium uis ingens facile capitur,aqua nimirum eos deftituente:amp; apud uicinos pre^ cium habent, ad quos conditi fale exportantur. Inuenias aut ibi plerucp, quod iurè ftj^wsjucios (nam bis magis quam alqspifcibus abundat bic laeus)qui duos cubitos excédant; quæ res fati?magno eft argumeto, eos* intra illas uoragincs nafci,aut falte augeri oportere: cum fieri non pofsit, ’ utdum foris ftagnantaqua^ad tantam magnitudinem perueniann

Porrd ficcato lacu fit mefsis,qua parte folum confitum:8c idem rurfus conferitur,ante quam inur^let.Solum ipfiim firmum,lgtum,d?:in primis ita ferax graminis, ut poft uigefimum diem fecari foleat* Non eft tarnen cadem ubiep fœcuditas.Nam magna eius pars, prater iuncu,nih’il gignin Quo uero magis cognobib's fiat lacus,libet addere,quod tu ceu infignem B notam adiecifti;nempe diftare eum ad unius miliari) fpacium ab arceCar niSjpariterS^ItalisdiftaPoftonia, quam Venefosaiebas Maximiliano Imperatorijdumpercutcretur foedus, quod inter eos poftremumfuit, ademiffe:amp; dum paefta couenta præftari oporteret, reddidiffe: in illuftri ciusloco tanquam prô tropffæo reliftis hisuerfibus, quos ibi tulegeris,

JLeuiadeSiaffertpulchratrophtea. domum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quia uero id quod d4J?u eft de aquaru ad ftatu tempus accefiione, me quorundam fontiu, quib, idem accidere dicit, adnMnet:etfi mihi externa minime perfequendaduxi,faccre tarnen non poffumj'tjuin de duobus dix cam: ut tibi illud quafi penfem,quod ex Arriano amp;nbsp;Saxone Grammatico de totidem fontibus annotafti,

Aker eft calidarum laudatifsimaru, in alpeftri Rbetia apud Fauarias, inter rupes eminentifsiftlas: qui cum feredeficiat menfeOeftobri, redit menfeMaio:ficcp rurfiÄ uftpin autumnu exuberat,utialuberrimiseius C aquismolafrumentariaimpelli pofsit,;

Alter boc magis mirabilis eft in Helueti]s,quem recens Helueticorum CbronicorS fcriptor tradit ficcari menfe Augufto, quo tepore nouis ibi Hiuibuscadentib.pecusindcmitiorainlocadepellit:necppofteamanare, nifi raefc luniOjCum nudatus niuibusmons,rurfus paftioni pecoris patej, Manare autem eum èpetra in foffam propinquam,adaquandumpecus comparatam: per interualla tarnen, bistantum quotidie, manè uid/li-cet amp;nbsp;ueiperururfumep toties occultari, Sc bas quotannis retinere ac con tinuare uices,3onec rurfus, utdidum eft, Augufto menfe ficcetur.Dicas Equation! pecoris,fingulari Dei munere,in illaborridafolitudine datum buefontem effe: idlt;^ brutaipfaagnofeere, ut quæ eum fere ûltrd, quoad ibi in pafeuis funt,ai id tempus, quo fundit aquam, petere foieant,Quin addittrt^xperimento cognitû efiè, quod idem fons tarn impatiens fit for dium,utfiquidimpuriin eum miffum,merftimuefuefit,per aliquot de^ inde dies no compareat, nec aut manè aut ueiperi aquæ quicquâ reddat, s Montem

Montcm,in quo is fons eft,Heluetf) fuaÏinguaappellantEngftIe:?ainre Ä gionCjCui ab amne Arula, Argevu fecêre nomen»

Habes Baro clarifsime,pro epiftola IibeIIü,magis ieiunû quidem ilium, quàm uclfjafe forte expeètabas, uel materia, duâ mihi traèfandâ dederas, exigebauSed cum non ignores,me minim?abundare ocio^ tuæ erit gqup tati5,non tam quid aflecutus fîm, quàm quid aflequi uoluerim» æftimare.Hoc unum quidem certè,ut Mai graturn

MÂGNIFICÔ ÔOMÎN’O, D. SCGISMVNDO Libero Brffbni in Herberftain,Guttcnhag,ac Neiz pcrg,^onfihario,Camerario,ac Aerarq Au-* ftriaci Præfetîlo Regio,ÔCt»

Ct^imittamhreue muneripoema, • ^]} incude recens meaprofeäum,, Sigißjunde? tibi, qui ineptiarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

elegant alios iociprocaces, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Inßtmis placet alea quibufdam £,udiu,e^ßatadijleuandi Cuiuis eU ratio: at tibi omne tempus ^od eBpublica ab occupatione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P H OE N I X,

CTVS AVSTRIAE, OB MORTI IN co MP^CrA BILIS HEROINAE^ D, Ä N^ N AE, QuiritiunijPannonumacBohemo^ rum Reginæ,

P.imacicatrtcem uix duxit plagaßpremam, TJulnere cumfiriorfinguinolenta nouo. ?c deßeta modtsfit is eß mihifilia dignis^ Cum mater lachrymaspoHulat ipfa nouas, '^on it a concernât afui, nee terr it a damno,

Seu mihi quodpeflisfiu mihi Turca dedit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qu 'am modio quot;Refina me morsperculßt acerba, Dators mihifiebilibus teßificanda modis.

Sic tolerata mihi uix efi tolerabilû hoßü Omnia^ralJantuper mea membra maniu.

*kdunc animt erepta mibißntentia conilans^ Z/ixtueorpartes nunc malefirma me as.

Heu eptid ago infalixfiatis^ exercita dirts, ^cceßtt noftrts uis cumulus^ malts.

^dScytbi^m conuerfi polumfieptem^Triones, Cur inhibes fiuas mors uiolenta manus^

Ecquidin iifsuifiasnonfimisdiranouercas! ßela,quidinuifas non rapts ipfißcrUS?

Qiufermone libet commemorare breui, Jnterrea lachryma cefjdte,grauesi^ ^uerela^ £t uacet agemitu ßemina uir^ pio.

hinc abauos, atauosj^placet,daros j^parentes, £gt;tplacet a matris ducereßtrpegen^s.

Çedemine anticfuo deduBa J^egißane proles, Unaßtit Olgird, altera J^eßudert^t.

filiui huic Caßmirits er at r ex impiger ar mis, Qui latepatriam rexit, amp;nbsp;auxit bumum,

Cidplur es nata, cuißxtus maßculus ha^es^ Sarmatiaßmmam qui tenuerediu,^ nbsp;nbsp;nbsp;*

J^entio dignaßo de natis tempore fiet, ISlatarumßriesßdreßrendaprius: ^er quas aßini coniunda ^temania uinclo^

^ogußai e^l Tomeraniprincipis uxor, Barbara Saxonia nuptapuella duci. nbsp;nbsp;*

Unde Balatina lumina multa domus. Begnitio Elißbetba ducidedudamarito, Hiticgenti lumen contubt atq^ decus.

Tlena bacprincipibus praßlibus^ domus. i.gt;4dfr atresredeo,clarißima lumina mundi, nbsp;nbsp;.

Tracipue adpatrerj^ Zannonis .^nna tuum. Pannonia buic ultra regnum dotale Beatrix * (Çrande Beatricu nomen eSt* omen babes) Obtulit nbsp;nbsp;regniprocerum officioß uoluntas,

..Ab quantum eß illo regnum babuife modo ? B.urßs .Alexandra ed Olgirdafißa nupta

£x quibus Ernedi ^mburgis édita coniunx iFridricum Imperqprotulit alma caput. nbsp;nbsp;nbsp;•

Hinc ßcer, hmcproßcer, leair, hincchdYUi^ marttnst ‘Plurimaé^hincfoboles, ejuod bene uertat^adeH.

E’X hoc nobilttof^e^cjuoc^ cldra loco. -jf^eßudesetenim OlgirddgermdnH^dnilldm

*^^l^tre 'Uüold^''duxeßprocreatifs, amp;nbsp;illo Litudniießrinceßfi'erhgorerndgntiderltt,

Et deßonfi duciiUtxit i^nd^aßd, hinc dmbo'Saßlßdd^rfo tempor e.,amp;*inde lodnnet üdrio teÿvpore ut er fuit. ' ’

Cedite nunc T)ecij,p^cul indeftcefito Curtt : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;‘i

’idée Idu^ Elißbethte duiatreticenda pdterme, Qud non nobßiorfeemtnd natdfuit.

Uh Cafir duus^proauusf,abâuusép^, atauuseg^^ Tannonidfater rexfuit,at emparent.

Sarmatid coniuhxredorfx ordine nati Succedunt,tenet hdcnunc ejuocy régna nepos,

Coniuge quidpotius dicdm,uelfratre manti^ Sarcina uixfumer is hdcßatis apt a men.

7)e sjuibus ed ^xifenihil, quam die er e pduca, Forftdnamp;ftius conticuiffefuit.

...Alter adoccaßumpopulos regit, alter ad orturrty Etßerme ambobus par et uterq^ Tolus.

*îdec cdpit hosfuccinda breuisq^angußia chartd^ Quorum regißtasuix captt orbts f^pes.

Immemorirßcoepti, trifis^ oblita decori, ) ..Ad nat os uenio Sarmatu ..Anndtuos: hicmihiIdtitiauenia'mda 'Diualicentem,

*Elon poßumgemitus fimul^re,graues^, querelas. Sit lie^t incæpto res aliéna meo.

T^eRite uî^rîcei circum mea tempord Idurust ZJix memim,ßquidßehile paßafui.

däeo generisßes inclyta ^mafiula proles ^ußriacd columen me fouet dte^ domus *

Condtus equidem nihil hos remorahitur unqudm^ Interno imp endet nullus ah holle timor.

Suppoßtas cineriprunasfammas^ dofofo, Extinxit ueHerpatruus atq^pater. nbsp;nbsp;'

Fallor^analduafielicilapßuolatu * Conßrmat uolucris uotapreces^ measl diuerticulo repetendusßrmo, nee extra » “Propoßti met as ireßnendus erit..

Zdix totidem ancilld ‘R.eßnisßpefuere^ ^luo 'Reßnue quotprediere tua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Faufin^ lt;ililt;^ reßrunt, matrem^ quot;Fleronis: Eli quoq^ cuiplaceat trux Cleopatra ninrdl^ t^t tihi nulla fuit regnandiyiulla minandi^ quot;Flulla extorquendißeua Ithidoßit.

IKegihus uxoreSi tot regtnis^ mar it os, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Imperitent ahaprater muliehre decorum, • Tepenßs ßmulas non oneraße pat et.

T^rincipe Çandalio tuaprodita ÎTafione mater, Complures hahuit uirgopudica procos.

Quanaoope Lucinix. Çenetyllidosimpiûrata, ^nrïhparens natu eß exhilarata tuo^

‘i^da fuit nataleßlumßd 2ihetta ntitrix, Quaßemit alptnis turgidus Oenus anfuis» Cafiru hic fudio eßedu^aßroria tecum, ISiuhilü eß donee utratj^fa^a uiro^ lam me uirtutum uix enumerahdis or do, ^ttj^urget meritigratia mult a tui.

^Arndjigullmßciunt amp;nbsp;copia amp;nbsp;optio mentem^ ^unc placet hac uirtui, nunc placet ilia magia, kAc ueluti in prato conßdens uirgo uirenti. Qua fans mußoß proßlit e lapide,

Tdunc uarios molli decerpit pollicefores, lt;gt;^ut ^areiße tuos,aut hfyacintloe tuos.

Itdunc uiolas,fythißs,thynfa nuncfragrantia car pit, Turpureas tenero nuncßcat ungue roßas.

^Attamen in dubio efl, non illud, nec magia illud digit, numero copia maior adeß.

‘Mec quodpr^ponat,nec quod poflponatßn arflo diaret, amp;nbsp;optatis ambigit ipjaßii^

Corporis,aut animifortuiti^ boni: ,^nna ti^nullo dotesßnt ordinedida, ,^ttamen hac untußngula fafeis habet: Mon bene^rincipiumpoßto reperitur in orbe, Mecfinem duflus circulas ullus^abet.

Sic tua continuo uirtus ft at in ordinecerta, V Qua nullumfinemprincipium^ tenet: ^igna tarnen {fecies regnofuit iiîa tenendo, ^egefuit dignus corporis iße decor, Jgt;r(ult^ in ore lepos,in colore multa uenuftas, d^aießas oculis ein reuerenda tuis, J^atronale decus,ßco procul atq^ coloite,

Fer t lilt aslùmmôfemper honore priudtu^-uit, amp;• Toppiea timori^ Di^a. mAritandu lexfuit ordinthue^ Omniparens naturdßtum degermine nomen 7)ucit, lt;amp;nbsp;^Jvetu dicitur ip fa fùo, Ft tu Cafaridundmateri 7i.egum^^ quot;Ducum^, laudemßrtilitatü hab^, Flam tua ter quina lat ata e^ regia prole, Immo ego terquina prole beataf^roi.

utinam ßenlii ,quam ßc fæcunda,fuifjes, Jam fiter ai parta prole beata fates.

Fee moriem ßegina mihi damnofa fuifjes, * Interitu tantum quodßret abjf tuo. Famq^ aliam pro te moriens F.egina dedißf Fata tuam interea uixerit illa uicem^ uelutiphæmx de morte renafcttu^ ipfà, K^tq^ ip fa mfifèdum parit tpfa périt :

Tertinet ad laudes piet as tua*ognita diuis, • Fotaq^ pro populo funt pia uota cuo.

Të ueniente die, te decedenteprecantem, Certafidesfdcrisinutgilajfelibris. * ,^cceptdm precibus refer o, uotisépftlutem Quic quid ld eft quodfumßm piet ate tua.

,.^h quoties flrillo molitus acinac'e plagam Furca, tua nocuit ntlmihi abattus ope?

Sic tuusinfdias coniunx dominuscp latentes, % ^tc^ hoc uitauit certapericla modo: Imperiq rebus dum confulit, eSruagm illac, Func hac fuß/eJli^itq^ redite^ uqs.

ZFel dum uetlus equo falebras, perq^ inuia tef^ua, Obuius horribilinon timet ire fra.

2)iq fuperi noürum feruate ante omnia 'Regem, Uita^ principibui,gloria fttépmeis.

ux/Ä quoties meritd^eciftiignofere culpno Commotum lufta cum rattone uirum ? nbsp;nbsp;nbsp;•

Tromißrknull^oratrtxpjjarei^ulfif, quot;Nee pro fiipplicibtisambitiofareii, ^^l^(ificfr(itrem,ßcpldcat Iftnomaritum, lam milJurum tela trißlca loutm.

Sic complexa trucem mollit 'Ùenns alma ÇrAilinum, ^t(p^ iras reprimit deliciolàgraties

Gurj^eris atc^dliquistetroßi^ualoreißtu^., Et preßus mamcis compedibitscp^ diM',^

’^ecßcialts amor mi^ijcommemorandafidet^', ISlon er o a dominum mutua cura tuum^

Qua^ (sHas oculispuluerulenta nocet, 7e domino auulßre^nec auulßremarito, ^bflAxere uirofataßd atratuo,, ISion mihi Tenelopesfludium, non iaäet amoremi

In laudesßmper Çracia prona fias: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lgt;lec tibi prafiterit régi de^o/faTherao, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sedbreuius ^cam quot;Reginie Bpicedion gt;gt;4nna: 'Uirtutum eß ißofib tumulo cumulus.

Dos autem extinida poßremos reddite honores, Çratac^ fêgitimisßluite iußa modis.

• W Suntperagrataßlo,fintperagrataßlo. ^rincipibus mandata fero dum maxima regum,

Delius equo,rhedaßue rota, atiyate. jLuduicumitdregemmffo,Soh)mum^p^rannum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

In Daniam celerifim quoc^ ueHus equo^ ^ufiiqpamißuregionis per marefauum ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;YYithifint régna petit a rate^

Oblita, longam^ auf expedlare/Eutern: Zdos quid ol^mpiadas, quidplurima luflra,quidannos dnnumerosßramq^ iuuatfier arefenedlam?

Si uit am fata impediunt, curfrm^ recußnt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• * % *

.gt;4rbitrio^ meoßmper mortaltbus agra Parcarumq^ dies, eitt uisfitprema propinquat.

Qua cura, oit* nebulam cdi* uentos ebtendere inanes Fortunaiimperio^ meo? uirtutisimago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qua uos,qua mißri,fubqt?fiue^ra labores Per uarios,uariasq^ uices,per tela,per hoßes, 7dm cido in aternam clauduntur lumina noBddh :

^epnite heu mißri h'^s animk praßmere Cnm necßtorum le^es^nec tempora noHie, ISloflts at inc er ti ad mæ^os concéder e ^ictanes.

SI GIS. ^lta tua hac mens d^ors, iam me ait adient ta coßt Pumpere, nbsp;acceptum uerbtsuulgare dolorem?

“LdiBui enim didlisßtuii) animo^üperbo, •Hoc unum quarotqua nunc te inßinia uertitt

* ^uo mentemß^ oculos^ refers? ioortalibas Qua caufi öPtjcere (oro)fiitinon aniero^^eam, quot;Non ante admifam humanos expendere cafus? Si te uit a loreuùi noßra att^ incommoda tanguf^ti Quidtibinobißum commune eH? Tu Teaßrßn, Tloshominesf mus, nbsp;nbsp;tene^ißmus, tua^omma:

K^iut ß hancfor de peris noflri, Teaperßda^curam, Cur, cumfata tuo arbitrioflant atq^ repu ntur,

• (Prout toties dicis, uerbis^frequentibus offers') Cur^ inquam,grauia i^apati mala nosßnis ^aquoiÿt Cerde effet,nobis te tanto impenßus omni Conßlere auxilio,quanto uiolentius atris Txpoßtifatis^ aduerfi optera atq^ labor es Condimus, partes toties cundlamur in omnesss Sed uideo te poffe parum,tua numina pojß Contra alia aut nihiltaut tantum, quantum ipß uoluntas Imperiumq^ louis concedittcuius honorem. Cuius fortunam comitamur, ut omnibus idem K^ïut aquusfier et,ferret^ nouißima uita Pramia, nbsp;nbsp;optât as ßieret contingereßdes.

lus quodhabes. nam te nihilimmortalid curant iSlumind, rid^ris/èd cælo expulplereno: 'Ldnde niß hiU terrof, quas nunc crudelis oberras^ ^enißes, Styßoi habit ar esßreta paludes^ Moi{s. Cuiuocilaxatauiaeii^ quu mania uerhd hue atq^ illuc eireumßero,neminem at ufquant

SIGI s. tiuc conuerte oculos^ci^m conuerteßerocem : tJic maneo immotusy tua nee metuo obuia corda llufurijs,nih^hi^c me uis^ minaq^ mouebunt: Fxpediasquacunquecupujcertareparatus Sum teeumi amp;nbsp;dubiam uita tent are palaßram.

Jitie tu n impauidus? qua obßcro cauß coegit Tein tantam temere tj^ecum deßendere arenam? T^agnum afiquidßortaße aliquis tibi dixit, amp;nbsp;eße TTim uerbo hanc credisjecp inter nubiU condis: Caniciem^ tibi loffgos promittis (ii* annos^

ZTentum adßßremum eß, nlinc nUnc tuaßtd nißobßentj Til mora^raßntis tibiproducatur honoris, Utue aques dtauos,uelauos'.patris ueßneilam. Et Jera aterno commendes nomina mundo,.

^iGis, Caußaßuit, tuaiaon tolerandaßuperbia, mens^ ,^lta mea ath^eum qua peßum ßandere olympum, ^tque immolaitßper OS contingere mente: T)epoßtis nempe exuuijsmortalibusßn quas

Obßias mihi erit {qua me finxißefeneÜam TlugarisßlC^ßipra hominesßpra ire uidebis

* Me uirtute mea amp;pietate T^eosimihi certa ^ec quoq^ longauapratendes tempora uita^ Ham nonßlum atauos,lt;amp;*auos,patrdfipßneilam ^equabo ,J^d uelT^yliosßuperabimus annos.

Zderte, amp;ßnge quod arte pot es,uirtute quod ipß^ arämoq^ potest te credos otherapennis

O' Ded'.non tu meßed Diuum numind terrent y E)extra(^ ma^A louis*ij^ult;e me tarnen ifgt;ßa reliilis 2)eßenfim exuuß dahity amp;nbsp;me ingaudia ducet: quot;L/tßc nee iace^m, nee tu quid iuris höheres In mtyOnimum^ meumyquamuis inuita répugnés. ' Aioej. l^unc nie foto tua mandoreßlentia livgua

ISlon ego, non per uim, non per tua iura iacehoy XJerum ißa exuuia noftray corpusq^ caducumi Moj{s. Hiteißturnonefty oSigißnunde, iocere?

F)ic age, quo poHo hocßpremum mu^^s ohihisl SIGIS. quot;Elon alioyquam quo ’ïDiuos inßnaßterisy

In tua concludi crudehaßtnera nunquam Fojßcynec imponiin crates amp;* trillephereq^um.

Corporis exuuiasdeponas y moßtwgt;tts auo Sicßesyßcadßsperospraßantiorihis.

siGis.Flon ego me F^iuumßacio,quidperßda copt as? Sedfacioy '^iuos etiam quod loudihus aquem» Cum pollfata mea uiuet mens indy ta uita.,

Mo/{^s. Quamfapremoputasquafopollfunero men^^m ? Quam uitamylaud,es^ßocis?ßcunllaperihunt FecurUy amp;nbsp;nulla tuipars iom reßohit in orhe.

si'gis. Funera quidßinlla mentiris inania mentisy Stulta?quidaternamßngis cum corpore uitarlK Occidereyamp;nullosfamaßptreße triumphos?

Qua ajßeris*. e2i* quidtapollßta extrema iuuahunt? Lullus apud J^anes eßßnßuynulla uoluptas. * SIGIS. Zdiuom ego apudßperoSynec me uirtut'ihus auBum .^uferet atra dies. Manes tranßhit adimos fama etiam meAyfoma amplum uulgataper orhemi Moi^s.FAma huius toties omnes eßundisdoahenos, •

IDic er go y dignum quidfama elsi* loude relinques ? SIGIS,FiequameiseßetdiBismorAyfißieementem •

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum uirtutesßl^iceiclarum

Qua fuerim ^ceo puer indole, qualis in armùi Qualu er am ßudijs celeri maturior auo^ Hoc referum, referent^ mea illa opera dtq^ labor eSy-■ Quo^gonoBurna^manUyUerß^diurna, ‘ Toßtot emenfaiterra^,mariaalta,potentes^

‘po^l tot terrarum dominos, tot régna, tot urbes ConßeBoi, char is immunisßa^lus amicis, 'i^uncautemßoelixaifo confe^usßnermis, 7)iua tibi hocreferam,partimmeminißle,beatam Hane mihi dum uitam^ Deus, uirtus^ dedißent, Jicte ^uÜriaca lt;amp;nbsp;partim uidiße domus dominosßex-, : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quis ego cunf^ atauis, nbsp;nbsp;auis,amp;*patreß leb am,

Hac ßfa^lameaßama bene conßia ueri ^^ßicies, mox in melius tua di^a reße^es.

Mon^sßPer te, per qui te talem genüge parentes, Uir claragentroß domo, hacßlatia uit^ Quidprodejße tua poterint,ßmittet ad imos - le mea,te cun^isßoliatum dextera, manes?

Ht manes médius, mutusßrdus^debis, siGisdTantum erit,à rtbßro hancßoliari numine uitamt,

Qua nunquam auditum eß homines cecidiße peremtos, ßiiigiturpereant,pereant quitalia cfedunt,

Ht longum meritis^ meis,generi^ meorum, Uirtutisßrtjfi^ locum,amp; noua nomina quaram*

ElifabethySigif.i. Maximilianutrex Anna, Al- Eerdinandut A'laria,GuiIihel- Ulagdalend, Katharina, Eleonora, Jiiargareta, loannes, Barbara, Carolus, Vrfula, Elena,Joanna. Pol. Regis, Alag. Bohemia, Archi- bcrtiD. nbsp;nbsp;Archidux nbsp;nbsp;nbsp;mi Ducts Iulia- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ReginaPo-

D.Lithuan. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duxAuftria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B^uaria. nbsp;Auftria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cen.e:^'Cliucn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lon'a.

S 1 G 1 S yiV HDV S LIBER BARO IN Hcrbcrftain,Neippcrg amp;nbsp;Guttenhag.Dodlorilo-anni Ludouico Brafsicano.compatri fuo.

	16X.4
CainotM oppidum	104.
Calachafl.
Calami ppp uli	SX.C
Calcaria MofcoruiB	45.C
Calidorum ßntium cur	ab Hot}îfro
^nuUa mentioßdaßt
Calkafluuius	86X
CalorMofcorum
CamenBolßhoi	it.b
Calufcza nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(
Camenctz opp.	rsub
Candidi laus paludcs	lèf.C

Canis imnwndum animalapud Mo-T ßcos , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t}i^4

Canes pro iumentis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^sy.b

Canum ad uenationem Mofei ducen

Ouuar	14Î	Petrus Mrdxi, 130 b.	dus obi'	Polonitza	tsi d.t43a
Ouukd, Vuolesldo Theflncnfl dud		tus 137 4		PolouuitzdLithuüdnieopp. 13*4
in matrimonium collocdtd 14 d		Petzora fluuius 8i b, 117b. eiuß-			36 d. 87 a
Ouuzmd •	2Û b	dem cur fus si b		Polouutzos Gothosnoftuffe. tbi.b
Gxiopperfl.	V? lt;a	Petzerenfes quandoChr^iattißdi		Poloczko caflrum	144
Ozecht	2 b	8l amp;	, T	^lotzko urbs ad Duuinam Lith-^
• P		Pßrkirchen ,	■C31 d	^teuanie	72 c
Achmdequi	89 c	Pßrlzach	136 c	i^oltafl.	2'»i
i Pan M-ichdel	los c	Phafls ft.	tot a	Poltina	c
Fants apud Noftos ab ipfo	prind-	Phanix,liueluQus Auflrie t^s a		Polna fluuius	76 Cl
pe in conuiuijs oflèrri	folitus	D ^Philippi ieiunium	b	Pominki,idefl,]Anemofynon 127 c
128 6		Pielskouuiczd oppidum	»33 C	Pomorqe j	II4
Paÿis beate Virginis	133 b	Pieltzafl. Polonidm d Silefld diri*		populus	46 amp;
Pannonia çr Pïungdrid		mit 153 c		Poroffouua	Ijl ft
Pannonie appcllatione quid com-		Pierbach	• iJ7 d	ifofetzen	b
prehendatur	17S amp;	Pierftinski Kobilis	143 J»	Poffdch	29 b. 4.6 b
Pape Clementis de ieiunio	31 c	Piefcoyafl.	81 b	Poftonid	S93 b
Papini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9	83 c	Pieski oppidum	t^i b	Potatfecretarius	26 a
Papin jeu ^apinouugorod duitas Pieffak domus poflarum			tO^ b	Potiuul9 oppidum	^7 C. 6lt;) (t
er caflrum.	ibidem	Piefza ft.	81 S	Poyof cifigulum	83 b
Pdreho duitas cum eaftro ad Scho-		pileus Scdpha	*2 4	PoyasScmnoinwns	Si b
lonam fluuium	140 4	Pietercouia Opptdum	t}0 d	Pragd,caput regniBohemie 153 c
Farizoitu Poioniie primü Oppidum pifds humana forma			^3 ih	Precopskij reges cur ita nominati
14} 4. tft 4		pifees miri	77 C	toi b
Parti fcrrißdine	»49 c	pifees in Mofcouuid circd Muroi^		Precopenflum horde	SS c

8i b

:oojcro opp.i

VnclikiKl^fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174

Vuclikiluki oj^iduin amp;nbsp;tirx 7ï a Vueitden-

Vucrafco^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éb

Vuerß

yueßriiniu, GcrmMKVueißrHnn t82l(

Vueft, occidens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us b

Vuinlitiditi Suueti^ßu/ilt^tio « b 'Vuidthkaprouinci^ 84 c fl.ibid. quot;Vuidochd fl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4wlt;(

V«/fpf rs fl.dd Vudrddinum thermte t88d opp.arxerfl.71 a.141 c 'VuilhcliniK Auftriæ dux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n b

quot;Vuilna toj b. ijS 4.142 b.ip c caput L'tbuuaniie lo? b -138 c quantum à Cracouia diftet is^

Vuindcn,Vuindifch •Ka Vuinlandia

quot;Vuislitza nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjyb.iyjb

Vuifcha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4-9 c

quot;Vuißernitz *

VuiSiricia

Vuitenen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai

Vuitepfeo urbs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ja

VuitoldtK magniK l^ithuuanU duj( lac.izb Tartaris Kußiaineri puit

Vuitouudus -