©nontfrnWterbrt^rht^ Mrnobtrhttooipot tniüurhtrS).Hl tuthtr* ^uitMtrQ.
sm sar M S).
-ocr page 2-smrnö
^Unt Oniftf n rar nfritr n örnn biß bucl^Ic fnrfûpt/æunfcb kf? S^Aititi 2Lutl;cr/ gnftö vf fnö ynn □Ixfu /Criflo vwßerin ^rrn.
lt;T/£s i'fï fur iTu'cb Punimcn/tvfc ertfcb beic btuettcr/ uit bcnugt/Oüe One «rm volcf/ inft öffentliche vo:pie/ ten vrre 0cm«ct?t irirt mcyncr buctxr bulben/ßonbe ü auch yuii ßottcß ßcricbt füllen/ vnö Oie getvi^cn uußju fotfet^n fich vojineffen/bes fie Pein ßcivßlt buben.S50 ybn Bit mehr gepurt/ ben bie ßb|blunon ; jo von vbn be ^ertwirf/511 reichen. 2?cr halben/mich iChrißlifher tret» fotgtreibt/rub vnnb vnferricht ju gebenn/bemit fch b«8 mein thu^vnb niemont iebtee {chulbtg bleyb feiner fccleii ju belfFn. ©jo bu8 vemunt vowebf/ Ö fol wiifen/ich will on ybm furgotentjchutbißt|e|nn/ba mit got befolhen amen.
2umerflen fjo meynelereouß got ifî/ wie ich nie anberß mir bewifl/ßo muß mon jîcbbce ertvegê/bca fie von bem groffernn teil voîbompt n erb/ jonberlich von ben geift lichen pteluten vnnb bie wir heyffen bie gclereten.Wv’e es ergangen ifialllen ’ptophtfen/ apo^ ßein/vnb iCbriflo felbs/als vm 23 onielc.Kiii. gefehri* ben lîet.Oie boßbeit Pumpt von ben vbirpê/bie bo on gesehen werben alercgirenßebas volcP/ber halbe ich bieße voimanûgthu nitvbermen/ben ich xv»i nicn ûo ju meinen £gt;uclxni treyben noch loben/ ßoi bet n nur benen/ bie ein geit^iffen l?abcn/ aïe fey meyn 1ère recht/ vnb bocbiichbie mennige vnnb hohe ber n ibbcrCpte/ chcrlajfen FrenePen vnb bewegen u ibberyr guttiô vn jeb wachs geiriffen ju thun.
^um «nbem/wiit IW ber b(ic'^:va:ter yc mgn b foi/
-ocr page 3-fcbcn/ob er mefiic biiclXc bah oböer Ieße/,?nntgt; öä mfc (efn blooiTeCt«ii|ïo|]cii. Soll er ybm antworte nutbc^ iimrtgeii worttcii alßo.ltieber berr/Ccb bft/ wolt nilcfX nit yiin oie ftrictf vno ferlicPeit iageiin/ icb bin nit f urn9 men jurpeicbt/oas y^r micb bc^ricfen fjonoen loßc» foIletDenn Oie weil/ ynn Oifjer facbe/ viel ^clertcr vno großerleutte anff beyocr pitten pel/ beinül/en/vnnoct;gt; nid;t8 enOlicb© ip befcblopen/ bin id} vnnO yb** plb» Attct?/ju geringe Oßs vrteil anjf einen ort ju pellenn.
Sum ö:itten/fag weitter po cs not ip. Tticber ^err/ ybr feyt ein beiebtuatter vnno nit ein poef mciper/ ni ir gepurt JU belebten/was micb meyn gewißen treybet/ euebgepurt nit ju treiben/eueb gepurtnitju fotpbeit mein beimlicFcit/yr mochtet wol foipbê wie viel pfen/ nig ieb ym beutel bd/ febweig icb etwas oas icb weif/ ßo pebt Oie far bey mir/was gabt es eud? an/gebt mir mcinabplution oicybrmir febuloigpit/vn bßOöert ybr oarnacb mit ïLutlxrn/ Äßpp/vnno mit welcbcm. ybrwolt/macbtm(rnitcinenbaoocr/öifputation/vn far au(j oê btiligen (aerament ocr peiebt/oifjer b«nocli gebotet nit ynn oie peiebt/icb will antworten/ wo vnO wenn es jeit ip/von oiefjen faeben ju antworten.
Sum vieroé. Dcflelben gleich bit auch ich Oie beicht uetter/woltenpcbentbalten/vnnitynn gottes gericht greiffen/Oê allein heimlicPeit oer bertjen behalten fein/ wie |Sfal.vii.fagt.i£ripeynfbtfcbcr Oer nieren vnöer btttjen/ vno pc folten got oanefen/ bas pe folcber far/ Oes fotphenfj vberbaben werenn/ fjo pc nit mehr Oen boten vno abfbluicni fcbuloig feyn. /Es ip nit not oas man yemont jwinge ju offlien fein gewißen/ vnnO wyc man fagt. Tliemant pl jum glauben gejwungen/ßon^ Oernnur berufftweröen/fol yemant Ffimen/gotjwiit ybnOurcbsöeyn ruffin wol bewegen/ beweigeer yb« ilif/was magflu mit Oeine treibend ^Ifjo bat S .‘paii
-ocr page 4-Itts Gdcrct/ttißn fbî yn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feilen nfc^tfrtóffen/^b
öcr bloöen öcwlflcn wiUê/oag nwnfic nif vouvirrc viï betr»be.lXoï.vi(t.i£t^o.jeün.
SuiTi fwnflten/iïjo b bcicbuattcr nitßbelßflen rvolt/ rno bic 35ulle furbiltc/jbll erfögen alfo. 21 über Vßfter öie 25uneC(ï lilt gencbtet von vielen frunien leiitcê/ fjo whiffet Vbr/wfe bC8 Idnpfre vrteil pflegen 51» w^nePen/ bcütfetjter ettv«8/mo:0en jiifloKcr es iribber/Oßröb wil (cbnltvon cuebauffein Iblcbcnf^nö vnb wßnePen ßetriebert fein/0ö8 kb bent etw«8 befcnn/iiioigen va leuöne/viiömkbßlßoefnewynöbvnn beim ßnbei nn berfcbtobcI^fR/kbbinmtfcbwIbls ßufffbkb w«Pen vn vugewißen bÄbcln eucb5» folgê.Öebt mir mein ßb folution bie ifl mir getviß/vn I«ßt bie fache nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ueb
ßcwvß ß?crbenn/vn treybet mkb ßle benne bwn ff.
2um fecbßen.Wo er nocbnitwoltßbelaflen/irolt lt;cb vbm Rine abfolution lüjfcn/ vn ebe von ybm ßebn/ nlß von bem/berßebmit }tucifcranmafi-/vber feyn (ïanb vnb amptynn gotteo gericbtju failcnn/vnbcyni lief eit ber bertjen ju foifcben/ bes er nit gen alt bßC/vn fol nicbt8 fkb bmmb befnmern/ Wo tnenfeb nitcbpl oiert/ba abfbluiert got.So gleich ßlß wen bie taufte vn bas facramentbesaltarßyemant von bem piicßcr pit fe/vnb ers nit geben woltcyhette fein glawb vnb begird be boehgnugbai-uon empfangen/alßo ob ber beichte uatternit woltobjblnieren/ (bl bocber frolich vn fieber fein/bcr abfolwtion/bie weil er gepeicbtvn fie begerett vnnb gefnebthat/ynn folcbefoli muß man ben beichte natter achten alßeynenreiiber vnnb bieb/ber bo vnß nimpt vnnb voibelltbas vnßere/ vnb wyr mugen vnß frolicl? rumen wir fein abfbluiert fur got/auch crament bißuffcmpfßhen on alleß febewen.
2um fibenben. Wo aber mutige vnnb (TarcF gewip |lt;n feynn/ bie bie worheif votßchen vii befennen burf/
-ocr page 5-not mevn mö/Iïc wcröcnß pib vpîOcn/wFe pc Itch halten foUcn/öoeh n?(ll ichvbtfgn flcy^ auch fn# ßcn incyn nteynang/ wenn ßc oem flocfnicißcr ooöcr treyber ynn öer beicht frey beVanot/Oflo fie öie vojpot/ teil Äuchcr h'‘bell oöDcr nie haben n.TOnnö ern.tab/ foiuicren wil / fie voifpiecheiin oen / nymmer ju h^’ben vnnoießen folch)5ncher.fon erjagen. ïtieberherrab folttiere niich/aujf meine far/ ich wil Oie bûcher nit lap (ênn/bcnn ich funoigt t»ioöer mein gewyjfeff.riu bit y ht mich nit treiben wioer mein getvi jfen/ wie ylpr felb tvijfet/oooer wiffen follet X^o.jeiiif.
Sum actxen/will er nit vnnîgt; treybet mit ber 25ul la/ ßo foil man ben fpîuch fanct peters ^ctu. iiif. oar halten. IDan muß got mehr Oenn menfehen gehotfam feynn/ X)nno wenn fchon alle welt mit oem amp;apji vn Julien hielte/oic weylßeßoflerlich bas zguangcliu vnno glawben vo:Oampt/fol man yhr nicht gchotfam feyn /yaße voibieniien vnno voitilgcnn/ängefelxn/ bas /Stempel zChtißi/tvilchen auch alle weit voifoM get/ ooch er oarumb nie unrecht hatte/ ßo iß 2L utherß Icrenochnitrberwunöen/oas ßefalfchfey/vkO biß/ her nur mitgewaltangriffenn.
' Sum neunoenn/wil er nitabjbluicrenn ßo laß erß/ vnögebcrrechfnßhaßtam iungßcn tag/feines rcj^cg ten «mpts/vn beraubtes facramétes/ oê er es ßhnlbig geweße/vn fol ßch Ojßlb beichtVino nit mehr vmb öic Äbfolution befumern/vn aufffokhgethanebcicht vn gcfiichtc ßbfolution frey 5«m jbcramêtgabn. z£r iß fur . gotgewiß’ichabfoIuiert/rnO muß oen raub ßinernb folnnon geoultig vnb froiich Iciöcn/wie er Iciocn muß «inen leipiichen raub.Dießcramentmagmon vnß ne^ meii/voiiflgcn/vno voipieten/aber Oie craßtvno gna/ beocrfßciv,incnt/mujtenßcvnßvngepunoen vnovn/ genômen laflcnn.^Sot h«t nit ynnyhrtßcwaltif^mtJt/
ß IiJ
-ocr page 6-wftlaVßonöcrn ynn wßenin ßlAtvbcn gefTelkt/viißKr v«ö Ptnc giiaoc/wic erfaßt/ ßlcwbt iwr öös ybr® empfabet/wj ybt bfttet/ßo b^bt ybtß ßcwjiß XDßr.xu èuiTi jeb^noeii. Wil aber nucb amp;erp:ieflcr Pas facra ment oefj ^Itarß voj^^aße/alsoeocrnttabfolwicrt ßl man aber bemutiß oa ßir bitten bas erf^ ßebe/beim man muß QCQen bê teufl^l rnfeynen tverehn altjeitmit bemut b«nbtin/vn bocb^in trot5ißen ßlawben bebal/ tcn.X?ß wen bas nit wil bclfi^n/ßo laß farc/facramct/ alter/pfaffvnb Pircbtnn/ben bas ßotlicb wort ynn ber 35ulle vojbapt/ißmebr bcnallcbinßP/wikbe bic ßelc nitmaßcmpcrc/mag aber wol bes (acramcts emperê/ Sjo Wirt bieb ber recht biflcboff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßlber fpeiß»
ßcyßlicb mit bê ßlbe facramêt/ laß birß nit feltjä fein ƒ ob bu bas fdb iar nit 511111 facramêt gabiß. nbsp;nbsp;nbsp;iftbeiti
fcbult nit/bu wolteß gerne/vnb wii^l voîbinbert/ vnb bes beynê beraubt/vn ber Pircbc gebotb öicb nIC«» fecbten.2Dic wcilße bicbbamittreiben/wibergottes wort vn bein gcwifTen/wibÖ wilcb» Peyn gepot gema* lt;bt nbsp;nbsp;nbsp;werbê/nocb beßebn wenß fcbon ßcmacbt iß/
wießeallfelbs Ieren.
Sum cylfltcn.Dîûb butbicb/*ff Ißß Wn bingP ßo großßin außerbe/ob es auch /Engelgt;ô bynicl wc/ rcn/bas bicb wib6 bcin gewißen treybe von Ö lere/ bic bu gotlicberPenß vnacbrtß.Sonct pauP fogte^^AlX Weß ein engel rô bFmd anberßfagetben bas zEuange liü/folt er roipannet wcrbenn/bu biß nit b erfte/ wirß Äucbnitallein nocbö letßeßin/Ö vmbgots wort will« voifolßet wirt.z£btiß’ ßßt.Sdig ßyt ybr wo ybr voî/ folget werbet vmb 6 gerecbticFet willen. Hte ybr niup fct von allen menfcbê gebaßet werbe vmb meine willr. 3tê es wirtbie jeit Vûmê/ bas ßo euch voßolge werb« meynê ße tbun got ein bicnß b:an.Ç5olcb Ibiucb/ mufz feil wirfaßen vnb ynß bamitßercfen/ya got bancfen/
-ocr page 7-loben vnb bfttcn/ööe wfr wfrbfö wetoen/vmb fcfnca wojtö willen ju Ievöenn.35eOenc^öA8 voiFunoitt ift/ wie ^an jetten oes £nôcbrifl/nieniâtp:cOi'0ê ttTcr/vS wcröéöne/wicötc vo^wntc genebtec wcroc/oic gottes wott reöen oooer boK» /Oßs 6et;t itjf/ rnnö b«t Unger denn bnitöettiargangenn.
2um jwelf|ten/wo möitöber wurde önngë nuffet/ lic^r ‘Ptelaten aufjgangen jcoocll/dßrvnnen r0;poctê lein «llerievlaflerbuc ber vn fcbniacbbnefe/folmä o«r Vnnêauffö aller demungfi gebo^^m fein/den wer got tts woîterFennetvngIcwbr/dcwerde laf;erbucblem (ebmoebbneff nymer rcol gefaiIcn.X)nd ynn hyfers re/ ebten fokb vbeltbeter/ den FopfF voîwircPt hüben mit allendiejiclefjenboxnvnbellten dmbbittebaueb/ die weil byntinê Fein gutgewtflen mag gehabt werde/ yderman woltlicbfni* folchen 25ucbern als furtodlif «bergifft butten vn flie^nn.Dar ein aber |ol vnd mag ntemöt meyne bucble jeyben noch jee'en. Sbeft dj beyp feteyn fcbniacbbucb/ odder famoß libell/ wie es auch Uyprlteb recht plb deutten/dorynn mit namen yemât yniJ fund rbeit gefelwiecbt u irtan feiner ebre/vnd der fcbtiberfcinc namenftanjergt/wil nit ju recht li eben/ furebtoao liecbt/wil doch febaden ym ftnfîcrnîfj than baben/bcylfet blt;ynil(ch/wi€ ein yoîgiflfTC fchlonet/al» Salomoniagt.
Uun bab ich meine name yH alle mcî bueber anjeigt/ ofFeinlieb/rn am tag frey gebäoeit/nneb ju reebt erpot tc vn noch erbietc/vn wie wol den 3öap^ß regimêt an/ taflat/docb feineperfon nie anrurct/nocb yrgent cyncs ptelotenoeb vntern, aucbnieinant« ynn ’ondbeitbeim lic’^ la|lcr/fcnöcmn ofFntlicbe gemeyne gcpiccbenn befcbieiet/wic das einem preöiger gepurc vnd alle pio pbetc txmhaben. tVendjfoltefebmaebbueberbeyfle/ fp mufl man Feyn laßer mehr ynn dé yolcF ß raflx n^ ygi
-ocr page 8-i»urtgt; öÄ6 iSiißnf eHu vff f ßHh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äucb lAflerbnetf
heilen/ Oßrj^nne» ßo viel vnn£gt; l?«it rßffOer löpcr g« pl^aben fcin.îlu tfls wftr/cs ga^n leioer viel lavier Ou/ etxr vrre on namen vnno dttel/ote man billtc^ vendent vft vo4gt;(etcn fol/Oenßc fein nit allein tvioö oie /Clpafl^ licl? liebe/ßonoernn and? wiooer natürliche gefetje.
Sum trevt^ehcnoen vnam eno bit ichaile 'Ptelatets vn 25 eichtuettcr tvoltenßch wvcgefagt/ßiiOen lalfenZ vnno nach oem heyligm ^Euang^lio/oae volcP nit mit gctva't flurmen/ (bnoern ffeuntüch vno fenflt regieren vnö vnoertveyfenn/ yhr gewißen nit tryben noch marZ ternn/wilchß eyn tcnßels weref ifl.^uffoao ße nitey o vrjach erregen/ jnfragen vnno wioerum b jn fo:;€hen/ wo her fie oie ge walt höben/ vn wo Oie heimlich beicht her tüme/oaroußoeneyn außfuhr mocht e^lgennZ Oer yhn ju fchwer wuro/oerl ob wol folch petcht/ oas «Iler hevljamff oincF iff / weyß m«n Oo.d? wol wyc Oer peltyauff oen ermelenffat/oorumb notfeyn wil/Oas folchheylfam OingP/nitonreh rrewell/ßurm/ gewalt/ Oer Regenten anhebe ju rnttett werben/ ZDan laß fic^ Ofio exempel bewegenn/wie vil oings were voîbliben/ wo oer 25apfl vnö Oie pynen Ixtten on fînrm vno fre/ nel mitmir gehanöelt/vnnö wie fîenymmér erwioocr b«*ngen mugen/was fîc vo:ro:cn habc/oamit ich ein » yoei mange warnet/vnffirpurm gewalt gepettê haben wiLiÊs i|f (lurmê an fein enoPömen/fehet euch fur vü feyc wciße.^otgebe vnß allen feynegnaoe ^men.