Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
\
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:
http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:
• de rug van het boek
• de kopsnede
• de frontsnede
• de staartsnede
• het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:
• the spine
• the head edge
• the fore edge
• the bottom edge
• the back board
Historia Gentium. Folio No.£^«^e^
-ocr page 9- -ocr page 10- -ocr page 11-TOMVS il. .
QVI E A CON TINET, Q VAE.IN ImpcHum Caroli V. Cx-faris incidcrunt.
EX QVIBVS AVTEM IS DE. • SVmPTVS AC CONFßCTVS Si T, Catalogus fequens mdicabit.
-ocr page 12- -ocr page 13-in lecunduir,amp;duos fcquentcs to_ nios, tcrciufn,amp; cuartuni • Præbcio generalis.
I Marco Tullio Ci'ceronf ut Oratori ,ummo,ficamp;: Præftarinfsimo Philofo« pho, amp;nbsp;in traClationeR.eipu]j»l. excellai rifsimo Viro credimus, is Temper puer eft, qui nefeit, quid antequam natus fit, ictiderit: in quo numero hominum hie labendus eft,qui qua’in fua têpora me« norabiliaincurrerunt,in Ivepubh'ca
Nam licet homo
gefta funt, ignorât.
O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Cj
multis aftjs in rebus à beftia différât: Tarnen hoc etiam ei mtxia mèpræftat,quod hæcadid folum mouetur, quodfenfupercigit.
quod^ prælens ell : homo autem cum à Dto Opt. Max, rationc praeditus fit, mente tum acri,tum uigente, tumcelerrimcmulra fimul agitante:fimih'tudines rerum amp;nbsp;addionum atep exempla ina ter fe conferre,cum practeritis pracfentia copulare,amp; ad hæc futu« raadiungere, acica totius uitæ etiam confequeniis iutû complex lt;fti, Sd ad lummum omnium bonorû finem fe accomodarc debet.
itacpfinonantiquaamp;uetufta,at fanèquæ fuperiora fuacpæiaie notatu memoria digna acciderunt, cognita habere oportet Si non dico inReipublicæadminiftratione, quocuniçmunere funi gatur,fiueConfiliari'j,fiue Scnatoris,fiueP»incipis partes fuas re« detucri, led uelin hac generishumani focietate ue! ciuium com« munionehominis ueriatep ciuilis officio fatisfacereuelit. Cum autemnengo tarn fagax,tam perfpicax,tam induftrius,tam exerci« tatus fitrquiperfefolus omnia explorare,animaduertere,atcp ob« feruarepofsit: ÔCut maxime pofsit, non perinde tarnen omnia ei in mentem ueniant,atcp animo colligat memoriacp compledatur 2Cretineat,acfimonumentisliierarumadiuuetur: Idcirco pr^da« redegenerehumano merentur,hi quiueritatisftudio ,amp;'Reipu« blicac amorc dudi,cu res geftas ueterum.Sif qup fuam srtatem an« tecefferunt,literis confignant: turn fuorumtemporum hiftorias memoriæ mandant. Q_udd cumita fiqlaudanda quolt;ç efthuius^
•jiç 2. uirt
-ocr page 14-Prxfatio, uMUtteratihiflonarumcp ftudiofi opera,qui qui’in tnum Cæfa* rumnoHra ætate continua ferte imperantium Carcli V » Ferdi* nandt i. Maximiliani i Lgubcrnationcminciderunt,€xdiucrfis uarfjs feriptoribus collegia,tribus Tomis comprehidit,conti« ncntibus*quidcmratione tempon's,atfccundiim cuiufcp Imperi« um diftindis eo ordine, quo alius alium in adminidrationc eiuf» dcin*fecutus cft. Vtenim ex bis primus fummærerum præfeiflus eÛ Carolus V. cui de uoluntate Phneipum Germaniæ fuccefsit Ferdinandus î ei^ fubrogatus cfl: Maximilianus fi!ius:Sicin ho* rum trium tomorum primum, quæ fub Carolo Cæfare,fecûdum quæfubFgrdinando \ponremum quæfub Maximiliano î î.do^ mi forisep pace belJocp acciderunt, funt congefta. Omnis igitur generis hiliorias non dcimpcrq modo Reipubîicæq? Germanise üatum rebuscç geftis, fed exterorum b’egum, ôi^in bis Turcae quoep continet: utexCatalogo cui^Tomopræpofito uidereîi* cet. Etfî uerd in bis quædam tam in uerbis,quàm in fententijs cui uideri poiFunt acriora,uebementiora, acerbiora afperiora: ta« mPn ueniam dabitcolletflori: quod nibilin aliorum libris immu* ta«e,fed utiquifqj quidfcriptumreliquit,itainbos quolt;çTomos conferreuoluerit. Quddfi etiam diligensLedlornonnullaeiufs dem argument!' in bis Tomis omiira,qugdam non obferuato or« dineuelrerum,uel temporum bicatep ilîicinferta,aliquaeriam ab inrtituto bac aliéna,permixta inuenerit: Is facile nunc quidem tx« culaium babebit,tum Colledorê, turn Typograpbunufi cogno« ucrit,quam ob rem ncutri integrum fuerit,boc tempore,quæ no« tari defiderari poiFunt,corrigere amp;nbsp;complete.At uerd tempo« risfucceifuopera, ea^ maxima à docflo quodamuiro amp;nbsp;Hifto« hco dabitur, ut amp;nbsp;quae defint,aedantur:amp;; quæ perturbât» attj com mixta funt,in ordinem digerantur.Vale Calendis Augufti,Anno Domi«
ni eio, iQ. LXXiv*
Autho«
-ocr page 15-Authorum libroruniamp; opufculorumgt; qua: sri Secundo T onio con_ nncncur.Caralogus.
RoRlt;jIVs SabinusdeEIedioneSCCoronatione Çarô-. mperatoris, cum Epigrammatis quibufdâ Herman-»ni Comitis Neuenarti« pagina 8 27.ÔL pag. 8 5 • HartmannusiMaurusConfiliarius ArchiepifeopiCo/ Caroli v.lmperatoris apud A-uifgranum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag, 85z
Hieronymi Balbi Epiicopi Gurcenfis,de ^turis Caref-1 vÄJivfaris AugiiftifucceOibus uaticinium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.Syz
Vuirtember^iç libri duo de Huldrichi Vuirtenbcrgenlis SCc.rebus geftis in eo potifsimum bcllo,quod ei à Feederatis Sueuis illatum fuit, authorc lo anno Tethingero Pedio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 $
EtuGdem commentanus de Vuirtembergiae reb.gcftisHuldricho Principe lib.?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.901
Juftini Goblcrinarratio debelloHildensheimenß,interEricumBrunfni-Cen’em EpifcopumHildensheimen(em,anno 1 5 i 9.duranteinterre^no geQo 6Cr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag ^9
Kerû geftaru narratioGiccinA3,quç in Dania ScSuetiajalrjscphis finititçis locis abannAw.n.x ufq; ad annnxx.Chiifticrno z.RegcSuetiæimperan te acciderunuquibus adicifta eft eiufdem regis uitæ Qi. coronationis breui» defciiptioiauthorcincerto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag-9 5 $
Debello Rhodio libri tresJacôboFontano BrugenRauthore. pag.9 s i Acliomemorabilis Francifei ab Siccingen cum Treuirorumoblidione, turn exituseiufdemzBartoIcmæoLatomoArlunenfiauthorc. pag. i o i 9 RuRicorumtumuîtuum in Germania,anno i 5 2 5.excitatorum, amp;àMâ giRratibus repreflbrum hiftoria.Petro Gnodalio authore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i o ? i
Galeati) Capellar de rebus pro reftitutsoncFrancifcifccundiMediolanen fium DuciSjfommcntariorum lib. 8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag«lt; ’ 04
Stephanus Brudericus de clade Ludouici ji.HüngariæRcge. pag.i i 77 Commentariuscaptacurbis Romar,anno i 5 27. duiflorcCaroloBorbo-nto,cum prarfationc Joachimi Camerartj ôic» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1197
Carolus,fine Vienna Auftriaca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.i2oz
Carolus,RueTunete. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.1204
Viennac Auftn'af urbis a Sultano Solymannoobfefïç hiRoria. pag, 1207 Belli Pannenici per llluftrifsimum Principem Fridcricum Comitem Pa-latinum SCc.contra Solymannum 2Cc. gefti,liber unus,Melchiore Soitero à Vindaauthore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p3g.i22tf
Heinricus Cornélius Agrippa de duplicf coronationc Caroli v.Cæfaris Epud Bononiam,anno «550. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1 2 $ lt;J
ViAoria D.Sigifmundi i.Regis Poloniæcontra Vaquodam Muldauiar, dim Daciç SCc.Authorcloânc Dantifeo SCc.Epifcopo Culmenfe.pa. i 2 7 ç H.Eobani Hcfsi, Gratubtoria acclamatioadPhilippum Helîbrum Sic. Principem,deuidloria Vuirtembergenfi Oie.
gi habita 'a Nicolao Al. BarbatOk
Pag‘lt; ‘«4
Ml-
Eknclius
Michaelis Augufti Vuil tenbergenfis gratulatio ad patria, de reditu Prtn 'cipisVlrichijCumalrjseiurdemeademdereuerfibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p3ggt;' ? ƒ
rurnultuum Anabaptiftarumliberunus,authoreLamberto Hortenfio Montforcio d^c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag» ' 3 o $
I3c mifcrabili monaftcrienfium Anabaptiftarum obftdione, excictio,mc-moi abilibtf s rebus tempore obfidionis, in urbegeftis SCc-LibelIus Antonq Coruini ad Gcorgium Spalatinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i ? ? i
Diariumexpeditionfs Tunetanæ à Carolo v.Impcratorc,3nno 15?$. fuftefitac.loanno Etropio authore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i ? 41
Eadem de re, quibufqueartibus Hariadenus fiCc» cognométo BarbaruGquot; fa regno Tunctano potitus fit, exPauli loutj hiftoriarum fui temporis libro 3 j-fragmentum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.ijSï
Nicolaus Villag^gno Eques Rhodius de Caroli v.Cæfaris expeditionc i»iÂfricam,ad Argieram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag-1419
De Aphrodifio,quod uulgb Africam uocanr, expugnato Epigrammata Uaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 142 8
Ioannis Chriftophori Calueti Stellae,de Aphrodifio expugnato Ôlc. com mentarius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1429
Chriftophori Richertj Thorignei ÔCc. de rebus Turcarum ad brancifeum Gallorurn Regem lib.5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1447
De Origine Turcarum Sf ortu Ottomanni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 14 8 j
Ordo ad Difeiplinam Turcicæ mihtiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 14 8 7
ÇommemoiatiocaufarumàSchmalcaldici foederis foctjs ediiabeiii àfe, contra Henricum Brunruicenfem,anno 4 2.fufcepfi, cum expofitione hifto tiit,quomodoabnfdemducatuexutus,SCcaptusfit. • pag. 1513
liidem de rébus Narratio Mauritij Ducis Saxoniç,cum epiftolis eiufdem, öl' Henrici Ducts Brunfuicenfiseorumt^confiliariorum. pag. r $ 3 ï
Ex Pauli louq lib.44.hiftoriarum, fui léporis de bello luliacenfi fragmtn* tum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1548
Ioannis Martini Stellæ deTurcarum in Regno Hungariar, anni 15 4 3 .ôi 44.fuccefstbus,adfratres amp;c.Epiftola prima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag» * 5 5 $
Secunda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag-* 5 59
Tertia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag‘*$lt;ï^î
Qiiarfa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag’'S'^9
Eiufdcm deferiptio dC munitioncs Altcmburgi arcis dotalis Reginæ Mariae Ô5c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1571
Etufdcm deferiptio ÄTmunitiourbisViennar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1 574
LambertiHortenfiMontforttj hiftorici debello Germanicolibri 7. pa-g’na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157^
Deferiptio pugnaequa loannes Fridericus Eledor Saxoniæ à Catfare nô procul à Mûlbcrg Saxoniac oppido,die 24. Aprtlis,anno 47.lt;ipptus eft. pagina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;îlt;î4
Nicolaus Mameranus de inueftitura regalium MauritioDuciSaxoniæ 2 4.Febr anno48.fa(fta,ubifimulueftitus,inccdendiamp;:fedendi,acElcAo-rumordoineiufmodicelebritatibusdcfcribitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i
HiftoriabelliMagdeburgenfis,anno r5$o.amp;i5çi. geftijSebaftiano
BefTelmcieroctueMagdeburgenfiauthore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p3g. « lt;^84
RerumadAgriamanno 15 52.geftarum narratio Ioannis Sambuci. pa-gina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17*7
l-xpugnatioarcisTemefuari3beodemdcfcripta,an. i $ $ 2. pag, 1734 Hiftorta expedittonis ab Henrico Rege Francorum in Gcrmaniam fufee ptae
-ocr page 17-Librorum.
ptapjS^ocatpatar ab cadcmurbisMetenfis,amp;àCarolo V. Cacfarcobfeflar, dcfumpta ex lib. 24.Commentaho.loannis SIeidani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i 74
Hilloria infcelicïs pugnar inter Mauritium Ekdorcm Saxoni'æ,« Alber« tum Marchtonem Brandcnburgicum, unà cum Mauritrj funcn's Sii fepultu ræ defcriptione, autore Thoma Vuintzero Drefdenle^ at(^ Epigrammatis Georgi) Fahr icq. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 17 «9
Alia in cundem Eledorem Epigrammata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1787
Ecloga de eiufdem morte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag««78 7
Oratio Lipfiac ad eiufdemEledorisfunus,cSpracduceretur 13. Caknd. lul.habitaa loachimo Camerario. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;J^ag.1790
In eiufdem obitum Epitaphia ab eodem Camerario Latine amp;nbsp;Lrraecè fcrL pea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1801
De Morini, quod Therouanam uocant, amp;Hedini expugnatione, detÿ prxlio apudRentiacum, amp;omnib.inter Caefarianos ÔC Gallos ufcj adangt; num 155s .uario euentu geftis narratio Dialogus, lacobo Btfilico Mar.. cheto Defpota Sami authore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1 8 o j
ReicontiaTurcasanno i 5 $(f.geftar,breuisdcfcriptio,cumadicdacho.. rographi3,V^uoIgango Lazio Viennenli Ä^c.authore. T’S* ®
Rerum contra furcas aufpictjs Ferdinand! AuftriacijCæfarisF.an.i
in InterranenO Pannonia gellarum, hilloriola, Dialogo confeda, authore BaGiioIoanne Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.iSitf
NicolaiMamerani D.Caroli v.gcftarum ab ipfius eledione,anno i $19, menfe Iuniofada,ufq; ad annum 41.relatiofiue Epitome. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p3glt;i
EiufdemEpigrammadelaboribusCaroli V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’g»* ^49
Papienfis oolidioniSjSC eorum quae in ea acciderunt hiftorica narra tio,atgt; HadrianoBaflandoProfeITôrcLouanienfîdcfcripta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^g ’ ^4?
Quomodo ä Cæfariano exercitu (r.Maq,anno 1 5X7.Romacaptaamp;^digt; tenta fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i « 5 ç
Ioannis Staphylei de caufisexcidtjurbisRomar,anno 1 5 2 7.adRotæau« ditores oratio 6Cc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.i8 5S
De capta Sedireptaurbe Roma,anno 1 5 a7.P.M.or3tio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag«'
Depuella, quae fine ciboS^potuuitam perannos aliquotinpagoRoed, Spirenfis Epifeopi ditioni fubiedo egit,brcuis narratio, Gerardi Bucoldia-hi PhyficiRegtj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.i8lt;lt;f
Gamiani Gois Equitis Lufitani deobfidioneLouantj, amp;nbsp;captiuitate fua àdCarolum v.narratio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 1809
P.V.narratiOjde uicifsitudine rerum,quae anno Domini 1553 .menfe lu«
IioinRegnoBritanniæacciderunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag** ’83
Narratio eorum,quae in Anglicano conuentu Londinihabito, inter Re.-ges, CardinalemPolum, ô^populumdereIigioncPap.rcftituènda,adà lunt,Ô5c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag.i89i
Deabdicatienefeii renunciationelmperq amp;nbsp;Regnorum à Carolo v. Im-peracore,anno i 5 5 5.06EIedioncFerdinandi lmpcratoris,anno 15 5 8.fada,rcbuscç quae inter utramcj acciderunt,
Vuilhelmi Cjodeleuaei hifioriola;
pag.i«9 3.
-ocr page 18- -ocr page 19-VERBORVM AC RE- •
RVM GESÎARVM MEMORÂBILU
VM, NOMINVM, V RB IVM, C 1V 1T A T V M, O P P I-OöRVM, ÉXPEDITIONVM, BELLORVM, P R*AE L 1 O-r» ii./ocorMinij; not4amp;ihK»Ä, gute iti diuer/îsorbis terrarutn plagis^oßiafue-irunt,expu^natianum,l NDEX /dc«p/r»JÏJmHJin To- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
h»M»n i 1 Hijtoridrui»
|
Bacus regi» Hart. Vt« fpcrgefisde quadani puella à ci-bo abftinente. Gerat. Bucok nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8lt;78 abbates impertj.Mame ranus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UffS abbatifTe principes im» perij.Mameran. i66-j abbiatü obßdetur Ca» pella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiffz abdulmumeges Marro ceorum rex. Cal. StcU ^4P abelius ab Holeneck 1210 abnobus mons emittit abrahamoubi tres Angeli apparuerint. So-iteli abftinentia cibis 5)(. po= tus unde oriatur. Gerard Bucol. achaia in Peloponnefo eft.Richerius 1455 aconizq milites apud Turcas. Richer. 14®$ aduariae näucs 1455 adami Gàlli German! ingens facinus ftra tagema. Vuolf.Laz« 181;. 1814 adelberg. Abbas Pedi-us ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;887 admiralius captüs.Vuil belrhiGod* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1911 |
adolphos Colonienßa archiepifcopus inic fo focietatem cum duce Burgiindiae. ioan.SI. i749 cpitcopus Colo nießs moricur. Vuilh. Gode* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1909 adrianus Croius Rutq comes.lac.Baß. 1804: de Croij in comitem ^ueäus 4 Cor* A grip« pa Dominus à Rogus contra regem Gallig mittitur.Nicol. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184) in Africa Caroli. V.cxi peditio.V uil.Go.i 899 africani belli exitus. adrumentinus ßnus* lo uius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14*8 «egrafluuius 1648 ' aegrx urbis ßtus.Lam- pertUs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^eg aeneatores Regtj. Hart. Maurus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sjs aenobarbus imperator. Nic.Vil. 1420 aethoiord ferociä inuer bis. Fontanus 98t aetolorum regio, Riehe lius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1453 äethufaolim nSc Fauia nadicicur.Stella 143; aetnamonsiEtrop. 137« africa quales uiros ha/ beat4Scel!a 144z nunc uöcatui Africa* Etropius 1)43. óppigt; dum.Iouius 1418 airicæ inuàdendæ con/ citator fuit Barbarut-fa.Iouius^ 1381 afticae fertilitas.- loui- US nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1388 |
Nic.Vuii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14?« äga dux lanizerorumx Richerius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14« ageria oppidum in Hu garia.Brodeticus 11 « o ageriàniCaroli. V. expedition Vuilh» God. 1900 agha captus. loan.^ani buc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1732 a^nes Ioannis Friderici Saxoniæ ducis uxor moritur. Vuilh. God. 189$ agria fluuius.Ioan.Sam buc. 1718. arx ab Petro perëni in duas partes diftributa.Ioâ. Samb: 1718. praeßdiofirmata: I0an.Samb.i7z0. arx qua die fit obieffa.Io-an.Samb. «7z 2 4 acritef oppugnata.loâ. Sam» buc.i7Z2. 172}. quo* modo ad FerdinandQ regem peroenerit. Io«« an.Samb.t717.arx obfi dione foIuta.loan.Sâ-buc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1729 agriç defcriptioct fitüs.* loan.Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1718 agriaeobfidionem quae fecutafint. loâ. Samb. 1729. obfidionis finis. loan.Samb. 1729 âd Agriam return gefiä rum.Ioan. Samb.nat«« ratio , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1717 Ä agrienfis |
INDEX HISTORIARVM.'
|
agrienfis obddionis ini tiii'n.Ioan.Samb.i7z2 agrienfes Zolnok^'e dpi unt.Ioan. Samb. i7i8 ad regem Ferdinands cerdorem aeddunt de utdoria.Ioan.Sambu. 1729. feadbcllumpa ranr.foan.Samb. 1719 quando fe ad oppu-gnationem pàrârint. iûan.Sambu72i.leges militares pr^fcribunr. h)an.Samb^7ii. fedi-tiofös puniunr. loan. Sam. 17Î4. Deoprc« ces agût pro uidoda. loan.Sam. 1739. quot modis à Turcisadde ditionem folHcitatt fu cdnt.Ioan.Samb. lyz« gt;727- àTiirdslaudan tuF.Ioan.Samb. 1728. mêfus ad dedidonem perliterasinuitad. Io« an.Sam. 172^^. quam fplendide à Ferdinando regc;nuncio allato de uidoria Asn'ç ar-cis cxccpti fintloänes Sambu. 17^^» legad quäliheralirer à Mau-tido duce Saxonix renumeradßnt. Ioan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1729 agdenßum pr» fcdi. Io an.Samb, 17^0 • ala* cdcas.Ioan.Samb. 17^1 Rratagema. loä.Sam. i72ff.rortitudo ö^con ßantia.Ioan.Sam.i7M fpeculatores duo in-tercepd.Ioan. Sambu. r72 2. foeminarum ftre-nu1t3.I0an.Samb.1723 prxtorinterfedus.Io« an.Samb. 1724. eru« ptio.IoanSamb. 1722 pcriculum. loan.Sam. i727.in/ortunium .loä. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;172; agrienßbus Itter ça Tot |
ca milTx. Ioan. Samb. 1711. Turcx damnum inferunt. Ioan. Samb. 1727. horrendus cafus ' ex puluere acctdit.Io« an.Samb. 1725 agdcnfes ad deditione inuitad.loä.Sam.i72j ex Agriêlibus quot de-fideratifuntin totaop pugnatione Agdz.io an.Samb. 1729 agricolarum Madebur genfium trucidado. Beflel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icstf aichelberg.Ped. 887 alapbrcx Turca.Riche rius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1443 al Archo Hifpanus Ca pitaneus cum exerci« tu Romam uenit, de Rom.capta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i80 alarco Marchio. Etrop. i55ff alba Iulia ciuitas.Brod. 118 ( alba Iulia obfella. Ioan. Samb. 173$. occupa ta.IdaniSambu. 1733. aTurcis expugnata. Stella. 15(^9. Regalia feré capta ab Adamo Gallo,laurini prxfc« do.Vuolf.Laz. 1814 Regalia unde dida. Stella. 1$^$. Regalia fepulrura regum inß-gnis.Brodericus irso albæ dux Toletus.Etro plus . MStf albçniaàParthis Cuba-da. Richerius 140 à Turds uida.Rlche-rius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145^ albanus in hallam mit« drur cum exercitu. Vuil.God. 1910. dux exercitus Caefareanl. loan.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17$} albanum nomen unde. Seruillus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1481s albati fuilla Potiuotum |
utbs deuaßata.Iaebb Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1808 albaugußa Huulus. Ioan. Vet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 2 y albertus Außriacus un deßt oriundus. Ioan. Sleid. 17$y. comes de Carpo captus,de Rô. capt. 185$. Krantz Hi ßoriographus diliges. Antonius Coruinus 1512. / Kuufcoy ad rege Ferdinands mittitur. loanSam. 1725. Manf feldicus rußicorS ad mifertus paceamp; obelt; dientiä eos adhortaf. Gnodal. 1069. Manf-feldius Cçfari rcconci hatur.Ioan. Sl. 17^4 Marchio Biädcburgl« eus Norimbcrgcnfib. denuÖ fcrtbit.Iöannes Selid. 17JO. Lichte-nauum ^cem caplr. Ioan. 1749. InMogS dni arcbiepifcopi ti. nes uenit. Ioan. Sleid. 1755. Treuirorum fines Inuadit. Ioan. Sl. 2762.quid à Treuiren ßs epifcopo petierit. loan.Sl. caßra ponit anteMetlm.Io* an.SI. i7«4« Vlmen fium oppida ulcos incendtj s deuaßat.Io« 'an.SI. 1743» Teuto« nici ordinis magißri didones inuadit.loä. Sleid. 1749. Vuor-matiam ä Spiram ca-pit.Ioan. Sleid. 1700 Gallo,ad Metim fu-dit. loan.Slei. 1764. Sircum uenir.Ioan. Sl. 17^2. capir Treuerim. loan.SI. 1701, No« rimbergam obfidet. Thom.Vuintz. 177 r. Rochiiniac captus. Lä pcitus 2^4S« mitdtli teias |
|
î N T O M V M IL Ski. 176O. fcribit Ar terasad CaefaremJO' «n.SL Marchto denuo ad CameramU leras mittit.Ioan.Sld. Heidelbérga di« fcedtt reiédis conditi onibas piciéJöan.SL 17S7. nóaum bellum inter epifcópos Pfad ciçS^ Norimbergêfcs. loan.S!, ibid; Fran' conicæ nöbilitati bel* lutii indicit. loan.Ski. . Norimbcrgcn Gum Hnes holiiliterin Uîdir.Ioan.Slet. conlungit fe cum cxcr citü ducts Saxonise dC LangrautI ßlq. Ioan. Sl. 1742. in Saxonia fugit. Thom. V uintz 177». Cxfart recocilia tur.Ioan. Skid. 1764. à Miuritiö uidus. Thom.Vuintz. i7t!9 Vlincnfibus fcribit. Io an.Sl Ï7SI. Colnba chcnßs fit imperator totiusexercitus in op pugnanöe Madcbur genfi.Beff.iögr.nOuis copqs audus.Ioä. Sl. 1751^ Brdnd.Norim. burgenfibus bellum denudciat.Ioan Skid. 1750. captüs amp;mu. nere folitus. Thómas Vuintz. 1789. fcribit epjfcopis Germa-niac.Ioan.Sleid. 1750. gentinenubus. Ioan Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. alberti primi amicitiç. cQ rege Gallix. Ioan. Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7S3 alberti Marchionk fae« uitia in Franconia. Thom.Vuintz. 1771 audacia.Tho.Vuintz. Ibidem alberto Marchioni BrS deburgico Norimber genfes refcribunt. Io» gan. Sl; 17so Contra Albertum Mar» chtonem Brand. Brun fuigeriexercitus abit. Thom. Vuinizt 177! ad Albertum Marchio» rtem kgati mifsi.Tho. Vuintz. intet Albertum Marchi onem 8C MauritiSpu gna qua die fit habita. Thom. Vuintz. 177s ab Alberto Marchiönc Vcxilla pugnae figna mifia.Thom.V uintz. alberrus Nagh de So-Icliosunus ex capita-neis arcts Agriac.loan. Sam. i7it. dcSchu Icnburgo nobtlis ca-ptus.Beffel. albis fluut] exundatio. alcanium oppidum. E- tropius , b74 alcala oppidum.Etrop. Ï 7$ I. NoTimbergcn fes ad pacis conditio-nes copellit.Ioan.Ski. 17$ Î. captus ab ipfo' uidore lubducitur amp;nbsp;ob murtus liberatur, quod ei dederat. Tho. Vuintz. 177 ai. cum copqs Francöfurtum redit.Ioan.Slei. i7tfo. |
. irafciturMauritio du» ciSaxoni%. loannes alexandct Macedo qüS , tas copias habuent. Eob.HeflTus 12Ö0 magnus.Eoban, ixäz Helsixiaiÿ.Eob, Hef (us ■; ibid. àlfohfi Pimentelij uft« tus Iac.Baf. * isog algerx antiqux ruinât. algeren Caroli V.expe« anio.Nicol. Marner. algèfirium frugalitas. algidum oppidum ca-pcum.Vuilh. Godcki ad Algicrcn tempefiaà exotia.Nicol. Mame. *844 , allobrogorum populi. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1072 allobrogum principts aduetitus Bonomam adcoronationcm Cç-faris. Corn. Agrippa i2$9 , almafiuuius. Hetoduiî ‘8’^ almangauici à Trucccf fioreptcfsi . nbsp;nbsp;nbsp;105$ almägauici rufiici quo-itiodo u)di amp;nbsp;pofiea puniti.Gnod.. 109) almanus coful Magde-burgenfts (also accula tur^ditionis. Befiel. 171$ almus mons. Heroldus 1819 1)42 alcodia oppidum. Etro plus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)4lt; alcotanus liber Turco-rum.Rich er. 14fid^ aldenburgQcapit Mau» ritius.Lainpertus 1548 aldenburgq Burgrauia tus uexillum iff6$ alenconlus princeps au fugit.Batland. i8$$ alon tubs. Stella. 1'4)2 ad Alpes Cæfareanorû clades.Ioah-SI. 17 8 atphonfus Aragonius Neapolitanorum tex. Stella; i44lt;^. Daua-lus Marchio Vaftq; A 2 Etroptuü |
|
INDE Étropius I3 47* Eft-\ cnfisFerrarienfia dux GaLCapeh iiojFcr rariæ princeps copias mittitFrancjfco. i.re= gi Galliæ. rlad. Bar. 1855. Holfatiæ dux tnih'taiCçran'joan.Sl. 1763 Marchio Gua-ftienlîsuir'acris. Had. Bar.' 1884. Percfius aquis fuffocatur.Ioan. S^mb. 1739 âUatki fuperiifrcs rufti ci ÔC inferiores quid cgerint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loy«? alftetum oppidum im-perialc.Gnod. iolt;î5 akemburgi defcripcio. Stell. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1371 sltenmarck oppidum in^ungaria. Soitter. I 2J I aluminis ubi magna fit copia. Etropius i}8o alybafTa mittit literas ad Amhatbafiam ÔC Begîerbecum. loan. Samb. 1710. Matthi am T'heifEeximproui fo interficit. loâ. Sam. 1719. obfîdet 2^01-nok arcê in Vngaria. loan. Sambuc. 1721 in Vngariam uenit. lo an.Samb. 17)0 amanus mons. louius 1)84^ mons. Riche' rius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^0 ambianum oppidû Pi= cardiæ.lacobus .Bafil. 1808 * ambiani immifsione tormentorum ex urbc Cxfarianos profequS tur.lac.Baf. 1808 ambrofius ^adorntk dux pcditum in Agria arce.loanncs Sambu. 17 21 amerbachids celeberric mus lurifconfultus. |
X HISTORH Bafilienfis. Heroldus 1817 amharbek globo iâus 17p amorathes imperator Turcarumqualis fue= rit. Richerius 1403. Turcarum imperator. Richerius 1432 amffelredamenfis urbs nobileemporiû 1328 anagnia oppidum ca' ptum.Vuilhi Godele. 1910 nihil feuerios fieri pofle. de Rô. Cap. I 8(f4 anatoliafeuTurciadici turAfia minor. Rich-clius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2448 andernactt oppidum. Nicol.Mam. nbsp;nbsp;1847 andreas Auria Gcnuen fiumdux.Etrop. 1343 Doria uir rci miiitaris pcritifsirnusiloan. Ve tus 1928. de Etnfter captus^Beflel. 1057. Rinfchid Styrius.He rçldus 1821. Haca gus de Soxern captus. Beflclm. ilt;596, So« moghyad regem Fer-dinandum mittttur.Io an.Samb. 1719 andreg Balog alacri« tas. loan. Sambucus 172^ anduerpia quotmiliari busàCaleto urbe di-ftet. Vuilhcl. Godele. 1712 anduerpiacbcIlumSer' uolius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1482 anghae re^na Ioanna Maria fit^.V. 188(f.re gno rerum uicifsitudi nis narratio^qug anno 1553. acciderunt.P.V. 188;. rexuenenone, catus.P. V. 188y. ré gnûquomodoad Du . R V M dlæorum familiâ pcr^ uenerit.P.V. »88® anglorum ingénia. P. V. ï886. re gin SC Ma riactumulus.loâ. Vet. ipji. mosinelegen« dorege.P.V. i88lt;9 anglicani conuentus, Londini habiti,narra-tiOjSeb.Solid. 1891 anguillarigcomes.Etro pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i;48 anguianus cornes occi« fus.Vuilh.God. 1912 annas dux Môtmoran tins captus. Vuil. Go* 1911. 1912 annas Momorantius Gallicus kgatus ca-pit Mttim. loâ.81.174» annibal Pcenas. Eoba* Hefi’us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12S1 antelationfs difccpta-tio.Hart.Mau. antenor pdTiror Zige=« thanæ arcis.loan.Sara bue. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1751 antiochia expugnata* Richerius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1470 antonius Blasko unus ex capitaneis in arce Agria. loan. Sambuc* 1721 M. AnthoniusChirin-gelius experientifsi-mus rerum militarum. Herold. 181« antonius Pius Confen-tinus hiftoricus. Etropius 13^3. Schauuen gt;burgicus fît epifeop-Coloniêfis.Vuil.Go. 1909^ Veraniuslega tus Cæfareus ad Tur-cam mittitur. loanncs Samb. 1730* Verau cius ad Solymannum mittitur. loan.Samb. 171 s.Lotharingigdux çogit exercitum aduer fusrufticos.Gno.ioyff . de Lycua fua argen-tea uafa |
|
N TG M V M II. faris.Herold. 18 20. unde Ht diélus. Herold. i8 22.quot;cur tardiusCany fîum uenerit. Herold. f820. . ’appoHxVuylcri infi-gnis fententia. Herot i8i8. fraterglobo oc« cifüs.Flerol. 18219. ftre nuitas.Heróld. 18)4. ftratagema.Her. »8:8. uerbaadrnüites. 1827 ad Aquas Mortuas op* pidum décennales in-dùcix inter Carbium V. ôfregem Galiiae fa tSç.NicoI.Mam. 1845 aquarum pehuriâ quan tain caftris fuerit Cx-faris in Africa.Etropi; iis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! i )lt;f4 aquaria turrisi louius 1400 . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;. aquis conuentus à Maria Cçfaris forore cele bratur.Ioan.Sl. 1749 in Agnenfi Palatio terrât motus.Herard. Bu col.' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18Ä8 aquifgrani Carolus V. coronatur.Nic.Mam, äquifgranö quomodó peruenerit Carolus. Georg. Sabinus 850 arac flauiar. Ped.' t, oif itx clt;xÙ Cardinalis cagt; ptus.deRô.Cap. isn arabes olim didos Nu midas.Etrbpius ,i}(94 arabicarum literarS pro . feflbres. louiuà 1J89 àrabicis literis utuntur Turcæ.Richer. 14^1 arabico fermone utun- turTurcar.Riche i4lt;î2 dcArania princeps oc/ cifus.de Rô.Cap. 185« arcadia eft Peloponne- fo.Richerius 14îy archiepifcbpo Coloni- enß fetoierunc 24' colt; I tea uafa otnnia conHari iubet di in nûtnos con uertiunde niditi (lipe diu«n fubminiftratuin eft.Had.Bar. _ 1852. deLyeua diixprimari us Bononiç in corona tione imperatoris. Cor.Agrippa 126^.de Lyeua.Nic.M3m.«8 » Lyeua Cçfarianorum djx.Hdd.ßar. igSoI de militum romeatu ^fpicic.Had.Bar. làçi aatonq de Lÿeua oratio ad intlites. Had. Bar. i8$?. Lyeuç indudrià Had.Bar. 1851. anthontiFuggcri filius Ferdinando regi fup-pctiasfcrt contra Tur cam.Vuolf.Laii. isij antontj Perenoti Attrc batenis nomine Philippi régis Wtfpaniarû ' oratio habita in con- üentii proçerum Bel-gicaf.Vudh.Gpd.i901 infrusn ad Lacum Fran cobergenfem.EoSan. ^HefTus : nbsp;nbsp;nbsp;12 8j anüsquardam hoftibus prodffmilites. Beflèl. aper nomé nauigij. Bef felm. . 1405 ipbrodilium fortifsi« mum propùgnacnlS. Stellan. i44.lt;r. Cal. Sfdla. 1429. in Africa.Etropii» , a^ollinis promontoriû. louius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1402’ appenninus mons. de Rom. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1862 aphrica'ciuiras in manu Turcariim.Etrop.’izi appoHæuuylerus , Ba -boezameum fualegû oncproffcifdtur.He* rold. 185s.' conferi-b'it milité norhine C«e |
, mites.Hart.Mau. 9lt;s§ arelatum ad Rhodanà quaiem fîtum habeat. Mamèranus iffyt arelatenfe regnû unde nomen acCeperit.Ma« meranus ibid. arengix princeps Ser« UlllUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, |.t87 areopagtrarum decretS contra tabulas foren/ . f€8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I lt;289 argentineßsfenatus re-Icribit/Mbetto Marîh ioni Brandeburgico. ..loan.Sl.. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^0 ärgentinenß fenatui Al bertus March o Bran deburgicusfctibit. lo-f an.Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«700 argentinenfes mittût le gatos ad rtgê GaJIiæ SarburgQ loa.Sl. 174^ quörhodo Cxiarê ex ceperint.loâ.Sl. 1765 legatos Cxiari obuiâ mittunt, deprecantes, utipioiû hnibus par/ cerent.loan.Sl. 176 ƒ obßdionem utbis me tuühu loan.bl. 1747.*. certGmodum ftumeti at(^ uihi régi GalÜx deferûc.Ioan.Sl. 174^» cbnferibot militem.io J an.SI. , nbsp;nbsp;nbsp;lt;1747 argenroratenfes gd Ca-roloV. refponderint.' Lampertüs ilt;sot argentoratum quâfum dißet. à Meti. loan.Sk Î7lt;^4.fui(inSmalcaldi cofœdere.LâperJ 158? uenitTeutonici ordi-nis magißer. loan. SI. 17^0. rex Gallix mit tit legatos.loâ.SI. 174J argentorati motus ob religionem concitati. Lampertüs nbsp;nbsp;nbsp;15S0 argiera ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2428 argiètp ßtus dC loca 1424 A { argolicà^ |
INDEX HISTORIARVM
|
ärgolica cfl in Pciopon
quot; armig^reledorislVIau-ritq.Tho.Vuintz.i78o armigerorS nobilin no* mina,qui in^aftris Ot terslebenfibus in ur* be Magdeburgêfem captiui addudi; funt. Beffem. 1697 armorum genera uete-rurcpertain arce Tu-neiana.Etropius ijsff arnoldus â ßucholtz uiftnfignis.Gera. Bu* col.186^. Hopfemus. BeiTel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1809 arnftettêOs nobilis globe pcuiîus.BeiT i«9O I arona Gal.CapcJ. 1114 arrabon fluuius. Herol. artaxerxis uittus.Ioan. artcilam Galliæ rex ca-pit.Nicol.Mam. 1845 Ga’.Ii depopulantur. Vuilh.God. 1911 arx ad pulchras fagos. ärces multas diruunt ru ftici.Gnod.
afperga arx capta. Eob. Heiïus aibcrga deditur.Pedius 907. arxoppugnatur. Pedius àfbcrgac fîtus.Ped. 894 aßa minor hodic uoca« tur.Nathalia 1212 afîæ gentes molles 1217 afîam minorem Turcæ uaftarunt.Richer.1448 anaticæ prouinciæ diisi dia.Richerius 1449 afîaticos uicerunt Par* thi.Richerius 14^9 afsyrq à Parthisfubaz di.Richerius 14^1 elsyriorü rex punitur. de Rom. Cap. 1854 aftenacumoppidS à rege Galliæ receptum. loan.Sl. 1752. oppi* döcaptS.Ioä.Sl. 1748 athehus de Cram ca- ptus.Bcftel. atrebates.Ioan.SI. 1760 attica capta.Riehe. 14$; atticam totä occuparöt Turcæ.Richerius 1451 auarorom commune ni lum.Richerius 1477 auchiacQ arcem Cæfar expugnat.ia.BaC 1808 augufta Veromunduo rQcapta,propec^ earn GaîlorQ clades. Vuil-h el God. 19U ad Auguftam Veremû duorum Gallorû cla-deSiVuilh.God. 1912 augufta Vindelicorum à confœderatis princi pibus deditione capta loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1742 auguftam Cæfar Uenit. loan^SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7lt;fi àuguftç Vindelicorum côuentus celebratus. NicoI.Mam. 1842 quid Cæfar egerit. lo-an.Sl. 17^2. Vindeli corumpræfîdia impo Ota.HeroId. 1820 Vindelicorum comi* tia celebrata in quib. fuit Philippus Hi« fpaniarumrex. Vuil. hel.God. 1914. Rbæ ticæcomitia celebran |
lUhNicoI.Mam. 184^ auguftam Rhæticâ Cç-far ex Saxonia uenir. NicoI.Mam. 1848 auguftalis coronatio« nisfolennitas. Corn. Agrippa 1260 auguftanus epifeopus àeonfeederatis princi pibus è fînibus eqei-tur.Ioan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1744 epifeopus Romampe- tit.Ioan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1-744 auguftana eonfefsio o-mnibus libéra concef-fa.Vuilh.God. 1895 auguftani dederuntCg (art bellû aduerfus eos parâti,pecuniam mu-tuo. Lampertus 16^11 auguftanum comitiû. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;904 auguftenfe comitiunii Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88} auguftinia^i monachi Mediolanêfis eîoquê* tia.Gai.Cape!. 1115 auguftus uicetenés cô» ftituitur à fratreMau* ritio.IoanSl. 1742 aulæ Cæfareæ architri-clini.Cor.Agrip. uSi aulæ ducalis euftodia ex Vuirtêbergenfi iu-uentute.Pcd. 9I} aulicus apparatus.Ped. 9’2 aulicum concilium.Pe-dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;914 aumalius capitur. loan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170’4. auraniæ princeps glo^ bo occifus.Nic.Mam. 1877 aurantius regulus Bel-garam.Iouius 154g aurei Velleris ordo à quo fit primùm corifti tutus. Vuil.God. 1897 aurelia in Galfia quo- modomunita fît.Stel« la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157^ aureliano- |
|
IN TÔMVM li aurcKanorß duxCffa-tl óbuiam ptocedit.Ni coLMam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184-4 âurclius fandus. Pedi» us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89% aurum (n uêtrtbus Tur« carutn diiTedis.inuen tum.Vuolf.Laè. i8«j aùfcultatorix uigilix ’S7O aùflria dux fdedere iungt; gitUr Vuirtembergix co.Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90 î anftriç domus excptio. Hart.Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8«8 ftûdrius mons.Ped. sas aùftriacorum principû atnidtia cutn regtbus. Galliæ. loan.Sl. ijïj arpaçhtum tnonaftcriû in Hungaria.Soit.iztS B Abafuechum ôppi dùm.Iouius 1)94 baboc2ÿ caftrum baiazethes Turcarum imperator.Riche.i 4$o bakonfylua.HeroI. 1821 balacon lacus inßgnis. Brodericus nso balathon lacus. Herol. ^819 balathrontus lacus. Stcl la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lîîff balcares maiores infu. Ix.Etropius in-fulx. Nicolaus 142-0 balearium infulatS mi-norùm oppidum Ma go.Ecropius. 1547 bsllenbergq quid adû Gt in bello ruflicorS. , Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1084 balnea fonds amari. Pe dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;887 bahhafarus de Vuarn-Gacten captus. Beflel. i#9Ä bambergia oppidQ ca-ptum ab Alberto Mar chione Brandeburgi« co.loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7lt;S7 bambergenGs epifcop. pacem petit ab Alber to Marchione Brand. 1750. 175t. epifcop. quxdam oppida Fran cixcapit.loan.Sl. 170 bambergenGs epifcopi fines Albertus March io Brâd.inuadit.Tho. Vuintz. 1771 bambergico epifcopo multa eripiSt Alberti prxfedi. loan.Sl. 17^5 banus illyrici prgfedus. Herold. isii bapalma Arteliç propu gnacul3.lac.Baf. 1809 baptilia uates Romx urbi excidium prxdix cit.de Rom.Cap. 18^4 batbaria nue,olim Africa dida.Btrop. 1341 batbaroGTa Archipira. ta.loan. Vetus 192^ Tunetanum re^S pd ôbfcÛum à Cxfaria nIs.Voolf.Laz. 1810. isii. à Canyßo quot miliarib.cÔftct.Herol. iSzz.caRrû adoriturà Cxfarianis. Vuolf. Laz. t8ti. arxobfcffa. Hero!d.i8i2. caftrum à Turcis rncturelidS. Vuolf.Laz. 1815. arx expugnata. Heroldus 1850. 18p. babocza Turcx aufu-gant. Herold. i8}ä Baboczadö arcem pU' gna.HcroH. 1823; babylonê uroé, Româ fignificari in fcriptu« ris.loan.Staph. i859 bacanau iurat foedcra« tisPedius bacheraci controuerGa inter CUuenfcm prin= cipetn ÔÔ Colonicfcm pacata.loan.Sl. 17«? bachia oppidum.Hun« gärig.Btoderic. it8ó tltûr.Ioan.Vet. 19’27 |
barcinona Carolus. V. difcedit8lt; in Africam traiicit.Nic.Mam.i 841 barones imperq.Mame ranus • de Barraba comités duo occiG. Tho.V uin. 1771S. comités *cæG. Thom. Vuintz. 1789 barrhici montes. Etro* pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1342 bartholomeusHeetuel dius. Damian. Gois'. 1875 nbsp;nbsp;• baGlea unde nomen aç ceperit.Herold. 1817 artis imprefibrix prx-fiâdisima in toto terra r3 orbe. Herold. 1817 baGlex urbis Gtus amp;nbsp;a* moenitas.Herold.1817 laus SC monuméhta'. Herold. 1817 baGlienfes mittatlegax tos ad regê Gallix T a bernas.loan.Sl. 1748 officinx imprefiorix. Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1817 baGlienfe armamentarf um.Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1817 baGltj Ioannis Heroldi defcriptio de rebus ge fiis contra Turcas Fer dinandi aufpicqs. isiff baGlicusMarchetus no bili apud Grçcos loco ortus.Iac.Baf. i baŒx duces in exercitu Turex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»212. bafiarum ViGrorum of ficium.Richer. 1455 bathain Hungariaop- 4 pidum.Btoder. nsç bathiani Forças inG- gnis uirJoä.Sam. 1759 batori conuentushabi- tus.loan Samb. 1754 bauatiç ducis filiam du cit duxVuirtembergi eus.Ped. 912. duces Lantgrautj Philippi A 4 proge- |
|
IND] progen(tores.Eob.i28z bauarus dux Heydel« bergam uenit loan. Si. contra BebccumThco doricus Marcellus ftcifcitur. Vuolf. Laz. I8to Bebenjiufen cœnobiS. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;889 bechoa ulcus captus. 1704 begier,feu Begg quid f^nificet .Her. 18 7 beglerbekus «mua die Vngariatn.Ioan.Sam. belerbeq prxfedf. Ri-chenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;4^5 in Belgica motus.Vüil. hel.God. 1900 belgicæ pars eil Brabâ/ tiaig Seruiliüs 14.«^ Proceres refpÔdct Cac (ari Imperator! Phi lippo regi Hifpania-rum.Vuilh.Go. 1905 inBelgicam Germania Ca-far uenit.Nic. Marner. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1842. belgicS bcllum à Carfa re geftutn.Iouius 1^48 belgium Hifpaniarum regi datur. Vuilb.Go. 1897 belgradi regiones.Bro-dcricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1180 belifarius Vandalosde uicit.louius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1383 bellaria omnis generis. Etropius bellica GaHia.Seruilius «48î * bellum Germanicum quomodo Caefar Ca» ro’usV. regnarit.Lâ* pertus 1601. rufti« corn oritur. Ped. 899 perLeciRlemindicitur Cxfari.Lampcr. 1614 infeftjnuni.Pcd. Sjff inter Philippum Vale |
HISTORIÄ fium regem Galliae Eduardum 5. Angliae regem.loan.SI. 1755 Hildêsheimefe. Gob» lerus 95}. inter Ma-ximilianum Carfarem amp;nbsp;PalatinGcomitem. Pedius 911. uülgo didum Stetkrieg. Pe» dius 884. confeede ratorum Sueuorû SC duels Vuirtembergen fis.Pedius 87S belli Germanlcl Liber il. autore.Lamperto 1600. apud Treui-ros prima trépidatio. Latomtts lozz. initi um inter Maurit/um 6C Marchionem.Tho. Vintz. 1770. inPa latinum Rheni mêtio. 880. neruus ab cede liailicis exigitur. Bro» dericus 1179. Ger-manici apparatus uni ufcp partis. Lamper. 1608. 1609. bella inteilina quar dice da.Etrop. M45. ata te nollra confeâi.Pc-dlus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;904 bellorS fomites â morte Caefaris Maximilia nifuborti.Ped. 922 benediâio mêfac.Hart. Mau. benedidui T opordy u nus ex capitaneisin ar ce Zlgeth.loan.Sam. »7P beneaentanus cornes. Etropius. i}56 beniecurtq peritia in ca ilrls ponendis. Iacob. Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1806 berengarlus urbs Roz ma pulfas.de Rom. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1864 berga cluitas. Seruilius 1487 betnhardi TanAl autori |
RVM. täte in Germaniama. gnum bellum fedatu Georgius Sabin. 8}i belignanus ducatus.E« troplus 137* beffclmeieri hiRoriadc bellö Magdeburgenß 1684 bcfstca.Ped. 934 bibliotheca ArabicotÛ Tunetl direpta.Iouius 1416. Ofnaburgen« fis.Antonius Cotuin. in) bibliothecae Romanar. de capta. Rom. 186) bigihon urbs in Croa tia.Buderieus USO biuciumrex Galliae de- uaftat. lac-Baf. 1806 binica.Pedius birfaarx.louius 1400 bifartaoppidS in Bar- baria ab Andrea Au» ria captum.Etro. 1579 biferta in Africa.Etrop. i}68. oppidum in Bar-baria.Etropius 134) biilricia Oppidum. Bro dericus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nSi bißriciaoppldum riso bithlniae imperaniTur car.Richerius 1448 blafslus Nagh.globo i» dus.Ioan.bömb. 1723 blaubeira arx SC oppf- dum.Pedius 884 bœotlcâcœperôt Tur- car. Riherlus 1451 bohemiae r«gni in Impe rio prluilegia. Hart. Mau. 867. régisprç rogatiua.Hart.Maur. 867 bohemi ad bellum con . traTurcasexcitantur. Vuof.Laz. 1812 bohemorum duces in bello Pannlco.Soiter. I2J® bohemis |
IN TOMVM IL
|
bohemis Germanos o» litnlegô prcefcripfîlTe. .loan.SL bohorium oppidum ca ptum.Nic.Mam. 184? bollcburg arx.Hcr.182i bollonia à rege Gallia« rum recuperata.Ioan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1740 boluuylcrus fdopcto in pede peufTus. V olf. Laz.iSii. cum fua IC' gionead præoccupan dummunimentQ Ka-rothnâ mittit. Vuolf-Laz. 18 q. cum fualcgi one Canyfiamprofici fcttur.Vuolf.Laz. 1810 boluuylcri Hratagema. Vuoif.Laz. 181) boluuikri frater occi-fus. Vu olf. Laz. 1811 oratio ad milites. Vuolf.Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1811 bombarda ßmiles mor , tarqs.Srelia? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;islt;îi bombardarum inuêtio. Tho.Vuintz.1789. na tura.Eob.HefTus.iiSo bombafumubi crefeat. Etropius 1)78 bonauelkin pugnaPa pienficaptus.Bar.18y4 bona in Africa ciuitas. Etrop. 1)4). oppid.Io uius 1415. oppidum. ü^icoLMam. 1847 bonifacius VIH. ponti» fexIoan.Sl. ' bonifaciumurbs portu memorabilis. Nicol. Villag. • nbsp;nbsp;nbsp;1420 bononia quomodo or-natafueritin coronati one imperatoria. Cor. Agrippa. iz66 bononiæ Carolus V. à Clemente Vll.pontif. diademate imperij in fignitur.Nic.Mâ. 1842 bononienfis populus coronatum imperato- |
tem quantis honorib. afFecerit. Cor. Agrip. 12^5 bopbingâ Caefarinde-ditionem accipit.Lam pertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^Sî borboni» princeps Cac farianorum dux.Had. Bar.1847.dux in Veto nenfem agrum uenit. Had.Bar. »855 borbonius dux Cgfaria norum Romam cap. Nic.Mamn8.4r» dux occumbitin expugna tioneRoma.de Rom. Capta 1855 in agrum Laudenfem uenit.Ha dri.Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8yj borboniçuirtus inpu-gna Papienfi.Bar. i8$4 oratio ad milites in pu gnaPapienfi. Hadri. Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i8y4 borifthenes amnis.Ri» cher. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1458 bos integer toftus. Hart.Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;870 bofphori Thracij fau-ces.Richerius 147? boffenfes federn ponSt inllIyrico.Herol. 1819 bofula in pugna Papie ficaptus. Hadri. Bar. 1854 bouinia oppid. dirutû ÔCexuftû.Iac.Baf.isoô bozna. Broder. 1180. urbsin Dalmatia.Bro dericus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1180 brabantia Seruil. i48y brabantium oppidum. Seruilius 148 bracana.Pedius 892 brandenburgenfis Mar chio.Ioannes Harma. Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85lt;î brandenburgus eletSor conaturpacem facere inter MauritiS amp;nbsp;ele-dorem SaxonemLâ-pertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^43 braflbnia oppidu Tran fyluaniae.Broder, ust brecû apud Turcas ne-gledarûpcena. Rich. |
H'S/ breda urbs. Seruil. [1487 brema ciuitas 150. in fœdere Smalcaldico fuit-Lampertus «1584 brennêfium fines inua-dit Henricus Brunfui cenfisIoan.SI. 17^7 brenæcomitatusuexik lum.Mamer. 1 brenta am«is.Lam.i^4r brettam Cécfaruenit.Io an.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^3 brilacum oppidum. He rold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1837 brioncaptus in pugna Papienfi.Bar. 1854 britanniæ rex nonnine Eduardus VI. ueninq necatus.P.V. 1885 regnum rcrum uicifsi tudinis narratio, quæ acciderunt anno Domini. 157). krip fa; àP.V. i 88 3.rcxmittit legatos ad Cxfarem. Ioan.Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176^ britanorum arma.Iouiz us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iyyt britannos Galli conti« nente cxcludunt.Vuil hel.God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191) brixiam Veneti recepe-runt auxilio Galloru. Gall.Capel. noy brunfuiga urbs quomo do obfidione fit libera ta.BelTel. 108T urbsobfefia ab Henri co duce. Befiel. 1684 ciuitas 1531 brunfuicenfisdux quo modo captus à SmaL caldicis fuerit 1517 brunfuicenfis Si Hefsi bellum.Lamper. i$9y brunfuicenfes duces oc cifi.Tho.V uintz. 177 A s bruniui |
|
INDEX HI S T O R I A R V M bruRfdgeri exercitus in Francia contra Mar chioneoi abJt. Thom. Vtiintz. I77J. duces itiiiitât Maurido.Tho. Vuintz. ig72. duo oc dduntur. Tho.Vuin. . 1787 bruxefIa.S?ruinus 148^ bruxellç in conuentu Cæfans oratio .Vuiih. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1857 bruxellâ Brabantiae Cx ^rucnit.NiCiMâ.i848 bruxellas Phflip.rex Hi fpaniiarurn uenit. Vuil hel.God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1897 bruxina ciuitas à roRF ctscapta.Gnod. 1090 bubauGus dux Franco rSin pugna Papienfi occifus.FIad.Bar.i8s4. buda oppid.Her. i0)i Turcx tradita. Ioan. Samb. 1734. caput ci» terioris HSgariç.Bro-dericus 1180 budamoiim didam Sy cambriam.Soite. 1218 Turca capitiBrod.nÿj bugea urbs clara. loui-us.ijsp.regnum.Etro pius. 1341. Nicol.Vil lag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1411^ buggoenGs ager. Bef» fdm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1690 bulla aurea.Georg. Salt; binus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;829 bullamaurea elTe nor^ mam cxremoniarum. Hart.Mau. bulgariam MyGaiiJ di-dam.Richcr. 14S0 bulgarijRichcr. 1450 bullion capitur. Nicol. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1841 bullonix dux captus. lacBef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18ÖJ bunthekuo naufgium Gc didum.Bcffèl.1704 burenGs comes contra ' regem Galtix mitti-tur. Nicolaus Marnera. |
Ï245 buranus Hafsiam ua-ftat.Lamper. burgundiam fe reftitu-tûrum Cefari promidt Gallus.Capella. 1147 burßa regum Bithynix fedes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1449 bufcum duels urbs. Ser uilius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1487 buGam Cxfaruenit.Ni col.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1845 buGus dux Francorum in pugna PapienG be-cifus.Hadri. Barland. i8s4 bufsenus de Schulen» burg captus. BeiTelm. byzacium rtgio. Stella. 1440 byzantq expugnatio. Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4J5 C CAeremohix.Cor. Agrippa net exrémoniarum hortna edbullaaureain coro natione imperatoris. Hart.Mau. »66 exfar Metern obßdet. loan.SI. 170. princi pibus Francofurtum icribit.Ioan.Sl. 1767 militem confcribit.to-angt;SI. 1744 .principes Germanix ad pacem cohortatûr 174; exBrabantia Ratifpo nam ad comitia indi» da proficifcitur. Nie. Mam. 1844. ante Me-tim in cadra uenit.Io» an.SI. i7«4gt; VilIacS profugit.Ioan.SI. «74» Oeniponte nodu di-fcedit. loan.SI. 174? ad Alberti Marchio» nis literas relcribir. lo» an SI. i7®(ï.uicitPro-teftantes.' loan.' Vét. |
1927. in Bohcmlamh litem colligit, eUm'^ aduerfus 1 urcam mic tit.HeroIdus i s 19* ' Spiram proGcifcitur. loan.SI. 17^}» Ar-gentoratum uenit. lö-an.Sleid. 17^3.8^ principes quo ordine fede rint tempore quo ih-ueftiturâ accepit Au-guftx 1071. fcriblt ad Sueuos dc Rhena-nos.loan. Sief. 17O mandat Henrico doei Brunfuicenfi utà bel» lo deßftat.Beßel. i ^84 Vlmâ uenit. loan.Sk 1762^ feribitproeeH-bus Germantx imperium abdicat. Vui’-nelm us Go de!euç-us 1901. 19C8. ex Saxonia Auguftam Rhxticam uenit. Ni« colaus Marnera. 1848 Argentoratum petit. Joannes SIeid. 170) S. DeGdertj oppidum frußra oppugnat. Nicolaus Marner. 1847 Solÿmannumex Flû-garia aufugit. Nicolaus Mameran. 1841t redit OenipontemJo annes SIeid. 1701 feribit principibusiri» terceßbribus.Ioannes SIeid. 1738. feribit ' confcèderatis princi» pibus.lo^n.Sl. 1757 cum exerdtu in Ger» maniam uenit. Nico-lausMameran. 1847 an in caufx fuerit ur-bis Romx expugna-tionis. de Rom. Cap. 1801. Gallicoora-tori rcfpondet. loan. Siei. 1759- Ratif» ponæ comitia ccle-btai.Nicü.Mam. 18 4^ in Ger« |
|
I tnGermanüm cxita« lia redit» Nic. Marner. i84î. ex Italia Augu ftam Vmd.ucnit. Nie. Mam. 1842 oicttGal lie regem.lac.Baf.iSoî (jailtam uartis in locis miferis dcpopulatio-hibus depopulatur. lac. Baf. 1808 Cxfaris Icgati Franco- furti.Ioan.Sl. habitus Auguftactem pore quo Mauritius àccepit inueftiturâ eîc doralis dignitatis.Ma meranus icdS. Caro li V.copiæ in Itaîia ad-uerfus regem Galliar. Capella, «nif. eledi titulum an'umpfitCarolus V.ftariin poft co ronationê.Hart.Mau. 808, exercitus Belgi« eus popuL-vur Galiiâ 103.51.17154 .expeditio uerfas Metim. loâ- SJ. 17^4. tjcftitas S.'arma * tura in coronatione. Hart.Mau. ’ 858 Caefari in oppugnatioz ne Metêii qui militas rinr. lo.SI.*/ffj. in bel» lo Pannorifed quimi-litarint.Herold. 1821 Inter Cæfarem 8gt;C Mau-ritium dùcem Saxo, pax eiusep conditio-ncs.Ioan.S!.i76’o. irtfi cæfariani Karothnam expugnan^ Vuolf. Laz. 181}. feadpu» gnam parât côtra T ur cas.Herold. 1828 cüm Turcis praclium ineunt. Heroldus. |
18 2^. uincuntGallos ad Senarum urbem.Ia cob.Baf. 1890. Caro fhnam arcem expu-gnant.Herold. 1854 quando Romam du» i8(?t. qSot interfedl fint in oppugnatione Baboczac.Vuolffgsn. Latz. rSti. inPapienz fi obfidione duces. Had.Bar. • nbsp;nbsp;nbsp;1849 N T O M V M IL ceBotbonio expu-gnarint. 1857. exerd tus capitanci. loan.Sl. occupant Me« diolanû. Capella. 11 Zolnak arcem rclin» quunt.I0an.Sam.17t1 caefareanorum in urbe Roma.de Rô. Cap. 1854. ftrages ad Algieren.Nico.Mam. 1844, 184$. infortunl umadAlgerara. Nie. Mam. 1845. militum clades ad Rutam. loâ. SI. 1748. multi capti.Io an SI. 1749. inprælso aduerfus Oenobarbiî fortitudo.Etrop. ij^4 infolcntia in urbe Ro« ma.de Rom.Cap.1855 quot occififint in ex* pugnatione urbis Ro mæ. de Cap. Rom. i855.cquitum excurfio nés in Picardiam. lac. BaC 1808. inpugna Pa pienfi quotinterierGt. Barlaad.1855. indigni tas.de Rom.Cap.i8lt;ïi. i8lt;?t. militum capita/ neiin uibe Roma.de Rom.Cap. 185«. Info« lentia in urbe Roma. de Rom. Cap. i85lt;f. multi captiui àTurcis abducli. Vuolf. Latz. 18ir. ingensfacinUs. Vuolf.L3tz.1814 ftra-tagema.Herold. i8J4 copiæin Vngaria an-no 1519^. Herold. i8}7 feditus ex Vngaria. Herold. iSjy.præda. Herold. 18 5 ad Papt am quotmillia proni-gata lint.Nlco. Mam. 184 2. caftra in Panno-nonia.HcroI.182r, ala critas pugnandi. laco. Bal. 1808. fæuitiainur be Roma.de Rô. Cap. Caelarianisquibus con ditionibus papa fe de derit.de RÔ Csjf. isj«? inter Cgfatianos Gal los pugna ad Papiam. Had.Bar. isjj. 1S54 Gallos praclium ad Senarum urbem. la^i Baf.i8o9.*maxirna lu. es. Nie. Mame, is amp;nbsp;Gallos rerum gefta rum uera ßi bi cuis narratio.lac.Baf. ISO j Ö^Turcas pugna.He rold. 1824* amp;nbsp;Gallos pugna apud Renlia-cum.Iac.Baf. 1^07 âCæfarianis Româ no iuftam obcaufam ex» pugnata eflè.dc Ro. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;islt;52 cefarinus Cardinaîisca ptus.de RÔ.Cap. 1855 calabriam Carolus V. peruenit.Nico. Màm. ï34î calamantia occupata. Vuolf.Latz. 1814 calarisSardinig ciuitas. Etropius i}47 calaritanusportus. Ë-tvopius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem calethani quomodo Cardinalem PolQ ex« ceperint. de Cô Aug; 1894 caletû urbs deditioné • capta. Vuilhel. Gode. 1914; urbem quam» diu Britanni inhabita rint.Vuilhelm. Gode. 191$. urbsacriterop pugnata. Vuil.Gode.' 1912. urbem Galli du ce Gutfio obfident. Vuihelra.God, ï9it cakfî |
|
INDE talcri urbis fi tus. Vuil h. Godel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iÿi2 calibia.louius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1481 caltgx Caefatis rêpore inueßiturae Mauritq làiS . •. calhopolis Richcr.«4y« caluey Stcllæ de Aphro difio expugnato corn mentarius camera fcribft Albertô Mârchiontloâ.Si.i rcfpôdet Alberto Mar thioni.ioa^ SI. 17^5 camerætudicies Spira fugiuftt.Ioan.SI. 1740 im(3cria1t8 iudidum. Harr.Maur. 87t tameram Spiréfem Carolus V. deabdicanz do impquot;rio cçrtiorcm rcddit.Vuiî.Gôd.l9Otf canleracuin oppidum. lac.ßefi i3oçi Caro» lusuenitiNiCo. Mam; 1844; olim Samarobri hadidum.louius 1551 tamerad Maria regina angliæproclamata. P. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îiïBa tamefienfis princeps ca ptus in pugna Papien fi.Had.Bar. . nbsp;nbsp;1854 campania GaOicaince:« dq s uaftata.I0.Sl.174« Campaniam Gallicam CaroI.V.inuadit. Nie. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;847 campeduniûfaitin fœ-dere Smalcaldico. Lâ« pertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lîSj campegius Cardinalis prier præsbyterorum. Cor. Agrippa nbsp;nbsp;12 5} campidonenfes fuppli-ceamp; ad Caefarém legati ones mittunt.Lamper tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ilt;î41 Camprilium oppid. oc-cupatâ.Vuil.Go. 1911 candigportas. Fontanus' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1014 |
X HISTORl A caniculariæ infuIæ.Stel la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1434 eànis Sômatophilax. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9« 2 canifiaiVuôIF.Laz.isio cantioftadiam deditun Pedius fededi-dit.Ped. . 8jpi cantioncs Turcarum; Richerius lt;408 éantus in etclefia in eogt; ronatione imperato» ris.Cor.Agrippa 1^4 canyfium oppidG. He/ rold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«820 àCanÿiïo Baboeza ^t milliaribus diftct.Fle-rold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1822 cappcllarius Coionien fis.Hart.Mau; 805 capelenberg occupant feditiofi.Pedius 83 càpha urbs quomodo decepta ÔC capta fit. Richer.1471 urbsGc-nueüfium à Turds câ pta Richerius i4slt;^ Capitolium unde appel latum.Seruilius 148® capoS capitUr. îoan.Sâ- buc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17}O capozuuyuar caftelluni munitifsimum à Tur-cis rclidum.Her. i8ilt;J cappadociam quando diripuerintTurcæ. Ri chefius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1448 caralis Sardinia oppid. louius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1400 carauellæ naues.Iouius earcCnna Colonia qua-lis.Iouius 1)8« carcêna Colonia. Etro-pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij4« cardinalis de Croy in pompa Aquifgranife cutus, Carolum V. Hart.Mau. 859 Scdunêfis Cecutus Cac farem Aquifgtani. Hart.Mau. Sf? |
RVM. cardinales qui capti fût in urbe Roma.de Rô. Cap. 187$. quidCae fareo legato tet'ponde rit.Vuïlb.God. 1917 cariac imperant Turex. Richelius 1448 carinthiæ peditum dux in obfidione. Vicnnac «221 caritas return heecfîarià rum in caftris Gallo-rum.Capella., nbsp;nbsp;1117 Carnes equihaî Si afini-nx pto cibo ufae.Had. Bar; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«852 Carolus Chates Bafilcâ uenit Herol. 181 tf .dux Burgundiar.Ped. 894 carolus Botbonius de-fiftit ab oppugnaiio-nè Mafsihx.Cap. ib? Borboniac prittceps Caefariancrum dux. Had.Bartand. 1847 carolo Borbonib ducc capta Roma eft 1197 carolus ex Baiorum ue-teriftirpeuirreimilita ris exccilchtifsimus; Herold. i8tlt;î. Cze-rotinus exploratume mittitur amp;nbsp;quomodo ad Ferdinandum re-ùerfusfit.Vuolf.Latz. 1814. ret Hifpaniae quo comitatu AquiC-granG perucnerit.Gc orgius.Sabinus 350. Lolanius Hannonig praitor. Vuilb.Godel. i$os: Lucemburgén fis eledlus impétator aduerfus Ludouicum Bauarum. Georgius Sabinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sjt Carolus Magntts Co-néftabilis Philippi fili Us Carolo. V. auo ob'uiam uenit, QC quo t^odo cum exceperif. Vuilh.Go. «909.1910 tarolus' |
|
IN TOMVM It» Nicol.Mamer» 1342» V* Imperator faluta-tur.Ntcol.Mam» 184t V. à Clemente VH» pontif. Bononiae dta/ demate Impetij infi« gnitur.Nicol.Mamcr» 1842. V» ducituxore» Nicol.Mamer» 1892 V. quotlabores amp;pe ricula fubicrit ob Rem pub» Chrtftianam lo/ an»Vet. 1927» V»imp» in arcê Zelandix Sud burgù co.ntendit» V uil hei.Gode, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V. Imp. abdicato ttnpe-rioinmonafieriö Hie-ronymitanorum fece dit. Vuilh.God. 1910 V. Hedinfurt gdificat» lac.Bad i8o8.V*Sud-bargo dilcedit. Vuilh. God. 1909. V. Te« rouanam expugnar. lac» Baf. 1805* V. à quofitnatus» Nicol. Mam» 1841» V» qui-bus uerbts fuo nlio -Philippo regi Hifpa« niarum regnötradidc rit.loan.Vet» 1921 V. Campaniam Galli cam cum mihte inua-d!t»Nicol.Mam. «847» V» expeditionem in Africam adornat.Nic» Mam. 1844» V. cum exerettuin Gcimaniä uenit» Nicol.Mamer» 1847» V. quo die fit natus, coronatus SC Aquifgrani regio dia-dematc ornatus»Vuil heUGode. 1914» V* feribit ptocerib.Ger-miac,eiscp GubernatU onem.impérti comme dat-Vuilh.God. 1907. 1908. V»ccrtiorfitdc uiolatione pacis à rege Galliarum lada» fcarolus Tfcherctinus üirrei mditans peri« tus.Herold» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185t carolus.i. Longobar= dos urbe Roma pcl-lit.deRom.Cap. 1354 cärolus Qiiartüs Vuir-tcmbergiæ bellum in-lulit.Pedius. 90^ quartus imp. unde fit oriundüs. loâ» 81.175$ caroli 4* parenns Caro 11 V.laus.Ioan.Sl. 1755 Carolus Vnafcitur.Nc. Mam. 1841. V. eli= guur Cæfar. Pedius 898. Ca:farregê Gallic infequ-.tur.iac.Baf. i8otf. V. qua pom/ paBononiu: fit coto» natus.Cornel. Agrip. pa lis«. V. quando ad gubcrnacula impc ri] uenerit. Nic. Mam» 1841. V. Hiipamaste petit. Nicol. Marner» 18^}. V. Ratifpönam ad comitia uenit. Nic. Mam. 1842. V»ex Italia in Germaniam redit» Nicol» Marner. 1841. V» contra Gal liae regem nouas copi arf fcribit.Nico. Mam. 184?» V.ex Africa in ha'iä uenit» Nicolaus Mam. 184? V. inita liam reuenitur» Nicol» Mam» 1842.. V. ex Hifpania in Africain ùenit. NiCokMamer. *48^.1841. V»Aquif grant coronatus » Nic. Mam“. 1841. y. per Franciam iter facit ÔC quam humaniter â re« gefit exceptus» Nic» Mam. 1844. y* Germaniam Belgicä üenit. Nic.Mam. 1842 |
V. quid contra Gallig regeln Italia gefietit. Vuilh. G0.1911» V.ca p'tMeJioianü. Had. Barland» 1849» V* quo anno abdtcarit imperium. Vuilh.Go. 1897 . V* ad portuin Neopornenfem ue« nit.VuiI. God. 1^09» V. feribit Philippo re gl Htfpaniç. eic^ de ut-doriagratulatur.Vutl hel.God. 191 Vi q üomodo exceptus* fit à procewbus Hifpa niaCjöCquomodo fuä matrem (alutatit. Vutl hel.God» 1909» V. la tinac linguæ gnaius. Flart.Miur. 861» qaätum fccerit Came ram imperialem» Vu?I hel.God. 1907. V.qi^o anno contra FL-rcam pugnarit.Vuilh.God. 1899» V. quo anno à papa fit coronatus» Vuilh.God. 1899 V» quomodo imperium abdicarit.Vu'lh.God. 1897. V. qualia præce pta Philippo regt Hi-(paniarum fuohiiode derit» Vuil.God» 1900 V.cur imperium abdi çatit.Vuilh.Go» 189Î. V. fuo filto Philippi re giHifpaniarum Bflgi um tradit, Vuil.God. 1897. 1898» V.Ferdinä dum certiote tacit de abdicando imperio Vuilh.God. 190$» V. quädiu rcgnarit.Vuil. God. 1899. V.fitmo nachus.loan. V et.1929 caroli. V. imperatoris diesnatalitia. Cornel. Agrippa 1204. V.elc dto.Ioan.Vet. »925. V. eledto amp;nbsp;corona-tio Georgios Sabt-nUS 827» SC 82S. V.rex |
?..
INDEXiHISTORIARVM
|
V. rex in Campania Gallica. Nicol. Mam^ Caefatis prouin cias Galilee rex inua' dit.Iac. Baf. 1805. V. præcipuorum geftorQ . breuts acperßridajn pauaula uerba relatie. NicohMameri 1841, Vi uircus Ôi. fortitudo. laCiBaf.igoi. V. expe-dttio in Algierê eiusep ibi res geftg.NicoIaus Mam* i84Hi V.tes geüæ in ducatu Luce» burgenfi.Nico.Mam* 1841* V* infignes res geftac contra Turcam. Nicol. Mam. 1842. 1845. expeditie in Aificam anno 15? 5. lgt;')jcol. Marner. 1845 V.res geftætn Africa. Nicolaus Mam*i84j de Caroli V.expeditio» ne in Africa.lani. Vet. |
Caroli V. laus, de Rom. capt* igdi, V.poten tia. Iacob. Bafil. 1304 V. resgcQæ in Picar-dia.IacrBaf. isog. V. laus.Iacob.Baf. 1804 V. in Tunetumexpe* ditio.Iouius 1597, V. rcdjtus ex Africa. Ni/ col.Mam.i84î«V.natu ra.de Rom. Cap. ijffi V.literac ad Gameram Imperial, fcriptac ea-rumep tenor. Vuilbek God.iaotf.V.Imp.ora tie lingua Gallica b^a bicaBruxellis, in coz ueru procerum Belgi-c2e.Vuilhel.G0d.i899 V. nauigatio in Afri« cam.Vuilh.God.i 899 V. difeeffus ex Belgi-ca.Vuilh;Göd. i9°9 V. uirtutes.loan.Vct-tdzzA^.literæ ad Vuir-tc mbergenfem. Lam* pertus Iff54. V.Iabo res dißiehis complex! per Mameranum 1849 V.expeditio ad Argie râ per Nicolaum Vil» lagagnonem 1419^ V.laus.Ioan.Vct.i92i V. Caefaris exercitus diripuitRomam 119t V; liberalltas; Damia Goes; 1882. 188). V. natura amp;nbsp;ingenium. loan. Vet; 1921. inflgnis iententia.IO' an.Vet. 19^2. V.res geßae in Africa. Vuilh. Gode. 1900 .Vi de mentia.de Rom.Cap. iSiîi; V. ßudium er» gaRenw. Chrißiana. Vmlh* Godel. 1900 V. res breuiter com. prafhenfæ.Vuilh.Go* del. 1899. V. oratio lingua Belgica habita Bruxellis de abdicati» one impertj. Vuilbek God.* 1897. V. ora» tio de abdica tione im* pert) habita. Vuilbek God. 1897. V.imp. tumulus.loâ.Vct.i9îi de Caroli V. Imp. obi« lu Ioannis Veteris ora tio.Ioan.Vet, 1920 carolo V. quid uaticiz nio pracdidum.Balb. interCaroIum V.Ô^Frâ cifeum I, regem Gak lorum belli origo.Ha dria.Barland. nbsp;nbsp;i849 V. ÔC FrancifcOm re-gem Galliae belli cad« la quae. Ioannis. Vet. 1928* V.amp;Galliac re gear décennales indu ciaefadæ. Nic.Mam. 1841. V»imp.amp; Gallias regem pax conßi-tuta.VuilheImus Go- |
dele. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijoff deCaroIo.V.uaticiniS. Cobola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1857 carothna arx dC. urbs funditus euerfa. He* rold. iSjtf. arx expo pugnata.Herod. i8j4 arx munitifsima. Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18)2. in Carothnae expug na» tione quot T urcatum interfedi finuHerold-18 J f carruanum ciuitas. Stel la. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14)^ carthaginis urbisruing S)C reliquiae. Nicolaus Mam. 184}. uetetis Ager mulrarum reru ferax. Ltropius ijjx carthaginêfts ßnus for» ma.louius 1402 carthaginenßum por» tUS.IouiUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)9lt;$ caruenna ôtbs.' louius 1389. urbs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J)9tf cafimirus Marebio prae gußa tor Regig M aic-leß.Hart.MaurUs 867 Marebio quomodo fü OS feditiofos rußieos . tradant 1090. * cafparus Bathafeght) ulneratus.Ioan. Sarn. Iff33 . Caßilionacus præfedus Orac mariti» mæGallicanar.Vuilh. Godelephgus ipoff. Flacus nobilis captus. Beflek 169^, de Ot nencaptSs. BefTelmei rus 1697. Peteu in pede latfus. loannes Sambucus 1724 de Schulenburg ca-ptus. BefTelmeirus 16^6. cafpari Don oratio' ad milites, loannes Sam. »7} 7 cafpia gens fub Turca. Soiterus ttzs cafside^ |
f
cafsides üeterum»Etro-piUS] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1?66
calTonia oppidum Hs« garix. Brode» 1180 caßaldus rerum militia tum peritifsimus. Io.
. an.Samb.
’7)S
caßellana ciuitas de
Rom. Cap» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1856
caftellatium oppidum»
Capel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1140
caftelletum' MeniUum captS.Vuilh.Go» 1912 caßellt noua direptio»
Richerius 1477 caftellum nouumäTur
cis expugnatS» Riehe
rius
i.
IN TOMVM IL cetcina infula» Stella 1447 cereuidxuedigalin Sa xonia.Lampert» ceruuspro diabolo regt; putatur.Befsel. 169) ; ccruorum furiofa libi-
do.Pedius. 879 cetius mons qoS ^cul àViênadtftet» Soiter. izn
chalibeaarx.P.V. 1887 chalö oppidum.Nicol»
Mam. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1847
chanadinü urbsin HS-
garia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iito
chartppici équités » Ri«
14.61
caftrS S.Retnigtj .Gno-
daltus
1057
detetitos plus minus
uiginti milia» Ettopi«
US
intet Chriftianos amp;nbsp;Turcas pugna» Her» 1826
chriftierni fccodi régis Danmarchix crudelia tas.Zieglerus 95?
chriftophorus Apollx Vuylerus globo occi« fus »Herold. 181 lt;r. Falco captus.Beflcl. ' Me^lburgius dux fc gis Galli arS obfes da/ «jr.loan.SI» 1745
chcrius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;146$
charonea Scrobus. E-
caftraTurcÄ anteVien näqualiafuernit mz caftra iticêdit Turca re liduriiä»Viennä 1216 caßrorum locädotum
ars.Eob»Heffus 1280 apud Turcas prçfeôi» Rtcheltus 1465
tropius
1380
chatybdis uorago in mare Siculo.Eiropius *578
cbariniScaptu. Vuilh»
God» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1912
chauri ideß Chrißiani»
caftrouillæ litus. Etro-pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1)78
caftrouillanus ducatus»
Etrop» 1378» agerfert prçctolum manna. E-tropius ibidem catalogus uirorum lllu ftrium in Obfefla Vi/.
enna
1Z19
Herold»
iSp
chenbergus mons.Soi-terus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1251
cheplialenia infula.Fö-
tanus
1014
Oldeburgus.loan. Sl. 1751 Phecgel iuuenis impiger Dom. Gois 1971» Schenck captus. Befiel. ilt;97» Tatiaui-
Catharina Hifpana. Ca« toli.V.confobrinaHë tici Vlll.rcgis Auftriac uxor.P.V» • nbsp;nbsp;nbsp;1884
cathum oppidum»P.V. 1388
chtarnonius dux Gallo tum in pugna Papiêii occifus.Had»Bar» 1854 choreac apud Turcos.
Richerius 1467 choneoburgum in Hs*' garia.Soiterus 1231 chemfq ingens incendi
dium»Sotterus ibid» chriftianiiTurcisquo-modo appclletur»He-
nus puer Dobonisi in arce agri a globo idlus lóan-Samb» 1728 chriftophori Richerq
detcb»TurcatS» Lib. 144-7
adChrißophorum Ca-rouiciS,oratio de mot teMautitii»Ioach.Câ. *790
chryfones Rhaeti didi
1150
chryfonum fex millia in caftris Gallorum.
Capella
114-0.
chymeriotæ pop. Herold» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 zz
chynadinæ arcis amiflt; , fio»Ioan»Samb» 1719 cibi SC potus abilinen-
tiaunde oriatur» Ge-
catuarorSurbsfruftra à Gallis obfeffa» Vuilh. Godelcphçus »911 caueanum urbs.Iouius
1599
cauros appellat Chrifti anosTurcç 1556 cclocem nauem uoeät
Galeonem.Etro. i}4s
rold
i8j7
chriftianorumnon elfe de honore contendc« rc.Mamcranus i67î captiuorum 2O00O li-berata.loan»Vet. 1927 infortunium ad Alge-riara.Nico.Mam»i84$ chriftianosin arce Tu«
netana in compedib»
ratd.Bucol. 1863 cibo Cardinalis prior diaconorum. Corn.
Agrippa »265 cibinium urbs in T ran-fyluania. Broder» nsi cicilianx Vallis Mar-
chio.Etropius »35lt;£ CiliciximpetantTurcç»
Richer. - nbsp;nbsp;1448
circeU
INDEX HISTORI ARVM
|
circellutn urbs qualis. louius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1382 circelliregnum. Etropi US nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;04^ cifTelinck arx. Conrad. BuCOl. • i8Ä7 cifierna Inarce Tuleta« na^Etropius cicrarflnnurbs^ louius 1387 ciuicates in Smalcaldi/ co fœdcre quac fuc« rint.Lampcrtus 158) ciuicattbus fuperioris Gcrman{ac*principcs confoederati fcribunn loanncsSîeîd. 1742 dad4;s ad Laupham- Eob.HeiTus izSi daudiani poëma de Honorio.Gaef. ÖC Shli cone principe. Vuolf. Lazius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8jy Claudius mosi Herold. I8i9 dauena CbryfonGqtio modo capiafir; 1141 debergenfeagmen ru« fticorum. Gnöd. 1057 Clemens. VlLponti.Ca* rolum.V.Bononiac re gio diademate ornah Nico.Maffli 1342. VIL contraCarolum V. copias mittit Nilt; col.Mami 1842. VII. pontiEa Carolo. V. li« beré dimiflus. Nicol. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i84î dcmêtia phit principis Hafsi^ in öidos. Eob. HefTus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1282 dementia Landgrautj Hefsi.Eob. Hef. 1279 diucnlts princeps mit« tit legatos ad regem Galliæ.ïoan.Sl. 1747 intcrCliuenfem princi» pem Sc Colonienfem controuerfia pacata. loan.Sl. ^767 dupeae promontotium |
louius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1418 coboix dodorisuatici niö de Carolo V. 1857 cxiius Curio fecundus uir eloquens. Herold. 1817 cxnobium S. Maximi incedio abfumptum. Latonus 1028 cxnobia a rufticis Alfa-ticis direpta SC eaerfa. Gnodal. iO5lt;s colchcs Turcx uaRa-runt.Ricberius 1448 collis Martis apudTre Uiros.Latomus ïo2lt;r Colloquium de religio-ne.Lampertus »584 Collum oppidum, loui-US nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159$ coimäria urbs. loan.Sl. gt;748 colocfa oppidum Hun gatix.Brulerlcus nSö colooia Agrippina in= ter urbes rufticas nu-meratur. Hart. Mau. 85$ coloniam Cacfar uenit. Nicol.Mam. 1848 colonieniis epifcopus moritur.Ioan.Sl. 17^2 epifcop.prxfcribiiUr. Lampcrtus 1^45» epifcopus pacatur cu Cliuénfe.Ïóan.Sl. 17^7 epifcöpus à pontifice excommunicatur.Lä-pertus gt;y9gt; archiepi fcop. fœdus init cum duceSabaudiç. Ioan. SIeid.1749. epifcopus accufatur apud Cxfa-rem. Lampertus epifcopus nomine A-dolpbus morif. Vuil. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1909 colonienßs ecdeßx prg rogatiua. Hart. Mau. 8;|.archiepifcopi equi tatus.Hart.Mau. gy7 coloßum urbs inTranf |
fyluania. Brode. 1811 coloflus folis. fonta nus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;989 ' colunmæduæ ante tem pis Aquisgrani. Hart. Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;859 comaronis ad Danubi um fitus. Siellanus ’f7gt; comes deBarraba.Tho ma.Vuintz. 1774 coz mes de Sonnenberg occiditur.Pedius. 914. comitis ab Hdffelfiain* lamentabilisintcritus. PediUs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9Ogt; comités à kaïn. Pedi-US. 892. deBarraba c3efi.Thomas Vumiz. 1789. duodeBarrsba occifi.Thom.Vuinrz. \776 àNafîouia.Ma-meranus comitum duorum fi-multäsexqua bomici diumeft confecuiuni. Pedius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9/4 comitia Augufiana. Pe dius. 92«. Vuittemgt; bergx cclebrata.Bef« fei. 171^ Vuormatix, Lampertus 1580 comngt;endatorcsimpe- rq. Mameraniis 1^57 commcrciacum üina,u-bi uixit puella quxdä finccrbo.Gcrara. «868 concio fequitur prcces apud Tui cas. Richert US • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1407 coniugtum duels Vùir tembergici S80 conneRablius mittitle« gatos Argentora tum. loan.Sl. 1746. lega« tus Galiicus Metim ca pit.loan.Sl. 1742 côràduRcomes Verne-bergenfis cum exerdtu Lou.aniû mittitur. DamianusGoy’ *87» Conradi |
IN T O M V M IL
conradi Pauperis origo ödoccafio 880 conradinus Lyfin^oc Haflus.de Rom.Cap.
conßantia fuit in foede« re Smalcaldico. Lam« perçus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;158;
conßantina urbs in A-frica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijjç
conßantini imperato-
ris regia apudTreui-ros.Latomus. 1025 conßantini imperato/
ris exicus .Richr.t454 conßantinopolis deferi ptio.Richerius 1474 expugnata .Richerius 1454. expugnata à Ma omethc. Richer. 1472 confpirationis forma.
cordubae gymnafium. louius • hs?
p. Cornelio à Bergis epifeopo Leodinenfl amp;c. Gerardus Bueol/ di anus Phÿfîcus regi-
crcta Venetorum Colonia. Fontanus 1014.
us
cornu uenatoriüm inflgt; gneVuirtem.Ped.879
corona regS Vngariac Viennam mittitur.logt; an.Sam. iz)sgt; quo ihodo imponaturCae fari.Hart.Mau. 8« j
coronatio duplex Ca« roli.V; apud Bononiâ celebrata.Cor. Agrippa 125«. Augnlialis qua pompa iitince-pta. Cornel. Agrippa i2«o. CaroliV.Geor
croatxpop. 1820 Croatia in Hungariau-bi incipiat-Btodericus II8». in yiyrico. Richerius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1454
croatiæ caput. Btoded
eus
• H8Ó
ctudciitas rußieorumi
Gnod.
Ï04?
Latomus gt;02) giusSabinus 8^7 cöfpiratum in Lj^nded coronationis imperia« ■ lis ritus amp;: ccrcmôniç.
cucullatorn turba quæ in coronatione Caroli V. fluit Aquifgranf. Hart.Mati. 8s s culcharos Turcæ atfli-
xerunt.Richer. 14$ z cullera oppidum; Steb
la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. I4ÎÎ
cultus Deo gratifsi-
mus. Georgtus Sabi*
hus
8}2
oppido apud Tribo-tes.Latomus lozi continentia ‘principis.
Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;879
conuentus imperato« ris amp;nbsp;ßatuum imperq Vuormatix ßatim pofl coronatione Caroli V.quid tradarit.
Hatt.Maur. 870 conuiuq pontificis öd Cxfaris Bononix ap«
Hart. Maurus 801 Caroli V. pompa. Hart Mau. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«5«
coronatione Logobar-dica perada quid fa« dum fit Bononix.
Corn. Agrippa ns? corinthus â Turcis ui-da, Richerius 14ÎS cos infula qualis.Fonta
nus
979
copiarum in obfldione
coppanienfis Zanck« zyaki ßatiTra. Ioan.
copflxnum oppidum.
corbeiamCxfariani ue niunt.Iac.Baf. isog corcutius frater impera
corcyra infula.Fonta«
cofmo FlorentixScna« tSciuitas fe dat.VutL
hcLGod.
189S
cupri foding inHunga ria.Brodericus nsd
cufauca ciuitas. Etrop; rj78
cutheia urbs in Gala/ tia.Richerius 14$$ cirifcelebes Turcarum imperator.Richc.1451
Cyrtha Numidiæ regia olim.louius 1)95 czabur PfalteriumDa-
uidis apudTurcas.Ri cherius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1466^
czo filar quales (acerdO
tes apud Turcas. Ri«
bus *
1014
cottons appellant uul/ go Gofsipittm.Etropi us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1)78
cotise Alpes. Capellan.
iï î craflus fluuius. Herold.
1819 crema urbs. Thomas
Vuintz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;178)
cremona urbs Mediola nenfls ditionis. Cap. 1114
crepium oppidum. Ni-col.Mam. 1847
chetius 14.6^ czolachar apud Tur-cas qui dicantur. Rich
crius
czougâ Caefariani redu cStur.Vuolf.Laz. isit
DAcum Colonia: loan.Sam. 1734 dalmatiain lilyti« cö.Richer. 1455 ubî fit fubHungaro rege: Brodericus nso Dalmatixfitus. Bröde/ ricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liso
B dalmatsë
;
-ocr page 36-|
INDE balrrtatæpop.Her.iRio dalshemq in Palatinatu qüot ruftici in armis (uerinc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1094 damafcus expugnata. Richeriu% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1470 damianus Gois Loua« nium reuertitur. Loihnio excluditur. Dam. 184$» iS/ff. Louaniöuenit 1870. ad Longouallium ac-cerfitur 1877. fere« dimac 9000.. corona torum.Datfl. 1877. 20000, coronato-s rum extorquatus. Da mianus i8784 capti uns Digneda dudus. Dam i878«Goiscapit 1877 .in hoftiumcallra abripitur.Dam. i87lt;s’ Damiani Gois cquitis Lufitani de captiüita« tefu3,ö^ dens,quxad Louanium à Longo« ualiio Gallorum duce ada funt,3d Carolum V» liera narratio-18^9 oratio coram Longouallio.Damia. 1877- uxorLouanio cteda 1879. colloquium cû Longoual* lio.Dam. 1875. Go i$ equitis Lufitani a-pologia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1870 DamianS fuiffe audo-rem ne Louanium op pugnaref. Dami.t877 adDamianum ftudioz forum uetba aculeata. I87ï dampetra arx capta-lac.Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1808 danis Germanos fæpe leges olimpracfcripfif feloan.SL i7Sgt; daniel Greflèrus. Do-dor. Tho.Vuin. 178^ danidis locus cap.t. ex piteatur. deRô- Cap- |
X H 1ST Ö R I A i8lt;î4 danmarchiæ regis Chri fîierni doli ÖC artes Ziegler. dantifcus epikop. cui« danubiumin Martiana fyluà; Broderie. 1180 danubij tradus. Herol. 1819- fons Ped. «99 danuillerium oppidum deditiotle captum à re gc Galliç.Ioan.Sl.i75o darmilatum capitBura* nus. Lamp ertus 11^)9 daro fluuius. Her.i i319 dauidis Georgti Leide-fis portentofac affertio nes.Lampertus 1507 debrecinium urbs.Bro- dericus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1108 dedeboutj oppidi fitus. loan.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7a‘4 demetrius Thciïeny in terfedus. loâ. S3.17}x drlphinatus quomodo ad regem Franciæper uenerit.Mamer. 1671 delphinus humanitér Carols V. exceperit. Nicol Mam. 1844 demofthenis fententia. loach.Cam. nbsp;nbsp;nbsp;1797 dermifeher facerdotes apud Turcas. Richet. 14^8 S. Defidcrii oppidum è Carolo.V. fruftra op-pugnatS- Nie. Mam. 1847 diabolos Turcç nigros équités appellant. Vuolf.Laz. i8iï diariS expeditionis Tu netanx Caroli.V. loâ. Etropius 1341 dieilhenfisciuitas 1487 dießhum urbs-SeruiK- diluutum fiudgardta- |
R V M dimöticum oppidum» dinaßrumeripic Vene tis Turca.Riche.i4ïtf dinckelfpula urbs. Là- dingclfpoelum èXerci- tus principum perue« net.Ioan.SI. 174X dinckpula quam dtfHci iefe Caefari dederit-Lampertus kiîi diocletianus fpontè le- gnum abdicauit.Vuii hel.God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189«?’ dionyßöpolis urbs.Richerius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^4 diouantum arcem rex Galliac oppugnat, Sd quibus côdihonibus fit capta. lac.Baf. iSotf diouantum exußa. laC dirnauia oppidum.Sref difeordia quantum ma diui Turcarum. Riche« dobra municipiS. Vuil dodehouium Cæfar ,p- ficifcitur.Ioan.Sl. 17^^ dominicus de Maxi- mis diues Romanus amp;nbsp;Vfinus captus ,e-ius^ Hlius occifus.de Rom.eapta issi domulTuIa capel. 1114 donçum Çafdinalis Po lus ueniede Con. Ah gh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»79 J donouerdam exercitus principum peruenit-loan.Sl. 174a dorgutes Turca infig- nis Pirata. Cal. Stella 1430 dorlanum. larob-BaC 1805. PicardiatoppL dum.Iac-Baf» iSos dorii |
IN TOMVM IL
|
bWæ oratiojin Anglia pcreuméfuggcftu,an tequam capiteplede» retur,ad populü adÜâ temhab;ta.P.V.i88 9 ducllumaix. Ped. duŒela urbs direpta.Ser UtliOs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1509 dura oppidum captG. Nicol.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;1847 bppid.Nic.Mam. 1847 oppidum in EburonS finibus.Iouius i}48 dur« obfcfsio dcCcri/ ptio,3^ expugnatio.lo uius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1548 durantius captus. Bar. land- J i8î4 diadema quibus cete-monqs imperatoriim ponatur. Hart Maur. dÿrrachium Veneris ademit Torca. Riche. i4s8 dÿfenteri« càufa in exer citu C«faris.Etropius É EBenoauicus. BefL eberberg Lat.iôjo ebergifitus loii ebethardus Barbatus primus dux V uirtem/ bergenfis.Ped. ÿio Barbatus.Ped. nbsp;nbsp;888 écloga de morte Mauri tti ducis Saxonix. Thom.Vuintz. 1788 edogadeduce Vuirtê» bergenfî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1504 ebufum oppidum.Stel-la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4îî eeelefix bona conferun turadufum bdli.Bro« deticüs. 1179. Co» lonienfis præ^ogatiua eximia.Hart.Mau 8$} ecclefiarum mintftros quales uoluctint rufti ci.GiiOd. *0}« dornRadium dedftun Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89Î dracone» tormetorum noi'nen.Lato n. joztf dra JUS fljuius.Herold. I 8 I 9 fluuiiis.Ioan. St »749 dreiiebrj dominiam Ge orgo Mrchelburgen* fidecernatur.Bt'ffiögj drepani portus. Etrop* ïTÎ drepcni def(:dpHoï37 4. duacurta urbs fruftrà ob fcfTä à Gallis. Vuiihïl. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hu duaclâ munit dux Vuir- tembergicus.Pcd.898 duberusDuuius. lo.Sl. ducifTç Maurîttiluaus. Tho.n. Vuiniz. 178$ I ducum in Mauritq ca» ftrisludus. Thomas Vuiniz. 1779 lo. Dudlxus fit (um-musinaula regts An-gliæ. P.V. 188} dudlacus de regno An* glico orcupando Co/ gitat.P.V. 1884» Edu ardoVI. tegi Angliae librum arripit eumc^ acu’eatis uerbis incte pat.P.V. 1 884. fittu torßJuardi VI. regis AngUæ. P.V. 188} fiîNorihumbriae duxquot; P.V. ibtd. Northû briacdux proccres reent Angltlt; in aulam Londinenfem conuo cat.P.V. 1885. regnS Anglt'æarmisfubiuga rcconatur.P.V. i88 7 dux Northumbriac ca plus 2lt; ad Regina An gliae dedutflus. P.V. i888,North0bri3r dux csptte ttuncaïus.P.V » 1889 |
dudlæjducis Northum ecclefiafllcfs bonis fft Vngarta utuntur uergt; « fus Turtâ.Brode. ii75gt; eckàRbchiih 12*9 edellam Syrixurbê ce-perunt i utcç.Ruher, gt;448 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' eduardus rex BritanniX kgatum mittit a*d Cx« fatem. loan.Sl. i76^ VI.ex matrts utero cce ius.P.V.t»«} kdont hifiortcx iraximê dc-ditus.PV. 1884. VU I rex An^tx moriiur. P.V. 18» j. VI, tijp Angüxueneno neca-tUî.P.V. i88».Vl.mor tuus clam Vuefimona fieri um auedus; P.V2 gt;88$ eduardi Vf. regis Anz p|ixnaruraamp; laus.P, V. 1884. VI. legfs Anglix li grnium. Pi V. 188 i. Vl..xuu»ç in auiium (epuUbium conduntutiP y. i»89 V'ii rrgts Angl X exz distmtrum.P.V. 188$ nbsp;nbsp;’ xfiascaltdilsima SC. tic« cifsima. Gctatd. Bue. 18*^7 egbertus March'o Mif-nenfis occtfus. Geor. Sabirtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8} t cgertolphus Cellcnfis, ciuisad larû Aefomi* umcapiiuiis a Tuicts abdudus.Vuoli.Laz. 18(1. Zelleniis gloi O occifus Hetold. 18.8 eintliouia opptdû. Sf r« • UlliUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148 7 eiienhutenicum a^n e fedittoforum ruftico» rum.Gnod. lo«« Ciftetum oppidum ob-feiîum. loan.Sfi 175Î t'fteti eppid» delcrt-ptio.loan.SI. 174$ eleâons ptxicriti f œ« B s ha.Haiü |
Il
INDEX HISTORIARVM.
|
na Hart Mau. nbsp;nbsp;8^7 elector« Ferdinâdo Cg faritoramentutn prx-ftantVuilh.God. ijiy imperti quomodo ue« fiiti fucrint cum Mau-rhiuB accept! Auguftç à C^fareinueßkuram. Mam.» iff/o. quo or-dineïmperatoriam federn circutnequitartnt Francofurti. Vuilhcl. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;löiy elcdorum nomine ora» tfo habita.Hvf. Mau. 8s 5. principumgratu latso.Hart.Mau. 85| triumliterx ad regem CaroIumiHart.Mauri eiedoratus inuefturam quomodo Mauritius fufceperit.Mam. elediones difeordes eledorQ imperij 8ji clcdionisdecxetö.Hart man.Mau. «$lt;?. im perialis locus. Hartm. Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8ÎÎ cleonoraf Fi3corumrc-ginac tumulus. loan Vet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipji eluangen oppidum â Vuirtembcrgico principe receptum. loâ.Sl. 170S. oppidum captS. loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7lt;î5 embocenfes adferibun-turin fee dus Smalcal/ dicum.Lamper. lySS emericus Bebek in loc6 ncquam Stephani Hegedui fuffocatur. * loan.Samb 172? Bebek inßaurator A,' griîe areis.loan.Samb. 17i5gt;.Nagh.occiditur. loan.Samb. 1724 emetienfis dominus ur« be Louanio aufugit, Dam.Gofs. is/t» do minus Louanium cd cxerdtu mittitur. Da. mian. Gois. i emporium Francofurti. Eob.HeiTus. 1281 tnchriumarx expugna la.Iac.Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1809 enkenfurti Cardinalis aedes RomæseHiman-tur.deRom. Cap.isytf epaminundç morientis cura.Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13Ä2 epeirus Larta nunc di-da. Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4y? epigrammata Gorneltj Agrippas’öf aliotû in triumphale Caroli Cg fariscoronationc. Cor nchAgrippa. 1271. 1272. nbsp;nbsp;nbsp;127} epifeopusV uormaticn iisoccifusi Georgius Sabinos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8y i epiicopus^ Magdebur-genfisoccifus. Georg. Sabinus ibidem epifeopi Frariciac amp;nbsp;No ribcrgêfes feedus faci-unt.IoanSl. Ftanciae pacem'petöt Thom.Vuintz. 1771. Franciæmagnam uim pecuniae Alberto Brâ^ deburgico frußrä olFe runt. loan.Sl. i76lt;j. Frâciçjuga flbifalutê quaerunt.Ioan.SL 17^0 ad epifcopum'Argenti nenfemmittit legatos rexGalliç.loâ.Sl .174» epißola TurcacadRho dienfes,Fontan. ^-79 epitaphiû duds Eberhardt fenioris. Vuirtê-bergenfîs. Ped. 929 equos 8f canes genero/ fos alit dux Vuirtem* bergicus.Ped. 880 equeßris ßatus digni-tas.Hart.Mau. 864. equeßris ludus.Ped.912 cenfustHart.Mau. y^4 |
ordinis ulros pluri-mos ereauit imper* tor.Hart. Mau. 8lt;4 equeßrium a gm in nor« do.Hart.Mau. Sytf équités fub comité ab H ardeck in obßdion e Viennæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uzi équités atrati.Lam. 1^54 equitatus apudTurcas quantus amp;: qualis. Ri« cherius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coloni enfis epifeopi, Hart. Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j7 equus Pontificis in pô-pa procefsionis qualis.Cor. Agrippa I2lt;?tf crafmus SarceriusDo« dor.Tho. Vuint. 178} erafmt Roterodami di-dum,Herold. isr» crebergum arx à confee deratis principibus ca pta.loan.Sl. 1748.1749 erencus âKûnfpergmi litat Ferdinando contra Turcara. Vuolf. Latz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8iy érenrychus kunigfper-gicus uirrei militaris peritus Herold. 1S31 ericina Venus 137? erids Gnus. Stella. 1432 crlcb3chiû.loan.S1.«74i erneßus comes Mas fet dicuscaptU8.lo.Sl.17y2 i c^xJmons.Ëttop. 137$ efehuiaegS oppid. Haf-fiæ.Gnod. io(î4 cfdenum caßrum folo çquafum^ Carolo V. Nic.Mam. 1841 eslingam dux Vuirtem bergicus obfîdet. Po-dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßp$ eslingi coniuratis Suc-uiæadhacrêt.Ped. 89$ cslingos obGdet Vwir-terrsberg’cus dux.Pe« dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y»?? eslingenfes feribuatur in fœdus |
IN TOMVM IL
tn fœdus Srnalcaldicö.
Lampertus eteodts fenccntia. lo*
fob
1117
ach.Cam»
*79»
fames amp;nbsp;motbi in Ita« iia.Capet 1 ilt;f8. inca Rris Smalcaldicorum.
euboeam NcgropontS hodie uocari. Richer.
1450
eugenq têpóre Gallus quidä diu ßne cibó uU i Xit.Gerar.Bucol. »8lt;9 cumimotus.Soite. rzttf euxinum hodie uocari mare maius. Richer^
*45®
exemplum fortunae in« conRantis.Barl. i8s$ exercitus apud Turcâ
Eutröpius öó AGati-casi Richer. 145^. à principibus Saxonia amp;nbsp;altis quibufdam có
Lampertusl ifi49» Hie rofolÿmac.Coruin.ips SaguntiqUalis fuerit. Anton.Coruin. ibid, fame petite atroxfuppli ciumLamper. h)« fanum diui Quintini expugnatum. Vuilh.
God. 1912
(cribitur aduerfus rU» Ricos 1070. Caefaris In Bdgico qiialis âC quantus fuerit. louius is 8. régisGalliatum in Bdgico bclloaduer fus Carols Vi louius
farina portas, lou. 1^00 farneßus Oftiêfes quo« rnodo unxerit tmpcra torem Carols Væor.
Agrippa 126?
fats inRabile. Ped. 880 fati numinis pote-
Ras.Lampertus tdz) felduar oppidum in HS
God. ibid. rexRó^ man. in Cafarem eligi tur.Vuilh.God. 18 ly amp;nbsp;Mauritius de pace agunt. loan.Sl. .174$ rex quomodo AgriS potitus fit.loan Samb. 1717. Oeniponîem ad Cçfarem proficifcitur. loan.Sl. 1748, fcribit ad Germania Procc-res.Vuolf Laz. 1810 tex inRtit legationem adTuriîîimde ineun-dapace.Io.Sam. 1750 tex mittit legationem admonachum. loan, ëacn. 1754. rexfe pa rat ad bellum contra Turcas. Vuolf. Laz. 1810. rex apparatas
garia.Broder. u8} fcrdinâdus Gonzaga. Etropîî«, texquomo do Muleaflem Tune-
1551. ChriRianorü ad . uerfusTurcâ.Pcd.947 txcrcitus dufcm perk tia.Eob.Heltus nsi tegius.Ped. 905. Cçfa ris in Africa quib.mot bis amp;nbsp;alqs difßcultati' bus laborarih Ëtrop.
iî7i.cogitur FranCilco â Siccingen. Latom.
1024. imperatorqfum ma.Nic.Villag. 14.22 expeditio ccfhtra Fran=
eifeum Treuitos obfî» dencem.Latpm. 1028 tzeekoppid.Brod.ii8i F
tenßum rege excepe-tit ôô in caRtis habue« rit.Etrop. ns®. rexeS Saxoniæ dùcedecôci liatione agit. loan.Sl. 1741^ rex parat bell um contra V uirtembergi-cum.Ped. 904. quoiù reregnSHungatiæ ac ceperit.Broder. nsi tex mittitlegatos Frâ* Cofurtû. 1767. rexcer-tior Ht de uiâoria A* griêRum. loan. Sam.
FAâioO quâm mife-rè crudelitercn oin di.Ped. 920 faAiôfos punit dux , Vuiriembergicus.Pe-dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;913
(âmes irt «RrisTureg
17294 texquomodote muneratus Ht le^tos Agrienfes. loan.Sam.
1729. fcribit AgrienR bus prçfedis.lo.Sam.
1720. Cçfatquomo-éxcèptus fuerit à V ien Hbus. V uilh.God.i9i5
' Caefar legationem mit tit ad pontiHcê.V uilh. God. 191 «.Caefar feri« bit Camera. VuilheL
copias in Hungarian! mittit. V uolf.Laz. is 1 □ tex Spiram ad comitia uenit. Gcr.Buc. i8«7 Aüflriacüs côtta Tur-cam proficifcitur.He-told. 1851. fratetCa toli V.Nic.Mam. 1841 rexlegationein ad ca' Rra principum confoè deratoruïTi mittit. loâ.
Si. 1759. Archonus praetedusMedioiani, Gallos urbe excludtr. Had.Bar. isjo. Archi dux Auflriçcertior fit de Karothna expU' gnata.Vuôlf.L3±.i8i4 rexPaffauium referti-
tut. loan.Sl, 1750. Fetdinâdi AuflrIaciCle lt;nbsp;inentia.Herold. isjt Archiducis AuRri« laus.VuolfLaz. 18 i$ AuRriaci reditus ex Vngaria.Herôld.18 37 Archiducis Aoflriæ rc ditos ex bello Turci-co.Vuolffgangus La-zius 181 s. regis Hlq expeditio contra Tue..
B « cai
|
INDEX HIST ORI AR VM cas.Vdolf.Laz. la«) fiHxnubût un a Alber to dud Bau3rorum,aL tcra Guibclmo Cliuê-G prindpj. Lamp, iffoo ludus ob expugnatâ Temefuarum. loSnes Sam. «7)9. eledio in Caefaream Maieftatc Vudh.God. 191s ferdinando quomodo Carol. V.impcrium tra diderit.Vuil. Go.igjs Cxfarl quid pneifex re fp0derit.Vuil.Go.i9i7 Turca bellum indicit. Vuolf.Laz. 1810. re-gi Turca obfidionem Zi^cth.denundat. I0« anSamb. 17 jo. Caefa rieledores iuraipencQ prxßant.Vullh. God. ferdinandö Carolus.V. lmp.de abdicando im pcrio certiorc reddir. Vuilh God. 190Î feritatis exemplum.Ru cher. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1470 fcrrncrslcbiu.Befl? i688 ferrandus Gonzaga. Nic.Villag. gt;42* ferraria in Italia quomo do munita Gt. Stella is®7 ferrarix dux Hercules quid à Cxfare Carol. Vacceperir.Etro. ijyi ferron lacus in Hunga-ria.Brod. 1180 feflani reges. loui. 1589 ff1t}côtra pattern, loan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1768 Hdes non habenda foegt; difragis.Gnod. lo^i ftefls capta. Lam. 1009 Gefla capta à principib. côfŒderatis.Io.Sl.1748 Gnarium urbs.Ioui. ijs»8 aminius uindexGrx« fldx.loan.Sl. 174* Gauianum olim dtdlam Viennam.Soiter. uh florengesin pugnaPa-pienlicaptus. Hadria. Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1S54 Gorentix prxGdta impo fita. Nic.Mam. 1842 tlorentiam Carolus. V. ex Africa uenit.Nico. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184) Gorichena caflrum folo xquatu i Carolo V. Nic.Mam. 1841 Goriuilla caGrG folo quatutn à Carolo V. Nic.Mam. 184« Guméoppidum ad ma reSiculum.Etrop.1378 fœdus inter tres princi» peSjPalàtinS.'Hefîucn 8C Treuirenfem epifeo pum.Latom. nbsp;nbsp;nbsp;1029 fœdus contra Smaldal/ cos.Lamp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1590 fœminarum AgrtenfiS alaciitas.Io.Sam. 1728 fons uino fcaturiens. Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;913 fontem rapidum quo modo nutriuerit Cx« far.Stella forchemum oppidS re* ceptum à Bambergen Gepiicopo.Io.Sl. i7lt;r3 fottunx exemplum in« Ggne.Barland. i8$r fortunx in humanis re bus ludibria 10^0. lU' dibria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12 2«? forum lulq Carolus V. caplt.Nic.Mam. 1843 francia Orientalis ab Alberto Marchione depopuIaf.Io.Sl. 17^7 fraheifeus Amballator captus. de Rom. Cap. i8$$. comet à Turre. VuoIf.Laz. 1813. Ke-fas interfedus. Ioan. Sam. 1732. ä Sickin-gen.NicMam. 1841 francifei à Siccingen alt; dio mcmorabtlis. Ls- |
francifeus a Sickingen. Ped. 889. aSiccingen. francifei , à Siccingen mors.Latom. francifeus à SteinenbrQ occifus. Herold. 1823 Thenus interfedus^ BeGel. 1713. Tbaius uir darifsim.Herol. i8i^. Turacus uir infignis. Herold. 1831. Vitetut in locum Cafpari Pe-teu fubrogatus.,Ioan. Samb. 1724. Zayuir clarus.Ioan.Sam. «717 Zay Gt prçfcdus arcts Zolnok.Io. Sam. 1718 Zay Cjfareuslegatus ad Ture am mrttiiur.Io an.Sam« francifeus i. rex Galltä rum contraCatolum. V. Hadri.Bar. 1849 i.GalIiç rexmagnûcx ercitfî eûtraCarolG V. feribit. Had. Bar. »849« i8yo. rexGalliatû du-catûm Lucemburgen fem inuadit. Nic. Ma--mer. 1841. Gallixrex quid refpoderit Cgfari petenti auxiliS aduer-iusTurcas.Etr0.1344. i.rexGallix mitntle. gaticnem ad cledores impertj.Had.Bar. 1849 I .eapitur in pugna Pa pienO.Had.Bar. i«$4« Galliarufh rex fruGrà Imperium expetitNt-col.Mam. 1841. rex Gallix hoGis imperq iudicatur.Ioan.Sl. i7f 3 francifei gt;. régis Galli-arum etiiog urn in pu gna Papiêib Had.Bar* 1854. I. régis Galliàt uirtus amp;nbsp;fortitudo in pugna Papienfi.Had. Bar^ ibid. 1. reels Gallia.' |
IN T O M V M 1L
Gallia rum fidei con ftâtta.Vud.God. 1900 inter Francifcum i. ÔC
Catolum V. belli cau-fa.loan.Vet. 1928 Franrkehufium ruftid
fogiunt.Gnod. 10 «9 franckenhulq quid adu fit inter rufticos öd principes.Gnod. 167 o fräcofurtum ad Moenu
obiefTum.loä.Sl. 1757 1758. oppidum obfidi one folutû.lo.Sl.i 760 francofurti conuentus.
loan.Sl. 1767. ßtconuentus,intp eo Fcrdi-nandus Cçfar eligitur* Vuilh.God. I sij.Ferz
eus orator. lo.Sl. 174* fraxinet Gallici legaci oratio in couentu Paf-fauiano.loan.SI. 17$) frenshetmii quid adum
Gt in ruGicotum fediti
dinandus rex Rom.in C^farem cligiturVuil hel.God. 191S francofurto quomodo
Büranus potitus Gt.
Lampertus 1659 francofurto Albertus Marchio difcedit. lo-
an.Sl.
one.Gnod. 1099 friburgenGs fenatus ob uiam uenit Mautitq fu ncri.Tho. Vuin. 1784 friburgum in Mifnia
ThomVuintz. 1784 quando Gt conditum Thom.Vuintz. 1784 ftibui gi metalli inuêtio.
Thom.Vuintz. 1784 ftidericus GoteGcmius mittitur ad regê Gallia tG.loan.Sl. 1745. duX
francobcrga.Eob.Heff. 128}
in Franconia Marchio-nis Alberti Brädebur« gici faruitia. Thomas
Vuintz.
1772
Brodericus niè frugalitas Algeßriumlt;.
Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88«
fruGum oppid. captumgt; Vuilh.God. nbsp;nbsp;nbsp;i?io
fuldaemonifteria deuagt;
Gata à tufiicis. Gnod. 1068 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
fundaniuincuntur öd cç duntur.louius 1587 furtum quomodo apud
Turcas puniatur. Riz
cher.
Lunenburgenlis in ca ftta uenit.Tho. Vuin. 1774. comes Palati« nus capitaneus impe-rq aduerfus Turcam 122 s.Palatinus eledor motitur.Vuilh.Gode.
1909. duxSaxoniçof ficq cupidiorquam pc cuniac.Hart.Mau. 8$4 TreuirenGs eptfeop. ex cömitib. Eil’enbur-?icis moritur. Vuilh.
jod. 1909» Thumb.
franconS fedes in Gallia.loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«75?
francis qux olim amici tia intcrceGerit cum Gallis.ioan.Sl. 1753 franconici ruftici quo/
mOdouidi^Gno. 109} franconicorum ruGico-rumodomillia cóue» nerunt.Gnod. io$i
galeacij Capcllae de rebus geftts pro re« ftitutione Ftancifd 11. MediolanenGu du cis liber primus uoï gabriel Perenius. Ioan.
Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 }5
galeon nauis. Nic. Ma«
mcr.
galeones naues uocant Celoces.louius.
gallia àCacfarls cxerci« tuBclgico populatür;
Gnod. 1084. ftidetid primi tem« pore Friburgum con« ditum in Milnia.Tho.
francorum rcginacEleo noiÇ tumulus, loan.
Vet. 19 V. regum po tentia 2lt; uidoriac. lo-
loan.SI.
i7«4.
galliæ rex fe armat contra Cçfarc.lac.Baf.iSof
VuiniZ. 1784 frigusingens.Ped. 88$ frobeniana imprelToria officina. Herold. 1817 ftonfpergius Georgius quid in feditione rufti-coiS cgcrit.Gno. 1090 frorentinipontifici Ro
mano addiäi. Gal.Ca pel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iio^
fruduS arboreorS foe«
rolum V.tn Frantia K alqs locis fut regni ex« ceperit.Nic.Mä. ^844 rex, CÛ exercitu uenit Tabernas.loä.Sl, 174s rex indu'das facit cum Carole V. Nic. Mam.
18 4}. exercitum Atre-bates ducit. loan.Sl. i7«oi rex Carolt Cae-farishacteditarias pro« uindas inuadit. laco. Baf. 1805. tegishöfti litas.lac.BafiSoff regß hoftilitas in Lucebur«
an.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17S}
fraxincus Gallicuslega
tus in Galliam redit. loan.Sl. 1761. Galli«
cGditasinfolo Cartha ginis ueteris.Etropius 1352
fumiü in Croatia urbs.
gicoagro.loan.SI. 175a régis fcripiG aculeatû adimpcrq ordines.lo« armes SI.. i7«j. rex
B 4 cur
|
INDEX HISTORIARVM curinGermaniS uene rit. loan. SL 1747. rex Caletum urbetn obO» det.Vuilh.God. i?i2. régis poftulatû ab Ar^ gencinendbus. Io. SI. i74tf.rex quale refpô-fumdederic Heluetio rum Tegatis. Ioan.SI. 1748. rexrefpondetle. ga cis principum..Ioan SL 1747. rex inducias uiolat.VuiIh.Go. rexmitticlegationêad Argentineni?s. Ioan. S1h74lt;^. regi^ colloqui urn cum Argen tincnll busIegatis.lo.SI. 174^ rex capit Tullis amp;nbsp;Vi-rodunum.Ioâ.S. 1742. rex Lotharingiam in* uadft.Ioan.SI. 174’. tex Philippo regi bei« ium infect. Vuilh.Go. 191 i-rexltaiiaminua dif.Nic.Mame. 1842 rex Mediolanenfema grum inuadiuHadria. Bar. 1850. rexturfus ditiones Catfaris inua dit.Iac.Baf. 18otf. régis uirtus 8C fortitudo in pugna Papienfi. Had. Bar. 1854. rexdifccdit ex Germania. loan.SI. 1747. uidus à Philip« po rege HifpaniarS. Vuilh.God. 1912. regem Henricus comes NalTauiæex Belgiaa-doritur.Nic.Mâ. 184J. rex ad Valencenas à • Cçfare uidus.Iac.Baf. 1805. rex cur ex Germania difcelTerit.Ioan. SI. 1748. rexcaptus. Nic.Nam. 1842. rex domO e Germania re-dit.Ioan.SI. 17^0.rex obfides in Germania faluos mittir.Ioan.SI. |
rexMatieburgS capit. lac.Baf. 1806. rex Sabaudiam inua-dit.Nic.Mam. 184?. rex redcit fe. laco. Baf 180$. regi quo anno Leonora loror Caroli V.fit in uxorem deuin da.Nic.Mam. 1842. rex foedus init cum po tifice.Vuilh.G0d.1911. rex uénit cum exerci-tuin Germaniam.Ioä. SI. 1747. rex quomodo fit dimifi-fus.NiciMam. 1842. regem focietatem c3 Turca fccifle. loan.SI. I7Î9 ad Galliac regem quidâ principes Germaniae legatos mittunt.Ioan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1747 cointra Galliæregê ma-ximus exercitus mitti-tur à Cæfare.Nic.Ma-mer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1845 inter Galliac regê dC Ca rolum V. Imper, pax. Vuilh.God. 1906 galliam Caefar inuadit, amp;nbsp;mifcreinuartjslocis depopulat.Ia.Baf.iSotf de Gallia uaticiniS 1857 galliarumrexapud Ps-piamaCccIartanis ca-ptus. Capella. 114?. rexin Hifpaniain ma gnum morbS incidit 1149 cur in Ger-maniam exercitS du-xerit. loan.SI. 1740» gallicam Campaniam Carol.V.inuadit. Nic. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1847 gallicus legatus domS redit. Ioan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;1761 gall ici legati epifiola ad principes confoedera-tos.Ioan.Sl. i7$é. Ie-gati oratio in Pafiauia no conuentum. Ioan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7Î}. 2 754 gallico legato refpôdek Cçfar per literas.Ioan. |
SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17s 9 gallina tmalfemiducato Papiaeuenditur. Had. Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8s2 gallus ex Francia in Bra bantiam uenit. Nicol. Mam. 1844. quidam nomine lacobus diuâ cibo fe abfiinuit. Ger. Buc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1869. galli.Vydmari de Pfuf« fendo Cêiurionis Co ftantia Befiel. 16$^, gain cur olim Romam occuparint; deRom. Capt. iSSz.CaletQur bemlobfident. Vuilh, Gode. 1912. uidi â Cæfarianis ad Senarû urbem.Iac.Bcflcl. 1809 Diouantum arcemex pugnant.Iac.Bai.iSoÿ; Arthefiam depopulâ-tur.Vuilh.God. 1921. Metim amp;nbsp;Nanceium muniunt.Ioan.Sl.i7ôj. ob uiolatâ paeem par/ nasluunt. Vuilb.Go. 191 i.Catuacotum ur-bê fruftrà oppugnant. Vuilh.God. 1911. Bri-tannos rota continente exdudunt. Vuilhel. God. 1913- Valenti um€V MedioIanSexa pugnant. Vuilh.God. 19 ii.Picardiâ inuadût. Vuilh.God.ibid. in 00 pugnatiÔ« Metern, ab Albert© Marchionefu fi.Ioan.SI. 1764. exur beMedioIanêfi fugan tur. Hadri.Bar. isyo. inuaferunt magnam Relgicipattern. Geor, Sabinus eji. Gallorum rex in Traita à Carfarianis capit. Sot« ter.ii2^.exercitus profil gatus adTicinum. Ca pella |
|
I N T o M V M ï L pclla ti4ï » Si Caï’óli V.fcedus 1147. dades ad Valêcenas. lac.Baf. 1805. ftragcs. Had.Bar. 1851. exerci tus aduetfüs Carola V. in Italia. Gal.Cap. 11 is. nrages.lac.Baf. 1807. occiforum numerus ad Auguftam V erómanduotü. V uil hel.God. 1911 ex Gallorum copqs qui no^iles ac principes in pugna PapienO capti luerrni.Had.Bar. 1854 gallorum duces qui nâ occiß lint in pugna Pa pienG.Had.Bar. 18^4. îæuitiainutbe Roma, de Rom.Cap. 1864. centena rndlia ad Papi ampiofligata. Nicol. Mam. 1842. clades ad Papiam.Nicol. Mam. 1842. terror amp;C trcpi’« datio ob Cæfaris adué tum.Nic. Mam. 1847. gandauum. Vuilhelm. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9olt;f gandaui Carplus V.na« icitur.Nic.Mam. 1841 gatiae quid tribuât T ur-ci.Richcr. 14'S8 geelaurbs.Seruil. 1487 geldria Cifmofana. Ser-uiiius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. geldrogallica coiuratio aduertus Antuerpiâ. Seruil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1482 gelues infula.Etro) 57 j. gemSdum capit Saxo. Lamper. 1655 gcorgius rcx Albam lu liatn obfidet. loanncs Sam. 17H. Auftriacus foedus snit cum ducc Sibaudix.Io. SI. 1749 gcorgn Batoti mots.lo« an.Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1725 gcorgius Blatto ca- ptus.BelTel. à Danhaufcn uit nobi= lis.Herold. 1819. Fabti ciusinlaudem Mauri tqducis. Th.Vuints. 1769, à Fronsberg pe» ritifsimus rei bellicac. Nic.MamCi 1842. à Fronsberg 1198. Guua lay intetfedas. loan. Sam. 17»). Hala nobi^: lis uit interfedus.Bef« 50000. óccifaad Au-guftam Veromanduo rum.Vutlh.G0d.i9i2. flragesad Auguftatn Vëtomâduorâ. Vuil-hel.God.i911. SiFtâ cbrum ueterum amici tia.loan.SI. 173^ gallos in Graccia uicit Turca. Richer. 1458 inter Gallos 6ó Caefaria nos pugrra ad Papiâ. Had.Bar. 1855. 1854 amp;nbsp;Cæfarianbs praeliû adSenarSurbem. lac. Baf. 1809. ÔC Cæfaria« nos pugna apudRcn tiacum.lac.Baf. 1807. Cæfarianos rcrû ge ßarum breuis 3f ueta narratio.lac.Baf. 1805 gamæus Marchianus obfes Gallicus. loan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1745 gcorgius Maccdonay occidif.loan.Sam.i75f gcorgius MaldtZfjs no . biliscaptus.Beiïc.1698 gcorgius Mechelburgc |
Os ftr equi^m magi« fter.BclRl. 1687 g’-’^^tgq Mcchelburgen fis cxerciiUstiTukia irr agro Magdtbuigeril!. Bcflel. gcorg’us Mcihclbbigé fis Magdcbuigeniem atcbn pilccpaiii it.ua-dit.BtlTil* i6»t gcorgius Mechilbbtgc. fis Vuanizlcb'.um op pidum capit amp;C tncf n« dit.Beffel. tbid. gcorgius dux Mcclic -burgenfis capms.Bef fel. gcorgius Mcchelburgé fis fit dux cxcrcnus in Magdeburgefî belle,. gcorgius Mcchclbuigé fis confcribii milite-u . Beffel. gcorgius Mechelbui-giæ dux Fiancofutti. lormento intetiedus. loan.Si. 1757. 1758 gcorgius Palady in'Cifi citur.loanncs Sambu. fcl. 1708. ab Flafen-burg globo occilus. Herold. i80.Holius,à Treuirisurbe cxcludi« tur.loanncs.Sl. irffr. Heruuath. puluere fui pharcolçfus,moritur. loan.Sam. 1725. lua« nusunusex capitane-isin arce Agria.Ioap. Sam. I72I* Kysdczy interficitur.loan.Sam. I7)i gcorgius Lampertus. Hart. 855. à Liechten ftein rci militaris perù tifsimus. Hetol, lii« gcorgius Rolyn Dam. Bmmcrienris, Louant enfibus auxtho uemt. Damt.Gets , nbsp;nbsp;nbsp;1871 georHus Rolyn Domi« nus Lmmetiêfis Loua nio urbeaufugtt Damian.Gois 1871 georgius Sigifmundus à Carolo V. lmp. ad imperii Proccrcs «»it-titur. Vuilh. Godelc.’ »908 gcorgius Thanntbcr«' gus ad Norimbergê« les mittitur.lo.Sl.17s t ï gccrgiuV |
INDEX HISTORIARVM.
|
georgîus Vitezi ad re/ gem Ferdinands mitti lur.Ioan.Samb* 1729 gcorgius Vucldner»He roldgt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1824 gcorgius Zikel interft« citur.loan.Sam. 17^2 S^PPitiga uallatur.Ped. 887 • gerardus Lotharq pater ocd(us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8jl gerardi Bucoldini enar ratio de puclla fine d' bofi«: potu uitam fufti ncnte • nbsp;nbsp;nbsp;i865 gcrefgaUum caftrS Tur cæ fclinquunt. Vuolf. Lsz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8ij cxGcrcfgallo Turcçfu giUnr.Hcrold. iSj« germanise bellum inte« ftinum. Lamp» 1578 germantâ reipub.,Ch[i ftianaEcflc propugna« cuIum.loan.SL 1740 germanise Procercs fcri buntregi Galliç.loan. SL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem germaniae flatus.lo. SI J7lt;|o. 1741 germanise Procertb. Ca roh V. imperator fcri^ bit,Sd abdicat imperiz um.Vuilh.God. 1007* 1908 germaniae propugnacU lum Belgradum fubi-gitTurca 1227 de Germanise calamita tibus uaticinium i8$7 germaniam rex Gallise inuadinlo.Frâc. i74lt;y» • 170,7 gcrmanicum bellum de fcriptum à Lamperto Hortenfio 1Î79 germani quornodo à Romanis olim fintap pellathloan SI 171? |
germani quamamicitia habuerint olim cS Gal lis.loan.SL 175) germanorum potcntia oIim.loan.Sk ï75î germanorum rtratage-ma in urbe Papia.Ha-drkBar» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tsya germanorum clades in pugna Papienfi.Had. Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1854 germanorum alacriras ad bellum contra Tur cam.Herold. 1820 germanorum dira auari tia.dcRom.Cap. «8^4 germanorum uetetS tic mentiaerga deuidos. dcRomiCap. j8lt;J4 germanorS praefidia co tra T urea. ]Nic.Mâ.i84î gcroltzhemum diruSt ruftici.Gnod. loji gibcllina fadio.Capel. 11 ÎO gienga óppfd.Lam.i^ij girapolis utbs.Iou. 1579 gîslingâ oppidS ab Al« berto Marchione Brâ deburgico pecunia mullt;fiat5.Ioan.Sl.i74j gladius quibus ceremo nijs Cæfari fitdatUs in coronatiOnc.Corn.A- grippa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12114. gladius Caroli Magni magnus.Har.Mau.8^2 gladq defcriptio, quem pontifex Carfari dono dedic.louius 1^07 gladt) traditio quo ritu fiat.Hart.Mau. «lt;î2 gnidum promotorium^ Fontanus * gnodalius de bello rufti goeppinga obfidef.Pe. dius 92 J. deditur. Pe goletha arx â Carolo. V.cxpugnata. Nicol. Mam. 184.}. arx ex« pugnata.Vuilh.Gode |
I Clise us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ije* gonzaga dux Mantua« noru. Gal.Capel. noj gorgone Cacianani per ueniunt.Herold. i8}tf goslar oppidum. The* Vuintz. 1784 goslatiam ciuitatequo-modoafflixcrir iunior dux Biunfuicefts 1517 goslarienies üeniUnttn feedus Smalcaldicum. Lampertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iss® golsipium ubi proueni ar.Etropius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1)78 fylua.Hercl. »818 atx riuiusmunttut.lo« an.SI. gotha uahda uibs «ft. Lampettus io\8 gothi deflrudores i.r- bis Cattbagints. NfC. Mam. gothorum clementiaer ga uidos.de Ro.Cap. 1804 goihos facris pepercif* fe.dcRom. Cap. 1862 graco fermone uiuntur Turcç.Richer. 1402 graecosuiceruntTureç. Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1451 grains locus lie didus. Bertel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170} granata urbs. louius ’î89 granuellanus Pereno* tus qualis uir fuerit. Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«jy« grauefinum Cardinal s Potus ucpit de. Ang. Con. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i89J grauia utbs. Scruihus 1487 gregorius Borncmifla unusexcapitaneis ar« cis Agriæ. loan Sam. »7» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ . gregorqBornemirtc vir tus Ä exccllentia in arte militari. loannes Sambucus i-jtS BotnemJ/ |
IN T.OHVM U
|
gulfherdo NorthGbriac ducis fracri loannna t Maria foror Henrici Vlll.re^s Angliæ nu-pta.P.v. 1884 julielmus Schattus ad Noribcrsenfcs mitti» tur.loan.öl. 1751 gundelsbemum magigt; ftrl Teutonici ordinii fedcs.Gnod. 1048 gunthurus Schuuartz. burgcnfis comes Cx' fari militat.la.BaC’So« guniheri Schuuartz-burgti comitis uittus. lacBaf. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1807 gunza oppidum Hun-garix obfideturà Tur ca.Soiter, 1143 gurcenlis epifcopi uaii« cinium de futuris Ca« roli V.fuecefsib. Hie/ tonymus Balbus »72 gutzmârius foprcmus Camerarius Cxfare-usad pontificem mit-tiiur.Vuilh.God. 191 lt;nbsp;gutZmannusRoma di/ fcedit.Vuil.God. 1919 gutzmanno quid pon tifex rcfpondcrit.Vuil hel.God, gt;1917 gymnalium Tubyngx quis inftituerit 1x91 H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Y Abitus Cxfatis J~Ycqui eius in ppm« paquaingreffus eft Aquifgranum co« tona imperialem acce » pturus.Hart,Mau.'8s9 t hadebia Albis infula BotnemlfTat mltS in-ucntQ.loan.Sam. i7îlt;5 Bornetniiïç aliud aftu tum inuentutn. Ioan. Çam. ' i/itf Gregorius Byklith gio-.botdus.lo.Sam. 1731 gregorius Deak anus lt;x præfeâ:ts ards A/ .gtix.loan.Sam. ,,1720 gregorius à Dieuê. Da mian.Gois. 1375 grueningan.Ped. 95«? grucninga obfeffa.Ped. 89V gruncuicefis arx’ln qua Eduardus VI. rex An» gliæ ueneno fublatus eft.P.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1885 guido Rangonius. Ca» pel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1140 guilbertuî uinculis folu tus 0i,3d (ummas di-gnitates cuedus.P.V. Ï887. 1889. Anglus duo Northumbriç ob ttrcpens.P.V. 188« guilhelmus Auraicus firinccps à Carolo V. mp.ad Proceres impe tqmitticur.Vuilh.Go. lt;908. guilidmus HefToturn princeps. V78 guinum oppid. deditio nccaptû.Vuil.Go.i?!? guifa oppidum capitur. louutus US’, oppidu captu.Nic.Mam. i84î guifanus dux ex Italia demum rcdit.V uilhcl. God. 1911. duxcutr exercituin Italiammi titur.Vuilh.Go. ibid, dux Caletum urbê ca/ pit.Vuilh.God, »913, guifius Cardinalis fit prxfesin Laceburgio agro. loan. SI. i76o guletæ fitus.louius 140 t guletana arx qualis fit ÉtropiuB s}ét |
cnfis.Da«7 «874^ ladriani Bariandi pro» • feflorisLouaniêfis de-fcriptio Papiends obgt; ftdionis , nbsp;nbsp;nbsp;1849 haganoärexGallix ue» nit.loan.SI. »747 rexGallix mittit lega-tos.loan.Sl. i74vCx« far uentt. loan. SI. 17^4 haidelsbemium oppid« expugnât ruftici.Gno dal, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1061 haidenheim obfidctur^ Ped. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Sé hallbrunafuit in fœdc- re Smalcaldico. Lam, 1585 hailbrunnç quid à rufti cis acftûQt. Gno. 1047 hatlbrunnû C^fat tn po teftatcmredegit.Lam, pertus haimfcndedif.Ped. 891 hala qualisurbs.Lamp, itfî4 halemonurbs. Seruili- halbetftadienfîs dioece« fis à Georgio Mechel/ burgenfi tranfgredi-itur.Beflel. halibafTx oratio admili halybafchç qoi dican-.. 4ur.Herold. isxj hamburgum ciuitas 1Ç51 hanium expugnatum. Vuilhelmus Godcle, M9IZ uaftata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i5{i Hadrianopolis expu-gnata à T urcis.Riche rius i4so.in Grçciafu itTurcisfedes impcra toria.Rtcher. 145X. hadtianusVl. pontifex Gal.Papcl. in4. Ble-bemus prxtor Louaai hannonia regio .Iacob. Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 of hannouera ciuitas 153« hanfgraue Vienncnfis uirinfignis. Gerardus 1867 in Haradorffenfi agro acres uclitationes.Bef (cl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^90 batiadcnus |
INDEX HISTÖRIARVM
|
bariadenus Mythylene USJoUiUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I}82 bariadenus Oenobar-bus.Etrop. ÏÎ4I harmenfeul jrmenfeuL AntGor»« ij?* barsdorc uicus. Befleh hasbania. Scruil. 148« haCsia à Burano uafti' tur.Lampertus iffp haftiae comes captus. Nicol.Mam. 1848 hatühilat apud Turcas qui uoccn^.îiichii457 haybones.pop.Herold. I «zi hsymburgum in Hun-gsna.Soitcrus uu hazcrduu fylua; loan. Samb. hedinfurt uel bedinfort conditur,de^ eius ecy mo muha. lacob. Bai. r go8 hedinum arx obfefla â Cacfarianss Ói. expu' gnataJac.Baf. 180; arx folo adxquata. la. cob.Baf. 180Î hedini expugnationis narratio.lac.BaC 180} beduorum popuIi4Ma« meran. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itfyi hegouia in armis fediti' ofa.Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1068 heidenhdm oblidetur. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92 Ç heiddbergaenonnullo. rum principum coH' uentus.Ioan.SI. 17«« beinus Almanus coful • Magdeburgêfis falsó traditus.BelTel. 171$ helfenfteiniu comitem quomodo fufticf truci darint.Lamper. 158 i helphen^ein comes.Pe d)us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;984 helfenftacnd arx capta. |
Io8n.Sl.i74ï. arx rccu= perata.loan.SI. 174$ belflrenßeiniom comité quo pado ruftici inter fecerint. Gnod. 104Ä belmóda urbs.Ser .1487 heluetq mittSt legatos ad regem Galli^.loan^ SU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^^ eluetiorOm Isatis re» hfpondet rex C^lliz loan.SI. i74gt;gt;niulti ad al tareRomae in tempio S.Petri occifi. de Ko. Cap. i8$^ ocdforum numerus in pugna Pa pienO Had.Bar. 1854. uiginti millia dux Vuirtcmbcrgicus con duxerat.Ped. 88^*cxer citus apud Gallorum regem in Italia.Capel. Iliff, propter rcligi-onem tUmuItus.Lam. 1580. ciuilebcllQ. Lâ» pertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;158) enriCus Vll.Cacfar.lo-ban.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyss enricus VIII. rexAn-banglise pater Eduardi Vl.regis Angliac.P.V. 1885 benriciVin. régis An» gliac filia.P.V. 1884 benricus Brunfuicenfis uiCinis bellum inferr. Ioan.su 17^7. dux Brö fuicêlis cSMagdebur-gêCbus canonicis pa-dumfacit.BelT. iff^s ditionepulfus,ad Cæ farem Metim iieniens ac abeo auxiliu petit. Ioan.Sl.(7ff4.. Brunfui gam utbem obfîdet. BelTeU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1684. inter Henricum Brun-ruicenfemamp; VolradS ManIFeldium bellum. Ioan.su gt;7^4 benricus Cattenus ca-ptus.BefleU henricNs Dudlæus fra terducis Noithûbriæ |
captus.P.V. 1881 benricus lU re x Galliae uidnsäPbili ppo rege Hifpaniarum. Vuilh. God.tÿiz. rexGalliae legatos mittit ad prin Cipes Germaniæ.IoS. Su 1741. lUrex Gallo» rum toedus init cu Ger maniac principibus .Io an.su (7411 rex Galliae fpe urbis rapiendac Ar gentinends fruftraiun ioan.su 174:^. lU rex Galliae ucnit in Ger» maniâ.lo3.SUi747. rex Galliae capit Metim 1742. Galliarum rex cur Metim coeperit, ÔC exercitum in Germa-niamduxerit.loan. SU 1740. rex Galliae Tul» lum Sé Virodunû ca-pit.Ioan.su *74^. lU rex Galliae nouas copi as mittit contra rCgem Hifp.Vuilh God.isti henrici régis Gallig tiiu lus in litçtis mifsis ad Germaniae prindpes-loaniSU Ï741* regis Galliae litera; ad princi pes Germaniaei loan. SU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1741 inter Henricum II. reg2 GalliarQSCAngliæ rc gem.pax.Ioâ.SU 1740 benricus Hafsius.loan. 81.1767. Miffliae Burg/ grauius cum Mauritio duce Sasuaniae de côd Iiationeagit.Io.SI.174r Mifniç Bufgrauius ad principum confoedeia torum cadra mittitur. loan.SI. 1759. OttoPa latinüs in locû fratris detnôrtui fuffocatur. Vuilb.God. 15©? cornes NalTauiae GalPac regem ex Belgia adori tur.Nicol.Mam. i84j corne* |
IN TO MV M IL
comss Naffauix. Nic.
Mam,
I84-I
benrici comitts de NaG fauequitatus ôd pedG tatus.Hart Mau. 857 henricus Nauana: rex
motitur 1895. dcNu tcbergcéturio captus.
Beffel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1692
heydoncs in Hungaria qui Pint. Stella 1561 herenalba coenobium.
cat.Richcr. 140
H.Eobani Hefei gratvi-latoria acclamauo de uidoria principis Hef
forum
1X77
Ped.
herendalfium utbs. Ser I
uilius
1487
dinalis cum Gallo lî-multas.Gal.Cap. »lo« hietonymi pattia.Brod.
1180
hierofolyma quandoà Turcis expugnata ßt.
hetholdi.Hart.Mau.85 8 h ermannus archiepifeo pus Colonienfis mori tur.loan.Sl. 1702 hernbergçfitus.Pedius 890
hernbergam uallantfoe
derati.Hed.
890
Richer.
»448
hqula Hunnorum prin
ceps.Brod.
dunt.Vuilh.Go. i9ogt; inter Hifpaniarum tegï
8C Paulum Illi, pont f.
bellQ.Vuiih.God.ts 10 hifpani ^conutaiu fecu
ti fint CafblS regem fuum Aquifgranum.
Hatt.Mau. . 857 hifpanotu domos Ger/ mani pedites in utbe Romaexpugnant, de
Rom.Cap.1855. iolen tia in urbe Roma, de
1181
hildensheimens.cpifeo pi bellum contra duce Brunfuicefem. Gobk
hernbergam capit dux Vuirtcmbcrgicus 90a herold quid fignificet.
Herold.
1817
heroiim clades. Thom.
UiiîtS.
177«
rus
949
hildesheimêfe bellum^
beruagiana imprefforia officiana.Herol. 1817 hefellnum captu.Nico*
Gobkrus
»49
ad Hilderslebium pu-gna.BefTel. i68$ hiltenburgum arx cap!
tura Vutrtemb. Ped. 834
hippo in Africa. Ecrop^ 108
hippona oppidum.Ioui
Msm» 1845. arxcapta.loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17®4
heflus Lantgrauius co-tra feditiofosrufiicos.
Good. 1004. foede-reiungitur Heluetijs. Lampertus 1584
US
»4’5
Rom.Cap. i855..uido ria terruit Africa. Stella 144S. dira auariiia inurbeRoma.de Ro. Cap. 1864. multi Pa-piac contra fidem da-lam nccati.Fladr.Bar^ 1850
hochftœtûm utbs.Lam
Vuirtembergicumfu-fcipit.Ped. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;904
befsi principis fortitu-doPed. 90$« princl pis infignia leones .E« ob.Hefl'us. 1281. con ditiones pacis. Lamp. 1656
hefforum principis oratio ad milites ne nimi-urn in uidos faruiant.
Good. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1072
hidtunté occupätTurz
hipponcm olim,hodie Bonnam uocant.Ecro piUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I}7t
hippolytæ Maflalpinac uirilis animi mulicris oratio ad milites Papi enfes.Had.Bar. 1851
hippolytus Cardinalis contra Turcam fufee«
maritimse.Iouius ijss Hirfaugia monafteri-um.Ped. 89«. coe-nobium.Ped. nbsp;nbsp;nbsp;954
hifp alis alias Sibilia.Ni-
coLMam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184s
hifma'élis Sophi prouin
cia.Fontanus 101? hifpania àTurcis fpolia
ta.Etrop. 114» bifpaniae principes Ca-
toloVi obuiamptocc
perms ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»044
hœfiadium Utbs. Lam.
1^41 holmcnfis populus.
Zleglctus 944 hombergaatx. Pedius 89»
homburgum.Latomus 10)6
homicidiu quomodo a pudTurcas puniatur;
Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1469 ,
hominis naturg miferia , Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1555.
de Honorio Cæfarc 1 Claudiani poema.
• VuolELaz. 1815 c hoochfiratum utbs.Ser
uilius
1487
höratiusFarnefius gio bo idus. lacobus BaL 1805
horborgum oppidum. Lampertus ■ nbsp;nbsp;1654
hotiß quales Pint facer-
dotes. Richerius 1408 hotnberga deditur. Pe«
dtus
«9Î
horends comitatus.Sec
ufliu»
1407*
iuxta
-ocr page 48-|
luxtaHortum Brafsica^ n3 cóflidus.Befl. iffpo horucij caput in Hifpa-niam milFum Ô£. circS làtûinlâcealou. i)8) boßia urbseCçiari op' , pignörata. de Rom. Gap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185^ hugo Dominus de Mô gadis Romam uenfr. deRomCap. 185^ comes Moatfortius. Gnodr i035.àSchim= berg uir rei militaris hudrichusdux Vuirtê«« bergen.ad imbcrbis re röpotitur. Pcdius879* humana cößlia qualia. Lampertus iffij humanarum rcrum caa cafus uarq.Lam. i6eo humanâ inßtmitaiem uocatTurca ambitiogt; nem.Fontanos 1004 humbrechti Stoeri ftir- pis origo.Herol. 18 j, huna flutnen.Broderic. 1180 hungariaciterioramp; ul-terior.Brod. iiso hungariac regni fcdes. Buda.Broder, ibidem ultra Daniibianae degt; fcriptio. Brod. ibid, flumina Brodçr. ibid. defcriptio.Brod. 1179 hungariunde ucnerint quinunc funt. Broden 1180 hunicaria oppidum ca-ptum.Nic.Mam. 18 4» hufchochi pop. Herol. 1822 haflari uaflant Voetlâ l^diam. Lamper. 1647 hutfchi uir militaris rel peritus.Herold. 1820 uirtus fortitudoin prçIio.Hero. 1824.laus epicaphiû. Herold. |
1820 hyemsafperrima SC nigt; upfa.Ioan.Sl. i7f; hypcrborel montes.Ri' cherius »4 7 Iacobus Bericus. Bef. 1709. Hâtfcbiciuis Baßlienßs rei milita ris peritus.Herol.1820 iacobi Hutfchi laus epitaphiS.Herol. ibi. iacobi Hötfchi mors. Herold. ibid. iacobi Baßlicl Marche» ti,Morini attp Hedini præltj apud Rentiacö rgoj narratio iacobi Maftj oratio Bru xellis habita nomine Belgicae procerö. Vuil heim. God. 19OV iacobus Monchius Da-mianum captiuQ ab» ducit.Dam. 1878 iacobus Radouanuay» da Linus ex capitaneis in arceZigcth. Ioan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1751 iacobus Reyfchachoc» cifus.Herold. nbsp;nbsp;nbsp;1819 iacobus Velius iuris Li» centiatus.Dam.Gois. ’^79 iacobi de Schulenburg feruus captus. ßeflek 1700 D Iacobi Turris Ma« gdeburg. feptcm die-bus frußra idibus glo borucôcoflà.Belî.i/ct D. Iacobi Torris Mag/ deburg. pinna detjci-lur.Beßel. 1702 ianiceri Turcæ qoales 12 12 ianizarorum numerus. Richer. 14« . arma. Richer, ibid, officia diuifa. Richer, ibid. ianizeris t^uae lingua fa miliaris (ir.Riche. t4(?z iaurinum« Vuoif.Laz. |
R VM 1815. FerdinSdus dux Autlriac uenit. Herol. 1 (aurini prçfedi flratdge ma. Vuof.Laz. 1814. iayciza urbs Dalmatiæ. Broder. tt8d iazygum regio. Ioan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^4 iberia à Parthis uida» Richer. iconium hodie Cognygt; umdicic.Richen 1400 iccium promontorium expugnatum. Vuilb. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1912 idolum irmenfeul. Antonius Cor. 1352 idermanfeul. Antonius Cori nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. icnebremons »’îî ignis artißcialis ufus in belIo.Stella »5^2 Ilia Maurirtj fepeliun» tur. Thomäs Vuintz. »gt;79 lllyricum Scîauoniâ ho-i4îî illyriquomodö nûcap-üua infula.louius. 1)84 immanue! quid fignifi« cet.Herold. 1817 ir^erium quomodo Carolus V. abdicarif. , Vuil heim .Go deleuae. 1895 Imperq ßatuüm fefsio« Mameranus itfôç. conftitutjo. Georgius Sabinus’*8}o. Roma niofßciamtlitaria auxiliorum catalogus 1224. dux in obfi» dioneViennæ 1219 légitima fedes Roma eft. Hartman.Maurus SG?, urbes contra no biles Pedius ssç concilium in Germa» ma abTente Carolo V. Harr, |
HartMau.
intomvm il,
adimperq ordines Ca» rolus. V. imperator fctibit, Sc imperium
^0 interregnum in imperio ia annorum ododecim.
abdicat. Vuilh. God 1907. 1908
ImperiQ quot modis ua carepofsit.Vuilh. Go
Georgius Sabin. 8^1 interregna à morte Ma
blerus
dele.
interregnum pcriculo-fum.Pcdius 88j
1918
imperator qux iuramé to Aquifgrani promi-ferit.Hart.Mau. 861 iurauit infiitiamface-re.Hart.Mau. sdj impetacoris officium.
Nic.Vib. 14^4. co ronatio Bononix ccle brata 1239. perfona qualis debeat elle. lo-
inutdia crefcêtis gloriæ comes.louius i ?84 inuidixcaufapopuli er gaclerû.Latom. 102t ioachimus Carrterus
ad D.Ioanncm AlbfnS Maurittj eledoris ora-tio.Tho. V uintz. 1777 ioannes Albertus archi epifcop Magdeburg^ (Is motitur43elt 1658 ioannes rex moritur. to
anSamb. 1734.
ioannis Baptiftg Galial di pcritia in caltns po-nendts.lac. Bai. isof ioannnes Cantacuze-nus imperia abdicat.
nobilis captus. Beffel.
1698. Arndorfius no-bills captus.BelK i7oj de Liehen captus.Bef fel. I «96. Camerari
an.Vet.
I 92(î
imperialia ornamenta N Jtenbergx alTerua* ri.Hart.Mau. 85i imperialis cohuentus
Spira.Btodcricus 1179 inautorata arma prohi-bita.Hart.Mau. 874. incendia Villatû. Tho.
us Pabebergenfis ora tionemhabuit in lau. dem Mauritq.Thom.
Vuintz. 1782
ioachimi Camcrarq e« piftola 1197. Came
de Proti^ nobilis ca; ptus. Befiel.
ioannes Dudlçus Edua ardum VI. regem An. glisÉ ucneno necat. P.
Vuintz.
inducig Magdeburg! fa dç.Beirelm. 1716 inedia côtabefeerequa lismifetia.Lam. 1350 ignis in urbë Trcuico-rum ab hofte^^miffus 1017
ingratitudo quale uitb um.Dam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8«9
infulafandi Petri. Etro
pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1347
infulx inDanubio.1538 infubria tota fete uafta«
ta.HadBar. 1850
laodem Mauriti] ele-dorts.Ioach.Câ. tsoi à loachimo Camera-rio Pabetgenfi oratio habita ad tunus Mau ritq eledoris. loach. Gamer. 1790. 1792
Ioachimus Marchio
ioannes Ffgedy unus ex capitanets tn arce Agtia.loan.Sam. 1721 unusex prækâis ar« cis Agriç.lû.Sam.1720
Ioannes Fuggetus Fer^ diinado Aultriaco (up
Brâdeburg.Vuolmer-ftadium petit. Befiel.
1689. Stcinus captus Sc in urbe.Magdebnr genfem dutfius. BelT.
I ^98, Ioanna foror Henrici
intetbacum oppidum Marchiæ.Gnod.ioeç interamnêlis Pannonia unde' fit dida. Herol-dus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1819
inlnteramnenfiPanno
nia return contra Tur cas geftaru defctiptio.
Baflderold, 1816
Vll.tegis Angliç.fit re gina Angliç.P. V. 1886 Maria, Henrici VIII. régis Anglix foror Gulfhctdo NoerthQ. btix ducis ftatri nu-pta .P.V. I884. Arra-gonia Imp. Carol. V. mater moritur Vuilh.
God-
petias contra T utcara fert.Hetold. isjt
ioânes Fraxincus expu gna fugit.lo.Sl. »76,4 ioannes Ftidericus dux
Saxonixuidus 0^ ca-ptus.loan. Vet. 1925 dux Saxonipdomutn remittitur. loâ.Sl. 176a dux Saxonix profcri-ptus.Nic.Mam. 1848 dux Saxonix è uincu-lis dimittitur.Ioan. SI.
1749 ioannis Fridetici Saxo^ niçduds uxor motif. Vuilh.God. i89S. SC Mautitq legati ob mo netam conueniunt. Io,
an.Sl
1765
ioannesde Garmersle« ben nobilis captus.
189S
ioannes in Apocalypfi deRô.lo.Siaph. 1859
Beflcl.
ioannes Gçorgius Mâf feldenfis comes côiun amp;‘tfc
|
INDE gttfecum exercituMe« chclbiTrgén.Beflr.»«87 (oannis Guicheri, Neu ftattenfîs tribuni fîgni fercaptustBeflTcL 1705 ioânesHagmafÿ Inter» fidtur.loan Sam« 17 p ioannes Hotzboty in« terßcitur. Ioan. Samb. ibid. ioannes Kindelbruc» eus moritur. Bcflèl. t7Olt;î ioannes àLayen fîtepf feopus Ticuirenfis* Vuîlh.God. 1909 ioannes ex Luceburgi» 013 famïlia fit rexBo homiar.Ioan.Sf. 175$ ioannes MarchioBran deburgicus unus ex capitaneis Cséfarean. in obfidtone Meti.Io-SI* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7lt;Si ioannes Mcdicesuir a« cris atep bclhcofus.Ha dri.Bark 1852. ioannes Mtlenus ca-ptus.BefTcIm. 1709 ioannis Ofnabrucenfî eatnerç prçfidi, Carol. V.fcribit cumep certio rem facit de abdican* doimperio. Vuilhel. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9otf ioannes Ofoski magi« fier màchinarum belli carum.Hcrold. i8ji Pcffingcrus.D. Tho. Vuintz. 1782» Pe-* theiusutr clarifsimus. Herold. i8ti?. de Pc reraLufitani« rcgisle gatus loan.Vet 1910 PoCgay occjfus. loan. Satr.b. «7*4. Rudol phus Mut bachi Qi Lu teri anriftes.Heroldus J85?. Raüenfchotpa tritiiis Louanienfis. Dam.Gois. gt;874 ioannis Satnbuci rerû |
X MISTORI / ad Agriam geftarum narratio 17*7. deferi ptio. expugnationis arcis Temeiuari izp. obfidionis Zigeth.ue ra expofitio i/jo loannès Scheming iu» reconfultus. Beflcim. 1^89 ioannes SIeidanus mit-titur ad regem Gallia. rum.Ioan.Sl. 174« ioannis Sraphilxi oragt; tiô de cxcidio urbis Romx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185a ioannes Springerus re militari Celebris. Bef/ felm* i7od. centu-riOjin Magdeburgen. fi obfidtone globo pcrcuITus.Befieh 1710 ioannes Tommencon fui Louanienfis. Damian.Gois 1874 ioannes de VrbinaHi-fpanus.de Rom. Cap. gt;85® ioannes Vuayda ad te/ gemFerdinandû mit-titurdoanSamb. 1719 capitaneus equitS tn Agria arce.Ioan. Sam. i72i ioannes à Vueyfpriach, Ferdinando régi militât contra Turcam. Vuolf.LazJ i8i). uir rei militaris peritus. Herold. i8p ioânes. Vueis Dodor. Thom.Vintz. irsj derl3gIoerg.Herô.i8î4 ioannitarum magifier per Germaniam. Ma-meranus ifabellafilià regis Porgt; tugalliæ Carolo V.nu pta.Nicol.Mam. i84« ifaiæuaticinium. loan. Samb. j8;8. gt;8s9 ifchiainfula.Stella 1431 tfenacum utbs munita/ |
. R V M Lampertas ifêburgicus cornes à ru-fiieisinterfedus lojs isfeldicum agro depo» puIatur.Phiferus Gno dalius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i860 ifna fuit in fôèdere Smalcaldico.Lamper tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is S) ifnêfes fupplices ad Cæ farem legationemmit tunt.Lampertus 1641 ifiriain lliyrico. Richer. iftrogranum. StelîaJ iss ƒ italiæfiatus anno à na tal! Chriftiano î i. fu-pra M.D.Gall. Capp. nos itaham Gallix rex cum exercitu inuadit.Nic. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i84i itali quas copias mife- rintin Germaniam td Carolum V. Lsttiper. i^i6 iihaca.Ioan.Vct. 19x0 iudicatis rebus rempu bliic.contineri. Hart. iuclx arcis fitus. Lam« pertus iuerfellitis nobilis Gal lus. Dam. Gois 1874 iuliacenfis ducatus ab Carolo V. fubegitur. Nic.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1847 dux c3 fao equitatu. Hart.Mau; 85® iuliacenfebdlum à le- uio defcrip'utn 1584 iulius cdmes Hardccm fisFerdinâdo régi fnp petias fert contra Tur cam.VuolELaz. 1814 iuIiusHardiccusuirin- fignts.HeroId. isji iulius IIL pontifex mo ritur. Vuilhel. Godel. I89Î iu!t| |
IN T O M VM II.
|
lult] Cxfads ulrtuf. lo^ an.VcL i9»8 inter luhum pontificem Si rcdcm Galliæ bdiS. deRom.C». luodtum oppidum. Da mian. t i87o iuxum captum à rege Galliar.loan SI. 17^1 lura rcgnt fc récupéra tu rum iUrat imperator. Hart.Mau. 8lt;si iura mentum tmperato-' ris in coronatione fa/ rSum.Hart.Mau. ibid. iufiuradum Maurorum qualeßt. EtropS 1371 KAlóuetusopdidu. Pedius 9 54 oppidum 892 kamanceh oppid. Bro-dericus . n8i karpum dortauit impe* ratorCarolus V. Her-euii duci Ferrarienli. Etropius '1379 karothna munimêtum **P^gf^3tum. Vuolf. :1ùtz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1813 kilamankzc oppidum fupd'tus deleiuin He rpid. , premunfur .à comité â Furftenberg. Pedius . gt; kkgouiain armis fedi-tiofa.Gnod. kolbenOum turma rufti corum Gnod. 1057 »pud Kon’ngshofium rußicorö clades.Gno® dalius 108Î. ’OS’S Koningshofio Vurtz burgummoueruntcó fœierati aduetius ru-ftifos.Gnod. io8lt; kraiïb p3ßus.Brod.ti86 IAccaindica.louius quot; laconia c(i in Peloa ponnefo.Richer. 1453 lacus in Hungaria duo nobiles.Brod. 1180 ladislaus Kereckzeni- us prxfedus arci.s Zi« getbii loan. Sambuc. ï7to lambcrtus Hortenßus Montfortius de tumul tu MonaftetienGum gt;50« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; lamberti Hortcnfq de beiloGermanico 1578 landauiènGum cum co/ mite Palatino tranfa dioin fcditionc rufti« cana. Gnod. nbsp;nbsp;noo landauium Cgfar uenit. loan. SI. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1764 landgrauius domü pro« fidfcitur.Ioan.Sl. 1762 domum reuertitur. Ioan.SI ibidem liber fartuï.Ioan.SI. 1700, denuó capitur. loan. SI. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1762. landgraut] Glius domü rèdit.Ioan.Sl. 1761. Glius reuocat fuos e-quitcs à Marchione Brandeburgico. loan. SI. «7)0. Glius cum Mauritio duce Saxo-ni^ coniungitur.loan. SI. 1742» Heflbrum Philippi Glia, moritur. Vuilhelm. Godeleux. ‘895 langpus Cardinalis à ru Gicis obGdione pref-fus landtshurz urbis Gius. landreGum oppidum. landroft) oppugnatio. landririum oppidS fru« ftrà obfeiTum. Nicola. landunt] Veromandip Damianus in carcate |
publico detentus. Da mianus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1878 larghtra urbs. Nic.Viik
laruneGx infulx. Stella lt;434 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• larta olim Epeirus dida gt;45) iauandimos apud Tur ; cas.Richenus 1467 laudam Pompei Cxia« riani perueniut. Had. Bar. t ,. 1850 in Laudenfem agrum Borbonfus dux cum cxetcitu uenit.Hadri. j Bar. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8n ad Laudum portuper* gt;nbsp;uenit Carolus V.Vuil helmus Godeleuxus
laugingam principum conioederaiorum cxer ercitupcruenit. loan-Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;744 laupha.Ped. 892. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9{4 lauphaeconHidus amp;’ ui dona Landgrauij. Eo ban.Htiius ,128 t lauphainum urbs. Lam perius r 1643 S. Laurentius arx fundi luseuerfa.Herol. 1831 laxenburgum eir.pori-um.Soiter. 125 t lazarus de Suuenda in hoGium csGra ad ma« gdeburgum fita urnit. Beifel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i®94 lazarus Nagh inrerfe-dus.loannes Sambu. lazurium.louius 1416 lecera Guuius.Seruilius gt;487 legati eledorum ad re/ gern Caiorum. Hart. Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85* legi quid tribuant Tur* ci.Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1468 legem feruare iuiauic C Imperator |
|
INDI imperator.Hart.Mau» 863 kitingae quid fcditiofi ruQid fecerint. 1094. leiphemiucn deditutn. lemtdorfcnfîa cadra in« ccnfa.Bedek kmnum inrulamuadac Turca.Richer. 145 5 kmbcrga oBfeffa. Ped. kngenfcs rufticl feditio fi.Gnod. , Icncncuttus Cardina* lis.Ioan.SI. knfa municipiS â Gal» Iisdtrcmpiû Si ineen/ fum.Vuilh.God^ un letigefia Mukafsis ma- ter.Iouius 1 j9o leo. X pontifex contra Galîû.GakCap. uoj leoburgenfis Gob. 949 kodienfia epifcopuslt; Hart* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;854 kodinus epifc. foedus initcum dncc Sabau-di3c.Ioan.Sk 1749 konora fororCaroli.V* matrimonio iungitur regi Galliarum. Nico. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1842 konhardusàVelfsiîio kptis parua utbs. loui/ '1418 kfbon diripit Turca. Riiher. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hs»« lefcuinpiignaPapicnfi c3ptus.Had.Bar.i8T4 letmericia oppidum in Bohemia 1Ä44 • leucadiaàTurciscxpu» ~ gnatur.Richer. 145^ kuinus Vuinterfeldus nobüiscaptus. Bedêk ^^91 leyiha fluuius.Hcr. 1839 liberalitas ducis.Vuirté bergici.Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 r o liberalitas duel's Vuirtê bergtet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;914 |
X HISTO R 1 A liburnia in lilyrico.Rich erius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14T} iburniæ naues ■43T llibyphoenices» Stella 1441 Ifchtebergus uulnera' tus.loan.Sk lichtcnauumarx capta. loan.Sk 1749. ineen fa Si funditus déleta. loan.Sk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7TO limpurgum rtionafteria diripitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loiîo lindauia fuit in foedere Smalcaldicorâ.Lamp. 1583 linguæTurcarum plu-rcs.Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1462 linium oppidum captu. Nic.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1847 linthium uenitMautiti» us dox Saxoniæ.ioan. Sk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1743 lincq qu/d fadüm fit in» ter Ferdinandum Si Mauritiô.Ioan.Ski74î linxa oppidQ.Lam, iSro lippaâTurcis occupa- ta.Ioan.Sam. 173^. ci» uitas.loan.Sam., 1734 lippx areis amifsio. lo* an Samb. 1719 lipfiæconuentus habi» tus.Tho.Vuintz. 1772 lipfiam obfidct Saxo. Lampertus ilt;î42 lipfiam Maurittj dueis Saxoniæfunus defer» tur.Tho.VuintZ. 1781 lipfenfium fepultura. Thom.Vuintz. 1783 lifion Venetis cr/piunt Turcae Richet, ht^ litania.Hart.Mau. ssi dicitur fudfagia. Cor, Agrippa i2«4 literæ iaculis in urbe mif fæ ad folicitandam de fcdionem.Lato, 1027 literarum dudia quid pofsinr.de Rom.Cap. iSijï 18^4 RVM, litha duuius. Stella 1571 lituaniæ magnus dux I27Î lochix oppidum.Nico, Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1844 lôechus duuius.Ioan.Sl. 1748 londinum regina Ma» ria Angliseingrcditur, P.V. 1888, Cardina^ lis Polus uenic, de AngCon. 1893 londini conuentus cele bratus,eiuscjp conuen tus hariàtio.Seb.Soly dus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1894 londinenfis epifeopus captus.P.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1888 londiencfes quomodei Cardinale Polum ex» ceperint, de Ang. Co. / 189} longfliellanus dux ca» ptus.Vùilh.God, uii lon^ina arx folo arqua» ta a Catolo Vi Nicok Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1841 longobardi Roma puF fi.deRo.Cap. 1804 longouallius dux GaF lorô.Dam.Gois. »874 Louanienfem obfidio nem foluit.Dam. 187 » Damianûad feaccetfi riiubet.Dam. 1877. régis nomine Louant} deditiOné expetit i87f lorch ccenobium. Ped* S^tS lofontt} interitus. loan. lodénfis comitatus, Ser lofoaczius uir côdans* lOtharingia ab Alberto Marchione Brande» burgicoinuafa, loan. Sk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7tf« lotharingiæ domina ui* du8' |
|
» dua in Belgium proK- ctfcitur.Ioan.Sl. 1764 ducis in Alfatia fadû in feditiofos rufticos. Ped, 94$, domina di tione pu'.fa Argento« ratum uenit, loan. SI, 1760, princeps puer captas in Galliam mitrus,Iôan.St, 1742 lotharingtam incendia leditionts ruliicanæ quocj inuadit, Gnod, io$«s lotharingtam rex Gal« liæ(nuadit,lo.Sl, 1741 lotharingici ruüici QC Aîfatici Tabernis obi fefsi.Ghod. 10^7 lotharius imperia fpôte abd(cat,Vuil.Go.i89ô lotharn tëporc puellâ te rctrienniûàcibo abfti nutire.Gerar.Bu.iîiôS lotionum uariatum uasi t:aapudTurcas nomi , na.lLcher. 1467 loüàhium.Setuil. 1487 louanium munitut.Da-' 1870 mian; louamfi opp. præOdiO , muniiu:n.Damia.i87i lóuaniöopp.oblcirum. louants DamianusGo isreuertitur louanium obfidione fo= louanium Damianus louant] ftud’olî fe con» tra hoilë 3rmant.i872 louant] fitus. Nannius 1512 louaniopracfedi exerci tus profugunt.Dami. 1871 Gois. louanienlis obüdionis uera narratio Datnia-hi Gois equitis LuÛta hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I louanienfis obfidio N» |
IN TO MV M It Ij'lO nius louanienfes colloquia cûhofteineSt. Damian,Gois . 1874.. hoftis fccialem in urbem in« trómittunt. Damian. Gois. 1872, pacis co ditiones ab hofte prae-fcnpt3c,accipiunt, Da-mia.Gois 1874, gt;87S deditionem recufant. Dam. 187^. do.Dam.Gois. 1881 periculQ. Dam, Gois 187) louanienllb.auxilia mit tötur.Dam.Gois tsz« pacis conditiones à Longeuallio qu^prç-fcripiac lint, Darnian, Gois nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«874 luca oppidum, Nicola, Mam, «844 lucæ in Italia conucnt= untCæfar ôd pontifex • Nir.Vell. «4«9 . liæ rege mifetè depo« puîatur.loaniSl. 1752 luceburgum agrum AU bertus Marchio Bran-deburgicus ingredi« tur.loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176 z lucemburgum ducatâ Carolus V. récupérât. Nic.Mam. 1847 turn rex Gallorum de-uaftat.Nic. Mam,i84i luceburgeorum princi- pum laus. loan,SI.17$) ex Luceburgeorum fagt; milia qui Cæfaresfue« • rint.loan.S. 17$$ lucidt] oppidum.Iouius 1387 nbsp;nbsp;nbsp;, ludi equeftres. Pedius 879 ludiapudTurcos.Ritti erius 14Ä8 ludouicus comes Colt; |
nigfl:enus,loâ,S!, i7lt;î7 ludouicus comes Palatl , nuscledor,Lar, 1029 ludouicus fccQdus rex Hungariæ quæ palTus aTurc3,Brod, 1179 fecundus Vngarip rex Stephanus,Brod, 1177 ludouici ab Antia Aicâ« tarenfis militiae praefe-di uirtus.Iac Baf, « 808 lues maxima exorta in* ter Caefarianos,Nicol. Mam. lumitium oppidû Mti« niæ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ißff4 lunae tres Magdeburg! in cœlo confpcdæ't BelTel, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170S luneburgêfis ptinceps occifus,Tho, Vuintz, ' luneburgum Albertus Marchto uenit, Tho. Vuintz. «774 luneburgus princeps occiditur. Thomas. Vuiniz. - 1789 lutetiam Carolus V.de« ducitur. Ntcol.Mam, 1844 lutetiorum pauor amp;tre pidatioob Cafarisad uentum. Nie. Marner. 1847 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• lutheri cpiftola ad rufticos feditiofos amp;nbsp;magi ftratus in qua utrilcp fuum ertorem oftêdic 104) lutheri Vbri combufti.’ Hart.Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 7i lutherum quare repre« henderit Muncerus. Gnod. JOtfJ lutzelburgum, Latom. limbachum oppidum. Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isio lyraürbs.Seruil. 1487 lyncipo'éta didum. lo-an.Vet. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1921 C 2 Macedon. |
I
|
INDEX HiSTORVARVM fioria.Befrel.i084.i08$ * In Magdeburgenfi dui-tatemulta millia «gC' norumhominum nu» merata. Befiel. nbsp;nbsp;109} magdeburgefes canoni d quibcöditionib.Ge orgium Mechelburgê fem ducem exerdtus. cTcarint, Befiel. 1084. fe ad belfum parant. BefTel. i0S0. multos hofiium trucidât. Bef-fcl. 1709. legatos ad controuerfiam copO' nendam ordinant. Bef fei. 1709. de pace a-gunnBeiTeli i7to. pa CIS conditiones retjcF unt.Beffeh 1809. nogt; deinhoftesirrumpör, amp;quamuidoriam in' de portarint.BelT .109; holies in fuga uertût. 1089. capiuat ducem Mcchelburgëfem.Bcf fei. 1097. hoiiibus in commodum inferunt. Befiel. 1088. pads cö ditioncs retjdunt.Bef/ fei. 1710. flCqnomO' dofitpunita. ibid, inducias faciunt. BefT. 1710. milites e uincQ lis liberati.Befiei.i097. conditiones à duce Mauritiooblat« reqei unt.BefTel* 1713. fru flra auxilia petuntä maritimis duitatibus. BefTel. 1709. canoni ci feedus cum Henri» co duce Bronfoicenfi Ineunt. Befielm. 108;. canonicorum caducelt; atorem Inauditum di mittunt. Befiel. 170t in fugam couerfi.BefT. 1080. ab hoftibos tem pefla node uiolento impetupetdntur.BefC 1088. M Macedonia Tub/ iugarunt Tur« ex, Ri ch er. 14$! tnachia didtur Turds feria.Riche*» 14^8 machina mirabilis ex nauibos.Stella 1441 machin« bellicæ innen t« T ancti in arce. Etro piys machlinia.Seruih 1487 magdeborgum in föede re Smakaldico fuit. Lampertus * nbsp;nbsp;nbsp;1584 |
magdeburgü opp.à Cg farc^fcriptum.BeiTd. lä gj.acrius oppugna« t ur.Bcflcj.i7O4,obßdi one foluta.BeiT gt;1717 magdeburgtj Burggragt; uiatus uexillQ. M^m. 1054 magdeburgi obßdio Beflel.iö84 tresfolesj SC tres lun« in c«lo eo dem tcporeuifunt.Bef fei. 1700 Elephantico-miumincenfum. Bcff. i6g3. indüci« fad«. Befiel. 1710. 1717. Turris D. lacobifepte diebus frufträ idibus gioboröm concufla. Befiel. 1701. Francigt; fcanorum coenobium exdfum.Beflel. 1717 feditio quomodo fit compofita.Beffel.i7o6 quot;nbsp;feditio exortaäf punis ta. Befiel. 17x5. 171®. fuborbium incenfam. BeiTel. 1089. feditio exorta.Befielrh. 1710 magdeburgenfis coful falso traditns. Befiel. 1715. epifcopatus ca ret leg timo domino. t08$. Archiepifcopa« tusa Gcorgio Mechel burgêfi depopulatur. Befiel. 108;. belli higt; magdeburgenfium uelf taiiones dó excurfiOquot; ne$.BefEi084. tortne-torummagifier globo idus,moruur. BefTel. 1704. fubditi quomo* do tràdatifuertntà tpi litibus. Befiel. 1080'^ cafira ad Vuolmetßa* dittm.BelTel. 1080. ml ütum firenuitaslnpU' gnando.Befiel. 109». expeditio.Befiel. 1080. fubditi ad arma con« currunt.Befiel.' 1088. equitum magifier cagt; ptus ui autem rurfus è manibushofiium ere» ptus.Befiel 1098. agri colarQ füga, amp;' dades. Befiel. 1080. firatage ma.Beffel. 1703. fubditi à magifiratu Magt; gdeburgêii auxiliutn petQt.tBeffel. 1080. da des.Befiel. ibid, lega ti in comittjs Vuitten-bergenfi um. Befielm. 17 gt;0- infignisuidoria. Befiel. 1095. præda Befiel. 170). firatage ma.BelTel. 1700. eru-ptlo. BefTel. 1090. ala-crltas.Befiel.i088.1089 magdeburgenfibus à Maurltio duce t^lo-ma mifium. Befielm. 1709. qu« conditiones pacis â duce Maurltio C«f.maiefi. nomi ne oblatx fint. Befiel. 171X Inter Maddeburgenfes dó canonicos pugna acris comtnifTa.Befiel. 1712.^ milites feditio. Beficlmeier. 1705. ÔÔ hofies Ingens confli-dus.Bcflel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1099 maglordech fluuius.Io-uius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141; nfagiftratus apud Tur-CSS. |
|
N TO M V M It mansfeldq in foedere Smalcaldicofucre. Lâ perçus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1584 mansfeldenfium macro na nobilis pilo fett eo laefa*Bcfl’el. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 ‘lt;5 manfuetinum flumen. Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isxj mantuam antiquis Car pentanam fuiffe gt;544 mantuanus princeps ca ptusVuilh.God. «912 maometes T urcarS im-peratotiRicher. 1452 maomeches expugna-uit Conftancinopo» lim.Richcr. 1472 marbachia.Pcd. 892 marchio CaOmirus. Harrt.Mau. 854 marebionis Marignani uirtus.lac.Baf. 1808 marcus AntoniUs Amu liusVenetus legacus. loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176^ marcus Croatius prxfe-dus arcis Zegethi. Heröld* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1819 marcus Croatus pracfc-dus arcis Zigechi, eiuscp uirtus. Vuolf. Latz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1812 marei Horuath laus. Io:gt; marcomannorum du marefcallus diui An« dreæ captas * Vuilhel. marefcalli officium de-metiendi auenâ. Hart. margaritha Aufiriaca moritur. Vuilh.God. 1899 maria Henrici VlII.filia regina Angliac faluta« ta.P.V. maria Caefaris fororcógt; uentum célébrât. A-quisgtani*loâSl* 1789 tas.Richcr.' magmilia.Ped. 934. magonts portus. lou(-US mahad/aCabSte'h i ps amp;I4}O tnahocnedia oppidum. mahometsc (inus. lout. mahon portus. Nicol. mahuincdeaekgis pracz 'cepi3.R,ichÈr. 1455 mahummedem omncs ab inferis reuocaturS creduntTurci.Richer. 14*59 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(i54!ï maiora infula. Etropius maioricamtnfulam prac ter nauigat Carolus V.NicoI. Mameranus matoris infulx litus Qi. dcfcriptio. Nicolaus ViUag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1411 maklar.Ioan.Sam, 1721 malacce portus. Etrop. gt;545 malacia maris.Etropius multa infula* Nicolaus Viilag. 141» mamaluchi quomodo cducantur» Richerius gt;458 mameranus de inucfti-tura Maurittj Auguftç fada nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1067 mamcrani ftratagema* Nic.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1485 per Mamcranum labo-res Caroli V. deftichis complexi 1849 mamoranfius princeps capitur.Had.Bar.i8Ä4 manna tniraculofum. Etropius 1578 mâdisfeldicum agrum inuaferunt rufticifedi-tiofi.Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10O9 mansfeldius comes cagt; |
ptus*loan*Sh nbsp;nbsp;nbsp;i/S* maria regina Belguràm gubernatrix excicitS contra Galliac regetn mittihNicMam. 1841 maria Vngariç Bohe miac reginj Maricburgt; gum aedificat. lac* Baf. I8O5 mariæ Angliæ regnum occupat.P.V. 1887 mariæ Anglorum tu-mulus.loan.Vef. 19 ù marieburgum oppidiï Galliæ rexcapit. lac* Baf. i8os. à quo fit cö ditum.Iac.Baf. isos marignanusduxCçfari anorum. Vuilh. God. i8s$ marimontiumrex Gal/ liæ uafiat* lac. Bafilius 1801S maris tempeftas difiecit claflem Caroh V. Etro pius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1577 maris ingês tempeftas* Nic.Villag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4)i æftusin quib. locis QC quo tempore magis moueatut.Nic.Villag. 1427 marosfluuius. loannes maroth locus in Hüga-ria.Broder. nsç mars omnibus commu nis.Etropius i}$4 marfæum oppidum mu nitur. loan.Sl. i76lt;s martelcftj pop. Herold. 1822 martia regio in Africa, louius martiana fylua ad VI-mam.Broder. S. Martinus caftrum c nudè relidum. Vuolf* Laz. C } mattinus |
|
INDEX H IS t O R I A R V M fnàttinùs de Ornen ca« ptus.BefTeh Radouany interfe» drus. loan. Sam. izjz Rhotuj captus.Bcffèl. ilt;9lt;î. Roflemus ui'r iuGgnis.Ioan.SI. 174^ ex S.Mariino Turcac fugiunt. Herold. i8}5 maftïaimôsapud Tre-uiros.Lar. 1017 martinîHoruath uirtus Ôl alacritas.loan. Sam. *7}? maryiïiim fluoîen. B roei cri eus mafcuelis oppidum ad niaferiasCarolus V. fru ftrà obfidet. Nie. Marner. niafouiacdux maCsdia quo pado ab obfidione liberatafit. Gal.Capel. 11 n obfidione foluta.Hadrian. Bar. i8yo. urbs Galba: obfefia. Had. Barl. 1849* collibus munl-ta.Stella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157^ iTsafsilsam Carolus V. cum cxercirii ex Italia uenk.Nic.Mam. 184? mafurum oppidum ad Mofam.Lat. 10 Ji matafuz.NiCol. Villag. 1421 matthias deSchulêberg fignifer in caftris Ot-terskbenfibus. Befiel. Thcificopiarum • pratfedusin Vngaria. loan.Sam .1719. Cor uinus uir nullius fron tis.Herold. 18 ji matrimoaiû apudTur-cas quale.Richer. i4^î mauritius duxSaxoniç quam bberaliter renu-meratus fit legatos A-grienfes. loan.Samb. |
1729. Saxoniæ ex cagt; ftris difeedit, SC^Ma-gdeburgenfibus auxi.. Itjsluas copias auger. Beffel. 1^9$. proheif-citur in bellum. Tho. Vuintz. 1775. Epifeo pis Franeix opem mittit.Ioan.SI. 170^ legatos mittit ad Marchions. Tho. Vuiniz. i77*' Saxoniacquas ur bes cdeperit.Lâ. 1048 dux Saxoniac Magde-burgum urbem ingre« ditur.Beflel. 1717 dux Saxonix pace cS Cæfarc facit .loan SI. 17^0* eledionêequia tum habet. Thomas Vuintz. i77j. dux feexpurgat corä Nb« timbergcnfib.Ioan. Sl. |
Mergethemum üenit. loan.Sh 1757 mittit legatos Noiim« bergam.loan.SI. 1751 dux Saxonix Pafiaui« um.petit.loan.Sl. 1749 dux fit imperator tot! US exercitus in oppu« gnatione Magdeburg genfi. Befiel. j«87. duxSaxonix Schuin« furtum uenir. loanncs Sl- 1742. 0^ Ferdinä duàdepaceagûc 174s-dux Saxonic Uincium uenit.Inan.SI. 174) dux Saxonix Oenipö tem capit.Ioan.Sl.1749» dux Saxonix in Vnga riam contra Tureä copias ducit.Ioan.Sl.i/ffi firehue ad pacem co^ hortatur.Ioan.SI. 1759. rurfus Pafiauiiim uc-nit.Ioan.SI. 1750^. fu-mit facramentum. Tb. Vuintz. 1778» dux Saxonix conuentum ordinum fux ditionis cekÉrat.Ioan.SI. 174s. dux Saxonix in pu-gna fete captus.Bcllel. i/oi ex Vngaria don»ü reuertitur.Ioä. Sl. t7lt;$4 dux Saxonix fere à fe. ditiofismilitibus inter fed US. loan.Sl. 1749t foedus facit cum Biu' fuicenfe duce.loan.SI. 17^7. Heidclbergam uenir. loan.Sl. ibid. duxredit in cafiraOt« terlebenfia. ßcir. 1700 Ixfus in cafiradeferf. Thom. Vuintz. 1777 atc^ foetj eius maxima auriuim à Norimber-genfibus flagitant.lo-an.SI. quandc» natus fuerit. loachm. Camerar. 179}. in pogna globo lethali« ter Içfus.Tho. Vuintz. 1775. dux Saxonix quas conditiones pa« cis Cxfarix Maiefta-tis nomine Magdebur genfib. obtulerir. Bef« lel. 1712. dux Saxb nix Buccinatorem cS Magdeburgum mittit Befiel- 1701. dux Sa xonix quid maxim^ ggré tulerit in Paflaui« ano couentu. loan.S.' 17^5 feribit regi Galliç. lo.SI. 1747. conucn* tum célébrât Lipfix. Thom. Vuintz. 177a ßlobo idus. Thomas Vuintz. 1789. quam diu regnauerir.Ioach. Cam. 179). moritur. Thom. Vuintz. 177®, 1779. fepelitur.Tho mas Vuintzel. i78tf« mauritq ducis Saxonix narratio, ad-hortatio ad pugnam« Thom. Vuiniz. natura, loach-Cam«‘ |
IN T O M V M IK
|
Can. 1794. ucïbiad Proceres fux ditionfs. Thom,Vaintz.iz79.fa rtaiiircs gcîlx.loach* Carn. 179». 1794. applicado Chdfti paf« fionSs ad fc. Thomas Vuintz. 1777. filtg luA js ob mortem pa-tris. Thom. Vuintz. 1 780. elcAoris faAa fiCresgeftac. Thomas Vuintz. 1787. duds Saxonix propofitum in conuentu Paffauia» no.lo.Sl.i7$iadD.Io-annem Albinum oratio. Thom.Vuintzcl. 1777 laus.Ioachim. Cam. 1793. inuefti tura Regalium cleAo^ ralis dignitatis aliogt; turn quorSdam domi-niorum.Mamer. resgeftx contra Tur-cam.loach.Cam. 1794 armiger.Tho. V utntz. 1780. uerbaadPro« ceres fax ditionis.1 h. Vuintz. 177t. uita amp;nbsp;laborcs.loach.Cam. 1793. mortis anni in dicatio.Ioachim.Cam. 1803. eleAoris epita-phium.loachtm.Cam. 1801. funns Lipfîam defertur. Tho.Vuinz tzcl. 17Ä1. eledoris expeditio contra Mar fhionê.Tho. Vuintz. 177Ï. periculu»n.kgt;â. SI. 1749. in cadra ad uentus.Tho. Vuintz. 1774. uxoris imprc/ carlo. Thom .Vuintz. 1781. uxoris luAus. Thom.Vuirirz. 1780. uerba ad Chriftum. Thom.Vuintz. 1777. 1778. confcfsio.Tho. |
Vuintz. 1777. Äduels BrunfuicenGs epi» maximilianus Aufiriaa eus in bello Germant« co Cxfarem fecutus cft.Lamp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itfis (lolxSCaAa 1544. 8^ 1745.fle lt;S4^‘ corpus exentcratur. Thomas Vuintz. 1779. tiiain ciGuIa occlufa Seferf-häufen fepeliuntur. Thom.Vuintz. 1-779 fepultura.Th. Vuintz. 178z ob Maurittj mortem lu* Aus ingens ducum. Thom. V uintz. ^779 àd Maurittj funus oratio habita LipGx à loz achimo Camerario Pa pcbcrgcnfi.Ioach. Ca. mer. 1790. 1791 de Maurittj deAoris morte ecloga. Thom. Vuintz. 1787 HCU/^Kt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’TWyi'jJct ftyiiiovi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egvw’ KHKcllg Tits 'tsoK'ttiiits quot;aouSeis iy T« yittTK tIÙ) ervfi^o^Hy 'ey t^ rj»«-Tozrt ƒ «U.KTJ iixn'Jfi TflTV 180» mauritio Albertus Mar chio Brandeburgicus fuccefsit.Ioan.SI. 17^0 inter Mauritium 8C Ioan. Fridericû duce dif-Gdium.Ioan.SJ. i7lt;îâ amp;nbsp;Mauritium qua die fit pugna habtta.Tho. Vuintz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1775 mauriquales fint. loui-us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;138» mauri Alfachtj. Stella i44^. Chriftianx reli gionisinitiati. Etropi-us i}lt;î8 (trop.Htî maurorum habitus. E-maurorS Cedes .lou.t 3 89 maurorSgeflus SC mo res dum edunt. Etrop. 14 lt;5i. exercitus apud Oenobarbum quâtus foerit.Etrop. i}tf4 facerdotes .Etrop.n a maximilianus de Siebêa bergen. Har.Mau.s 54 maximilianus uita’ de« funAus.Ptd. nbsp;nbsp;nbsp;911 maximiliani i. expe' ditto in Italiam.de KÔ. Capt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8tf4 maximiliani 1. mors. loan.Vcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19»! maximiliani Cpf morte qugconfecuta fint.Ge org. Sabinus r. laus, de Rom. Capt. i8Sj. I. c0tinentia.de Rom. Cap. ibidem mediuiAi aParthts. Ri cherius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1459 mediolanum capitur à Cxfarianis. Capelia 1151. aGalbs expu-gnatum. Vuiih. God. 1911. Neapolitanus Vicerex ingreditur. drian. Barland, isjo Gallici exercitus duces ingrediuntur. Hadrian. Batland. 1850 Carolus V. ex Africa uenit. Nicol.Marner. 1843. oppidum à Ca rolo V.captum.Had. Barland. 1849. capit Gallus. Capella uj; quomodo munierint Cxfariani aduerfus Gallos.Capella iiilt;$ MediolaniorS oborta penuria ingés. Capel. I I2tf mediolanoru Galli mul tiinterfeAi. Hadrian. Barland. 1830 mediolanenfis impertj loca munitiora. Capel. 1114. urbs quo paAo contagioneinfeAa fu erit. Galcat.Capel.i 131 mediolanenfem agrum inuadit rex Gallix.Ha drian.Bar. 1830 C 4 mediolaz |
|
INDI hiediolanenßum dux Francifcus ILGal Capella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iio; mekhior de Fronfperg dux German! pedita-tusln urbe Roma. de Cap.Rom.issÄ. Hopt mannus. Lampertus Hortenfius ijoz. de Lebê captus.Beir. 1696 melitam infulâ Rhodij nQc tcnent.Etrop.44.} melita infula. Ntc. V il-iag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1421 mcfopotania fubaAa à Parthts. Richer. i4(î9 melphise princeps.Etro pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i}45 menige infula.Etropius I}72 mcminga fuit in föedcre Smakaldtco.Lam.tss} memtngis quam ptxnâ ftatueritCaefar 1642 menfa Turcarum.Rich er. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14'5} menfarumordo in cöui uio coronationis im-perialis.Har.Mau. 867 mercansurbs. Richer. 1472 mercatores pannarq Pa pix militem ueftiunt. Had^Bar. mercurtj ftatua. Anton. mcrgcthemum princi-pum confœderatorû. exercitus uenit. loan. meii fuperiores.Broder. 1180 mcflanx quomodo Cse far exceptas (it. louius 1418 meflànâ Carolus V. per ucnit.Nic.Mam. 1845 mcfleniç defcriptio 477 metallartj Salisburgi amp;nbsp;in Stiria quid in tumul |
X HIST O R I A turufticorum egerint. Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10^2 mctalli inuentio Fribur-gi.Tho.Vuintz. 1784 metas Carolus V.profi-cifcitur.Nic.MS. 1847 methonem nficuocant Modonê.Richer. 1478 metis à rege Galliarum captæJoan.Sl. 1742 àCxfareobfeiïa.loan. Si. i7lt;54lt; ualide côcuf= fa tormêt!s.ioâ.Sl.i7lt;54 à Gallismunitur. loâ. SI. i7ffj. quaratione ßt capta à rege Gallix Qi. quid ibi adum ßt. Ioan.Sl.i742’ oblidlo* ne fo!uta.loan.Sl.i7i5y. mcti publice fupplica* tiones inßitutxob ui» doriam.Ioan.Sl. 17*55 metenßs epifcopus Me tim uenit.loaniSl. 1766 Michaelis Augufti Vui rtembcrgcnfis gratula tio ad patriam deredi-tuprincipis ijoi michaelis Galparith.in-tcritus.I0art.S3m.172s militaria ofHcia primi or dinis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1219 miiitaris difciplina Ro/ manorum antiquorS. deRomCap. i8ff2 difciplina.Eob.Heiïus 12S1 militarium officiotS in obfefla Vienna prxfe« di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1220 milites qui nominandi ßnt.de Rom.Cap.i85i militum rapinae« Pedius militûimpietas.Ped.Sÿtf militiae duces in Vicn= naobfelTa 1219. quid maxime co trarium ßt. deRom.Cap. 1852, Turcicg uis in quibus. Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4'^s minda duitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijsi |
RVM. J mindefis cpifcopi fines Henricus Brunfuicen ßslnuadit.Ioä.Sl. 1767 minerug Caietanus Car dinalis captus. deRo* Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i85S minoricam infulam Ca* folus V.peruenit.Nic. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184} mirabillum palatium iu xta PapiS.Capella 1142 mifanchurla cafiru folo xquatum.a Carolo V. Nic* Mam. 1841 mifnenfis Burggrauius militatFerdinando re* gi.Vuolf. 181} mifhenßC tres alx equi; tumprofufx. Thorn* Vulntz. 177s mifnix Burggrauius cà Mauritio duce SaxO' nix de conciliatione agit.loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1742 mtrhridatis uiitus.Ioan. Vet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;192« mitbyncm urbemfubiU garuntTurex i4Slt; modenam accepità Ca rolo V. Ferrarixdux modeßia heroica. Eob* HelTus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1x82 m an us ßuuius.Thom* Vuintz. I 177} moguntia ab Alberto Marchione obfefla SC capta.Ioan.Sl. i75( moguntix templa fpo^ liata.Ioan.SI. 17^2 moguntiam Cxfar ue« nit.Nic.Maro. 1848 moguntinus epifcopus Argentoratum uenit* Ioan.SI. i7lt;tp.archie* pifcop.mittit legatos ad regem Gatliç. loan* SI. 1747. arebiepifeo* patus miferè depopu* latur ab Alberto Mar* chione Brandeburgi^ co.Ioan.Sl. 175$. ar* chiepifeo’* |
|
N TO M V M II. monftriolum P/cardiæ oppidû.lac.Baf. 1808 móniliio’um oppidum capta ciuet^ omnes exeo pulli.Nic.Mam. 18 2 monsleo ciuitas* Etrop. 1578 môtefaris Marchiædux equiium.Etrop. 155« montisferati March o. Gorn. Agnpp. it6z morabitçMauroiumfa cerdotes.Etrop. ij i morauiadbeilum con/ traTurcas cxcitantur, Vuolf.Laz. 1811 morint txpegnationis narratio.lac.Bif. 180} monnorum Metropo- lis quæ.tac Bai. 1804. motlachiPop. Herold. |82Z mors porta ad cœîum. Thom.Vuintz. 1778 mortarta qualesiint Bô bardæ.Siclla 1501 morus à rege Angliae fe curi pcrculîus. Lam. 1J8« moiac traiedum Carfar uenif.Ntc.Mam. 18*8 mofenleg'intSC colunt Turcar. Richer. i46lt;S mozellini équités.Rich erius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1455 müdcris mag'^ratus a« pud Turcas. Richer. 1468 muera amnis. Herold. 1819 mugela oppidum Mif« niæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;168 mulberg oppidum Sa-xoniaràquo non procul dux Saxoniae ui-dus ôdeaptuseft 1664 mulbrâna coenobium. Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;891 mulbrunnæ cadra pofu ir Vuirtêbergicus dux. Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»11 I chkpifcopus aufugtf. loan.Sk 1757* eptlco* fms Cgfarem fcquitur. oan.SI. i7«i. clcdor quomodo fedeat in priuata fyno Jo fu isfuffiagancis. Mam* I «71 mogantiniarchfcpifco» pieq-iicaius. Hartmâ. Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;857 mohaczsusn oppidum. Brod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118« momachi'fines* Etrop. mombronius Conefta, bills filius captus.Vusl hcl.God. 1912 monachi iurac infaniu-lus fegis Ioannis com« mendatur. loan. Sam. »7J4. «755 monachorS turbS qui toronâdum Carolum comkati funt. Harem. Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;858 monaßcrli multa à ru« ' flicis dkuta.Gno.ios I monafterium qnarido fiC^modocaptu Lam perf. ïj)o* gt;))! riionafterium urbs in Africa.Stella 1452 yroonaßerienfis cpifco= pi fines Henricus dux Brunfaicenfis inuadit. loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7«7 monafterienfes feditio- fi qUale n famem per-pefsi fint.An(on.Cor. »HT* monafterienfium mife« rabilis obiidio 0^ exci« dium. Anton.Cor, Bp môfortiuîdux occifus. Had.Bar. rSji iftoneta.Harf.Mau.sz i monpenferius dux ca^ ptus.Vuilh.God 191^ monfpelegardi rcfugiS duels V mrccmbergtci. ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99^ muIdafiuuius.Lamprh i« s |
muldauia olim Dacia i’7î mulcafies tex Tiineia-nus.Eiroptus i}4i. rex Tunetanusrcgno expulfos.loâ.Vct.rÿi muleafsis Cæfatis pa da de ada. Etropius 1}«7 lïiuleafsis imperium. Iq uius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b88 muhercs pliirquzm tre/ centæ à Turcis capti-uæ abdudx. HcroiJ. * muncf ri ada ad Fianck cnhùfiua..Gaodahus 1070 ni un ce ri falfa do d tin a. Gnou. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106 munctichim magifira» tus apudTurcas.R'ch cherius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14ÓS munus à Cafare pontitî ci oblatum Miß am ce« k branti. Cor. Agnpp. I2« muræpontes in Hunga ria ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1244 mufica apud Tuicas *468 mynois antrum.Fonraz nus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 ( iryfij Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1450 N NAdaftlr.icohorta-tio ad milites. VuoH.Laz 1811 frater occifus. Hcrol. I8jo circa Namurcum Cæfa ris cxercitus.lac. Bafil. 1806^ nanceium oppidum d Gallis munitur.Ioan., Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7^J nanfialkim ded'tum, ca ptiuiuindi.Lat. 1029 nanfialli oppugnano. Lstom. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1019 C 5 nbsp;nbsp;nbsp;nanioh«' |
INDEX HISTORIARVM
|
nantob'etSs moritür. loan.Sk I74Î nadsuianus comes occi füs.Nic»Mam. »847 nafïauicfifis comés.Ser-utk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1487 nafubek Zancziactis interfedus Joan Sam. «7V nathoha Aßa minor. nauarrae rex capitur. naues ad Rhenum fe^ rcomnis lt;gnc deoafta taf à Marchione Bran» deb.Ioan.Sk 1762 nauium criremiû nu- mcrus.Nlt;CiVillag.i4ii nauium uaria genera. Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij4} naufragia Rhodiorum petcntium,poft cxpu» gnatam Rhodum, Ita^ ham.Fontanus 1014. naures princeps c»’’ ptus Had.Bar. 18^4 naxus infula. Fontan. 1014 nazadarum oppidom. Herold. 1820 ncapolim Carolus V. ex Africa uenit. Nie. Mam/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184} neapolitanus rex Ro* . mam uenit. de Rom/ Cap. 185«. uice rex feribit Papicfibus.Ha-drian.Barl. ts$). rex hortaturmilitesad pu • gnam. Hadrian. Bar. i7$4» uiccrex Medio lanum ingreditur.Ha* drian.Bar. i8$o. ncapolitani quomodo Carols V. exceperint. ‘Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1)78 ad Neoportnenfem por tum.CaroIus.V.perue nit.Vuilh.God. iigt;o9 neoftadt] quid adum fît in bello rufticorum. |
Gnod- 109^ neflefogli apud T ureas qui dtcâtur.Rich.t46S negropÔtus. Rich.Hs® nepanthû hodieaocant quod olim NaupadS dicebant. Richer. 14^8 neper amnis.Richerius »45« nerda Handrise oppidS. Lamp. neufîattium occupatS. Beflel. ineen-fum.Beffelm. ibidem rurfus à Magdebur» genfibus direptSBef. fel. ibidem. Magde-burgenfes inuadunt. Beflel. neuflattt) ignis excita/ tus.Beflel. nicolaus Appollac Vuy lerus unde fît didus. nicolaus Appollac Vuy hicOlaus Batoreus. lo- nicolaus Boflutius.Da. nicolaus Geruel eques. moritur. lo. Sam.r/jx nicolaus Olahus fît prx fedus Agriêfîs. Ioan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1718 nicolaus Polleuuylerus à Gaifîano duce in Gallias irrumpcns.cx itinere pulfus. Vuil« hel. God. 1911. Bol» uuyla impiger homo miiitem contra Turca conferibit. Vuolfgan. Latz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1810 nicolai Boluuyleri fra-teroccifus« Vuolfgan. Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1811 nicolaus comes de |
Salm dux Belli aduer-fus T urcam.Brod. ti 79 nicolaus Salmenfîs ad monachum Perthonigt; thium mitticur. Ioan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1734 nicolaus à Salm comes 12 19. regem Galiorâ cepit.Soiierus izitf nicolaus à Tuiri quas Viennac copias habue ritinobfidione uzi nicolaus 2Liegler. Hart. Maur. 8j2. Hartm. Mau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^8 nicolai Asbarbati ora« do habita Matpurgi deexpulfo QC reflicuto duce Vuirtembergcrt fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1294 nicolai Mamerani Luce burgenfis, rtlatio tetû geftorû Caroli. V. 1841 nicolai. V. temporibus Gallus quidam Rom ç diu fine cibo uixif. Ge rard.Buc. i8rt8 nicolea turris infula Rhodo. Fontan. 589 nicrigens ieditioia.Ped. 881 nicofiac fincsiËdOit57tf niggrippinum fundum occupatu Befiel.; 1730 nigri équités qua arma- tura utant.Hcrol. i8ri nigrosequicesTurcædt abolos nuncupant. Vuolf.Laz. i8it nigrorum equitum uir-tus in Vngaria.Vuolf. LaZ. 1811. equituuir tus di. flratagema 132-7 nitria oppidum Hung« rix.Brod. kso nobiles crudeli fuppli. ctf gencrc occiderunt ruftico.Gnod. 114(9 nobiliQ cardes.Ped. interitus Vueinsbergç Ped. 944. corum no mina,qui captiuifunc in utbem Magdebur-genfem ex caftris Ot-tersle- |
|
' nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t I N TOMVM îï. norimbergenfîb. princi pes Germaniçicribât. loan 81. 1742. Alber« tus Marchio Brande-burgicus denuo icri« bit.lo.Sl. 1750. Alber« tus Marchio Brande« buigicüsicribir. 17 9. I7SO. Albertus Mar« chio Brandeburgicus bellum denunciat lo-an.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1750 pro Norimbergcnfibus Sueuiæ ciuicates apud Albertum Marchionë interccdunt.Io.SI. 17Î1 norlinga fuit in fœdere Smalcaldico tySj norlingâexercitus prin cipumperuenit. loan. Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1742 northumbriac dux Edu ardum VI. regem An« gliac ueneno necat. P. V. i88î. fiaier Henri« eus captus 1888. rex procédés Angliac re« gni in Aulam Londi-nê.côuocat.P.V. 188î. dux regnu Anglixar-mis fübiugare cona-tur.P.V.i8«7. duxDu dlari pater ab Henrico VIII. rege Angliæ ca.-pite tröcatus.P.V.tssj dux fit unus è fecre-tls regtis Angl. P.V. 188^, dux captus dC ad Regina dedudus. P.V. 1 888. ducis oratio in Anglia, per cum ê fuggeftu, antequam capite plederetur, ad popiilQadfiantem ha bita.P.V.18 8 9. dux no mine Dudlæus capite truncatus. P.V. 1889. nduambriga. Vuilhel. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1912 nnuaria expugnatur. Capella 1117 nduiodunum captum. terslebenbus addudL BeiïeL nomina qui in calfris Ottersk ben(ibus,equis ac ar-mis.canonicorum gra t!a,fuérc expediiüBef« fdm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, nobilitas contra ciuita^ tes.Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 8 y Öorimberga obfeflâ. lo. SI. izïx übfeiTa.Tho. Vuintz. 1771. quibus condiüonibus obfidio ncfitfoIuta.Io.Sl. i7$i obfidione i’oluta. Th. Vuintz. ibid. obOdi onefoluta.foâ.Sl. 1751 norimbcrgg Cuburbium incenfgt;jm.loan.Sl.i7ï» noritnbergcnfes amp;nbsp;cpi-fcopiFrâciac foeJu.« fa ciunt. 17«». quomodo exccpcrinc Carolü V. Lamp. .1548. rcgcFcr dinandu orantjUt ipfis iiceret equitatum cO' gere per eius fines, lo« an.Sl. 1767. Alberto Marchioni Brädebur» gico refcribût.loan.SI. 1750. cum Alberto pa cifcunturloan.Sl. 175t pacis conditiones ac-cipiunt.Ioan.SJ. 17? i oorimbetgenlïum d«tio ab Alberto Marchio« ne Brandcburgico in-Oafa.loan.Sl. 1749. fines ac ditiones nbiçp hoftïliter à Marchfonc Brandcbu’g'co deua« ftant.lo 81.1750. fylua incenfa, loan. SI. 1750 fines depopulanf.Tn. Vuintz. 1771. milites Suos côfcripferant in ohemix fines ab AU berto Marchioneintev çepti.Ioan.Sl. 1707. fines omnia ualiat in-çcndtjs atœ dtreptioni büs Albert. lo.Sl. tbi. Vuilh.God.’r i/tt nouomaga ciuîtas Gcl-driæ.Seruilius 14.8} nouionum oppid. Ge« rard.Buc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is«» |
nujn.« Pompilq uirtus. loanVec. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1923 nümid« Arabes. Stella 1426. quales milites.Io uius 1402. qualesfin'. louiUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1382 numidaium procerum (epultura.louius. 1389 numidas nunc Arabes nominart.Etrcp. 1)^4. numifmatoin pop.fpar fio.Hart.Mau. nbsp;nbsp;858 nuncius Apoftolicus^ Flart.Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;659 nuptialisdiei popa qua facrum pctSr.Ped. 912 nutêbergçafferuari im« perialia ornamenta. Hart.Mau. 86* ’ O . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. OBegutnus captus in pugna Papic« fi.Had.Bar. 1854 obfidio Vienna toepst ts die Septxmbris 1212 oceanlaccrlTus öf recef fus caufa. Vuilh. Ged. ochfenfurtum obfident ruftjct.Gnod. 1051 occifi amp;nbsp;mortui poft pu gnam inter Maurii ff Marchtonem babi-t»m ftpeliuntur.Tho. Vuintz. 178 0 odauus Färnefius au« xiliumarege Galltaru pctit.loan.81. 1740 anipons à cÔfœdcratis principibus dircpta.lo, an.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*749. oenipnntem Cacfat redit loan SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1761 Ocnobsibus uidus. E-iropius 1342 nbsp;nbsp;nbsp;lt;1241^ oenobsibifad.1. Etiop, anobaibi iuniotes colt; oiae |
INDEX HISTORIARVM.
|
plçSCopes.Etrop.q^î oeiingcnlis comes Cæ-fart recôciliatur. loan. SL inter Oelingêfem comi tem 8C ipfius filios cÔ/ tróUerfia.ïoan.Sl.iyöa oletana Vallts.VuilheL God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19I0 oporinus’uir erudidfsi-mus 3^ excudendis au thoribus diligentifsi-mus.Hcrold. 1817 oratto ducis ad feditio» ios.Ped. 881. Fran» ctfctad focjos.Lat.1019 ad Rotac auditores, ex cidij urbis Romæ con» ünens, habita per lo^ an.Scaphdæum 1858 alia de capta dire' ptaurbeRoma. i8^o comitis ad rufticos.Pe dius 901. ducis Vuir tembergici ad fadio= fos.Ped. 917. cledo rum ad regctn 8^5. ducis Vuirtembergici ad Riefanos Pedius 5 I 9 orandi apud Turcas mosS^ Icx. Richerius orchancs Ottomanni qualis fuerit. Richer. »449 ofnaburgenfis BibliO’ theca. Antonius Cor^ uinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i}3i oftiaTybcrina deditio. nc capta. V uilh. God. 1910. i9II. Otto Henrichus à PuC' chaym uirreimilitaris peritus Vuolf. Latz I 811 otto i. Berengarium deuicit.deRom. Cap. i8ff4 otto cÔditOrFribergi ur bisTho.Vuintz. »74« otto duxSaxoniæ ocd |
fus.Gerar.Sab. 831 ottoni Henrico Palatin nofuæditionis domû nium traditur.Ioan.8I. i/ffi Ottomanni uita.Richer. »449 ottomânorSleges »447 P TA Acisleges Ladgra-I uio HefTo à Cæfa* requæfuenntpræ fcriptæ Lam. iffj? pacis conditiones quas CacfarSaxoni èC Hef« fo prxfcripferint. Lam pertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^0 patfîi inter Carolum MuleaiTem regem Tu netarum fumma amp;nbsp;te= nor.Etrop. 1 }ö7 ad Palaftum Toqffeltj ftragcs.Ioan.Sam»i739 palatinus ôi. eledor Spira: conueniunt Cæ farem.Lamp. nbsp;nbsp;nbsp;1597 cornes Archidapifer. Hart.Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;855 princeps legatos mit-tit Vuiffenburgum ad regem Galliç.Ioan.SI. 1747 ucnit Halam ad Cæfarem.Lamp. i6îlt;r Otto fcederatis fe adlt; iungit.Ioan.SI. »744 Frâcofurtum coadus mittit odo tormenta principibtis confœde= ratis.Ioan.51. 1758 palatini eledoris torme ta FrancOfurtum por^ tantur.Ioan.Sl. i7iSq palatinatus quid pafîus fît in Rufîicana feditio ne.Gnod. 1058 palefîra nobilium Ger^ manorum. Ped. S79 palianum oppidum ca-ptun.Vuilh.Go I 909 pallatium fpèciofîfsi' mum.Hart.Mau. 8lt;îiî palma ciuitas primaria |
in Balearibus infufiS' Etropius 154^ panegyrica dida impe- ratons Bononiae poft coronationem. Corii. panis nauticus. Stelllà »454 panem quomôdo pon/ tifexfregeritin corona* tione Caefaris.CorneL Agrippa. pânicus cafus.Ped. 897 pannorum bellum con tra Solymannurn T ur* câgeftum pannodatia regio ÔC un pannonia Interamnen' pannonip Interanncfis defcriptio.HeroLI 1819 pannoniam uexât Tur« pannontjs Germanes leges olim præfcripfifi fe.loan.Si. panormus urbs quo' modo munita fit. Eno panormus ciuitas Sici« lise primaria quomo-do Cæfarem Carolum Quintum exceperit. Etropius I27Î panormi quomodo Cç far exceptus fit. louius 1418 panormum Carolus V. uenit.Nic.Mam. 184 î papa Cgfarianis quibus conditionibusfe dede rit.deRom.Capt. isjtf in CaftellS S. Angeli fugit.de Ro. Cap. i85f 5C imperator quomodo equitarintin Popa Bononiç.Cor. Agrip* 12^7 papæ fatcli/tes interfe« di.deRom.Cap. »»i^ paphlagonia |
|
'i TÛMV M II forum'^nometus.'Had. Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1854 in Papienß pugna qui nobiles et principes ca pti (uerint. Hadri.Bar. 1854 Papienfes multos Gal« los trucidât. Had. Bar. 1850 papießum eruptiones. Ha.Bar. i85i.uirtu$S^ fortitudo.Ha.Bar.iSso 1851. calamitas. Had. Bar. 1852.terror ôôirc/ pidatio. Had.Bar. 1855 papienßbus aùxùio mit tuntur.Had.Bar. ibid. pappa opp.Heiol. »821 Parißoraurbsnouis fof fis ^pugnaculis mu nitur.Nic.Mam. 1841 parpinianum oppid.ob fcffum.Nic.Mam .1847 parthenope oppidum. EtropiusI 1380 parthorum reX Tamme tancs uicit populos multos.Richer. 14«?. regnû à Saracenis ocz cupatum.Richcr.i4lt;59 texin AfiâirrQpit 1469 pafiauium Mauritius ucnit.loan.Sl. i?49 pafiauq contientus con fiituitur.loan.Sl. 1744« fitus.loan.Sl.1745. con ucntus.Ioan.Sl. 1752. formula pacis fcripta. loan.Sl. ‘ 17^1. paßauiani conuentus tranfadio.Ioâ.Sl. 1751 paulus Sarkandi ptacfe dus fit Agrjç.loan. Sä buc.i7i9.à Zellingen uitrei militaris peri« tus.Herold. 1851 lil. PontifexinCaro-lumV.fld tegem Gal/ lix décennales Inducü as cóponit.Nic.Mam. 1845. Illl. pontifex morit.Vuilh.Go. 1919 lï t’aphhgonia à Turcis pta.Richcr. 14.5 t. papta præHdio munita Had.B3r.i850.alia# T i dnu.Had.Bir. 1850. papia obfeiTa.Had Bar. 1850. papise pukherrimç af« desdituötur addbum coqucndum.Hadriati. Barland.18 5 ». molcn-dina fubuetfa amp;nbsp;in flu men dctçâa.Ha. Bar. 18S0. pcftis.Had.Bar. ibid. Htfpanotâmul-ti contra fidé datam ne catùHadBar. 1850. fuburbium occupatQ. Ha.Bar.1850. Gymna-' (ium.Had.Bar. ibid. publicx præcationes habit3c.H3d.Bar.2851. publicae fupplicatio^ nes inftituig. Ha. Bar^ 1850. maxima penu-Ifla rerum omniu.Had Bar. 185». unaGallina fcmiducato empta. Ha Bar. ibi* maiima annona.Ha.Bar. ibid. ' papiam Cacfarianl occu pant.Had.Bar. 1850. communibus uiribus Galli aggrediuntur. Had.Bar. 1851. rex Gal liât obfidctïHad.Bar. 1850. ad Papiam inter Cxfarl anos 2«: Gallos pu« gna.Ha.BaraSiîî. ‘854-ad Papiam inter Galliat tegem ÔC Caefarianos pugna.Nic.Mam.1841 papienfes pugna in qua captus eft rcx Gallo-tum.Capel. n4ï papieniïsobiidionis SC eorumquxinea acci» dére narratio, ab Ha» driano Batlando con» fcripta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1849 |
Éff Papienß pùigna' ësé* intèt Paulum llll. êt tê* gemHifpaniatum bel « lum.God. 1910 paulilouq fragmeturn exlib. hifioriatam i;8x pauliNagh.inieritus.lo an.Satnb. 1725; pauper Córadus fadio quomodo à duce pu» tiita pauper Córadus in Du catü Vuittembergëfi. Ped. pauper Contadus in du catuVuirtembergico. secunix uis magna modo fit coada in u« füm belli. Brod. 1179 pedemÓtanus ptinceps totius exercitus Cxia» riani imperator, laco. peditatus apudTurcas / qualis amp;nbsp;qüantus .Richer. peelandia regio. Setui« peletinidiui oppidum. Soiterus 1251 peloponnefus Grxco» turn pars clatifsima. Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1855 peloponnefus uulgo , Morea appellata.Rich erius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145} penfioantiquata. Ped. 88t. noua caput fedi« tionis.Pcd. ibidï perôna fruflrd oppa« gnata.Nic. Mametan. 184) perf^uidiaPatthorum tege.Richer. 1469. perfecutio in inferiore Germania. Antonius pethq oratio ad milites. petteah?i |
|
petreana impreflbria of ficina. Herold. 1817 petreus collis Bafileae. Herold. 1817 petrus AIcyonius.Fon= tanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101) petrus Antonius Kys Homerenfis unus ex capttaneis in arce A. gria.Ioan.Samb. 172.1 petrus Lu[ius à Louani cnfibus iniuria afFegt; (Sus.Dam.Gois i88 r petrus Sturmius mftti-turad regem Galliaru Ioan Sh 1745 petrus Percntj Agriatn arcem in duas partes diuidif.Ioan.Sam.iyis petrus Petrudy intetfe« dusiloan.Samb. 17 pfedersheimq quid adS fit in tqmultu ruftico-rum.Gnod; 1097 phifcrus monschus pofiata.Gnod. iolt;î3 phdibertus pedemonta nöfQ prirtc.Terouanâ cxpugnat. !a.ßaf.i8o5 phihbertus rpgis Sabau diæ filius Caefari miH-tat.Ioan.SL 17^5 phüibertms Emanuel Albobrogum dux. Vuilh God. 1711 philibertus Allobrogu duxfecutus eft Caro-lum V. in bdlo Germa nico.Lamper. 1617 philippus Maxirhiliani Cæfaris filius à quo de feendit Carolus V. Ni col Mam. 184.1 philippus Maximiliani 1. Cæfaris filius morla tur.NicMam. 184.1 philippus rex Hifpania rum AuguftâVindc-licorum adcomitia ue nitVuilh.Gód. 1714 uicit regem Galliac VuilhyGodel a9iz. |
INDEX HlSTORl A Carolum V.ccrtiorcm facit, de uidoria fua er ga Gallos ad Auguftâ Veromanduorum na-da.Vuilh.God. ibid, nuptias célébrât cum Maria . Anglicana. Vuilh.Godele. 1897« profiigat Gallos ad Auguftam Veromanduorum. Vuiih. God. 1911. i7«2. princeps Belgrj.Vuil.God. 1877 a patre eques aurei Velleris princeps di-dus.Vuilh.God. 1897 in Angliam appellir. Vudh. Godele. 1897» phdippiregis Hifpani-arQ oratio lingua Gab iica habita Bruicéïlis in côuentu Procerû Bel gicæ.Vuilh.Go. 1701 phihppo Hilpaniatûré gia Belgiû à Carolo V.datû. Vuil Qo.1877 interPhilippum regem Hifpaniatum ô:' Paulum nil. pontif beliu. Vuilh.God; regem óf Galliçbcllû. Vuilh.God. philippus Auguftus Franciac rex foedus renouât cum Gallis. lo-an.Sl. philippus â Blechîingê comes occifus. Tho. philippus Dorlay Galli cæ Brabantiae praetor mittitur Louaniu. Da^ mian. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1871 philippus comes Haf-fiaeprofcriptus.Nicol; Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1848 phiiippi HeflhrGprinci pis uidoria Vuirtem« bergefis. Eo.Hef. 1277 philippus Lädgrauius Hafsiaecaptus. Ioan. Vet. 1725. Landgraui |
R V M US inHefien.Lat.toj». Landgrauq filius regi GalliarS ebfes datur. loan.Sl. 174) philippus magnus Ä Carolus Vidor princi pes.Tho.Vuintz.i774 philippus Moreepifco-pus quinquccclefien-fis.Brod. II80 philippiPulchri Galliae regis amicitia cum Alberto Auftriaco.Ioan. Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^1 philippus adRhenS Pa latmus capitaneus in obfidione Vicnnç 1217 philippus à Rechberg. philippus Vilerius icti-bitTurcae.Fonra. 7lt;f4 phrygiac imperantTur.' picardiä Galli inuadüt. philippus rex inuadit cSexercitu. Vuil. Go. J971. Cæiarianiinua« dunt mifeiè deua-ftant. lac.Baf. iamp;oa picochae Galli cladê ma gnam acceperUnt. Capella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.112$ peina oppidum. Tho. Vuintz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1774 pincernaimperq. Harr. man.Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S6ä pifcariae Marchionis uir tus^ fortitudoin pu« gna Papienfi.Hadria. Bar. 18^4. Marchio Caefarianorum dux. Had.Bar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1849 pifidiximperantTurci. Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144 s pisleoni in arce rex Gul liæ captus feruatus 1144 pithecufainfula. Stella 1431 pius nil. eledus.Vuilh. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ó 17 Pitf |
Pio pontificl Germania nimium cognita.Har. Mau.
placcntlna ciuitas.Vuil hel.God.
à Plauu dominus.
pleumofii populi à Gai lis debellati. Vuilhcl.
God.
IN T O M V M II.
ibid.
poena noua.Ped. 5444^ pœnorum mores. loui»
US
I ?88
pæoniam ccepcrûtTur cæ.Richenus 14$ i
dientiâ denegat.Vuil, God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1919 I
pontificis Romanilega tusin pugna Papienfi captus.Had.Bar. 18$4 Romanise Caroli V. foedus cotra Galls iiQâ ad PontificemFetdinâ-dus legatos mittit.
Vuilh.God. .191^
inter Pontificem 8C Gal liæ regem fœdus.Vuil hel God. 1911 ponteujeum oppidum.
tur.Richer. î4lt;ï7 prentiusfluutus i«4a prima corona Aquîfgrâ ni aurca cft.Har, Mau.
802
primatiæ ,pccres. Hart.
Mau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;870
principes Germaniæ rc (pondent legato in c5 uentu Paflauiano. lo-
poggij Elorentirti hifto riade quodam Gallo à Cibo abfttnéie. Ger.
Capella
HI 6
pôtumquando dtripue
Buc.
iSÓS
pokuezia regni Polo-niæpïouincia u7î polentia in Balcaribus
intulis oppidS. Stella
pôlitiæ fines. Etrop.iptf polonix legis.SigilmQ-
pÔzettusCardinalis ca ptus.de Rô. Cap.18 5$
portUgaliæinfans i}4S portos Traiani. louius
IJ9 8. Veneris.louius ibt.nomine farina 1550 portus Mcfianæin Sici lia amplitudo. 1577
an.Sl. 1754. »755 principis boni officiS.
Vuilh.God. 1899. intc pefiiua fagina ' 9'® principes Germaniæ mittût légations ad re gem Galliarum.lo.SI. 1750. confoedcraii VU
di pnmi uitftotia iî7$ polonis Germanos o-lim leges prçfctipfiffe.
loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17ÎÎ
polus Catdina’is quo-modo exceptus fit, à
pottum Herculis expu-gnatû. Vuil. Go. 189$ pofoniumHungariçul
terioris oppidum. Bro
der. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118Ó
Calethanis. de Con. Ang. 189». Cardina lis qtiomodo à Londi-nenfibus fit cxccptus. deAng.Con. iSsj polyksna turtis in A/ gtia arcc unde fit di-da.loan.Samb. 1714 pompeius Sc Mithridates ubi ligna contule-
pofonq conuentus cele bratur.Ioan.Sam. i7jff pcffega regio.Hcr, 1819 pofega Prouincia.Bro-
dencus
1180
rin i.Richer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14-70
pomumaureum quo ri tu Cicfari tradatur.
Hari.Mau.
mam obfident.loS. SI. i74.}.confoederati Os-nipontem proficifcun tur.loan.Sl. 1749» Get inaniae cur foedus cû re ge Galliaru fcccrinr. loan.Sl. 1740. côfœde
- rati à Ferdinando pez tunt ut certum modS pacis décernât. Ioan.
SI. 175«. 1757» confoe derati multas ciuitates Germaniæ capiunr.Io an.Sl. 174a confoede rati fcribunt ciuitatib.
potusSlt; cibiabftinctia unde otiatur. Getard.
Buc.
1868
pontamolTum oppidû. loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^4
pontifex refpondet le-^to Cæfareo. Vuilh. God. 1917. Gutzmâ
no Cæfaceo legato au
praepanum Carolus V. ucnit.Nic.Mam. i84j prætoris officium. Ped.
880
prxtoria robots apud Turcas.Richer. 1464 ptagamEerdinâdus rex uenit.Vuolf.Laz. 1810
pragacBohemiç docuic
Munccrus.Gno. 1065 prcces apud Turcas^ quib.dtcanf.Rich.140s ' apudTurcas quomo-
do diuidantur ÔC dicÄ
loLSl. ibi.côfôederad à Palatino petût odo tormenta bcllica. loâ. SI. 1758. quæ Cæfari promittàt.Hatt. Mau. 851. quibusarmisin-ftrudieffe debeant.lo an.Vet. 1911. confœ derati Erebergum caz piunt.Ioan.Sl. 1749. confœderati Cæfarea« nos ad Loechu amnS trucidant. lo.Sî. 1748 principûordinûcpimpc
rtjjdifcordiç ob religi-onem.Nic. Mam.t841
pHneiputn uigil cura.' Pcd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9o{
intèii
INDEX HISTORl ARVM
|
inter principes confœ-deraros inducig fa dg. loan.S!. ’'744 prindpiiïxMauritt) lu-dus» Thom. Vuintz. proceribus irnperq Ca« rolus V.imperator fcri bit dC imperium abdh carVuilheLGod.1907 proCefsio publica poft Cgfaris coronationem qualis habita Bononig fit.Cor.Agrippa u«« procefsiones in templü ordo in córonatione« Auguftali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i2lt;si prochiia oppidum ca* pturn.louius 1J87 ptocopij hiftoria Fran» corum.Mamcr. \s-fz prodfgia Studgardix nodu confpccia.Pcd. 884. mirabiliainaere uiia.BeflcL 1715 promiiïa apud Turcas feröari. Richer, prophetx faiii.Lamper tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1308 proteftantium bellum. Ioan. Vet. 1524.1925 prudentia PhilippiHef» fi.Eob.HelTus ixso prouidentia uidui ne» ceftaria. Eob^ Heflus 1281 prufsix magno magi» ftro fubiedi qui fint. Mamcranns itfyr ptolemæus de Pannonia Interamnenfi. He/ roldi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1819 • paella triennium fcrè à cibo feabrtincns. Gc-rard.Buc. i8lt;J8 i cibo et potu abftinês Spiram à Ferdinando regeuocata. Gerardus Buc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1867 de Puella fine cibo potuuitam fuftinente enarratio. Getan Buc^ |
18^4 puellæ cuiafdam ieitini-um. Geradus.BucoI. iSfftf.18Ä7. pugna apud Vueilam oppidum impertj. Pe-dius. 903t Caefaris amp;Saxonisad Albim. Lami itfjï. i^ïj. inter Gallos amp;nbsp;Cxfaria-nosad Rêtiacum.Iac. Baf. 1807. inter Cx farianos amp;nbsp;Gallos ad Papiam.Had. Bar. isjj 1854. quadiefithabi ta inter Mauritium ôd Marchionem. Thom. Vuin. 1775. inter Chri fiianos ScTurcas.Herold. )8 2(ï. Ludoui-ci II. Hungarix régis amp;Torcx.Brodcr. 1193. prope Htldcrslebium. BelTel. isg«. ingcns. Befiel. 1702. 170}. ad Turckhaim.Pedius 857. pugne inter MaOritium amp;nbsp;Marchionem initiû, Thom.Vuintz. 1774. 1775. Hiftoria inter Mauritium ducemSa xonix amp;: Alberts Mar chionem Bràndebur» gicum. Tho.Vuintz. i7lt;î9. inter Marchio« nemamp;^ Mauritium uf-doria Si finis. Thom., Vuintz. 177®. 1777 pugnam habitam inter Mauritium Si Marchi onem quid prxcelTe-rit.Ioach. Cam. 175« puluis fulphureus in ar« ce Agria incenfus. Io à. Sam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 2 J pyramethi gens Ponti-ca.Richer. pyramis diai Stephan! Pyrrhus Epirota, Eob. |
QVedelburgSMa gdeburgenies milites captiui dedudi. Befiel. 1654 quercus ahnofa Baß* lex.Herold., lt;nbsp;igiB quinquecclefias Cxfa* riani pfoficifeuntur. Herold. , , tgjtf ad Qninquecclefias TurcarScaftra.Vuolf. Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;181) S. Quintum Carolus V'.iter facit comitante rege Gallix. Nic. Ma-mer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1844 R Aba flumcn Flunlt; gariç. Soiier.U48 rabunza fiumenin Hungaria.S0itcr.i248 radaoppid.louius 140t raina oppidum ad Lygt; cum amnem.Lam.i6i) rakelfpurgum oppidû. Herold. , tgio raldhufia oppidum rafcia.Btodericus nso rafeix oppidum. Brod. ibid. , rafeiani qux teneantio* ca. Brodericus ibid, ratifponxcomitia cele.-brata.Nic.Mam. 1842 comitia indida. Nie. Mam. 1848. conuen tus.Vuolf.Laz. 181« comitia celebrata. Nicol.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1844 ratisbonam ad comma Cxfär peruenit. Nif O. Mami , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1848 tatisbonenfia comitia. ( Lampertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i59lt; fauehngx côucnrus ce Icbraïus. Vudh. God. lÿÔ J rauesburgenfes fuppli« ces adCa farem Icga-tionem mittunt. Lam. 1041 recroduf |
|
IN TOMVM U recrodiis à Cæfare pro-fcribitur. loan.SL 1741 rebatinûlouiut rebbatum oppidutn.lo' uius , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13 9 X rechamp;erg nobiliutn fa^ milia. Pcd. 94® regina Vngariae aufu« git. loannes Sambuc. i7gt;ï. Vngarlatobfef-fa.loannes Sambucus 17}î regio Lepidi. Gai. Cap. 1105 regis inundio. Hartml Mâur. , 8ffi religionis caufa qui con uêtus habiti fînc. Lam-1580 remlanaualIis.Ped. 8? i remfanx uallis feditio. remCanx feditionis ori' remfaniferotiorcs altjs. tenârdus cornes Solme fis.IoariSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijsq renacus, Auranix prin- ceps comes NalTauia' nns,ôccifus.Nic. Ma« meran 1847. Aren« gix pririceps. Seruil. 1497 rêdacbi fines.Etro. içyff repudiumTurcis mari. tis libéra èft.Rich. 14^; renciacum arx obfidio« nefoluta.Iacobus ßaß lius 180S. , arxmu« nitifsimàà Cxfareob« feffàjS^ quid ibi inter Cxiarcm 8i tegtm Gallix adum fit. lac. Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8otf apud Rentiacum prx- Iq habiti narratio, lac. reutlingéfes Vrachiàm Vallem depopulantur. reutlingi refifiunt op. pugnantibus .Pedius 884. fededuntdu ciVuirtcmbcrgico.Pe , dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;885 reutlingorum pertina. cia.Ped; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem rhegium conccfsit Caro lus V. imperator duci Ferrarix 1579 thingrauius à Cxfare profcribitur. loan. SI. V4« rhodia res quibus mo. disbreuicreuerit. Fon tanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;984 rhodium bellum. Font. 96'1 rhodq milites in Melita^ Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1Î4J rbodijs quam miferabi. lis difcefius ex Rhoc do fuerit antequam in Italiam uenerint.Fô tanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iot4 rhodus quo anno à Tur cis expugnata fit. Fon tanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loi) rhodi obfefsio Si oppu-gnatio.Fontanus 981. Si 982. ÔCc. rhodo infulx Romani multum debent.Font. 984 t , rhodum religionis Chri ftianx antemuralefu« bigit Solymanus T ur. ca.Soiterus , m-j thomaniam * occuparôt Turcx.Richerius 1450 rhomania prouincia quàmlatêpateat. Ri« cherius - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1450 rhymnia fluuius.Herol. 182? rhymnia amnis. Herol. 182? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A in Rhymnia fluuio mul ti Turcarûm fufFocati. Herold. 18?o riaus captus in pugna |
Paptcnfi. Hadrianus I 854- richardus Morofînus legatus regis Anglix. loan.SI. , richertj fanum captum à Cxiare.Iacobus Baf I8oà rienfes omnes in ferui« tutem abdudi. louius gt;Î84 rifebergus cum fuis co« ptjs tranfit ad Albend Bratideburgicum. lo. an.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^1 rifebergus ad regem Gallig tranfit.ioan.Sl. rifebergus a Cxfare proicrtptus. loannes SI. 1741. uir rerum militiarum peritus. io« , an.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1749 fenfeliniûarx. loan. SI. 17lt;ÎO ringrauius cornes ca. ptus, Vuilh.G0.1912 rinnix fluuioli. Vuolf. Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ 1811 risbanum arcem Galli expugnaiK. Vuilbek God^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1912 rifchach familia qualis. Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;924 riuulum dominarum urbs Hungarix. Brod. 1180 rium oppiduulm. lac. Baf. 1808. oppidum captum.louius i;84. robertusCardinalis Le nôcuttiepifcopus Me tenfis. Ioan. SI. nbsp;nbsp;\766 rochliciam oppidom ca pit Marchio Albertus, Lampenus 1645 rodolphus dux Sueuix occilus;Georg Sabin. 8)1. rex Studgardam olimobfedit. Pedius 9Ogt; D rodouanus |
INDEX HISTORIARVM
|
rodóOi^nHS uulneratun ïoan.Sanibuc. 1732 toed uiila, in qua nata fuit puella, qui fine ci« bo potu diu uixit. Gerardus Buc. â Roeus dom.contra re gem Gailiæ cum exer citumittitur. Nic. Ma-meranus 1843 roHenGs epifcopus à re ge Angliac fecuri per-cuffus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iy8lt; roma à Gallis 3^ Gó' this capta, de Rom. Capt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo- modoa Caefariano ex excitu duce Borboni-co capta 6^ fpoliata fit.dcRom.Capt. 185s cur fit expugnata. de Rom.Capt. »8^2. capta à Cacfarianis.Ni colaus Marner. 184* patriae honoribus co-lenda.de Rom*C3pr. i8lt;îi. fempcrdomici-lium dodifiimoröfu-it.deRom.Cap* ibid, roma quafi communis patria ab omnib.fem-pcrexculta. deRom. Capt. ibidem Cedes impcrtj. Hartmannus Maurus 8^9. fatpe capta.de Rom. Capt. 18^4. princeps imper!) facrf. de Rom. Capt. istfj. urbsfub nomine Babylonisjin Apocalypfi mtelligi' tur.Ioan.Stapb. »«î? omnium ciuitatum re/ ßina 8^ domina. de Lom.Cap. is^o. im-pert) arx.de Ro. Capt. 1861. quae beneficia nobis omnibus dede-rlr.deRom Cap. ibid, olim rerum pulcherri-ma .de Rom.C3pa8lt;yy. ab antiquis Septemcol lis appellata. loan. Sta p hilus 1839. princeps totias Italiæ. de Rom.Cap. istfy. ex* pugnataSCdirepta anno M.D.XXV1I. |
1*97 romae captae dudore Carolo Borbonio co-mentarius. ibid Cæ farianorum fæuitia. de Rom.Capt. iS6r. ur-bis uitia odiofe colligi. deRom. Capt. iStfy. militum infolcntia.de Rom.Cap. 1Î33. ur-bis tentatæ caufa aua-ritia. de Rom. Capt. i8tf2. omnia templa fpoliata.de Rom.Cap. igjy. peftis. Ioan. Staph. i8s8. urbis direptio.deRo. Capt. i860. 1861. urbis exgt; cidium unde. loannes Staph. 1858. templa pro fiabulis ufurpata. deRom.Capt. 1836. Cæfareanorum infolê tia.deRom.Cap. 1856^. urbis excidt) caufam continens oratio. I0« annes.Staphil. 1858. de Romae calamitatib. . uaticinium. deRom. Capt. 1856^. 1837 romæ urbis Baptifta ex cidium praedicit. de Rom.Cap. 1864 romam Carolus V. ex Africa uenlt.Nicolaus Mam. 1843. non inftam ob caufam à Caefarianos expugnaz tamefie.de Rom. Ca« pta i86z, litera« riae fuppellediles ex Graecia portatar. de Rom.Capta. 1863, cur Galli olim occupa |
tint, de Rom’. Capta 1 86« de Roma capta oratio i860 romana beneficia, de Rom.Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;186$ romana beneficia, de Rom.Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i86t romanae Bibliothecar. de Rom.Cap. 1863 romanum imperium un de fit didum.de Rom. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i86ï romanis dies ater, de RomiCapt romani clues quot inter fedifint in expugnati one urbis Romæ. de Rom.Capt. 1855 romanorum ueterum pótentia magnifi-ccntia.Etropius 158* antiquorum militaris difclplina.de Ro.Cap. 1862 roperti comitis ab Am« bcrga odium crga Ca-rolum, V. Nic. Mam.' 1841 roris nodurni in Africa uls mira. Etrop. -i 372 ad Rotæ auditores oraz tio de excidio urbis Romae. Ioan. Staphil. 1858 rotenburgica fadio. Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10^ roteburgum exercitus Principum peruenrt. loan.Sl. 1742. àprin cipibus cotifoederatis occupatur, Ibicp nolt; uus magifiratus con-fiitoitur.loan.Sl. 174x4 Principes confoedera-ti ueniunt.loaniies SI. ^755 rotenburgenfes quomo do exceperint Caefaz rem.Lampertus 1654 ptopc RotterdotfFetv fera |
|
IN T O M V M lb rutelinga fuit in fœde« re Smalcaldico S SAbana aqua. Hex rold. 1819. ciui« tas in Hungaria. Broder. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ngo fabaudix ducatus.Ma* mer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1071 fabaudiam rex Gallix inuadit;NicoI..Mam. facerdotes apud Tur-cas.Richer. 14-®? (acerdotum apud T ureas genera quatuor. Richer- 1458 fagittarq inter Iani2;e-ros quot.Richcr.i4(54 fa gut urn àPœnisprefx futn.Anton. Cor.inlt;î fal ex aqua foie Gccata. Etropius montanus in Trnfyl-uania. Brode. ngi falbigenfîsuicus. Bed. falernum urbs mariti-maqaalisßt. Etrop. 1)78 falertinus princeps de^ ficit à Cçfare.loan.Sb 174^ falisabundâtia ubi fît. Etropius i}75. tur-tis in Africa.Etropius falisburgum à rufticis obfelTum. Gnodalius fem lacum militum concörfus.Beffelmeb rus royam Philippùs tex Hifpaniarum capit» Vuilhelmus Godelc« luberam dedit Carob V. duel Ferrari^. Etro piuS rupertus rex Colonix coronatus.Hartman. Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8ïî ruremanda urbs. Serut lius. urbsIo uius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cSo rufstæ Palatinus 1275 lußici quid pafsi fint apudTabernas Alfa^ ticas.Gnodal. lojy (edition ad fontem Danubij uertutur in fugam.Pedius 941 qua crudelitatelint u fiin nobilitatcm.Gno da!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1046 tufticorum feditioforS poAulata.Gnodalius 10^6. tumultuum hiRoria. Gnodalius 10,1. tumuItus.Ni« colaus Mameranus 1841. 1842. quot millia intra tres men« fesoccifa ßnt.JNicol. Mameranus 1841 confpiratio. Pedius 899 motus.Lamper tus i$8o. clades ad Lanchen.Pcdius 900 ododecim millia in Alfatia dicuntur Cx-fa.Gnodalius 1018. pugna ad Beblingâ. Pedius 900. cuta oppidum.loan.Sl. *74®. captûàprinz cipibus côfœdetatis. loan.Sl. 1784 |
1090 fallia occupata. Vuolff Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1813 falutianotum Ones. Ca pell. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II)) adSamonx ripampu/ gna. lacobus Baßlius 180g fandi Angeli in Italia oppidi expugnatio. Capell. 1140 fampaulum oppidum arx ca ptum,à Gab liæ rege. Nicol. Mam^ fantememius capitut in pugna Papienß. Hadrianus Barland. I «H faoma ciuitas.Capella. U40 fara fl umen. Ioan. Sb 1752 faraceni fxpeàGerma nis ui di. loannesSl. *75î fardinia infula.NicoIa-us Mameranus 184;. fpoliata âPiratis Tur cis.Etrop. 1)4) farnenfls regulus. loui- farni princeps Totauil* la.Etropius farra fluui us. Latomus 1025 fauus amnis. Herold. 1819 fauioftia. Brodericus 1182 faxo quibus cond itiogt; nibus feruatus in ui« tafuerit. Lampertus 1676 faxonixducis equita-tus. Hartman. Maur. 857» duxin reditu in fua quibus impera« rit pecuniam. Lam-pettus i6n« cis Friderici mors Gnodalius 1069. uexillum. Mameran. duxeaptus. Nicolaus Mameran. 1848. ducis aliquot epiftolx 1)47. i$4tf. 6Cc. ducis QC Hefsi profcriptio. Lampertus iisit. duxea« ptus potiusmotiuo-D a luit |
INDEX HIStORlARVM
|
îurt quam abnegare tclïgioncm. Lamper. i6yy dux, ckdor quomodö captus 0^ tralt;üitus à Cçfare fit, Lampert. i^j4 faxontâ Albertus Mar* thio inusdlt.Thom. Vuintzel. 177 3 Gifatinuadit. Nicol. faxonica Chronica. An tonius Coruin, i}}* de Saxonica ftirpe epi- fcaldis Huutj fontesJo' uius fcarandila municiptû. fcccireguli.Iouius ijs? feeptrû imperiale qua le. Cornel. Agrippât n6t feeptrum quo ritu regi tradatur. HartmaU' Maur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8Äj Icepufiêns comes. Bro dericus 1184. feepufi Oppida.Brode-ricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1180 fchpffliêzerina Vallis. Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1048 fehembergu expugna« tum.Gnod. 1047 fchertelinus â Caefare profcribitur. Ioan. SI. 1741 fcheruuilerat quSta cla de alfedi Gnt rufticû Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10λ Ichtltpergq hiftoria. Soiter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iijtf fehnebergS capit Mau tttius.Lamper« 1^48 fchonbuoch fylua. Pe/ dais ad Schcnbcccium Me-chclburgcOs exerci* (uscaftra.BelT ilt;s87 fchonbechenfis conful captus. Belilèlmeirus |
1700 fchÔdia.Zeigkrüs 955 fchordorph recipiturâ duce.Ped. 918 fchorndorphum Valla tur oblidione^ Pedius 891 fchorndorphum occupant fediiioG. Pedius 88z fchrottdorff. BcGcIm. itfÿo fchultachium deditur. fchutte infula in Danu fchuuinfurtum dux Sa xoniat cum cxercitu peruenit.Ioanncs SI. 1741. oppidum Al bertus Marchio Bran deburgicus occupât. loamSl. 17(17. op-pidum.Ioan.Sl. 174z fuuetnfurti quid a AS Gt in ruGicotS tumul-tu.Gnod. 1089 fclauini.Pop. Herold; 1820 fclauoniat caput.Brod. 1180 fclauoniam annrxam Hungariae. Broderie. 1180 fclaoonica lingua utS-tur TurcaE.Richerius feipionis à Landêbcrg Gratagema Ôî^ uirtus. Herold. 1834. iSjj feipionis à Landeberg intericus.Herold.i8)$ fcodram Venetis eripit Turea.Richer. 14$^ fcomma ioculare. Pe- |
fcotia priGinat dignita« titcGituta à Henrico-11. rege Galliarum.Io an.Sl feutariae uigiliat. Stella Ï570 fcylla fcopuluspraertp ptus in mari Siculo. Etropius feyras uicerunc Parthi. febaGia expugnata. Ri cherius 1470. abOt tomanno expugnata. Richer. 144a apud S. SebaGiani oppidum quam huma-niter Carolus V. à régis Galliarum GlioGt exceptus. Nicolaus Mameranus 1844 febaGiani Solidi narra tio dt Anglicane coil uêtu Lôdini habitö, 1891 febaGiänUs Dobomul tos ChirurgOS in ar« cem Agriam uocat; loan.Samb. 1720 febaGianus à heufeti' GeinMoguntinus ai-chiepifcop. moritur. Vuilh.God. 189$ febaGianus deRothefl han Orator ekAorS. Har.Maur. 81} febaGianus Vilaky u« nus ex capitaneis in arceZigeth. loanncs Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17p fedes regia in littore Rhentfubaperto loco poGta.HartMaur. 8(fo feditio Magdeburg! c3t orta.BcGelmeir. 1710 inter milites Magde-burgenfes. BeGT. 170I Magdeburgi orta. BeGclmcitus r7 O» |
feditio'
-ocr page 71-IN T O M V M 11.
feditio Arm Conradus. Ped.'880 in Agriaar-ce.Ioan.Simb. 1724 inauh ducis Vuiriê« bergici.Pedius 883 feditionis autores è uinculis caufâ dicût. Ped. 883. Monafte rienfis autores. Lam-percus 1309. rufti» corum quidam ad du cem Vuirtembergicu deftciunt.Pedius 942 Gntsapud Monafteri enfes quails fuerit. AntoftuiîCor. 133$ tell'eva Pauper Conra dus.Pcdius 881
(editiofa Manfteri do tftciiia.Guodal. 10^7 feditioG ad genua du
cis procumbunt.Ped. 883
feditioforS pedtio.Pe«
trurixurbs, ob defe« dionem à Cçlare ob-fefta.Iac.Bai. 1809 ciuitas deditione ca« pta.Vuilh.God. 189$ ad Senarum urbe prx-liurncommilfum.lac.
Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1809
fenenfes prxGdium Hi fpanorum eijciunt.lo an.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17Ä1
fenenGum defedio. Io«
an.Sl. 1761. 1752
la
1570
dius
881
feditiofos ^mododux alloqiiatur.Ped. ibid, fegnia Ûalmatixutbs.
Broder.
it8o
qualem portum habe/ at.Etrop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137®
ficilix lœcunditas. É« tropius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;37j
GgersdoifFer occilus.
fententiarum executio Hart.Mau. 871 lequanorQ populii«72 fequanos Galli inuaie-runt.Geor.Sabin.831 ferinius comes Croata uir prxftans . Vuolf.
Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8i I
ferlorius Romanorum dux fortifsimus quo in loco occubuerit.
Vuilh.God. 1910
feirershaufen pagus,u« bi condita funt ilia Miurufj eledoris.
Thom.Vuintz. \.-j79 uilla.Thom. Vuintz.
1787
feifridt Vucis agricola ex quo nata eft ftlia, quçftneciboSd pocu u'Cim diu tranfegit.
Gerard.Buc. 186« feletftadiutn oppid.lo«
feruiç oppidum in Dal macia.Brod.
feruq .Richer.
1189 ’4$o
an.Sl.
«748
Herold.
1830
GgersdorGus tribunus pediium SiyrenGSoc cifus.VucU.Laz. 18 u SiyreGum pigteóus. Herold. 1822.
Ggeih caftru à Tuicis obleftum.Vuol .Laz.
1810
Ggethinorum ' uirtus
Vuolf.Laz. 1812 GgethScalhu à Turex dcnuoobGdione ein« gunt.V uolf.Laz.i 812 Ggdla aurea.Hartman.
fetuiapudTurcas quo modo emantur Sd tra dentur.Rfcher. u«® feruitus apud Tur/ cas.Richer. 1405 feuerinus Feitê.Dam.
Gois
1872
Mar.
se6
figifmundus Polonia: rex foedus cQ T urea pepigit.Brod. 117?
figifmundus Hcbetftä (luslegatus mtttic ad monachum. loannes
Sfortia Patauicenusfic prçfedus Agriæ.lo-
an.Satn.
Sforta Patauicinus.
Herold.
Samb.
»7H
figifmundus rex Polo/ nixquomodo uicerit Vuayuodam 127$ Glêtium apudTurcas.
Richer. 1408
GmonForgach uir inft gnis.loan.Sam. 1739 GmonForgacz. Ioan.
Samb.
'73$
felimus Turcarumim-perator.Geog.Sabin. 829
felimi Turex gefta.Rt-
1831
cher.
’4$9
ex Seliyo Turcac fugi-unt. Herold. i8j^ deSena Cardinalisca«
Sfortianorum ducum xdiGcia Mediolani. Gal.Capcl. 1107 Gbyllx Pifeina. Etrop. 1380 GchenenGs ciuitas. Ser
(ircum Albertus Mar« chio Brandeburgicus uenitloan.Sam. 1701 ßrmienOs rcgionis fœ-cunditas.Brod. uSi (irmtutn comitatus.
Brod.
1180
utlius
1487
Ocilia à Turcis Piratis
ptus.de Ro.Cap. 18$$ fpoliata. Etrop. 1343 fen a I urn uetufta He« ficiliae ciuitas Meflenia
Gtis ingés in caftris Cç faris.Etrop, 136$ inSipoconuentus cele bratur.IoSam. 1720
Slauonia.Brod. u8o fmalcaldica caftra qua tafamelaborarintper aliquot dies.Lâ. ilt;$49 D J fmaka
|
X HIST O R I A gnat.Nif.Mam. 1842 foiymani Turcæ literae ad magnum mag’drS Rhodi.Fontan. 964 fomerfetends duxeapi tetrScatur.P.V. 1884 fomerfetends dux Edu ardi Vl. regia Angl. auunculus.PkV. 1884 fomma Huuius.iouius 1551 fomona fluuius. lacob. fontgouia regio. loan. fophia utbs in Seruia. fophodis didS. P. V. 18g fofsinum caftrum folo equatum à Carolo V. NiC.Mam. 1841 fpachioglanieqnites a pudTurcas. Richer. ‘405 fpaluglani equites.Rh cher. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ 1455 fpartaci motus. Soiter. 1125 fpecia oppidum Ligu-riar.Stella 14)2 fpecies oppidum. Nic. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1844 fpedacuIaindida.Har tman.Maur. 871 fpecus Montana exha-lansfpiritum peftilen tem.Etrop. i?8o fpedia utbs Ligurix Stella. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]4?2 fpelunca oppidum. Io-uius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1187 fphragerieum dgnû im peraroris Caroli V. Cor.Agrippa. 1268 fpira Cameræ iudices pratfugiunt.Io.Sl.i7j5 ciuiias.Ger.Buc. fpire comitia célébra-ta.Nic.Mam. 1847 rempli primartj teâS plumbxum demoliti ÏNDE fn aie aldiae conuentus. Lam. I i$84. ' fmalcaldicæfœdusqui recufannt Lam. ijsç fmalcaldicum bellQ c5 tra Hïfiricutn Brun-fuieenfem fmalcaldici foederis for muIa.Lam. lyge foederis qui fuerinr. Lamp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1588 (ocratis didum. Ioan. (ocratis focus in Pboe=gt; done. Ant. Cor. 1^40 focratis fentêîia de Au iicis homintbus.Ioan. Vet/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«92 2. foliam exortus lucidus ingenti circulo ladeo circumdans , uifus» Beflèlm. i7os foies tres in coelo Ma= gdeburgi uifi. Beflet 1705 folaft ri equites.Richer. »4«? fol ey m a n n i T ur ca rum imperatoris uita ct ge fta.Richer. foluphtart équités. Rh cherius folymannus rex Turci folymannus -Turcarû rex raittit exercitum fn Vngariam. loan. Sam. 17? 5. TutcarS Tyrannus obOdet V( ennam 1225. Vien-nam Auftria obddet. Ioan.Vet. «925. Tur carum rex Viennam AuR. fruRtà oppU' |
RVM. incepttim a Marebio* ne.Brsnd. loâ.Sl. 1751 comitia cekbrata.Ge rard.Buc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 57 fpiram Ctefar uenir.Ni coi.Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184S fpirends epifeopus 1 a bernas fugit.Ioan.SI. 17Ä0 in Spirend epifeopstu pudlaqux dne nbd amp;nbsp;potuuitam tranfe« git.Ger.Buc. 1867 fpirenfes maxima ui pe cunix fpohad. loan. Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1752 fpitzoppidum in Hun gatia.Soiier. 12 j I fpringetus capitaneus fautiaiur.Brir. ftanislaus Soulok ind gnis uir. loan.Samb. 1759 liarckenbergiG atx Soi torus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1151 ftaynaprannius prxfe« (edus occifus.Vuolf. Laz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igii (leinenbrunnius occi-fus.Herold. nbsp;nbsp;nbsp;utS fteinenbrûnq uerbaad militc’s.Herold. ts 27 ftella mos.Richcr 1470 Aella ingens uifa.Vuib hel.Go. ipoff. mos. Richer. 14$» ßellae doiHoris ad ira- tres epißola de Tur^ cçfuccefsibus isri (lephanus Balogh, mo ritur.Ioan.Sam. i7î* Çyabiüs uir indgnis. loan.Sam. 17’9. Do bo de Rufra fit procU rator Agrix.Ioannes Sam. 1717. Doboq bus munertbus à regé Ferdinando dt remU' nerarus. loan. Samb. 1729 Dobo Vayuoda Tranfyluanix 3 Frrdi nando rege declarst* loatgt; |
|
I loan.Sam.t?!?. Do-bo pracfeél'Jî In A-Ç-ia.loan.Sîin^« J7io Deak iatcifedas. Io« an.Saai. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7)8. Stephani Fckctçlaus. loan.Satn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7z^ ftephanus deFrofperg dux Cxfareanorum. de Ro n. Cap. i8$5 Hegeduus in locum Ready furrogatas.lo an.San. He« gaduus perfidus com preliéfus.SC iuftis pœ nis punitur.Ioä. Sam. •7i ftephanusLofonczius uircôîlaas.ioa.Sam. iTjö.loaa. Sam. »737 ftephani Lofouczj co-ftjnna uirtus. lo-Sim. 1738. mifcra» bills intcritus. Ioan. Samb. I7S9» oratio ad mUues. 1738. ftephanus Meczkeyla pide idus.Ioan.S3m= buc. 1717. uirprç clarus.loan.S3m.17t8 præfedas in oppu giationc Agtia. loâ. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7ÎO. ftephanilamêtab’lis in N T O M V M II. ne Agriac.Ioâ. Samb. 1720. unus ex capita nets in arce Agria.loan.Sambuc. «72T. ftetkricgbcllam.Pcd. 88 ftiblingerina Vallis. de Sttlicone Caefare Ctaudsani poëma. ftiriam qua miferis mo-dis afflixerint Turc« 1211. ftocachum confoedcra ti principes pctunt.lo an.SI. ftracznicza. V uolffgâ. ftraboquid fcribatde Pannonia Interamnë fi.Herold. ftridon urbs Hugariac. ftrigonium qóolocoli tumficStella is57 ftrigonium.Vuolffgan gus Laz. 181 ftrigonium Metropoli tana Broder. 1180 ftudgardia regia ducis. Ped. 909. regia du-cis.Ped. «91, nodu capta.Ped. 938. de-ditur.Ped. 932 ftudgardiae fitus. Ped. 890. regia ducöVuir temb.Ped. 879. qua lis aquarum inundatie fuerit 89 1 ftudgardia fuam dux oppugnat.Ped. ? ) ftudgardiam nodu cœ pit dux Vuirtember-gicus.Pcd. 895 ftyrtjs Caefar iniungit ut bombardas fuas maiores ei auxilio mit tant. Herold. 1819 fucroopp. Stella 145} teritus.lo.Sam. i-jzÿ» 173 o ftephsni Meczk?y ad monitio ad fubditos f«os,0C quale refpon fum ab eis illi lîtdatû. Ioan.Sam. 1720. for titudo.Ioan Sam.172 7 Uirrus loan.Sambuc. 1728. cadauer fcpeli tur.loan.Samb. 1730 memorabile facinus. Ioan Samb. 1716 ftephanus Nagh glo-bo pcrcuITus-Ioannes Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1727 |
' ftephanusZoltay prae fedusinoppugnatio fudburgum in arc? Ca« tol.V.proficifcif 1907 fudeburgum igne fun-ditus iublaturn.Bell. 10^2 fudburgo Carolus V« difeedit. Vuilh. God. 1909 prope Sudeburgenfe patibulum toflidus. Beftel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169» fuecia armis farpe tenta ta à regibus Dammar chia.Ziteglerus 935 fuefum fiuitas municif Gma.Nic.Mam. 1847 fucutac ciuitates apud Marthionem Brande. butgicQ pro INorim-bergenfibus intcrce-dunt loan.SI. 175t fueui feederati Vuiric-bergico belium indt» cunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88$ fueuoram fxugalitas. Ped. 886. nohiltum ftudia uenandt. Ped. 879 fulphuraria amp;nbsp;alumina rtaïuxta Puteolos.E-tropius' 1380 fultanorum uctus di- tio.Fontanus loij fupphcium crudcîc.Pc dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;944 fupplicia uaria infedi-tiofos Lamp. i)z3 1329 fycambria olim, nunc Buda.Soiterus 1228 fy^henum utbs.Seruil. 1487 fydus ingens 5lt;lucidS uifû. Vuilh.Go.i 905 fylua Herculis apud Veftphalos Antonius Corum. fylua Othonis.Eoban. fyma in fui a Rhodio» D 4 tun» |
|
Tum. Fontanus sso fymbolum quo loco AthanaGus copofucx 'ritLatomgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;102 s T TAbernas rex Gak 1ixuenh.loan.SI. . Spirenfis cpifcopos fugit. Ioan. SI. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176b Alfacicts Argêtinenc fis eptfcopi federn oc cupantfediciofi ruftû ct.Gnod. 105^ tabcrnis quid à Lotha^ ringo duce adum fit contra rufticos loj/ tacbrtat lotio apud Turcam. Richertus I4®7 tammerlanis Parthi rcsgeftç.Richer. ^^9 tarracina urbs capta. Vuilhel.God. 1910 tarracinam dtripuetSt Turcxlouius 1388 tauberi Valiis. Gnod. 1031 taurinorum Augufia. Capel. itJ4 taurinos Albanus reli. quit.VuiIh.God. 1910 taxandria regio. Serui« lius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14S7 tefrit liber apud Tur-cas Richer. telchines aliquando ha huifie infulam Rho« di.FontanuS 984 teloneum oppugnatS. Befielmeir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1691 tones fluuius.loanncs Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1737 temefuarum arx muni tur.Ioan. Sambucus iX3lt;y. 1737. dediti one capitur. loannes Sambuc. 1738. 1739 obfefla aTurcis. lo-annes Sambuc. 1737 temefuari fitus^ Ioan. Samb* 173« |
index hi S T O R I A R V M temefuari arcis expU-gnationis deicriptio. loannes Sambucus 1734. defcriptio.Io an.Samb. 1737 temefuarini addeditio nem follicitantur. Io-annes Samb. i738« 1739‘ ’ temefuerani milites ad unum interfedi.Ioan nes Sambuc. 1739 temefueranis fides à Turcis non feruatur. loannesSamb. 1759 tempefias ad Afgieren exorta. Nic. Marner. 1844 tcmpcftatequot naues Cxfati perierint. Nic. templum Aquifgrani humiie àCarolo Ma gno conditum. Hatt. tergeftum oppidum. terouana metropolis Morinorum.lac.ßaf. 18Ö4. 1805. obfefia. lac.Baf. 1805* ca» ptaamp;folo xquata.Ia cobus Bafilius i8o^ frufira obfefTa.Nicol. Marner. 1843 terouanx expugnatio/ nis narratio, iacobus Baf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;180) terrxmotus in Agrien» fiPallatio. Gerardus Buc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1868 tetfcbel uocant Turci Antichrifium.Riche« rius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1469 teucri quam regionem in Afia tenuerint. Ri-cherius 1447 teucros efleTurcç. Rix cherius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem teutbonici ordinis ma* |
gtftcr amp;nbsp;Vuirtembet« gicus dux campacati« Ioan.Si. 1766. ordi« nis magifier Argento ratum uenit.loan. SI. 1760. ordinis msgiz (hi ditio miferedauax ftatur.loan.Sl. 1737. magiftri ditiones AU bertus Marchio Brad dcburgicus inuadit. loan.Sl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17:^9 Thamyfis fluuius P. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,f83 Theck.arxPed. S88 Themes fluuius. Ioan. Samb. 1721. fluui' us.Ioan.Samb. 1719 Themtficnfis nobitifsi ma in Vngatia arx. Broder.. 1181 Thenx ciuitas. Sctuih 1487 theobaldus Ziegler à Senheym occifus. He rold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18)0 theodoricus Marcel» lus côtra Bebecum ficifcitur.VuoIf. Lazi 1810. militêconfcnbit côtra T urcam. Vuolf gang.Lax. iSio theodofius imperator Confian. fpontc re-gnum abdtcat.Vuilb. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1896 theophilus imperator Côflantinopolitanus fpontè regnum abdi-cat amp;nbsp;fit monachtis» Vuilh.God. 189^ thermx ferx. Ped. 891 thermx Paduanx.SoP terus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129» thalTaliam Occuparunt Turcx.Richer. »431 theutonici ordinis pro« uinciales. Mame ran. 1 66s thomas de Aflenburg» magifier equitum in cafiris Otterslebenfi^ bult; |
«
-ocr page 75-, bus.Btfiel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï «9 6
thomas Muncerus qd (ecerit. Lamper. 1158 uatqs locis eiedus.
Gnod. io«5 thomam Muncerum facrarumliterarum Fct cntia perpolitumfuif
fc.Gnod.
IN TOMVM ÎL
tas.Lamper. nbsp;nbsp;nbsp;158 3.
tillinga oppidû. Lam.
16 41
ttngitana Mauritania. ioUius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1339
tipographiae Bafikac.
Herold. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1817
ttrnauia oppidum.Bro
gnatur
ïOîS
treutri prçfîdia impoli-ta.loan.Samb .176! treutri muntuntur prç-fidio atcç operib. 10 iç treueri quid Albertus Matchio egertt. loan.
Sli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1762
thomas Polyki interfc-âus. loannes Samb.
thoraces uèterum.Etro pins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Î66
thorominx fines.Etto-
pius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137«
thraciæ termini.Riche-
dericus
113
rius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1450
thraciam occuparunt Turcç.Richer. ibid, throttus eques nöbilis captus.Beflel.
thuigon Bafla/Zigcth obfide.loâ. Sambuc.
1730
thuringicus tumultus U79
thuringiacucxlllu. Ma-meranus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«64
thufcix portus.Libut-nus.Stclla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1432
thylTagetx. Richetius
tonfura Turcarum.Fo tanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1005
tormenta xnea T urcx, ante Vtennam quot amp;nbsp;quanta mx tormétorum inuentio.
Thom.Vutntz. »789 trachinx fines. Btrop.
1376 trachenfelts. Latomus
10 30
ttaiani ponsin Hunga
treuirorum obfidio ÔÇ eiuidem cx(tus.La(ogt; mus 1020. tutelaies fandiqut habeantur. Lat. 1024. defedto. loan SI. 1702. fines Albertus Matchio in uadit. loan. SI. 176z
contra Treuiros quaie bellum Ftâcifcus mo-
lia.Broder.
traiedum Landgraul/ us uenit.loan.Sl.17«! tranfii'elana ptouincia.
Lamper. 1579
ucrit. Latom. loij tricimum utbs in Hun-
garia.Brod. nbsp;nbsp;nbsp;mS
ttidenticus epifcopus
Ferdtriandt régis legä tus Ôc'orator.Cornel.
Agrippa
11)9
’ 7
tibifcus fluuius pifcofif fimus.Broder. gt;nbsp;ti8o
ticinum alias Papia-Hadrianus Batland. 1849 1850
ticinus amnis. Hadrianus Barland. issi
tranfyluania Dacix parsoltm.Brod. ust traniyluanix (oecundi-* tas.Brod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,
ttcmifenium utbs. É-
tropius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;134»
trcmifenq tex. louius
1383 tremolius printcps oc-
cifus in pugna Papie-(1. Hadrian Bar. 1634
treuirenOs epifçop. mo ritur Vuilh.Go* 1909
tripolis utbs. louius 1)89
tripolis capta. Richer; 1470
triaultius Venetorurn exercitus prxtedusi Gal.Capel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iitj
troia ubt fuerit.Richer.
• 4 7 tfcheribafchi centurio-
nes qui apud Turcâ«
Richer. 1465
tubinga bbfidetur. Pe
fluuius.Nicolaus Ma
mer.
184 2-
in Ticino amni multi Gallotu abforti. Barland. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1834.
tigurinus fenatus quâ-do quomodo multi mutarit in religio-ne.Lamper. 1581
iigurinorum cum Hef-io ÔC alqs ciuitatibus principibu8 focie-
archiepifcopus mittit legatos ad regem Gal lix.loan. SI. 1747 archiepifcopi equita-tus Hart.Mau. 857
aTreuirenfi cpifcopo qd Albertus Marchto petierit.loan.Sl. i7Si treueris belliim indidu
Latomus .1024. ab
Alberto Marchtone capta.loan.Sl. i7«i treuiris acettime oppu
dius
8S3
tubinga fe dedidit cum ducts filto Chriftoa phoro.Pedius 890 tubinga deditur. PedJ 90«
tubtngxfitus. Pedius 889
tubingenfis Vntuetfi/
tas
U9(
tubingenfis Acade-mix fundator.Pedius
888
tubingenfium Fortitu-
D S do.Pcd;
|
INDE do.Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;930 tullam à regeGallt% ca pitur.Ioan.SI. 174a tuina oppidum.Heroh 1831 tumulus Trebetae.Lat. 1017 tunetana expcditio Ca roliV.Etrop. 1341 tunetanum imperium quantum fuerit ali-quando. louius 1)89 tunetum ciuitas. Etro« pius diripitur. louius. àCa/ roto V. captum.Ioan. Vet. 1517. urbsaCa rolo V. expugnata. Vuilh.God. 1900 tunetum urbem Carolus V. capit.Nicol. Mam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1843 tunetum ab Carolo V. expugnatum. lacob. Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1809 tuncti regem Cacfarco ftituit.louius 1418 tunetcfis rex Muleal« fes ^modo fe ob fir in xerit C^fari.Etropius 1371 turca Ferdinando bellum indicit. Vuolff. Laz. 1810. obfidio nem Viênir quare fol uerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U17 turca quomodoin Vn gariam uenerit.Brod. 1179. Viennam fru ftrà obfidct. Vuilhel. God. 1899» literas Agriam mittit. Ioan. Sam. 1721 ZigethS obfidet. loan.Samb. 1730. àMonachoôC regina Vngariae dece ptus.Ioan. Sam. 173? quart folueritobfidi-onemViennæ 1^70 quomodo foluerit VI ennæobfidionê izi^ liumililoco natus|un |
H 1ST O R I A deadtantam potentl am peruenerit. Stella »430 turcæ epiftola ad Rho« dianos.Fontan. 1004 cumTurca rex Galliac focietatcminit. loan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7P turcçTemcfuarum ob Gdent.I0an.Sam.1737 perinGdlas occiG.He rold. 185^. quomodo nigros équités ap pellent .Vuolf. Laz. 1812. aufugiunt.He rold. 1836. funtpro cero corpore.Fontan. 1003. eximprouifo Ottomannorum legi bus paret. Richerius 1447. AGam minore inhabitare. Richerius 1447. Zolnokarcem obGdent.Ioan.Samb. 171«. obGdent Zi-gech.Ioannes Samb. 1730. perGdi ÔC foe-^difragi. Ioan. Sambu« eus 1739. exercitus quo Viennam obfe-dit.Stella i$;8. ab oppugns Gone Agrig pulG. loan.Sambuc. 17^8. Zigethumaefi ter oppugnanr. loan. Sambucus. 1731. Agriam fummo cona tu inuadunt. loannes Sambuc. 1727. Te mefuarum deditione capiunt. loan.Samb. 1739. Agrienfes ad deditionem follicitât. Ioanncs.Samb.1724. obGdionem Zigetha nam relinquunt.Ioan. Samb. 1733. quantum in nvlitiaChriGi anos ruperêt. Stella 15^3. à Parthis uidl Richer. 1431. fatpc |
R V M a Germanis üiûk Jo* Si. 1733» uerecundl amp;mundi. Rifhenu* 144(3. quandoinA' Gâperuenerint (448. Vngariam inuadunt* loan.Sambuc. 173^ quot modis cum grienGbus deditione egerint. Ioan. Samb* i72(3. 1727. obGdent Agriam. Ioan. Sam» bucus 1722. uefti-untur ineptac ad pu* gnam indumcnto.Fö tamis 991. quibus temporibus uidi lint à ChriGianis. Richer* 1448* turcarum multi occ’G* loan Sambuc. 17/8 turcarum afstdiiitas öi fortitudo in oppu-gnatione AgricnG lo annesSambue. 172^ origo.Ricber. 1447 turcarum ueGitus.Ri cherius 19463. con trouerGa SC fed/tio* Richerius 1436. cp foru numerus in obfi dione Zigethana.lo» an.Sambucus «754* legem effe ArabicC fcriptam. Richerius 14^2. alacritasinop-pugnâda avec Ägria. loan.Sambuc 1733. cIades.Ioan.Sambuc. 1732 turcarum perGdia.Stel la i$3S. clades ad Karothnam. Vuolf. Lazius 1813. clades ad Baborzam.Vuclt gangusLaziuc 1812. GymnaGa Xep.o-dochia Rlt;cber. lt;4157 equitudfex millia 3^ pud Ocnobarbum. Etropiu . 1364. 13' trocinia.Font. 1003* in Pantio« |
|
N TO.MVM J Vuilhel.God. 1910 tyrolêfem comitatum afHixerSt feditioG ru* ftici.Gnod. 1090 V quot;T T Acia oppid. Hû-V gahac. Broder. 1180 uaccuïa municipium. Vuilb.God. i9olt;r uaga fluaius. Stella » 559 uagus Hungariæ fluui us.Brod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii8ô uaiuoda Stephanus Broder. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1177 ualachiæduar.Bro. 1181 ualachorutn confuetu-do in puniendfs igna uis mtlitibus uàlenceni Cariar uenit lac.Baf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;180J ualentia in Italia expu* gnatur.Capetla. 1124 ualentina regio.Etrop. ualehtinorulittus. Stel la^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4n ua'edinns Kiinhardus uir èruditiis. Herold. 18)9 ualcntlnus.Papa occi-fus.Iôan.Sam. 1728 Thotocciditur.Ioan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17}$ ualentium expugnatû. Vuilh.God. nbsp;nbsp;lÿii de Valle Cardinalisca puis, deRom.Capt. »877 ualiis Anieræ.Ped. 89Ó ualmontius captus in pugna Papienß. Ha* drian.Bar. 1854 ualinga oppidum de* dicur.Ped. 9)4. de ditur.Ped. 892 uandalinum captum. Latom. 1025 uandali deftrudores orbis Romz. Nicol. Marner; 184} înPannoniam excur« fus.Ped. 9 o J. copiac lt;n Auftria. Ped. 547. habitus accubitus cutnprandent ô^coe» nànr.Etropiüs. inZigethana obßdi-one quot oceiß fue-tint.VuolELaz. lâij. feptê mdha deßdera« ta.Herold, läp. ex» cxcituî in ôbfidione Zigeth.Herold. 182^ cæùej.Herold. 18 25»,. diio milha 61^ quingê Hoersfa.Herol i8jo. clades inarce Caroth ha.Herold rsjç. ty tanni exercitusin H5 gai'ia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izz8 poft præîiadi crudeli-tas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1194. türeis P Une s éfte lin* guas. Richer. 14« 2 turcaspro Teucris di-iflos. Richer. 1447 à Scythis oriundos. Richer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1447 Inter TurcasSi Cxfarl ànos piî^na. Herold. iàî4 turcia pro Teucria di* da. Richer. 1447 torcicus magifter glan-detnterfedus. loan. Samb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï72Â turcici belli anno L VI. gefti 8C deferiptio. vuolf.Laf. i8io turcicorû peditutn ge* h era.Richer. nbsp;nbsp;14^4 turnhoutum urbs.Ser» uilius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1487 ä T turre nobilis quidâ occifus.Herold. 1850 (Urris Aquaria ÔC Salis in Africa.Etrop. m$i tuthnga.Pedius 9 5lt;s (ütiinga fruQrà ualla-tur à Rotuuilcnfib. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89J |
tÿbur oppidum captQ* uandaios BelifaHus dé leuit.Iouius uantholdium urbs.lo* uaradinum oppidô H3 uaradinum Pétri. Broz uaticinium de uarqs reruin euentibus 1857 de Carolo V.Cobolç ibid, de Romae ex* pugnatione.de Rom. Capt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1877. Hieronymi Balbi 87* uayuodauidusà regé Poloniae 127? uehicula Cotia. Soiter; »249 ueliiationes in obßdio ne Magdeburgenfi. Beftelm. icsü uelletis aurei ordo à quo Ht conßitutus. Vuilh.God. 1897 Oenatio autumnalis. Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179 uenationes Germano^ rum. Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid; uendinga oppidQ co^ mitis Qstingici. Lam. 1^:8 ueneris dies apud T urgt; cas celebrior eft reliz quis.Richer. i4lt;r7 de Veneta republica uaticinium 1897 ueneti quae dona Cçfa ri Carolo V. obtule- ueneti legatos mittunt uenetorum feedus c3 Gallorum rege. Gal. uehetis quae â Turcis adem p ta ßnt.Richer. *478 uêloabrbs.Seruil. 148 à uenloa oppidum. Nie. Mam. i84gt; uerbanufi |
|
INDEX HISTORIARVM uerbanus Ta eus. Gal. Capel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1114. uernaula tiuus Capd. 114.0 uernêbergcttGs cornes Louantutn cutn exec citu mictitur. Damia-nusGois 1871. Lo-uanio urbe aufugit. Dam.Gois 187^ ucrona à Venetis quo» modo munita fint. Stella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i57lt;5 ueronam receperSt Ve ncti auxilio Gallotu 1IÖ$ in Veronnenfem agrS ßorboniac duxuenit. Had.Bar. tau ueftitus eledlorS 1570 imperatoris in coro-nanone.Cor. Agrippa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i’lt;f4 ueudofordusdux Gal lorum.Vuil.Go. uexillurn eledoratus. Mameranus 1054 uexilla à parte Maurittj quot nada fint.Ioach imus.Cam. 179^. pu gnxfigna aMarchio ne mifia.Th. Vuiniz. gt;77S uidori'a ChriftianorS incruéta. Soiter. 1254 uienna Aüftriae à Soly-manno obfefia. Ioan. Vet. 192^. quomo-doobfeffaa Turca 8C à noftris defêfa fitixio quantum abfit à mon teCctio.Soiter. 12^^ quomodo munita fu-crit aduerfus obfidio-nemTureg. Stella 1578 quorum utrtuteferua tafir. 1219. àSolymâ no TurcarUm Imp ob fetîà.Nic.Mam. 1842 à quibus condita. Soi terus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1255 |
uiennx utbis deferi-ptio.Stella 1524. uiennä Turca obfidet fruftra.Vuilhm. God. 1899 uiennenfes quomodo Ferdinandum rem exceperint. Vuil hei.Gód. 1^16 uigiliae militum uarqs nominib. appellatar. uigiltjs obeundis diligt; gentia.Eob. uiglebanum urbs. loui uillacum Cacfar profu* git.Ioan.SI. uillarum incendia. Th. uincêtia capta.de RÔ. uinidaumdeditû 9^3 uinum poft coronatio nem publice praebitû. uirgiliana imitatio.Eo-ban. Hefius uiriati motus.Soit. 1226 uüodunS à rege Gal-liæ capitur. loan.SI. 1742 uitulus biceps. Nicol. Villag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1420 uitus à Vualenburg præfedus numorum inobfelTa Viêna 1220 uitum Schede quomo dotrucidarint rufiici. Gnodalius 104« üiuortum urbs. Seruil. 1487 Uima obfidionefofuta. loan.SI. 174?. à Pro teiiantibus obfefia.Io an-SI. 1743. pecu nia muldatur. Ioan. SI. 2743. fuit in Smalcaldico fœdere. Lampcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^83 uimam Caefaruenit. lo an.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1762 uimam Cgfar uenit.Ni |
^coIausMam. 184® uimenfes Alberto Mat chioni Brandeburgi' co refcribunt. loan* SI. 1751. Helfen/ ftarnum récupérant* loan.SI. 17lt;ïf uimenfium uicos et op pida incendtjs uafiat Albertus Brandebur*' gicus.Ioa.SI. 1741 uimenfiumIcgati Ha-lam ueniunt ad Cgfa-re.Lamper. ulmenfibus Albertus Marchio Brandebur-gicus fcribit.Ioannes SI. / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;175 ‘ uiricus de Veltheim captus. Befielmeirus 26^0 undio regis. Hartman nusMaur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36t unibertusde Grübacb* Gnod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1084 unibertus Derfgoius captus. Befielmeirus 1708 üngariam quo tempore Solymannus ag/ relTus fit.Stephanus. Broder. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1177 uocuntiorum populi* Marner. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^72 uoetlandiæ fitus. Lam. ï^47 uogelfpergius Augu-fiae capite decollatur. loan.SI. 1741, uolradus Mansfeldius Henrico duci Brun-fuicêfi bellum infert. loan.SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^4 uota T urcarum. Rich-erius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^8 urachium capitur.Ped. 890 'urachq fitus. Pedius 890 urachq arx oppugna-tur.Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;906 urbes recept». Eoban* Heflus |
|
N TOMVM IL uuenfeIdPcdius 88» uuentzelaus depotb tus. Hart. Maur. uuernherus â Reitnau globo occifus.Herol. uueH monaflcrium rex AngUac clâdcuedus. P.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;188$ oueftphalix caput mo« nafterium.. Lam.rjo? uaeylha liberatur ab oppugnationc, Pcd. 917. uuierteGa fyluar.Brode uueilak opp.Brod.it 8t ricus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118 X uuilerac Valles in Alfa tia.Gnodalfus »058 uuildberga fubdit fog' deratis.Ped. 93 s uuidbergx ßtus.Pedi. uuilhelmus cpifcojpus Argcntinenüs. Gno. 1048 uuinfemiutn fuit in foe« dere Smalcaldico.Lâ pertus uuinfpergû ruftici ca* piunt.Lampert. tjSi uuinfpcrgtj quid à rufti cis àdum fît. Gnoda* lius‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iO4tf uuirciburgicus epifcb« pus pace petit à Mar. chionc Brandeburgi. co.loan.Sl. 17t i uuirtembergarx dedi* tur.Pcd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89t uuirtemberga arx corn buritur.Ped. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;898 uuirtembergix breuis dcfcriptio. Pcd. 878 fîtus.Pedius , 908 Itbri duo Teihinge-ruî.Ped. 87S uuirtcmbcrgicç gentis origo.Pcdius 980' î Hefîus tî82 tirbini dux.Cor. A grip pa uFnucaffanus rexPcrfi dis uiçit Turcas.Rich crius uticæ portus.Htropius «Î5O uura fluuius. Damian. VVAelhcimiam urbs. Seroiiius 1487 uiulacHosTurcaeaffli- xcrunt. RicKen i4îi ûualderfîngam Gallix rexuenic.lôan.Sliyîï uualko comitatus ii3o uuaîpo arx in Hunga- ria.Scella 175$ üualsbrabantia. Seruik 14.8S ùuantziebium oppidû â Gcorgio Mechel« burgcnfc captum incenfum.BcfT itfSs uuintzlcbn dominium Georgio Mechelbur-géîî dcccrnaium.Bcf-fel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiîsç uuarkôpagus,ùbiStc« ' phanus Mîzkcy in« terfedus eft.lo. Sam. 1729. 17J0 oaarz jg oppidô.Truc ccGî.Gnod. 1055 uuaiTengare.HeroliSi? uuciblingg fitus. Pedi-us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;891 ùueinsberga.Pcd. 891 uueinsberga ditipicur. Pëd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;944 Uueinsbergâ foederati folo acquant.Pcd. 90^ ÛJclleuuamm oppid. |
Httoid i82ÿ uuirtembergkus dux literis addtdus. Pcd, 919. dux confcribît aducrfus ccniocderas tos Sucuos exercitû. Pedius .88$. duxi.ni perialibus tcrrori fu» it.Pcd. 923. dux bellum parat. Pedius 904.amp; Teuibonicus magiftcr compacatii loan.Sl. »7«/. dux Hcideibeçgam ucniû 17^’^.cncitutcx duca tu.Soiterus mô princeps Eluanguni oppidum rccipir. loan.Sl. i7$y. adHef fum fe confulit. Pcdi» us 904» dux pari« ensl-iboris Pcd. dux è fuis cxercicum confcribit.Ped. 924 uuirtembcrgici ducis cadrai oratio adfu« os.Pedius 939 du cisdefçriptio. Pedius 912. fortitudo. Ped. 90$. ducis Huldttti defcriptio.Pcd 879, ducis cxercitus. Pcd. 907 ducis oratio sd fuosmilitcs.Pcd. sstf ducis oratio ad fups. Pcd. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;897 uulrtembergico folen-n/ter indicuntbellunt foederati Suêuiat. Pegt; dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$24 uuircembcrgicû Reut« lingis congrediuntut. Pedius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88f uuirtcmbergenfîs dux quo tempore rfditu«^ tus fît rjoj. duxChrf ftopho rus.Eob.Hef-fus 1285. duxmittit legatos ad regem Gai lix.Ioan.SI. 1747. re gionis cultuia uaria. Pcd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90? ùuirtembergo« |
|
INDE uuhrlembergorû prin» cipisres geftat. Ped» «rï.uÉdoM'a ad Vucil oppidum imperq. Pe dius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;903 uuiflèbur^um fuit in fczdere Smalcaldico» Lampet. lys? uiflènburgum rex Gal lixuenit.loannes SI. 17 7 uuiflènbut^ici quomo do fe gelïerintin fedi tioneruRicoró. Gno= daiius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1100 uutrtemberga uibs ua-lida.Lampertus itf s uuirccmbergx comi« tia celebrata.BeiTelm. 171£ uuolfebutilum obfeL fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i$)i uuolffgâgus princep» Anhaldinus Magde» burgum ingreditur, Befulmeirus 16I9 de Blatco captus. Bef fclm. uuolffgangus Fulden« fis antiftes. Herold. ’8J9 Uuolffgâgus, equitum ordinis Germanid magifier, Eluangum oppidum capit. loan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176Î uuolffgâgus Hallerus afecrects Imp. Vuilh. God. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1908 uuolffgangus Tcutogt; nici ordinis magifter Argentoratum uenit. loan.Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7lt;ïo uuolffgangi Lazq Vi« cnnenfis,regn hiflori d ac medici rerum ge ft ar« cotra T ureas an no LVI. narratio 1810 aduuolmerftadiS Ma» gdeburgêfium caftra. Befiel. |
X HISTO R 1 A uuolmerfiadtï domini urn Gcorgio Mechel bu^enfi decernatur. Bcrfelm. 1(58$ uuormatia ab Alberto Marchionecapta. lO' an.SI. 1700 uuormatiæ quare con* uentus imperialis ce* lebrarifoliti. Hartm. Maurus 870. cornl tia celebrata. Nicola^ usMameranus 184.7 comitia celebrata. Ni colaus Marner. 184.1 uuormatiam Cæfar ue nit. Nicolaus.Mam. 1848 uuormatienfis conuen tus.Lampertus i$9o uuormatienfis epifeo. pusquibus rationib. ieredemerit ab Alber to Marchione. Ioan. SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»700 uuürtzburgo epifco-po Albertus Mar-chio Brandeburgicus bellum infert.Thom. Vuintz.^ 1771 Xenodochiaapud Turcos.Riche-rius 1407 Xenophon de Cyro. Io an.Vetus Z ZAcharias Robe-las captus.Bef* felm. Zacin thum capit T ur* ca Richer. »45(5 zacynthus InfuIa.Fon-tanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1014 zagrabia in Sclauonia ciuitas.Brod. uSo zala amnis.Herol .1819 zaladienfis comitatus. Herold. 185s zalonkeme oppidum. Broder. 1182 |
RVM. zamofium fium^. BrOquot; dericus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ngo zeckzardum oppid0gt; Broder. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118$ zegedinum urbs Hun gariæ.Broder. ngo zelandixinfuix.Seriii lius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1487 zenitzari milites Tur-cx qualesfint. Stella lyffi zafranium promonto^ rium.louius zigeth à Turca obfeC« fa. Herold. zigeth cbfidione foiJ fa.Ioan.Semb. zigethum cafitS Tut' ex denuo obfident* Vuolf.Laz. i8ix zigeth à Turds obfef- fa.Ioan. Samb. 1750 prxfidio munita.Ioan nes Sambuc. 1731. arxobfeffis. loannes Samb. 17)0. obfidi onis uera enarratio. loan.Samb. 1720. àTurcis acritcreppu gnata.Ioan.Sam. i7)i fruftràâThuigô Bal* fa obfefla. Ioan. Sam. 17)0. àquofitcondi ta.loanSam. 173’» à Turcis obfefTa. Vuolffgan.Laz. 1810. obfidione foluta. He. rold. zigeihi fitus SC dcRri' ptio.Ioan.Samb. 17 )lt; arcis fitus ftC defcri* ptio.Herold. nbsp;nbsp;iKi? zigetho nouaprxlid'a imoofita.Hcrol. »8jlt;r inZigethana obfid.'o* ne Turcarum q iot numero inte»fe At tue tint. loannes Samb. I7J4 zigcihanl |
|
IN TOMVM II, iSJi zkla utbs .loannes.Sl. 1749 zo’mok ab Agricnfib. erepia.loannes Sam' bueus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1718 zolnok arx à Tords obfeda.loannes Sam bucus 1721. capta, ibidem 2?gcthanl leges fand« uni. loan. Sam. 173t zigethanorum pericu« lum Sc penuria. He« rold. «X Zigethienfib. quot numero interfedi file lint. loan. Sanibuc. I7Î4- |
Zinna amnis. Herold» zûiccauîae docuit aliz quadi'j Thomas MS' cetus.Gnodal. loóf zuiccauiä capit Mau ritius. Lampert. I lt;548 zuifalt monafterium 88^ zumbaßbi apod Tur-cas qui ßnt. Richeri« us |
1
?INIS INDICIS, TOMI SECVN-^ «li Uiflomrum-
4»
-ocr page 82- -ocr page 83-8»7
ET CORONAT IQ
CAROLI V. IMP. AVG. DOCTE' ET eleganter per Gcorgium Sabinum Brandcburaen.conlcd-
AD CLARISSI-
MVM VIRVM DOMINVM DO.
CTOREM PHILIPPVM BVCHHMERVM, ILLVSTRIÄ«
fimiPrindpis Alberti Cardmat 8^ Archiepi.
fcopi Moguntini Medicunt,
GEORGII SABINI PRAEFATIO»
|
Vm mihi fe pr^/knt ßcilts 'm armi* Æ netiuf£ Qttät gt;to«i ßt forfait caufa Phi^ lip(gt;etogat: Cur magishi^riit^^tiàm carm'mif^ author Jiaberi Poflhabito taiidtm ittmc Helicone,uelim, An,quia ituila nianent hoe tempore premia uateti Me facri tituium uatis haberepltdet Non ütc nam dutcei ampteäor,M ante,CamoenaK EI plui Abnia hté nihil arte iuitat. At modo plaiia dedi ttunlertï qubdfcripta folutif» Non lenw authoris iuffa uerendafequor» Scilicet armipoteni hoc me GerMotiia uatent Bifloricofilb teXereiußit optii. E/l gelidof inter uaüetjucumqi ßlentem, HerbiJui ad Viadri raucaflitenta loeur, hIc (^0 dum fedeo nemoratibuf abditut umtrifr Blanda^ confueto carminamorecaiio: Ecce gerent frameam dextra^parmani^ßnifir^ Faminaeaflrenfiuenitamiäafagb. Alc^ ita,pone mcticneq; enim licet armaßraiiuiti Kartia nos tecum beüa gerelnlu'.ait, JUaegofumgenitrixmagnorum clara uirortmii Vrbsquibus imperium nunc Tyberinadeditt Intlyta Teutonicis qui gentibus indidit heros |
Fiomma,menatafmatreTuißofuit. Multa quidem geßi diuerßim bella per orbemi Multa^ funt armis parta trophœa mets Ipfa meos iUuc deduxi inuiäa colonos, Qua rapido Jpumans amne Gammna fluit, Jpfa Calidonijs ineußi beUaBritannis, Angtorum^ recens nomen habere dedi. Quid loquar üunoru durißima régnai quid urbei Beflieriasi no/lrtequas domuere manus. Bei fed iniqua mihi fors hunc 'muidit honorem^ Clara uoluminibus nemeagefli forent, Ecquibut Aeneadum non uiuit gloria chartisf • Gracia pracones eft quot adepta fuosi At mea laude caret uirtustquia nemo notauit Bes^niß feriptorum barbara turba,meas. B[aud tarnen indignor,meritis ßaudata quod olint Laudibus,C^nullonomineclaraflii: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Tum populuf noßri de ftirpeTuiflonis ortutf Nil minuf,eloquif quam fludiofuis,erat. Non facra Mufarum, fed Martis caflra^colebatt Tempora non do£lis artibus uüa dabat. ; ; ; , Culta fed hac poflquam ßudijs effloruit atat, Quod mérita careo tandis honore,queror, ' N(tn^- meos quamuismulti nunc inter alumnos tacunda dbtla PaHadis arte ualent t a a QuantuU |
|
Præfatio. S28 ■^ecropiinKLatio c«»» Cicerontféltem: N«l«î i» his feragit n^rig prieconidjßmtifi Nècpxtfiic lurat jiila rt/irre fum Ttfitifi quid ttnero cecinijii ctrm'mc nuptr PrttlùCi^irihuf ßtütSabittemeif. Irgo per Aonif tefontii jmabile nomen: Te per ApûiïineMquM colis,oroDe«(n patrie dignas ad fÿdera toüere laudes PritniKfi^hifbiricimunusobireuelif, i * gt;nbsp;QnamuK impariter iunâos deducere uerfut Aptius/n^ peies co^e uerba^queat. Aj^ice Vontanum^Sebetida cuius ad undam Nobilis hifloricum Mufarecepitonus: No» ne fenis calamo Patauini bellica fcripßt Geftif licet melior carminis author erat. Nee trfmen immenfa rerums te mole grauabo: Taniùm clara tui temporis aäa reßr. Quantosedideritme Carolusauf^iceürages, Gallicadum regnis expulit arma fuù: P.gerit capto quantum de Rege triumphum, Aurea qui clypeo lilia trina gerit: Vtq; rebeUantem Tyberim fuperarit f:y Arnum: Depulerit Lihyca uiâor uturbe Scytham*, buxerit Alger£ quantos adlittora claffes, Maurus ubi rapido fole peruflus agit. Deniq^ quàmceleri uirtute/ubegeritho/kmf Fréta Sicambrorum quo duce terra ^ûit. K£c precor mtex^ss uiiluris gejîi, libellis: Teq^ fînos patrie,qu£fo,mouere preces. Si tarnen aut precibus minus^aut pietate^ moueris: Acre tibi cakarfàma perennis erit. Ndngt; tene fi longa depoßeritatemerenturf ; Condere quos patrilt;e non piget ada fua: iïief,quibushilloriam référés patri£qi Iriumphos: Scripta tibi quantum funt paritura decusf Defierat,icepi:fàciam matrona quod optas: Etpraflüibo libéiu omne quod ipfa iubes. lUiid enim quanquam noftris eâ uiribus impar, Haud tarnen intpofïtum firregrauabor onus. |
Uectneusegjiigîa^ataslaudee'Sttbit: Nlt;(w plus ed pairia ßida refèrrt labor. Vise ea fàtus eram:p«r opac£ deuia ßtlutt infuabeUatrix iUico cafirifYrdit. ” Ergo Opus aggredienstprimis rxor(illt;i cepi Regibus,ab ex^äo C£faris huius atto, eaÜusutip/è fibideffonderit orbis habenat» MortuuslmperifcummoderatoretsU:*' Carolus eximia uirtutis kj- indole prmeepSf ytfitmAugufiufedelocatitsaui. / i M£cmodo complexi paruo fumusadalibeHti C£teraquo refiram^andeuolumtnerit, Vnica nunc rerum tutela Philippe mearunif Hoc Opus außgt;icionommis£do tui: C^ui mihi cum tali fis feedere iundtts umoris^ Taurica utxnoflramfoluot ut ara/idem: Inter honoratos merito tu primus arnicas^ Iiigenifdebesmunushaberemei. Hocigitur l£to,quo coBuenit,accipeuultUi Hoc tibi fynceri pigntts amoris habe. Qum e:y contigefmt ubimollia temporafiuidtf Fac tuus utPrmcept hacmonimenta legate Eius in hoefiunt etiam praconia fcripto. Laudatif fiequens nominis extat honos. Hempe quod is fiierit fuffragatoribus author Liligero Regi ne fua feeptra darent: Traderc fed maUent ut CafarisiUa nepoti: Teutonanepatriumperderetoradecus. Qÿod nifi tom conflAns ac prouidus ipfe fiiiff'd: Publica res quantis nuneforetauda main Legibus orba fuis Germania,turpiter effet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f luffa fub extemi principis ire iugutm Qui^firis Scyth£cumgentibusimpiaiunxit Fcedera,C£fareas thallus haberet opes, Ipfius £temas igiturtefhmtia laudes, Exhibeas iUiferipta legenda uelim. Sic triplices ducant tibiflamina longa fororesi Sic tua fitfaelix foffite prole domus: SiCjaltfr ueluti Podalyrius,arte medends Languida mortifira corpora tabe leues. |
M A M E R A N V S L E C T O R Ï.
HVjus tehic admonitu iioloLcdor,ut cum tn Sabino IcgisMoguntinun* fimul amp;nbsp;Colonien.Cæfari impofuiffè coronam, intdligas parum cxplogt; rateSabinûretuliffètmagis^ Mauro crcdendum,qui ipfemecfui Domini ElC' óoris côfiliarius interfuitjOuàm qui relatu ucl abfens,uel non offi'ciartus in c9 acccpit.Nam uerè feribitMaurus tres Ärchiepifcopos Eledores fimul praeftP tifle hoc offieij.Quanquam ad folum Colonien.rationeprxrogatiuacfuac Di» tioniSjin qua Aquifgranum eft,fpedare perhibeant. Cuius tarnen offieij mirö eft nullam prorfus in Aurea Bulla Caroli 111 f.expreflam fieri mentionem,ficU' ti nec de nonnullis alijs quotp no minus nccelïàrijs, ut opus reformationcali-quahabereuideripofsiu
-ocr page 85-TOO in lücflu eßet Germaniaxextcri tcgcs quad cuftoäe public^ pansa ftàtiohç rctnOiOjin tanta occafione rci bene gie rendsc non ccffaridS fibi clîê duccbant. Alibi Selymüs Tur-carSlmpeiràtôr,pacato rcgno in Syria amp;nbsp;Aegypto i magna felicitate adiecit animû adPannonias ocaipandas:eamcp ___in rem Omni cura amp;ft«dioincumbcbat. Ahbi Gallus Mc-diûlanCfnemi ne iam aduerfanté tencrisiô^ elatus clarifsitna uilt;floria,cum trien nio anteingentes copias HeluetiorS profligafiet,habèré fê occafiôncm opta-tam arbitrabatur decus ac notnêImpefq ad Gallos trähsferendh recüperan di regni Neopolitani qùôd aditS inltaiiam,6ócam partem terieretj qtiaî quad domicilium niiflet Imperatôrum.ltac^ rTOcntè nouas res motiri cOcpiticonfcrt btt exercituSjfedcra cum Burgundis difloluit/acit noua cum tis,quorum Ft bi profuturam amicitiam exiftimabat, Etinprimisjponuficem Lcöncm'x. ftbi adiungereftudetjUt petitionem Impertj adiuuet. Flagitat ctiam fibi iitülu Ihi-Ïteratoris Conftantinopolitani decerni.Nam ut pcrfuaderet,ex RepUblica eC c,utImperium fibi committcretur,polliceturfemoturum cllè Turcicümbek lum,adquodgerendum maxime profutura eflèt,coniunóio ltalix,Galliæ,ôi Germaniæ.Neœ haccRomæ tantum aguntur: inuitantur amp;nbsp;Veneti ad focte-tatem cOnfilij.MtttunturLegati in Germaniam, pettturi Imperium apud Ele-ôores.lntetea follieitantur Ôd ciuitates aliquæ in Germania,ut Gallins extrei-libusrccCptümpræbeanKquæuidcbantur arecs belli futura:,fi armispoflèf-fio Impèrq tucrtda eflêt.Tali tempore maxime confpici potuit, quanta ad tran quillitatcm ôdfalutem orbis terrarum conducatEledorum in Germania ton-«lium.Cùm eriim impenderet ingens rerum mutatio,fapientta, cÔftantia,con cordià,ÔdfidcEledorum,dignitas Imperq 6d forma Rcipubltcæcôferuata eft, Statim eriim ArebiepifeopusMoguntinus Albertus MarchioBrandêburgcn fis Cardinalis titulôdiuiChryfogonijirttellcdamorte Maxtmtliani,cQ iplius munus fit côuocarc Eledorestfignificat cis interitum Imperatoris,5«: Franco-fordiam eos ad délibérationCm de fucccfforeiÔd ad cledione uocat.QtiOs etß per fefcmoüebatoffietj ratio,ut elecîïiortcm maturate ftuderentuamen cum in tantis pericülis quxuidebant impcnderc,magisetiamproperandum efTe in* tclligcrcnnad diclum dicm omnes Francofordiäm ad Moenum conueniuntî uidelicet Albertus Cardtttälis ArchiepifcOpusMögUnnnustt-lermanrtüsCd mes de Vuedä Archicpifcopus ColonicnfistRichardlis ArchtepiftopusTte-uircnfistLalTa Dominus dcSternbcrga,Lüdöuin' régis Bôbemtaclegatus: Lu» douicus Comes Palatinus,duxBauari3t,Frtdcricüs dukSaXoniseJoachimuS l.MarchioBrandenbUrgénfis.VelutömcrtfUitfauftaé élédtonis, quod hemó ElcdorumaberatiSedéortüenérantomrtCSjUtcómmuni confilio atqj animo tem tarttamagercrit,ciuçadialutem tötius orbis terrarum,amp; äduniüerfam pö ftcritatempertineret.Aédiélunti XvibAiini M. d. xix.intede diuiBattho-lomæiFrancofordt3è,utaufpitia hôrum cönfiliórum effent felin'a,factum dé Spiritu fancfo celebratum cfttin quo ad âram ftäntes Eletßöres finguli trabéâ« Itjinfpcdante Ecclcfia publice iufiUrärtdum religioièdcdcrût:febonafidefer-Uaturos décréta de eiedioné,quae in aùrea Bulla(fic enim Impetri conftitUfiO-a a a nem
-ocr page 86-8jo De elect.amp; coronationc
nein, no cant) fanrita fuat.Et ^meuK ca dcTcfn aurta Balla publicé lèdi fünf. Mox ab ara in facra.nurninterius eins tèmpliiubi uetcri niotclôlet pledto fieriî Prfindpes Eledores ingrefsi funt,ibi Mogundnus ut deliberationém aufpica^ rctur,hanc âdGollegis orationchabuiu Vk in publico facro uota fecimus,ut Deus gubernet confilia noftra dere omnium maxima,uidelicet deeligendo Impcratoreita nun't poîlquam aùfpicatô àd hancdiFficillimam délibéra tionê inchoandam,incer ipias aras congrefsi fumusncçrum prCcor Deum optimum maximum, ut ruentés noßras regat, ad retinendam inter nos concordiam : ÖC ßedat,ad eligêdum Principem falutarem uniuerfo Imperio Romano,ac praCquot; cipuè utilem eccleßae: Chrißianac.Necdubito quin uos omnes magna folicitu dîne 2lt; pietatè,afsîduîs uotis idemàDeo petatis: Nulla cnim dißeilior délibéra tio de ülla re humana incidere poteß,quam delmperatore eligêdo. Nam Cæteri Reges,non fuflinêt hoc ingens onus externa régna prt^ugnandi. No-ßer Imperator eligitur,ut fît Dux publici confîlq inter omnes Regçs:ut propü gnetltaliam:uttranquillitatem Écclefîæpræcipuè eußodiat. Itac^ cuth tanta-rurn rerum cura Imperator! commifîà fît,nô ut in carteris regnis, nafcunturfuc céfîôrestfedgrauifsimo eonfîlio conßitutumeß^utiudicioatcß autoritateno-flricollcgtj quacratui’fucceflbr,quimolem tantarumrerum fußinerc pofsit.^ Equidem agnofeo huic tam difncili deliberationi,nullam humanam fapienti» parem efle:Icd me in his curispræcipuè hæc coniolatio erigit, quod cum Impc ria diuinitùs conßituta fînt,no dubito,amp;noßrum collegium à Deo guberna-ri:qui,fî nos legibus noßris obrcmperabimus,fî piëta tem,fidem,ô6 diligentia, quantum proipici hominum mentibus potefi, prxßiterimus : afpiraturus eß confilqs noßris, ut eledio fit faußa ac fœlix patriæ, ac uniuerfo nomini Chri-fliano.DeindeeaquacintalifenatuôCfummoconfîlio orbis terrarum requiri poßunt,uideo inuobis cfle:rerumufum,fapicntiam,pietatem erga Deum,fi-dem erga Rcmpublicam,ßudium tranquillitatis communis.Cumcp prçcipue nobis côcordia opus fit,decl3raßis ea in re aliqua ex parte uoluntatem ueßra, quod fine contumacia omnes in tempore conuenißis.Quamobrcm uobis pii blico nomine gratias ago.Et modo iufiurandum dedißis, cum in caeteris arti-culis obtempératuros uos efle legibusttum ueró in eo qui ad retinendam com munem tranquillitatem præcipuè pertinet,utiniquiplurium fuffragijs ReX creatus Sdrenunciatus fuerit,omnes obediant. Quarefatis prouifum eßiure-iurando,ne qua publica in Imperio difeordia oriatur.Hic aditus ad caufam no ftram,bonam mihi fpem facit,de çæteris quç reßant agenda.Sed tarnen ut ma sis muniatur,concordia,duxi initiô uos cohortandos efletut priufquam in fuf Fragium itur,internosrcdifputata,demus operam, ut omnium fumagia con-Fentiant.Multa in haenatione Bella ciuilia,plena crudelitatis,ôlt;C perniciofa to-ti orbi terrarum,antequam concilium Eledorum cößitutum eß, SC poßea, propter (uccefsionem aut fuflragiorum dißimilitudinem,in eledione,exarfe-runt.Ludouico Pio filius Lotharius cona tus eß regnum eripere .Capto pâtre poßea Lotharius cÔflixitcumfratribus,tam atrocitcr,utin eo prælio Franco-
* rum uires adeo afflidæ fint,ut poßea decus imperrj tueri non potuerint.Saxq ncs deinde rerum potiti funt,quos exercuerunt afperrimæ feditiones. Aduer-fusHenricum pfimum,duxBauariæ Arnoldus bellitm mouit,quod tamSmo deratione Henrici cito ßdatumcß.Sequens bellum quod Lotharingus mo-uit aduerfus Othoncm,ut Francico nomini Imperium reßitucrct,annos dura-uitfexteß^ Germania fcedèigniac ferro uaflata, donee ad extremum in acie interfe^s Lotharinguspertinaciæ fuæpœnasdédit. Othonisfecunditem-pore,Galli armis conati funt ad fe transferrelmperium. OthoniTertio eripere conatifunt Imperium. Henricus ßauarus, quidam Romæ Crefeentius. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc
-ocr page 87-Caroli V.Hiftorià« 851
Hæc ccrtamina ut caueret ad pofteritatèm Otho tertius,graüifsimo cÔfilio Sé comprobantc Romano Pontificc,collegium Eledorum inftituit: cuius colle* gi] fapientia ôC fide,iam annos quingcntos Impenj poflèfsio in hac natione re-tinetur.Quodnon modo Germanico nomini gloriofum eft, fed etiam toti Eu ropæ multis modis falutare foitSæpê enini noltrilmperatores exitalia barbares depuleruntjôC pernitiofas mutationes magna uirtut^rôhibuerunttSed tarnen altquoties contentio de regno,grauifsim,èafflixitGermaniam atcplta-liamaduerfusHenricum iiii.uirumfortem amp;nbsp;impigrum, multi Principes in Germania atcç kalia confpirarunt:qui Rodolphe duct Saxonum, amp;nbsp;Sueuo-rum,tribucrunt nomê Regium.ln hocbello cum effent duæ fortifsimæ natio-nesconiundæjSaxonica a Sueuica,necpoflet Henricus fine acerrimisdimi-catiönibus dignitatêfuam propugnare;ita ab utrifq; dilacerataeftpatria,nun-quamut pofteapriftinammaieftatem rccuperauerit Imperium noftrû. Dum cnimciuilibusbellis domt conflidamur,intcrea Galli bonam Belgici partem amp;nbsp;Scquanos inuaferunt.Denitç multisubicp pracfidtjs atcç ornamentis amif-fisjpoftea cçteris nationibus opem ferre non potuimusutantea,necRegtbus alijs formidabiles fuimus,ut olim. Poteft dC inde æftimari,quàm funeftû àC lu-duofum bellum patriae fuerit, quôd in eo nô folùm multi prophani Principes interfedi funt,Rodulplnis dux Sueuiæ,Otho dux Saxoniæ,à Gerardus Lo-thari] pater,EgbertusMarchio Mifnenfis,fed etiam trucidati furtt aliquot Epi fcopi,quos religio aduerfus bellorum iniurias defenderedebebat. Sunt enim occifi EpifcopijMagdeburgenfis ôd Vuormatienfis. Ad haecmala accefsit Si perturbatio religionum,8lt; Schifma.Secutum eft aliud bellum,ortum ex dilsi-militudine fuffragiorum in eledione,inter Conradum Sueuum,amp;Lotharium Saxonem : quod, poftquam multæ urbes inlmperio ui captæ funt : autoritaté diui Bernhardi fedatum eft. Exarfit multo crudelius bellum inter Philippüm £lt;Ochonem iiii.propter Eledorumdifcordiâm. Aliquot prçlijs uidus Otho fugit ex Germania in Angliam.Poftea aduerfus Fridericum il. àquibufdam eledus eftHenricus LandgrauiusThuringiæ,qui inobfidione Vlmac exuul-nereperqt.Secutum eftinterregnum, quod durauitannos fermeododecimt in quo nonnulliEledoresaccerfiuerunt in Germaniam ad Imperium Richar-dum fratrem regis Britanniac.lnterea cum fine rege effet Refp.non folum defe cerunt in I talia ciuitates,fed etiam in contemptum uenit apud omnes Germanica natio. Aliquanto pôft,diftènfio in eledioneLüdouici Bauari,amp;Friderici Auftriacijbellum ingens excitauit, quorum alter Bohemos, alter Hungaricâ auxiliain Germaniam adduxitlta utrincp àBarbaris Germania crudeliter ua-ftata eft.Deinde aduerfus Ludouicum, eledus eft Carolus Lucemburgerifis. Necçhæcclédiohabuitomniumfuffragiajô^ftatim nonnulliex Eledortbus expetiiierûtËduardum Angliæ regem. Ahj deinde Cömitem Suarcéburgen-fem.Totièsinciderunt ccrtamina in hac nationedcfuccefsione,qutbusô^ do-mi maieftaslmperij grauiterconcuffa eft, 8C interea foris negleda eftRefpU-blica. Dum enim ôccüpatifumus ciuilibusbellis, aut fradidomcfticiscladi- , bus, non potuimüsreprimereTurcas: quorum potentia nemine obfiftentd, quantum creuerit,uidetis.Tot igiturcxemplis trifttfsimismoniti,pcrtinacifsi-me tueri concordiam debêmustpræfcrtim hoc tempore,cumTurcæ nobis bel lum denuncianf.comminantUrlenon modo Impcriutri,fed libèrtatém amp;nbsp;reli-gionem erepturos effe. Etfi autem iureiurando ueftro profpedUm eft, rie qüà leditio oriatur, etiamfi fuffrâgia non confentirent: tamèn uos ipfi mtelligitis, plurimümreferre,ütprorfuscottfentiantfuffragia. Nâmquairilibet leüisdif-renrio,tamcn mültàs inRebufpublicis deliberatiorteis impedit;8lt; fæpéhorribi les iriotus paritiNec defùritjqui captarit omnés occafiories diftràhéndæ Gergt; a a inariise
-ocr page 88-8:2 De elcft.amp; coronatione
m iniaf in diuerCas partes. Mul turn autem ad illos deterrendos, profuturus eft vonfertfus nofter.Plurimum etiam a(FereCmomenti,ad uoluntates P.incipiint ac populi GermaniÇjad noftram fententiam adiungcndas.Cogitatc omnium Regum ac Principum oculos tnnos clïe coniedosjqui non modo deco,quif-’ qqis eledus fuerit,fed dc nobis etiam indicium faciennan grauitatem tantam firæftitcrimus,quanta in hocfummo confilio orbis terrarum requiritur,an faquot; uti orbis tcrrarum confulcre uoluerimus, aut priuatis cupiditatibus morem veHêrimus. Et nos quidem non modo hominum indicia, fed multo magi$ Denm teflem atlt;n arbitrum harum noftrarum cogitationum uereri decer,qui cnm Imperia conmtuerit ad dcfenfionem pacis,iuris, amp;nbsp;religionnm, nequa* quam unit ea difcordtjs hort necelïarijs labefadari,aut difsipari. Nee dubium eft cultum Deo gratilsimum ene,ßudium concordiæpublicac,praeferrim quae ad Imperiorum cortferuatiortem pertirtet.Quam opirtiortem,etfî omnibus ho minibus oportuit inHxam efle, tarnen uirosPrincipesita ampledi decet, ut ix» pnblicis confilijs nunquam ab ea defledant, ut omnes deliberationes atlt;^ a-; dionesréférant adcommunem concordiam retinendam.Egoquidemmort malim,quam autor effe publicae inter Eledores dilcordiæ. Quarc fententiam meamredifputatalibentercumueftra coniungam,ut confentientibus fiiffra' gijsjidquod optimumerit,Deoadiuuantc,ftatuamus.VeIimigiturpriusnos de nninerfa Republica colloqui,quàm in fußiragia eatur. Eß enim dilputandä ctiam qnaruni rerum curamimperatorem maximefufcipereuelimuszquasim pertj partes fanari initio neceflefinqtiomodo conßituenda indicia in imperio, cC pax munienda fit. Et funt alia multa,de quibus expeditnoßras opiniones conferre.Locusimpofuitmihinecefsitatcm dicendi,ÔCinchoandæhuiüsdeli' beratiortis.Cæternm meum indicium non antèfero,uos^ pro cxcellcnti fapi' entia amp;grauitateuefirafciouenirchuc paratosó^ meditatos.Quarcfentert' tias uefiras audirc maxime cupiotuos^ rogo,ut^orationem meam profcdam ab animo Sc amantcReipubIicæ,amp;dcnobis anianteramp;honorifice fenticnte, boni confulatis.Ëtfi autem fortaue, non neceflaria fuit hæc cohortatio : Noui cnimuoluntates ueßras,ac facpecompcri uosconcordiæ pnblicae cupidifsi' mos efle,ô^ multa nos fœdera coniungunt,cogn3tto,focietas religionis,amp; hu ins noßri amplifsimi Collegtj,tarnen nuic tempori uidebatur apta hæc oratio» Nunc enim toti orbi terrarum maxime opus eu noßro confenfu.
Hæc cum dixifletMoguntinus,congrefsireliqui Eledores, breuitercollO' quuntur,2C cum adhortationcmdc rctinendaconcordia in tanfo publico pe^ riculo,gratifsimam fibifuiflc,oßendßt: tum ucrô fapicrttiam MoguntinilaU-» dant,quód Sd dux public! confenfus eßet, amp;nbsp;monßraret uiam,qua difiêntio ca iïeretur,Iê^ omnes profitentur afientiri didæ à Moguntino ien tentiç,6C fum* tno ßudio daturos operam,ne fußragia difcrepent.Hæciubent communi nomine omnium dici à loachimo i.Marchionc,cui libenter has dicendi partes tribuebantcçteri Principcs,propterexce]icntcmcloquentiam.Erat cnim turn quidem eaüirtusamp;grauitas Principum,ut fineinuidia fingnlis concederen-* iurfuælaudes,nccparum ad communem falutem turn quidem profuit, quod adhucpriuàtim magna inter fêbeneuolentia deuindi crant, quam nbsp;Reipu-
blicæ caufa diligenter tucbantur.Etquia ucteri Germanorum more fentiebât bona fideamicitiascolcndaseße.Et erat eamagnitudo animinon folum,u( priuatasfimultates nullas aßerendas eße ad publica confilia ducerent: fed e-tiam ut nullas admitterent in animos aduerfus cognatos, præfertim in Reprt-blicaconiundos. Sedabhac uirtute quantum dcgcncrauerit (cquensætas* non libet hocloco commcmorare.Videmus enim in multis magnis Rebufp»* bltds confilia priuatis odqs impedirhSed redeo ad hißoriam, cumloachimus Marchio,
-ocr page 89-Caroli V.Hifloria. .? jj
MarchiOjMoguntini fratcr,dixifletcommuni omnium nomine, adèntiri bm-nesdidæ fententîæ,ut prorogato die fuffragationis, poftridte ad deliberation nem conuenianuinterea uenerant Moguntiam Icgati Caroli Archiducis Au-ftriac öi. Burgundiæ,2C regis Hifpaniæ : Matthæus J^ifcopus Gurcenfis Car-dtnalis:Fridericus Cornes Palatinus Dux Bauariæ, Gafimirus Marchio Bran-deburgenfis,Henrieus Cornes NaflàùenfisÆxhis aüïundi cofiliapj aliquot. Hi nomine regis Caroli moderte petebât,ut cius in eledione ratio haberetun quontam Sc indole aduirtutemcgrcgiaeflèt,8Creltgionem aciurtitiani fum-moftudio coleret.Natura ueroacrudclitate, SC ab obfeoenis libidinibus ab-horreret:SCiam fpecimendedifletinduftriacjfortitudinis, SCfoelicitatisfuæin occupandis Hifpaniæ regnis. Cum^ de cius ingenio fpes elTetoptima, polli-cebanturpotentiam,quacæterisPrincipibus antecellereqfuturam eirepr^fi-dio Germanise,ÔCuniuerfo nomini Chrirtiano. Admohebant etiam Blecrto-teSjàMaximilianoImperatore,ncpotem ipfiscomniendatum eile, cüius memoria ipfis,propterexcellentemeiusuirtutem di. fapientiam,gratifsima elTet. Tanta autem in Maximiliano grauitas fuiq tantus arnor patriæ 6C communis falutiSjUtnifi probaflec Ingenium nepotis,SC iudicaflet ptofutüram orbi terra-rum,elelt;rtionemipfiusnonfucriteumcommêdaturusElelt;rtoribüs.Hæccum Legati Auftriaci EleCloribus fignificaflentjportea Moguntig cum fumma mo deftia euentum eledionis expeCtabant: nulla præfidia corriparabant, ne quid contra EledorUmlibertatem in incerregno moliri uideretur.Erant SC Conflu« entiæjGalIici Legati,qui priuatim ingentibus promifsis, animos non Eletrto-rum tantum,fedetiamalioriimPrineipum,SCciuitatum, conciliateregi Fran-cifco conabantur:difpütäbartt^,nih(l contra leges fatrturos EleCloreSjfiFran-corum regem defignarentlmperatorem, qiiod Francorum reges à Germanica ftirpcortifunt.Addebantolim tantam ruirte coniunClionem utriufepgen-tis Gällicae ÔC Germanicae,noii ut diftradæ in duo régna fuerinqfed uelut uiau regnüm fub qfdem fignis,fub eodem rege Francorum,focia arma geflerinudo mi tjfdem legibus.eodem iure,gubernatç fint:eamcp coniunClionem primum gloriofanifuifleGermàniConomini.Deindeetiam falutaremuniuerfæEuro-pacacpræcipùèEcclefiæ.Nam Imperqdecus initid partum utriufepnationis uirtute,poftea Germanos,quart uujcapioneretentum,ponèdifle. Q-Uantum uerd profuerit coniundio Galliac SC Germaniai initio j inde aeftimari porte, qudd cum Italiàm alibi Saraceni popularentur,alibi uerd Longobardi nö con tentifinibusfuiSjRomamipfam,arcem SC caput Chrirtiani nominis in Europa,in barbaricam feruitutem redi^ere conarentur:diu qualTatac Italiæ,ha:c una res, uidelicet coniunClio Galliac amp;nbsp;Germanise, opta tarn pacem attulerit : quse durauit annos fere centum, quoad familia Pipini 5C Caroli Imperium tenuit. Dcfenfasefle,autpacatasànobiscommUrtitcr, Sc alias regiones in Europa: Saracanos exHifpania effufosinGalltamifuilTereprelTos,liberatam Germa-liiamterroreHunnorUm.Scdßunquam,nUncmaximeoptandam eire,cöiun^ (rtionem Galliæ SC Germaniæ,ad reprimcndam barbariem T urcicam.T enere Butem regem Francifeu etiam bonam Italiac partemj SC habeteftudia reliquo-rum Italóruni.Semper Gallicos reges Romanam federn rtngulart pietateue-neratos efle.Qiiare SC erga regem Frartcifcütn,SC Gallicuni riómcn,optimam «rtèhoc temporeRomani Pontificis uoluritatem,necuefd äliam ullam often-di polTeexpeditam rationem belli aduerfUsTurcicam nationem gerendi, quä fi communibus Opibus Italiæ,Gallise,8C Germanise res fufcipiatur.Has regio-nes propter opórturiitatém locorum, propter copias SC cxercitus,ctiam antea uifas efle in primis idoneas,ad hoc bellum gerendum. Nam 8C Sigflmundi Im Pcratoris tempore,exercitum contra AunifuirtejexItaliSjQaliiSj Sc Germänis» à à 4 Àdhsed
-ocr page 90-8î4 De ekébamp; coronationc
Adhæcqiiodclaflemitai’nftrudamhabeat Gallia, ùt fi Veneta clafsis ädiaO'' ôa fuentjHon dubium fit,mari toto,quæ uelint littora,qiras oras, infulas,po^ tusjtutó petere fîC oppugnare poflênt.Porrô Ü tanto bello Dux quærendus ef fetjRempublicam ipfam flagitaturam eflè regem Francifeum : Quia nô folùm autoritatereliquos Principes antciret,fed etiam ufu ÔC peritia rei militaris.NeC deeffè eius uirtuci fœlicitaté.Quantas enim res geisiflêt,dum recuperaret InftJ briam,omnibus notum efiè:quanta fœlicitate maximas hoftium copias proflj gafièt:quoties toto triennio dimicaflêtacie.In his rebus cùm fœlicitaseius cô Ipici potueriutum uerô uirtus,magnitude confilrj atcç animi,laborum toleraii tia,diligentia in omnibus rebus prouidendis,quæad Imperatoris curam perti nent,tanta fuerit,ut peritifsimorum confefsionenemo ei Ducumhoc tempo* reanteferendus fit.Étenim quod hoc bellum non tantum aufpicijs ipfius, fed ttiamconfilqs 8Cdudugeftumfuerit:ipfclocacaftris ceperit,intentus fuerit in occafiones pugnandi;prouiderit,ut non hoftis arbitrio,fed fuo dimicareura tionem inieriqquarum artium oppugnatio tentando elTet, ubi hofiis elici pof* fet.Qiiia uero in Imperatoribus,non minus fo21icitas,quam fortitude ipedan da fitjhatffenus Deum fauifie incoeptis régis Francifci:amp;in fpem omnes addu ci,propter cæteras eius uirtutes hancfœlicitatem diuturnam fore. At nihil eflè, quod Gerrtianici Principes,acccrfito rege Galliæ metuant ueteri fuæ libeitati, cum amp;nbsp;rex fua uolunt3tc,leges inftituta maiorum,libenter obferuet: SC Ele* dloribus permiiTurus rir,ut conditiones feranr,quas cum in accipiendo Impe* rioferuareuelint.Qiiia rcxnonaliamobcauiam petat Imperium, nifi quod to ri nomini Chriftiano,hancGaIIiç,GermBniæ^coniundionem,maximèprO' futuiam efleiudicct.Quæconiundio non efletdiuturna öóftabilis futura,fial terutri nation! libertas eriperetur.Eam^ ob rem promittebatur,regem no col* locaturum efie Gallica prgfidia in Germania,fed Germanicos exercitus fuo fti pcndiocondudurumeffe,quibus de confilio Principum, duces Germanict, quorum uirtus Sulfides probata eflet,præficcrentur.Oftendebatur etiam quas commoditates allatura paulatim efTetPrincipibus hæc nationum coniuncîio, cum rex etiam Gallicis ditionibus donaturus eflet Germania? Princ»pes:Sicut olim fub Carole Magno,aliqui Principes tenuiflentamplos Principatus,in u* troq? regno. Ha?c fere iumma fuit Gallicæ orationis,cui eratadieda adhorta* tio,ut Biederes nô amitterent hanc occafioncm côiungendæ Gcrmaniæ cuni Gallia,quód ea res Germanis effetfutura gloriofa, qui hac uirium accefsione fad3,multo effent futuri ad resmaximas gercdasinftrudiorcs.Etquodaddc* fenfionem Europæ,amp;^ ad Chriftiani orbis tranquillitatê,nihil hac cÓiundione poffèt utilius cogirari ac reperiri. Recitatis legatorS literis, breuiter refponde* runtEledorestgratam fibi effebeneuolentiâRegum,erganomê Germanica, fed de eledione fe,Deo adiuuâte,o prima fide faduros effè id,quod poftular^t leges,SC inftituta maiorû,8C religio iurifiurâdi,quod dediffent.Mifcrataût Gai lus paulo antèLegatos in Helueti^etieratcp indici conuentû, quèd pro uetc • ri amicitia,quæHelueths fuitcum Gallico regno,qugdam ad utilitatêEurope pertinentia,ad ipfos referre cuperet.Indido côuentu,expofuerât Legati, rege FrancifcSredeliberatacumfummis PrincipibusChriftianistadhortationeetiâ quorundâ,quorum prçcipua fit autoritas amp;nbsp;uoluntas erga Rempublicâ Chri* nianâoptima,conftituiflè:petereabEIedoribus,utdefignetur Romanus Im* perator.C5memorant,nihiI ui,riihil per feditionem faduru eflè contra Germa norum libertatem,fed Eledoré fufFragqs,amp; autoritati Pontificiæ rem permif* furum eflè.Scd ad hoc.' confilium, initio adiungendos duxifïè Heluctios, ut 11 EledorC fuffragrjs fuerit eledus,ipfi non aduerfentur, fed potius fint in parti* bus.ô^hanceledioncuna defendant. Qiiodutfacianrinonmodo uetus cum
Gallis
-ocr page 91-Caroli V.Hiftoria, 8}f
Gallis amiciria,mutuis utriufqj gentis bénéfices confirma ta,eos hortetür î feà ctiam falus totius Chriftiaili otbrs.Qiina hæc pètiüo bræcipuè banc ob caufani inftituta fît,quàd ad pacem in EurOpa côftituendâ,amp; ad dcpellehdos Turcas, nihil cogitariaccarrtodatiuspofsit,quàmconiun(fiioltaliæ,Ganiæamp; Germa niæîquç fi procederet,bellum terra mari^ aduerfusTurcas,rexmoturUs elTet» Eft autem Helüetiæ ficus Opportunus,primum ad Italie tranquillitatcm defen dendam,deinde ad expeditiones ad uietna Italiæîoca fufeipiendas, Itacp fere-bant Regem, adiunAurum efie Gallico equitatui, Helueticum peditem, idc^ robur acneruosChriftiani ôcercitUsfore.Nôenimdubitabâcrèxlibenteruert turos in foctetatem periculi gcnerofos Kelüetiorum fpiri tus : quia tlulla actatc iuftiuSjautmagtsneceflariumbellumunquam geftumfit. Depellenduseft à noftris ceruicibus hoftis,qui non de gloria lmperq,ut ueteres Monarchæ,bel-la gcritjfed ut religionem Chriftianä deleatnit uniuerfam dtfciplinain ciuilem, utiuramatrimoniorü tollat,ut adftupra noftras coiuges acliberos rapiat, libe randæfunthacmiferrimaferuitute genres uicinac,qua:nobilcum religionc,ôlt;2 alijs multis fozderibus antea coniun Aæ fucrunl.Hac funt caufç graues SC iuftg uirisfortibus arma ca,picndi.QiiarcnÔ dubitarefeaiebät,quinHeluecqhuius militigdccus,maxime expelerêt.Cum aßt eie Aio ilia his tanris rebus gerendis oportunitatê allatura e(ret,debcreHeluetios qUoeg fuis fiudrjs acfignificatio-ne uoluntatis,cam adiuuarc.Poftremô pollicebantur,regem,fi eil geretur:gen-tis Helueticæ libertärem nulla in relabefaAurûcfle,fed potius coni maturum, 6C multa additurö efie cömoda,atqi ornamenta,fi Heluetioru uirtus öu fortitu do non efietcommuni faluti nOminis Chriftiani defuturagt;
Haec cum Galli ci Lcgati comemora fient,quanquä priuatim multos ingen* tipecunia ÓÓnouis largitionibus obligatos,tenebanntämenhonefii uiri delè Ai exciuitatibus modeftc rcfpondcrGt,fc nÖ impedituros libertatemPrincipu Elcë^orum,nec fignificatione aliqtta uoluntatis (uæ,aut terrore ullo, præbitUi ros occafionem turband^e tranquillitatis Germanise,quam agnofeeret patriä. Deindecum nominatim HclueticofcèderecxceperintRomanâ Ecclefiam,Si Romanumlmperium,profitebanturfe nihil contra Romani Imperij Maiefta-temfaAüroseüe.Pertinet autem adMaieftatem,libertasPrincipumËleAorû». Ira Gallis dimifsis,fcribunt Helueti] literas ad fingulos Ele Aores,in quibus co memorant,fe feire quam uehementer ambiat Gailus Imperium,amp; quod mub torum animos eaderefolicitet. Narrât etiam quæapudipfos petiueriqquid^ ipfi refponderint.Deindeexponunt,fe defugere omnia confilia, quæ uidean-tur efle contra Germanisé tranquillitatem. Et rtegant fculla in re bbertatePrin cipum EleAorü impedituros elfe. Adficiunt dehortationc,ne ad Gallos tranf-feraturRomani Impertj dccus,ne'ue moueâtur Principes, opibus aut uiribus Gallicis,quia adhuc in Germanica natsonc ta nturn fit confiltj,2lt; uirium,ut nihil opus fit exterosReges accerfere.Poftremo hortantur,ut aliquis eligatur ex Germaniae Principibus,6lt; polliccntur,fua arma no defutura efie defendendaî tranquillitatiGermaniæ.Scribüt ad Leonern X.Romanum Pontificem,ôi * petunt,ne fit au Aor EleAoribus eligendi régis Francifci,quód Galloru domi-natio in Germania paritura eflet iiigentia bella,0ii futura exiciofa utric^ nacio-ni.Necimplicit! Galli Germanicisbellis,ltaliam defenfuri efrent,aut alias res utiles nomini Chriftianomoturi. Ad has litcras Romanus Pontifexrefpon-dens,narrat infozderibus,quæ Romana fedcs habeatcum regibus Neopolitat nistcautum eflèjne quis fîmulRomanûlmperium teneat. Cum autem fibi Ro manæ fedis priuilegia religiofe amp;nbsp;fumma ope tuenda lint, ca dere certiores fa-Aos elfe Ele Aores,ne quid fieret côtra libertatê ÔC cômodum Romartæ fedis.
Quod aûtaliumquendamPrincipemeuehendum elfe ad faftigiuiuRomani a a s Impert)
-ocr page 92-sjtf De eleft .amp; coronationc
Impcrq tnagis fenfcn'tjadduftiim fe non priuata beneuolcnda, fed cctto iudt* CIO,quod co^nouerit ciim cxcellenti ingcnio,induft:ria,amp;magnitudincanirnlt; præditum efie,SC cupcrc poterttiam fuam ad comunem falutem coferre.HaoC excufationcm fcripfit ad Heluetios Leo Pontifex, omifsis resum nominibus» Etfiautem intellexerant Eledores, quæomnium Regum umt^ terrarum uo ftiidia eflentjUelexpedatiodehac eleftione,0C quo fingulorumuolQtates inclina tté ellén tu'pfî tarnen fumma cum grauitatecauebant,ne adullûinfleftetc fe quifquam uideretur,antelufïragationem.Nemo ullas aluitfadiones,neinn parauit fui fuffragtj dcfenfôres,fed integris animis côucnerunt in colloquium EleftoreSjè quibus Mogun'tinus, unus omnium grauilsimû onus fuftinebat» Namcum primus fentendamdidurusellèt,laborandum eifuit,nonmodout fuffragio fuo aliquem nominaret,fed etiam caufas fuæ fuffragationis expone-ret,ut rèliquos àd fuâ lèntentiâ adiungeret. Ita cp prius cum Eriderico duce Sa* xoniæ de uniuerfa Republica Chriftiana,amp; omnibus Imperq Germanici par* tibuscolloquitur.Ethis côgrelsibus totäs impertit nodes: acre diligenter di* fputata,huic oftêdit maximèèRepublica fibi uidcri ut Carolus Archidux Au-ftriae eligatur.Idem cum uideretur duci Saxoniæ, iubét eum conftanter in fcn* tentia manere,ut cÔfenfu luo dubitantes inuitarent, ô£ répugnantes uinceref' Cumigiturconftituto die addeliberationemEledorcsin CuriâFrancofordig ( quæ dicitur Romana) côueniflenuMoguntinus beneparatus,orationem ha buitin hanefententiam. Non dubito equidê,Principem orbi terrarûdiuini-tus dariîtamen cum noftra fuffragatio requiratur, primum oro Deum optimÔ MaximumjUt mentes noftrasgubernet: Deinde cenleo nobis quocpdiligen-tiam 8C fidem praeftanda eire,ut quantfî à nobis prouideri poteft, maximèido-neüm eligamus,qua in re primum habenda eft ratio îegum noftrarS,2Ciurifin randi.Et quoniâ hiccôgrelïus inftitutus eft,nô utfufFragiaferamus,fcdutlibe rè côlloquamur,cum deuniuerfa Republica,turn de eledione: dicâ quid mihi maxime uideatur è Republica elîe.Etfi aQt mirificè artgor animo,de euentu eU dî onisttamen bacc rcs nortnihil leua t animô meüm cura, quôd antea pollicid ‘ eftiSjUos nô cômilîuros clîc,ut fuffi agia dilTentiât. Difputabo igitur liberius, uos^ ut idemfaciatis,adhortor.Deinde collatis opinionibus fine priuatis af-fediouSjUt decet Principes,quorû iapientiæ di. Uirtuti res omniû maxima com mendata efttunam fententiâ eligemus,quæ Uidebitur utilifsima uniuerfæ Rei-publicat Chriftianæ.Exiftimo uos omnes de tribus fcntentfjs diiputareian reX Galliæfîtâdlmpcriûaccerfèndus,aut Carolus rexHifpaniæianucrôfatiuslît, aliquem eligere ex caeteris Germanie Prmcipibus,qui uirtute amp;nbsp;potentia alqs antecellere uidcatur.De his omnibus exponâ breuiter meâ opinions. De Gai loarbitrornosimpedirinoftris LegibusôciureiUrando.Eftenimdifertècôfti* tut0,riecxtero,fêd Gcrmanico Principilmperiô cômendemus,nehoctantum decus ad exteras nationes transfératunSC nô modo Germania ueniat in ferui-tutê,fed etiâ in Italia,aut ftatu Ecclefiaî,niutatio fequaf.Nec uero dubiû eft, rC' • gemGaIIicueflèpercgrinûPrincipem,amp;eoappeterehoc faftigiû,ut ad iuos transferattficutiaem maiores ipfius fat^pé armis ad lé rctrahereconati funt.NeC fine acerrimis dimicationibuSjCarolus Cralïus,8COthortes,poirefsionc Impc rq in Germania retinuerut.Quod a0t aliqui référantuetuftâ origine Francoi^ regum ad Germanos,hacc leuiora funt, quàm ut Principes^ tanta fapientia Si grauitatepraeditos,moueredebeât.Conftitutiopoftulattâlem eligi, qui uerC fithæres alicuiusditionis,quaehuicnöftrolmpëriö paret. Alioqui fi iliac uetc-rcsfabulæ Gallis patrocinantur,perindépoterôtàTurcisTroiâ repetere,atlt;^ à nobis Imperiû:quia perhibent fe ab Hedoris filio ortos efle.Cùm igitur con ftet,excludiGallicum regem conftitutioncpubliça, quam iurati ineledion« fequimun
-ocr page 93-Garoli V.Hiftorîa. «j7
feqüîmurinihil opus eftlongi difputationc. Quanquâetiamfinatio nihil ira* pedirctjdiffuaderemhanc eledionfem.Primùm enim in Germaniam adducctl duscïitGallus.Quantum ca inrcpericUli erit,cum cxercitus peregrinus diftrl buetur in urbes Imperii^ An fupcrbiam dC libidines equitum GaUtcorum,cim tatcs ferent^ Sed aliud impendet grauius malö.Venict inimicus Carolo,quód ne cui dubium fit,iam bellum denunciatum eft:antiqua fœdcraBurgundionS 6C Gallorum refcifla,Bellum edam Neapoli inferre decreuit,itacj cum detregt; üabunt Imperium Gallorum Auftriaci amp;Belgæ,2^babebût alrj aliorutn Prifi cipum ftudia,atcç auxilianiidebids arfuram ciuili bello uniuerfam Germania» Porrô cum alia nobis profpicienda funt,turn hoc natura primum cft,ne noftra cleâio ciuilebcllumin Germania accendat.lamfiGalium elegerimus, opor-tebit nos fufftagia noftra tueri.Vbi fi incidet difcordia cum Auftriacis,num arma geremus ad opprimendam domum Auftriac^ Nec nos uctus necefsitudo, ncc fanguinis Goniun(flio,nec mérita amp;nbsp;nobilitas domus Auftriacçxdenicç nô Maximiliani manes à tanto feel ere deterrebunt^Deinde opprefsis Auftriacis, anputatislibertatcmcjcterisPrincipibusintutoforef Vt Mediolanum nort redder unquam Germanis, ita ubi poterit, Gallorum potentiam augebit. Nihil me ilia magnificapromilTa moucnt,quac audiftis. Nonpada,non Leges plus ualent,quàm iracundia,fuperbia,ambido uidoris.Scimus Galium in pd tria,quamnatura amare debebat, quofdam iam Principatus rapuiffe : breuiep orbatamuidebitisPrincipibus uniuerfam Galliam.Eftomnino Gallus Cxcel-fo animo praeditus,fednimiscupidus Monarchiae.Nos autemnifi Atiftocra-iiamPrincipum,in Germania omni confilio,omnibus uiribus ac neruis tuebi mur,malê confulcmus uniuerfa: pofteritati.Minus etiam mouent me, ilia glo-riofapromifl'a de bello Turcis iniercndo.Equidcm agnofco côiuniflionêGet maniæ,ltaliæ,8tGalliç,magnQacfalutarepr3cfidiûEuropç efledi quis tencrct pacatas ÔC obedicntes.Sed Gallus nihil gcrcre aduerfusTurcas, aut uolet,aU£ potcritiniCipriusdomitis in Germania Belgis,in Italia uerd recuperata Neapoli.Has ad res armare Galium,hoc eft,ad crudelc bells inipfoimperio exci-tandum,noftra autoritas ncquac^ dcbet.Nec eft,quod mihi quifquâ obijeiat, uaticinari mede rebus ambiguis.Ego uero certa amp;nbsp;cxplorata cÔmemoro.larrt cnim,ut dixi,bellum denunciatum eft,confcrip£i exercitus : quos tarnen fama noftrae ele(ftionis,fi alius fueriteledus,facile reprimet. Quare utfiniâ hanc di-fputationem,primum lege ÔC iuramento impediri nos cenfeo,ne regem Galli-cum FrancifeS ad Impcrq fafti gium cuehamusiDeinde etiS, fi eligere cum licc tet,ccrifeo id non efte eRepub lica,fed futurum exitiale Germania: Sd fortafsis uniuerlæ Europæ.Quare profiteur me fuffragio meo nequaquâ accerfere Gal lumadlmperiS.Reftantduac deliberationis partes,an Carolus fit cligendus, aut alius quifpiâ Germanicus Princeps.Hçc deliberatio multo mihi difficilior cft.Nam de Carolo,opinor plcrofcp ueftrum,propter multas graues cauftis du bitare,qu3c etiâ meum animS nonleuitcr mouent.Primum Hiipania lorigè dif fita eft à Germania,qudd utliberta ti noftrx tutius uidetur, ita fi Carols detine • buntHifpaniæ,interea fine pracfidio,amp; fine cuftode publicætranquillitatis C-rit Gcrmania.Et uelT urcici belli caufa,uel propter domefticos Principum tu-multus,necefsitas publica flagitat,uf uelutin ftationc adfitimperator. Quidtl fi etiâ fubito delmperio,autde religionc,exarfcrit aliqua feditio C Equide per-horrefcOjCogitansquantS tunc habituta fit periculihaccnatio.abfenteimpera torc.Fateor huius periculi cogitatione angi animSmeum. Aliudleuius eft,fed
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamenô cotemnendS.Si enim iratus aliquâdo in Germania ueniret,amp; Hifpa-
I nos adducerctjlibertasnoftra nô effet in tuto. Fortafsis ôiHifpani dilficulter I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis reftituet Imperil dccus,poft^ femel in hâc poffefsionê ucnérintipfertlm
fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum
-ocr page 94-8^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De eleft.amp; cororatione
cuni? aditüm ad Italiam eis pàtcfadiat.Et cum fuo fanguine recdpcràbunt Mc' diolanum,non fine certanfinc inde nobis cefluri funt. Videretur igitur tutius, omifsis exterisR.cgibus,eligereaîiquem,prudentia,iuftitiajfortitudine,amp;fidc præftantemüirumjexi-eliquiShoftrisPdncipibuSjUt iæpe maiores noftri teCÉ runf.qui pleruncj uirtutem in eledione magis fpedaffè, quàm potentiam ui' dehtür.Agnofcoidquidem,ièdtuncpopuliGertnaniçminus erantcontuma ces.Fàéilè crat,ut dicitur in Prouerbio: Imperium in bonis. Nunc autem quid fierét,fiéIedoImperatoreinfirmo,necBeigae,necAuftriaciparerentç’Etuïfu tiirum non dubitû,fî bellum inter duos reges,Gallicum Ôi. Hifpanicurti,in Bd gico,a ut in Italia oricturtan Imperator,uclut ociofus fpedator,fineret duas cX' teras nationes diriperc bonâlmperij partem. Qind:* quodipfi Principes Gef^ rnaniæ,ut nunc funt morcs,fpreto fuo Imperatore,alijfe cum Aüftriacis,alijcû Gallis côtungunt.Vtigiturlepores diounturfruftra cÔcionarileonibus,ita fc' debithofterlmperator,uclutlepus,edida componensleônibus,uidelicetifiiî Regibus,quçedidaderideâtomnesexterçnationes.Minuspericulifuit,cuni regnaretFridericusiH.ô^tamêdcdecorinobisfuit,tuftçBurgundôferrefigna per bonâ Germaniæ parte: Philippum Mariam impunè grafiari in ItaIia:Alibi ctiâcircumfederi Imperatorcm in ipfa Auftriatncclîbi Bohemicis auxilijslibc rai'i.Pofiremô ab Hungaris pelli Auftria, Sé eqei ex fuis laribus cum quidé a ætatehaberetcôiundosPrincipes,mcumauum Marchionê Albertû,fortent fiCfapientem uirum, Ôlt;S Alberts SaxoniæducemiQuidnuncfieret,cum exteri Reges haberet ali] alios Principes ftipendqs obligatos ç” Et quam multæ caiP fæ incidere polTunt, uel Principibus,uel ciuitatibûs detredandæ obediential Videnturetiam dereligioneimpendere horribiles tumultus. Sunt cnim fetni hâiam fparfa de indulgenttjs, de poteftatepontificia, de autoritäre Ecclefiafti carum traditionum;quæetiamfi adhuefanabilia cxiftimâtur,tamêpaulo póft, magnâmutationem uniuerfçEeclefiç afferent.Nullum enim dodrinæ genus maiorcapplaufuexceptumcft,quamhoc.EtquotidiepIura dogmata moueii tur,trritantur ingénia rerociisimarum gentium in Germania,Saxonicat5^ Hd ueticæ.Nec poterit fine Synodo trâquillitas Ecclefiæ reftitui. Quæ autem erit infirrnilmperatoris autoritas,uel in petenda Synodo,uel in defendenda: prae-fertim fi cæteri Reges aduerfabuntur.Nihil enim deTuteids bellis dicam, etfi noftrS eft,nô modo de defendendis firtibus noftris,fed etiâ deliberanda Grac^ cia cogitare.Quam ad rem Opus eft multarS Nations copijs, uiribus : quas côtraherelmperatonfi parum habeatautoritatis,nô poterit.Haecatcjr alia mul ta,meum animS adducSt,utin hac eledione potentiac rationê ducendâ cflciu dicem:nifi Imperatorê uelimus habere,qui titulû umbrâ Imperij, fine autO' ritate,firte uiribus gerat.Itacp antefero Carols ArchiducêAuftriæ cæteris Ger maniç PrincipibustôC incômoda,quç de illius eîedione colligi pofiuht,Ieuio' ra iudico omnibus,quæ alterius cuiuiquâ eledionem fecutura efient.Pirimuni prigo eftuerè Germanica:nec dici poteft,nos rc transferre ImperiS ad eXteros, titino tenus Principem habereGermanicB.Pofstdetenimin Germania ditio^ nés plurimas,quæ parent noftro Imperioiô^quarSaliquæantea pepererStlni' perarorès.Nec credibileeft,hoc animo efle Carols ergapatri3,utuelit Auftria, aut Belgas, opprimi feruitute, ab ulla eXtera nationci Ergo de origine Caroll nullà difputationeopüs eft.Etfiquisfcrupulus eft,nctransfcratur Imperium ad exteros habéinus folennem formula iurifiurandi t iuxta quam fidem dabit Carolus,fe non labefadurum,aut muta turum iura elèdiônis noftræ,amp; ImpC' rrj ftatS.Cum igitur origine ücrèfitGermanus,SC tempora flagitenfpoten' tem Imperatorêxcenfeo Carols AuftriacSeUchendSeflcadlmperq faftigium* Quodipfum tarnen non facerem,nifi indoles eius aobis nota èc probata eftèb ^Omniuti*
-ocr page 95-' Caroli V.Hiftoria. 859
Omniuîr* tnaximarum uirturS, præfertim in Principe, fons eft,amör Reltgiö* ' nis Chnftianae. Hæc uirtus inprimis eminet in Garolo.Quarc padoruni,amp; ia tifinrandi uiola tionemjtanquam fummü fcelus dctcftatuh A‘ crudelitate eum abhovrerc natura,mul tis certifsimis inditijs comperi.lil cötroüerfijs dtjudican dis,in coercendis improbis,iuftus eft.lngcnq uis, prudcntia 3C diligentia,iani confpicipotuerût.lnTyrociniorcgniHifparlici ma^nos motus cotnpefcuit. Et confiât eum fuo ingenio tnulta grauiteröCdextre refpondcre amp;nbsp;conftituc-re.Magnalaus iniuuene ÖChscc eftjölt; fignum multarS aliarüm uirtütS, quod pudicitiam amauquod nullislibidinibus obnöxiils eftsQuare rcligionis, iufti tiç,ô^ pudtcitiæ cuftodem fore crcdibile eft.In tali natura nihil tyranntdUm ex^ oriripoteft. Regent enimeum iliac liittutestut feruet pada,Ut huila moucat bclla iniu(la,ut non mutet ueterem 8C co nftitutam Impettj formamtExcitabut eum etiam adliberandum orbem terrarum impietate Turcicatad propagatio-hem Ecclefiac Chriflüad tuendam öd muniendam difciplinam î ut homines ad \ pietatem amp;nbsp;cæteras uirtutes afTucfiant.Ac ncingenium eius mihi inexploratd ) elîe putetisiprudentifsimorum hominü,qut eum fam{li3rtfsimènórunt,amp; àcix tifstmê de ingenqs iudicare pofrunt,exploraui fententias.Hi probant ingenivr, ac mirifice eius bonitatem laudant. Poftremo fi de ingenio coniedura weien-da eft ex natura maiorum ( quia quædam fimilitudo propagarifolet)memini-mus quanta uis animi,prudentia,iüfticia,fortitudo,continenti3,in Maximiliano fucrit.In patrePhilippo dextcrit3s,ö^ induftria lingularis erat. Non dubito autem,quin maiorum naturam Carolus referat.Nec aetas efl afpernanda, quac iam matura eft rebus gerendis.Nec enim quærcdus eft fenex Imperator, ut c5 biduuaut triduQimperarit,poftea deeledionenoui tumultusoriantur.Vide-tisinhocnoftroconfenfLi,quàmuariafintmultorû Regumeertamina de eie-clione:quidfuturseft aliquädo,ubi diftentientEledores t:’ Vtinam quide Ele dorum Concórdia perpétua fit:fed multa incidere pofrunt,pracfert(m in hac di fciplina,acmorücorruptione,2lt; glifeentibus Ecclefiafticis difcordrjs: quæ ani mos eOrum difiuiwät.Quare interregna plena periculorum futura funt. Acce ditöC illud,quöd Carolus utetur conltliarqs aui: à^^leget in fenätum Principes Germanicos,fine quorum confilio,nihil de maximis rebus decernet.ExpofuI caufas,quareCarolum eligendü efle ftatu5:ac meo iudicio,ita multçac graues raufae cocurrunt,ut hanc eledione fperem Germaniæ ac toti Europac falutarS forc.Quodaüt initio difputabâ,quantû foret incömodi,fi Imperator perpetud abeftet extra Germaniä,moueor equtdê hac difficultate: fed de ea re in formula côftituendi amp;nbsp;regendi ïmperq,cum Carolo agendS erit. Cumep habeat am-plifsimos in Germania SCinBelgicoPrincipatus, tribuet hocncceftitatiearS gentium,tribuet patriæ,ut fæpé in Germania ueniat.Non ad ociofa fpedacu-lafeaccerfîintelligit,cum adlmperiûuocanrcs magnæei gerêdac erunt.Galli depellendi ex ItaliatT urcæ arcendi ab Auftria,libcrâdæ uicinæ regionesÆc défia cmendanda amp;nbsp;cÔftitucnda.HarS maximarû rerum Curâ,ut fuicipiat,ipfa eum Heroica natura 8Cuirtus exufcitabit.Hæcnô finet eum domilanguefce-reocio ÔCuoluptatibus.Etfacilis aditus eft in Germania exitalia, quæ eimul-tis dé caufis fæpe adeunda ent.Sicut Carolus MagnuSjOthones,Henrici,cre-broinltaliâ ucner3t:aliâs,utEcclefiafticostumultus fedarênaliâs, ut depelle-tent barbaros:aliàs,ut ciuitatum feditiones opprimèrent. An exiftimatis éûm ftô uenturS efle,ut Auftriæ,quîe uer è ei patria eft,ôpem ferat^ cum uel inPan-nonqs,uelfnipfa AuftriaTurcicaslegionesuagari audtet. llleuéro magno a-nimo accurre^ut amp;nbsp;patriç,amp; toti orbi Chriftiano,opê ferat.Quare de abfentia cum cogito,qua mêtepræditus fit,qcum pericula exufeitatuVa fint,etiâ minus fumfolicitus,rata etiâhis tempotibus promittuntlmperatorem,qui maiores, magnitudin«
-ocr page 96-840 Dcelcft.amp;coronationc
magnitudinc potentix,fupcraturus GtEt adduntakeram laudem, multogr*’ tiorem : futurum ut bonitate ÔC ckmenrià præter cæteros Reges excellât,aeC alium nifi Càrolum,iiati'cinor.Deus Imperium ipfî cÔmîtta^ eumcp gubernct,ad lâlutem orbis terrarum.Dixi,quæin praclentia de eledio' ne colbgere^potui.Sedquta cômunis efthæcdeltberario noftrian^lïfsimi k' natifs,amp; uos pro ueltra fapiêtia,plura ettam de Republica cogicaueexiliimot qu^IbjUtGriguliTuasfenteririasexponantjUtdeindeéligamus cam,quam oiri nes collatisopinionibus maxime e Republica elle iudicabunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. gt;
Hæc cum dixifièt Moguntinus, ÔC. hortaretur cæteros, ut fuo quifiÿ otdin« exponerct fuam délibérationemicongrefsi alij,acpauca collocuti i Treuirufl* iubent dicere,qu| pollcbatingcniô,dodrina à uuirerum, Nam Ôf Romacifl ludicijs Si negOttjs publicis diu uerlâtus fuerat.Ët in Germania propter dom* fttcam admintftrationem,6lt;dexceritatem in publicis negotrjs,uel linperi|,u4 aIiorumPrincipüm,magnamprudenciælaudemcratconfecutus« Nccullic* no Gris Principibus res Gallicç crantnotiores .Is quia in piiuatis congrefsibu* aliquotiesoppugnaüeratCarolieledionemiuidebaturpàratusaddicèndui» uenirc, Cæteri,ut ItberiUs fuam fententiam exponerct, initio audiendum eun* elle cenfueruntSic igitur exorfus elb
Audio in hac^fa urbc,cum pâtres ueftri ad eligcndum Maximilianum cœ ucniffent:adfuilleuatem,c|ui dtxerit,ulrimum Germanicorum Imperatorui« foreMaximilianum.Cumcp initio fabulam,fîne certo aUtorcnatam.exiftjma* renf.diligentet inquiri autorem iuIïèrQt.Quem cum ad fe uocaflent,0^ exmo* ribus Sclermonibus hominis,iiidicârent non temeré eum has fatidicas uoce» cderciualde hoc uaticinium ädrrtirati Iunt,multaœ de pofteritate, mutation« Germaniæ collocuti feruntur.Meminit hacc fine dubio dux SaxoniaeFrideri* eus,qui tune una cüm pâtre Ernefio adfuit. Propemôdum autem relpondeiil li praedidioriijCUentus. Audiui eriim attentêeloquentifsimum Principem Mo guntinüm,qui cum diligcntilsimè collegeritomnia, quac nobis in hac delibc-rationc prolpicienda funtîtâmeri ad extremum hoc cenfet utiliisimum elle or* bi terrarum,utpcregrirtUm Imperatorem accerfamus j id fi fatale eft, frofirarc* pugnamus.Sedilludmiror,curipfeHifpanum anteferat GalloxQiiainrepri' mum mihi deploranda eft Germâniae conditio. Nihil nobis externis^rgfidijs» nihil peregrinis ducibus emus eflèt fi maiorum fuorum uirtutem ndîirç ætati* Principes imitari ucllent.Otium Scferuitutem quçrimus,dum iexternumPrifl cipéni adducimus.An putatis,autauosUefiros, Albertum Mafchtonem,aUt FridèricumPalatinum,aut AlbertumSaxonemfuiffèunquameXternumDo ' rninum addudurosCipfi militabant,rcs gcrcbant.NeC unqüam cxercitus,plt;' cunia,arma,noftris d€fuerunt,quandocuncpuel mediocres Duccs habueröt» Verunï omittó querelam.Si omriino peregrinus Imperator habendus eftj cad fæ funt pluriniae,quarc Gallicus rex anteponendus ut omnibus. Ac priülqu^ dicam huius mei iüdicq rationesiptimumde legeSCiureiurandodiipucabo, • undeexorluscftMoguntinus.Opinormaiorésnoftroshaclegccauereuolu* (fiè,ne Germania amitteret Impcrij dccus,éo^ peregrinois Reges eligi noluc* runt,hoc efi tales qui no haberencin Germania domicilium : ne externa natio paulatim ufu caperet imperium.Haec fi efi uoluritas legis, nihilo magisJicebit l^ifpanum cligere'quäm Gallum.Hilpänicus rexlorigius à nobis abelLEtna riofpfadominationiscupidä 8C bellicofa^poftea fibilmperium extorquer! nd ßnet,ut poftea iteruni dicendum erit.Et fi höcfatis eft caufæ, cur Carolum eli* ^mu8,quia tenet quafdamditiones adimperium pertinentesç’Valeatidemid Gallo,qui Mediolanum,ÔC regnum Areiätenfe,ucterem noftrorum Imperato rem federn,in poteftatefua habet.Denilt;^ prorfus ita fentio,quod ad eledion^ attine^
-ocr page 97-Caroli V.Hifloria. 84r
attidét,h'on minus acccrfî peregrinum Imperatorem ekdo Hifpaflico, quam Gallico regetetiamfi aliqUa fubtili interpretatione iam infentUr HifpanUs Ger rnaniæ,eamc^ totam deliberationem in utrant^ partem difputari poflèiudicoî ÔC penes nos déclarationem legts elTe fentio.Quaerendum igitur cft,utrum fit utilius.Ego cum cogito illam aurcam ætatem noftriImperq,cum effent côiun dæFrancorum temporibuSjGermania ôc Gallia:Acreputo quantum ea con iundioadtranquillitatem uniuerfæ Furopæ contulerit:mirabiliter afficior, nos^ beatos ducerem,fi eum ftatum relb tuere poflemus»Diuinitus aut nunc oblaia eftoccafio eius rei cffîciendæ. Qtiare nihil dubito uos adhortari, omni ftudiOjUt occafioneutamini.Nec ab hoc meo iudicio diferepat Italia. Idem o-ptare fcio Romanum Pontificem,Venetos, Italiæ Principes, ac ciuitates om-nes.Cumtotiudicia congruere uideatis hominum f3pientifsimorum,nolite exiftimareleues caufas effèjcur idem tanto confenfu probent, amp;nbsp;omnibus uo tis expetant omnes.Gallica gens ut eftuere cognata Germanis,ita opinioni-bus,acmoribus31iberalitatc,clementia,pietate,literarumcultura,Germanisfi-millima eft.Et quod confta tuna eft exterarumnationum maxime amans no-ftrorum hominum:ut ueftigia quædam cognationum in hacipfa beneuolen-tiaagnofeipofsint. Vicinia ueroquam eftopportuna,ad defenfionê utriufcç regionis,fiquis Cubitus tumultus inciderit.Necadltaliæpacem tuendâ repegt; nriutilius confilium potcft,coniundione harumduartim gentium tquarum utracp exercitus ingentes equitum ac peditum conficei'e,amp;^ Gallia fuppeditare belli neruostuidelicct in^entem uim pecuniæ poteft. Er quia non Colum Ger^ maniæjCed totinomini Ciinffiano,m haceledioneconCulere debemus, quæ-rend urn eft præfidium aduerCusTurcica arma.Cum enimteneantiam pacata Afiam,nihil dubium eft rurCus in Europa bellum molituros effè.lnuadêt Pan-noniam,0t Italiam.In tali diCcrimine,quid erit optatius,quam Imperatorem ha bercinftrudum,copiis ac uiribusGermaniæ,amp; Galliæ;’ At contra,utdeinge nqsacnatura gentis HiCpantcac nihildtcam,quaeetiam fieftbclIicoCa,tarnen no tarri uiribus pugnat,qudm arte.ïtacç nulla magna res ab eis in Italia fine au xilijs Germanicis gefta eft.Sed cogitate,quam procul diCsita fit,certe in Cubitts tumultibusnonpoteritnobis,uelTtaliæ,uelPannoniæ,opitulari,Patriaeft Ca roli AuftriajOe hanc qutdem HiCpani tuebuntur : Et ut uolent, non poterunt. Non enim nifi exiguas copias domo mittunt,eiusep rei cauCa eft,quod nauiga tionibusHiCpaniaexhauriatunneccœlinoftrigrauitatem Catis ferre poflunt. Eftamp;illudcommodi,fi cum Gallis militemus,ueftrodudu omnia gerentur: uos in gloriæ Cocietatem admittent Galli,etiamfi Cunt gloriofi. At ubi cum Hi-fpanis militabitis,illiuos tanquam mancip^a regenf.ipfilaboribus acutdorijs ueftris fruentur.prærmient honorestpræerunt prouincijs.Vos tum Ceró deplo tabitisferuitutem ueftram.Setzentium collationemomitto, de ipCa Eledio-nedicam.Tenet hoe tempore Gallus Mediolanö,qui fi eritlmperator,necau-(à quidê belli in Italia futura eft.Nam quod Gallus exiftimatur Neapolim pe-titurus,ueftra eum autoritas facile ad alias res utiliores auertet,Ci habebitis ob-ligatumbcneficio ueftro.A'Belgisetiamabftinebit,CiquieCcantipfi,utfacient certè,conterriti Germaniac conCenCu,praeCertim fi non fuerint irritati. Nee ego uelim illos irritari.Vicinos enim habuimus Belgas longo tempore,non Cocios Imperij.Noftra edida nihil morantur,noftris periculis nihil afficiuntur.Suum quoddam regnum ibi habent,nihilo magis coiundum eum Imperio,quâ Cunt Angli aut Scoti.Quare quod uerentur aliqui futur0,ut Germania bello tmpli-cetur,CiBelgænô obtemperarent, qui Imperia noftra multis iam Caeculis con-temnunt,nihil periculi eft,nullum Cine ueftro cófilio bellS Gallus mouebit. Et quiaInfubri3mtenetpacatam,2Choctemporeoptimèinftrudus eft omnibus rebus
-ocr page 98-»4» De clcét.amp; coronationc
rebus ad beliß necènarqs:unam hanciaudê,unum hocdecus petif, Qt à noßH* ceruicibus depellacTurcas:ut Seiytnâingéntibus fuccefsibus elatUm, ac mini tahtem Italiæ exicium,adoriatur omnibus uiribus. Quare nihil dubito pollic^ ri,eledionem Galli allaturameircGèrmaniaetranquülitatem,PannOniacatlt;J Italiæ falutent. At contra fi elegerimus Hifpanum, quàm atrox bellum accem detis in Italia,ad recuperandum Mediolanum. Étfi autem incerti funt exiruï bellorumttamen ut tandem fit fortuna Imperq fuperior, diu trahet bellum Hi' fpanus,ut folet afsiduitate uineere,non Achillæo more properans^ ut tous ui' ribus dimicet.lnterea kalia uaftabitur crudeliter. Nos occupati rebus Italicis, Turcam nort poterimus arcerc.Haecpcriculanefcio cur extenuentur,qüæad totum orbem terrarum pertinenr,cum eregionc tam diligenter colligantur àmplificentur pericula,quac Galli eledlionem comitari uidentur: quæ tame Si leuiûra incerta funt.IIlud certum cft,Italiæ horribilcm uafiitatem denuncia' ri eledioneHifpani:futurum etiatn,utTurci interea opprimant Pannonias» Nihil dicâ de exitu belli ItalicGn quo fi Gallus uincet,tum uerô appetet Nea' polim,ÔCfortaIIeRomaccogetPontificem,utnoftrameledionem improbet» Qiialem tragœdiam ea res paritura effetf Sed uincat Imperrj fortuna,quid aC' cidet':’ Hifpani tenent Italiam,nunquam nobis reddituri. Noui earn genteifl, cupidam dominationist Polypi funt, quod femel præhenderunt, extorqueri fibi non finunt.Etcum Italiæ poflelsione retinere Imperium haud dubiè uo-lent.Non diuino equidem, fed de rebus futuris conieduras colligqprobabi' lesjNulla eft tam ignaua natio,quæ filtalia potiretur,ultro cefiura efleuTantô abeft,ut genus hominum bellicofum,gloriç atlt;ç Imperij auidum,cefiurum no bis eXiftimetis.Omnibus temporibus creuit hoc modo Regnum, populO' rum potentiâ.Carthaginenfcs femel accerfiti in Siciliam,pofteamultislæculi^ depclli non potuerunt.Sed uetera omitto. Illi ipfi Turcæ, quos iam tantoper^ fotmidamus,poftquam femel in Europam traiecerunt, accerfiti à Confianti' rtopôlirânolmperatôretprogredi,nôregredi,pofi:ea ftatimconatifunt.IpfîHl fpani infinitas ærumnas perferremaluerunt,quàm deferereNeapoIim,quain âccerfitifpeciefocietatis,Ô(^Italorumopcâdiuti,redegeruntinfuam poteftat?» Ira nuncinuitati,adiutiàGermaniS,potienturMedimârto»Quarecenfeo,non effèin Italiam addueendos Hifpanos. Deipfbrum Regum ingenqs pauca di' cam.Etfienimexifiimo indolemin CaroloadiuftitiamSC bonitatem eflê di' gnam»Ûo generc.Et audio,modcftum ingenium elle, tarnen fi quis exiftimet in adolcfcenteconfpicipoflc cas uirtutes,quæ in fummO Principe orbis terra' rùm aèDuce præftantifsimo requiruntur,crrat.Opus eft Orbi terra rum primÔ tali Principe,qui fapientia SC modératione fiia emendet Ecclefiâm : Sapienter criim MqguntinuS de religione,8C de impendentibus Ecclefiæ tUmultibus b cutus eft,quorum fparfa funt femina.Scio autem regem Francifeum non mo' do fingulari dextéritate ingenq,ÔC pruderttia in iudicartdo præditum êfiè; fed ctiam dereligioneéum dodifsimis honrtinibus mUlta folerc dilputare,multa ipfumlegereyEtintelligethanccfiefummamlaudemmâgniPrincipiSjUtnon
• défit recfieconfiitùcrtdæEcclefiæ.Deindehæc tempora tequiruntDucempe' ritum,acî-em,SC fóelicem in armis.Hac in re nort irtdolem in Francifco,fed fpe' ditam iam induftriam prædicarepoflunius.Nemoenim Regum Gallicori^ aliquotfæculisres gefsitmaioreszEtquideirtexiguotempore.Cum^ uulgo tribuaturGaHisquçdamartimimollities,quôdinchoata négocia cito abqce' re dicuntur,fi irtitiô rtón refpönderit eörüm fpei euentus:hic Rex conftantiam fuam in rebus gerertdiS dedàrauir^umepdiuturnum SC uaiium bellum in In/ fubria gefleiif,res tàrttàS præcipue fuis confilqs gubernauit.Necdefuiteiforlt; tuna:Nemo enim profligauit ulla memoria, inde ufep à lulio, maiores aut üh mioréj
-ocr page 99-Caroli V.Hiftoria. «aj
mioresHduetiorumexercitus.lnhisnegoctjSjCumfortüna pene indu!gens ineumfuerit,fperandûeft,8Cin pofterueinsconfihis Oeum affuturSinImpe-nj pace tuenda,2lt; in defenfione totius Reipüblicç Chriftianç.Quid iguur an* tekremus adolefcentem,cuius indoles riiOndum fatis explorata eft huicRegiî cuius fapiétia,uirtus,Sd fœlicitasjin toga ôi in armis co gnu a eft.Poftiemdad* dam hoc unum argument3,quo etfi fatetur fe moueri Moguntinus, tame nos bene fperareiubeu Nullis uerbis dici poteft, quantû periculi fit Imperatoreni abelTe extra Germania,ôd ita abefle,ut non ftanm cum opus cft,accurrerepoC fit.Q^iidfietjfi uelTurcçfubitô irruptionêfeceriniin Germaniâ,uelfedinones aliquæorientuv inter PfincipesCVt tn fæuistempeftatibusnauis fine guberna tore,ita Refpublica finclmpera tore,tali têporekruari nô poteft. Accedit aliud perpetuu incomodummon afpiciet resGermanicas ex propinquo.lta^ mul* ta nefciet,multas talfas fabulas credetdcuius afficiet noftris rebus. Nullos ha-bebit fecum Principes Germaniac,qui cum co bbcre de Rcpub. loqui pofsint. SedebitcircumfufusabHifpants,quorudemultisrebusiudicia ôduolüntates àGermanis difcrepât.MittetcdidatnGcrmaniâ, nee caufis,ncc temporibus côgiuentia,quæ tranquillitatem perturbaturafunt.numhare tncómoda leuia ducitis.Qtud^ fiipfectiamincenfus artifices aliquorum,uenietiratusinGer-maniam,2lt;adducetHifpanos^qui utCampaniam,ut Apuliam inter fepartiti funt,itaueftrasditiones,prædamfuam efTearbttranf.ProuidendSeftautneta lis aliquis error Germärtiac uaftitatem 2lt; huic imperio interitö aflferat. An illas maiorSueftrorQ Cedes uultisHifpanorGcoloniasfieri'Tueftros pofieros àfum* mtsortosHeroibus,uenireinferuitutem':'2lt;^3boleri ornamenta Reipublicæ, à uobis fapientcr amp;nbsp;fanifte infticutaiura,iudicia,difciplinamç’Hçc enim omnia infevuitutemutanuScddchacrepluradiccre ominis caufanolo. Siigitureft habenda potentiæ ratio in*elelt;ftiöne,ut ego quoep arbttror,8C fatale eft hortint tegum altera eligi,ego Gallum antefero:^ nequai^ cenfeo Hifpanö eligcndu clTe.Sed fi leximpedit,rte Gallus accerfatur,magis etiâ impcdiaqne Hiipanus eligatur,cum eius eledio,quantum prqfpici humanitus poteft,minimè faluta* ris futuva Germaniç uideatur. Ac decurramus ad maiorö noftrorü exempla,Sd uerè,non callida interpretatione,legem feruemus. Ac uerè Germanies Princi-pem,qui nort aliud domiciliü,nifi in Germania habet,qut origine, irtgeniojin gua,moribus Germanus eft,eligamus.Necmeufc^ade0mouctqUod2itMo guntinus,leporemleónibus imperaturS elle: mags illuduidendS, ne ciconiS ranis,feu coruis uuiturem,pr3cnciamu':.PotentiaGermäni3e‘Catis magna eft,ft quem eligemus,qui uirtute autoritatêfibicópararCpóteritiAccepithoclmpc tium amp;nbsp;penèfunditus collapfum,Rodolphits mcdiocris Princeps, tantS pro* pteruirtutcm cletftustac breui ita crexif, ut regibus Uicinis omnibus lotmida* bilis eftèt. Audio Ludouicum regem Ft ànciæ proximû,cum effent de Imperio c Germanico fermones: èC quidâ Maximilians per ioeüm uöcaflet côfulcm Au guftanum,fignificans eum paucis ciüitatibus imperare, duriter increpuifte tl* Itim, amp;nbsp;refpondifte : Imo uerô nequafft Germanici Imperatoris potentta con* temnenda cft,cum ille Conful tympanum pulfaqtotaFranciatremitHonefté * Ludouicus'.Noluit enim in regum Maicftàtem iocos,aut conuicia diet; Sed ta menillud etiamoftertditfcMaximilianSpropteruirtutem,cuilibetpôtentifsû morum regum parem ducerC.Nec adeo uidetur extinôa effè uirtus in familtjs ueftris,nemo ut reperiri pofsit^hoc faftigio dignus. T res funt familiæ,Bauart* ea,Saxonica,ÔC Marchica,quç quâdam mediocritatc potCntiae autoritärem in Germania tueri poflunt.Ét funtin his aliquotPrincipes,ciui ingenijs Sf uirtu» tefuftineremagnitud nêhuiusadminiftrationisqueunt.fexhisfîquem elege timus,confeniientibus fuffragijs,eumc^nosdefenfuros effe oftendemus,uC
b b æquuoi
-ocr page 100-844 De cleft ,amp; coronatione
æquum cft,omncs Principes ÔC populi crurit in officio. Vt igitur habeât auto-ritatem,uirtutcopus eft:ucaccedantuircs fôrmidabiles exteris omnibus, una feopus cftjUidelicetEleftorum conienfuzquem inter nos quidem perpetuum fperofuturüelTe.Nemo efienim inter nos,qui fibi potentiam aliquamqUgrat: quemambitiojautuilacupiditasincitaturauideatur aduerfus cÔmunem im-{)erq tranquillitatê.Tali fapientia ÔC grauitatepræditos efleEleftores, cum fa-utare eftKeipublicæ,tum uerô ad omnem pofteritatê Germaniæ gloriofum. ïtaquemirificè deleftorrecordationehuiusucftraeuirtutiSiOmittamusigttut Hiipanâjôif uirtute cum exteris certemus.Non quæramus alios qui nobis im-perent Ociofis.Nihil enim indignius eft natis Heroico gencre,quàm inertia fil gitantes laborem,alqs côcedereImperrj gloria,6Cferuitutê accerfere. Quoties in Germania mediocres Principes côtraxerunt Regios exercitus,ôô res prçcla ras geffèruntî’fuit recens duxSaxoniae, Albertus, qui fuis fumptibus magna ex parte bellum in Belgico gefsit.QuidC’ ante hune quantos cxercitus farpeco traxitMarchio Albertus^ Patri tuo^riderice,duci Ernefto, bellû denunciaral rex Pannoniç Mathias:quantas copias,quantum robur ex uicinis regionibus fubitô côtraxerunt,pater 8Ç patruus tuusçquot; Italt;^ cefsit uobis Pannonius finedi micatione,quod non feciflet,fi duorum fratrum ingénia ÔC uires cotempfifièt Quarenô dubito poflèiniri rationem elefto Germanico Principe, ne ei uires, copiç,arma define ad tuendam autoritäre domi 06 apud exteros.Expofuf meg opinionis caufas,non ut poftulat magnitude negottj : fed ut in præfentia po-tui,maximelt;^ cupio audire,quidiudicentcæteri Eleftores,qui diulmperr) cô-filqs interfuerunt.Qui Germaniæ ftatum Ô6uircs,qui omnium Principum in-gen i a amp;nbsp;fa cul ta tes norunt, qui Maximiliani confîlia de rebus bis meminerût. Denicç qui longum in adminiftratione Impcrij ufum habent,quorum cum aU dieroorationeSjde tqta rc diligentiusdifputarepotero.
Cumdiceredefijfl[êtTreuir,tacitiâliquandiufederuntPrincipes,tanc^defi-xisanimisincogitationeutriufc^ orationis. Exaggerata enimmagnitudine periculorûin utrac^parte,quorund2animosnonnihilimpuleratTi'euir, utad illuddecurrerent,utomifsisRegibusquærcretaliqucmalium ex Germaniris Principibus.Sed hune quærentes,animis magis etiâ dubitabant.Iubent igitur tandem FridericûSaxoniæ ducem,natumaximâ,fuain fententiam exponereî qui pauca præfatusdelege,dixit:InterpretationêTreuiri,fi.ibtiliorcm efle quâ q^ua utiipfos deceat.Addiditqj nô dubitandûeflè,quinlex impediat Galli elc ftionem,planum ô6illudeffe,CarolumucréGcrmanicijPrincipcm cfiè:Etin Germaniadomieiliûhabere.Etopus eflèhis turbulétis temporibus Principe, qui autoritärem uirtute Ô6potentia tueri pofsit.Ideô fenon dubitari,quin omnibus anteferendus fît Carolus Archidux Auftriæ.Sed ramen prius conditio-nes quaidam ei ferendas efle,ut in tuto fit Germaniælibertas,amp; ut pericula,de quibus dilputatû eft,quantô prouideri poteft,caucant. Eadem fententia diftâ eftà cæteris Eleftoribus.Treuircum uideretomniQanimos adCarolumincii nare,^no(cerefe,inquit,Germaniçfatum,ô6impendentcmImpcrq mutatio-• nem.cX^anquâ igitur non definit hortari,ut diligen tius hæc res deliberaretur, tarnen affirmât fe publicæcôcordiç caufa,fuumîulfragiQ cum illis côiunfturÛ cflè.Hac acerrima cÔtentione eius diei in multâ noftem produfta, tandem iti difcedfît,Ut poftridie côueniant de côditionibus deliberaturi,quas Caroli leglt; tispropofiturierant,qui Moguntiæeuenrû expeftabât.Fuit igitur de côditio-nibus illis poftea per aliquot dies non minus contentionistquæpræfcriptæ Moguntiâ ad Legatos miflæ,eûm eflent rcceptæ,dies côftituitur,eundi in fuf-fragium fblenni more.Itar^ rurfus facro publiée fado, ingrefsi in facrariuinte-dus templi diui Bartholomæi fufiragiaierunthoc ordine. Cœtus Eleclorum reliquus
Z
-ocr page 101-Caroli VHiftoria» 845
reliquus intcrrogat Moguntinû,quem eltgat regem Rom^norG amp;nbsp;futaru Im-peratorem:isre^ondet,feeligereCarolum Archiducem Auftriæ, Deinde öd Moguntinus r'eliquos interrogat.Hoc modo omnium confennentibus fuffra
Carolus elecflus eft Imperacor.Deinde fuffragia relata funt in literas, öd c5 firnaatafingulorGfigillis.Poftea accerfita Nobilitate ac multitudine uniuerfa, publicèfaâa eft rcnunciatio,tu in hac fententiä habuit Moguntinus oratione.
Quodfœlix/aüftum^fitEcclefiæ Chriftianæ,împerio noftro,öd patriae,re-nuncio uobis eledS efte regem RomanorG,3d deftgnatu Inmeratorem Caro-Ium Archiducem Äuftria: öd Burgundiæ,regem Hifpanise^C^a in re prim um agend3efuntDeogratiæ,quôdfumma Concordia öd confennentibus Elcdo-rumPrincipefuffragtjs res tanta perfeda eft.Sacpeenim antea cüm dilTenticn tibusElecftorüftudijs Sduoluntatibus diuerfi eligerentur,orta funt inter Germanos bclla ciuilia,plena impq furoris öd crudelitatis, in quibus domi mutua cacdenos Nobilitatis extindtus eft.Abfumptae Imperij uires acpene uniuerfa Germania in (ôlitudinê,uaftitatemcp redaaa eft.rotis aut nomen Imperij nö-ftri contemni coepinltalia deficere,öd alios reges accerfereîTurcæimpunè graf farijdum nds impliciti domefticis bellis,reprimereeos non potuimus. Porto ^antümali hoc tempore difcordiaElccftorum paritura erat^ Cum nonfolùm GermaniaePrincipeSjfedfottafsisetiâexicri reges in media Germania delm-pertj poflcfsioncdimicaturifuiffent.Necleuirer tentata res eft, ut cöfenfus no Iler diflolucretur.Quare cgo quide nö minus propter concordiä nôftrâ,quàm propter ele(ftionêipfam,lætor:DeOcp gratias ago,qui mentes omnium ad con cordiam retinendâ flexit ôd gubernauit.Qtia incolumi fpèramus huic nationt nÔ defuturGconfiliôaddefendendâpatriâ ôd Imperij dignitatê. Etfi diuinitus potius,quàm Humana prudentia perfedlô eft,ut uoluntates noftræ côgruerêt, tamêhacin reetiamueftrauirtus ac fapientiaEledlores,maxima glonâ uobis apud exteros reges pariencôciliabit ôdbencuolentiânoftrorûPrincipum, qui uobis tantæ réi arbitrium folis cÔmiferunqut Dominû ipfis, ut euftodê publics falutis,utEcclefi^,orbisterrarûpropugnatoreclegeritis.Âpudhoseo plus admirationis harcueftra^iligentia grauitascç habet, quôdipfi nôtunt quofda nô modo uarijs artificijs,fed etiam propofitis minis ac terroribus,côfcriptô C-xercituhocipftim conatos elle utnoftras mentes diftraherent ac diftociarertt. Vtinam noftrG exemplum ôd pofteris profit,qui quantis laudibus ueftra celc-brabuntfapicntiâjôduirtutemC'quodcauiftisnedifeordia inter uos Orta bellû seternG ôd exitiale patriæ excitaretur. Sed ut ante dixi, Deum agnofeamus âugt; torem cffèhuius cÔfenfus;eumlt;^ ardentibus uotis prcccmur,ut fit perpetuus. Deinde poft^ eledus eftCarolus,nô dubitemusqüinDei confilio ôd uolun-tate ad hoc tantum faftigiG euedus fitiNam haud dubiè fa to ôd uolunta te Dei Imperiadantur. Agamusigitur Deo gratias, quôdPrincipem nobis optimse at^ amplifsimæ fpei dédit : ac petamus, ut auipicia Imperij fint fauftà aC fœli-cia,ôdutDeus gubernet regis Caroli animG,confilia,aAiones,ad gloriâChri-ftiilluftrandâ,adEcclefiætranquillitatem conftituendâ,adpatri3e atep Imperij pacem defendcndâ,3d religionis,legum, iuftitiæ, difciplinæ, conferuationem^ • Haccingentia bona cogitemus uere efle cœleftia beneficia,qûæ generi huma-noperbonosPrincipes Deus impertit.QuareàDcopijs ÔdafsiduispreCibus petcnda.Qucmadmodûille,cuminquit deDeoiQui dat falutem regibustad-monetitacftefoelicialmperia,fiDeusdet falutê,fi gubernet atep adiuueteôs» uuiRefpüblicasadminiftrant. Omnes igiturinuocate Deum ôd DominSnor urumlefum Chriftû,Ôd hancPfalmi uocem pio pedoreingeminate, quæ prC* cationemproregecôtinef.Mittattibiauxiliudefando, ôddeSion tueaturte. Publico etiam nomine poftulamus.ut Carolo fegiRomânorG,ôd eledolmpe b b t tatori»
-ocr page 102-«4« De ekft.amp; coronatione
raton',ac Domino ueftro obediatis.Qixod quidem uos pro fide, uirtute, ac pientia ueftra/aduros efle,non dubitamustpræfertim cùm ille tanta modeftia iudidum noftrum ac fuffragia expedaucrit.Et quemadmodû nos in eledionc præftttimus,nc qua inter nos diicordia oriretunita uos propter publicâ; Impe* rrj tranquillitatéimitamini noftrum exemplûamp;cômuni animo eledo Impera tori obtemperatezquem iure ac legibus fcitis iam efle noftrum DominB. rsam eledio iure aClegibus fada eft.NulIius noUi exempli autores fumus contra U ges.Eft aSt officium neceftàriû,amp; præfertim iàpiêtibus ac magnis uihs dignBgt; iuri ac legibus obtemperare, parère Dominis,cauere omni ftudio,ne côtuma' cia difsipénturlmperia.Ac tarnen UC libentiüs huic Domino pareatis, eædetn uos rationes hortentur,quç animos noftros in Eledione mouerßt.Etenim no folùm nihil cÔtra leges fecimus,fed etiam quantô profpici à nobis potuif,Deo guberrtantenoftras mentes in defignandoPrinci^e,cômuni faluti orbis terra* rum côiulereconati fumus.Quare,ut fancitu eft,Germanies Principe, amp;nbsp;qui* dem in familia Imperatoria nacurn elegimus quem indole ad uirtutem egregia præditS eflè cognouimus.Eminent aßt in eo duæ uirtutesjquæ in fummo Prin cipe maxime neceflàriç,falubres,amp; gratae funt,uideliGCt,amor religionis,amp; bo nitas eximia.QuarS altera eum ad iugiendas libidines,ad uitandas temerarias mutationes,in Ecclefia amp;Repub.adndem feruandâconftantiamtç in promif fis,addetenfionêreligionis amp;Impertj,exufcitat.Vtra£B uerô prohibetlæuitiâ* crudelitatê,iniuftam cupiditate uindidæ.Etfi enim iudicauimus opus eflè po tente Principe,qui autoritärem etiâ uiribus tueri pofleutamc prios ii^enium, amp;nbsp;mores côlîderauimus.Potentia enim nô falutaris,fed pernitiofa eflet orbi,fi ingenium leue aut malS eflèt.Eft aßt ea iam ætas pcnè,quæ fuit Alexandri Ma gni capefeentis Imperiûu'n quauires corporis propemodûmaturucrfit amp;nbsp;inge ni] uigor,induftria,fag3citas,amp;moresfeproferut,utiudicari,qualis fit natura po fsi c. I caqp cum fciremus,rcgemCarolum fuo iudicio multa koneftè SC graui* ter refpondere,SC nô folùm nô hebetem,fi;d ctiâ fingulari induftria 6c diligen* tia in obeundis negocqs,aut prouidendis,aut iudicandis,præditû effezôC catte ras uirtutes habere,bono ÔC magno Principe clignas,ftatucremusà tali predi* turn natura,opes ô^potentiâiuam collocaturS efte,hon adnocendS, fed ad fa lutemhumanigcnerisipotiusduximustantisinftrudû uiribus eligendfi eftè, quàm alium his neceflàrtfs prçfidqs deftitutum.Hoc confilio cenfuimus boni Principis potentiâ autoritärearmandâ eftè.Et quoniâ nos nô tantum Germa* niæ,feduniuerfoorbi terrarûconfuleredebemus,uires cÔparandæ funt,aduer fus ualentifsimos hoftes, nô modo Germaniæ, fed totius Chriftiani nominis. Tantisincrementis,amp;tamfubitis,3nnos iam ferme centS audæ funtresTu'r* carum,utneminidubium eflèpofsit,eos Imperium orbis terrarfi fibipolliceri, nô modo propter uiriummagnitudinem, fed multo magis propter inufitatos atep admirabiles fuccefliis.Etutomittamus priora,Selymus nupernon mino* riuirtute,quàmfœlicitatePerfàs,anteainuiaos,ingéti prælio iupcrauit, ôfex Armenia eiecit.Deinde duobus amplifsimis regnis Syria amp;nbsp;Aegypto potitus
• cft.Et in oriente Imperq Turcici limitéeum côftituit,quiquondâ Romanilm-pertjfucrat.ActantâgloriâcÔfecutuseft,utmaiorcs fuosnô folùm regniam* plitudine,fed etiam fœlicitate fuperare uideatur.Nam amp;nbsp;pater Si auus Macho tnetcs,cùm quidem dux eflet unus omniSeiusætaris acerrimus,amp;fœlicifsimi cum tentaflentSyriam,acceptis magnis detrimentis indefuntrepulfi. AtSely muSjUelutin eodem curfu,profligato Perfico exercitu,^riam atlt;^Aegyptum nô fineacerrima dimicationein poteftatéfuam rcdegit.Hunc,cum natura glo riæ amp;nbsp;immenfç cupidus fit,nô accelsio uiriô,non magnitudo fuccefluS incita* ret ad res maiores fufeipiendasc' Ille uerô iam clafsicum cecinit, QC exercitus in Pannoniam
-ocr page 103-Caroli V.Hiftoria. 847
Pannoniam mific. Videmus autfato quodS hoc temporeduas belltcofifsi'mas naiiones côtundas cHc,Germanica Si Hifpanicä : Ac tenet Carolus magnam Italiæ partem 1 taqj fi omntûgentium confilqs dux aduerfusTurcas legandus elfecpiauddubièomniûuotis expctcrc:ur,amp;f omniufuftiagijs defigriareturlm peracùtCarolus.Qiiare2Cuosamp;plerafq; alias gentes, quæ cum Impcrio nô.-iho fociet3te,autfoEderibuscôiundæfunt,fperamusiüdicium noftrûfùmmo ftudioprobaturoseifeîpræfertimcumomnesnorint Garoiû fingulari mode^ rationenaturæpr.2ditum etTcjiTiaximecj àfuperbia,læuitia,cupiditateiniuftae dommationis,abhorrere. Elïetenimformidanda liberis tanta potentia,elTenc meruendælmperi] SCorbis tcrrarum graues mucationcs,nifinaturæbonitate timoreDei potentiam modératurus uidcretur:Qiiod ut fperemusjgrauifsi-misargùmentisadducimur.lndoles enim'ipfius penitus nobis perfpedaéfi^ cognouimuslt;5 eumhabereinfixâ animomirihcâreuerentiâ erga religiônem, fîdem pàdorû côftantifsimèpræftaie,amp;àcrudelitafequàmmaximèàbhône-re.Suntaût omnium reliquarûuirtutum nutrices,relig)o,ueritas,amp;manfuetu-do.Deindefamiliænaturamouemuqquæ Imperiûïam annos plus odoginta ita tenuitj ùtnoridum pœniterenos AuftriacorûPrincipum debeat: Inprimis enim enitüit in utrocç in auô ôd proauo,cximià moderatio lenitastquæ qui-dem in Maximiliano Cæfarenonpoterat fegnities uideri. Nemo ennn erat il-lo iri armis âcrior.Qiioties armis dimicauit ipfeïquot; Qjioties paruis fopqs,ingen tesfuditexercitusf Nunquâfortunæfuccumbebateius anirrius. Rurfusin ui-doria,in toga mitilsimus érat.Etquod lîngularis erat prudentiçjpræcipuo ftvi dio cauebatneiracundiaincitatuSjpræberetoccafionêmütationibusEcclefiç aut Iinperq. Ab hoc prognatû Carolum,referre auitâ modérationé animaduer timUs:2Cea elfe grauitatepræditûfcimus,ut intuens iri maiorû exempla nô fit cômilTuruSjUC ab illis degenerafïedicaturiut aliènes mores, indignos maiori-bus,accerfiui(re,ut primus laudatifsimae familiæ nota fuperbiæ, 00 crudelitatis inüfsilTcferatur.MeminitetiâàuipræCepta,detimoreDei,decura tuehdæ re-lig,onis,decleméntia;quæutdccet,uelutoracuiaobferuat. Qiianquam quid opus eft longa oratione. lam fpecimeninduftriæ amp;nbsp;uirtutû aharû deditm Hi-fpania.Auo eius materno extindo,magni mötus in regno,amp; ctüiles difcordiç erantexortæ.Hasaduentufuo reprefsit:cumlt;^eius nationisingeniabellico-filsimâfinqSCexteros dominos nô facile patiàiitur,tàmén ipfenon tam armis, quàrnuirtüns,acpræcipuèbônitatisadmiratione,totam Hifîianiânuncita re-tinetin officio, üt nemo regum unqüâtampacatâ tenuerit.Qriarequantûhù-manitusprouideri potuiqelegimus Imperatorém, inquoemn uirtute poten-tiacÔnmda eft,uteius uires præfidiô eirentre1igioni,l'Tiperio,amp;uniuerio no-miniChriftiano.Proinde uos aufpicijs Imperij ipfius ’æta 5^ faufta precaminn cicß libenterobedite,utdecct Principes ôdpopulosamâtcspublicæ tranquil-litatis.Poftremô cumingentemludûSC mœrorem,inter! tus Maxirniliani attu leriqdecetuos uimfatiæquioreanimoferre-.poftquâ nepos,quemille charifsi mumhabuit,amp;nobisaliquandocômendauit,ipfifuccefsit,ut nôomnino ex- , tindus uideri pofsit.Deindeipfiusmanibus hocofficiûtrtbuitc,utm2iori ftü-dionepoti pareatis,ôôconfiltjsùeftris S«^coptis,fiifcipientê grauifsimâlmpërq molem,fummac5cordiaadiüuétis.(.^iod eO et am uobis faciendûeftmaiore cura utimpertj poftèfsiônem retineatis^quam fineconcordia tueri riequaquâ poftumus.Cogitatsàûtquantumdecus fitjUhamhancnationem deledâelle, quæ nô tantum fuos fines defenderetjed euftos eflet etiam cçterarû gentium;
pro cômuni falute Chriftiani nominis præcipuâftàtionem tenvret-Hoc déçus magna uirtute partum à mifioribus^OÔ annos levé ïam odmgentqsin bac tiatione cöferuatumjfapientia 2gt;C côcordià Phncipûmolite nunc per difcordiâ b b 3 amitterè^
-ocr page 104-848 De eïeót.amp;coronaüione
am’'trcrc,ealt;ÿ in re cum ncfti ç gloriæ amp;nbsp;tranquiî’itatijtum ucrô fâîutt orbfs tergt; rarii.n confulite.Idt^offi'ciumrrincfpesamp;eosqinpixfuiirReipublicarjmaxi ’ mcdebcrc Deo fta cuite,ut cômuni faluti omnibus uiribus confulant. Hæc rc^ î nuticiantijpopuluscurn plaufiiacclamabat. Nihil cnimoi7niibus ordinibus s eratoptatiuSjquainoludi expeô:ationêGanoiû,quiïmperiûlîbidefponderâf« | Itaqj audito Caroli nomine,omnesunauoceamp;côfcnfueîedionemapprobA'^ I banc.AguncgratiasDeoOpt.Max.primûquodmetusCiuiliû belloift fubia^ x tus erat côfcnfu n)fFragiorû:Deinde,quod omncs iudicabât diuinittîs orbi rer-tarumfalutaremPrincipcmdatum efle. Omnes iam cum ominabanturhuius Caroli uircurê 3C fœ’ici ta tepræfidio f'uturâ toti Europa-: omnes nota fàciebât, ut aufpicia client faufta SCfœlicia. Secundûhæc,Legati ipfius Caroli Mogun nbsp;■
tia euocantur: qui magno honore excepti,atcß in comitium inrrodudi,ccrtius ex ipfisEledoribuscognofcunttDiuiMaximilian) nepotê,cuius ipfiLcgatos agcbaticundis fuffragijs rite clectû SrircnunciatûclTeRomanoiûlmpcratorc. Deindeadhibitiin côhliumabijfdemPrincipibus côfulunturdegubernanda Imperij adminiftratione,donee rebus in Hifpania conftitutis,Carolus in Ger--maniam ueniret.Nam ipfo proculabfente efhciendû erat, ut Germania tran^ j quilla encf,ne'ueGalIica: fadiones,motus in Germania excitarent. Delectus * eft igitiir Caftmirus Marchio Brandeburgenfis,quilegiones certis in locis col J locatas haberetin praîfidijs,ô^duceretexercitvi,fi qua belli gerendinccefsitas incidcret.Ädiun Ai funtElcAores certi,quorßcÖfilio uteretur.His rebus con^ fticutis,legati dimiçtuntur: quos difeedentes profecuti funt Principes cleAo' j res ufeç Moguntiä.IndeFrancofordfam reuerfijfuos ipfi Legatos cum !itc-ris ad Carolö mittunttcuius legationis,Fridericus Palatinus Rheni,principetn locum obtinebatdnterea eleAionis nuncq magnis,diurnis,no Aurnist^ itinC' J nbusin Hiipaniam eötendunt, èquibus unus cximia celeritatecæteros ante- gt;nbsp;uertens,nonodieBarcinû(uulgôBarlenonâuocant)peruenit,exeo quo Fran ; cofordiaprofeAuseft:cum(^lætum,exoptatumc]^nunciûillucattulilïèr,à rC' 5 ge,qucm in cubiculo mane adhuc quiefeentê inueniumagno auri pondéré do natus eft.NecFridericusPalatinus longarn initincre moram fecit.Nam prid. | Calend.Dccembris eodem peruenit,cumlt;ç ad urbem accederet Barfellonam, ! rex cognito eius aduentu,ad tria ferme milliaria obuiâ ei procefsit.Legatis be- | nigne £lt; comiter exceptis,inq? oppidûintroduAis,literæ Regi ab ElcAoribus I fcriptæredduntur.Inliteris primum ineratcômemoratiobeneuolentiæPrinci 1 pum erga Carolum,amp;officii.CumaötIn^eriafato regantur,narrabat diuini-tus hanceleAionem gubernatâ cfte,utfumagiorö concordiâ, uniucrfæGet maniac uota côfentientia oftenderent, etfiipuetiâ iudicio fuo de familia, deep ipfius uirtute,neminem putarintipfianteferendS fuiffe. Huicorationi graui-ter fcripcæ,adieA3 erat petitio,ut Imperium fine recuiatione acciperet, ÖC con' ftitutis rebus iri Hifpania,maturetiterin Germania Carolus, acceptis SGeAis literis,cum exiftimaretfequafi diuina uoce,tanto cöfenfu totius patriæ uoca-rijetfi uidebat quanta rerum moles fibi imponebatur.tamen QC Deo obtempc randum,amp; patriä non deftituendä eflecenfebat.Refpondit autem Legatis per MercurinSOratoremtHuicenim fummalaus eloquentiætribuebatur. Vfus eft igiturMercurinusluculenta OrationCjatcp huiufmodiuerba fecit. Iure lac- z tarur rex Carolus,cum beneuolentia,tumueróetiamgrauifsimo iudicio fum* 5 miSenatus,GermaniacPrincipü,qui tarn dubio tempore,lmpcrrj gubernatio-nem ipfi uni,tutó cômendari cenfuCrûtC^uidenim autgratius ei acciderepo-tefte quàm quod ab uniuerfa patria feuereamari intelligiqauthonorificétiusC’ quam quod fapientiisimi Principes tantä ipfi uirtutem tribuunt,ö0 quafi diuf nantes,eam fpem deipfius fide a foelicitate cÔceperunt,neminê ut ad hoc Im;
peil
-ocr page 105-Caroli V.Hiftoria. «40
pert) faftig{nnt,quam ipfum,euchere maluerint.Vicifsim igitut nbsp;nbsp;patriæ pie-^
tatem,2lt; cognatis principibus beneuolentia perpétua pollicetur. Deltberan^ tern aut delmperio accipiendo diuerfae curac diu exercueröt. Etfi enim magni animi eft,no deterreri mole rerö,8lt; magnitudine periculorû,quae uidentut im pendcre intuenti nunc Italia quae à Gallis tenetur,nuncTurcas denunciantes bells Pannontjsj tarnen cumuerè fitdiuinaresgubernatio,necnifiafpirantc DeOjfoeUx eftepofsitjContanterôCreligiolè Imperia accipiendafunuHacc etiS Hifpania,etfiuiresfuas^quaenofuntexiguæ,adfocictatêrerunigerendarS of ferqtamë ipfum regem domi,uelut infpecula regni,alsiduum efle mallet. Sea eregione aurum uidebatur,patriæ opem ab ipfo imploranti deeffe.Mouit etiä animS gentilium decus,atcp honeftS eftc iudicaqaui SC proaui exempla fequi. Et cum auus Collapfas res rurfus erexerit,cumcp huic familiæ potitæhoc fafti-giO,tântæaccefferintopes,arbicraturdiuinitushancfamiliâadlmpert| defen-lionem ttocari. Poftremo etiâ principum EledorS uotis SC iudicio perrnöüe-tur,ut rem omniS difficillimS,ltnperq gubernatione, fufeipere minus recufet. Tam multæ graues caufæ cum côcutrerent:cumlt;$ diuinitus fe uocari adimpe riitm,patriæ côfenfu,ftatueret:tândem,quôdtoelixfauftumà fitjraperiû acci-pere rex Carolus decreuic Sc banc uoluntatê fuamduxFriciericc à te exponi Eledoribus.SCpcrferriintôtam Germania poftulauPrincipiouerd quodRé-gum fapientifsimus Salomon unum optabaqidipfe quoeç optaqcùm hilrna-nafapientianonfitpartantægubernationijUtDeus pedus SC confilia ipfius in toga,SC in armis regaqac perficiat,ut Ecclcfiæ 8C toti generi humâno, hæci-pftus gubernatio falutaris fit.Meminit rex Carolus,ex bac ipfa Hifpänia duos Principes ad Imperiû uocatos eire,Traianû SC TbeodofiumrquorS alter optigt; mus appellatus elbalter non folùm bonitate ÔC armisTraiano par fuit,fed etiâ badaude excelluiqquôd uerèDeum coluif.ac perlecit, ut Euangeliumlatius propagaretur,8C côcordiam Ecclefiæ,piè,diremptis dilsidqs,côftituic.Hi duo Principes ex Hifpania euocati,cumfuerintfalutarcs orbi terrarS,lætaturomi-fte.HorS exempla fibiproponeqôCannumerarflaudatifsimis Inlperatôribus uolet.Summa uirtus maiorSfuitinutracpfamiliajAuftriaca SCHifpânicarHo turn fimilitudo in regis Caroli natura ÔC indole iam præclarè lucet.Comitatùt aSt fœlicitas cum ceteras uirtutes,tum uerô præcipuè pietatê erga Dettrn,quç in rege Carolo eminet.QLiare fpes eft eius gubernatione fauftâftoclicê ÔC falu-tarem fore orbi tèrrarü,ÔC ut fit,omnesborii totopedorcuota faccre debent. Tu ùero duxFriderice itô,ôC Principibus Elêdoribüs gràtias agitOj qüorû co gnouiteximiâerga febencitolentiâ eire,acuolüntatès eorüm côfirrtiato,3Clin peratorem Caroliwetere dicito,utipfi tan^ euftodes publicaé pacis, fua fide, côcOrdia,uirtute,Germàniæ tranquillitatê tueantur,donec Imperator in Germania ueniet,qui quidem àdueritû maturate quamprimû decreui t. Hæc cunt Mercurinus dixiffeqtota curialætitiaéplenâ,regi Carolo ÔClmperatori omnia faufta precabatur.Pofteafcfiptæfüritliterac ad Eledores,in quibüs rex fe Im-p^erium accepifte profitetUr,cC de côftituendo ftatu Imperq, nibil fine confiiio feledorG,fadurûeflèprofitetUr.Cômemoratfibibeneuoleritiâ ipfotû iucon-difsimam elTe'.SC uoluntates eorûcôfirmatToftremô poUteetur ctiam breui fe in Germania uenturû effè.VtigiturfolicitisEledoribus quamprimum uolun tas Caroli Imperatoris fignificaretur,Fridericus Palaiinus amplifsiinis munegt; tibus ornatuSjftatim dimiffus eft.Cæfar autem initio ueris ex Hifpania folues, traiecitin Angliâ,ubiàrcgéHenricô vui.nôfolùm comitcr,prôipfOrû necef-fitudine SC hofpittj iUrè,fed etiâ Iplendidifsimo apparatu,exceptus eft.Cumlt;ç feedera inter duos reges çôfirmatà effent,Anglus pollicitus en, fe Caroli coro llaiioni interfuturumefte,honoris ipfius caula* Poft paUcos dies indeuenitin
b b 4 Belgicurrtj
-ocr page 106-8fo Deeicft amp;coronat,CaroIi V.
Bçlgtcum,ubi magna frequêda omnium ord/num, fauftis cumominfbus ev cepit.Gratülanturredttum eo maioreuenerationexquia iam uirum Gerncbant Pnncipem,quiinHifpaniam anteannos aliquot admodumadolcfcens profe (flus fuerar.Optant laeta amp;nbsp;fceltcia Imperq aufpicia.Commoratur auté rex Ga-rolus aliquâtirperinBelgicOjtum utduicatum fuarum ftatum cognofcat: tum utAngli aduentum cxpedct.Scd hunc facile rexFrancifcus pcrpulitjneCaro lum comi'taretur,acfibi Anglum noui^atflionibus adiunxit, quæ deinde ma ênas reium conueifiones attulerunt. Tandem igitur Aquifgranum uenitrex ^aroluSjflolem fecum Burgundtcæ ScBelgicx nobilitatis ducens. Et quan® inoppidp QC uicinia graflabaturlues peftilenSjtamenenoui exempli autor ei-fet,mutarelocum coronationis noluit. Aduenientiobuiam proceflerunt Ele-(îloreSjôdferè omnesreliqui Germaniae principes.Aderat ÔC coetus facerdotö, Caroli Magni monimenta gerens.Poftero die,qui fuit dies duodecimus men fis Odobristcoronatus elfin aedemaiori Aquilgrani,uereri ritU4Moguntinus
Colonienfis indutum trabea adaram adduxerunt.DuxPalatinus orbis fi-Çuram præferebat:DuxSaxoniæenfem,Marchio Brandenburgenfis fceptrS» ’reuirenfis uerô,moreà maioribus accepto, regem unxit. Hic ad aram iufiu-randum præledum ell.Deinde corona â Moguntino ÔC Colonienfi impolîta. Poftea tradita,lceptrS amp;nbsp;enfis.His cæremonqs peralt;flis,regium côuiuium ap-paratunin quo Eledorum diftributa funt minilteria. AftatMoguntinus codi-cillos ÔC fîgillum manu geftansiMarchio Brandeburgêfis fceptrum,regis Bo-hemici Iegatus,Pincernæ munerefungitur,PalatinuSjDapiferi. Interim in fo-ro duxSaxoniæ auenam equitibus diltribuit. Aflàtur SC taurus integer, refer-tus altilibus omnis generis,unde primum coronato régi Romanorum appo-niturferculum.PoltcoronationemCæfar cum principibus Coloniam uenif, utdefuturoconuentucolloqucrentur,inquodeueterimore poft coronatio-nemlexdepace communi renouatur, SC de fumma Reipublicædeliberatur» Decretumeftigitur,utadCalendasIanuariasindiccrcturcôuentus Vuorma-tiæ. His adis, amp;nbsp;Carolus in Belgicum redrjt, dC cxteti principes in fuas ditio-pes difceflèrunt.
HERMANNI COMITIS NEVENARH, PRAE-_POSITI ECCLESIAE COLONiENSIS EPIGRAMJMA I N defedionem folis ôi. Eledionem Caroli regis
Romanorum,
Délituit nuper cœïi fub uertice Pbcebut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouo ndijt Cafare Phabut ouMS.
Occuluit^ [uum DieUui ipfe iubar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prgo hoc idtn confiât,quo pado regnet uterq^,
tmerfit fubito diuinum Citfiiris afirum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phoebui apud fuperos^Ciefitr 'm orbe regit,
Elufdem Epigramma in Caclàrcm amp;nbsp;Atlantem.
lAdgniu Atldt htvmeris gefiire putdtur Olymptmt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solut, Cr ex alto pedore cundd gerit,
QuamuifUerculedfitreleudtutope. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥ortioredigiturrobufioClt;efar Atlante^
^dffWfüemCtefitrterrdrwmfufimetorbeM itlecapitfocium,rennuitifiepdrem.
Etufdem ad Carolum rêgem Romanorum diftichon.
Dent fitperifdnvm te umcere Nefioritdnnot Carole.idmnequetmthidarephtrdtibi,
CORO-
-ocr page 107-Sn
I
COR'ONATIO CA-
R O L I V, C AE S A R I S A V G, A P V D A Qjr IîGRANVM, per HARTMAN NVM MAVRVH HERMAN« ni Archiepifcopi Colonienfîs Confîliarium,qui d coronas tioni interfuitjdefcripta.
SBRENISSIMO, ILLVSTRISS. Q, PRlNs CI PI, ATQ^VE DOMINO, D. FERDINANDO, HISPANIARVM PrindpijArchiduci Auftriæ,Daa' Btirgundiæ, nbsp;nbsp;nbsp;Csef. Maieft. per Germaniam
fuprcmo Vicario,grattofifs.D.fuo Hartmannus Maurus,IegumPro-kfldr,ofFertimmQbiktnfîdem,«ohintariam($ feruitutem.
■ Ë R E N1 s S.dfg'; illitftriß.Pnttcepf^gfatio/tßitne Domine, aïicludnto ante ßufHßimdm coyond^ tionem inuiäißtmi Uißgt;inidrum regis Cdthölid, ßdtris Serehitdtis tiiic dmdntißin:i,m Romano»
riwn regem Prindpum Eledoruin CoußtUar^uocatu RegiieMaieft.cumgcneroßt dtij, prdftrenuo __M uiro Plorentio de xfelßein,Comite de Egmunda,Regio tune magißro equitum ( Aqui/granum ad dpparandum cundd,ne qud res Ctefarem moraretur ) pr£miß'ojde c^rimonijs tant£ celebritatis rité exequen» dis^aliquandiufiniul commentdti,ob itt medium exhibitas diuerßts fch£das olim ab imperitis annotdtas,non pd rum dißicultatis dtcji molejii£,antequam in unamfententidin conuenirent,habuere. Qjtapropter uiftvm c^l Do mino Caurentio oper£ predum fore,tdnti facri ritus ( quos non niß ordine tradari conuiniret)aliquandoßnt plidter,dtq- uerèUterisßgiUdtirnquemadmodum oculisßibiedißertint^commendare : utea re, tuth populiab eojin quo hadeivisuerßti errore,liberenturitum pos^ßituroruin quoq; quieti )pr£ßdßs tarn ineptis altered* tionibus ) eonfuleretur.Tametß uerö iujßu eiufdem hatte tarn rftagnißeamßßiuitatem uteunipi iam prident tu» multudrio proßdoßiidio,uerbisq; planecaflrenßbus obiter^aliaqi iuxtd agendo eonfarcind/femdinbeeilliiatis tarnen me£ eonfdentia deterritus,eonliilui primum hasmeds qualefcunq; ineptids fie eompriinere,utnunquani emanarent. Sed eunt interim multi multa de bis rebus temerèßeribere, rerumq^ ex conßlfi) ßllarum admixtu, hatte tarn illuflrem atep/plendidam dignationem eommaculdre non erubUere. Neegentes,quibus aquil£ acerbi tati,nometiqj Germanum fempiternoodiodiuinisillishonoribus fuo more maligne interim detrahereueri'ié fant,nOtipotuimeulteriuseontinere,quinhasiHedspertenueslucubrdtiuneulas( pro perenni paruitatis mené erga Cdfiaream Ulaieß.deuotißima fide) rurfius deferiptas,tu£ Serenitdti,ob hoepotißimumiquodco tempore^ quo regales honores impendebdntUr,Serenitas tua Bruxellisfubfi/kns,fi-atem£qi Utopinor Maießuti eedens, dut ne uno loea orbis falus perielitaretur,fi-aternos honores eoram ( qttod unieum tantum maxime l£titi£i exoptatißim£^ eongratuldtioni deficit ) ifiedare non potuit, humitlimè offêrrem. Veilem nihil magis, quam quod dign£ le£lu forent. Sedcur hochdudfiatis cogitdta ratione uotts expofeof cum non debeam animo præfu* mere proptermeamimpolitamferiptionem tantofiilgori,undemanantibus radijs terr£mdridq^ iÜt/firantur^ quicquam lucis atqs jfilëdoris dccefjurum,cum dus generis res fint,qu£ proprio fuo rutilante lubareabfij; fub* mmillratts coUedieijs igniculis fatis exßtlendefcant, Cf fine orationis phaleris atq- pigmetttis,eo ipfo quod nu» d£ foltmi ueritatisreffiedus hahitutfatis dignequ£ legantur.Prontde fitidij meicertißimu iudidu tu£ Sereni* tati,quàm ingeniolum probdri malim.Foueortamë bona ffie,hunc meum laborem duplidter tu£ Sereiiitati ac* ceptum foretcum quod coiundißimifratris diuinos honores, quibus eadem Serenitas tud ob effußßimam fi'd» teniam beneuolentiâ nonfecus quam proprijs deledatur^quafi ob oculos pr£fcriptos ( ubi per aliarum rerivm oecupdtioneslicuerit )legerepoteritttum quod tu£ quoq; Serenitdtiperbreui (fi modo comunitaomniu pené mortaliu uotafoelices ( de quo non ambigo procurfus habuerint ) ufuialiqua ex parte ejfe poterunt, Sed utfi* nemßeiarn optime Princeps,fi huncfuccißuum laborem meum l£to, ferenoq^ uultu benignè fufceperis,neq; of ficiofamfedulitatemmeam penitus improbdueris,cf laborum pr£mium meabunde cepi^eputabo Cf maioret pro gloria tult;e Serenitatis omnibus mgenij,corporisq; neraulis multo alacrius conabor. Hilarcm te atq; fcelid optimePrmceps (ut tUeolim Traianum iufiißimum Cdfarem ) czpriuatim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
CT publice opto,
■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bb S DB
-ocr page 108-8jl
DE CORONÄTIO'
NE CAROLI V. IMP. PER HARTMAN*
NVM MAVRVM CONS. ARCHiEPiSCOFÎ
Colonienfis#
o M P A M proximæ Coronationis qua haud Icio, an noHrS aetas magnificctiorem unquam uidebic,ideo rudi^caftrcnfi^ î^dnttate fcribereftatui,nedetamcelebri feßiuitateapudfuC cefsi'uam pofteritatem,inepta aliqua difceptatio, qucroadmo in præfentia ob diuenifsi'mas adnotanones tempore co Maximilianifadas,ufuuenit,(uboriatur.KC' cedit quod non défunt,qui ea ip(â,quac proximè omnium pc hèmortaliumoculis fubieda fuere,alio longé modo ati^gcfta funt,in publi' cumtemercincogitatac^rationecdercnonerubuere,permultaquænon con* tigere referendo. Verùm non tantû mihi fumo,ut non arbitrer, perplures hànC tam iplêdidam relatumateriam,pro ilIuRrifsima fua i^nitate inquifîtius^ex* politiusà literis mandare,æternitatilt;^ confccrar^oflcSed qüia omnibuspC ne prçhabitisconfultationibus à reuerendifsimo Domino Archiepifcopo Co lonienfijUócatu Cçiàris Aquifgranumprçmiflùs cum alqs principüm eledo* rumcönfiliartjsaUatisantiquismonumentisinterfuitproptefeacitraärrögan tiam(utopinor)poniceripoflum,remmetotamexfidefimpliciÈerut geftaeft, uerifsimè traditurQ,enixurumà,nequicquam à mepractermiffum Uideatur. Il lis aût qui tortê me operâ non iatis utiliter collocaflè putant,hoc tantû reipoo' deo: Acquifsimû mihi uideri,datenos diadématibusimperatorû, penes qüos infiriitus cunda gubernartdi labor cônftftitj uehiä^ßmodölaureis hæderarijs, gramirtciscptantoperecelebratis coroniseandemimpctiareuolucrimus.
Qiianquamdeftinaßet Imperator poft forficifsimuminBelgàsaduerttum dièS.Midiaêlis coronari, Prindpescç ut pracfto adeflênt, fetÿ ad pr^ftitutam diem Aquifgrant fiftercnt,perepiftolas hortatus cflet,ob urgentes tame ( quae inciderunc}caufas,res primo in fextamdicm menfis Odobris alqs literis dila ta,quibus licet Imperator certam quoep ipem facerenprçftripta die fefe omni' noAquifgranum tienturum,peteretcp,quo omnia maturius peragerentur,ut quifeg Eledorum cÔfiliarium commentandi caufa de cæremonns coronatio' nis ex more perficiendis ad generofum Qi. perftrenuum uirum Florentium de Ifelftcyn,ComitemdeEgmunda,r^ium magiftrum equitum Aquifgranuni præmitteret,ne rebus inapparatis Regia Maieft.in loco peftilentiæ obnoxio, longiorem moram trahere cogeretur.lncrebrefccnte autem interim deiàcuien' titerstriu tisin Aquiigrano peftis rumore,audo® (ut fit) in maius,ArchiepifeopusMo E!(âorum guntinus,Comes Palatinus Rheni,ô( dux Saxoniæ,regis aduentum in Colo' tdRe^em. nia Agrippina pracftolantes,mifsis continuo literis, magnis precibus petiere, ' ut Imperator ob tam probatam,euidëtemcp caufam,tam fui quam principüm refpedu habito,alium coronationis locum indiceret.Cum autem parum more antequam Principibus refpôderetur, intercefsiflet, ciues^ Aqui^ranenfis» : Coloniâ ad principes oratum mifsi,impenfilsimi^recibus nihil profcciflcnt, legdtifif: ftatuerOt principes eledores cômuni confilio,mifla folenni legatione prius pe », âorum ad tita inftantius flagitare.Nobis autem in itinere exiftentibus, ad priores literas Regfw. RcgiaMaieft.relcripfit, quod ad caufam tantæ necefsitatis defideratis princi-I^icolauf pum annueret,atc^ NicoIaûZieglerVicecancellariû poft fadum ad eos cum Zirgkr. mandatis deftinaret*Sedlegacio principüm eledorum adarum rerum ignara« cceptum
-ocr page 109-Gxf.apud Aquifgr. Sj?
c.Tptam itcreontinuauitjquæfitotç fruftra rcge in oppido Hoy apudCburo-iicsjditionis Epifcopi Lcodienfisj cuius ibidem munidfsima arx uifirur, in quenti die Loiianij Rcgiam Maieft.conuenimus:Poftridielt;^ bene mane pote fiasdicediquidpetiw ucncrimus fadlacófüio inrrodudi,mandata quibusac-cepimus uerbis peregimus,locutuscp eft D.Sebaftianus deRothenhan eques Germanus,Iurislt;^ profeflbr,lingua Alcmana in hanc ferme Centen tiarn.
Principes quidem Eledores ad regia beneplacita femper paracifsimos fore, Oratio«owi feduererijiiedumftudeantobfcquiliieMaieft.ódRegcm Sefeinmanifefturn, ne elcâorîi pen'culûfumà igncm conijciantjindfes magis magisqj pcfté digraŒni.ldeo«^ habifit per obeamquaRegixMaicft.afi:ringcreturfidematcgdeuotionetn Principcscö D. fulere,rogicarecp,nefetemerè cumprincipibustantopericulo cômittercf,fed num de ro-etiamfuæMaietl.undetodusorbis,quàm principum eledorum faluticonfu- theni^u», lerer.Comes Vuilhelmus deNuenar ôd nos,qui à Domino Archiepifeopo Colonienfi,mifsi eramus,licet cadem ex animo poftulaflemus, tarnen pratter ea petitum,oratum(ç nos deftinatos diximus,ut uidelicet RegiaMaieft.in hac fi qua uiia loci commutationerationem iuris atq? eximiæ prærogàtiuædenÔ CxiirMpr.e2 commutando,nccç nouando quicquam ex his,quæ ad coronation?, locumlt;^ rogatiua ec» eins fpcdantjprincipenoftroinicio,habere dignaretur:eueftigioqj exhibut- clcß^ Colo» mus uberrimas archetypas nobifeum allatas diuiRupertiRomanorum regis nienfis. Coloniæ coronati literas,quæ documêro effent inter alias inclitæ Ecclefiæ Co RKprrfw lonienfis,hancqUoqpprærogatiuamcompetere,utColonienfis Archiepifeo- rex Colonie pus quocuncp loco fuæ proumeiæ fuo arbitratu coronationi locum præfinire toronMit poffct.Dominus Florentius quoej ( uir,utomnibus uirtutibu3,ira humanita-tis quoejlaudibus inftrudifsimus) ubi refciuiqquamobrem Icgati principum amandati effent aduocatione ciuiumfufcepta,ne qui iuoinettatu fuprautres proexpediendishofpitijSjComparandisc^eduîtis impendiafecercivrccupcra-biliterdamnificarentur,ne’ueapparatus pereumfummolabore, ut tantæmul titudini pateret receptus irritarentur,citatis equis poftridiequam AquifgranS egreffus,feftinatoninercregem Louant] affccutus,aliquanto ante aduentum legato rumRcgiæMateft.omni rationeaffirmauit,pcflcm non tam uehemen-tem effe,nelt;ç tam latè defçuire,ficut fupra fîdeni üeri diffeminaturn effet. Ea igi turadmonitione,ctiamquia à regibus Romanis (ut uulgo perfuafum) quali pro dono urbi Aquifgranenfiolim Gallicanarum prouinciaru capiti afsigna-ta Cedes Regia ÔC ab hac gente ueluthæreditaria Cemper obtenra, effedf um eft ut mox ubi hæc comperta,in diuerCum demutata Cententia legatis Pnncipum baud diu dilata conCultationead hunc modum refpondereturper D.GeorgiS D.Georgiut LamoerterluriCperitumjà cuius ore uelutbeato quoda eloquently fonte ideo- Lamferter, ma Germanicum manabat,Imperaforiam Maieft.antiqui moris rcCpcdum ha bere,conftanterdecreuinc,menti^ federe, nullibi,nifi inanriqua Carolorum fedc,regni diadema afliimere: non côCulcum effe, ob leuem momentaneamep caufam ritum coronandipriCcum aduerCum præCcripta bullæ aureæ Caroli no uari.Et quia Maieft.fuy compercum,morbi uim non tam lateuagari,ficu£falfo rumore ad principum aures delatum,ideó ob expertam principum erga fuam Maieft.beneuolentiam,Cenon dubitare,quin principes elecffores eo conucni-rent,quo Maieft.fuam tendereuiderint.Et quia aureac bullaementio fatffa,ad-dam hie non intempeftiueunum,utopinor no uulgo cognitum.Quanquam CarolusQiiartus Imperatorbullaaureaftatuerit,regdRomanorödelignaho- Locuirlti nes Franckfordiae apud Moganucelebrari debere,idem tame Carolus, aureae dionis» bullæ conditor,ea quacdeEleclionis loco ftatuta contraria Candlioncad præ-textum,quod tantam eledionemloco reftringi perabCurdum fore,anno à na-tiuitateDomini M.ccc.LXUi.palàm reCcidit,Cumma(ut meû eft iudiciû)ratione.
Non
-ocr page 110-8î4 Coronatio Caroli V. '
Non cm’m èMaieft.tanti Iinpcrij eil, nt Principes fèmperdrcum Rhen( margî nés hæreant immobileSjficricj poteft,ut Imperator cum Elecfloribus procul m ho'ftili folo degafadeodiTsitOjUt intra præfi'nita bullæ tempora nullo pado Franckfordiamattingerepofsintadeligendumjfilmperator forte occumbat, auttnfatàconcedat.Hæcnon fcribo,quod putem temerè maiorûmoremmU ta ndum.Magni enim Prouinctales faciunutefte lurifconfultOjfcruari ipfis an' tiquas confuetudines :fcd quodnÔfitPnhdpibusnecefsitas impofitâ,folùni Franckfordtædedtonem celebraremonmetamenlatet olim extra Romanö agrum,qüi Italia terminabatur,non potuilïè dici didatorem. Vix audeo aflê' rere,quôdhaecreuocatioomnesPrincipumConfiHarios,alijsmaioribuscpre' bus intentos latuerit.Sed dehis fatis.LicetLegati bafcrefponfa referre iu(si,ta niêabf^ moragenerofusDominusMaximilianusdeSiebenbergen^magnîC deSffc Qtrmtegrèadminiftratamtumultuantem Sueuiam autoritatis Coloniam ad fecrttfrgert. pnncipes refponfumoperientes miflus, quîhortando monendoànunc fin' gulosoninc uniuerfos tandem effècit,ut Principes fè in poteftate Régis futU' ros elîè dicerent,morem uoluntati Regis gefturos,impcratacp obedienter fa' durosjlequuturos«^ quocunc^ rex uoluerit,etiam Aquifgranum: magis prO' -k, fedàdifsimulatoquamfpretopericuloratthàncfolidtudinemnô plustridui - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f, ituram.Solus dux SaxoniæFridcricris:cit‘i fnclytâ gloria integritatis nihil un
(/«xSaxoniic qtjanichariüsïobaduerfamualetudinemColonfaemanerecogebatür.Dietgi lüffiai cupi- tnrqua coniieneratxXi.Odob. Colohiæ Moguntinus atqp Trcuirenfis 'tur (juÀm chicpifcopi,Legatus Marchionis loachimus Aquifgranû ingrefsigt;dUes inter öcciirtif. fpetnmetum«^ dubios (plûtes enimhebdomadæintercelTerantjCurhresparô cerra uidebaturJmaximoperèexhilararSt.Statimatc^Principes equisdefcen difren»-,Marefcalci fiue Magiftri equitumfingulorum Prindpumirtbofpitio f.}irchio Cd Marchionis Cafimiri conuenerunt, confultaturi, præfente domino Floren' fimiruf. nbsp;nbsp;ho de Yrclftein,caeteriscç rcgîjs Confiliarqs,quo ordineproxima luceagmina
Prindpüm ihgrederentunneob contentionem antelationis aliquis tumukus atcß diiîchrioaboriretür.Etlicetdiuerfitasantiquarû annotationum diffîcul' ƒ tatem peperiflet,omniû tarnen una atcj inuariabilis fcntentia fuit, atcç ita con ( iienitjUtPrincipumEIedorumagminaiundimamp;exordine abfcj aliorûad' tnixtUjperdcbitainteruallaingrederentun
Cœna pera via,primart) regis Gonfiliari), Principes, uiriamplils. honoriîjus Epifcopitt ufi,intcrquoseratEpi(copusLeodienfisPrincepsfidei,pietatis immobiliser Leodien/îf, ga Cæfarem,Dominus Florentius,Dominusde Siebenbergen, acceflerßtÄr chiepifcopumColonienfem corortatoremjde^ràtionecoronationis commit nicarunt.interaliaautemdifceptabatur,andic fandti Séuenni,quaeinftab3nt coronatio ritèexplert pofsit, ex quo is diesapud incolas non foret Celebris» PræfuI Leodienfis,in cuius diœcefî Aquifgranum côfiftinallerebat, omnis du bitationispfæfcindendæcaufafefeiunurûproclamarijUrprocclebriüelin fo' ro feriaretur. Complacitumà omnibus, ut isdiesfeïlushaberctur.NechoC cuiquam abfurdum uideridebet, tametfienim Epifeoporum confecrationes ex morefolum diebus Dominicis fiant i hoc tarnen in undlione regum (quas nihil fignifîcat,quàm quod datam cœlittis potcntiam leniter placide^ eos exercerecôueniatjhaud opus fuit fêruare,hocpotifsimum tempore, ?Vin tart to contagionis metu attç trepidationenihil minus expediebat,ubi étiam ex di ligenti temporum fupputationeliquido côftat,neq5 FridericQ Cæfarem,neq^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui eum præcefsitSigiimundurri,die Dominica fuillecoronatos.
Pofteradie Principes eledorespræterArchiepifcopum Colonicnfèm,qiil alijs rebus inten tus in hofpitio manfit,afcenderuntdorHum Senatoriam infC' tiorem,habita(^confultationedefingulis,ulteriusafcendcruntad,uidenduirt gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordincirt
-ocr page 111-Gæf.apud AquHgr. 8sî
ordincm menfarü:reliquumlt;$ apparatum^dcferebâturq; ante cos dum afccn-dcrent defcenderentt^ publicè ex iureRegaliû uaginis exempt! enfesj nondd enim (uprema poteftas aduenerat
PrandiofadOjOmnis çtasfexusc^ultraltalicum miliare fefeadfpcdlândum effuditjPrincipcstÿ cum armatis agminibus Caefari obuiâ prodierunt: ÔC cum haudlongè proceîsilTentjapparuit Regia Maieftas cum ornatifsimo equituni peditum^ cxercitu,qu3ecum peruenilfetadlocum æditiorem, ad inftruendû explicandumcB ordines militum,atq) compOnêdum agmiiia, oportunum a d hoc à Domino FlorentioMarefcalcopræmeditatumfperuiam quippc quarrt regiam incolænominantdiffîcilis in urbem aditus patebaqaliquandiuRegià Maieft.fubftititèconfpeôluinloco eleuatioreinteriacente patente atc^ equi-tabili campo,Principum Germanorum agminafimiliter expedlabant, donee MarchioGafimirus,8cD.Florentius ordines difponerent,agmina($ explica-rent.Cum aût Regia Maieft.fefe mouere cœpifleqatcp iam in confpcâuPrin-cipum cledorûcneqfinguliPrincipes aflumptis xii Comitibüs cçteris^ fub-fiftere iufsiSjRegiæ Maieft.obuiam properarnt, defilientesc^ de equis ünguli cum quatuor côfiliariisRegiâMaicft.equo etiâ defcêderenitentê, permanere coëgcrût.Dein teuercdifsimè honorificentifsimelt;$ per Archiepifeopum Mo-guncinuexceperût,quiinhuncfermèmodôlinguaTeutonica uerbafecitdllu oyatioeUi ftiifsimc,inuidifsimecpR€x,gratiorifsimè Domine,fratrès mei Principes ele- ftorumad (flores,etiâLegatiilluftriSPnncipum ducisSaxoniæ,Marchioniscp Branden Regeuj, burgenfis fratrû meotG,2lt; egOjUenimus uocatu ueftræ Maieftatis eidem ob-uiam.Qriantum aût nos omnes defaufto fœlicicp aduentu ucflræ Maieftatis in facrum Romanum Imperium amp;nbsp;Germanica nationem gauifi fumus,haud dubiè ueftra Maieftas partim à noftris perfonis,partim ab ambafiatoribus no ftris gratioièfufficientercg didicic.Nunc uerô magis exhilaratnur,eo qutSd da-tur ueftræ Maieftatis optatifsimâ defidcratifsimamcç perfonam uidere, collo-quir^.Cum eadem paratifsimi ergo adfumus,ad ingrediendS cum ueftra Ma-ieftate urbem Aquifgranû, opera ftudiumcp nauare ad explendûlaudabilifsl-mum ueftræ Maieft.prQpofitS,exequendum($ m unus coronationis. Denicp ad agendQ,pertracflandum,côficiendum(Ç omnia,Deo adiutore,quæ ad earrt rem aliquo modo pertineanqatep requirantur,nosftatus(^noftrosueftræMa ieftatiSjUt Domino noftro eratiofifsimo obfequentifsimc commendantes.
Dominus Cardinalis Salisburgêfis,homo pro anxia fua diligentia atœ uir- CdrJmaiü tutedignus,quôdt3mfîdiseum lortunauberibusalueritjiulTuRegiæ Maie- SdUfiur^ett» ftatis hortatus,Principes reafeendere cquos,notnine Régis Principes refalu- fis. tauif.eoruiTK^ beneuolentiç grattas agens,dixit«^RegiæMaieftati,ob perfpe (flam erga fe Principum amicitiam,gratulationcm eorum probatifsimam eflet nec minorem uoluptatem de amicilsimorum Principum fuorû confpetflvx ce- nbsp;nbsp;•
pifle poft mutuam falutationem.Continuato familiari colloquio, extrahebât tempus in Palatini aduentu,qui eadem die,abfcp eo qutid deicendiffet equos, ciuitatem pertranfiês,Regi ante portas obuiam ueniqqui fimiliterRegem eX-cepit,2lt; rurfum equum akendit.Dumà hæc agebantur, parutn erat ultra ho-ram fecundâ poft meridiê; fie, quôd niu inepta altercatio atep côcertatio,inter Legatum ducis Saxoniæ,Principem de Anholt,amp;f ducemluliacêfem,uter eo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
rum præequitarec,inciditret,potuiftet ornatifsimus fplendidifsimuscp excrci-tusRegius (ad quemuifendS,die opus fuiffèt) fumma luce,die ferenifsima lU cidifsimaep ciuitatêingredi,qu{5dmagnopereRegiaMaieft. cupere uidebat, eo quôd pridie quâ ingrederetur,in arce quads non ultra fefquimiliare difsita, perno(îlauerat.UuxetenimIuliacenfis,quiapropèquadringentos équités in-ftrucflifsimos in câpis habebaqnô tâ aurata atep difcolori uefte,^ ferro atqj çrc fulgentesj
-ocr page 112-8f(S Coronatio Caroli V.
fulgentcs,nonfuftinuitfuos inter Germanos équités nullis fecundos,nouifsi tno loco ordinari.Saxones ucró ad antiquû morem,repertas^ fchacdulas,quç ■ eis fiifïïagab3ntur,proUocantes obfirmatèur2ebant,aflerentes, fequidê pet' mifïuroSjUt luliäcen.cumuigintiquatuormodäequitibus,infidei publicæeo loci ex iure præfedurg dartdæ,fiuefalui côdudusatc^ cômeatus fignum,pof' ccderent,quêadmodûretro3dts temporibusomnirationeaffîrmabant fadô» nifceputio iniuriosc^’ efleluliacenfes,flultr3hocpergerent,Prii»cipieorSArchimarfcalco ’ ob anteldT ïniperi) ( cui ftatibus,in campis Imperijjôô expeditione exiftcntibus^competc rionon. fet prærogatiua praccedendi,ordinescp inftruendi ) contra irrefragabilem, uC' tunifsimumc^morem,pctit3denegare.Necpotuitbæcpertinax pluiculisuet bis habita côtentio,quaereminterturbauit,diufèdari.MultaigitUrnefupercol locutijhancunam utam( ut materia tumultus fubduceretur) tandem inuene-re,quôd dux Iuliacenüs cum luis copqs^eueftigiô ciuitatem abft^ eo,quôd ho fpitiafubintrarent,àntcomnespertranlîret.
Itacf poft innumeros pene,qui uarijs armis,ueftitu atcp moribüs, partim ar-mati,equis infidebant,partim uerô ueftibus holofericis induti, mulis inhære* tAtirchio lo- bantjUenitMarchio loannes Brandenburgêfis:ine,qui Reginam uxorem du* dnnes Brd»x xit Arrôgôniæ,in uefteaurea,cum aliquot equitibus leuittr armatis, Ciicuffl denburgeßs, eum currebant fex expeditiftimi pcditcs,ièrico diuerfi coloreinduti.PoftMat chionem uenit D.Ioannes Ausburger,cum xxx equitibus uexilliferis, clipca tisjgeftantibus oblongos pileos.
Peditef, Sequebantur inde tria millia dcledifsimorûpedituffl,Ornâti Germania's fc* curibusjhaftis atœ bombardis,qui pagatim diftribucimon longe ab Aquifgi^ no uenientem ex bburOnibus Cacwrem aliquandiu expelt;ftauere:habeban( fi* gna militaria,fi memini fcptem,magna pars probethoracibus armata fuit. Hi in quadrato agminc cofiftentes,primo in campo,dum exercitus cliuum ad ur* bem ducentem defcenderet.Deinde ciuitatem feptem SC feptem pertranfeiui' teSjCum ad medium forum peruentumfuiftèt,fimulquafifigno dato,adeófor midabilcm fonitum,terrificac5 tonitrua fuis bombardis fecere, ut etiam inhor* . reicerent,quifoe(ftarentextuto,0^abfc^ mora,firteeo,quód dilaberentur,aut ufquam fublîftercnt.ciuitatêredaegrcdiebantur.Intrarunt poftea Senatores ciuitatiSjSC qui inMagiftertjs municipalibus c0ftituti,cum albis bacillis comi* tiua quadraginta equoru,hi ex ufurpato more,Regiam Maieftatê,ubi ad fines eorum peruenifletjiummacum obieruantiadeuotifsimecç exceperûr. Reges txerrtttw quo($ Komanorum coronandi,decretumelelt;ftionis Magiftratui ofiendunc, elfdionw. gntequam patiuntur,rcgem eleÄumin folium regale fublimari.Ideo cum taiti Vwenqelrt«* Pontifi'cis iuflu,quam Kincipum cledorum unanimi confenfu, Vuentzelaus dfpoßtut. Imperatortob focordiamatef nequitiam,fcriptafentent!a,quam uidiatcç legi, , depofituSjSCin eins uiuentis locumRupertus,Comes Palatinus fuffedus W' ' nbsp;nbsp;ifletjin federn tarnen regiam eum collocari nequaquam permifere: prætexen*
tes præftitam fidelitatem,pœnam tarnen contumaciæ,paulo póft multo ære muidatosIuifre,nonfgnoro.Scdfedcoad deferibendum ordinem equeftriö tuUttenßf. agminum,ficutantefuitCÔucntüm,fequebaturdux Iuliacenfis,cum quadrin* gentis propeequitibus,grauis,fortisc^armaturae,dccorislt;^ armis, confpicuis continentibusfignisîduo habebant ücxilla, quorum unum altero minus,ni* * gri coloris ueftitus,inftaromnes ferme,quemadmodum conuentumfuit,urbi cxceflerunt,perpaucis adhofpitia contra depada diuertentibus. Saxones ue* rô quécrebantur aduerfiim habitam collocutionem adum, Sé aliquandiu fub* fequiabnueruntjficcpredintegrata altercatiofob antelationis ineptam con* tentionem ) rem in ferum protraxit,multorumfj oculos gratifsimo,iucundif fimoe^ fpedaculo orbauit.
Tandeni
-ocr page 113-Gæf.apud Aquilgr. s s ?
Tandem poRlonguminteruallum,équités fexagintaducis Saxottîænigro Srtxotf«* ueftiti,fagittarq infigniter gemmis ornati fubfequutt funt
Exigu3intercapedine(præeuntibu^duobus cutn tibia atep tympano qui-bus C^rmaniie pedites utuntuOfequebantur copiæDomini*Paiatini,equites baud pauciorcsfeptingentis,in nigrisueftibus cum tubis ôdfcrreis rympanis, horum perpauci fagittarij,rcliqui omnes haftati; Ainter eos multi cataphrae'b, hoc eft,undequacp perarmati fuere.Bquitibus enim eqüiscp tegmenta, auc ex laminis chalibeis lerièinterfecôncxisiautexpracduro corio depidOjfiueaurtJ feriço ueobduda fueretgalcæ quoœ atcç capitQgeftamina,gemmis,margaii-tisqj diftinda adornatacç,multum(plendoris attulcrût.Licet autem haftæ eo-rumfuerebreuiatæ habiles,ne(^ tantælongitudinis,quantæillæ funt, quibus inferiores Germani utuncur,nCc reliqua armatuva tam grauis fuerit,iucund4sî mum tarnen defefpeâîaculum præbuerunt.Practer fratres Germartos, féru nt Dominum Palatinum plures alios Principes,Comttes atcç illuftfcs,in fus co mitiua habuilTe.Deindequadraginta équités fagittarq, qui in minifterio Epi-fcopiBrandenburgenfislcgatiMarchionisloachimi,erantindutiuertibus,ù-giscç diuerfi coloribus:hoscomitabantur C xxx.equites AtehiepifeopiMo- Mogunn’iifZ) guntini pari armattira,leui uidelicet,atq? fagittarq rubeis ueftibus indutt ßgt;-
Poft équités ArchiepifcopiTreuerenlîs ducentijn nigris ueftibus haftati, Treuerei:fik probe expcditecg armati,cum uno sen ea tore.
Poft Treueros immediate anteRegios fatrapas,equitatus Archiepifeopi* Colonienfis proximo loco intra uit,cum tibicinû cantu,inter quingêtos cqui- Coloitiaißs j tcshaftatos:gr3uisarmaturænonaginta,trcscataphralt;ftifuere apparauSinix armaturæ.Viri enim atcç cquiinfigniter ornati iuxtà fplertdebant, honoratio-remtç locum ob hoc obtinuifte crediderim, quod Epifcopus Colonienfis co-ronatorlegitimusfiqSCÂquifgranûin fuaprouinciafitum.Treuirosuerô au-tumo Moguntinenfium conceftujco quod inftruiftiores fuere,proximum an.» te Colonienfeslocum obtinuifte.
PoftagminaEledorumincedcbantRegiiaulici ditifsimi,purpuratorûma-ximæamplitudinis,uiripreciofifsimisueftibusinduti,infigneslt;^ excellentilsi mo culcu.Tam abundanti enim auro,gemmis arque purpura un, ut ( licet iarn præceps in noeftem diei tempus erat) tarnen id dubia luce enitebant, cultus«^ eorum regalem planeopulentiam præfeferebat,nulla profcedó ab eis impen-farum ratio habita.Fuere enim maiores Satrapæ curiac,atcç magtftri curiae inte riores cubicularij,præfîdes,re(ftorcslt;ç prouinciarum,dult;ftores turmarum,^ il li,quiaurei uelleri8dignationehonorati,Hirpani3e,Germanix,Burgundirelt;ß Princmes.Et quia regiorum cquitum pene duo millia fucre,ideónon uno,fea diuerlis agminibus turmatim ingrediebantur,illatis perinterualladecê uexil-lis,finguladigefto numero equitumfubfequcte.HorumequitS pars fub Hen HtnricutCà rico comité de Na{raumilitabat,parsdu(ftuMarchionis de Schitteren regeba mer denafi ' tur,alq D.deRabenftcinutcm D.dcFcnis,fubcrantnonnuni quoc^ D. de Em fau.
meri,militabantnobiles adolefcentcs.qui inRegia educant,Regi]s equis gra darijs infidebanttomniumcp pene gentium ueftitG, habitumc^ repræfentarût, horum refpetftum Regius magifter ftabuli habuit. Dominus infuper de Roy, magnus magifter curiæ turmam dudabat ornatifsimam.Nec Hilpani pro exi Hilpitnk mia fua in Regem charitate atcç obferuantia quicquaffl,quód ad magnificen-tiam pertinet,omifere.Sed maximo cultu,paratuóp rerüRegi affuere, Nobiles adolefcentes poft Principes fuos ualidas, prælongascç haftas auratas, argen-toeg exornatas terebant,horum equi tegmina (unde plura aurea, argentca«^ tyniinabulapropendebant)èfolido auro habuere. Aliquorumequinedum inftrati auro , uerum auro aurum fubdudum j;adi3bat, atque fqualebat.
ltalt;$
-ocr page 114-8}8 Coronatio Caroli V.
Itacp baud credo ornatiorem apparatum, proximis fæculi's oculis mortaliW fubiedum futfleunquam.
Pene in medio Regiarum t urm a rum x 11 tubicines, ad ferrea tympana al^' crem foinitüm iecere*
Proxima bis quocp turba Monacborum,atlt;j cucullatorG, tarn incerta mcö dicitate,quàm alio modo uiuentîum»
A' tergo Monacborum aliquimaiores purpurati Regis,gencre,famalt;ç lol* gêclarifsimi,præualentibusequis uebebanturundequacÿtamrutilantibusa^ mis,quam auro argentocp perfpicui«
Deinde duodecim alij æneatores Regq,tubis grauius horridiusr^ infonu^ re taratantara.Sequebâtur eos tres uiri regia Aquila,triumpbalibusq; infign^ Spärfa miff buS ornati,qui equis infidentes, mifsilia uariorum numifmatû non mediocris fummae ex more in plcbem,quo clero,principibusq; pateret facilior tranfitus, continuo iparferunt.Proximi ibant Canonici,ante quos procefsit,arte fabrica ta Caroli Magni effîgies,miræ prodigiofacqp magnitudinis,geftas inmanibus templum. Portabatur^a Canonicis in ferculispropitiatorq's caput diuiCa^ roli Magni, öf quædam aliæ reliquiæ,circum caput difcurrentes uigiles ciuiW' tis,ænei,s cornibus facts rudern inconditumt^ fonitumfeccre. Vigilum quo^ unus Regio equo, qui ipfis ex ueteri confuetudinecefsit, infi'dcns praecefsit« Mos eft antiquitus introdudus,quódubi rcgia Maieft. peruenerit ad portam exteriorem,qua’ boe tempore fuit diui Iacobi,quód equo defcendat : attp fam (Ïlam crucem,a Canonicis regem expcdlantibus illueddatam rcuerendnsim^ exofculeturifadatj reuerentia diui Caroli capiti,dimiflb equo priore,in alium , fubindetranfiliatjCiuitatem^ingrediatur.
Tam Canonicosprocedentes,quamPrincipes,at(j Regem cingebantuO' dic^ regt] Satellites att^ ftipatores,turbam^ fubmouerunt: hi font ducenti mero,quorum pratfidio falus Caefaris cuftoditur: quorum centum,perpaucis demptiSjGermani âipcriores, cum lècuribus Germanicis,pedibusRegiam Maieft.fequuntur.RdiquiueróRegispopularcs,Flandri,Burgundiones,at(5 Hannonienfes,dum rexinexpeditionefuerit,haftatiequisregem comitâtur. Dumc^ Cæfarem in aliqua celebri urbemorari contigerit,ornati tunicis argen teis, aurodiftindisatep inmodum loricæcontextis, utuntur,grauibus gefis Gallicis,quac dum rex in itinere eft cum farcinis uehun tur.Simul tarnen diftri' butis noctium uicibus,proximi foribus ante aedes,in quibus Cefar acquiefeit) excubias agunt.PræterhosRcgiæquoni Maieftati,cumequum aftendirdc' fcenditc^,Xii expediiifsimi,uelocifsimi^Hifpanicurfores praeftófunt.Reli' Herhotdi, quias delatas Herholdi cum infignibus lmperii,regnorumlt;^ Hifpaniæ feque bätur Hoc hominum genus,olim cum uirtutimaior locus diet,undeipfis liO' gua Germanica nomen inditum conftat,uitiacç liberiore palam cenfura,abf(5 perfönarumrefpeducoargui,deteftari(^poterant,maioreinprecio apud Get Tip Pontifia manos a tep Gallos fuit,quemadmodum Pius Papa (cui res Germanorö,plul' GfrMdni4 quam Nationi forte utile,exploratae fuere) in quadam epiftola teftatur. pluf^uSNd- nbsp;nbsp;Maior natu,fceptrfîregnorûHilbaniæ ante regem præferebat Herholdos,
tioniutileco amplifs.Principes Germaniæ,atc^ Galliæduces,ateg Marchiones fequebanf« ^nitd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principes deindeEledores hocordineregem pracceflereiCpmesPalatinits
dextro,LegatusMarchionis finiftro latere, medium ArchiepifcopumTrcuc* ' renfem accepere.
C£fdr4rmif: Loco Dominiducis Friderici Saxonlae,qui excufationem aduerfär ualetU' ueftibin^no dinis Coloniæ,manfitnullo mcdiantc,Vdalricus Pappenheim,minor Mare» t4iil««4ne.fcalcusRomJmpern,exertumcuag{natum^ gladiumante Regiam Maielt tatis indua uibrabat.Tandem illuxit rerum certa falus,terraru glohaCçfareaMaieft.equo tut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobilifsimo»
-ocr page 115-Gæf.apud Aquifgr. «js
nóbtnfsimOjflexibilifstmo^ infidens,quem auro,argentocp diftinda arma, defuperœ fulgentifsima,argcntea ueftis maximopereTioneftabant.Caput re-gium teaum erat birreto argenteo, plumula exornato, gaudiumc^i quantum dinofcf potcrat,præ fe moderâtum ferebat;
Parum poft,nçlt;$ ira longo intéruallo,amp;qualî iuxta regem adequitaruntja Colonienßs teredextro Archiepifcopus ColoniëGs,finiftcriorc uerô Moguntinus Archu j-fgudcxtro epifcopus.Quodcumadhuc fîxum fitinrecenttfs.memon'a:demiror qüod latere, nonnuHt contra ea,qüae ab omnibus uifa füere,püblicè feribere non dubitaue tuntSequebaturregem Legatus regis Bohemiæ.Sednecp nuriciüs Apoftoli^ Nudui Apo cus,necp I^atus regis Angliæ pompæ adefle fuftinuere, ne ordinarcntür poft floUctu, principes Eledores,rati per hoc princfpumfuorumdignitatiderogari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Subfequi tarnen non faftidierunqCardinalis SedunenliSj uir acerrimæ pru Cardinalis dentiàéjintÿ excitandis ad alacritatem animis fcelictfsimae facundiæ, Cardina- Sedunenfif, lis infUper Salisburgenfis,6C Cardinalis de Croy, Archiepifeopus Toletanus, Cardinalii qüipofttemporeconuentus Vuormaccnfisinpræuiridibus annis,in magna animiöi^ corporis ægritudine uitaexcefsit,undenon fecus quàm par erat, D» vuormatifi MarchiodeArtzotgrauitermotus atlt;$ affetftus fuit. Regem quoc^ de fubita mortenepotis D.Marchionis meeftum fuifle, permoleftcc^ tulilîeinde appa-rct,quôdfunerimagnificoapparatu exquifitilsimishonoribus,cum maxtmo ludu,planlt;ftü,atcplamentatione,pompacç elato cumPrincipibusadfuit.
Deinde perplures alq honoratifsimi uiri, qui Legationis nomine Regum, Ducum,Marchiônum,communitatumRegiam Maieftatem comitabantur: item tam ueteres Maximiliani,quàm Regiæ Maieftatis Gonfiliarq,Sd qui à fe*' cretis erant.
Nouifsimè claudcbatur totus exercitüs inftrutftifsimis Sa tellitibus,atcj} fti-pendiarqsequitibusrégis,confirnili modo armatis,ueftitisq;, uidelicet rubco colorc,albo,flauo($ diftindo,ficut priores Regij équités fucranttnunlerusrg uniuerforum inftrudifs.équitum quatuor miha 8ë ampliusi
Cumiam féintcndentibustertebris,ad porticüm diux Virginis uentüm, rexequö,qüointróiuit,defcendifret)ComesdéRifFershcir,tariquamArchima reftalcus Ai chiepifeopatus Coîonienfis Régiùm équum pro fuo iure ex ufUr-pata confuetudinefibi uendicauiqmultist^ ftabularqs ( præfertim regqs ) per-tinaciter renitentibus tandem traduxit. Oborta uerô ob hoc inter eundem, Sd D.deSchuuartzberg,qui eundem fibi ob iüs præfetfturæ ( cuius hypotheçam habet) deberiaffirmabat,aliâqu3edamconcertatio, in Coloniam reieda fuit: ibidem dehac controuerfîa adumquidem, non autem( quantum ego fcio) exeuflum.
Régiam deindeMateft.eoloci, quo óportuit Coîonienfis, atep Moguntk nusArchiepifcopitemplointroduXere.Liçctautem aliquæ antiquæ annota-tiones documento fintjd iuris Abbati fandi Cornelq aliquando competqfte, eoeç tuncufum,cum Sigifmundus coronabaturtMoguntirius tame Archiepi . feopus pcrnegauithocjprçfèntibus Archiepifcopis,Principibus Eledoribus, locumhabere.Anteforesædiumfacrarvtftantduae ftrudiles quadratæ colum Duecoluw* næjuniuulgusimpofitamæneâmlupamarbitraturtmihi ex effigiemagisuel riig anteteni urfa,ucl leæna uidebatur:quæ fuicepto in pedorelatifsimo uulnere, nihilo fe- plum, ciusprocatuliSjfiuéuffulis indetamen ablatis,moribunda depugnaréuide-tur.VolUntincolglocidefignari,nonfecusImperatorem,fubditorumfuorum curam gerére debere.
In altéra cernitur quafïPyramidalis,fiue orbicularis aencä figura acuminata,^ 6^inuarias,quafilinguas diffeda:ea contendunt Imperatorem mundi Domi liant,cundis gentibus imperitare deberefignificari:fid^sutriuflt;$rei penes au ce tores
-ocr page 116-gfo Coronatio Garoli V.
toresGt.Nullunjcnimaefttgium alicuius certæ antiquitatts, quamuis perciï* nolèinqui'rerem,inueftigarepotut.Etideó ea,quæincomperta,uulgarialt;j tra dirfonedicuntur,uera,anfal{afint,nonlaboro.
In media templi area, rex fub penfili corona paululum fîipcr tapetis, atquC ftragulis proftratusiaciiit,donecper Archicpiicopum Colonicfem certæ prCquot; ces dicerentundeindeftabat eretfius,donee abfolueretur canticiim gaudij: Tlt; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deumlaudamus. Poft genu utroc^nixus ante aramdiuæuirginis,totoorbc
celeberrim3m,humiliter,dciioti(simeà Deumoiauit,oblato^ dono fecefsit in Sacrarium,remotis^ arbitns,cum folis PrincipibusEledonbus femi borsî fpacio,quædam fecretiora pertradauif.Principibustÿ priuilegia fua, ex more, utautumoconfirmairit,ratificauit(^. QiiodcoronandiReges,olim Rhenutr» Seder Regw à Franckfordiadeuelt;fti,ruper faxeam ledern Regiam fub diuo, inter crebra» in littore nuces,inamœnifstmoRhenilittore,propèoppidulum Reenfepofitam,f3CC' Rbenifubdi reconfueuere.Cumcjfuiftentinuicem collocutiquçuoluerunt.dcfideriumlt;5 KO poßta, Principum expletum,Rex poft diuinam uenerationem, omnibus folenni nio reritè pera(ftis,fubfequêtibus Principibus Eletftoribus palatium fuum acquic turus introiuitjhora terè noélis fecunda.
Proximè, quafi unis ædibits illuftrifsima domina Sabaudiæ Margareta (quæpridie coronationiscurru, quemalbentes equitrahebant,inueda fuit, cum uirginibus facieinclytis,atqueadmodum uenuftis: quæ candidis paritet Mrehiode gradarijs cum ingredercntur,infidebant) hofpitium babuit.MarchioniquoçÇ Sebiuerem, de Art2ot,PrincipimaximæapudRegemauthoritat(sSCgrat{æ,hofpitium in proximo præparatüm fuiuCarolum enim,nonutRegem liium modô,ueruitt etiam ut alumnum eximia charitate femper coluit.
C\.V AE CAEREMONIAEINTEMPLO ferunufint.
Diefandi Seuerini,Principes Ecclefiaftici ordinis,cum adminiftris fuis Ept fcopisfuffragantibuSjCæterisq; Chriftianæ religionis Heroîbus diluculo teifl plumingrei^jinSacrariodeccntibusornamentisPontificijsfefeinduere. Lf înter/îitMd.’-cetaufemin temple exmore afleribus, tabulatiscp,duplici3 interftitia diftingt; cî;a fucre,utfeparatis,difcrctisqj locis, quifep fuxta fuum ordinem atlt;p condG fldndüntcm tfonem ft»edaret,edidumcçex inftituto antiquo fueraqutPiincipes, ComG tesr^abfqî dilcrimine,amp;ahorum Eledorum quatuor modo prirnores Confia Iiart),cæterorum uerô Principum duo tantum ad Chorum, interiorat^ fepta intromitterentur,amp;rcliqua nobilium muîtitudo extcrius,atciR de rempli teftu dinedcfuper,èfublimiprofpedaret.ProuifuminfuperRegi3*ordinatione fuif fetjUtfinguIi Principes fuorum nobilium nomina,regio Marefcalcoannotata traderent, eidemà fuosmagiftros equitumadiungerent,ut militibus pofitis ante ualuas,ad euftodiam aditus,nobilium nomina diligenti,exadalt;^ cura da rentur, neobexclufîonem feditioncmaliquam,fiueturbas oriri contingerct. Tantum tarnen hominum amplifsimorumundiqj confluxit,quôd antiquu» hic mos,atcç diutina ufurpa tione firmata confuetudo, præ multitudine uaria-rum gentium feruari non poterat.Pleriœ enim ueftium pretiofarum commen dationeadiuti,penetraruntignobiles.Altj nobilitatis fi'ducia non admifti,uel ad altarc irrupere.Quanquam enim ante fores arma tæ cohortes difpofitæ fuc runt, parum tarnen abfuit,quin templi fores impulfu turbæ conuellerentut, Tempbn Phanum autemlicetnec«laxitate,nec5 cuitu confptcuum,utin quo breues co perpußHit. lumnæ,finemarmoreuiro,autinfignipauimento,ob religionem ramen,con* ditoremc^ CarolumMagnum, rota Germania celcberrimum eft. Venientt haud
-ocr page 117-Gæf.apud Aquilgr, 8«i
haudîongèpôflRcgûcumcgregia prorfusatqj magnifica comitiua antcatn bulonU’.'n,Prindpuin,Comituin,Baronum,Procerum,Satraparum,Purpura- । torumc^jinduto Archiducalt ucftc,aureocç amiculo Pontifices ad cellam diui Nicolaiufcp obuiarn procefiere :Regemqj inlimineuenerabundt cum cruce, thunbulo,hbro(^Euangcliovum,qui àntiquifsimus, corredifsimuscj Aquif-gtani,dono Magni Caroli afleruatur,excepere. Tû Archicpifcopus Colonien lis.indutus omnibus ( ut aiunt) Pôntificalibns,uoce fubmtfia cantauit: AdiU' toriutn noftrUm in nomineDomini.Cum Clerus refpondiiret,6lt; Colonienlis preces adÔeum pto Rege fudilïèt, ordoeç fubinde Clericorum caneret inte-ritniÉcce ego mitto Angelum meum,Moguntinus atep Treuirenfis à dextra, laeuac^ apprxhenlum regem duxere fubtus teftudinem,ante aram diuæ Vir-
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginis toto orbe relig’ofifsimècultam. Ante eam pronaiacuit Regia Maieftas
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luperftragulis,donee Archiepifeopus Coloniêfis precatus fuilTet à Deo,qua-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenus Carolo Rio adiutorio adeffegutabaduerfitatibusliberatusjpofietpræ-'
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiîe 8lt; prode(re.Precationibus,quibus Colonicnfis opem diuirtam pofeebat,
1 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peradis,duo Archiepifeopi alleuatum regem in aureamfellam,eregionèalta-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ris dcduxeruntfeïïum.Dein fe quoq? Principes Eledlores,Ecclefialtici quidê,
parihabitu in præparatas fedes collocarunuQiiià uerô fedes multum præpro perê tumultuariecç apparatæfuere,cogebantur earum defecluRegumlegati,
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;attjOratoresinpromifcuaPrinCipummultitudinefpedare,
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MilTae officium ineboante Archiepifeopo Colonienfis, regq cantôtes in
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medio chori cancre cocperuntiEcceaduenitdominator DominustKyrieeleÿ-
î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fon, Alleluia:Vidimus ftellam,profa,FeftaChrifti.Deindecantabatur illud
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canticum-.Defiderium animæ eius tribuifti eis^Ledione dein per Canonicum
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiac cantata’.Surge, illuminate lerufalcm,proUolutus ad genua Clerus»
CumPrincipibuscœpiccanereLitaniam,riueobfecrationem,regeiterumante LÛ4»m. altare fuper tapetas refupinato,cöngruó tempore Atchiepifcöpus Colonien' fis in pedes ere Aus,baculumqîEpifcopalem in manu tenens, régi benedices, bona,fauftalt;ç precabatur*Poîtquam autém adfinem perduÀa Litanià furrC'
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xilTet Rex,rogauit ab eo Archicpifcopus Colonienfis lingua primo Latina, Interrogdtirt
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anfidemCathûlicamopetibusiuftisferuare^' an eccleftarum tutor ôd defen- nx.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fot^ num regnum efficaciterfecundum iuftitiam defenderc uellet':^ Art lura te- imperjtor
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anidifperfacongregaret anuiduarum,mifcrabiliumcn perionarUmpiusde- côceptw utt
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ienCor,2lt;iudexniturusCartRomartoderticpPontificidebitam fubieAionem twjumiffe
' • exhibereuelletç' Vbihxcomnia fe fa Aurum adpromififiet, du Aus ad altare, dijjierfdtur4 pofitistç fuper dextrum cornu duobusdig{tis,conceptiSuerbis,hoc modoiu regni recupe rauif.Sic uolo,SC in quantum diuino fultus fuero adiutorio, precibusr^ ChtR ratwnwn. ftianorum fidelium adiutus ualucro,omnia præmilTa fideliter adimpl vbo : Sic me Deus adiuuet,2lt; fan Ai eius.RegrelTo rege Colonienfis ad circumftantes tnfotogdtt Principes conuerfus,Latinèquæfiuit: An uellent tali Pnncipi,acReAori fefe circuwithirt-fubijcere,ipfiuslt;5 regnumfirmare,fide ftabilire,adiufsionibus(p illius obtem- telt; prmeU pcrare,itrxtaÂpoftoli præceptum,dicentis:Omnis anima poteftatibus fubli- pet.
(J ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mioribus fubdita fit.Cum ad rogata illi,qui intcllexcrunt,fiat,fiat,conclaman*
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doannui{rent,AbbasdePruemcexComitibus deManderfcheit,iuiru Archi- it •
i| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cpifeopiColonienfis,lingua Alemanica eadem àPrincipibus percontabatur, prutme^
I) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RegitcquocRMaieftatt, 11 Latina lingua penitus ignara fuiffct.idiomate Ale*
’ fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manicopraîftandumlàcramêtum,interpretatumexmorefuilïet.Sedtarttum
Maieftas fua Latine, 6lt;loquitur,amp; intelligit,quantum eft fatis ad inteUtgendu Rex ttiina ! uoluntatem,facrascpiufsionesMaieftâtis fuæ.His tranfaAis Archiepilcopus lwig«x
Colonienfis,iterum Rege proftrato,precatus eft à Deo, quatenus regem fuo rut.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clypeo protcgeret,honorificaretlt;^ prte cun Ais regibus gentium,ut uiuat inter
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc i gentium
-ocr page 118-Coronatio Caroil V?
genrium catertiss magnificus,utc^ genres Carolo fidcm (cruent. Qiiæ rymnià b'S infciere (upcruacuuni forer,cmn omnium facrSarumprecum liber, ram A*
*' iKiii?:« quiigrani,quam alibi extet.Sccundum precarionem Rexad genua fefe fubtnt lir,inunxit^ oleo Cathecuminorum Archiepifcopus Coloniêfis regis caput; deinde pedtus inrer fcapulas,ambaslt;É iunduras brachiorum,dices : Pax tibf» DcinzVngo rc in Regem de oleo fanaificato,in nomineParris,8C Filrj,ód SpF ritus fancfti.CecinitdumungereturchorusïVnxerur, Salomonern,Sadoch fa-cerdos,ÓL Natan propheta,rcgem in Geon. Et procidentes, læti dixcrunt : ui' üatRcx in aeternö.Palmas quoqiinanusuttiufcjp oleo imbuendojfubiunxit; VnganturmanusiftædeokofandîificatOjUndeundi fiïerunt Reges ôd Pro^' phetæjchoro interim concinentetVnxit te Deus.
V^ndfum regefflyMoguntinus ódTreuercnfis,Archiepifcopi in Sacrariuo* dcduxere,ubi poftquam Regt) Capellani, mundilsima lana oleum deterfere: depefito aureo amiculo,quod in ufus ornamentorum rempli cefsit : indutum . rurfus DalmaticachlamydeaureajfoccuIiSjImpcrialibust^ omamentis diui Caroli,Diaconi more iterum Sacrario eduxere.
Jntpei-ialia Ornamentauero diui Caroli,quibus ex more coronandiReges'induuntuf» äni'';)i:enta Nurenbergenüs magiftratus fummà cum diligentia,atep ueneratione publF lgt;iuret:bcyg£ ceadaliquotfæculaauèruauit,quætempeftiueAquifgranumdelata,ubi Re-aiffèruiiri, ges coronandi fuerint,rurfus coronatione expleta,afportantur, fubcjj fida cu-ftodia recluduntur. Subnotatas autemreliquias,Nurembergenfis à Carolo geftatas pro uero habent,traduntlt;^,Sd inde eximiè coluntur. Dalmaticam al-bambolofcncamprcciofifsimismargaritis,gemmis^diftindla:Auream fto-lammargaritisquoc^ adornatamtVnamcappam holofêricam,uiolacei colo-riSjCui aurum in modum aquilæ intextum, Altcrum amiculum rubei coloris, Vibna. coros contextum pari modo magna aurea aquila.Infuper coronam Caroli, non fer-ream,utuulgusfalfo autumat,2dcquodmagis pudendü)pafsiminiuris pro-ai • 'nrvj. nbsp;nbsp;feflorum com men ta rijs rcperitur,fed ex puro puto auro fabrefadlamzfic tam^
';wt jirrea. Ut in ca ucterum laudabilis parcitas fatis eluceat.
Pomum,ôd feeptrum aurea.
p‘it. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gladium Caroliadmodum grauem,utpoteàuiro robuftiisimo uerfatumt
uerùm non tam prodigio(æmagnitudinis,quàm à tanto Heroê geftatum cre di polïèt.
Praeter hæc aduedla funt hac tempeftate duæ Daîmaticac, una uiolacei, alia Uerô nigri coloris.
Duæ chyrothecæ,unionibus preciofistç lapfdibus ornatætSocculi duo au-rei,ftol3,2ona coriace3,retinaculumc^ eius aureum,qug omnia preciofis lapi-dibusaffabrepidlurata,redimitacf fuerc.
Regepoft egrefïum Sacrari) iterum procumbente, Colonienfîs Archiepifcopus ante traditionem gladt),terna preca tione ufus eft.
^tjTLlitur 0« Qiia in re unum nequaquam filentio prætereundum, quôd Archiepifeo-r , alfcs pus Colonienlîs in Cacris illis precibus,illudpræcipuè folcnniterà interplura ; .’n.'tiwtt im- alia comprecabatur,ut reges quoque,delumbislmperatoris,periuccefsiones
. pcriim fuc* temporum futurorum egrediantur.Quo uno folo,latis plane confiât non mi-f-eiforibiK nusinepta,atlt;pfrigida,quàminuidifsimarationeillos uti, qui negantoptime wnforede* meritorumimperatorum clarifsimoiânguiniïmperium deferendum elcdlio-fèrendum. ne,ne ob iduideatur quafi fuccefsioni deberi,cum eos optimo merito,fpes fiic cefsioni^otifsimummanere dcbeat.Alijsquofpfolennibus corn preca tioni-busproCarolofadl^s,Colonienfiaflc»c^at^sMogunt^noatqueTreuiren^îÄr-Tfaditiogîa chiepifcopis,regiedudiumuaginagladium,his additis uerois fimul tradide-dij» re.Accipe gladium per manusEpiieoporum,licet indignas,nice tarnen ôd au-coritatc
-ocr page 119-Cæf.apud Aquifgr. 8«;
toritate fandtorum Äpoflolorum confecratasjibi regali ter i'mpolîtG,noftrælt;^ benedidionis officio,in defenfionem fanclç Ecclcfijc diuinitus ordinatum:öi efto memor illius,de quo ille prophetauit,dicens: Accingere gladi um cuum (u perfœmurtuû potentifsimc,utin hoc,8lt;per eundem uim acquitatis exerceas, iniquitatis molem potenterdeftruas,ÖC fandam Dci Ecclefiam, cius^ fideles propugnes,acprotegas.Nec minus fub fide falfos,quàm Chnftiani nominis hoftes execreris ac deflruas, uiduas ÖC pupillos dementer adiuues ac defen-dasjdefolata reftaures, reftaurata conferucs, ulcifcaris iniufta, conferiics bene difpofita, quatenus hoc agendo uirtutis triumpho gloriofus, iuftitiæc^ cultu cum mundi huiui Saluatore,cuius lypum gcris,fine finemerearis
fegnare qui cum Patte,5Cc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;,
Gladio in uäginam recohdito,Regia Maieftas fefe accinxit i Solus deinde Colonienfis Archiepifcopus,Regis digito annulum immific, Pallium quoep diui Caroli,fimul regale infigüeaurei uelleris loco armillarum,qüód ornarnen ti genus,in ufueiTeddijtjCollo Regis adaptatOjaddidithæcüerbatAccipeRc'-gtæ dignitatis annulum,ôi per hune Catholicæ fidei cognôfcé fignacii!um:Ôd uthodicordinaris,caput Princepseç regni,amp;popüli, ita perfeuerabis audor, ac ftabilitor Chriftianitatis,2lt; Chriftianæ fidei,ut fœlix in opéré cum Rege re-gum glorieris per acuùm,
Sceptrumuero aureumeç pomitm tradens,fœlicia régi ominabatur,admo- Scfpfruwi nebatcç fuamMaieftàtemdicens: Accipeuirgam uirtucis, atcç æquiratis, qua Pomiww» intelligasrnulcerépioSjSdterrerereprobos. Qiiemadmodumhæc fuliusinli' br0,deritucoronandi,habentur,inibilt;pleguntur.
Goronamautem,atcpregnidyadema,tres Archiepifeopi, Colonienfis,Tre Coronn'w« uirenfis,atcçMoguntinus régi fimul imponentes,dicebant:Accipecoronam Regiamregni,quælicetabindignis,Epifcoporumtamenmanibus capiti tuo imponiturddicquocpmiriimèopuseftreliquamadmonitionem apponere.
Coronationeexpleta,Rëgia Maieftas aram accefsit,niorécç maiorum facra-mentum fuper àltare,facrümà librum Euangeliorûefcriptô legendó, in hanc fermefententiamLatinepræftitif.Profiteor amp;nbsp;promitto coràtii Oeo ôt Ange- imppr4fori» lis cius,lcgesferuare,iuftitiamfacerc,türa reghi coilferuare,debiriimc^ hono- r^uit legei» rem Romano,alqscp Pontificibus,âtcp uafallis exhibere,dônata Eeelelîjs con- [enwe, cr feruarc,Chriftomihipræfi:antêauxilium,fortitudinem,amp;^dccore.Ti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu/htùm/àcè
Dùdus indefuit rex per Môgüntinüm,atcp Tréuërenfem ArcliiepLopos, re^ pcrdeuexurnfupra teftudiném terripli,fubfcquente ArchiepifcopoColonien Îî, fimulcj collocabant Regérri in faxeàm federn,pofitam ante al tare Symonis amp;nbsp;ludç Apoftolorum,addita inueftitura,ita retïne à modo locum rcgium,quç hic, ne longior fim intégra ponere confultô omifi.
Dum autem aQ:enderet,cecinit ChorustDefiderium animæ eius tribuifii eî Domine, 8lt; uoluntatelabiorüm eius non fraudafii eum,amp;^ quç fequunturtPo (uifti Riper caput eius coronamdelapidepreciofo,amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;.
Régi in folio Maieft atqué in excelfo gloriæ fafiigio refidenri, Archiepifeo- öratuktlo pus Moguntinus nomine collegarüm fuorum,his urmèuerbis lingua Alcmà Eiedorwwi ntca grauulabatur.Siiperiiliaftrißimeôd gratiofîfsirfie Domine, exqiio Regia tuaMaieft.tamdiuinagràtiââtqueprouidentia,quàm Pnncî'pum Germantx concordieledionc,addecus,horiorcrriatcç gloriam Imperatorij norr.ini,s areg poteftatis,accitaatcçfublimataeft,ô^ nünccoronamRcgiam, cum laüdabili-DUS honoribus arq? ornamericis requifitis fufcepit,fumus nos co magis lætatR exhilaratteç, quo magis ardentiüsà hoc cernere ex animo defiderauimus. Hune itaep honorem, Déum Opt.Max.tuæMaicft.fprtunarcuolumùs,opta-fttUslt;5Rc*gia:tUæMaieftatilonga£uumjdiuiurnumlt;ï regnum, corporis lani-
cc } taceni
-ocr page 120-8^4 Coronado Caroli V.
£aterrtperpctuam5pl«Hmumcpbonæfortunæat(^fœîici'tatis,firmam(jfpeti’r àtque indubitatam fîduciam habemus,Imperium ex tua, maiorumcß tuorum uirtuteadminiftratum iri.Qiiod($ hæcinprimis Deo Opt.Max.probata, acc« pta,gratae^ erunt,amp;ad honorem,decorem,incrementum(^ fände,atqueOf' thodoxæ Écclefîæ Catholicç facri Romani Imperii,inclytæ(^ nationis Gerifl^ nicæ,ceffurafint:Rogamus(^ obnixè,utnos,cæferos(^ Principes,ftatus^ft' criRom.ImperijjRegiæ tuæMaieftati,ficutfupremo orbis terrarum in templt;’ ralibus capiti,fefe obfequentifsimê commendantcs,gratiofifsimc ftibtutel^ tuæMaieft.manfuetudinis commendatos habereuelis,omniumlt;j noftrui® gratiofifs.Imperator eireamp;pe.fmanere.
Canonici quocR rempli, Régi honorem, bene, fœliciterq; cedereoptaucf^, eorum«^ ordini ex more rex initiabatiir.
Deinde Chorus,tubicines,ôd qrgana alternatis uicibus fumma cum alacri' ta te canticumîTe Deum,àbfoluerunt.
Creauit interim Regia Maieftas gladio diui Caroli prçgraui pîurimos eq«^ ftris Ordinis uiros uariarum nationû,fumma cum foIertrtitate.Horum perpa^' Cl Germani fuere,qui hoc decus per hoftium ftragem demereri malunt,atcp ponteTyberino,fplendidifsimo ordiniinitiari, magispulchrumatc^egregi'* putanr.defieruntqj Germani præcipuænobilitatis aflèrtores, hune ordine'” magnif3cere,quando uiderunt humilibus, fbrdidtfsimisc^ mercatoribus cio aditum ad amplifsimum honorem patere:fitim,ardoremlt;^ gloriç plurin”^ hæcindignitasreftrinxit. Et forte ob hoc,quidam ab equeftriordinedeterrt^ ’ bantur,quôd honorem equeftrem,titulum(^exlege equeftri,intra anni ftatim poft aftîimere illo tempore creati coguntur,aliàs ni fe pro equitibus 5,^' rantjfoli imaginary équités futuri.Tnfuper quamuis ab antiquo non nifi nobf les admittebantur,ordinaricç folitum,ut quibus initiari huic ordini uotum,at' que mens enèr,nomina,amp; agnomina fu3defcripta,magiftrisequitum tradt' rent.Hacramen tempeftate,in tanta diuerfarum gentium turba, plurimino^ fponte,fcda!iorumimpulfu,inuiti,fiuetemcrèad Cæfaremdelati,flexisgen'^ bus dorfum yladio fubmiferetquorum multis bene côfultum foret,fi cum icS^* Mttiti/îrte ^9‘^ïeftri,cenfumquocpequeftrem accepiflent.
tenfn eque- nbsp;nbsp;Principes fedi affîxi,exped:abant(prætet Archiepilcopû Colonienfemjqi”
firûreati. ad aram redqt) donee reducendi regem officio fungerentur.Cumdefeend^ rentjUnus Canonicorum EuangeliumiCum natus effetlefus in Betlïleem lU' dæ cccinit poft Symbolum fidei,SC cantionem illamtReges tharfis,RegiaMa' ieftas delatis antefegladio perMarefcalcum Impertj, pomoà per Dominui” Palatinum,qui turn teftudinem afcenderet,fimiliter præcedebangfceptrGma' nu tenens,obtulitaltari nummumaureum,ualoris decem ducatorum, quiÛ pellanis Archiepifeopi Colonienfis,renitentibus aliquandiu Ecclefîæ CaflO' nicis,tandem cum alfjs donis oblatisjemiftus fuit.
Poft regem Principes Eledores ordinedona ad altaredeferebant,ArchicP' feopo Colonienfi fingulis ofculandum facrum præbente.
Coronæeuram Impertj SubpincernaN.deLimpurch,quemadmodumC mes deZorn, minor Impertj Camerarius, feeptri refpedum habuit.Submi' niftrienim perpetuiImperij,LegatisPrincipuminexecutione officiorumc^' derenoluerunt.
Cum deinde Archiepifeopus Colonienfis pacem pronuncialîègRegicj®^ CŒtui Pontifîcis more bencdixifIet,Epifcopus L eodienfis factum deofcüiaH' dum flexis genibus reuerentifsimèfufcepit,credentia(Ç,utaiunt, mundifsimo pepIofa(fta,illudArchiepifcopoMoguntinotradidit :qui eodemmodo,cf^' dentia fada,facrum regts ori tnclinando fefe.decentef admouit.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacris
-ocr page 121-Cæ(,apud Aquifgr. 8«j
Sacris omnibus rité peradis, Regia Maieftas flexis gehibus falutare facra-mentum Euchariftiacfumpfit, tanta quidem mentis deuotione,ut animi mde afpiricntiumuehemcntifsimecommoucrentur.
Dextro latere,non longéab altarieratligneum fpedaculum fubteftudine, pro illuftrifsima domina Margaretha prxparatum,unde ipfa, ôi regina Arra- Domini goni3C,quondâFerdinandi uxor,modo Marebioni nupca, cum uenuftifsimis Marg4re« Uirginibus nullo uelo, neque umbraculo tedis, fic ut ab omnibus uiferentur, finguIafpedarunt.Anteomnesilluftrifsima domina Margaretha, tam inex-pl«ofingula,quaeagebantur,luminefpedabat,utnonuané crediderim, taciturn ipfius pedus immenfum gaudium pertentalTe.Cundis in templo finitis, Rex fella aurea refidens,creâdis ulterius equeftris ordinis uiris, tarn diu inten-tus fuit, quoad Eledores Ecclefiaftici exutisfacris,induerentur ueftibusru-beis,Eledores folos decentibus.Quibus ornati.Rcgiam Maicftatem,fumptu ri cum eadcmfolenneprandium,ad palatiö concomitabantur.Reliquiq? Prin dpcs regem étemplo,cumlacticia,atlt;ç gratulationefolenni profecutifunu
Opcræpreciucft,hîcquoCB adriotare,qui Comités atqj Barones Archiepî- Areliepifèo feopo Colontenfi facriKcanti, ofnetj gratia pracftófuerint. Dum obuiamire- po Colonun tur régi templumintranti,Comes de Vualdeck Canonicus maions Ecclefîx/î feruierKiit Colonienfis ante Archiepifeopum crucem,Comes uero de Schuuartzburg xxtii/ Comt-thuribulum praeferebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tw-
Comes Georgius de Vuitgenftein,CapeU3r{us Colonienfis, cui praeter alia CapeH^nr« incumbiiab anciquo,aulicorum quocpcontrouerfias dirimere. Hie cum do- Colonienßf. mino Vuilhelm o de Nuuenar Magiftro curiæ humeris ante Epifeopum Colo nienfem geftabSt duo flagra,quibus frumentum exfUt!tiir,albi uiridisqj coloris. His fignificatur, Archiepifeopum Coloniêfem uelut prouinciç Præfideni, ab Rom.lmp.utiledominiumciuitatis Colonienfis obtinere. Colonia enim DeCoîonw Agnppina,hoctemporeinterurbcsrufticas Imperii numeratur. Licetautem AgrtppwWi nonignorem,prudentifsimos huiclmperij fubordinationi,fiue diferetioni pa rumndei,at(^momentitribuerenetarneniftudpenituscommentitium pute tur,uideanturqu3cfo Annales,atcplibri Chronicorum ciuitatis Colonienfis, quomodo in medio nigr3ecrucis,colonus cum flagello depidus fit. Abbas de Pruem,dequoantémentiofada,commiirumàc(fcumftantibusPiinciptbus, poftulare debitam fubiedionem.
Comes de Blauue,Decanus maiorisccclefiac Colonienfis, factum Chrifma ad inungendum regem,Archiepifeopo Colonienfi potrexic. Comes de Heha nenbergCanonicus,lanam,quaEpifcopimanus detcrgerentur,obtulit.Comes Gompertus de Neuuenar,0^ nobilis Baro de Reinegk, mappula ad earn remin tempore exhibucrc.Comes deVirnenberg,dum opus effet,aquamma nibusdabat.ComitibusIoanneatcçBernardodeNaffàu pelüimjmappamq^ tenentibuSjgladiûComes loannes de Vuieda frater Germanüs Archiepifeo* f)o adportauit.Comes de Seyneloco armillarum,quæ in ufu effe defierunt,in-igne aurci uelleris tulit.Comcs Salentinus de monte Ferrato,aureum annulû pallium Caroli Cornes de Schauuenberg é tabula ornamentorû adportarunt»
Sceptrum Cornes Theodericus de Manderfcheit,Imperiale pomu. Cornes Eberhydusde Arburch,pcrpetuafideBurgundionibusadhaErcns,præfenta* runt.Cornes de Rieffericheit, Si Cornes Vuilhelmus deNeuuenar,MagiftcE curiac,ôi Marefehakus diocœfis Colonienfis,bacillis turbam arcentes, prauigt; debanqutfinguli ad officia parati,atœ tempeftiuéintend effent, cunda«^ rite iulTu eorum cxequerentur.Comes Fiermannus de Neuuenar,cuius nome qb rxitniam dodrinâj tota Germania fufpicit, libriim, é quo omnes precationeSi atqj obfecrationes legebancur,fuffentabat,Cornes de Eppenfteyn, Scholaftii
CG lt;1^ eus,S^
-ocr page 122-iee Coronado Caroli V.
cuSjôf Comes de Bichelen Chori eptfcoous Colonicnfis Ecclefiæ baculfjSiî mitræ Archiepifcopalis curam habuere.lJegenardus de Vuitte, iuris Pontifia cij DoAor,CanccllariusColonien.tabuIæaitans,adcund3intendebat. Mea uerô paruitas deftinato officio,obferuâdi uidelicctfedis Archiepifcopalis, prg turbaPurpuratorumjquidenfifsimècircuralfabantjægrèfatisfacerepotuic.
Qjro APPARAT V, A T Q.V E MAQNIFICENTM, SOLEN« ne cormiuium 'ut fuperiore palatij aida celebntumi
Regia Maicftaslnwcra(ihabitu,atqueornatu induta,delaris antefelmpertj gt;48dtjM^e-infîgnibusmaximoÉIedorum,cæterorumc^Principum comitatu,pallatiuin do/tßimam jota Germania celeberrimum,cuius latus forum fpcdans,Impcratorum mar-moreis ftatuis fpedabilifsimum,afcêdit,ubi omnia ad fplendorcm glorianu? magnificctifsimè,aurcis periftromatibus,ftrâeoliscj aureis fie adornara fucregt; . ut maximS rationêpublicæ dignitatis habita ruiflèdixifles, folcnntcç côiiiuio* prætcr Principes Germanos ftatusàRomaniImperq,ncmo interponebatur.
Statimati^rexafcendiiretjminorlmperijMarefcalcusVIricus de Pappertgt; offiàu Mlt;u heym,equo cui infidebat in cumulum auenæ ufiÿ ad pedus, adado argenteo refcalci^den modioduodecîmmarcarû,pubh'cèin foro,exmoreuiceducis Saxonia-,aue-mtttidiatftz. nam dcmeticbatur.Aqua deindeaureapeluiRegtjsmanibusà Marchionelo nam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an.'cdeßrandenburg,SCminoreImperijPincerna dabatur:tenuitlt;^ Cornes
PalatinuSjSCait) aftantes Principes mappam,qua afpergebâturmanus regiæ* Primat dat nbsp;nbsp;Cornes deindePalatinus Archidaptfer,præccdenfe Submarefcalco geTtan
peî Palatin €iéaatumbacil]um,cumD.deRoYmagno,ô^alijsmiaoribusmagi{iriscad2^i nuf, ad coquinam defeenderunt r^iam.
Stnediüio^ nbsp;nbsp;Antequam reuerterenturßedores,Ecclefi3fticibenedidionem menfaeU
Kent Trette- gérant.Quamuis autc hocantiquæ annotationes Archiepifeopo Colonienfi renß{. coronatori faltem ilia die tribuerunf,tamenTreuercnfis fibi hoc competei ccô tendebat ad caufam,quod fenior in côfecratione foret. Archiepifeopus meus Aurea buUa Colonienfis ob ea, quac in aurea bulla continentur, cuius autoritas in dubip normacicre meritofequenda,æquo animo cefsit.
tnoniarum. Poftbenedidionem Archiepifeopus Moguntinôs, afiodatis duobus Ar* chicancellart)S Colonienfi,à dextris,Treuercnfî à finiftris,figilla regia à bagt; SiÿRaau* culo argenteo duodecim marcarum pendentia,regiaî menfæ oblata,cum retra rea. dercntur,Moguntinus ea collo aptauit, totac^ die publiée inde dependentia gcftauit.TametfiTreueri contendcbanqAquifgranumefteArchicanccHatus Gallici.
Ante dapes uenere tubicines ateç æneatores regis.Herholdi quorp infigni-ter ornati:interquos Aoglicus quoq) Herholdus, cuminfignibus regis fuiho noris caùfa conipfeiebatur.
Tubicines praccinentes ubi ad medium atrfj peruenere, fubftitcre : tubis ta-PabtMtMi menomnia perfonabant,quoufœDominusPalatinus per deuexûafcendeiv HfceniDtf« nbsp;nbsp;feptem graduy)rimum fercuium coopertum,Regiæ Maieftati reuerentif
fimèappomiffèt.Controuerfi3 erat inter Legatum regis Bohemiæ, 6C Subpin ’ cernamimpertj N.deLimpurch,uter eorum régi uinum aqua dilutum, ex nid re propinaret.Sed exeulTum pridiefuit,pro Friderico agnomine,ô(f officio Pin cerna,cum ille femel amp;nbsp;primo propinalîèt.Poft durante prandio Palatinus Fri dericus pocilla tor regis fuit.
Omnibus Principum Eledorum ofiRcqs fblenniter defundis,ad menfàs i* pfis præparatas,Principes fefe repofuere. Singuli fuos Comités, atrj nobiles habuere^quibus in^ter epulas miniftris utebantur.
■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic
-ocr page 123-Gæ{,apud Aquifgr. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««7
Hic oportunum de ordinc menfàrum relationem facerér
Regia menfà pofita îa tere dextro,quod forG refpicit inter columhàs, ih rhe-ditullio aulæ,amp; parictcm fubftrudas,eleuata^ fiîit faftigio feptem pedû. Elc-dorum uerô menfæ modicis intcruallis pofitaèjpedalis alrinidinis faftigiG ha-buerCjSCtam regiSjquabiEledorûmcnfæaureisftragulisftratæ. Atilaîaquo* 3 UC aurea fnprà,ô^ à tcrgo propendebantjmagnificêtifsimi Operis. Licet pran ium prælautum omnibuscp cupédijs ciborum inftrudifsfmum abundantif-fimç quïnquagintafcilicetferculisfîcpræbcreturiUtdenaferbperæduîiaappo ftcrentur, inter ea tamen multa non efuiapta,dignafolum erantjUtcum admp rationefpedarentur.Licebatenim uidere fpecies caftellorum,arborum,leo-num,aquilarum,undeRornani Imperti,regnorumcç Hifpaniæuexüla depen-debant,nienfisfineulisfingult abaciordinatim difpofîti, priais, priuiminiftri quocpfuere.
Marchio Cafimirus ftiult;flor,fiuepræguflâtorReg{æMaieft,fuit.
Regem fedcntemin aurea fclla,circumftabant dextcriorcbtéréD.Marchio de ArlchotjÔLEpifcopusLeodienfis.Siniftro latere. Comes de Zorn iceptrL ger,plurescp al tj Principes,atc^ Comités,Gehnàniæ atq? Hifpaniic.A' fimftro cratabacus ):egius,oneratus fpedabilifsimisuafisucteiis caelàturæ,oîs ufus, duopræferti'municornua,admirandæ^prodigiofæq; prorfus magnicudinis. Vas item aureum ingentis capacitatis,Kegiæ Maicftati dono â regeAngloiGj gratulandicaufamiiium3utfetebatur,uifebatur.
Latere dextro,duobus pafsibus infra regem primscmenfæafleditArchicp« feopus Colonienfis Qiii (ecus contenderunt, ob annotationes,imperitotum Archiepi^ fcilicet,quôdprimus difeubitus régiBohcmiædeberetur,illi auream bullam, normam cæremoniarum Principum non uideruntsqux h is rebus ftacum mo-âumpræfinit,moris($Imperi'jnônfatisgnari,cœcutierunh
Tametfi fecûdo loco menfa régi Bohemiæ ftrata,præparataq; fuifletjuacua tarnen ædulio manGt.Non abfurdum crit,hic paucula de regno Bohemiæ ad-hedére,cognitufort^ non indigna.Quanquam rexBohemiæ perraro adfît cô dc regno üentibus,tra,datibuslt;^ Eledorum,nec5 foedera pro manu tenenda communi dtgnitate,cum eifdem proximis fæculis percuflerir,non operas Imperio,uolun tariasc^ collationes præftet,n.ccç gratuits onera ferat, non deniqj 1 n circuits il-tis,inq*uosImperium digeftumatcç partitum compræhendatur,tamê Elcdor IfBpcrq eft,amp; tertium in confilio eleaorum,tcmporeEledionis regis fuffragiu adhibetrita^quod tmpüncpræteriri non poterit,ob pcEnam,qliæin aurea bulla exprimitur.Et cum tempore Eledionis diui Makimiliani,eo, quod forte hô fatis côueniebatinter Fridericum Cæfarcm,SCRegem,prætcritus fuißer^adeo Poe’iipr,ftii nondtfsimil3ntcrtulit,utpœnamaureæbullæ,inqu3mincidcruntPrincipesridüeHo^ _ 8cerr{mèintcrpellando,poftularenonccfraret,armacç præter hoc feillaturumrw, minaretur,redire{^aliquandiuingrati3m,litic^rcnunciare,perHnacitçrrccufa vit: nifi éa conditione, ut remittcreturregihusBohemiæius illud lmperato-rum,quèdregcsBohemi3e,lmperatoresinItaliaminperfontseuntes,lequicq guntur.Autloco eius feruitij,odingentos ducatos qiiOties Imperatorem Al-fies tranfcenderecontigerit,exoluere.lllo negato, à Cæfare Friderieo tandem
lib pado,atcf conuentioneulterius,ipfos nequaquâ prætereundi regesBohe. miæ,fub poena quingentaru marcaruauri decifum,tranfadumc^ fuir,à.' Ladif-laus r€X,ratifîcataEledioneMaximilianiquæfitisliti lurit^ renqnciauit Prin-cipibus hac etiâ exeufatione utentibus EledioncMaximiliani,nô ex prædefti Vrtêngtittii natoFranckfordiæ,fed urgêtib.decaufispcelcriter,atc^fubitariècelebratâ,Ha regis ÿoktA betBohemus illâprærogatiuâ quocÿ,qgt; Archipincernç officiG,nô amota coro mig,
ec s na^ex-
-ocr page 124-8«! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coronado Caro’i V.
na, cxplcre potefl. Scdlatius euagarilibet. Egit Maxtmtlfanus Co.oniacrtiw» De (fomiK Principibus Elecüonbus, ut Archidiidbus Auftiiarjexemptisalic^ui,honos Aiiyînifrxë-ille haberctur, utipfis fuffragij quoque lacio tempore eledionis Regis eflef» pnonf.Frdfi Sed Principcsne antiquifsima inftituta maiorum commutarencur,precibus cifci Petrdr* Maximihani,uotocç abnuerunt. PoftBohemumexordinationeaurearbull^ cht epißola Comes Palatinits accubuiffet,uerum eo negledlo,fecundam à Iæua,poftMlt;x ai Carofam guntinummenfamhabuit. Et quia aurea bulla fuoienore,aut beneuolenti^, Q«lt;rfiMn«i autconniuentia,atc^dilsimulationePrincipum non (emperadamufsim fcP dcatur, nbsp;nbsp;nbsp;uatur,ob hoc forte futuris tempeftatibusnouusaliquis de rebus friuolislabot
Imperatori adcrefcet,
Orjo men. nbsp;nbsp;Tercia menfa pro duceSaxoniae uacua.In quarta prandium fumpfere Ep«*
prow. fcopi,Vuormatienfis,Ratifponenfis,dux Otto Henrici Bauariæ. Quint^d tempus fuit uacua:póft occupabatur à regqs Confiliarqs.Sextac afsidebatM» giftratus Aquifgranenfis.Nurembc.“genlisLegati,qui impcrialia ornamenH . aduexcrunt,ad leptimam menlam collocaufuere.Rchqiiæ duac menfc conui uaru tn uacuac manière.
Latere finiftro propccolumnam,prima menfa Moguntini Archiprarfulis» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda D.Palatini.Marchionis de Brandenburg leriia,fed efculentoruirt
uacua,ob Marchionis abfentiam.
Qitarto loco duces Braunfuiccnlcs,SC luliacenfes accubuerc.
Quintam occuparunt mifsi à ciuitate Colonienfi.
ÉTr^onc Regis dircde pofita fuir menfa TreuerenOs Archiepilcopi. Paö Ium infm menfas Colonienfis,atcp Moguntini Archiepilcoporum. Conuiinji Rcgium,oppiparum,Iautilsimumtj,quatuor prope horis, quafi regali cum fi-len tio 3 gebatur.
Expleto prandio, grattjsc^ à Trcuerenfi didis, omnia rubis,tympanistj perfonabant:ftridocj diuiCaroligladio,iterum Regia Maießas uiros equc-hrisordiniscreauit.
Omnibus abfolutis,rexlmper!alibus ornamcnris Indutus, cum Eledoribus,fuo quocç peculiari habitu ueftitis, ingcnticç Principum frequentia, atcß comitiua,praecedentibiis 3cneatoribus,ho(pitiumintrauit:Rcge(^ dedudo, finguli Principes ad fua quorn hofpitia diuerterunt. Archiepifcopus Mogun-tinus ßatim regi figilla,cfi argentco illo baculo,cu'ius antea men tio fada, infil perC3ndidum,eximium(çequumdonomifit. QiiæomniaaCaefare moxre* mtttebantur.Regefubiungente,fefidemMoguntiniadeóexploraram,perfpc damlt;^ habere,ut figilla regia nulli tutius,quam eius fidci credi pofsint. Reg^ in fitper futurum fuæperfonç gratiofilsimum Dominum,Epifcopatumf5 Mo guntinum potenter,efficacitcrcçprotcdurum.Moguntinus fideieius comif-micolam la figillaquidem retinuit,argenteum autembaculum,equumq? D.NicolaO Ztfgkr. Zicglcr,homini folerti,fuo Vicecancellario pro honorario hberaliterdedit.
Altera luce Imperator Principes Eledoresccena magnfficêtifsimaexccpir-Poft coronationem,fada abeundi poreftare,maiorPrincipû pars,non plu« biduomoram Aquifgrani traxit,fed direda Coloniam profcdi funt. Imperator uerô louis clypeo protedus,triduanam moram conftantifsimc traxit.
itdtim po nbsp;nbsp;Sextaà feria,lacri$ ( qutbus Imperator aderat} publicè in temnlo fadis,Mgt;
tcronMoni feftasfuafacrasreliquias (interquasfafciolam,qua uagicntê Saluatoremno-femiffu PS ftrum inuolutum elle confiât )deuotifsimèfufpexit.Ar hicpifcopus indeMo tifiof^rexti guntinusledisapicibus publiée edixit,RomanûPont)ficcm eledionë Regis tuîum Eleât probare,uelleiuberet5,utlmpcratorulteriu8 tirulo eledi Cæfaris ureref. Nort C^arùaf- ignoro diuum Maximilianum à Gallis,Venctislt;^,aduerfum ea,quæ fido ofß cio,ftmulataque fedulitate adptomifîflcnt, tranfitu (occupatis itinenbus) prohtbitunr
4
-ocr page 125-Gæf.apud Aquifgr. 8«-^
prohibitum,tmj5editiim(^quominus armatus,ut Imperatorem tantu dcccf, pro corona CæfareaRomain proficifccretur, cogitata ratione titulum Cæfa-ris,non renuentcPontificeRomano afïumpfiffe, ne fupremum honorem ne-gligere,a£cp pro derelido ha'oere uideretur.Hic tarnen imaginarins honos(fît uenia uerbo)inutlt;flifsimo Carolo collatus,fitim ardoremcp glon'æ heroico Maieftatis fiiæpcdlori infidentem,no reftrtnget,ucrum adaugebit,inflargt;iæ3-bitc^jUt nihilo fecius pro confummatione,gloriariim fnarum, rcFradtis, rcuul-fisc^ inimicoriim impotentibus claufîris, Italiam auitara poflèfsiohem,regni domiciltum légitima,Impertj fedem,noninermisadhofi:inm, pertinacifsimo- Rowa legi^ tumc^ æmuiorum præfcriptumjOcioièjpercgrinantis morefquod falno capi- timaimpenj tefaper hoc,quôdparum decorum eft,faluacç tanti CæfarisMaicRacelme lu- /èrfe;, dibriotantorum regnorum,at($ infultufieri non poiïè reor} fed fuo arbitra tu: ne ueluciuidus,àuidoribus leges acciperecogatur, quàm maturrime cû ma-ximo,fulgentifsimolt;$ exercituin fplendore gloriæ intrabic, defponfamqj fuæ Maieftati prouinciam,gentium dominam,ampiexabitur.Hoc anxiè percupi-untjdefîderanti^ Germani Principes,cgregio aliquo facmore oftentare, Impe rium non ufqucquaq male in Septentrionelocatum efl'e, non fe fomno inex-pergifcibili torpere. Ea profedo animorum magnitudo inmaioribus noftris fuit,ficcp omnia ad fplendorcm,gloriam,M3icn:aremcçreuocauere,quod non fati3ti,lmperatorem coronationistempore Aquifgrani præftito facramento, generatimobftridumeireadrecuperâdumea,qUæImpcrio adempta. Verùm præterhoc,facramentoadcgere,adnominatimregqsîiteris fandè ad promit-tendum^quod temeraria inconfideratac^ ada Vucntzclailmperatoris,ignaui Rohertut quidemuiri,I{cet altisimaginibusprognati,refcinderet,iiritaret,amp;lantcomhia reuocaregquôdin nonæltimabilelmpcrii detrimentumjatcpdifpcndiumMe cumpnecefr diolaniducem,amp;PadiComitemcôftituiiret,tcrrasc^ Longobardiæ,lmpcrio fit Sigifmun perpetuô,ne in kalia redditus deeflenqadiungerent, à tempore quo hæcada, dus : coaéli paulo plufquamcentum annieffluxere. Horum uekigia infequentes Piinci- Eleüortbw pcs Germani,qui Carolum,coIIapß Impeiij reftauratorcm, concordibus uo- adpromitte^t tisdcnunciarunt,proconferuanda,manutendacçeximia Imperij gloria, rteqj re^fcfe.abo^z rerumdifpendia,nccperfonarum fuarum formidabunt pericula.Nccob banc htwroV gellA expeditionem apparandam opus eritaras facris uafis nudare,non conditoria vuentzelai^ fandorUm difiedis facris reliquijsflare:non deniq; neceiTarium crit,genti fern potißmum per ab ancipili temporom mutatione pendenti grauia tributa pcndcre.Pcrfæ- ejuod Media pe concordes Germanfglortofifsimâm hanc expeditionem fuo marte,fuis du lauiducein cibus,fuoa:re,ab(c5,commiliLio,abfcp focqs^peregriniscß fuppetqs, excernotß conjhtueruti fubfidiofœlicifswnèperfecere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Expeditio
Nonexarueruntpcnitùsuiresnokræ,nonhebetat3ufcp adeó GermanOrû ualicu. arma:nonomninoexhauftusequeftrisordo,neq? adtenuitatem extremam Heltti-nos redadae bonorum ciuium opes,principesqj quod maxime faciundum amplif uotaf. fimauedigaliaimperio accepta æquo animo ferunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!
Qnæ ergo nunc temporis trahendi ratio ulla hincdeducendi exercitum in ItaliamadeftCaffulgente tarnpulchrararaq?(quanta profectó nunquam an-tea) ocCafione,ubiGermanis,ficutfratres,fidifsima grati3,aflbciati funttortif fimiHifpani,qui praeteringenitamilliinclytægentiubicç terrarum pracdicatä erga reges fuos obferuantiam, atep uenerationem, uix dici, exprimiqj poteft, quantaomnes Carolicharitateflagrangqualitercç quifc^ pro fe operam fuam offerat. Quae Gens ç'quae Nation qui populiquaeib horridæ duarum fortifsi-marum gentium in feconnexæuirtuti,robori corporum,animorumi^magni-tudini,nö modo reda fronte cöcurrere,fed uel redis oculis inftrudas phalanges fortifsimarûgentiuafpicere audebûtç' Sed huius loci non eft, de hoc plurä, uèrb^i
-ocr page 126-870 Coronatio Caroli V.
ucrba faccrc,apud Germanos præfertim fuaptè natura fndtatos, fed ad inftitU tum à dtuerticulis redeundum.
v'Mumpu* Silcntfo pr3eterco,qüomodo poft coronati'onem tota die ui num duabus Hicèprtebiy canniSjper fpedém aqutl3e,atc^ leoniscolumnellæligneæimpofitts, antepala turn, tiumRegis,dudufubtcrraneo publicefundebatur.Omitto inruper,quódm3 Integer bof gnusbos,multis alijs animalibus minoribus fartus,ligneocç ueru antepalatiö tofita. dominxMargarethac toflus, refcifa carunculae portione pro rege, à plebe in multas partes tumultuarièlacerabatun
Triduo poft cörönationcm,Imperator feftinatoitinere,5^ praeter confuetü dinem,dieetiàmDomïnica iterfeciêdo,Principes Coloniam iubfequebatur. Domini Illuftrifsima ucro domina Margaretha,retro in Brabanua,atq^ Morinos có' cefsitjq regredientê D.de Rabenftein,6C qüidâ ah) rcgt) Satrapç comitati funt» thd. nbsp;nbsp;Colohienlls iuuentus,ultra Gcrmanicum miliare,Reg',arma ta cum milita*
ribüsfignis,ordtnatim,honorificelt;^obuiamprodi)t,eftula^ innumera incr- -miûm turma,multis mortalibus maximèproximis,quibus^ eo ftudiô uifendi Caroli confluxis.Pernodaueratenim Cæfar pridiequam Coloniam ingrede* retur,inmonafterioBruuijlre.Ingrediebaturlt;$ Caefar Coloniam cum Princi* pibus,qui nondum Colonia abicrant,uerum Maieftàti fuæ obutam prodio tuntjfumma cum icrenitatc,populi($ exultatione. fndemittebâtur, qui undc-quacç per Imperium edi da dcferrenr,quibus Princtpes,ftatus^ Germanie c5 uocabantur ad conuentum Vvormacicnfem, fcxta lanuanj indidû. Marchio Cafimirus quoc^,Coloniae in Ira tris fui (ut creditur) uxoris reginac Arragonix gratiam,ccenam,ut dicuntadditialem,çnagn^'co epularum,côuiuarumq5 ap-paratuatcpornatuexquifitifsimèjComitatisCaefarijPrincipibusi^publicèex-hibuit.Rheno afcenfurus ImperatorBonnae biduo cum Archiepifcopo Colo nienfimoratuSjfumptocçinarcePoppelftorffmanè icntaculo,ad uenarioné ferarurnprofeduSjfpumantem aprum incurrentem, fortifsima dextra fua eu* fpideinteremit, cccnaecß ab Archiepifcopo Colonienfi petlautc inftrudac in oppidoadfuit.
Nauibus Archiepifeopi Colonienfis portera luce Cæfar afeendens, tnunda . tioneRheniretardatusjieriusopinioneprimoMoguntiam,ubiparumfubfti* Vuormatti. tit,pôft Vuormatiam Vangionumurbemperuenit. Eo locipotifsimumeon* uentumcclebrariplacuir,quôdurbs lacera quidem, atc^ ruinis deformata,in fertili tarnen folo pofita,plurimüm commeatus habet,recç cibaria copiofa, pari interuallo â fuperioribus,inferioribus Germanis diftet.
Sed hicaddam unum,quôd filerttio penè prætcrijrtèm. T ametfi omnes îm-trintdriie» peratores à Carolo ii n.atc^ plurcs ante eundem pracrôgatiua primariarfî pre-PrfcM, cum,ab(cß ulliusconceflu,autipfafaürtifsima coronâtionisdie,aut moxpôft finedilatione ufi,tarnen ea res his noftris temporibus in unum, alterumcç annum,contra Bafilienfis cOttciltjfândionem,ob nefeioquem metum,penèad defperationem extrada fuit.Sicc^ paruo tempore mutata funt ma gnarum return momenta.
Striflim Je Quæ uerô in magno conuentu,ubiPrincipes tanta frequêtia, quanta nun quam anteacongregatifuereada,cafermèfunthuiufmodi. Quia nulla reniß Vuormd^ confilio,domeftic3lt;$ concordia uaftifsimæ Turcarumpotentia-,qui quafi fi-tienfi. gnis’pofitisrelfquîjs prortratacEuropac infultare uidentur,Cæterislt;^ imperij aemuiis refirtipoterit.Nec imperator perpetuum à flOrentifsimisregnisHifpn RfgiMcfiM» niarumabeflcpoterit,adumde creandoex omnibus rtatibuslmperq concû deteâorum lio atquc regimento, penes quod fumma rerum, perpaucis regalibus iuribus ex eldßibut demptiSjCæfare extra Germaniam exirtente,foret.Antiquæ quoqp L L. pacis imperif. propèabolitæ,nouar«madiutorio fulcitæ,quibus perpurgaretur aliquando Germanicîi
-ocr page 127-Gæf ,apud Aquifgf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87i
- 'Vmantca natio,nonmagi's tarnen graflàtorum crudeli'tatf, quim monôpo-bo; uni 'rœneratorumcç inexplebili lapacitati obnoxia.
Adumqj ut uia prçttruaturhoftibusneulterius temerarias manusfactoRo Wjcitwn Cn iùanoImperto inijciantj ut ftata,fixacç engantur tribunalia Gæfarea, ubi pari mené, ccaditionc priuaris,atq; Principibus æqviabile iiis dicatur, tuftictam^ expedi tant collitigantes (neimmortalibus litibuscontere3ntur)obtineant.Et curti ftatus Reipubjrebusiudicatismaximècôtinentur,utdecretaperceleriter exe- ExccKf/o fen cutionidemandentutjtaliadrepcrta uiaaltqua neopus fit,,ad intempefttuas tentiarum, execrationes dtraqf anathemataPontificu*n,ueluti fubfidiarias fupperias con fugere.Confultatum infuperdemoneta,fic per uniuerfum Imperium flanda, Mo«rt4, cudendaà,ne(èmper in enorme contrahenttum difpendium incerta aeftima-tione fludueqatc^ uacillet,auarosc^ fœneratores ad lucrum nephartdum inut tetjUt gula,uefttumlt;^ non necclTarq fumptus in ordinem rediganturuuba etiâ figno publicè in foro dato ediëlo Imperiali fub éxf ltj,cuius nulia fperanda abo litio, pcena prohibitum, ne pedeftris, equeftristç Germaniæ iuuentus, corru- Contra inati ptifsimo more fe contra publicam autoritatem pro ferupulo argenti elici pare- torataarma, retur,mancipiorumlt;^ more,ab hoftibus contra patriam conducifinerêt.Cum hoc deinduftria,data(ç opcra,quémadmodum fæpc compertum,fiat,ut quafi ad lanienam dudi, inuicem committantur, mutuo^ in uifeera ruant. Satis c-nim ea in repræteritis diebus uoluptatis aemulis noftris exhibuimus. Hoc etiâ fonteunico inautoratorum armorum omniumfceleratorum turba ubicç fea-tet.Tra(ftatumpræterea,quopotifsimum tempore, quibus, quantise^ coptjs, quo ordtneexpeditio ltalica,nô minus necenaria,quàm in Tracas Dardaniâ, aut Mifiam pro coronatione,r-ecuperandislt;$ his,quæ Imperio magis dolo, at-que fr3ude,quam ui,3pertocp Marte ademp ta.Multa alia infuper ad côftitucn damRempub.uulneracç eius procuranda prouidentifsimè côfult3,quæ nünc noneftnarrandilocus : dicam autem aliaslatius,exatftiuscç. Confultantibus Principibus ne iuuentus interim ociomarceneret,indiciCæfar fpedacula iuf- jnJi^a fit,propofitis præmijs,conftitutisà iudicibus,haftis in foro publicè de uirtute certatum.Cæiar etiam cum nobililsimisPrincipibus,equis eximiæ uelocitatis infidentibusjfugacem pugnam Sarracenicam,iucundifsimum fpedaculum exhibuit,fæpeCæfareinrecentes equos ex fefsis,mira agilitate tranlfultante. Sub idem tempus Gallorum machinatione incurfionibus crebris, temerè irri-tata fœdera,fero($ Principes per epiftolas effîcere conati, ut utrinque redirent in gratlam,fed remultifariam per Gallos male gefta,plus cia dium,quam intu-lerunt,acceperunt.Nec dubito crebris uitftortjs contufos criftas, quas plus ni-mio fuftulerunt demilTuroSjprægrandiscÿ aquilç iufsionibus,cuius iuftam in-dignationem excitarunt, tandem parituros,împerium(^ comiter obferuatti-ros.Pridie quam abiretCæfar,libriLutheriTheologi tanquam nouatoris,pol Deu/H Ut» lutoriscç prifcarumc3eremoniarum,neanimihominumauocarcntur àP.onti- Lutheri» fîcum inftitut{s,antèpalatium poft tubicinum concentum,fa(fto igné publicè, recitatisc^ decretisCæfaris cremabantur.Soluto conuentu,Rheno Cæfardc-fcendens,Moguntiaîadaliquoddiesmoram traxit.Ferunt Franckfordientî-bus,fpem quidem aduentusfui feciffè,fed non fuiteiuscommode præftan-di facultas.
Compotes igitur uotorum faâ:i,atcç tam magno honore à Catolo honora-ti'.Cumcç fub tutela manfuetudinis fu^cquiefeentes,plena libertatefruimur, palamcç perfpicimus uerbis adpromiftà re præftari, Cæfarem nihil, prætcr di-fpenfandi laborem, fibi uendicafle: nihillt;^ Maieft. fuam tam cupcre,quani Kempublicam tequabili iure ftabilire,militarent difeiplinam reformate,ut-cia
-ocr page 128-87 î Hieronymi Balbi de
ciaacnteruindicare,utrtutcscpbenfgni(simèfouere:deni£^ in omnibus fuffl' milmperatoris fpccimcoflcndere. Ihopterea illußrifsimi Principes, cumuoJ maxime deceat immobilis fi'dei puntas,iÿnceræcR deuotionis affedus, fi rcin redareputauerinsuja,omni pedoreincumbenöum eiladfordfsimos Carol! conatus promouendos,non Cæfarem,necp Rcmpub.immó necuofmetipfo$ ( qui non ialua Repub.fubfiftere ulla conditionepoteritis) fruftrabimini.Ne' que de leuifsimis rebus caufando, oportunitates optimas corrumpi fineriS' Proindeaequum cft,nosomnes proinuidifsimiCæfarisnoflri falute,pcrpC' tuaqjirtcolumitateomnibus dclubris uotis excubare, Deumq- immortalcfl* Omni mentecomprecari,ut cum penes Carolum,tum hominum,tum Deicol» fenfus,maris,terrarumqp habenas eflcuoluerit,utCacfarem fauftiisimisaufpi' tijs coronatum,diuturna uita,actefnacç maieftate feruet,aduoiamlt;5 uiamiO' grelïb diuina fuffragatione clementifsimè adfit, ualerenunc, ÓC femper, pcr^ eum res Reipub.Chriftianac,nationiscp Germanicæmcliores,audiores(j , ri,de hoftibus ( efFufö à cœleftis concordiac (inu,inter Satrapasamore mutuo) niumphare,2C in iplendore gloriarum confeneRereßnat.
HIERONYMI BALBI EPISC’OPI GVR*
I
CENSIS DE FVTVRIS CAROLI V, C AE S A R I S
Aug.fuccefsibusjuaticinidm»
|
OxerattCrpuro rddiabdnt lumind cixlo, Rofcida^i in bijugis luniinitebdt equis. Cum me noäumis operttntem facra Camoeniit Curarum domitrix^ceperdt dltd quief. En Phabui uiridi redimitui tempora laurOf Eü uilof noUro limine drre pedem^ Clara ferenato lamptufùlgcbat ab ore, Plurtmut in toto corporeß^lendor erat. Aurea Cæfaries longa ceruieeßuebatf Vierebantlateri munera grata lyr£. Pe£line qui cytharam fimul ac pereußit ebumo, Patidico tales tedidit ore fones, Heus,ittihi quam uanum eil humants fidere rebut, Q:^ uanum eil uSo ponere certa loco. Cum rötet anibiguo fortuna uolubilis orbe, QMq; ualentfßto fepeiubente,ruant. Cntibi C£fareif celeberrima Rowlt;t triumphif, Protulit in geminos quie fua feeptra polos. Septenis urbs alta iugis de culmine tanto Excidit,innumerif exagitata malis. ' Hlt;c Arabat Medos,gracilesq} coercuit indos, fagittißra Parthe fuperbejuga. Paruit hinc lap fut feptena per ojiia Hilus, Turbidus er rapta ßilus Oaxis aqua. Paruit cy toto diuifa Britannia mundo. |
Etpoßta Eot» littoreTabrobane, Vt^ altum exereuit paruit à fedibut orta, Sic lapfa eiljmo pracipitatagradu, Nfc iicwit duri uitare pericula cdfus. Cum ratio ßtumuincerenuUa queat. tnde Scythie,Gotti^ truces,er durut Alanuh Proxima Kephao qui colit arua iugo, Ctedei(iiga,flamma,Latiot fregere Penates, Ipfa^ ab hoßili eil Roma perufla, ßce. Aßgt;ice,nunc alqs infiftut miles ab oris, Vt ruat in clades Aufonis ora tuas. Wineproperat latiSaudaxHißgt;ania territ, Hine Italos GaUi depopulantur opes, tndefiritdmfis pubes Germanamaniplis, Hineequestindepedespronus ad arma rust, Appulus er Sanus^iunHut^ Sabinut Hetrufeff Sentit uicinis claßica pulfa locis. Agmina coUatis coeunt in pralia turmit, Aefluat audita militis ira tuba. Cede madet teüus, fqualent populatibut agri, Et eremat innocuas hoßica turba cafas. Teila rigent denfis ueluti uaUata fagittis. Et graue muralis machina pulfat onus. Vixurbes miferiuallo,portdq; tuentur, Hac quoi^ habent hoßes,quo^ uetantur/unt, Ciÿifq; tarnen pofito fumat noua gaudia luilu, psnefiut contrahat ora dolor. |
Carolo V.uaticinium.
N4m idm nbsp;nbsp;nbsp;redît uultu fortuM fecundo,
Umremeatpulfanubeferenit dies.
Careluf in toto Phanix «el«» unicus orbe, Au^icijs reuehet proj}gt;eraß^tafuis.
Hic Mput imperif repefet,lt;iowttwç Tgt;r4nn»f, Eximet 4 turpi colU fubtiäa iugo,
Vi^icesih atjuiUf Capitolifede locabit^ Nee niß Ro»MrtMwt,q«o(f uereamur,erit.
Sed jïmMl AC u'mcet,uiilis (uA iura remittet CaroIiWjttt beflojjc pietite prior.
Vincit enim ut uiüis ignofcere poßit,cr îîllt;tt QS^ gerit,hdc gaudet ponere tela mrfn«.
Pdtris non domini ritH,compleólituroinnes, Q^i uenidm Idpß fupplice uoce rog4nt.
Et qM4in lAiurte ßrox,domito tAnt mitii in hofle^ Moribiw extequdt chra trophseußtü.
Hoc D»ce liberté« Ldtiiwn migrabit t« orbtin» Pnx^j eritjC?quot; pAcis fidA.minißrA quies.
Cdndida pdx oIca cinget [acta temporA Reguw, Qndidu pdx Proceres in fuu iurA trAhet.
Gloria Pontificis,cui dat demenlidnomen, Creß:et, exintium fur^et in aftra decus.
proceüoß) nuncfluîluAtiequore puppis^ Ducet in offenfas peruid tutd uids, AA ubißecura populos in pace locdrit, Ogi genjino clauditlittui utrnnq; nuri. Nil tile in Tnrcdc eeßabit Harteßroces SdHiSd falutißrx ponere Jîgnd cruds.
Et cum fratre pio communem raptus in hoßtittf Delebit populos ( nec mora longd ) truces. Qui licet immites £quentßritate Cydopasj Et rigidit durum Gorgone pedus dUnt.
Hi tAmen,( o ßscinus.noßriq; ô dedecus teui ) Cladibus Eoos,Heß)erios^ premunt, Hoj$ Sgt;ri metuent,Arabes,cr Cares,çr indi. At^ Semirumid mania flruda manu.
CarmAmisq;,Cilixq; isr longé cultor Imd«i. Aequd nec hofßitibus Taurica terra ßtis.
Qgdq; ß«it Gdnget ,auro qua turbidus Hermus, Tygris cr Eufi-ates qu£ loca culta rigant.
Idm^ Aj^d domita,ßgt;olifs Orientw onufli.
Europe in medio-belld cruenta gerunt, NecThracas domuiffeßite^ljHemumciiniuAlent
Pregijjè Gruires Gr£ciadodA,tuas, Méfia uida iacet,ideet ingens ingt;ris ord, , Flexaq; montante brachia Dalmatite.
Pannonif fitbièreiagum/ubie're Liburni, Et quos prteterea longa refèrre mora ed.
Idtnq; iterddRbeninn, fontem^ bmominis iflrif Enfe cruentato trux Solimanus agit.
Hoc^ Mdgis fitiens,quo plus bibit ille,cruores, Pafeitur é noflrisjuxuriatifi malts.
Dira quoq; in SKperos,/ie«oruin more G^'gdntunt, BeUd gerit,nHiliwn d»»n pKtdt ejfi; Dewn-
CdroIiM hoc mon/lrton caleflis robore claute Sternet,Gr in Stygias pr£cipitabit dq»de. Et/imwl Ardoo rex Eerdinandtts ab axe, Armageret,ß-dtriconßgt;ciandiifuo.
Occidet extmdo Mahoinelica feda furore, Notus erit toto uertis m orbe Deus, Qua Eoream/ßedatßiblimis ab £there tterlex, Qwd tepet aduerfi mitior aura poli.
(iäaq; oriens dat figna dies,qua uefigt;ete fero Lapfus,in aquoreas pr£cipitatur aquas, Su/ßieient pura natum de uirgine Chrijluns, HiJJaq; defitpero myflicafacra polo.
T«nc belli finis,requiesq^ optatd mdloruni. Tunc nihil infifli,quod Keredmitr,« rit.
Hi«c tibi Pheebus ego, fuperis delapfus ab oris, Euentura fono uaticinante cano.
Voce Dei monitus te lux clarißima mundi. Alloquor,inq} facros ora refoluo fonos. o' decus Auftridc£,(fies gt noua gloria genfis, Proxintd qui magno cam loueregnatenes.
Cunda tiio pendens anuminc,machina Drandi, Tota humeriscapit nunconus effe tuis.
Tu cldriH« affiidis hemen mortaltbus affers, Et nilidum toto /ßargis mi orbe iubar. Tu îenoitK drages,Gr Cymbrica dciinnd rependes, TuTotilcflammas,Vandalicumq; tiephas, TuHaufol£irediine5 pia templa fepulchri, Sacraq^ barbaricas non bene paßd mantis, Turca firoxdabit ord tuo nedettda capißro, ' At^j Boriflhenio Tdrtdri« orbe nciens.
Infignemqifires fuperato ex hofk triiimphum, Qttx rit« Ueteres,inflituiflis aui.
Qualisab edomita uidor Tyrinthius hydra, Qualis O' Eoo Bdccfjus db orbe tulit.
Alta triumphali feandes Capitolia curru. Quatuor in niueis confpicicndus equis.
Ferdindndns owdns curru fublimis eodein Frondenti lauro tempora «infld geret. Precedent diris onerati colla cathenis.
Sanguineas uindi poft fua terga nidnits^ Qui fcelerata colunt Hahomet£ facra nephandi. Pro filßsqi gerunt beUa pudenda Deis.
Pr£cipuè Turc£,domita ceruice firentes, V'incula,qui noflris gentibus horror erant.
Eercula ducentur celebri folennia pompa, Cum titulis^legent oppida capta tuis, rlumina^
-ocr page 130-874 Hier.Balbi de Carolo V.uaric.
|
Tluminat^ Zr utrós ßmtthichta imitantid mores, Armaq; per cumulos,tela^ iuttäa fuos. Ortiabii facrasßiolijshofhlibMiedeSf yirtutiq; ftrts tot monuMtnta tu^. Curia gaudebit patribut flipata uerendii, Plebs,eques,ora,manu,projjgt;era ftgna dabunt Ethetum P£ana canent duo /itlmina beüi Außriades,fuperif régna fecunda tendunt. At tuus argeuto chlamydem contenus cy aura IAiles,}o,magna uoce triumphe canet. Hicite io,falix,Pyliosdom'meturin annos Carolus,er noßro femperinorefoneti Diäte Io, ßußos quibus hoc fub Principe nafei Contigit, er tanto Numine pofji frui. Diäte lo,longum Rex Eerdmandus in £uum Ploreat,crfiatri proxima fceptra firati Außriacos^ Duces /ilitis ärcumuolet alis, Gloria,qua folis lußret utramtp domunt ipfe piO cultufolennes pronus adaras Propitio reddeS débita uota Deo. Coflum melle ßuetfpaßint (^argetur Amomum Et queßpofitus munera mittit Arabs, fJl ubi iam manibus purgatam fanxeris arbem, Clauferis er firma bellica templa fera, Prifed renafeenturmeliori templa metaüo. Et fenio pofito iam houus orbis erit: Sic renouât uetères ates Gangetica nidos, . Que périt ut uiuat thOrte fecunda fua» luflitia ethereas tandem delapfaperauràt PoUutam nulla labe reüifit euum, Infiliet flriäo nufquain ficarius et^e, Preda nec mnocuas queret auarus opesi t I |
No» /ir«et infidiasfido delator arnica nbsp;nbsp;. Preda nec uBiUs plena cruoris trit. Captator fiimos populo non uendet inanet Credula quem Jouedtfimplicis aula dutit-tJullut in aduerfis tendet fua brachidfluHUf/ Cum liceat fitäli currere cuiq^ uid. Hec egö Pitria refiram fecurui in umbra. Sit licet exiguo paruus in ere fonus, Sed tarnen ingenif quiequid de paupere utfftt Eluxerit,id üotis feruiet omne tuis. Dum Solüoiuitur rapide contrarius orbi, Luna^ fi-dtemis obitiafiet equisi Te fuper ajßra uehet fublimigloria penna, Tantus meÜ liiufis,carminibus^ uigoirgt; Camina non metuunt edriofe damna fene^d» ïRa licetrapidogutturé cunäaUoret. Qupd mihi fi placidd fiiälis Deus dnnuet dUfd» Hos repetam cantus überiorelyra. tetarum interea mea fit prenuncia rervm» iAufa per ethereas cardine lappt uids. Alitibus^ bonis uenientia fita renarret, Que tibi de niueo ueUere Parca triait, At tu Phoebe pater certis qui legibus iui, Que funt,que fiierant,que^ fittura canitt tuo monitu cum fum uenturd locutus, Adijce carmihibus pondera dignd tnäsi Uil^ fit in terris ôccafufolis ad ortiim^ Qÿod non Aufiriadum fub ditionefludt. Sic fore uaticinôr,môneeq;fiiiiete monenti, Vt^ hec fint fkbili crédita uerba fide, Prefeia figna firat,itentura^ omina fiti Prouimus aurote utHUs ab eae dies, N I S. |
VVIRTEMBER-
G I ab LI BRI DV O, 'Q_V I B V S ILLV» STRISSIMI VyiRTEWBERGORVM PRINCIPIS HVLDRICHI, DVCIS A' THECK, COMITIS A* MONTE Pelegardijamp;cliiclytifsimijResmilitiædomicp geftæ,m «opotifsi# mumbello quodilHàFoëderatis, ætatenoftra, Sueuis illatuna fuit; Autore loanncT ethingero Pedio T ubingio,Friburgi BrifQoiæPædonomo.Liber L
ÏLLV STRISSIMO PRINCÏPI AC DO.
MINO D. h V L D R 1 C h O, DVCI VVIRTEMBERGENSI, CT4TheckjComiti MotitiiPelegdrdi^crc.Iottnnes: Tethingeruf Pedim
Tubinganut^ S. P. D.
LEX ANDER Macedonuth texjlluftrifsime Princeps,non fo-lùm rebus jterra maricç prçclarè geftis,fed animi quorç magni-tudine, gloriæ fortunæqjprofperitateuei è magnus, olim edi-cflo cautt,nequis imaginern fuam pingeret præter Apellem, nc'ue ære fculperetur à quoquam, præterquam à Lyfippo, qui eiusæKitis artifices erant omnium preftancifsimi.Sedidem in*
terim totius xAfiæ nec non Africæ ac propemodum buropæ uidor à Cherylo, necabundæuenæ,nec Attici leporis infubidopocta fortifsima belli facinora defcribinontulitindignè.QiiibusniuftrifsimePrincepsadducflusdnfpêpro-tinus erigor,noftra pocmatia quantulacuncç fint ( quibus res à te Duce clarif-fimo belli domicp geftas memoriae fummatim uellicatimcç prodere decreui) celfitudini tuænonforcpcnitus ingrata,necingeniolimeillerilem uenam,fed amantem uoluntatem refpedui fore, funt in Vuirtembergenfi ducatu ( quod ingenuef3teor)etiamhodieuiriingeni)claritate,docn:rinæq5 famalonge cele berrimi,quibus etiam præftarcmatulam non fum dignus :att uero.nemo qui Ducis egregiafacfla detererepræfumatingeni] culpa. Nihilenimnaturæbe-neficentia in tefummo Principe neglexit,quod ad animi corporis'ue dotes optarequeaSjid unum celfitudini tuæquodpto Aeneæ,imôquod pientifsi-mo diuo Max,Aemiliano Romanorum Cæfarfdéfait,innatae (cilicet ac genui næuirtutis fidacomes melioris notæfortuna.Qitæfifato quodam fueritinaU fpicata,fortifsimos quofq; uiros fusq; delt;$ habet, Qtiis autem nefcit quantis aduerfæfortunæprocelliscelfitudo tuaiadatafit,atcç adeô fatis fupercç exer-cita,ut non Cherylo altquo,fed Marone fit opus ad ilia defcribenda,quacuclca fusaliquisjuelfatalis ilia necefsitas,intulerit amolienda gladio,feu ferenda oni mo,ibi ego aufim centum depofcere linguas,ibiegomodis omnibus optare Vergili} grauitatc, Silq facundiâ,Lucani tubam, Nafonis uberem facilitatem, Flacciluxuriantemuenam,quo fingula digne pofsim pofteritati commêdare. Sëd quâdo id fieri non poteft,aequo ferendum animo quod praefens,amp; (quod aiunt) mola falfalitandûcui thura defunt,dicat quis,tecum habita,Sed ô Prin-ceps optimemihitemperarenequaquampoirum,quinuel inuitis aftris ilium honorem ( fiquis olim quod fpero fuerit honorhuic incœpto) domui Vuir-temberg{cæpriuatushabeam,quô poft mille annos,poftcritas ipfa,cclfitudi-hem tuam coràm uidere cum fuis collo qui, inter fuos uerfari,fibi uideat. Dum dd leguntut
-ocr page 132-87 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftoîa,
tcgiinturea,quæm3nu fortiteraóla,fiiie orationc fapîentctelocutà fucrurtt' Qiiæ res olim Xerxi Perfarum regilachrymas haudquaquam excufsiflet,fiuC nilict fn mentê uiros illuîli es ob uirtutis infignia mori non polie.Tantus eniifl Rex fiiblfmicollefcdensqutngentasbellatorum myriades armrs opibusani' mi corporis«^ robore præft3ntes,afpiciens os totum fletibus opplet ritu fem* iiafjfogatus a proximo quoqjpurpurafo, quid ita faceret':’ Heu miferos(ait) moi't«'îlesabhincanniscentum,nuîlusetanto fortium uirorfï numero mano* bitinuiuis.Quarenetotusintereathomo,reor operæprettum liferis utcunlt;? mandat e ceifîtudinis tuæ memoratu digna ôë egregia fadîa, fi non cxaclèfati® eleganter, at anxiéamp; non ofcitanteromnino,nô cnimomnesnafeimuraut MaronesaurHoratti,ne’cpquodFlaccus ait,noncuiuishominicôtingit adirc Corinthum.Dcnit^ quis quæfo poft Vergilium (utdeHomero fileam ) beHj’ fenberefruftra coneturtQuis uerôuereres illos Poeras peromnia pofsitim*' tari.Qiii louis confilia fulmina^,lunonis iram,Mercurij nuncia,Dianæ uen^^ . tioneSjApollinis arcum,Lyram,Laurum,Aeolias rupes, Neptunia régna,Pi^ toilia tartara,Proferpinas, Eumenides, Cerberos, Martis iras, ÔC ut femel ieues mufarum cum fatyris choros decenter amp;nbsp;eleganter carmine compft^^* funt,fcdea omnia (licet amœniPoematûfloreshabeanturJetiam fabularnen taf nifiT«îlt;5bvtrlt;©-inuolucra fcruteris) ad Chriftianam religionem nihil omni' rgt;0 faciût.Qiiæuerô fi ueterum poefidempferis,quotapars hiftoriæremanet^ Egopaucisautferènullisimmoratusfiirmentisfquæiolâifortaflepoctis coiv ueniunt) ipfam rem breuibus abfoluo.Ëtin gloriamcelfitudinis tugPrinceps inclytilsimepofteritati mando, nee pudet ob‘hanc audentiam Cheryli cola' phos,Meuij choliamboSjMabili] ronchos,3quou!s Alexandro,Horatio,Po' litiano ferrc,citraà ftom3chûdeuorare,dummodo C.T. meritus honorapun pofteros uigeat.Quid^quodexemplo mei Pieridum cultores deliniatâVmt' tembergiam noftr3m,fecuti,cedro digna fcribere fortius enitêtur, óó à mêlant' pada curfu pofcet.Sed ad rem Princeps illuftrifsime, ante aliquot annos quS' tuor Vvirtembergcnfium bcllorum fyluam C.T.uidoria uelut encomium dc' dimusinlucem,necaudebam tamfterilepoematiumfummo tibi Ducidicaie proprium,quamuis nulli magis proprium.Sylua tarnen ab mfo ftatim prxlo prodcbatincurioiàmfeftin3tionem,partimnoftram,part!mCalcographi,pe(' tçfum laboris erat,quarc faiculo fumpto fylue fpineta radicitus eruncaui,vuif tembérgiam deincepsf quoniamfermènoua totius çritfccturæfacies)appd' lare libet,qua breuiterurtiuerfum bellum T.C.patria'fg( tempore noftro^illa' Cum duobus expedio libris,óóid carmine.Deinde quo refpondeä non uni p3' lato, commentarium libuit adtjcere tribus eundem libris abfolutum,ut fafH' dientiligatâ,folutafuccedatoratio,immô fiquisuelitutrifqj licebituti.hand' neopcrulâ Princeps illuftrifsime C. T. dedico libens, quam precoræquo anf mo exporredatÿ fionte fufcipiat.Coruus olim Augufto Cçfari ab Adiaca rC' deuntiûidon'aconcauum falutareftrangulatauoce crocitansadeô gratusC' tat,uteum multis nummûm millibus eineret,atlt;qî etiam in delitqs haberct,,eo' dem modo gratum fit C.T.quod inepte cornicor,amp;amanter ineptio. Fortaf fis alicui non ita magni momentilabor ifte uideri potcft.Sed magno mihi coït' ftitineprædico,quidocêdimunerefungensnegocris itadiftrahorutuixaeque alius,hoc unum fuperfuit,ut euntibus alrjs ad pocula, ftertentibus, aut luden' tibus alqs,ipfe ad uerfus recurrerê. Nihil opinoreorâquod ad hiftoriæ fideni pcrtinetomifi,qualiacunqtfintalia:proauorum quædam fubiunximus fortia fada,quæcun(5 uel à patrum memoria,uel à Nâuclero noftro licuit indagare, ci tins enim cerui cornua quant nobilium Sueuorum ftrenuèfada queas inuC' nire, tant négligentes (gloriolæ puto contemptores egregtj) rerum fumus ubicÿ
-ocr page 133-I
i
I
t
i I
I
t
*
I
*
I
I
I
I
Epiftola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87 T
Gcrmani,qutbus inoletiit ilia confuetudo,rcs principum for tifsime gcftas cantilena patrio idiomate conipofita,in trhitjs, aut inter pociila, domiforis occineretquæpoftquam cœpitobfolefcere, uentis illico traduntur alia,ôu in aquam præclare fatfla fcribuntur.Secus autê Romani qui multo uer-borutnlenbcinio fua ipforutnfada trahentes in gloriam fuarn,poftericati com JJ^cpdarunqalienxfortitudinihönperindefauentes egregiealioriimfatflauel nippivlTeruntjUel obfcurarunt.Si quifquam uel infimæ clafsis, atingenuôcan n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandafletmemoriae,non eo uentura fuiflet inopi3e,utiGerma
nta bellaxab exteris egregiepartam bello gloria cogeretur emendicare. Qua-propter iiKlytifsimePrincepshabebunt pofteri quod legant,habebitinclytus rnnceps Cnriftophorus,C.T.filius qùod imitetur,qui uel à puero paruo for-^æq'^^nouercàmçonftantifsimètuliqimôfuperauiqcuiusiortitu-do militi^,uirtus egregia domi,lpem de fepræbent optimam. Deus Optimus mdxirnus C.T.nobis qudm diutifsimè feruetincolumem.DatgFriburgi BriG goiæ Kaleildis MartijSjAnno à Chrifto nato» M. D. X LV,
CANDIDo’ legtori IOAK PE^
D.IVS TETHINGERVS S. D. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'''
Edimusinuulgus ante decennium plus minus CandideLedor Syluam,djeqUatuorJîellis yüirtembergfcis,licét Typographus
0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliumïuppofuerittitulum,quatuorbella fcilicet,quæ mihi,poft-
‘ B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam inlucem fuit édita, adeô difpltcuitut nulla resinuitama«
-____ . gis.Titulus.aliudpromittebat,pocmatirilongealiud prae feferC-
bat,promifsishaudquaquamrerpondens,quódego uixuno menie frctus in-terPllrontifterq négocia compegeram nonomnino bellum (quodfupra uires meas cftefajeor) fed fyluam de bellis Vuittembergicisfcribere uolui,forefpe-rarilfœlïçipfis aliquemuenae poetara,quiid negoh] paulo poft capiat,amp; ex prqfeftp bellum hoc fcribatSed interim neminem audio,nimirum non hoc fit ingèniórüm penuria“,quorum plurima dodifsimaf^ uigent in Vuirtcmber-genfiDucàtu,fednimia.uerecundia,ne dicam,rufticano quodampudorequo lefe occultare malunt,quàm in nafutum hoc feculuminciderc.Ego fetft cl fron tem perfricui (nee ob id mihi placeo) quare Syluam rurfus ad incudem reduxi, ac peneinterpolaui,quod uel parumuel nihil de ueteri cortice retineat, id quidembreuitumlaboribus obrutuSjinfuperillud quale quale eftpoematiu,-Vuirtembergiam dici malo, quod de Vuirtembergiae fortunis, hoc eft, de re-busbcllidomit^ geftiscarptimdicere,eas($ pofteris mandare libitum fit, um carmine quam profa ftraaans idem argumentum )quarn foeliciter iudreent altjtego mihi ipii non facio fatis,uerum nequeo dormire. Sunt autem qui uerlt; fus non adeo curent,hi Commentarium legât,tum qui folutam nolimoratiO-nem,carmina ( fi modo digna ledu funt ) ad manum habebuni;^ Praeterea dÜH gen^Lcdorfacilèdeprehendetquidimmutarimjôfquibusauxerim. Auda-tiutn indicabitipfa pagella fequcs,reliqua ledio fuggeret.Quare Ledoropti-
memcam9udaciamboniconfulas,optimeVale.E'noftromufaso FriburgiBrifgoiaeKalendisMarttîSjAnnoàVirgi- .r
neopartu. m.DjXlv.
AD
,878 Vvirtcmbcrgiæ
AD D. lOANNEM FABRITIVM DEC ANVM STOCKA»
chiani Capituli Mainuuang,Paroehum,Ioanncs
Pedius.
|
Chitt fiber noßrat iamJudum fume cam^nat. Ad liiuam hat rafit turbida lima cutem, ^ix rear agnofces ueteris ueßigiaßlufi^ vfi^ue adeo ( eruncans phera^; ) muto locot a uacat,à facrit tibi Vuirtembergia rurfut |
Ambos immunitdegrauetuf^manui, tecum forfah communem nobilis ilte 'Vualdßergit ex Hevdorph uoluet o- ipfe Ubi^t Noflri uiue mentor dodiflime uiue beatw^ Inter prejbyteros flma decus^ pios» |
MJoannes Antonilts Tcthîngcrüs,in libel-lu'mPatriis.
|
Leólor amice manu procliui, peâore loto, VuirtembergiacofufcipeflUadomut, Ne r«gcj ^ozUeWj^uocifint uulgaria forfan ' Carmina,funtmemorisßgnafiituranetO¥ |
Pofleritat olim perpendat principis a^d^ turn cafiti patrite difcat amet^ futt Quoritur baud aliud,Maro fit qui LÓpadapef^ * At^ aurum ex Enni hoc fltrcore forte legit. |
Theophilus,Timotheus,ChriftophoruSjAmanduSjTheodorus, T ethingen,in eundem libellum Pattis.
Improbe Mometuos ne ringaf,contege dentes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciuandoquidem /icilèefitaxare,fèd arduareti^»
Sit bonus in noflri dulce poema patrie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aedere quid fimile,e^ fcribere lege pari.
VV1RTEMBBRGIÆ LIBER PRIM.VS.
PER IOANN. PEDIVM TETHING.
|
Turn patrio motus,fitdas ho abf^ Pugnat ad Nicrum,paucis perflringere conor. Aptiut eflo aliquid pofcat uel uiuida uirtut Principis eximifiuel fieui buccina Martis, Quam noflro exiguo pofiint attingere uires. Erge intra peUem dicat quis tutus agunto. Seu lege tentatis oqualia pondera neruis. litareo ne more codas fublime uolando. Ne Phaetonteo fubuertas omnia nixu. Qta potior ( tenui uel prorfits indole nulla ) tortunom patrio Lotheo flumine fcribi f NiWM Mf nto tradam duro fèrolia Porco Pilaf nouercales for tUno mobilis iratf Poiteperituristamehffloc illino chartit Sj m inus exadè,tanfên o^è hoc tradimus ouo, Qittim cygnitoceant, coruo licet eflepoeto. Cumqi parum fociunt dulces ad firrocomoeno, Quid uetat incodos etiam protrudere uerfus. Q^are agite ô fJlufie liceot ueftro omine telam tic temerè exorfam,craflb pertexerefilo. Quin potiusmitto nebulas Heliconis cr usfibrof. Virgineo Iodatefinufator optimererum. |
Tu Mentigelido latices aßgt;efgefupemost Efl locus in Sueuis quo ’ Vuirtembergia cultbi Multi nominis arx uineti coUibus höret prifca domus comitum,nunc elari flma DucatM» QUO Studgorda loco,pinnatis ai-duo mûris. EMicat,aUla Ducum,quo pihguia Necchafusaru^ QUO fata lota rigot,pifcofum flumen athaeno Littore Turrigeras ubi Necchorus aÜuit urbet, Ficinos ubi lombit agrosflbi uitis aprico Plurima coUe uiret,rus fertile fitrris opimi, Sardoas ibi pene oquat cum fœnoré meffes. Toto quidem regio quam Vuirtembergusaratro Vertitjubiq^ flraxfiugum,late educat uuas, Excepto qua contiguos ea gens colit alpes, ( inter DOttubiunt ^3quot; Ni'ctitw fic incolo monM Nomitiat,aurorom uerfits,mediocriter altos:) Qfla ferit Nercynium runcatis uepribas aruutiu Vtraq; uitis 'inops,lapidofô iüa a^erafulco. Noe rubro teUusglebo/ed frugis abundant Vtraq;.Tiimfoelix pecori p'mgui optima tauro, lucundi pafiimeuruis anfladibus amnes EtuaUes tMtii fecant,itbentibus undis. Qtu fefe NÎcro fotmofis lapfibus addunt, Nufquam non gelidi (3 mufeofo margine fontet Stagno^ proflrudis operofa ocpluria feptis. Gramineo ualles,cr floreajprato refedis |
|
Pdfeua mille rubis Jympha perculta/alubrif Prouentui point Calabr^foecundior agro. Vis ingens pecörtim totis his pafcititr oris. Quid memoremcrebrasneeinertiroboreßluasf Anitopeq^uèrcus.jrondofa: ad fiderdfigi. Pruiiipdros idâ‘antpr£grandi flipiteramosi infoccùndà àbtes nigr£ tenet ardua fyluie. eßerre/erasbaud prompttvmßdtibus itlit. Adfuetas,alibi uillofi tegminis urfus, Hiefetoßü''aper',lu(o fefe abdidit atro. HÎc lupus inftgnispr£do elamorefùgaturî Plurimusdbfqfmetù fataipafcit pinguid ceruus. Quid référant eabreasdeoores.tefubdola uulpes, Grandibuf hisàlitur uenatio commoda ßgt;luis. Ofkniintftdliglebas,liilpdni'dßrruin 1dâet,amet^Tdgos,crijiimuelGallidtotldt. 'Totius Eifropae locUj baud fceliaoredter Qÿànft^icrifit cultus dger,non gratior alter, lam teUus rajlri patiens,iam lympidus amnis, lam ncmlii umbri/rrunt^iam fylult;e culmc amcen^ei Nuiic «ici (MgfrtWïjftKttc pidchre mcenibus urbef, Vddenti occurf(inh,nunc cetfe i« montibui circes. Q^id muttii,erit intentoi quod pafcdt oceüos, duoquó te uert((t,erit hue /beiUdUi Mof«pflt;(ï, Aer priCteVed con/ki,n!,tientiq-falubres, Terrïuirumnutrix ejquot; itgroriMM profperd cultu. C^uofxlice loco Dux Vuirtembergui duitdnt Studgii^d^efedem fcnetjtllo hdudclitriordtter^ PHgu^icrtJi popuhim^turritis oppidd rnurit. Uiiinitdi drees,mdgnd ditione guberndt. iffe piui C^fdr ter mdxiinies Aemilidnui» Jmperi/'/dcri Romani feeptra gerebat. Cuiui cönßlio/retui,/iujioq;ß.uore Dmx rerion fummam naÜMjUix puberii aui^ QuinpotiusnuUaprorfumldiiugine epbcti«, Sfd Mfgçü pr'mcepî ddolèfcens itidGle,ntu[ds PrimisguflArdt labris /celicitèr,illini Tradu{lu{,patrio eZemore adfueftere fyluis Vifcit,eir d tenéris duro feruire labo'ri. ' L-.etus-ddit neinur,uj‘ciiftris intentus.ad alpes, Crebrotdc Hereyiiios ad lucos retid transfert. Sepiiis in multam/oris ortodlimime Pheebi ' PerJurdtnoifleiMjUenit« degere tempus KH cordi uaeiium,fèrias impenderefyluis. Sudißcumfolemjglaeialisß-igora £gt;rtw«lt;f, Aufiri nebulas,ldrgo tOUernymboSf Vnus'ulèinedro perfirrefimcmq;ßti)nq;. Confueui'tjplerumq^manu ucUabuld géftAt. toricaautariiiisddp'ubemtetluiähenis. Vefli« equo,'-^ cOntM de eoüo petidet auitunt liijignc,ut raucoper fylu^dèuia cantd. |
:r 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87^ Concitet èldfefcrM prif«l4m,comftet^jrflt;iMf(lt;t, Nobilitas equitum longa fhpante caierua. ' S£pefeftutd Ducem/ uenando exercita pubet. llîe Mfjcf trahit,hune arilos extendere caffes, lîlum ueßigarefrrAS iuudt,illcfàtigat. Alter figit apros,telo tranfuerberat urfos, Hicct leues eruda profkmit eufpide ceruoS. Pr£fî(it itle auibus,quas ferre per dera pr£ddm Trux natura docet,pars claudit C£terafaltiim, ' Dux inter ptifiiosgratum fubit ipfe laborem, Nonnunqitamfûlùs nïtlloqi/dteîlite fepiut It 'ptdi^its per lufirafirasfeilandó fcróces. Comipedem linquerts fub fàgofrena terentent. Sole fitb urenti fe liniuelat amiilu, Prigorè'Brumali denfó tegit óra cucullo. Quarens borrendumnigris tn faltibus urfunt, Qgf tn prince pj forti trafisfigat tomminus hafli, Vulnificps profemere apros,eeruosq^ fùgaces ' Cuß)ide fufcipere,dut telo,non promptior alter. ’‘RfgMD«« tuin vuirt, Stud^Ardix» . ’’ Dkx HmI«i driehui hùtimberbit rcrimi potù . tur. ^Nobilitwt '* * Germ^fiorS ’ pdheßra. Vuirtenbt inftÿie Ve:* ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, natoriu coh '* Ceruus ubiad ueiterem furibundus in auia tendit, S Autu/tnno redeunte redit tiffnunu uotuptM Ven^ndi,4dpulchrM ßgos tHwt degere princept Affolet,4cftiidio confucto/aHeré Mnpiii. ' ,Subl4to clainore fuos firui exprimit ignes,-' Rdmoft 'fi-oittc elät[{i,qum pr^lid mifcet, nbsp;nbsp;' ^ Veniidi /ht diuin 4p«d, nabiles Susit tios., , f Dhx uenttji tionidedia Duxibi delitifs allus,nemus omne pererrati Arbore fepe caua occultus,idm ßgereceruot, Externos gaudetpromptadleriq^fagittai ' llt;tt» notat ipfe oculis peregrinos giiauiter ifh/t Alpeftres,dcHercynios,quosfigerepoßit. St foies totos luco fpatiaturin amplo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; Quandoquidé hoc ßudio dux boras fallit inertes. * JHoH ßdccho indulgeiinön luxU frangitur üBo* l^uUius nat£ uitium putris obtuHt unquain.' '* t^uUius uxorem fhiprofoedauit adulter: Hocuotum^.Ducis,aut fyluis iihpendere curas. Aut fefe amtatumconfirto ofkndere circO',...... ’S ‘Autumnti» 'ïisutn^tiot h CerttorüMt Jtfno/a lihi» dPr Eerratas equitum dare turmas,edcre ludos. iJobilibusdignos(ffeci}nei(Uirtutis,)quot;eqiiefireS* S£pius in mediuni ru(t,drmis'.ündiq- teäus, Eerretis 4 cdpitead calcèti^ÏQhgé^;coru/cUs. Sjcptitó'iere leui,aut löric^ teA/u^abenaî Irfin teler iw ggt;ro.î éqùtfans,idm plana remenfus, ^Cornipedemdextraleuàq/refle fiere dqâus. nbsp;nbsp;nbsp;^Quxludos IhgenKo uultu,procer0 corpore,glaucà' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;equefircs Luminè,'cerarieHatla:cti(î)dniecdoillo. ' edit. i ConfWfrta “ tiaprwci' l.timine,'cefarießailaßcri/fante,capillo, Cui tenerum rubra Iqnugine fy^uula mentimt ,.. Veftiffjdtqigenas pü^titis ^ärgere ccepiiy'f”^. Dimt dataphraftusin'optaïam defcenditdrena^ darici fdfi» Agmeh'agit,pdrtiturcqiCof^certameninire ef* dà' gt;nbsp;primw 'i DmckHhI« |
|
Vviitcmbcrgiæ 880 Primûs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dato prior inruit dctr, |
lluncdeturbdteijHo,fùlgenticomminui ha/lü, Tutari,totam uideae infurgere genttm» Gens alias deuota Duci patrigé^ fideles Vix premitur ftrro,Tragico fitriofa tumultit» Alterius uatidos non fegniter excipit idus, Eertnè alias pugnam cindus thorace capefiif, Oeijeit hunc claua,huncgladio fiigat,ocyor Euro aßelli'mPa^ nbsp;nbsp;nbsp;tit^qnum,nunclibratatrox,nunceffugitidu. latinum Rhe pr^ripiens multis ^qualibus,mter . H£cli!uifonusatq:tub£uoxperfonat auras, mmentio. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ r, , ■ r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, v Longum f£pediem folet bn tranfmittere ludts. ^'Itucis Hui ^^^^‘^‘‘tmcoetuuixaulafrequentiorulla, dariciconiu Huldrichi,nufqua res maiot equ^risi * Non dicam ouale ante pilos conficerit olim * ■ Cffaris inftmdu bellum,quo pedore,quanto Marte » Palatinos Rheni quoadflixerit aftu, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfitieeps uxorem claris natalibus ortam asji tut. j)ifxit,qu£ multo proauûm genus indy ta ramo , E)iducat,feriempr£clariikmmaMomet: DuxequoP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aüatura Ducigentiqi,fecundis tt canes a it p,.(,dtbat jldlis,Bauarûm defanguine fummo generojos, Ducivm uirgo,l,ed£is pulchriorouH. * fati rota ^“^ßtmafimilis Dux obtigit,alite fiuflo . CoeptMnconiugium,tol!unt max pignut amorist ’ Ludit nbsp;nbsp;ante pattern ffes altera fedis auit£, l. t - - Quipatri}regni,fitispof:entibus,'^b£res - f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iura daretpopulo,geaerofitinoribut,alto fatt£ua It pgi^(,fgc^j-iftophorusprinceps(tlcreptilisin/ins) tut nomen indignum diufno principe quondam» ( Arm Cort- Confilijs procerum Dux afiidet,ocia nadus, rd }pauper p^ifffquît^t,lfiecieinfigni,perniceqicurfu, Ga’4detequis,canibus^.patrumquisinditauirtus. . .} Hos’m delitiis habet,his.infaltibusuti s Pauperis sueuerat,ad ittosad eqneftrem deligit ufum» Conradi ori nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alias,tortam componere litem, go,nomnt, sufeipere oblatos attenta mente libellos er occafio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj|(- cur£,^uerulas inciderecaulfas, At aUu/tô • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folum fiicifis,fcd comis 'm omnes ne uocularu ^^^ttit,id multis uif'omfiiit om'mis albi Arm Kdi« nbsp;* P‘‘ttmt,qu'm patritefxlixfiufitmiq;fiitur(mt, Perpetuum nihil in terris, fors improba certp Nefciaftareloco,mortaliapedorafiillit» ijocttlare ’NuirixalmauirümpaxUtaseuehiturbes fccittma pl(^ Eccemouentbellum'Remfan£uallisagrefies, Aduerfusq- Ducèmf£uiarmadomeflicatolîunt, • Pauperis Schomdorphiturbà ebullit,moxoccupâtagros Coradi plebs T otos dira lues,calcarq; fiicemq- Megera fligit pr£to= Subqcit,atqi^modifindignis omnia nfifcet, . rem- Muliimpdumuùlgitsd^cu/Jàpacishabena, Tendit in exitium Çonrado paupere refiint . • ^£ioris of Ducente,m turbasruit,armis effera plebes, ficiiem. Pr£texit patrit dzido nfucrenefalutem Scire operfprecium quo paîlo fàdio dement Capta,uel ad finrri concreuerit uf^firorem £ Pauper Conradus Schomdorphi primitus crtiH Pro deridiculo protritum fcomma,dicacis Commentum ttuïgi,uerbum fine fiUe iocofutn Spargitur in ciuesmulto fale.planius intro Si 'mJfiiciSfà ftmili tranffumpta occafio ludi» Sueuis '' arm,Ra'm,Rhat,fiterit quod forte,Litii^ Pauper Conradus,qua uulgi uoce notatur Res angujhnimis,^es frigida,macra culma. Tangitur hocioculo pauperculus ordine ciutS Ex tllofdurè tenuem qui quterere uidum Prouidui infulfie qui JJ^artum torquet aftiLe, Sru qui rem patriam frmo dédit atq^eulint. Quolibet in coctunoum bac de clalJi popeUuf» Affolet altemis coüudere.rfcommate falfo Alter in alterim fortunam ludit,in albo î^oflro nunquid erisf Conradi pauperis efl quoi Prdfcriptum faeiosttam cenfu paupereciuis. Pauperient cole nobifcum,quid nüncipit alters Velkr ero deinceps^cpulentum defero partes» Spes ut ditefcam nuüa efl,nte dedo cohorti Veftr^e,ba:c ridiculi caufalufere/requenter^ Hocpaélo accreuit ftolidi politcia popeBi, Quid quod uenit eô fißiua licentia tandem Stulticite^quodfojßorjnops,pannutiusyexcorf» Communi ^plebù pundo,pra:toris obiret UiuniätCr iüe rei fummam uirtutemeretur, Cumfaßufplitusfu/ßenibincederegreffu, tino ueßitutySueuortm fcilicet oflro Pauperior Codro,natura feutra facetut, P^exuerè Tragieus,cui dura prouincia talit Traditur^ut Rhoncho exciperet,de fee popelli. Pultipbagosfabrosiobnixiut omnia ridet. Omnibus lUudit,dodus motare caebinnum^ Huiui nanq; notlt;efi quis prodire/ôlebat Vulgi in c()njjgt;e{}um,prietori tradere nomett» Cogitur adutum^ciuisqi nouiciusalbo Scribiturj C^ numero Conradi pauperis,ißuiK * Offeij caufa^pr^torfu/ßenditadunca Ilt;lare,cohrefuo grapbice depingit,ab imis Plantis,ad fimmos populo ridente capiUos, Certos demde modos a^orum muneris infiirf CoRocat mmiferos,aduerfie fortis maruo Siue 'm coüe fämis,quos dotis nom'me uertant. Sic malus hijee famem tolerandam precinit aies» Detfiq, uicinos iocularia tanta per agros Glifcebatilt |
, Liberi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88i
^Glifcehantthomlnum mem flultiacnefcidfrtL Plebs fouet.excctrMt proprijs conflinter inulnis.
Rn dézï in hchryiniis quantuuis ludicrd primât Cinmdo^uidem princeps diieno obnoxius neri, Ponderd dimmuit librje,perftidfus ddemit l^enllirie pdrtem,ijuofifciis a-elceret,ijhic Auldd confilijs reperere,lt;jnod dduend q^uiuis Penderet m totd pdßint ditione tributum. Turn fi cjuis proprijs md^ldret in cedibtis,dut ß Priudtin 'noleret,ueéïigdl pendere iuffus, b Penfio inox inuifd mol£,non grdtd ntdcelloj Vdirteinbergdtios conturbdt protinus omnes. Hifcere nemo timen quifqudm mutire nee duÇus,
Aft «cró popnlns Conrddi pduperis £gro Cum primis b^^cßrrednimo^tdcito^s ßfnrro Nefcio quid monßri per concüidbuld pdfiunt, Dein libitum cldndeflinis erumpere telis. Et quiduis potius quum tdntd grdudmiitdßrre^ plus dutem ruri plebs motd bile fremebdt,
Ecce dUtem tieutelfj)dcb£ f qua uicus 'm ifÎA VdUefcpulturd Comitum inemordbilis olim.) Sub tempus Pdfc£ noud uix illatd mdcello^ Poitderd ciim librd rapuit non treßis dgdfo. Vilis homo quiddm,modo non defpedior ïro. Et procul djportdns 'm Remfdm con'tjcit dmnem^ Sed quo iüuftre foret ßc'mus feildnte cdterud, JAdrtid cum rigido Tibk'metymp’dnd dridunt.
ümcturbiEglifcuntih'mcilidsilldmdlorum Prot'mus emergit,^ Conrddi pduperis olim Serid Indus dgie,mdgniq; eft Te/ferd motus. Geyus è cundis templorum turribus dltum Cldßicdconcrepuere^jhtimßtcurfus dd drmd. Tempore non longö plus mi'did qu'mq; uirorum lt;’ Conueniunt rdptis Schorndorphi dd moenid telis. Ajferere ufj; munu fud iurd nepotibus dudent^ Et pofeunt grduis ut rurfus exddio ceddt, D»x dberdt peregrè Heßidcum uifebdt dmiiivm, Rertwn fecuri{S,nec quicqudm idle timefeit, ^ed poftqudin fubitifit certioripfetumultus^ Perdius er pernox reliqui nil ßcit,ut 'mgens Vincdt iter,properdns dd regnd pdternd uoldtU Qudm celeri potuit^Studgurdd conflitit urce. Sd tdineii iwtercit prtefedi mobile uulgi;^ Seddnt,Nelhreis mulcentes pedorddidis. At$ dottîKîîi umo euidos mifere colonos.
Plsbis Remfdn£ feddtd bile,per omnes PdKper Conrddus bis tdnto 'mfdnius dgros PerjuritMq- urbeis,nufqudm tioit itttr dd drmd, Qttim ß dlibi pacant,alibi ßtrit .-tcri!« dwetiï Plefccî,non dlitcr quam dum Hrus Hercules olim, Hyärdin diß'xuititrunco exiluere cruento
CoUd decem/qudmts er linguisfeedd trifulcis. * Pauper
Princeps poüicitus (qu£ forsmedicammatanti Con.uicmos 'Vifdmali)prifcdproconfuetudmefefe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam dele»
S'mguld geßurum,grduis ifld exddio rurfus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dat ioci gra^
Antiqudtd fitit,poflh£c componere litem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tid,
Qjuipoffentlediproceres,GruerticecdnOj
Et mird grduitdte uirißußicji boniq^.
Cuitores jUeris qui cerndnt omnid pundis.
Mdiorum pro morefidem pacemq; re fumant. nbsp;nbsp;nbsp;~ pent
Q^o plebs dudito fumptis dtfeeßit ab drmis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fio caput fet
Ad ucrö femel atq; iterum s Rentfanid uaÜis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditionis.
Bella mouet,qudnqudm pax conciliatd Ducdtum Seruet in officio reliquum trdnquiUiter omnem, ^editionii Soli Remfani mordcbantfrvndßroces. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teffiera paut
Contentim'mintèiam libertdtepriori. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perConrdt
*’ DUX equite aßupto Schorndorphu pgit,ut ipfuS Componat iitem,turbds ut deprimdt acres, EorldnpoUicitis,ffierdnsterrorem'misq;, Seditiofo.1 Ore fuo effirenes 'm callemducere mentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumpetitio,
Conuocdt Agricolas,qui dum ueniße relidis
Deberent drmis,qudm pridein maior anheld nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^Fddio Con,
Corripit arma cohors,er inulto ßeuior ambit, nbsp;nbsp;nbsp;Pau.uniuer^
Idmquoq^uic'miaccurruntfyluanapropago. nbsp;nbsp;nbsp;fam Hicrigè
Qnt ueper £tatemgerercarma corufcd ualebant, técÖmouet, Et prope ‘ Schorndorphu confifunt agm'me toruo.
C^uo uifo dux pr£ßdos ablegat atrocem Penßo rur.^
Ciui turbam placent,hi dum lenireffirorem ^ixi, flammiuomis oleum mjiidcre cam'mis, infanofremituffiritimplacdbileuulgus, iJon fecus ac rabides ß quis turbauerit urfos Eulm'meos er dprossgenus dut immiteluponim, Pr£ßdi cîamore ßro drepituqs repulfi.
K Dux re percepta calid£ ßruore iuuent£ Motus,dd mfanos procedit ab urbe colonos, Quddragintaequites non plures pone fequuntur. Remfani uelut ad pugnam jhtuere corufeas Eldudiam pigrèacies^htaliaq^ £rd m'mantur, Cundatus nihil ad f£uas dux uertcrat haßds.
Conffiedo duceconßßim ßra murmura ponut.
fus antiqud-ta.
g Remfani ß rociores lt;lt;« lijs.
b Dux ipß pducis equi^ tibus adit Schorn* dorph.
Dant operant taciti,furredis aunbits adßs.nt, i Remfani rd Siciit in obfeura quoq^ tempeflate recedunt, ptis armis Hii'!ned£nubes,retro fugit htimidus Außer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;schorn. uet
Solubipulchricomumcdputoraq;luciddproßrt, niunt. Non aliter cdlid£ tenuere filentia turb£.
1 Dux ubi C£fdrieflduagt;uultuq^fereno. Erodijtjm medium,qui coràm talia ßturi Veßra, ne Leth£us pr£cordid comprimit errors Qu£'ue malum res,dutqu£nam urfania uecors^
Vos dgitat tanto cur tollitis arma tumultuf Nttîlt hoßes adfunt me diro cediteßrro
^Duxadfet ditiofos.
* Oratio dk-
Simerui,fed enim nec Thrdx,nec Sarmata quifqua dd 4 PoUueret
cft ad paupe rem Conrrf*
|
8?i V virccmbcrgiæ Pollueret dotüi^t non fbntis [anguine dextram: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quos poUereßdejprtefhye^ nouerat armii. îion eâquod timeam ßrratoi unicut hafiof, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interea latum opem re clam equeflri t^on dubitein gremio fub ueßro carpere /omnum, nbsp;nbsp;Francuf ade^l,iie[fa domÜMa utnit enfe febeBd Si ßdof mentes retinetis more parentum^ Exulte elfrenes animas,perpendite quantam Perniciem lèrat,internas agitaretivinultut. Quos opus mterdum rapido compefeereßrro, Dij meiiora.fed innocuos cunt coniuge natos Coiicipitote animofiffbsq} lt;etate parentes. Definite in proprios mucronem Rringere uultut. Que nos coinmouit noua penfio to[litur,atqui, Prtßma libertas iam dudum reddita pacat, Jlt;!oßrates,plaeidam patrie ne rumpite pacem, ■Qjtin parete Duci reiflumq; piinnq; monenti, Conferuatefidem,tradamusceteraiientis. Dummodo pax uigeat ueftro non empta eruore^ Filsdiélis oriturclamor^slrepitusq^ßirentimt. Parsaule proceres probris ineeßit ainaris, Atq; Duci obijciunifitriali murmurefumptut. , g }gt;nmodicos,venatores,turbamq-[iiptnant ' Symphonetarum,ludos equitesq^/ubasq}. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obliti ctir tela gerant,ntetamqi modumq; rranßg,reßi,caufameril6ceciderepotita. :,Duxabitètelisequitu,mfe{lantecaterua , Studgardamfife turbata menterecepit. Pauperis i^^rijs uoluebat plurima curis. Conrad, uu ptj}[f;j(usanimi,nuncperderedeßinatomneSf Ftunefubitmfon.ivmtemerariuserror,eyire c ornaor.: Comprimit-ardores,iuenteinrationegubernat, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitens maris atro 'm turbine nauta. *-Palliôiimo lêfacellicon fiendiintuul gà Capclen^ terg. Df'x red-pit Schorn. Coûté agitatlembum quaßatum uortice,donec Partum contulerit ficilis Ulelicerta propinquum. *' Remfani uero nibilo tum fignius augent Turbas,in finis firuebànt motibus omnes. Poßquä dificßit princeps Schomdorphia quant» Poß'unt teilet petunt,non claufis impete portas Occipiunt curfuiui raptis clauibus urbi Prefii'iunt alias cuflodeSjbellicus horror. Perturbât dues,tantum non cede madebat. V rbs quafi câpta,grauein plebs auerfita finatim, « Seditiofi c5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contemnit monitus,plebs cœca firore. iedi inuin. Fo^lpaulàmentemfi{riati,moenialinquunt, Rapto militießgno,dudoribus ante Seledis collctn propere afiendere ‘^faceUi. ^Remfini dr pcrfiaßi reliquam Conradi pauperis iSuc cuuenticlau yenturainficem,de totolittoreNicri, duturarmis. Duxuelutintriuio confißtns,omnia uerfit. Omne mouet fixum,nunc hue nunc cogitatiUuc. s Oratio Du Tantaperiela timet,que prefintißima nullus cis ad Con. Tollere nectolerarequeat,fine perpetedamno. paup. Tandem confiribit Studgard6s,atq^ Tub'mgoSf |
^emfanos,Ducis hi uires auxere animum^, Quîs equitem iungit patria quem pafeit 'm auUf Deinde petit leólo Vaiblingam milite colli Vicinam,quem plebs annis inftfla tenebat^ Kon adeo experti rerwn,difcordibus armis Atq; animis trepidis Kemfani caßra tuemurt Pars meliorpacem malunt,fix infima bellum. Principis aduentum pofiquâolficere,per umbrü^ PioHis abire libet,paulatim colle reliâo Dilapfi repetunt gurgußia nota,proterui ' Quos coepti pudet,armorum piget atq^ laborif. Deferto tant coüe fitos procedere iulUt •1 Dxx équités poR hos pedites Schomdorphia tKf \ Mœnia fufcepit,Conradi pauperis ordo Confisuitur probriSjodiofiq; jàdio torpet, Principis aduentu perterritus unus zy alter Aufugiunt,quorum bona diripienda proteruit liidlitibus dederat Duxfhorrida lAartis imago. Plebilis heu rerum fitdes,difiurritur,armis Omnia perflrepuere,equata folo domus una Diruta puluis erat,te£lo paulö ante fuperba. Plebs iam pre/ßa latet,firro tarnen abßinetatroX M lies ,zy indiila nuüos oeddere caufit Tum licuit,uerum ‘ coniedi ’m u'mcula quidam Seditioforum,uicatim curritur ingens V'mdorum firiesardo tremitanxiafiine, Sera ßbit plebem tanti damnatio ccepti. tarn ludu fiffe matres,natiqi fidebant, Et mifiri expedant,quein det B amnufia finetit, Sol ubi pojlerior mods fife obtulit usnbris Agricole è uids Rem fine uaHis inermes, SchorndorphtuH iuffit duds aduenerefiequenti Campo confiflunt,prope Remfim,quo priusanttd Induti micuere truces,nunc re queq,frada Conueniunt iüuc,dubij quis finis 'mique Fortune fieret,contufi corde coloni. Dux capere arma fuos iubet ac dreumdare teUtf * Remfinos raptim armatis 'mcludcre metis. Ipfe equitem ducenSjpremifio milite,longo Subfequiturdrepitu,radianti caßide toruus Splëdet eques,multo ere m'max equitatus oberrih Remfani iam fipti armis fiant omine leuo. Quos princeps telo uelutacri 'mdagine claufif Alloquitur.firoq; nimis trepidantibus,infit, E Vos ne moio nullo placatiponitis arma? R emfini? ratio non ulla equiq^ boniq^. Vos petuit uetitis auertere lender armi^ Perdere uos potui,firi'o,flammaqi,rebeues. |
Liber I.
Yifieuaq; mdnUiinfitndos punire tumultus, Abfi]^ cruore tarnen,citraeji négocia capti Stalls,ZT arbitrio fubiedi uidima noftro. ~ Non animo fedet in quenquom fieuire meorums lujlitia monitiis,iuri,dum fifiere phos ed, Authores fcelerum,dir£ capita impia turb£, Retrtfanos iubet arma cito deponere,uaro Sgt;dere iam parent,:« aceruitm tela reponunt, Nil proter gladio$,tamen aut uenabula dndi. Pro delatorum nu tw rapitintur in atram Carceris iduuiem^plus oólogena uiroruw, Non ficus atq- canes numerofo fiine trahuntur Captiui,reliquos arinatis undiq^feptos. Vitra mille uiros in mœniaducere iußit, incerea e umdts mandant exculpere uerH«». Nox ea tormentis firme tranfada reoriw». Fod ubi diluxit,primum captiuo colonum, Turba foras agitur,bidulim ieiHrta,)itiq; Torta iacerts/abiem femel edormiuerat omnem. Poft uero ad pœnos uindorwm turbafecuto, Diutfis adfiita reis,pars cartera plano Stare loco tufii prope Kemfam milite clau/i.
Pnnceps extemplo,furma jlipatus equejlri, Froceßic radians armis,ibi prottnus omnes Remfani ad genua ipfa Daeis prouoluere fefe j Certatimnixi,curuato poplitetotom
' Seditioneforiipitedtii,principii ituUni Litis imiiis Ateßineflis iinplicat iris, Pejhßris ßruens odiß Ate omnid turbdf, Dux pZiftcr folitum rugofd fronte feuerut, Faucis aut nullis iam fidens dnxius egit, Seditionis ad h^cefuoties reinintfciiurinter Furpureos,tacira frruefrens bilefremebat, Aul« con/iltuwi nunc ucritfr tt!crepdf,ü’ uunc Augendi fil’d frntentia truda rebuHit, Httncfrlfis turbos prxftdis imputât ifios, Kune uero proceres mcufat,umdice pijîini Delitoj glidiô p/initjuon ulilt;t uirorum Mdgnittwn ratio,fiifrcili uitu Libordt, Qufrfs noupducos coiM)«oMitgente,!oro,rf, Summos,tnuiJunitj; Ducim iHu moufbit.
QUidain «Ort adeo deieil.e frrtis tqueflres Cortiurirtt m pernictem Dwns,itq; ruwui» Communis pittri«,Itlgt;et hicconfidere ucrum Ne uulnus tangam,prudens coinpendw fixa, Corwui adulator turbaiieobrepfrrat dul«, Sujfieéios reddens uelfidos omniarixis, CHrtiSlt;topplctnugis,o!fm quo fubderet igni.
’ Strati frrinèhorain,defrgt;eâam pofrere pdcem, Stultèjàclorumueniaincœper-yfideinq;
Cemceps m/rilt;Sum teUiqidomiqjjMturii» Polliciti.’ois turbos frtis ut impmet orint.
Dux inimo pcrdiffidli,pr£frt{ius,Qr o/ficTf Remfirtw«il»5,monit«$ (^ui temnere imicos Perjliteriijtjrtft m pruefrns bonus omniu donut, Errori cz fito ,per c£tera quos fore figt;eret. Et magK addiHosfidei^coutosq; pericli. Continuo uinftis pcrmijjîon dicere coufdtn Strudu quidem propius fubfelliu iudicis ddflAnt, Hue tHrblt;t)]3e(S.irtte rei fidtuuntttr,cr omni Conitu fe quifq; dito fub indicé purgot.
Quireoranino decern cuptorumdegrege tUrtto, Supplicio afreäi capitis,pars cotera pulfi, Finibus è patrijSjpars bine impunè reccdunt, plus quudringenti profrripti rure puterno Ceduntjflupli poenis, exempli dituri Trijbd,nimeritam fiigifient principis irim. luritos iterum conceptis unted uerbis.
lnuertit,mifiens ( ut jit ) uanijiiina ueris Concidit occultis iam prmcipis aula rutnis.
V'mdelicam Augujl^conuentum' Cufarbabebat, Waxmtlianus'eo German« plurima terr« Nobilitas uenit.princeps Huldritbus iniquis Turbatus fiitis,dubitat proreperc,tandem Dejlinat effe domi^ijfr oratore manendi. tijlicaufas reddat qucin uuliu Ct fir amico, .Clementiqi animo prins audijt,wfuper illud
AddiditiUtfolus captato tempore.prtnceps
Colloqucreturei,qucm aellet mittereCofar, Blaubeyroiit po/tb/c tranlmifris eptfeopus die * die Sili/burgi Sier« de Cirdine Langus Sedis ApoJfeliciejMitr« quern Gemma iecorat, Cui mufje ex tequo cr uirtus nomenq; dtcustj, Plc;io oddunt cornu qui Cefaris alter Achates. Quo fifiinus abit^quo fe dux coniulit^armis KunituSyVuirtetnbergumfibimi’diadena Tutamentafui confcripferat,afi ubi firme Colloquia triduum conceffum,cedit uterqj
»THrbApUN» Con. ad gea nuam duds procu/mbit,
I
Seditionis autborts è uineuiis cau-fam dicuiid
cDux intefii nisaulxfedi tionibusagi* tatur.
Quida non ll'iurncotin iurät in pris» cipem.
F,emfanos repedure domum permittit udemptis, ( Pace fi-ui in reltquu pruceperit omnibus armis. Dimijiis bello Studgirdis itq^ Tubingis loidgnifice dicitjUicints inde bcnignim liobilibiis friondens operam fi uenerit ufus, 1 •gt;.
Dhx pitrios ßnes, AKgwJlam Lingi« asUbat^ DKX.ilicris i.otOjMeflMi perfiicc ueredo. , NuHc pritnos,ntinc poJlrfmoSjUelocitcr imbit, Vuirtembergenjes ut contempletur iw irmiî. Iim^ intmo pugnis meditdns,hortatibiis urget Agmen,ut ad buxi ftiitiM,dd t^mpini rlt;tnclt;t.
. C£far,fÄax, AemiLedicit Augujknfe comitiivm,
Compenut gre(fiim,cett uifrts bojhbus ornuf,
dd 5
tbeiw Lin« giM Cirdwî^ lis Epi/coput
Salijburgi. Di/i’onitj
V virtembergiæ
dj^onitq; dcie{,ßtlgenteis ordinat alM.
Horrida beUd agitant,illi tot c’irßbus ufo. Aereus emicuit phnebi fub lampade Thorax, Auricom£uolitant,dßludcaßide pennte, Porte per arua mednt,ubi uaüis amoena fonoro Perflrepitamniculo,uetui drx,^quot; amabilegyro. Sedes Conti Non procul oppidulumd Comitis notißima fedes, tis abHeh Cuius gentile eilElephasinßgne répandus, phenßnin. nbsp;luxta non magni fed arato iugere uici,
H(c Vuirtembergimandabant corpora curie, ' Sol mediumßruens ceßi coiifcenderat axem, To(a manus pat'mdsac \'uida pocula beUat, Arcis eußodes quienam dementia uacors Ccperit,ignotmn,idculdntur trila propinqult;e Cdupotiie,teratd fambucdttortilis iilus Omnibus ilheßs abitfmgens anfa tumultus, Orti clamores,hinc effera claßica multo Concrepuerefonoßam quantum quifq^ ualebant Armi citi rdpiunt,cunei denfantur in agmen, Qualiter a tonitru rabidarum turba ßrarum. Per prteceps ruit,dut magno cdne concitd ßrtur.
Princeps in medium,uaßo clamore uocatus, Ante alias ruit,£re micans,animoq- fagdei Difquirit caußm turb£,nimium tulit £grè Dejficier uelut è fublimi.fduus oberrat, Qudlis aper ( quemßuflrato non prouidus iilu, 'Venator latitans petit ) irritatus in agros Eertur,O' in quentuis coUeilds euomit iras, tmperat extemplo comitis comburere uiUds Perrouiijßcinus iubet enfe rependere tantum.
Amiis ßlgentes Kurchani amp;nbsp;Vueylica pubes, Principis in uultum procédant multa precati. Ne uelit immeritos uicinos perdere,ß quid Cuflvdes arcis peccaffent,mente recepta b Arx H/Üfft pfj-f ait,ei go age uicinis iam reddita ueßris burgum ca^ Gratiaßtßili,tarnen expugnabimus arcem, pitur 4 VMjr Tune mord nuüd tube proßgno,miles in armis temb, Ardua montis ddit,nemo poßremus,in altum Letißrd £rd crêpant,pdr pugna; perfonat ingens c Prodigid Clamor,dildpß cuflodes arcereliiüd: Studgard£ i^eßim ecce rei peregre Comes dbßit,buius noiiu con=: Audito ßemituße parudprouolaturbe ßieäa- Coniux,aUdtis utpdndat clduibus arcem, Strauit humi fefeante pedes Ducis anxia mentis, d ReutÜngi Etpregndns,uifdm Duxterritus ipfe leuabat. refißunt op/^ p,tqj bono iubet effe animo,Jfemq; dddidit,aR iant pugnatibus. t vuirtembergenfes domus in penetraliaßaäü Irruerant portis,captd dominantur 'm arce.
e Bellum hoc nbsp;nbsp;Duxuero dommaln uerbis folatur amicis,
uulgo Stett- Atq;domum repedareiubet,deînmilite munit, krieg diHu. Arcem,poü iter mcoeptimt duäo a^'me pergit.
Suf^edum deinde 'muentis ( fic ßmd ) tdbellit Hiüenburgidcum Vulcdno trddere iußit.
Interedfitnäusßto,ter mdximus Heros Aemilidnus obit,ßrdli fyderegt;Ciefdr. Qgo pdtri£ pdtre defitnäo,rej}gt;ublicd tetris Ctddibus afficitur,fimul inter^em^ metu/m^* Fluâudt orbis^s^ drmd ßrox Mttrs ipfe mindtitft Signd mdli prffdgd polo funt ui[d Sueuis^ Splenduit ignifiro ßtdlis crine Cometes, c Armdtos tioâu Studgdrdo in elintdle uifiMi Terrifico trepidum certdnten inire twnultu.
Conßnes frdnci îiicro ßrd beUd mouebdid^ Dein coniurdti fociM jßondiffe cdteruds Dicuntur,nil nonSueuis fors inuidd mißet, Dux dnimo forti ( ceu murus dbeneus ) omtiei9 Fortunieinfiittum,peruerfaq; fyderd ßemit» Omnid ludus erdnt uel miUe pericuU,donee Reutlingdm Imperij Romani inuaferaturbent
Sduit byems Aquilone ßro,nixßigore denfo Contegit drud, liierwm glacies crurum tenus obdtU QgwnDwx ReutUngam premit obßdioneßoctll^ Ad murum caßrisdam propugndcula fduus Oppugndt,qudiK prouifus prius imminet urbb Ingenti fenitu quatit lt;ered maebina turreis. Intondt tere cauo polusborrifonoq^ ßagore Terrd tremit,iiaUes rebodnt,immurmuratdm'iS-V rbdni contra ßfi per mamid paßim *^Condti,obfe/fosarmisdefinderemuros, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
Caflraqi ßlmineo Rrauijfe potentius iäu
Certdnt,hoßles refono ßlcone pbaldnges
Excipiuntjprocul acreis è turribus ailo, Mox noäu erumpiint fubieilis undiq^flammis.
Vulcano egregiè conflruâd fuburbia douant,
Claufuridccejfum ß dijs placet boßbus omneiit» Anteßmo O' tophoßrratds undiq^ portas Occluferé,modis properabdnt omnia miris, Non animoßaäi,funt quos accendit auitum, Pro patridpugnare decus,ndm ßrtur o olim Ciu'is f^arteßroXiprope moenidfortiter boß । Congre{fus,ßrri? ilragem ßeiße cruentam.. /
ïinperij^i urbesyciuilid belld gcrcbdntt Sueuid^i in propn'os enft-rn ilringebat dluMtlob
Vu:rtembergidcK,Ebrarelni ( rebus ubi^ Priedarc geftis cldrißimus ) imperdt oris, Idm lenior,ijui inunicipibeüddcrid mouit, Ajjurràtfocios uicinos gndrus equeflres, , Quos dut nobiUtiU e/fert,dut beüicd uirtm, lunior huic ndtuSjfed duitis baud minor dâiSt Deledam iuffèremdnnm confiderefignis, C-onj^irdiA
' Liber 1
Conjfiirdtii «ramp;cis urrii^; potentes^ Mox ceptnirt türijs paßim confliâibus uü, Vrercjpr^editriildtc loot cede rcplcrt Slt;epe ex inft'dijS pcais aruo (tWucere dues ^fueii^fefecj^ i« t'utarefèrre uieißim, i^obi'lit^f noh ffiiitt aperto Marte laceffunt HojWjCoîIdtw cupiuntdecernerfpgnif, Crebra ebde cptldem,crebris hiitc inde ïropieijj Stgniuere locoï.made^iditq; fttnguine ruw. Fdfl» nobiiium tuffitis urbibuf,urbes Nobiliamp;twudrto Mauortf ttegoddreddufti.
Quingentï iimnéró ReHtlWg/ f moenibw oüm P^lt;^‘its populdufur atrodtèr'dgrot
Vrachite uajlis/uccenfis «ndfq. uiüd, Dum /polid ampld trdbunt redeunfeï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kit,
lunier Huldrichui temerè cr fine «elite,unHtw» Correp'tiî e^uitum turmw.perrexerdt «Ifum.
Quid^nodfuccretMniuefùnditai^uärittt«rrtM. * Vriet ini^
Corruptd in gbeiem potm^; dbus^ peribdht, Dirigwere geht m«hi,D«x arduut atnbit, 1 Nhmc iubet ad uaHum pubem exercerc flrutndum» N«hc ignés fieri inagnos docet unditj^ lignii CongefiiSfpercafirapyriffitdt effèfretjuentes^ ' ' Namqi breuirerum tatitarum cûnfôrefinetn. '•
C ircuit^pfe fago tedtu^uiliq; galerû, Exemploq;fuimonelddfortißimaSueuot. Primt« ad teratds èombardas node dieq; Adflitit,ipfe globof.rjptddîqj nimccnùf dmmdt. Inijcitjurbdniî extremd pehcid mi«dt«r.
Ciuidfàcerentciùes,quosundiq; Martis iniqiti Preßit onut,glades torpentiaflü/minateicit, PauctK aqua reftit concretis fontibus ufut Omnibui id cur« ed,ne duit ittcendia mifeens.
Tam fidensjicittùt,'^ Reutlinga ad meenia pugnaw Conferuit,dubiô pugtidtur Marte,fi-agofos ïmpetui aftra fèrit,ccélo finils infiemit alto. Tela crêpant teßs impddd,gemuntqiruuntci;, Nurtc bellatôr eciutif,nuncfijfut uulnere milei; Bombardw uti nefeitum ictate priori. Verum intra pinaas pofiquam labor ifkfuorum Ciuibuf innotuit Cpro ut quenlt;j;^rlt;ehatderat intw
péri/ fè itrâ nobÜeSt
*gt; Rettdi«-genfes Vrdt (hum Hdllêi popuUntur.
Expugnet captam cOisfcenfis manibut urbem,’
lAuru« adhtec ( aditum longa prabente truitia ) * có«ei Hut Ruptua biat)^latefojfat «quauerat acrw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drichutVitir
Tempeftasbrtuna,acdifcußiruderamuri. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tembergen^
Macbinaterri)icomagMacmagi$«reabombo, ' fii^ctimReut ■Stiuijt in turrets,euerfam(gt;le,ruentei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingiscögre»
His animaduerjis referata in mania porta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditur.
AdfeUds operdstfi jfidgor } pars mddntd raptis feflinefudibuijfido «el«t dgntine curr«nt. Porta pritw cidufo mdreebat cdrdine,lt;jud mox ïnfi-ddd erûMipHnt.cr adhofits caUe firuntur. Occulto dt{^ ddes Idnguenteis integer dtnbit Ciids, amp;nbsp;Hcrôej ctefim pundiin^ trttdddt Non Fabùnd cohors Cremer« per littora quondd Tarn diriC confond fiiit,tdin prodita Veijs^ litntor HMidrtcbiM proflidis rebi» adAcbeînt Sautius eudfit.pducis comitantiamp;i«,arccm, Conjîiflt« parti magno conftdbdï Utrf^. NonnuUi comités,non imteclaßis e^ueflres, Pli« (juinquaginta cifi pér rura tacebdnt Conjlrafi.pr^ter feruorum ignobik uulgus» Ciucj plus minm in pitgna cecidefe dueentl. Maiorum fitmd bdc,drdet Retitlingia pubet» Hojlrs à patrijs mui*« arcere,»el injhr Hiljidnie obfidium ueteris perfirre Saguntt, VerumrionidemfortunteMultusmdiinfst At^; olim prüfens intentant oinnid fitwm.
Ciuesjfiein cdpiunt hojkm per cfi'igord tdntd Non dMraturitm.ni/î cornea peiïora gefiett Vf^iddeijuritdcrß hyems,urentibiM durit,
Stifeepère P«cem,iMratam protinui «rbej» Prafidio mttrtit,D»x,in tutum^; recedit, Germant Heroeî CT Romani alitis «rbeî iflujlrejjfœdw idin pridem pacis aleitd e Cdujfa pcrcBtiuntjbue tradunt nomina,S«e»i, Vindelici,Bauart,Francf.ihiNorict« aibo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ,
Scribitur ,accedunt non unui EpifcopuijAbbaî, Non Knuî,m«Iti^;DMce5,Cômitcîq;,Baroneî^, Id libet à SueMb.SHeuorUm diceTe foedut. Diuerfd de gente licet commUniteYidunt, Poederis Hutdriebui dux pari nôit infima tanti Stritixeratin focios iris pitnulantibui enfem, Vlcifceris ctefum Rewtliwga in urbe minifirunt, Pr«raptdts al« uolitat iam ^ma per orbeirt Reutlingam ferit a ÿuirtembergo d«ce capta«. Rei ea foUîcitos habuitdefaedere Sueuos. Nec noninunicipes quorum ReutlingUa in albo 8 Vic'wtt trépidant,portât mttnire,fuorum Lujb-arc arma,forts tentôrid tèndère,bellt Signa noudre,üiros cotiferibere,mania fax»
^Regtiirtgö*« rum pe«m4 C(dk
'Frigtwinto Imbile.
*D«ciVKira tembergo fé dedunt^ut lingi»
»VtcinotiHH trépidittio.
** IntrJTegaS pttkulofum
Fajerdti
ImmitfsBóredr,$cgt;tl3ict cu/mfrigofe Cduri, IdnUï enim gbete hirfuttm cdput extulit tincepSé Orfa njtatem ChriJlijBrum^^jKtilcndf« lt;nbsp;quot;
OpP^^re,«rtzî armare in pwlia turrets.
AeriS adhae uarfas infrjfe gtitture moles nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;'’
Ducercjqu« tonitru iadarertt fulmina foruo. Principts Huldricbi nemo non borrutt arma, Porrö'’intcrregnidamrtöfalictttttamultos , SMt^j VW’r« TerruitjUpj; adeô totis Mars aftudt aruis. tembergorii Impèrij proceres es- ab iffo feëdere Site«» quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D«« btfiiw)»
Coiifilifim cogHnf,rem pertdKnl fenftbus imisf nbsp;nbsp;nbsp;indicunu
No»
«88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vvirtcmbcfgiæ
Monaluerediutacitofubpedoremenflrum, Proptereaobtefloruefirigenium^fidem^,.
'Vuir.tembergiaciS indicunt prjelia campis, » Dux Huldj-Copiât ’ Huldricbus dux vuirtembergus,h(djetur richus exer^ iseledlusuehemcns,patrio demore,canoris citu conferia Tympana rauca foniscrepitabant claßica pafiim, bit, Milititeiam fignaHolant,iam per fora currus, RxtruÜi frtdiant Bombardis,omnia trifiis Indicia htec belli,cordi eR arcere cateruets» A' patria hofiles, aut duro occumbere fito, Millia Dux bis quina uirùm delegerataudax, Vrbibus èpatrijs,animos inprielia natos. Mam Vuirtembergi quoi^ duri Martis amore, SuetiinmiUtiamproficifciffiipemerêre, Quppatriamdifcantpropria uirtute tùerif . ... , Trigfiita peditumconferiberemilliapofièt.
‘ DuxèfubieHiSifednemdifcrimenaperttmt, Defuetos armis p.ofi.ocia longa reducat. ^Helaetiorti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Millia uigintiîlelueïiûm dux are foliito^
uiginti mUs Conduxit,quibas adiunxit quoq^ mijlia déna lia Dux cpn ^‘s^tsonstn quosôpponenshofiilibus armis, luxerai, ‘ 'Rlaiebeyram propereperrexerat obuius hofii, Sed tomen auerfo necquicquam Marte parabat, Magno Dux animo fienefias uincere Pdrctu.
TAeluetijfimul ac moniti funt foederis inter Sueuos atlt;]i fuosdimiÿo principe dudum Conceffrre domum,Ducis ultra caßra fecuti^ Libera gens adis retro iam pluribus onnis. Coda iugo excußit,feuof exo fa Tyrannos.
Gens beUo infignis,reges illed^U arnicas ' _ tndole,ui,pugna,^.ortdnis baud minor aufis Attamen abfij;patrum populiq^ affenfibus,illuc Sefecontulerdtbell4tum,olleCiaiuuentus. Hine iußi repedare domum.tentoria linquunt, . Principis Huldrichijubcultro ad ille relidus, cis.a j^pf.
'd ■j-'i. • o'fortes mala fiHa meis conatibusobfiAntf
0 Jidetur, fj,(,„priufadpiign4.qu4muenimusificxt,adu ed Cedamfortunte,quidenimtricenauirorum' '' * g. .tBlaubefra Millia,denoflrisin bneliaducereppfffinf _ .
Defuetos beUotarn (ongafrf pace colonosf nbsp;nbsp;’
ptdum,
: Multoaliternobis,,crluxhjecinuidd fuodent, A^efirium jygeygui Heluetipsnçfiri^diungerèfortes,. J frugalitas. iiofhbusinuifîs-.4m^asopponeregêntes.'‘ ‘
Viribus exuto,qttidmHlttsimmmelbçfiis, , .fc Stt^rflwt Vebisp ciues patrias ante omnia prieflat frugalitas, yfi,gf tutari,qujmt muho fangfcine dirum
DifcereMarttSÿpus,sÿtimivrofidereniti, : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eltmùitKadufrfikipaifiumfortfm^nouer.caMf
R« utcuni^ cadet fortes pugnate paternte Virtutif memores^fi ^uando fronte frrena. Si me refriciet meliorfors,f)rtemia quiuis ïaâis digna frret,genibui^dum frltior iflis.
His diâis fremitu contoUunt murmuralotig* Vnirtembergenfes concujja atrociterhajh
Pro duce,pro patria.niperfrdafrtanegarenti Aegredifceduntconfißiuocibusiras.
intereaBauarûmDuxbellîca frgna iwuet^ Jn VuirtetnfergoSfÇui tumfog^, ((gtnina,iutfgiCgt;^' Mox Franci,deîn Vindelici,palî Noricuf afrft imperij proceres iuratifadera Sùeui.
Millia tri^inta peditum ( fie frma ) coibatiti Oiloejjuitum nwMtero frrratis millia peltis. Quadri^ innMnerte,quit beÜis aptauehebtinh Aereaq: inttnatfi i(itp plurima gutturenûtatf Et Sambuca uinSfCf' muris,horrida peßts.
Obfidioprtmitur primo Haidenhainiicarttpf^' Arx atq; oppidulum,non multis ciuibw,iTli Eædereos stufe ia^en,aruo arcerepaterno. Rmî rndcruM circàiçliuijfyluieq; frequentes, Rus per triflieiam coeli,nec uitibiis aptumgt; SudifieoAgricolieprofcitiduntuomereglebtit» Aes tarnen effôdiuntiiain doâicuderefrrrutn, Angufliitt dirimit ftaUem Krens fîumine paruo Labensfragntj/iteis pifrofa co/tepaïudes Efficit,A(gt;kiit((t^tresamptasprteterit,tedes. üalbuocfjie in primo Kingfrrunam limine frlu^ Foü ueràAnhufam prteterfluii aninefecundo,
lAox uerô ad Blauum tenuis ' Blaubtriafn^ Fœdereis referai portasse dedidit abbas. Arx uetus'ad rupem uicinam condita iurat, Rufiieus hicfidis Bromio fed egentibus aruis Semina coneredit Cerealiafxnore certo, S axofos tarnen occat agros/alpefiria uertit Sudans r(tra,peeus colit omnrgenum, fed babeii^ Maior cura,ouibus,quis frontem cornua cinÿt’gt;^’ Nlt;lt;m quteconfines üicro,Qr Blauo,colitalpsi-Dtutubÿf patientis adhuc coniungere pontes 9 Qjt!e'ûç,Lici,Çoceri'u€ colit gens Sueuicaripif' Sola refrrt ueteres longa adfueiudine Stteuos Muitje gens operte,non rebusineptagerendis. f Frugali uiâu,multi nec prodigafumptus, Elauof_rine,oculisglaucis,uultuqi fr'ro'cK Canabenon fecus acoflro gens illafuperbit, Vt nefeit uites^ita uiniparcior,omrfein
Luxuii'*
«•
Liber 1.
tuxnrtemi']’crnit,pulme3to laüebedtd. ïejlo dd uind dieß uir conce/JeritjUxor Sole perujb idcet ßanoße dd limina uill£, Qtttin circum grandes; uidess colludere natos. Quid* quod fainina mit conuiuia publica roro Uberiore modo celebrdnt/ßonßdlid Sueuii V ir mulierq; no«o gdudent /ptendere parat», priudtim certis agitant Dionyßd ßßis, ieduld tarn coniutix hildri i^uo luceßudnturf Cum butgt;ro lagana ( ex outs moüiq; ßr'md Et laftis modico)fartagine coftajCaniPris Plenisddponit,pHerisplaudentibus,illM
88f
duie 'm Idpßum prona urbdnis in/îulh, mindtur» Nam udßisfoßdin complejjit uerfdruiniSf Hoßidditum/ponden s,dnimu cjuodß-egerdt urbii feßxdereis inuito pcftore trddit, ïœderei.adleudm conßenfo colle recedunt. Et K'trcbam uerßes trdducunt dgmmd,uenta eft Planici« abißgißris circtmidata /yiuis^ Multo ßrre «iret,detn grandes undiq; uicli Nobtlium^ domus, fub figno incedere iußus Kiles nbsp;nbsp;i manibus,(]uo temperet ordine ftrufto
riucitur,hofliles pLteuit prlt;etexere JraudeS. Mons d Gdppingis ( dorßj (juemfylud perenni
Cafeoli,Coigt;U^ nuces,cr pomajfecunddt Exornant mmfds,Z!r dqut potatio mulße,. Parce alias uiuunt dodi perfirre laboret * Zuißlt Canobitwn prlt;ediHes deditur ho/H, Faderis inde odijt'^ Gfppingf mania miles,. Qa£ turritd procul campejlnurbsemtnet agro. Pdrud,fed bo/hli non contemnendd pbalangi. Rut circùm pmgue.çr multa conualle,bicomem Late' intra udüem^di/knditurßdfecdt'dmnis Vult;lt;ia uorax agri jilicofo margme,multi$ Itq; redit^ uddts^^icrifefluilibtisinßrt. Kitior btc der,fed enim uicinior alpi
CttiiM dd (tn/rdiStt«» /pecuU «e/tigia i(tp/lt;e Rf/fcwtj^Kdm coluit Comeî Aichelbergiuf olint.
Paruf urbi imperitâsvueyüa lt;/u£ proximo pinnis Exiguisßoret,ßnaoßs udütbus amplum * Abbd« Rut colit,acuités in «tprifis collibus omaf* Zui/àlt. Qiiat iugdfyludrum cldudunt,rurd irrigdt antnir» (Xao dildpfd cohorsfmhidbdtperßdd prédis, Corttempto imperio,fine fignis,rure uagdtür. Atq; adeo Vue^Ham ßne iu/ßu,'muddere mites Spe prxdlt;e atleft»s,capit:iam i^mpanaraucurt»
GieppMtgd MiiUditir.
jfl«
itteu£,hdud ßrt uuM^tcüui uberrimd frttguw* Nobilium tio.’l «ud iugis extrttüd /upremis Sedes,prifcorufn belli monumentd «iroriwn. lpfe( extM uites ) (tdpcirct tradi« (tmocfji«, Vult:lt;dndmdicttut p4r«o de flumine »allem Commodi morbofis bL balnea font is nmari. quot;ViciRruéiurdnitidijtultoirefrequcnteSj Diuej Adelbergum,nonfoltim nomme cUnmt Ccenobiam,fed rc poUeiis^eildbile ranro. Non procul hificjylui teâumflorebdt in dltd^ QKod cogwnt e^nitei iurare Ml fœderd Snentu».
Longior à Recbberg Gæ ppiwgiC prxfidetfiüuc Prxftdium jtm«l è uicis imponitwr «rbt, Duduw» cdjlrd ßrox dd maros coHocdt hoftis. Et^adtit«erecduo turreis^dc teUd/odtu Terrißco rus omne tondt,per mania jùft GiCppmgijpatriamtotis de/tndere nernii Conati,lt;ratii colubrmû emmm adùi Arcent à m«ro gemmato |ùlmme Sucuos Nonjîne cUde quidem,uapido fdmbucd uolat», Latifrrun» ueluti jùlmen louis obuiajkrnit. Sed contrdrapidiwitorrentem brachia ciuis Idftabatjfortuna «quij conatibiM objbxt.
lunda jùù muro,fublimi culmine turris, Ardua quadrato (juit tendit in derd fdxo, jigt;esgt;e:irfortifdcrd ancord fiai,
ClaJ?tca dird cdnun\colleäot[; agmineprimi lunótiï irrumpunt haßis,e caHine portam Denfati in cuneoJ eueHunt protiniM «nom. Moxaliam ddgreßi,ciues pro limineport« Pwgnant mlerius^non extrd fegnius hoßts lUßegijfeßUi certant deßndere limen. Cano fada palus flat porflt;e proxima,ponf ein Q2}^ iungit lignojpfr quemßrus irrait bojhs Vix dcni in pdruo po/ßtnt conßßereponte Kurumcónferudnt dues ^uem nemo petebat,
SudatumfAtity^rii tonunt kulù ßruet PugM foriSytAtn rt«nc «ftitm de rfwitm Ni quidum audito peditum cldmore TnbKni« Militiie ddHolitdns conatibiM obniu; ijfet ïnfrndt!,ereptdlupis uix prxddcntentiSf Cor«ttlt; hiditi miles mifere bla/phtcmus dbtbaU Mofiî bîc itt medio longé cullißimus urwo j 'NwHi contiguui,fublimi uerticejurgit. Pdinpmeij de imo dd fvmmdm fe nitibui oriirtU
e Balnea foi» tîf âmari.
AbbdS Adeieerg,
* Cornet ab Aichelberg;
Multa ßuge uiret,multd ftmul arbore pomi» Quondam Lgt;mpurgûm [edes (ßc ßmd) Baronutft Nunc phani locusià fummo (. mirabite uifu ) Culmine promandt ßdtebris perpete uènd. Pons prtflargits dquie^tiuificcd lt;ejhtefcatebat, Tdntopereutphano imbueret cementa ftruendöi Alontcm Vueylhd tenet,cuiiM decltue remenfi SueuoruMi proceres^i Kurcba pdßtbi» dbfunt Hau4
888 Vvirtembcrgiæ
Houd multisreßdes in apricauaïïe, fed extra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;] “
Telorum iaâus.iefinga caflra locabant. Claufis urbani portis hoflilia temnunt Agmina,cinai armis turret cy mania feruant. Plano urbs parua loco,turritis ardua mûris Et uaHo or foffa,longèmunitior inter Vuirtemberganaf,longe^ uenuflior urbes, VbertatefoU excellens,cr ienibus auris, Vitifiricolles,cropimilirri5arifi£ , Kerbofa pafiim ualles,riui(jiloquaces. ’ Eagifirigpaßimfylug,ruspinguecoronant, « Tbeck arx » Theck,anticjua Ducum fedes/ubltmis acri Ducum fe= t^onte fuperba,fuos olim contempferat bofles, desolim. QuondamKurchanitutelafaocioragrif''
Vndereditnoflradecusindélébile terra. NoftriinfigneDucis,nomentitulicii decori, Prifea domus dudum capiturfine puluere Sueuis lt;nbsp;ArxiUamgentilpatioiugamontism alpes Sueuorum ducit,per apneas undiq; uallesi A'VultziädNicrifontemmonsambit,cripfas ' Separat à micri Sueuas campeflribut alpes. ■ • Loga ambage arces t^ypbam,coiungit c^- Achelm;
BeUdntum numeruf^gui agmiite complet-
Oppidaq,- Alpinis qu£ funt confinia glebis, Duxfrailis rebus,figt;e caßus,cr hoflibus impar, FJoluit in damnum producere beüafuorum-No/i arcesßbi,non quantum licet oppida munit, Foederati Q'^uimirehofafirro decerneremailet, Kurchanis çoUatis adeèßgnis,nonfidere muro, intadis ab * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claudi,non idatebrarier antris,
Si M.auors dexter,ß fors non leua faifjit, Foederei iUaßs Kurchanis caflra mouebant, ttsurtinga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occlußs agita reßlentia portis,
beüifecura. Tgonga intra uaüeinfaendensexercitusibat Hoflilis, tantumßgnis à culmine turris
Primus Conflgt;eiiis,acri Colubrina afpergitur,angui Vuirtenwer ^£uioriilus abit,ui conteritordfnis alam, gi£ Dux EbeQßif^ypjjgyi ßeniuere truces horrenda m'mati, rardus Bar^ iainlibetcxpugnareurbem,libetederedragem, batus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflquam diuerfaDuces monuere quiefeunt,
Foederei exiguam fed amoenis meenibus urbein ‘ Tubingam tjurtingam linquunt,ad dextram tramite uerfo feederati pre yrbs ripam Nicri tenet,aruö diues opimo munt obßs yini aut impatiens confines ubere gleba dione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vici,qui parent urbi pro more Ducatus.
Brandenburgenß Domime qua fubdita,cbari f Tübingen^ Coniugis Arrabo,facri dos débita fiilcri, fis Acade= Vuirtembcrgiacalicetinditioneiaceret, mia flinda- Fit belli fecura mali,fcelicibus aflris. tor Dux E= Parua^tranquidis crefeit rejpublica rebus, berhardus Quanquamhîcponticulustraieduprabeat/nfia Barbatus, itiefors damna daret ciui,traducitur ingens
lam nemut,ad pidchrM,proceco fipite fgft. Fulgentes armit bojks ddiere,frago^ó Sylua crepat fremitu,ciua uix iVuJlrior extat Late per Sueuot,pecorum de more uideres Pafcere turmatim nuUafonnidineceruot, Quondam fumma Ducif,dum lücét fiti,uo{upt^ ** Barbatui Vuirtêbergüm D«x pftmiit Ebrarthttt. Hac fitut in lylua,non ambitiofa ßupefccs, Maufoinea fenit txiTdati,prmcipK omni Mufarum éantu celebrandi,at perbragt;e bti/hgt;lti f Pro foribut templi ) patrio^; panbilefaxo-l^yflatm/tituit einen folamenhónóro. Hit amplatiedèt bis cenfus priedia donat^ lUic aulaDucis modico fed jobria teflo^ Turritie i« jpeciem defylua prominet arcis QUie tenui jplendet gyro^quam foffa re/uft CIngit dquis,duifio tabulata in pluria muro. Plants Italia; ritu firt culmina tefiis. Quo fe uenatu redient Dux fare folebat,
Pulchris egreßi ßgis,fiilgente corona Cingebant bifida inunitam uaUo'^.Tubingam, Qua mihi terra parens uagitu cognita primo
Fortuna tenui,fed boneflo utroq; parente, ÎJafcor,ad externos iuuenem protußtegeftat.
F^on adeô grandit turrita mole,Tubingi, Condita magnificeßiuis incuntbitapriiiis. Fermé hic nuüa domut pratduris édita faxis Dedaleo tarnen,exitrgit,nimit alta paratu, Quam decorat'qüercus uicine montereïifa, Seu qu£ pulchra fait fublimîuerticefitgus. Et filice infiratos ornai uia lata plateas EÎc Celebris floret facris Academia mußt. Quam pitis inflituitprinceps Barbatus Ebrardut Moecenas alter,mufarum fait alumnis. Peilora doHa.uelut terreftrianumina,princeps Impenfe cöliiit,quin longé accirèfolebat Claros arte uiros,myfaia nouetat iüe Sacra fcripturie,nodös hic fóluere iuris Alter lanus amat,medicis hieprouidus herbis Languores uetatautpellit,conßderatalter
TtifiutitiUe fugax,gnauoi hicneditelenchos, B-hetoricis iüe argutijs,hic daphnide lauro Kumitni gaudent,quo! omat Suadd Venw^;^ Quit deleflatutprtnctpt,doffdipfecorótm C ingitur,Aonijt attentui mente loguelit Aßidet ufq; uirit ft qud c^occaßo doäit. Totut in hocßtit,utftorens Academia,ijuonditm Mulligena uirtute uirot effiinderet orbi. Qaem dubio procul Elyfij tenet aurea fedes,
Liber I.
889-
lUußri uirtute DKcem pdtrw^j pdrenteni. ■ tAulto ufu rerum prudensq; feiensq- fendttts, Ciuis pro pdtrid duld qui ßtd fubiret.
Mons ibi Pampineofloreftens pdlmite, didus Außrius,ex(ulto nufqudm nonßrtilis aruo. H(c bot) i ßorcutjbjc poinum pdrturit arbos. HÎc gclidt foutes imarddicerefuß. Laffdtos recredut lt;eßu atq; Idbore colonos, luter (juos fous exiguo fed perpete curfu Profilit,ex dutro mufcofo.dti^ drte edUdto, Frigidui,^' uifum er ßuees deleéldt^dmxno Rducifonus Idpfuyßnuofd wi faxd recumt. Pletq; tubdm ßrri^ßtibundo grafior ori Nou dlius quifquam potusjdum Syriusurit. Fons Heliten uerfus umbras crßigord prf bet, Adde quod è faxis ddcrintfedilidßjfo. Dulces bic fomnos fub die cdrperefuetuf. Dum pdtrij CULT'S dpud huncerelidus dgellt. Nouui ( namq; puer )fed uocerepellere ßretn Pomorum lieuit,nymphi5 ego cura pudids. Rious gemtnds «dlles diducit perpete dorfo, Hine Amera; Hirides,Nicri,illinc diuidit dgros Cuius,er Mt tergo '^ßtd ruptd ßuee Tublugd. Tollitutrinqj^rox in propugudculd terres^ Arx inoiKi incumbeus udllis tutcla bieornis.
, Altior bofili dejendit db impete dues, 3 vrbis pdrs Amerdm tdugit,pdrs altera Hierum.
Heeebdrus ad mm fluit,adusflumine lend, Tutdturij; domos ddclimdtd ftridulus Aiifiri.
Longo iUic trdäu dites e^ cemere nicos» QMgelidis aquilo perturbatfldtibus UUM, Limofie hac modicis ® Ameriefluittmdd proceUis. llcrbidd prdtdfecdns,iUic pomdrid crebris ArboribiUjcrebt'te udUes,cr plurimd uitis Celfd ^uidempdtulis iugdflorcntundiqjfigiSt Pdrs Amerlt;e feruire opcris ciuilibus^intrd Mttros dufld fbietjfdxis inclnfd politisa
’ Foedercijpdtio figmtteiitorid mdgno, Qudpigrwn foli: i ciueis /}jeädre Boo.'cn. Pd« dd dqudi Ainer!e,pdrsdd declinid coüis^ AmniculuM propeedfcolo cui nomen,atroces Lttftnoi£tendunteijuit£s,Ci' in bis Strdtiotó
i Moni Am» flniw.
trunlm«.
Qmoj (■ olim Rhjütûs ) Scytbii nel ßo/bharui lt;edit^ Aut ßnus Jll^riciWjUctts dut Maeoucus iUos Educdt.è longis quod certumfinibus adfunt Qui ScttfOjdtiÿ drmis leuibut ßeti^enßqi curuo, Hon longis haftistt;:^eqtiis pernicibus nßt Précipites ddeuni hofkm,pugn£q;ß.gteqgt;^ Ceu dubißmodo fH^iiginnt^modo prélid pofcunL Piled celfd ( dpices ) geßdnt,cldmore ßroces De quibns inßgnem kihumi ccpcre Tubingi Quenddm/qui triduo po^luulnere (i/fus obiuit)
Pons Idpide extrudus Idbcntcm fepdrdt itmncm, Ciuemn^iinbo ejfrenisßlicojiu Std'ntdchusduget. Pliiridfed Hddd pdrud fecdns,è mmUc propiwquM Decumt, properds Nicro citus 'mgerit undds. Hie udüis Hicri ntultd conMatlc uirefeit Hie p(lt;gt,bic f-Mgcjjbic cwltw montibu« uu£.
Florett pidnicies ibi.tuxU inœnirf pulcbri Mrtrgo N£cri,btè Minptwn dijkndit aprieuw. Quem nuBi frdngunt imueflo uomere fulci. TotUi perpetuo reuirefeit grdm'me eeßgt;es. Quem riMifc(ttdunt,quem crebrd fdliîld coroiwnt» Aut ulmuî uiridWjgrdtdm qué prtebedt umbrdm^ PaUddoj djludijs Idffdtdm héc drcd pubetîi, Pellicit MîgciiMoj «d î«dos,umE»«Iitt ille Diilci coBoquio mtentiMjepidwq; Clt;tmœiiw, Hic idculo.bic fdltu,bic curftt^efe ufq^ ßtigdt. lUe undd Nicri tepidu nutdudi SwblimK.noft wiftdo fe credidit dmni.
Hmcfefe dd pluteos reßrunt mufdxq- feuer ds^ HdcidiudHeolimmdiores hoßefagdtOj
Propulfis rcliquis,cießsq; in cejßitc Hicri.
Conßedum proeulératis ßlconibus hoßem, Honfudue aecipiunt urbani,auideq^; falutdnt, Lombardis dutem poßtis ßnu hoßis in dnent Atqi tirbem fine fine /fitiit,fonituq;frdgofo Ccnicutit dßndo pinndtas undiq, turreiSi
g Coutrd 'm deßßi per propugiidcula duei^
« TrttiMjai ßtus»
Cerfdut hoßles mûris arcere cateruM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Idm portd crump«nt,pdl«utes fortiter hoßes Adgreßi cccidunt,ß!olqs in mxnid tradis.
Idm uigiles turbdnt,nodumaq; claßica motant, Oinnifœdereus ßoinbardafeuit in dreem, Nixus ibi eldtdW prorfus eues tere turrim.
Qudin prÎMccps magno fnbuexit im aera fumptu, Ciuadratis faxis,uallum non uilcfaturum, Ciuétoties concnffa labattcafumq; mindtur.
Dux ctvmßliolo quadrimo in arce Tubinga Perßitit,(ut dicunt ) in caßra hoßilia fummo
äVuenßlä.
t VitBis Amt
* Stratiotit equejires.
soppMgnd« tto Tm601*
g^gt;
'^Conßtuuntademßdimonumenta puftUam, ' Nomeuddbuc retlnet de uerßs bojlibus uruum,
Condtu ßwrribiles demittit ßlmind glandes. Dum ttideUttrüum Bomb«rlt;i^ infuldbtu urcem, Cuuti« difeeßit nodM per d^euü^b’lM««-
Durunte obfidione périt uicinius atuwin, Proximu Lujlnoi« diues Hienenußd,duro Uliliie cœnobium premitur.quin prlt;fdia circum DitWjtuw uici grandes ^ailtoreßgdto, Lugent dcccptis db iniijuo milite damnis.
Francifeus belli ßma pr^ßübilis ifle, SicUiugusMeritefM eijMifcttw,protiw« igni
h D«X TM* bingie diu perdurau
i Comobiwn Bebenhufen»
FrancifeUt è SicRwigen» Vafint
890 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V virtembcrgîæ
Vafh-t dgroSjfirro^; premit,ß)olidtq; colonof. Qjiod Bdudrûm quü Dux dttiino perßrret inique, Temperdt dfldmmd,trepidif mcendid uendit, Peitii habet duts,quin f^e quoq; deddit omni
* Tubingd fe Mikt in drce,ntdlis euidi.fidd Tubingie dediditcum Mlt;xnid,Mdrtepdrumfœlice,infa:derdtrddund Duds filio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prindpis ignarus fortunit,dediturund
Clm/lopho= Filius,cr pdtrid quddrimus in drcemdnebdt.
fo. Ad tempusjdeindedd regem dedu{lus,in duld Ferdinandi Regis,pueriles exuit dnnos,
*’ yrdchium Jntered.^\’rdchiumnemoroßmontisddimds fufdpitur. Radices,alto oppidulimt/peildbikmitro, Foederei occipiunt, celß uertids arcem FJon modo naturd fed db hoflibus dggere tutdm^ lam ßdli cepere mdnu,dtrd^ Idborem.
‘ Vrdchijße nbsp;nbsp;c Vrdchij uidna Iods alpeflribus occant
tut. Rurd,fed in uiridem Fiicri per littord uallem Tenditur urbis dger,multa conudUe uenuflus. Amniculi paßim ilridunt,uerfusq; Tubingant Tellus pinguisfcr dd ßuges umetd^ mitis Aer,quiirriguo nufquam non dmne tepefdt.
Alpis Vuir Duriorin Sueuitm ßcds efl alpibits der, tembergi£ Flamrari fontes,rarusquoq; lympidus dmnis - confinis. Conß)idtur,petuscolledlt;eeximbreldcunlt;e, Qtfm faxofus ager dura uerfutur in dlpe, Qjije cum fonte Nicri furgensjatus occupât iHud Danubij dd dextram^protenfwmfolis ad ortunt, Vuirteinberganos,uelclM(dit perpete circo Vel tendit fines,gelidam dein uergit ad ar don. Rldui pertingens fontem,Cocero^ propinquos Campos quosdicuntduros,rurfusqittigrdntes
* Foederati Flercmi£adfidltu^,'tiicriddconfiniduertit, Tubingd di=: cifi uelut oppoßta Hercynitefunt culmind fyluit, fcedunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FiUri ad fontetn furgunt,cy flumine prono,.
Pro Zephyro,ad leuam,Nicrum fedantur,^:^ iüic ^VaÜis Arne Hornbergam,dein Schultachiu,deîn mceniajfiinat,. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r£. FJagolti à tradu ad Thermos,hinctnoeniaparuie
Haimfie,Mulbrunnom prtelongo uerticetangunt. s Hernbergd Vuirtemberg^ campeftres ditionis uturbes Udüantfcede Circundent-Helicen uerfut dflatibus Auflrd rati. Vuirtembergus utrinq; Ulis late imperat oris
Hine Alpefire iugum,nigrteillinc culmina fyluie, *'-Hernberg£ Daté montano uaüant campeflria tradu, fitus. nbsp;nbsp;nbsp;Hofles pacdtis foluebantcaflra Tubingis,
Infonuere druis,rauco fera tympana bomba.
* Beblingam Signifie in promptu Germano more cohortes fixderati pe= Colligit,ingreßiq; uiam pedites equitatu tunt. Prtemißo,properant Mariani incederemuli
Sarcinulis grduidi,fedatur inutile uulgus, t^Studgar- Lixa,calo,fcorttim,claudebantagmenequeflres. (Ute fitus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dmaoM Amerte,uitreis ceugrmed pratis,
Deuehit amniculuw,quem iuxta meenia fiudit Hemberg£ flagnum,refluis non fegne procetüf» Vallis utrinq- iugo ,fflatiofa in-iugera kino Tenditur,hinc floret bene cultis uinea cliuis* Hi«c nemora,hincaruo faelicis undiq^ uici, Harn glebds Amer£ rigat undo loquacula parK^f QU£ fluit in Fiicrum Luflnoio erure Tubingd* lam uentvmquäuitifatos s Hemfcfrgw)«»®*** Occupat,oppidulum non latis meembus atqui Turribus egregium,non affiernabile uaUoi Stabant armatiffiarfim per mania dues, Si qua fides,ß qua auxilijfpes uUafiiiffèt, Forti animo patrijs pepulijfient hoflica glebil Signa,fed incerti rertvm fua mania tradunt.
Mans ibi uite uiret porredus adufi^ Tubing^ Quälern diues opum uix obtinet ttala teUus. Huie ^Hernbergd decent incumbit culta lyieo, C iuis agri cultu uiuit,uiternq;eolcndo. Templum fublimi cameratum culmine donis Heroum large ditatum,collibus adflat, Campeflris prope fàrrifiro p'atet ambitus agro* Qjcantum uix Lmeeus uidet,aUis campus arifi^t Longo circuitu funtgrandes undiq; uici.
* Beblingam uerfut iUinc exercitus ibat, Fxtemplo in uicos ( infignes adtbus altis Vrbis adexemplumconflrudos J labiturhoßf lllic nufquam non offert fe pinguis arifh, eäpus, zy h'mcfylu£,hincherbofaq; pafcuafloi^ lam Beblingd datur cliuis adnixa^uenuflt Proxima fiigeto,flagni uaUatalacuius. Fxiguo dues muro clauduntur,çr aruo ( Pauca uite ) bonofreti,de uomereuiuunt, Sindelfinga iugum fubit,atqfmfadera iurat, Qh£ pr£pingue folum colit,alta coule beatu/nit ïUieparmodio caput altum braßica toUit.
Vuldranos aditurus agros,iam figniftr effert Signa,perexcultosconuei-fü tramite uillas. Inter Studgardos accliuior atq; Tubingos Edregio Vuldram quamnommat ipfaueluflsh Vitis inops,atfàrrifiris non pinguioragris Altera,non uids locupktibus altera maior. Hecpecorum cultu,nccequisgenerofiorullOt Quant domuit manut hoflilis,cupidißtma precdf* lamuentum qua Metropolis Studgardia cf'/* Oflentdtpinnos,Ducis itlicregia quondam Florigerhortus erat pafeendis aptus equabus.
Campeflri Studgdrdalooo,fita,uatlibus intis Incubât,excultis uinetis undiq^fepta.
Quam prope iucundo fpatio fife obijeit uber Campus, zy optato cultißimus angulus aruo, Pampmei coUes ßluefcunt proximo adurbent.
()
I.
Liber 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«91
Tunt graiiidi botris per uaßa, cdcuwtind,montet liaßicd mufia ßruntjierbeßs ctstera pratis Rura uirent,rdrus ueiüt und uomeris ußts. üeccharus baud longé bine Ißumofolabitur amni.
Paruus, innocui curßis St«dgdrdtd riKtw Teftd fubit,toti nunqudm non utUis urbi. Qm tarnen uflt;^ adeo tuntidis increuerdt olim V^bis,üt muri pdrtem diruperit,lt;edes Euertens dliqudî,bomtni*)n pecorwm^ cruentani fadurus ftrdgem,niß jrdflK moertibt« »rbts,
b studgardaegregijf wrtgniorlt;e(i(b»s,alM tAolefuperbit,ad (jtecrerttm c«lttj?imlt;ifloret. Vtpotc Metropofi« totiiu prifcd duMti«, PrtfcldrM conjrrtii uirii^fopttlocj^feuero.
Prwicipis duld ingés pulcbr^e lutus occitpdt Rrbiï Attdlico procul dfiilhi,necfordida f«ItH, Atriit cUrlt;t D«ck noti ignotiq;)reqKeiitdnt, At^; ddeô ingenui grdtdfe cempede flringunt.
idm nero pnefens Sueuortmt feedui oberrat Kcenid,idm propüa pdnnlt;e gdle,eqj corußcdnt. StHdgdrdi nemore Pbrygum,fapuiff's dolerent, Ne'we Idbor/rnjlrd JiwMdtwr in hojle,uel ipfant 'Xerxis coHnniem qui uincdt^fœdera iurdiit, Profliflis rebiM^tKrbuto peilore priiicepï km cdpitdmidjfèroj nltro ruiturus in bojks» Vlcifci pdtridm cupiens,idm cogitdt omnes EuenttK beUi/ocioßnemilitefrujlrd
Conittur,tdntü ^utnn ßt legtonibi« impdr, Abditd fyludrum tnrmdjlipdtiu eqnejlri Prieclndit,ßrro^ udgos MJtercipit,i)fos Compiidtores drcdruWjduidoï^ rdpwt«. Sient tn Armenite leo «dHibtHjMndi^ prejßui Vendntwm cuheis,rugiens in teßjua recedit, Si fort lußra fubit,priede uenatorduarus Di«n cdlet ird ßris difeerptus^ZT ungue cruento fœddtus peril,dc bilem uix mitigdt dcrem.
(^onßßim «etercm VrtdibltngdW miles ddibat» Signa ßequens ita neglelt;Him,rtam ritre udgdtur Addiàuf pr/edlt;e,rus itlic diuite comu, 'Dißunditlatdt Cr ainicofiderefruges, Sunt culti pdj?im «icijcwlfore proteruo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
Fleni:dtdccißs manßteß:it cr mcola pennis, * Vuirtembergd ebitenprfcldr« gentts origo, Vuirtembergidcie,nuïló cujlode Sue'«« Cifrd f«dore«cdpitMr,citrd^ cruorem, RegtbiM dufd olim digitos ojkndere uaros.
Vudiblmgi aeri animo ruituri in prdlid flabant Armatitpdtriam^manu deßndere portts Conclufis dudentjin propwgndculd l^arß-Celfds hic turreisßric muruw feruat in ahnis, g Vrbs dccliuis apricantem ^et ardua coüem.
St«dgdrdJ4 inudilutiin.
StHlt;lgdrlt;i diit Rcgiii
ducif.,,
Non cdpttt ßcilisiConradi prißinaregis Contrd Guelpbones ( ut dicunt ) caßrafiroces, Spttmeifj inßd dmnis Remr,m«ros dUuit urbis Qui fe Nicro dddit,ß(prd ßidtioßor extdt Pldniciej dgriurbaniiCeres aßierd ßgt;icii Exorndt cdmp(wrt,cofleî comit uua Lyai, Dißiß duxilio Vuaiblingifcederd iurant,
Eoederei .pperat Schorndorphi dd tndenii.fignii EreiSiJjper Remfanam ßeud dgmiwd Udllem Dufîdnturjuix eft totd tn regione Sueuûm ^■Eertilior udUis,Rems diuiditdrua bicorni Cultd iugOjnem«« eß:ßurßim,rut pingue deorßvni. ( Oîtod lepidiwn uifu ) medijs in coUibus uuiC Fdrrw dtrtans teUus,gratig; uberrima pomi, CrebiriiUic esquot; opcî oßentant «ndi^ «ici.
1dm pofitis cdßris Bombdrdtf in mania toruo ‘ Graffari tonitru capere,dtq^ impete crebro, Demoliri dltds numerofà culmine turrets. CtuK ad arma ruit,nonßaHe pcftorCjfuwptw Spes eSl in telis,ßlconibut emtnus diiis. Non blandè dccepitgemwdtis iilibus hoßent. Turribi« c narijs nixus defindere murtvm,
'DMXHttL, drichut reru dubius.
^Cdnnefh^ diumfededi dit.
Vuaibrt»=i gamfaderd tipetunt.*
Fücderei TMrckbdim,Nicri pro mdrg’tne pdgUMl,- Rdpt» inßnte petit latebrof perterritd mdter-Prteddf uw» irrumpMntjdiflrdftß duted ceUts.
Incußis^ cddMjUmiMtt «et Neflarw inßnr Funduntjcompletw afus iJMi« obt«lit obbis Indulgent gertio,6elli difcrimiflit ponunt, Etj}irtunt,Mertlt;« wifldti uwtdiceBitcbo. Fdto.dut confiko fi VuirtembergiK dcutimt Strinxijjet gllt;(dittiii,nort fic è prtedo idceres.
^iffïigiunt pKeri iwbetieJjdt^; ggraleneilm. Nonfeci« cdrtinn cfri« Utrahbi« dflte.
f Àrx Vuir» tembergd deditur.
Sic maires jielutileporesquosßelminaterrent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '
Sic pueri,atq;fenes-,hypoglt;earequirere pergunt^ VMctiblm«' Cdmpeßri munitd loco non magna/ed inter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gießtus.
PrtnjiWjMrbs cultu lt;tc pojttu ntwuerdfur.c?- oltni
Contropolim modtc!î,lt;tcce(fMntm(xrtifctM,Krbë
Qtwm celer dmditfinuoßs Neccbttm «ndw. PertilU HrbM 4ger,frtMnento CZ Kite bedfi«, Dfdi Hrbem,T«btcen petit,emini« mcatioro, Ne fapcrent iäi ,ne paßa elide auerent.
Turritisßdens pinnis,obßßere Regi
1 Romdrto dufdfuityfeuum quoq^ ducere beHum LongiuSjdft afadereo urbs euerfa diebiu
Ho)fes,el4tlt;ts cotMf i euertereturre is ^Uro citro^ horribiliBombarddfrigore
Seborndor-pbitttj obfi» diene uilLit: tur.
ee Ddmnd
|
892 , Vvirtcnibergiæ ^^ehomdoriFfamnadabaltCiuis/rufiraludatur/mardum phi fe dea Cogitur,muito fe pedore tradidit h'ofii, Quprfum tot uicos ciuili more fuperbos ! Huncmemorentitotuitijiris guoq^ iugerdcliuis Schorndorphenfis ager.ouo uix fœcundior alter b'Braiâna. '^Binnicd. Befiicdi Bicticd. Syluas circuitu finuojum amplcditur aruunt, Sutnma firunt glandes,media uuas,infima Jfiicas. Remsfluuiiis uiridem placide drcuwtfiuit agrume 'Pldnidemcß arui multa conuaUe refledit. Difiendente datis Sueuoru/m fœderefignis Viniddunt capitur pdruum,Bdcdn»mq; uetu/îum. Quid Bdcanum refirdm,(ulcisc^ opibusq; uirisq; ( Quod numero dicam )foclix,illufire beatum, Sufiipiunt Bracanam côjirudam margtne Nicri, Qji£ gerit ( ut credo TcatuUn£ infignia gentis, Babrofo catulum ridu,qui pendulus aufes. Os amplum pafido. ingens didudt hiatti, Nata Idbori gens,nec non eXerdta bedo. Nondurèuidum tamfido qu£ritin aruo^ ferre iugum lente uidoris difcit dcerbum. B-ura Nicri inferiora quidem ditifiima /fugwm Marbachia. Milesauartisadit,miferos comptâtagrejds. Laupha. nbsp;nbsp;nbsp;c Bifinica mox iurat Setina uite beata. Vueinfier» Beßica deinfalix nuis (y ßrrisariftAj Bieticd uinetis multaq^ filigine diues. ,, NotafodalitioMarbachia/fugisabundans. ® Mtii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i sgt; ..J Hw Lauphadccedit,celfo MogmyUia muro nacoeno lu Nomen,0' ad Nicri fe dedunt oppida tradum deditur^ t Vdhingd deditun ^Udimfen deùitur. mtim, *'Comités 4 Kdiu. reliât. * Thermo firlt;e. Plurima ( nota licet ) quorum me nomina fiHunt^ Tot monachûm fedes,tot uafias turdbus drte Tot pr£fiduras,complc âi carmine longum. Multipar£ terr£,fi jfiedet ouilia quifquam ^ICalti oppi- Panos,uelProtheîplcnûpecuariafeptis. dum Hercy- h;cfii,r,htc uitis,ncmus hîc,aut herbida tellus nixproxU ........... Partibus his totis,ubi Neccharus irrigat agros, tuxtd Neuchelbergi decliuid,mitioraér. Fertile rus,par^ Flyfio,fi munera quifquant tMiît£ urbes^uid locupletes,incola beüdx. Poâhitc t^iulbrunnam munitam udHe tricorni Eaderd uallant,Cf crudo milite dngunt. Qui, Notus obferitur cliuo,deînde obijcit ardwm Hofiibus dccefium,quâ Phcebi prouenit ortus^ Quà Boreas uallum pifcoßs utile flignis. 'Hirfaugia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , , ccenobium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quwm uix expugnabilis alto. * Ne tarnen in longum producant bedd mona/he K Gium Au- Cedant iure[uo,iurtint in fcxderd Sueuûin. Exteinplo dudis per cultd nitentid ßgnis Confidant iter,dc toruo obfidere Vdhingain BeHdtorebreuem cliuofis mcenibut urbem, TutribusomdtdmpldteKac ledibuftequè |
Cultdm,Ciuts dd b£c precUuis «« utrd^fiiii ' Duld pro patfid pugnare.dutfumere pdcerllt Prudais uidori fubmißt coUa fenatus, Circum jarrififoflorefcit iugere teUus NuncficiUs cliuo,nunc piano mitisageSo, Bdchi muneribus,Cereris^ uberrima donts» Ceduaß^luafubit rariö,ßges occupât aruunt, I Flumen nefcio quod,perfîorea pfata fufurratt His adis adeunt ‘ Haimfie pars moentapafH^ dues inuitis iurabant fcedera Unguis, HÎc quoc^ mite folum cumulataßuge uirefcü. Mox uentwm qua fenebulofa in uaüe rfcolt;^ s Krtfîtrf iugis macris,mufi:ofis^ obfita mûris» Partim uerrHC£ incivmbit,uelut area partait Tenditur,dttingent Ndgo.tifîuminis undant. Nobiliut» quondam ** Comitum notifiima fed^ Rara Ceres,tarnen iHa fuo ctvmfoenorefiirgi^ Inter faxofos iado quoq;femine fulcos Gleba negat uites,ouibus plus conimoda,detifit I nfirnè uaUes herbofio tcgmine pinguent Et landjCJ- tela,confueti qu£rere uidum, Ciues,dum fiidunt mediocrifi^imine parmunt PaUados arma u«ß£ bediq, domiq^ reiradaift, Mi'itixgnari,fed in aima pacejeueri, Vna cum Kalaa,fedis * Hirfaugia tradit, Hofiibus,in pulchra monachum domus édita Collibus accumbens rubris,ubi plurima pnius Creficit,^^ alta abies,nigr£ iuga fiimida ßluf» Comminus horreficunt,Nagoltifiuiir.en agedoS Hirfiaugos lento fiueuitfubrodcrefiexu. Vallis opaca iugis cliutim fied amœnula pratis, ^Jfiiuus ibi Aurelius cubât arda conditus urttO» Pod h£c Hercynix per deuia tefiqua[eorfiiM Milite tradudo * Thermos adire tribuni. Thermx de fiimante cauo qu£ paruuta todunt Mcenid,grdta palus quondam jyluefiribusaprif’ Atq^adeó muentasprimèàuenantibus aiunt, Setigerum fiedatus aprum,uenator'matram Defirtur uadem,brumali tempore,dimi nix Alta genu tangit,cliudens hominesq; firas^ Primo fiufiùmare locum uidet,dtq; calere CoUiquente niuis cumulo,cauf£ inficius hxret» Vulnificos uiditmoxcuruis dentibus apros» Cum drepitu c coeno,calidisq; emergere lamis» }pfe fillpet retroq;gradum per dxuia/ledit, Donee fiylueftrem queat intercludere prxdatit, Repperit imprudens,£grotis commoda membfquot; Balnea,perpetuis qu£ firuent ufiq- lacunis Pini/iros inter nebulofa cacwmina montes Adis 'm numerwn paruisfine puluere Therttt^» _ |
|
Liber 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«9} Hertyniie ph» trdieflOjpfr iugn ftvmntd Qäcm Corne» Ebberfkin olim fwndauit Ebrardi«, Ante cboruw fitus 'mferipto leui lere fepulchro. Vafhfuit quondam hlc tenebrofie uaüis eremus, Qttain fimul Atrij montes,fimul borrida piniw Circwmuallabantjnunc omni ex parte uirefeunt Herbofi colle»,cy lent murmure riui. Fonticuli paf?im gelidiffylue^ lubentes. Paw «erô adgrej^i i Vuildberga jrtorttiî’tM dltii Attpßrü tuUm.que jparjîirt conditd diuo. Saxofos iwter fublimta culmina morttei Nagokwm lento penè ambit mœnia fludtt, Laneapro uiäii pertexmtt jlwnina ciues^ Nagoltitraflueprorfiwh nonapti« lacbo Hercgt;nilt;e propior/edmultÄpugit nbundilt. Incola nec beUi ignarutfiuenerit ufui, VuilMterghCr «ici confines faedera iuranh Nagolt oppidultwn dufo^ arx addita colli, lurant feedereis una etw» rure prOpinquo, Oppida traduntur Vuirtembergenjta paj?im. Que laté jlorent nigr.^ per culmina pluae. b Dom/hdiiwrt tenui diditeenS pergama fuko, SaltibiM îîercigt;nijs uicinoj occat ageHo j. Colliculo incümbens pecori jhtdet incola alendo, Hac iter Alfatiam nerfus per dire iugd fylue. e Scbultacbiunt piceofeptiun ueldm'meffiiuces Hercyni« pandent,iter «d Rbeni edocet dgros, Koßro leuo exu/lum communi clade fuorum. Prob fcelus 'inßndum muliercongreßibui ufa DemoniSt'infueuit parère ueneficd monßro. Deinde aliiwn (fireto hoc iuuenem dilexit,at iUe Prißinui ulcifcipdum contenditamator Atqj ex confifiojcldrd quoq; luce flagranten» OUam,riHalw teflo fubiecit^cy omne Pundituc oppiduluw flamma grdfidnte cremduit, Tbejfdla dein mutier fcelefis conuida nefitndi Cduffdetidm dida,poenas combujlaluebat Xniiu ob noxam diuini ntwnints ira Si«pèurbem,fiepè extinxit etwn puluerc genten». Strenuttjbîc ciuis/ed coUu/mfubijeit bojK. VuiHingi'SHombergä Sueuoru nomine cingut Hilite,parua quidem fe fiucibus implicat drüis Kercynie non hofii ddeó penetrabtU5,abdit tàlt;enid,celfi) cum caßro i^uefufcipit ho fits Hoc iter ad Rbenwrn quoq;Brifgoiamq; pdtebit, tDiui cœnobitMH non eejud mente Georgi. Deditur,alta dbies quad nigro tegmine uefiit^ t Sgt;luicGllt;e Eueuis inuito peftorc iurant. aigrte tota quidem paj?im contem'mafyiuiei |
Gens dntdè tenuem querit preßrenun MÎÀtw»* P4rj$ !igonefolum,pars glebdnt «ertit dWlrô, Pdrwaq; ftrnmiweK habitant gurgupid ttäis Contenu paruo,quidam tdmen dttefagdces. Sentis djjtribui difeunt corrddere niwnmoJ* Êt uiti pedintentdfecdnt,crlignd druendis Aedibus^cr NicrimuItaraUfluniinacomplent. Lanigertwn pecusidtq; boueî multo grege pdfeunt^ Nec non meflifluac er apes,euw fetnore curant» Corpore procero «ultu^ féroce coloni* Htonani tdnien,cr fiiciles,fiipendid longe lamfâcerejad fiettos ddfneti currere Mauror; Deîrt 8 Rotltiullenfes Tutlingam milite «allant, Nomine Sueuortm «icinot Marte Ucejjunt. Tutlinga exigua «allo fortita paluftrem Pldniciem,nonobfidioperterritd,portdf ClaufitfCr ad murot tutandum ktaiuuentuc Arma cdpit,filcone procul graffatur in hofirs. Turribus èdenfis ertpat gtrta rftaebina crebri« Impctibuijparna urbSydtmunitißima longé. ’VttiUber« g«’ Str'mgitjGr in fofjas paff’a deducier altos AcceffivM probibef,«im^ hoßis longius arcet. bArx noua,tiitamen non a^ernabile ctui^ Supra in uerruca pinnato culmine fidget, C^e procul eratii 'mhibetßlconibiK lüit Atq; cölubrinis,bopm fucccdere muro, Protrabere in long««» Tutlingi bella parabanh t^efruftra fumant dliend in meße laboren. Rottuuilani abeuiit infiilis tempore rebui. Interea «allant campcflrCm figna Balingam Fcedratum.glcbi« ftelicem,moenibu4 atriUs. ^Dom/fcl« dtum fedè» didit. ' Srb«lM-cbtum de« ditun C iuesyde p(ttrtlt;(:n ttttiiri mente Jedcb 4t* Vcrùm ne jÎMlfè paJ^tploMbile dumnwm. Ne pperent iüijiurMt in fœdera. SHenûm. Hopbi« itccedit modtcw Oebingù murw, tlorenj opptdwiwm fîsxofa 'M lt;ilpe,ff d tllic Hombergd deditHi*. *^Ù. Georgi^ Ccenobiuni, 4 Accota Hdf iyniit. Poedereidomitii alpeßribut Hercynijjq;. Rurfus ddripdf Nicrijirapraliauertunt, ‘ Lenbcrgam cinguntnon multo cnlm'me uajhm, Qtto; fePoedereisfed lento peflore tradit, Pleni iHic cKltorefM,amp;glehd ubere uici^ Omni prouertf« rerun» proffjerrima teHut. Tandem'^ Grüning« Sueuortwn conjUtit atrox Collocat homfoitM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guttwrepMO. fruftra uaÜlt;t turàRottuui Unfibut. Arx Hort« berglt;t* ‘ Lcnbergdtrt cirtÿintfaka deriitit CumpePri Grunwtgd loco turritd plt;tfertte$ Opponit foJjMthopili 'tnfifisi entende. ce a GrunmgA uoHatur obf} dione, TeU |
|
?94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V virtembergîæ ß~ te!d pdrdt,(iuohddnt obßdium perpeßa trimeflref ^Arx Aßergd nitetpinndtîs édita mûrît tui, Quin Hunnis (ttdn C£ßreiiiüdobjütitarmii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PyramidumfpecieIdtum fußoUitdcumeu., N«fîc uerà nulldßieyCiuis ducere bellum Prußrd dudetßfic prdßdioßne principe, tandem Sefe hofli tradit uetut ttrbs,non copia maior Vfquam ßumenti,non terra frracior uute. l^on plures uici,quos percolit incola beUax. Fœderei Aßergam circwndantprotmitt drcê, Pr^eftdio quic fifa truces qao^; deficit ho/ks, Multisq- exitio telorum grandine ßeuit. PronßergiM tulit indigne,remoram fore ßüit lam rebttd,nidum turrito coüefuperbum, liiffrmgi muros horrendo fulmine iußit. Arcis cußodes non fcgniter agmina diro Pombard^ tonitru,iam non ßne clade repeUunt, isiatura^ loci/idunt,ualidis^ lacertis. |
Cretofo teres in cliuo,cdmpeflria prorßui Occupât,dcceßu baud ßcilis,non aßera culdtt Libéra,uinetis ex omni parte decoris, FiuUiut exhorret uicin£ incommoda rupitgt; Herbidaplanicies circtvm ditißimaßuguM, Non procut hinc Nicri pifcoß defluit amnif» Arx turres idilat longé ffeäabilis altos, Hoßi aditua natura loci,ac indußria clauduut, Bombarda altiuolis ni rumperet omnia tel^* Koßibui inßmem ßretis ofienderet unguetit, Tandem Aßerga malis exereita,dediturhoßt Qua captaproceres Sueuorutn militemißo,i Dilapßpenitut uiäoresßella remittunt, ' |
Pn'mt Libri Finis,
VVIRTEMBERGIÆ
LIBER II.
E)«xad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rinceps ’’ eießua regnà ,ßtalibud ar=^
I tnontcm Pe= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mis
Ifgardi coth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euerfusq^opibus folio difceditauito
i:eßit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et Ntcrt extorm fublimes deßritar
Trans Rhenum longé comitatus nobilis ampla, Ctwn ditione iUi Burgandis extat in oris, MonsPelegardiC olim Comitum ditißimdßdes Vuirtëbe]’gorït)arx atq; iirbs quîs proximo parét, Q«ó fe cumfidis amicis contulit exul.
Dux Burgundorum beUo iUußrißimus Heros, * Carolus e Carolus hanc arcem quo callidus occupet,omnes Oux Bur^ Ceu Protheus olim in formas fc uerterat,aßu gundi£, Nonßrro,comis,nonhorridusambit(uthoßis) Blandus amiciti£ protextu irrepere tentât, Vuirtembergorum tum claro nomine gentem tienrichus regit illußris Comes,ille nouarum Turbine tot rerum motus f nam Carolus audasc Omnia Burgundus diuina humanac^ mißet) Venerat é Sueuis,cuius dum certior effet Carius adiré cupit Comitem,ßmul ardua quodam, Pr£tcxens,fore qu£ßmul in commune loquantur. Pro uero Cornes hoc habito,non abnuit iÜi
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Colloquium,libuit^'Ducemintrateélauocare.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dues hoßitioCarlumprohibere laborant,
Verfutum Ducis ingenium,uulpina^ corda Oefcribuntßußra,nam cert£ pigiwre dextra fai!la,ßdts Comiti, Dux Carlus moenia ßeilat.
Quem ßipant proceres,qui dum perßexerat Singula amore loci captus,iam peilore uerfat l.nfidias,ne(iitqi dolos,animo occupât arcenf» Sed tacitus uulpem cedens fub corde tegebat-Quem Cornes Henrichus caufa deducit honorif Longé extra muros,gratum foélurus opiner Carlo,aflin caffés tune incidit infeius Héros. Pro tanto offcio,DHX,heu niltale uerentem, Captiuum Comitem abduxit,mortemqi mvadtUi ïnnocuoyfua ni tradat fibi moenia, fortis înfaiîusqi animo,Cornes amplo h£c oreprefili^’
Principîs ut uideo ßlfus dextra^fide^ Deflituor ßmulauxilio captiuusab omni, Pompeio grauiora ßram licet ignibus urar Koenia non tradam^neeprodam caßra TyrdWtO' Conßieit h£c qu£cunqi ßro Deus £there ab Dux ira ßruens Comitem feruabat in aula Vinilum,atq; ad belli redit ipß negotiaßuUf^ Dux acieuiftus Leucorum ad moenia naßi, Poüpauló occubuit,conßc£la cladèfuortM VincUs exemptus Comes inde à conittge Carü Studgardam redijt folus uiliq; cabaHo Pretus,ad h£c multo fqualore ßtuq^ timendus» Sat ßcifß ratus quod parui moenia regni Seruarit,Vuirtemberg£ qu£fubdita genti Noßro £uo,iam nunc Huldricho principeßortfb Seruat er excultum Duxalta rupe DueHunt ( Duiel uocitant ) areem qua uix illußrior uüa
Ifl
I.
It.
Liber 11.
Say
Hegoico in tradu SueuttTum montibtii extat, Quatuor iUa plagis cœli pulchrc édita furgit, Acronij magna unda lacus fiat folis ai ortum, Rhenus CT Heluetij incumbunt à partibus Aufiri, Sternax Danubius Boreali à climate cnrrit. Pro Zephyrifiatu caput Hercyni£ imininet arci. Htnc RbietortM« alpeî ni«e totis folibus albent Et itariai Icngo proved« eâ cemere gentes. Arx alta,accejfu uelutinfuperabilis,afira Peitèjirit,muro figt;atiofo,turribus altis. Adfieciem par«« turritaq^ eminct urbis, Planieies inius latißima,regiafedes.
Ditia qu£ princeps ( licet exul ) régna tenebat, Sed nihil ad taiitas quas dudum amiferat urbes.
a Quare animo forti beUim renouabat codent
Tarn patrießudio,quam prmcipisdfjrerafàti, Qt{£uts ferre parant ad beüum prona iuuentus, Flaflati bis mille aderant, equitesq; ducenti, Qjtas Dux £rcfuo conduxerat agmine le^o Llt;f tior inceditjff'e magna accenfuSfZ^r omnem Credo fubegiffet patriam.nifjfàta uetafjent. Ni mala Tiliphone tragicos mauifje tn-mHlti«, Pro uotis habeat,fegetes er plaufira malorttn» Spargere per uulgus,per trifha régna uieißitn.
c Principe haud quifquâ cœptK audacibus alter ObßAbat,nifi nobilium de ßemmate quidam
( Extorres pritu) expulfo «jmi pmcipe regtwnf. Vr«tcbi(«n ulptni« «ictMiHwcoUtbwï alter
Max anno quo pulßis erat,iam tranfijt fßas, ! Pomifir er mufk/pumansautumnus iniuit. De/{ipatorwn niwncro Dux mißt arnicas, Qui tacite caperent Haimße poméria paru£, Princ/piion bette habet beüi flratagemateßeti. Cepere oppidHÎttwjjdetn feptus equeßribus illos Pone fecutus adefl latus de forte fecunda ’Vicittos iam captat agros iam captat urbes.
Fama quidem rapidis uenientem prauolat alis, Et maiora fide pr£nunciat,ire cohortes ( Deleflu infigni peditum )fine uindicc,magnas Qwti Ducis ißrunfuigtCr Rheni prtneipis ifiac Au/fiiciOfHuldrichum. moliri maxinia fingit-Quo rumore noua gens Vuirtemberga mouetur Totaq^ deffieilo iam foedere principis audet. Cens reditum cupere infoliti iuga temnerefieni.
b Dkx nerô impigrè Nagoîti_puMii«ii or£ Hercyni£q; iugis confines occupât urbes: Deinde ex compofito Studgardiamneilefiilenti Atq: adeà illuni peruenit,uclite pauco, faucisfeptus equis,uigilum fiiationerepulfia, Limen adit port£ diffi-ado cardine,tandem Fit Ilia ui,plateas ^rido mnerone Ducales îam tenuere truces,flibant crepitantibus armw Improiiife actes lo Vwirtembergf peratras Occeptum clamare umbras pauor occupât urbem Fit clamor peditum fragoratq;hinnitus e^Horwn, Non exire domo quifquam nonfifkre contra \ifus,pr£lidio impofitus non hifeere miles Aufus,at infomnem trahit intra limina noâem, Max iubare exorto Ducis,in nomen^/îdem^, Studgardi unanimes dimiffio fœdere iurant.
Ferret eo fatis ad puffjoi inflruâa pedeftres, Votis fruftra habitis operamftmebat inanem, Machina quit frangat non a^it lerea muros, DeindeDucis^nato confifaTubinga quiefeit. Sic Vuirtembergifit faâio multaDucatus
^D«x Huis drichuf beU lum rcdintea grut.
Munit£ à uiäorepriusßtb montibus arcet Iniecere duci tricas,curßvm^ morantur.
Fßlingi quoq- ßeUonaftimulante ßeroces Befla redintegrant uicini,talibus außs Obßßunt,patria^ Dttcem prahibere laborant, Ham uomica: ueteres ciuem pulmone fub £gro Felle ßio cxacuuntjodium uetus,£graßmultafj Subijeiunt fiimulos animis in pralia pronw. lam uenit in mfntem,tj«i6iM (frawinis prias urbem Vuirtembergi aßiei/ßint £tate Radolphi, lamßtbit Heróum bcHuin ciuile Sueuüin. Non animo exciderat uicin£nuperaq; urbii Captio Reutlingæjefeq; hortantur ad arma tAuttuiter,quin beÜa palam ßtalia tentant.
Metropolipoßquäcapta eft Studgardianoüù qui caperentad ripas oppida Nicri l^ulla moMcJl fub ßgna decern traxere uiroruiTt Millia,qui patrijs ex urbibus armagerebanh
' Eßlingain re comperta D«x obftdet urbeni ConUrtain populofidentemfœdere Sueuûm, HonfàcUè ob/tdio cingi ualet,arâa pr^ealtis. Incubât urbs cliuis.non expugnabile feptum, Q»lt;t ftbi parte timent opponunt hoßibut wititf, Tu»t faciles aditui foffit cUuiq^ fKentwr, lieccharu^ irrigua perftringitflumine WHriw«, Ci«w inaduerfum tormentis fitlminat agmen, S£pim impunè,€cquidenim dirumperc muras Haflibtts haud ticuit,non trea machina coràm Conffgt;icitur,quatis ReHtli«giicpI«rima cenftwn vix trahebaturequis,immanigutture nutans. Fortunis exutus enim perfoedera Sueuûm, Princeps exuitur Bombardis grandibus iUis,
Falcones rapidof pmccpî in mcenw mittit
ee i
bD«xHttW. ^tudgardum cepit.
Coniurati Duck incé^ ptd morrtfi« tur.
Fßlingi co iuratisadhit rent.
f Dux Huld-Fßlingam Ibßdet.
V virtcmbcrgiæ
89$ lîf tarnen inttrea traduceret oda milet, Eßlingttm uiîlai jjioliatum prouolat andax, Sukßnem Autivntni malurù ditm rubet uuif Vineitmiles atrox per dirof undiq; ^landet Bombardie per teîa trucif uineta Jubintrat. Raptor cr miujj'u Ducii enfe recidereuitet lncipit,ut botrif potiatur,deinde recutrj, Vindemiam etchumerif euulfo palmitegeßunt/ S^pe hec prteda fitit non abfi^ cruore petita, Sic dédit Eßlingii bellator damna malignus.
Confilio Princeps mutato caßramouebat Linijuent Eßlingot,premit obßdione rebeUet yrachias^res fucceßu caret,ocyùt armif Bßl'mgi fumptii excnrruiit,agminefrÜo, Succendunt uiUof, Vuldrani rurK,cr ipfos Agricolat ßrro foedant.priedoiq; reportant.
SegniushaudguaijuâG^ppingi incendianifcet Vicinos nbsp;nbsp;nbsp;cr gladio populanturagreßce.
Tum coniurati rerum capita iüa nouarum, l.eilii Alpinifurunt contermitia Kurchtt LateßrHebat!tloca,ßanima,ctede,rapina, Vicini occidiint uicinos Marteßnißro, Filiut aduerfui genitorein tela gerebat, Nonfocer à gcnero littaUa uulnera uitat, ® BeSiww bis t^‘ttn^^itf«dereos,VuirtembergumittefecutiK. teflittum. ( Arbitrio non quif^ fuo)quo quenc^ firebat CaßuifUel patriae ditio,diuerfa ßubibat Caßra,adi ßto '' bellum ciuilegerebant V uirtembergenfes,uicmo à limite pugnant, Boedè in uicinos,immö in fua uißcera Rringiint, 1^0 n reili ratio,re/ßeili» iurii CT NuUuf erat,Mars mßndaßirit impiut ira.
b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciuid/ßolia enarrem,cunKeuoluiturinfäns,
niktum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diripiunt hofles,arcam^ penu^
’ Compilant,pecus abduct;nt,rus ciede cruentant. e Ccenobium *’ ßc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tntotx ftrret,anhelsis,
Lorch. Surdtis,cr in tumulum qui plätas uergeret ambat.
Centum pene trahens.Parcis ludentibus,annos, Tiux Uuld. Territus horrendo quo uiUa flagrauerat igni ad Pßlmgä Portégradu elabi nitens properandofeniÜ. caßrameta. P^nro mterceptus.miferèconcidituriegram fur, Df labris animam,tenues ejflauit in auras.
O’ furor,ôßcinue Sueuûm nee nomine dignum, « Kurch.mi* Quod foret in fleuis quolt;^ deteßubile Turds. Utes Aubam tjec minus arumnie peperit Gamundia ruri oppgt; Vicino.qute Reinfanos priedatur agreflts, jnfvmum uertens opulentes undit^ pages.
* Coniurati « Lorch cliuo ineübens Ducibut Stauphêfibus olim feederatos Sedes,nüc monachum domus,hofticafenferat arma rutfas ad ar’, lam laceris uelisaduerfe^ obruta uento.
tna mouent. Princip(simpingitfaxo,ratis a^ia retrorfum
Perprlt;ecepsruit,CrfcDpulisißifalaboratf Confiliumfii:ßraeil,ß)rsömnes impedit aHn^
Prinaps Vrachio difeedens obuius hojb Signißros omnes ad Kurcha moenia trans iUic prafldio tutentur üt arua relido, Pit reiwm dubiüs,qui totßmubhoßbus impaf obuius ire queat,liellinga,^ caßralocabat Froxiine ad Eßtingam,(t'-ditatu protinus urgfl Vrbanos ,ne qua eru.itpant,ne excurrere perg^ Eßimgi tarnen aßidnis excurflbus ufi, Caflra Dudsturbant,(ymulto Marte lace/fligt;^ Palantes,ttcn totamanus.fedßngulus uni Congreditur,fldens fe Vuirtembergius oßirtf Aiutua fit cedes,captiuum turba replebat. Horrea Nellinge,nam capti fidere leuo dues,pars cefijiralia damna firebant, Piec minus ecaßris Vu'rtembergenfibus intra Mania captiui multo ctamore Irahuntur, Pars uifi uirtute faa moriuntur in armis, vitro dtro^ infidias noxia paßi.
‘ Kurchani interea Geppingis acriter obfl*ih Ueuittasigni uaflent,neproximaqu£^ Predentur,fiepe excipiunt crudo eiife latronef.
Oppidulum ue'ut angußoq; igiiobile muro Auben.radicem Thechani montisad imam Kurchani oppugnanl,quam Spetus muniß unitf Coniuratoriim,fouis atro fulmine peius, Aerea phwibatis Sambuca tonabat utriit^ Flon fine peflt graui,fieuireut grando folebat, Scalis admotis hi certant fcandere muros, tUi intus murum fnbeuntes enfe repcUunt, Mißilibus faxis uitas^ domosc^ tuentur, ItonnuUi oppidulo excurrunt quipedoreprorß'quot;' Deuoto inuadunt obruntes mania,uenim Hefcia plebs pugne.robußisfifa lacertis Alpinum uulgus,pedibuspars magna falutem Ciuerit,er in dtimos uinetaq; proxima cedit, Pars trepidi repelunt portas,pars maxima caß. Pnßo ingens aries qui multo fiine redadus Aerata fronte in portas toruèinfilit altos. Tam paßim tormenta crêpant,ßrit £thera clailt^^ Oppidulum captum perijlßt,denit^ uidttm Militis infano foris impete.fiimida nodis Vmbra oppugnanteSffitneßnq^ tela diremit, Kurchani abßcedunt C fubiedis ignibus lt;edes Ante fuburbanas comburunt) Marti remiffo, Multa ex alpinis confoffa cadauera torpent Hoßäi oppugnatä manu,iam parua fecundusn Auba referuabat,depulfo milite pinnos.
l^il coniurati ceffabant donee aperto Karle licet cum Vuirtembergis cerneregt;donec
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Command
Liber II.
CoMmiMt«i«^äewtDMci4 lt;tMlîtr»dere)tclt;M. inte ru pdßint îîeroesad fceflrf ciebdnf, fiailußluartim pLerumq; per auu duilis, munireurbeffin pri«Itd Sueuos Armiire,4duerfii{^ D«cein C ^»etn Iim’me peUwnt tndifftè pdtrio ) diilif dccenderc beUivm.
Quo ui[o (ufhde uiam cläufere DMCrtles» S« pe ex infidijs errdntem iMterciptt bojkm Tedi« eques^nec miles dgit)triM ocw, pdj^itil CædibiM mdMltttwijHon mtn clt;tßrlt;t teiteri Vuirtembergidct poffunt^amor omsib w idem, Commuium pdtriumfitwimo defindere ni[u, Dwn titmen in longttm producitur ilii« illit V MnttuiditmrtoriwnjnMtloS habet aj^eritfines 3 BeHortwtt fegeSjboJKU kedtninit^rore. Tempus tnune perit,borit imminet arudferendi, Nil tumen ejfeâumfidgiMur mifiio donee Arud feri pofi'mt^quando uero hofiis apertdin ProrKUt in pKgnitm,cr«(lo decernere ^erro T(«n libet, ut^ dnimum duris iinpendereßtis. Sic torperefitnfic conterere octu tlt;cdct, Mdxtmit purs borum pofccbant urere fines, imperif hofiileSiUlcifciddmndfuorum, Non Idtuere Ducem ciug per tentoriu ^«nt, Ancipitirerum fortHfwmotus.dmicos Con/Hlit,ittq;lt;tnimum curd morditce fitigdt. Non fitit ex ufu legtones mitterCjprieJlo Pro foribus Coniurntijtrit belldfubornunt.
^BeHumpro duci,dolent Vuirtemb.
Accidit utfubitui ( num plurimn inunid belli) Rumor ferperetjinfdno quod turbine portw EmiKi Efilingi/ieuirent enfe per dgros. Re qud u«lgdtd,prorumpunt dginine cdftris VHirfembergidci,nttllo tdvten ordine,fignif NeglefliSjDuce^j igndro,dufloreq; nuHo. Dux re compertdfiendens in beUd ruebdt, infignifublintif equo,fintul tcrecorufcuSf Fddurus forti fdc'mus mcmordbile dextrd. Si modo ßtd finuntfpugne firuebdt dmore. Cum reliquis equittvm peditumq; ruebdt,dperto Cdmpo incedebdt,fed nuHo hie hofle reperto. Vuirtembergenfes confijhint collibus dltis. In tuto trepiddre etidm,difcurrere ciues Confi)iciunt,pugndm efeptdniDux fpfedolebdt. Hdud dliterquonddmCgt;clopes montibus ddjhnt, Eldp/dm^ gemunt Troum per ctruld puppim.
DUX omnes Idto nttmeros conßfiere cdmpo ■ tuj?it,cz m Mdjfo detn circo tdlid ßtur: Vejlrd uiri fortes,inndtd iSquot; uiuidd uirtus, Indubitdtd fides,idtit pridemcognitd nobis Et per^eftd |wit,belliqj domiq; perennes, lUd procu? dubio Idudes uiciffit duorum
Nitdm per/^eüènos ïnuiddfitd ttocdrent. Quid multtsf Cdmpo quo dpertd tropieu Ipfd docent Produfnn res dUdSjipfd loquuntur, Ej?lingis qudntoftdrentinuifdcruore BeUdjolim fitfeeptd nimis uiolenter in dgros vuirtembergenfes, qudntis h'lt;ec emptd periclis. eJIo uicesrerHm,quin irreuocabile ßtwm Kultdfèrdnt,cr perj^iicuè ßtnejfclminentur, Auxilio tdmen ipfe Dei contrd dcrior ibo, Ajjerere ufi^ mdnu pdtridmjtue exul in drilds Porte Jèrdr Gydros/eu mefirdt ultimd Tbule.
1dm pdtrios (quis ndtn uitio ddbitjexpeto Jines, Et uoti ( reor ) bdud impes dgitdre quietus Poff:m,ni mibi quos dlui 'm penetrdlibus dngues Pricctpuè objfarent.dignds 3 mdxime poends lupiterexigito.poends tu fume cruentds. Scilicet Vrdcbij dut Gteppmgi poHice aerfb NoHentjin nojtrum nomen iurdre fideles Antedjfieädti nifi idm uidore domentur, Üm pridem oppreßi ù coniurdtore mdligno.
Quod uero imperif hofiiles comburerefines Et /Èrro Udftdre libet,pdr reddere ddtnntwn. Non mihi cum Regno Romdno(difcite) beHum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Nec mibi Reutlingam digito tetigiffo libido Tdntdfiiit,noftrum ( efuo nos prior ipfdldceßit gt;nbsp;Pnejeàum glddio confofftm impunè refèrretf Vicinos dutem quo fdilo hefimus ijfes.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9
Ej2lingo$? med coeptd fuis hofUliter drmis Quiprimiimpediunt,qudre bos in moenid cogo, î^e populentur dgros,ne uillds urere pergdnt.
Quod grduiterfirtis longo terere ocid bello, PdnnicM« Nec nojlro in lMco,pbdnóue/ïtum fiiit,hofkm cdfus. Pdrtbi more fugie dddióhtm prieuertcre,cum quo Conferere 'm mdnibus,conferred fignd liberet: Mcenibus erump«ttt,cr fddd elude retrorfum Protinus inldtebrds CZ in oppidd tUtdfdceßunt, Sedfiuos drui tenet dnxid curd ferendi, Dimittdm quibus id cordi,fi forte noudrum Ogid rerum exoritur,nec mefdlfifùgit hofiis ¥dbricd,(}udmprimum redeuntes toUitefignd, Induite drmd citi finem^ imponite bello.
Quo diâo redeunt in cdfirduheq; pdrdbdnt Sefe omncsjconduâitio cum milite pr'mceps Stitdgdrddm petift,prtefèilis dntcd Uicos Qui tuedntur db Eßlmgis,ne excurfibus ufî PerddntUicinos/îcmunitmccntdKurcbie. ® Oratio Dw Vix itd dimißis non fdujfo Mdrte cdteruis, cis ddfuos, Protinus in rndgnam ffiem dudifdcrdprophdnis Coniurdti dudent mifcere,immo mfimdfiimmis. Et coelo pontum confimdere,Sueuus dperto Donee Mf xillo beHum exitidle fubomdt.
e e tv Imper^
-ocr page 154-|
898 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V viftcmbcrg imperij SutHumpercuflifoederit urbes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 'Vindelici,Bauari,rranä,genfliorica,rurfi(t Vuirtembergenfes adeunt hofiiliter agrot. Vrigidut in folem pandebat Scorpio chelat, Etnox humeäat findebat opaca pruinat. Magno equitu numero peditu^ phaläge reuerfut, Non procul Efilmga NeUing^ confiitit hofiis. Hac fima excitut Dux ocyùt euocat iUuc Qiiat potuit uiret,fiftmut ad arma recurrit. Non expeilatii tarnen omnibut obuiat hofli Non longe uf^ adeô proceffum,commmut armii Ambie aciet ilruilit,pro Nicri margine /hbant » Confliâui ’ Turckhaimo in capo,pugna horrida firuetutrin-4 Turck* nbsp;nbsp;Clamore elato reâù coacurritur haflit, nbsp;nbsp;nbsp;(que, iaim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bombardtt fragor obtundit uiolentior auret. lam fîmul afira firit beüantum aebrior iilut, Armorum crepitut,reboant adit athera clamor^ Aerea noxa rapit multot^utrumq; per agmtn. Vuirtembergenfem iam deijcithoftii in arua^ Sublimi décollé ( priut qtiem ceperat ) illmc ‘ Deieâumqi inuafitequetmagno impete,uerfa Vuirtembergut equos hafis. difcußit,ii^ ipfum Stiforcm foffo deturbatcomipede,illuc Protinut adduâi qui tomenta area ge/Ünt,' Punefin qui glande equitem pepulere firocem. Sed numero obruitur iam Vuirtembergut^auitlt;e Q nbsp;QÖ4WKW uirtutis memor,in pugnam ruât actr Auerfo fedMarte ruit,fitis^ßnifirif, Jnfirior tandem fyluam concedit in altam, Proxima qua floret uirgultit ajflera durit, J . Di/flerfut^ lares iam quife^ redire paternos, Re co«c/4Wdf(t Duxfefe in tuta recepit. Et tumis equitum cr fiditfîipatus amicis. ViiloresVuirtembergamcrepitantibut arcetn Tlammis exurunt,celfe ruit arcis acumen. Bit Phrygio fuccenfa modo uolat atra fituiHà. Quam ( uelut enixut decut extirpare uetuftum, fc Arx Vnir* vuirtembergiaca gentis )fuccenderathoftis. ttmberga eo Longa atauûmfériés ( nutlo delebilis auo ) turitur. • CdMÎOf Qko rutret uelut 4 rtidicibut tmu pintif. Um Vuirteinbergi perculß Mtirttßnißramp;t BdcuM fruüi fed nonßne ftngume ptiffta radereit iterum prtebebant ora cdpißrit, Viüor prefidio domitat ut mitnijt urbes, Dimittens eqnitet pedites^ receßit ab armis, Rex Hij^anorum Romani infignia regni Cl^ntut eÜ *Carolut Auflrigeno ArchiducÜdefiemateQttin* gitur Ctefar, Prdncfordießfces acceperat,ore potentum (tut. Punäo omniprocerum Ctefar Romanutyduoriu» * Duielant Sceptro mfignitut,foliofedet aureut alto, Dux munit, pfmdpis üuldrichi fit mentio crebra fitgati, .. |
læ Ctfmi oppugmnt procmM nbsp;nbsp;nbsp;acyif lior^ Ingmti prece,ùm fuefcat dac munera Cnßr» Uw Kwö obrepfit fiiUaci mente fufurro, Qgj mite ingenium placidat qui C^efarM duret rafcinetjn^ Ducem fidlaxodia a^era ffairg^^ Compofitif regni rebut ft Carolut aufirt Continuo è Belgit Germano milite partim SeptutyGr Hijfano partim,G/tmunie,t fiuÀ Tranfuolat Oceanifreta,deinde Britannicaiùt^ Littora,Gaüorum^ finut fiigit,iequoreuerfi» Bethica régna petit, fortet^ attmgit ibtrof^ Dux ^uirtembergut Pelegardi montis in anldf Ceufilfam rident fortunam tranfigit auum, Non tertut curis,cafu nonfi-aâut acerbo Conflinti uultu ^em eertam conapit,olint Vifendi patriot fito admittentepenates. Conuocat in catum prectret CT tafia frtur: Hic fi mortalem n^it,proprif^ uidetur Nominis oblitut,fcenie quin firuiat ultro. Humana firtis patiens homo,dura fubindt Perfiratjiratis quin fieret pro fliera fittis, Non placuere olim,quifirro abrumpereuitant Matunt,aut angi,ac nimia tabefcere cura, Quam tontra Parcasaudientiut ireminaces. Tortunis quanquam pent omnibus exuar,ift non Exuor hoc animo,quin mox fœlicibut aftris Si mihi uita cemes,fi ccepto adfiiratolympin Vel regtio reddar,utl telisobruar,ingens Eama Ducum,quos fertunie rota perfida uerfitt Solut num dicar uicibui iaûatus iniquis ƒ En Rex Ddnorum folio depulfut auito Dux Mediolani,Dux Gelriutardua pafii, ïam Brunfuigenfem taceo mihi fanguine iunflimt' Euerfi exilium fortunit trifle fuéfiunt Perre,immà difiuntfilfam centemnere firttnf Noftrie fieâati Comités fortisq;fliga^,. Pata fequi tntcum fi eut fintentia certa, Nob^cum uiuatmodica nutritus in aula. Si cui decretum noflrates uifire,per me Nonfti,bit,dimilfus eat,nummis^ iuuetur, Hk did is pars nobilium petiere paternat Sedet,ciim uenia Ducis,at pars magna manebot. * Duielam Dux munit magne tumfiugis actrw. Turn numero uini,falt,pliimbo,puiuere,ligno PiAricat hîc pofitis mcudibut arma liquenti Maffa,Bombardas immani fiuce refirndit, Perdùtt cr pe»7»x animo uoluebat auitas Que paâo fedes,iufl!is conquireret armif. Poflpaulèexailtsadeonenpluribusannif» Rufltt |
Liber II
899
^RiijUcafiditio S»e«onMM glifdt in dgris Hegoici traâut cultor prior arma capeßit, (mox IndsTulmgUf^crbinc LacobrigiM,RaMrac«s cr QaiicapMt iiercyniiefodiunt,lt;jui fonte refifum Leni Danwbiiwn potant,deinde accola ilicri Acceld^i Acronif,poil Almangauiuf afigt;er, VindeUcus^ifiroXfCr potorßiwninis Oeni^ Rbetorum^C Liet pars ranci )feud propago, Danubif Sweui« qui ripas uertit aratro Brifgoiæ plebs Vogtß gens proxima ^eno. Et Franci EÔi,fe«it Germanns in armts. Contra fwnmates rapiebont arma colonie Pars^Ewangelij obtend«nt ius phas^srecentls. îerro non «erbo nerißat fdre mtduÛam, fars uerô immunes a cenfibus atq; tyrannis ffie «elwntjCr aquas ^fyluas redderecertant Communes ydlij s alutd placet,impare pKndo, Credo alium paruo fidjfent tempore mund»«, StHitis ni uotis rtnuijfet lupiterolim
fer^niuesaîtaSyCOtuntes Marte colottos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■‘RitßiciM«
Deprtmit,atlt;]j fùgat prope Danubij cap«t ampl«. belltHn ori» MoUiter è cliuit Arbon^ ebwUit amoenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,
Vanubij fonSyCr uitree) fe gurgite prodit. Sitb dio,acce)ftt liber ypremanat apertuSf Non ß'ln« tejqaii,non mufiofo abditus antro, Aefchingam prope Swewdrtwn gurgujüa «icitM Non tenui figt;atio,fiatebris emergit aq«artm LargiSiiUufitem iadans quareniibus ortum. Non fecMS etc oleîtw primo tranquilli« m orbein Ceufiuat ufq^ «nda ftnbtl(,quafi nolit abire^ tlatales amat ufq^ locos,crfegniter ambttgt; Mottior à part«,tandem nuBo impete pror‘fi(i Ferf«r,cy Hercgt;nilt;e Prcgcn«m fyltieflribus oftaM Torrenfem lamiS/Zy Prygemfufcipit amttdn. Qui tarnen ignotus^nlfi dwwviUingia Prj’get Kexnia pertwtgit.sjilHaniîparKus ab undis
* BeHa Gigante« experts geftn lacertis.
Cemmoda «ifa Dmci renoMandi occaßo belli, Contrahit HelKcCiitm firme bis miüid dena Plorentes etdte KirojjpMgna fiientes. Salis his fietusßedes affèildt duitds, Vereineimte noMo.nondum nixdlbiddruri LiquituCjCr gîacies non dw» dijfioluitur dcrif» Agw'me q«twn ftr«do,D«x régna paterna petebat.
Tutlingam arinatKi iam fiuftii dttigit durii. Qnam d«m prießdio munitam comperit.iram DißiiBMlanJ dbit,cr patriam difiedit ad arcewi» c Ccniuratoruw duân defœdere Swewnw
Qijidam nobilii«n,T«tlHiglt;e penè ducentoï Contmucre eqiiitejjpedittwn duo figndfirocet Prejjuri AgricohUilùridli Marte rebelles, Dum» finfere Ducem natales qK^erere terras, Magna Dwci indido ficere négocia betlo. Nonaufi wt manibas pugnarejacejjere telis I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heluetios licuitjpalantes cogéré in agmen.
Régi Ferdnando iam Vwirtembergia dwduWj Dont oblata loco defindifoedere Sueuûnt
CollediM,modicam «allem perlabitKr,ipfu)n Nomen Banwbio exlguis ciwnßHdibtts infirt,
Kulte) firre uiret tellus qu£ proxima fonti, QMamdHrits'ttalido S«e«iM profetnditaratro. frifiis Arbonf iMga,n«ncregiHnf«la Bare, Dicitur,^ uillii cr agris cr/jgt;lendida frlUis Celßofydt bene tulta patet non affera cliitis, Non «ini fed firris amans,zy fiorida pratis, Herçynife capHt huie fonti Zephyrusq; refurgunt, ’ AdBoream tepidißoretgens accoU Nicri,
Sunt dd cliind NÓtt.Lrfcofcrigiw dtqj T«Iwgt«
{?4tmm {gt;«1 lo rcpstit*
ArtoniC.^Ko DftnKbtt« ) promaflett4d «rflo», '
VuirtembergfHfempercumt/pwneufdgrutn, Et longo flexu Rbeniwn puîchro dmne fiibir.trdt,
DdnHbt«* pUfida qnantiwn de fonte recedit, MonidemUnttwn deponitjolif ddortuw Pontifrdgiu rMitjEMxinuM» petit efférut undis.
Qui cdpHt Hercgt;nilt;e,qMi leni gurgitefontem »Ddnubij retinentjquwt totiui tncoUBilre,
Debwit à Dttcis incurfu atq; ßrocibut drinis Coniuraf i igitw nodn^ diuq^ bentgnum Regem foüicitdntySueuonmifocderdfcriptii, Exagitant,ne pigrè ddeô,Dudf arma re tundant, Ne’«e adeo tenlerè AgricotiMtt ßtdlid prorß« BeHadarent «enttî in Udftde ÿargere Sgt;rteî. A«xilto «eniant confcripto milite,nc forj VMtrtembergo antmtvm iKndw «wibonibi« addant. Agricol(e,ne iwnda qwidem ßt copia ßdudi Nob(libt(i,quos extindum uenijjet aratorgt;
c DmcîHuU, coimtirejî fhint.
DdflKl»^ fonj.
In Fto-ßembergi Comitw ditiotie coborfeî Agricoht cogunt focidSjciuiUd iurdnt BelU,fuos contra non ielt;]uo iure T^raniiô j. ïaiîto militiießgno raptiî^manipliî, vitro cdftra D«cm feîldrt dtq; agmina /jjonte Inngére conßitnunt.eadem fententia cundis, Obliti Kxortwn,rt((tôs^ dontos^ perofî. Fermant in petniciemjuefdnidfenfus, At^ ddto tnentcm ß«ror iHiî abßulit omnem.
Iitmqj iter ingrcßi tduchani accliuia r«riî In^ujte pede contingunt,ibi corpora c«rlt;e,
'RujÜconwn quornnv'xm conß)iritio KS(tlèceJ?â.
hmpridem nonfegnii e^net per jrigora BrttWit Mandat«« amploj adporwnt ignibtK oHot» ee lt;
Se4
V virtcmbcrgiæ
Cenjiâuf curii,re {rdâd maßuf
900
$ed iam ceruici uiolentior imminet enfit, lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' îiobilitai que Tutlinge hybemabat 'm iUos
Ocyui educens equitem (non fegniter omni Re pn»j experta ) peditum duo figna^ ducit, ^Rujlicortim Peft'mat^ cita ’ Làucbana ad rura quadriga^ clades ad lmprouifaquidemfonueruntclaßica,uiüif Lauchen. Agricole emergunt,adfÿlue deuia raptis Currere auent armiSiCertarnen mire parati. Teâi equites,ex'mfidijs mox impete curfu Profiliunt,ruit mde pedes,licet ordme Urudo Ruricole pugnam ßcerentßed Karte finiftro Str'mgebant uetitos aftraq; negantibus enfes, Nobilibus Mars dexter ade^^qui gnauiterifloSf jam circuntuentos Uriâo mucrone colonos^ Non fecuf atq; lupos ferait Hrage trucidant. I» DuxHuld. interea cepit Dux aräe uaüa ßaünge^ Uembergâ Terruit Heluetios quoq; pugna finiflra colonùm, cepit. Dux tarnen meepto non abft'met,arua ßracis, ïdm tenet Nernberge^beUo^ 'm cedit aperto.
Lauchana de clade recens uenere Tub'mgant Viäores équités,peditumq; auxere phalanges, Diliimiles tarnen Heluetijs,excurrere nixi Turbare hoßiles aliquo ilratagemate curfus. Noile una emißi pedites équités^ Tub'mga. lam crepero mane Heluetios fidenter adorti Non laute excepti retro ceffère Tub'mgatn.
Pr'mceps Hemberga Studgardaiit pergit adeptd Pulßs prafidijs Studgarda [uburbia cepit^ Heluetiusßietia Cereri ßaccho^ litabat, De locuplete penu,dolio de diuite totos Haurit u'mi amnes,ßuitur^ aciue reliilis, Dux prjeter uetum Studgardia mania fenßt , praßdio munita focos^ aras^ tuen, Planiciem teneturbs,uaßo foris aggert cmäa, Turribus aerijs, foßa^ fuperbit aquoßt, Dtfficilis captUiß fido prjefide ßeta, Prbi ex Helphenßain Comes mtus prxßdet, acer Ac nimium uehemens bellator,nonßne damno, Depulit Heluetios accepto,muttua clades CrefcitjOradp'mnasmtus^forisq; tuendas.
• D«x mftB Honaufutquifquamtutisaccedereplantis. dla rt,difcea pœderei 'mterea ioüeilis uiribus adfunt, ^it • prmcipK Huldrichi bellum properantibus obflut^ Xn pnefens^quibus eil cune modo ßilio ruris.
Duilores no« tene confultum,pariter non utile uif w» agmmisfa» padereu fùit,mfanißmul arma coloni, deratorum. Heluetiüin^ßmul dubios pernofeere uires.
Heluet'ij ex pailo difeedunt Principe fecum ^'Rupicorum c Deduäo,quos tuta ßdes à fadere diidum pugna odBe Promijfa,e Nicrißneret dtfeedere canipis, blingam. Prmeeps infiUa re,Dui(lam fe tulit agrit
Kußieä co^uies Beblingia rura tmebttt Formidanda aàesjî phases' iura fioiti Pro pAtrii Agricolgifi tdnta pericla tulilfent» Ex Vuirtrmbergis mäiorpAn ilia colonîàtt, lionàparteDueiifia.bant,fuabellaÿertbtntt iDû fœderei perpauco miUte^enim luflo itquùu numero( duce pre/Jô)protinM^lt;l/^
jnclytut iUe Baro Dapiftr Vualdburgius Heffquot; Totius beüi curam gerit,atnta gubermat Non aliuf quifquantprudentior ijfet in hoßd^f Nonadeo feuusbellator,parcereui{lis Nouer at,0- uieiße houd deleuiffie rebelles.
Turßembergusite Comes Hercynijeaccotaß^ Mole Gigantea Priderichus '^ducitequeßres, Huie Tumo ßmilis prafbutti corporeßater, Prieclarus rebus Guilielmus SatrapagefilS Magnißce,qui ruricolu duoflumma uadunt. Ad pugnas Pridtrichus eques,pedes alter 'tnibdt Tu Comes à Lupßn,Comes Oeth’mgeßs, CT Nobitium numerus,qui diffiß arcibus omnes, Tutos exquiruntacies,ades^ rcl'mquunt, Pronßergui duilat pedites,non maior 'm anatf Dux alius fiât hoc ceuo,non fortior alter, AußiCequoCiefarprteclareplurimageßil Carolus,Heluetios cum Gaüis contudit unus Non femel,atq; ipfo duce Cofar uincula GaHo Captiuo miccit,Ronig)n quoq; cepit, aerts Italije uires Germano milite preßit. Paderei Ducibus ßeti itlis,uelite pauco, Mox ubißnt hoßes exquirunt,prjelia primi Pofeere uiß équités,Beblmga ad mania fauß Stantacies teils,pro libertatecolonus, Nobilitos pro iurefuo dißrmxerat enfem.
t RußcUiacc'mäusfmo,nonuomeretoruiif Mente^ lapfus,ad hoßles ruit ipfe ca tentas, Deligit ante locos, caßra pedeßribus apta Pugnis,h'mc fylua h'mc ßagnu,difclußt equefirtf' Sedßgno mora nuUa dato prior ingruitaert Pretus eques tur}na,Bombardis 'mtonat ather, Concrepuere tublt;e,ßraaridunt tympana Surdefeunt aures,tonitru fonitu^ ßagofo, Pfnicipio impigre iacttlis haßis^ coloni bepellunt equitem,denote 'm beUa ruentent, Sangumerura mädent,ßAgnumq; cruore rubtßb Nefcia plebs pugniC non arte micantia torquet Tela,nec eititat,non aflu,at robore pugnat, Eombardts pars magna périt difieilaßagoftSt Pars miferè confoßa cadit,moribunda(^ torpeti Languidius uero pugnantum ßinditur agmen PMricolùm,ruit htc,ßgit lUeßunc increpat ältst
Prußfi
Liber IL
9ôl
Truftra deftdi£,Martemq;mftAurat iniquum.
Vifa drage pedem retrà iam ftrre coloni CceperCfZy plotio iam terga obuertere pajfu, FerutdiM h£ret eques j«gienti,calcibi« atlis duadrupedem nunc bucjnunc iHiic impete uertiti Obterit hos,fùlgenti illos tranfuerberat haftA. Anceps illefug£,cadit ocyor iüefagitta Magn£fe credit fylu£,denfts^ rubetis, Hunc tegit alu paliWjbunc occulit ulua palujlriii Acre datur/ignum uiihicibut abjtinet iris, V iiloreqitesrediens 'm caftra ftuentia tabo, Ruricolé paj?i(n projlrati rura tenebant.
Foedereis animum reddit uidoria confhns, Danubij adfontem primo ftrauere colonos, Veuebané uix dum riguere cadaucra üragis.
Summo fortèloco,at^ tUud mihi ciufa ntphandt» Mortis, qu£nam «oj trahit inclementia dirai Perdere me licet 'mnocuumf crndelitiM haftd Qbijcere,atq: animos nojlro fatiare cruortj Nurn «e/ir(M^rMî igne cafas^aut enfe Tyrannut Diripuif num'ue uxores,aut pignoru Left? Nurn peoM abduxif uos primi beHu mouetiSf Quifi^fuum contra non £quo Murfe Tgt;runnt««i Me licet ocdfo non uttdie^ tota potejtlt;w Interitjù ftimmo ij«« dudom eleflu tonunte, Protinnt ùnutis mortalibus,ufqimanebit, Donec ceela ruent,iusfi contemnitis,illum,
tertU Beblingf ud muros bxc pulmrf reftrtur, Triftorintercauidorum perculit aurcs liuncius,CrmoeftDperturbatgaudialudUi Perfidus illicitis,ait,beufiiriofus in tinnij Rußicus,occulta fub proditione reclwjis, ’ Vueinfterga portis,omnes de peinmate nutof* lUtc ^Kot^HOt erunt cxtinxifjpTodiu dire Nobilit« perift,rerum prob triftis image, Paud erg() plures ftuftra psgn indo jlrtitfentt ■ PrfCtereu aggreditur teils munitus 'mermem RujÜcue ex improuifo wiolenter equcftrem, Vox una agricolis,equites occidite,ftrro Dilurtiufe équités,ßudioq;liig£ inter anbelos Hunc gladijs iftg«Ilt;(nt,l)Mnc bujt« mille trucidant. Précipitant illoî è turribut atq; cruent£, CoHidunt terré cerebris adfaxa rotatis, DeUtos rapidis 'm propugnacula pluntis.
Oui regit (jßrlt;tDe«w Urnen exhorre[cite,pixnat TdntorKM fceleriwn «index ille exiget olim. QKid,qttod pertorurfj moritwri«atrodter haftaff Proditor auidefertor agifoletJjiftenephandiSt Afficior poenis mftnsf quôdflémmate darus liaft:or,äd hanc turpem rapior diro online morte? Idtti /itij atq^fuper ftrro indulftftis cf irnei Tot fortes animas orco miftftis auaró, Ne Kot ,Ä»t ueftros,maneat poenu iequa,nepotfS, Infontemferiiate,precor,me demite utnclis, Ach quid ego incdjjiwn tlt;tm faxea cordn qnerelw MoUio? Caucafeis non Untct tnfania Tnrciî, Q«4nt4 modo HobiSjtirtKm tum? obftcro{«pplex, Ne per/itiicjli« rlt;tpwr tarn turpiter baftos, Enfe reddendum crfputiniiocMiw licet hocce.
* Nobiti« C« desVuew^i fÀda,
»)
Swlpbiirf0 extwguwnt iaélif cum puluere fl^rnmü, Nobiiit«« HinocKo conljgt;er^unt omnia tabo^ NuUi perfùgitMn,n«fliq; pjtcbdt a[yltim, Fdtiwn nobilibw parat «ctrcmiwn ejfera pktcî.
Inter qnos'-'Comej ex Helphëjhm Martius heros^ Inmediunt trrtbitnrjfortwnd dtgm'or Rujlicm banc Ientlt;« rtd panas feruat^ut alto Sanguine progiutiM deterrimajàtafubiret^ Ire per infèjlas compulfus atroater baftaSj Con/htit in «ulgi medio minitatur «trlnq, Rm)Kc[M extenta idindndiwn cujjgt;ide mortem, ' AdditiM eft litteri ConiitkTtbïcen.dinrtroï Pro Jîitt« buxi greffuSiCjuo temperet Heros, Cui ieti uiaper telttm fuperanda crnentiHW. Hm Comes 'm circolktit hojlia fidere leuo»
C Supptidjfatis )offcro,ftta obnixiueutro. Non magis agricol£ commoti uocibus iftis, Qiiàm pinusZepbyriJ, fidamas quàin roboreftrri. Clamant mdomit«m,nolcntem mcedere probris Mceft'unt,haftis tmpeUuntJflibt« urgent.
HiJ excita foras Comttis ruit inclgt;ta conittiix^ Filiolo arrepto,nec fat rationis babebut, In Unto IhÂu,menton perculfa uirago, PertHr ad effrénés curfu pernice colonoîj Corporij obiedudeftnfatfttamariti, Plurtma promittit,miiltoq} pacifdtur àuro. Sed ftuftrafimul inftntem prétendit,cr orat, NMncii«,n«ncpblt;M,inclamat,fummi^ tribunal ludicis adpellat ,Scgt;tbici non accola t auri.
b Cotnitis at Belphéfltin ' UmentdbiltS intehtiM.
Mdgnitnimits Urnen bifc^ur: Licet omnia uentis, Quid loqudr e dgricolie qu£ prima aut ultima dicä Perreauincla gerOjcUro quodfangu'me cretuSf Ham^ aliud nihil etnerui,nocet efte creutum
Non gertj Cgt;clopuin,iion Muurt« mhofte «el ipfo Talia conftiiciens üflct« temperet unquam. Sed (üribunda cohors cultoruw furdtoromni Littore/unftuntem uibratis diriter haßis Confodiunt,aü hicceiabantegenu cadtt inter Filiblißetus,miftrand£coniugismtcr Ploratut,Comes illuftri tarn ftlendidus ortu, Tam clarusft£io,nonftuft3. fortecadebat. Non faturi fcelerum plebcî genetrids in ulnis
^dratioCiii mtis ad Bit ftjcoj.
Stater
Vvirtembcrsiæ
902
Kdttr cldrA llt;ibtint,prlt;e îuilu ncfda mentit A/portanfj^egrè è medio fubducit ty rntfirt. Cor infignitum geflintem uulnere crudo. Soluf ego elapfus triduum fub cu'.m'me tedi Deliteo ueteris,demu/mpernubtlAnodK Außigio mifir^zy uit£ di/iicdet AmAt£gt; Cunt gemitu hiec dicens^os totum fletibut opplet, » tœderdti ^Fcedtrei primo horrefcunt animifqi réceptif Vucinfiier^ Trijlia nobiliu/m déplorant/ita uirorum. gain coinbu= ïüefiitim gnatum^hic fiatrem, hic defleuit amicum, runt, orfolo Mox indignantes properato milite uallant lequant. Vueinfiiergos,atlt;j; expugnant authoribus illis tnfindi exempli dilapfis^omnia firro Deua/kint,rapidis comburunt omnia flammis, Muros tequauere folo,turresq; fuperbas.
Corruisô Vuein/berga leui fubuerfafiuiüa, Corruis iniignisinfiimumuerfiarumis aux paulo antè nites turritis édita pinnis^ Pingui extruüa loce^numerofa uite beata, nomen ut inde firas uineti à monte uetufiu/m, Vuirtembergiac£ditionis gloria dudum. lamcinif,atq^ ilruescctrbonum,fà,bulafi,tif Duris adfcribes h£c diffirtunia Farcis, CiU£fimilesolim Conrado regefirebas. bifoelix cafits,guum cemis mœnia captalt; dues addiélos lato trepidareper urbem, Qjips tarnen arte noua muliebris libérât afius. b Matrona^ Rex dementer ait^matronis,tollite^uicquid rum fàcmus ClU£qi humeris efferre poteîl/d dcmiteflammis, egregium. Qgo dido fluaqueq; uirim complexa,periclu Tcximit,cr curuo ftrt pondus amabile tergo. ‘Priderichus \île dolum ridens inuerfa^ uerba,reUdis Cornes ÀFur Gumfiibiqu£c^bonisefl^tpod terga maritum. fiêberg Kleg Rex aithaud ita decreui, tarnen irrita nolo, goios pre^ Verbameauxores,difi:edite,farcmauobis mit. Si placet illa,uorax deînde omnia perdidit ignis. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Faderei fiimptis iam pœnis caflra mouebant^
Oratio phi Vueinibergieuerfifortunisplurimaquefli.
lippi 4 Rech Lugent exangues ( miferabilis ecce caterua ) herg.cogno* Matres.cumpueristenduntadfidera palmas, menLongi. Deplorantfi-ujlra non euitabilejàtum,
quot;T eflintur coeli numen,flellasji corufcas.
Efji extra noxam fefe omnes,morte piandum^ Si (juid Ruricolûm demens patrauerit ordo, Sed ne ultra feptum faliam,ne longitts extra CaUem digrediar,nofira in compendia uertam Mifios Agricolasfixa^c^uosfirre capi/irum • Hobtlitas cogit,Francorum 'mfinibus una Ati^ alia pugna flifos fædeq} fltgatos.
, Po{lvlm£adSueuos,ubifieAlmagauiusafflerf Sueiàs addiderat fociunifproftigitur ordo
Ruflicuf,i»q; fùgam (foâ irrita pralia uerfuf»
Difieâitf perijt uel non fintfanguint tuUor-
Rurfiit non faturum pugnlt;e âeuicit equefr’'' Agricole, Altdorphi hïc ubi Guelpho fedtriid
Mecnid turrigeris prope Rauenjburgica p'intitgt;gt; Acronij taceo turbam drageméji colonùm. Hegoicum populum premit armis inclytus it^^ Vuerdenbergorum Cornes apto nomine lam Lacobrigorum trepidam defcriberepuglt^ I^olo,nec hue refèram toüentes arma TulingoS Quos ‘ Furflenbergus Cornesacri Marterepgt;^r^
Dux Lothringorum ijuàm cladem /rcerittn^ Ad Rheni ripas,longum foret edere uerfu. Fama fuit centum firro occubuiffe celonûm Miüii,qui paflim Germano in climate cafit
Quid quod prefbyteri cÖplures undiq; Ojtercubus à uarifs in quos transfirtur Atrocis Ilias h£c turb£,quos coniht imagine ueri Deceptos,P.uangelio non ^iritus arma Sed carnis tribuiffe^amen ceu nomine ChrifU CoUa darent laqueo,uifi contemneremortenf'
Buldrichuf Princeps patrio iam limine pulß^' Duielam frumentis,ty fido milite munit. Ad Montpelgardum,turma comitatusequefln» Contendit caffits ffle.fiadus peilore,tandent Depofuit uotum redeundi ad régna paterna, Queftus apud proceres fàlfie ludtbria fortis. Triftis aitfruflra petram commouimus omtu^, Q«ó me nuncuertam,quîs auxiUjs fruar ultra, Fionffles auxilij,non confilij locus uüus. Fion ego detreiiem caput obiedare periclis, Si modo paruoto reffondeat horula ßti. Fion uirtus bello,fed fors dominatur iniqua. Defino iam longis mea fit a refirre querelis, Non ttero Heluetium libet hic deferibere uires, Ciuis nihil efficio,ualeat fortuna,ualebis Ambigue zy pedaxadmuttua uulnera MauorSt Exul in his degam,fic certum,inglorius oris.
Principis adfktbat latcri maturrimus £ui Rechbergus,rude iam dignus, tarne acer in hoflfgt; Cui nomen Longo dedit ipfa flatura Philippo, Kefbreo qui cordefenex,h£c optima frtur,
Dux animofe tuis iarnq^ inde exercite fàtis A'puero zy cunis,mentem ne fubtrahe rebus Tot dubifs.par Vertumnofortuna rotatur, Non toni femper fors,non omni luce nouerca, Quo plus aduerfa eühoc plus ffero affore blanda* fidendum eA,Generofe tuimonumeiita laborts, olim carminibus cantabunt,Rhenus zyHyßtr, Portia fi Ifeâas proauorum ßäa refîmes, Portern animum,non abijeies animo fior hafkn, yuirlttts
Liber II.
90^
' Vuirtembergorum res geflas dicere paucis Si conor,nt«nero ßlicesliicri,lt;;:irmaris undos. Vuirtembergoru/m Qomitie/njUrps nobilis ortu, Vrimitip! angufii),coepit primordia parua. Pr£clarè gefiis mox tollit ad jethera nomen. Quorum mens beHaxfiralifiderefiangi Non unquàm pofntt,bellis non uincier ullis. ProloquarexatoMimjiili! ccmpluribns unum Siue aliud-,reges infinfos mitigat olim Vuirteinbergortim uirtus gloria betlax, Stiidgardä quondâ ’ Rex obfidione B odoipbus Cingit,©- externo late loca milite uafiAt, Vuirtembergus ad arma ruit Mauortis alumnus,
Scborndorpbü aggreditur numéro fa turre ßcperbii Dux Rbeni oppugnat Gruennigâ Marte Rupertus. Regni urbes iüi cis Rhenunfßgiia Ruperto Suppeditant uiresq; fuaf,at^ agtnina iurtgunt, Imperij fuperas Germania quie tenet urbes^ Obßdio uallat Ga:pp'mgam,totiis in hoc eil, CaroluSjUt perdat Nicri magno impete fines liamqiiôcis tribus adgreffiosfèrus impetit agros.
Segnibr aft nihilo tum Vuirtembergius Heros,
Omni telorum gencre oppugnontibiu obfinti Excurfu crebro premit,occupat,obtcrit bofbirtj Regis amicitiam fancita pacemeretur. Deinde in nicinos mouct arma abeunte Rodolpbo,
Annatus ruit in beIlîwn,Dux Außriüs ifto Foederc cwm VutrtembcrgiSjbenujj domi^j Sefe dddi'tfocium,contra(lo milite tricas Hojlibus inijct«nt,in tentos ßepe rapwiuî Excipiunt,acpalantes per rura trucidant.
aRfxRodoî pbùs Jtud« gardant obßi dit olm».
ObfidetEfilmgos.beüatTheck^occupatAchelm, Villas incefidit,ciedem ficit,atq; rapinis Indulgct,quod uicini cum Rege Rodolpbo. Vuirtembergenfem jßoliajfient nuper ageHum, Hojlts ädßixit digna talione fuperbos. Quo uifo redijt P.ex,Efilmgenlibas ille Régis ad arbitrium Cornes iilo foedere pacis^ Vicinisq- alijs ex hojk redibat amicus.
Ciuid memorem Reges crudelia bella moUentes, In Vuirteinbergos,odio commotus Ebrardum, SeptimusHenriebus patriafùgat arce.priufquànt Viribus injtruftis,fcrro decernere pofiet, Rex urbes cepit,celfasq;in montibus arces
Expugn^nSjprifddtHr dgros caltorc perempto. Turn Vuirtembergä quo^; Rex cobaJJeratdreemj Deinde fépîturam ComûumdejlraXcrdt bo/tw. VKirtembergwcrfm nixui deperdereßirpein, Sed nita fùnüo mox Rege.rcMi'xtt Ebntrduî, Atqj arces patn'ie contraHii occupât drm w. îdtn non coiitentiK neteri ditione Hdgdtur, ylcifcens boßem, fedes ditauit auitOf,
Non leue iam reddens otculta per duia damnum. Strennuus mfequitur fti-iftis mucrontbus hojks^ HÎc équités ,inîcpedites,fùndcbatjO'illo$ Captiuos trahit,hos c£dens pmul exuit armis, î^ufqnam nonuideas campumfiruefcere pugnas Carolus boc uifo confèfta pace recedit.
Qtio cedentefiuos ad pralia contrahit audax Vuirtembergus,z:r imperij ßrus opprimit urbes Exafta tti nummoru,ra,nec inultus abibat.
Accidit in bcUo ciuili digna relatu ReSjerlt;tMMw/^lt;:w’“'gt;’”emorabile cuius aprict , Antè/ènes paulumpojjuntmcminijj’ejinijrra Pttgna,ad Reutlingam,qHa uiflus nobilis tnjhiF Expunfti Jîiit urbanis.contempfus equeficr, Pro nibilo fuit,ufq; adeè fortana iocatur Et Mars ambiguu$,nuncbos,rtuncadiuuat iflos*
Kunicipes latè perruraincendiamifcent^ a VueÜKrbs imperijVuirtembergeiifibw dgriï Non modo itidnd eü,{ed eodem limitepitem Snlcdt (tgrositbt magui «trum quoq, copia ftcpè Delitttit,qui iam crtbrii excurfibin uß. Vicos incendunt/aidunt impunè colonos
Poft uero ingfnti peditatu hoc nomine Qttdrti« CarolMs/in Vuirteinbergos bc1Iabomdlt;lt;mo«it, Mitgno equitiMw numéro/onduftis longiMS H«nK Atq; Bobemis,Clt;e/àr Vitirtembergica bellat Oppida,jMppeti(M ilJi pars magnaßrebat Imperij jHolitant aquil£,jèrui imminet bojlw. Et popitlatur agros,incen/is Htidiq; «iflis.
Viuitur ex rapto ,q«in ßäa cede,cruentis Cunfta ruunt armK^ruri mapalta fumant.
Diuijô pedifuw numéro Rex perdere ftirpen» Nititur muifim ,totamq; euertere gentem, Carolus exiguii obfedit mœnibus Aulen Oppiduluw^Hod turn cepit,regno addiditjnde
Moenibus effuß prlt;fdas agitantîj frabuntq;. Quodam tempore Doeffingam comburere uûwn Subieilii ßcibus Delubri exetndere ualîum (■ Qdl° perßtgio tulerant è rure coîoîii ) Conati/Miterea ruri gurgiißU fîimant, Fit pa!?im clt;edes,t(illa;)j)oliantHr opimieî Indicio fùmi ^«lt;e dum perßgt;eXerat Heros Vuirtembergus,auûmgenti[inomtneEbrardus, Prarfenti motus damno rapit arma.coIonM
tgt; Carolas QKitriKs VatneiBamp;er gic. bt'lium iütaiit.
e n«x Ali/ flr/æ CtiMt vuirtember gic. fueilMS leit.
Auxilium laturus,dgitfubßgna cohortes.
Mox equitn peditumqjfèrox trahit agmtna,gnatus bergorum
VilicuJ bMtcHwldricbnf erdtJdtiMgwe primlt;t Cwi rubicundd gen(« «e/libdt barba deceiifcî.
Fejlmo Comes ipfe uiamßiperare fiiwuhii
NitUwr(tepropèVKeÿlredfMntif^ûbuiHsboflt, rij^ CoiigredilMiP
»liiSond eiii Vueii oppi-dwm impea
|
V virtcmbcrgiæ 904 Congreditur conflruâa âciejrcmit ajjgt;er4 ttUitt CornipedMttfimitUjbellatonimq; ß-agore, Paucuf erat tant twn BombardiC peflilu ufits, tuntor Huldrichuf calcaribiii ilia punâint BellatorK etjui fodit,dc ruit acris 'm hoßem Pugilat,ey mtrepidè fe multn milibiK mßrt. Etßda tarn Rrage eadit fortißimut Ueros. Sic olim Deciut patrite cadit hoflia charce, Territut Occifo iam pritidpe conflitifomnis Vuirtentbergorimt trépidant exercitut,ac iant Languidius pugnat,quo uifo exclamatEbrardut ’ Egregium Stetüorea quafi uoc€feneic,difcrim'mis,mquit, flratagemOi Pauxälumfiue ipfut herusjiueoccidat alter, tarn pugnate uiri,tenfo fimul mdice 'm ho/km En fuga turpis,abire loco,dare terga fugaces Hofks laxato ßgere ordine cemitit^ ifloc Audito foluere globos,cuneosq;,retrorfum DifcedunthojlTS,qHandoßbi quifq; timebat, Refficiens qui forte fi(gam,qua parte capejjânt. Interea ruit in trepidos fodit,acßrit,acer ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vuirtembergut,ey hoe fuperat uel no}nme,poflq Mentio ßita fugte/imor hoflibut obflit iÜe, Sangu'me Vurmfa fluit c£forum,cladis acerbte Huntiut ad matres Vueylanas uohtitur amnit, . Hkc haflat clypeosq; trahensmflaHa^ tela, CiU£ res in lucrum dédit omnem protmut urbem, Municipum quando c£fum plus mille uirorum, J, Sexcenticdpti,reliquosfligaferuatanhelos. uidoria,c£[i * ^11'^ Hobilium quinquagmta,de monte leonis. fe contu t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zoUem Comités,turn vuirtembergiut iUe ^tunior iiuldrichus,nec multa morte ruebant, * Augufltnfe tot refêram fludio non diflgt;are Ebrardos Comitium. Trattfeo,plura Ubens,fexcentaqi tanta relatu Digna,fedh£cmonuijfe fatit. quareoptimePrin,-D»x Huld. fiJinJufii ßtif,fimul ac melioribus horit, (ceps bellum pa* Quin potiut confide Deo,quipercutitunut Ac fdnat,qui^ exaltat qui deprimit unm^ Qttitereftituet patrijs ßufi} alite regnis, « Conturati ^iijdto ipfe manus,nec tu tibi ürenue défis, exercitu no- sermo Eiucifubjfiergitaquam,mentemqi reducit, mine Regis Recbergumaflgt;iciens,nuncmecdlcaributurges Ferdmandi nbsp;nbsp;nbsp;maiora feitex,proau!im uefligia quantum confcribunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erit,ufq- fequdr,per mille pericula donee Antiquis reddar fortunis,fofflite uita, iCarolus V. Etfu/mmoducenteDeo,fe£lante^fito. Tantundem effatusxognattim pergit od Heffmt, n Bella £tate Cui queritur uarios turbato pedore cafus. nofira confè Hefforum pr'mceps chantm folatur amiavm, Ha, Suauibushunctradaremodis regaUterambitf |
TdftM uiri miferans incommoda corde uolutd Heffîuiam tacito^quanamrationé patemuntt Qua^ UMregnum,Prmcepf,quô qUtereretaj^ Carolut AugufiiC cometittm indicert Principibm iußit GtrmaniitCardo^facret Verfaturfidei,traâata negotia primum Sdcri Euangeli/,re/})ublica de'mdebontmt^ Commune accipitur,Synodi nice copia maÿi^ Doâorum au^itio confluxit Ccefarii iüuc, Pfmcipis Huldrichi fùit inter cetera tanitquot;^ pricmanibutfufcepta ( quidèuaro omme)(^n l^obilium nemo non ueUit Ccefaris auremt Concordiprece,uelfimttuiiconatibmmfliid, Jdq; Keßi infi'mäu,patriff ne longiut orit P.xulet nuldrichut Dux,uano hocomnelalgt;^ Sttmitur,effiâum nil,Vuirtembergia rutfuf . Enfe lucranda (audit) uia rurfm enfeparaiii*^' Dux uoto ca{fut,fitK urgentibut,exul Ter qumof obérât patrijs àfinibuc annof» PôRantiquato Sueuorumfocdere)rurfus Ciuiü fludio patriot 'mquirere fedet incipit^ac Proceres Sueuûm,imperij^ mondrci^ Hune onerot fcriptis,nunc oratore jàtigat, Pace bona,ocßuflo confenfu C^tfarit iUud Ambit,cr ufqi dies rogitando perdit inaneft Enfe uia eR ßciundo audit beUo^ feuero, Tandé btUa parot Dux,Heffo principe Triginta peditum confcribitmillia ( preeter duadrigos ) equitum pariter fix millio ducit, Egregie 'mfiruâo patriam petit agm'me pritteef^ Atflat aruo recens herbofo flore coronot, Statcliuûm Deeuf adiunâis quoq; Kwie«* plt;lt;f^ tam uiret omnenemut./eges undi^ laâea tnduit,(y prtgnans omatur fruHibut arbor» Requa comtnoti pulfa torpedine tandem * Coniurati agitant baud uanit peilora curif, Auflrigeno Archiduâ Eerdnando Romuliddt^ At^ Bohemorum Regi,priut iOe ducatuf Vuirtembergenfls dono datur^ancora lapfif Extrema h^c rebut,bellum quod nom'me Regt^ Poflegeri mutniurtt,multo conamme Regent Perdnandum nunc follicitant,nunc arma fubotn^ Ipß,oc mee/ii animis hue,illuc,omnia uerfant-‘ Carolut ipß alibi Ciefar uiuebat in arrnift Strenuut ’m Poenos aut adparat arma dolofoh g Aut Siculat urbes défendit ab impete Mourij Siuead Maßiliam GaBortmt uiributobfht, ABobrogum'ue Duci federn de/ènditauitatn, Seu Mediolanum beUitßtalibut urget, Ante Italos premitfamp;' venetos in feedereferit^gt; Atiti |
lt;»
Liber II
9oy
Jlntèdomat firro eanieduni itt umcula GaHuw, TurcasUungariauidridbuseijcitarmiSi ’ Imperium extemis tutatur ab hoflibus ultor.
Rexquotji Berdinandus cu Turcis bella gerebat, Qjtffors Pannoniampopulanfur zr ufiq; Vienna, *Du^i,hancRiph«i$ pritu obfiedcre maniplis,-oppugnarunt,quam turn Germanica pubes * f r«^dio impofita obtinuit uioletitior annis, Inuifum^ T«rcdrum depulit Hi/lro.
Rêx tgitur nuiiquam firidtus ab enfie Getarum, Arma Ducem contra nolesit^; uolensq; parabat» Coniuratorum dudu injlinff uq; uolabant,
Regia ßgna quidem,colledo milite nufiquam Cefifidtuin,fied utrinq; mor« dijfieiidia reiftur, Tefimant pdriter,iam uentw Neccharus aruum
Vitifidterinitplcniscertainittazypbis, ‘ ïnterealufiu,cantu,ZT clamorefirocit.
Principis hinc tacitus ßorenti in ceffiite miles
Stratus,ad audaccmfirmabat pedora Bacchum, lAujfidntildbroitteminas.hicfiortid iaftdt, Kic ueró CT caput^zr curas in graminé ponit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i TttrearuM
Hejfiorum Vrincep; Vuirtembcrgius Heros, jn Pannonia
AttentK animif^uigilifcAtioncfubinde Caftrdfubirefoknt «tnn4ti,per^icere mttw Clt;uid fieret ( pri«s wnbro/f ddU tefiera notî!«) Somntw abeüocnli'fimdujtr.iitfiruet «frinq;» Non idcô fidunüa quidcm te ncorid ftibant, Ndtti ctrdwntiiiôlis ficiebant cajlra qHddngW, NoôÎMnii propit« iKcebiint cljht« ignés»
Qua rigat ad Laupbam cliHofam,regius tllinc Armis dc telts fulgens exercitus adjht, Acronij beüaxfiubfignis accola (hgni Stabat,^:^ AlgaHit«,Rh«tiiin pars indeBriganteï* Et Bd«arf,cr Sueui,qui cUrui jluminis Oeni, Quiq; Lid ripas, ZT Noricarura colebant.
Contenti eiicctibijs hojlini pclurfrrc Cdutis.
Muko gt;ndne udjj’i pritrepto colle Ducales Begû cdßraloco turbunt deindeequitatu
Dditubij cultor ( fiipendid quifiq; fiecutui ) Hercjrti« pubes ,Nicri his ddieild iuuentus, Magno equitum numero .firrdtis borridd parmis, Cldufid actes,denfis ceumurus aheneus hdftis, Lietilèrdf «aßo Bombardas gutture ueâant,
Inde fietere^ Duces nimium radiantibus arntis^ Ingentes equitum turmcCjpeditumit phalanges, Saxones rigidi cis Albim nata propago, ßelg£e(jtiites,bifidilt;}uoq;betldxaccola'!?.heni, ïioïldndipedites^itonfiegnis inare Sicamber, He/fiiis utrumq; celer certamen inire,pedejkr Vortis,!ydcereques,telo galea^ coruficant. Non temnendaacies,Germanûin inucta trahutur.
II
txturftti.
’’ RegtiM eâ xcrtUM»
Protinus immiffio,glddijs hajlisq; repcHunt, Regales iam^ arma crêpant,lcgit^ uit um uir, Dux uero Huldrif hus ^rrafuw circuit agnten, tretui equo injtgwijquitruxjlammantia uoliiit Lumina,fi'etia terens jj’umaniia,mordicus bofient Arripere adfiuetuf,morfiu atq; omni pede pugnax * Aereui hunc Thorax,ér equiwn fua lamina texit^ Hajhtos urget dtftts,animosq; labantes Erigit,ad pugnos accendit uoce manuq; StrenuuSjOquot; flrifio cun«« hojKlibus in/ht ^nfiefirox'Ptcgnate uiri,uiilorid nojlra efl S«pu« i«clamat,de(wne‘li injbwte labore Totius patri« potiemur,iuris cr «qui Vos ratio monedt,mel!or hos caufa iuuabit^
c buedîis eâ xercitui»
dVigilPriwa cipnw» cMM.
BombardiCjhorrijîco tonitru qute fitimina jfiutdiit, Struilla acie tentant auid« pr^ludid pugn«, Mutui« in^iflo clangor fonat enfiCfUicifiim Fcruebant iflus,crêpât terca machina,diro Per capita altafonojfiragemq; per agmitia denfidtj Sol^egiens iwnbra terram contexit opaca, ConJliÆiwn ardentem dirimit, pugnamq; mordtur, Commoditate loci Regi uiüorid ceßit,
Regius hinc miles rem jàflam credidit,0rft«n lam fiolis tdrdum,fierdmq; tn crajlina pugnant Difièm cjueriturjUdfifix inclufwm ratus hojfem SucceJJu eldtM,figt;olijs 'mhidbdt,^^ inter Pocula,nHnc partifur equo$,nunc diuidit aurum, ' HojÎE uelttt uiéio,probris quoq; pugnat,iM ijbs Rheni altos cifîicesmmoefiigutturd^zyphi, Saxoncs pingucs.auidos abdaminis ïîeffios^ Textores ad bella rude s,deîit cantharus ambit
NuncDucis ofiicium,nurtc militis occupatardens.
Pr'mcepsHejJorum nihilo quoq; ^egiliorambit, ' DuctsEîul-lam pediteSjiam uerö équitésffiwmante caballo drichus for Vedus adit,quofda»n uocat ipfo nomine equejlres, dtudo^
Vintttis memores quo pugnent,fortiteripfie Fulmitteo enfie firit nunc bos,fiMrtc proferit lUos, Nonmmi« dduerf« dufloresugmind partis Diâts (tccenduntjinultis hortatibut urgent. Et fifies ojkndunt dinplew certurnttie plt;i) to, Idm^ ufium î'vnguie pugtidntuw cUnior udemit* Irtgeiiti ftrepttu telorum filt;euijt horror.
’HeRtPri»/ d'pis i?ügn4 niniius.
Bombard« tonitriw,quwt rauco tympana bombo, Riwnperffaxaqtteantjfantuinnon corda uirorum, Cefifidtcvm nihil,amb« acies magno fmpete pugnât» Sducins Ole gémit,cddit hic ceu fiilm'me tdilut. Hic moribund!« ddhuc terrdm qudtit itia fofifiut» Crure Paktiwus Cornes iilo Sdtrdpd Regis, Sortis eeluo ext'wJiSo iuuenis,per brdchid Rrtur, Turn Coniurati ijuibits aléa luditur iHa, Solliâiti (Mjhurant actes fiitm penè Ubantes,
• Hortat»
V virtcmbcrsiæ
90«
Hortatu crebro languentes erigtre alas Fruftra condt». trepidis 'm rebui habenat, üellatör ßiernitjß/jTas Kars opprimitaures. Sic paftor clamo)e,inanu,uirga^fis^aces, Diijigt;er[osci; greges 'mcajjumßlkre tentati Dum lupus m pccudes ruitjaut armenta leones DIM» laniantjprueceps/iti pauor omnia turbat, Kiles Rf- Ï Kiles in ariguflo defudans Kegius aräe gius in aräu Comprimitur telif,Qr circumuentus miquo cogiturt ^tare loco ne^uiens^lajfo trahit arma lacerto, V'meti crepido ßtit,quam tieccharus infra Velox arrodit,props quam frt pugna,Ducales tnfrint 4 fronte/ tergo regalibus obflit» Altus mentis apcx,qui ßachi confitus uua Tenditur ad Fiicrum decliuus,ilruäilis altos Tophus agitfojjas,pr£celfas,aggeris 'mfrAr, Per nbsp;nbsp;nbsp;i» praccps fügiens ruit impete magno
Regalis miles,propri/s pars m/ilit haftts, Pars fixi palis ( qui iunHi uitibus ) hierent. nie proprio incubuit gladio mifrr,iüe cruenta Rupe caput fregit,Nicri parsflum'me ma fa, Pars alibi frgiens equitum uiiilrice caterua Opprimitur/oiiiurati de puluere dudnm Tubinga Cejfrre emeitfi non tardis paßibus aruum. deditur. nbsp;nbsp;Chrifiophorus Dapifir telis opprefrus in altat
Fifus equo rupesfaltauit,ab hoflefrroci \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prefJuSfCornipede amiffo,quin uulnere tardut
hierum fublanguens armis tranauit onufrus, Afrergam poil hac à milite duâus in arcem, fam lituo refrnante Duces cecinere receptui, Haud placuit fauis exemplis perdere ui£los f Arx Vra* Fama per occiduos nimium pennata Sueuos. chij oppu= lam uolatatq; adeo perPodmica frAgna,peromnes gnatur,t Danubij Rheniq^urbestleuisaduolatoras
F'mitimas,mites iain Regi ueHicataures Palmam frrre D«ceî deuiitis ho/libus tequan Auftrigenus fanguis pendebat talia parui Contentus patrijs,'Sr auum diademate/egnisi Coniuratorum nifi caBida tecbiu friffrt, Rex non curafrit gladio retinere D«c4tiM» Vuirtembergenfem,uel auita fede beatus.
Mutant caftra Duces,iam prot'mus hojk ftagato Ajbergam uerfus properant banc milite cingunt. Plurima quandoqitidem magnatum elapfa caterua Fugerat Afrergam,qui pulfo principe dudum Studgarda primas tenuere,frtuentibus aftris Falices,uerfa trepidi nice,mentis afyIum Huius amant,hue fortunas hue uota^ ponunt.
d Ani Afrei‘ Studgardam uerfusproperaturtemporecapta glt;lt; fortiter Rebus adhue trepidis,ut princeps occupet urbent oppugnatur.Antea quam uifli réparent leüo affnmeuires
milite diuifo pergebantjne tuora tantss'^^ ■^ffieijs foret arx,cretofo eoQe fuperbo, Obfidione quidem in montisFadice reliHa» DIMM noäu excubias agitabant coUis ad imvdn Heßi équités,prendunt ( in opaeü repereculnH^ Farrifrrse fegetis ) parua comifante cohorte Signifrrum,qui prafidio trai^miffus'tn arcetn moâefubobfcuracceciserrabatinagris, duouifo adpugnamruit Heffuseyimpeteet^’^r Proterit aut temere obftantes aut noäis m Sefe occultantes capit/ut frrus eitfe fitigat.
Ventum ubi turritis floret Studgardia pmi^gt; Vuirtembergorumueterum notißimafedes, Studgardi référant portas,tarn peüore lato Qu/tm pron^ pedibus,prolatis clauibus urbii-Suauiter excepere Ducemßam pluribus annb Optatum,ruit 'm uicos effufa iuuentus.
CiMM frnibus puerijmatresßenerit^ pueBa, Speäatum uenere Ducem,multo ante petitmH’
Studgardisueröiuratis alite frufto nbsp;nbsp;nbsp;।
Omner accedunt uUro quat t^eccharus urbes ABuit,e:y fefe proeliui peilore dedunt Gratantur^ Ducirerum aquo Marte potito»
His aüis adeunt turrita mole b Tubingam Qalt;e propen/b animo portas^ uiasq; recludiU Atc^ Ducem lati iuuenesq; fenes^ falutant.
Cluotquotad Herty ni£ refl!idgt;ant oppidafr^l'''' Quotquot erant pigri Nagolti adflumina paßirf Deiniuxta ßlaiiüm,cr Vulfamnotißima Sueuif Oppida,Danubij Tutlingiaproxima ripa, Contribuere Duci fefe ac fua mentibus tequù-
Vrachij jfleculam frondofe rupis 'm alto Vertice pendentem c'mgunt pugnace corona, Dux,HeJfus^,priusnam ciuis frana recepitf Heffus ut äjfiexit pracelfam turribus arcem, Confilium c£lans,quin alas neHimus inquit, Nemo hue perueniet nifi frilis Dadalus alilt;gt; Haud freiUs frit acceflu,mons editus iBic, Qui procul aeria fiondefeens imminet arci, Princeps hue hommum ueftigia nuBa freutus, Per Dumeta fecat,deferta per auia mentis Munit iter nedu,dein folers conuehit iBuc Altiuolos angues,cr in altam fortius arcem Tormentis pénétrât,Bombardis perfona uaBfi Contremit,incujfiie turres tedum^ trabes^ Corruere occipiunt,BeBatorin arce laborat Strenuus,atfruftra tarnen oppugnantibus ob/ht‘, Tandem tradebat diffradis moenibus arcem, Pr'mceps implu/mes ibi puBos eximit Heffus,
Arx Ajberga labor poftremus reßtit,iBti( Ducitur adutum frftinis copia fignis,
plurimi'^
I
-ocr page 163-Liber
plunmf« ( ifenew qui dudumbcUafecuttis ) tcHMrßdm inunitx firxßdet arci Sunwiiireiquibuf extiterutStudgardupoteftM ÎMgerÆt hue è Lduphamt rdpto pede pKgnet, Arx telis munitd fuii,tdin puluere^plumbo, Quiin »MJ tsrfi-ugis numero contempferdt hoßet. Extenpîo prtMCfpj Hejjorum BeiJtci« Heroj, Alt;ÜMo»et dd innnwn Bomtitrdiîjillùo turres Occupât,ektdi turrito uertice crißdS J^ißfcit,atq; urcK «errwcdm circuit,dufut Nofl« üd porfitm tdcitii «ccderc pUntW, ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if^icjubiimiidisgrdjjdniurindgmen
llojhle,dcfißunt contri prouiribui wit«« Turr:butedenßi(fbetiqilocoqißtuq;) Cbndfj demiieretruca,ß,es erigit tlloj, Hoî ndturd loci,uirtiM rfcceiidit utrof^» SuddiumCdtii Nofi ßne cldde,tondns ultra citroq; uolubdt t^cYcd militibui quie prtcfetis muchind pejliî.
Uej/ui in Ajberg^e wonfem præ/lrenuomni Telorum genere WJci«nbtt,noflM^ di«^, Kurifrdgißnefineglobifublimepetcbunt, Vfqiddeöfirmi qudtientes moenwmontw Qnod fiemo 4«deret cdput exerture uel «nguein Latum,qtttfitkem probrif incefferet hojkm. Qui jùcrant intwi repetunt hypoglt;ed ,nec «f^uàm Tttti.fanti« erat «apor tnpenetralibi« dreis. fulueris dtq; olidi nidor^dumfùlntinii tnßir 1, Bombard« tonitrw rapit obuid quieq; fubmde Teg«Ia,faxa,traf)eî,conMMlfaq;tigna,mi«antMr Owntb«« exitium,poßremdq; ß,td,per arcem. lamq; ütigdti obßdio,ßddiq;ldbore
Dourypbori Martern terrd^ mari^jfeijuenfet Pars conßdi aimis teßuntur tdlid nunquant Tantaq; «idiße mfoliti flratage mata Martw QttaliaBelUtor meditata reponeret Heffusi Obfeßi procerej «na cum milite fandetn Arcis turriger« fradebant mocnia,multis Rupfa lociijUita donati Oquot; milite Zona. PliM ofli«genti nido Mtueniuiitur Hl iHo Hajlaf i ßdtres Jtorrendd examina, Vitt.
lam^ Duceî cdptdfoluebdnt protmiM dree Cdßric^ltrdßne! Vnirtembergoj prope ripant . Danubij «eteris Riedling« ad moenia ponitnt,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f I
IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;907
Pacatiq; fedent,poptK in margine caßrh.
Jî Tanta« «ix Macedo quondä duxiffi pbalanget*» Exercit«* CredituryOinnigenis ubi ßclgent agmina teliSi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duck Huld.
Q«id Murtit pullos,quid VitifrdtrK dlumnosi Quid refirdin longos zy craffos cinturioneh Ingenteî drtut,hirfutdqi brdchid [etit QuK non miretur?’p.cicj non omnibi« und, Rdßs iße Idbriitßilua hic tegit ora trinodi.
Hic rajo tantum Jummo ore^dut guttwre prodit, Alter pubetenui barbant promittit inertem. Quid quod ueße guident diuerß^Gdllictu tUe Creditur,Hi/pdniunßrt hic de more cHCMllamgt; Infefl« Mariant imitât« «nlnera «ejîeJ, Teutonici nihil hîc «idea« ni/t Martia corda, Fœlices nimium,qMi nonfenfère lacertoj, ijbs boptÜgraJJantej more modoqj. Qttis non horreret cdtdphrddos «ndiqj ßrro M«nitoj,ac horrenddfe mole moKînteî, Deînde equita armatur« leuis agmine prompto» Hmc iHuc agiles bojîtm propernere gnarot BeHatorts cq«ijpumantia /rjena paueres, immani Midelt;«Bombarda« jîare Baratbro, Plaußragj militia: compluria.rara^ l'ip«, Qjffßmul drmd uchdt,ßmul adis eSmodd ca/trti^ , Kultidcßtrtißcifeddnturcaßrdcdlones.
Qttis nouiße ditcum potuit {ecreta paworeni Nonmodictwii SiteHis inßrt exercituf orw Tantt«,cÿ eßrenii^dubium quo tendat in armtî, Acronij Venetiqj laciw Rbeniq; bicornts ' Oppida quo:^ pawent nußqudm non bcUa time f««'^ PerculR agricole deponwnt omnia tutit iticcnibut exborrent.Huldricbi prwicipii arma Vir,muiter ,pMeri,atq; ßenes,drgt;nd borrida png«t:' Sed Dett-j Altitonans quimaxim«« optimut ilia Contulit in melii« q««e trißia ßta parabant, Qttandoqtiidcmpiies conjefla pace paterna« Ferdiwandiaitjpitio Regw,DMXobtHjet,aciant, nbsp;nbsp;iAßgt;erg4
Romani imperij tut men moribut ornat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deditur.
Suettos t«pitiam edulcahs xquoq^ bono^ Certiw iam rerum patrieq; potiti« db armis Ceßit,dimittens cquitum peditumq; cateruo«. Quern ccxli itumen ßtis ZJ fojpite uitd NfßoreosNicro Domwilt;«»^e)«p»'Met twannoî»
N I Sa
ff com;
' -A «
-ocr page 164-9O8
COMMENTARIVS DE VVIRTEM*
B E R GI AE REBVS G ES T IS, HVLDRICHO
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principe,Lib. I. per ]oan. Pedium Tethin^erum
Tubingenfem.
LLvSTRiSSiMi VuirtembergorSprindpisHuldn'chi f CIS à Theck,Comitis à monte Pelegardi, amp;c. atcp adeo tembergia: totius auditu cognitucp no abfurda, tum fata tu^ fada ( quantum pn'uatoliceüiih'nere cbart»slibuit:Nunusgt;i’ hoc enitar,ut homo Sueuus hiftonam Romano more coHl^' xere,fiueLanalisglon'olamfacundiæfruftrauenan laborc^' iV erü Cl afsiore Mufa,quæ uel ab ipfo principe militiæ dom**? præclarèfadajUelinVuirtcmbergenfiducatupro fortunælibidine benemä; . ic'ue ceciderintjætatepotifsimum noftra,quæ partim uidimus, partim ccrto compcrimus,ea litteris mandarefedet animo,neprorfus obliuioni tradantüf' Vtquæueladuirtutem commode parandam,uel adReipub.gubernâdç deritiam facere iiidentur,ea legant poftcri. Quæ uerô notas infamiac cuiqu^*” uel nobilium,uel popularium poHentinurere,Iongèfepulta, quàm diuulgat* malo.Ncrno fapiês id mihi uitio uertet,opinor,aliud enim licet Ethnicis, aliud (quod mea fertopinio) Chriftianis expedir,quibusinxdificationem finccf^f fidei,raorScÿ probatorûfîeri deberêqtam uerbo qfado,plæracp fi no omnia-Ctrigo Vuirt Vvirtembergenfis Ducatus (utab ipfolarequodaiunt incipiam)nom2h3 teiHbergiioe bet,à Vuirtemberga ucreri fpecula,quçnuncin umbilico eius dominij fica,no gentis. nbsp;nbsp;nbsp;itaprocul à Studgardia,montuofo tarnen edttioreloco,nelt;^ muniminenequc
firudiira formidabilis hofti.Sed pro maiorßcöfuetadine,quibus ferrca quàm tcrieamagisplacueremoenia,Ioci potius amœnitate ipedabilis,antiquitatf Arxvuirt. folùmcommcndatur,iucundo fruiturin orbem profpedu,fupra fagifcri uù' guira nemoris,(nfra fertiles uitium colles.Adde quodNeccharus amabili prut KIS aluco (plus minus ad iadum tcli) profundius in amœna uicinacg uallepcf uiridia prata,leni murmureftrepit.Qiii præterquàm quod pifculcntus eft art' nis,humore quoc$ tepido uitiferos undic^ cliuos irrigat. Ad Bootæ uero fidus agerhuicarciproximus extatundequac^floridus, partim faltuofo nemorurt dorfo,partim uinearum uiredo,partim frumenti copia,nimiscj foecundus,fo lix,3manus.Hanccincfpeculam Vuirtembergiproximo Comite« multisrt' tro feculis incolucrunt,inde nomen,genus, infignia ( quod res ipfa loqoitut) adepti.Suntqui Vuirt^mbergos Heroes èTufeis autRhætis ortos autumenr-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suntqui de Gallis oriundos affirment, utriquis accedat opinioni fuscj dc(f
habco.nam de re prorfus incerta nihil aflèro,côftat externos fuifle, de Italia nc an de Gallia uenerint,incertum.Verùm Vuirtembergi Comitcs,paruis initijs» anguftoi^ regno primum freti,dum ftrenue domi forisq; rem gerunt,gnarirti litiæ'patrios aufpicatófines augent,atcp adeôfamâpræclarèfadis extendurt, famlongelateq} dominantur.llluftrifsimi Vuirtembergiæ,ôd Theckapatrurt memoria creati Duces, quamplurimis Europac nationibus£lt;iliuftri nomine coluntur.
Vuirtember Regio Vuirtembergenfis in prima ferèfuperiortsGermaniæpartc,tradurt giießtuf. SueuiaîfoeliciteroccupatjadNicripotifsimum ripamfita (Charitinoruquofl' dam federn fuiffèputant} cuius ditiolatèpatet,ad folis ortum Sueuos,Vinde' licOs,amp;Noricosattingif,adoccafum Comitisad Rhenum Palatini Principis eledoris,Sd Mai chionis è Baden limites. indenigræ (ÿluæ iuga complcditur, ad meridiem montes Arbonae pariter ac Sucuicac prominent alpes; ita uocant incols
-ocr page 165-Liber I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;909
incoîœ montes eins regionis editiores. Verfus autcm feptentnonem Francos habet uicinos,8lt;non ica procul Othonis (yluam. Vuirtembergêfis itacp ditio ncc alibi commode magisinitiumfumit,quàmubi Nicer ortum.Quifublimi-Nicrifonîni tcrmontuofis Ârbonçiugislenifonticulo,inVuirtembergenfiDucatu proxi Vuirtcmber mèadpagumSchuuenningenoppido Vilingæuicinûfitienterebullit(afon-gen/îD«ctt« teDanubtj nÔamplius quingentos pafllis )Âbipfo ftatim ortuRotuilenfêm fn.
percurrit agrum,leua Hercyni g caput,dextra Sueuicas’alpcs linquês V uirtem bergenfem Ducatutn flexuofo meatu perlabitur ( intcriacentibus ita fparfim nonnullis nobiliû caftris,ÔCimpertj Rom.oppidis }ab origine fua plus minus itinere quincç dterum,crebris hinc inde fluuiolis accrcfcens, ac iam nauigabi-lis,apud Heidelbergam inRhenum fcftinè defcrtur.Vniuerfa regio pro gl ebç Regioiiit naturatamcultuquàmftudunonubiqjconformis.Lanamcç parsquaNec- vuirtembtr charusoritur,SCquæconfinis Hercyniat,tumquxSueuicis(interDanubium gen/îrcultu* SiC.Nicrutnfitis )alpibus eft contermina fubafpera quidem.uitibus inimtca,pe ^4dii'^4r, corum cultui facts idonea.Ager in Âlpelapidofus,atfrugis abundèfcrax,iceni per nigrx cacumina (yluæ rubro colore,tellus harcnofa,ququot;e frumenti fatis tarnen aoundans.Vtrobicç gens ea magno colendis bobus opéré uacat,ad Her ' cynios faltus hæ præfedurç Ducatui (ubditæ memoranrui-.Hornberga,Schul tachium,Dornftadium,Nagultum,Vuildberga,Kalua,Thcrmæferæ,Neucn-ftadium, per Alpes aut illis uicinæ praefeduræ, Balinga,Vrachium,Bh!ubei-ra,Heidenheim,Gæppinga,Tudingaiuxta ripam Danubq. Qçixueiufi quo-daminteruallofeparantur.Âtubiœ Vuirtembergiaeæ ditioni conhnesiii Or-bem,quafigyrolatè circunducîîOjicfcrccipiuntadNicrouicinaloca.Vbiuero Neccharus in campeftiia difFunditur, ibi nô acre folum, fed agriculrura quoc^ terramitior,nufquam nonamnes admodum pifcofi,fonticuh ialubres,lacus amœnijgratæ côuaUes,undicf Bacchi colles,herbida praca,fertiles agri, iylua^ tumnemorumeç uiridaria,quibusinertpîurima fagus,ntimerofa quercus,in-numeræ per falcuofa nemora feræ,pafcua lace florea,pccoris omnigeni Uis un-diep magna,cop{ofus ubicp uini ,frumenti,pomilt;^ prouentus. Aer ærtate com modus,hycmetemperatus:adtortuofumNicrirnarginern,longé laccc^florêt iirbes celebrcs.Qçiædam mediocri magnitudinc,quædam paruæ quidem,fccl ædificiocultucpfpe(rtabiles,infuperioreNicriregione Hernberga,Tubinga, Nurtinga,KùrchaîDeindcStudgardia,àuæuelutin medio tc.luriseius dorAii-nio condita, metropolis exirtit, § regia V uirtembergorum. principum, entêtas urbesopibus,ædificqs,hominumfrequentiaSCmagnitudineexccllit, Per inferiorem Nicri plagamflorenthodieVuaiblingia,Schorndorphum,Vinida uium,Bacnaugia,Brackenaugia,Binnica,Bcfsica,Bietica,Vuinsbcrg!a,Moe-gimi!ium,Laupha,Grieninga,Vahinga,proximçadStudgardiamBvbelinga, Lenberga,Cannortadium:quæurbes præfecrturis finguke luis pollcnt.uicis ui riSjamp;armis'ualidæ.AddequôdperVniuerfum Ducatum,populusarmis,hus manitate,conftantia,religione fpeertatus, oppida non ita (quod f iprà dixi) grandia,ied magnifies condita,quædam loco,quædam induftria frtis munita, pagi frequentes,plericç adinftaroppidorûciilti,ligneis at affabrèrtriurtis ædi-bus. Arces natura,loco,manucç munit3e,C3ptu(^ ditrtcilcs,nlterâ profedtô La-coniam Sueuis inerte dicercs,ca eftuirorumdomibellicppratrtantia.
DuxHuldrichus exinftituto patrio Studgardiæ frequentinobilium ftipa- stuJ^drJu tus aula fecôtinebat-Antebarbamrerumpotitus:Diuusenim Maximus Ae- RegûDucr, mili3nuslmperatorRomanus,adolefcentcmPrincipem,quumproaetatecor- DuxHuHi datiorem,fummo fauoreprofequebatur. Qiiare non minus Cæfarisauxilio, Metbis ci lt;iuàm hacreditario iure,tanti gubernacula princip3tus,albo fummatum popu- Reipub. g«« . lilt;^fuffragiofuitadeptus.Antea patrio rituliterisimbutuspotifsimumuerna bemacula ff 4 culis;
-ocr page 166-910 Vvirrcnib.Comment. •
culistNamcçLatinælingua: penttamnonnulli nobilium SueuorSmprincipi uirOjquem deceret arma tra (fia re,p arum conducere pcruerle iudicabant,diâi' tantes huiufmodi ftudijs addi(flum, rei militaris omnino negligentem fort) quin efFœminatum quoej fierijqqem res equeftres, ÔC uenandi ftudium redde rent alacriorem,3d ferendam,fi necelïèforetjbelli duritiem. Nam Reipub.gU' bernandæ fufficere patrias leges,ac inftituta maiorû:fedlongé fecus ætateno-ftra fapiuntingenui, quum nobilifsimus quifep ftudtjs addiaus, florentes afl' nos optime collocet.Âdto ftupidç mentis baud crit,opinor,quilquam,qüi nô intelligatingenuas artes,mgenuos homines in primis ornate, deccre,require' re,quarum ignora tia principes,utadparet,haud rarô mifcentfacra prophanis-DuxUuîd, PrincepsHuldrichusàpuerofuafponteliteras amabat,acri praeditùsindol« hterisaddU quâdoquidemferturinter uirosnobilitate,loco,doô:rinalt;5 præclaros oratiO' Âf«» ne mcditata,femel atcÿ iteriim gnauiterorafle, idcK Latine tui^enè puercon-
ftanti uultu,decenti geftq,tenaci memoria,mirabili facundia.Quçres aolæ nbsp;nbsp;nbsp;'
mores mirum in modum deledlabat.Omnia bene fperantes de futuro Prinû-pe,qui iam inde à primo uitæ rudimento ueftigijs infifteret auitis, ingenio reft ^^„,5 Eberhardum principem non ita dudum uita defunô:û,primum Vvirtcni' bergiæDucem,quem (licet inhumanis clîèdefîeritjin oculis etiam turn fere' Wir« VuiVx bant.QiiarePrincepsadolefcensinftindlu procerum,frequensadeptoquO' lembcrgéfis q.jg principatu,magiftros audiebat. Sed ex ephebis cedens ab aflèntatoribus
indiuerfumtrahitur.Eftenimabhoneftadifciplinaprocliuis inluxum uia,i3 defundïorièliteris operam nauat,Muficenin primis habebat ftudio, cætcrarû difeiplinarum nonperindecupidus. Symphonetas animi caufa q[uampluri' mos alebatjipfenonfolùmSymphoniamcanendifedcomponëdi quoqjgn^ ruSjinftrumentaMuficesomnifariamcomparatjinterdiuferiatus abociolite' rario,rus foras equitatjCquos infigni fpecie,canes itidem gencrofos habebat in delitqs,ita tarnen adolefcentiam egit,ut nulli uirginum uitium, luxuriæ dC' ditusobtuleritjfœminasnobilesiuxtaignobileshoneftécolcbat. Ebrictatem dcuitabat,aleæludo captus nonnunquam ludo nimis indulgebat, Ea tempe-M4- {la fe Cæfar Max. Aemilianus Comitia Conftantiae Ducibus Germaniç Comi xMiani tibus,BaronibusImperialium ciuitatumPrimatibiJs indixit.Eo feconferebat Con/hntr« Huldrichus Vuirtembergenfisduxtrecentisequitibus comitatus,equosexi‘ jpia pulchritudine,nigricanti colore,fingulos bumi trahêtes caudam,ferocieii Huld, [Qÿ æuOjdelegerat.Equites partim fa2ittarios,partim baftophoros, leuis arma eowMrft««. tmæ quofdam,cataphradlos alios oitentabat.Qui præterquamquoc^ugnst feientes erant,coraoreualidi, quin ad fubeundum periculum,finecefle foret, animo prompti.CûuerôDux fhpatusequitatuparuo,fedinftrudo, Conftart tiæ per ftra tas duro fil ice plateas ingenti ftrepitu rerebatur, oculos omniö,pre' fertim Cæfaris in fe conuertit, cuius bonam princeps adolefcens gratia deme' rebat,earn potifsimum ob rem,quód militaris animi genuinamquafifortitudi nem fuo ftipatu prodcbat.Princeps Huldrichus inftruefta fumptuolé curia cO' mitq tempus (quum perferialicebat)hilaritcregit,impofitosantcpaulumuc hiculo can tores illico fequi fe iufsit ( quod alias etiam domi poftea facerefolc-bat)ut facris Symphoniæmodulo canendis,illi priuatim prolibito protinus adeftènt (Cæfarenimfuoshabebat)acetiam interepulandum(folitomore) Liictdlfti« fuauiteroccinerent,interim qui tuba,tibia,licuo,fiftul3,cantatores in pretiobî biti,culinam Principis agmin3tim fequebanturradhæcpuerinfidens equoea-ftrenfe tympanum celeri magnoeç ftrepitu quatiebat, Cæfaris amicos aliostf r-wîdptîm- principes excipiebatmagnincis conuiufjs. Exarfto demum Commitio domô ■’^elüuafa fe recepit,principum fauore fublimis.Duxadolelcens indulgens octo,fub bei) literarij prætextu, fatis immature fœdeej pinguefcit,obelum caput, inflata» buccat,
-ocr page 167-Liber V.
btiecxrcatftofabrachtacrutac^jdiftentus abdominc «crttcrjnformia cafTaqg incitibra,dedtcorifuerepnncipi quinondurrt duodeuiginti(quod atbitror) anpœattigeratjabfcç coniugiOjtum quadEptcurêæphil'ofophixfupramódö dedîtus'efftfjdüucidè canebatipfa corporis effigies.
( •
•f f
'^1 là .fi
* I ( s
lnterealociR.om.C3efarMax.ÂemilianusâduerfuscotfiîtemPalatiri5Rhe Cæ/àrwMda nibeU«nifoborn3uit.Ei negotio turn cæterôsGermaniænônullos principes, xiiniHanibd tum-VuittembergiceDuCefri prScfecitjUtinhofteni quiicj grafiàretur,ea parte, Itwît in PdU» quacuicçuicinus.DuxHuldtichus alacriprorfus animo, belli munia fubit, c- finunt Com. tiamdum barbitij tenera lanugine fparfus genàs. Extemplo conferibit cxçrci- Dnx hmU. turn,habito pro ritu patriae deledumam Sueüi præfertim Vuittembergehfes belli miinù mercenario milite rariusuti côfueuere,uél filibet perpaucis ututïtur.Sed opu- fubit, lentifsimus quifeç cvimnobilibus deinde quivemediocriualént,oppidatim ui catimcÿ côfciibvintur,a:ftiniantes ilium pro focis ôd aris ifl âcie magis impigrê pugnaturum,cui domi fit quod pcrdat,qüàm ilium, qui nô habeàt ubi pedt n ponatjCumifaapenumerô.paupertas malarum artiu'm rc^ertriX efic uideatvr. Quamobrem proletarios aut capiteccrifos'fucitaloquar gt;ubiMars ingrintjha bent 4e!r€l(cl:ui neglec^ùit^-nififortafsi^feîfeildem quidarà’ fua îpôntc fiipen-dia faGereuelint,aliâs id genus homines colèpdis agris intern-n uacànt'.lnftru-disigtturcopqsin agrôsh'oftiles princeps Hüldrichus impetum facit, obuia quæcp «ifl ded even tut igniferroeç uaftâhs.Oppida nonnulla fimul arecs quaf dam cepiC. AdMulbrunnam coenobium Êaftrapofuitqbi ciim diutulèfublifte D»xH»U. ret,aîfti«of01e,flagranticç GaniculefyderGPrirtcepsin ftagno quodmuros illic ^'Vtlbru’i ambiteXtïtaueftelâU3t,utunus emedio.SolentenimGcrmaniuelin fluminc «‘i’« cqint uel:inftagniB'teftateiauare,cücurritexercitU8ftudiouidendiprincipis:Ncmo popù. nonratus idadfortitudlâerftfacere,quod cômuni Dttxlauacro fit uftis,amp;^ na-taredidiciflet.QuumuevôftGinterfuô’sïnnaret aquis,natandi peritiam fortaf . fisofténtans,admirationtfuitomnibuâ,idfolum Principruertcbantuitia,qlt;? intetttpetia«ïtiusabdotviinifèniiret,uerttrit]jliberiusindulgercuideretuv,idem. pinguis aqualiculus abfcR indice prodebat. Audito quod ei defidix luxuria*q} uevtereturintempeftiua (aginâ,qtlum lu^curia non modo ab ætate tali,fed äbö noPfincipequotçperomnetrtüitamdeberetelTealicnifsima,peraâ;o poftea bcllo,quddpaucisab eo diemenfibus aüfpicatdconfeciheucftigioLatinig li-teris longum ualere dicit,ex profefrô,quafi genialiter achilarc uiuendi præbe-rentanfamjCjuumtamehinocioMufico negotiunifit inexplicabile. Vcrùni
i trahit fua quemeç uoluptas. '■
DuxUenatiortitotusincumbitjOmnicohatUjfümmocç nixu uentris abdo- DkxHmW h l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menignominiattuç defidiÆcupiens abôlërè,ieianis ab ortu folis in mùlrâ famp;^ boris panes.
I pifsimè noeftem fYluisin3eqUitat,frigoris,aéftus,imbVis,inædiæpatientifsimus, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;equofæpenurherôdefcéndensitinerepedeftri,fiue per al'dua montium tuga,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiue per niuem genuum tenus altarh Uênabutum geftàns i'nccdebat îcftiuo 16-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le,linteofagalö,BrumalifydereSantönico cuGullo ueflitus, alto' péroné crurà
I tedus,infc(ftàndo feras robuftifsimum qüemcÿ'Venatorem' tùtfu præuertit, uecftus equo perdeuiafylwarum,tanto currictûo fcrocientcm corftipedeni fle-dfebatjpt çcipuè teris intcntus,ut equeftriüùi fuorum uel nullus,uel rarus eum ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confequipolfeqalq timbbantoculis àfpitiaftùtntt'ondium(^uirgultis,alij prç-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipitia fovmidabant5perquæ Dùxfercbatür illa^us, equo nônihil ad earn rem
' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adfuefa(fto,fimulartem'od€tóÉd.SiqUis’n6btli«mpudoredu(ftus imitariuole
' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat,alius prçceps in declitTialâbkur,aliush^ét ih dumetis,in fumma caufatur
I I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alius aliud,ipfeduxfuaptè manunon ex equo iäeulis aut mifsilibUs,fed uena-
’ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bulo cominus immani rabie,feras,ùrfos aprosénfigcbat,inueftigandis autem^
' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retinendisc^ beftqs infuetos ûfu canes habebatnônullos exHilpania, Galïià,
I , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff } Britannia,
-ocr page 168-9u Vvirtcmb.Commcnt.
Britannia,kern de Bohemia cætcnscjnationibusjuenattcosingenio/ferocit* tc,curfucommcndabiles,prccio coniparabatob id à Regibus etiam exterflis» Sgt;i. à princfpibus dono canes qui momêtiforent alicuius accipiebat,animo gf* tifsimo^Qiitn ad lecîlum nodufuum ferturhabuifleMoloiTum ferocifsiniun’) fedeximia tam fpcciequàm pernicitate,cuicollaria bullisdeauratis infigW^ Ducisinügnelcuiiculpturadocentiajpendebâtjcuftodequi duceret eutn in' terdiuadmoto,quo praciènte nemo quifquâ,præter Duccm,propius ad fpo^*' Cjiiis Soinagt; dam fuitaufus acccdere,nifi uelit à peruigiliSomato philace canedelantatuS) . iophiUx. ad mânes ocyisimèdefcêdere.Quem cane princeps magni pendebat, utpol^ euftodem corporis,5C ad feras retinendas audacem.Qui femel ifritatus ipl^i” ducem mordicus arripuitaclæfit.QuarePrinceps accëfus ira,ftridoprotinti« enfe canemdimouit,inflidis etiam uulneribus,huncadhibito poftea ChirUP go curari iufsinScd ad rem.
E^ueflris Princeps Huldnchus domt quoep multa,tum fame tum laborcuigtliac^ ft** • luduf. macerabatjCqueftre certamé inftituens,hic ad inftar pugnæ redis haftis cÔciH ritur,iam cataphradijiam leuis armaturac bini SC bini cômmittuntur: in eolU' dicro quum nemine uolcbat inferior haberi,palmâ nulli nô præripuit. QiiaW' obrêhifccfrctusgymnaiijsuentrcbreuidomuitjin maciê penèuerfus ipfa«”* D«xHttld. Quod plurimi nunquâ fiert poflè putabant,genuina tandem corporis habiW' dineproditfummisminimisi^gratifsimus.ÄdultaiamaEtate procerus euaß^ heroica plane ftatura,ingenio fagaci ualidotç iuxtà pio C nifi aîiquando fortæ næmalignitas inuertiflet) amabilipromptolt;$,prçftanti corpore, flaua exCafÜ quæ uelut intorta calamiftro capiti crifpans inhacrebat,illuftri facie, decentto’ fo,gl3ucis ac uegeris oculis,eleganti membrorum compage,forti robufto^h certo, longisrécuse^ tibijs, uultu caetera rubicundo, barba tenui. Sed Aenea» quid multa dicâ forma,pfocerita tc,præftantia coraoris,uix ulli principe fecun X,- nuxUuld. dus.IntercanataliumfolendoreclariisimâducisBauariçfiliâprinceps HuWf Bdu^iriteD« chusuxorcmducit,infigni'tamforma quam pudicitia Virginem. SedquanW ciffiliam du nuptias adparatu côfecerit auditu iucundu foref.uerum didu mihi.perdifnd' lt;ituxorem. le turn ob ingeniolimeitcnuitatê,quarnlibensagnofco,turn quod ingens paratusctiâomninomaiorerat,quàmutà nobis elegantia uerborü fan's iào' nea digne deferibi queat,fed fumma fequar faftigia rerum. Aderat iam dies nü ptijsantea didus adquênô princeps tantG,uerumpopulus etiâ Vuirtembef' giaeæditionis uniuerfus,omni cultu uotoc^ celebrandSfefeparabant,praefcr' tim Studgardiæ ( ubi nuptiæ confedae) geniali modo fplendebât omnia.Pflt;' mores aulac profpiciût omnifariâ neceflària ad tantos adparatus.Ciues ad exd piendos fuauiterhofpitesintenti funt,expoliunturacdcs,Tapetis infternwWt atria,StragulisexornanturcôcUuia,platcaepafsim fcopisemundatçnitct,alt;l' uentantefponfa.DuxHuldrichus equitatufuo quem femper equiscgregijs, equitibusexercit3tis,armaturadecentcrinftrudis habebatinpromptu,proi^ picinpropatulQ.DeindeComites,Barones,Proceres,Âulici,quiuel auitoftt' mate uel infigni uirtute cçtcris anteibat.Ducis Huldrichi latera claudebât ipf^ Sidonio iplendcs oftro lorica fubucfiemunitus,equopræferoci,grandi,fpC' cieiupramodûpræcenenti,uelocitatiseximiæ,quinad omnë felîbris arbitriô dodo uehebatutjhocitac^ modo côpofitis ad hilaritatê fuis obuiâ fpôfae p'O' cefsit.Sponfa nitens auri uefte purpura cç auratis infignitè quadrigis ueâa,dr cam quam principes Bauariçfratres ÔCilluftris equeftriûnobiliras,tam uirtute qætatepræftâs uifebat. Plunmusutrincp côueniebateques aercis integumert ris leuiterarmatus,uefiespunicei coloris ardebant, galeæ radiabât,aheneitlio mees per ueftium fciiTuras elucebant, ad nuptiale decus adpofîti fimul omnes ^uin ad pugnâ fatis inftrudi fi foret opus.Splendent utrin^ uelut acies diuer fæjtot
-ocr page 169-'C
Liber 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;su
Ifæjtot ta agmen coadt llmul obftrepert équités,in ardore folis eminus arma ru tilis emicanttâ;ibus,moxubiconuentum eft, comitertnuicemfalutabât,'iun-âis bine ordinibus Studgardiam concefferunt,interim tubæ clangunt,tympa na crepitant,fiftulæ fonant argutifsimê,cantorcs indefefse uario côcentu miil-centaures omnium, donecin regiamuentum fuit,ibi famulitium menfis ad-ftabatCererem Bacchume^ miniftrans,dapibus centum famulæ menfas one-rabant.ibipoculisôÔchoreisindultuminplurimametiamno(flem,iubarc de-
(ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘’'^^ps^’^o’'topvotinusaddiutn3fefepariter omnesaccingunt.Sedquanam
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po''npa,quo'ueparatucætcraperegcrint,ordinediccndumputo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..
JI Eledli pridcmiuuenes,quicuncp peruniuerfum ducatScorporis proceritate , » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præftabantaltjs. Hifce principalis aulæ demandatafuiteuftodia, qui côformi
Icocoloritç ueftitu,Phœniceo colore pariter ardebâtomnes,armorûfulgorecô fpicui.Preterærea corporis irttegumenta,finguli militarem geftabantfecurim ( Holoperdam uocant) qua caclim punc'limcç folentuti,uelin prælto,rubrutn quifqjpîleumpennisalbisornabâqomniafcilicetad geniale diem fatis hilare feftiuiterc^ côpofita,qui feledi iuuenes,plus quàm fefquimille Diici diligêter adparebât.lam aderât Epifcopi,Âbbates,Ântiftites,ac honorifica Cælaris Ma ximilianilegatio,Duces èBauaria,Dux à Brunfuutg, Cornes PalatinusRheni, PrincepsHafsiæjôCalij Comités,Barones ac nobilesGermaniæ cÔplures, fexequitûmillia,Studgardiâad ducales nuptias cÔuenilTe memorât,ipfo die, quoiacrisoperatur,immortalêDeum,quàmdiuite pompa, quàm fplendido Nnpfwlw ' j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultu,racrasædesineunt.DuxfponfusTyrionitensoftro,Duxitidem fponfa dieiponip^
11 rigcsauriuefte,uirgines, immo Veneres aureæ.Nobiles quoq^matronte,quç cjMpcmia 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperalTentHelenâuenuftate,Dianacaftimonia.Deindenobilifsimusquifcjj peturth
j I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;purpuratus ac holoCericus incedunt,Opt.Max.quo fauftum fit coniugi5,pre-
I caturi.Strepitinterim cumlituo tubæ permiftus fonitus inclitus àVuertem-11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bergComescuinomenfœlix,ortusilîuftri genere,fponfam ducebat. Vbiuen
11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn adlimen rempli,mox ab ÉpifcopoConftantienfi eut cognomentû Hugo
, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nidcLandenbergmatriniontifccdus anteafceliciteriâum,fändecÔfirmatur,
, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo finito,delubripenetralia fubeunt,ibi cantor«Chori fuaue cocinunt, orga
• I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauicifsimfuocôcrepueremodulo.Diuinofalutatonumine,redeunt inaulâ, Arfpitrdt««
, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibiperamplifsimaftabantatria,Sybariticomenfçparatu,hincaulæabeUuata,
11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tapctes auro texti.Vbicôpluriafacræpaginæ,prçlerttmueterisinftrurncci,par
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timpræclarè fada, partim amatoria tenui filo proponcbantur.Prætcrea gen-
I tilibus hiftorqs excerpta uifebantur.V eluti Paridis QC Helena?, Pyrami £lt; Tyf-.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bes amores,præter cæterafabulamêta,ftrudus ad man« Abacus,aurcis argen -DMcwAtiix.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teiseperateribusPerfici montisalicuius inftarIngens explendefctt,ibi plus
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centufamult dapibus onerät menfas,Heliogabalifercula, Aefopi patinas, An
I toni] Vitellqcf prandia,parumfumptuofa,præiftis fuiffe crcdas,tumquædâ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faditia tragemat3,quæ uifum non uentrem pafcunt,à cupediarqs ill is afferun-
I tur,tnterimfons albo rubroeç uino fcaturiens in atrfi ucrfibulo confpicitur, uc I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantumquifepuolet,ebibat:nihil tarnenafportarelicebat..Atria fymphonia- fidtKricnr»
I cis Cytharocdiscp,ac omnifariam muficis inftrurnentis,infremunt.
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ado prandio Choreis indulgent Hom erici quemadmod« dq foliti quon-
dam.Prçterea Circus in fori planicie ftratus harena,fi cui forfan equeftri certa-mine palmarium reperire cordi fit,in prompt«,locus, 8C armamenta, funf.lllic bini Sebini cömittuntur.Nunc Adamantina à ucrtice adTalos tunica aerei ac
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folidi cataphradi,nunc folum clypeo tedi,cætera nudi concurrunt,serata tul-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cufpide.Nunc uero leuiter armatt clauis ac enfibus inter fe dimicant,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praeliumnonludumputares,ruuntequi,præcipitanturuiri,ftrati pafsim cata=
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phradimolefua grauatifurgerenequeuntjtantonamoî concurritur impetu,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff «v quod,
-ocr page 170-014 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V virtemb.Commcnt.
qiiodjCquiquantiuis antepaukim pvGtq,i-noxtergafracli fternantiïr humi,c'j tis quadngis ex harena fctniinïn n ahunturadcoruosexcoriandi.Quid'J'qiio^* nee dignitatis nee ætatis eratuUa ratio,qtiandofocialecertamenoboriebattigt;'; intercos,quidefcenduntin haien3m,qucniquifqjnadusin proximö ftrenuC ruiqobuiuin qiiciup ftrnturus,aut ipfc fternendus,omnia uerae pugnæ ftfflU» chriim referût.Princeps Huldrichus in poftremis eflèncquaquam uolens,aü «aletudinisufqjdifpendiiim concertabat. Aliquando fui fimiles adgredituG utpoteprincipes,ærernicans,equofpedabiIisinfigni,ftaturofus,SCaccrinat' mis fonipedem fpumantia frena mandentem leui brachio quoquo uerium debat,furfum ac deorfum ^r harenam fçpiiis equitans.Ad manum fatellit^S; ilium curriculo fequuntur.UeindeTubicines ac ^mphoniaci : puer item qi» eaftrenfetympanum quatit, expedant, acproludaecafujfortunacç fefegttöt, iacentc Principe (ineft ÔC huicludo Martis aleaj) iacent amp;nbsp;ipfi fimul exanimal'» ncctibia,nectub3,nccun3uox,imônegry quidem auditurteo uidore tubaï clangunr, tympana crêpant, fuauecantorum melos encomij uiccDuci grativ latur.Duxaliquandomutatis armis ncfors agnofcereturin medium proruoi' pit,fortifsimum qucn($,feufortc Fortuna,feu dedita opera (quifquis is cft) obgt; uium fternit humi,nunquam non nifi multa laude cumulatus harena difcedit Ad hunc modum,totus pene menfis abit,in fumma,Nuptiale tempus in tanta multi tudinc,finefanguinclætis aufoittjs abfoluitur. Attamê orta iïmulcas ilblt;: inter duos Comités,etiS uicinoSjinfortunatè poftea finijt.ld accidit hoe paâo. Simultds in^ Felix Comes àVucrdenbcrg,ut dixi,fpÔfam ducebat,Sonnenhergus ingci^ tirduosCo^ tiftaturaComcs,acremilitariclarusèfeneftrain Vuerdenbcrgumde fubhmi mifer. (. ioco ne an ferio nefcitum ) clamitâs,ingeminat:Al te fatis Vucrdenberge,crat enim exiguo corpore Vuerdenbcrgus,neclongitudinefponfæ par (homines autemftarurofosGcrmani magnifaciunt)idincôtumeliam Vuerdenbergus accipiês,ægerrimèferebat.Exadarediuina,cum Sonnenbergominabundus expoftulabatiniuriâ.lsut eratingentiComes animo,Verdenbergiminasfloc ci taciebat,cam fubindeftudentuliï pro deridiculo uocitans ( ita literis addidu putâtimbellêjhocetiâferturadiecillè,minimûmihi digitulCidentibus einsiiv terpofitum,mordete no auderct.Ea resanimû Vuerdenbergimagisacmagis exulcerauit. Attamen ad tempus premit altum corde dolorem,occafionê qut' Comes deritansulcifcendænuperacceptæcôtumeliæ.Nonifalongèpoft VuerdenbU' Sonnenberg gus in agro RiedIingcfi,Comitc de Sonnenberg,arrnatus,inermêtrucidauit., occiditur. Exadisauifecundanupttjs animum Princeps ad getendum circumfpe A«hcu»wconRempub.protinusadplicat,AuIicumfæpenumerôfenatumfrcquenrat,lurilt;?
filitmt. dicundopræfidet.NamDuxEberhardus,cuicognomentumB2rb3tus,antea confiliarios(quos regentes uocantjinftituerat,partim loco,re,Rcmmate,nO' bilesipartim uirtute,fama,dodrina daros,penes quos elTetreru fumma. Qf' Principiiusdicenti,frcquenterafsident,quos item diligenter,ÔCaudit 5c adiiiquot; uatpro uirili.Nqdus intérim filiam,quçbreuis æui,derndefilium,cuiCbrifto' phoro nomen,principem proceritate corporis,amp;animi præftantia ( iam cnim adultçfuitætatis hæcdum feribebam) parentis effigiem pariteracindolem ft' ferentem.Aulici confiliarij loco Principis,etiam nunc forêhum ciuiliumqg nt' DhxHwW. gotiacurant,eorumDuxpaulatimfaftidiumcepit.Intérimuenatuimorefuô »iiniumlibe- uacat,interim ludos edit equeftres,à teneris ad liberalitatem fadus, ac ita feni-ulis. peredodus,uttampublici quampriuati commodi prouidentior effet,ditad quàm ditefeeremagis afliietus. Aulam confertifsimam fumptu quàm dicipo-teftmaiore fouet,præter Comités acBarones,ingensequeftnum,nobiliunicç turba.HuldrichiPrincipisaulamfedianturàpatria procul, ut equeftri rei da-rentoperâ»Qua Duxaltjs Principûaulis opéré maximo præcelluiqGregarios équités
-ocr page 171-uebigandiscÿ feris opeiamdaréqeratodora canum uts innutneraiErantinnu-
mcri quo(^ qui canibus pafccndis ducendistç præficerentur. Adde cantorea
teicæteioscuehebatddciicofîkuniproperâterimminuere,amplapafsim gra
naiiafæpiusemolete. Vinavias infupcr Apothecas exhaurire uidebatur,iUis
uixetiamp3rcens,adfoïtunambelli quæreponuntur. Verùmtantuselleius regionis annonç prouencus,ut He’iuecijs alqs«^ uicinis in frumêti penuria fit il le Uucatus,q) olim Sardinia Romanis in cgelutcRuf.ca tamê Dux nimialibe valitate prorlus imminuiqdeficiéntc uciô fflco, tes fimul ad incitas pene redqt.
Pvinceps unam atcp alccram fuis imponit exatfltonem, turn quod (uos auligt; cos,utccepcrat,opulentèfuftentaret,tum quodæs alienum, cui Ducatus eraC obnoxius,abfolucret. At eniulgatæuiritim peçuniæuel nihil etiam uel parum faciunt,adhuiufmodifumptG,ntfifefeprinceps ad frugcm bonamrecepiiret, Poftremôfuitinuentum quafi de Phccbi tripode confilium,quod tum uideba turadprimè côducibile,quo multitudo qùoc^ nontantopere grauarctur, exa^ clionibus etiam tumnouis onerata.Sed peregrinus eodem quo quilibetinco* la pado cogeretur in Vuittêbcrgenfi ducatu,uel edendo,uel potando tributâ pendere.Qiiod fcilicetin uinarq s undicç tabernis,in laniena, in molendinis,g bucatû penfio protinus edicerctur.lmminutis aliquantû ponderibtts ac men-furis,illis quibus emetitur uinum,uel cavo penditur.lta tarnen quod plcbi de-crcfccret,idC3upo,L3nius,acMolicor,intégré perfoluerct, unicuicç loco fuus adhibeturfcrib a,quibus etiam penfionis addida penfio,malum malo. Scd ei penfio quoniam dura populo uifa nimis,exitiofam per Vuirtembergos excita uitfeditionem,qua:Duci populoi^ maximum ferebat infortunium. Gens ea ducifuofupra mods dénota, que uel Deumfaciunt,itautabalqsnationibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* r
pro deleclamento fingftultitiæqj notentur.ltac^ non modo patiia bona,fed c-tiamuitam pro principefuo periculis exponcregloriæducunt. A^tamen in fu torem tandetn uertitur indigné tra «fia ta patientia.Licet eam penfïonem nemo nonægerrimèferret,fedprofequif(Çfedcilo tacebatjdonecruptis uelut habe-nis iugum iadantRemfani.Qrii pjimi contra Duce rapiunt arma,qui h ancci-ne penfionem prorfus antiqu3re,del pro lib e vt a te quoduis adiré periculûmo-liuntur,atcçadeôcôfpirant,baudabsrcfueritopinor altius huiufee tumultus originemrepetere,quo dilucidèmagis omnibus in comperto fiet.
EratautemScborndorphidudumIudicrafadioquxdarnjCuipauperiCon lado cognomentû,quæ fine omni mala malitia,fine praua (ufpitione, ioci gra- tionii Remfd tiapluribusillicanniseluditurJd’fipenitusintroinfpicisetiâ noftratc lingua iu,cuinom£ facile comperies,A.nnkiHirbt,alludens ad hoc nomê,PaupcrConradus, uulgö,paKpf„co« k(t!tn!?af,hocclf,inops,cuinecresnecfpes,quæuox proridiculo iaâatur iniemdo. tenui uiros,etenim fi quis inter fellularios artifices,atqueeos quiforis operam locâqutporefofforeSjinmedium progreditur,hocquafi feommate propalàin fcritur,obgannienteuulgo,Dei-i^lt;i«cbit)it vnsint 4nnenConrddt.Hocefi:,Etille nobigt; feum in egefta te uitam traducet.Eô dementiæ uentum eft,ut huius farinæ pogt; pellus etiam præfedumfibi deligerct: Is cratliomuntio notæ paupertatis,infî Pre^âtu C3 gni uæcordia,quifummocum bftu, fufpenfo quafi gradu fuperbusingredi-radi p4»pegt; tuv, amiâu lineo,Sueuorum feilicet oftro ueftitus, alioqui dicax, amp;nbsp;ftolidè r^. facetus , quod ad banc præfeduram facere uidebatur. Eius erat prouin-
, V cia pauperculos ultro fufpendere nafo, nonnunquam uel ad uiuam cutetn mordaci fale perfricare . Quin circumft^ntibus intempeftiuè quidem , ff 5 fed
-ocr page 172-eis Vvirtemb. Comment-
fed quodilli uifiim,nimts urbane detidendum propinare,quando, fdUcetei^^ inopiatn palam facit,aceumfuo quafi colore depingit, à capillis adimosunp pedeSjinciuilisautem habitus agrefticçprorfusingenio,quifcurrç licet amaii* lenti procacia dida moleftèferret,aut ei fuccenferet.
Cstalogw Huiusitem politiæcatalogus erat,admodumfeftiuus,nô ehimfinedek«^ FMp.Con. quiiiis in eo fcribitur.Expundi fuere,uel mediocriteropulenti,tü qui rrendicä bulorrahebantinopemuitam,circumforanei mendiciqui nondigni fucrai^' hoc albo,fcd qui fudore uidum quærerenr,acin diem uiucrêt,obærati,fcditgt;^’' fi nepotes, qui patria bona decoqucrent,quiïie ditefcerêt in peius, hofeepf^^' fedusadibat,exigensfîdcm qua fe dederentPauperiConradotmoxinuùoî diuidit,in campo tamis diffortuntjt^ certos agri modos, ita per lufum diuin^' bat illis inopiam.Ludi feftiuitas agros quoq; côterminos adprimè dcledabai' Stulti homines ncfciebant,quemlinufouerentanguetri.
Quamprimum uerô dux Huldrichus, QC eius Aulici confiliarq menfuris • ponderibusadimuntexiguam,quam dixi, partem, ut hoc modo fîfcus au^^' retur.lnualleRemfanâ primo fit feditio,Pauperis Côradi,ludus pro telfarah' dionisarripitur,concurruntprimi,quicun^ioculariterantc iurauerant in U'-’’ ba Pauperis Conradi,poftca diuitiores accedunt,ne malam rem fibi quananl-EratBeutelfpachiæ(qu3cuilla Vuirrembergæarci proxima) quidam faccisiæ fim'ætenebrio,cuineteruncium quidem diuitiarum fuit,huicnomen erat tio caprae,uulgô gril/? Pft^r,illefad3 confpiratione,primusinprofcftoPa(c3f)^'' bras à pondéra noua,de macello fuaptèui rapuit, inde procul afportansifl Remfamfluuiolum,iindcuallis nomen habet, abiecit eiusloci compluribus eum fequentibus, cum tympano fimul ac tibicine, quibus etiam facinus ilk' fl.rcm3gisinnotefceretomnibus.Hociampatrato,nefortafsisadfupplicia P’’ fccrentur,huius authores tragoedi3e,fitillico tumultus. Cundi Remlanseiial' lis 3gricoî æraptisarmisadSchorndorphum,præfe(fiuræ fcihcet oppidum ft' cio uehitagmineconfluunt.Exiguo temporequinquies mille uiri,Bombarj d!s,haftis,alijsbellicisinftrumentis,atrociter armati conuenerunt, aliud nift* expetêtes,quàm tantanuperinuentapenfionehbcrari,priftinærÿ libertatirC' Ihcui.Qiiûspræfedi placatos,pane,uinor5 largiter oppletos ad propria r^' mirtunt.
D/ix HmW. Princeps eo tempore nihil talc metuensapudHafsiçPrincipem agebat.Hu [leregcucnis {qs autcm Tragœdiæcertior iam fa(fi:us,in patriam fcrecepit,maxima quapO' f/iî ßiliofos tuit celeritate,tantum uiæ breui fuperat. Interim per Vuirtembergeniem premere/rii, catum fadio fine modo gralîàtur,eam fummatesarte confiliocB premunt,^^ Jifacoiiatur. plænfcginlocis orationeplebeculamDuciconciliant.IntcrcaRemfanicætt' ris fnfolentiores ad arma frpe recurrunttiam non côtenti priftina libcrtatc,R“ quafi ucteres afhicareuomicas, enixi, nimis antiqua (libellis etiam pron’n^ oblatis) grauamina,recoquereftultiùs adfeô:ant,ea res male uertebat quai” plurimis.Tandem conuenitinterDucem plebcm,utfeditionis huiufeecaU fa,componetetur,à uiris integritate fimul ac prüdentia fpedïatis, à quibus temploTubingænouapenfio,rurfus,antiquatur, Hoc audito Vuirtembei' genfes reliqui cum principe redeunt in gratiam,foli Remfani frena remordét, præteræqut bonii^rationem,quia præterocia in fefuoscj pefsimèconfulunt, parum confiderantes futura.
Quocirca duxHuldrichus adSchorndorphum feconfert,non plus equiti' • bus ocloginta flipatus(qui Ducem pro more fedabantur etiam re tranquilW optimâ fpem capiens,in uiam reducendi feditiofos.Illuc ubi uentum,côuocat agricolas quos dûfiue telis acincrmes uenirelubet,horridus armati ueniût,ft' pries Muiri,q prius audi,nüero magis,prælôgashaftas,BÔbardas,holopcrd3' xre»
-ocr page 173-- KlDCr 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;917
«rca corporis integumcnta bellico moregcftabant. Interca Icgunturarticuli tompolicaelitis,tnenfuræ pondais«^ priftinus ufus,in tntegru reftituitur pettJ-fio recens antiquatur.InterlegendutnnonnuUi r«ricolarnprobra,uelutcplau ftro,iaciuntinaulicos,alios peritdiæ,nonnullosenâfurrifimulant,exprobran tes iUis xdificia,(^iaiia compilato fifco fummis in montibus cduceret, infuper etiamfutnptum Duci nimium petulanter opprobrant,indigentiac caufam di-ôitantesociofamaulicorû turbani,pra£ferumCantorum gregem, quern Dux uelut inutilemretjcerc dcberet. Hæc omnia prætedi renunciant principi, qui feruens ira prorumpit ex oppido,quem fequunturequitcs.Eueftigio fefe rufti ci collocantin acicm,praetentis hallis,ac tormcntisiftis «reis aduerfum Ducales quaßpugnaturijfires expofceret» Hacre minime pcrterritus animofus ille Dux,inermis armatam concioncrnjUeljUtluculcnte dicam,aciem,pauci9 eum comraitantibus exclufisalnsintrat,orfus inhuncmodum*
Nequco côminifcifatis,Coloni,qu«(malum)peruicatiauos5incogitantlat^Or4fio Dr»* tencat,quod obliti fidei,coniugum,liberorum, polTefsionumrç bellum ciuilc eifadßäio^ fufcitatis.omnibus exitiofum.Ello quodiniquitate fortunæ coadli fufceperi-pof, tis arma. Sed ea rurfus haudquaquâ deponere, nifi malo prius cdodi, lunlma^ dementia uidetur.AntiquatapenfiOjiamdudGfuit,infuperea lis, ad bonos ui-ros etiâ relata,quorû nuper arbitrio,pax côçiHata,rdiquos mihi fubiedos in of licio feruat.Aftuos intumetis animof nec ulla rationc recôciliandi tradatis ar
domG difcedite,rus colite,pro more uellro,fidc feruate.Quandoquidê feditio* nis anfahuiufce de medio fuflollit,exadionis immunes,anti qua libertate frui mini. Adhçc omnium,quæ temerc gefsiftis,inhoc tumuhu,iam nunc obliuio-nem uobis irapunitatemq; polliceor,inconfulte dida fada(^ protinus in uengt; turn fcribo.Quo nondû finito fermone fubqcit ex aulicis quidâ,qui cum principe oblatâ uelit acciperc côditionê,propius ad nos accedat, hoc audito,dido citius omnes utroœ pededifcedunt in diuerfum,relido principe-.Qui cfi folus adftaret,h«fitanti umilis,nec^ quid agendûforet,aut amplius dicendû fatis oc currebatîortus enim fremitus intercepit'dicedi facultate. Qixare dux nouitatc tei pculfus admiras infaniâ uulgi,Studgardiâ citus abit,una cum fuis equitib*
Interimfeditiofi,Schorndorphum, cuius admoenia confliterant, omni co» natufeflinantes occupant,iniereeptis oppidi clauibus,illico de fiio gregc porgt; tis cuflodes præficiunt,intramuros etiam qunfi furore perciti Uagantu*, conci liabulacÔtrahunt,anxtî confultantes inter fefe,de fuis rcbusgt;Verum rede cort nbsp;nbsp;gt;
lulentes(hocellut dido principis audientes ab armis difcedcrenWnhumanèi nonnunquäcapillitio quoq5,tradabât,uerinequaquâpatientes .Tandem regt; î^crto fuaptè fponte confilio,nÔ diu ceffandum gladio rem geréndâ cenfente» hchorndorphomox abeunt, eledis inter fedudoribùs, arreptocp niilitiaéfi-gno,quôd pr«feduræfuit,ad flatum tibiæ t^mpanicç crepitû, qui trios cft Ger manis bella gefluris adSacelli monte,uulgoCapelenbcrg,in eadc ualleRem-lanafitum,nonadeô,quodipfisuidebatur,expügnabilë,côtendunt,Iouenifci licet è regno pulfuri.Fama cÔfeftimuulgaturinomnéVvirtembetgiçrcgionéj Remfanos in armis efre,pro cômuni libertateparatos in utranœ fortünâ.Nutt ci] præterca mittebantur àfeditiolîs adfinitimos,utfecum pro Keipublicae fa-lute pugnarentjôi ad eundem Sacelli monté fcftinâtcr adelfent armati,Perfüa fumemm fuit plçrifque,plus quadraginta millia uirorum de Vuirtcmbergenfi ducatu côuenturG,nifi princeps animo uigilanti pracueniffethuicmalo. Quid enim faccret agrellis ilia multitudo,quæ necç leges,necç iura nouerit,in omne lacinus adeo procliuis,utne facris abftinerc tnanutnin futOremuerfa, quCat, Tantum abeft ut à prophanisfibi temperet.
Dux
-ocr page 174-vis Vwirtcmb. Comment-
Tyuxinfcdi^;’ J^cjxweronet^uaqiiafnceflabatjdi'unoduc^ uolucnsac reuoluens an»ifllt;!^) tiofoidriM quo)p3lt;^o pcrniciotàm tolkret {èdiHônem,quamfineferro tarnen opprimcfc . parat. lt;ie(pe*'abat.Magn3 cura cæteros ei fùbdïros crebris litrcr)s,plunmis item nun-■ iiiphoitatur,utjnfidemaneant.Extemplodelégitexoppidishifce,qüæminlt;gt; lUàdbone kiborabant. (état enim uulgus ubic^ (edttïofum)aliquot peditd tai'» fide quam beliïpcriti3præftantesJnpn'misautcmStiidgardiânos,acTtf‘ fcidgioSjUtpoteminus faÆofoSjSCrerum prüdentiores conkribit. Exercituö contra patriecon».ordiæuio!atôresparaturus;ànobilibusuicinisaûxiliumro gat.lpfe fuis atriicis equefiribus aprincipio fretus obequitat/uac ditionis noH bbus imperatequos. Interim uem'unt équités, Hefsiani, amp;Frànci,quibusin equeftriftudiopalmarium datur,Epifcoporum præterea turmæDüci ferebât opcm.ltabicuilachimefijutequitatum contrahcrct,haud contemnendum-Princcps colleda manu feflinat ad indigne feditiofos, Vuaiblingâ, quodprO' , .^xi.nè ad mötcniSacclli fuæ ditionis oppidum copias adducit.Pracfedosfuos, . iïcm fpeculatorcs interim mittens adcohortemfadfioforu,hiquidagaturedo ceaqt,illi ut uulgus admoneantkruandgfidei.Duxinterea temporis adufum pugnæquæfaccrentocyfsimè proipicit, interim per exploratores nonnulloJ cofomonefaóiuSjUt parum difFerret adornare pügnam,rore enim ut fugae nU' gis,quàm piælio ftuderent fadiofi,tanto difsidio fuum quifqueuotum tencte mordicus attentarent.
Faâhjîvuai îneetea uerô delatores Vuaiblingenfibus negotium faceflunt, ad Duccmft bhnga puni runt nomina quorundamfadîioforum Vuaiblingenfium,quos illico comprf' untur, hendilïibct.Eorum fuppclledilia militibus diripienda uel permifit, ue! ad eO' rumdireptionemcôniuereuoluit,utfortafsis exemploin unum att^akcruiit edito,rcliquos in officio feruaret,furfum ac deorfum tumultuanter auidi da? Ducales curfitant.Siqua domus eratfadlionis,infamia notabilis ca piæd.ï fuitHarpagonibusamp;rapacidis^qui raptisutenfilibus atepadeo pecoribiisâl pccuiijs fenefiras SC fornaces incidebanuSi cui uinum reconditû luit,hoc partim fuit efrufum,partim pro rapinis ablatum. Ciues uerô fadionrs infimulao', conijciunturin carceres:Fuit autëeo padlo animaduerfum in feditiofos ubicp per Vuirtembergenfemducatum,plurimibonis exuti, multi fupplicio capitiî aflèdtijfuædementiæpOEnasdedertint.
Seditiofi uerô RemfanifupermontemSacelliPrincipis aduentu nôanimo folum fraclijfed refrumentaria quoc^ prorfus egentcs,præterquam quôdcol-luuicsilla pafsimcolledla,pcn'eâdfèptem mille uiroscôcreucrat,inter fedifeot dialaboiabat,alqsaItuduifum,clamore,tumuîfu,cOnfultabantinterfe concuj fis atrociterhaftis,arma clamitanrpiræfertim fæcis infimæ foflbres, bcllum nô pacem pofcebanf,lii uerô quïbus domus amp;nbsp;res licet exigua curaefueranr,ciiifl priociperedire pofi-ulabant in gratiam, quid mliltisf uulgus in diucrfà ftiidia fcindirur,tandernuicinoiumpromilsisauxiliis infœlicifsimé deftituti,noÆ$ beneficio dilapfiÿdomumferecipiuntquantufri quiftÿ poteft,neDucis exerd tu ctrcunnientijtruc'darêtur. QiioeompettoPrinCeps una cum fuis illico per uaiîemRcmfànftmfubfequitur,præm{fsis anteaqüi Schorndorphüm recipt' , fen£.pagosfa(flioIbrum,quosobuioshabuit,iTadifsimulatatranfijt.
ScJjordorph Schorndorphenfes principem lubentifufcipiuntanimo^qudmuisinpericu recipitur^ lo maximofuerint.Eos enim contagiofa fadîio primitus inuaferâr,bb idnon D«cc, nbsp;nbsp;nbsp;parum multi,præfertim plebis infima^ deinde qui fuetant alicuius àpuduul-
gusauthoritatis,affluentesdiuiti}s(èScnatorum tarnen ordinejUixunusfifal ter feditiofis acceamp;itgt;quaeres illisuertebat malè.(^lareplurifniciuium nota«, ièdifionis criminc,Frincipis aduentum non expe«ant. Sed relidlis rebus ont' uibus,iworc,dômo,libensèpatriaproculaufugiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ■
•Princeps
-ocr page 175-Liber I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;919
Princepsucrôquàmpr{mum^chûrndorphûpcruenir,fat^'ob3S ulcifei de P4Mf).Cô»i!; hinat,idnçgotqpraefeclis,atq} adeô militibusdederat.Hinequaquampigtt,/ddiom£ilè domos tââ:iofotum,uiolentcr incurrunqhuiufcc crimtnis infimulatos in con- truiSijtMr. fceâtu,clamorelt;^ coniugu,liberorumlt;^ coniiciuntinuincula,bona diripiunt, in pr3edam,quod cuicp libetafportanqfeneftras incidunt, fornaces eviertûq tapinis addidijfurfum ac deorfum curfitant.Luduofa rerum facies,miierè tVe-pidantutbani,clamitätfceminx,eiulantpueri,petinde quafi captum fit ab ho nibus oppidum,excepto quod neminemlicebat occidere indiÂa caufa Domus una diruitur ac penitus aequatur folo,cuius pofleffor inter primos feditio fus ferebatur,alioqui paupcrculus. Sunt ôd alibifaÀ;ioforû domus folo tenus direptæ.Êxitiofa fuerathæcirruptio multis,pra£fertim diuitibus, qui taie nihil timebanqeotûpecuniamalècuftoditaperqufcrinqsenim fradis,obuiaquac-cunquefuerant rapicidæ quidam furripicbanqfriuola hi deftruebanC,illiuero! abijciebât rapta meliotibus adeptis.Hoc uerô tumultu fedato, iam appetebat uefpera,porta: euftodia militum continuo munitae,nulli hominum uel intran-di,uei exeundi copia fuit,ne f ortalTe rumor auerteret agricolas, atque adeô fagt; cliofos adfugaeftudiumconuerterct,quum Ducemaudirent animaduertere in fuæfarinx côplices.Nam princeps præfeAô dederatin mandatis, uq Rem-fanæuallis omnes præfcfturaeSchorndorphenfi iuratos adelfe praeciperet-, ad urbis mœnia fine armis,quam rem di(flo citius effedlam habet.
, Agricole Remfani prima luce iuuenes fenescç Schorndorphi propèmuros Reinfaniufi ( utiufsi fuerant ) incrmes adparent, principis €diâ;o tandem, fed æquo ferius fu Ducis («r* audientes.hoccine mandato concufsi,nonnulli malèfibi confcqdiffugiünqccjjMtUHr. pars in faltuofa ptæruptalt;çloca,quæ proxima nouerant,pars infinitima impe rij municipiajubitum fetutosforeputabant, donee tantidiftortuni] perfpice-rent euentum,plæriq] tarnen ad Schorndorphia meenia tremebundo pedore ftabanqquamuis infontes. Attamen in tanto,quod fieri foleqpericuloprorfus exanimati metu.Compluresincerti quid agât,in agris dubio greflu,nunchuG nunc illuc ire, redire uifi,quorum pars maior,à ducalibus intercepti,trahuntut adprincipcm,quiuinculisoncrati,rapiunturpaulopôftadfupplicium. C^ii-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam fuis quoeç fadis diffifi,monitiqg ne côcederent illuc, aut prxftô adefi’enq
* obfirmato animo periclitarimalunt,quâmdomum,uxorem,hberoscç déféré^ l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re.Qiüdmultis^ cÔuenit adSchorndorphi mœnia iuflvi principis insens mul
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titüdo,nihil armorum geftantes,praeter uenabula,dimidiatas haftasJioloper.^
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;das SC gladios.Mos enim VuirtemberBis,uel amico.s uifentibus, arma gefta-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re.StabantagminatimRemfani quid ^turumnefciente8,anxq tarnen inaufpi
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catadiuinabant omnia.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IntereaPrincepsarmata manu,ingenti tam peditûquàm equitônumcronô
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afpernandoprorumpitèmœnibus,illicoquod imperauerat inermes Remfa-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos,ÔCimpenle trépidantes,armis undequaeç uclutindagine claudût. Stabât
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exangues mifereep pallentes,uno agmine omnes interclufi.Dux Huld.praeter
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loricâindütus œrea corporis integumeta crurum tenus,uedus equo feroci,cu
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iusfrontern pariterac petffusærea lamina tegebat,inter équités adproperat»
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo uifo Remfani uertice nudato,flexocg poplité, pro more gcntis,afnciunl
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honore Ducêjiânô eaquanuperrimèpetulâtiaferociétes. Duxinmediûproi-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinus agmë,cum paucis equitibus intromiirus,adhunc ferè modûlocutus elh
I De mirorequidéRemfanfiquae excitas qu3e'ue(malùm)demêtiauos adeô Orafto D«* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coeperit,quôd prxter ius ÔC æauum,fidci prorfus obliti, contra me, principeth «s dd Remf»
I ueftrûfufccperitis arma,necuuo quifquâpado uos inuiam reduocre potuit,hoî»’ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc uerô uelutiuidima ftatis inter facrû ÔCfaxft, imô quod nunc ïpfi uidetis,
1 inter enfes SChaftasocclufî,quos impetu fado perdereatqj adeô promerito I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uellro
-ocr page 176-910 Vvirtemb. Comment-
ucftro truddareh'cerctjfîltbcrct.Ego ocro mukó arquiorc in uos, quàm paüïo « antcinmefuiftisanimOjnulIiuim fadurus,inidenitar,ut imprudenti ueni^ t^uthoresß^ fcelerofopa:na,fitiXpromptu. Vos igitur arma deponite, fcekratæ fadionis Üionii uin« Authores indicate,curandum cenfeo, quo pado talis in poilerum deuitan^* cuntur. puniatariniuris,
Hisuerôdidisextemplo Ducales Remfanis utpote captiuis illuderectf' tautjgladiosSChaftasinaceruumportarecogûtJnterim fibi quifc^ ducaliu*]’ 3uoaarridebataccipiens«QuidamRemiànorum tantopauoreperculfi trep*' antes,ut etiam crumenas æregraucs,fortafsis adfugam paratas, una cutn^f' misimprudenterabtjcerent.Quæresmilitibus oportunam rapiendi praebii'* Bnfam.Depofitisarmis turba feditioforum ftabat,amp; animo prorius efira^So* Protinus accedunt delatores,qui nominatiin feditionis Authores indicabant) pars infamidigitonotabant,etiamparuidelidireos atcp adeo præinuidian*' mis infontes,iniedafuntocyfsimèuincu!a,dcfecerâtiamlaquci,trahunturaii' tem longo agmine penècentum captiui capital! crimine delati,quîconijciiw*' turin carcereSjOpplenturubicp turres ôflacunæ.Rcliqua Remfanorum tufb’ traduciturin opp{dum,ficuti prius armata manucircumfepti,finccibo potu^ clauduntur in Curiae fenatori^ theatrum,fatis amplum,fed tantç multitudiniS) haud (ta capax,quamuis infra,fuprac^ paterent illis habitacula côclauia^A' cimo cuicç tarnen uix erat ftandi locus,tantum ab eft, ut federe licitum fuiflc^ fame,fiticp totadiemacerantur. A’cuftodibusaliquando panem,uel aquai” precio precario^clanculum nadi,nedeficerêtpræinaedia uicifsim particban tur.lnterea torquentur maforis notæ uindi, qui tenebantur in Curia, trctnort quatiuntur,interfpemq?,metumq;languentes,neplura.
Poftera lux aderar,amp;iam ad meridiem urgente folc,producunturè Curia ca ptorum aliquot millia,quibus ia!nfpesafFuifitm«lior,utquafiuitadonatinon cum fanguine peenas daturi uiderentur. Attamen impune no abituri. Stabant ad Remîani fluuioli ripam,ne forte occafionedata quis aufugerct, tum fatncli ci,tum fitibundi.Qiium uerofamemfedarenondabatur, innuuiolum licebat infpiccre,fed attingerenon conceflum.Tandem nefeio quis infoelicifsimæpl^ bis mifertus,dc fluuiolo miferis hauricbat aquam, allatis è proxima Icproforß domo uafis. Hic utdiffes irruere more pecorum ad aquales, certatim raptisc quibus potarefolebantcatinis,pronilabra ^elidisaquisproIucbant,amp;concJ ua multi manu lambebant: nam duos ferme dies,integram nodem finecp bo potucç detentifuerant in Curia. Confiftentibus autem diu Remfanis fluuioli ripam,folefubardenti,Duxequitum peditumcçftipatus exercituprO' PmxHmW. cefsit in medium.Quo uifoRemlaniprocidebant ad genua Ducis (ut fortaf froreditad fis edodi fuerant) erratorum ueniam prccantes,iacebanthumi flexis genibus Rtmfatiof. adfcfquihoram,priufquamPrincipis alloquiodignarentur.lnteraulicoscoæ filial ios ( annuente Principe ) collatis capitibus cofultatum fuit: Ad poftreniu furgcreiufsis,à præfedorum quodam principis animus aperitur, in præfcntia fcilicct,animo clemcntiuitam donari fadiofis à Principe. Quamuis uniiicr^ contra Ducem fuum perniciofamoliti fuerint. Attamen ut in poftcrum fidd lenaciores elle uelint,necg committantunquam, utbellis inteftinis impliccn' tur,immemores Ruorum fuorum,praeterea fua pracfedis arma dedant, longis haftis,afreisintegumentis,afncisitcmbaliftis,tormenrisq: pofthacnon ufuri, praeter gladiosamp;pugiones,practerucnabula,dimidi3rashaftas,armorum ni' nil geftent. Ad hacc articuli compofitac dudum litis in corona lcgebantur,ad
VMiÄewmquos conceptis uerbis uniuerfa turba iurarecogebatur.
cittrudpn» His adis captiui trahunturinpropatulum,caténis oncrati, ftragulis uili ducüur. tegete drcuintedf,nenudi prodirent, complurcs cnim compræhenfî fueranj ad
-ocr page 177-Liber I. ' 9n
àdfellasin'opct'C, quin abicâis quoq; ùcftimetis occuîtarantfefc,uettnfœnà uclinftramincquàmplunnii,quificcieprehénfi fuerant ftminudi.Qiiare né propudiofe proreperent in confpedum populi,fuuni quifqj tegumentum lé-di ctfcnmtexerat ; Rei ftatuuntur ad fubicllia iudicum, quæ füb dio ftrata fue-rantrcliquisRemfaniSjCnupaulo antêiurauerât adftantibus.Reis utcaufani dicerent permiirum fuit. Præfto Dux aderat, neclatum digitû difeedit à tribu-nali,non inter indices,at equo infidens aufcultando, quomodo fuam quifqiie caufam defenderet. quid muka C aftabant trepidijrei, qui præter morterii nihil fperabant. Indices uerôtam granitate quàminftitiâfpeaati, decem omnino Deeew enW detanto captiuorum numero pœnæ capitis adiudicabant,eorunl capita pro (liscapite portis item lùfpendiiuffiimjquo terrerent iniquefadiofos. Reliquis autem ca pledjKUHiv ptiuis plevifcç fuitinterdida patria : nônulli graui muldabanturære,reliquam nihilominusiuitatn enm ignominia degere coadi, pars magiftratus honore,
. fpoliati,pars armis omnibus præter cultellum quo panetn fciaderent,exuti ua gabantur. Prqfcripti uerô plus quadringenti de Remfanis,qui capitali fupplû ciofuiffent affedi,nififuga fibi côfulniflent. Qui trienniumfermêfuerantex-torresjingrnentebello, rurfus funtin patriam cumbona gratia principis rece-ptijtanta eft rerû humanarû uicifsitudOjdifparc^ fati perfidia.SeditioneRemfà na prouidefedata,PrincepsHuld.Studgardiam rediiqdimiÜalcgionc.
Interea CæfarMaximilianus AugnftæComitium Gcrmaniæ principtbus indixiqillucadCæfaremDuxbïuldrichusoratoresfuos mittebaqipfe uenire D.Mdx.Cd-noluit:fæpins ab Imperatore uoca tus,alind atcç aliud caufatur. Eo tandem res mitium peruenitjUtad locumconftitutum Cæfaieus lcgatus,ac ipfe Piinceps adeRgujl^. fent. Quare CæfarEpifcbpum Saltzburgenfem, Cardinalem Langium ad DuceniHuldrichum Blaubeyram Vuirtembergia: ditionis oppidum, rnittit legatum,conueniendi gratia Ducis, quo amp;nbsp;ipfum nenire mandaiierat. Dux uerô decem uirorum mitlia,ut armis,ita proceritate corporis cxcellcntium fe-enm trahitBlaubeyram. Vidi ego parnum quidem fuorum agmê, fed armis ôd innenumuigore præclarum,quod uelCæfar ipfeuiderecnpiuilTeqtriduum, aut quatriduum colloques hifee priuatiseft conceirnm,illic 2lt; epifeopus princeps feorfim,rine arbitris muka locuti. Difeefsit uterque, Legatus Angn-ftam,Dux in patriam.Quum uerôV uirtembérgi patrias ad fedes remeanqco mitis ab Helphenftein ditionem tranfeuntes,qnæ Vuirtembergiæ finitinia re-giuncnla,ipla fatis amœna,uini tarnen irnpatiensjfedfcracifsimi tritici,fcenicç» L)uxinter cundum,fuosfubind^reccnfet,æreis integumentis à capite ad genua munitus,exiguo equo,fed uelocifsimofretusagmcn nunc inter primos, nuncinterpoftremoscircuit,SCfnoscontemplatur.lnterea fuiprincipem tol-lunt ad aftra,fortitudinem laudant, qui nec æftu, ncc fiti, nec fame fradus ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
agmenadeltegaudeat. 111e ftatnram,aîiusacreum thoraccm,akus auricomas radiantisgaleæ pennas, alius equitandi peritiam, alius aliud in eo fufpicit,£ô acclamatione probat.Nam dici uix poteft,quanto ea gens,lit in fuurn t)ncem afEedu,Dux equo nonnunquam propius accedens,qno modo pro fiftulefla-tu,tympani(ç crepitu fit incedendum,belli rudiores hortatur.tribuni quoqne, amp;nbsp;qui militiæ pcritiO|res erant,quorum copia turn aderat, circumennqiam uC' lut inhoftem pugnaturi fçpius aciem inftruunqôC ordines conftitunnt,donee mediumdiei proceflerat,amp; ipfi uiæ mukum fuperauerant, diuertnnt igitur in mfo meridiein uicos Comitis corpora curaturi,nihil mali uel fubornantes uel
i kifpicantes.
7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erat autem Hiltenburgum cafirum,Comitis,hand ita proenj, de quo cnfto
5 des acreo tormento iaculantes cauponam,in qua multi fedebanqpatinis Sdpo culis intend, qnamuis illxfis omnibus ( per condaue multis retertum uiris ) tdns
-ocr page 178-9 î I V virtemb. Comment-
kQas abi'ret,tarnen feditioncm non paruam cÔcitauit, concurn'tur 5^ ad arfl** fid arma damatur.Dux ut erat indutus in mediû paucis equcftribus illico pf^' rurnpmEthuiufcetumultuscaufamquærenSjindignifsimè tulitabarceuo^** è fubiimi fe fuoscg defpedui haberi,nixus uniucrfam uallem unà cum uicis Crndio perdcrcjobuios quoslt;^ ferro ptemere,tantum facinus ultum ire. QP’ icterriti omnes Vuirtembergi,aderant uicini Kurchani,Vuilenfes iifxo poplité principe uenerati, fandi copiam nadi, fumm^ere rogitabanii ne uicini,hufus rei penitus ignari, perderentur,ne pauperes Coloni^ledcf^i* tur,fi quidinftdicuftodcsexarce deliquiflènt. Verum fi non aliter fieri pois'*i adarcemCxpugnandâJeforeprimos etpromptoSjmodomifcriColonipf^'' fusinnoxii,Gntin tuto:quibusauditiscaftrSiubetexpugn3re,ÔCquoquûgt;’’‘’| do capcrejdi Ao citius aducrfus collem feftinât,colubrina’,talcones,8C nonni* laiurtjemagnitudinistormcnta,quæ campeftripraelio trahunturidone3,crtp' tant aduerius aiccm. Hoc uifo cuftodcs elapfi difFugiunt, ÔC caftrum uacuuij* rclinqiiunt^tormcntorumtonitru3,tumuirorumclamor,fremituscç, totaus'' leperiônabann Comitis coniunx audito tumuku, recç percepta ( nam pro^^ me in oppiduloVuifcnftaig Cornes fe plurimum continebatlfeftinatadpn'’ c*pem,qucm precemolliri conabatur,ut cœpto defîfteret,afferens adhæcard daues,aperirB uoicnsjpfa prægnans ante pedes Ducis prouoluitur,uifagt;’! Dux ocyus aîlcua t,ô6 bono iubet effe animo. Sed intcrea fecuribus fraclï^f**' fihunt portx.Orat præterea Comitis coniunx, ne quicquâm dcuaftai etut,^ que ad fui coniugis aduentum. Cornes enim ab Helphenftein in cotniti)Sin*' periaifbuSjAuguRæ tum fuit, cui ( quo malum malo adderetur) equus ungü* ïæiducrus infregerat.Duxarcem præfidio de fuis munit,ôi^iterStudgardian’ uerfus côtinuat. Non multo port arcem iufsitcomburiuelutifulpedâ ôiVoi* tembèrgis inimicam.Sicimproborum pcrfidia cuftodum fedes amanauer“' lur in ancres.
H-ud ira multo pôft,Max.AemilianusRomanorumTmperator,euiuist’f' , cefsit,ibib€llorum fomites undiqi fuboriebanrur,interReutlinganos ô^pt^ , cipcm non admodumconueniebat.Eftenim ReutlingaRo.lmperqmunit*' piùm,uicinum Vuirtcmbcrgcnfibus utercç conterminus ager, cÔfines fyln^» coniundilimitcs.Acciditautem,cafuneaninduftria,dubiû,quodèVuirten’' bergtcts fakuarijs quidam Reutlingæ à ciueintra mcenia,occideretur. Rcq**’ compcrta,paratukionem princeps,contrahitcxcrc{tumdefuisfubditis,exm’ proutfo in media byemcRcudingios,obfidionc cirtgit,amp; addudis ingctimO' le mach!n(særc!s,qu3s Bombardas uocantoppidutnfpremifsis ante paiiluff» qui beilum indicerent) oppugnat.Oppidani lubitodiffbrtunio perterrfti nonfradi,protinus occlufis portis, pro muro ftrcnuè pugnaturi, ftabant,tof' mentis in caftra fæuifsimé fulminant. No Au quo facilius oppidû lèruare,qi*^' ant,crümput,fubürbanasegregicconftruAasædes,ipfifua (ponte combutû*! muros aceruo proieAilium faxorum indefcHc muniunt, fpcm capiunt, bofttJ in tanto frigorenoil pôfledurarc,crat enim circa natalem Chrifti, quo tempO' refrigorafuntlatudifïi cilia, quæ tummaximè(àfuicbant,nixakaiaccbat,fol^ proximèadaquariumfeftinante,perieruteVuirtcmbcrgismukifrigore.Pt3t' tcrca efus etpotus geluconcreta fauces militûmolcftabant.lngentes flagrant ubicj pyræ,magni confpiciuntur ignés,aptid quos Vuirtembergi (e defcndc' bantquoad potuerunt aburentigelu.Duxuerônhilofegmor ad urbemeX' pugnandam,totus accingitur,uiliTago teAus,ô(^ rufticano pileo,circuit, horta turluos,ut animo forti frigoraperferant,ÔCdomet,iubet ignés fieri, cafülas in-fodifubterraneaSjbreui tanto laboredefiinAos fore. St3bantimmenfo,nii' merofae Bombardas hiatu,quibus in teAa perdius amp;nbsp;pcrnox,abflt;^ ulla interd pedint
-ocr page 179-Liber IL
pedine crebris tonitribusirrumpitjgneos globosemachinis xrcis,atrocivis intjcitôC extrema malorutnmala ciuibusindefeffè minatur. Oppidani rebus fuis nequaquam diffifi,ftrenuè patria defenfitant, nihd intentatum reltnquûr, quo reufterequeanthoftibus, adfore propedicmfubfidium,uel ab imperialû bus oppidiSjUel à Sueuico fœdercjiteras quibus auxitium rogitarêqhuc illuc '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifsitare fruftra nituntur,intercepti tabelliones ad prindpem trahebantur, ah
1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jlUs explorât omnia princeps quæ fierët in oppido: Qixapropter iniquiore for
i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuna,quàmi obfidione premebantur oppidani,quibus cum fæuoBrumæ §eki
it) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimicandum quo® fuit.Nam denfa glacies aquas obduxerat,fontes riuitç fri
gore conftiterant.Ciues aquatum primo laborabant inopia,li (quod faepe fie-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri folebat ) igneus ex xreo tormento globus (uperne fucrat illifus in teda, latu
rus incendiù,bunc non flumine fed nmo cogebantur extinguere.Deinde nuL i ciuium uel farina,uel ufuliguorum,uel alqs rebus aduerfus obfidium necef-
farqs ufcp adeô prouifum,uC oppugnationem diutulè ferre poflèrit. Humilio« tes domos pro focis urebant,etfi manuariçmolac pro necefsitate fuilTent extra
■ ûæ,tantæmultitudini paucæ fufficerenonpotuüTentjprætcrca magna mûri gt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pars æreis euerfa machinis amp;nbsp;horrifono tonitru coneufla corruitjàltæ Brumali
lt;• gelufoiræ concreuerant,hoftibus aditum præbebanthaud ita dtfficilem, qui-bus malis opptefsi Reutlingani Huldricho principi fe dediderunt, Princepâ gt;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbe præfidto de fuis munira,domum fe recepit»
(' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Commentariorm Libri primi Fwitó»
r COMMENTARII DE VVÏRTEM# jjl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BERGlAE REBVS G E S T l S, H V L D R l-
j lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cho PrMicipegt;Ltfgt;er ï U
1» i»
ƒ
gt;
»
R1N C1P1 s Huldrichi factum uniuerfas urbes imperij territat.Ët quo DuxHall ^^^^magisVuirtembergenfiducatuiuicinœ fucrât eouiucbant anxius, terror«Jùit rej nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earn ob remfingulæ protinus armaluftrare,faxo proiecffili,muros ar
mare,colubrinis Ôifalconib.acrias turres munire,Bombardas edu* but» cere,portis euftodiam præficere,figna nouare,haftas ÔC enfes cxtergcre. Cor» poris aerea integumenta ftudiofius expolire.Denicç nihil eorû omittere, aux facereuidentur,ad ufum belli,fuit iamdudum fœdus, inter Sueuos idtum,tor» tafsis àmaioribus excogitatum,quo pacis aima* ftudium uigerct.ln eo feederc multi principes in Germania fuperiori,multi Epifeopi,complûtes Abbates, Principes,Comites,Baroncs,acnobiles urbes infuperimperq Romani pluri-m3cmaximælt;^,quamuisidtœdus è Francorum,Norirorum^Vindelicorum, Bauarorû,Sueuorum(Ç proceribus longé latelt;^ percufTumfuit.Attamen uno titulo Sueuicum tœdus adpellabatur.In horum fœdere Reutlingia quoeç fuir» ob id extemplo res ad fœderatos delata(Reuding3m fcilicet ab Fiuldricho Duce Vuirtembergenfi,capta} tumultus haudab remagnosexcitaut. Coeût fœderati,femel atqg tterum concilia cogunt, Dux Huldrichus expugnationis Reutlingante rationêredditurus,limodo uelint admittere,fuaptc fpontè pro» dibat,fœderati,Ducis infignem prorfus audaciam,Reutlingæ præterea dedi» tionem ferentes ind»j^nifsuTic,audire ducem nolunt. Adde quod interregnum mortuopridemCseiare Maximo Aemiliano belli minas portendere indeba» tur.Fcederati non dmcundantur,bellum Vuirtembergis indicunteer faciales ex more nobiliû pucros duodecim, qui præfixas equeftribus haltis ad pria cipetnliteras ab hoÙibus fingulatim fubfcriptas ferebant. Qtxos princeps bu» g g maniter
-ocr page 180-$î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vvirecmb.Comment,
manitcracccptos acauretsnummfs opulente donates fmpuneremifit. Hlsà‘ t)i(xï fit!i f- citsutrinq; paratui excrdtus.PuxHuldrtchus,fidens antmi, ferutdus Kmitum c5 ta,|5criclit3i t cum fuis maIuit,quàiTi Reutlingam gladio partam reftituere. O'’ fcribit, nbsp;nbsp;nbsp;id c furs tilled fubditis habere deledum parat,opptdts futs arma, fruméta, cup
rus,qui deucheïentbello neceflanamandar.Bellicas exæremachinas ingcuö mole Eibrefadas protrahit in prop3tulum,pulucre fulphureo, plumbcis »ten* globis affatim prouifas,animo forfi,propulfurus è patrijs agris hoftemiâdh^C ne duceretinpræliumfuos bellandi fortafsis imperitos,ob diutinam paeeW) Kobilhß^ mifit ènobilibusaulicis lohanncm LeonhardumdeRifchach,qui ftipcnlt;i'? wj/idàRir conduceretHeluètios.EftautemfamiliadeRifchachapudSueuos,exter0S^ febath. tam belli uirfùte,quàm rerum ciuilium prudentia uerènobilisrFuitantcpuu'i* inuidilsimo Cæfari noftro Carolo v. atcÿ adeô Romanorum, Hungaroroui) BohemorumcjjregiFerdinandononinpoftremis amicisEck de Riichachc-ques aura tus,cuius aufpicio duduq; (_ nam pedeftri plærunc^ præfuit exerfl-tui ; rem fæpifsimè bene gefsit uterq; tum in Gallrjs,tumplurimum in PanuO' nijs ubi etiam uitam in bello fîniuit,dignus qui nô mea Carica fed Attica qus' dam mufa pofteritati commcndetur.obticeo totEberhardos peregrinosnut' drichos,Nicolaos,Friderichos fortifsimos à Riichach quos cgonouuNfC^^' pingam nanefuo coloreclarifs.Dn.loannem Vuernerum à itifchach ordinf* Teutonici fummûin Germania Dynaften, que tam politiorelitcratura quarts iuris prudentia ( quod ipfà etiam inuidia fatebitur ) longe præftantifsimû,at'î adeô omnium ftudioforum Mecoenatem,nobiles amp;ignobi!esucre prædicat, amant,uercnturiob earn rem gens ea talis in Sueuia qualis olim RomæP' biana domiforisc^nobilifsima.Paucispôftdiebus uiginti Heluetiorummil' lia Studgardiamnumeratodiuitemanuftipendioucncrunt. Quos princeps una cum fuis educeredecreuerat in hoftcs.Sed mutatocôfiliefuæ gentis(iwn’ conferipferattrfginta uirorum milita;dccies milleuiros proceritate belli^P^ ritia præftantes iungit Heluetqs,ad arma reliquos imperat eflè paratos,ut li ut niât ufus educanturin fubfidium.
Dux exercitu fatis ut uidebatur in (Irudo,con tendit ad Blaubeyram ftixdi' tionis oppidulûjillichoflibusingrelTum præclufurus.Alacris animi princeps, adhucætateflorenti,fortunâbellicupitexperiri.Traducitilluc’ingentesamp;iU' numeras Bombardas,largifsimum præterea commeatUm couehit, fed frullra. Foederati copias quantum poilt.int,cogunt,haftatos milites,ære merentesuæ diep cönfcribuntjpaucosintradiesplus trigintamilliapeditum,adhæccquit'lt; fffderäti co odo millia cöntraxerunt.Quorum pars maxima bellis adfueta iuueneus {gt;i4t contra-: da,deBauaris,Vindelicis,Noricis,Francis,óóèpotentifsimis imperij ciiiitaf'' bunt. bus,in Sueuicufeedus iurare folttis cogebant exercitus. Cæfari quocR Rom3' no negotium fadurus opibus, armts, æreis bombardis, tam ualidus ?Impeï3' tores erant Bauarig Dux Guilielmus,amp; Georgius à Fronsbergeques auratui rei bellicæpcritifsimus,cuius dudupofteaquoque Cæfar Carolus v.inItalic» Galliaq; res multas præclarè gefsit, audito quod Huldrichus Vutrtembergi^ Dux,ad Blaubeyram fecontulerit,8CHeluetiosadfeftipcndiopelledosacccf fiuerif,extemplo Sueuici fccderis Duces Vlmam ( qüæBlaubeyræ finitimad» lies Imperij Rom.urbs ) copias fuas adduceredeftinabant.lnterim cum Heine tibrum primqribus aguntfocderatimifsis in urbes eorûlegatis, neDucisHw drichinegotiôbdloœ fenuncimmifceantjfuos abfeedere iubeant, memorcs fadæ pacis inter Cæfarem Max.Aemiltanum,ôlt;f auos noftros,pacem tranqn» Iitatemlt;^feruaremalint,quàmcôtrafœderatos,atq3 adeôRomani regniptn' . ceres arma fumere,quibusinociodegereliceat.HocauditoHeluettj iuosab feederedomum per nuncios imperant.Quibus autem difccdentibus in tiiuio du^)
I,
-ocr page 181-Liber II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 H
dux,animi(^ dubiusafsifl:ensadfuos,adhuncmodum locutusîQùom’cnuc uertam fortifsimi,omnem fpem^cundamc^ belli fortunam coUocauerâ in Hel uetios,quorö præfidio patrios tueri fines,hoftesep propulfare pocuiffem,nunc inaïdücogunturnoftræ'copiæjUinbusexutusadrto,boftiIudibrio,mihi’dani noîi^idenim proderat euocare gentembellicofam,nifi decernere cumbofte fedilïetanimo,nihil omnino periculi fugiturus. Eft uerô iam quod gaudear, quod(^ fedulô ttiumphet hoftis .Quod ad manus antea quàm fuit uentum ad unum uidi fumus,non ignoro de noftris efte uiros adprime ftrenuos, quorum triginta millia producere poffumus adpugnam,genuina quadam animiforii-tudine præditos,atbeUandi propter diuturnam päcem prorfus ignaros: Quare domum recediteproutrihueftra,priftinalt;çfortitudinepugnatc propatria, quantulicctîEgo uero licet extorris ÔÔ exul patrfis expellarledibus,haudqua-quam tarnen abietfto prorfus animo quiefeam,donee aufpice Dco,uita comité, fauente Fortuna, uobts reftituar,cuicç digna fa dis præmia redditurus. Hoc audito Vuirtembergenfes magno ftemitufortunam fuam,qu3cfti, quod non, liceret ad manus pugnare,collatisc^ fignis,Martis aleam tentare,domû quifqj fuam dilabuntur.
Princeps auxilioHeluctiorum deftitutus,animum prorfus abieciqnec oppi dapt3efidtis,necarcesmilitibus(degcnte fualicetbellandi gnavoshaberctq plurimos ) fatis oportunè munire potuit. Aduentum hoftium non armata manu, nec^ colleda multitudine,quod maxime cupiehat,expedâs, fed dniifis in îocamunitoriafuis,hoftilemimpctumuelinbibuit,uel quoad fieri ponntpa-lantes in ordinem redegit.Sueuici foederis agmen tnterea loci caftra pofuit ad Heidenheim ( aras flautas quidam uocant )inueni illic olim in uetufto Faxo l{gt; HeHenbeiW^ teras grandiufculas Romano more incifas,atiampræuetuftate Fugientes,amp;oi’jwet«r. exeFas,utlegi no queanf.quibus omnino quid uellent in dubio fuit, nifiquod coniedare potui,non abs re dodos in earn uenire optnionem,qui putent aras Flauias dici hoc oppidulum Halbuochæ fyluæ uicinum,cui Hclenftein arx in afpera rupe,qu3e uelutin ciuitatulæ tutamentumcondita,cxpugnatunô adeó facilistcui Stephanus àLichen adprimè nobilis,3ctate Feneda,p væfuit lœdeva-tis aliquantum refiftens,at intra paucos dies SC arx amp;nbsp;oppidû imperata faciût. tusibi fubafperumnonincultum tarnen,ftrenuolaboredomatur,frumentifc raXjUites obcœli triftitiam non producit,fYluæfagis ôC quercubus amœnæ,fe lis aptæ,ceruos po tifsimum alunqpræterea ferocitatis eximiæ lupos,feti geros ' apros,paucosillicurfosuiderelicet‘.incol3epræteragriculturampecori ftudêt habendo,æseFFodiunt,ferrumprocuderedodi,Fluuius adprimè piFcofiis pet uallem fertur exiguo prorfus alueo,fed interim ftagna plurima ex induftvia fada præbet,Brent2:ei nomen qui uoluitur paulo pöft in Danubium. In co tra-i du monafteria tria fuere magnificè condita , cenfu redituq Vatis opulcnta, g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kungsbrunna,AnhuFia,Heruuertinga,quibusin fidéproiinus accrptis,pcr
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HalbuochæiugafaciuntiteradVulfamftuuiumproperantes,propèGaîppin G£ppmg4
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gam caftra metati funt,oppidum campeftriloco fitumjturribus altis,uallo fof- MuilatHr.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faq,fatisegregicmunitum. •
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PræfedusciusoppidiPhilippus àRechbergcognomentolongus, quôdd
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proceritate corporis impofitumhabebat,uirnobilis,ôdgencre 2lt;opibus,bela
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licaîrcinonimperitus,aeuimaturu8.isinducem Fpedata fide,propatriambri
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multôpotius,quâmcumhoftepacifcidccreuerar,moEniain deditionê peten-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibusfoedcratisanimolcrefpondit,occidendum fëpriusinftar bouis quàm fe
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuo,tradatur oppidum portis occlufis eines in mûri propugnacula conftitu-
7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tos hoftibus opponit.Hoc audito,fœderati bombardas expédiât,oppidi mui'
nitiones aggrediûiur',3ereis undiqp machiuis ciuibus honoré forfan incufTuri.
g g X Vcrùtn
-ocr page 182-916 Vvirtcnib. Comment. * . »
, Verum præfedus unà cum ciuibus ftrenucrépugnant, æreis afsfduè tonflt*^' tis tri èaitra fæuiunr,ad murum prt^ius accedentes cmifsis eminus globis,aj’ Ächcronta mitturtr,plurimosceufulminetalt;fios interimentes.Telis ultroO' tro^ mifsis plufculum dierüm,utrincß nonfinedamno perfeuerât.Eratadn’^ n'latus turrisantiqua quadrangulan’s extruda,lapide quadrato, quam pra:^ alias acrius oppugnabat extrinfecus hoftis,eius ruinam formidabant oppi^^^' nijtimebant enim he collapfa urbica teda ruinis opprimeret, aut foflam €01”quot; plerido facilem præbêret acceflùm oblîdenubus. Ob earn caufam praefedin” uel inuitum compcliuntjad deditionem.Qui tarnen abieeftis oppidiclauibuS) ipfe nec^ ptodirein medium,nec in FœderatorSuerba iurare uoluit, perfiß^*’^ in arcequä in urbeducis nomine habitabat,donec publica fide per Foederato^ data liceret abire,quocunlt;^ libitu eflet.Si princeps tali moratos in ducatu more præfe^oshabuiffèt, baud dubièmaiori fànguineSueuicoFoedericoiii'î tiflèt hocbcllum.Rechbergus illenô multo pôft, quendam ex eo numero confpiralterantin exitium Oucis obuium fransfixithafta,nô impunè feres, iß' qüiens,quôdPrincipiferuus,ignobilis nobilibus indixeris bellum. Earegio' nis pars præter qu3 quoduites raras parturit,alioqui fatis amœna,frugifer^^ muitis ab omni parte conuallibus admodum iucunda,fyluas bine, ill inc oftcf' tatamoenitatelubentes,arborumfertilitatecommodas.Pagiperuallemfqu^ Vulfanadefluuiolo Vulfauocitatur)pulchris aedibusurbanorituconditi,»^ quenti cultore célébrés,denic^ ui pecorum,cultult;ç ruris opulêtiam iadantts^ hocinterim Fœderati milites infeftabantjpræfertim quæ uel ad uidum, pabulum facerent impunèrapientes,3rcesutrinlt;jmontibusimpofitæ,lateco ipiciûtur in bac ual’e,quas licet expugnatu difficiles ultro deditas audiuinitiS'
Interea mifsi quiBlaubcyramjCui Volfgangus àRechbergpræfuit,qui tath nobilitate,quàm iuuenili prçftans animo,reftitilïèt hoftibus,nifi uitfius iniu^a temporum,ciuium(^ calamitatedeterritus,in melius confilia fua retulifiètjOp* pidumôCarccm Sueuicofœderidedebatcumopulentomonafterio . hisregionibus afper,alpeftria contingens,arduus cultura,uitisimpatiês,actrii gulm reracifsirnus,nemorum pra?terea fœcunditate profper,in eo tradu imo2 fonteNicri ad Blauum, deinde ad Licum ôô Oenum rurfus ad Danubij ripas amp;nbsp;ortum,hinc per Saltus Hercyniæ finiftrorfum ad Nagol tS, hinc ad Francos ufcp per iugamôtium,populus afperadlaborcmnatus,parcoparabilifÿuidti cÔtentuSjUon nififefto dielargius agitare,genio($indulgere. Nuptias quoej fumptuolèpro opibus fuis celebrant,aliàs aquæ potorcs,potifsimum latfieu^ (fiitant. Quidc quod probro datur foeminis aliquando uinum bibentibus in-'j peradpoculafiquifrequêtes Agricolçfedent,prorfusaudiuntmalè.NccniO‘ liueftitunififeriatisdiebusinccduntalioquifortes ^pugnaces,modo riM uiuendi ueteres Sueuos adhuc referunt,quafi robuftifsimæSueuorum gent'^ Teliquiæ.Gæppingis igiturin deditionem acceptis confeenfo colle Kurchay* uerfus abit exercitus.Nô ita procul à Gaeppinga balneæmulti nominis extât, non fuaptè natura calidaf,fed ahenis igni lubiedo calefiunt, ad fanandos oif^ nifariam morbos adpofitæ.Abamarof qui propemodum uinipræfefertacri' moniam ) quem feruant aquæ fapore nomen fortitæ funnibi Bollenfis ager u* cis,frumêtis,{ÿluis iucundus.hac tranfeuntes Aichelbergam iam uetuftatecol lapfam fpeculam.quam Cornes Aichelbergus incoluitolim prçtereuntin las interim prædabundi milites euagantur,edi(fio tarnen Imperatorum multo antè cautum fuerat,nc quifquam mniturn prædaretur agros,nimirum ftipédio quod fingulo menfe præfenti pecunia numerabatur,contcnti manus à rapin’ continerent.Verùm tanta perditorum pleruncç hominum colluuiesjuecferto neclaqueo côprimi poteft,ut abftineat ungues ad mod« uifcatos,ÔC ad ferini’
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compiianda
-ocr page 183-Liber 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9î7
compilandantmisadfuctasmanus.Bonjsego nondctralio,qui gloriam, uel in militia quærunt,fed hifce mille cruces optarim,qui pro nihilo ducût occide-re,furari, ne dicam proderCjdummodo niimmis onufti domum redeant,aut inpræfentia gulæiuencri^feruiant,paulopôftadinfcrnosmanesagminatim defcenliiri.Qriid multaç'illinc redid proficifcitur exercitus ad Kurchæ mœnia milïô præcone,qui Vueilbaim oppidulum pofceret in deditionem, extemplo Vueilhani fe foederatis dcdcre de(tinarunt,cledlis ad eâ'rem Senatorculis duolt; bus,aut ad fummum tribus.Eft caim ciuitatula non admodum grandis,babes infra fupraqg fuburbi3femultômaioia,hominesineolimplici,rudic^ prorfus ingeniOjfed uiri ft res pofcat baud ignaue pugnaces,ad quatercentCi,qui fe co-tinebant intra muros.expedlan tes eorum reditum,quos ut fe dederent iamdu-dum ad hoftilia caftra legauerât. Aft ueró dum conueniendi ducis Bauariæ ca ptantoccafionem,dumeuntredeunt{ÿ nitiniumcundlabundi,funeftusmilitu gregariorumeoetusjoui fortuituconHixerat ad Vucilhæmcenia,circuirecŒ-pit uallum:Nam qui hieran t intus,ageban£ ocia,neminem læderc, fed è muro, colloquicummilitepanemproijcere,uclutiiam{adïapacc,folebant,hicè foc-deratis unus extra mûri uallum æneo tormento protinus emiflb in aêra,cxpu-gnandæ ciuitatulæ fignum dédit,fit illico concurius,fit clamor; Ad arma,ad ar ma,iam qui mûri pinnas obferuabât. Ab hofteforis æreo falconepetebantur, ipfiinterim nô aufireferire.prius àfenatucapitis pœnacautumfuit,nequem-piamlæderentexfœderatis addeditionem parati. Sedinterim totus in expu-snando muro miles eraqfortèfortuna in oppidâ tralatæfcalæfuerât deSubur Bijs.Et rotæ partim in foflam cœno turbidam c detraclae plauftris ) dcmiiræ ia-cebât.Miles igitur ablata côfcendendi muros anla,cum impetu fremituq; portam prætentis haftis inuadit.Euulfis è cardineforibus unis,ad altéras euerten-das haftis amp;nbsp;fecuribus accedit.Ciuis hoc uifo,fortifsimè refiftit, ac ut rcs ex-pofcebat,abfcß du(ftore,fua fpontê, militem nunclancea, nfte gladio rctundir, tanuascatenis ferreisimplicitas mordicus arripiqaeai retenîat,ingcntia faxa quaîforte fuerant admanum rempli extruendi gratia hue uoluit, ôThaftas per patentes portæ rimas ab oppugnantium uiribus, aliquantum diftrarflas inler-tas,ferro abfcindunt,8lt; pro renata militibus obfiftunt.Non enim audebant co tra magiftratus edidum æreisutimachinis,donecad fummûpropedifcrimen ueniftèntjibi tumuitu procul audito:Tribunus quidam rnil!tum,admiiîlt;gt; ccle-ritereqüofeftinusadcurrtqmilites obiurgans,atqg adeôuerbis uerberibuscÿ repellensjfacrametimilitaris admoneqquôdin deditos abfcg dudu iufluqUm peratorisaufintarma tollere.Militestandem fremitumulto difeedStab oppu- vueylhdli» gnatione,quæ resciuibus bono fuit,eorum nullus euafifTeqopinor, Quin eo- beratur ab rumbonamilitiprædæfuiflenqfœderatorummih'tûplus duomilliaforis erât. öpp«g)M;ic« Ciuium non plures quadringentis,quorum pars minima tuebaturpoi tas,rcli ne, quis in mûri propugnacula diuifis. (^li ueio ftabât ad tuendas portas tot oppugnantium Clicet holies anguftèconfifterent ) infultus diu ferre non potuif fent.Deumimmortaliûqualis indignatio, qualis execratto erat inter fcelera-tos milites, partim quod lente nimis egifl'ent, partim quod è faucibuserepta præda uideretur,alter alterum ignauiæferocius infimulat.hratautem oppidu lum,pecor’e multo,fuppelledili tnulta repletum,nec finqpecunijs quas in tem plum dues depofuerant.
ilnterea fœderati non prôcul à Kirchaim in uindt ualle, fed extra teli tadurn lefingæ caftra pofuerunt.Eft hoc oppidum fuaptç natura, deinde uallofoftar^ turribus atque adeô mœnibus ardyiis amp;natüra ÔC humana gnauitermduftria munitum,planolocofitum,cliuos habetuitibus undit^ côlitos. Ageraltoqui frumentiferax,fYlutecircum fagis QC quercubüsumbrofæ,feris abundantes*
g S î
-ocr page 184-9 2S' Vvirtemb. Comment-
Rfui per conualïcs {ncundo morinurc mœni'a præteHabuntnr, quôs aluco âo pro magna parte intra mœnia ducunt,ac per uicos difcurrercfaciunt.Ciiii lis in eo oppido oopulus,ad pugnam fortis amp;' accr.Olim temphim fuit eiusr«' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gionis incobs co m m une, unde nomen habctjilliicaThcckilluftrifsimi quofl'
dam Duces ftabantDeum faluraturi.Fœderanneociofi fédèrent rionnullos« tiibunis nnttunt,qui caperent finitimos ei præfeduræ uicos. Quibus in deJi' tîonemprotinusaccepnsiadclTedido citiusadcaftraJicuiflet.Verùm neqtH' bunis amp;nobilibus quibufdam fineprarda redirelibuit,militi gregario capital^ fuit agros urere,colonos prædari. Verùm tarnen quum tribuni plcricp rapini’ inhiarent,cumu!andisc^manubps intend rufa pafsim popularentur,adcuni rtodum cçteri prefertim ueterani benenummatos agricolas adorti,ucluit3ud p^ecunia fpoliant.equites ruriu3gantur,hincarmenta,hincouiumpecorumtp greges abigunfjin Bauariam autad Francos.QyidCquod plurimas quadrigas nino grauicer oneratas Auguftam uerfus abducerentipfi Duces,præteringtf t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem prædatitîj pecoris multitudinem.PoftpIufculum dierum fœderati calba
foluûtintadis omninoKurchanis. Dum uerô quôduidebatur fecurus mak' rumiongiustntra uallemfplendensexercirus ibar,ex oppido quidam detiU' rifublimiiacuiaturagmenærea machina Cquam Colubnnâ uocant)iâusoj' dinis alam turbat,quàm fortècorripittArreprts ad Stygios manes militum'nó' X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullis,qliodcumfcrrentindignifsimèquotquotaderât doryphori,côuerfis^
fignis,unouelutimpetu fine lcalisetiam,uolebant oppidum protinus expu; gnare,p3riteraceuertere,quod,meaquidemfententianon fine fanguinccapi potuifïèr, egregiè munitum. Sed imperator in ordinem reduci militem,fig'll procedcre,uiamcontmuareiufsit.
lam uentum eratad Nurting3m,quam domina Brandenburgêfis dotisnO' minetenebat,ob earn caufam Nurtingani faufto mehcrclè iîderebelli fæiiitô non expertijdegebantab armis ociofi uitam,cum uicis in cam p-rtefedurâpet' tinentibus, hosigitur illæfos miles præterqt, Neccharumtraqciensinfylua.n’ S:)iludrcho;i Schonbuoch,Tubingâuerfus abducebatur,eiusfyluæ longitude côtinetdç' huoch. des mille paflùs,eius autem latitudo non ubiqj pari modo metiri poteft, alfas quingentis,aliàs mille,aliàsbismillepafsibuseuagatur,intericdiisaliqiiando campis St fluin')s,aliquando uicis,ac oppidulis interpefitis, in ameenifsimarti radifpergitur. A' pulchritudincproccritaterjfagorû fyluaSchonbuochian^’' menhabeqtantàferarum præfertim non ulqpadeôferocium foccunditatefca' tens,ut lilac tränfeuntifueritominofum nificeruorum pafccntium,amp;' finep^' uorclibcrer^ uagantÿ.im,confpexcritarmctifpeciegrandius agmen,ineapO' tifsimumfyluafefeprincepsobledfabaqdumfortuna fincbat. Acpræteranas inditioneluafyluas,quarüpcrHercynitpfaltus,amp;ubilt;^pcr alpcftria (qiiibu^ earegioclauditur,auroram uerfus) multitudinegîoriatur,præternemorafp2gt; fimuirentia.SchonbuochægaudebatamcenitatejilliçdiunoducpmorcmaK’ rum uena tui deditus obequitabat autumnitempore ceruos intra cauam non' nunquamfedensarborem figebaf,aduentitiospræfertim: hyemeuerófyln^' fires apros uenabulo excipiebat.Acffatefaltus indagineclaudebat, feras aggt;' tando,à fummo fæpemanediem terebaqaduefperamufcp,finecibopo£UtJ) Arxdd puU non finemoleftia fedlatorum.Êftin ea iylua arx parua quidem, fedaffabrècon chrdsfrgos. dit3,quae felFum laboreuenandiprincipem excipiebaf, cum paucis QCintimis quidem aulicis cæteri uel équités,uel uenatores in prædtjs illicagcbant,iacen' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes in fœno.Namprincipishæccine domus ad uoluptatêpotius quam adaffl'
plitudinem,fabreradla fuit à primo VuirtembergorûduèeEbcrardo Barbate, quam mûris quidem latis,ôôad prohibendum quoœ impetum celfîs ædifica' uerat, intus planicics exigua, ubi domus ædita lapide ccmentitio eduâa, tria compledcns
-ocr page 185-Liber IL
919
complcflens aut ad fummum quatuor tabulata,ubi principis conclaue, ÔC no biliutn habitacula,teétum planum,non Germano fedltalico more conditum, intus ad ingreflum domus, Atrium familiæ deftinatu,folum ad reficienda corpora,nô illic uel habitent,uel fomnum capiant, foris,ut dixi, ftabulantwr equi, manfitât équités,interdiu nem o nifi nobili s intromittitur, euftode p ortam a d-feruante,foffamprætereacircumduxeratidem duxEberardus C adinftar arcis omnia ) cum ponte fublicio,penfililt;ç quem nodufubtraherc folent.ln monu-tnentumportæDuxEberardusproximèadhancarcem monafteriumcondi-derat Canonicos reguläres quos caputiatos uocantlongius afcitos addiderat amplis redditibus ôôcenfibus condonatos.Erant ætate noftra uiri do Arina,ui tætç puritate confpicui in eo coEnobio,quibus Antiftes præerat( quem uoca-bantprsepofiium/rheologiac Baccalaureus nô imperiolè ne^ cum faftu,'ue tum demiffus animo regebat domum,tam parêrc,quàm præefle‘,paratus,una-nimiuoto uiucbant,nô fuperftitiolè quæütis adeamuiuenditormam regulis, diuinisadftabant,8lt;horarqscanciunculismore Canonicorum,deincelebta-bantdiuina,reliquum tempusleéhonidabanqnullo ciborum deleéluprseter cÔfuetudinem cômuncmomni'ü.QirincÔmunimenfaparitcrutebâtur,initiô facratçmenfælegebaturèfacro codicediuinusChrifti ïermo,quidahatanfam difputandi,imô colloquendi de rebus altè perpendendis.Erant aCit plæricp ma gifterii titulo decorati, Theologix' feélatores indefefsi,colloquio cum menfa tublato,fuam quifeç cellam repetebât amantes inter fe,ncculla in rc difeordes, ineo côuentuGabrielBYel,eruditione{uxtàpietateclarusuitamfuamfiniuit, PrincepsEberardus ineodécœnobio uita fundus uoluit fepeliri. QtitnÔ ita diupoftquâcreatusinDucem fuerat,morbo Tubingæcorrcptus obqtdiem fuum,tralatusilluc,magna Canonicorû,monachorumlt;y ueneratione fequen ttbusTubingéfis Academiæ (cuius author erat) proceribus atcç adeô ftudio-fis omnibus,unà cumnobilibus aulicis,atq; cum fenatu populocçTubingéfi,
adhibitis facrificiorü quibufdâ,ducitur ad eumjquc deftinauet at ipfus in uiuis adhuc exiftenslocû,de fepulchro magnificêtius exttuendo labotare uetabat, maluit eniin fandè magis quàm fumptuolè terris niandari,fepulchri5 ( uulga-tioribus baud impar) extabat à terra cubito non altius uno,iricifa ducis armati ftatua,cumgentilitqsinfignibus,3erea quodopinor area tenebatur htîmicorpus,eodê quo caputiatihabituueftitö,tumquo feruaretur àputredine uarrjs il lituferebatur unguctis,paries proximusEpitaphiü tenebat unû atq; altetô ab HenrichoBebelioPoêtaLaureatopræceptore quondam noftro fuffixû, ateg adeô (axo infculptûjquodadfcriberclibuitob honoré tum ducis tumPoétæ»
5 I
J I
O
EPITAPHIVM. ILLVSTRISS. PRINCIPIS EBERARDI^ fenioris Ducis Vvirtembergenfis,quod adTutnbam eius po-fitum cftperH.Bebelium compofitum,anno
M. CCCC. XCVI.
Simtfj; procnl puîfi quos fcelera atrafouent. Pdcis dt tn priinis Ihidioftu trijha heUa, TentbonicispopHlipepitM ipfcpldgis.
Relltgtonis dmdrts,templtwn hoc jwnddjje inndbdt.
Qtti fîicrdnt quondum Swe «óruw gîorid primd, Hdc Mcto trijK contuMiuldtiW huwioj Ceruiget-je genti merut uirtute Ducdtitw, Signifirum un péri) Cxfur cr cfje dédit.
Hic «bi pofl obitton corpiw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cubet.
Delaudibus eiufderrt apudTumbam.
Martis o(gt;M trdfliins non «tôlns dti bojKbiw KÎliî,
ftTÎeni qnicHnq; Viator nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mars crlt;tt in bellis,ubdci« [ermone diferto,
T endis ad hanc TumbJ.qnid mors n3 abjlinet «His nbsp;Pedlorc amp;nbsp;Alcides,fuperans graUitate Clt;tton4,
Teiricolis.wcet hic Ebrardifs prit dd Ucertiî, ibeu Sueuorum colt«ne»,q«i pucis dWdtor
Te alter mecœnaifummo dilcxit dmore, tgt;* qweiri relligto trdxit uel caftra MHierMfi g g 4 Cuius
-ocr page 186-sjo Vvirtcmb.Comment-
Cuius urna rurfus efFofla Tubingam poftca delata, cotincns adhuc'tntcgi^ quodammodo corpufculi fepulti ueftem,in choro maioris templi denuomaU daturhumo. Didu mirum quanto Vuirtcmbergenfis omnis amore duccif» quum uiucref,profecutus ftuingens ubicj per uniuerfumducatu ludusoric* batutjCius morte pcrc‘'pta,nobilitas cordatifstmum Prindpem,dodifuöMt' cccnatem,religiofiNumamfuum,iubditipatrepatnac deflcndo prædicabanK muItarapienterinftituitadfuperftitionëuK^reli^ionis cultui deditusnllicCa' nonicosjilftc monachos,alibi facrificos,ubit$ fere loci uirgincs uejiales,ai:t no - uitcrinltituit,aut ucteres auxit,additisjubim cenfibus,agris,acdibus, pafcuiX ïylujs. Argo tarnen oculatus magis obferuabat eorum uicam,omnes enim rd* gioni deditos,ab omni uitiorum labeuoluit immunes cffe,cæteris integritate mtæ longius antecedere,quin ab infamise nota prorfus aliènes agere uolcbat. Interim eos quotj non ofeitanter in oculis ferebat,qui ftudrjs adciidi, gymna' fium recens ornaoailteruditionis gloriatquibus omnino quod honclie bant,abnegabat nihiLEo pado multos allexitad prçclara tarn facraeliteratutÇ quàmPhilofophiæ ftudia,concionatoresuerbi diuinidiuite ftipendio parO' chis adiunxit,oppidatimfere uiros eloquentia dodrinacp præftantes eligcns. Nam fine confenfuprincipisafTumerecIerum non licebat, oderat enim canc peius Sóangui uinolentos,pcunôres,blafphcmos,rcortatores,quos occafion« capta fuispræbendis priuauit,autcducatupepulir,mcrcari facerdotianuHo modopanus eft, ôi^obid Curtifanos illosqui Papifticis inftrudi diplomatis uenabanturfacerdoti3,proculefuoducatudepulitjitem dodores iftosbulb' tosnauci faciebat.Omnia ad tranquilliorem uitae fia turn compofiturus,æuO filongiorefuifref,acnifiDeoopt.max.aIitcr uifumfuiflèt.Sedadrem.
Sueuici fœderis exercitus iam Tubinge proximus,in Amerana uaile feptei» trionem uerfus ad cliuum Cafeobachi caftra locabat.Tubingcnfes audico hO' Ilium aduentUjdudumconuencrantarmatijfuâ quifeç ftationctuerijocutn^ fibidemandatum defendereproperabant,hifulgctibusarmis3dmihtiæfignô co nfii reran tin foro,hi turreiSjhi propugnaculajii portas adferuabanr. In terea guipræfidrj loco fucrantinarcecôfpctîlo procul hofle colubrinisirinærcisSi falconibus in agmen hofl:ilegvafîàntur,atcp adeô dum gregarius miles infode re cafulaSjpro loco ccrtare,cÔportareflipulas certatim properatis difeurritingt; cautèjlærali plumbo flernitur idus uelut infeflo fulmine. Ad oppugnandû Si urbem amp;nbsp;arcem fœderati Bombardas inflruût,horrifonis idibus, «alias undiff turreis mûri propugnacula euertere conati,nec oppidi murus,nec arcis mis nianifi diuifis utrinq; copijs faciliterexpugnari queunt,ob eius oppidi fituny Qirapropter uni mœniorü parti tantâmooo hoftis incumbit,Tubinga n3mlt;| ucruflatc cômendabilis unà cum areequæ turn uetus erat, impofîia dorfo mô tis,utiinlt;^ualIemfcinditamccnam,abalterolatereNeccharummuros allucn tem à mendie,ab altera parteAmeram fluuiolum à feptentrione habet utranij uallem uitiferis undic^cliuisexcultamlongêlatefçdiftendit.hortiprçtereapo mis abundantes,fonticuli undequalt;$ fcaturicntes,uiridantia prata,iuga ucnil ïlatenemorSlatèflorentia,magnacumuoluptateconfpiciuntur,arx ediwmO ros urbis côpiexa captu difficilis efl,oppidum deuexis in planiciem cliuis,ad uallis Ameranæ latus uicos pianos diducit,reliqua uerô pars,quæ ad Nicrun» uergitjCliuofis uerruciSjafcenfu tarnen facilibus aflurgit,ad ortum uerô folis in Auîtrici montis efFoiïîim (quod âutunio)præcipitium à tergo uerfus occafun* ad Germanicummilliariumameeninemorisdorfum compleditur, fed ubilt;^ multofœcundarum uitiumcultu,at(^adeô pomariorum fertiliumprouentu. mons utrinc^ uenuftus,in feracemfrumcnti campum definit. Vtranq^ uallen* fcparans Sf Necharinam SC Ameranam,ne^ quifquam in altera flans in altéra confpicif)
-ocr page 187-Liber IL '
lt;0nfpicitjita confpcdum alterutrius adtmir,eius oppidi fitus 6^ montis édita
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culmen.Quiuerfanturinarcejlædi non facile poflTunt ab oppidants,ipfosaute
D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leui brachio laedere polTnnt.Ciui ipes omnis in arce pofita,quôd ea turribus ar
dms,Slt; mûris in aedito loco uaftis adprimè tuta uidebatur ab holbli rabie, nec tnterimferiati ciues,fi.ias agere cxcubias,fuas defendere utccs, aperça nonnun quâ porta foras erumperc,hoftcs palantes opprimere.ËCad caftra quotç pro« Tubingen' ’u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piusaccedere,ad fingularecertamenprouocantesaudacifsimuquenc^,quarc fjum forti'
îæpius accidie,ut onufti fpo4i]s in oppidum fe recipçrent. Erant in exei cicu Poc tudo,
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deratorum Stratiotacære merentes aBofphoro,quos Thracio Rhætos olim
fuiffe diditant,his congrefsiquidamTubingoru, pauciin fugam multos ucr-ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunt,licetexinfidiîsetumperentStratiotç,in eo campo qui nuncupaturabho
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftium quondâ uerfione VHenßd£,pugna fada eft.Stratiotac uelitari pr£elio,nunc
alTultuferocijnuncaufugiouitabundoludunt inftantes. VerùmTubingani
, dextrismagisconfifi quàm pernicibus equis( quibus utuntur hi Stratiotæ) , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrenuê pugnantes eorum incurlum fortiterferunt:Terga dances infequutur,
» . * nobilemquendampugnanteminmantbusexequo,culpidèfixum,uiuuinca ’ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piunt,intra muros eum ducentes, ciiri paucis poft diebus in oppido decefsit c
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uita,quemhonorificefepelierunt,Gomitem rati. Nullas intercaferias agebat
{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoftis,inarcemftrenuèbombardçfæuiunt.Turris ad latus arcisextruda,qua*
e ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drato lapide,rotunda tainen.Ex qua prçfidio locati focderatis ingentein facie-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bantcladem,fama fuitineaarceprincipcm fuilTecum filioprincjpe Chrifto-
) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;photo,turn quadrimo,Mm conftanti pedorefifus loco, quod uix adduci po-
, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tueritutabfcederet,fec^reciperctintutum,tuetibusetiammuris.Tandemper
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iugamontiseiuscuiatjelncumbitnodupauciscomitantibus perauia fylua-
' turndecéfsiireterebatur,obfidioncdiesaliquotnolinemagno uicinorum di-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpendio perdurante,milites interim uicino^rçdantur agros, quarc ne diutius
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inexitiUm uicinorum traheretur obfidio,Tubingenfes oppidum tradebant
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sueuicofœderi,itidemfaciebantinarcemilites, ßum ueróTubingaobfide-
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,milsi funtquicaperent Vrachiûad editiores huius regionis montes ( quos
, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incolacuocantaloes) iatis egreg{èmunitum,unà cum arce fublimi in deditio-
; ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemfufceperSt.DuxBauariaeGulielmusdeditaTubinga,fignum darijiufsit,
; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftra mouebatjHerrenbergamuerfushaSebatiter per Amerana uallcmgra-
, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditur numerofo miles agmine, quern Dux Bauariae proemiffo equite,ne ra-
; ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pinis indulgeat in officio continet, Anncxis utroque in latere turmis , ipfe
cum delcda equitum manu iequebatur,ut ab iniuria prædonum pagos in : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea regiuncula diuites uindicare queat. Nec co modo fatis inhiberc miliiis
auaritiam potuitjcuifinihilobuium eft facilemanusabftinerelicct. Gcrma-nicum milliarc diftant hacc oppida duo,mons à Tubmga porredus uinetfs i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;undicç confitus Herrenbergx moznia perpetuo iugo contingititer amoenum,
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Herrenbergam petentiTubingis egreflb ) rus eximie cultum,fru menti ferax,
gt; cliui multifariam pomis confitijmons adlatus dextrum uitibus excultus fu-pta montis iugumnemora,feris oppleta,finiftro laterefluuiolus Amcralab'-tutjibi telluris optime cultura 8lt; uiridi pratorum amoenitate ^eledabilc fo-lum,uici fpcdabiles ædificijs,utrincç iacent,uentumeftad,Hernbcrgxmu-tos,ubiin planiciem campus ubiep fertilis effunditurfrugum quàm uictumfe-
4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratior Het nberga montem ( quo de fuperius ) occupât,non eius iugum fed la-
tus amplexa, muros âcliuodcducensin planum, quo in loco tellus humida
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuncis Slt; uluis obfita,paludis inftar multis arundinibus obduda,proximè fta-
s gnum manufadum(de quo fluuiolus AmeraTubingam uerfus labens effun ditur ) hoftilem finon prohiber acccirum,moratur tarnen,ubiep fofle.ubicj] po meria. Stabant in armis oppidani muros, turreis, ÔC imprimis arcem loco g g S fitutÿ
-ocr page 188-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R
ft} 2 Vvirtcnib.Conimcnt. * fituq^ quàm uidetur oppidum firmiorem munierant,ad hoftis aduentiim Itcitijnecnonadpugnandmn parati,murosobequitâtes,aîreo falconerapio’ a, orco tradebant^ppidum non magnum quidem fed cul tu ædi'ficiorum (. nbsp;nbsp;nbsp;‘
rum ferèlïgnea materies per uniuerfum ducatum J populiqj humanitateja^ elegans ÔCfrcqueriSjtemplum lapide per.omnia quadrato 86 polite cacfo,«’**^*'' fico ( quantum eft} opere concameratum.Cui duxEbrardus Barbatus CanO' nicos Caputiatos^quos uocant praefecerat, quibus ad latus aedis magnificat” ; profedo regiam quo diuinis alsifterent cum reditu cenfut^ diuite conftf”' I xeran nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
Herrenberga dedita^Foederati Studgardiam Uerfus exercitum ducunl,p^*^ | amœnilsima pafsimloca facientesiter.Campusubic^ frugûferaci(simus,nC' morum uernantium cliuis amœnus,uicicultorumfrequentes,pecorûfcecim' ditatejCultumagniamp;^diuitijsfpedatioppidis haudabfimilemiadantes fir”' (fturam.Mirariquis pofsitrufticos tanto fumptumoliriaedificia,ubinecuaH”) necmurus ullushoftilerabiêpofsitarcere,quinuniuspracdonisinfidiac fubgt;^' (fto procul igni pinus in morem perdi queant. Sed ft gentis animolam fpeâa' ueris in uicinos fidem,ferrea mœnia plus poftequàm faxealiquidô depreheæ deSjibimiles ægrcabftinuit mantis tamdiuitesuicoSjtampinguiarura pcru3' Rdpin^emiU gatus.Vcrùm quodgregariomiliticapitalefuit,idcrafsicenturiones(nequgt;“ tesmdulgét. in bello fitimpollutumjfæpius exequuntur,obuia rapientes pecora, gregcs pecorum ac ouium pracdari,non puditum eft. Earn uafriciem ueterani milites edodijfiquadabaturoccafioraptofefeditabant. *•
lam Beblingam petebant Feederatijae in planicie qvæ uafta prope Schofl' buochamextcnditur,in fuoquiftp (âgopernolt;ftabaiK,cùfnbus uiceuallicit' | cumdudis, ne fors inter ofeitantes opprimerentur. Excubias ad iyluæ la tus S equitum turma,peditum(Ç figno uno aut altcro conftituût, orto foie Bebcliit' t gi cum Sindclhngis feFœderatis dedunt,oppidulû Beblinga cliuo hæret, nbsp;nbsp;nbsp;'
gna mœnia tutantur,cni3 parte tendit in planum lÿluæ Schonbuochae proxiç ma,rus nigri colons,à Sindelfingalimitedirimitur,ibi tellus pingui glebaBral a ficammiramagnitudine,mira^ fuauitate parit. Hoc in traclucolendisagtis plurimurnuacantincolæ.OccurritinderegioquæVuIdra uocatur, fubafper^ lyluis Schonbuochæ contermina,âini non ferax,equas generofas aliqÔL eißc inopercrufticoutunturagricolæ.Rufticapafsimprædia,uillas,amp;egregiècul' , tos urbium fimiles uicos miles incurfibus infeftat 86 rapinis indulget, donec Studgardiam ueniuntjtellusubitamcultura quàm gleba fertilior,urbs Stud' gardia mediocri magnitudine cæteris tamêomnibus antecedit,ædîfidjs cgrc- | gièculta,uicisfiliceftratisjontibus 86puteisabundâs,muro,uallo,foffeqtmu j nita,campeftri loco fita,proximè uineti colles habet ac in montes Baccho lofl' gè latec^ florentes limitem diducit:Agros farre confitos aut paucos aut nullos habet,quos ego uiderim,labore manut^ fua ponere uites,pyros inferere,prat3
• colere,pecoriftudereplebilicet.Indcmœch3nicisartibusenutrire le,mercatui uacarc,magna pars aftùeuit,qui uerô diuitqs aut généré pollent aulç principis addidi funt.Eft autem Metropolis totius ducatus,6C principi fedes ex attauis. AbfenteuerôHuldrichoprincipequidfpeicaperent,autquid auxilq Iperarét ;
SWgarrfirf dubq dues dedunt fe fœderatis ne lerô faperent more Phrygum. Hac adepts J Fœderati ad Nicri ripas fitum pagumTurckhaim tnuadunt, ubi miles, rupto ueluti freno cellas uinarias irrumpit indigne ferens quod Studgardiani non Ü rcftitiftènt,utlongiaseuagari,latiusq^fpoliarecolonoslicuiftèt,quareuinica' dosetiamdeditopago fuaptèuiuel epotantuel efFundunt,ac opprefsi uino ftrati per campos lacent, à fœminis ad Internitionem trucidandi, nifi fortuna prorfus auerfanoftris fuiftèt.
Interca
-ocr page 189-Liber 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«U
înterea per fœciaks Cantaropolim oppidum ad Nicri littus à Studgardia no Cjnno/hJi5 longe dtKans,uicin( limites ucrumlt;çdirimiincagrum,fertilitateuitium,uiridi= deditur. täte piatorLim,commodus ager,iucundifsina3 dcambulatio Studgardianis ad idoppidi,quodfeorfum prætecluram fuam habet uicarim fuos ad militiam iâ tisidoneoscolonos.Sedin eumfortiina locum redierat, ut more Studgardia-norumfefedederent.lndefeflinant Vuaiblingam uerfus, obiter Vuir.'ember-gam areem cicra puluercm capiunt.Eft in ea regione rus fertile, uini frumetiq; feraxjyluis pracis amœnum,uici cultorum Irequctia, turn ædifîciorû quoep cultufpeélabiles,per quos cuagatus miles,baud abftinebat omnino manum, l!cethorrcndispoenis,atcÿ adeô capitaliluppliciocautumfuerit,ncquisagros populariucligniuelfcrropræfumat.Sediiiterim côpjlarcfcrinia,pecus abdu-ccre:Qtiinomnè penupcrfringere,ceil3soppugnare, uini dolia penitùscx-haurire,ucl effundercuina,plurimis pro delcÀamento fuir, prefertim polypis iftis,quibus ineuftodita rapereuel fincbello placitum fuit. Stipendia militi fol uebantur manularga, commeatum conuehunt undicn cum ingenti copia de-diti,non défunt equis pabula.Sed complûtes depafeeoant fata, trumenta qua pofruntarterapiunt.
FœderatiVuaiblingæfincs ingrefs^Vuaiblingosin deditionem fuC'ipiunf. VuâibÜngtt Eftid oppidum non ita magnum fed amoenitare ruris opimi, moeniorum, tur- dedttur, tiumtç roborexdiumplatearumqj uenuftatedplendidumtCiuiumfortirudi-nenonafpernabile,fi præfidio munitum fuilTet, autauxiliifpefuftultum.Prin ccpsaux)liodefhtutus,adeô fuitrcrumdubius,utquàm maxime, alios cô.fcri-berernilitesuetabatfpacium temporis,in hoftem tantoperemunitu.n pugna-reprohibebatratio,quarecum paucifsimis in rutum recefsit cum hoftibus intérim de pace componenda ledulus agebar,fed incalLum cedebant incepta. Dedita Vuaiblinga per uallcm uitiferam i^emfanam ruris, amœnilsimam, Schorndorphum petunt. Schorndorphenfes animo prorfus infradfo conati funt reiillcre FeederatiSjportis occlufis adpropugnaeula confiftentes, boftes haud cûmiteraccipiunr,Fœderati dilpofitis ilicô tiombardis diru.npere mu-ros,expugnareoppidum totis neruis adonûtur, ad cum modtiin du s aliquot, ultro citroeß connictati,dcditur oppidum, quo fado prstfidio protinus tmpo-
* fitodifceduntFœderati.Nulli dubiumquindiu refilfere potudU nt Schorn-dorphenfes,cae(lciuiùm fortitudo. Eftautem oppidum uiris belli periris Sii intrepidis offertum mediocriteropulentum,aruo pingui,u tiferis undiquecli-uis,iyluarumuicinitatecindum:R.ems exiguusuetùm pilcoius amnis, uiren-tia p,rata,fecat,infernefoecundum rus,medi)s in collibus optima unis, fuperne fageta qutrcetatç pulchra robore gracilicpfœtura florenr. Horn pr eterea eau libus3^pomisuberrimicultifsimiq^,funtineaualleuici frequentes £c popu-lofi,fumptuofis ædibus exculti,rara domus eft,quæ udi ftipula, quales run ui-dcmus,fcd ubique tegulis Sé lateribus inteda uifitur,amp;id ferè per uutuerfam Vuirtembergiam quantafitColonisalacritasad pugnam pauper Conradus . documentofuit.HincFœderatidifcedunt Vinidaum paruum quidemoppi- vîm'dMm dulum,fedfortitudineciuiurn,prætereabenignitatefoli,nemorumcornmodi- deditun. t3teSchorndorphortonabfimile,excepto quoduitespaucas habet,ci magni' tudine quoej difpar,eo dedito,Bacanauuia huic uicinum polcitur â F'jcdera- Edanau tisoppidulum, terra?foccunditate foelix,Ciuisadpatriamdefendendam fans rdtfaderd* fupeixçftrenuus,hoftifepcrmittit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu,
Eodem fe pado Bacanaugia gefsit circiâ quam pingui gleba rus,nô fine foc- .
note colitLir,quod tard fallu Agncolâ nce foli uitio,lediniuriac(xh pnepeditû uotitallaxcrit,inea regionc,ciuçNicro uiciua,pugnaxubiq; populus.Sedtor tunafradi magis quâanimo,Foederatis accedunt, unàcum finiamis opptdu-hsjBinica,
■ 1
-ocr page 190-954 V virtenib.Commcnt,
li's,B»nica, Befsica,Btetica,Laupha, Magmiha,quorum regio fiumcnti ferax» uitibusoptimisubiqj côütajfluutjsSCftagniSjfyluis amp;ncmoribusamœna,ugt;' cos feroci cultore,crebros Ô6 magnos habet,arccshoci natufa, panter amp;huni2 na induftriamunitæ,non adeó faciles expugnatu.Pofthæc Vahingâ premunt obfidionCjOppidûelegans SCdiues quodincumbitcliuo,folum circa pinguc» farrisabundâSjprata uiridiaper quæferturamnisamp;amœnusamp;Ienispifcibus abundanSjfyluæ raræ,uitiferi colles,oppidum uallo,müro(^ muni tu, ôô adpri' me turritum,arcem habet cuius præfidiofiduntoppidani, quoniamciuilitatc uitæ,5C armorum præftantia, cæteris anteffareuiderentur,abfc^ ducis auxilift quid inceptarent incerti,dedunt fefcederatis. Interea mifsi qui Mulbrunnam cenfu redditiK^ monaftcrium diues,addeditionem compellerent. QuarnU*^ expugnatu non facilis, ab omni parte mûris munita domus hæc elîet, AbbaS ne produceretfruftra belli nephariosconatus fœderatorum fîdei lepermifiÇ' In eo loco,pingui campus arifta colitur,ôd nemorum faltus,in multa iugeradu Ilenti cœnobium claudunt,illic pomorum prouentus uberrimus,uitium cul' turafœlixfluufjs irriguis ubi^,Ôi^ fontiumfcaturigine fæcundusagerpafcua la ta,hcrbidalt;ÿ producit,pecorum pollens multitudine: Fœderati MulbruniH fubac^a,adHaymfenoppidulum,pinguifolo fitum traducûtexercitum,ddU' Kaluuettu de Kalu uerfuscontendunt. Qiia£uetusefturbsnonmagna,fed antiquitat« oppidum, memorabilis,infumofaualleiacetmûris,adpriftinummodum,conftrucîisatl eius terræ harenæq? fpeciem,rubefcenti faxo rurreis edudas habet,olim Comlt; tum fedes,Nagolti flumen præteritmuros cuius dudu molæ fufpcnfilcs agufl tur,’quæ crefcente uel decrefcentc fluuio demitti,uel eleuari folent : urbis mOC' nia partim cliuo,partim piano cinguntædifîcia, nec fumptuofanimisnecfof' dida/edpro ciuiumoppulentia,pulchrèconftruda,pîateasfilicefl:ratasfiiti*' toto jîleruncp ducatuj ornant.Montuofâ regio hæc,necuini ferax,fcd fru;nc’’ ti non inops.Calui montes circum gramen adouium pafcua producunqfalc^ demeti nonfolennin ualleuerô uiridia herbofaq? prata pecori pabulapræflât, in eo oppido ciuis humanus,ô^ prouidus.bellandi non ignarus, qui pro duce, propatria,funderefangiunemnon detrcdlafïcqfi licuiflet id fieri ducis auipi' HirpMgû tio tradebat fe fœderatis.Non procul ab hoc oppido Hirfaugia Monachoruu*. tanobium. diues cœnobium inuiridi uallefitum,proximcadintroitum fyluænigræ,colli-culo rubræ tel! uris hæret,hincHercynij faltus,hincherbofx ualles^ per quael^' ni meatuNagoIti riuus errâdojripam dextraleuacßfubrodit, amnis amœnus, ceruleo colore,modica feruidus admurmuratfpuma,lympidus,amp; pifcofis uiv dequac^lacunisftagnare folitus.Eftillic facellumjubi diui Aurelij corpusaP feruari creditur.Hoc monafterio capto per Hercyntac itiga cum partim milu^ procediturThermas feras uuîgo vuilbudiBreuia mœniola, Cauponas amp;nbsp;mcb' torias tabernas cingût potifsimum,funt artifices in Suburbio, qui fabrilesop^ ras tornatiles,utpotelances amp;nbsp;calices,item piAa uariè toreumara,uenduntho , fpitibus ad falubres illuc Balneas itantibus.Sunt enim hic aquae falubres, bis omrtifariam grauibus fanandis idoneæ, quæ longe latecç multi nominis / maioris efficaciae cognitæquærunturàperegrinis etiam,quas ex inopinato, î cafuî^ miro perhibct,à uenatoribus apros inueftigantibus inuentas.Efteniu* uallisangufta,profundalt;^,ubinuncBaIneæinteraltifsimos nigricantesHefj | cyniæ,piniferos^ uertices,fed amœnulis hodiepratis fonticulis irriguis exctil ta,ubi quondam paluftri iunco tellus obduda,calorific3s edebat palu3es,huc
■ fortéfortuna uenatores ferarûueftigia fedantur,primû loca fuffumaredeptC' hendût, ac niuêcolliquefccre uidet.Deinde propius accedétes horridos aptos utrincp uulnificosillic fefe uolutare,aïterodieclaufos indagine ferocifsimos uénabulo figut,iûdolt;j molo flora gregc,uenatuifœliciter indulgét, aqu3 deinde
-ocr page 191-Liber II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9V
deinde tentata, quarc fumavethyemali tempore calidam experiuntur. Poftca morbos quoc^ fanarc pro comperto habent,copado repertae funt multis ho-minibus accommodæBalncæ.
Thermis itac^ fubieAisHercyniaeuaftos ibi montes confeendunt Herenal UerenM^ bum coenobium prorinus inuadunt,öd in deditionemfine pulucre cöpellunt, comobium^ €0 quidem facüius,quo minus exiftunt habiles ad arma monafticæ uitæ dedt-tijiacet hob cœnobiuminter altifsimosamp;’abietum nigricanti prorfushorrore montes. At ita fœliciter excultumjita iucundum,ut ex horrido ferarum fpecu, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timendobeftiarumlatibulo,quinetefquis,amoenareligioforum domus,dele-
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dabilis hominum fedes adpareat,uallis ardla,fed aprica domum pcnitùs occu
lit,ut ab accedente non prius uideri quam adlimcn eins eftuentum uelit, uiri-dantia prata riuulus exiguus ille,fcd optimis abundans pifcib,interfecat,hunc animicaufa pifcantes iniercludöt aliquando monachi, oi auratas delicatiores copiolèquantumcg Übet, excipiunt.Salubres èfonttcults ündicj foris amp;nbsp;intus in monafterio extrudlis aquæ fcaturiunt,adeô gelidæ,utæfliuo tempore den-tibus officiant.Cœnobiû quidem ipfum ædificqs 8lt;muri munitione fatis op-pulente conditum,noftra ætateincendio coflagrauit.Comcs abEberfteincoe ? nobiumprimus2lt;fundauitamp;inftitnit,tllicinmedio temfeli,fculptura fepul-
chri non illepida fepultus.Interim dum eà per Hercyniæ ialtus geruntur, pars = nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militum Vuildbergamfubiuga mittunt,öd quidem faciltbrachio,eft enimci- Vicildberglt;i
r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitatula non adeo difficilis expugnatu,clauditur inter montes omninolapido ßtbdituyfa*
I fosafpcrosq?,nechcrhisnccdumisnifiadouiumpabulaueftitos,oppidü ue derdtis, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus cliuo difperfas cedes habet, amp;nbsp;fullonum tuguria, rari colunt arua, lanificij
texturautdumquaeruntjpopulushumanus,terra uinumnonfert. Nagoltflu-men exiguum fed pifcofum pene cireumdat oppiduli muros,Slt; i n orbem uelu ti fua fpontc ciui tutamento uolet eile,nunc rapido curru,nuncleniorc(ftagni
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inritum ) flexu,tacitus ad moenia fe uoluit.Ager arenofus,rubri coloris at nu-
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gum ferax,porno fertilis,uites non gignit,aer alioqui lenis,ÖC ad fänitatem co-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modus,arxantiqua’rubicundo lapide quo muri quoeç conftrucla ueteri more
j turres habet, rotundas alibi, quadratas alibi, quas olim VandalosextruxilTe, diur^habuifleputanqmurus longo dudusambitu. Satis indicatamplam fuif k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feciuitatem nunc rarce domus hortis interpofitis habitantur,extanthodiepla-
' l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teæfiliceftratælongiores quam pro ædificiorummultitudine.Subutbiumue
« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rôcollapfumuidetur,idfuifremagnum,fuitinditiolongaplatea filice ftrata,à
Îî fuperiori porta uerfus Nagoltum.Vuildbergis in fidcmacceptis,ad oppidum 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nagoltum foederati mittunt ad cundem modum fufeipiedum, quod ea regio
} Hercyntjs finitima faltibus, à Thermis ad Neuenftadium, deinde ad Kalu, ab I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppido Kalu mox ad Vuildbergam.deinde adNagoltum,poftea uero Dorn«
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftadium,Schiltachium,Hornbergam longé lateq^furfum uerfus oppidanigrç
lyluæ côtermina funt.Singula fuos prçfeaos,fuos item uicos quibus prçfunt, habet. Ager extra uitesfœcundus’pecoris alendi ftudiofagens,afpera cultUj belli non ignara.Quid^ quoduixeftdecimus quifeß, qui no exotica ftipendia fecerit.DornRadium exiguo ciuitatulapomerio colle fedet, agros cÖpafcuos habetimmenfos,lanigerum pecus aliqquin colendis bobus uacat,quibus etiä plerunqjterracolir.Eo modo Schiltachium agricolationepecorumc^ cultura Schuttdch uidum quæritmoftta tempeftate prorfus exuftum,fato quodum nimis infoeli exuflumi ci,pariter acinfando fcelere pefsimae cuiufdä mulieris,fi modo mulier dici me-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retur,in tarn coelefto crimine deprehcnfa.Quæ res pro coperto fic adla fereba-
j j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur.Erat in eo oppidulo mulier ex malis una, quæ ucneficae dicuntur, crédita,
' : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæhaberecum daemonecommcrtium.quæ defuo oppidulo Oberodorpho
Dchiltachiüpuenitjcupies utopinor,horrêdoliberanmôftro. Sed amafius ille
non
-ocr page 192-Vvirtemb. Comment-nonfegnis eamfequitur,hæcinfandum ncgando nefasab horrifîco monftf® foifitan abhorrebat,alnim nacfla amatorem inter homines unum.Qyam riamdumcupitulcifddæmon ollamigni flagrantem domui quam habitaü'' mulier,iniecir,ô(^ fuper foenum ftramentÿ collocando, etiaminterdiuminiö' bundus oppidum totum combufsit. Ea uerô faga mox inuinculaconijcM amp;nbsp;rem omnem uti fada fuit ordine confefîà,uiua comburitur.Ea quis nonillf nere chartis cuperet,quæ multis incredibilia, nifi qui ea pro uero audilTeni,^“ his qui ueneficam pyræ impofitam uiderint,SC oppidum in cineres uerfum^^^' plorarint.Idciuibus afîcrentibus, àdacmone fuccenfum nonpotuiiîè dom^rt donee Vulcanum defi'ceret ma tcria.Sed ad rem.
Vilingi Hornbergam nomineFcederatorß in deditionem accipiebant.Âû' funt 5C Rottuilanijied Vilingis praeuenientibus cedunt, Hornbergâ obfefliïti' rutlingi. Non ita multo poftRottuilenfcs Tutlingam cingunt obfidionc,pofcent^5 amp;nbsp;arcem,amp; oppidulum in deditionem,Fœderatorum nomine. Verum Tutl*!* aani répugnantes bellum ducere dedita opera uidebantur. Non uifumW' Rottuilenfibus inalieno negotio fudare,relidoprotinusoppidoredieredO' mum,T utlingenfi wracfeduræ uicos in deditionê accipiunt, quos poftea Sue üicofoederi,ficutifecereVillingenfes,refl:ituerunt.Hisad:is parsexercitusB® lingam,amp;Ebingam cepere: pars Lenbergam oppidû elegans,non uafto mæ riambitUjfedinameenofolo,ibiuicimagni,diuites,ædifîcqs ornaticolonisé' bundantes.Non eft in tota Vuirtembergia ager fcccundior pecoris,amp; frumelt;’ tiuinit^ feracionnuncuinetanûc fyluælubctes,nôcarata fulcoqjculta tellus» nûc amnes,n«c prata uiridia,cultores ad arma prôpti,magnas olim res geflèfe. Grueitingâ, Qviibus in fidem fufeeptis ad Grueningam mouetur hoftilis exercitus,utbs uetuflatrpræftabilis,maiorequondam pomeriolatiores muros, amp;nbsp;amplior^ uallfdicitur extendiire,ea potiisimum parte,ubi diui Ioannis ædes hodiecofl' fpicitur.DeindeAsbergâuerfus ôôrurius aduallem,perquamlabituramnid lus ad meridiem,fed hoftilimanu capta cultoribus bello profligatis defert^c^ ædificrjscollapfiseuerfa inhanc forma,quçnuncuïfitur redada,putaturuibS' campeftri loco fita,multum negotij Foederatis faceflère potuiffeLCiuis ibi be* lo fan's idoneus,5C arui cultura féliciteropulentus,in hoftem ftrenuèpugn^*'' fet.Atineoloco Vuirtembergorum reserat,utobtenderemanuspra:tcrcom' plurium fortitudinemcoadi iint.Hacigiturfubieda, hincadarcem Asberg^ Fœderati pergunt,arcis euftodes fi tu munitionecç freti,uifos holtes haudatn* cefalutabantefublimi.Planalongé latecp terra, frugum uitiumeç feracifsim^t circùm colitur,in qua planiciecollis arcis extatedinor,uiteconfitus,turrigergt;$ mûris,latis item propugnaculis,denfifsimis infuper ualJis,Asbergæ extruda-Monsrotundus,modicalongitudineporrig(tur,fcdnullicollium contiguuSj campeftrem locum folus occupat,nec é faxo crepidine ue furgit abruptus,fe“ argilla cretaq^ tenditin altum. Ad radicem montis uineta ab imo ad uerticem coluntur: ea pars adSeptentrionem faltuofo nemufeulo tegitur adortum fO' lis,ultra iadum teli Nicri flumen defluit, cuius alueus ripas efficit in rupes pa' rumper editas:fed quæarcinon abelïequeant,lata inarce,tenditur area,iu qua milites ingenti numero tum grandes bombardæ facile confiftunt.Mea quidem memoria, atquc ætate plus quam uiginti ædes étant in eodemlo-; CO ubinuncpropugnacula flare (bien t,dues abfentcHuIdrichoprincipeiu^si loco cedere, ad radicem montis ædificare. Arx Asberga longo per gyrui^ profpedu fruitutj à finitimis longé latec^ confpeda,uelut in medio totiusdf tionis tutamentum,perfugium, præfidium^, iacet in oculis omnium duo un fæpe tria miliaria, quantum acies oculi caput prominet pfoculôCofcitantef-Ea regio fcecunda in qua iacet, coloni agriculturæ dant operam,
-ocr page 193-' ifi'efs èxcoîendisuac3nt,a deb ut raræ cÔfpiciantur lÿlu*,tum fi quæ funt dumo fruticum perpeditae non altæ furgunr,uepres uamp;unt incolæ, uicelignorum,fpi-netafarmentac5colligunt,3deôtertilis agerfrugum,utpcdem latum non ui-deas quod non excultum,ut pafcua non ufcp adeo abundent. Præterca pcco-rumuis magna fœno partimJb'pula partim pafciturdemefsis agrisf arua corn pafcua quando rara funt) in ftipulas agunt pecus,æftate Necchan fluminis ul-ua hcrbacj fluuiatili pecus enutriunt in ipfo fluuio,boues ( ubi uadofus eft) uc lut in agro pafcuo pafcuntur.Vici grandes SC opulenti, feroci cultore. bellico-foc^ non longe difsitiuifuntur.Arx Asberga Fœderatis militibus iniecittra-gufamjquodmoleftifsimçferebantImperatores.Fronsbergusinhoc totus e-rat,utexpugnaret arcem caftris ad montisimapofitis, ingenti mole machinas acreas admouit,diu noClucp muros euertere conatus. Sed præfidio qui fuerât cfublimilædunt agmen,ÔCobuium quemrçlaetaliplumbo correptum Ache-^ rondraittûtjObfirmatis animum refiftendimam nihilarcidefuit ad producen-dum bellum,puteos habet fuos,omni telorum generc munira, frumenti copia prouifa,uinicç numero fads abundans. Atta men eo loci redadi funt milites,ut fefe dederent fœderi Sueuico/non alia re coadi,quàm ciuium difsidio, fœmi-narum ululatu,liberorum fletu,qui protrahi deditionem querebantur in fuumi cxinum,hoftem populari proxima quæqg,pedamêta uidum diripi cremaru^ fe folos è Vuirtcmbergis reftare,qui fatale bellum ferrent,alqs deditis.Quo au dito,qui prgfuerunt arci,quorû primus erat Iohannes Leonhardus à Riichacli hoftidcduntarcem,publica fidcdcdudiin tura,quando iurare nolebât in uer baSueuici foederis. Hac fubiéda præfidio pafsim tam arcibusquamoppidiâ impofito Focdcratijdimiflb pro dnus excrcitu difcedunt.
Finis fccundi Libri.
B E R G I AE REB VS GESTI S, H V L D R I-cbo Principe, Liber 111.
O ÎSÎFE CTO bellOjFoedcratt domum quifcp fuam rcdi'ere, prçfidîo munitîs SCarcibusô^oppidis.Duxuero patnaprofu^us,ad mon. tem Pelegardi comitatuin paucis eutn comitantibus e nobilitate O feledts Sc amicis abtjt.ls eft Comitntus in Burgundionibus, Aix ^°PP’dulumficun fcrunt,naturanianuf^ munita.Qiicm tarnen
illucperfequiFoedeptinöliintïpartim (qtiod opinor)ob uiælongç difpendut/ partim ne bellum diii trahcre uiderctur.rîabebat etiâ Dux arcem in Hegoico. tradunomineDuellum,uulgóD«ifl,infigniter extrucflam, natura loci fatisfu- ArxIT ’ perà munitamiquçfurgitinauras^inftaroppiduli.Arxlongçlateqîcôfpicua, turribus arduis,mûris aitiSjUelut inexpugnabilis:Qtiâ arcem utpotc munitiGj» magno uini Irumcticp numero,m'ultOs in annos prouifam Dux retinuit. Praegt; terea bombardas ingenti mole terribiles,SC exitialcs ibi fecicndas curauit, ful-phur amp;nbsp;plumbu carbones,mblas manuarias atcj adeo quæ uentorS rap tu, uel equorSafinorumt^uerfatilesgyro extruxitdnfuper butyro, falfacarne,duratis infumo pifcibus,atc^ altjs quam plurimis prbfpexit huic arci, quae pertinere ui dentur ad diutinûuidG,aut ad diütinâ hoftiûobfidionê, S)C id magno fumptu fimul impofito militS feleëïoru praefidib. Verû tn nehSc quidc fiaederati locû, uel adgredi,uel oppugnare decreuerunt. Dux perdius pernox anxie cogita bat,^padoregn5patri«poffèt recuperare.QiiarefubautCuu t^pusfidifsimos
aliquot
-ocr page 194-9)8 Vvirtcmb. Comment-
aliquot ex equeftribus Qi. alijs,qui fecuti fuerant profugum,mittit in oppiduK Haim(en,quod cxiguiim nullo cuftodc extra ciues obieruatur,ipfe cum paU* . ds equitibus à tergo requcns,eosfngruente,iam no portas accederciufsit,op' pidulum quoquo modo caperent ex infidqs.res ea non infoeliciter ad manu» luccefsitjOppidulo in deditioneni accepto,multomaneproximos quofqueui cos in uerba Ducis Huldrichi iurarecogunt.DuxinfuturacmilitiacIpedemcU piolas côtrahit,utcuncç ruri colledas,amp; adproxima quæcp capienda feftinai» acillos de quibusdixifatellitesfiC équités praemittir,ut abfe^mora pronosiu deditionem fufciperent.Mox fama uolitaoatperuniuerfum Vuirtembergi^ DueatûjPrincipem cum ingenti manu redire,pa triam recuperandi gratia, prlt;’ foribuSjôdin armis eflê.Populus rei partim nouitate,partim ducis amorcpell« lt;flus,in diuerfum trahitur,abominatiFŒderatos,nutarecœpcrunt,pleraecp ui bes uinci malunt à Duce,quam uinccre Ducem.Qua re comperta, Dux,in ft' ftinatione magnam ratus occafionem capiundac patriae futurä, hortatur fuosgt; incepta mutarent,fequam collegeritcum manuitrenuefecuturu.Nil ceflatun* eft,magna pars ducatus accedit Principûpræfertim ea pars quç hercintjs finit*; ma faltibus erat.Iam Studgardiam quoqj peruenit,node ingruente,non adto «oducdpü, multa manufiipatus ad urbis portas aderat,efFralt;flis cardinibus portas adpt; rit,repulfis qui in fiationefuerant Fœderatis. Nam Studgardia praefidio mun* ta fuit,milites qui ex fœdere Sueuorû præfidij loco relitfli fuerant, odorati fot' fan infidias in tutum recedunt,excubqs (uti coadti funt) negledis. DuxHul' drichus introrumpitcum partim equitumpeditumlt;$,iam forum plateascj tt' net.Ciues pars ad arma,pars in penetralia rugiunt,nodem non adeô quietaiu ^traducunt-Pofteraluxut primum refulfit,iurabantStudgardianifuoDuci,rt' leganturautem Fœderati,iurantes neuelintintra menfem contra ducem arm» gerere. Studgardia rurfus accepta iam copiæ Duci Huld.indies magts ac n*’-gis cr?fcunt:iam duodecim uirorum milita contraxerat,fpe dudus ingenti trias urbes breui fub iugum uenturas.Verùm fallacis inuidia fortunç longeai* terfcnfit.Ducem nonfatis exercitatum pcriculis maioribusobficiiiNamnob* lesquidamquidudumin principem coniurauerant,haud impigri Ducirefî-ftunt,nedenuo cogantur exuIare.Nam pulfo principe domum nuperrimé tt' deunf,extorrcs antea.Hi comperto quod Dux occupaflet urbes Vuirtcmbei genf quafdamociusipfi praefidio muniunf,Vrachium,Gæppingam.Tubiii' geniês quoep iurareduci grauantur.Ita fit,utVuirtembcrgenlis ducatus ciuil*' DUS bellis implicitus in fcleuerteretarma.Efslingi quoeç côtra Ducem exprO' fefib parant arma,fiueodiofnueteratOjfiue timoré permoti,Quo uiib Dux iiu piger Efslingos obfidionepremit.Eftautem Elslinga non accelTu lacilis,intr3 uallisangultiasclaufa,Nicrifluuiumproximc admurum habet, alias monti' busamœnis S^uitiferis interclufa.qua uerd parte patuiflet hoftibus accelTuS) inexpugnabileuallum:partim loci natura,partiminduftriaHumana conftru* dum ciuis opponit obleflbribus. Dux uerö nö diu illic moratur,cum interim oppida fixa feiret intercepta àconiuratis,mutato confilio,cafira pofuitad VtS' cnium,quod cum Gaeppinga coiurati praefidio muniuerant.Vcrdm quam p*f mumDuxEßlingos obfidione liberauit, hi uelutelfrado fœliciter ergaftulo prorumpuntjin uicinos agros Vuirtembergenf.impetum faciunr,urunt,oC' cidunt,populantur,rapinis8^ prædis intenti-Gaeppingenfes coniuratorum dudu nihilo fegnius in proxima rura ferociter excurrunt, urere, prædari, pet' dere uicinosjattj adeo ditionis eiufdem ante paulum cogna tione Qi affinitatc coniundos,cuntpcirum,fraterinfratris exitium,paterinfilium,focerin genC' rum,filius in patrem tela gerebant,hocfolumdifcordes.quiauicini. Quaeres cxitio fuit utrifi^,Duxomnia ferro SC incendio mifeeri cölpicatus, ab V rachio difeedif
-ocr page 195-Liber III
9^9
difccdîtKarcham cum to ta manu profcdus.Kurchæ Georgium de o we» pvæ-fecitSC équités quadraginta,pedites odingentos,ut agros ab incendio deten-derent.lpfecumreliquamultitudtneNellingeproximèadEfslingpscaftrapODMxNenhj« fuit,intra mœnia continens Efslingos.InterimGamundienfeslmperq municigÆcd/trd po peSjin Schorndorph impetum faciunt,ètïam uicinos,ingentes eius præiedu- fuit, ræ uicos depopulati,omnia flammis ÔC gladqs perdunt. Duxhæcomnia con-fpicatus uerfatur in triuiOjnec quo fe uertat fatis uidens.Schorndorphis praefi-dia mittit,milites ne federentociofi,ne torperent,interdiu cumEfslin. confe-ruere.manus.Alternis adfingularespugnas excurrût.Vtrincpftrcnuèfe geren tes intercept multi.Cæfi complures.Vuirt.diutius incaftris contincrilerebât indigné,cupientesintioftempugnare, aceodem quoillipadoprædari,uillas incendere,iniuriasultum ire, nihil in ocio gloriæ fore, fi nihil aliud agendum quàm defidere in caftris ociofoSjclTe quod agerentdomi.Nunc agri ferendi fa rent,rogitantaut dimitti,aut in hoftiles agros traduci.NonlatebâteaDucem, quæfiebant in caftris,eac^ moleftifsimcferebat.Amicis eum monêtibus nedi-feederet ab armis, inter quos Burchardus à Stadion, Sgt;C Philippus Longus à Recbbergjamp;altj fubindc dicebat,quid uenabimur inuitis canibus Accidit auté eximprouifo tumultus ita magnus rumore uano fubortus,Efslingos agmine totofefeextramœnia proripuifte, Vuirtembergos aliquot extracaftrapalan-tes,aut occidi,aut turpiter in fugam conuerti, quo audito, primitus unus ÖÓ alter excurrunt,moxuniuerfa multitudo raptis armis,fine Duce, line dudorc ligna quoeç négligentes impetuquo poffuntEfslingâ uerfus contendunt.Dux Huld.fubitareinouitatemotusjunàcumtütis equitum turmis,quoru ducen-tos autamplius habebat,excurrentes fcquit,figniferos Icntius inçedere, quen que fub fua figna redire,ordinem feruare mandat,timens ne fœde fugerçt, aut
i nbsp;nbsp;nbsp;miferèdifiunditrucidarcntur. Atea ferocitas inuaferatanimos Vuirtember-
l nbsp;nbsp;nbsp;gorum,ut negledo quoqj Duce,multi nil nift de hofte quacrcrët,uno momen-
I nbsp;nbsp;nbsp;to uincere,uel uinci,fin embelli nô moram,cupientes.P erluftratis nutem cam-
I nbsp;nbsp;nbsp;pis nemo tuithoftium quifquam in agris, oppidani infolito exterriti tumultu,*
1 muros occupant,in uicis armati ftabant expedantes quid futurum euct.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DuxHuld.omnes Vuirt.in concionem uocat,ad quos ita loquitur-.Qvtanta OMtto duetî
■ fide,quanta($ fortitudine, quâta denicç profperitate noftri rnaiorcs inhofteni (tdfuoj,
■ pugnauerint,indicat campus ille,în quo conuftimuSjUbi aui noftri,uel à patrû
■ memoria,in bello Sueuorû ciuili fua epinicia ftatuerunt, fua trophea e^runu
■ Qttiuidis hoftibus turn gloriam,tum ipolia ampla cum laude reportarût; No
■ dubito uirtutem nobis adefle, fed fortunam deefte, quam( liDeo uifum )fett nbsp;nbsp;nbsp;tamus aequo animo.hoftes ulcifci,quis non'uellet,fi mihi bellum cumlmpera-
tt nbsp;nbsp;nbsp;toreRom.fufceptum fuiflet. Quanquâ eo nomine patria fede pulfus in diferi-
tt nbsp;nbsp;nbsp;mine uerfor una uobifeum periculofo,R-eutlingos enim nifilacefsitos, ne digi
tt to quidem attigiflem.Efslingos egregios uicinos obfidione cingimus, quod tt nbsp;nbsp;nbsp;ultro bellu nobis inferunt,nulla re lacefsiti,nec malum bene fopitum quiefcc-
tt nbsp;nbsp;nbsp;reftnuntPracterea non inexploratum nobis eft infidiatores noftros manibus,
tt nbsp;nbsp;Scpedibus eniti,quo denuo nos à patrqs finibus expellât,necobiuturum diu-
tt tius autumo,quinhoftis imminçat.QttodbellS trahi doletts,in mea manuha-tt nbsp;nbsp;nbsp;denus non tuit,cui cum fugacibus illis praedonibus collatis depugnare fignis
tt optarelicuiqaftoptatopotirinonconccffum. Netarnenuos inani Ipeduce-
I nbsp;nbsp;re,nefationem quçnuncinftatimpedire uidear,ad animi fententiam domum^
I nbsp;nbsp;nbsp;teceditc,rus interim colite,donechoft.iles aduentant exercitus.T urn meis acci
I nbsp;nbsp;nbsp;ti mandatis eueftigió quo uocant imperatores adefte, pro uetcri fortitudine,
1 nbsp;nbsp;pugnas inireparati; Quodfifortuna melior, aut hora benignior afpirauerit,
1 nbsp;nbsp;cuiuis pro merito quant poffum gratia tefenenô pigebit. His adis in tentoria
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bh tecedunt
-ocr page 196-940 Vvirtcmb. Comment-recédant Vuntembergenfes,pars indignabundi quod pracclari nilëfFedS^^ nccab bumerfs hoftiles enfes excaflèrint,tam diu quum fm'flent in armis:p3tS gaudebat infefio belli periculo quocunq^ pado liberari, domum fe recipit^^', Tœderdtire^: Poi Iquam iicro dimifsis fubditis Dux Huldrichus unà cum mercenario deunt drma:z liteStadgardiamconcefïerat,extemplo coniuratorum dudii Foederatim'^j' ti, tes quos Vr3chq,Gæppingæ,Efslingæ,Gamundiæ, per occultes calles uarum anfraduscollegerant intérim fub Cigna cogunt Vlmcnfes, Augufta’'** Nordlingenfes,Norinbergi,Franciarurfus equitcs,pedites(^coniun(ftispa'’' lo pollcopiis irrupturi in agrum Vuirtembergenfem non ignorantes DucO^ fuos relegafledomum.Duxaudito quod holtes adeltent,quàm poteftcclc^' Ter fuos euocat ex oppidis SC agris,qui Studgardiat magis uicini citius ade«!» utpoteSchorndorphéfes,Vuaiblingi,Gncningert,Vahingen,Leonbergcnfd HernbergijB^^blingi.QiiiuerôlongiusaberantjGaluenfeSjVuildbergqjact® læNagolti SC Hetcyniaelÿluç,Dornltadiani,Schil tachrj,Hornberg,pugnçu^' non interfuerunt, ueî ferô uenerunt, priftina caftra Nellingæ repetunt, ckpcSiantes.QiiiKurchîe præfidebât Aubam oppidulum ad radicem Thetl^ montis oppugnaruri cum duobus militum fignis euolant. Nam Auba ciüiW' tula coniuratis adhacrens,Duci iurare nolebat,erant in eo oppidulo plus odn’ genri præCidrj loco impofit!,ex alpe uicina/ulbci militiæ rudes, quoi 2 aliqigt;°' emœntbus erumpentes in Kurchanos impetû faciunt, qui non humaniteraC' ceptijfuga falutem quærUnt,nonnullis in prima coitionecæCis.Cum uerôdiU' tule miles inoppugnationeAubæCruftrarudaretJnfeda re,dtfceditur.Scal^ breuiores erant,quâm utmuri pinnas attingcrenuNullusKurchanorumt'et*' dit,prætcr eum,qui colubrinis illis aîreis præfuit: eut tormentum calorenin’gt;(’ feruenSjSCalterum brachium fregit,acpaulo póft mord tradidit. è Kurchains Urtus SC alter uulnèratijCæterifueruntincoîumes.
Foederati rurfum contraSlo milite ueniunt EfsIingam,Vu{rtembergi caftn’ cgrefsijcollem proximum occupant,equitatu fuperiores erantFœderati: pr^' terea bombardis munitimagis,quid ueró cogitaucrint, ne forfan ab hoftedr' Jt«ndari,conis ille poftet SC commeatu prohiberi,no(ftu Vuirtembergi tumtilu dcCeruntjinplanicienon à cliuo procul ad Turckhaim proximècompoCitisOf dinibusadftabant.Ncccharus ab una parte,fylua ab altera équités prçcludcf^ conantes,acie compofita expeClanthoftem. Foederati manè tumulum reli^^** à Vuirtembergenfib. accipiunt.Vuirtembcrgcnles haud feges ærea tonnent àfœderatis negligenter obferuata,cumimpeïu raptum ueniunt. Sed à Fadt' ratisrcpulfi,feceduntinproximamfyluam,redeuntesadagmen,quod inpb' nicie ftabat. Interea lux coepit albefcerc, Col oriens nudauit agmen ucrun' que.Foederati confpeSlos in acie Vuirtembergos tormcntisæreisaCpcrcb' lutant, non fine ftrage Caeuiebant iSlus. Collatis illico figno décernant, Id ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro patria, illi pro imperio. Vuirtembergi ftrenuè Catis hofti refiftunt. Po'
îtremo cedere coaefti, pauci pluribus . ïn eo prælio fignifer Vuayblingtu* adeo pugnauit impigre,ut edam hofti fuertt admiration!, gladio, pugnis» calcibus inCultu ueî luauit, uel depulit obuios, donee tot accepds uulncH' bus deficeretjiamdemilEis in genua, ore fignum miliraremordicusarn'puit, aclacerauit,uiuus capi noluit,aliquantumlpiransadhuc ECslingam plauftro ueclus eft,Chirurgis traditus,Ced poft aliquot dies oppetijt mortem. Vic!H VuirtembergenCes cedunt, quocunque Ceruntpedes. quos non maligncCunt inCecuti uidores, hac unica pugna totum rurlus ducatum ceperunt. Dux paucis comitatus in tutum recedit, Foederati uidores arcem Vuirtembergen-lem CubieClis flammis exurunt,quafi nomen totius gentis extirpate conati, poftea milites in oppida praefidij loco diuidunt,SC ad propria recedunc.
Intcrea
-ocr page 197-Liber III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç4I
Interearcx Hifpanonitn Carolus Äuftriaco Archiducutn ftemtrateprogna-tus,tn aut fui Max.recens uita defundi,locum fuccedit. Elcdus albo Principe lu^ v. eligi« eledorumfuffragiOjRom.lmperatorhuiusnominis v.ominefaufiofalutatun tur, Ad quem Dux oratorcs pro regno patrio,pro pace impetranda mittebat: at il li re infeda redeunt.Carolus in re Lutherana componerelitem ft uftra niteba-tur:tandem imperq rebus quantum licuit inpraeiens ordinatis ad Hifpanos fe reccpit.Dux Huldricus in ditione fua montis Pelegardi fe continebat, expe dans horamfatibcnigniore,necociofus ab animo, lècum uoluit ac reuoluit, quo pado fines patrios adipifci queat.Ad Heluetios ueluti iufticiç propugna tores afsiduèlegatos mittit,eorum confilio fimulacauxilio cupiens regno re3 ftitui.PrætereaHelTorum principem fanguinciundum follicitat.lmpetrauere DucisHuldrichilegatiabHeluetijs,ut dieBafileæçôftituta,Comesà feptem caftris,tumVuirtembergiçpræfes nomine regis,ôd dux HuldrichusBafileam uenirent,audituri cauffam utriufc^. Dux coram Heluetqs oraflefertur oratio-ne mire comporita,tanta facundia,tanta omnium admiratione pene duas ho-ras,ut quàm plurimos in fententiam fuam duxerit. Præfes Vuirtembcrgenfiu nil habuit quod refponderet,ofFerens ingentem pecuniam fi uelit princeps de. iurefuo cedere,fedefua montis Pelegardi contentus elle,fortem contentpla-retur, ÖC aequo ferret animo. Verùm dux Huldrichus Comitem ridet,pecuntâ contemnit,feDeo fidere,qui bona darenouerit, amp;nbsp;adimere, febonam caufarn fouere,fortunam uolubileni eire,necp nouercam forefemperjdidicifTeiamfer-retugumquodcunep forsimponereqita difeeditur utrineg rebusinfedis.
Exadis itaq? non adeo plutibusannis,oriturtnHegoico primùm tradufe-ditio rufiicorurn,qu3e poftea per totam Germaniam ueluti lues execranda fer pens, ingens malum dedit.Hegoici primum ruftici, deinde Stuelingenlès Öó Kleggoiani regulorum quefti afperitatem quam diutius ferre nolentes mordete irenum ferociter incipiunt. Eft autem hie tradus Heluetqs ad Rhenum fedentibus affinis,idcirco ruftici fperabant fore,utHeÏuetqlibertatisadfêrtö-res adminiculo reda uolentibus adelTent. Aeftate feditio coeptt agita ri, fed no erupit,ineunteucrôhyeme,quumfedent inter pocula Coloni ferocire contra regulos,aliquanto uehementius aufi,uicinus uicinum, gens gentem, negotio uicatim iungunt.lam fontis Danubq accolæ,iam nigræ fyluæ robufti cultores accedût Hegoicorum turbæ,Sed quoniam fyluana gens agreftior, ÔC indoini-tama,gisquandofaeuirecoeperttjadarma protinus animos adplicant,excutc-reiugum nixiueloccumberc,circiternatalemChrifti,Menfe Decembri pene fin{to,qui Danubij fontem,qui Hercyniae caput,qui Arbonae rura colunt con tra regulos fuos armati prorumpunt,ex profeiro,nobilitatem,uel domituri uel excuïruri.Dux Huldrichus interim patrias arces recuperate dccreuit. Confer! bitbleluetiorum uigintimilliaftipendiopromilTomagis quàmnumerato.Ex arceDuielabombardas ingentimagnitudinetrahês,ad bellum fe parat. Hoc audito Virtembergiae praeles,Comes ab Helfinjk'm QC confiliarq,mercenarios ra ptim conferiptos milites non fupra quingentos tarnen Tutlingamfoppidu-ium in ripa Danubi] ) praefidtj caufa mittunt,équités præterea centum adiun-gunt. Comes à vurfitnbergy Comes à LHfgt;/rn,Hegoica nobilitas quibus cqueftris gloriae palma tribuitur,apud Sueuos équités Rrè ducentos habebant,quiTut lingamfequocpconferunt.Rufticimagisacmagis fremunt, nobiles VillingS cum partim peditum pergunt, quod Auftriæ domus oppidum, non proeuî à Danubij fonteiacet,clegans óóin plano fitum,Nobiles cum toto quem habe- Ruflici ad bantequitumnumero,iundopedite,filt;Villingenfium ciuium cohorte, rufti-fontei» Da« cos ad fontem Danubij fortiter adgrefsi uertunt infugam.Et id foli faditabât mbij uertun hh st équités, tHriwftgi«
-ocr page 198-941 Vvirtemb.Commcht-
• €quitcs,qüibus ea fadio plurimum nocebat, exitio futurâ nobïlitati ß tasuiciffetjhocfado rurfusTutlingam feredpiunt,unum a«t alterum capi^” tesèfadioneruftica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Sed ouoniâ fonds Daniibrj mendo fa da, deflumtnis hufus ortu paiicaHif ferere libitö eft,ne quis in re tam perfpicua dubitet. Oritur enim Danubius **’ rcgiuncula Bare,molliter ex Arbonæ cliuis apud uïcum Donæfthingâ, in ftenbergenfi dominio,largis aquarS fcatebris, fed oleo tranquillioribusino''' bem btum ita fènfim promanat,ut pene fine bullis edam fcatére uideatur,^'^ cundabundus,quafi longum pertæfus iter quod habiturus eft, ita moratufy «llufirem protinus ab incunabulis ortum grandis oftentat,inde paulatim ptus alueo uerfus auroram labitur,ÔCquo longius ab origine difcedit,eo ft^' cius agit procellas,donee in Euxinûmultisoftqs fexagintanauigabilibusfli^' uijs audus irrumpidnô eft quod quis alium fontem fufpicetur, ego non femu incoîas huiufeeregionis SCronds ipfiusaccolas(inBâreucrfatusolim)dilig^5 dus ob earn rem percontatus,idem refpondere omnes audio:Non idiotç (ed etiam uerè dodiisimi idem affirmant,inter quos hoc tempore duo I. V» dores excellentifsimi Germani fratres,quorum alter D.Matheus Nefcr,prgt;“f Spyræ Cameræ imperialis aflenor,alter Ij.Petrus’Nefer,Regiæ Maieftatis Co filiarius in Enfîsheim,citerions Auftriæ.Prætereo D.Georgium PidoriûMf' dicinacDodorem,SC alios quos enumerate non uacat, qui in eodemlocon^t* hunequem dixi fontem conftantifsimèafierunt.licetenim in re præfend quan tûego uidi deprehen’derc,imô liquidô uiderePrygen amp;Pregen diuerfos àP’ nubio fluuios clïè,obfcuri nominis SC orrus.Qiiando mons Arbona (dccuiiis radicelcniterebullireproditur à uetuftifsimisauthoribusille fonsKaeterisin hac regionefublimior fit,SCaldores fontes furfum uerfumdiredoshaberçnC' qucat,addequodPrygeSCPrege nô ex Arbona necç inBâre,fedexlongèdif fids SC uartjs Hercyniæ uallibus colledi confluant in alucos fuos, uterej? abU' trolt;^Danubrj latere,illefiniftrorfum, hicdextrorfum,prorumpuntin iDanV' bium.Pregefyluanis aquis torrend fimilis accrefeit, PrygedcKurnau, SC uallibus proruens,fupra V illingæ mœnia nomen nô habet, labendbus ita fpur fim tot riuis Prûel dici audio, infra muros in alueum coeût riui,rum Prygeuo' catur,per exiguam labens uallem defertur in Danubium'.Prygenæi uerô mon tes in hac regione longelatetç nulli runt,qüos incolæ fciât. Dux Huîdrichus intcfca colledo ex Heluettjs exercitô feftinabat in patriam. Incunte iam ucre quamuis pruints adhucrigerent arua Mœringa ( ubi ponte Danubius habet) cum fuis tranfit, diftâtautem duo nimis exigua oppida Mœringa SC Tutlinga ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;alterum in comitatuFurftenbergenfi,alterum in ducatu Vuirternbergenfi)!^
rènihil,arua limes diuidit-Moringac dux,Tutlingænobilitasfeconrtner,S^t^ Vuirtcmbergis,quidudumuenerât,pedites nuperèPodmicalacumilitûqua' dringend ftipendiarq Vuirtembergis accefferant.Euocad non contra ruftieos (itaperfuafiruerant)fed cÔtra Vuirtembergenfem Ducem.Qui Tutlingxfne rant ex nobilitate duci Huldricho bellum indicût ex profeflb per fœcialc, mif’ fis exmoreliteris.Duxpuero fœcialiFrancicos, aliquot Coronatos don3t,S^ hoc fieri potifsimQ ab his quibus benefeccrit oIim,dicebat:Et hçc relata gratia nobis,inquit,poftea,quisTutlingçfitadungûemnumerat,acpuerQ domütfquot; mittit,quo fado nobilitas cum equitatu fe foras extra mœnia l’utlingæptori-R«/lico«M«puit.DuxHuldrichus oppidoTutlinga n^ledo continuatiterin patriâmox quidam ad Balîngâ obfedit.Erât in fadione rufticorû Danubiani SC Hercyniani, qui côte ducem defigt;= do mnitig figno properabât ad Ducê fua fponte, fuppetias laturi, uerum dum cîMnt.fuperFoeni monte,uulgo Heuberg,ad Lauchen incautius errât,SC incÔfultè ceflant. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nobiles
-ocr page 199-Liberin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94;
Nobiles quibus ea feditiohaudquaquam ne^lcdui fuit, milites de præfidtjs Tudingæ protinus educunt,quorum o Aingentos arbitrorfuilTe, cum ducciv tisequitibuSjHcrcynios illos rufticos inuadunLt,ôd adunum occidunt, paucis cxnobilitate amifsis.Qiiæ tes Duci 06 Heluettis terrori fuit, nobiles re profpe rèfuccedentc,militesTubingâuerrusducunt,impedituri Duels agmçn,quan turn liceret,Tubingenfes qui de plebe funt, occlufis portis, nec pedites nec c-quites accipere uolebât.AduentumDucis Huldrichi fummopere cupientes, àfenatu denicç perfuafus populus exercitumnobilium ucl inuitus admirtit.
Dux capta ßalinga copias fuas ad Herrenbergam traducit, quôd oppidum Germanicum miliare diltat àTubinga.Nobiles ne federent ociofi,fuos in Du cales educût au Ao militum numero,tentant agmen Hcluetiorum,uerùmT u-bingenfes non humaniter accept! ab Heluetqs fugæ fimilem fortiti reditü, do-mumfeferecipiunt. Nobilitas una cum Vuirtembergenfi præfide nuncRo-manorum regemFctdinandum,cui Vuirtembergenfis ducatus à Sueuico fœ-’dere dono iampridem datus erat.Nunctœderatos Sueuos in auxilium uoeâr, mifsis epiftolis.Hi quod necefsitas urgebat, milites conferibunt, quos tarnen ægrè conquirunt,nemo uolens arma^eftarecontraRufticam gentcm,de qua fe genitos aiebant rufticos,ucncrant e Mediolano nudi milites, qui Gallorum régimeruerantjfufo rege,captoeç',uix euaferant,nam cumrege plurimapars Germanorum militum capitur,qui protinus exutiueftibus ô^pecunqs nudi redeunt. Hi fua nomina militiseîœderatorum dabant,nonin rufticos uerum contra Ducem bellaturi.DuxHuldrichus ad Studgardiam ufcç procefferat studgaHu Suburbqs occupatis imrainebat urbi,ucrùm qui prælidio fuerât intus Comes ouxoppii-abHelpbenjfein cum delecftis militibusinoppugnantes acerrimèpugnabât.Hel-uetii contra non impigri, mûri propugnaculis adeô inftabant cxcipiêtes plum bea glande caput exerentem. Qiiod iam nemo nift duplo præmio ad tuenda mœnia cogi poflet.Sed Studgardia pugnatu non facilis,turreis,propugnacu-la,uallum toffas ôd pomacria probe munita habet,quæ non fine (anguine que« unt expugnari,præfertim fi tiigiles exctibias adhibeas,Heluetq genialitcr a gebaut in Suburbijs uini frumentit^ nihil egentes,Foederati contradis copqs aufi iam Ducem aperto Marte laccirere,adHeluetiosmittunt ut ab oppugna-tioneStudgardiædefiftanqôCèducatuVuirtembergenfi fecedant,ne cogan-turfœdus à maioribus idlum feponere,2lt; armis decernerC,impunè redeant in patriamdumliceat, nequepacemuiolarepergant.Heluctijuel nolentcmagi-ftratu fuo,uel conniuente uenerant auxilio Duci.Qtiare protinus Heluettj di-feedunt unà cum principe Huldricho,maiore quàm uenerant feftinatione, Rotuuilam Dux cum partim Heluetiorumuenerat.ibi fit inter Heluetiosfc-ditio,ftipendta pofeentes à Duce, qui ftipendium foluere fruftra, re feilt ce t m-fecladetrerftabat.Rotunilenfes audito,quôdinpericulo Dux effet è Senatu quofdam mittunqqui Ducem intra muros recipiant.Nam hofpitabatur in Ro-teiimunjltr adueftales, Dux Huldrichus tribunis militum, pecunialæ quiddam numeraqquodinuirosdiuifum,litem diremit. Abeunt Helueti] fuam quifep in patriam.Paulo pôft Dux ad Duielam fe côierens, opera SC impenfa fruftra-tur Slt; infeefta re difeeditFoederati quo patfto rufticos domarent repulfo duce cogitantes adBeblingamVuirtembergiæ oppidum traducunt quicquid ha-bebant militum.Nam rufticana colluuies eô côfluxerat, ex omni V uirtembet giæ ducatu non ut iuuarent Ducem,fed ut nobilitatem uel mitiorem redderét, uel extirparent,percepto,quôd Fœderati tam in propinquo effent, ex oppido Beblingaprouolant,acie properanter inftrucfta,nec tarnen imperitè,lacus à fi-niftra,nemusàdextra fuit, équités hoc animo uitantes, ne circumueniri pof-fent.Sed equefttes uifo Rufticorum agmine, nil morati pedites, irrumpunt in h h } otdinatas
-ocr page 200-944 Vvirtcmb.Commcnt-
ordinatâs actes,Colom' primo fhcnuè refiftimt, iam ualles armorum clangor^ Rombardarum tonitriijCadentum clamorc procul tnfonuere. VerùmColûB' fans impigrè fedimpcritc pugnantes ab equitatu fcinduntur, accédant pcdi' tes,rurncos loco ftatu^ deturbant, ÔC in fugam uertuntdbi nulli parcitumj*' cetad bancfadionem plures coacti,quàm lua fponteuenerant,obærati,gl^‘ tones,commeflatorcs,niliiliuiri,primumludos hos incipieb3nr,ôlt;^qui bantadfcntirCjpalo ad ianuamfixOjillis interdicebant aqua amp;nbsp;igni. Ita ut bonos mail,numatos egeni cogebant (non fccus acin aqua?,ucl flaminx^^ riculo) proximumqutfmfecumtraheb3tinperniciem,fugiebantautemint0' pofit(,nec auidi cçdis infecuti nobiles.Sylua fuit ad manum,qua fe rulbcoruiB plurimijfub dumetis abfcondebant,non fæuitum longiuSjfugatis illfs inopP* dumnobiles, in caftrareccdunt,bis aÆs triftenuntiumnobilitati fuitalla' riôbiüu inte tum.R.uftici quiiuxta Vveinsbergam Vuirtembergicçditionis oppidum, tüut vucinf uenerant:aucprodicioneaut dolo,portasoppidiV ueinsbergæpatefcccranî; berg£. nobiles aliquot illuc præfidio miftbs interprandendum,oppiimuntimproB'' fos,nobiics ad unum omncs miferè occîdunt,ut quencç fugæ ftudio trcpidafl' tcm comprebcndunt,alios è turrium propugnaculis præcipitant,alios in claufos,puluerulcntofu![)hurc,Scignelamcntabiliterextinguunt,aliosamp;îtB' lîbus ôf baftis iugulant.Comitem ab Helfrijkin(quia clarioreitemniatectctcios præcellebaOadlentiores poenasreferuant,uinculisoncrant,ô(.'in propatuhiB’ trabuntjgcnerofum Comitem probrisinceflunt, contumclijs afficiunt, kibito qui canerct faItationemTibicinc,compellunt ire per extentas ac tas haftas mortitradendum.Cornes offerebacaurum, oncrebat poftrcmóc^’ putenferecidcndumjlicetimmcrito. SedfurioliRii(iici,nobilifsimumprÆo ftemmate, btliicç gloria clarifsimum Comitem inconfpcducharte coniug’’ amp;hlioli,quem mater in ulnis geftabat,haftisconfoderunt, nec iàtiatilatroiif? impuri,puerum in matris finucufpidis icftu faiîciant quidam, quem dilaniaj' icntquocp innocentem fanguincm, ni fubducftiisab oculis prædonû, diâo^ citiusaiportatus fuiftèr, uulncris cicatricem Cornes illein peclore etiamdn'B geftat.Quoaudito dolor ingens inuafft animos nobiliuni.aderâtenifn,qu!h' kos,quitratrcs,quicognatosillicbabuerant: Iran,raptisillico fignis, Vucinf-bergam uerfusdiunodiuq^ propcrarumfuic,iia doiorep nobilium ftimulabât inuindidlam procliucs animos,moxubi uentum ad Vueinsbeigæ mures cd-fatum nihil,introrumpereuiconari,recluris portisadmittuntur,Latroncsfcc-Vnemfbergd 1 cris infandi cÔlcientia fraefti feceflerant,in fpcculam non procul à Vueinsbcf-ga fitam,fcEderati mulcftatis qui fadi participes erant nebulonibus, oppidum fuccendunqmuros folo tenus diripiunt,mox ad earn dequadixi fpeciilamfc-ftinanr,expiignant,SCinterficiuntfinedifcriminequemcun(^na(fti,uelfugifB tcm uel refiftentem,nulliuitam,nulli ucniam largientesitaperibât meritoluo, Kokmw pœ= qui tantum facinus,tam crudelc nephas patrauerant.Tibicinem uerô qu: Ca-«xgentw. miti perituro fuccinuerat adlentum quidem fed horrêdum,ucl uifu uel audin* fupplicium trahunt. Aridis enim lignis extruxerefin orbem tarnen ingentem) pyramn'ncuius medioplani quiddamextabat,ubicolumnalignea grandis,SI altiusinfoflàquàmut facilecomburi, uel eruiqueat, ad hancmalehcus æreis cafhenisalligatus,eomodo,utfelocomouere non poftet,uerùm circumire,co lumna fequentequocunquc fugcretcathena,ardentepyia flammasillemifcr euitarecupiens,circum curfitat,eiulâns,praetercampeltria nihil indutus,inua-lefcente flamma,primo fudare deinde æftuare,humcros,pecftus,fcapulas,ma' nus nbsp;pedes,aflàri putaresfluentequodammodo unguine,bullas oririeua
nefeere carbones fi quando inmiferuminfiliuntiHeu qualiscruciatuSjqua-lis fingultus , ad poftremum cutis in rugas alibi contrahitur idîu flammaî, tandem
-ocr page 201-Liber III.
94Î
0* li' li' iJ' f' |[) ƒ y
P* î' 10
li' V
■}, J'
)5 fi 1'
3' !'
lt;1 is
•j P 1?
0
V ƒ'
f/
(' fi î' 0
K 0
iJ 0
0 I'
I' i
1'
tandem uiribus exhauftfs, anheins nunc in genua eapucocculit, 5gt;i. calcitrâdo clamofus humo citcurnfultans,funbundo fimilts profilit, poftremô deficiens infaciem caditcxtindus dignum fadlis exitium nadluö.
Fœderadnihilo^cgniusin Rufticorum collüuiem quocunrp uocarcntur, cxercitüm uel inuitum trahunt,militem qui uolebat ab armis difcederCjUC cô-traRufticos rufticorum fîlijbellare uiderentur,equitesexinfidijsexcipiebanc achoftés figebanqhocmodofluduantescôfirmabant, ôdin ordinem redige-bant.în Francis oricntalibus non procul ab Hcrbipoli,femel atqp iterum cum rufticts congrefsi,ui(ftoria potiuntur,cedentes baud ira crudelitcr funt infecugt; ti,dementi lèmper ufi uidoria.Herbipolin Epifcopo fuo reftituunt, quàm ru-fticiuiffednonnullis adh^cconniuentibus ciuibtis, quosetiam capitali fup' plicio affecerunt) occupant.Interea Sueui,8C quit icum,qui Oenum ÔC qui ad Vlmenfem agrum colebâqin armis agebant,pofthabitis agriculturis, pars in-nocueuagabantutj pars etiam nobilium domo ffi dabatur occafîo ) turn cœ-nobiajqüaedauftra uocantexpugnantes exedunt,reliqua corrumpentes.Her cyniæ Cultores,ôC qui in Bâre ftierant agricolæ fub ditione,tum Vuirtembergi ca turnFurftenbcrgicaiuntftis agminibus Villingam Auftriæ domus oppidu uallabantobfidione,oppidanos in rufticorum uerba iurare pofcunt. Villingi uerô ftolidam plebcm rifui ducunt, interim cauté fuos in mûri propugnacula partiti,mœnia tutari pergunt.Ciues belli peritia,fîdei conftantia, animicç for-titudinepræftantes,oppidtmunitionefreti,rufticis unanimi uoto tefifttint, SC eos â mœnibus arcenqquibus depulfis excurruntoppidani,uillas rufticoruni perduntincendio,rufticorumcolluuiesin stußl'mgcn amp;nbsp;alibi conciliabula contrahunt non procul ab arce Hohburg,hinc ad Nobiles mittunt pro côponen-dapace,néferro coganturuti.Paucißimiuero Nobiliummanferût inarcibus etiam munitifsimis.Generofus Cornes àZimbre Gotfredus in arce vuilden/kin loci natura fretus,cut^aucis SC fidisaulicisad finembelli manfitat, Comes loannesVuernerusà 2.imbrefrater Gotfredi Falckenßcm arcem Danubianani habebat,quorum frater Guilielmus à Zimbre Rotouilæ Cæfarei fori præfes ab auita fedeZimbreRotouilam concefsit,doneedelàeuiret agreftiumfuror. CæteriDanubianæregionisdomini Cornes à vuerJenterg, Cornes a Furj'knberg, Cornes à Lup/r»,in acie qüàm arcequiftç fua tutior eflè uolebat, Ex Nobilibus ferè nulli fuis ipfius arcibus confidebant,Ortolphus ab Heredorph, SC Holo- » peregrinus dus filius in arce Vualdiberg ( cæteris ab Hendorpho ad foederatos mifsis ) à rufticis eos etiam fæpius inceflèntibus omnis iacfturæ fecuri fuerunt, italoanncsà K((rp/fczî fenior,ahj ueronon aufimonttbus in tantum confîdcrcî Fœderatos ubicj fequebanturFriderichus ab En^amp;crg,Sixtus ab HM/èn,Diethai-mus Gremlich à i«rigw!gefi,Gafparus ÔCalq de LdMden6crg,atqüc adeô irinumeri quos nominate longum foret. Quiarniis SCequis,infigniterornati adFœdcratos abeuntjitafiebatutpîufquamfepties mille équités conuenirent quos ego nidi modis omnibus inftrucftifsimos,agricolis autem nec^ Deus netj fatum fa-tisaufpicatofius SC æquum fpefnentibus) affuit. Sueuici foederis exercitus iam adFrancoSjiàm adRhætoSjiarn ad Vindelicos,iam ad Sueuos,Colopho-nis uice trahitur, nam ubicuncç rufticos adgredftur ibi eos, àut in fugam uergt; tit,autmifere profil gat,Rhçtos ScVindelicos cum Sueuis ad Vlmenfem agrû. AlmangauiosadRauenfpurgum Fœderati premebant,Hegiôcos atœPod-mici lacus accolas,interim Cornes Fedixà vuerdenberg domuerat,Rheni Voge-fttçaccolasDux Lotharingfæ in Alfatiamifereproflixiqquos fpededitionis artnadeponereiuffèrat,acdeindeTurmis equitum peditumr^ cateruisimmif fisarmatusinermes contriuit,forfanarbitratusftdenéceffedignos,qui fidem fton feruaffent.Eo anno plufquam centum millia rufticorum in Germania fer h h 4- toperieréi
-ocr page 202-9a6 Vvirtcmb.Commcnt-
ro pcncrcjfatah' ncfcio quo fydcre.Ruflici Euangeh'um prætexebât,fèd intcin* pvibiicncdicaminique,fcd hocprocôfclîocompcrtocç fuit,abarbonbusin' riiiincrospcrpendifR', qui feminiinè fucatosEuangelicædodrinæ Buccina-toies anvrercnt,acob id bilan prorfus animo^aqueo coHum,gladio ceruicem, prarberenuSiC i uflicum bellü nnqt,aufpicio Sueiiici fœderis.Summus Imptf’ tor erat, gcncrofus illeBaro Georgius Dapiferè Vualdpurg,manu ftrenuus, ludiciograuiSjæqui boni^feruantifsimus,qui tâ uinccre,quàm uidisparc«^ noucra^aßnguine quantum licebat abftinuit,ad inftitiitum rcdeo.
Huldrichus Dux patrijs à fedibus expulfus Duielam arcêHcgoict traóus magno frumcntt uinic^ numero,ÔComnifariam tclis ad belliufum necellarijS curnpai timfidorummilitummunit, admontis Pclegardi ditionem feconlt' rens,cum partim nobilium 5C amicorum.depofita Ipe redeundi in patriam* , Erat cum Diicc PhiÜppus cognomento Longus à RfMerg grandæuus,qu^ V!obi!èvmA oijin gloriamÄf rem in militïa p3rauerat,prætcreanobiliRechbergorumfa[iii tigt;;chbi-rg ji^ hacointr.êdabilis,illeDuccmHuldrichumfpemnuncomnem abqcere,nunC ' recipere,nunchuC)nuncillucanimüdiuidere,nonquicfcere,confpiGatus,ora' none taÜ confirmauit addubicantemdlluftrifsime princeps,Marris aleamquis nelcit, nunchue,mineillucindinare,nunchuic,nuncilli parti fauere.Qii3f^_ lion eft abqcicnda fpes recuperandæ patriæ.Maiores noftros fi contemplât* fuerimus,qui cœcam Deam illam ft pins experti funt, ancipitem, fæpèmatrq fepènoueream,præfeitim ea tempeuatequando rex Romano ru Rodolphns iinpei ij poritus,in Ebrardum quendam Vvirtembergie Comitem infenfo fuit animo.RexStudgaidiam muftis Bohemis obfcdit :Ebrardus animo nequa-quant confternato,contra regem contréhit copias, ci fortifsimcreftftiqoppU' gnantesiam propellir,iamcapit,iampalantesauc intercipit, aut occidit. Rc’t Comicis fortirudinem mira tus depacecomponenda conditiones admifit,at' queStudgardiam obfidionefoluit.Pofte.a uerö Carfar Henrichus SeptimiiS) Vuirtenibergcnfêm fortunis omnibus exuiqexurens arcem Vuirtembergaffl, fepulturam gennlitiamdeftruxit. V^erùm Henrichorege defuntfto Vuittert' bergus parriasarces uirtutc,uicp fuarurfus occupât, (.^iidc’ quod Carolus Qiiartus Vuiitêbcigos belloinuafit, SCuarijs in Ipcis illosinfeftèpopulatus. l;a rempeftarecum Oucibus Auftriæ Vuirtcmbcrgusfoedus pcrcufsitjÓLCa-lolonegotiumfacefsiqatcpadeôadæquasconditionescum Carolepacemft ciuAddequod Vuirtembergus olim Vuilenfesingenticladc affecit. Qiiarc Princepsilftiftrifsime,non animo fpesabijcienda,(edobnixius in hocenttcii' duni,qiio failli redeamus in patriam,mouendæfuncmanus ÖC aderit intciim, aiiquis Deus f ut aiunt ) uiro ftrcnuo fortiq? nihil difficile,uirtutis amanti nihil inuium. Deniqtius Svæquum petenti nihilinhoncftum,hac fi nonfuccefsir, alia cftinunienda uia,altjs atc^ aft'js agendum gladijs doneefauente Deoopt-maximo,uorieompotes efficiamur.His uerbiscrexitanimumDucis. Dux ad I deftbrum principem fecontuliqexpetens aiixifta,quibus arces auitas requite re ualeat.HefTorü princeps operam fuam pollicetur,uerùm cum Sueuico Fc2' denfitadiun(ftus,ÖCunusfcederatorum,nullisarmisidaftèqui pofte,ftat feil' tentia Cefaris Caroli Quinti,Hifpanorum régis auresuell!care,atcpadeó eoni precibus oppugnare,noneftèdubiû(quæCæfaris cx attauis dementia)quin aliquidimpetrarefperent.Interea Comitium Germanie principum fuit Äugt* flæ Vindelicoru,quó Cæfar Carolus crim totiusimperij principibusScSiiii’' matibusinditftodie ueniebat. Adhæc Apoftolicus aderat Legatus, partim lt;chifmacompofîturi,partim Turcas,qui tum temporisAuftriam crudeliterin' feftabanqPannoniam inferiorem depopulati,magnam prædæ uim,cum mul USmortalibus,ö(^ingentipecorum copia trâfmifereinThraciam, acdeinddn fuatn
r
-ocr page 203-Liber lil.
947
Fuam quifcçpatviam.Hcffom Princcps tempore Comittj fedulus ambit, orat cumilluftriprincipum Gevmanorumcaterua, Cacfaris inconfpedumprodit, procidens ad genua duci Huldrieho reditum precatur, qui tot annos extorris, óf ab auito regno fuerit exuV.Eo modo precantur uno ore omnes. Verùm Carolus Cæfarindignabundusaudiretalia uiCus,renuit preces,dixiflefertur.Ler-to (da régna perdidit,ferro fi potis eft,ea recuperareualet. Carolus regni rebus ordinatis dimiffb comitio recedit in Hilpaniam.
£o tempore totiusGermaniæ uires in armis crant contraTurcam,bclla gcgt; fturi,Cæfar cum Hifpanis,R.omanus Pontifex cum ltalis,Germani Principes Oe. urbes Imperq cum ingenti multitudine fe conferebant in Auftriam, collatis fignis inTureas pugnaturi.Turca ter centum millia armatorum fecum traxif-fedicebatur.SedfœdèfugatusàGcrmaniSjUixetiam congrelTu primo ui élus Turcarum exercitus,redit unde uenerat,quem petfequilongius fruftra putät, omifsis aufugientibus receffere. Non it a multo poll Sucuicum Fœdus annis expleus,abrogatumdifsiluit,necampliusuincinferiri'ue potevat.Hoc audito Dux Huldricliuscumauxilio principis Hafsiæ Philippi patrias arcesadori-tur,copias militum duccns,haud afpernandas.Comes Guiielmus à Furjlrnbcrg in re militari præftantifsimus,præ{fô aderat: Cuius Confilio Principes plerac^ gerebant. Nam penes, HelTorum Principem rerum fummafuit. Guilielmus Comes peditatui præfuiqqucmdetrigintamillibus conferipferant Principes equitatum ducebant èfexequitum millibus coadum,inter hos crant équités armatura,peritiabellandijferocia equorum præftantes. Nonlatcbat Regem PrincipisHuldrichi apparatus,atipfeuteratanimi dementis, aut côniuebat, aut alias occupatus,nihil armorum parabat.Verurn qui luperfuerant ex coniti ratis illis,2lt; ex aulico quidam confilio,qui tum Vuircembergenliducatuipræ* funt,comperto,quôd DuxHuldtichus bellum adornaret, illico regem certio-tem faciuntjSC quid faciendum præciperet : Sefe fi iubeat militem conferiptu-tos,2lt; aduerfus Ducem profeduros.Quod cum Regi placcret, ipfi contrado quantum poffuntmilite,rcgisPerdinandi nomine, Ducem Huldrichum pro-hiberepatrianituntur,necequitatuprincipibusinfcriorcsad extremosVuir-tembergi3elimitesaccedunt,anguftias praeclufuri confederunt ad Laupham oppidulüditionisVutrtembergicaepro ripa Nccchari fitum,cliuofa inregio-ne.lam caftra metatur utereg exercitus,haud mora Ducales uefperi regios milites adorti.conferuere manus,Rcgq uincunt,adiuti opportunitateloci,Duca lescg repellunqmane fado,Principes fuos educunt,contrà ueniuntregq,con-currituteregmiles,acriclamore,magnofremitu,hincbombardarum tonitiua, hincequorum hinnitus,peditumfremitus,armorumcrepitus, (Irepituscg u-trincglongelatetg perfonant,animo forti pugnaturutrineg.Tandem regi] milites Ducalium impetum diütiusferrenonpoflunt,alqfugitmt,alq an fugere, an manere malint incerti.ftragem pafsi cadunuRegq tandem locum deferunt, infugamconuerrt,abinfequentibus perpraecipitia fugati,pedamcntis uine-torum pars hœret infixi,pars uulnerati Neccharum tranant.SatrapaRegis Co mesPalatinusàBauaria bombardasi(ffu,cum equo (ferniturhumi, cquus in-terqqipfus inter manus militum protinus ablatus euafit. Eratin coChnho-phorus Dapiferàscbdr,ftrenuè fegerens fagittapercuflus, nihil moraturtiul-nus,inhoftesinfilitaccrrimepugnans,equo tandem deftitutus, in eafdem ru-pcs ut alii protrufus tranauitNicrum,armis oneratus,00 uulnerelanguidus ad Asbergam arcemhoftibus elapfus uenittquo fe contuletant inclinante fuorö acie,coniurati.
Principes uidishoftibus ad Studgardiamproperant, ne coniurati colleda manupraefidio munirent oppidum,non nifi magno detrimento Riorum poft hh 5 hacex-
-ocr page 204-948 Vvirtcnib.Conimcnt.Lib.III. I hac cxptignandum.Nam qui in prælio uidi,Studgardiam pari curfu propfi^' bant,opiMdum priufquâ uidores ponèfeqiiérentur occupaturûVerùmStu^ gardiani portis occluiis neminem licl equitüm,ucl peditum uolebât intra ma redpere.Quæ res illis bono fuit.DuxHuldrichus à Studgardianis wani' bus ohuqs cxcipitur,quem fauftis acclamationibüs in arcem dèducuntjuf^”' tes in uerba Principis.lnterim quicquid Vuirtêbergicae ditionis erat adRc'”' fam, Vulfam,Blauuni,Nagokum,ad Nicri ripas. Atqp adeô ad Hercyniaeiu^ ftatirti mifsislegationibus DuciHuldricho,fefe fuat^ omnia dedunt* Vta^ lentius accedunt,reliquispacatis cÔtcnduntad Asbergam arcénijUtomniuii? longèiucundifsimam,ita loci natura hominum«^ manu munitifsimànijquo'^ j, contUlerant,qui rerum fummam Studgardiæ,totiusf^ Vuirtembetgiaé tenue' runt,in ea arce odingentos fuifle milites conftans fama fuit. Quo loci dumue nercDuces, oppütgiiando tântam iaduram intulere propugnatoribus,ut aû deditionem intra menfem compellerêntur^incolumiuita falüis bonis abfte-dunt SCducibus aperiunt:qua fubieda Duces exercitumRiedlingam iuxtart pam Dannubq caftrametari iubent.Interim cum rege Ferdinando agentes, uÇ impetratapaceconditionibus æquis,patriumregnum DuciHuIdrichopofs* derclicereti At rexFerdinanduSjUteft animo clementifsimus,èrenata,paceui fecit cum Duce Huldricho. His adi's dimiflus eft exercitus : formido tenebat omnes Homines,nemo quo fefortunà ueteref,coniedarepotuir.Qiii Dannit' brj ripam habirabant,amp; qui Acronq lacüs affînia colebât.T um Hercynîj quo* que male fibitimebant à bellis,quirurihabitabant.lnoppidaproxima,reculas fuas deponebant, qui in oppidis erant omnia quac bello forent ufui, gnauitei adornant. At nihilominus in caftra commeatum deferrefuos permittunt.Tu-multuantur omnes,trepidant piertt^.Exercitum haudquaquam contemnen-
dum,nemo non pauefcit.Verum Deus opt.Max.omnia bene uer-tebat,nam fada pace,Principes dimifla le-gionerecedunt.
FINIS.
BREVIS
-ocr page 205-949
BREVIS NARRA-
TIO DE BELLO HIED EN S HEI MEN S1
GESTO inter ERICVM DVCEM BRVNSVVICENSEM, ScEpifcopumHildcnsheimenfem eorumcp complices,Anno M. D. xix, durante intcrregno, autore luftino Goblero l.C.Goarino,
NNO Millefimo quingentefimo dccimonono Maximiliano ^lmperatorein Aurttia mo«uo,acpeteius obitum Imperio ua ^cantCjlohannesPraefulHildensheimcnfis, ex familiaducura a Saxoniæ,quihodie Leoburgenfes dicunturnatus, cum alqs uicinis potentiovibus,maxime HcinvicoLunæburgenfijEri-Cû Briinluuicenli graue atcç peviculofum bcllum, fiue ut En*
quamplurimis bellis egvegè iiauatam,3pud ipfum ualuilVet, fubuevtcrct: Que ut (multi exiftimant) Caroli Qjiinti elccuoncm,unà cum confoederatis,quos Francifcus rex Galliæimperium affedansin fuaspartespertiaxerat,elecno-nem impedircnqiutuleruut.Etenim iam diucolleiflis odqs atq; inutdia pleni, cum CcirentprincipiErico in Cœfare tantum præfidium ede atque lerugiuiu, ut illouiuente adhucôC fuperftite,non auderent,id quod liberet, moderari iam fuam infolentiam ac crudelitatem non potcranqquin Diuo Maximiliano fatis fublatoinprtncipcm Eticum impetu facto tnuerent, Ac cùm uiderent AntiftitemfuumCapitularcsilli,SC Canonici,impotentiaanimi ate^effrenata
• audacia inEricum pvincipemferri,tantum abeft, utquodab alqs nonnunqiia Capitulis prüden tibus ÔC moderatis fieri folet, uel à temeritate illa auerterent, uel aliquû modo impedirenqut etiamfrigidam illi ( quod dicituv ) egregiè luf-funderenqae faces oleumcçflammac admoucrent : ceu quadam incredibili ad belligerandum,atcg infultandumlibidinetrarfii. Fueruntcç plané, quod Græ-cis in prouerbio eft,T«ï Aeozotv«*óiKvvis p.i{iïgib/tv,hoc eft, dominas imitantes catellæ. Qriandoquidem ne3equitatisullam,neciufiiboni'uerationcm fibi cumpræfulefuohabendam putarcntîctiamfi prtneeps Ericuscaufasomnes fimultatum ÔC contiouevfiarum,quas ifti præ fe ferrent, à popu’o ditione to ta cognofeendas feudecernendas proponeret. Quinimô contra placita 5lt; pa ô;a uetera Ôl antiqua à maioribus ac pvxcelToribuSjtam illorum, quam princi-pisEriciinita,8lt;utrinc^ data fide,atcç figillis firmata,præfulcum fuisbellato-nbusCanonicisadarmaprofilirepotiusremc^ ferro decernêremaluit. Tan-tamnimirum,tamtr, fubitamacinfperatam fibinon folumdigladiandiocca-fionem,fedetiamui(fioriamipfamexobitulmperatoris optimi Maximtliani, cum iaminterregnum eilet,oblatam fore exiftimabant. Adeo præ nimia belli cupiditate,neque officq fui,dil criminis,aut periculi,neque pietaiis,ncque bu-manttatisrationem habueruntullam,nec in eoquod mouebaturjofferreba» tur(^,necineo,quodrogabatur aequitatem anteponendamputaruut fuper* biæ fiiæ. Namuttqueuerume(l,necipfe Epifeopus atque Capicu'um falua
i confeientia inficiari unquam poterunt, quin proximè ubi Romanum Im» l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perium morte Diui Maximiliani uacaret, Antilles ipfe Hildesheimenfisau-
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xilio Henrici ducis Lunæburgenfis, ac capituli fui perfu^trione atque inlliga»
■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione,maxime militum 2lt; equitum numero confcviptç, atque coUetîlo: etiamfi
illo
-ocr page 206-«îo JuHinus Goblcrus
illo tempore, «elutipnnceps Imperq pacem eius SCtranquilli'tatcm fpedaflc ialutcmqj confcruaiï'e debuiflet,ad arma ultro profilijr.Acifa pn'müm reücren difsï'mum illuftrifsimumcy Dominum Francilcö Adminiftratorem Myndefl' fcin,pnncipis En'ci agnatum,inopiiiató contra facn'Imperij ordinationein,aii reamcp bullam,0ó communis pacis promulgatam côftitutionemjin facra heb' domada,cumà Chriftiano populo meritumamp;pafsio, Chrifti Saluatorisno-ftrijper uniuerfum Chriftianum orbem religiofius aliquantó, quam alio tcni' pore méditai t, Sc fuum rcatum Chriftiani ag^nofcere praecipuèatq^ lugerefo' leant debeantcp,ui publica armistp inuafit.Ciuitates,oppida, arceSjUillasdu^ quidquid talifi eflct,quidquid ibi ofïenderat,arripuit,afnixit ac perdidit. NM hoctanto tarnen facinore contentus, moxea ipfa ui,uiolentiacß fuain fintJ quocç ac ditionem Principis Erici (èfe conuertit,eamcç ex improuifonuHï occalione data,nulla præmonitione fada,difstmulato quem peteret,nullis ( quod Plato uocat-aroÄiitop o:K»fLgt;Kjop ) fecialibus mifsis, nee more fure'uebell* obferuato, non repetitis rebus, non bello indido, quod à maioribus nofiriJ ufurpa turn cft,SC inter barbaros ettam fieri folet tempore quoep facro. Et quo id à facerdotc adeoq; Epifeopo minus expedaretur,nequidfpacq ad circuiU' fpiciendum opprefsis eflêt,nulla iniuria lacefsitus,magna latrunculorumnon confinia acuicinia modo ditionis Erici,fed ipfam mediam inuafit,incefsit,ató* xiqexarfit atcß diripuirOppida uicoscj circumcirca quaqua cum cxercituuct fum iretuaftando,flagrando arces^ etiam oppugnando, atc^ omnino depO' pulabundo fimilis. Dixifles non Epifeopum fuine, fcdexpilatorcm,nonpü' fiorem,fed prædonem,tam facuitum eft undiquaçp atrocifsimè. Nam per left opulentus SC fatftiofus Epifeopus, ac quorundam potentium confpiration« audaXjfui uero Capituli, 5C Canonicorum præcipueimpulfupcrcitus,adcocp immanis nihil nifi excidium ditionis Erici in animo habebat, ac meditabatur. Iraq; oppida,munitioncs acuillas aliquot ea ui atlt;^ furore expugnauiqinceU' drjs Sc rapinis uaftauiqmiferasagricolarum facultatulasmilereperdidit.NfO plebem modo,ucrumetiamiacerdotesfacramenta Chriftiin fuismanibusgt' liantes,fecç illis tuen'conantcs,occidit,facra loca,tcmpla ac monaftcria IpoIiS' uiqdeuaftauitac prophanauit,nccquidem ipfisEcclefiæfacramentis,auttK' ftalibus uirginibus pepercit. Et quamuis huic ul'olatori pacis EpifcopO) fuiscj afleclis ab optimo illoacilluftrifsimo principe, ceutue Imperq Vicario, FridericoSaxoniæEleClore, paxindicerctur, tarnen hoc illecontemnendo?' fpernandotç furda aureprætcrrjr,ita ut tum demum poft indidiä pacem, quaü antea nihil patraflet, ceu ceftro percitusad graftaturam magis magisep ruere uifusfit,prouinciam Erici populum^miferèuexando,populando,moleftan' do^,donee principi Erico,eius^ affini Duci Heinrico arces oppida^ cripuc ritjloloæquaritaccôflagrariqanitafortaflèinuidîifsimi Imperatorisnoftriû roli Qiiinti Eledlionem,ut antea meminimus,quae in ill a ipfa tempora incidf' rat,impedirepotuiftet,quemadmodum barerespoftea Vuormatiæin ConU' dis coram Carfare, principibus ac ftatibusmanifeftata eftac patefadla. CuW itacp uidiffetPrincepsEricusEpifcopum,nccpacis, necarqui boni'ueration^ habereullam,cumcç nil nifi ditioni fuar,ac fuorumexitium in animohabero, ac meditari,adiundlo fibi Henrico duce tanquam exfratre filioacconfeudS' tario,adpropulfandä iniuriamnaturalidefenuone, iuftoep dolore pcrdudlus, fiatriam tuen'acdefenderc conatus eft.Nihil enim hac illi charius unquä fuit-taej milites confcripfit,equites adduxit, fubditos conuocauit, caftracp meta' tus eft. In fumma conftituit confereremanus cum hofteinquietifsimo. Quod ubiillecôfpexiftèt,arcem,quam obfederat,Calembyrgum,principis Erici,reH quit inuituSjatejp difccfsit.(^ianquam autem hoc tempore ob ledlum exercitö in potC'
-ocr page 207-De bcllo Hildenshcimenfi. 9» iftpölcftateprincipisEncf FuifTetjprædpua hoftisoppida, arecsac munitio-nés aggrediatç^ cxpugnarc,tarnen ob mandatamà Fridcrico pacem,ettarnfi lacefsitus atcp prouocatus ad tuitionem efîètjà ui tarnen ultro abftinuit, quôd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
tnaiovis pacem,quàm hoftis uiolcntiam facerct, fe^ ad dittonem ac dicccefim Verdcnkmuertit.Ethicqin'dem fortuitô utrincç concurrunt Ericus ôC hoftis, Vcntiim eft ad arma iniquo loco,5lt; antcquam htici aductafTet cxercitus, præ-fertim equeftrcs,ac piiufquam actes ulla ab Erico inftrucfta eftèqin^etu in prF mos tadoab hoftibus,inter quosEriciis eraqquiut fortitcrconftitit,fic qui poft principia crant,ftig3 fifi,fefe in pedes conqciunt,fibi;^ ita confulunt: Et ec ce ciim illos tam fecuturos fe piitarct Er!cns,medios ipfe inter hoftcs cum pau-cis fatellitibus,3rmis obruitur,àfocqs defcrtus. Necdefiftittarnenhoftê^quà licet accrrimèpetereatcp extrema expcriri,fcqgfortifsimétueri excquo, donee irruentiutnui undieg circiimfeptus,atlt;^ ettam uulneratus, non minanti quidê ulli aut pulfantijfcd tyroni cuidam eq«’iti,quem forte ftbi obuium inter confit-gcndumhabuit,nihil minus fufpicanti fefe ultra dedideriî,acue(ftus ficeftCel lam,tentuscçliberali,'5C principedigna cuftodia,dum duodecim millia aureo-rumAvTfflf,feuredcmptionisprecium,prædi£fto Lunccbergenfiduciexolnif-' fet.R.eshæcCerbefti tranfacla eftjilîuftrifsimo illo acp’-udeptifsirno principe Saxoniæ Fridcrico arbitro feu mediatore. Hac pugna autem, qtianquam non pauci ccciderintjtamen cum amp;Erici cxercitus nondum aduentafTcr,?^ pîcnrÿ initio fugam capefeerent,minus cruenta fuit,præfertim cum priticeps Ericus, cæteriqjprimores ab ingreftb cÔflicftu ab hoftibus caperentur, inter ques erac quoc^ Guilielmus duxErunftiuigenfis Heinrici frater.Necçueio exigua fpo« liaexhacuieftoria retulerunt hoftcs,cum prætcrarmaturamBrunfuuitzcjtftum opesep ctiam fingulorum corporum captiuorum ccnferctur. Hinc iufta ratio-neac pietateduaus,cum ergapatruum, turn fratrem fuun» Germanum Dux Heinricus denuô fibi miÜtares copias quafeunt^ in tanta trcpidationc ac cele-ritate habere potuir,ad illorum liberation cm acciiiit.Necuanû hoc fuiftetinfti tutum,necinutilisconatusadiftorùm abfq? omni iatfturaredemptioncmxni huiefado tres illipræftâtifsimi principesEJetftores fefeinterpofuiflent, acceu mediatorcs ne plus quam antea farftum eftèt,fanguinis humant elFuderetur,ac altera pars omnino adinternitionê profl(gerctur,intcrcefsi{Tent, Albertus Mo guntinus Ârchiepifcopüs,Fridericus dux Saxoniæ,Slt; loachimus Marchio Brandeburgenfis. Hifce nimirum intcrcedentibus copiæ ac milites rurfus di-mifsifuntjôd res cum Epifeopo atqî capitule coram illis tribus,ceuatbitris tra-daricoepta eftinhunemodS. Vt, tiqua minus ht forte componerenqCæfari poteftas eflet hanccaufam fua fententiadccidereac dcfinirc,ucluti hæc tota controuerfia fpeciali quodam compromifto,à didis principibus arbitris corn plexa accomprehenfa.Atrj dum tfta Cerbefti aguntur, qui locus ad earn rem defignatus erat,acceu foro contradtdorio di(ceptarcntur,uenirex Hifpania CaîtarinGermaniam,adeo(^ Coloniam Agrippinam,quo utramcp partem, ipfumcpHcnricummaiorem DuccmLunæburgenfemad fedementer uoca-uit,iufsitcç,ut utrinque cum adis caufæ proximis in Comttqs Vuormatiæ coram fua maieftate,Slt; cæteris principibus ac flatibus comparèrent. Fecitc'ç po-teflatem Cæfar principi Erico, ut citra iuramenti fu{,quod in pugna captus præftiterat,uiolationcm,quantumdamn{atcçincommodiinhocFello ab Epi fcopoeiuscpCapituloac Duce Lunæburgenfi perpetruseflet,rcferret,quod tantadexteritate atque decoreprincipum coronacircumfeftus fecit,utnemo redius meliuscç potuilTet. Auditis igitur utrifque partibus Cæfar, ac co-gnita caufa,cum illas nec amicè tune pacare, nec fententia diffinittua propter alia Impertj grauifsima négocia atcj impedimenta dirimere poftet,pacem intérim.
-ocr page 208-9p luftinusGobIcrus
interim,dum id quiretjUtrinc^ mandat atcp decernit, nc quis earn fub ptionis pœna ui'olet,tranfgrediatur'ue. Quo decreto, etu pn'nceps Erici^ uehementergrauatum fentiret,utqui amp;læfus 6^ Ipoliatus amp;c3ptus fuiu^^ men qua uoci Auguftalt minus fe cum Henrico Duceagnato (uo obfcqü^”' tem præftaretjConlènfit lubens uolensà,ac fatum id omnehabuit,qùod W ratordecreuifletjCxiftimâsidemquoq^fadurosfuiflèaduerfarios» verun’*“’, gefecus acciditjproq; animi fui impotcntia Epücopus multifariam uoluflt^ at(^ mâdato Imperatoris obftititac repugnauif.Videlicetcaptiuis ruriumt’’ lt;5latis,ô6 in grauiora etiam uincula c5ie(ms,nealia commemorem innuffl^^’ Nihil enim minus,quàmpacari hoc motus,autpacem conftitui uoluitEpJ^ pus.Proinde etiam cum Cçfarea maieftas fibi expugnatas arces ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
tcrîm,donee reshæcplencattjexintegro tranfîgerctur,credi uoluiilet, noln* morem gerere,nil nifi belli perpetui cupidus.Tantæ arrogantiæ Epiieopus,'’, fuam iphus uoluntatem uniuerfæ Cæiare3cMaicflatr,reputationi,authorit3i*gt; praceminentiæ,excellentiacatfç iudicio,anteferrcLTam uerum eft,quodapigt;’ Comicum ill e aiuHomine imperito nec unquam quicquam iniuftius elTej^I*’^ nifi quod ipfcfacit,nil redum putat.Quocirca pereuflbri, Epiieopo ctiafflâC*; dit,quod communiter talibus folet accidere, qui ut in eo pereant, amant culum.Hunc enim faftum incredibilem erga le fuum^ decretum cum uia^“^^ Cæfaf,ad ftatutædeclarationemaduerfus inobedientem paciscç uiolatofti” Epifcopumprocedi iufsit,ac huius pŒnæcxecutioneminclyto RegiDat'*^ Chrifti^rno Erico^ principi ac luis mandat.Qui non, ut ille, iniufto, inop^' toeç bell O,fed redo apertot^ Marte,aclegitimo ccrtamincarrogantiam contumaciam adueriârtj tandem fregcrunt,ita ut amp;nbsp;fua recuperarêt, amp;defw^ ilium deturbarent at(^ erjcerent,plane iuxta illud uetus didum: Dedi malult;ih amp;nbsp;accepi. Siquidem â Cæfarea Maieftate deputati executores,officium fufcipientes,in eas^nguftiasEpifeopumeontumaeem atep rebellemcomp^' lerunt, ut qui ante aliorum ditiones ac terras hoftiliter inuafilïèt, iam proprfl^ fe diuina ultione ( fnoliantes fpoliari uolente) non fine dolore priuari uideft'' Nam Ericus Dux Brunfuuicenfis uigore Cæfàrei decreti fretus, unà cum^’ par pari Epifeopo relaturus eius ditioncm inuafit,omnia refiftentia uirtutefin gularioccupâsdnterhæc arces nouem proprietatis iureadEpifcopatumfp^' dantes nimirum liHndefrugge,Coldungen,Ruthe,}ilt;iüerburg, Poppenburg, GronAV,i-iiuci'f^^ Gronde,Ertelfen.f^ecinteteaaliarumoccupationebeneficiarioiuread Ecclefiai^ Hildensheimenfem fpedantium abftinens,fed earum dominos ad fîdelitatis obfequium cogens inter quas hæ maxime refetunturRoß'mgen,Bantheletn,Voltiig(^ /èw-Ac uthafee arces,ficquoep oppidula atcß caftella quâplurimaHildenshei' menfi adempta,in fidem fuam adegi t nimirum Grona‘w,Dii/f'ell,Goldenverdez,bttniili^ prodimidia parte,Hemendor/f,Salii,f»aaenfett,Z(trilede,Elqe. Interea quoej ccenobijs minime parcens,interqu3elurifdidioni l^ifcopatus Hildensheimenfis fubi« da quatuor praecipuè commemorantur,Derneburgu, Vuittenbergô, EfchU' dum,amp;^Marienauium.
Ac ut Ericus in cxecutione demaridata fcdulum fefe præbuit,fic nec HeiH' ficus lunior dux Brunfuuicenfis Er ici patruelis fuo officio defuit : imo fe quO' dammodo patruo gnauiorem praefti tit» Nam ÔC ipfe armis contra rebellemac contumacem Epifeopum fumptis ei decem arces proprietatis iure pertinctes, ademit,quae hæ funt Le'»enburg,Vinenburg,l»eydela, Lutter, Schladen, Voldenberg,?tt!oUen' Jki'n,îi((gt;cjlrrhoHe,f(p'nttienburg,Stebtbrugge. Cumtçfortuna ei arrideret,minimèbarattt occupatione contentus,amp; benefîciarias nobilium circiter tredecim arces fux poteftatis fecit,puta,Bodenburg, ivlt;ttinede,Nigenbagen,Heuekenrode,Soder,Binder,Hohntfen, Reden,^i^enßrin,Meymerhaufen,Lyinber,Bi^erode,Obber:C2^is uerô ei QC oppidulorum in tali
-ocr page 209-J'
Dc bello Hildensheimcnfl* 9^ ift fall rerum fucceffu occupadoncs ilb cita s RiifTe exiftimaretï’ quac fuctunt Bo kelem,Aluelde,Lamfpitng,Sab^a adGitterdâ, ÓCSakza ad Detferdam. Nee o(?lomonafteda fehuius prin^is dtdoni cefsiflTe pciutuit, qviæ fuêre,PetevC-bergum,Georgebergum,Reiffcnbcrguin,Ringelem,Vueldngerode,Heni-de,13orftadt,Lamfprjngc.
J'
1'
il ji
5
ci i'
Quin SC ci tra difficulcatem uniuerfaEpiCcopi Dioeoefis occupari potinflet, nik duces Brunfuuicenfes iam olim in tot bellis ut cladibus moderata uidoria «ti didiciffèntjóó fuperatis hoftibus tempevare,quam fibi focqscç cÔfulere ma* luiffent.C^ïterùm cum hicEpifeopUs ad annum Chrirti 1517 Bpifeopatui præ* fui{ret,adfratrem Magnum ducem Louuenburgenfem concedens, guberna-tionem Vicccancellario Imperatorio’Balthafari Merkelio Canonicis confen* tientibus rePignauit. A' quo,alqsiç eins fuccelToribuSjOtthone Schauuenbcr* gicOjôéValentino àTheutleuucnquæpro recuperatione bonorumEcclcfiæ rlildefianacatîlafuerint alibi referêdi locus uberiorfefeofferetmobishacc obiter debcllo inter duces Brunfuuicenfes amp;nbsp;lohannemEpifco-
pum retuliffe, fufficit.
fl N I S»
CHRISTI FRNI SE-
CVNDl REGIS DANMARCHIÆ SEVE.
«
h
ô
i'
',5
0
5
0
;/
K»
0
J
k
'jt
J
0
RITAS, PERPETRATA IN PROC ER ES SVETtAE, ET PO-pulumHolmenfern,defcripta àlacobo Zieglero Eandauo Bauaro,
c / 0
I, t i
■^iRBiVM 2lt;pôpUlorum clades ah boftili manu perpeffas, 5lt; ty-rannotûiniuriasin ciues,multas amp;nbsp;mcmorabiles legimuspet O'Ti’^^’^biftoriâjtam magna mileratione erga affliôtos, quàm fummo odio inillos qui fuo fceleremaleficta m obnoxios excr-cuerunf.fed nulla atrocior à memoria hiftoviç accidit,quam his ____________ annisSuecis,2lt;Stokholmi3cregi?eeiusgentisurbi. Alqs intet obfidenduminduciæprofuerunt,mutuicongreirusliberi fueruncßnemaleH-cio,fi pa^la inita,fi ida feed era,b æc (andè feruata funt, fi urbs autem expugrra ta,f?euituminfortunasiureVidoTisfuit,8dinætatempr3ccipuèquæarma fer-ret,5lt; nocereparata effet,necpquietura,donecincolumisforet,uidelicct,repégt; fumfuit,quodpa{furiétantVidoresfortunainclinante.Qiiod fiincendio Si cæde omnia mifeerentur hic auté proditio,aut defedio, aut graue aliud PajJt-tium obfeffbrum præceffetit,quodhoftem irritaret,ôt faceret penèiuftumffy-rannorum etiam uiolentia,de exemplis dico gentilis hrftoriafun paucos ciues, qui inculpata undiqüacp uita effent,ita deliquit,ut fine uenia debeât criminari* ^i enim pœnis fubiedi fuerunt, fi in eadem ftatione ipfi fuiffent, quo erant ingenio,fimilia,autfuneftioraedidifsêtinciues.Repetamus àTyberioadMa xentium,quemConftantinuslmperio depulit,hiftoriam Romanâ. Qiiicun':^ in capitis diferimen addudi funt,qdem ferè fub alio domino capita ciuium de* tulerunt,fiuepalatinos fumos uendiderunt, fine indicia corruperunt,utlubi fcelerepublicecarerent,tamendomiin leruitia fupra barbarorummorcmfæ-uieruntjferuitia diurna opera in agro attritain ergaftulis habuerunt, nuditate defame
-ocr page 210-9?4 DeChrifticr.II.regcDcnmar.
amp; fame afflixerimt,infirmes teAo protruderunt,in uias abiccerunt,alios obl^ uem ofienfam^barbaricis notts inulTerunt,in harenâ produxerunt, feris dos,ton's theatris iioîuptatem domefticorumfanguineprçbuerut.Tales qu‘“ crndelifsimi tormenti exciperent, a Tyberio ÔC Caligula, oC Domitiano quo® non client meriti propteradmifllim alias feelus in humanum genusî’Innocei' tes ucrô habiti funt,eatenus qiiod præfentis aceufationis rei non eflènt, tyraO' nicçfubhocininuidiamcrudelitatis adduefii fiint,quianonob confcientiai” nocentioris nine uindicandæ,fed per fcekis ipfiquoc^ cædem facerent. In Ci' ter3,ei patellæ hoc operculum congruebat.Populus uidor, frequens fedittO' tis theatris,exhibuit fibi fub eodem ipedlaculorum die paria ccc gladiatorutn» feras,leones,urfos,pantheras,6Cindomitos boues code numero, quos fei’it'' tin's uulneritsus côficientes uideret ad uoluptatem, captiuos quocf addudo’ ex dcuiclisprouincqsjdomihoneftènatos fuis fortunisprætercuiuipiamin*'* n'arn fruentes,iure autem gentium pro libertate patriæ, incolumitate fortuné' rum,falute^ parentum,uxorum SCliberorum pugnantes, ÔC triumphatosdf' cumduxitincathcna,attraxitinarenam,obiecitcruentisferis,aut coegitinniu tuas cædes.Hicille populus fpe(flator,qui humanum fenfum exuit,fetç adoiquot; nemimmanitatemobfirmauit,necpfatispccnarum fumptum fîbt à uidlis crC' diditperconfiderationem,quôdmiferi patria carerent,fortunis exuti,exarin3' ti,ÔC ad reliqua innocui elTènt,qui in graui cathena côfl:ri(fii,malè præterea ciarentur pro uxore amp;nbsp;liberis diftradlis,pro pudicitia uiolata,pro laluteomni® defperata, quoniam SC uitæ SC nccis ius fitum penes alienum dominû noflen^' Idem qui nihil tantorummalorUm recordatione ad miferationem inreliquu® moueretur,quinimperaretmagislaniationemfoeduminmorem,quidimin^' ritum,SC fua indignum uirtuteluftineret fub Caligulæ, quamuis atroci uotd uel fub Commodi milite praetoriano, qui in theatrum immiHus populu fuoc^ ftæ SC iuxta barbarae arenæ fpedlatorê propulfauit,terrore SCfuga tumultuafl' tem inuoluit,ut plurimi obtererctur. Fatebitur, quicunc^ mores pro æquofX' pendetjCrudelitatem omnem tyrannorum fuilïèmitiorem obîiuionetantaflî turalisiuris,SCcarnificina,communiapplaufutheatri,admiiîàingenushtinia' num.Ifta commemorarim non cquidem pro uoluptateinfedtandi, fedneedw , rioexemplojundeinterpopulosetiameadempaflbs,!intcr($tyrannoseadefl agentes diferimen fieret atrocitatc fadti, non enim cÔueniatita fadumrefett^ iit,arbitrio legends fier,qui immerêtis cafumexnocends exemple Ipcdatutquot; sequèleuiter fèrat.Ergo is intelligat,populum unum Holmenfem purum leris,nihil in uita admittentem in genus humanum,non in ipfum heilem num,ut quem fe obfidëtem pauitin dura fame,quo cum feedera icit,quefflub troinurbem admifit,regempropèconftftuit,eumpopulum lïibDano fau^-; menti SC religionis defertore,dextræ datæ,SC lyngraphi conferipti, iuris diuin* SChumani euerfore pertulifie mala,qualia nullus præterea populus omnia fi' mul, fed alius aliud malum, SC idem aliud alio tempore paflus fit. Huius cala* mitads ordinem narrare inllitui,exiftimans idem folatio futurum populoHol menfi,fiisuideatDanum,quihæcperpctrauitferreuiolentiæIuænotâ adpO' Hérita tem,ului etiam plurimum rcliquis futurum,fi quifimilia facerein obnO' xios pofliint,tjdem unius publica execradonedeterreantur, cum uiderint ty-
rannidis memoriam durare^Ilfunus,referreq5 acclamationeminhU' manigenerishoIlesDeoSChomine approbanteæter-
num damnentur.
REI
-ocr page 211-In Dania amp;nbsp;Suctia. jsî
RBRTM GESTARVM narratio J V C C I N C T a, Ctv AE Ï n
,lt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DanidCrSuttiii.alijs^hiffinitimslócisab Anno M.D.x.ufijidd AnnumXX^Chriflier»
3ll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no i.Rfgcimperuntc ,daiderunti^uibiu dtiicdd efteiu/dem RfgK
[jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cycorondtionubrcuiidefcr’ptio,
Vantonoftraætatehôc modo poft fata Sttnonis, ad GothoruSd ’■£2'13 peruenit. Cum cnimSteno animam exhalaret, aderatipfcGaddusLincopenlisêleduS) qui moxpracfenttb.mill tibuB fiib pana capitis cominatus cft,necuiqu5ca Principis mor t' ïC'npatetâcercntjdonecadiegiamStocholmcnfem perucniftent. Si cnim fa-y ma cos praeuenirec,non folum à Kegia arcefcdudéientur,fed omnium pràftc-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritoru annorum ftipedio priuarentur.Perfuafi igitur proccres ôf milites fuUus
11* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principis quâ occultifsim'e ab co loco ufq) Stocholmiam, itinerC fcdècinl die*
rum deducuntjpofito in cius locouiro corpOhshabitudineno difsimili. Erat ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in media uia Suanto Oftrogothorum PrïnCcps,hunc Gaddus clâculo de Ste-
S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonis morte informatû admonet,ut fub foccie comitâdi Principe fe in Stochol
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miam co iferatjiacile totu Suconum Si Gothorum Principatum(fi tofilijs pa«
.11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruerit)alfecuturus.Grata erat Suantoni amicifsimi Antiftitis admonitio. Pcr-
tti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniens^ in arcê Holmenfcm,a Gaddo, ÔC à tota caterua Princcps rcgni cort-
£' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faiuta tur.Qiiod ctfi præter leges, Si patriae confuctudinem fadum fuilTe uide
1' batur,attamen approbantc tegni fenatu^tn locum defundi Stenónis furroga-tur. Erat enim de tota patria optime meritUs, natuscç ad res pratclatas Si ma-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnificaSjUtpote qui animum cxcelfum,9C Regium fcmper,ôC ubi«^ prae fe fere
I' bar.Tota quoeg eins familia fplendida,0dbonis morib. ornata ibcedebat: nul-11 lus in ea mimus,nUllu3 fcurra.Qiiippc quemadmodum ipfe morum giauitatc y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pollebat,ita nullos effeeminataîleüitatis homines in fUam familiaritatê admit-
tebatjfed audaces,fortes,ualidos,0f exaliórö proccru curtjs eledois.Erat criinri y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publico prouerbio receptum quod nullus in familiâ Süantonis afcriberctur,
gt; qui fccuri in faciecaèfus conniueret.Erat ptaeterca in fuos familiäres adeb libe«
gt; ralis,ut fæp'e ueftes fîbqpli detrahéret,2C dlis donarec. Plus enim in homines J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militâtes indulgcns erat, c^ in fc ipfum:fdtpccç in largiendis ftipendqs, fifeurrt
ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxinaniuit.Necç cnim ullâdiuitiarQ cura habebât,fed uirtutc,8C(gloriâfordi-
gt; dis diuitijs longe præferêdo,potius fame periiiîèf,quâ ex incolarQiniurijSjàut 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EcclefiarS,fiuc clericorum fpoltjs uiditaflet: rede exiftimâs, Suetiam âdeb o-
i pulêtum tegnum efl^ut cius Princcps fatis magnifiée uiitere pofsit, abfcj co^ » qubd cogatur rapinis SC facrilcgqs uitam infclicem,atcg infamem fuftentare. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed filendùm non eft,^ acernrho odio irifedatUs fit medaces SCdctredàtogt;
' tes. Cùm cnimaliquêabfcrttiobloqdiaudiuilTctjiufsitcontinuo abfcrttéâd« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocari,ut detrador,qui abfcrttem függdlaUcràt, corâ proponeret, quac uelleti
Si probate pofiet.Quo fado optirrtorum èiüium innocétiam mirificè cft tüta-
1 tuSjSCimmortalêgloriamapudomncsbônoseftadepcus. Eratpractcreà inde linquentes ualdcclemês Si mttis,quamui8 uerba Cius fummam feueritatê praë fefetreuidebarttur* Non enim loqui, fed fulminareuifus cft, cum milites fuos ! neglcdi officq ârgucret, obiurgarcf.quib» etiam nonnun^ alàpam irtflixit.
Sed continuo,quos durisüerbisatfcccratjmoxfingularibUsdonis ÔCbertcfi« cqs afficere non omifit.Qiio cuenit,ut feliciorcs fe putarentqui ab co tam be-nigniter reprehedi merebantur. At in tcplis, cüm diuino officio intêdcrct,uix minores lachry mas,^DauidHcbraëOrurriRcx effudit, ut nullus id côfiderâs dubitarc potuiflet,qutn totam fpê fuam in Dco, per que Reges regnant, collo calfet.Eftt^a diuina clemêtia confecutus,ut illis odb annis,quib.regnauit,riul lum atroi^ræliumfuerit in Suctiac incolas illatô,quamuis loànnes Danoruni Rex ipfa Gothorum Si Suconulittora clafle bcllica non raro infiliucrit,ôffpo« lia nonnulla in tnari,Sd tetra reportauetit,ipfumc£ MofeouitarQ Principem,uc ii SueoneS
-ocr page 212-,9îlt;î DePvcbus Gcftis,
Sueoncsitnpugnaretjfummoperèfolicitaucrît, SedmaiorcratinMofcOUf? padorum ô^iuiamenrorum racio,î^’quc)d pa tcretur fe à Dants in aliquodn*; tatiumbcliôruptofœdere induct.Qiitn potins cumdtdictfïètReipub.fuifl’’'’ ad Suantonê,qui pridemduxbellicontra Morcouiâfuerat,deucnifle,foléfl^ oratorcs ad ipfum in Stocholmiam mittcr«,Sd faedera,quç antea cum Sten®' heininer3t,renou3recurauif.Itaq5 Suantoab OticntaltbusSuctiçparnbus'® cnriorcftzduSjtotasniresfnasaJOccidentalem Daniamconuertit. Nc^'“ moratus,antcquam coptjs exSuctia ÔC Veflrógothia côtradis,bellum inP® landosScSchoningianos transferre contcdir,nrin{urtas,qua8Danipaulo3n' tèjUiüîatis inducijs,intulcrantciuitati Aboenfi, nlcifcatur.
Pnmum igitur belliimpetuni in propinquius Vardbergiar öppidiïmoiit^ comperitincolasillnd obSncticæpotcntiar tcrrorcmnouiteruallo, ôôptop®; gnaculis connnuniuilîe. Qiiocirca ex eo loco progreflus, tct5 Hallandiatn^ Schoningiam cædc^flamma,dircptionib.cÔculcanir,cxercitumlt;jfpolijs®'’'* ftum,fiC inc rnenta nidoria ouanrem reduxit. Deinde in Suctiam regredien^’, negotiumlacefiend^Daniænohiliiïimo V'^eftrogothorfi præfîdi Achonij®' aniiis imponittqni feqitcnti anno in Hallandiam defccndens,duas tnuniti‘lt; nias arces.Lagabolin ôô Vallen,uno eodemq? die, admirabtli quadâ ccleritnt® occupauit,©ccup3faslt;^ incêdio confumpfit:Slt;cutn nullus contra eum inlt;31^ pum prodiret,nobilê uirumjSt^RegiæarcispraefidemMauritium Ipfonc«?quot;' uatum,una cum incolumi excrcitutn Vcftrogothiam reportauir. Sequetib®^ eriam annisidêAcho continubhellorum fnfii! tu Danos laccfsiuit,donee ab'* pfis in terra Schoningiacad infidiofa loca pertradus, in floridæ iuuentutis^' tätetrucidatur.dignus profedó,cuifata longiorcm uitam concelTifient. enim natura benigniffimus,6if in fe militari peiitifïîmuSjimb ctiam patriæf®?’ æ qua obijt,amantiffimus.lnciditaûtmôrs ciusinannQäChriftonatöH.Dgt;^‘ Poft cuius occafum,cum Rex DanorQloannes putatet VeftrogothiamomP' præfidio uacuam elîè.conftituit ipfam in fuam redigere poteftatem.
CollegitigiturtamexDanis,qu'am Saxonibus Vandalicisciuitatib.pff' üalidum cxercitum,quem filius eius Cbriftiernus Veftrogothorum terrism’' ioreapparatu,quam felici bellorum fucceflu inuexit. Suanto enim,quainni* magno£Cpotentiexcrcirufuccindu8,exSuetiain VcftrogoihiamChriftitf' no congreflus defcendilfet, attamen à pugna prüfen tius abftinens, retro ad ^luam fiueden äbi)t,fperans reChriftiernum ad infidias perdudurum. St“ ChriftiernusnihilminuscautuSjà Veftrogothia perSmalandosadOßrogO'' thiamirc contedit.Oftrogothi aut, quosimparatosputabat, maxima multitil-dine ad arma confurrexcrant.Qiibd cum Cliriftierno,dum in oppido lonatO' ■penfi morS traherct,nuntiaretur,fubit3 fuga in fuäDaniam remeauit.Neclon gepbftCæfareæciuitatisLubicenfisfcnatores, cum cöpertum hsbuiflentP’ nos tarn potenter a Gothis profligatos, expedita ad Suantonem Principelhl® gationCjOpem contra loannem Danorum Regem poftulabät. Ad quam q«*' dêlccationêjCuminGothotiï^acSuconUmfenatupropofita eflet,Hemffli3‘ gus Gaddus Oftrogothus, Ecclefiac Lincopefis Antiftes,palam Omnibus re* lpondens,pcrorauif.
Obtinuit enim eadem oratione,ut Sueoncs cum Lubicenfibus ^Vandali' cisciuitatibusftatim confœderarentur. Eftcr bellica claftis pro eis contra Da» nos exSuctia finemora cxpeditatcui idem Hemmingus Gaddus Principis^ fenatus dccreto prçfedus, tanto animi ardorc bellum in Danicam gcntemal fumpfitjUt nihil unquâfuacÇortunaefaelicius accidiftèfareretut. At cum edit' cedar clafsiinuigilarcfjlitcras lacobi Archiepifcopiypfalenfiscelerrimonun' Iio allatas accepicin quibus ficfcriptum fuiflememoratur : SynccrifsimafaM tepr«etniflà.Ora(ioneinilia(njquàtnR.P.Vgt;nuperinfena(uregni contrsPa* ’ no!
-ocr page 213-In Dania amp;Suctia. 957
?
é-
;)
1' it' 'll
V
I'
11
!), t' k
i « i'
5
I'
J
't
1 I c
/
« «
il Z
gOjjSi pro Lubiccnfibus,eorum(^ côfœderatis propofuit, cupide ad nos mit ti poftulamus. Ncc minus ^ratum effet nobis, Ulas SaxonisDanidhiftonas quantoeyus uidere,ut ex eis luffidêtius informan pofsimus, quomodo de cæ tcro'aDanoröarttb.nos noftram(^llt;empub.prudcntius praeferuarc tucri ualeamus'.Valece. Ad quasquidemliterasGaddus xquebrent Laconifmo rcfcripfit : Syncerifsima reuerentia praemitfa : Orationem iilam non tarn proLubicenlibus, qu'ampro noftra Republica, fadam , tradidiferentfsimo Ptincipiiis eam,cuiuoluerit,permittet» Saxonis Danicihiftorias apudpræfe» dufn curixmexin Lincopia DominumTorchiUum præbendatumdepofuiî cuictiainpiæcipu3m,ut nuntiumReucrcnd.P.V.ipraSjCum illicuenerir,libère tranfetibere permittat. At mea commcntaria,quse tam de Suetids, quant de Danidsantiquitatibuslongo temporecoUcger3m,ufcç admeumin patriain redicum,in abditis rcpofitoiijs conicruari mandaui. belirifsimè ualctc Pater RetKrcndiCsim'e.Extant practevea complûtes alise orationes,qu38 idem Gad/
, dus tam inpatria,quhm Komx apudfummos Pontifices,prxfettim Alexsn-drumfextumpropatriafua^contra Danos perorauit.Eratenim orator non pa rum uehemens,ô6 multa audcns,urpot€ qui aliquando coiam eodem Al exan dro Papa tn pleno Cardinalium Confiftorio uniuerfos Danos, nullo exceptO canes rabiofos appellauerit, quod fœdus cum Ichifmatids Mofeouitis contra Chrtftianifsiraos Suetix incolas pepigilfent.Sed nunc his omifsis, ad expedi-tionem bellicam,cui Gaddus præer3t,me conuertam.î s cnim €erê ad medtuni luftrum pro patrta militans, nunc Danica s infulas uario bellotû apparatu uc« xabat, nunc ciuitatesVandalicas ut Codas 3C arnicas uifita ns, quietem a belli» eislaboribuscaptabat. In Lubicenfiumautem conuerfationeplurimiim gaui fuSjdiuturniorem apud cos manfionCm elegit. Dédite^ operam pericliiantib, patriæ rebus, ut ex turbatis tranqudlæ fièrent, nbsp;nbsp;Felices cum interim loannes
BrafchoPræpofitus LincopenrishcclefiamLincopenfem(eo afedeEpifcopà Il excluro)occuparet. At pugnax in Gàddo animus plus bella,quam Ponttfi-cias irlfulâs curâs,fe totum ta ui(am,6lt;^ militâtes mores coniecit. Nam clafferri Sueticam cum Lubicenfi coniungens,impetuqj in Daniam fado, damna plti rima innocuæ plebi infei ebat.Eodcmcj tcporc ipfe Lubicenfes Lalandiam, in ea monafterium diux ISirgittx incendqs öd direptionibus uaftaueiût, affirmantes fe illis patna referre, quæ Dani nqpcr in terram Finlandiç commife-tunt.Putabant qutdem Sueci ea Lubicefium confoederatione fe fatis fecutosi fed cum illi feclufis,uel in confultis Suecis,denub inDanorum amidtiam cort fenfifrent,occalionem præftiterunt pertinadori inter Sueones 8lt; Danos hofti litatiiquæuticçinpublicam Aquilonarium regnorum perniciem emanafl’et, nififuturibelltftra2es,quamSuanto in Danos meditabatur, eius prarmaturo fa to intercepta fuinet. EücnitaQthuiusoptimiprincipisSuantonismors ni Prinetpio anni à Chrifto nato m. o.x 11. in ciuitate Aroftenfi : in qua ettâ fepul-tus,nomiûis fui gloriam adpofteros tranfmifit immortalem.
Steno Sturei iunior præmortui Suantonis filtus,poft patris funera difficub ter adpatcrnum principatum peruenit. Erant enim in comitqs Stocholmcnfü but,quæ pro conftituendo Principe celebrabantur,multç,5lt; uariç,ac pentttis contrariafenatorumfententiae,quibufdamafierentibus operæpretiunifore. Regem,aut Principcm aliunde accerfendumiquibufdam id nequaquam Rei-publicæ expedite dicenttbus,fcd ex ptocctum fenatu iuxta maiorum décréta, amp;nbsp;patriac confuetudinem affumendum. Quo fadö eft, ut nobilifsimus Sueo-num EticusTrolle, a magna fenatus parteT’rinceps defignaretur. Erât in hoc Erico plurimac partes, ob quas non folum Princeps, fed Rexcrcari meruiftet. Nullus enim iufte ncgarepotcrat,quin morib. eflet integertimus, 2lt; in rebui gcrendis prudentifsirausdmb, quod rarum in noftrar aetatis nobiltbus efle G-it a Uq
-ocr page 214-5s3 Dg Rebus Geflis,
lct,»(mbmin diuinis ÓC hum anfs legibus eruditionem füm fummaïaudf,^ tnultorurnannOrum ftudio fibi comparauerat. Sed hæcomnia non tantum*:* prodeflepoteranr,quantum illioberat, quodTrollorumfamilia publicump* trias odium, üo Danicas fadionis ftudium contraxifl'et. Habebat enimhïd* milu non paruum apud Danos numerum prædiorum: quæhe amittcret,D^ norutTi,parribus fludioüuSjquam utilius inferuiebat. Quocirca Vincctius,^ pifcopus Scharenfis,cæteric^PræIati,8Cproceres,quifcmagis SucticaCjqu^® Danicas Reipublicasdebitores confiderabant,eamErici nominationem***’^ gnoconfeniu ca{Î3Ucrunt,affirmâtcsfcnulla rat(oncinducipolï'e,ucaliqufgt;^ libi præficiant, in quo ctiam minima Danicæ facïlionis fufpicioinueniripo*' fit.prasfcrtimcumnullo unquam temporeDanicæ origmishominesSiict*^^ rc'-’(usfïde’irer,atque ex animo confuluiflent. Tanta eciameft in Sueonum* Danorum moribus difparitas, ut qui cos coniungercuelif, nimis imptudf**' ter,aut contra patriam infidiofum (c elfe probabit. Sed de his aïi bi,nunc ad co mitia Stocholmenfia rcdcamusun quibiis Steno,turn ob’paterna mérita, W** ctiam quia patriæamantifsimus habebacur,à maioreSx^ianiorefcnatoruBtp’* tc.Gothorum Suconumc^ Princepseffîcitur. Eodem anno Chrifti quo pater uiam uniucrfæ carnis intrauit, incidit inter hune Stenonem SiCy°', riauum præfati Erici Trolle Hlium, ArchiepifcopumVpra!enfcm,difcordi3*’( mium perniciofazob quam non folum illi duo, fed tors natria ad cxtremaint*'* nam deuenit.Erant ambo iuuenes,ambo illufirifsimo fanguine nati, ambo**^ hemcatisfpiritusTedStenoiuftior.amp;Smodeftiorinfua caufa uidebatUGUtpö' te qui legibus Eccleli3fiicis,3t^ bonorum uirorum arbitrio fe parère ucHeafW' mabat. TccitcpGoftauum tam perLconem Papam X.quam perRegniSu^' tiæ Pontifices fufficientcrâdmoneri,ncpatriç tranfquillitatcm tollerer, baret. Sed durior cratin Archiepifeopo animus,quam quod petmitterft aliquam concordiam perfuaderi cum Stcnonc, qui patrem Ericiim à tsma*”' plo principatu fcclufiirenlpemqg maximam in Danorum Rege Chtiftict*’*’ reponereofiendebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
T ûm Sténo, confiderans Archiepifeopum nuîlo ingenio, nulla/p tionc ab illo odio reuocari pofle, colledis militum copijs ipfum in Callro/'* merftech inclufum obfedit,exercitumejj DaniciRegis (quiut eumobfid'®*’, liberaret,aduenir}debcllatum profligauit. Deindcobfenum, amp;nbsp;DanicaatiX*' lia fruftra expe(5Î3ntem,3d deditionem coegit,ci’.erfiqj funditus arce.iP'Uf’,' monafterio Arofienfifquodlnfulenfcuocantjindufît.Quofadlo caufatnt’Jl coram Summi Pontificis legato loannc Arcimboldo, in comités Arboge****' busexponifecit.Eftcp,interccdentclcgato ScRegni fenatu,àStcnonelubf’ condittonein gratiam receptus, utdecætero fein Vpfalcnfcm ArthicpilroP’ turn non ingereret, fed in paternis bonis pact Sô tranquillitati ftudensrefid^' ret. Patrem quoqueeius Èrinim utnonnullos alios Danicæ faefiionispro^^j res,in ArceSrocholmenficaptiuum inclufît. Deinde regniim circuienSjP^^ CO omnium incolarum fauoreexcipitur.fcc^ iilis, amp;nbsp;illos fibi iurcfurandoo^ ftringit. Fadus cnimeratin oculis omniumfubditorum fuorum gratiofe^ maxime popularis,quia alias patri Suantoni, cum populum tributis onct’*^^ ’ ad genua procubuit,ôf tributorumlsxationcmimpetrauit. Quocircaian** Principem'afïumptus, non modo tributa à beneuolis fubditis, fed ipfafl’^® rum uitampro fua ipfius falute in mille mortis pericula paratam prompf^*” expertus eit.Itaque rot populis fuflFultus,tam potens euafit, ut multoriiiîi gum, acPrincipum uiribus refifterepotuifleqpræfertim fi parem prüden^ in fuisquotidianisconfiliarijs cum magnitudine potentiæ fuæ coniuncia*quot; habuiiïet. Sed étant in eins Camerario confilio ad aflentationem plurim»,’ publicamuero utilitatem minimaloqueates,quippequincefatisprudcquot;*^
-ocr page 215-In Dania amp;Suetia.
erant,nec alios prudcntiores in Principisconfiliumadmittcbât, fed detractto-uibus,fufiirracionibüs , fug^niUationibascætciosinnocentesapudîuucnem Principeiniacetabant. Vnûebrcuieftedumerat,utobeôtummalighamim-. prudentiant, ÔC imprudentcm malignitatem, plertq; op tirai ôé prudentes uni ab eo fe remouentes,aliurn rctura ftaiura,quàm præfencera expedaient.
Qu'ûd cura Chriftierno Danorum Régi compettum eflet,cogitabat idonc^
S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um tépus aduentfle,quo Danicæ telluris anguftias crump ere, S Ipatiofa Go/
thotum,Sueonumcç régna potenterfubiugarepoffer. Magnum igitur,amp; po-
}/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentera exercitum ex Saxonibas,FrifjS,Vueftphalis,Scotis,L)anis,GaUis edit
it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenSiStocholrniam Sueonum regiam ualidamanuobfedit. Sed non pocerat
Steno tot populorumfauoribus, 6é obiequqspraemunitusaDanofuperar^ il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuiüS nomen apudSueones publico odio laborabat. Imb Chriftternus in ca
ÿ obftdione,qua àtcnoncra obfidere uidebatür,tam dunter 'a fame, a commca-M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuum pCnuria obfidebatur,ut magua exercitus pars media periclitaretur.Pvo-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ndereuocacisab obfidionecopV)S,cla(rem,quaÙencTat,inüaniam rèduceié
il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parat.Sedpoftquamfeadrcditumparafletjôiiùcntisuelacommittcda effent,
}( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uentusuehemens5lt; contrarius eins profedioni obiecluseft: qui cum tons
11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatuor menfibuspcrtinacifsimeflsrctjChriftietnum ad intolerabilia incotrt
r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo la adegit.Nara egredi in terratù,obflftentcStenone, ÖC progrcdiin Dani/
111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ara reCiftentcucntOjimpoisibde erat. Tum Steno gcncrori,£lt;magnianim.i
iji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Princeps,compert3 extrema inimici necefsitatc,rariistmç humanitans officiO
ilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ipfum ufus,tantum comraeatuum,Slt; expenlarum ad tum liberäliisima do-
y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nationemitit,quantumfuRentandototo eiusexcrcituifufftciebat. Chriftier-
p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nusautera,percepto eo beneficio,legatos adStenonem divigit, affcres fe cura
t' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eo adfamiliare colloquium fuper publica pace defcendere uelle. Parum abe-
jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rat,quinStenó Danicaaftutia perfuafus,adipfius clafl'em fecontuliffen bed
Ijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuorumfidelium cöfilio reuocatus,Heramingum Gaddum,amp; nobdrisimura
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adôlèfccntemGoftauumEricfon,adeumpro pace, autinducqs inter utranqj
fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partem componendiseraittit tquosipfe confeftimercdts ucltsfecuminDa«
niam captiuatos deportauit. Bt hic quidem erat finis belli, quod anno Chrrfti
V M. D. X'/lri. contra Stenonem,2lt;ciüitatemStocholracnfcmperChnfti« l‘ ernum gefium erat.Qui deinde euoluto anno exercitum maiorem, quam un* quamantea congrcgatum,percon2clatas aquas in Suetiam ditcxit Qtreni j» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Steno animofius,quäm citcutnfpeaius in terris Vefliogotbotum pugha gla.
il cialiexcipiens,primas(^,inaciepartesftrenuifsimèagens, idubombardacin )l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femore accepte uulneratur,ft3timcguehiculoiraporuu8 ad Srocfiolmiam de«
V fertur.ad quam cum fetè perueniffet, animam fuper conftrirflum glacie lacuni ;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meier exbalauit,dignusprofedolongiorcuita: quam utiqucbabuiffït,fiira*
it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prudentes, Si malignos confiliarios ä felongius temouiffet. Intcrea btenonis
t» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rclirfla uidua Chtiftina,paucorum procerum partes eins tuent.u perfuafa con«
j. filio,perfpecialcs nunt!os,liberali promiffo fiipendio.pro ulcifccndi niariti lui Ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motte,fruftra aRegePoloniar Sigifmundo eins nominis primo copias poftu-
y lat auxiliares.Mottuo igitur Stenone, numerofusSueonum exercitus, cum a 'i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullo dirigcbatur,difsipatus eft.Datatç eft proccribus.qui Danico Reg^i taUe«
bant,occafto,ut mox eum inSuetiam aduocarent, amp;nbsp;Regia corona in ciuitatc (I Stocholmenfi infignirent. Sed cum conftderaret fe 'a minima proccrum patte Ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inregnumaccetfitum, ateg obidfuara coronationem acæterisin libertattni
H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reftrtutis caffarlpoffc, plurimo8Regnifenatores,ÖCprocercs eadem corona-
tionis die,fcilicet8. Nouembris M. D. xx.diuerforumordinumprincipesi il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnates,confules, acciucsnumero xcnit.populoaftantc,actrépidante,
ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferro,malignorum confilioftimulaius, detruncatiiuberct,atque triduo anil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te prætoriumurbisHolmenfts inhumata corum corpora, donee extra ciuita-
,( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii j tcui
»
-ocr page 216-$60 Oc Rebus G.ftis,
temcombtnenda dcportarentur/emancrc. ProfcAb lamenrebilcfpcâactf' Ium,quodipli Chnitierno proculdubio mille miferiispoitmodumucxatöoC curreret, fie inftigantc conlilio ad gratiam rcccptes , quos peicndieami' Cabilitcrinuitatos hofpites adRegaleconuiuium habuiffer,puniuinc:id'quic non ulitato radiendi modo, fed criici affixum quendam Magntim loandfJ præfcdum, patriæ fuae ualidifsimum defenioicm, 0^uarqs torturaf^um gen«' ribus eumanècifle. Polica eiufdem dieiinfequentinodeuiduæ,quarumtngt;' riti ferro confumpti antcora beftiârum in publico foro iaccbant,pecunia,Ô^O' mnifuppfl’cciiliperinfatiabilcaDaniac præfedos fpoliatæjinconfolabilitef ingemifeebant. Certèturpifsimi, crânt officiales illi,folo terroreRegijnO' miniSjCundosmaximcin noxios,deprafdantes. Necmelioreratpupilloruni,
orphanorum conditio,qui omnibus forum» bonis fpoliabantur.Sertiaba' tur interim uigilanuTsimo euftode ciuitas, ne quis ex eo communi omnium uiScarcerc erumpar, ut regni incolis patrati facinorisferiem denuntier: quant fî libera populi muhitudo fubicb pcrfenfîirer,nihil cômifsi facinorisinultuW rcmanfjffcr. Qi.ibdcumRexaduciterer,infola fugafalutem fuam reponent paucispoftmodumdiebusindcucrfusfuam Daniam fe recipere eft coadus! in quoitinereplures mortifi'cari iufsit, praefertim apud Oftrogothos in no,terra S.Birgittac : demum in Nydalcnfi monafterio Nouæuallis dido : ub lïcethumanifsimohorpitiofufceptus eflet, tamen die PurifîcatiOnisdiuar Vif gini dedicaro, Abbatem cum 7. monachis perado altaris facrificio, manibu» atergoligatisin rapidum flumen fubmergi iufsit :unde cum Abbas natural! fbrtitudinefunibusruptis adlittusenatarct, à Regtjs fatellibus ferroexcere* bratusinterijt. Itaô^paruuliilluftrisfamiliac Ribbingorum Vcftrogothia^ quibus hoftilis barbaries ignofeere folctjgladio fublati funt. Quofaduihcft» utfubeocongregatis j o.millibusincolarumarmatorum,ipfenbicbfciuspd deuia,aeinuia potius nodurno,quàmdiurno tempore prarcipiti curfufered' peret intra limites fuae Dante» ditionistubi net^ diu fînefimiliformidinef«' curioreftrelidus. Adebueloxfamafadumeiusanteaduentunaubirjmofl^ ßrauit,maximeapud fubditos C»f.Maieftatis in terra Batauorum.Brabanto rum, acaliarum nationum:ubi dudum cum in honore eflet, amp;fublimiglouX ante hune ftragem in plærofque proccres regni commiflâm, habitus eratglo' riofus. Danica tamen nobilitas poil exadum Regem Chrifliernum antefif' dum 44.artieulos in Vrbem,amp; totum orbem, pro iua excufationc, eut ab «O'
dem Rege defeceratpublicè legendes emiflt. Ita SC Sena tores rcr gnorum Sucti»,S^ Gothi»,acNoruegi»,tam antca,
quam poflea repecitis uicibus Itbria, litcrisfefe excufarunu
l
-ocr page 217-9«1
DE BELLO RHO-
DIO LIBRl TRES, lACOBÖ FONTÀs
HO BRVGENSI AVTHORÈ, 1? R AE= fatioi
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R ÄEF A RI mihi licct, tjuod profcfsi plcricç funt ïcrû fc«ptôgt;
res,beklim maxime memorabile,omnium qu^ unquam
'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iûmt'mçfcvipturü*,ficLiuius,ficego,8lt;forte uevius,quod
gt;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;roagnusTurcarumtyrannusSolymantius,terra 6lt;Imarige€
fitcum Equitibus diüOloahni confecratis,Su Impertj Gbri-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 0^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiani limite^ ad Orieiiteni dcfcnfantibus. Nunquam enim
ptxlium tam crudcle,8lt; atrox.Mars 'ælt;^uè dubius fuittnorût
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quimccuminpàrtclaboris ôôpcricuUfuerè.Crcdcttacilè,quifquisfacr3e SCno
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bilis militiæ Ç nüllius enim nomen reeipitur,nili ad aram, £lt; exbibito indice nà
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talium ) olim inftitutum,2lt;hadenus obferuatum,p«gnandi cumTurcis mo-
,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem animaduerterintum horum opes ôf potêtiam,qui uidlibus ôC incei tis pri-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motdtjs (ne originem fuam,nec ipfi quidem fatis tenent)ab antris Caucafi,de-
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellata initiô Alia,deinde Thrada,poftremô reliqua Gracia, duobus flovcnttf
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimisimperijsTrapezuntio ô(Gotïftantinopolitano euerfis,omnipropèllly-
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticoperdomitOjinltaliamufc^.Hydruntc capta (quæ in Italix amp;nbsp;Calabtiæn-
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nibus eft)penetrauerunt:2lt;recéntiadhucmemoria,cp.iafihefternædiei, Sul-
tano uno pôft altetum,uita ôd imperio priuato,totam Syriam cum ômni Aegy pto Arabiacp,opibus fuis adiecetunt*(^iod bellum fie ex fentëtia confedlum ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Khodianoinitiumdédit, Eftenim filio Solymannouifum, quodSolymo pa-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tri, qui anno abhinc quinto maxima clafle Khodum obfidendam parata, uità
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defundus cft,difficilemfibi exLesbo,Chio,Peloponncfô,Eubœa, PropOnti-
) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de,ipfocpByxantio nauigationem futuramin Syriam atcç Acgyptum.ftânte
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incolumi Rhodoarce militât utpote ex qua illi maritimis fuis excurfionibus,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totumlitoreumtradumdeuaftent,nonnunquam iufta claffecongrcdi auden
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcs.Pr3eterea,ducere dedecus imperij fui,ferre gentem inimicam in ipfis regni
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penetralibus. Adhçc ambitiofo iuueni magnos fpiritus miniftrare, Alba anno
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupctiorcadconfluentemSauiôCDanubtjuida.Tum,quænequaquammul
ta molientinegligenda eft^occafio temporis, quo principes Occidentis maxi-miscladibusRfeinuicemafficicbant.Veruntamcnpriulquambelligefti,Rhô dianæ^ obfidionis initium aggrediar, quo ad cognolcendum omuia, ut ma-gis magislt;^ in aperto fint,quçdam altius repetere neceffarium eft.Nam ut ex,-perior,iftudbellum multorumfidemaius,ita eius quoaj hiftoriâ inuenio ma-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gislaboriofammihijquàmputaram.Sediftudquoc]^ malum poft tot acerbos
cafus,hoftium îniurias,bonorum direptiones,c3edes, exilia, pericula uafti rna-ris,febres,morboSjpeftem,oculorum ophtalmiam,mihideuorandum eft. Etfi laboribus meis nulla certa merces,quam non tam fpeô:o,quàm laudem defen fionemc^ueritatis,ôôfacrorumnobilium(Ç Hierofolymitanorum equitu glo-tiamttametfinemo dicendo,aut feribendo tantam illis glotiam parare poteftj quantamipfi fibipugnando pepererunt, Quodigitur facræ militix èc mihi ucrtatbene,fic exordior.
Pabritio Caretftano ingentilucftuj defiderioc^ plebis nouendium uita fvtn. ÛOjfuetatenimadpopuli fauoremaucupandumjaffabre fadus, doduslitc-ii tils
-ocr page 218-96t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
rasLadnas,canidus,ac€ringenio,cuiconfiIium nccincccptÖm ulkirh früflrä fuît,magnificus, fiqyïdcm magnam urbis partem nouo,ualidoqt muronirti ambitucinxif,arrna,tel3,mach!nas,commeatum3ffdtimtmpcrt3rifccitjdenü . qUe omnia quæ in bcllo uario,00 multarum rcrum egenti,ufui efle folent. Ctib pant aliqui,quôd ærarium immodeftius tratfiauerit, quibus ego nec aflentio, necrepugno.Vbikiccorta,aès campanam fonuit,unmcrfa miiitan's conciom claffesfuasdifiributa,adphanumdiui Ioannis conuenittperaAo folenni ia* cro,quæ{^ teftata crucem, Intermagiftro pridemab antefignanis conftituto, fpondctaliaturamfcièdecorporèfuo militemtquem habcatoptimüm filt;prU dentifsimum.Gonftituiturhacrationeexfingulis militum decurtjs oc'tiimui- . ratus quidam,cuiius,faslt;$ eft,præfedum comitiorum nominare, S)C tresmox Î fufFragiad3turos,dicereL;quKem,quifummusfufFragantiumuocatur,Sacrifi ■ cium,optionçmq} milicarem hi triumuiri frequenti ordine præfedlo comitio* rum antearam (nequeentm i3mo(flumuiratusamplius,autIntcrmagtfter,cU' lt;nbsp;rus poteftatem uolueruntmaioresmomcntaneamefle,nequafraus lufEragqs fieret) facramento aftipulantur,quæfituros ex toto ordinemilitari,quatuor. deccm intègres ac fpetfîatæ fideiuiros,quibus foetjs tribum fufFragätemper' fîciant.QuærimulatqueexitChriftianorituexpiata,per adorandam crucem ? quatuorUidafcalicos fibrös uoluminifacrificiorum,omnipiiuatoafFeßuab' § iura€o,non alium facræ nobilifsimæà mifitiæpræfeÂuram ie uouet,nifi claris I lcgitimisq5 natalibusfiCmaximis in Rempublicam meritis commendattiffl« t Qtio uoto,facramcntotp à præfide comitiorum ftipulato,fufÏYag3tores fccc' | dunt,qui poft graues dcmultorumuittjsacuirtutibus cenftiras,duorum po- I tii’simumrationem habendam efleduxerSt:Philmpi VilerqLiladami,ó^Tho J mæDùcrai præfecfti equitum Anglorum.Huncuquidem plurimumcómen' dabant magnæ opes,ingenium, magna experientia,confuetudoRegum amp;-princtpum:ad quos arduisfæpèlegationibus funtftus eft. Ilium negotia mili' ’ tiæ bene prudêtcrcÿ in Gallijs ÓC Hifpanqs adminiftrata, ufus rerum Rhodien fium,fortitado animiói-coiporiSjUirtus omnibus fpeeftatifsimainec,ut oiio- i nindam eftèfoletfupremumMagiftratumambientium, fimulataatcp cmâ’ | ad;cmpus.Fadum hoe modo eft,ut fors utriufqp par exierit,fcd LiladâmipfÇ’ j rogatiua fuit fufltragio equitis fummi primiep inter fuffragatores : qui appelb' ' tis more maiorum £jecurqs,uellent'nefufFragatrici tribui intercedere, autob- * nunciarequippiamrfimul utrefponderunt,nolle:Quodergo,inquit,Dcus,ói ? numen tutelareprophètes Baptifta,facrænobilifsimær^ miliriænoftræbcnc | Ôl lûcliciteruortat.Renuntio uobis Magnum Magiftrum nobilifsimum equi- ■ tem,F.PhiIippum VileriumLiladamum.Statimr^reclamatumeftabuntuerfa conc(one:Nobififsimo equitiF.PhilippoVilerio LiIadamo,Magno Magiftro noftrouita,ui(ftoria,6ôdecusæternum. Quiquamprimumliteris nunctjsq’â 5 Rhodo mifsîs,fortunæ fuæ certior fa dus eiTetjCelcrrimè ad iter fe accinxit, mo liens è Lutetia Parrhifiorum maximo fplendidot^ comitatu, Francifeum Chri ftianifsimumregem Galfiarum,Burgundionum fines ab incurfibus Cxiaria-norum tuentem,adîjt:benignè acceptus, amp;nbsp;dimiflus Rhodano fiumine(in quonauigiumarmamentisbellicisonuftum,negligêtia gubernatorisadpon tem ciuitatis Viennæperqt)Mafsifiamnauigaturbem,quôdfciuntomnes uc tuftifsimam,in qua ob uetuftatem nimiam,nulla uetuftatis extant monumefl' ta.Paucos hic dies commoratus,claflem confcenditrleuiindeuentoNiceaffl, in finibus Allobrogum delati, maximam nauium noftrarum puero conquina rio negligentius ignem feruante,incendio prope amifimus: adiim^ iam erat nifiMagnusMagifter grain edido fado,nequis nauim relinqueret,iuos uoce
exem-
-ocr page 219-De bello Klïodio ,Lib.l- 9«^
exemple confirmansjardotemflammæ enafeentis reftinxilTet.Ltberati anci piti peticulOjhanc quoque deferimusfedem,uaftumcp caua tvabe currimus æquouCorficamÔéSardiniampræteiuedyn foedammaximam^ tempefta-teniincidimus.Cœlumftrep€reingentifono,amp; inccvborrendos nagores eve-bïinvicaieignes:captiomnesaunbus,oculis(^uotanuncupabât.b'liieriimus ego iufolita reïumtacie,pr3e cæteris magis petterritus,flamma micanti exani-matuSjUexationeftadtus,naufea ac uomitu fordensjnteix^ «neA x fvirêns progt; cellasobrutuSjDeûmhominuvnàfidem implorabam. Affuit «otispræléns numcnjSyracufis antiquitate ôôrorcibus geftis iUuftri urbi applicanius,uo-uem hominibus fulmine enedis, plutibus pereufsis : animabum brutorum, boumjOuium maior lues fuit. Hic ad cuvam,quietemt^ corporis,8lt; nauium vefeclionem aliquantifper commorati,nacflicç auram l'ccundam,uela8lt; an-choras tollimus. Profequituv à puppiuentus euntes, fed eccemoje aliud malum. Nunciatur Cortugolum arebipiratam, cuiduos uterinos ffatres ( præter tertium, quetuinuinculis tenebant ) Rhodiani ôccidêre, clalTc ex wiremibus, nauigiislt;^ roftratiscolléda,eXpeôlare iri ftatione adMalcæ promontorium aduentum Magni Magiffri.Diu difeej^tatum,effet ne utile quatuor tantum na uibus merces opulentas multorüm negociatorum,materiam incendiariam co piolifsimam,ac commeatum omnis generis,prçterca ipfum principem ueben tibuSjOccurreremaritimolatronijnibilprætertclaSCboftes affcrenti.Scdcon-filia noftraforsimmutauit,adiuti enimaura,£iôfecundouento fatis uebemen-ti,portumRhodium intcamus,fomma noftra ÔC oppidanorum lartitia atet^ a’a critatc.Proceffereobuiam armatx triremes facræmilitiæ cumfignis,fonojcon centucç tubarum. ArxNicolc3,8lt;turres quteutrincßportummuniunr,omnia«^ urbis propugnacula,multa crebrat^ bombarda intonuere. Equités an-tefignani Magnum Magiftrum obuqs exceptum ulnis,fefto apparatu, per médias turbas bominum undilt;$ fefe effundentium ÔC precantiura fauftalte-tac^jinutbemad Phanumdiui Ioannisinduxerunf.bincpcradto folenni fa-cro,cum plaufibus ÔC clamoribus,aliiscj,quibus effufalætitia uulgo fignifica-tur,inpr3etorium.Paucis inde diebus‘interielt;ffis,Cortugolus nauigationenolt; ftraclufus,fremens,frendens($,fub{tô fecundoexortouento,oblcur-æ,quie-tæc^ nodis auxilio fpeculatoremfallens,inftetumRhodium erupit, ex inlula forte poft dcuaftationemagrorum^ræda'mabacffurus: ôôinciderantin eum, niftiefe commodùm uentus mutaffet,duæ naues Venetæ ab Hierofolpnis tegt; duccs,qu3e eadem notfte à portuRhodio foluerant. Aduentuboftili, cC difcri-minefociorum,clafle quæin aneboris ftabat, quàm celerrimè exp édita, Equités Rhodt] in piratam tendunt,quodille uidens,effulè fügere cœpit. Rhodq quiinfpe étant clafsis potiund3e,fatis pertinaciter fecuti funt. Verùm poftquâ celeritatenauium,utpotèleuium,fuas grauiores eludi uiderunt, abftiterût in-çœpto,naues fociorum in pacatum ducentes.T emporehaud multo pôft, ue-nit Rhodum è caftris iuxtaThauriiîum Pannoniæ pofitis orator,
miffus à tyran.no T urcarum cuni buiuftno-di literisî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii ç SOLï*
ï t
-ocr page 220-9^4 lacobi Fontani
SOLYMANVS T S A C C V S, DEI GRATIA RHX REöVÏ^
Do;«i«w domindntiiim^MJximui imperator 3yzlt;tntij cr Trapezundartwt, Rex priepofmtißimuf fidis,Arabi£,Syrig,ic Aegypti,Dogt;nmuf Afig zf Europt^Pr'mceps Mech£,Alept^ Hierojoly tnorum DotniHdtor,pó/feJforq; maris uniiterfiiReuerendo Patri F.Philip» povilcrio Liladamö Magnó MagiflroRhodif Vquot;
Äߣ legato Salutem.
Ratulor tibi adtiétuni Si. nouum prindpatum: qucm,uthabtàslt;Ji'i* f^uftum óc^fcelicem cupió* Spes eftenim mihi quod uirtutc amp;nbsp;retro in infula Rhodienß imperaruntj’ quibus maiorés mei icrrtperuim fuam abflinuerunt: quorum exrlt;^ pïöjin^ö teCum amicitiam SC gratiam* Gaudeigituramice,^gratularcn”!’* uidöuam ÔC triumphum.Siquidem æftatefuperiori Danubio traièdîo regî’'“ Vngàrorum.quem occurfurum credebam inacie,fubfignis cxpedauîin.'uf” præltOdecertare.Taurinum totius regionis urbem munitifsimam,$u uidi*;* aliquotarces ui abftuh,multis mortalibus ferro, amp;nbsp;flamma tructdatis, pîcritî in ieruitutem redadis.Vidor Ôôtriumphatordimifïb exercitu in hyfcernia,?^' greiEis fum ad regiam meâ almam urbem Conftantinopolim. ValejCxcaft”^ Recita ta bac Epiftola in iacro,auguftöq; conßlio procerum antcfignanori^ inteUexit illico prudens Magifteruefbis fibi nunciari pacem,re aiucm uh^ qu3m,quôd paràtus effet alia uirepenere,nondifsimiliartificio,literis ficcoô pofitis,fignificauiti
Philippus vileriut Liladamuf Magnus Magi/krRhodi,THrc£.
EPiftolS quam ad me a ttulit orator tuus, rede intellexi. De amicitîa quo^ fcribiSjtam gratum eft mihi,quàm ingratûCortugolo. Conatus eft ciem,dum hue uenirem à Gallqs,meeximprouiib opprimere. Qiiod ubinon fucceisitjobfcuranode fretumRhodium inûedus, nauesonerarias,qu3e3^ Hierofolymis Venetias nauigabât^deprædaritentabat.Sedclaffèèporfunit!’ inoxdeduda,uimprohibui,coegi(5piratam fugere, ÔCprædam Cretenfib^® negociatoribus ereptam relinquere. Vale,exRhodo.
RemiffüscftLeg^tuscumfumma fide Slt; munenbus,ad!undo ei comto SuiliterasMagiftri perferebatjhominequodam priuatonaro enim dignataeß Lhodt’s T urcam lega tione publici cquitis,Tyrannus præcoci ingenio adok' fcens,cu) rerum prudentia uelox ante pilos uenit, contcmplatus ingeniofan* talionem literarum redditarum,fenfit fccum agi fuis artibus,amp;:Rhodios para* toseffeuim contraria ui repellere: neep tam kuiterquàm Taurin» defenforts, deditionemamp;imperatafaduros.Veniebatpræterea tn mentem,quæproauo Mahunlctiacciderut,accidereßbi poffeTortunam 8C Martern fallacia eflènü' mina,quæfidem in paruis fibi pr3eftruunt,utcum opcræprecium fit,cufnm3' , gnamcrcedefalIant.HocmodoahimumceIeremnunchuc,nuncdiuidensil* lue,in partes«^ rapiens uarias,libidine aduerfum nos, metu pro nobis fuadefl' te, Cortugolum accerfiri iubet. Vocatus accedit præeuntibus duobüs augô' ftalibus Muftapho ôôFarao,cuijUtmihinarrant,Tyrannus fororem colloca* uit,hi(p omnia in Rhodios acerbe atep ad gratiam principis func Iocuti,utfacc refolentquos regiaeopesalunttfedacerbiTsimè Cortugolusuirnatura ferox, belli baud ignarus,probe intelligens li Certs de fe quærentibus gratiae fuæ apud regem non modô decreuiffè quippiam, fed etiam perfflagnam effe accefsion« fadam,quem in hunemodum locutum fuifleaccepi:
Ingentia tua erga me mérita,optime maxime^ Imperator, faciunt,utqu^ , æftimem tibi amp;nbsp;imperio gloriæ dccorirj futura, libéré loquat. Voces quotidii
-ocr page 221-De bello RHodio
adtnemirerabiîiumhominumcxinfulisMithylene,Euboca,PeIopohnefo,A. diaia.SCContinêrt Caria,Lyciâjitcç Omni InotcotraduSyhac ac Âegyptiper-kruntur,exponentium agrorum luorum depo.pulationes, direptiones urbiû^ ptÂdashominumSlt;armcntotum,multacç inhnita alia amp;nbsp;incredibiliamatai quçindiespat{untur,nemine uim prohibentea Crüdferis iUis SC Pyratis Rhô dienfibus.'VenduntmihimiferilupplicesmanuSjOpcm meamotant,inftanti urgent,utillis auxAiütn ab tmperiali maieftaie tua imploreiti ,utillos ab iniu-riajCæde, rapinis iftorum CruciferorQ defendas. üro te igitur per adorandum uomenMahumetiSjpergeniumimperialerrtjUtpopulumtuumab his crude/ Vfsimis hoftibuslibereSiUtexferro ,flammà, ôC cxgraui feruitute, quac morte durior e{t,aliqu3ndo eripias. Atcç illud tecum etiam cogites, non tam populo SC priuatæ plebeculae banc iniuriam,qu'am publico honori Si nomini tuo, in-ferri.Qtfam fi Regum,fi Principum aUquisChriftianorùm inferret,non pare-reris,fciô,inultam:i2lt; nunc finis latrones ,ficarios,colluuiemihominunt agroa tuos uaftarCjUrbes diripcrc, populum trucidare /mare totû unicuicç noftrùm mfcftumveddereCQiiis enim nauigat Oamafeum, Alexandrtam,Mempbimi Chalcidem,Lesbum,Chium,regi3m luam Conftantinopolim, qui non maxi-nus acccvtisquidem ab iftis Cruciferis immmentibus pericuUs fe exponat^ Qatdper tot annos ftaiim poft uernum æquinodium aUdimus aliud, c^Cru-ciferos Rhodios portum aliquem T urcarum occupafleC T ureas in ferui tuterrt miférrimam rcdegifle'^pracdamhominum ac terum prcciofifsimarUm.ex ürbi bus atep agris direptam,Rhodum aducxifleî’Et quod turpiflimum cft,te infpe ctantc, in medio penetralibus regnorum tuorum hacc omnia fécifle. Ignô-tee mihi obfecrolmpèrator,fi apettè niniium dico,quodfentio:quicqUid enim â me dicitur,nulla alia de caufa dicitur,nifi ut tu ahquando facias, quod iâ mul tos ante armos tadum efle oportuit. Quodad rcligionem noftram Mahume« tieam ampliand4m,adimpertj nominis tui protclationc pertincat: pro quo quidem propagando noltras fortunas in quodlibet difetimen afferre, corpus tclis armisq5obF|cerc,nihillaboris,nihil pcriculi fubterfugcre debemus.Qubd filaudumSCpugnearnorcflagras , amp;nbsp;adpcrpctuamlmmortalitttemmirum in modum t€ndis,quo earn bello faciliùs conlequi poteris, quàm fi Rhodum, quæ quoddam Chviftianorum propugnaculum cft,SC dicitur : quæi^ola nos
i »b illorum regionibus prohiber,expugnes,Sé in deditionem cogast Uices for I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taftehiciMaiorcsmèi toties urbemillamftuftra tehtarUnntentarunt Séd hau-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;linumPannoniçuibem.Tù tarnen multornagismunitam nunc quàm prifeis
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illis fcculis in poteftatem tuam rcdegifti,ôé de Rhodo defperas^ Depone ua-
I num iftumtimorcm,audendo,agendoqg res Turcica crcuit. Propcremus ad it I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam obfidêdam terra Sé mari.Si populus tuus fcruitute gcmcns, manibus fuis
B cam côftruxerit,numhbertatc,cupidinc,atcp occafionc, tot illatas irwurias uitt R d'candi gaudcns,cifdem manibus deftruere poteritC Quod ft cognofcas,lm-■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perator,eft tibi,procurante fummo propheta Nlahumete, diuinitus oblata oc-
■ cafto,dumChrifttanusoccafusintcftiniscladibuslaborat. Numingerendis ■ negot^s ignoras fequendas efle temporum opportunitates,Sé in occafione ré
■ rum defidiam,ac tarditatem omnem quam diligcntiflimefugiendam^ Mura-
■ biliflimae quidem funt temporum uices,ôé foriunam cum abire pertniferîs,frû
■ ftra poftmodum difeedentem ac fugientem fis imploraturus.
■ Hac orationc animus iuucnilis inuidia Chriftiani nominis arger,bonoruni ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sé imperq appetentiffimus, facile ad bellum dcccrncndum impulfus eft. Sed
■ primû rem ad procercs detuUr,ubificlocutus fuifle traditun Etfi no dubito,ui
ri fortifsimijCandem uobis nunc mentem efle, qUac in alqs aggrediendis gcu ti H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus fetnper fuit, de cômuni tarnen gloria atqj comtnodo, commune indicaré
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiliutA
-ocr page 222-QSö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fonrani
confilium uoluuEx co temporc,quo pater meus uita defundus cft,cum din® fis populis ac nationibus bcllum gefsimus. Syros,utfunt natura inßabilcSj^ adresnouasmoliendaspionijrebellioncm tentantes, ut in officio continu*' mus ; SophumMagniVfuncafianiexfilianepotem,quaelacupiRegisioto* fui t,priepoten tern ilium regem, femper nobis corde SCoperemalamachin»*’' tcm,nec dum Aflyria,Media, Armenia maiore, Perfide Mefopotamia contfU' turn armis noftris,intra fepta fua conclufimus. Anno fuperiore, omnemPa**' noniam ultracitrac^Danubiö peru2gati,Thaurinum totius regionislocuu* munitifsimum cepimus,quaccunlt;5 tentauimus/ubegimus. Tarnen,utde^^ ingenue dicam, animus fupra imperium fanguinem Othomanicum ing^’’ in hisuidortjsconquiefcerenon poteft.Nam quxcuncp haclcnuscgiftis,0d* magna funCjininora tamêuirtuteueftra æftim,o.Hue me rapit cupido,hoeftu* per exarfijRhodum illam petere,omnes^ Rhodianar milifiæ uircs ÔC caftra*^* dicimseuerteie. Non neuosidemliaudfanèminusquàmcgofêmperoptsUi ftisC’Qiioties enim uoccs audiuiRhodum, Rhodum conclamätium, tewpu® a meexpedatum eft, utexpediriahsrum gentium bellis, hue omnes neriioS) animosc^ in unum intendercmus. Quod tarn diucupiuiftis,inmanib.uefti’** eft.Nulla maiorunquam facultas data bcnegcrendærenmurorum urbisKb® diac permagna pars folo æquata iacet, quæ baud paruo tempore reftituipotf' rit,ærario expilato.Adhacc arcis præfidium parua manu militum conftar,auxi lia à Gallis longinqua, poft Rhodum expugnatam, futura funt, autquodnil' hi uerifimilius cft,nunquam.Neq} enim RexFrâcorum cum Imp era to re Gtt' maniçamp;^ltaliç domino,ad internitionem depugnans, patieturnaualiafuadt^ armarijportus fuos denudari prçfidio nauium. Ncc credatis etiam Hifpanig* ncris homines domi fame,hello,intefiinis odijs implicitos,foris hucexSicil*^ SeCampania tarn facilcmilitem SCcommeatum portaturos.Sedmaiorinft’*» utputatis, à clafte Veneta,ab auxilitisCretæinfulætimor,imb nullus. Scio,nt‘ que debeo omnibus palam facere,quoniodo huicmalooccurrerim.Ergotnä-gnanimi uiri, natiad fubigêdam uniuerfam Chriftianorum ditioneni, nedun* Rhodum,fequamini ulacres mccrudelifsimis perfi'dis hoftibus bellum inf^ rcmern.Qiioufiçpaticminiquæfo familiar Othomanicç,amp;inuniuerfumTuî cis omnibus maculum earn adhacrere,quàm Rhodn nobis afperferunt, uiâo‘ riafupcrioriobfidionepartafquam non tarn uirtus illorum fccit,^ proauiM» bumetis confilium infoclix,Myfachum Pallcologum militiac duccm,una info licitercommifl^pugna,reuocantis. Scdfeceritianeillorum uirtus uidoriain, tolerabitis'ne ideb femper toto mari pyraticas iftas excurfioncs continentiô^ infulis,urbium ateg agrorum deuaftationcs,prædas animaliö, SC quarumeun* que rerum optimarum,incendia,fuppliciaq?,raptusconiugum, cardes libcrO' rum,feruitutemaffinium cognatorum ueftrorum'fNonficmebeneMahunit tus meus adiuuet,cuius ope atque auxilio, inuitis Chrifto loanne Crucifo rorum magnisDijs,fpondeo mebreui lunata fign'a mediourbis Rhodixfo to defi'xurum. Necquicquam mihinifigloriam quarro, utilitatem douobi* commilitoncs : auri SC argentl catlata uafa, mundum muliebrem ( qui predo* fiffimus efle dicitur?omnem pccuniamjfplendidamtÿfuppelledilcm, aduxO' res,ad liberos ueftros,domum onuftis nauigtjs deportare.Nuncergo ad Rhn dum oppugnandam totit uiribus,bonocç animo tranfeamus. Cum^ hoeft* ciendum omnes una uoce fut clam3rent,aflurgcns Pyrrhus,natusfut mihi r«’ latum eft)p2trcuulgari,defertorefidci,cui longa uita odium Orthodoxçfi* deijmilleartesjS^nomina mille nocendi pepererunuNon poftum(inquit)nofl plurimum admirari præcoccm,maximamt^prudentiam,a uirtutesjat^lt;nglt; niumlmperatorisnoftri,ade6prudenteramp;difertèomnia,maximiclannîinfo
-ocr page 223-DebcUo Rhodia,Lib.t 9ä7
dacisthbcllofufcipicndo confiUa expofutt. FoelixMihumctus, tcv quaterc^ hoc imperium beata hæc R.efpub.iôrtun3ti nos täli principe: qui non tantum uiros 2lt; arma,G:4 prudentiam at.:g confilium in praelia ducir.Çhiem optimunl elt;laudati{fimumpu2’i3ndimorcin,nfempcradmanum,fcmpcranteoculo» habeamus,nonmoüo Khodum, Ccd breui omnem Chriftianotum ditionetn in poteftatem nolbam redigemus. Vcrùm artas £lt; experientia mea, praeter ea quxiuuîrtis Princeps feduib £C diligentermueftigauit,fuadct ex equicum ci-uium:^Rhodienfiumordine,maximos(fifieripoteft)uiros corrumpendos ene,ÔCpræmio,poUicit3tione,mcrcedc,gratia,denir^ modis omnibus,ad pro-ditioncm.fecrctorum confiltorumfoUcitandds : quodquomodo fieri poffit, aecipice.Égo quali pacis quùetiscfi cupidifsimus arbiter, inducam nunctisjtte nslt;5 Magnum MagifirumAit ad Pnneipem nollrum legatos mittar,quiubi irt noitra erunt manu,Unite agere Pyrrhum. Placuit omnibus amp;nbsp;in primis ipCi TyrannOjCenisuiri cönliliumimandatumr^ ut rem illico (umma cura ,fidcqùc expcàireticxteris ducibus,ut paravent rerreCtre» naualcscç copias,quam maxi mrspoÛent.Ne'Çdiucontinuitfebe'.lici apparatus rumor. Menfeintercalart pndieNónas,llt;bodi nunctatum eftT urcam nauiumlongarum carinispofi-tis,contraâaadeffeAum ciusoperiscxChioÔCreliqiïisportubus multitudi-refabrorum,omnilt;ç al'.a nauali materia ferro, linteis, fparto, maxirnâ claflent CondantinopoU fabricare.Qux fama dum indics crebrior,ccnftantiorc$ cir« cos conuentusi^hominum permearet, miùt fcqueftris ordo omnia explora« turn queniambpidaàrcnfcmTurcaic.«hrtguaeperitum. KenunciatisèBy« santio,epidolâ inter Itquamina pifcium abJcondita.claflem rnaximam patari, milttcm icribi,numeru m praêtere t àC formam tormêtorum. CTetcrùm hoftent impeten dum uu^gù incertum e(rc:mulros,tam de llt;hodo,quàm Italia dubita-rc,pljetof.ç de Cypro,3UtCorcyra. Nuncium idud multortim animos,omen à fc alienantium/ecuriores fecittfed dum homines in quofuis potius.quàm fc-metipfosbcllumapparari credunt,affertur fociorumamicoramqj litctis,finit4 moshoCtiumportus diligenttfsima cuftodiaobferuari. Inter has belli immi-nentis curas,minimeidoneo temoore,quidam exequitib.Italicis milTtonenl prxmia fiagitarant, acerbe in Romanam curiamloquutiicui Ripendiorum fitorum defraudationem acceptam referebant. Vctùm Magirter pimdcntta ac c anfilio fjo tantum effecit,ut refponderent omnes, non conCueuifie équités 1/ t.dosRemp.inancipiti difcrimine conftitutam Telinquere,necnuncquidetn reliduros.Ver'um quo plurabeneatcç ftrenuefcctficnt,eo minus iniuriam to-lerare,cupcrc igitur fe,ut primo quoeç pacatiori tempore legionis optime mé« ritïratio habeatur. Deinde cœptumcfturbis Rhodiæ cura præfidio cogi/ tari.Bquitcsnautac Aligna turn mifsi funt, in deCertum contincntisLatonælu- , cum,Phirco antiquoLycixoppidouicinum. Arma,tormenta,tclalt;h recogni-tafuntilapides molares,quibusmolasmanualcs,afinariasq5quifqjubifabrica tcia{r.is,erat,ex Nyfiro infula importari: urbanamultitudo in heptacurias filas partita eft,Muri amp;nbsp;propugnaculum Auernorum, a Bafilio Cæfaris Carolî Q2iintiarchitccfto,MagiftratuFabriciimodulatum,maiori cum diligentia pet ficiebanttuncaptiuis aduoluntarioslaborcsprarmioliberalitatecçMagniMa giftri inUitatis. Dum hæc tanto ftudio at® ardore aguntur uenit Byzantio ntincius a Pyrrho,quem diximus fupra, miflusihorno fcftiuus atque ingenio-fui,munus fuumuerbismire adornans,pracdicando dominum,indolem prse* teteaacfacil'cingcniumlmperatorisfuiîattulittÿabeoôCPyr-
tho adMagnum Magiftrum bonaslueras, quak exemplar taie eft
-ocr page 224-9« 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fonrani
SOLYMANNVS TiACCvS Dll GRATIA ReXREÖTJ«.
Deminut(lominlt;tntiunt,l\eiterenclü MriPhilippo vilerio tiUdagt;n»,Miign0
Mitgtflre R.bodi,L»g4teiji Ajitc, Sdlutem,
aErtior fadus fum Epiftolam meam redditam efTc,quam qubdrf de intcllcxifticmirum didu)quam plaçait. Confide,q^ubd uidû' ria Thaiirini minime fum contentus,alteram fpero,imo mihipd' liceonquam tibi, cuius femper fum memorjnequaquä occulta* «(Te fîftam. Vale,ex Conftantinopoli.
fyrrhi Bpiflold huefirèfenitntù erah
PYrrhus Apocletu«,Philippo Vilerio Liladamo,Magno Magiftro Rho^ Legato Afif.S.Epiftolam fuam fenfu maiorem,quam litcris, exhibuiMa ximo Imperatorinoftrouabellariumautem no fum paiTusadmitti, neplebci® nimium nuncio ofFenderctur,ad quern miites deinceps uiroa iEuftres,$ tattaC prudentia commcndatos,quibus cum fi in animo habeat,pofsit de re commit ni tranfigerc.Qubdfi facias,nec tcfadi,nelt;5 mcconfiiij poenitcbit.Qigt;emimt to,affert ad tcliceras,ctiam a noftro Imperatore, cuius diuino numini quoni«' dolitrefpondcndum,monitus es. Vale,ex Conftantinopoli.
Hæliteræ trahebant in uarias partes multorum animos, qui à quietis con»' In's non abhorrebant Metientes alios cxfi'de,probitatclt;^propria,commenda bantPyrrhi confilium:dicente» uirum fenem amp;nbsp;prudentem, non tarn noftta^) quam patriae amp;nbsp;Impcratoris fui quieti ftuderetcupere cum confilio compone« rc,quaeiuuenisprincepsfcrro,metucnte£u incerta cafuumfaumanorum, com munembclliMartem,uimfortun2c,quemaximosf3fpcreges amp;nbsp;exercituspat ua manu hoftium,paruoc^negotio pefTundedit. Tantiim ualuerunthoruffl confilia,ut deligerentur oratcres,frater Raymundus Marchetus, eques nanti inHifpania citeriori nuncEuboeica: præfecîuræ ritulo infignis,uirmagnanf mus,ch»rus ,facundus, fiC caftrophylaca, ciuis Rhodienfis,Turcatcc callens. Multis difparfententi'a fuit,quifraudem,dolum«fentientes,abhoftiliconfi‘ Iio cauendum praedicabant. Qiiorfum enim ifta legatio^Bellum'ne indiceH' dum tyranno potcntif8im©,nondum exprofeflb hofiic’ pacem enim fcribitta# deprecandumnondumindidum^ Vt timerifcilicetfeintclligatis,quiiaffltt' met. Qiia fecuritate, qua fronte etiam ibunt oratores non uocati à Domino, fine diplomate per alienum agrum, quern nos indies exurimus uafiamus^ SedPyrrhiliterasprofcrent.Huiusfcilicetcomraiferatio huiusfide«,0!^auto* titas cos ab iniuria proteget: quafi feruus domino leges imponat, dominofi-millimus (hoccft)crudclis, perfidus, oforomnium Chriftianorum,maxime Rhodienfium : quos tyrannus,fl repeiiatiam parata clafîe, ôt^deledumilitum habitOjUario cruciatuafflciet,utuiresnoftra8,noftroscommcatus,fecreta ur* Ws,0d militiae noftrac fibi prodant. Magnam acceffioncm fccit huicfententiï hominum ucrè prüden tum.diligensftudium mifsi oeatonstmulta ôf uariaiii' ueftisandi de ftatu, fituc^ utbis, numero Sf fortitudine eciuitum : quaproptci remifluseftcumuno tantum Comitchomin^riuatOjMagiftricpiftobmad tyrannum afferent«,niius featentia tali» erat: Quod memor fis mei,baud mO' f eftum cft:cgo uicifsim tui memor fum.Rcpetis uidoriam Pannonicam, qu« non contentus alteram Iperas:imb uel ante bellum tibi promittis canis :
dene tefallas, nufquam minus quam in bcllo euerttus rcipon» det.Epiftola autem ad Pyrrhum mff»
là, tabs erat.
fwt*
-ocr page 225-DcbclloKhodioJjb.l. s«?
FrÄtcr Pbtiippi« Vilfi-!«î Lila'-hwMï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mftgijbr Rbûdf,
Fjyrrbó Apoclfto S.
LItcv33 tuas, fimulSCnunci') mores, atqueIngenium diligenterperpendï» GonÜlium tuum aoncontemno,uec ubltrüo quidem, dum miles meus agvosportuscg domini tui dcpr^datur.quod ut tolcravcm, feccre iniuriar quas à PyratisT uicis àcccperunt.Vciùm reuocabo excurrentes, milTurus ad Impe-racorem tuum óratóres, ad quos Hdem publieâ eundi SC redeundi eius diplo* mateteftatamptÂmitcas Valc^exRhodo.
V erùni animadûertendum hic Magiftn liteva«, ad tyrannum non allatas ef-fe.Nam rurca,ubicrànsfiecafl'ecequuina{cendcns,quiinreditümparaîusfte tcrat,adalt;fb8 calcaribus, curiu quàm uelociirimo effugic, focium Chviftianum reUnquens: qui reditu fuo inutbem, rnagnam pacis defperationem afferebat» Quaproptermiffifuntiû Cretamcocmptores,quicxinlul3uinum Ôefagitta-’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nosimportarcnt.NamarcubusSCfagittisplurimSutiturCreta; dSeptêtitone
* ?\egcum,occafu Ionium Eùropx maria habensrab ortu Garpathium atcj Ae-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gyptium,quae Aliatica lunuMcridie AfricUm.Literx interça âNaxo miibe,di
cebantn3uesinfttudas,armaiascg in aquamdedUci : Barbarosmoturosin-’ choante Luna.Nam hoc lignum rebus gcrendis aurpicauffimum habct.ldcm ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunciebant frumentatores mfulæ Pathrnos,Celebris olïibus loannisTheolo*
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri^uigio quodam capaciore optimum frumentum Euboicà inlerebant:
cuiusuenundandifpccieacprætextu,multaquæ inurbeobfidendaageban-tutjiufluTurcaTû,quibusluntueAigales,explorauèie. Ncc legnius Magnus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magifter,n3uicul3S ad omnia expiorâda circa inCulas mittebatdbloar.nes Lu-
I pus,quem Bellouacum appellat,ftrenuus cques, qui poitca in detenfionc pro ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnaeuh Britannici grauitev laefusfuit, rem Qbi mandatam diligëter peregUj,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauimcç unam roftratam otluftam frumento Khodum fecum adduxit.Fun in
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f eliçior uniuscelocispracfedus eques Alphonfus, hiccum indadone quadâ
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uentum expédias,remiges longius diuagari pateretur, à Pyratica quadam na*
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ùe fortuitô interceptus, obnixus diurne uiuus in poteftatem hoftium ueniret,
grauiter fauciatus.captus elt.Bircmis prçtcr paueps,quos fors cC fuga Gduaue tantjCumnaùtiscapta eft: ignominia magisquàmdamnum Khqdioscômo-uitmammultisannis retro,nulla nauisRhodiahofti in pr:edä ceffetat. Arnia« tæextemplô triremes, omnemoràmùicinam circumn3uigarc{ubctur,licubi forte latentem pyratamtcperiant.Peridem tempus crebris igmbus una nodie poftali3minhouicofùblatis,rignum.fac'ium eftjcfleibi mortalem colloqueiu dicumRhodqscupidum. QuareF.Menetonus eques Gallusprudens côtrâ pcricula SC inridias,naui uiris armis^ fatis inftrudia, ad continctem iuHu pro-cerum mittebatur,comité lacoboXaycotriremium rationale, ut àlociincolis atqjamicis omnia defuturo bello induftriè dtligentcrc^ inqutreret. Erat enim Xaycuspræter marisacregionumnotictam,ciuilium quoeç return gnarus,86 'l'urcisnegóciatoribus,quorum didiceratidioma, unic'echarusatcçacccptus^ Quosubiad fontem inter calices aelibamina reperilTet, çircumfeptos tapetis, bombyce, ÔC alqs talibus, quac Barbati mutare cum Rhodianis mercarotibus panno laheofolebant,falutcmacRdcm inuicemdatSC accipit. Rogatus de^ feendere ad comelTandumjdonccueniret e proximo tugurio quidâ, i um quo multum familiaritercç uixeraqrefpondit non polTe, niû obfide prius in nauml recepto.Perfidi diifium'cachinnis excipientes uliro merccs ôé obfidem impq* nunt.EgrelTus turn ÔCobuios amplexans dato ftatim figno undicç ex infidqi inuadiiur.ac raptim perniciimpofitus equo protrahitur Byzantium,ubi acer« bis quxftionib. omnibusq} affedus fupplic^s, quac corpus uilùm pati poteftj àdlauci
-ocr page 226-C7O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobiFontani
aùfatietatem inimt’coriim dicrrefada,at(ÿ infeda cogitur.Poftquam ÎUS amiflus eftXaycusaum magis ac magis uulgo cclebrari coepitilloruffl P'® utdentta,qu» milkaribus comitqs reuocandç nuper decrctae legationis ad ƒ cam auiôrcsexuterant, Itacÿ ne mora dûKurniordamnum affcrrct,i'uftici^'J iadidum eft,uigilta: uicatim exadac, in proccftris militaribus acutae lancet*quot; 1poutx funt^tonncnta per muros locata,lingula loca firma ta cuftodibus. ƒ i*' blicuni armamentarium,inftrudum omnium bellicarum rerum incrcdibili paratu,referatum cft.Armorum atlt;^ telorum portationibus tota ciuitasfcf^^' re,à proceribus antefignanis luftrum conditumtrccenfa liberoram hominUlt;^’ qui arma ferre poflenr,plus minus qutnm millia. Inter quo# ftrenuc pugn*' , fexccnti fei è Lquites,quingcnti Crctenks,cafteri qui pugnæ diligenter fidç*' ierlt;^ uacarunt,ruerc nautæ,rémiges claflîartj:quorum uirtutem plurimutfli'*' uerunt duces ipfi,maritimilt;iexcurfores Michaël Vitalis Gallus,praclion»i'*J li femper acerrimus, felicilîîmus Seringus Vandalus, ac Siculus quidaf”* unusRhodius Nicolaus Mego.Ruftici qui exagris infulaqj côucnerant fl®!*, tam pugnando,quàmfodicndo fcrendoc^ tcrram,obfi«iioni utiles fiicre.^y qua urbana multitudo,aliquot tarnen uerc ftrenuis uirisexceptis, imbellit,*^ Ct s,nec]p laborisjnccç pcriculi fatis patiens argrë minis, ôd imperio fub itationibus fuis rctéta, lingua quammanupromptiorjCnreSjcIypcos^ge^^/j do plus omnino oftentationis quàm fortitudinis habuif.Dum fama wnif'r li ôfanimorumnoftrorum per Cydadas,infulasqj alias Aegci maris latèef^quot; ditur,loanncs Antonius Bouladius Venetus faber, fortunæ fuæ à Creta dum uenitNam cum elTctloco baud illuftri natus concordante fuffragio/®'' tra omnia uetufiatis exempla, ob bene diligen tercç nauatam Reipublicï*’?' ram,inter Equités rcccptu8cft:donatuslt;jiureaurcorumcalcarium,iinp0f^ft uit uin3,commeatum omni# generis cum deleda iuuenum manu.PauloP® Dominicus Fornarius Ligur uir cautu$,tmpigcr,ftrenuus prælio,bonusco’*‘ filiOjCum ab Alexandris nauigarct in Siciliam ingéti oncraria naui, pratd^'* ' fimis onufta mercibus,fecundo ab urbclapidc in infulam defeendit, indeed lilio 56 prudentia noftrorum in urbc dudus eft,cxccptusfp obuijs trireiflio^' Nam tantx nauis aduentu,quæ arma uiroscç afferebat, Rbodi ingens rneritbexortum eft:animis omniS nihilominus curamdcfenfionemlt;Jt^*^ tentibus,quos flexamina QC uehemeti fua cloqucntiafhaud difsimili ilÜ in Cynca,Pcricle(ÿfuilïcfcribunt) ad omnccgregium audendß Sc facienadifl inflammaueratLeonardusCaleftrinus Ligur Arcbiepifcopu3LatinoriiWi‘*'f fumma dodrina facrarum literarum,amp; memoria propè môftrolà, qua Cinin’i ac Mithridatcm ucl æquat uel fuperat^in dicendo fenten ttjs acutus, amp;nbsp;crebtfi uerbis ornatus atc$ efneaxteuius luculentifsimaim orationem,quam in phao® diui Ioannis ad Equités habuit,rubtjcio:
Vt hodierna die,quam maiores noftri, Deo ttino ÖC uni filcrum enèiio’^? runr,adcelßtudinem cuam, Magne Magifter^uos ô nobilifsimi Equités, dt»' dc.ó^ de religioncucrbafadam, monctofficq mei ratio.Bed dum Reipub ciem,fiatum(:ÿ intucor,quod numinis uenia mihi liceat, orationé tempor*’^' commodabo: quo non tam prædicanda eft fides, qu'am defendenda ab hol« immaniinmo,maximis hue terra,|mariqj copqs ad noftram euerfionem prop* ranti.Cui nihil dubito,refiftetis, ut uiros fortes 6lt; équités Rhodios decct,«^«? badenusfacereconfueuiftis. PQctjeftiSjautmea autcuiufpiam orationctno* rtendi:tame quo mihi faciam (atis,quern etiam pedoralis ifta crux ad otnnt'p Turcicinominisinternitionem laborareadmonctjamp;^nequamentibush^quot;' latiOjfcrupulus'ue reftarepofsit,propofui (Equités ?facere uobis fidern uio*^ rix,argmnentis minime inanibus.C^are attéditc qu^fOyUt coepifti#,diliglt;^^^
-ocr page 227-0'
(O IK
0
J' if {'
Hl
51 i'
V.
I'
li
«
11
ï
1'
»
1 {
t
lt; f
»
'n
I
»
(
I
) )
I ■ ! ü • J 1 « I
DebclioR.hodio,Lib.I. 971
utarenimorationc,qualem tempus locuslt;$expoftulatfïdeli,facili,6Ccompen diaha.Primum igitur oro ac obteftor,ne aures, multo minus animos quorun-damominofis uocibus ptcéftetiSjOmnia in peiorem partem rapientiumtquafi Diuina maieftas duriusaliquiddenobisftatueriuEgoenimhüc timoremuos mittereiubeomó quodinficias ire uelim, extrema omnia exempla no^^romc ritoSjfilegetalionisÔCfummoftridor^iurcagerelibeatîfednihil talc Deo pi-entifsimo in mentem uenifTe crcdendum eft,quippe qui femel familiae füæ ipo ÏonditjOmnem fefe malæ adminiftratæ rei noxam feruis’ remüTurum, quoties rugi diligentiorcsc^ fieri cœperinttut uos nuncfeciftis,facri Equitesrquod,ut femperfaciatiSjUelim.Neformidetis ergoimmanem iftum apparatum^quem facile conce{ferim,uolente amp;nbsp;procurante rerum omnium opifice Deo,in capita ueftraexcitatum,fednonideóutconfringantur ill3,autcuettaturhic floren tifsimus ueftermilitaris ftatus,diuumBaptifiampræfidem Habens, qui fecun-dùm Deum primus ôd fcleëfus in cœlo efe crcditur.Nunquam entm ille finet, diro fui nominis hofti tantum licere.Sed ut feueri patres chariores filios per du riora a gunf.fi c uultDeus optimusmaximus,hacpotifsim33ctatc,qua ducem Magiltrumcç elegiftis,quo bello maior öi armis,ncc pietate fuit, per durum Sil difficile bellum militiamueftram cl3riorem,cclebrioremc^ efficere; ne fempet à macherophoris iftis in Occidente ocyum amp;nbsp;ignauia uobis obqciatur, cum {gt; pfi tjdcm fint ignauifsimi. Qiiare magnas agite gr arias Deo trino ei,dé 9ó uni, cui hoc diclitamus.Neccogitetis ilium omnia fads êócafuum tcmeritatiper-mittcre.fed res fuas fibi curac efle,fouere idem,ft abiltre réiigionem,cupere exal tationem cultus ÓÓ nominis fui,explorare Humana omnia confilia etiam altifsi ma,fcire quid immanifsimo crudelifsimo hofti fuo in m entern uenerit, iam-iamferentiuirusMahumeticumgladio,quofemineprimûmenatumeft. Cui oportebatDuces,Reges,PrincipesOccidentis primo quoc^ conatu obuiam ire,neuismalilatiusfcrperet:2lt;deporitis priuatisfimulratibusinfolcfcentiTÿ ranno ( duobus acerrimis ftimulis ad aliénas opes inuadendum inftigato,am-bitionenempeôôcupiditate:Hane,fiquidemnatura fanguinis Scythici, illam ' aetasi8.annorumfuppcdt)concordibusarmis,animis(^ oftendere,quàmftul ta,quamq5pcriculof3resfit,inconfultó iuuenilit^ feruore belli artibus gloria querere,^ gentemChrifto dcuotam impeteretac fuas copias,fuas claftes,(uo9 exercitus,eosq; gladiosquibusufi funthaAenus,in femetipfos contra com.-munem cuiuscç noftrum hoftem conuertereait quas ille nobis cogitat inferre calamitates,aliquâdo ipfe experiatur.Verum ifta fruftra occinunti ir (urdis au» ribus. Tenentiimplices manus captaeurbes,8lt;ChriftianorumRegum auxi-Hum implorant.Confidit fefe breui cxcrudelifiima fcruitute inlibertatem pri-ftinamreftitutumiriThaurinumnupcrcaptS.Conftantinopolis Thraciæno-bilifsimaciuitasjtotahnosintercompedesacpedicas immanifsimç feruitutis Turcicæcomputrefcens,adhucliberatione à nobisexpeeftat.Euboea Cretam refpicit,ad diuiMarei figna œgrè afpirans. Vcriim illi infoelicium calamitates amp;nbsp;miferabiles querelas afpernantur,inteftinis feditionibus fritenti •. nihil aliud fecum animo uerfantes,nifi alter in alterum exercitus ducere, figna inferre,ma nus conferere. Qtiotenim nunc annos imperia Occidentis inter fecommifta cernimusç’ ÔC reges bellum uicifsim propulfantes, amp;nbsp;inferentes V dum interim populus agro amp;nbsp;urbe uaftatus,cædium,rapinarum,profcriptionum pertaefus, ad delubra pacis Só concordiç infulas ac propitiatoria fercula circunfercns,fru ftra bellum inTurcas da mat. O' d{raportentofacppræft:igia,quibushuman3e actes fiefafcinantur.Hifpanis atqj confœderatisgentibus,fpeciofifsiraumui» deturltaliam buftis Galli cis infignire: Gallis denuo palmarium per exforutn cadauera ultra cftrac^ AlpescommeareiHeluetijs interim ambobus magno kk auro
-ocr page 228-97 z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
auro pugnä ucl pacem fuam cauponantibus. Heufatalisfiirorutrarancp paf' tiiim.O' incredibilem noftrorum temporum ignominiam.O' infigncm noftrj huius tcmpeftahs iTiaculam,quænullo unquam temporedclcri poterit. HeU Îlieras,heu pnfca fides maiorum nofirorum, qui priuata animorum ftudiadc' endencIæChnftianarReipub.cau(3deponentes,coptas,claflès,exercitusin' ftruxcrunt,fiC reliqua ad diuturnum bellum neceflaria col!egerunt,quibuslofl ginquasiftas Afiæ regiones inuadercnt.Nuncf cedo)exPontifi'cum,exImpt ratorum,cxRegumordinealiquemde imperfiChriliiani finibusampliandis folicitum,2C Alcyonem uidifle me gloria bor.OlimVrbanusii.Pont.M3X.h» biroadClarummontemconciliOjita Chriftianorum animos ad mouendun* contra crudeliisimos T ureas iftos bellum inflammauit,ut tercenta fortißimoquot; rumhominum millia inSar3cenos,quieifdemaurpittjscumTurcisbellu(ng^ rebant,Hierofolymgrecupei'andæeaufaproficifcinondubitarint:Sit:maxifflis itineribus,terra maritÿ celeriter fuperatis, Niceam e;x:pugnarunt, Antiochiaw ccperunt,Hierofolymam,Hcracleam,Tarfum,plurimacp aliaoppidainChfi' ftianorum poteftatem redegerunt.Carolus à rerum geftarumagnitudineMa' gnus,non contentus Hifp3nos,Saxonesbcllicofifsimos 0^ duræ repugnafl' tisrj ceruicis populos,Chrifti lefu.iugo fubdidtfie,quum audiretHierofolym^ graui Barbarorum dominatuopprelîàm,celcrriméillucfe contulit, Sé Barba* rosprofiigauit,Chrtfiianosc5in urbêreftituit,omnimetu libera(am,ac firmi* munitam præfidijs. Hue etiam cum Morinis fuis extremis hominum Baldui* nus FlandiuSjConilantinopoleoscp Imperator uenit.VenirGcrmaniæImp^'
,■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntoi Fridertcus Barbarufus.Qiiod fi nunccötingaqdigito cœlum eötingam«
Ü' coelüjO terra,Ô maria Neptuni,erumpunt crebhus, uel inuito mihi Demea* næifiæ exclamationes.Nam cogor alta filentia rumpere, Sé obdudum uerbis vulgare dolorem.Nequecontinere me pofium in tarn publica morum Sefidei caiamitate,cernensip(os ordinum dudores,Oefirouindidæpeicitos,fianita
. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam illiscrediditDeus Opt.Max. ad falutaremtutelaminnoccntum,p!eb«'
culæfuædearmatæcufiodiam,fideiprxfidi3uibrandamin fontes, innoxios, in côtemptores Religionis,in hoftes Diuinae maicfiatis,ftringcre, ac foderein ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognatafr3trumuifcera(fumusfiquidemfratrcs,cum habcamus commiineüi
■ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oninesincccloPatremChriftumIefum}fcdutuerèSélibcrcaliquandodican*
quodfentio,nosuerigermanicÿChriftianifmieffigiemnullâtenemus:unibra tan til Sc imaginibus utimur.Hadcnus Hercules amp;nbsp;Liber Pater ( ut eft in
t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbio) ultcfiusfortaflcChriftianæ libertatiaqua fluerenon uidetur.Inuiam
inftitutam ergoreuertor,SCuosEquités bene fperareiubco, quibusChriftus lefus,dum cæterieam prouinciam ncgligunt,crudclifsimum hoftemnominis fui debellandum Sé triumphandum tradidit.Eia ergo fpe bona, amp;nbsp;animo pit' ?, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni,duceDco arma c3p!tc,acietunditemihi nobiiiillo muerone ueftro, praeR-
7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rocicntes illos fpiritus,inTurcarun'. uultibus eminentes ; Sé quemadmoduin
DauidGoliadem occidit, fieuos infametytanni corpus,cultu indumcntolt;$ Barbarico tedum,quódritupatrio poftlargasepulas, SCamplifsimamingut' gitationcm,muliebria quæq? agere Sé pati fólet,gladijs ueftris confoditercon» foffum Cafstanis Brutijsc^ uulneribus ultricibus flammis exurite. Quódfitu fortifsimêMagtfter cquitum cum ifta nobiii facraeç militari cohorte tua effect ris,cgregiâ certèlaudem Sé amplafpolia référés. Si enim Scipio claruseft,qu* Hannibale ex Italia difcederc coegit, fi ornatur eximia laude Aphric3niis,qui duasurbes Romano imperioinfeftifsimasdeleuit’.fieftœterna gloria Mario, quod bis Itali3mobfidione,feruitutislt;^formidineliberauit:quârategloria pU taSjmanetC fiTurcas Chriftianis finibus quibus imminent,excedcre cogas, legem Mahumeticâdeleas, acrcliquâ Catholicâ Græciatn, Cyprum, Cretam, imôS^
-ocr page 229-DcbclloKhodio-Lib.1. «7}
fmô8lt;tpfamItaliâfcruitutisformidincliberes*;^Sienimhic uicentboftis(quod Deus nolit) continuo iftas prouincias permay^nO ex diuetfis gentibus conipa iatoexetcituinuadet,uaftabit,exuret,ÔCmifcrtimafeïuituteopprinaet.Accin-gere igiturgladiotuofuper femur tuûpotêtifsimeMagifter,amp;uos facnEqui-tes,eftotefortes inbello,SC pugnate cum ferpente ifto antiquo. Net^ moueât xios ingenteS noftium exercivusded reputate animo quod res eft,uitam inte titum hominum elTe in manu Dei,qui not! tarn multitudmi fauet, quàm pieta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
li.Quoties quçfo pôpulo Ifraelitico,locorum anguftiis circumuento,2lt; parua manu cuinnumeris gentibus Amorrxis,AegYptiis,Moabitis,PhiliftiniSjMa-dianiâjCananæis depugnanü,præclari(simas uióforias concefsit, bofte ad in-ternitionem ufqj cælo^ l^ccenlcrem nunc (nifi breuitatem effem pöllicitus)co piarumXcixiSjDariijCacteracçGriecæÔCÈatinæbiftoïiæprophanaexempla, exlultjFrontiniStratagematicdnlibi4.nota,quibusapettèirtfttuimuruirtute amp;C audacia,ad uidoriam hort numero opus eflc4Rudis enim Öi indocfta multi-tudo,utinqu!tillcreibèllicæfcriptor,adfugam Óócoedem femperexpofita eft.
Quare Alexander Magnus,cum præterMacedonasfuos umucrlolllyrico in-numerumideleftum poffet indicerc, nunquam maiotes quadraginta milliuni copias duxiuinhabile tegenti raius quicquid excedcret. Qtiapvopter moneo uos Equités,ut ifta obfidione geratis fpiritus dignos nobilitate ueftra,boc eft, cgregios,audaces in praelio’.fiquidem maximumdemper bis pcriculö, qui maxime iiment,audacia pro muro habetur, quam omnia adbellum profperèfœ-bciterc^ gerendumneceffaria,quje abundè adfunt,uobis addere clt; augere de-bent.Siquidem,ut omittam necefsitatem pugnand!,qu2e fola,uel timidos fortes facit,armis,ac militari pevitia hoftem fuperatis. T enere enim licet Uoslori-cis femper te(ftos,uerticê tegit galea minaci crifta emicas,pe(ftore aeneus fplen-dettborax,manusarmantur enfe nbsp;nbsp;clypeo, pedes innodantur duro folidotg
ferro,ne(^ ideó minus ad falcum ôCludfâhabiles,riamarma ÔC terri graue pondus leuefacitufus.ac quotidiana exercitatio, q uos belli ftratagemata, artest^ edocuit,{äculumre(ft^emittere,tormentum excuteve,haftam ualidè uibrare, gladiocæfim punlt;ftimferite,mariclafl'emdingerc, ÔÔ inter duo maïiimain-euitabiliacg mala,qüx animus mcrninifte horreqignem aquâ, inuidos cfte. Et timebitis quxfo nunc fepti uallo,fofra,moenibus,muro centûpcdali in præ-ftdioueftrO,inarceueftra,incicdibili tormentorummachinarumt^ appavatu inftrU(fta,quam annis ab hinc quadraginta côtra totBarbaros nudam Slt; iner^ meW defendiftis,eam nunc relirtquetis,necpugnabitis duce hocMagiftro ue-, ftroPhilippoVilericEiladamOjCui bellicxomnes artes, acfottilsimorum Li-ladamorû patrio,auitot^ fanguinehacreditariae ac gentilitiæ funt,cuius folum nomenuicloriamSitriumphû fecontémplantibuspolliceturquot;^SiquidemPhi lippos ad equorumftudio Grçcis dicfta uoxperinde fonatLatinis,quali dicas bellacemac ui^forem. Non'ne ft colligamus gerenda geftis,huius tamfodix, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam(^incruentaSultanica£clafsisexpugnatio,abundè id temporis uidloriam
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pollicetur*» Eia ergo fortifsimo Ôi cönftanti animo obftdionem tolerate, ade-
runtab occafu regum,ac ordines üeftri,paratä fubitacp auxiliä; SC pugnam ala criter capefsite,nec timetehoftes tantum angufto fcuto 2lt; enfe,nudis femori* ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus dependenti contentos-Nam galea ôdlorica omnino nonutuntur,Slt; pru-
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcntenhuiufmodi cnim arma non decentftolidos ÖCfugaccs.Sires primo co-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natu nö fuccelTeriquiros decent in acie ftantes,paratosuincere,uel pulchram
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcvuulnera mortem oppetere: quorum alterum op labile, al terü( ft neccfsitas
cogatuirum ) Chtiftum ftmul 2C militiam profefsis non pertimefcendum.
rlacorationeaccenftEquités funt,8lt;MagnusMagifter;datacp ei notifia eft Omnium,quse nuper allatus obfes manifeftauerauquem utinueni urbane uegt; kk i ftiturrt,
-ocr page 230-9/4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jacobi Föntani ,
ftttum,fta mo rib us rufticum ( fiquidem gens Turcica à pucris nulli officiOi^ÖJ difcipbnæjfed tantum pafcendo pccori aiJiiefit) amp;nbsp;ad omnia libéré, minim^lt;5 fucatè refpondentem,Turcam clafiem parare in finitimis Cariæ, Lyciac regio^ nibuSjdelcdum militum habere mittêdorum in longinquas Hifmaelis Sophi prouincias,nec fefellit.Siquidem tyrannus, ut à nobis, quos omnia explorar^ non dubitabat,belli fufpiciöilem auerteret,gentem uicinam duramà, bdlo natam,proculadangultias Arnani montis tuendäs mifif,ne inde Sophiisii’ nuper acceptiim Siiltani regnum erumperet.Sed parum profuit dolus. Nagt;’' Magifter ftjpatus armato fatellitio centum deletfJifsimorum iuuenum,quibös præeratF.Ioannes Bonauallis,polies uiribus èC decora facie, eques AucrnuSj iltobfidendisanimSadderet,muros,ftationes,locaœfingulaobequitauit:ji^' çigrèfuorum amp;hoftium res pariterexplorans,quid ooniuttiflt;:p,autcontràd' fet, inquirit.Molem moléndinàriam munire iubet, qua parte occaftim fpcóatj mariq? haudaltoalluit.FrancifcusFrefiiayusRomangiusequesGallus,niO' rum facilitate, liberalitateq^ omnibus acceptifsimus, qui poftea ad ftationt'’’ Italicam pugnans occubiqloci amp;magnæonerariæ nauis facræmilitiæprxfc' cius,mandatant prouinciâ fumma cura atcß induftria exequebatur.Nam ani^ molem quam aggere,contabulatisq! turribus acuafisluto 6dterra madefad^ impletis munierat,tormentisc^ uan'æ magriitudinis,ut cuilt;^ aptum uifumtlb loco difpofitis firmauerat.Naues magnç,minoris^ formæ faburra,faxoqgf? uatasjpaululum à muro altioremarideprefsinquarSobiedu impedimentoc^ triremes hoftium,a loco prius machinamentis,audacia(Ç militum expugnab* liremotius arcebâtur.Portus feptus eftualida ferreac^ cathena immanispoû' deris tranfuerfum antcfauces proieda,trabibusetiamquæ fupra undasnata' bant ualidis anchorarifs funibus ûnterfe cônexis, quae à turri molendinariaaa arcem Nicoleam obliquo tradu proCendebantunquo opere ufus man's hoffi' bus ademptus eff,elufaq; maritima oppugnatio,poftulata êCcômiflà cum cæ' tens pyratis Turcêfibus Cortugolo,cuius fraterinRoborCjCarcerecy Rhodia-no cum diu fqualluifTetadmotusobfidionehoftilijintermilleamp;ampliusTur' cas,publicisoperibusinfolcnsauiacamp;luciSjdiemextremSobtjtcUmalijs mill tis:quos tarn hoftium foris immifla formen ta,quam domefticæ ærumnæuigi-lando,agendo,feftinando,portando omnia debilitatos ofco tradiderunt.PlU; res præterea in tumultu quodam populari fernere exorto, miferabiliter occili funt.Nec canum melior quam Turcarum fortona fuit.Hi enim quod in culina pafcâtùr,amp;cibatuqui homini proprior eft, à pueris totaurbe fupplicioaffedi funt.Magifter equitum ne quid imparatum inexpertum'ue fincrct,paratis offl nibus ad bellum neceflàrijs,ciues ad fe inPrætorium uocatos, in hanc fenten* tiam alloquutus efttMagnanimi uiri, ciuescç optimi, audimus hoftcmTurcâ permagno exdiuerfis ^entibus colletfto exercituadnos properare,a cuiusin-nata crudelitate,folitacp perfidia, nifi nos ferro uindicemus, mihi equitibusi^ meis,ac uobis etiam un urn 0^ commune periculum eft. Siquidem unanimteo fpirationeSdopera,res eins grauiter terra maric^ affliximus : pfaeda ex a gris e-ius ui aba(fta,eftis locupletati.Genfcm fuam hodierno etiam die graui feruilU' te opprimimus,iniuria illc,nos iure oçtimo dicimus. Siquidë majores fui fpt' eus fubterraneos amp;nbsp;tenebrofa antra Caucafæ rupis amplius non ferentes nuf lo iure, nullo titulo, nulla caufa, fola auaritia SC dominandi cupiditate, odio«^ fancftifsimaeReligionis noftræirritati,Chriftianos Syria expulcrunt. Deinde Græcosfua Græcianonuna morte gentis contenu, fed ( ut fèmper feraS^im-manis eft barbaries ) animam uarijs exquifttis«^ formen tis eripuerunt. Quos ifte fupra ætatem malus SC arrogans puer omnibus grauis accola Arabiæ, Sy^ tiæ, Aegyptijtegni Perfarum,magna parte to tî ùs Anse domina tu,tot prætcrea locoriim
-ocr page 231-DebcnoR.hodio,Lib.i.
|ocofumâcpopulorumimpenonôcontentus,tyrannide3C3elt;iè/bcnô,rapinfSj pcrftdia,qdio,impictacc erga Chriftâ SC homines,fuperare cortatur.SC noftras infulas,tenas(^ Chhftianorum uniuerfas occuparemitabiiitér labofa^uttan* dem rerum omnïâ SC mundt Dominus, diruat Chriftianas urbes, Chriftianos obtmncet, Chriftianum nomen fibi tantopéreihdifum pcrtitùs deleatt quam nô ferendam iniuriam ut propulfaremus,fedém pötifsimum in hacRhodienfi infula delegimustquôd hic locus ad bellum Barbaris inferendum uifus fitcæ* teris opportunior.recimus quantum in nobis fuit,adiuti fumus à uobis, expc rimentocognouimus quâtafîtuirtus, fides ucfttà, quam ne nurtc mutetis,nul-lafufpitio.Qiiapropter non agarn multiSjUt in fide SC officio pêrmâneaiis; neclonga ambage ad uirtutcm uos hortabor, quâ fortibUs uerba nec addunc, ncc demunt.Deme àc equitibus meis diuo loanni deuotis parce quîèdam lo-quar.Sum cum his,quibus (ut fperô)aderit principum Chriftianorüm SC alio-rum equitum meorum qui in occafu funt,peropportununl auxilium, paratifsi mus defendcre uos,liberos ueftros,coniuges,rortunas,phana,monumcta ma iorum ueftrorum,SCcœleftiUmdeorum deJubra.Quam opinionem,utfixam, immotamq^ Uefttis mentibus retineatis,efficere polïùntine quid dicam aliud) fidele iilgeniû meum in bellOjUec fegne omnino,ncc rude corpus, fana SC perpétua ualetudineferendis laboribus,6C excubijs aptifsimum, equitum meorS nobilitas SC amorergauos,inimicitiainhoftes:urbispræterea fortitudo,quS hic facer SC nobilis Ordo ingenti pecunia aduerfus omnem tormêtorum uim atcg impctumficcgregièmuniuitfoffajuanojmurojmœnibusjturribusjpropü gnaculiSjUt nulla fit ciuitas quçhuic nedum prçferri,fed necæquari poisit. Ad hxc 3rmorum,telorumcp incredibilis copia,uinum,caro,frumctum, fub terris conditum,ne humor,acr,gurgulio'uecorrumperepofsit,mire abundaühomt-numad bellum aptorû haud paruus numerus. Lignorûmagna undic^ ftrucs^ Âquæfaluberrimæ,quæinclufis obfefsiscp,plurimum ad uariasnecefsitates unlis eflc foletjlarga Si indeficicns ubertastquæ omnia certam uidori3m,cergt; tifsimum SC optatumbelli euentSnobis fpondent.Addoquodex nofi:rapargt; te pugnabit necefsitas, pugnabit fides, pietas, confian tia, pugnabit amor pa-triæ,amorllbertatis,amorparcrttum,coniugum,liberorum.lllicuoluntasma-gis ducum quam militum perfidia, impictas, inconftantia, defiderium ueftræ leruicutis,odium parentum,côiugùm,liberorum ueftrorû.Procul dubiô (cha-rifsimi dues) non finet Deus optimus tot tantasr^ uirtutes ab ißis ui tij s fupe-rart.Eftote ergo animo pacato Scfecuro,nihilhoftile,nihil ominofummetuen ies.Tantuminfide,quam totannosdifficilimisbellorû'SCfortunæ cafibusim pliciti,facto militari ordiniillatfamferuaftis,permanete: ÔC fi necefsitas poftu-!et,armis dextrisq; uirtutem ueftram hoftibus oftedite, fidem faciteHiipanis, Gallis,Pannonijs,ltaliac,Britâniæ,Rhodios homines poffcTurdarUm Ipiritus reprimerejillorumclalTes Sc exercitus ab Italia auerteretcui tot annos rerrum Scfiammasminantur. Adquammirabiliterfeftinant SC peruenient, fi(quod animus abhorret dicere)hicuicerint.necp enimambitiofusiftc puer, animo, perfidia,crudelitate Hannibalem fuperans,Hannibalemimitabiturqüi fatfia ingenti ad CannasRomanorum ftrage,uilt;fi:oria uti nefciueriufedcontinuo ce: lerirate lulium Cælàrem uincens,expofitis omnibus opibus Aegyptijé, quas pater in direptionc Cairi reperit, Apuliam, Calabriam, Siciliam magna clafle, magnis exercitibus inuadet.Indein Gallias irrumpct,moxpetet Hifpaniam, cæterasq; Chriftianorö rcgiôncs,omnelt;ç crudelitatis genus inuniuerfos exet cebit.Sed altiüs me rapit oratio quam uelim,aut opus fit. Fides enim ÔC uirtus ucftra,Magnanimi ciues,in tolerando SCoppügnando hofte firmier cft,qudm utorationeindigeanconftantiorjquàmUtmalis quac inclufos obfeflbst^ pati kk $ iiecefif
-ocr page 232-97 $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacûbi Fontani
neceiTe cn:i,confn'ngt pofsit,quanquatn ilia quæuerèmala flint,famem omnino non fentictis.Qiias tame populi aliquot,fide,uirtute,Slt; animo uobis nequaquamcomparandi,conn:3ntifsimèpertulerunt.SiquidemPetiliniàPlt;ï nis obfefsi,parcntes amp;nbsp;liberos propter inopiam eiecerunt,ipfi cortjsmadeft' clis,0^ igni ficcatis,foli]scparborum,filt;^omnigenerean{maliöuió:um trahefl' tes,undccim mcnGbus obfidionem toleraueruntmec antequam uires ad tert' dum in muris,fefendacp arma deerât,expugnati funt. Cafillini obfefsi ab Han nibale,niurem centum denarijs emerunt.Excubiasinftationibus agerenecd farium erindomorum ruinas fi tormentis eiaculata faxa inciderinqæquanimi' ter tolerate.Sed repara ri poirunthæcmala,6C minora funt, quàmutideô dedf tionem taciamus hoßi,incuius clementia fidet^ nulla fpes eft. Præterquamt; nim quod natura crudelis perfidus eft,tû nobis qui illi tot mala intulimus,a quibusfolislîbi,utait,dominatoriterrçamp;maris,quo eumfçpedeturbauimus refifti doler,nullo modo mitis,fidelis(f efle poterit, quos toties Marte aperto, uipublica,ingcnio,aftu,dolo,fraudeadortuseft: uerum femperconatutrriw, opitulante nobis Deo Optgt; Max. quern ante omnia uelim ( charifsimi ciues) propiciemus.Nifi enim il le cuftodierit ciuitatem,fruftra utgilant cuftodes.
Poftquaomnium animos alacresuidiqcobortatusutpetitioncm fuamfU' ræhaberent,conucntumdimifit;ÔCfolennem fupplicationê,quametiamdies tempusqî anni expoftulabat,ad phanum Deiparg Virginis indixit,comitatus facram maximamt^ hoftiam,latam circum omnia compila médius inter palü' datos équités,fequente maxima hominum multitudine,Deum optimum ma ximum precatus eft,utbellum quodinftaret,benefeliciterlt;^ fibi, populoRho diOjSC nomini Chriftiano eueniret. Refpondereomnes rem diuinam rite pet' acft3mcftè,precat!oniannuere cœlites,iri pofte quôuocaretChriftiana religio Stinimicorum audacia:Deum SCfandîifsimû tutelarenumen omnia lætafault; ftacj poftendcre,urbisprote(ftioncm,ui(ftoriam,amp;triumphum:quaedumiml gus (cui pleruncj plus animorum quàm confilq eft)feftiuifsimè ante bellum cantarequiros pnmorcsprudétiorescg magna cura occupauit: qui fummoftu dioutuulgôfœlicitcropinatacôtingerepoftèntjprocurarenôceflàbant.lntct quos frater Clemens Pontifex Græcorum clarus5abftinentia,amp; ingenio,iKC nonGræca facundia meritô connumcrandus eft:quiGræcos fuosexuetem fortuna olim ftupenda orbi,animum adhuc retinentes, orationcquâm appcfî tifsima ad obfidionem fortiter ftrenue« tolerandam eft cohortatus, loco pu-; blico, pro bafilic3 mercatorum,amp;ante facramimaginem Deiparæ Virginist fummo primariocj phano gcntis allatamtut oratio hoc modo luce religionecp commcndatior,cuipopulus illealioquindeuotifsimuseft,bcnignioribusau' ribus acccpta,efficacem magis aculeum in animis audiêtium relmqueret. Sed nuncorationem ipfam adfcribo.
Oplimi,Magnanimilt;$ Dores,rumor àutucrius ccrtitudo belli,quod nobis inftaqdiuerfifsimasinter feres gaudium ôô metum,inanimôingcfsitmcuffllt; Necj profedô fcio,utro magis commoucar.Nam dum tacitus mecum clalïcs, copias,exercitus,uim,magnitudinemlt;^ hoftium mente rcuoluo,totus tremo-re horreo. Verùm dum animus æger exfolicitudinefut lit^m fpem rapitur,at(5 in admirationem praefidq Latini,ôôfidei,fortitudinisc5 Grçcorum repentcmu tor,amp;isquinoneram,fio:cxfolicitoliberrimus, ex pauido timidotf 3udax,f trifti alacer ÔC gaudens:fpondeot^ mihi titulos, fpolia, extiuias, uiaoriamac triumphumdeimmanifsimishoftibus.Etfi mebenignis, utcœpiftis, pergatis audireauribus,apcriam uobis fpci SCpollicitationis meae rationem.Sed iniiO' catoprius ChriftilefuDei noftrioptimt maximi, amp;nbsp;Deiparæ uirginis Manx auxilio,3nte cuius imaginem facrofandam conueniftis, in quo primam,maxi mamcj
-ocr page 233-De bello Khodio.Lib.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97f
mam«^ uiâoriæ noftræ rationcm pono:hinc fcnfim ad humant îngcntj uires, confiliacf, moitalium defccndens,cerao gencrofifsitnoium Equitum conftan tifsimam fidcm erga Deum,ergaRempubltcâ;cum qu?. collata ilia Marei Atti Itj Reguli,multum lucis dignitatis«^ amittit.V ideo horü nobilitatê,ad quodeg maximum facinus fie animatam, ut nulle» cruciatu, nullo metu inde terreatiin Afpicio utbem inexpugnabilem muro,mœnibus,propugnaculis, uario gene tetormentorum,multiplici commeatu,omnibuscgaliis,qu3eadnoftramlalu-tcm,hoftium excidia pertinent refertifsimam. T amen libéré dicam, quod ien' tio meo more,necç ad gloria ueftram,nee adLâtini præfidtj uires nimium ele-uandas.Haccurbs côtra tot hoftium conatus,tantas Barbarovum copias nihil pöteft, nihil etiam ualet Latinum pr3cfidium,nifi coeat fortitudo ôô fides Græ-caïquæneLatinistamnecefiario tempore fraudi,dololt;g fituosprecor.non quôd hic precemultum opus putem : fed quôd fciamTurcas uos nortaturos, lit à Latinis defcifcatis.Quid enim eft illis optatius,quàm uno tempore ÔC uos circumuenire,ô(^ nefario fcelereuos obftringere':’ Aut quid irati grauius de uo bis fentirepolEint,quàm uteosprôdatiSjqui feuobis 8lt; omnia fuacredide-tuntjamp;d in eorum poteftatem,uéniatis,qui fe per uos pertifre,ac tôt damnis, tot contumclqsjtotcginiuriisaffedlosaeftimant^ Redeat obfecrôin mcmoriâ,ma lorum ueftrorum fides,non domeftici fcriptoris,fed externi LatiniT,Liuq,om niummortalium iudiciô dignitcuiusinuiAo Calamo,inuidæ populi Romani tes gefiæ confcriberentUr,tefiimonio cclebrata: qui multa egregia erga popu-lumRomanum terra mariaufifunt. Nam cùm Antiochus PhilippumMa-cèdonemaduerfus Romanos exercitü,nauibuscg adiuturus uideretur, Legatos ad regem miferunt,fi non contineret copias fua s,fe obuiam ituros : non ab odio uliojfed rte cortiungi cum Philippo pateretvrr,öd impedimento effet Ro-manis.QLiæhoneftifsimalegatio cum paru profuifletjRhodq Romanos adiu liantes, Arttiochum regem fufumfugatumcç ôôexutum cafiris, priùs Europa, póft Afià,quac cisTaurum montem eft,expulerunt. Qiiare merito â Catone, quinto Originûlibro ( ut autor eft Gellius ) appellati funt optimi fidehfsimicp focq Romanorum,qüibus nec animum duntaxat bonurn,ac fidelem præfttte-runt: fedetiam naualibus prælqs,quæinultis locis fadla funt,omnibus adfue-runt:necl3borifuo,necpericuloufquamparcentcs: ô(: quod miferrimum eft inbello, cumMithridates Afiam occupaffet, Q^Oppium proconfulcm, item AquiliumLegatUm in uincula coniccilfet, iulTu«^ eius quicquid ciuium Ro-manorum in Afia fuit,uno die trucidatû effet,obudionem,cuni foli in fide Ro manorumpermanerentjpafsifunt.Etin diftènfioneciuili inter Antonium, ôd Odauium ultores necis Cæfaris,^ Cafsium ac Brùtum,cum petqftent, fi in ci uiii difeordia à partibus abftinere,amp;l æqué omrtes Romanos colere nÔ liccret, tantifper dum ipfi ad fenatum mtttcrêt,bellum differri,ut ex eius autoritäre arma caperenqinuafa moxurbe cutti ira ùicloris curiefta quæ collibuiffet, in ma-tronasjin uirgines effet operata, omnibus bonis mulcftati funt: fruftra miferi-cordiam cum multislachrymis rogante uenerando fene Archelao, à quo Caf-fius RhodiGræcè fuerateruditus.Nam Aefchincs cumà Repub.excidiffèt, hue doâtinam Athenarum«^ ftudià intulit: fuitrç Gymnafium ea tempeftate hîcflorentifsimum:inquodcUm Ariftipnusphilofophus Socraticus,naufra-gioinlittus noftrumcieclus diuertiffet, ade philofophia difputaflet, magnis adeômuneribus eftdonatus,uttion tantùmicornaret,fed etiâ eisqui ùnâ fuc tantueftitum amp;nbsp;caetera quæ opus effenqad ui Au præftaret.Hoc C^mnafioTi beriuspofteaRomanorû Imperator amœrtitatcôd falubritate inuilac captus, fineliAore,autuiatorefacpeobambulans,mutua cum Græcis ^fefforibus offi cia ufurpabatln quo,ut Antenodorû audiret,Cato hue ab exercitu nauigauit.
kk 4 CicerOj
-ocr page 234-978 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
Çjccro,qiiem unûLatini co tra tot noftros rhctorcs 5^ philofophos ïent,qiiKÇ primus,unuscç cunda philofophiæ dogmata à Græcis accept^? tradidit.Hic Apolionio,qui eum tantum,quantus eft,cffecit,operam dedit.t‘ quam grauâ reddiderôt,oro,Romant Grçcisç’à quibus omnia honeftatis pf^ biraciscf exempla,omnem armoröliterarumcß feientiam accepcrejquorut”^' dcli opera ôdinduftria domi,tôrislt;ç impéri] fui ditiones propagarutC Cafsianam,ut audiuiftis,amp;Rhodiorû,quos ideô fuperbiæ infimulabâi, quolt;gt; fefe fuperari fuperbia æftimarentjOpibus diripiendis intentijinfenfi^ fuerunt' Gentem uctulrifsimâ nobilifsimamrp, uel fama rerum geftarû, ucl omni co'”'' mendat{onehumanitatis,dodrinarumq’ciuitatibus, quasnÔ tam liberalj£f’'i quàm meritoob nauatam bello Macédonien SC AGaticooperam dedere,n£** dauerun t.Necp hac iniuria contentus Vefpafianus, Rhodum cum adiacen“' bus infülis adempta libertatCjin prouinciçformam redegit.Verùm optimii”* i'orcs ueftrijtot alijs fuprâ alias afïedi iniurijs,magis quid illos dcceret cogi^J tes,quàm quid mereretur aliorum improbitas: utà leuitatis ac perfidienoW fugerentjfemperinfideRomanorumpermanferQt.Vos quidnuncfaccrcc®** uenitlaudatifsimi uiri,tam præclara fubftantisc, ÔCfideidomeftica monutn^iJ ta animo reputantes,pro Chrifto lefuDeo SChomine,pro facra militia,quçn(gt; modo æquis legibus,SC facilimo imperio,uos femper indulgentifsimè hab fedeti3mfouit,nufriuit,locupletauitç’lngrati,mali(^animi eftretieere,quo£® benefîciofisadiutusJngratifsimijpefsimitj ucrô,nonrependerc gratiamcuiu pofsis ôi. debeas,cumcp omnimodo opus lit tua ope.Defendetis ergo hoenÇ' celîario ÔC diffîcillimo temporeRhodios,inquosnullaingratitudoperfilt;iialt;5 unquam cecidit.Qui hberi etiam aliorum libertatis caulam egiftis,lacrum iitarem ordinem, arcem Equitum, imo capita, focos, aras St lortunas ucftras, quibus infultatjSC ultima exenwla parat perfidus Tyrannus, hoftis fidei act^quot; ligionis,quam àmaioribusueltris accepifiisiprocuius dignitate gloriaqiaue tenda,nullum diferimen,ne mortem quidem certam intentatamci; fugere de* betis.Sed cum uos confidero Græci, fidi,fortes, pij, acutuno nomineomnfi compledaruerèChrifl:iani,cum Equitum Latinorum audaciâ,nobilitatcm(j æftimo,magna mefpesuidoriætcncfJtcigiturduceChriftûlefu,loannisBa-ptiftæ,aclandifsimi Equitis Georgrj,fecunda fiducia contra gentem inipian* SC nefariam,perfidam,quæ nunquam uiitutc,fed femper occalione fieta uicit, nullam regioncm,nifidomefticis mails ruentemoccupauit. Eunuchosferuos Orientis,imbelles Syros,fugaces Perlàs,alicscp quos ttpens Pharius 5Cleuid populorum nutritorNilus emittit,tenero perlucentes amidu: 5C uixlcucpaf lium uitando foie tolerantes oppugnarefolitammôRliodios, qui iflas prim« genres cumïmperatorefuoMemphiticoHalbuzato ingenti 5C tcedacædefe' rèad internitionem ulcp delcuerunr,fiCiterumadiutiàPontifice maximoCall fto iii.QiriqjipforumTurcarum obfidionetantum nouem amp;nbsp;odogintadiC' fum,odo millia præterquindecimfauciatosmortitradidcrSt.Sicenim mime rum init Cauorfinus quafipollindor mortuorum, SC uulneratorum omnium chirurgus.ViditfolIaetus fpedaculo,audierunt diuerfarum terrarum populi, intra paucos dies euerfores Afiæ atcß Europæ ab Ambufono uno, unius Grx cæ gentisduceftratoSjCadaueribus fuis earn terram metientes,quam pugna committenda fibi fpondebant. Si Diuina pietas,dudu aufpictjsr^ Ambuioni uos,quos genus Chriftianu iuxtaacucteresillos Græcos heroas iampridem inruetur,tanta cædehoftiUjtam celebri triumpho infignire uolueritiquid credi tis ChriftSDeum opt.max.focio tutelarinumineiam minifterio ueftri,acferui fui Liladami principis,uerè optimi ÔC nobilifsimi, aduerfus crudelifsimos hogt; ftes fuos adurumç’ certé mens maiora omnino concipit, quàm êxprimereaU' dear.
-ocr page 235-DebclloRKodio,Lib.L 97» deatjUerùmcuentus redius fpem polIicitationemcÇjqua meuoscß anitnauij dubio procul confirmabit.
Mirum in modum Grçcorum animt hac oratione accenfi funt.nam ducitür, rapiturcçhæc gens inter, cæteras maxime nationes Iaudefilt; gloria, tantumrÿ fiiadendo ÔChortâdo hinc inde apud homines efFedum eft, ut hoftis magis eu pidus fit,^ deteftatusmec diti multorûftultas uoces infeliciaeç fibi uota remo ratuseft.Quadâ enimnodeelatis fpcculaignibus inhoftico ligtiûdcdit;mifgt; falt;5 eft excëplo cumLembo armata rn iïi ta ris T riremis, ÔC in ea Caftrophilaca incerpres,qui cum in prorâ procefsiflet: Cômodius, inquiqunus hoftiû turma equeftri circumfufus,fi in terram egrediaris.cum id fadurû fe negarettquid in-quitXayci fortunâ metuisç’ Adhæc ille minaci amp;nbsp;Rhodio animo,Xayeus que côtra fîdem facramentume^ cepiftis, nihil me folicitar, ncc uos quibus nô credo, mettio.cumfermonibus de induftria côpofitisueUçnt tempus protrahere, poma remigiadeqcientes:autpaucis,inquitpræfedusdepuppiloqués,man-data explicate,authinc faccfsite,nifi malueritis adutû bombardis obrui. Bar-bari primû equis amp;nbsp;arcubus ferocientes uno uerbo attoniti obfignatâ epiftolâ fuper faxûquoddâ ponunt,ibi mandata côtineri, cum dido calcaria adigen tesjcurfu quàm concitatifsimo aufugiunt.Epiftolæ autem talis fuit fentcntia,
S O L Y M A N V s T S A C C V S DEI GRATIA REX REGVM, DO* minî« iiomi«4ntj!t)gt;i AUxitt!!« imperator ByZttntif cr Trapezuntif,crc.Reuereiido P4-triPkilippo vilerio Lilaaamo,MagnoMagiflro Rhoeli,Bquttibui^
fuifjC uniutffo populo.
OmmoucrôtmeafflidifsimægentismeæcÔmifetatioSC fumma ueftia.lmpeio igituruobis percelerem iniulç ÔC arcisRho a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’æ dediiionê piè ul troc^ côcefta gratia, fecurè abeundi cum om-
nipreciofafupellcdileraut filibet manendi fubimpcriomco,iii nullonec tribute quidcminutalibertateautreligioneueftra.Sifä pitiSjprarferteamicitiam amp;nbsp;pacem bello crudelifsimo. Nam uidos ufmanent acerbifsimaomn{a,quæuidiàuidûribuspatifolentîàquibus nô défendent uos arma,domeftica externâue auxilia,nec ingentes mûri,quos radicitus euer tam.Valetebene.Qiiodnunc demu fict,fi potins quàm uim,amicitiâ malueritis,quænccç fraudi ncc^ dolo uobis erit.luro Deum cocli,terræc^ audorê,iuro quatuorEuangelicæhiftoriæChronographos,uiciesquater mille prophetas lapfosècœlojlummumcj inter hosnoftrûMahumetê,adorâdos item Manes aui patristç,tum hoc facrû auguftumcç meum imperiale caput.Et regia noftra Conftantinopoli.Huic cum alij acerbius,quidâlenius3quilc^ pro ingenio fuo refpondendûfentirent,nihil eftrefponfum,Eodemdie quimenfis luntjdeci-musquartusfuit,appulerunt ad Cos infulam,Hippocratefuo,VenerecßÄpel lea non minus quàm folo cœlor^ nobilem, triginta Triremes hoftiles : harum præfedus leui praefidio in nauibus retento,militemq5 ferme omnem in terram expofuit,ad exurenda tedaôC frumenta, quæiam propematuritatem erant, atep aduicos,agros(Ç depopulandos» VerümPreianes infulæ dominus uehe-menSjimpigerjîtimmæ audacie uir,accenfus indignatione,'funeftam illis hanc populationem fecit. Nam expedita manu peditQ,cum tumultuario equitatti leuisarmaturæerumpens in præda tores, per fegetes, per agros palantcis,'cla-moreclafsico,ftrepituarmorum fimulàditierfislocis fado, tantum terrorem , Barbarisiniccit,utcæci Sblymphaticis nedumfugientibus fimilcs,fincui,fine defenfione,in obuia tela armaeç incurrerent: nec, nifi naues 11tori propinquae plerofc^ trepidos amp;nbsp;fugiêtes excepiflènt,fuperfui{ret caedi aut ftigç qtiifquam« Ica re infœliciter gefta, præfedus naues inde auertiqnéc poftca litus attigir»
kk 5 Rhodq
-ocr page 236-d8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fonrani
RhodiihaudminoiiardorequamTurdaejin Langonccoepcrunt agros, «ni* posqjfuosdeuaftare,8Cexei'sqLiafd(Utirtai obfidïoni tolerandæ neceflàriaC' rant,in urbem impôrtarunt:excfderüntarbores,confregerunt($ omnia fub^f' ban3,8d quicquid amozni fandi'tiépropeurbem infra lapidcm ftabat,demoli' tum,folo^ æqiiatum eft,ne hofti integrum ufui commodocÿ foret. Perfu^«' rat hoc pridë populo,F.Gabriel Pomerolus Promagifter, ærarq trfumuir,ipt‘ dlandus domiforist^,facundus,caîlidus,amiciti3 facilis,multaslt;5 alias bonas animf SC corporis artes pofsidens,hicpoftea in anti'cunicülum, uia admodun* incommoda gradiens,pcdeiapfus,læfb paululQcapite, ilia perfregit: paucislt;5 indediebus exttndus cftNuncorationemipfam adfcriboi
Ornatifsimi ciues, atrditis Turcam irigens bellum moliri terra maritÿî erg* quem incertum,figha oftendunt aduerfus uos,militiamlt;j noftram. Laborafl' dumigituracprolpiciendumnobis cômrtruniter omnibus, neabhofteimm* ilifsimo imparati offendamur i ne ue negligentia aut imperitia noftra illi uires addat.StatuitigiturMagnus Magifter uicinasurbi arbores excindi debere,do mos dirui,ambitus murorum qui foris funt folo æquarnquod ut finatis,rogat amp;iubct.Compertum eft cntm,relationemilitumquiurbesdefertdcrunt6toji pugnaruntjhacc pofleobfefsisriocereôd hofti prodefferà quo uobisfortunistj ueltris iderti qliod nobis SC commune pertculùm.Nam ineadem,utdicitur,na ui nauigamus.Magifter,quem hocdifficilimo tempote magnum SC fapiëtem uirum elïèexpertus füm,omrtialeniter SC modeftè cum populo, cum equitib« agens,etiam ubi res pofeebat grauitermt alios exemplo confirmarct, uiridanti fuaftatiorii Gallicæpiæiacens,hauddubièamœnifsimu,primusdemoliri,eX' tirpari«^ prçcepit.Dum per hune modûomttia amœnajtucundatj afpccludt' form5tur,triftius omnino deforme«^ magis fpedaculQ erat, quod urbê propt maiori ludu mœftitiat^ cÔfteit,quam iple aduentus hofti5:mifcrabilis (cilicet multitudo incÔditæ turbç agreftiû hominû,lign3,frumentû,pecora legumina, aües cortiles,cæteracp neceluria ufibus,amp; quibus diuturniorobfidio fuftintd poftet,ex agris ( quod Magifter iuftèrat ) urbi inferentfumtquos immifta aedt cumfufa turba fequebatur,puerôrûac mulierû plorantiCr, quæ fparfis crinibin ccnas,faciemlt;^fuam,côfuetudinepatria,fcedèlaniabât:fupinasmanusadcŒ Ium,ad Deüm tendentes orabâf,ut claram Rhodum ex flamma, ferro, penerf fati fàucibus criperet:matrcs«ç RhodiaS ôi^liberos paruos inuiolatos feruaret. Colluuio ifta agreftium in arda teCla cum urbanis locatorum, animantiutnç omnis generis cœlum grauemorboscj fecit/contagiofos tarnen magis quant perniciales,profluuium alui SCfebrim. Verùm cum iftorum brutorûmaxima pars,decrefcenteannona,impafta,negledalt;5, ac fæpemorbida per ftrata,per uicos,relinqueretur,maiorisamp;peftilentifsimi prorfusmali feminarium fadn cftiquod ueio poft fugam,deditionemlt;ß noftram,uim fuam in hoftes SC mifc' ros qui temanfereChriftianoSjlaeuèexercuit. Nec intada ab hocmalofuete obfidentiSnos hoftium caftra,facile enimà tadumutuac^ familiaritatcmorgt; bum contraxit gens immunda,incompofitacp multitudo : eut cibus caro praf* terfuillamuixfcmicoda,mairaq^ tritico manu molito fada, atqucincarboni' bus décoda, humiutipecoribus pabulum SC ftratum confeda uigiltjs fitief« Nam iudex urbisuenerabilis SCexadæ iam ætatisuir, pabulum ÔCaquaruffl fontes lino putrido,alialt;ç fimili materia corruperae,quà uenturum crediditho ftem.Qui priufquam tota claffead infulam obfidendam defccnderet,3rteat(5 infidfjs ufuSjCum zo.longis nauibus,reliquis aliquot auxiliaribus cum fuppR mentoin ftationead Gnidum promontorium,haud procul aburbeRhodo atqjin finu Symæinfulæf quæ Rhodiorum eft)rclidis,per continuatos ali^ quöt dies fretum, medium inter oram LyciæSCRhodum infulam nauigauiK cogicaiiS
-ocr page 237-De bcllo KhodioLib.L 981
cogitans ifto modo ad nauale certamen c portu nos elicere.Spcm enim habe-bat Optimo fane cum côfüiopropofitâjfirefpondiiîèteuentus, aut naualipræ^ lio tiincere,quod tune temporis non multo minus fuiffet, quàmRhodum ex-pugnaffesaut res noftras deftrudo inter pugnandûflore militum hominumtç nauticorôjplurimuni debilitate poffe. Quicumnullo fine fado nûc ad mediQ ufqî fietum ueniret,nunc in altum regrederetur,inde iterum ad portum propè pro cédés,claflem in confpedüexplicaret,plxrifcß cùmætate, turn ingenio fet uidis,quibus non toleranda fuperba ifta fidücia uidebatur, confiliû haberi pla cuit,faciendum ne pcriculum naualis certaminis foret. Cancellariusfacræmi-litiæ idemc^ ærartj Triumuir,multis illuftrib. fadis domi bellicç clarus, animo .immoderato,incredibilia nimis alta cupienti,ingcnio magno uarioeç,copia di cendilarga Slt;exubeianti,quamprouediori iamætate cumin pueritialiterii nô uacafletjferiatus à bellis,negotijscç cùm publicis,tum priuatis, quotidians kdione omnis difeiplinæ autorum fibi prçparauerat (Plinium enim ita nouit, ut nemo meliùs nomen digitosc^ fuos9 cui adfUmmû honoréM^iftratume^ nihil obftititjnifi nimia inconfultacç honorû cupido, negabat ceflandum efle. Aut eniminquit,ut erat lingua immodicèliber,ingens ilia clafsis,ad cuius nec dumuim autafpedum,fed folâfamam plericç côtremunt, quæ tamé noua no eft(namRngulisannisuenireadnos folet)his piraticisnauigrjs ueluti mem-bris caput iungenda eft,Slt; turn utilifsimûfueriqquod quidem lùperioribus ro bore nauium,numero,5C uirtutc militari facilimû efl:,capiti membris defradis, huiufmodidoîotéatcgignominiâinfligere,utperpetuo inde langueaf.uel nul la alia quæ in nos fabricata fiCjclafsis iftâ fequitur. quod mihi(fremant licet ho-mincSjqui timbra fuamaccceliruinâmetuunt)uerifimilius uidetur.Nec enim tam uæcors eftT urca,ut hoc fciô anni tempore,poft feptimum Cal.lulias,huc moueat parte æftatis ad oppugnandâurbem cômodiore exada. Et quam ur-bem'^ munitifsimam,nullius idoneæ rei egentem,ualidifsimo firmatam præfi-dionnidc maiores fui femper cum clade £lt; i gnominia repulli funt.Cui prius cunda expugnandis urbibus reperta apudueteres, autnouis ingenqs inuen-ta admoueat,reliquûomne3cftatis tranfierit. Hyeme autem cùm ubicç incom moda fit oppugnatio,tum infula incômodifsimamrçfertim hac,in qua nô por tusullus,nô côfiftendiufquâlocus. QtiinigiturDeoamp;tutelarinuminebene iuuantibus,imus hofti fuperbifsimo obuiâç^ Sed tino minaci indidulo ab ado Icfcente anxio,nc claflem fuam alio deftinatam,à tergo inuadamus,dolo frauder^ ad nos tranlmiiro,defides intra muros,mœnialt;ç noftra complofis mani-busfedemus,nufquam metuac pauoretrepidi caput efferentes, timiditatem atcBfegniticmnofttamuocamus,fiDiis placet,artes Fabianas, ôô utinamFa-bii‘e{remus,nonpotius Antiochi, Aetholi (quorum omnis ferociainuerbis) V itcîltj,credcntes fedendo,aut uo tis dcbellari pofle.V erum.non uotis, neque fupplicationibus muliebribus aut his fenfibus côfilns'ue, qute timidi cauta uo Cant,auxilia Dei parantur:uigilando,agendo,profp€rè omnia eueniunt. Pro-pa’àmhisferociora diccdo,tantum apudmultitudinem effccit,quæ plaerunœ exincertifsimo animos fibi fumere folct,ut fibi pugnam depofceref.uelle ait fe abolere indignitatis maculamcædeSC fanguine hoftium: non efle fe finear-mis,fineanimis,fine m3nibus.Patribus,fine quorum confilio,Magiftro quip-piam decernereius,fasc$ non eft,uifum inhac return diffîcultate fortunam nô efle tentandam,lidoribus tantùm,2C à populationibus conferiptis ad hoc mil leuiris,hoftem arcere placuit.quicumuideret fpem fuam eludi, retro agens claflem ad Villam Nouamfficloco nomen) duodecimo ab urbe miliarioia-dis,anchoris defeenfionem fecitSegetibus tantùm, quæ propê maturitatem, £lt; pro derelido habitac erant deuaftatis. Nam hominum,quod aut in uicis.
aucin
-ocr page 238-s«i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
äutinagnscratiam tnurbem caftellâc^ fparfapertnfulambac tllacnwn{ttûf| concèflerant.Quam iniuriam dum uindtcattim iretleuis armattira cquitS,«»“ fo ad hoc nuncio à Magno Magtftró fedtre iuffa éft. Prudens crtim dux, milité àd maiores rerum cafus feruaba f.qui tota obfidionenon ducem, fed etiam m*' litcm egitjS^interdiualiquando cum his cibum ceptt,nodu fàcçifsimé tiam Li 1 giltam tn ftationibus manfihaut obambulâs, aut fortuite fedili üellapideinfidens.Inoppugnationtbusferoctorqüàmpatribus placerct,nff tela,rtechoftesformidanstfenwer tarnencauta potius confilia cum rationCii profpera ex cuentu probautLruitcç (quod mtren's J inter tôt cura s, tarn uario* ÔC ancipttes cafus,fempereadê uultus gratta SC maicftatetquem intuentcsiif' iierabanturamp;amabant.Hu{caddendum,quôd quicqutdocnacquictisàcü' ris,ab Oppugnationibus, à naturali ufu, SC defiderio corporis habere potenf» lt;d totum in pteces,SCrem facram conuertebat. Saepifsimeenitii maximamoo (îiis partem folus artte altaria thorace tan tri ÔC galea,manicist5 dcpofitis,or3n' dojpfallendocj tranfigebatPàlàm equituni amp;populiuoxerat,nihil timefet® dum:Rhodum Mägni Magiflri uigijantia precibuscç inuidam futurâtn.
Nuncreßätoperis diffîcillimiparslabortofifsima,nunquam fineingentif»* Wo ludü,atc^ mœroréomniüm nominum nedum mco memoranda.Nemp^ în qua urbis nobilifsimæ femper lügendà deditiô,8C miferrima Hierofolym*'’ norum Equitûfuga continetur.Quam qui fando,audiendo ue temperarefiW àlachrymis poten,mco quidemiudicio modicêChriftianus eft,aut parumpf® dens maleintelligitjquantû uidoria Rhodia uires Turcicæ audæ fint, noftr^ âccifç.Verùm nunc omnis querelagt;etiam neceffària fera eft,atc^ ingrata.Qp^n doqüidem Occidentis Principes,qui obfidionemoti non funt,ncqucexcidio cômmouéntur,poti calice furoris,tndignationis ÔC iræDei,quod utinainiu®^ nili meo tantum calore efFudertm.Sed uereor, atep adeo uereor, ne repugn^’ reludanst^ dolori meo ueram uocem efferrefim coadus, 8C ne hi qui imtnif^' ricorditer aliorum miièrabilifsimas querelas alpernantur, iübentes qyeneç lutifuæ cort(ulere,dicentes(ecum,noncontingetmaIum,nccfÎ3mm3,rtecgl3' dius hoftilis nocebit nobis,mox ad palinodiam adadi, Hteremiac uatis fatalCj àc lachrymabile carmen recantare cogaturÆccegentemàlonginquis, SCpto* cul difsitis regionibuSjgentcm robuftam,gcntcm antiquam,gentem cuius li® ^uam ignoramus,necintelligtmus quidloquatur, comedit legetem,ûitiea®’) hcum,oC ftiïpem noftram:deuor3tpanem,gregem armentum^ noftrutn,6^ ignisi luus late omnia cÔburit:quem ego iamiam fcintillantem ui^eo,imó ptO' ximoslambentem flamma parietes. Neccredimus infani rem agi noftram,f€d cum omnia fulgureflammae hoftilis propius admoto,Italiam,Hifpanias dein^ de Gallias lucereuidebimusttunc inopes auxilîj humani, ante aras fiC delubù diuûm fruftra adflidantes nofmctipfos,ueniam trarum cOEleftium,8C malisn® ftrisfinem efflagitabimus.AtrefpÔdebitur timeo,ab irato numinetOratiouf' ftra conuertitur in peccatum,manus ueftra,ÔC imperium ucftrum fanguinewa det fuo, propediem flamma aliéna Turcica exarfurum. Par eft enim, ut quü® terra ueftra Chriftum Dominû Deum ueftrum contempfiftis,in terra iamno® ueftra,fcd hoftium,barbares 8C immanifsimos Turcas perferatis : quod utut' hemcnterfuturûtimeo,irarurfusfpero, sell quid uerimens augurât, opto,ut amoracdelttiænoftri generis Chriftuslefus,iatis fepœnarum habere putabitj ft errati poeniteat.lllud enim pofius quàm funeftum quippiam in præ-
fationeominari liber,ac praccari ut uelit orfts Secundi li briprofperosfucceflusatttibuerc.
-ocr page 239-De belio RhodiOjLib.11.
DE BELLO RHODIO
LIBER SECVND7S.
Exto Calendas Iulias mane diei,nunciatum eft èfpccula, ftan-1 teinuerticemôtis,diuoStephanofacri,uno ferme ab urbe mi
liario,maximam clafièm aduenirefecundùm flexum Occiden ! talisIitonsLicq.Commota ciuttas eftacerb©,nô etiam in opi-nûciotcunda uan'o tumultuftrepete,fuo quifc^ metu pe-n'culametin'tSôclamorubicp erat, qualisinobfidenda tamiam U' bc eße folet.Cum^ dies odauus eßet ab annua füpplicàtionejdrcumlatacç (anda hoftiajitérum exado folenni facro, uultu habitue^ fupplicum, reueren-tifsimè indreuitu phanttntelans numinis,abÄntiftite fach militansordinis pörtata efnSC Deus obfeciatus,ut Equités, hominestç Rhodios,quos religio^ nisfùæpropugnatores efl'euoluerit,etiam roboremilitandi,amp; foelicitateuin-cendi donaretderrum, flammaiTi, cædes, rapinas in hoftes numints fui auerce-rct.Religione öC fanda fpe firmatis per hunc modum anitnis,facvafç hoftia fe-dibusfuisrep.''''da,claufis rapttm portis,in muros concurfum eft, turba quoeg mulrerum,puerorum,fenumc^ gieflrusfuosbaculo regentium amp;nbsp;efFundentiii fefeedomibus adfpedaculum inaximæ clafsisfnam ad trecentum,2Camplius naues omnis generisfuilTe dicuntur (uias pafsim amp;nbsp;turreSjtedat^ domorum complebat.Vencrnntnaues hoftiûlongoagmine.Primaprætorianauispræ-fidis Gallipolitani erattcui clafsis cura, maritimæt^ oppugnationis imperium mandatum à Tyranno fuerat. AgmencogebatÄrchipyrata Carra Mahmne-tes, poßea tormento ab arceTelea accuratius emiflo, orco traditus. Dux qui mediæ cî a fs t præerar,incertum quare ( nani uento Fauonio fécündifstmo (ite--batur,nccpalircroppugnat{oncin tentauit)haud procul à portu, qui duabus utrinq^ turribusmultiplici,£lt; uario bombardarum généré munitis fauces fuaS dilatât,triremes explicareiufsit,uelalt;^cÔtrahens,malosinclinans,Slt;^fimular^ mamenta componês,dcmerfis utroc^latereinaquam remis,orarn,urbem uer* Ris legere coépit.Re confoeda,fubitô ad arma conclamatum eft,figna cancre, decurlùs tota urbe fieri, fortifsimus quifqs tendere ad portum, amp;nbsp;molcm quæ portus ipfius Içuum latus effidt,quamq5 luprà hoftium iniuriç obnoxiam efie diximuSjôJ ab hoftepeti homines putabât.VerùmPyrata cernens fe bombar-dis obrui,nulla aliter mora fada, fublatis raptim dolonibus, in altum non fine difcrimineignominiofocpclamoreRhodiorQ ftantiumpro mûris, ad reliquâ claflem fe rccepit.Qiiç præterueda anteurbem ôd ora propugnatorum,fub (i^ gnis fuis acie inftruda aftantium,cum fono cantuc^ muficç militaris,terrorem nontamincufsit,quàmaccepit:occupauitcç promontoriG(Bo incolæuocât) tertio ab urbelapidediftansinOricntemuerfum. Cumqjislocus baud fatis cômodetot naues capere pofïèqpleræt^ ante oftium in falo ftabanï. Sed cunt Rhodtj tormentis permuros difpofitis barbaro hanc ftationem infeftam face^ rcnt,propius ad terra naues cÔtraxittftabantr^itainardo ftipatæ,Utuixullum telum in mari uacuum intercideret. Audiui propofitam effe à Hieronymo Bar tolutio Floren tino,in rebus bellids non inexercitato,rationem exurendæ claf fistquæ cUm ab uno ex praîfedis ærartj ( ut plaeracç alia ad hoftium perniciem inuenta ) non probaretur,à collegis quoep improbari cœpta eft. Vcrùm dum hoftis tormêta amp;nbsp;machinas,ceterac^ ad urbis excidiû pertinentia,è nauibus irt terra cxponit,locûcaftris eligft,terreftres exercitus àcôtinentiininfulâtratjcit, amp;nbsp;urbis mœnia aefitS côtemplatur,8C qua facilius oppugnatione pâti poftet, Oppidani in oes occafiones intenti,haud fegne ocyû terebât.Siquide ante mu rorS fundamenta nullo aetatis fexûfue diferimine fado,^fundifsimos puteos, altat^
-ocr page 240-98 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
altac^ incih'a fn foflatis effodiebant ad cuniculos hóftfum excipicndos.Qi’^”’ rem ufu experimentocp compertum eft.non tantum Chnftiants,fed etiafflbä bans in hiatibus dC efFofsis lacunis fefeoccultantibus profuifïè.MagnusN^' giftetF.LudoutcumAndugumEqintem adImperatorem Carolum IpaniaS mifit:Româad Cardinales amp;nbsp;facros milites fiios Italostequitem Çw“' diüm Ducenuillum in Gallias ad regetnatt^ équités fuos Gallos, cumlit^'^ quibusopcmmiferrimæurbi terrât mari obfe{îæimplorabat.Pafauteffl cômuneniChriftianærcligioniscaufam à Rhodqs primo ftrenue^ fuftcÇ^ cæterorum quoep Chriftianorum Principüm cÔcordibus armis ad»uuârl*Sf fors aliter cccidit.Preianes cuius fuprà fecimus mentioncm,uir cuiuis äntiq^f rurrt 3ô huius aeta tis ducibus conferendus, terreftri prælio bonus, nauali op'*' mus,ad pericula capefeenda plurimum Habens audaciæ, ôd inter ipfa p ericuH plurimum benignioris fortunæ,ut iurè dubites fortior ne, an ftxlicior fit,by^' mem 2lt;æftatem iuxtà pati,humi quicfcere,eodem temporelaborem inop'^ tolerare à pueritia affuecus,ôô quæ cæteri mifevias uocant,uoluptati habere:!-^ duos tres ue dies metuhoftium in deferto quodam feopulo latuifler, nauiciquot;* expIoratoriafilenteno(ft:uexcubitoresfallens,Rhodum intrauit,magnâfp^'’’ SCanimum omnibus afferens.Nec^ enim milites alio duce plus connderc^^jj , audére,nec Magifter ubi quid fortiter ac ftrenuc agendum effet, alium quW præficere malleds dies nodesep armatus intetus^ milites hortab3rur,uigi^i^* ÔC ftationes Circuibaqopera quæ hoftes igni ferroeç uiolauerant,fedulô refic^, bac.ÂdueniretiaméCretainfùIaconfiliisatc^adhortationibusprudcntisuit* Fratris AntOnij Bofsij,Gabriel Marciningus Brixienfis, in militia ôf toga Ip^' dandus,aC ex ueteri ilia Brixiëfi probitate,quàm Plinius célébrat,multunif^' fcrens,mirabilisinucntbr,acartifexoperumbellicorum.Qiiiquampluriniô^ cuniculos fnam quinquaginta quincç fuilledicuntur) quos Turca propter^ turientem alibi aquam,alibi occurium indomiti filicis,ingenti cum moledift' cultater^ agebat,perleui negotio ludifi'cabatur, adis contra cuniculis Slt; bus introrkim ad muiorum radices eftbfsis.Res ipfa hortari uidetur,quouia'’' deRhodo obfeflàagimus,eius fitumpaucisexponere,ac inftituta maiorii^«’
. domi militiæqj:quomodoRempub.habuerit,utin manusequitumHierolO' lyminitanorum ucnerir,differere.
Infulam Rhodum Carphatij maris,ftcut ego accepi,habdere initio TelcW' nés é Creta profedi,fafcin3tores rr.alenri generis homines, afperi inculticj» quos primùm ferrum ÔCæs operacos feribunt. Hinecj moribus,neepIcgeaut imperiocuiufpiamrcgebantunfedpoftquâTleptolemus populis fecumiun' di^quospofteanouemnauibus adbeilumTroianûduxit, earn habifarcCOC' piflet, muito inde amp;nbsp;apud Decs SCapud homines celcbrior fada eft. Siquid^ Optimus maximus illius ætatis 2c geneis Deus lupiter, non côtentus ibi exDi uinouerticeMineruamfuampepenfte,etiamauropluit:quödPöetaS fabuh' tos cfediderim ob nimias opes,omnium bonarûartium egregia ftudia, quF bus is locus adeo refloruiqut mufti difsimulata patria malientfcRhodiosnun cupariîquodduobus Apolfonijs aiqsq? Contigiffe,memoriae proditum eft.Btt uicp res Rhodia in tantam claritatem amp;nbsp;potëtiam euafit, ut muftis annis antt' quam Olympia inftituerentur,plurimum toto mari pollereqeamq^ potentiaiti adRomanorum uftç tempora Rhodi) fumma cum ui amp;nbsp;autoritäre conferua-runt. Eftqghorum ndeliopera 2C induftria,nomenRomanoruminOrientt return potitum. His fiquidem Rhodiorum urbs magna atq? magnificacoffl' mcatum,focios,naues,cætcram bello maritimo neceflària,fine quoOrienJ inuadicapilt;$nonpotuit,facilékippeditabat. Verùmhaudeodemomninolo CO ftca,quo nunc ab Equicibus Latinis acte ingentifsimo atrp opéré ducentorâ âCquagt;
-ocr page 241-DebelloKhodio.Lib.lL 98,-
St quatuordecim annorum conftructa confpid tur,ad extremam oram infular, quamManuelByzantiusImperatorpofteuidâ MacrimLyciaeurbenijÖL divi peruagatam,uerius quàni habitatam Cyprum,tpfis donauit. Poffefsionem ta men armis adepti funqGiæcis nimiopere Syris familiatibus,ur qui aegrè iuRü Geimanumcç dominum ferrent Latinos recufantibus : quos partim metu tx-dio($longiorisbelliGulielmusVdlaretus Gallusuariam fortunamdomi fo-ïislt;ç expertus, acquis utrincp conditionibus imperata facere coegiqadiutus àloannexx 11 .PontificeôôRegcNeapolitano. Semperenimregnum iftud Rhodqsfauit.Hacetiamobfidionecommeatusduorummillium ducatorum QC gratis 2^libéré,ferö tarnen hinc ad nos müTus cft»Cum quadrienmum retro Lutetia: fcholia quçdamæderem inIuftinianiCodicern,ôd ConftitutionçsBo nifactjjClementiSjödhuiusquem dixiIoannis xxn.defcripfiuitameiusèua-rijs autoribus,quorum nemo auxilq Hicrorolymitanæ militia: præftitimemi-nif.quanquam inter omnes conueniatPonttncemhunc nimiopere ßtiduifie Gallis, ôd facrum bellurn in Saracenos molitum. Vcrum domefticos annales hic fequimur; Regem tarnen Neapolitanum baud nominatim exprimentes. Volateranus Ladislaum appellat. Oppidum in planifsimo loco pofitum cd, SCcircumuallari coronai^ militû cingi poteft.Nam portu tantum Septentrio-nem fpedante,mari cingttur,reliqua parte in occidentem uergit : planicielapi dofa baud magna latitudine,longitudinemaioriinteripfum,collesc$3pricos, patente:qui urbi adiacent frequentes,fontibus domibustç confiti oleaftriSjfi-cu,uinetö,ac caetcris id genus arboribus,qu3e in humo arida 2lt; barenofa gigni folent.V erùm manus à ars,naturæ defetîtum fupplerunt.Muro enim atcp pro muro ualidiisitno feptum eft,pra:terca tredecim turribus affurgentibus,mina-ci fpecie horrens,quinqj maximis propugnaculis, omnem aduetfus uirn iniu-tiamc^ boftilem firmatum,pluribus portis nobile.Dilciplinam militarcm,mea opinionc,nufquâfæqerius obferuatamaut exacdamreperies. Vrbis totius cu-ftodia inhas partes diuifaerattàturriFrancaingcnti altatç magnitudinecacu-menfuum in coelum propèferenti, ad portam ufqj Ambrofianam, qua iter ad montem Phileremum eft,fuper cuius uerticem tyrannus,S3ccllo Deiparæ Vir ginis,in balneas fedcmr^ arcanarum libidinum ôd monftruofi concubitus mu tato,arccm erexit.SubfignislileatisFranciftabant,quorum caput erat F.loan ncs,Aubinus,natalibus Sv meritis in facram militiam clarus. Flinc ad portam ufcçdiuo Georgio facram, infra dam roburequitum Germanorum, Ucxillis aquilaribusfplendens.Tertioloco Galli Auerni,finitimiequitilgt;us Flifpanis, ambo belli molemperferêtes, quod ibi foffatumlatitudine prolunditatecf; mi nori foret. Quinto loco phalanx Britânica pugnabat,duce Magno Magiftroi poftea Galli Narbonenfes.Nouifsima fl:ationc,fedprima uirtute,legio Italien urbe aduerfus Pyrrhi uim fraudescç defcndebat,ducibus F. Petro Balino, qui F.Georgio, Aimaro Môtapbio præfedis faueqs fucceflèrat.amp;l Gregorio Mor guto antefignano Nauarrorum,copiarum auxil/arium præfide, Verùm fraudes non tam extraneus hoftis,quàm domcfticusefficacifsima ad nocendum peftisftruebat. Siquidêferoxunatoemina,fanguinisTurcici,incomposraen-tis,anamendafimulata,incertum(quæftionibus enim nihil exprsmi potuit) ferua ciuis amplifsimi, ad rem atrocemamp;maximo cuiq; uiroaudendamani-mum adiecit.Decreuerat enim cum aliquot coniuratis (numerum non teneo) inmaximoquopiam tumultu ÓC inuafionc hoftili,per diuerfa urbis loca incendia mifcere : quorum periculo conftetnatis,06 deferentibus ftationes fuas pugnatoribus,Turcam nudata praefidio moeniaoccupare pofte, noninepta ratione colligebaufeddefuit,re indictjsSdconfefsione confeiorum comper-ta j audaci incœpto fuus euentus fumptum'que de noxqs fupplicium eft. r urca
-ocr page 242-98tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
T urea per idem tempus nondum uniuerfo apparatu oppugnâdarum urbiuffl mccnibus admotOjCollem quendam eminentiorem occupauerauinquoPIW' num D.D.Cofmi amp;nbsp;Damlani ftabar,pone uirgmis Elimonirrae facellS, fronte in flationem Anglicanam dirccfla. Hincmagis exercendimilitis caufa, quait* nocendi nobis, leuibus tantum tormentis urens,in urbê iaculari capit.Poftegt; uineas agcrCjfupercj aggcrem iaccre,uallo amp;nbsp;folTa loca urbis,c|uibus imminC' bat,circundare,comp3ratis ad opus huiufmodi impletionemc^ foflàrumôiet* niculorum,maximos fubterrancosq; labores die ac nodiu continuâtes, qint^ quaginta millibus agreftium hominum,afluccorum magis agro ac pecoriqi^ bcllorqui cummoræculpam ftatim fufte,aliquandocapiteluercnr,incrediD»* cderitatecfFecerunt,quod poiïèeffici,negaretur. Exciiæfuntab his rupesdU' rifsimifil(cis,5Ccampimonribusaggereæquati, ÔCcomplanata foiTurismon' tium iug3,quos Rhodtjnihil tutumunientibus patientes, primùmmifsilibiö fummouere,dcindeaderumpendumetiaminmunitioncs atep opera aniwï' ti,porta patefada inuaferunt:turbatis undiep clamore SC impetu, tefsislaboH' bus,nec animus,nec ars ad reü'ftêdum fuit, qua qui ftp potuit per diuerfas ub* fugam faciebar,etiam milites cuftodes operum.lnflabât ferociterRhodij,tfe' fcente(utfit) ÔKfalieno metuaudacia.Multfquicxplicare feabimpedimentu nequibant,autalio rafutardati,foEdeoccififunt. Et cum ingens multitudoaC' curreretecaftrisfuisopemlatura,maxima Si laiifstma ftragestuneper totos campos ædita cft:omnia qua uifus erat,conftrata globis aeneis,armis, cadauC' ribus,inter ea humus infeda ftnguinc.Nam tormenta in eum euentum muros ôd turres pracpar3ta,in medias hoftium phalanges, cuneostÿ confotif fimos,cum maxima ui,fragorelt;^ Si tonitru erumpentia, multos mortakspd' fundederunr.Qiiogenerepugnæcum hoftem femel bis attjjiterum eluded' mus,munimen ta fua nodu inten tifsimis uigiltis,quanta maxima potcratdiH' gentia,accclerabat: die euftodiæ duplicate funt,amp;f torrnenta ad exitumRhO' diorum oppofita : quae non tarn in urbe eos continuerunt, quam quod time* bant,ne erwris eruptionibus nimium attenuarentur praefidij uires.Cun^pet bunc modum Rhodum terra uere obfefla elTet, mari etiam, aienodu^ naucs aliquot uento Siremigio mobiles ante porrus hoftium in falo ftarent,adieriint praepropere Magnum Magiftrum nautici quidam,para ti feu uerfare dolos,ftt* certæoccumberemorti,dicentes rationem à feinuentam, qua hofti pcroppft tunas infidtas ftruerenfineret modo eos facerc,periculi effe nihil. Animus giftripaulum arredus annuit.lllimelopepones,uuas,aliosc^ anni amp;nbsp;region^ frudus fcaphæimponunt,mutatiarmaatqueornatum,promiflà barba,capite confuetudineTurcarum linteis turrito,confccndunt, tertia uigilia coelo obfu* ro tendentes ad cam infulæ partem,quà traiedus in cotinentem erat, gnarilif cuaeôlt;^gentis,frudusfuos uænumcxponunt. CocmeruntmoxBarbariprO' nindæ intempeftiuacep ac fordidac gulae, Epulas enim Si quocunc^ temport» aeIantelucem,SC quocunep loco fumunt, protrahuntr^ ill a s à medio fxpedit ad mediam nodem diftentfamp;'madcntes inter cxolctorum minifteria.Suntt' nimlibidinis in marcs profufi'fsimae.nam perfuafifsimu habco,neminemTur' cam pudictT,aut ulla corporis parte puru eftè. Diuenditis hoc modo pomisat frudibus Suintercontrahendumhoftiumanimis atc^ confilqs cauteexplora' tis,noftrinauiculam à terra moliuntur.Turce quibus obfidionis initia tantunt mirum in modum dilplicebanr.nam præ inufitata multitudine tormcntoruii)» qualem necuiderantunquam necaudiuerant, nufquam recipiendi fefc tutus locus erat.Omnia enim ui ôiimpetulætales bombardæ Rhodienfespcnctrac bant:hortari,obfecrare noftros, ut in cotinentem illos traqciant. Qiii fimulata recufatione,negate feidfaduros,nauiculâ modicâe(re,nec tantç multitudinis capacem,
-ocr page 243-(
DebclloR-hodiOjLib.ll. 987
V 1C JI
fi li V
«
I'
I'
I
lt;apacem,ægrê tamcnutuidebaturBarbans,feptemautodoadmîfct3t.Hiin-genti dolore Rio,noftrouerôgaudioRhoduvnaddudi,focio interprète à Pre* loanne ÔôF.Gabriele Rimmo militiæ praefedo,turrim templi diui Ioannis acdi tifsimamfcandereiufsiRinf.undeperomnem drcumuicinam inRilamatrjin , caftra hoftium profpcdus erat. Cnm multa amp;nbsp;uaria pro Ducum arbitrio roga ti fincerè refpondiuent,inter cxtera(quod hic adfcribendum putaui) renuncta tût tumuîtum,ae etiam return nouarum initia,côiutationest^ complurcs intra hoftium caftra cxoriri,militum aliquot cum in gens multitudo quotidie fame, mifcria,tormcntis(çaburbeemifsisperiret,ut locus fenulturx uacansnullus extatet,Rib pellibüs tugurioliscç fecôtineretnecinde à Uucibus,uoce'ue prac* conis extrahipofte, plurimos fecefsionem fugam meditari metu, magnitu* dinecp præfcntium futurorum periculorum, quærentes fruftra fe conari di-ccntes,ducesfifanicftent,uiminexpugnabilibus inuidisc^non inten taturost Rhodürtl nequaouam AlbacPannonicæ comparandam, præefleLiladamum cum felcdifsimoEquitum roborc,nouas auxiliarium copias,uel iuftoptælio 8cCcfturas,restç meliotib. SCfcelicioribus quàm ad Albam ducibus geri.Qtiæ cuniädötatiamacaptiuisauribus feruientibus dici æftimabantur, res tarnen Ipfa powEä patuit.Nam Pyrrhus afsiduus defertorum Sc feditioforum inquifi-torplaiatOrcç ç tali cnim tempörelenienda magis quàm punienda uis erat)li* teris Conftafttinopolim mifsisjTyrannu in caftra uocabat,opus effèceleri fuo acceftu,omniafeditioné turpèm fUgam fpetftare,militem obfequiumrum-pere auRim,ôd imperia àfpernari.Interim dumTyrannus iter parat, côpertum à ducibus per transfugas eft f quos leùitas ingcniorum in omnibus bellis prç* berefolet) turrim phani Chriftianis pro fpecula eftelt; Quare promouente etiâ odio crucis infaftigio eredæ,nihil antiquius habuerunt,quàm crebro 3erc,ma gnitudine capitalibombardis cxcufto,turrim illam deticeie, Qtiod dum dili* gentifsimèfaciunt,ecceTyrannus5.Cal.Sept. hora poftmeridiana in caftra ue nitùbi cum inuillam perneceftàrrj meilacobiGaltëri^uæMegasandras dici* turjUclcaRijUelnominelociarrtdentedefcendilTetjOftendes omnia quæcuncç dici,aut fingi queuntjignauiæ ac pauoris exempla in illo exerci«u,nihil inftitu* to difciplinat^ militum,aut imperio eorum qui pr3ecrant,agi‘.plus ex malis mo tibus follicitudin{s,quàm zx copia ducentorum millium milita auxilq,aut bo* næfpei accipiebat. Nihilominus aetate amp;nbsp;indignationc tam etga fuös, quàtn Rhodios efferuens,feruata tarnen temperâtia inter iram fuam amp;nbsp;culpam fubie lt;ftôrum,üocatosadconcionem inctmcs,atc^ etiam gladqs depofitis,armato peditatu quindecim millium Chiriboardericorum,quos fecum adduxcrat,cir cumdeditjfimul ÔC fuggeftum afcendens fedit tacitus paulifper atiimo fecum cogitans^utrüm in autores tantùm feditionis animaduerteret,an plurium fup* plicio uindfcanda,tam fœdi exempli dcfetftio, magis quàm feditio eflèt. Vicit fentencialenifsima ad multitudinem fatis efte caftigationem, turn filcntio per præconcfatfto ita côepif.Serüi (nccç cnimeos milites appellabat,ambitiouus idacftimans,quàm âüt ratio militaris,aut maieftas fua pollularet ) quod genu» hominumCTurcac'nC’:’ milifare,uincere aftuetit equidem corpora,ora,ucftiti^ habitum mcorum,fa(ftâ, dida, côfilialeuium transfugarum defertorum ui* deo.Heu quantum mefefellit Opinio mea.Abqtilla uis,uigorcpTurccrtfisîdi* lapfa funt robora corporum animorum,quitus Arabcs^etfæ, Syrtj, Aegy* ptq,Mclij,Pannonq,T ribali,Ëpyrôt3e,Macedones,Thraces fuperati funt : im* memores patriæ,facramêti,difciplin3e militaris aduerfus ducum iufsioncs,ad* ucrfus fummi imperij mei maieftatem attfi èftis pugnâ detredarc, fugam mo* lirijinani cogitationcac timoré mortis ôd pericülorumilitaribus uiris indigno* Rhodum,fi quis domi in conuiuq s,in compotatiônibus,in circo,in foto nomi
Il naret,
-ocr page 244-988 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
naretjCxpugnaturosuos lingua ladabatiSjUixtemperabaHsmanibusthic^’^* perin.inm uirtutcmcp uoIoJedcredidiftisfortcconfpedisfignisRhodiosfup plices ante portam fe ÖC fua in fidem poteftatemcp ueftram (radituros.Defin^^ omnes hoe fpeiare amp;nbsp;dicere,mihi qui compertifsimum habeo credant.Ignob lis Scinfamis ifta cauea (quot;quam utdetis) plena eftferis efFeracifsimtsiquarunif’ biem nunquam fine maximo labore 2C cruoreueftro domare poteritis.Doin’ bimus tarnen,nemo enim adeó ferus eft,ut non mitefcere polsit. Quod donet perfecerOjhic aut mori,aut cofenefcere decretum aciuratum: fecus fi unquai” dixero fecero'ue,tum hoe caput cQ clafie, exercitu, amp;nbsp;imperio, din's execratiO' nibuscp obnoxiö deuotum qj femper efto.Nec plura efFatus, nifi quod ckme$ magis quàmfeuerus princepsuideri SCefïecupiens, omnibus primorumeff’ torum ueniam condonabat.Citatis deindenominatimomnibus apudTribU nos impulforibus,timorépudorec^ in uerba tyranniiurauerunt. Huncfineifl exitum^ feditio militum apudRhodum ccejota habuit.Omnia deindemdiO' ribus auipitijs SC intenfione duciim militumtÿ cura ada funt. Statuebanturllt;gt; cis diuerlis duodecim æneæ machinæ,obfidione Ambufoni, quintum numt' rum haudfuperanteSjOre in coelum eredo,bafe ardiori uerfus terram,iadob meftri qui altera obfidione tantum noucm diet ûfuit, dies nodcsc^ continua' to, globos faxeoseptapalmares in teefta templacpjfemel ferèin caput Magd Magiftri proqcicnteSjfedplus omnino timoris quàm ueri periculi attulerunu Nam cum fonitu campani açris diuerfo ab eo qui uel oppugnationem ueluii” tormentorum in muros quatiendos indicaret, homines à fpeculatore ledente infaftigio phani periculi admonerentur,duobus millibus huiufmodi globoru tantum decem occifi funt.Quod inter cætera quidam Apella renatus meden' diartis profeflbr hoftiprodidit,cui uerfato inter milites trepidationedetedO) tormêtis exprefia confefsio eft peradli facinoris. leceruntetiâ globos cupreos, plenosintus bombardis digitalibus,SC intereas exurimentaerant, bitumefl) fulphur,pixliquida,foriscoopertosfgpiusinurbem tortisfunibus,cuiftybft( rei acutifsimi inh^erebant.Hi longo igneot^ tradîu uolantes, dum cafu fuo cre pabant,omnia fbedo fumo atq? odore obfufcâtes,quicquid aftabat cui incide' rent ftyli illi,bombardulælt;^ fo2dæ,necabant.Sed cum huiufmodi tormêcanec diu plueret, SC fæpiusnon frangerentur,liberataeftciuitasancipiti pcriculo* Efferatioruis eratquadraginta bombardarum,quæiadufaxorum rotundita-tis palmorQ nouem,aliquando undecim,deformare magis quàm folo æqunre murumpoterant.Harum una,cum in domum, quam forte rortuna haudinfo licifsimeprçteribam,furibundoimpetuirruiflrt,uolatufuomeproftrauit,Ae' thyopt feqûentijlapis euulfuscaputSCcollumminutimcontriuit. Etquiau' Âethy^um nomëincidimus,nolo gentem quanquam feruilem,fruftrari fua laude.Tota enim oppugnatione dominos ftrenueôCfi'delifsimèadiuit Inter machinamentahæc,quæoppugnationealtera ducis Paleologi haud plura$ quindecim erantiduodecim ualtæ SC immoderatælongitodiniSjæneæmachi' næ globos æreos faxeosep multo maiores iufto capite in oppidum euomebâr. quibus appofitifsimè nomina à ferpentibusBafilifeisindiderôt: quödtamma çhinæ quàm belluæ contadu fuo omnia fœdantes parem noxam miferis mot talibus adferaiîuante ora omnium iftarum machinarum fæpius uno die in fia* fionesfingulas centum SCtriginta mifsilia,exGUtientium:quodlicetmuItisfU' pra naturam uideatur,tarnen ira rem efièdiligenti obferuationecôpertumeft. parbari quo eas feep à bombardis SC conlpedu Rhodienfium inta Chores fet' parent,tabulas attignationecontigua interfe iunClas oppofueruntiquarômC' dium trâfuerfus introrfum axis fuuinebat.Has Turca fuperiori capite funibus ad tormentorum calcem redudo,cum in tantum altitudinis fubduxiflêr, utca
-ocr page 245-DcbclloKhodioLib.il. «8?
pita machinarum dcteda apparcret,mox appofito ad foriilum tormcnti,ignc mururn quatiebat.Eftetiam alia arte atcp ingenio hoftis ufus,ad tutelamfuorS tormctorutn,quæ fino rotarum adminiculo, fuper cotiguas tabulas humi pro-ftratasiacentiatcxeratjualuisnôaltisnerçfeexpandcntibusjfcdqoæfunedut Aoiio à militeutrincÿ intra folTas abfcodito dauderentur. Sgt;C apetirentur.Rho-diushuiufmodi opera,quibus confradisreliquum diet tormcntum hofti inutile redebatur,præcipua cura ac diligentia tollebat; fed tantâ animi praefen-tiam uirtutemc^ hoftes præftiterunqut nodu reficercnqquç interdiu bombar dis difsipata eranv.quæ reficiendi pertinacia, SC crebró fuo mifsili igne, incen-diis(^ cuniculorum Rhodrj fero I'nbpiam tormerftarq pulueris fenlerGt: quem rotatumolarum per dies nodes quinc^ nienfium cöntinuato,bis feptem for tifsimi equi^exfplendido iUo equitio Magni Magiftri attercbant,inter irrequic tostrigintaóófexliberorumhominumlabores. Necpenimtunctempons fer-uili miniftevioinre tarn periculofautertdum uidebatui ;idlt;ç ne qua fraus con-tingeretjlocofideli cuftodia feptotcuius caput crat primuniF.Defidcrtus An-tagallus praefedus Manuacenfisipoftca Gulietnius Parifottus eques Gallus. Turris Nicolea,qüâliberalitas ducumBurgundtóftruxiqquod infculpta mar moribus infignia atteftantur,fuper molem,dextro cornu ante portum admira biliantiquitatis arte Ôtlfumptu in marc proicdamnn qua Itetirfe feruntColof-fum ilium Solis,inter feptem orbis miracula,primum;qui cùm terræmotucor-rüilTetjiaccs quocç miraculofuiUnecç Rhodibquod Strabo diciqpvohibiti eri-gercrurfùs potuerunt .Mira ôd fupra fidem captumqgt; humani ingentj de hoc CololTo prodît liber Gr3ecus,quem penes me habco, feu ucrius libri quædam uetufta pars incerto autore* Qiiae,licetnihd minus fcmper quæfiuerim, quàm ut plus iufto à rerum ordine declinarem.hiftoria in quinq; hbros dilatata, cum multisaltjs inter itérée fugammihi uifis auditist^ explicare propofueram,ut opereuarietatibus diftindo,lesentibus amœna diucrticula elTent : SC animus mihi per uarioscafus,per tot diferimina rerum in Latium ado, memoria repe-titionecç præteritorum periculorû conllantior ac deuotior Deo libcratori red-deretur.Sed id quoqj ait â ratione efftei potelLquarc no putaui qperæprccium bonas horas ulteriiis in re nec utili n ec necelTaria collocarc.V erùm nûc ad vem turrimc^D.Nicolaocôfecratamcuicum fupplemento trecentorum milicum, inter quos fuere trigintafortifsimi 6e nobilifsimifàcriEquités,prefidebatFra-terGuiotusRagufus Gallus,eqûes magnitudine,animicç induftiia Ungülari. HancTurcæ per idem tempus diutino impetu tormentorum non modo inuti îijfed etiam opprobriofo ipfis tentarunt i Quæcuricp enim tormentà opponc-bantur,éàtormentarq arcis priniis fcrèidibus autartefua,autD. Nicolai ope adiuti difrümpebant.Cumlt;^ per hune modum omnis conatus diurnus irritus ludibrioàhofti effet,nodu ad lunçlumen,nihilomeliorifortunacbombardis interdiulub terra defofsis,ne ànobisfrangerentur) turrim impctiit.Qrise curâ occafumuerfus pateret hiatù,commode cquitem caraphraftûcapienfe,fadis fupra quirigeritis Bombardarum idibus,dimi(13, nec aliter tentara à Barbaris eft. Verùm circa mœnia ciuitatis cum totius orbis oculi hoc bellum fpedarët, opus mirum in modum feruebat.lngenscœptû,perttnax conatus, par utrincÿ labor,induftria 8C fpes haud difsimilis. Rhodienlî die noduc^ irrequietifsimô ad uarios conatus hoftium,ncq5 ars nee« uis de€uit.Nâ immani fpecufub terra ' nbsp;nbsp;infrapropugnaculumnouum eftoffo,roffatum rudere,faxo, terra,farmentis,
opera hoftiliimpletum,feduló repurgabat, tranfuerfis cuniculis, hoftium cu-niculos duos 6etriginta excipiebat, amp;nbsp;palâm, ac clàm cœptis inimicorum au-dader obuiam rbat; qui cumnonis Septembribus ab imo ad fummû aperuif-fent, partem haud paruâ per egregrj propugnaculi Anglicani,incenfo tnfiam-
U 2 matoc^
-ocr page 246-990 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
matoqj cum'culo,cuius uiokntifsimo crepi’tu totaurbs non al/terquâifln^^ naturalt femel obfidionts tempore fadlo contremit. Quem cum IcntirctM^' gnus Magifter ante alta ria armatuSjmediu^ inter preces Sacerdotum wnj*' tium in Sacello pro introitu propugnaculijOeus in adiutoriS meum inten^^ Domine ad adiuuandum me feftina : Capio omen f inquit} hollis adeft,^*., natin adiutoriumDeus.Dandanuncoperanobisellcommilitones fidel“*!' mi,fortifsiiTii^,ut hic Ordo aufpicato inftitutus, per totaetates à maiorib.'^' tusjuec ab ullo hoftium adhuc læfus, quantum in nobis erit, incolumis pO“*' ritati tradat.Eoc^ uehementius quod.magis dedecus eil parta amitterejqu*? omnino non parauilfe.PIura dicerem nifillrenuis abundedidum effèpuwf^' Etfimul cum dido/equentefatellitio armatorum,plenus fpei bonacatt^^n*' mi in holles tendiueötra quos inferentes Cigna,licet undilt;j tela contjeerentuf) cullodes propugnaculi arma ÓÓ corpora intrépide obficiebantjdeturbaban^^ manipulos militum,pcr hiantem folTuram ingredi conantes.Hist^ turbatiS)*^ pedê referentibuSjCæteri qui pone crant,quos nec extrudt aggeres, nee tim^* la cis munierat ( nam plerofcj iacula form ends, autmanu emilhi uulnerabaod pauIatimretrocederecoeperunt.quorumignauiatncrepitajduxMullaph'** ipfi cundentur,folum afeenfurum le mtnatur. Barban' ducem circumfundeæ tes cum ululatu, ftrepituc^ moris fui in pugna ineundi, certamen inflauraßl' Aequatis itar^ uiribuSjpraelium aliquandiu atroxfuit: fumma ut, amp;nbsp;ducesM tabantur,SCmilites pugnabant.Potuiflentc^Barbarijfiaduerfus partem profita tarn leuia tormeta oppofuifrent,cum uix quilquam noflroriïfinccseu^ aut uulnere flare potuiflet,eo impetu propugnaculum capere. Sed cum que tubæ clamor, adhortationes,aures circumfonarent, in capita toto turH“* coelotempefl3s,telorum,ferreusàingrueretimber,6CoppidaniEqûifibusi'^ mixtis,faxa amp;nbsp;picem fulphure tædaeç admixtâ in T ureas contjeerent, nec 3’’*' mos,nec uires Chriflianorum amplius ferentes,nondum receptui figno daW) terga ucrterunt,turmatimà abibantmihilc^ ordinö,aut imperi] memores p' fim,qua cuilt;^ proximum ftiit,fuga cffunduntur.Bombardæ per muros difpO' fitæjin abeuntes SC uagos cruentifsimam ftragem fecerunt, uti prius cumec*' Uris magno agmine in prælium ruerent. Cecidcrunt hac oppugnationemo»' ChriftianijSCinter flrcnuepugnantes,SCoccifos Equités Gallos, Hifpanoscp, Philippus quidam LommelinusLigurnegociator, qui ab Alexandria uenC' fat,Stanmalea ciuisRhodius.Plurimiuulneratifunt:F. Henricus Manfel*'** ßgnifenr.Petrus Mela Saonenfis prçfedus cuiufdâ onerariç nauis,qui ambo uulnere obierunt:F.Mich3el Dargelmunt,fummusTrircmium ÔC propug’*' ' culi praefedus,amilïb fagitta oculo,pofl grauem infirmitatem fuperuixtt Eni' tuitetiâinhuius propugnaculi cuflodia,fortitudo cuiufdâ Equitis Itali,quem BaptillamRomanumuocât,ÔCF.FrancifciTelis Lufitani. Hoflium,^osbel li cucntusautlaefit,autnecauit,certumnumerum fcriberenó pofTum.QuitnO deflifsimèmihiloqui uidcntur,millecacfos fcrunt.Templa luflrata, fuppHc*' tiones indidae:Deo,ob uidorïam,honos habitus.Muliercula quædamHifp* naîgentis,fingulariuitæfandimonia,quacab urbe Hierofolyma redierat,nU' dis pedibus frequens circa aras ÔC tcmpla,flipem publicam, quam non tamW peemendicabat,quâmà fponteofFcrentibusacc^it, rurfusin pauperes ero* gans,feduló hominibus religionem incutiebat; Öeum poenas flagitioforuffl iflo bello cxpetereicætcrùm ultionc fceleratorum fad3,urbi ÔCmœnibuspaf' furum.Hæcfibi per quietem,atcç interpreccs obnunciata effe, perfandèaffif' mabauSC iam fandum aliquid SC prouidum habere putabatur : ncc aut confi' lia eius afpernari,autrefponfa negligereuulgus uolebat: adeo deuindas fibi habet mortalium mêtes Religio,Ted mifetos feCellttfua uateslt;Dum haccdomi Bguntui
-ocr page 247-DcbelloKhodiOjLib.lI«
«guntuï F.DcfidcriusPodiuspræfedusarcis Fcradcæ,qui multarum rcruni cûgnitionem in leceffu habcqquam ut cft modertifsimus, palàm nô often tat, exinfula pet nauiculam nunciabat, captos pcifugascç ad Ic dicere, quod ma* gnates quidam inRhodOjfecteta coniilia cum hoftibus communicabant,qui uiam fibi fubterrancam fternebât,in (epto Equitu exituram ad Phanum Ioannis Coloftenfis.Sic enim à Colofsi iUius,quern diximus,memoria (nonquod quifquam ColofTas Phrygiæ ctuitatem cum Rhodo confundat )locum appel lant Graeci,tamTurcarum,quàm Latinorum imperiofubiedi,qui lin^iâ tantum Graecorum habenqficut fpeciem hominum, moribus ritibuscç efteratio-res quàm uUl Barbari. Magnis animo rum motibus ciuitas agitata eftriuncio pernicioft ÔCoccultifsimi mali,nec^ enim feire poterant homines qua uia contra foderent,quo loco, quo tempore, die an nodu, in ociO uel in tumultu eru-ptura foret uis ilia terrtgenarumdamcf, non pro mûris ÔC mœnibuS folûm uigi lite erant,fedquifqucdoiini fu3c,magnts prscmqs primo euulgatori àMagiftro propofitis,arma;us,anxiuslt;5terr£ partum expedabat.lndiciaconiuratorum, cUm nomina haudcXprimercntur,Magifter filentiofupprefsit:ucrûmprodi-ditexitus,quintoIdusSeptembris, quintot^dicpoftprimamoppugnationc. PropugnaculumBritannorum,quorum hac obfidionc non eötemnenda ma nus hello perqtjpraelio multo atriori primo, iterum tentatum eft, irruperât per ruinas leptemanimofiuéxillifcri cum deleda iuuenummanu. Etcumpauci propugnatores pluribus pares effe non poffent,ignominia accepta fuifteqnilt dcledi Equités duce magno M3^iftro,cum figno facrç militiç fuperucniftent. Ad cuius primum confpedumT urcæ baud aliter quàm fulgetrismiraculouc attonicijCum fuperioreseflcnt, ädfuösfereceperunt.Muftaphus impigrè fuo munerefungens,inclinatam nulla notabili caufa aciemfeduló reftituebat. Cae teri duces mtlitem terga uertentem,itetûui3gladiis,Slt;l exhortationibus in præ-lium retruferSt-Itatp pudore ÔC imperio fupeiante metum, pugnam denuo ca-peffunt.Rhodq imbrè fagittarum laborabant. Sed cepcrat omniG animos, pe-ctorac^ obliuio uulnerum,mortis cogitatio aberat.Hóc unum folum meminc râtjhos elfe hoftes,quós fuperiori pugna cum ftrage 00 ignominia repuliffeot. Qtia uirtute dum prælium in tertiam horam protraheretur,Barbaris uires ani-roiq; defcCerunt:interduo millia,quae mantis niilitaris 8C tormenta proftrarut, milia fihiftro cornu è propugnaculo Cofqtiinenfe ( quod UOcant) dextro H.i-fpanienfi,ceciderunt tres Satrap3e,induti holofericeo pallio ad pedes detniffoi tarn inhabili ad pugnam indtimento Barbaros ueftiri moris eft. Ex noftris pro tanta multitudine hoftium, fancpauci,fignifero F.loachimodcCluys fagitta exoculato uexillum amiffum fuivTct, nifi propere F.Emericus Ruyaulx fingu-lari ma^nitudincE(mes Auernus illud ab hoftibus fcruaflet. Venerat hie cunt commuitoncfuoF.fealtbafare Auguftino Equité Hifpano, ex Creta infula in Rhodumobfeflam.Magnumô^audaxfacinus.Itcrumcppermcdiatftltoftiunt claftèminPadolumiuitjCopiasàuxiliares accéléra turusifédinuidit diligentiç fuæjôC miferœ urbi fortuna.Muftaphus fecundo iam prælio infœlicitcr cômit-fOjUilefcere apudTyrannum cœpit.Pyrrhus quo apud eum,omncsœ T ureas gratiäm fiC dignitatem fuam tueretUr,aggerem é terra lapidetç ante ftationem Icalicam intra mœnia proftrudum magna diligentia, côtinuatotç impetu dcgt; ccm feptem immanium bombardarum quatiebat. Ncc fegniùs ftationent EquitumGalliçNarbonenfls,quibusimperabatF.RaymundusRicaertprç-fesBithyniæjCuniculis ôd tormentis demoliebat.Habueraritambo fibi à quo-piam,qui fpecic emendæ ancillulæ,à Georgio Sandoririô,ciüe Rhodio,fecrei ta urbisnotaueratperfuafum, oppidum hac parte capi poflèiquos quoniant tes obtulitfilentio prçtctire non fait confilium,quin utriufcç mores,quantürri
Il ) ingéniât
-ocr page 248-99 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fonrani
ing^nfo pofleiti,apci'frcm.Igitur bis ingeniumjCruddi'taSjperFd/ä sequaW»^ rermagnitudo animf par. Item rcligionis noftræ contcmptus, in marcs Hbi“® ambobiis profufifsima:quam in Pyrrho minuit areas,äuget in prar fide Hicdando,audendo,ignofcendoffimuîacenimclementiam,utpleralt;ÿab3bo na ) gloriam adeptus emillc autoritäre,confilio,ßudio,pubhcaeutilitatisapi^“ fucs clarior.Sed hac parte,SC rdiquis oppidi locis, nobilifsimus Eques Z bonenfi Gallia F. Gabriel Chicrpracfeaus Auguftalis.fraudibusöCconaWj hofiium,fempcrmatureobuiusfuit:paupcresungt;anos atq^ agreßesprofuß*' fima largitione pecuniarum fuarum,ad cuniculorS efFofsionem,cui operipff fidcbatimpcllens.QiiodubifcntiebatCafsiuSjpauluIumimpetusfuosrcprquot; fit. Pyrrhus prgdurus fiCpcrtinaxfenex,Equites Italos quotidianisfere,acku*' bus prælîjs laceflebat. Srpe etiam inftruda fub fignis acie,illos aggreflustß' Siquidem decimo Calendas Septembres, iuftis coptjs occultatis intra uallu;” decern pedum altitudinc,muros ciuitatis fupcrans, ftrudum feruili miniftef*’ hominum exMœfiaValachia allatorum,aggcrem militarem ilium eredSp^” cipatuoptimiEmerici Ambofi Magni MagiftriRhodn,qaemdiximusmiif‘’ Italico præiacere,cum fubita iuuenûmanuinuafit,trucidatis aliquot,quiPJ^' fidio erant,ÔC^omn{a magis quàm prçlium expedantibus.Sed cum repenttflö fonitu arris campani,ingens urbana multitudo,immifii etiâ facri milites accu^ rerent,maxima ui certari coeptura : hoftes aequo loco pedem firmantes,bau® facile depelli quiucruntPyrrhus ftrenuelaborantibus fuccurrerejintcjwoapf® faucqs accerfcrCjOmnia prouidere: contra Equités memores nominisRhodn ni, amp;nbsp;priftinæ uirtiitis fuæ pognam arquabant. Quod ille uidens, figno daWi rccentesfuos extra uallum prodire iubet,fcaliSjgrumislt;^ accumulis lapiduu* tormentis euulforum,aggrefsimilites,’prope fumma ceperant. Oppidanü® fubeuntes faxa uolucre,ignes longurijs ad idipfum fadis immittcre, detrude reeos fpartis ferratisep fudibus.BombardarqpropugnaculiCofquinenfisc^ C3rcdani,quodcuftodiebatucncrâdusfenex F.Fernandus gentilis,latusop pugnantiumpctendo,0lt;nullo tormentoferefruftra emiffb, maximam hominum armatorumcÿ ftragem ediderunt.Extremum tuncagmen procedercflon audebat,primores fenum rctrocederecoepcrût,figna cquinar caudar quæ pn® cipum naualium funt,0d impida lintea qu£ ducû terreftris excrcitus fluâuarf« Quod dux uidens,poftquam duas horas maioreanimo quàm frudupugu^f-fet,canere reccptuiiufsit.noftrum plurimilaefi,intcrcaribsoccubueiunti:qiii' tes kali,hoftium ingens numerus.Moucratiratum ducem in nos iaduranobi lifsimi uiri C fi modo ulla fit inter Barbaros amp;nbsp;unius tyrâni mancipia nobilitas) qui pridiehuius diei tormento fraiedus,ocfubueraf, dum incautius inferiori, uefte holofericea: fupCriorc, redimiculo aureo indutus, longam uirgam rubrS manu geftans,ante ora propugnatorum obambularet, aiunt fuifle Protyr^' num, penes quern fumma rerum infulæEuboeac erat. Solymanus hoc amiuOj baud minorem dolorem concepit, quàm antea quum bombarda accuratiust ftatione Anglica eminà,ei in^eniofifsimum artincem,fummumlt;ç rei tormen-tariæpræfedumabfl:ulinèt.Sednuncadtertiam oppuenationem Anglican^ ftylum diuertamus, quæ ut fœlicius quàm duæ primæMuftapho procederei, operam amp;nbsp;confiliüm cum Archimeto Hifpanorum oppugnatore partitas eft-Hiccum maximam mûri partem quem illi tuebantur,^niro,uiolentoc5diffr» du fubter cfFofibrum cuniculorum,in akum aéra ciecifkt,nube terreni puIiK' ris obfufcatosftatim maxima ui adortuseft,necj fegnius Muft^hus quinq uexilla inferens,Britannos aggrediebatur.Pugna duobus locis fimul,anccps amp;atroxfuit.Muftaphusunumqucn£pnominanshortabatur,putaretfecôtr» Utrones,piratas,pro patria,pro libcrtate,pro aris atq focis, quæ totics illiufo' brunt
-ocr page 249-DebclîoKhodio,Lib.IÏ.
brunt cevtare.ContràRhodii,manu magisquàmuerbis ftrcnui, intrépide reft ftebant.Chriftophorus V ualderic armorum ÔC nauigandi periius, Germanus Eques,urbiscç Imperialis Hagenau fummusprçfetîlus acCommendator^^ûi Rhodrjs in pace iuslaboriofilsimèac integerrime dicebar,quum præfidisGrç ciae omnes contra fe conatus, fupra terram bombardis, 8C fubter cuniculislu« dificatus effet,neceffario præfidio adftationem fuam dimiffo, bue fe côferens, cominusgladiocumhoftedepugnâs,duoilliuexillaextorfit:Barbari omnes cûftrage ôd ignominia reielt;îli.Achimetanus miles etfi animofior fuerit,(ÿ iam infumma altifsimi mûri euaferat,nihilo tarnen fœlicior,leuibus enina tormen-ris iuïïu Ôd confilio Martiningi per tetîla domorum in frontem oppofitis,ôô le» uolatere bombardis nouipropugnaculi,cuipraefidebat F.loânesMaupafusr item dextro ex opéré militari,ad radices pottæ Athanafianæ, quod F. Florentius Guiuereauxdiumagno animo ÔC periculo corporis défendit, mifsilibus impetituSjUidoriamnobis reliquit,necl3etam,necincruentam* Nam ftrenuif-fimus quifcç autoccidetatin pr3elio,aut grauiteruulneratus decefferat. Preia-nus in gula tormento uulnus accepit,nec tamêletale.loanncs Buôch ftrenuus fie magnanimusEques,3erarii triumuir,SeTurcomaftix( id dignitatis nomen inlegioneBritannica eft ) cum femper uim fie oppugnationemTurcicam fu-turam negaffet,morte fua,utrancp expertus eft.Occilus eft cnim inter Anglos, quibus ut Hifpanis cum fupplemento auxiliari opem ferebat, hunc finem ha-buitfecundus ærartiTriumuir.Tertium Deus ad grauiora mérita«^ fupplicia feruauit. Achimetus ftrenuus alioquin ac prudens dux,indignatus quoduoti compos non fuiffet,propugnaculumHifpanum maiore poltea ui tormentor« quaticbat,modico inde fpatio locatorum.Nec minorem uim omnium que ad urbes euertendas pertinent experti funt Auerni,quos in prçlium ducebatlFrà ter Raymundus RogeriuSjtnagnanimus fie ftrenuus Eques, pâtre Gallo, Rho di natus nono Calendas Octobres. Aduerfus hünc,côtniffum fibilocüm ftre-nuèimpigreqj tuentem,magna uisBatbarorâècaftrisproccfsit,fpemhabens fragörecuniculiducftiadbalim murorum, fie plenimaterix ïnflammatilis,in-gentem moximpofito igneruinam adfuturamrqua oppidum capi poflemiliti duces fpofponderât.StabâtintquolocoBarbari,telis(çnoftrorum obrueban-tUr,nec cuniculus cuius tota uis inuenas fubterraneas contrat^ aÛos cunicu-los euanuit,murûparatis ingrediaperiebat.Qyapropterfigno dato, clade ali-qua accepta,nulla illata,ftatim redire in caftra iufsi funt. Murus oui occultam tntrorfum uim cuniculi,2e fi palàm non apparentemaccepiffe à ducibus cefti-raabatur,magnobombardatûnumero,amp;impetu,pcrreliq«û diei,no(ftemcp infequentem diruptus eft.Tota noefte omnibus caftris ftrepitus armorum,ingens hominum concurfus exaudiri.Duces defumma rerum deliberabànt,décréta in craftinum oppugnatio eft.Tyrannus cupidus fimul uincêdi fie anxius contrario metuiquippebellum hominibus fumere licere,ui(ftoriam in manu fortunæ effet qu^ ad eum diem ingentibus cœptis fuis haud adfuiffet,confide-retamen copqs luis,fpcrarefortun3c erga fe mutationem t nullihacreditarium uineere,uiâoriam uagari,à uidorc aduidû uenire.ltacç cùm fpes metum uin-ceret.ubi paucis arbitris in tentorio fuo obambulans, diu multa. fecum animo uolutaffei,duces actribunosmilitümad feuocari iubetteost^ pro practorio hunc in modum allocutus fuiffe traditurtV eftra, magnanimi duces, fortitudo atçç prudêtia nulla indigent orationc.Verum ut pauca dicam, male fana mens hoftium facit,qui dum urbe tormêtis lacera,cuniculis fuffoffa, dirutis templis, domibus(^,C3ede,labore,uulneribus fefsi, quæ mala toties oppugnatis acci-dereneceffe cft,primos fpititus,folitumlt;^ pugnandi ardorem nonremittunt:
Il 4 uidentut
-ocr page 250-j44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fonrani
uidenturmilitinoftro merito inuicit atcp incxpugnabiks. Quam opfnionctil immutarameire,plurimuiTiadHrenuèfœIiciterlt;çpugnandumrefertgt; FacktiS igitur illis urbis pottundæ fpem hortando,antmum dando, promittendofj?0' mnia.Äd hæc apenetis confilij mei rati'onem,ne credan t fe ad urbem unam op pugnandam addudos,oppugnabunt uerè moznia unius urbis, fed in unauf; be,uniuer(am Chriftianam capimus ditionem. Hiccognati, affines, neciflà^I font omnium nobilium Rcgum,Principum, Dominatorum Catholicaeg^”' tis.Hic pecunia omnis hoftiumxuius côccfla direptio, maximo uobis ufuia« conciliandos animos mill turn erit, hie tormenta, arma, omnis apparatus bcH* eft: qui fimulnosinftruet,5lt;reliquos Chriftianos miferabiliteroltm trudds' bit.Potiemurpræterea turn pulcherrima opulentat^ urbe, turn opportunifsi' ma, portu egregio: unde terra maricß quæ belli ufus pofcunt,foppeditenW'quot; quæ cum magna ipfi habebimus, tumdempferimus hoftibusmulto maiof^-Hæcil!isarx,horreum,ærarium,arm3mentarium:hæcomniû quæTurcasmJ ritimo bdlo infeftant,receptaculum. Hine tutus in Brutios, Salentinos, los,Siculos excurfus. Sed cum confidero uos, magnanimi duces, qui uirtutC) prudentiat^ ueftra, opibus attç imperio meo, ante duos omnino menfesBd' gradumadicciftis,urbcminuidlam,inexpugnabilem(^, uel proaui Mahumt' us uiribus,magna mihifpes quod nondiulatebris,clauftrisqïciuitaustutini’ nebuntcrudeles Sccontumaces iftiCruciferi. Duces finita concione,manHa' ta militibus explicabant.His urbis nobilifsimæ 5C opulcntifsimæ direptio uo' ce præconis per omnia caftra concefta eft. Tyrannus cum ægrum curis aiiim'^ ('utiiolet)foiTinus inuadcret,ftrato ferepofuit. Magnus autemMagifteriu'* infolitushoftium noefturnus tumultus magnum quidpiam portcndeb3t)ai’' matus,intetuscßfingula urbis loca circumirc,quemcj arnica uoceautnomP’^ proprio compellans hortarnmeminerit fe pro patria,pro libertate, pro uita ex-cubare:omnibus nccefteuirisfortibus enè,fi motus mtempeftænociisindiuï nam pugnam euadat. Refpondere omnes bono animo fit, neminem illi uisMagiftratum autuitam erepturû. Cumtç abhoftium feruoquopiamChti ftianoaduigifes clamaretur,ultimam pugnam pararijUrbem primalucediuu fis fimul locis inuadendamjLiladamus nihil temerè, trepide ueagens, conuO' catos Equités fuos fic alloquutus eft:
- Da’tor,facricommilitones,incidinetempus,utunopr3rlioingenteniglorö pararc,SCarcem ueftramtutando,orbis Chriftianidefenfores,SC nominisuifl' dices à genere humano uocaripofsitis.Gens,in quam craftina luce pugnatu« funnis,lolamultitudinefretanosimpetit.Cæfcrùm,fî no numero, (ed dextra, petftorecçuirtutern metimur,haud dubium,p3uci ftrenuimultitudinemfup^' rabunt Necgenus belli,nechoftem ignoratis. Cum his eft uobis EquitéspUj gnandum,quosfempermari,iamquinquies terra iufto præliofomitto tumul tuaria) tota acicmeenibusadmota uicittis.Eritigiturcrnfiinocertamineisuo bis illiscç animus,qui uitftoribus SC uitftis eflefolet. Neçp illi, quia audcnt,pU' gn a su ri font: fed quia Tyrannus,ÔCuiolenta imperia ducum ficcogunt.Igitui memores quibus parentibus, SC quam Chriftianiorbis deuobisopinionci” orti,quæterra uos genuerit, quæexceperit.In illos,fequentcs unutn foriofum tuucnem,cumindignationequadamatQBira,ueluti fiièruos uidcatis ueftros, arma repente contra uosferentes pugnabitis. Adquod facîcndum nonfolùm indignitas,fed etiam necefsitas (quæ fola uel timidos fortes faciOcogit Siquf dem hicininfula eftis,undenullusfugiendilocus: turn in urbe, cuius laced8i defratfti mûri,no tam uos,quàm arma ueftra defendunt. Ideo craftina luce hic ’unicendum,3ut monendum uobis eft.Vna dies uel lætam uidoriam uel lau-dandam
-ocr page 251-Dcbelloïklîodio.Lib'n.
dandamomnibusfeculis,mortem præftabit.Plura dicerc parantem,nùncius aduentantiumhoftiumimpediu{t.Ëquites,popularescç quos nouifstmæ pu-gnæfîdcs, SCfperatauidoria fortes faciebat, in muros concurrerunt.Subitô Cigna hofttum cancre, SCurbs adft3tionemltalicam,Narbonenfium,Gallorum, portam Athanafîanam (quot;quamaliter propugnaculum Anglorumuocamus) murum Hifpanorum,amp; Auernorum quincçfimullocainuadi cœpit. Mufta-phus pauca pro tempore fuos cohortatus,patentem ruina locum inuadere iu-bet.Turcæpropugnatorum globoillati fummauipugnabanf.oppidaniubi maius periculum,eô acerrimcniti,ac hoftcm propulfare.Nec^ alius in alio ma gis quàm in fcipfo fpem habere.Vndic^ ingens clamor amp;nbsp;ftrepitus armorum. Punditur ater ubitç cruor.Dantfuneraferro certantes : hi cominus giadio, illt tormcntis:quæ miradexteritatetorquebatFraterToros,EquesHilpanus,ui-ta 5c moribus integerrimustalfj baliftis 5C arcubus utebâtur.Vicarius Agono-thetæacfummiprincipis defertorum catholtcæfidei inter confertifsimos Chrî ftianos cgregia animi magnitudine pugnans,poftquam multam intulidet cæ-demjtormento traiedlus occubit. Debueratmerito mors fortifsimi ducts, luis pauorem incutere.Sednihil tam incertum,quàm belli euentus : occifio unius Barbari,reliquos in furorem atq? amentiam uertit.Mortem enim clarifsimi ui-ri ultum iri cupientes,cominus gladio,amp; procul nube telorum inicdf a,noftros paulatimlocofummouebât.Muftaphusiuorumalacritatemcernens,flammx (utdicitur)addebatoleum,Mahumetemnomen(çTurcicumobteftans,fpo-lia,manubias,prædam memorabatderro uiam per medias acics faciendâ! quo fibi minus pepercilTcntjCo minus periculi.Adfuere commodum fefsis fubmif fa fubfidia,pugnam priorum cæde hadenusinclinatam récentes aîquabât. Et cum uiri propugnarcnt,foeminçtela omnis gencrijs faxaqj in muros gevebantî anhelos fudore,pugna,cibo,ôC potu adportato reficiebant: ncc minoribus ani mis milites Pyrrhi Equités Italicos oppugnabant. Anceps utroeç loco præhn, totius negotii facies uaria,incerta,foeda atcç miferabilis:hoftes pro præda, pro imperio'.Rhodiani pro uita,pro libertate certabant,nec erat ullus ordo,aut ul-la tam inutilis ad bellum ætas.quæ eo die Hierofolymitanos milites non iuua-ret.Pugnaruntprophant amp;nbsp;facri,neq5 Crucigeri facerdotes tantum, quorum uirtus totaobfidionehaud fane minor quàm Equitumfuit,fedetiam cuculla-tùamp;intercosFrancircanusquidam,cui loanni Antonio nomen:foeminœ,pue ri, 06 cum bis immifti fenes,lùpra animi corporiscç uires, defenforibus tcla mi-niftrabant.Lapidesffratis effoffbsmanufundis efjciebant.lgnes,fulphur,oleu incendiarium,picem liquefaéfam deuoluebant in fubeuntes. Nec ulla perni-ciofior peftis ibiuehementius timebatur.Quippeubi feruens femel materia ar tus aliquos apprchenderat,nec ulla ui quidem excuti poterat, 5C quicquid atti gerat pcrurebatn'aciendo arma,lacerando indumêta, unus alium impediebat: turbatiordines,fluduarefigna,nec recêtes âudercfauciisfuccurrere,cûundi(ÿ in pedora tela èmuris milTa uolarent,in capita imber ignium ô61apidum plue ret. Adhæc clangor tubarum parua didu,lèd magni eadem in re gerenda mo-menti res,non tantum Barbarorum aures,fed etiam animos mire perturbabaL
Iniftoardore MagnoMagiftro hortanti fuospro porta fandi Athanaltj, (hue enim eum,quumpriusadftationemItalicamrefedifret,Prætorf) fui cura ftrenuo,ac nobilifsimo EquitiFratri Antonio Monterolo commilFa,belli necefsitas,periculorum(j magnitude aduocauerat) nunciatur propugnaculum Hifpanumabhoftecaptum. Atroci nuncio (utparcrat) motus, non tarnen defecit animo. SedbellicuramEmericoGombaulio præfeduræ Pclo-ponnefis titulo infigni relinquens, cum deleda manu iuuenum eô tendit.
U s Ceperant
-ocr page 252-9« lacobi Fontahi
CpptràtitiUiidhoftes admfrabili cafui nam cuftodum maxima pars ankiiio laborantibus^tredecimo indcpalfu rrtanipulis Eqùitüm Hifpano*’*^'?’ quibijs cum abriter conFcrebantmanus. AchimetanimtlitespauciqUfi'tY erantjtotmenturn quoddam armis manupofitis intentifsimèaptabant,in“^' ktrum cornu integrorum,qui feflis aduerfus Hifpanos fuccedebanhEtutiUi’ in omnibus bellis ignaui multi,quidam ex his hoftcs,cum fcandcrcin nuinn” animus non elîèqinterdifiedla faxa,ruinaSc^ adpedem propugnaculi aliqi'^'’ tifpetpauentesremanfere.TandemjCumfupraleiblitudinem efleintellig^f*^*’ hietu in confrdentiam, ôô fortunam uerib, percîiüüm reptantesoicupäw^J^' ferta parte,paucos inermes, St rormento aptando intentos à tergo occido“^ amp;nbsp;extollcntcs patrium trucemcç clamorem,deiecer0tuexilla.Turc£equ«igt;if'’ municionesfuas paratiintentie^ ftabant, concitato per mediam folîàniciii'''’» fuis agglomerarefefenonceflabant,donee condeniatæundicçpilaeae'ncse (01^' mentis cuolantes,impedimentoBarbaris eflent.Duashorasfupermuross^' cipici Marte propugnaculodimicatum eft.Barbariloco fuperiores,iouctaii’ faxa in fubeuntes Chriftianos iacebant,fummouebantcç arcubus amp;nbsp;tormci’' tis multitudinem.Magifter hortatur, imperaf, quae in rem funt, quod plurii’”’ adaccendendosanimosmilitumintereraqteftis fpeflatorq^uirtutisat^ig'’’ tiïæ cuiuiqt adeft.Itaq; in uulnera ac tela ruunnnec illos muri, necfuperltantf^ armati arcerequeunt,quinfubeant.Hugo Caponus,Hiipanus Equcs,u^tlsƒ quatuor tribunis militum, Menotius Lques Gallus, cum aliquot auxil^'^' bus Cretenßbus in portam negligentia Barbarorum obice ferreo no cfauwö* irruperiint.Crerertres infra teliiaaum,Barbarosbrachio apprehenfos pugionibustransfodiunqmultiin fubter patentia moenia detedîi,illifo broexpirarunt. Accenditrecens ignominiairamin fortifsimouiroMag'^^’ militum,qui fidem Chriftidcferucrunt,filt;hortatusuulgumutfequerctur,P''' mus cum duodecimfortifsimisuiris pari robore corporum ÔC animorum^ fuprema muriHifpanieuafiqquadragintafignafua lunata defendens, noKf’ cruciata deturbans Jmperatoremfuum milites (quanquam fefsi labore,fan’ll ftijSd pugna matutina,qu3c in mediam dieilucem proceflerat; nauiter ban tur.Liladamus cum fæpealiàsmemorabilis,turn hacprçcipuè pugna ruit* Nam parte prætorianorumdemiflà intra récupéra turn propugnaculum/“'? reliqua cohorteadatrox,dubjjcpeuentus prælium accurrit. Hjfpani,extend facri milites, 8C immifti his prophani,qui uulneribus,cæde, aclafsitudineroi’' fcdi erant, confpetffuMagiftrijUelut tunc primum pugnç fignum accepifltnt» redin tegrato animo ô^clamore,certamêreftituût:gladqs,fàxis, contisfg ig”^® pr3eferentibus,ac denfatis mifsflibus,flragë Si caedem continuabant. Bomb^ daf loca tæ per tranfuerfa oper3,in fummitate murorum,hoftium latus foede di-fcerpcbat,necp fegnius Auerni nbsp;Galli Narbonenfes Turcas trucidabant.Pc'
hunC mods cum pugna æquata efîèqrecens praefidiû ex arce Nicolea, dueeb Alioro Hifpanocquiteanimi magnitudine,6Ccæterispacis,bellilt;^ artibus, cuiuis ueter5conferendo,edud5,remadfeinclinabat,cuius ubi perinterniW' fioscertior fadlus effet SolymanuSjOppugnationê cernés ab alta fpeculaptO' culjèmalis antennisc^nauiSftruAa,receptui canerelufsit,QC RhodijSjamp;B^f' baris grato,Iacho BalfbaSt gratifsimomamdum alq pugnabant maxime,ipb^ fugicbatmaximèQiiâignauiâpro^eftipiteluiflètjperoDfccEnas inferiores^ corporis partes ado.Huiufmodiemfupplicq fœditate,Barbarifontes plcdu^ Verûnulli iratior,infcftior® tyrânus fuit,q Muftapho belli iftiUs machinatori! q, uaniloguus,ut plericç Platini effèfblét,fpé fuâ inflaffenq? falfis adulationi' bus extollédüfuerbis multiplicatisXtus uires,Rhodiänasnimtum mendatijs depriihendoj ■
-ocr page 253-DebèlloRhodio-Lib.H. 997
dcptimendojoccurrurümadlittora populum,ubi regiam daffem afpcxilTetjfa Aurumlt;^ deditionem èC imperata fpoponderat.Quç uanttas promiflbtö non fine tùaximo daninó £lt; dedecore nominis Othomantci iS patere : quare mors eiindida,coramcp transfigi à fpieulatote telo imperâsîVolo aicbat oculos pa-fcere.lamc^fupplicq apparatumlidor promebat,adcótorpentibusmetuqui adcrantjUt non modo ferocior uox aduerfus atrocitatem pœnæ, fed nee gemi tus quidem audiretur.Pyrrhus unus,parantem fe fagtttarium fummouere au-fus,prodiens ante tyrannum clemcntiam eins appellat,amp; uitam Muftapho ro gabat. Accenfus ille audaci laào Slt; indignatione,eundem pari fupplicio dam nat,quódfeprocul à regia,ab ocio ÔC quieteininfulam ad maximam belli tem peftatiscp pericula euocalTet.V niuerfa Apocletorum concio taftum depreca-ri,humum hoftilem fatis madere,nÓ elle rigandam ulteriori fangutne duorum clarifsimörum ducum.ltac^cum ira iam deferbuiiret,8lt; admoneri fe patereturi Pyrrho priidcntia óófua actas,Muftapho coniunx,fororcç aui fui materni,uitâ »mpetrarunt Jlluxit itaq^ dies hic tantahoftium ftrage,Rhodianis tarn celeber, quantum unquam alius quiftiam ab urbe conditadntcr coaceruatos corpord cumulos,repertiduodecim Satrap«,2lt; is quemdixiVicariumMagiftti Icho-l« militaris,cumulât« corporibus foflxjftrages omnia tenebat, corpora qu«-dam adhuefpirantia,multi trunci artus,diuila quçdam à corporibus capita,pc (ftora,latera,terga multorum fauciata uulneribusrquidam idibus faxorum in-tegri,uel in mortem fopiti iacebät,uel «gram trahebantanimam,tellus cruore atra,undi(^ triftifsima facies 2lt; plurima mortis imago,2lt;uidoria ipfis mileran da uidoribus erat,!! de alio contigiftet hofte.T urc« qui fuos humare parabat, cernentes patientia occiforum uilcera, fœditatem immanium uulnerum, hor-rorem concipiebant ingentem,ncc defiteri aduerfos quos uiros,qu« tela dimi carent.VigilesRhodi} pro mûris excubâtes,palàra eis maledicere,Pyrrho Mu ftaphoeç uecordiam obiedare,tyranno mafculamlibidinem,Rhodios caüd« falaci nouaculas acuere,ignem infamibus parare corporibus : quorö interem-fitotum,uulneratorum(^ numerum certum nefeio, nec fi feiam, referre aufim.
s quem in diurnos commentarios fuos, temere tarnen conferiptos retulit no-bilifsimus Eques öd antiquarius F.Macedonius,haud dubie multo inferior ue ro eft,duo tantum millia occifa prodit.Sed F.Georgius Fauccllus eques Lug-duncnfts,quihacoppugnationc egregiumfanèdefefoecimenexhibuit,hunc numérum ad c«fos folum pro uallo 1 calico reftringit-RoberusPerufinus mo-ribus öd«tatcgrauis,at^ omnium qu«hoftibus autprofpcra,autaduerfafue re diligentifsimus inueftigator, in oratione quam ad Hadrianum Pontifieem habere propofuit,c«fa narratdecemmillia.F.lacobus Borboniüs Eques, cla-rusliter{s,natalibusacuirtute,c«forum fauciatorumc^ numerum ad quinde-cim milliaextendit.Egoadhunc modumargumentonec^ temerario necçim probabili,numerum aduiginti millia augere non uerebor, quantam enim ho-» rhinum,tumfuaptenatura,fanguinis öd bonorum noftrorö auida,tum imperils öd exhortationibus ducum in c«dem noftramimpulforum,ftragem fecifle fexhorarum fpacio öd quincç fimullocis putabimus,tormeta,arcus, tela, faxa, haftaSjlupos ferrços,curuosharpagônes,denicç omniaqu«ars autprauitas i: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humana hadenus ab «uo condito infuam pcrniciem excogitauit'd Plura uelt;
S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xilla hoftes amifere.ltacpEquites ceperunt duo regia ingentis fplendoris «fti-
I mationist^. A' noftris pr«terplarimos facros Equités centum ferê öd quin-quaginta prophan« militi« deliderati funt,fauciatorum maior numerus.De-cretum erat fingulos Equités autl«fos, aut interfedos nominatim recenferei fed cum huiufmodi diligentia haud neceftaria in hiftoria fit, fimul ne nimio ftudiorecitandorumnominurnfidesmealedioni fufpeda fieret, cundos ob patriam
-ocr page 254-998
lacobi Fontani
gloria contigit:alij baud decUs tuleruntjinilla eRhodiana militia nati'ocxp^? lusc pieràtiSjreljgiôrtis,meritorum eft. Claftis centum rriremium arthi's uiï^^ inffruiftaj tóta oppugnanone fauces pot'tus obfidebar,occafionem expft*’^ ft quómodo poftet fübitô inuadêdi.Sed præfedus cum uiderct ab équitéF''’” coqu! F Petro de ClutjsmihtabatSC facto milite ultcrtoris Hifpaniac Lufi^' niæcp ortines aditus à mari precIufoSjhaud aufus eft concurrere,homo ne^' quam milita ris fariguir)is,cui célébré,mutato ad Achimeti preces capitaliwp' pliciöjquod tyrannus fumcre îufsit,plenus adhuc ira,ôi^uehcmenti admiratiO' ne ob iniportatum ab Andugo in fummo loci, temporise^ difcrimine auxM pâlaili totaconcione,SCin puppt prætoriænauiscentiesuirgts,fuftibuslt;$c^' fo,maris imperium poftea ademptum eft ob animi fgnauiam, amp;nbsp;quôd mium falli (e pateretur à nantis noftrisiqui indies cref cête inter oppidanosho minum dC rerum bellicarum inopia,|fupplementum ÔC commeatum importé' barttexarcibus Lindo,Màuolito,Ferado, Petrea,quam ex minis Halicarn^t' fijPiramidibusr^Maulblifepulchriinter feptêorbis miracula nominatifsi’”* ftruere cœpit FfenricüS Scblegelholr, eques Germanus,dum Tamberlant” mUaderet AfiamjConqceretcç in uincula Bayazetum Tüfcarum regem,qi*' fîtiiis Pahnôhios Sgt;l îoanncBur^undixducem,inrigni apud Nico^lim pf?^' io profligaueratiprætetea exinnilis Coo,Lero,Calymnia,Nifcro. 1 elumati' tem 6t Clialcea Barbàri baud longo ab aduentus fui die, irtopia aquaritm f)erunt,omnia crudclitatis exempla in uidlos exercerttes.Sed cum resficobW itjtlon putaüi filentio prætcreundum facinus,ncfcio utrum atrocitate, anani' rni magnitudine nobilius,quod aufa eft fupra uires, fupra fexum fuum uila Græcanici fanguinis,quæ cum arcis praefedo confuetudinê habebat:qu^ ut agnouitfortiterdimicâdooccifum,amplexa duos uenufto corpore ôifama' bili indole pucros,quos defunefto genucrat,poftquam maternæ pietatis oKit' la extrema libaftct,oó notam crucis Chrifti lachrymâtium periturorumq; frört' tibus imprefsilîèt, ferro atrox fœmina iugulauit, amp;nbsp;trem entes adhuc, exeunt^ fimul fanguine ÔC fpiritu,artus cum cçteris quçchara habebat,in ardentifsini“ rogumconiecir,nehoftis(diccbat)uilifsimusuiuisautmortuis,gemin3nobi liratecorporibus potiretunSC cum dido induens cliari amatons paludaffltrt' turn madidum multo adhuc fanguine,accepta framca in hoftes tendit,ibi gia bellatrixamp;f omnium (aeculorum memoria dignifsima uirago, inter conkf' tashoftiumphalanges,moreuirorumfortiterbdlandooccubuit.Tyranno(a* a diuerticulo quodammodo in niam reuertar) poftquâ totlocis,omnibuscO' pijsjtanto tempore urbem fumma ui fruftra oppngnaftetmulla amplius libido inUadendi aliéna régna erar,ingcntes illi fpiritus conçiderant: nihil prætertt' ceftïim ôi^ fugam meditari.Linqui adhaeciæpe animo,atcç collabidiu,fineüö' cefirniilimUsmortuoiacere,memoria tot præliorum infœliciter cornmiuorû) ftrage tantorum ducum,rot fortium militum,quorum fanguinebaud temn^ da Itaîiæ pars parari poterat,3egcr,torpensacfilens,diu omni humane acceflrtj atep colloquio,eriam complexibus,ôlt; uenere Abrami abftinere,quem perdit^ deperit,quamuisagreftemopilionem8lt;patrepecorarioRagufinonatû.No'’ cquidcmhocdubites amborumfœderecerto confèrifirediesjamp;abunofyderj duci:huiusconfilio Afiamilleregir,maximamEuropa;p3rtèmmoder3tur,art bocbardoinepto,agreftimonftro,emafculato,nobilifsimæ Italiætot præcb' risingentjs,totpraftereaftrenuisatlt;^m.âgnisducibus,fœdamors êCignônii' niofa feruitus parantur.Sed tyranni mertté nihil aequèfollicitabat,quàm LurtS anteinitâpugnâdeficiéslumê:qü±Coloref3nguinisfuftufo,dir3,foedac|jpp’ ruit.DqsinuitisadRhodQfataléTüfGicçgêtispeftêfeuenifîèdicebat,
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nmsôt
-ocr page 255-De bello R-hodiOjLib J î.
mus amp;nbsp;quæftor,cui publicæ pccuniæ (n diuerfos ufus erogandæ cura fuit, animo metum excutiebâqnaturæ uiceni eflelunatntp deficete, cum autem tec ïamfubiret, aut foie premeretur, tempus quod omnia domat expugnaturum quos ferunt flamma uincerc non poteft. Interea amœni receffus caufa etiâ tct-rendima'^is obfeffos munimenta inuèrtice montisPhileremi ciigcndaTyrart nus annuit.Cœpta ftrui arx cft ingenti Opéré atc^fumptu.Muftâphus dum indies tyranno fufpeôlior effet,fine autoritäte,fine gratia fpræterca cxulceratani mentemhabês ignominia nuperparatifupplicq,nihil enim magnorum uiro-rum animis tenacius inhæret quàm iniuria ) literis ad fagittam ligatis,hoftiuni confilia oppidanos doccbat,^ fugam in urbem moliebatur, Scd inuidit fortn naincœptonobis falutari.narncum incaftrisnunciata efletmors recfloris Syria:, quem Barbari Caierbechum appellant, Muftaphusadlenicndamminati fupplicij iniuriam,cum amplifsimo imperio,utSYrosinfideatqî officio conti nerctjadBabylonemMemphiticâm milTus eft.Verùm quando hiftoriam fcri-bentemnondeceat,parumcompertaprouéris narrare,Ledorem hic admo-neo,q^uæ de Muftapho hoc loco dixi,accepi{feme ab homtnib. magis opinio-nem iuam,quàm rei certam cognitionem fequutis. Qtiicuncp tamé proditor, ôifugitiuus iftetuerit,magnum eum uirumfecretorum confiliorum participé fui(re,liquidô conftat.TriamiiliaSyrorumpoftea,ôôqUingentiMammahichi, qui redoris mortem attulerât,per triduumleui certamine,fcd quo nullum nobis, necmoleftius,necnocentius,faxa ignes(^iaciendo,cum cuftodibus pro-pugnaculiAthanafiani bellum gelfetut.Verumleuicertaminejneciuftopræ-îio,necçbombardis,cuniculis,tormentis'ue data Rhodos capi potuit.lâ qtîie-tis aliqua facies apparere,efferacior uis tormentorum côtinere paulifpcr idus ôdboatusfuos.Infumma,obfidio magis quàm oppugnatio aliquot dies fuit. Hoftis tamédies nodes infofsis excubans,dolum tentabat defenforibus mœ nium,prtEmia modô,modô formidinem oftentans.Latinos tantum ad fùppli-ciumie cupere-.GræcosuerôîmpcratorèmGræciae inuiolatos feruaturum di-ccbatSequuta eft inde fœda imbribushyems, tonitrua,fulgura, minæ cocle-ftes,nô folùm corpora feffalabore,metu,acuulneribus,fed etiam animos Bat
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;barorum fiangebant.Prœterea afperum mare naues in ftatione, qua baud faci
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le alia infeftior clafsi elfe poteft, ita afflidabaqutpræfedusubinuUa facultas
admïniftrandi aut adiuuandi daretur,cum uexata ÔClacera clafle,dimifsis funi busamp;anchoris continentempeterefitcoadus:quamobrem,magnam,quod neccffeerataccidere,totius exercitusfuiperturbationéTyrannus fcnfiuVnus pofteaquam Achimetus et promiferat,quod ima murorû dolabris,ucdibuslt;p lerreis euérteret,tanti malipaticns,uocatoscp ante praetorium fuum milites! quorû lubricç ac rigentes manus uix arma tenere poterant,in hUnc modû allô quutusefttÇ^iantapro dignitateatep décoréimperqmei teratis magnanimî Milites,haudignoro.Continuuscœlifragor,imméfatmbriûuis,fonOrucoclû, algor,fames,fitis,cæteracplongeiftiusobfidionismala,utarmaùosdeponere, quietecpneceflariâfumercfinâjmultû mehortanf. Seduideamus primùm,an k ncturpefituirislortibusuidoriâ,quçinmanueft,hofti,tedioimbrium2lt; tem ! peftatis relinquere,uallum,fo{ram,aggeresjnon in urbem modô,fedin ccclum I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam fpedantes, munitiones, turres, ÔC talium oppugnandarum urbium ap
; I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paratum defercre.Certèautnonfufeipibellumoportuit,aùtgeriprodignita-
i I teimpetîj Turcicioportct.Quodfiacftatefadumnoneft,hyemeutfaciamu5l, » cogit me çùm publicum imperq decus,tum ueftrum quenc^ priuata fua utili-' tas.Sienimhincreducimus exercitum,quiseftquiduDitethoftes,noncupidi* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;täte folùm ulçifcendi, fed etiam nccefsitate impoftta ex alicno prædandi, cùni
' fua amiferintjàgros ucftros,domos,fortunas ueftras inuafuros^uosjconiuges liberos.
-ocr page 256-looo lacobi Fontani
liberos,ncccflanos(^ in multofœdiorem, quàm nuncefi: feruitutem red3(H8_ ros. Vrgete igitur obfeffôs,ncc ante abfceda tis fuadeo,quam fpei ueftrg fint”' cepen'tis. Si hcrclc riulla neccfsitas fubeflet, tarnen ipfa dignitas,famacp corp” rum SC animorum ueftrorunwerfeueranriàm impönere debct.Nam or3,oc” omnium gentium,omnium ChriftianorSin iftüd bellum, in uos cot Qtios fi hyemem unam durare in caftris no pofle intellexerint, merito aues appellabûtîqiii ftatim nubilo eoelo,teda ac receflum circunfpicitis.Cf^' cos ob Una pelliccm,Troiam decem annos oppugnafledicennfedTurcas”^' dibus,rapinis,cxcurfionibus terra SC mari fadis,ieruitute præterea duccnf” amp;quatuordecim annorum uexatos,oppreffbslt;^,unam hyberrta mobfid*””, perferre non pofle,terrorem nominis ueftrihaClenus uanumfuifletfama®*”’ ( ut pkra(5 alia quse non uifa magis timerttur} auxifle apud homines ign”*” in rcgionibus exteris.iam tuto fuftinere quemc^ uos poflè, qui impetupo**”’ bella geritts,quam perfeUerStia quæ in omni genere militiaf,maxime auten**” obfidendis urbibus neceflaria eft,quarum pleras«^ munitionibus, ac natui^‘ fituinexpugnabiles,famefitilt;5 tempus ipfum uincitatcj! expugn3t,ficutR”” dum expugnabininquamocCultum telumparatum eft charifsimi comm**'^ ' ries. Verùm cunClis pracfentibus res fe tradtare non patitur, tarn nefcirecn”” quædam multitudinem,quàm fcire oportet. Piericß id callidèmagis quàmn^' redidlum exiftimabat,SCquanquam ingentia praemia, ÔC placida ducisora**” moeftos Sc fatigatos militum animos parum reficerentjUicit tamê in gentco”' fequetifsima Imperatoris amor,6C magni fecreti auida expedatio. Achimt*”’ teliillius autor,fponforcp uidoria?, admurorum fundamenta fepta hatida**” pro muro,poft quern cultodes noftri excubabant,crebró ( licet baud fatis tut” loco ) militem fuum fubmittebat,qui cum fnefcio quo infelici fa to noftro^Pj” murum ilium occupa{ret,fadus uoti compos,auxiliares inuocabat: hi intra*” cum ie munieröt,donee dux murummufculis teftudine pluteis in eumcafi*”' para tis fubiret.Quod quidem facillimum illi fadu fuit,per foflas iam comp^' nat3s,multa terra inied3,cuius eminens fupra modum altitudo ufum torwt”' torumecauispropugnaculis Auerni latus hoftium tentantiumimpedid’”'’ ne^ Rhodtj efaftigio murorum immanibus bombardisillis dirutorum,c*”” nuiquam in illis effet confiftendi locus,ptopter Chiriobardericos, intra agg”' res fuos tormentis paratis latitantes, quicquam deuoluerein fubeuntespo*”' rant.Itaquehomines defundos, utuidebatur omnibus periculis, SCinumbr” quodammodoquietæ pacis exifl:entes,rccensatcp inopinatum malum mit^ perturbabat.Confpedus primurn pauorem,filentiumà torpens iniecit,admi ratio deindeaccommiferatio,fuilt;5 aperta querimonia fubrjt.Preianus adom' nia impiger ÔC audax,perforantes igne,oleo,pice ardenti,reliquat materiai”' cendiaria fummouebat.Sed cumfugientibusignem,fuftuarium,morslt;jp”*’ ta effent, 8C pro faueijs femper reponerentur integri, fatale opus feptimo die Odobris incoeptum,magno conatu miierrimorum feruoru procedebat.Ser*** cnim funtTurcæômrtes,etiam confilio,autoritate,armis præftantifsimijfo***^ unusTyrannus in tarn immenfo imperio cunda fibi pofsidet, cæteros om*id quen^ pro dignitate ÔC merito ftipendtjs alcns:hi quo plcno diferiminisopt' reocyusfeliberarent,excauatum circa fundamenta murum ftipitibus fulu”' bant,quos adiedis maneolis,ignibuscp torrendo muri ruinam parabant. rum cum res exfententia non procederet,tundem cathenis ferreis,funibits^ anchorarqs mirabili machinamento diftrahere in terram coriabantur.Scdtot' méta perÂuernum propugnaculum difpofita,exiguo temporeinfâni Sifmo*' torum dierum open's molem deiecerunt. Dux Achimetus poftquam omnc”* conatGfuöIudibrioefleuidit,atlt;$ obuiâ fibiueniriab oppidanisintellcxei^ij anxiüs
-ocr page 257-DcbcUo Ikhodio,Lib AL nbsp;nbsp;looi
a'nxfus trab ere cum animo fuo,omitteret'ne incceptum,quoniam fruftra uidegt; batunan fortunam operiretur,qvxæ fola promifsiones fuas Tyranno faóas im p^«e,Si morte cûUberare poteratlnterea vrtiuffum fait à Gabriele Martinin^ goDracbones fieri intra murum crafsifsimum, utedutfïa inde arma iutienius operarios irucidaretjSt minutorum tormentorum urroeç latere politern con-globatisidibusmurifaciem,adquâboftiaditus crat,tuerctur.SvdMariiningi mandatum fpeciefatis tutum,euetu nobis 2lt; fibi intoelix fait. Nam oculo idtu Chiriboardæinteropusordinandumpriuatus eftjUt plericç alq ftrenuiEqui-tesjinter quos baud immeritô retulerim F Aoannem Omendem Equitem Arra gonenfem,cuicuraueftiiusmilitarisdiftribuendiincumbit,DifpofueruntBar bari muliitudinem horum tormentorum per rimas partis muri,quæ inter eos amp;nbsp;nos media adhucreftabat.quem,cùm ignari effent quantum hx Chiriboar-dte nobis nocerentjufpenfo opere terebrandi,denuô bombardis maiori mole acriter feriebantrquarumuisiam foUto erat etficaciorerga murum totmodis debilitatum.Quiubiindiesmagismagisc^ tormentorum continua uiolentia labaretjOppidaniad omnia tueda obeundac^ multimoda arte deftineri coepti funt,non no(ff e^non die ceffauetunt ab opere,ut nouum murû,ab ea parte qua patefadum oppidum minis craqreficerent. Hoftibus ÔC defenloribus parla-Dor,fimilisanimustquemilltncfpes,hincdefperatiofecerat. Cretenfes, quota operamatcpinduftriamfcriptoresinbello naualicommendat, etiamhutc tcr-reftri utiles lucre, ÔClocum difficillimæ euftodiæ, cum iupplemento factotum Equitumadeo egregic,fidelitercç obferuarunt,utnô fintueriti Caftrophilacä citternRbodium,opibus, £lt; cognatoröatq^ affinium celebri multitudinc po-tentem,cuiuslt;çinextrucndisopcribus,dilponendismunitionibus,fummatoi to bello fuerat diligétia quicç ipfos fiepifsimè pauit cibo ac potulargiisimè ad-miniftratOjinuinculapublicitùs conticete,quôdtemporeÔCloco iufpedö, cô ttaMagiftri edidum perfingulas ftationes uocepreconis diuulgatum,faaitt3 inboftes eieciffet.Quem ubi uarij s ôô multis quaeftionibus affectffcm,nihd po tui cxpcdorare,adiutus etiâ opera ptudentifsimi £lt; nobilifsimiHifpaui cqui-tisF.LudouiciLuebcuicumc^uatuortribunis militumiUris dicendi ac dillrij buendae annonç cura état,quamquodinter arnicas ôifortuitas cum plerifcg ci tribus confabulationes hoftisitam,fiûuxilia tranfmarina non uenirent,aliqua tributifpecieuelmanumifsioneferuorôleniendamdixifiet.Hanc grandi cum difùcultateexpteffam àreoconfefsionem,ubinodeadMagnumMagiftrunï retuliffcm,ftrato(cuiindumento militari feptus incumbebat)feattollens ac gemens ad uigilias perrexit,iufsit(^nullo alio addito uerbo ut reus fetuaretur. Per hoc tempotisTyrânus foris comitia celebrarc,cum ducibus de fumma return frequenter conlilia inire. Omnium unanimis fententia eratutbem co die capi poue.Caeterùmut in multitudinefemperalqs aliud placet,quidamfentic bant (fie cnim mibi obfidiboftes ipfi retulerunt) RbodiorS animos prius coL loquiotentandos Jiforfanpacati quippiamrefpondercnt. Adbunc modunt tiidoriamminorifanguineimperatorifuturam,Slt; orbis totius impcriûanbe-lantiutilem effe clementiœ famâ, quam fummis ducibus adbpes ptopagâdas iniro ufui effeCafsius Sô Aebimetus affirmabât.His magna animorum côten tionc defertorufideimagifier côtraft:abat,qui facuitia ingêti ÔC cupiditate præ-dæ ad excidiû ciuitatis trabebatur.Tyrannus placitorû Mabumetis ftudiofifsi h\us,ingenio infido 8lt;fuptanaturâbominum ac ferse cuiufi^ trucifsimæ cru-' deli,quam tarnen crudelitatem altitudineingenfi ubi expedit mite difsimulat,’ infententiam feueriotem magna totius corporis ÔC animi alactitate acceflit,8d perotnnia caftta utbis direptionem militibus|concedens, eos in banc fenten-tiamalloquutuseft.Tandemmagnanimiuitifortunauirtutê atqs côftarrtianl weftram
-ocr page 258-1002 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fonrani
ueflram egregiè cxperta,digrtalabôrib. modo pracmia affert Vidoria hoftiltm quæ tam diu cupiuiftis in manibus ueftris funtmunc tempus GrfCj latinos iftos,qui plürcs penè pericrunt,qüàm fupcrfint,non homines/ed gicSamp;umbrasliominüm,famc,uulnere,iqüaIore,laboribusdebiles,impß,’^j teslt;^ trucidandi, qui fcio UObis refiftent: non quia audent, fed quia ne paritutOs Cogit.Sumiteperfidiae,crudeIitatis Si. iceleris panas nuncà ris,Ô^dOcumenfum modo graue pôfleritati exhibetei ne quis ünquamT”’; ulla in fortuna opportunum iniuriae ducat.Strata in urbem uia èfl, patet op^ dum immani ruina,quç commode âlam trig inta equitum amplcdi pok^n totcladibus tcrritos,necflcxurosaddcditionêanimos,niuisadhibcreW^^ ■ periri ultima impctum fefaduros in urbem Tyranno prômiferûf. nia cis opportuna magisaduincendum forent, oppidanis palam obfcoejj’ neecm miferrimam icruitutem pridic diei quam pugnam inirentjrtiinay’ tur,0if lapides crebris tormcntis excutiebat,quacperhiatum diiledi murin’ bcm uoiantcs,multos uno die domos profternebant. Interiorcm autcm ter oppodtum murum propterfuam dccliuitatcm raro attigerunt,quatrcs^, gnac nobis faluti fuit,Fragor ruentium tedorum, fonitus hofiium, tonittun*' gorlt;^ bombardarum,magnam miferrimæ plebi perturba tionem iniecit,P’®^ tus mulierUm puerorum«^ undiqj audiebatur, omnia trifle fpcdaculum^’’^ dira èc feralis ubieg rerum facies,diem tarn fadé exadam, turbulentior no nox cxccpit,nodem lux turbulentifsima infecuta cfl. Albcfccnti cniw c®' Io fulgcntia legionum figna in patentibus campis cofpicicbantur.Barbari’P^ prardæ ÔC uidoriæ alacres,cum immenfo ftrepitu armoru cantu ululatu«^ trio addiruta at^ difieda mania propcrabant,maximam uexillorum mulj'” dinem cindam kfta fronde ante portam Ambrofianam flatuentcs,quan’o'’‘ gclus cqUes mukis fortibus fadis atep prudentia animi infignis,prçfcdus'’’ do Aquilarius 0lt;S Auguftalis Thomas Chicnfel cuftodiebat, ncc fegniterj”^^ împrüdenter.nam triamamæmolishoflilia tormenta contrartjs fuistot®^ tis,quo fuo fado SCoperaChriftophoriVualdcniic, cuius fupra feci meß’“’' nétrtjCiüitaS hac parte non admodS firma ab cxcufsionibus amp;nbsp;ui undecim”“' maniUm tOrmcntorumlibcrata eft.Regia clafsis portumloca^ maritima t“' cumnauigansinuafionemfimulauitidixiflesurbemtcrraSC mari inuadeß“^ expiràturaRcfpublica,cafurum omnibus imperium meritóuidebatur.Ni’’, tarnen totónerati atep obruti malis flcxcruntanimosifed tantûarma ferru®4 in dextrisuelutfolasreliquias fpei intuentes,abalienatis à memoria pericni fenfibus ad fonitum aeris campani cffufi undicjjexdomibus, antris aclatebß^’ duaspleric^ contra imbrem ignium Si immanium faxorum fibi parauew“*’ denfato agmine in rabiem uerfi ad pugnam cucurrerSt, pro nudata maflil”’’ patria corpora fua oppofiturt. nihil ducum exhorta tionibus, nil imperio opn’ crat:fua quentj confeientia recordationc malorum hofli illatorS ad dcflnö^ dam impigrè urbem hortabaturióó proponebat alius alteri boflileiugum,!’““ bria Si uidoris Tuperbos uultus, ultima omnibus fupplicia Si fada mors on oculos erant.Pugnabantinter ruinas collapfidifiedirÿ muri uelutcampoP’^ tente Equités ô^ciuesRhodij:fœminæuiros fuosadealum manibus pofeentes à Dco ÔCnùminetutelari uidoriam,utpro patria,prolibertate,pß’ domefticis opibus,pro rcligione Chriftiana fortiter pugnarent hortabantuG mortem clamabant timendam non effe,quæ nouam bea tifsimis animis uita”’ Bffèrret.MuIierquædâ corporequacflümfacercfolens,hocdieS.Andrcæprn' fedo, ut commiflum faepusimè feelus morte expiaret,multos Barbaros acu^
-ocr page 259-De bcHo RhodioLïb.l I.
lt;oo^
oim-uo exitio cxpedabanhmultç mœflifsiin^ ma tres cum cœtu uirgtnum in temdtsantearaSjanteimagines (anulorum proftratæ,funefto côploratu at^ ululiuFœmineointerfedilibnæ,uotis aclachrymis delubra implebât, dubtjs rebitlt; diuinam opem implorabannSbutoptimicoelitesnefandam uim à pudi cis cotporibus auerterent. F.CIemens Metropolita (cuius ante prarlium in re diiiiiia placandisq; fuperis, in prælio cohortandis excitandisc^ Si côfilio SiC' uirtutis militibùs opera fin gui a ri s ac diuina extitit) homines Græcos ^anufacroßne^am Crucem geftans,fanda fpe Si fortitudine bellandi imple-bauSinaoteuirorum pugnarctcundi, inquit, multosuidores fupcruitfluros; contra liigtiaui remiisirç, in acie fibi parcérent, inuafa mox urbe omnes ante ora captatû coniugum,liberorumcç,inter uerbera Si uincula,omnia fœda atc^ rndignapaiTuvos. Antiftes facræ militiæ amp;nbsp;Phani Diui Ioannis Coloflenfis, cquites hominesréLatinos exhoftabatur,neullum antèfinem pugnæquâm morientes facerêt.F.l.u^QUicusTentauiUus iuuenis congeftis omnibus â natura tortunaep bonis fplendens,nobi!is,diues,forma, uiribuscç corporis excel le^jiacundia polies,bello quoqj bonus,propius cum Liladamo Magno Ma-giftro pernecefTario fuo uexillum Chrifti Crucifixi quod ferebat inhoftes ‘”.ÿ^’-‘2’^^^“'^^,ftc‘*'c^’'bidutrincpfummaui Si uario MartciBarbarice-piiTeiamfeurbemripaululum adnitantur,credebànt.ltaquequo plus terroris adderentjCunda clamoribus permifeebant, Rhodij uerô eos pro uidis habe-bant, quia non uicilîent ipfi numero 8lt; roborecorporummaiores,funt enim T urcæ ferèomnes procero altoq; corpore, capitibus tonfis,amp; rafo plcricj uul-tUjÇxccptofuperiorelabro,quod omnibus (cum tondere inter eos autnephas aut dedecus fit) pilis contortis atq? reflexis utrinq^ ad ambas aures htrtum hor ridumcpeftîpræterealocoadpugnam SCuidoriamaptifsimo. Accendebâtur ergoanimiamp;certaminelaboris Si periculfiatcpipfo inter feconfpedu,ita fe-roxnatio bello orbem peruagata, fi tamenTurcæ bella Si non potius latroci-nia agant,occafione femper,rarô uera uirtute adiuti,ab unius oppidi detenfo-ribus ionga obfidionepropèenedfis fœdèreieeffa eft.Oppidani pedem Ôô ter-ga uertentem Barbarum clamorcincelTebant.Turcae genus hominum in iram cæcam rabiem præceps,indignati quoduidores plurimi à paucis Si uidis, fiinccpto prælio perfeuerantia adenet,irriderentur,uerrisirt frontem cuneis Rhodios aliquanto atrocius quàm antea adorti funticecidiflemus hauddubiS omnes eo die ô£prælio cumpatria,nificômodumcuftodesqui fumma extre-maqj murorum adhueftantium tucbâtur,ètabulatis atcj ibieredis operibus nubem fagittarumamp;machinalium globorûindorfaper ruinas urbemincur-rentium,eieciirent:amp;: quod maximum atep omnium utilifsimum fuit,tormen-tadextralcuar^ parte mûri recenter in fpecierriquadratamextrudijBarbaroru latera fœdècôfringebant,magna ftrages édita,atroxfpcdaculum, gemitus Si ululatus non clamor amplius morientium crat,8gt;(: plures omnino mortui fuif-fcnt.mfi imbef Cheriboarderijs obftitiflèt.nam illorum puluis pluuia madefa-(ftus,baud facile incendi potuit. Achimetus aftutus uir Si tenuis,bonicp fen-fus,quamüisobæfoSlt;propenfo fexquipede uentre, ueritus ne fuorum cæde nobis crefeeretnimium animus,gnarus præterea maximarû rerum, cai'dinem momento temporis in bello uerti,filt; quod hoftis contemptus,fæpe cruentum certamen darétjingeiîtesc^ exercitus infelici hora, parua manu deleri pofle,mi litesin caftra reduxitîcompertumibi (fi niodo Uefa narrant) cecidifleeo die præteringentem fauciatorum turbam, quineç millia fortifsimorum uirorum. Duces omnes territi tanta fuorum cæde ( quanqüâ nemo ex eis uidoriam dc-fpefaret ) unanimi fentcntia ftatueriint urlsê haud amplius iufto congrefTu ten ‘ nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm tandam;
-ocr page 260-1004 lacobi Fontani
tandam.Vcrùmindudis per medias ruinas in earn quinqjfofsis ar(ÿincà'bu$gt; murum ilium qui oppofitus erat, alterum opponendum pone, tya dhult;: uailumligneumobiecimus,dolabris,terebriscßfubruidebere:obfeubsftt«^* in dieSjinà fingulas boras leuibus,amp; tumultuarijs pugnis laceflendos.^** iftud conüliû magis quàm omnia alia praelia hoftibus profuittqui dumhditSi nouac^ pro dirutis opponebantur, opera ferro ignelt;^ uiolarenc, SC opfid»”' præmio qiiadraginta millium ducatorum, quæ iumma in fandioreaerano’** Ultimos cafuSjtcftamentoAmbufonirelidaS^leruatafuerat rémunéra«,tutrt dojdiruendo domos,folïàs tranfuerfas uqs pcrducendo,minorem indies lirb^ facerenttbreui in tantam extremitatem funt addudi,ut qua primum autpo^**' fimumparteferrentopem,cùm omnia longe latelt;$ holtium cnènt,fatisfof^ nonpoterant.Nam akitudo arex intra urbem ab hoftibus occupatxpaffu^'” cratrerèducentorum,longitudo centum Sc quinquaginta. Tyrannusintu^’ quanquam certus uincend^animumadconftlia Achimeti ÔC Cafstj appli^^^' (^li n up er frequent! ordineprocerum dixeranquolentibus imperr) fines pfO' pagare,utilem eftè clementix famam.Et Pyrrho mandauiqut oDfeftbriin’ mos colloquio tentaret, ille quendam Hieronymum Moniliam Ligurcm 3“ mœniamiliqquifidemôC tutelam corporis à dcfenforibusimpetransjpai^“-’ quædam ÔC urilia defolatac urbi iiellefeexponereaiebat. Omnium animiaf^' ai erant, iuftus eft dicercmega t fibi palam idlicere, fed fecrcto cum Matthx® de Via Ligure, habitatore ßTiodi,aut perepiftolam loquiuelle-F.Foroui^’ Eques Auernus,qui forteadftabat,cuius tota obfidioneuirtus atcp uigilant'^ fingularifsima extitit ( ferunt enim hunc folum è turri diuo Georgio fàcra,q«î in mcenia SC ruinam murorum fpelt;ftabat,ultra quingentos Turcas, ui tormta torum neci trachdiflejindignatus mentionefecreti colloquq,nuncium boiH' bardis abegit.Multimiorum animi in fpeultima obftinati ad certandum fof' rant, pofteaquam uiaorobfidens colloquium tentauit,8C fpesuitx adfulnlj Magnum Magiftrum rogare,utgenti'fuæoptimxmeritæprouidcat,tot pf^' lrjslefeuicftos,urbem dirutam,multos mortalesægros, occiros(^,renibellita côminutam cfle,fatisfæpeiam ÔC uirtutem militum amp;nbsp;fortunam tentatarn:ca' ueat,nefecun(ftantchoftis maioremindignationem côcipiat,fi uideatpoftü' lata fua fperni.His atq; altjs talibus ad legationem Magiftri animum impel®' Mittunturad tyrannûIegatiF.Anthonius GroleusEques Auernus, ingenio, ÔCGræci fermonis cognitionecommcndatus,qui toto bello figniferfacri,mili tariscç ucxilli fueraqRobertus Perußus,homo æta te grauis, ôC Græca f acôdia polies,accept! pro his obfides,cognatus unus ducis Achimeti, Epirota quids qui per patenté ruina murorû à nobis ad hoftes transfugerat,quod quidâGtî cæ gentis prçfccftus faciem illi depalmaflèqhomo cuius acreingeniû SCling«? .Græcæ,Turcaicæ,acltalicæufusapudnosin obfcuro,magno noftro damno inter hoftes inuxit:accersitdeindeTyranniipfiusinterpres,necç enimillepu^ grinam aliquâlinguam nouiqquemadmodû apud nos ImperatorGermaniiSj Ganicam,aut Hiipanâ,ratus id côtra decorem elle fermonis patri]',6C Othom’ nicam maieftatem.Oràtores ergo noftri prætentatis 6C cxcuftis prius dilige«' ter ucftibus,fiquod ferrum abfconditSeftèt,Tyrannum rogant,quamobcaU' fam colloquium expoftulaflet,illefimilis nefcienti, cum ira SC indignationew Slum negabat,Ô!^caftris quàm primSexcedereiufsis,hanc epiftolâ adMagnô Magiftrum SC oppidanos dedit.Nifi mifertum me foret humanae infirmitatis, quæmultorum ambitiofas mentes pleruncç in maxima, ÔC minime neceflaria mala prçcipitat,profelt;ftô hafee literas direxiflem minimèSed morte qua digni eftis,5Cmiferrima feruituteuos afficerem, quod quam mihi fit facile,ipficO' gnofcitistegregièiàm expcrfiuimmeam,fi fapitis^experiamini gratiam,fa«s indulfiftii
-ocr page 261-DcbcUoRhodiOjL'b.ll. ’oöj
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indu’fiflts Furovi^fatis demcntiæ ueftraetredite ad cor,facite ocyùs quam tmpe-
to dcditionenijdo uitam,do ôpes,pt3etetea optionern manëdi Si abeundi, no-UtenquodoiTinibusuoüspctendumctat,ulttooftcratur,faftidire;nonquem-admodum hodie utiuncp uobis licet,fie fempet licitutû eft. Rediiu Oratorum in urbcm,magnus concurfus bominum omnis generis eoS féquentium fadus
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ad domum,quaMagnus Magifter fe tencbat,baud produl à tnuro urbis di-
* tuto,fuvnmotac3eterämultitudine,ciues primores in dudi funt. Recita tu cutri
* effet frequentiordineEquitum Si ciuiumRhodiehGum,minaxitnperiofiTy-
ramai mandatum,Magnus Ma giftet,cui fatis honorum, fatis fuperc^ uitae erat
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boncftemoïi,fic exorlus eft; Audiuiftisfacri commilitones,uoslt;$ magnanimi
'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mei Rlaodri,fetalem Ôd triftem epiftolamtcui quomodo fit refpondendô,haud
anceps deliberatio eft.V el parendumfortioribus,uel moricndum,uilt;ftori3e o-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnis{pesdecollauit,nifiadueniantforisauxilia. Si meümigitürapprobatis
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftlium,fidem,nobilitatem à maioribus nofttis acceptam, bellicam laUdem
domi,miUti3e($ partant per tot annos,fortitct fcrro,ac dextra ad extremum uC
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que fpititum ôd fanguinem tuebimur,ne uitis fit fortibus aliùs gloriae,q uitae fi
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis.Huiufmodi ducis oratio amatior multis uifa eft,quàmTYtanni imperium,
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diu moeftum filentium aliotum alios intuentium fuinmulti occulta oris muta-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionemotucç corporis magisquàmuocc,quidipfifentircnt,exprimebant,tati
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem facerdos quidam Graecus,cum fumma animi commiferatione ôdlacbry-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mis,inh3ecuetbaprotupiuTacerem ego quoep, fi priuatus effem,autinuario
’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutbulentorç tumultu,non primus mcamfententiam dicerem. Verùm quâdo
' cura communis falutis uocem nemini exptimete poteft, 8d omnes fciût dicen^
5 di,acfuadendiquodquifcçuelit,aut optimum putet occafionem modo cffCi
' qu3cnecfemper,nec diu eut,earn prœterlabinôlinam.Fingattius igitur poten
' tifsimi ptincipis obfidentis nullum nobis mandatum falt;ftum,fed ueluti priua-
' tus cum ptiuaro, amiculus cum amiculo,ante focum ôd inter compotàtionesj
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine cura,fine ftudioimmodico alterius partis, fine libidine aut odio de rebus
; ptincipüm nihil adfepertinentibus folet,nos differere;amp;d turn necç ingtata,ne-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que ut fpero intruduola erit oratio mea.Sexiam mentes Graeci ôd Latiniuna*
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntniisarmis,nonfolûmfotisantemuros,fed inuifceribus urbis infeftumhoi
' ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftem furtinuimus,fins ullo auxilio, fineulla externa ope, quant ut diu omnes
' : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fruftra fpcrauimus,ita fingUlitrunc certô defperamusîhoftis autemuel occulta
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deibenignitatçraotus,ueluiriumôdartimorumnofttorum ignatus,quæuul
' i neribus,c3ede,motho,dies ac noeftes contiriuato opéré pcrierût,idultro offert, quodoptàndumnobis,acfummaôpepetendum erat; aurumargentumcpo-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mné publicum ôdpriuatum,corpora ueftra,fœminavüm,puerorum fertiatin-
utolata,urbcm tantum,quam ex magna parte dirutam captamcç fete tdtam ha bet,adimit.MagneMagiftet,nobilifsimilt;^1Bquites,cùm alqs multis naualibus
1 præliis, turn hocterreftri prtecipuèoppugnatione fortitudinemUeftram fum expeveus,cuius cum in re defperata amplius nullus fit ufus, prudentiam uefträ
1 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ôd elementiam appello.Cum iàm omnia uitftoris fint, quoduitam opes relin-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queqinlucro eft,non in damno urbis infulæcp deditio, quam uirftor hoftis im«
peratiquæ licet grauis,acerba(ç nobilitati uideat, fortuna ueftra uobis tuade^ deditionê ergo facienda cenfco,potius c^ trucidati corpora ueftra,rapi trahiâ ante ora ueftra uos,côiuges,liberos,belli iure,finatis,ftulla mifcricordia fleai poteftis.Si qua Chriftiana pietas in militaribus animis eft,nc ad ultinriû perdi-tûcatis,rogo,innocentêhûcpopul5,ôdutmodeftifsimçdicâ,nô male de uobis meriiû,quê Chriftus lefus,quê hoftis inteftus feruarc uült.Pietatis caufta, nec ulhus alterius loqui quæloquor apud uos,uel ca fides fit, quod nccç dum uc-ftris uiribus reftitiftis,necp dum auxilia à principibus fpcraftis,deditionis ütiæ tnm » apud
-ocr page 262-100«
I acobi Fontani
apud uos mentions feci. Poftcaqj aute cerna oîa fatis in peiiTs Fortunas noftras in extrcmo fitas,hoftc infeftû,fpem alij nulla,penuriareruii^ ccûàriarum bellum non pofle trahi,deditionem fuadeo, pacem quàm belW'” malOjSC gratiam potius quàm uim experiri.Cum hicperoraflet,ncminictf^^' recum eo oratione neceue fuit, adeó propèomnis ciuiutn audientiomcoetlt;^ facerdotis erat,aliqui tarnenconfcientta iniuriarum quasTurcæ intulcrant,®’ . quianecdeditiocutaadtaminfeftoshoftes uidebatur,nec fpesmœnibus^^ • armis tuendæ falutiserat,feac cacteros periculis obietflare Ô6 more uiror*^*“ cruentamluduofamcçuidoriamhoftirelinquerecogitabant.Ë' quorüiflöj!' mero quidam quem iuuentus extrema ( ut credebat) hora non folun'“' herum ôdloquacem,fedetiam£nermem inter armatosproceresSC fcniorcs'^ ros ciuitatis,coramtÿ ipfo Magno Magiftro audacem faciebat,fic cloquu^’? eft:Nihtlunquam minus confueui quàmquôdipfe fentirem coram priociP* bus uiris aut in magna hominum frequentia dicere,adeómalui femperalif’’? uerecundè audire,quam impudenteringerere mea. Sed nunc cum extrcnia® cendi necefsitas inftitutum uitac tenorem obferuare me ulterius non patiaW» quid nobis diro nuncio SC graui imperio perfidifsimi tyrâni commons faciUO' dum fentiam,liberr{mè loquar.Deiecit immanifsimus hoftis murum,ô^dull’ tem noftrâ treccntos QC amplius pedes ingrefïüs eft, moleftifsimus hofpes eifdem redis nobifcum uiuit ac uerfatur.Qiii durum aduenam Ô6 grauem uP num pcrierreamplius nolunt,turbatori tota poflêfsione ccdendum fuadrd' . Mihi longe alia mens eft facri Equites,nec enim tam leuiter fundum ducefll^ amp;quatuordccimannos cultum relinquendumuerendumfentio,fedmoki‘i’ inquiéta tori aliam moleftiam inferendam,ÔL cum prædatore côtinuo prxli”' dum:quem ubi armis animist^ noftrisinuitum amp;repugnantem quincç mtU' fcs exclufum tenui{Tcmus,irrupir tandem in ciuitatemnoftram, nulla fua uftlH tefretuSjfedtemporequodomnia domaqliodiet^ agiturabintroitu fuodft’ ferè quadragefimus,nec dum iterlongum centum amp;nbsp;fexaginta integrts pafst' bus, quanquam mirèfeftinans, confîcerepotuit, tardatus impedimentis,quî illi obiecimuSjamp;obicdare non cenâbimus,fiuirifumus,fif3ni,fipriftinxuif' tutis memorestme prius perdant coelites quàm ifto gcmino obtuitu cernam» cros Equités tradere claram Rhodum,antiquam propugnatricem Chriftian^ religionis,immanifsimishoftibus,côtaminatisomniinfamia Mahumetis,qd præter anhelam fitim noftri fanguinis, quam fint infido malignoÆ ingenio,» nefcimus,fatis nobis exemplorû præbenqne quæramus quo modo altjs exem plofimus,Confl:antinopolitana calamitas,pofi:eriorEuboeæ clades,reccntkj Metonenfis,tum Mamaluchorum Cayrenfium contra fœdus, contra actepl’ ôôdatamabipfoimperatorefidemmiferabilts trucidatio.Quidî’non nein tem uenit (ummorum ducum,qui Belgrado imperabant,dolo fraudec^ bofti“ procurata morsîquot; Eamus nfîc fani homines SC fidem adhibeamus infanifsimi’ belluis,permittamus corporum nofirorum poteftatem, quibus non lex,nôta tio,nihii fandi,nihil penli eft: quorum nefcias maior fit auaritia an crudelitas, qui nihil aliud multos iam annos meditâtur, agunt, quàm quomodo dolo,ui, nomen Rhodianum ipfis tantopereinuifum peniiùsdeleât. Sextum iam men femcircumuallatos inclufosej nos tenent,nobifcum ultima periculagrauifsi' moslabores perpefsi,ante propugnacula amp;nbsp;muros fæpe trucidati,pofticmo iniuria fulgurô,imbrium,tempeftatis,hyeme,quç omnium bellorû terra acma ri quies eft,hinc auerti non potuerunt,tanta auiditas fupplicq expetendi,tanta fanguinis noftri hauriendi eft fîtis,nec omnino iniuria, nos quoq; illorû cruO' remfudimus, 6Cadhucfunderemuslibcnter,fi per fortunamliceret. Veiùm quando Deo immortalialiter uifum eft,ô^ulu'mam necefsitatem effugereno poftumus,
-ocr page 263-DebeUoiKhodioXib.iî. îô9?
^poffumûSjCructatws Svcontumelias quæhoftis fpcrâtdum bbcH dum potert-tes noftri lümuSjhonefta üclin'j morte inter arma, inter iiexiUa S. Crucis euadä musjhocpaâo æterna gloria quaé pro Republica cadentibus inter fupcros ÔC mortalcs parata en:,perpetuô perhueremus,quam üirtuti ôô nomini tuo rtobi-lifsimo,MagneMagifter,inuidereCoSnonconuenit,qüi multorum annôrünl pacis commodo atm frucluufi,tum l(beralitate etiam facto fan^^b militarisOr diniSjCxtremumnunc belli onus ferre accufant.Quæ uerba excipiens quidam Graecanobilitateatcçprudentia infignisUir,magno filentio gentis fuæ etiani multorum Latinorum affenlu hune in mOdum lentèntiam deditionis perotà-uicQuiod dolor ôôdefperatio facundoshomine§ facere pofsintmagisquàm prudenteSjCÙmfæpe alias tumhocdiecognofcerepotuiuisfacri Equités,nun quam enim prudens à modeftialabitur ad maledicentiam,non commifeet ue-rafalfis,noncupitcædemciuium,nonfuadetfurorem,nôiihôttâturaddemen tiam. Sed ita profedo multis ingenitum eft, cum ipfi nee prudentia nec eonfi-lio malis fuis explicatefe pofsint,caeteros in eandé pernitiem ptotrahéré, adeô fcmpcr noxiæ amp;nbsp;auidæ fuerunt focietatis calami tas SC malitia. V érùm fi tu Ma gneMagifter,mihi quoeç dicendi poteftatem facias,homini inter fùos het^ pd tentia necç autoritäre ultimo,quod cùm ptæfens calamit3S,tum ipfa etiàm ne-cefsitas impetrare âbs te debeudilTeram qurc acuti iftius otatoris plura atqgt; ma gnificauerba,2lt;reiagendaecaufaconquifita,nô folum refellât,fed eiiam men tem tuam ad id quodutile,honeftuacneceflarium eft, motis inde odio, metU, turbatione,difndentia erigcrc pofsint.N.nofter quem non folùm uehemêtem oratorem elfe,fed interdum etiam trucem fimus omnes, quum tarnen ingenio fitmitis,atc^adeômitis,utncminéexhis quoS appellat Barbaros,inlanos,im-manilsimos,quorum deteftatur perfidiam, acculat ctudelitatem, quos fine lége,line penfo,finc ratione uiuete exclamaqnédû oCCidere, fed ne modicè qui-demuuinerareuoluerit.Etnunc tempore indutiarum, dum fagittarum imbef pluuia globorum celfatferreorum,ignis, lapidum, ptodienS de cauea fua miros excitât tumultusromnia commiieet tragœdqs,Slt; qUantO in difetimine uer fctiir ignarus,mortem quam hadenus fadiis fehortere manifeftaüit, nunc di-di8inuoCat,nekidibria8lt;côtumeliashoftium,inquit,ferrecogâtur,fuperbia h3eceft,non fortitudo autChriftiana humilitas. Verùm ifta necminatut neep parathoftis,nequaquam tamperfidus auterudelis quàm ipfe uideti uult,rcfii catisc3edibusCayri,EuboÈ3e,Metonis, ConftantinopoliSjUrbium uel ui uel ingenio militari expugnatarumt non obfidentis nbsp;nbsp;obfefsiconuentioneper-
milfaruminfidem uiaorisiqui quia pcpetcilTe nobis uult,committerecur pe-reatis non patitür, Sedunde haeenoua dementia*:’ Inufitata erga populum Rhodium pietas^ Ego return arcanarumtYtanninort fumconfcius,nec un-quam alieni beneficq rationem inquifiui,cüm opus eft acetperé gaUdeo, V^e-rùm quidipfeintedubiafentiarrt,minimèdiffîtebor.Vult(exiftimo)Rhodic{i oppugnatione SC uitftoria cæteris gentibüs quibus imminet uim fua m often-dere SC gratiam,ne,femper fæuiendo aut folitudincm earn facere,quibus impe ratutus aduenit,âut animis mortâlium petpetuô à fe alienis cum omnibus ferro ÔôflammacertarecogâturtqUibusmalisrton tam hoftium quàm kiorümia duramfecit.Hancob caufam (ùtteor)uitâmnobis,amp; opestelinquit,nedum ipfe eas ui aüferre, ôi nosinfanO bello rctinere Uéîimus, ambo in maximam tuamusperniticm,uiâoriprôpétàm luduofam qüàmüido,pra:terea fiom-neshic trucidât,licebit tune quidém nemirte uiuô nie tefiftente per cæfotû ca-daueraRhodum ruinis patentem ingtedi.Sedclaufa éft Lerus,ferataPetreiaj munira Arangia,Lyndus fitu inexpugnâbilis,hic tela,hic enfes,arma, uiros elfe credit,ÔC nouus belli herum apparetdefudanduslabor t nifi makt üeftram mm ) miktiant
-ocr page 264-1008 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacôbi Fontàni
miKtiam fatalem im p crq fui peftèm,fn fuos grafTarûquaeloca fine C2çde,f3fl^* ne ( ut par eft) habebit,fi te Magne Magtfter,fi uos Equités,amp; nos mifcrosî'’j columeshinccumleuifuppelledili dimittanHçchumana'cÔfîhanifiilIuniâ“ gratiam ÔC miferationem noftri commouerunt,tum dubio procul numineäS* tur,Slt; occulta erga nos Dci ac Domini noftri Chrifti lefu crucifixi pia clemt^' tia.Cui uos fi fani eftis,fi uiri religiofi',fi uirtutis hominum uere ChriftianorU^ memoreSjôbicem Opponerenon conuenit,amp;ueftra ruina banc miferabilépy bem extinguerc.Qtiç femeftri obfidione ifta,uix quod iatis ad naturale deft“® rium corporum cfletquieti dare potuit,pro uobis inacie ftans, pro ueftrâgb' ria uitftoriacp uulnera amp;nbsp;mortem ferens^ Cuius ft'deli opera amp;nbsp;diligentiadoifl* föriscß adiuti eftis : fiueTurcam inuaderetis terra MytiIcne,Naupado,M£W; nCjPatriSjtotacß Peloponnefo,fiueeundeni tiirbaretis pofleftione maris loPO Oe Aegei. Qua ex re uel cœco apparet, quam fit iniurium ÔC à ueritate aliö^ obqcere nobis quod pacis frudus métiehteSjbelli onera recufamus, imó bt“quot; niin^ recufauimus.Nuncautem etfi maxime gcrere uelimus, non poflumüS robore iuuehtutis óccifo paucis reliquijs quæ Srpcrftjntnon tantum corpo'^ uulneribuSjmorbOjUigiliiSjlaboreirreqtiietOjfedetiamanimofradiSjduninO fti fecunda, aduerfa nobis omniafunt,Tum maxima, cademc^ optimapa^^^ arnearum machinarö continuo ufuruptaicuiusfihodic integra extaret,null''’ üfus,nulla utilitas efte poteft,inopia tormentartj pulueris,qua non modob^® rathaccciuitaSjfed etiam Lerus,Lyndus,Halic3rnaflus,Ärangia. Nunqw^ fecretorö cuiufpiam aut cupidus,aut diligens cxplorator,muTto minus milif? ueftræ,tarnen hæc ita efte difsimulare no potes MagneMagifter, qui illintp^' lam militem fccretó machinalem puluerem importarehucfecifti,quo tuap^' dentia,fexmenfes externü fuftinuifti hoftem,œ onius atc^ alterius dotnd»^ proditorisfcfelliftiimpietatem.Sedfinolibenterhçcomnia,defero ueritate*”’ relinquo multitudinem,uenio amp;nbsp;loquor ad pancom gratiam amp;nbsp;fingo armo*“ öóantmorunobiseftefan's. Sedhocrogo,his'neadcuftodiâ,anpcrditione^ utendôfu3deant’:'Adutramc]^fi'erinequit,nômagisquâmferuû eflèSClibe*”' Ad perditionêC Dementia hæceft,amp;ruecors fupenjiaexoia Deo atc^hom'”*' bus. Adeuftodiâ ergoCfed quomodo euftodiemus urbêfnô dico quod res dv iam amiftam,atcß ab bofte occupatâ,in qua il Ie regnum poftidet, diruitmu*”^ Uerlarimafurfum,fupremadcorfumf Sedmeenibus nudatâtmani ruina adW tionem Hiipanam patente,qualis mtiro Italico no impendet modo, fed ade« jam,atcç infertur. (^o pado feruabimus infoelixiftud oppidum ad Hatione” N3rbonenfem,Britannic3,Âuernam,amp;turrimD.NicoIailacerûç’ Quodetu tarn laceru,fi tarn egenu omniS rerum bellicaru non effet, fed integrû ÔCartius» Ô!^commeatuinftrudifsimu,cogenteficnecefsitate,fu3denteprudenü3,re!i«' quere deberetis,quandô omnis ulterior pugnâdi facultas uobis ablata non uidetiSjUtleuiimónullo negotio, bonis ex nou3,quam fupra monte”' Pbileremum extruxit arce, tantum duobus miliaribusbinc diftantc,onin^”’j. commeatum uobis intercmere poteft,amp; infula SC maritpræterea omnem ace^ fum amp;nbsp;exitum probibere.Profedô uidetis uiri armis amp;nbsp;prudêtia infignes,c«*’ dabæcdiumeliuspr3cuidiftis,quàmego armorum Sdbellandi prorfusrud^j tantum mercibus uenundandis,Ô!f alendæfaibiliæ affiietus.Sinite me ergo®*' cereuerum. Exceftereomnes aditis, arisc^ relidis,Dij,quibus imperiumno*: fteterat. Aduerfus uim boftium,nulla ars,aut euftodia humana reliqua eft.fc'^' pedarcautem exercitus angelicos, diuinas çccelo acies, aliaid genus nnf”' cula:eft meo iudicio iratum Deum quanquâ in ipfa ira adbuc miferante mag'^ acmagisirritare.Confulamusergo deftitutiomni bumanoauxilio,faluti”®' Orte,noli terogo MagneMagifter per bas lacbrymas^per innatâ nobilitatitn^
-ocr page 265-DebeUoKhodio,Lib.lL 1009
^niétatemjïftam mifcratri urbem diveptionibus hoftium cxponere/cncs me-diamæfatcg’iadio,uxoresSgt;Cfiltas tioftras{lupro,pueros noftrosinfatnijabo-minandæc^ V enenRarbarorarrijtum infanisætevnisqî erronbus impïj ècùim lentüsimidogmatis Mahumetei. Vtinâuidiffetis Equités, qutbus lachrymisj quanto gemitu,mocfta familia,ô^ plorantes circum mattes puen,ncs hue dimi ferine,quibus precibus fint profequuti. Veilem fciretis'quali animo, quantaej cum fpe incolumitatem fuam à ueftta dementia cxpcólant.Potuiffef næc ora-Ho uel lapidem commoucre,uerùm Ma giftet,cui nobilis ille amp;nbsp;ingentiqt fpiti tus,quàm præfens fortuna poftulatet in uultu apparebat, fingulos ad uigijias, cum fermo in multam nodem protradus effet ireiubens, nihil aliud relpödit, quam cogitatutQ iede cömuni falute. Et fequenteluce petado faero uitbs tei mtlitatis perttos,nominatim, Preianu,Gabrielern Tadinum,quemfuptàMar-tinirtgUmappellauimusde ftatu Öc falute utbis diligêtius percundaticœpit, omnium concors fententia fuit,urbem in quam hofti öd fronte,öd utrpqg latere expeditus ingreffus effet,amplius nulla arte teneri poffc. Ptolata hae trifti füo* rum fententia,poftlongä fandioris cöfiltj,tandem omnium Equiiûôd ciuium, in quo diuini achumani iuris petitifsimi uiri fuere,difputationë, ütrum'ne de-fpohdere uitä,öd tuere in pernitiem Saguntinä,2id fatum Abydenor2,an fcruagt; retotmiferabiliShominûcorpora,figna,tabulas,æra,monumêtaorthodoxiac præftaret':'Magifterunanimiomnium fuffragioödinftigationededitionemfa ciendampronunciauit.Dumhçcdifccptarentur,quatriduanapaxfuit,timoris tarne öd periculorûplena.ViolauithancFornouus iniuffuducum.Indignatus enim homo nobilifsimi öd Gallici fanguinis Barbaros urbem äudientius infpe dare,tormentarios globos in confertä multitudine excufsit. Venit ad hæc per idem tempus ex iniula Creta, naue Hieronymi Carmanioli iuffit, aftuc$, qui uclcautifsimos fefellit, öd opera F. Ludouici Andugi à Morfiaoppido regni Caftellæ,Equitisfplendorenatali3,ôdanimi,corporislt;j bonis otnatifsimijAV phonfus Hifpanusjfummus triremium noftraru nauarchus, uir ad omnia marts ö^ armorumpericulafummèaudax öd impiger,intulitcç in Rhodum ùina Ôd in confulto fenato Veneto centum Uoluntarios Latinos milites,nullum Cre tenfem.Turcæ,ôd fradione fœdcrû, öd quôd nauim recepetamus, quàm mulgt; to milite,öd ipfi Ödnos refertam credideramus meritô commo(i,ueru in rabiem öd furorem,finefignis, fine ducum imperio, per difiedi ftratic^ mûri ruinas, in. urbem ad tabulatum ufcp uice quarti mûri oppofitûincurrerunt. Magnus Ma giftet,dtmiffb confilio ôd fenatu procerum antefignanorum, ad tumultum ac-currit Pugnatum aliquandiuhinc inde eft acri animorum contentione,Magi-fterdquodquoties rem quifpiamimpigrèfortitcrtj gefsiffètjtotaoppugnatio,« nefecit ) ingenti eo die præmio remunerauit uirtutem. Dalmatæ cuiufdam fa-miliaris D.MariniReftij,ciuis Ragufini, quem infana plebs cum more humant ingentj multa nofeendi cupido de difpofitis infidtis,K ftiftoffb ad cremâdos hoftcspuîuereinquireret, quaff proditionis conuidum,non expcdatoiuffù Magiftti,in carceres coniecieParum à ui,tumultu(ç populari iniuriam accepit coquus Antiftitis pha ni Coloffènffs,non tamétam immcrito,quàm innocen-ter.Siquidem odauo CalendasOdobres,dum omnis Ordo ôdætas circa ma niapropugnaret,magnanimusipfemilesinfaftigium Phâni feandendo irrU-piqinde bellantium utrincp caedes ôd uulnera fécurè,minime tamé Ociolè P£Olt; fpcxit. Nam hoftibus à quibus tiecÇ uideri, neep audiri poterat, procul irt aèrequot; minabatur,dcfenîbribus agitationeuexilli ibi repcrti(utUidebâtur) aniniUm addens.Et primum ab hominibus religiofis diuus loanneS æftimabâtur, irtdc cognitus homo uocaturfuftifer,uerbero,facrilega,proditor,fautorhôftiû,qui cis è fpccula fignum faceret^Et quanquâ ctcbtô mini nunctj ad defeenfionem mm 4 ilium
-ocr page 266-lo’o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacöbi Fonrani
/Hum hortarctiifjnihilominus perfonam fuam cgit,doneeiaculfs 0^ funda cxcufsiSjinipetitus defccndiflet. Ibi moxturba puerorum ödmuhWquot;^ circiitnfufuSjrapi tur,cæditur,muldatiir mifer : unus barba cuellebat, alius palmauit faciem,tertius conculcauit uentrem, quartus iugiilo enfem uif.Äccurri,fit hominc ereptutn èfati faucibusin publica uincula conieci.H’ pozna non eötenta muliebris commotio opera puerorum carceres cflFregic*^ collo grandi fune nautico inicAo f quem manibus puerorum fors obtulo’'' miferrimum inter uerborum ludibria S)C contumelias ad crucem protraxcfunt* Pars iacril^um, pars proditorcm,mult{ recutitum appellabantmonnullito'’' ftanriùs aflwebant Turcam efle,ö^ miflum exploratorem. Pericrat infoeü^^* nibus furientium,nifi commodum renunciatum amp;afîèrtum fuifletab Anfl*“' tetemplijCiïèculinariumfuumjnatuminGalliaad Foflàs Marianas, necT^' caicac,nec Græcælinguæ peritum.Simili iniuriofo fpeAaculo,fiib($ ipfiw^“^' ditionis noftrae tempus,8t: poftuiolatas indutiaSjMagifter gladiatorumTy^' cenfium crudelis,fanguinarius bellator,corpore uafto ÔC rudi, quod cóueni^ tes fequebantur mores, côtcmptushominum,fupcrbacaurcs, cÔtumeliofad*' Aa,libidines nouæjinhumana crudelitas,affecit tres Chriftianos,quos Barba* ri incautos extra urbem in hoftilem campum lupis ferreis protraxerunt.Nî^ manus illis auresr^ abfcindebat, poftca uulncre inhonefto nares truncauit,^ in urbem remifît cum huiufmodi iiteris.Nullâ falutem Magne Magifter. Qr ego ante tres,quatuor'ucad ftimmum dies his manibus minutim côfcindai’^ 8C milites mci populo tuo nulla habita côfidcrattoneaetatis, fexus, ordinis,ƒ•» fcrro,flamma milerabilem animam eripient, utinfîgniexcmplo pofteritatÜ^' notefcatiuflitia Torcarum 8d Chriftianorum perfidia. Quos uiolatis indutij* externa auxilia recipere,8lt;:improuifosmilites trucidarenon pudet,quorûrtt' mo ( credas ) amifit inultam animam. Magifter minaci epiftola perleAa fubrP denstne modis omnibus (inquitj oppugnati non efîèmus,etiam minæ,amp;cûiï uitia addira funt.Verùm magis turbati iunt animo, Robertas Perufînus,Fr2' ter Raymundus Marchetus,dcquo fuprà primo libro dixi, di Frater Rayman dusLupusàPacis Equesulterion'sHiipaniae ingenioacri,ÖC fummoiudid^ Oratores in caftris hoftium,quos Achimetus incandens ira ob fœdus uioIaW 8Cnauim uixmediocrem reccptam,proculdubio omni tormentor5,8Ccruci»-tus genere aff'eciflct,nifî in o|wido noftro egiftent obfides. Verùm cum NitO' lausV ergotusjôt: Georgius Sangriticus ciucs Rhodq,urbis tradendæformU' lamattuliflêr, repcnte’lenitaeftomnis efFeratorumhoftiumexaQjeratarabifS-TyrannuscinAus ingenri exerdtu amp;nbsp;proximiore cohorte prætoria,qi«’^ pompam SCterrorcm auro, armisœ pracfulgcbat,fingulas pacis acdcditiotiiS leges teftibusDeo 8cMahumetefœdcrûinlpeAoribus,conccptis uerbispfO* nunciauit. Conuenij inter cætera capita; Diuorum tcmpla inuiolata mantft» pueros nÔ auellendos è parcntûfamilia,neminê cogi deberc,utMahumcnno men darct,manfuris quinquennale tributorum immunitatê conccdi.Abituris dari naucs,8C cômeatum uft^ in Cretam,tormentorû bcllicorû quantum ïibe* rct tolli poflè,dicm deferendæ urbis a rbitrtj Chriftianorum efle.Quæ perfidus Tyrannus Deorumachominumiuxtàcôtemptorutferuaret, tantum abfuit. Ut die natalis Chrifti,antequam quifquam fugam adornaflet, porta Cofquini} propugnaculiui effra Aa urbiinfefta figna inculerit. Et facra omnia propha* nans,primarium phanum numini tutelari facrum in aedemMahumetis court tit.Euulfis èfedibus fuis fta tuis,SCbeatorûimaginibus abrafîs,fcpulchra Ma-giftrorum,8C quicquid fculptô ieriptumej Magiftratus cauia erat, dirui aecô* planari iufsit.OrnataeximièfacraBafilica fuit,amp;copia uicini marmorisamp;in' i^entjs artiftcum.Nec dirueremodo ipfa fimulachra acfepulchra euertere fatis babui^
-ocr page 267-DebclloRhodiOjLibJI. ion
habuit, fed lapides quocç ne integri cumularêt ruinas,ftangi iufsit.Et pofteaS^
1 nonvamirafatiataquàm irx exercendæ materia deerat,templum omnicom-( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofna effigie ôôfimulacro uacâs ingreflus,ueneratus eft Mabumetem, qui fe-
,, cundum iUud fummum Ôô ïeternum necç mutabile neqj intcrituvû numen,fele
dus maximuscç in cœlo effe àBarbariscredit.Poftca hi qui fpteüs patriæ lel; •
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gionibusMahumeti nomina dederût,gens ad rapinamà immanitatemprn-
(. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na,lud3cishaudabfimihs(nanigcnitahaeircumcidereinftituuniur,ut diucrfi-
) täte nofcantut) iranfgrefsiin moremTurcarum idem ufurpant,nec quicquam , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priusinbuuntur quàm contcmnere Chriftum, exuere patriam, parentes, libe*
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïoSjfratrçsuiliahabere, paCsim totaurbe temp’«aconfpurcareincœperunf,ra-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcre qux oculis ac manibus obuia eftèntjmiferorum hominû farcinas ad pov-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn dcportatas ut nauibus imponerentur,diripueiûc. Sacrum xenodochiuin
, omniornatucultucç ÔCiuppeUediïeargcntca plane maximi ualoris fpoliarut» , nullum tbrmentum nauibus imponi patiebantur,triremibus tamêfua reman* feruntmagiscafuquàmillorumuelfideuelgratia. Chriftianis cxfisfuftvbus £lt;colaphisùiceiumentorumadferendumonusutebantut. ludæosuel quagt; dragintaannosretrô renatos adMofemredirecôpellehani:uernas,feruos tin dos aqualuftralijMahumetifacrafacerc. Chrifti crucifixi ftatuaslutocenoep confpetfas per ftrata ciecerunf.Chriftianis tollere uoientibus,ftatim fuftuariû paratû eratdnforo autloco publico nemo expers iniuriæaut contumeliæ effe poterauNecisquidemquiimperatampecuniam exoluebat. Nam ego cum unofolatoGallicoÔCaliquotMarcellisVenetis àpluribus Barbarisuexatio* nemmeamredemi{rem,necç poffem omnium auaritiam inopia nummorû exgt; plere,mifer adnecem ufeu uapulaui.MagnusMagifter confilio hue iuffu Acht meti affumptahumili uefte,qualis fupphci,uicto,ÔL uldoris maieftatem uene* raturo conueniebat,foris incaftrahoftiumad praetorium tyranniiuiqpaucis comitibus exillo infœlici ordincEquitum.Qui cum die ac nodu femeftri op-pugnatîonc ultima aufipafsi’que çftent,ôC iam poft uniuerfa unæ uidorix amiflà atcç defperata fubfidia,affedi continuis uigilfis,longo diuturnoep mot bo,C3ede,opereirrcquieto exhaufti uiribus,armalubftinercncquivent,neccfsi tatibus humanis magis quàm uiin ignominiofam fuperbifsimotumhoftium poteftatemdeuenerunt. Magiftcrcum àfummaluceinmaximam ufquediet partem impotusimpranfuslt;$ fub denfifsima etiam pluuia ÔC grandinum turbine diu ante prætorium expedaffet,tandem latoclauo àBarbaris indutus, adconfpedum tyranni indudus eft. Ambo alter alterius intuitu ÔC admira-tionemutua attonltus,inuicem fefepaulifper contempla« funt. Turn ialu-tatusprimumàMagiftrOjÔCmanum fuam paffus oCculari,fic loquutvis per-hibetur.Etfi meritô iure'que optimo deditionisleges quas præfcripfi irritas fa* cere pofsim feeleftifsimis tuis Cruciferis,ac populoRhodio,tibi'que in primis hofti tam infenfo,à cuius mérita pœna iuilifsimum uidorem nec fides,nec facramentum fledere debereqdecreui tarnen in fontemamp;i nouifsima exempla ptomeritum,non tantum pius effe ôC clemens^fedetiam liberaliCsimus rcui fl grauifsimos uitxanteadæ errores bene agendo emendareuelit,honeftifsi-mos ordines,fummos magiftratus,fupremaimperiainbello,inexercitu,in to« ga,inpacepolliceor. HcecnetecufeSjSdpraefensfortunajibi fuadet,8lt;Chrigt; ftiani quorum caufam meliore inctxpto quàm exitu aduerfus me tuend am cœ pifti,hanctalionemmerentur. Quidenimprohibetquinà tuis omnibusde* fertus5lt;proditus,uidus,in perpetuamfidem 5lt; ultrooblatam gratiam,po-tentifsimi ÔCbenigni uidoris Uemas'^ AdhæcLiladamus ’.Maxime clcmen-tifsimeImperator,inquiqoblatam conditionem egopraetantis ducibus tuis «ninimèmereor-.fors aùtem ôC mérita de te mea baud talia funt,ut refutare mm 5 ülaoi
-ocr page 268-loii ‘ lacobi Fontani
illam «elaufimuel debeâm. Libéré ramen dicam {nterarmaui(flr/n'a,uj^'’^ anteuidorcm,cuius fummam clementiam nunquamdefperauf, cuius Wfquot; haudfum ucritus,malö autftacim amiflbimpcrio priuatam 0^ infcliccmb^i’ uiram amittcrc,autiemperin gloriam earn uiuerc, quam i mets transfugjip^ tius quam uidus appellari. Vinci enim fortuitum eft, 8C à tanto uidoreeb^quot;* ipft uido non prorfus pudendum: fed iuos defcrcre amp;nbsp;militiam mutarC uias per fidiac plenum duco.Solymanus admiratus cani principis in ficultateanimum modeftiam, iufsitdimiffiim àcolloquio cum fumnia fid, 6^ fatellitio T urcaico in urbem reduci ad aiiguftalc.SinguIf ctiam ËquiffS^I'® Magnum Magiftrumfuum comitatifuerant,ucftecoccineadônaCilunr.N^ hocofficio fads fefecifteSolymanus prüden tiæ QC fortitudtni Magni credidit.Dieergo quadâ improuifo urbem ingreftus, falutato Mahumetv? gnum Magiftrum reculis fuis componendis inten turn inuifit. Hie cum ftw j.' mitterein genua,amp; uidoris maieftatem adorare uellet, illenullo modoidp^ fus eft.lmomotispauliiperà fronte manu dextera infulisimperialibus reuerentiæ genus Turcarum reges Deo tantum, amp;nbsp;Mahumetiexhiberc Magnum Magiftrum Babba,hoceft,patrem amantiisimumamp;reuerentfib*' muin appellauit.Et infra feripta alter alteri per interprecemloquutas Magnus Magiftcrmodeftia,prudertt!a,magnanimitate,nonminusinemn5''’ urbecapta,qarmatus inacieeffèfolebatadmirabilis,ficexorfuscft. Siqu^”'’ audacia mihi fuit,tanta fortuna rerumcç profperarSaccefsioftnftêt,uidofP®' tius in bac urbe quàm uidus eflèm .Verum pofteaquâ claram Rhodumcu^' tere fata uoluerunqlaetor te mihi forte potifsimum datum efle, à quo uima^*-*' perem amp;nbsp;gratiâ:tibi quoqg inter alia multa egregia noninultimislaudumfi*? eftjUicifle Rhodum ôf pepercifte, adiecifti hoc modo potentiac tuæ demuid^ famam,quac neep fummis mortalium fpernenda eft:nam per hancfôlam lesDeo æftimamur.SeruabisigiturnihildubitopacisIeges,quasdarcclcni^^ tia tibi fuafit,mihi accipere necefsitas. Aeternum nunc exenwlar clemcntid^®^ uirtutisTurcicç cro,magis quâm fiftatim deditionem fecifl^.Pertinacia'”® domea,gloriaamp;pietas tua perorbem terrarum inclaruitAdhacc,MihiinQ^'^ Tyrannas,etiam magna lætitia eft,quod te Deus monuerit,utaliquandop’^^ quàm bellum malles, atep hoc utinâ tibi à principio placuiftet: profedôâli^p’' ma potentifsimac^ maieliate mea ad hoc tempus plura bona accepiflês,quâgt;d mala perpeflus cs.Quæ quod nullo odio tibi intulerim,fed fola dominanà!*!' bidine,uel hinc colligere potes, quod te tuoscj inuiolatis corporibus,inwlt;^‘ fortunis hincdimittam.Haud enim bellum gero utdtuitias, ut opes côp^f^ fed ad gloriam,famam,immortalitatem,protelationêimperqtendo.
regis fangufneregum orti proprium,rapercatt^ inuadere aliéna, non auaricia,fedglorioià cupidinedominandi,cui quumobftat uicinus,armis^i uieum tollere fan's habeo.Verùm tyrannus fîda omnia loquebaturjÖdlo^S' aliterquàm animo agitabat.Priufquam enimhuncamicum fermonemm,^®', tatus eftètjducibus delegauerat,ut maximam onerariam nauim trirem esej^ Iitiæ,amp; in eis Magiftrum cum equitum cœtu Conftantinopolim ueberent “ iusrei non modo occultus inter duces rumor, fed etiam inter milites pub*'^ uoxerat.Qiiam ubi per.cepitLiladamus,cum proccribusTurcafSegit,u^J’^ peratorernfuumfideifàcramentilt;^admonerent.Intere3ipfc(ubnodem Ed* ftianæ circuncifionis enauigauit,urbem fuam infœliciisimam perfîdo Tyr^n relinquens:cui quantum uno ab ^educuruatis more patrio, anfrorfump^' plitib.equo infidentê indicate poflum,nee autoritas,necdignitasformedec' ftatura eftreda,oculisnigris paululumqj truciorib.cæterùm uultugratiofo^ fubfufco.Anteâbulabant pedites fagittarq,ore,circa fuprema labra efferö.pi'*’ intori*^
-ocr page 269-De bcUo Rhodio ,Lib,l 11. nbsp;nbsp;loi j
intottis,quos Miftacas appellant. A' tcrgo fcquebantur cquis infidentes moV les pueri miniftiilibidinum, forma tarnen non fans uenulta, amp;nbsp;incompto ni-capillitioad humeros promilTo. SiniftrnmTyrann!latus obequitabat (( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Farrans ptæfedus ripæ Eupnratis, qua minor Armenia Ciliciac coniungitur,
y ÔC ctiam ultra Amanum montem in Comagenæ finibus, quibus Mefopota-m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mia primaHifmaelisSophiprouindaàuetere Sultanorum ditione diftermi-
I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natur.AdduxeratiftenodcnatalisDominicixx.millia integrorummilitum,
il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui cum decem alqs millibus ripam memoratam aduerfus eruptioncs P erfarö
le nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnftodieruntjdumRhodus oppugnarctur.C^ae cum fæpe alias obfefla oppu
11 gnatarç SCfortifsimèdetenfatuerit,maioreuiuincentecaufam meliorem,utdi f xiinoratione meaad Adrianum v i. tandem anno à nato Chrifto XXin. fuff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prafefquimillcdmum,fubiuftoclypeo miferabiliteroccubuitChriftianiimpe
} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rii antiquapropugnatrix: ÔC ut inquit,eloquentifsimus uir F.Thomas Gui-
K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chardus.inoratione fuaproRbodiis,3erumnofaîGraîci3c protedio,peregri-
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mantium diuerforiumjuaufragorum portas, mifetorutn Afylumjanguidorurnr
1 Xcnodochium»
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEBELLORHODIO,
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBERTERTIVS.
1
gt; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OmpertumfcmperhabuiOpcrispræfcntismateriamuiresmeas
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excederÇjôd foeliciore ftylo pofteris tradendam elTe.V eiùm ut pa-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôdinurbeRomàbominumdodbfsimorum tbeatroineptus
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clfemjCoegitme primum obferuantia facrorurri 5C nobilifsimorû
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Equitum,coegevunt deinde mala meaniam baec pcôoti al tins in-
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hserentjquam ut eorundem nnlla à me mentio fiat. Difficile enudem eft filere,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum âmes SC doleas.Etmouebit forte abfo nus atcgincompontusbic plandus
i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meus talium animos,qui qua funt eruditione,bellum omnium maximum,ma
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xima cum eloquentia pofteris COmmendabunt. QtiodcummultiinGerma-
» . ' nia,ltalia,Hifpaniis,Galliis,2lt;inalmaurbc Roma pra’ftarepolTentjCumulà-1 tifsimèut(beramus,præftabitPauluslouius,artismedendi, literature cul-I ; tioris antiftcs,tûhiftoricusinprimis celeber ÔCuetus.DeusimmortaliS,quan-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta fide,quàm grauiiudicio, quo return ordine, quali proprictate uerborû, qua
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orationisfacilitate,defcribitille,aut ueriusantcoculos ponitomniu Regum,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principum,populorum,taminOriente,quaminOccidentea(fta,seftaq)':'atcß
I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utinamfacundis omnibus ingenijsplaceret, quod inftituerût doaifsimusbu
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manifsimustçlouius nofter, ÔCPetrus Alcyonius iuuenis, tngenio,eloquêtiaj
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;multiplie! return feientia ptæftantifsimus quod ptæclarifsima SC nunquam
peritutaingenij fui monimentateftantur,Atiftoteles ôdGalenus uctfi.Lega-tusMcdices de exilio,otatio elegantifsima de nece Cbrifti ad Quitites, fune-bris item laudatio defenfotSRhodi,qu3efortiiet fcilicet fcceruntaut dixerunt prudenter ali] quàm quç ipfi fentiant uulgô ttadere,ptofelt;ftô res humanç mc-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liusfehaberent.SedhicefttemporumpræfentiuftatuSjôCoptimamagis opta
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri quàm fieri poftunt.V etùm nePrologus fit prolixior fabula,T ettium hbturn
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aggtediot belliRhodij.Bellum enim potins quàm oppugnationem uocareli
buit,quando nô tantum circa urbis noftrac mœnia,fcd omnes arces Rhodi, ÔC
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliarum infnlarum,qu3eRhodiorùm funt,tctrà,mari(^ acriter pugnatum fit,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nattabobicigitutpaucismulta,qu3e toto innere ad almamuiqj utbem Equi- ,
tibus 8lt; populo Rhodio contigetunt,infularum,regionum, utbium,locôrum defetiptione exaôiori omiflà. rlancenimin appcdicemagis quàmlibto,turn hiftoria non topographia facere mihi,nec ocium,nec animus eft.
Expultl
-ocr page 270-1014 lacobi Fontani
. Expüin patriajaribus antiquis,afFcdi' humants omnibus incomodis/l^l^^ laceræhyberno tempore fmpofitijdecem dies afpero mari ôf tempcftuo%*^' uimust Appulit tandem ad ScythiamjCtetæ infu'æ uicum ÔCpromontofiö'”, xima nauis noftrâ,quæ in ipfo portu dum fub nodem anchoras iacerel,pf‘’?j impcgit,nauis caftellatâHieronymi Cârmanioli, quem ordoequeftns,^^® tempore diffîciliRhodo ruccurtiflet lureaureorum calcarium donauit,u£gt;i. pomeridianô uehemcntius flantein ipfius ftationis cautes ada fœdè pertjt unda maris Turca inclèmentior,cunda quac miferi homines fecum a abforbuit.Relmua clafsis alto SCignoto mari iadabatur.Ioannis Bouladi)*’^' uiSjpoftquamCortugoli claflcm euafiIïèt,uUdis per laxas compages incu tibus Férè fubmerfa fuit»Nihilo fecundiori Fortuna triremes,quçMagnuffl^ giftrum portabant in mari Carpatio ufæ funt.nam naufragium prope led Deo Opt.Max.rebus pratterfpem fuceurrenti, cum duodecim altjsk“*®' ribus Cretenfiüm nauigqs in portS Candiæ adæ funt.Ea eft hodie prima tenftüm eiuitas in piano fita, duodecimo forte ab antroMynois miliario,'^' rùm proximior montildæ,qui louis irtcunabüliSjAf poetarum carminibu^^' màtus apprimèeft.InhacVenetiiusdicunt amp;imperanr,utreliquis infulg urbibus.nam Creta Venetorum colonia eft.Magnus MagifterjOmi^'^^ dine ciuitatis obuiam procedente, lachrymanteqp, fumma cum ueneration^ DominicoTreuifano grauifsimo Qc Fapientifsimo confuleexceptus rat hune fenatus Venetus,dumRhodu3 obfidereturin Cretameum imperio S)C clalTc fexaginta triremium uiris armist^ cgregièinftrudarum,n’2'’ fit hic facer Equitum ordo ad inchoatam ufcp Quadragefimam, fumma cura 6C diligentia mœfta negotia fua componensjclaftem laceram refîcicfls^ uibus nautas imponens.nam flos horum bello perijt, inter quos fedulèirt^“' firiecf omnia quæ uis hoftium diruerat,rcficiendo enituerunt, Petrus quidatquot; faber nauticus Rhodienfis,6C Georgius quidam Ligur,claflè noftra,qU2W'' mentorumidibusRhodiacceptiSjtumnautarum negligentia circa urbisû^' fenfionem occi^atorum,6Cmulta unda maris lacera ruptat^ fuerat,utcirf reFeda,SCneceflario commeatu accepto,Februario exeunte à Creta infula fo*' uimusjiufluMagni Magiftri, 8C nobilifsimi Equitis Angli F. Gulielmi A**' ftonijUiriintegritateuitæjÔC facilitate morum excultifsimi:quem proccresârt' tefignanimaximac immouniuerfae clafsinauium caftellatarum pracfccerunt» quas uentus SC parum propitia aura, poftquam uela nautæ expandiflênt,®'' in confpcduinfulæ afpero mari hinc inde uagasretinuerût. Tandem poftb'* gam cum unda amp;nbsp;uentis conflidationem,ne^ ullam in infulam,nifi parum f’
• M niueo marmore fplendcntis,cceli(ç amoenifsimi defcenfionefada,fupcf3igt;’ Naxouino fuo nobili,in qua etiam hodie Bacchi uetuftifsimum tcmplum/^' nitur,Zacyntho,Chephalenia,Sphoradibus inftilis, ad altum pelagus in Adriaticumæftuans peruenimus. Magno Magiftro procul è confpediijö^^ tergo relidoîqui cum triremibus,quænunquam altum pelagus tranantjÔi'î’ uigijs minoris formae femper fecundum oram maritimam nauigauit, oitiô*quot;’ loco ad quem defcendiiret,cundorum lachrymis,ftudio,officio,SChumaniö' te,honorecç exceptus. In Corcyra uerô 8CGallipoli quantus fit ei publiceP'' uatim àMagiftratu,àpopularibus exhibitus honor, baud facile dixerim«bf“ cum omnium officioia obfequia,atqj præterea cÔmoditatem, Ôi commeaW’ recentis,frequcntiam,cætera mala,quacnaui^ntes patt neceflèeftfupcrareni) ingens morbus remiges,clafsiarios,facrosc5 Equités inuafit, cuius uisncqu^' quam tarne tam effera ta erat,quàm illius qui inuedos nauibus onera^s, S-’* fedos omnibus humanis incômodiSj’rqualorc,uomitu, fame, fiti graiiabaWf' Hac rerum incômoditatc,cibi potusqg defedu fadCi eft feminariô magnan«” / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argrituflinun')
-ocr page 271-DebellqRhodiOjLibJll. lou
, xgntudinumjquaepoftca inMeflàna duitateregni Stculi nobilifsimainora poiiPelorutn fita,modico interiedo freto, à regio Calabrix oppido dtftanti,
* cnafcentesfeuéóóatrociteromnesmoleftarunt’.plurimos quibusnec hoftes, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nccmavis tempeftates nocuerunqin aliud feculum retruferetmihi eüam ne ani
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mam morbiuis eriperet,magis diuina dementia quàm Humana res effecit. Et
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum infodices exules patria ÔC fedibus maiorum noftrorum expulfi, has cala-
0 mitâtes 8lt; mifcrias in terra ignota pateremur,pcnè cundis malis grauioi omgt; i' nibus eratmora MagniMagiftri,cumenim grauioranauigia tertio Idus Apri 1| les adSiciliam appuliflènt, neqj de fe nuncium mitteret, nee ueniret ille tertia ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut quartahebdomada pôft,mcritô omnes plurimum timere, ne cum triremi-
bus male ad bellum paratis in Afrorum poteftatemuenüTeqqui pyratteis naui
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gijs mare Siculum apprimè infcllum reddunf.quidam naufragium feciffe cre-
’ debant,aliUs daffèm luam peftilenti aliquo morbo infedam,non andere pro-' cedèreuaticinabatimomnia uario tumultu ftrepere, 0lt; ut in rebus triftibus ac ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubqs fieri foleqfuo quifqg metu pericula fibi fingebat.Tandem tneunte men
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feMaio,Rhodqs etiâMcnanæ inhabitatoribus omnibus lux pergrataaduengt;
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu Magni Magiftriortaeft.Gratior tarnen fuiffet dies lila mortaiibuSjlï princi'
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pem militiæRhodiæ triumphatoremin clalFe uidrice ÔC fpoliaholtium praefe
• rénti confpexiffent.lnlacero autem morbido nauigiOjUixlt;$ ut à prædatori-• bus toUerètur digno ubi uiderunt,nemo lachrymas continere potuit.Dici uix ' poteft,qualis gemitus,quantuscp ploratus circumfulxundic^ turbçfuentme-’ mofufpiria,ncmolachrymas^ponteubertimC^ profluentes reprimere potuit, ' nifi quem dolor mutum effecerat. Et ultra prdmifcuæ multitudinis optimi er^ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gaRhodios animi ifia Cigna,amplifsimus etiam honor Óó fauor Magifiro Rho
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diorum exhibitus eftàprimoribus regniSiculi,3vipCoProregcHedorePeni-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tagello comité mentis Leonis, Heroe natalibus,literis, uirtute prseclaritsimoï
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui obuius cumloanneEignano archiepifcopo MeirancnfiReuerendilsiiTio^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ödfratre fuoFabvitioPenitagellopriore Baruli,euminterulnashumanifsime
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxceptum 2lt; ofculatum fplendido comttatu multorum nobilium uirorü in ur-
beminduxit.Vencrat Fabritius hicMelTanam cum bis mille expeditis pediti-bus in agro dC exiuuentute rcOTiNeapolitani feledis,ut Rhodum fuamfuble
* uaret.Eftenimunus ex cqueftriordinefacrorüEquitum,idlt;^ fecit (olaanimi ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui magnititdine 2lt;pietatisaffed:u,nullo maiorum fuorumimperio coadus,
Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mandaté enim receperat tantum de commeatu 2lt; nauibuS parandis,qua in re
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligenterinduftriec]^ fehabuitcum collegafuoCarolololuualdopriorefangt;
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diSccphani,quinô{cmeltantùmRhodianorûanimosad fpcm fidemt^uen--
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turi auxilrj ercxit,litetis mifsis perF.loanemBreflblum EquitemItalicum : qui
cum p rælij naualis pcritia etiâliteras St hiftoriæ cognitionem côiunxit. Qtiin lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam nepotem charifsimûloannemlofuualdum,quiRhodi fortitcrdimican-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do occubuit,nauicula prçmifitexploratoria adobfefibs confolandos,focioF»
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Michaele peralto Equité Natiarro, cuius admiranda parandi falis petvarum
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ais,Slt;^ tormêtari) pulueris faciendi dexteritas,operum(^ ignotorum tnduftria
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhodijs in tempore difficillimo,magno Slt; neceffario ufui fuit. Saluci auicm
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elfe non potuit rebus fefsis nemine luccuriente. Ethisquiluccurrereuolue-
runqobftititfatum.Neculpamreqciamin Adrianum vi. Slt; Maximum Pon-
* tificemS^mortuum,autinuiuentemquempiam regem uelprincipem. Nam
* reges SC principes omnes,iam confiât Rhodo obfe(rçbeneuoluiffe,optafiè
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defenforibus uidoriam SC triumphum,quibusut potirêtur,Carolus (Quintus
' Imperator,inter homines OptMax.è regnis fuis Neapoli, Sicilia, militem, ar-
‘ ma,commeatumdecern milliumducatorumSC gratis SC liberetollere permi-fit.E' portubus fociorum,8C confoederatoru gentium inItalia,naues maximas ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onerarias
ioilt;s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobi Fontani
onci anas abducere. Adrianus etiam fummus Pontifex quanqu^m funjn”'^/ numariae inopia premeretur, 8^^ iani Icgatum cum ingenti pecunia in Vng’ nitfifletjUtregnum illud in fideatque officio Chriftianae reltgtonis contin^Y procurante nobilifsimo QC prudentifsimO Equité luliano à RodOlphis apy gnano CrucigerorUm Capuanorum,inauxilium urbis obfeflæ fexmilH^^y' catorum crogauinqUorum locO utinam fex triremes uel uacuas equeftrio'“*; ni concedere potuiflet ÔC uoluiflet.Nam arma,üiros,cômeatum, Si éacto'âi’^ lo neceflària inueniflethîc,Slt; iamfortêuidrixRhodus de bofte ftio triuroP j ret,immô hoftium fummum principem (credo ) in uiriculis corttinerct.QF , utfieregmaximèoptaftenondubitoFrancifcum Galliarum Regem,no'”’! neamp;reipfa Chriftianifsimum,qui uel fummis regni procenbüs fadumfi^ fa ti s probantibuSjSC re fub ipfum tempüs in Infubribus parum fœlicitergt'^ enam à CaefatCjSC focio populo confœderatiscç regibus uim expedâs,ftx”’' ues amp;nbsp;inter easTremoIiam à portufiio MafsilienfijUt bis Rbodo auxiliaf^'” Franci Hierofolymitani Équités foluere palfus eft/ Quos ubi Magnus W' fter Meflânærcpperiftèt fimul cum Equitibus Hifpants amp;nbsp;Italis auxiliariW feuero grauic^ concil{oindilt;fto,caufam publiée in cœtu omnium Equitu«’'''' cere,Si moram e:wurgareiufsit,fuit oratio omnium Ôédiferta ô^uera.Selt;l''O' bilifsimi Auerni Equitis F.Ioannis Lidferami longe omnium difertifsitna^^' pertifsima,adeôutlînguliueritatem manibus pedibusrç palparef ut bio dicitur) potuerant. MilTus fuerat àMagiftro Lidferamus bic tres menfes ante obfidioncm,cum ob alia négocia,tum utincrebreftente fam^O bin nosTurcaici,copias auxiliäres quantoocyùs poftetexpedirenScdnct)”' ipfe,necDaucenuillus amp;Ändugus,quorum fuprà fecimentioneminfooo”' do libre,quicquam profecere:imô nec Nicolaus Huftbnusfecretan'usMa^ Magiftrgôô quarta uicemiftus cum literis à Bartbolcmæo Politiano,niro OO' difsimo prudentifsimoqî feriptis F. Antonius Boyfius accenfus Equitum''’' lorum,uir rebus gerendis longé accommodatifsimus:qui cùm FabritioC^' (ftano optimo Si laudatifsimo Principi ob fidem,induftriam, diligentiam fuam femperfueritebarus,etiam obuirtutes fuas buicMagiftroacceptifdn’quot;,’ eft. Poftremô deniquecum totius rei noftræ fumma grauiter periclitarfinO' peretjCxrjt ut fuprà dixi F. Emericus Reaux ad tranfmarina auxilia accekr^H' da.Sed cum borum omnium nec diligentia nec induftria profuerit, in dutufi* atlt;« ineludabile fatum,cladem noftram fine cuiuftjuam offenfione reijt^ poirum,amp; merito (ut puto ) Si prudenter. An non fato potius quàm homin'’ nauticorum uel perfidiæuel ignorantiaîafcribam'ç’ quoanauis lanucnfism^’' ma,quamFaraam uocant,commeatu,armis,uirisrcfertifsima, tranquiHoin^” atque in ipfo oræ Ligufticæ portu Moneebo Herculi iâcro fœdè perieritC’En® Thomas NuportpriorAquilarius legionis Anglicæ deledammanutn fagquot;' tanorum BritannicorûSCauxiliumuiæignotum argenti pondus SCauriRhO' dum ferens,cum in uentum contrarium incidiflet, ui tempeftatis iterufflk'”' fulæ defertum quoddam promontorium repulfus, unda maris cüffl omnig^” tefuafubmerfus eft-Et ne in omni loco fortuna,utluno Troianis,Rhodiorui^ nauigationi non aduerfaretur, fratrem Antonium à S. Martino prioremf' terioris Hifpanix,fenem in armis à puero exercitatum,ÔC Homerico Nefto'* fimilimum in piraticam claftêm Afrorum iniecit,à quorum tormentafiofun* fàxorum icftibustarttamuim roftratanauisfuapaftà eft,utpené fluÆbusdÇ' preffà fuerit. Similcm etiam uim ab boftibus accepit nauis oneräria prions Caftellæ DidaciToIetani illuftrifsimi Ducis Albac fi'lq,digni profedotanw pâtre: nam præteregfegiascorporis dotes,animiquoquebonis, iufticia,prU' dencia, fortitudinc egregiè excultus eft. Cum ergo Meflanx facer Equitum
I
-ocr page 273-De bcllo KhodiOjLib.l II. 1017 ordofubfifteret,ÔCpeftisfuturæfufpiciohominû mentes iam prseoccupafiTeti netanto tnalomiferrimiRhodij exules poll tot tantasc^terumnasfuas conta-minarêtur,uifum eft patribus,locum,aera($ falubriorem inquirere. Indido igi turhanc ob rem facro magnoc^ concilio, omniû fuffragijs ager Neapolitanus amp;nbsp;amoenitate cœli 8é fertilitate glebç,rerum(^ omnium quibus uita fuftinetur copiaalijsprouineqs præftareiudicabatùr. Placuitigitureo curium dirigere. SedPuteolanicum poftldus Iulias clafsis noftra co perucnifTet,mandante ma giftratu Neopolitano,timoré contagiofie peftis,terra nos prohibucruni.In rut nisigiturBaiarum ^fpecubus circumuicinis aliquandiunos continuimus,ui tamtrahêtcs.MiflàèNeapoliScPuteolis alimoni3,quamdiftribuitinduftrius Eques NarbonenfisF.Ioannes Bonitacius, qui hottili obfidione tribunatum militarem amp;nbsp;diligetifsimè Sifapientifsimê gefsit. Verùm cum fufpicionê hanc uanam fuilCe côpertum efiet,laxior annona ab urbe ad nos redit, ôé honor Ma gno Magiftro à proceribus regni exhibcri cceptus. Carolus Lanoius rei mili-taris,2lt;regniiufte fapienterr^adminiftrati laude illuftris,munera cerealia ad Magnum Magiftrum mifit, poftea etiam in aede facra diuac Virgini ad fauces criptæNeapolitanæ eumhononficeexccpit,cindusipfefplendtdifsima öéno bilifsimacoronaprocerûregni,atc^cuftodibus corporis haftas prteacutas ge-ftantibus,quorûtunicisantè ôC retro,aquilæ imperiales intextæ étant .Verùm cumfulphureaPuteolorum grauiinfuetoc^ odorefuo multotum capita £lt;fa-nitatem læderet,Slt; aliæ multæ caufiîe recefium fuadcrent,nec habetec moeftus -Jenextegno eicdus,p3ttia extorris,quô Sé falubrius decentius confugeret, quàm ad factoCandamRomanamecclefiam,ut cius hmdifsimo tune AntiftC
)
1»
ti Adriano v i.cafusfuos exponerct,unanimifuorumdecreto petijiCnutatem ueterem,qu3einora eftmarisinferi,diftans aburbe Roma trigcfimo miliario. Eftc^ ibi à reuerêdifsimo Epifcopo Conquenfi Htfpano,fummi Pontificis no mine,mira amp;ingenti gratularioncexceptusradmonitus etiam,ut quàvu prima Pont.Max.inuilcrcqenm fasrimilitia no nift Oiriuin nomine è tamrabidisho ftium,2lt;perfidiçTurcaicæfaucibus etepta.Cupere Pancbfsimvtlcnem ödPon tificemanteuitæexitumdarefacratifsimo Só nobilifsimo Ördini eqnitum, Sé uago miferrimocç populo Rhodio,quietas Cedes,urbemép mâCuram.Magnus igicurMagifter non diu cunflatus,Romain profeótus eft,Cacræ militiç fummo imperio dclegato nobilifsimo Equiti F. Bernardino Arafchae preefedio mans, 8d olim arcis u.Petri in Caria, in qua contra uim 8é inCidias Barbarorum (dum Rhodtis obCideretur) cuflodienda ÔCprudcnter ÔCfortiter Cchabuit.QuomO' do autem Magnus Magiftcr quantoc^ cumfplendore Sé ornamento Romani adædes ipCasPontificis indudus fit,haudfatis eleganter explicate pofsim homo tenuisfacundi3e,inlibelloadhœc angufto. Procefferatobuiam,uel extra muros utbis Pontificis Maximi ea domeftica familia,induta pallqs rubtis, patres purpurati,quosfummafecundùmPontificem Maximum dignitas atque autoritas raro in publicum prodire finit: familiäres mifit honorarios, qui ante MagnumMagi(trumuedi,mulis coopertis,ftragulocpccineo ad terram dCr-minOjdominotû galeros geftabant.Hos fequebatur archiepifcoporG,Epifco-porum aliorumt^ prælatorumfandæRomanæ Ecclefix,2lt; uirortim quos aut infignis eruditio,aut uitx autoritas commendaret.magnus numerus lane ma-ieftaK,8d grauitate morum cofoicuus.lpfum autem MagnumMagifirum ein gebatutrincçpedeftreagmenrleluetiorumçuftodum cotporis Pontifier),am bulans pairumilitari,compofito($ adfonitum tYmpanorum,fifiulæcp Germa nicæ,manulonga haftilia geftans,quibus feroxilla natiohoftes fuos in prte-• Itjs confoderefolet.Adfuit etiam prætoria cohorsEquitum.ltem præfcdtus ur bis cum fâtelUtiofuOjôCuigilumminiftroruracp iufticite equeftris pedeftrisr^ ■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turma#
-ocr page 274-1018. De bcllo RhodiOjLib.l 11.
turma.Hac pompa comitatu^omhiumOrdinumamp;Magiftratuutrgt;^f^*’pjl mæ,dum per médias turbas hominu^ dmnis ætatis féxiis at^ ordiniSjq% fim ad fpedaculum è uicis,domibus(^ fefe effuderantjille ad Vaticanun’“ retur,moles HadrianijCademt^ diui Angelt arx honoris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu
manes frequentifsimosc^ bombos torrneiltarqs machinis exprefsit.?^ jj catiis in honoratiore parte ædiumjCum facrofandiantiftisj maximatn*’’ ï poteftatem adoratûfupplex de moteueniret.procefsit ei obuiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L
fibus Adrianus ƒ r.quanquamfenexamp;ægerSCfummus Pontifex. Qi’?'„i oftenditegregiè Adrianus diuinus homo, humanus Deus innatam cacterisuirtutibusàpuerohumilitatem. Equidem fihiftoriâm h'ceretinp^^ gyricum uertere,op tarem hîc mihi adAdriani laudes delcribendas ( nondico Ciceronis?quamaffêqui nullomodo pofEimus,fed
' Emilq à Pennabilorum Auguftiniani declamatoris diuini uerbifacundiis’ qui dum defenfores Rhodios uehementia orationis in prælium animar^^'P lapide idus exanimatus eft.Pcrfuafi enim mihi,fi iuftus Deus uicario Fï® ?x giores annostribuiffet,reftituturum fuifle in integrum (ut uerbo iurifcp”' i torum utar} facrum Hierofolymitanorû Equitum ordinem.Quod unicc^pP ilium procurabat popularis fuus,idemà militiæ Hierofolymitanæ . musEques F.Petrus dux.Spes tarnen cft,imófides certiflïmafada equcquot;'‘'. . dtni,qüôd omnia quæ Adrianusantediem uita ereptus omifit, ClemeiiS; Pontifex optimUs,laudatifsimus,uel fupra uota refarciet.Q_ui cum omngt;^ induftria,uigilantia,femper apud Leonem x. Pontifi'cem Maximum eiusg^j. manum fratrem,ôi^ Adrianum Vi.militiam Rhodiam protexerit,fouerit,ai’’P^ fi'cauerit,iam meritis fuis,amp;diuina prouidentia adiutriccorbis SCurbis •’’’P riumaff'equutus,eademomniftudioiuuat,fauoreprofequitur,benefi'd)Sâ^^ mulat.Gratias,priuilcgia,indultaRomanorumpontificûanteceflôrutnf’°'^ non folumnouo diplomate firmauitjuerumetiamfuafpontequàm loeup^^ fimèauxit.Quodut lemperfaciat, Â^interprincipes Chriftianos acerMs*^ inter fe odtjs dificnticntcs,îctcrnam pacem dementia,prudentiatj fiia comp natjlongam 6C fcdiccm uitam fandita ti fuae optemus. Philippo quoçp Liladamo de communi hofte Solymanno T urcarum tyranno, uidoriam taiquot; fœlicem,quàmolimde Gaurio Syriæ, Arabiæ atc^ Aegypti rege tulit/'^”’^ duas claflès in finu Ifsico caperet,unam fadam quidem,alteram f ere fabrica^ fie in Regem Lufîtantac principesocctdentis deftinatam.Quod cumfan*^ fimus amp;prudentifsimus Pontifex compertilsimumhabeat,necnôaliasinfl'J^ meras uirtutes, quibus Romæ inter Pontificatu fingularis Liladamüs nam praefedus à collegio patrum purpuratorum cultodiæ facrorumpen^^'^’' lium,quibus comitia includebantur,prudentifsimé mandatum fibimuniis?^ rens,facro ordinifidem fiCdiligentiam fuam approbauit. Cum collegis omo*' busmodeftè5Cfamiliariteruixit,neminifepræponens,omnesobfcruans,i’^‘ larum partium ftudiofustundcfacilè fummam laudem fine inuidia inuemt-^ meritofuo fummoPontifici faduseft charifsimus,quiineoornandoonia'’ ftudia fua,omnem opera m,curam,indMfi:riam, cogitationem, mentemdcn’^ omnem fixit,amp;locauit.Viterbium ecclefiafticçditionis,uel primariam urben' inhabitandam concefsit. Ad quem Magifter dum hæcfcriberem, utfibiü^'’^*' ro cunda præpararet,F. Carolum Pipam mifit præfedum agentiumin rtbu’
, nbsp;nbsp;fuis,uirum ingenio,morumcç{àcilitate,amp;indufiria animi adres ogt;
mnes gerendas longe aptifsimum.Quod cum fæpea-liàSjtumopfimèinobfidioneRhodia
perfpexi.
f I N I S.
ACT1Ö
-ocr page 275-1019
ACTIO MEMORA-
BlblS FRANCISC! AB SICCINGEN CVM TREVIRORVM OBSIDIONF, TVM EXITVS tiüfdemiBarptolcniæô Latomó Âriunen# fiautorè.
NOBILIBVS ATQ.VB AMPLlSSIMIS
ViRlS DOMIN! S, lOHANNl AB MEITZENHVSEN, fr£(ioftto,itc Ucobo ab Eitjj DfC4Hô hUioyM /dis Treuerenfis, Bitrptoie«
MituttAtomKi Arlunenßs S. D*
NTER totfcnptôrum geneia,çuibus Humana ùita indies ex-colitufjUiri amplifsimi,haud in p oftremo loco hoc quocç po-' nendGcft,perquodcùmresfg' egiètum iadagcftacç hoini-num«nemoratudigna,nonad‘piacftntisiariiv.m itcuUccgni tionem,ücrumetiam ada ternam pofteiitatis metnonsm lue-, ,, rarummonumentispropagantur Natnfiueadtichiscuiufdâ fines,hue contemplattonis ftudia fpecflauenmusinon pavum ftudluscxhac Qnoej parte diluceqquç Sgt;C ad rerum priidentiam (ingularem,cùm utilem tum iucundatn,Sd ad uttae conûlia moderandajcurfüsqj regendos fummopere con ferredinofeitur. Habent crtim ( lîefcio quomodO ) in alien! eucius iiidicio uini quandâatcp energiam exempla,utlibentius ca ferè uel fequantur uel omittanC homines,quçalicnis periculiS quafi teneantfpedata.lnhoc aût genere quatn-uisomnibus feculis non parum multi fempér elaborauerûqhi tarnen in primiâ bene meruijTe cenfendi funt,qui prçter compofite orationis ftylum,certifsimà ctiafidecunflaprafliterunt:qüodpotueruntcertèuelqinpritnis,qüiâutalio-rummonumentis diligentcrpcrucn:igatisfuaadornârunt,autipfiroiûgcfiaiû negotijs 3 teg euentis interfuerunt.Ëgo üerô cum in qfdem ftudqs iam diu uer-fatuseflem,quorS ratio hue maxime pertineretjomittere non potui,quinobla ta occafione,fi quid in illis profeci{rem,id nunc potiisimû uobis ac cæteris Tré uiris meis exhiberem. Iraq? cum egregiû atep cx multis perte metrtorâbile hici-nus,uuius hominis nee adeo magni duclu,qs tcmporibüs accidi(ret,tum uerô aduerCus earn urbem ac populu,in quo ab optimo magrttficentifsimoep prin* cipe,tum altjs multis egregijsuirisfartshortefta coditione fiudia meafouerert tur,exiftimaui haud temere me fad:urû,fi ca de re atcÇ fae'f ione,quantû poircnv pro ingeni] atq; induftriæ mear facultate ( quam modicam in me efleintelligo) uerè ac fideliter perferiberem : Qviod quidem eohbentius feci, quo certior rerum cognitio præfenrt mihiuna uobifcû in periculo fidelius cft fufFragata. NS quodadftylum pertincqalq potius iudicauerinuquanc^ carmine certèquapd defttiorationeageremalui,quodfie Ôl ingeniomagis cOnueniebat, iucürt* dius futurû dodrts ledoribus exiftimaré. Hanc itatÿ qualcmcunqj fedulitatis meæ operâ,in pvimis quidë reuerêdifsimo Archiprséfuli noftro rtuncupatatrti cuius fingulari prudétia hoc inftantis belli onus difeuflö eft: tum uobis quoc^ tan(^ringularibuspatronis,acditionishuiusTreuericæapicibus dicàtâ,lacto acbenignoanimoaccipitettumfimul pra:ftate,nehacc tam pulchraac laüdabi lia ftudiXqutb. immortalis uirtutis gloria p infinitâ pofteritatis memoria ^pa-gati gaudequel opêueftrâaliqUâdo uel patrocinia defideraftcuideant.Qtiod quidêfiJenferint doAi homincs,ÓÓ uirtuti fauebüqSC fimilibus literarümonu-mentis femper gratificariftudebunt^V alete exMuftco noftro. T reueris ptidie CalendasSeptembris,Anno h. d» XxiiL
tiri FRANgt;
-ocr page 276-loio De obfidione ’J'reuircrum
FRANCISC! AB SICCINGEN. CVM
TREY1ROR.VM OBSIDÏO, TVM EXlTyS ElVS« demjBafptoIcniæo Latomo Arlunenfi a II do re.
|
HVr4foj cdnimut proceret, focid“ td^beUo Agmina, Treuericos nequic^udin inueéld peragrof, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( fdxii Tentatos^ armis aditM, pulfatd^ HaeiiM,^ immiffbs diulim penetralibuf ignes: Hec non ultrices dextratjioßan^ fubdélum UxcidiOtZy magnis quaffàtof uiribuf arces. Tu niibi tdittdrum umdex cïttrijïiine rerum, Treuerici Rithardc gregii pd(kr^,pdterq;, Qjiem penes arbitrium M^ufe^ingenijq- potejltü Totius t)h manet^per quem confcendimus dltum Auddces Heiiconajiicrosq^ attingimuf dmnesî Annue,cr buncpldcido uulludignareldborem. Per te frdfid indnui,belliqi reprelfucruenti. Seditio e^,per te flagrantem effitgimus tram, Atroeesq;mittasboflis,penitMc^ tremendum Excidiiim,cr populos fuper euentura quietos Bella,uel immenfiim tandem exarfura perorbein, lam mihi tant uideor grafjantes cernere turmas trruere biliflis telis,exctndere muros, Sternere conuerfas aeiestmediasn^ per urbem, Perq; uiasq;,domûsq; uehi,pcr limtna diuümt Et in«/tû miferam populi dare fanguine flragcm, Nec non mcenfas diuûi^ conuellere fedcst Et raptos ffoliare deos^diuûmqi m'tnifiros Supplicia afficere horrendo.Gtuis dicere cladent^ Aut tantôt uerbis poßit comprendere lu/Husf tion magis extimuit crudeles fepe tyrannos Expertits,rubro quum decolor amne Mofetla, ' Crebra olim ueheret mißis cum fanguine lymphis Ridiouamo laniata cadauera firro. Quis fùrorê proceresfqu£ tanti audacia ccepti, ^Niirratio. PeTrfeelus,atq^nefas,uiolataq;fœdera rerum, Impia fraterna:annarein pr^liadextrosî SoUicitumqi mouere orbem,populosq^ quietos Kifcere inßndo excidiof Pins ille profvßi Quem iadatis,amorfratrum',quem talibus aufts fortiter,iy uano fceleri prtetexitii oref Qtudiuuat hunepofitismoderandwm legibus orbe Confiituilfei' pari terras quid fœdere iungif Quidpietas,quidiuraualeitt,ß crim'ine cr armis Itt quafcunq; ruit uiolenta licentia partes Lege carens,ducibusqi périt concordia primum L£fa fuisf Tantos pone impia pone fitrores Turba precortmoueat tuus hic te fflendor auiti Sanguinis,or ueterum qu£ tu montvmenta parentu Vertere fteua paras. En affice quanta tuortM tn populos fludia eniteant,pacemq; tuendani, Quanto hocimperij culmen fudore pararint, Parce decus tanti fcelerato nominis aufu Elt;iedare,amp;- patrie fubeat pietatis imago Aeterna,Gr paribus uirtutem ampledere/ü^' Non his,fiquis ined rebus mortalibus error, Xindicibus toüendus erit'.prudentius ifhtd Vulnus opem pofcit,magis irritabile firro Crudeliit^am te mundo Erancifce labanti Quis deus auxilio pofuitf quis forte uocauit Vltorem fcelerumf pietas'ne.^ an publica remt^ Officiofafides? at te tua cognita dudu/m Exempla muifwm fociunt,uexata(j^ produtit Moenia Vangionum,Metenßa^ arua proctta Per te ultra tentata manu’.tentatus cr armis Pen è puer,fed nunc tanti maturrimus ultor KofiiSjZyaufpicijs ariens ßlicibus Hejfusgt; tamq; quad hoflili noftros quo^ turbine in Rupijii.zr-feuo cinxißi mœnia bcUo Sulphura civmflammis iaculâs,num iudicfi^^^ Jmperio libi caufa /ktit.^num reda probattit Vindicis ada fui Cefar,quuru figna aquilatit^ Podicitus turmis magno fub Cefare beüurn Pido audore parast'his fcilicet optime pacoit Procuras fhcdifsf eafunt fraterna tuorum Pcedera fanda,quibus redum defndis (T In/hturas lapfos mores, totumf reformas ReÜigionis opus;' Rerum S uefana cupido Quanta mouesf diro quôpedora caca furore Precipitasi' quatos fcelertvm paris improbiHtont^' ’ Tempus erat,quofeua lues, cr peßiina Ambitiotcy nunquam fatiabilis ardor babendt Regnabantnudo cundis diferimiste terris: Etcleriim,crcleriproceres,nimiumq;prop^tiltUiin vulgus, amp;■ mfanisurebant omnia ßammis. tamqi perinnumeros egrejfa licentia pajfuS) Cefferat ad fimmum,extremasc^ euaferat oral' Quivm magis atq; magis nuüo cohibenda pudort Crefcere,per(^ domos,per rura,per oppida lato Graßari,^' nuüos fibi criinina ponere fines. Bine tant£ fcelerum fraudes ßinc feua tyrannts, Impia feditio,cr trißrs cum fanguine pugigt;f‘ QUitq; modo aduerfas mifeent odia a^era Clerîi inter,proceresq; pmul,nimium^ propbfUt Vulgus, cr iticertas pariunt uexantia gentes Schifmata,fraternof btdo armatura laeertos- |
Barptolcmæüs Latomüs. ïon
ubi fautif lt;tmor regnandi,Gr dirrf cufiido Fccie/tf primiim proccres inudßt,z^- onino» ’ Corrnpjt Idtè derum./ißiiq; ßiperbo, ImperiumfttTOiîiü'S triplicidùdentdte priff«! ObtinuitjUeteri niox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcmotit
Aured regnd nitcntrpbcunt pro pdupere Pctrî Vemculo,^^^«onddmmodi« pro Simonis lt;ede, PurpKrrfjCr durdtii b^bittindit pdldtid teilis. extern pan fequitur reliquu di/^'erfd per orbem: Exemplum^j ducts proceres,turbteq; minoref Arripiuntdeges mercenndrid tun ConduntKrjpremitttr populut,ßt miqud tynnnis ReüigiOiCZ loto piet AS uilefcit in orbe, Inuidid ftintuldti dnimi^mouet Impid gentes PreJltrd, CT multos lt;egrè tolerdtct per dnnos Rumptt onuSjtdrtdem^j élidit in «erd ponduf.
^Cduffine ini uidiit popugt; tiergaclerw»
Hdiid (titterJcrobibiM Idtuit quum coditUS olini Ignis,^^ tii hitlUm fenßtfßirdculd lucem, AeßudtjCr tdcito printiturfub pondéré,donee Hor(t trahit «ireSjindignatiM^j réfurgit Cldujlrdfecdns ttii!lor,patMli«q; effèrtur i» auras. Quinetiam inftrnis ßtror eft immißus db oris^ Adßdis qui beîld dnimiS dufus^ pdrdtos Adderefdüe bumeros igni cdndentibics dUs Qeruleos ß'ontem colubros rediinititi^icr hydrdt Teruiduf ore gerenSjCr bidnti peftorc jlainmos induiiur,celeriq; micdnsfecdt dêrd Idpßt, i‘U{llocui,dtmßro qui feßnittintd Rbeno Eelgicafub gelidos dimittunt rurd Triones.
ÏAeuum Ardenikt premit fyludrum maxima,dextrîî Haud procul infù/t trdnquittd per oßid Mogi, FlominaRbenanosintermifcentiajluftus PriCtereuntjUiridem deindeexcepturd M^ofeUdtn. Arx udlidd immenßs late circumdata mûris Cerni(iir,dduerfo quondam fupcneditdcliuo, Nomen Eberbergiwn dicunt.ubi ^Irennuus armiî ‘Ingenio Siccingiades trdncifcus duito,
MartiaBelionfproleSjingentibusau/is ( Felix Treuericos fi nunqudm mtrdffit 1« agros} Sublimes patriafedes ditione tenebdt.
Hicpojlquam ßimm^e tdndem fuperdftititdrci NoftefatusttnwidiwH peiîus,fcecunddqi corda Ignibus.çr multd liuentù tdbe ueneni Concutitur'.frijEgrauis balitus exit db ore Vipeream ducens dnimdm,ßenficsq;fldgrdntes, Cdligant ßell£,folito fit crdfiior der .
Per noftem,er mixtus nebulis intermiedt ignis Tartareus.Qualis qutwn luppiter xtherefiimmo Tela parans,nigra mifeet caligwiejlammam
Nubigenam,er totumßonitu conterret Otgt;mptwn. Sic ubi dira lues mdgnum fe ßtdit in orbem^ tf i«dit«r,cr certits noto dificrim'me parte«
Occupât,inuifam pa)?im morfalia pejam Corda btbunt,iinos Jitrit cxitialcpcrartiw, Conciliatqs malttm uirestzy gÜfeit tn hordS, Qninctiain fgt;eui late contagio morbi Percipituripopulos circwm ßirorunus wr^eï Corripit^extremisq;orbisfentiturinoris. Ht£c ubi Jàfta,nigrum tortis de crinibw anguerti Forte per obfeura tnittit Dews era fineftrifj Qttd Domino patul(e aj3?irabant leniter aur«. LubricUs iUefolo latc,o- circum uagws errans FertKr,crbtwc jßonddm lapfu fe toüitindltdm Nota uiri ßtper ordfiedens^dtrdmqi «««fno In/ßirdt mentem,cr tdcitd précordia labe lmbuit,i«fanwm toto iHi ptdore uirus Concipitur,penetrdtq; per intimd uifeerdfenfus Tdrtdreui,ßirqsq; ihgentid corpora mifeeh Protinuf ille tboro excittitur,fomnoq;folutos Corripit è ftratis arlwstmediamqj per arcem Armd uocdnsjirte drmd uiri,/èrtc arma fub dltts inuehitur teftis-.non hoc fine fiinguine rrgnuw, Fa/liis,opesç; ruenftturbam ulcifcamur inertem» ïgnduosq; greges pdfiim ßnefi-uge latentes Diripuifie luuet^tdcitisq; expellere luftris. Non C£fdr,non imperij cunftanda poteftds V Ua ucnit,prcmimur,premitur miferdbtle wulgwsî Et graue regnantum Idte genus occupdi orbem. Turn uero ingentis/remitus per rura »per urbes nbsp;nbsp;nbsp;i, 5
hergi,
Sentires,odium pdßim,indigndntid^; tiltro Corda bominumjplenis en pofiidet omnid cellis, Annonam,cenfusqj/imwl,jrugesq;jwtura« Renigió,cr' cwflftöS dntii ritetit una Idbores, ïudicifi grdUibus Romabi-nc,binc priefulis duU ingruif.igndrifi-dudiim comprendimur dßu, Cdufidicis crefcunt Utes,nos remq; animamq; Exuimwr.uiuos deglubit dudrd pote/los Sacrificne gentis,firro excindenda tgt;rannis iflduenit'.ciues concurrite,currite agreßes, BeHo opus eftjduro feruilia UMtcula betlo Rumpantwr.magniqjfacretur dogmd Lutberi. Haud/ecws indomiios immittit in lt;equörd uentot Aeolus,Gr leni fidtu primum unda moueri Incipitjaurifonum dridet per indnid murmur, ' Et fen/îm uires trdhit,educitqi proceUds rludiudgds,donee crebrô idin concitd mof» Ejferuent alte maria, crfedd fiderd toUunt. Neptunus ßtndo longe commoties ab imo Tundem fentit ortus,magno^ emotd tridenti Sdlfd ruit,tumido confurguntmdrmord ponfo, C(erulcisq; parat concurrereßuftibusdequor.
Forte grduiGallo bellum obfidione mouebdt nbsp;nbsp;nbsp;Mdfuruw
C£fdr,cr inuidi durif^imd clauftra 'S Kdfuri oppidum a4 ÖwxeratjfjMc omnis Rheni deledd tuwentus,- Mofam /Im* h rt i Hue men.
‘Frdneifeus ab Sicem/ gen,
1022 De obfidione X^cuirorum
Hmc Lite pro ceres circumjCr Siccmgim heros
*■ ¥rimd tre^ vetterlt;tt,unus equo longo er pric/iidttibus armis fjt'datio belli Con/})icutis^nondlimcuitetro[gt;e^loreuirlts tpud TreuU Exciderntjocios interjcognataq^ caflra, ros, Sapins ad folem aut ntenfam/mdignantia uerba, tnuifumq; genus cleri^moleflié^ terris Hianina pontificum,durdq; tyrannide leges ladat'. cr incufando odium graue mifeet,er iras. Scilicet imbelles rep/iffie ad culmina rerum Sacrificos’.illis orbem, cr moderanda teneri imperiatindignosfe (lemmata libera (afees Perjerre, er uitam tnifera producere fbrde,
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quisfliiporô proceres,quie tanta ignauia uidis
indigno terpore animism ubifortia quondam Pcdora,Germano^ ortens è fangu'me uirtus^ Proh 'ne adeèferuire iuuatfregnum^ fuperba Pontificwm ditionc patif num robora nobis, Hum fèrrum,dextr£qi ualentf perrumpimwfan ßc Aeterna ceruice iugum feruile fedebitf Degeneresq; premet natos f patrum^ labores. Et partos olim proauorum munere cenfus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Prodiga turba metetf Q«(« arma capeßimusiarma Arma uiri capienda monet res ißis,diesqi. Libertas armis repetenda ed,nulla paratos Hora trahatßuftis uitam experiamur in armis. His Sicângiadiedidis,motu^ ßtrenti i''Conß)iratu Accenßsiamdudumanimiscalor additus,adi in Landoo S siiius irarum flimulLßiror omnibus idem, oppidoapud Idem animus drido caufßam decemereßrro, 'Pribotes, Nfc rfgniwn inuißtm melius,nec auara refeindi Culmina paße fiemunt:paßimq; armaßodales Arma acuenda truci beüo.concordibus armis Res eget ißa. Velut flipulis quum fubditus udis Ignis agit fenßmflammas,ßmo^ fepultus Aefluat.ignauis donee fitgit humor arißis, Tumßßorte noto,uolucri'ue citatus ab Euro Aeolios fenßtßudusjirriq; fecundum Audet iter,rapidis circum nemora omnia flammis Corripit,er toto flagrant incendia coelo, Sicubi dira lues trifte manaucratore, imbutosqi altefenfus penetraratter inter Murmura cieca latens,tacito^ agitata fitrore Traxerat infani contagia noxia morbi: Audaces tandem manißflä, licentia uoces Rupit, er indomitum iam late efferuere uirus, Ardentesq; eiere m'masßras^ tumentes, Et penitus trifles rerum portendere motus. Sic igitur longe uires radicibus adis
Auxerat, nbsp;nbsp;belli paßim feereta latebant
Conßlia,»bßuro quum murmure ßma canebat tiefeio quid dirum populis,motusc^ ßrebat Non bene tutd nouosuandem perßrinxit cy aures
Curue Mofeüa tuas,Gr te magis ornnibm «*’•*’* ’ Vißt monere fcelus te contra,Gr feua parari priielia,Prancifcvm malefidas ducere turm^» Mota^ dijßcili Gernfanica cafira Mafuro, Ambiguo quamuis animi rumore lababant, nbsp;nbsp;,
Nec manißfla, fides ( quis enim comprendertl^ Poffi ne fas animos hom'mum,aut mortaliaß^^ Pedora )nos beRo tarnen haud negleda paratttti^* Seu qu£cun^ uiris,feu quie fore commodawi'^^ Porté rati,campum fylua nudamus opaedg Arboribus late citßs,quo tenderet altis Proffiedus longé pinnis,neu tegmine quuß Surriperet nobis,aut meenia fitÜeret hoflis. Extemplo ingentem ßluam durißima^ awit Robord,multipliei circum pro/h-ata fragore Ciedimustcrfiudunequiequam orbainus Fraudatam uidu plebem,tenues^ colenos Verrimus,iequalem^ per omnia jkrnimut Et campus Uber,uacuo^fub atherisaxe Area conßgt;iciturmec iamfe fubtrahit ullus Agricola,authorti fodiens olera annua
Irritus ifle timor tarnen,atq^ ea uana rec(flgt;^ Cura maU,neqi enim res imtegra flabat,operti! Conßlijs malefida lues dum nititur omnem Porté parare uiam fceleri,Gr conducerefirtfiU/ff* Priefldium,ac iufias in prtelia maxima uires,
Haud ignota manent aruis uidna Tribote** Mania,Landoum patrio cognominedicunt Indigenæ.hic tantis opportunißima rebus Vißt lociflatio, er nuRis remoranda periclii Concilia,hue ergo turba undiq^ confia c(rtlt;gt; Conueniunf.fiidi dudor Siccingius ipfe In primis,‘Venningiades^,Gr darus equefiri Nomine Stelrupes,Gr Nigroburgia prolest Cîuitt er loannes Eraubacchius,cr generofl Vangionum quondam Talbergi fanguinis Et tu Flerßhemi,iundo cum Falcolitano. Ciuemq; lupi didum de nomine Turcia,quengt;^ Clara domus genuit Vindccciattuq; firenti Addite cauffa malo fludijs flagrantibus WiÜgeAj Treuericis inhians opibus,pr£d£^ rapaci. E t plures,quorum nequit ajßera nomina plane Mufa latina loquitquin hos quoq; dicere nobit Qualicun^ fono,uerbi5qi negantibus audax Curafiiit,uocemqi hoc fine Thalia repnßit.
Sic ubi conuentum,medios Siccingius inter Aflitit,cr tales iterum eiet ordine uoces, Germani proceres Uberrima flemmatd,quaMS Rerum cura grauet,fedeantq; onera ardua ueflrit Indifftanda humeris,Gr non tolerabile fieua Conditione iugum,memoriß mente tenctis, lampridem totis Pudijs,aninto^ fideli
Reltlilù
I
-ocr page 279-|
Barptolcmæus Latonms Keftulimustrapidis utfcilicet ada f^rannis Nobilitds,piPim grajjantelibidine cleri Srr«idt,CZ duriprat altera culmina regni. Tum uero ut poßitrepdrdri,dc pripina reddl Libertds.dut qu* pdtedt uia fortibui dufts Ar didimitsrnec ddbuc cdfu mutatt« ab uUo. Vna eademq; premo nuUis uertenda periclw Votdunibt Jludij : «ePrB/ufofj; pdeli Tantum Opus;bis paitt «itam'ne trdbamus inertem PerpetuOjdut meritis annisq; opibusq; puamur. Qu'rt agite,© paribus mectwtt contenditeuotis. F.tpnnos durate dnimos,urgete fecundwn Propoßt£ «irtutis iter.nec terreat uUus Pedora dura labor.nunquâ blt;ec pne nuwine nobis Capta cadenf.animis tantum,©- concordibus aups Tenditejuccepus/pondetfortunafccundos. Qumetidirt certis ut ednt bxe omnid nobis AuJ^icijs.tttwi quifptiujKoccdpobelli ’ Percipite,© propius noßrd nunc dipitementemi ludicid dc leges primum dbrumpemus iniquds, Inuifiwn^foriMnpuPrdbimur omne,nec uÛdi» Extemi drbitrij uim foriniddbimusripp Nos intfr leges fpcijs,dc iurdpremus. Turn quicunq; dufus iloPris obpjkre iwjSis, Aut focium uioldre unum,communibus drm« Vie petendus eritjbeUiMn^mouebimus nequum Pro foeijs focifiujUfirndq; drmd gercmus. Quoq; mdgis certo maneant hue omnid nutu, Nec qua labet mdlè tutdpdes,dut ulld udciHent ConcilU,bdud dubijs pdngdntur foederd dextris: Communi Jùturd mitlo,)hturdflt;il«ti Corpordiqudfcuuq; wi pdrtes foriund uocdrit. Omnibus undptlm,eddemq5pcrtcuUfunto Omnibus,© nnltis cédât concordiu jàtiî. H«ec ubi didjjpmul cundi aßenfere, probant^ Confîlid'.obUtw «nimiSjOpibusq; pardti Inqudfcunqjuelitiurare,© cedere leges. Ergo fdcruTO iujb (èrtur de more uolumeri» Fortid uerbit Dci,nojlrjet[; oracU faluttî. Per quf fds ntiUi iurure (y jàUere numen Aetbereumtuitne dut (ï quem periurid ImguÀ Forte notdnt.iujlds ojfenp uindicis irds ExpeddnSjUitdm bic injitmi trdnjigit lt;cuo. Hue poptis ergo digitts in mutul iurunt Fœderd,fejhti fuperos,© confeid cœli NiHttm4,propopto nunqudm defijkre cœpfo Bit tribus dnnortnn fJjdtijstdiM« forùbivs dufî« Etuirt:de uirûm rnultd.mttltoq; Ubore SiJEldd optdtiecduffdmfdrs ultimdmetie. Turn «erô fceleri dudor Sicchigius beroî Pflt;pcitur,cdfus belli motusq; (îtturos Qüi «O' untie fubedt jaJHgid [ort'Ki |
Ergo ubipnndpdesjmdnptrdq; foc(lc»‘d primuw ConJhterdntjruptismdniftJh licentid prtur Cdrccribusjcupidosq; audacius exit in ddus. Spernitur imperij uis cundd,omnii^ potePdS Vida furore idcet,nec babent pta pondera leges. Qudruntur betlo cdujpf,gratkqj lacepit T iirbd proeax pemmos proceres ,cdptdt^ lacepi. Inq; uicem lites.animofaq; iurgia tentât, Et nocuiße «élit,tarnen © nocuijje uideri DtJ?intullt;tt,ßierntt leges ,qMierit«rq; negdti«; lurdçj fiöntißcu»n,molcjüqj nuniind terrK AccttfittjdiriMq; gr4«e$,mi«ttrtntia^ orciwrt Pttlini'hd buUitrun; rtiiferdm «exuntiit plebem. Qtttnetiitm opprcjjbs popwlos.opprejjaq; ckro Stcmindtd prifcii patrion,feq; imafonè teneri. Ip/e itutem in primis odio Stccmgiwt dcrt, Et jitrijs fcelerttwijO- fldmmis dgüdti« iwiqitw, Treuericis inbwns opibiMjpukbrofji Mojcll« tmperiOjfceleri mnltk dmbdgfbiM anfam Qit£ritd:i'ylfindiq} Helitjcwlpumcjj pacifci TrcMericnm.cJ'Pultos mercdri prlt;cf«lis nflt«. ïortè Mofefluniwn Dommo (ub pr^fule cineiti * Treuerico,rlt;iptuin pdtrt« Interceperdt bojlis Per/idiw,Abdudumc]i«!td prudbdt in drcc, Auruwt pro uttit extorquent,©quot; cdrcerepuo Node |àme^ dontdns,doneefefeiemuliW «Itra * Conffirta tionis fora nid« Sponforem Siecingiddes ( ut ßma ) uudein^ Coinpo/ttô Jhtuttjpietittis iindgwie/àlpt inßruduSjIt forte uidm,fi femÎHit belli Èxcitctj© primos dcci n Ut littbus igner, lHe ubi dimijfut,ldchrymis ©■ fuppltce uuItH Crudeles dufui ©• ftild indignd tgt;riinni CommetnoiPdt.Dôrti'wîiq fidem te)htur,opcm^ Pr'Htcipw iinplordt iuJH gt;flt;tcrlt;ttd^ legwm Praefidiit,C7 fupplcx pdfrilt;e ciuiliU ciuis inrduocdtjiniferMqjimpIet conquejhbiM duUi«. Moti dntmi cafwindigno populusq; pdtresq; Fdflit’tnjàndd fremuntîquin © Gcypbonius hcrof Cundd ntouens dniine,cf idcito fubeunte dolore Infontem uetdt ireretMn,/î)iitq; tiefindo Arbitrio (necjjeniinfi« ponereturn latroni, Aut fdneire fidem cdpto^nifi liberd mentei» Relltgio uerte p jtiter euw murmure Imgu« Conjïrwigdt ) ßmul injîdiie /fonforis di-ari *’ Ltbnwn'E-i «angflior« intetligù. ' Caul]a belli contrit Tre« «iros q^KceJia U. Ojpciumq; fubit fujpedum,© nota patefcunl Conpliatimperij ptfccsjfandumq; tribunal Clt;efdris,auguPDq; appellat nomine leget, lamqjdtes aderat,puPrat«s débita Jponpir Iura petit,qudritHrjpromiJP»q; uana pdem^ Accufdtjppitqj rewm,© fe pignorefolui PoPuldtjdutfonti p qua excufatio capto iUdtciiwn fottdie (Urimeq; ante tribunal nn } tffdrA, |
lo 24 nbsp;nbsp;De obfidionc y reuirorum
CæfdriSjextemo'ue ßbifdi iudice pofci, Per]h( in Auguik fententia Citftire contri Principis^txternocj^^ negat ße iure teneri» lyißidlj crefcit lis pro)pera,uotti fecundänt Dudori Siccingilt;td£:prtmit ittnulus anfam, Qjiefttosqi adituitCif auari mcendin beüi. Sufcitat,arfuros intmen/js cladibus ignes, ’Cdgitur Fm nbsp;nbsp;Ï Ergo omnfi circkm ßocios amp;nbsp;confcid Ute
cifco exerci- Agmina c5fcribit,remcii omnê ex ordine pdndent, tus. nbsp;nbsp;Treutricam^;ßdem ZX periurte crimind gentit
Accu/dtf/àflusji grdues,tumidum^ fuperbi Prjefulit imperium,contemptd^; iurd,pium^ Libertdtis opus,focidlid feeder d fummo Teiitdri drbitrio udßä^; tyrunnide cdrpi Pontificum'.fimul drntd uiri,monet,drmei rebeUet Sdcrificos contrd uiridemq;gerendd. MofeUam Expédiant,ultura nefas,ulturd uetuflos Trebette muros er prgfulis ada ßuperbi.
Extemplo ingentem numerum uiresq; potentes Contrahit,audaces animis nbsp;nbsp;robore türm as.
Qjios Rhenus,quos Mogus alunt,et Rh^tica teUus Kercyniiieci; latus ßilult;e.Rogrß^; reeeßus. Et fo/ige Alfa ids poßt£fub collibusurbes, Ardcnttieq; nemits.nec non male arnica Tribotum Uiaeitidituq; procax aliéna in prtelia Galle Germands mifeens turmas animosq^ ßroces, Hue male pdcato(ut perhibët)trd/fcripte RebertO, Inflruitur beUo numerus,machin£q; parantur Armorum,inßrumentdgraues iaculantia majfas. Aut folido £re globos,aut mixtas fulphureßimas, Vrendis tediS aptißima,fubq^i ruendis A'ioenibus,immanes fcald:,dur£(j^ bipennes, Sarcula ßrrat£q; fudes,unciq-, rapaces, fc Purßtn= Et quietjuid Martern capiendas ßj^t ad urbes.
Quinetiâinnu)ner£pedituqselt;^uitumq; cohortes, SpiculdlongamanUjiiibrantesqsartefarijfas:
« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inßgni,er galea de more comanti
Prt’ciho Pcrnicibuscircumfummo de uertice plumis, pr£ßlis ad iiorrentemq; pilis clypeumfufßenderatarmo, fuperos Strinxeratcruerutolatus,crlßumdntial£ua Frena regens,dextra nodofe pondera clau£
* Confirma-: Vrgebat,geminicuicorpora chara parentes tos per'fern: Stipabant nati'pariter pr£flnntibus armis, num Diumo Ftuirtutepares,pdribuscißmpr£liadextris'. nuntio pr£gt; Altera pars ßmfnoto Guilielmus ab ortu ful. *’ Archtmontana comitum de gente creatus, Prifca uirüm fobolestquanciuam inßlicibus außs t D. Pftri« Degeneremßußrata domum,ßußrata parentes et Maternus Antiguos,flulto contraxit crimine culpant. Treuiroruin nbsp;nbsp;interea leuibus ßrturfuper£therdpennis
tutelares. Fama,mmas iterum cz trißißitna beüa MofeU^ ’
Ambiguo terrore canens,ingentia cogi Agmina Francifco rerum dudore,potcntti/in) Nobilium immenfam'j^ manuni,bellig; pha^^ Incfrttrtw guo tendat onus,cui dira minentur Pr£lia,guem pofeant tanti molimina Mdrtih Armag;,bombard£gigraues,turm£g;ficgdiil^ Treuaricos campos tarnen,cr Sarranicd rurS ïdddri,plenosg} lares,cr opima deorum l.imind,fujfiedds ßrt impia ßma fub aures.
Hie primum trepidare metu,tantis^ Armorum indicgs,tamen ey fubit ira protêt^ Si gua ßta ftrant ulcifci,ey uiribus hoßn« Aut prohibere folo,dut deßndere maenid dextlt;^' Vix ea mota animis populi,guum nuntius Miffus Eberbergi fede atg^ hoflilibus oris Fert bellum,er Domini notas ad prittetpii^^ Talia iuffa reßrf.pro damno crßaude nott^gt; Pro iure erepto,pro^ impietate,graui^ Imperio in proceres,ultricis uindicis iras Ferrum dgris,flammdsg; truces,cadem^ pàt^^ Ciuibus,er raptis hoßilia fitnera terris lndico,cr certum pr£ful ttbinuncio beSus»gt;
Attoniti flupuere animis,populusg; patreS‘1! Faäa indigna ßemunt, primum^ hic creditaßquot;^ Vox negleäa prius,modo ubi certißimd tanti Flunguam ante expeâata mali pr£fentid Pene premit,tard£g; oculis fe fubijeit urbislt;
Ipfedutem ingenti curarum pondéré priiK^^ Cunäa mouens animo uigiti,crudelia fecu/m Beüa gemit,tril'ksgi minas,hoßemgi fupegt;'igt;t^f Ftduros populi cafus,tenueßguecolonos.
Vos Ô tefli)r,dil,ter maxima nomina fedis Treueric£,guibus his olim conßdere terris, Et fandos habitare lares,urbémgue facrataitt Cura ßit,nutlam immeritosagnofcereculpaiH, Hil nocuiße uiris,non uUa ßaude tenerii Si uosßt merito ßcilcs ueneramur honore. Et pid thura focis damus,er celebramusadifA Crudeles ueßris auertite fedibus dufas, Sacrilegas prohibete manus,defindile muros Vrbis,er inuifuntpropeHite mcenibushojkiilgt;
Nox erdf, er terris animalia cundaßlebant, Ecceuiro in fomnisjßecies augufin deorum Vifa ed ante oculos ( utßma ) aflure idcetlti, Ambo fenes,ambo uenerando uerticeculmeis Pontificale ßola pariter candente gereutes, Tumßc a{fari,er curas his demeredidist « Eide animo pr£ful,udnumg; hune mitte limortH Richarde, en fuperis mißi tibi fedibus,ipfe Clduiger £there£ cufios fidißimus arcisi Et gui f Treuericos long£uo errore penates Eripuitfprimüfgue Deum monßrduit,Gr dW
|
■ Barptolemæus Latomus. Luits iter,ueßrd ^uonddm hic lAdternus in isde Conditus,huic anitnetm cldris poßqud intulit djlris, Kdstibi mdnfurdsfedesndrrdinus er urbent tncolumeinßibi ßrudbunt populunt^; Urcs^; Numind ntdgnd deuin pricfentilt;t:nec cddet uüum Hie de geilte cdput,qudmuis imindnid ciretwn Vndi(j;tel£t,uiro$,murts immißd feiidbunt. Tu modo ne duhitd perjîdre erfidere iußist tpfe pritw mdgntwn qudin fol circiMw/trut orbem Hojliles drees Gfteilddrdereuidebis, Diripies q; domos,cuptiudÇj corpora duces. Nee prim dbfißes,patrids quim uithor ad oros Aeterndin populis pacem cum laude reportes. Vroximd lux oricns rddiis lußrduerdt orbem, CBncilium de more patrum dignißimus hicros ConuotatjO' pldcido fic deinde djfdturdb ore: Treuerici procereSyCertißintdcurd deorum, Im nineatquantusnojlris penetralfbus hoßis Edm'd incertd prius .fed nunc quo^ nuntius dltd t^iffus Eberbergi fede,atq; boßilibus oris infindo terrore tulif.quinfeuapropinquant Agmina.Treuericos inox inuafura penates. Sed mihi pr£fentes,colimus qu£ numindjdiui Auxilium certum preßis cceleßid^ arma Polliciti,magnis iußi conßdere diuis, Firmemus murosjbojliq; ob/lare paremue Vertt«ro,dextrisq; urbemferuemus er drmisi Hdiicß de[erimu^ federn,fimul omne lïofethe ImperiuMjIdteq; pdtens Jinitimiw orbis Ocdderit'.durate dnnno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timorem Mittite,neino deos un/judm oppugndrit wiitltoî. Pro nobis ftnbuntßiperi,g‘rlt;ttisg;ß,uebunt Sédibiis^^ ftnilam Dem ipfe tuebitur urbem. His diélis ereéli dnimi cur£^ remot«, Scribufitur bello proceres,fubitoqi paratur *Haud immcfamanusOieq; .n. mordtdtdddbdtur) Quos Sarrae uicinus ager,quos curud MofeH« Ripa deditjlongis poßt£qi ambagtbus urbes. Nos udrio interea muros urbemq; Idbore M!(iumus,uajfes f agimits telluris aceruos , Et trabibiK latèinferti$,uallo^ rigenti Objlruimus portarum dditiis,cr robore crebro D :ramus frmos pojlts,maebinosq; globosq; Pulueredscf; parainus opes^zS'turribus altis tnßriiniistfubeitnt operas^ pueriq; pueHo;^, Ofpeioq; udcdt totd plebs omnis in urbe: Ipfe etiam turres luflrdns er mœnia princeps Ctrcuit.muigilans^ operis cundd ordwte curat. |
lOlJ Tempeßds ccelo ndutis prouifd mindci, lUi remigio uires ndUdUdq^ drind Expediuntycogunt ueld^Cf moderdntur in duroc Remoruwq; uices crebris conßdere tranßris Accingunt,ualidttW^;pdrant certdre Idborem. Ip/è gubernator puppi fldns celfus in altd Sidereos lußrdt fedes,totumqi pererrat Luwinibus cceli (ßdtitmt^uentosq; fondntes Explordtißgndt^ polos,motwlt;$ (wturos Pro/^icit^Ztr dubij cduetdtrd periculd ponti. Talibus intentos fludijs quuw feuus hdberet Noile die^ labor medijs 'mfinibus bofem. Ecce ßrunt ßrroej; dgros fldmmù^ cruentis VdJhrijCr plenos hoflili milite cdmpos: Necrton SSquot; diui'^ cdptdoppidaVdnddl'mi, DireptosqjDei fedes,penitus^ fubdilum Prie)idtum,leilam totd de gente cohortem Nobiliuwi,quos buc primum ut belli ingruit horror Miferatauxilio ©■ nimisincenfultdlocdrat, Curd pdtrum conlrd qudmuisfenlentidßrret Prmctpiîjdtputnbm uirtus male credits muTÎs, TorraentK grlt;t«tfcm,tonne»iton«Mg;po(enti Exp«grtlt;(tlt;t mdnu,uio΀nto cederc Mtirtt I« qudfaini^; etidm pdili defeendere Icgeî Jkîfd,prius fummo lt;j«im fe mdlè cdutdßirori V trißiyinfrndo exitio committeretjdufu. Ergo hiccdptd uirum fortißiind corpord,qMort«tt Vixfiiit ÎM populo uirtm priefhntior oinni, ' Sine drmis conßrre mdiiuw,Martern^ ciere, Et cdmpo uerfdre equitetn.feu tutd uidrivm Explorurc.doloq; hoflilcm duertere prceddtn. Hic ûeriMn trepiddremef«,totdm^jper urtem Mobile turbdri uulgus,necfidere cldußris Murorum^Grdubidßrriformid'mententes. Conuehitur toto quicquidferudbdt 'm dgro Annum dgricoIicUboncr uindemû longd. Fruwentf uis mdgnd drmentorumqj udgdntuw: Eti^ufcquid circun» plenw cœnobid cellis CondideCdnt/Hptis pdtulm proßrtur in durds M«nt«nt«r prafidio at» queoperibtiS Treuiri, Cdrceribus,migrdnsq;ßigit pr£dd omnis 'm urbê, Tempus erdtgrduidis coquiturcu meßis 'm dgris, b Sarrdƒ«. Fi«dcfgt;lt;(t^j dient ßgt;dtijs propè Lueißr lt;tquis J\ftre£ ddro properdiis fe uirgwjts d^ro Condere^ndtdlem toto celebrdbdt in orbe SeduhÏM principiî. Solennes Cbrijli populus genitricisdddrds. Needuw Pboebus equis mediti confeenderdt dxem, * S.Vdndalt« nuwMptu. Et calido/iccos lußrdbdtfidere terrds. Ecce propinquantem celßs è tnoenibus hoßent Proj^icimuSjlongo^ migrantes dgm'me turmds, Auditur longé fonitus,refondnt^ per auras ConcdUd terribili gem'mdntid tympdnd bombo. Partitur turmas,er qu£ fud cuiq; tenenda Sit jhitio,qud curd operum partesq; laborum Deßgndt:drepitus circum undiq; er undiq; mott« Auditur.Ciu,dlis medijs quimtfiudibtu dtrd . nn 4 Aggeribt« |
|
Jo?« nbsp;De obfidioncyrcuirorum Aggeritwj creber coUedis imbribuf amnity Subiedosqi (uertU dgros,ßtrnit^ labores RurüjCr mfano totd trahit impete uiHof, Tum forte annofam medio fi limite fyluam Offendit,rapido aggreditur durißimafludu ^Armdtuie-tiam Lato» mut ft dijs placet. Rohora,prieruptit (3quot; circunfitnditurundif, Altiui iüa folo circum radicibut adit Stat folido fùndata pede^cr ceu faxedmolet Excipitaduerfat tenuit'q; obnixaprocellM, Sic ubi uicmii properarat moenibut urbit tngenti terrore aciesdtffufa repente Subiedutn complet campum,crebro^ recurfat, Sujfedos tentant aditut,t:y mania circum Obuehitur. not contra armis intendere cr hoßi Priecipiti,qua parte parent conftderetcr optent Tormentit machinitq; locum,Jimul agmine cundi Ajhre intrepido, G^fteiium depofcere fUartcm. fpfeego qui placidis fiteram facer ante camcenit Tranquilhe pacit fudiorum cultor er oci, » Non ulla expertuf bella aut Mauortiaregna, Exceptit uatum mgenijt,clarisq’ loquentum r LibrorumbuoniSjhorrendo corpora firro tiiucr utor- , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, tum urbi im nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubigmemulta, Aere grauit triplici qu: forte,thoracajacebat mutent,nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,a^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;a A‘ artini di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^dibut negledut,ouant raptotarmaq^ nadut ” Infitetis fuffendo humerit,pedMq- latut^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aflrmgor lamina horrenti, et feuü implico dextrt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mucronein:rigidoq; tegi(quit crederet ) aufut lt; tio/ la tor capHt,med!it turmarum immifeeor ardent menta mua~ /^g,^iij2i!}ut,iuuat aflnre atq; audire frequentet un ur. Armorum crepitut bombardarumq; fragoret. Stat ferro feruare animam,patriotq; tueri Zunloch. tedafocot,autunà occumbere l«eto, Tantx animo beüi flainmiie Martitq; cupido. ■ * Drdcon«^ interea claufo nodem ducebat Olympo tormentoru veffer,Qy occiduutfolaureut abditurundit. nomen. Excubiat circum mûrit agitamut ,Z3- requa Partimur fhtione uirot'data teffera paßim ^Templum Secreto rumore uolat,nodit^ perumbram (hui Maxi^: inceduntarmatie aciet,tacitoq; fub axe mmi olim Armautrinq^ftlent,donecclaroemicat ortu Confant'mi Lucifer, folito lufirantur lumine territ. tegia. Ium fubito horrifono tormenta elifa fragore Audiretymurot^ quati,qua heua fub ortum t Tormenta vicinum u Alartit ffedat plaga fubdita coüetn. intra murot Bic not contra ijfdem telit 'mfbtre frequentet, diui Maximi Et Marternmifeeretrucem,gcmithorridut nether, ni locata. nbsp;nbsp;Et crebris refonant reboantet tdibut aurat Peüuntur fhttione hofkt,grauibut^ relidit •' A cerrimè ( Siue dolo,ut perhibentfeu ui telitq; coadi ) oppugna= TonflentiSyCedunt^ loco,ne firrc ruenttim tur. Maffarum iacula uüa ualent:not omnia mûrit |
Signamut,priedam^ uirk hortamur agendatiiquot; Ed urbe egrefjui fecreto peruiut ufu, Angufleeq^ foret, v parune limtna portne: Hac primum,ut certit fententiaconfÜtttaufit, Diteptit fubito agger tbutyUaHoq^ reuulfo Bit tria dena uirüm prafluntia corpora fertint e lAittimut,hi ffoliu extëplo immanetq; coInWi’* lnuadunt,raptim cafit cufhdibuttcy^ tant Innexit eoüo uinclit auellere campo \mmenfam aggreßi multo certamtne molettl. Ecce hneret dura pondut teÜure reuindum Roboribuf longé immißts,nec uaflü refolui Corpora humo poßunt, uUa aut uirtute mouert, Exoritur clamor,trepidtt caua tympana cifbr^ Dant fignu,^^ agglomérant procul utidiqtcamp^ Turba aduerfa rutt,noflrit corrumpere faltetß immanet uifum aut fubito exarmare chyimdtd. Ergo qua tenui committitur ignis htatu Pulueream rapiensflaminam,c'it ifatq^ fub alu» Ludanti acc endens uires,dum utda ßti enti Impete clauflra globu/m tenues iaculantur 'm Pradurosßrri uiolenteis acumine clauos tnfiguntycrebrisq- incudunt idtbut.inde Hofbli properanteglobo,circumq; ruente Mature cedunt numero,portisq^ recepti Incolumet iterum mu ris fßunturamicis. Poßtra lux hofkm indignante animoq; fürttlldli Mequiequam caßris tenuit,dum forte retraäot Vix node obfeura multo fudore e draconef Beßiiuityduro^ cauat latera area fèrra Difficiles terebrans coflas'.ßmul altera reddit Optata ad murum datione fedilia,nanq; hic Qua gelidum nodisffedat nigra portafub Extcmplo egreßis urbeantiqutßima diuütn Templa patent,medio mûris circundata ctnp^gt; * P egia Conßant'miolim,nunc re^igiofa Claußra uirüm.cr pingui coenobia maxiirii tenjt Felix Maxmimi requies magniq- Niceti: Et plufquam filix.fi nunquam beüa tuliffent, Sacrilegat diuum templis immittereflatmtuu. nie demum tutas optât turba impia fedet, i Difficilem excindens murum,latoq^ frnefird Ore cauanSjpatet aduerfa qua proximusurbi Coniedus,machmtsq; uiam molitur,(^ aptunt Secura dattone locum :dem proxima ccelo Exoriens tenebris,ut primum aurora ßigatif Emicuit,uafhs renouato Martefragores Rurfum exaudiri coelo,alternosq. ruenlum Maffarum crepitus,uacua{ dridere per aurai, *’ Aduerfateji petiturres,c^rfùlmi}iecrebro Wotnw dura quati,nigrefcuntnubibuf aura. Sub pedibus^ folum tremit,zy teda ardua nutant Turrißagi |
|
Barptolemæus Latonius Turrijrdgd pulfdUmduutcontrd emiwi« injhiK TreuericiM milcî certdmind turribiM ditis ImmifcetjgemMidt^ «iceSjMdrtem^; fùrcntem DKplicdtjQ- nMHis detreildt pr«I(d teliî. Hdiid diiter tamidis conjKrgnnt ßitdibi« und« Tcmpe|htte dltd,©- feriunt Jretd motd proceH« Uorrifon^firuit medio er conuoluitur «ßu NcpiuniMjuirejqjfudS tiMnidam^xcitdt «quor: Aut qitum nubigeiiK conßigunt iäibiw dur« Sublimi cocli ß)acio,flammdsq;fonHmq; Commifeent nofleborrenda,tonitruq;freqHerttt Aut Atbo dut Rbodopë circu,aut fdXd urdiuT duri lAurinurd uafla ruunt,crcbro extcrrerttiti mot» Defertos nemorum lucos,imosq;recefjttlt; S^Iuarumtrurfum ingéniés molimur dceruos, Aggerimusqjfolum numéroter quacunq; ruind Parte datur,multo ddnixi uarioq; labor« Obftr«im«s,udfli folido ßnnt aggrre corbes C onßrtim terra op p leti,©- ßne pondéré crebros Excipiunt iftus.cr mania tela rctundunt. Perltet opiMjtumulisq; propè altera moenia furgtit. Intent««^ labor «ario circumjlrepit arfu. Pdrs fodiuntjpars terga oneri fumraittere certant, Subuoluiirtt dlij manibi« prsegrandid cliiio Torraeiita.dut uinclis immania pondera ducunt. Nec mûris tantuminjfamiM,pHgnasq; «iresq; IngerimuSjquin templa Deüm fedesq^ ftcrat e ( Mittertdis ß qud dpta patent teißd drdita telts ) Indomitum accipiunt Martern,crebroq; aolutant Ferred mif?ilium udcuos procul afta per auras Pondera,uix caflris tegiturfepe abditus boflis. Nec muri uim Urre Udlent,penit«sq; uetußo Concretus paries fdxo denfij?ima ccdunt Robora.nec latebris quifquam eft fecurus in imis, Aut pdtulo ßdens dudet fe credere carapo. Hió confumptd dies,tteru dtrd crepufeuîd prim» Vt tenebris cldufere polum,ftriderc per umbras Sublitrticceli traft«,cr dare limite fulcum Accenfos mwlto igne globos ßammosq; uideres Sulpb«rcds,medif sq; malum infuperabilefifli HœnibiM,crjubito comprebendere tefld^rore. Horrendi«n dj^eflu crdidttmir4bilemonjtrtwn, Torinento elifn/m )Wdgno,idftiMnq; per dwrds Actberclt;«,picedm multo cuwt fwlpbure fldmmdm Viribus dccenfimi proprijj,motu^; «oldnti Ducebdtjongeq; fotidns per indntd trdflit PenduUJîgndbdtmedio uejHgid rœlo. Turn ncqjßuwmibits uw fisud hUmcj; feddri Aut minui poterdt l7mpbis,medid drdet t« «tidd Diralues,Stgt;gijs quifquis primum extulit umbris. nbsp;nbsp;Intrepi'dis duratd dnimi$,borrfntid grjlans lamq; dies,dlterq; dies procejJeratbojU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arma bumeris,ftrifloq;rigentiajj)iculd ferro, Nequicqud urgenti.er lux quinta reniferat orbem, Nodofas'ue /udesddto aut mucrone bipennes. |
ioî7 Sollicittwq; mint« Treuir fecurd tenebdt McenidjdMratM^ animis fdebdt er drmis. Plurimus dduerfe coUis latus dfficit urbis. Pdwldtim molli fubiedd ad moenia cliuo Defeendens ƒ rebris longo ordine -conjitus uuK, in medio tumulifupremo uertice moles Apparct jfurgens^ breui cirewm dgmine gtbbus. Trcbet« antiqui perbibent monumentd parenlis, AHtoris^ loci quondam «enerabile bu/luwi Proximdfecïd tdmen pdtrifdcrdffe Grddiuo Fama re/ert,didumq; Dei cognomine campum vicinunijueteres qua mons nunc aßsicit «des. Hue poßquam frujird pulfdtis moenibus bojlis Senferat wuiflos aditus,tempus^ trabebdt, Subducit maebinos,fermenta^ grandia tollit Infubhme l9ci,rurfum er noua pr«Iid tentât. Nam medio aduerß incejfens d culminemontis Teifld domosqj petit,ptbieflos^ emiitus drees Vi/lm'me perjlringit crebro.e»^ tela borridamuris Ingcrit,in)rjfa.tq; Iares,crebrisq; Ijborat Euncribtts terrereanimos in marie lubdiUes, Si quo forte metu trepiduntid peftora «ulgi Succumbdntjuwmo in cd/H,popitIumq;Jùrentem Twrbidafeditio dirimat,cerfij?ima rerum Pernfcies,dandwq;raa!uin exitiale minis. Qginetiaw blandis «ulgus muiabiicferipiis Sollititatjiaculis^ leucs trans meenia chdrtdS InmediosßjdrgitnicoSjtHrbdscjsJi-eqKentes; Accipirtiit partis fe,cr deditamanid pdnddnt^ inuifam^ gern« cicri cum pr«fMle trudunt, Incoluwi »idiifurd ß^ttu inurojq; Idrei^, Et gentem dntiqud j'itb libertdte tenettddm» Sed neq; poUicuis,ullo dut terrore moueri Peflord ftduqueuntjCdfus^ purdtm in omnes Perfht in immoto cum principe robore Treuir. Nox dderdtjtenebris^ diem conuoluerdt dtrtî» Pidivlo boJH[i»noniti,dtq;niindcibult; dujis, signij'WMr« bem db bo|h mijfut. ‘ Excubijs rurfum czfohûs mteitdimiM urmi«. Prsefîdtoq; uitts »nunitt»M,cr orditte circiwn DigerimiM Jfatione uiros lowmi« Tum'biw dc mwrt? Miresaïudo ipfe fub dxe ’’ Mons fdn« fli Mdrfini olim Mdrtis diftiMgt; ’l SoUicittw rerum prinerps media excubdt «rbe Auxiliojidenspiperunnquin prompt«« er drmis lnqudfc«nqj«ocent belli diferimind partes, Comm«tics tenture «iceSjUrbemqj cadeiitem vlcifcijCr nallosput detreftare labores. Sic focij ,ftc totdcobors jîdo agmine circum c TtWlttll« Trebet«. '' Liter« idcit lis in urbent mijfd: ddf)l=lt;, licitAndâ de« Ingens nobilium nuwerusqiipata 7: cleri HaudJ])erncndamatiustotamcollefla perurbem feflionem. nn s c Seduto uigî It« 4^«. Hi |
1028 » De obndiónc quot;{’rcuîrorum
Hl prompto adßflunt ccetu,Martemg^fitrenteiM Expeélatit'tanimii certi Mt depcücre mûris Vim flt;eult;lt;tn,autuno pariterfuaumberelteto, lamcfi dies iterum folito proceßit ab ortu, Securus^ mali muros feruabat^ cr urbem ïncolwmein Treuirfiaélus conatibus hoftis injiamp;ntiqi metu,crrenM molimine frjjus. Kanq; manum audierat bello properoire potentem Auxilioq; uenire uiris^quam nobilis EUjfus Quamq; Palatinus pfmceps mifïjjit ab cris, ßiffidit cceptis tandem Hotiq; fupremum
' Tentât iter^ueUet nunquam tettgijjè lAofeÜa Infèlicis agrum,ßultiq- pigetq; pudetq; Con{ilij,nequeatßduram exandere gentem, inuifosq; haurire lares,uiélb^ potiri Treuericis opibus,totamq; auertere pr^dant. At quota pars faltein cedat,tantu/mqi trahatur Ce cumulo quo damna leuat[iimptus^ reponat. Ergo fubornatis mterceßbribut auro Vendeniam pacem mercandaq; feeder a ponit Obfeßis,jruftra qu£ poßquam eü urbe recepta officio fa nimis legatio,notaq;gcßit ^/iandata,z:r furdas nequicquam principis aures Sollicitans,caufam fîudio tentauit inani. Extemploffail£ concujj£ robore mentes, Inuitîssq; uirorum animis ffein protinus oinnem Articulô in fummo refecat Siccmgius,iram Indigne fub corde premens,quin damnat CT odit inutfamgentis fedem,nomenq- tilofell£ 'Deuouet,infàuffisq; parat diffedere terris.
Nfc tainen abfffit fcelerif£uo^ furore Parritus,cr ffmulis dirarum agitatus amaris, VaflAtos diuùm fedes,pollutaq; caftris
* Cœno lum fubteüts tendens exurereßammisi D. MdXimi- iacrilegos templis ignés adytis^ uétuftis Ingerit,Qrfacros aufus temerare penates wfumptum, /^uguffxm fàcibus laniat crudclibus£dem. Profftiamus mûris,en toto ^incendia camp» Cifferna di. voluuntur,ffruet medio tAaxminus m igné ui Athanafij Diuoyum hoffitium antiqutm,fan{iißimafedes, in qua fym^ Extemplo horrefeit nigra caligme cœlum. bolum comlt;^ Confurgit cumulo fùmus,fuper£therafamm£ pofuit. Toüuntur,uifuhorrendumQymi[erabiledi£iu, Subfidet in cineres,cr' campo ffernitiir £quo f Npwo ex Totfeclis AuguffAdomus,uenerandaq; diuûm Treueris ab Magnorürequies,penetrant media omnia flamm£. hojle atroeb Nfc M«i le quondam défendit magne Niceti, ter l£fus. nbsp;nbsp;nbsp;I^ec fua Maxminum pietastcalet ima facrati
Cifferna hoffitijffanâis ubi carm'ma uerbis Expeditio Diumosq^facrouerfusAthanafituore çontra Eran Ediditexilioprofùgus,dumperfidusolim tifctvm» Arriusmfanofuffenfasdtgmategentes
Turbarettterris quin fcilicet ipfa fub imif Prigida buffu tepent,metuunt., recentibuii^^^ Antiqui cineresflammis,tandem fubire Quem femel ef^gere rogtim tfic maximn triff Sucaimbunt cafu ccenobia,ff».ntq; ruin£ Ambuft£ ueterum murorum,ubi nobile qtfon^ Delubrum ainitiis flubat memorabile terr^» lamq; fùgâ properans muiélaq^ meenii
Treuerico cedit campo,repetitff fùgaci Hoffis iter curfumos uiribus auxilioq; Haud longé mterea focijs properantibus etuAh Ejferimur portis numéro,fequimurq citatts Pal?tbus,in]lamusq; fùg£:prior iBe politur Finibus optatis,tenditq; ad proximafirmi Limina Nanliulli,cr fecura conditurarce. Sic uenit,fic fruflra abijt Siccmgius armif Treuericas uerfurui opes,uerfurus opimvftt Trebet£ imperium,crpr£pinguia regiut Ni uirtus animofa uirûm,ni dextra fiüffcnt Numma magna delim,qu£ tefortißime Treiót Pr£ßdio rexêre fuo,fcelerataq, mûris Agmina detinueretuK,penitusq; fiirentes Compreffere manus,cr uiilum ultricibus bofff iubiecere tibi poenisiCiuin affice cy iUud, In medio ( diélu mirabile fcilicet f affu
Eeruentis beUi, cr dubio diferimine mortit, Haud uUum cecidiffe caput de gente tuorii/i», Haudanima populi membrumej; periffiuclt'''^'''’ Hoflili rabie quamuis immiffa fonarent Vndiq; tela uiros circum,totaq; uolarent Vrbeglobi,médias penetrantes murmureuùet Perfora per^ domos,populi per aperta Agmina.uidi egomet uidi ipfe uolatile fèrrv/» Excuffdm iuuenis lateri detergere uejlem, Ncc non innocuo perffringere corpora faltth Hil nocuiffr tamen.Cluis adhuc quis crederc (tfff Pr£fentes habitare deos,urbemq; teuere Treuericam,(y proprias defèndere nttmincsfftl^
Interea geltd£ properabant tempora brufiA Et canis inffubat hyems ingrata prumis. Exercent pr£damiuuenes,hoffem^ latente» Incurfu crebro arceffunt,priuatai!, tentant Pr£liauam quini reuolutis menftbus orbes Tranfierant,l£to^ uirehat gramine tcüus Vere nouo,memori feruans fub peUore Treiér 'Inffmdos Erancifei aufus,ultricia contra Arma parat,uiresq; iterum,latcq; MofelU Confcribit proceres’.fubito fortißima beÜo Agmina conueniunt,feu tAartem cernere dextri
Seu freno uerfare equitem,(y concurrere caapt' Deleäis animis cunéli,cr prxfhntibusannis Principis ad iuffus adfunt.ipfe impiger heros
Curids
|
Barptolemæus Latomus Cunita regens curis,hoßi quo occurrere tdrtto Euent« maiore queat,fbcialia pofcit Auxilia,unde tribus nuper fuafoedera flubant ■iPriiidpibuSjlatè ntonero coüeiîa iuuentus Mittitur,inftruituriufiis exercitus armis, Bombarde,pcditumqj leues,equitum^ cohortes, Ipfx Patatin£ gentis notißimus heros, Prifcorunt reßreiis mores Ludouicus äuorum, Seduló quégemtnifequebâturinarma propinqui, Promptus adefi:,necn5aniinis iuuenilib.'^ He^ust Ofßnße ueteris,ßeu£q; tyrannidis ultor, Exultans,cunilisq; ardens in prlt;elia uotis lnjht,(:^ inftßas ducit longo ordme turmos. Baud mora,continuo flagranti Mrfrte pefKnWlquot; Kojhles paßim fedes,inuifaq; cunilis Eimina,inacceßis pendentes rUpibusarces. Et modo pnmiM adefl labor,excidium^; potentit Nlt;in)h!li:(7«c nuper forte infeilante receptus Milite Treuerico Siccingius ipfe latebat, Obfeura dum nodefligam captaret egenus ConfilißnampoUicitus ßbimaximafemper, Vtprimum tandem ccepit fortuna moueri, Uequicquam elufum fefe /fle fenfit inani. Jnjhtnt ui magna heroes,prieruptdque pulfant Moenia,concutiti(rque foltim,cr fubtexitur xther Node cdud.'borrendo circùm cum murmure fylu£ tngeminant,uocemq- amplum per inane uolutant. Haudfecus horrificis naute infanireruinis Aetneos collesrefirunt,dumno{lefub atra Eruptos mtilto igne globos,iaculatur ad auras Mons fummo erudans flammas in uertice,dum^ Ntgrdtifem piceo conuoluens turbine flimum Conuulfosimis fcopulos radicibus,d{lófque In fublime rotatMcinaque uerberat aflra. Porte ex aduerfo.gemini dc rupedracones Vrgebant-.medieq; uiam in penetralia fedis, Effrailis ui magna aditis,latéque patenti ]' umpebant muro,qua fe forte ipfeßrebat Sollicitis influns operis SiccingiustEcce • Improuifa ruuntuiolenti tela draconis, Perq; imos penetrant muros,diuulfaq; durte Hembri trabis circùm fflar^unttoto impeteteilo, Verberatjincautóque uiri latus excipit iiîu Pragmentum.illi atro manant cum fanguine riui. Et medias inter coflas hiat ore patenti ‘Vulnusatroxnrepidiaccurrutgt;dominuq;labanté Excipiiintßmuli,cr médité in penetralia feais A}flertant,moefHq; lauant tepido amne cruorem: Et medicos ferutantur opes, cr uulnera mulfa Arte ligant,poßt0que widmant membra grabato, ïlle,fed auricomo poflquamfol tertius ortu Emicuit terris,premtrcntquepotentius armti |
1019 Herowtt,triplici circùm oppugnantid Marte, Sentit in adfèéio nelt;]uicquam corpore uires Produci:non uUa ualent tnedicamma^nulhe Hcrtdritm uires,non ß afforet ipfe Ntachaoni t^on,mediclt;e monßratOr opis Pdtaræus Apollo, Non ptiM iHe ducum componere unln era Chiron Voilus,c^ infanos herbis arcere dolores. Tum ßocios procerèlque omnis legerritnus heros Conuocat,or tandem uix trifii affâtur ah ore Hum inihi res Uu ßabant,fuccurrere ueflrts Et potui cr didici curis,nunc ultima qü£ fit f O'focij wî dubijs rebus fortuna uidetiS. Jpfe uocorßtis,cert0ciHe in morte uolutor. Vos 0 U0S arlimis zs- adhucflorentibus annis Spcâati iuùeneSjUefmet feruate,ualentes Eripitdnßanti caßu,cr ui cicdite uióH, Sit ßcilis iaâura mei,noflrûmque putetur Pro uobis hoc aile caputtß corporis huius ^FaJusin^ ter tres priri cipes Treuegt; renf. Palati-ntiMi e^- Hep Ludouicut cornes Prtla* tinus Eleél. Philippui Lantgrauiut iw Hejfat. Arbitrium,autrerum, quanta e^l,fortuna mearu/nf d uanfinUi lncolumesprteflnrepotefi:,neparcitetrUnco oppugna» • Semianimi,zy ueflne iam feruiat omne faluti. T«m iudw aßantum ingenti,penitiifque repletur Imn domt«,ntedio fuffenß turbine rerum Qwf tandè quæ prima légat,quo;'ue apta fequatur Conßlia incertùtandem unà expofeere uifum Colloquia,eyr primlt;e tentari fcodera plt;tcw. Ddnt notwm c miiro fignum,ueniô.mqHe petentes Protendunt geminas caflrorum ad limina palmasi Supplicibus moti prccibus,cafusqi miferti Atrocis ( ßuet ipfa etenim dementia uidis ) g Ddnt uitam magni heroes,tradendaque pofeunt Corpora,ftc meritis acfefe addicere uinclis. Ergo ubi prima dies humentes dilfulit umbras, Et rofeisaurora rubens fuper lethera bigis Confcendit,rutilôfque aflrorum condidit ignés, Panduntur port£,(:y poßtis difeeditur armis Cdptiuo cultu,C7 tacitofefe agminetoUit Turba uirùm fupplextum lumina mœflu uideres, Hemiffosq^ folo uultus fquaüida diro Oraßtu’.inßndoflammarum cf pMlnerM atri AfflatUjfùrudque ambulhfrligine membra, Ingreßi tum deinde duces flipante cdterMd Obltftam accipiunt fedemteuruo ipfe fub antro Excifx rupis coeli ßne luce iacebat, infflos uitans idus Siccingius:itlum CompcndredMidtjCZ pr^efentes iungere uoces, Hue uertunt primo gre/fus’.fucceditur imo Eornice,nec multis,cupidos extrema morata ed ' Vulner^itui franci/cus, ^Orâtio Prä cifci ad foa cios^ g Ntm/îaS» deditum,utii âicafitiui. *'Mo« FW» ctpù Piora uiritnam ßue (tmmuMt priefentia ßegif, ’’ Aßseilufquegrauis,feußta fuprema uocabanf, Kaud longé tenues utta expugnata fub auras Ceßitidr ignanum iacuitßne nomine corpus. H« |
|
Ds oLfidiùne ’YrcLiirorum lo;o Haefinis Siccingiadje,hiec fors ultima tondent Conantem multa,ey temere nimis alta mouenten Abßilit exutum uita,atqi ingeniibus orbum Fortunis,penè ipßus ey telluris egenum, penefepulchralis loculitcui trifte cadauer Vilibus obfutum pannis,ac l'mtre cooäum tortècauo ueteris ci/heßne honorem'tni/lti Vix fummo occuluete folo/crobibuscp locorunt. tnßlix nimium return ô u^efana cupido Quanta mouesfpoteratbenefortunatushaberi Sorte fuo Sicc'tngiades contentusiat iüum Poftquam diraßmes rerum ey fcelerata fubegit Ambitio,m triftes ßaudes,aufusq; neßndos Occidit,tyuoto mifetam fftem lufit 'mani, H(«c ergo 'meenfo Banftalli fede,locoq; Direpto,tendit uiiirix ad proximo quaq; Turba ducum,ßmiliqi inßrtur in omnia cladet Bon muri,non uUo ualent obßftere clauftra, Bon cinilte aggeribus rupes,non tedita celßs Saxa operum faxis,non ullius obice montis Teélisarces .penetrâtrumpuntq; per omnia fortes Bombard£,ey nuïlo contra jktnt robote uires, ® Trachens Audijt lt;y timuitrupes inuifo ^Graconum ßhs. Ptidonum hojftitium inßftum,uiresq^ negauit Obijeere ipfa fuas,quamuis circundata muro Pra;ruptisq; locorum aditis fublime leuaret In meßo aftta caput,celfasq; attoHeret arces. Quin fefeexcidio ttiftifubiecit,(yatmis Sponte fua poßtis,ueniam houd dignata mereri Occubuit rapidis ceciditq^ 4 culm'me flânais. b Humburg. Bec minus Homburgit fceletati confcia paHi, Alto domus taceris miferèffteäanda ruinis. ‘^latHelburg. Tum Lutzelburgu exc ßm penitusq^ fubaäu Vulcano,Grßmmo direptum culm'me montis. Dann. nbsp;Tuq; duplex uno diilum cognom'me DunwH, Et Mrtietn ultrices dextras expertus,ey arma Quantaducum ualeät, quantte 'in certam'mouires. t Eberberg, Fortis ' Eberbergi cliuus,pr£cinaaq- uallo MocniOjftipotus^ triplex latera atduo murus Immenßs operum obißibus,quitq; ipfa potentes Obftupuere duces uafta molimina fedis, Vos Ô uos iufti uiilricia uindicis arma. Bdufere^mßindos dufui beüt^ nocentis vita He fax. Return tantarum o maxime duHor Tteuerici pr'meeps folij,[edisq; uetuflte Adfertor,quern multiplici ß)eilata labore Et pace cr beUo return prudentiafolen Laudibui inßgnem toUitpopulii^ uerendumt Te penes hoc tanti,quantum eR,memorabile belli Gppreßiq; fiiroris opus ßetitwnd tuorumq; Et porta nbsp;nbsp;deßnfafalusite tanta triumphi |
GloriOtte teducem merito ßne ßaudefequnf'^J Dumueterem Treuir,gemmis fub coUibuf»’^ Jncolat, uiridis lent fluet amtie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Diww fceßj ingrata agricolis^dum ius^pi“^^ Perderefacrilegos hofles,armis^ tueri Oppreflos populos, CT terris reddereptlto'^ Botus eris,laudesq; tuas nullum oxiget (?»lt;**” Richarde,Gf memori femper celebrabiltßquot;'^ P Nego frfrtrfrcM Bobarda repertafubnX’^^^ •^Vulcani zy durg TeUuris filioßantni^ Oregerens,ßrro aut duro cauus Chyltttd Veijcio terras^celfas demolior arces, Moenia perrumpo,portas conueüo rebellât Bon ftrrum,non dura filex,non ulla refijh'^l Roboraß iubeas,terras penetrabo fub imasi Si iubeas rurfu/m,coeli penetrabo fub arcet' Qui me qui primùm mortalesflnxit 'm ufaii inuifumq^ inflruxit opus,docuit^ pararit Eerteus,ey rigido circum pttecordia fax« obßtus tüe ßit,uitie^ 'muidit zy atinisi Fatales^ dies porcis properauit amaris. llle,ille hieprimum nodis deu'tMcitahenis vas immane,grauesq; adiunxit'm ordinct^M' Aftrinxitqi lotuslongum,lt;y compagibus^^^ Claußt opuStßrroq^ immonem circuit um^H' Dura fub Aetnais alius tarnen arocom'mif _ Mollqt,zy ferabibus liquentem excepitop^'^ Viateriam,cy calido bombarda extraxitobao^f Scilicet Gt uiridi fquaüentia fulphuranùr» MifcuitjGt pariser carbonibus addiditatris, Puluereasq; annauit opes,imamqj fub aluv/^ ïntulit, ey tenuiflammam commifit hiatu. Turn mihi tum quontie paruo fub corpore »rdi S4Xe4 tela,globos,mogno^ elifaßagore Pondera torquentesfolidas penetrantia ruptSt Expertumißupuere homines immania Diffùgere ßrtfyluis,timidte^ uolucres Aerias liquere uias,necflum'ma pifees Tempe/b,tem atram mifcens contraxitopit^ Bube,hy emem flammam^ fimul,coiürarii «gt;’** Semina,non pajjits litem pugnas^ latentet tuppiter,iratum media caligme pondus RupitfCr horrendo tonitru concuflitolyttp’'’^ Sic uires accenfa fuas Bombarda refoluens Terribili concufja fono duriflima fregit KceniOjCr ingentem traxit uiolenta rutftani-Hoc titi loannes donum Ludouice p'ôeti Accipe, Pierio Latomusformauit 'ra antrot Finis. RV |
loji
Il »
RVSTÎCANORVM TVMVLTVVM IN GERMANIA, ANNO 1«. D. XXV. EXCITATORY M, ET a' MAGISTRATV F OE« lidterreprcfTorum ueraac compcndiofahiftoria, ex uarrjs autori# bus,ac fideUbus literarum monumentis collegia, ôd nunc primuminlucemédita:?etro gnoda.
LIO autore.
omnibus rerum Sc adiortum bumanatum biftorids tnôgt; numentis,uixullumtetrius,atcç pernidofius malum comme moratur,auam,fi qui eadem domo,eadem ciuitate,cadem
BtOri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repub.eoaemdenicpimpcrioutuntur,mutuis difsidqs,con-
M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentionibus difcordijs cfterucfccntes,inuicem difsidere in-
cipiunt’.id quod cum apud alios multos, tum ueró apud Romanos maxima pene totius orbie terraru parte potitos,præcipuè enituit. Qui, malo tarn peftifero,in{pforum repub.incidente, clades duas,eafdcm(^ longe grauifsimas acceperunt: Alteram quidem,quando L.Sergius Catilina,uir magna ui animi St corporis, fed ingenio malo, prauo, gloriæœ cupido præditus, decodopatrimonio toto,fuis,SC fuorumconfortumplufquam hoftilibusSC clandeftinis,fed poftmodumdetedismachinationibus,maximum fenatui,po pulocç Romano terrorem iniecit: Alteram uerô,cum fenatorij ordinis adminu ftratiOjOccalioneodi]interC.lulium Caefarem,SC Cn.Pompeium Magnum cxorti,mutata3penitus($ fublata fuit.Verum ethnicorum exempla commemo rari minime neceffe eft, cum ex uerifsimisatc^ clarifsimis facrarum hiftoriavS monumentis coftetfeditionis maluj^ Deo cum primis inuifum, nunquam ad optatum exitum deucniftèjfed grâunsimè punitum fuifl'e. Nam cum Chore, præclara quidem,SC nobiliftirpefatus,infuperôCdo(ftrinæatq5fecundiælau-demaximeconfpicuus,fednaturamalignus Scimpius,fimpltcis atcç credulæ plebis animisfibiconciliatis,piifsimi,Deo(^ dileSlitsimi uiri Mofis honoH ac rortunæ miferè inuideret,omni dolo malo,uerfutialt;^ utens, quo ipfc, reiedo. Sc in odium uocato Mofe,dominationem omnem in fe transferrer, Dathan SC Abiron,lfraeliticipopulinonpoftremis, infuas partes pertradis,fummorum bonorum ÔC diuitiarum pollicitatione.Hi duo,fpeconfcquendi honoris 8C lu «i fafeinati,coram omni populo terra abforpti,méritas inobedien tiac fuæ poe-nas perfoluerunt.Choreuerôjtantæ impietatis au(ftor,cum ducentis 8C quin-^aginta uiris,fibi adhærentibus,igni cœlefti concrematus,fubitóinterqt. Cumq? obftinata, SCpertinax gens ludaica ob id dolore concepto murmura-retjSe DeiminiftroMofi infolentius repugnare non uereretur, illorS qua tuor-decim millia,cum feptingentis,fimiliter cœlefti fulgore deleti funt.Et nifiMo^ fes Sc Aaron precibus ad Dominum fuppliciter fufis,iram eius SC indignationcm,obeaminobedientiam conccptamle-
nijflent,^ culpam deprecati tuilfentjOm-nes ilia hora pernflenu
Cum
-ocr page 288-lop Ruflicorum tumuitus ■
CVm igitnr anno à partir Virginis mtllcGmo qiiingctefimouiccfifflOQ^’'' to tainrerribiles,pericülofæ,neph3riæacpeftiferæfeditiones SCrebel!*'’' nes fubditorum aduerfus fiios magiltr3tus,præfertim in Germania fuperio*^’ ita repente Sc improuifo fintexortæ,qiialcs nullototius terrariim otbis nullis feculis,nullis etiam hiftortjs excitatas fuifle^proditum cftjOper^prcc***quot;' fadurum me effeautumOjfiquæmeis oculis parum uidi, partim ex relation^ fide dignorum uirorum percept,de rebus à feditioGs ÔC turn ukuantibus R**‘. cis gdtis,publicis literarum monumentis conlecrata, àd pofieritatismemo*’ tranfnlifero.OpusuerdChiliadeHomeri prolixiusfuturu eiïètjfifingulac**'” (in's circumftantijs recenferem.Qiiare ilia præcipuè, quç tumultuans Rufl*^'’' rûfadio in ora Rhenana,foeda,turpi acimpia uæfania perpetrauit, perfcqt*'*'' alia,aliorumdeicriptionirelinquens,hoctamenob(èruâto,nea!ijsin loósg^' fia pertitus filentio inuoluta tranfeanturjedbreuiterquöcp commémorent***' Primo iramotus ad Daniibiumjacum Podamicumin Almangauia,amp;*****' nislocis à bueuico tederereprefibs, poftea alios, fecundum locorum S^t^*”' porum,quibus exarlêre,rationcm ftriSîim exponam. Siquidem utpeftnf*’quot;' graflans omnes uicinos circumquaqj inficere confueuit, Gc hoc ma!*''” feditionis exortum de die in diem ita ferpGt, ur plcrafcp Germaniæ partes P^' uaderet.Caufa uero eius non eadê refertur ab omnibus: PontiGcice nam^*^*' gionis aflcclæ,ac inter hos maxime Cochlacus 8CFaber in fcriptis cotra Lut»' rum editiSjhuicomnis mali culpam imputant,qui fua dockrina credulâ nim'^» Sc imperitam RufticorS turbamjaefuaptefpote QC ingenio mobilem, rcbus^ nouandis inhiantem,adfeditionem cocitarit, eamc^ inclerum primo, mox*** principes feditioGs fcriptis inflammarit. At utrunc^ corum cum fedator^**’ toto ccelo errare,alij arbitrantur,ipfos in eorum numerum referentcs,quiT^*' tulliani tempore pro defendenda Chriftianorum perfecutione prætexebai*^ Chriftiartos omnis publicæ cladis ac omnis incommodi popularis caufa®^ fe.AcLutheriquidem dodrinam,hacuana calumnia, cum eius fcriptaadtiet' fuslatrocinantes Rufticorum cohortes, cum reprehenfione ÔC obiurgatio*** feditionis grauifsima édita, turn quoc^ feditiones Iiberât,quæ,non dicam,an** natiuitatem ipfius,diuerfas nationes peruagatg fuerunqfed ipfo puero adbi**) necquicquam delibertateEuangelica iciente,nedum docente, eerundefflt**' tiones concuffere,in quibus poftea Euangelij dodrina,renata fiamma tu®***' tus in grauifsimum belliincendium exijt.Nam cum coftet poftRufticos LuP phenfes primos Campidunenfes Calendis Ianuarq,anno 1525- contra fuu^*’' bateminfurrexiffe,is,qui meminerit feditionis annoi49i,ab eifde Ruftids^' mangauicis contra fiium Abbatem fufcitatæ,in qua quinc^ eorummiHiaef’ fluentta^à Sueuiæ contederatis,opprefta fuêre,eius potius exemplo,qua® *'”, cc Euangelij ad earn excitandam impulfos,dixerit. QuodEuangelium,ufl^ quo praedicari audierantRuftici,quiin agro Bruxellcnfi,anno 1502,contrafa® Epifeopû Sc Canonicos Spirenfes confpiratione facfta,magnis motibusora*’’ Rhenartam impleueruntî'Qiiæ res ci rebellioni caufam pracbucrit, prætcrattl culos coniürätionis,teflera miituæ cognitionis ipforum dare docuit,qua*a eiufrhodi’fuiftejiiftorici tradiderc,ut intérrögatus à focio Germanice, M^ nun für ein ^efenf id eft,quis modo rCrum ftatusCquot; refponderer,?«’irm'gfn\erdtnm‘ fin nicht genrfen. hoc eft,prç Clericis failli eftcnô pofTumus.Rufticis hoc no obie** rèinnuerttibus,rebellionis fadæcaufam,ClericOriim exadiones,rapacitaten* præfe(ftorum,SCnouas artes,qiTibus in emungenda mifera picbecula uteren' turefte. Qiiin SCinciuitatibusliberispaucis annis ante qua Luthericlodriaa audita fuent,ob imodicas exadiones, conationes,impofitioncs aliai^ one*a intolerabiW
-ocr page 289-in Germania. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo^
intolerabflia exortas conftat.Nam ob ca Erpbordiac anno miUefimo quingen ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccfitnonono’.Spiræmillefimo quingentefimo duodecimotColoniae ÔC V uor-
* mati2e,anno poft infequenti tumukuatum eft,mukis fenatoribus partim capilt; ictruncatis,partim in exilium pulfts. Talia liquidem ubi accidunt,aliter fieri H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequiqquàmidquodprouerbio dicitur.Vt funiculus nimium tenfus drftolua
* V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,3lt;uidademumpopulipatientiainfeditione magnoreipub.damno erum
1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pat.Nam:ut uerè rile apudT ra gicum inquit.Si uela tendas nimiu nauis mergi
1 tut^fedfirelaxes rurfusuekiturtutiùs OditDeusnimisuehemetes impetus,
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odêreciueSjgratioreftmoderatioÆcimmoderatam fubditorumopprefsione
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem motus Rufticani potius caufam,quam Euangclfi prædicationcmtuif
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(e,quilibetxquus rerum çftiraator facile,uelinde intelligit,quód primi eins au
flores,RufticiComitis SigifmundiàLuppbeninHegouiaSueui£parte,àdo
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minofuoanno 1514,inmenfe Nouembri federate déficientes nullamaliam
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr3etenderint,quamonera,quibus fe nimium grauati querebantur, 2lt; quod
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guilielmo àFurftcnbergnomine foederis Sueuici ad eos reprimendos miftb
' propalàmfignificarint,fe non elle Ëuangelicos,necEuangelq cauia conftuxif ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc'.ftultèputanteSjhincfemagiftratusgratiam prometituros,quo confeftbres
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftantes,quàmabnegatores 8éapoftataeinfideles,digniores femperfuntba
biti.Necquiiftispacatis fecundi fuêreCampidunenles aliam quam Abbatis
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feueritatem obtenderunt. Quare cumLupphenfes condiciones fuæ cupidka-
ti congruentes extorfiftent, uicini, oui fe à fuis magiftratibus praeter modum premiindignèferrent,éorumfuccefVuSLexemplo illefli, de cxcuticndoiugo confiliaagicarecoeperunt.Atcçideo Campidunenfes Abbaus fui imperium execrati,Calendislanuarii anno »lt;5 zsdnftarbrutotum animantium concurrût, nullacgbonoris,datçfidei,ueliuramentiprçftitirationehabita à fuo magiftra-tuperfidè de(cifcunt,ac oppida amp;nbsp;caftella Abbatis inuadentes,moxCccnobia
' occupant,idcg Cœnobitarum miniftris eieftis,diripiunt SC uaftât miferè, adeo utnec clauum quidem integrum parieti relinquerent,omneslt;^ imagines or namenta templotum confringerent. Abbas ablata fecum preciofiore fuppclle flile,8lt;melioribusmonafterficlenodqsinarcemEiebenthanconfugerauRu fticis uero eô contendcntibus,feipfis certis condiiionibus dcdidit,ac Campi-dunum duflus,ibidetentus,acciuibus feditiofis omnia iurainciuitate prins habita,triginta duobus millibus aureorûnummûm uendere coaflus eft. Cam pidunentes italt;^,alii Algoiæmfticiexdireptionemonafteriorum ditatos cou fpicientes,facile imitantur,ac initiô quidem Auguftefis Epilcopi fubditi in Al pibus Almangauicis, deinde alfi circiter quatuormillia propè Vakringen ui-cum duobus miliaribus Vlma difsitum, mox alq in ualle lleri confluunt tan to nui'nero,ut multaoppidauicosc^occuparint. Circiter hocidem tempus Vdai ïicus DuxVuirtenbcrgicusin occafionemrecupcrandi Ducatus,quo anno 151» àSueuicofœdere,obReutlingamlmperialem ciuitatem occupatam exugt; tus erat,intentus,aliquotHeluetiorum cohortibus feftinanter côtraflis, non-nulla oppidula SC caftella ami[ra,Slt;:inhis fuburbium Studgardianum recipit. idcirco faflum eft, ut foederis communis foci] die conuentusVlmæ indiflo, qua ratione rebus dubqs occurrendum elfer,dehberarent,ac tarn equeftribus, quàmpedeftribus coprjs confcriptis,5lt; rebus necelfarfis comparatis,Georgia TruccefiumVualpurgiBaronem rei bcllicælaude clarifsimum copiarum dugt; cem deligerent,quifufcepta in Vlricum Ducem expeditione,non folum illius conatusfregit,fedeumquoeç copies difsipatis ducatuexpulir,acloca ab ipfa occupatainfoederisfidéredegiuDuccitaqj Vdakicoita àconatu fuodcieflo 6Ó ænigatOjCÔfiliarü, foederis,q de paeädo tumultu cSRufticis crebrius egifiet, eisc^ pacis coditiones ^quifsimas obtuliflêtjGeorgiofummâbelii côtra cofde gerendi
-ocr page 290-io?4 Rufticorum tu mu! rus.
gerendi committunt. Qui dielouis poft Döminicum antiquo Lartare didutn,cum iiniucrfis (uis coprjs promouct,eo ammo, ut Rufticos' ' ter Vimam St Biberacum numero cirdter quatuordedm milHum côfidciy' locum ubt lilt commotabantur dimidi) millians'P j do ab illorum caftn's fua locattquibus fixis res omnino ad prælium debatur,cum Ruftici obftinatetn fuo propofito perfeuerantes,in conftEö^f|^| tofum militespabulatumeuntes crudeliterfacuirenttaliquotetiamuirosfl”^ les interceptos necarenr,muka Monaftcria capta diriperent amp;nbsp;deuaftart^*’^ lum petulantiæjtemeritatisjperuerficpfacirloris genus omittentes* Setl“'’ præmium fadorum recepturtcrederenturipfi,relidis poft fecôfoederatori’ copt]s,progrediuntur,ac Ccenobium Mercktalium occupantes deuaßani)/ buscp omnibus fpolianbQiiareTruccefius animo cum ipfis decertandi,*^ thOram eos infequitur : AtRuftici re comperta, cius aduentum mtnimec’^, danduiti ratidilabûtur,in rupium amp;fyluarumlatebrisfeabdentes, nam euafiftent nemini coftare potuerit.bs ita gcftis,intercefsione Rauen'P'S genfium Sgt;C Campidunenftum,cum ex aliorum agminum nonnulli mam fidepublica uenifTenrjdierum aliquot fueruntpadæinduciæjUerù'^*’ icruatæ.Cuius reiquidem culpam alq in alios conferebant.Itaqp exercitusc*’ foederatorum mandato ordinum,rurfus Vimam uerfus fefeconuertcns,*’^''. tos initinerepagosjfeditionis contagioneinfedosdcprchendit4Cum3Ut'^ Leipbeimium ÔC Guntzbergium cum uicinis Auguftâ feré ufcÿ RullicoraP’ tes ibuifle,fo2dusc^ cum eis inijftè, nee nonreliquisduobusagminibus^quot;^^ lacum Podamicum,ô(! in Almangauia graftàntibus adhæfifle, innotuiflêt!^®' piæ confoederatorum illuc dieMartis poft dominicum,Ecclefiac more,ïudic । nominatum,amandantur.Eóigiturcöpqs tcndentibus,Truccefiuscuin^^'z tatu in fex millia Rufticorum prseter omnem opinionem incidenS, eorüW('’|, expedatis peditum turmis nelt;ç tormentis,magnam partem concïdit.R«“^ partim iemetin Danubium protjcicntcsfubmerguntur,partimcaptniia^,'^ cuntur,paucts fuga elapfis.Ad hæceodem Martis die,centum amp;nbsp;tn'gintaul^ Danubium Vlma emifsi équités Hafsiaci, ut Rufticos Leipheiméfibusop^ Iaturos,repcllerenr,inodingcntosfibiobuios,amp;militaribusinftrumétisprlt;’' be inftrudoSjinuedi,corum circiter trecentos trucidant,ducentos capiunt/^' liquismirum in modum ab equitibus exagifatis,uixfaluis euadctibus. uidoria cum in relicnios ctiam contendere uelletTruccefius, pcdites,qu*X præeratGuilielmusFurftenbergiusfigna profcrrenolebantjôuquafiprçb^ micaflênt, ßipendium fibidari poftulabant. Ea re per dies aliquot diic^P^^^ cum necç prarlium illud fuifle,ÖC in fi^am illos abqfle,priufquam tlÜ ucniW^ dicerctur,tandem fuit tranfadum. 1 ruccefio ergo cum omnibus cop^s, equcftribus,quam pcdeftribus,SC tormentis adoppugnationênccelTafijs^ pheimium cingcnte,incolçloci ad eius poftulata repente dcditioncni fad^” ’ ÔC confcedcratorûuoluntati fefefùbtjciuntddem faduntSC Gunfpurgfo,i’’P eorum excmplo complures p3gici,culpam fuppliciterdeprccantes.Cæter^ delidorum magnitudinegratiam luper3nte,aliquotRufticorum capitan^^ ftodiæ traditi,partim fufpenduntur,partim capitc muldantur,partim aliöWP' plictj gencreafficiuntur,Slt;! Leipbeimium poftea peditibus GunzpcrgiUifl quitibus diripiendum conceditur.Letpheimenfibus alqsc^ eorum uicinis,quot;'“’ do quo diximus,muîdatis,fenatus lmperrj,qui perabfentiâ Caefaris remp’’' procurabatjSCtumEsiingæeratjCumnônullis fuperioris SueuiæciuitattbU’» Conftanti3,Memmirtga,Eifna,alqs(ç,apudfœderatos Vlmae deinducqsrüP fus agit-Vénérant 06eofubfidepublica aliquot primartjexRufticanis,quiP^ Algouiam àC ad lacum Podamicum eïâuSed côfcederatis cum illis, qui nupquot;
-ocr page 291-in GcrmaniaXib-î- lojs
induciasuiola(rent,ni'htl pacifcs aolentibus,A!mang:iuicis contra,parem om-(lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum conditionem effe deberc efflamtantibus,nihii fani adlum, fed re infed 3
I' difcefTum eft.Durante tradatione Rufticantpropc Vvaldcringâ duobus mil-liaribus ultra Vlmam,Alm3ngauicis ipfis ualida auxilia fubmittentibus rur-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fus confluunt,ac Comitum,Baronum,nobiliumc^ domos 2«^ arces captas diri
III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'um,amp;:igntfcrroc^uaftant,monafteriauicina,fradis amp;nbsp;difsipatis,quæineis
J' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cgt;'antintegva,omnibusfpol{antinufitatapetulantja,talcs'fefeexhibentes, qui
')i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines,obliti proprrj nominis amp;nbsp;honoris,uererentur.Q^are
J 1 rucccfius captis didis can:eUts,amp; fumpto à feditiofis eorum locorum luppli 1) CIO ad reprimendos Almangauicos c5 untuerfo exercitu contendit,acin ipfos ,1 omnia hoftiliaagit.ld quod cum ufq? adPaichales ferias duraretjfadum eft, \i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut pridie illarumferiarum circiter horam quintam uefpcrtinam ad fuæ ditionis
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppidum Vvurtzag,tribus fupra Biberacum milliaribus fitum,circiter feptem
? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miiliaRufticoru profligaret.Etcum ex captiuis didteiftetVueingartijnon pro-
0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cul Raucnfpurgo circiter odo millia Rufticorum adhuc confidere,fubfequcn
•gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti die primo diluculo copras eo deducit.Poftquam autem qdem Rufticani pri-
1 ma eins diei luce inde mouiffenqutfe cum illis,quo9 priori dieTruccefius prd ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pe Vvurtsag cecidcrat,coniungerent,amp;: aduerfus confocderatos fefe munirct,
) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' rruccefius,expræmifsis fpeculatoribuscquos dux belli prouidus atc^peri-
, tus nullo tempore emitterenegligit)Rufticanos per campum incedere cogno r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcit.Cum ergo inftrudis ordinibus eos aggredi cogitaret,illi in montem fe re-
( cipiunt,quôaditusTruccefiofuisqjnô erat.Quarenodeiamappropinquangt; I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te ipfe tormentorum fulmine in eos detonat,nec procul ab ipfis confidens, no
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;durna caftra figit,infequenti diecollato Marte cum ipfis dimicaturus. Die cr-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go decimoquintoméfis Aprilis cum copijs progreftus, ad Almangauicorum
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agmina duo redà contendit.Cum autem Baiorsfurtum ufe^ ueniiTet, ibit^ in
t , monte aliquot uineismediocriequitatus parte occupatis confediiTet, reliquO i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercitu cum tormentis fubfequente, Ruftici prseterlabetem amnem Schiften
, uulgo nominatum,continuo tranfierunt,Vueingartum redd pergentes:quos I cumequitatusinfequiuelletjille diferimen, quod cum dedecore fubeundum I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e(ret,confiderans ( quod RufticorQ eflent circiter fedecim millia, amp;nbsp;in his per^
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plures à primis ( utidin ea regione moris eft) annis ad arma alTuefadijin eiscç
, exercitatifsimi- Adhæc,quod tormenta tarn fubito aduehi non pofte uidcret ) I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id ci ncutiquam pcrmittcre,0C fortunæ aleam experiri uoluit. Sed in adducen-
I dis tormentislaborans,eaoneratamoxinhoftem cum infignieius detrimen-I to emittit.Cum res iam prælio uicina eflet,Hugo Comes Montfortius cum Ic I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gatis Rauenfpurgicis Sd Vberlingenfibus ad Truccefium in caftra perueniês^
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;induces ab co afsidua 2lt;ftudiofa follicitationeimpetratis, tantum eftecerunt,
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utis Chriftianifanguinisrationehabita,feagmenutrumcs in Algouiafubcô-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditionibus antea à confœderatis propofitis faluum dimilïurum, promittereu
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis ergo à Rufticis cupide acceptatis, capitanei 8C figniferi culpam fuppliciter
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deprecantur,amp; figna fua tradunt,deinde uicefimo fecundo Aprilis,literis com
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofitionis iufto modo confedis Slt;fignatis,exercitutç difsipato quifquelares
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuos,quos ftulta cupiditatemaiorum diuitiarum reliqueratjepetit. Qiiis uerd
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hifee rebus confideratis diaboli incredibili odio generis humani diftentiones,
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebelliones,caedes,bella,clades publicas,populorum ac regnorum euerfiones
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excitantis,malitiam non mireturçquot; At ille mille artifex, nec rebellione fubditogt;
rum contra legittimum magiftraturn,nec cædibus,nec ra pints, nec latrocinqs, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necdireptionibus,necaltjs nephandis tetriscç facinotibus Rufticorum fatia-
tus,fed mendacia homicidtjs ( quorum utrorum($,Chriftö tcfte, ab aeterno pa fens audor eft) accumulans,fuorum organorum animos etiam impdlit, ut
ÖO inhuius
-ocr page 292-Rufticorum tumukus
înhuiusannîucreprimofubpractextu facrofandi Euan gel ij poftulata dam,libertaticarnfs,ÔCdcpr3uatæuoluntati humanæmagis,quàm DitHnfgt;’“ minis cultuijUerbofÇ Dei confona,fia fupcriori Germania diuulgarent. quidCjUt ego intellexi 8d alq multi affirmare no dubitarunt,aThoma ro tuncquidem in Thuringia Mulhuftj degente, fed per emilTarios ftios indecallida confilia tumultuantibus Rufticisfuggcrente,concinnaf3fiicr^'*^ cct fint qui corum,SCfeditionis circa Memmingam excitatæ audorem Chii' ftophorum Staplernm concionatoremMemmingenfem fuiiïèuelint. Mu«“ ueró,quibus uiri eius uitæintegritas,afsidua facrarum literarum meditatiOj^^ lus amp;nbsp;uehemêtia in uitijs hominum reprehêdendis nota fuerc,falfó ei utruint? imputatumfuifle,illumlt;^ omni culpa uacaflèexiftimât. Quarectiam eius'”' nocentia Memmingenfibus probata,cum cÔfixderati dealijs, illic f^pl'^î fumpfiflentjCiues innocêtia eius moti,eum clàm in patriam Sandi Galli,Hquot; uetia: oppidum dimilêre,ubi uxore ex honefta familia duda, ira uixifie betur,ut amp;nbsp;populo gratus fixent,SC integritatis amp;nbsp;innocêtiac laudem à retulerit.Cæterùm ut ut fefe res habuerit de poftulatorum audorc, quibus^** ftici Almangauicis reprefsis, poftca quafi ad pileum uocati, nouos motusiH' cenderunt,eorû tenorê,pro ut édita fiierint, inferendS hic iudico,qui tails
t» Primo poftulabant ut ipfis Ecclefiæ miniftros licerct eligere, eofdenu?, j rcprehcnfibilem agentes remoucre,eofdem Verbum Dei purèatq} fineert^ lis admixtis hominû decretis docere deberc.Sinceri etenim amp;nbsp;incorrupt! y bl Dei prædicationcm ipfis occafionem præbere, quo Deum, pro diuinat*^®^ gr3ti£ccommunicatione,amp;in ea confirmationcimplorent. Siquidemdiuit'’ gratiaipfis non inculcata,fem3nerecarnemfiC fanguinem,quæregnuffl ™ pofsidereneque3nt,Scriptura3treftante,homines lola fide Deo acceptes,hi*' iusc^ mifericordia faluos fieri.Opus itaep ipfis effè animarum paftoribus ai? miniftris,qui in Verbo Dei bene iôlide^uerfati fint.
IL Alterum,quamuis decimæinueteriTeftamentofintinftitutæ,innouof^' rô completænihilominus fcfiumentoTum décimas daturos,ita tarnen, bitrio cômunitatis,partim in Ecclefiæ miniftros ab eâcledos, Ôd Verbuifftf! purèdocentes,partim inhomines egcno8,eiufdem loci incolas,partim needs* täte publica onerum impofitionem efflagitante, pro fubleuandis paupenb**® in ufus publicos diftribuantur.
X11. Confuetudine quadam fehadenus pro icruis habitos, quæ res indigna**^ quandoquidemomncspreciofoChrifti fanguine liberi fint fadiatlt;^ reden*' pti ; tarn is, qui uililsimus, quam qui potentifsimus cenfeatur, nullo except' Ideo feliberos efte uelle,nÖ quidem qudd Magiftratum recufent,qucm à ve® conftitutum cflefciant,uel exanimifui arbitrio potius,lt;^am fccundum mä**' data Dei uiuere cogitent,quæ ab ipfis in rcbuslicitis ac Chriftianis omnenil*** militatem ac fubiedionê exigerc didicerint,fed quod, feruitutê illam deincep’ ferre nolint,nifi Scripture facræ teftimoniodemôftretur,æquôeflèutillâferâ^ nil. Simili quoqp modo iptîs hadenus intcrdidQfiiiflecapereferas,aues,at(jP’ fees in fluminib.publicis,câ ré ini^ quocÿ,ac utilitati priuatæ, g iàcræScripn*' ræ magis congruâ elîe.Minus uerô tolcrandS id, quod plerifip in locis fubdlt*» Magiftratuuet5te,feras,fegetesadutilitatéhominGnatasdepafcétes,fppWS? beftiarûmoredepopulantcs,eîjcerc,uelfugarcnôaufint,fed côtracxprcffij^ Dei uerbS acdlledionéproximi,damnaàFeris data mufsitâdo perpctiacdils* mul are CO gant. A' côdito mundo Deû dedifiehomini lus ô^imperiSinonin** generis animâtia.NÔ fe quidê uelle quidquâ auferre per uim, tjs qui uel tot5,ucl parte aliquâ cmerint,fed petere ut æquabilitas alloua feructur.in eo? magis fpedetur quid multitudini,quam quid paucis utile fît atqjcômodum-
-ocr page 293-' in Gcrftiania,Lib:L
çy[nas quocg âMagiftratupropïîetatts iuveufurpari,non abfcp magno di- Vi fpeiidio miCcïæplebccula’.Navnft c?, Ugnis opus habcat,hæc ci duplici prctio uenireLlcac^ fuam banc ctTé uoluntatem, ut cæ {ÿluæ, quæ non fint emptse pri-uatinrab altquo,fiue ab Ecckfiafticis,fiue fecularibus pofsideantur, fiant mul . titudinis,uttxiis ÔC ad quotidianum ufum,ÔC adacdificationes etiâ,cum opus luetiq quilibet fibi fumât abflt;^ pretio, fie tamë ut eôtum, qui deligêtur ad easn tem procurandam audoritas interueniat.Quodfiforte nullçfint,nifi ptiuato-rum fyluæjtum amicc cum poflèfibribus tranfigendum.
Adhæc gtauarifemultis incommodis ÔCintempeftiuis operis, quæ cumu- v t*
Icntur indies magis ateg magis- Cupere ergo, ut earn rem principes moderen-tur exaequitate amp;nbsp;Euangelq pr3cfcripto,necç plus oneris imponant,quàm antiquitus fieri conCucuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Vclleetiam,utquæquifcgagricolarumbona,fimdos Si agtosteneatbenc- VU» ïicio ôc conceffuPrincipis aut pAagiftratus, eorum nomine non grauetur am-^lius,quàm conuentum fit initiô,quô coloni 2lt; agricolç citra detrimentum Si tnoleftiamfundos colere poflint.SiMagiftratus coloni operis utiueliqhunc il li præ cseteris feruire debere,dummodo ex tempote £lt; precio congruo citra ia ôuram colonipetantur.
Eiufdem eïïe generis, quod ex ipfis multi pendant annuum tributum atcç VI It» ftipendiummaius,quàm pro modo facultatum,eirexquum,utfundorum per liiros xquos ÔCbonos infpedione fadaPrincipes de eo aliquid remittant, ut «gricUltores aliquodfaltem percipiantfuilaboris emolumentum,nec ad extre mam inopiamredigantur,cum quilibet mercenarius dignusfitmercedefua.
Qtünetiam in muldis pecuniarqs fe requirere maiorem xquitatem, nouas 1X. etenim quotidieferrilcges,2lt; pecuniam ab ipfis extorqueri fxpc,nô cmenda-tionis caufa,uerum in ea re pleromcç Si odium,ÔCfauôrcm atc^ gratiam inter-üenire.Petcre ergo ut iuxta formulas olim defcriptas,non autem ex aftecîfibus itïogeturpœna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,
Grauari etiam feinhoc,quod priuatim ànônullis fundi atcç prata ufurpen X» tur,qux fint multitudinis.quidquid fit eius generis,uelle fe uendicarc,nifiïor-tèquisemerit fi idmala fide fit faôum,tum amicé Si fraternè cum emptore tranfigendum.
Qviodufitatum fitmortuo patrefamilias ab uxore atcçliberis debonis eius ic ti aliquid dependi,idfupramodumefieiniquum,cûmuiduxatqjpuppillidcglU banturabhis,quiipforumtutorcs aedefenfores cxprxfcriptoVerbi.Deieffe f dcberent.Tales eos iam eflèjUtfi quocunqj prxtextu id facerequeànt,uniuer-fis potius facultatibus ipfos exuant,quàm eorum mifereantur. V elle igitür ut totumbocMagiftratusaboleat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n
Poftrcmô profitenturfiquàinrcfàllàrttur accrrerit,feVerboDei oCau«O- XI tr ritateScripturæconuiftos,nôforepertinaceS,uctùm fanioraconfiliafequiôi admittere Uelle, adeo ut etiam poftulatouno uelaltero conceuo,quod faerso Scripturx contrarium fit,id tiullum Si irritum effeuelint.Ecôntra,fi alia capita in factisliteris Deihonori StdileAion^roximi fcfuientia inueniantur,fibi ius faluum f orc,ea agendi aux doclrinx Chriftianç conucniant.Cum itaeg Euan geltj caufam fuisTeditioiis conatibus obducerent,2lt; eius prxtextu feruitutem malitiolè cxcutere conarentur,uariaTheologorum,qui Èuangclq nom^ pro-fitcbantur,contraeosfcriptacxicrunt.lnterbçcLutherielt;Melanthoni^u^ rumbicpièjeruditèôC placide, quatenus Rufticorum pofiulataVerboDei^ sequitati confonent, oftendit, Principes ad clementiorem fubditotum tracta-tionemcohortans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t u* • U'
Atille,adquem prouocatantjfuxtç dementixpattonürnbabitun^bttra*
-ocr page 294-1018 Rufticorum tumuîrus
banturjn ipforirm nefanda facinora grainfsime’inucdus,tand?ad/pfosö'^ tioneconuerfa ca fcribit,quac huic narra tioni inferi neutiquam ab inftituton ftro aliéna eftc cxiftimo.Vcrum (inter cætera inquiens)eft,amp; fateor,Pr«idP^ uiros,qui prædicationem Euangelij non admittunt,qui populum nö upo”? do graciant amp;:opprimunt,dignos eflè,quosè folio Deus præcipitetuieccni^ ullam babent excufationem, Etquanquam hoc ita fehabet, uobis tarnen® prouidcndum,utconfcicntiam hiicafFeratis puram amp;inculpatam:alioquie® poris Si. animæ iaduram facietis.Necp confiderarc nos oportet,quantf ftræ uires,quantumquc rcprehendendi ucftriaduerfartj, fed quàm legitim^, atq;iufta,quam defend« tis caiilà.Diligencer itaq^ prouidete,neque condo*quot;' bus omnium crédité. Satanas enim (ub Euangelt) prætextu multos hocte*quot;' porefeditiofos Si plané iànguinarios excitauit doAores. Equidemlibcreo®' Dis atr^ fyncerc confqlam ut debeo,ueftrûm eft adîjcere animum, Siaufo***’' re reôté monenti.Nec^ ucrô,fiplcricpmaledicent,amp; forte connitijs me moueor,ô^fan's eft,modo faltem aliquos eripiam ultioni diuinæ. Reliqu^*quot;^' bam uihil moror,Sô ficut me contemnunt, fie ego uicifsim illos nô mctuo.o^ ut ad rem ueniamiufurpatis uos quidem nomen d«uinum,filt;^ Chnftianumi*® appellatis ipfi cœtum Si multitudincm,ôd Icgem à Deo præfcriptam ucHequot;'’ per omnia fcquiiadatis.Âtqui,conftathauddubiè,nomenDei non elfe ré ufurpandum,nec^ falfomam pcenam comminatur Dcus,quç uos etiamn’* net,liquidem nôreaé negotium hocagitis.Qui totum orbem terraruininquot;*’' daiiomb us obruit,qui Sodomam ignita pluuia totam abforpfitjidena oos^ faciledelcuerit,quæcunc{î fit tandern ucftra potentia. Sedfallô uosobdu**® nomen Dei ueftris aétionibus.facilèdemonftrari poteft.Itacç cuiufmodi*quot; turns cxitus,nonobfcurédiuinarelicet.Nec enim fallit,qui dixit,gîadio po** ros,qui gladium fibi ucndicantipfinimirum,qui fua quadam audacia fibiFquot;' teftatem arrogant animaduerfionibus: quum Paulus tarnen iubeat omnoj' uniuerfumobtemperareMagiftratuireuerenter SCcum timoré. Qiïidad^ refpondebitis,qui legis Diuinacpræfcriptum uclleuosinfequifimulatis:»*quot;' terim tarne«! gladium arripitis,ôô Magiftratui,quem Deus conft«tuit,rcfift'quot;®x An'non iftud eft temerc ufurparc nomen Diuinumç’SedMagiftratus ita loo parat,iit plané fit intolerabilis. Nam ôdEuangelq dodrinani nobis adim**quot;^ Si in cæteris rebus omnibus «ta nos premunt,ut nihil fupra.Sit ita fanéinoquot;^?' anen idcircofunt cxcitandimotus atcÿ feditionesmec enim cuiuslibetdtcoo ceremalefîcia,fedhocadeummod^crtinet,cui tributum eftiusateppo^^',^ gladijjficutapertéScripturadocet.Deindenôkges tantum,fed Ôônaturae*“ ' animisimpreirumoftendit,nonliccrecu«quam,ut fuæcaufae cognitorßt^ iudex ipfe.Sumus enim omnes uitiofi,amp; amore noftri prorfus excæcad-^og’ riautem non poteft quin hicueftertumukusattç feditiofituindid^dquot;^' namód cognitionem caufæ uobis arrogatis, Si quas uobis putatisclTefa“’ iniurias,ulcifci paiatis authoritate ucftra. Sed hocipfum pugnat cumitifoO*' uino,cum natural!,cum ipfa demum æquitate. Qiiod quum ita fir,nonpotO' ftis uîla rationefacinus hocdefendcrc:uel fi mandatûaliquod habetisàPo ueftri fadi, necefle eft hoc ipfum à uobis aliquo illuftri miraculo demon»*’*'' SedhicacciditquodCliriftus ait:nimirumquid inalqsreprcbcnd€ndum**H clarépcrfpicitis,quantumuerôfitim{5ictatisin ueftra caufa,nonanim3duot*'' tis.Iniqué facit Magiftra tus. Atmultô uos iniquius, qui contempto Dei maO' dato,iurifdidionem inuaditis alienam,quiMagiftratuinihil omninordia^quot; tis.C^id enim fupcreft,quum poteftatê ci tollitisî’ Vos ipfos appellozqt»***’' gnam bonorum partem cuipiam aufert,aliquid tarnen rclinquit, ôéquibon^ ablau's uicam etiam cripittuter uobis atrocior efle uideturC Mag« lira tus adi*^*^
-ocr page 295-F . «
«
I lt;
il
I-k V
it
I.
'z i
J
I {
I z i e
I I z
1 t
I ) t.
it gt;nbsp;it »
I • lgt;
I k fz 9
I.
k k |1 k
f (
in Germania,Lib.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sop
uobispofTcfsioncSjiniquutn efbuos autem luiifdidionem adimttis.Qua qui-detn in re confiftit onmis ipforum fortuna tarn corporis, quàm honor «m’.uos ergo nocentiores illis. Atquiuitam ipforum atepfortunas no pcrimus. Credat hoc qui uolet,non ego.Qiii praecipuam partem alicui tollit 2lt; aufert, no uerc-bitar etiam teliquum,quod ah ea dependet,auferre. Verum, fit ita fané ut dici-tis.Maneant illis quae pofsidêtbona,uita quoqjfitincolumisnllud uero quod iam pcrpetrallis, omnem mediocritatem excediqquando poteftate illis omni fublata,üultis ipfi rerum elT^ domini-Perpendite rem ipfi quaefo. Veftrum hoc inftitutuinfilaudaridebeatatcgualere, nulla fint futuraiudicia, nullus Magi-ftratusjôC cuiuis liceat priuatim in quemuis experiri pro fua libidine ôdarbitra-tuirtcc expedandum indc fit aliud quàm mutuae caedes ateg latroc'inia. Nam Ut quifeç fibi fa dam ab aliquo putabit i niuriam, ita mox illam pro fua cupidi-tate uolet ulcifci.Hoc ipfum ueró,fi SC iniquum eft. Sc in nulla perfona tolerari poteft,multo minus coadae,alicui hominummultitudiniconcedidebetiaut ft conceditüV,in fingulis etiam ferendum eriuQuidin hoc ipfo ueftro coetu,fi res co licentiae prolaberentur,ut caufam quifep (uam priuatim ulcifci uellet, cedo, quid faceretisç' Cogeretur ille dubio ptocul ftare iudicio publico per uos con-ftituto.Qiud uos igitur excufaqqui iudicia conucllitis, ÔC Magiftratum retjei-tis,qucm Deus ipfe uobis praefecit*:’ Hoc ipfum ius,de quo iam loquimur,omnium mentibus eft impreflum,SC à barbarifsimis etiam populis colitur.nam a-lioqilt fumma fit omniû return futura perturbatio. Quod etiamfi tllud diligenter feruaretis^nihilo tarnen eftetis hoc ipfo meliores quàm uelT urcae, uel id ge nus alii populi,noftrae religionis (gnari. Iudicia enim publica fubire, SC Magi-1 tratus auchoritatem fequi,non hoc praeftaqut quis fiat Chriftianus : nam ipfa demum necefsitas cogiqetiaminuitos utita faciant.Vos ergo cum hoc ipfum ius mentibtls irtfixum,8C omnibus commune reUellitis,mulio eftis prophanis gentibus deteriores,tâtum abeft ut nomine Chriftiano fitis digni. Quern qui-oem titulS quia uobis ufurpatis, SC nomini diuino facitis iniuriâ,nô indigni ui-delicet appellatiOilcTurcica,propter naturae ius uiolatumrquomodo tandem côfiftetis in afpedu Chrifti cum de nobis omnibus iudicium fadurus eftCCu-iufinodifintergoueftri dodores,etiam atcç etiam prOiiidete.Vercor enim ne fanguinarii quidam uobis obrepferinqqui luis conciOnibus hue iios impellâtj quo tandem ipfi Licftris auxilijsfretijdominationem 8C regnum inuadât,fecu-ri prorfus de ueftris fortunis atep falute. lubet Déus utndidafibi omnem per-micti.Scriptura iubet patere Magiftratui,etiam improbo * Pafedum igitur erif. alioqui motum quidcmexcitabitis,uerum is tandem in ueftrum caput defi-net.Necenimlicêtiamhancueftram Deusimpunitam dimittet,dumlt;^liber-tatem quæritiSjUitæjbonorüm SC animae difpendium uobis ipfi comparabitis, Lxardefeit in uos ira Dei,amp;:falutis omnium hoftis diabolus talfos in ueftrum ccEtum immifit dodores. Meum ergo fecuti confilium,cauete SC refipifeite* Nunc de iurc Chriftiano feuEuangelio uerba faciam.Hoc enim quia uobis at rogatis cognomen,aequum eft,tit cuiufmodi fit ius ueftrum,exploretur. Et pri mo quidcm,Chriftusiubet non elfe refiftendum malo, fed unam ferienti ma-xillam iubet Sc alteram præbetûtunicam auferenti iubet pallium quoep tradi, iubet bene turn precari,tum facere inimicis. In eandem fententiam multa funt loca pafsim in facris literis.lam mihi uidete quomodo ueftrum hoc inftitutum tf fpondeat mandato Chriftv.uidete quo uos abduxerint ueftri dodores. Chti fiianorum fane eft,pati SC fubire crucem.nop repugnare,non ulcifci, non gla-dio fcrire:quid autem fimile in uobis confpiciturt Ardua cum primis eft Chti-ftiani nominis protefsio,SC uix paucifsimi re praeftant ipfa quod debêt. Qiiod ht pleniùs inielligi pofsit, exemplum uobis àfferam huiusj de quo loquimur oo II iutis;
-ocr page 296-r''4o n iiflicorum tumu’tus
Dominum magiftrum fuum Petrus defenderct, feruuliim Pi'M“'' cis fcrijtinon nciufta caufa,quum illi non modo uitam Chrifti petcrcnr,!^^' ius quoc^ difcipuîis,Ëuangcîqdoâ:iinamjinqua falus erat ipforum politeO' mnis,auferebanr,fubïato nimirûpræccptoreChriftoC’ Tab's ucró tamtf atro iniuiia nos nondû perculiuTedquidl'nterca Chn'fttis K lubet abfhnerePetru''’ a defcnfîone,grauilat3 fentcndaincos qui gl.idioferiunt,hoceft,qu( contoit* pto Magitlracuuindidam pn'uan'm exercent.Quid ipfe,quum affigitur cruûj quum docendimunus àDeoPatrem3ndatumexcrcereprohibeturC';Nimit‘’ fert patienter,rem omnem Deo Patri committit, eumej pro fuis perculTorib^ deprccatuf 8Cont. Hæcueftigiafuntimitanda uobis,3utdeponenduseft“*^ tam fpeciofus titulus. Qiiod fi ChiiQi excmplo infifteretis, patefaceret ft potcntiaiSr'ficurpoftindignifsimam Fibj fui mortem, longe latec^ üit Euangcl!um,inuidirsimislicetomnibus aduerfartjs,itaquoque uos hauo dubicrcfpicetctjSCfalutarem dodrinam abundèlargiretur.lNuncucrô,qti^”' doquidem armisrcsadminiftratur,necobtinebicisquoduultis,armauobis“^ manibus excutientur.De meipfo nunc etiam aliquid dicam. Oppugnauiti”^ fummis u in b us totus orbis terrarum,ÔC tarnen quo fuitipforum omnium*^ pctusuebementior^eófecitmaioresprogreflïismeadoArina.Quiditafnj^' cgi uiolen ter,nullum excitaui mofuminon fui cupidus uinditflaejfedMag*quot;'’ turn ciutlem reuerentercolui : fcriptis etiam meis ornaui quantum in me ii*’® Sgt;C quod præcipuum eft,rem Deo committens, in ipfius potentia totus acqi”,^ ui.Sicadcó feruatus fum in hunc ufen diem, freinant licet Pontifieij, aduerf3rq,3ó fimul mea dotftrina muitos ad populos dimanauit. Vos autei*®' portuneiam irruitis,0d dum promouere uos negotium putatis,quantCinlets tis impedimen ti non animaduertitis.Haccautem eo fpetftant, ut ticulum iHu^ êCnomen Cliriftianum à uobis ablegetis inifta caufaiquametiamfi deftn«^ tis optimam,tarnen ut fuprà docuimus,homini Chriftiano, nec pugnarclio^^ nccmalo refiftere.Huncergo tirulum arcç cognomenuobis non tribuam,gt;^ coccdam.Ncqp tarnen hocipfouelim purgareMagiftratum:naminiquagt;flt*'' ta faciût.SCagnofcoifed nihilominus à Chriftiani nominis profefsionehçcu^ ftra longe remota eft atftio.Qiiod ft ucró nomen illud obftinate retincbitiSii* hocucluti fuco ueftrarncaufamadumbrabitis, aduerfarium meuobisptoftt' or,quia fub Euangeltj practextu plane diuerfum à dotftrinaChriftianafaciiß’ Itaq; Deum precabor,utuos benignerefpiciar,SCueftrum hocinftitutumt^t’^ tat.Necenim obfcuróhoc intelligo,diabolum id molin', quandoquidemp® Pontiftcioshucuftp opprimcreme non potui t,ut per iftos meconficiatat£fquot;J gulethnguinarios concionatores.Ergo precibusinftabo,ficutdixi:quanqu^ lanemabmita nos comparetis, utnemihi firnecefle prccibus aduerfiim'^’ agerc. Nam etfi peccatorftim,tamcn ôsf iuftam efle precationis meæcaiifaî”» amp;nbsp;exaudiri quoeç mcaspreces,nihil dubito. Vult enim Deus nomcnfuiJin’'^” (ftificari,0lt;f nobis etiam ncorandum effecommonftrauit. Hoitoritacpur^^t' que etiam oro,ne precationes mcas SC aliorum defpiciatis : quid enim pontiu* amp;^effi'ciant,ueftro certemaximo malo fentietis.Talem ucró nduciam ad prelt;^ tioncm uos nullam afFcrre poteftis. Nam amp;Scriptura nbsp;mens ipfa male co^
feia uobis oftendunf,a(ftioncm hancueftram efteprophanamamp;fimpiain. uobis oro,quotufquifcj Deum implorauitin ifta caufaC’Vixunus,opinor,inio falutem omnem in coprjs Sufaimis pofitâ efle putatis.Qui uerèiuntChriftiaai» nihil agunt uio!enter,fed tolerant,precibuscp Deum folicitât,utomnium tfl” porum uirifaneftifuo nobis exemplodemonftrant. Nam ÔC faluraris efth^ unica ratio,ÔC menti fummam tranquillitatem affert. Nunc ergo, quoniâha^ negligitis,quia neq; preces ad Deum cfFunditis,nc(^ patientiam ullam prari»
-ocr page 297-in Germania,Lib .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1041
à dob« omnia pctitis atque fpctatis ipfi : non eft quod uUum Dei beneficium cxpcdetis.Fieri qiudem poteft,ut coniuente Deo fit aliquis ueftcr fuc ccflusîuerùm id omne demum in ueftram recidet pcrntciem. Exqs quç hue uf que recitauimus,facile eft ad poftulata ueftra refponderc: quae etiam fi niteren tur«qlt;uitate,2lt;turinaturaeeftentconfentanca,tarnenprarcipua fui partenon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
eonfiuunf.quiaMagiftratuiuultis ea per uimcxtorquerc'.quodipiutnô^ cunt «quitate Sciure communi pugnat.Is autera qui uoois eaconfcripfit,non eft uir bonus. Nam loca Scripturæ quibus uos acccndit,amp; periculis obijeit, non intégré récitât,nequebonafidetoipropiusinfpeda,nihil adcopro uobis fa-ciuntjUt etiam uchementer impugnentdadatur hoc à uobis praecipue^dodri-namEuangelq uobis eripiifed plane fieri non poteftutab Euangelio quis ar-ccatur. Haec enim dodrina non eft ulli certo alliuata loco, fed libcrepcror-bcm terrarSuagatut amp;nbsp;oberrat, ficut ilia ftella quacMagis ab oriente foie pro-feftis cffulfitjôC, quo loco Chriftus effet natus atque recumberct,oftcndit.ln Magiftratus quidemeftpoteftate ab eolocoubi docctur Euangclium,aditu quern prohibcrcifed in nobis etiam pofitum ef^ uertcre(olum,Saltjs inloci» dodrinam hanc profequi. Locus ipfe non eft à nobis ui retinendus aut occugt; pandus’.uerumreltnquendus Magiftratui feu domino,Slt; commigrandum a-iiô,ficut Chriftus ipfe docet. Quoa eft primum in ueftris poftulatis, de confti-tuendis Ecclefix minifttis : rede quidem habet,fi redus accedat ordo.Nam ft bona quibus alunturEcdefiacminiftri,profeda funt à Magiftratu.iam populo nonlicet ilia tribucrecuilibet: fed primum rogandus eftMagiftratus ut pà-ftorcm conftituat.Si recufet,populus aliquem deligct,fui8^ aletimpcnfis- Si nchoc quidem ferctMagiftratus,tum qui deledus eft à populo,fugiat,ô^ uni cum eo qui uolet.Sifecus fiat,nonpoteft abeffc fcelus amp;nbsp;iniuria. C^od ad décimas pertinetjiniquifsimum cft.Ç^idcnimhoceftaliud,quàmMâgiftratum abrogate totum^ Liberalitatcm colite,feddeucftro,nonalicno:Sic prorfus agitis,ac fi dominia return inueftra effent manuQua quidem ex re facile po-teftintelligi,quidùcftrx fit mentis atque confilq,fetuitutcm etiam tollitis om-ncm.Qtud hoeî’ Nonne Abrahamus amp;nbsp;altj pleriœ uiri fandi poffcdcrunt fcr-uos^Paulum lcgite,is uosctudict,defcruis quidffatuendum fit. Hoc ergo pO ftulatum ad uim etiam atcprapinatnpertinct,6lt; cum Euangelio pugnat^am qui feruuseftjpotcftnihilominus eflepius, amp;nbsp;libcrtate Chtiftiana Itui, ficut is qui captiuuB dctinctur,aui3cgrotaret. Vos co ipcdatis,ut omnium fit eadent conditio,fint omnes sequalesrhoc autem eft ablutdum ineptum. Nam hsec tit ta ciuilis,amp; adminiftratio reipublicac confiftcre non poteft, nifi perfonarum fitdifcrimen,utuidelicctalqfintlibcri,aUjferui,alijpr«fint,alii pareant. Qux »cliqua funt de feri8,depafcuis,de fyluis,de fluminiDUs,de tributis,amp; id genus »lia,iurcconfultis relinquo difceptanda,nec enim ad officium mtum pertinêtj quod tn eo uerfatur,ut mentes hominum in rebus facris inftituam.Et hate quidem eft mea fententia confiliumeç uiri frattes, quod à me flagitaftis i nunc Ue-ftrum erit,quia Scripturæ teftimonrjs uos obtemperare ucllefcnbitis,animUni hucadqcerc. Netç ücrô quum hare ad uos petferentur, mox clamorem tollitCj quafi Magiftratui fim tadus adulator,quafi non rede doccam. Sed prius rem omnem,ÖC cuiufmodi fint atgumenta,quibu8 utor,diligenter expendite: nam certe ueftra res agitur.ln primis autem cauetc ab qs qui uos extimulant dodo-ribus.Noui totumhoc genus höminunr.abducuntuos in praccipitium,ui honores acfacultatcs ueftrO pericuio confequantur,
Caufa cur falfum titulum,quo fe ucnditabant,tantopcrC flits obqctt, hare é-rat,quodin fuis illilitetis omnibus,quum ad focietatem alios inuitarent atque cogèrent,ad arma feueniffë iadabantpræccpto Diuino, 8^ reipublicac chari-00 tacequi^
-ocr page 298-J04i R ufticorum tumultus
tatcquadim,utEuangeltj dodrina cckbretur amp;nbsp;au2efcflt,S^ rct(rte*t6r,i’f‘^ irttas amp;uitæhoneftas propagentur, ÔC«tubi fuiscp cófulant,nelt;]^‘ uideinccpsopprimantur.QuunK^adnuncmodutnfui fadt rationenicxpquot;' caflcntjpauds ücrbis mandabant uicinis,ucftactm amp;èueftigio fumptis atnquot; •ccurrcrent,opemlt;^ ferrennfin minus turn fe,quam prtmum ad ipfos prjs omnibus cflc uencuros minabantur.Cacteràm,quum adhunc modiin»^ tclpondiffct Lutherus,Principes etiam SCnobilitatem (cripto commonc»^ ens : Vobis ( inquit) fblis acceptum ferri debet quidquid eß hodie turbafi»®' Vobis aucem in primis qui titiuum habetis Ecclefiac,qui ne hodie quideffl a* hucdeßnitisEuangclqdodrinam perfcqui,ô^ quidem contra confdentia'”' Deinde uos qui ciuilcm obtinetis Magiflra tum, hoe uniim agitis, ut qiiocu^' que modo compilata pecunia uobis fuppetatad omnemluxumatquc fupc^' biam:ita quidem, ut miferum uulgushoc tantum onus tolerate amplius^iö'’ pofsiUmminetfanèuobislongè grauifsimum periculum,amp;quaß lenifcr ([jenfus gladius impendet ccruicibus ueflris:amp; tarnen ficeflis inter« quaGnemo pofsituos deturbare loco:fedhaccipfa fecuritas erituobuhaa“ aubièpcrnicioià.ContemptumaliquandoDcus effundit inuiros Principe*» uteßinPlälmis.Admonuiuosnon femel, ut ab eo malo diligenter cauercu^ ucrùm ultro procurritis ad interitum,necullo uos mouct admonitio.Rf^^^æ dabitigitur in ueßrum caput ira Dei,ni uitam emendabitis. Quac pafsimc“’'’' fpiciuntur Si accidunt prodigia,nihil faußi denunciât. Efferuefeentem in J'®* iram Dei facile poflumus ex eo cognofeere, quod falfis dodoribus tantun’ nos pcrmittinutuidelicetin errores atcß tenebras abdudi, merito pledamUjj Huciam acceditißa feditio populariSjquæ Germaniam funditùs perdet,n’“ precibusnoßris Deus exoratus,medicinamadfcrat. Is autemeßhodicreru® fiatuSjUt hune ueßrum dominatumhominesnecpofsintnec uelintjOecpf^nt debeant ferre diutius.Transformari oportet uosomninOjamp;VerboDcict'’^' re.Quod fi plebs in hoc tempore non perficiat,ali|fuccedent,Aclicctpkn^l“* omnes à uobisintcrfîciantur,tamennouosexcitabitDeus,quinegotiunih®^ agit,ôdbellum uobis facit,ôôimpictatisuefirçpoenamexpolcit.E'uobis no**' nulliiadarunr,omncmfefefortunamamp; facultates impenfurosin hoc,ut drina Lutheri tollatur funditus.Quid autem i Non'ne iam cô res deduda deturf Abfit ridiculum in hifee rebus. Dicebant olim ludæi, nullum fereg^*” haberctfed eô demum recidit ipforum reipublicac ßatus,ut in perpetuum ’lt;’8* careantNequeuerô contend luperioribus delidis nonnulli ueflrâm,Eu3ng‘ lio nouam faciunt contumcIiam,Sf quidquid hoc efl turbarum,mea: dodrioÇ ferunthunceflefrudum.Agè,pcrgiteadnuncmoduminfedari,cuiufmodiW mea dodrina, quæ uoxEuangelrj, non uultis cognofeere: quod eß obftnjn animi fignum. Equidem inde femper ab initio docui modcflè,ôi à fedition*' bus uchementer abhorrui,ô^ populum magno ßudio fum hortatusadob^' dientiamMagißratuicxhibcndam:imö etiam ut facucramueßramdotnin*' lioncm tolerarent admonui, eiusc^ rei teflimonium uel ipfi uos dare potefitS' Noneßigiturâmeprofedaifiafeditio:ucrùm fanguinartjißi prophetXjq”' (unt mihi non minus quàm uobis inimici,peficm hanc inuexcröt, circumflt’’' ta plebe:per(^ triennium Si amplius eo rem ißam agunnnec intcrea quifqua*” illis ita reßitit,ac unus ego. Si iam Deus atrocitati uefiræ caufa, fathanxp^' mittitjUtper eiufmodi prophetas populifurorem in uos concitet, eo($ resde* ueniatjUtfacultas mihi tollatur impediendi malum hoeôf tempeßatem,cin^ (cedo) culpa uel in me, uel in Euangelium transferri potefl,quum hxcip’* quam pronteor,dodrina,non modoßeuitiam ueßram perferat hucufquej^® pro uobis,ctiam prcces ad Dcum efiundat,ueßrumlt;^ ßatum ad uuigus ornt' ritfcmpc«s
-ocr page 299-in Germania,Lib.I, 104?
ntfempcr,5ifummiscommendationibus defend«itlt;? Quodflixncuperem uldfci quas mihi feciftis iniurias,tidercm tnfinum,efletnhuius tragoedix fpe-datorjautcontungcremmcfurcntiplebi,amp; auoddict folet,oleum adderem eaminOjamp;effèm tanquam unguis in ulcere. Magnopere ergo uos oro,uiri Principes,nemca uobisadmonitio fordeat,ne'ue feditiouobis haecuideatut Icuismon fane cmod timcam ne Uos illi opprimât : nec enim metuercuos iftud uelim,fed ut ira Dei fit uobis formidabtlis. Nam fi pro merito uos ulcifci cogitât c ut quidem metuo) non effugictis periculum ^etiamfi tninimx fint hofiiutn cohortes.Itacç fi quis adhuc locus eft confilqs, oro ceditc furori, Ô6 imminentem proccllamfapienterdcpcUite:ô^quoniamincertus eft cuentuSjtum oui» quz fit Dei uoluntas ignoratur,omnia uos prius experiri dccet, amp;nbsp;cauenoum nefufciteturincendium,quo tota conflagret Germania. Nam certeflagilia no ftra,quibus aduerfumnos iramDei concitauimus,in confpedupofuafunt, ita quidem,ut adlcuifsimumquencp ftrepitum fit nobis expaucicendumtmiE to quum tantus hoftium numerus coalc(cit,ôd uim intêtat.Lcnitas ÔC dementia nullum uobis afferet difpendium : SCutafferat, magno tarnen cum feenore póftomnia reftituettuim auicm fi adhibebitis,defumma forfan rerum crit pcgt; ticlitandum. Et quum alijs rationibus multo plus confequi liceat, cur aleam hanc atque difcrimen fubire uultis çquot; Poftulata propofucrunt ad duodecim,c quibusaliqua funtitarationi ÔCæquitati con{entanca,ut merito uos pudere debeaufed tarnen ad fuum emolumentum illi referunt omnia, neque fans rem demonftrant,amp;funt alia multo maiora qux uobis obtjciantur, quac ad rempu blicam Germaniacpertinent. Eaquodam inlibro diligenter explicauimus. V os autem quibus ea propric cÓfcripfimus,quoniam ill a repudiaftis, iam mul toduriorafuftinetis,amp;uertro auidem mcrito.Poftulantin primis.ut légitimé conftituanturminiftrijquiVerbumDeidoceant. Etquanquamhicadfuum priuatum commodum fpelt;ftant,qu3ndo fumptum uolunt exdccumis alteni» ad earn rem praeberi,tarnen denegari quod petunt,nulla ratione pqteft : nec e-«im ullt masiftratuilicetfuos ab Euangeltj dotftrina fubmoucre. Caetera quae pertinent ad feruitutes, amp;nbsp;id genus alia, nituntur amp;nbsp;ipfa ratione. Magiftratus enim eft non affligcrc,non diuexare populum,fed fortunas illius att^ commo da potius tucri Slt; conferuare.lam ueró nullus eft explicationum modus, quac res fane diuturna cflc qui poteftf Quod fi homines rufticani, frudtus annuos é fuis prcdi]s atc^ fundis percipiant^eriores cxpe(ftatione,Magiftratus autem S' dominus tanto plus exigant ab ijs tributi,atcç hacc omnia fummo cumluxti profundant,cmid(ccdo)commodiredcat ad miferos,aut quantula ex parte fitillorum farta meliorconditio ï Sanè cocrccndacft omnishæc profufio,Ci tefecanda luxuries,« illis ctiam,quo uitam tolerent,aliquid fuperefle pofsir. QuodrcliquQjCxipforumliterisiamdiuulgatisaccepifleuosputo. Sicutrifc^ figillatim commonefa(ftis,2Ccommunem illis epiftolam fcribit,Stquod ma-lam utricg caufam tucantur,monct,ut ab armis difcedant,amp; ddceptatione call fam finiantMagiftratui quidem demonftrat,quàm tetri femper tuerint atque funefti tyrannorum,plebi ueró quam infoelices Ô6 calami tofi feditioforum,exi tus,quifumptis armis inMagiftratumprotcrui fuerunt. Vnum in primis déplorât, quodquumutrinquemalaconfcientia belligerentur. Principes quidem ut fuamatrocitatem confirment,alq autem ut quod cupii5t,feditioièperfl cianf.animæiadurarafaciantomncs quicunquehocinbellocadunt.Deinde Germanix uicem déplorât,qux ctuili hoe bello fit interitura prorfus:facile quidem arma fumi,uerùm non ita facilè,quum«olumus,depani.Nlonetigi-tur ut abftineant,nequc tam perturbatum atque cruentum reipublicæ fta tum, pofteritatireiinquant; armis nihdaddiuturnitatem perfici polïejfed emenda-00 5 tionà
-ocr page 300-ip 14 Kunicoruni tumultus
done U! tæ ac ratîone plurimum. Hortatur ur pet uiro» bonos utrinty caufà difceptctur. Magtftratusde fummo iureahquidremittanplrbeîjt*'^* (îmacquielcantreâèinortentibus,6Càpoftula(isrtonniilliietiam difcwi^ HdcfuumcneconfiliUmtcuinifîparcantjfe forcutriufq; ruinz Nefas enim utrincp uerfari,ô^ bellum efîê plcbi contra Principes, ut in oppf( fores ipfbrum faluus atcp fortunée. Magiftratuminuiecm conflidari Pjj betjs utcum latronibus,Ô(ftjsqui nomini Chriftiano contumeliani hacipforum obftinata terocia ferogaturum efîê Deunt,ut autconcordiçdJ oftcnd3t,aut utriufque partis conlilia retundat Si conatus lt;nbsp;Quanquaw nunccdttis prodigt)s,ualde fe formidare,amp;inmagnaucrfari folicitudi^^ (an» ira Dei mitïgari pofsit atcp depellimon magts quam tunc,quando ptd remïam dertünciauir,ofFenfionem iram ne fandifsimorutn quidem f um precibus condonare ft uelle,quo minus populum ludaicum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L
hil ergo magis optarc fe,quàm ut refipifcant, amp;nbsp;JÛcum uereantur, quo f»*' calamitas iam impendens differri polsit atqi miligari.Céeterùm Run efqt mortalium ad mala quàm bona uitio naturéC procliMiores eflefolemüS^ ftiilatisfeditioforum cognitts.nccpiorum dodorûadmonitionibus,neC‘ ^ifîratusfeâdidquodiniquum eflètcmendationcm offeren tis pollicitai'“’ a Uacfana fêrttentia abduci potcranqfed poflulatorum iflorum importun*' culcatione,amp; fpc amplificandærei familiaris,6C opimioris förtunzfon’”/] namcç maximarum diuitiarum fpcm animo conceperant) fedudi,in proP? to fuo peruicaciter pcrftitcre.Quo fadum eft, ut hoc feditionis incenoiü'” dies magis magiscçcrcfceretjôChacillacnonfecusacfluuiusnymborUH’fL cellis redundans in pîerafc]^ nationes diffunderetur,nulle fubditorum wdh . tiel iuramenram Magiftratui pr«eftit0,uel periculofum Si infoelieem tum adanimumreuocâte,fedincrcdibili a inaudito furore omnibus ad*np contra legttimum Magiftratu profîlien tibus.lnter hos uerd Georgfo ro cauponejCaftclIi Ballenbergcnfis,Moguntinéc diœcefeos adNigtsm'l uam,quâ Fratteoniam fpedat,audore,Cati1inartjs facinoribus apt^IS^onƒgt;# pote qui alca,luxu Si helluatione totum ferè uitx tempus tranfegifïêrjpt'*” liici Odovualdenfes ad Nigram fyluam fobduda caufa quafi dodrinSp'’’ j geltj tueri,amp; libertatem Chriftianam defcndereuellent, cûm rcipfâ molircntur,quàm ut tam diuinas quàm humanas leges SC côftitutioflcSr^ (usabolerentjamp;publicampaccm actranquillitatem turbarcntJinflat^P'^j exarnina circiter diem Dominicum ufîtato Ecclefiéc more, Lztaredidu^i jj kimêextcrritorioRotenburgifo,numerocirciter duomillia confluunt'^j cosucrô deinde ex Palatinatu,Moguntinaamp;;Herbipolenfi dioteefibus*^ , cl, cummultisordinisTeutonic! Magiftfi,aliorum(ÿ nobiliûfubditis,«® , Brcurrunr,amp; in quadam uallead Nigram fyluam fefeconiungunt,dido,^ J f;io Metzlero fummo ducedclcdo,etfi alq peritia rel militaris ipfolongf^ enriorcSjadefîènt.Diftributis ergo muntjs Si officqs militaribus SC cciTarqs ad expeditionem paratis in campum progreîsi,mox obuia tur,amp;^ uidnOs ui ad fbeietarem belli compellunr,earn coire detredantibu*, nia hoftilia dcnunciantes.MergentheimiumdeindcMàgiftriTeutonicin nis oppidum profedi,à ciuibus deditionem effl^itant, Hi uerô cu^ Bdueruis Magiftratum fuum rcbellionemtentafient,facile poftulata SiqUidem paucisdiebusanté Abbatisin Schonthal atdes.quasillichsbt^^ ciues circiter quingenti occuparant,Ô^perbiduum inqs cÔmoratf,quin^ hes uinipotando exhaufcr5t,acMagiftratui decaufa feditionis cefponfî dederûtjCupercfelibrum irt quo tributa cÔtinerlt;turdefcripta,bu'^,^ tubcnVÔC quidquid ûi co iniquû Uidetec pro ipforiS nrbitrio corrigi, Ica
-ocr page 301-in Germania,Libi. io4t
nulla ui adbibitaMergentheimi intvomifsij in arcem irruunt, ibicj commeatu )l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affatim reperto ad aliquot dies fubfiftunt,genio indulgent,fibic^ placentia in-
terledifpertiuntur.Vicinos aliquot Comités,Barones SCnobiles lollicitatoà
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infuam focietatcm pertrahere conantur, Arcem dcindefupra Mergentheimiu
1), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adTauberumfitam,ditionisMagiftriordinis Teutonic! jNouamdomum digt;
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0am,ui capientes,quidquid in ilia inueniunt,diripiunt,póft earn flammis exu
(, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftam,folo3cquant.Hi(ccfacinoribusMagiftriordinisTeutonici iurati, do-
]j meftici,quosfuo pane alebat,interfuere. Prætercà monaftcrium Schcmtal oc-cupantes,monachis corredis,quidquid in monafterio frumenti,uini, cibario-rum,pecotum,domeftic3cfuppellediliserat,abducunt:libros lacérant,fenegt;
il ftras frangunt,ad animi fui lubitum nihil non defignantes ÔC tvaternam fuam diledionem,moreTurcico potius quàm Chriftiano prodcntes. Qiiibus illic
|( perpetratis inComitatum Hohenloenfem fecuro animo contendunt.Horum )| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comitum fubditi,pr3ecipuo Comitatus caftelloOringen iamantè capto, ÔC
ÿ fenatorq ordinis uiris in uincula côieô;is,officialibus claues portarum, eripuè-y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rant.lllis ergo fefe coniunguntlnde porrô progrefsi,Nevuenftenium, Alberti
f ComitisHohenloenfis federn,redàmouent,eamcp capiunf.Ôi cum Albertus unà cum Georgio fratrc euafiflet,arcem fine ulla difficultate in fuam poteftaté ledigunt'.Comitis coniugi in ca comprehenf3e,quç fupplex prçcipuis illorum y capitaneisfada,lamcntabilibusuocibus gratiam aliquaminuenturam fperâgt; j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rat,nulla erga ipfam commiferatione affecti,reliquislt;^ Domini fui miniftris eu
j ftodiæ traduis,omnem poteftatem ac ius adminiftrationis adimunt. Cum ue-y rôComiçesiquorundamintercefsioneliterasfidcipublicænûmmoPalatinclî P obfignatas,à Rufticis accepilTenqutracç pars in collequodam à uallibus cogt; cnom)nato,conuenit.QiiöRufticimachinisbellicis omnibus, quas Nevucgt; d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftentjamp;^Oringædeprædatifueranqfecum adueô:is,Comitibusexponunttogt;
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn exercitum unanimi côfenfu Slt; uoluntate ab utroep comitum,ieriô poftu-
y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lare,utinduodecimillos,quosexmonafterioSchonthal,adipfostrâlmiicrint,
Brticulos iurenr.fimulac omnes quos captiuos'detineanqfine ulla fidciufsio-neliberos atep tutos dimittant: hoc fuis literisamp;inftrumentis traditis confir-*
X menqaepromiflacentumannosamp;unumratafirmacpferuent.Væfaninamcpi
[, Ruftici nouum aliquod,diuturnum ac ftabile fomniabant imperium, ignari d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam audaciam,atcp nefarios conatus ccleriter corruituros.Comitibus itacp in
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditiones àRufticis propofitas metu confentientibus, ipfi circiter duo mil-
liabombardarummanualiumdifplodunt,ac Comité de tormentisarce ipfius il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abduiflis compellato,tis acceptis,difccdunt.
d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftcà cum multos nobiles ÔC alios in facîlionê fuam,partim fpontanea uo.
J| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luntatemotos,partim ui compulfos pertraxiirent,adTauberum recedut, Epigt;
]l feopi cellas capiunt.Similiter Laudam ciuitatcm, ÔC arcem, ubi ciucs in fuam fidem adaâos,fuo fœderi adfcribunt’.arcem uerô diripiun t,amp;i (unditus delentî
d ac illam regionem peruagati, Mcrgenthemq rurfus per aliquot dies cahra y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habent.
0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InhocrcrumftatUjContagiomali pcrniciofifsimietiam ad alias oras ferpit.
0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Naminquodâpago,Bockinga uulgô appellate,nec longe Hailbrunna fito,
|/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ruftici circiter mille ducenti,de rebus geftis Odenvualdici agminis certiores
0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa(fti,circiterdiemDominicumQitadragefimæ,quiludicaappellatur,caterua
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tim confluentes,inter Hailbrunnam 5C Sunthemû,!T eutonici ordinis pagum,
uado repertOjNicrum tranfeuntiacRufticos Sunthemi in fuam côfœderatio* y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemadigunttpoftGartachiumcanonicorumBrulTellenfium pagum ingrefsi,
uinumincellisuinariishorumrepertumexhauriunf.adiacentesinillarcgionc y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pagosdefœderecumipfisfcriendo compellâtjidui facianteis extremû exitia
d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comminantes.
I
-ocr page 302-104« Rufticorum tumukus
commtnantes. Ac hifceminis multos bonos, nihil minusquàm rcbclHo'’^'’* cogitantes ad (c pertrahunt,Bilkenium inde amp;nbsp;Botvuarum progredient^^’ Cum autem res ex animi ipforum fententia non penitus illic rucccderct,Sun' themum regrefsi,ad Erlinbacum ói Bifevuangum ditionisMagiftriTeuton*' ei ordiniSjp^os caftra figunttibi aliquamdiu commorati,nihil aliud mefflOti’ dignum geflerunt,quamquódaliquotuiciniorespagicos adfuum fcedusp licientes, uoticompotes euaferint:inde Oringam mouerttes, OdenvuaWit“’ agm(nifeconiungunt,Quo fa dlOjNicrulmam oppidum ditionisMagifkiot' dinisTeutonici,nó procul Hailbrunnadifsitum,capiunt.Qiiodeoipliskd'* facilius fuit,quod plericp ciues loei eias cum ipfis fentirentubic^ comtntâW^ uimcumprimis copia reperta,partim extra, partim intra oppidum caftra*’’' cant.Hincad unum milliarcin montibus Vuinfpergenfe oppidum, cuinartt ei imminente,fitum erat,ditionis Vuirtembergicactcuius incolæ contrafideni) iufiurandum ac omnem honeftatem,horrendo atep inaudito facinoreinfttuquot;’ Magiftratum cum agmineNicrulmæreridenteconfpirationefalt;ka,fefe3ftnæ gunt.Nam mera ôif extrema malitia dult;ki,nonobfefsi,non compulfi,fede9^' tibus pluribus quàm feptuaginta illucaSenatu Vuirtenbergico,duccCoffl*t Ludouico Helfrenfteino pracfedlo Vuinfpcrgenfi,mi(sis,muniti,agminidgt;d® audorcs exiftunt,utarci SCoppido appropinquet:fimulid r€ferentes,qtttgt; d^ ptapfidiarqs urbis equitibus cognitum haberent.Id fadum cum Odenvu*' dicis probaretur, ad uallem Vuinipergcnfem celeri palïiinodu contendunt) acin diePaichatos circiter nonamhoram matutinam in oppidum magnt”*’' ftocjdamore,poftisuiefiTadis,irruunt:amp;cumuiri fortitudine,gcnerislt;î**,®' bilitateilluftres, tarn fubito prætcr omnem fpem Ô6 opinionem ex impro*** ® opprinleretur,utnecadarcem confugere,necad arma uenirepoflènf,elt;ft^t‘''’j uenti omnes in manus hoftium ueniunt-Et cum perfidi ciucs no folum tum^ tuanribusRufticis non refifterent,fcd bombardas in aitum C0uerfas,ina^t^*'! cxonerarenucaftrumunacumoppidofinedifticultatecapitur.Hifceexani«'* fententia ita fuccedentibus, maiora ÔC crudeliora aggrediuntur. Etenim^”! in fuo communi Concilio Cut id appcllabant,SC ad centum ÔC unum uftÿ 3quot;*!. duraturumiaditabantJconftituiiïcnt,fenulhPrincipi,Comiti,Baroni,no‘”*'gt; equiti,facfifîlt;‘o,nulli denicp monacho, aut alqs ociolis hominibus huius lucem conceflurosifed cius generis homines comprchenfos,tanquani tfucidaturos, ac crudelifsima morte efle affeduros. Et quo fuorum frati^ni Sueuici fœderis exercitucaeforum nccem uindicarent,acnobilibus,alïjs^t^ rorem incurerent,ComitefnHelffenfteiniü,Vitum Schenck, Conraduffl’** Ierum,Sebalbanum ab Avuen,Georgium Kaken,nobiles amp;nbsp;alios captos tra belliiura,morem militarem^ôC ius gentium,afpero atœ crudeli fuppMS^' nere,fupplicibus eorum precibus fpretis,interficiunt, 8c hallisutrin^ proiCquot; dis,confodiuntgt;
InterhoscumTheodoricusa Vuiler,uir corpore robuflo, Sc magfio an*'?*® ptçditus,pro Ui ta conferuanda in turrim templi cófugiiïètjRullici eunun^*** lummitateconfolKim,indein eoemitetium præcipitant,5C tanta rabiegta^**' tur,ut exceptis duobus uel tribus equitibus ( qui habitu mulicbri induti, inn*? nis öC alrjs latebris delitefcêtes falüi euafetüt) teliqui omnes, tam iuuenes,^**,’ fenes miferädä moriCinterierintHelffenllenq coniunx,Maximiliani Cxftn fha notha,maritûnecandûcôfpicierts,bimulum infantem Ludouicûukjsg* ftans,adRufticorö proieda pedes lachrymarö ui maxima profuia,totios^^‘’* poris habitu miferabili,maritûfibi,âcfiliolo parêtê donari petebanAtilh^ ieda,bimulSinfantêinbrachtjsuulner5t,âcfœminaehoneftifsimæomn5ni** dum muliebrê,Ô£^ quidquid haberet rerö preciofarû eripiêtes, earn cum fil*®*®'
Uirginin**'
-ocr page 303-in Germania,Lib.1.
1047
wirgînibùs gy nxcci fui nobUibus currui ftercorarjo impoGtam,Haflbïunnarn ded.ucunt.Cum ucró fcekrati nebulones miferx uluderent, ac infolentilsimis farcafmis inlultarêt, diccntesÆam aureo curru V uinfpergam uenifle,nunc au tem muta ta fortuna,cutruft cvcorario inde deduci. Ipfa pia acmemorabiU uo*-ce édita,refpondittfe fuis delidis etiam maiora promeruifle,nechacinfultatio* ncadmodumturbari. Nam CHRiSTv M ftiumredemptotem,exultan* tc atc^ congratulante plebe in Palmarum die Hierololymas ingreflum x paulo poft autem nonfuotum,fcdhumani generis delidorum caufa,tanquam faci* novofum öd maleftcum condemnatum,öd cruci affixum fuilTc. Hoc fane tarn iniolcns, tamimpiumfacinus omnium ÔC confiderationc, öd commiferatione dignifsimumeft.
Haec dum fierent,Guilielmus abHabcrn,Palatini Eletftoris Marefcallus cquitibus circiter uigintiftipatus,adLudouici ComiiisHelffenftenqpoftula* tum,Mosbaco,ubi tum temporis ipfe Vicarium agebat,Ele(dlore affentientc, Vuinfpergum proficifcitur cum Comite quædânegocia tranfacfturus.Vetum^ cum non procul Vuinfpergio montem iam cöfccndiflet, öd tacinora Ruftico*. ruminarce sZoppidodefignata cognouiffet,ignarusinternecionis equitum prxfidiariorum,rcgreditur,Mosbacumadfuos équités reditutus, Ibi tortèin Rufticoscirciter fexagintabene armatos incidiqqui tumultuantibus Oden- • vvaldicis fe coniungete decreuerant.Sed conatus ipforum elifi fuere. Nam öd Marefcallus ad unumufqj omncs cæcidittaliquotipffus equorumgrauitcrlx fis.Rufticihoclado cognito,indignantes,fe auenam (Matefcallum intelligen testquodHabernlingua populari idem quod auena ) probe uicifsim excuuu« ros ac cribraturos efle,ctiamfi ipfe Palatinus in arce fua Heidelbergx foret in* terimcndu3,interminantur.
Rebus adeummodum Vuinfpcrgq,Sdrufticorumquidcm opinionc,benc felicitet« geftis,ciuitatc öd caftro ptçfidio muniti8,ad Coenobium monialiutn Licbtenftern pergunv.idcapiunt,ditipiunt,uaftant,ac uini in eo copia reperta, partim id potando exhautiunt,partim fvatftis uafotum fundis,in terram effun-dunnacfeneftris,ciftis,foribus tradis,difcedunt,cum moniales iam antèHail-brunnam migtaffent.Portö cumLudouicus SdPridericüs comités Levvenftei nenfes iuuenes rei indignilsimè V uinfpergiî geftx atrocitate conftetnati,Leu ucnfteno profugiffenqruftici eo profedi,omncm ptoteruiam exercent, comi-tum uinatia deftruunt,fetas,iaculis emifsis,madant amp;d deuorant.lnfupcrlega lionibus ad comités mifsis,minantut,ni ipff fe fiftant, cundas ipforum arces, ciuitates öd uillas igni fertotç funditus delendas effe.Qstare ad aucrtcndö tarn priuatum,quam fimditorum damnum,utercg comesLeuuenftenum ad Rufti i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos equo contendittRuftici ueto co uifo, comités co compcllunt, ut remotis
I cquis,habiturufticoinduti,ac albosbaculosmanibus genantes,Leuuenfte-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no inmcdqs tufticis ab uttoqglaterefcpti,Hailbrunnam adruftica caftra pedi-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les ireni,acillic de pace agerent.
Sub idem tempusRuftici Sebemb ergO, ordinis Tcutonici Magiftti arcem I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiguolabore expugnant.Etff autem cadem arxfatis effet munita, metu tame
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôdpcrpettatisVuin^etgqfacinoribustetriti,omnesindeemigrarât.Rcperiût
ergo in ilia penum plane vegium,quo direpto, arcem incendunt atcç diruunt.
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftbxc totafadio Hailbrunnam petens,monafterium Carmelitatum,extra
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuitatem uetfusmontes pofitum,capit:tepcttain co diripit,poft lolo æquat,
moxciuitatibellum denunciat,atcg deditionem fieri flagitat. Qtianquam au-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tern ex ea re Magiftratusnon nihil commotus, de capiendis armis cogitate«,
quo faciliusRufticorum conatus reprimetctur.tamereftagante plebe,lenten* tiâ mutate coadus fuit.Etenim plebeq homines,ruftico bello ardente, ptxdae cupiditatc
-ocr page 304-1048’ Rufticórum tumuJtus
cuptditatcatqucdulcedine,Senatuiferçoppofueranr,acïnuptione!nTfi’f®' nicam domumfadajibidincmfuam ftrcnuis compotationibus expleuff^'? minimecontentiHberalitateCommcndatons,qut panemSCuinumlargitft prompte fepræbi'turum till's obtulerat.DumigiturSenatus contumaces ciu^ à propofito abducere,amp;^ coercere nullis rationibus poflet,compulfus eft dem inftantibus,amp; ferio id petentibus Rufticis portas patcfacere, ac certoo, mero eos intromtttere: qui nili id fieret, uinearum omnium depopulation^ oppidanis minati fuerâtJntromifsi igitur, alimenta cum alrjs necefiartjsreDquot; confequuntur,0£: Coenobta,Ecclefiallica bona,amp; ab exteris Ecclefiaftieis,nO' bilibusamp;alijshominibuSjpræcipuè ueróin domumTeutonicamHailotf ' næimportata,prædæ exponun t.His Hailbrunna? perpétra tis,c0filiumintigt; defufeipiendainordinisTeutonic! Magiflrumexpeditione. Qiiarè cirOt diem DominicS Quafimodo geniti,ut more Eccleîîæ dicitur,prælidiarijsq^ bufdamNicruImæ relidtSjGundeshemumMagiftri Teutonic! ordinis fedt contendunt: At is cum omnibus aul!c!s,amp; fupelledile pracciofiore Hcid^f gamfe receperat,eorum aduentus metu.Id igitur oppidum cum arcefacilf^’^' pugnantesibirelida,praefertimueró mediocrem uini,frumentiq? copian^'^ ' percam diripiunt ac arcepenitus euerfa ac diruta,ibi aliquot dies lubfiftoni'
• cints pagicis in fuam focietatem pelledis. Vendentes, quædepracdati frumenta,amp; alia fupelledilia,ac una cum ipfis, quod nulla illic commeatusp nuria eflet,genio moreRufticorum indulgentes. Inde tandem progredie*’^ ' circiter diem S.Marci ad SchefFlenzerinam uallem,poftea in ditionc Mog^SJ tinam pergunt,acAmerbacum monafterium capiunt,diripiunt amp;nbsp;uaftant\ cum nouem ciuitates in diœcefi Moguntina ad Nigram fyluam amp;nbsp;Mænunt „ tac,cum illis con!urationefad3,fe con!unx!flent,cum alqs aliquot lubditiS) carium iyioguntinum,Guilielmum Eptfeopum Argentinefem, Afcliaffcnn gi obfidionecindum urbe capta ad pacem fecum ineundâ compelluntJn^^' re ciues ipfis præclaram operam naualTe dicuntur, qui, pagicis eius ditionj?' oppidum receptiSjfacerdotum aedes iam anteafsignarant: C^o fadutn^'L Vvilhelmus Epifeopus Argen tinenfisjMoguntiniEledorisVicarius con*^ fuSCuoluntate Capituli maioris EcclefiacMogun tine, pacts amore,0(fmagt;‘’ damn! euitand! grat!a,!ntolerab!les coditiones à Rufticis propofitasacctr ret. Namà non iolum in generalia Rufticorû poftulata ab ipfis hincindc’Pt fa,fed Si alia multo duriora,quac â ui ris bonis ac eruditis in pofterum ad on‘'■ publicorum fubleuattonem ftatuerentur,côfèntiendum ci erat: inter n* foeciatim exprimebâtur.NulIifubditorum fine in ciuttat!bus,fiuc incaftoI’* hue pagis crimini futurum, quod poftulata Rufticorum receperit,achis adiunxerit. Præfeduram duorum oppidorum Bifehoffsheim SiKulfsh^ Magiftratulocorum admin!ftrandam,quoadal!a forma adminiftrationi^'jj ftituatur.Singulas Si uniuerfas Mogüntinaî dioecefeos ciuttates,ijfdctn tionibus quibus nouem Odenvvaldicas cenferi debere,ab rjfdem fingul*5 c® gregationis Chriftianaj ducibusnon folum obed!enttam,fcdô^ fecuritat cum rebus neceflarqs praeftandam. Dida congregattonead fu! defenfiof*^ auxiI!jsind!ga,cu!libetoppidanorumacpagicoruml!berumforequacuaQ rat!one,uel corpore,uel rc,uelalta rattoneci fuccurrere:Habitumomniu^ darum in monaftertjs,tam mulierum quamutrorum abrogandum,tdngt;^^ communitat!eius executionemliberam fore. Clericos Si monachos häD ufita to utentes liifce conditionibus cxcludendos. Clerum dioecefeos tinæcongregattoni intra quatuordecim dies, ubicunc^ locorum degat,qtquot;'^ decim millia flotenorum in auro dependere debere. Odenvvaldico ta^ clero, qui antea facts muldatus fuerit, à contrtbutione immun!.
-ocr page 305-in Germania,Lib.î. 104»
Moguntinosirttrafpatium menfis tn ca fir is didac congregattonî» Chriftianae fomparituros,ut reliqut equeftris ordinis fecerint: St quis td facererenuat, of* fendenti eum id impunè futurum»HæcMiltenburgi ada fiiere die Dominico, quiEcckfiæmorCjIubilatenomenhabet,nomine capituli ôlt;2cleri Vicado ÔC LautentioTruccefio Decano,Rufticorû ucrô Gotftido deBerlingen ôd Geor gioMetxUeroBallembergenfifubfignantibus. Conditionibus ab utrat^ par* te fubfignatiSjRufticorum duces ftatim odo exfua fadionein ciuitates ôd pa^ gos Moguntinçdioecefeos ablegartt, quiiuxta tenorem conditionum omnes lübdiccsMogunttnosiuteiurandoadigunt,quodcôditionesintercapttulum MogLintinum ôd Chriftianam congregationcm initas bona fide feruare,con« gregationi adhærere,eius commoda promouere,ne^ortarum claues,nifi cô* iùlibusÔdfenatoribuspermittereuelinuLegatierâtGeorgiusVuigandusBi* fcholheimenfisjoannes Schemtngius Afchaffenburgenlis,Andreas KrelTeti MiltcnbiirgenfiSjMartinusBoslerusBuchenfiSjChriitianus Becker Hailbru-nenfîs,Leonardas Stehel Oringenfis,Petrus HelpeniusNeckerfulmenfis, SC Martinus BawrBallenburgeniis.Circiter hoc idem tempus Si Rincgauiêfes, deoneribusquibus cum ab alijstum ùerô Abbate Erbachenfi premerentur, quefti,confurrexere: Quo Vicarius Moguntini Eledorts prædidus cum capi tuIocognirOjppftulatisRufticorum fide data fubfcribentcs,die Sabbati poft Dominicum,Ecclc{îç more lubiSate didum,motus facile fedarunt.Poftularo-rum fumma erat.Paftores pios ac eruditos Ecclelqs prçficiendos,quihberè SC citra periculumEuangclium doceant.ldeô fe cuperefibi tus eligendi ac remo-Uédi miniftrps tn pofterom permitti. Grauatos fein hoc, quod aliquot pi] atep fynccri miniftri ob Euangelicæ dodrinæ ptpfefsionem/n captiuitatem in qua adhuc detineantur,abdudt fint,uelle fe ne id deinceps fiat. Miniftros ex tricefî ma uini atqj frumenti,quant communitas à quolibet fit exadut a,fuftent5dos, fiquid de ca fuperfit,id in cômodum publicum, ôd àlimorfiam pauperum ero* gandum.Decimas minores penitus abolêdas, in locum matorum triccfimain îuccederedebere'.Cum àfubdttisRincgauienfibus Moguntiae ôd Erenfelfq de bonis magno precto comparatis fatis magnum ucdigal foluatur, fe pofiulare, utid,quodScharpffenfteinqinftitutumfittollatur,nec nimium miferifubditi gvauentur.OmnesquotquotbonatnRîncgauiahabcant,(iuefintEcclefiafti-‘ ci,fiuefcculares,nobiles,feuignobiles,realia muncra, aliatp onera rationeeo* rum,ut reliquos ciues atcç colonos fubire debere,ntfi fide dignts documentis immunitas præftationis probetur. Nullum einem Rinegauienfem, qui iuri le filiere uelitMoguntiæincarcerandum,fed inloco domicilii conucniendilCi* ues cofdem à Moguntinis nullis nouis impofitionibus, uel ucdigalibus one* randoSjfed immunttate emendi 8duendendi,qua ab antiquo ufi fint, gaudere debere.Qiiiuinum propriainduftria cultum uendant,à colledarum folutio* neliberos cire,emptumuerô ab alqs Qendât,ab antiquo pendi folitas,prai‘ftarë debere. Proptercaufas fecularesnullasliterasexcomunicationis cotra Rtncgt; gauixincolas decernendas,neceas ab hifceacceptandas,quemlibet nerd inlo co domiciltj in ius uocandumiSetuitötem quam alq tnliberæ condttionis ho* mines prætendant,in Rinegauia abrogandam,ac folius Epifeopi iuri quemrp obnoxiumeiredebcre,beno,uel tumultuexorto.VtVicedominusfutuocât^ Rinegauienfis fuis fubditis, achi illi tanquâ Duci adfint,necefsitatis cfTe.Cuin «igorenonnullorumteftamentorum,qu3e tarnen uel falfa,uel de iureinualida fintacroborecareant,a multis cenfus aepenfiones cxiganf,teftamentaea an-tiquanda,nec cenfus amplius foluendos efie.Ccnfus cuiufeum^ ret, fi inflrii-mentis proben tur,prçftandos,fin minus iuftè denegandos.Emptiones quoeg wini cum fraude ódiaaurauenditorö pecuniaindigentiû fadas, caflandas, ac pccunias
-ocr page 306-lojo Rufticorum tumultus
Jjecurtfas cômodo tempore reddendas'.Cenfus pecunia conRitut:os,cüf’J^’^^ ram rapiant,fi dupli fint præltiti,abolcndos, fin minus, tempore quo addup confeendantjpendendos.Si quis uerô eos rcdimereueîit:quadrantis no't'’’ aureis quintjjluitionem concedendam. Frudus benefîciorum, qUæ ' cunia compararit,necipfemetpofïèderir,nuni folucndos, fed à commuât’ in ufum publicum conuertendos. ludæis ob prauitatem ufurariam, deneganda,nec ratione ufurarum ullam à iudicibus executionem facienda । feddeforteinquirêdum.CuilibetRincgauiæincolarum,lignorum^tr3b^ ædifictjs feruientium commercia,nihil obftante Moguntinorum côtradiui ' ne,libera fore,ut ab antique fuerint.In monaftetia utriufquefexus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
plius recipiendos,fed ea deferere uolentibus,liberam emigrandi facultatc^ cedendam.Muldarum ob iniurias uerba!es,fimiliaq; delida immodicu^ ceffum,à iudicibus k)ci,ubi commiflà fuerinqcortigëdum amp;nbsp;taxandum-^^ ftatus imperq annatas Romano Pontifici no amplius foluendas decreu^f*, idcô ôd fe à mille aureorum pro redemptione pallq hadenus depenfon^*’’) lutioneliberos efleuelle.
Cum cœnobium DreSFcnthal tali loco fitum fit,unde maximum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
(otiRincgauiac metuendum fit,nônnas inde alio transferêdas,ubi ipfi^“^. i; ftentationeprofpiciaturxœnobium diruendum, acreditus commodisp^*’. cis applicandos-Oneribus publicis portionem unam fubtrahedam : nbsp;nbsp;^5
hadenus tertiam dederi t,in porter um quartæ folutioneliberetur.Maleft'^ prehenfis,ac eorrt confefsioneVicedomino fignificata, hue femperJ quae iudicum inferiorum fententia futura fit : Eius propalationem, anteqi'^f reus auditus fiqiuri contrariam,06 iudtei onerofam elïe: Si uero ea deneg^^^^ fententiç executionem denegari. Id moribus receptis,5C communi conn”® aduerfari.Si quid rerum penes comprehefos ob delida inucniaturjidjqn'j^ ablatum cft,reftituendum:nullo uero id petente, communi bono appliÇ^^^ Caufas tranfadionefinitas,non alio remittedas,fcd cxecutioni EkdoHs^ . suntinirelinquendas.Monachosmendicantes,amp;Stationarios,utuoÄ” , la rationeferendos.Vidais,orphanis atqp pupillis â cuiuslibet loci Mag*'”’ profpiciendum:Pafcua,flumina ac uenationes libera unicuitç efle debet^/ ceptis tamenMagiftratuspriuilegqsatc^ regalijs.Captos à iudicibus,udb binis locorum relaxandos, nifi caufa fit criminalis, viccdomino etianii”®® fulto.Vnumquemqj iudicem inRinegauia adonerum realium praeftado®^' aftringendum,nec maiorem illi libertatem,quàm uel ciuibus,uel nobihbus cedcndam.AdAbbatemErbachenfemquod attineret,isoneru realnin’P'^’j ftationem,aeque ut alq ciues fubiret,nec ulla immunitate gauderet. Oui 1*^ ' nbsp;Rincgauia,quibus in locis fundos coleret,abrogaret. Pafcua quxfolusn*
palTet dimitteret ufui publico. Praedium Vuappenfe, quod Rtnegauiac mum damnum pararepofiet,dirueret, ÔC idcômuni utilitatinationisctdcf j Cenfibus in Rinegauia renunciaretiRecens coftitutis, quorum fors foln^^ eflet,ad tempus anted præfinitum duraturis.Omnia teftamenta decenfib”5 tione fraternitatis fada abolenda.De perfonis in monafteria rccipicndjsi” ab hocquod à Vicario amp;nbsp;Capitule Moguntino fieridebcrc.Facu!tatcq”v cxmonaftertjs,quam in prioribus conditionibus referuarint, emigrandfi^ betliberam fore, lus Canonicum in nulla caufa feculari admittenduni,it“'(^ quo ciues loci utantur,ufurpandum. Machinas bellicas ad ufum public”'^ confeduros,quæ pernobilitatemaliosc^ depurates,quolibettrimeftdmF ciantur,SC cura eorum habita aflèruentur.Syluas à neminc in pofterSprop^^ tatis iure uendicâdas. Alia fi quæ à communitate Rinegauienfi ftatuantuG grata acceptât^ Erbachenfibus futura.Hxc omnia,ut fupcriùs rclatß crtA ÿ
-ocr page 307-li)
ft ift y y 'ft
ift ft y
V i' ft Ó t)
II
»)
15
y
in Germania,Lib.I
1051
Vicario SiCapituloMoguntino,quam Abbate Erbachenfi eiusq] conuentu acceptataóófubfignatabonafide fuêre* Nuncuerdutad rufticos Afchaffen-burgi relidos,à quibus digrefsifumus,reuertamur:Illi ingluuie fua in Canotai corum azdibus fatiata,inde recedunt,Franconicis, quorum circiter odo millia conuenerant,feaggregaturi,in itinereneutiquam maleficio abftinentesrfed Vuildenburgum Si Limbacum arces incêdio delentes,ditionem Georgi] Co-mitis Vuerthemi] ingrediuntur, eumr^ ad focietatem cum ipfis ineundam, SC aliquot tormenta bellica (ubminiftranda(quæ poftea inarce Vvurceburgenft reperta funt) adigunt.
HocFranconicum agmen,circiter diesPafchae confluere ex territorio Rot-temburgico,ódnua||eTauberi primo conuenire,ac indies magismagisc^ ex omnibus finibus côcurfu fado,augeri cœpittac initio die Veneris poft Pafcha Rottinga,ubi primutnfecongregârant omnes,primo quoquediluculo tribus fignisBuchartumpetunt,eo confilio,utequites,quiinuicinia circiter centum Si triginta fubfiftebant,circumuenirent,8C opprimerent tVerùm ifti conatum borum reprefl'uri,ipfis obuiam procedunt,ac in turmam quam Ruftici pracmi-ferantimpetufado,multos corum antequam uniuerfus excrcitus appropin-quaret,interficiunt.Quofado,abinfedatione aliorum abftinentes, Vvurceburgum contendunt,Rufticorum aduentu minitne expedaturi.Ea occafione tota Rufticorum fadio Bucharti intromiffa,arcem, in qua maximam prædam nadafueratjincendit.Hincpromouens,caftra ad Avum extra oppidum me-
jl
y
J'
ift / ß
V
ift
li'
ft ió
tl
tft
if
i'
'i
DieLunæ poft dietnDominicum conftitutione maiorum Quafimodo gentri nuncupatumjAvuo relido, caftra ad Ochfenfurtum,nonlongè Vvurce-burgoadMœnumfitumjocanttubi quingentosuini currus cnm magnafru-menri copia in cella CanonicornmVvurceburgcnriuminuentos, diriptwnt. Comeatuitaög abundanter inftrudi,dies aliquot gulæ indulgent. Interca tem porismagis magis«^ ipforum copiæ audæjphoniam dieVencvis contendûtî ubiinpraediomonachoïum ante Bercklingam fito,magna commeatus abun-dantia repevta,ôd quam pluribus preciofis u^ftibus facris,calicibus Si alqs ot-namentisEcclefiafticis direpris,per dici fpatium commovâtur. Et quia eiufmo diadionibus maxime capiebantur,nullas moras nedunt,uel à gralTationibus abftinenf.fed poft diem UominicumMifericordias Domini communiter ap-pellatutn,lphoniaSchvuartztagium ufq; progredientes, monafterium extra caftellumutum,oppido,quo adamplitudinem nô tmpar,inuaduntî acin eius templo maximam ueftium Si prectofarum return copiam inuêtam,depr3edaa tur.ôô locum quieticommodumnadi,ad diemuf«^ Marris ibi confident: poft Geroltzhemum profedijCellarium omnicibariorum généré refertifsimu ape tiunt,fpoliant,diruunt.Eadem ilia node Stoib ergum arcem direp tam, incen-dunt.SubfequentiMercurti die ibi permanentes, Bimbacurn arcem FuchfiOr ïum,nobiliumFranconicorum capiunf.in quo bona reperta haftæ fubqciunt, arceignideleta.louis die poftero duces cundis conuocatis, de obfidenda mtl nitifsima arceBilfteina delibevant,ordinibus iam inftrudis, poft multam deli-berationem decretu,non eam,fedEpifcopalem montis diuæ V irginis Vvurts burgi obfidendam.lgitur Vvurceburgum contendunt.Deinde ciues Geroltz bouienfes in arcem eiuslociitruentes,ac magna præda ditari,eam incendcrüt.
Cæterùm priufquamfadioRufticana arcem Vvurceburgenfem obfidione cingeret, confilio mutato retrocedit. Si caftra monafteria, nimirum maioris Lanckbemt) arcem,ÓÓ cellarium,Steffansbergum,Sicherhulïum, Si Michelfel tum atces,diripit:Cœnobium monialium ói Carthufiam,nonlongè Geroltz-houiadiftantia,incendit. AcLanckheir.o repetens Ochfenfurtum, inlittore p p Moeni
ift
loîî X Kuflicoruni tumultus
Mceni in nauem bonis qyamplunmis Epifcopi Bambergenfis oneratarn dens,earn morefolitodepracdatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Dido die Vvurceburgici Ô^Kittingefes cum altjs ditionis Marchionis W'’' din's numero duorum milliumconiundi ad Rottenburgicam fadionetnco'’ ucniunt.Quare coniundis utrincç uiribus,dic Dominico, uulgo lubilatcdi' do,Ochfenfurtomouentes,reda Vvurceburgum petunt,amp;ad uicum dingsfeld caftris fixis,tria pcditum figna deftinant,quac Gibesftadium, ftadium Si. Grunfeldam arces din'piant,6lt;deftruant. Id quod diligen ter fad«* Poftero Lunar die in tjfdcm caftris refidentes Vvurceburgo, deditionetnii’’P^ rant,per biduum cum Canonicis ac equeftris ordinis uiris FranconiaCjdepacf tradantes.Caeterum cum res amice componi non poflet, die Mercurij exatc^ tormennsfulminariccept0eft,ficutnouemRufticiglobis traiedi cecidnj^'' Inde uerô rurfus à meridie eius diei ui^ ad uefperam Saturni induciac quibusdurannbusdepaceageretur.Cacterumqs conditionibus rdeâis,l^^' ftici magna ui arcem oppugnant: ÓÓ quia totius dioecefeos VvurceburgenK^ fubditi ad earn rem faciles a alacres erannadeo celeritcr conuolarunt, utin^ ftris adHaidingsfeldam circiter uiginti millia Rufticorum armatoriim conF da fint. Nec uero intra hos limites feditio conftitit, fed 6C ciues à fuo dominé’ deficicntes,intromifsis in urbem Rufi:icis,arci oppugnandac, amp;nbsp;tormentisiH' feftandæ,operam fuampracftant.
Aderat hifceFranconicis Rufticis amp;nobilis quidam FlorianusGcicrequts Francusjficut Odenvualdicus Godfridus à Bcrlin2en,qui an fponte, ucl co^ di fe Rufticis cqnfociarint,certó affirmari nequit.Ruftici faneipfis ducibus^ cofiliartjs ufi fuere. V nde multi arbitrantur,cos fi inuiti caftra ipforß fccutifti'^ fent,facileeffugerepotuifle.Cæterûutut feferes habeat,FIorianus paulopo'^ confbflus,exitum feditiofo dignum fortitus eft,at alter Rufticis profligads^^' que ad officium redadis,dieMartis poft Aflumptionis Mariæ ut uocât, ado^ bilitatem Franconicam Schvucinfurti congregatam, 6C Conradum Epticop® Vvurtzburgenfem li ten's mifsis fefe purgare ftuduit, affi'rmans ad hoc à fcd^' râtis Rufticis,quorum potentia t^ta fucrir,utciuitates quam plurimæ,cotnt-tes amp;nobiles ei ceiTennt, fe coadum eflê. Gundelsheimio arci fuae perquan* propinquo à Rufticis occupato,certis conditionibus fe pacem ab ipfîs rede' miire:a t poftea contra eas adadum,ut‘ftultitiæ ipforum minifter potius,qu^'’’ copiarum dux eflet.Non fe id fadurum fuifle, nifi præfcntiisimum uitæ a tque bonorum difcrimen metuiflet. Ac fein caftra contra uoluntatem pertradutn eorum confiliorum Rufticis audorem fuiflc,quorü perpaucos pceniterepo*' fet-Suanam($ opera amp;nbsp;intercefsione arces nobiliumindiœcefîMoguntina, ßCadNi^ram fyluam incendie crcptas,multorumcç uitamferuatam. Adhx^ cognito a Rufticis de occupanda ciuitateVvurtzburgenfi confilia agitari,^ Epifcopum.in cuius fide amp;nbsp;tutela eftètjCius certiorem reddidifle, acconditiO' nibus,quas ipfeRufticis propofuiflet,ab his temere r^udiatis, fe publice eO' rum obftinatiam damnaflè. Non feFranconicorum Rufticorum deliberation nibusinterfuiflè,præterquam femel, quo tempore cum eorum uæfaniam in’quot; probaret,ipfos apud alios id egifle,utucl clam è medio tolleretur, uel præpib' tis haftis obqceretur,tana qui fide ambigua partes eorum,qui arcem VvurtZ-burgcnfem defenderint,faueret.S3epius fede Rufticis deferendis Vvurtzbut* gi cogitafle,fcdadeó attente ab ipfis obferuatum,ut nulla rationeeuaderepO' tuerit.Quod fi quis haec refell ere uelit,fecorum,fuæ(^ innocentiæ cognitionç nobilitati permittere non reformidare.Quibus literis à plerifc^ ea fides adhibi ta eft:ut excufationi Godfridi acquiefcendum arbitrarentur, eumq; pro innO' centehaberent.
LIBER
-ocr page 309-in GermaniajLib.n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loq
3
10 li' i' V j. z i e t.
blBBR SECVNDVS,
Pidcnus gefta àRufticis Altnangauicis feditionis tctcïïîtnæaü-a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;f^ûtibus,eorumlt;^ fcdatoribusOdenvualdlcis,acinfurgentibus
w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Franconicis obiter expofuimus,nunc ucrô ùt ijs relidis aba quo-
w confclt;îlcmurrerum,locorum ac perfonarum circunftantiac exigunt»NecB etenim pcftifcraiUafcditio inlocis dequibus ha* cienus di(flumell,fefe côntinuit,fedukerius progreffa,inftarpeftis aUorum quocp animos inuafit.Si quidem poft cômemoratos in praccedentilibro, dioe* cefeos Spitenfis circiter quinquaginta Ruftid inftantibus ferijs pafchalibus in quodampago nomine Maffchcongregatt,aliorum exemple quoeç rebel* lanuDe quorum proteruiacùmfama pcrcrebuiffet,ita,ut reuerendus ac illu-ftrts princeps Georgius,EpifeopusSpirenfts, Cornes Palatinus id cognofee* retjis aliquot équités ad rei ueritatem explotandam ablegat : qui, cum Ruftici nondum ad arma ueniffenntam cum fubditis eius pagi,quàm alrjs uicinis, col loquio inftituto,ipfis amice cxponât,ad fe bona fide delà turn cffe, qüod ÔC ipft aliorumexemple,uiolata fide,more aliorurn perfiderû feditiones modere pagt; rent.Quandoquidem autem iftius nefartj cêfilq caufam nullam habeât, quod fecundum æquitatem omnêjôC ius cumipfisfemper egerit,eos beni^nèprote xerit,foueritatcp defenderiqnecullisintollcrabilibus oneribus prefterit,poftu larefe,ut ipfi fidelitatis iuramenti præftiti recordetur,ac quantum damni nô folumadfe,fed ôC ipfos,eorumcorpora aebonaex feditione fit redundatürû, côfidercnt.RefpiciantpropriosliberosÔCuxores,tollerabileipfius imperium réméré nô excutiant,fed potius maiorum cxcmplo,honeftos,morigeros ôd fideles fubditos fefe exhibeâtdd fi fecerint,opus ipfos Deo cum primis graturri, cotam mundo laudabile,fibimetipfis fiudliferum ÔCfalutare farfturos effe.Pol liceri fc ipfis fubleuationem oncrum,fi qux fuftineât intolerabilia, 2lt; futurum ipfisDominumbenignifsimum:Etfiautem Rufticibac admonitione audita ad omnem obedientiâ fefe offerrent,acfe cum débita,ob feruantia ftdcliter dm nia feruaturos effe pollicerenturuamen pofthabitis hifee omnibus,paulo pèft palàm profefsi fünt,eum fc fequuturos,qucm potentia prxualcre crederet. Ex quo fané leuitas ipforum,ÔÔ inconftantia fatis apparuit,cum mox feqüenti die fe ad prçdam conuertere,8lt; alios pagicos ad detedionem follicitare coeperint. Canonicorum Spirenfium ccllas Uinarias in pago Malfch inuadentes,uinum ibirepertum exhaurientes fpcnouiimperq conftituendipenitus inflati. Itacç unanimicÔfilioaduicinos pagicos in hancfententiamfcribunt.Vult,mandai amp;Ó feriô poftulat totanoftra focietas,ut côuocata ueftra plebe, uiros aliquot ar matosbacnodle ad nos inpagumMalfch mittatis, quo nobis diuini iuris de-fenforibus auxilio fint:quod fi facetedetredlaueritis,neuel deucftracfalutis, uel de bonorum ueftrorum fecuritate,quidquam uobis polliceamini. Ad ha-fceliteras circiter fexcenti repenté côfluunt,Bletzcnbergium,non procul inde fitum capiunt,aliorum aduentum ibidem expédiâtes.Ea uero res Epifeopum Spirefem mouit,ut in Rufticos dignutn ipforummalitia exemplum edere fta-tüeret,fiducia auxilti à reliquisRufticis in fide pcrmanentib.fibi promifsi.Sed quid fadum';’ CumEpifeopus aliquot équités adiundla plebe Bruxellenfi, eo naififfeqôôMarefcallus Palatini dieSaturni poftPafehatis feftum, ducentis c-quitibus,ôôlcuioribus tormentis inftru(ftus,his auxiliô ueniffct,hoc confilio, ut nifiRuftici iufto fupplicio fefe fubqcercnt, praelio rem in monte, quem infe-derant,decerneret.Ecce,fub initio rei gerendae, diœccfcos Spitenfis Ruftici æquitatui auxilio deftinati deficiunt,5lt; fuæ fidei obliti, cum alrjs fœdcrc inito, facilé intadionis perfidæ focietatem admittunttir. Eo ergo fado i Marcfcallo
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PP *
-ocr page 310-lOH Kpfticorum tumultus
ciim Epifcopi co p ijs equeftribus difcedendum fuit.Nam mons iftcuindscif' cumquac^circundatus erat,ficutfinemaximodetrimento equitatuseuwco” fcenderenonpoflèt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Pofthæceiusdiœcefeos Ruftids cateruatim cxillaRheni parte,concufi“ magis magiscj aiigefcentibus,res ad tantum periculum deuenitjUtEpifcoP**’ Vdcnhemio (uafederelidajHaidelbergamad fratrem principem concederct.Nam omnis eins loet populus ad unum ufr^ defecerat, ac burgum cafiellum cum arce,KisIauium caftrum.BrulTelaSjtotamcj prxftdU' ram Vdcnheimenfem cum uicinis pagis in fuam poteftatem redegerat,öilnul' lo cum labore ceperat.Quod quidem eo facilius Fa du fuit,quod nulla aniw^; rum difsimilitudo inter ipfos eflèufed in ipfos competeret, quodiadari uulg^ confueuit. Pares cum paribus, amp;c. Ideó Friderichum Vvorm, SiC loanncnH“ HalljCiues BruxelIenfes,Capitaneos primaries cum alijs elig5t,fuas adiofl^^ omnibus modis ficinftituentes utrerum dominos fe futures fperarent.
Rebus ita fefe habentibus,ciues Durlaccnfes,ditionis Marchionis Baden* fis oppidi,qui in hebdomada Palmarum,ut uocant,præfedo ibidem capW ƒ arma confurrex;erant,accirciter bis mille quingentos Rufticos cius duræ congregates in urbem intromiferant,monafteriû Gotzauium in ijFdem finibus inuadentes deditione capiunt,diripiunt,uaftant, att^ diruunt. Vermin aduerfushos Philippus Marchio Badenfis aliquot équités fubito mifit,^^' eorum conatui occurrerent.Cumr^ admonitioni acquiefcere,acarma depof^ re nollentjipfe ædibus nonnullorum Banckhufij incenfis,eos compefeuit^t' tarnen iplerum odium in Principem conceptum,non reftindum, fed anim^® omnium infixum permanfit.Hi ergo,qui in Bruxellenfi agro confluxerant,3C Bruxellis turn fubfiftebant,cum Marchionis fœdere fefe coniungunt: uib* tis figniSjMarchionatum ingrefsi,Ecclefiafticos obruunt,multisoneribusg^ uannaliquetmonafteria capiunt,diripiuntamp; diruunt: cum primisautem quseadNigramfyluamlirafunt:inquibus rerpm omnium copia reperta,he‘' Iuantur,ea($ multis amp;nbsp;magnis incommodis afficiunt. QuarencquidgrauiO' ris detrimentiMarchionatus caperet,Philippus Marchio ad poftulata pacem cum ipfisinire,acconditiones eafdem,quas alij,reciperecogitur’QP® fadOjMarchionici cum Brurhenanis uerfus dioecefin Spirenfem remeat,qi‘^' rum circiter feptem cohortes,ad terrorem incutiendS alijs,Rhenum tranfeun* tes,monafterium Herd,SCMechtershemum monachorum praedium inuaduf, frumentum amp;nbsp;uinum ibi repertum deprædantur: reliquis direp tis atlt;5 dis.Poftea regredientes,Rneinfchemq Rheno traiedo,adfocios cotendunt’ Cum Hs ergo coniundi redd Vdenhemium feftinât,ut Spiram obfidionee*^ gant,Canonicos,Ecclefiafticos,monachos amp;nbsp;moniales ( ut uulgo dicitur) forment.ld quod tarnen non tarn per ipfos,quam dues Spirenfes effeclumequot;! quiclericosomneseoadegeruntjUt tranfadionis utrinep anted fadaepubl'“^’ inftrumenta edere cogcrentur,qu3c dues accepta, auulfo figillo,ftatim dilac^' rarunttSedPalatino poft intercedente rcnouarunt,oneribus quibufdam,qi^^ non iniqua tarnen ccnfentur,clero impofitis.
Cum igitur dida Rufticorû agmina ad obfidionem Spirenfem fefeinftf^s* rent,rebusadidneceflartjscomparatis,Epifcopus,quo totiusdioecefcosint^' ritum auerteret, nondearmis fumendis,fed tumultibus amice confopie^dis confilium init,quod amp;nbsp;fadum eft.Nam nulla ratione periculi ac perfidixR“' fticorum habita,cum Theodorico Camera rio Dalburgico,amp; Bernhardo Go' lern Rauensburgico fecuritatc à Rufticis accepta,cum ipfis de pace tradat:» poft multam difeeptationem padfcitur.Et quo citius armis depofitis pax rd» tueretur,ckrus Spirenfis promittereiubeturducentospanis modios,uig‘‘^^
-ocr page 311-inGcrmaniajLib.IL ion
qufrK^uimcurrusRheinhunum tranfuchcrc. QuofadoRufttci paulatim digt; labuntur,Capitanc{s ipforum dieSaturni poft dieih Dominicum, quem com tniini ntuMifericordiasDomini nominamus,domQ redciindi poceftatc con celTa.VeruntamcnBruxellenfishuius agminis capitanei atc^ præfcâi.BruC-fellis rcmaiifere,officio fuo defuntftun, Rufticis modo abeuntibus, modo regt; deuntibuSjfic ut quotidie circiter quincj millia cogere poflent. In hoe uetó rcgt; rumftatuaccidit,utingcns numerus curruum bonis quamplurimis mercato-rum fupetioris Germaniæ oneratorum,ex nundinis Francofordianis fub fide publicaPalatiniElecftorisBrettamueniret.acRufticis inufitata rabiegraffan-tibus ibi fublifterc cogcretur.Huius tam opimaï praedat defiderio Ruftici, non folum Brurhenanijfea Sd aliac Rufticorum turmç per iftos fines diuagantes,mi rum in modum ardebant.Quare fæpius à ciuibus Brettanis deditionem effla-gicannEtfanènifilaudatifsimus E!e(ftorPalatinuspraccauifret,ciuescurribus IpoliatiSjad deditionem compulfi fuiftènt.V ehementer enim, Slt; magnis faepc minis additis,eam poftulabant.Ad haec ciucSjprgcipuè ueró uilioris conditio-nis fex,difcordabant.
Cumigiturmercium peregrinarum caufä oppidó magnum pcriculuimmF nerct,nihillt;^ praeter irruptionem metuendum eflet, EleAor Palatinus, quo id amoliretur,opp{dS firmiore praefidio munit, deftinato ad earn rem VvolfFgan goVlricho àFlehingen,Burggrauio Starckcnbcrgico,qui ad priores,alijs nó' nullis equitibus adiödis,unum peditum fignum eo adduceret. Poftquam au-tem Ruftici Brurhenant à conuentione cum Epifcopo Spirenfi in ira Elerftor» Palatino fignificarantjfefubditis spfius omnibus,tam comttibus èC nobilibuSj quam ignobilibus,tam politici quam Ecclefiaftici ftatus hominibus itinera in dioecefi Spirenfi fiCBrurhenana prius praeclufa acfeptajUicifsim patefacfturos, omnibuscçliberamacfaluameundi redeundir^facultatem cöcefluros.Burg-grauiusBrettamcumfuomiliteiturus,perBruirellenfisagri fines tranfit,nthil maliinfidiarum'ueàRufticis metuens.Verum cumad pagum VndermiftTern fortèuenirct,inRufticoshacillacdifcurrentesincidit:quiipfoconfpc(fto,fcftà tim coniungentcs,Burggrauium eins focioscircundant,aceos in maxima uitac diferimine conftitutos,nihillt;^ praeter internccionem expelt;ftätes,eo com-pellunt,ut data fide pariter omnes recedant,ac Haidclbergä, unde mifsi erantj reuertantur.Qua Rufticorum perfidia 0^ uiolentia farftum eft,ut Eledorindi-gnationecontra Rufticos concep ta,fufeiperet de ipforGinfolentiacompefcert da iuftas confultationes. Ac mea quidem fententia Rufticos ad id inuitauit, qgt; uelfe,uel fuos auxiliäres merces Brettæ conferuatas hac ratione confequutu-ros fperarêt.Graflantibus,ut diximus,hinc indeRufticorum fadtionibus, alia etiampropeTabernas montanas circiter diem Dominicö, quem uulgo Qua-fimodo genitinuncupamus,Ioanne Vvunderer,amp; lacobo à Beckingen, prt-martjs au(ftoribus,confurgit.Quæ cum in mediocrem multitudinem exereuif fetjStochsbergium dominorum TeutonicorS caftrum, nö longe Barckhemo fîtum,commeatucÿ cum primis rcfertum,obfidet,obfeflum exiguo cum labo-rc capit ( nulla etenim arx quantumuis munita,ob inauditas amp;nbsp;nefandas pro-ditiones refiftere ipfis ualeoat) idcç rebus omnibus direptts,igni exurit. rlinc fpoliatoa focijs ipforum praediomonachorum Derdingenfi,Maulbrunnani monafterium pergunt,idcç in fuam poteftatem redigunt.ln quo cùm commet tus ÔCaliarû rerum abundantta effet,ad aliquot dies hærentes,luxui indulgent, ôôfecuro animo cuticulam curant.Saepe etiam Brettanos fenô,amp; grauibus mi nis de mercibus interpellant, ut eas, aut ex oppido mitterent, aut libi intromit fis exponerentVerùm eu poft multa poftulata ElecftorPalatinus, mifsis quotidie literis àC mandatis ad Brettanos id ^hiberet,nec res illis ex animi fentêtia
PP ÿ fuccederctj
-ocr page 312-ioî(? F uftïcorutn tumukus
fticcccîeret,atc5 inmonaftcrio Maulbrunenfi omnia ablig«nfïent,à propofiw difccdere cogiintur.SpecrgofuafruftratJ,adeos,qui fnSueuia conuenerâtiK' xta Botmaröjproficifcuncurjillis fe coniungentes.Eô paiicis dicbus poftadüC nit ÔC id,quod ad Nigram fyluam graflàtum aliquandiu fucrat agmen.Côi'ja' lt;ftis itacç uin'bus omnibus,ciuitates 8C arces omnes ducatus cum circumiac^® tibus pagis VvirtcmbergicisfpoliantC exceptis Afpergio,Tubinga,CedeVvi^ tcmbergidScnatus,SCAuraco?monafteria capiSt,diripiunr,diruunt:aliqu®' nimirum Lorch,SCÂdelberg«m,Hohenftauffium arcem,cum alijs multisnO' bilium 3edifictjs,incendio lia Rant, ex animi fui lubito dominatum confiiwî-'-molicntes. Inrerea uerôrtec Brurhcnaniunà cumTabernæmontanis Brettæ depoficas expo (cere defiftuntifed ciues Brettanos hune in modunil*^^ ris compellant.Charifsimi fratres Sgt;C 3mici,fide dignorum hominum relation^, comperimus,maximamhominummultitudineminunum fccôgregafre,q^' caufamerciûFrancofurtoaduos allatarum,deuobisobrucndis cogitêt.Cuifl igiturnos uobis uicini fumus,quorum auxilium merito expetendurn ncandum uobis duximus,nccefsitate exigence ac auxüqs noftris tanco nosapparatu uobis adfururos,ut præda, quam aduerfarq uelin præ reliquis facile potiamur, dC inter nos earn diftribuamus. Hoc pro ea,q^’ uosuicinos noftros Slt;fratres comple(flimurbeneuolentia,ceIarenokiiniUS'
Qiianquam autem complures Brettani ciuesilia peftilenti contagioncjf' fedi elîcnr,eorumcp auxilio amp;nbsp;audoritate,fi qua fuiuent prçditi,Ruftici,po’‘‘^ lata obtinerepotuiflèntitamen eireihortatum Eledoris Palatini, SC dilig’^'’“ animaduerfione fubditorum honeftorum mandatis fui principis obtempcf^’’ tium,profpecîum fuit.Poftquam uerô Rufticorum poftulatajquçfupehusf^' cenfuimus,pcromnes Germaniæ partes diuiilgata elfen t,ipfilibertatisduk£' dine, SC fpe prædæ,in alqs quoque locis,obedientiæ repagulis rcfraclis,cont‘’ Magiltratum armacepcre.Interquos Alfatici fuperiores circitermillecenW*” primo confluxcrunt,monafteria eius lopi inter hæc Altorfium capientes, acC' xemplo fuorum gregalium diripientes SC deuaftantes.Mox SC inferiores,fup^ riorum exemploinuitati,exomnibus adiacentibus præfedluriscafteIlisô^P|; gis concurfu circa Ringendorfîum SC Pfaffenhouium fadlo, Ncoburguniî^ diuæ Vvalpurgis monafteria in præfedura Haganoenfi fita captunt,diripi^ ÔCuan:ant,omneminrjspetulantiamexercentes.Idem Sein duobus monia»“ CœnobqsKonigsbrucco SC Biblefio pcrpetrantes,indcmox Sauerburgui” contendcntes,ubiin Canonicorum ædesirruptionc fada, omnia deuaftantj certioresomnes,quæfit cômunisfocietatis,tribus in pagis,Altorffio,Stechtd dia, SC Neoburgo côlidentis uoluntas, ac eos multitudinis,numero quod circiter uiginti milleelïènt, ita ut uel potentifsimo refiftere polfent,3n*' matos,magnam eorum copiam ex omnibus locis ad fepelliciQt. Hiergof“'”. non folum monallica SCEcclefiaftica bona,uerum etiam Magiftratus politic ( fiue Principes,fiue Comites,feu nobiles q eflent) arces,ædificia,omniaàol’; uia,pro fuo lubito flagitiolè cepilîent,lpolianènt SC diruillèn t, denicp nullön^’ flagitq genus intentatum omililîênt,tandem in manipulum furum futdickuw trigihta millibus conftantem adaudi,Tabernas Alfaticas ArgentinenfisEp*' feopi federn profedi,ac in eas ad poftulata intromifsi,ibi fua caftra locât.ItaW' go Germania bello Ruftico flagrante,ut uulgô fieri côfueuit, incendium idfi* uicinam quoej Lotharingiâ ferpitiubi fubditi ad Sarum fimiles feditionescon citantes,in monafteriôHerbfthemiû irruSt,ÔC in eo capto,caftra metâtur.HoÇ igiturincendiû AnthoniusLotharingi3eDux,prçtcrfuos fubditos,uicin^21i quot Comices Germanos 5Cnobiles de auxilio compellac,ac exinferiori Ger* mania peditû mille fex,eqtû circiter duo,inter ^s ducêti cataphradi erât,^glt;f*
-ocr page 313-in Germania,Lib.I I. 1057
. Cum ergo fubditi ipßus Herbclobemo profedi,Tabernas Alfattcas ucnif-fent,ac alijs Rufticanis fe coniunxifTentdplefratre (uo Claudio Guifio inter a-lios comitatus,qui Gallici exercitus rcliquias,pugna PapienG,quâdo Rex ca-puis fuiqdifsipatas collegerat,eouft^ pro^reditunSC Rufticos tam Lotharin-gicos, quàm Alfalicos inurbeobfidet. Cæterùmdum durante obfidione de pace ageretur,copiæ ipfius tam equeftres,quàm pedeftres forte fortuna in fex milliaRufticorû,quiobfcfsisin urbefrattibus auxilio uenturi erant, incidunt, Hi,conrpeâo Ducis exercitu,Lupffteinium uicum petunt.Hos ergo duels co piaemoxpcrfequentes 18.die Mai] adoriuntur,amp; incenfo uico,omnes inillo Rufticos,tanquam pecora trucidât,ÔC comburunt.Poftridie eius dici,qui erat Mercurii nbsp;nbsp;nbsp;diem Dominicum,inftituto maiorum Cantate uocatum, oppi
dum arxEpifcopi fefe dedunt,fpe ueniæ impctrandæ,fed in eo faefto amp;nbsp;plu-fculum fidei £lt; clementiæ defideratum eft.Nam cum iufsi dcponcre arma,im-punitatcpromiira,per medias equitS peditum cohortes prodirent inermes, domum quiCc^ fuam redituri,leui quadam occafione concitata turb3,caefi fuc-runt magna (ui parte.Póft à furent! milite direptum eft oppidum ô^arxEpifco pi,ciues etiam promifeuè omnes interfedi nullo diferimine.
Paulo antè,côfidentibus adhuc circa monafterium Neobürgcnfe,Rufticis, ciuis VveÜTenburgicuŒachinus nomine,didac fadioni fe coniunxerat. V e-rùmcumexpetitum officium militate non confequeretur,ijs relidis difeedit, aeexprefedura Clebergenfinebulonibus perditifsimiscirciterducentisadfe pertradis,nouum agmen, partim ex fubditis Ludouici Principis Palatini, ac Comitis Veldentiæ,partim ex uicinis locis colligit, à præfedura Clebergenfe agmennominans.Quodprimum Ritfelfiumôd Schvuauchofîum pagosin-uadens,Rufticos ibidem ad focietatem compellit. Hinc progrediens Præpofi ti Vvciflenburgici caftrum à S.Remigio nominatum,oppugnat.Cum uero id præfidqs munitum tcneretur,necpoftularttibusRufticis aperirctur,pra:fidia-rqs militibus ftrenuè fe defendentibus,Ruftici id acerrimè oppugnarunt-.ciui-bus Vveiflenburgicis tormeta,quibus mUri quaterentur, prompto animo Ru fticis fubminiftrantibus,cum ÔC anted cum nonnullis Ruiticis monafterium iri ciuitate per uim occupatô,diripui(ïent atq? uaftaifent.Etfi uero præfidiariî milites officio fuo laudabiliter fungentes hoftiû uim diutius fuftinere maluifîentj arceper aliquot dies iam ab ipfis defenfattamen cum omnium auxilio deftitui fe cernerentjCirciter diem Philippi lacöbi, accepta àRufticis fide, deditioneni faciunncaftro cgredientes.TumRuftici caftrum occupâtes, omnia deprædan tur,u3ftant atcç incendunt.Quibus perpétra tis Seltzam Palatini Eledoris op pidum contendunt,ubi à ciuibus intromifsi, per Capitularium ædes graffan-tur,eof(^ fummoludibrio ÔÔignomirtia affieiöt : ipforum uina fœdis potatio-nibusexhaurientes, ac bona'crudeliter diripientes, caftrum quocß Friderici à Fleekenftein ( qui fub id tempus Palatini nomine cum copiis Sueuici foederis erat)Roderndidum,óóindenonlórtgèfitUm,capierites.EöKolbenfiumtur-ma(dequamoxdicetur)ueniês,idocumClebergenfibusfœdere,mutuis au xilqs promifsis 8C prædæ æquali diuifione conftituta,fefecuna ipfis coniungit, IgitarRuftici ad arcem Rodern accélérantes, cam depraedantur: amp;nbsp;in ilia ma-gnam terum preciofarum ueftimentôrum,pecurtiarUtU,domefticç fuppelledi ns,pccoris,frumenti amp;nbsp;uini copiam inucn«ûm,diripientes.Quia uero ad Alfa-licosproficifciconftituerantjUt illis contra ducem Lotharingiae fubuenirent, Tabernasitinercarrepto,Bufchvuileramuno agmine contendunt. Vbicum cognouiffentjàducemagnam partem fuorum natrumcaefam ôd profligatam c(re,animis confternati,repente recedunt,f i^a fibt cofulcndum, quàm gladq s amp;nbsp;uerberibus rem agendam,ac domi iam cue,quàm aleam belli fubirc potius
P p 4 uolentesi
-ocr page 314-io$8 Riifticorum tumultus
uolentcs:etfi ântea nullo difcnmineapparcnte, proniptifsimo animo adatit» conuolaflènt.
Diabolo ergo humani generis hoffe per omnes ferê regiones debachantf) Si fernen fuum fpargente,id ( cuius paulo ante meminimus ) Kolbenfiunj ag' men in ditione Ludouici Palatini ad Vvafgauiam congregatum circitcrdi^ai Dominicum,Mifericordias Domini nuncupatû,in monaiîerio Sturtselbrüfl' na (quod ante cep erat ôi deuaftârat)fuatn originem fumpfit: Vbi cùm compquot;* res conueniflèntjEmerici comitis à Leintgen Senioris arceSjGravuenfteniui”) Lindebrunnam,ÔC Landacamin Vvafgauia fitam,acaliquaex partePah/**’ iuriCdidioni fubdttam,flammis exuftas,diruunt,mox progrefsi,Ramberg*^'” Dalburgicorum arcem capiunt.HincHelmftenium Alberti dePoggcaftrU'fli Si pôftNeoftadium inmontibusfitum, rebus omnibus fpoliant,Âineen“'® uaftanuPerpetratisrjs, Anvuilerâ contendentes, eamuna cum arceinTabtf' nis montanis in fuam poteftatem redigunnPôft Clebergenfi(ut diximusja' gmini feconiun(ffuri,Roderumueniunr, fîCidcum uicinis agris popnlantnn Exindeautem deprçlioadTabernas Alfaticas commilTo certioresfadi,finin difperfi in auras dilabuntur.Clade( cuius paulo ante meminimus ) adTaben nasedita,AntoniusDuxLotharingiaead biduumibifubfiftinacdomumi'f“ turus,adualles Vvileræin Alfatia contendit. Cum autem uniuerfocoffliwquot;^* exercitu Dambacum ufcp perueniffet-.ei fignificaturduo agmina Rufticotn^’ numero circiterfedecim millia,quorum alterum exmontibus perfylua’^^^’ ftaneis denominatam,deicendiflet,alterum Seleftadio uenÜRr, conitinôi?^ pqs ad fauces Vvileræ, inter Dambacum 6C Schervuilerconfediffe,uctfan»t“ ipfum prohibèrent. Præmifsisigitur fpeculatoribus,qui idexplorarentjp'® acicinftrucffa,ac re deliberata,mox cos aggreditur. Conflidu fadOjRuftien'“ circiter quincç millia defiderata fuere, reliquis obmultânodem fugaelap''^' Nam præliiînode iam ingruente inibatutjita ut Lotharingi hoftes redè ago*' turijSchervuilcraminccndcrecogerêturignis fulgorcprofpedumnoÆ'snb' fcurçtenebris offufcatum,illuminantes.ln hocconflidu Cornes Ifenburg'^^®^ Lotharingo militans, cecidit. Dux in locis uicinis per nodem commoraWS) fubfequenti die,non folum maxima cum pr£da,fed Si captiuis quàm pkuimfS domum reuertit.inter quos SC uirgines SC mulieres formac pulchritudinecoH' fpicuæabdudac funt. Gallis libidinisfuæfacinorahinc indeperpetranabnt; Hts tribus locis,uti diximus,adododecim millia putantur efîe cæfa : Licetalij numerum exaggerantes, utàntifex millia profligata tradiderint; trecentiseX captiuis capitali iupplicio affedis.
Quæ dum in Alfatia geruntur,ecce præter fpem ac optnionem Ruftici in P® latinatufimili furorecorripiuntur.Etficnim LudouicusEledor Palatinatuâ inidomnianimicontentioncincumberetjUtfeditiolis in fua ditione confis reprefsiSjfubditi opima pace fruerentur,ÔC ab omni,tam bonorum,quàm cot' poris pcriculo tuti,quietam Si tranquillam uiram agerêt : tarnen hocpcßilen$ feditionis malum fie plebi arrifiqut plericj faciles aures noua, clam SC noctut' no temporemolientibus præbcntes,ad rebellionem in Magiffratum accende rentur,8C reiedis antiquis legibus atrp ffatutis,denouis Magiffratum follidw rent atc^ hoc incendio ubiœ locorum ferè flagrante, occultac ipforum SC in^' diofæ machinationes in uulgus quoc^ erumperent.
AcprimoquidemacciditjUtinpago Nufdorff prope Laudauiam fito,die Dominico Quafimodo geniti encaenijs celebratis,SC à uicinis more folenni frequentatis quidam pcruerfi,ÔCtemerarq iuuenes,circiter ducentos,inftituto colloquiojfoedus ferirent,8C de peculiari exercitu inff ruendo dcliberarêt.Ciii’ délibéra tionefinita,propè Geilyuileram,in quodam monte nodu omnes con ueniunt
-ocr page 315-in Germania,Lib.ll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io$9
ucnlunf.acindcad circumiacentes pagos contendunt, Rufticos fomnofopU tos excitant,06 obruunt,mulnscp perfuadent,ut inipforutnperuerfa confiUa condefccndant.Quare numerus eorum ilia node fie cteuit,utfeque.!.ti die plil tes quingentis confluèrent,uallem Stiblingerinam hofliiiter inuaiuti.Ea re Ù-cobusàÇl€ckenftein,pr3cfedus Germersheimenfis eadem node comperta, nuila mora intetpofita ad Rufticos didæ uailis,utpote fuæ praefedura: lubdi-tos cum aliquot equitibus aduolat,eoftç oratione fua ita confirmât,ut in co na tibus feditioforum reprimendis illi adfuturos fe policeantur.Quamprimü igi-lurfeditiofiprxfeduminftrudamanu aduentare intellexerunt,artepta fuga moxdilabuntur.Quo uifo,Præfedus rebus perodiduum in tranquillitate cö ftitutiSjdomum redit,fpebona,Rufticosfideli admonitione fua pacem cultu--tos,fidem 2lt; ptopriam falutem cófidctaturos,nec quidquam tuibarum in po-fterum cxcitaturos efle. Verùm quid euenit. Cùm ipte uix inde dit celsilfet, ad priftinam perfidiarn,tanquam canis ad uomitum redierunt ac rutfus concutlu fado in diœcelimKlingenmunfter, Cœnobium Hetdenle in domum ioban-nitarumHainbaci,in prædium Monachotum Mechtershemenfeirruunc,ffU' menta,uina,armenta,cibaria,diripientes,ac omnia pro lubito fuo perpetrates, Intereà dumKolbenfesRuftici ( de quibus fuprà didurn efi ) oppidulum An-vuileram ca^iuntRuftici exNouocaftello,Maidenburgica,Kithvuilenfi pr:e-feduris,2lt;bibaltringrinaualle fœdus ineunt,fe(^ congregantes fub fpecie, quafi K.olbenfiumagminirefiflete,necpetmittere uelint,utuel feuelaliosin pofterum oppugnatum ueniant.ln praedio Monachorum Gailvuileræ conuc niunt.Cumqg fatis magnis uiribus fe inftrudos putarent,mutaco côfuio,uici-nos fuos abfcntcs inuadunt,8c omnium prçfedurarum Rufticos ad defcdio-nemfollicitant.Prædio pôftGailvuilera,ôC cœnobio penè toto direpio, 2lt; pe-nitus uaftato,BuchingamRhudolphi de^Zaiskaur arcem occuparre, earn dite ptam,bonilcçfpoiiatâ,incendiotunditus delent.DeindeHofsbergium, Ioannis àDalburg Caftrum ad montes pofitum,capienies,idpræfidi)s muniunt. IndeHasbtuccicaftra metantes,monafletium ibide*m exurunt. Eoc^ loci com morantes,aliquot cohortes adarcesSpirenfis ditioms'Vdenheimium Sc Co-ftenbergium occupandas ablegantrfifi^ captis atqj direpiis copfifcg audis, bi duo poft Hailbrucca mouent,uno agnune Vuintxingam ptope Neoftadium fitampetentes,ibi(^ ateg inuicinislocis caftrametanturrciuitatis pro morefo-iito deditioncm magnis minis efflagitantes,ac earn die Satutni poftDomini-cumdiemuiobfidentes.Quo Fadumeft,utciues fideiaciuramenti fuiobirti, necuelurbisbenemunit3c,2lt;adfuftinendostamimbeiliumamp;l eftoeminatoru Rufticorum infultus peropportun3c,ncc Palatini fidelis admonitionis ratione habita,merisRufticorum minis perterrefadi,die Dominico,quem Ecclelia,lu biiatenominat,circiter duodecimamhoram promeridianam ipfis intromilsis, turpiter fe dederct.V tbe igitur capta,Capitanei ÔC pcoceres in ea caftra figunt,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔCwxfedumftbiiureiurandoobftringunt.
Eodemfuroreadi etiamRufticiLengenfes,primo Backcnhemfi numero ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trccenti,circitcr diem DominicumMifericordias Domini confluuntr quibus
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonnullialfirefradisobedientiæ £lt; pudovis repaguliSjPhedershemq alfocia«
' r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tijUicinosRufticosui Siarmis adfocietatem adigunu SC uicatim progtedien-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes,HochemipropeVuormaciamfiti cœnobium monialium diripiunt,ut SC
Libenanii,pôftNeuhufium profedi,Canonicis Rio more omnia ctipiût,heet duo Canonici,nimirumPhilippus SchenckefàMergetheim,SC Sixtus Maiet î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfotùfadioninomêquocçdediflent.ElincElernsheimiônobiliu à Dalburg
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftellû pro grediûtur,ac fine ullaui ibiintromifsi,circitct quatuordccim uiros
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumfexbombatdatqs fecu cômeate cogunt,reftquis incolts in côtoederatione
P P 5 teceptist
-ocr page 316-Rufticorum tumulfus
lOiSO
rccepdstTnde Ofthofium,tam Palatini, quam MogUntini ïurifdidionis pag® lt;ngrefsi,quas pöflurit uires colligunnædes Canonicorum in eo dcftruunt:H’ maicum,alios uicinos pagos in focietatem adigunt. Poftea BechtheniW’’' fiib ditionccomitum àLeiningenfitum,contendunt,ibicj câftra aliquarndiH figunt.Tandem promouentesöC indeVvefthofium,Reipolt2kirchica:dinO' nts pagum amplifsimum ôi. pulchcrrimum capiunt, ac pagicos omnes,uicO' ados tœderifuo adfcribunt.Credifacilepoteft,nulla cOadionehic opusfuij' fe,quod pcflilens hoe uirüs plcroft^ Rufticos infeciflèt:nec tam ouunl ouoli' mile fit,quam confilia Rufticorum fibi refponderint.
Poftquam autemGuilielmus ab Habern,Marefcallus Eledoris PalatiX turn temporis à fuo principe adiundis trecétis equitibus 8gt;C peditibus circit^ quingentis,trans Rhenum addefendendam prçreduram Aitzheimenfcw,» reprimendam,aliorum Rufticorum feditionem miflus, eorum cöfpiratiöneni rcfciuifret,cutn fuis copqs Vuefthoftum uerfus cótendit.Quo Rufticicomp^' to,inftrudis ordinibus in campum numero trium millium prod eût, 5lt; ( jdones m fibi fore putabant ) uincâ,non longe à pago fitam occupant. Etfiö«; ld Marefcallus prælq perquam cupidus effet,tame cum fine fuorum detrimf'’ tofeeosadoririno polTeuideret, tormetiscampeftribus emifsis,ordincsipiO' rum difijcit.Ruftici igituruerbera fibi parata ene perfpiciêtes,fuga pagutnr^' pctunt.Cumueróiam aduefperafceret,Marefcallus nihil memoratudign^'” »duerfus ipfos agerepotuit,præterquam,quodipfius milites circiter fexagiß' ta Rufticos in fuga contoderint.
Eadem node reliqui minime cundandum rati, ad montes fe conferunt, “ audo in itinerenumero fadioniadNeoftadiumconfiftenti feconiungenKS Vvachenheimiumditionis Palatini Caftellum in poteftatem fuam redigu^f» ibi(^ ad aliquot dies commorati,cum uicinoagmincconfoiranttVicinospa-gos de foedere cum ipfis feriendo afsiduè follicitantes. Et ianemulti blandiii]’ pelledi,perniciofis ipforumconfilqs fubfcripiêrc.Atc^ intereaamp;Limpurgui« monafteriûdiripitur. Cum igitur undiep per totum Palatinatü omnia pericuji f)lena effent,Eledor Pala tinus grauifsimis de caufis motus,maxime quod cO' ùltiusputarct,bcneuolentia fubditos, quam ui Äl^armis uincereaccoércere, acquodeffufionem Chriftianifanguinis,quo ad eius fieripoffet,uitareuel!ctgt; pcrfubditosfuosNeoftadiêies,dercdioneiplbrumminimèattenta,apudRt* fticosadVuintzingam congregatos, de amicocolloquio agi curat. Inquod) ad Senatus Neoftadienfis continuam ac diligentem interpellationcm à ducf bus accapitaneis,quiBachheimcnfi fadioni præerant,tandemhac côditionc confenfum eftiut princeps EledordieMercurq poftDominicum diem latc,exortalucematutinajConfiliarqs SCequitibus circiter triginta comitatUJ,’ ad pagumForftdoràm literis fecuritatis publicè darisatcjacceptis comparé ret: Cui Eledor Palatinus acquiefeens, ad locum à Rufticis fibi præftxuffll? conferneô etiam uenientibus utriufque fadionis capitaneis cum alqs aliquot ad ncgocium tranfigendum del edi s : Hi cùm Principcm Eledorcm excepif fentjôC adionem inchoaffènt,utrincj agmen Geilvueilrianum ScBackcnhef menfefublatisfignis,acie(5inftruda,per campum incedensappropinquaf,S^ feconfpiciendum omnibus exhiber,quafi fadæ rebellionis, SC nefariorumeO naruum caufam iuftamhabeat,SCad defendendam earn contra Palatinumfâ' tis fit ualidum.lbi poft multam difceptationem,de rationibus reuocandæobi dientiæ tranfadio fada SCabutraque parte approbata eft,inhancfentcntiam: quod utriuicjue agminis capitanci data fide copias dimiiruri,domum quifquc (uam rediturusxaptas ciuitates,arces ÔC caftella dominis reddituri : 5C in ipfis direpta fpolia refticuturi,necquidquam inpofterû exijs ablaturi:qucrimonias quaï
-ocr page 317-in Ger mania, Lit» Al. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»o«!
quas habere feputarentjadconuentum toti«sPalatinatusreicdtüri,necinEie aorem,eiuslt;^propinquosjueleiusiurifdidioni addi(fi;os,quidquam interea boftilitermoliturieflent. lis ergo fictranfadis,fub uefperam utrumcç agmen oftomillibusconftans fuacaftta repetit ‘.Principe Neoftadium omniciuiinn cateruaftipatOjingrcdiente.Nam fidem datamRuftici qua promiierant ratio-nep\enènonferuabant‘.(editafefegerebant,utnóparumpericuliipbmctUen dumabilliselTef.Exquoquilibet addilcet facile, hominibus fcedifragis non multutnfidei tribuendum effcSequenti die capitanei utriufc^ agminis denuó principemadeuntjUtubiSCquando conuentus celebrari debeat,decernatur. Hic ad prandium princeps uocatis,acbenignè dimifsis,contcftim Haidelbcr-gam rctneaf.non cxiguo periculo ut cuilibet conqcerelicet, defUndus, ac do-tnumreuerfusjpertotumfuumprincipatumconuentum die conftitutó indi-citjOrdinis equeftris uiris,pr3efedis,capitaneis 2lt; militibiis ferio prçciptens,ne quid contra décréta faciant.
Sub idem tempus circiterDomintcum diçmlunilàtcîmprobitate èóleuita-te quidam inlignis facrificüs, Antonius Eifenhut didus,Epping3e inKraicgo-uia,nouis turbis excitandis animum adticit,femetipfum Ducein conftituens, nbsp;nbsp;nbsp;lt;
acleuifsimoshomines fibi adiungens *. qui uicinosuerbis 06 fcriptisad fuain focietatem inuitenqqûæ mâiore pefte Ô6 ueneno quàm reliquorû tumultuan-tium publicatafcriptarefertafuete,huius fere tenoris.Patientiam 86 piam congt; ftantiarn in rebus arduis perSaluatorem noftrum ex animo uobis diledis no-ftris in Chrifto fratribus optamus.Compertum habetis, quàm duro acinfolen ti,non tamMagiftratus politici,eius($ præfedorum quàm monachorum 86 a-liorum Ecclefiafticorûiugohadenus indignis modis prefsi fuerimus. Verun-tarnen ( Deolaus) adiones ipforu quibtis ufi funt,tandem funt detedæ.Qtta-re àuobis ferio efflagito,ut frattibus ueftris alfumptiSjGotsheimium cum cur-ru quam celerrimè ueniatis,quo facrofandum Dei Euangeliura,86 iuilitia fell cemcurfum26progreffumfortiatur.Quodfiuenire dctredaucritis,ego cum meis fratribus uosinuifam,iduobishabeatis perfuafifsimum. AnteaRufticis Vvirtembergicis tumultuantibus adfuerat,ateos manipulo fccleratorûafTum pto,relinquens,hos tumultus concitat. Poftquamautemincolae Gotshemq, CoraitisEbcrftenq caftelli,conatu eius 86uoluntate comprobata,illi fe coiun-xiffentjipfe caftris illic fixis, paucis diebus circiter mille duccntos uiros cogit, neculiareagmeninftruestli armata manu nobiles à Mentzingenin uicinia ha bitantes,opprimunt,arc.emcp illorum dtripiunt.Quo fado duxEifenhut cum
) fuiscopiisfublatisfignisEppingamcaftellumcontendit,eiuslt;$dcditioncfibl fieri flagitat‘Adquodfacilèobtinet,acmoxHaidelshemiumoppidûmterBvuf fellas 86 Brettamfituvn,codem modo expugnat.Porro omnes eiusloci pagoSj fiue Palatini,fine nobilium,feu aliorum dominorum imperio parèrent, fuhiu-gaf.86Hilfpacum caftellum,ubiEledornouam ædificârat domum,pr2efedo eius captô,cellarium,86 facrificorum,86 nobiliû ædes diripif.ae omnibus prae-dandifacultate concefia,quidquidinuenit cum fuis afportat. Hine toto cum exercitu Sintzhemum,ubipulcherrimû Canonicorum templum eratpergit, 86 cum fuis per deditionem intromiffus,in aedesCanonicorum irruit,fenefttas frangunt, deuaftant : ac in Canonicorum aedibus ubere cibi potusc^ copia re-perta,ibi per aliquot dies commorantur.lndepofteamoucntes,caftrum Hip-pol^tià V enningenSteinbergium,interHilfpacû86 Suntzhemû fitum ineen dunt,ignem talem excitantes,ut eius fplendor per totam ifiam uiciniam ab o* mnibus uideri poffen Arx enim illa in altifsimo monte pofita erat« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
CumigiturfubditiàlegitimofuoMagiftratu quotidie magis magiscç de» fcifcerent,86 ab eius obfequio fefe fubtraherent, princeps Eledordefedioni », nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maiod
-ocr page 318-io«i Rufticoruni rumukus
mafoHproutfuruSjdenuô deipfïs dementia SC humanitate potius,quaniul®^ armis ad fidem 5C officium reducendis cogitat.Dido igitur Eifenhutenico’' gmini fcribitjfi nimis grauibus oneribus fe preffos arbitrentur,fe fuosc^ Itarios,accepta fide publica miffurû,qui ex illis ea cognofeant, poftulatisipw' rum intelleaiSjfe omnia,quac principe uiro digna fint,fa durum elfe. Literis ni (ce redditis, 6C coram tota Rufticorum turba recitatis,Eifenhut, SCTlio®’’ Reufs Capitanei cum alijs ad earn rem deledis fuam^ententiam Principip^' fcribentes,diem ÔC locum tranfadionis afsignant,fimul eum commonefaç!^* tes,ne ultra decem équités mittat.Hocacccpto reïpôfo Palatinus Eledor,?™ lippumNaflbuiæ comitem,dominumin Vviflènbaden, SC alios confilia’’^ deligit.Qui dido dielocot^ prçfinito comparentes,eorum fententiâ a tidiunt, ac de conditionibus quibus motus componatur, agunt. Eæ uero dum adEI«' dorem mitterentur,Ruftici pacem colere,ncc qutcquam attentare iubenwr* Quanquam autem non tam Principi,quam ipuus confiliarijs fecuritatenip**' blicam,fuis adipfum dâtis literis promiferant,tamen,qui mos eft leuifsimihO' minum generis,promifsis non ftetcre,fed ÔCdidis SCfadis erga confiliarios'W proteruos fefeexhibuerunt,ut perintegram nodemin fummo uitç difcriminc uerfati,nil quicquam fibi certius,quam mortem imminere putarint.
Ne^ tarnen prifea fides SCintegritas penitus extinda erat,fed in hocturbu^ lento amp;nbsp;periculofo rerum ftatu Palatino Eledori talenuncium afFertur,unlt;;* ci conijeerefacilelicuitquofdam ad hue fuorum fubditoruminfideSCotfcjJ permanere. Nam cumcius fubditiin praefedura Lutterana Nanfiallinai® Vvifchbacciana ad arma fonitu tympani alios côuocaflènt,nouum agmenif*' ftruduri,8C circiter mille iam conueniflènt, ac compluribus â Kolbenfiutnû*' fiierfo agmine eo confluentibus,precibus,minis,ui,SC feriptis fuam fa CÎioocm augereconarêtur:circuniaccntiamonafteria,Otterbergum,ÔCVvifchb3CCUi’gt; inuadentes:ea($ rebus omnibus exuta,uaftantes : multas pifeinas, quarum in ilia regione ingens eft numerus,deftruentes.Adhæcnobiliumquoiundamaf cestinter has Hoheneckorum expugnantes : copqs, S)Ç Luterea obfidenda:ac fubditisquatuorpræfedurarum,Bobelnbergicæ,Vvilerbachicæ,Rafflfcnifamp; ôC Steinvuindinæ,quodiplbrum partes fcqui recufarent,acimpia facinoradt' teftarentur,delendis,uæfana côfilia agitarent.Tunc (inquam) harum quatuof præfedurarum incolæuim propulfaturi, circiter quingenti fe congregant,ac fpeauxiltj à præfedis mittendi,pcrfidæ Rufticorum turbænon longé vvik^ baco obuiam procedunt,eilt;^ uirili animo compellatæ, turpifsima facinoraôt conatus exprobranttôCarmata manu circiter feptin gentos cogunt,ut Paladm Eledoris fe poteftati dedantteidemcç caftrum Hoheneckeris ui ereptum.con* mittanttomnia fua fpolia ÔCarma tradât.Quae omnia Princeps,hoc fado fut“' mopere deledatus,fidelibus pofteà dono concefsit.
Ac quidem fecundum tradationem de pace renouanda inter ipfum fticorum Vvint2:ingenfe,SC Vvachenheimenfè agmina habitam iperalfctjfof^ ut graflàtionibus fuis finem imponeren t:ab armis difcedcrenttpromilfa fent,ac conuentum,qucm euulgatis fcriptis,per totam fuam ditionem indix^ ra t,expedantes,placidé atc^ tranquille uenirent. Sed hi contemptis his omn*' bus, duas arces ad Neoftadium fitas, Volfsbergium SC Tuintzingam fe captas deindeRupertigium Ludouici à Fleckenftain aulæ Palatini preftui) eiuscç fratrum arcem inuadentes, preciofifsimam SC copiofiisimam iuppdk' dilem,uini SC frumenti ccmiam maximam repertam, diripiunt: ac Didelfch^' mo Epifeopi Spirenfis caftello C3pto,arcem aepraedantur.His ibiperpetratiS) agmenVvachenheimenfcdifcedens,Ncuhufium mouet:Reliqui ucroRuuid Landauiâpetcntes.ciuitatêaddcditionem côpellerc conâtur,Ecclefiaftico'“
Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boflis
-ocr page 319-in Germania,Lib JI. lo«?
bonis inhiantes.Sed ciuibus fc fuamcp ciuitatem fortiter defendentibus, obfi' dionem hac conditione foluuntiut turbx certum framed ac uim num erum ex bonisEcdefiafticorumerogent:Qua accepta, Scharffenecum comitum de Lev uenfteinarcem longe munidfsimam admilliareLandauiainmontibus IL tam,ucnientes,eius dedidonem elflagitant. Cum ergo prsefeeffus Gcbelinus cognomine(cuiLudouicifenioriscomidsLevuenftenii filianaturalismma-trimoniumlocata erat ) una cum uxoreFrancovuilleræ in caftris cum Ruilicis i|giffet,utfibi SC coniugifaluis omnibus bonis,fub data fide adfua commigra-re liceret,necarcem uel incenderet,uel dirucrent,nullus qui ipfis reliftercqtuit. Rufticis itacg cateruadm in earn irrumpentibus,Slt; extra arcem munitifsimam turrim a rupe denominatam per ponticulumligneum magno cum impetu in-uadcndbus,laclumefi,utunusi'Aorum exponieinaream fubtcdlam prolabe tetur.Hic ergo cafus cumfatis preceps altus eiret,necç tarnen lethalis uel no cmuslapfo uideretur,omnes elata uoceuno ore exclamât,hocbon.efuac caui-fe amp;nbsp;infiituti lignumeuidentifsimum efie. Comod itacp caftrum,in quo comi tes bonamdiplomatumÔCpreciofarum rerum partcm,uini,frumenti(^ abundantem coptam hab ebant,uaftant,00 côtinuô lunditus delent Jnde prpgrcfsi, Nouum caftellum ôéTrifelfium Ludouici V eldentiæ Comids cafira ad montes fita,petunt:ubi certo numero intromifsi,nihil uel direpdqnibus, uel incen-dqs damni dant,inuico Merlamo ad Landauiam fito caftta figentes. Vbi coin morantes,refcifcunt,quàm dura inTabernis Alfaticis fuifratres à duce Lotha ringiæ obfidione premantur.Quare Merlamo caftta promouent, obfefsis fratribus opcmlaturi. At poftquam Eiltcrftatum ufe^ ad Vvifteburgum fitum ue niûc,atmco2nofcût,quantaii clade affeddfuerintjinfticutomutato regrediun tur,2lt;difperfis copies,adpatrioslares reuertuntur,capitancisBullighemûPa-latiniEledoris caftellum mifsis. Veruntamen paucis diebus póft, Palatino in aciem prodeunte,denuó infurgût, Etfi uero prxfetfto Germershcmêft cos ad-monendftdem darcnqfe nihil noui molituros,fed indieftu conuentu (ut ÔC ipfi principi promiferât ) expeeftaturos efteuamen iterato copqs au Ais Merlami fe côgregantes,adaliquotdies fubfiftuntDeinceps (ut dicetur) iter ingrelsi,rem
I fumma cum turpitudine côiunôlâ gerunt.Et quan^RufticiBrurhenaniMci-deburgum EpifeopiSpirenfis caftellû,fupra Landauiam fitum præfidiis com-munitri tenerêf.tamë ex innata SC defperata malitia fibi têperare nequci e,^ mi BUS alijs didi agminis Rufticis in arceintromifsis eaincciamfunditus delerct.
Porto quidam nobilis,Erafmus deBauben di(ftus,Dermftenq habitansje-; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uibus ad{epelledishominibus,in ædes facerdotis ibi irrumpit,bonalt;$ iplius
diripit.Hocce facinore edito,nullam uel proprq honoris,uel generis ÔC fangui nisfuiradoncmhabensmccmaiorum erga Palatinos obfequia confiderans, cum agmine in cœnobiumpranclcenthal irruptione fada, id capit, diripit, di-tuiiSCuaftauConftitueratr^ fecum,nificonatibus ipfiusmaturè ptscuentuvn fuiffet,ulterius ad eum modum hinc inde debacchari.
Cum itacç nulla fides ab infidelibus fubditis feruarctur,PalatinusElcd;or eiufmodi,2lt; alqs grauilsimis caufts ad côfultationes,quibus huic peftilêti ma-lo occurreret fufeipiedas cópeilitur,quó peruerft conatus Sé rebellioncs perfi-dorumfubditotüinMagiftratûcept3e,côpefcerentür,Ôégrafl'ationibus iplorû finis ftatueretur.Quo circa cofanguineis fuis,propinquis Sé fubditis citra mo ram de auxilio côpellatis,exercitû comparât: ad Sucuici foederis ordines ( cuius Sé ipfe focius erat)de iuftis fibi ferendis auxilqs fcribit Jtacj intra bteue tern poris fpaciu équités excomitibu8,nobilibus ôéfubditis deledos circiter mille, peditûmilliatriacogitJnfuper Richardus ArchiepifcopusTreuericus tis eciuitibus,Sé mille quingëfts peditibus, in inferiori Germania colledis mft auxilio uenit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER
-ocr page 320-10^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K ufticorum tumultus
LIBER TERTIVS.
Alatinus fubdirisita iitdiximus tumultuantibus,ncc inaïij®'® fubditorumdeteftandærebdiiones conquieuere.Nam ut] fubdtttfedittonibus cortcttatiSjCadem contagione correptif _________Quare etfi aliquot équités Palatino Eledori fubfidio mififlef» 3, cum circiter dicm D. Georgi] feditiofi RuftidinpræfeduraHirsfcldic^^r gno numéro contra MagiftratUm infurgêtes,fide cC iuramento uiolatis,^* feldiam oppidScepiflèntjÔC in diœcefi Fuldenlî circiter fex millia numeto^ fluxifîèntjÔt^Lantgraut] fubditis ad fe inuitatis,aliquotcaftella, QC paflcnt,interhçcVachiumoppidumtadhgcmultamonafteria diripui“^ ] Lantgrauius co a dis infua ditione equitibus,SC aliquot morigcrisfubdtiS) didum agmen côtendinCum uero milliare Hirsfeldia abelïet, ubiRuft*^ gno numéro confedcrant, praemittit équités circiter quadragint3,quiq^ eos effet animO fignificent.Ruftici 6Cciues Fuldenfes,qui propeHirsftWj’ circiter quatuor mille conuenerant,eocognito, de muniendaurbe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj
nihilominus tarnen Lantgrauîj uoluntati fefe permittunnac ciuitate ma tradenteSjLantgrauiumlegitimum fuum Magiftratum agnofcuntAo 5 tria agmina confluxerantin finitimis regionibustVnûad Smalchaldiâq^'Yr milliumjaltcrumindiœcefiFuldenfi etiammaioris numerittertium millium non longe ab utroqi,co confilio,utfacilius conuenirepolTent.GP amp;(. præfidqs munira Hirsfeldia,Lantgrauius poft diem Dominicumjquci”' ftituto maiorum,Mifericordias Domini uocamus, Vafdorffium,pofttf? Hunfeldium caftcllum ingreflus, cuius incolæ quocp defciuerant, ea in fidem rurfum redigit.C^o perado,cum copt]s tam cqueftribus, quàm ftribus omnibus Fuldam contendit,ubi Ruftici numero, quem antèdixii” ' coicrât,uenientêrepuIfuri.Verùm Lantgrauius animi ardoreferiô tctn^S^'^J inftruda àcieredâ aducrfus eos Côtendit.Ruftici ergo eo uifo, mox in Lig 3quot; fefc conuertunt* Quare Lantgrauius tormentis bellicis in urbem di redis, tatu earn ex una parte oppugnat. Interea Fuldenfes urbe egrefsi,Lantgr3ti fefiftcntes,flexis ad terram genibus,fupplices fiunt, illius fe uoluntatip^f^ tentes.Ita ciuita te Fulda cum Rufticis adfidê redada SC capta,peraliqno^p 1 ibi confidet.Sedato itacp tam oppidanorum, quàm pagicorum in dicece»^ denfi tumultu,hi qui prope Schmalchaldiam confluxerant, de eo certioft’^' di,moxdilabuntur,SCfe(eThuringrcisconiungunt. Cumergofubindc^’ res atqp periculofiores in plerifcpThuringiæ locis motus exorirentur,obi^ fticani Comitum,dominoru8Cnobiliumarcibus SC domibusobfefsis,tap^^ expugnatis,direptis:dominis ipfis partim expulfis,partimcaptiS: mona»^'^ itidem aliquot expugnatis,dirutis ÔC uaftatis, Efchvuegum ditionis Lantgf*' ui] oppidum,SC ab ipfo circiter mille equitum prælîdio muni turn,aliasq; no ' nullas cius ciuitatesac fubditos ad deditionem compellere attentauera^' Lantgrauius ea re motus,ad rebellionem fubditorum coercendam itcr in 1 ringiamfuicipiuSCequitaturebusomnibus bene inftrudo,Peditatu menL crnpoftdiem Dominicum uulgô Iubilatcdidum,irenacum appelât ♦ Rufticis in fuperiori Germania modo,quo expofuimus,tumultuantibus,L''^ bolus perfua organa maximeinThurirtgia SCuicinis locis fimiles motus tat,audoreThoma Munceto, homine facrarum literarum feientia perpoW • fedqui facræScripturæ genuino intelledui minime adhatrens,aSathanaf ' da mente deturbatus,ac falutari Euangelq prædicationc omilTa atqueco^ tempta,deuitapièacChriftianèinftituendapopulum pefsimè informaietj^ exmalitiofa SCcallida quadam fandorS Bibliorum intcrpretationc
-ocr page 321-in Germania,Lib.IIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io«$
feditloforum dodrinam confingerettOmnesMagiftratus intcrficicndos, bogt; na communicanda,nuUumPrincipem,Regem'ue effe tolerandû,popuio progt; ponens.Hifceimperitæplebis animis frequenter inculcatis, Principes contU' meiiolè profcindit atlt;$ iraducit,quibus modis plebem oppritnâuquantis one tli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus grauent,quibus artibus expilent,ut fubditorum maximo cum detriment
■J' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to fuumluxum fuftcntent ÔC expleant : cum tarnen Ghriftianæ charitatis offi-
ÿ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciumhocab omnibus pofcat,ne alter alterife prçferat,quifcçfuo iure,bonis co
(it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;municatisuiuat.Btquo diabolicxfusc doArinæ fucam obduceret, affeuerare
iJ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nondubitabat,quodexreuelationibusdiuinis,doceret,necquicquampopu-
lo præciperetjnuiàDeofibiiuffumideflet.Verbis dici non poteft, quam mife
)1gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tè diabolus hominem dementarit,ut ÔC de diuinis reuelationibus fe magnifies
iF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iadarenon erubueritjamp;nomenDei tanta cumuanitateaffumpferit.lmôapud
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofteros,haudfacilèinuenies,quibusperfuadeas,hominemeô impictatis un-
3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam prolapfum,quiplenisbuccis tam gloriofas oftêtationes crepuerit, qui-
bus nihil minus uerum fuerit. Sed 2lt; olim confimilis impoftura fuit cuiufdam il* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plani,qui Manes dicebatur.Qui etiam omnibus fallacifsimè fe uenditabat,ue
(H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïum(eChtiftum,uerumDeifilium elTeidefignatis etiam fibi difeipulis, QC ma-
J) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnahominûmultitudineadfepertra«fl;a,quosomnesin eumerrorem raptos,
jl ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uitæacanirnædifcrimenadduxitpræfentifsimum.ld^uod etiam nuncacci
’ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit,Diabolo tantauerfutia utenti,quç rationehumana coprehendi,ôC ab igna
tis eius rei difficulter credi poterit.7\tita cûhocThoma geftû eft,ut facile quis
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerit,apparere potuerit. Hiftoriam eius ergo bona fide ac diligentia recitabo.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft oppidum Imperiale adfinesThuringiçuerfusHercyniam fYluam,ditio-
I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis principis Eledoris Saxoniæ, Alftetumi nominatum, quo Thomas, multiâ
t uarijsc^locis eieólus,nimirum PraeaBohemiætlnterbaco oppidoMaïchiæ, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ScTLuiccauiaciuitaleEledoris,tandem fecontulit.Etfiuero defemetipfo gloi
'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riofiusmultapr3edicaret,fefpiritumfandumhabere,necullum periculumfe-
n formidare,quodab ipfo Deo per uniuerfum orbem concionandi poteftatem H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ateg mandatum accepiffefe mentir etur.nidum tamenibifuçfraudiperidoneS
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu3crebat,utfub pt)fsimiPrincipisPtiderici,SaxoniaeEle(ftoris,in cuius ditio-
ne paftores,uitiofos ritus reprehendentes,pericuU magis quàm alibi expertes ) uiuebant,patrocinio degeret. Primum igitur, ubi fedes Alfteti fixiftet,ac aura ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;popular! captata,nomen fuum uulgo plaufibile reddi differ,non folum aduer-
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fusPontificemRomanum,fedetiamLutherû docere cœpit,utriufcç dodtinâ
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitiofam 8lt;impurâeffeclamitans.Pontificemnimiumdurislegibus atepuin-
' culis menteshominum allegafTetLutherum foluiffe quidem ca uincula, tantis . ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confcienti3claqueisabruptis,{edin partem contrariampeccarc,nimis(^indul
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gcre,nec ca tradere quæ fint Spiritus ÔC Dei. His ÔC fimilibus nugis uulgus
1 fummopere dele(ftatus,8lt; nouçrci auidus,cateruatim aduolat,ftudio res inau
lt; ditas cognofcendi.Nath ÔC Homerus teftatur,Cantionem nouam,uulgo opti
' mâuideri.QuiduerôPapa,quidLutberus doceant,hocloco recenfere fuper-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uacaneum,ÔC nimis longum foret: ucrùm qux,Muncetus, ex uno in alterum
errorcmprolapfus,tradidçrit,iduerô cognitucumprimis utile ÔC nccelTariurn
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eritîUtnos ipfius exemplo dolt;fti, fedulô uigilemus, SCDeum inceffanter ote-
' mus,ut(ub alis mifericordiæ fuac nos conferuatos,nullo errore feduci, fafeina-■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri’ UC finat,nc penitus à ucra Chriftianæ pietatis uia defledamus. Quemadmo
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dumenimfierifolet,utfiquisambulet,ÔCàrelt;ftauia femeldeerret,magis ma-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gisqg ab ea décliner : fie etiâ in bis rebus fieri cÔfueuit. Quam primû enim quis
àSarhanafeducftus,anim0àre(ftàratione, ÔCueritate aliô traduxerit, is indies ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis magiscç in præcipitiü fett.lam paucis cÔprehendemus,qdTh ornas tra
didcrit.Docebat pietatêin cÔftitutionib.Papifticis non côfiftcre,idcocçlicerc Ponrificis
-ocr page 322-io6s Rufticorum tumukus
Pontifîds décréta,quód nihil ad faîutem conférant,negligere. Vcruniati’i^ ram Dei cognitionem. perueniamusj amp;nbsp;æternamfalutemconfequamur,^'^ bat,omnium primo fugicndaeiremanifeftaflàgitiâ,cædes,adultcria,blaip^ miaSjCaftigandum eiTe corpus, S(ieiunqsmacerandum, Vtendumhabitu*' plici,raró ioqucndum,uultumadfeueritatem componêdum,óifalendamt’^ bam.Has ÓCGmiles nugas pueriles üócabat crucem,carnis mortificationt'^^ S)C difciplinam in Euangelio comprehenfam; Hiccg erat omnium ipfius ƒ cionum fcopus.Adhunc rrtodum inftrudis, dicebataliquó efle comigr^o^ j extra turbam,hominum(^ frequentiam, ac fæpius cogitahdum deDeo,(iy fit,an noftri curam aliquam gerat.lbi corda in maximam dubitationem j da,fciredefideratura num Deus nos magnoperecuret: num uerum Chriftus noftri caufa mortem fubierit, amp;nbsp;nos redemerit, cum tarnen uita 0 ftra in tantis miferij s amp;nbsp;afflidionibus conftituta fit,fcirc quolt;^ cupiture,ao^ gio noftra Gt prçferenda Turcicæ»Et eatenus ipGus dodrina tolerandafoia^i led poftmodû horrendas blai{?hcmias docerecoepit.Nam G (quae retulii«^ p poftulare debere homines feciflent à Deo Ggna, quo teftetur nos Gbi fc,fiC ueræ faluiftcæcç religion! infiftere.Quod G no è ueftigio fignum aliq^®, edat,nihilo tame minus inftandum efle precibus,imó grauiterexpoftula^ amp;iuftitiam DeO exprobrandam,quaG minus redenobiicum agat.Cumt*’'h Scripturâprômittat,eumuenequæpetunturlargiri,noniuftèfieri,quodho ni ueram ipGus cögnitionem peten ti,nullum exhibeatGgnum.HancexP^’'. lationem,6C hunc fremitum arftrmabat uehementer eftè Deo grata, quods” mi noftri propcnGonem ex eo perfpicerermet^ dubium eire,quin adeiitn^ duminterpellatus,aliquoilluftri GgnoGtfededaraturus,animilt;^ Gtimrdift durusicum dc ipfo facræliterac referant,quód Gtientibus potum præbeat-Ç hæc prömittebat Deum eftè uenturum,ô(ruerba lècum commutaturum,^^'^ cuni Abrahamo,Ifaac,amp; alqs patribusdmo palam ( horrendum auditu)flt;”P^ dcns OS effutiebat, niG Deus tanquam cum patriarchisGbiloquerctur,tds^ in ipfum coniedurum.Ethancuiam in cœlum dicebat eftecertifsimam,^’ fuas quifquilias cofirmandas dida quædam Scrjpturae deprauata adduce*’^ » horrendum intonans.Contradicentes appellabat Pharifæos, qui Dcunin°^| uerènoftènt,fed Scripturas ueluti coeci ferutaretur, Deum non quærences,” inuenientes.Hæc omnia plebi fuauiter arridebât,quod cum Deo loqu'Æ'î' racula uidere deberèt. Etenim humana natura curiofa eft ad res magnasdi' ' cretas cognofcendas. Adhaecrudi SCagreftiplebeculac gratifsima eratopi”'” febeatiorem SCdodioremomnibus,literis operamnauantibus, Sed^”” erit referre,quibus fignis Thohias intenderit. Dicebat Deum per fomnia pa facerefuam uoluntatem,in qsc^ propoGti fui fundamdum collocabat.Siq” ergo dc Deo fomniaftèt,is fe pium reputaba t:aut G cuius forte fomnium exr cari poterat,eum Thomas ChriftianumSC prophetam a:ftimabat,6d’’iag”' laudibus pro cocionc celebrabat,utmultos hac fua uerfutia ad fe pertrabu^^ fiC ns laudibus eos ad fuifortiorem defenGonem commoueret: amp;nbsp;plcbisa”'' mos Gbi conciliaretn'n quorum etiam gratiam cærcmonias in templis à ma*”' ribus inftitutas,cantiones,ueftes PontiGcales,6lt;^ eius generis alios ritus in”” tauit.Eiufmodinamep nouitas plebisleuiculac animo gratifsima eftè conl” ' uit.ïgitur audoritate apud uulgus Gbi parta,cius,uiriumcp ftducia fretiis,pa“' la tim ad id,quod iam pridê molitus erat,accedit. Et in eo, quod fuprà dixim oppidoAlftetoîcœpiteorum nomina confcribere,qui Gida focietateiuru ' randopromiferantauxilia:utimpijsirtterfedis,noui fubftituerétur Prindp^ amp;Magiftratus.EtenimàDeo Gbi mandatum eftè ferebat,ut illisfublacisn”' uos conftitueret*
Ètquiquot;
-ocr page 323-in Germania,Lib .111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io«r
Bt quidem hadenus nihil in Magiftratum aperte attentarat,fed fomriia tantum, quod narvauimus,nimirum quomodohomines piamuitam inftituere^ Deum uere agnofeere dcberent,uulgó inculcauerat,SC tarn adueri us Luthem quàmPapamdocuerat.Nihiligiturfeditiofiipfo docente,PrincepsSaxoni'æ Ptidericus eumquantumuis fatisimportunumterebat,praefevtim cumLuthe vus pet hteras intcrcederet,ne finibus expelleretur. At eo uiribus initruóto ad tutbas excitandas,8lt; feditiolè docere incipiente,Magiftratai politico non eile obtcmpevâdum,eum ab imperio remouendum, inquiens ad id perficiendum à Deo ic dele(ftum,quo toti mundo fubueniretur.Tuna uero ea temeritate ho-minisPridericusPrinceps,motus eum fuis finibus cqcit,utpotc qui duos eraf-fos,nec ullarationeferendos errores feminaret,alterum de rebus Ipiritualibus, quôdmiraculaàDeopofcenda,quôdScripturxnôacquiefcendû,quôdfom-nia accepti fancliSpiritus figilla fint euidentifsima : alterum quod magiftratui Politico nonfitpatendum,cum tarnen Scriptura earn obedientiam ferio effla-gitet'.Liedlus inde criftis demifsis profugit,2lt; per aliquot menfes delituit.De-mum tarnen,impellenteSathana quiefcerenequiens,Noribergarnfe contulit, Deo autemillamRempub.fingulari mifericordia cuftodiente,acSenatuifana ac pia confilia fuggerente,inde expulfus eft magno ciuitatis SC totius Germa-niee commodo.Nam ft euentus uotis ipfius illic refpondiflet, metuendæ fuif-fentfeditiones multohorribiliores quam in Thuringia. Inde ergo recedens, MulhufiumThuringiæ oppidSle recipit. Cum etenim Alfteti degeret,deplo-ratos aliquot clues Mulhufanos adfe pellexerat,quorum opera Scfamiliarita-te deinde confequutus eftibi docendi munus. Senatu autemloci eius huic rei uehementer reni tente,Thomas ipfi fenfim infidias parare incipit, ÔC plebe im-pellit,utimpio Magiftratu abrogato,nouum ÔC Chriftianum conftituat, cuius autftoritate fibi concionandi facultas fit gt;nbsp;Id quod uirishoneftifsimis, munerc fuo partim deie(ftis,partim urbe expulfis,fa(ftum eftiT ale uero fuitiftius Chti-ftianiMagiftratus initium.Pofthçc oppidani monachos eqciunt,eorumcç do micilia,multis magnificis (polqs raptis,inuadunt.lohannitç prçcipuum ÔCloti gèditifsimumprçdiumibihabebant,quodobuenitMuncero,quiiam nonfo lumEcclefiaftenagebat,fedetiamSenatorem. Ex reuelationibus enimdiui-nisiudicandum elfe dicebaqamp;Biblqsidetç rebus omnibus arbitratufuo pro- '' nunciabat,ôi quidquid diceret facrofanôtum illis erat. Bonorum quoc^ com-munionemdocebat,dequaina(ftis Apoftolorumlegitur,quodininitioEccle fiæ omnesfacilitates in unum contulerint,Chrifti nomen profefsi Ea uerô do
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctrinaThomæ effedum eft,utuulgus ab operis atcç labore defilieret, ôd qua
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quifcßrecaretet,eamab alqs,quiabundabantetiam inuitis acciperet,dicensî
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chn’ftimandatum elfe,utdiuitespauperum egeftatem luisbonis fubleuent.
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc à multis quotidie fiebant : idem facientibus qui cum Thoma ædificium
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohannitarum incolebant.Ea peruicaciaThomas quotidie utebatur,8lt; indies
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magismagiscç augefcebat,uicinisPrincipibus grauiter comminans,feeoshu
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miliatutum.Hæcillefevè per annûagitabat,ad annum ufcp Domini M.D.XXV.
Etfiuerô doceretàDcofibimandatumutimpios Magiftratusremoueret,ni-, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hil tarnenmolirihatftenus aufusfuerat.Cum autem per Sueuiam atcçFranco-
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niamhominesplebeq acRufticani ad XL.milliafumptisarmis magnam nobi
, ' litatls partem profligaftent,cÔplures etiam arces atcç caftella diripuiftet 2lt;in-cendiftentî turn principibus confternatis ,ac nobilitate ferè opprefla ternpus J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idoneum rei gerendæ oblatum,acRufticos return potituros, exiftimans,in pu
blicis concionibus ia(ftitabat,fe in campum proditurumjac mandata àDeo e-j ' xecututum. Conflatis igitur machinis bellicis inæde Erâcifcanorum, colonos multos exagrisjfpeprædæacfortunæmelioris adfepertrahit.
qq Aderat
-ocr page 324-io«8 Rufticorum tumultus
Aderat ei focius omnium confiliorum quidam infigni audacia, Sf defpffä' tapræditusmaIitia,Phiferus, monachus Apoftata,qui fomni]s,nodurni5lt;{ fpedrisplurimum tribuebat,ac inter alia tum/orteiadabat, per quietemfeu'' diiTequodam inftabulomaximam uim,copiamlt;j murium, quosfugaflctoiquot; nes.Hoe fic accipiebat.A' Deo fibi efle mandatum, ut fumptis armis, edö' dis coptjs,nobilitatem omnem fuis poflefsionibus exturbaret. Cumlt;^Mun' cerus timoré magno perculfushocilli necpermittere,nedum auxiliari uÄ tile tanta iracundia excanduit,utMuncero interminaretur, fenifi præfentei”’ num in expeditionem educere fibi permittat, amp;nbsp;populS à propofito deterrtr^ conetur,omnibusfinibusipfum exterminatûiri.Etfi uero priusilleuehefflt'’' tes habuiflet ad populum conciones: tarnen, perfpedlo præfenti periculoj^' mifsior aliquanto erat,nelt;^ fortunam periclitari uolebat,antequam omntscir cum uicini eflent in srmis. Quare quo rem facilius conficerct,ad opific^^qi’' per agrum Mansfeldenfem metalla effodiunt,dat literas huius tenons: Chart fiminarres,quàm diuftertitis Cquam diu uoluntati Dei non adftipulatwrti' jdeo'ne quôd uobis uideatur deferuifte uost’Ah quotics dixi uobis quomortO eflè oportcat.Deus fe diutius manifeftare nequit,necefre eft,ut fortes fitis. h'rt fecus feceritiSjfacrificium cordis ueftri cÔtribulati fruftraneum erit,maiorihrt denuô miferqs fubticiendi,quod uobis certo confirmo.Si propter Deunnup' plicio affici reeufatis,oportet ut Diaboli martyrio coronemini.Quapropt^f“; uete,ne timidi,uel négligentes fitis,necpperucrfis,fatuis,impijs,ac dementati nebulonibus diutius aiRntiaminitincipitedemum fiCpugnam Domini w”]' macontentione pugnate:res enim id exigit.Fratres ueftros etiam cohortaort' ni,ne Diuinum irrtdeant tcftimoniû,alias omnes in uniuerfum peribunt. 1 ° Germania,Francia,Italia bellis ardet,MagiftcrtlleLudum incipiet,nebuiorts: faltarecogentur.Fuldæin hebdomadepafchali tria monachorum collegial _ uaftara funutcrcentum millia Rufticorû in Klegouia, Hegouia, amp;nbsp;ad fyluam funt in armis,numero indies augefeente. Hoc unicum metuo ne
) ni ifti homines in conditiones confidæ pacis confentiant,quGd imminensp' riculum nondum agnofcant.Vbicuncß ueftrûm tres funt,qui in Deo fiducia collocant,folum ipuus nomen amp;nbsp;gloriam quærunt,centena millia aduerfanO' rum non reformidabitis. Agitc,agitc,agite, tempus exfpcdatum adcft:nehrt' lones ifti non fecus ac formidoloR canes metuexhorrefeunt. Adhortaminirt tres,ut exoptatam pacem confequantur,8C promifsis datis ftent. Vitra quant dici poteft,necefleid eft. Agite,agite,agite,neuos moueat,quôd Efaublana', uos uerbis compellet.Genef.jbNerefpicite calamitates impiorum,adcôani^ cèuos rogabunt:Flebunt,fupplicabunr,ueIutipueri:nemifericordiamillarta'' pfts impartiamini,uidete,quemadmodum Deus perMoyfen præcepit,D^ ' z.idipfum reuelauit amp;nbsp;nobis. Pagicos, oppidanos incicate, præfertim opince metallicos,6C alios côpotores ad earn rem ualidos. Diutius quieicerenosnort oportet.Ecce,dum hæc fcribo,nunci0 affert ur mihi, qua ratione populus ptaf' fecftumDucis Georgtjarce cripereuoluerit,obhanc caufam,quodtrestiot^ clandeftina tollere molitus fit. Ruftici agri Isfeldici, qui eft ditionis Mogim'i' nae,contra fuos nobiles laeta uitftoria potiti funt:ncc ullus in gratiam reditu®*' pfis patet.MuIta funt exemplo uobis,res ad extremû redrjt. Agite,agite, uos mei focrj fidelifsimi,Balthafar ôi^BarthoIomæe Krumptj, uofi^ Valentin amp;nbsp;Epifeope ( hæc enim complicum præcipuorum nomina erant) omninojt uobis fuicipienda,agenda,SC3dminiftranda erit:fortiter eos aggredimini-f ras hasopifi'cibus metallicis offèrricurate. Imprefîbr meus intra paucosdics ueniet,aliterimpræfentiarumagerenonpo(Eim.Siprçfens eflèpoirem,fratrrt bus facilefortioremanimum inijcerem,quam funt impiorumnebulonu arc»
-ocr page 325-inGcrmanja,Lit)'III-
Sc omnia arma in toto mundo. Agite uiros uos præbete, uiros uos exhibete, dumignisferuet.Ne,quæfo,mucrones ueftros incruentosin uagina rcconda tis.Tundite Nimrodis incudê afliduis malleis,turres ipfius fundi rus dcßruite. Fieri nequit,utdum ipfi uitam uiuunt,fine timoré uos fitis. Salutarem docflri-nam Dei nemo uobis audebit prædicare, dum ipfi uobis dominentur. Agite, agite, agite, dum tempus fert.Duxuefter Deus eft,eumfequimini:Hæc Math. 24.declarâtur.Quare ne ullo periculo deterreamini, cauete. Deus eft uobifcû, ut z.Par.z.fcriptum eft.Hæc Deus dicir,ne quid metuatis,uel tantam multitu-dinem expauefcatis.Non ueftra,fed Dei pugna eft:uos non eftis qui præliami ni.Strenuos uos gerite,Dei admirâdum ÔC ingens auxilium uobifcum efle fen tietis.Hæcuerbacumlofæphatauribus percepiffeqad terram concidit:ficSC uos facite,Deiauxiliofrctfqui uos in uera fide,fineullo timoré humano corroborer. AmemDatæMulhulq. H. D. XXV.
Dumh3ecMuncerusfacflitat,Fridericus duxSaxoniæ Eledor é uita dece-ditjfratreloanne hæredereli(fio,cùmipfeliberiscareret,triduo ante morte epi-ftola confolatoria ad fratrêfcripta,fore Deum regionis iftius,quae eins clemen tia in multis ÔC magnis periculis feruata fit cuftodem,nec Ion gum fore hue er-rorem plebis,fed curandû efle,8C per paftores de officio fuo homines redlc eru direntur.Etutipfehabeatpræfidia, amp;nbsp;paucis caftigatis parcerct multitudini. Deinde adisgratîjs pro perpétua beneuolentia,fignificat iammorbi fæuitia natu^uiresfuperataseuè.Sedin coeleftiEcclefiafuturum,utiterum dulcifsi-ma côfuetudinefruantur.Cumigitur Fridericus tanquamexhac ftationeab-dutftus effet,Iohannes patriæ folus præfuit*. Cæterùm Phiterus is, de quo dixi-mus,cum molcftè ferret omnem cun(ffationê,egreffus cum fuis, uicinS agrum Isfeldicûdepopulatur,arces ÔC templa diripit: exnobilitate multos proffigat, quofdametiamincathenasconrjcinpoftdomum reuertiturmagna cum præ-da.Quæquidemres,quoniam féliciter fuccefsir, magnamexcitauitalacritatc in animis uulgi,præfertim cum iam uicini quor^ fefe cômouerent, 8C in Manf-feldicum ac Stolbcrgicum agrum inuaderent.ltaqueMunOerus, quod omnes ubic^ iam defeciffe crederet,Mulhufio profetffus cum trecentis perditifsimis nebulonibus,côiungitfeFranckenhufianis.Hæc cum fîerct, Albertus ManC-feldicus colledis celeriter equitibus circiter fexaginta,ÔL impetu in illos fadlo, ad ducentos in terfîci t. Ea re pcrterrefa(ffi,necp longius progrefsi, Franckenhu fium fuga petuntnbiq? commorati,maiores copias expedant.lbi cum fubfiftê rent,is,quemdiximus, Albertus Mansfeldicus Chriftianacommiferationedü dus,literis adipfosdatis,operamfuamdehoc tumultu componcndoipfisbe nignè defert,quô effufio fanguinis SC cædes caueantur.SC eos ad obediendum Magiftratuicohortatur.lllisuerôlocum Sediemtradationis fub fide publica Comiti pr3efigentibus,adfcxtum fubfequentem in pago Rita3Cofnes,cui alia négocia SC impedimenta obieSla fuiffent,tranfalt;ff ionem in diem Dominicum reqcit.Thomas itacg quiRufticis adeffet,rem eô deducit, ut ipfi traSlatione pa cisnegleda, nullum refponfum Comiti dentffed ipfeaSfaab eo ex timoré SC cûnfternationeproueniffefomnians,eilitcrasfubfequentis tenoris fcribit.Ti-morSCtremoroperantibusiniquitatê.Rom.z.Quod epiftolaPauli fieabutagt; ris,equidem me tuimiferet.Tu non alto modo confceleratum Magiftratû cotl firmare atcj tueri conaris,quam quo Pontifex Petrum 8C Paulum Apoftolos liclores ordinauit. An non exiftimas Dominum Deum noftrum plebem fuam tnfipientemSC rudern commouerepoffe,utinturoretyrannosdeqciat’:’ Ofeac ’ Î.amp; 8 .An nô fanda Dei mater,Spiritu fando repleta,de te tuicç fimilibus ua-i!cinataeft':'Luc3ei.Depofuitpotêtesdefcde,5Chumiles(quos tucôtemnis) exaltauit.Annon guftando milia Lutherana,SC offas Vyitebergicas percipere qq Z potuifti,
-ocr page 326-io7o Rufticorum tumultus
potuiftj,qu3e Ezechiel propheta cap.p.prædixit Ad hacc in eodem fio fcetore odorari non potuifti,quae idem propheta cap.} s.ukerius modo Deus conuocatis omnibus auibus cœh,carnes principum easdeuo ' re,ôdbrutaanimaliafanguinemmagnatumebibereiuflèiitproutin fjfeos cap.ig.SCij.fcriptum legitur.Annon arbitraris,quód Deus fuiimPoP urn pluscuret,quam uos tyrannosç'Tufub nomineChriftiEthnicuscfleu*gt; audoritatePauIi te conueftire : Sed aditus omnes tibi præcludentur,boc fdreuoluimus.SicognofcerecupiaSjDan /.quomodo Deus omncmpofd, tem plebi dederit,6^ relicla tua religione te nobis fiftere uolueris,id accepte*' mus,Sc te communem fratrem agnofcemus. Sin minus, friuolis tuis ' dis nugis contemptis atep negleais,contra te tanquam Chriftianae rimum hoftem arma feremus.Hçc tibi fignificanda duximus.DatæPiantf^ huit],die Veneris poft diem Dominicum lubilate.Anno 1525.
Verùm interea dum Muncerus mifsitandislitteris occupatur, impetus Wlt;gt; rum retardantuneacp interpofita mora uicini Principes équités cölcribunt^ mille quingentos,Sc pedites nonmultos.HierantSaxoniæ princeps Eiedo? loannesjciufcp patruelis Georgius,Hafsiæ Landgrauius Philippus,SC uici dux Henricus:quibus omnibus extremS periculum imminebat, nifi co”' lundis uiribusfeftinantcrfeditiofasturbasaggrcdercntur.Nam SceorufflK“ ftici in rebellione ÔC motu erant.Non longe a Franckenhufio confederantK” fticani in monte,ÔC contra dis dlirribus muniendi fui cauf3,difftculter ab cq”*' tibusadiripoterannfedneep tormentis,nccarmis erant idonceinftrudi,^P‘^ ri(p reimilitaris imperiti.Quapropter principum aduentum SCuires conip’Cä; ti,ita perterrcfiuntjUtftatimliterasdeprecatorias in hecuerba mittancNosc® fitemur lefum Chriftû. Non hie fumus,ut cuiquam nocearnus,fed propter”*' uinam iuftitiam conferuandam.Necp fumus hie ad effundendum fanguinei”* Si uos idipfum quoque uultis,nihil mail faciemus uobis. Secundum hxcfcut unufquifcpquidagat.Adea refponfum eft à principibusinhunc modö.Cu'” uos exdeliberata nequitia,acfedudoriadodrina ralfi Euangelij ueftrimul**' pliciter contra Redemptorem noftrum lefum Chriftum cxdibus,incendtjs,u^ rqfcp in Deum impietatibus,praîfertim in uenerabile facramentumjSC alqs bw (phemijs uos contaminetistidco nos tanquam ij,quibus à Deo gladiuscoW' miftlis eft,hic congregati fumus ad uos puniendos,tanquam blafphematotes Dei:nihilominusautem cumarbitremurpleroftpmiferos homines adhaecma lefedudos elle,ex Chriftiana charitatedecreuimus,fi tradideritis nobis falfum prophetam,Thomam Muncerum,fimulcumcomplicibus fuis uiuum,«os^ dedideritis ÔCcIementiæSCindignationi noftrar,nos in huncmodumuosieci' piemus,0C ita geremus nos erga uos,ut iuxta qualitatem caufg clementiamno ftramexperturifitis.Dehisueftrum refponfumfeftinanterpetimus. Hisprin cipum literis in côcione recitatis,Thomas,de fuo periculo follicitus, prodit,ÔC admagnamfeueritatem uultu compofito,uidetis,inquit,cômilitonesatcpfra' tres, non procul à nobis tyrannostqui licet in capita,uitamtp noftram coniura rint,adeô tarnen funtanimis deiedi,nihilutaduerfum nos audeâtmoliri.Con ditiones autem deferuntineptas ÔC ridiculas ut armis uos exuant.Iam uero co ftatuobisadionemhancaufpicatum efle,menô meaquadamaudoritate pri uata ( nee enim unquam his rebus operam dedi ) fed iuftu diuino. Quod cum itafit,meum eft officium ÔC ueftrum etiam obtemperare, neep ftationem banc deferere,in qua Deus ipfenos colIocauit.Abrahamo quondam praecepit, utfi hum immolaretulle autem etfiquis efletfuturus euentus ignorabat,tamcnfe-quutus imperium,nihil recufabat.ldeocç ÔC filium ei feruauit Deus,amp;.' ipfiusfi dem ingentibus ornauit beneficijs:nos etiam qui plane fumus in eodem fiatu, perfeuerarc,
-ocr page 327-in Ger mania,Lib il L’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iö7t
î. pcrreuerarCjSê cxitumDeo cômittere dcbcmus.Non dubium cft autcm,qnîn €x animo cedant omnia.Videbitis ipfi manifcftum àuxiUum Dci. Çiviidquid cnimefthoftiûubicç,pïofligabiïnus.NonunoScripturæ locoprovnditDeus aÇfuturum le miferis^oC oppreflùvum effe impios. Èa fané uox ptoptiè ad nos pertinef.fumus enim tenues 8C afflidi;2lt; quia cognitionem Dei retinere cupi' «ms atqg propagate,de fucceflu atcg uidoria dubitari non poteft. Hoftium uè to quçiitconditiOjUicifsim confideremus .Principes quidemuocantur,fed reuera funttyrannhnec enim ueftri curam uUam habent, fed omnium facuitates cxhauriuntjôCnequifsimis rationibus profunduntin eo populo quem fibi pc culiariter olim delegerat,itaconftituitDeus,ne{umptuminutilem Reges face rentjimô iufsitjUt uolumen legum,quas ipfe tuliflct diligertter infpicercnt.No ftri uerô tYranni,quid agunt,aut quibus rebus occupantur e’ Rempublicam ni hil ad fe pertinere putanude miferorum hominum caufis non cognofeunt : iu-dicianegliguntjUiasàlatronibus obfideri patiunturt non animaduertunt in pt3cdones,non teliqua fcclera coêrcent,pupillis atcç uiduis nullum præftât of-Ùciummtiuuentus reâè inftituatur,non prolpiciunt: celebrationcm nominis diuininonmodo pr3ctermitturïtipfi,uerum etiam impediunt r ôô inhocfolum intentifunqut omnium facuitates ad fe côuertant.ltacç nouas quotidie rationes expilandæ pecuniae teperiuntmec ad alcndam, aut retinendâ pacem con-filia fua referûttfed ut quam maximèlocupletati helluentur in omni ge’nerelu-xus atep fuperbiae. Nimis enim notum eft,quamleuibus 2lt; ineptis de caufiSj quantasfæpenumero turbas excitentatcçbella; quibus deinde quod reliquu fuit miferis hotninibus totum périt 8lt; euertitur. Nimitum bac funt illac præcla-ïaèueftrorum principum artes atqg uirtutes in quibus exercentur .Non eftigi-tur,ut quifquam exiftimet,Deumhacc effe laturum amplius,uerùm certô fta-tuendum eftfore,utficutolimChanançosdeleuit‘.ita etiâiftos exturbet.Nani ut ilia forte,quae recitauimus,tollerari pofsint,an impunè putatis hoc illis futU tum,quodfummam iftam ôC execrandam impietatem Ecclefiafticorum delen duntatc^ propugnantC Quis omnium ignorât,quarr turn flagitq ht in ilia mif-t'arumnundinatione'ïne quid dereliquis dicam.Sanèficut è templo quondavn Chrihus eiecitemptores ÔC ucnditores,itanuncctiâfacrificulos,eorumq5 pa-tronos atcçfôcioseliminabit.EtquemadmodumDeusPbincen quondâcol-laudauit,quodadultérium à Cosbi commiffum punqffetffic etiam in Mifsietî larumfcortatiohe 2lt;inccfta libidine punienda fccundum euentum nobis dagt; bit.Fortes igitur eftote,Slt;peo gratificaturi,turbamhanc omnem inutilem cô trucidate.Pacihcandi certè ratio nulla nobis apparet,uelbonefta, uel tuta, uel hrmafatis.Neccnimàpropohto dehftent,neqUclibertatem nobis reftituent, uecçuerumDei cultum permittent. Atqui moriendûht potius, quamutipfo-
• turn nequitiamapprobemuSjamp;Euangelq doÂrinânobis eripipatiamur. Cet tifsimè autemuobis cOnfirmo,Deum nobis affuturum,noftram($ fo^euido-tiammam ipfemet coràm mihi promihtnpfemet,inquam,quifallere nÔ poteft, Butmentiri,iufsit,ut adbuncmodumrem aggrederer,mul(ftato Magiftratu * Nimirum inboc maxime fit illuftris Dei potentia,cum hoftium ingens multi-tudo parua manu cacditur.Vt alia multa pr3etermittam,notum eftuobis,quid Gedeon cum paucis quibufdam, quid ionathas uno tantum fcruulo comita-tus,quidDauid,cumfolusipfe contra uafti corporis monftrö Goliath, fua mo afpedufolo terribilem pugnaret,perfecerit.Dubium uerô nullû eft, quin bodietnus etiam dies confimilifpecftaculo htfuturus infignis, ÔC ad pofterita-tem omnem memorabilis.Nam etfinô fatis inftruéli uidemur armis, ^c rebus neceffarqs muniti,tamefuperabimushoftemt2lt;haec cœli terrae«^ machina po tiusimmuutur,quàmutà Dco deftituamur. Sic olim natura maris immutata qq gt;nbsp;fuit#
-ocr page 328-io7x KuAicorum fumultüs
fuit,ütIfraentæ,pcrfequentePharaone,pericuIiimcuaderent.NihiIaiitciflS moucat ra tionis ueftræ iudiciö,nihil perturber obicda quædâ periculi fp^^* amp;. umbra,fed torn'rer in hoftem impium ÔC côfceleratûinuadtte: neep tcrrefaciant illorum machinae bellicæ:pilas enim omncs,quas ilk tormentfS nos eijeientjUefte mea fum exceprurus:Ecce,utdetis'ne, quam habetnus pitium DeumC” Afoicite,quæfo,fignum ac teftimonium illius erga nos pcfp tuac beneoolêtiæ.T olk'te oculos,SC arcum coeleftem mihi cernite.QLium ejj' in uexillo noftro fit idem depidus arcus,dare fignificat Deus hoc fimulacnf » quod è fublimi nobis oftentat,afFuturQ fe nobis in prælio ; tyrannisaSt nol® interitSSCexcidiumhocipfodenunciat.Magnis igituranimis irruite,ccrt» ma cum fpe Diuini auxilq. Nec enim uult Deus pace ullam uobis interceo^, cum impqs aduerfarqs.Fado dicendi fine, trcpidabantnihilofecius otnnes praefentis periculi magnitudinem. Sed agebâtur omnia tumultuoie,nullo ' to,uelimperio,uel ordine.Deinde eran tin ipfisnonnulli profligatac hoffli” audaciæ,ÔC ad quoduis facinus paratfHi cum fua fponte ad maleficiutn i^ narent, turn ea,quam diximus côcionc,magis accendebâtur. Sed in prio*\^ citabat eos ille,de quo didû efi:,in cedo coliftens arcus : idtp certifsim6dlt;^F' fiæ fignum eireiudicabant.Accefsit,quodcopiac erant no exiguae, ad citer hominû mik'a,0C locus ad defenfione oportunus. itaeç hi quos modofl minaui,clamorc fublato,monebât,ut arma uimcrent omnes, ÔC forti animo। hoftem exirêt,fimul cantionê addebât, qua Sandi fpiritus imploraturaiix»* '
Mifsi antea fuerant ad ipfos nonnulli cum manda tis,amp; inter hos adole«^^'’ nobili gencrenatus,SC unicus fui parentis iam fenio confedi fuperftesH^' Hune Muncerus contra militiæ morem,contra(p ius gentium interfici cura rat.Eo indignilsimofado magis exacerbati^rincipes, cômittendi praehj oa fignum,amp;copias inftruôt.Ibi turn Heflbrû rrinceps Philippus, licet inm/® aetate minimus,obequitans hue illuc,amp; ad defendendâ pacem milites conO'' tans,huiufcemodi orationem habuit.Charifsimi cÔmilitones SC amici, mam hominSmultitudinem oculis ueftris côfpicitis,contra quâin acietn^®*' di cftis,utdcfperata ipfius maIitia,8C effrenata libido coerceatur. Quanq^wi” autem Principes infelicem à uæfanis hominibus fufcepti belli euentum tunam miferati,cum ipfis egerint,ut armis difcedentes,fefelt;5 PrineipibuS“^' dentes,motuum audores a capitaneos traderent:tamê ut refponfo eos mio*' mèdignati ad prælium fefccôparant,ficnos necefsitate adftridi ad propulia’’ dam uim,cum fummo fcelere nobis illatam côpellimur. Quare uos adhort^r» ut uirili animo eos aggrediamini.Nam etfi dePrincipum duritiè ualde cô^f' ranturrtamen fufficientem caufam nullam habent concitandi lêditiones, Magiftratus arma fumendi.Etenim Deus grauiter amp;nbsp;ferio præcipit,M3giiu^' turn in honore haberi,ÔC timeri debcre,quod Deus adeó firmum SCratutnd* uoluit,utfeditiofos nûnquaminultos ÔCimpunitos dimiferit, Paulo dicent» Qui magiftratui rcfiftit,punitur:Nam is àDeo ordinatus eft.ProptereàD^^ adeô eum tuetur,utnulla creatura ipfum tollere queat. Quemadmodûeu*^ Dei conftitutio eft,ut dies SC nox alternis fe fequantur, nec quifquâ homiflUH* Solem cœlo diuellere,8C diem ÔC nodèmextinguere poteft: ita nec diabolus, nechuius Apoftolus,uclRufticiMunceriani in legitimo fupprimendoMsg*' flratu fucceuum funt habituri.Qüæ non idcirco dico,quodPrinceps memeu-' pfum ornare,SC RufticanorG caufam aggrauare cogitem : fed quod ueruffld^ refero.Præclarèmihiconftat,quodnonrarôreprehcnfionedigni fumus,quO'’ niam homines fumus,6C fæpèlabimunueruntamen non cam ob caufam fedP tiones excitareplebeis licet. Deus Magiftratus honorari præcipit. Tum uerö cumprimis honorâdifunt,quandopotifsinnim honore indigêt* Sed omniuui
-ocr page 329-in Germania,Lib.I IL 1075 maxime turn co cgent,n ignominiolc traducantur:amp;: fi forte quid délinquant, idplacidèferendumfciliceteft, amp;contegendum,proUt Sem parentem fuum Noe nudum tegebat, quo pacificètranquilleq; utuatur. Vei ùm hipetfidipla-ni quid faciuntC errata noftra non modo non uelant, uerum etiâ deteâa in aul gus fparguntjôi multo plura affingunt.Etcnim fidum eftjSd tral3titium,quod communem pacem non tueamur, quod iudicia non conftituamus, quod cae-dem ôi rapinam in noftris finibus non fieri accurate proUideamus. Nam totis uiribus tn id incumbimus,quô pace conferuata noftris in ditionibus pacatam uitamagamus.Etccrtelcueeft fubditorum onus,quod annuum ftipcndium atqs ueCtigalia dependant,illorum laborum curarum refpeeftu, quæ nos ftp ftinerecogtmur.Scdita comparatum eft inhumatlis,ut quifon fuum onus æfti met grautisimumuiemine contra perpendcntc,qu3e alq lufttneât.Ruftici Icuia quidern tributa dannfed ea dccaufta muftis commoditatibusfruQtur. Domicilia habent cumliberis familia ab omni pertculo tutadiberi ipforQ liera pie-tate,amp;^omnihoneftateitnbuuniur:coluntagros,exercentpeeuariam, Ölmultis aiq s modis rem fuam augenuö^ ipforum cornmoditatibiis promouehdis ilia tributa impenduntur. Die nunc,quæfomihi, ad quern maiorexhisotilitas redundAt':'adfubditos nimirum.Quod cumita fit,illorum quotidiantC queri-monia: friuolae funr,5C nullius momenti. Sed in Republica gubernàrtda tion omnia riteexpediri poffedicesç’ uerum id(eft.Nam hoc commune mundi malum putatur.Sed nec ruri fegetes fingulis annis laetae luxuriantefeç proueniSt. Qi^tareDeus àfubditis poftulat,ut honorem Magiftratui tribuant. isetenim nili erraretjin nullo honoris diferimine uerfaretur.quâdoquidem autem in pe-riculo eft,Deus cum proteget atcç fouebinfanciuitej ipfum honore affici. V e-rum conqueruntur,Euangelii dotftrinam fibi no permitti libcram,nc hxc qui-dem fan's eft iufta caufa faciundtr rebellioniSiNam ficuti Chriftus Petrum gla-dioferireuolentcm acriter reprchendit:ita quilibet fuæ fidei rationcm redderc paratus elfe debet. Si Magiltratus earn ob caufam morte ipfum punire uoler, id ferannce arrepto gladio alios excitet,ut ui fefe defendant.Chriftum in Petru enfepugnantem grauem tulitfententiam,mortedignûipfum efle conteftans. Q^ii gladio pugnat, gladio peribit, inquit Chriftus, SC femet cruciftgi pafttis eft.Stmiliter feditio Chrifti exemplo an^ mandato difpar eft. Porrô,luce mcri-diana clarius eft,quod Muncerus ÔÔ eius feeftatores Euangelij quidem nomen obducantarc® prætcndannfedipfa re nihil aliud moliuntur,quam làtrocinia, rapin3s,£lt;id genus nefaria fcelera:ô(^ tantô funt nequiores, quâto ipfos impia fidfanguiitaria confilia non pudeat tarn fpeciofo titulo commendarCiHocni-niirum ipforum eft Euangelium,lit ditiorumfortunasdiripiantjUtalienisuxo ribus SilibCris Uiminferanr,utM^iftratum omnem è medio tollat, ut omniS flagitiorumfummafitimpunitas.Taminfignesfacrofantfti EuSgelmdiuinit^ nominis blafphemias Deus impunitas non habebit. Nam in fecunao Decalo gipræcepto fcriptum efttfeinultum cum non habituru, qui nomine ipfiUs fan difsimo abutatur.Cum igitur Rufticani tain impiâ amp;nbsp;turpem caufam foueât^ Deumblafphemando,Magiftratum criminâdo,nec iuftam feditionis caUfam habeat,fortiter in ipfos,tanquam latrones pugnateipublicam tranquillitatcrn conferuate: bonos amp;nbsp;honeftos uiros iuuate : epniuges atc^ liberos ueftros ab ipforum uiuindicatc acdefenditeun eo rem ipfi Deo longe gratifsimam faciC-tis.Etquanquam,uthumanàfertratio,infatuatishominibus refiftendi fat ui-liumhabeamus,tarnen ad arma nunquàm ipfeueniflem,nifi Deo gratum hoc ofticium forefeiftem,qui nobis gladium attribuiqnOn ut latrociniu m exercea mus,uerumutiniüftamuimomnemÔClatrocinium dcpellamusö^ cohercea-ihus.Quarc cum nonftm nefcius,quod ipfos puniendo rede facia,no dubito« qq 4 quilt
-ocr page 330-1074 Rufticorum tumultus
qai'n Deus uJdoriä nobis fit largiturus. Inquit enim : Qui Magiftratuireß^'^ eumiri punitum.Ea habita oratione,fit impetus in hoftem,amp;tornicntis p«®’ res agitur.Ibi uero miferi homines,uelut attoniti,ac mente capti, necj fedeKH' debant,ne£^ fuga falutem quaerebant:amp; carmen illud populäre, quo Sandi auxilium inuocatur,c3ntabät.Pleric5 namqj confifi magnificis Mund ri ponicitationibus,coeleftem opem expedabant, ÔC Thomä omnes pibs manicis excepturum arbitrabantur.Emifsis tormétis, cum iam in muntcioneJ iprornfieretimpetus,acmuItipafsiminterficerentur,ibidemuminfuganit'0'’ iedijFranckenhufiö petunt. Alij quidam in diuerfam montis partem lefedci' piunt,amp;in proxima ualle pcrpaucos équités aiiquandiu fuftinét, ex ijs^ Si(. alteröinterficiuntCum enim magna fui parte fugeret, équités abflt;$ ordin? uagabantur hue illucdifperfi ac difsipati,SCin quam quifeg partem ucnility'’* tugientesperfequebantur.Sednonnunis,utanteàdixi,deuderatis,accenfin* ftudiorum uindidac,magis inftabant,amp;ad quinep circiter millia conciderunn Mox à prælio fuitoccupatum Franckenhufium,in eo^ capd circiter trecend» capitec^ muldati.Profugcrat in oppidum Muncerus, inœ domum no pfod» à porta icfeabdiderat.Potuiffet intereà temporis cômodiisimè euadere,udl^' cofaltcm tutiorifeabfcondere,nififingulari,iuftocß Dei iudicio côpræhtnn debuiflèqncmine de ipfo ftudiofius inueftigante,nec ipfum quærente. V dü® cuenitjUt Luneburgicus quidä nobilis in ea ipfa domo diuerteret. Eius lus,cum in fuperiorem aedium pattem afeendiflet, foedädi caufa domicilgt;1jd' périt quempiam decumbetem in ledo.Rogat qui fitç'an ex tumuku profüg^' rite’ an fiteleditiofis unusC'Inftciaturillc,fecß iam pridem aitfebricitarc.Fodf^ cebatadledumcrumena:corripiteam a1ter,utaliquidauferat prædæ.
aperuit eam,literas offendit,quibus Albertus Mansfeldicus Munccrom®'’' nebat,ut3b incoepto defifteret,nec ad feditionem uulgus inflammaret.Iispd' ledis literis,interrogat num ad ipfum ex fint datar.Aliquoties neganti,uiiji®' tentat.Tumilledeprecat,fefecçMuncerQ cfle fatetur.CaptusigituradGeoj' gium Saxoniç Ducem ateg Lantgrauium adducitur. Ab i]s interrogatus,qui^ ita miferoshomines in fraudem pertraxerit: nihil d fepræterofficiûeflè fat^ 5cMagiftratus,quidodrinam Euangelq nonferant,ciufmodi rationibusd« cohercendos,côtumaciterrefpondit.OccurriteiL3ntgrauius,amp;Scripturçd' ftimonqs dcmonftrat,in honore habendum efleMagiltratumzfeditionemo® nem à Deo probibitam,necp Ghriftianac profefsionis,hominibus licercpdw^' tim ulcifci iniuriam.Ad ea mifellus ille conticuit: öd quæilioni fubicdus,cu® prac dolore exclamaretjSaxoniæ Dux Georgius :Tuquidcm nunc crucians» inquit,Muncere:fed interim cogita miferorû hominum cladem, qui pertenC' fariecircumuenti,hodierno die perierunt.Tum ille uelut demen ta tusmagno cum rifu,hoc uoIuerunt,ait.Ex quibus atrocibus uerbis fatis apparuitjDiaW' Ium iftum hominem prorfus obfedifle atep infatuaffe, quód nulla cæforunin® minum mifericordia moüeretur.Pofteà dedudus cß Helderungum.Quo« i® circofadumefl,quiaadErnefiumMansfcIdicum literas minaces eomif^f’^ huius tenoris. Ardua poten tia,firmus Dei timor, Sd flabile uoluntatis cios fon damentumfit tccum,Ernefieftater.Ego Thomas Muncerus, olim Älfteup' flor,ad extremS,ödpro abundant! tc adhortor,ut tandem propter Deum ui““ äTyrannica tua fæuitia defifias, ne^ diutius indignationem diuinam in tcc® cites.Coepifii indignis modis Chriflianos affligereuu tuac nequitiæ fide Chn* ßianam practendis:tu Chriflianos funditus extirparc conatus cs. Agcmiftf*' mc,egcntifsimelt;5 uermis dicito,quis te principem eius populiconitituit, qO’ Deus preciofo fanguinefuo redcmitCTencris teftatum facerc,tcChrifiianu® «fle:Debesfidei tuaerdtionêrcddere,qucmadmodûi.Pct.j.mand3tôIcg'^'
Habcbi«
-ocr page 331-in Germania,Lib.II 1. io7$
Habebis faluum condudum,uniucrfæturbæquo fidcm tuam exponas. Excu latio quoegde tuanotoria tyrannidetibijncumbit:adhæccômemoratio,qins ^co tefitientem reddidcrit,quod in detrimentum omnium Chrifti fîdeliû fob Chriftiano nomine tarn Ethnicus nebulo efle non erubcfcas Si emanferis, S)C decriminibus tibiobiedis purgarete rccufaueris,id totimundonotum faciä, utomnes fratres fanguinem fuum efFandant,non fecus aefi contra ipfumTur camnræljandumforet.PerfecutioncmpaticriSjÔ^penitusextingueris. Nam unufquifcçpromptiorcrit,utcontra teindulgentias confequatur, quam olim Fapaeas concedente. Nullius ccrtecommodi abs teconfequendi nobis (pes elt:nemo uero quoej tua caufa damnum ferre uolet, Deus cor tuum obdura-uit,non alio modo quam Pharaonis:amp; tanquamRegum iftorum, qui Deum delerecog'rabant,Iofue5.0Cn. Prob dolor, quod mundus tuam inauditam öd inexplebiiem tyrannidem non prius cognouerit.Qiiam magna öd irreparabü lia damna humanogencridediftiç’ qua alia ratione nos,quam ipfe Deus tuimi ferebimurÇ’BreuiterjDeicondemnationi temetipfumfubiecifti. Nifi te coram minoribus humiliaueris,æterna macula tibi contrada elf,ödmancipium Dia» bolieris.Adhaîctibiconfirmo,æterniôduiui Dei permifTutede folio potefta-tis deturbâdum,qùod toti Chriftianitati prorfus fisinutilis.Tu nihil aliud qua Retrum flagellum es amicoru Denquod de te,tuicç fimilibus dixit Ezech. Pro-phcta,cap. 54.ôd ) s.Dan.z.Micheas}. Abacias Propheta inquit.Nidum tuG dif fipari diruiqj necetTum efle.Refponfumabs tehodierna dieflagitamus; aut in nomine Domini uirtutG teinuifemus.Hæc tefcireuolutmus,finemora pei fe-duri,quod Deus nobis iniûxerit,tu itide quod è re tua erit, facias. Ego fiquide
Helderungum uehebatur.Eo delatus,ac quæftionibus fubiedus,initio confia tetur Sacro fandum öd uenerabile (acramentum,quod uocant altaris, externe non adorandum,niri fpiritudd ucro uniufcuiufcç uoluntati liberum efTe.Se fa-cramentum Altaris etiam à meridie ægrotis porrexifle, etiâ intempefta node, uniufcuiufcR perfonx ratione habita.
InHe^uia ôdClegouiapropcBafileam aliquot arficulos de modo guber-nandiexEu3ngeliodefumptos,fecôfcripfiire:exquibus poftmodG alios con fecerit.lllarû regionû incolas libenteripfum fufcepturosfuiire,uerùm moderte gratiasipfisadas,necremotuumaudorçmfuifre,fed eos prius exortosfuiircî Hauflehinum ÔC Hugofeldium,ut ad populu eóloci cocionaretur fibi horta-tores fui(re,quödubi infidèles fint gubernatores, populus etiäröfimilis fit, ac relormationeegeat.Literasabipfis fcriptas3dfe,inquodâfa:co abuxore fua coferuari.Arces neurie^ tolerandas,quod fubditi nimiû earn caufa grauentur.
Principeodo,Comi£cquatuor,nobtlc duos eqtes,0dno ultra alere debere.
ConfoedcratoshabuiflTefe AlftetiBartolumKrump, Alutarium,Bahhafa. tumStubcner,qui ibidêfeditionesexcirauêre. Inter quos fucritSdpra’fedus, licetgrauatim illisfeconiunxerit.Fœdus in perfequutoresLdum fuifleiduos Alftetcnfes modo nominates,Catalogumraderatorum habere.
SeàTilemannoGanfoneSangcrhulianopaftorcadmonitum,utîiterisad populum Sangerhufanum mifsis,eos ad defenfionem Euangeltj incitaret : c5 tradicentes ferro perfequeretunid i ta fa dum efle.
SedodoreStraufsio VinariaecumMinoritisdifputationem habcnte,ad no luntatemprincipis Ioannis c0parui{re,ac palam tertatum coram fiatribus, nifi Lutherani quid.aliud efficere conarentur,quam ut Monachos öd facrificos ex-agitarent,fatiusfuiire,ataliadioneabftinuifl*e.Caurtam,obquam Principem fîdErn€ftumM3nsfeldicumdamnisafFecerit,ôdinfed3tusfit,eamfuiflè,ouod q q ) fuDditi
-ocr page 332-io7tf Rufticorum tumultus
fubditf conqucfti fuiflcnt,ucrbumDei fibi non doccri ideoc^ fe mandauifl^!^ fi id illis non prædicetur,fed à fàcris concionibus arceantur, ut tum fe conölt;^ naturum illis,cóueniantjin(^ eo nihil impedimêti inferrifibi patiantur.A'M^^ hufanis feintromiftum opera Ioannis Roderi pellionis amp;cuiufdS ttinumsaU' ftum cóflantis,amp; ad S.BIaleum habitâtis. Mallerbaci prope Alftetum «“** ói^ interfuiflè, cum aliquot ftâtuæ templis c3mortarentur,ac templo po o“. cxufto,pro cocione fpeluncä eflè proclamaüejac eflè idolola tria mera,eanilt;f‘ Deo^hibita.Ad ea æditui eins loci monitu Ce dilccfsilîè,têplo pofteà cretnat^
Apollonq ab Ellentvueitzædes à fratribus Mulhufanis ideo direptasaJÇ® rtitaSj^d clïêt multis onerofç,id^ per articulos à fratrib.ad Nigrâ lÿluâ eoiW '
Senatum Mulhufànum confœderationicôfenfumprgberenoIuiflè,fe“P‘^ bis arbitrio earn permifilîè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,
NicolaumStarckjScMarcumStobnerSZuiccauicnfes cum LuthcroV^' teberg^ in quodam hypocauftofuifle,in quo SCipfefuertt,Lutherum retulilie,quod Alftetcnfi Ipiritui os obturarit,fe uerô tum temporis pracfe'^^^ non adfutfte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,
GangolffumpaftoremZenodocI^' Franckenhufant fîgnum uniim cou ' giflè.HuicHelderungenfes SCGreuflenfes interfuiflc.Hifceita fpontaneuco^ fefsionecditis,adalia exprimenda tormentis fubieAuSjfateturxHenricUUJ loannem Gebhardos Zuiccauienlès,in platea à canibus nomen habentch ' bi tanteSjlanifîces etiam in fcedere côprchenfostHenricum Phifferum nbsp;'J
unicam arcem in qualibetpraefedura fufficere,reliquas efledcuaftâdas.Se* tentiam fadiofæ turbæ nomine in Maternum à Sehehofen tuliftè,amp;in caiu fenfilTeErnefti Comitis,inmanitati,amp;comitatis metu. Portum QC rcfugio'” Mulhufiofecollocaflè,quôd is locus præreliquis fibiplacuiflèt. Capitule cius duos fupradidos Pellionem nimirum,6Cadufti uini fadorem,ibilt;lcgcr Se capta Helderungcnfi arce,Erneftum comitem capitc plexurum fuifle.be tionem ideô fe mouille,ut Chriftiani omnes æquali conditione uiuerent: W Principcs,qui Euangelio non adhaîrent,necfraternèmoniti feedusfecyt”*'’/ rent, ftnibus eiedi trucidarentur : Bartolum Krumpium, Bartolum Zim^^ ' man,PetrumVvarmut,NicolaumRugkerum,AndreamKrumptum,Ep“’^p' pum inVvolferode,IoannemRodemannum,PetrumSchutenum,Petr'on'J cherum,TilemannumPifcatorem,TiIem3nnum Ganfonem,Petrum mannum fœderi Älftetenfi adhæfilïè,quorum articulus hiefuerit: Omni^^ cômunia,ôf pro cuiuftç necefsitatediftribui debere.Etquicunrj Princep*^ Dominus id no feceritmonitus,eum aut decollandû, aut fulpendcndö'y^ ' logos elle penes Bartolû Krumpium Alfteti.Afcherslebij SCHalæiniuucniJ' cûin fchola hypodidafcolus ellct,fe fœdu9,in §fuerint Petrus BlindeAfc^ lcbienfis,Petrus Engel,penio,Toâncs Buthnerus,Conradus Sandef,Hallc*‘’ in Erneftû Saxoniaî Ducê,Epifcopô Magdeburgcnlèm,fecilïc.Sires ex*?'*“ animt fentêtia cefsiflet, tum fe regionê Mulhufiouicinâ addeccmilliatiu^ lt;nbsp;Hafsia Occupaturû, ôd cum principibus amp;nbsp;Comitibus adurum, nifi fe côiungerent,modo quo didSeft#A‘ Mulhufanis odo torm?ta bellica fu^ niftrata,à comité Stolbergico Franckêhufânis unam Serpentinâ tranfmiu* fuilïèîEt hac quidem Munceri confefsioncs in tormentis fuerc.
Poft uidoriam,Franckenhufio expugnato,Ioannes Eledor,SaxonfePJ'” ccps,didis anteà principibus nunciauSi belli reliquias perfcquuturi, fianos mérita pœna punireuelint,feipfis auxilio fore, amp;nbsp;adeos oblîdendos focietatê cum ipfis coituru clfe.Sibi namc^ nô minus iniqua Mulhulâno^« da difplicere,quâ ipfis. Ad ea Principes Eledore ad fe uoeâtSchlo^hem^ lt;nbsp;Mulhufatii cognito,Principes diftrancrc conâtur, mifsis adPrincipc
-ocr page 333-in Germania,Lib.111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1077
Ijterts fignificantes,quod tradationcm ipfius unà ctim Erfordienfiutti Si Nor thufanorumlegatis inter Georgium ducem,ôiHafsiçLantgrauiumferrcpoC-fenf.ucrûElçdor id renuit,Si uigoreprioris pollicitationis adPrincipes Schlo themutn uenit, cum his Mulhufium oppugnaturus:qui,coniundis uitibus, equitum circiter tribus millibus,peditum manu mediocrijtorrnentismultiSjSi alijs neceflarqs rebus optime erant ihftrudi.
CiueseaprincipumpotentiaSi concordiaintelledla, Si paucositi urbead arma idoneos elTe fcictes ( etenim ante uelut apum examina urbe emigrâranr, SiadFranckenhufium perierant) praecipui nominis uiros principibus obuiâ mittunt,quifupplices culpam deprecent admiffam. Quibus principes relpon dentjfeinfignêcontumeliâ Si blafphemiâ,quibus ipfum Deû Si eius Sandos afFeciflènt,ôi præftitâ tam Cæfareæ Maieftati, quâ fibi inob edientiâ,im punitâ nullo modo pofTe dimittere.Veruntamen fi fe,ciuitatemc^ Principû uoluntati pmitterétjfe uelle ipfos recipere,faluo Cæfareæ MaieftatiSjSijfacri Imperq iure.
Oratores in uroem hoc refponfo reuerfi,plebemcôuocant, Si quæfît prin* cipum uoluntas demonftrantlbi Phiferus Monachus Apoftata, quem Mun-cerustanquamuicariumibireliquifïètjCum alqs aliquot feditiofis uehemêtet repugnauit,ne(^ dedendam urbem ellè cenfuif.reliqui uerô probiores uiri, ex duobusmalis minus eligendumrati,decernôt,multo melius elfe clementiam Principum expedare,quàm cum corû indignatione iiitam, bona, ciuitatemcç amittere.Idergo fentiensPhiferus,noduportamaperit, Sicum quadringêtts uiriSjfuis fedatoribus,clàm aufugit. Quo ciues cognito,perterrefadi,confc' ftim magnam multitudinem fuarum côiugum Si filiaru ad principes in caftra dimittunt,quæ uiros excufent,ôi denuô clementiam ipforum implorent. Foc-minis quidem Principes aures prjebuerunt,fed ipfarum petitionibus répudia.« tis,eas domum redireiubent,ac uiris fuis annunciate,ut aut clcmcntiæ Si indi-gnationiPrincipum fepermittanqauttotiusciuitatis euerfionem expedent. Quo principû animo ccïgnito legati priores rurfum ad principes egrefsi, rem côponunt,his conditionibus,ut'Ecclefiafticosinomne ius,cenfufq^ priftinos renituanf.deinde,utomnes cenfus ipfis perfoluâuturres murosc^ aemunitio-nés dcmoliantur,nec ea iterum erigant,arma deponât, denic^ omnes bombar das,puluerem nitratum commeatumc$ communitatis Principibus tradât. Eo fado,ciues Principibus primum retulerunt, qua ratione Phiferus profugilïèt: îd quodPrincipes ualde male habuit.Sed quia facile fufpicabantur,eû adFran conicosRufticos tranfeurfurum, in Præfedura Ifenacenfi comprehendi eum mandarunt.In diefefto Afeenfionis Domini ciues Mulhufani omnes urbein campum egrefsi,Principibôs fupplices fiunf.claues portarû illis tradunt, ipfoa rum uoluntati fe permittentes.Iis igitur in gratiam recep tis,oppidum capiunt, faluo tarnen CælareæMaieftatis Sófacrilmpcrq iure. 111a ipfahora nuncium af fertur Principibus,in campis adhuc confiftentibus,Phiferum cum 5)2. Mulhu-fanisadlfenacumelTe captum: qui omnes fubfequenti die addudi,Principle busfunttraditi,exquibus natuminores fingulariPrincipumdementia ScSbQ nita te uitadonati,reliqui omnes decollatifunt,SôinhisPhiferus,quidiabolicc obduratuSjfineconfefsioneôdcontritionetanquambeftia idum gladtj fufcû pere,quàm peccatum agnofeere maluit. Hue etiam paulo poft adducitur in ca lira Mtincerus,qui turn in angufttjs maximis conftitutus, animo fuit admodS pertuïbato atque deiedo, ne® fidei fuæ rationem explicate poterat, ut in eius temporis articulo fieri folctîamp; ipfius confirmandicaufa Henricus Brunfuici Duxilliuoce pracibat. Moriturus aqtem agnofeebat delidum. Si errorem, idc^ palàmprofitebatutîôimilitum feptus corona,Principes hortabatur ad maiorcm clementiam erga miferos homines: ita fore, ut nullum ciufmodi pofihac
-ocr page 334-to78 Rufticorum tumukus
fjofUiacipHsfitextimcfcendiimpenciilunl.StmulmoncbanütfacfçScrfP*^' '' ibios,qiiiconfcnpti funtdeRegibuSjdiligentcreuoluerent.Eofermoneabw luto,gladio pcrcutitiinSCexempli caufa caput eiusaffixûhaftæ,medijsiiic^']’ pis collocatur.Cochlæus in fuo feditionum catalogo,cum aflàtum,catbenæ^ alligatum,tam diuin gyrum adignem cuCurn'fle refert, quo ad animanicx»^' iarinfed id,ut dC alia quamplunma memoriae ab ipfo tradita, ueritate caret. Hie tarnen Munceri uitæ exitus alta mente fopius eftcxpcndendus,t*‘ ; qmlibetindedifcat,fidemnoneflehabedam,hisquidediuinisreuel3tionibu5 glorianturjiquidfacrisliteris minime confentaneûaganuDeus eteninihauU , quaquamid impunitum dimittit, quemadmodum fecundum Decalogipf^' cep turn dare docct:Non habebit Deus infontê,ÔCc. Ad hæc difeere debenii^^» quam grauiter Deus inobedientiam 8C feditionem cotra Magiftratus mota’” punire foleat.Ipfemet etenimMagiftratum in honote haberi, ac obedienösßl ei prxüati mandauit.
EexpcditioneLudouici Palatinicontra Rufticosfufcept3,in^''^ fecundi diximus,cuifraterFridericus minimedefuturus fuilkGj* in hoc communi incendio praeclara uoluntasipfiusimproba dlioneRufiicoruquocj reprefla fuifleuCum enim non tamipfi^?®’ quam aliorum dominorû fubditi,facko concurfu ÔC f(xderc,inlt;i'‘’^ Cefin Aiftetenfem irrupiflent,SC pro fuo lubitu graflantes, obuia ftaflcnr,adhaecipfum Principe Sc fuosmirismodis diuexaflcntjmultis^ii^'’’ nis afFeciflent, necefsitate coadluSjCquites circiter quingentos fumma celen» te conferibinquibus und cum aliquot peditibus SC tormêtis inftrudus,Sult2' gauienfeFriburgum contendit.Cum«^ natura benignus ac clemcns,0tp3tgt;$ nudiofus Princeps eflet,nihil non conab3tur,quó uæfanos Ruflicos à perucf' fo conatuabduceret-Quaread montem Mefsingenfem quern Rufticicuni^f ce tanquam opportunum occuparantjmouetjSC aliquot capitaneoscorSwb fide publica ad feaccerfit, ff s propofitas antea coditiones in mentem reuocaf, nc longius hoc malum fefe difFunderet : uerum Rufticis in concepta fcntcntH obftinateperfeuerantibuSjinfedaredifceditur. Vidensigitur Fridericus fu^ conatusbeneuolentiæplenifsimos cótemni,omniscp fucceflus expertesÄ acRufticos nônifirapinisjincendtjs,ui,ferroc^coëreert uelle,cum fuiscopi]S , Sc tormetis progredif. Ac cum Ruftici iam difperfi ex monte profugilFent,Mc* ' fingenfem arcem in fuampoteftatêredegit,acprimariS RufticorS capitane^ cum tredccim peditibusin ea cÓprehenfüm,capitétruncariiubet. Qiioder^' bellibus ftippliciofumpto,indiœceGn Aichftetenfem proficifcit, SC fubdiæ^ ad débita obedientiâ Epifcopo praeftandâ côpellit.Huic Sc DuxBauarixVvi! helmus centum SC oCloginta équités,actrecentos bombardarios Bohemosifl auxiliû miferanquo fa Slum eft,ut fubditi facile ad offi cium rediret. Duni uero, quae antea cômemorauimus,adRhenum in Alfatia, Sueuia,Frâconia,Hafsi3, Thuringia,al!iscçlocisgeruntur:GcorgiusTruccefius,Sueuici foederis Dux, per Almangauiam,SCadLacumPodamic0 diuinifauorisaura rebus ipfius be nignè afpirante,adeô féliciter omnia motibusfedatisadminiftrauif,utnihilpc ticuliamplius illicmetuendumUideretur. Veruntamein Ducatu Vvirtember' gico,SC dioecefi Vvirciburgefi tanti motus exaricre,ut metus no cxiguusellet, ni incedio exorto,ton's uiribus occurreretut fore,utomnis magiftra£us,tamin alqs nationibus,quâin Germania ui oppreffiisabrogaret. Qiiarecomunipla citoatq? cofenfuSueuici foederis f3dû,utTruccefius cuomnib.fuiscopqspe* Hegauiâ,itincrefufcepto,inducatûVvirtenbergicûmagnisitincrib.fumrna(j
-ocr page 335-in Germania,Libi 111.
1079
edentate contendercnt.Die igitur quarto menfis Maq T ubingS appdUt,indC Heinshemum uerfus moues,id compofitionc cum præfidiarqs Rufticis falt;fla, capinPofteauero cum exercitu Vveilam,Schonbucum,Sgt;^ Mauveaiu tvanigrei lus cum adiacentefylua, in oppidulis duobus, Beblinga,0C Sinddfinga circi* ter quatuor milita RufticorumVvivtenbergicOïum,2lt; ultra, callus ibitixis co morantia,deprehcndit.QuocircaRuftici eo cogniio,ôppidis egretsi,in cam-poacieinftruAalefeconiungunt.Ei quamuis uterqjexcvciiusnon magno lo-cotum interuallo dirimcrctur,Truccefio tamê,eiuflt;^ copqs ad caftta Ruftico-ruminuadendaaccetTusnonpatuiqfedeiadfupcuoraoppiduliBcblingaelo-catranfeundumfuit.Priufquamautemeoperueniret,Rullicialio monte poft arcemoccupato, tovmenta fuabellica in eum conuehunt,accohottem ccpic-ftremTrucce{q,quîearcemBeblingenfeminuaferat,depelluntlta,quodl rue cefio omni aditu tnterclufo,Beblinga tunc prçtercundà fuerit.Poltvemô tame oppidulo capto,arcem excelfo in loco fitam bombavdis ac ptaefidiauis militi« bus,quiRufticosindearceant,atcç rcpellât,firmat.f\dhaec montem alium occupât cuius opportunitate,ac ptaefidq arciimpofitiuirtutc,fulmineq] tevriftco ' iotmentorum,agmenRufticum è monte,in quern feceflerat,depelllt 61 fugat. Etmoxinotdinesipforum,grandinetormetorum emiira,cum ipfis actiter di-micatlnquo conflidu équitésEledoris PalatiniLudouici in prima acie ordi-natifuere,rubGequcntibus Auftriacis,81 poft bos alqs. Sic igitur Sueuici foede , ris(octidiuinitusuidoriapotiti,numerofumRufticorum exercitum ntofliga-runf.omntbusiplorumtormctis,curribusatcçuexillis in fuam poteltatem te-dadis,rebellibusmagnaexparte trucidatis, citra confœdcratorum excrcitus detrimentum, qs folum exceptis,qui ê manibus 81 confpedu equitu in fyluam
*•
■gt;
't
■ÿ
co magna exparte fedatoide rebellibus dein iuftum ftipplicium fumptum eft. Poft earn uidoriaTruccefio cum fuis copqs in oppido Beblinga commoran-te,RufticiPranconici partim Vvirciburgt antemontem Diuse uivginis,partim Haidingsfeld3ccaftrahabentes,cognitoaduentuSueuici fccdetis,tes iuasita dilponunt,utnonfaltemcon€oederatorum copqs armata manu fefe oppone-re,fed Sc nefarios fuos conatus adimplerc penitus cogitarcnt.ldeo Trucceftus cum toto exercitu,8lt; omnibus machinis bellicis Vvinfpergum defcêdit, utin-avtditam fyrannidcm,81 enormiaRufticorum facinora,focqs ad id operâfuam cupide ofteretibusulcifceretur.Vallem itaqjVvinfpcr gicam poft dtemDomi-nicum,quem moremaiorum Cantate uocitamus,ingretrus,oppidum capitju captiuosgrauiteranimaduertens,eospotifsimum,qui Comitem Helftcnfte-nium trucidarant.Ex qfrç unum cathena laxe religatum ad palum,ut ddeurre-tet circumpofito ignitorrcf.adeumà excitandunt ignem ipfenaet ligna com-portanidem alii exnobilitatefaciut.Port oppidum Vvinfpergum incendit, 84 nerutfus3cdificaretur,edicit.8imiliter81permultos circumiacentespagos,ob perftdiam exurit,incolis merito fupplicio affedis.
EoPranconici tumultuat'ores cognito,circiter odo millia fuse fadionis Ni-crulmamVvinfpergononlongèdi(sitam,ablegant,utcum confeederatorum focqsmanusconferant:feriôpr3ecipientcs,omnibus fratribus, 81 conforubus inVvirtzburgenfi,81Moguntina dioecertbus,Palatinatu,alvif(^ ditionibus co 1 gregatis,ut ad militiam 81 arma idonei reperti,ipfis (umma necefsitate id requi I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rente auxilio mittantur.Truccefius interea re Vvinfpetgq féliciter conf eda,ad
I tulfumPalatini EledorisinCraickgouiamprofedus,rebellium quofdam fup s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plicio afftcif.inter hos ducem ip(orum,lacobum deBeckingen caihcnae alliga
ÏÏ tum,igniuftulatrac facrifi'eumEifenhutagminrs feditiofi dudorcm compre-Ï hentumeum alqs nonnullis debitis fupplicqs (eiuâf.PortoEledorePalatino 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiliaribu»
-ocr page 336-io8o ' Ruflicorum tumultus
auxiliaribus copijs propinquorum,comitum,equitutnjnobilium, numero fuffidente,machiniscg bellicis 2C altjs ad bellum neceflàrtjs ttiftfi’ Ipre,quoarxlttenbuhelum,mquopleracß ipfius preciofiora Haidelberga fe abfente,tanto melius contra hoftes defenderentur,uislt;jj^ corum,aliorumlt;^repelleretur,centum fubditos, fide fpedatifsimos, fignumunum,famulitiumaulicum,cum tormentorum Magiftris Erpachtj comité,duce,ipfis imponinPraeter hos in arce Heidelbergciw dt gius Epifcopus Spirenfis, Comes Palatinus, amp;nbsp;ordinis Teutonici L Theodoricus à Kle erant,qui à graflantibus Rufticis ditione fua eieÆ, nbsp;nbsp;.
feruandae falutis caufa ^fugerät.Hi ocs arcê amp;nbsp;ciuitatê ita cuftodiuêrc, d cipein militia abfente cunda pacifice feliciterc^ adminiftrata fuerint. . itaCB domi ficcöfl:itutis,Palatinus Eledorcomitatus ArchiepifcopoTrt^^ co,Conrado Epifcopo Vvirtzburgenfi (qui amp;ipfe ditione fua cis antediebus Heidelbergam ueneraüScOtthone Henrico patruele,d‘^^ tis poft DominicGjVocem iucQditatis didum, infequetibus copijs ftribus,qudm pedeftribus,machinisq5 bellicis Heidelberga egreffùs,in^'^ cos expeditionêfufcipib Eodem die Guilhelmus ab Habern,Ele(ftorisr3i ni Marefchallus cum fuo equitum ftgno ad pagum Malfch fpeculatö Eledori rcnunciat,incolas dicfti pagi,ubi feditio primo cœperat, fe potdtai pfius,utRodenburgicifecerant,permitterenolle,fed uallo,fofsisc^ îe ad defenfionem parare.Qua ipforS peruicacia Elecftor cognita, cum foexercitueo contendit,ac pagumRufticis obftinato animo refiftentibmj H pugnar,eumc$ incenfum, funditus delet. Inde Rodenburgum mouensc*^ alijsPrincipibus arcemeiufdem loci occupât,peditatu Ravucnburg),f?quot;^ exercitu partim Mulhulij,partim in altjs uicinislocis caftra metäte.SubftQ^^ ti die fummo mane,Marefchallus Palatini,quend3 loannem à Thalheimî nobilem,qui caftra Rufticorum fecutus,Brurhenanæ confpirationis 3 ratjCapif.Quem ElecftorHeidelbergam tranfmifliim, inueteris arciseuß*^ . conijei iubet,ac cum fuis copijs per diem iftum Rodenburgi commoratufAquot; tcro die Marefchallus cum fuo equitum figno,amp;^ aliquot peditibus,curribti corneatuiuehendo deftinatis,Kislauium ditionis Spirenfis arcem,unius liaris fpacio Rodenburgo diftantem,ÖC à Brurhenana fatftioneprgfidio p**; ante munitä,mouet,eiuf(:^ familiä omnem iureiurädo in fidem Palatini Quatuor in ea à Brurhenana faeftione præfidij ergo relilt;fti,in ea compi^^bep“ bantur qui carnifice de captiuis quibufdä in arcelupplicifî fumpturuaccenquot;’ ranuQuo Marefchallus cognito:eos à carnificeperipfofmeteuocatOjinpo”' te capite pledi iubet,inlt;5 fonam præcipitatos,pifcibus efcam obijcitjitaut”! lumquodahjspararant,inipforum capita redundarif.Etiuxtaprouerbiun’,’ foueam quam altjs fecerant,ipfimetiufto Dei iudicio,inciderint. Eoigituf']’ do Lislauio capto nçceflàrioc^ præfîdio munito,Marelchanus ad caftraPf’”' cipis rediturus,in ^égê pecorG 1 joo incidit. eum ergo captG, in caftra pÄ^ eius dimidia partÆletftori attnbuta,reliqua æquus portionib. in exercitu dP ftribuif.Pofthçc EletftordielouispoftfeuGAflumptionis Domini,caftrisi’’^ tis cum omnib.coprjs,Brurhenanä plagätranfiens, Bruftellas cötendit,inq^° itincrc obuij pagi omnes à peditib.prædç auidis,diripiunt.Caufa,qua ElcuO moueretur ad id,erat qd* Brunèlla,diœcefeos Spirenfis oppidGjfadionisßfd' fhenanæ hucufc^ receptaculQ fuiftèt,hæc ibi cÔfilia fua agitafleuPractercap^d cis ante diebustturbaRufticorGcirciterfex miIiGnumero,ibifubftitiirct,»^ quotiesindeeruptionefa(fta,eum EccIefiafticis,legitimoeorGMagiftr3tiiM“ uicinisPrincipibus,comitibus,nobilibus aliorum«^ ordinG hominib-dalt;^,'^ quâplurimû intuliiret,ita,ut îequitatis ratio expofccrc uideret, in eos, qui al'l infeftand*’
-ocr page 337-in Germania,LibA 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io«t
infcftandis ôCopprimendisftuduiflent,primo quocp tempore cxempkim fta-tui.lgiturMarelchallo cum fuo fieno pr3emiffo,deditionem per tubicine more militari poftulat,omnialt;ç fuæ uoluntati permitti iubct. Ad earn poftulationê dues deleAis aliquot ex (enatu ÔC plebe uiris,Marefchallo fe côditionem pro* pobtam acceptare refpondenf.Eorp per ipfum adEleftorem relato,hicArchi-epiEopoTrcuitenri,EpifcopoVvittzburgenfi,OtthoneHenricopatruele,to tolt;^ excrcitucomitantibus, oppidum ingreditur,cum principibus arcem oc-cupans,reliquas in oppidanorum aedibus copias difoertiens.
Sub uefperam eius diciSenatus amp;nbsp;populus Bruflellenfis ad lulTumPalati-ni,ante arcem in planiere côuenit.Exiis perLudouicumEleckenfteinium cau fam tamabominabilisfeditionis contralegitimumMagiftratum fuum,àquo baftenus cleméterhabiti,proteóli,multiscponeribusfubleuati fuiffent,motac queerircum figniticatione,quandoquidem ea nefandis alqs facinoribus, rroti folum fidem ab ipfisMagiftratui datam,fcd 2lt; omnia iura,publicaslmperq co ftitutiones,deniq;etiampropriamconfcientiamperfideuiolairent,Palatinum merud contra tpfos grauifsima indigna tionem concepilTe, cumcg uclle, ÔC pro fuou\eos ture mandate, utaudlores tumultus huius nominêtur,c^uô in exemplum aliorum dignas perfidiæ,8lt;inaudit3e protetuiæfuæ pœnasferant. Crues bacorationeuebementerconfternatn ôéSenatorum, 8lt; plebeiorum complu-rium nomina deferunt, quorum circiter feptuaginta ftatum capite plcduntur, teliqui in arcbfsima uincula conqciuntur. Intetea dum ea Brulfellis geruntur, Antonius Eifenbutfacrificus,fadionis Craickauienfis, cuius fuprà memini-mus,Dux,bomonocentitsimus 2lt;perditifsirbus cumtnbus (ocqs Eppinga BrufTellas adducitur. Hos GeorgiusTruccefius,Sueuici cxercitus dux com-prebenfosPalaiinomifiqquipræcedentibreui examine paulo póft in area ar-cis,nomineSueuicifœderis rei capitalis damnantur.
Poftero diePrincepsEletftorBruffellis cum toto excrcitu commorans,cutrt incolis præfeclurarumBrufl'ellenfiSjVdenbeimenfts Rodenburgenfis,Kisla-uicnfis,Grunauiêfis,8gt;L aliorum uicinorumpagotum,quiBrurbenanæfacftio-niscaftrafecutifuerant,côuocatis,de mulôaacftioneminftituit.Quæ tandem in id exqt,ut rebelles pro fatisfatftione uiginti millia aureorum numerct, arma 8C bellica inftrumenta omnia Magiftratui tradant,eorumufuinpofterum,nift Magiftratupermittente,abftineant,2lt;fideinouo facramento fefe obftringât. Prætetbæc ciuesBrufièllenfes peculiariter promittere coguntur,fe portas op-pidi démolituros,ac eiüsquam poft arcem tumultus tempore obftruxerant, aditum rurfus patefa(fturos,ac reftauraturosrSub eiufdem diet uefpeta captiui omîtes,prac anguftia 8lt; nimio aeftus fudore manantes, eo pene cÔfetfti, in atriû arcis du(fti,in orbem fiftuntur.Quorum quincg à CarniftceHeidelbergenfi ca pire truncatis,cùm alius in terram ftexis genibus procumberet,ceruicem gla-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dio prsebiturus,Comités SC alq uiri nobiles qui aderanqcarnifici acclamant,ut
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferire ceffct,quo ad mandatum aliud afteratur.lpft ergo miferatione plebeculæ
uarqserroribusobnoxiæPrincipema(ftutûadeuntes,pro Rufticis deprecan-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,quiinterea,idquodfpedatuperquammiferabile erat,in terram proftrati,
manibufqjin coclum extenfts mifeticordiamPrincipis fineintermifsioneflebi ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liuoceimplorât.Deprecatorumigitur orationeEletftor, ut natura clemens ÔC
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exorabiliserat,demulfus,captiuos uita donauit,ea conditionc, utantequam
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pedem inde mouerent,exemplo aliorum in Propofttas conditiones iurarent.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo nihil miferis gratius acciderc potuit,qui iam de fua falute ÔC uita ipem o-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnemprorfusabiecerant.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;His ficconfedisEletftor cum fuisBruftellis caftra mouet, acHilfpacum fuae
ditionis caftellûinCraickgoia fitû.ôdanteà quoc» feditionis côtagio correptü ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adCanîtatem
-ocr page 338-10? I P ufticorum tumultus
ad fanitatem redierat,contendtt,ieliquo cxercitu Sintzenæ, inà uicinis pagi® pernodante. Eadem notfle Sueuici fœderis copiae Steinfiirti,Rorbaciai^*' hemdenae fua caftra habebât,quarüm duces ad Eledorem Hiipacum uenicn; tes, cumipfo decoprjsconiungertdis,ô^regereiida délibérant. Duces ucW Sueuici cxercitus hierannGeorgiusTrUccefiusBaro Vvalpurgicus, cuifuifl' ma reru demandata erat,Guilhelmus Furftenbcrgicus peditum dudor,equcs auratus,amp;Rudolphus ab Ehingenî quos ex parte Elecîîoris uirtute rerum experientiaæqUabant,SchenckEberhardcomes deErdpach, rerum fumi”^ nræfe(flus,Leonhardus dcSchvuartsenburgk, trium millium peditS dudof-VvilhelmusdeHabernEledorisMarefchallus. Re ergo inter ipfos délibéra-ta,Palatinus Eledlor die Dominico,quern Exaudi uocanr, Hiifpaco difced^^i Nicrlilmam c0tendit,cum fœderis Sueuici copijs, caftra fua in amplo campai non longe à Furfelda habentibus fefe coiundurus.Exercitu italt;^ eius ad uicos appropinquante,Slt; montem cofcendente, illi in honorem PalatinialiO' rumc^ Principum,morcmilitari recepto, omnia tormenta bellica difpio^“”'’ peditibus quocp fuas bombardas exonerantibus. Quo ludicro ftnito,nio^‘'' trilïfc^ cxercitus duces inter fe ita conueniunt, ut alternis diebus mutatiopf^' ceiruræacieifiat,hocdieEle(ftorianis,altero confœderatispræeuntibus.QP? conuentio poft conftanter firmitercp obferuata eft. Coniundis i ca q ue uiribu^ Nicrulmam MagiftroTeutonicoparentem inftrudis ordinibus proficiftw*^' tur.Cùm uerô,ut fieri foletanteuenturum exercitum metatores cum rijs ac lixis prçcurrentibus mittcrentur:his ad portas oppidi ucnientibus,à^ fticis rcbellibus,quorum circiterodingenti oppido irrepferant,eæoccludun' tur.Dum ergo tanti præfidij ignari,anteportas aliquantifpercófiftunr,infi^°'' turn fibi conccftum iri fperantes,Ruftici uæfani bombardis difplofis, equif^quot;’ comitisRhenaniglobotraijciunuundeillirem feriamag^necquicquamp^“^’ ti fperandum uidentes,continuo ad exercitu reuertuntur,acDucibus rem o’” nem exponunt. Qiii proteruia Rufticorum cognita,duo equitumfign^oo'” leuioribus tormentis ad oppidum circumuallandum præmittunt,reliqm50’’' pijs cum grandioribus machinis bellicis fubfequêtibus.Prçmifsis itacj adop; pidum peruenicntibus non diuceflatum eft.Sed ab hifce tormentorum na in oppidum eijciuntur,Rufticis eodem genereinftrumentorö noncitf^” ftium damnum fortiterrefiftcntibus. Poftpeditatuadueniente, duobusloo’^ oppidum,fed re infeda,oppugnari cœptum. Qtiai c Principes Hailbrunn”'” uerfus caftra metantes,tormenta bellica propius ad urbê agunt.Caeteriimi’O; imminensoppugnationem eodiediremit.Quareita oppidum undiq^oinxf' te,ut nemint elabcndi locus pateret. Altcrius fubfequentis diluculo cumrt’Oïj nia oppidi crebris Si horrendis globis quaterêtur.Oppidani uiros quatuor^ Palatinum ÔC Sueuici fœderis ducem ablegates, demiflè clementiam ipfojO implorant,8Cfefua^fidei Palatini committunt:quo fado fub publica urbem dimittunt.Ex inde Sueuici fœderis 6C Palatini duces, Georgius cefius 0CSchenck,Eberhardus abErpach:deliguntur,quicûoppidanis^^ fticis negotium tranfigantHis ergo cum Rufticis fic conuenit, ut arma omf’ ftatimtradant,necfinepermifftiMagiftratustjsin pofterum utantunmuros turres omnesdemolianturf idquodfacereinfequentidie cœperunt^p''’’^ ' norum Riorum conferuatione certam pecuniæ fummam dependant.
men damnis quae altjs iliaca erant,longe tenuior erat.Ii ueró,qui crudelibo^ ' cinoribus Vvinfpergiinterfuerant,hifce conditionibusexcluduntur,corum^ circiterfexaginta binis SCbinis funecolligatis,incaftra deducuntur. E qoo’ numero duodecim fub uefperam eius diei(inter quos quidam Henric^,o” monachuSjtunc Rufticorum Capitaneus,eius^ fignifer animo forti » 00^^
-ocr page 339-inGcrmania,Vib.IIll. lo«}
ftanti fpiritum exhalantes ) capitc pœnasluunt,reliqui in itincre ptcemiüm la-* borum fevunt.Bodem etiam die nonnuUi pagi prope Nicrulmam Hailbrunnï
15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfuSjöi inter hos Beckinga,incendio uaftantur.AUero die poft duces,Otin-
iz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gamuerfuSjComitumHohenloenftutn oppidum,ubiperfida Kufticovumta
y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dio magno numero confedifl'e terebatur,iter inftituunt. Inde cum uix milhalt;
Ô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïisfpacio abeffentjGeorgioTruccefio nunciatur,Rufticos antehoram oppv
do excefsiffe.AtiUcnihüominus pergens oppidö C3pit,caftris in pratis ad am-
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem prætcdabëtemlocatis,deinde Ma^efchaUusPalatini, ÓCTheodoricus de
ji ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Speten cum equitibus circiter fexcentis,inter quos præter Palatini fignû Hef-
35 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiaci,Vvirccburgici,BambergiciôCMarchionicierât,adinfeôiandos Rufticos
(, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ablegantur,eocummandato,utoccafionedata,uelagmen ipforum carpant,
K lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel detormentis bellicis Rufticorum,ciuorum magnum numerum habebant,
intcrcipiendislaborcnt. Atequitibus rorchtenbergum ufcçperuenientibus,
,, Ruftici cum omnibus tormentis uicinum flumen iam tranfmiferant.Qtiia ue-’/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro axem cuiufdam currus cui machina bellica impoftta erat^frangi forte conti-
iz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gerat,ideo in fpem optimam eriguntur aflequendiRufticos, 2lt; gnauiter eotS
I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueftigr^s inGftunt,uerùmRufticis montem acceffu dtfficillimum fupcratibus,
•! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc caftellum Rruthemum diœcefeosMoguntinæoccupantibus, équités nihil
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damni ipfts inferre potuêre. QuatePorchtenbergum retrocedentes, ducibus
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum toto exercituOringæ comidentibuSjftgnificant,circiter f ex millia Rufti-
S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corumKruthemumcumualidifsimis tormentis tcnere,ideotç fe confulcrejUt
z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum omnibus copies eos oppugnatö ueniant.Prima lucefequentis dici qdem
z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Forchtenbergorurfus egrelsi,editioremlocum adKruthemum occupât, quo
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ruftici tendant,quid'uemachinenturfpeculaturi.lbi dumconftftunt,refpon-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum àTruccefto recipiunt,fibi eos fubfequi difficillimum fore, quod ob angu-
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftias uiavumSCmontiumaltitudincmtormcnta bellica eotraducere no poVsit,
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuoigiturc0ftlioMekenmuliumcommeent,incolas,^iiabBpifcopoVvircegt;
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;burgico defciuiftentjSC nihil non crudelitatis exercuiftcnt,ad priftinä obedieil nbsp;nbsp;k
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiamredigant.Eófe quoeçucnturum.Marefchallusitacg ÔC Spethus manda-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn iniundum executuri cum fuis Meckenmulium contendunt,incolaslt;^lo-
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ci nihil talemetuenteSjCximprouifo opprimûuQtro paulo póft etiam reliquis
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copijs uenicntibus,acincolis ob rebellionem SC perfidiam digno fupplicio af-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedilt;!,in($Epifcopifidelitatemrurfus redadis,Principes cum uniuerfis copqs
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rallebergium dtoccefeosMoguntinae per exiguum caftellum defledunt, par-
Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tim tn eo,partim in campis,ob caftelli anguftta caftrislocatis.Hoc eft illud ca-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteUum,exquo ortus fuit Georgius MetzleruSjpraecipuusRufticorum tumul
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuantiumanteftgnanus,quiipnsomnisc3cdis,rapinæ,ôôdeteftandorum faci-
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;norum audor futffe pcrhibetur.Eius namcç inftinduOdovualdenfes Ruftici^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utdiximus,circiterPafchatumultuariincipientes,aliquotmonaftetia diripue-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt Sc deuaftarunt,ita utGuilhelmumEpifcopum Argentinenfem,M.ögun-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tini Archiepifeopi uicarium,propter maiora incommoda ÔC damna praecauen
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da,totumqi capitulum maiorisEcclefixMoguntinx adiniquifsimas coditio-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nesfubiureiurandoacceptandasadigeret.Atqthxccumita fehabcanqmeru
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to quis miretur,cur id caftellum, quod receptaculum deploratifsimoru homi-
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numfuerit,funditus nonfit deletum,folo(^ aequatum.V eruntamen non penigt;
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus abfcç maleficio inde difeeffum, cafis rebellum uarqs modis deformatis,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circumiacentibusuicinis tarn corpore, quàm pecuniamuldatis,multislt;$ alqs
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pagistriftiincendio deuaftatis.Eodemporrôinloco exercituadhuc fubftftcn
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te,necg per obfeuroSjUer^ incertos cognitu eft,Godfridum deBerlingen,eurn
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quo ante diximus,equeftris ordinis ex Franconia uirum fe Rufticis coniurt
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiffe,SCunàcumMetzlero,iamnominato rerumfummae pr3cfedum,àVvirtz
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;butgica
-ocr page 340-io?4 Rufticorum tumukus
burgicarebcnnimfadioneobui'amconfœderatis,mî{Kim, Nicrulmaffitrr^®^ perueniffè. Viribus ucro eorö cognitis, in fyluas retro ceisiffe, ibi^ in fefeabdidifïe.
Porró ueró rebus Ballcnbergq cÓfedis,acquatuorRufticis m3nèco'’iP'^ henfis capitali animaduerfione punitis,totus cxercitus inde mouet,utKon'S bouiumadTauberumamnem fitum,inde reda Vvurceburgumcontena^’ a rccmc^ ibidem obfidioncIibcret.Perfida namlt;$ Rufticorum radio,paft*”’quot; urbeVvirtzburgcnfï,partim Heidingsfeldæ confidens,menftruacjobfidw”, arcem premens,earn cum cuniculis adis,tum crebrô tormentorum fulnaioc» ruere conabatur,pariere quodam cubiculi iam penitus dciedo.Tormcnw^ ' tem quibus utebantur,partim expugnatis caftellis eripuerant, partim à co*”. te Vvirthemio, partim K.ottenburgicisextorferant,urrifq} horum permet*' duodccim ferpentinas accommodantibus.Etfanènifiarxfortium uirorôpfÇ fidqs munira ruifletjCa baud dubièRufticac fadionis praedae ac direptioniC^ fifïef.ac inccndio graflanti,maiorem ferpcndi materiam præbuiflèt. kteff fidiarios autem,qut inarccfucre,exnobilitateinuftres hi præcipui erancrf* ricus Thumb fupremus dux, Vvolfgangus comes de Caftel, Vvilhelmustf mes SulmcnfisjFridericus de Schvuartzenburg,Sebaftianus de Rotf”,p eques inauratus,amp; curia: Vvirtzburgicac praefedus,Ioannes de Bibra,PW gus de Herbelftat,CaroIus Zolnerus équités aurati,Euftachius deThun^’j ernhardus deThungen,Ioanncs de Grumbach,Sylueftcr de Schaum, nymus Schenck, Adamus deThungen fignifer,Ioannes ZoIncr,Gcorgms ‘ Gnorftat,GuiIiclmusTruccefius,Marcus Diemarus,Laurentius deM^”^ rio,Maternus Sgt;C Cafparus de Vcftenberg,Carparus de Rainftain,GuilW’l de Bibra,Eucharius Sack,Ioânes de Bachara,Philippus de Bernhcim,l^tlo phusdeVvaldeck,IoannesdcStain,SigirmundusFuchs,Otto Grofs,Go ' tridus Deuriin,MdchiorGrors,SigifmundusdeThungen.Ethi quidemf ' biles feculares omnes;Ex Ecclefiafticis autem ÔC beneficiarrjs VvirtzbiifgJtJ ' loannes de Guttenberg decanus,Ioannes cornes dcRieneck, Joannesde^' chtenftcin,Vvipertus de Grumbach, Theodoricus deThungen, Achatius Liechten,Conradus de Bibra, Henricus de Vvirtzburg, Martinus de hiim,Martinus de Vviffèntau, Albertus deSchaum, Andreas dcThungo,*’*' gifmundus de Grumbach,Melchior Zobell,Euftachius de Liechtéftain,io^ nés Vvolffgâgus Fuchfius,Eberhardus de Grumbach, Philippus Suppt” canus,EberhardusdeSandt,NicolausdeGych,BalthafarusIntzjngeriis,*o’' nes Gumpanus,Michael Huttnerus,Georgius Spiefs, Andreas Fabri,Io3” Maurer,loannes Zcyfs,Mathias Matjn,Ioannes Suppen, Georgius dePro”' houen,Godefridus dcThungen,Ioannes de Beringen, loannes Georgius Hefperg, Fridericus Zolner, Vvendeling à Liechten, Andreas de Srain,' rentius deHutten,Ioachimos de Berlingen,Vvernherus de Stetten,Georg'**' Nevuenftetter,Martinos deHaun,Marcellusde VveiIer,IoânesdeVveing3t^ ten, Vuolffgangus de Fulbach,BartholomaeusTruccefius,Cafparusdel^' chten,Ioachimus deStettêberg,Hilprandus Schad, Georgius Diemarus,o” tonius Fronfelder,Ioannes Raba,Grorgius Schim pff, Simpertus Schencs annes deMarftain,Florianus Haberkorn, Andreas de Sandt, Georgius vJ ' marus,Georgius Aurochs,Nicolaus deDetteIbach,Georgius Hundt,Pm *P pus deRainltain,Vuendelinus Stainruck.
Porto copqs tam equeftribus,quàm pedeftribus redàKoningshonompr^ peraturis,MarefchaHus Palatini,qui tribus cquitibus Bochfpcrgn rerum 1U3 domicilium habentibus,eô cômeandi poteftatepræcedentidie radia, quo na fua à milite iliac iter faduro feruarent,6lt; hoc ipfis iniunxerar,ut deRulno j
-ocr page 341-in Germania,Lib.1 HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;los?
quiKruthemi caRra h3bucrant,diligenter{nqnirerent,ac explorèrent, quo'nâ fe recipcrent.Exillis in caRra reuerRiris in itinere cognofeit, Rufttcos adTau-bci'Limamnem profedos,caftra propeuicum Koningshofiiim locaffCjS^ ita adauÂûSjUtilîorûodiomillianumeroeireexiftimentur.Namôôfeipfosagmê diligêter colluftvaffe,£lt; è capto quodamIvußico id didicifle. Ea Marefchailus continuo ad GeorgiumTtuccelnim refcrqquibus is cognicis, repente fumma laetitia perfundituqfpe rei perpétua memoria dignifsimae gerendæ.Quare fta-tim clafsicum cani iubet,quo quilibet ad praelium ineundum fe préparer, ipfe teibellicæ peritis adfe uocatis,cûipfis de ratione,qua holies aggrediendi fint, confuItat.Primus inter eos Palatini Marefchailus, licet id fieri depreçâs, inter-rogatus,fententiatn adeô prudenter dixit, ut reliqui omnes citra ullius uel im-mutationem,uel adiedionem in earn concederent.Cum autem integri millia-ris fp^acio abhoftefeiungerentur,Truccefius Marefchallo ÔCFrobenio Hutte-no,Equiti Aurato,équités circiterfexcentos attribuit,qui holies coluftrenqac pro occafionereibenefeliciterc^ gerendæ,cos aggrediantur.Hi ergo cum fuo equitatuordineprocedSt’.reliquoexercitueosfubfequente, ac iter per uallem Schufferinam faciête.Sanè exercitus fpedatu dignifsimus eraf.AtMarefchal-lus ôôHuttenus mandato fatisfaduri copias diuidunt, hoc confilio, ut Maregt; fchallusinfra,Huttenusfupra KoningshofiumTauberum traijeiat, ac quifeg locorum in quibus hollis fubfilieret oportunitate attenta,in monte fupra Ko-ningshofium fito compares, eum occupet, Truccefius uerd cum toto exercitu ad montem Molarem,ut ibi uocatur,fubfiftat.Cæterùm Marefchailus amp;nbsp;Hut-tenusualleSchufferina egrefsi,hoflibus, eorumt^ caftris côfcedlis,initôprius confilium rautanr.Nam ciim rebelles Rullici intellexilTcnt, Palatini ÔÔ Sueui-ci fœderis copias numero efle fuperiores,cum tormetis amp;nbsp;carragine fubito mo tern,quern équités praefidio obfidcre dellinarant,occuparant, tormetis fuis nU mero 47‘adrepellendQhollemhincindedifpofitis.Eo ergo Marefchailus con fpedo retrocedens per riuulum è ualle Schufterina profluêtem rurfus ad Hut-tenumrediqamp;utercgTauberumfupra Koningshofium tranfit.Tum Rullici tormentis in équités uadum tranfeuntes difplofis,illorum nonperpaucos uul nerât.Qiio circa Marefchailus ôôHuttenus cum fuo equitatu in locum tutio-rem,SCadfullinêdumholliumimpetumoportuniorcrnfecedentes,aciemin-
'■ ftruunt,fignum equitum Palatihi amp;nbsp;Aullriacorum feiungêtes. Huie turmain exPalatinis ôi^ Hefsiacis equitibus collantem fubijcientes,0C explicatis fignis tormenta équités expedant.Reliquae enim copiæ dido loco Tauberu tran fireob hollium tormenta nequeuntes,alibi uadum quçrcre cogebantur.Truc cefius intereà etiam ad montem perueniês,achollium callra circumquaq? col luftranSjCum Rufticos tripartita aciem in carra sine fua inftruxilTe uidereq Ma relchallum ôd Huttenum cum adiundis ipfis fignis in aliUm locum collocat, ubi amp;nbsp;hofii propiores,5lt; à tormetorum periculo tutiores eflent.Iis igitur duobus cûEberhardo Schenck,Schyuart2:êburg{co amp;nbsp;bombardarijSjequitumr^ duabus altjs turmis Rullicorum carra gini appropinquâtibus,hi,futuram rem olfacienteSjloco mouent,ac carra gine amp;nbsp;tormentis omnibus relidis fug3m,ci tra tarnenordinisdifsipationêarripiunt. Quo confpedobombardartj öd duo equitum fignaMarefchallo atcß Hutteno attributa, eos infequuntur, amp;nbsp;uelrta none cum ipfis commiftàjeorum ordines difsipantiQuo fado, quidam in ui-cinam fyluam dilabuntut,reliqui uero aperto campo lefe committentes,mifc* rècæduntur. Poll hæc equitibus in callra reuerfis, reliquus exercitus ex ualle prodicns,Rufticos in lyluamdilapfos deprehediqeorumc^multisinterfedis, refiduam partem inftarferaruminfedatur.Eo ergo Marefchailus amp;Huttcnus cognito,egrefsi,quseceperant,caftris,cum equitatu fuo quoep propere accur-
-ocr page 342-108« nbsp;nbsp;- Rufticoruni tumultus
runtjôifpcrmagnum Rufticorum numerum trucidant.VeruntaméoblociaH' guftiamjttonpenitusincruentauicftoria fuit.Namipfogenerali duceincrürc uuIneratOjMarefchalli quoc^ eqüi duo cum primis generofi, cum côpluribuS uiris nobilibus 6C ignobilibus læfi fucrc.Sed ÔC circiter trecenti Ruftici in denfa ita fefe communierant, ut equitibus perqûam difficilis ad ipfos aditus d fet.Quare peditû aliquot cohortibus deleais, hæ cum ipfis acriter aliquandiU dimicuêre:SC tandem damno hincindedato amp;nbsp;accepto,à Guilhelmoburft«**' bergio peditatusconfœderatorum ducftore,Rufticorumducentieapti A' prælio commiftô quod circiter quincphoras 'durauit,ui(ftoriaqp parta,pnH' cipum capitanei cum omnibus copijs adlocum pugnæ contenduntjtubisotn nibus cum tympanisfonantibus. IndeKoningshonum mouêtes, ubi pa*^^^ Principes amp;nbsp;équités,partim in alba ualle adTauberum caftra metantur.Pcdi' tes uero in caftris Rufticorum permanentes, tuguriola à Rufticis prius extnJ' lt;fta,occupan£.Defiderata funt in hac pugnaRufticorum circiter millia feptern, eorumtÿ currus omnes ÔC equi,quorum ingens erat numerus cum tormcntiî bellicis in Palatini 2C confcederatorum poteftatem uenere. Caftellum id ningshouium,cuius meminimus,fatis latum ôd ampin, incolis circiter ductO' tis Æ quinquaginta conftabat,qui excep tis quindecim,in eo praclio omnes in* teriêre,nec reliquorû circumiacentiSpagorûincolae multi faluidomûredier^
Ab hoc prælio,Principes quidem ad arcem Vyurtzburgicam, diuturnaob-fidionepreiram,liberandam ftatimiredecreüerant,fedéquis fefsis, diem K”' ningshoftj qs reficiendis tribuere cogebantur. Ne tarnen interea tempus fni' ftra ÔC in ocio contererent,Mergethemum,Landauium,Grundsfeldium,Epgt;' fcopi cella,6C alia uicina caftella ad officium ÔC fidem rediguntur,motuutna^' cloribus, quorum mediocris numerus erat, capital! animaduerfione puninS' Subfiftentibus ergo ibi Principibus, Epifcopus Vvurtzburgicus Marefd’^b lum fuum,equitibus circiter centum ftipatum,Vvurtzburgum ablegat, utne* arcem ingrediatur,uel igncm non procul inde obfefsis confpicuum excittn* hoc figno eos de aduentâte auxilio certiores rcddat,prout inde difcedens cun' ipfis conuenerat.
In diee^o Pentecoftes motis Koningshofio caftris, Vvurtzburgum ptum eft.Cumlt;^ tarn confoederatorum,quam Palatini equeftres copiçin cam pum uenifrent,pedites confozderatorum fubiequi rccufant,fibi ftipendiß men ftruum extra ordinem ob pugnam cum Sundelfingenfibus Rufticis commii-fam,debitum,folutum non effê,proteruè praetendentes. Etfi prælio ei noniß' terfuerant,fed eoconfedOjUix poft horam tertiamaduenerant: Veruntameß quantumuis pedites ire detrelt;ftarêt,Principes amp;nbsp;reliqui Duces cum equitibus amp;nbsp;paucis pedeftribus coptjs nihilominus procedunt. At cum per unius miHh' ris fpaciumab eo,in quo perno(ftarecôftituerant,loco abeflcntjMarefchallus Vvurtzburgicus commiflb fibi negotio confedo,reuertês, Truccefio indicaq Rufticos in expugnanda arceualdelaborare,ac urbem in eorum poteftateeP fe,eosà ignaros cladis,quacomplicesipforum propeKoningshofium acte ritadieVeneris affelt;ftifuerint,hiicemagno agmine,tormentis omnibufe^ ßC' ceflàrqs rebus inftrudo auxilio uenire,iduixdimidqmilliaris fpatio abeffe. C^oTruccefius cognito,côtinuô ad pedites Koningshofq refidentes mitflt, ijsepaduentum hoftium nunciat.Sedtruftragt;Illinamqj, utmos eft peruerforö hominum,in contumacia fua perfeuerabant,digni,hoftium poena.Truccefius ctfi grauiter 8C indigne proteruiam iftam ferret, neutiquam tarnen à re gcreiv da deterritus, Principibus SCalqs coptjshoftium aduentum fignificat,acclaf' ficum caniiubet.Acacieinftruda,exercitU(^,manus cumhoftecoferendgeU' pidOjipfecum aliquot in campum procedit,ÔChoftccolluftrato,eorum circitet quio^
-ocr page 343-inGertrsaniajLib.lllï.
milUa effe confpicit, Heet aHj multo pHires^lTe atbitratentur» Re etgd bcnediligentevépdeHberatajdecernitur fyIuamGutenbergenfetndimidt)mii Haris fpacio à Rufticis diftantem, petendamjac neineamRuftici confugete poffent,ptæoccupandam effe.
Igitur àTruccefio duo equitum figna intra Rufticoruro agmê öó fyluana in--cedentia pr£mittuntur,ipfo redà inboftena contendente.Qrio Ruftici uifOjbi carragine circitcr triginta fcx grandioribus tnachinis belli cis conftante fe mu-niunt. MarefchaHusitaeg Palatini Eberhardû Scheneken à Schvuartzcbergk bombardariorumpra:tedum,uirumftrenuum,ói reimilitaris pcritö,cum (clo petarijs amandatui(um,quaHterRuftici fefe gerant,ac praeparcnt.Hifua capita pertclitari conlpicientes,eaà difcriminifubtraberc cupientcs,reHdla carragine 0lt; curribus omnibus confeftim fugam tanta celcritate arripiunt, ut équités uixeos aflèqui poflènt.V eruntamen cum cófternati plariitiei fefe commit-terent,plcricK confofsi cæduntur,equitibus ipfos per integrü milHareOchfen-furtumadMænumferèinfeéiantibus.MultiSibelftadiumÔd Sultzfeldiumul cinospagos fuga petunt qui hifce incenfis cotnburuntur,paucis,utputaturj fuga dilapfis.
^Nonïongèhincarxquædam,N{gelftadq nomine diâ:a,turriacfoffa cgrÊ-gie munira,difsita erat.Quam etfiRuftici paucis ante diebus cxufsiflent,tame cum ÔC turris adhuc altajfoffac^ profunda effet,Ruftici circiter quingenti fuga epr3elioelapfi,eamhaftis,bombardis,aHis($macbinisbelHcis ingrelsi, porta obftruda,pr3eclufac^ ita munierunt,ut quis mirari pofsit, in tam breui temporis fpacio id fieri potuiffe.Ni necefsitatem ineuitabilc telum,effe,uariaf($ artes adinuenire conftaret.Eo uerô àPrincipibus côgnito,adduû;is tormentis,mûri ftatim tormentorumglobis concutiuntuudeinde à comitibus,nobiHbus ôi alqs ab equisfuisdefcendentibus,Hcetfatis confuie,oppugnâtur; Rufticis üe-rô qui in extrema necefsitate pofiti effent, forti ter, 8C magno animo .fe defen-dentibus,2lt; primum impetüfuftinentibus,equitum tam nobiliû, quàm igno-bilium ultra centum grauifsimèlæduntur.Verum enimuero,hi plaga accepta minime deterriti,iteratô fumma ui arcis oppugnationemaggrediuntur, mul-tis corum per mûri deftrudli partem irrumpentibus.Sed cùm exiftimarentdif-ficultates fuperatas effe, in multo maiores incidunt.His nameg qui iam ingref-ficrât,aliusmurus obftaculoerat,unico faltemoftio ÔC feneftraperuiusbaftx altitudinis,undeRuftici cæfim ÔCpuniftim pugnantes, oppugnatores totis ui ribusrepellunt.Nullustamêeorumdiuinobeneficio interqt,fed falui omnes inde eualêre.QuocircaRufticorum ardoreinfe defendendis confpedo, mûri tormentis uehementius concutiuntur, ôô bis duobus inlocis collapfis, rurfus oppugnatio tentatur,in qua tandem comités ÔC nobiles poft multas difficul-tates in arcemirruentes,Rufticos omnes ferè ad internecioncm trucidant.
ConfugerantexeodemRufticorumagmine circiter ducenti in fyluamarci uicinam,ledboc die miris cafibus feruati,ita tarnen undia fepti fuere, ut nulli effugio patente,omnes ferè fubfequenti die paucis fuperftitib us côciderentur. SicindiePentecoftesrerumfacrarummeditationijôCdiuinis cultibus deftina ta,uiris optinris reslaboris ÔCpericuliplcnifsima gerenda fuit. Porto ea parta uidoria,principes ÔC equitatus omnis,ut moris eft, adlocum cÔflirftus conten dentes,Rufticorû currus,omnibus rebus neceffarqs onüftos,tormentalt;^,qu3C uocant cantpeftria,triginta fexabducunt.lnde pagumMofs didum,petcntcs» ad pKcinam cius loci caftra figunt,ibilt;^ læti requiefeunt. Ac in bifee caft tis,pe-ditcs,qui ob non folutum extra ordinarium ftipendium Koningsbofq'caftra fec|Ui tcnuerunt,ad faniorem mentem tedeuntes,fe rurfus copns cOniungunt, DicLunæ feriarum Pentccoftes copiæ ncutiquarti fetiantes ,Haidesfeldum, et } non
-ocr page 344-ic88 Rufticorum tumultus
non longe Vvwtzburgo ad MoEnumfitnmpromouêt.lnc^îdcaftdîuwPf^'^ d'pes cum fuis equitibus diuertunt. Georgius ucrôTrucccfius cum tatu extra caftellum ad Mœnum Vvurtzburgum uerfus caftra ponit,p^‘'^ autê ea,quæ à Rufticis rclidla erant,occupant.In iflo itinere Trucccfius»^^, ftenbergius comitem PalatinumOttonem Hcnricum comitati antequâc^'’!^ dcfûenderetur,cumducentis equitibusinmontem èrcgioneEpifcopalis^f^i^ feconferunt,Su tubistympanfsc^ talem clangorcm excitât, ut tamobfideß^l^ quam obfefsi facile eumexaudirenuEo uerô,utpraefidiarq exhilarabanttir!’* hoftes animis nonparumconfternabantur. Adbæcab eo montedidi dut MarefchallumPalatini Eledoris, Ô^Eberhardum Schenck inarccmVvu^' burgicamdim{ttunr,quidePrincipum aduentu præfidiarios certiores fîmulqj uideant,quis reruminarceftatusfit.Ecfiuerois aditus adarcem»gt;®j cilis ôipericulofusefletjOb Rufticos undequac^ ferceamobfidentes,t3ni^‘* duo mandata fufcipiûtjiifcp perfc(ftis,ad Principes reuertentes,inter fcruntjObfeiTos delaudati(simorQPrincipum,comitum, nobilium Si alioi'i’’’’ fortium uirorum aduentumireexhilaratos.Qiiointclletfto. Duces cutnP^u' tinoOttone Henrico tantifpcr in monte confiftunt,quo adobfefsiinarceo nia fùa tormenta,ciuorum ingens tllis eratnumerùs in ciuitatem Vvurtzb'J'^l cam exonéra rent.Poftea,caftra Haidingsfeldam repetût. Ea nodîeRufli^“ ' liclis caftris,quæ ante arcê habuerant receptisc^ fecum quatuor tormentisi’’ loribuSjin urbem concedunt.Sequenti die Marefchallus Palatini, Si mus Furftenbergius fuburbiS trans pontem fitum capiunt, Si turrim inp®'’^ præfidio muniunt.Eoprefidiarq in arcecôfpe(fto,corum circiter centum armati monte defcendunt,Si^feipfis in Rufticorum caftrts côiungunr.Vbin? la re praeterquam fex tormentis bellicis quæ confraefta er3nt,repcrta,illi cum in arcem transferût.Principes igitur Si duces cognito,circiter quin^'’’tj lia ciuium SdRufticorum Vvurtburgi efle,caftrorQ loco defignato conftit^'' totisuiribus,3ccum fuiSjtumEpifcopi tormentis,urbê oppugnare.Oppj^ ô^Ruftici hocanim3duertentcs,fupplicitcramp;fubmiflècîemêtiamPrincip^j^ implorant.Incepta itarp cum ipfis traeftatione, rcs eô deducitur, ut ciucs urbem tenentes,fcEder*is Si Principumuoluntatifepermittant. Iis condition*/ bus ab oppidanis extremo pcriculo ob oculos uerfante, approbatis :Treuert' eus Si Palatinus ElcdoreSjVvurtzburgicus, Si Otto Henricus PalatinuSjO* GeorgioTruccefio Sueuici foederis duce, diepoftobfidionem ceptam tertio» duobus millibus Si quingentis cquitibus Vvirtzburgum ingrediuntur, ƒ feditionis auc'loribus,Ô^reliquis fontibus ftatuant, Si oppioanosinEpikoP' fidem aepoteftatem redigant.Interea eôfœderatorum amp;nbsp;Palatiniamboiign^ a curfufeucelerit3tedenominata,ad ambas urbis portas clauibus earum adi receptis,confiftunt,reliquac copix pedeftres cum Principibus Si capitaneis forum,amp;liuicuiclnam plateam proceduntiibi equis fuis per quincj horasm* dentes.Interdidum namqg erat,nequirquam equo defcenderet.Portaminot' be media fatellites præfidio interclufam tenebant.Toto itat^Principum cqüi' tatu forum tenentc,oppidani 5Crufticiconuocati,in tres partes fegre^an***** QtiarUm priores incolæin foro permanere,ciucs extranet exdioccefi vvutt^' burgenfi,Marchionatu Brandenburgenfi, Si alijslocispropefacelluml^nï Virgin! facrum,RufticI extranet in platea, à curriculo denominata,fubfin^^ iubentur.ExindeTruccefio principQ SCfoederis nominccum ciuibus Vvurt2 burgicis adionem inftituit,eosq? in præfentia Principum, comitum,baronii, nobilium Si equitum prolixa oratione de officio Si fidci ncglcdione commo nefados,grauiter increpat.Illi orarioneaudita, in genua procumbunt, fupP'*' cesueniamlamentabiliterdeprecantes. Atilleperpolitaorationeeisrefpofl'
-ocr page 345-inGermania,LibAin. io«9 -dcns,aUös cx ipfisAn teV quorum pvxfentia capitalifuppUcio affi[cit,alios com preheudijuincuiifcç conftringiiubet,aUos in fidemEpifcopi iureturando adi-git.Hinc ad agmina in dicflis locis fubfiftentia fc conterens,eodcm,quo cum ci uibus modOjCü ipfis agiuita ut in tribus iftis locis circiter feptua^intafex capite punircntur .Inter quos quidâ ciuis Carnftadius Schranttenbach nomine, cum pro uita duo millia florenorum ofEerrequeniaclocum inuenire no po tuit.Sup-^rcio itaq, de feditionis auAorib* fumpto,reliqui ciues 06 ruftici extranei, fuo Magiftratuiremittuntur.lnterhosMarchioni Cafimiro 1483.ut pro arbitrio in ipfos animaduertaf. Ac ea re confeda,principes equis defcendunt, ÔC Epifco-pale dicafteriumingtedientes uno atcg altero uinihauftufefe reftciüt: exin rut fum equos confcendentes,in arcem fe conferunt,ibi($ pernodant.Reliquç ue ro copiç caftra repetunt.Poftero die cum Vvurtxburgicis aciione repetita,ipfi omnia arma,£lt;militariainftrumenta arciimportare,moenia ÔCturres ciuitatis è regione atcis (id quod amp;nbsp;fadlum eft ) continuo deftruere,Sueuico tœderi 8d Principibusodo milliaflorenorûfoluereiubentur.Epifcopo pro fuoarbitra-lu eos muldandi poteftate concefta,quam ille pofteà non neglexifte fertur.
Vvurtzburgicis infidemEpifcopiitaredatftis,Principes 00 duces otftiduü in caftrisHaidingsfeldxfubftftenteSjCircuniacentia caftella,2lt;uicos,quos adi tepotciant,mulSant,Epifcopiiurefemperfaluo.Rescertèlamentabilis,cum adhæc miles præde cupidus multum damni per agros daret,quo totius regto-nis incolæ adfummaminopiam reda(fti fuere, ipfis quocg Rufticis in tantalû cCntiapraedandiadrapinamfefeconuertentibus.Porrô dum hic principes bac rentjRotemburgica ciuitas adTauberum fluuium fita,numeratis quinqj mil-libusflorenorum,fœdctiamp;Cprincipibusrcconciliatur,iurepaganicos,in ipfo-tum tcrritotio muldandijCofatderatis relicfto.Comitatus quocpVvirtheimen fis trium millium floténorum mulcftam dependere cogitur.ln eadem quocp ca ftraGuilhelmusEpifcopus Argentinenfis,cornes prouincialis /\llati3e,diacce feosMoguntinæuicariuSjquinquaginta circiter equitibus ftipatus uenit. De ali^s etiâ quâ plurimis illic agitatû fuiqqbreuitatis caufa ptereunda cêfeottriaxi me cùm effedu fortita nô fuerint,fcdin terminis côfultationis permanfèrint.
CiuitateitaqVvurtzburgicacumtota diœcefiin Epifcopi poteftatemre-da(fta,copiæ diuidi cœp tæ,licet duces foêderisapud Ele(ftoreminftarët,utbel li reliquias unà cum ipfts profequeretur.Etfi uerô Palatinushanc operam Rei-publicæ communibonolibenter prçftitilfet, tarnen domefticis tumultibus im pedito,idomiitendumfuit.Namgrauifsimisliterisà uicarlo ôô confilarqs ad ipfum perfcïibebatur,Rufticos dum abeftet,in ditione fua ultra Rhenum pro-peSpiram 2lt;Vvormatiamcôcurfudenuôfado,rapinis,direptionibus,incen-dqs ,nlti scg detrimcntorum gencribus fie graftari, ut nifi mox ipforum petulan tia coherceatur,2lt; conatus reprimatur,totiPalatinatui irrcparabilc damum,ôi extremum exittum imminere.Hoc itacçEledor motus,à confœderatis difee-dit,5lt; communicate cumuicarioMoguntino confilio,cum eo pacifcitur,fecô omnibus copias pedeftribus ÔC equeftribus Moeno flumine defcëfutû, cumtç àfubditis (uifupràattigimusmirèafflidum atcç eietftum ferèinpriftinumlo-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum reftituturum.Duces uerèfœderis Sueuici cum Cafimiro Brand enburgi-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO quipaucis diebus antèadEledorem,alioft^Principes uenerat,agunt,utis
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unàcumVilhelmoHennebergico,quandoquidem exercitum infttudlifsimu
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haberentjfc eorum copqs coniungeret adbellum côficiendumJis ita alt;ftis,cö
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foederatorum duces cum fuis copns àPalatini Ele Aoris amicè difeedentes die
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EunxpoftdiemDominicumfanaçTrinitatidedicatumjSchuueinfurtumad
Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moenum contcndunt,quo fe moxSueuici fœderis gratiæ permittente duces
ciuitatem ingrefsi,illic non folum quamplurimos ciues feditionis contagio r'I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt 4 infcAos
-ocr page 346-1090 Rufticorum tumultus
infedoSjfed amp;nbsp;alienigcnas exdiœcefi Vvurtzburgtca dC Marchtonatu denburgenfi.comprehendiint,qui,circiter centum ÔC feptuaginta nouem at'* ces parttm inVvurtzburgica,partim Bambergenfi diœcefibus,partim ditioflf Brandenburgica fpoliarannatc^ diruerant. Vtnomina earum publice tuncK' poris édita,facile cuicç eius documentum pracbere poflunt. Dehifceergo^' bitofuppliciofumptOjindeBambergam proficifcuntur,eamà dieluntjrf' ceptam,Epifcopo foederis focio reftituunt. Nemo ibi armis reftitit, fedcirdtö 400ciuesNorinbergamaufugerant. Quocognito,foederis ducesaScnaW Norinbergenfi efflagitant,ne hic foederis hoftes receptet.Quo circa illi inde iC proripienteSjin uaïia loca difperguntur. Trecenti QC quinquaginta odo nonU natimcitati 8Cled:ifuere,uerumexqsnonnifiduo comparuere. Necuerota' tereaMarchio Cafimirustfoo.equidbus, nongentis peditibus contra^ fuos rebelles fubditos perfequi ceHIutt. Na. n cum cotnplures pagos feditiO' forum, quorum circiter tria raillia nouam ciuitatem ad fluuium Afch obfed' rant,exufsiflet,aclp{qinnonnunoseorum g.auiteranimaduertifle:, dietcrK® ' lunij Lentershemium ingreffus, turrts ac portas oppidi dirui, ac ciuibusoW' nia priuilegia adimens,quinqt ex ir capitali fupplicio afHci,feptem uelutipff' iuris, digitos amputariiubet:Kiföingam deinde,quac domicilium Rufti^ præbuerat, progreffus, earn in fidem redadam mulaat, ibirj ciuibus circiter lexagintaoculoseruit. Qirin dC Suubachi multis capita digitoscçamput’^^ Pt/rró rebus in Epiicopatu Bambergenfî pacatis amp;Elalftati quadringentisö^ ultra ob Rufticorum rebellionem ædiftciis concrematiSjTruccefiusperFof' cheimium. Furtum, a’ia^oppida, tranfiens, ac Norlingam perueniens,e3iH) quod Rufticis fcuifle diceretur,;ere muldat, Rufticis inRhætia, circa e3ni,3t' maadirnit,acàfingu!is eorum domibus fenos florenos propter fedition^ Tiiotam erdgiqlndepoftea Mcmingam contendic,ubi fe abfente magnum Ku ft'corum agmen ciuitatem ab'quandiu obfederat.Sumpto de fep tem fcditione in iKbeftippliciOjSCmuItOkUmaliorum bonis,quiaufugiflent,publicatis.pgt;^ décima tertialulij ècaftris propeMemmingam egreirus,cum aliquot equitm* circiter quatuor millia Ruftieorum prope Schrotenbacum congregataconfp» catur.Quiaautem paucis equitibus ftipatus erat,8Cnoxingruebat,ideÔ£0ûi« nihil geri potuit.Veruntamênoduomnes copias difponit, ut Rufticos prima luce in caftris circumuentos opprimât. At illi hoftium præfentia cognita traie-dofluuioLubaco,alium locum repellendo hofti commodiorcm occupant-QuareTruccefius fpefua deied:us,tormêtis bellicis rem cum ipfis geHt,3C^ totum biduum rationes eos commodeinuadendi quaerit,amp; multis ipforuidu tormentorum concifis,tandem uelites aliquotin caftra ipforum emittit,quiit3 fortiter eos aggrefsi funt,ut non perpaucis Ruftieorum confofsis, etiam fignu militate ipfis extorferint.Ob id Ruftici denuo nodu inde caftris motis adarce Eultzburgenfemultra CampidUnufitam,concedunt,ibicploco idoncofemU niunt.Interea ueró dum illicutriuft^ partis copiæ confident, Georgius Fron-fpergius rei militaris dux peritifsimus,acgloria rerum geftarum perpauciscc-dens,cum odo cohortibus expedatus aduenit.Nam feditionis Rufticae ince-dio adeo comitatum Tyrolenfem peruagante,utRuftici Bruxinam ciuitatem C2perint,domos canonicorGdiripuerint,arcescp aliquot nobilium inuaftrintj Archidux Auftriæ,pofteaRomanorum rex amp;Impcrator Ferdinandusrton-fpergiumpoftcaptum Gallorum regem Francifeum prope Papiam,ad com-pefeendosruftieorumtumultus,euocauit,felicitateuiricommotus.
ex Italia euolans,amp;: hic odo cohortes coptjs Truccelij coniungens, cognito ruftieorum agmini,Cafparum Schnaiter ÔC Vvaltherum Bach,quorom uterep fub eius aufpicqs in Italia militarant,nec rei bdlicac ignari erant,praeelTc,True-
-ocr page 347-in Germania,Lib.1111. io9i cclioaiidloreftjUtdeRufticis confilio pottus quamui armisq; difgvegandis, rationes ineantur. Semper etenim confilia armis praeFerenda,prudentes cen-fuiffe.Præterquam enim,quod uidoria cruenta futura fit, parum quoqj laudis cxeafperandtimefle.QiiareTruccefio eiusfententiamapprobantc,ipfecum VvaltheroBachRufiicorum duce agit,ut accepta non contemnenda pecuniç fumma,Rufticos exloco,quern occuparint,edudos,arte quacunque difsipec.. Qu3illeconditioneacceptata,uthochominum genus facereconfueuit, con-foederatorum duces, utRufticis terrorem incuterent, omnibus tormentis bcl-Ifcis in eorum caftra detonant.Rufticis ergo prælij cupidis, duces corrupti regt;-fponderunt,rei gerendæ occafionem Fronfpergio pratfente ademptam, ac locum oportuniorem quærendum efiè. Simplex hominum genus nihil traudis huicreifubclîefufpicans,ôC nomini Fronfpergij plurimum tribuens,prout id omnibus terrori erat,locum oportuniorc quaeri,approb3t,ac inde Durachiunr ultra Campidunum caftris motis,machinist bellicis in cartris relidis,profici-feitur Ibi uero errorefefe detegente,RufticiFron(pergiumjCum alqs confixde ratoru copljs fubfequi confpicati,exemplo ducum ad fedudiones condudo-rum intra dimidiam horam difsipati,partim in uallcs,partim in montes,partim infyluasuicinashincindedilabuntur.Rurticorumitacp agmineea ratione di-fperfo,totus confoederatorum exercitusKauffbeurum deducitur,amp; pedefircs copiæ,pofteaquam fœderi Sueuico uiginti duas hebdotnadas militaflent, à Vyilhelmo Fuiftenbergio eariim dudore,cum omnibus ducibus uexilliferis, alnfq; officio militarifungentibus,dimittuntur,
Fronfpergius uero cum 001:0 fuis cohortibus,quæ felcdifsimæ erât,Salirpùr gum côtenditjUbi Archiepifeopus Cardinalis Langens grauifsima obfidione prcmcbatur. Nam cum fepifcopushocFatali anno aliquot metallicos focios religionis caufa capite plcxiffetjreliqui omnes fupplici} atrocitatc infurgen tes, ciuitate occupata.ac ciuibus in partes fuas pertradis,eum in arce monu immi-ncnteobfederant.Huic itaeç Opern laturusLudouicusBauariçdux,Fronfper siumfibilegarat.Vtuerô opitulaturis exercitatifsimj duces erant,fic nec Ru-Itici tjs deftituebantur.lnter quos primi nominis erat Sebaftianus Maierus, Geifmaierus,quiarcein monte obfefla.magnas trabes furtibus confiridas in montis decliui cacuminefaxis oneraranqut hoftes montern ccnfccntui i,Fuui-buspræcifisjfaxis 3lt;^trabibuspræcipites adiobruerentur. Port multas uelita-tiones cum rufticis commiffaSjduceBauariæ eos in monte oppugnare uolen-te,Fronfpergiusiddifiuadet,quôdobafcenfusdifficuitatemoppugnat!onem tnultofanguineconftituramcernerct,ac affen tienteLangæo,certis côditioni-bus tumultQ hunefedat. Ac cum Saltzburgici arbitrio Sucuici feederis te per-mififfentjindieLaurenttjmemoriæ facroiureiurandode nouo obftringendi, inhæccapita adiguntur:EpifcopoLangæoeiuscp fuccefforibus legitime ele-dis,omnêobedientiâacfidelitatê exhibcanf.Fœderibus côtra ipfum atc^ diœ cefiminitis renuncient,eorumlt;ç inftrumenta Fœderatis intra odiduum Saltz-burgum mittant Archiepifcopo,capitulo,clero ateg nobilibus cenfus, penfio-nes,rcditus,ac operas,more Folito obedienter prçftent.Profugos ob feditione motam,uel proferiptos non receptent,uel iuuent,fed deprehenfos in diœcefi, magiftratui loci firtant.Qtio feditionibus in pofterum occurratur,nomina au-dorS quifeditionem mouerint, ducibus Fœderis prodant. Armorum ufu citra permifRimMagirtratus fub pœna capitis amp;nbsp;confifeationis bonorû abrtineât.
Bonaalqs ablata, Archiepifeopo, uel dominis citra moram refti tuant. De damnis ArchiepifcQpo,alijf(Ç,uel præda,uel incendioillatis, cum unoquocÿ tranfiganf.tranfadione uerô locum non inueniente,foedcratorum cognitioni fe citra ullam exceptionemfubijciât. Qiiatuordecim millium aureorum quos t r 5 Saltzburgici
-ocr page 348-Kufticoruni tum ul tus
ftin ca nt: Recens in conuentu Saltzburgico ab ordinibus décréta approbent) SClegatos quiearata firmacj habeant,intra quatuordecim dies SaltzburgtW* mittant. Quo fumpeus belli foederi Sueuico refundâtur, ac maioribus damfl” dioecefeos occurratur,quælibetdomus pagorum feditioforum quatuor flor«' nos dependatjhabita tame proportionefacultatum uniufeuiuf«^. Hane fufl*' mam præfedi intra o Aiduum exigant,acconfiliarijs confeederatorum Sa ß' burgi numerent.Onera fi quibus premantur,legatis confeederatorumSalt-' bürgt exponant.Eos etenim ad pacem 6C cocordiam, quàm ad (editiones opprelsiones propenfiores efle.Inhæcàplerifcj iura tum.Quibus amp;hocatii^; dlutîijfi qui confeientia malefadorum profugcrint,acintra menfem dióas co ditiones errore depofito,fub iureiurädo acceptent,qs ueniam ôi. impunitatofl dandam.Quiueroin errore perfeuerent,atcg emaneant :horumconiugesctgt;‘ beros è dicecefi pellendos,faluo feedera tis bona ipforum publicandi iure« ,
Geifmeierus Epifeopi Brixienfis fecretarius,qui ga^zophylado dominnoi Brixiæ expilato,milites in Rufticorum auxilium adduxerat,has pacis codinO' nesrcfpuit,acnoua feditioncexdtata Rufticosad Alhefimin fuas partespct' trahens,totum comitatum Tyrolenfcm à fide Magiftratui data abducerccon’ tur. Quare Fronfpergius, cui adminiftratio comitatus delegata effet, Geiii”’' verum infequens,eum comitatu eijcit.Qui cum aliquotfuis mam'pularibw^ Rufticis feditiofis,adVenetos profugitia quibus annuo ftipendio conduduSi cumPatautj rerum fuarum domicilium fixiffet,non diu pein confoffus,po:o^^ feditiofos comitari confuetas,foluit.
Vtueroincendioexorto, uicinæædes pleruncpcorripiconlueucre,fic^'® hacfeditioneaccidit.Nammetallarrjs Salisburgitumultu5tibus,inuicinabt'' ria metallicorum locq cum Rufticis infurgentcs,côtra clerum amp;nbsp;nobilcssn’i^ cepere.His itaeç Ferdinand! Regis Bohemiæ auxilium implorantibus.illco'*' quotBohemorum amp;nbsp;Flufanorum cohortes auxilio mittit, dueftore Detricbf Stainero,qui cum antea Rufticos grauiternouorum onerum impofitionecot* cufsiffet,à quolibet eorumflorenumpoftulans,feditionicaufam præbuiffd*^; rcbatur.Et cum agricolae ad poftulatum ipfius dimidiam partem offerret, ipferefpuebat,illi exaeftionum St^onerum tçdio prefsiconfurgenteSjCumhin^ inde arma circumferentem,ÔC minime innocentibus parcentem,tandeinifl^‘’ flidu,licet non citra ipforûm damnum,profligarunt, nobilibus partim tn oP' pidum,Schleimingium profugientibus, partim extra id (cum omnes caper* non poflet}caftra lua locantibus.Ruftici itaquefucceflu rerS elati,nobilcsco5 fedantes,cxtra urbem diei cuiufdam diluculo agentes,adorti,eos,quifugafO elaberentur,uel cædunt, uel in flumen uicinum compulfos fubmergunt.Mo* in oppidum irruêtes,nobilcs ftertentes,partim trucidant, partim dcmurisdj' turbât,maximèhos,qui Germanici idiomatis ignari,amp; alienigenæeffent.lnde ad prædam conuerfi,omni pecunia,quam Staincrus ipfis extorferat illic depo fita cum muftis alqs nobilium bonis oppido illatis potiuntur.Multi ad uoccd Michaelis Gruberi Rufticorum ducis, quem tarnen cum nobilitatcclàm fefl' fiffefcrunt,in templum profugerât, horum ocftodecim uiuos Ruftici capiunG amp;nbsp;mox in eorum confpedu,quadra ginta alios capite truncant. Deindecathe nisaureis,galeris,8C alrjs ornamentiscaptiuorum cum fuispermutatis,iplo* ex fuis equis detrados,partim uilifsimis fuis iumentis,partimdorfis rétro com plicatisconftridoscurruiimpofitos,Galgium, arcem SalisburgenfisEpifeO' pi,quamin poteftatemredacftampræfidio tenebant,deuçhunt. Cacterùm^ conlpirationes amp;nbsp;feditiones diuinitùs puniti confueuerunt,ficnechæcRugt;‘'' corum uaefania diuturna felicitate conftitit. Nam breui poft hanc uidoriam interuallo»
-ocr page 349-in Germania,Lib.V. 1095
lntCthalio,metalUcis unà cum mukis Rufticis Geifmaycrum duccm Venetias fequentibus,nobilcs animo recepto,cum Nicolaô de Salm return geftarulau ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de clatifsimo duceScbleimingium oppidum àRufticis occupatum,tanquam
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teccptaculum feditiofovum obfidentes, id expugnatum concremant, folotç
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æquantjboc ediAo,ne unquam oppidi nomine uocetur. Qtio fa Ao, Salmius
' oppctwnoadmodum tempore inde difcedit.^ammultoiü opinione,!! illic, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad quatuor boras fubftitiftetjfortuna cum nobibbus,üb communis futura fuif
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fct.Atilleingrcffu oppidi abftinens,eo fuccenfo adalialoca prudenti conlilio
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe confert.Rufticis ergo dilapfis,fimpbciorcs,de quorum innocentia côftabar,
' pecunia mulAantur,auAores feditionum bincinde conquiftti in uqs publicis
1 ta dcmifsis laqucis (ufpenduntur,ut canum efca Herent. Adbtec campanæ ex turribus deiiciuntur,ne Rufticis Cediuoios conuocandæfignum effent.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AcutinpaucatotiusbiPtoriçbuiusfummaconferatutjfeditiofifuppbcioaff
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficiuutur,Vit,quod dicitur,{editionem tyrannidis matrem ,ac tyrannidem eius
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genitricem efte,apparuerit.Q_uare ut à uiolentis confilqs Magtif ratus, fie à fe-
ditiofisfubditijUtriqjofficqfuimemoresmeritôdeterrerideberent.Nam non I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus tyrannides iniquas fubditorS concufsioncs,quàm feditiones iufto D ei
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicio tandem punitasjomnium gentiumbiftorix Oc exempla quotidiana,lu
culenteroftendunt.
LIBER Q.VINTVS,
AAenus tes contraFranconicos,Almangau{cos,Slt;Salisburgen 1fes rufticos eorumcçuicinos geftasobiterperfeeutiiumus,nunc « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliosr^ rebelles fufeepta fint,exponemus,
adqcientes ca,quçinnonnullis ciuitatibusliberis excmplo Rufti coïumàciuibuscontraMagiftratum fuum,uel religionis,uel onerum caufa boc anno mota fuêre.Igitur copqs Sueuici fœderis tiaidingslelda, ut fuperius diximus,difccdentibus,LudouicusEleAor Palatinos cum luis copqs fubfegt; quenti die Remlingam,qui uicus peramplus eft, mouet, ibicç cum fuis equitigt; bus per no Aem fubfiftit, reliquis cum peditatu Heulenac atquc En tin gæ ma* nentibus. Hitrespagi étant ditionisVvertbemicte. Altero die principes, ÔC quotquotpoterant Vvettbeimq diuetfantur,teliquis uicinos pagos ingredien tibus.Peditatus uerô cum totmentis bellicis Raucbaltzbeimq fupra V vevihe-mum confidet.DieIouis,qui nomine Corporis Cbrifti uulgô Celebris eft,uni-uerfæ copiæMiltebergum ÔCBieftadium contendunt,ibi fobs equitibus tece-ptis,peditibus cumtormentisbellicis maius ÔC minus Heubacum p?.gi afsi-gnantur.llliclocorum inter EleAoremPalatinum,2lt;uicariumMoguntinum, aliofry,Principes de modo mul Aæ in diœcefiMoguntina fetuando,conuenta cft.quæ ad formula exa Aa,ÔC intctPtincipes poftcà diftributa fuit.Pofteto die toto cxctcitupetMœnGdefcendêtePrincipcs infuperioti inletioti Burgo, pagis,uicariusMogûtinus Vuaftati perno Aâr.Deindc fubfequêti die Afcbaf» fcnburgûArcbiepilcopiMoguntinifedêueniûtjUbi principes in atcê,équités, quib. inutbclocus non erat,Ofcbeimiû,Slt; in finitimos pagos unà cû peditatu. diuertût. Acillic]^diêcômotâtes,à ciuibus ôâRufticanis diaecefeos,ob tebcl-lionê,de qua fuperius di Aû cft,mûlAâ côueniente exigût •. Conftitutû crat Ele Aori Palatinos ÔCcærerisPtincipib. inde adRinckauiëfes mulAâdos,8lt; Mo-guntiâ obfidendâ ^ficifci.Nâ qdâ dues Moguntini infefto Matei,q 25. Aprilis etaqfolénifupplicationeadfanAâCrucemextra urbem pro more peraAa,in forobo5,utuocât,inunûcoaceruatipertotostresdiespottis duitatis claufts, earum
-ocr page 350-io? Rufbicorum tumuîtus
ca rum clauibus à Magißra tu cxtortis, machiïiisc^ b cib'ci s è turnbus in boumdeucdis,atlt;^captiufsccarccreliberatïs,contraclerum miruminmoo tumultuati,urbis præfcdum,ac capitulum maioris Ecclefiæ ad multas intoHt' rabilcs conditiones adcgerant.Hancitacs feditioforum proteruiâac rebdl«’' nem Principes pum'endam arbitrabâtur. Verùm cum ciucs delido agnito,^“ binas principum literas,legatos culpam deprecantes in caftra mittetet,acm'* dæfe(ponte fubqcerct,principes ab inftituto,deftitere,aclegatis caftra tibus,rem tandë certis conditionibus Phederfeheimn tranfegeruntdnterqUy hæfuéretVtuicariodenuôfîdelitatisiuramentQprærtarenttPrincipibusir’^' tftæ nomine quindecim millia nummûm aureorum foluerent. Vicario deia^ cum fexcentis equitibus,duceFrobenio Hutteno primo dielultj ciuitatcif *'’' grediente,ad eines iureiurando nouo obftringendos,hi ad forum boumO^ ti,literas conditionum,quas à clero extorferant,dilacerare,accirciterquiW.j ginta eorum carceres ingredi coatftifuntiE' quibus pofteà quatuor capit^^® qui partim exiliOjpartimalio modo muldati funt. Porrô Eledor burgo digrefluSjprimo die Diepurgum,poftero Oppenheimium fuxditiqy* oppidum uenitjUbi neutiquâ moratus,eodcm die Rhenum traqeit, peditibf cum tormentis bellicis in altéra ripa permanentibus, ac diepoftera Elcdîof^*’'^ fubfèquentibus.Quiauerôuicarius Moguntinus Palatino AfchalFenbutg’’ difeedenti promiferat,fecû trecétis equitibus ad puniêdos Rufticos agriy*® matienfis fubfecuturum,5C altero die poft Oppenheimium uenturû, ' dor in caftris eo loci fîxis,aduentum eius operitur.Intereà Eberhardus chenfis fupremus copiarum Palatini dux,cum alfts belli præfedis amp;nbsp;rqs,perfpeculatores emiflbs diligêteriaquiritdeRufticis ad Neoftadiu*”“ ' nuo congregatiSjUbi locorum fuDfiftant,amp; quid return moliantur,ac tnoxP? indicium comperit,Rufticorumarmatorû circiter noucm millia Dalshc^ quod ditionis Palatini Caftellum eft^aggregata fecuro animo degere, lenter iadare, fe Palatinum 6C omnes iphus copias in ledis intertedutosq Et fane infigne fpecimen eius uoluntatis præclarè ediderant,cædc, rapin*®’!^' cendtjs ÔCdireptionibus, tam principibus, comitibus SCnobilibus, quàm clefiafticis maximodamno illato.Siquidem ad Neoftadium ex Clebcrg^^ MerlamenfijHelfpruccicOjVvachêheimico, 6C altjs fadionibus circiter Pentecoftes denuôcoaceruati,Gersheimium,LamersheimiuSC Frinsheingt;' occuparant,fiedie Mercurq poft diem Dominicum,quiTrinitati(àcetcft,eü Darmfteinium ueniflènt.arcis Palatini, quampræfedus Zellenfisciim^*^ aliquot præfidia tenebatdedittoneipfis denegata,in earn ui irrumpêtes,pf*' . fedum,fie cum eo circiter quindecim præfidiarios crudeliter interfedoSjfJ^'V ftris præcipitârant,arce^ direpta,dodoris Vvolffgangi Affenftenij domui , ditus cuerterât,ac Epifeopi Vvormatienfis prædium extra caftellum fituiH)*quot;^ niftris eiuscaptis,incenderant. Acinde nouam Leitingam profedi,ea^P|' gnata,arcêdiripuerât,comiti(îàm Vvefterbergenfem illic habitante côcopt** rant,uteaipriscibûappararet,më(3eqjminiftraret.SicuiIihominûgeneretu retû potitur,nihil infolêtius eftè côfueuit,nec modû feruarenouit, rerG nbsp;nbsp;L
ritate,quæ tamê inftabilis minime«^ diuturna eft,temere elata. Pofteà v vd burgicç ditionis arcêueterêLeimingâigneprorfus deleuerât,3cadloeaüilt;^‘ progrefsi,aliquotarces at($ ccenobiadeuaftarât,fal(ô fibi pcrluadentes,ief^ ac totius regionis dominos clîè,uidoriâ{5 iam in manib.habere: Palatinum ' coEledorhifce,alqflt;^Rufticorû£âcinorib.cognitis,ueheméterobfubdùo]^ qs femper clemêtifsimè habuiflèt,6eab omni iniuria tutos feruaflct,petriagt;3 rebellionê,3nimoangebaf,aciuftaindignatiôeineoscÔcepta,rcelerat3ipgt;‘’ fada, primo têporccohiberccÔftituit.Qu3^ptcr Eberhardus ErbachK-^^
-ocr page 351-inGermania,Lib.V.
copiasin(lïuereiubetur,ac Guilhelmusab Habern Marefcbalius cumfigno ' equiiQ prima luce ex arce Oppenheimenfi ablegatur hoc mandato, ut ubi Ru fticana turba conhdcat,Slt; quomodo aggrediendafit,ftudioic perquirat ; Ele-i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clori deinde circiter odauam horam cum omnibus copqs fubfequenti, uica^
lt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riusMoguntlnus trecentis equitibus coniungitur,00 unà Vvehhohum petiit»
y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MaretchalloitacpinitineredeRufticisinueftiganti,nunciatur,eos Dalsheim o
3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftumouiffcjquouerojignorari. Quare per omnesuias fp^eculatoribus cmif
3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fis,conmcritip(osGuntzheimiumpett)ffe,ubiloannesdeEberftainarcemha
1gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bebat.C^ro cogmto,Marefchallus eo redà pergens,è ueftigqs eorum terrae im
15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prefsis colligit,ipfos inftrudis ordinibus per campum profedos, in quolibet
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordine quadraginta tribus collocatis.Cumrç GuntzhemoFedersheimiö con
If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcnderent,Marefchallus adco celeriter eos infequitur,utRuftici uixhoræ fpa-
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciumipfumanteuerterint.LicetuerôoppidaniminimèignorarentEledorem
1’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualidis copqs aduentare, ac neutiquam ipfis defuturum effe, acBurggrauius
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altzheimenfis paucisante diebus ducentosbeneinftrudos iptis praelidio mi
H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiiet,tarnen uel confpiratione,uel metu,Ruftici ad poftulata fua illic intromif^
fifuêre.Marefchallus i^itur certo cognito ubiRufticanorum turba fubüfteret, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adElcdorem redit,eiqg rem nunciat. Quareomnes fefe inftruere iubentur,
} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etbachicus aciemFedersheimium uerlus dirigit.Cum autem iam oppido ap-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propinquareqMarefchalli fententia,quomodo Rufticiinuadendieflent,audi
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta,conrdio«habito,equeftres 8lt; pedeftres copiaeadradum bombardae ab op
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pido contiftunt-Poftaddudisleuioribus tormentis ad montem diui Georgq,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quo fanum ÔÔ aliquotacdificia exttuda erat,muri oppidi tormentorum tub
1 mine quatiuntur,oppidanis code teh genere intrépide fc defendentibus.Qtio
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adintegtamhoramhincindefado,acredè,locifitupcrfpecto,cômodum to-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te uifum eft,équités aliquot trans Ptremum amnem, Pfedershemum praelevla
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bentem mittere,qui illic (ubfiftentes,cognorcerent,quidRufticiceptarent.Ea
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;namcppartemeliusquidinoppidoageretur,quam in monte Georgh contpi-
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipoterat.QuareMarefchalluscumcelerumfigno,£lt;Theodorici Schonber-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gqBurggrauq Altzheimenfts equitibus, quorû circiter centû 8lt; quinquagin-
ta erât,fluuiûPfrçmumfupra oppidû tranftt, ÔC in cliuo quodâ iuxta tacellum côftftit.Similimodopaulopoftloannes Schonbergiuspraefedus Schonber-gicus cum equitibus Colonienftbus infraPfedersheimiS fluuiû tranlmittit,ac Marefchallo fefe côiungiqin eruptiones ac molitionesRufticorû intêtus.lnde
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marefchallus rerö cura V uolffgango Vlricho à Flehingen uicatio fuo delega -
ta,cum mandato,ut diligenter noftes obferueqôC cogmta ftbi fignificet, unico puero comitatus ad Eledoréredit,qui in abfentia iptius re cum côt'iliarqs fuis deliberatacaftraadoppidumlocarcdecreuerat.lisergo deligendis,Slt;terreto-
' tqs difttibucndis,Marefchallus ÔCFrobenius Huttenus deftinantur,ac pedi-tcsfupraFedetfcheimiumpropePfremumamnêaduftç pôtem inualle Alba locâtur.Nullus hoftilc quid eo die gerédum cogitaftetadeoc^ currus onerartb aliaœ neceftaria ad conftituta caftra mittuntur,militibus tamê nihilo fecius in
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acie tua ad montem diui Georgqinfttudis.Sedecceintereapræteromniûopi
nionem cpottis oppidi apertis triaRufticorûfigna prodeût, quæbis qui mon temGeorgqinfederant,côfpedufacillima étant. Varia: deipforum etuptionc fentétiæ intcrPalatini duces erâqqui dum inter fefe de re deliberanf.Denuo ul traodo milliaexoppido progrediûtut adeaftraultra amnem fita. Facile inde colligerelicebat,dc exercitu (qui pôft monte diui Georgq fubftiterat,ipfis nihil côftaretAcquidêpofteàcÔpertûeft,ipfos adopprimêdos équités,quos amnê pexmeatfeuideranqnec ultra quadringentos eflè putarant,erupiflc.Quo uifo, Marefchallo rutfus à fuis excaftrisGeorgianis uocato,Mogûtini eqtes quoqj adiunguntuK
-ocr page 352-io9lt;? Rufticorum tumuîtus
adiungunturhocmandatOjUt hofti obuiam procédant, eosc^TrenericiacW* liaccnfcs ftibfcqniiubentiir. Maforueroequitatus pars cumpedefîrîbusco* pqSjSC tortnentisbellicisinmonteGcorgi'j remanct.Ruftici ergo equeftres co pias propePfremumadortLirijperuineain quandâ pedamentis acridicisdffl' fifsimam progrcdiunturjita ut nulla equitibus cumipfis dimicâdi copiât®' Cum uerô poli tcrgum tormentis fuis in exercitum Èledîoris direcftis, Secretî riumeins PhilippumThurn globo traieciflènt, turn ElediorianiRußicoröim petum in feuerfum iri exiftimantes Marefchallum cum fuis reuocâf.Cæccru® præfedo tormentorumbellicorum tribus leuioribus, que àFalconibus noffl^ habcntglobosinRufticos moxemittente,acaliquotipforû profternentt-^'* ftici ijs idibus fuftincndis minime aïîùeti, fuga oppidum quantis uiribuspO' teranr,repetunt.Tum ergo équités eos gnauiterinfedantes, plurimos toi;® confodiuhqtantor^ardoreremgeruntjUtfi pedites,quodMarefchal!us udK' mcntcrpofiulabat,ex monte progrefsi, hofti fugienti receptümprxclufifltn^t pauci uel nulli eorum euafuri fuerint. Quibus enim equitum pernicitaceftoi' tus in oppidum interclufus fuiqilli uel in uineis,uel in amne prope Vvormaß^ ufc^ confofsiinteriêre:tanta cum clade,utcirciterquinfj millia Rufticoiufflt® die-cæfa memorentur.Noxfuperueniens hocprælium diremit. Çbaarecxer^' tu in unumcongregato, principes in caftrarecedunt, amp;nequis oppido t^*’ pofsitjpedites circiterquingenti,ac équités mille excubijscuftodqsqîdiÜg^'’' ter agendis deftinantur. Sequentisdiei diluculo tormentis adoppidimtirlt;^ deijciendosaddudis,oppidani,qui feadrefiftendum impares uiderct,kg^^‘^ ad Eledorem rnifsiSjCüIpam deprecâtur,ac fe,fuac5 omnia eins uoluntatiptf' mittunt,à quo Iiocrcfponfo,in oppidum remittuntur,ut nemini, pr^fefW”^!^ rôfeditionis aucloribus oppidoexeundipoteftas fiat,fedaliud refponfu®’ Eledore expedetur.Poftea tormétis rétro redudis,die Sabbati, qui tum ® niBaptiftæfacererat,Eledores acPrincipes adfanumdiui Georgij extraop' pidum inmontefitum,cumuniuerfo equitatu feconferentes,aliortimPri®' pum fubditos ab Eledoris fegregatos ad feeuocant, audoribus feditionßö' gnas pœnasirrogaturi.Nequo autem feproriperepofîent,antequ3mPri®' pibus feftitiftènqtrecenti équités ordinantur,qui in eos medio ipforumin® dos fedulo aduertant.Alt]s uerô,q ad tria millia in oppido arma dcpofii»® Marefchallus ÔC Frobenius Huttenus ad fe egredi iufsis,feriô edicunt,ut P cipesadeant,necdefefubducendiscogitêt:aliâs futurum,ut omnesadint^^' necionem trucidenturrde eo ipfos præmonitos efle debere,ne in propria® « lutem pcccent,fualt;5 temeritateextremum exitiumfibimetipfisaccerfantJp ad circum à principibus ôd equitibus fadum per cliui foflàm confeend^aH _ portis oppidijin quo circiter mille adhucreliqui erât,occIufis.Cum autcffl‘‘’^ tèad biuium peruenientes,poftrcmifugam capefeerentrtum équités ijs,qui in circo ad montem erant,in ipfos hoftiliter irruunt.Etfi autem Eitdogt; alijc^ nonnulli ducesfumma uifurentem equitem àftragemiferorum conaretur,tamê circiter odingêti illic cæfi perierût à Treuerico ArchtepiitoP® Richardo quoej ad infedationê eorSfcruêtius abrepto,in ilia fuga nôpcrp^ cis,utferût,côfûfsis.Exruperftitib.triginta capiteplexi fuêre, quôdfeditioa'|, audores fuifte dicerent.Aclicetomnes in pari culpa uerfarêtur, eodérpfupP cio digni fuiflenr,tame reliqui in gratiâ recepti,præftito iuramcto,incoit!'^'^ domûdimittuntur.PofthæcPrincipescumuniuerfoexercituincaftraredt » dicadnodêiam inc!inâte.(^andoquidemaût,utdiximus,RufticiinopP*“ circiter mille adhuc reliqui eflènt,ac necefsitas exigerct cos,ut præcedcntio . defadum erat,cuftodio contineri,id uerô ob nimiam ÔC hominum,amp;-' defatigationemfadu difficile iudicaretur.IdeôMarefchallus,ncquis rebo^.
-ocr page 353-/
in Germania,Lib.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;097
éuadcre poffet,cum figno luo celcrum oppidum ingrediens,tam ciues, quam
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RuRicos in cœmiterio conuocaqôC quingentos Rufticos dinumetaios,
■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta dccoratnnumero ta(fta,tempio concludit,ciuibus præcipienSjUtadoftiaôC
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenefttas rempli diligenter excubct.Si etenim altero die in urbem reuetfus,nu*
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incfo pauciores deprehedevet,fe tot ciues,quotRuftici elapft eftent capite pu-
niturS. Adhacc ediciqut quiundiquacg in opoidi xdibus, cellis, horreis alqst^
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locis delitcfcantjconquæfiti cadem raiione alTeruentur. Nemo de hac feueviia
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcinPfedersheimicos adhibita mirabitur,facftis iplotum rede cöftderaiis. Ma
terchallusueröhacreconfeda,uefperi incaftrateuertituqacmanefubfequeii
i ti cumlacobo àFleckcnftain Sóloanne à Schonbergtotius executionis man* J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dato accepto,in oppidum regreftus,omnium,quos fubpriorisdieiuefpetam
in templumcontruferat nomma récitât, accomperien5 ciues ea no^ circitet
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trecentos comprehenfos ptioribus adiunxiire,uiginti quatuor ex ijs capitali
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupplicio afhcir,reliquos uenia donat.P oftea cum ciuibus Pfedersheimeftbus
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adione fulcepta quatuor coium capite damnat, reliquis nocentioribus priori
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die,cum arma contra legitimumMagiftratum ferrent, miferècæfts. His qui in
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratiamreceptifuere,interaliaöChociniundum,utarma cuiufcunc^ generis
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;depofita,Alt2heimcnftarci inferrent.Ét omnibus libertatisac Priuuegiorum
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diplomatibus traditis,nouo fidelitatis iuramento Eledori obftringetentur.
RebusPfedershcimijcompofitis,aliquot dies ibidem fubfiftöv.ac iubditosin
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circumiacêtibus caftellis ÖC pagis,partim facultatibus muldatos,in fidem rur«
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fus adigunt. Venir co ÔC Ludouicus comes Palatinos V eldentiæ comes, Ele-
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doris agnatus.Adducûtur ÔCilluc duo feditionis Coi-yphsei in prxfedura Lu
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;therea comprehenfi,quorum alter MichaelBufchius Germersheimenfts, mut
f * tisbeneficijs àPalatino affedus,Rufticorum dux, alter Rubifeheimenfis ue* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xillifer fucrat.Hi quxftionc de ipfis habita, poft confefsionem fad;am, capite
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crimina expiant, Inrjfdemquocç caftris clerus Francofurtenris,Spirenfts ac
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V uormatienfts cum Magiftratu earundem ciuitatum Lie dore Palatino inter-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceftbre,reconciliatur.NambelloRuftico ardente,ciueslocorum iftorum con-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tra clerumtumultuati,eum ad multas intollerabiles conditiones, compulerât»
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac quidem inter hosFrancofurtenfes cognito,nonlongè abefle Rufticorum
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Archiepifeopatu Nloguntino debacchâtium cateruas,in ferijs Pafehalibus
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adarmaconcûrrcntcs,impetuminMonafteriumpr..edicatorum,actcdesadS,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bartholomaeum, ÔCadB.Virginem fecerant,uinuvn, cæteris omnibus illaftls,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperiolèadpotandumflagitato.DcindepoteftateSenatuiabrogatanouam
'' nbsp;nbsp;curiam inaedibus S. Antonq côftituerant.ln qua x^.ex plebe deledi îummam
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftatem acius omne totius ufurparent. Ac conferiptis quadraginta fexpo-
) . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftulatis,Ôd clerum ÔCSenatum eô minis adegcrant,ut in ea confentirent. Quo-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumhsec capita eranf.Vtporcftas eligendi 8lt; inftituendi paftores elfet penes
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scnatumacplebem,quiuetbumDelÔC Buangelium pure fine additionibus
’) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bumanis docerent.Scortationisuitium,in nullo ciuiiaris incola, fine Laicus,
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiuefpiritualis fit,ut fcandala uitentur,tolerandum, ac fi quis côtinenriac donû
) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nô habeat,raatrimonrj remedio utatur, Clerici omnes cunda onera ciuilia fu-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftineantjin angarrjs,uigilijs,cuftodqs,uedigalibus,Ôlt; fimilibus,ôlt; in foro fecu
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latitamconueniant,quâ alios côucniendi ipfis poteftas permilfa eftrCummo
nachi,eorûqf antecenores multa falfie rcligionis titulo à ciuiû maioribus eraen S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicarinqatqrin alialoca trâftulerint,cos côpellendos,ut ilia collegio,à quo ,pfc
dafuêre,reftituant.Necullimonachorûamplius copia mêdicâdi,pdicâdi,aut
3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côfefsiones audiêdifore.De C2etero,necç monachus,neqg monialis ulla in mo
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nafteriaillicadmittatautrecipiat.Quiuero intus fint,eis facultas exeùdicfto,
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CêfuSjde qb .nô extêt certscliter ÔCÎi gilla, ab oleant ,nec pferip tionis nomine
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qurfquam
-ocr page 354-109« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rvifticôruni rum ul tus
quiTquam ampîius oblïgatus fitFrumcnta, quæ hadcnus diti'orcs commod» fui ra tione,ad ædes proprias deuehi curarint,annon3 publica flagcllata, in fo' ro publico de cactcro uendenda,ac unicuicj ex qs neceffària, iufto preciocofl' ccdenda,nec propolis permittcndum, utante prtmam, uel fecundam horain pomeridianatn ea comparent.Si eut ciuium pro mutuata pecunia frumentuw adferatur,SCalius hocopus habeat,pro pecunia parata dimidia pars,uelnecei-faria faltem ei concedatur.Si quis in ædibus fuis,uel gradus,uel limina, uelcî' neuarum profpedus conftruereuelit,id ei citra ullius precq folutionem lictj^ ab ædilibus infpedionefada:Pro impofîtionibus maioribus uini,frumenti,w lisjolei Sgt;C pilcium,dimidia carum pars foluatur.Lites tam pauperum,quà(nûi tiorum,intra menfis fpacium,quo adeius fieri potcrit,decidantur, nec exarbp trio aduocatorum amp;nbsp;procuratorum protclentur.Sportule quoeç iudiciales,» honoraria procuratorum, pro dimidia parte minuantur. Cenfus perpetuos,« literæ de tjs extent,aut alios reditus redemption! obnoxios effe debcre,finmgt;' nus,non foluendos ut in fexto articulo continetur.Iudæis reprobas amp;illiciw$ ufuras non permittendas,ac fi res furtiuç ciuibus ereptæ penes ipfos inuenian tur,eas nullo precio recepto ciuibus reftituêdas, ac rerum, in primis pannor^ qui ulnis menfurentur uenditioni ipfis interdicendum^ Ecclefiafiica benefit*^ pofthaec nonexternis,aut Curtifanis,fed folisciuium filqspietatis aepattisf amantibuSjquipopulum redèdocercqueant,conferenda, eofcßtricelimaeO' rum alendos.Si quæ ex tj s neceflària non funt,cenfus amp;nbsp;decimç eorum ^^^dart tur in cômunem ciftam pro fuftentatione pauperculorum ciuium, nequisft' pis emendicatione alios moleftet. Omnes donationes ex teftamentis eleemolvnæ commun! ciftæ inferantur,abolitis cundis anniuerfarijSjfrateriU' tatibus a exequtjs mortuorum in Ecdefqs. Vnicuitç in fuo noualia faciun® poteftatê efle deberc,licet iuratis iudicibus pro confenfUjUt hadenus fieri coo lueuerit,nihil foluerit:confcnfum tarnen eorum requirêdum. Pro porcis doW' faginatis penfionem,quæ duplexhucufcp fuerit,’minimè foluêdam. Glande» fi quæ in fÿluis communitatis natæ fint,harum præfedos falfô contrariump» bi hue ufqp retuliffè,ac ipfos porcis atcç pecoribus ciuitatis inderepulfis,fip'^ mis eas uendidifîèdd cum pauperibus damnofum fit,in poflerum minime rendum.Muldas ratione cæforum lignorum abrogandas, nifi quis exprop^' fitodolofètenellasatc^frugiferas arbores inciderit.Conftareenimfÿluas CO® munitatis magis ab extraneis,quâm ciuibus ufurpari.Cuilt;ÿ ciuium certum»' gnorum numerum ex fÿluis communibus,utalqs inlocis receptumfif,quoaô nis erogandum,quæcerto acpræfi'nito tempore ccdat,atcp ad ufusfuosafpo* ter,idfinon faciat,tunceaillicrelinquat,æqualitate inter diuites feruata.Cum â pecoribus prædiorum Kefierbacci,Schvueinhcimi,ôanthof^» Nevuenhofïjpafcua communitatis maximopauperculorS incommode abw mantur, ac fyluæuaftentur, uelle fe,utillapenitus tollantur, quo macelMS altjsfç ciuibus pro fuis animalibus pafcuaiuppetant.Cenfumprofuftentati^ ne pontis exuineis fepenfuros,pro frudibus uerô fpontènatis minime, yc^ gai hadenus pro frumento amp;hgno,alq^cç rebus per pontem tranfportatis,“' cet in ciuitateemptis,ciuibus foluendutnfuifïe,id æquitati Ô^ChriftiansdilC' dioni contrarium : quare non amplius præftandum,nifinouem diebosinter BartolomæiôCAegidnfeft:a.Communiumlocoruinciuitate,uel extra, uwj’! cuilt;^ liberum efle debere,præterquam eorum fluminumjquæiurcfingubf*’ commuriitatis ufu exempta fint.Nullùm ciuem qui fideiuffôribus cauerepol' fit,ob débita,uel muldam incarcerandum,fed iure cum ipfo experiundin^^ö hoctamen contumaces,pacis uiolatores,fures,amp; periuros excludendosm*quot; tis ciuibus lites cum ludæis ob bona ab hifee interuerfa eflèJn quibus fente«
-ocr page 355-in G;rmania LG.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1099
magîftratusiongo temporc dilata rit,poftulare fe,ut fentctia primo qüocç tctn poteteratur.NoUclCjUtfexoboU àiugero umeïïc,ôlt; quatuor àiugero agri,na-denus defcnfionis nomine prxftiii,in pofterum foluantur.Si quis in agro alee rius damniquiddedcritjis cum domino ems iranfigatjfin minus iudicq cognitioniacquic(cat,necSenatus muldæ nomine ampUus quid cxigat. Met ccnatioruminagrislaborantium,con(ueta mcrces,accetsione duorum obo-lotutn augeatutancolæfexnummorûfolutione, ob emptionemladis amp;nbsp;odo-tum depenforum bberentur.Pro fideiufsionûinftrumcntisdimidia preerj pars hadenusfofuifolita,numeretur.Ncmo ad opificium publiée cxctcêdumad-mittatur, mfiquiin eius difciplina praefinitum tempus compleuerit, eiuscj ly-rociniumdepofuerit.Aduitandowfumptus,nonniftduodecim équités publice alendostidenimbominum genus fuiscanibus ÔCcquisrcommunitati plus obelTein deuaftatione agrorum cultorum,qüàm comniodo publico feruire. Vigiliarum ôd excubiarum num erum 3edibus,quas quifep habeas refponderc deberc.Cuilibetcollegioliteras adidlcriptas refignandi poteftatê effe debcrc, ncceasMagiftratui onerendas,nifi quo ca(u cum concernant .Omnes ebrioft atcçblafphemiuigore mandati àSenatu editi, puniâtur. Senatore decedentCj in eiuslocum,alter honcftatCjConfilioac experietiainfignis fufficiatur. nec locus gratificationi fit,ucl pater ÔÔ films ucl duo ftatres fimul, uel in Senatu,uel iudictum Scabinorum admittantur.Vini menforibus,non nifi fcxoboli in pofterum à quolibet uale (oluantur.Minores quoeg dccimat aboleantur.lnlibris tribuum,qui penes eos fint,contineri Sertatui poteftatem capita in qs compvc henfa mutandiliberam effe,hoc antiquadum,clt; eius loco ponendum, nullius atticuliuelminuendi,uelaugendifacultatem citracollcgq cofentum Senattil competere. Quoties, re exigente, onera publica fint im ponenda, id confenfu Pltbis fieri debere,Quo acqualitas feruari pofsit. lus uafauini ucndibilis infpi-ciundi ac metiendt Senatui ialuum efte,reditus uero, quos hadenus ptarpofi-tusindeperceperit,adutilitatcm pauperum communi ciftac infercndos.Pecu-niam pro cartis,quibus in nundinis ciues uft fuerint,in pofterum no numetari
* dam.BeginaSjUt uulgo uocantur.in una uel altera domo côcludendas, nee iti i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofterum plures recipiédas.Solenniiates irt excouqs moriuorum, fimihbuftç
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£dhibitas,abrogandas.Concubinas àfuisfacerdotibus,uclalqs côcubmarqs
B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcedentes,à nemineholpitio rcceptandas.Hofce articulos à nullo,tanquam
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feditioîos habcndoSjfed ut utilitati publica? conformes, à quolibet approban
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dos.Senatus ergo,qui tumultuanii plebi rcfifterc non poffeqhis poftulatis die
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabbathi poftferias pafchalcs unà cum clero fublcribit, nemine, nili Cocblaro
I Theologo (quifeditionemota è ciuitate antequam portæ claudetentur aufu-ï gerat)dtftentiente.Poftulatorum àPrancofurdenfibus acceptationc,acpcrt’^ À pographos bine inde diifeminatione,ôlt; in alqs ciuitatib. ad firadia ciues moti I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putâturddt^ maxime Spirsc Ôlt; Vvormatiar,ubi eadem fer è per ciues à clero cx-
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torta fuêre.Scd,utdiximus,C3cfts ac ^fligatisbine inde feditioftsRufttcis^pet
B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duosPtincipesElcdorcs,Arcbiepi{copumTreuirenfcm,amp;C EledoremPala-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinum,tes Pfedersheimq compofita,ac in priorem ftatum ubit^, redada eft,at-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentatis omnibus rcuocatis,ôô litetis,quas feditiofi exiotfetât a clero,antic(ua*
tis atep difeifsis.
bsergo ita,utdiximus,Pfcdersbeimq pcradisxindepromotîs caftrispreùv beimiumcontendunt,ibicgincolacnonnullicapitis fupplicio,nonnullibonis muldantur,ac armis traditis caftello omnia priuftegia adimuntur.Subfequen ti uero die illinc difcedcntes,Neoftadium pergût,ibicg Elcdor Palatinos,cum Principibus ôifuo equitatudiuertit,Treucrici Vvintzinge,V eldentianiMof. baccijpcdites cum tormentis Dudcsfcldiac ÔC Heimbachmifublcqucti die c5lt;» « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SS motaotiKy
l i
-ocr page 356-iioo Rufticorum tumuîtus
mornntur.Etquia Neoftadienfes præcæterfs fnobediétes fegcfterant, Sî miora patrarantddeo grauiora in ipfoi Tupplicia ftat«untur,ac multis in uincJ la ^oniedis odo in foro capite truncantur,acuniuerft tribus millibus aureof“ muldati,armis rraditis,priuilegtjs fuis omnibus priuantunPraf ter oppida^o*» 8iC cxtnnd non pauci, qui feditionis audores extitiftènt, capite pœnasluunt' Diehunc fcquenti,qui Dominicus erat,Godramftdnium praefedurac Gtf' mershdmeniis pet amplum pagum,itur,ibi(^ Eledor cum fuis copijs,’’^]’^ In circumiacentibus pagis pernodât.iliicloci Legati Landauicnfium, uinum» frumentum QC boucs dono Eledori ofFerentes,cum eo tranOgunt.Poftcro Principes progredientes,Minfcldi,qui pagus peramplus ÔC amœnus eftjCU*” cquitibus,pedites cS tormen tis FricKcnfcßi fubfîdent. Alterius diei 1 uct non' dum orta,iuprcmi duces fii^Marefchallus aliquot equitum alis ftipati VvilwO' burgum contcndentes,idobequitant,acfignohoc futuræ obfidionisoppi“* nis dato,in caftra remeantJnde uerô à Palatino de fatisfadione per 1»teras mo nenturtquôd non minimi audores,motus in Palatinatu fufeitati, fuiflcntjAli' quotcnimcaftdlaô^arcesceperant,acarcem S Rhemigtj expi^atam «t? aireptamincenderât:ôiinoppugnationcarcisRoderianaequacHidericiàHlt; ckenftein,miniftri Palatini erat, Rufticos ftrenuc iuuerät. Vviflenburgiciefg*^ literis hifcecum fecuritatepublicaacccptis,legatos fuoscum loannelafob» Meripurgico libero Barone,ÔCCacfareae Maieiiatis in inferior! Aliätia Gubtt' natore,adElcdorem mittunt Triduo in negotio componendo confutnpWi tandem in hafte conditioncs conuenit,ut Vviffenburgici fex millia aureoron» Eledori numerent,feditiofos in urbe fupplicio capital! afticiant, amp;nbsp;maiora tot menta CacfarcacMaieftatis Gubernatori tradant. Omnesineascondiciontf Vviflcnburgicosconfenfurosexiftimabät,ftdfuaopinionefruftrabant.Nan» VviftenburgicijUt fuis cas cxponcrêt,in oppidum regrefsi,nihil acqui à fois ff' ferebant:ita,ut meo iudicionô tam pacem quaefîerint, quàm fimulationeqn»' dam inftitutum Palatini rct3rdatari,dcu!ribus, copqscg colligédis cogitating Porrô uero hæcVviflènburgicorum adio noniblum inftituto E!cdoris,fc(l* Fcrdinandi Archiducis Auftriaeconfiliariorumpctitioni impedimetum atttP lit,qui contra tumultuantes Rufticos auxilio Palatini implorato,cius fpef’td' derunt.Nam prgtcr motus in ComitatuTyrolcnfi amp;nbsp;Stiria excitatos,quotuii» fupràmeminimus,amp;perBrifgoiam orta feditione, quum Rufticitjs locisoP' pidum Friburgum occupaftent, Erneftus Marchio Badenlis, qui magnas ib» poftèisiones haberet, Argentoratum profugerat,Eledorematlt;»fenatumot intercefsionerogans.Miisis ucrôab Argenrinenfibus ÔC alijsquibufdamlfg* tis,Ruftici eorum hortatu atcç ftrmonc pcrfuafi,domum reuertuntur : Quun* iam propeLaram q^uatuor ab Argentorato millfaribus confediflènt,acBafillt;{ demum à multa diieeptatione 2 j.Iulq die tranfadum fuit,
Cæ terùm cùm Vvilïcnburgici bellum paci anteponere uiderêtur,Palatit»igt; adobftdionem fecomparat,œad locum caftris locandis idoncum deligenon, (upremum rerum duccm,Erdbachicum,MarcfchaIlum,peditumlt;çduCToretn, ac Georgium à Nippenbergeurruum præfedum cumTrcucricoquodâablt gat.Qui dieSabbatniChiliano facro fummo mane,cum duabus equitorn tnt' mis,acomnipeditatu Si tormentis bellicis Vvifeburgum petunt. Si caftrislO' catis,uanos iacereincipiunuCuius rci nuncium Ekdor,qui cum equitatutt» duo illo dieMinfeldx fubfifteret,perquam laetè tulit Fixerant enim caftraeo, quo Vyiflcnburgici minime fuipicati niifsêt loco, équités nimirum Palatini in monte ad pagum Schvvaick,Treucrici inpagoRechenbaeb, Veldcntianiin Radh,transpTanitiem:pedites cum tormentis ad deftrudacarcis rudera,petto tam uallem.lnhis caftris circuniacentia caftella Si pagi muldâtur. Si in eorum «ns
-ocr page 357-in Germania,Lib.V. not *
uno feptemScItsenfcs^quitumultui int«ructant,compr€henfi,atlt;5 IViinfcb diam adduât,capitaii lupplido puniuntut.Poftcto dietgt;ctninico,eun Nîaie khailus adPiinciptm Icuetfus,eireturn ftatum cxpofuiflet,ip{cquccp Mm-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcldia cafttis motiSjVviffeburgum cum toto equitatu profrcifcttur,ibt^ confi-
det.Node fubfequenti (uptt mus dux cum copies curruum ptaefedlo in uaV ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bs iadendis ftrenuè laboraqSv in tcncbtis adfoflain ufcp urbis procédés,fitum
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbis 8lt;munitiones diligenter coUufttauamp;nodle ilia in uailisparatismaximo
iabore tovmenta beilica difponit.Deinde illucefcete die,oppidani tubarum ôd ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyrrrpanarum clangoreternbilipcrtota caftrafonante,faIutantur:uerumiBafa
lutatio non omnibus seque grata erat-.Cum tota die dcinceps afsiduis totmen torumbellicorum tonitruis inteftarentur,necuero ipfiinobfidcntcs tderrr fa-cere omittebant.Ea dum iUo die utrincç geruntur,duo à Senatulmpcrt|,Theo doricusuidelicet comes deMandetfchiedt,2lt;FridericusdeLidpach,8Càciui-tatibus Argeniina,Hagenoa,Vvormatia,Spira,Landauia,aIqfq;nonnullisle-gati ad Elecloremueniunt,adionem de pace fibi pcrmitti cupientes. Earn Ic-gatislmperiabbusEiedor concedit,citra tarnen inducias,fedurbcm tormen-tisfine intermifsioncinfeftare fata git,itautfequenti dieMartis mille ôi ducen tistormentorum globisrnurbem conicdlis,fragor cotum longèlatec^ in fini-timis regionibus auditus fit.
Poft multam ucro Sd afsiduamLegatorSimpcrialium difceptationem, tandem res ita tranfigitur,ut conditionibus quas gubernator Cafareus in caftris adMinfeldiam obtinuerat refcifsis atqg abolius,Vvilenburgici illo eodem ue-iperc fe dcdâf.practer damna'in obfidione accepta,Palatino Ek dori odo mil lia florenorumfoluanuipfum cum toto equitatu in utbcm iniromitiât, quo de fed{tionisauâoribus,promeritisipfoiûftatuat.ToimeniabellicamaioraciUç babcrentjipfiutbeegreffuro tradant. Quaeilli data fide,ratafîtmalt;$habuérc. Die ergo Mercurq principes omnes cum copqs equeftribus urbcm ingrediun tur,acinquifitionedeleditiofis abipfisbabita,tribusinforo capita, duobus di ^tiamputantur: caeteris gratiamimpetrantibus.Poftea ciues à Gubeinatore Caefareoinlmpcrqfidemtedadijpromittere coguntur,fenibil fimile pofthac fadutosuelmolituros efle.lis peràdisEleôor in caftra reuerfutus,fcx tormen ta bellica maiota àciuibusfibitradita,fecumeducit)quoium tria Arcbiepilco-poTrcuircnfi,unumLudouicoPalatinoBipontino,dono danalia duo fibifct uat.In caftris dcinceps illis Eledor obuaria ÓC multiplicia négocia pen biduS commoratus,équités aliquot dimittitrôCibidem Archiepifeopus Ti cucricus rebus ad abitum paratis,quàm amicifsimè abEledorc difcedit,per Vvafgauiâ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diœcefimfuamrepetens.PalatinusautemEledorcumfuis copqs ôitormen-
tisTabernasRbenanas profedus, ibi cum equitibus,peditcs autem cum tor-nientisinpagoRultzcnnodemagunt. Ponerodic Germersbeimium pro-greftus,ibi per diem unum lubfiftit,et adione cum ciuibus inftituta,in aliquot feditiofosanimaduertit. Die deinde MartispoftfcriasdiuaeMargarcthae fa-cras,ipfecumequitibusGermershcimq,pedites uerô cum tormerrtis Spiræ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rbenum tranfmittunt.SicigiturPrinceps optimus,rebclbbusbinc inde ad of
ficiumredadis,cquitibus circiter feptingentis ftipatis fine pompa ateg trium-pbo,natuta faftus ofor,arcem ciuttatis fuacHaidelbergenfis ingreditur : ibi res omnesintranquillifsimo,optimo^ ftatu inueniens.Póft dicMercurq cum probe noftet omnem uidoriam àDeo proficifci,idlt;ç exmagnitudine pericu-lorum,quibus defundus ctat,re ipfa didicifict,in templo cruitatis Spiritui tan do àedicato,inbonoremSand3e Ôô indiuiduçTrinitatis factum peragi curat, pïæfentibus Comitibus,Dominis ôô equitibus omnibus, qui expeditioni in-icrfuerant. Quo finito,bis qui de numéro aulicorum non cffcnqcum gratiarQ
SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adione,
-ocr page 358-iioi Kufticorum tumultus
adionc,ac ampUus promifsis domum rcdcùndi copiam'côcedit.TurttulWtf' GO Rufticorum hinc in de in fupcriori Germ ania feda to,ac alma'pacc reftiw^j Eiedlor,publican'sliteriSjOmnes ditionis fuse comités, ô^ordinis equcßrisi®' roSjdieMartis poft feriasdiuo Mathçofacras,côuocat:ac{pfisdic3clocopr{' finitis obcdienter comparentibus,exponit, quam benigne, feditione primüip à Rufticis cÖcitata,defua uoluntate,(ubditis fuis promifcrit:R’d nihil benign*' tateproficicnre,armis aduerfusipfos agerccoadus fit. Qu’^ ueió nonfolu*** fummoperencceflarium fit proipicere,nedenuôhuiufmodi motus exoriâtur, fed de hæc cauiïa ipfis fecum communis finideo fe eos quo cum ipfis dehacf^ confultaret,conuocalïc.Nonfc3fpcritatefua fubditis rebellandi caufam«^’^ rum,fed non attento,quod Dcïis omnis Magiftratus Imperium ferêdumptsf' ceperinfinimqs 5Cintollerabilibusoneribus,prem3ntur,feca alleuiatimiffl,ac emendaturumomnia benignifsimè. Si ucrô hæcapud infolentioresacrerum nouarum ftudiofos no proHciant, fed ui^ ut prins fecerint, Imperium excutert conentur,fedecorumordinis,aliorum(^amicorum auxilijsearn fpcmhabc' re,ut rebelles coherceri poflcexiftimet. Cæterùm fatius efièmotibus occurr^ re,quàm reftinguere. Ideoqjqua ratione id fieri debcrearbitrcntur,feex (piis 'cognituru.Adea illi,iedcliberata,refpondent: Sepropofitis ab ipforcdepf*'. pcnfis,deprchendere,omnia fingulariprudential maturoconfiÜo fufccpta amp;nbsp;ada cue,nee fe nccefsitate exigentc,ipfi ucl re, uel confilio, uei fa vul ta tibus defuturos,fed omnia eins confilia fumma promptitudinepromoturos. Q**** uero modo res in pofterum adminiftranda fit,non dubitare fe, quin ipfc coW' municatis cû confiiiarijs rcbusnjs ipfe melius fe confulere ac prouiderequeat. Veruntamen quo de eorum confilio atqp fententia certi quid habeat, arbitrari fe,quod cum haeccaufaomnes fimul Principes SdMagifti atus concernât,non abs re,uelincommodum fore,corum quocj confilia exquiri, amp;nbsp;fententiasaU' diri,quo nccefsitate poftulate,res tâto maiorecum aucloritare fufeipi Äadmt niftrari pofsit. Porro quod fubditis,fi nimium fconcratos putêt, alleuationcw benignjfsimepolliccatur,idordinibus audituiucundirsimumfuiffc,cert()nP gt;nbsp;miterqj ftatuentibuSjhoc de Deo omnipotenti gratum forc,0C ei'usCcifttudint apud omnes bonos maximp laudi ccfiïirum:Dcnic^ non minimum fcditionis in pofterum cauendæ remedium futurum. Se quoqj erga fuos idem fadluros. Atq? adhaecEleeftorem fc fubmifle rogare, ut cùm plebs puram Euangelt) do-drinam tarn ardentcreftlagitet,utcuilibetMagiftr3tuiiurc diuino cura intuni batjUtuerbum Dei libéré a pure ubiqjfonct, inter reliqua confiderct,qu3 ra' tioneplebis uoluntati fatisfiat, id quod non folum a:quitati,fed de iuridiuino congruum arbitretur. Sifintconcionatorcs,quifedit(oieSCimpiedoccant,in eos ipfijationeofficq animaduertendi poteftatem ex autftoritate uerbi diufni permiflam efien'pfius excmplufequocg in fuis ditionibus libentcrimitaturos. Summoperc Sc enixèfepeterc,uth£cinmeliorë partem benigncaccipcrc,atcç prompta obftquia tarn nia,quam maforum,a J quæ prarftanda quolibet tempore paratifsimi adhuc fint,pcrpendere dignerur. Et quia Principum, Comi-tum,cC equeftris ordinis concordiaattpconiunclio bucufip ReipublicxGep manicæ admodQ falutaris de ff uduofa fucrit:fe id pcti tionib.prioribus adiun-gere,ut fi quis ex ordine equeftri defideria fua in eins finum cffiindcre, ac clf-mentiae committere uelit,bcnignis auribus audiatur: prout in dementia eins quiefeentesidcerto futurum fibiperfuafifsimum habcânidcg fefidclibusob. fequi]s,0C promptis officns compefaturos,polliccri. Qiiandoquidem etiamin plcrifcç Palatinatus partious fubditis armorum ufum interdixerit, atcÿ euiilga tomandatouoluerit,ne cateruatim,ucl uexillis, uel tympanis, uelalijsinftru-mentis,nuptias SCcncaenias,ut uocât,3deant,fe ipfius prudentip comitteretan
'non
-ocr page 359-in Germania,Lib.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1101
»oncôfukOm kitürum fit,idem in ditionis finitimorum Comitum,Baronum j, ôCrciêquorum nobiiium fieri 2lt; obferuavi.Nec non è re quom fibi uideri, cun\ multi profugi fubditi hinc inde in aliorum ditionibus funentt ntur,lif eras bine indeadMagiftratus locorum mitti,quibus.ptofugorum receptationibus oc* cunatur.DecimasquocçutabantiquopendendaSjôdfibtcræad alios Magi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
fttatusproharumfolutioneabipfopctatur,nondenegandas. Ethxc quidern quantum ad ea,quç ad Palatinatû ciufcç fubditos peruncre uidcbantur,Ordi-nesrefponderunt. Cum ueró praeterhxcEledor SCeorum fententiam dc Ab inangauicis,eorumc^ confoederatis,nondum penituspacatis,ac Sucuicofoc-deri rcconciliatis,quaefijfict,adeos quod attineret,fubqciunt,hifce conditioni-bus cum iptis tranugcndum,ut literas confixderationis hinc inde confcäas, foederiSueuico tradant.lufiurandum quo fibi dcuindi fint, mutuô remittant, nee ob id alter altcri quid exprobrecEt quia rebellio ipforum côtra Caefaream Maieftatem,0C Cacti Imp eri] côftitutiones,aureâbullam ÔC cômunia iura fit cc pta'.idcó iureiurado adados,fidcm date deberc, quod copias di(siparc,domü rediïc,Magiftratui à quo defciucrinqfidelitatis iuramentum denuo prçftare,ei moïigerè obedire,tributa ÖC décimas pendere, operas, ut ante motam feditio-nëfecetint,exhibcre uelint,quo ad üel légitimis iuris remedqs,uel altero fubfc qucntiummodorüiisexoneretïtur.Adh«ecmonafteria,arces,ciuitatcs,cafteV la, prxdiaöCbona capta, cumablatis quae extentueris atc^ légitimis dominis tc(tituât.Obligatlones,ucl fideiuflbribus,uel chyrographis fitmatas, quas ab alqs extorferint,pro nullis habeât.Quotquot cxBaltringenfifadione,arbittio acmuldseconfoedcratorumnondumfekibiccerintjeosadid cópellcndos,ita tarnen,ne de falutc amp;nbsp;uita pcriclitêtur.Quo fado,fi quis ultra modum fe à Ma giftratu grauatum cxiftimct,ac onerum alleuationem quae rat,uel Magiftratus côtra fubditos querelas babeat,eas ita dirimêdas,utMagiftratui unicuiqj dux ueliresliberçciuitates nominentur,quarûcognitionicotrouerfia cômittatur, QuodfiearSauÄoritatecöponinequeatradarbitriöarchiducis Auftriærcq-ciaturtcuiütraqjpars ctiâftaredebeat.Neuerô quis nel ob fumptusuel ob in-cómmoditatcmiudicisqu3crendigrauetur,fipartibus,interquas controuerfià eft,placuerit, duos arbitres cuiufcuncç fint ftatuseligant, qui unà cum adiun-dis ipforum in id omni ftudio incumlaantut cotrouetfia partium tollatur. Si uero in quo partes arbitrioEledorSacquiefcere nolint,id iuris ordine feruato determinandû. Quodfi in eledione arbitrorû partes côuenirc nequeant, uno uel altero ab utraqj nominate,deqs fortiantur,ucl foederis Sueuici foerjs arbi-trum nominâdi poteftate permittant.Ac quod ab hifee arbiiris, uel maiori co-tumparte,ueluocc,uel (criptis pronunciatûfu€rit,id utraeç pars abfeg ulla co-tradidioneratSfirmum^ nabeat.Poftremo pro maiori fecurfiate ac fide cord copromifsi formula fiat,côtincns,quomodo,ciuoloco,quotcporeproccden-dum,ealt;^ 8lt;iurameto,2lt;litcris 0Cfidchincindcdata,muniat.H3ecfcripto co-prehefa,cum Comités ac nobiles Eledori cxbibuifient,tlli qui 8lt; propenfionS ipforûergafeexrcfponfo cognouiffetjôô dcmotuüoccafione prxeideda talia ab ipfiscogitatacerncret,qu3cbonoacmoderato Principe dignifsima effent, lauaata ipiorüuoluntatc,accôfilq fidelis cômunicatione,pollicctur,fe,qu3c ad alendä côcordiâfaciât,ncuti^ prxtermiffurS,fcd ea amplcxuru c0filia,qux SC ft digna,ac fubditoru comodis utilia futura fint Ac exinde conuentu dtmiffo, itafein gubernatione gerit,ut modcratione fua noh fôlùm fubdnos in officio, fide,ac obedietia cotinereqfed ÔC alqs fui ordinis ad moderata côfilia in fubdi-tis ttadâdis,hortator effet,fempcr eorû fentêtiâ auerfatüs, qüi metui, q amari à fubditis mailet,Syraebidx fentétia crebro recitatatSuperbiä ÔÇ arrogantiâ nun qua quidc^boni pepcriffe,nec« aliud ex ea, quàm omnia pefsima fequi (olerc,
SS I G ACE At
-ocr page 360-no4
G A L E A C I I CA-
PELLÆ AD J L L V S TRI S S IM V M FRAN
CISCVM H. MEDIOLANENSIVH DVCBM, IN Commentarios,De rebus geftis pro eius reftiturione.
P R AE f A T I O.
’^,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;literarumfhtdiofrmam t((tfècutifunt,nonnuViitkirco ÀfcrUenJt^^.
riiiAbftinuere,4Ut^uc)dântttitrti{l(UA a^edi, (y n aliéna labore noifio^r ji qujerereparumlaudtseJJeducerenCautquoddettmporum fitarum rebin^f ! contexere^arbitribanturnon tiuseffêfqui ita uùâ inftituiffit,ut cuperetpi'tilfil ; quainpîurimujiedere autem nem'mem utüetxùtn omni tempore Terenti^^^ i lud ipfo uero uerim fùerîte Obfe^uiwm dmicof,uerita{ odium parit, fUj . miniM ea ex caufa detemti^ne domefticif^ey proximif in enarranda tätedijjilicerent,externafeüatifttnt,crprocertisfepenumeroincertaliteris tradiderunt.Qÿodcnquot;^''’, xinte ab eo^qui fcriptisfuis fidein adhiberi cupiat,/ùgiendum ipfe cenferem^nec quee aut alibi, autiaKi?’f dem euenerunt,reßrre,nec « quibus interlùiffent,tacere lequum ducerem:nihil magis curaui,qitîtigt; nbsp;nbsp;'
fcemlibris,quibufresgeßafprotuareflitutione,Pri»cepsl[lußrißime,complexusfum,nulliMhoiilt;gt;f‘^'‘^ ßmtdetraherent.Etquamuish£ceadegt;nabalijs tycopiofius creultiiK fcriptumiriexiflimemit^^'', me prlt;ecipuè mentoriie tradenda effe cenfui,quia duw armis difceptaretur, quodnam iiM in tAediolanf^i ditione potiusfit:uel tuum,quod auita primunt uirtute partum^ mox Maximiliani, cy Caroli plomate roboratum eßtuel Prancifci Gaüiarum Regis, qui Valeniinlt;e 'Vicecomitis proauit h^reditoi^* Pontificis auéloritdte.ac ipßus lAaximiliani Uteris fùltus erat, mihi tuas parteis fequuto, er Morono legato tuo domi,forisqi operam ab epifîolis prie{iAnti,multa audire,ad diuerfos principeffr'‘^^‘ re,atq; uidere contigit:quie alij fortaffeincertis rwnoribus iaüata fecus fcribent, At^ ob id ipf( f’‘‘’ cior,quod nec ijs omnibiis,qug eodem tempore diuerßs in locis mterdumgerebantur, uni licuit intfT' ey mihi,quàm te,tuosf fecutus fum,minus aduerfariorum cenfilia aliquando nota fùere.Addequô^^’quot;'quot; nia in pralqs ilrenuèßäaßngiüatim reßrre, qug nec ipß quidem duces fcire poffùnt, hominisefiigt;gt;i^ peranter abutentis eorunt ocio,qui hgc legere non aßgt;ernentur, Q«o circa mihifatis effe decreuera matiiriab initio eius belli,quod Leo X. Pont, Max. centra Gallos gefit,ufq^ad redaâtim i» Cafari^P'^^^quot; fititem Mediolanenfe imperium,res geßas Uteris mandaretquoniam ieüis undiq; poßea glifcentibus ttttv^ aliquem feceffum qugrens è patria difceßi,tum quod quietioribus temporibus (fï Dif permifijfeni^l^“^^ tffe cupiebam,tum etiam quad tam diutumas calamitates infequutas audire malui quàm uidere, Vf’'“® ubi quaß poflUminio tandem redij,ac rerum poßmodum in Inlubribus geflarum ex nonnuUis gt;nbsp;qui inU^' ßtere,clarius intellexi feriemtpro mea in te obferuantia,(y ßudio deeffe non potui,quin eaetiam erpl^^^' rem,qug adeo iußim caufam tuam efficerunt apud omneis Puropg principes,ut nonfolum tißx,llenricus Anglig Rex, Veneta zy tlorentina Re/fubUca,fed ipfe etiam Gaüiarum Rex antea ßfUmus arma tug deßnfionis caufa magna cum fuorum iaüura er fumptu propè incredibiU fumeren^’'* abnuerinttneq; prius abtecerint,quim pateßäis gmulorum tuorum ctdumnijs mitiora cenftlia baud ffernatus Carolus Cgfar te Mediolanenßbut tuis reddiderit.CLÿbus tanto optatior extiti' fli,quanto pofi abfeeffum tuum omnia magis aduerfa perpeßi,non niß
te reßituto melierem fortunam (ferabant.
GA tEAgt;
-ocr page 361-RESTITVTIONE F R a N C I s C I II. MEDIO« lanenßum Duds,Liber I.
OST adeptam à Francifco Ganfartim Rege Mcdfolanenfenl dinonem, Bella iam aliquot annos in Italia ceflauerant, nec quifquamexitalis Pn'nripibus i'uftam nouarum return can* famhabcreuidcbatur. Naminpn'mis Leo Pontifex, qui Rio imperioVrbinutn eiedo L)uceaddiderat,non habebatquod ultcrius Ullo ture tcntaret.Catolum etiâ huius nominis (^in turn Romdmp.rebus fuis in Hifpania,Gerrnaniacj nondum conftitutis, nihtl prater Neapolitanum regnum in Italia curare plxriq? exiftimabant. Veneios Galloconiunxeratfœdus arëiifsimuin,ScobBrixiamVeronam(^ pauîoantè eins auxilioreceptas,Regi decebatefleaddidifsimos.Florêtini Romani Pon tificisnutuftatumReip.moderantes,nihil agcbantprætcrilîiusarbitrium*Ge nua regqs auCpicijs nitebatur,lnLucenfibus,Scnenfibus,Sc in Federico Gon«gt; ~3ga,quiMantuadominabatur, plus erat timoris nepotetiores principes ali-quid adiierfum fefe molirentur,quatn ut mfi quidpiam auderent innouate. Vnus tantum in Italia Alphonfus Lflenfis I’cri artcfium duxademptisper Ec-clcfiæ potentiam duabus urbibus Mutina,amp; Regio Lcpidi,malè erga Pontiff cem animatus exiftimabatur, fed tarnen non deÇerabat, quiUjRcgqs opibus (quippequiGallicinominis femper ftudiofifsimus ftieratjonlata occafione eflet aliquando amifla recuperaturus:6C propterea cum Pontifice dolorem dif fimulabat.InItaliæautemfinibusiamaliquot annosTridenti agebatFranci-feus SfortiâLodouiciMediolanenfiumolimducisfiliustquihaudmédiocres àGallocôditionesfæpèoblatasafpernatus,nullaunquamtemporum,autfor tunæ iniquitate adduci potuit,ut ius 1 iium illi cederet,quin pro eius récupéra-tione uaria iamdudum confilia animo uoluens externorum,Italorumlt;^ princi pum auxilia,nonceffabatimplorare.Qiiod etfi Gallus antea timuiflet, tamert iammctueredefieratobfccdus cumHeluetqsnuperinitumrquibusadiundis reliquarum gentium arma fibi tormidanda efle non cenfebat. Atqi is erat Ita-liæftatusannoàNataliChrifliano xxi.fupra m.d.cum Carolus CæfariuRS belli caufam aduerfus Galium fe habere arbitratus, quod ipfum audlorem ar-morum per id tempus inLeodium ciuitatem adRom.Imp. pertinêtem illato-rumfuillecognouilTetjlegationibuscum Leone Pont, agere cœpit dcGallià Italia expellendistquiquidem Pontifex iamdudum ipfum Caefaremadmone bat,utaliquando rebus Italiæprofpicerct,neq; fineretGalium, quern commit nem amborum hoftem efledicebat,noua indies uirium accefsione in Italia crc fcere.AtcçidcircoPontifexadidpotifsimumincitabatur,quoniam paulo ante Gallus ab ipfo pettjlTetjUt Hadrianus Ambafius CardmaliSjquem PropOrt-tificem in Gallia ad biennium protulerat, in aliud quofj tempus confirmare-tur.Cumc^ id Leo damnofumRom.curiæ,SC exemplo quoc^ turpe efle cuic^ tantam poteftatem tot per annos credi refpondiflet, Rex aegre ferens id fibi â Leoneneg3ri,quodplures anteaPontifices concederenunquam grauatifuif fent'.per nunciumPontificium in aula ipfiuS agentem Leoni nunciari iubet, fl id obtinerenonpoITequlcifccndi occafionem fibi minime defuturamtquam quando ita eius fada expofcerent,minimè praetermiffurus efTeb Huius igituf s s 4.
-ocr page 362-!!o« Gaîeacii CapcHæ
rei admonitus Pontifex iniquifsimo animo elTe,Regi fuccenfçre, benecç coiv fukümrebus fuis duccfe,fiGallus ipfiusamicitiam dctredaret,aliotuï3fl:lt;iw cam 3ft’cdarent,nÔ negligcre.Äugebat præterea Pontifîcis odium Franofcu’ Maria QuercensVrbinidux,quem fupcrioribus annis à Gallo ad inuadcndu Rom.ecdefiæ imperium immiflum putabat,nihillt;^ proptcrea magis cordiM bebatjüuàm ut de Gallis uindidâ fumeret,animumtç expleret fuum. Fœûuî autcm Pontifex Cæfar pcrcutiant,tis conditionibus,ut communibus armis amp;nbsp;fumptibus,Gallos Italia expell3nt:Placentia,Parmalt;^ Rom. ecclefiarpa’'£' anuFrancifcum autcm Sfortiam in reliquam Mediolani ditionem Duccmco-ftituant.Adquodcitiuspcragenduminuitauit fœdusà Gallo cumHcluenjs paulo ante initum, quod fperabSt dirimi polfe ipfius Pontifîcis cum ea nattO' neauchoritatc 2C gratia,acantequam oftictjs Gallortim muneribus ardf^’ uincirentur.Non cefTabat Pontifîcis ac Cacfaris animos ira coniundos ad lU' fcipiedam expeditioncm adhortari Hieronymus Moronustqui cùm aliquaH' do Lodouico xi i.Galliarum Régi ftrenuam operam pracbuilTetjFrâcifcodiiJ fuccefîbri fe minus gratüm agnofcens, ncgleda patriae amp;nbsp;fortunarum Triden turn fe co tuleratu'bicp Gallo fnfenius,cùm Sfortia per id tempus in Bd gica inferiore apud Caefarem ageret,quotidieMediolancfium animos, lertim Gibellinæ fadlionis homines folicitabat ad dcfediionem,præcipu5^ apud Italos Principes Sfortise reftitutionem literis commendabat:aclt;^ ut Gal-lorum expulfionem haud difficilem foredemonftraret,Pontifici figuifcatalf nuperrimecum plurimis Mediolani 5^. uicinarum urbium primatibus, qui gt* tia apudreliquos ualerent,tradatum fuifleutRegirebellarent,elt;^ Gallorum manibus imperium excitato in omnibus eodem de ciuitatibus tumultu, er!p® rent,nelt;^ eis tempus concédèrent deligendorum peditum,cum cis Alpeis »S' tionem tantum equitum mille c3taphradlorum,totidemcp leuis armaturacp^ pacis tempora haberccofueuifTennquorumaUxilio populis rebellantibusm* nimèrefiuipofïèfperabat.Atqjitaipfeftatutodieadmaturandum incapW'” Tridentoabfccdit.Quodtämclandeftine tarnen fieri non potuic, quinexten' plopræfenferit Federicüs Gonzaga Bozulioppidi in agro Mantusnopnfl' ceps,qui à Gallis ftipendianupermercricoepcrat. Qiio circa ad euminterci' piendum,quem no ab re difeefsifle fufpicabatur difpofitis militibus, ipfe nof' nullos rumores,qui de Mediolancnfium rebellione ad fe delati fuerant,indjc* turns Mediolanum aduolat adThomamJFufium,quern ab oppidulOjCuiii* Aquitania dominabatur, Lefeunum uulgo appellabant, is enim pro OdcA® fratre uiceis regias in Italia gercba t.Digna animaduerfione uifa res eft ob por* culimagnitudinem,6dcum plaeric^ cxiftimarentParmam primûmdebcret^” tari,quódad RegiumLepidi multi exules Mediolancnfes aducrfus Gallus non bene animati conueninenr,ft3Cim Lefcunus cum nulli adhuc peditesde e di effent,unâ cum equitibus,Sd cum aliquot principibus Gallorû,
'' nenfium,quiGallicæpartifauebantjParmamcontendit. Etcumintellexind Moronum uitatisinfidqs R^ium perueniffè,nullam moram interponendaf” ratuSjCoftatim pergit,Pontinciumr^ urbispræfedum ad colloquium uocat-Introdudus eft in ueftibulum extra portam ciuitatis Lefcunus,ubiexcompO' fito trahens colloquium mul ta conqueritur,quód contra fœdus interPontift' ccm ôdRegem Bononiæinitum, 6dinillam ufcj diem feruatum exulcs ftes régi] non fblum in Pontifias ditionehofpitarentur,fcd auxilium etiâhaua fruftra quaererent. Interea Alexâder Triuultius cum equitum turma, quiftft^ legione Guidonis Rangonq Pontificq dudioris efiè fimulabât, per aliam portam,quae ad Mutinamfpedlat,urbcmingreditentat.Sed non latuerût Regien fes doli.Quare correptis armis Triuultium,ôd milites qui cum eo erant, repel-
-ocr page 363-Cornmentanorum,LïbA.
luntnpfamctiampilubplumbeafdopo cmifiàjquo armorum genere plaeric^ pcdites hoe tempore utuntur,adeô acriter uuln erant, ut poftero die obicrii. Qriod prsefedus fenties cum regislegatum adhuc in ueftibulo moram traben tem ualde increpui(ret,nô dehlerunt qui comprehendendum cenferent quo-niara requumuidebatur nuUam ei fidem fetuari,quifidem prius fregiuet. Sed cum minus p^acuiffetpraefedo confilium,ea conuentione Galium dimifit, ut nuncium mittetet ad Vontificem,qui feifeitaretur eius erga Regem uolunta-tern,Sc utrùmpacem an bellu cum eo mallet: ipfelt;^ Ptaefedus omnels Regio ac finibusMediolanefium exules iubetet excedereüntereat^ noui nihil fieret» A'lato perfalfos rumores nuncio Lefeunû Regq captum retineri, Manaldus EpifcopusTerbellenfiSyquiMediolani proillo agebat,ita fuit conrternatus, ut côuocatis Senatoribus ac primoribus ciuitatis confultaueriqnum Gallis in urbe tuto effeliceret.Et quamuis bono eum animo effe omnes iubercnt,tamS nifipaulo poft magis certd nuncio allatum fuilfet Lefeunum liberûParmant redriftcjGalli omnes illico étant excelTuri. Auxit per cos dies illorum timorem caius admirabilis. Eratfupra fornicemportx arcisMediolanenfisturrisnon (olumadpropugnandum munitifsima,fed afpedu etiam pulchetrima,quip-pein cuius fronte praeter alia ornamenta,locatx efient tutçlarium diuorum marmoreæ imagines perquam eleganter fculptæ cum infignibus Sfortiano-rumDucum,quitantammolem fundauerant. Forte autem cum intra turtim feruatentur plurima pulueris in ufum tormentoru uafa,fulmen de cœlo ipiam tc tigi t,6lt; murum feindens ptotinus fulphuream materiam accendit,cuius impetus nonfolumturrimeuertitàfundamcntis,fedtnœnia etiam 8lt; arcis cubi-cula,acreliqua3edificn membra proximahumi proftrauit,laxalt;^ circumuoli-lantiaduosarcis prtEfedos,quidcmorepauloantèad falutandam Virgincm matrem in facelloiuxta portam conuenerant, in area deambulanteis occide-runttalios quoeçè militibus,qui ibidem auramuefpertinam captabant (erat enim æftas ) intetfecerunv.aliorum capita,thoraces,brachia, Slt; crura fregerût, adeô,utèduccntis propugnatorlbus uixduodecim è tam magna clade euafe-rint.Nequetantx ruinac tragor ciuitati fuit ignotus : quin Slt; ip fa ualido terrx motu concuffa,magnum plaerifqueiniecit timorem,ue tota eo impetu corrue-rct : quo fedato, cum fulminis ardor uehemens arcem uerfus uifus fuiffet, in-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num eri eo concurrentes omnem aream, qux anteipfam arcem erat la tifsima,
faxis opettam offenderunt,admirabanturcp aliquot lapides, qualcis decern bourn iy^a uix loco mouerc potuiffent, quingentos Si amplius palTus ia-dostuifie: fundamenta turris euulfa fupra portam ftarc,Jpfiusfaftigia inimo confpici,ncquc id fine Dei nutu eucnifi'c exiftimabant. Cæterùm Galli du-bitantes neper nodemarxfineprxfidio remaneret,fenatorcs,qu3cftores,8i alios magiftratus Gallic! generis, qui pauci SC Imbclles in urbe étant, arcem ingredi iufferunt,donee poftero die cataphrados équités centum cum toti-dem uelitibus Nouaria euocatos introduxerc. Neque huiufmodi cafusad fufeipiendum magis audaderaduerfusGallosbellumLeoncmPontificc pa-rum incitauif.quippe quiuelhac caufa paulo poft Heluetios agnouerit fe-gniores tadosad ferendumRegiauxilium: contra quern non folum Ponti-fex,fedipfi etiam Dq arma ferre uiderentur. Interea nunciatum eft Manfred« PalauicinumcomiteloannecognomentoStulto regionum illarumlatroncfa mofifsimo,cum Germanorum copqs Comum per barium lacum proficilci, quodGallis no parum timoris incufsit,exiftimâtibus id minime fieri debuifte, nifi prius Comenfium animi folicitatifuiftent ad dcfcdionê.Sed cum prçfidiS in tempore parari no poftet,reliquum cratinuniusGratianiGarri gubernato-ris induftria relinqui tutelam ciuitatis, qui fuorum opinionem minime fefellit.
s s 5 Nam
-ocr page 364-no8 Galeacii Cape!lx
Nam cum extra duitatem diuiloan.Baptiftæfeftum celcbrarct,üthoftlùwf*^ pias intellexitaduentare,intra urbemquamprimumfecontulitjexcLbiaScjc’^ his quos Gallic« nominis ftudiofos an tea cognoueraf, circum mania diipO; nit.Nec diftulit Palauicinus ciuitati appropinquate,fretus BenedidiRu™* Comenfis uerbis’qui cum Antonio Rulca conueniffe diceba tur, ut ad conui' turn tern pus tantum murorfî urbis fpacium, quibus ipfe proximus habitabat, per nodem intus elFringeref,quantum uir armatus poffet introire. Atej itsp^* dolum occupareurbemfperaoat ante,quam Galli, qui pauciadmodumpræl* dio urbis inerant,quicquam tale fufpicarêtur.Sed longe aliter res euenitNart cum necRufca,nec alius quifquam fignum iuxta conuenta protulifiètjôdr^' lauicinus falfa fpe dudus,peditibus extra mania difpofitis de uia feflus cubi-tumdifcefsiflet,nunciacum eftComenfeis una cum Gallisurbemexire,amp;r‘’; lauicini copias adoriri,quod tanta animialacritate feccre,utquamuis ducenti uix eflènt,tamêquadringentos Germanos pcdites,filt;!totidem Italos, poftqua paululum pugnaflentjterga dare cocgerint.Palauicinus ipfefuos perculfosui dens, quid confiltj caperet nefeire, an naueis repeteret, an capefccret tcrrdW , iter. Tandem ita fuadente peditum Germanorum ducc,qui à Garro pecunia corruptus male pugnauerat,per monteis arduo itinere ab(cedit,plæricp tafflcn naueis peticre,a quammaxime poterant remis fugam maturabant. Garrus, ubi hofteisformidinis plenos confpexit,a locorum peritis admonitusadocen pandas quafdam montis fauceis nauibus contendit,quo Palauicinum pemt' nire oportebauatqj ita incautum cum Stulto,amp;f plærifcp alqs fugæ foetjs exd^ pitjfada Germanis omnibus abeundi poteftate.Palauicinus autem Mediob' numaddudus, tormentorum uinon lolumomniaafe incapta faflus etiam retexitquæcunt^ à Morono intellexeratpro hacejmeditione creta.Captusc^ proptereacftMediolaniBartholomæus Ferrarius ciuispun* cis muneribusgeftis,acuitçfplendoreinfignis.Oui,tametfi Morono eiusop^ ram aduerfus Gallos requirenti non fuiflet afienfus, tarnen quia proditionei” nonindicaueratpoftPalauiciniatrocifsima cædem S^ipfeindignifsimaninf' te uitam finiuib Stultus Comi fecuri percuflus eft,reliqui autem tarn coniura« quam coniurationisconfetj diuerfaloca petentes fuga falutemfibiquxuUC' runt. Interea Lefcunus,pofiquamexulesRegioabtifleintellcxit,MedioIani^ reuertitur,SC perBaptiftam Romanum trapezitam Gallicçfadioni addidufl parata pecunia menftrûum ftipendiumpro adducendis peditum odomn*^ bus ad Heluetiosmittit exercitum aduerfus Pontificem paraturusiqulpy tentatum à Gallis Regium iuftum belli gerendi praetextum naduscratipen*' tesetiamdcligitexInmbribus,0CParmam,quoiam Federicus Bozuluscui» quingentis,amp;rninepeditibus aduenerat,proficifciiubet:ftatim^ipfeetiain^ tato itinere eoredqt. lam régis aula rumoribus ôi. nunetjs motuQ Italicotum» quiquotidiedeferebantur,repleta erat.Ipfec^Lefcunusmultorum non poterat effugere,qui ipfum Pontifici dedifle aflerebant iufiifsima^ ƒ gerendi caufam, quod paulo ante Chriftophoru Palauicinum, Pontificipf^' pinquitateconiundum,uirumintcgerrimum,ut fortunis fpoliaret, in career^ totmenfeisdetincret,quodqj ciuitatêPontificiæ ditionis per dolum occupât* rentafiet: adeo ut Odethus quern ab oppido eiufdem nominis Galli Lautr^' chum appellabantjTnfubrum prepofitus per id tempus apudRegem agcns« fratrem timens concitatam inuidiam ad errorem ipfius, fi quid proptetead«*' qui(îct,corrigêdumquamprimumin Idliamuenerit.Dumhæcin Galliaag^' rcntur:iam Profper Columna, qui pro Carolo Cæfare in excrcitu imperaba^ Bononiam aduenerat:Federicuslt;^ Mantuae princeps Pontificis copiarupi^' fedus equites,pedite$lt;j undic^ colIigebat.Et quia fuperioribus annis diuiu
-ocr page 365-» Commentariorum,Lib.l. ii©9
)
f
I
!
»
I
i
1
I i
I V
K-
I
' i
thadis aureum torquem acceperat,qao munere Galloru reges in beneuolen,-tiïc ÓChonoris indicium confueucrunt proccres,principescp amicos decorate^ ipfum eundemLautrecho,qui paulo antèMediolanum redierat,per tubicinc ptincipum ( ut moris eft ) internuncium ïemittit,fecç hoftem Regi fore profite iur,quumcg Profpet Bononia cum his militibus,qui ibi côuenerantimouifict: ôiipfeeodé tempbread fluuium Lentiam cum furs copqs applicuit, quo port paucosdicsuenit etiâFerdinandus Daualus Aterni,quodnuncPilcaria dici-tuv.Marchio cum cataphratfiis equitibusNeapolitanis,2lt; Hieronymus Adur nus cum tribus millibus Hifpanoru peditum,qui è clafle rebus frultra Genutn hum tentatis nuper defcenderât,inibilt;ÿ decretum eft Hifpanis Si kalis pediti-bus,qui numerüoûo millium no exced€bant,adderc aliquot Germanoröco-horteis. Atcp ita per Mantuanu,V eronepfemtç agrum prçfeôi in Germaniam tnifsi Germanota quatuor,Si Rhætorû ( quos Chryfones uocant) duo millia cÔ(cripfere,iuffuscç propterea fuit Daualus cum trecentis cquitibus, 5)C ualida peditü manu in finibus agriMantuani confiftcrc,quoad Germani peditcs per ialtusTridentinos defcenderet,utfiVenetiilloröaduentö impedircconaren-tur,ipfe adferendûauxilium praefto effet, Auiftis copqs Profper Columna,cul Slt; rei militaris fcientia,0i actate return fumma deferebatut, Parmam cum cxcr* citu côtendit.QiiodMcdiolani audiens Lautrechus deli^n in totius ditionis ciuitatibus rei pecuniariae prçferftosiqui,propterea quod e Gallia ftipendia mi litum ad fuftinendubellum tenuiter iubminiftrabantur,priuatim quàm maxi« mam pecuniaefummacolligetent,quodquidê tanta acetbitatcexequebantur, ut cum hacde caufa,tum fupplicqs ac caedibus illorum, quos coiurationis con feios fuiffe agnofeeretjin non mediocre incidcrit popülorû odium, Ôi multorS animos àRege alienauerit.Pofthæc mifsis adHelu«;tios,qui oifto millia pedl-tum ex ea nationc adhuc adducetêt,ip(e cum primis,qui iam in agrum Medio-lanenfem defccnderât,Cremonam ire pergif. uerùm antequâduccdcret,^uo cara populi côcioncinhancfententiâiam cquo infidês orationêhabuit. Com pertumhabeo uiriMediolnncnfeshoftem,qui aduerfus pqtêtifsimi Regis arma inInfubres progredi audeat,auxilio potius nónullorö è uobis, quàm proprijs uinbus cöfidete.Qtii enim fieri potcft,utLeo P ont. qui fupetioribus an« nisFrancitcoVrbini ducebellùinipmm moucntcRomae uix tutus erat,nunc tegiam potentiâ tam paruifaciat,ut Gallos,8lt; praefertim adiuneftis fœdere nuper HeluetîjSjlaceffat ultro aut ut Carolus Romanorum Rex rebellantibus inHifpania paVsim ciuitatibus,ac plutibus Germanorum bellis occupatus no
7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uuminltaliabellummouereaudeat,nifiMcdiolanenfes perfugac non modo
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defeipfis,fcdetiamdcuobismultapollicercntur‘i Huiufmodiig'turfpcfreti
iam machinas, ôi tormenta adducût oppugnatoria, iam peditutn, equitatufej aciesinftruunt,fcilicetexiftimantesinccEpto forisbcllo omnia intus turnuku concitatumiri.Qtlodamp;C ipfeprofedfô timerem,nifi iam nonnulli perfidiae de-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilfenipoenas•• plærique autem,qui eodem étant animo ,fupplicn metu abqt-
fent,itaut exiftimem quumhinc adbellum profeeftus fuero,ctiam unullapræ-fidioreftarentGallorum arma,tarnen qui leditionem faceretMcdiolani tore neminem.Nunc uctô cum milites ÔC duces ad id delcdfi ftnt’.adfitc^ Manaldua Terbellenfis epifcopus,fenatufq5,ac cæteri magiftratus,qui return adminiftra-tioni,iufticiæ4 praefint,reliquum eft ut nonmodo fidem erga inuidifsimum Regem inconeuffam ptxftetis,fed 5lt;uotis uidotiam aduetlushofteis expeta tis. Nam fi ( quod Dtj nolint) nos cedere contingerct, quantum inter dmlsimi regis £lt; hoftium dominatum intetrit,cxpetiremini. Hic cnimlegitimo lurc in-fdbrum dux ciuitatcmhancflorentifsimam effe optat.flli plt;^dx
bello imperiû quxtêtes nil aliud quàm ueftras opes exhaurirc cupi«l«V^oall
-ocr page 366-Ulo Galeacii Capellæ
6^fpfe,quiiHceisRegiashic geto,in priuatorum areas manuminïeci, tarnen deRegia fide dubium efledebet.Namfiuidor lt;nbsp;ut ipcro ; rediero:ö ' pfis ducatus uedigalibus xs mutuum ad tempus confiitutum numcrab^' Sin fecus celTeripmilii grauior efle debebit una cum Regis opibus,prop‘!l ' noris,atep ctiamuitÇjquàmuobismodicçpecuniçamiisio. Nccloquutusp'“ ra nulloexpedato rcfponfoCremonamabtjtnndeqjfadofupra Padumpo^' tcadoppiaumSandum Secundum cumHcluetqsproficifcitur.Interearf®' fpercLimexercituParmamcircumuallaueratjbiduumœ tormentorumitnP^' tu quaflàuerat meenia adeó,ut magna illorßpars humi llrata eflet.
intus erant,metuperculfitertiam fermé urbis partem deferunt,quæ Parma igt; uio interfluentedifcluditunripamc^ fluminis, qua ciuitatis rdiquum tenpma; tur,uallo,u3fis uinarijs,cratibuscßterraoppletismuniunt.Italt;^introgreisi’’'’ lices quodderelidum erat,dcpopuIantunSimul animus erattotamciuita^^'” corona aggrcdi,quippequinon maioreconatuoccuparcquodfupercrat#^' tarent. Sed Ferdinandus Daualus totius peditatus præfedus,fiuequôég‘‘’' riæ Pro iperi,cuius dudu res gerebatur,inuideret: fiue quôd Lautrechum cuo* Hcluetqs propinquum mctueret,pr£fertim fi miles in diripienda uibeoccup^ rctur,adfeuerabatqs copijs urbem ualido præfidio mûris, aggcnbiiflt;$ nitam non pofle expugnari:Slt; propterea nolle peditum periculum in ea rf,«^ qua uidoriam non fperaret,tam propinquo hoftcfacere. Quod eifiManf^ nus in primis ægre ferreuqui ut prima militiae rudimenta fumma cum tegerebat,italaudis quàm maximeerat cupidus, animo^ angebatur bona'® uidoriac partcm,quæ in deleto Parmæ prçfîdio confîfteba t,fibi tanquatn nibus eripntamen per HieronymumMoronöFrancifei SfortiacdefignatiM^' diolanenfium ducis legatum iJauali côfilium improbari malcbat, acrehqi’*’’ cxercitus Duces ad urbis oppugnationem adhortari. Sed cum nihil pronct' ret,quôdDaualus ciuitatemexpugnarinô poffèadfeucrarct,ad fluuiumbtgt;* tiam retroceflum cft,ubi tandiumoram traxerût,quoadàPontificelitcr^^ cqlt;^ redirent,qui in bello quid fieri uellet,retulerunt.PIurlmi autem iam bant,nc diflôluto exercitu Mutinaî,Regio, Bononiæt^ præfidia imponi iu^' tct:8^intereainducias,acetiampacem aRcgeoblatamnonalpernaretuKn^ inuitum hoc bellum fufeepifie plærique affîrmabant.Sed adeo Pontificissn*' mus e:^ellendi Italia Galli delîderio flagraba^ut nihil practcrca profpic^^ lamc^ nnnius epifeopus Verulanus,quem in initio belli miferat ad HeludioSi ut peditu decê millia inde adduceret,ad ipfum feripferatnihil iam obftareqi''’ minus id côcederetur,praeter quäm quôd côtra Gallû,cam quo paulo anté^ dus percuflèrat,figna ferre ipfisparum côueniens uidebat.Caeterùm aduow’ Placentia Ô^Parmam,quarû uroium ius adecclefiampcrtinebar,ac etiama“' uerfus Ferrarienfium Ducem efie ituros:ô(^ demum pecunia ( fi opus ita fordl facile eflèaliquos é ducibus corr^ere,qui milites, quô res poßularet,tcchnis fuafionibuscj impellerent.Quac (entetia cum Pontifi'ci placûifiet,Tulio Cardi' nali Medici patrueli ruo,quiFlorentiæ adminiftrabat Remp» mandat,utade' xercitum cum fumma poteftatccôfeftimproficifcat,fimullt;^ Matthæo Card. Seduncnfi,cuius opera in conciliandis Fîeluetiorum animis Verulanus uteba tur,parem Iulio poteftatc tribuit, ambofi^ hortatur ut quâm maxime poisint, HeluetiorSiterin infubres accélèrent. Qiiae cum Profperintcllexiflet,Paduni apudCafalemaius oppidum pontefado traqeit cum exercitu,qao Cardtna' lis Medices citato itinere fummo cum omnium gaudio apph'cuit. SolutaPaf-mæ obfidione Lautrechus dimiflb tantummodo in urbe cum odingentis Itaiis peditibus Federico Bozulo,cum reliquis copijs Cremonam ad poneem Iam antea confedum properat:ibià Ducum,qui Regio ftipendio milirabanf)
fen ten tqs
-ocr page 367-Commentariorutn,Lib.L un
fcntcntip cxploratis pîævic^ fentiebant rem praclto effe finicndâ,pr3cfertim an-téqviara Helaetq,quos per R.bxtos,SL Bergomatum agrum audiebant Pontifias impcrio iter faccre,cum hoftili exercitu cöiun gerentur : ÓC antequâ tnaior Hekietiorum numerus àGaUico exercitu difcederet, qui frequentes quotidic domûredibantjUcl quód Lautrecbiimperiö non pl3ccrct,uel quôdiulq Card» opera propofitis prxmiis ad difcedendüfolicitarentur,uel quód etiâ pecunisc, quxèlola ditioncMcdioIanenfi difficulter cxigebantur,ad tantum bellum fu ftinendum,fegntus interdum fubminiftrabantur.Sed cum ad Robechum oppidum iuxta Oli] fluminis ripam Profpero ç regione cafirametante pugnandi data cfict occafio, Duxeç Vrbinas, qui poft imperq amifsioncm ad V enetos le côtulerat,inter cætcros aftirmarct loaliciter cuenturum fipugna eo tempore cum bofte committeretunaliquottRHcluctiorû Duces ab tplo Lautrccho ma nus conCerend«- copiam fini dari emagitarent, douce inualidæ eftent hoftium uires,5lt; qux patilo póft præfidio iam aduentantc augcrcntur : nunquâ tarnen ad Aucipotuit,utHeluetqs cum bofte pugnandi faccretpoteftatem,quo confi lio,incertum eft.Sunt qui dicunt fperafic per oratorcs Hcluctiorum,quiproft-eifeebanturad CardinalemMediccm,remcovTiponi,nonnulliipfum affirmât, ut cætetis in rebus,ita cîiatn in bcllo multorum fententias perquircre, quodeç all’s minus placuiffeqtanquam folus ipfe fapercqmultoties eligerc côfueuiffc. Sedutntfelcres habuerit,Profpernullo accepto dâno, quanto cclerius potuit, cxercituminderctraxit.Non enim^norabatfe malo confilio exercitûlocaffc, fedipfummoucrat Lcgati Veneti ÏJucibus Reip- inbello afsiftcntisauAori-tas,2lt; fidestqui licet in Gallorum auxiliû ucniffet,tamc minus boftiliter agens poUicitus fueratPontificios SôC3efarianos,donccRobechi effent, ab qs, qui ai ci Pontiuici exaltera fluminis parte prxcffcnr,offendife minimè pafiurum» Tuncautem afleuerabat fibi,ut pollicitaobferuareqnon efle integrum, quia Lautrecho ita petcntiprxter ipuus opinionem conccderccoaiftus fuiffequt Gallicum præfidium in oppidum areem Venetorû introducer et. I tacpPro-fpermiffo equitum præfidio adHeluctios cum Cardinale Seduncnfi,2lt; Veru lano aduentanteis neminc impediente paulo póft copias cum eis iunxit:amp; nô ultra tempus tetendum ratus,utpote qui iam treis menf eis byeme iaminftantc nihil egiffetlaude dignum Abduam uctfus contcndit.Lautrecbus fibi,excrci*
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttiicp fuo diffvdcre incipicns,cùm oratores Hcluctq non modo paeem à Cardi-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nah Medice nonimpetraffenqfedncauditi quidem fuiffenqfenfim ccdere,ac
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dolcre,animocp angi,quôd mclioribus conlilns non aufcultaffett prartnifsist^
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui ripam Abduæ uallo communircnt,quicg Mediolani inftauvarent aggeres
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in iolalocorum munitorum defenfione iam confidebat. Per nuncios inlupcï
B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heluetiorum Gallo fauentium eos,qui in Pontificis exercitu erant, interdum
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precibus obteftari,minisôt deterrerc,nc aduerfusGalliarum Regem,quo cum
B paulo antè feedus pereufferant, arma ferrent: necç id parum proficiebat, cum H ' iam multi palàm dicerent fefeMediolanum contra Galium non effeuenturos: H ôéproptcreacos quièTigurinopagouenerantjRegium Lepidi tranfmittere ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportuit. Ad quam urbem Ferrarienfis Dux, quanquam nibil profuturus, ut
H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pontificios ab incoepto retardarct,inferta figna tuleratircliqui ducum fuorum
H au(ftoritatemoti,licetfcgniter,tamen quo Gardinalis Mediccs, ôC Profper iu-n bebant, proficifeebantur. Iam Lautreebus cis Abduam cum toto exercitu fe H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reeepetaqomncifqj naucis uel fubTritq,Cafsianilt;ç arcibus, uelad citeriorem
Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ripam deduci iufferat: equitum etiam turmas, coborteis^ peditum fecus flu-
11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis ripam multis aggeribus uallatam ad arcendos bofteis difpofuerai.
Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At Profper, qui in ulteriore confederat, à locorum peritis , ôé praefertim à
Il Morono fcifcitabatur, quo in loco facilius effet amnis traqeiendi uadum. ïl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Tandem
-ocr page 368-Illi Galcacii Capellæ
Tandem Francffco Morono Mcdiolancnfiexule,acnônuUis alijs exltah's^**' ctbus ncgodum dedi t traiedus tentandüqui è Brembo flumine,quod gomatum3grumfluic,fiimptisduabusfcaphis,ali3c51ongioren3iniuxtarip* repcrtajquam pifcatores inter uirgult3,ôf frondeis abfcondiderant,magnoi^ petu,maioribufcg animis cum ducentis circiter militibusamnem apud y ap^*, uicum traijäöt.Atqj ibi VgonePepulo Bononienfi cum equitum, pedituw’*^ manurepugnanteinciteriore npaconfiftunt;occupatamlt;^ peruimdoim’'” præfidio firmant,donee all] remifsisnauibus traijeerent: amp;intereahofteisoP' pugnandæ domui intentes armis fummouentn'tacp maiore in numero tradii' di paulo port Gallos omneis, qui Vaprij ftationcm agebant,in fugamuef^' runt.Lautrechus,ubi copiam hoftibus tratjeiendi fluminis fadam eflè intd*^' xitjColledisinunumlegionibusextcmpIóMediolanufecótulit. Cume^P^'^' fpiccretHelueticum peditatum quotidie imminui, urbis folùm mœniajquO' niam fuburbiorum circuitus uidebatur amplior, tutaridecreuit, Sed poftmO' dum mutato confilio, ne hoftibus f quia hyemsiamaduenerat)hybcrnacul* fub redis relinquerer,iuxta urbisaggeres excrcitum educiueoftjfquodantf^ fegnius eratfadum ; conquifitis undit^ agricolis, qui in urbem militum wd*’ confugerant,præcipitquamprimum refici.Tummagnusciueisinuafittiwo'’» quôd maior quàm unquâ antea pecuniae fumma imperaretur : adeô utplïf*? ex fis,qui praefedorum rei nummariaeiufliuuocabantur,aufugercnt:aut,fii’ii-nus id dabatur,delitcfcerct:fclt;$ potius profcribi,acbona fua publicari paterf*’ tur,quàmuelmodicis pecunfis Gallum iuuareupfi etiamaeditui,5lt;faccrdotd cælatû argentû QC aurû,quod in facris habebât,occultauerunt, ueriti neLaun^ chi iuflTu auferretur,quod aliquot in locis iam tenta td fuerat,prçcipucq; in Ambroifi acde,ubi altare eftiaminis argenteis,auro(ÿ obtedum,quôd,uiola*'') celerior opinione hoftium aduentus non permifit: qui ubi Abduam conftdo ponte tranfiuerunt, minime exiftimantes Gallum in tam magno ciuitatist'^' cuitu,eodemcp immunito cum peditatu adeô modico moram fadurfï,nona“ ipfam urbem,fed Meli2nanum,iter ea potifsimfî ra tione direxerût,ut,fi ( ipfi fore putabant? Gallus Papiam diuertilïet,profi'cifccntê aggrederentuG^ manum conferere cogerent.Sed cum per cxploratores renunciareturLautr^' chumeum fuisfîC Venetorum copfisMcdiolanipermanere, ö^nodeisdi«^ fummo ftudio aggeres refici,Proiper cumexercituadcœnobiumClarçu Ôraeter paniium quatuor millia ab urbe haud diftat,ire decreuit :
: caftra moturus,ut propius urbem exercitum collocaret. Minimeaut^ Mantuano amp;nbsp;Daualo in pofterum diem aduentum ad urbem tam propinqn* diffèrre utile uidebaf,cum trepidus fenexMediolano ueniens à militibusl^** armaturaecaptus,fequamprimumadHieronymumMoronumdeducipo”'’' latiquem utconfpexit,flens pr3cgaudio,obteftatur,ne moram interponata» urbem accedere, metu perculfum effe Gallum, nec quid confilfi caperet, fcirc*. tandiu urbis receptionem ipfos demoraturos, quamdiu profedionem.dittt' rant.lam nonfolum homincs,feddeosetiam ipfos Gallo infenfos elfe, rum facris,6C præcipuè diui Ambroifi' tutelaris manus inferre conati funt.AU' dira fenis ora tione, qui uera dicere uidebatur,lulius Card, Medices cum MaH' tuano, Daualo, ac Morono paulifper collocutusnouüm decreuit confilinn* fequi: ôd quoniam Profper mediam aciem tenebat, ipfi, qui in prima eran^ ad urbem milites iubentcontendere îintertj primos cratDaualus,qui,otao locum Vigentinum nuncupatum applicuit,ubihoftescffoflà terra aggcrein extollebant,milites ad confeendendum hortatur. AtVeneti,qui ibi pt»»' dio pofiti erant, nihil tale opinantes uix primos ex hoftibus irrumpentibuJ repellentes confeftim in fugam conuerfi funtita.ut hoftibusuàlUafeenfu'” faeikn'
-ocr page 369-Commentariorum,Lib.L m»
facilem teUquetint.Haud multum inde abcrat Theodorus T riuhUiUs Veneti exercitusptaEfedus,qui,ubi fuorumtrcpidationem,hoftiumtpaduetum fenCit,quanquam per id tempus nó fatis ualerct, tarnen ne muneri luo deeikCj inctmis aduallum accurrit,ibilt;$ fuis iam profligatis in hoftium incidit manus. SedpaucospoftdiesàDaualouigintiaureorSmiUibusiusabeundi redcmit* InîugamefwfisVcnctiSjÔd intra urbem properantibus LautrcchOjftatim nvin ciatum cftVenctosloco pulfos uiam hoftibus aperuiffe. Quarc admortito tra tre quiaUamurbis parte ptæfidio tenebat,redla ad arcem cötcndtt,ót aliquan-tifperintpCms atcis area cômoratus,plurimis exmagiftratibus,quimiliti3e minus apti uidebïtutjin arcc dimifsis, ip(e cum rcliquo cxcrcitu Comum 8C praefidio cataphradorum quinquaginta,fexcêtorumqj pedilum in urbe di-miïTojperLicini forum (nunc plebs incini dicitur)Leucum petuenit,ibtœ Ab-duam pontelapideo, quem in huiufmodi ufus prifci Mcdiolanenlium Ducc» cófttuxerant,traqcit.Iulius Cardinalis Mediolanum cum reliquis ducibus ea noâe ingreffus uixaliudbiduum curarepotui^quàm milites cobercere, ut a diïipicndis priuatotû domibus temperarent^qua in re plurimum proruit Hie-ton^mi Moroni audoritas, quam non modo iam pridem inter ciuèis ob ext-miamdoörinam,2lt; return uutmtfedapudcxtcrnos ctiam Principes 8lt; in exce citu naâus ctar.necg immérité,baud facile enim di Au effet quantum eius ad- ■ hortationcs,côrilia,ingenium,animi(^ alacritasbis,quorum parteis fequutua cftjfepeattulerintincrementum.Quibus rebus adduAusFrancifcusStortia il lum uoluitimperq adminiftrationem fufcipere.Reda Aa in poteft atêMediola
• nenfi ciuitate nihil Cardinali Medici ôi cæteris ducibus fuit antiquius, quàm omniftudio cnitiutHeluetq conciliarcntur,2lt;iccitco Ennius Epiicopus V e-rulanus cum mandatis ÔC no parua pecuniatum (umma ad illos P ontificts nomine mittitur,quô ctiâMedioIanenfium oratorcs paulo poft pro pace tra Aan daptofeAifunt.ScdcumMcdioIancnfesinutriufcç ditionis finibus fubftitiC-fentjpropterea quod fine fide publica, eotumrç diplomate ulterius accedcre nollent,Vcrulanus,poftquamBilitionam petucnit,ab Hcluetqs ftatim in car-ccrem conlcAus eft. Atquc cxhocfatis perfpeAum eft, quæ in fuperiorc bello pro LeonePoniificc cgcrunt,eamagis priuata quorundam gratia, quàm publico ac communi contcnfu fa Aa fuiffe.Ç^od etfiMorono,K c^tcris,qui Gal lorum expulftoncmoptabant,moleftumuiit,tamcn codem pene tcmporcfot tuna,qu3cnee in profperis nee in aduerfts codem diutius petftatgradu, mole-ftiora etiam addidit.NamLautrechus,cuius exercitum breui dillolutum iri c-Kiftimabant,quiaquo fereciperct,nonbabcret’.traieAo Abdua cönfcftim Cre monâ,quam iam àfe defeciffe audicrat,greffum direxit,fp crans atcis praefidia facilemftbifore ciuitatis receptionêrSC propterca Lcfcunü fratrem co praemi-ferat,cui tametft cum trecentis ferme armatis ingreffum per uim in urbem ten-tanti,ciucs armis obftitiffent,dum Nicolai V aroli,8lt; alioró cxulum paulo ante urbemingtefforSfuaRonibus Gallum,qui neminemfum cxpellcnte ultrout-bem reliqucrat,amplius baud recipiendum effe ccnfcntrnibilominus cettiores poftmodumredditiLautrccbumcum incolumi cxcrcitu iam propius urbem admouiffé,quemMediolaniadintcrnitionem fuiffccæiumantearelatum tue rat,faniorc confilio fefe Gallo dedidcrunt,nccg quiequam fuit imp eratum gra uius,quàm ut donce àRcgc pecunia mittcrctur,exercitü alctêtAntcreaLauwe chus,utfirmioreprxftdio ciuitatem tucrctur,ftuisboftilis ingruiffet,adPede-ïieumbozulum,qui Parmç cum ualida peditum manu pr3ecrat,fcripfit ut Cre monam quamprimum fc confcrrctrquod quidem poftea rnalè ccfsit.Nam uiiÉ BozulusParma reccffcrat,cü aliæ àLautreebo fupcruencrôtliterç,quib4lU,ne inde difeederet,impcrab atruel, fi iam difcefsiffct,eo redirct qu«lptimÛ.Iâ enim , tabellatil
-ocr page 370-111 Galcacii Capclîæ
tabellairj aduencrant, fcriptumc^ Roma erat Leortcm Pontificem, poftc|Uf® Mediolanum à fuis captum effe intellexinct, magnam animo Iseticiam conc^ piflèjôC paulo pöft in tertiänam febrim incidifle, ex qua fuperaddita pituica^ deftiliatione intra quartum diem non fineueneni fufpicionenaturae concew' rat. (^larc fperans Lautrechus hoftilem cxercitumdiutius pecunia morwo Pontincc,qui in fuperiore bello fumptus fecerat immenfos,non polTe fuAcnW ri,Parmam à fuis tanquam kontern aduerfus hofteis teneri cupiebat. Scdjai” Robertus San(euerinus,qui Leonis Pont* ex forore neptem in matrimoniut” duxcratjCum aliquot mditibus ingreflus erat urbem: 6C propterea Bozulus®* demptam fen tiens fibi intro redeundi poteftatem,Cremonam ireperrcxit.in' terea Lautrechus ut rel,quac male fucceflerat,rationem R«?gi redderct : cuperand^ totius Mediolanenfis ditionfs,fi exercitus nouo peditatuA dio inftaurareturjfacultatem oftenderet, Lefcunum fratrem in Galliatn reproperauit,antcquam Galeacius Vicecomcs,quipcrHeluetiorQ locapo» amiflum Mediolanum ad Regem proficifcebatur, aut alius quifpiam acccp» damni culpam in ipfum transferret. Per cos etiam dies Ferdinandus DaualuJ cum Hifpanis pcditibus,amp;^ Germanis Comum oppugnat,öif cum aliquana»* tormentis moenia quaflaflet, Gallus quicquam auxilq in praefentia haud fp^' rans : modo fibi abireliceret, amp;nbsp;à direptionefortunarum ciuium abfiincrtf^' urbem Daualo traderepacifcitur.Cçterùm,dum paraturdilcefluSjHifpa^f*' pentino impetu urbem ingrcdiunrur,amp; non minus Comenfium, quam üa/ lorum bona diripiunt.Recuperato Como,Mediceà,amp; Scdunenfi Cardiff“' bus audita Pontificis morteRomâ profedis,cum C^farianis ducibus,acMæ rono magnum onus incumbere uideretur, quod pecunia ad fußentanduni«' xercitum poßmodum defutura eflèt,utaliqua onerispartelcuarentur,ne'üt' tios primum menßruo dato ßipendio iam fefcGallo deinceps auxiliofuwf^’ palam iadanteis dimittunt.Mox una cum Chryfonibus dimittunt I talicum ƒ tiam peditatum.Cataphrados quoc^ équités, qui fub Leone antca inilit^ba^ und cum Mantuano principe Placentiam in hyberna ireiubent.Sed quiapt^ nia deerat,plerique in diuerfa loca abiere.Hifpani autem nbsp;nbsp;Germani pedit^’i
atcj équités Caeiariani dilata in proximum ueris tempus Cremonenfi ' none intra oppida iuxta Abduam fefe cotulerunt: turn ut oppidanorumlutn-ptu alercntur quoad parareturßipendiü,tumutaduetfus Gallos, quiCro^^j nae hyemabant,propugnacuio Mediolanenfibus eflènf.înterea Moroous,q'quot; iam Galeacium Vicecomitem ad Heluetios redijfleintellcxerat, palàm^f^^ tern expeditioncm Italicam à Rege ineunte uerc infiauratu iri, pecuntä qy’ maxima poteß,priuatim contrahit. Cacterùm ægrèquidcm id fiebatjquod^ fadionis hominibus,quorum numerus haud eratexiguus, uim afferre conucniensuidebaturiamp;plurimiexaducrfa ad Gallos Cranfiucrant.Hl^dtt diffîcultatem augebat,quod Hadrianus v i.Pont. Max.quinuperRonia^5 ôus erat,quamuis Carfari fauere exifiimaretur,quippe quieius in
ces gereretjame ob abfentiam minus ab ipfo auxilq in Italia erat g Ôf quod adhucarces plaeracglocaMediolanenfis impertj munitiora ho । prarfidio tencbâfur.Cremona cum tota eius ditióne,Mediolani, Noüapæ» tqlt;ç arces,DomufTula, Arona,ÖC totus Verbanuslacus,ultra Padum ßibus pareba t Alexandriaiqua? magnac ipfi Morono curx erat, Sed quongt;2 exmiliiibus Caffarianis flipendqdefcdu neminem hybernis mouero P® tumulruarios è ditione Mediolanenfi quamplurimos collegit,quos ipkj‘° ' tiani nominis fiudiofos efle agnofcebancumq; cibaria militibus ab præberr iufsifiet, Alexandriam,quac maiore ciuium Guelphorum pf^fh“' ’ quàm armisGallicis tcnebat,obfidereprsccpit.Atcp ita res cefsir,utSfotPfJ^
-ocr page 371-GommcntariorunijLib.n. îuî dum forte qui ciuitatem cuftodiebant,ad tumultuartâ pugnatn exiuiffent,unâ cum hofte pariter ingrederêtur urbem,eacj praeter fpcm pottrentur.GalÜ cunt ijs,qui' l'pforum parteis inibi fequebantur ( quoniam urbs erat latifsima ) facile per aliam portam antè,quàm hoftes totam ciuitatem occuparêt, fuga falutem qiiæfiuerût.Quae quidem iadfura Gallo plus,quàm mediocris fuif.tum ob Ge nuenlîum fublata commerciattum quôd eo præfidio facile totam tranfpadanâ tegionem in fide continuilïèt,præfertim iam Renato Sabaudiano Regis auuft culOj acregiæ aulæ præfeëlo ( quem magnum Magiftrum Galli nuncupât ) itl Heluetijs deledûpeditum decem ôi. odo millium facientc,qui ad defcendengt; duminagrum Mediolanenfemhoc folumexpeôlabant,utin montiumniui-bus,quæ in miram ea hyeme altitudinem accreuerant, Gallorum iulîu pecû nia calles perfîcerentur:quos inftaurare ter oportuit,noua femper niue fuper-ueniente.Adeô contra Galli potentiâDij pugnareuidebantur,pr£fertim cum interea pecuniaMorono fubminiftraretur,qua fexGermanorumpeditûmik lia in Italiam adducerentur:Slt; totidem peditû ex agro Mediolanenfi colledogt; turn ftipendium ciuitas cÔtulerantantum denicç eratin Gallos, quod plærifc^ uarqs artibus Moronus iniecerat odifî,ut perfingulas urbis claflèis uexdla fie-rent,centuriones(^,amp; duces eligerentur:quos,ubi opus fuifl'et,omnes qui per aetatem arma ferre pofTent fequerentur:iüftamlt;$ militum allumèrent fpeciem» Ad quod etiam facris côcionibus Andreç Auguftiniani Ferraria oriundi quo-tidiecôcitabantur:cuius eloquentia,amp;dicendi ardor mirificus eô tantum fpe-ôabatjUtMediolanenfeis Gallo redderetinfenfifsimos:incertum qua potifsi-mum id faceret caufa.Nonnuili putant populi ftudio, que in Gallum elTe l•nagt; le animatum fciebatjfperafle urbis fummum facelrdotium adipifci, gloriacç du dumfuilTe quôd tantae urbis incredibile quoddamin fe ftudium agnofceret: utcunc^fitjCiusoratione ingens plærifc^ fufcipiendorum armorum ardor ac-creuinquôd fi qui in commun! periculofegniores fcfe præbuilïènt,ablatis pi-gnoribusmuldabantur adeô,ut etiam plurimiGallicæ fadionis ftudiofipo# pulimetualacreisfefe contra Gallos exhibèrent.
galeacii capellæ de rebvs
GESTIS PRO RESTITVTIONE FRANC 1=
[ci 11. M.tdiol4nenßum Ducis^Liber 11.
^^^ Vm haecMediolani geruntur, iam annus ab initio belli fecunduS agebatutîôd Sabaudianus,ac Gallic! proccres, qui Regio nomine j apudHeluetioS agebant,cum peditibus deledis ininfubres felfi-] nabantmer^fegniterLautrechus équités 6lt;^pedites fuosCremogt; nç inft ruebatjSó Venetorum auxilia folicitabatjUt aduertiête Heb uetiorum peditatu,ipfe cum reliquo exercitu præftô elTet,Germanos,quos Adurnus ad hofteis adducebat,præuenire cupiés. Sed Gallum fefellit opinio* ^^mcùmChryfonesperVolturenamuallem Germanos tranfirenon permi-finentmecj ob exiguum numerum Gcrmani ( quippe qui quatuor millia nort excedetent) fufficere uiderenturaditerperuim arripiendum,mutato confilio per Camunicam fuperato montis cacumine,qui ualleis eas difterminat, in Ber gomatum fi'neis penetrârunttÔÔ citato quàm maxime itinere adeô feftinauere^ Wantèin agrum,qui Abduæ gîareàuulgô dicitur, applicuerint, quàm praefe* «oBergomilicuerititamandante Andrea Gritto Venetorum legato fpioui-|orem exercitus uocant)præfidium militum parare, quoduenienti Germano *nfaucibus montium occurtereLlnterea Profper Columna fedulo Mediolani curabat ut aggeres reficeretur* Imprimiscp ei curg erat magna foflbrum mànUj tt quant
-ocr page 372-Ill« Galeacii Capcllæ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;À
quàm celerfus fieri polîèt,duplexuanum duplici fofia perficcrc ïpado drcirer uiginti inter utrunt^ comprehefo,quod opus ipfe excogitauerai ao»' fcludendum ab arce praefidio Gallorum munira adueniêtem hoftem ira, utco locati ibidem p édites ÔC hoftilem exercitum,6C eos,qui ab arccerumperent.a^ cerepoflent:omnemetiamequitatum6Cpeditarum intrafluuios Abdiiaf”^ Ticinumreducit,duo tantum peditum milita Nouariam mittitcumPhilipP^’ TornicIloNouaricnfiiuueneimpigro,armorumcç ftudiofo.Heftorem Vicecomitem Alexandriæ defiinatcum mille ÔCquingentis peditibusnu“*’ ftipendiOjfed folo Sfortiani nominis amorecolleclis :quibus uicdumciuit^s fubminiftrabat. Papiacucro Antonium Leuamprimæ aciei cataphradoru'” Cæfan'anorum dudorem,uirum rei militaris feientifsimum pracficit: eiep.P’’^' ter mille Italos pedites,addit duo millia GermanorStqui Placentia: cum f uano principe antea hyemauerant,dum urgeret timor, ne Galli Cremonæ»? bernantes urbem præfidio nudatä Pontifici eriperent, quod iam ampliusLaii trecho in trans Abduanam oram ÖCMediolanum uerfus proficiicentenöerai formidandum.Reliquum autem exercitus, quiduodecim millia peditumm' méerant,équités cataphradifeptingentijtotidemi^ uelites ProfperMcdiob' num introireiubet.His itaej paratis cum Adurni fedulitatem paulo antcindf cendis Germanis peditibus perfpexiiTet,ipfum etiam ad Fräcifeum Sfortiap^i quiTridentiadhuceratjfexqj Germanorum peditummillia armabat,remip^ uteositermaturareperVeronenfem ScMantuanamagrumcuraretjUbiàV^' nctis fperabat minimerefifti pofletquippequi iam cum Lautrechoexercitum fuum in agro Mediolanenfi coniunxerant,cC und profedi cum Hclucticop^' ditatuurbi appropinquauerant,ac tertio dieqiio cafira ibidem collocatafunG Lautrechus,cui per Regem abrogato Magni Magiftri imperio totius gubcf; nandiexercituscurafueratrurfus iniunóa,omncm peditatum, cquitatun’lt;5 in armisefieiubettanquam uibem efietoppugnaturus.Sedubirenunciatum eft,præter milites, omnem intus populum Mediolaneniem tanta animiabcf*' täte ad arma concurrifre,utuix fenes pueijcp acmuÜeres domi refcdeiinttdini' cultatern reitimens fuosincaftris continua, Anxius autemeodie plurimiim fuitob mortem M.Antonrj Columnar,qui cum CamilloTriuultioloan.brO' bi filio, dum extra tabernaculum ambo deambularent, ferrea pila ab hoftiu*’’ uallo tormento excufia difiedu domus ib: propinquæinterfedus fuerat,ma' .gno totius exercitus incommodo. In eius enim prudentia amp;nbsp;lorritudinciaffl' pridem Rex plurimüm fiduciæ pofuerat.Cæ cerùm Lautrechus fp erabat rei pC cuniariæ inopia milites urbiinclufos feditionem iaCturos : quippe quibus tC' nuiter pecuniçperloannem Emanuele è uedigalibus re gni Neapolitanipb* miniftrabanturj'ta,utquiequidtotohocin bellocontulerit,non fufFeceritaa trimefire peditum Hifpanorum fiipêdiumtquod à morte Leonis Pont, adint* t umhuius fecundi belli tranfatfium eft.Reliquum uero è tributis Mediolanrn fium conferebatunquod cum in fuperiore bello eadem ipfe inopia prelTus dit* ficillimum cognouiflet,fi'cripoficnon putabaf,ut poft illata ciuibus tot dani' n3,tantus exercitus unius ciuitatis opibusfuftentaretur. Seduixcredibileeft quantum Moroni fedulitas,amp;in fumptibus parfimonia profecerit,acpaüco--rum odio quantum exegerit pecuniarum.Nam qui ultro cÖferebant,amp;qul ablatis pignoribus cogÆantur,animaduertêtes pro communi periculoidne-ri,haudmagnopere indignabantur.SedfpeuidoriæôC reftitutionis facile ex-aeftionem tolcrabant,aduentante præfertim Francifco Sfortiaipforumduc« de cuius uirtutibus ab qs,qui Tridento uenerant,m ulta referebätur. Iam enitn occupata Croariæ arcetranfitum perVeronenfem agrumarripueratneminc tepugnâte,ôi cum fex millibus Germanorum peditum per Mantuanßagrum profedus
-ocr page 373-Commcntariorum,Lib.II. ii 7
^ofediïs apud Cafale maius Padum naüibus colleAis tratjdebat.Indc qinim Piacenham acccfsiflètjiundo fibi Mantuano principe, ac trecentis cquitïbus ccckfiæfttpendio militantibus, per tranfpadanalocaitcrfacicsPaptamwgrcf ægrc ferens triduo antequam aducntarcqtnoto exct
cituad Cafsinum QUineg paiiuum millibus ab urbcfitum in uia P^ienfi Ce col locatca rationCjUt Profperi excrcitutn acoptjs Germanorum per Sfortiam dui «naaddudisdifcludcretubicÿ caftris communitis ne tempus incaflum terc-ret,audiens Lefcunum fratrem è Gallia Genuam uenifle, colledö peditatu per tranfpadanam regionem iter facien tem ad fe uenire, Fcdericum Bozulum cum quaddngenris equitibus, peditum fèptem millibus partim ex Helue-ttjs,partimIcalici generis transTtonum mittiuqui cüm Vigleücnum baud ma gnonegodorecepiflentjNouariam indeprofedi funt: quam cum aliter redF gercin poteftatemnon poflent,admotis tormentis proltrata murorum parte ciuitatem dato figno inuadunttcumcj bis magno animorum ardorequiintas erantjhoßds deieciflèntnon fine magna fuorum cæde, tandem tertio depulß mœnibus Sfortianiuiam hoftibusdedere,utin urbcmiriumpcrent:ipllt;rlt;^To6 nicllus ciuitatis praefedus cum duobus peditü ducibus patrictjs Mediolanen» ubus captus fuit,urbs($ dircpta,ac dues ôdmtlites in Gallorû poteftatem per-uencrunt.Qug res Mediolanenfium animos uehementer fregiqnecB in ore po puli mul ta aducrfusFrancifcûSfortiam amp;nbsp;Profperum dcfuitincrepatio,quód Buxilio deftitutûTorniellum cum tot peditibus.ôd ualidam urbem hofti obie-ciffent.ScdProfper nihili uulgi uerba radens,iHud ante omnia curabat, ut mia litibus quifccum crant,ÖCqs,qui cumSfortia Papiam nuper uencr5t,in unüm coadis aduerfus Gallum exercitum educere ualcreccui occurrerc,Slt; prarlio(fi fors tuliffet) debellare non abnuebat.lndelt;$ occafionem nadus dum pars ho ftium trans Ticinum abe(ret,Sfortiam,ut qüamprtmum ad urbem ueniat.hor-tatur,ipfe(j node intern peftaMcdiolano egreluis aduentantem cum Germa norumcopijsadfextumlapidem excipit.Atcp itaMediolanêfiumDux fuma mo cum totius populi plaufu,ac fauore urbem ingreditur. Vix nutem Mediolanum applicueratjcum Federicus Bozulus cumXcfcuno expugnata Noua-ria ad Lautrechum reUerfus eft,cum^ relatum effet Papiç parum prçfidij cum Mantuano relidum fuilk, qui multum rogatus MediolanSuenirc noluerat, nePlacentia,8lt;abecclefiæditioneIongiusabeflet:Lautr€chusob audas ho-ftium copias fpeMediolani amplius recipiendi fruftratus P^iam tentarede-crcuit.C^amobrem Profpercæteritç Cæfarianorum duces fimulac dehoftiiS difcelTunundus adipfos pcrueniqdePapia foliciti centumamp;f mille pedites ex Corfica iamdiu militiæ afluctos nonullis adiundis Hifpanis deligüqSc quam primum Papiam iubent contendere,qui no folum tanta ccleritate itcrarripuc-rCjUt Lautrechû cum cxercitu proficifeentem anteuerterint : fed etiam per media hoftium caftra tranfeuntes multis eorum catfis pugnando fibi uiam feceres atc$ urbem opportuneingrefsiMantuani animum adeo erexerc ad defenfio-nem, utiam neep Heluctios tanquam oppugnationi minus aptos nctji hofti-lium timerct tormentorum uim,quibus licet Lautreebus triginta (ere murorS cubita humi ftrauiffet,tarnen baud fegniter ab obfefsis diruta moznia uallo, ag geribufcçmuniebantur.Atcpadeô DijCæfarianis uidebantur faûcre,ut propter iuges pluuias eo tempore demiffas, necg naucs rebus ad uidum ncccfla* njs onuftæjpraz nimio aquarS impetuTicino uehi potuerint : amp;nbsp;oppidani,qul lucricaufacommeatum ad exercitum adducerc confueuerant,ob impedirai aqua,8lt;lutouias,annonam in caftra noncomportauerint,ita,utexcrcitusGal licus fummam return ad uidumncceffariarum caritatem pati cogcretur.Et ucl hacrationejUel qùôdpramp;terfpem Gallus praeftdiutb hoftium urbem fuiffein-
11 a Ig.’^cffu^
-ocr page 374-thS Galcacii Capcîlæ
grcHirm fdcbatjUrbcm corona aggrcdi non cftaufus. Qui'n audicnsPröft^ rum Mcdiolanocum coprjs fuis cgrcfTum cadcm pluuiarum caufa BmaicW confcdifle, lamdeficicnte ftipcndiopcr Magnum Magiftrumè Galliaaüato Papia abfcedcre neccfïan'um ducit,antcquamhoftis propinquiorfieref,/!“!’ ut pnmum percoch fercnitatcm h'cuft, motis caftn's ad ccenobiü Carthufifæ? in fepto,quod addomcfticas uenationcs prifci Mediolancnfium duccspal' fuum uiginti millium ambitu muroclaufcre(Barcum appcllant^fe colloca^ tum Gallo dimicaturuSjfiin caftris muniêdis Lautrcchus pugnac occafionei” non dctrcdaiÏet.Scd cum per leuis armaturç équités bine inde aliquandfupU gnatum fuilîct, Lautrcchus ad uicum Landrianum inter fineis Laudenfis* Fapienfis agri cum cxercitu tendiuindeepMoguntiam pcttjt. Quæprofeu'^’ ctfîfugacfimilitudinem non haberet,tamen Profpero,accacteris ducibusucrigt; fimileuidcbatur,quôd quotidieuarrjs rumonbus,amp;^ nuneqs fignificatumers^ Heluetios diuturnam miliciam ferre nolle, praefertim cum ftipendiumpaulo (joft defuturum intelligerent,ô^ propterea Galkim in ea loca hac folum ratioj ne uenilTe,ut commodius per uelites pccunias nuper èGallia Aronamufqp fèdclstasrecipcref.itacp heluetios in officio contineret.Verùm per Anchikn Vicecomitem,quicum quingentis peditibus, aliquotep leuis armattiræeqiH' tibus àMorono mifTus iuxta Buftum oppidum haud procul Arona confedt' rat,timor non mediocris rjs fuerat ineufTus, qui deferendæ pecuniæcuram fceperantita,ut inde abfcedcre per aliquot dies minime auderent.Quo cfFeo« eft,utHeluetrj,quiiamduduminuitimilit3banf,poftquam Moguntiamurnt re,efflagitarentlefcdomumdimitti,ucl fieri pugnandipoteftatem. Et quam' ui» durum utrunep Lautrccho uidcrctur,quippe qui pugnandi ancipitemfoP tunam femper timuerit,tamccdm dimiisis Heluetrjs diiiolucre cxcrcitutnuC' ceircfibiforeperfpiceretrcollaudata corum promptitudincac fide,cohort' nfep ad pugnam oçreris militibus in pofterum diem iufsit omneis adefleutad-uerfus hoftem proficifeerentur, fiC manum audatfler conferercnt:ad quosin hûcferè modum uerba fccit Quod toto hoc in bello fortifsimi milites femptf exoptauijUtuirtutis ueftraepericulum facercaliquando darctur,id hodicuO' bisita expofeentibus contigiflegratulor. Magnam cnim uidîoriæ fpcmpl^f' runep polliceturmilitum alacritas,quam in uobis prarcipuam cognofccrcm*' hiui3eor,cum pugnâdicumhoftepoteftatem tantopcrepopofccritis.Qi'O^ uttemerefaacdum nunquam putaui,ita ueftros animos tanquam Ferriaciem rctundereminimearquum duxirpraefertim ctirn aduerfus eundem hofiemdC' certandum fit,quern inurbcMedioIancnfiperbimcfircobfcfium adcotcnui' ftiSjUt uix fui uidendicopiam faccrcunquam aufus fucrit,nec minim.Quide' nim equitatUB ex Hifpania,regnocp Ncapolitano ubiep femper contemptifsi' muscomparari uobis debet, qui omni tempore apud omneis nationcs fum-mam in hello laudem retuliftisç’Qiiid tria millia Hifpanorum peditum aduer fus uos fortitudine.SC numero longe fupcriores præftare poterût f neep etiam timoremuobisincuteredcbentGermanifetfibellicofa ca gens femperhabi' ta fit) cum fiqui in cxercitu hoftili funt,non cucra ilia Germania trahantorfgi ncm,fed inTridentinis faltibus fintcollcdi, SC alias nunquam militiamexer' cucrint.Reliquus ucro peditatus ex agro nbsp;nbsp;populo Mediolanenfi, cui tot an-
nos imp^rauimus,deledus fuit potius ad fpcciem excrcitus quam ad pugnä. lam ueróquid Profperum Columnam eorum ducem rcccnfeamt’ hominem fenio confedum,0^ qui in prælio nihil magis quàm de fuga cogitaturus fir,ut mantis ueftras effugiat non immemor fuperioribus annis fcRe^'s noftri,dum contra cum arma ferret,multos menfeis captiuum fuifle. Qtiid Ferdinandurt Daualum peditatus ducem aeque timidum,parumcp honoris fui fiudiofum^
qilipp^
-ocr page 375-Commcntariorum,Lib.lI. m?
quipçe qui paulo antèiuftifsimis ex caufis ob utobtâ fcilicet in deditione Co-i' menlifidemadfingularccertamenàloanneCabanneo prouocatus non mo
do congrcdijfedne refpondere quidena fuitaufus. Quocirca Deo Opt. Max. tuuante arma mecum milites capefcite, fortitudineqg ueftra nÔ fokim Medio-lanenfe imperium, uerumetiam totamitaliam exhoftium manibushoc uno ptxlio uindicatentamaximumRegidecuSjUobis perpetuum nomen,2«^ uirtu tis ncftrçubcres frudus referetis.Huiufmodi oratione cum hoftium uireis pat uipcnderctjfuorum*^ extollcretuirtutem,ôdmagnis uidoriæ propofitis præ-mtjsmiUtum animos fatis excitatos exiftimaretdub folis ortum,curatis tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
prius corporibus Moguntia egreditur,redla^ iter arripit uerfus Picocham;
qui locus tribus palTuum millibus Mediolano diftat, ubi domus eft ualde opportuns, circumlt;^ uiridariahaud cxigua funt profundis fofsis uallata, iuxta e-tiam prçdiacffofsi fontes,indec^ dedudi riui ad p rata irrigâda,intra quosPro-fper exercitumcommuniuerat,tutum,2lt;opportunumlocumratus,tumutma iore commodo pugnaret,fî forte ad prælium prouocaretur, turn etiam ut ho-ftemaburbeexcluderet,quodquidem ante omnia,poftquam ciuitate exierac, femperoptauit,ncipfum egreftum aliquando Galli ad earn occupandam pro-petantcs prxuenirctEt forte cum nunciatum eft aduentarehofteis,Moronus paulo ante in caftra ueneratiadquem conuerfus bono animo efle iufsit,fe iam uiciffe affirmans,fihuiufmodi in loco pugna committeretur, ftmulcj hortatut utMcdiolanum quamprimum reuertatur,2lt; aliquot mill ia peditum Mediola nenftum adfe mittat,quod tantis animis effetftum eft non folum à populo,fed ab ipfo etiamDuce Sfortia,ut uniuerfis pafsim pugnandi ardor incredibilis innatus uideretur.Egrefsi itacp funt exurbe circiter fex peditum millia,ôC qua-dringenti équités cum ipfo Duce,reliquis iuxta aggeres ad urbis euftodiam di fpofitis: ôô quamprimum ad'Picocham uentum eft, iam multæ Heluetiorum gt;nbsp;phalanges cum bellicis tormentis aduerfus frontem Cxfariam exercitus con-tendebant,quamGermani pedites fubGeorgio Frondefpergo duce imper-territitutabantur,à la tere multi exHeluetqs ab Hifpanis fclopts interficieban tur, nec prx foflarum altitudine poterant Heluetq ( qui mos eft eorum in præ-lio) aduerfus hoftilia tormentaprogredixà finiftra uerô parte Lefcunuscum trecentis equitibus exrobore exercitus deletftis,peditum^ acie per uiam Me-diolanenfemfeftinabatad pontem,per quem in caftra hoftium erat aditus, fed ducemFrancifcum ödMediolanenfeisnadus, poftquam paululum pugnaf-fet,coaduseftpcdcmreferre:àdextraautcm alia equitum ala mutata cruceal ba,qua Galli fignantur,inrubramnitebatur Lautrechus unàcum Caefarianis caftra ingredi tied fallacia in tempore cognita,iufsit Profperfuos omneisher-bæ,autfpicarum,quibus agri tum referti erant,manipuios capiti imponere, ut abhoftibusdignofeerenturntaepeuitatodolo uieftotia penes Cæfarianos, ôô Mediolanenfeis fuit. Cecidere in eo praclio Heluetiorum tria millia cum de-cem,2)Cfeptem eorum ducibus.lnCartarisauté exercitupauci defiderati funt: unust^ tantum è ducibus loanncs Cardoncnfis Coloftàni oppidi in Sicilia Comes fagitta faciem transfixus occubuit,dura in medio ardore pugnæ cafsU dem elcuaput quid agendum foret,abftç impedimento cerneret. In hune mo-
• dum Galli potius pugna abfcedere coadi,quàm fratfti, tormenta reduxerunt: impedimenta quoep fi qua fecum attulerant,Moguntiam reportarût: ubi cum folam nodem Lautrechus quieuiflèt,fub folis ortum ad oppidum Tritium, quodinripa Abduæ pofitumeft,proncifcitur:confedo(^ ponte Heluetios, quifefedimittiflagitabant,perBergomatum agrum inpatriam redirepermi-fit. CumHeluetqsRenatus quoc$ Sabaudianus, Galeacius Sanfeuericus, 8d plutimi Gallorum proceres abfceflerunt. Quamobrem Lautrechus magnis tt } xftuans
-ocr page 376-IPO Liaicacii k apcjjæ
ae (loans cuns,Laudem Pompeiam muntre decreuit,ut et us urbis prçOdîoCt^ monam,amp; tranfabduanamoram facilius tutari po(ïèr,antequam uo pugnæ fucccffiialacnorfadus pracueniret.Interea maxima ProfpcrooW«' (da erat difÏÏcultaSjnam Germant'pro ui (dona mcnflruumftipcndiumfiN“^' no dart flagitabant:amp; non folum ipfi Adurno(^,qui cos è Germania adduxf' ratjhaudaufcultabantjcumobtjcercnt pecuniam nondeberi,quódin pugna qUamuis exnti'fîèntfupen'oreSjtamenhoftemnondebellafîent, qui feincolU' mcm reccperat,reduxerac(5 tormenta,acimpedtmêtafcruauerat:quinitnortgt;* quos ctiam mt'ttcs,ut feditionem facerenqimpellebât adcó, ut oppugnatorja ïormcnta abduccrenf,ho(ltlia infupermtnitati,nifi ftipcndtum erogaretur,nia nus propterca tn ipfum Profperum utolentas inrjcerêt.Qiiod Francifcus Dux Mediolanifcntiês,neparta'uicdoriacmanibusperfeditionem elaberetur,cunt Germants re compofita menftruum ftipendium miltttbus intra trigefiuiuiu diem dono dare pollicetur,atc^ ita promi(îà,nô fine magna difFicultacc poftca exolutt:qutppequitrimeftribeno,0Cdiutinaexercitus fuftentationenunisa“ hue fere exa(dis ue(digalibus,nefcirctunde fexaginta SCamplius aureorûmil^ lia afTumerct,ut promtflam pecuniam immercntiDuselargiretur.Certioresita^ que milites efflagitati munerts ad oppugnandam Laudem ciuitatem profcci* funqquc) iam Lautrechus fex equitum turmas praemiferatjpeditum prçfidiuui pauio p(3ft tranfmiflurus.Sed cum opinionecelerius Hifpani mûris appropf quaiTentjCxtcrnus miles tn urbem pauio anteingreflusnondum ftation®*’^ di(pofitis,quas unufquifcp præfidio aduerfus hofteis tueretur, inuafioncadeo repentina territus ,facilem afeenfum Hifpanis per aggercs muroscj reliqutc,^ fi^a trans Abduam,proutquif($ potuitjfibilalutemqugfiuif.nonnulli tauifU è Gallis cæfi,multi etiam capti,amp; impedimenta omnia amiflà, ac urbs penittö fuitdircpta,ciueslt;^ fere omnes pecunia feferedtmerecoatdi funt.Etqiianciu^ hæc ui(dorta maximam opportunitatem conficiendi totiusbelliattulcdu^a' men non tamFrancifcoSfortiæiucundafuitjquàm molefta depopulatiody*' tan's. Qi.iare una cumMorono, per quern omnia fere négocia tradtabat, co l^ contultciac poftquam de recuperanda Cremona, amp;reliqua Mediolancnfidi' ttonecum Profpero Sdcactcrisducibus egit, Mediolanum reuertituradresurj banas componendastSd m3giftratus,qui ius populis dicereqcrcandos : qupd adhucobbellorum flrepitus minime fa(dumruerat.Interea ProfpcrdimilToa“ recipiendumPislcomim cum militum parteDaualo, ipfe cum reliquiscopiF Cremonam pergit,Galli autem,quiprcfidtoPisleoninabant,unac5oppidan* Gallicacfacdionis fludiofi rebus fuis diffidetes pa(da incolumitate deditioneni fecerunt.înde ad Cremonæ mœnia admoto exercitu, cum iam antea LautrC' chus in Brixienfem agrum fe rcccpifTetjSd aliqiiandtu ibi moratus, tandemp« Hcluetiorum fines familta fua tantum comttatus in Galliam decreuifletreuet tijLefcunus etus frater,cut' totius exercitus prouinciam commiferat,cum PrO' fpero ad has conditiones deuenir,fe Cremonæ cum exerciru regio quadragin ta dies, dads tarnen obfidibus, permanfurum, amp;nbsp;nifi interea e Gallia tantum præfidqmitteretur,quod Padum fluutumper uim tranfiret,autunam faltem ciuitatem dittonis Mediolanenfis præfidio militum firmatamexpugnaretje Cremonam Profpero, uel cui ipfeuellet, reddtturu, modo cum militibus fuis, ac cum tormetis uexillisc^ in fpeciem exercitus expltcatis, ac cum impedimcn ds omnibus in Galliam redeundi poteflas fieret: interim utrinep læfum irinegt; minem.Additum infupereflutcapduiultro citroep redderen tur:amp;oppidao/ mnia amp;nbsp;loca,quæ à Gallis adhuc tenerentur,pofl exadlum huiufmodi tempus deditionem facerent,Mediolanenfi tame, Cremonenfi,amp; Nouartenfi arcibus excepds,quas Regi iicerer, quoad poflet, tutari. Qti* poftquam paeda addito iureiurando
-ocr page 377-Commcntariorum Î*
lüreiurando fueruntjProfpcruno tàntum è fuis Cremonx dimiffo, qui Gallo-rum promiffa, ob fetuari curareqipfe cum exercitu Genuam contendit.Secum autem uenire uoluevat Antoniotum 06 Hieronym« Adurnos fratres,ad quos return Genuenßum ptocuratio attinebaqut per eos commeatus,plauftra,boues operarii,ac alia adbellum neceffaria excrcitui fuppeditarentur» Genuç per id tempus imperium adminiftrabatOdauianus Fulgofus,uirtumprudcntia £lt; return ufu infignis,tum morum probitate Genueniibus admodum ebarus: qui etficorpore elfetimbecülojlongacçaegtotatione afredlus ita, ut male belli muniapoffetobite;tarnen ÖCGalliarum régis amicitia, qua potifsimumnite-batur,fretus,öC perFcdericumfratremSalerniantiftitem,hominem impigrum omnia b elli minifteria p rxparat. Peditum l talo rum duo millia ad urbis deteii-fionem difponittamicos ÓÓ nominisFulgofi ftudiofos, qui plurimi inLygutia étant,in atmis eifeiubet.Regem etiam admonet,Caefatianos iam Gallico hello inlnfubribus confedo Genuam properate,2lt; proptereaualido prçfidio ad tutandas Genuç res opus ehe,quod nili cito mittatur,fruftra proculdubio fera poftmodumfore auxilia,præfertim quoniam propter Adutnotum aduentutn non minus intta urbem quam lotis fibi timendum effet. At Rex, quiltalix res lummopetecotdi habebat,iam poft cladem apud Picocham acceptam peditum quatuordecim millia ex Aquitania, ôôProuincia Narbonenft cumquin-gentis equitibus cataphraAis millet^ fagittarqs equeftribus delegeraumanda uetat^,ut duceRoberto Scoto in Italiam properarent, 8C rebus luis affertent auxilium.Sedqutafuos in tempore adopem Genuenfibus ferendam uenire poffe non fperabatjidcitcoPetrum Nauatienfem ducem rei militaris peritifsi-mum,qui paulo ante in Galliam ex Italia redierat, cum duabus triremibus Gc nuam cöfeftimmifit,Slt; forte ciuitatem eo tempore ingrelfus eft,quoFetdinan dus Daualus cumHifpanico ateg Italico peditatu ab ea parte, qua olim ftabat Phati turris,caftra moenibus admouebanöC iam tubicinem prxmiferat curnli-tetisad ptæfedlos urbis conditioneis affet entern, ut intta unius diei fpacium ptxüdium omneGallicum dimitterenf. Antonioto Adurno, quem Cxfar Ge nux ducem effe uoluetat,parèrent: claffem omnern, quo ties ère Cxfaris effet, paratamhabetent:fihxcfacerent,de extero eos fuis legibus uti petmiffurum. Quodffmandata négliger ent,omnia hoftilia,fi inbello fuccubuiffent,illis effe fubeundatquare plurimi inurbe,quxnouarum rerum cupida femper extittt, nifinouum militum prxffdiumuetaffet, mandata accipienda fuadebant-.led prx timote libéra baud erat ciuitas .Bt proptetca Benedirffus Viualdus, qui plufquam par etat,Pulgofis obfequebatur,ciuium Genuenftum nomine ad uaualum, qui expugnandx urbis affumpferatprouincian\,mittitur : SC dum (ubfpcres componendimoramin cafttis trahit,pedites, qui turrim quandam ptope portam co die pluribus totmentotumiÄibus proftraucranqdumincau tiusquiiuxtamœnia ftationes agebant,urbemcuftodiunt,infcioDaualo,öd. cutnViualdoadrem componendam intento turrim faeftoimpetu occupant, aditumfibi ea partefacientes,quamurus aliquotinlocis tuinam dederat. Fit undiqj in exercitu concutfus,2lt; clamor ingens, eleuantur à cohortibus figna*. peditesc^,quaprimi itrupcrant,circumquacp inuadunt.lpfe autemDaualus dimiffo concilio uerfatur inter primos, ÖC muri parte occupata ingreffus fuos, Uüitemerè progrediuideb*ntur,fubfffteteimperat. Admonetprxterea deui-«oriaProfpetum.qui cum Germanis, SC equitatu ferè omni in alia parte con-ffitctat,quxBefania dicitur,ut cum reliquo exercitu in urbem iam captam in-troeat.Moxfuisinunum collc(ffis,prxcipit utordinibus fetuatis procédant. Fit fuga undiep ab qs,qui urbi tutandx prxerant,nec ullus iam audet uel teip-fum delenderc:ip(c Archicpifcopus Salernitanus cum Centurionc, qui prx-tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torium
-ocr page 378-un Galeacii Capclîæ
torium cuftodicbat,magno miîitum 8^ ci'ufum numero ftfpatus nauejs côf«(j ditjSCadItttus occiduunijMafsiliamc^ïterdirigit.Odlauianus Fulgofiiscius frater,quod «n Jedlo argrotaret,poftquâ prætorri portas claudi ïufsiUet, mi'ttit e fûts unum,quièfeneftra niinciethofti,feinFcrdtnâdiDauali poteftatemuen' turum.Captuseßctiam Petrus Nauarienfisjaltjc^ cum co multi. Vrbsomnu direpta : SCqm'a tantum prædæintbt fuit,quantum uixhoftts ampliusoptare potuiB'ct:Ptofperedi(flomandauit,nequis cciutbus captiuusàquoqiiamfîe' ret.Poftero ctiam die ut populationibus tandem modus imponerctur,ciuitate cxei citum omncin eduxit dolens cam urbem direptam,equa propterimmen-fas opes Cæfarcum cxercitiim multos menfeis pecunia (ufientarc potuilTet. Atq? ita capta Gcnua,audiens Profper Galium cum nouo deletfiu alpeis tran-fire,uerfus Haftam ciuitatem cum coprjsiterarripitillioccurfurus,fi res Inlti' brum,fiCpada CremonenGa turbareconaretur. Sed poftquam ad uicumin agro HaKenß,qui Villa noua dicitur,Gallus applicuit,cognita Gcnuçiaâura tantifperfubftitit,quoad Regis iuflu,cuius mentem trans alpeis miferatcxplo r3tum,in Galliam cum nouo cxercitu reuerfus eft.lgiturLefcunus,qui Cremo nscerat,fpeomniauxilij fublata poftquam quadraginta dies fecundûconucn ta practeriere,cum mandatis nuncium adProfperumifitjqui amp;captiuos,amp;ap ceis reddi iuberct.Ipfeautem cum Gallicis reliquijs, amp;cum form ends bellicis exfœdcrein Galliam profi'cifciturfide,ducibusq; itineris à Profpero acceptis: in cuius laudem tarn multa Galli prædicabant,utnon Regn cxercitus cuerfo-rem,fed potius feruatorem in Galliam Cifalpinam uenifte faterenturtquipp^ qui neminem unquam,præterquâ in acic,occidi paflus fucrit : quiep edamdt' uitftis hoftibus tantas commoditates conccftcrit,quantas alius ucl amicisfot'-tafle denegaftet. Récupéra tis è Gallorum manibus todus fere ditionis Medio lancnfisciuitadbus,amp;arcibuspaucis,quæadhuc inhoftium poteftatc erant, obfidionecin(ftis,maiorquam crcderetur,reftabat pecuniae difficultas ad cofl' tinendumexcrcitum.Verum utimpenfaepars tolleretur, dimittuntur aliquot Germanorum millia.Atq^ interea Carolus Lanoius apud Ncapolim registpo tcftads,amp; Joannes Emanuel Cæfaris Icgatus conuentu inter fe Romae habito freti Cæfaris au(ftontatc,cuius nomen iam fugato Gallo plæriep in Italia uerC' bantur,fumm3m aureorum centum quadraginta millium àFlorctina Repub. Mediolanêfium duce,Senenfibus,Genuenlibus,amp;Lucenfibus,prout corum quife^ magis onuslaturus uideb3tur,exigereftatuuntpro todus equitatusS^ peditatus Hifpanialiquot menfium ftipcndio,quos in Infubribus permancre neceftarium exiftimabant,non quod fulïîcerêtad Regis uireis Italia atcendas, fi expeditionem rurfusitalicam tentaretf quodplæiicp fatfturum rcbantur)fed quia German! facilius euocari,aclt31i,quotiesefletopus,deligipoircnt. Hlod etiam grauiusurgçbaf,quôdnecp CæfaràF13ndria,.autabFliipaniabeIlûGal lomoucre poteratpecuniæinopia, SCrebus omnibusimparatis,necB Anglb cusrcxfolusbcllo,quódin Northmanos 8C Picardos eaæftateinferebat,quic quam profuturusuidcbatur.QuarcCæfarmonitus à Profpero, cuius confilin femper SC Italiæ quietem,óó imperq Romani amplitudinem, ac rerum firmita' tem refpiciebant,Vcnctias Hieronymum Adurnum mittit,uigilantia,ufu(j ƒ fingulari prudenda præditum,ut quoquo modo c dignita te Cçfaris melius fie ri poftet,res inter eos componerentur.Qood etfi diydus protradJQ eft proptcf fntempeftiuam ipfius Adurni mortemmihilominus tandem perMarinumCa raciolum poftnonum menfem fœdus inter eos idîum eft bis côdidonibus,ut pro cômunirerumItalicarûdefenftonecumpeditum fexmillibus,ac utriufcj armaturæ cquitibus mille amp;nbsp;ducêtis alter alteri,cui opus foret, auxilio efledt’'
1 bcret.QuodtantoMediolanêfeisaffecitgaudiOjUtplæticR difiundis àGalIo Veneds,
-ocr page 379-Gommentariorum,Lib.III.
Veneti's,ilium nunquam amplius cis alpcis defeenfurum credcrent: nelt;j aliud •amcogftarent,quàm quomodo fefc àCæfard exercitusonerccximcre pof-fenuquiconfumptis iamdiultalorum pnnciputributis.inunum Mediolanen fiumduccmincumbebanôdfadlapaulo ante in agro Haftcnfi feditione Vi gle uenutn uftp omnia hoftilitcr depopulatus fucrattta,ut circiter centum aurco-•■um millia f rancifeo Sfortiae numerarcopus fuerit pro fedition e compcfccda, ptçfcrtim nein tanta fpe res Venctas componend!,omnia huiufmodt tumuitu turbarentur,nelt;$ amplius pax fcqueictur,fine qua res Mediolanenfium nullo modo poflent habere firmitatem.
GALEACII CAPELLÆ DB RËBVS
GESTIS PRO RESTITVTIONE FRANC I-fei If. MeJioîrfZien/îHW Duds^Liber 111.
N^^cuta altera æftatc poft quàm Galli apud Picochâ cladcm acce pcrant^cum omnes fere,qui in arcc Mediolancnfi obfefsi erant,ua morborum gcncre defcciflent: reliqui moræ tædio non expe-dato belli apparatu, quod magnts uiribus denuo inftaurabatur, arcemipfamSfortiædcdiderûtincolumcm in patriam rcditucum armis,amp;impedimctispacifccntes.Qiiod quamuis Regt plurimumdifficui tabs affcrebantamen cum nihil æquè cordi,ac rerum I taliæ amifïarum rccupera-bonemhaberet,amp;àCæfarc,amp;abÂnglorumRege,qui fefe magnum bcilum in Galliam moturos fæpius iadauerant,omnia fngerent, quàm maximum po teftItalorQpcditum,cqUitumc$leuisarmatur3enumerum flipendio conducit: tormenta bellica,tormentorûmateriamomnem,inmcntoiûamp; uehiculorûin-gentem apparatum inftruit, acimprimis tantam cotrahit pecuniariim üimtnâ oiuedigaliamercatoribusLugduncnfibusoppigncrando, décimas facer-dotibus,S^tributainunaquaq; regni prouincia pafsim indicendo: quantam nemo unquam anteain Gallia corraferat. Oratores ettam mittit ad Hcluctios utpcditesfuppeditarent,quos,cûm primfïinTaurinos defcendcrit,f!biadiun gat.QuodfcntientcsFrancifcus Mediolanenfium dux, amp;nbsp;Profper Columna etfi rebus Cæfaris,fuiscçcxfœderc,ac pace Veneta magnum præfidium para-tum fperarentuamen ad tanti belli defenfionem aliud etiam fœdus magno la-bore,5«^ ßudioRomaecomponöt inter Pontificem Hadrianum nbsp;nbsp;Carlarem,
Florentinam Remp.Mediolanenfium ducern,Gcnuenfeis,Senefeis,amp;: Lucen feis,paâ:ocç inuicemfirmant,ut trimeftrem pccuniam, quantam quifep maxi-mam poffet,erogaret profumptibus belliperferendis aduerfus eos, qui Italiae quietem turbare conarentur, Profperumep Columnam dclmunt, cuius dudu ^impcriores bellica gub erna retur. Qin' uarijs rumoribus Gallorurnotus au-diens,iamq^ de futuro bello certior in Germania mittit, qui pedttum inde fex milliaMediolanum adducercntiplurimis etiam,quos inremilitari ftrenuos antea cognouerat,munus iniungit peditum in Itali.a deligcndorum : SC quan-quamperaduerfam ualetudineiam aliquotmenfeis refoluto flomacho, amif-foc$ ciborum appctitu,non folum corpore,fcd animo quoque im beeil li fadus clTef.tamenloca omnia Mediolanenfisimperii,qua poHent hoftesirrumpere, luftratttandemcç ftatuit adripamTicini fluutihoftiumimpetumpropcllere, firmatac^ inhoefententia nihil ulterius deurbemunienda cogitat, tanquâho ftis fluminis tranfeundipoteftatênufquâ effet habiturus.QiTæ cum pararêtur, FrancifcusSfortiâperid tempus Moguntiæagens, baud Mediocre fubrjt di-fcrimen.înterciusaulicosUcrfabatBonifacius Vicccomcs, qui cum antea peditum cohortis praefedura ad arcis Mediolanenfis obfidionê priuatus fuiffet, tt ; præturæ
-ocr page 380-jn4 Gaîcacii CapcHæ
præturaî quocj uallis,quæ à Sefite amne nome accepter» Noiîanenfî agfo^*^ linètrcpulfam,qin'bus ex caufisjac etiam ob Heftoris Vicecomitis caedcWi quam mandanteMorono perpetratam fuifleæmuli eïus 3flerebant,ualdeÂgt;' li amp;nbsp;Duct fucccnfebat.Qiiaprop ter dum Mediolanum redeuntem Principe^ cum cæteris aulicts fequeretur, ut ad quadriuium antea deftinatum appl^c'ƒ'^ eum à tergo pugtone aggreditur:fed quia ipfe in equo fublimis fedebatjPn')' cepse^ parua mula uehebatur,ôôfericntis impetum fentiens,caputtnclinauil, leue duntaxat,minimeq} profundûin finiftro eiushumero inferrepotuituun nus,SC idcirco Vicecomes ftatim in fugam fecontecit,necex tjs qui fugicntciT' fequuti funt,qutfquam eum potuitadiequi.QiiarePrinceps,qui maiorestimî batinfidiaSjMoguntiam quamprimum redireoptimum eflearbitratuseft^*quot; lato Mediolanum huiufrnodi nuncioMoronus congregatis urbis primadbuJ Palauicinum Vicecomitem Alexâdrinum antiftitem tanti facinons fufpedlöj S)C quem dudum Duci infenfum ob Heftoris fratris cædem plæriquecxiftiwî' bantjProfpero mandante,eut eum confidere baud tgnorabat,euocari ciitat,ne lîuim ei adhibere uoluiflet,ob generis fplendorê, SiC clientelas plurimasinu^ betumultusexcitaretur.Moxdetentoper Profperum Vicecomite, multi dus affines ÔC amici in caccerê truduntur:adhibitaà per tormenta quaeftionc,no^ nulli fatentur fadâ fuifTe in domo ipfîus Antiftitis côiurationem, neminem^ ad perpetrandum tan turn facinus Bonifacio magis idoneum uifum : ftatinu^ interfedlo principe animum illis fuifTe Moronû,eiuscp amicosincurtaobttun' care:Profperum,quôd exofum non baberenf,comprehendere:à nonnuUisc*' uibus SCmercatoribusquàm maximam poflent.pecuniæ fummam extorque retadid peragendum nônullas habuiflepeditum cohorteis inStattdorutnLi' gurûfînibus (quiMonsferratus hodieeft) Vercellis,SCin tranfabduanoagro* Sed quia Bonifacius triduo antèftatutum diem facinus aggrefïïis fît,ideôp^; dites SC duces imparatos fuiflè: necç coniuratos quiuifïe perfîcerequod in ani mo habebant,R.egi fcilicet urbem, ditionem^ Mediolanenfem tradere,ut in gt atiam apud eum nancifeerentur. Atqp id,tametfî ab uno,6C item ab altcroaf lertum fuerintamen plurimiadhibitis etiam tormentisconftanteromntanegî uerunnipfetç Bonifacius poftea nô femel coram multis profeftus eft,feneui‘' nec5fcio,fed proprio impulfu,id molitum fuifte,quia Principem nouilTetnul' la fua culpa in fe male animatum.Fama uulnerati Ducis increbrefccntqcunt plæricpexqsqui longiusaberant,necem exuulnere fequutam exiftimarent: Galeacius Biragus Mediolanêfis,qut parteis Gallicas fequebatur, nonnullos pedites in Taurtnis,SC Monteferrato collegit, quorum auxilio Valentiani op^ pidum iuxta Padum occupât, arcem etiam perquofdâoppidanos in deditiogt; nem accipit.Quod fentiens Antonius Leua,qul Proiperi iuflii Haftam ufque cumHifpanopeditatu,8C equitibusleuisarmaturgadcontinendosinfidepo pulorum animos procefîèrat,Valentiam cum parte copiarum proficifcitur,ct cum fpacium qui intus erant, non habuiflènt oppidi muniendt, intra biduutn oppidum ipfum expugnat:Biragumq? captiuumfacit,antequamàGallisulIo afferri potuerit auxiliû.Nam etfi amico opem ferre properarent, nihilo minus SClonginquitasitinerts,SCCaroliBorbontjducisfufpicio iteragentcmcxerci turn aliquot dies retardauit.Non enim Regi bene confultum uidebatur, fi(ut decreuerat)ipfeinltaliamdefcenderct, relinqueret^ in Gallia BorboniSiain irrita tum Comeftabulatus officio, ac Borbonenfi SC Auernorum opulentodu catupotentifsimö.QuaproptercümRexipfeLugdunum pergereqillSuifiO' ueratdomi argrotum fefimulantem,nein Italiam uenirecogeretur.Moxcuni præcepto regio euocatus efleqledicam uacuam,in qua iacerefeargrotSfimU' laueratjbiduum antequä detegeretur dolus,deferri tufsit, ipfe^ dam duobus
-ocr page 381-Commentanorum,Lib.lll. uzî
tantum comitibüs in Sequanos ( quœ regio Caroli Cæfaris eft) proficifcitur^ ubidüodccitn péditummilliaipftus iuftu,qaàm occultius fieri poteraqiam co ucniebant'.quibusj cum primuna Rex Alpeis tranfiftct, Borbonius bel’um in GaUiamcrat tUaturus. Namiamanteapev Hadrianum Beaurenum Cælaris oratotem fimulato mercatoris habitu ad Cc profecftum cum ipfo Czefare conue netaicius fororem Hefiodoram in uxorem accipere, óóde Gallia cum eo ÔC Anglico padus fuerattiniurias ulcifci cupiens jquas à Rege ftbi exiftima bat infemdum aliquot oppida ex hæreditate paterna, amp;nbsp;Borbonenfem eiiam ducatuin litem deducerccogiiur.Qtiamobrem Rex dum Lugduni effet, eer-tiovfaâusGermanos pedites indies Burgundiac finibusapproçim^arCjada nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
monittistç à nonnullis,aui Uteris quibufdam indignationemipliusBqrbonq paulo ante cognouilTeaff'erebant,ftbi ab eo timedum effe,mutato conftlio ex-peditioni inltaliamiaminftrucftæGuUelmum Gonfierium maris praeteiftum
( quem barbari Ammiraldum uocant ) pr3eficit,mittit($ cum quatuor milUbus peditum, Slt; quingentis equitibus Sabaudianum praeletftum aular, Ut Borbo-nium coprehendercf.fed cumBorbonius iam abqffeqSabaudianus ditionem ilUusomnemredegit in Regis poteftatem. Interea Ammiralduscum triginta peditum,àuobuscç ec^uitum millibus,totidcmlt;^ lagittarqs equeftribus in Ita-liamde{ccndit.CumcpH.ifpani, qui cum Antonio Lena crant,rettoccderenr, ncmineGallusbabutt,quiipftusconatibusobftaret,donccad Ticinum per-uenitjubi quatuor millia Hifpanorum peditum, totidem adiuncftis Germanis cumtotaCæfarianorumequeftriacieconuenerantnpfecçProiper quancmam corporeinualidus,tamenledicaadciteriorem fluuqripam fedelerri iufferat. Senties autem iam magnum hoftiumnumerum ad ulteriorem fluminis ripam pcrueniffe,aquas(^ præter morcm ex diuturna, quæ antca fuerat, ftccitate mi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
nimè profundas,fetô timens fe non poffe co loci Gall o obltare,pra:fei tim quia lta\ipedites,quidiuetftsinpartibusconfctibebantur,nondum applicucrant, primum grauioratormenta Mediolanum rcmittir,ne ft maior quçpiam uis in-gruiffcqea hoftibus relinqucre cogeretur.Mox ubi omnem exercitu Regium Vigleucni conueniffe audiuit,fuosc^ in citeriore ripa, maxime qua cuftoOiani agebantGcrmani,abboftibus,quiinultcrioveftabant,tormcntisarceri,ôlt; no modo équités,fedpedites quoeç fluuium uado tranftre,ftuftra aV thrones repti gnareconatus,modscaftris exercitum omnem nemine ariuiroMediolanum rcducif.adeocgciuitasexbuiuVmodireconftetnata eft,ut ftcôteftimIxoftisin-fequutuseffietjObuiamhabiturus erat neminem. Sed dunr Ammiraldusfttos colli git,ÔCeos,qui Cerius ucncrant,expe(ftaf. Caelariani, ipftcp Mcdiolanenfes animo confirmati, aggeres rcficcre condusfta innumerabili foffbrum manu properant.lnterea pedites Italiaduentabant,SC cornrricatus intra urbem nullo intermiffb tempore deferebantur.Hicron'y mus quoep, Moronus poft introdu Clumexercitum pertotamurbemiterumatqjiterumad arma iufsitconclama
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti,utcertior fieret quantum prtcftdq à populo fperare polTetr quem adeó bene
animatüadtepcllcdumboftem cognouit, ut nihil unquam lucrit promptius. QuareVrofper omni prorfttsabieMaurbis relinquêdse opinione,quae iple per aduerlam ualetudinem præftare non poterat per alios exequebatur. lam in ur bc duodecim peditum millia côtraxerat,ma^uscç populi numerus, quoties opus£otet,inarmis aderat.Miferatprxterea Vapiam ualidü cum Antonio Le« ua pïîeftdiûjdûMcdiolanû ip(e àT ici ni ripa rediret,amp;C lupra mille pedites Ale xandria reliéla Cremona proficifei mandaueratiia,ut à tribus laliêcmiranbus (fiàreliquisnôpoffèt)boftiumimpctumptopellerctgt;'C'æterùm Ammiraldus ferô copias adurbêduxiffc cognofcês mutato oppugnatioms conft\io,pofttis çtopèciuitaiemintet LaudetuemTicinenlemcg uiamcaftris adrecipiendam V ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moguniiaox
-ocr page 382-1I2Ä Galeacii CapcHæ
Moguntfcm partem exerdtus mittit.MoxPetrum Baiardum dudorem uriim fumodo millibus pcditum,tormêtisdecem bellicis,uahdo^ cquitatü Ländern Pompciam proAdfeiiubetQuod ubi fenfitMantuanus,qutexf(ï; dcrecum Pontificcinitoineam duitatem cum quingentis peditibus,amp;totidlt; cquitibusuencrat/etammodicis coptjsdefendendae utbi imparem cernenS) antequam Gallusaduêt3ret,admonituFederidBo2uli,propinquitatcô^an’* citia fibi lundi,qui Gallicum peditatum ducebat,indcdt(ccfsic. Gallus Laudt ciuitatc prarfidiofirmata,ponte fuper Abduamconfcdo,quamprimum Cr«' monam cötenditnbiqj adiundofibiRentio Cerro Romano cum quatuorpt difum millibuSjquos Carpi,SC in ditione Ferrarienfi regia pecunia collcgcrat, ftatim oppugnarc ciuitatem aggreditur: netj Venetorum copias timet,qu^i etfi in Ponteuicooppidopropinquoconfederant:tarnenelt;j Gallo pareserät, nelt;^ fine Veneti fenatus audoritate extra fineis fuosprogredi uolebät. Quigt;J ita Prorper,amp; ii,qui Mediolani de re bellica confultabanr, fore exiftimantes,!« ê Papia, tum ex Alexandria Cremonam euocauerättreis mille, 8C quingentos Italos pedites fub ducibus Mayno,ciuitatis præfedo,Frâcifco SalomoneNe’ politano, Bartholomco Martinengo Brixienfi, öd Mediolanenfi Fratidfco Dtampa : nec^ à Mantuano, qui urbem Laudern in hoftium poteftatcrelique-rat,amplius pofcereuolebantutcum militibus fuis Cremonam ingrederetur, Ueriti ne niniis de fefolicitus falutê propriam faluti ciuitatis anteferref.Perorä tores tarnen ducem Vrbinatem,Legatumcp Venetum, acMantuanumPriud pem obfecrarenondefiftunt,utquam propius Gallo poflent,caftrametaren-turita,ut urbem adorin' non audeat. Sed Gallus à propofito non dimotuselq quin admotis tormentis tri du um urbis moenia quaflâuiuôd cum fupra triginf^ muri paflus humiftrauiiret,öddato militibus figno,urbêcorona aggredi prat-cepiner,iamq? omnes ad iuffa maturanda inftrudi eflent; tantae rcpentédeft^ fopluuiæperquatriduum demiflæfunt,utrem differreopusfuerit.Intercaqu* Cremonæobfidebanf,fpacium ad reparandaftratamœnia habucrc.ôdfquou utilius etiam fuit) cum Gallo folum à Laudenfi agro, ôd ab ora transAbdua-na,quæ ad uidum pertinebat,fubminiftrarentur,quôd caetera loca ibi propiU' qua parum pacata eis elîènt,diflFicultate itinerum,ôdiugis pluuiae uiduspeiu* ria laboraucre ita,ut coadi fuerint mulra fumere ex arce Cremonenfi,in quan* cômeatusplurium menfium paulo antèattulerant.Caeterùm iam fpcredptn’ dæ Cremonç fruftratus Ammiraldus,fimulcp cognofeens earum copiarum“* fccflîimuniendçciuitatis Mediolanenfismaximam commoditatemhoftibus irebuiflc,fuos denuô ad Mediolanum obfidendum redire iubet. Atcjî itacun* ^oguntiam ueniflent, prop ter duos hoftium exercitus diuerfis à latcribusur-jem obfidcntcis,non nifidtfftcultertjs,quicommeatumaffercb3nt, cratadiu-tus,ôd cum molas frumentarias,quæforis eranr,incendioGalIi abfumpfifTe’’'^’ tanta farinæintra quatriduum Mediolani oborta eftpcnuria,utfupra centum hominûmi!liahebdomadâtotampanecaruerint,leguminibus,ôdoriza uùaiti trahentes,doneeinftrudis tandem intus molis trufatilibus fapna hominûm» nu abundè fieri cœpir. Interea Profper,quia ægrotus eflet,Ferdinâdo Alarco-ni,qui Cæfaris iuffu è Calabria Mediolanum per eos dies uenerat, utpcditum præfeduram gereret donee Daualusabeftet,fummam regendi exercitus com rniftit,qui benegerêdæreiftudiofusextcmplo, uthoftêaburbc fummoueret, cefpitibus,trabibus ôdarborQramis intextisin fpc-ciein turris erigit,in cuius uertice erat area ambitus pedum circiterducentoru, quæ à kontccratibus terra oppletis uallata tormcntis,ôd peditibus collocâdis fpacium relinquebat:at(j ita aliquot diesGalIos crebris tormentorumidibu» infeftans,multos ex ds interfecit.Sed cum td patum ad liberandatn obfidion^ urbem
-ocr page 383-Gommcntariorum.Lib.111.
urbcmProfpero uidcretur, Prindpi Mantuano, qui fe adquacqg belli munia alacrcmprscbcbatjiniungitut cum equitibus PontificqsPapiam fc conférât, utindcuiatorcs,coflt;5,qui annonam ad excrcttum hoftium deferebant,infcfta rct.Car terutn quoniam durante diutius bcllo ftipendium à foc^ collatum cö^ fumptQ erat,amp; ob mortem Hadriani Pont.neobulus quidem Roma ampliua mktebatur:Florcntina($ Refp. Gcnucnfes acLucefcs exado primo trimcftri pccuniamulteriuspcnderegrauabantur,decrcuit Profpcr,cum aliunde non poflctrcddita Alphonfo Ferrariêfium duci Mutina, quam Guido Rangonius Romanae ecdcfiæ nomine aducrfus Fcrrarienfem tutabatur, pecunia in ufum excrcitusparare.Iamlt;$mifsisultrocitrolt;^ oratoribusde fumma conuentum era t,nifi Bartholomeus Cattinarius,unus è Cacfaris côfiliarqs,qui per eos dica
Carolo Lanoio Bononiam orgmiftus fuerat,t)s,qui ncgocium tradabant,fi-gnificaflct,baud etc Csefaris tore,urbcm bello opportunam tradere Ferraricfi Gallici nominis ftudiofifsimo,ccclefiamcç Cacfari rcddcrc infenfam,prçfertim in tarn diucrfis eligendi Pontificis ftudqs aut Caefavi, aut Gallo fauentis : nec^ dcinccps (fi paululum tolerarint) pecuniam dcfuturam,Lanoio iam cum pe-dcftribusjcqucftribufc^ copijs Ncapoli in Infubres proficifcente, amp;nbsp;cum co c-tiamrcdcunte Ferdinando Daualo,qui ut fupcr{orcanno,nc Profpcro parc-rctjin HifpaniS abicrat,ita in prcfcntia fub Lanoio uiccis Cacfaris gerente cum munere gubernâdi peditatus militare non detrcdlabat.Quare oratores à Pro-fpero Mutinam mifsi reinfe Aa rediere.Dum hocc geruntur, iam quotidie ma-iorrerum omnium copia Mediolani fuppetcbatïGalIuft^ timere coeperat ne d Mantuano,ÔC ab ijs qui Papiaccrant, occupato ponte, quoTicinum eregionè VigleueniconiunxeratjCÔmeatuspcnurialaborarenpropterea Petrum Baiar dum,amp;Rentium Cerrum cum coptjs,qux Moguntiac crant,reuocat,quorum difeeflu à Briganteis coliibus,totolt;$ fuperiore agro tanta tritici amp;nbsp;uini fumma inurbem inucAa eft,utnulla ampltus famis formido fupercflet.lamt^ de obfi-dtoneminime Ammiraldus cogitabar.neq; aliteroccupâdæ urbtsolîafubcrat fpcs,patcfa Ais pracfertim {nfidi]s,amp; proditione à Murgante Parmenfi primipi loinlegione pcditumïoânis Medicis tentata.Nam cum is pontem fublicium^ qua extra aggeres urbis iter erat,occifo cohortis centurione ibi in ftationc po-fitooccuparcpolliccrcntur,öcGallumindeintroducerc, SC iam treis coniura-tionis confcios,adiutorcs^ habcret,loanncmFcrrarienfem expediratuSte-phani Column3e,qui fibi proximus excubias agebat, dato iureiurädo focium adfacinus peragendum rcquirit,pracmium,quod ab bofte accipiebat, cum co communicaturus. Sed Ferrarienfis fideiplenus,utproditioniscertior fieret, operam fuam pollicetur, cumcp cognouiflet quid fe facere ÔC qua hora uellcr, extemplo Stephanum ducem fuum adtjt,rcm^omnem patcfccit.Quamobre loannesMcdicesfuimilitis crimen aegreferensMurgantem ftatim, eseteroftç coniuratos comprchcndit,difquifit!onecp pertormenta habita criminis reo« agnofeens lanceis transfigi à militibus iubet, Ammitaldus igttur quia iam hyems inftaret,ncc^ belligerare eo tempore abfej fummo militum incommo' do poterat,inducias duorum menfium à Profpcro petittquasutfaciliusimpc-tratet,omnia cisTicinum belloparta reddere pollicetur. Quodcum facere Profperslqs ducibus inconfultisrecufaret,Gallus locum inter caftra fua amp;ur-bem deligit: ac obfignato fidei publicac diplomate ali^uos z Cxfarianis mitti requifiuit,duos ipie panter milTuruspro inducrjs,tjf{ß tra Aandis, quac utri-ciuf parti conducerc uiderentur, mifsicç pro pterea funt Ferdin a ndus Alarco, Hieronymus Moronus, Sd Paulus ViAorius Florentinus. E' Gallis uencte Galeacius Vicccomcs ,amp; Thomas Boierius exercitus quaeftor. Cumlquc Moronum ambo repetiffènt, qui utrique fuerat alias amicitia coniunAus^ eafdem
-ocr page 384-in8 Galcacii Capcllsc
ca rd cm inducias pofcüt,quas à Profpcro antèpeticrsnt: cômlt;morânt(^c|i’*^ tum hæc bdla, quæ iam tnennio eitado initium habucre, Infubrcs prenijn‘' quantum creMedioIancnfl futurum fit,fi quoquo modo ab armis difccdawt* ita Mediolanenfeis damnis,cacdibus,rapinisji'nccndqsc5, quae bclla affcrrciO' Icntjpoflemodum i'nuenire:atcp interea tempus multa allaturumj quibuspa^ ab'qua inter Regem amp;:Caefarem,MedioIancnreislt;ç cohærerepoflèt* MoronuSjô^ qui cum eo erant,fefc poft reftitutum in ditioncm paternamrran cifcum Sfortiam nunquâ bellum qu3cfiuifle,uerom Regem nimio propagai^' di imperii ardore iam bis, no modo Mediolanenfem ducatum, in quo nullum ad eum ius fpcdet,fed Italiam totam turbare nixum fuifle, amp;nbsp;propterca Italo» prindpes comm uni confenfu commune damnum repellere.lam non de rein-tuendis cisTicinumlocis,fedderecuperanda totadinoneagi.Induci3s,qu3* petât,li rebus in Italia per uim occupatis ccdant,Carolum Lanoium, quia Cat fare amp;nbsp;focijs mifliis in cifalpinam Galliam propediem uenturus Gt, non dene^ gaturum:amp; idcirco ad eum proftcifcerentur,necç enim deinduciis,nec^depa' ce aut de rebus componendis illo infcio fefc quicquam aduros. Atcç itaGalIf» in caftra,altis in urbem redcuntibus, Ammiraldus propter intempeftiuanm*' uem,ne amplius fub diuo excrcitum continerct,ftatuitin hybcrna concedctc, folutacp Mediolani obGdione, Abbiatum ferecipit,indecppeditesàN3rbogt; ncnG prouincia,amp;^ Allobrogicis alpibus, quia nullius eftènt ufus, dimifit,nO' uolt;^ Heluetiorum deledu aduen tante primos,qui mifsionem poftulabat,iO' lutis flïpendqs ad fuos per mißt redire: Ä ne, interea dum CacfarianiCarokm’ Lanoium feriusuenientcm Mediolani nihil agentes expedant,ipfequoc5 tril ftra tempus tercret,Rentium Cerrum cum feptem millibus Italorum pcdiium Aronam oppidum munitifsimö in finibus Verbant lacus proficifciiubct,ubi Anchifes Vicecomes Mediolanenfis cum militum prarfidiopro Sfortiatam bello quam pace impcrabat,tuncc5 ad famam appropinquantis hoftis habu« rat fupplementum mille Sc ducentorumpeditum. Quamobrem licet poßt» per trigin ta dies nunquam ceftans Rendus tormentis arcem oppido immint” tem quaflaucritjfine qua oppidi receptio nihil Gallo profutura erat : ita,utftr' reæpilæ fex mille aduerfus mania exeuftæ fuerint,ac farpeinftrudis ordini' bus irruptio tentata fit, tarnen tanta femper uirtus fuitintus propugnantium, ut innumeris fuorum cæfis, Rendus re infeda abirc coadus fit. Interim CarO' lus Lanoius Papiam applicuit,ibidemcç aliquot dies moram trabens euocato ad fc Morono, poftquam de rebus bellicis confilium habuiffet, Mediolanum ueniredccreuitiquodantca diftulerat,audirefcilicet copiés quem Profpen ti* Ictudo exitum elTet habitura. Nam iam odauum menfem non finepropinat uencni,fiueamatoriimedicamentifufpicionegrauiterægrotabat. Verum ubi mente iam prorfus alienata paucos dies eum uiuere polk cognouit, urbem in greflus prafftantifsimum belli ducem antequam morcrctur,uiderc,eiufc^fune riinterelTeuoluit, SCuita fundumcum Marco Antonio Columna nepotein patriam fepeliendum ex teftamento deferri curauit.Pofthçc nediutius bellum traheretur, cum Veneto oratore conftituir, ut Venetus exercitus traiedo Ab' dua fefeCçfareis copijs iungeret,faltcm quo tem pore fex millia Germanorum peditum Mediolanum appneuerinnquos praelenti pecunia adducimandaue rat. Agit etiam cum oratore Clementis v 11. qui paulo ante fummo cum omniS Italorum gaudio eledusfueratPontifex,ut équités Pontificq exercitui Catfi' reo adiunganturiuigindcj aureorü millibus ab eo acceptis per literas, nun' cios cum Horentinis,Scnenfibus,ÔCLuccnfibusftatuitutpccuniâ fecundym fadus ad fe mittätiSC ne belli diututnita te nimis graue uideretur omné couert täpecuawnumerate,rem,quoquomodopotcft,cöponitadid perfoluedum,
QtiOÄ
-ocr page 385-t Cominentariorum,Lib.111, in?
quod reliqui crogarenolIent,Sfofdam ducem coadlurus ita, ut et prafter por* tionem ex fœdere fpedantem,neceflefuen'ttngentem pecuniae fummam exCt citui Caefareo crogare,iamdudum pro exadi tempon's ftipendio debitam,an-tequamMedtolanOjUbi iam quintum agebat menfem,egrederetur.Qua in ré incredibile eft quanta Mediolanenfesfemperfefepromptosexhibuenntjttini præcipua quadam Principis comitate,qua plurimum ad conciliandam homf« ^umbeneuolentiam poterat,tum uarijs ambus, 0^Moroni oratione perfæpc { nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jUtbpnorum depopulationes,exadioncs pecuniae,amp; uillarum in-
^ndia|!juæquotidiepatiebantur,non tarn grauia efTent, quin fpe uidoriae,0C ûalJorum expulfionis Ienirentur,præremm cum priuatas omneis pecunias in fuperiorebellocollatasjintrafextûmenlemèuedigalibuspublicis Sfortia re* ftituiftèfjidcm etiâ pro fuo in populos ftudio amp;nbsp;fide fadurus, nifi reddendi facultas crebrioribus belli fumptibus ablata fuiftet:SCcum iam tranfgrefsis cis Abduam Venetis,Germano(^ pcditatuaduentantccumexcrcituegrefliisfu-iuet,\nnumcra ciuiummultitudoPrincipem fuScumarmisfequuta eft,amp;: mili tiæ munera obire non recufauit, donee Vcnetis ira fuadentibus decretum fuie utMediolanum rediretmerj in tanta aemulatione Mediolanenfis impertj ua-rtjsipfebellipericulis feobqceret. Satis enim efle,fi Moronus in caftris uerfa-retur,tutnutconfiltjsducum intereflctjtum ut pereum oppidanismulta, quae in exercitu erant ufuijimperari poft’ent.Gallus Csefarianos copias educere, Sd Venctos cum eis coiungi præter fpcm intelligês,etfî perculfus erat clade apud Robcchumnuperaccepta,quópaulo ante node intempefta Lanoius,Daua-lus,Si^IoannesMedices cum ualida equitum peditumc^ manu uencrât, ac plu reis grauis armaturæ hoftileis turmas nil talemetuenteis adorti,partim cæcidè rant,partim equis,armiscg fpoiiatas,ac prope feminudas aufugere coegerant: tarnen,uttantam belli molem poftet fuftine^re,fèxmilliaHeluctiorum praeter eos,quos fecumhabehat,quamprimQad fededucicurat, ita, ut exeanatione duodecim millium peditum numerum haberet: quibus fecum iundis (fi fors ita tuli[ret)prælium detredare nolebat.Cæfariani autem,poftquâ aliquot dies apudBinafcum,mox apud locum, qui Motta VicecomitQ dicitur,moramtra-xiftent,uthoftem Abbiato,ubi tutus eft'e uidebatur,extrahercnt,relidis praefi-dio Mediolani aduerfus exercitum Gallicum ffi forte urbem adotiretur) pedû tumltalorumquinc^ millibus reliquas copias trans Ticinumadducunt, Sd ad Geminas columnas f Gambalotum uocant) primum caftra locant.Ipfe autem Vrhinatum Dux,qui in exercitu Veneto imperabat,2dTrumellidecrcucratcÄ ftrametari Çcum Garlafcum hoftium praefidio munitum inter fe, Sd Papiam uc beminteriaceretita,ut à cÔmeaîu,qui Papia in fingulos diesiumentis, 2d plau ftrisuehebatur,nonfolum Veneti, fed etiam Cæfariani paruo conatupoflent excIudOadexpugnandum oppidum quamprimum tendit.Cumcç murorum , p3ftcmadmotismachinishumiftrauiftet,iubetpcditesequites($adhibitisfca ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis in muros cuadere. lamqg ab qs,qui intus erant,Veneti repellebantur, ipfc(^
dux acrius inftabat,2d retrocedere fuos non patiebatur.tandê nonnulli ex du-doribus Vcnetis,6d magis ftrenui milites per foflas mento tenus aqua plenas tranfi1iSt;tuncpariter omnes,qua mania magisobruta erât, amp;nbsp;hoftes refi'eieu disaggeribus intend minus repellere poterât,acrius urgere ôi maiorc ui irrum pereconanturita,utundi($fuga abtis,quipræfidioerant,fiericœptafit,oppi-^m^direptum.CæfijCapticç eo die plufquâquadringenti exhoftibus funt* Quçuidoriamaximôduci Vrbinatidecus,CæfarianisaûtmaOTascômeatu3 utilitates attulit. At Gallus ubi hofteis trans TicinS profedos,Garlafcoâ poti tos intellexit,ne Vigleueno quocj,2d cæteris Laumellenfis agri locis excludc-retur,oi prorfus fpe podundi Mediolani deiedus,relidoAbmati milk peditu, equitumlt;5
1
-ocr page 386-njo vjaieacii vapeiiæ
cqnitamt^ centum præfidiOjtraiedo^ Ticino Vigleueni cadra locat J 3^ ^*5* cundandofcnipusrerere uidebatur,hbic5,queriesleuibuspræltjscum certamen euenerat,fortunafemperfuerat âduerfata,magnumlt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
merum amiferaf,biduo exercitum in aciem deduxit, pugnandi copia hoItiD^ faciens,qui,tametfi numero ac militum uirtute fuperiores haberenturjamc/* Veneris ita fuadentibus,amp; quia ex literis intercepris cognouerât pccutiiasl’ fti deefle,minime uifum fuit centare ancipitempugnæ fortunâ,cum tutiof^'quot; euentum cundando fperarent. Cæterum ne omnino nihil agerenf, quonia'” poftTicini traiedionem Galium Abbiato dimouerant,fimili cofilio no quoc^ tentant eijcerc.Sartiranam itacp profedi ( quod oppidum eftin riore Padi ripa ) ubi quingertti pedites cum nônullis equitibus praefidio po” era nt, to rm en tis muros diruere aggrediunf. Ammiraldus, ne fuos fineretpa^ latimdeficere,Vigleuenum reliquitjObfefsisauxiliumlaturus.Verùmant^? 3VIortariumueniret,nunciatum eft VgonemPepulumBononienfemj^^? nem Biragum,qui oppido amp;nbsp;arci praîerât, expugnato utrolt;$ loco in Cxianä' norum manus captiuos peruenifle,milites($ omneis,qui intus erant, adintf^' nitionem cæfos. (^uarc,cum iam fera eflent auxilia, Ammiraldus Mortari]^^ cÔtinuit» At CærarianihuiufmodiuidoriafubnixijVercellenfium animos HieronymumPedium eorum ciuem tentât à Gallis diuertcre.Quodinihau difficile fuit Gibellinae fadionis ftudio,cuius primas parteis in ciuitatefemp® tenuerat. àciuibusitaeß receptus cius opera commeatus,amp;alia quxe^j ria,inde ad Caefaris exercitum indies deferebâtur. Quodquidem tanti fmu” -menti,utLanoius,cæteriqî duces fperare iamauderent Gallis reditumin P^' triam intercludere,amp; propterea ad pagum inter Vercellas ÔÔ Nouariâfciu*^ ' eus Marianus dicitur)proficifcuntur.Ammiraldo,quiNouariæcumexe^ eratjduoadhuc fupererât,inquibusipem poneretneà CæfarianisintereJuW famepremerctur,prohibirisnonmodo commeatibusàTaurinis,undeiam dum exercitum aluerat,fed etiam ad hoftilem exercitum conuerfis: imumf^ in Heluetqs,quorum decemmilliaadfemittiperoratores petierat, atc^ pedabat ut quadringenti équités, qui è Gallia ueniebantnuper,adiungff^æ turtâlterum reftabat in Rhætis, qui Chryfones dießtur, qui ad numerûqu*'?^ millium feledorum peditumftipendio Gallico per Bergomatumagrum'^^ faciebâtîpropofitumà erat per trans Abduanam oram fefecumFedericob^ 2ulo,qui cum magna Italorum peditum manu regio nomine Laudern obrinebat,coniungere,atq^ ita hofteis è Laumellenfi agroreuocare,nilii'^‘ diolanum ( quod minime credendû erat ) in diferimê adducere mallent.
fentiens Sfortia loannem Medicem cum quatuor millibus peditum, tis equitibus,qui ipfius Sfortiæftipendio militabât, in Bergomatß fincis tran Abduam mittit,ubi aliæ,prçter quas fecum duxerat Vrbinatum duXjCongt” rantVenetorumcopiæ.ItacpiundiVenetisSfortiani feicinterponût,n^y“'^ fonestjs,qui in urbeLaudæerant,cÔiungi poffen t.Ipfeuerô loannesMcdiç^ quotidie perleuis armaturç équités gentem huiufmodi prælijs in afluetami” ' feftabanadeoq; eos perculfit, ut quicquam proficere difRfi, poftquam trwu ibidem morati funt,in patriam regrederentur:8C paulo pôft pacem amp;nbsp;amicitgt; cum Fra n ci feo Sfortia tranfmiftis Mediolanum oratoribus petierint. HocigJ' turtimoreliberatus Sfortia, ne Gallis Nouariaeobfefsis commeatus exopp*' do Abbiato mitti polîèt,eô Medicen fe conferre cû coptjs iubet: expugna^^ primùm Ticini ponte, quem Gallus præfidio tenebat, ipfe in caftra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
tormentis oppidi meenia à folis ortu ad meridiem quatit. Mox magnoMedi lanenfispopuli numero militaribus copqsadiundopugnæ fignumdaUaa tolt;5 animorum ardore oppidum oppognatum eft, ut quamuis intus
-ocr page 387-Commcntariorum jLib .111. 1’51
I t
f
»
I
If
»
I
I
tofilc propugnatorcs fumma «i ad defenfioncm incumberent, tamcnM cdio= lanenles per aggereSjôCfoffas aqua plenas mutos tranfiUrctadeo: ut ftaum ca ptumôCdircprum oppidum fueritt holies turn cæfi, tum unà cum oppidams capti,prædalt;^haudmediocns uidoribus contigit, qux caufam poftmodum magnæ attulit calamitatis.Nam cum ob diutuvnam mditum in oppido ftatio-ncmexnimiofoetorepeftisbominesinuahirctjpraîdaplacrofcç militesintecit, ?lt;lcrèquifcR qui aliquid inde exportauerat,peltecothpiebatur‘.atcç itaeacon tagionepaulo pofttota urbsMediolanenfis infeôla eft» Expugnato Abbiato Slortiahaud minima cum laude Mediolanö tcdqt. At Caclariani, qui nonloti.-cèàNouaria caftra hab ebât,indies ar(flius Galium obfidebâtt ôiadempta cis T icinum cômeatus ÔC auxilq facultate,Heluetqs,qui iam Eporedix ad nume-turn quinqg millium côuenerant,uiam fefe cum qs qui Nouariæ çtaub coniun gendiintercludercconabantur.SedGallusmilitibus ÔC præfertim Heluetqs, quos fecumhabebat continua nouem menfium militia iamdudum lelsiscu“ piebatbellofincmimponerCjSô trans alpeisteuertiiQ^are fuis Nouaria edult; ôis inftrmîla acic ad oppidumRomanianum tendit. Gæfariani cum Venais, qui inV ico Mariano erant,cognita Gallorum profcAione callra mou^ nt. La« noiusq,penes quem cura erat gubernandi exercitus, confclt;îlo pauuS fexmil lium itinere ulterius nolebat progredi. Verum Carolus Borbonius, qui re in Burgundia male gefta in Italiam ueneraUÔCut fuum in Cæfarem ftudium amp;nbsp;fi dem magis declararét,in exercitu 2lt; agendo ÔC confulendo nunquain detuc' tat'.tantum eo dieitineris côfici iubebat,utin pollerum abeuntemhollem ror-
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;midinis plenum àd pUgnam uel inuitû, pofient cogéré. Atcg in bac ducurn aV
têrcatione AmmiraldusnoAe intempeftamotis caftris fub dici crcpufculum iamaduentantibus adulterioremSeutæ ripamHeluetqs, qui^orediauene-rantdefYderiopotiusutfuosinpatriamreducerentjCmàm pro Gallis amplius pugnandijipleuado cum exercitu fluuium tranriuit.Etquamuis eCxfartanis plulquam mille pedites non fint infcquuti fine uexillis, équitcs(^fere totidem Icuis armaturç, tarnen tantus terror hofti iam perculfo inieélus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
filiere auderettfed prout quifque magis poterat,iter acceleraret. Capta ibidem funttormenta fexbcllica,alt; quamplura abhollibus relida ucxilla,à fcloppcgt; tarqscKfifuntPetrusBaiarduSjSCloannesCabaneus equitum dudores .Ipfe ctiâm Ammitaldus codem teli genere adeô graue in brachio uulnus accepitj utledicaneccffefuerit cumin Gallia m deferremeqj amplius praenimio uulne ris dolore in exercitupotuerit ôbire munus imperatorium. Quare cæteri du« ces Omni alia cura omifia incolumcm in Galliam excrcitum reduccre conari-lUï.Tormenta,quia magnx effent molis, ÔC p et uallém, cui Augufta P rætoria nomen dédit,qua ipfiproficifcebantur,carris traducendisiter non erat^in arec quadam nouem palfiium millibus ab urbeEporedia relinqunnt.Marcmo ctiâ Rorheliniunus è Gallix proceribu^ qui Segufiumüfcp cis alp^ miraldolaturus cum quadringentis equitibus iam uencrat, in Galliam tcüer-tituï.AtCsefariani duces pracmiVsis tantum uclitibus ,qui hoftetn abeuntem fcqucrcntur,SCpcr eos rçceptis tormcntis,qux Gallus cum grauioribusimpe dimentis Teliqucrat,ad oppidum, quod Sanda Agatha nuncupatur, conuc* niuntnbiq, cumLe^tus V cnetus rempublicam fuam Cxfari,acMediolanen • fiumDuci fatisfeciffe diceretiam pullis Italia Gallis,illud etiam C^farianis ex-
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pollulantibus denegare non potuit, ut antequam exercitum dimitteret,L^gt;
dem ciuitatem à Gallis occupatamliberarct, donee intereaDaualus cum Hi-fpano peditatureciperet Alexandriam, quam è Gallorum manu Vitclhus Ko manos Adurnorüarmis frullra aliquotmenfeis rectq^erarc tcntauer^.loi eiia in concilio Cîcfarianorù ducum récitât» funtliterx Caroli C»farls,Hcnncr^
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U U nbsp;nbsp;nbsp;Anglorum
-ocr page 388-nji Gaîcacii CapcJîæ
AngïorumRcgi's:quorumuterlt;ypuIfoiam Italia Gallo expeditioneat’i'^f Itam prociirabac.Jdeo«^ Carolo Borbonio decernStur fexdccim pcdifuffl w' ' Ifa.equitcs mine,rormenta bellica quatuordccimn’pfe^ Lanoius eidcm rari iubcr duccnta aurcorum milita,quæ Cæfarin Hifpania mercatoribustiC' , nucnfibus numcraucrat,utGenuç certotemporeredderentur.Riccardusci*^ gt;nbsp;Pacôcus orator Anglicus magnam pecuniarum fummam ad id bclIotnRfg'p | fut nomine pollicetur.Perid tempus Moronus,ut Mediolant,quotiesopi^^^ ,■ fet, pecunia acquiore lance exigereturtdecrcuitccnfum longa tcmportiw”’* tcrcapcdineantea nunquam renouatum agcrc, Et^oniâ urbs in fexcla»^'®» quasuulgôportas uocant,diftributaeftnpfaecpclaflèstn centumcirciterw^'' nias diuiduntur,èquibus duo eines ex prüdentioribus rebus publtcis femp^ præfccflt funtzuocatisipfîspraefedisadnouum cenfum agendum incun^'’“^' aeftimatoqp fortunarum omnium precioadusefteenfus fefterttûm quatcrmil Iics,quæfumm3 cft centtes centenorum mtllium aurcorum,quo uixconBi^' to,pcftis,quac poft direptum Abbiatum anno poft captum bellum beminuaferatjtantumacceperatincrcmcnti,utPrinceps inarcem Tritij,M°' ronus autem cum Senatu amp;nbsp;reltquts magiftratibus Moguntiain Ce recipcf^^^ adifintdtatjpoftmodicum temporis côtigitjUtnecj panis,necp alia aduidit ncceflària ^lediolant fuppcterêr,adeô,ut qui pefte infedi extra ciuiratê fuerant (quorum maximus erar numerus) cum ad eos commeatus nccà tatc,nec aliunde ob peftts timoré import3retur,feditione fada urbem ingtds» fint omnia tumultu,armis^ mifcentcs,amp; nifi blanda quorundam ciutuw ttone fedati ad tpforû tabcrnacula non longe ab urbepofîta reuerfi ter uim, quam plurimis attuliftènt,miracalo potius aaferibi potuiflèc, qua^ ligentiacjfiquisàpeftetncolumiseuafiftèt. Moroni igitur iulTu pqftmodiquot;^ uicini ad urbem in fingulos dies commea tum afferebantjPrincepscÿ rationem Habens ex publico fumptum eis fubminiftrari iubebat- Sedquagt;^^ ncceflaria ad uidumexeo temporenon deeflenr, plericp faccoï'ndutt,nu* dis pedibus fupplicationes per totam urbem Drjs facientes, ueniamirartint Cœlefttum,finêmcç pefti expofeerennnon tarnen, nifi poft quartum nien'f^ uis morbi imminuta eft.Quo temporemortui funtè populo, Mediolanenu W pra quinquaginta homtnum millia,prætereos,qui forts innumerabilesocci*' ouerunt.Dum peftis f uti diximus ) in urbe defæuiret, Vrbtnatum dux^’’}^' xercitu Veneto Laudern Pompetam profedus Federicum Bozulum afrinita' te,amp;fr3ternoamorefibtiam multos anteannosdeuindum pertubicinern^“ colloquium euocat,docetcp nihil ampliusfpei inGallo eftê,qui iamalpeisß^ armisamp;impedimcntis tranfgrciruserar,Ô!:idcircofat{us efteciuit3tcr.nreddf' re,cum nihil aliunde auxilq fperaref,quàm quid poftet uis,experiri.C^a'’’°^S remFedericus,quiplane nofeebatfeplus commodi GalliarüRegi anerrcp°‘ fc,fiduo millia ucteranorum peditum in Galliam adducerer, qui Regi magno uftit futuri erant,quàm fi fruftra ciuitatem ad nullum præfentem ufum cuftod* retjCum Vrbinatedeurbereddendapadum intt, accepta poteftate cum tni'i' tibus in Galliam rcdeundi.Per eofdem että dies Bufsius,qui Alexandrie pi^' eratjfiuediffifus urbem pofte tutariaduerfusftrenuum hoftem amp;nbsp;peritifsimö bcniducem,fiuccætcrisin Gallia cftâlpina amifsislocis fuperfluum exjftim^-ucrit unam urbem Regi feruare,cum Ferdinando Daualo de ea rcftituedap3' riter pacifcttur,ut cum ^rmis,ac rebus fuis in Galliam abire liceat. Atc^ tta reet' pta Alexandria Bufsq milites cum Laudenfibus,qui per id tempus difeeflèrâc, in Galliam perueneretex quibus poftei plus utilitatts Rex nadus eft in bello Mafsilienfi,quam {t,non modo Laudern urbem,6C Alexandrtam,fed amp;nbsp;totarn Mediolanenfem ditionem cuftodiftennper eos enim effedum cft, ut Mafsiw . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enaritima
-ocr page 389-Comm£ntariorum,Ub,UII. inj inaHtlmà cîuitas ualdebeUo opportuna contra Carfaris cxcrcttum dcfcnderc-tur,donecRexcquitatum fuum diuturno beUo,non folum fefRnn: fed magna «iam ex parte amiffutninftaurareuôCnouum exHeluctqsdpfacç è Germania praemijs pelledum peditatum coUigctenquo fretus,poft quartù menfcrn non iblum Cxfavianis fe opponerc.fed ipfbs etiam difcedere coactos à MafsiUe op pugnationc tnagnis iiinetibus antecedere,ÔC in ItaUâipfc proficiki aufus eft»
GALEACU CAPEbbÆ DE REBVS
GESTIS PRO RESTITVTIONE FRANC l-fci ll.MedioUiKUpUWDMciSjLiber Ull,
OIlquamCarolusBorbohius diutius cum cxctcituin GattiaftetiC-quicquam profeciflet in oppugnatione MafsiUæ redditus Cxfarem ab Hifpània, aut àFlandria, neqj Regem An-gUcum àNoribmanis in GaUiam eo anno armalaturQ, fero cogno-fctns (enimts arduam prouinciam fumpfilfe,ftatuit in Italiam regredi. Qriarc maiora tOTmenta,quià carris,Slt; uebiculis propter alpium difficultates iter non eraqnauibus impoûta Genuam trantmittiuminora autcm infruRa comminu- ' ta mulis uehêda imppnit,ut ex eodem métallo ( fi opus foret ) cum in Infubres ueniflèt,rcficipoffen't.AtRex fexmillibusHeluetiorum peditum,totidemlt;^ Gern\anorum,ac decem millibus turn exlialia,tum è Gallia comparatis, cata-phra(fiis($ equitibus adhumerum duornmilUum,ac totidcm fagittarqs equc^ ftribus comitatus,incredibili quodârccûperandæ Mediolaneniis ditionis de^ fiderlo accêfus,neminfâufculiando,quiipfum abbuiutmodi expediiione de* terrereqin Italiam quàmmaximis potuit itineribus contendit,iam non aliumj quàmfe,ducemforeexercitui æquum ducens,alqs,quos delegifirt, ter Italia pulfis'.ôf quia ipfiitincri iam accincfioLodouica mater fignificauerat côuenirc eum fc cuperc,antequam Alpeis tranfitct ( cum alioqui temper illi fuifiet obie* quenùfsimus) ueritus ne à fufcepta ptouincia filium pio quo dam affedu de-hortarctutjColloquium paretis refpuif.ôC Cancellario Galliarum, nonnullistÿ àfecretis,qui alias Régi comités efle etiam extra return proficifccnti confue* ueranqmandauitut cum matre ad gubernandamGalliarn remanercnt,donee ipfebcllùmMediolanenfe confccifiet.Quodutcclcrius fieretjfiatuitCacfaria-nos,qui per Alpeis litoreas magnis itineribus inlnfubres teuertebâtur, 5Ç iarri duorum dierum itinere anteibant,non amplius infequi. Atcg ita ipfe aly^eis Co liasÇrecçntioresmontemlcnebracuocant) tranfiens iuxta Salutianotû fineis adoccupandumMcdiolaniimperiumfeftinauitconatus Caefari^«^ præuc* nirc.lnboc rerum turbine Carolus Lanoius,qui totam atftatem Haftæ cofunà pfcratjiambellum proculdubio oriri fcnticns,lit«ris SfortiamDucem foltcuat utMediolanum confeftim redcat,quontam propter peftem, qux fxuifsime ea^ xftatc ciuitatem alftixerat,non tolum ipfePrinceps feceficrat ; fed uniuerfi ter« ciues exuïbc difcefierant.V crùm Sfortia,qui exlitteris regqs fepenum^o per id tempus interccptis,amp;CmultorUm rclatu co gnoucrat quantis uiribus Gallus^ inltaliam reuerteretuti quitç tes CæfarianorumNlafsilienfi expeditioncmalè tentata perculfas uidcbat,parum prxfidq in eis adfuftinendum contra poten* tilsimum Regembellum exifiimansin tanto return difctiminc malebatNle* diolarro abcfic,quàm abf($ militum prxfidio âceurrereadurbem^quæ prima bofii obqcerctunôC propterea Pisleono,quà fc iamdudum contulcraqnon abfcdcre fatius ducens tAoronum ad Lanoiummiitit^ut unà quid agendum effetinbellOjdccctnerent.lntcrca cum nullis ordinibus Cxfariani traic^is aV pibus in Italiam perueniffentjLanoius ne lAediolancnfi ditioncab notteex-v}.q a duderetutt
-ocr page 390-ckiderctuCjâudicnsRcgem tam AuguftamTaiirinoriim cum parte copta^”* aduenilTcjAlexandriam cum milttibus,quosinltalia rcrtnucrat,fe rcccptt.^ dem etiam tempore Daualus cum Carolo Borbom'o Gallum adeo fcfttnaba« præuertire,uf,quo dicRexcum prima acte Vercellas applicutt, ipfe AlbaprO' fcdus utcum Iriâ: oppidum iuxta Padum ( quod quadraginta miHiariorînpa' tium eil) pcruenitdtatp cdm poftcro die Caefariani ômnes,præter quam G(f' mani, qui fpatio tantum aberantitineris unius dici,Papiam ucni(Iènt,cogngt;' tumcp çiTetSfortiam adhuccfTePisIconi,8Cco etiam Moronum (quonia^’’ hil præfidq à populo Mediolanêfi ob hominum paucitafÊm habcrè potuffit^ fe contulifiè:ipft Lanotus,Borbonius,2C Daualus Sfortiam admônenf,uKon feftim Papiam unà cum Morono fe conférât ad defenfionem rerumMediob' nenfium,quô res expoftulauerit uenturus:ipfelt;$ Daualus literis manu fua(ut effïcaciores eOent ad pcrfuadendumjiconfcriptis commémorât feuigintidie^ totidemt^ nodîcis feitinando Maisilia co ufqg iter feciflèjUt rebus CæfardSjS^ Sfortianis fuppetias ferret: SCneamittcrctur parta toties contra Gallunigl^’' riatorareep propterea nein re tam nccclîària fibimctdccflèt, cum tot bellotuw duces,ipie^ femper uidor cxercitus nô folum opcs:fed animam etiam,ac fan-guinem ipfum offerretpro rerum Mediolancnfium defenfione. Quonundo ucipereacccpto,cum fub diei crepufculum Princeps difeedens Papiamuenib fet cum auliciSjà magno ciutum fuorum nUmerotoui undic^ urbe cffluxcf^nt neGallum,Contra quem fæpius arma lumpferant,Mediolani uiderentimp^' rantcm,ofFendit duces,cxetcitumqpomncm Papia'difceßifltexccptisdunt^' Scat Germanis peditibustqui paulo ante eô applicuerant, At Sfortia, â-MorO' nus nihil differendum rati ( etfidc uia fefsi non folum homines:fed iumentaf' tiam cflent J ftatim Mediolanum grclTum dirigunt:uixlt;^ duo milliaita praeter-grefïi étant,cum Ferdinandus Caltriota, qui tormenfis ÔC machinis adduceO' dis præerat,pracmiflïs aliquot ex equitibusfuis Sfortiam penèuenicntonad' monct magnas Gallorum copias tam pedeftreis, quàm equeftreis, poftqu^irt Cæfarianus cxercitus Binafeum fuiflet prætcrgrcflus,aducninè:noaeà mamaiorem partem cxercitus hoftium cis flumen Ticinum efleproteaam:^ propterea le occlufa uia cum tormentis Papiam rcuerti. Atquc idcirco Sfortia regreflusLanoio,ÔCcaeteris Carlàrianis ducibus, qui Mediolanum ucnersni) fruftra expeClatus maximam de fe malècogitandi occalîonem dédit. Nan], cum ncc^ uallum urbis refedum offendiflenttnem farinam ad panem confid' cndum,autlignorum copiamin ciuitateeflèintclîexilTcnt,pœnituiteoscapd conlîlij,Principe præfertim,amp; Morono abfcntibus: Quorum ftudio (uperiori-bus in bellis totum populum habucrant obfequcntilsimum.Itaquencfcireco tempore unde foflbres ad reficiendos ^gercs,SC munienda mœnia,ôlt;; inftru* mentaadopus faciendum habere ponent: ÔC in tanta rerum diffïcultate,ian' Gallis cisTicinumcaftramctantibuSjinccrtisrumoribus ferebatur Sforriam, ScMoronum cum Gallo confentire contra Caefarem:caœ rationein tantobel li motuMcdiolano abfuiHe.Quare omnibus cxercitus Cæfarei ducibus man datur,utinfequentem diem copias inftruant,quô decrctum fucrit, profcâuri. Gallus autem,qui omnem fpem uidoriæ in celeritate pofucra t, inftrudis ordi nibus Mcdiolano appropinquabat.Qiiodfenticntes Caefariani confeftimml lites exirc, ôf uia Laudenfi iter facerciubent: uixcç Daualus, qui in ultirais ad portam urbis remanferat,utinftrudlo ordinc,ÔClinefugæ fpecieprogrederen-tur,porta Romana egrelTus erat,cum perTicinenfem, olt; Vcrccllenlem Galliens cxercitus ingrelïus cfttqui fi co die rclidoMcdiolano infequebaturCæfa-rianos,nemini dubium eft quin eo ipfo die debellatum fuifièt.Nullius enime-rat operæ hoftem abiedis magna ex partearmis amiflistj equis tam longo itinert
-ocr page 391-Commentariorum,Lib.nn. î'V ftînetcfatigatumadintevnctioncm cjedeiCjUcltuvpitcvabcuntemcompcUerC in præccps.Sed nimiaRegis ( ut creditor) potiundiMedioIani cupiditas,in cu iusoppugnatione duobus tuperioribus bellis eius duces fruftratot menh.ts incubuerant,ipfumhoc præuidere non permifit.Cæterùm Rex ut femper luit clementifsitnus,ita nihil hoftile in ciuitate fieri uoluit,quin paucos, prêter eoSj qutatcem obfefiuri erant,ciuitatem introire paffus,ipfene earn quidem uoluU uiderc,quoniam nificonfefto bello mûris fe tenetc baud decorum die cxuti-mabat. Interea cumamiflx urbisnuncium Sfottia accepiueqrelicti^apiat quincRGermanorumpeditum millibus,unà cumMorono,8lt; magna Medio* lanentium caterua fccundo P adi flumine,Cremonam ire pergit exiftivnans id, quod paulo poft côtigit,Regem cum exercitu ad oppugnandamPapiam pri* mum uenturum,ut earn ciuitatem, ÔC tormentabellica,qu3c omnia ibi^xi^ tianihabebant,in poteftatcredigeret. Qviod Antonius Leua, qui in uÿc curn Germanis, SC aliquotHifpanis militibus remanfcrat,ita tore baud dubitas ex-cubias,ftationes(^ militum circum moenia difponit, molas etiarr^tuiattles quamplureis, quanta poteft celeritatc,paiariiubct,ne cis,irani($ ticinum a Gallo obfeffus,omnibust^ molis,qU3e plurimacinfluuio Crant ^xcluius penutialabotarct:deligitquocpnonnullosPapienfeis,quitriticum,utnum,^ reliquum commeatum inurbe defcriberdiSC quia tnilitibus ftipcndiumundc daret,nonhabebat,ipfosàciuibus ali uoluit fumptibusiuxtacuivnqj taculta* tes acqualitet diftributis. Atcn,ut plurimis belli necefsitatibus, quibus pecunia opus etat,nondceftet,facro*protanocp argcnto pafsim collesfto monetam ex* cufsit'.inquaadpofterorummemoriamfignatumfuit. C ae s ari a ni pa« PtAE OB SES st. M. D. xxiiti. IntcreaLanoiusrelidoinutbeLaudx prxftdioinCremoncniem agrumfe contulif.fta limcçMoronum,cuius indw ftnam,8lt; promptitudinemin ftiperiorebello cognoucrat,ad fe per literas eud cauiuamp;C cumillo congreflus perfpexit antca fe,2lt; de Duce, ÔC de iofo Morono diuerfi conflit) nefas tniuriaiufpicatum cfle,auditacç ibi Regis adoppugnart* damPapiam protc(ftione,coaclo concilio,exquifltiscpducum tenten tqs,n.on-nulliGermanumpeditatumminus aptum exiftimabâtad ferendarn obiidi(gt; nem,necfincftipendio,quamuis alercntur,credebant militix onus laturosiot idcirco duo millialtalorum pcditum,qui Alcxandriæfubftiterant,ea urbe,tarl quam minus opportuna,derelilt;fta,Papiamcuocarifuadebant.Sedpoftrerrm uicitmcliorfententia,fet0fcilicct pedites Alexandria uenturost minusqg eue conucnicns earn ciuitatem defereretqua iter Gcnuam,8lt; inde irr Hifpaniam eflet,prxfertim cum à Gallo iam cis T icinum protefto minime time^um to* ret,utmagnas uireis adduccrct ad Alexandtiam oppugnandam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co
tnixius opetam eflè dandamne Papia eo tempore amitteretur t qua^acile m fidecohtineripoflet. lllud etiam multo magis eflc aduertcndum,li Gerrnam ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inde educantur ut ex alia nattone imponatur prxfidium, ipfos iuftam irafcen*
' dicaulamhabituros,quód eis minime duces confidcreuidcrentur.bominclaj fufpiciofos,0Ciracundos tortaffcciuitatembofticne tradituros^ proptcrca, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum nulla, nifl in Germanis, urbisdefendcndx (pesrel^ua ene^deccrnunt
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çxcrcitumquamprimuminftauranàum,augcndumcÇi eue nouo Germano pc
^ditatuiad quern conducendum Vanoiuscum pecunqs certoshomines mife-‘ rat. Iniunftumeftinfuper VcrdinandoDaualoutadiuniftofccumMotono, cumHifpanopeditatu kaudcmPompeiam contineat,ianquam urbem maxi mè opportunam ad bcllura,8lt; ad inftruendum exercitum propter fluuiurn f^duam urbis mutos alluentem t ultra oucm omnia paca ta crant •. ne,ft forte Gallus eo diuertiftet,nonfolumPapixobfeflis fuccurrendi,ubifupplementu exGetmania aduenertt,opportunitas amittereturiCedtota etiam tranfabdua*
uu ) naota,
-ocr page 392-n^6 Galeacii Capcllæ
na ora,amp;Cremonenfis ager in hoftis poteftatem perueniret. Interim Rexalt;^ motis tormentis Papiæ murospluribus in!ocisquairare,mox inftrudaacif, qua magis mœma diruta eranr, milt tes foflas tranfire, QC murum afccndereiU' bct.SedGcrmanis,amp;altjs,qu{intuserant,repugnantibusnonfihemultoruifl cædeGallicusexerdtus repellitur. Italt;^ uim fruftra cxpertusTicinum fluuio qui in duo fcinditur cornua, alteroc^ tantum ciuitatcm alluit, aggeribus in al' ueo fadis tentât dtuertere.Sed ubi iam imméfos in opere feciilet tumptus, tan tæ de coelo deciderût pluuiæ,ut nimia aquarß ui tota moles corrueret.
obrem obfcfsi Cæfartani ab ea parte,qua fluuius praeterlabitur/offa uallo murum,qui tenuis admodum erat,côfeftim réparât it3,ut fi hollis deinde euenit ) iterum fluuiü diuertiflèt,poflènt non minus ab ea parte,qu8ngt; ab altjs aduerfus exercitum Gallicum fefe tueri. Verum Rex, qui ton's utribus, totoqp animo erat intentus non folum Caefarianos ditione Mediolancnß:«“ etiam regno Neapolitano expcllere,cum Clemente v i i.Pon t. a^it per Albet' turn Carporum principem,oratoremfuum,amp; loan.Matthçum Giberi«ipfitilt; Pont.Datarium,qui ad fein caflra uenerat,ut fecum in gratiam rcdiretoblite» tis odtjs,quæ Leonis x.tempore exorta eranneorumtç hortatu loanncmScO' tum Albaniæducem cum decem millibus peditum, amp;fexcentis equinbus,3C cum Rentio CerrOjS«^ plurimis ex Vrfina famil(a,quacGallicacfadionifempet ftuduit,adinuadendum regnum Neapolitanum mittinfimulcç datoperamnt magna ftilphurei pulueris,a fenearum pilarum fumma in tormentorumulus ab AlphonfóEftenfi Ferra rien fium duce mutuo accepta per milites,qui cum Âlbaniæ ducetranficrant,ad leadduceretur,præfertim quia LanoiusJ* TDaualus cognita Galîorum trans Padum profedione,relidoin urbeLaiin^ modico præïidio ad impediendum hoftium conatum cum omni exercitustO' bore Padum tranfibant.Cum cnim Regem huiufmodi rerum apparatu pluri' mum egere audiuiflèntjCxiftimabant ob id foIumGallicas copias Padutn t^n fifle:nec uerifimile purabant Mediolanenfi imperfeda'expeditione Gallo® Neapolitanam ( quoduarijs iam rumoribus ferebatur) tcntaruros. Icacp cuin MonticellumCæfariani^plicuifiènr,oppidum trans Padum Placentiatn uet fus quinque millibuspafiuum à Cremona fitum,Fidt-ntiolam fefe poftero®^ conrcrredccrcuerant,nifiperleuis armatiiræéquités quidam Regis cubicuW' rius,Walter amanuenfis Albania? duciscaptiui incaftra fuifient adduâûe* quibus cognouereGalIos,qui trans Padum profedi crant,à Rege adtnonitos fuifie,utOmni ftudio conarentur hoftem à Padi ripa ahducere: utcum prott* abeflèt,ipfe poffet armatis aliquot nauibus (cum breui itinerePapiaCrcmO' nam fecundum fluuijcurfum tendatur} pontem occuparc,qucm paulô fupra Cremonam inftruxeranr.Atcr, ita hoftibus Pado exclufis totam pfeneminerepugnanteditionem Medioîanenfem facilius occuparet.QpP“ baud difficileradupcrfpicicntes CæfarianiMonticelli fefe continent, prxiet' tim quôd Rcgi,ÔL eius coptjs fe minus pares fperabant cùm rebus ceteris,tuj” pccuniatquêefegniteràCarfarcfubminiftrabat. Et Romanus Pontf!^ex,amp;^Eo rentina Refp.ut in f^erioribus bellis confucucrant,non folQ nô iuuabanPi^'^ iam apertèfauebâtGallo:amp;nuncqs,acliteris Pontifex hortabaturutLanoiu® relida cifalpina Gallia cumexcrcitu in Neapolitanum regnumreuerteretiit, pollicitus Regem mutatoconfilio ab expeditione Neapolis temperaturu’’’* Necj folumPontifi'ci3e,amp;FIorentinac pecunia?Lanoio deeranttfedabipf’^’' tiam Neapoli, amp;nbsp;à Duce Mediolani, cui fere fola Cremona relinquebatur, minimam quidem partem eius,quæfuifletufuiin tanto belle, perciperc pot^' rat it3,utneceffè fore profpiceret ftipendq defedu non modo exercitum aiig^ tinonpoffètfed breui düTolutumiri.Nonparum ctiam angebat quôd Venrt'
-ocr page 393-Commentariorum^Lib .1111. 1^7
Cxlarifaperioreanno federe conïundli ex pado débitas auxiliareis copias mittetedettedabant: neq; oiatores, qui Gæfaris,Franciicit^ Sfortiac nomine ctcbró Venetias,óóadVtbiniducem proptereamittebantur,quicquamptoft-cicbant.ld fcilicet effecerat timot potentiUimi Regis,aduerfus quem pugnan-domaiusinfeodiumnolebant concitatctóómaximè etiamillosmouebat lu» fpicio non ab te conceptam e,(î forte Cîefariani aduerfus Gallum uiûores extl tiffent,eiedo SfottiaMediolanenfe imperium ipfioccuparêt: quodualde cos angebatVerebantur cnim nepotentioris uicinitas aliquando ipforöRcipub. ofncctepoffet.QuatcCarolus Lanoius, eiust^ confiliarq conditionibus opéra Pontificis àRegc acceptis,reliAislnfubttbus cum exercitu in Ncapolit^S tegnum reuerti optimum effe exiftimabât.ldç^ proculdubiô feciffent, nifiDa-ualus,qui ÔC rci militaris fcicntia,8lt; magnanimitate primas parteis in exeteitu obtincbat,ac etiamHieronymusMoronus (ummam turpitudinem eue præ-dicaffentadditis nuper fex millibus Germanorum peditum, totidemrç paulo pôftinauxiliumuenturis,de difeeffu turn differere, cum de pugna cogitâdum cffcf.affirmantes,nirifruftra tempus tcratur,exercitum Caefari addidlilsimum, ÖC tamlongo ftipendio ditatum poffe aliquot adhucdies exigua pecunia con lincri,modo GermanisnupcradduÄisnon defitunde fçfealerepolsinf.nec prôutriliSfortiam Ducem impraefens (utantea fempet fecit ) detuturumt cuius exemplo debereLanotumnonmodôNeapoliquammaximampoisit,pc cuniam cogeteded ptiuata etiam uafa aurca,8lt; argentea ipfum, 2lt; reliquos du ces pro fuftinendobello conferte.Qux fententia cum uiciffet,omncs cis Padu le^efsiLaudemPompeiamproRcifcuntuf.materiamt^omnem tormentaria
peteret) noil deeuet ptsefidiumj-anotus Honoïatnm Caietanutn unutn e prl monbuSjOuiapudfc effent,Ncapolim mittitt acperptoceres,^ principes re* cniNeapolitaniéquités,pediteseg déligi mandat ad uim repeuendam.ipfe inquot; ictcaDaualusquimaiotefpebeUömo\iebatur,animo^iam conceperatcum ipfoRegebcbiioïtunam ( ubi Germani omnes adueniffent) experirnne quid fibiàterao reiinquetetur,cum omnibus ferècopqs peigitadCaisiani arcetn fupta Abduam tecïpiendamxquam Galli primisbelli diebus occupauerann adtnotism totmentis,ubi nullum propu^atotes auxilium mitti lenlerunqui-tam tantum incolumempacifcentcs teliftis armis,impcdimentisc^ omnibus ex paólo adfuos reuertuntutrmagnus^ turn Gallos,qui Mediolani crant, in-uabttimoï,ne adutbem occupandam Caefariani pergerentt quod qun^m id-ckco fempet diffuaVetat Motonus,neHifpanus miles occaffonem naiRus no «ntè ciuitatc(üca potiricontigiffet)uellet excedere,quam ftipendiumidmquot; diudebitum acciperet.Quareptxfidioarciindcditionem acceptx tmpoiito, adciuitatemLaudem omnes reuetlitunuibicç «literis AntonqLeux cogno u«untGermattosPapixobfeffospecuniameffiagitare,mimtaricçciuitatcm boftiiradete,nffiftipcndiumpenderetut.Daualusigitur,amp;Moronusqm^^^ uidoïiacnancifccndxmaioïtutaineraqcumne^p^^^^'^^’^'^^^®’^'^'^ pecu-niam,nequeftenpoffetuteotempote,etiamffatot,Papiamdepoïtatetut. uaÇrè£aâoGetmanosquietosteddereftatuunt.Duosttac|hominesdelmut lvdc,2lt;induftriapr3cditos’.quicumequis uino onuftis c^terant Iele inca teojatttiaŒ millia aureotum inuafcuinatio occludunt. C^amobtem,u nbsp;nbsp;nbsp;-
pixerantptopiotaboffiscaftta,tabetnaculumVonunt,tanquamUinumuen« diiurilntetealitctis ignotis caraÄetibus fetiptis AntoniusVeua it^ nbsp;nbsp;. f
ta te cdocctur.qui extemplo ab ea patte,qua ligtmm datum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
lii€sadleucpt%liutnemittiv.duinqjaaiutincafttisadatma co
-ocr page 394-111? Galeacii Capel læ
bernacula^ SiC tentoria toUuntur ob hoftium timorcm,alter ex tjs, quideref^quot; dæ tn urbcni pccuniæ prouinciam fumpferat/rado uafe uinario, ÔC atrepW cunia fnter tumultum elapfusPapiam ingreditunÔ^ adAntonium Leuamao' dudös fignifica t fe pecunia portaflè,non ut Germanis omnibus fatisfieripo*' fet:fed ut ducum,qui foris excrcitum gubernabantjfatisfaciendi ftudfum p^t' fpicerenufimulqg intelltgerent quanto cum difcrimineillud, quicquidewtpC' cuniac,attuliflenc;Dauault;^,ac cacterorum ducum nomine obfecrat, ne in tan» diuturnobello, quodtanto fumptu fuftinctur,amittendac pecuniae audor« efle uelit.Germanus milesjqui nuncium dicere, ac Daualum uera fcriberccO' gnofeebat/editionem non modo comprefsitiam excitatâ:fed ufcç ad belHcxI tum à petendo etiam ftipendio abftinuit.Per eoiÜem etiâ dies praefedusGcP manorum Papiac moritur exacuta febrc,uel fut multi exiftimauerejincerto uencnOjCÙm baud mediocris eflèt fufpicio ilium cum Rege ad prodendam ci' uitatem confentire: QC ne tumultus inter milites excitarctur, fi aut in iudicitin» uocatus fuiflèt,autuiolenter trucidaretur, tutius confiliumnonnullicapwffl fuifle affîrmarunt ills de medio ca uia tollerc.Interea cum è Germania fex infu per pcdttûmillia Laudem Pompeiam aduenirent,d^ periàepe ipfum Lanoiun’ Neapolim reuerti uolentem Daualus tandem côfilium mutare coegi{ret,Mo-ronust^ Cremona tantum pccuniæattuliflct, quantum (àtis eflet adequitaw hybernis mouendum,amp; aducrfushoftcmdcduccndum,quantumà ad pro* uidcndumfufficèretutopcrarq,tormcntorumapparatus,funeis,Slt;^rerramen' ta cum reliquis belli inftrumentis non decfiènt,ipfe Daualus,cui à CaroloLs' noio cura belli gerendi propter magnam rerum omnium difficultate rclinque batur,utmiroardoreflagrabatimmortalcmfibigloriam comparandijitao*”' nia ad bellum nccefiàriaMorono ftrenuam operâeidem præftante praepa^^^* duceslt;$, amp;cohortium centurioncs hortaturad profequendum bellum ce(rarium,ô(^gloriorum:cum^omneisfermèbeneanimatos agnouiflèt,con' uocatis Hifpanis peditibus,à quibus fummoperc colebatur,ô(: in quorCpro'” pntudinejamp;militandiperitiamaximamuidoriærepofueratfpcmjfuggeftuni aicendens,ut facile ab omnibus audiri poffèt,in banc fentêtiam orationem buit. Nifi nos hadenus cômilitones agnouiffèm quaccuntp bcllorum diferi-mina gîoriac ueftræ,5C Caefarei nominis amplificationi poftbabuifle, ptofedo abfiç ftipendio aduerfus boftem educere pofie non confiderem.Scd cum ani' maduerto eofdem uos eflè,qui proximis annisGallum Mediolanonômodo fortiter expuliftis:fed etiam cum magna copiarum multitudine reuerfum ade profligaftis,amp; tandem Italia coégiftis turpiter abfcedere, fpei plenus timorcm omnem abijcio:certamlt;$ uidloriam ueftra uirtute fretus mibi polliceri pofle ui dcor.Qiiin Regem ipfum,qui nunc adfit,non maiorcs uireis ad bellum affef' rc:fed,fi uidus fuerit,plus prædæallaturum exiftimo : at(^ ilium in 1 taliamboc tempore defeendiflè uerifimileeft,quia fuis iam ter inde pulfis nibil ultra conn datttantoqß facilius eum uinci poftè arbitror,quanto nimio animi ardoreuno, codemcp tempore amp;Papiam urbem munitifsimamfruftra treis menfeisoppn gnet: cxercitus partem ad tentandum regnum Neapolitanum mittat, quaft copias noftras ad hune diem femper inuidas cÔtemnat,quia penuria rei nuiH' mariæ paululum laboremus. Q^od quidê uos minime mouere debet, qui tot ânnos Cæfaris aufpicqs militaffïstamp;licet aliquando fera:tamen débita femper ftipendia retuliftis,quac nec^ hoc tempore amittetis, cùm paulo ante literis cet tior redditus fim in Hifpaniam ingentem auri fummâ mercatoribus Genuen-fibus numeratam elle,ut paulo poft Genuac in ueftrum ufum reddatur. Qitoo ß de amittendo ftipendio nonnulli fortafte timent: nihil huiufmodi, nifi horte ui dore
-ocr page 395-Commentariorum,Lib.Illl. 1159
iiiâorc metucndum eft,c]uoniam uobis uitfloribus ab omnibus Italia?, SC Gal liælods pecunia minimedcfutura eft: ui(ftoriamlt;$ cmanibus noftris uixelabi pofl'c arbitrer,fiin adem defcendcre,ÓC paucos dies ftipendiorum folutionem cxpcdareuolucritis tothoftibusdcui(ftis,totciuitatibus, SCoppidisexpugna ditati.Iam hoftis non amplius duorum dierum itinere abeft:bregt; ui poflumus f modo ipfi non detredaueritis ) manum cum eo conferere:cui ÔC numero,SCfortitudincpracftamus.NecuercorutRex obftinato quodam anigt; ^onunquam fePapia abfcefluru,nifiearecepta, prædicanquinetiamuiribu» inferior,neobfelsis opemferripatiatur, adpugnam defcenfurus fit. Quod,ft forteprætermultorum opinionem non præftiterit:tarnen æquum efteos, qui Papiæ inclufi funt,SC pro ialute reliqui exercitus fefe iam tertium menfem obft dcri patiuntur,liberare: maxime etiam gloriofum eft cohere jjotentifsimum Regem ad relinquendam iamdiu cœptam obfidionem. Cætcrùm tantum mi* hi defiderium cum ipfo dimicandi quotidie fuggeritur,ut ( fi (ors pugnam ob* tulerit) fpetem ilium nulle modomanus noftras euafurumtglotiamq;, SC nomen Cæfaris,acueftrum 3deóaudumiri,ut,non modo toti Italiæ,ScGalliæ formidandum fittfed leges etiam impohere debeat. Audita Dauali hortatione c»^ nonfoliimDucestlcd milites etiam fefcalacreis exhibuiflentad pugnam, onerrente^,queries iufliflet, cotra hoftem cxirc, Germanum peditatum etiam admonet ut, parte ftipendij accepta, quo cibaria in caftris ernere poflent, reif« quuinexpedarenegrauentur,quod ubianteaab Hifpanis promifttim fuifle audiueruntjpariter fefe idem faduros pollicentur. Reliquum igitur crat id etiä cquitibus perfuaderetqui iam multo ante ftipendium non acceperannSC difFi* ciliores ad id faciendum uidebantur* Quareaddiuerfa oræ tranfabduanæ, Si. CremonenfisditionislocajUbihybcrnaagebant, Daualus profedus eis per-(uafirjUtparteftipendi) accepta SCipfi militarenon recufarent. Atqueita rebus cumexercituconftitutis Cæfarianihyeme nondumexada Melignanum pri* mumprofcdifuntjUtMediolano addecem millia palTuum propinquiexpe* rirentur an Galli metuurbem eftentdcfcrturi.Sed poftquam cognitum eft nul la figna timoris edere,mutato confilio ad expugnandum oppidum Sandi An gell reuertuntunquod ferme medium eft inter Laudem urbem,SC Papiaminc* queidabre, Namnifi eoexpugnatodciuitate Laudæ,ubiqui cornmeatum addiicebant,frequentes conucniebant quotidie,nulla ferme cibaria ad excrci* turn deferripotuiftentErant autem in oppido peditesItali odingenti cum du centis cquitibus fub Pyrrho GonzagatSC paulo anteRexhoftium aduentum timens lacobum Cabaneum magiftrum equitum,8CFedericum ipfitts Pyrrhi fratrem eômiferat,ut perfpicerent an oppidum aduerfushoftem fatismuni-tumeflctjSC quales militum animi uidcrentur,amboc^ R^gi retulcrant omnia diligenter prouifaelTe. SedDaualus difpofitistormentis,utprimum moenia luftrauit, ad Moronum, qui pedibus aegrotus in urbe Laudac fubftiterat, fcri* pfitfcin pofterumdiem tormentorum ui oppidum quaflaturum,oppugna* turum,atqueexpugnaturum:rcst^literas comprobauit. Proftratis enim aligt; quotfpeculis,equibus propugnatorestela,5C fcloppos cmittebanc,omnes, quiprxfidio intus erant, relida murorum defenfioneintraarcem fefe recipi-unt.TuncDaualuscumpaucis militibus foflàmfaquâ enimlicet profunda effet,carcbat) ingreffus ab Hifpano Centurione, qui lapidum fragmenta ma-nibusapprehendens pileum rubrum lanceapaulum fupramuri altitudincm eleuariiubet,deinapprehefumpuerum toto capitefupramurS extollincumcß nemo in eum eiacularetur, oppidi defenfores aufusifteexiftimans Hifpanus faitu in murum euadit: Hue ftatim infequutus eft ipTe Daualus. Quamobrem
uu $ admtrati
-ocr page 396-' Gâicacii Capella;
1140
sdmiratt mS/tesnôfokxm duels prudcntlam:fcd ctlam magrtanlmltat^gt;,P muros Introlreln oppidum pergunt,donee per Ingreflbs reclufa portaas* omnibus patefadus eft.Nec maiorem defenlionem qui In arcem confug^T fecei e.Quin Ratlm omnes fefe Uaualo dedideruntt quos equis cantöarni*^^ demptlsjcxceptls eorum ducibus incolumeis cum uefttmentis abirepcr'^* ’ ca conditlone ut trans Abduam fefe reclperetmec nifi poft ex a dum nbsp;nbsp;nbsp;J
contra Cæfarls cxerdtum rurfus militarent.Quo effedum eftut co adeptam glorlam, baud medlocrem etiam bencuolentlam hoftium -, fiblconclliarlt.IglturRexexpugnationeSandl Art^cli audita,cum nosaduerfumfequamprimumprofeduros minime dubi ta ret,nc(quod in* nullo modofacereftatuerat?abobfldlonePapicfirecederecogcretur,oninc copi3s,praîtcrpaucas,quæ trans Tlclnum ad contlnendos Inftde populo^ animos intra opplda hyemabant,in unum contrahit : SC, ut obfefsis auxiiin ferri prohiberet, in ualle, quam Vernaula riuus perfluir,excrcitum L ea parte,qua Cæfariani uenturi erât. Atc^^it tutior contra hoftem foret,la*? dum loanncm Medicem cum tribus peditum millibus, amp;nbsp;trecentis equine f onduxerat Sfortiac infenfum quod ab eo,cuius ftipcndqs hadenus ratjGallolam acriterbcllumgerentenonacccrfirctur.Multos etiam alios^' dores Italic! generis folicitat,0C praefertim Guidonem RangoniumJMutin^' femmagninominisuirum,amp;Francifeumeiusfratrem,acpræcipuè Ioan«h ' douicum Palauicinum,qui,erfî in Galium ob lupplicium Manfredi frattis a* ' quandiumaleanimatusfuifret:tamen,utcontra SaluiatorSfamiliam,ôlt;^**’’ ‘ nem Medicem,quorum potetiam ob Pontificis affinitatem formidolofai^ bebat,pracfidium fibi pararet,poftquam pecuniarum inopia à Francifeo ' cia,SiC Caefarianis militum praefedurâ habere non potuit, quinouaginta turn dudorem,SCpeditum tribunumfcRcgirequircntiobtulit.Euocatiena aRegefuntduo milliapeditum Italorû Mafsilianuper SaonamprofeÆ,nn fuperioreæftatepro eius urbis defenfionefub Rentio Cerro militaucrant^^ dumpropcflumenVrbacinagrum Alexandrinumperueniffent, Gafpai^W nus Mcdiolancnfis,qui ab initio belli cum mille ÔC feptengentis peditibi^ xandriæ tutandæ præfedus Iuerat,cum parua mihtum manu uÀe egrdws* ' los deuiafeflbs,nihillt;ç talecogitanteis offendit: atqueanimofè fadoimP^^“ eosjpoftquam paülulum fubftitiffentjf^atîfugientcisc^ infequitur uf^ a“?? pidum CaftellatlumîCum^ unàingrefluseflef,paucis eorum caefiscaeterife^ dedidere.AtMaynusarmis,equis(^ hoftibus tantummododemptis lncolumcis,præterduosccnturiones,dimifit:ô^nonparuam inde rctulii la**-' dem,captis præfertim in ea pugna decem SCieptem uexillis. Per id etiani teiil^ fius cum in caftris Regqs militarent peditQ Chryfonucirciter fex millin acobusMedicesMediolanenfisjOuiarcisMufsi luxtaLarium lacumpr^*®' duram gerebat,uafrefado illos à Galli auxilio ita reuocareaggreftus eft.Çb' uena Rhætorum oppidum eft non longé à lacus fummo, ubi arx fupra colle*” crat à domibus,quæ in oppido frequetes funt,haud mediocri interuallo «eiiin da: qua,dum præfedus nihil talefufpicatus forte egreflus eflèt, à Medicis mi“ tibus,qui non longé ab arce inter quafdam rupeis collocati erant ininfidnSjCO prehenditurtaccerfitatj ad portam praefedi uxor timens côiugi, quem tntmf* ftridis gladqs occidere minitabantur,nifi ftatim arcem traderet,illos inuofflit' tit. Atc^ ita Medices accepte à fuis peradi facinoris figno cum trecentis pedi' tibus,quos propinquos iam adduxerat,per arcem ingrelTus oppidum in po*® ftatem rediginac côfeftim tumultu in locis ûicinis excita to non foIumChryiO' lies,qui domi erant,in armis fuerunt:fed cos etiam,qui cumRege apud Papi^
-ocr page 397-Commentariorum,Lib.niI. 1141
militabantjpcrliteras teuocatunt,0d cùm non profccifTcntliuraejbonotû progt; fcïiptionem minati omneis in patriam rcuerti quamptimum iuffoiej quod qui dem Régi plutimum obfuit.Nam cum hoftes ad teU iadum propinqui effent, di(ccffusfextnüliumpeditum,ptxterattenuationem exerciius,cæterotume-tiambegitanimosJamlt;^ uincenditotam fpcmduabus tantum in rebus ReX poÇu«at,unamfcilicetinhoft{umreipecuniaria£inopia,quç tanta erat,ut Get manis peditibus ftngubs fcx diebus dimidium numi autei daretur, quo utx pa nem emçrcpoffcnf.œHifpani pedites tranfado tempore,quo abfep ttipendio incafttispermancreDaualo poUicitifucrant,iniuffu ducum pafsvm prædam quçrcntcsabitennneqj in caftrisjiffi magna cum difficuhatejeuocarentur.ita utadeoscontinendos neceffe fucrit tantam tritici, ÔC uini fummamfinguUs eorum cobortibus dare, quanta fefe abfcç carne, aut alio obfonii genere alerc poffent.Quodncquaquàm tarnen fieri potuiffet,niriMoron'Us euentura mul to antè proipiciens,cafteUum caftris proptnquum,in quod magna uini,2lt; frugt; gumcopiaexproximisuiUis conueda fuerat,neàmilitibus diriperetur,ma-i-gna diligentia leruari curaffet. Altéra fupereratfpes in qs coptis,quas iam dele gcratPalautcinus-.cuiRexmandatteratutCremonam «rodicq Sfortianorum prÿidio munitam occuparc conaretunSrl quam maxime poflct,commeatum, quiindeadboftium caltra deterebatur,impedirct.Qpamobrcm ille confeftim cisPadum cum peditumduobus millibus, ÔC quadringentis equiiibus profe* dus Cafalemaius ingreditur-.ôlt; quia nulla moenia cingebant,carris,uafis uina tqs,cratibus,aggertbuslt;$,ut commodiuspoteft,oppidum firmattmoxequc* ftriprocellauiatorcs,Sccolonos uillarum deterrere, 8lt;populari cœpit. Qua-propter SEortia,quiCremon3£fubftlterat,magnis anxlus curis ægre àcitubus, quiiammultatributacontulerant,tantum tErisexigit,quanturn tatis effetad. pedites mille quadringentos côtinendostquos cum paucis equitibus fub Rogt; dulpboVarano Camerinenli militantibus,2lt; cumleuis armatura: turma ad, corporis fui euftodiam antea deleda,AlcxandroBentiuoloBononictui teiubetiquiuelbofte numéro inferior,quam primum Cafale maius cotendit. Palauicinusigitur,ciVipropediemPrancifcumRangoniumMutinen.emcum peditum, Stequi turn manuuenturum ad fenonignoraref.tamcnpamm tibia : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bforiianis in prxfentia timëdum ratus,cum copqs ad pugnam egreffus equi*
lestç cominus gericoepta elf, ôC Bentiuoli, ÔC «jailitum eius fortitudine pauli-fper,qui cumPalauicino etant,pedem retroferunt, donee ipfe enixus fuis animos addereinSfortianos impetu fado equo exeuffus uiuus inboffium uenit poteffaiê. Atcg ita fuga undicn exoritur.amp;C Sfortianiboff cis infcquiui una oppidum ingrediuntur. Capti pcrmulti exhoftibus fuere, plures tamê dnterta in locaabierant,ne(XAtllo pofteainlocofedcmfirmarunt. Nlagnamlaudcmhtt-tus pugnte VuccenuBentiuolus rctuliv.tâtumcç præfidq rebus Ctrfaris,^ brot tianis attuliffeuifus eff,utbene de toto belle fperare cccpntm finipliqt ofortia, ÔCCxfariani duces magnalæticia extam foelici euentuanedifunt.linprimifcç Daualusnibilcogitabat,nifiquomodo cumRcgeabfcçlocitncommodo con gredi poffet,fperans quemadmodum ÔC ipfe, Slt;. teliqui, qui Cxfari fauebant, tnlcuibus prxlqs (emperfuperiores extiterant,ita etiam.fi tota acie dccerta-tequidoriam penes fc for éteins erat ftndium per diem plut eis boras i n equo efte,5lt;caftraboftium circumquacpluftrarc,utquo inlocqHcluetq,in quo Ita-Vipeditesftationemagerent,ubi eciuttatus morarctur,ubitormenra effentbo-ftilia non minus ipfe,quàmboftis teirettfoffas ctiam agrorum,uias,exitus, in-greffusœ omneis uiarumpropinquos optime callebat. Noduuero ftepead arma hoftem excitabatt Si modo à fronte, modo à latere urgens aliquando intégras
-ocr page 398-1142 Galcâcii CapeÜæ
intégras cohorteis cœcidit. Qiio efFeclom erat ut formidabilis Cæfanaft«Jlt; exercitus Gallo ïam eflet,optttTiefß confiilcre uidebatur Albertus Carpenfis» qui Roma Pontifias nomine certes nuncios ad Regem mittebat, ut omnino decertandi occafionem uitarettexercitumep ita communiret,ut nccefiitatead' dudus cogi non pofiètad pugnam.Breuientm fore ut exercitus hoftilispetu niac defedu diflolueretut. At Rex, etfi uera Carpentem fuaderecognofcerer,
magno fuo incommodo paulo ante loannes Mcdices idem belli fcicntifsi' gt;nbsp;mus,a^audacifsimusinuelit3ripugna fcloppo iuxta pedis talum uulner3' tusfuifiet ita, ut prçefFradiofsis dolore Placentiamnaueiecefsifièntamenæî gnofibi dedecori foreexiftimans,fi Papienfem obfidionem ob timorem jn-termitteret,minime eos audiebat, qui inde difcedere confulebant. Cxteroin Daualus,qui excrcirum fuum eó uidebat addudum,ut ( nifi celerem reporta-ret uidioriam ) paulo póftdifcedendinecefsitatem eflèthabiturus,euocatisiii caftra militibus,qui aberant,ac rebus omnibus ad pugnam paratis, exomnifl ducum fententia media nodecaftra mouit:equitumcpduas,peditumauteni quatuoraciesinftruxitrquarum primam exduobus millibus GermanorSto-tidemep Hiipanis admixtis kalis conftituit : fecundam ex folo Hifpano pedi-tatu:tcrtiam,óf quartam ex Germanorcumt^ Rex exercitum omnem inter ca ftra CæfarianajSC Papiam haberet,à frontc,a tergo, amp;nbsp;à finiftro latere prataWs fofsiSjSCuallo caftra munierat:adextro autem muro BarciPapienfis letutum eftêcredebat, praefertim quoniam intra palatium Mirabellum nuncupatum, ubiantiquitus Duces Mediolanenfes,cüm uenationi datent operam habita' refoliti étant, nonnullasequitum turmas,amp; peditum cohorteis difpofuilfo SedDaualus inftrudocxerciruper fabros lapidarios,militum etiamaiixilngt; fexagintamuri paftus tanto filentio proftrauit, ut ftrepitus ab hoftenufqiU'’' fueritauditus.Itacp cùm Barcumingreiruseftet, prima peditum acies,cui Al-phonfas Daualus Vafti Ammonis princeps præerat,MirabelIum:reltqiiuni uerô exe.citus ad Regia caftra cóceadit: quo fadum eft,utconfeftim ad arma in exercitu Gallico conclamaretur.AtRexcuius caftra fuperioribus nodibu’ aliquot in locis ab Hifpanis infeftata fuerant, fufpicatus Cxfarianos Mirabel' lumprofic.fcijproptereaquodintra Barcum hoftets ueniftè plactiquc renun-ciarent,fuis ftatimopem ferre decreuitJußisigirur militibusarmacaperc,ca' ftrorum relidamunitioneCæfarianisæquo locopugnandi fecitpoteftatóa cùmprimuagmenHifpanorSobuiâbabuiflèt,àrcIoppet3ri]'s,quibus plurimu ea gens ualet,Gallorum primi multa cæde,Slt;^ fanguine coguntur retrocedere, donee Heluetq pedites,equitatuscp à latere urgens Hifpanos repellut,fedütb-fequuti Germani in euneatamfrontem aciem pothgentes, Heluetios poftma gnam illaram cædem profligant.Tum Rexma^no equitum cataphradorum numero ftipatus pugnam ingrelTus dum fuos a fuga eópefcereenititur,cquo grauiterido elfufus à quinep Cæfarianis militibus capiturtftatimcpLanoius, qui cafu eó aduencr3t,corpóris proceritatem,amp; armorum pulchritudinem ratus ipfum iam fc,quieffet,palamferentem in poteftatem tecipit.Eodemctn tempore Alphonfus Daualus cum prima acie équités Ganicos,qui MiraM'i fubftiterant,ftcrnit:amp; Antonius Leua cum Germano peditatuPapia egrelTuJ Gallos à tergo cædebat,donec fuga undiep cœpta hemo amplius è tantoexet citu refiftere auderet. Sed omnes, quibus primus impetus uitam non ademe-rat,fededunnita utpræterpoftremam equitum aciem,cui Carolus duxAlan-confi Regis fororius praeerat, 2Cqui ftatimconferta manu cum totaacie præ-lio fe fubtr3xerat,pauciexalqs,qui fuperfucre,Cæf3rianorummanuseiiale' rint. Cecidêrc in ea pugna turn ferro , tum fugientes Ticino fubmerfi cx Gallorum exercitu fupra odo hominum millia : equè primoribus tonus
Gailist
-ocr page 399-Gommcntariorum,Litgt;.V. ihj
Gaïlt’x circiteruigintüinterquos fuerQt Gultclmus Gonficrius Ammiraldus, Lcfcunus, ód lacobus Cabanneus magiftri equitum ( Galli Marefcallos uo^ cant) LudouicusTremellius Burgimdiæ præfelt;flus,Galeacius Sanfeuerinus ab armîs^quiscçipfius Regis,ma gnus Scutifer nuncupatu^S^alij quamplu-tcs.Rcx iple captus cum rcliquis terè exercitus ducibus. Ex Caefarianis utx fc-ptingenti defideratt funnncmotç è ducibus,prçterquam Fernandus Caftn’ota in acte occifus fuif.tantumc^ prædæ totus exercitus, Si præcipuè Hifpani turn ^aftrornm dircptionc,tum c captiuis congcffèruntjUt præter fummâlaudei^ a gloriamfibicomparatàmpotenttfsimo Rege capto, ÖC deletis cius copijs, J^’^diolanenu impeno,nulli unquam in Italia milites dittorcs effeäifint.
potifsimum impediment attulerunt,quo minus Carolus Lanoius uiclrtcia fignainferret in Galltätq^uae tanta accepta clade omni pror« fuspr3cfîdiocaruiflct.Vnum,quodfinepecunianô potcratnouum bellum parari.Alterum,quod nifi explorato Cæfaris animo tam arduam pro» uinciamaggredi haudacquum ducebat. Accedebat prætcrea quod Regis ca-ptiuitatemaximas controucrfias,qu3c inter duos Chriftianorfi potentiisimos principes uartjs decaufis obortæ alias fucrant,fcdari turn poHe ip era bat. Qii a-reCxfarcrnquamprimumdeuiu^oria certiorcm facit. Qiioautem idceletius ficret,Regem ad Icribendumliteras admatrem hortatuseft,quibus rogabat utnunctj inHifpaniam proficifcenres,SC indeetiam redituri tuio iter per GaU liasagcrepoflent:fore enimutid fibi magnopere proficerct apud Carolum Lanoiumteuius audoritate,0L grati.a fperabata Carfare libertärem adipifeû C^uod non folum pofeentt ultro Ooncefsit mater; fed nuncio etiam properanti alias ipfa deditliteras,quibus Cæfarem ob(ecrabat,ut humane conditionis effet memor.Fierienim poire,utmanfuetudinis, amp;nbsp;clcmentiaealiquando gratia refcrretur.Atcç idilli baud difficile fuit exorare. Nam Caefar, ut in Italia debeh latum,amp;: Regem cap tiuum efleintcllcxiqanimum ad pacemextemploadie-citmer^obtaminfignemuidoriamullumlæticiæ edidit fignum:fed tantum fiipplicationibus gratias egit Dtjs immortalibus,qui fibi return in Italia com-ponendarum tamfacilemuiamaperuiflenf.fimulc^ Lanoioper literas mandat ut Regem ipfum amp;nbsp;loquendo,amp; confulendo ad idipfum hortaretur.Intcr-caLanoius accepta àFrancifcoSfortia Pisleonenfi arce Regemeufiodiendâ eôadducit:poftmodumPapiamreuerfus,cûm magnum fibi onus incumbe-ret tot ftipendiorum militibus perfoluendorum,m3gnam exercitus partem in Placentinum, amp;Parmenfem,ac etiam Regienfem agrum ire præcipit,ea ratio-neClem entern Pont.ôd Alphonfum Ferrarienfium ducem addudurus,ut pe-cuniamin exercitus ufumerogarent. Vcnctos etiam hortatur praeftarc quod impenfæ amplius in bellum fadum crat pro militibus, quos in auxilium mittete tenebantur,cum ipfe in augendo Cæfarianocxercitu cam ration? habue-rit,utnumerum eorum explerct,qui ab cis mitti exfo:dcredebui(rent.Att^ tan tusiam erat in Italia CxfarianorummctuSjUtpaucisdicbus Clemens Pont ui gintiquinqj aureorum millia, amp;nbsp;Alphonfus Eftenfis quinquaginta numera-rint: Veneti etiam aurifignatiodingenta pondo polliciti fint,ne hoftiumlou co haberentur. Seddum Lanoius Ipe confequendx maioris fummacmoras nedi^
-ocr page 400-1144 nbsp;nbsp;■ ' Galeacii Capcllæ
s
neaitj'mmutatàm VenetorûofFcndituoluntatem.Namnifî renouato tafl«' rc,amp; ndeab ipfo Caîfârc data, Lanoio crederebaud fan's tutum exiftimabant. Per eofdcm cnam dies pecuniæ,quæ tamdudum in Hifpania à CaTarc mercaj tonbus Gçnuçnfibus numeratærucrant,quæftoribusinltal{a rcddunt.Ql’O“ üerô rcliquiin ftipêdta excrcitus debebatur,id omncSfortiæ Duci ncccfièrwj perfoluereiut tot milites,qui non modo oppida,Ô^ uillas pafsim uaftabantuw tntraurbem populaturiomnia uenireminabantur, à ccruicibus populorua* dcqcerct.At^itain Haftenfem 8gt;CSalutianum agrum,acin Taunnos exone^ rata huiufnodiprocella Mediolanenfes ingenti periculo liberati uidebantur: nifi idem Lanoius^ui fuperiore bello à CaefareMediolanêfis Ducatus diplo-ma Sfortiac conceinim penes fe habere palam dixerat,quo Italos principes tiores redderet abipfo Cæfarc totiusitaliæ regnum non affedari,ipfius iuni* duodecies centena aureorum millia poftulaflèt,ut Sfortia iuftis Ducatus tiW' iis infigniretür.Necp propterea ditionem Mediolanenfem à Caffareuendiaie' battqui maiorem tam in ca defendenda,quam in adipifcenda impenfam fedf fet:Cæterùm,cum id grauius onus,quàm quod fern' pofTèt,uideretur,baudntgt; prudêtcr refponfum ruit,Sfortiam propediem legatos ad Caefarem miflurutn: ut quo ftatu res Infubrum eflent,certior redderetur : net^ uereri quin multa de Lanor) petitionedetraheret. Atqj ita in aliud tempus re huiufmodt dilata,La' noiusPisIeonumfecefsit,ubi Francifeus Galliarum Rex magna cura in arte cuftodiebaturicumcf crebris corn eo colloques multa de Caclaris bemgnjtate quotidiepolliceretur,magnam fpem Régi iniecit,fore utfi cum Cæfarccô]ge' dipoiretjinlibertatêreftitueretur.Et propterea Lanoiumobfecrabat utinni' fpaniam potius,quàmNeapolim,quôfibiproficifeendum efle antca audine' rat,adduceretur.NecpadidminusintëtuseratLanoius:quippcqui amp;nbsp;magna prarmia, SC haud minorcm gloriam fibi fperaretcomparare,fi iplîusoperaiæ ter duos adeô potenters, cofdemcn infenfifsimos Reges beneuolentia conci-liaretur.Qiiamobrem Régi perfuadet ut iter in Hifpaniam à Gallis tutumred' dat.Propterear^ Anna, quem Memoranfim ab oppido eiufdera nominisoO' cant,unus è purpuratis Regqs ad Lodouicam matrem,cui ftatim audita Regis captiuitate regni procurationem Gallia omnis dcmâdauerat, irepergitreiusep iulTu dedudis è portu Mafsilienfi fextriremibus LanoiumcumRegeprofe' lt;ffum adportum Delphini uigintipafluum millibusorientemuerfusäucnua offendit.Cumcß inillunaufcç diem femperdixifletfe Regem Neapolim addu* dlurum,tunc conuerfoad occidentem itinerecumdecem 6C feptem triretni' bus in Hifpaniam ireproperat.Accepto nuncio Lanoium cumRcgeinHifp’ niam ad Cxfaremproficifcijteconciliationem inter eos tradarinemoamplins dubitauit. Quarein animos Italorum principum ftatimirrepfitopinioItali^e totius dominatum à CatfareafFedarirKegisep Galliarum reftitutioncingeH' tem quæri pecuniae fummamiatr^ ita Caefari facile fore, qui regnum Neapoli' tanum pofsiderct,8C in Infubribus uidorem haberet exercitum,alias Italixur-beis, SCloca in poteftatem redigere:ab aiqs pecuniam extorquererquacph' Cerent diripere: militum hofpitia arbitra tu fuo in oppidis,SC ciuitatibus diftti' buere. Quometu perculfi Clemens PontifexSC Veneta Refpublicacrebris literis, 6C legn tionibus hinc inde mifsis confilium inire cceperunt, qua potifsf mum uia huiufmodi coniundionem impedirent : nihilc^ magis conducerc uifum eft,quam Lodouicam Regis matrem Italiae uiribus in fpem filrj liberarv diinducere. Sed ad id peragendum cenfebant oportere Galliam Italiae elle pacatam.Forecnim utCaefar rebus fuis metueret, ft inter feconfentienteisæf principes perfpicerenquorum auxiliojpotius,quàm proprijs uiribus, fuperiO' ra confeciftècbelia.ExiftimabantcB SfortûniMediolaniDuccm,utditioneirgt; fuan»
-ocr page 401-Gommcntariorum.Lib« * •
Vùam oiicrc Cœfarianorum miUtum libcrarct, in præfcnimcutntamdûdum àCæiare infignia,Ôôiufti Ducaïus tifsiinis conditionibus,promitteventunAtcçuthuiuftnodiconiu lioïkaliaeforetdefcnfio,perHicronymum Moronumtentant Dauakitn à Cæfaris obiequio diuerteretmagnaeç propterea polheentur prx tnia. Prùnùm (cilicet totius kaUcæ miktiæ ducatum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„
ptrunv.quod,ttonmodo communi princtpum fumptu
ri (ft opus fuerit) poUicentur.Quod c«m non tcfpuere Dauakis u«deretur mo
dôfinededecorc,amp;:proditionis fpecic facerckcerct,iurts
auaoritatcdemonftrareconanturNeapoktanumciuemCqiiodiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
etiam adparendum pontifierjs mandatis obUgaruatq} ua cum in ’P ..
tentiamtranlqfleiUumexiftimaffent,Sigifmundum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ua nrinci^
cipisàfccrctisdcIigunttqueminGaUiammtttant adfœdus cum a P ‘ . pibustïaaandumWerùm,fcu quôdin itinere interceptus eo
ut fdiocaptiuo Lodouicamater moremgereret,Margaritam nkamexmo Carok Alanconn Ducis paulo antè uiduam iriHifparriâ una cuni legaiis mu-terenô recufauit.Quod quidem popofceratRcx,ut Canari gratincarctur • iamanimo agitabatHeUodoram tororem fuam,quam Caro\o Borbonio up ïius pokicitam retukmus,Francifco Regi,ipfitis autemRégis fororcm or nio in matrimoniûtraderc•. atc^ ira iUum in Ducatum, quo obfequutas ip i parteisfueratcxpu\fus,rcftituere.Cum crgoLcgatiinHupania appkcu» n
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inducias primumfcxmcnfium feccrunf.quibus Carolo Borbonio
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exkakaadHifpaniam pateret.Mox,cum ad conditioncs pro Regis tekiu^-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne aWatas deocntumckcqCafiattn totius kakx ditioni,nee non prou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;busBdgic3einferioris,qu3eadSenatumParrbifien(em pettinebant,ac 'æP
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;misBurgundixrenunciariàGaUoueUctjIcgatiinter caetera mandatum aa e-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te fignificanqne quid ukis conditionibus tranfalpini regni imminui pateren-
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur.Cumi^ aktcr Cæfaris animus ad paeem baud incknarctur,una cum Kcgis
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forore,qu2e CaroUBorbonq nuptias confeftim afpcrnatafucrat,in Ganiam rd
1 infedarediêre.QiiamobremRex, qui ex tdifpania abeundi nô paruam ipcm I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineftkgationepoluerat,animo confternatus inaduerfam ualetudincm inci-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;div.ôCnifiCxfar agrotum uifitaffet,bonocçiufsiffcte(Vc animo, in magno uet
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabatur uitx difcrimine.ScdCaefaris comitas,renouataqj ex ikius oraiione ii-
1 bertatisfpesbreuibominemadpriftinam reduxit incoiumitaicm i idcç maxi-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ièutfpcraret,pr3eftabantnunçq,quifxpcadû\umueniebanf.cÀamcpiignm-
1 cabantquotidieCæfarcm àfuis ini taiia moncri,u^accm GaUicam boneuia I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditionibus non aipernarctur : neque finerct GaUos itabs iungi i pericu-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum enim imminere ne diffofuto exercitu,qui rei pccuniari« inopia diutiua
Y contincri non potcrat,non'’modo eius auÂoritas inka\ia : fed regnum ctiarrv I Ncapoktanum in diferimen adducctctur. Atque ira fero coaÂumiri quo-1 modocunquepaeem à GaWo accipere *. quam in prxfentia maiotc commadd l darc poVTet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cùm ueri fimiktudincm babere uiderentut, uafdccp Ca-
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toXdmpcratoïis animummouercnt,ibud etiam magis mouit,quodEerdman-
dusViauaius quaecunque inkaka aduerfus Caefaremadfa ciVenqpcr certum nunciumpatcVecittnecdc fema\è ampXius permifit fufpicari. Nam antea tx AntonqLeuae,ÔCËcrdinandiMarini exercitus quaeftorisbter^muita a princi-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pibuskakae baud ère Cxfanstradlari Vignifvcaueranttnecpoterantptacriqii^
-ocr page 402-!i4tf Galcacii Capella:
non adm{rari,quôd Daualus,cu{ to tins cxercitus dcmandata ctaeeiwa, in tan' to negodo nihil fcriberet.Incertiim aucêcftan adidimpulfusfuerit, fiucquo“ Frandfco Sfortia in grauiorem ualetudincm,Ô(^ in fumrnû uitædifcrimcn ter rpemredado,maltient ipfe(fiillimoricôtigiflèt)præcffèlnfubribus,quant cum maiore periculo maiorem dignitatem quærere: fine qudd eo animo finit* i lauerit fe Cæfari ira turn,fuamc^ aduerfus ilium operam petentibus non ncga; | uerit,utaduerfariorumcôfilia intelligcrct,atq;itaeorum conatusfaciliiisp°‘' t fet infringere.Patefada igitur principum Italorum coniurationeCaefarftatim t Daualo refcripfit,ut quoquo modo ei melius uideretur,prouideret ne quid tes | fuædetrimentiacciperent. Itaq^Daualusreuocato exTaurinis excrcitu,uW peræftatem ftatiua habuerat, Mediolanum uerfiis praeter omnium fpeniu^' ninâf cum primum Nouariam appIicuit,perIitcrasHieronymumMoronoi^ ad fe euocattqui ( uteratcallido ingenio, a in indagandis hominutn confi'tl’ perfpicax)nonnullis rumoribus edodus eiparumRdebat-SedcumDaualus nihilnonfuiflètpollicituSjütadfeuenirenonrecufaretjMoronusfperansun'J famae,6lt;: honoris cupidifsimum nunquam adduclum iri,ut contra datamfidr quicquam mali,in fe praefertim amidlsimum,moliretur,Nouariam ueniunitn tac^ cum illo collocutus,dum difceffum parar,Antonio Leua ita iubentcàinlt;' litibus comprehenditur: quo nuncio conftcrnatus Francifcus Sfortia lacobu . Philippum Saccum adDaualum mittit,ut fuamerga Carolum Cæfaremuu; luntatem,SC obferuantiam declararet» Sed quoniam Moronus uel ea ponW' mumrationeconieduseratincarcerem ne hominis ingcnium,quodipfiu’U' toties alias ufui fuerat, in præfentia officeret,qfdem artibus,quibus Moronutn adfetraxeratjbenignèjSCcomiteralIocutus oratorem ilium ad hortandupf“*' cipem pellexitjUt ciuitates,amp;munitiora loca Cçfaris nomine übi cuftodiendï traderet.Foreenim utcognito eius animo,atcp erga Cæfareâ majeilatcptotn' ptitudine,Só fidefedatis iufpidonibus,quacnon fernere de Pontifice, Vent tis indies fuboriebantur,protinus reftituerenturtgratiorà Princeps effiterttwt Caefari.Quac quidem,etu grauiora efîèntjquàm ut tam facile deberentcontt' di:tamen,utdeclararet imperium,quod à Carfare accepts habere femperpt^ fetulerat,para tum ad eius utilitäres reddere,amp;netantam in feCaefarianorun» uim condtarctjcum omnia ab Italiac principibus adhuc imparata effent,ptÇ*^ Mcdiolanenfcm,Cremonenfem{^ arceis,quas ad corporis fui tarn maleexlf” ga ægrotationecôfedicuftodiamreferuauit,reliqua totiusdttionisloc3,att^' uitates Daualo concefsit: confiderecß haud minus innocentia SCbcnign**^^^ Caef3ris,quam Dauali pollicitationibus uidebaturtqui fenil prgtereainnou^' turum non femel affirmauerat.Sed principem ftatim fefellitopinio. NamP^' ualuscum primdmmunitaloca præfidiofi'rmauit, cum ualida Germanorunij i
Hifpanorum peditum manu,acnonnunis equitibus ad urbem greflutndirt git:neminecpaduerfante,diftributisintrapriuatasdomosmilitibus,cxtefnp7 quot;nbsp;libi poftulatarcem dedi.Res profedöhaudacqua,uriamnonmodoida2tu'; derctur,quorebus Cæfareisconfultum eflèttfed ut Princepscaufà indiaan^ modo Ducatu,fed etiam libertate fpolfaretur. Sero itacp Sfortia agnofeens « ; nimiam Dauali uerbis fidemadhibuiflc,pafîuseft fepotius obfidionedng'» quàm Daualo,aut Cæfarianis amplius confîdere.înterea Carolus Cæf3r,q^' ob ea,quæMediolaniagitabantur,planccognofcebat utmagiSjamp;magis^l« principum Italorum animi quotidie alienarentur,fàtius duxitconditiones Regecaptiuo oblatas nÔ3fpernari,quàm anfam relinquereut Lodouicaciu’ mater Clementi Pont.atcB Italiæ principibus iungeretur,præfertim cum pOquot; infeclamcum legatis infdifpaniapacem fœdus cum Henrico Angliæl^^Ç tenouatum efïènatcç ad id incitabat,quôd rçxlibertatis defiderio Burguiw’
-ocr page 403-Gommcntariorum.Ùb« * *
tedere pollicebatundicebattÿ fe effedwrum ut tota GalUajpoftqÜatn in vegnG effetprofe^ffuSjConfenfum prxbcrebaudabnueveüqua fpe duutus impcratQt pkrifœ eins confilianis,maximeCaroloLanoio, 2^ HeryricoNaufonis comité ita (uadentibusffoedus qs conditionibus cum Rege icit,üt rebus itau« om-ntno cedereuSenaturnParrhifienfem àPlandrix ptouocationibus abdicaret: Butgundiam reftitueref.utlt;^ ipQ ad fumendam imperq coronam in naha uen-tyito peditum fex millia,équités cataphrados fexcentos cutn totidem la tqs penfoinfemeftreftipendioinauxiliumprscberettprot^iis obieruandiSjöc donee libertate adepta ptomiffa denvio ftbi rata fore iuraretjfilios duos na tu maiores daret obfidesiutc^ pax firmior,ÔC fœdus arctius iungeretur,rleiiodo-ram eius fororem uiduamIn matrimonium acciperef.exqua lifilios coiitinge-ret nafcijBurgundiæ dominatum eis reddere Caefar polUcebatur. Ato^ m nun c modum inita pace minus iam rebus Italiæ fibi timendum exiftimans, Pontin-tihaudaufeukabat quotidie pro reftitutionePrancifciSfort^ orantu iKcp cul pam transfcrebatinDaualum,quem iUe omnium aduerfus Cxfarem aCtorum reum argucbaqcùm patefadis ab eo aduerfariorum conffkjs de hde ipiius ûu-bitareminimèæquumuideretur.Itacç ctim nuUa à Cacfarc rewlgeretlpes Lytor tiæUberandijftatimPontifeXjôC V eneti animum adRegem Galliarwm conci-liandum adicceruntiquem co animo foedus cum Cæfare exiftimabant percui-fiffcjUt cum adfuos redqffeqcaufam qusereretnon feruandx pacis. Propterea ad eum in Galbas mittunt gratulatum pro recupcratalibertate,Qi adluos opta lifsimo rediiumandatàœlegatis præbentfœderis percutiendi: quod poitmo-duminitum cft bis conditionibustut Gallus omni dûioneltaliaqcxcepta dun-taxatHaftenii ciuitate,cedaf.quotannis autem per r ranciCcû Sfortiam eigt; pen-dantur quinquaginta aureorum milliaupfumc^ non foluna Mcdiolanenle imperium pofsiderepatiatur ifed etiam unà cum Pontibee, Veneus teneatur communifumptuinpaternum imperium reftituere.Ç^odueroadNcapolita numrepnumattineret,elîgcndum effeRegem, qui feptuaginta aureojum mil lia in fingulosannosRcgiperfolueretibuiufcemodicg tribuns eurn cotenturn effedebereicxercitumquoqueperPontificem,ôôVenctos ^raritantoequi-tatUjpeditatucR tumltalico,tum exHcluetqs,ut Cxfarianis effet numero lupc riorffuftentandosCR ftipendiorum fumptus,doncc penitus exerettus G^laria-nusltalia’pellerctuï.Quo percuffq{oedercPontifcx,utbclli gcrendiiultamba
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;berecaufamdemonftraretjadC^^tcminbaecfcrmeuerba lieras dedit.Non
opus effe arbitramur longo fermone addemonftrandu quo ftudiOjqmbus ue cuïis à noftri Pontificatus initio tum paeem communem totius Çbriftmni no t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis,turn priuatim tuam nobifeum coniunftionem procurauerimus .bunt e-
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim omnia afta,cogitataqj noftra tibi xque nota,ac nobis. lUud uero blentio
ptxterirenonpoffumus,nibilnos unquam practerrniuffej^uodueladbonipa
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftoris erga uniuerfum gregem officium, uél priuatim ad ndelis amici animUm
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;create pertinercticuius tamê uoluntatis,atcp amoris erga te noftri eum futnus
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exitum confequuti,utrepuiri àbeneuolentia,2iC coniundtione tua femper fuc-
timus.Quo circa adea confilia,à quibus ÔCnatura, ÔC uoluntate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempo-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teabborruimus,neceffariofumus compulfiilicet ferius,quam Sirerumindi-
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gniias,5c honoris noftri,publiciqj comodi ratio poftulabat. lam cnim patien-
ùanoftraadnegligcntiamRerumpub.COnuertcbatur,niu tandem arma cape ïcmus-.quxôCiufticiÂ,2£ltalixlibeïtati,SC nobis ipftspracftdio effent.Btenim futcaufasbreuiter atiingamus,quibUs adaiftifumùs ita faccte) meminiffepo tesantequam ad,Pontibciam dignitatem affumcremur,nos fumnmperc tibi addiAosfuiffeiBCquo terumtuarumis exitus effet,qucmtute optabas,nccpla bonbus.neöß peïiculis,autimpêfts nos pepetciffc'.amp;poftquâ adPontiftcatus vv ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ XX bonotem
-ocr page 404-1148 Galcacii Capellas
hônorettt uoca ti fm'mus,tuicp hoftcs magnas in Italia copias habebât, dignitateabftincndum nobis ab armis oper^rccium fuiflectamcnct^jf^^^î négocia impedita relinqucremus,nôifolumrlorentinorum auxiHa:fedcti3ffl Rom.Ecclcfiæ copias in tuis fubfidqs,amp;caftris uerfari pérmifimus : nias ccITauimus tuis fuppeditare,donee depulfum illud periculû fuerit. fi idem poftca in fequenti bello,qaod adTicinum confedum eli,non mus,id non uoluntati noftrac erga teimminutç:fed pontificatus dignitatij^lj!? communis in nobis patns perfonam cxpofcit,potius attribuendum cftjPTf tim cum tu ipfe uidcrcpo tueris,qUæ nobis effet cura rerum tuarum. Naffl“*® cictatem hoftium tuorum fequi uoluiflèmus,magna nobis prçmia nonfo*^ premonebanturzfed iam parata erant:amp; tui tam facilem uidoriam nunqi»^^' di fuiffentjob quam,cùm fublata omnis côtentio uideretur, cum tuis ducibü’ foÈdus iniuimus:SC quo ali,ac fuftincri exercitus tuus poflet, plufquam medio crem auri fummam dedimus ea conditione,ut à fînibus noftris exercitus abdü ceretur,reftituereturc5 pecurtia,(î tufœderi cum illis inito nô côfentires.Quo* quanquamminimèapud te ra turn fuerit,nihilominus nerj aurum récuptfa^' mus, contra fidem datam in Romanæ Ecclefiç locis diutius exercitus tuibû na pars uerTata nullum crudelitatis,nullum auaritiæ, aut immanitatis genus in noftros prætermifit.Quamobrcm cum ita à te,8C à tuis accept! eflemus, utnUf la meritorum noftrorum ratio habcrctur,nemini mirum elîedcbcr,!! quçin detrimentum à Ferdinando Pifeario occulta confilia haberi cceperant,cunialt;J nos delata eHènt,nô penitus afpernati fumus.Cæterùm cum tui Mediolanen; feimpcriumoccupanèntjcircumuallare^ pcrrexiffentFrancifcum Sfortiama te tories decIaratumMediolaniDucem,tantam indignitatem (utuerutn^^^’ mur)3egré quidem tulimustS^ cundis propè Chriftianis principibus auxiÜu*^ conferentibus,pro commun! Italiac periculo non negleximus arma caperw^^ tarnen ut legatum tuum,quipro componendis(uti aiebat) rebus ueneratad noSjinterea audiremus; à relapfi in priftinam conciliandæ amicitiæ fpeWjbt perpetuitatem, ôô beneuolentiaenoftræ frudum tibipolliceremur,modope( teMediolanenfium Duci fetiam fi quo pado erraflèt}clementia impartiretun fine qua res Italiæeo tempore fecuritatem habere non poterât Sed tu plus ia*' quistuorum,quàmparerat, confilijsfidei adhibens pro dementia rigorem obtulifti : quæ tarnen nefeio quo n|ólt;lo iufiieia appellari pofsitjCum iudicium,atc^ fententiam pœna anteccfleri^ôCPrinceps,tui hadenus femp« obferuantifiimuSjindida cauß iam feptimum menfem acerrimam tuor0obfi' dionem patiatur.Qiiibus tot,ÔCtantis caufis de te diffîdere, ÔC quodamtnodo delperarecoadifumusmofiramcj amicitiam, quam tu toties repudiafti,md' tis,ô6magnis principibus adiungçretquorum optimum in ChriftianaRcmP' animum fi effemus afpernati,non paftoris SC communis patrisIaudem,fedlU' f)erbi,ÔC infolentis nomen acquifiuiflemus.Habes rationcm adorumjamp;eo*^' tliorum noftrorum:quç idcirco à nobis fummatim explicata eft,ut non folum coram Deofis enim infpedorcftcordis)lcdetiam coram hominibus teftatam optimam uoluntatem noftram relinquamus.Dum haec fierêt, Francifeus Sroc tia in arceMedioIani inclufus diutius obfidionem toleraren^oterat.Qu^* obrem Antonius Leua,Alphonfuslt;j Daualus,quimortuo Ferdinando D®; ualo rerum Mediolanenfium adminiftrationem fufceperant,quçcun(^ onera, uelintolerabilia urbi imponerein animum inducût potius quàm Principiob-feffb opem ferri patiantur:imprimis^ ciues,qui iurarc in uerba Carfaris recüû bant,nififibicautumeflct Cæfarcumdominatum haudiniquum fore, modo æqua pollicendo,modô metu ne détériora contingerent, iufiurandum faccre compellunt.Poftremô,cum diuturna fiipendq inopia, tmminêtislt;5 belli metd
opU8
-ocr page 405-©pus effet pecuniajà pkuimis,qtii mercatura,aut opificio
tant,non paruam efflagitât auri fummam:pignoribuslt;^ ablatis, oc ca
treftanteis ad erogandum pecuniam cogunt. Quare fenatusjpopuius^
hautiri,agroscç colonis paflim difcedentibus incultes remanerc» e ettamin urbcmipfam.ôCciueis manusinrjcijpriuatascç pecunias contra tones prorni^ famfidem extorquerhà quibus cum temperari pofthac emag,itarent, omniac^ fefetaduros Cælariani pollicerentur,hoc animo Mediolanenfes ddccucte, ut ficuipiampoftmodum pro eroganda pecunia uis inferre^r,uicinorumimplo rataopearcereturiniuriàtSCuthuiufmodidecretoDcus Opt.taueret,luppuca tiones àfummo Virginis matris templo ad diui Ambroiq tutelaris cædcrrr triduüm decernunt.Sednihilominus Cæfariani,quibus cordimagis erathabete pecuniam, quàmpollicita obferuare,mifsis fatellitibus in priuatam tabricu-iufpiamdomum,cuinudiuftertius aureos quingentos numerate imperatum fuctat,totam urbem tumultu côcitarunt.Dominus enim domus, cum iibi per uimaufferrentur pignora,correptis repente armis,auxiliocç uicinorum implo rato,abireco*égitfatellites:quicumpaulopôft AtitonqLeuxiuun,adquem a ûumretulerant,alns adiunftis redqffent,portas(^ domus occlut^ pctiringe-re conarentur,à uicinis pariter omnibus ad arrna conclamatum elt.ltacp paulo pôfttumultus totam uibem peruadif.necp quicquam tarnen ultra eo die tenta turn eft,quàm utuis arccretur.Perterritus fubito tumultu /Xntonius Leua e eu tia per minus frequentem urbis pattern adloca arci proximiota, ubi tria miliia Germanorum peditum ad arcis obfidionem collocata étant, fe contulincoue-^ dampeditum manu,amp; GafpareMavno nonpatute audotitatis iriter ciueis comitatus,quapopuli armatiturba denüor ctat,itc pergmbottatureç ut depo fitvs atmis digrediantutinec^ buiufmodi tumultibus minime protututis omnia mifeeantAdem etiamalia expattefacicbatDaualus,qui eo sc^uiorc animo audiebatur,quo minus populo état inuifusAtacg,cum diei ferme dimidium to tam urbem percquitaffent,ea conditione populus ab atmis difcctsit,utGaeiar, eiusc^legatiuedigalibus contenu ptiuatæpàtcerêtpecunixinecnullum præ-terea militem, quàm quos ab initio ad arcis obfidionem pofuerant, in urbem adducetent. Sedeum poftetodienonnullosexHifpanisducibusaduentan-feis uidiffentjcrebriscg nuneqs admonetentur intégras coborteis peditum , equeftreifcç turmas properarc ad urbem,pr çmifsis aliquot ad Alpbonfum Da
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualum,ôlt;.Lcuam pattitqs,qui tcfumendorû armorum caufam in ipf os impin-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;getent,magnO adeô tumultu totam urbemi concitatunt, ut delinquenda urb c
Cæfatiani deliberauerint. Cætetùm cùm magnum populi numetû ad curiam ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditipiendam,ubirerumctiminaliumptxfeduscumpeditummanudiuetfaba
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tut,accurtiffecognouiffent,tcuocatis animis uias trabibus tabulisqj, quo me-
v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liusbcripotcrat,obuallarcpergunu2C ab arcis euftodia ad populumfe conuer
tunt.Quofadumeftutinipfa arceobfefsi etumpendioccarionem diutenta-tamnadiVinuNamPrinceps multotum pollicitationibus fretus, qui magna fefcfacfurosiadauetant,emiffamilitummanuftatimmunitiones boffium oc cupat.Sedubi qui ppem,aut commeatumferat,côfpicitneminem,abieda au-xrb\fpeiamclàmorem,ÔCftrepituminuYbcpaulatimtedatiauàiens,Çuos intra arcemrecipit. Inteteamultipugnx infueti,multi etiam ob diteptam curiam ptîeda onufti abite,ÔC figna ptolibito defer etc adeô,ut quibus tutandæ patrix maioï cura erat,animus debccretx nec fperncndx à Cxfarianis oblatx condi-tionesuidebantuuquiprxter Germanos ad obfidionem arcis iam pridem po fitoSjCxtetos milites nonmodo cxutbexfed exagro Nlediolanenfiû amouere
XX 3. ptomittebant;
-ocr page 406-iiîo Galeacii Capel he
promittebant.ItaquCjCum à foil's oc ca Cu adortumi'nccrtoeuentu pilgfiStuW éflitjUtnnqucabarmis difceflum eft:aliquot«^ pofteà diebusquietaurbsüh debaturh'cet plæriquc id Cæfananos potius,quia è re fua eftetjCO temporcab armis ceftàftè,qu5m ex animo promififleexiftimarent,prçfertimcùmniulHex mihttbus non modo fefe in Mediolanenfeismalèanimatospalàm iadarenß fedbreuiaftèretentuindidam ftimpturos. Neep fecuserat putandum,cum« Pontifice,à Venetis, ab Heluetqs, à Gallia imminêtebello neceftè Cæfarianis eflet nihil intentatum relinquere, quo tothoftium impetum fuftinerent.Prin' cipium igitur à nonnullorum ciuiam relegationefadum eft: qui maioretnan' tea gratiam Cæfarianorum promeruerant, cum in iuperioribus bellis ad arma loties aduerfus Gallos fumenda alacreis fefe exhibuilïênt.Hoc enim Cæfatia' niobSfottianinominis ftudium habebantcaeteris fufpe(îiiores:ÔCtumultus paulo ante in urbe concitati culpam in illos transferebant. Quod ubi populo renunciatum eft,indignatus occafionem quæri,qua ducibus fuis ( fi fado de-nuô opus efte contingeret)pnuareturjad amouendam eorum fufpicionem uades darepromittit.^ddum nonnulli extjs,qui prouadibus nominapron-tebantur,minus probarentur à CaefarianiSjpopulus«^ nolle quenquam eduh bus relegari etiam atcç ctiam contenderet,«^ in duitatenon deeftènt fedition, qui omnia cuperenttumukumifceri,primodelegatis,amp; CæfarianorumduO' bus palàm obloqui,mox arreptis armis ( fi quempiam militum,maxime exf» (panica n3tione,nalt;fti elTent) trucidare,fpoliatumlt;^ necare:amp; quamuisid pd' matibuSjôf tjs præcipuè,quibus ciuitatis falus cratcarior,difpliceret,accentü' nonescum aliquot armatis per urbis portas difpofitieftènt,adpropulfaud^ populiaduerfus Cæfarianos iniurias,tarnen tantus facinorofos furorinuafc' rantotc^ milites præfertim Hifpan^quipropius urbem Ducum fuorum iuui’ ' fe contulerantnn horas nihil tale metuentes adueniebant : ut ipfi Centuriont’ adhuiufmodiamentiamcompeicendamnon fuffîccrent. Hancoccafionen’ naçfti Antonius Leuaamp;fAlphonfus Daualus,tumutmilitibus praedæ auidis morcm gererentjum etiam utpareredocerentMediolanenfcm populuni,dt' nunciarunt protinus fefe nulla amplius promiflbrum fideerga ciuitatem ten^ rigt; Atc^ idcirco ea parte, qua ftationem fuorum pofuerant, uallo, amp;tormenns pernodem munira, colledomilitum agmine improuiiôaliaex parte cgtelsi primum occifo quodam ex infima plebe,qui caput honoris caufa detegercli^f moris eft?coram ipfis afpernabatur:mox tribus aîqs,quos in uia obuios habue rantjtrucidatis initium pugnæ præbuerunuignetç ex turri accenfo figniiuic^ teris accedendi ad urbem dedere. Commouit uniuerfos ciueis tam inopioata caedes : quæ ipfis Alphonfo Daualo, ôi. Leua non modo præfentibus : «cruoi etiam iubcntibushoftiliter erat acditatnecquifquam tam pacato animo in ciult; täte fuit,qui non ucl cum omnium fortunaru amp;nbsp;uitac periculo, arma capcfccn* da cenferet.Sed nullus eo tempore Caefarianos timor ,inuadebat,quippc fupra mille armatos,praeter eos, quijarcem antca obfidebant, paulo anteeb*” introduxerannoccupaucrant^ plaeracçloca urbis eminentiora,undeàfclop' petarijs crebris idibus Mediolanenfes interfi'ciebantur.Quare multi cciuibos abieda omni uidoriæ fpe,praeminb tubicinedeligunt oratores : qui benign’ orationeCefarianorum ducum iram lenireftudeant.Sed cum in eo duces pet; fifterent ut fufpedi emitrerentur,à populo in cÔcione acclama turn eft minitn^ aequum effè,cùm totus exercitushoftiliterad urbem appropinquaret,utinde exiriët,qui praefidio forentciuitati.Atrç ita redintegrata pugna mifèrabilis crat tam inclytacurbis cafus. Germanienim in propinquas domos igncm i'niece-rant,ne Mediolanenfes c tedis,amp; fpeculis ftios tntcrfi'cere poften t: ipfitß etut' riculis,amp; fcneftris,quas militibus munierant,pafsim profternebant ciueis:nft quilquan*
-ocr page 407-GommcncariorumXib .V1. 1151
quifquam in co pvscUo uiuus capiebatur.fedubiqs uulnera,cædcs,incendia ap parebât.Redaâa in tanto difcritnine ciuitate,cum Leua, Al phonfus Daua-lus perfpicerent ( fi reliquæ Hifpanorum peditum cohortes in ipfo pügnandi ardore intronaitterentur ) non lolum utbem direptioni obiedum iri : led eun-dem caedibus fore finem,qui ôi rnihtum foret fatietati, duces nondum ingreC fosadmonent,neabfcg^forumiuffuciuitatemintroeanf.audiçntescç popu-lumdepugnafelTum cue,ÔCnonfolùm cos,quos antea extreiufferantt fed mà iorem etiam numerum migrate ueUcjab armis hinc inde ceffatum eft, cum à fo lis occafuadnonam dieihotam utrincg armati ftetiffent, maximoep dues uidè bantur folutipericulo,nifipaulopôft cognouiffent diem ilium totmalorum^ quæ poftca fecuta funt,tuiffè initium.
GALEACU CAPE'LLÆ DE REBVS
GESTtS PRO RESTlTVTlONE FRANC 1=
fei 11. MedioUnenßuw Dkcîs,Liber 'V 1.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugna innotuit quantum V eterani milites irïi
conditœ multitudmi;prçitarent,mœftuia,ÔC dolor,qualis in capta ut ÔCuultuâpparebat. AtCtefarianiuô
ti compotes urbemingrefsi obfeptas uias recludi,fibicg à ciuibus nô , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militaremuiiffutïv.fed opiparè,ac perquam eleganter parari imperanu defignâ
tiscç per totam urbem holpitqs,militum arbitrio cogûtur dues, præter epula^ (EtianauefteiSjôC indumenta pratberetquibus fumptibus,2lt;interdum etiam cô tumelqs,ÔCuerberibus uexati multi quotidie uel relidla fupelledlile, uxove, Slt; liberis tot impendentium periculorum metu abibantmeep bonorum publica-tione,aut ædium ruina,quas milites à fundametis in odium fugientium demd liebantuï,retineripoterât.lnterea Pontifex, ÔC Veneta Refp.undicg coaclismi litibus duces fuos inlnlubres maturareimperabanquiiuxta feed us cumPrangt; cotumRege paulo ante initum, Cæfarianumbellum aggrederentur tPranci-feo^Sfortiæ iamdudum obfeffo opem ferrent.Qttod cum Alphonfus Daua-lus,AntoniuscpLeuaprofpicerent,neqj effet dubium quinV enetiLaudem ci uitatcmeffenttentaturi,utibifcdemadomniabelli exequendanégocia con-ftituerenf.propterea trdsHifpanorum peditum cohortds pracftdio urbis cm-
1 locaueranf.qui cùmMediolanum à fuis direptum iri exiftimarent, nullo iuffit ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tctinetipotucrunt,quinftatim ad urbem aduolarent,reliâ:o in civritateLaudx
1 fubPabridoMaramaldolialorum peditum feptingentorum præudio. Caetc-l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïùmqQuce fuo itapermittentein ciueis nullum prætermittebâtinlolentiæ gé
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nustadeô utplæticç defugapotius abieda reifamiliaris cura cogitarent,quant
diutiusinhuiufmodifcruituteuiuere,nifiLodouicusyiftarinuspatritius,mu cumCæfarianis militabaqadiedo adliberandam patriam animo, clam pactis
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cùmPrancifcoVrbiniduce,acPetto Pifauriolegato y eneto conditionibus,
iuuenes aliquot delegiffef.quorum operam in ttadenda Veneus tube htenua fpetabatfore.ltacç admonito Vrbinate ut quàmfecteUus nett pollet,no cru eu parte copiarû adurbem approptnquaret,ipfe in aliquot utcinis dornibus luts dtfpofitis,affumptiscB tantum fecumduobuscomittbus ad turitculam quan-dam,ubi (ex tantum pedites excubtas agcbant,petgtt antmaduetfutus in eos j nthuigtlantcis offendi(ret,fubfequutisag paulo poftqs,qÿfadnus aggtcdi pa tabant,tanta ccleritate omneis comprenêfos necauit,ut ftrepitus nulquam lit exauditus.Patratahuiufmodi cædeV iftarinus per uallum demiUus adurgen-dumVenetorum aduentum propetatantequamMaramaldus,aut anus qui-fpiam (acinusrefciretiadeot^ fauit £ortuna,ut Veneti priustratedo Ab^ta
XX 5 foffasi
0
-ocr page 408-up Vjaieaciivgt;apcJiæ
foßaSjamp;muntrioncs urbis tranfircnt,quaTn hofteis aducnifTcquifquawif'^^^ ifgeret.Caeterüm rc tandem cognita Maramaldus colledis fuis omnibus in c«m ferectpinquam defercre turpcexiftimabatjnifi prtus ab Alphonfo lOjamp;Leuaadmonercturquidfibi in tanto rerum difcrimineagcndü cfTet'Sf’ ctim magni momenti C^farianishuiufceurbis amiflio oideretur,extcniplo^ foaniomnes Mcdiolani in armis fucrunttSC ad tria millia peditS ciuitateegf”' n cum /Alphonfo Daualo,öif loanne Vrbina tribuno ante horam diei quin«'” per arcem urbem ingrcffi adiundis Maramaldi peditibus uftp ad forum niunt.fam Francifcus Vrbinatum Dux cum magna exercitus Veneti parted' troicranuicoscp omneis,ac domos plun'mas, quac ad earn portam, qua^ft*®* trauerat,rcfpicieb3nt,pracfidiomiinierateadecaufa,ut fimaior ingruinè^“®' ftiumuiSjitcrfibiliberum addifcefliim pateret. QuarehaudfegniterabHi’P’ nis.qui urbem recuperate conabantur,dimicatum eft:8Cnon lemcl tentatui”) fi qua poflent Venetos præfidio deijccre. Sed cum ills acriter repugnarct,Ö^5° minus gladijs,atlt;j haftis, eminus etia fcloppis certaretur,Hifpani, qui Laudern urbem ainittere,quam Mediolanum in diferimen adduccreuolcbät) fit ad protrahendum ibidem bellum nihil parauerât, redudis fccum peditibus Itahs,quicum Viftarino haud cöfenferant,rclida etiam arceMediolanumf*' ticrtuntuf.ftatimà Germanos mille SCquingentos Papiam ireiubcnt,nf^ quótji ciuitatc amiîlà omnis abeundi uia ( fi quid durius incidcrct^pracduo^' retur.Equites etiam tarn grauis,quàm leuis armaturç Mediolanum reducunt üel ut tutiores contra holteis efient,uel ut maiore fumptu Mediolancnfcis g*;? uarent:quibus adco erant infenfi,ut nonnunquam ciueis, amp;nbsp;matronas, acen’ pueros domi uindos afleruarenr,tanquam fumptuum obfides: reliquamtj/’ miliammancipiorum loco haberent:uidcrclt;^ erat tabernaspafsim occluf^s, Deorum rempla nullis ornamêtis referta,qnæcum omnilautiore Ripelledil^» merrimonijs paflim in caueis,amp; terrae uifeeribus abfcondcbantunqoanqu«
td frufira à multts fiebat.Nam amp;nbsp;feruos,6lt;f ancillaSjin quibus maior era t fulp*' cio,militcscc^ebantubiciuium bonaabfconderentur,manifcfi:are:öifipl*f’'’ quam capes (agaces armorum, quæad feiufierant conferri, perquirenaoruia praetextum habebant,ut omneis domus latebras rimarêturtetfi quidpiâjqun® placeret,aderat ( nam quifqp fortunarum hofpitis fui arbitrium fini uendicau^ rat)protinusauferebatur:ipfi(^ Antonios Leu3,amp;:Dauaîus,ac Carolus elisn’ Borbonius,qui nuper ex Hifpania à Cacfare Infubribus prarfedus redjerat, adeomilites debacchari permittebant,utuniuerficiucs fuppliciter peterctm* disfacultatibusabircquöuellcnt,fibilicere,ut(altcm àmilitum iniuriacorpU ra libera eflent. At Borboniusmclioraillos fperare hortatüs,dcumlt;j optim“ teftem inuocans primis tormentorum hoftilium idibus caput fuum deuoW' bat,nifi numerato aureorum triginta millium tributo, quibus menftroum ßp pendiö militibus dare poflet,ex tem plo tarn graui onere liberarct urbe. Quo« mortis genus creditum cftilli poftea Romæ ob periurium contigifletfruftrae' nim intra paucos dies à Mcdiolanenfibus pecunia exada eft : amp;! nihilominus Hifpani in uexandis ciuibus adeo pcrfeucrarfit, ut reperti fint qui tot crumnS' Irum taedio fibimetlaqueo mortem confciuerint:quiqî èftiblimi nonnunquam præcipitesfefedcderint.Verùmapudplacrofcp plufquam Borbontj polliota, fees Laudenfis uidoriæpoterarNam cùm ciuitatem illam tarn finiter à Csc-(arianis in hoftiom poteftatem relidam fuifle audiuiflent,fieri ponenon puta* bant, utquintp millia Hiljîanorum cum tribus Germanorum peditum milü' bus paucocß equitatu,præfertim déficiente ftipcndio,ö(S nulla annonaeacerua ta quantitate tam uafium urbis foaciOm diutius tucri poflen t aduerfus omnts ferme Italiaeuireis.Att^ idprima belli præ fe tulerunt initia.Nam cùm ^’mum
-ocr page 409-Comnicntariorum,bb.V 1. 1'5?
Hiîpaûi Laude cefferunt, PontiRcq, qui adnumervun oiRo miUium peditum cumualidoequitatuinagvumPlaccnnnum pauloantèpetuenerantjConfeôo taùbus ponte PadumtïanVieve.SCVcnetisadiun Ai Medioiano appropinqua banr.mifevantctiainanteaOAauianumSfortiam,epifcopum Aretinamp;adHel uetiostquiPtancifci GaUiavum régis fauore quatuordccim peditum miUia cô- lt;nbsp;fctipfaat'.SCperRhætos,5lt;Bergomates defcendês liberum iter ad cxercitum kalicumbabebat.Sed cum ferius,quàm tempus expoftulabat,proficifccrêtur, SîottianiinarccMediolanenri obVefli adid inopiæ redigebantur,ut praeter pa ncm,quiex farina furfuribus admixta conficiebatur, quo pluribus impartiri poffeqnihil habetent. Quare dele Au inter eos fa Ao circiter ducctos homines tertianoAisuigilia exarce cmittunt: qui perhoftium munitiones egrefii, qua negligentiusexcubias fieriantea animaduerterant,per uim arrepta uia Meli--gnanûperuencreûbic^repertoPrancifcoGuicciardino Pontificislegato uni cum Veneti excrcitus imperatorc, ac plerifcp alqs ducibus, obfefiorum inopiâ fignificanttafieruntqg (fidiutius auxiiium ferrij^rotrahatur ) arcis deditionem brcuifcquuturam'.uel (quod pcius futurum euet ) omneis in hoftium potefta tcmucnturos.Quamobremltali duces iufiis Sfortianisbono animo effe,ma-glsuthofiiumanimos tentarent,quàmut fexdecim peditum millibusnupet collcÂisfpcrarentCxfarianosueteranosmilitesMediolano expellere,adpoï iam,qu3eRomanadicitur,greffumdirigunt.CumôgloanncsMedices,quipri-mam aciemducebat,tormentis turrim quandam obruere aggrederetur,ut pa-tefaAo per cam aditu facilior effetirrumpendi üia,ad idloci omne Cæfariano-turn robut protinus accurtittamp;Cnô tantum ciuitatem tueri,fed etiam egredi au dent,ÔC manum cumhofte confererc.Poftquamautcmleuibus aliquot prçlqs hincindeufcçadhoramdicinonampugnatû efiet,ltali qui intra paucos dies Heluctiosuenturoshaudignorabanqquibus adiunAis minime dubium crat quinfuperiores cuadercnqredu Ais machinis,qux ufe^ ad hoftium munimen ta a Aæ étant,Melignanum regrefli funt non fine ma gno Ctefarianorum f auo-tequiccdentchofte nihil fibi ulterius ab eo timendum exiftimabant. AtMe-dimanenfeis ingens opprefleratmajor, cum auditent exercitum ltalicum,in • quibus ptiftinxlibcrtatis paulo ante effulferat fpes,retroccfsifie,netç in homi-nüm animos cadere potetat idhoftium mctu,fed potius havtd fincera erga Du ccmSfottiamuoluntatefaAumfuifte credcbant.rlocfuccefiu elatiCaefiitiani, cùm omnes ptius intra urbis interiota mania hofpitia delcgiftent, aggetes cit \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caiubutbia alias conftruAos rcficctcproperanù oCquotquot tamè populo,
quàm è patritqs na Ai étant,ligonibus, amp;nbsp;batillis in euacuandis fofiis co gebât infumcteopctamaàeo,uthuiufce contumeliac uerecundia aliquot dies nemo exoptimatibus in publicum prodirct.Scd uarfis in locis occlufi aduentätibus Hcluctqs melioremfottunam prxftolabätut. Non cnim uerifimile Uidebatut fitancifcumîtancorum regem,qui to ties omni aduerfartte Italia res l nfubrum folusin difetimenadduxi^nöC. qui in prxfcntiaHeluetios in Galliam civalpi-natnttanfmittebat,nuncadiunÄisltalicis uiribus imparem tarn paruo hoftiü k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxcrcitui fote.Quarc Sfortianiredintegtatafpe, licet uixpaucinimotum die-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumcibuSjamp;CisquidcmexiguuSjacpcfsimus fupeteffett tarnen dcdeditionc
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullumfaciebantuerbumhaud dubium auxiiium expc Aantest Sed dum tat-
diusexetcitus Italiens Nlelignano difeedens cum iumentis complutibus, uehiculis commcatn onuftis progrcditut,8lt; fuperioremuiam,quaad arcem itur,duobus paftuummillibus aburbe capefsitut ucnienteisJAelu^ios fibi adinngat,finc quibusinpugn» diferimenitetumnolebatfe cöfettc,Stottiant obfelsiiamnonfamemded mortem Ipfam in faucibus babcntes,cxtreman^ cefsitate adduAi lacobum Pbilippum Saccum adCarolum Botbonium, oC
XX n extetos
-ocr page 410-iU4 Galcacii Capcllae
carteros Caefarianos duces emittunn^ui poftquam multa de eorum Sfortiam odio conqueftus fuiflèt,quód innocentifsimum principem, tei nominis ac amplitudinis lemper ftudiofifsimum acmulorum calumn^sci ' cumuentutamdiuobfeflum tenercnt,tandem polliceturarcemredderc/ioo^j* iniqaae interea conditiones fiant,donec Caefar reintelleda iufticiae meliusp fit confulere: quod quidem baud afpernati funt Caefariani: omni cnim ftpf?j| fushoftium timorc liberos exiftimabant, fi arce potirentunôf éfortiæ non dare promittRt.lllud tantum difficultatis inerat, quod Borbou' cum Mediolanenfi Cremonêlem etiam arcem reddi poftulabahcotendcba'? id 0^ à Duce,qui innoccntiaeconfideret, minime recuf3ri,amp; ab femaxi'mt^/ pcti debere,ot rebus Cacfareis,aduerfus quas omnis Italia cum Gallis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
uettjs armaretur,confultum effet. Qua de re cum antea Sfortiani dubitaH^’b Sacco in mandatis dederant,ut fi aliter fieri non poffet, pro Principis, Sé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
falute,aclibertate omnia polliceretur.Seddum orator ex uultu,amp; fermoflC*’ ftium recuperandae arcis defiderium agnoftit, cautius agens ad ftios gradum uertit,canquam de Crcmonenfi arce nihil padurus.ltaq) flexis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tianorum animis conuentum fuitntt Sfortiac cum fuis omnibus,ac tota foru .
MMllKZlWtiKIlAltAJIld Vvu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LWUI amp;UlL*t4t L^amp;Wt^AC*' VV««B* «UI» K/IAlIli M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A ' xlt; i
fupeliedileabircliceret.Comumc^ ciuifas,quàm Cccfariani pracfidio tcneb” J eidenrtpromitnturcutnnon modicis rcddttibus, donee à Carfare fup«gt;'^P^ rio Mediolanenfi,amp; criminibus,quæ in Principem itnpingebâtur, iudicït*^ e(ïèt:tradt£uslt;ÿ pre^terea eft Cxfarianis expofcentibus loan. Angelos ’ uir à fccretis ipfius Sfortiar,ut ab co omnium adorum,óócôflliorum,qu3tîy ' diolani am'tata fuiffèfercbantur aduerfus Catfarem,ratio intclligcretür. Ïeeximiandejamp;prodcntia praeditus adeo utranquecaußm SCL)uas,ói^li”
Ïeeximi3..».»,w^i..w-......-arquamefleoftenditjUtintra paucos dies dimiflus no fine adepta ipfius hoftis beneuokntiaabierit.Firmatis huiufmodi deditionis códitionibus* cifcus Sfortia quamms Hifpanorum promifsis non fan's fidercr, ÔC minifl’f putarccincolumem,donec in Caefarianorum poteftateefletnamen difsiff^ ƒ to meturelidis in ciuifateimpedimentis,quae paulo poft ipfius difcefiï’®'’’ ' gna ex parte ab Hifpanis direpta fuerunt ( iumentorum enim amp;nbsp;uchiooluf'’ ufusnonfuppctebaOin caftraltalica uiam capefsit. Carterum magnafP^j inieda eft fufpiciOjCum ipfi honoris gratia Antonius Lena fe comitem ui^L . uallum urbis adiunxiflenucrebatur cnim ne mala potius quapiam ex raiiw ex officio id potifsimß ab eo fadum effet.C^uod etiam plaericp patritij ianen(es,qui obfidionc unà tulerant,ueriti arma induti gradum facicbant,!’' princeps côprchcnderctur,ipfis cummilitibus ( quibus,utparceretur,mo’'î; dudus erat)abireliceret.Igiturpoftquamin caftraltalica, prætcrlpem,!*^^® mes peruenerunt,Sfortia,qui omnem totmalor3culpamnonCarian,ft^l^''J miniftris attribucbatjftatuitomnino uel inuitis amicis omnibus, quimult’“* Carfaris iniuria aduerfus ipfum loquebantur, Comum fe transferre : ibiq Here quoad æmulorûcalumniç innotefeerentjnifi Sforciniis,qui cum pracfidio ad recipiendam ciuitatem præmiffus fuerar,renunciaflèt Hifpsn®*’ qui intus erant,egredi nolle,etiam fi Princeps intromitteretur: quoniam cofl' uentum fuiffetut Comum redderetur,ncrt padum ut Hifpaniinde abfee“^ reijt.Itat« cognito Caefarianorum animo Francifeus Sfortia in caftra redijt!^ cum hadenus cotra Caclarianos nulla in re côfenfiffct,tunc Italicum foedu^ cacteris principibus intjt: ÔC bellum aduerfus illos tanqoam comuncishoftci pro uirili fufcepit.Per eos dies Sigifmundus Malatefta unus è ducibuSjquipf® Cxfarianis Laudac crat,0f poftquâ ciuitas inVenetorum poteftatem peruefl'', cum Alphonfo Daualoregreffus Mediolani militabat, tubicinrm cum litetjj adViftarinummittinquibus illumadfingularecertamêprouocabat eoqu^fl
-ocr page 411-Commentariorum,Lib .VI. nbsp;in î
contra iuCmrandumjSd militate dccus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j fol«e pl«««? opinan-
didrîtcnpolUceturrç’armorumiudicioquxmenr^
tut,in eo pcïfidiam demonftrarc.At Viftarltïu lt;¥ oatriac id facinus aggrc^ contramhitiæ dccus feciffe diccbat,qu. pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feuifsrmorö
fuseffctdmó fibipIus^quammcdK^tepr^nj*« , armis cqucftnbua baRium manu ciueis fuos uindicaffet.ltat^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certamen dcfcedinp»'
Sigifmundus magna Hifpanoïum 8lt; paribus armis indutus agditate bbipugnælocus eleâus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nîimô circuire,8^ modo a dextra,
cûtpons,qua plurimum fidcbat,Viftartn P _ tamen prêter cquum, qücm modo à ûniftfa,uulnus fi qua poffet mferr • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpore pro«
duobus affecit uùlneribus,hoftentlxder P • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faugatüincaU
cetiorc,8lt; uiribus plus pûteratjpoftquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dextra uuincrat adeot
tiusidumfruftratuliîfcafpcxitjcnfc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acrius iamuuincratum ôû fui de.-
pïæ dolore gladius è manuexcideret-Qu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coecitnon femel mrocc^u
undcndiimpotêinfequUtus totarU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuatuor boras pugnaffenOVifta^
icm cheuire,donee occidente iam fede (c nbsp;nbsp;q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totius belli oinme, qj
ï nbsp;nbsp;nbsp;ïino çalma certaminis adiudicata elt non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jnterca cum iam inclinante
[, nbsp;nbsp;nbsp;abfquccïuenta militum cçdc ÿu protran nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f uiÛc t receptum oppid«, ôc
1 nbsp;nbsp;nbsp;îrftate,pïxterunamLaudemP O’^P''^”'’^^--.riiam Cxfariani non rnodo for-
l nbsp;nbsp;nbsp;Mediolani oppugnatio uideret u rdu nbsp;nbsp;nbsp;d ^Q^idieleuibus prçlqs pugna-
tt nbsp;nbsp;nbsp;ütet intus uïbem defcndcbantdcdforis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum Pontificis copqs,
1 bantaudafter ) dimifsis a^o^fidiPnem Weiu tq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^oma
l omni^fetè equitatuMalateftçballioniP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V. b Gcrmani pcdites
1 libuspeditumCremonæ expugnano d .iç nrarfidio pofitiétant.Verum 1 nbsp;nbsp;nbsp;cumquingcntisHifpaniSjôCequitibus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^rcntatoinfcliciterpcr
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftquâ aliquot diesMalatcfta circun^ r,,nta millcbouiines amififfct,ncres
aïccm,quàmôfortianitcnAant,ingrc u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veneti cxercitus impcratore
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ampliusfiuftratentaretur,Ptancifcu Vr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{oitur patcfadlo ufqj ad
1 nbsp;nbsp;nbsp;cutn omnibusVenctorS ct^qs eo tettqerefeduferâtjortiores milites
\ tnunitionesaditu,quibusCxfarmniur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r tQ„petarns uallum afccndcbâu
\ nbsp;nbsp;nbsp;clàmitaducebai,qui fcutis obtccti^na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otopugnatores.T ormcnta ctiam
y nbsp;nbsp;nbsp;atcç ita cminus uulncrati plçricç cociuc nbsp;nbsp;nbsp;v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui boftibus obuiam pro-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exatcis tutribus crebra cmittebamur a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difficultatibus prcfsi ciu»
I nbsp;nbsp;nbsp;dirent,paucircdircntincolumcs. lotita^ jiesauxiliûàfuisferatur.Conuen-
\ nbsp;nbsp;nbsp;tatcmdedercpacifcuntuï,nifi intra.jg.ant.Hifpanisautcmmripoft
1 lumctiâeftutGcrmanitransAlpeisinp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fntercaRomx ClemêsPont»
1 annuinMcdiolancnfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf^,,vate oreffus pccuniatia cum V efpa-
1 ob diuiutnû inlnfubribus bellum f nomine pacifcitur de iniurqs 1 nbsp;nbsp;nbsp;banoProfpcïl ftlio totius Columnenbs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo^^ans cucniû lotiusbelli cxpe
1 'ÄttodtroojtemiticndisJaiius^utrKfipart.^^^
\ nbsp;nbsp;nbsp;«arc,quamnouo militudelectu,ctW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ îamdudû ftipcndia meruerât,
\ nbsp;nbsp;nbsp;dcrcdÄistribUspeditümillibus,qutKo
\ nbsp;nbsp;nbsp;tutmîuiÂet,niliVgoHi(panus,qui ^YnDonendis,nalt;Sus occafionemPon-
\ nbsp;nbsp;lusRotnamuencraiptorebus w j; -tpm ÓC AfcaniumColumncfeisimpu-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opprlmendiPornpei^ Catdvcolleais rnditibusRornam
Coluw,™ nv=,4m. copn» apuà 4'«' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V««.nƒ «
-ocr page 412-iijlt;î ,1 Galeacii Capel he
quiTquam talc quidpiam fufpicaretunöd idcirco cum fruflra Pontifex prælldiQ in tempore conaretur parare, hofteis iam appropinquate audiens uia occulta cum plærifcp,qui uel in pontificio palatio habitabant,uel officq,aut mctuscau faeó,conuenerant,intra molemÂdriani(quænuncarx fandi Angelidicitur) fc recipit:feroc$ admonitus non modo carneis,8Calia cfculcntatfcd annonam, ß^uinumtot hominibus intra paucos dies defuturum,maluit pauxillum de fuo tare decedere,quam ad deditionem famecogi : amp;nbsp;propterea mifsis orato* ribus ab Hifpano, quihacc iadabat feciffenontamad Pontificem offendefl' dum,quam uteuminparteis Cacfarisaccedcrecogeret,conditionesaccipit:uf : feruatis quatuor menlium cum Caefare induces copias quas in agro Mediob' J nenfihabebat,cisPadum reducerettatcß datisobeamcaufäm obfidibusCo' lumnenfeseolibentius difeeflere,quod etfihand ignorarent arcem nondW' turno tempore addeditionem ob nimiam obfeflorum multitudinem potuil^ cogi:tarnen baud exiftimabant Pontificem tarn uæcordem fuifle,utco pifiet,ubi quatuor dies fe con tinere nequiuiflet:amp;f ipfi paUci ac fine pecunia» commcatu, dcpopulati omnem Pontificiam fupelledilem abireincolumesft tius duccbât,quàmexpedaredonecmilites deligerentunatcj ira turpiterindt cogerenturablVedcre.büm haecfi'efcnt,Francifcus Galliarum Rex ex fader« cumPontifi'ce,5cVenetisinito Vafconum quatuor millia,amp; quadringent^j équités cataphradoSjtotidem^ uelitesducc MichaelC Antonio Sa’utianorn principe in ltaliamdeftinat:qui Italico exercitui adiundus communibusaU' ipictjs bellum aduCrfus Cæfarianos gerat:amp; forte per id tempus itetfacieos*^ ora Tranipadana aliquotoppida receperat,cum ei renunciatum eft ob ponn« cis copias,quaeeius iufliidifeeftum par«bant, Sc Veneti exercitus abfentiar”» cuius magna pars apudCremonâ urbis deditionem expedabat, Cæfartano’ non modo Mediolani no obfiderufed popular! omnem undicf agrurnxSfn’^' gnos commeatus indies in urbemcomportare.Quarefpreta tranfpadanart«' gionis cura traiedis copqs Hifpanos cohercere ab agrorum,6C uillarum fionibus pergit:uerum hæc ferö prouidebantur, Nam feu quod antea cxetU' tus Italicus parum curauerat caftella urbi propinqua redigerc in poteftaier”/^ impofitisprgfidijsprohiberenequicquâinurbemcomportarctunfeuquo^^ eft foil ubertas,atcç urbis amplitudo,ut non nifi longo tempore res adexin»” deduci pofsit,Hifpaniper aeftatem omnia ad tolerâdam diu obfidionem opusfuiftètjcongeftèrant: ÔCciuium fumptupropèincredibili indieslairt’i’^ epulabantur.niudetiamCaefarianisaddebat animos, ut non modo pareslH' Iis,fed etiâfuperiores euadcrcnt,quôd Georgius Frondefpcrgus,quiduobü» fuperioribus bellis in Italia pro Cæfhrc cQ magna laudc militauerat, àGafp’'^ filio,qui Mediolani Germanis imperabat, ÔC ab Alphôfo Daualo, AntonrojJ Lcua magnis pollicitationibus accitus,proprijs pecuntjs quatuordecimp«®*' turn millia delegerat,penfocÿ in fingulos homines ultra ducum,SC centurion“ ftipendiaaureonummo,pcrTridentinosfaltusfterin Italiam tentabatardp«' fe:quo nuncio conftcrnatiltalorûanimf,ncobfidionêpcnitus intermittereen gerentur,cœnobiQ ab urbe duobus pafluû millibus munire properât; ubiw’ pedirum millia cum quingentis equitibus tutôhycmarepoIIènt.M^untî3in etiâfirmariiubentpracfidio,utpluribusàlocisuiatores dcterrcrepoftent,qnO' minus ad urbemcômcatuscomportaretur.Verùmhoc rcrum apparatu,cuni innotuiftèt Germanos Frondefpergo duce cum tormentis, SC ualida equitnt“ manu âFerdinandoPannoniacRegetraditaaipcis fruftra répugnante totû præfidio tranfiftè,abieda huiuke muniminis cura Medioîancnfem dionê penitus intermittûtn'pfi^ Vrbinas SClognncs Mcdices cG equitibus,» expediti'orepeditatü proficifeuntur aductfus Germanos; qui iamPifeberian' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iux»
-ocr page 413-Commcntariorum ,Lib. V b
(uxtahcumBcnacum applicuerant,acplxtacp Venctorum oppida munita partim annona amp;nbsp;cibarqs,partim pecunia muldabant. »^ocir nbsp;nbsp;nbsp;quot;
ncti,utluorumanimosconfirmarent,probiberentlt;$ (fi qua poflent jne -bus uUa reauxiUumferretur,quotidie in armiscrant: Germanos« ner acte ■-ïesinfeftabantadeOjUtleuibus praelqs eorum multi quotidie
VcrûmubiGermani in Mantuanos iterdirexerunt,Vrbinas,^ Meaices,u probafcentcisquiefcerchaudfincrent,cum ualida cquiium, K peduum m^ nuàlatcre,Sôàtcrgohofteisadoriuntur. Ipfec^ Medices,utpoteau acior, buibusmaóisalTuetus prsclqs antesreflus fcloppocrus grauiter laue uspu-enaftattmcoaduseftexccderc:8lt; Mantuam delatusnon finemagnatonus Vtalixiadura intra decimum diem uitamftniuit.lntcrcaMcdiolant i^ntapent tusobfidione,Hifp3niftipendia mu’itorummenfium elflagitare; paiamcç mi-nar!,nifi quampnmum pendâcur, kic omnia turbaturosiSó mos comprobareqiabernas 0lt; domos ditipcre: ciueis, emos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
fent,fpoliare,elt; captiuos facere cceperut t adeó ut adhuiufmodt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
currentes ipCiBorbonius,Alphôrus,elt; Leua promiffb quineç^mcnUum Uipen diO feditionem uix fedate potuerint : uttp poUicita fetuandt tacuiias lupp cte-tet,nonmodópernoaem plxrofeç e ciuibus, Si mercatonbus,quos ditiores lt;xiftimabant,compïehenderunt,elt; carceri indufos quàm maxtmam pccuniç potuerunt fummam üâbluere co'égerunt: fed argentutn etiam, 2lt; aunma ex i-pfisDcorum templis abftulcre,lta«numeratainftngulas coborters Itipedio-rum partePapiam modo hos,modo illos (quamuis id clTct dithnlhmum.a « haudfcio an quiequam totohocinbcllo dinicilius^erit ) tranfmittebant. o enim animo Cæfariani omnes,8lt; prçcipue Hifpani Mediolanum uenetant, ut nunquam nifi pccunia,ÓC prseda onufti inde abfccderent.Verum qbv id noimpolïibilcforecógnouerunt,pr^fertimiantomilitumfumptupkertfqgad egeftatem redadis^fonunas ciuium exurbe difcedcntiumulu tnuaUraitnmul ticçutciues eiicerentur,coloni tantum,ÔCfœmînæ retinercniur propuæ tl tiscaufafuadebant.Scd obGcrmanorumFronddpwgo duccaducntum,mu apudCafalemaius opcMantuantPrincipis traiedoPado centintoppidumfe(econtulcrant,fententiaramutatacft,cumMcdiolan nt ditio,præurrim diuturnobello uaftata amilfa etiatn ^cmona, 5lt; Laude Vorn peiatanto militum numero baud fufficere uidcretur.Quamobrem alias c et quxrere,alibi« tantam exonerari pro cellam dccrctum elt. Adicctus e 'S' animus adPontiftcisurbeistin quetn, tanquam priftinx amicitix dekrtorc , mdèanimatteunt.Placer«ta.îpriinumeotafenfiffet.«p«um^ÆSsluMno Slt;V cnetis perfuafum fuiffet è rcltaltx fore Clementem, quod fecum feede-teiundus,ÖC Pontifex effet, ab inturia tutari,prxfertim quomam pofttranfados quatuor mcnfeisbellurrünftaurarc.At« ua wan wt' ualidoprdidio,mc2nibusqjuallo,ÓCfoffa communttisBoibonto,q _ Ipano peditaiu,ÓC equttibus,addudts machinis eo ucnerat,tanquarn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
roeit« cxultanti frenuminiedum eftadco utuim expenri nolucri, fcilicetexercitumueritus,quinonlon^us,quamfexpaffùummülibusca^ meta tus,fleet pugna abftiner e decreumewtamen quotiihc Cefariano _ nbsp;nbsp;_
inteftabaiprxlqs,equitatu^ commcatumhoftium prohtbebat.quo eftedu tft-.utCadarianislummapccumxtnopialaborantibus,cumperuillas,0Covpt da ad parandum utdum uagati nonliceret,nouo conlilto toeU-
ctoremfortunam quxterefatius ui-
fumuL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
-ocr page 414-J
1
I
in« Galcacii Capcüæ
GALEACII CAPELLÆ DB REBVS
GEST IS PRO RESTITVTIONE FRANC h u.iüediolAnenßumDucis^Liber VII.
Am nihtl Caefariantmoppugnanda Placentia proficcre SCnecefle erat exercitum,cut ftipendium non fuppetebatjfpep*'^' j daccontinere.Quare ex omnium ducum fententia Borboniusad' uerfusFIorctinos,S^Pontificem cum tantoexercituftatuititcrdi' rigere.Antonium autem Leuam cum quatuor Germanoruffljt^'
tidemcp Hifpanorum cohorcibus Mediolanum remittittubi tria millia Ger®^ gt;nbsp;norum peditum uidum fibi à Mediolanenfibus parari imperauerant: gt;3® decretum erat utin quatuor urbis clafsibus alereturiuxta ciuium ccnfumiu® in fingulos fexta pars aurei nummi indies numeraretur:utlt;$ onus facilius tok rari poflequiciniarum præfedi non folum diuitesrfcd etiâ eos, qui laborequO' tidiano uitam agebanqpro uirili coegerant ad fumptum faciendum.Cæteru® adeô multi ex urbeabieranqutiuxtacenfum mille aureoröunicuicß elTetalen dus unus militûmeqj tarnen reliquæ duæ claflès immunes erant. Sed kalis pC' ditibus adnumerum circiterduorGmillium fub Lodovico Barbianomilita® tibus,Ô!^ qs,qui cum Antonio Leua regrefsi erant,ftipendiG pendere cogcba® tur. Igitur fenatufconfulto cautum erat,ut omnes,qui triennio proximourb« abfceflèrantjquamprimum reuerterentur:amp; militumoneratam impfæl^*’^’ quàm in futurum fuftinerent.Senatus autem,qui à Leua immunitatcmhofp*' tiorum impetrauerat,litibus,quaeproptereaoriebantur,femperintentusn®u magis curabat,quàm nullam militibus excitandi tumultus occafionem rdi® queretamp;idcirco præconis uocefugientes fub capitis pœna cuocabantur,^ rumc^bona nulla abfentiæexcufationedonabantur militibus. DumhæcMt' diolaniagerentur,iam Francifcus Sfortia é Cremonac,£lt;Laudaeucdigalib*tsgt; ac tribuns ad tria millia peditum in armis habebat : SC non modo duasciuit®' tciSjOramc^ tranfabduanam militum fuorum muniuerat præfidio : fedinag® quo($Mediolanenfemillosprogrediiubebat.Fortecpeo temporeeuen«®(, utSfortianirepentinoimpetuMoguntiamoccuparent.Quamobrcmjfii®?** nè id ferretjdedecori fibi fore Antonius LeuaexiftimanSjCumfeptcmarmatO' rum millibus adoppidGproperat.AtSfortiani,qui omnia imparata,nulla®lt;? auxilfj fpem habebant, propterea quöd exercitusItaliens paucis Veneto®® exceptis,qui trans Abduamflatiua habebant, Borbonium ItaliaeinferioralO' ca petentem fequebatur,oppidumdiripiendum Casfarianis relinquQt.EktSiS ■ Moguntia Sfortianis una tantiim melioris fortunæ fupereratfpesrquodBot-bonium,qui ne oppidum quidem,quó fereciperet,habebat,finepccunia,fine commeatu cum exercitu tarn magno aliquo in præcepsiturum exiftimabanc necç in animum cadere poterat unius Alphonfi Eftenfis opibus,qui turnfolus contra priftinum inflitutum ob odium in Clemêtem PontifexCaefarianoruffl \ partibus fauebat,tantam gentiG colluuiem diu pofle fuftentari.Cæterùm plæ-rofeg fefellit opinio. Nam poftquam in Florentinorum ditionem penienere, atcç occupandç urbis,cuius opibus tot milites ditari fperauerant,facultas non dabatur,ipretisinducqsa CaroIoLanoio cum PontincenuperpadisBorfaO' nius maximis itineribusRomam contenditrubi Pontifex dimifsis magna ex partemilitibus,fub Lanotj fidefetutum exiftimabat.Itac^ aditupcruimoccuj pato.cum ipfeBorbonius murum aicendens fcloppo idlus liatimmortuusco cidilTeqCæfariani milites non modo hoftiliter urbem diripueruntrfedipfu® ctiam Pontificem,qui in Adrian! molem confugerat, ad deditionem coaâu® captiuum tenuerunt. Neque dies ille j quo alma urbs praedæ fuit, qu?
ipfe
-ocr page 415-Commentariorurn,Lib.V IL V59
îpfc dtuorum ïcliquiæ altaribus çïutx funl:,quo tot uirgines intra caftos pari cgt; tes ocdufæjlibidinem coadæ fuerunt militum explcre, quo non modo in ho-mines:fedipfaetiaminmarmora,ôC antiquas Romanorum ftaïuas fæuitum cftjfinem déditmalorum. Nam milites dirtributis in tota urbe per domos pat» loantèdireptashofpitqs,Cardinaleis,Antiftites,ptincipumoratores,ciucislt;^, 6lt;mctcatores,ac omnem populum Romanum,quibus paulo ante inntimcra-bilipccunia redemptis nihil omnino fupereraqad alendum tantum excrcitum coêgere-.ipfi«^ perludibriumfaccrdotalibus ueftibus induti urbem perequita banf.amp;,tanquam ibi coruth perpetuum foret domicilium, quæcuncj ad uolu ptacemjSc delitias quaerebantmeq; excrcitum Italicum, qui uicinorum popu-lorum infcftudium,Slt;fidcm continebat,nequeFrancorum Regem timcntesi qui alium excrcitum parabat duce Lautvecho ad comprimendas in Italia Cæ-farianorum uireis,£lt; praefertim ad reftituendamPontificilibcrtatem : cui expe ditionifumptuumportionemrcxAnglicus impartiebatur: malèanimatus in Caefarem cum ob alias caufas,tum nbsp;nbsp;non rclfitutam iamdudum mutuo cre
ditamoecuniara^nihilmagis cupcreuidcbatur,quàm eius potentiam compe-fcere.Sedantequam Gallus alpcis tranfiretpVencti auclis coptjs, adiundiscç tribusSlortianorum peditum millibus aduerfus Gæfarianos, qui Mediolani xftiua agebanqproficifcuntur. AtLcua,nc,cùm pyæcipuum Italie! excrcitus abelfettobur,collcâos paulo ante milites,eofdemcç paucos formidarcuide-retur,cumGermanis peditibus Hifpanisqj fermeodtingentis, totidemcç ltagt; lis,acnon magna equitum manu urbe egrclTus occurrithoftibus ftatimr^ illos coegitiam caura intra MelignanumcollocanteispotiusretrocederCiquam co mittete ut oppidiimmuniti caufa pugnxlocus elfepoff^.P et id tempus loan, lacobus Medices,quem luprà arcis Mufst pv3efeö;um cue retulimus^ audio rto raine,amp;C uiribus ob Clauenae fttenvtum facinus non modo àprancifco Sfortia, bCVenctUmaioraftipcndiamerebatutifediplictiam Prancorum regt dignus utfuseft,quemcummagnapeditum manuinDucatumMediolancufem prç-mittetet. Et propterea, dum Heluetios Gallico ftipcndio apudLariumlacum cxpedaqcum paucis atmatis arceminter Leucum,Slt; Comum Mongutium diclam per dolum oqcupattquam Alexander Bcntiuolus nihil huiufmodi me-tucns inhabitabat tanquam domum propriam.Quamobrem Antonius Lcua ftatim recuperandsc arciEodouicumBarbianum prxficiuqui tentata intelici-ter oppugnationc,ac csefis ferme è fuis een tum,te infedlaMoguntiam abqt.Li betato itam fuotum ptxfidio Mcdices collcdis circitcr peditum tribus millibus in agrumMcdiolanenfem defcendit. AtEeua,quiMelignani caftvatneta-batut,fiucquód milites commeatum omnem cm etc cogetêtuï,8lt; alieno fum-ptu uiuere affucti ftipendium,quod aMediolanenfibus pcndebatuv,doneC extra utbé permanetenqin fumma annonac penuria non tufficiebat,uue quod utbitamptopinquo duobus àlateribusholicmetuctçt,fublatis tabctnaculis
* inutbem tednt.Certiotr^ fadus Medicem ccpiffc locum cahtis imminuiurn ( Catatum uocant) quatuotdecim paiVuum millibus ab urhe,ipfc prima uigi-lia cum omnibus copqs egrelfus fub folisottumhoucisnvhil taleopinanteis adotitur.Quate territi noui milites domibus,in quibus uetfabantut, exeuntes inplaniticptopinquafæpibus circundataacieminftruunt'.uelitcs cutn fclop-petatns adleue ptscliûnon omneis hoftiö copias ucniue ratit fed opinionc fru fcati,cüloco dccliui,ÓC claulo tanc^ carcere fepti effent, abEç fui deten dêdi fa-cultate pl^ricR aut c^ft funt,aut capti inhoftiü ucnctüt poteftatc. nonulli tame, cumlo.lacobûducemarrcptocquo fugâquxfiffc intel\igerêt,diucrfainloca, L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo timor,ÔCoccaVio fuadcbât,abiêtc. Adcptahuiufmodiui(^oria Antonius
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LeuacumfuisinctcdibiligaudioMedioIanumrcgrcffffscff.ubitantummodo
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atmatoa
1160 lt;jaicacn kgt;apcJiæ
armatos d neen to s reli'querat minime Venetos timens,qui decern tantü^ fuum millibus aberant.Cum tjs itac^^qui belli finem cupiebant, parum ip^' Venetis fupereiret,reliqùum eratauxilium à Gallis piæftolaii:qui fuperatisn pibus duce Lautrecho Haftam applicuetantexpecèatac^ Heluetiorum ne in unum cogebant copias : ôiforte per id tempus Ludouicus Lodroni) mes cum ualida Germanorum manu Rofchifoppidum eftin agroÂlexanuf*' no) pecuniam ad fumptus militum,qui Alexandria: erant,perfercndos exig^' bancum Lautrechus iuflis equitibus cum parte Heluetiorum ad oppi““'” properare,Germanis uiam ad fuos Alexandria redeundi præclufit: fubfequiiquot; toc^ poftmodum toto exercitu,£C admotis machinis aliquot in locis pe^“ quarfàremœnia. Sed intus propugnantium multitudo plureis dies Galwn* detinuitîtandem expugnato oppidOjhoftilitert^ direptis,amp;^inccnfisdomiDUS oppidani,qui fugam non arripuerant, coadi funt pecunia libertatem reditnt' re.Germani autem,qui primo impetu mortem euaferant, Gallicum ftipû*““ fequutiLautrecho adhæfere.Dum hçc agerentor,Andreas Doria GcniitnuS» Gallicæclaflis præfedus folutis è Maffilienfi portu decem ôd fèptem trirenii' bus oram Lygufticaminfeftabat'. SC ufcp adGenuæportum progrediensf'®'^
' modoGenuenfiumimpedicbatmercimoniatfedetiamnonnullasnaueiso’’^ rarias,quæ maximam uim frumenti dcuehebant,intercipere conatus intra turn Delphini obfederat ita,ut inde exire non auderenueodemtj tempore t farFulgofus,qui ob aduerfam fadionem Adurnis Genuæimperantibus exü Venetismiîitabat,ô^paulo antecum auxiltaribus Venetorum coptjsadLü' trechumueneratjGalhiulFuterrefîriitinere aduerfus Genuêfeis proficifof^quot;^' Atc^ ut ciuitas,quam fumma uidus penuria laborarehaud ignorabat,celefgt;i’’ addeditionem cogeretur,quafibiiter erat,pecora,at(çarmentaabigere:opp*' da,amp;uillas,quæ ob locorum afperitatem paucæ funt, dcpopulari: nec^ O““*” cduli) genus intra urbem im portari finere.Quibus rebus permotiGcnuenieS cùm omnem ciuitatis tuendæ fpem in illis nauibus pofitam efle perfpicet^^ edudis armatis fex triremibus auxiliQ ferre,fi qua poflent,tentare: adeoej Lt' nuenfibus fauit fortuna, ut fubitouentorum turbine compulfus hoftisSaO' nam fe reciperecoadus fitrPhilippinustj Doria Andrpacex fratre nepos*“ Genuenfium manus inciderit. Atque hoc fecundo rerum fucceflu Genuenlt* non folum aduerfus Fulgofum intus fefe tuenturrfed ctiam exire urbcaudenti amp;nbsp;hoftem pu^a laceflere: quem in fugam uerfumjCÜm incautius feque“*^,^ prætergrefsi enent^ipfe ad urbem alio itinere ireperrexit: amp;nbsp;Gabrielern nengummilitumGenuenfiumducem fruftra luos reuocantem compt^beH'
, ditJtaqueGenuenfescdm fuosexclüfos uiderent,amp; iamdudum laboraren re frumentaria,Fulgofum,SCmilites Venetos, qui cum eo erant,intro adm**^' ruuSed Lautrechus paulo poft fequutus praefedum Regio nominecutnp*^' fidio urbiimpofuit: ÖCrecepta paucos poft dies perdeditionem3rce,inqi*^, Adurnus cum Cæfarianis fereceperat,ô6ciuitatem,ô«f omnem oramLygij*“' cam ditionetenuit.Intereaexercitusdirepto Bofeho Germanos Alexandn^t inclufos infeftare,amp; necommeatus amplius introferretur, prohibefe,dontc Lautrecho reuerfo mœnia circunfederi,Œoppofitis machinis proßrariccept“ funt:Scprimo quidem aggreflii maxime declinauerunt Caefarianonimanin** ob militumamiflionem,quiBofchum profediinderedirenonpotuerantA turn cum paulo poft Albericus Barbianus cum armatis quingentis per collets Alcxandriæ proximos in urbem tntraflèt, difficilior oppugnatio reddebatur. Nam ftrata machinis murorum parte uallum magna celeritatcintus rencieM' turiSCfineingenti cæde Galli ingreffiim peruimtentarenonpoterantprsele^ tim ante^ Veneti tormenta nonpauca c5puluerefulphareomifißent:quibu^
-ocr page 417-Commentariorum,Lib .Vil. i
poUca diuerfis inlocis moenia adco quaflabantur,ut Baptifta Lod ronlus d iu-liü^ Uïbem tucti pöffc diffifus deditionem tacete coaftus fit his cocutton nbsp;nbsp;nbsp;»
ut fibi cum Gctmanis,at($ impedimcntis omnibus in patriam, Barbiano^ inTàUïiiïos abirelicercf.modo per femeftre contra Galliarum Kegcm,a c-ius focios arma non inferret.Recepta itaeç urbe quingentosurme treebus dckserat,quos Alexandriç praefidio imponeret,nifi r rancilcus aua_ tinsSfortiælegatus implorata Anglici,2lt;Vcneti oratoris fide conquettus lui fet iam inipfo belli initio fœdus non feruari: ÔC propterea Lautreenus, cum c id ob Genuenfium uicinitatem,8lt; cômodum militum, qui adhuc e lt;jaiua ucn turieffcntadrcftituendamltali2clibèrtatemtentaffediceret,quado ip isa uct uiderctur,utSfortianum urbi imponeretur pra£fidium,permilit._ r er nos oies Antonius Lena,qui debellatis Medicis copqsMediolanum te cotuierat,exeY citumà continébatin (■uburbns,necg ciueis alia re,pr3ctcr quam Itipenato tni-litum stauabacqueripecuniam fevius à ciuitate fubmininran : necß ao .antos futûptusfufficerc.QuocircaMediolanenfes,quihxc ad tnaius imponendum onus tendcrcnonignorabant,pollicerifuprauitcis fefc iacturos, quo divtm militibusnon deficeret, modo extra priuatas domos continerenwr, parceretur urbi tamdiufuperiore anno abHifpanocxercituuexatæ. bednim proficiebant querelac ciuiumtmos«^ gerebatur militibus ut epulatum, oe lucti caufa aduerfus tam ualidasboftium uireis urbem St lefe tuçri uellcnt.introau-do itaœ exercitu diftributi iuxta ciuium cenfum milites luerunttqui cth nume ro non multi admodum eranf.tamen,qui?i in unaquaeç cohorte pl^rnquc duplex,aut triplex ftipendiumpendebatur,mul to plureispecuntçdiltributioncs adfumptus quotidie conferre oportebatîôC multis, qui urbem deferuerât, mu tis etiamegeftatccompulfis portionesfuas non conferentious jebqui ad u o-rumfumptus cogebantur.Cum autem Antonius Leua,alioquiin rebus etiam duris intrepiduSjiam capta Gfenua,8lt; Alexâdria,ac tanta ui holtium aduenien te,tammodico exercitu,prxfertim fine pecunia, fine cuiufquam auxilq tpe, adcomagnamurbem tutatipofiediÇÇidcrct,dicitur animo agitane 1 apiamic rccipcïc^æterùm quia certior faftus eft càm urbem commeatu carere,knten tiam ea fiducia rautaîfe, quôd uiro in re militari magni nominis, etiam fiholh ccdcreoporteret,nunquamhoneftx conditiones defuturac eîTent. Atcçita mi» foPapiamluodouico Barbiano,cùm ipleantea quamplurimis ediélis ciueis urbe abfccdcreprohibuifict,tunc,modo iuxta cenfum pecuniam duorû men-fiumnumerarent,uolcnteis abire permifiti diplomata«^ obfignabat abeuttti-b'us,utapudhoftcis etiam morariliceretddautem plcriîcç euitâdorum minentium periculorum caufahaud dilplicebatiSÎ nifirei pecuntante obmtiC-(etinopia,paùci oblatahuiufmodi opportunitatc in urbe rcmanfiuent. Dum batcNlediolani aguntur,Galli parfis tnducqs cum loanne Ceruilione Hilpa-no,quiCafellas oppidum in tranfpadanis mtinitifsimum tenebat,nc abeunte iamxftatcnimiaminoppugnationemoramtrahercnqinagïumMediolancn femprofici(cuntuvi2lt;.cumhaudlongius,quàmoâ;o pafiuum milliaaburbe cafttalocaffent,ex eoloco prseter omnium fpcmP aplam ire pcrrcxcrunt-.incet tum fine iàîa(Slumfit,quia vrancifei Slortix reftitutionê argrè lcrrcnt,fiuc ^uia oceafionemPapixexpugnâdxprïctermitterc noluerintiRemilsis enim àBat bianoMediolanum paulo antè militibus circiter quadringentis, quo Lautre-cbustraieftoTicinoproïcdlurusuidcbatur.Papiaerat expugnatu baud dif-ficiliSjSlortiants prxtcrtim,2lt;.V enetis adiundlis i quitantam adduxerant tor-mentotum, ÔCpulueris fulphurci coptam,ut quatuor diebus,quibus aenter urbs oppugnata cft,magna murorum pars (blo tequata fit*, neque ullo modo qui intus étant, ad uallum obducendum ïufEicetent.QuamobremP aptçnles fupplices
-ocr page 418-iitfi Galeacii Capcilæ
fuppliccs Barbianum obfecrant,G fibi, fi militibus nollct parcerc, parccrét töf matroniSjSCinïgimbus,quasirrumpente hofteiam r^i, i'am peruim uidereuidebantur.Sed cdfn nihil co tempore profeciuentpreces,tandemf«® Barbianusadmonitüs militibus,öt^ciuibus qui una propugnationi adcranf, iam nimio labore fefsis,tubicincm ad Lautrechum pro dcdenda utbe mittit-Sedjdum Gallus mfe,qu{ profcdus cratin Venetorum caftraipcrquiriturjm*' litesacieiamftruaam3ximoimpetu,qua murorumruinacaditumdabantjUP bem ingrediuntur.Qtiod ubi confpexitBarbianus,reclufa porta confeßim**’ hoftium caftraultropergiudeduduscß adLautrechû captiuus Genuamn’*,^ titur.Interea Galli ob acceptam fupcrioribusannisapud Papiam clademti^l infenfi poft cædcm primo ingreflu editam,ac dircptas non folum priuatasdo* mosïied monachorum etiam ccenobia,SC diuorum templa, nullum capciuis ci uibus efficiendîs modum facereded pherofqj ter,ÓC quatcr ad fefe redimédutn pecunia cogere. Poftremó Vafcones, qui praeter cacteros erant immanifsin”» ignem in ciuium domos inferre,SC totam urbem mifcereinccdio,nifi ipfeLaUj treebus tandem poft odauum diem militum furorem in immeritam urbeffl u* teriusdebacchariprohibuiffêt. Recep ta in hunemodum Papia Lautrechut quamprimueum Innocentio Cardinale legato Bononienfï, qui ad ipfump^^ lo ante pro liberandoPontifi'ceuenerat,agerc coepitde profedione aducriü$ Carfarianos,quiRomam occupabant.Óiïod cum diu fecretó contineri no p® tuiftètjFranciicus Sfortia magno optimatum cœtu, qui ad fcMediolanoco’^' fluxerant,comitatus ad Lautrechum antequam Papia difccdcret,uenir,tiimUf fuam in Regem demonftraretobfcruantiarn,ô^ftudium:tum etiam utipfiL’** trechoqui huiufmodi honores ambireuidebatur,periuaderet iâtiuseud'’;^' brumpriusexpeditionê perficcre,quàmreîi(ftis propinquis boftibus long*”' quos iclt;ftari.amp; baud quidêminus ucrè,quam exanimo, quia e re fua cflèt,3U' monebattidem«^ fentire Lautrechus profitebatur,Sed duorum, Galliaru^'^* licet atqueAngliçrcgum,quorum communifumptu continebaturexerd*”®, praecepta obftare:qui fe in Italiam potiftimum milcrintpro recuperandaPo**' tificis libcrtate: quoperfedo baud difficile foreAntonium Leuam Mediolan” cxpellere.lnterea ipiiim Sfortiam cum Venetis pofte urbem obfiderctamp;brc**' compellercaddeditionem,fipræfidqs impofitis oppida óf caftella muniât”” arccanturcp perequicatumuiatores,qui commeatum ad urbem compof^^“^^ confucuerunt. Atc^ ubihæcparum fufficiant,feinlnfubrcs Deo Optdaue”^^ pro cuius eedefia militer,uidorem paulo póft rediturü: SCfi quid radieuw nO' ftilium adhuc fupereriqextirpaturum.Cacteriim quanquam haec Sfortia *” bO' nam partem acciperct:tamen non cum latebat, quód multi pro certo affereba Regem idcirco nolleimpræfcntiaipfum in Ducatum fuum remitti,quod reretur,cùm primum ipieSfortia cflèt reftitutus,eum in parteis Caefaris trati**' turumniel potius quia in ipfius arbitrio baud fuiflet reftituto PrincipcMcj**”' lanum rCddere,fi pro fi'liorum récupéra tionefibi pacifci contigifletdetrad^”' do Cæfari Mediolanenfi Ducatu.Habito huiufmodi colloquio Sfortia ro dicLaudem Pompeiam reuertitur. At Lautrechus paucos dies Papist*””' ratus,dimifsis Heluctiis,quiRomanam expeditionem fequinoluerunt,co*” Germanis,qui Gallia frequentes Regis iufïu ad ie uentebant,Placcntiamc” cefsit.lbiqj per oratorcsAlphonfumEftenfem Ferra rienfiurnducem,acrc“' riciim Principem Mantuanorum quo tutiores eftènt partes Regis, fadere**^ git.Interea Antonius Leua,cum Galli diicefsiftènt,parumSfort'ianos,a Ve tos timens,qui adgerendum bellum cisPadum foli rernanièrât,cumqn3f”” armatorum millibus,amp;magna torm^torum ui Abbiatum circunfcditîôti” tisidibus moenia quatiensSfortianos,qiüóppidumprgfidio tenebantjUn*,^
-ocr page 419-Commentanorum.L'b.Vlî. n«^ diclfpatîo co'égitaddeditioncm‘.5lt;iam naueis adtraticiendum Ticlnumparâ batidcm aducilus Vigleucnum,Movtanumcç, ac reliqua LaumcUcnfium, NouanenfiunaoppidafaduïUs,nitiLautvechus Petrum Nauaricnfem pedü tatusRegtj præfectum cum ualida Vafconùm manu remififfet: atcç ita paucls diebus rcceptum AbbiatumSfortianimaioremilitum pr3cfidto,2Z conucóko undic^ commcatumuniuerunt.Quo effelt;?tum eft,utquamuis Vafcones Pla-centiamadLautrechumtedicrint:tarneLeua fpepotiundi Laumcllcnfis agti ftufttatuSjMedioIani plurcis dies {ecötinuent.SedpoftquamveliAislnfubri' busLautrcchus in Flaminiam peruenit,Italos, S)C Hifpanos milites cmilît,ut ui Aus penuriam,qu3e diuturno bello omnia Mediolanenfis imperqlocainua fcrat,aliqua expavteleuaref.aditum(^,qua poflèt,patefacerctqs,quilucti cau* (a annonam,amp;C cseterumcommeatuminurbem comportabanf.umulc^utre-cioncm,ÖCoppida,qux minore conatu expugnatipoterät,recipcref.hoftislt;$ ientiretfibianimoSjöC uiveishauddeficete. Reda Ao itacç in potcftatcm wto lupcrioreMedioIanenfiagro (quem Seprium incolac uocant) Philippus i or* nidlus,qui Italis erat præfeAus,coUe Ais nauibus cum mille fetmc,ÔC ducc^is pedidbusTicinum tranfgreditur.atœurbemNouariam per arcem,quam Liai Il expugnarc nolucrant, ingrcflus Sfortianos ad numerum quadringeirto« rum inde abirccoëgit.Parsitaœ Aronamad Pedericum Borromeum,reliqul cum AccurfinoLaudenfi profe Ai funt Mortariumiatqj ibi fefe tanquam temprodefenfione LaumellenfiSjöC Papienfis agri aduerfusTorniettum,ôt
tnuicem certantes totamhyemem confumpferuntmec^ facinus ullum metirio* rabilius cdeba'tur,quàm quód oppida,Slt;.Ioca omnia immunita paffirn diripie bantunamp;C non modo deprehcniiuiatorcs ( adeo res in formamlatrocinq uene rat ) ted etiam intra proprias domos oppidani captiui fiebant.Nec^ hxc tantu edebantuv à la trombus, quo rum numerus turn obhominum egeftatcm,tutn ob incermiffas pIxraVcç bellorum diuturnitate mercenarias arteis,haud xiguus'.fed ipVietiam milites nullum prætermittebant latrocinq genus: cx,li quern naAi erant,ex quo aliquid corradi poffeqinauditis prius c^ciaribusla* ccratum cogebantaurumexcutere.Perid tempus loan.lacobusMediccs, qui communi Italorum principum ftipendio militabat,nc omnino nihil ageret, Lcucum,tanquam oppidum Übi opportunifsimö,in extremolacus Larq fexcentispeditibus circumfedid neep poterant Hifpani Como auxilium on* ïefsis mittete ob multitudinê nauium,quas ipfeMedices iampridem Comen* ïibus eripuerat. Quare AntoniusLcua,ne per ignaüiam oppidum amitt^e* tut,decieuit,quando clalTc non poïïcqterra auxiliutn terrediduAis igitur ^e* diolano omnibus copnsipfe cum Germants ad quintumdccimum abut c a pidem caftralocat.Hitpanos autcm,atcçRalos pedites, quorum numerum re* cepdsNouarienhbus perhvemem auxerar,expugnata ülginatt arce Abduxpoftta,quamMedices antcaoccupauerat,tr^s Abduamirciubet,ut terreftriiiinercLeucum ingredi polTent. Philippo^T^o’^’^^^“® au^q per uim obfefsisferendi cura demandatur.NamMediccs antea explorato Cxlariano* rum aduentu,2!C cumVenetis,2lt; cum Sfortia egeratuti ad te auxrhares arma* lorum copiæmitterentur'.ÔCacceptis àV cnetis aliquot tor rnentisbellicis om* neis adttus,qui oblocorum ÓC montium aVperitatern diuiciles étant,uauo,ro -liseaobftipauetatiuimófthoftiumhuiufmodi auxiliohaud rrmgno co nature* ÖetabadóC ne tanta îpe frufttat ctut,iptc, quo pcricùlu maius immine-'eduos adftrenuèpugnandühottari,utprxteritäignorninia prx en Uittutetetatciâv.arma,actallrumëtaaàinftaurâdos aggeres aduenus
-ocr page 420-,n(f4 ' Galeacii Capcllæ
hofteis pararèïopevaHos militibus iubcreadfiftere: Venetos prxterea lö afpenonbus praefidto ponere:ut quanto locorum natura tudores eflcnc,ta^ longtus abenent à periculotuerum id fruftra prouifum eft.Nam Cxfarianio^' cupato cxaduerfo latere monte,qui Leuco imminet, ten tato infeliciter plurib' in locis adttu, tandem qua Venetorum cohortes præfîdio pofîtæ erantifti’'^' punt.C^iod fen tiens Medices fufpicatus quam primum id, quod anteauari)* rumoribusadfcdelatum {uerat,Sfortiamægrè laturum fi Leuco ipfumpo^!^ contigiiletjtormenta protinus,qu3c à Venetis acceper3t,nauibus impoß»’'’' ducjtnpfe quct]^ cum fuis naueis afcendens, quas in ripa ad omnem cafum P’ ratashabebatj'i ornicllo,6CCaefarianis facultatéreliquit oppidimuniendw“
• timq!agitarcanjmocoEpit(quandóhacuiaLeucipotiundiracultasfccusc£i' ferat J alia rem aggredi.Nam Hieronymus Moronus,quem fuprààFcrdinaP' do Daualo careeri inclufumfuifleretulimus, poft tranladum annumingtn“ . auri fumma à Carolo Borbonio liberatus,ÖC una cum eo Roma profedusia® apud Plulibertum AuraicæPrincipem, quipoftoccifum Borbonin exerdP^ pracfeduram fufceperat,magnam libi ucndicauerataudoritatemtnetçqu'^^^ fine eius confilio à CaefarianisRomac agebaturJs igiturfiuequod Medici ne eftecupereqfiue quod in parteis Catlaris m3iorc,quàm anteaftudio tranli]i fet, Antonio Leuæ literas mittidPhiiibcrto pcrfuautjquibusmonebaturnt Medicis amicitiä afpernarctur,qu^magno eialiquädoului eilepoflct:fimullt;? ipfe ad Mcdicem in eandem fcriplerat lentetiam, ÖC ut hominem, qucmtcf“*’* propagädarum cupidiflimumagnorccbat,magisaIliceret,feLeuco,ö^eius^ ribus quod à Sfortianis,à Fräciico Gallia rum Regc,amp; ab ipfo Ferdinando ualo Coefaris nominedonohabuerat^celTurum obtulit, modo parteis Cxfafp iuuaref.necç conditiones adeo optatas Medices refpueranfed animi fuicon»' lia minus declarans,quid ferret rerum euentus expedabat.Verùm,poftqu3W Vencti,qui præftdio ad Lcuci oppugnationem uenerant,Carfarianis ( utireW limus ) ceflerCjdolum fubefleratus accipit conditiones à Morono oblatas:Ä Leuco potitus magnas Cæfarianis, præfcrtim in uendenda Mediolaneiißbus annona utilitates attulit. Interca Carolus imperator, quiiam certioreratwiii' misGallorurn uiribus,omniumq; fcre Italorum principum confenfuLautru chum in Italiam defcendine,neper ignauiam fuiopprimercntur,Henricuinii* niorem Brunfuincæ ciuitatis in Germania inferiori ducem in Italiam mittit-B quamuis Veneti tranfitum eius impedireconati fint, Francifcumcpproptcrc* Vrbinatum ducem accerfiuerint, qui toto fuperiore anno in VmbriacumSa^ Iutianoprinci^gt;emanferataducrfus Cæfarianos,quiRomçerant:tamcntantis
• uiribus,tantôt^ belli apparatu Germanus ftipatus erat, ut tutius confiliumf’^^, quuti Veneti ciuitateSjödoppida munitiora prtefidio firmare, quam extra mill tes contineremaluerint.Qiiare Germanus miles nemine obftantealpeisträn» grelTus alia oppida depopulari,alia inccndere,ab altjs pecunia extorqucre.Co foni praetcrea undiqj fugere:pccus intra ciuitates,ne præda hoftib.eflet,abigCquot; re.Dum hçc agerent,iam Mediolanenfiö calamitates eô^ccflèrât,utmiferâd8 opulêtiflimçolim urbis eflètfacies. Nam uix quatuor annorü reditus fuffccc' ran t ad fumptß hyemis unius tolerandG:6lt;f plçricpad extrema inöpiam cöpulfi nihil habebât no modo quod impartirêtur militmusifed nee quo fefealcre(.Si quis aStexqSjqui huiufmodi fumptus perferrenon poffèf,militG,SC praefertim GermanorGincurrebatmanus,cathenisuindïus,tan^capitisreus eilet,camiÄ ci cuftodiendus dabat,donee pecunia recuperarenamp;rcperti funtquipromot tuis in tam afroci carcefe,cum üiuos redimerenô poirent,coa(fti funtaurßma-iore cura pquircre,necadaucra fcpultura carerêt: amp;nbsp;tamê in tanta ciuitatiscala mitate nô deerât qui,uel magiftratuG,amp; prioati lucri caufa, uel î odiG Sfortiant notninis
-ocr page 421-Commcntariorum,Li^«^^l'
hominis reliquisüiadetctfatiuseflepecuniam,quamuis magno fœnot?,per-quirere,ut præfentibusmalis cxitus expedan poffetjquàm in aliénas terras proftcifcijUidumcg ab ignotis quærere,pr3efertim totimpendentibus in iiine-lelatronum, ÓCmilitum periculis : quæ quidem paucos remorabantur. Nam quomaius imminebat periculum,eo maiove diligentia fugacoccafio arripie-batur.Qiiocirca reliquum erat fugiêtium fortunas publicare : quorum tantus crainumerus,ut eorum nomina typis imprimerentur, quandoquidem manu defctibevenimislongum effet. AccedebatadhâfceMediolanenfiumcalamita tes tam ingens annonæ penuria,ut greges pauperum fame morientium quo-tidieinuti^spublicisreperirentur.Patricqautem,quipauci admodum inurbe erantjobntl fquaUore,6lt; fordibus confpiciebantur.ianuæ domorum, 2lt; artifi-CLim tabernæpaffim étant occlufæ'.atcg in frequentioribus anteaurbis regio-nibus urtic3e,2lt;fentes accreuerant.lgitur cum co indies rçdigeretur.ftatus çiui tatis,ut diutius durare non poffet, Antonius Leua quafiMediolanenfium con ditioncm miferaretur,eonuocatis ciuibus iureiurando promittit,fi ex priuato cenfu( publica cnimdeeratpecunia) uiginti dierum ftipendia militibus peu-dantuï,exercitumurbe eduélurumtnec^pofthac afiud onus àfe impofitum iri. QttodcùmGermanishaud pbceret(ne quidpiam intadum in urbe rclinque-retur) monacborum,8lt; uirginum cœnobia ingrefsi,præter epulas, quas lautè fibiparariiufferungtotquotidiemoieftiasillis exhibebant,ut plæiicç mutatis ueftibus rcligionëdifsimulare cogerenturmecç prius ad cœnobia reuerfi lunt, quàm Germani omnes Antonio Leua ita iubente urbe excefferc. lam enim a;ftàsàduentabat,amp;CPapia,quamtantisuitibus,tantoc^belli apparatuLautre chus expugnauerat,paruo negocio inCæfarianorum redieratpoteftatç,dum ciuitas Annibale Picenardo Sfortianorum peditumtribuno adeontinendos in fideTranfpadanos profedo,fcgniter à Petro Longhenna,amp;V enetis,qui e-ius tutandçprouinciamfumpferantjCuftoditur.Huiufmodiuidoriafubnixus Leuajeliquam ditionem recipere properans milites omneis ÔC Mediolano, 2d alqs eüamexurbibus,2lt;locis eduxif.primumcg Abbiatum petqt,quodftatim detenfores omni auxilq fpeuacui dediderunt •• poftmodum Aronarn aggredi animo uoluebat,hifi Pedericus Borromeus Sfortiæ rebus diffidens in parteis Cæfaris iranlqffet.His itaqj peradis una tantum ciuitas Laudenfis inter duos amneisTicinum,atqj Abduam reftabat, quarn etfiualde cuperet Siortianrs cïipcre,utpotequ2cinitium recuperandi imperqSfortiaedederif. tamœ,quia maioribus uiribus ad expugnandam ciuitatem,quàm luis opus crat, rienrico
• nbsp;nbsp;nbsp;BrunfuicenVi in agrumBergomatem obuiam profteifei ftatuit^it illiperfuade-
rcgneantèinrcgnumNcapolitanumtraqceretadauxilium CaelananisaLial lo obfe(sisferendum,quàm totumMediolanëfem ducatûrecuperaret.^^to quidemtam ualido exercitu exiftimabatbreui poffefieri,prefertim ob b ortix inopiamtquibadenus,utbelliimpenfam toleraret, prêter côfueta ueCtiga la,
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multatributaLaudcnfibus,2lt;Cremonenfibusimpofu^af. acex exan r
ægre tantum pecunia: exigere poteiat,quantum faüs effet ad ius ciuitatispïxfidium.Accedebat,quôdintanto Germanovumrne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
àV enetis fperandum erat auxilqt qui relinquere nolebantRta,uta lena tuï.ln quamfententiam cùm Germanus tranlqffet,tclidaBetgomt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
done,fine quÔdV enetotû timucrit potentiam,fiue quôd pecunvam ptop aeccperit,aàLaûdem ciùitatem traduxit exercitum. A^tancucus b obaduerfamualctudmembcllointereffcnonpoterat,Brixtampto «pUnuiV beLaudacdoan.Paulumfratremcutnduodecimpeditumcoborti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l,eua
uix(^ chcunfeffa à Cælarianis fuit ciuitas, cùm Germanus .ù Pxcialemunàcumtubicincadpofcendamurbemjtanquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixrifctuni
-ocr page 422-U6S Galeäcii Capel îæ
miferunt mul tum omnibus,qùi intus eflent,minati, nifi ftatim ciuitas dedn^' tur. Adealoan.Paulus refpondit feab tpfomet Antonio Lena, dum Papb«’ aduerfuspotentiflimumRegem tueretur, didicifle qudm pulchrum Grminis hoftiû baud terrerünihilc^ libi optabilius,quàm palam omnibus facere quæ-' tum Sfortiana uirtus tialeat. Quocirca reliquum crat Cæfarianis uim expenn-Etpn'maquidem tentandæirruptionisprouincia Antonio Lcuæ,ôffuisccffic qui ut fibi animoSjaut uireis non deefle demonftraret, poft quaflàta machims bcllicisaliquandiumœniaHifpanos,quorum promptitudini,ôôaudaciæplu' rimum confidebat,ad murum,qua maiorem ruinam dedcrat,prçmitdt:quircii tis ingentibus teefti fubfequentibusr^ fcloppetarijs fignainferreintrainbeffl! propugnatores è mûris detjeeretfuisej aditum aperire quam maxime enitixO' tràSfortiani præterplumbeas, ÔC ferreas pilasjquas tormentis emittebant/a' xa,Ô!l fudes in Cæfarianos uoluere:gladrjs,atcg haftis irrumpentds hofteisde-trudere,ac in foftâs præcipitaren'ngenticÿ clamore eorum ignauiam increpare, quôd patefaefto perftrata moenia aditu, tarnen ingredi non auderent.Itacjcuni • fuprà boram rertiam atrociter pugnatum eflet, nox inæquali iadura prælium diremit.Nam Cæfariani ob fuorum cædem,qui totprætcritarum uidoriaiuw memoresfiaepotiundæciuitacis oloriofam mortem oppetiuerant,maftit^“ bant in caftra. At Sfortiani repulia tantis animis boftium ui ingentem h numerum,corumcß minas paruipendebanccupiebantcÿutruifuspræltjforiU nam cxpcrirêtur.Sed Gaefariani, quia fecus primum certamen ceflcratjô^r“’’' urbscircunfeftàftiit,ncndumm3turæ erantfegctes,ui(ftus penuriabreui fp^' rabantSfortianos ad deditioncm cogi pofTe.NefÇ illos diutius ea fpes frultra^ tura erat.Nam congefta in unum intus omni annona iam ncmini,pr£terquan’ militibuSjpanis impartiebaturtadeo ut uniuerfus populus uel fummo cnnic3gt; ptiuitatis,autcædis periculo egredi, uel intus famemori cogcretur,ne(pin^^ fceximerepoftèt,nifi eo ano, incertum ancœli intempcries,3uttotimpendcn' tium periculorum metus,an forte fut plæritj a'-bitrantur} diuina uindiâatot pernicialeis morbos attuliffetjUtin unaquat^regioneltaliæinnumerabilesin' tra paucos dies ægroti mortui finr,2C multo plures ea æftate,quàm dcfæuienf^ in cifalpina Gallia fuperioribus annis peftefato ceflerint. Inuafit itaep ealu^ Cæfarianorum caftra,quiLaudenfeisobfidebant,ô(l praecipueCermanostni-Iites:necpullus,poftquam3egrotaflet,conualefcebat:amp;lplæricpfatum illndeui tare non fperabant,nifîin patriam redirent.Atqj turn bac caufa potifsitnUjWis uitftüs etiam penuria, quàm diuturnitas attulerat belli, Germani frequent^^ quotidieexcaftris difcedebât,2Cin Germaniam per Rbætorum, amp;nbsp;HeluetiO' rum loca reuertebanturmeqp ea res ducem Brunfuiccnfem ualde cômoiicbai, cùm tentata infeliciter prima expeditione difficiliores,quàm antea fperauerat, res Italiæ cognouiflèt.Accedebatquod confumpto fereomnimilitumexGei mania allatoftipendio non modo fuos in Neapolitanum regnum adîiberan-dum Cæfaris exercitum traducere non poterat: fed nec diutius apud Laudeni urbem in caftris continereratq; ab Antonio Leua, qui ad earn diem fuos priua tis aluerat oppidanorS fumptibus,quotidie edocebatur quanta Mediolanefl' fium eflet calamitas,ut omnê exueret fpem,fi quid ab eis corradi ad fuftentan-dum tamnumerofum exercitum poffeexiftimareufimulq^omniaipfiusLeuse fa(fta;SC confilia eo fpelt;ftabanr,poftquam ditionis buiufmodi auxilio redintC' grandæfpedeiecftus eft,ut Germanus quamprimum Italia abfcederenneMC'
diolanenßumimperio,quibus folus ad earn diem ipfepræ-fuerat,excluderetur.
-ocr page 423-Commcntariorum,Lib .V111. ból?
ALEACll CAPEbb® DE
GESTIS PRO RESTITVTIONE PRAH fct ii.MedioUnenfîiwttDMctîjLiamp;er VIH»
O' ultimtw.
NtcreaFrandfcasGaUianimrex, qui ccnior teddebatur,quanta ftbi immmetet.. Italiælocis, dn dcfcâutn.tum ob cafdcm febrcts,au3e,ut m cçtc „„og itainiprmse«rdtuplævoflt;Bexmilititus,pïxfernm^^^^^ 8lt;GaLsinuafetant,FtancifcumBotboniaunum^^^^ fandiPauliComitcm cognominatum cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BriSuiccn^
tum oAo milUbus inkaliam mittitca rationc, utfiHenricus d^ Brun fis in Neapolitanum tegnum ptofidfcetetur ad Cxfarian nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfortiani»
vo::Â^oà-BS
Ve,ucn«MumSfolt;tianiGamanorummetuu..e.somnes^ riutaKscSmxiffenMnagramCtmoncnfcmpaacnitAn«^ ptoCatolo Crfareinltaffa mil«abant,ad pauc.otea quondie cd ^bratm. babip cumHifpanis nonmulti ctanucquitatus «lam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;™
tonamp;bua,aâqucmpoftïCccffamdacisBmnruKcnfisfum™^ tat,rdidaiamdudumLaudenfis utbis obfidioneMc g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nb cratalia
necB diutius ftipcdi) ddedu ibidem pcrmanere potctm.Scdn^^^^^^^ tationc exercitum akretanimo«^ agitabat quomodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;œ 'C)^amobïcm
fidiumGctmattosfaUcmptoximambYemcmcontm p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nræbenda
Mediobnenfesmetu perculfi,ncitcrumadcontnbut nbsp;nbsp;nbsp;i’p r.^g^:«biifoa
mArnbus dbatia tedeïndum effet,etfibis antea otatotes niam adquxtendumtotmalis auxilium ptofedi effent.
Ruffe uiÄtcntut.tettium cumlitetis in banc fententlam oratotem mtktun lamdudum InuidifsimeCxfat calamitatcs nofttasgt;8i pet Utetas, pet otato* RSMaicftatitaatpautcdmus-.qoos fingulatim quibushaflenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
miUtibustuisucxari{ucrimusflsniRca(6nonignoiamus.Scdquan^luaJ hue temedium Wimus adhiberi,ncccfsitate coafti otatoicm hunc nomtsv mummittimus,utfialnlenioKSinquaKndatotmabsc«ddautbtuainq» tanquam pofttemus,totum uulnus detegatme tc ignotaffc unqua dtcctc poV fis quæ,ÔC quanta,poftquam hic à tuis dominati cœptû exadum enim diututnum ànobis militum ruotumftipc^iumsomnem^t-citumtuumintokrabfliinnoshccntiadebacchantemodomenfcts aiut u » i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moxtenouato beUo, ÔC déftcientetUrfus ftipcndio,qumdccim ahos menkvs
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coaamp;iluimusquotidiepecuniamiuxta fingufotummihc autcotaccnlumad
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumptum duotum peditum côttibuete.Quæ fummä ad quadtmgenta autco-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum miffia cxcteuitmeqj tam diututno malo, niu cohato ctlam auteoium tty
aintaquincß miWiuttibuto,finis impofitus eft. Quodut Intempotc cxi^ pov kqpïurima ptaediaadpaupetumufum teftamentokgatauunsimo ptetioueti dçteoçoïtuit.Atcç co tempotctot domus àtuis mifitibus ditutae^totuitgines, totuuçtx,iotuidux,ôi infantes cathenis mukotics ob côtetcndçpecUni» itti ' potentiamuinamp;ifuctunv.tot ciues dignitatc,atm opibus antea fplcndidnsimi àmilitibus tuis pecuniae caufainuineufa conicéti occubuctüt^utncmo diutut % mua*
-ocr page 424-JI. Lraieacii i^apdiæ
nius,aut mfferabilius ullius unquam ciuttatis çxddium ufdedt. Nam prætd cos,qLn' domi,fonslt;$ ob ut'dus inopiâ uita excefferiint,plæricp ex tjs.qufnon' dum defccêre,pane tantum,amp;aqua diuuftam tokrarunt. Qiiid totiusagriua ft'tatcm,agncolarumlt;ç fugam referre opus eftfquibus ob er eb ra sjnili tuin incur fa cio nes nihil ad uitam tuendam reliaum iamdudum fuit, ut nô alia cx«il fa tot exitiales morbi omnem ditionem Mediolanenfem inuafcrint: qui gnum ciuium noftrorum numerum abftulerunt: QC paucos in agris reliquat luperftites. Si qui au tem euafcrunt, tanquam prorfus omni melioris fortiinX fpe deff itutijin aliénas profedi fun t regiones,ut quod uitx fupereft, in quictio ribuslocis tranfigant.Atcp in hocrcrumftatunouum tarnen Dellum,qucni3a modum minime tibi ignotum elle arbitramur, aduerfus banc infcclicifsimam urbem parari audimus.Quocirca cum nihil nobis reliqui fitjquodadfuftin*quot;; dos belli fumptus denuó conferamus, prarter animam, earn ipfam, tanquam’ Deo acceptam,ipfi uni cupimus f quoad licet ) feruarctut autem aliquandiuH ceatjte Cæfar inuidifsimcfuppliciter multiset cum lachrymis obteftamuuo^ fecramus($ ne earn nobis clementiamdeneges,quàm etiamhoftinonimp’m ri turpe eflet.Huic urbi nonnunquam dominatac funt externae gentesequatuf; gennbus bcllorum neceflitatibus imperium relinquere maluerut ( licet fortal-ns,ubimeliorfefeofFcrretoccafio,illius recuperationem tentare in animumin duxiflent) quam nobis nihil tale merêtibus excidio efle.Eamautem ciuitatem Ca?far,quæ non modo opes : fed ctiam uitam, St fanguincm pro eins exerdw fuftmendo iamdudum cotulitjpelTum ire patietut':’ honeftilîimasq; populia« quando defe benemend preces negligetCneep totmalis ipfc, quiioluspot«*» auxilium feret^ Quod fi nullum,aut ferum futurum eft,audits paulo pófteo^» qui adhuc Mediolani fuperfuerunt, c5 iam amplius tot mala pad non poffeoç patriam reliquifte,SCuiaum miferabiliter petcre ab ignotis :fi modo quiptæ' berenô abnuaqquifpiam repcrietur. Alioqui ferarum more herbis ueftemuK quod adhucplurimi ob inopiam facere coacli funt.Neq? id tame abfcÿ tuf h** dis imminutione euenire potcriticuius caufa nos adhuiufmodi mifenasaddu clos fuiftè palam feretunmeminiftècç debes te quoq; natû eflê mortalemtaftf in hacfupremaimperq fedead falutem,non ad hominum pernteiem àDeoco ftitutumteidemcçomniumabs te reddendam aliquandoeflèradoncm.Nil’“ autem ea legatio, litcræ'ue profecerunt, praeterquam quod Cæfar eospetH^^' ras hortatus eft,ut paululum adhuc tolerarennforc cnim ut breui in tclligercnl nihil quieteltaliæ fibi eftechariusdnterea Antonius Leua animo uoluensqu’ odiofum eflèt fuperiorum contributionum nomen, excogitata alia reciipcw® dæingénus aurifummærationcpœnacapitis, St fortunarumpublicationcin dicit ne quis pancm conficere poftit,aut farinam domi habere, pratter eos,qui huiufmodiuedigalconduxeranuàquibusin fingulos farinæ medimnosaU' reos treis,noucm poftea menfeis exegit: eac^ pecunia non modo GermaniSj fed ÔCHifpanis,ÔL equidbusftipendia abunde præbuit; rdiquos autemNo-uariæjôf m Laumellenfibus aliquot oppidulis,ac per uillas agri Mediolanen-fis totam hyemem non tantum uidum quærere: fed impunè etiam, cum alitct continere eos nô poftèt,pi ædari permifit.Dum hæc ab Antonio Leua adpto-trabendum bellum parantur,iam Frâcifcus Borbonius lundis Sfortianorum, aeVenetorum comjs ad circunfedendam Papiam profeduscrattnecj Leua, praeter ducentos Germanos, at($ Italos ferme odingentos, quos in ciuitatein paulo ante præfidiomirerat,quicquamauxilq poterat amplius ferre. SedMeli cnanifecontinebat reiexitum expedans.Verùm,poftquam magna uiabho-Ktbus meenia quaflàri audiuit,Mediolanum redire iàtius elleduxit,quàm fine auxilij præftandifacultatediutius milites fub diuo côtinere. Oppugnataitac;
aliquot
I
-ocr page 425-Commentariorum,Lib.V 111. 1569
aUquotdiesciuitate,8ó ftvatahaudpavuamurorum patte Galli admixtisVc-netis,óóSforiianis dato pugnæ figno tanta animi promptitudinc proeliurMn-euntjUtqvti intus eranqlicetftrcnuèrcfiftcrent, ad propugnandum non fuffice tent. SedpoftquamPettus Bitagusunits ex ipfotumDucibus fcloppocrus gtauitetfauciusconcidiqneqjleabhumo tol'ii,neintetea fuipttelium defetetent,paffus eft,ÔÔ Pettus ButigellaCaefatianotum patiter Dux codent leli ge-neicuulnetatuspugnaabfcelsiqtunc Sfortianis, 06 ptæcipuèAnnibaliPice-naidoCtetnonenfi,quipeditibustnille2lt;duccntis ptacetat, maxima laus ut-bis captæ ceflitPet eos dies Genua,qux totam aeftatem attociflima peftelabo rauetat adeö,ut non folum ciuestfed ipfi etiam milites, qui urbi praefidio pofiti erant,urbemdefetetecogerentut,magno in diferimineuetfabatur. Nam Andreas Doria, quem fuptàRegiæ claflis ptæfetftum efferetulimus, parum gta-tum exiftimansin fe Regis animum,maiusquämdici polTet, odium in ilium contraxetaf.duotç hominem ptaccipué mouchant. Vnum, quod non tantum Lautrechus : fed ipfe etiam Rex ab co elflagitauerat Alphonfum Daualum, AfcaniutnColumnam,ôê nonnullos alios Cæfarianotum duces, quos occifo Vgone Hifpano Neapolis Protege Philippinus eius ex fratrenepos magna cumlaudediftipata Neapolitana claffe captiuos feceraf.ipfitï ualdc Rex luc-= cênÇetc,niftillos reddetet,uidebatur.Quod quidetnDotia iniquum effe exifti-mabaf.quoniamiutebellifacultatemfefe pecunia redintendi captiuisfeciffeu necpfidemfuamfrangi,necppecuniamfibi débitam etipiæquum putabat. Al letamptactendebatoffenfionis caufam ob fubduftum promiffum fttpcdium: ÔC ptopterea mifsionemaliquoties expoftulauetat,utfibi,quo ucllct, cum tri-tetnibus abitelicetcuquam cùm Rex minime concedetet, teftatus fe iuteiuran do,quodipfialiaspræftitiffeqamplius non teneti,iamfeRegis hoftem aperte ptofitcbatUf.SC cum Gennenfibus, à quibus ob rei naualis feientiam pluvimi fiebat,inibatconfilia pattiselibertatis reftituendx •. multorumcp animos aduer fusGalluntitritabaqquôdnonfolùmSaonenfes, qui antique mreGenuenfi-busfempet patuctant,liberos effeciffctffed contra toties promiffam fidem an-tiquamctiamGenuæopprefsiffetlibertatem. Qttçquidem multo anteptofpi
' ciensTheodorusTriuultiusiamdudum ad Regem feripferat fatius effeSao-nam Genuenfibus reddcte,quàm populis naturaleuifsimis co tempore no-uandatum return præbere caufarntfimul^ monebat,Dotiamuitum adomgt; nem tent maritim am opportunifsimumlibetalitate,atque officqs continete, optimum fibiuideri.Sed dum Rex fidelibus Triuultq confilqs minus aufcul-tat,Dotiafortenadus occafionem,dum peftis adeofxuiret. Ut ciuitas pene ab omnibus dcfcreretur,iprc($ T riuultius urbis ptæfedus multi tudincm f ugtens intta ateem fe continetet,cum armatis aliquotttitemibus urbi apptopinquat. Et quamuis in recipienda pet uim ciuitate patum ptofuturus effet, tarnen Gal lica clafsis,qu3e turn in pottu erat,metuens nefibi itet in Galliam intcrcludetc-tur,confeftimabqt. Itacp paucis tepugnantibus Doria cumfuis ad numetum quingentOïumGenuamingreffus eft'.uocatiscç ftatim adlibertatem ciuibus omneis ad arma fufeipienda botta tuf.ipfilt;^ Dq uelle uidebantur Italix imperium èGallorummanibusuindicari.Namintoletandauis morbi (uti didum cft)omnium fermé corpora in totaltalia per eamæftatem adeo uexauiquttem potis uitio paucircpertiftnt,quinona:gtotauerint. Quamobtem in Gallico cxcrcitu,qui iam quartûmenfemNeapolim obfidebat,multitudinelanguen-tium plaerique negledijdefertic^ moriebantuttquotidiana«^ funera ob omnium oculos erant.Et quamuis^eadem quoque morbi uis Cæfatianos inuafff-ftv.tamcnumbrae,teda^ urbis ipfos recteabant. At Galli diu citcunfedendo, lociqgipftus grauitate ex quinque ÔC uiginti armatorum millibus intra triginta y y 4 dictum
-ocr page 426-1170 Galeacii CapcHæ
dierum fpâtiSamiflô, interim Lautrecho duce ad quatuor millia rcdadi fünf* Atque ita Neapolis obfidionem deferere coadi capti,ÔC fpoliati prope omnts ad Auerfam urbcm fuere.Huiufmodi igitur nuncio Genucnfcs, tanquarndf üino auxilio freti,TheodorumTriuultium non folüm obfidere intra arcêpet' gunt:fed etiam aduerfus Francifcum Borbonium, qui ex Infubribus digrefliis cam tribus millibus expeditorSmilitum Genuam properabat, alacrcs utbem tuentur,ÓL obfidionem arcis baud intermittunt.QuareGallus,qui omnemrC' cuperandaeciuitatis fpem inceleritate pofueraLamp;^ proptcreaminoremcom' meatus fecumafferendihabucrat rationem, cum ob locorum afperitatem,«-populorum in Gallos concitatum odium minime efficerc poflet,ut in ufumC' xercitus annona in temporead feafFerrctur,amp;curn paucis ipfe profedus,prX' ter fpem,hoficis magno in numero intra urbem uem'lfe in teil igeret, reim pew da retrogreflus Alexandriam fe contulinibir^ fquoniam hyems iam inftabat) hybernare cum militibus conftituir.At Genuenfes maioribus animis obfidio-hi innixiintra paucosdiesTriuultium penuriauidus coegerunt adarcis ditionemtmox cum ualidioribus coptjs aduerfus Saonenfcis profedi impen) iogumnemineauxiliumferentefubirecoegerunt. Adempta igitur inhunc modum Gallis Genua,cum in proximumannum omnis Francilci SfortixrC' cuperandi Mediolanenfis ducatus fpes conieda foret, reliquum crat perhyC’ mem nequaquam finere hoftium uireis in Infubribus incrementum acciperc, dum interea Galliarum Rex ualidiores copias pararetiquibus amp;nbsp;amiffum prope partum Neapolitanum regnum recuperate poflettfiC Carfarianosiuxtn foedusItalia expelleret. CxterùmnihilarqueRegis animum angebar,acGc' nuæamifsiotquod Stlciuiras effet ob uicinitatem peropportuna rebus fuis, Sc antique titulo obnoxia:amp;quodpriuatusciuis,quitot annos ipfius Ripendio militanèt,nullo externorûm principum auxilio,non folùm florentifsimainci' uitatem occupaffenfedpulfo etiam undique Gallico præfidio,regiampoten' tiamcontemnere uideretur. Quamobrem FrancifcusBoibonius,quiReg'* animum planenouerat,cum per exploratoresaudiuiflct Genuenfcis,tanquâ ab bofte fecuri efrent,omnem fermé militarem cuftodiam intcrrnifilfe,finiullt;5 relatumefletinuifam elfemultis nimiam Doriae potentiam, occafionemreci-piendæGenuæoblatameftèexiftimans Montetano peditiim pia-fedomsti' datjUt cum expedita militum manu celeri itinerc proficifeatur. Fieri enim pof feutinproximam nodem Genuam aduentaret:antc(^occuparetutbem,qiûi quicquamtaleàciuibusfufpicaretunSCquoniam relatum quo^cratDoriatn infuburbano babitare,eius pernodem comprehendendicura valcerchaeuni ex centurionibus,qui melius defaciehominem nouerat,iniunda cft:5lt;mi!iti' bus quidem maturandi itineris fedulitas non defuit. Sed cum omnia,qüæde Genuenfium negligentia dida erant,uana olfendiflent,ncqp in fuburbanop« cam nodem Doria moram traxiflet,ne tantuna itineris fi uftra effet fufceptutn, direpta ipfius Doriaedomo Galli Alexandriam extcmpló redieretneqiieanv pliusGenuenßsexpeditionis tentandæ oblata eft opportunitas. Nam poft' quam Carolus Cæfar in Hifpania Doriæ facinus agnouit,haud ignarus quan tum antea rebus fuis in Italia detrimenti allatum eflet ob Genuæiaduram,ur' bem reimaritimæopportunifsimam in diferimen amplius adduci noluit. Igi-turnauibus eo tranfinittitHifpanoram peditum circiter duo millia,ut praefto eflent(quot;fiitaexpediret)ueladoræ Lygufticæ defenfionem,ucl adaugenduin Leuac in Infubribus exercitum. Quocirca ipfius Leuar iuITu Lodouicus Bat' bianus ( iamdudum enim Gallorum manus effugerat? Genuam p roficifeitur, utpeditibus rerumitalicarum ignaris præeflèt- Quos poftquam inter faxaamp; rupeis aliquandiücontinuit,aegrelt;^ illi fine flipendio, cC pecunia uidum fibi parate
/
-ocr page 427-Commcntarior um,Lib. V111. hz i
pararepoterant,nequc à Genucnfibus urbem introire permitterentur,per A-penninifakusinPlacentinos traduxit.AtcçitahofteistefcUit: qui ianapridem ccftate aducntantc inftauratis exercitibus,auAiscp tam pedeftribus, quam e-quefttibus copijs illorum iter ad AntoniumLeuam interdudere conati erant: feddumDerthonenfem,atoB Akxandvinum agrum obferuant, qua uenturos exiftimabantjillilongioreuia profcdi per monianaloca, quæRomano I on-üäciparebant.adPadum eregionè oppidiBelgiou perueniunncumcp eo An-toniusLeua addudis omnibus copqsMediolanoueninet,nactiab incolisna ueis nemine répugnante Padum traqciunt.V en erant autem exHilpania pix-tique eorum fine calccistmulti abfque indufiOj8lt;lacerna,omnes autem prope feminudi, colore etiam, amp;Cuiütuita fquallido,ut fameconfumptiuiderentur, ac utuerifsimo uocabulo Egeni ab omnibus nuncuparentur » Neep eorum in urbem aduentus minores,quam antea reliquorum militum, calamitates attu-lit.Nam cùm Germani,quibus abundeft^endia exnouis panis uecttganbus pendebantur,eo importunitatis procefsiuent, ut pro libito domos ciuium in* gvefsihic ptandium,illic eoenam ftbi parari,nec nifi accepta ettam pecunia abu te uellentjOcclufæ domoïum fores totos dies permanebantrnequeptopterea tuix étant ab iniutia. Nam per teôa, per feneftras, trans parietes aUatisicaUs introibantmilitesmibilcç proficiebant,qui tantæ infolentiac ad Antoni um Le uamdelerebantquerelamrquin adeômoshuiufmodi inualuera^ut uertere-tut iniocum,fiin quampiam domum, dum aliquis egrederetur, Germantna' timittumperent.Poftquam autemEgenorum multitudo inurbetra connuxrt, id adiedum eftmali, quodper comptta, 8t uias faepenumero ucftrmœta cnn-bus dettahebantur peruim:8^ cumpecunqscrumena auferebatur. Qimcitca plxtique exns,quibus quidpiam adimi potetat, domi latiiabant expectantes quemftnem tant diututnumbellum aliquâdo effethabitutunvlam enirnl^a lusMortariûper uimreceperat : 8lt;PbilippusTornielftis telidaNouaiia b/le-diolanumfe contuleraf.nequc,praeter duas atceis,quifquamlocus Laciamnts transTicinumparebattVencticRtraiccfto Abduacum ommbus copras gnanumrurfus ucncrant.lpfi autem Sfottiani partim ad ^allum,pattim a x/pnotAc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;font* lit tn ntrnnnp pvptritvï f nuntxianx Dcuxivn coniici lxi3 vna
gis intetetat ) aduerfusbofteis pugnarcnf.uetùm ftatim conficierid^dli focs euanuit.Poftquam enim in aciem exercitus prodqt, cognitum elt ôt L^rium, SCVcnetos pauciores militum copiasadduxiffc,quàmiefe antea patatle laC a ucrant.QuamobremSfotttaadmonebat, quando Mediolanum urbem adeo uaftam,ptxfcttim nouis Hifpanis adLeuam auxilio baudfufticetenqutdiuifis copqs V enetiCafsianum, Galli Abbiaturn Vcfereci petentx equitatuœ ptobibetent quidpiam ad bofteis comportatitbeti entm poffe,utciuitasparuotemporisfpatioaddeditioncm cogevetur, cum o nbsp;nbsp;nv
tutnumbdlum in toto agtoMediolanenfi nullç forme euent fegctes.omnmc^ aliaefculentadircptaiamdudumfuiftent. Sed Gallus,ubt tecuperan x diolancnfis dittonisfacultas non daretur,mandatum a Rege nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'J.®'
bat,Utternpotifsimum Genuenfemcutarcf.SCptopt«ea trans Vadumretnte ftbifattus effe,cum V enetl Cafstano,S€ottiant autem Papta,5lt; V ^Icueno no-ftem cotnpttmetcfufficetent,nelongius euagateturdtaquetn-cattra reuerlt du ces,confefttmV enettMcltgnano moucrunv.ipfe autem Gallus^ut luos pro-ptusutbemadmouetagad uicum Landtianum duodectm pauuumrntutbus tntetPaptenfem,amp;CLaudenfcmuiam ab urbefe contultt tibique dum^pedi-tnenta,amp;C macbtnasbclltcas,unaÓR ptimam luotum aciem ptxmttut,oc tpte tc-rius difeedit cum media, SC pofttema acte,LeuaMedtolani per fpcculatotes cettiot reddttus Gallum ptxmiffa copia tum patte .Landtiani motam ttanerc, uocatta
i!7i Galeacii Capel læ
uocatis ad confilium dudbus,magna,tnquit, adipifcendae uidonæoobis offertoccalïo. Vcneti', unac^ Sfornani,ficuti hodteaccepi, cum Gallodilco ' des Melignano abietunt.Gallus autem Landriani fubftitit: huic ego conê^^' dijfi mefequi uoluen'ns,iamdudum animo agito : necucreor quin ueftris üir^ bus nihil taleopinantem ante opprimam, quam arma expedite, quàm 3^*^, in ft ruer e pofîit.Cæterùm fi forte prius indeabicrit,fugati hoftis gloria, çx ultimo agmine nobis præda minime poterit deeffe : cumcß omnes in canû fententiam tranfifrent,ad arma pertotamurbem conclamatur,amp;in unum co dli omnes (uperinduto armis candido indufio,utpernodfem à fuis dignoK^'' rentur. AntoniumLeuam f^uuti funtnon fine magna ciuiumadmiratioo^ qui holies diuifis copqs abqfte nefeq non obllupefccre non poterant, cum derent ipfum Leuam ob podagram,8C articularem morbum fella incubant^” à quatuor hominibusarmatum gellarûmemores^cladisapud Caratutnfnp^ rioribus annis Medici iliatæ exiuimabant ftrenuum quidpiam facinus tenta/ ri:fed ob numerofiorem,6Comnibus rebus magis inllrudum hollem difsim*' lem exitum fperabant. Conllitutis igitur in hune modum inter fpem,ô^ tumMediolanenfibus, cum pernodlem Caefariani finetubarum,aut tymp^' norum fono pedetentim procefsilîent,3taueadduo milliaria uicinielfentn^ lles,iterum ab exploratoribus admonitus Leua illos nondum Landrianoa^' iiire,citatioregradiens paffu priusillosinuafit, quàm ipforum aduentump^^' fenferint. Quare cum uix arripiendorum armorû tempus concederetur, iatnlt;5 prima acies fub loan.Thoma Galerato Mediolanenfi præmilîà abefïet Iqp' giùsjttecp admonita in temporereuerti polîèr,reliquum erat Gallo his copi]®» quælecum étant,pugnæfortunam experiri. Maximam autem fpem poiuo’^ in Germanis peditibus,quos ad duo millia 6C quingentos turn è Germanic/ è Cçfarianorû transfugis,antea collegerat nifi ÔC ipli fortunam,animoscjtti'^ domino mutalîènt.Nam in primo congreflu perculfi loco celîèrunt:ô^nilt3H' quantifper Italorum peditû circiter duo millia ducibus HieronymoCalnli^'' nenfi, ôô Claudio RangonioMutinenfi impetum fullinuiflenr, nemo in toto cxercitucrat,qui nô ftatim omnem falutis fpem in fuga poneret.Seddumlt^' lis eorum confpedlum fugere, quos nuper oppugnatum uenerant, tumtnnin dedecus uidetur,præliatum ellparumperæquis animis; moxequitatUjamp;^yf manis terga dantibus,Itali pariter pugnac uidloriam hollibus côcedunt.lpft'î Frâcifcus Borbonius,dum fruftra præaltam folïàm equo tra nfîlire nititur,cuirt Caftilionenlî, 6C Rangonio,atc5 alqs quam plurimis inholliummanus int*quot; dit.Âtlt;5 i ta equi,iumêta,uehicula,omnis ferè amp;nbsp;Gallorum, amp;nbsp;totius cxcrcitus fupellex,machinæcj imprimis bellicæ Cæfarianorum præda fueretreliqùi^/, tem,qui abiedlis,aut relidlis impedimetis abiere, cum prope Papiam applft“’ fent,à Picenardi militibus qui prælîdio urbis impolîti er3nt,armis,atqueequ]$ exuti plus 3U3ritiam in hominibus iamdudum prædæ airuetis,quàm amicni^ autfidem polie perfpexerût.Per idem ferè tempus Nouariç memoria dignn» cinus editûell.Nam pollquâ Antonius Leua explora tisholliQuiribus cogno uiflètfibiabeorûimpetuparum timendû efle,PhilippumTorniellum cumtre centis ferme peditibusparuo(çequitatuMediolanoemiferatearatione,utaii holles cis Ticinum moram trahcrêt,Torniellus amnem tranfgrelîus Noiiaria^ reliquat^ eius agri loca reciperet.Sed quia nullæ naues ad traiieiendum nnuiü aderantjlembos duoscarrisimpôfitos fecum adducit. Atep itacum paulatitn fui amnem tranalTent,equity habenis ab qs,qui in lembis erant, dedudi ad al/ teramripam incolumesperuenilîent,improuilô nonnullos Sfortianos pedP tes,quiarcem quandam circumfederant,aggrelïus nihil taie opinanteis op' prefsit.Itat^ armis,impedimêtisc^ fpoliatos capto eorum duce abirepen^»^
-ocr page 429-Gommcntariorum,Ùtgt;.V 111. in^
PoflhxcNouariam ire pergens pet arcem,qux à Caefarianis tenebatvn, in ur-bcraintromiffus alterum Sfortianorum ducemeum peditum cohorte coëgit adurbem tradendam. Exinde quia maturæ erant fegetes, ÔC coloni GaUis, ÔC Sfordanisuidoribusfpe plcniattnenta è montibus domuvn coëgerant^ cmif-fistnilidbus properatundic^ praedam ageretat prsefedus arcis iam iemotis ho ftibus,nihilfibiamplius limendum putas, cum aliquote fuisanimi rclaxandi gtatiaper utbemnonnunquaminambulabaf.cumcaptiuiquinc^,duo icilicct bfottiani,reliqui Nouarienfes cuftodiae caufa eo addudi nonullorum auxUio* quiinarceopus faciebâqarreptis armis,2lt;Hifpanis, qui pauciintus eYant,par dm trucidatis, partim incarcerem coniedisarce pctiuntuf.ôC quianondunï Gallos profligatos fuifle audiueranqauxiliû à fuis baud fruftra fperabät. Nam
lum fratrem cum ualida peditö,atcp equttum manu iuflerat properaré : iamep Vigleucnum applicueraqcùmT orniellus audiens ptxfedum arce excluium, nullam moram interponendam ratus có accurrif.minisqj propugnatores,niU portamrecludetent,tertere;moxarma expedire-.fcalast^ parare,ac füos ad co-feendendum hottari. AtSfordani, qui intus étant, ob paucitatcrn dittil i nihvl pïïïcterquàmde conferuanda ipforum uita padi, demdfo ponte l ornicllum intro admiferunt.ltacpipriincolumesteliquis Nouarienfibus ttucidads ualü diflimam arcem,quam inopinato euentuhofti eripuerät, deleave coaCii limn Dumhxc agerentut,iam lamaetat CarolumCaeiarem poft Gallorum apud Neapolim excidiumingentem triremium, atep omnis generis nau um numcä tumparafte,ltaliamcn decreuiflè eo anno petere,ut de more imperatoriam co^ tonam aflumeretr ÔC idcirco Batcinonae foedus cum Clemcte pontihee pcrcul-fctaf.oblitctatiscK odnsMedicum familiam, quam Elorentini ditepta a G?efa-tianisRoma ciuitate eiecetant,tcftituere promiferat.lnfuixr quietemltahcant
fimulacinltaliamucnifteqpractctmiffurum polliccbaiur.lam^ Andrej E o-riaipflobuiam cum Genuenftum claftc in Hifpaniam ptoRdus erat r clt; GaV liatumRexomniaftbiinbello aduerfahadenus wntigifte mofpiciens maie-batlcsatiombus de tebus fuis,quam armis cum C^farc agrdpetabat^, tequio-tes conditiones referte,fi foedus ante aduentum iphus in Italram tractaretur. PrtcR ob idLodouicam tnatrem adhibitis aliquot tegni Conhharus Cam eracd prxmiVcraùutunà cum Margareta ipftus Cxlaris amita^, qUÄ ramdudum öd-ajceintenotisa4mimfttitionipraaM,infinibusumutc{pTO”quot;'5'’'/°quot;“''''' KÄcdffidViaamodumfuituninqueanlmhadconcoriwmmdimnuhus temcomponac,Ga«optefatimHdiodotamipriusCAnaforolt;cmu,dua,n tamatnmontamda«n«;8tnumcianuptofiUo.umlt;cdempnoncgt;u.conml «torfKs«nunami»ia.VamaaduentusCpfans.nUatam,„c«b,rfc™eVtan tfcusSfongt;a,qai ptoftigato «CKituA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t“quot;'quot; r
UtnampteinGattofpem fibi(apc.effcjpfvWcbav.elt;fua cum Veneus anna adducatumKcupciandumnôfuRiceteaibiKabatat.quomodoÇa auvccan tûiaripoîïeqindies animo uolucbav.nemocp ad idPonu^ccm^'Siuneusu debatuqwm quödRomanp eccdefiæbaudmimmum conducebaiMiam effc pacatam,tumeuäquddC=efateinintabribusoccopatomi«afobiU£andsBo «enänxReip.ade;atoccafioAccefeiiinfupelt;admouedumCa:rausan,muna bô\am,quodeotempoicSo\'jmanasTuKatü\mp«atoiadue,(usÇeïdman-duwÄsCatavisfiauem tantis uiiibus getebai.m pauevs diebus 0™™ noûïannonftexpugnaüsaKibusKtoaaplcenfaselusPtouvnctxmun,^ nbusinpottftaR«deg«iv.adad«nitiVicnnaauttasmagnomduupraMo
-ocr page 430-074 Gaïcacii Capcilæ
municä obflttiflet,quï tantos conatusrctardarctin tota Germania obuia«”^^ biturus fuilTct ncmincm.C^amobrem Carolus Cçfar,ubi Genuam Ins copijs quas fecum nauiBus aduexerat,Placctiamireperrexi't: euocatu«’^ ftatimad fe Antonium Leuam, qui poft captum Francifcüm Borboniuifr* profligatos Gallos,aduerfus Vcnctos Cafsiani fupra Abduam caftramctato excrcitiim adduxerat, comiterexCepitunacjß derebaslnfubröconocutus,tt'* maxime dus animus ad pacem Italicam inclinaretuntamen homini fumtnac piditate confic/endi iamdudum cœpti belli inflammato exerdtum aduerW Sfortianos,qui Papiae erant,adducerepermifit:propterea quod à legatisFra^ dfci eorum auds impetrare non potuerat,ut earn duitatem,atçp Alexandriai« fcqueftro Clemens Pontifex teuerer,donee de innocentia Prindpis cognolc retur.Erefla eo tempore mirum in modum omnium erantftudia. Nam Cæfaris partibus fauebant, nihil ipfum in Italia agentem non conficerepo» fperabanttSC qui Frandfeum Sfortiam cupiebancimperare,tum ob dusinn^ centiam,Pontificepraefertim intcrceflbrc,tum ob conferuandam Germanta«” aduerfus ingenteis Turcarum uirds Caefarem necefsitate addudS iri dpem reftituendum exiftimabanuhaud enim uerißmile erat aduentanrciai« hyemetotum bellum eoannoconfi'dpofle:amp; inproximum diffetreintant Turcarum metu non fan's tutum uidebatur. Non parum etiam mouchant w exerdtus nuper ex Germania,atc^ Hifpania addult;fti,præter uetcwnoSjqut^ ipflus Cæfaris aduentum non folum prüfens ftipendium:fed prçteriti dwjc*” ports efflagitabant:8C fsda feditionead quingentorum numerumMcdiowß ingrcfsijcum in urbe drdter uiginti dies moram tfaxiffcnt,prgter cæteras«^ tioneSjhaud mediocreis calamitates iamdudum afflidæduitatiattuIerot.K^ liquum igi tur erat rebus compofitis, Fräcifeum Sfortiam in patemSauiwm^ feeptrS reftitucre,nifi id è dignitate Cæfarea baud efle Antonius Lena adic^ rans magnis uiribus Papiam oppugnare,machinas bellicasjtormeta^qu^*“' Clurima adducere,(calas parare,militeslt;^ ad præliS expedite properaflctjqtquot;'
us rebus etfi parum mouebatur Annibal Picenardus, qui præCdioutbicta. tarnen cum in fecundum uftp menfem comeatus intus non fuppetcrctjamp;^”' fis pàulo ante quatuor peditum cohortibus ad fandi Angeli oppidu, quoip» Leua exercitum adducere difsimulauerat,pauci in urbe contra tantashomu® uireis remanfiflcnt,anteqüam ab hoftibus oppugnatio fieri ccepta effet, oeö' uitatetradenda padfcitur,nó fine maxima adeptæantea gloriæimminutiofl^ atep auaritiæ nofarquod metu amittendæ ad earn diem congeftæprædse“^^ tionem fecifîèt:fed utcuntp fit,hoc unutn detrimenti Picenardus atfulir,q^^ amiflà Papia grauiores poftea conditiones impofitæfunt. Pads cniffl con*“'’. haudproptercaafpernatusCæfar,antequam Bononiam proficilceretur,^® Clemens Pontifex ad ipfum excipiendum Roma uenicbatjMcrcurinum^' tinarium Cardinalem,fummumcRimpertj Cancellarium Cremonammiut,quot; cum Sfortia de conditionibus renituendi ducatos ageret: mox^ Antonin® Lcuam,quemhuiccceptoexiftimabatobftarc,Bononiamad(ceuocat:atqW intevea Lodouicum Barbianum Infubribus præpofitum cflciubet. CætertiiM ne,dum pax tradarctur,milites,qui in Infubribus hybernabant, nihil BarbianusHifpanos, at« Italos pedites,quos ad feptem millia fccum nabe' bat,ad oppidum fandi Angeli adducit: quod Sfortianorum duæ,totidflnlt;5 peditum Venetorum cohortes præfidiomunierant.Sed poftquamaliqnaf' diu Barbianus tormentis, ÔC machinis oppugnaflèt mœnia’, nadus oppot' tunitatem iugis pluuiæ,cùm fdoppetariorum fub diuo pro mûris diffliwß' tium nullus eflèt ufus,(uos Icutis innixos gladijs, amp;nbsp;pilis aduerfus no*t*\ pugnare,in ptitnistp ipfe inter medios uerlari,ac ftrenuos quofquc *nutu®
-ocr page 431-Commentariorurn,Lib.V 111, nzy afcendcrehortatur.Sforh'ani igitur,6C Veneti,cum abiedis fdoppis ob pluuiâ cominus pugnarefibinecefTeefTet, fradi animis paulatim hofti cedere, atque aditum Cæfarianis præbereintra oppidum.Itac^ ingrefli hoftes quos ptimum h3buereobuiam,adunumferéomneisnecidedeie:rdiquos autcmiammiti-gatis animis inermeis,pecunqslt;^ fpoliatos abirepermiferut.Hoc fucccflu ela-tusBarbianuSjetfiualdecuperetLaudenfem expeditioncm aggredi,proptcr-ea quod cam ciuitatem totoinbellojtanquamdunflimamfrontem, Cæfai iani obuiam femperhabuerant:tarnen amp;hyeme iam aduentante,amp;parurn fuppe-tente militum ftipendio,fatius duxit trans Abduam proficiici^ubinullis ante-ado anno militum hofpitqs homines uexaticômeatuabundabant,quàmfru Iha ciuitatem præfidio,Sd mccnibus munitifsimam tentarc.Iamr^ Caflianifu-pra Abduam confedo ponte, parte copiarum tranfmiira,nonnullæHifpa-norum cohortes ex tjs,qui E^eni nuncupabantur, rctrocedendi confilio inito Mediolanum properabât: cum Barbianus audita fuorum feditione ad urbem aduolanamp;neciuesperuimillos alere,aut quicquam duriuspati cogcrcntur, quemadmodum pauloante Leua Papiamoppugnante contigerat, prtecipit omnibus,quiperætatempoflint,arm3caperent. ^uareHifpani,quibus fine piæliointroirenôlicebat,rctrocedere,adexercttumcj proficifci,quam pugnæ pcriculum faccrefatius duxerant.Per id tempus Veneti, ne foli quietem I Cait æ îfgrèferreuiderentur,de pace cum CaroîoCæfareBononiæagcrecceperunt. QuocircaFrancifcus Sfortia magis ad pacem accenfus decrcintquoquo modo rcftitutionisconditiOnesacciperetSdaccepto fidci publicac à Ca’fare diplomate Bononiam profi'cifcitur: utqj primumad confpcdum CTfarisaccefsit, uerbafecitinhancfermefententiam. Nihilmihiunquam fuitoptatius,dum per tuos inuidifsime Cæfar licuit,quàm utaliquando daretur occafio’.qua mcamcrga teobfctuantiara,SLftudium demonfirarepofTcm.Cognouifres c-nim ce in minimeimmemorem beneficium contuliffc. Sed quando fors ita fc-tebaqutnon fufficerettuome auxilioin paternum Ducatum reftitutum cfle, niriiterum,atcpiterum uidricia tuorum arma contra hoftem multottcs bellum inftaurantem præftôfui(îènt,gaudebam falteni quod in tantis rcrum turbini-businclinantenonnunquam ad hoftcis fortuna,animum tarnen fcmper eun=i demferuauerammcqshoftis pollicit3,nec5 cuiufpiam ftimuli meam erga Ma-leftatemtui nominis fidemlabefadarcpotuerant. Qiiodcumita palam efict, utte ntillo modo ignorare exiftimarem,fieri polle nonputabam, nt cùni tanta fidei in medocumcta perfpexilTeSjin fufpicionem læfæ maieftatisRoman: imperii apudteinciderem.Scdquoniamin nonobfcura multorum acmulattone tibinecelTeeratinterdumfermonibus tuorum,quibus immitiora confilia magis placebâqaureis adhiberc, ipfefortunam meam potius fcmpcr dolui, quod perlocorumdiflantiamcaufammeam tuftifsimamapud teprobare nonpof-fcm,quamtuam{nme(ctiam cum tuorum armisacerrime obfidebar)afpcri-tatem,aut inclementiam unquam accufaui. Quin etiam fpcraui omni tempo-reno modo tot calamitatibus Italiaetfed meæ ctiam expulfioni nullum ab alio, quâm à tefalutarius remedium affèrri poffej. Itaqueaducntum tuum uotis ex-pofcebam. Inanimum cnim induxeram,quando teabfentcindidacaufafuc-ramdamnatus.nunc teiudicein Italia exiftente innocentiammeamabinui-dorumcalumntjstutamfore. Atque hæc cum dixilTet Sfortia, reddito ftatim Çæfari diplomatenulli rei fe magis confidere, qudm benignitati, clcmentiæc^ ipfius dixit. Quocirca Cæfarpro repaucarefpondinamplexatuscçPrincipem bono iufsit elPc animotpoftmodumqp Pontificis,8C Mercurini Cardinalis ope ra conftitutis de reftitutione conditionibus Sfortia: necelTe fuit, præter ea, quat
-ocr page 432-117« Gaîeacii Capcliæ Coni.Lib.Vllî. quæ purpura tis ipfius im pcra tons dono dédit,futnmam aureorum noning^!' torum milliutn Cçfari polliceritè quibus primo anno.qui erat à partit Virgin*^ trigefimus fupra millelîmum,5lt; quingcntefimum, atqt huiufce belli decini^^^’ quadringentena millia, reliqua æquis penfionibus in annos decem numcr^f teneretiir.Cognita Francifq Sfortiæ reftitutione,Hifpani iterum iam Lodoui' coBarbianoexacuta febre Mediolaniuita fundo,fcditione facta urbcmh^' ftiliterminanturingredi,nifi emerita iamdudum ftipendia fibiàciuibus dantur.Quamobrem Mediolanenfes conuerfo in mœrorem gaudio,quodoô reftitutum Principem fuum conceperant, legatos ad Cæfarem mittunt oblC' crantes,ut iam initis cum Francifco ipforum Duce pacis conditionibus rimamciuitatemadfuperioresfumptus,fiC3erumnas, quibus plus æquo iaïf' dudum uexata fuit,redirenô finattSC propterea, fi quæ militibus reftantnum« randa ftipendia, ea ex priuatis Mediolanenfium pecunqsjquac iampridem^ hauftæfunt,nequaquam erogari debere.Quodcùm Caefaræquum eflèdixil' fet,uteometu ciuitatemliberaret, militum partem exaudoratam in patriatn redire iuflinreliquosautem traduxitadFlorentiamobfidendamtnetjinWU' bribusquenquamremanerepermifit,præterillosqui Comi,filt;inarccMedio* Ianenficuftodiæpræfedierant:utruncp enim locum in pacis conditionibu^ tanquam pignus pccuniæ primo anno promiflàc fibi referuauerat. (^atnob' rem Francilcus Sfortia acceptis à Catolo Imp.iuftis ducatus Mediolanen*** titulis,Alcxandrüm Bentiuolum uiceis ipfius gerentem,Iacobûm Philipput” Saccum fenatus præfidem,cæteroslt;5 magiftratus Mediolanum ad fufcipi^’’' dam imperq adminiftrationem mittif.qui ftatim uocatis urbanarum retui’’, præfedis,üttam ingens pecuniarum fummaad conftitutum tempus éxiolm pofletjUedigalia primum omnia duplicarût : mox cum ob populi paucitatem ea minime fufftcerent,ne tanti oneris quifquam immunis eflct,decretuni c» üt in fingulos farinæ triticæ medimnos aureus nummus tertia parte adieo^, duoc^ denari] fupra eius fummæ dimidium in parem filiginis, amp;nbsp;miltj meniU' ram:at in unamquamcp uini metretam aflès æris uiginti tantum exigerentur. Cæteris quocp in ciuitatibus,ÔClocis Mediolanenfis ditionis, praeter connie« ucdigalia,par tributum,licetalia atlt;j alia ratione impofitum eft. AtquehïC, quanquam grauiftima eirent,pracfertim populis tamdiuatrociflimo bello,»'
me ac peftc uexatisttamen tanta animi moderatione antea Franci-fcus Sfortia imperauerat,üteo rcftitutoomncsin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
meliorem uiüendi fpem eredi fint.
UNIS.
CLA'
-ocr page 433-1177
CLADES IN CAM-
Po MOHACZ, IN Q.VA LVDOVICVS
OCCIDIT, a' d. stephano broderith olim Procancellario defcripta.
G N AB A Teo tempore,QUOSolymanusHungatlamuai ^^K^ilidifsimo exercitu eft aggtelTus, anno i^xßjLudouicus ems 7nominis fecundus,Hungarix,Bocmi3clt;$rex,VladisiaiCa' zitniri ex Anna de Caudale Galla filius : qui pâtre in sctaic a' pupillariamiflb,agebat eo tempore, quo bellum en ei per Turcammotum, primum ÔC uigefimum annum. ruetat ci - nbsp;nbsp;---------1 pauriRmpnfibus ante mortuum pattern defpomata Caron
Imperatoris acFerdinandi Arcbiducis Aufttiçforot Mariaiquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut ad
annos pubertatis perucnit,duxitinuxorem‘.(brorefua natu maiorc Anna,ca-dcmtemporeFerdinando inmattimonium tradita. Erat Ludoutcus luuents procctus,forma corporis fupra alios xquales egregia,naturx lingulart bom-täte,Sc præclara indolemirtutis ita inrignis,utfi eum ad rnaturiorem aetate pet-uenirccontigiffctjbabuiffemus in eo proculdubio,longe optimum ac præuan lifsimum principem .Ingenio eratmlti admodû,acminime feæci,adomne re-dumSChoncftum mireflexibili,8lt;fuaetiamfpontc procliui.Vreterea armor traâandor5,equiiandi,ucnandi,8Caliabuiufmodiiuuenilia^miliiâriaopera cxetcendiftudiorus,ucrax,côftans,ôcrecreti,liqlt;^eicredidvnes,tenaci im -.
Erateodcmtempore rcgni comes Palatinus,quem vacant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ j
àresc inter fcculates dignitas,StepbanusBatorhfuperftes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adml*
V,com«S«pvincnfis,lsquipaiûopôfttcg,n«meftaÿP“S' V' . no in atnpliUimis opibus cum fratre Georgio eft rclnîlus’.tanta ap tcmgratia8Cfauore,utiaminàeàpucroomneseum,uelumegn iuccei^^^^^ ftilludbxredelcgilimo uacuumremanftftet,obferuarem,^rn c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n _,
niumoculieftenTconieai. MaioriVualacbi^,cmamMoldauiamapp^
1 nbsp;nbsp;nbsp;SKphanUKminori,5U.mTranW^amu^
t ciHunsauxfubvectus. banus uatmati3ï,v.roa«*^
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tres prouincix ab uno magiftratu regebantur,quem ”°® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuenis olim
I nbsp;nbsp;nbsp;' fe(ftumdicimus)cratErancifcusBatbiam,obfec\uqsf a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j„^3^
\ n-ih«cp»=.ocon^.Auem^
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cmV.sptx«a^«olt;dtaeeo,aquos¥lt;a«csm.no.çsdeoMaua,^^^^^^
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;“ft''™“,a:qui.antequ»tamtd.0o„cmuu«acM
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«rodicafuxUirtutis argumenta,cumbofteixpvus co g Relayrado non
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aïd\icpi(copaiuColoccnft,cùm cabona,atniftb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n^ulatû fuit
tninnsdetenforequàmfactotumminiftto mdvgete eliaione ft exite abnue-inpnblicotegmconuentuabomnibus utPauluse elvgmn^^^^^ ret,etiatnnvSCautboritatefummipontiftctsRomamextta«mts^ lBc»abUoftcà£feaaenàisp.xRca«ut»umaUumoB,«««'.''°
-ocr page 434-1178 De LudouicolI.Hung.regc
late rcIudatuiTijtandcm uoluntatf regiae ac rêgni parère coegerßt. in qua pr^ fcdur3,confefstoneomnium,perperam etiam dceo tudicatium, f utnullaex-cclicns uirtus ßneinuidta eftjita (egefsit,ut nihil penitus prætennifcnt,nôfo lùm quod ad ilrenuum militem,0Clmperatorcm,fedetiam,quod aduirumrdi giofumjamp;fbonumArchiepifcopumpertineretmihildeprioreuitseauftcrùatÇi neep in cultu corporis,neep in ulia alia re remitteSjaut immutâs. Comes ChrP ftophorusdeFrangepaniDUS,ante menfes aliquot abobfequrjsFerdinâdinS chiducis,magnis promifsis ad regni obfequia accerfitus, cum poftea loco be-ncficiorum quæ expedabat,iniuria no mediocri affedus fuiflct,illuc unde lie-neratadFerdinandum,redierat. - Cancellartj munerefungebatur Stephanus Brodcricus,in ea partePannoniæ fuperioris uatus,quç nunc peculiaritet Sell uonia nominaturiad eum magiftratum,exlegationcRomana,qaam tuncobl batjpaucisantemenfibus accerfitus, maiore ad bene agendum animo, quam facultate, Thefaurarq magiftratus erat penes Alexium Thurzonemhoniine, ( ut opinio multorum deeo erat) prædiuitem, 6^ eo magiftratu aliquoties an-teadiligenterfundum» loannesBornomizzaPofonienfis 6C Budenfisafcis præfedum agebat,non paruæ apudregcm,quem ab incunabulis educaueratj eodem in hanc uel in aliam uoluntatem mouendo,autorita tis : apud alios fere omnes magnae uenerationis, cum ob fenium, turn propter immotæ cuiufdam feueritatis cC bonitatis,ac illibatg in regem fidei opinionem.Hi fere,quos dixi-mus,erant tunc publici magiftratus, cæteripraclati ÔC Barones fuis quif^ uatis rebus operam dabanupræter Ladislaum Salcanum, ArchiepifeopSoW' gOnienfem,regni primatem,amp; fupremum cancellarium : qui, licet paucis ante menfibus,uel quia aliter facere non poterat,uel quietioris uitçftudio,figinwin regium,quod (ecretG uocant,in manus regias tradiderat, quod StephanoBro derico fuitdatumipeneshunc tarnen magnä pars authoritatis refidebat.rcslt;J huius etiam nutu,pro magna parte,regebantur,cui ob dignitatê, aetatein,ptu-dentiam,6C rerum quas longo temporeadminiftrauerat,agendarum peritiaiH) rex adhuc inter omnes plurimum tribuereuidebatur,prçlcrtimubidefutnnia return agebatur. Et is fere erat ftatus rerum in Hungariatquando regi Lud°-uico nunciatum eft, Solymanum, pace cum omnibus finitimis in annosplH' res firmata,arma infefta contra fe terra aquiscç mouere. Cui ad id faciundSnU gnam praebebat opportunitatem,Belagradumamp;Sabacia,paucisanteannis inpOteftatemredada:Zalankemen,amp; omnibus alqs oppidiscitra Sauum, eodem tempore dirutiSjUfe^ ad Varadinum Petri : quern totum tradSnosdu-rante adhuc antiquo uocabulo,Sirmium appellamus.Quçres talem hoftiadt turn in Hungariam p3te{ecerat,ut quoties Sauum tranfire, amp;nbsp;inKungarnW irrumpereuellct,œgrèpoflètab eo prohiberi, PraeerattunceiPannoniaeinfe' rioris parti,quodfuperiusdidum eft,PaulusThomorqtquiubi exploratahi' buitTurc(|||in Hungariam aduentum,non contentusidperliterasamp;nuncios firpeantea regi fignifi'cafle:confcenfis raptimleuibus curribus,quosnos âlo eoKotczeappellamus,uigefima Marti] ad regem tuneViflègradi agentein, repentèaduolat,aduentum kappara tum hoftisacpcriculaquæregnoiimnt' nercnr,edocet:fuarum ad hoftem reprimendum uirium imbecillitatcm natrap edentate efieopus,arcendum hoftem Saui apud Belgradumtranfitu: Si tem, fi in tem pore prouideatur,tametfi difficilem,non tarnen efle prorfus faduta“ pofsibilem.Ad id,fi neceflaria fibi præftentur, fuam operam pollicctur.
bis rebus motus, SC quôd aduentus Turcac ex pluribus etiam altjs locis uehe-menterconfîrmabatur,exeorumquituncfecum erantconfilio, côucntumpU blicumindicitaddiemdiui Georgtjmartyris,quçproximaeratf3cra.adqua(n cum frequentes omnes omni« prouinciaru ordines côueniflènt, decernunwt
-ocr page 435-Stephanus Brodcricus. 1179
ibi ea quæ ad vegni defenfionem pcttincrc uidebantur : ihude^ {nptimis, ut ad diem Virginimatriab Elifabethuifitatæ dicatam,quæ in fecundavnmentis Uv hj diem caderefolet,omnes regni proceves,tam ecckfiaftici quam feailares,ÖC tota nobilitaSjUiritim cum certa rufticorum patte,Tolnam armati cöueniant, hoftiindc cum rege obuiam ituri.Rex interim adbellum neceffaria parat.r tin cipcs Chriftianos,maxime uicinos, per Oratores, cöinunis periculi admoneu Boemos item ôôMorauos,acSlelîtas tam nuneqs quam literis urget, adaiwi-lia débita,ÔC alias fibi adhanc rem promiiTa prxftanda.Necg omittit pontmee Romanum urgere,quantum maxime pofsit,ad earn pecuniam, quam in riun gatia admilitem coducendum pontifexhabebal,adaugcndam. Nam de rege PoloniçSigi{mundo,patruo regis,alia protfus ratio uidebatunquod is tœaus cumTurca paulo ante pepigerat,extremum excidium àfuo regno ( quado aiv ter inter tot Chriftianorum principum difsidia non poffet ) uel hoc pa^to auet tere conatus,necç uidebaturprinceps intcgerrimus,8gt;C ndei obferuantUUmus, contra confœderatum principcm auxilia ulla praeftiturus. badem de y ratio erat. Permittitur prseterea in eodem conuentu regi,Ut u ob xrarq puoiv ci penuriam ( quod mala adminiftratione eorum quiReipub. practuerant, pe-nitùs exhauftum erat) uideretur ei thefauri ecclefiaftici pars aliqua attingedai id eifacereliceref.quodncfierifine alituta noxa poffet, Romanus etiam pon-tifexfuo iam diplomate indulferat.Delignantur poftremo inter illos quos do-mi hah ebamus,duo huicbello geredo ducesiCnriftophorus comes, quern a Eerdinandû redi{rc,fuperius diximustôC Nicolaus comes de bairn. Cum naec 8lt; plura alia inhunc modum effent in conuentu illo generali conUituta,rex rebus omnibus rite confultatis,conuentum dimittiuipfe, quae ftatuta in conuert tu fucrant,quanta maximepoteft diligentia exequitur .Primum otnmurn Icri-bit de his periculis ad omnes principesChriftianos,omnium auxilia impkrat, maxime Caefaris Caroli,2lt; régis Gallorum Etancifei, paulo ante ex capuuo in hhertatem rcftitutv.utrunm fummis precibus obteftatur,ne te in
ne deVetant.Regi Gallorum ÔC illud inmemoriam reducit,quid libi in oppido Piezievtone captiuus per oratorem fuö de defendenda Hungaria, e feren diSjfi uéus cum ptiftinaclibertati reftituiffct,fuppetqs
pus,ut ptomiffahuiulmodi perfolaantur,quandô ci fada effet diuino munere
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corum adimplendorum poteftas,0C fibi extrema immineret eorundem expo-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccndorumneccffitas. Mittitpracterca Oratorem expediturn ad ahum ioro-
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rium fuum principcmEcrdinandutrt,8lt;. ad alios Imperq pritKipes,qui
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SpVtacconuentumlmpcrialemhabebant.MittitinBoemiam,Morauiam,bk-
fiam.Agitcumloannc Antonio BaroneBurgq,quitunc Pontincis nomine
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud regemOratorem agcbat,ut inffetapudPontificem pro maiori pecurvia,
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adtantumonusbcllifuftinendum,fuppeditanda. Prxffcitdimidqargemiex
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclcinsaccipicndifummacbadislaumM.accdonium,pavdo ante cxcpifcopo
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SirmienVi Ouinquccclcffcnfcmin gratiamCanccllarq faaum,cum pluribus
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alqsiNicolaum ucröGerendi,argentobuicuclinrnonctan\c^endo,iKlcx
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affenfuOratorisPontiffeqadhos tantum (olosbelliufusmditibusdiffribucn
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do. Exigiturpractcreaper thefaurarium pecunia ab abbatibus,pr3cpoiitis,ca-
k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pitulis,à ciuitatibusquasappellamus libéras,à8axonibus,Trar\i’51uani^a lu
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daîis'.conquiriturundiqjncruusbclli,itàut intrapaucifsimos dies collecta lit
inhuncmodumnonparuauispccuniarum,ineofdcm quos dixirnusneruos bellidiftributa.Vcniûtinterimaffidùèmodôlitetac,modonuncq ab Arcbiepi kopoColoccnfi,àVvaiuodaTranffyluano,TurcamiamBelgtadoappropin qnarc'.ÔC aliquam copiarumpartcm,quaeprxmiffa crat,iam b^um tranlire. Quae tes actiores addidit 24tegi,2)Cbis qui apud regem erant,uimulos, return ztz omtnurri
-ocr page 436-ii«o De Ludóuico 11.Hung.rcgc omnium approperandariim:amp;anteomnfa hoftis,qiiando iam SauHtanfitiJ arceri non pofTctjà Dram' tranfitu prohibcndi. V erùm hiclocus poftularetM dctur,cumfîtfafpètamSauiquàm aliorumfluminum ÔC locorum mentio h' cienda,ut fitum untuerfæ Hungariæ,fie maxime corum locorum per quæhO' ftis contra nos uenit,perquæ nos illi obuiam procefsimus, ubi praclium cont' miflum fit,breuiterexplicemus.
HVNGâRIAE DESCRIPT IO.
Hungariam totamfquam nunc ucl ab Hunnis,uel ab Hungaris,populis es Scythia certèprofeó:is,qui earn incolunt,ita appellari confiât) Danubius, om nium quos Europa habet fluuiorum maximus, in Martiana iylua ad Vlmam ortus,ex Germania defluês,mediam interfluit,atcp in partes feindit, in rem amp;nbsp;ulten'orcm. ( nam nuncita loquimur,ac fi Budæ,quæ regni fedes eft,ep femus J Citcrior eft ea,ubi olim Pannoniæ fuerunuhæc ab ul terioreHungaria DanubiOjfie Auftri3,öeNorico,radicibus Ciecij,fic olim di(fti,montis:à Slauo nia Drauo,à Bozna amp;nbsp;Rafcia Sauo fluminibus terminantur.Nam inlodsBa nubio propinquis,fie ad Belgradum fpedantibus,ad Saui ufl^ fluminis oftia, cum Danubio excurrit Vvalko, Pofegam, Sirmium, tres infignes prouinciaS) quas nos comitatus uocamus,à Slauonia diuellens. Huius citerions Hunga' riæ caput eft e3,quampaulo ante nominauimus,Buda,regni fedes. Nobiliora in ea oppida, AlbaRc«alis, coronatione fie fepultura regum infignis, StrigO' nium Metropolitana,QtiinquecclefienfiSjepifcopalis fedes, præterea SoprO' nium Iaurinum,fieSabaria,diui Martini,fieStridon,diui Hieronymi patria.Ru mina multa in ea nobilia,pra’ter Danubium fie Drauum, quos fupehus dixi' mus.Lacus habet duos nobilifsimos,Balaton,fieFerton: alterum tredcciniot citer milian'um in longitudinem protenfumtalterum non ita longiim,fcd Bah tonelongè latiorem.HuiccitcrioriHungariæ,ubi Drauum tranlieris,annexa Sclauoniaeft,pars olim Pannoniæfupcnoiis,intcrSauum fie Drauum pofi«' fed Sauumetiamlonge tranfgrefla, ôe ufqjad flumen Hunamthoc enirnilh nunc eft nomen )protenf3,ubi Croatia incipit. Poft quam Dalmatia feqiiitur, peroramAdriaticimaris,quaï partim Vcncto,partimTurcæ^arct. minimaC' ius particula eft régi Hungariæ fubiecfta,loca mediterranea Boznenfestend, fîeRafciani,qui olim Mefifuperioresfuerunt.ScIauoniæ caput z^agrabiaefc CroatiænuncBigihoneft,antea Fumium crat.Dalmatia*,inea parte ubi Hun garo parer,Scgnia,Boznæ,l3yc2a,Rafciæ fiueSeruiae Belgradum, amp;inbunc modum feHungaria citerior,6e ea quæ inter Danubium fie finum Adriæluni, babent. Vitra DanubianaHungariamontibus,CarpathqsfupraPofoniuffl incipientibus,fielongifsimoflexuadIittusEuxinimarisporrelt;ftis,àMorauia, Slefia,Polonia, fie àKufsia diftinguitur, uflt;^ ad eum locum, ubi regio eft,qu5 Maromarufiam uocamus. Ibiiam ahj montes fiefyluæ ab eo loco Seueriniun üerfustcndentcs,àTranflÿluania ôe ValachiaTranf31pinafeparant,hancuItc riorcm Hungariam Tibifeus fluuius,omnium quos Septentrio habet fluuiO' rum ( quantum adhucintelligerelicuit ) pifeofifsimus, in montibus Maroma' rufqs ortûs,mediam interfluit: praeter alia minora duo nauigabilia fiumina,in ferecipiensZamofsium fieMaryfium,utrumcp exTranflyluania defluenton. ' HæcHungariaulteriorhabctoppidanobiliora,ad SeptêtrionemPofoniuffl, Tirnauiam,Trincinium,'fieibidem fluuium Vagum, prope Comaromin Da-nubium influcntem:Nitriam,fie inibi Biftriciam, cum aliquot montanis oppi« dis,auriq; Se argcnticupri fodinistitem Vaciam,Pcftum Budae oppofitum» Agriam,Cafïôuiam, fit alimiot Scepufq oppida non ignobilia : ad Meridiem uero Colociam,B3chiam,Zegcdinum:ultraTibifcum,Varadinum,Debreci' nium.RiuuIum dominartïm,cum fodinis auri fie argenti,Chanadinum,8enolt; bilifsimam
-ocr page 437-' Stephanus Brodcricus.
bilifsimam avccmThemcficnfcm'.ptaefedturam, quac tertium intet tcgni præfè duras locum obtincv.Seuerinum,ubi pontis olim àTraiano Imp.extructi ue-ftigia ctiam uuncapparenf.óC alia,quxbreuitas hiftorica nuneproUxius uetat cnumcrare.Tibifcus ipfe circaTitulinum,non procul à V aradino Petri^n cue ïiorc eius fluminis ripa fita,Danubiö influit. Vitra cos montes, quos a Carpa-th^sadScucrinumprotendidiximuSjTranflYluania eft,Daciçolim pars.bius caput Albalulia,ucl àlulio C'xfare,uel ab Hqula potius quodam rlunnorum principe ita dida.Oppida complura nobilifsima,in quibus Cibinium,urauo-uia,Coloflum,Biftricia,8lt; plura alia à Germanis,quos nos Saxorres appella-mus,condita àhabitata.ln ea funtSiculi,genus hominS ferox ÔÇbellicolum: inter quos nullus necç nobilis,neœ rufticus,omnes eodem iure celentur, Hel-uetiotum inftar.T ranïïÿluania ipla return omniû eft feraciflima,prçcipue avui, argentiÔC aliorum metallorumradhæcfalis montani,equ(^ generat irobuilsi-mos,uino abundaqfcdnonæquè excellentiutHungaria aSclauonia. l ranl fvluaniam duse cingunt V alachiç,T ranfalpina ôô Moldauiaûlla Danubio,nçc mariEuxinoadmotarutraœ cumTranflŸluania earn Europac riunc occupât partctn,que olim Dacia erauSic totus ifte tradusTran(danubiaus,qui non lo lùmHungariamultcriotem,fedTranflYluaniarhquocç cum utraeg Valacbia continet*. Danubio,montibus Carpatbqs,mariEuxino,8lt; rurfus eodem Ua-nubio exomni parte includitur.Et hacc de generali Hungariæ uttr.nunc rcltat dehislocis dicerc paulô ali quanto particularius,in quç to ta huius belli uis in-cubuit.lnfïaBudam,per ripamDanubq defeendentibus præter quoldâigio-biliorcs pagos 2lt; uicos,Rakos,pôftTholna eft,fedecim miUarqs noftris Hun garicis àBuda rcmota.lndeBatba,fubBatba Mobaex ad ripam Danubq litu. Mohac2addextram,inlocismediterraneis,Quinqucccleftasbabet,ciuitatcm antcbanc clademinHungaria fatis inftgnem, quatuor miliarÿ,uel paulo am-pliusàDanubio,tribus à Drauoremotam.DrauumuerVusSoclol^mm,u tra DtauumValpoarecsnobilcsbabentem,àMobacxporro uCqg adDrauu du-uius quatuor uel paulô amplius,miliaria fuut.Supra cum aütlocum ubi Ura-uusDanubio mifcctur,in ulteriori ripa eft oppidumExcek,ô: ibidem ucfti gia magnxalicuiusjtcmpore quoRomaniPannonias obtinebant,urbis*.coiouix
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortafleRomanorum,aboftioDrauinonniriduobusmiliarqsreiuotx. lu eo
locoubiExeek cft,Drauus in anguftum coardatus,pontitaciendo eft aptilsi ttiüs*.QUod(equutinoftri,temporequo Bclgradîi amiVmmeft,pontemibipet
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem cxercitus traduccretur,extruxerant.P oftExeek,Erdeuud eft,arx prepo
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fituræThitctiêfts,locus undiqj Ivluis cinaus,8C qui pmio labore,natura adiu
uantc,muniliflimus efftei poflet.P oft Barob,V valko,7Latba, ÔC ea regione ba chia,quamdiximüs*.alteraHungariçmctropolis,inlococampeftriftta,iKluin
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omn?aaliaultcriora,quxinterTibifcum5iDanubiurniaccmcarnpeftriaSlt;
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plana,atcnobidpccoïiSCarmcntisalendisinprimisutilia. AZ.atbaperean-
ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem ripam,cftV^ilak oppidum cumuobilifsima atce,atcpibiprimuaperituï
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcata ilia ÔC tcrtilifstma regio Sirmicnfts,non uint folum tota Septentrionelatl
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datiflimijfed etiam lerum omnium qux ad ufum humauû pertin'cnt, terax. tot
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olimlmpetatoribut,atößetiam futanualesRomauihabent)untus adpontift
catumRomanû cuédi,mater 84 alumna. Oppido olim ciufdemnominis inft-cnis.cuius etiam mine ucfti gia extare dicuntur. TAiraibi eftlocorûamomitas, mirafoli foecunàiias,incredmilis acris temperiesiquod propterca iam elfe con flat,quôdcarcgiononeftàlittoreAdriaticouifttïiàui,aut ad fummum qua-ftiduiitincrcrcmoia.Prima,in Sirmia abVvilakrecedcntibus occmritbanmo noftradedes epifcopatusSirmienftsiacantequam adV aradintw Petrt peruc-neris,Ramancehnobilcoppidum,intra illud eft VaradinumPctri,oppid^^
-ocr page 438-1181 DeLudouico II.Hung.rege cum arce ecclefiæ Cölocienfi' fubkdötqiiem locum amißo Belgrado, pro grado numeramüs,poftea cftZalonkemen,amp; alia non magni nominis opp'' ,da,fupcri'ori Belgradenli clade pcrTurcas diruta. Inde in eo angulo miuaiw Danubioinfluif,arxZcmlen:interhancarcem,amp;:Belgradum oll:ia SaUKamp;i alteroconflucntisanguloBelgradumiiludjtotnobilifsimis cum boite commißis præbjs infigne:à cuius iam penècaptæ oppugnatione,IoamiesHU niadijjMatthiæ regis pater,Hungariægubernator,cum FratreloanneCapHu no,Amurathen ohm Turcarum imperatorem,fumma cum nominis rmiuigio riarepulit.Hancarcem nos Nandor Albarn uocamus, aliqui Albarn Græcan» dicunt,antiquiThaurinumappelIarunt.Sita eftjquâHungariamfpeda^nn’ pe prçcipiti,«ppidum Habens fub fe eiufdem nominis:hinc Sauum, ubi Uan“ L'omifcetur,illincDanubiumpræterfluentcm defpiciens.Etinhuncmodu® fehabetHungaria: SCeorum locorum,ubi tantam cladem accepimus,fiw5' Nam ad dotes Hungariæ,quibus fupra omnes Europæprouincias C fi uerum dicere licet ) abundat,referedas,peculiar! uolumine eUet opus, nos fitum cius, ut m?igis eßet confpicuus,oculis legentium fubtjeereita uoluimus.
Iff Rex igitur,ut ad inßitutum redeamus,ubi accepit,Turcorum copias ia« Sauum tranfirc,ueritus ne illo fuperatOjCuefligio ad ripas Draui,6C ad oppæ” quod diximus Ezeek,ante fc occupandum feninaret: ad eum locum præfidw retinendum,animum adiecinquçres demandata eficomitiPalatino,quitunc non procul à Drauo,in arcefraterna erat.Qui licet male pedibus affcctos,idts mencurandumimpigrèfufcepit.Cæterùm illis, quibus mandatum eratoteo-dem lie! irent,uel copias fuasmitterent,mandata fegnius quam par erat obeufl tibuSjPalatinusfrußraidquodaggrelTus fucrat,facereconatus,Budamadre' gem uenit: ubiaccufata eorumqui fibi adeße noluerunt ncgligentia,po!k3 apud regem manfir,regiae exhinc cotra hoßera profetßionis comes. Sub«de^ fere tempus rex facluscfl certiorper fecretumnunciumà quodam,cuihol«s confilia acrcrum ciiisßatus erat explora tifsimus,nih!l eßcconrultius,quatuli Vayuoda Tranfiyiuanus,cumTrâfalpino,( nam Schuins fides regiin haepar-te explora ta eße uidebatur; ucl à tergo aggrederentur hoflem, nihil talccogi' tantemtuel illo reeßa contra regem tendente, ipfi iundis uiribus ThraciauijO' mni præfidio nudatam,inuadercnt,ita enim fore,ut hofiis ucl opprimeretufin medio: uel certeabinceptodefifiere, atep ad fuadefendenda redire cogerctur. Fuit id confilium pi imo fufpedum,obnonnullas caufas,quas longumtBct commemorare.Deindecum Strigonienfi Archiepifeopo resfuitcommunita ta,illo confilium approbante,præceptum eß VayuodæTranfiÿluano,perVr' banumBatthiani,quituncfortèinMoldauiammittebatur,utrcpleniuscognt ta,idfacerctquod magis è Repub. eßearbitraretur. Et, fi id putaretutilius,ui' resfuas ÔCTranfiyluanorum, cum VayuodaTranfalpino, adillalocaconucT' teret.Qiiç res pro magna pa rtc in caufa eße potuit,quód Vljyuoda ad tempus praclij adefle non potuerit. lam durnhæc agebantur, non aderat folùm,fed præterierat tem pus conuen tui Tholnenfi defi'gnatum,SC nemo adhucad eura ïoeum ueniflèaudiebaturiuidebanturcp omnes fblum regem infpicerCjncque prius Tholnam ucnturi,nifi regem ibi intellexiflènt eße.Inualefcebant intérim in dies magis ac magis rumores dcTurcæulterioriprogrefiurdonccauditum eß,eum Sauo tranfito aliquot caflcilis obuijs dirutis, Varadinum Petriobfide re:amp;Iiam arcem (nam oppidum parummunimentumhabebatjacerrimèterra ÔCaquisoppugnari.Tumdenitÿrex,licetnecg ex Boemia,necB aliundeqoifi quam adhucaduenerat,SC paucas admodum copias apud fe haberet, nequid tarnen in tanfo regni periculo omifiße uideretur, quod à fe fieri poflet, X xiiit luit) Buda egreditur,penes Danubq n'pam,Tholnam uerfus paulatim iturus: iperans
-ocr page 439-Stephanus Brodericus. nst
fperansinterim,aliosquoqucadfeucnturos. Pauloantebuncrcgisex egreffum,mi(rasfuctatStcphanusBathorideSomlio adVayuradam I raiidyl uanum,qui cumiubcrct,rcicdis omnibusalqs côfilqs,hoftis adiiœntuita tam exigëte,cum omnibus copiisTranlTyluanisad regem properarc.riabuit tune reXjCum cxBuda cgrcdeïetuv,cumhis quiMatix regine Slt; Arcniepiicopibtri gonienfis crant,CGuitura ac peditum adf.ia müia.Eo die quo Buda egrelsi litmus,adfuburbanum Ambrolii Sarkani pcruenimus,duobus mniari}s a buua ditianstEïdlocoeftnomcn,ibirexequumamilit,qucmhabebatomniumcba -1 rifsimum ac praftantiÜimum, lepcntino morbo abfurnptum : quo incredi* bill dolore eft aftedus, multi id pro infaufto ominehabuerc.Vbicutn aliquot diebus rexLiftet commotatus,nccç quifquam ad eum ueniiVeqcum qldem co piolis,cum quibus illuc uenerat,ulierius ad uicinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocatum
procedif.ibi ctiam multis diebus inutiliter côfumptis, ÔC folo Andrea Botbors exprimoribus turn,non contemnendis copqs ad eumuementc,pet ripam Ua nubii adPenteleum eft itum,locum Slt; ipfum ( ficut 2lt; dcEzeek diximus ) ue-tuftate alicuius etiam Romanorum colonise ueftigia feruantem ubi nobis a VayuodaTranffvluano Georgius Baiii,cummandatisprxfto but . bumma manda torumbxc eratiV ayuodamualde ancipitem ciTe quid agerc debe.u,o i tantam qui ad eum mifsiillis diebus fuerât, nunciorum uarieiatemi uenUc aa feprimùmaliquotlitevasregias,deinde frequentes nuncios (in quibus lt;jalpa rumetiamHorvuatb deVvimgard,regix dapis m meniarn apponendæ prx-fedum ) quibus ad regem uenire iuberetur,ueniue poftea Vrbanum Battnia-ni,qui confilia quædâ de bofte à tergo cum V ayuoda Ti anfalpino aggredien-do,adfedetulerit,ueni{fepoftremobtepbanumBaiborideSomlio,qui rurlus priora ilia mandata repetiuerit,nonicuocaiis aperte quae per Vrbanum bat tbiani fuerât nunciata.Atqj ita prorfus fe incertum efte, quid inter tot con iiio-rum mutationes agere, uel quid'nam borum mandatorurn exequi debeat : ad omnia fe,quæcunqi regiaMaicft.iubeat,cfte paratum. Sibi tarnen uidcri illud confiliumlonge eftefalutarius,quo ad regem uenire iuberetur.berum elle lam illuddeTurea à tergo aggrediendoiSlt;,utualde periculofum,ita lam 1 ƒ tulon gè quàm antea difftcilius,ctiamfimaxime conducat.larn enim VraiMa.pmum, cumquoidfacereiuberetur,coadumefremittereincaftraC^farisTurcarum,
adrdduarCka oppidum in eadem ripa Danubq iitum appe\iamus)ecd€ui quo Bain mandata domini fui expofuetat, mane protedus, Geotg^o ihi m ie-natum uocato mandatant dies ÔC nodes,Quantum maxvme pofsu, ad V ayuo^ dam feftinettpfacete tC2i,V ayuodx coniilium-.ÔC tta nunc, hoftc iimues vesni inareifo,0C contra (cproperante,exufue«cAtaque rÿus omnibus £lt; coniuqs a\ns poftporitis,Vavuodx cum omnibus tamTranjYiuanorum copv,s,quam a\qs,quos per uiam adregis caftta ucnicns ubicç offenderrt adjcgcm fcVtmet, omrvcs quofcunt^ pofsitin caftra regia «abat nop nobdes ^^iumƒ mdrtarcs fedctiam agricoias.Danturiiterae adTranfV/iuanos t dantur ÔC ad epnc p fllius prouinCix\oannemGoztban,reginae canceUariumtdantur adv ^'7^° ipfum,Gcoreio id exuo\untate,(ut dicebat) domini fui fuadente.n3c,qua a\ns adeosfacAius mouendos oÀêdere poffet,folito ardius fcriptï^ busfubpœnainftdeVitatis cimandabatur,utadregem dies nbsp;nbsp;quot;odcs tcuma^
ret.MittiturcumGeorgioBaiq,utrcsfaciUus 2lt; ceierius conhci nesSutftius,acris S: prompti insenq uir,ac non medtocrisbteratur2e,v ejrr o t tixWcpifcopiVefprimienfis ÔCBani Martini,uiri pacis ÔC exfororencpos,a\q nondUm à rege difcefferanUamp;C ecceinfaufttu nunci . gt;nbsp;tadinumVetriper pVures dies ànoftrisùiriUtcK de£cnfum,omnibusiete,^^^^^^-^
-ocr page 440-n«4- De Ludouico Il.Hung.rcgc foribusi'ntercmptiSjtnurofquo peruetuHo, amp;nbsp;ideonon fatts ualfdo,arx eraï dreumdata) crebris tormentorum idibus in terram deiedo, in hofttumpote-iflatemueniiretatcpeos inde terra amp;nbsp;aquis ad alias propinquas arces, maxime ad Vylakoppiignandumjproperare.KexhocnuncioconfternatiiSjtantoma-gis properare iubet eoSjquos ad Vayuodam mittebat,fcribuntur præterealite txad omnes partes, mittunttirnuncrj ad Georgium comitem Seepiifienfeffl, qui non longe ab Älbaregali,cumquincphominummilibusefledicebacui’.3a Francifeum Batthyanij,,Banuni Croatix, ad comitem Chriftophoriim,queffl iam fama erat à Ferdinando digrefium, in Croatiam ad patrem peruenifle^j acceptisindearmis,equ{s SCdomeftico milite,ad rege inftrtidiortieniret.'^“ hæc Ladislaus Macedo Budam ad reginam celeri curfu ireiubetur. Petitd regtna,ut fratrem Ferdinandum,ÖCin eins abfentia præfides Âuftriæ,piofüD'' dip antea pctitis,rcgi quamprimùm fubmittendis,urgeat: maximeprotoj' mentis beilicis, quibus hoftem inftrudifsimum audiebamus,nos non uîl® abundabamus. DeindeutreginaurgeatBoemos quoq;:00illascopiasBo^; micas,pro quibus nomine SCære fuo priiiato coducendis Mezericiopecu^ dederat.VigeturperliterasThomas Nadafdinus,quiadFerdinandummini'^ fuerat,utinltet3pudeum,narratis Sc regniac régis periculis,ÔCpræcipueV3t’ dtni Petriamiflione,neprincepsregi,duplicicognatione, ÔC periculorumrtj^ focietatecöiundiis,regem in tanta necelîi ta te déférât. Idem ageteiubeturb? dafdinusapud alios Impenj principes,qui tuncf ut fuperiissdidumeftJ^P*' rae conuentum Imperialem habebant.Interhæc PaulusThomorij, qui ante Varadinum Pétri expugnatum,dum duo equitum milia haberct,qusf‘^ ia tune cum co eranr,fummæ temeritatis efle iudicaqtantæ hoftium muitit^'^ ni feopponereireliClisin præfidio arcis mille circiterpeditibus,SC pauciseq**'' t(bus,quos in arce ab lioftibus defendenda perqfle diximus,in alteram Dan ' brj ripam tranfgrelTus fuerat:ubi,quantLim poterat,hofiis celcritatcm retar ' bat,tam terra quàm aquis. Habebatenim ÔC fuperDaniibio copiasnauaKi eorum quos nos Nazadilîas appellamus,non paruas,hofti tamêlongein’P^^' res.RexuerôoppugnationeVaradini Petri audita, per ripam Danubij,*^^^ locet quem fuprà diximus ad Palcos,ibi biduum cômoratus,ÔC era t dies guratoSaluarorifacra,Tholnam peruenit,audio iam altquantulûexerciW' t urn Tholnam intrarer, habuitad quatuor, uclpauló amplius cquitunu”*' ’ Tholnam inti anti regfprodijt obuiam, cum bis qui pauciiam Tholnamto, iicnerant,ccmes Palatinusiqui adhucexfccundis eaflris,quf ewn in ximushabuifre,Tho!namfuer3tpraemifIus.Regel'holnæexillcnte,conuc runt ex omnibus ferètam citerioris quàm ulterioris Vngariæ prouinojs‘]‘ noscomitatus appellamus,frequensnumcrus,fuperuenit SCcomcsGcorg' Scepufienlîsjcum trecentis,ucl paulô amplius equitibus grain's SC leuisnt turæ,acmille circiterducentis peditibus. Affuit SCHannibal Carthagm^ Cyprius cum mille trecentis peditibus,pontifiefjs pecunrjscondudlis.
runt SCalia? pedeffres ponfificis copiæ,qua?omnes in unam fummâ ’■f / effïcicbanrquatuorpeditumrriilIia,armisSCroboremiIitum cleganterinu dtæ.Atcç exhocnumero,duceLeonardoGnomskij Polono,cgregio ' rum metatorCjSCadhocipfumpræcipuècondudlo, Poloni mille amp;nbsp;q*^''^ tiîqui rebus omnibus,quibus hoc militum genus commendari folet, ditatuslongèanteibant.Venerunt per hoc ipfumtempus SC nonnuliifx^r feopisiPaulus Vardaq Agrienfîs,Francifcus Perenni Varadfcnris,afpït»^^ epifeopi quàm feculares.Dum Tholnæ elTemus,confultatum eft dilig^'’^'^^ quentifsimo fenatu,quotidie ferèdiebus regni,deulteriori regis progrC.Ub^ turfus de retinedo tranfitu Drauûquâdo iam 5C de Sauo 6C de v
-ocr page 441-Stephanus Brodcricus. n»j ®^iimefret:5^Turca expùgnatis tam omnibus penes Danubium caftelh's, ôd Vilakin poteftatërecepta,adE2eek:aduentarediceretur.L)efigna-j7*^^ tutCus, qui propcrct ad Draut tranOtum, ante hoftcm occupandum, comes PalatinuSjqui prius. Addötur plures ex optimatibus,qui eum fe-3hqui,dum mandatum regtum exequ« rccufant, .^priuilcgiafuaamp;morembaronumfubregqs tantum fignis mtlitandi ia-, ^Wquoqj reSjDrauifcilicetdefenfio,fuit prætermifla: Palatino, tametfi ea-“nquaprius corporis ualctudine impedito,nullum tarnen laborc recufante; S ''’icumadMohachium progreflum,cacteriquimittebantur,fequi recufa-ap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;allegantesuexinfrequenti fenatu, ubide hoe
s^Datutjfubitóin iram uerfustVideo,inquit,ego unumquenquecapitc meo .5*^°3enim regis,ficuti fuerunt,ita poncmus) excufationem SC falutem capi-^3put mcum ideo in hæc pericula adduxi, ut /^oprohuitisregni Äueftra falute omni fortunædifcriminiobqcerem. Ne fLiæignam'æ capite meopræ-f '^Oere,neuepoisitaliquidmihiimputari:ibo ego, Deo optimo beneiuuan-jCfas uobifeum in perlona,eô,quô alq fine meire noIunt.His diélis applaufù /•ltorum,3dmirationeuerô omnium quiaderant fubfequuto,fignum in fe-4 tntemdiemproficifcendicanereiubet:quibufdâ,quinonignorabant,quid Tk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*'of'^^*O'’^'^^’'J*'J^‘^odidilluadcntibus-Ex
^olnaigiturfequenti die profedi, pridieeius dieiqui erat affumptat Virgin! ^tfidicatus,Zeck2ardum,indebinis caftris Baiiianperuenimus. Fuerunt pf'usmifsiinualefcentein horas hohis appropinquatione, qui cxercitum per Pgosauicoshucilluc difperfum inunum cogèrent, ôil Batham côpellerenti uitmiflusepifeopus Bo2nenfis,Geor^ius d^alina,U(riuris feientia amp;nbsp;uitæ '^egntatedarus,quiPaulumTomorieodem uenire iuberet. Cumitac^ Ba-îniomnes conueniflènt, SC tempus exigere uideretur(idquod SC ad cam 'ctn uidebaturnon fine graui detrimêto SCincommodo dilatum ) Impcrato^ ^'’^diquem cxercitui prçfîcere,rexanimis acfuffragqs omnium,à fingulis fe-explora Us,cum multo maioris partis uota inMonachum inclinareuide-cum comité Georgio Scepuficnfi,fra tre Vayuodp,totius exercitus Im pffatorcmdeclarannô omnibus earn ducum,præfertim Monachi,declaration '’‘^'J3ppgt;'obantibus,quibufdametiamfatisgrauiteridfercntibus,quos tame Ppiieaomnes uidimus dido ducum obfequentifsimos fuilTe. VerùmTomo-^Ocum regts uoluntatem earn circa fe eflè uideret, ut curam ducendi exercitus O'’ininofufciperet,diucft,multumc^ relmfiatus, nuncrcgularem profefiionc, ^uncimpcritiam,acuiriumfuarumtantooneri feredo imparitatem caufatus: âoerediccbatregiamMaieft.multos daros uiros,cx ordinepatricio, feciilan '^quibiishocmuneris longe magis conueniret,nominabatcomitemPalati-'*^præfcntem,amp; Vayuodam abTentemiutrumcj in magnis expeditionibus ^datum,amp; ducendi exercitus alijs omnibus quosHungaria haberetjperitio-f^'’’î’dhæc,comitem Georgium Perenni,hçc iuuenes,non carentes tarnen ôC ^'^gtniOjamp;tniniftris longé fe bello gerendo aptioribus:fe tanto oneri omnino •'’iparem,ut qui taie bellum,quale tune fuae Maieft.inftaret, ne oculis quidem ^nquam uidilfetmec^ id onus ullo pado fubiturum, etiam fi rex caput ci anv PWareiuberet.His ÔCalrjs eiufmodi tam publicé quàm in fecretis regis collon ï\^fruftrafaîpecommcmoratis,rexnihilo feciuseum ducem belli déclarât. ^ditei,quoddiximus,Georgiûcomitem, Vayuodac fratrem, qui SC ipfediu , 53tn prouinciâ pertinacifsimé deprecatus.Tandem ea lege confenfiqquod alfuSjUifi frater Paulus ( ita enim dicebat ) collega daretur:utc$,ubi fra «fadiieniffetjliberum effet ei ftatim hoc munerefefeabdicare,quodfacilé fuit 22 4 conceffuni
-ocr page 442-ii8lt;î De Ludouico I I.Hung.rcg* conceflumtquodlonge iam antca fuerat decretnm, u£ cum Pauîo i omortj, comité ChnllophoroVayuoda,duxhuicbello gercndo præficcrctur.nsi’^^“' mes NicoJaus deSalmualetudinem aducvfamexcufauerat.Hisitaq; pcrauis, duces ad locum caftris prope oppidum Mohacz capicndum proficifcuntur-Eratid oppidum cpifcopatus Quinquecclefiêfis inter Batham ôcoftiaDf^ fluminiSjin ripa Danubtj fîtS.Danubius paulo fupra Bathan fcinditurinduo
■ alueostquorum maior ulterioremjquae campeftris eft^Hungariâ fec3t:mino Batham amp;nbsp;Mohaczium ailuinambo infra Mobaczium in unum cocuntes,in' fulam ibicfficiunt.Mohaczi uicus fiue oppidum eftfatis célébré, quaqp ueriûm ingentem planiciem,nullis collibus uel fyluis impeditâ. Ha*’ ad foils occafum QuinquecdefiaSjCiuitatemfut diximus)ante hanc clad^ fan's infignem. A’Septentrioneeft efquam diximus,Batha: abOricnteha“^ ilium minorem Danubrjalueum,à Meridie quatuor ôdampliusmiliariisrtni turn Drauumfluuium,interquemöf Mohaczium funt partim colles partim paluftria quædamloca,ÔCin hocipfofpacio erat,no proculàMonat^ aqua potius quædam paluftris,quàm quod ea uel palus uel amnis uocaripo'' fit.Kralïô eumincolæappellantjUltra quem habebat Tomorr) quincpauti equitum milia in caftris,partim ex his qui ab initio cum eo fuerant, partim^ poftea cum Petro Pcrenni,£lt; cum alrjs adeum aduenerant,quos iiiliurcgis^ ulteriori ripa Danubq in citeriorem traduxcrat,cum exercitu regio coniung^ dos.Loco igiturcaftrorum cum collega propeMohaczium capto,3cdilig‘-’']' terexpræfcripto etiam Leonardi Gnoicnskqmetato,amp;fua cuicg ftationea gnata,ipfe rurfus ad fuos,qui ultra illam aquam in caftris erant, cum Petro r ' renni proficifcitur,illos quocp, ftid ei perfuaderi pofsit, in caftra regia feta ' dudurus. Quo ubi peruenit, amp;nbsp;ubi militibus amp;nbsp;coptarG dudoribusin uan conuocatis uoluntatemregiam,SC pariterfuam decaftris retroduccndise^tp fuiutum uero milites ad unum omnes frcmere,indignari, fefe ab hofte,cuio uiam iri oportebat,cum quo manus,fi uiri effènqftrenuè forent côferendæ^ ducûfugam meditari,nonpugnam.Principes, qui talia regi fuaderent ocio _ inertiae afluetos. Veniat modó rex,Sd fecum in hoftem arma fcranuidonâ W in manibusfuis.Exploratûfibieflehaberequidem hoftem ingentemuintn minum Sd tormentorum:exercitum tarnen eius imbellem eflè,Ô(; inermew^'J* decimum autuigefimumquemr^telum aliquodh3berc,quo nocerepofsd' ludetiameflcfibicôpertumdicebant,omnem illam ftrcnu3mo!im,amp;ia^‘ . Turcarum m3num,primùmfubBeIgrado,pôftin expugnatione Rhodicee difle.Agatmodo magnanimus duxcum collega,quç fint ftrenui ducisro^” profperecafura.Aueilat regem ÔC ftrenuû quemqj militem, ab ilia inerti dotum Sgt;C aliorum pugnam detredâtium turba,qui regem etiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{
mo amp;nbsp;corporepræftantem,fuis ignauis moribus 2C confilijs corrumperen foeminare,8C ex praeftantiftimo iuuene fui fimillimum reddere conentur.v^, hécein illis caftris aguntur,iam apud Mohaeziû omnes loca in caftris fibi gnataoccupauerant,amp;fubtentorrjsagebant.RcxadhucfeinNouauillai , ccdoniorum,quæ inter Batham amp;Mohac2ium eft,cum paucis côtinebatm paruo expofitus periculo,fi hoftis nô multum inde remotus, paucitatem,^“., apud regem erat,animaduertere potuilTet. Sed regis fatû in aliud tempus» longe ^loriofius pro patria occumberet/ortuna referuabat. Aduolat iW , repente ex caftris, node intempefta, ad regem fomnum camcntcm,Mieu g Podnamiczkq,ab optimatibus miftus,afferens pro rc certa,CæfaremTuie3 Drauum iam tranfiuifre,cum magna copiarûparte:reîiquam cum omnece ritate traduci,certamê nullo iam modo differri ulterius pofte. Orare optima , regia m Maieft.ut omni mora poftpofita,ad eos in caftra ucniretjdeprfbo/^ |
-ocr page 443-Stephanus Brodcricus. u?/ ho^confcrendo confukaturus. Rexhis quæ Podnamitókt) attukra t cognt-ns,aaduocatishis pauds confuitatoribus quos fecShabebat, confultat quid effet. Occurrebat régi cÔfflium Vayuodæ lranuyluani,e comitis Cbriftophori, quorum uterrj per nuncios, qui ab illis pauloanteredierantjdamnarat côfilium eorum qui regem ante tempus ad !o-curahoftisadeo propinquum adduxerant.Fuiffèrégi ucl Budæ expcd:and3, '’«iinau'oquopiamremotioreabhoftelocofubfiftendum,dum omnesregni auxilia conueniffent.Hortati fuerant regem,ne ante fuû faltcm aduen ^''^jmanuscumhofteconfereret.NundabatôCiilud Vayuoda, per loanncm cxTranffyluania copias cùm numéro turn roboremû P k'^'f^P’^æ^^nteSjUtineis polîet rexuel præcipuam ponere fpcm uidoriæ» et hæcigitur ueniebant régi in menrem,ô^ ante oculos et uerfabantur qug Se-natus nunciabat. Cui fi non paruilîèt,fi quid aduerfi contigiffet, hoffe præfer-timaaeôpropinquOjôCmilitibus tantoardorepugnæ flagrâtibuSjUidebato-'’inemreimalègeftæautoccafionis prætermifTae culpaminfe unum coniedïû '“•HiscurisanxiuSjfta tuit ten tare optima turn animos,fi quo pado ad Vayuo ^^ialtem,S(; comitem Chriffophorum expeclandum, 06 ad caftra interim,ff °n*5^''8^*^^t5intutioremlocum transferendaindudpoffent.Mittiturergoin ƒ tra,cadem ferme ilia noctis bora qua Podmantjezkq uenerat, cancellarius, jf^?.P^,‘^*'^§^cfat5fuafurus primoribus,maximèducibusbelli,âlt;;Strigonienu tit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procerQ fimul 06uu!gi mul-
ifforum pendere non ignorabat) praclq diiationcm. lubetuc ncellarius commemorate omnia exordine,quæcunc5à Vayuoda 6Cà ChrF photo fuerâtregi nunciata:poncre eis anteoculos,quâm manifeffum exd-nT'v^^î^°”^mineat,firexcum totprimoribus,tanto totiusregni Hungarig Pa u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aperto periculo exponeret. Nam fi con tin-
Ö tiaquodhoftiummultitudineS^apparatucumpaucitatefuorum collata, ^^nopere effetextimefeendum) regem fuccumberetquid poftea effc, quod ç^^'^^oftemremorari,autimpedire,quô minus tota Hungaria paruo nego-y Potiaturç’Dicebatinfuper,effeIongèfort3fleutilius,dum alq uenienqdum ^yuoda cum TranffyIuanis,Banus öclauis,Chriffophorus ex Croatia, Boe-•cumMorauis SCSlefitis, Séfiquçalia auxilia cfrcntuentur3,adcffepoffent, n ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquem tutiorem locum : uel retro etiam, fi hoffis earn
j^t^dlitatemimponat,aliquantulum cedere,minus calarnitatis accepturâeffe g^^t’gariäjfibonis earn totâ àMohacio ufc^ adPofonium pcruagecur,ac ferro exercituSjin quo rexÔ6 tanta fitprocerum nobt-Sn p ''*^turba,uno prælio deleâtur.His enim delctis, quid poffca fpei re-tim . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rege auté,ô6 tot proceribus,ac tali milice laluo,faciliora fore
Ij^J’.'^^^ôpræfcrtim rege,qui generis propinquitateacncceffitudine fitlongè qii.'^^’*^*^^'^^^o^^hriffianumorbemcircumplexus. Hatccùm cancellariusj ^’^^headéillano(ffeadproceres,primûmprimoribus fin . ^æotfimnodeaditis,deindeadSenatumuniuerfum detul(ffèt,nihilomagt; fuiffètnunciatumtadeô omniumanimi erant par iy , P^3uiâoriæfpecertaminisauidi:partim metudiffîiadcndæ pugnæ,cu-fhderiouidebantmilitumanimos accenfos,occupati.Rexigiturfub pri-hjS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia nondûex Buda naues uenerant,quæ tento
^^^hs rcgineceffària deferebant,in domum epifeopi oppido adia pauloantè fruftra omnis omniû ordinû Ô6 natiqnu cô^ exordine etiam militari interfucrefréquenres:ô6 ex Boemis îôiMorauiSjilli qui ad eos præuenerant. Agitur diligêter cum fenatu QC Z Z f militari
-ocr page 444-T188 De Ludouico II.Hung.rcgc ■
militari ordine,quid fado fit opustcum nemo adhuc eorum qui ex i nbsp;nbsp;plr
niajSclauoniajCroatiajBoemiajGermania expedarêtur,adeflct:quo''^^^j,j|î rofc^certafpcsefletbreuialfuturosîhoftisautem inpropinquo eflet/} duobus adfiimmiim miliaiqs àcaftris rcgqs remotus,pugnam j (.jßtJ» paclo dilaturustquid faciundum régi cenferêt: transferenda'riealiuf pugnæjinterim dum hi qui expedabantur aduenirêt, diffcrendægf^tia-îifortunamcum hofteexperiundam'^’Aderathis confultationibus”2^ Tonorq,proximanodeexalijs caftrishacipfa decaafaaccerfitustq^’* (,j, praelio cum hofte conferendo uideretur non alienus, rex mira tus qu^ *P jj mum haberct, 8^cius etiam à tali propofito auertendi gratia coram un fenatuiubet euminterrogarijpn'mùm de fuorum, deinde hoftiQnumetO'^^jjj ôôid feiebat ille,magis ipu quàm ulli altj conilare, ob frequentes S)C transfugas,qui ad eum aflidué ueniebant. Ad primum refpondit,tain^^lj(j ftris regijsjquàminfuis (erantenim,quodfupràdiximus,diuifa)uu'’ ^^(0/ iudicio fupra uiginti milia armatorum.In caftris uero hoiliutn,dixit ft eer telligere ad }oooQ o .hominumjquæ res, amp;nbsp;tanta noftrorum cum ho um paritas,cum animos omnium uehementerperculiiîèf.fubdiditrepentt ’^ effehoftes propterea magnopereformidandos,elïcenim illammultitü . amp;nbsp;inermem magna ex parte,ôt^imbellem. Inftantiregi rurfus quotnam crederet hoftium milia effè belloaptioraSC feledioraf rdp^ . 7oooo.IsquoaB numerus uifus eftcxercitum noilrum quàm longifsimt^^j Tare tpraeiertim cum idem tormenta etiam bellica grandiora dixiflètdft 300,His tarnen diu multumc^ confultatis,amp;tam Monachi confilioqu^quot;^ h, mis fcré otnnium f præter paucos,qui nefcio quo uano metu dudi, non bant palam quod fentirent proferre) iam per lead pugnam decernenda*^ dantibws,fuperuencre repente inter medias has cofultationes, mifsiexa ftris,qui cum in fenatumintromiffi fuiflent, dixerunt, fenomine eorumtl^^ ahjs caflris erant,tarn ad regem quàm ad fenatum mandata habere. Ita cum folo rege in fecreto conclaui collocuti,poftea inde Cum code rege cgt monentfenatum3ccurate,nominefuorum,neregcmdpugnacumho;ft u, ferenda dehortêtur,haberefeuireshoftium,licet hi numerofifint,plane^P^' ratas:uidoriam eile in manibus, modo fortuna, quam Deus cis obtulin^\^ uelint.Venirentigiturcum rege,5Ccaftra Deo bene iuuatecum fuiscaiW j fti uicinioribus,fiC illi inuadendo opportunioribus, iungerent. Qpodu^ aliu^ regi perfuadereniterentur,illis paratum çfle exitiumtfe^ ab hofteco . nps,fi caftra noftra caftris illorum quamprimum no admoueremus,uent amrmabant.Hisinteripfasbellicôfultationescoramregcamp; ftuatuexpo*^ illis etiam qui ianiora confilia fequebantur, tarn atroci denunciatione det tis,pugna decerniturmulla fpe,necß Vaiuodam,ne(^ Chriftophoru,nec}!P ■ mos ad tempus prælq aifuturos.Banus tantum CroatiæjFran.BathiWH^ iam non procul à Quinquecclei^s cum coptjs Sclauonicis erat,fpemfectc ; fefe intra biduum aut triduum afruturû.Id quod poftea euenit ita. Fueronttl^f dimiflb etiamfenatu, multum improbarent confilia pugnæ,ita præciptt^quot; EpIƒcopM{ ineundæ.FuitinteraliosFrancifcusPerenniepifcopus Varadienfis,ftftlt;o' V4rlt;tc!ie/i/îî. genrjiuuenis,amp;ita certofcribendicharadlerepræditus,ut ei neminem no» rum('nififortafleThomamZalahaztj epifcopum Vefprinicnfem)innot'§^ nerc præferri uelim,præfertim fi tantum ingenio excolendo quantum00°’^^ his rebus ih quibus iuuencs nobiliores, magno fuo amp;nbsp;patriædamno tfinP pleruncpcontererefolentjindulfiflèt.Is igitur,quafi eorum quæpaulopon quuta funt præfcius,regi non fine omnium qui aderant admirationedi ' eum diem quo pugnandum eflèt, poftquam ita placeret, 2000 Hungstot martyt“*
-ocr page 445-Stephanus Brodericus. iiS» ^3rtyriumfnondumenimhunc numerum exercitusexcedebat?duce fratrc 3uloThomorij,proChnftirehgioneocciforum foreconfecrandutn :ac pro ^orutncanonifadone quod uocant,cancellanum,fi is huic bdlo fupci fit,in ur-°^fntoremittcdum,utqui pontificiSCfupremis patribus fit ad Icgationcs Ro •nædefundas bene notus,in quo utinam ille faifus fuifiet ua tes.Scd erunc forgt; ^‘‘£)quiaccufaturi fint audaciamnoftiorum,qui ita cupide pugnam hanccXgt; V°lcebant:amp;hanc uel temeritatem, uel improuidentiam fint uocaturi: quod '^^^nuncdeefleuideo.Sedignorantmulta illifuiffeincaufa, quæprudentifsi ’’^osetiamô^fummosIiTiperatores,adidemfacilèimpenerepotuifiènr:Ôcante
minis SCincredibilis, acfatalis penèquidani militumardotjaccerta jndiibitata inomniGfereanimis uitfloriaefpes.Adhaec,occulta quædam Pau-* Ihomorij cum magna hofiilis exercitus partecofilia,cum his fcilicet,qui uel '“Wftiani ipfi,uel Chriftianis parentibus nati erannamp;qui tormentorum belfi-^tuni apud hoftem curam habebant,partim Germani, partim kalici generis* ^uin ilkid aeccdebat,quód non uidebatur fan's tutus ab bofte adeo propin 9UoreceHus:ho(lepraefertimob eqoorumuelocitatem adnullam remmagis ^PtoS^prompto,quamad perfequendumcedentes.Pugnaigiturinhuncmo
décréta,ea quae ad pugnam pertinebant curantur. Ante omnia Tomorq quot;1 ca[irafua,quæin proximo fuiftèdiximuSjproficifciturjibiægrè à fuis impe-'fätjUtretroaliquantulum concedant,amp;fecum exercituregiocôiungi pattan î^fdta fequentidie caftra noftra cum caftrisillorum,medio fere.miliari, infra }whac2ium coniunda fuerunnfic tarnen, ut amp;nbsp;ibi noftri illis no mifeerentur, ^odTetparuuminterualluminternoftra Sdillorum caftra relidum. Eodem ïfnmoreuencruntcxBuda naues tormentis bellicis maioribus amp;nbsp;minoribus, puliiereitem bombardico, quibufdam alijs ad pugnam necefrarijs plenæî
etiam machinas à Viennenßbus miflas aduehentes. Venerunt öd Ale-J^ursoniszoofere pedites,cumaliquotmachinis. nam ipfecum cpifcopo V?erat apud reginam. Hi duo ad eins cuftodiam öd ®°æquiadeputatifuerunt:fugæ etiam eius poftea comités, qui in hunc ufque æniinreginæobfequtjs permanferût. Affuit Banus etiam Croatiæ,dic Do ’’’quot;iico,quipugnam præceflit,cum elegantifsimiscopqs :fuere ad tria milia ^QU'tum,acnonitamulti pedites. Vénérant cum eoloannes Tahq, loannes
nonulli altj exregniSclauoniaeproceribus.Venitpoftridieeius diei ^ane,regeetiaminftruente,(nam eoetiam die creditus eft hoftisinprælium deenfurus)Simon deErdeuud,cpifeopus Zagrabienfis,cum fratre Petro ™tuudtj,cum feptingentis ampltus cquitibus, uiris, equis, armis decêter in-fuctis. Aduenit codem fete temporis momento Stephanus Azd, cum joo 'l'tiDusfermè,quos loannes Bormcmïjftà régi in fubfidium miferat, cum ali-Z^'/*busaureorum,fupremum à patrefilio alumno munus. Venit circa J. ’’'dufdem diei, loannes Zcrechen,fupra looo peditum, eorum qui circa in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infignes fagittarq habentur, ducens, partim in fuis, partim
^^pituliQuinquecclefienfis poftèfsionibus colledlorum. Venerunt Sd alfj P ^fesinnailludtriduumullipræcipuèquipropinqui erât, ôdinhis Philippus
oreepifcQpyj Quinquecclefienfis,Sdfrater eius Vladislaus More. Qtiibus Llt;lt;HoMorf* ^^nibusfimulcögregatis lt;fuereautem ad uigintf quatuor uel uigintiquineg
in loco erant, numerofo ôé potenti 500000 miliaria diftante) confumpti funt ill ic tres in pugnæ præludijs, qua; afsiduæ fie= boftfutn quàm noftrorum damnotpartim in confultando,
H pactoôdinquolococum hofte congrediendum,queminmodum acies eflèi
-ocr page 446-11^0 De Ludouicoll.Hung.rcge efTct Amenda, ubi rcx in acie Rare, ubi eques, ubi pedes, ubi bombardée P® deberenqquas adocîluaginfa habebamus, cum hoftilibus mint'me conK das.Difpuratümfüerataiiteilkid tempus diligenter de regis qui cenfebanteum cum aliquot hominum milibus fclet^is, procul abaci redebcre,quod cùmnullo pado exercitus laturus e(reuideretur,quirf§^ de more uolebant prælio interefle:agitatum eft Si illud,ut regis loco,anfllt; gqs alius inducretur.Scdidquocj uiium eft,fineingenti exercitus neac confternationc fieri non polîe. Decretum igitur poftremó a anceps pugnaimmincreuideretur,ute(Ièntquiregisferuandicuramha fi' quid grauius accidiffèt:S6regem fimul acaciem,ica ut reftituipofle nbsp;nbsp;nbsp;,)
non rperaretur,inclinarcuiderent,cxmedia acie ereptum abducerent-y^ data fuir hæc cura G3fparoRaskaîj,ValêtinoToronk,amp;Ioanni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
* praeftantifsimisuiriSjamp;regi fineulla controuerfia,fidilsimis: difpofius^ I ad id equis uelocioribus,quibus rex, fi ita necefsitas poftulalTef, in euadt “ uteretur.Sedutadrationem difponendæ aciei redcamus,erantnonpati^gt; in hisLampert Gnonisktj, qui confultifiimum nimium cenlerent,h cutu quibus rex maxime abundar,acies undic^ cingeretunac fi intra fepta menta certamen fieret,hoc enim pado futurum dicebant,uthoftisnonit3 lènospoflètfquod magnopere timcndumerat,) circumuenire» „0, banc ftruendæ adei formam Radifch Bofich Si Paulus Bakith : exquibu fteriortribuslegitimispraeltjsà Solymanocum hoffecommiffis,intywil dicebat. Itum eftigitur pedibusin hanc fententiam. Demandatacjc^c^^ Gnoinskq,amp;quibufdam alijs:ferius tarnen quàm oportebat, amp;;eodeniunip| fperi,quô in fequentem diem eff cum hoffe pugnatum.Itacp hæc eut alia multa,fuitnegleda. Aciem eo die quo eff pugnatumf cjui AuguffimenfiSjdiuiloanniBaptiffædecollatofacer^ex fentêtiaeornnK] . paulo antènominauimuSjita extruere placuit,ut quanto latius extendipoquot;, extenderetur.in c^uo illud eff potifsimum fpedatum,ne ab hoffe cûcuwuc remur. Deinde diuifus eff uniuerfus exercitus in duo agmina. In pnæo^S^^, ne,duces belli erant nullo certo locotfed ubi res poffulalfet, dexuum nuBanusCroatiæ,cumIoanneThahtj:fîniftrum,quod VayuodæTranil? niæ,fiadenepotuiflet,defignatumfuerat,PetrusPerennq curabat.Erâtin ßriori agmine plures ex primoribus,in quibus Antonius Paloczlj,Ffa'’^' j
[ommonatj,Gabriel Perenntj,Thomas Zechq, Andreas BarhorijjEmU'g^ Czibak,^ plures alq.Tormenta bellica ffat(m poftprincipia pofita erant-cundum agmê,fiueilla acies,quam nos Statariam appcllamus,inquaf€X ’ exequitatumagis conffabat, paucos admodum pedites à lateribus habt” inter hâncaciem,SCprimam,nôintercedebatnifi fpaciumlapidisiadus-l'’ agmine ante eum ordinem in quo rcx erat, triplex crat ordo, magna exp’ ex cubiculartjs regtjs Si baronibus conflatus : quorum dux eratMco'^ Tharc2ay,uir Si manu promptus,amp; fingulari in regem fide. Ibidem erat u que aulæ regiæ prçfedus Petrus Corlatkei,ôc Andreas Trepka Polonus-c amp;nbsp;Stephanus Slijk Boemus,cum altjs Boëmis Si Morauis : Si hi ante régi proximi erant.Tresillos ordines fubfequebatur ordo regiusjamp;kn dinis medio rexipfc,nempe
Ingenio, j^ecie, uirtuteq;, nummii inßtir,
Spes pâtritè, regumq^ d€cuf,fi ßta tuliffènt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.
Ad regis dextrâ erant,antiftesStrigonienfis,ödZagrabicnfis.naniAg^ fisàdhucex BathaBudam fuerat minus, poff Zagrabienfem,yaiadini*^ Quinquecclefiertfcm,Sirmienfem:duo cilirtlexprælatisJauFicnfisamp;^Vac' fis,adl»euampôltti erant.Poficancellarium,Nitrienfis,Bofnenfis,p^P°‘'jjj
-ocr page 447-Stephanus Brodcricus. 1191 poft hune fccrctartj accubiculanj, regts in parte finiftra, penes regt; locus erat reltdus comitt Palatinotqut licet æger pedibus,ÔC uix equo in-, ^‘^S)tamcnmodôinprimo,modôin fecundo agmtne diligentilsimè ucrhgt; w-lnlæua igitur patte,cum Palattnus à loco fuo abeflètjerant penes regem ç^^®tbarones:SCtllt duo,quos dtximus,anttftttes.Regt à tergo adhærebanc ^ftucZjMaijlath, amp;nbsp;Horvuath,ftabuli regijmagifter- Poft proceres fimili OQo étant hi,quos quifcp fibi magisfidos ft'renuospro tutela corporis ftit ^ægerat;hiseratconiunÂus poft regem £lt; proceres,equitum cataphratftorS r ^'^henimusglobus,looojuel paulôampliuscataphradoscôtinens.nam alij ‘''Us generis équités perprimum agmen fparfi erant.In medio hutus globi . 'Uexillumregis,quod loannes Dragfftj iudexçuriæ,quaî tertia eft inter fecu fesaregedignicas,fuftinebat.Hanc ftatariamaciemcingebantundicn equù æuisarmaturæ, Sepedites quoc^ àlateribus,quodfuperius di.;nmu*s.lnla' ^feeiusdextro,poftantiftites ÔC fecretarios,étantilli tres, quibus tutelam re-81 corporis commilTamfuiflediximus.Locus,ubiactes fuitinftrudla, recelTc^ ‘'^aMohaezio miliart uno, à Danubio præterfluente mtliario medio. Erat, ^uodôt^fupertus didum eft,in eo loco ingens filt;lata planicies, nullis neep fyh 'Metp uirgultis,neq? aquis,neqp colltbus tmpedita,ni(î quôd ad Igiiam,inter UuilocumDanubtum,erataqua paluftris, ÔC limofa, crebra arundinc ple-^Mbi poftea multi mortales perierunt.Contra nos collis era t in longum progt; ^ulusjntheatri quodammodo formam, ultra quem CæfarTurcarum caftra ^bebat,incol!isimodefcenfu,pagus modieus eu templo. Feuldvuarcipago 'nomen.lbifueruntpofitæmachtnæhoftiles,eum locum oculisnos poftea, f'fca extremum certaminis tempus confpextmus,hoftibusfuiflèopplctû, ina^ ^'ni€laniczaris,quos uocant,qutquicquideratultraillius pagicafulas.omnia °ugo ordineoccupabant tinter quos fuiireCarfarem,poftea fuit cognitum. ormentaita erantibi pofita,quafi in quadam ualletpropterquod noftris Ion 0 ”iinus,quàm fi in piano futftènt,nocere potuerunt, SCplus terrorts quant ^''iniintulerunt.Aciein hoc quem dtximusloco,eo quem diximus modo ÔC '^’8j'‘''°P^hft)hsexortuminftruda,(eratautem dies data, fiü^multum fere-3JPalatinus regem exeo loco quem ei defignatum fuille diximus,edudum, luod x triduo ante fecer3t,per uniuerfum exercitû circumducit: ibi eum præ-cntem,dequoaltquidubitauerant,omnibus manuoftentansjtaratum dtee-âtomniaextrema,amp;morteetiam fubirepro patria,profacra Chrifti Dei opt. ^^X-fcligionCjprocontugibus ÔC liberis eorum. Agerent ftaep ipfi quoq; uiri '^fdisimijHungaros feeflè meminiiïènttSCeos qui ôd ipfi fæpc,Sèeorum ohm '^âioresincliti illi heroes, ô^fortifstmi Chrtftianæ Reipub.propugna tores, tot 9^0 pugnaturi enenthofte,rctulinent. Nec ^'cquodhoftiummultitudinedererreantur,noneniminmultitudine,fed in militum, fitam eflè uidoriam. Deum etiam ipfum ex alto, pro fua fan-’'cligionc pugnaturis affuturumttn manu iplôrum politam clTe dicebaf, °upatriæfolùm,quamhoftisoccupare ueniflèqfedtotius Chrtftianæ Rei-r™'cæ lalutem. Hæcamp;alia taliacum Palatinus,amp; fimul etiam rexomni-usordinibus obequitatis,commemoraflènt trex locum ordinem fuum ^petiuit. Confumpfimus poftea maiorem diei partem in expedando ho-^'luifettahaud multis qui leuia cum noftris certamina ac belli præludia /fcebant,præmiflis,adhuc poft colles illis continebat, dubium npftros'ne, illas locorum anguftias pertraherent, an ut pugna in fequentem diem ’Moscanode incaftris ex improuifo aggreflbs opprtmeret, quod pro U'ilitum SC tormentoriim copia,qua abundat,non erat ei difficile fadu; quot;nbsp;Wpotius nos longa prælij expedatione fatigaret. Quicquid in hoc hoftis fuerat
-ocr page 448-1192 De Ludouico I I.Hung.regfi
fcera t fecutus,non mihi de hoc eft compertum » Tenuit certe nos diesfufpenfos.Sicfufpenfisamp; expedantibus apparuit,i'am folein inclinante,agmen hoftiuirijperuallem, quacnobis addextrâfubiecîla co* i erat,tacitèincedês,folahaftarumfutnmitateill«dprodente. Monachusig* * ratus id quod eratjillos del ad caftra noftra diripienda, uel utnos circuniu rentjtendere déprima acie ad regem aduolansaubet Cafparum RafsKay c duobus alqs,quos adcuftodiam regif corporis d^utatos fuifle explorat0,quid nam illi molirentur,amp;^ ut eos fi poften t,ab incepto itincrc tant.Ille non immemor quid ei antea fuerat de régis cuftodia mandatum, fata,quantumhonefte potuit,prouincia:demumcum amp;nbsp;Monachö j deret,amp; regem Monachi imperio non contradicere, ne quod non fincmag caufa faciebatjid in ignauiam uel timiditatem ei uerteretur: fubdit equoca ria,0^ illuc quo nitebatur,cum Ibctjs, ÔC tota equitum qui eis parebant, co te feftinabat,ea etiam fpefquod no uidebatur ullo modo dubitandum^* ad tempus,quo regi eius opera eftètneceftària,inde facile reuerti poflc • eo quo diximus profedis, adhuc incertum erat, utrum hoftis fadunisc**f die pugnandipoteftatem:amp;^ erat poft meridiem hora fere tertia.Necdccra primôribus,qui tam longamexpedationem pertæfi,figna rec^tuicanc ÔCin caftra redeundum cenferent.Quod cum Monachus fenfiflet, j regem Cum Collega aduolat,pugnam nullo modo differendam nuseftepericulinSccum parte copiarumhoftiliam,quàm in poftcruin^** cum toto exercitu congredi,non efledeuidoria dubitandum.Adqua*’’^ . rexftatim figna canereiubehSCfimul cum tubarum clangore,0(ftympao° ,^, fonituexoriturclamor,uelcantuspotiusnoftrorum,IefuSaluatorisnoniC I uocantium demote,SCeodem temporeuidimos ingeotem copiarumho* nbsp;nbsp;;
uim de colie illo,qui nobis oppofitus erat,fefc fenfim demittentium,ubgt;b^ Turcarum etiam erat.Tum demum régis capiti galea eft impofita,quofc% re magnus in eius ore pallor apparuit,quafi futuri mali præfcius. Signo 0^^ dato,uiriliter cum hofte concurrere hi qui in prima acie erantibombard^q que noftrac omnes emiftæ fuerunt,paruo tarnen hoftium damno fit ccrwm' multo acrius quam pro numero militum noftrorum, plures ex hofiibus qj* cxnoftris cadunt:donee noftris fortiflime pugnantibus,hoftisced«ecctP fiuenoftrorumirnprefsioneeoadusjfiueutnosadtormentorutnlocapc^^ heret. Et repente aduolat ad regem Andreas Batorij,hoftes terga dare,ui*^ riam eftenoftram,promouendum eftè gradum, SCnoftros hoftem perfequcntesadiuuandos.Properamusigiturperæqua amp;iniqua: uerja”,^ adeum locum ucntumeft,inquopaulo ante ruerat certatumtibiueroiaa' noftrorum,plurahoftiumcadauera per campos iacentia uidiflès, ôiSquoic^^ femiuiuoSjSC adhuc fpirantesu'nterim noftris hofti inftantibus, amp;nbsp;co pugnâtihus,agmine regio eodem,quantum à cataphrado milite prop^quot;^ pôterat,propcrâte,inclinari cornu dextrum cœpit, amp;^pleriq}exeocofnaW| capcffere,tormêtis (credo) quæ hoftis tunc primum iacularfcceperat,extefa quaeres Sêgloborum iam noftris etiam,qui penes regem eramus,capitiba5 peruOlantiû,crebri iadus,non parum terroris omnibus incuftèrunt,amp;^coip temporerexinordinenoftro no cÔparuit,fiueprioresillosordinesquosafl | ipfum diximus fuifte,progreftus,(quod antea ita erat fta tutu, nerex in code | loco ftaret)fiuefublatus ex acieab his quos ei poft tergum fuiflediximus.n^ z utrunep fieri potuit.Nec défunt qui dic0t,eö priores fui agminis ordincs ti3 greftum,ufcB adprincmia j)cefliffe,at($ illicuirilitercum hofte pugnaffcq^^ ego neep affirmare aufim, neep aperte inficiari. Illud mihi certó côftat, noftro ordine,ô( a fuo loco abfuifte,quâdo tormeta hoftilia tonare cœpcf“^^^
-ocr page 449-Stephanus Brodericus. ii??
dextro fuga fieri cœpft. Secundum ex co dem ordine, pene g, nbsp;nbsp;^fmporequo regem fenfimus abfuifle ArcliiepifcopQ Strigonienfcm,
onulios alios régi propinquos.Ego regis amifsi culpam nccç in eos aufim j. n.^f[^’‘l'^‘c*cuftodesfueruntadhibiti:ne($ineos,quieum fortafle intem-iueexaciefubduxerunt,fedinfelia'cuidamnoftrofato:utrcgcetiam amif r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;externohoftepafsi fumus,fed domefticis
gt;3nidiisi(jjjsö(:fa(flionibusobalium regem in locum demortui fubfticuen-um agitaremur:nofl:ris flagitqs, hisctiamgrauiora merentibus. Ilios enim fcimus regi fidifsimos fui(Ie,Slt; regiaelalutis ftudiofifsimos.Nam quod H ‘flos attiner, ad cuftodiam regrj corporis deputatos, confiât eos ab ho^ fjadquemrcprimendum nnfsifuer3nt,nonprius redirepotuific,quam fue-^ota acies nofira in fugam conuerfa,capto etiam uno exeis, St eodcm in Io-Oliberato. Qiio molefiiore animo ferendum cen!co,quöd aufus fit quidam, Ofationedehocpublicata,ffioratioilla uocari debet}nofiros fuircgisdefer-Ofesfaliô uocare. An deferuifle regem fintccnfendijqui omnia illi ouicia bo=» uorumacfidelifsimorumfubditorumpræbuerunr, quiomnes ferè in eodetn 9Uorexiacuit,campoiacucrunt,tefiati morte etiâ,quàmfidifuo regi, quam äm^tes patriae fuerint.Sed idem ille egregius hiftoriarü Çcriptor, qUi haec fcri-totconuiciaingentemnqftramingerit.huius etiam cladis hifioriam ’talcripfitjUtmepudcateum itaimpudenterrem fibiignotam inuulgus pro-^ftrnifleaufum Sednos ad infiitutum redeamus. Regis exercitu perea quai uiximusuehementerturbatOjôdad fugam fpecfiantCjdiu tarnen etiam poftea *’“pugnat5,iamnoninlatioreillaplanicic, fedanteipfatormenta: quæ nobis äaeoerantpropinqua,utnon fuerint anobisdeccm palsibusremota:donee uonfolùinterrore,fedôô fumo tormentorum omnia replente,ac uifum etiam prohibête,coaâa fuit magna cxcrcitus pars in uallemjquae aquts illis palufiri^ eratjdcfcenderejreliquisadhucantetormentauiriliterpugnätibusi '^^cterùm cum hi quoc^,quife in uallem receperant,rurfusin pugnaminfiau-f3ndami-edqircnt,nequciam ulterius uis tormentorum öd fumi iuftineri pofle uliomodouideretur: magna cxercitus parte in fugam dilapfa,ipfi etiam funt ‘Ugerecoadi.FugamIgitur ad unum omncs,quä cuicj proximum erapeapefi ‘Unt,acpereapotifsimümloca,perquaepaulo anteouantes ödfpeuicfiorieple ugt;ueneramus,ôdpercaftrorumloca,quæ fuerâtanteaita perhofics direpta öd oiüeäa,ut ueftigia tantum eorumfupereflent,öd plena eTent omnia eorû qui Wcaftrisremanlerantcadaueribus. Hoftesuifa noftrorumfuga,uclfraudem ‘ubdTeratijUelpugnafatigatijdiu fe intra aciem fuam continuerunt: ÔC nifi te-•^brisnoâisinfequentisïêfeintendêtibusjnequaquânofiros funtinfequutû xUæreSjôdquôdnoxpaulopôftcQimbribuscffufifsimis eftfubfequuta,muî mortalibus faluti fuit.Durauit certamc iufium per unam ferè öd m edia m ho f^Iuntcp non pauci ôd ilia palufiri uoragineabfiimpti. Nam regis corpus, juetnôdipfumibi perqTenonnullidicebant,fuitpoftearepertûinhiatuquo-U3mterræprærupto,fupra Mohaeziû, miliario medio fub pago quem Czelie Uocamus,quilocus tuncDanubqinundationeaquâfohtomaiorem habebat, 'bifimulcû cquoitauteratarmatus,ab aquis futtfuffocatqs: quo in loco plu-’fsetiäalijperierunt,atcf ab co loco non procul repertum efi corpus Andrea? ‘'tpka,0dStephani Azel.Monachus in prima acieferturcecidiTe,fortirerpu ^’ns,eiuscaputd trunco abfciTum,jgt;oftero die percafira hoftiû loco trium-Wuitcircumlatum,longæhaftæ afnxQ:quod poftea ante fabcrnaculu Cæfa ’^‘^««ilTcaiunt. Eo die qui pugnâ eft infequutus,mille ôi. quingen ci ex his ca* Pf'^ttantjSdinterhos magna primorum nobiliS pars in corona pofitfeoram ^ftótmiidotiae capitefunt truncati» Caefare fanguine illorulibante dijs fuis* pauci
-ocr page 450-H94 De Ludouico I LHung.regc paucicx captiuts feruad: uteflênt,à qùibus Caefaramp; Hibraim ba«® opus erant,poflentfcifcitarn Inter hos Nicolaus cognomine lingua noftra duccmfignificat,duxreuera, dC.thefaurarius regius itemloannes Pilec2ktj,SC loannes MaczietjovusktjPoIoni,otnncs ujj, regq miniftrijà quibus poftea ad reginâ reuerfis multa cognouimU^A[ uitashifton'cacommemorarenuncnonpermittit.Seruatus fuitô^JV kethe,amp;Bartholomæus Maytinij,qui poftea magno ærefuerunttn«%,5[j0S pti. Perierunt in eo prælio ÔC in fuga, præter regem, ex antiftitibus^^ ^alkanus Archiepifcopus Strigonienfis,PaulusThomori nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**^5 ßlf'
lijFrancifcus de Peren Vara dienfis,Philippus More QiiinqucccUben fiusPaxnlaurienfisjFrancifcus GzacholqChanadienris,Gcorgiusa^ Boznenfis epifcopus.Ex Baronibus,Georgius de Zapolia,com« bc P fis,alter belli duxdoannes Dragfftj, iudex curiæ:Francifcus Orzag cü „ riorum,Petrus Corlathy SC Andreas Trepka ianitorum,SimonHorvu cernarum rcgalium magiftri : Thomas Zecht), Gabriel PcrinnijA«’ Zarkan,Antonius Paloczi),Matthias Czethini,comes deFrangcpat\ ßifmundus Banffi), Francifcus Hampo, loannes de Batian, Stephan .[jid Bohcmus,ÖC nonnulli altj Bohemi Mora ui. Ex nobilioribus QC P? regni,Francifcus paIafey,NicolausTharzay,Ioänes Pa^, loänesll V Emericus Vvarday, Michael Podmaniczkij, Georgius Odovuch'C^ neus Seginenfis, Stephanus Azel caftellanus Pofonienfis,Sigi*b’^’’. gan,loannes Tornaly,loannes Sgt;C Stephanus Kalnay,Nicolaus ter hos,nobiles potiores ufcp ad quingetos. Quin tum prxtertria udQ nbsp;nbsp;nbsp;j
milia peditum,pauciflimi euaferunt, fuerunt autemuf^adduodecin’ decim millia peditum: ex quorum ducibusuix euafitquifquamaHU p Hannibalem Cyprimum.Tormenta bellica omnia,ÖC illa qux 8C ea quæ partim in caftris,partim in nauibus remanferunr,habuitnlt;’ nbsp;nbsp;j,d
rum cura demanda ta fuerat, fed feró ÔC non nifi eadem ilia node quÇP^ præcefsit,comiti loanni Hardek, uiro ftrenuo 8C induftrio, SC n ab initio fuerat diligentifsime uerfatus,regi inter paucos charus. quae pugnam infequuta eft, hoftes in omnes partes propinquas Oif obuiaquaelt;^uaftauerunt,8C combuflerunt, nulli mortalium fexui,non ac tati,nô religioni,omnia fœda SC crudelia in miferam g^^^^ centes. Necß eft mearum uirium, clademillius nodis, SC fequentuin’ deploraretquac tanta fuit per omnem illam Hungariç citerioris partem, pofsim mihi perfuadere,ab ullounquamhoftecrudelius effefæmt^i«' inter alia contigit,nunquam fortalTe antea auditum,quôdinfantuliui‘ gitu proderentur, fuerunt ab infelicifsimis matribus in terram ’’’ acre tetra interclufo,matribus inde aufugietibus mifere fuffocati. Proc ftisufcpadBalatoremIacum,QuinqueccIefienficiuitateinfigni ius tarnen arx,SC nobilifsimum templum quod in arce eft, remaniitlt;o Dum hæc agerentur,iam Vayuoda circa Zegedinum erat, cum copfl^ fÿluanistquç cum ita cito fubfequi non poflenr,ipfe confcenfis cum paucis ad regem pr^erabattut uel folus praelio, quod intellexer mèdilatum iri,intereflèt.Comes Chriftophorus Zagrabiam peruener morum aliqua pars,eorum qui in auxilium regi ueniebant, partim no . ab Alba Regali,partim circa laurinum erat,6C circa eadem loca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßc
chio BrandenburgenfisjSC cancellariUs Boemiae Adam de Noua dom gina hac clade audi ta,cum epifcopo Vefprinienfi SC Alexio Thurzon . nbsp;^,
tore pontiftcio,incertaadhuc de régis interitu,trépidé Pofoniumlt;on rum fuarum magna parte per Danubium fubueda : in quibus, oc m
-ocr page 451-Stephanus Brodcricus. H9s «mum Büdenfiû étant,heet Andreas Orbancz,qui arci Stn’gon/cnfi præcra t, nonnulladamna fecerit,tarnen in hutus rei commemorationelongèà ucritatc •■tceisitillèjqijimihtibusnoftn'sleuis armaturæ, quos uero nomine HuiïariO' Jits appellant,eam imping{tculpam,quôd puellas reginalcs inhoneftius ha-cutrint,amp;tnearumfole{sperludibrium faltauerint.Cæfàrpaucisdiebuscirca Mloca ubt prælium fuit commoratus,omnibus deinde quos prædatum dimi-gt;«rat,adfereuocatis,indeBudamuerfusmouit:ad quam fextisautfeptimisea ''’«pam Danubij legens cum perueniiïèt, oppidis ÔC uillis obuqs omnibus 'Nullis,earn fine omni præfidio relidam repent,ôdcombufsir,arcefola cum fia ^ættgioacuiuarioferarum relida. Indedimifsisin omnes Hungariæcitc-•■'ons partes prædatoribus,quicquid inter Danubium amp;;Iacum Balatoremia« ad Iaurinum,omnia ferro amp;nbsp;flamma uaftauit.Strigonij tarnen arx, per eum quem fiiperius nominauimus, Andream Orbanez dererta,per hominem »umillimæfortis,amp; qui paulo ante peditû illiùs capituli dudor erat, Matthaefl wgnomento Nagh,qui illuc cum paucis cÔfugeranarx uerô Vvi(regradij,co-' fonæregiæ conferuatorium,per rufticos SCmonachosfuerûtferuatæ.Tantus ^Jftorinuaferat animos noftrorum,audito Cæfaris Budam aduentu.quæ qui-^^niarcesjamp;cumhis Thata,amp;Commarum,atcpetiâ AlbaRcgalis,propterea ^f’3tnabhoftenonfueruntcaptæ,quôdis,nefcimus quoconfilio,regnumua-M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locorum munitiorüm expugnationent-
quot;'Hiabuitpenfi.Nufquam efthofti ficin Hungariam fçuienti magis répugna-‘'^'i^iquam in loco cui Marotho eft nomen,non procul à Strigonio. SecelKis archiepifeopi Strigonienfis, nô inamœnus,inter eas lyluas,qüas nos Vvier ffiiasappellamusjfyluis amp;nbsp;nemoreundic^ cindus. Hue fe aliquot milia no-”Orutiircceperant,cura côiugibus amp;liberis,angufttjsfreti.Cumhis hofiifuit ’’onfemel acerrimum certamen,magna hoftium ftrage. Poftremô,cùm nullo ^odo caftra noftroru, quæ curribus circumdirxerant,expugnari ab hofte poH: Woacîlus efthoftis tormenta quot^ bellica iliac adducere, ita demum ôi f^'nadilieâa,ô^omnes ferè ad unumcaefifuerûningentes cadauerumeumu-'’)9uinuncquoqueeoinlocouifuntur,facilèmagnitudincm caedisdeclarant: ^ffeautenijUthi qui pauci indeeffugeruntreferunt,ufcç ad 25000 nofirorum; '-'niniumuerôubiqî tam caeforum quàm captorumnumeruminunam fum-^3mcolligendo,affîrmareaufim,exhisquaîcognofcere potui,pertifiehaccla ^0prope2ooooohominum.CiterioreHungariainhunc,quem diximus,mo-’’nm a Draui hoftio ad laurinum ufcp uexata,terrore nÔ modico etiam his qui pfoculeranqà Viennêfibus quoçp iniedo, ponte fuper Danubio ad Pefthum ^do,dec(moquarto quum Budam uenerat die, Caefar in Hungariam ulterio-’^tranltjf.dimifsis indequoep ad omnes partes quæ inter Danubium ôdTi-J'cumfunt, qui omnia fimiliter uaftarent, S)C comburerent,ficut inciteriorc Angaria fcccrat:multitudinem omnemquçTibifcum non tranficrat,partim 8^oiointerimir,partim in feruitutem rapit Jplë fatis iam in miferam Hungariä ’tchatus, domefticis, quæ interim in Aua minore ( quam Natholiam uo-3'’Oexortafuerunt,difsidqs eum reuocantibus,omnibus quç intra Drauum 8lt;Danubium occupaueratlocis,atcp ipfa etiam arcc 06 ciuitate Bu
denfi fine uHo præfidio relidis,domum eft reuerfus.
aa«
-ocr page 452-loanncs Sambucus,
DE FERDINANDO REGE,
EXcipft regnum Ferdinandus, diuinicùs omnium uoto nunc idcç fuo iurc non modo connublt;ali,fed maioru cum Matthia,poftegt;L dislaoquoœ conuentionibus amp;Çpadts,quæuel ab Ibrai'mo Bafla aliquandoByzantq rccitata,9^ audita comprobata fuifle lego. Non labore,diuerfislt;5 Baronum ftudijs illud eftconfecutus, coronamcj Albx^ fto EmericI acccpitji^zz annoiac Budarin regia collocatus cftjCumloan-uodaiam adTokaymilitem colligcret.Is enim flagrâs cup!ditateregni,lt;l^®, illi â Ladislao ferè a proceribus,excito ad rufticanum bellum fopienaU)v dam etiam promiflum fuifledicere non uerentur,quid3nimi habcrct,qOL Lodouico a Ferdinâdo ftuderet, in interregno ipfo teftatus eft.Iam Vo Uentuillo Pefthicnfi,ubi omnia loca armis obfederat,uim minatuSjCUtnof douicicôfîrmando imperio tradîaretur,quidambitio,prehcnfationesÂlt; nus artes ualeant,experiri eft aufusiexercitu quoc^ ad MocbacSiunr taf f moto f licet id accidifte contrarijs LodouiciIcgationibus 8C mandatis mu ferantJfpcmconccpifledeSolymaniergafeadc^ regnum tradcndutnproh fam liberalit3te,non imperiti rerum fateri audentmecomnino fpe quidem Ferdinando rite elc(fto,prarripere coronam aggrefliiSjpromifsistt meriSjUt â quibufdam rex crearetur,obtinuit. Sed infauftus illi dominaro^|^ Temper inconftans fuit,adeo«^ cladibus faepecumulatus • Ferdinandus cofcripto exercitu paratiffimo,illius molitionibus obuianrcdà Budam° furumutVayuodaintellexit,cofciusuiriumprofugit.BisadTokay copqs (atis Vngaror3focietatefirmatis,nufquâ tutus eftepotuit: amp;nbsp;dfUU’ Jj Ionia hofpeslatuit,doneefe,fuoslt;^ regnum ad extrema redacluspn tutp^^ mam tutelam,feupotius feruitutem Solymani turpifsimam abiccedt* Qu rieprecibus ad reltituendum fibi regnum, amp;nbsp;fecurum prarftandum perium cum ipfe fuum amiferat,tum uero negocium Europae folicitudm attulit maximam.Poftremo tarnen Caroli v. aliorumcj pruictpuinop^^'^^lij„i radini anno gt;8 reconciliatusfuit,padiscj laudabilibus ad mortem ft^tU- ‘ obfeurum eft, Vayuodam apud Turcam non parum commendation'S^P^ Venetoruminuenifle,quódSyrmienfis præfedura Grittio,Tranflÿ*tt^” conceilà fucrit.Nec deluntliteræ,quibus docetur, Francorû regem cena milia aureûm nummûm Venettjs fubfidio loâni aliquandiu d^P^ Verum quod ad huncoptimum,clemcntifsimum,fidifsimum($ «loli' nandum attinet, non deerunt qui memoria amp;nbsp;ftylo, quid amore nbsp;nbsp;nbsp;LjuJo
tus fit,per î8 annos fufceperit,aufuscpfit,copiofeuere($ narraturifi^^'^ ^pfei, recenteshiftoriaepoftobitum commodius diuulgentur,liberius4 iudicaricp foleant.Materiam amp;nbsp;argumentum tarnen omnis illîus uic«’JJ ’
* rimæ orationemea fequenti ad funus confcripta,fubîjciam,qu®“ ipfum ÔC alios nuper fuarûm feriptores return fecifleuideo.
FINIS.
COM-
-ocr page 453-COMMENTARIVS
CAPTÆ VRBIS, DVCTORE CAROLö
*°RBONIÖ, ad BXCtyiSITVM H'O D V M CONFECTVSï ^bi'nónmodóordinemagis quam ha(Renusabalijs expofî* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta omnia,fed multa etiam aliter cernere liceat,
Authoris innominati.
Kuic ddieSl4funt poematû duo, Carolus,fiue Vienna Auftriaca. Carolus,Hue T unete Anàftaiq» % ioachimvs c'amerarivs danielo
Stibaro, s. D.
VID fM quertris filtre lAuf^s no/lr4f,qui non ignore qui^mflatibttt quaficyi gnoriwn excitentur carminti iüitrumtIAibiquidem,mi Daniele, itauehementtr V5TO nbsp;nbsp;nbsp;MÄetäiy obflrepitur,ut mirihm fit exaudiri à. me i[gt;fo,no cnim dicain ab
alijs,nofiros cantus.'Honquereris,fatK fcio, amplius funt tibi enimnottemultipli^ ces curg meie,quibut hoc tempore dijlineor,quibusq;,fi quid ingenij in me efjet,id totum KoAiiSj,uel potius cccpxvilitSî debebat. Sed tibi tarnen fatis ficere cupio, Irt ^Ko ßudio mutuabor caUiditatis aliquid i uejlra fapientia,^- tibi à me dabo alié
f’^tjicium : etfi non funt ijkt aliéna beneficia, qute quafi /a«')yxväiit rtvi propria fiunt. Nor quidé ‘ ^lt;^ilt;îualiacunq;(tnt,maxiinaexparteexornauimus,crinflruximt(squadam ffeciepulchritudinisi 'pMUi« ibdicemus, nos quafi in gentem alienam adoptione emancipata tranfire iußimus.Qjtod autc Roinant attinet,Commentarium propter rem memorabilem plurimi ficiendumficito lUum noa “ ^•^'deofiiyn mijfiim^cuinosuerfits Ctefarianos adiecimui.ERautem tibi ergaCarelum nofirxuo promptitude nota,Rideanthanc fané qui uelint, in hac paruitate noftra cr pritjlantia iUitts, ctmi PI nuitKn infimoruadoratione cr cultu imprimis deleiletur.Tibimifi nunc h^c, nonfolum ideo ut alt temporis, quo non feruato antique more decerpam aliquidde ‘PKtltudionim meorum ) quo te munerari poj^imtfed ob hanc etiam caufam hoc tempore in ijktm edi ^°P^ramdiligenterdedi,ut teinteruariosrumores quafiuatiemijs quibufdam confirmarem. Noli putare plusfijfihabendum uUis ajlrologoru aut arujficum diuinationibus, quam eorum qui uatuni ^!^f''°P’'‘‘irninuenerunt,nonimbutifuperftitionealiqua fedinfiinüu quodamcruic^lefli pritditu '^'‘laubittuf uincere oportet Carolum,prorfui enim huius^
_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«.Jli@^isi,q)iKa/'i. liJiHTeiTXfws.
^itpluraf non dico tibi uulgaria prtediilionunt diuerfarum,qu^ funt tibi notifiima,fed unum fingula^ ' i^requondant in Italia uiri eruditifortibiu 'Virgilianisttum Carolus adolefcens fitit,nec quifquam fu
•P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eo progre/furum potentie atq; opum,quo nos cum incredibili l£titia uidemus, Tunc de Pon
j^fbtone alijsqu£ fortes foed£at^ ridicuU exijjfedicantur,non lubet nunc exponere : nam publia ‘^’^itniinus ell cum Uomericis quibufdam, quarum nobis jfes nuper e^fitHa’.fed de t arolo Philippi filio quot;if »erftbus data turn ftiiti
HÎ aduentum iam nunc er Cajfia régna ^^jjgt;on/is horrent diuum,ey Nioeotica teUus, ^ifptem gemini turbant trépida oßiaNili.
pracedentia erfequentia attexemus qu£ his ipfis pfofidto hdicantur. Sed gloriari:etß gloria humana reprehendi folet,diuina neq; folet,neqi debet, Carolum auté '»itfquani tribuiJfefuisuiribustnaximarMn rerum uUas aHionesfuas,fed potius retulijfeacceptH a a a x Mum
-ocr page 454-1198 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria
noineittdccuttßmätn ^fortunAm imperif,uirtutis,fgt;otentiie,uiâoritf,diu'uto numinii cxiuf Adminißtr uolmtatif i« terris uerfaretur At^ eUborAret.HitCjmi Daniele Ji uidebitur cominunic4l!ii‘'*'’', Htiteno noflro,cuius fratremPhilippum natum laudi iuuenem,reuer[tim deindica nauigatione,
, quot ad Ctefarem cohortes audimusjumus^ iUius laudaißitnis conatibus precoti dignam fortune quidem iant ita iüe ßnxit animo fupra Atatem forti atque magno, ut inIMilißima dea in hoc poßeuideatur.Quicquidenimaccidat,egoquidem uolo omiitor^ heta emnia, duain glcriamfibitei^ parauit ille uirtute fua,fempiterna,proßilö etiam ad pefleritatem cum aliqua acceßione dignitatis lißimxgentis eR fùtura.Sedfùimuslongiores quam oportuißeuideatur,in quo ßquodeßpeccatuii!^ cupiditati quafi cotloquendi tecum aßrib as,cuius iam diu fermonum fuauitatem requiro cimßmmtiip derio.Bene uale,cr [alucre Hutenum à nobis multum iube.Tubinga Sut' uorum,XV. Cal.lunq,
VRBIS RÔMÆ EXPVGNATIO PER
EXE^CITVM IMP. CAES. CAROLI Q^V 1 N T I, AV-jfitijsBorbonijtqutecontigit,Anno M.D, XXVII.
paucis narrata.
DELICES fucceflîisCaroKCæftris totiItaUænonmodicamfori”*'
■ dinem inieccrBt,tam diu retenta ditione Mediolancnfi: quanq“^^ potentiores Itali fortiter obniterentur,ô^ toties fruftrato Gallia^y
; rege in repetêdis Infubribus, tandem etiam capto, ac in Hifpa«*? g abdudo.QuareuifumeftClementi vii.PontificiRom.fœdusItalixpd*’^'!’ maximarum ciuitatum inftituere,qüô tutiores eflènt aduerfus ingrti Cæfarcm,Slt;ad ilium excludendû (nam hoc plane agebatur? uaîidiorcs.n^ ipfe ligam fandifsimam appellauit, ueluti natam authore eo quem orbis IR difsimi nomine ialutat.Adhæccôfilia turbanda nihil priusliabuit Carolus,quàm exercitum initaliam quamprimlim mittere, qui cundisn””^ retur,præièrtim Florentinis,qui pace diuturna, audis opibus, ciue Pontificefuperbijdcnouofœderemirum quâmattollebantcrifias.Itâç'i'^^' turGeorgius à Fronfpergo clarus eques,amp; notæ uirtutis, toties iam Duc'^ nere inproximis bellis, imo præltjs fceliciter fundus,exercitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
quem ille contradum ocyusin AlpeftriRhætia ad Athefim uergcnte,ftgt;‘’* I tium anni quingentefimi uicefimifeptimi lùpra millefimum in ItaliamdüX' • Statimaderantcum aliquot millibus Hifpanorum Carolus duxBorbon’^ ’ cui fumma totius exercitus præfedura tradita eft,ac princeps Araufienß^r j gundiorummanucomitatus. Sedamp;f Conradinus Lepontinuscumqu^^^' uexinisGermanorummilitum,quiCremonæ praefidium Cæfarium agit^ rant,fefe coniunxit. Continet autem uexillum non fupra qufngentos m»* J fæpèpauciores.Paulo pôfiltalorum phalanx accefîit,quos dueebat nbsp;nbsp;nbsp;J
Columna.Iam adfamam tamiiumerofi exercitus Italia male fibi confd^)*’} «
turbata erat.ProindePontifexRomanusauthor confpirationis nepot«”’ ïohannem Medicem cum leda manu perditorum nebulonum, g indigenæ erantjpars ab Hifpania uenerant,mifitunàcum lohanne Franci-Vrbini duce,qui à Venctis condudus erat,Germanis obuiam,utarceic^*. ’ necPadum tranfirefineretSediam traieceratexercitus. Itaq; quiundep^“^^ non poflet,profligare multo minus,perfequi cœpir,8L circunquacp necpaulopoftinaggerequodam iduacneitormcnti fuitextindus. ncpotcfuo,qui fœderatorum fummus duxfuerat,(olicitus Clemens deret Germanos ac Hifpanos ad Parmam amp;nbsp;deinceps Bononiam urbes c fi«Roman» defledere, fummifit Mufehanum uicarium regni IScapolita'J
-ocr page 455-Romæ expugnatæ, n??
SUiapudBorboniQfubditosPondfîdæditionis pecunfa fedi'mCfct,q«opror usabomnimaleficio abftinerent milites, amp;nbsp;in aliïid territorium tranfirent. Is legatus cûmincaatius^ficifcitur,captus eft,fed mox libera tus. Poftulatafunt tercentcnaacquinquaginta aureorum milIia.Tantam fummam nemo uoluit ptacftare.Itacp quum baud ita procul Ferravia aliquandiu ftatiua habuiffènt,uï omnium penuri3,fic ut non folum commeatu deftituerentur, a ueftimentis, atcg adeo calceis iam carerenr, déporta to prias Gcorgio à ,Ferrariam curandæ ualetudinis caufa Cnam fîgna quaedam para-Iam in eo apparebant ) magnis itineribus Florentiam contendunt.C^am f^mhaudillibenteraudierûtRomanijfperantes àpericuIofctutoSjquumFlo-fWtinipeterenturjôô cupiebatPontifex fpedatortantum efletbelli. Verùm lfci4seItuifumfimeris,amp;uetusacuerumeftuerbum:Confultummalcconful toflpeflima res eft. An fua fponte, an potius aureis aliquot clobis tadi, duces rétro ceflèrint,parumliquet.Hoc confiât, eos qui Florentiam petere uidebanturjdido citius Romam adüoîafie, perpetuô ucfiigtjs infifiente duce Vfbinate,fedcitranoxiam infignem.Via militari minime funt profcdi,fed per •montes amp;nbsp;loca confragofa ac lyluas,dum compendium itineris fedantur,tan-celeritatCjUt nuntium prçuerterint,neG aduentare fcirentur nifi iam proximi jyomæ.Qinnto Nonas Maias præmiferuntfenatorem ad portam urbis, depo ‘«ntern utaditus aduenienti exercitui pateret. Refpottfo nuntium minime di SnatuseftLaurentiusàCcre Vrfinus Pontificiorum dux,fed tantum dixit cô-^’^'flptim,niabiret propere, fe deequo hominem idu xnei globi tormentarq dfturbaturum.Itac^ redqt ad fuos.Poftridie antemoenia urbis côftiterunt.Sab “3thum cratjuulgô iadabatur tranfituros illac Neapolim,nec diu moraturos. ot ftatimapparuit cuius rei gratia ueniflènt, dum cafira figunt poft diui Petri 'nterueterem Romam amp;nbsp;quod Burgam appellant,iuxta campum cut Sando ^otnen.id ctim Pontiftcq uidcrent, nec ipii celfabât operibus fe muntre, æneis Oftnentisduas nodes Sc intermedium diem qui Dominicus erat, illosimpe-^wes.Nonuifumeftconfultum Borbonio,fiinermes SCoppugnatortjs ma-^binisnullisinftrudi diu tempus tererent,hofiium afiiduis idibus cxpofiti.Li buitquamprimum expçriri Fortuna. Ergo bonis auibus pridie Nonas Maias vrbisoppugnationem dtluculo ncbulofo aggrediunturtbis repulftfunt, tcr-■ouicerunt.Hoc pro fuit irruentibus, quod quoties oppugnationem iterarSt, ^°b«cadebat nebula profpedum Pontifictjs adimens, utnefcirentqua maxi ^«partehoftisirrueret.Ex ftipatoribus Romani præfulis numero ducentis, ^duetijcrantjcumad murlimUftiliter pugnantes circundarentur,uixquin-4U3ginta fuperfueruntmam SiC in æde DiuiPetri mox aliquot circa ipfum Clc ^fntem ceciderunt. Et centurio Refchius Turegienfis exuulnere ad murum grauiter affedus,in finit mitlifiræ domi quiefcens, occifus eft. Borboa ftanti in fcalis globus tenet tormeti parum caute à fuis emiffus,ut eft P?'apericulieius generis armorum tradatto, crus alterum fub femorc perfrc 6if'‘dacciditinoppugnattonepoftrema,qua expugnata urbs eft; ex quo uuF I ^'^^•’joxextindus tnfacello Xifti, in quod femianimis à militibus fuerat de-’tus.Hocquod nunc dicetur,nemo crederetfortafle, Ponttfici adeo non fuif-^’ttæexercitum iftum,ut fub urbis expugnationcm ipfc in tedem Dtui Petri tetH '^^*^^^^P^'^3t’J:‘'usfacrum,8Cnunciantcs expugnationcm primum ride-jWonechoftcs in ipfum tcmplumirruerenqnimiumcerte frétas Apoftolico fuerat, in cuiuscxecra-ßo''K^*^°'^^teha:cledafuntuerba: Excommonicamus Carolum didum coifl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercitum eius,partim ex Lutherants,partim ex MdTranis
‘ '«ntem,Signific3bantur autem Lutheranorum nomine Germant,utHi-aaa } fpani
-ocr page 456-iioo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria
foani MarranofUm.Sed ad narrattonem redcamu*, Pontifex relido fpcdator afsidcba^quàm cclerrimè in altum fe per cradus U oftium fubduxit,in Hadrianimolemper nota ambulacra fogicns. Etqui»bu^*”‘ clufi,iugulati funt ad unum omne»,n5 folum zx fttpatoribus, ut ante fedextempliminiilrisSCcxpIebenonpaudtnee^ enimmaieftatetn*^*, tri, in cuius templo hacc fichant, qaicquamreuercbatur'prophanusnwe\J Pontificiquidem ipfi parfurus,nituga obiedis repagulis fibi confutewet* , tumultum primdm captaeurbis caeteri quoque Cardinales onmes Ôi adHadrianimolemproperant. Vbidum uulgus trepidum nunc nunc rumtnouetur,at ma^atibus pateataditus, in ponte muit» r'-J,, fircfli funt,6^ obtriti muItiTTantum cefiàrant Cardinales,SenenfîSjC»«*'’ * acobatiuSjTudettinu5,ô^ is qui â Valle cognominatur : Ôd iam omn*’ bant militari furore circa arceni,qQareuifum alto fugeie.Patebathpf®^, palatium fandi Georgij conditum a Raphaele Cardinale Sandi quodpauloantèuenerat poft cxpugnatam urbem Cardinalis Column* cum ingenti ledorum militum manu,partes Caefaris fcquens, quum nbsp;nbsp;nbsp;j(|
fcedentes Germanos nemo fit acriusperfequutus. Seo hic Italorum m J fubindemutare fauorem, ut res Fortuna fefemutarint. In hat Je, funt.InöfWm non citra plurimorum ftragem, Burgo fandi Angeli nbsp;nbsp;nbsp;r
gionis nomen eft ) ulterioris urbis partes inuadi cocperunt.Congumlim rusjfi calamicatem defcribcrc coner quantum eft palli ciuitas Rom.Ay cis,Vandalicis,amp;^ Longobardicis cemporibusnunquam «xitlo propio^ nec innoxiorum ciuium bonis exfatiata militaris auaritia. Violata Lc templa,refradac Veftaliumfores,cocnobitarum fepta dirupta,cont«mm*' . direp ta omnia.Foelices erant qui fua tantum 8mififlènt.Torqueb5tor,öw . habentquodnouo raptori tradant. Senferunt hanc inclementiammu'^^iji, dari uiri fautores ctiam C»faris,quorSaliqui inter cruciatus
ma,nihil intadum reliquithoftilis furor,pepcrdtncmini. D’^rauitn^c ,[j. non modicos dies.Miraris Ledor qutdnam egcrint milites tanta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^di
quieuific putas.Imo turn rixac amp;nbsp;iurgia inter tpfos cceperunt. Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
pafsimcxercebantjUbiuidifiesuniiaduinunctrccentosaureos,nunci tos,facpcnumero mille committi. Œii fufFarcinata uefte uenerat, aureis fiC argenteis turgcbat,fafpc abftp interula difcedebat.Vnde’’° pP’yii» tanta defperatio incefsit,cogicantes à qua fortuna cxcidiffcnt,at nbsp;nbsp;nbsp;* Loi»
in Tjberim fepraccipitarint.fudaci,quorS magnus numerus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5s uin
fanda Romx,perfolatis pretijs fefc redemerunt, ex præda omnis g«» nbsp;nbsp;,
empta ingens lucrum fadêtes.Porrô qui molem obfidebant Hadriani, Pontifex erat cum CardinaIibus,Epifcopis,0i Primatibus urbis,cxtr«mo ros fuffbdere coeperunt, ut fummiflb puluere tormentario nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;attin«*
Sed impedieba t aqua quae dreundat peramplis fofsis arcem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.fdin*'
conuitiarecenferc,quaî petulantia militaris infummûm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•jKnijtî'
Ies fubindc effuditî’ Quid contumeliascommcmorare, qmbus Cn^yi » , remoniasjutquifqueeratleuifsimus, itaftudiomaioriirrifit,duniebrn nunePontifidaegeftationis fimulacrum reprçlentant,uiuidumalitî'^^ jf, ueftihus indutum in ledica baiulantesmunc benedicêtem j Ajfinö' rifionemaemulantur:interimparum plaufibile Romanis auribus menBoatu ocdnentcs,fi fors mitratorS aliquis de feneftra proipexin • tifex tarnen obfidionem tolerauit ufep adodauGidus lunias.Namcu nbsp;nbsp;q,
uidelicet hoftibus urgente return omnium inopia fefe dediditjurium teftatft fadus eft,8lt; in integrum,ut uoc8nt,reftitutus, ut facerdotia donarct priuilegia,ac de rebus alijs ex moreftatueret.Conuenerat ®
-ocr page 457-Romx expugnatx. nol
pi’^MemRomanum obfïdentes in Ininc modum. Milites intra areem reci-
stdeltipendijsfatisfadum.Statimitacç Q^ri^gn,- propugnaculum ununi n iiiii,quodingredienti dextrum occurnt,præfidio occupant Centunone wynrado Elymgeno Vlmcnfi. At Hifpani, ut minime ftupid^ gens eft,non £,• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*^opugnaculum alterum quod ad finiftram eft occupaiîè,in porta at
^^'.^'^S^ccenaculis, per quæ afeenditur, aptis locis quinas militum ftatio-5difponunt,inipfumquoq;Pontificis cubiculum præfidioindudo. Nam (^.^^^^f^^^Jd^^J^beretur.IamitacçpotiebanturarceHirpanijfinequornpræfe ^jSmiiitaribuSjLarcone, amp;IohanneVrbinate, ÔC fuppræfedo MoronoMe-olanenfi nihil agebatunnimirû hue fpedabant, quum tot praefidijs Hadria-fe ftiparentAdmittebant ad Pontificem ÔC excludebant, quos uoluif-iƒ . nbsp;nbsp;nbsp;poterant Germanorum duo prçfe(fti,primarij uirtute,8Cmàiorum
^^gmibus clarijConradus à Bemmelbergo oriundus exHeftia,quem uulgô
' }tesparuumHeflumappellitât,quôdfratrcmhabeatgrandiorem,SC Vven dj''^?^°2^onî^to.Adlacum,ItalorumMutiusàColumna,RadusBurgun onû.Duni hæcgeruntur,iam agebatur Iulius Menfis. Nee fupereratRomac ilS’fcÇ!'’.quot;'“ à uago milite,amp; annona carifsima erat,ac inualefcebat pe-'S. Itacç totus exercitus fublatis fignis Narniam prolîcifcitur,præter eos qui P 3cudia agitabantinarcePontifi'cia,ceumemorauimus. Diftaf id oppidum
'HiillibuspalTuum ab urbe.Expugnaturftatim,diripitur SCdeftruiturinftar . onig.Itnô fæuitum ardentius in Narnienfes ferunt.Prçtexebatut caufa, ni fal “‘»quod commeatum quo nec abundabant ipfi, non fubuexiflènt ad urbem. P '’°dquiefcebantHifpani,nifiHadrianimolemfolitenerët,fortèinftig3nte ontincc^qui iperabat fe mclius cum Hifpanis,qui pauciores erant,tranligcre P æjquàm cum Germanis,gente effræni. Id quod paulo póft accidit, ceu fu-P'ïor,cum dimilTus eft.Perftiadent igitur Elymgerio ut cum luis quintj Cen-j ^(y^xillumenimhabebat)exarce difcedat,Hifpanicis præfidtjs locum ce
'’s.Vixexieratjamp;ecce totus exercitus Narnia Romam reuertitur Menfe Serf jnbn'.lbirurfum tumultumifcenturomnia. Agminatim adeuntHadrjani oiem,ôdurbemfedenuôdirepturosat(ç adcó inflammaturos minantur,ni P I oluatPontifexpromifla ftipendia. Quum efflagitandi minitandi^ finem
gt;um iacerent,prodeSt ex arce tandem colloqutj duntaxat gratia, fi quo mo compefci milites Germani poflent, Archiepifcopus Sipontinus, Archiepi-opusPifanus,Iohannes Matthaeus Epifcopus Veropenfis,egregiè doeftus
Antonius Puccius Epifcopus Piftorienfistex laicis, lacobus Saluia-doH ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ScLaurentius à Rudolphis,frater Cardinalis à Ru
au H' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colloquendi tantum caufa progreflbs, arripiunt Ilatim
’dimilites,Scobfidûloco tenent.Erat in Palatiö Georgiano, cuius ante me-quot;Wus,camera no ita alto loco,fed ferreis cancellis fa tis munita : in hâc iftos - ^Munt.Dij boni quàm fæpe produdi funt in concionem ira frementem, add nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis expofeentemmuam fæpe ad ipfum patibulum
^ucti,quod in foro pro pledendis facinorons erat eredu: quàm multis iniu .^J’J°'^ilonsçÿimpetiti. VerbaGermanorumnon intelligebant,fed fan's lo-1 fbanturipfi uultus infultantium.In ueftibul’o cubiculi, in quo obfides deti-ƒ anturjfemperteperilTes quinque, raro pauciores centurias militum die no
ofttum obferuantes. Horum excubiæ durabanthoras x x 1111. Turn to-jj'^ffnturiæfuccedebant in decedentium locum perpetuó. Sed o Germa-War nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foliciti pro foribus excubant,obfides nodu per fu«
‘“cubiculi ptidie diui Andreae erepferunt,ncc uifi poftea funt. Qiiam rem aaa 4 prius
-ocr page 458-nol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carolus fiuc
prius refc{ueruntHjfpani,qui Hadn'ani molem cum Pontificc ipfi excubitores Germani. Videingcnium èC folertiam gentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jquiÖ
præfule Romano SC obfidibus pecum'am tarn tnfolenter
fummi ducts totius exercitus,Princtpis Araufienfis, in demorUH cumprtdem fufFedi, foedum in modum diripueranqut fibi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qü^
Senas profugeret. Huius loco Dux cft moxinftttutus Marchio à hoc officio fundus eft donee menfe Februario Neapolim
turmam inuiti Romam relinquebät.SedGalli per Picenum inftgt;'W‘^“^'”s(ii)i pqs,nempecentum millibus peditum amp;cquitum, ditioViem Neapg'*^^quot; uendicatum ibant.Quibus nififuifletobuiam profedus cxercitusRo*’’ Sc præcedendo reftttiiret,adum fuiflet non Iblum de regno Neapolitan gt;j SCdeipfoCæfareo exercitu,qui bine Gallis, hinc Italis medio lococopj peenas dedifletmamuelut inter Scyllamamp;Charybdim uerfans ab utrW^^j lo pöftadinternecionem baud dubièfuiflet cçfus,ni maturaflctabiw^' u,, exercitum Germanorum aduenientcmfuilTequatuordecimmiliut^tlilt temododuntaxat.Tantam multitudinem abfurnpferatluesquxRoms gralTata eft. Ante boe tempus ab Hilpania literæ uenerant, quibus a pud Pon tificem anxie excufabat ea quac Romae nuper acciderant-Nam fufuo omnia efle gefta,necfemilites eos pro fuis agniturum,qaitantiitnn aufi forent.Iubcbatcp liberum dimitti cum fuis Pontificemud efttfed bauddubie prius pecunia plaçatisHifpanorum animis,inquorugt;nf^^ nibuseratjUtfupra diximus.Videbaturautêtimere folicitusPrincepsn^P ful Romanus ipfum inter eos,quibus exCbriftiano ritucommunionep*°‘ interdicitur,fi non paldm,faltem occulteretulilTet. AdquærefcripfitCletn ’ nuncmamdeCæfarcficfefenfiflè,utprolàcrisabftentoiudicarit.ProinoC lioralibidefede Romana promitteret.Ipfe mox Oruietum conceflit’
CAROLVS, SIVE VIENNA
A VSTRIAC A.
|
Deplorrfft nunquä ptth ajpera ßti ^ortundm in nojlrum grdjfans co. pitt,ecquid in uUo Tädemfine tud infiflet uif! ec^uid mt cum |
Rejjgt;icies gentem pldcdto ChrijÜdd uultuf Tc uoco fortundin ntdgni qudm Pdtris dpertd Irreuocdbilibut pdndunt diéldmina chdrtiff Qudm^i uolutdtdm infinito numindprodunt ConftUo.o' tdndem DetM,o Dem ddtud tandem Alpicidi bond'.qute nunc dißipat hoflicm enßt, ïgt;r£cipuè ndnqi h£c tud ßint^ubi trdditd primùm Scriptd tuidoärindrecepta eAfangumenati, Curpdtitur tua ud/lAri clementidfedes Vlterim pldcitdf hoflilis Marte cohortis inftft£q; tibi Pater,mfift£ er tibi fili Sanäetibi er numeriflatm perßäio trinif Cluid primu memorefquid poflremuf omnii^ fupra Inualueremodttm mala»nil^ aceederc po/Je, Cum ß)eres,tum uix coepilfe exortd uidentur. Nuper erat,neq; enim logum OccubuijJ'crucem Graiüm,quam bett Quadrißdo giluis diflinguit nidrgine Ponticd quam tulerat Byzdntij inßgne Sed non dira Afi£ modo 'm urbes Turcic^P*''^ lnudfit,domuitq;opulentimdximdtnunii . Régna,ubi prorepßt petulant BithynidefV' Sed Cilices etiam cr Tauri iuga uajk Cepit, tyr Armenias leuis e/lmueild fub Cappddocum^ 'mfedit agros,Pampbiw^ Et iugd Pdphldgonu/m, etPißdtvm ' Et craß antiquum imperium,qua Lydia pratf^ iugeraßrupofa fluit Hermm flrtilis unda, Et Phrygi£ campos,ubi prifc£ mania Trci^ Tyndaridum preßit beüo manus'mdyta loni£ O' ueteris terr£,er loca opima Catrt, Aeolidosq^ßnuSfCr quasAegeid c'wgunt Aequora tellures. Cyprum hfe 'muaflt ab |
Vienna Auftrica. 1202
|
NwnisMorttf f««,EK6œie^- arua beite, Btbrdm euertit Khodon^or Lefl)o dommiti eü, Tkhc ( ae^; enim cupide mentis ueßini quieuii VSo fine libido )(yinEur0pim intulit arma, fer breiiia in^rediés fréta Bo/fihori et HeUeJfiontu. Sf^iUmé ««(Je (y q mifrra hec ab origine pejiis f‘epferit,(ytanto procefru inuifrrit orbis •'•loMtodw cultu optimi,uertere noflram ^iitiluerelam eciuum duxi,Nelt;j;non tarnen äuget Seriem hocmdignim,frrutlii corpora tantum Imperium obtinudje,cr nunc late omnia duro itruiiio premere,idduäisq; infleiilere frenn: fnierfr eil Scythicis licubM,muliebribui ante ^ccerfita ad concubitimt parentia iufris. ïœwwfi id tilos tunica leuibus^ uerediif tetiai uolucris frrro contempta figitte, 'r“« contempta ubi uirtutis decoris^ manebant f'^^l^uieijuamuismodice.Nuncturpiapulfrs Q£ippe tencnt Ulis regnum,Difrordia tantum eiere malum, er potuere mducere pe/km.^ SeJ tarnen bun c quondam i nobii obieila furore Prévit,atq; Afte loca iußit obire Propontis, Cu« atecuzana infcelicis fitdiio belli Itfefirabidos iratam obuertere riélus, SMg«i«f oj firam freit diftringere dentes. itaielluris captahec dulcedme Graie 'mfieditpergens,dum protinus omnetn Barb arid traxit turba impia regni ^ßlnuncantiquagemit Tritonidos ora, bitmam putant iura cr commerciaMta, lituentrix uite opportune cultibus artis. f^el’iniimq;folum, cr facrate Phocidos arua, ttcimpiAonielugent,lilet Arcadiceuox f'lnile,(yinfyluisEcho femuta requirit. Hoca^ros monftrum es- uafrautt Acheidas urbes, f^rmq; boriicis fregit celebrata tropheis. l»fiilaubiPelopit cognominecingdur undis ^^lt;l’ioreis,bimariq; patens excurrit ab ifthmo, ^’Nlt;Jin» inuiifJa uifis teUus,dum fandla Lycurgi worm O’ legum didata regebant, J’ er Bpirum palma olim cœpit equarutn. is Aetolos obuertit caftra fuperbos, ^iilrici^ manu domidt progrefrus,eque/lrem laude celebria quondam j/ii/d Pcnco uiridantia flumine Tempe. «ift rhraees etiam Ntauortia proles, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dttttift omnia nuper '^iißidifs v belloingente laborant, pofuitfibi Barbants urbemi regni,uidna^ late |
Percurritloca,Bulgariamq;,Auaresq;,Ddcasqs, iSyricosq; finus.Huius uim Dalmata fenfit Cladibus attriti crebris fenfrere Liburni. Qtfrn cr 'Noritia predas frrus egit ab ora, Interea loca (unt Afie huic intada relida t^ulla,es' in ante fruos dominos fefe intulit,eq^ Soltanum imperium uertit,ueteremq; fubegit Cum SidoneTyrum,et Syrie claram AntiocheaM, inq; PaleftinosArabasq^ potentia torfit Tela,Gr f^iloos oppreßit Aiarte colonos. Quid memorë te.parua qdë, er cinda undiq; feuif-llojlibus,o mater tantorum magna uirorum Gente Cananitis ludea forte fubadaf 0' dileda Deo pre terris omnibus una, Cui debere iUi natalia tempora uifum 'Vnigenenato,quo funt authore falutis Parta bona humanigeneris quiuiuit,t!:y abfque Cum Patre cr Sando regnat ^iraminefine. Sed nos ad propius nobis uulnus ueniamus. Quod tradare manus tremit, CT mës horret ita in* Atq^ ita fe uifufeedumfriedantibus offert, nbsp;nbsp;(gens Qt^od crudelisabit rabies uiolenta Tyranni Pannonie infligens mifere nunc,o mifere nunct Sic mifere ut quondam fœlixfriit,ilia cr ad ipfam Auflriacam ufq; lues peruenit dira Viennam. Quiscladem iUiusfrndo,quis frinerabelli Pnumeret^ flâmma cr frrro,quacunqi mearet, Pecit iter,genitrix con foffbs cernere natos, Vimq; coada pati,uiq; ip fa occumbere letum, Precifa alterius falijt de pedore mamma', Alterius patuit perfojfo abdomine uenter, Que fed in mnocuo uis,aut miurta fexu TSSon tentata fritf faltem has luet impia geniis ( oOuuies,Dcus hec,Deus ipfe hec puntet aufa. Tunc capita or totos ( uifu miferabile ) truncos Sepibus affrxfaut haffis fitdere cruorem. Nil pretermt/jum edfceleris Tremefrda Vienna, Impete frlminei fubiedo pulueris inter Spemq; metumq; fuam uix ed lutata falutem, Dextera quod toti nift formidabilis orbis Protegeret Caroli dues ope Cefaris orbos, Quisfeit an iUe etia huegraffatus Mars Alamanos Nos uicina magis fortitos flabra Aquilonis PergeretiOr francos fibi fubq^ iugare Sueuosi Sed tua fuccurrit Carole,0 tua dextra labori Celefiis dextra auxilij fuffulta fruore. S i tarnen ed,quamuis fero,fas uero fiiteri. Non dedit iHe mala hec nobis cy damna Tyrannusi Sed nunc,Ht quondam te Gens Hebrea parentem Deferuit Deus,amp;meritorum oblita tuorum a a a s lt;a? u |
9
-ocr page 460-|
nolt; Carolus fine quot;puncte. A' tedifiedens fceleri feruiuitiitd omne In ßcmM reges zy fubditu turba ruentes IZeglexere num uirtutis. nbsp;nbsp;undiq^ fefe tldgitijs etiam pulchrum iinplicutife putarunL Hf c mflixerunt nobis cruciubtle uulnus, tZo/ird quod ulterius (erpens ignauia fouit, Permutdtdiinisfuntfummd'.neqi ulla magis tant Rebus in humanis manet in fubuerfa priore Conditio,nonordoloco Quid,faudemala^ Relligio,quàdnunc efl uiiia fuperflitione^ vnde eü improbitas uitam dedu£la per otnnem Rtfqualet mundui uitio obrutus^edere cuius Komina cunq; mall libeat iam nulla requiras, Qtt£ memorare piget^ Sed quidfi forte ßuor nos Rejjiiciat pofitafoelicis Kuminis ira^ Qjiamtiis multa uetent jj/eraret Z!^ forte tarnen fi Vnanimem ducibus tribuat coniungere fenfum Et fceiuS)Zir contra ultricem fda impia mentemi Atq; animum ante fuis ponat qui publica rebus Qjii ius zy reilum colat ZT procures honeßutn: Vim toHat.fcelerisqi nefria puniataufa, Quis magis optatus uotis obtingere poffet iiuxCarolo^ut quonda Gedeon,Samp/onßofuhost Gentis ZT ifaides lude£ gloria regutnf Quiq; alij ( neq; enim cuntlorum nomittapi Expofuiße qiieani libro ) dextrd I Ingentiac forti hoflilesfegere cohortes, QUifpeticre tuutnpopulum Deus,iitpeigt;i‘^ Noî populum tuum,bdbetqi patentes beüua P Deglutire parans infgne nomine Chrißi^ o' w lüa dies tantorum caufa bonorittn Orta fua in rofeis oflendat lumina bigis Ulortali uoto turbee exoptato fequente- lt;nbsp;Tucego,qtiicquidego poßim,neq;etiiiit^ Pauperis ingratum patitur ßbi munus honomi Ad citharam heta re/onabo uoce Latinant, Grates maxime agens tibi RexDeUS E jfundam ZSquot; prompto célébras mtii^t^^'^^ Caefar mente tuos,iKter^ ingentia Kon inopes deftila requirent Uerba CatnceH^' o' mjbz fint rebus}uper his uitalia litcis^ Tempora l£ttfic£,ftrat hanc miferis cito tenr^ Kamen opem,uertatq^ oculosadnoßrabnXy^ Vulnera, ziT admota fanet putentia dextro- |
Hoc oro,mecum hoc omnes orate bona Ex 4f»mo rerum, z^ fandlte uirtuis atttontts- |
CAROLVS, SIVË TVNETE.
|
VI D,qui inde/èfiis decurrU in eethett re bigis, Defuper Ztr terrte lufiras loca Phoebe patentis, vnde oreris,medijq; nites ubi culmine ctli, Oceaniqi fubbs uaßi lacam,zyinde reuertens, Cynthia m exortus ueheris radiante priores. Quid melius cernis Carolo,autquidC£fare maiusf Afigt;ice,ndm nil te fiigit,afigt;ice Phoebe. Quid ergo Tale uides? à quo metuit perterritus Orbis, Imperiumq^ tremunt fcelerati,qui^ fitere Exitiuni pe/lisq; bonis,nunc forte fuartmt JJiutata fatagunt rerum, quseruntq; latere Vi captie loco in angufto regionis iniqua, Quim tulu nie diu,quam non efl ultus,z^ omnes Sufimuit qujfi fopitus patientibus aufus Hoßiles aniinss,quos tandeni excitus apertis Affiiciens oculis fefe ipfe recoüigit,inq; |
l.\aiorum rcuocat meutern pr£clarafuortvm, Tttotum qu£ fitda uehuntur laude per orbemi iMteriamq- dare aggreditur,ß quem tarnen ißn Seculj firre queant,aut fi uentura poetams Qui dtgna £tern£ ßciat prceeonia ßante, o’ Carole,Ô magni fobolesgeneroja Phâippb Tertius à Diuo qui ducere Maximiono, T« «e lUe es Carolus,Carolo de Pr'meipcP^ Romani imperij,de quo totcanninauatum Arma per edicunt totum uiilricia minidar^^ Zjiius zy antefutim memoranturnoniin^P Eormac^ defcripta ell,z^ cafta nobile Ingenium,utiam quifqpuos quèduiderit^ E t genitum feclo fefe latetur in ifio^ Ergo tibi nonfolafubell Europa flcc iHi Terrarum plaga,qua decliuisab athere P« Soluit equis ffiatio fiimantia loraperado, Sed tuafe longé infinita potentia tendit Vltertus, trans Herculeis inclufa coluinitlSi Inq; Atlantiacumfréta proffiicientia Poittuti's Vnde obeunt uaftum ferrate Kerea claßi^t Exquiruntq; nouas hominum fuper Atlt;^ alium inueniunt difclufum fiuäibitf «r Indiam ab occiduO uenientes littore-lfccgt'^b Kec locus incurfus illarum pertulit uHns» Ipfe diuitias auri argenti^ reportant. Et pretiofarum gemmarum lucida dona, BeRorum neruos,pacis decus,atq; tuts |
|
Carolus fiuc JoM«rf«.Mo,p«iet,lI««Tgt;r4n«w u. ^‘'°^f^^flt;uiil4mpedereüigionem.
ftp^o nomine Chri^, ‘tnipje igitur Dux cgminK Africd uiüor ’’’‘^^‘^ntltäoperuaditmiliteßußo ^f^npnfßfrcuenocrimine régis ^fnilor,TunetKq; caput nunc obßdet urbent ff inferrepurarct, ƒ P«tW Stculo uenientes ^quore nauesi ^‘'^/^necrucit,poj{edquam Chrijbdos uaa “ »^inanufjcrieuenerabileßgnum eiße locutus, J^o'fmßfe^turcingente corona: Coh*^'-'contempla manuf eR PM m hii ueflrt Carola duce er aujßice cafiris, JKO! {ufeepti precedent ßgna dueüi, ^‘^0 capta mea dextraji qiuritis, ipße quot;fp t^ÄrjKof^ antegeram comprenfaßdeli.
^^^^‘^dejlirpefatißcu^^^ '“'nneßriregni^Ctu mißt fanai Germania Martis, itt« Boc toto nil ufquam ex agmine défit, nattes quibus induais aelabitur isquori Perpntm quondam feruilia régis tSMt opere,aut fuperent fcelicibut armis. ’‘^enunquam alia memoranturclaßibtts ifiis pf^nndas, ,^nnisoput^crformidinecaß'o pf^fif^fi^nturhofient r ‘gi infuetos audita pericula terrent, WeDeurn Dominum terrceq;marisi^, ^‘^'^tetthereofeeptra immortalia templa , ,,utinraq; lupeme potence ^f'*^llt;tlurummala teBurisq; fali^ quot;«mode prxfenti me peâorefreti fr ^'*P‘‘^fff'i'*i^or:ßc ßtus in altum iubet,tif ßmulexctpit ipfum |
'J’uncte, uoy DorÜM inßgnis cura édita fibrica puppis. Vela aquilonaris finuantflabra annua uenli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Online procedunt fulcantes uda carmt Hlarmora,Sicelidos fitaquee res mira pueBis lnfube,c^ in pelago conuulße innare uidentur Et trepidt emergunt redimitum ßuaibus ulu4 Ore tenus caput, tyfe rurfus iw ima recondunt Armorim infolitis rad^s ceu ficlguris täte, Perculfie^fonohorribili quos area mittit, tlammiuomo oreglobos elidens machina firri Has fenior ponti in Hereia teaa reutrfat Demulcetfblando appellant fermoneficturé Prlt;edicentefuo,memoratq^ oracula Protew, Hifc eA iUa diet, hac lux eü fifla, forores, Ouam uotis longo tarn tempore fiepe petiui, Queepacisßrt in cuniiat exordta terras, Ergo quies er ku uigebunt otia rebut Humants.Hon uBa magispiraticatoto Inßdiofa bonis grafßabitur tequore puppis, i^unc tibi finis adeß Getici uis impia regni, Quam nimis eß perpefia diu dementia magni Hum'mii in terras fxuam noßras^ ficrentem Aequoris in fides. Caroli dt here triumphis Materna Caroli Sequatia deßirpe,diu iam Débita Frandgenf dextro. 3ed dun ßbifitis Conciliât genus eximijßirps Ma Rudolphi, Interea orbis dadeßrox, Gr multafiiißi. Hunc fortunaretro cedit tua.Ccdepotenti Cede DeOjGT Caroli tnuidas uidore cohortes Deditione utlis,(y palmas tendere inetmes, Ante pedes abieda folouiaoris,cr unam Supplex de Mitts fummam fitrare falutem, Qjta firuare filet quoq^ manßuetudine captot Aut refitge m montes, Scythicas^ require latebrot Per Tanaim,cum moxglaeiepons iundus eunti lam prabcbititer.uelfluaus curre per ardot. Qua qutindam tnachiam /ima eß tranaße putBaitS Nec rabies te peruertat conßigere beüo, Vt^ uelts aciedecemere.ini tibi rrfiit Sucetffus finis'ue bonte.Tuln omnia charus Ipfi Deo Carolustuius ß numen adoras, Si^ humilis ueniam petit,eß fortaße falutis Spec non abijeienda tibi.fiem ponito regni. Hac finior,iBlt;e attonitat firmonibus aures Pnebebantetiam fido iamfineloquendi. Tandem animis hilares,nix /femq; fuam capientes Vota canunt Carola refinantLilybeia late Uttora,(y iBuflri fiintiBans Aetna fiiuiBa, 1 Carole,i mundi faelix melioris origo, Ad dectu i Carole aternum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terminus inßat Trifiitia^ |
|
Carolus fîuc ^uncte Triflitiiq- maltfq; H/r er tecum 'mcipit uni ProlperitiM cr pax procedere,gäult;iia tecuttt. Tecum pinda, quies ßßis otia terris. E cce nitet folito lux clarius,e^ filet itther, Aptaq^ fola tuis inpurguntfiamina ueliSt Cieruleifludus ridenf.Te te omnia rebus Humants Carole expedant Jpemßeq- falutent Nunc ßgit exitium,pefl:tspigit anternalorum Verborumq^lueSyinopisqicarentia uidusi Nunc etiam cefifiant odiorum dira uenena Vnaniiniq; ómnes coniungunt foedera corde. Pergite pœlices Carola duce,pergite türme. Vos manet abfruftra multis fortuna cupita lAilitie nbsp;nbsp;fiandifiummo fiub nurnine tiartis. |
Imperia Carola infinita proumcia cuius £d data tatius mundt.Temoenia nuUa, Nulla actis Carole excludet,pelagus^ fiolum^ iDe ßeustbeus nietibi^qui exciuit^aperta Reddet,C^metiam,fi resßrat. aéra Cr ipfios Celorum pandet tradus,ne quid tibi toto foßit inacceßum fieri aut obfifltre mundo. Hoc celebrant uitreum cantu Nereides equor, iüuddiuina ( arolo Duceclappefuperbum Exultatyfitrnit^ uias.portusq; recludit Aßica terra tuos V eteris Carthaginis arces Pretereunt.Tumetisq; petunt hoßlibus urbent Kentibut,atq} armis Getici tremit impia turba Prefid'ij,atq; animo ui fis modo ßangitur iüis, ttpugnan tubet pudor nbsp;formido retentât. Numi adedfiacite arma ^pcuKPudor ovnntS i Conceßippe Deo,gaudet cui cedererertun Natura,ilh etiam dubijs nunc mentibusaß^’ Materiamq^ uolunt Caroli prebere triuittp I' lam^ ßeti mgentes neq^ propugnacuhf^’^ Non mwro; obflare finit fibi,non fibißil^ Leue quibut terris immifit Barbants Inuehitur poriu Caroli iam claßts apef^‘’gt; Cefa iacentpaßim fubmerfacy corpora P‘’quot; * Crebratji depreffe paßim extant ßagDtiii^t Iam dudorprlago,cedit,praua^ ntanaß Per Numidum tafias ßgiens fubdiicitar(^gt; Cognomenta cuipunt Ruppe congrue bar^ Exultât captiua hominum,gaudet^tatei^ Libertatefua,Carolus nam libérât oinnftt Conperuans proßgo placato militere^gt; Incompilatam quam Marte receperat ure Made animo er uirtute, Dei dux Gloria perpétua redimirè corona^ Gloria celeß properat filgore rniittns. Te canimuSyte dehlnc rebus poeliciteraütt In terra penitus fiabilita pace canemus. Ne pariant tibi 'momatißfiidia uerpusi Crata^ fit cupida concepta tn mente ueu» Indigna celebrandi ingentia carmine Hoc pater ippe Deus rerum /upremapt’^l Et fieri patitur,nec forti offendituraufu Prebet er mcultis diu'maa cantibw^^^* |
VIêN' ■
-ocr page 463-1J07
VIE N N AE AV-STRIÆ VRBIS NOBILISSIMÆ A' SVLTANO SALEYMANO IMMANISSIMO TVRCA« rum Tyranno immenfo cum cxerdtu obfeG fæ Hifton'a.
PIOLECTORIS*
T,qua ante oculospofita per meridiem afi)idmus,fic quo 'm difcrim'me reipub. Chrifliana fiutus uerfietur uidebimui, fifuperiorum claditm, qua ut ab ocuUslon gius abfùerunf.ita ne ad animos quidemnoflros unquam pert'muerunt,immemo' resadunias 'altem Vienna P^ufi:riieHrbisnobilifiima,recentem calamitatem,irre parabiliaqi damna oculos,animosq; retulerimus. tacent diruta,ambupAq; circum' quaq^oppidaac Pagi,colonisuiduata, qui partim crudelem in modum trucidati, partim captiui m acerbifiima fieraitutis miferias fèruati, peccrum mfiâr abaâi t^^j'juiinte ora paruos infiuites aUidt,confiai,martyrio affid uiderïnt,qufqific affiUos pofl fcelerofio^ fun hofliitm fù^am reperer'mt,pr£ ijs qu£ arreptos^qttos cimfh pepererant, a perfidie hofiibui ad K.ihu ’’’(tif'Iaÿtio/iin iinpietatem ablaäarifiüici ac compelli a«dùint,cotra nosforfitan oUm,nifi uiri^ id quod arma laturos .Horret hic animai inauditie crudelitatis exempla, efferat£ immanitatif /^^('('^■‘^‘■‘fiixdalibidmisabommabiliaflagitiarefirre. Elut nihil nos moueant fiatresnoftri,quiiamdiu ^'‘ptiui in compedibui,pi/irinis,metall(s,âgris terrnnnofifiimam uitam tolerant : tot nuper ex fola ^’‘ßnamartaliinmiÜia exomni£tateiugala'a,mferuitutem redaila,aba(laqißquid Chrifiianiamorti fouemusconftderantes ita infiammaridebemaf,ut nemo non modo uirChrifii rehgioniini* etiam nefcemma quidem uUa rcperiri debeat qua pro patria,aris, fodi,paruis^ liberis ad» ''^’^f‘‘lt;tuiratißimos,flagitio/ißmosqihofksarmafèrrerccafiet.Ntiferaitat^tyaffiida Vienna obfidio* '■™gt;.q«arKn((4mlt;(m;cor(«n predbuiaddudilat'mitate donauimits,Htintelligerent etiam Ui/fiani, ïtali, ^^bbn^à,c£tertq; nationes ChrifÜanafuam quoq; rem agi,quum proximuiardeat paries, Nudam rr« ^‘‘^^‘l^^wtleriemfecuti,ornamentahiilori£nonadhibuimui, idenimmaioris cymgenif crotifmdi* ê^tiiuteiutur. Et Vrfinum Velium ingenio ac Uteris abundàtem,E.egis Ferdinandi Uifioriographum eam °!’‘^'‘'»firenuènauarenonignorabamusutresgefiasborHmtemporum/ecundam,reflantemq;fortunant iHiißribi^f literarum monumentis confiecrata ad memoriam pofieritatis tranfinittat. Vale.
DID A SCO SERAVAE HISPANO REGI AB
Maicft.Nobih'utn Puerorum præfedo» ^'’^igt;iiDiiJace,tamfàcis benigne,
üon,non,credite,tergci uos dedifji Tandem uidimufimprobi Cinadi.
Excelß manus h^c Dei putanda eit, Tercentumhenemillibut Getarum, Tantum m^iu fededm pauorif tniedjfe,ßigam ut retro pararint, Infano uelut indti furore.
O' uos ôniuea fide,pio^ Semper pedore,Teutones putati, Vicino monitimmispericto, I n)r4iS(Hn modo robur indolent^ Fortes exerite^efie uos docete inuidos,patrie uocat fùpremum Tempuf/emiuiros petitq; contra Vefirum prffidium,uiri,fidem^.
^“''S^lcrßciiufq.feduloq;
i^tffinihil putem petenti,
'^ohabetibi quicquid-esl libeÜi j^^*^''^'’‘^'‘^‘^ibiitate.
ii;‘'‘^‘J^ê''^^gt;‘ucisTyranni cruoris,alinlt;e
wiiwn omnibus pararet, ‘ “'gt;’1 eolintuf Dei uerendum
Qïifc™”* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nfUiaces,
innocentem
‘^'’^‘fticolasifiret^Chriftusi
Indyti Hungariac Regis Ferdinandi,
Nobilium poerorum pracceptor.
Anno
-ocr page 464-1108
De V icnnæ Auftriæ
ANnopoftChnftumnatum m. d. XXIX. die décima menfis ApW manifsimusTurcarumtyrannus Sukanus SaloymanuSjOiaximo exercitu,pedeftribus equeftribuslt;$ copqs,aqtiâ terrai inftruÂ'fsitn*®;*® . bili omnium rerum,quaî belli ufusexigit apparatu è Conftäntinc^o**^ quo Hungaria domita,Auftriâ,cui auidifsimé inhiabar,unà cum cumquacp regionibus in poteftatc redigeretjCacj potitus,audis P^, .jjp fuccelîu animis,Viennæ,quæ magna elt ac praepotens Auftriaeciuicas,a cubiperHunganæuaftalocahybernaret,rcfcdis poftea hominibusy tiscf,recens,appetence uere,Iiberis Germanisepopulis indignum “æ gin cutis iugum imponeret,cui rei gerendæ trienniS integrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joJs
deaduerfusfinitimorû circumquaeç hoftium infidias, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
ualida præfidia impofuit.Authorem Zepufienfem ferunt comitem loa quondam TranflyIuaniaeVaiuodam,quem regeLudouico,mifetandu dum unà cum exercitu trucidato,dira regnandi libido inuafcranquo^* fg], lis artibus ambire,callidis confilqs potentes quofdam Hungarixp*^o^ ïicitarenon acquieuit^donec à fuae fadionis hominibus adiutus,regia^ nam,contra ius phasc^ inuolarit.Rei indignitatecommotusjnclytus duxFerdinandus,ad quern ius regni legittimèpertinebat,nô magnoq fed beneinftrudOjOrnatot^ exercitu Hungarian! ingrefliis, hofte P*quot;® quot;J 6C proprijs etiam poflefsionibus pro iure belli exuto coronxde mo^) «adf^ folenniter legittimet^ potitus eft.Hinccomes Zepufienfis re fpc^ tutusjdefperatis rebus,inexpiabilifcfefcelereobftringerenódubitaui£' prodere,iUt exitiabilem Chrifti nominis hoftem, Germanix immitt^^^ cft.Turca itaqp cum exercitu ad Albam Graccam,quæ portæinftaf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
nationibusfemperhabita,quumueniflet,comes^epufienfis/atakP’ Jj/o Ium,pefsimis artibus nunquam non dcditus,natiuo Germani præceps,legacos mittit,qui crudelifsimo hofti tutum perHungaf^’’’ Qgo) carent,rationê ac uiam affligendx,uaftandæà Germaniac P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3^31!'
cantæproditionisauthorescùmTurcartjm Cæfar fumma cum uo'^P. dijflètjinitoutrincpnephario fœdere, teftis ingcntisac nouxlæt*^’^^;genii' perTurcarum agminaexortus eft.Terliumum proni deofculabantüt-. jg, DUS ignearijs tormentis,quas bombardas üoeant lætitiç fignumd^Da Lui rum nçimini fufis precibus gracias agebanc, quod ea hora Hungaf*^ L Lfr ac populi CumTurcis fœdus amiciciamq^ coierinCtdeinde Turcarum xercicum redâ ad Budam duxic,cui irt itinereZepufienfis cornes, na^ gna cum militum manu reconiunxic,feregnumcp pacriæproditorcofl’ tus inhoftis fidem acmaiïus commendauic,recepic(^ uniuerfam nacionem auxiliaria arma, aduerlusTeutonum populos,ulcrôlatura^'j^jiuj Turcarum;cyrannus in cam partem accepit, uc,quoniam ^^ds jiofgt; technis Ludouicum regcm trucidatum J nepharias in regno ƒ gijeii^ femel agitatas, à proditoris quafi afpedu refugeret, abhorrerctt^;’’ magrto plaufu acceptum,Budam ufquc à tergo exercitumfequ*^ guri' rit a fuis difiundum. Et qüo facilius Hungariae regno, cui inhiba tur, edido publico promulgauit, Quicunque loanni Zepufien»^^ quem regem appellabat, cuius in regnum uindicandi gratia dicabat,fe non dederetjObtemperaretc^, eum fefe ferro, flammalt;?2 ( rum. Qiii uero dido audirent, regi'que parère in animum uiin*’ priftina iura, immunitates, libertatem'que pollicebatur. coadæ ciuitates , Quinquecclefienfis , Alba rcgalis, Peftienns 5 præterea multac lefe, nihil reludatæ hofti dedidere. Sola dio duorum uexillorum quac Chriftophorus Peflerer, 6d loaßß^
-ocr page 465-'Obfidionc Hiftoria, I209
bingerCapi'taneiducebant, fréta hofîis minas contcmnere aufa : ci’rciimfufa J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^*9uotdiesfortiter repiignâdo rcmorata cft tam din, quo-
ïdiuginoftimn oppugnationedebi'h'tati,fradi, fpec^ contra tantes impetus milites Germani,ad arcem refugerc, ultro urbe hoRi re^ liaa.Arxporrô ad uoluptatê magis quàm uim inftroôia erat: ncq; natura nct^ nominum opera fan's munita,proindcf3clum, ut de ca feruäda difEdentes,de blutqquæinolrimum diferimen uocatà uidcbaturcogitarcnt. Ideàconditio-ultro dcdcrenf,Turcarum tyrannus tulcrat,3ccepcfe, arcem •nlioltiutn poteftatem dedere.Eratautem in conditionibus, Purcarum Cæfa-ti'äderent impofita præfidiajOmnium fàluti,uitæ^ parcere decre-wlle,comités infuper datui û qui faluos cos ad fuos perducerct. Firmatis itaeß iignatistj propria Turcarum Cæfaris manu literis fidentes milites, rclicla arcc prodiere,acccptiscj condudoribus abitum parabant, fed infelices qui perfi'di fidem tutam exiflimarint. Vix portas urbis egrelTi à laniccris ( lic cniaiilliueteranos milites uocât,rei militaris cxpertiflimos,inquibus fpesom iicsrerumgercndarüfitas habet) cxcepti,circumuenticp armis primû,bonîsc^ crujelcm in modü trucida-^ ^•ægfe exomnibus fexaginta dilapfi,feruaticp perndix plus ciuam Punicæ te-fseuafere.Occupata uudaTurcarû Cæfarredà exercitûadViennâadducc-£,Fj°P^''3uit.BudæZepufîcnfcm comitem,amp;r Ludouicu Gritti V'^encti ducis ’Mothum,cum quincg millibus peditS,tribus equitS rcliquit. Quae ad Da-t K^'^^l^æ^'^^^®’^^^‘^'‘‘a,oppida,urbes ultro,hoflïp3rucrunt:inqutbus Plia fnDiirgig,Strigonin,Commora,Altcnburgiiï ita munirx arces exîftût, ut fi ca 4Uædebuerat,'in earûprrfedis fidcs,probitaslt;5 fuilîct, 3t præcipué fi Strigo-itnlis Archiepifeo pus feed crû facramêtorumcÿ oblicus,fuifa!retn o(ficij,no-c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoIuiiTèf,arcem lîtu, arteep muniiifiimâ, amp;nbsp;ad inhibêdunl
n, ^^‘dlimiTyranniimpetum appofitifsimânon ultro apeitam, pracful Chri-dîç''^5’^’^iti^°diChrifti nominis hoftiobrul'.fitt, adep illius partes dcfciuifict, maieftas ^^■i^cotradOjOuam poteratualidifsimoexercitu aduerfus hofiiu immancs A ,Plt;3sfcfearmauèt,fîrmafletlt;$:tantâcladërefp.Chrifiiana non accepifiet, Au tef A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iaceret,tothominumillia, per fummâcrudclitatêin-
,p' Ôdefiderarent,irrepcrabilia damna dcclinafiemus. Flic nih:l cefiàns contendit, camcp uicefimafecun' int nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bora ante meridiê,aliquot millibus equitû abfq; ulla
ta - f ,'°*^^»9woadreliqu3,immëfiexercitus moles côflucretobequitari tea arma fignpdatû,quô fecuri militû aniini ad obeun-ujtinêdatp futura prçlia acrioreSjUigilâtiorescç deinceps côcurrerent.Qiig accidiflent,militiae præfedi,^ à confilqSjdc urbe jj^p'^scofilium inieruntjCumc^ undiquaep fuburbijs cindîa efiet,quac hoftiü (j/^^PPOftunajUrbt defendendæ obftafe uidebantur,decrcuêre incenden gt;'’'fücnda^,quodcum nonfegnitermilites effeciflent, atep adeo perpetuô 2ifotibusaîdium,direptis,hoftilcminmorem infelicium cb to , ®”*s,uino,quo ea urbs abundat partim excepto, partim in terrain effu-'tin n ^.'s^°n^*^i®’^qu* feruare fl:udebant,odingcntas domus fubrue-
'Deinde militiæpraefedi,à confilt]'s,tribuai,milites,unanimi confenfu fa-ta?''^f°f’^^^spepegere,fereurbemprouirili tuert uelle,feruarct^ tormeu-iiisr^””*^'”^''°boftiadiumento forent ad reliquias Gcrmanicæ natio-pro Chrifiifide, religioneep, fi quis cafus uocaret, iitb d nbsp;nbsp;pngnâdo,aut uincere,aut fortiter occumbere. Hinc ad hoftem ab
^«epellendûuerfa côfili3,munita uarijs operis moenia,fua quam tueretuc cui^
-ocr page 466-nio De Vicnnæ Auflrix
cui^ duel defignataurbîs regio eft, niuftfifstmus princeps Conics Rheni Philippus,Bauariæ dux,Ôïfc.qui Ultrô prçfentibus periculis caputlUfj obqcerenondubitauit,centum cquitum turma tempeßiuc Vicnnam mg fus fquod eius patruus Fridericus comitqs Spirenfibus,aducrfusTurc35 j niumprincipumconfenfufupremuscapitaneusacDuxcIeduSjfübito*’ gj aduentuexclufus Crembfij refedit) inlocumnepos fulfcdus,cum•'7*^^* cnlmpcri] ducibus,qui xiiii uexillispeditumpraefueruntteam (quæ à porta eft,quae Hungariam uerfus patet, Sé Stubarum nowHotnw ad turrim ufcç Rubeam, quàm uoeât, defendendâ fufeepit. Eckh jjijj cuius dudluitriamilliapeditum paruerût,portam Carinthiam,qu3c uim minus munira fidelius præfîdium exigebat, ad Auguftini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JiiO
tobore uallauit. A' quo Abellus ab Holeneck,qui Stiriæ auxilia nbsp;nbsp;nbsp;5
uexilla peditum,regionem urbis,quæ ad areem ufcp fîta efteum cem Leonhardus à Velfs,cui Imperatori Veterant per Hungarian! bus exercitijobtemperarunt. Hortorû arcis Maximilianus Leiffcr parte batur. Arcis item portam ad ufcç Scotorum portam amp;nbsp;ludaeorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui-
pauit.His in fubfidiû,fi qui cafus uocaret,quatuorurbisareis, quing^”, Jjfjf tes Auftriaci fubornatitutrin«^ præterea ad Scotorum portam ‘oat^nes^ neck,6dloannes Hauferduarum urbis regionum ciuesfubftituerö^td’H qj ties præfedociuiûSCiudiciparereiufsi,quibusreftinguendi’„ptit' exortum elïèt,partes datæ.Reiprech to ab Eberftorffjqui duobus fuit Auftriacis,regio urbis,quæ à ludæorum turri tenet, SC imeüendt appcllatur,concrcdita.IndeHifpani milites ad Carinthiorum (us periculum ui bi imminebat,uirtutis ergo,ÔC ob tormentorum,quo^ nbsp;nbsp;j,
fos appellant copiam accerfiti funt.Reliquâ urbis partem,quapanuniur^ terlabiturad turrim ufcp Rubeam SC Imperij auxilia Erneftus à quem duo millia Bohemorufecuta funt,unà cum Vvilhelmo â *
SC comité loanne ab Hardeck qui ducentos équités ducebat, infed^ ' qys ces,militiæ præfe(9:i,SC à confilqs,nobilifsimi atep optimi metus animos omnium inuaferaqutrinr^ ad Carinthiorum fubmotismœnia fubrutum,diuulfum(^ iri,ubi fummum fummopere cxcubandumrati,inter quos loannes CacianerfuitjOtinx^^^q^ rinthiæ auxiliatCafpar, item Ritfcban SC SigiCmûndus Leyffer xillismilitum à Carinthiorum porta ad diui Auguftini ædemin turn inftrudi paratir^ confiftebant.Quum porro deferiptamunia tjW font,delegatas^ urbis regiones occupaflent,tormentaæneaptonu ’ jÿiti ijrbem,mœnia ac turres diftributa, præcipuè autem fuper Carinthior collocat3,inßru(ßac^ funt,quorum aliqua crebrô iaculandi ni rupta dinilierunt,necp ullus fane locusad uniuerfumTurcarum circumquaqj impetcndum,uexandumqj oportunior fuit. Inderj nbsp;nbsp;jJjii'
ma damnaTurcis illata plcriop ex captiuisafFirmarSt.Portæ urbis ont fæ,communitæ(p fuere, una Salis porta,quâad Danubiumitur,ap^^ cruptio,fi qui cafus tulifïet,fieri poflet.Nauigia bellica ccloccsrp Ferdinandi prouidentia maximis impenfîs, à fabris Italis,aduerfus Nafladiftas inftrudla,arma taqj in naualibus exufta, concifa ac fubm nbsp;nbsp;nbsp;qij
IMautæ enimîtaliquiin fpeerant,fruftra expe(flabantur,3d tædificia,quæ gerendis rebus obftare uidebantur,folo æqnata.Lign^ ne exceptis maleolis,ac fulphuratis iaculis incêdium alerent, circum^ turbatæ.Iadi præterea aggeres ab ea urbis parte,qua hoftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;du’’*
tur,ut fi etiâmœniafubrutaforent,undefedefenderent,haberent.ln hæcfîerenqquiTurcæexercitum præc«rrerunt,pcrnicibusequism
-ocr page 467-Obfldionc Hsftoria. mi
t«c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excrcebant, quibus cum toto triduo acriter noftiates cqui
nullacapita in urbcm referret (, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullaintermifsiofuitjdonecimmanibiis hoftium copijs
ViceCmatertia die Septembns cquitatus tiumarci aedemconcurrerunt, amp;nbsp;cuni hoftium ingruen-nofi quot;'’P ’ïon ferrent,auerfi fefe ad mœnia proripuerunt, eo prælio tres è fttQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^P^* fuêre,in quibus comitis Ioannis ab Hardcck uexilli-
bem” f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui ab cquo deturbatus uexillum aHj,qui ad ue
fc,tr h • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxnoftris cæft capita abfcide-
Stub ijs,qui quatuordecim ad Diui Marei aedem, mille paflus pro idc ^'^~'^P°’^*-^*”P*^ocbiodochioleprofiægrotabant,interfedii^ lunt,capita
Cçfarem Turcarum perdu Ai conftitiffènt, eos in« utb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes, ac gerendarum rerum militiær^ præfcAi
captiui,obfîrmatum cfteapud omnium ani-quof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^•’^diu tolerate uelle,quoad uitâ,fpiritumlt;$ ducerc queanù
Item ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^i^culfus,deinde quanta hominum uis intra mœnia eflet
liaT'^^^'^''°l?^*^’’^^PP°*'dcrunt,Doriphoros xx millia eftè, équités duo mil Did J . ^^^^orumeflètquçfiuitXincij eum agererefponderunt,idqj op ç P*’’®çdpamDanubq xxiiir milliaria longe à Vienna fitumefle:adhæc P J ’f'5^ærain ilium etiam fi in medio fit Imperio, ac reliquos Germaniæ po ^i^jPuburbia quamobrem exufterint, fie-illi /*”’l°’^Poflèuturbem leruent,fe nihil dubitare,quin potiturus fit: ad qug lis’n^ ■noftri duobus ècaptiuisTurciSjUelatis ocu-do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^d fiïos redeundi poteftatem fecerünt Qiio fà
adn^^^* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccimus,egrcgieaurata,fericiacp ucftè
^dbus è captiuis, quibus trinosducatos donodédit,faluos PtæfAæ?^°^ds adurbemremifit,in mandatiscç dédit,quodiccrentmilitiç t('sh^™^^^’^*^’*^*^°^*^’^^^d^derenr,cum eis promœnibus pacifei uelle, oblà rem nbsp;nbsp;f°^^idoiîibus,neminem ex fuis intra ciuitatem intromiirurô,nullius
«a _ P^™’u^offenfurum,eorum qui in urbeeffènnquod fifacererecuiàrenq gamtfeindediieeflurum,quoaduiarmisi^ expugnatam occuper, ex omni minores,maiores^ natu trucidet,urbemigniincineres redaAam folo ^neububiünxit ôrçterea ut dicerent,quando unus Deus fit,qui cœleftia mo fef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caputjUnum principem Orbi terra rûimperare,eum
«ellcuelle,uitam(j acerbarti habiturum quoad illos, uniuerfamc^ Chriftia-mmnationemarmisrubcgerit,fuaeqj ditioni parère coegerit.
bu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excrcitus rô
tçjæ^^æ^dmouit,oppidum Pruck,amp;^arcemTrautmanfdorff,quôdreriftc ’ntisuiribusdefperabâtjiuftisrationibus nihil reluAantes, in deditionem difeeflu etiam ab omnium bonis P^m^it‘QuibusIocis occupatis,cxinfmita multitudine,prædoriurh extt' i^ nni,circitertrigintamillia,OgleoMichacIc Baflàduccc qui nullis ftipendijs pernicibus eqtiis cfFufi,oppida pagoscç ineen-te'';v^P\æ^a*”agunt) longe lateq^ ^’’'^’^dauit. Quocirca Stiriam penetran-IÙd n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ndLaureacumufe^ peruetuftîtfuperioris Auftrig
PtaUnafumflumenoppidum,pcruadentes,inauditae{Feratæ immanitatis tio''''P'L^^'’^^''®’d**^®'f'°^^scç,iugibusinccndijs continuarunt: prædam ex ^^,'nibùs,iumentis,pecadibus,rccj familiari egerunqnullum crüdelitatis intérimomittëteSjCæfis crudekm in modum,quos captiuosducere pofte bbb deiperabanii
-ocr page 468-1212
De V icnnæ Auftriæ
!»r«s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nremOetlflnlut*^
ebuß:prxgnantibus excifo utero fœtus eripientes,partim terrae alliferuntiP tim haftis præfixos fänguine rorantibus deferebant t ex praeda qu» nbsp;nbsp;nbsp;”
poteran^erdiderunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Obfcfîa autem Vienna eft xx vi dieSeptembris,aqua terra immanibus T urcarum agminibus,ut ex ædita Diui Stephani elcganti's,u% fti, ac rari operis Pyramide, unde longiflime profpelt;fluspatet,hutnanioc acies,exercitus magnitudinem fuperare,comprehendere,metiriucnequiu rit:addecem millia pa(ïuum,denfa tentoria circitcr u^intiquin^milHs^,, rOjfic enim ferè compertum eft,pofita tenebant.IpfeTurcarum Caeftt^a Marei, quae aedes in uia qua itur in Hungariam fita eftjCaftrametatusulqu^ Sd uechatjöC arcem TrautmanfdorfF,Imbraim Bafïà fupremus Totcafum fa â fecretiSjô^ capitaneus, ac rerum pene omnium gubernator, à ad Viennæmontana caßrahabuitJn medio Turcarum Caefaris cxerci quemadmodum ueriffimisauthoribusdidicimus, tercentumaencatormtf ’ quas Bombardas uocantcollocata : uallojfoflàrç circum caftramiinita,» prçlium parata inftrudîar^ omnia.Cæfaris cadra magnificè intus degentisn* rc,auleis,aureis puîuinaribus adornata,foris auratis taftigijs coIlücebanW^^ quingenti circumftipabantfatellites,arcubusarmati; Ante tormenta nwi cri rehdo fpaciOjrobur exercitus,quos laniceros uocant,confîftebat,hiieru tur magna apud Purcarum tyrânum authoritateeflejin quibus fpesomms ' «doriae pendeat, quicc e^endi Imperatoris poteftatem habeant,numéro milliafucre. DeindeBaflæduces ô^capitanei ex Nathalia, id eft,minoren _ Baflen3,alqs($ Turcæ fubiedis prouinctjs poft mœniaad Ceciummoo'^^ uflt;$obfidebant:Na{radiftæquicelocibus,a(ftuarqsùenauibiis fluminc,Danubium tenerent,ripam fluminisadNufdorffuftp v*tnillia a Vienna occupabant. Vbi porrô Turca animaduertit, earn urbis parcein,^ Carinchiorum proftat turn's,utinfirmiorem noftrum praefidium rortiterin diftè,inde^ tormentis fuos milites præcipuè impeti, uexaric^, eo nimonine contulit exercitus fui,turrim expugnareconatus,in fuburbt|s,qtjaeexufta^ ftrismilitibus foloob fubitum hoftium aduentum nondumprorfusa^q^^ crant,magnam uim tormêtariorum cxcrcitatiffimorumcolloeauit,quip^ fis mûris, poftquoslatebât,tuti,noftros èmœnibus eminentes ccrtilsirriisi ' bus impetiucrunt,multosf^ adeô infidiarum rudes confeccrunt, quoad da ' noi(fticaueruntnequisapparerct:grandiora tormenta poft fuburbiacoO tuit,quibus aduerfam Carinthiorumturrim uehementifsimè impugnauiKt’ ta interim ad grandinis ipeciem fagittarum uis effufa cft, ut proxima Aa,denfa iaculorum fegete compléta horrerent. Vicefîma deinde feptima oi Septembris Nafladiftac quingentis celocibus Danubtj pontem inuaferejocc patum cxuflere.( Etfi nô uanum eft noftros quoq; priores,partem pontfs m ruiftè) ibi cp in ripa caftrametati,iter aduehendi cornea tus intercluferunt,quo“ ubiànoftris animaduerfum,equitatus, cum tribus millibus peditum egreflus,prçlio hoftem lacersiuit,fed cum noftri tormentorum grandiorump rum fecum produxiflènt,hofti in fugam uerfo,haud ita magnum damnum^' tulere. Eadem die Fndericus Rheni Palatinus, cum Vvolfgango item Palat ' no ad Crembfium appulit,qui fi maturiùs ueniffèt,magnum noftris oôiî'io armis fubfidium adiunxiffct,quum autem certis authoribus pontem exufttim dirutume^ cognouiflèt,cum plerifcp alqs Crembfq inuitus refedic. Intercluu italt;5aqua,terrac^itincribus,utnihil nerç inferrinccp efferri potuerit,circum' quac^ omnibus hoftium copqs refertis ut)s,reliquum fuit,ut in ultimum dilo men uocati,noftris corporibus,qui pro hoftium ingentibus copqs fanèpatf^
-ocr page 469-Obfidione Hiftoria. iuj nanus fuimuSjhofiikm imp et um in omnem cafum fuftj'ncremiistquantös äti tcmftrenuifsimicuiufqîaniinumttmor,quantadenflt;5 uitae ac fanguinisuiÜ-tas inuafcnt,qui utnnqj res ex aequo acftimaueritjtacilèconfidcrabitjprçferdnî iiexpêdentViennam neep naturalodjnci^artehominum fads munitam,mua to tantum aggcdimpofito,uctcri3cuixfex pedes denfo uallatâjadquem ßcco pcdeaditusmiiidpateat.Äcceditjquödurbsbencmagnaundiqß tmminêd ho ui pratfidta uaria opponere necefïe habebatjCrat autem qui in urbe tuen da oc-fupabantur milites non plures xvi millia,accedebantciucs,quorum multi uoncomparebantinam quum inutilem militi^ fexum,uxorcSjparuos liberosj ’quot;3tfes,propinquos,fcnio ac morbo confecios,piè profequerentur, rjs ereptis sdcommunes rortunas defendêdas redituri, hollis inufitata celeritas illorum confilioobftitit.Turcarum ueró,cüm exploratores noftri, turn illorum capdui . pro uero retulere tercêtum millia fuiflèjqui fi,ut folent,uno impetuundiqi.gt;lt;5 «dmoenia faccelïiflènt,tam pauci ne fuftinerêt oppugnationem, magnus 1.4e-Jusinuaferat.Qu3 re nihil deterriti generofi animi Prtncipes,PhiIippus comes ralatinusjóóqui uices Regis agésjummus Imperator defignatus crat, cornes f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Salm natu grandior.Vvilhelmus à Rogendorffi ac cæteri militiæ præ-
j^^di amp;â confiitjs tam paucorum militum uirtuti non difRfi intra urbem ita af-Kuam ftrenue perfeuerandum decrêuere»
XXix.autem die Septembris,qui diuo Michaeli feftus fuit,dóo millia qutn gtnti milites,per Carinthiorum portam eruptionefadla,Turcarum circiterdtl «ntoSjDijces item duos interfecêre,quum ènoftris non plures tribus defîdegt; fareturiQuodfidimidiahora ante urbem exiuiflentnoftri,Imbrahim ducem^ iuemBaiiamuocantjUrbis fitum fpcculantem comprehendiffent, quiomniü wcarum Imperatoris a(flionum,conGliorumq; gnarus,non poenitenda prç-«äueniiretHifpani interim alqt^ milites aliquoties pauci numero plus minus ^wnquaginta urbeegrefsi peruineas plerofcp hoflium ex infidqs imprudent J5oppfeflerunt,ac fpolia tulerunt,non raro ipfi tarnen temeritatis fuac poenas f^^re lamfpe urbem Turcadeuoraucrat,quippe qui rerrori fore omnibus tâ ’’’'uanem potentiam putarat,quibus in fugam coniedis urbem defertum iri, ®^tcerteminiscoadumirißbicertöperfuaierat, ideoq^ tormêtaacnea quibus tata mania fubrui lóletjin naues impoßta à tergo dimifit.Cum autem prac-^^■^opintonem praefidia urbis impauidè hofti refifterent,alia uia aggrediend3 '‘Uxiticuniculis adis magnam uim puluerum muro fubieciqmalleolorum, at-
'gnitarum fagittarum magnum numerum,in urbis fafligia efFudit, immi- ' urpræterca Germanosquofdam pecunia corruptoSjqui urbem(quod tres de^ Wenfiinquæftioneconfefsi,qui xvn. die Odobris iuflo fupplicio in qua-^otparteslaniattfunt} uarqslocis,prælcripto temporeincendcredquo,cum ^'’rnia incendio mifc€rcntur,{pfe difiedo muro,aditu fado perturbatos oppti ^^fftiquodconßlium baud cos clam fuit qui rebus gerendis in urbeinuigiia-“''tNequeenimnifimediocribustormentisimpctebathoftis,acmanuarqs, ^^^sarcubufos appellant,ad omnium admirationem diu nodutj nulla inter« *isionecercifsimis idib. imminebat, quæ muroslabefacere,fubruere'ue pof-^'’tnullaaudieb^ntyr.faciijsitatjconiedura fuit more fuo,Turcam uarrjslo-'saâis cuniculis, perfofloep rnuri fundamento, pulueribus adhibitis ruinant moliturum; qua uero urbis parte penetraret hoftis nclcicbatur,quo-.V urea quidam ad mœnia propeFibri,quam uoeât turrimultro feofFerens^ mane deprehenfus indicium fecit,quo edodi Duces
fus hoftium cuniculos fodere inflituer0t,necp infelici ßicceflu ad Carin-’''Um turrimquam fummopereTurcç folo aequarcconabantur,Turcarum noftriexcepere,qsq;propulfatis magnam uim pulueriSjUt quidam au bbb a tumanf
-ocr page 470-itr«. De Viennx AuArir
»Mianf adernCfe,quæ res Turcarum In-iperatori magnæ admfrah'onj terrofcm attuh't. Chriftiam's parcntibus (e natum index falFus, deuarijsrcbuä intctrogatuSjUenfsimerefpödiflercpertus eft.Nam apucris intcrTurcasedU' dius plurima eorum conüliacaHidè imbiberat. De Turcæconfiliüintciroga' tus,i'c(pondit:decreunreuibem,difieclis puluernm fubinotommuiturribuS) iito{entcrdeTepentècaperc:docuitloca,quibuspcrfoderepararct: Detormen tis,refpondit:terrà,quadr’'ngentaænea tormentaadue(flaclTe,quæpugninia-gnicudincglobosjacularcntur,acmaiora etiamqaædamtaduerfoautemDa' nubiônôpiurafubornatadecemprægrandibus XX pedumlongitudme.D« Nauigqs furcæ refpodiulmbrahimBaHàe fexaginta naues parerciTurcariiifl Cæfàris nautum fè numerum nefcirc:Naflädtftarum autem quadringcntosei* (e,omnibus porró nauigijs qutnlt;5 armatorum millia aferipta: prafgrâdiaquæ-dam.ahquor retro à Vienna milianbuSjTelida.Denumeromilitom ait,ferédi’ atmisidoneorum centum miUia efle,in quibus X11 millia lantzaroruni,quilfl peratoretn Turcarum ftipent,fexitem millia,qui Imbrahim Baflæadfintjhofi' | armaturäefle form enta manuaria,arcus Parthicos 8^ pila non admodumlon' g3,re!iquösequeftrcseffe.Defumma mortalium,Turcarum exercitus intet' rogatus, circitertercentum millia,numerari affirmauit.Dccamelis deinde,ui-ginci nnllia agi refpondit,pabulo,farina armistjonufta: Nequeultramilia^ tmS uniuerfo cum cxerciru,hominibus,iumentis(j defatigatis proficifeipolie Turcam alTe« uit.Multi captiui Turcç quxftioni adhibiti fuerunt, fed hocdiui' nitus ( ficenim credere phas eft ) oblato indice nihil ueraciuSjp^fenticpreruin diferimini iaiubrius fuit. Ideotç uirtutis ergo generofus Heros Gulielmus^i'f gcndor^,quoad uiucrethominiuiAum amidumc^ pollicituseft. Huius potto indicium fecuti Duces noftri,quibufcunlt;plocishoftiûoperæcuniculos3gere parabant,diu no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuos in contra fodiendi opere continuere, tea ut umnlt;J
quaruorpedum fpacioaltquandoconcurrercuiderentur. Qijarta Odiobf’ die,Turcacadeóuchementibus omnis generis tormentorum fulminibus igt;t' Bern concuiïèrunqutin ftuporemueteranos,acmulto rerum ufu peritifsimi’^ exercitarifsimos^ milites conqcercnr,qui fe tantum, tami^ horribileià fragO' rem nullis bellorum cafibus unquam expertos affirmarnnt* Intcrea temporis bofte in agendis cuniculis occupato,noftii circiterodo millia rcifefebenege' rendafoccafionem natftos r3ti,fextadieO(ftobris quo hoftem fuburbijsarte' rent,agentes cuniculos explorarenf,per Salis turrim erriipcre,multoseigt;i cis in (iiburbijs pro arcis porta Al Carinthiorum turn' crucidarunt.ExtititinKi''' caquidam inaufpicato clamore ftrenuè aduerfus hoftes irruentes reuocanS quódordincs componere,amp;laciem inftruereconfiliü eflèdicercf.quoc'^'^'j re,ceu panicoterrore externatis repentemilitibus,receptu fugæ firndhniot’ urbem trepidabatur; adeó utdenfo fugientium agmine multi in uallum,'?' fameç deuoluti proprijs arm{s,alij grauitcrfaucij,alij occififuerint.EacruptiO' ne Vvolfgangus Hjg.qui duxuexillo uni præeratcum quibufdam j nis militibuSjAl Hilpanis ( qui primi fefeomnibus peiiculis offerreaufiiu^ quum reliquos à fuga dehortatos,fefe ut fequerentur Germani animi, nefciaï,uirtutis memores obte'ftarctur,longios in hoftiö infidias prsdpii^'’'' ’ deftitutusq? fortiter pugnando oppettjt.Eadcm die circa meridiem melosfarmentisonuftos,ipfiquoœonera baiulantes admœniaadegeff)* i fas impleturt uidebantur, quo facilius aggerem exuperarent,fed nelcioq^ | modo hofti certè confilium dtfplicuitiNihilofecius noftri inftruda acie quifq? ordinejocoeç hoftem operiebantur.Ecft à Reifthach ftrenuusmiles tr^ , die glandes plumbeas aduerfopedoreexcepitfummi DeibeneficiOj^t^*^ toraciSjloticae^ bonitate iedus,incolumis feruatus eft.
-ocr page 471-Obfidionc Hiftoria. . nv
OâauaporrôOdobnsdifjacpndieantè utnncp ad CaWnthiorfim turritn permurum ciiniculos egêrejfundamentac^ mun inddêrejiac arte rati mcenia luppolitisexcuflàpuluehbuSjintra ciin'tatem prolapfura,noftri leru nonigna npratualidas trabescircumquacp muro admouerunt, quo fadum utincenfis pulueribusdifieda moenia,noftnsindemnia foras prolaberentur. Dirutâmii f'partem kibi'ndc qui in urbe erant, titres fercbat,farmentis ac trabibus,refece funtjCuræomniummagis acmagis ad uigilandum intentæ,Duces ipfiadla-orantem urbis partem cxcubarQt, nulla quies, nullus oculis fomnus capitur, pffpetuus hoftis amoliendt animos defatigatlabor, iam proditionis fufpicio, ^minccndiorum metus,ducum uexat mentes. Eadem die quidam è Turcis faptus eft,qui capitis periculo afFirmauit,Turcarum Cæfarem,nô ultra decern aiesadViennâforetquodueruin elïeeuentus docuitPoftero deindcdiema-neinrraCarinthiorum portam hoftes per foramen in urbcm fummaui pene-tiareconaci,tandem à noftris propuIfati.A' mcridiecircitertertiam horamite-turn prmentis æneis fulminare coeperunt,amp; murum propeCarinthiorum tur fini,eregionediuæClaræduobus locispuluerumui fubruerunt, inipfa inte-muii ruina magno cona tu aggercm fupcrare,6C per ^crtum murum inua “'feparabantjfortiternoftri hoftem fuftinuerunt, multi Turcarum occifi. Hi-P^niquidam Germanicp milites,unacummuriparte,cut infiftebât eiedide-uoluticj fereialui euafere. Hk raro cafu quidam tormcto idus pro mortuo ha 'tus,deinde illæfo corpore,in illius mariupio plumbeus globus inuentus eft. 2 nonaOâobris die ad duodecimum nulla intermiflione,tormentorum afsi ^■isidibuscundaperfonant'.fubindeadmocnia euaditur, necjinurbecefta-^uehemens utrintj’ certatio,ab urbe omnis generis tormeta in hoftes effun-I’ntur.MuGcis interim inftrumcntis,tubis, tibqs,cornibus,fiftulis actympa-^‘isinfra(?tum,impcrterritumcß animumnoftrifignificabant. Duodecimade-•'^aedieOdobris ad Carinthiorum portam,cx altera parte, Stubarum uerliis, uocant portam,iterum T urcç magnam m uri partem deiecere,nccp uno ^ntunilocofumqs apparuit,quod indicio fuit pluribus locfs fubiedis pulue-'oushoftemfimul mœnia fubruercconatum,fLibl3to illico uexillo,Hifpanf, yi^rnianii^ milites fortiter fefe hofti oftentantjfcd T urcae terrore perculfi,necn , '^’,ne(^ ita magna ui noftris negotiû facelïcbant,ad oppugnandumcj, q^uoS ^periilisac turribus quidam in urbeuiderunt,Turcarum duces frameis,fufti-milites puiratos,adigere nequaquam potuerunt: Si qui ad foflam ’’J^aiillicofugam retro arripuerunttquam nos potêtem manum fummi Dei wicinternretamiir,quicor,uirtutemcç adimit,quando, quibusm uoluerit. ^3t!mpoftfubruta mcenia,Turca Carinthiorum turrim prægrandiacuiolen-ƒ formento aggrelTus, certifiimis idibus lapideis globis faltigia turn's impe-’^'fjdeiecitf^, hcqj noftris Bombardarum præfedis defendendat urbis exea igneariorum tormêtorum capaxerat,ÔC undemagnarn cladem ‘''‘ioStulerant,facuItatcmademere.Qiianquam pernodem,quoad fieri po (^^'fjädmifTa damna refecere,côpleta fimo uala muri inftaroppofuere,fub qui-^stutihoftemuexarentjquorum tarnen multi infigntter petiti âTurcis ma-^3ri]s tormêtis idi occubüere. Continenter interim T urca oppugna tionem ^'äcfe,fuos animate,cohortarijimpellere ut fuperato muro urbem quod facili
Turca antequam infedis rebus fe ^‘lungariam recipcret,id quod ecaptiuis cognouimus,omnibus uiribus un urbem aggredi,atcç ultimam oppugnationem experiri, quod noftris j^’Sinummetumattulit,fecit(^uerifimile,quoda decimo fecundo Odobris 11 ab oppugnatione temperabatur. Hicuartj uulgó,ut in magno metii '’’Ofesfpargebantur.Certum eratTurcam antequam infedis rebus difcede bbb $ rec
-ocr page 472-izttf De Vienna: Auftriæ
ret omnia moliturOm,quando fubrutis in tmmanem aditum mdtM*“' durnisepoppugnationibus nihil prorfus profedflet, perconiculos rgfi’ inuafurum, derepenteexinfperato noftrosopprenurum,undiqua’^ tibiisc cellis uinarqs,pcrinfidiashoßibus picric^ fufpicabâiuntimebaturp terea nettationcs rnilitumfubiedis pulueribusjdiirjcercntur,non fineæ noftrorum clade. Sed pro fui populi falute, fi quando alias, hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.j
excubauitfummus Deus,qui animos noftrorum auxit, atqj hoftiun’^“ reprefsiqmonitumc^ hoc exemplo Chriftianum populum maluit, quam ditus perditum.Nam x in i Oclobris contra omnium expedauon^’’’quot; jterum igneartjs manuarrjs,ac item grandioribus inftare, ac magna plnw rum globulorum uim, ad glandium fpeciem oblongorum in urbem lac . Décimadeindehoranodis incéfiscaftrisfquodequibufdam effugerantpercepimus) magno ululatu,qucm fuiffecaptiuorum cxifti®? generisacnomintsnoftri Chriftianorum,qui fpem magnamfouebant^e dem aliquando liberatum iri,fed ualdefua miferos fefellit opinio, nqu*«^ fuga partim arrepti in perpetuam feruitutem, partim crudelem in niodu cifi aclaniati oppetiêre,fugac fimilimum difeeflum properaruntMentoiwci Generofis ac fortibus militibus fummi quiep honores haberi debent, tiafummiDei fuoroborc Chriftiani fanguinis fttientifsimum rati,Sc à Germania,qUac firmifsima eft Chriftianç reip.pars fuis corporibus cluferunt. Quod fi VicnnamTurca cepiftetigneariorum tormentortJipo'^'’ tiflimam,inftrudiftimamlt;5 coda in fuam poteftatem rcdegiftcf,eoipio3n perautumnum in fuperiorcm Germaniam facile penetraftèt, quamnoc^^P-uerit,quod Deus nolit,adum eft de Chriftiana libertate, fub omnium graui^^ mo tyranno durifsimam Chrifti fideles feruitutem tolerabimus. Atepadeo, longius progreffurus no fuerit,Viennam certe ita aggeribus,muro^ ntjuet,utpcrhycmem ibi refedo exercitu primo uere,iufto bello Germann laceftèreexpeditiflimèpotuerit. Conftatenim eoconfilioTurcamVienna uenifte,utea occupata toto triennio Germanixbellum faccret,in nbsp;nbsp;erne
tarn tyrannidem pro libidine innumerabili hominum ex omni actatciacd cxpleret,omnia igni ferroeç uafta redderct,quod proh dolor iam nimiumlfP, experti fumus,aciam recenti,uicinoà magis Auftria periculo.acdademon cfomno uel ucterno potius expergcficri debemus.Vidimus his oculisopP*-' ta omnia loca cadaueribusjfoedisuulneribuscrudeliftime confauciatis,n® 'fexui,nulli artatiteperatS.Exempti matrûaluo fœtus allifi', parui P*^^^*'* difi'edi,haftis transfixi,uirginibusmixtæ mattes, poft abominaléexccrapne^ abufum,horret mens dicere,à ceruice refedis capitibus toto corporedef^m tac,nulla omrano exempla immanitatis extare,ncc excogitari ouidem xiftimo,quæ non ediderit in noftri fanguinis fratres truculenta belua.T edF^’’ itacß eftuiri Chriftiani ubicunc^ terrarum Chrifto uiuitis, tempus inquatnc nos e fomno excitari, hanc irati ob noftra fcelera numinis plagam agnoftere, unanimiterad Deum conuerti,refipifcere, omiftb uanæ giorice ftudiOjOannquot; mutuum poncrc,monftrofasdefideCatholicadinènfiones,amp;nunquamnngt;' endas difputationes abijccre,in unum catholicç ecclefiçfacrofanâum c(xpu® coalefcere,8C in amore proximi,ac bonis operibus fimul totis uiribus in Chd fto qui caput eft unanimes uiuere,orarelt;^ ut nobis gra tiam fuam cócederc^' gnetur,qua armati immanem hoftem à ceruicibus noftris propulfemusamp;'o^' Indeoppreflis hoftibus quieti in pace,pie,fandeà uiuere queamus. Qued» editum in infelices Auftriac Chrifti fideles exemplu nihil nos mouebir,hanerf preefentem Dei plagam ad nos nihil pertinere putabimus,quid aliud qvan] pracfens cxitium toti Gcrmaniae,ac oroi Chriftiano,pronuncicmus^non mil” crédité)
-ocr page 473-Obfidionc Hiftoria. hiz
mods habere hoftis,drcutt omnia leo rugfensimpotcntianimi ■ ’dinej'nexplebiliregnorum cupiditate, infatiabili fanguinis noftrififilon-g IK lemper lógtusc^ progredietur, quoad uniis omnia occupabit, quod cum actenusfeciflèmultorum Regum,Principum,populorü,iirbiumexitioedo' «I tandem fare debemus.
itacj per nodcm (ut diximus) magna pars cxcrcftus difcefsinèt,Ve ^tisdielmbrahimBafla una cum reliquis ducibus maneinßrudis ordinibus ^cuer LX milleequttum in procindu conftitir,nihil ramen eadie geftumtue tn mentem ducibus noftris quod ante hoftium uoluntatem è captiuis effè en 'dercdimendis captiuis agcretur,0(^ utrintj fieret permutatio. Sic t ' r?’. ^^*tn Baflæ uideri illi affirmauerant,mittunt itacg nuncium cum lit-tiSjUbi quo(j placerCjCum belli ius ita ferret ut captiuorum ratio utrincj ha-«ctur.Adquælmbrahim Baflafuo fignocofirmatas literis dedit, quarum e-tmplum afertbere uifum eft opereprecium efie.
t^brahim Bafta Dei gratia fupremus fecretarius,fupremus confiliarius,po ^ntilsimiiniiicflifsimi^Dacfaris, Sultani, Soleymani dux, QC uniuerfi imperij, S^t^t^darum gubcrnator.Vifis literis,quas nuheius uefter nobis red-n ‘^^enerofi duces,ac rerum gerendarum prarfedi illuftres,de uoluntate uc f j^°§ttouimus. Scitotenosnon uenifle ueftrasutciuitatesoccuparemus, tiut Archiducem ueftrum Ferdinandum quaereremus, quern tarnen non in-':nimus:Etfi pluribus diebus in illius expedanone hie morati fumus,non ta-^nad hune ufcç diem comparuit: heri tres è ueftris captiuos libéré ad uos di-ratione uos cum noftris agere aequum eft, quomodo nuncium yrum iuffimus ad uos referre.Integrum porrô uobis eft mittere quem uobis ' umfuerit,qui de captiuis cognofcat,ne(ç tali in cafu de fi'de noftra quicquâ UDitaredebetis.Quod uero ijs qui Budæ in prçfidio fuére,fidem non ferualîè .‘^’^tullorum nonnoftraculpa fadumeft. Datæpro Vienna xvn yobrisAnno m, d. XXix.
iu K n• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præterea nuncio dedere, fefe ut militares homines decet, iuxta
° - t3cereconftitutum habere, cjuandô eô res deuenerit, ut plurima inter ^agedareftent.TabellarioèDamafcenapurpuraueftemrubeam donode-cre.bodem die Chriftophorum Zetiiç de quo antea meminimus,comitis loan captiuum,egregièaurcis purpureiscj ueftibus orna p^^^durbem remifere,cademc5 dere ei mandata dedere.
roitridie poriô,Cæfarem,qui cum exercitu prçcelïèrat perfequutus ea cele y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diebus Budam uenerin t, quae X X x 11 praclongis Germanicis
d'anbus à Vienna abeft,innumeri equi ex fuga mortui corruerunt, nec non tirciSjCaptiuist^ Chriftianis pafsim in uij s plurimi, cum aflèqui nô poffenf, onuitepertifunt.PaulusBiickKfcfcjSigifmundus isatixeluuergertôC loannes Cazia ^'^S'^tîtesperfequuti,multos ccperunt,plurimos interfece-^tiani Chriftianis nonpaucos liberauerunt:Naflàdiftæquoqi VvolfgangusOcier,impugnati J m demerfis nauibus magnam iaduram feccrunt.C^tiui Turcç pro jj ?^^t’narût,Turcarum Cæfarem maxima damna accepifîe,tum quôd plu '^^'''itismilitibus cæfiigneariorumtjuiconfedi funt, multi fameenedi: cquorum,camelorumcç ingêtem nomerum amiferit,tum quôd fin-üt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptæditum Baflàm Ducem è Na talia,id eft,minori Afia, quôd cer
Carinthiorum porta Catapulta ignearia idom tusn'r'^'f‘^^?^æ^’^^^5^tiiffèperhibent,quôd pro tanto exercitu cômea-intolerabili fame uexatos hoftes diutius dura-îmuiftcjôd quod cœli immitioris inclementiam appetence hyeme,molles
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bbb 4- Afiac
-ocr page 474-iii8 - De Vicnnæ Auftriæ
Afiat gent«,3^ tranfmarini milites non ferendam experiebantur dpucmilitiamdiutiusferrerccufabant,ctfi centum in dies, fingul’^^’P^^L numiuocanturTurcaiciargentei,quifinguli fcxnoftratibus,id uno mm dimidio commutantur;numercntur:quanquamncgaufgt;'2îie« far à Viennæ oppugnatione,nifi urbe capta difcenurum,etiam lî tantum cœlitüs decideretjUt ad genu ufq; pertingat. Ad bæc,T urca pro compe« o bebatFerdinandum regem,fuftum excrcitum in Bobœmiacontraxine:^ perio non contemnenda auxifia mitti,paratumlt;^ prælio cum cum fuos fame,laboribus^fatigatos fentiret, cum recentibuscógrtu’”® ’ redà ita^ fugienti ßmilis ad Albam ufque properauit,magna præda/’”“',. Tam lentum Turcae difceflum Duces,militiæ præfedi Ü(. à côfiltjsal'q'^^^ fufpcdShabuere,in infidijs alicubi aliquotmillia fubornata diaacicpro urbe egrefsi,louis diem integramarmati conftitere, cum® »0 nulluscomparerctjiterumadurbemfefereceperunt.Xvin Oôobrisrrmt chus ad Rhenum Palatinus,unà cum reliquis principibus,quos CrembMP obfidionis pericula fuilîe oftendimus,Viennâ uenit.Haud ita miiltis bus cum ab hofteiam fummi Dei ac bonorum uirtutefecuri agcrentciues^ uiorab amicis terrorobijcitur: Germani milites, amp;nbsp;Imperij prædpuf auxi'' plufquam barbarica truculêtia,iuris humani,diuini(5 obliri, boftüibus am negleAa maiorSdifciplina,indignifsimis iniurqs,côtumeltjscÿdu«attect ’ Nam quidam nô contend utna cxhaufifle,in quo perdendoniagis,gholtt cendo occupati,fic incbricbâtur,ut cum ad arma (i^um darctur,ali] arma« inuenirentignorarent.ali] uacillantcsperplateasoffendercntrhofpitiumm fum,efiam præfentium,refra(fî:is feris,corruptis arcis,armarijs,mcnfis,dùtP''^ quçreliquçcrâtfacultatibus,animosfuosmanuslt;^expIeuerunt:nccdûiHm libidiniiatisfadum,uitra,fornaccs, tabulas pidascomminuerûtdantuma^j. uitammiferis ciuibus eripuerunt} uina,carnes, panes, copioicfupp^diiaw, régis optimi benignitategratuito condonata,nihil importunos animosm baîn.Nam xiiii uexillorumablmperioauxilia,xxji Odobrisaprima^^ ufqp ad uefperum frequentes coiêre,conuentucn habito, triunioppugnano ftipendia,dcmoremilitari,flagitarunt,quænifiuumcrafenfur,præ^cntem cibus ac ciuibus cædem denunciabanqomnia deniqs acerbaminatijCom^ lacobum ivuerdtnnucapitaneosperintegram diem conuCTfm'm gt;nbsp;ciTe coëgerunt. Qmicum docerentquàminiulfaeorû petita efrent,ßc|m«* deberetur,fcfe offerre aiebant quos tandiu in uinculis ac cuRodia feruétqu^ ad fatisfîerefjfimulcç copiofèad eos ac fortiter: Fdtà buerb3fedt,qm’^ petenti libéra quæ uellet dicendi copia fada eflèt/ed nullius orationCjlm«' nitate,admonitione,quicquam profedum,uno orcomnes fublata woce,pd niam flagitare.cædem,pr3edam minari. Quem tumultûgrauitcr ferebatimZ tus princepsFridcrichus,atquiindomitum uulgus,nifi iuælibidini fàtisfiet compefei ponederpcrabanquidfacerentC deoppugnatione ftipcndiiimcOj^ dum,acui magis quàm meriro extortum unum promifcrunt,fcdnondump^ Cad milites,duobus fupra didis ducibus haftas undiquaq; intentarGt:Q.««’. l'nclinato iam diemagniMichaelisuexilliferprolaro lignoprogreiTuscom litones atf.Quicun^ emerids duobus ftipendijs, SC uno, oppugnationisg' tiaoblatocôtentieffèuoluntmefequant. Aegrè hic àuexilliferocruentas«; nus abfttnucrunheum deinde per denfum circulum perrumpentemuexillt ri reliqui Slt;f antcfi'gnanifecudeonuentum diremerc.Quum porrôImperq xilia duobus emeridsftipêdqs,item uno oppugnadonis prartextuextorw foluds deliniti eflènt: ecceibi alia exorit diflenfio. Veteranimilitcs,quipmf annos Duce Leonhardo à velt in Hongaria militaucrât, àc Eckrj àRegt;AW
-ocr page 475-Obfidione Hiftoria. 1219
Ptfiû fubicdi,quod débita ftipcndia non continuo, QC. ex icntctia numeraban leurbem dircpttiros minati, propter tumultum magnus iterum metus ci-occupauerattqui maturo ducum,militiac præfedorum ÔC confiliariorS fa-’ïocj confilio difcuffiis tandem coquieuit.Sic res utrinc^ gcftas,breuiter quam ^riisi’mècoroplexifumusjnelonganarrationchominumaures oncraremus. ‘-'Wfaneoptimomaximofçmeritô gratiasagere debemusgui immanemjCt tyrannum longius fæuire uetuit:orarelt;$ ut aduerfus incredulos no '^•nMeuera confentientibus animos,roburt^ miniftret,quofimulcxhoftc '^'^aeliflimo uidoriam fimulcj pacem aliquando tandem reportemus.
CATALOGVS VIRORVM ILLV. '
s T RIV M, D V C V M M I L I T I AE, P R AE F E C T O R V M, Legatorum cæterorum^,quorum uircute amp;nbsp;confilio
Vienna feruata.
1.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç Primi ordinis officia militdrid,
Llufldfliinus Princeps Philippus ad Rhenum PalatinuSjBauariae dux,Frt^ patrui loco fupremus auxiliorum Imperij dux feu capitaneus.
S4/w,natu grandtortnclyti regis Ferdinandi,à conGlqs ac oicularius,fupremus totiusexercitus Regij capitaneus, de cuius fatoobi-Iq^P^^cïsperftringam.Iam indeà prima ætate QC ipfo tyrocinio maximisbel-^^^tcituSjOmnibusferèmemorabilibusprælqsintcrfuit.Ëtnu-r fvienngcummunisuipuluerisfubiedlilabcfadatus corruerct,lapideidus pedeuulnus accepit, quod uixdum obdudum foluta obfidione quum ini^’^rcxercitualiquotmilliumprofeduseflet,recruduit,adeôut I fib’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcmalo imbecillior,quam qui militiam ferre poffet,amicorum con-
tet n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redierit,quo per quietem priftinam ualetudinem recipcgt;
i çfn^p'^^^*^M4rc/«d{,ÂuftriaîcafteIloinfuor«mlult;îluamp; lachrymis euitade-! ttis* remerita decora heros, fi quod unû in uotis h3bebat,pro pa i jjç/p ^‘'^‘fidefaltemfortiterpugnantioppcterc parta fuis uidoria ge-i^^ddere licoiuet. Obijt anno ânato Chrifto M. D. xxx.
Ma^,ætatis fuæanno LX xir.
bculaRogendor^jamp;'c.inuidifsimilmperatorisCaroli cofiliariusaccu CUP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inclyti Regis Ferdinand! item confiliar(us,ac Magifter cquitum,
r*r ”°^æ^*^untMarefcalcum,amp;Magiftrum de campo.
iutis confuItuSjConfiliarius Regius amp;nbsp;quæftor ter-Maflumen,fupremus annonçPræfedus, quern uocant ^onrr • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leiffier,Regius leg3tus,qucm hodie dicunt
tormentorumac machina-“fllicatiimPracfedus,quern uocant,capitaneum dcLartagleria.
Q . , Ç Legdtißue cominiffidrij rerum beUicdrume^^dconftli/s, .^fgius a Bucha,cofiliarius Regius,amp;locS tenens Auftrig infra Onafum« ’ rpK,°'’’‘'^U[sâveIî,confî!iarius SCcubicularius Regius, Dux finecapitaneus ^'^^^nhaubt à s«cfcer,eques auratus, confiliarius Regius, Auftriae in-quot;’Mumcancellarius.
R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auratus,confiliarius regius,capitaneus fexuexillorum.
j^^dolfus ab Hocfccn^ft,confiliarius Retnus, Auftriae infra Onafum,
r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiliarius regius, Dux copiarum, quae aduerfus Sagra-
r^fcpjfcopum ex HifpanOjGcrmanoc^ milite conicriptæfuêre.
•nanus àpó^ƒcblt;^c^conuliarius regius Auftriae infra Onafum.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bbb $ loannea
-ocr page 476-1220 De Vienna: Auftria:
loannes Cdijidner, eques auratus, Carniolæ præfedusjeais armawrsc ftriam tarmaram Dax.
loannes ab eybe/bald,eques aaratas,confiliarias Aaftriac infra Onafum-loannes à Greifeneck,eomcs aaratas,Regias cabiculartus haereditarius t thiae,capitaneaspeditatas,acciuitatis,Viennæ,
Melchior à umtergjConfiliariasAaftriae infra Onafam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -«j,
Vvolfgangas M(it/cfcefcer,Archidacatas Aaftriac legatas fiaecöfilia*^j.^^^ Troianas ab A«r^erg,eqaes aaratas confiliarias Aaftriæ infra
Vvernhardinas Ritfchan,eques auratas,Regias legatas fiue cofiliarius cV Helfrichus à Mfcàd«,eqaes aaratas confiliarias Regius, Aaftriæ fum legatas.
Erafmas ab otntfcfcd»,confiliarias campi Carniolae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, p,,
Raymandus à Dornterg,eques auratus, confiliarius Auftriae infra Onîj Michael Otto ab Ackerdiwgeft,confiliarius campi, præfedus MachinaW licarumAuftriæ fupra Onafum.
loannes Apfcoltrfr,confiliarius SCMarifcalcus campi.
Seyfridus ConenitfcWurifconfultus,confiliarius Auftriac infra Onafum. loannes Kdw^dttjlurifconfultus confiliarius Auftriaeinfra Onafum.
Offeiorum militarium Prießäi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
Vitus à ?lt;PdIe»6«rg,fupremus à numerâdis ftipêdqs,uel prçfedusnumm Leonardas K«fett^Uer,fapremos cenfor,fiae laftrator exercitus,eWcaoo Michael Si«Qel,Petras Stcrnjoänes iveißpergerScaeuti] militates, fiurcamp IodocusLilgentergo-,annonæPraefedus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, jj
loannes Gdi«per,Pracpofitas iadicioram ueterani exercitas, el Alcaldo o lafticia.
Georgias stückel à LiMddw,fapremus Prxfedas excabiarum, ueterani » tuSjMaiftro delà Garda.
Vvolfgangas Gabaij tribanus,fiaeqaartör3Magifteraeterani cxercit ' Gafpar Scfc„ditter,Praf pofitas caftrorum Eckq à Reyfchach,el Præuoli. loannes à Bemeck cenfor,fiaclaftrator exercitas Nicolai àTarri,cl Veä 'Ductm Catalogus zycopiarumquas(iuif^duxerint,nitmenu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Vvolfgangas à Rogendor^ confiliarias Regias,MarifcaIcas terrg Auftn^-fra Onafam Harne,qaingentos équités duxit, inter quos nobiles recenlen
Longinus à Bacham. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sigifmandas aBucham.
loannes à Lappit^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÆaftianas nager.
Leopoldas à loanncs àBucham. Ernrichus Künigßgt;er^er. Leopoldas Lemfxtcber. Radolfas Freifchlag. Andreas vualtmger. Marcas /vilt;tm wger. Go th a rdas VeHendorffir, Vvolfgangas span, loannes Rofenhardt, Vitalis Kahler, Chriftophoras Haritier, Chriftophoras Schonburg. Chriftophoras AKfer.
Erafmas à Starkenberg, Martinas à Bacham. loannes à tambergiuniot. Vitas Kunigj^erger, Vvolfgangas Efmayfltr. loannes Lajjrerger. Georgias Grdtnrr. Gebhardas Vueltier. Hieronymas Geier. Ladoaicas Schonpruner, Chriftophoras RdMcbenetÄfr. loannes Lob.
Achacias làejknbech. Georgius Dietrich'mger,
-ocr page 477-Obfldione Hiftoria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;int
Chriftophorus Redler. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loannes fallen.
Stephanus P?lcfctMger. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftophorus Randecker.
Reinprechtus ab Efcerporjf.capitaneus ciuitatutn Auftriae, fuper unum uexil ’uttipeditum.
loannes Finienfeifer QC Richardus inerter,capitanei fuper deleäum denor« mi-litum terrx Auftriac infra Onafum.
Süft NicoUo à turri cdpitcinfo merutrunt,
StephanusGrjJ?Wei«,eqües auratusconfiliarius,capitancus CCL equitibus, Otitis præfeâus,præftô nô fuit,cuius loco fucceflit Bartholomxus ivtyfrntcken Otto à Paen,fignifer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GothardUs à umterg.
Kilianus Zueb.
Martinus à Mattmtein. Z^acharias Hgt;mpcrger. Martinus à Flcdni^.
Chriftophorus Uetenflnit, Dauid Hunpergfr.
Chriftophorus à Lbidfck. Erhardus Mindorffvr, Clemens Prunbttimfr, loanncs Mulhauftr, Martinus Semenitfeh. M.Edlmger.
Leonardos P4ndor)pr,
CafparScbrdiijpf, Andreas Rmdjcbeif. Rochus iTrautmanfdorff, Vlrichus Mu^ber. lob Gdmws.
Andreas Ldmijfer^r. Andreas îœmijrer. Heintichus Prdndtner. GuilieltnusFreiUg. loachimusFreiUg. loannes Perriecker.
II'
Abelo 46 Holeneck capitdneo «exitîuw parwit peditatm Stiriiefub nobilerfwerunt,
^ïttmanus ab Holeneck. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus steiM4cJjer,fignifer,
Ocotgiusst4i«pegt;J?,qui tormento idus occubuit.
Mteas Sudler,ÔCc.
Sh£gt; Anthonio Rudi Kolnwwrg Stirilt;e peditdtui «exiHtun ttnwm meruit, ftib ^uo nobil»,
^«orgius îanden]îei«er,fignifcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vvolfgangus à Umperg.
^^amusôCSebaftianus Sulqp(tcber,fratres. Melchior sudler.
^dchiot Scbrlt;tmpb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sebaftianus Rofenberger.
Leo»b(trdiM Loebner CdrwttbtiCcdpiUnew.duf« cenlurirfj e^uitwn duxit, tn quitus nobiles,
loannes à Neuubduj?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftophorus Dofeb.
^htiftophorus Prunbdimer.
{''^Ifgangus 8lt; Chriftophorus abScKenburg.
^«onhardusàMdlentein. gt;nbsp;loanncs Prunbojfèr.
'oannesRbettner,8lt;c.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quonobilcs.
^htiftophoriis Hdrddcbs.fignifer.
loannes Hdutj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gafpar Kienberger.
Chriftophorus Keller. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HansReifcbperger,2lt;C.
RifpanicapitaneijLudouicusde AualosMagifter campi.loanncsdeAn.-
loannes deSalinas,Melchior de Villaruel circiter feptingentosHifpa-’^'^^çedites duxerunt,qui ftrenuè pro Perdinandi rc^is optimi (alutc cxcubaa ^'^'nnibus periculis ultro fefe primi obtulcre, adeo ut audicrim ncmine ram I jjWum,quinonfingularcillorumuirtuii teftimonium dedctit,in his no-
Ciioft
-ocr page 478-1*22 De Vicnnæ Auflriæ
Ciros figttifer. Anthonius Comargo fignifcr,occubuit’
Petrus NauareSjfignifer. Cardenesitemfignifer.
Georgius Maliricp. Chriftophorus de Aranda.
LudouicusdeCalathauitoccubuit. Alfonfus deErcdia.
Zapata. ValdeRama. Balaeurs. luatiusdeArgolio FerdinandusdeRoza.
Jacobus Garzia de Curm3n,occubuit. GueuarajSfe.
Didacus SerauaRegiaeMaieftatis pueroriïnobilium præfet^us, qui fe'efFuginèfacile pancbantur,Viennam iam aquajterracp hoftW*’’ ns copns circumfeptam condudo celoce,Decoris demerendifp^ cundoDanubio properauit, in oppugnatione primus in r iaculatus,aduerfo toracetriafpiculaexcepit Multa memorabilia trafle audiui,fed quia incerto authore ferebantur, malui bonos dibusfraudare,quanimiolaudandiftudio paipum obtruderc uoluiH^
Sub loMne CacUner,cdpitaneo îiicoldut Schniiienpdumer C L X equitibuf prtefrit, inlt;iuibuinobiks,
Joannes Lfz)7èr,Præfedus excubiarum uel Ma gifler de la Garda.
Joannes G4Ü,fîgnifer. Alexius Fld/chperger»
Chriftophorus M.mdcrjfer.
Joannes c/oti^jPræfedus excubiarum. Joannes Lcble,8(fc.
Sub ioaniie Comité ab Harde(k,à fioculis hireditario Aufirite infra Onafuni,ca{iitanif militarunt CC L equitef,in lt;juibusnobilet,
Joannes à Scheinberg. Heinrichus à Schelnberg.
Chriftophorus Zet/i^Jîgnifer. ErafmusTeti^I,
Guilielmus ab o^erteck, is exeuftb ab equo ad diuiMareixdêfignuttO, turfîgnum arreptum utantèmeminimuSjferuafTCjamp;adurbem retulii«’
Nicolaus Rec/jciitcrger. nbsp;nbsp;nbsp;Conradus Pfcrior,ab Vratislauia.
Joannes Rezfcznq. MelchiorPlt;tnowifj.
Valentinus Logus àProcat. SebaftianusHofwttj, VvakhaftarSfidwp Conradus Seidlitz.
Joannes Haubiti à p uperfdorjf. Laurentius Magnus. BakhaftàrKnotb/zior^à Perndorff.
Georgius Scheredi,item Georgius Hatalintj,AdamusHonorl|,Joann« Norouusky qui quatuor,eptfcopo Strigonienfi quum feruirent,itnpijsamp;cofl fceleratis illius cum Turcis confpirationibus offenfijCum XXViiiequitui” turma ad Ferdinand um Regem fefc receperun t.
Sub Leonhardo à Fels, capitaneo ftngula uextHis ?rlt;eß{iißtere cd' pitaneiinfrafcripti.
Egidius aFefr. loannesab Altenhaufen. Thomas Fb/cWerger,fignifa. Chriftophorus R«ƒffc^^c/;er,
Hainrichus i»undershofir. Thomas ab Armßvrffz Nicodemus S'mckmofer.
Inachimus ab Helmftorff.
Petrus aFfk.
Hainrichus Sendro/fz^t Georgius itpeflualin.
loachimus ab Ro/èurfw, Albertus abKodp«./
Cajfiar Kitfchan capitaneitt Regius uexillttm pedititm duxit,inter ques nobiles fitere^
Chriftophorus ÔCloannes Amfkter.
Joannes Lochner, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ludouicus G4IL
Guilielmu*
-ocr page 479-Obfidione Hiftoria« hij
^'Jtliclmus Vuilti«ger, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gregorius à Faulach»
^corgius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CafparGiHoKÛjjSCc
Vvolfgnng’js Hitgewjcapitaneüs Regius uexillo peditutn'uniprsefuit, logius tnholirm progreniis,aq; noftrislt;ut oitendimus)deilitutus,foniter pugnando ®Pps^i]c,cui fuccefsi t Joannes Alttnhau/irXtib quo nobilcsmilitatunU
^IbcitnsPekzkyfignifer, loannesParfnpruncr»
pir.ftophorus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Georgius Strader.
Wannes ^^rerrferjÖLC»
It'
'v
ltl
rt'
Siÿlmundo Leuffèr Mpitaneo Regio unum uexilltm ptditun paruit Jitb quo,
Guntherus ab Hert«-/Iai«,fignifer. nbsp;nbsp;nbsp;Mathias F«x,
hcobus Tr4nnrr. Andreas Hoffer,QCc.
\ Sub Maximiliano Ley/JèrcapitaneoregioJùptrunumuexilldmfditttn militarunt,
Sîbaftianus à 2»ey)Jenfck,fignifcr.
Petrus à ^eyffentck. Chriftophorus Leyffer^
' Seifridus àRatmanfdorff. Andreas à MaUenteia.
Gafp3ramp; Joannes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VvalthaflerSchramph,
Hieronymus à Recbperg. Gafpar PurMfdorffir.
loâtmcî Surg 4 SurgtnfÎAin/apitaneut Regit« uexillo uni pn^éiut/ub quo meruerunt,
Ethardus aPerlmgen,figniflt;r. Georgius ftprfldner, wannes Brenner. Georgtus Glück.
lóitnnej GriM«mo/’er,c«fpiflt;tnetMRegtt« duo uexiUapeditim tenuit,fui quibutmilitarunt,
Cuilielmus â Biamp;rlt;tcb, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Michael î»tl(imlt;tir,(ïgnifer.
Swb Eck 4 Reifchach capitaneo/ex capitanei qui ßnguUs uexißif pr«* fùerunt,müitarunt,
Hannes,Vlricbus à Rotenburg. loanftes Dictrichus ab Hocbeneckb.capitanCQS^ SchvueyckhardusT/jMnàNeHk«»^. lodocus â Girir»^i«,fignifer» ! E'idouicus viioljfab Habjfgt;erg. loannes ab Hochndldt.
Hannes à Siyboldßorff. . Rupertus à Grana Bûrgundix
MaximilianMAuerabHemkircben,cdpitaneutRegiutunius uexSlipedit.
HräesGcorgius â BttrckjMjCapitan.Rcgîus änius',uexi11{,fub quo militatSt^
Heintichus ab Rdubeitjfei». Sebaidus ä Bolckenjfeiiw, yvolfgangus Sigifraundus â Sf4in. loachimus SchSnßlder, y^olfgangus GKittMger. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guilielmus Fuller.
Conrad Zeüer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GeorgiUs Gürtler,fignifer.
Eitel Io4nnes 4 Fdulach capitaneut Regiut uniut uexilli,fub quo, Chriftophorus à Scbi«4,fignifcr. Friderichus ab ’ venceslaus ab Hitrnburg, loannes Reibftj.
Cbrijbpbori« aUeuenftls capitaneut Regittt utMUt «fxilli»
i^hhael Ldndenburgjfignifer.
Hannes Ottmayr. loannes ab Loguu.
yiio^4nfai
lî : 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Viennæ Auftriæ
Vwoîfg^ngw Phajfenlapl» capititneus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatiut uexÜUfub
ïoanncs Eberhard à Reyndcb.
lacobusSfgifmundus. HeinrichusabMandach,amp;c.
Erneftus à BranJenfiem^egiç Mai'eftatis fatelhtum,quos Trabandos uocan capitaneus,quatuor fîgnis præfuic peditumBohæmorum,inquibusnobiIô fuerunt.
Guilelmus Zudrzetitzky à Jcprfffeftfewg,capitaneus Regius unius ucxilli.
Sebaftianus Knoblflorffèr^Bgnikr,
Petrus à Profetz capitaneus Regius urtumucxillumduxit»
Petrus Vvopith Ginackh Perzina,capitaneus Regius duorumUO^Uoro'
Achacius Schlusky à CIunna,figniiFer*
Vvenslaus Landa,fignifer.
P!obitet quidam,qui uuUi duci addiâi miUtdrunt,
Rupertus cornes a MomiofcWet
Vvolfgangus cornes ab ottingen,qùi proprio acre militauit*
Guilielmus ab Herber/hMt,eqaes auratus.
Chriftophorus à Lamberg Gaurinipracfcdus, Turca adueniente, arccm® nimè munitam incendit,(cruatislt;^ tormentis Viennam uenit.
Georgius ^woJ^dm/for^.Regiae Maieftatis uenationum prxfcäus«
Erafmus Sche’ûrer. nbsp;nbsp;loannes Haug,à PnfynpAin.
Hieronymus Ruck. . Sigirnundus(Suntheshaufer,SCc,
Auxiliorum Imperij Catahgut.
Philippus Palatinus adRhenum/ie qiio antca mentioncra fedmus,côJf* riam equitum unam duxit»
^luefter à Schaunburg,Ludouicus â Graueneck,tribuni«
Thomas Marf^alch,À Pappenheim,
Georgius à Rechperg. GeorgiusH«ndf,ÔCc, / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(,
Conradus Gotiman, Dux ab Eledoribus principibus prçfcaus feptctnWP taneis,ipfein obfidioneViennac non fuît,nam Crembiij rcfedit.
Georgius ab Lauffènhoft},capitaneus unius uexilli auxiliorumImperi)» loannes à Mordwgeziifignifer, ƒ ' loannes àPelknberg,
Martinus ô(f Vittus ab Eglof/fetH».
Gundelius amp;nbsp;Ambrofius à Scfeitwfcerg,
loannes T4Mfgt;enfrfn^,capitaneus Impertj unius uexilli.
Balthafar à Boch,fignifcr. nbsp;nbsp;Vyolfgangus à Creîîtien.
Erafmus ab Hayd,ÔCc,
loannes à G«'n«ie/^rtgfrt,capitaneusïmpcrq uexilli unius.'
Chriftophorus eroi(irtlt;ir,fignifer.
Cafpar Altmullhiiner^'Zaittmacher Norinbergenfis,capitaneus Imperij UfliH’ aetlIL
Pangracius Zol««-,figiiifer. nbsp;nbsp;nbsp;Chriftophorus stwrnrr.
Nicolaus Ropziprrger, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FrideriçnusHi(nrr*
-ocr page 481-Obfidionc Hiftoria.
liiy
loanncs aRiHIi«gn!,capit3ncus Impertj unfus «exillt Georgius Schmidt Hornnbergenßs (îgnifcr.
lodocusabHdXamp;c..
Magnus Michael ab AnjJ»4camp;,capit3ncus unius uexilir» Paulus Otrtumb ßgnifer,amp;c, Schael àBlt;tmterg,capitaneus uexiili unius.
Melchior SffcMüi fignirer,öifc.
Joannes H4W«»|eI,capitaneus uexilli unius.
Joannes Burckhart faber fignifer.
'JUilelmusTdibrfmerjCapitaneus uexilli unius.
Joannes Eyfen Ügnifer, ^ntiftophorus i«(/,capitaneus uexilli unius.
l«o6 w 4 'ixerdna Dux ab eledoribut pfmcipibut feptemm obfidione non fuit, fed Cremftf cum Tridtricho Palatino egit,
GuiU 3 Gr4«e„eck,capitaneus Imperq auxilioröm uexilli änius. 1
Imperij hxreditarius,capit»-
®'8gt;hnundus ab Eßer^rfcb fignifer.
Campartcr à Greiffoifeiw.capitaneus uexilli unius.
g°‘8gt;usabF«fc„^ge„ fignifer.
Mergl à Memi«{«gf»,capitaneus uexilli unius.
S4cri Romani imperij officia militaria,
facriRomani imperti fiipremus cenformilitaris fiuc Î4°j«xei'citus,elueador.
j’, '^O'WjPraefedus tormentorum Sdmachinarum bcllicarum, capi.-
MtiWffcuinjjPræpofitus iudiciorum,el Alcaldo de la lufiitia.
caftrorum el Praeuoft.
Sottf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;US excubiarum feptem fignor3,qux fub Con«
Sebaf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maifiro delà Garda.
''f^^'Hacob'u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feptem fignorum,quibiw
Schmidel tribunus,Magifter quartarum.
r I N I s.
BELLI
-ocr page 482-llig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
BELLI PANNONI;
Cl PER ILL VSTRIS SIM VM
PEM AC D. D. FRIDERICVM, COtólTEM tinunijamp;^ccontra Solymanum T ur carum tyran* num gefti,Liber L
MELCHIÖRÊ SÔITERO A' FINDA titreconfulto auâore.
IquisuarîosPrindpumRcgumlt;5cafus5fdi'ùcr^3f‘’Ljit i ludibna, quibusubii^gentium rerum^
f cxercuit fallaxntmiumaincóftansDca,animOHC r
ad:iusperpendat,mirabitur hancaufàm na,tanta cum infolentia amp;nbsp;faftu,utran(jjfibiucnögt;f ginam.Quia etfi Iulius Cçfar,quum olim ad hoc cu jj, taftigium rerum, euedus, maris inter
tutjillam in ie tanquam fupra humanam fortem pofitum, nihil P9* rinatqj fyderalis fcientiæ Mathefeoscp illi pcriti notores,nullam in facra,ftellarum configurationes haberepoteftatem iudicarintiNoxia^ 6ó ijs in præfens Deorum cceleftium nutu cognouimus eflè uini,qn2Ct j ui memento,tot præclaros Pnncipes,uel rupto uitæ filo,humano nbsp;nbsp;nbsp;^inü
mere confortio,uel fedibus fuis eiedos,â dqs patrqs laribuscj P*^® uerterefolumcompelIere.Defundo nam que Maximiliano
Leonis Decimi Pontificis Maximi,tnfequuta eft roina. Crederes i)s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
bisluminibusextindis,naturamquoc^omnesfuas immutatcnolui
n fiinra hiimanam inrfpm nnfiriTm nihil DOUCCX
Dis luminiDUS extinctis,naturam quoep omnes luas immuiatvuw— Quandoquidem Dux Vvirtenbergius,audita Maximiliani mortC,lt;^^ dum rede Chriftiano ritu perfolutis,ius humanæ focietatis uiolare^ tis fedibus à Sueuiæ confœderatis pellitur, quem feguutusDanixI^^^^nP ftiernus,nam dum imperium cius graüius ferût fubditi,regno fuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JiA
iure iam diu poflederat excutitur.Pari forte amp;nbsp;Gallorum KexFrancilcu dum imperij fafees Cæfareumcp diadema Caroloinuidet, collatamT'j^j^j/ ptemuirisadimere conaturMateftatem Ticinenfi inagro,Germanis * nislt;^militibuscongreffus, àNicolao de Salmen Germano Cofflit5 ‘nu{ amifsis etiam ex Regulis,proceribus,amp; principibus fuis tempeftas QC in mundi caput urbem Romam,Pontificem($ mentem feptimum,00 facramquoc^amp; purpura turn CardinaliSorffifl minori quam olim fub Heinrico in Pafcalem defaeuit immanitatc. Chriftiani Principes,nunquam antea mutuis armis, amp;nbsp;uerfa in bie:acriusc0flidarentur,noualt;^religio,amp;nouiritus,quifuncpefnii damhberiusforfitan quam dccebat, pafsim tradebantur, priuatorum adeo peruertiflentjUt q nepharia quæcj, quafifuria quadaminrernaii,^|j exagitati Erynni,in T empla,in Dcos,amp; homines,pa trare auderent: ® p££ corum manus,tum temporis maxime, per Germaniam motus JyO' ! Spartaciillius,Euni,aut Viriat(,minores,attj bella plufquaml alcX’quot;' uiflèt,SolymannusTurca,CafpiamconcitauitgentcmiquæoIim3 dro Magno, MacedonS Rege,Iongohinc femota recciru,ferfc^q!»^|,(j Caucafias condufa intra rupes,Chriftian«m fanguinem iampnofi^^^^poi^
-ocr page 483-DcbclloPannonico, Lib.I. iti7
portas illi Hyrcanonim referauitRex,haurire aiïbeta, at noua ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Soldano Acgypti uldorlajua fpontc ÔC à natura fatis
ß- æ”’ * ^ffcracior fad3,uoluncariam hlnc odlo in nos duda Vatiniano, ÖC li/ noft”' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opcrani.Aggreflus itac^ Bdlgradum fortifsimum Gcrmaniç
ftia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;properefubigit, 8£ Rhodum.içfum religionis Chri/
ted”* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°^
^dnnoftromaloperpetuouincereedoduSjLudoui«
paucis 8i£. incautius occurrentem,dolo magis fîC perfidia uirtute propria trucidât circumuentunr.quo uido Hungarian Pul i'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^omni dcßitutam celeri innere percurrens,ignis flamma depo-
P atunaprxda ditatus ingenti.prxfidrjs munitfirtna quxcp,infirma uero de* ».? f ^^^^*’JO’ultumuecundatus,ne Germanorum qui Pannonqs uicini Pf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum parte citato
lat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per hyemen qux tune inftabat maioribus contradis copijs,
Luï^prouinclam. Sed inter hæcpoûhuncinfelicem ^WouiciR^iscafunn, maximum inter Außriz Archiducem Ferdinandum, 4 emnunc Cxfaremagnofcimus.ÔCloannem CæpufîenCem Comitem lazi/ na'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pracfidcm,deregno Hungariaeoritur difsidium, Ferdi/
‘^oïa’^busex padisadfepertinere exißimabat: alter uerôlo-■ifs Icilicet comes,illud eledionis iure ad fe fpedarecontendebat. Vnde tan /•’’quum uterquefuain fcntentiaperfifteretimmotus.necalter alteri cedere Q '^Mdarmaperuentum eft,et bellum plane perniciofum exitiabileortum» x^oniam autempotentia,Ferdinando,loannes feintelligebatimparem,pro-P *)suiribus diffifus,externa confugitad auxilia. Nam amp;interea têporisdum «agebantur,uctcris MarcomanniacpopulCantiquo fœdere ^odolim pri-fibi* nbsp;nbsp;ßohgmig Reges,SC Auftriç Principes percuirum fuit, Ferdinandum
‘creaucreRegem. Veritus itai^ loannes ne regno folûm cui inhiabat exci^ f^tuerumeiiam ne 8C comitatu,qucm àmaioribus fuis habebat hærcdita-j..^”'ipelleretur,T urcarum tyranni implorabat opcm:qui occaflone noua, qua Umparariintelligebat aditum.apprimè lætatus.lubens huncitî fu-in ^5’P’f P’frocinium.noueratenim callidus latro iilcjquâm multa régna ma f«s fui.per fimiles buiufmodi occafiones Chriftianorum principum è mani« ƒ SjaPaleoIogi ipfîus atcç Cantaeuzeni temporibus ufque, iampridem antea ■puilient. Ferdinandos uerô Rex quum incendium illud non fuam in perni-tantiim,ucrumeiitm SCtotius Reipub. CtiriRianxeuerfionem.exarfu-du ^^’'”r^t,fibi quoeç ÔCcommunibus rebus in tempore duxit profpicien . p' Et quoniam tune forte Gcrmani principes,Septemuirique illi facrofan-•iPancgyrim SpyrzueteremNemetum apudurbem célébrantes conuenc-, quot;tiCommodum uifum huic,ÔC hosde ferendo auxilio compellarc. Profedus ’Wcelcriterilluc,rem eis huiufînodi propè uerbis expofuit : Non uos fugit J quot;’tipcsmagnanimijDiuum Maximilianum Auguftum parentem noftrum, nobis olim parauifTènuptias,bunc matrimonii illius fandifsimi,inter nos «nnnamconiugem,Reginamnobilifsimam fponforemfuifTe SCParanym-Pnum. Qui inter esteras conuentiones 6C banc dotalem nobis praefcripfk le-jtnijUtfiLudoijicyni Regem quem tunc unicum Vladislaus habebat filiom, »rhatrcdelegitimo decedere è uita cotitigeretjfuperftite Anna forore coniu-*'noßra,ö^ ipfaprole fcecunda,ucl nos ipfiloco illius 8C iuremaritali fucce« j^'tniusinrcgnum.Nondifplicuitidfeni Vlad{slao,amp;idemquoep appofitis 'Plomatifigillis,regni proceres comprobarunt.Migrauit ex hac uita commu Wum ordinc Vladislaus.Nccdiu póft ÔC Ludouicus dira morte(heu hor-
ccc retani*
-ocr page 484-iii8 Mcichioris Soiteri
ret animus diccre autmemint{fe)abeilisilla Turciacafuit parcmptm.p^ nobis extftente conditionc,Slt; ex pstflo conuenro.ad regnum aditu». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
hue iuris fuiïtagio fuki adnitfmur,folus loannes Vaiuoda,nos hinCjContrao^^ nemrationis çquitatemamokriconatartSi; nechominumfidem,nccDc^“’.^ ligionem refpicienSiSolymannuml urcam folainuidiac praepotentiïót minandi Itbidinedudus, orbis in ruinam QC. aduerium nos folidtarerft^u Qui occupatis iam pridenu antca firmifsimis quibuflt;jue,certum nunc ni‘i‘, Hangarix populis minitatur exitium. Nifiigitar ïjsueftra
Jio,ceierius fuccurreri(is,adu(n erk dubio procul, de tam nobiliregnoac DOS rum quidem.amp; Germania ueftra à periculo Sf interitulongè \ Nam ftatim ac inßgniprxßdioillolatusueßrumnudatum fuerit.^fo';^ quoqueueßra,ranquamin prxcipitiopoßta^nutareincipiet. Noftis uosipßexemplis mukis admoniti,quàmpertinax ßthoßisilk truci^fi . mus.ferpit namc^ ignis more,ut plurimum uicina quartp deuaflans. Ql*’' uos fodorum miferia ô^infœiicitas,^i hucuim non fee us ac fideles Lint^ chx qnidam, pro Impcrfi Romani amp;nbsp;Keipub.Chrißianx incolumitateitai” Itgenrereuigilarunt,nihilmouec:at moueat uos fairem,patrtx uefirx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!
hgionis communis pietas, Si falus:atque arma iam tandem non profoetjs i , folum,qui fanguinem fuum totiesprouobis,amp;rebusueßris, uelutilargo’ I bre quodam profiiderunt,fede[iam prouobis ipfis,pro liberis amp;coniug'o pefins,prö focisÄaris.fpiritu magno afgermanOjCorripite. Neepem*’^quot; diutius.Sd donee hoßis intra limitesreceptus fucrit,expedandum.n»nitoi' ^ longe eß, ß Seipioni Africano credimus,bellum foris Si proculà patria, (oloalienoger€re,quim hoßemproprios intra termines receptuin.gna“^^ fußinere.Didis hip,Principes Gcrmanljetfimagnisquibuldamalijscuris tinerenninnthilominus tarnen nec fifhancnrgligendam duxeruntefierr Decretx itacp funr extemplo.hunc aduerfus hollem,auxiliares copiç,0^9^^(, incurßonibus limites turarentur conferipti milites Prxfedusefihqs il u» fimus princcps.Comes PalatinusRheni Pauarixcp Dux Fridericus. N»'” huic commuai principum fu(fragio,populic^fauore Siclamore.lmpc’’^ cum rerum fumma oblatum primùm,amp; demum eriam idiußisrationil”^ argumentis recufantijob mérita Si uiriutes,quibus ncc prifeis ccdebat dud demandatumeß, fließe iulTum. Qui quum quale onus humeris fuis pofîtum,qualcm^ prouinciam fubijßet, iam fua pro prudentia fccumcog ret,conßlio prius quam fado opus effeintelligebatmamtumultuartjsiof^ confilium capereraro uel temporis ratio paciturzuel loci admittrt oportuo' Ratifponam igitur,ubi quondam Noricorum Regum.fuiflefedem rant. Principes qui rei gcrendx,quaß Apocleti quidcm,confultores io‘“ crant euocat.Bisillucconuentumfuit,amp; bisillincreinfedadilccßum. pe radum tunc penitus nihil,niß quod poßerioris conuentus die,duo qui i ex in Hungariam obferuarentexpeditionem,conßituti funtfpcculatdrf’ij^^^ baßianus SchitlingUureconfultusinfignis Si Equesauratus,atcpCliriH0P i rus Befnitzer Brunduni Bauarici przledus,Barbarx Hunicz^ linguM jgnarus,munia ßrenue exequuturi,Budamufœ,quamSycambrianiol'^^j^ lt;ftam,quidam cxiflimant,progreßi,T urcarum T yrannum,ingenti collet crcifu, Adrianopoli egreßum nbsp;aciem Hungariam uerfus dirigere coif
tur,0if pnncipi Palatino celeriterreuerß denunciant.Qin'cunâatusmni gt;nbsp;iiedionem parare,Lußrumcpcondere,Magiflros equitum.TribunoscpP^-tum,ocyus iubet.Et quia uero bxctaniacumceleritate,utreiexigfbainr tasfierinonpotefanr,nehoßisdilatolongiusncgotio,promoreiuodcprf di tnde atriperet occafionemjUt in rem fore uifum,Philippum principcm
-ocr page 485-Dcbclio Pannonico, Lib.L 1229 f^jL^°^5®'»bdIoacrem adolefccntem parusequitum pedkiun^ manu,ad ^'™'P*tum,praEmitt(t;qucma/pfciT»ox recognt« P*^’?^’'”*^'*^“m^pnomtnib.«ntra pydatia recepti»,totoinfequutuseft Neomarckï è regjs fua.RanTponarh cckn'tcrcon ciim !T”’*?’busiIlicquas diu antes parare tu(Ierat,properê confcenOsjüod fpon rc
8utn?lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quemueteres,nos nunc Vuolfgan-
tvar' Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fluenta ddapfus.tcrtia die
heni ’^^^“^•'‘’‘^ö^ppulixïubi aRegeFerdinandofnam it illic tum erat) per-oriiî^''* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coenam omni magnificentia amp;nbsp;fplendore regaliex-
bug^®*^orifîce deduduseft. Multa coram inter eonuiusndû de belli te-
tamen his,deledantia quaedam,8^ fintxfiÂfi nonnun ’ R^«g« difceflum precatus Pria öLd* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diluculo abire paratus,quoniammoras ne»
ce. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidebatur nec utilemegatum tarnen à Re*
eftigiturtotaeadies con« r »S^ftratagematum ratiocinationibus,6£ fequëti primum utrinqs fl» fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft Rex unà cum Reginis duabus Anna coniuge SC Male nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perhumaniter deducens abeuntem.donauit tarnen hu
equos duos ArgoIicos:quorSaIter aurOjaUer oftro huifmodi Principe non indignum ’gfatqspromorSciuilitatefcfecommendansPrincepSjClatrem
«creff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rabie famofum oppidS Qi. uelis X remis impuiit ,ubi uix
tim d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Melchiorcm de Harftal,quê iampridê antea,ne quicquam in-
fKRegem traheret,negIlgeretur,3dPrincipêPhilippum, deto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viennam prçfidio muniret,bellij confui tores atep Apo-
dut ’*”n’^^’f®”'fiyim,utCIotternumburgij Cetium »uxta monte,aduentum properantê obuium habuit,qui Tur-^gt;»ncà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viennacexercitu ingenti dC innumerabili immincre,
cenoundic^prcmerenunciabanqucm amp;mox corni* fibu h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^f^snsjôiJ ne latins progrederetur admonens, à confulto
fîteinfequutus.Quibus omnibus territusis nibiljctaifempa/ ChrÉ’'”* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftruere.bellica^ inftrumenta ex ordine difponerc,amp;
iubet appellerejmifcebat in diuerfa fluminis ripa, per-ftiDleh*^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia cxde,igné,ferro,flamma.Fugiebatmifera Chri
nèoni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feconderet tandem,aut quo euaderet.Ëxanimes pe«
Uno ”^*’^^’^’’^^‘^f”lf’iægt;lfiflt;Kliciapignora,charos liberos,dulcescipenates WH fgneraptos trahebant. Motus hocmiferandofpeAaculo pi« fexrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palatinus jamp;^quos reipfa miiitisobpaucicaté,quuni uix
retinuifletjiuuarenô poterat,uetborStarnen be ’liqu d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*'° dementia fua fouerc,Ô^ lenire conatus, fchorS amp;nbsp;Deum
cifLTj ^fcoltorem in præfentiarum adijciensEt tune tertium quoçàSi-Hno I °- * ^^Y’i^dberg,Équitéaur3to,amp; Vagitio Paulo Conftantinopoli-fuera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duaoribus,quibus QC pontis Danubiani tutela commiflà
® Äiteröaliudeft infequutum. îomi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latins progredcrctur,3draoneredebebâtPrincipem, nihi/
‘Pl^® nbsp;nbsp;nbsp;uentlSjfe fuos^ Deo 8é Portunat commit/
qyk? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia,mens erat medios penetrate perhoftestfed
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repente fldcoelo ferenoorta,Incis,
ffQ^I^‘’*^f”f‘autis ademit.Nam nec tuncDanubij perfluenta ob infames ‘'«•otjnauigare tutum.lnter hxc belli côfultores,iunâo ßaaarico equitatu
-ocr page 486-Mclchiori Soitcri
11)0
peditatuque oraal aducn»uat,indlcantes hoßem in utbem omne» aditum.Hanc nequc terra,nequc «qua tuto polTe adiri.fe omni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Let»
quotnodopenctrarcpoffcnt,irrita tarnenfpe,ft penitùscftecinènibilj'” (, pille namep Tyrannutnjdaffe pontes Danublanos,hos^ tniedioigne inccndiffe.amp;alia exercitus parte,totam circumuaUaRcurbetn.habcf^ fuis incaßrls,ultratreceRtaminiamilKum,quibus circumquacp ‘’PP ©mnla.fc nunc eo retrocedendi cepiffe confilium,quo macuriuï quid in •rduafaâoenetopusAinàrecumdeliberarcntCommouebanthçcruo^P ipfum nonparum,muUumang€bat animum eonfangùlneus.amp;e**’'*“ po»Philippus,cruciabat commiîitonum infoth'dtas.aplrbislpfiu» g diepcacdfbusSiraplnls expofitacrat,mifcrlacaîamitas:infrados qua arte,modo,aut Ingenio obfefsis fubucnire po liet,uftÿ cogùabat. «dhuc crat fententia,ucl mortem fortiter oppeterc,uel interturb8t^s^’“^'^.(^^ ftium cuneis,in urbem prorumpere. Belli aurem confultorcs pofsib!liacoeptareintcnigerent,diuerfumfcntientcs,ncfetanto
corn nittere uellct admoncbant.Non enim hicurbis uniusdeprçfidloW’’ ’ fed totius orbis potius deimperio,nuncconcertandumtexfuo unius hominis autexiguægentisalicu(usfce5icitatem,fed ChnftlanscKdP atep Germanx nariows.falute ueluti facra ex «nchora dependere: effe,quod mente concept (Tcrtam exigu* manu hoßium caßra p^uttraf^' ld fi abfcp noxa periculo fieri pofsit omni, ufcp adco profuturum,ns® lt;pfe quoc^ urbis intra fepta concludaturjocminem fore,qui tanta
Ei Ferdinando,Septemuiris eledoribus,cxtcrisép Germaniz Phucipibu . lynaßis,quanto in periculo Rcfpub uerret«r,queat fignificare.netnincm obfefsis interim donecmaiores exGermania contrahanturuircs.confilioJ^ «ut opera pofsit fubucniretfingulariDeorum prouidentia falt;!tom,utf«p pofiobfefiam primumurbem aducncrit,r.on ipernendumccelcßeco”*”^ melius elTcinloco aliquo non inruto refidere.SC co quafimunimenwquoO fe tencrc,maiorcsqj copias operiri,arlt;jp hofilnonnunquam fortiusinfumB , ti,data opportunitatc ater^o inlultarCjncimpiosillius conatusfacik flicç obfefTos focios,egrcgte poffctutari.Hisôf altjsrationibus perfuaw’f tandem quieuit Prioceps, atcp apud Chremfium, Stain amp;nbsp;Mautcren ifb oppida.nifi quodea Danubius intermediusdifiongit,unumuif3,donet P cneliorrcfuIgerer,refidereconflituit:amp;omniahaccRegi Ferdi nandoamp;'l,^ cipibus impertj quocelerius fieri pofsitindicate MifsislgtturundicFl*k‘' nunciis.rêquoinftatufit propere fignificat,admonetqj ut fifaluâueliw^^^ pub.Chrifi«anam,patriam libcrâ.incolumes liberos ôi parentes,omni luuêrutis roborc,referatis^ Martis penctralibus,8C Argilerei lani pl 1 tortbus,imptj hoRis ilhus tyrannidifeopponant pro têpore.Namrt ftianam uix ullo unquam antes têpore uel Caroli Martelli,uel tub Hemicip miimperio,Hunica etiam facuientcgcnte,magis acrius^g fuiHc afflitSaiotn nuncftarcin praccipiti,brcui,nifinouisuiribusfuIcianturruitur3.Etquoni idemmcendtum.Bohzmisamp;MorauiscartcriscpMarcomannifçnaflonisgj^, nbus,quiomnes ohm Marobodui Regts fortifsimiagnofeebsni nitateerat proximum.eofdê quoniâ amp;nbsp;tam antea in armis elfe avdlutiletpn xslium accerfire non uidebatur importunû.Prpcratht'js tum Regis loco Joannes deBerenftam Baro.Scripfit huic ut 5C ecleriter aduerfus Rem commune, comune ferat auxilium,quod amp;nbsp;catteros quoq? jj, pcrioris 3dnioniiitproccres,fubqciens nepatiantur metu conterrifopneo diutius palarcded animis coniternatos potius uerbts quibofcuncphip^ær
-ocr page 487-De Bello Pannonico, Lib.L uji pallidim immi'nerc. Decretumerat turn compara« j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claflèm.quç utrumt^ pontem occupauera»,ex fmprouf-
Pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineouertt ratus,fi Danubta-
’l^tind nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«gitur uiam ferro m'urbcm apcrirc, at«
P’mitw p* ?°’gt;lt;^ómeatuA all’s ad munidonc neceïTarqa rebus iuuare. A« nuncio Principi Philippogt;quo ia commilitones fuot ad ob-arduasconftanter perferendatanimarenforèenün bre« ^otn nbsp;nbsp;nbsp;^’’^Porc quo Turcarum caftra eflè aggreflurus.adcruptionê para-
uiÄor« quid^Sf durifsima oblidione Ip commifcerêtur. Dum hgc per Principe Palatinum 9“{«d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ediuerfo TurcarS tyrannus,morefuo circumiacentia
armaturgequitibusquibufdä.nccnonclaf/ *^*edk A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'*P*^^^^** ueteris luliobonae per agros Marbafeldiâ uerfus,
Piunturf P®^®^^*»lofirmaaggreflTuSjfolo acquit cunda.Czduntur fenes,ra f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*®P*’ maritorum fub oculia paflacjunà euliberis inte
uterofedijUelqui mitrutnadhuchaerebâcuberibus,parea-° PSquot;*®’ deftituthftipitibus per ufcos paisim fufpenfi,duleg,quani wifîn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animam.Hgc fic alia multa qug nec fcribere,nec fa«
pttHt». P*^®^®’^llf^*niinej8i mifericordia, ab hoftib. crudelifsimisfunt per tImmerito mifera Cbriftj conterrita plebecala.üne duce, uagabat:quö cönfugcret,aut qu? inuoca 9**^ primum Chremfium,pauco cu milite aduenif-'*1 (Jen fQ*^^^**^**^^**® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opern. Venerunt codé die trium prxlato«
’’»hig ftf°”5®“”’burgo,Cetuagio,amp;MeIck(qu«amp;anteaueteribusfub Dy-Citaid?P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facros fuit deputata ufusjarx fcrrca diccbaturjlcgati, pre-
1'f’tfidi A^’^t^^’^iG^^Q^nobia ödoppidaipforöfirmo quodam muniantur rebusépfuisomnibuszcô nam^ Ferentariam Tur-fuljfi^j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turmam ,6d huicniHcelerius militum nonnullorüoccurratur
’®^®Ges amp;nbsp;armors infcn,nô pofsfnt reliftere. Collegerat Principis iuffu,Guilielmus à Buechä,fuga elapfos mille indi« quot;^hijsn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redore carerêt,ducem tribunosiÿ precabatur. Adiunxit igi
ita uolentibusjoblatos ueteranos quofdamj ^*^®Gortclcdos nonnullos nobiles,quiuna cum illis pracdida A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boftium impugnatione fortiter funt turati,eadem indu«
incuVr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proem â Spitz oppidulo ßtuatS monaft erium
Tut °k”*°®’Göl^‘nmtutn,per loci iliiusprxfcdum Ad illxfum fuit confer« '^’’’indi ‘^^rta Stockorauiam Diui Colomani morte infignë uicum, tranfitS Chcnringifratresgermani duOj pedites fexcenti,qui quum t5tg boftium mul quum multa milita riter per faruitiam in ciucs perpc-^”’lt;leinP''-^'n*P®’no’^’^®emrcdire,hti8cpdefiftere iufsi,minus obtemperan« ’'°ntiuhP'**Gg”l* S^artniSjprouincia fecedere grauioris pcenae Tubcommina • Ortum cft proxima node Ad fequenti Chrcmkj incendium in/ Wiijhnm: multi id militibus ob ignominiam mifsis,multi id putabant afcribendS-perierSt eo Conrado Gotz» ui nonnulli Qc miniftri non ignobiles.Dum hare fo 'SmS?quot;.quot;”'''. Turczbcllico n'tuurbi obequitando,integrum per r P®Guftrabant:noftri uero ediuerfo moenium intra munimenta kdefenfionem erant neceflaria prac-‘ öuburbanaigiturquiaamplaAtimminuta,nedamno noftris forent, ccc ) A^pracÿ
-ocr page 488-Mclchioris Soitcri
SCprxü^to TuröWjdirutafuntamp;incenftjmachinae ^bellica turrcs amp;nbsp;cminentiora qaæcp, unde in hoftium cafira factiius poffct ebt«« ordtne redo difpofîta. Naucs qua: in anchoris iam diu perfttteranM^^^ j/ licuni fruftra expcdaucrant militem » fubmeria: : f oiTae poft rauros ercdi:urbis cuftodia per ftationcs diuifa,amp; ualida undi^ fidiatportacpenèomnes praeter cas per quas cgredi nonnunquatn inn® iiceret ,btcre codo obdudac,)^ ficcompofitis rebus non diu maoibu* * mistemperatum. Nammox occupatum caftrorum munitione grefsiexjguamanunofiri,collatisultra uallum amp;munitionesfignis ([{ re. Tentarum eft idem fa:pius,9C plerunqj féliciter peradum narti nbsp;nbsp;Tfi'
plurimo,finefanguinenoftro inurbemreditum.Pofiremo ctiamSf him Baff«, fecretorumTyranni omnium confciiis,dum gratia fpeeuW ennac fitum incautius proceflerat,penc fuit deprehenfus. Adum Guldubio belli demole,c8pto hoejanquam utiico rcrum öi omnisfor“*®^ bitro.quia ucro h une fcruarc ad peior3,amp;: Dijs quoep ipfis placuit,nolif\ manusjSi^ i« tune quo!^ effugit. Bis quidem in huiulmodi cruptiottlt;^“’Li-ftftsmilitibus malepugnatumeft,femel quumcohortisDudor Vuol’is^ gas Hagen, nodu urbem infelici egreftus aufpicio, iit fuos tut© incolumes,interprimorcsimpfgredimicans,gregariorumfuorum nes turbauerant, inertia potius,quàm fortitudine hoftium uidus,atl’’'®pj5j(| tamcurnueteranis quibufdamÖ^Hifpanis fortiteroccubuitfitit^fi’'’’ ‘quot;[lO' quumChriftophorus Zetlitz Vexillifer quingentorumequitum ftium uique procurriftet ad caftr3,ö^ captus denuo nimia multitudin« uentusjcum ftxeommilitonibus fuis,quifllt;inaciccaeforum commiy^fjdl fuorum.atquc feproforum quatuor,quos perfummumfcelus «üciü’Lpn Turcae,capitacontispræfixa geftare funtcoatftfiin Tyrann!pcrdtK^lt’’' jj(i) fpecftuîïiîà quo mnltum de Regis Ferdinand! abfentia 6^ rcbus,ffl«lti'^ . j« deprincipum animisamp;inftituto,quibuf urbis tutela comminaerat^^ ,ii' contra tantam potentiam «pfius feruare iperarcntCintcrrogatus,3pf^i^pjij|i( denter refpondit;FerdinandumReg2 nonadmodum procul hinc sbd»® iuftum expedantcexcrcitum in Lyntio oppido refidcrc, Decretum «c,per Gfrmaniam, Bohaemiam,8c Marcomanniam, commun! fcnf4,auxilium maximum.aliquantifperigitur fiuterbcllo plusuayj,^L tiri lfbeat,S^ donee conucniarur expedandum Regem nccç ^rfuturu nc£^ faeuam Martis aleam decredalurum,maturate cnim SX huncrt,^ tioms otnnes iamdudum ad arma conipirafie.De principum utro ftituto feirequod uellct,fibi parumliquere:fed hoc unum confiare, hos reliquoseömilitones omnes/ummos S( imos.conceptis iura^etii bisjiampridêuouiflcjuel urbê tucrimagnanimiterjUelfùpremaqux^P SX diram mortis nccefsitatê fortiterôf Saguntino more obirc.FrufiraifY .pj rot bcllicofifsimis illic praefidentibus uiris/quod uenia fus dieftum huic inhiare^quum illis fpes omnis,ueluti quondâ Spartiadis ipfis nsbus SX mûris,fed in armis SX uirtutepofita fit.Adefieenim nia cum Principe PhilippoNicolaum deSalmen Comitem jGuli®'”^ ƒ Rogendotft,LeonhardumàFels,8if Eckhardumde Rifchajbclloofnnf^^^jpii (ftos hero3s,S(5 magnificentia rerum geftarum infignes SC daros belbw' nonfacileadquemuisleuisaurxucntumfoleantconcitari, Adqu^t^' (jii mouebacuraliquantulumTyrannus.difsimulato tarnen calorejpau*-'^“ tumintulit: Sehucufque multiscum genttbuscongrcftum/ui^^lO’^'^j^ci’' fempct-,neclabores fuosanteaunquam fruftratos,quarene^ deuitftoria SX bellifortuna,quamuis fxpius fit anceps dubiu® (VSi
-ocr page 489-DcBclloPannonicOjLib.L
to.^fpcrare. Cacterùm noiïchunc alios unà fecum captos,fc uitar ülorum amanccisliberam habere potcftatetn,ôd uitatn fi uelit nunceis poffè auferre: ancautetnhtjs,quoniam 5C uidis hofiibus ignofcere fcianiam ultro donare, utbisucro dcfenioribuSjilluc reuerfos uerbis fuis iubet nuntiare, urbem iliam quamtamcn aduerfus tantam potentiam,cui nec Taurinutn nuper, nccRho-os data reftitiflètjtueriautdefendereefletimpofsibikjipfi traderent :ccrtaf/ w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leges,quas ipfedidurus èfietjfufciperent: tradatU/
Ct d I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mœnia.ne militum uulgus impium quid interim aut
^'^’dmittat. Difficile enimefie idafceleribus Scimpietate cohiberetcu»
iof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clementix fuac 6(f omnia candida futura, fic eos fibf
P ‘s a rebus fuis rede confulcre/i pro tempore,amp; priufquam Martis fieuitia confugiant fero nimis haccpoft exitum
«otiacexpedarijubinil,ntfimors atra,cacdes certa dC exitium miferabile O'Êïtimminere.Ç^are perpendant fecum exadatrutina rem diligenter, ne . ^odeis perindulgentiam nuncultro offeratur,pofthacprecibusnequeent
^^‘^•^^uiflefeomninolîincnonnifi expugnataurbe difcedere,8C _ nbsp;nbsp;nbsp;toto terrarum orl^e, in patriamregiamqueConftantinopolim redire,
^'^dmodumenim duobus folibus,Alexandre Macedone tefte, legitime nil 'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duobus regibusnon queat rede gubernari. V«
P*”» «ne omnium in coelis Dominum,feunum interris Gentium omnium '’’^'P^'orfuturum.DixerathacCjôd continuo retento unico Vexilliferojcactc-jnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribus Hungarici pondcris fingulos donates dimittere
sitReucrfiin urbemfummo gaudio exccpti,grauia hxcamp;' imperiofaTy/ auribus excipien« r, '^^^P°''^®’''^qtiippiam iudicabant indignum. (^arequumfeam« PWlofacßö^magnifica uerba illafua contemptum iri,fibiqûeà nofiris nihil re» ^‘^onderiintelliger«, anime 6^ ira seftuans,diu noducp uolutabat, quomodo tns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ulcifceretur Maieftatem.Vifum itacp hanc fum«
Sita eftautem Vienna quincpmillia paftu^
^Ç«tio monte,imain planitie,Flauiaagente quondamdum Pannoniae (^rminos Romani, Barba return aduerfus incurfiones tutabanturcondita,S^ i^moriam nominis tanquam pofitum monumentum Flauianum, olim ab «'sHerculisAlexandri aut Bacchi rituibi conditis,appellatum:nunc ucro Vi «onapritnafyllabaommifl‘a,uelà torrente,qui earn à meridie imbribus audus leS fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Septentrionem uerfus Danubtj fluminis ob-
^unrmior aliquantulum reddatur,reliquis tarnen ex oris ncc^ arte nec^ na tu P quot;ïadeoeft munita.Nam foflx antcmœnia fi quac funt,ficcae,amp; nullius la/ ^'sliquoreperfufatjfacilcmoppugnantib præbêt afcenfum,amp;tmoenia ipfa, 5^uiscodililaterculofintconftruda,turrium tarnen propugnaculis hofti-(^'quot;îduerfus uim amp;iniuriam nonfatisfunt firrnata:quiaamp;haecneclata,uc« '^ädhucreferre uidentur antiquitatem. Adertus igitur hanc quindecim è re-6 onibus uineis admotisjcuniculis^ Si fubterraneis meatibus adis,murl nite-ätutfubuerterefundamenta:quosfomentis,fulphure,bituminc öf puluere ‘nientariofarfcrat,utigne admotomilitem fuum,qnemundique in aciem Wrat,tanquam fuminebula tedum ,urbis intra munitiones ingentiruina itPkdeduccret. Sed præfides dn ateg tureiares Ioci,audo« j^'-nrifto,fuorummiferti,crudeleillud SC. impium Tyrannidetegerunt con« quot;»n. Capri cnim per opportune 0£ fecrcto quodem fatorum ordinctransfu» S^uetumprotari tormentis coadi,proditionis prarmio accepte,urbis _ ®cia inccnderc fe pollicitos fatebantur,ut dum intus ad arcendum concur-
ccc IV
reretur
-ocr page 490-12U Mclchioris Soitcri
reretur lt;nccndium,^pf« intcrimfods,nudata fuo præfidio occupar^t indicabant idem diTurcat à noftris militib.depra?henlî,ô; idc Fridenfit^^^iU ceps mifloclàm nuntio admoncbat: Vndcbdi al2crioresnoftri,ngt;hil W autcuræuliaex parte remittebant,at(^ longe maiori quâmanieadîligei’’ tra Uïbcm ßationes,ante portas cuftodiaSjôf poft' muros peragebant Et tumdemum qua ex parte mumm fuffodere n!tercturan!m3doerfvi'’’‘^j(ii detedi.atc^fodientiumelufaopcra. Quicquidcnim abboftib.illuc unQ congeftüm,idtotum à militib. noftris contrartjsamp;f tranftitrfiscunicuHsai' jj Btibus adis, ui raptum, aut folertia quadâ Slt; aftn ablatum.Si hoftes nonnunquâ,quifctent3ndæfortunægratia illiccondidcrant,gr8Uiter^ inania cœptaTyrannofi^uanos !aborcsrcferebant:quiut5lt; féliciter procedere fenfit,quadrifariam diuifum cxercitum,ô(: fenasObilP'* cedentem in boras,continuato die ac node ptalio,urbem mbetoppug'’^'^j^j fbftores interim in auerfifsima munitions parte,cuniculos numéro re.utftcuelperpetuis laboribusexhaufti,at($paucitatetnilitesnoftfiu‘‘^’j(/ ca deferere cogerenturrut operis à fcnfu,armorS ftrepitu Ä dimicatioo^’j, fi,ados cuniculos nonfentirent.Non fuit uana fpes Tyranni.namftadif^^i^ gnum inuadendi Turcis datum, ÔC à noftris inter mania ad arma fuffoftus nbsp;nbsp;crebra ui puluerisimpetitus murus,tribus exorisampla P’?,
feneftra,corrujr.VndcingentifubIato clamore connixi primoTurcpA^’p^ ne denfato parentes mûri aditus,per ruinas magno moliminc pugnare incœperunt,arc^ noftros omni glandium ac telorum genete reamp;urgetc,noftri uerôediuerfo primoin limineimmoti,amp;:aRimo‘‘‘' (,f/ Rantes, infultantium impetum fuftinere,atcç hoftes ipfoslancearn menrorumcp globulis,fortiter cxcipere conabâtur amp;: arccreJHi Getma'’^^^j,z ac Hifpanorum militum ardorem.micantem^ ira uultum,nô maior! toL[e Cia ac Samnites olim furcntia Romanorum ora ferre,fed mox impulfa » ■' tantum acie,omncs retroire.Germani Hifpanicjp milites erumpere,trcpi‘’*jj[| à tergo ccderCjSC ft quos maiorfolito audacia ad altiora urbis mania ad ima prgcipitare;Tyrânus fortes priftinç uirtutis Qi gloriacadmonw’ ÿ Slt; uulnertbus feflos reficere.atcp fubfidijs ncjuis fulcire, ignauos in crep^r^’^j dcmu omiffum praelium redintegrate; hi ucro rem non alia uirtutc gcrere.Nam accepta clade maxima etiam pOftremo imperij Si ordinn^’L^-tnores,ex acicauffugere.Pudebat ignominiç,quâ no ad urbis unius pugnationéjfed ad uniuerft belli fummâ pertincre extftimabat,T y iam ft quo modo gloriam recuperate, cladem^ accepta memorabiliQi” amp;nbsp;facinore aliquo inftgni,abolere poftet,anxius et furibundus cogitsb^t'^^po gnuuidebat totconfumptis QC exantlatislaboribus.captSopusdefercre; '(j tra uero peticulofum tot prçftantcs amp;nbsp;bellicofos uiros,temeraria urbisu”'“ jpi oppugnatione depetdere.Placuit tandê paucis diebus inrerfcâis,^ mos^ uires refumetent milites,armistcperare,0(fdenuorep8ratis cÔpoftti« omni ftudio rebus,fumma ui Qi omnib.coptjs circumuallatâ urbê iterS inuadete.Edodus itacp in aciemamp;inftationes,unde tutiusp^® pete poftet miles,qui Qi iam ad figna elocatus confiftebat.ut noftras tanta alacritatCjpro mûris Qi. mœnibusexcubarecoofpexitjtofusanin’“’ .jlt; gi capir,fic trementib.genubus coIlabi.Sonabant iam utrincp cla Is tcum tores,5gt;u ad belli munia fortium animos incitabant,fedTurcxmetu
non fecus ac confpedo Petfei quodam fpeóro,in faxa mutati, j, mobiles.Compertum tunc,utfæpius antea,il!ud C3tih'nacdidumqua'’’'^[(jj( fimum: Verba uirtutem non addere,0^ Imperatoris orationem exigna^’^ nuum QC timido fortem non facete.Quontam, etft hos ad omneimpfriii‘’’^^j
-ocr page 491-DcBehoPannonico, Lib.L n^f (Jos(3rtiamp;^pertinaces,nonucrbis tantum S^Icntauite.utquondam apud Ro/ manos mods fuk in ordinem cog€rc,uerum ctiam 8C ftridlis gladijs ÔC accyna* tibusnudads Tyranni luiFUjUerbcra multa intentantes,urbis in oppugnatio« nemadigere niterentur,Zumbafsi ipfi 8(. tribuni militares,ab inuitis tarnen îfuperions certaminis memoria pauidisadhuc,n ecoppugnattonemnecope-nmaKqtum aut obfequium militât c extorquere potucr unt.TotQ fic exacQiim ^mduunijUthij antecaftra,0Cextra uallum fæpius eduâi,fæpius in agmina °^âdcnicoaâi,ftupidi peoitus,S^ abfi^ omni aculeo,amp;f tanquam primo infill ^’^totumuirus femel pfofiidiffenr.fua in pertinacia perdiuarent. Qtium igitiir ’yänus Gyagisheros illos fuos,in quibus omnis belli amp;nbsp;uitfloriæ ipcs non fc-J^^acTfianjsolimfitiiaca S^repofira craqxque acgregarios milites fîfmercc/ ®^foadi.iâos,quosÂf3pides uocarefoicnt, animoconftcrnatos,amp; diinuma ^obdione Si longa profedionepertaefos animaduerteretiRegem^ Fcrdina n* «uaiiamôiPrincipem Pa!a£iniim,ingcntiGermanorum amp;Boha:iTjorum ro' “oreccruicifuæjfuo tcrgoriaiidirctimminere.timoreperculfus/ugamcoepit “leditariÄobfidionem.hyemis ante aduentum,quam nec fui tanquam A fiati citnolksSi frigorisimpatientes ferrepoteran£,diflolucre Aduocaiis itaqjin ^opcionemVillhcriSjBeglcrbegis, Bafsis, Sanfachis 5.' Zumbafsis, atejjahjs tnuunitiaeautalteriuscuiufeunep militaris poteftatis hominibusjiabita orsti--p’^.buacpropèinmodumdifTcruit: Aiidimuscommilitones,Fetdfnandum ‘^'Sf'nattjFridcricumillum Pslatij Rheniep Principem, eonferiptis ,.tq; ue-wataSamnitum legeinitiatis,per Gcrmaniam Boihatmiam fiCMarcO' *’”'’''i3m,aduentare cxerckibus,amp;iutranque Danubtj fluminis (èeundûm rp P’ln.noscontra infeflisfignis contendere. Quod quidem fummis uotisoptagt; .^musantea,lt;d nobisiam fero nimis,pon:t3nrammilitumnoflratium periina ^'^muidemusultro obuenire.Nam fiiufla acic cum hijs nuncfueritdecertatv inarreintantamilitum pertinacia depugnabimus.Qpamcnim
Sid.fftcile fit,inuitis ac repugnantibus militibus praflium intre, 33ndpi{i belli fortune fe committcre,uos ipfi longa experientia rerum edo ''^nipridemnoftis. Quare quum non minorfituirtus adempta opportuni-quot;flt;:!3rmisnonnunquam temperarc,quam oblata occafione hofti magnanimiz ^’^Ov'curverc:decreuimus tandem obfidioncm hanc,qu3m amp;nbsp;ueftro confilio ^.^^rfufeepimus difibluere,militcm^ ipfum pro tempore 2lt;priufqu3 fi igo» ’’^byemisintempéries abeundi faculratc adimat,in portuihyherna redn-f^je Veftrutn auterit bare omnia,ne uel miles animaduertat,ant hoflispraefen» j ’^fugt;flmofilentio,Minotaurifymbolomonfti,côtegere,atœcduifloitctil .''äciemftationes^ militc,oppugnationcm ueflra de induflria fingere, ut hac ‘’’'ulacionetutinosinterim c3 facrinis cum impedimentis St'grauioris arma» jf?ntli£ibusfenfimhincfubduccrc,3duos deinde tanqnâuelocitatccorporû r ^'btearmorum, ad accclerandum iter cxpeditiorcs, facilius fubfequi pof-.'^a enim fiet nt mctu dubius hoftis mocnibus egredinon audcatjSi exerci* .Softerincolumisadtutiora cuadercqueat.Gnauitercxequururi mandata ^cesilliSitribuni,corpora militesuetcriGræcorum morecurare iubent,amp;i ' f'’’aexpedire,atc^ deinquumprimS clafsicum intonuen't paratos adefle.Cef ’lumeft utrinep ab omni opcre bellico biduum,0(i ad nodem demn teriiam fe ^^fntem,datoprodeundi figno in aciem reditum,ordincs inflrinfli,agmina in ^ionesdeduda,atque omnia quccunquead oppugnandumnecefl'aria ,ma-’^^spparatuexpcdita.Stabât extra uallum Turc»,uix arma manibus rctincn .^temulijcunâaquacfimulabanturexucrôagi exiftimantes, Noflriautem 'îtnurosquamuîs cofiliorG tyrannipenitusignarfinihilremiflum auf hiunigt; ^°§itantes, ssfiis dfli genter pro tu done mcenium cuftodtjs,at(^ muri ruinis ecc J fcdulo
-ocr page 492-12?9
Mclchioris Soitcri
fediilo rcfediSjhoftfs aduentum expedabant : décantantes etfani , non «eterem ilium Germanorum baritum, fed hymnos facrofancflos a fto fuodignos uerficulosjpracfagienttbus forfitananimis finemnuncade borum.Fitcnimfxpiusut SC nefcia mens Humana,quafiNuminc äa,diuinitus futura pr!cnunriet.CoIiaco propc pede SC ex propioq^o po pugnatum nunquamjed omnia bombardis SC machinarum ada.Tegebaiur ccelum denfa glandiumfiC mifsilium nube: tremebanc ingenti xdito mugitu mouebaturtuulnerati mulei, cxfi, aut foedèlacera , mentorum ut SC impetu tanquam turbine rapti,medi3m aeris per rebantur. Ceciditeo in tumultudum incautius progreditur,NatpiiæP .jj-j fummo tyranni atquefuorü omnium ludu, fulmineCaranthiaca e 7 hyißil'’ letahter idus.Motus hoc infortunio tyrannusjiocenfisftatimpriipa’“*’ Ap caftriSjinftitutam antea acceleratabttionem,quod tarnen nc foret inultu^i feros prtus Chrifticolas, quos fors iniqua captiuitate inuolueratjcoo^^j,; gentium SC phas omne,crudclitaiefummacoram madareiubctotnncs. cuseftmorientium eiuIatusStfcIamor, noftrisamilitibus,intra ncfcientibus tarnen quid ageretur,donecpoftcfadie exorta,hoftis m2duertêre,eacfcfumcp corpora pafsim caftrorum per planidem fan-rierunt.Miferandum hoe quidem SC trifte fpedaculum. lacebant jpjni guine uulneribus SC craore fQedati,uiri,fènes,iuuenes,pueri,matres (notp lexuiuelætatipepercerat,ferinabelluae illiusrabiesjfederithoe fpero 0° |j, pune. Deusenim faciet ut iuxta Ezechielis Prophetxuaticiniunij^ jja Germanorum manus,de patrato tam iniquo facinore, condignumaliq“ fumatrupplicium:tyrannumcpiIÏum nonfecusquàmTambcrlancsocyt zaitem olim cauea inclufum aureiscp cathenis uindum,orbi exb^Deo«^ƒ^ff dendum fpedaculum : quod propè fore Carol© Imperatore,Ä du«'' Ferdinando,ueterum oraculis admoniti iampridem auguramur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(pj
hqsdeberi palmarium,mülta ante fxculanec gentium quidem Si entm candidifsimo return Auguftaltum feriptori Suetonio TranQun dimus,ducentis annis Galbæ apte tempora à fatidica quadam cicp louis facerdote pronunciatum fuit: oriturum quandoque Principem,dominumc5rerum.QuodIicet tune temporis quidam ad nbsp;nbsp;.j/
ipfum,quoniam maiores eius hac in prouincia practuram,amp;^ ipfequoq confulare gefterat imperium, referre uoluerint,cgo tarnen id ad inuilt;^* pientifsimos^ Principes hos iudico referendum : Schiltpergtj iH‘ïisuO‘’^jj,(, dus Hiftoria,quaindicat fe quondam adNicopolimunàcumcaetef*’.jj, ftianis militibus profelt;ftum,illiccp affedo Sigifmundo Imperatore clade,abimmanifsimisTurcis fuifte captum,amp;belli iure per triginta captiuitatis fux annos diuerfa loca peragratum,peruenme fg, ad Abrahami Patriarchac nicem,in ualle Mambrac Ammorrxi,iuxtaj jgt am,ubi SC fupremummortalibus expedandum iudicium,mundi jjiH' déplanta tam.quæ à Gentilibus facroiânâa ideo habcatur,ôi fulenniq modoconfecrationeuenerctur,quôd particula de hac quantumuismin lo fufpenfa,regio fîue Herculean© medeat morbp.Vndc SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j •tgrc'’
Sarracenis SC Mahumetanis mûri ambitu circungt;fepta,pcruigili oufto®'’ ta:Ô(^ T urcarum tyranni huius titulo fe hucufquèuoluerint ptsfiguuiï^^^jfj fe hanc Chrifto Deoî8C faluatorejnoftro, crucis in lignum dato,« priufquam uidorillegentium,miftl]s ab Occidente impcrator,uùtute illucprofedus,rei diuinæ myfteria cacrimonias^,8C omnem purioris nifmicultum exintegroreftituat/eflorcrenonpofte.Etidnontam u alTertionibus,quàm ctiam Gentilium ÔC Sarracenorum comptobatufu^r
-ocr page 493-amp;1 h” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecrum elTc Diul Hicronymi,B«tl IfidoH, EgeSppi S)i lofc-
P ’* luaricredcre inducimuï tcfttmonqs. quibus amp;nbsp;facrac quoque afïfpulanrue Ijfft,quac8j;ll(c{g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatntrcs Angel» DominiAbr«-
cum quo SCFlauij quoqucVopifd ‘quot;loriiifii Iwpcfatot'is uifa addudum conucnit uatidoiumpalam ÔC omnlt; ’ooriimabfqucinuolucro confirmans,n3fc»turmtialtquando ex Pannon»», Indices Pan bis, Ód Pcrfis, qu» Franco» amp;nbsp;Alcmannos, fub Ro-rp’'quot;*!egibushabeat,qu»pcromncm AfnicamBarbarum non r£!»nquat,qu( u/æç ^Pf^^^^^n^’niponatjqiiiad Romanam »nfularn proconfulem mit-j^uiSartnatis omnibus Indices, qui terram omncm quam Occanus ambit, pHsomnibusgcntibusjfuam facianpoftea tarnen Scnatui red dat imperium, ’‘itiquislcgibusuinatjipfeuidurusanniscentum uiginti. lac co interim âif , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cyrilli, RupacciiTae, Meflin»,Brigtttaf,Ioachimi,
unucdiSdTorquatijStque aliorum multanoneDruidumquercubus, auf '^nhina Cynthij elicita refponfa, fed pqs mentibus ipiritus inftindu call» stniinciaiaoracula: quæ omniatanquam orcunoprolatajiijs Principibu» ium profitentur. Sed de hijs fatis. rcdeac igitur nofira unde S^tila eft oratio. Soluta itaqueurbis nobilifsimæper tyrannum criidelifsi-'ïniobfidione, HybraimBaflaconfiliarius intimus ôd fccrctorum omnium jiicusatbiter (nemo enim in admonendo hoc uno iusmaiu8,autliberratf8 ß n T ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expedition's armaturæ equitibu8,com/
P®'Wqusexarte ôuindu(lriafubndqs,præcedentcmà tergo integrum per di/ tyrannum, qui correptis repente fignis,tanta cum accele-‘*one iiiis hinc profedus cft,utamp;:urbes ôdoppida omnia,quaeimprouifo Unto return rumultu perculfa,imperium accepcranr, ôd deditionis u«-.'’’cntaolexramosfcilicet,Sd portarumclaucs obtulcrant,nullo uelftipen* ^‘Qitdpr3cfid{o/n^poßt0j-nt3(qarei,qyent:ödquinta poft abitionemdieBu/ mrvK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milliaribus Germanicis à Vienna diftanfciUjO/
Q '“yscutn coprjg perueniret: non minoricum dedecore ôd turpirudine ex J^faiania tuncf qtiam tricnuio,quum tarnen Romani banc ducentisSd de» y'’i3!inis uix triUmpharinqfubigcrccerto fibi perfuaferat)quam quondam Rex cum tamnumcrofo cxercitu è nobili Graccia aufugf» ';3mifittamcejçrjg3cpyQfç(q,ongfyorum quàm plurimos. Qiiorumcada/ '■sunacutningcnti Camelorum ôd beftiarvm numero ftratapafsim pcriti-i/a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wgoris,hycmisfæuicia,Ôdfamisdiuturnæ tolcrantia
^tludum anteq emaccrata.Pctieruntnoftrijantiquam legum contra confti-°'’tRijqua(Tripbonio tefte)cautum fuit,ne captiuorum ratio habcretur ali hofte de btis agercturquicquam,captiuorum permut3tionem,in/
quot;'3(lid,Ron tarn fuorum mifcricordia’, quàm captorum Turcarum perpe» contra mo-''^fcfponfum perbcnigncjpolfcft uclintjabfqueomni pet iculi meiu, de htis Seenim nequead prardamnequead urbiumueniftc
^uionem,ftd ut Regem,Ferdinandum tamdiu expeeftatum ,8^ nufquam l^’^’P^fentem krri uirga inuifercnticoncefsiftc lampridcm noftratibus nonnul 5 3bfqu2omniredemptionis prccio liberam redcundi poftliminio faculta-!'\^“°^i’tSdipfif3ciantuicifsim,rogare. Nam Martis aleameo nunc pro« WaiRjUt hoccommerctj genus inter ipfos futurum fit quotidianum. Nun-/'‘quot;'iprum Baptoferica,0d Zetlitium Vexil!ifcrû,qucm in eruptione captum Defc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donatos dimifir,0d fuis nunciare iufsit.fe omnia
'’w,quoniam hoftifidesferuanda bona ôd Atticatraeftaturumfide. nftm WprgfidijjBydamelocaiis,padaconucnta nuper nonCnt fcruataj'dnon Turcia
-ocr page 494-ij}8 Mcichioris Soitcri
Turds fpfii.qui ftdem femel datam faliercnon norint, fed German** tius qui perterint imputandum:ueritatis tarnen fine ratlone hflcc.Certum cft hos,contra fus Ôf ph8s,fidem præfliiâ Q(. pada manu fubfcdpta nbsp;nbsp;nbsp;/rji«*
cum DucïbusduobusChriflophoroBeflerer 8i loanne Traubing^h'^'i^iii iam 8^ dcdJtos,a Gyngisheris fuiflctructdatos. At qufs in CyHcc nbsp;nbsp;nbsp;jjïjii
Thrace commentum,âC in T urea huiufmodi miretur mendacium,*!*’***’’ jyii ridendo QC per ludibrium fidê falierc foieant CPraeclara tunc maxime obfidionis tempus,PrincipumPaIatinorumFrideridetPhiIippfnlrW^f^j^) qui inter cxterosgt;quamni8 multi illic egregij,in{ignibusép facinoribu*%^y{/ getlis prxfiantcB adfuerint bellatores,uelut inter ignes Luna minor« nbsp;nbsp;j,,;
runt. Nemoenimhns unituigilantior,nemo laborisSfpeticuIi nelt;5 enim ullis moleftijs exhauriri potcrant,autcuria uind, fed omn*» euntes,omniaperluftrantcs,nuncboni militia, nunc optimi toris munetefungebantunftrenuos comitcr compcIIaDanGfaucioiSfyj. fomentisS^pecuni)smireconfouebant8fiuuabant,ut plane auitam^Uf tem in htjs cognofeere potueria.flf Palatinum ingeniumperfpic«^* quum alter foris,alter intus,.urbem tsnta conferuaffet induftriaKuig»’j|^ conuerfi in cos omncs,hos Seruatores patrix,bos xamp;nrw^tf 8f bant. Vnishtfsomnequicquid unquammagniflcum geftumerat acceptum referentes.NamSf crebrae inter hxcurbis ante liberationcma cis fàdæexcurfiones,tanta noftris d militibus Principis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«*'
prefr« funt fcelicitate,ut nifi coeleftium id tribuatur benignitatijUeri quecredulitatemfuperareuideaturomnem .uicit mille Turcas,trig*n^* ^d-bus Danubium tranfgrefïos,MarafeIdiæ per agros rapientes Ä incenu**’ mnia,ad Stockorauiam,IuIiusdeHardeckComcs,ducentis c3 jjce* fus,in quos quia rum primum fub oculis ipfius arcem Qi uicum SebmW* ' yi derant,iufto animi dolore commotus, équités tanta concitauit hosprope priusadinternitionem cxcidcritomncs,quamhuncipfi 3°^ m fenferint. Amifit tumultuaria hac pugna,prxter unum cui Coborle yi rum penitùs neminem,amp; hune tarnen morientem non inglorium. primum mutuum peruentum fuit in confpe(flum,equum tarn acri carium ftimulo in hoff es adegit,ut per medios 8C Riga iam ef{ufos,ao n*** {[j/ que prxtcromne negotium proruperit,Ä unam ex hqsfecum,in*l*’*®°yji: bus grauem et repletam defili|erat,ad fluminii ima demerferi^fponten*® öf non fecus ac ß ueteri Decif alicuius,aut Codti rita,fupcr tdum P^, (edum connftens,prxfante pontificc folennia uoti uerba,patrixpro gt;**^ putfuumdeuouiffet. Oceidit partim fuditamp; cepit, CafparErlebe«* j, nntzadTrefelmauripißrinum,quod direptum incenderemoliebs®* centos ultra Tureas,decem cum equitibus tantum Qi peditibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**
inopinantesadortus,Lconidx Spartiadum duci haud abßmilis,n“*^“ medios inter hoßes concidit,illc uerd trophxa adfuos Ixtus Qi uiuur rtp , uit.MuIti hoßes dleuis armaturx equitibus^quosHufTaros barbaro uocabulo.confofsifunttmulti capti,amp; ad Principem FridericumuiuiP* jy, Multi criam quum aliquando ad rempli cuiufdam turrim.nephaßiex***’^^ txquxritantesprændium,confugiŒent,â Gcorgio de Leuchterxberg P* cixprxfide,Sigifmundo à Vuol^ango de Vu^x,Bauaricorumcqui***q^[,0, fcdoiCorneomburgum iuxta,ubi Principis iuflu prxfidebant, culis,ö^ toto propemodum Danubtj ex ripa fpedante cxercitu/y ignis fumo,non aliter a c quondam Alexandri Seueri Imperatoris benditores enecati. Libcrata autem fic,utiam didum eßgt;obfldioae v * y, rebus hqs ita infigniter geßis,Princeps Fridericus,iiluc qu4m ma**
-ocr page 495-De Bello Pannonico, Lib.I. i2p ,e0 animo atc^ inft/tufo.ut iunâisutdnqj cepsjs cum »[’m*’ *** non detrcdaretjacic confligcr«,utl fahem poiîrcmum lum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ngientcm confequi non quirct,incefferct aliqiiantu«
îx carperet.Qyarcmox ut Vicnnamucnit,milite» conuocarejub«, arque n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribunosinite.feduixcceptoIußrOjGregarnftatim tumultua
gt; 'Pwdium quintuplcx ob egreg’« defenfatn urbem pofcerc cœperont; pcrobfidionis tempus infumpfiffent, grarui«
Princeps eos primum knitet ôi innata pio clcmcn-uajc|i)ioncfecon«batur,nc partam tanto cum decore nupcrglenam, tam , '’^’’^^l^'ntdefozdare.-dcmum etfam adhortari ôlt;precariab hoc rcrum ümnobilequod ipfc inftituiflèt opus befqnidem fecosomnesob nauatamin defenfandaur/ c(l r'?obüôionahcorona dignos importunum tamén ’^ht)s inuolis contentionjbusjfmpus nuncterere. Nunquamcnimantca ^âgisqiiumhofti interim clabatur.nocuiirediftcrreparatis, Sibiigiturcrc-’nrjenamcÿ fedj^dihgcntiafummacuraturiim,ncinßgni» eorum uir-hoquot;'vm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niodûtnpraefentiarum pareantobfequantur. Mouit
ftin a ' ^^'^nignitasjfcdmaioricum importunitatc scramilitaria 3^ tjni ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flagttarciuGabantjamp;quumad molliendamillorum per»
quofdamhrja longa çermiiitiae tempora noros demififlèr, bk n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotçproicdis farifsisateg lanceis
xra demur,lymphati Si furibundi tad*^”*^'^***'^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huiufmodi concertationibusufepin ferum to-
tuncpriniùm difeeffumtfedmoxpoftera luceuixdum rede exorra, tum quoqueperniciorumdiripiendae urbis confilium Wsterebaturinitum. Qiiarequum necimperium apudhoauakre ulluni öffociosomnes Ä^urbem ip6m in fummo periculo,in 111(0quot;° ‘^‘^‘^“'’’’^^ueriart intelltgeret.feftinandum duxit,Q^infano iUorum
Ixoitiamoccurrcre. Adcompeicen-idtu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t’lt;niukum,triplex hns padus eftftipendiuin : fed fero nimi»
bil( ’’’quot;/'duia hùfti» interim ad tuta, amp;nbsp;unde eum confequi baud erat pofsl-•ian*quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo» forfitan nimia idem fub tempus indulgcn-
(!,ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'el mill tans,dum hoftls foris acriter urgcret,fatis iicenter habita
p’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen id impunKum,quoniam etfi facinusillud non
üelquot;’’ p''^‘'’‘^»4‘^’aoLmhuiufmodimalaexpiarifolitumfuit,dccimatione kntH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen feditionis, atcß audores nonnullos
j tntijinisultoregladio grauircrfuitanimaduerfum. Foedatmukxea an« iuntf empeftates,morbi uarq praefertim per Germanium in« non per multos anno» continua propc rerum
»nl ’’’ “'f’ Deorum in nos Iram fignîficantia,accedebant. Nam Viennar diu ^°'^®'^quot;’^'’’’^^*^^^”^*^*^’*'’f^8tnniperdicmincalo fplendere uifi, *^®‘^n!ata crucc pernox conftitit,trabs Ingen» öfttecento-ij. ^itmlongitudinCjdiuiStephani Prothom8rtyris,atquc urbis illlus 'nistutelaris,per templum duda,prim3 poftmeridiem horacomparuti: j^^i^anas hçcierritat uerè mentes. Ad Deum Igitur concurfum[delubra,öi^ ob-’tiones infigni animorum fadx deuotione : id faltem impetrauere : ut imminerefereb3tur,ab urbeö^Orbe, FridericoPhi« Palatinus audotibus,uelati Diofeuris quibufdam, ptlletc-
D I
-ocr page 496-124® Mcichioris S o it cri
DE BELLO PANNONICO
LIBER SECVNDVS,
N TE R E A dum hæcin Germania Pannoniaép agcbantui.J^f^^p tor Augußus citcrJoriaberat in Hifpania.qui ßatifn icdebqj tiorfalt;3u5cß,compofitisdomi rebasinltaliam^quatbcnofun’ huefluduabattumultibus,tnagnis itineribuscontcndit:»P FïisàæiËi« tahac,mth'tcmquiil{icai)Co,quoRexGalIorum federat tempore,fccum arripit. Si tranfeenfi» Alpibus,quiRhftOJVW|]^, cos^uercri à'Germania dißerminanqin Pannoniam progredi fscuient*® fli occurrereßatuitjfcd Alpium fauces nondum (ngrefliJs,hofli$abitlo^^^ pem^fugam Si. reltqua omnia utada erantcompcrir. Quoniamuaohi’'’.g^ hunequafi dulclilkcebra quadam inefcatumfiituraatfiatc redttutum bi perfuadebat,animo fecum,quomodo imprjsillius conatibus poffen^ rc,cogitabat. Impofsibilcuidebaturdifsidentibusinterfcatquemutuu’h; contendentibus Principibtis Chriflianis , egregium quippiam cumpcrficerc:namdifcordiaipfa,utplerunquc alias ita hoc tempore maxime iudicabatur öf pcrniciofa.PIacuititaque ante omnia nouunngt; (, gma,ueluci certum quoddam difcordiac ßminarium mentibui uellere,atque difcordantes Principes,qui ab inani uerborum pugn® rum peruenerant infaniam,tanquam reparato ueteri Athenienfium «A(,vislt;«ipfarenouata,in unitatem concordiamque reduccrc,atqwc edio“' blicoconuentUjAugußam Vindelicorum,3ntiquifsimamquond3ni^^ norum Coloniam Principes imperij euocare i quo ut ueris fub initiufflot ulri ciedoreSjalqqüe Principes,Dynaflae ac proceres unacum ciuîcaiu*”, tionibuSjMaieflatisimperio obtempérantes conuenete. Curiam babitofenatuinprimisnouidogmatis de religione rem ordrri Imperator Auguflus turn Saxonum Principem cum fuis adhaKentibm re iufsit : Dogma illud nouum quod ipfi fedarenturà legediuina lienum . pugnare enim id ueluti ex diametro honeßiori uetcrum “° cumdifciplina,nec cum bonismoribus aut facrofandis Ecclcfiact^® j/ bus autinßitutis conuenire.Dcßßerent igiturnec tam friuolèâÇbti»h‘’’(j|(i täte di feeder ent,qua cœlefle Numen ueri tatis fpiritu tam egregic Si àmundi initio confirmaflet,Prophet» fandi ôi Patdarcbx diuinitm^ demnuminisinfiinduafflatidocuiflent,martyres Ô^Chriflibeati felici fanguinis fui profluuio comprobaflènt,amp;fquam tandem mentium, Patrum quoque Si roaiorum noflrorum unanimis conß^u^jgl/ tot fecula Si annorum reuolutioncs laudaffcnt ptjfsimc Siadoraßent-turhris omnibus plus, fed ad fobrietatem tantum quod Ä ßiü h»ceos parum forfitancommouerent,cogitarentfaltemquàming‘ .0 lum eßetjßatum publicum, otium commune ChriHian»ép rei traoq*^'**^^/^-perturbare,prxfertim hoctempore/niquo,quohoflisTurca tentus,nos ram achter armis nuncundique impetcretamp; urgeret. Ai »0 demperfeuerantia,inpropoßtoö^animifententia immobiles perftiW^^ ji cantes etiam fe à Chrifli dodrina Euangeltj^ uetitate recefsinc dodorum fuorum dogma cum Apoßolorum traditionibus in jjflU difereparetpropterea necpudereeorumomnium,qu»hq in buoc ufqf palamdocuißent,ipßcpcredidißenr,Imperatoria Maießate amp;nbsp;mnibuscorä profeßionem publicam facere,certä^8i£ indubititanh^^j^^it
-ocr page 497-Oc Bello PannOnicOjLib.I. i ui iampridem antea quoi ruulgauen'nt i'n lu» dodrinaeatcp purioris Chnftïanifsimi wntii^et r ^y‘’‘^^'‘o$,nQcfeh0S quibustotius dogmati» atcç fidei ipforutn quot;'odonaf • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€tiam de hiïs cum dodis,fi quo-
quisâ C ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’«nfcf conferrc.Non difplicatt Garaio Ïmperatori rcli-
’SHur adid exotnni ccetu utracp à parte uiri feptem,otnni erü utr/ntç fenteO' nbusjfu j argumcntationum Mcandris refecatiSjControuerfix de capl» credüum °'*gt;neniS^ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;componere potuïfle
’tliiiierc^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'*quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac territoria fua tnonaftcrtis bona,quac
''gum crt ft‘^^*^^bf^’’c«’cftir'^^’'€Uö*ui(rent.Nam quum hare contra ciudium iJ‘lt;l^*’®o^“''gt;^“^^**^^”’P*'‘®for,redditisablatis,mani-f'ntlib ^^^^^’’’pcrare. Quanquam autetn ilH mandatis forfitan obtemperaf-mlniftrisfuis benefictj atc^donatiuiloco con« buic facraciulïtoninonpoterant^motiitaquehacarque fäfOf 19 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foret ratione,lt;tnpcratafacererecurabant.impe
tanquamiutelicu ’'æ'Vtid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proculdubio infedo omni negotio,
tuncmaxtmè uteba
^u^Pi'O ptudentia aliutnadcohucnrusdiem.quiRa« ’’’^nea^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,diftulülct, Sf fpe finiendx illic controuerfiae fada,com-
’^'’cR 7 ^^^^urcas Principum confenfu impetraflet auxilium. Sedidem ''PsEl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftac.Nam CiLudouicus Prin«
^'''Oïod - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maximus.una cum Archipræfule Mogun^
Pnneipe Eledore,partes fuas non inrerpofuißet A ühne quoqp
D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priori in conuêtu infeda pace fuilîèt difceiïum. Quod
’’‘'''bh d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perquam optimi (enfere^atc^ difsidium illud iam
^’’’Pfan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'IP*’’”’® inteHexerunt,Sucnisfordia
^'^'per *^^*^** °PP’‘^“quot;’ fecefTeruntjfl^ aHumptoarbitratoris officio/em Intel ^iiicoatque utriufqß partis Principes didis legibus,huncin mo iqyoQ,^P°Ç‘J^*'*^gt;ut rebus eoin ftatu quo tuncelTentfîcpermanentibus, nihil ^'”3In nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is adhxreret difciplinx, fiue is nouum fedaretur do»
induetjs donee coado concilio gene iniurqs bine inde temperarent,prç» ^''Mu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftusapud Pontificem Maximum in-
confilium : uel fi id tarn mature Maieftas fua impetrare non componenda reliqua coduenlendi diem indIceret.Gra Us jfç ’i^ftati Auguftæpropofitac LL.hx,0^ à partibus utrin($ animis læz conditiones.a; Principibus Eledorjbus,quod tumultum Nenannorum curricula componere potuiiTet nemo,foil ipfi[ nonim-'quot;'it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemo antea in lapfantem Rempublicam,plus opis aut operac con
''W ß Principes in hâc tu temporis difsldqs tumultibus fluduan contulere.Non abierant adhuc Ratifpona Prlncipcs,neccon Ptdiif'”'’'quot;® eratpcradum,crebrlnuncijSolymannumTurcam nousmâf lorjjjj) S^niaiorem in Pannoniam parareexpeditionem refercbant.lmpera» ^’'‘f’^’P^snon diurius cundandum fati,foluto conucntu,rê quo/ ^ftematurandam:nedum lento quodam ut anteriori in profedione ad
-ocr page 498-124Î Mclchioris Söitcrï
arma procedereturgradu,ho(iis interim pro cekritate fua uinci3jdamnumdaretingens:autuu!nus,quodomnemfuperarct8rteni tct improuifus, rcdè quidem amp;(. prudenter. Nam cundatio nifi dam amp;Fabq illius Romani iuxta inftitutum reguletur modojnoxia eft P que beîlojinutilis damnofa.praefertim bunc aduerfus hoftem,qui Lii roircfoktac redire,atque hicueiiliic,unde minusfpercsinfultare. ob rem priori bello prudenter bcne^geftam,iterum Augufti commuai omnium Principum fuffiragio, penes Fridericum Principe^ rq fumma.additi funt huic Apockti Äbelli confukoreSjGuilelmusof^^^ nenbergjöCGeorgius de Haydeck:,anciquaamp; heroicaapud Germanosp gnatifamtlia,Rinhardus dcNcyneckaGlait,SigifmundusdcHefpefgtVlt;j] gangusdeAffenftain,ó^ VIricus de Schellenberg,Equités aurati omne»gt; quod SC pofteriores duo iuris Diuini amp;nbsp;humani non tuêre imprudent^*' (olutoficeonuentuPrincipes utprimùmdomumredjêre,habitounaicii'’^ proUinciasdektflu «auxilia promtHa ad locum SiC. tempus cohftitutumof uere. Quarc SC Princeps Fridericus profediionem fuam duxitaccekf*quot; i'niquum ratus fi TrfóêüdA©'ipfe/erius,quàmexteriadueniret.
fua in prouincia fedulo rebus,diebuspaucisinteriedis,AbudiacumD^n y, num Thermis SC ueterum fcriptorum monumentis celebratum.atcp^'^’^ bus paffuum fupra Ratifponam exiftentem uicum reusrfus eft,amp; Car o Auguftum fratremqp eius germanum y quem is inter hxc unanimi Pf eketorum confenfu,raro fraternac concordix Si antiquitatis exemplo^^’ luj temimperij Caciarem afciuerat,ibidemconuenit:cum quibusdebeii'f pauca.nam plura nec res nee tempus paticb3tur,colloquutus ƒ in Lupi campo,qui Danubtj fluminis fecundùm ripam èregione urbis'''’'^ Gi pontem prope exp0fituseft,capcreiufl'as,quódueIisfltuamp;naturaa®C tis fluminisqß eufl:odiam,8C ad conferuandum liberum in urbem aditui” modior : uel quod Martq animalis ab nomine,cuius foemina olim tribus Imperq conditoribus fœlicia ubera prxbuilTe kratur,aufpicariot tus. Additum tarnen in rem prxfentem quum ueniflet,de hqs Apocletof^% que Petri de la Quoua qui SC caflrametationum maxime effet gnarus,co”' commodius tradaturum multa : tunc qux iam non cogitentur animo ocçu re,fequocÿ ambos cum exercitu quern peculiariter fpopondiffentiamp;qo* % in Hiipania Italiaque conferibatur, breui afFuturos,id faltem caucrct,nec L femel in Lupi campo cadra,ipforum antcaduentumSC feinfetjs hinc am^^^ retaut tranfmutareufedea potius interim uel dudo uallo SC foffaueteti/'’j, norum more,communiret.-uel antiquo Germanorumindituto,carroriJigt;’ titudine circumfepiret;militem^ rudern adhuc,atc^ uarijs ex gentibutc®”’ gatum SCcolkdum, artequadum SCdifciplina militari,aduetfus callio^^jj, dolofumhoftemhuncpraeliari erudiret.Multumenimueteranutnamp;cxC turn à noao SC tyrone differre : amp;nbsp;hac ratione fieri, ut hi quaff phratris qoto ÖCamicitia mutuocontrada,firmius interfecohxrcrenttSCcùmneccm'ÿ grueret,fortiuspracliarentur. Finitocolloquio,acceptocphocmandato,^ ricus princeps cekri curfu Boiodurum ad Ernedum Bauariacduccm.loCTj, lius prgfukm deuehiturrSC quoniam fftocomix munus a tqp omnis litaris curx huicerat demandata: huncut commiffumfibiofficium go^ -, cxcqueretur,compcllans familiariter,ed adhortatus.Noffe enim yd riculi immineret, fi annonx penuria in cadris oria tur, ucl ff ca minus maiori quam par fit çrecio uenundaretur, Nec diu moratus illic Chornumo^^ ^mappellit, militemipipfumin radicibus montisPcyfcnbergi,iuxta*C^ Greitzenflain,cadra prima interimcapere iubet,ati^moxLabaccnueF
-ocr page 499-DcBdlo Pannonico, Lib.L
Dr ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pctrode la Queua i aduentS fuum in urbem Viennam,
CïfarE/^c^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utpoftcra diclmpcraroris Caroli,
Mutate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandata de belli rebus audituri, apod cutn Chornum«
Pofita Ùa• ^^Quenti die eïcorta,hi ut iufsi crant comparuerunt,amp; ex^ f’tion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metatione loco diligenter et omni
'î'i'caV^c ®onfulta«erejamp;:exauifitis animorßfententqs multi étant, ’’otninif^j fj æ nbsp;nbsp;portaminterurbiaViennacmania,8Cfecundum tortentis
quorum pars obti/ decreto ne latum quidem unguem exißimarent di noua ratione, quod necmilites numero plures,nec
Nundatumeo temporcTurcarum Mum r- ^nnftantinopoli fexcentis militurn millibus lam antea pridem e-°!îfider nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**^g^înm oppidulum,nullaarte,operc aut natura manitum
^’ipre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut nodeintermiffaoppugnatione,ornnium copiarum
tolaud'*^’^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illic centum cum militibus tantum,Ni«
^sretü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem erga Deum Se patriam lnfigni3,qui quam
obfidionem tolerandam étant neceuariar,plane fo« belli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nas T urcac tum celeritate praeuentus compatare potuerat,
^n fc unum conuerfam tanta fortitudine anlmi diebus
^’Ohßu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ntelligeres conferuatum.ExcitaueruntTurcæ cir-
Wrn f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;planicie,nam ÔC hoc in plano fitum eft,qui manipm altitu-
fionilî ^P®’’’’'^nt,aggcres duos.unde femper defenfotum terga in oppugna-globulisQCidibuscrebrls pulfabät. Adum fuiffetCe/ ■^îniT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifettus, malum hoc auertiflet dubio pro cul,
iniçj ^‘■^^^iilatis ultra uallumSü mania (upra uexillisodo,eosomnes tunc V’diim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defenfotc mania,amp; fine propugnatore op-
munimento delite-
‘®*’’ poflet uel auderet rcfiftere.Sed ecce imbellis «tas, hucufi$ çdium intra parietes fe continere iußa,a!ta uo **lt;xaul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiliumndem QC mifericordiam lmplorans,mirificèfu'
’'Odd! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamorc hoftesanimisçcrculujoppidulum mill/
Pntn f’fißimantesjOppugnatioaeobmiflaamanibua uidoresreCli/ Pitùi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfequcntcetiamnemine,eadem penetur-
t^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^***”*^ compulß funttqua olim Hercules abiedo cly peo au«
’’tilth f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;louis fulminibuSjô^ rubentedextera calitus defenfisrten-
bttfe' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animus ad deditionem compelli potuifTetjfedfruRra.Frende
’’hiï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^onfiliotum ignatusTyrannus,dentibusatc^ animo
illudindudoaratri ßrculo,fundltus cogitabateucrtcre.
Maximus,cuius nutu reguntur uniuerfa,occulta 8é ’iierf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'gnitate fua,qua fe pie colentes fouete fempe t folet,f{uientis alio
‘ '^b’tahimus enim Bafla,cui in admonendo ius fum-mentemco tendereinteilexit,ca' ’etjiü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^‘^^^nec animi aeftus aliquantulum refediflct,expcdato
Siam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniquiens ; Hunc rem nee nomine nec magnitudine fua di-
tinti P”'®'^e,fi tot uirium,tot operarum in oppldi unius tam inualidi Sf immi« ti^^P^gnatione prodigereconaretur,undetarnenuixuel priemt]uel glo-tüK'”PPt3*n foret expedandum.nullam enim inde fi etiam ld expugnari de« fo^^^uenquam oriri admirationem.Nemini enim mirum uideri, magnis bnjft r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inualidum,cxpugnare:prxfer-
PWeuerantia tanta,qua etiam inuida aliasfaepe debellarentur, Ediuerfo ddd autem
-ocr page 500-Melchioris Soiteri
1144
au tem 11 belli fortuna,cuius ui'dfsitudines plcrunque incerta conting^'^^j(jii rent necefsitateindiueifum cefstflct.magnum fuiindeapudomnesg ÿ , contemptum. Quareconfukiuseflcmiiitum Jaboribus,inre«nie^^f^j}j[( ubi honoris nihil fpcrandum parcerCjÄeofdemadopus maius,qwo(if non ignoraret,referu3rc, quam uirtutem filt;foi titudinem ubi often«* antjn tamignobilis uicitilius oppugnaiionCjfruftra ôfinotiliter c®**^ (ji!. Nam licere iam minori cum dedeccre hinc 8birc,quam poftokitno’ uiribus attritis demùm ÔCinfcifto'ncgo£io,difcedcre.Magnificentiu»’*’^j,( fe,obfididnem iüam foluere nunc,atcp Nicolaum euocatum ^PP’.
quam tanto cum militum difcrimine foprema quælt;^ experiri.Di«^^*^ Luiji huiufmodi fimilibus rationibus3ddu(ftis,3cgrè tandem obtinuit,ut ‘S' ipfc Nicolaum,quem armis uincere non potuerat,miffb caduccatorc adlbrahimum uocari,atquehuncinmodum oppido quanuisalien*’ pateretur. Vocatus autem Nicolau», quanquam Ictaliter uulncratu* fpemc| iam nullam rcliquam haberet,uenire tarnen ad Ibrahimum conftanter pernegabat,nifi diplomate 8lt;:obfidibus prpftitis ^**^**15^ quid ab co,quod ucl â dignitate fua, uel à reli^ione Chriftiana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ju*
dignum,exigeretur Laudabilius efleratus,unacuro fuis fortiterinterir J fe I uosep ludsbrjo,atque fluxç hoftium fidelt; credere aut ofFerrctô^^^**° gnanimum uiri refponfum creditum,res ipfius non ufqueadco ’ee**’’’ jÜ res adco attritas aut labcfalt;ftatas,quin infultantium acoppugnantiu'”“ quandiuadhuc fuftinerepotuiffeGidquod petebat non fuit ,p(' Turcarum exnobilioribus obftdes,duo daiifunt propere»Ädiplo^ titum fuit praeftitum Ôf oblatum. Egrefïus itaque Nicolaus acceptisn'g^^on dum,lbrahimi inconfpcAum poftquampcruenitJionorificeexcepW’ (idere tuflus,de tribus tantum przcipuèfuitinterrogatus.Prim(gt;,ex **ett ^,11 bo,de quo in Thracia nuper quum legationis muncre apud Imperatoremfungeretur bboraneCjiterum reconualuilTct.SccunoOjan^^^ji) ra quae proxima inoppugnatione excepiffetjforent letalia.TertiOjflna dudus Imperatori Solymanno, cui caeteri omnes uicinia iunâi col* .^fe** mififlent,folus ipfehucufçp tanta animi pertinacia reftitiffet.
ullam fpem in Rege Ferdinando,Calypede modo,öfnimiumtardoe*^ ret reponendam. Inferebat ad id Nicolaus,primum graiias ingcotes ’ quod de çgritudine fua prçterita,amp; uulneribus in propugnationeprlt;”*'',[111 ceptis tarn hnmaniter fuinetpercundatuSjliberatumfeCbriftiSalus gratia morbo iam pridcm,nec uulnera eftè letifera. Ad tertium autcœ,^f(i/ tineret,nofte eum pro prudentia fua,boni bellatoris effc, aducrfart)s bus magnanimiterrcfiftcrc,necrebus afperis facile perturbaritautg*®“ .£lt;!«' tunæinfultibusgradu8lt;animoleuiter deqei aut dimoueri.Sehuman* ftitutum,Diuinum confugiffe ad auxilium,quo conferuatus huculc^ P ^(£11 rit inuidustquod Si fibi pofthac nunquam deftiturum fperatet Regen’^^oj) Ferdinand urn quem nunc Caefarem, 8C Auguftar Maieftatis hacredcin Chriftiani orbis Principes legiftentamp;f agnorccrent,rä proculnonaben Si breui magno cum exercitu effet aftuturus. Quare fi fibi in huncuiqu^y/ no fitfubueniû fe nihil mirari,multas namc^ cat^as 8C rationes, tuprarpediri potueritopus,interuenirepotuifle, qu6 fortuna inftabi • jjjij natura, quia fine pedibus nufquam minus quàm in bcllicis tdius negoctjsfibiipficonftarefoleat. Admiratus igitur Ibrabimusmag’’ ? excelfum d inuitftum Nicolaianimum quum ilium non foiumopp’'* per tot dicrum fpatia taminfigni cum uirtute aduerfustot hoftium fendifletjed quouis etiam ingentifsimo pratmio dignum weite apw«
-ocr page 501-DcBeilo PannonicO, Lib.î. 124^ ^Monsrefclmpc-ator^j fm- Soleymannf nominecum hocoppïdo iftqiu'cbaf^ füam nobilem Si in dcfenfando oppido egrcgicopcram nauatam. fï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;udit id omni fine dubio unàcum prarfidijsamp;f defenforibus
Pç -^^P^nitùs Sieucrtcre:quiaueronatura fua mitisfitaccicmcns Impe Of ^o'cymannus, uirtutumcp ac fortium uirorum maîcimus amator Ipe» . ^'ursifTeei Si oppidum illudunàcutn commilitonibusamp;'pracfidîjsfuis conferre.reialienac fatismunificus Donator:nunquam '«ndonaturusjfi hoc infigniabfqpia dura Si clade militum fuorum fperal yç ?P^g!iare. Acccpit munus hoc grattjsadis Si animo quidem Içto Nicola-ff., Pr^cansutôf munifîcentia ilialiberius attpmilitum abfc^ iniuriafruilice« »'■’lolenfas manus iîlorumcohibcrc. pollicitus eftid fecuraturum Ibrahi/ /*S)dumniodofllt; ipfeuicifsim inargrotantes ôiffaucios Turcasqui exerci* ./’iconfcqqjnQq ualcrcfitjfuosquocp fæuirenonpatiatur:^ ficcoeptaobfi-'onepofteradiefoluta hincperrcdum Certiores itacpfadideobfidione op« P'^ifnam rcliqua adhuc ignorabant)Princeps Palatinus proceres^ Germa ni, ^’’o'^împadofubtjeniri pofletobfefsis, inter fe collatis fententtisiterum con 4 uuete.pxquQQjg,^ nondum tangt;æ militum confluxerant copiât,nec tan» ^^’’’icxtrcituiinerar robur,utcum hofieaperto Marte contendere hceret,tuti-/ hos fubfidqs quibufdam atqj annonae prouentibus elufis per no-
Imperator Auguftus.CæfarcpFcrdinandus ma/ ''OUscum coptjsaduenirent munireô^ adiuuare. Infpedætunctormcnro« annonç Si prouentuum inita ratio,ubicß negligentia qug iu A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itaqjhis,quibusidnegocium publicè in«
ƒ ,'^tntucrat,farcircnegleda,amp; profpicerein tcmpore,quat iode euenirc f 5quot;f’^0'T)n'oda.Soluto concilio,urbcm ucrfus adconuiuium,quodLaba ’^^P'^opusopulentia SCapparatu magnificum Principi Ftiderico cxte« 5'$ Heroibus parare iulkratjproperatû : Si quuni ad pontes illos Danubia-numéro très funt,fuiflet peruentum,milites omnes per ftationes cufto j^^’’^diuin^armorum ftrepitubombardarumcp boatu practcrcuntesexcipie-bonorificum etjamtum,quàmolimarmislaudare exifiimangt; ’ Pffmi pontis munimcnta Cafpar Rurzanprouincialium cohortium du/ Of obtinebat.SecundbSigifmundus de Brandis Clafsiariorum nec non Ma/ 'pulorum quorundam Nauarcha. Terin,cum urbis mœnibus Lotroniæ co« fMutidat arics stc^ inter fe concurrentes naumachiæ atque terrefiris præ-ƒ! 'pcdem cxhibebant,fped3tu quidem iucundifsimam.Inde in urbem ad con maxima eongratulatione ôi latticia omnium peruentum: id non diu P^tradiim. nam mox ad concilium rebus fie exigentibus reditum,gc decre/ Cxfari^Ferdinando omnia hæc de Gunzæ ohfidio« commeatu,dcmachirtarLm tormentorum'que refed one,de caftrorum ^'^îtionc,atquedeDucum Tribunorum'que militarium abrentia,per quæ ''Ia,quibus inftituio Si excurfionibus Turcarumobuiari pofletpratpedi/ ''Jf,ocyus mjiïb curforio nuntio fignificare, precatiqûe Maicftares,aducn« '^(hftitutam'que profedionem iam tandem uclintmaturare. Etpofi bate y ’smœnia refcd3,murifo!idati,addira propugnacula,audaeturres. Sylua ifnnenfisfnam hæcab u»beipfa nomenretineOarborumftruibusne re-Ptâculi locohofiibus foret,occlufa. Confumptahuiufmodi (èdulitatefic ^'’dieeaqûeiam inuefperam inclinante,digrefîiis à reliquisHeroibus Prin-cuius fupra libro priori fatpememinimuSjXgrotan* iiii/’'’^”*r^ï’nuifit humaniter SCalIoquitur. Dein Loyfium delaQiioua ((/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxfedum comiter compellans, gc mdi’
‘^sillius quosisftatim ac Principisaduentum pratfenferat,in acietn coire ddd a atcp
-ocr page 502-i24lt; Mclchioris Soitcri
' ateg eodem modo quo priores in urbe pugnx fimulachrum fingert ly fummaanimidcledationefpedatis,ac proinnata comitatefusiing^’^^-yj cula laudatis Sf falucatis dementer,nam illius earn à pucro,ölt; eo cum Philippo Rege Caroli Ferdinandique parente in Hifpaniaffl eftedodus,apprimegnarus erat. Vtprimumautem öimultamfnbnO u Chornuiburgum redqt,Imperatori acCæfarihatc omnrade quibus concilio tradatum fuerat gnauiter,notaries accxceptores illos fyb fitîàf quamuis ita fummis laboribus omnem pene confumpfilTet aurora tarnen fequentis dieiPrincipum Impertj auxilia,quxhucufqö^ per loca fuerant difperfa,colligcre imperat'.atque recognita,caftrott5*’’' in LupicampOjUt cum Äugufto Carolo CxfarequeFerdinando capere. Paritum Principis mandatefedulo.nam ftatimconuentum,amp; lt;■ fincmorafutiuftum^conftiutta, Si quia tuncnonnulJorum fr3udes,quim tarn utilitatem publica facerent potiorcm,patuere:atqueindicatumn^^ nicum praeftdium, effrado Chremftj publice horree, annonamdirip*’’jj neeViennam magna copia return abundare.quarecômeatuum tinum Principem öi Apocletos ipfos iterum inita,8(: iuffumpublicarn dam uenalium faccrelicitationem,utmileseaquibusindigeret,iußo læ tarnen abfque detrimente comparare poftet pretio. Eranttuncint^ neqrte machinât neque tormenta, quibus ea quouis faltem modo mu liceret. Referiptum itaque^ dehqs Cxfari .Ferdinando, qui horutn atqueCuram Auguftæ fufceperat,ut hxciuberct ordinanda.Cotntnißu!f Maieftate fua confiliartjs Vienna pratftdentibüs, qui Bombardulas thasCut uocant noftrQuigintiduas fitu, rubigtne Si diuturna incuriafauE, gledlaSjCum foftatoribus iumentis Öt^beftijs iugahbus centum miferunt- I rannus autem dum hatc tanta diligentia parari uidit,tot fantasque copias undique confluere, diffifus iterum Mahumeto fuo Acynaci patrijs omnibus,fugam eodem modo quo priori profeäione fecerat,!”’^
1 d( C k VX^il.)d L^^UiC Voll lid kldUilld UH lll^ llilllliid UClvllldlC kUlll*li^ * dp ut animaduertit Princeps,^indecorum duxit plané amp;nbsp;à dignitate fua lus alienumjhoftcm huncèGermania,iam tam infignitcr ßCfecundo’.^ da,inulium difcedcre : uias omncs præfidijsmunire iubct,effugi3 oc^'“ rCjéc fluminurn tranfitus reiedis pontibusadimere,atque Imperatorimi^c, Carolo Cæfarique Ferdinando própetè indicarc, fi jpfî negotiorum bus pracpediti ad pugnam uenire non poflènt iam, militem faltem hue ufque apud fe rctinuiflent ad exercitus incrementum fine moradiKj^ rentur iranfmittere , eîque cum hofte pugnandi tribuere poteftatem,^^ j is nunc quoque poft tot öi tanta feeiera in Germania perpetrata : po^ cides, cxcurfiones 6(. depopulationes commiflàs.împunitus iterum^*’ .
ucpvpuiduVlica UUUJIU111C35 , linpUllHU» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
mur. Inter hæcliterx Nicolai ipfius atqueLongini de Buchaimfnaiquot;^. I unaillicinpracfidio erat) quibus opemamp; auxilium prxcabantur,
allatæ funt,qu3s ad Principem perferendas praefidt) præfeâijEquitibu’L ratis Helfridode Meckau,amp; Feliciano à Petfch3U,eo cummandato runhut 0^ nuntiarent,fe hqs quamuis plane defperatis puluerem torn»«®^ rium iam,frumentum ôiîannonam fubmififle,oppida reliquaNeapolif”’?^ fenftadium , amp;nbsp;Edenburgum tanquam belli turbinibus proximiora,^’, ■ disEquitnm præfidtjsfirmaffejUthtj ft qua uis maior aut hoßilis tempd*’ 1 ingrueret, ea aduerfus hanc tuerentur : obferuarentque fi hoftem quentibus incurfionibus à Gunzac obßdione poftent depellerc: obi“ eisadhuc primungt;iuxca conftlium commodum uidericxercitum oeyustr’ fportare, atque hunc pofitis caftris ad Stubae ponam, fecundum
-ocr page 503-De Bello Pannonico, Lib.îlt; 04? 'îpïtn Uibi Vicnnaepropius admouerciita eriim abeuntem hoff cm facilius in» ‘fquilicerc,stepfugientemimpedirc,milita tempora,donee pontium per ans tantus tranlportetur excrcitus, præterire:meliushxenunedum coms fieri queant,prarparari. Legatis poft acceptas literas,expofitâque man^ ’^MPrincipe refponfum,quæ cum Gunzenßbus ac reliquis oppidis aâa fo cenfult3ta,fîbinondifplicere. Laus *’^igitur fc Praefedorum induftriam Qi. fedulitatem: caftrorum autem ad '^‘’Üonem quod attineret, graue fibi uideri, ca Maieftatis contra décréta f ’jeriptoep loco mouere. Quàm (euere narnque olim in contemptores im-P*))Uel etiam fi féliciter cefsiftet rcs fuerit animaduerfum,ipfi nolTent, nec fi/ Wee üidoribusparfum. Redius iamlmperatoris Caefaris'que referiptum ‘fieras proximas,quibus hxc omnia fignificaflent expedari. Reuerfi erant ‘etea FurcarumexcaftrisLeonhardusNogaroli comesjamp;lofephus âLom ^^.pS^q^^esauratuSjab Auguftis Principibus in Thraciamad Soleymannum 'hilegati,refcrenteshunc ad pugnam dimicationemcppro’perare,amp; relida
Vienpam uerfus cum toto exercitu contendere. Scripferat hæc Prins P'Palatino Cantius, fe decreuiffe aduentantem ftrudis undique eloca» ‘^uarum per abdita infidtjs excipere, ad hoc Equitibus nonnullis celeri/ “s^expeditis fibi opus cffè:precari itaep quofdamGermana èiuuentute cor inftitutamad rem idoneos lege-, gt;'Dique infubfidum fubmittere. Non abnuendum id ratus Princeps,mox i^enes feptingentos omni ex nobilitate ledos,'unacum Ernefto de Gley-con^jfçjqu^ duda Graccorum antiquo more forte his præfedus erat, no-'siiib conticinium Viennammißt,fed eadem node aliud àCantio,quc)d p^Jfearum Tyrannum inftitutam mutalïe fententiamjndicabat nuntiam,ad dilatoin aliud tempus hcgotio,amp;ab Equitibus ealtra reditum. Quoniam autem omnia iam Germani± Principum auxilia '“‘enetant.neceflarium duxitac utile dudores illorumTribunos dé Centu-. ^somnes à militum uulgo feuocatos,p8ticishis de magiftratibus cæte/ quot;ï^ierebus militaribusmaturé ordinandis commonefacere: Diumultum-cluces commilitonésque fortifsimi per opportune iam tandem .j®niftis,amp;eotemporequoSoleymannumTurcam omtflaGunza oppido jhytïflunainisripamfubfiftere ferunt,cundabundum tranfitum'que eo a« ’’’O fliinftituto occulte parare,utfolltaccleritate fretus,nos opprimât irio-P'nantes: quod fadu haud admodum^difticilc illi efle, nemo cft cui rerum no-‘ätum ftatus faltem aliquantulum notus, qui non perfpiciat. A pud nos o-pquæadconflidumdurumqûe Martis certamen funt ncce(ïaria,lnhunc tpermanfere imparata;uacant munera militaria adhuc omnia,prats his nemo,quod fola abfentiaueftra fadum. Quamuis enim ad h2EC antea,rum obatta/ r ‘‘’ultam, turn ob rerum cognitiortem infignem nobis fumme placuif? ‘lOeminem tarnen abfentibus acinfetjs uobis,ad ea ipfa euehere uolui« Urn a hocueftrum omnium commune, quum inde communis omni-«ependeat falus,iudicium expedare,iniquum rati,contra morertr Ma-'“in honorem hunc Qé hberam legendi militariummagiftratuum facultas lis”uicinitatem hoftis,qui admo-'«‘riSjtam propènuncferox dC minitabundus confiftit.moram aut dilati* nj'” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non admitcat aut patiatur, fed feftinationem fummam cxi=
‘ decreuimusut cledionis negotium illud citius dé feli= candidatos quofdam propo« ^iGiilielmum namque de Rennenberg co(nitem,prudentia Neftorem, ddd $ magna-
-ocr page 504-n48 Mclchioris Soircri magnanimitateucro ÔC umccndiarte Achillcm aut Aiaccm,eqoitflm3gi^^' riodignum iudicamus: Thcodoricum Spettium,pclt;fions roboreMart« quendamautDiomedcm ,campl præfeduraôf Mafcalliæmuncreî à Schellenberg,fortitudine Mutium,fcientia «uns Scceuolam,recogmt*°quot; militum amp;nbsp;ccnlLra : loannem Hilliche uigilanria Draconem Hclpe^ gt;nbsp;aut Argumoculatum,cumuic3rhs duobusMclchiorc deHarftal,^y^° gango à HefpergjUigiliarum cura : loannem à Stadjo,uafntia Si “ hhacenfem VlyffemjSitocomiæ annonarque militaris officio. Ventu’’^ men erit ex hoe tam infigni procerum coetu ucl uos uel alios uobisad munera hæcuiüfucnnt habiliores legere,ut hi pro tempore ffisanteaduentum ficconftituti reliquain exerciturede ordinati quachucufqueneglcdafuere, refarcire. Dixeratbacc,amp;f continuo a bhqSjP'^^' ftito tarnen prius militari facramcnto,fePrincipis mandate Temper terparituros.adfuffragia difceffum,necibidehis diuconccrtatuni,fed^ reditum,Principiqüe hos quos amp;nbsp;ipfiad munia hacc placerc intellexiiK ’ cis quoque non difplicere refponfum. Boharmi quoque qiiia ex Lunady millibus odo progrefsi, Henricho Trayich Heffo,SC Ernefto deBraf^“^,“ ftain dudoribus,per Marcomannorum fines tr3nfierant,atque caftra a noi’f longius quàm ère fore uifum pofuerant,eautuiribusunitishoftilesin^ faciliusfuftineripoffentjpropiiis coniungere,amp;;admouereiufsifirnr. ratfub idem ferme tempus ad Augufto nuntius cumliteriSjquibitsM^id ipöus Principi Fridericocum hofteagendi,atqueexLupi campocafi’^^'” uendi facultatcmpernegabat,fignificansfebreuireliqua exercituscutnp^ adfuturam, commeatuumep acaliarumrerum omnium rationem tune habituram:fubijciens etiam his, quoniam fuperioris Saxoniat loachimumiunsoremfenioris loachimi Marchionis eiufdemcpPrincipis^'^^ risfilium Ducemprepofuilfetjillis inprxfens alium praeponerenonopo'^'^ ' Ledis his ingens laetitia in caftris ortagt;quia turn quod de interituregniTu'’ rum in fatis elle pafsim ferebatur,impletum iri ab omnibus iam fperabatu^’' quoniam conftansfamaerat, quaclinguismille rerum fidemexaggcr^rr*^ pleruncp,Imperator? Auguftum Reginoburgo egreirum,itincribus nbsp;nbsp;nbsp;’
coadoepgraduViennam uerfujpergerejreplacuitquoeiusfubadiif’''’' rata forent omnia,reliquû quo^ militû uulgus, Principis in uerbaiuratn to adigere,6C armis inipedis recognitum uerbis breuibus, quumlongioj?'. pus ipfum non paterctur,unitatis concordiæcB admoneretquôd intelkx»‘^‘ ftium animos nihil squèinfpemuidoriacacciuilcsinteftinas^diflendo^ ' quas aliquandoobdiuerfas de cærimoniarumritu opinionesjintereosof',^ ras certô fibi perfuadebant extuliffè. Et tantum adhortationeilla perexigua ualuit,ut totum hoemditixtempus,finequouis tumultuatilfl' , tionisffrepitufit tranladum. ladatum tuneuulgoHannibalemolim. turn fuum narijs ex gentibus congreg3tum,fcueritatis difciplinahabuii'^^ cordcm:Principem uero Palatinum diuerfis ex nationib.colledum minis benignitate,acclementia fua fingularfiqua etiam Cæfarem luliurn raritunanimem.Scripfiteadem die Cantius Principi itcrn,fefxTurcis quiNeopolim transfugcrint compertum habere,SoleymannumTyrai'i’ incenfisadl^tæflumencaftris, Valerianos Croatinoscp uerfus aufugr’f^’ quetranfmiflo SauoamnCjThraciamrepetere,quare Equitibusfbiant^’ fubfidium decretis,nunc maximè opus elfe. Abeunti enim triamagnitudineiufta obftare,Drauum,Rabam, Sf Rabunzam,^^ .j niam fugam acceleranti, uno dic,cum tam ingenti exercitu cratjc*^’^^ impofsibile,futurum,ut tranfmiffa exercitus parte un3,rcliquamino^^,[]|j
-ocr page 505-De Bello Pannonico, Lib.I. 114» fluminis ripa ad infidias 8C occafiones omnes opportunam/repidus poft (c co gcretur felinquere.Statuiffe italt;^ hanc uel illic fub filentio nodis,uel ad Croa« nna cl3uftra,quje fpatij ob anguftlam ad unius homines tantum ucftigiutn pa-tercnt,impetere.Princeps ucro qaia hoftis calliditatem non ignorabat,uercba' tUGne quum iftam cxiguä fc infequi inrelligeret manum,reuc7teretur ex i mpto ugt;gt;o,nortrostp priufquam fuccurrcretur inopinantes opprimercf,Præfidu îena twtia(ninhocduxitexpcdandam.ô^ quoniam Legat! tllorS qui non diu poft
Cantfo ipfo aducncrât,c3dem pctebant ÔC referebantjCaßciuscp pro ^ätUrando fubfidio prüfens iterum inftabat,maiorcs ilH copig quam antea lunt cum przfcdis duobus VuolfFgango à Monfort cömlt; Gregorio à Lofenftain Barone, équités mille fexcenti,qui portera die ut pfimumilluxit Vienna profedii,poftea Ncapolim,regqsequi£ibus,quosC3n 'lusilluc pr^iferat,fe coniunxere,ö^ campi planitiem quaeperpetuotradu
V 1 milliaria Germanica extcnditur,ingrefsi,contihuatocurfuhoftium P*'î'2*?’®gcntes, Muras pontes amp;nbsp;Grxzam Valeriæ,qu8m à Diodetianifilia dicta Ämianus refert.Metropolim funt prçterueôi,omnib. currib. fine im* PMifflentis,nlfiquod Vngaricaquaedam uehicula Cotia.dpa£ri2dlda,qu{bus 'OïTimeatuum nonnihil uedabatur,cos à longe fun t inrequüta.Nouus tune 0^ '^^'^gnitus antea Germanis equitib. accelerandiirineris modus adinuêtusert. •îuitenim credatéquités Germanos ferramenîo K armatura graues,tambre/ ’’^tepotisfpatiojôd nonintermtrtb curfit tot milliaria potuifleemetiriCSeduin omnia labor:nam nec die nec node ab cquis difcelujm,non cart t is locus da “^uonfomno aut qutcri tempus,donee hoftis quaefitus,tandem eft repertus. *ƒ« nsmque Soleymanus etfi Caroli Impcratoris Carfarisep Ferdinandi f'?p'^^'^PC‘^culfus,fumma trepidaltone perclaurtragt;per flumina aufugiflet, ^Widiatamenquxdam 3( ferentariorum copias nonnuilas ingentes noftrati-/quot;celeritate praeuentus,port fein fuam exercicus^ tutelä relinquere eft coa/ ‘'^S’Quarum una quæ amp;Tyrannum Ipfum pone f^ucbatur,0£: cui Barta qui» ’’npracfedus erat, in hos equitesnomoa incidit.Trepidatum primo amp;nbsp;mox »fptis armis acriter utrinc^ concurfum,catfi fufitp momento T urcac 0^ Du» /'t'hunequoeç fuomamifere. Nam VagitiusPaulus ilium primo uifu agni-^^telicufptde equodeturbauitjimpetitum amp;nbsp;hurai deiedum gladio pere* I'tjoeyusrefurgerenifum. Caput huiuslanecae cufpidiprxfixum dlucircum« ‘'um.amp;equo illius ephippium totum aureum dctradum,fraena quoc^ amp;nbsp;pha ^’tunionibus ^genimismiruminmodum exornatx,uidori belliiure tan* ^oamDuci à Duce opima fpotia adcmpta,uirtutis in fignum concerta. Multi ^otexquigi fecehonorem hunc(quia acmulis non caret uirtus)PauIo inuide.« WednetnobonusCquis enlmbon«mentis,uirotam bono 3^fortiinuide« '^)ciuiThrax amp;p8triaexul pro nobisSCreligione noftra fuos contra Thra«
gentiles tarn fortitec depugnarct. Alia quoep praedatoria manus,quç nu-exercirumpropè 3dæquab«t,«o uelrepentino equitum noftrari/
.'quot;Muentu abaltjs exciuf8,uel uoluntaria malitia oC libidine praedandi impul ?gt;’“Lyatiumufcp Harpiarum quo dam more excurreratiomnia Cxfaris Fer* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculisincendendo ft rapiendodeuaftans.ScripfitigiturFetdinan
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^æfatjtnifsis binis It te*is Principi Friderico,admoncns ncærædones iftos
I tanto noftrodtfen'mine diutiuseuagaripatercturimpunc,fedhiis proce-I nbsp;nbsp;^tonfilio properaretoboiare, Princepsperbocquumanteaquod AugU’«
I ^fdcripto,armisdonee ipfiusMaicftasadueniretjiemperarciuirusforet,in I ^’irtatlsjaâus eft magisdubius, Vtigitur quid huiufmodi in rebus fadu quoqj exquircretjindidoconcilio procercs Viennam
^'itieiufeiL Non conuenerant adhuc uocatl,0(l prxfcdorum prselidq Lega-ddd 4 tiade.
-ocr page 506-ijy® Mclchioris Soiteri
ti adcranf,qui ferentan’os pracdones iftos inter Chretnfium nufic obuerfari indicabant,htjs duos cxitus tantum ad.effugium patere,quo’F ÿ ret pofifis illic præfidrisoccludcfe.E'diuerfo uetóóó ipfeprincepsi^f^ j’dj prtufquam Icgati ifti aduenerant tres exconfukonbus belli ad Pr«fulcm,utde famée inconkantia cerrum quidrefcrrent,demiftr3f*'Q“^^y0i riam ad thermas iftas Paduanas cö Latroniac Comitis militibus in nbsp;nbsp;p,|ii
hoftiscontcndcratjViennécnonfuitinuentus.fed non diu poft cipemdedir,quibusboftcs aciemNcopoIim uerfus diriger«figninfr^’u,, precans equeftre quoque hos contra fubfidium,cui aPrinc^c.quiaqu^'^j^jy) (un tandem eiTent incertum,petita commode fieri non pofte tefpôuiin-debilitatum fan's anteapcrfubmtfîum Cantio fubfidlumequituni
‘ (ultius uideri Viennam ad indiâum conedg dicm,quô
Quafto, AuguftæMaieftariï loco uenturum fperaretiConucnire.res^”* 1^5 iuimodi colloquio inter préefentes, quàmlitcris inter abièntes pcrfradari.Et quia conuentusiaminftabatdies,Princeps Palatmuspn’'’ ce de rebus his, cum Praefulc illoatcp Marefiione de Quafto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^qiU'
alfisin medium confulturus Viennam eft ingrcftusjfperansamp;'bos tebust munibus non defuturos : fed iaro diel multum procc(Terat,amp;'tarnen Pracful,nerjMarchio,quamu{s Proceres reliquiq^præfcntes forent,comp bar .‘fed demum expedati multum mifsis literisfe uenirc nonpoHeex bânalter quia hoftis ad Thermas Paduanas crumperc conaretur,alter qm iuftu Caroil Imperatoris atr^finemandato compaterenon licerct,c?iii’ rationem quæritans SC practexens. Quareindifeuflo negotioPrineU’O’’’ rutnob abfennam irerum diiceflum. NamSf tunc penitus nihil aao®» quod Marcomannorumatque Boharmorum Duces ZidislausdeLoypP^jj^^ loannes deBereinftain fc adomne obfequium una cum militibus rentes, à Principe Palatino humaniter funt fufeepti: amp;nbsp;indicia quardam incerta,non ufque adeo ramen incertis autonbus ,dcTurc3rum iH cxitdt funt allata. Nonnulll enim hos in Viennenfi faltuintraJatihubic' dclitefcere z nonnulll eas ad Thermas Paduanas, uel uicum Thtesicit crijptioncmparare. QuéeomniaquamuisancipitemPrincipisaninTj'o^’L, iieriuai abriperent, co tarnen tandem,ne ullam incuria fua ptatf^ttniiil'^^p re fur ccc3fionem,impulere,ut peditum cohortes nonnullas cum uaMs t corum manu, quaeinrercifisarborum mollbus faltum circumfepiret,^^ re diinifrrit, arque Pemplingcro illiôf Turco Vallae,quos cum equitibn’^ is expediris Qi Latruniae comitis militibus Praeftdtj prxfetfti lasbofti oppefuerant,communi procerum 8C ApocUtonim decreto rrongenrosexBohxmit Germanisque iedos cum peditum ^ohortibus ® in ?uviliumdfmiferir,hifqûcBrandenburgtj Marchioncm Pnncipis^'^g rif filium Sf Hoierum de Mandsfeld Comitem,0d Conradum à Beitit Equiutm ilium auratum, qui olim Clementem Septimum Pontihceml* mum in fedefua tarnimmaniter perculit,præfecerit:lpfeqûe aflumptst citus parte Ä.' Zidislao de Loypp,qui milled ducentos équités ingenti tantum ab co fuilîcnt petit! fecum adduxerat, montem fern inicr urbem amp;nbsp;faltum ciufdem nominis medium fitum fplt;;hon’ IVr' infedcric, illicque per integram norfiem quamuis durifsimse ftarcr tempus,ignibus fine luminibus,nc qua prxfenriæ eius rev fignificario,hoftisadult;‘ntutnamp;fcxitum cxpc(fiauif,(ed fruPia. fic uanfatfia uigilfis node, ne fuperuacaneis fatigarcr labortbus c?(fira rcdijvit. Imperatorique Augufto omnia hare feftina celeritateplt;r‘ pfi£,rogttans enixe, fiquid maieftace fua abfente contra hofttm
-ocr page 507-De Bello Pannonico,Lib. I. ml petratum îri contingerctj’d pro innata dementia ammo aequo ftifc/peref, boni-lt;jüeconfukrct.Beilinamcßfortunam non maturumfemperS^ quod elongfn/ quo aduocetur confilium ex peda re,fed repentinom potius ôi quod fub manu ipfa(utScipioóiccre foIitusiît)nafcaturrequifere.Sæpiuscn»m pugnandum nonquia uelis,fed quia necefsitasimpellatjhoftiscogatjUeîdifcipIinæ milita-ris ratio expoüulet Aduenerat non diu poft, Imperialis aula? prsetonieç Præ-fedus,Adrianus à Roy Comes,mandata quçdam Aoguftaf Maieftatis de ccni munibus belli rebus iccum afferens, de quibus cum Principe Palatino fccrete Siieniotis omnibus arbitris colloquutus huiufmodi propemodum reportait refponfum : Quonlam mops fit apud Germanos inuereiatac^ confuetudi-’’ffecepwm,resbelli3tquead communem ftatumdfutihtatem perrinenres, Unanitni procerum confilio pertradarijhaud iniquum fibi uideri,e3fdcm nunc tjitoquc Hcroum inorutn,qui imperrj arq? Maicftatis fi?ae pro decore,ad tot ßC Untoslaboresperfetendos hue aduenilî'ent,communi deci eto dcfinireificma-^utnumapud hos,li ueterihonorefedignarifenfertnt,beneuolcntiam compa-fsri.EtficuixdumdigrelTocomire Adriano,àMarchioneloachimocx Therz mis Paduanis refcriptum, certo per exploratores conftare,hoftes triuiurri ^tJ0(Jd3m,quouel per ValcrianosadTergcftum iHudantiquifsimum ftf nobi ‘^it’flper Chenbergum montem hunctediferum,uel Suuartacum amnem •^otiicofum euadere l’cerctjOceupaflèîcIiuum tarnen anteriorem öl' pofterio-''™)quia uterq? natura fua fatisanguftuscffct,S^uixpiauftroperme3biI(s,4 P^üincialibus arborum cruncis Sgt;C. iaxorum molibus prsedufumtmedium uez foptxfidio ualido.ut hisindeetiam nullus pateat exitus Jnfelfum. oportere '?ttur cum totoexercitUjpriufquam hoftis lllelubricus öfiinconftans iterum '’Datur,confenimÓ£: fine morainfequi. PrincepsPalatinusuthæcacccpit, ^ommunitiscaftris amp;relidis prsefidqsquibufdam qui ea tuerentur,poftcra die ^cuminuida equitum peditumegmanu Laxenburgum,mercatura boum in/ ‘êneemporium contulit,3tqueinde mox idem P4archioni de Qiiafto qui ^’’’Hifpanismilitibus ad diuiPelctini oppidum refidcbat,fignificauit,ÖL ut pfogreiTos hofte»,quibus ipfe oppofitis undiquefiCelócatis ‘tdijseffugia omnia obftruxiflètjiam tandem propelleret,nccpateretoreos ‘ttt'tanto Hifpanaegenus dedecore, inChriftiplebcm diunus QL impunèita ptaiïariïfedab.lloquamu»srapi,uaftari,ac de^opulari coram penè con-omnia,conitra hos adum aut geftum penitùs nihil, quam au tem ob ra i'PRfm nee hodie fatis eoßftat, multi,ut eft dicax militum uulgus,mefu id,mul
■Ruidia,quais erga Germanos peculiariter moueretur,faCÏumiudic3bant: fi(,quum ÓCinnocentum militesprofcindere famam farpins fatts,alferum nee ufz
1(11?'^^°Hûftesucrôquumomncmcxitumauftugiumqûetn-quÇ’'‘iaf’t^s,lncertlt; finbuodi cir
'Itnk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo,dein Biftorphium quoufquc Sé Brati
eltinfeqiiutus,procurrcbant:poftremó etiam Loy» l^tJa UPalatinusfub media no^e,quum amp;nbsp;hos caftra bepofuifle exploratoresindicaften^motis propere figniseftprofeótus, uixdum explicatis tabernaculis ä£ tentorqs hoftes adelTe fit, * 3cie aduerfum nos contendercrelatum, quarc ö' ad arma à nó^ trepidatione quorundamid faóummamói: hq nee
L ’u Perftiierant. Miisi ftaœ ad exploranda uifcndacp omnia ex nobilioii-'v'^^''^^^’^u^t’^or,qui ufque Starekenbergium arcem progrefsi cos in ualle uicum Podenftainingentipraedaonuftos idifle cöpererant.Sub idê tempus funtreucrfi^nunciantesillosmonri urn ddd $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in tra
-ocr page 508-lîfï MelchiorisSoircri
intra fepta que ob angußias necequi'ti pcruia forent, fcocculuifTcjnccdiup® Turco Va?a mtile cum equitibus fuis quibus piæerat, idem indica turos WP ucnit,ob arrnorum ueftium^ fimilitudincm primohoniscrcdicus,poiiW ro ex ngni$,quç€rrorem noftris apcruere,agnitiiSjUndc amp;nbsp;arma pentino tumuhu arnpuerat dato redeundi figno repofita. QuuinauK® poft muJra dsuerfaipexp^oraiionom indicia ct rium effetAibinamlocoruni ftis relideretjCommodum nifiim Phiîippum dc Oberftain Rhenfnfiuin vi rem cum expeäin's cohorubus quibufdam, ut fi itincris cdericatc atcF P'^ns oponunitate quidproficerc po(rct,prafmittere,ö^ huic jj quod cundariahquantulum uidcbatur, Sebaftianum Schcrtlium VindeKtiac^.öf lohanncm Sayler Palatina cohortis prxfcdoï,cumVf' nis trcccnti» in fubfidium 8C ad fcrendam opem tanquam manu Si con promptosbellatotcsfubmittcre. Qui ado raptim agminc ad Philippe® tim,nodis tarnen fub conticinio perucnere,amp;.' hoftis pratfentiaantmaducf ßrorum fttum amp;i. rcliqua fpeculaturi per fentes ueprcs at(^ alia dita fersrum more rcptantej.sd procubitores ipfos in ftationibus pro «« fiïouigilias agentespenetraucre:cxquibL)S uno,fuga ßbiconfuIcntibuJf puis, pierqpportiinecapto,quindecim 1'urcarummillia iniiallc ura pofuiffc, cognouerunt. Adfupremas igitur ufgilias flCcöundeinff*^)^ Ium ipftim caftra profpicerc!icebat,progrefji,eos qui intra caftroriiœ» nimenîa condiderant,addudafagittarioium cohorte adoriuntur. Funof” namqjnumerofocrepituàbombardi»ignito«p!umbcoscpglobulos,ftctne tes pafaimatcç grauifomnooppreflbaamp;torpidosTurcasuelpremebani^ ad arma cxcitabant;qui conicenîls raptim eqafs ex uallc in montium profiliunt.ôi: ftruda protinus acie,militibusno(lris animo impctuferodi^j tes occurrunt,quos noftri ftudio quodam retroccdcntes extra fyluajnncS) j csEtcris cum cohortibus PhilippusilkdeOberftain conftiterat,tanqu^ paratas inßdiaspertrahcbant,alacritate fumm8,etfamnoonunquaniSeb3‘ niScherdtjtilius 8CSaylertj iuffu,quorum induftria haccomniaagebantur diu obSftcntcs donee à fagittarrjs illis emious configercntur.Ccciderenod nohocpratliOjS^priufquamadOberftainum fuiffcntprotradi.cxTurci’r ne millejnoftratium paucis defideratis. Nam edî fæpius contempta pauû noftra ad ebterendum tota acies in nos conuertereturjagittariorumtamc” titudine bare fem per cùm cladc quadam infigni ôf iadura repellebaturEtC niam intempefta iam noxerat, quae rebus gerendis pîcrunqyeil aîiquamdiu temperatum ,ex acietamen utrinej non difceflùm,atcp (d tan“ quod adum,ad Principcm Palatinumut anteabitionem cumSche»boc ueoerat rclatum. Qui «t prim um de ijs certior fadus eft,milites luculo armis Si equts parstos cum filentio proximain csmpi planitic imperaquteositidead locainfidqs aptiora pro tempore, amp;nbsp;anceqt’an’‘’f^jjj latius propcllerentur,ponetclocare. Quarc per cam nodemequisn^f' non fraena detf3da,nce cquiti ferramêtum.Nam amp;nbsp;Princeps ipfceodCE”® ratus,nodem exegit infomncm,Horoerici illius mcmôr,nô dscetc nbsp;nbsp;nbsp;- j
*fô;^z7//,autalium quempiam primarium uirum,cuius curatpopulorutn tudo fit commifia jfolidam dormire per nodcm:pratfertim quum totmoa^ terum cxeiusquoquearbitriodepcndeantPræterieratiamtertiaüigi'ft^ rora ipfa lucis aduentum oftenderc uidebatundatum eftmilitibuspcrpf’fjj, ncs taciturn proHcifcendi fymbolum.ncc mora,dido citius
tüta campi plantcteutiufsi étant, conueniunt.HabebathxcauftrSucrfflS^ tium iuga, in quibus boftium ac cohortium noftrarum acies utrincp conb bant, à Stp tentrionc flumen quoddam Si paludê uoraginibui amp;nbsp;llt;®o
-ocr page 509-De Bello Pannonico, Lib.L iîîj Occidente caftra noftra,8C uallum,atque è regione 5gt;iplaga denfam amp;nbsp;ad tegcndos pedircs no incommode naram. qua/ ffansHu.nen Si paludcm quç ad effugium Cola parère credebantiir,Theodo-. P'^’Jf'umcum leuisarmaturacEquitibus conüftereiubet.Funditores ne l'agittarios Si pedites nonnullos alios inter arbufta iuxta fyluam fe abfcon/ ctdein feipCum inter fluminis ripam montiumcp radices,cum reiiqiia ex* jwus parte medium continet, ut fi quôhoftium aciesfuga inclin3ret,cô fe Pponerepoffet.ôsffugientesintercipere. Quum^ omnia iaminhunc modS '^''WfletjOberftainmm ÔCSchertlium rem cœptam telamcp femel orfam* nuncium peragerc admonet,acfeflum uigilia Ôfnodurna pu» ooftem iterum adoriri.Quoniam aurem intérim per nodem ut eos ad ftru» ^^Pracordinatascpinfidias facilius polîèntpropenere,atlt;ç àfaucibus momie '^'^iliillucredire forfitan niterenturarcerejcohortesfuaspofthoftium copias Pfgt;uniduxerant, terga illorum confeftim bombardarum glandibus tanquam, 'J'ibtelargiisimo iterum compluerc funt adorfi. Pepulere eos breui ad montis 'quot;Usquod lugocaftrisnofiris imminebat,ô(f undeincampos armis uirîsque ““Sentesprofpicere licebaijfaftigium 8C cacumen.Quare illiprimum confpe exanitnes ôf amiflauocc conticuere *PXuerôamp; poftquam fpiritusredditi,fublatoingentiô^ adfyderaufqtcla« quidululare,at(Ç tumetiam ueterisrnilitiacmcmo* '^M'incuneos ardiuscôftipati,fufpcnfopede et animo,effugium circumfpi lufsithos Princeps inter fpem metumep dubios,excuffacampeftrimachi/ quot;’Pnmufxcipere,5Cnondiu póft fulminehocierriros.datoperlituos tubasqs '^cstionis fignoinuadere.lmpetiuitillos primùm Bohçmorû atijpSlefitarâ ^uitatus:qujcadfign3curforia,ut noftri appellatefolent,àfrôtcagnrtinis Pria •^'pslis conftiterat. Deinde amp;nbsp;ipfe Princeps phalange fua SC armatura graui.ma S’i3nimiteramp;acriimpetuconcurrcns. Quare certamineparuo in fugâ feedam totis campis palantes,nunc huç,nuncillucfunt circumadi,amp; demum eti-omnia effugia infidqs præoccupata ocdiifa intelligcrent, deficienti “5p3uorcaniinis,peromnia ardlaprærupta^ ucluticæciruentes,influmen P3iudemcçpræcipitabantur,ubi pars quxdâ profundis gurgitibus haufta fub* ’’’‘^fgsbatunpars alia relidis equis,reiedis farcinis amp;nbsp;ucftimentis,atcj folis ar-’quot;•squibusk tuîaripolTet aliquandiu retentis,corporibus nudisenatabatmiul t'stamenlitnofa paludis uada obftitêre,omnemcp fugac fpem ademcrc.Hçrea 'fs enimillic tanquam pedica irretiti,ôd ocyus fe inde neqiieuntes,ab equitibus P''itibus(pnoftris,qui unà cum Spettio illo ultra flumen fubfederant,trucida ‘’’'3:ur;quosSC Princeps quoqj ipfecum eoscontempto omnidiferimine ui/ 'ïindfuerfam fluminis ripam enit«,fe^ iterum conglobate animaduertiffcr, ''3gt;tâo ftatim amneeft infequutusrbi £ontinuafocurfu,nuncàfronte,nuncà laterefortiter inriftens,pcrmilliaria duo Germanica impellehat,nec ®^âdeftitit,dQnec cardibusSCuulneribus abondé fatiaïus,ad Marchionisil/ ‘‘J.^îBrandenburg milites protrudiffet, qui etfireturn harum penites ignari, f^'U quodam fotiuitu fuperueninenr,intermi(rum tarnen ïam reintegrabant pfÇltiini.Caffus eft tune itcrum magnus hoftium numerus,2C magna tune quo
Marebiofus antiquos auos 8C proauos manu fiC fortitudine referentis * mi ^^ituirtus.non folumenimis interprimosdimicabat acriter,ucrùmctiamSf ’'l'dem faciendum commilitones fuosuerbisaûhortabatur,5C exemplisma-S^ânimiter admonefcat. Reftabant iam pauci quidam quos equorum ueio-Jquot;3stutatamanibusnoftrâtiumcripuerat. Dtisimmortalibusforfitanitauo» ''•’iibusjUt uiâorix acgloriæhuiusomnes noftri fièrent participes, nam ne» repente ÔCfakusôC campos omnes circàintexuetaqeosadCantium illutn
-ocr page 510-12Î4 MelchiorisSoitcri
ilium atlt;5aliosheroas VaolfgangumàMontfort,amp;Grcgoriuw °^ (lain,qui cum coptjs auxiliaribus fugientis Tyrann! rcceniia ueuiggt;a fequuti,tanquam ad aras Tauricae Dianac,aut ccrtumquoddam nis deduxic factificium:nam illic, uel ab equitibus illis.uel à colis ita cçfi cxtindii funt,ut ex quindecim millibus iftis,ne units 9“*^ cladis nuncium ad fuos referret fuperfuericcaptus enim,0^ ex his ob p reProuincialiuminTurcasodiumpenitusnemo. Signum unumpurpu loris crepium, Caroli imperatoriin honorem amp;uicloriac fymbolun» ob àquo multi quorum uirtus eoin prælio ante alios fuerat infigniSjdig^, equeftri aureiscg calcaribus funt donati.Captiui multi tunc quoque.quo cæfolitapro crudelitate nondum enecauefant,recepti. ;Pratdaomnis,q men per exigua fuit,miiitibus concefla. Fuit hæc uideria noftris omo cruenta.Nampræter unicum equitemAgnulum.uulgo Lemle.tototo tu defîderatus eft nemo. Videbatur Princeps hanc hieroglyphico,quou fuum atqp labarum ppft fufceptum prçfeâurç imperium inferibiuolucr’ auguratuSjquia in hoc Angeli im3gincm,dextra macher3m,finiftr3iiefo . damqu3ndam huiufmodi cuminlcriptioneCècœlo uicftoria)ferenKm)P iufterat.Turcarum cadauera ob diuitiarum fitim quas illiabiorbuiffci^f turxheu pudetauaritiar) indfa,fed hi ftomachiin penetralibusnilnifi ub baccas ôi^granula quædam habere funt inuenti,eafamis uehementiad ' meti Cui contra legem qua ab omni uini ufu arccntur,infumere compu**'‘ijj niam 8)(. prophana fœda omnia in ufum conuertere necefsitas .(H Ada funt crudelia hxcagregartjs nonnulliside nobiltoribusenimati^Jj' „ nis,quod unius probare exemple fuffi'eit,longe aliter conftitit.Fuitho*'* fliduEquesquidem Germanus, SebaftianusdeFleckenft3in,nobilit3t^ militaris peritia inftgnis.cuiinter dimicandum.Turca quidam facculutn m(s plena ueluti redemptionis pretium quumobiectfler,equi ex felhi^^^j^, forte quadam deciderat,hunc tanquam uidorix remoram indignabufl(J“^,^j, iecinad Ditem ueftrum hincabitejinquiensjdiuitiæmonenim hicaunK”» tias autaliahuiufmodi irritamentamalorumquatrimusjfed uirtutis potiusjhonorem ô^ gloriam militarem Multa tuncTurcarumSacrac^jj, ris conferipta apud interfedos reperta funt monum£nta,horum elogis’J ftamenta,que hij ob inftantem metum,quemadmodum olim ad Vefunl*^q-Romani fub Cæfarelulio.incaftris antea obfignalfentcredita.Fugientt'” rannum lues ingens fequuta,eum maiori fuorum clade,quam antea prio{ L fedione affecit-Relatumnamcç tunc ultra centum 8CquinquagintahoflJi^^(j, millia, Numinis diuini ira fuifle perempta, non minus ea turn quocj am olim fub Senacherib regCjquum angeli manu una nodeodogmt’,^”50$ millia cpdcrenturfxaiente.Ceciditperidem tempus êcœli fummitatepl^ inlocis ingensignium uis.quareàmultis credituiT!,fupremummundh*'^j^j|, diem, quod Adamus prothoplaftesjUtlofephus Iud£usteftiscft,bncet^'^|,^ igne aliquando periturum retulifle t. amp;(. Cometa proximis tribus annls^'’^^, lis qui profedionem hanc pracceflerejnaturæfuç fecundum rationem bep . trionem uerfus,rcgnorum mutationem fignificans.apparere uifus.
nes numeromultijdiuerfi tarnen coloris, per fumrnitatem aeristuncqi^^ij uolauerCjBohçmiampetenteSjfpiritusimmundiKako^Dæmoncs.q^U Philofophorum iuxta fententiam migrare nonnunquamlocum^ foieant,exiftimati.Parta au tern uidoria hac ad caftra quae haftatdruffl afleruanda interimcommendata fuerant,reditum,amp;dieunaadquietf’’’f yiU endo^ corpora militi conceiFa^Laxenburgum toto cum cxcrcituqu«gt;’’'Lf« adduxerat Princeps Palatinus,repcti£um,quô 8^ Philippus Princeps «
-ocr page 511-, DcBcIIo Pannonico, Lib.L 125$
deReifch equke aiirato,nomine Au
^'JodC congratulatum uener3r,Sf pe£itnm,ut Strigonium oppidum uiribus ingentifsimis oppugnabar,mdîà copiarum cx-
’’'umK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prcmeretur quàm pri
Legatisuerôquia ImperatorcmCarolumunàcum franciuo
UçiQf’’® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appuliiïcconftabaGpaucis.MaicftaU
^PonF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concordi procerumfcntentiahGcpropeinmodumre»
lafwiiifigfd Pn'ncipum omnium procerum ac mdi-^eofMaieftatis fux Imperium nÔ fummoftudio fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimfacrofandum haben' SC iudicari apud omnes. qua
tesf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feronimisiam amp;eotempofe,quouetercs Romani miU/
Des nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad hybernadeducere fint foliti,3pparetur,fe tarnen om
tiinrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maieflatis fuæ acimpcrtj honore ßf gloria fubquot;
unaconiundim ireatcp toto cum tcb'qua omnia quacad huiufmodiprofedioncm ha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cura Sf diligentia quàm antea prpparentur.Periculofum
acri 6(f faeuero, negledis omnibus fine quibus nullum , ?'areâè fufcipiaturjtanquam praedam quandam certam àindubitatam autem Imperatorpromittendofaltem exiguoaliquo Stri/
VT - itcrum inftaredecreuifièt,Principis tarnen Palatini con= Icm^^*'*'’ qugt;cuit,indicantisfiStr{gonium ipfumeô uG^furorem hofti/ fubfidium traîjceretur,fufl:inere
P'æt.idamp;poftea hyemisbeneficiOjfubquaomnis oppugnatio inutiliyjle-^^cjeiretamp;intempeftiuajtutum foreamp; inexpugnabile. Principi dein à Caro j^^pcratorcdecacfo fugatocn tanta felicitate hofte,gratiæ ingcntifsimæ adiçt
^^tsreliqui,tribuni,proceres caftrenfes,8C milites unà omnes laudati, quôd Warn communcmÖf imperiumtam infîgniopérafuatutati elfent egregie ’’'iuuiirent.ôf ita mifsionefadacundisabircllbercconcelTum. Debeba»
turquidem ob rem bene felicitercp gefiam militi laurus , Prin* ctpitriumpbustfed quia non idem hodie,qui olim uir* cuti habebatur,hono8,illis neculius
decretus eft.
FINIS.
*
DE
DE DVPLICI CO
rONATIONE CAROLI V. CÆ.
SARIS APVD B O N O N 1 A M HI« ftoriola, autore
HENRICO CORNELIO AGRIPPA, ARMAT AB militiæ Equité aurato, V. I. Dodore,SacracCæf Maicft. à confilijsamp;archiuis ludi-dario. Anno 1530.
R AE F A RI mihi licet (^uod hit qui interfuerunt tcflibuf uerißiMiM 1 phum ntiixiinè memorabilem,cr multorußde ntaiorë me fcripturu,qno inui Cdrolut eiuf nominii cùm Uij^dninru tuutriufqi manoritarchirex,dfummoChriJlianierelig!oniipontificeCletnenteVll‘‘i!'^^ ifï’Cfi’Wiï F/dmiwiiC«rfcë BononidmtprimuinLongolgt;drdoruregent,ileinil‘ i» Rorndnorit imperatorem mudiq^ dominum corondtuf eft.Putdbitisutd^^^^^^ ex rei mdgnitudine fo rtè Ingenium meïi metientes,pro f Mimitdte or celßtudinc tdnt£ mium multd mdgno uolumine fcripturü. Atq^ reuerd optduerd ego plurd qult;e fcriberé,(]uort{ pdrtë pofi tergd relinquere,ueiirdq; 01 hif expeädtione,muittM licet, fdllere cogor/ermonis inftrudiouK inopidmexclufd,qudm nonniß tumultudrio exemplarifeftino cdldmo ex Udlidiillc tnäprincipe noßrü diudm Margdretätrdnßnißdm,cumeiu{iußuinpublicuiedendidccepijw mei ncceßitdte mdudtK,qud obedientid;melt;efdcrdmento dcbitdm pietdtë pro uirium medru rê,lt;editioncdcceîerduitnephd! drbitratus tdnta principii,cui mos omnino gercdus eratgt;deßderiiitff^^^ re, dut publicu hoc ey cömunis lxtiti£ drgumentü diutius ßujßendere .TStoneß ergo uthocloa f y fdm jpdrfimq; hiftoridm expe{letis,qudlë non dubito aliosplerofq-,cu Germdtios tu Hiß’dnci^ qui huictdfelicißimo jßeddculo ‘mlerfuerunt,in ßnguld propenfi,ßnguld coprehenßßtiS“^“’'’*’^^^^'^, res,rënfdximd muxiina etidm eloquentid er exddiore deßeriptione trddituros:qudm egoetidgt;n ■ ter annules dmpiiorë,er forte feliciorijiilo trdderecondbor. SednuncepitomenduntuXiteornij fldß{nt,erdmplißimi triumphi breue copendium,qu£q, mdgisin dperto funt,e multis quoru feßiuißimis fpedaculis licet impur er humi depreßa meu ferpdt ordtio,m hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lji/,
babilfs erit,quod ex fide recituntur omnid,qudm longe plus quum eloquentium ipß deßderat I
(X.V O Ai ODO CAROLVS CAESAR IN Longobardorum regem coronatus eft.
tricefimofupramilkfimutnquingcnK inBononia celcberrima Flaminiacurbejanu-patre Clemêtevi i.fummoRom.pontificc,atcgdiuo Carok^v^ ___________f reeiusnominis v.HifpaniæjGermantçô^ RomanorQachirfg^^^ que tum muiti Principes Si legati, ac diijeffar5prouinciat0proceres,oi^Jji/ Italicanobilicas efFufoquodäamp;^ maximocomitatu,ingcnscppopulow j tudo eonfluxerat ucnerandum,odauo CaIend.Marti3s,in maxima ^|lt; tulatione Longobardica coronatio cœpta eft.Dies illeubicß feftuSjUy^|-„j Icnnis agebatur. Ciuitastota frequens profufatçin honorificfntfam féi'ebatur.Indidum iußitium,daufac tabcrnac,expurgatac platcafcmn^*’ tentjbusfrondibusinftratac.Exornatae tapetib parieteSjperConabantca^P ' refon.'jbant timpana,modulab3ntur tibi^,ubicpexult3ntium uocesauoif turjOmnfa urbis loca ingentialactitiaefigna prxfeferebantJamt^inuä'y^^jij diCjCunciiscBquçadiegiæcoronationis magnificeniiâcôducereufoy’ gnifico a pparatii difpofiti duo Cardinei ordinis purpurati patres nid dices 6lt;Dortus Cardinales^tinus paIatiüadeSt,ubieratinuidifsimi^$ rexcatholicus,purpureaacdiuerfisramufeulis argentocrifpatointextis'’
-ocr page 513-De Coronae*Imp.Hiftôria. ik?
g»ta niari toga indutus.aUquot Principibos fnnumera^p Italorum.Hifpa no/ pim,Burgundionum,SC utfjuf«^Germanise Akmannorum,aîiarumœ diucr« ‘’riitïinanon«m nobilirate ftlpatus:quiàrcuercndirsimis illis patribus prû yunqiiibus decuit oRkiis falutacu»,magno omnium applaufu ad Longobar “gt;C3c Coronationis facnim,quod in eiufdcm palattj facdio inftrudiö era t, hoe ordincproducitur.Prçgrcdicbatur Cçfarem ornata auro pur
V“'»,magnifiasfumpnbus ingês nobilitas.Poftcufus agmen fuccedebant in* gt;nbsp;Comités,Marchioncs, SC plericç duce» acPrinclpcs.E qui-Pfoxime antecedebant Carf»rem,indytus dux Afc31oniæ,6C Marchioâ ch?''f' ^u^uagina Cefari prgfcrebat.T um gencrofus Mar derM r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ddndc magnificentifsfmus AJexan-
öiu d' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'^ncificis nepos,amp;:djx Pennae,aureumillud pomum
’'^byputn ferebat. DemumilIuftrisPrincep»,facri Romani imperrj uicari* perpetuus,Bonifacius PalacoïoguS)MarchioMonti»ferrati,regiam coro« gcftabat.Eucftigio diuu» Catfar médius inter illos du-{jfç^'^'^’'^’’difsimos Cardinales inccdebattquem à tergo proximê fequebatur, Princeps,Henricus comes à Naffa'j,amp; Marchio Zenettç, ’’OfUfn** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cubiculipracfedusprimarius.Poft quemcxter=
OratorcsSC
» cândidati Confules,ac Scriniorum magiftri, Pfofu' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QyæftorcSjrcIiquorumœaulicorum agmina.fingula
P’ «d'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gradu diferiminatim (uccedebant.Hac infigni pom
Caefarem re/
^in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dertüfenlis,qui clarifsimo pontificatus habitu indu
fedebst ad aItare,muUorum an tiftitum exterorumip cc/ ®^codfociatus. Cuiexhibens Caefardebitam rcuerentiam, honoribus excipitur.Conuerfus deinde Cç
Usfç. ’^f^jgenubus flexis adorabat.Qucm alfumentes prçdidi duo cardina medio ipforfîtSC Principes illi qui Coronationis infsignia ’ofulatuscardtnalis ac«
’'’âdh(F° epifeopo Maltse prxfentatum facris quibufdam precu/ ^•'cxofd’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^^^dicens, aufpicatifsimum felicifsimae coronationis'de«
^^'’’onia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft Csefar ad altaredbldem per aliquot facrorum ce
ftaoij ’®P'^^ccscp,9C inuocata aies noce quam litanism uocant,fandorum fuf-magnificèparatumj'accbat.PeraCîis precibus ^ir,boilluftris cornes à Naffau,ÔC alter generofç nobillfatis Noir,cornes,Cscfarel corporis feeSdarius cuftostqui attollen utraep uefte fua, fuperiorc uidclicet roga ÔC intc/ amp;camifl8,fpatulascô toto dextro brachio picci-
Ff ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catcchuminorSoleo intra fpatulas à in dextro brachio per-
'’Cetera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primarius,cotum manibus geftans,unâa lo-
Csefar,duduseftin facrariz l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abolla.toga uidelicet argentea praclonga 8(defuper cin-
I ’quot;”«11010 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regio patagiojcxuillofa purpura aurocrifpato intertexta,
I '”r5fp3( ^’‘^‘^•dilsimis pellibusfuffulto jCuios reietîlum interga humerale, ^quot;’’'’edio ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pendcbat.Hoc regio ornatu tedo capitcconfueto bir-
**$uit AH csrdinalium regrcdlantem Caefarem cS Principibus, gcnc-Adrianus a Groy,Rhod^ dominus QC Cscfareae maieftatls archltricli«
-ocr page 514-12îg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henrici Corn. Agrippæ
nusprtmanu»,leuatalndica arundfneprxs'bat,tîîuftncomitcdcNsfla««'^^^ goprçlongçaboUg parkeratlt;5patagtjfitnbrtas fuftinentetduclus^«»^' in folium,quod ilb iuxta fummi pontificis cathedram paratum erat. Non* fcdebâtcæteri Princjpes,drcuraftabantcp purpurati proccrcsJam'que aou tare cernebatur hraufsknus pacerfummus Pontifex fuis cardinalibu» ettn admodS cpifeopis ecdefisetgprælatf» comitatus.Quo adfacclli oftiutnapP^j p{nquante,e»rurgcns de foho fuo Cæfâr,ini in occurfum progreffoSjq^? ma potuit honorificcntia Ponîificê cxc^it:à quo uicifsim benignifsi^^°|.^f( lutatus, pariter cum illo ad al tare regreflus eftjubi utnfr^ Ôf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro
magnifids ftraguii#,sc aureis puluinis inftrata puipita parata erani.hn’tgt; P cumbente ante folium fuum Caefatc,Pontifex nexis genubus incHnaj? remdiuinam qua nußatn dicimus,exordituf:PrgIedotpconfefiioo^*y® ac data reatuum abfolutionc, pontificiam cathedram confcendic,C«wf^ ter in fuo folio,eaeur’sep Cardinalibus Qi. Principibus fuis in fubfelln* tibustPofita enim erâc caronaiionis indgnia fupra altare.Interea tuns cardinalis Dertufcnfis^papalêCut uocanOmiflàm folennibus peragebat. Cumep uentum effet ad cantieß iHud,quod(quia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jlli
can'afuOgradalctiicuntjprodudus eftCcfarper cardinales illos,qui terales arsidebant,ad pontifieem corâ quo procumbens
ab codé predbus aîiquotfacr(Scpceremonqsbenediâuseft.Pofuft®P^* in dcxtrac manus annularêillius digitum,annulô quêPiftaurienß’ ^P paratum tenebaCjCui magni pretq adamas fnfixus erat: accinxitcg illuu’SLj^ fuper femur fuum.Quem eleuatus in pedes Cçfareducens,6t' terin^f*“ tui-n,tercp in terras denxâ,porrd fupra finiftrum bachium fuum pofuit in uagfnam, ad ffniffrum latus fuum.rurfus^ procumbés in nam quam uocaotchaîybeam,pontifexnon abfcp iolennibusccremontl’ ti eius impofuit/egê^ Longobardiac pronûtiauit^ponensfs in ptrû 8ômundG,ad fingulafacris quibufdâ precibus amp;C ccremonqs plenariam regni tradidit adminiftrationem.Quem poftea ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii*
ofcula prouolutum, Qi gratias agente,reuerendifsimiCardinalesAl regium folium inthroniiarfit,regem^ Longobardiac proclamatut.
gens in pedes beatifsimus pontifex,illuddiuorß AmbrofriS^ Aug^quot;*, 00-leum cantieß : (Tc Deum Iaudamus,)3ita uoccexorditur.Qyod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ji,(S
tificq câtores fuauifsima uocumelodia profccutifunt.Continuatadeiflo utrobieç obfcruatis ritibusMiflarum folennitatejCû caneretoranupno quâ offertorium dicuc,proccfsit ad altareCf farjSf oblato munetefuo» cis operculûfpatinam uocantjofculatus eft.Rurfuscp ad cantieß A^uu»^ cedens ad ofculS pacis,ponriffee in maxillâdextrâfumma l 5et)d^ tur.Cum^iam poftrema Miffaeantiphonafqux cômunionisnotne neret,producffus itère ad altare Cçfar,ibicp ingenua procumbeos^ ligiofifsimêintentus,abipforeuerendiftimo Cardinale,qulpontinc» pcregcrat.facratifsimo Euchariffix facraœêto refedus lt;ftPô*^*'°PS’^^_^0fiJlt;'' nibus beatifsimus pater fummus pontifexbenedicês populo,centum poenitentiam fingulis côdonauit.Accipiens deinde p manßCacfar^’9ß|j|00()' tant pompa,maximo oïm cfi gaudio rcgrediunf in palatiû,ubi graculâtes conüilutâ(cs€p,unufquifcp reuerfus eft in tricliniumfuu® gfrir poft facrâ coronationêpomeridanis horis ingreflus eftßononi2,n”8” tifsimus Princeps Francifeus Maria Rouera,dux VrbinfRomauf ^^«jftet dus Cæfareus,cui generofus dominus à Rhodfo,Cçfareg domos nbsp;nbsp;nbsp;yefb**
mariuscßmultis Cçfarcx aulxfatrapisobuiâ^^fedus, Caefareaems* honorificentifsimè exccpitine^ minus picric^ cardinales fif epiftoP
-ocr page 515-De Goronat.Iirp.Hiftorià. hj
ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occurrctcSjUtrordtTK^ magnifîca pompa tn ùrbe tradu-
tisf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilijiis feftiïiinima laetftia nanfadu,inftauratt magntfi
tu ornattfsimi trtumphi,extrudiarcus,parati kidi,uariaqî gaudto-fu''^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperba publico ærario, tumofficiofi eines priuatis
j^’i^ptibusultroexhibuerunt.Peruniuerfamurbcmjperlt;^fuburbia,pcrfingu '^onipita,cantibns Qi. tibijs dulcifsimistj uariorum muficæ inftrumentorum ■ ^ulis perfonabant tripudantium cateruaî,felicem fibi ilium diem congratu isn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caefari magnis lætinæ clamoribus applaudentes: excitati
to/^^?'^^^^°P'®gt;titnodurnas tenebras flammarum fplendore exuperarent, ’’’’(jeum dienodemfelicifsimis gaudqs peregerunt.
Quid fequenti LongobArdicam Corondtionem diedilum eR,
P Oflcra die perdurâtibus adhuc publicis præcedcntium gaudiorOm often •l tis.ciuibusqjBononienfibus adhucmaiora molientibus,nunciaturinte= ^âadiientus potentifsimi Allobrogum principis,quem ducem Sabaudiaî ho '^’ppellamusjtum aliorum quorundam è Germania fuperioreprincipum, ^l^orutn occurfum repente undarum in fpeciem efFufa populi utriufep fexus “ÎJ^titudo extra urbem,omnes campos, omnes uiasopp!euit,denfi(simislt;$ globis principibus illis quàm longifsimè procedere obuiam geftie-’^•Côfpicitur primum illuftrifsimüs Sabaudiæ dux Carolus,Carolo diuo ïlari cogna tus,cum infigni antiftitum, abbatum, comitum, barohum, alio-Mnobilifsimorum uirorum,auro SC purpura rcfplendentium ornatifsima ^™a,innunrera equicum multitudinelonga phalanga aduentare. Qiiod ubi '’ai^a Cæfaris refeitum eft, illtiftris cornes nenricus à Naftàu, cum ornatifsi-quot;’oCæfareorumprocerumagmineaduentanti Allobrogum principi occur-Jf^sjegijsCaefareacmaieftatis uerbis falutemilli annunciabat,felicemc^ ad-'ntum gratulabatur.Traduxitcp intraurbemin palatium adCçfarem prima: ^quot;^stnanamcxofculatuSjôCab illo benignifsimè exceptus, poft mutuas ali-’ÎJ'otconfabolationes dimittitur,accedensc^ pontificem,poft pedum beatorû ® nbsp;nbsp;traducitur in diuerforium fuum illi magnifieentifsimè paratum, ubi ad
.'.’’’peratoria: coronationis pompamf quæin fequentemdtem futuraerat)fe •'’fereamagnificentifsimo ornatuapparabat. Nonmulto poft Allobrogum PffncipisingrelTum uenit ferenifsimi principis Ferdinandi,VngariæScBohoe ^'æregisamp;AuftriæArchiduciSjCacIareacMafeftatisGerman« fratrislegatus ^^rator,nobilis reuerendus Dominus Bernhardus, epifeopusTridenti-^us.Vcmtetiam ex comitibusPalatinis Rheni atc]^Bauariæ ducibus,illuftrif-'^usprinceps Philippus,CæfareæMaieftatisagnatuSjUtcrcp Teutonicoap-p3ratu2lt;equitum numero confpicuus,magnocp nobilium à equeftris ordi-quot;'dtreniiorum uirorum agmineftipatus : qui uicifsim non minor« conlàluta« pompa congratulaûonistç gaudio cxcepti,fua addiuerforia magno o-‘^’''Umappiaufutradudifunt.Nimis longum foret recenfere,quibus hono-fæüspiincipesilliàfummoPontifice,à Cæfare,à Patribus,à Bononienfima-giKtatuexceptifintsquibus^felicifsimis ftudijs dies ilia tranfatfta eft, tota in pfincipum illorum ingreftum occupata. Omnes plateæ, omnes domus,om-'^csteneftræjomniacompita conlpidentium multitudine complentur.Occur î'furillisundic^ornatifsimis conlalutantium,talemcç illis Cæ(arc«ncongratii ^ntiumpompis.Hinc infimes apicibusfacerdotes, 2^ uetuftifsimçfcholæjO-^nidocirinarum genere irnîgneSjCum difeipulis dolt;ft:ores:inde côfpicua gra-j^’tatetogatifenatores, ôC. municipal« parpura uenerandi ciuitatis coiifules,fe-, liberænobilitatis «uuentus.Ferunturomnes gaudio, fingulacç loca pu ‘•^alætitiaoccupabat.Ipfa plebs pafsim portas ac leneftras uirentibus (ertis
eee coronabaC|
-ocr page 516-12^0 nenrici ’corn.ngnpp^ coronabatjalq ad nodurnaluminafunabula parabaat, alij bgaortWi'^f^-’l^ gerebant,altj fa fees pice èC bitiimine illitas ad fiammarS fomenta alq ad folennia fequëtis diei fpedacula,triumphales arcus mukiformesin' ■ rabantjaltj trophæa erigebant, alq ludorum magnificentiam adoraabanf, partas de hoftibus innumerabtles Caefan's ui(florias,fuperbe oiagntficccj^'' gebant,alq inuenfas nouas terras,ÔC ad Antipodas ufcp toto Oceano qiy remotifsimas infulas oftentabant. Nullus aut æta te aut ualetudinc tamin’ , cillis,quiotio detineretur,qui no aliquid ad publicum gaudium,parilæti''^^^ iigentiaej aut excogitaret aut operareturmon matrong,nÔ uirgines,nonP ç ri,non tremulæ anus titubantesfenes fuis muneribus uac3b3nt,quôt^ fimam Caroli Cæfaris in Romanorum imperatorem coronationcm,auiP‘quot; tifsima folennitatis pompa perpetuæ pofterum memoriæ confecrarent.bi ta ilia dies cum in iliuftrifsimorum principum illorS ingreffum cofalutaf^^ nem,tum in CæfarcæMaieftatis in Romanorum imperatorem futuramp^ ra die coronationcm,concelebrandam,feftiuifsimis laboribus tranfadat**
Q«4 Pompä AugufluJii coroMtio incept(ifit,cr(juo ordmefummut pontifixtemplM diui Petronij ingrtffui,
DEfcribenda nobis nunc eft Auguftalis coronationis foIcnriitas,qtt^E ftridie à Longobardica coronatione perageda reftabat. Erat ilia
5cta CaLMartiaSjdies terfelicifsima terc$ albo calculo fignada, dies qua lucem 2:ditus Caefar,maxima omnium fpe,nec uanaquidem,mundidomi natus eft,dies qua de Gallis ah antique hoftibus iam fæpeantea uidor,!’»” dam triumphacor,captoillorum rege,gloriofifsima SCinauditafupcristf’jj ribus femperq^ uenei anda uidoria potitus,unde tandem hæcnobis cum lisfeliciisima pax âf affinitas parta eft: Qua eadem die nue AuguftakK’’ ni imperij diadema,e feptimi Clementis iummi Chriftianorum dflimis manibus fufcepit.Iamiam aderatoptadftfmailia dies,qua fugato nodis nubilo ccelum matutino crepufculo, difieda obfeura tenebraiym gine,ante folis exorientis radios adhuc propriaelucis candqre refplendctt : difeurfu triumphali nobiliû turbæ plateas complenr, tanratÿ hilaritudm^ da gaudebant,2C ferena facie geftiebant, utpraeter peculiarem mqrem cqui amp;nbsp;canes,6C quacq: domemca hominib. animalia iucundis g^kibus^i buslt;^ exultare fentirentur,c3ttoræ^ auiculç iuauifsimos concentus (uetumadfonarenr,exultatium(^ uocibusipfum coelum reboaret. rabantdulciZephyroperflatæ arbores,erumpêdbuscjodonferisflorib” gentibus gemmis,amoen3 uiridaria arridebât. Siccampi, fic nefnora,ncP. florulento uirore alacriratem prae feferebant,ut non bruma, fed uer reret.Omnis creatura futurum imperatorem temporum dominum dus redoré,uelut num en aliquod cœlitus demiftum uenerareuidebatur-gum effet hic referre incredibilem inaeftimabilemcÿ ueftium ornatum, T interfe cùm pompofi Hifpani,tum magnifici 1 tali fiCprofufi Burgundion uinci impatientes Germani,magnificentifsimis fumptibus concertapâ çuifcj quibus potuitquàmmaximo fumptucomparatis,fuum . ,j|ij Cçfarem affediï often tare nitebatur.Hiaureis,ilIiargenteis,iftihoIok^^, polymitis,alq planis,altj uillofis tûinfedis purpura ôd tindis muriçe^^ t”, turn Attalica Semiramidaeç textura amp;nbsp;Phrygio opéré elaboratiSjinktWj^j unionibusuariarûgemmarS13pillisrcfplendebât.Equi omnibus Turno fuifle deferibit Vergilius,amp; Homerus adTroiam ueniffe narrat nis.Ea erat pomparû folennitas,cui nihil adqci ad gloriæ magnitudincp fcclamc^ crefeendbus orientis folis radqs illuxerat data dies,cùm
I
-ocr page 517-DcGoronat.Imp.Hiftoria. 1261
fïtrap3ecæteri(ÿnobiles,palatiumprotinusadeunt,ubiinampliflimambafili-fam,ad alteram palattj contignationem afcendentes,omnes ad Cæfarem con-ueniunt.Qiiod ubi refeiflet pontifex,difpofîta(^ efle omnia,ipfe prior pontifi-tio ornatufacrisqp ueftibus indutus,multis admodum cardinalibus amp;nbsp;cptfco-pisfingulisinpontificalibus eorumIbciatus,templûdiuiPetronii hocordine ??p^'^Pfægrediebanturbini ÔCbini,cubicularij,oftiarîj ÔC feribæ apofto-'‘^‘^oftillosduodecim Bononiêfis fcholæ ueteranilegum dodores equeftri °!''*'neô^palatinatus dignitate à Cæfarc recenterdonati. Deinde odo eiufdê 'quot;itatisuiripatricîj uenerabili pompa(fuccedebant, quos fequebatur Redor niuetfitatis fua purpura fuperbus. Deinde prætor urbis Bononienfis, quem otdiatem uulgo uocant,in uefte aurata admodum confpicuus. Poftea ibanc UoitoresRotæcæteric^iudiciorSofficiales.Demum lui.cùmepifeopi tum 'chiepifcoptjfinguli in pontificalibus fuis uenerabiles, Hos proximé feque-anturreuerendifsimi cardinales per ordinem uidelicetMedices,Dorias,üri-tJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôfimânus, Pe
quot;*s,Kauennates,Inchefordius,Campegius,Ânchonitanus,Sandorfîqua-%ôenenfis,Farnefîus,finguliinfuismytris 8Cpalltjs,quæ pluuiala uocant, jjOfUm patagium feuti inftar in terga dependet. Dehinc duo ecdefiæ tribuni ^npgt;tanei,quosltalicum uulgus confalonerios uocant, m^nanimus co-mat' ^3ngon,amp; magnificus dominus Laurentius Cibo,ambo ar-i^u pf'ccdebant. Pollquosadhucalq tresreuerendifsimi cardinales,Ceieri-mei r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambulabant,in quorum
(fi ljpdiflimus paterClemens,eiusnominis Papa v 11.Pontificioornatu ftiLt^'^u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a“*quot;®® Pontificali cathedra ab odo purpuratis
aureo umbraculo fublimis ferebatur.Quem deinceps ingens
Ijfj ^”’îP^otonotarioru,aliorum^ ecclefiafticorûprelatorum tumfecu ^'Üim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatraparû magnatumeç turba fequebatur.Cumc^ iam bea-
l'fiuaT^'^'^^if^’^in^ra templQ prgdidûadaltaremaius ufq; applicuiflèqfingu ^fttia nbsp;nbsp;°^c^pantibus,inceptum eft officium,quàm côcinentibus Pfalmis:
F3r^.p’’?°^5tgt;tum exhibita Pontifici côfueta obedientia, à feniori cardinaliû deinc^s pro fuæ creationis ordine cardinalibus ma picÔf‘^^ofculantibus.Proinde fînguîi archiepifeopi, poft etiâ epifeo difsin, - Qf^’nead pedS ofcula procefferût.Interea mifsi funt duo ex reucren quot;äksu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rodulphus DiaconiCardi-
’^^^æf3iêadducerêtitêplQ,qhacquânucdicem’pôpapalatioegredit.
. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quoordmeexpalatioitumeüintemplum.
ü , Afloat ingens nobiliû puerorS caterua,pulchernmâ de fe fpeciem præ-numero fulgidæ nobili ta tis 8C equeftris or-quidê magninco orna tu fpedabiles. Deinde côpiures baro-
^^'ksC ^’*”^’^‘^h‘onesamp;:plericç duces,amp; facri Romani imperij principes, principum,uidelicetFranciæ,Anghæ, Scotiæ,Lufitanig
^°fiinf^ÿ5*^^*^31d*jCæteric^ cùm Feciales turn Caduceatores ÔC Coryno^ ' °’'®‘^’gni ambuIabât.Poft quos Cçfareg aulg architriclini,quos
'ni ?2î “°s domus,cum fuis arundinibus (Scipiones antiqui uoeâü bini primarius magifter^generofus Do-^Hodio,eleuata arundine fua fequebatur illos folus .Co tinuö Cæfar,
£lt;qui
eee 2
Wi Henrici Corn.Agrippx j
ÔCquicoronationis infigniafcrebantprincipes,hocordmefiicCclTei^: 1,0 ibat illuftris pn'nceps Bonifacius PalçologusjMarchio Montisfcrrat^Sj^ij, lofedc» coccinea indutus ÓC fupcrucftitüs ex uillofa purpura, patagi^t’ mydejCandidifsimis armellinis pellibüs fuffulta,tum ÔC tnaximi ii’æP mata tyara caput eins integebat,facrumlt;5imperialefceptrum aureunjn’ ficentifsima cum arte turn impenfa élaboratumj dextera præferebatj^^gp quebaturilium ftrenuifsfmus SCmagnanimus princeps Francifeusi'^^'' uera,dux Vrbini,etiâ fuo ducali ornatuincedens,qui imperatoriugl^d* , jJ ius capulus Scuagina arte 3urificaamp; gemmaria fupraomnê miraculum fpedantiöfuntelaborata,fuadextera eleuatGattollebatJn' tur iftos per ordinem,ex Pala finis Rheni ÔC Bauariæ ducibus illuftris Philippus,ducali purpura ac tyara magnifîcèornatus, qui aureû bus Riftinebat.Deinde potentifsimus babaudiæ dux Carolus in bitu tam fuperbifsimo fumptu elabôrato,ut tyara illius fupra C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pillis
aeftimata fit. Hic facrûimperij diadema ex auro obryzo pretiofifsi’ii'^^^jpi-rcfertû,adeoœ fumptuofum ut omnem æftimationê excedat, ambab«s%, bus geftabat.JGueftigiô diuus Cæfar Carolus abolla regia ueftitus, pô' tus ex crifpâto auro Babylonicæ texturæ praelongo paragio,corona reg gnis,médius inter praenominatos illos duos pontificio ornatu infula^s nos cardinales tncedebat,eiuscp poftremas nmbrias illuftris comes à Nalîàufuftinebat.Proximèdeinde fequebantur quatuor infignes ep turn regum Franciæ, Angliæ,Scotiæ,Portuganiae,Vngariae, niæ,ducis Ferrariæ aliorumeç princip0,tum Venetorû,Genuenfiû,b^'’Aj,oii Lucenftum,Floren tinorum,ô^ aliarum gentium oratores atcplegat*/'^^^j,o' quidem omnes.Poftremô Caefarei confilti fenatores acuiri confularcsir rumtç fcribæjSC reliqua togatorum turba fuis diferetaordinibus fticcefi Denicp poft longum illorum ordinem nouifsimorum loco fulgentes a ricati aliquot bipenniferijprocefsionis totiuspompamclaudebant-
Qgitw ceremonijs AugußidfS corondtio peraild c^l,dt(ji generolut Adridtitu^^^’’^^ Dominu! ù Khodio.m comitem proueituf cR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^;[,3
COnueneratomnis haecmultitudo,in ea quam diximus altiof^Pïjjjfjlk filica,ex qua narrato ordinein inferiorem quæ in primo folario câmdefcendebat.Eratibiperforatomuroconftrudîûoftiû peiampHgt;quot;’’^^|,C' extrudus pons fublimis utrac^ partemunitus,ÔC undicp uirétibus dera, myrto laurorj ueftitus,iniertis pontificijs ÔC Cæfarcis clypeis, nbsp;nbsp;jjoi,
mediûad oftium rempli diuiPetronij perduccntosfermèpauus,ea[£ifl qua erat prima palatq cÔtignatio,fublimis protendebat, atc^ exindeint^^^^ij plum in chorS ufcç contra altare maius paula tim declinabat:ad cuius £ côtra oftifî templi in fublimi fuggefto fabricatû facellu, diuæ üirginis*^ res phanum repraefentabat:per hune ponté in templû ufcf tota miprocedebat.Cumtçiam Cæfar ipk ad face!lnufc^fquoddiximusj“p^[ii mum pontis extrudS? perueniffeqà Romanis canonicis fiCdccanoPj;^,,^ ( qui ad hoc ex urbe Romana Bononiam uenerant? correptus,ducius £ facellû ad altare,ubi paratûilli eratpulpitû pretiofo tapeto ac aureo quot;VP „laiH mate inftratû,in quod procumbés in genua Cæfar,poft breuem orauu n,; lufiurandûbeato Petro eiustjfandifsimo Vicario Romano t(t,in manus Saluiati cardinalis,ea forma,qua Ludouicû Caroli nliu^ Décréta côfi'rmant.Tunc per uenerabilé Cicerx epifeopû Arioftum^*^ jUp fem,fummi Pontificis architriclinû indutus Cælar linoftolio, dum uocât,accçptat^ quæ dicitur amicia in canonicum iandi PeG* nbsp;nbsp;Cü'
-ocr page 519-DeCoronat.lmp.Hifloria. liej
M v®^®®5*'®’gt;*caïtare,dccanusamp;finguli' per ordi'nêcanonici,exhibita au
quot;'•sducibuscardinalibusmcdiointerccptusjtraduduseftintra tetnplum, p/^msoftiüabalqs duobus reiierêdifsi'mis ÓC poftprïorê fcnioribiis epifco-’gt;offi^-*^’’^^®’'^’'conitano Si fandorüquatuor coronatorû, fummacûho-bjç nbsp;nbsp;nbsp;obutâ exceptuSjpolîcertas preculas l'ntra tcmplû abducit. Vix Cx^
oftiû templi, infequêtibus aliquot armatis
’’crsr^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innumen'junus autalter moribundi,pauci uul-
fiilt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miraculo tenus habita, non omnes unà pe
(• ^quot;lenqjhancrem in omen ucrtctes,ex côfrado pontenuliû deinceps aliû ^æ^àr ingreffus templSad fia KGregorio intitulatû traducitur, ubi pofitis fuperpellicio at(ÿ àmi-’’lat “^’^^*^3^**^Gauriêfem antiftité,facris ucftibuSjhumerali Si alba, ôi Dal fmæfi’k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trabeacircumdatiis,
’'iiikï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phrygtjs artibus c5texta,SC infertis pretiofiisimis gemmis
■nih ' °f'^,'^ff3riegata, lie ut cûm deferiptione fit difticilis, turn pondéré ferc POftabiliSjinagnificetia eius etiâ fupra omn^retium inæftimabilis exiftat, Uis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pf^fio^^^’f^obabituadornatus Caefar,duobus præfulib.à quo-
(Jçj^f^f^jff’delicet Barrenfi,Palatinêfi,Brixienfi Si Caurienfi, acilluftri comité lY^i^^fgOjgemmatg trabeaî graue pondus fuftinêtibus,médius duorîï
diuip^ •benedidionê accipiêSjproinde ducitur ad altaremaius, qcP ^bifuperaureâmattâ,aureo
l'tai n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft cantatas litanias aliarj fuffragiajpman«
cardinales, uidelicetCampegius prior presbyte-pfior diaconorö,in faccllS ditto Mauritio adfcriptû,adduxerût: liiiit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^f*“^ cardinale FarnefiG Ofttenfem antiftitê,fiC cardina
fftiitotius reuerédilTimorG cardinaliG collegq fenio-dext nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fprius Sifolutus ueftibus) facro fandochryfmate,à
cubitQ,atcÿ intra utrafiç ijîatulas indorfo, nô fi-''frand* rSi CeremoniarG ritibus delinitus eft,amp; per uc ’’’lid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P’^P“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo fueratindutus facro pretiofor^
cardinales qui Farne-Pont P -^'^f’^f^^ctimillo côducunteum ad fummûpontificêmimG,qui facro '^fbar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cathedra omnipotentis Dei uicarius fe-
exhibés folenné teueren tiâ Caefar, fuper ftratû magnifi-
*^S procQbebat. Accedes aût ad altare pontifex,rem diuinâ pa loin ^'^’’^jaiaxima folennitateinchoauit: peradaqj côfefsione cum ab-üoceMifrçintroitu,amp;fuffito altari,accedes
^æ^3r,ofculatus eftillQin maxilla 6C in pedore: deinde præce« coronationis infi^niaferêtibus,tradudus eft Ctefar paratu erat in imo chori,quo etiâ abdudus erat pontifex,in ca fffem ' 'P^pf^ ï^ctlcuntest^ principes ad altare,pofucruntinfignia,quae per Ptinj|°”’^'^“'^aggt;fifSqui facrispræerat,locatafunt fuper altare, reuerutjfunt Sn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubfellialua.Interea cûm res diuina diuerfis ceremonqs
^'’fon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiftolaeledionê(quâ duo acolyti,loânes Alberinus fub-
' P°^olicus Latinè,amp;Braccius Martellus camerarius pôtificis Gras ^Cfijig ^^^Pf^53daefiet,adduxerGtCæfarêprædidi duo cardinales ad portti-‘’Hit.fAttalicæftragulaciniedoin genua procu per epifcopûPiftautiéfemfublatus ex altari facer gladius, Si datus cee ) diacono
12lt;Î4 Henrici Gorn.Agrippæ
diacono cardinal«/ cütus manibus accipiês ill« pôtirex,ôd benediccs,dédit in dexterâ Cæfari,6C belli iura tradidit,inquiés:Acdp^ g (3nd«,munus à Deo,in quo côcides aduerfarios populi Dei Ifracl.Qi’^^^iii acdpiés èmanu Cæfaris,qui MifTæ miniftrabat diaconus cardinalisj^^ uaginâreddiditcjpontificKquiiuuâtibus cardinalibusaccinxitilioCïW per femur fuß finilhö.Tnc furgês in pedes Car far, edudu gladiö ualida ..^jj ter in acra uibrauit,amp; ad fingulas uices aciem in terram defixit. Potto le luminuaginam fuam,8Creclinauitfeingenua antepontificem.'quifol^f’ ceremonqs ad Cingula benediccs.aurcûilludpomûmundirepræCentacU“) xtræ:at(T! feeptrû immortale uirtutis ÖCfidei pignus, finiftræ manibus uices iniponeSjOrbis imperiûilli tradidit gubernandû,quod 0^ mo regend« CufcepinPoftremó folennifsimis ceremonqs fandifsimis^^ . didionibus imperialediademafacrato capitiimpofuit,facratifsimûillb'^P jj torisnomccharaderêcpcôtribuens.Moxomnis ætas,fexusamp;ordo,adi capitis diadematiscç côfpedium effufiTsimo gaudio ftupefaâi,amp; poCiti funt.Quorûintima candidifsimi animi lætitiâ, quæres maamp;s potuitquàm lachrymæ,quæpafsimfpedantiû genas irrigabâtCTuncPj° lutus ad pedû beatorû ofcula Imperator,iacentê 111S ad pedes tifexclemëtifsimo affatu,iuuâtibuscardinal«busattollit.TumdiCcin‘Sus gladiuSjamp;euaginatus tradituseftftrenuifsimoduci Vrbinati,præfctcdu • duo illi reuerêdifsimi cardinales,Saluiatus ÔC Rudolphus,imperatoreia'^^^j^ demate coronatG,in finiftra feeptrû,in dextera mundû geftantê, in quiiuxtafummi pontificis cathedra magnificëtifsimè apparatus runt'.ôt; lia tutisceremonqsinthrontfarût Carol« v.Romanorû imperators per Auguftû,mundttotius dominû, uniuerCis principibusô^ uenerandû metuêdumr^ denuntiâtes.Sedebatcç imperator ad finifttâ po” . cis.fuperior primo cardinal! epiCcopoiafsidebantcp illi duo cardinalcsdia ficut afsidere folétponrifîci,a quatuorepifcopi.lntcrea cantata funtptoi ï ratorefufFragia,quâLitaniâuocâr,inuocantibus diuoscardinalibusdiat SC refpondentibus cantorib.Tu illû adiuua: loco illius quod dici nobis.Finitis tandem fuffragiorOfupplicationibus,fanôû Domini cuang , utracjlingua,primGLatina per cardinale CefennS,deindeGr??ea per arui L feopum RhodiorG,aIta uoceledGeft.Pofteafidei Chriftianç NicenûP)quot;’’ dulcifsima harmonia cantatG:Cumc^ad OffertoriGuentOeffet,imperator^,^^, pofitis in manus principQ diademate,fceptro Qi porno,ac fimuî magntnO ma ilia trabea,nudus capiteinfacra Dalmatica tunica procèdes ad altarei^^ IttmunusfuGad pedes pontificis.ErataQtmunusxxxnumûmaurcorôAf,j guli ualoris ducatorQ x.eo quôd eflèt ei dies ilia natalitia, qua iam XXX annûcôpleuit.Côfueuitcnim quotannis die ilia totidê numosaureos on^ ’ quotannorGtunccôplefîetætatê.Fadaoblationcofferturpontifîcifol^'’’^j, ritibus lauamêtqui lotis manibus accefsitad altare:quc fccutus 'topetator, niftrauitilli,8C hoftias Si uinG,ôôaquâCacrificâda poriigês,deindenexisgen bus procubuit in pulpitG,aureis periftromate Si puluinis cÔftratû,
• ratu era t ad cornu altaris,permâfît^ ibi inten tus iàcro Miflæ canoni cancretur: Agnus Dci.Tum Purges adqtpontificê, illûcç ofeulo pacis maxilla atlt;5 in pedoredeofculatuscft.Tumfecutus pontifîcê abaltarfai” reuerfi funt ad iedes fuastiuxta quas profita tiin genua,iundis manibusA^ capitibus,deuotifiimisorationib.intenti,facratiïsimGeuchaiifiiçp3biilrr‘ -ma cumreligioneexpcdabât,quâfummus facerdos Si pontifex fuper reliqueratinaltari.Accipicns^ cardinalisCibo,qui diaconus Mifræni”’' bat/acrâ patinâ,elcuanslt;5 atvealcare,corâ uniuerfo populo monftrabat,(rC
-ocr page 521-DcCoronat.Imp.Hifloria. iia
Ccfis,quifubdiacon3agebat. Hicacnp/cnsillam, 'ggt;olifsimarçuçi-cnti3pertuh'tadpontificem:qujacci'piens manibuseucha-eratjbenedixit amp;nbsp;fregitpeir medium,in cuius una
tiH ^'•ukui^.iu vdiiLC)i4vidiiiiHiiUiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idii^uuAc lAiaui^vvdiaiiiv |j«i
viM°exalio calice uinum ablutionis haufit. Deinde fre* L. houiæjdeditf^ duobuscardinalibus,Cçfannodiacono,ÔCAI ç /’’^fubdiacono. Cômunicato pontifice ÔC duobus illis cardinalibus,pro-Uitjfifg ImpcratoKcoram quo illuftris cornes à Naflàu, amp;nbsp;generofus (|rt'^’'^ysàRhodio:hiccubiculi,inearchitriclinij,præfediprimarij, magnifies la quot;n i^^ppam exbyiïb auroc^ contextâ,atcj exmargaiitisalqstp pretiofîs P’His clabQfgjQ fumptuofo limbo circundatâ,tenebant. Turn pontifex Impe 'OfifacrofandiflimS domfnici corporis Sacramentum, in alia minore houia j^f°pnjs mambus miniftrauit.Quod cùm illedeuqtiflima reueretia accepiflèt, f§fns,pontificem in maxillam ofculaturzrurfusc^ recumbens in genua, è ma }*sdi3con{ cardinalis,uinn,quod uocant perceptionis,recepit,pracguftante quot;^'UerendoCaurienfiepifeopo. Deinde pluribus orationibusà pontifice /’’fdidusjfurgês regreffus eft in tlironum fuum,indutuslt;5 Imperiali trabea, ’■^fptisinmanibus mundo atq^ fceptrojimpofito facro capiti diadcmatc,uo-’''âdfeitiflitgenerofum uirum AdrianS à CroyRhodq dominu, iamdudum 'fiudleris militiæ adfcitum ac architrtclinio fiipra cæteros prçfedî0:cui ante tn( â nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procumbent!,in hæcuerba locutus eft:Non me latent gehe-
‘^Adnanemaiorûtuorum uetufiifiimæ nobilitatis imagines, eorundemt^ B^pr^decefTores nofiros ingentia merita:Sed nec tuam in maiorum tuorum 'ftuteimitanda conftantiâ ignoro,qui tua ftrenuê gefta magnificet^ fada ex-uirtunbus tuis præmiS referre fia tuens,te unum uocaui 8é ele^ «'’’nquem huius facri diadematis primitias impcnderem,telt;ç, quod mérita [J j’^po^lt;^unt amp;nbsp;uirtutes tug merentur,in facri Romani Imperq comitem pro-‘'frè.QuædignitasnuncnoftroImperio gloria, tibirj actuis fucceffôribus petuûdecus efto.Sacri Romani Impertj cornes bonafideappellâtor, tuoc^ l’odio dominiOjCum adiatêtibus illi terris tuis,tu 2«^ fucceflbres tui,deinceps , oniitatus titulo fruûtor,æqualê cum caeteris Rom. lmp. comitibus dignitate ^Pfnto,paribushonoribus,priuilcgrjs,præcmincnti}slibertatecçfine uilacô f’didioneutuntor.Qiii in iftis côtradicere tibi aufus fuerit,aut obftinatus nô P^tuent,facriRomani lmp. rebellis,^ ma’eftatis noftrærcushabêtor. Attoni-'’sinfperatac dignitatis gaudio Rhodius Comcs,cum longiorefermonelmpe ’totioratiasdicereintenderet,pontifexadaltare concefsit,Miflàm(^cum be-^didioneperegifjomnib. Sdfingulis cum in templo turn foris,lmperialis co-'^^ationis uenerationi intentis,plenariâ peceatorû oim remifsionê côdonâs»
Qï« h fora zr duiUte durdntibut faerti mterem geßn fuiü, cr quo appdrdtu Bononienfis populut corondtwm itnperdtorem uidere gefliens,exdpiebdt.
j |'»^mba:cquædiximus intemplo geruntur,erantinforoquod antetem-U plumeft, eredæ marmoreæduæ columnar, fupra quas infidentes,una Pfægrandts ac biceps aquila,duo(^ à lateribus inaurati leones, qui epiftomio-j'ntmigçntes officio,interea quo facra peragebàntur,percp totâ diem ôf pro-leones album,indcaquila rubrum,fuauifsima uinacon-^oprofiindebâniuxtà uero auratis cornibus amp;nbsp;ungulis bosTroianus,U3rt| oj'tris minutis beftiolis cum quadrupedibus tumuolatilibus infarcitus,intc s '^'nprælongaacrobuftiffima cufpideuolutus torrebatur. Pluebantà kne-f*spane8artolagani,placentulæ,brachiol3,pan€s^dulciartj,tûfrudusuart}, eee poma,
-ocr page 522-12lt;f« He nrici Gorn. Agrippæ
* j I roliä»'' poma,p!r3,caftaneæ noces,SCincruftatç zaccaro aueilahæjamygaaiï/“ dr^atrp id genus plura,quac expedabundS plebem iuucntutemtÿ y| reficcrét tum folatiarent.Præterea ingens elediffïmotSmilituin exercitu^) tiplicicataphradorSc^uitum turma,gemina S)C HifpanorS Sf dttumacie,numerofisqg (clopetarior5fagittart)s,tutn fupra ujginti bombardarum machinis i'nftrudus,nequa feditio orirctur,omnes pabar,accirca palatium atejjtemplumcuftodiasagcbat:cuiAntoniiis“J jo dux pn'man'uSjnomine Cçîàn's imperabar.Eratc^ ipfêarmatus rotus^ cathedra fua in foro ante prçtorium,Ôlt; cçteri militum duces,cùtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j)
Burjgundiones ÔC Alemanni iuxtatlIum.Peradis facris data eft mora^ dac^g Imperatori Panegyrica quoufcp populus templo excederct,cs^^‘^'‘^‘^^i,i) procelïîonis pompam iefecôfcenfis equis in ordinem difponerent. promifcuus utriuliqp fexus populus, qui fupra centum milia bominuni tus eft,egrediens templo,per uarias turmas amp;nbsp;cuneos Imperatoréfuumi*' hj, gefticns,quo illeingrefliirus effet,ferebatur:omnes fui ordinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(5
ti,quem (ors cui(^ Iocûobtutiffèt,occupabat. Confcendûtaltj teda,St w . pendent tegulis,alq trabibus infident,alt| columnis implexi,alrj mûris nï omnes feneftræjOmncs rimulæfuis fpedatoribus refertærperforatiparit diruptæmaceries,quooculos fuos tamexpedati Imperatoris pulus expleret,nunus locus nô occupatus,netjs quidem,qui nô nißjf-ÔC periculo proximû caperet ueftigiu. Laborabant referta hominö P da,nelt;$ minus uias omnes denfilsimæ populi turbæ oppiebannnô fexus,nô ualetudo,quenquâdetinercpotuit:omnes pari gaudio,pari te,ad noui Imperatoris fpedaculû tanquâ ad numen aliquod in nium (alutem è ccelis demi(rum,procurr€re. Quid referam ciuitatis apP’ publicè priuatimcj fupra modû adornatas. Quacunc^ uia ingreffurus pcrator,expurgatæplateæ,Slt;uiridtbus iuncis graminibus«^, rum floribus infper(æ,fuauiffîmos odores la tè profundebât-Parictes ripetafmatibus auro purpurat^ diftindis,amp; hinc atqj hinc longèpendcn^j latèradiab5t,affixa(Ç matronarum fumptuofa tnoniîia, pendennar^longi . clibus aurea balthea,tum aurea Ôl argen tea uafa inftar ftaîarQ per gyadus fita,crebris repercuITi (blis radijs fulgurabantmeqg minus uenuftimm^^^J mulieres puellæinfeneftris fiC porticibus per difttnda interualia diip^’* ( pretiofifsimis ueftibus monilibusorn3tar,tranfeuntiûquo!um(^ocuw’^ ftringebantSeduicitpriuata ftudia publicus apparatus,Extrudiârcusff p fîhales ƒ reda trophea,æditiludi,celebratæ multæ admodû Im pera torisf’-imæ oidoriæ,parata ad omnes angulos fpcdaculorum oftent3,amp;,infoip' reisliteris encomioruamp;panegyricoruheroica carmina.Nihil unquâüiHi etiamauditum feftiuius,nihil lætius,nihil magniffeentiuseius diet (peda
Q«ît Pompa poil Coronationem publica proeeßio habita eilgt; CAeterùm nunc procefsionis ordo rccitandus eft:Digrcffà cnj'm à td”? ( plebe,pôtifex fummus facerdotalibus interea exutus,accept3tpinw,j, magmfîcentifsima corona ac tripliciinfignita tyara, unà corn Imperator« demate coronato,templo prodibattad oftiû produdus eft pontind di‘’%pz doris equus gradarius aureis habenis,ac monili frontahtio purpureorj pio inffgnis.Ad cuius ftrapedes infiliêtepontificecùm Imperator pofuilTetjUix paffùs hæc clernetifsimus pater,hls uerbis Imperatorcm aM jj turîNcquaquam idfcceris fill mîlmperatorc^ inuide. Satis mihi fupracf humanitatis tuæobfequétifsima uoluntas,quam tarnen nô in meaæ nbsp;ù
fed illius cuius uices gero,habeo accepti(rimâ.Cumlt;5 iam infeendifleteq“.^^
-ocr page 523-DeCorohat.Imp.Hiftoria. n«? ^us'^jÄ^^’^Pprchendcns frenum Imperator,du Aoris obfcquiu ilW aliquot paf-îniD ”'°*^,^*’^s:quodbeattfsimus paternequaquam paflus eft»Tumdatus tft altitudine illuflris,quin QC ^uii pj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phaleratus«^ auro 2C gemmis undiqi rekilges;
W'^^‘^?^*^P^*'3tor,altior omnibus emincbat, Uta cundis confpiceretur.
totac^ hobilitas cöfcenfis equis,hoc ordine procedebât, Wak nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finifins præe-
pfi'n • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;purpura relucentes, cum cardinalium pontificumt^, tum
mtniilri. Sequebantur auro argento mas aclmperatorij fatrapa*, amp;nbsp;phaleratis Cquts bellorü 15jquot;?’^uces.Pon: quorum agmcn duodecimßonontenfis populi uexilla ab Tr’ik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piafferebät.Quoseuelbgio
r ^'3iplebisfequebantur,quibusfexdccim BonoiiienfiumCollegiorum nJ tj r^’^•quot;^fuccedebâtjpoftquæBononienfis Rholæduodecim legum dodo-ßononienfis urbis gubernaror ^[^^fäatündinem tenens,fuis lateronibus £lt; fatcllitibus ftipatus: tum nobilis .^nuusuir Angelus Raynuntiuscapitaneus iuftitiæ, phalerato cquoinfi-Ifb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3urealaciniafuperanndus,ßononicfis urbis uexillumattol-
lötp f ^**^*^^ tubra uexilla totide pontificij fatcllites quoS uocätcur-^at^’ D ‘1’^? pontificij cubicul3rtj,3tq; ipfa ducis Pcnnçfamilia leque-Por k antiquum populiRomani uexillum Iulius Cæfarinus comes fie ■^^'^'^^quoddiciturdiuiGeorgijucxillûiuniorMarchiozÂnguilIa-bar a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^P^ffi Aqudam generofusex Vergeria profapia
Onutregiiis attollebat:fuccedcbât,uexillum pontificis, uextllum ecclefiar, comes Ludouicus Rangon,altcrum Q,'*'sbaroGabriel Romanæmilitiætribunus.tertiQmagnificus Laurentius fiipcrbif magnificëtifsimè adornati, quos totidem purpurati çj.^.'’fnàmanibusducebât.Tum quatuor pontificis infigncs tyaras totidem (g *'■^‘^*'*1 fcgt;‘ebant,quos deindelongifsimus cæterorum cubiculariorû,acoly fo^'^^P°’’^*^^*æ3uIacclericorum feribarumtç ordo fequutus, turn caufidi» fitn,aduocatorû2«Lluri(confultorûingensnumcrus.Porrô auditorcsRotæ purpura infignes obequitabât.Sequebanturdeindetympanifta-tir a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taratantara tonanrium niul
j^Wonôtnodica.Qiios eueftigiô fequunturoftiarrj,ianitores,lidores,uii gi-(,^D^uIartj,corynophori:deindeprincipum regumej SC ImperatoiiaeMaic-, '^ßetaldifuispaludamentisacphaleris magnificentifsimi.Hisfuccedebât ^fflotû populorû turn principû atq; regum ora tores ÔC legati. Poftea fubdia baculum triplici cruceinfignitum
J Krebatjpoft que alter pontificiâ prædiuitc tyarâ oftentabat.Sequuntur aIq /^iqui totidéardentibus lychnis aurea câdelabra gefiabât. Deinde dominici /fporisadorandûSacramentuin fua capfula, fuperniuei candoris aurato te-Wnema^ificè phalerato gvadario ferebat fub holoferico umbraculo,quod 'fOaecimBononienfiûjCÙm uiri patricij tû dodores phyfici fuftcntabant,atcg ‘•odecimcandidecerç ardentibus tædis pontificij cubiculartj ab utraeg parte ^’f'^tabantur.Proximèdeindefequebatur fummi pontificis facrifta, candidâ ^'’§3tnaniigeftâs.Tum^cedebâtceleberrima pompa,adfeptuaginta terèdi-fffiordints 8C per fua diftindiagmina comités,marchioncs, duces ôC princi-pomnes aureis ueftibus, SiC finguli fuis lateronibus ÔC fatellitibus magnifiée W. Qnosdeincepsferèduceti holoferico ôC polymito ueftitu fuperbifsimi ^'fâpÇjCtiàfuofatellitio ftipatig ordinêfequebâtur. Poftea elcuatis arundini-eee $ bu*
-ocr page 524-I2«8 Henrici Corn.Agrippa . bus fuis Impcratortjarchitn'dini.quos Màgiftros domus uocânM“'!’ |^o(J gnus Magiucr,tam comcsàRhodto fuccedebatfolus,qucni proxin’^3 rex heralduSjCui à Burgundia nomen eft,paludatus antecedebat aurc leofp nomiGnate plenas bulgas ( hypoperas alq uocant) ab equi fpen(asferens,equibus ad utracpuiæ latera,cum inter cundS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oclS'
dum plenismanibus inplebem fpargebat, Imperatoris Iiberalitat^'^P ((i' mans,quæ tunc Imperium,Imperium,Imperium, uiuat Carolus tholicuSjUiciflim acclamabat.Èrat autem nomifma quod largiebatur, ^^r ^,5, torisefïïgiem,cuminfcriptione, CAROLVS v. imperator Cpijri' ab una parte infculptam habens:ab alia uero eiufdem diui Impcf^wfi 1 |(jj geticum fîgnum,duas uidelicetcolumnas,in quorum medio annoruw numerus arithmeticis apicibusexprcfluserat,circumfcriptûcç,P^^ Poftmagnurn domus Magiftrum purpuratorfl patrS, reuerendiniuior“Jjue licet cardinaliu cœtus,fuo cardineo orna tu procedebat: fequcbätiitHioC jj, principes illi fuperius nominari,facriimpertj infignia ferentes. Euelug j, tiflimus pontifex,atc^ à finiftris eius diuus Imperator diadctnateino‘^‘’’Lfti filfimocoronatus,aurea gemmatacß trabea circumamidus,fedilla 1 ^P^J tnabiliquam antea diximus propterimportabilepondus rclida,ambo fub umbraculo,quod à tribus Venctorö Oratoribus,amp; aiqs thbusDOHO^^^jj fium patricijsattollcbatur,mirificodecoreincedebant. Qüosab pontificiiImperatorijcçlaterones,cùmHifpani tum Burgundiones^'^ vz ni Alemanniq; facellites longilTimo traiffu à plebis intcr.curfucöftipa‘3^^'^(3 clamabant omnis fexus,omnis ætas,omnis Ita tus,uiuat Carolus,uiuatiWjp,, tor,Impertj quocß nomen in ccelQ tolicbäf.tum redolentiffima diapaw^ poftta thymiaterqs adolcbât,cypriocç pulueretranfeuntes pctfu’id^bafl^j quebartiur proximè à tergo pontificê duo cubiculartj, amp;duo alij jlii' in eos fidem ac beneuolentiä confpiCui uiri,horü unus illi à fecretis uerd uitae illius ualetudinisq; præ cçteris curâ agens phyficus afcj peratori uerd proximè fucccdcbâtilluftris comes à Naffau, deindea^bW j, pusBarrenfiSjpdft Cauriêfis epifeopus, demumen generofus dus Georgius Auftrius epifeopus Brixienfis, polfea fp^lt;^abilisuir Peinotus,dominus Giâdiuallis,tum fpedtabilis dominus Michadu*aiiii,^j pei atoi ieMaicft.apudfummû pontificê Orator perpetuusmorrôinnuniâ/ nonum legumcjdodores acuiri côfulares,multi etiâ ecclefiaftici prælati.Horûofhniû turbâpoftremdpremcbâtlongisordinibus rum eqiiitu galeatæ phalanges,fuis fîgnis teflcrisc^ diftindæ,ut ni Afcolcnfi.quæcomiti à Rhodio,quae Baroni Antregio,quae no,qu3f Barom fandi Saturninicæteriscj ftrenuilïlmis ducibus internofcercnt,quorûagmêauratisloricisinterlucëteshypotoxotçclauû J, HaCccleberrima pornpa pontifex at(^ Imperator ad diui DominiciteoiC^ uerfusprc^rediebant.Cumt^mediûitineris ad quingêtos ferme paflusPj^pj iâemêfi efient,tûcmulta honorificêtia fefecôfalutâtes,pôtifexbcnedice$ j ratorfp ahâ uiâ diuertens,cû fuis ftipatorib.ad palatiû regreflus P^’^P^Lad fuis cum ordinib.ad præfatu templû procedete. Cumej iam fores têpli,adcrâtibi exurbeRoma in albis fuis canonicidiuiloânisaaL^^jjji nû,qüi Imperarorêqua decuitrcuerêtia excipiêtes,infiitutisad id in canontcûLateranenfem adfciuerût.Tum ImperatordiuiPatrisa rom a-demingreiTijSjDeo gracias agens adorabat ad 31tare,pcradislt;^,P j Jumpeo in caput diadematc,paratQ toi folium confeendens, afiumens(î nus cùm pureum pomum turn euaginatû gladium,multos 8^ ftrenuos mcricüs uiros equefiri ordtni afciuit,ac aurata militia condonauitHisP^ fyj
-ocr page 525-DeGoronat.Imp.Hiftoria.
Imperator,eadcm qua ucnerat pompa, fed per alîS teriti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regreditur.Itaqpiam arcubus Qi. fpedaculisomnibus præ-
fig J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forum uentum eft, extemplô qui reftiterunt ad cu^
Hifpanitum Germani peditcs, acfil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maiorcs machinas tanto fônitu fulgurcqj exonérant,
dufJ'P^f^'P^^.'I’^i^^quid ufpiam in thefauris fuisfulminûtonitruorumcp con» pariterfimulcg tunccœlo demififfèt.Pra’terea perfo* uario genere tympanorum,tibiarum tu-pçr-'’”î’^ubesperftrcpebât.Tum populusomnjs ingentibus clamoribus Im defep^*^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiferen s,Caroli nome eiusqj uiCtorias ôC triumphos in-
[^1 ?'5^'09b^5‘^’^foî^cbat.Omncsfiipinis manibusgratiasagebâtDeOjgra-Aii nouo Imper3tor),appiaudebâtmutuô lîbr)pfis,felicem Caroium ^.^^uitumjelicem eolmperatorelt?!iam,felices felè omnes qui eum diem ui» peruniuetfamurbemignés,ttirres omnes ççfJ^Î'^^^'busamp;impofitisftipitibusflammiscoriîfcabanufcnellræomncslu luminis cœlefhum (yderu fplendorem caft II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circumquaq? adiacentes p2g!,oppida,uinaî QC
73,accenfisin cœkim ignibus dieinotflem æqualcm reddebant,puhanti= latcmonflrabant. Nulla ß^ecies pulchrior, nulla uiiüseft. Nullusdierum ho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uetuftas confecratos in liter's habet,cuius tam infîgnis gratula
2’’udium,t3m célébrés triumphicum fucrinttum elTedebue-»ynquatn à condita urbe,Bononienfi populo illuxit.
T T a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mpf ruforw in fntLitium (y conuiuij folrnnis tippitrâtif-
IJpctnagnifi'centifsima pompa inclinantefeiam die,rcuerfus ad palatium cquo,primum cos qui figna SC uexillaprætercbant, plerofcpcùm nobiles turn ciues ÔC Icho ^oscqueftris ordinis auratos milites,procrcauit.Deinde Bafilicam ampîiP P ’'’?®^j3mauratislaqucarqs amp;^Babylonicis peripetafmatibus fufpcnfam ta dol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Juminofis ccrcisre-
tntibus(^lychnisrefert3,luminalateprofundebant. Confpicicbaturibie-tal ampliilimus abacus,uarq generis aureis cfcarijs 5lt; poculis,pu-^(53ncibus amp;nbsp;lebetibus,œnophoris,amphoris,phiah's,fcyphis,cyathis,patciis *^”'0 artificio cælatis,gemmatiscp calicibus,2lt; id genus epitrape fjl, tontertus.Ad^caputautem Bafilicaefubaureo conopæo Imperatoris men longe altera menfa,qua magnificentifsimus Sabaudiæ j;’^cæteri(^ principes qui coronationis infignia portarunt, rccubituri ciTent» fij^iiteciam cæterisprincipibusacprælatisprimoribuscpfatrapisfufpenfa pe-abacis 8C mefis magnifiée parata cocna^ ‘am hora aderat conuiuq,amp; inftrudis menfis accumbebat fummum thro bo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes fuas menfas accum-
W.Danturaqiiæmanibus,8Clolenni Orationemenfe bencdicitur. Tune Dapiferos idcirco uocant ) praceuntibus cum fuis feipioni-to^h ^’'nisgt;3rgenteis caniftris panem,amp; auratis patinis uaria tuccta, leu PhagajfridellaSjtortas, ÔC quicquid præclarumars Apitia excogitare po-'hmferunt. Deinde fecundis menus grandioribus lancibus exquifitiiîî-ftili P^quot;'copiofè apponunt,afià, elixau’ufculenta, frixa, paner nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^'
liio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nKiltqugis condimentis fuffufa, multa quoque
pta appetentiam difeumbentium magnifîcentiæ caufa illata funt.
Porto
-ocr page 526-1270 Hcnrici Corn.Agrippx
Porrô tertqs menGs quæ cœnâ claudcrenquartegata coquf'narqs artificljsn’'^ tarum figuraium tragcmata bellariaqp niiniftrabantur: nec dccrânt totocofl uio uarr) generis generofifsima uinajtabantt^ pracftô pincernar, pocula lin§ lis pro libito ingerentesjpropinatoresr^ ad omnes epulas pocula prægu*'’ bant.niudquoqjmagnificxliberalitatis fpedaculum multis admirationilni'’ quodpoft lingulas dapes leuatæmappæ ôt.’mantilia,unàcum aiiratisargc'‘ teislt;5 patinis ôi.lancibus,curnc^ cibarijs à feneßris in forum præda ciebanturjflrudoribus interea alia fupra alia imponentibus. Cumq iuta eflet cœna, dilutis pro moreodoratifsima aqua manibus, remotismcn iterum folennibus precibus reddite funt Deo gratiæ.TuncImperatoracccp, (nmanus facrogladio,plurimos rurfus cùmnobiles turn confulares uiros^,^ cqueßris ordinis honorem dignitatemc^ prouexit.Magna denirj tranfada,principes finguli confalutato ImperatorCjad lua diuerforiacub^ faceflunt,populoBononienfi adhucpluribus florulentis diebus ignitis^' ëlibus fefliuitatis celebritatem iugiter continuante,
Totiuf operis perorado, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- niü
D leite io Pæan,amp; io bis dicite Par an ; Illa enim quæ omnibus bons ôtf uotisindefeflis precibusfemperoptauimus,iilainquam fcliciult;ngt;a tandem nobis ilIuxit.Coronatus efl Carolus v.lmp.fempcrAuguftuSjCUi,^^ Italiam aduentu mox pacati hofleSjdifcefllim ab armis,compolita derati principes ô^refpublicæ,fedatitumultus,reuocati in concordiajnia ,, optimateSjtotacç Itaha pofl totarmorum miferrimam mo tyrannidis iugo uindicata,8C uera Impertj luce récréa ta fecuritati ce «y . ti reßituta cß.Sola Florêtia reßat armis amp;nbsp;obfidionecinda,quae(fi tificis praetenfa iura paterentur) ipfa quotj Imperatoris nutibus obfequeretur.Cæteræomnes Chrifiiangnationes tantilmperatori^au^P ÿ tedeuindaî,autmetuquietæ funt. Quem principem diuinitus conitiW ab ipfo Deo repertum,uoca tum,dedum atep miflum ad hoc amplusi® perium moderandum uidemus.Cuius gloria humanummodum luptfä ipfac^ return geßarum infperatamagnitudo,amp; inimicorum fuoru®^*‘ L£3( exercitus diuinitus profligati teßantur, quia non eß alius princeps 9^'^03« fic appropinquantem fibi Deum,ficut adeß illi Dominus Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.((/
fpicio iam diuinare audemus,nö nifi nouum öi. ingens maiusq cuturummullum autem maius necß Reipublicac Chrißianx faiubriiis poteriqquamquod fublatis quae circa religionenoßrä in Germania graßanrur,cxpurgatis^ öi. extindis prauis errorß opinionibusfqno f (K ximis iflis Germanorü comitqs,cum diuino co filiorö Imperatoris turücerto fperamus} ecclelîæcatholicæpacêtranquillitatcrj etiähas fuasprouincias,licet feliciflima pace fraentes,aduentSnumtn’.[j0j/ ßret rcddatcß feliciores,quö fic tandê pacato orbe Chrißiano, pum Sc populor« confenfu eötra immanifsimosTurcas Chrißianx^^^ » langiiinarios hoßeSjUidrices ferataquilaSjfauenteDeooptimOjinaxi !'0t ro.^iênos fuppliciter,obnixèamp;:indefinenter,omni(j uotorönuncuPj J| precainur, ut Carolö v.optimûhumani generis Imperatoré Auguin’j’^f^pok fimos annos nobis 5C poßeris noßris f nec^uerô illimelius quiccpop fumUS quam quo fruimur ipfi ) femper feliciflimü, inuiCliflimiJ, conleruet SCaugeat,utcç omnia fibi pro defideriodiuinianimi fni,q^ .jgjo' quidê nemini,prodefleueró omnibus uelit, ad incrementö Chrifnnti^^^j nis,imperii amplitudinem,6C nominis gloriæqp immortalem melt;^ fuccedant.Et nos omnes tarn optimo felicifsimoi^ tia,fide,gratitudine,dignos reddat SC diutifstmé üw concédât, Js'
Z
P ï
It c
Epigrammata. n/i
HENRICI CORNELII AGRIPPÆ IN TRIVMPHALEM CAROLI C AË-faris coronationem Epigramma.
|
Onw tow ßleat Cteftrfileant^ triwm-pK Et ^u£ ttßintur pegniiita ßäa ___ cwm. ^quot;^’lUiniriiinHr Graios luuenetnj; potentem, (^äeninerito magnum fecula prifcd canuntf batet terrM numen,mdiorq; triu/mphut, O- imperium,glürid,ßmd,d€Ciif. ienitut pietdte nitens,iuueniUbuf dnttii (^roliK^l^licllo cldriordt(^ togd, ^^iWüuetGdlUsfielueticd cordd retundit, W« nil trepiddt teld 'Britdnneßrox, croceo decürrit fdngu 'me, Tybtii ^^■‘^tymit^Rhoddnum triflior undd pretnit, Ligurei amp;nbsp;Punied littord,\beru/m ’^itocuitferohuncuoi coluilJi Dfùwi. ‘‘’quot;oioChrijHcôldfjUerùm Gdrdmdtes et IndoSf ^^igt;osj;ßiniil continet, urget,hdbet. lt;jui folui,qui uidormorbe triumph di pdrce,fuperbd donidns» ^'utHein epigramma adFIami-ncamoononiam. WÓ te Memphis ldudem,tdntumqs Idborif ijuiciiuid [eptim mirdculd mundi ' lt;nbsp;^efeuirum,doüos^ dd cdrm'Md Udtesf node }^ilidcißermt,qudndoqi C^iritei. SoL, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignd Bonenid Idudes y, ’^^^M'^nntumßlgentid fyderd terris * lt;gt;^'mcunliis prlt;ecellisuertice,tdntum propter edndent Iv, '^“^‘‘^iditto num'me Phxbi *‘■*»1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenerundd potefldS, ç ’ ^^iffdrudefl,trepiddt guo nummemundui, triumphos, leetus iberus ^(lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RomdUdq; moenid ßmdnt, peilord Mdrtis. ''“ita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proceres,GdUumq; fubdüum, ^nij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indicatellus 'quot;'f.«dHa«r9î oßtndis leetd triumphos. '^^'iettijaliiidEp^ramma in per-Ç **3^3 Caroli Cæfaris. |
^hitus hocnom'me Ceefar, quot;^ßfptrd tenerem. ‘^rl]‘ifntutd(^reponere leges, ïurd tnburi(gt;ram,ßfces,prißcosqi Qÿiritei, Pdtricios reuocdre uirosjfdnilumq^fendtum, Reddere primduo Cdpitolid prifcd niton, Oppre/fos teleudre mdnu^frendrefuperboi Conßlijsdrmisg;meis,iurisqiuetulli Legibus,zy ueteruM ferudto trnmite morum, ' Omnid m dntiqudm correild reducere pdcem, Eiufdem Epigramma in imaginem Catoii equo infidentis. Cdrolus Augußus beUoq^ er pdce triumphdns, QUdntum pugndci con/ßicicndus equot Audet er 'mfreno feße committere curfu, H£c docet drtifici piild figurd rndnü. EiufdemEpigramma in perföüä Mcr curmi olim Cæfaris cancellarq. Rexerdt imperium Ctefdr ßlicibus dftris Inter mortdles cum mihi uitd foret. Omnid tarte fuperûm nutu tejhbitur omnis Hoßis,qui contra duxerdt arma decs. Dijs nunc iratis reuocatus dd lt;ethera coelum Appetimus,mirum nimodo cunild ruunt, Eiuidem Epigramma in Emblems nobilis dominiRofebaldij. Trißitidm^ Ale£lo,curas /; Megerd,fed dtrox Omnid Ctefiphone fujßicione firunt. Nox Aefceron Idchrymasjprudcs obliuio er ungue Opponit,piäd hiec Gaüica uerba monent^ in idem,aliud eiufdem. Cunäd modo Aleäoq;,Megdraqi,Cteßphoneq;, tAcKßitia,curis,dnxietdte ßrurtt. Nox Acheron ldchrymis,prHdens obliuio et unguê Opponit medium,ut Gdllica Itngua monet, Hilarq Bertulphi Ledij Epigrâma ad D.Bernhardum Paltemeriu, reueren-difsirni Cardinalis Campegij Apofto licilegatijOEConomum. Cluidrogo portenditnimiwmidm pomißr annus, Vix tot habet fondes mala quot drbor habet: A gripp£.e quid heri uifus Bernharde cametesS Multorum,itlefed hic,unius 'mteritumt Cuius at'mterittimS ß non eH Clt;efaris,ut ßt Q^antumuis magni pfmcipis,exiguum eü, Exiguum eilßteor,ß non er primcipis huius, Qjto ßblpontificein folßite Caßtr habet. Eiufdem |
|
Epigrammata li7î Eiufdena Hila rtj in canem Agrippae, ; cui nomen erat,Filiolus,bpû caphium. Hoßes,Filiolus quod eram, teramabile nomen^ Quo d mihi Filiolo nobile nomen erati Non mirumtdominus mefimigeratus amabtA Agrippa,ingenif cognitor iüe mei. Cui tarn gratus eram,quim bene fidus her», Particula eü hommi,diuinte ccelitus durlt;e, Magna mihi humanic portio mentis erat. Aliud. Hic hojfies tibi Filiolus iaceo Agrippinus, In uita tantiim non homo^morte cantt, Aliud. filiolum dominut me quur Agrippa uocaret» In caufa eRtmemori mente mitiifler eram, Atq; adeo in cunäis fiteram paulo minus,id quod Natus patri etiam,non modo feruus hero. Aliud. Qws neget eff ;animtvm er quoddam diuiniusifiis ingenium canibus,qui comitanturherum, Teflem Volcatij quK ne^et ejje canemf Qttippeà fuburbano rure Aßurcone reuertent» Nonne «ntnt^nt dominut debuit ille canif Te/lw item Licij cantatut lafonis alter, Quum poH ß,ta fui iam nihil efjèt hert. iHe fenatorij neq; Cieliut ordinis ejfet Cicftu ab armata,ni canis ante,manu, Sit paradigma etiam tibi nobile,regia coniunx, a' crfne Conßnge dilaceratafuo, Reî mir4 eil,potuit non agnouiffe pueüam. Quam canis uxorem nouerai effe prius f Forßtan hauduifa eH iîli,lt;iuum fcilicet uxer Lafciuo nimium luderet ufa ioco. Quid memorem populi Romani aßunte coroM ( O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßedata eR digna canma fides ) Corpus ut ext'mäum domini,mœfio ululatu Ad proieäa canis detulit ora cibumt Conatus.Tanta eR P,omule bruta fides. Pro domino pugnant foli,fua nomina foli Agnofeunt memores,plus elephante canes, Quod fi adei infertis magna experientia paruit^ Vis tanta ingénu fi uel araneolot Hifceptatoritemfuperat fi Gryüus Vlyffem Plutarchojfolidie nec rationis eget'. Cuiusß qua alijs,quota pars animantibus,etß Prffertim canibuSiparticuIa uUa catis |
Aggt;’ipplt;^ babuit pdulo tnindlt; Vnciolam hiiMane,fi modo mentit hab Aliud. ..6 Quis mage Filiolo fimulus dextra^ptJquot;quot;^/ obfequiocymemori mentefeqnutus Quis quam Filiolus fido plus corde fodaut . At$ comes domino,quàmfi(it ißfnof nbsp;nbsp;nbsp;, Ecquod prafidiu baud temerè corrumpdittfii Qupd m'mus obfonij quältet, at^l^P^^ Filiolus,reduci comes huic iHuc abeuntt Plane indiuiduus noRe die^frifi Filioliiobferuat peruigil ut domintM, Qtjp propulfata eR maiore iniuria nixn, Qtjispotius dominum quo teneaturha t filiolo domini nihil unquam ut amantius » Sic e:y in hocconjlans femperamorej rilioli,domino nil contra utamantius«w, Vni er in bac fummus,nuncitamortedo yfq; adeo agnouitperfiRum iUius H^ec cynico ut jàceret carmina digna tap Nempe creaturte naluram mfi^^ amanda» Duxit,e^ eximium uel canis ingenitttn, Plures fané hommes,quels nil i/ngratius un^ Terratulit^digniuita cr bonoremimKi QMm canis hie nofter,cui nonfinenonùm Filiolo,Grylli cteterauultubomines. Keuobijt dom'mi monumentum hoc fiat^ Vamehaudgloriol^,ficaberitNentel^' _ Hilarij Bcrtulphi Ecdnin dominam lanam LoyfamJ . bennenfem,Henrici Cornofl QuumVeneris l«no dnglum fibi pofierebtaf infit amabilitas omnis,er omnis amor. Id quodamatori uicepoffet/memarito ArRius ampleRi,quo petit unafuum- At Venus,hoc alia fub quercu coUigefodef lUiushacnunccopianuUamihieR» Quin petis bac una praftamp;ntes dote GebennA Quas Rhodatius latas abluit inter a^uas. Henrici eRmihiprtefignis lanaLoyfi, Agrippa coniunx,qua modo ceßn hab Reuerêdi P.Magiftri Aurelij ab^ pendente, Auguftiniani,£p*g” maadeandem. Curarum Agrippae requiestu lana loyfit Delitiumfolaesfolatiumq^tui. Cui Venus er Charites pulcherrimadona t gt; |
|
Epigrammata. Pdbj (ihi eoelica num'ma uatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vero uerius elfeiduöd boitartiM uirunii 'indi ^^‘^^^^’^iVeneris tu gratia magna» sratiafiamma,fides. eomplcäere uirum, ^[^■^^P^^^fdelitiareprccor. pf^'^eira amoris, concelebretur bonos, fi^Aureltj in eandem difiun-”3’î’)Epigramma. t», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lana loyfie ^'^[dtittnfirt pleno carmine Pallas tt.T‘‘''‘“‘‘»gt;i’’‘‘loßaLoyfadiu. ’''^’^gt;nores,zygrandiauerba,módum^, (^oncelebrare uelit^ ^j‘’'^‘tniinis,nimis heu uiolenta quid aufa es inbarf iÿi^ ‘‘'’lgt;^‘nn,retmete Loyjam, ff neéiare O' ambrofia. póditiflimiifii uirumHenricum otnelium Agrippam De-‘^äftlchon. ïîo„ ' peélus amore meum, .^^^^»xonignisnoflroficutilisiCUO, ^^nsßrofors obtulit inuidia nofiris intericre dies. duld iadura grauißima frußu^ i‘ lualidas acquiratgratia uires, ^^'‘^^^‘^‘if’fipora prifcafide. Colentinus» fingnnt detmui/fefonof mouijfe canoris, canemf ironis Cadmea 'm mcenia dicunt ßcu/ida docet te pagina Ledlor, ffff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titatresfleßere Strimonias. ^^ceanifluäus tibimonflrataheno iflo laber. ^'lädAlardetum canonicum jj Gebennenfem, ^ma: -if^“jf‘^decus6ebennis) per omnes ^»•‘‘finaioramufas, |
( Se4 ß guif bene norit bis abuti ) tgt;iugilt;rum cecmit parons Homeruf^ IXTgos «vngjUt induit, Es» «:vT{ïii©-,lt;lt;4e/j(/ÙÇ; Aufim hue addere nuncz^ ipfefUrdtTCup, Sed quum nobilitas libens Agrippam, QjtanquamnobiliseHfatipfeperfet Tacundamihi bucc'matione, ars^curd,fideslt;^pares 'm itlo Certent coUigKt Ingenij geniq^, Vi prie]ïnns,adeó boni ßratur^ Ne mï fecula quis uetufliora, Nee cantet medicos diu célébrés^ Hincßnt,ilippocratesabi,Machaon Grandi cum Podalirio ßceffdt^ Tanium non ßinul o ApoÜinart Hi«c te numen ad mfulas beatof Maternamnifi mens adiré Delon Legarem,nifi tarn potens prteelJist Exiiequo medicisq; uatibus^, In queis omnibui emicans Agrippa ed, Ceu tufydera cum m'mora condif, ISledum uel fuperat uel ^equat ornnts^ Modis omnibus cz recentiores^ Modis omnibus O'uetußiores. Da mihi fecula iam recentioraf Cerno bis medicos beatiores lam Copus^LinacriiSyRuelliiisq; Adfurgent f mihi diilat hiec ApeUo) Cedet mirificus Leonicenus. Adfurges ( prM hic Apollo uati gt;nbsp;Q«i» dicam omniaf doile cu/tn diferto Cedes Symphoriane Marliano, Cantet non Malus Leonzeeniwn, Non Anglus Linacrum^nec ipfe Copunt (■ Erafmo licet audiente dicam ) Germanus merito licet cekbret Imprimis alias,necipfe iadlet Gallus Campegiwin RucÜiumq;. Si qui fint alij fuperfedendum eß, lis quos barbaries recondit atra» Et damnat tenebris latebricofiSj Et damnatlatebris tenebricofis. Aliud eiufdem. Alardete facris decus Cameenis, Cluidam nunc mihi uellicauit aurent, Non augur tarnen if potens Apollo, Pontam putat hanc recentioris S ublatam mihi claufulam poëte, MC /ttrew mage (fi placet Laueruif) Hf |
|
Meclamat ttUgf,non Lâuernionêttt» I^on aufus plagiarium uocare» Credo nec libet id licet,liceret Uec forfanlicet id,licet liberet Vt barbafruliM uniecunq; uateSf At ô defrieream mifer,mij€rq;, Ceufrremoriar,probatiores Vnquam fi mihi contigit uiderc tontani hendecafÿllabos poët£. Atqui quid uetat impeditq; uates, Vnum quo minus ac frbinde uerfrmt Qjtem doilus cecinit Catuüut olim, Quem nuperbene condidit uiaruHuft Cermanui canat hmc or Me GaUuf, Queis eft mgenijs nihil negatum^ Sed nunc quo frciam frtis frper^ Moro fr tibi tam probe difrrto^ Non ipfi mea iam minus probatur, Quàm Pontanicami placet coronis» C^uocirca tibi concinam libenter, Non dicam tenebris latebricofis, Adfrélans duplicabilem tropifcumt Sed dicam tenebris Lupoldianis. Quod fi nec placet hoc nec adlubefcit^ Gmgolphi potius uel ortutni. Aliud, Quid mi frggeris o Apollo ƒ dixtin^ Pre/ktnti omnibus or modis Agrippit CedetmirificusLeonicenusf Nec ui{loria,ttec triumphus ipfiim, Nec prtefirre poteil Ataiv t« vax«. Q»iclt; Nicefheus ô Apollo crimen ingens Per Mufas capital Apollo nofret Nice eâgrandior hitc Leonicerti, Ntec^ fytlaba,quam breuem frnaboit Longa: longiormtonante Ggt;-lt;cco eii, Critcènefrio/atfrio Latme. Qlim Graecus eram,nec ut Latinut Pjfem cura frit Jdtis difertus, Sed nil pritteTea [at id putaram, Acoracula cum darem Pelafgis Htß'ondere niß perinde Gr^cè, C ort'm^ytripode!^ Phabtldes^, Sed (juo nunc re/îptfcerem pudorè ïofeo,frequenter ad nos lAufæ me quoq; tuncfagaaores Orattwn un diq^ principes Latmi Vlifere eloquij uiros difrrtos» Et difrimulof meii utrin^ |
Epigrammatâ Plané ludibrio fri Camœnîs^ Audiui mnumeroSjfed ut potfittk CaUentem modo friritus ErafruM Et Grlt;ecè fimul zy fimul Lat'mè, idqi exim j«c [emper itqutlibrij, Agnoui attonitus flupens^,cf Vt frfrenfus inaudij rotundo Nincfacra,indeprophanadifrerenltill Crebro quàm [acra quàm prophanamißiiSt Mox lüceßit ApoUini Cupido Imprimis Latialiterloquendi Hine difeensfludiofius Latinè, Et cura mage pertinace Gritcè pene didici,tibi nr mirum idf Necminmi mihi,(t frbinde bpfrf» Si tempufcula lyllabte,quod aiunt, Qttid quiefr hac monta magis Cra/freondupUcofrpinitdtei Et nofiri ueniam dabunt magifrÿ CXÿK parui Paracletus eß momenti tAomenti.Qtàd Apollo,dicquidhoctSf Mirum,iamquoq;lapfrses Lrftwè. MÎ g«4m«w frciles nbsp;hoc Magifri Condonant,tarnen id putateßäiM A* me compofitè,ut uidere difeant, Quantum id quodpratiofius legentes. Summum temponsmtermtonantent Q«o fraudant magis maies in horof, Cut tam friritus eâ breuis peridos. At iXaior mihi twnc uolo trimphtis Et uiiloria fit Leoniceni. Quanquam nolo meifit hac Agrippa Aut prafiantior,aut magis celtbriSf Ni quamuis rapui,tamen Latinè ( Graiorum crrptdaaepentlicebit) Vt Prudentius,tdoton,libenten tiicamjt non placet hoc,tamea Ucetder, Cur Graij Latia difrrtioresf Tandem non id Âpolliiii licebitî Quôd fi non freit hoc fatisperitis, Quis non[yüaba res minuta paßint Et m4gnw quoq; digtta res magijlriSt Hic prafrure habeam fat e^ utrai^, lam nunc deniq; quid neceffenoui, A' Grlt;eca fimul cr fimul Latina Confluns,altera utalteri nocere Ne poßit,fridio[us aufricabor, Sic fie utraq; condocenda Imgua (fit Sed non mi /idles erant magiftri, At fi nunc hom'mûm deûmq; frders t'I |
De Sigiimundo ï,rege Poîonîæ.
1 ^nltisniibiitiililii^f magißrutn» ^’’“f’nimlegofluccapnionem^ ^‘^f‘^lt;]‘iibusipreconßieatat l'‘’'S^‘^gt;’gt;!eltuf^cadens'he. Vler^ ^«4« ^jkra uineit elosjuentem.
Serf Ltos habet hinc, cr inde Siygat r^udenteii magis ati^ rugientet. Et Germania nunc habet difertot, V ix dum me iuuenes adultiores, Vix du/m flore genat reueflientef Formandum ha potiuf libenter ipfum Summittam modo me,meum(^ pleärtmt, QuOjfi confleri queatjeneâut Vt par eiljUenerabilis quiefcat.
In promptit datur ecce uel Melanchthon^ oflirtur SapiditsuetLijlriui'ue,
^’’^mmiHetatquod maJarum. ^^WMfed Agrippa pra^ogabH, ^^“'^‘mfludi/riaboriorut pedituf uter^, quot;‘ff’gt;i(ier uter^ non leones,,
T 8 A XI 2.
VICTORIA SERE-
,'SS. PRINCIPIS ET D. D. SIGIS-
V M r\ t t»
EIVS NOMINIS PRIMI, REGIS P O L O N I AS, M A-^'Duel's LituaniXjRufsiae, Prufsiæ, ac Mafouiæ, 8^c. Domini amp;nbsp;æredis contra V ayuodam Muldauiæ, olim Daciæ, Turcæ tribu« ^'Um fubditum : cui fubeft Valachia, Myfiæ inferioris pars ad ^menTyraminfluens Pontum Euxinumjquæà Deo data fuit ï^nainMcnfe Augufto præterîto,amp; confumma* ta XXII dieeiufdem Menfîs,Anno
Domini m. d. xxxi.
A Y E V o D A Muldauicæ SCprædeceflbres eius,ut perfido-rummoseft, nihil unquam longo iam tempore, regibus ÔC regno Poloniç,quod tcncbantur,prçftiterunt,cui ipfe Vaye uodainnixus,hyemeprætcrita, præter omnem expedatio-nem fœderibus ÔC iuramcntis,qu^ecerat,negledis,nullalt;j hoftilitatis dcnunciationcpræmifla,prouinciam regni Polo niæ Pokucziæ nuncupa tam,fîde ôi. honore pofthabito, oc»
niæPokuczi3enuncupatam,hdeôc honore polthabito,oc-quQ fereniflimus Poloniæ rexdiutius ferre non pof-mercenariorum militumex regnofuo comparait f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domini Ioannis comicis de Tharnovu, Pa
exercituum regni Poloniç capitanei generalis, uiri in militari» tebus pracftantiffimi,quem ille uarqs in locis, ne hoftis ccr» poflet,collegerat QC. difpofuerat,8C non multo ante feftum prçfidqs hoftis firmata crant,admoueri iufterat.Con peditcs,qmachinis ôebont ipf^^apitaneus generalis præmifitduo '^’’nlo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præter Valachorum fpem QC feientiam ua
illam Pokueziae adorirentur. Valachorum ibidem in ct- CC.belloapti, præteraliamcoUuuiem. Poloni ftrenuè exequentes, non una ex parte earn prouin» ’‘«untjconfligcntes cum hoftibus multos trucidaront,3^ nÔ paucos fff utuos
-ocr page 532-127« Joannes DantiJeus Epifc.
uiuos cep erun t,inter quos erant plertcp ipfius Valachi familiäres que in duobus diebus totam illam prouinciam recupcraruntj uinunö*' quoddam Guuofdziecx, quod cuidâ nobili Polono Thuuorouu^'^ ßj[£iii pa to fuerat ademptum.Hoc tame etiam paulo póft obfidentes,in fuam redegeruntjSe illi quendam praefedum militum Vlodck nonn*’ r cerunttpauci ex ilia Polonorum irruptione,Valachorum,qui lereinValachiam. Huieuidoriæ capitaneusgeneralis comes de 1 non interfuit,fed cum potioreexercitus parte return euentum ftolabatur.Vidoriae ueró nuncium cum quibufdam captiuis, nobilis q iuuenis Spitek deTharnovufereniflimo Poloniæ régi Cracouia’’’ uit.Paulo póftappulitetiam ad Serenifs.Maieft. Rcgiam generoftis HieronymusSchafFranyec2,qui plurimos exea oidoria captiuos atw bine inde per caftra regia habenturdiftributi.Pofthanc acccptam c’a“^^rj|t ycuoda Valachus pcrcitus,omncs quas potuit Riorum copias coogelsib tres exercitus diuilit,eratlt;^ numerus omnium fupra oigintimillia-k'‘^’^|^^/ prouinciam Pokueziae peruenicns, fex milia equitum ad recuperao«“ -j ftrum Guuofdziecz tranfmifit.Dc quo certior fadus comes de pitaneus generalis, mature cum toto fuo excrcitu, 0^ his qui rant,3d fuccurredum obfeftis amp;nbsp;caftro affuit. Hoc uidentes Valachi^Xi gufti præteriri cum exercituPolono manus conferuerunnln eo
, Dei adiutorio,Polonifuperioresfadi,Valachorum ilia fex millia amp;nbsp;in fugam ucrterunt:multi illorum caefi, cap« quam plurimi, 0^ prark^Ç illis,qui ipfius Vayeuodæ curiae inferuiunt.Hanc fuoru ftragem, quuni a bus fuis capitaneis,qui ex praclio profugerant,Vayeuoda audiuifR-VO^ „ tuSjiufsit illis amputari capita,fed aliorum precibus uidus,cathenis doseuftodiæ mandauit.Hæceft Valachorum confuetudo,ut eosomij^b ex pugna cuadétes domum reuertuntur,fupplicqs grauioribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%t
lo cecidifTentafficiant. Hincfit,utinconfligendo multis alrjs natio’k^^^yji ferociores.Accenfus itacp Valachus ira pariter SC pudorc, ipfein perfoflS fuis omnibus,Polonos (eptos caftris,ut eoru mos eft,curribus Si uato ” cumulusmagnisbellicis tormentis,quæfecûduxeratjaggreffusu, Poloni ficcindi,nô excedentes fextam partem numeri militum,quemk ,, habuit Valachus,uimgloborumulterius ferre non poftènr,prioribusüic‘‘’f^ animati, amp;nbsp;ope dtuina adiuti, extra uallum in ordinibus fuis profîlientesp
, lium commiferunt,SC cum hoftibus de perfidia expoftulantcs, 8lt; quincp horas,fine intermifsione cÓferuerunt manusjlloscÿ ad intcrneck'’, ufcjprpftrarunt.Namcj prætcrmulta alia millia caeforum Vayeuodaipi^^ giens duobus uulneribus eft affedus. Tormenta bellica magna quinqus^ ca cum pulueribu^globiSjCurribus onerarqs,amp; toto cornea tu capta fuerant quædam ante xxxim annos Polonis,amp; fuperioribus annis'P Tranlyluanis Vngaris adempta.Item duo uexillamaiora ôdprincipaliow pana,amulta alia bellica apparamenta.Quac omnia fada funtxxiiAug I ni præteriti.Poloni profequentes uidoriam,infequuti funt fugiétes Valajquot; per miliare Germanicum unum amp;nbsp;dimidiatum,trucidantes, a pleroftçd« , bilioribus uiuos capientes .Fuit caeforum ingens nmerus, amp;nbsp;intereosnquot;' de primoribus Valachi reperti.Hunc lætum uidorae nuncium a ttulit fereo' PoloniaeRegiquidam prstfedusmilitum,nomine Szuuienzicki x x IX gufti Cracouiam.Poftero die miftus à comité de Tharnovu capitaneo li quidam iuuenis nobilis nomine Sbigneus Szienyenski quofdam Streiquot; ' Maieft.Regiaee«am captiuosattulit. ttindealius praefedusmilitumbs''’' uuiecki duxit fccum magnum captiuorum numerû, inter quos eft qui did“*
-ocr page 533-De Sigilmundo I,rege Po I oniæ* 127 7
[jfmone Vabfho Glogofer, quodefi: apud illos fupremi cancellarii nomen.
ipfius Vala 'odcia'ubus.Infumma nihil aliud ex eo conflidii fecum quarn.diiobus uul-fi A 4?^^^^*^’^^^oipusafportauitValachuSjquinon immeiito perfidiae fua: tb fl x2°^*^^5«Hinctantus timorfuosinValachiainuafit,utmukiinV^nga-ntuv^°^^^u*âquotidiecum bonis fuis proiugeref.Chrifto domino fit ho-diiifï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratiarum adio, qui ferenifs. Poloniæ Regem quant
iisimecontra cruds fuæ hoftes uiuere ÔC triumphare concédât, Amen. ^Cerpta efthaîc Vidloriæhiftoria ex ipfis ferenifs. Poloniæ régis literis, 3^orundam,qui omnia magis pecüliaritcr feripferunt.
K 3tum Bruxellis, in curia Cæfariæ Maieftatis X X n 11 Septembris, anno yiniH.D.xxxi.
fer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dantifcum,C.Epifcopum Culn»cnfem,oratorem ipfius
O* *
FINIS.
^treh et inclytvm heroa philippvm hes-
forum omnium, ac finitimarum aliquot gentium
principem, Gratulatoria accla#:
matioi
A V TO R E H. É O B. H E î S Ô.
'OANNl FICINO, I L L V S T R I i S. PHILIPPI HESS O-rum Prindpis à libellis amp;nbsp;confiltjs,patrono amico co
lendofuoH.Eob.Heflus s» d.
N tibi promißi memorem Pleine Thalittm,
Pn tibi poUicitd cärmine ùtlJd fide.
^quot;’(‘»nagnanimo recitabis feripta Philippo tui.
^^nonfidi lege carmina plena fiuorts, “^lt;l‘iifingatfcribere nemo pote^l. f'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptitria ffirantia landet
tanto principe digna tarnen:
Ä’o« y^‘'i'*°^l^^^t^fffilt;i^cebatopue, ^^^itcantari uocePhilippum, ^»^ßc patrij nommii effet amant.
Carmine magnanimus potuil meliore Philippui, Peâore non potuil candidiore eani.
Cutnq; tot eximios habeàt Germania uates, Omnibut hdec merito meta terenda fiiit»
Quorum de numero quia nomina pauca fiierunt, Quie ficili canerent Heßica ßila pedei
Ipfe nouum uolui uerfu celebraretriumphum,
Tanlui in obfeuro ne premeretur honos..
Et ne.qud tali nunc principe noftra ßuperbit ließia,Phceb£a forfan egeret ope.
Qua cum nec melior,nec Mufis aptior ufquam Terra fit,hacetiam laude fuperba foret.
Quod fupereR hdc inuiäo ficine Philippo Carmina,fed llt;eto principe,noflra leget, fff z N4ff»
1278 Helii Eobani Hefsii
|
N4λ nbsp;nbsp;nbsp;ße[gt;e meid nullis laudarefolebtit, Hïc tu nobis lt;equus häbendus eräs. liccdubito,qu'm tetnea Mrm'muteßtprobentur, Verus Mufarum feinper amicus eras. Propterea hinc etiam ueros decerperefiuHus |
Debes,ZT meriti priemia Tu ijuoq; curarum fi i^uando à mole uacabis, Atgt;j; aliud,quod agas,non erit,ijh le^es. l/h leges,patria^ ZT principe dignauMis Te tarnen ô utinam iudice digna, Vale, |
ErphutdixinThutingis xxn Septembris, M. D. XXXIIII.
IN VICTORIA VVIRTEMBERGENSl
AD ILLVSTRISS. ET INCLYTVM PHILIPP VJ« HES/ forum Principem,Ô^c.Gratulatona acdamatio Hdij Eobani Hefsi.
|
• Exordium ab admirai: tione, V AE ’ „ottd tarn celebri Germanum ßmaperorbem ToHiturapplaufuf quis honor, qu^e gloria parta eil, Qu£ tantis populosgratanteslaudibus impleti Qu£ tarn l£ta hilares uiiioria concutit alaSf Et uolat Heßiacas circum late^ per oras Te generoße petens tua régna Philippe reuifensi }Ua eil ipfa tU£:nec me ratio ijh fèlèüit, Virtulis comes mgenit£,uirtutis auit£, Virtutis patri£,quondam tibi débita foli Sola tot lieroas, tot er inter fortia regum b Propop^ Pf(Sorrf,le Uto jpeilat placidißima uultu, Te miratur,amaf.colit,adiuuat,erigit,äuget, b o' ßlixgeneroßeanimi,fortißimebeüo C IflWOCdflO. due ßcis 'muiiia decora immortalia dextra? Digreßio ƒ cutiila uocem ueterum ludibria uatum inlaudem iu Exequarißius minimum uirtutis honorem, ttcnilis £ta~ Qu£tenunciuuenemDijsimmortalibus£quat: tis Philippi, Experiartamena'pfameasmododirigatorfus Aftrorum decus Vrani£,mea M.ußt,meum cor, •: Guilielmus jpßa patrisfanilo tangatmea peiloraflatu Philippi pa~ vnde tamenf quo ue indeßrarf laudüm ne tuarum A'teneris orfusdicam primordiacunis.^ Sicutab Elerculeis,ßt quem iuuat anguibus,ufq; Erancißcum Portia ad Oet£as deducere prxlia flammas, Porte nec immerito,nec me rationis egentem Philippus ui ißnßrent olim de te cecinijßeminores, cit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qualis enim ßteris iam tum puerilibus annis, Quanta uere tuo floreres indole,quantis 8 Seruile bei Dotibus ingenißquanta uirtute potentis Km compe- Atq^ inuiili animi,pr£/l!ires omnibus unus fcuit, Principibus,qui te prim£*ueflore iuuent£ |
Qw Rhenü,Puldamq;bibÜt,patritt/M^Vißi'l i Q^i uirides Maeniripas,laniq; fréquentant. Qjaasq; tuas pr£ter fluit aurifrr Aedera gentesgt; ‘ lam iuuenis,iam puperibusjpetlandiuin^ Aequafli propria laudes uirtute paternas lUo teoflendens dignum patre,cuius ab anttß Territa cognati trepidarunt cornua Rheni, üon tarnen Heßiacos,qua/}gt;eilat parte leones^ Et Nicer attonita flabatrapidißimus unda. Hune talemtantumq;patremquamfortib^ Tu fuperes,tua fréta docent,tua dard phinff Militi£^ domiq; opera £dita,qualianunqaa Vel mors uUa queat,uel edax abolereuetuj at' Sicut enim uirtute patrem rexille Philippt‘’’* Vicit Alexander,fie tu uirtute philipput Clara tui fruperas Guilielmi frda parentù' f Namqi ut prima tu£,frdforuafr^‘t'’*'‘‘^ Pr£teream,quis enim nefeit quàm frortiter^ Contudcris,tua régna aufum vim freere indigents,quem tu nec Itfrtit « Nfc caufrm dederis cur tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘t^fîs Deflet adhuc Sigginga domus,mortalibitt Teducefrublatum,tota ditionefubaéla) Aequatisq;folo domibus.Tibiferuit adept“ Hoflibus,antiquo diélum cognomineSufê'* Traiani,nunc uox alia edlnec digna g Q«jnftM Mî agricolasferuilia beda mo Quàmfrierisfrubitô exortum metuendus ut Q^ taies compefreueris uirtute Qua uiéio,^rdto,pietate peperceris po/“i Millia quot letho dederis uidricibusartnt, Nolentum dare coUa iugo frfuirecoadluS) |
|
Carmen Gratuîatorium. nz? ƒ** tutu f« räpidum ueittums ’ Fulda vifurgim, ƒ'lt; ttä^tu nbsp;payuo,f:d iam grauii Vnßrr Hiera quot;ttenim Thurittgui dger quant fortif in armis, ^ünliteris parta demem in pace^nec unquam ‘^tiitcriidelem uidoria fecerit hojh ^^'^‘^^uantumq^ truä pulcherrima beUo quot;•worfj pretuleris pacis,quam fanper ama/U. de te conftffa modo eü data ' Francia dextrae tu£^nifi te uolui(fe liqueret P«ew nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PeUa fequijfi cura fùijfet ^’’^'misulla tibifündendijiamßtit hoßi ittuito certte uidoria palm£^ ^‘ftittHèiam uidoreras,nifi uincere noUes, ‘oti tu pacis amans,retro tranquiHa fecutius ^’^Aimpoßtisfubiedo legibus hofti, domion nunquam fruftra commota reducts itfma prias nuUi tarn /ßlendida uißa,nec uRi, ^^ßbiqiiamq; tu£ tarn uißt ftmillima dextrae. ^«lis ab Eoo rediens Pont peius orbe '^'t^ter maurato fcandat capitolia curru, ^Httiitalaurigeris Ripent uidricia fignis ^'^^ita^bmc,(:yuidorentcontitenturouantes, ^‘^trenoßdejcendens littora lAceni ^l'^tißiffuldeq- tui pifcoßt reuißs fiütiMijiwn patria minor ajßiciendiu 0» aula. Q£‘lt;lmeinürccaß{stuleris quam fortiteromnet •■^permadHerßs audax,inuiätu tn omni ®’^'WU,nec inepta doini,nec turpia ducens potias uere uirtutis antore adiens per régna,per oppida,gentes, uidißi prouidus urbes, ^‘iiiores honmum,nec pauca pericula adifli T® wat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuie,quàm ßepetuorum. gti Laertiadienec inertiorinclytemagno K« m'uior ingeniofi quis contingat Homerus '^‘t‘gt;iuituaßdacanat,qui laudibus omet 'ttt'tutemoniatam ineritis,rebusq; probatam wfatis,o qui me procul hinc ex Heßide terra t-ttntibiis Aonidum ltßnt,cupidumq; bibendi ®pltdt ot peäusq; ßacri deßumme fontis» melos, quale tnßßiraßße ßruntur iuuenißciles,mea numma^tAuߣ. Qü’iijine tantas poßim contingere laudes t’^^ftiijuistarda uetet,mediocria captem t'timeraßm non po/kemas mihi lAufica partes '^‘‘lt;tbajtrat,quadamq; tenus firar ada canendo^ gt;wii,precipuè tuaßortia ßda Philippe. ' Qji n«c SKe«uco patriam fceptrumq} patemu t'vauirtute duci poR longa receptwm repouis ^uito |
^Fuldanafe^ ditto, Thufmgi* eus tumul» tus. ‘^dementia Philipp. •* Studium pacis, ‘Expeditio in Francos injlruäiß. f Compara' tio. sphn.-vlyßi coparatus. virgliana imitatio. Eifduni expulßimq; domo,pafriaqi ßtgatum Huldrcichwm,uix hancaußum jßerare falutem Ni tibi coniundus,niß pars non parnaßulßet Sanguinis iUc tui,quem ni maturier annis Eff'et,e:y ante tui metas excurreret eeut, Fratris habere loco poteras,nunc illius alter FJonßecus ac potes eßfe parens,iure uoe'ari, o’ iuuenis uirtute fenex,quam nuper amicum Adßeris in patriam ditionem fortiter,arniis Pulßim,refiituißße armis,lua fola ßne omni Conßlio externa potuitclarißima uirtus. Qjtpdß nunc ratio talesßoret uüa paratus Commemorare mihi,ey pleno deducere uerßu Non ßßatium exigui,ßeries non ulla libeüi nbsp;nbsp;nbsp;। Sufßceret,nunc parua breuem complexa papyrum Camt'ina Mußa canit,ße^ ad maiora reßeruat, QU£celebret tuaßda olim,necenim putat ijÎA Contentum fore laude,ßed ad maiora paraium. Si quaßrat ratio, erßnatinßuperabileßtum, ' PdüCii tarnen uelut c multfs dßßerßa per omnem Campum diuitijs florum ornamenta iuuabit Sollicita legiffe manu,non temports ulla Exada ratione,llato non ordine rerum Sed ceu melltfic£ uolucrcs per ßorida prata Nunc hos nunc alios rctinaci poplite florum *” Delibant ßuccos,ncc in ordine meüea certo Paßcuaconfläantur apcs,ita nos quoq; ßgt;arßm Pr£cipues auido libabimus iingue colores Viiiricis uario text£ de flore ceron£. quot; lam ter qu'mq; ierant 4 nato ßecula Chriflo Si tria luflra bis adijeias er quatuor annos Tempora florigeri iam ueris adulta propinqu£ SpeHabat £fiitis opes,quo tempore demum Martia terribili coneußa eil Heßia motu. Non aliquem patiens hoftem quem peüeret armis. Non etiam ßäura ßbi quem perderet hoflemt Deni^ non urbes,non régna aliéna tumultu Inuaßura nouo,penitusqi procacibus außs Sed temerc poßfefja alij er uiolenter adempta Keddere régna uolens domino,quem crederet eßfe Legitimum h£r€dem,ßmul erßua iura tuerit duod deüirpeforet fatus illius inclytus Heros, Qui nunc Heßiacidijßenßatßcreptra leonis. ° Nä fatis hoc notu bquä fanguine iuäaßt Heßfo Vuirtemberga domus,gentes h£c ßma pe)‘ omnes Sparfa,minus mirwm ßcit, er rem laude uideri Pr£cipua dig;nam,quod ciim tibi nemo pararet, Nemo etiam poflßet,nemo quoq; ueüct auitum rgt;ux Huldreiche decus uidrici reddere dextrai i Propoßti aggreßio. Excufatio cur non om nia deferi' bat, gt; Compara' tio. *quot;Applicatio permeta/ phoram. n Narratio i periphraß. 0 Philippus Huldreicha fangumtiun {lus. Tandem aliquem toto reperiffes orbe Philippum, ' fff } Qa« |
nso Helii Eobani Hefsii
Qui poßett^ui uellef,cr 0» tud régna pararet Reßituiße,tuis te dux 'mclyte terris.
Hoc igitur tunc mente agitas,hoc rebus adomSSf * Aptiarafus ’ Fort« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concußirat arma Philippus^
belli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hec mora,confluere zy tota regione mouerit
tnuiäos animis iuiienes,iam beUa pacifci^ ' Pofcere iam uideas uotis,ducantur in hoßem tgt; ygt;-^nco- Hoflibics excidium clt;edes,cladem(^ minantes, phurtum ad Arma fremunt,iam tela nouant fujura cruorem Koenum. liojlilem,infano ficfertur amore tuuentus
Martis in indomitam rabicm,nec in arma cohortes Hej^ia fola equitwm uocat,'mui(ias(jj phalangas, e Emporium Miüia tot peditumtfedab omni eicercitus ora, Francoßirti, Qua fecuni^ alic/uo pandit Germania traäu, Confluit Z7 poßtis ad Fuld£ flumina cafiris Peditu }O A gmma condenfantjCr campos milite complent mil. equitit Diuitis immenfo merituri principis lt;ere: mil. Hec cuiquam nocitura manus,niß beUa mouenti, Ft[e iujta fatis iietituris beUa mouere.
* Non ntiJio- He iam tempus erat,tot(s exercitus armis res copias Optimus inßruäus,per campos ibat apertos, Alexan.Ma, Te,caput tvmbrofa qui cingisarundimeßtluum, cedonem ha Moene petens totus domino cefptre Phtlippo buij]e. Qn^ uada Francigenasolimaccepêre,uetusq;
Hamen adhucretinent.poßtis inßgnibus urbis Caßra ad Moentbusextmiie,qua tumßgt;ecio{a Philippus Hierum lo~ AgminaperplaciditraduxitfluminaMoeni, Cat Philip * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reßuus iam moüior unda,
Hoflibus accipiensreditura inuiüa fubaüis Arma,quibus non ante uadis ajjquot;teuerat amnis. t Arx Ajßer namq; Emporiu.quo no celebratius uütim ga capta 4 quot;i^fttiouis ora uidet,tangentibus aüuat undis
Mercibus ajjitetus per tempora longa firendis.
Tune equitum peditumq; uidens tot miüia in armis,
k Natura bo bardarum raperet,peteret ne ingentis proxima Rheni Littora,tantus erat terror uiäura firentis
i Duo miÜia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manu,tantos oblitaßupores
Corda fui traxere uirum quacuno; fubibant, eurruum. _ nbsp;nbsp;nbsp;‘ .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Quapedites,quajigna eqtes,qua cajtra mouebant,
KSex miihrf
Quotfiterint.dualesq uiri,iamplenusabomtti aurigarutn. p^j.(g^pgyl,()jiiiff exercitus agros, . Leäortim peditum ter denis miüibus ibat, |Pr« en u pt(iumisequitum,manusexpertißimabeüo. Non de fice hominum leäißed fortibus omnes Infignes meritis ueterani, er uiuida ßäis m Ars loean.. Corpora.TaliseratPerfeiarégnapetenti dwwM ca- c Alexandro,necenim numeroßoriUo ftroruM. ßtit,quim te tuus hic ducente Philippe.
Talibas iüeuiris fuperauit Orsnieoniiiittttul Et uada conatos Perfas cohibere repreßit Miüia multa uirum ftrrnensfcelicibus orßes Außgt;’cijs,tanti nimias contundereregni Eiiuitias er opes,Z^ feeptra Oareia adipjhs Ferre Macedonio prognates fanguine reges, f Sic tibi caßra uagi ponenti ad comua NW* Adßutaufßicio ßutrix fortunafecunio, Ham qua cladeßrum,qua ctedea/ßtirb bopquot;’ Außm te contraifed inutilia,arma moucre, jam nec in obfeuro eü,nec ad omnes garrulü’^'^ Fama tacetßoquiturq; tuas Germania laudes Qÿâuel ad occafum:quauelfeextenditai^ Pheebe tuos,quiii flat Eoreee contrarius Aujitt Oppida,quie beüotquas expugnauerisared Rupibus impoßtas altis,necuiribtisullh Expugnabilibus,quas tu tarnen unicus omnes Ceperis,haud dubio circum fermons uagaturt s Nec fejÎTî Afflerga alios puto uidla requiß^' j
Quid memorê tormëta,quot et qua,quata^ Extuleris,rapidos lequantta ßlminisidus ’’ Et nubis rupfte fonituSyCrflsl^'*’'^ Qttalia in imbeüi timidißima dicere uerfu Mufa rrformidat,non beüa,fedociatute Pacis amans Jed qua te ßc miretur,ut Audeat,^^ pofuifßemetus^cr ad armacant Hec tua fetotam tibi fubmiflße Philippe- , Qÿid loquararmatos iteru,' duo milliagt; f* M iüia quot magnus nunquam ceciniffèi Hçw ArgiMKW proceresduxijfeßtbiJiondl»' Plt;(« (jnorttMi grauis armorunt.parspe’quot;“^ Annonce praßantis opem,ne miles in agt;^gt;^ 'Deßciens,cr rebus inops CT inerlioreßeti Qhoî auriga adeo currus numerofus age gt;nbsp;Vt numero impleret ^fex millia,nec libet ij Addere calones lixas^ cocosq^ bibaces, Etquie turba ßre leuicrum tantafe^uuntur Agm'tna.Hunc adeo quam te ^fapienterine Obtuleris cafus,quantum prouiderisontm Fortunée ratiane aditusßue ittafecundo Seu codât aduerfo pedeßiuola,nuBiiis ej] improuifa mali rabies tihi,ß qna ßißeb Qute tibi nuüa ßit,nec ß qua fecunda ueni 1 Forti uidereturtemerè ueniße,fedejßt Fortuna ingenio anti tibiperßgt;eäafaldti' “ N4m feu caßra tibi ßierantmetandajtge Arte lomim'.quó non
Q«e prope riuos aquie,quie iuxtapa u Suffiauragregi,qutefußicerenta^^^ QSadrupedum,qua laude prier,fed fortt
Carmen Gratulatorium* 1281
^^xlulitAeäciden Fyrrhum Romduj Tdrenfo ^^^llt;iceffcntein,totMtgi perHeHados oru)» ürciffli iiim toties uidricu ßgna ßrentem.
’’SfudMCfiidi« erat fumptis exercitui armis, ^Witilucebitf non obicc claufa,nec uUo WM ^gt;'^fi^äu,ftficfortuna tuliffèt ;
intntanes /copulos montesq^ßagofm “t® äperire uiam ßtperafli ßepe coaäos w ^iSo c Annibalts rupes frangentis aceto ’‘f”!lgt;h,fed more tuoßed uiribut ufut, ‘^iigt;WArmat£ uincentibia omnia dextne, ^‘^‘‘ilifcandentem fua le conßgt;exit O^/?Dn^^, Qî® memorant i/h diäam cognomine fyluam. 'Excubiat uigiltan tu femper obire ßolebas per,er raram proprijs admittere noilem Lunii«i(iu{,„e(;f4,fj ducibus tua credere caftra, Qä® tibi/tc decuit uigilantem prmcipis eße ^'gt;fe,proj- juisanimunijnec inertia nodis in modern conuertere tempora fomnivm, ^‘(’opnlitcniuscommißa negotia curte Enblicafint uigilific te nodurna dtumis
«idere tui tune munera dues 'ExKmbeda manugereres cum beda gereutes Onmiii« ipfeanimo meliorprtejb.nte,leuares, nee in extremis ßierii lau dum lUa tuarum 'PwKÜa uis animi,qua ßc alimenta tuorum Auunulita manu pradiuite femper habebas, '^^’'^nudamags foecundum copia cornu EoniuKre’.aut poßit plures effunderefruduf^ ^^^dsnemiferis inßrret damna colonis ^Wtisjdi rnanus rapto gaudentis,agebaf, [gt;a1m non tetambella uolentem QS® pice)«,q«dm iujliti£ fua iura tued Eiocof tu i^greßim,tantos obijß'elabores, I)«« i]uem reftHuis patria.fmul adferis armis, ^tjlnuis^; idi patriam,^ua caßtts agebat, i'‘’”trititmexiliiimiundus tibi fanguine princeps '^ftimiu,(Amélioré olim tot euntibui annis '’Wnit di^niu,donee fibi redditus ipfi '^^ilt;Ktpweptos iterum repetißet honores. 5Mgt;(e dux Huldreiche tuis nunc ergo beate E* ’’’mtis fandag; ßdtjijuorum ißa tulifii ^''f’nii,cundarum cjuaßnt tibi maxima reruM, Et ^tiibm ißijrui foerat dignißima uirtus. N® tUA cum totum laus ßt uulgata per orbem^ Gfitäitturreduei totum quicunq; per orbein Et nomen neuere tuum laudes loquuntur»
Ad lenunc redeo princeps fortißime,cuiui ^bito mires ne prius dej^ adita bella ^!t(imtis opes animi,pediK^ paratis
Plenum conßlijs,longé fuperantia captum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Pyrrhus
iflius a:tatis,nißißt tua,namq; laborem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epirota,
Tam patiens,quàm fortuna confultus in omnes Vidiorem cafus praßas te femper eundem.
’’Qttodducisoßieiummagni.,qu£munerabeüi, ’’Peritiain
duas irmorum artes,euenta, pericula,cafus Ignoras ƒ animos qua dexteritate tuorum Concilias ^quia te tanto ueneremur amore, Obferuentq;fide,nec enim me ßma fißüit, Ipfe ego pcrcepi.^uocemq- his auribus hauß^ Pro te ßt iubeas uitamq; animamqi pacifei lAilites effc tui iaduram fanguints omnem
ducendo e=: xercitu Phik
Annibai
Peenus,
Eße leuem jaltem tua gratia plena ßuoris Ne deßt,neu deßituat tua fanda uoluntas.
* ScitNicer,0'paru£uideruntmoenaLduph£^
Quantus in armaruas,qprompto in milite turmas
Strauerishoßiles,lt;juot mtllia ßsderis iüo Temporis exigui jßacio,quo fcilicet hofli Clara fatis,qudm ßs fortis,documenta dedißi^ Quam tua ui£lum uiiloria mitts in hojlem. Et t«(t quam bello ßt uiuida dextera,tam ßt Peélorisiüa tui pietas generofa,nec uüas P xigat à uiilo poenOs.ßc uera Leones ifla tuos decuit uirtus^fic ergo Leonunt Temerito décorant inßgnia.Qualibus autem Exequar hic uerbis^quod quos certamine uiilos Conferuare tibi fludium fititjOquot; quibus ultro tgnouiße paratus eras,feruare nequibas In fua pratcipiteSfO- te prohibente/uebant ’ Fata nimis miferittepoffe ignofeere uiilis
Sylua
' Diligentia in ebeundis uigilijs,
tPrudentia Phil, in pro uidendo ui» (luineceß'd' ria.
Jgnari^namquidreßramßigientiapaßim Agmina per fcopulos,per aquas,per faxa.peragros
îAortuaqi in durisharentia corpora palis.e Sicßsga pracipites egit,ßc terror in omnes Peruaßtj^anta trepidi formidine uitam Pripucreßbi^quatn tu concéder uelles, fJam ijuos iüe tuus uiäornon hauferat enßs, Hauferunt fua tela O' proximaflumina Nicri, Nicri cuius agua Iiim fanguinis undafluebat. Cuius eratmulto tunt fanguinolentior amniSf
s Apoßro’a . pheadHul»
discern.
*’ Laus Phil. à difciplina militari.
Quam Simoisßsit iüeolim tot fortiauoluens Corpora,quamflauirefluensß(it unda Scamahdri,
^Confliilus O' uidloria Phil, ad Latt
CumlotcadeuirosuiolentamagnusAchillis .
Sterneret ofluuio curfusn prohiberet eunti. infignia Tot Nicer undofo tum uortice corpora uoluens nbsp;nbsp;nbsp;Phil, Leo»
Turbidus ibat aqua,tarn totus c£de ruebat Sanguineamagnitindurus cornua Rheni, Hlt;ec clades docuit te umeere poße Philippe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Pion etiam uinci,namq^ h£c uidoria parta ed Tanta tibi,nuüa euw exde aut clade tuorum, pham.
fff 4 Pr£tered
1281
Hclii Eobani Hcfsi
Pr£terea clades ho/km ßc ißn repreßit. Sic domuit,nebclla iterivm ne'uearma parart Änderet,fed fe muros mduderet intra. Et potius,quàm fortuito conßdere Marti, Obfidione premi,er longos perßrre laboret Qujm femel anciptti fortune credere uellet, » Vrbes rece nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vrbibus idcirco tota regione receptis
pt£, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnibus aut armis,aut fe dedentibus ultra
Vidlricemcj; manum metuentibus,unica uires Arx A/ßer Arx exporta tuas,fedßrre A/ßerga nequiuit. capta. Dij quib.impetibus,quib.hanc-ajfulcihus ^arcë trepidam concußeris,illaruinam c Phil èdu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metuenSftuniidum coelo caput altaßrebat
cibus Baua^ 'Euta loc0,quontam nen hac munitioruüa cd:
tii.
Vuirt!eiibcrgùci£totd regienii in ora. Et fibi conßdens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excludere priinum
Ueroicti
Aufd jiiit,fed non ßlix audacia ceßit,
Phil, mode* Ham quia tu cuperes captiua parcere ßados ExtulittÜianimos,erfe rata pofßeturri Principis ingetuo, er magna uirtute Philippi * dementia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducibus,qui tune ea tuta tenebat
Phil in ui* ^^‘s^igt;^^»i‘^los^^,ßdquielocauiribusiflis Obfliterint,quas illa tulit,quibus illa recepta cd Conßlio er uirtute tuM,Dif qualibus illam Scipio düafßam fulminibuis^domtnifub lußa prioris * Jura redigi/b'.Hunc te manet inclytus alm£ lul Caldr Eofhitatis bonos,manet indelebile nomen, ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Pamaiiamuulgata,omnemuu'.gandaperorbem,
b Alexander nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunquam fenfuramalignamt
Digne cani maiore tubaforiißime princeps * ’ nbsp;nbsp;Heße Philippe tuis uirtute ingentior annis,
. nbsp;nbsp;nbsp;„ eyuis tarne hanc,qua:tegenerofa'^modeßia coelo
ß . Aequat,erHeroa,s locat inter fummatenentes
Huld Culmina uirtutum/atisullo carminedicat.^ AutueibiStcquarequeat.^non ifkicanendo Affequarhic partem mtntmam.nonß mihi Muße amp;nbsp;Infßirent animantßue immortalis Homeri, in laudem, dium£ Maro,nam qualia uidor ürßue. QfßgYi^^i^ ^„4,^ tiidrici leniter ufus
Dextra,nulla tacettotunt iam ßma perorbem. Cum poßes etenim delere, er ßnditus hojhn Perdere,ßc uidor moderatus es omnia ne qua Publica pax uiolaretur,ne motibus uüis Concutteres iura lmperi/,fed lußn coadus Anna nec 'mßjlä, cuiquam ratione moucres Praterea e uido cumßc ignoueris hofli, Vt ueniam,quam non meruit,mitißime uidor Donares,quid hicueterum te laudtbus lt;equemf f Scipio magne tibif ad rapidum qut uidor Hiberu Siepe rebeÜanti loties ignoueris hoßi.
Talit cr iÜelùit,qui ntägni nomen Sfnti Primm ad itnperi/ fummos euexit honorei RomuUdum^cr fumma rerumßrtituniis i» ffCh *' Tdlne::rille filt;ü,lt;jni magni régna Dari/ Euertit,captiuä trabens ingentiabeüo Agmma.regalesqi opibm refiientiag:tzlt;ifgt; Abjlinuit tamen,^- inuenem nee regia cotiiunx, Me gunecunq; ßolet talemfortuna mauere Aetatein,mouitconf}Anti peäore regem, Talis er ipfe tUiC fueras in ßore iuuenta, Talis adhuc iuuenis,talem te uiiior agebiS Hüper ad undantis^uada ciernla,fangnine Mtn-Tails eras cum teuincente Ajßerga reccptaeH, Talis eris poßhac,cum teuiäoria lèlix Euebet,er noftras l£ta iüabetur in aras. Tu modo,tu ne talem anitntm,ne moribuf ißit -Exue uirtutem omalamßua fummos fuwmos Aequabit iam parta Duces,pariendaq; uiuet Tuq; adeö tu uiue memorclarißimejanguis * Dux Huldreiche,quib.meritis,quo munere,qiutl Extulerit pietate,erqua uirtuteleuMt Slt;ingM(«K iUe tui decusimmortaleFlnlippiiff Cui Rhenus,cui 1 anus,er aurißr Aedera parent: Cui Maenus,rui Fulda refhgnatorq; Vifmgts, Cut fyluie erfluuiijquibus Heßia diues abumbb
Heßia plena uiris,er latis inc'yta cairpis, Qualis Hyperboreum pro/fedlans Thracj Gradiui domus ad Rhodopen,Hemuwqiitwdtii Circumßfaiacet,gelid!sq; aßueta pruinis Gignit in arma uiros duraiosßigore,quiq; Aut Hebrum,He/fumqi bibiitaut StrimoMS Talis cy ipfa ßitu,taUs regione locogt;um Etfluuijs,fylHi5q-fi-equens,(ymontibtuaIuS Heßia,naturae fimiles créât alma locorm Ceu natos 'm beUa uiros,quibus omnis in artnil Vita placet,non uHa iuuatßne Marte, tiec kHjä E)Jê putant uitam,qu£ non affueuerit armis, duod ß tranquiHte uertanturad ocia pacis, Oda nuüa terunt ßnemtagno uana labore, Aut duro patries exercent uomereeoües, Aequatosq; folo campos rimanturaratris ( Hamq; er planities fegetumfaecunda patentes Explicat innumeras, er plma meße colono/ Ditat, Cf ipfa ßbi fatis e{l) aut ardua fylue lußra petunt,canibus^ ßras fedanturoderis, V enatu genus aÇuetum,genus acre uirorm, Aut leges er iura firunt,autoppida condunt Portia, nonfolum bcllo munimina uer um QU£ deceant in pace etiam,ohle{ientq;quielos. (iuidfacros memorem fontes;’quidamceiiiuiretS' (îî‘i
Carmen Gratulatorium
|
Qÿid utiles ip/ts certantes fugifracis VtHibits Aentottie;' dulees quid ubiq^ receffus I^ufiiritin loca,confejfu loca digna Dearum, 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gelidi fontes,ôfumma nota, 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antra mets notißima Mufs, Ofiinio uos iterum,fcut puer antè folebam, ^l^'diitijUeflra^ fedens modulabor in umbra non aliquo dodus cantare magifro ^^^tra^tta patriam praterfîuit aureus urbem ^r^'^^iliaffurgens in coHem defnitaltum mets non ignoranda Camcenis •^uamanet me fma,e:^ fi mea carinina uiuent, ^lt;iui)dulcisamorpatriie,quô me rapts extra fii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inclyte nobts ^lit cupta fuit,qui vuirtembergareceptis ffltijs nunc régna tenes,tibi fujlu precamur ^^perpetua populos in pace gubernes: ^'^Itbtlla premantiteriim,non uUa minetur fortuna tibifedfloreataudum principe digna, ’^^phorotTu nunc qua flores mdole, quoq^ es V*** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnofe paternam ’’f pbore,^^- latare tui uirtute parentis, ^“^defiituit patriam,qua pulfus in aula agnouiq^ patentée tefigna notabam, l{(i^'’'.‘”‘^^''‘fi^^^^quot;^gt;Plt;ttri£ tepoff recept£ P^^^l^tlte ualeres, Vim (fuando ciuilibus effes^ fi^P^ foleres Ero ‘ »tenfa haud excludereeundë, dtiquam, ß ‘S''^^‘*lor hanciequamfatis,erige celfum i^^ofiinimum,tibienim uidoria parta ed, |
Hiecmodà,temanet huius honos, CT gloria beüi, Quam confanguineo potes olim ferre Philippo Acceptam,meritoqi tuis infcribcre cens, Kittereq^ ad uefros ea/àda legenda nepbtes. s Antrum ad Nunc quia pritidpiu mihicanninn huiui cr idé lacum Iran Autor eras muiilo animo joriißime belio He]fe Philippe,modum/bi.tues,noflri(ij laboris Finis eriijdonec mihi libcrion dabuniur Oda mordaccs non adinittentia curai, Ettua dum nojlrii accrefiet gloria Mu/ts Alaior,cr ingentes,cjUieJt non deßt tiomcrui, Impleat lliadasfandasg; Aenddas icquett Si tibi fore aliquem pariant lua rura Niaroncm, En ent hocetenim tempuijquo totus omnis Immortalis eaiin carmina noflra,nec unquai» Vila tuum ueniens obliuio turbet hononm. Nunc parccm exiguam rerum cecinijfc tuarum Vix licuit,uix huncetiam fortuna laboret» lndu!fit,n€ tanta tameUjtamq; indy ta iiirtuf Ejfet in ohfcuro.ne'ue ignorata iaceret. Qu£te fupraalios fublimemgloria tollit Aiortales,dum nemo tuai fortißime laudes Dum nemo tua fàda canit,dum eaffa poetis Heß ta tota Ctlet,nunquid ßtlui/ße decebit Me quoqß non adeo patrie mea pedora laudis. Fugit amor,ncc dignui eras tu cuim honorent Etmeritam premerent æterna filentia frtnam. Salue femidium ßanguis generofe Philippe, Noftraq^ placata,tuta ocù nadui ab armis Carmina fonte uide,meq; inter temporis huius, Qui tua fda canant ,ahqHem patere ejfepcetas. Sic tua perpetuis uirtus decorata trop^is FloreatjGT totum fdis m genttbus orbem Impleat,nuUum inueniat tua gloria finem. cobergcfetn intcOigit. *’ Frrfncotfr ga Eob. trilt. • ^Chriflopho rui Dux Vuirtentb, |
II MIS.
f ff î D È
12?4
DE EXPVLSO ËT
RESTITVTO DVCE WIRTEN«
BERGENSI VLRICHO, HABITA ORA/
tio Marpurgi à Nicolao AC
Barbato,
NTERITVRAE nüiilqüä memoriae, fiue célébra turns euétà,anceps fum faceor,totusq;aW^'P,, deOjUnde nam fumam tantarum initia rerum,ubifin^'’\j^j ueniam.Quçenimresmaximisnupercœptç conatibus taies omnes trepidare fecerunt, quem non indiuerbsp3i^|^ diftradum ambigere faciantç’necdiupoftexoptatumii^^^ fortitae,tanto nos hilariores,quanto minus lætac expeda .
tur,reddidere,quemcogitantemnondiftrahantC Quem obfecro auditæfuamagnitudinenonterreant,quacipfiRomanoImperiô,quoa*:° ; culis,quotnô alius per terraruorbem principatus, facrofandum fteoXad totireipub.Chriftianacruinammoliri funtuilacrEtnouitatequemtionn’O ant,qUaenationes gentesrçcommotasreddidere.Euentuscôtràj (ut omnia loui ipfi,disqp ceteris immortalibus numina adimaSjautfaltJ*” • ipfos nihil humanorumfatagerecredas) certe fine Deo aflereré,fine, quads prouidentia regi,putarenulloargumento queas.Quidenimfiq^p initiorumifiorum, ex quibus conflata quodammodo funtuniucrfa,coW dinibuSjfeptem crrantiumfyderum turbato curfu,fraâ:o temonemachn’ . leftiSjinclinatis utrincç axibus cœlum ruiturum crederes, Atlantem j, Herculcm uices derrcctare,mortales omnes maleominari,defperare,Ä^ mari,mox autem nil tale nc fomniantibus quidem nobis, concordiamn^^’ contrariOrum magis quam nuperconcinnamaf/xoriÄ/ZjCÖfuetoitinereprog di errones,redire redis angulis polos,pro uno Atlante duos,pro unoHtf multosjc^ tot minarum plenis omnibus rerum plenam optime cafuraro fidentiamfieri.Quidinquam diceresf Nunquidnor^iutarâî’quae uoxegt;gt; tunæ fe permittentiumtnomine praefenti propitioc^ Deo aliquo omró’ mftrariC’ quod fapientqs rede credidere.Tum admirationi elTeeum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
ÓÓ omnibus uirtutum numeris abfo!utum,omni cumulatum laudeuiru'’’’^ quem,Deus opt.max.coditionishumanigeneris mifertus orbi cipue autem Europac noftrac concordiäm,pacem{j contulerit ftabileroötL petuam. Hie eft ille princeps, hie eft inquam princeps ille Heflbrû nulli fccundus eorUm,quotquot egregiefadis, QC in Deum religione,»'* tos pietate,in omnes oftietjs fempiternitatem nominis, in hifee terraruin ° anguftqs meruere,in'que Deum numero exemptus mortalibus |^ocurante,lucem rebus humanis 8C defyderatam iam tot annis tranquiiK' Deus opt.max.reddidit ftabiliuit«^. Quarum rerum argumentis xis quam raris ÔÔ uartjs remoram quodammodo ingeniolo meo inijcæu* conftiti aiiquamdiudeliberabundus,maturoq? (nirallar) habitoconlt;!li® a faui iijcrraeidci/ TceizTTiïaz,5Cincertos aleæiadus formid3ns,pares fibi materia Kp facultates, imaginationes SC ( ut Græci uocant) c^ctvrccaicis adferente, fimum fecurifsimumc^ effe duxi, ad priuata eonuerfum, cœptarum curfum non interrumpere, aufpicqs nouarum , dubium euentum dentibus. Eccequod minime omnium rebar,nefcioqu.eadmiratiomtj’^
-ocr page 541-De VIricho Duce Vvirtenb. 1285 paulatini fi!bi}t,fubfequituf admirarionênefci'o quæ fctntillula Genfalis amogt; riscrgaprincipcm noftfum jHuftnirftudiorum Moecenatcfn prædpuum.Siuc ispatriç Genius nt,qiio nihil equidem f eor effica tins,fiuègratiamp;fimplicis a ni tnicandor crgacumprincipein,qui te ftudiorumergô uocarit, uocarum libe-ulibusftudijs educeCjfiue ipfarum literarum uis fcholç noftræ nurnen,cuius ftholæfiinda.'nentaegrcgièabilluftrifrPrincipeiada uidemus.Siuc alius oc-euhior impetus, adeo ut temperarc mihi ncquaquam polîem, quo minus ut in buccam ucnft,in hoc ornatiflZueftro confeflu expuatn, quo ordine, ^^onitorc, dummodo uere ne nauci quidem factcs.Cumcp populus ipfe HeP ‘‘^stotû hunemenfem à reditu illuftnlTprincipis ferias fibi indixerit, quibus, ^ufisofficinis tabernisq? omnibus,ad templa concurritur,foluuaturuota,oi ffninturprccesmifericordifl'Deo,quirebus tamdubijsïàluberhmofinccon-'“lueritQuid nosV Qui priuilegij s principialibus,cçterarum rerum ëi officio-immunes,liberahter ociamur,ferias ne priuatas nûcupabimus îquot; j\n. ne res 'âWasrationcputabimusî’orationeilluftrabimus çquot; 8Crerum audita tantarum P^nfitatacç magnitudine,3d preculas conuerlî,Deo laudem concinemusî' qui j^plufquam tragicas,adeô plus quam comica quadam cataftrophe finiuit* X'^3re!oannesRudeliredlormagnifi'cc,dodî^ores præftantiffimi,profeflbrcs tjCîucs opt{mi,auditores humanilficandidis aurtbus excipite,quic-^^'idnômequidem,fed aliunde uclut diîapfo furore, imó Scholae ueftrsc numi ƒdfundente ueriùs quàm dicentc clapfum erit. Equidem nufquâ cuidentius jl^^gt;iiinhaccaufacompcr/,quodabingeniofiflimo poetade poetis didûeftî ’’’petus hic Caere femina mentis.Tradunt hifloriacin rebus aliquoties dubium ’Pereuifis euentum,infanicntium hominum auditas uoces,uidoria uidoria Pi'odamantiuiTi,nec fefellit miflàm uoeem euentus. Q_uare fit hæc mea qualii-oratio, fi nihil aliud fit habitura nitoris, nihil elegantiar, habeaturquæio °’«inis,infanictis,dummodo,quodFélixfauffum^ (itPrjndpiiHuftnfl. Spar ^oftræjhoc eft,Hc{rorum patriæ.totiqp orbi Chriftiano,nihil aliud audiatur f''’umphe,lo triumphe,ui(4oria uidoria, uiuat uiuat Heflîa. Sed tem-^fftutordinem quèndâm dicendorum reperiam,finon inuenta telaeextre-fib utrintqj filo fit ueluti Gordq nodq fedo funiculo.Primas igitur fadæin Sueuiâ fuendicanto.Hinc quemadmodum hoc eft, quàm prudenter, forti-bfij'^^'^’^tainnocentia S)C foclicitatcbellum fitgeftum enarrator.Tertius locus i(„cuius rei gratia potiff.huc côfluximus, ac'fis Deo (juj °^’grattjs finem habeto oratio.Caufacinquam primo loco explicantor pot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftæ,fi piæ funt,euentus melioris omnis pendet.Nec
itijj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geftum bellum uidcri,quod contra ius fit motum. Et iam olim à nô
p-^^^incelebripoeta quodam,fedàpocta tarnen, nemini non periua-Vrctroadis fæculis fuêre, riby5quot;'y*ftenbergenfem elle,quæ perfiiafio nifieximatur ex hominum uifcc ’’fm ’'^'/,^^'^''Ty‘'3nnum tyrannus reftituifïè,necclïàriô igitur hinc narratio-*fntiæ ■ ^r-Cùm pietatis cC religionis Chriftianæ nomine, maximis Ôdpo-to' ^'^pdneipibus inuifum feiam pridem fenfilîet Philippus Heflbrumj tij^lj ’^•’^enunquam non in armis efïct uigilâfiffîmus acerrimuscç hçros,ne gerit unicè,quoscç amatut pater filios, iiiçç SiC prædæ expofitijdiriperentur illorum bona, ipfi trucidarêtur, comitatuum prouinciæ, multa quotidieexpenderenturf liquide 'Ws nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pridem aîebantur nulli ufui, fed cautionis ergo tantum, ab
I ^fraudibus à ui ÔC armis Jpopulariö^ exadiones earundé rerû catifà, principi
-ocr page 542-Nicoîaus Al.Barbatus
luugv oi V» UJVl llilVilVtaMIlIVi^dk^ VXiVIit-jV^UCl 1^113 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—
cipem fumma cum fide amp;nbsp;charita te profequêtibus. Nec dum maxtmoru W ptuum finis apparcretjCÙm nuUus inuidorum hominummaleuolentixl^^^j tutunis mderetur,id multo confultifïîmumarbitratuscft,fifaluodecoro qucat, de fumma rerum femel decernere. Nec fubinde redaâis adinopta . difduentibusopibuSjdilabentibusamiciSjamp;Cquæfortunæfuntmutan'on fapïcn te femper prouidêdæ ) amiflà auxiliorum uel aliô translata gtatia,aû tremum, nudus SC opis omnis egens hofti exponeretur. Sed tarnen non caufæ credcbat elle,cum fufpicionibus infidqst^ nô adeô cxpofitis cil hominum non bonis ingcnijs præditorum } bellum gerere• mas res gerendas natus princeps, cum nihil aliud mente uolueret, quani fummaruin funt laudum maximarumc^ uirtutS, quid ageret,quani ut ingt; fumma tranquillitate fortunis fuisqualibufcuncç fruerentur,idmodoK meditareturç' Sed fruftra fe hæc meditari animaduertit, ob ante didasinn quæ nihil aliud prat feferebant,quàm exilium ipfi,interirum p3triæ,feruin Germaniæ.diftradloigiturfuorumcuris prudcntilTimouigiîantilTiniocfp . cipe, SCinfalahærentijIupumcÿ (ut aiunt) aunbus tenentijoccafioiph*^ P lata fronte in ipfas principis manus adeô inpotcnter (ut eft caecumnu«^, curritjita fe tenacibus fortils. Milonis implicat digitis, ut explicate feie,el2 nulla rationepolTèt.Siquidem negatur contra rationem, rellitutio duos tenbergenfiSjUi ante fedecim fere annos eiedÜ ex paterno regno, ob huiu dicaulas.Inuidebatcrefcentibus Vlriciducis Vvirtenbcrgenfis t^buSjUtt^^^^ rummagnauum quorundamnon contemnenda fadio. Inuidiam principts ipfJus animi magnitudo,alueratfeueritas,auxer3ntcocptnru‘’^ fuccelfuSjhifce enim rebus fiebat,ut qui didis uirtutibus, optimo prinop' refponderent,qsipfeformidini effet,quibusdebebatexemplo.Nec tcrea^^^j, folet,quæ indccorè fiunt uera SC excellens magnanimitas,nccnon anima i tcrenonpoteftinfcelellos tantaemagnanimitatisgrauitas.Contranonp non odiffe grauitatem leuitas,necnon timereillam animi fortitudine,noquot; caufa timidoruimbecillitas. Inftruitetiam tpfa in principeanimigtau'” j familiärem non infelicitcr,augetà immodicè,quàm audam meritóoflO kuiter uiuendoprodiguntfua. Sed dum feliciteromniauirtuti ’ jftr exemplum in paucos edit fceleratos, utplurimi incolumes lint, dum do corum,quos aliunde exceptosincuriamliberaliter fouit,infolentiapunit).^ fuosiniuftècæfos ulcifcitur,côiuratiofiteorum,qui ilia diderunuVfcp adeó refertnonfotularis inaltenus pede,form3m,feduD inar,pen{tius’introfpicerc.TumultuarlècoadisSueuicifoederisuiribus,P^i^ pern domeftico prelTum incommodo, amp;nbsp;ad externam manum p^opcll^^^uj non fatis inflrudum,inuadunt, ôé extra parerniregni fines nuperpatrati facinoris,quod isRcutlingumciuitatemliberamamp;cont tain in ditionem fuam redegiflet,feceratautemhoc Vlricusdux,nccciia mfiri fui iniquam caedem ultus.AudaciamSu3cuicifoedcris,temporhs ^5 cccafio,Germaniæuidelicetnoftræintempeftiuus interitus Inuiuiu* Maximilianfcum quo ob raras diuini eius animi uirtutes,liquit ras afira petens,cuius nobis quidem immatura morte, interregno muti ^,.^ expediebat durante, ccepit adeó infelicibus aufpierjs tumultuari Quos motus fedaturus principum noftri facculi quafi Neftorquidanip tffiimus Ludouicus Rheni Palatinos SC fàcri imperij princeps Eiet pollebar autoritate, ( erat enim interrex } edicit, ut confœderati |i{j. tiusagercuelinr,quàm armorum uiribus graflari, appellanteetiain |.ij mas leges ipfo Vlrico ducc,quo quid aequiuiÇ'Qiiis enim hominum ,^31«
-ocr page 543-De VlrichoDuce Vvirtcnb. nsz
quod petaf,legibus le/^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnncipibuSjUihilconferredebetautoritas
æqui tam facrofandi impe g ö'DUs,nefcitfibi temperate tabificum audacifsimorum hominum odium. armiSjô^ unius elcmenti inuerfione,eadem res eft (ç.! ^‘^»æ^uutneftèexbauftostemeranjs fumptibus loculosalienisopibus '^sts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fruftra coadis armis homines ram nobi-
'foftu'^P'^r^^*^-^^’i”’Prudentiæ,pariter dC ignauiæ notentur.Audeant modo, ’iuet^^'P p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euentum qualemcunq? allatura.Eft enim ncfcio quç
’fnti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctmanorum noftrorum Barbaries ( parcat mihi indigna conque-
quot;’Ke nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motus acceptam famam,pnmoarma ceperint,fada^
fXbe nbsp;nbsp;nbsp;‘^mptuum iadura, opinato malo obuiam ire cœperint, licet reipla
tumultus,tarnen utinincertam militiam expenfarff 'ticcp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flt;^compenfatiofit, inuadeturnihilo fecius is, contra quem
3b'^’s,ei($ uelolim tranfadi uel ex tern pore reper Itnpingifur, amp;nbsp;fradi calami reus muldatur, quo acceptum te-
cif[j|. g ’^alum fiat erranti tolerabiliuSjne'non uerum fit, quod Prouerbio di haçg ^^peraliquodmalum propteruicinummalum.Abhisigiturinittis,ab » morofitatef qufsmorem diccret ) amp;nbsp;tarn inueteratælegis regejlp ^’^’Jt’Js bonis,pulfus regni fui finibus Vlricus,c0fugitad Gallorum primum,d(gnum meliorifortuna principem.Eftenim prç-animiuirtutes mihfi'cèpronusadftudiahterarö.
iqsrep'^ L^eft habita,hu a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dice-
''âfinæl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regem cum aliquandiu uixifTet, Sd tædio uitæapud pc-
in Gerrnaniam redit,fpe non exi^
quot;^fttia ’'^f'uperandi,ob fingularem Caroli Impcratoris clementiam SC ^’^f’hilippoHifpaniarum rege nepos, qua fpe ïcqi,|^^f''’lP^fator,eademuidebaturK.om.impertj habenas moderaturus, imperatore VlricuSjdc cuius auo tam benemeritu ^‘^^‘^ftaomnidiligentia ôfftudio, præftitaetiamargumentisnon l’f'iciDi ft’ nbsp;nbsp;nbsp;Maximiliani res,tottus(Ç domus Auftriacæ,priuati etiam fuo
!
I t
!
k ,1
s lt;
I-/ 3 I' i' 4 c
’'^^Ofitat ft ° 'paiores,anguftiores($ tam eftènt quam haberentur.Qua fide ^dignitatem tum nouacdignitatistitulum fibi,fua*q; poftcritati
'’f®bans nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recens adepti impertj, AdanuperInterregis iuftdsima com-
deberefic impuneabireSueuici fœde-^'’’’iquff'HA^^^’nus.Autfiimpunèabiretjdeberefaltemreftituieumprînci-
Se' • regno efletpulfus. Sperabaturæquitatis rationemhabt conferendum bonitatis Imperator, ut enim ma-metuunt, ita optima freti confeientia omnia iufta ’’’erisf 1 P^’^^’^t’Quo maiori fecurus fiducia Vlricus duxlmpcratori alijs innu implicatoobgannireucretur ó^moleftus eflc,dum ui-•’^^ximi principis bonitatem SC clementiam.
Apontecurrenti calcaribus opus efle. Sed non ceflant obftre-^nterregis Ludouiciedidum contempfiflent, fefe mordebant, adlatusfuntjUbicp aures feriunt foti-f^^lant . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæq; facillimi Imperatoris (namhonefta præfeferCtO
auditis innocentem principem. Nadi praeterea ‘Ui patronum Si. defenforem equeftris ordinis no ignobilê poctam quo
-ocr page 544-Nicolaus A(.Barbatus
quo rnaiori autoritate fidem,obicdis di confidis fcekribus inVlncu”’ conciliarcnt, parco nomini eius uiri,cuinquód paulo quamexulmorera » non mediocntcr mihi amicus fuit, tum quöd nemini fit ignotüs,medit3W nuper aliquot orationes fuerat inipfum Vvirtembergeniem,easlt;$ udu Tribunal maximi Principis egi{Tet,edendas curauerat » Quibus .,5 quodnunquam perfuaferatagendo,hocmox perfuadetcum calcograp“® diligentia diftraherêtur edendo.nihil unquam maiori plaufu in homtnum nus uenerat,cum ad exemplar Philippicarum quafif li dis placet)fcript3t carentur.Itacp legcbant magna cum gratia,folanouitate fauorcm conciHä Hocetiamfubindeorationibusnouosdialogosadtjcientc,amp;fquidenittf ■ mos,famofos libellos edente,crimina confingcnte,caufam occifiaroi^'? ( quam unicam criminandi anfam habuit),exornante.Habeturabuniutf % rarum orbemiferrimus princeps is,quem depingitfingitcp fallaxingtn‘° nii poetæ ingenium.Ignorât princeps exul etiam poetis fe fabulain rat fe fadam materiam pefsimarum declamationum,nemine quæj „j,, rentreferreaudente.Çkïisenimpræfentem rerumcalamitatem nouisca niarumcalamitatibusaugeretç’ Quo minus feit quæ agantur,eominu5°L| habetdefenfione, co deterior eius fît caufa apud eum principem à aliud expedarepoterat, quam iure reftitutionem eorum quæ ui cranta pta.Seduicitdiligens inuidorö detredatio apud ImperatoreiTi,amp; J ingenium apud uniuerfos Germaniæproceres dComnes penenationcs. tebar eodem tempore in Paryfiorö Lutecia, quam urbem Europæ totius trumnoniniuriaquis dixerit,adquod fpedatum undiep cundæ pen^ nesueniunt. Nondico,quia fan's dicere nequeo, quantum aatoricatcuai . t^ahtum fide polieret apud omnes is,qui ingenfj dexteritate 06 eloqucnt'j^ji, ribus, di mcndaciorum fuco caufam dubiam probabiliorem,humilenr miorem,bonam di honeftam deteriorem facere potuit. Lcgcbanrnrh^^'’ j gno cum plaufu apud Galips Slt;Hifpanos, diftrahebantur apud diucrni5^^(jj nationes, mittebanturcommilTa literisadamicos quafi typographinon^^^ cxcuderentpefsimorum exempIorum.Verebanturltalialtcrü Neroneni) crabantur SiculinouumDionyfium,trepidabantßritanninecxan£ro ' trietj etiam fibiTyrannorö quiipiam nafceretur.Quicquid odium,inuiü'Lj, leuolentia,8C affinis cæfi dolor comminitci potucre,Ph31aridas, Agatha Atreas,Tyeftes,Pyfiftratos,Typhæos,Aftyages,Cambyfas,Tyberios,b’ »u, las di Domitianos,omnium immanifsimorum immanes furores Si nium crudelitates Sdferocias inunum congefsit,compegit,co3ceruaüit*‘) crudelior futurus ultor pro quin«^ necis poeta, cuius laudarim eqaidem ■ ».jj nium,probarim inuentionem,amplexus fim eruditionem,fi nondoloria dcdif[cr,fi innocentiæ pepercilTet principis,!! caufam non ualdebonam quam producere in lucem maluüïèt, di rationem habere eius iuuenisp“ tudinis,quàm non fine caufa tantopere commendat.Non polTum ti ornatifsimi contincre me hoc loco, quum fortunæ iftius intquifsimos mente repeto,quin ualde afficiar,uideo hominem egregic erudituffl) gj benepulchcrrimaftudia collocare,dum inomnioptimarum difeiphn^*^ ncre ucrfatus,itapræcepsrapitur,amp; nulla affedus fuos ratione cotnp^‘ „ nullo fræno ferox ingenium moderari, nulla artementem domarcaiittf^^|j, rare poteft. O'miferos labores eos ex quibus dum frudum
remus rationem uiuendi,nihil in mores coalefcit. Etquoddetcriuscb^ ferociorem naturam äuget ledio, quod inde fit, dum quod conuenit, approbamus, quod admonere, docere, di corrigcrc, in ‘l rcduccre debebat, defpicimus * lam cuius commiferaiionis ®, (ffii
-ocr page 545-De VirichoDuce Vvirtcnb, ns» P’iniatem dfummadignitatcdcqd'Z’locupletem bonis omnibus cxuiC'charS afuisdiuclli':’ gratiofum exteris,hofpuio prohiberiç’ innocent! aquaó^ sHiiKerdici^ benemcritum in natura rerum efle nori fineren’ ea omnia pad J^'amcliorc confifum,iura 0^legesappellantem, ôi. præterea quæcalamita« ^?lt;^ltomniumfaîuiflima,fabulam elle amp;' poctis iniquiorihus materiam,hoc lib 11 maximæ tyrannidis exprefTiim exemplar, eorç nomine famofis profcindiC’ü' miieram,ö calamitofam fortunam, quis Agamemmone pj^’^ffptâiniuriam Si indignam mortem unquamiinpctiuftpetcndumüe Q ?itmaledidis1’ Q_uis no plus fatis domeftico ma!o miferum extftimauitç’ ^’'laxitno principe probrisafFedOjOccifö à Cuis, putauit adhuc indefun-Pi'obroGs carminibus inuchendum V At hæc omnia in unum fimul Om k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumulOjObruifUr aceruatim milertjs Si. probris
etiam legibus innitens Qi caufa fidens me-iniuriarum comentatore,
lt;1111(1 ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generehumano.Si-
ty p'’’quot;ifamecarmen nemtninon eft admanus, noninuentum,nonrepcr-lunt’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redemptû,magno cum delyderio legitur, magna cum uo-
tji,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum abeftutuelcorrumpatur, uel igneablumatur,quod
t(}- '’^gfsipfæGeri iubent.Siquidemconftitotionibus principalibus cautu caufa in monumenta publica pofita func de me-th), I ^^t^fcNosemyrothecqs piperi,exangulisblattis tineis^ damnaras »Hin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conienfu
'lt;i[inlegibus præmia lint décréta,amp; alia conftf ç(p^[^'’«tctncritatem diluimus,rtempce3 : Eum qui nocentem inlamauit non ob earn rem condemnari.O' dtuinum Platonem, nunc iftam amp;fo-'tnt^^^æf^l'^ntcmorandamjdecqciendis id genuse’repuh.hominibus.fert-^andifsimum Areopagitarum deeretum,id leguleiorum genus 5i fxcludentium fao. O' ufm dignam lege Kegi,ô uos leges fa-’’f:'h'''^^’^^inrabiem compefcitisperhonelras aiidentem iredomus impu ^Uor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credo,atnon dormitatautor legum Deus, qui lenro lieer,ali-
gtaduaduindidam procedit.Eftpræteiea !naulispnncipum,nul-’ütor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniquifsimorrim quorumc^ fuftirronum
^’tiQ '?^’^P^ttiipfos Principes,quorum ofFuctjs,non dico officijs,à ucrifsimis
M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudioftfsimis quibuscp atftioni-
P'^’^^-'P’^*’’ rapiuntur précipites ad confilia non iatis titis ' facile eft quàm fortafsis dici poftet, eiufdcm ad omnia iagaci-’»tiiç 9P'® animum femperefte.Quo enim maioribus pluribuscp obruun î'ïtf^^^’^^’^°f®^‘'*^P^''^tiafi,abducunturadeaqué non iatis funt decora, ’ttuhoneftatis fæpifsimè fallente,quodcp demaximis poetisdiçi iblet: eâobrepere jbmnwm : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id in principibus maxime de-
'*f'n(i^fn’^tquibusetiamfcienfibus,fæpcimpunèpecc3relicetjantum abeft prætextu peccatumerit Eft ^'9ttid,qui maiorib.frequêtioribusc^ diftraherent rebus,co ingenqs uc homines. C^uibns rebus om-'''^Usri f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum omnium miferrimus princeps, iure ab om-
1 ^n^^^uifteretur.Putat Imperator natura alioquiclementifsimus, '''^UiTT \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tygt;'annidis,quæaccufabatur3crioruindex,cÔ3
nnodo paterni regni finibus non applicaret, dignum, Sf exorbis finibus able-^‘’’jtollendumm è rerum natura monftrumiftudinauditx tyrannidis.
/ (^ctn
-ocr page 546-p?o Nicolaus Af.Bafbafus
Quem igüur Germanorum oprimates,præa'puo tarnen confaderatoröS uiar,ui ei)ciunt,qucàlateremaximi prindpis aecufant,quem profanduip^ ' tarum commenta,quem puert in Gymnahjs déclamât proclamante^^ leges famofis criminibus ne an carminibusC agitari permittunt, eum Impr»' torclementifsimusimmanifsimum,fuftifsimus iniquifsimum,fortiisinins temperatifsimum,uindexlibertatis tyrannumreftituatCcuminprincipuin ' rorum ordinehabeatç’ eum non perpetuo damnet exüio fummum imp«“
imperio propagandecreata Maieftasç* Nam quæTyrannorumPJ^P?’ gt;nbsp;’ fententia, amp;quæiam pridem legis cuiufdam uim obtinuit
Ttzfötm«/!©' KX2ti.islt;ni itAimtp, t:’ itXKK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Harc inquaifl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.,
in tantat amplitudinis maicftateffl,in(j tarn diuin^mentis
Quis enim terrarum orbis princeps hocducatuditior efletC Nonaliirf^ fi riuulus quifpiam à curfu fuo deuius auerterctur,nein Oceanum labe* diminutas ne putabis aquas,diminutum rerum omnium parentis Otö® periumC’NonigiturnifiiuftiisimisrationibusmotuslmperatorCarolus,'’^^ proferiptæ quali tyrannidis,uelut fub hafta emit,confoederatis feitur foluturum,ducatum(^ Vvirtenbergêfem nuperiure gladtj occupy emptionis titulo fuum,incp hcreditatediuidunda fratriFerdinandotradi^ nendoc^utis pofsideat,confert Auguftç,côfidentibuscxmoreadlatrr3‘ matmaieftatismaximis prindpibus.CumtçcÔtroucrfia ilia de religionsquot; dum eiïct difceptata,amp; adhuc fub ludice penderet lts,üt femper pendeWj^ eniminhominumarbitrio eftquicquamde diuinarum legum radonibu’i^^ cœleftium myfteriorum arcanis ftatuere. Debemus autem ad pedes ini'' lishumanisoculisiftius Maieftatis prouoluti accidcre,SC 01*001-is lumen ueri can's nobis pandereuelit qui ipfa efiuericas. Hunenetj ca copi3,necp Ariftotelis acumen,nequeregum Si pontificum diaden”'’ ratione agnofcêr, quàm in cordium fuorum fimplidtate. Si omnishuma pientiae Si arrogantiat pofito faftigio fui abnegationc,ipfo dicente earn à nobis fimplidtatem amp;integritatem)cumigitur nondum rcbg*o'’^( fet pofitacontentio,ofFendit non parum quorundam animosVlricidun^ reda pietatc profeflio. Siquidê fuperioribus caufis paulatim aboleriint'P^ tibus,amp;longammiferiam commiferantibusplcriffp,fatis«5 iampridci” j plicia à principe uiro fun^tum putantibus,poteratrcftitui VlricuSj^^quot;’?-, nos redam religionem a(lèrimus,afpernari uerbo faitem uifus fdlicetaduerfarq,nc illo reftitutolatius ferperetuenenum,gratia rcucrcmur)diuini uerbi.Sedqui caduco regno praetulit acternum,isetian’ peraneo hoc femper carere non potuit,utuidclicetdiuinapromifsiolod Derer,tamin interiturisquàm cœleftibus SCaeternis muneribus. ÄltjsiÄj; Iqscç femperemergentibus occafionibus, facile animaduertit llluftriis-fiat princeps Philippus (quaceius eft diuina indoles amp;induftria)auötigt;“P-cipis caufam non modo negligi Si compcrendinari,uerum etiam conte iniquiisimam haberi 8C indies fieri deteriorem, amp;nbsp;côdemnari quo^^mnio uidet inimicifsimorum hominum peruerfitatem,nô ignorât fraudulent hoft(uminiquir3tem,uidetinfupcrmanifeftam generis labem.Tum ont iniquifsimum efiènobilifsimum SCmaximaefpei iuuenem,Vlriciduci5gt;' unicum,Chriftophorum,non à maiorum fed pietatis nominenomenha iem,patris iniquiratem,quac putabatur, ferre. Partim igitur fanguinmn nans,amp;'priuatæhoneftati,quamintegrameiïèpofle noniudicabat,, totfcelerum Sifacinorum affiniprindpe.partiminnocentiæ Si. reIigtn',E^ tim totiusGermaniartranquillitati,namôChanc nullamulla ratione con^^^, repofTe^nifihocrefiituco, comparato exercitu leftituitiùis læto
-ocr page 547-De Viricho duce Vvirtemb. 1291
P'cntibus fcdccim annis patda carentem fede Pnndpcm. Sim'te quæfo orna-lifs.Viri hoc loco paululumcum umbratico ifto accufacorc (no!o enim dun'o« huocâbulohominem appellare) eongrediar. Agamautem ficferè,uttam ac* 'ufanti quàm aceufato fua maneat folida integritas,mtegra autoritaSjfalua di* §nitas,qtjemadmQdum(ncaufis tranfadlionutnfieri folet» prælataiurisrigo» ''ï:)iiit3te:necpconuenit utcùm res periculisplenifsimac,extra pcriculum cC' '’'i?iinr,cŒperittragedia,cxieritcomaedia,oratiocis ipfis de rebus inftituta, '’’'guinem petatamp; uicam : tollat licet comacdiauocem,iratuscp Chremestu-’’’'^odilidgetorejdummodo uerbis quàm uerberibus pugnet mitius. Tyran= ’’'’’(inquit) Tyrannum reftituit. Scio,nuriquamiddicerethomo erudnusfi ^'Ueretjed potius quacerateius magnanimitas, quacanimi nobilitas, Prineb Pisnoftriingentem animum, præftantifsimascp uirtutes dignis laudibus eue-^fetjaut fdltcm nihil co.ncrà nemuCsitaret quidem.bonicp confulerct refiitu-* UîHciimducem.quitot annisexul quafi,patriumregnumdcfyderarit. Cum ’mcnorationestuacjdialogiitemô^ poëmata uerfentur manibus hominum udioforuiTijnecuidcanturamifiura gratiam earn,quæ homines erudito» im= Oftalitaq commendat,facileadhucLcdorinduci queat,fequl neceflàrio ut ^“Usîic{ehab2ntibus,quemadmodumiftactuxPhilippicæCut manes interim (.''°fibhonoredeliniam) contenduntjTyrannus habeatur Philippus Hefgt;
Qiiiij (gitur eftTyrannus^Tyrannuseft qui ualereiufsisnaturælegi/ i^”)Gen£iu(T) decretisjciuiû moribus,priuata utilitate metitur omnia. Tyran-'^’j'tquinulla optimorum ciuium habita ratione,indignos Si ncÆ homines J ‘’‘■cisfunâionibuspracficitjqs^deglubendos deuorandosep fuos impu-
Ptfmittit.Tyrannus eft,qui amicSamp;^ inimicum quorum eft dominus,utcun? V^'^'^^fioincideriteodem loco habet. Tyr3nnuscft,quifprcto innocentix Qu i^L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupplicio afFicit
libitumeft. Tyrannuseftquemodêre non modo fubditi uniuerfi,fed familiarifsimi, quamuis ingentibus donati benefictjs, Ho-r '•num faltemin VIricoPrincipe conuince,8Comniaconuiceris,fcrcmus modo,quibus quid fandius C”fed 6C Stolcorum fen? ricu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feueriusjut fi uni didorum fcelerum obnoxius fit VI-
tam* 'IniFpiciamus itac^ ab ipfis incunabulisul-’'•’loa progenitoribus indolem ipfam,8C quidem fie,non quafi bxc à maio. gi^“’'’'p2hta,ad huius purgationem necefiarià faciant,fed quiajfic uixit ut di-^j^’^'iiniaioribus fuit.Nonproderunt illi maiorum egregia exempla,fi non ea
Vlricus,atfiftuduit ueftigijs auorum incedere,fiataccerslo maioz ’ccffplurimum fern per t('^‘^i'^fiæjmaximis quibufi^ cekbratifs.cB uiris. Nam quid opus eft dice-ndux, huius ranguinls,qul Tubingaedodorum ho« cqV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantls fumptibus inftituit^quiliterarum ftudia tantopere
RfnitP*^°' fummo loco femper habita, humanifsimos iuxtàac eruditifsi-'icru'*quot;^pgenereuniuerfac Germaniæde« '*llaar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plxrafipalias AcademiashabeaCjnefcioan
l'tetp*'* co-cnimnon arbitror homlnûruftico-''^lîc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patere,fuo claufa eflè,fic neep fcholas Principum be-
ciuiu-m liberis,noo etiam Principum aperiri. Extant eti-hominum eruditifslmorum monumenta ad hune
Wv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debet', quanti is eruditos ipfoi
' » nde mitor ex omnium eruditorû numero elft potuiffè tam Impotenz ggg fi»
-ocr page 548-1292 Nicolaus Af.Barbatus
tisanfmijtam iracundi,uthuncpnncipcm famolis libellis profcirtde/^fi’^^j^ huncenimin honore habififunt Grammatici eruditifsimi, hîc floruer^P^^'^ ingeniofifsimijUalueruntoratoresdifertifsimicloquentifsimi^,inp''^fJ;(,g3z re,Mathematici artificiofifsimi,qui^ c5 Syracufano ifto ArchimedçA^^^fj renfiEuclldc,imô cStota antiquitate conferriqueant.Hiciuraciuiliaj”* Canones,hie omnia humanac dC diuinæfapientiz ftudiain maxima runt exiftimatione.Ec nunc tandê ueluti ex feruitute ad libertatis poftli reuerfa autoritatem priftinamrecuperabuntpraefide tâ Celebris Academ* richo.Exhis fempcrdelegitdeliget^ quos rebus fuis proficiat,quorum t Cd autoritäre,ucluti ex Calendario adminiftret florente rurfus fuam rum decretis ftariuelit,quor5honoribus opibusepaugendisfemper libcralifsimeconfulat.Proindcomnibus modischarusfuit fcmpcr,erit^^(j; gratiamephabuitô^ fauorem apudpopuläres pmnes,quernauulfuma*^^,^jf, abillouelutidifcerptoSjmircrabiliteringemuere.SedTyrannidemcxcrc“ mata fuperioribusannis manu ingentifuorum multitudinccatfa,fd^|j^j/ rum dux Ggnifererat Pauper Conradus quern uocabant, quiexcitai’ liohe fimili,cuiufmodi nono ab hinc anno uniuerfa Germania eft expci‘ gt;nbsp;pietatisfuç'StftulticiçcQpauciscomplicibuspoenamluitjCaeterisommu . pune 0^ praeter meritum à fpem dementer dimifsis.Tu tame gloriaris IJ' Ô^copqsô^ opibuspulfumhoftem,fcruatum principem,quifityranmi*^(jj, compefeendis feditionibus eius urbisexcrcuit,uidequo pado tuosatyr’quot; deuindicarepofsiSjfi uero pietatem tuorum pr»dicas,oportuitpiamene ram,quam tui tarn fortitcr defenfam uoluerunt.Reutlingam ciuitatemhbe ditionis fuæ fecit.Nemo qui belli iure aliquid fuum facit,idco eft quidem quos fubegit non deterioriloco efle uult eis,quorum iam olim “ nus fuit.Eius autem ciuitatis occupandæ ius, fecitiniufta cacdes miniftri,^“ obfingulareminduftriamamp;f fidem meiitofecitplurimipiusinfuos Equitem aulaefuaefortifsimum Si affinem mihi occidit.Hocdoletquodi^^^ eft,non quod occifus eft,necp ullam eiuscaedis faceres mcntlonem,nifi eog . rus fanguis te inquietum reddcret ltacp non rede tibi credit quif$ decsdi ncre,ncçpucra neep uerifimilia n3rrantcm,utmediocris fairemingen*)'^ perfpicict, quiprimam orationem tuam pcrlegct,8Cmelius confulentiftam am terodam,qufcun^ hoc.defundi amici manibus â te datum refeifeent-Xander ille Magnus in conuiutjs pleruncp madare foicbat,etiam eos quos rifsimos femper habuerat,nemo tarnen tyrannidis nota illi ipfi inufsitwpn’ te iracundianimi impotentiamexterarum rerum cumdignitate gnitudine.TuTyrannum eumfacis,qui non paisim,net^ multos utillequot;J' ebrius,fcdunumoccidit,id^domefticimaliiniurqs commotus,Eteumi“ tamifsione cautumfaepeublueratgrauiterlaefus,cum quern terquatwquot; j aula cederet,fua curarct,monuerat,cotemptus impatiens. Qj^iidhicdiC’i’H fihifce de rebus quid dixero,timco nc nondum bene obdudam cicatri«''’ friccm,8Cin tein^ defundi aflinistui manes (quibus cumpugnarecaut^ eft adagio ycogaracerbius quam deftinaui dicere, ft tacuero,ucrcornfm’'’ . tis cum uindicem à tyrannidis crimine,qui nihil minus eft quam tyrannus. 5 temperabo mihi omittam^ filentio prcetctcundum.T omosep rd egandum cinus.lpfac tuæorationes rem plus fan's indicant,quæ fi tarn grauiterconu^ tent,quam clamant fortiter,eftct forte quod rcfclli defendi^oporteret. N fi quis mcdiocri iudicio eas tentarit,uiderit mox quam fint difïolutac,quam cufentmagis quam purgent, quem maxime purgatum efte uis,quàmi om plena relinquanturfufpitionibus,quasindefenfionetollere,inaccufati'quot;j^’ gère debet orator,UC uerifsimum elle appareatgt;quod dicitur,noneodem lu^
I I
I i
I ( I
I I I
I f ( i l I
I lt;nbsp;î i t
I t t ( f 11 ( f c t t I t t f il f c i t I I i
I
-ocr page 549-De V Iricho duce Vvirtenb. nbsp;nsj
nlooradonescondiamp;f fingi poémata.Hæccnim natura fu»,fuo^ geniogtatt-Jtîi »dferuntjilla: nifi omnem artts uim Gftcntêt,nefcio quotnodo fngere uiden Ur. Prima ita«^ tua oratio non minus graphite rem anteoculos poninquàm ptum ducemgrauitcraccufatpatrati facinoris. EquidemlegcnSjintercßcme •foitror, ôi ré ipfam geri fpedare, fed cùm oculos auerto, ôi. a tires orationi ac-^oitiodo quàm muka ablùrda,quam nihiluerifsimiledeprchendoC Tertia au-[«quot;'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliud,fnan fccunda fuaforia cft belli fufcipieodi aducr
j.^uqccmVlrichumJquam quodcaufamaperitcxdis commtfiàe.Icatjnimis g 'tiia placent,adeô, ut tuam inhis negligentiam non animaduertcre pof sis. gk^ffcusamor fui. Alijs oportet nonfibiprobetjquiaoratorisproemium
^’^P^^3t,itacp quarta tuarS orationum defenfionem Ducis Virici fe« )t modo fit aduerfarius qui obfeda e»cipiat,cxcepriscp refponde« ^vincisitatç,fed neminc répugnante,quouanitati fimilior cft ultima ora/ ^utcongratulationcm continct,fugatiprófligati^ principis.Vide quam ^^‘^'squinc^ mis fan's prolixis orationibus refponderim. At tu tyrannum aefti uerius aggrauas fufpicioni« çj ’'iy’‘nimmer(tôpatratamconuincas,âfnon seftimas candorem amp;:fidcm jf: ’’’'Pfincipis tam iniquo animo lerentis caedem fidelis minißertj.Vlcifcitur iiim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyranni C Occidit iuftis de caufis inuifum fed pratmoni«
monitioncs contemnehtem,efth0C
*■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cß inique caefos fus^p deq3 ferre, Tyranni efi improui-
L’®°”^îTyranniefibenemerenres trucidare,qoifuorum cçdeminiquam ô(^noxios,nonefiille Tyr3nnus,hocenim
$ft,iliud pleni pietatis ofiieq. Qui fuorum caedem tam dolet quam fi fnos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubitcntfecurxeflc optimoprincipiamp;paternoaffedu
fuisCamant Vlricum fui.Quis Ty-’’ibu^Vr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantopereexpetitusàfubditis^ Expetuntuotis om*
ÔQg/.''’‘C‘Jmiubditi.deoscpimmorralesprecanturutfibireflitu3ntaliquan-
, QuisTyrannus unquam cxceptustam ingenti f{,j gaudio, tam alacribus animis,tam ardentibus fuorum uotis C Non defydcrari,non fert tantomortaliumo« fuos. lam de fjjji^'^^^^^'licatnffertpietas tyrannidemCcxofa efl ne tyrann{dem,amp;ita exo Op(j ?*j*^’'cgnocarcre,quamnon eflèpia-Sed necliterarum fiudi3,neccum
f L laominibus familiaritas ôifconfuetudo,nccin fubditos quot;'‘Jerri” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principcm.Hæcinquâ oranianonferunttyran-
quot;‘'tifit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam in tyrannum inuehi,attyrannidisconuinccrcqui
ntt^;’”°^ftciufdemfacultatis. Poëtafingitcxnihilojundeesiamcommu-Ah h—imroortali omnium ex nihilo fado»
’ P^’^Po^^m fubflituiSjCam^ tyrannideinduiSjUtfic uc-quot;’’oine • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam lacères amp;nbsp;profcindas.O artificem poëtam,
indignationenimia flagrantem animum, ’^quot;J'coh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritus illeferox ÔC poëticu* furor , qui ubi incan/
”‘^‘5quot;^*bnequit extingui nifi debachatum fit.lure itaeg Heflbrum f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pridem moribus SC uitaoptimiSCmifèrrimiprinci-
innocentiam defendendam t(nL^5quot;*^^°'™P'^®mlabem aboleuit,Germanj%cguniucrfaetranquillita ’'quot;‘^ecui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra tus fasep pulfum principem refiituen
’^'^•dic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupercp pro temporis angufiia diximus,et
^’’''ôsîdcinççps qua bellum fitgefiumrationedicendum ctit,uo8 qu»
-ocr page 550-Nicolaus Al.Barbatus
1294
He fo ulri Marpurgenfes quac reUqua funt pari patientia ÖC diligentia US tot fcelerum flagitiorum apud fummum imperium princeps vlri^^ cum annitentibus fupplicantibus^maximis quibuicpprincipibusultim* , perirctur, quibus'poterat ratlonibusjinnoceotiam aiTererqäC milmpcratoris Maieftatem placarc,conarctur,audntutfiqueat3rffloni!^ ’ amüTa recuperate audeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uox quo animo fit accepta,facile eft nbsp;nbsp;nbsp;i ,
tu. Qiiisenim contratantiImperq amplitudinemarmacapiatC Sedo®'' ualentior eft caufa iufta,8C mens redi confeia,minas impotentium f»P^ ® decjfert. Qui igitur tarn triftis fententiae carmen fortifsimo animo cxcip ^^’ Hellbrum Philippus erat. Hic optimac caufae fiduti3,tcllurcm pede pU“ (quodPompeium Magnum gloriari folitiim accepimus)C3m tumcp uim exciuit,quæferendo potentifsimi hoftiparcredcbaturlutu«* igitur cumfola diuiniingentj indoleconfilio fhoc enim,quac nunc mortalium perfidia,in tantis rebustutifsimumuifumeftjquacadbcilu® cillimum SC diuturnunecclTaria uifa funt,diligcntiisime cautifsimccßcop quo moturusjid Deusfortafle quisnorit,licetfama,füllt credendumw“ reftitutionem. polliceretur,fed fidem derogabat tantx rei difficultas. tus afsidui S)C maximi bellum hauddubie moliebantur. Etprincip’® ? j„j rumitionescrebrac amp;Ionginquaenonuifae funt praeter rem futurac. nbsp;nbsp;nbsp;jjjf
hic princeps mortalium omnium laboriofifsimus amp;nbsp;minime omnis generis machinac,inftauranturtormcnta,expediunturbaliftatif’Ej(,j, tur pontes, quaealarumuicenauiculas lateribus iundas habentcs,W3C rum tormentorumcß molibusferendis fufficerent.nouum ptincip*sn‘’*E.^j,( uentum.Equitatuspcditatuscp oppidatim utinprocindu fint,quanta P»* diligentia à fedulitate edicitur,cmittuntur,qui externam excitaüf^nro undicß gentium militum manumliberalibus ftipendqs conferibant. Pn« j ipfe Philippus pauciscomitatus,imöpaucorum comes negotiatorisn’ remotiores amp;nbsp;peregrinac linguae nationes adeundo regcsCB maximosp^^, fando, 8Ó potentifsimos quofque Haeroas compellando, praefens tranfigit, in^ fidem fuam quos conuenerat aftringit. Accipiuntlxnb » nimis generofum hofpitem cxteri,admirantur amplcxantur tarn nimi iuuenis uirtutem. Eft gratia in uuitu,Iepos in orcjuenuftas re,fuauit3s in moribus,prudentia in pedore praeter ætatem.Conctli8us*r^j, principum externorum,maximarumc^ (utfertur)urbium animis,colKlt;-‘“ litetam fuoquam externo,eo^ueterano ,eum exercitum eile fi uelIet,p3C3ta Europa »quamlibetaliam mundipartem ad manumprouocareaufit. Omnibus dili^êtifsimèprofpcdismittitlegat’ jp înHifpaniasadinuidifsimôCaefaremCarolumjhoncfta Ä teram ad Cæfaris fratrem Ferdinandum Pannoniae utriufeg ÔC gem,eadem quaeàCæfare petitum,ut uidelicct VIricoducipaternuso reftituatur,feidcirconuncin armis effe,qui Ducem affinem oonatu tarn iufto, tarn pio fi prohtbeatur, maiora fe andere,inuitum igt; cefteefle. Porro legatis non fatisaequa referentibus,prodit in bellum ualebat pollebat^uiribus,nihil certiusexpedansquam conflidum® mo quoque tempore cum maximis opulentifsimifqueregibus. bant fortifsimum Haeroa ex aduerfo ÔC ob oculos pofita non Bohemorum fortitudo Qi audacia,non Danubij uires,non At rum opcs,atqui hæcroboraadfiniftram reipicienti obuerfabantur; trisexpedabantur Hifpanorum exercitatifsimae copiae,atergo j Jeß^ niae Qi Brabanriæ fortifsimus equitatus, quibusomnibus nauetat non cefturumfefe, Inhis cutn totus effet^maximü
-ocr page 551-De Virichóducc Vvirtenb. nçy fendit quo tsm l'ngcntcs cœptæ res feme! expedfantur. Audirc quæfo tes (rt* comparabdis feu iorciîtiæjeu fortitudinis,quoduerius arbitror. Audite tri* eus uerbiSjUam pîuribusdiccre.fton finit rei magnitudo^non refpóndentibus . uerbisgeftarum rennn inagnitudinitucnit,üidit,uicit. Venituiribus iirperio P’tiiituruSjnon tarnen contra imperium,fed imperijamplitiidinem ôf digni» ’’tem aiTertuf ustuidit hoftem non imbellcm,non mox terga oftendentem, fed ’'''läximis prxitjs farpe utdorem,redaduerfariosui6Carmis prohibiturum, it ad Laufenum ( oppidi id nomen eft ) Philippus Philippo, Bauarus penOjisinquamPhilippus Bauarus ,quitertio abhincanno Turcarum üim “InnueratVienn« Aurtriac. Tum is,qui à quorum ftetit parte,illisipfisdebc* ätargumento effe,quantum pollerent arte militari,quantum etiam fide 8C ins» ‘^gritatepræftarent Hefsi,àquibus ipfèôriundus,cognomenefifortitus, co-^sdu(!iuô^aufpictjs fuperioribus annis Roma magna ex parte capta fuit,magt;: «imiapudCaîfarem pretij uir,8C patriæ cuius gerit nomen,ornamentum,ntû montra gentiles nunc moueret : non tarnen animohofiili,fedfidequam debet quot;gt;wb quo tot ante praelrjs periclitatus, magna parta bello gloria,reliquum ut-* fum tranquillitate tranfigere merito debet. Nec abeft loannes Hilckus ^^Ufs{ortlfs,amp;uirrebns belli gefiispræftantifs. ideo^]ßforti(simoquondam ^^uitiFrancifeo à Sickingen,digno zternitate uiro clarifsimotSC hos quidem uiitutum fuarum merito, non putaui praerereundos fiientio. Nam quid fscinoroforum hotninum iftorum fecem,qui quo peiut fibi funt ®uktj,eo pugnant auidius,cum nihil habeant certius,quamfi exeo nido, HUtm tot annis confpurcarunt pellantur,odium fe futuros toti humano gene/ '•Incidit igitur in duplex hofiium genus Hefius,fiquidemalteriuirtute frerf, habent fe non ceffuros.akeri malitia inftrudi ÔC omnium rerum defpe* (’»onqeucntum quemuis malunt,quam Heflum uidere uidore,fc exuIes.Sic S'futanimatos aggreditur Heffus modicis coptjs amp;ea manu,quz hofiium ^•quot;trouixrefponderet. Siquidem à tergo reliqueratexercitus partem mul* ° maxiniam : fed documento futurus quantum pratfiet caufac fidens imperalt; 9°’’ bonam habend,periculum^ promiflorum ueterani militis «urusjinepeiusconfpedu exempluminfigne experientixreimilitarisda-fusjcum paucis rem gerit ÔC hofiem (quod tertium erat )uincit. Quouul/ ïfibuscôfeâo,8lt; tumdemum in munitifsimâ Afpergi arcem fugientefequi' “fnefTuSjpIenus fiducia Dijspræfentibus rem geri.Machinas admouet,fi-dani buccinæconcinentes lætum quiddam amp;horpirale,uelutiin con-'^gt;0 ludentei, qua fymphonia non plus fuorum quam hofiilibui animis ex-'’‘‘SjUtpote temeritatem tammunitam arcem oppugnandi irridentibbs, , ^mentorutn uitn , inmuros,in ipfa denfifsima faxis moenia jadeocpinarcis P*us rupescontorquetf omitto enim quanta celeritatealia« afeesantè expult; 6^’ücrit)nonfertcœliruinam (fic enim putabatur) bofiis,fcd data acceptaq^ °quot;’”* rerum 8( ad belli ufum copia plenis rclidis. Hoc ere-I quot;‘uenire,hoceftuidere,hocefiuincere.Arccsmunitifs .quaeimpcrq uires ^f^putabantur.quæcp fuperioribus annis confoederatorum amp;nbsp;minas Ôd l^^fbinag contempfer3nt,quarumcp aliac deditione fine ui, aliae proditione °gt;tiutnfaclæ,harumabac fefquihora,aliacfefquidieHeflumaccipiunt^accU f^’^'^tunà ueterem ÔC defyderatum dominum Vlrichum. Dicitur Autacum f'J’ieuoluiflenobilismulierrepugnantelicct marito Heydendorpio duds folumdenominumrationecomperi hadenus.Hacc tj7l’î.*”'O'^fi3gt;neprincipibus negotium facelTeretjfua auferret,arcem dede-L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitnr,iftam fe mente àdtjs immortalibus dcprecarf ne arcem
f^iis-fofsisuallis 05 mûris QC mœnibus feptam fine ui hofiibus dederet.Sed di«
Sgamp; . gnifsimus
-ocr page 552-ii9g ■' Nicoîâus A( Barbat US
gnifsimus uirorumfortfum prxcontjsin tantaui'rgine animus, ram reuerfus muhebrem,conditionibus cefsif,quibus etiam uin rerefunt coadi. Quid Niffa^Hæc ruinas aliarnm uerita arcium,m31uK da fcHdcinaturalisdominicommittcre.quam uim expcnriHt’fsi-cifsimis dicbustoto confedo ncgociojccuperato^ VIrichoDucäW? nubium caftra metaturHelFus. Ëcquis cogitare aufit ab cxiguis bus,à FuldæLanicp riuulis prorcpturum,qui Danubio tam latismaiwnti nibusjtam altos uoluenti uortices timorcm incuterct. Drufi nc iHius lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
ris fortifsimi manes credcmus ciuslod,ubi is tropbxa fixit, accolas faceifant fuperft itiofa,ubi plus cft ueritatis,amp; percgrina,ubidomeß»^3 dant. Nee putemus temerc tot Herminios in principis Cattorum rentalemlineamirrepfîûè.Quidigicurmirum,fihuicfuppHcesueniunt accolac,quicp Athefim bibunt,Tyrollos nunc uocant, innocentiam rentes,ut qui nullius unquam iniuriaeuelautores uel adiutorcsin j ducem fuerint. Proinde fe Hefforum fidei'commcndant, fe in illußf’ principisofficiofuturospollicentur,uident nimirum tanti excrcitus iffP tori fe pares eflê non pofle,8C dignum arbitrantur cui Ce, uicam, fortunasç ‘ aspermittant L Sednecille innocentium petit Fortunas,multo minus »ng nem,non enim uenit princeps feditiofus,non prædo,non latro,non riusjfedutincolumis fit,uiuatep tandem infumma tranquillitatc SiC Germania,ideöuenit.Venltenimpacemextorturus,nonuenitbcnnmi»ä , rus, fi pacemextorquerenequeat,adelf propulfurus uim âfc,amp;fcruüut^ Germania uniuerfa. moxigiturmoxob]atis,acceptiscß pacis conditionil’ ƒ teuertitur in Spartam fuam,eacB contentus, fi quam maxime’exornattpOy ’ curaturus eftfedulo.Vblnunchomines fufpiciofi ifi:i,qui nihil aliud pem nofirum apud exteros reges moliri eriminabantur,quam ut fub refiitutionis Vlrlchi,Romani faßigij feeptra alio transferantur » L fac.ut uanae fuerint fufpitiones iftæç’imo in iufiifsimü Prlncipem cötumeHO' • Non eft illa fraus,nonefiilla perfidia in tarn gencrofa indole.Magni ritôAlexâder ille Macedo, qui poft profligatas Darijperfarum régis innu ras copias,tarn honorifice,tam rcuerenter ÔC fände habueritcaptas bcllo nas,adeöut etiam ab hoße pronunciatus fit dignus tanta uidoria Itac^cognitis Darius ofticijsin fuos uidoris Alexandri,obtulit uxorem, amp;nbsp;dotis nomine Aliatici regni aequam portionem.Sed Alcxand^f mundumduosioleshabere,ita Afiamduobus regibusparèrepofle negsi’^' Qui fe tarn continentem U fortem gefsit erga captas mulierculas,nequ3^’^ eademrationearegnandi libidinefibi potuittemperate. Magnateseft,»”«' feio an ulla alia quæ regem magisdeceat,abiniuria captiuxtam nobilisd^'“ formofx fibi moderari, nee uiolareingenuum pudorem. Attamen ißo pruritu ardeas intemperantius, fi Mars in uenerem nonunquam fit in tior inflammatiorcp,nufquam non mederi queas ißi uoluptati. Sedabatnp**quot;* ra fpeciofiorac^ habendi libidine temperantê eflè, hxc eft uera 5C folida teœp râtia,digna gloria amp;nbsp;admirationc.Itacç princeps noßer maximis fortifsiW'^T copijs animo par,qui Europa timorem incuflctat,cui Danubius fupplex pacis aterna datisfideiuftoribuscontentus,fedatoanimo reuertitur adrcgn* fui anguftias.non triumphantis more,non cum cxetcitu.fed ueluti priuatusp fito magißratu. Tantum^ abeßuttantis rebusgeßisin(blcfcat,utnoi'Y xquo animo ferateam laudêqua tantus uidor ab omni poßeritatemeritofd^^ brari debet. Itacginuitus feio clementifs. princeps has tuas laudes audis,iw n audias uittus non finit,quam ut umbra corpus,fie gloria neceftario confeq^’*^ tur.fed uidete finguhrem inauditatn tanti principis modeftistn.
-ocr page 553-De V Iricho ducc Vvirtenb, 1257
fit,quod admirandum,qiiod memorandum,cfTe fa-tmbectlliorem efle,quam qui tale quid potuerit,fe unica caufae leges, UI squo SCbo-autoritas,iddcbuifle,eum qui quid fuab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod debet,parum uirum efle.Cartera Deum Opt.Max.
iuftifsimâ caufam iufeipien-uigorem non in fe elle, fed cælitus acceptum. Itaque ’'am ƒfuarum decora extcnuat,amp; foli Deo uidorac huius glo-Dk - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquis, cur hoc non debeatc'Tu bone da altcrum qui idem
Ptisâ*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Macedo Alexandri iftiuspater cæfis Athenienfibus,c3=
ffrret ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;airis.àuidorla feuertitadconuiuia,ibicumperpotafief,cfa
deceretoblitus, intuens ilium quot;letow nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co’iditionisfuæoblitusCeratenim ccaptiuorumnu^
loni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uino regemiTu rexcum Agamem/
imitari maluiftiç’Qua nota afper 'îns le rex,corollas rctjcit,S^(eexhominum conipedu fubdu« beiifi^^''^^'^^2’gt;3»texpcndir,tantum^abfuitutiniquiusiuftamtuleritrcpre-cæteris Âthemenfiumcaptiuisli' eiiis ■ ’^“bmeritô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudatur æquanimitas Sed purior laus eft
feruata perfona,tali caftigatione noneguit. ’’’en h - ^’cedonis non contemnenda modeftia, fed tarnen infeda.fed ta-initns,abhoc fonte deriuata,qui fallens harenamota riuu/ ’’tntj putum deriuat. At Hefsi fine fordc,fine labe,fine magiftri mo« fyncera cùm modeftia turn gloria. Accipe igi« P^^^^Ps laudes tcdignas,nonquidfmàmequimultofum in-oratio tuis refpondeat uirtutibus, fed à
’’'Mib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refponfura aliquando ingénia,
gtiÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cura fui habête fouet fouebitep. Audiftis uiri ornatifdmi res ma
dofç^'•'’L’ouona: tû fortitudinis, qux tamê maiores multo uidcbunt,fi quomo officio continuerit, peritus rei militaris,^ M . ^usdifciplinæfitmagifter audieritis. Cumenimhaberetmilité cxcitum,uetcranum,exercitatifsimum,inuidifsimum,ob^ce-’*'100 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucceffum ferocientem,fedulam tarnen naua-
t’ir ”ctam impotentis animi miles quicquampracdaretur,latrocinare-quot;'arer - “'^'ueageret, neue quicquam committcret,quo infîceretur infa-f’Piaf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufæ uindex exercitus.cauit,ut quemadmodum belli eau
fei 'uagnacum innocentia bellum gereretur.Nihil igitur eiufmodi auditur,inquas animi tam feroces nûquam non cadunt. Quis ’’’c d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingctibuscœptumconatibus,
p’*^’F*”*®gt;’ucendtjs, furtis,ftupris, raptibus inexftis^ gercreturir’at ui-pe.Si^. calamitatumpeftibuSjhoc bellum geftum hoc uidore princi-prxliOjin quo refiftens fortifsimus Heros Philippus Baua '’’’’Ht* accepto uulnere cefsit, hoftili cefsione contentus Philip-’’quot;Ine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pacccreiufsit pepercitqj. Turn non fine ingentimærore,
Wuz*** ^^uarum tulit amp;deditione Afpurgi fada,mangna cum facilitate bctof '^8‘uemquocp iftam tam uirilis animi,qnx ab Auraco defendere ho ''’’lûed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;familiarifsime appellatam ôd laudatam dimifit. Cete«
Stf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^cientibuSjtam manfuetus apparuit,ut qui nihil unquam
lüinf ’P'os ne cogitaflet quidem.Furtisrapiniscpcauitliberaliftipendio-
T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contenti ab iniuria dediticiorum fibi tempe-
’Uilites feduloorauit exorauitqj. Inraptoresô^ tncxftosmeritis pœnis ggg 4 fe
-ocr page 554-129? Nicolaus ALBarbatus
fe animaduerfurum minatus Jibidinem impotentium animoruffl Ipfenunc obeundo,nunc obequ(tandoubjqueadeR,0^ fortiter faóis pf’' largiendOjdeßdiae inertixflagitqs multam dfcendOjpatientifsimc® A afiuSjUJgiliaSjfamemetiam a.fitfm fercndo,cxcmplo efficitutanictuf turn omniû exemplar ôf fpec{mcn,fimulcB timeaturuirtutisueræjigi^^'^’*'’’^^ cuftos. O prudcntiam fingularem.omoderatioilem fan (flam, oiuftit*’® crofancflam,ô fortitudinem admirandam prxuides fagaci ’Ogcnloinn” bellorum mala,æanxiècogitas inisœ rationemnetuflifsimabelli qua impietatis labe confpurceturjOicSoriam habere uiseam,in do hoftes uerumetiam ui(floris exerci'tus audadafuperetur. Hat A®** confummatx^ fummi principis uirtutes ,uno frugalitatis nomine conte gt;nbsp;quadeprouerbio dicitur. Hominem frugi omnia rede fa cere.
tu IllufirifsimeprincepSjOmnibonx frugi natus amp;nbsp;educatus,omnisfrugi’ nxcuftos. Sed modum facio,non inuenio.quis cnim tot egregias diuinii animi tui dotesfatis prxdicarit^autunamquandamuirtutumtuarutnF.^jj gnitatelau Jarit^ itaeç quod ultimo loco reltatdicendum deeuentuuidt tantorum motuum,quis comicus infperatiorem, quis Pho rm io optatu*® g(s,quis Amphitruo minus expecflatum euentum eft fortitus?
Di uoflram fidem^quAm f£pe forte ttmere
rueniunt (JU£ non audedt optare { nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, yjp
Heft'us ui'x turn adolefccntiamegreflusjfed omnibus corpotis8^anin’ tutibus Heros infignis,mouetintotius Europxpotentiisimos enim fama eft,tjscp ducatum eripit, fi hoc eft eripere, fugato principi luu ftituere. Ea enim eft celfitudo eacp modeftia, utne cogitarit quidein unfl eisbellum inferre, quos fefupcrioresagnofcit,ôif rcueretur:nclt;p eripere pofte confidit,neq; uclit eis quos fua fpontenon magnihcaturos ratum habet Sed qux res maiores unquam excitauitTragedias gt;nbsp;principes raro fuis,fxpealiorumftareconfiltjsC’Quam rem dumntf* ha ratione putat.Quid tu putas,cum tantas res ob pefsimorum hominu r fima confilia para ret,cogitarit i Quid de fe futurum ( licet fe in his terre . miferiarum angufttjs nihil aliud quam humana expecflare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.(U'
quid de nobilifsimxuxorisjdedulcifsiittorurn liberorum,de fubditotuni^ nium fortunis credidcr«t,fi res aliter quam decreuerat cccideritî’uctunic . nullam alias fecuritatis communiscp libertatis uiam an maduertereGun” L tentiam aduerfariorum expenderet, fraudem eorum quos nunquânon» doshabuituteretur, QuidfaciatCScitfeapud maximosorbisChriftis ceres longe gratiofifsimum elfe.Non ignorât quam apud libéras i^P^f** habeat autoritärem. Sedlongegrauifsimum eftoccurereillis,qui dominentur. At quantx calamitatis incrmcm,nudumjfincpracfidio,u fidio femperefte expofitum obietflum^animis hoftilibus,eis^ T um miferrimum eft auunculum principem perpetuo exilio tumfilium,nondum conuidi criminis parentis ferreiniquitatem.
regni tenereprincipatum,cuius ipfe fanguinisiure eftepoiïet,fiitawiH uidet manifcftamfanguinis labemindida caufa. Quin ctiamani^ cruditiores aliquot non malos homines,fed ebrioseius errore qui ‘^P^j^cla* busannis tam fortiterad TribunalCxfaris,8C aduniuerfam Gcttnaui mauit Si declamauit.adhucdeincepsTyrannidem principis Vlhfh* re tradudurosep niintcrcedatur,ad pofteros. Rurfus feobtjcit uig'*®^^^' principi, defertx,fi tantis cum copqs aliô proficifcatur,patrix imago, mum fibi futurum,foris laceftere hoftem Si eodem tempore domi paff fendere. Cogitai quam magnas tes animo conceperit quam^ magno
-ocr page 555-De VIrichoducc Vvirtenb. 1299
jnoï'tarnenuïncfTemetuscaufanonmodo perpetuo fenapiternacinfamiseciTeobiedumfubiedumep. Qui honeftis cogitationibusj film nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honeftamoptimo fine dedudugt;
impios motus in tuto collocaturum.ls igi* p^Huidiuinorum iftorum luminum,quæ nunc progredi nunc regredi pro im uidemuSjUircs annuo curfu temperat,in cuius manu etiam re ’ttiiB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquam bonç caufe uindicem netp cedendo uult coil
IpiQt'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pollui Innocentis multitudinisiRez
Siltomnium autor ad genuinam Caefarum cum ckmenti» P^tatem,erroreéî5 iniqua confulentium deceptis lumê promit iuftitig pti5 f''^f's,Refpicit Qi preccs populi Chriftiani nihil aliud ex lam t ri fit bu s cob pGermanixruinam,quam orbis coniufionem amp;iexfrema quarc^ ex* °”’”’’ utprudenter ficutiliteradminifirat,is corda temperae ädeOjUtextot malorum imminentium expedatione li= fl'iind nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pacem,nos itbertati uideamus,exqua parum aberat
f'C fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat modus,quæconditiones tam inopinati fœde»
fUsr facrofandaRomani imperij Maieftas Ferdinando regi, fecu fiaxj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retinendi VIrichus dux,fiabilitur pax rerum omnium
lucundifsima Philippe Heiïo. Secura reddttur turbarumomni« toti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^tta futurçmox inter omnes ChriftianoS principes co
Caroto Maximo Temper Auguftoaureaaugu« mutationem îætamjô felicem, netç aliunde,qua â diuina proui« Pt'fic'pcs optimos ÔC fapientifs-optime^ de humano gene
teS ' ^'’g^/’tine.Quis non laudet öf praedicet probitatê tuâ loannes Fridcri ûi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 patte loanne Qi à patruo Friderico accepta nomine prefers,fa
fa]]', Gtenum randê optime meritQ de Rom. Imperio eiuslt;^ dignifsima Gaefiarem inuidifs.Necj enim unquâ es uidus,fed quç fogt; Pç ^ff«ttîsiniauidoria,uicifti te ipfum.uicifti affedus tuos,quibus fiindul-tij/'^^’quot;^tefifteremaluiires,fiuiresexperirituas,quisnonuidetquanti mo« iiw'^'^’'^^æ^ætles futuræ fuiffènr,nihilo uido détériores,quam uidori,nihilo (ig°fgt;Iæriorcs quam uido.maluifti abexiguocadercducatu,quamficturba* tuam,etiam fi cftra difpendium tuum,iftç turbçcîîe potuiffenn ton^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducatus.Te enim pro tanto bencficio quod cedendo
’isfVr dominumÔt' Auguftum funm agnofeit VIrichus Aufiriaeæ falu^ P^eisTemper fiudiofifsimus. Agnofeit Heflus te Csefarem, Chriftianus defenforem Qi protedorem fuum « Habes deuoz tuae Philippum Heffum Imperrj,cuius accepifti habenas columen, j^J'^ t^nta eft indufiria, ut tibi tuacque Germaniac urgentibus rebus maxi* V 'flui fefîe debeat, cuius tanta fides ut uelit,cuius militaris difciplinae pc« ,^’'3nta,ut pofsit. Habes obiftam animitui modcrationem,dcuotoso* popuhnumtum principum uirorum animoSjprudenter,lüfte, ttf p ^»krtiterquea tefaditatum prardicantium. Non es degenera Fra/ n^Yfoli Imperatoris maximi pacatifsima natura fiC generofa manfuctud/lic« ’'olauir'u eres publica* rede adminiftrantur, fortiter régna feruantur.im BfA’’^'^^^'^g't'^^gtibernantur.NoneftallenusfanguispenetraliS diuini °ris tuiabaui Maximih'ani ftudq?,qiXi talibus fcmpcr conditionibus gefz j’ftpacefruererur orbis iiniuerfus,nö ueheis ababaui Friderici moribus qui j ’’'pisfuiappellationeiebus ipfisniîquamnôrefpondit. Viuuntin telmpc '’•«Albertiproaui amp;:öigilmundiBohemorum régis ftudia,quorum illcfot
ggg Î tifsimu»
-ocr page 556-jjoo Nicolaus Al.Barbatus
tifsimu«Imperator,hicoptimusomnibus fcculisprædtcabunwr.j^ii fcuntin teulrtutes tot malorum tuorum i cgum ducum, qui uix quot;nbsp;jnA poflïint,quosqûeunus tul generis fanguls non modo tot! Bu «erumctiam allarum mundl partium,rebus pub!iels fîC regnls deuitjW amp;nbsp;tmpera.Imperadummodo nos llberl,quandoquldem hoeunutnW peril Maleftas debet fuis,ut In hbertate uliiant. Eftohaec barbaros^i'® leXjferuitutls lugo fatlgatos,lalfatoSjConfedos 8d enedos uldere PfP ^o' Quod regnumneqjRomani Imperq M3ieftasunquamtalit,nelt;^ rumllbertasullo tempore ferre uolult. Tuæquitatis plaenas legend cascp facrofandas tueberis, earum^ defenfarum nomine AuguR^J,^*. j, paterp8frlæcenfcbcrls,ô^quaflnumenquoddamcaelitus acceptum uo lt;nterrls,dubioproculob Iftasanlmituluirtuteslndeorum numeruffl dus. Tu cum Carolo fratre ui tra Herculis columnas progrcfsi,uclutilt;iU!® tes molem tocius unluerfi fuftinebitls.quactantarum rerum moles co liorutrl^ ueftrumerir,quoplures Hercules,ueftra dementia,aïqult;t3tc^,|^j^ ftitla uobisconcillaueritis. Audiftl Rudel! Redor magoifice,Audiftisu natlfslmi ex quanto rerum turbine ereptos,nos,diuina benigflltasjemp . regum Haeroumc^ fandifsimorum anlmlslnturocollocarlt. Audinisca ' rem geftam,8t Euentum, rdiquum eft ut Deo Optlmo Maxltno gr^tias g mus,ne ingratltudlnls in Deum,adeoc^impictatls rel expedatlone oet^i' allq iando acclpiamus.Proinde,Deus optime MaxlmCjad genua tua,lupP'*^ accidimus,clbi nos deuouemus dedimus^.T e Deum agnofclmus,coliif^' adoramus.Te fontem omnls boni prædlcamus,tibi ob res tantasmotaswP bllcam omnium falutem, ( fiquidem hinc te reuereri didicimus) tlbl ob tas compofitas amp;nbsp;pacatas (fiquidem hinebonitatem tuam rccognoulmus) gna mortalium omnium expedatione 8C defyderio Trophacum adNeccar{fluenta,non ad Danubq profunda, fed in campo mileritof. tuae,ad quam genua cordisnoHri fledimus,orantesut quampacem poP tibi deuoto praeftitifti à terrenis motibus Qi inquietudinibus,eam cordi'’
Qoftris infundere penitusep Imprimere dignerisiUt tibi hie to fis coro*'' um noftrorum uifeertbus ferulentes,tecum pofthanctnox interituram uitam,caeleßi ÔC nunquam interim turapacefruamur.
FINIS,
MICHA^
I
I
-ocr page 557-’ llOI
Michaelis a v g v s t i w i il
I tenbergensis GRATVLATIO ad P As tnam,de reditu llluflrifsiml Prindpis
Virichi Q(c.
|
ESTA (i/f î uenit qu£ betas poftulat aras, » ßrtaque firte co» mis. ''I^ttcomnesfolennia dona fèrentes, iicceiifos munera grata fiocos. “Stritt choros,folennesgt;fi ord'mc pompas, ^^itontilistnanibuf tollitequifiq; faces. “^i‘tinfidibiu,iam tympana tundite,er ^erd, ^piirgite iain fiondes ac tegat herba uias. ''ilt;'»tneturio,refonet clamoribus ather, («IHK p(c6; redijfjc ducem. ' '‘^inpatriosprmeeps \lrichushonores, iduentu eftomnibus una fialus. /'^’tttregno,qui quondam fraude fiuorum. ^^^'lt;fidiis,in dominos num decet iHa fides? '’pitfc/mc priflcfpj Cattorum fiena capeficens, ^^^dcdeniin patrio fanguine iundus erat. ’'‘^ihoffitif^ntenfisq; accumbere eadem. luftra fuum. “«w f lifcirfüm fenfit Germania pacent ^^finumßnem quem fiatuere petunt, amici, Tfcafitwi itocat hune atria celfia fui. ’'‘•^ifcTOoruîn iufti( dificedere furbam, '’’''^«ndoKcrtiidatorfKiro. ^^ÿ^npulfus tria luftra ex fiede paterna, t'eflAt amice tui. 'J‘ ‘‘f tsailitf uarifs grauibusq; ruinis, ^^‘/‘»■“Witibifimpei-iniquafrit. ^iinenpotuit tibifiniimponere culpattt, pfcc4/i pcena fit ifti tui. ^‘^i^f«reniin,q!icgt;d proditione tuoruM *quot;20 miSf modis reditum tibi fiepe petiui, ‘1‘l'tmeefubif difertmina uite, I^Jl’^l^^fiiipplex regibiis ante pedes, ^‘^‘’'‘ttiinnteduntmendacia fàmam, ^t’''^dbiuß({}i Citfirii ir^ neget. ^^^^lt;‘ptrfiperos,dextrâq; hanc iuro PhilippUt J'''li’gt;’ttmfteptrum,crfaedusamicitie. ^^^ßtafiiiant,diuümq; eterna poteftas, J . ^^MChrijiinuminamagna mihi. ^fitriis tibi readam milite terras, jjj ^,^^'^^'^fida,taliabellageram. quot;r^^^^ipetaiHiCaufiefortunafiiuebit, |
Q«if fcret his no/lris quitm peto rebuf opent, Ham dtibij quamuK mctrta e(i alea. Martis lufla, tarnen uimitiucicecaufa Dfo. T)ixit er boe animo celeri,per(^ omnia uerlat, t^eedubitat qu'm fint arma gerendafibi. Clafiica ubilt;^ fanât,at^ agmtna ad arma uocabat, Deleiluq; habita,caftra locabat agris, Educit mnriSfbcUiim fie mouit in hojks, Confiilio quorum dux quoq; pulfus erat, Eama ruit uolitans talts pr£nuncia belli, Aëra qua magnis implet ubiq^ fonK En tibi filma nouwm dico Stuggardia beßum, Dux quem Mars dubiui fiepe fitfiüitadcft, Euicetiam auxilie eft acuensleo dificolor ungues, At(^ minas Aquilæ nuntiat ifk tuit. Kicitacum procerum tandem prateruolat dures, Ma/ki fiub ambiguo corda timoré fiicit. Ne c fdWffj omnw ahefi ratio,nam robore fieti Fortiter unanimes undic^ ad arma ruunt, Cux ea turn tenuit Palatinus régna Philippus, Prtefiéliu patrite qui uice regis erat. Mania quipulchr£definderal ante Vuiennifi Aufius hic eft uires ffiernere Catte tuas, Auxilia ereüis pofiuit leâifiima fignis Ctua celer ad Laupham tiecearus arua rigat, tion jùit infirior Cattus,nec more,nec ufiu Milithe cedit,nec fuit arte minor. Signa fia opponit fignis,aciemq; lubomat Poftquam pugnandi copia fitäa fuit. Atlt;^ prop'mquantes riwn tot Palatinus equeftrss Vidit er hincpeditum millia multa fiequi Primus initpugnam,nec non fiua fàta U'debat, Attamen officio uultfiatiseffie fiuo. Incitât acer equum,metuendam concutit haflAt», At quid fàta ftruant exitus ifk probat. En ueluti fiummo ueniens ex £thtre fitlmen lU'us hic pénétrât fùmida pila pedent. Cum capite er uires iam cecidtffiefiuas Sic igitur trépida fiua terga dedere cohortes, Ante tubam qurerens quifiq; falutis iter, Caftra mouet Cattus,uiâor^ ad mania tendit, Eieäum patria refhtuitq; ducem. Kocopus egregium eft.hiec illa Heroied uirtus. Que uel fötales e^ugit una rogos. Hanc ego nunc dignis omai'em laudibus, at'^ Eueherem ad fuperas te botte Catte domos. |
|
Michaelis Augufti 1)02 Hof (HUf (XceSem Eohnut carmine digno Principe te tanto ni cecinijfet oput. Quem tua te dignum peperit tibi terra Maronen, Vt tua M^onio carmine geßtt canat. Vt paruff Elegis marttaßHa canam. HamtuateuirtusfummisKeroibui lequat, Qÿprv/m res geftas fecula nuUa tacent. Etuelut Hierum laudes nuUa obruit £tas, Virtutis uiuet ßc ejuolt;^ ßma tune, Hifloricig^fuis tua ßila Annalibus addent. Qui populis traduntgeßa. legenda ducum. Omnia ßnt mortis,perdatcj^ annofa uetuflas, Nil tarnen in ßmam tempora iuris habent, M'.iquos ettolue duces,hunc conßrad illos ßant exempla fidem,Romanos refpiu 'm annos» Siue Camiüe tiios.Romulefiue tuos. Ifti pro patria gefferunt pr^lia tantum. Hic pro iujhtiafortiterarma gerit,. Sufcipit expulfum,c!ypeoq^ hunctexitut Heros, Vindice dein ßuduit re^uiße manu. 3ic pulfos nates Alcidit maximus Heros Reßituit Theßeus,his^ ßrebat opcm, Tbebaniq; tegunt expul/os Paüadis urbe, At^ tyrannorum non timuere minas. Contra ediäa iuuant,donec Trafibulus Athenas Occupat,exulibus reßHuitg; lares. Horu exempla fequens piafu/cipit arma Philippus, Pro duce qui ueteri fanguine iundus erat, iiecfatis cß ipß tales aquaße laborer, lußitia uires fed moderatureas. Hunc etenim ßmulant ßudium uirtutis amor^ Acreili iunÜus cum probitate decor. Ham cum terga dabant hojks, atq^ agmina in aÿris Hoßlipoffet perdere cunäa manu, Holutt inde ßqui,fed clamat uoce receptum, Pugnantes reuocat,contmuit^ uiros. M iliti^ leges,beÜiqi exercuit artes Poffet ut 4 pugna ßc retinere fuos. Artes quid memorem .^quas nemo peritius unquam Hordt,feu bell0,temportbusüe bonis. Obruit bis acies,urbes,caßella,domosq;, Hisfine res magnas fepelabore ßcit, ContinHitpedites,equitesq; perauia rara Paßim graffquot;sntes,atq; pepercit agris. Quod ducis egregij eß tantam compefcere turbam, Inq; ßde legum tot retinere uiros. Sed quod maius erat tumidam feit u'mcere mentem, Portiterajfeüus fupprimit ipfe fuos. Magna er rara quidëuirtus(proh lupiter)hiec eß. |
Indomitas leges ctm uel habere fohf» Ham folet immodice uiiloria legibus uth fuis rarô ßnibus ipfa ßtit. Hoc igitur frlix,ofilix patria gaude, Vos duesfißoscencelebraiedits: trachia 'm aduenttvm tanti ducis obuis U Tendite per cunilas ore fonante uias-Virtutes meruire uiricui talia ßsgt;st, Fortunam patrite reddidit ißefusi^' Cui tandem reducigratemur CT otttnisl^ Ampledlamur,eanttrißtia atqi^itf^' Intra qult;e fkterant dubij tim peäera^ y Principecum proprio ßit patria erbfi'^'^ QMnquam fßes aderat,fimul expeHatiof Cetera plena metus,plena V t trepidant puUi am miluus Aduolatimpaßus,quosptde0's»^'^^f ' Hi pauidi Jßerant tutelas, ermatrisa^' Donec ad extremum domino uenieiuf^*^ iDc pt«r ßgiens acrein nbsp;nbsp;alta petd» Voce uocat reliquos,cr ßarfaanonßnt C ongregat mcolumes fedula maler au^' Huiusinoccurfumfaliunt,alisqifitquen Quaßant immemores uoce fonante Patria fite fiter at duce am uiduata Anxia plebs 'entraßem^ Auxitium trepidans opprejfa tyrannidtff Exnowiero plures fed perièrt At poßquam redijt,jfies 'm quo ldlt;s ’ In uultus reliqui iam tteddita nam patria lihertas optimarersa^ vnafalus populo,ciuibttt unafab^^ Htecfiicit ut poßis fecuram degere uit^gt; Libera qu.e tuta tempera In curuas gladios Marsfeuos confiée fibd Ex galeis fi{lo uoinere rura cole. Pitx etenim regntü,nunc tu quibus ufnsts Omnia deponas,hicgeret alma EtuosquigeritistormentauelarmaDti) Puluere qute Nitri faxa globes^ noman Ludite qui iaculo propius cont'mgeremt Poßit,t^ 'm rapides dirigereiHabiptSf Dulciorufus erit,uos difeitefu^dusttü, Vt quee litis erantfint fociaarnian^ Viuite concordes fiocios ßc fingitelndeb Naturaq; aptam iungite amicitiam' VOS tarnen o dues neq^ uertite 'm olia Ciuippeexerdtium ftmiilequif |
Carmen Gratulatorium
|
fm lotis iß tiobis undiq^ campis, ƒ î piflefis diues abundat aquif. ‘I^ijrir.uens flluis,fluiiijs,ac moniibus altis, ’^‘’lididifouteSflot loca pulchra fitu. '°^^‘'(^^^ynipbarMn,caflris notißima Kufis, Jfftipacij meis Hurra ubi perdu aquas, Çtiiin ropido coniungit cornua ^iicro, ortum carmina noflra [uunt. ^^‘'^gt;ot[urgHnt,totq; artes nubTta tangunt, Su ‘“.quot;‘^^‘‘^/‘»'livura^ plana foli. ^^^jdnieinerètLybicos quis laudet er dgros, '“ffrâHtLîHdfîLeîtùwmrffiwî. ^^^^‘‘tntarmorfemperfrondentis Hymeti inagnis loca prxdita dotibus iflis, inde fuiimfingulaquxq; fir ant. ‘“ '’’quot;«piKmm qua fèrtilis hxc trio fold ^“’’'«te«i,lt;(c«(Muffl,men.iÇjf[lt;t«lt;i parit, ptetereafiuHus natura creatrix in hoc noflro’pinguis ubii^folo. pianos uel uomerefeindite terras, pIfiM mfße colonus opes. pitttipiBe« plantent cirefon oppida uites, ^’^^^lt;^pWpifces,exagitentq;firas. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MKfarfwn fludijs,legwn^ facrarum I J^^ilitiityingenuisartibusefleuelit. i uiHideponite.cr inuida corda, ' ''quot;iJict ctt«i pofuit uidlorer arma manu. ' J'bellrf placent,neq; firri degener ufut. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i«or,i«jtitta,at^ fides. pracipuum ejDdinwjoi curat honores, \ ^■‘‘li'Oforitufrejhtuijfifuos. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;Ip’te quos tenuit fyaceros fandla uetuftos] Integra diHB /iciej reHigioniî erat. |
E/I^; Tubinga igitur nunc principis altera cura, Vt quoq; fit doâis hic fcheîa cidta uiris. Qui rem fujbiieant,acfii:'»ma negotia curent, imperiumq; («fer mitte pericla regant. Gratulor hune etiam tibi fttcceßifie triuwphum t^on minus acpatrio: IHux geiieroficmex. Ac precor ut portis fecurusfemper apertis Tempora tranquiHa pace beata regas Uunc igitur,quiafiiiis adeft er meta malorum, Ac tandem multo porta labore quiest Accipios antiqua tui moderamina regni, Quod tibi nec leges,necfacra iura negant, Expeàate diu patrice quern lieta iuuentus, Q^em confulta cupit uoxueneranda patrum^ Quern cupide matres,puerijcomptieq; pueBa Vnanimes unum feeptra teuere uolunt. ^rgo agè uiue memamp;r fidei,mentis^ tuorum, Ac tuns in noflro carmine creficet honor, Sed tua iam pietat efl nobis cogitita dudunt, Emicdt er mdgnlt;t luce paternus (tmor* Virtutes^ tue,fic o/fleiefa uoluntdt Prxterea mdffidm ddt cldrißimd proln O decMt er pdtrir glorid mdpid tme. Virtutisfreuiue memorjdudif^pdtemif, Tm genw illuflres,nobüitts^ tMiw». Twne mihi fi uires dederint er Pheebut, er Ciwn carmen uendpro/}gt;eriore fluet. pdtrem^ canent mußt maiordcdmcentt Tunc dicent laudes carmind noftra tuat Qwando iteru/m patrijs uerfus modulabor i« antriA inter Germanas Heccaridesg; meM. inlerea pUcido ko{ uultufrrte poetam Me tKKenrm patrù fie ceciniffefux. |
Quo anno menfc Vlrichus dux Vvirtenbergenfisfit reftitutus, hocdiftichonoftendiij'^Annumliterae numcrorutn in* dicantjMenfem fenientia..
FmU nifentttiolw,cr piâi? floriboj albent Tempore quo vlrichus Prftridreguit capit.
Scilicet Anno m. ccccc. xxxilik MenfeMaioôCc.
icioni
VAE mihitdm latum te hue dduehit aura Mendlcd f
Torßtdn dudijH fortundm Ddpknidtf
tequam f
Optime paftortmt die tandem quafo fodali. Me Scilicet hoc ipfum med Daphnis peâora tangie Qui tribus his totises lufiris exul to hofpes Cdttorum^nec non etidm pecora dtq^ capeUa Pft Cf dgri fiuâus tibifiepe negatus^at omnit Vfus iam redijt cum ffie maiorefruendi,
IDaph. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fie^ ttobis coneeßit pulcher Apollo,
Qui /ùit duxilio,dum meformofus lolat P.eflituit pdflor,nunc cuius ouilia Pulda Alluit,drmentis dans potum,pafcud tota efi, tiefiid,certè ipfe efi quem Pan pro Pr'mcipe feruat
M e. N( meßluicola atufajîedet'qi Falldntjhic ipfe efl per quem Satumiari^nt Suntreditura noua quondam piafecuUpœit-Cittrflù il»,B dudum pront ittunt undi^ uato üumdnogenericumfirreadefinetatiu. tJdm redit aqudtd,qu£ temperat omniatibré V irgo deeuf cœli,idm regitat dexter ApoHe, Huic quia fumma uiro fkibulorum tradita att^ r Oaph. Scilicetipfe
H»«c dget iMgfntem.qui luftrans omnùpafii» (it Montiuaguißludf,cr rnoHia prata pererrat. 'Vt fi forte canes flibulum uel feptarelitiqx^ Irrumpantfubità uentrem paflurufedacei», Cij(dtuordutumnos,totidetnqse/liitegt;I^gt;''‘lr’
PoBfrf ut [ lAqucoSiUtl ttndert retü,titnti«
Paflorum,quem fie uirtutibut ornât O' duget» Ponere uel ldqueot,uel tendere reMttOtttut Me nbsp;nbsp;Cfrfc equidem praclarut is efi, illuflris to omtù Horror int/i cunâis.At nunc d/timofuf lelM
Prfdituf ingcnij jßlendere,dcfortK 'm drmif. Audit tnim iuflos dtßnden Karte,ncc uni^udnt Territut hoßt fuo cum rtâi curd mouebdt. Sic uirtutU dmdns,reâi fltidiofut,cr lt;e^ui, V t pro iußitid moturui /ßonle ßt drtM.
Commodd no.J}gt;eâdt,nec opet,neq; prttmid qutrii.
Viarttfcrdm perJetfoß^j; 'uicludetApcrtKlt;
Tww ^«0» pratered iungenttibi Cafdrea,quibus efi rerum data muIt^P^’^'l Sicigiturficiteuiri,depelliteudjlMt Vefiro ex rurefirdm,pecudef
VherAidât domum,cumßc(gt;egt;'P’^‘‘^^^,^^^
Ipfe decor reâimouet hunc,ijuoi^ inclytA uirtui nbsp;nbsp;nbsp;Ac pdßa refirent uobn extetifi cdptM
Ipjd fibi finit,pretium^ fit undi^ folet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vberd. Idâe donium,cumfie per pfid*
Dapb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expedidt,no quarit quidfit hontfltm tudere^ w tutif fud quarereptiit'^P^'
Ac tdlet tantum probat utilitate triumphotf
Virtutis^mouetnomenuenerabilepaucot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p | N I
quoq^ aemt) probi^grAtiffi utrafiuemur»
-ocr page 561-anabaptist AR VM LIBER
V N V s, A V T O R E D. LAMBERTO H O R. tenfio MontfortiOjLudimoderatore Scholæ Nerdenæ.
». IAMBERTI hort. MONTFORTH ad VrCILANTlSS. COSS. Scinditum Senatum Amftclrcdamenfem, Præfano.
VI RentpublicdmiMdtttegerereindnintummäucuntjadeatnomafiiyinßruäi decedere debent,Z!r quidem ijsßndij5,ed^ doilmd,quibm fbcietdtes humdnx cr luendit funttOquot; conferudnda.Tuemur dutë eds legibui,moribtif,inpitutii, nbsp;nbsp;elo»
quentid:qua omnid itd diligenter db eruditis Cf fdpientibui trdditd funt,ut reuem ßtuM otium dd poßerorum utilitdtem cüntulißi dici poßmt.Etenim,quis uUdtn ho mmum confocidtionem reilè fub legibut coiinuerit,niß qui leges ipße tenedtf quit de iure confultut prudentcr rcß)onderit,nifi qui ius diligenter didicerit f quit po»
ancionibut tenedt,niß qui dieendi ßcultdtem fit confiequutusftJemo fine eloquentid multitudinem F uertit,nemofuddedt,dijjuddedti(e,dc Suddie,qudin Grteci TsraSii uocdnt,beneficia dculewm •quot;.(«àoriH)) diiimis relinqudtjqui nefeidt copiofè,orndtè,dc prudenter eloqui,quie dccommoddtè dd per» MwifiifflpcrHiiMnt. Atq; h£c quidem ^idid zr dißiplm£duthoritdtem concilidnt,decui dddunt,cr ctmuldnt.(Attireuetereslduddtißimemihifeeifeuidentur,qui cum beUo CTpdci dptosuiros ‘ ß‘'^lltnt,duobufpotißimum ßudi/s iuuentutem exercere confueueruntiliteris humdnitdtis, difeipU» corporisexercitdtionibuttqudrwm iÜ£intogd,h£U€ro infidgo reipub.omdmentoforent. Qtù '“’IlfiS um 4 rudibuf dnnis didicerdnt,prouerbio notdbdntur,Neq; liter ds,ne^ ndfdfe. duotfitiffe olim 'ißfosuiros credintus,quorum mdiores,cùm militdriglorid tdntum excelluijfent,ipfi ut dd rempub.md» ^'^i»icii(ceederent,picis dries dddidicerunt f P. Mutiuti (^fiUui, tut ciuile : Afiicdnut eloquentidm,dd ipfum fecit nbsp;nbsp;TimotheutyCononis filius iÜe,qui propter ddmi
' quot;Hilt re militdrifoelicitdtem,dormientis rete trdxit,Vlic dd beÜicdm Idudem pdtris,ingenij nbsp;nbsp;doilri »
^hrimädiecit,utbeUipdcisq-drtibusex£quo cldrushdberetur.Yuit dutemiÜishicfcopus,curddo» ‘’“»Infrmf erudiri,tum ut meliores ciues,tMn ut reipub.utiliores eßent.Tdles fiât Pericles, Sophocles, P'innuudis, Demoflhenes,Dion,ey innumerdbiles d.lij,qui optime rejfublicdt rexerunt,t:^ in pdce con |^^^|‘’|l■Pltpienterprofe^icgt; dixitPldtotTu/mdemum bedtdsrejfub.forefidut philofophi eds ddmini» i 'ifintM principes philofophdrentur. Primum dutem in tdlibui uiget duthoritds : dcutißime eloquun» ’“^•pf’ideuterconfuluntsomnem cognitionem Oquot; inteïligentidm dd publicdmutilitdtem, ueterumexem» fIpeculum obtuentesfiedulo conßrunt.ipfi nemine,omnes eorttm prudentid indigent,cr indit ^lOandeß in medium confultdndum erit, dliorum duditis fententijs, id quod ins, quod £quum, quod quot;^“»lOdqttod perpduci in perplexis negotqs cogitdnt)excquuntur.Keliquis plut pr£uident: ex dnte» . '‘^i‘^l!iturdproßjiciunt.Pr£fentid confitlid in rebut fubitisGrpericulops, exinßruäo penuexettt» drpromptd.quis in iUd humdn£ uit£ focietdte,qudm ciuitdtem dppeUdmuf, non ddmiretur er for „ß^iffindgnduos,quorum idcent confilid,quiq; db dliorum confultis pendent,nemo mdgnopere fu» debethonoremÆitibi,utdiffolutèuiudtur,finelegummetu. Quiequidenimli Kitii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^bihocpdilo,tdlibutres moderdntibus,degitur,ibiproitdinperniciem funto»
nduis,qu£ db imperito mdgißro guberndtd, ndußdgio pro» WB 'uero tumultuiiproceUdtfuperioribus dnnisin inßrd Germdnid, pr£ci i« ^ollindid,uidimuttAndbdptiß!i.rum,inqudm,motutfVnde exortds edt primum drbitrdri pdr f X ofeitdntid er fupinitdte eorü,qui minimèinfiruëli,pefiimè omdti dd rejfub» ^lifWut äd pofiremum.ubi iÜorum uires inud.luiffent,£grè gentis conff irdtio fit deletd? Hdc dutem i^.''^dtir£urbespeßiinefüerintldbeßiüdt£,MondßeriumerAmßelreddmu:illdm uitio gubemdtoru ^,1, ttero prudentid er indußrid Confulum militdrium er eruditorumferudtdm fiißejdpud o» ^Ojkritdtemexemple ejfepoterit.Cumigiturlibellumhunc,qucdeOrigineel interitu Andbdpti» f« u ’ • ’''^“’lt;»'i'i}ßfipß,omnino dlicui nuncupdre decreuilf rm,qui cognitioni edru rerum interßifis ^Ji’i’iHujUusuifut ßii,qudm Coß.erSendtui inclyto Amfltlred.dedicdre:quos ed gens itd fitigduit er 'Kl ornatißimoru guberijdtorum glorid immortdli ciuitdt 4 Udflitione et ferudtd er uindicdtd fit.
TVMVL
-ocr page 562-tenf. Montfortium.
RiNCiPio omniumfatisconftarjuan'oscrrorcs,rcufuircf^ bus noftra tempeftatehumanitatisftudtjsjiatn tumin Eed« irreperccoepifle.Horumautem pleriçpabobfcunsauthoriD S)Crudibus bonarumItterarSortum habuere. Sed cutnaiH/A
peftikntiores effent,eum nemo non iudican'torbi fimSfuifre,qiio confenfus Humana’fodctan'spertarbatus W '
—....... - J HUIU IUlUC,k|UU LUlilCIllUa llUllKfUd: lUtiCleSllS H''“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/JfJ/
'quo nihil iandum in uita,nihil iure proprium haberetur,nulluseiïetniagi‘^f^ tusjoullisuiucrctur legibus,fedaureo(quodin fabuliseft^renato taiesfua fponte fidemferuare cogerentur.Hisceufundamento AnabaP' ’ homines fanatici, poftremôexorthnullo iudicionixi,rationisamp;legis
expertes,omma diuina SC humana peruertere coeperunt.lNam cumieg'^“ luti uiuerentjfcrarumritumjó^latrocinantium uitam mihifequutitnagi’ dentur.quamdudumnaturaehumanæ, Illienim rapcrealiéna,facrilcg^l’*’ Jnceftarc,ftupris omnia pollucre,iifdem facris non initiatostrucidarc,nu forum,nulla iudicia exercerc,uxores nullo certo numero haberead libidm , pium ducere. Antequam ad rem pcrueniam, opcræprecium eftcognolc^f ’ quibus initqs,ó(C quem maxime authorem hic error inuenitdndcàquibu’^ firmatus:po(tremô qui fadum,cur in inféra Germania in tamhorhbikfi””^^ rum excctramerupit.Iistemporibus,quibus inter caeterasD.MartiniLu' thefes,liber De libertate Chriftiana in lucem editus toto orbe mox Germanica lingua iadari omnium manibus coeptus,incredibilt°
” eft^quos plaufus apud homines literarum ignaros excitarit.Sunt cnim o . mortales natura libertatis in deteriorem partem femper negata funt,appetentes. Itaque is Liber materia uulgo ad ditionem ,fednon beneintelleduSjpracbere uifusfuit. Thomas Munt- J Saxoerat,homo(utaccepi) illiteratus:fed,utapparebat,inhoclibellos exercitatus, amp;nbsp;fcripti interpres parum Candidas,primum ccepit apudiu cultedemifcrabili Germaniac feruitute queri ,oneribus ac uedigalibu’|^|jj bem premi,penes Principes opes,penes ie uero perpetuos fudore»dK_^^|^ adeoctiamuix parari aduentrem explendum uidum.Aliquandiu ita”’ do tandem eorem traxit,ut aliquam uim popularium fuorum ad uindica^^j|^^ libertatem,ad arma concitarit. Ad quam breui ex agris tanta uies,tanta exurbibus fceleratorum fentinaaffluxit.ut paucisdiebus ta armatorum milia contradametum uaftitatis Germania: feeerint. p confentiens clamorerat indignatio,feruituteplus quamuiliamancip' ^ feram rufticorum plebem oneratam,in argentifodinas amp;nbsp;die demergi. Veile feuedigalibus,telonis ôf oneribus id genus leuaru non nullumagnofcereprincipatum. Inter Chriftianosnulliquicquani“ .^ effe proprium, fed omnia communia. Etinter ifta feditionis capita ce c Muntzeri erat nouus baptifmus in libera ecclefia,quern prxclarus ilgt;f ° berefragantetueriuoluit. At poftquam principumuirtute,ruliicof pqs deletis , tumultus oppreffus elf, eo prælio captus Muntzerus Saxoniæ,ferro perculTusfuit. Incidit hæc clades in annum oigehiun . tum fupra M.D.Authoredodrinæad iffum modum êrebus human*^ ipfa tarnen in paucorum à clade fuperftitumanimis hscficjUt eft
-ocr page 563-De Anabaptiftis. ijo7
tcnacius.b' reliqutjs acceptae cladïs exoHtur fta-''''^tuind '^^°Pt*”^n“®gt;^upcrioriingcnto SCcrudi'donepar, Circa RhenS ^’fteor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effet,ab Argentoratêfibuç
A ‘^“'^^“'^‘^ôicausfuit.EtenimillaGermanfæ pars per id tem ^'^tatu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crat,quor5 cura amp;nbsp;ma-
Mii^^^”’^'8*^’'’^*’niaturècautum fuit, ut aqua Séigni omnibus ijsfitin-le cl am publice priuatim'ue tuerentun Pulfi inde,in infe-’’''^cairT^*^*^'^ difpcrferetmaximè uero in ea Ioca,in quibus homines mi-%Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ouarum rerum auidos efle notant. Necuero minus ofeitâtia
pertraxit.ltaiçparsin Vueftphaliam,pars '’’’’«O A Holandiam,amp;^his finitimas gentes emigraront. BreUi per '*'^an'^^^^ • nbsp;nbsp;nbsp;^^3“^ harum gentium commercio dogmate nouo fîmplici-
paftores 8C effè amp;nbsp;dici uolunt,(uum fecu/ R Oh'propçinnumerabilem hæcgangtæna ptius profer-°PP'^^ antèoccuparint, amp;ciuitates proditionibus quot;’^üta U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muros effè coarguerentur. Fato quodam mihf
l’iDer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reputanti,utdormitantia eorum quibus dodrina ucr
,excuteretur,hæc tempeffas coorta uidetur. In tanta ho-’’'•plu 'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem inuentus creditur,qui literas didicè-
exarate norint. Cum quibus fi coijcs eflèsjfi 3rgumentis,fi feripturæ apertis teftimontjs dimicafles, fi '’’n lubiflèt quod reô)onderctur,huc fiatim dilabebatur, fie fpiri-diflertationibus argumentati fuifledicuntur.
Qnïh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operæeft,fontes ÔCcapitadodrinac huius ccclefiæ:
^'’on' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eruditis noftracaetatis ui ris, edi Hs libris (unt refutata,tamen,
'k'narratio eft, non inutile agitatijtemimmanem tcmcrèau ’quot;bi f ff^^*‘^t^t*Etronbus iam paffîm propagatis,Opus Refiitutionis ti-W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faniem paracloxorum fuotumita
’Ptf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co^trà fcntirent,impt)damrtati^ iudicarentur. Paradoxa
'fint ^^^''^’^^•^hrifti regnum ante ultimum diem return humanarum ciuf *Pf 1 ƒßndi iuftijfcgibus ferro SC ui fublatis, dominate Anabapu'ftarum. Magtftratüomnem
^!a(j ■ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opibus obfiftendum.LicctChrifti apoftolis nullQ
•cfta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuilis adminiftratio,nulla item imperij ftabiliendi po
^^bpoffetis tarnen eorum fedatoribus,ó^ ijs qui poft illos docc fufeeptuti effent,ciuile imperium,amp; ius giadq traditum^ ’'îba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfumendi pro libidine.In A«
W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullum impium inueniritomnes fandos effè.Némine
tntï'i'” *'^*31fîl uniuerfas fuas facultates in medium non conferret. Legena» pognet,fas iuscp effe,multas habere uxores. Chrü Diuæ Virginis carne non induiffè. Cætera autêpetlequi, uel fislß ^°'^*^^f^‘^quot;^’^s,quôdcxhis,SCalijsidgenus, Dauidis Georgt) lleiden-l^ptentofæaffèrtionesijfdcm temporibus pullolatunt magis, quâmparf
AtAnabaptiftæincredibilifucceflùomnibusIocis 'foffi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agitare,ciuitatibus fuos epifeopos præficc-
fftt d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munera partiri.îpfi inter fein aedibus priuatis indicia exer-
fumere,ferro capitis anquirere. Fanadiuoram diriperc 'quot;ducerc. DidabantjOlim gentem ludaicam idem faditaffè, cum fpq-hhb lijs
-ocr page 564-ijo8 Lamberti Hortcnfii
11)3 Aegyptiorum onufii,duduMofcheregno emigrarent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coiv
rebapt(za£orutningrcdi,pïaculum ducere:cutn alienis uxoribu» W (uetudinem haberc,ius fasrpiudicare. Poftremo latrodni'a in eos qui qfdem facris non cflent initiati,aut eorum dementiae aduerfarcfl^’Gjj cxiftimare.Denicp diuina humana omnia miiccre. Mox 'crc^'*' uates (quos prophetasipfidixerc) fido enthuiïafmo uaticinari lis,quicquid uenit in mentcm,coepcrunt.Horum uancinium illudw' mum humanorüm diem tridui ipacio adfuturum.Multi mortal es fadi,arbores in agris confcenderuntpbi Chriftum aduentum ubi illorum expedationem exitus fefelht,fame debilitati, dotnos BS redierunt.Sequuta tam turn eft feuera animaduerfio: fed nufquaf*L quam Amftelredami.NamcamduitatcmncgociatorumfrequentiSj^^rjfi, grinarum gentium nationes rnutuocommercio totambreui pcre.DiuerfæcnimuoluntatcSjdiucrfatudida,ÔC extcrac buSjrebufpublidsfuntpernitiofa. Verum crefcentibusindicsißof busjruftra carceres ôi uincula omnia fuerunt.Fuga alq alid ddap^jP^^^yj eX' 6C uicos diuagati funttehartas in uq s publids IpaTfercdn fepib.U(8f‘’gt;^|^jijs, (paciantium trequenttacrebraJe(Ïèt,fchcdasinkrcre.lnhtsminatlt;^’^f ,„oii quifuæ dodrinaenon aflenttrenturaram Dei Ói iudicium omnibus fortunis abiedis,e’Babylone faceflèrent. Cum autem fuos omnium opinionibus ifto nomine infames erant, folumueft' j,rt Vucftphaliamcommuntter eft emigratû,ubiiamdudu omniado buerant.Monafterium gentis caput eft,olim gymnafio humanitatis celcbre,operahumanamagis quânaturamunitius.Agerhorriduspsf dm frugum ferax,3mnc Luppia rjgatur,Vrbem hâc,propter §5*^ -tem,amp;:iamdudum religioni perfeinfeftar opportunam rdti,aiylö animts delegere.Etreceptt hicfuntprimö anno trigefimo teido,od Decemb.Clam tamenmagtftratu à duib.hofpitio accept!,cum eos3 nâ fufcipiendâ pronos aduerterët,nodurnos coetus diuerfis
infecretisædiûconclauibusagitare,ibimyfteria docere,catechiimB‘ jp/ rcjdenicprebaptizare,omniacômuniafacere,nequis dtues in pellarctur.Duos mefes plus eo,animos mortaliu jjmifcuos ubiin in milia aliquot fuccreuerût.Scna tus,qui in hoc Reipub.ftatu diu cum fenatufconfultis 8C fandionibus peftem urbe pellereconarcntqG jfO abfuit ut paruenerint,ut tantum non utrincç ad arma fit côcurfum. ƒ Anabaptiftae ab Ordinibus in iegrauius coniultari fenfere,forumc® damoribus per tumultO occuparunt.Inuadunt contra optimi quK?**^^ jpti lingua uernacula oueruuittr incolac appellant. Spedabatresaduim tam dimicationcm armorum.fedàneutris lacefsita pugnaeft.TriduU luti in caftris oppofiris ab utrifep commoratum eft, ut neutri priores dircefièrint.K.es ad ultimum per difeepta tores côpado côponuntor. que in gratiam reconciliati,ncutri religionem dodrinâûe aliorSinet cÔuicqs 6C omniiniuria abftinerct,neutriprioresrcditionisauthofe5 abarmisdifeederetur, fuacuiqj dodrinajlibera effet,fodalitia fuû agerent ncgotiû,magiftratui per omnia dtra rebellionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
ciuiiibus negoctjs præftarent.His conditionibus compreffô motu,^ occuH^ ftæ,ratiforc,nepofitisajrmis incauti nodurnishoris opprinierenWfgt; fuas uires confirmare aggrediunt.Ltteras pet internundos OfnaDrug^^|,^,ji faliam,Coefueldiâ,amp; Vuarendorpiam ad homines fuæ gentis miti^ jpd-autem hic tenor fuit. ProphetâaDeo miffîimMonafteriutnuentn^f^jji' minis afffatu horrenda canat,ô^ uiâredâ ad falutem doceat'Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(d
»1 d c I;
t l I I
t i I I
t ( t t t
I J t ( C l ( i t 1
d
1 i I I
c t r f
t
I ( I t
De Anabaptiftis. ijo?
do’n^i omnia abundèfuppetcrcnt,nullascp opesdefuturas, '^gt;gt;10(1 libcr(s,adeo($ omnibus rebus, fi ad ucrbi Dei régula Ce ac-
Tl'^'^'^f’’^’^^Poflcntce'errimèMonafteri£t approperarêt.lncrcdibilis k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus Icdis hts literis exorta,corn animos in fpê no-
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aequo opulentt
audaces,prompt! ad patranda flagitia, libertatis ad ui-huliQ»’**^I*tgt;idineaui'di,tnhiätcsfortunisalicniSjdifToluti ac feditiofi,quicp ÜIÇ5 nbsp;nbsp;nbsp;metu coherccrentur.Itacp breui ingens inconditorö hominö collu-
Mn ®?’!^®*‘*^®€xmemoratis oppidis confluxit,8Crcbaptizariiuffifunf» ’’kT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiribus bonis pares fe,audacia ueró longé fuperio
'quot;ctj ^'^'^'^'^^j^oimos rurfum ad rem longé arduâ,facinus mehercleaudax ''sfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ConcurruntCÛ magna trepidatione tota urbe,amp; mul
horrendis clamoribusfaciunt» Cofentiens clamoro-
Ittj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoshincimptj,nifimalitfsadunüomnesintcrnccioncdc
^^^^'î^'^^b’pnzariabnuût, extremohumanorö fupplicio muldabim?» tiïo2’’!^S'^''’nsterritiboni,2Cuniuerfa religiOjCûinfententiâ Anabaptifta,-^xurbe migrantes,uiasimpleuerüt. Se-tffte *^”’^*'■’5concitatores principes erant,loannesMatthæus Harlemus,pa p(L^J'^'^^natus,ôdIoannesBocoldusLeidenfis fartor,quife pre^hetas ap-*’3il feadiunxerunt,Iacobus Campen(ïs,SC loannes Geel. Poti-Anabaptiftæ,rempub.profua libidine conftituerc ag-‘^'^^ur.Incidit hacc feditio in diem Veneris,qui primus fuit leiunij quadra t(CitcaKalend.Fcbruar. pauloquahæcgererenturinHaga,exhacg2 *'^onisMarti)s perepiilolâ omnêeâ gentêiufsit Imperator, qui ab cr-a P'^’‘^’^^nbhac lege interpofita,fi eum agnofcercnt,SC pccnitudine ad-Ecclefiæ à confefsionibus intra xi tu inde die detegerent,il
Vpnblicé teftarentur.Contra qui irct,in eos lege ageret.Duo ‘^phl.paulo poft tota Hollädia proximisregionibus magna [j ’“^Ptiftaru uis cum uxoribus 5)C Iiber(s,fortunis omnibus, praeter pracien-(Jpfcuniâ,abieâis,confluxitcum duodecim nauibus,inTranfifelanos tra-j ^fi.Rogati,quö itereftèt:eamterram,quâDeusmÔftr3ret,fcpetererefpô» j ^.Eodêdie AmftclrcdamûuenitjàSecretis confilrjHagenuSjCumman-p ^CaefariSjUtclaflèm a!iâ,quæad illam acceflerat,conferta manu retincrét. fin , æ^uincpexgenteAnabaptifticanudiin publicS,(crat diei meridies) (jWsftriâos gladios dextra uibrantes,profiluerunt.Hi uelutlymphati ho ,^^^''^5)perurbcm cum huiufmodi carminishorrêdi ruditu difcurrerûttln no« ■ ^’^^Dotnini.Benedidio diuina in dextra urbis parte,maledidlio in lacua fe-jjj.pemoincodifcurfuab hislabefadusfuit.Ciues infucto fpedaculo tre« ’^^Xciti'inforCnfagittariorum collegium ueró in deftinatum adcertame lo-gS^onuenireiufrum. Interhæc, motus arreptisfeditionisconcitatoribus, 1'^^'(.EodêdieHarlemi fex cçduntur,inrer quos tres exhuius motus audio fj ^^fuere.PridieKal.AprilisÂmftclredami duo eiufdêgctisàfenatuHage LWfütanquirit(,etHarlemi vi 1 Kalen.Maij quatuorigniabfumpti,dug (^quot;''nainaquädemcrfeperierunt.ResMonafterienfiüintereaadPlatonica T^PüLinflicuuntur. Accreuit prophetis fimulftatim à principio tâta audio« ^^iWnihilnifiexeorum confilio publicépriuatimûegereretur.Neigiturin j’'’*’5populoeau)lefcercf,aurpiciaàcædibus2lt; ianguine cepere.'Hubertus ’''äberferrarius,hc»mo prifciræculi,unde,h3ud tcmeréquidquammaljerat . '^'’'Jinæreliquiæbonorum',qui pridem urbeexceflerant. Cafu hicloan-^'^^acthi am obuiuni confpicatus,En ç inquit ad fuos ) hominem infulfum»
hhh a Hiccinc
-ocr page 566-i3io Lamberti Hortenfii
Hicdne’ diuina oracula nobis rcddcK’mirumnimcrdofusuatcsfit ccpta à circumftantibus,adprophetâdimanauit.Iubetis cxtéploplcb^ cionê in ccemitcriS D.Lamberti aduocan',SC fabru arrcptum in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x
ÔUî crat,adduci.lbi loanncs Matthias:Homo hic,inquit,ncfar{us ’’’L . cus,aufusfuitin prophctas Domini ludibria iaccre,coscp conuictjsin^ Sic habet fcn'ptura,Indicium S)C iufticia in domo Dei.Omnis impietas a. phemia extrcmocftfupplicio punienda.Itac^utdocumêto uobisfit,^^ parimalcdiccntiafcómata in prophctas torqucat,exemplum iniftoho decur.Indcpaloalligaticaputipfe tormento manuario traiccit. IbipubHt tim cautScft,neqLiis dido fadoue prophctas lacdcrct,cóuicium'uettC^f^5,'^^ tapractcrcalex eilapprobantibusprophetis,nequisaur5,nequis óuminfedum'uejautnumifmaG'gnatQpriuarim pofsideret,uniucrlunii , pecunia in publicum ad præfedum acrarrj conferretur.llli capitale tra lafâlegem iret.Horrendum mehercle carmêjangume fcriptnjamp;Dta^^j^ijj.^ legibus atrocius. Cacterum fpacio diernm,qui ad conferendum fuerâr,exado,mittitur Dia conus per domos fingulas,eas cxploraturuSj quis deprehcnderctur,qui contralegemfeciflet.Lidem negocium Ét,utbona,fupelledilia inindicem redigerct,utaurum argentomtj. scrariuminferret,zonas aureas i^nccorrumperet,ncad ornamentum gantiamcuiquamufuieflent. Profugorum,ói^ eorumfimulquifolum^ . tantjôCurbecxceflèrant,fupelle(fblia,in Diaconiregiâfunt côgefta,alt;1^“ pro copia SC facultatibus,tcnuioribus funtdiftributa.Is aût, qui ad id p(c^ in domnnculis humilibus habitauerantjfplendidiores funt afsignatX“ de pleracpnobilitas,canoniciSlt;fenatores exierant, Atep hafcquldéftitf tudimenta nouçreipub.Anabaptifticægêtis.Indeita aggreCsi funt^ma^ turn conftituere,ut duos CoITcrearintjBernhardûCnipperdoIling^etvipv^^ brochum.His allcdiiuntuiginti duo fenatores,quib.ciuiIisadniiniitratiO mandata fuincura confulendi de reipub. ncgocr|s,farciendi aedificia,pot Ôl muros muniendi aduerfus hoftes.Religionis negocium erat penes ptop^| tas.Et quia haud dubiâ obfidionem ab epifeopo expedabât,uniuerfani i” . titudinemualidorumciuiumadopera foflbriatraduxere.Plebs interim iiallum circum ducere.In uallis occultos cuniculos agere.Circa tutac tantum domus,in quas êpopinis bis quotidie cœna amp;nbsp;ptandiSlmS. miisitabat.Maturè credo cos profpicereuoluiiTè,ne fera aliquando foretparfimonia.Sediacetprudentia humana,quçnunafpeopisfirmioy^ ta,rebus defperatis abinduftria fua pêdct.Nâ,ut nulla fequntaftiilTetOD'* unde tantæ multitudini undieç conclufæ perpetuus commeatus, eut pf^P feditiofam Jedam orbis Chriftianus infcftus cratç'Sed adprandiaamp;^^®n tcdeo,quorum ordo SCuicifsitudohæcerat.Primum carnesrecente8,P° diefumataccumlarido,tertio quo(^ die falfum halec,cafeusÔ!; butyrum K ponebantur.Circa has urbis regiones,ut portæ accurate cuftodircntuf,tj^^f^ diehoramhabebaturcÔcio.Cuifinefado,abuniuerfa multitudineadop^ fofïbria rurfum difccdebatur.Latalex era t,ne quis inde nifi tertio quoc 50' guidé meridie,dom€t uxoré amp;nbsp;Iibcros inuifeendigratia difcederet.EoJei’' (ub node,ad opus redire cadé lege tenebantur. Et in tantis laborib. p feruilibus homines pcrttnaces perfeucrarunt,donccfames extremapcr^'^ ri eos coegit.interea èpublico rerumfamiliariû habebatur ratio,uxoribtw^,^ liberis uidus parce acfrugaliterfuppcditare,uiros infoflàsdemittere. , diruerc,mutarc,nouaafdincarc,munire confociatis animis urbem uim. Summum magiftratum,ccu perpetuam didaturam,gerebatloan Matthias ptftorHarlemus propheta,qui ea exiftimatione hâc
-ocr page 567-De Anabaptiftis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1311
fupra leges e(let:unus fcifceret (uberet^,qux ul
P'ODof^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^**^^”^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tabula peifchptas
alt;icarnislibiclinem côftringendani moments
'•'’'CO Tr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccaretjpœna ultimufupphdum erat.Omnû
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;participem ab initio fibi adiunxeratloannem Bocoi-
domo Bernhardi Cnippcrdullingi Cos. hab( ^•htin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;federn iam ftatim ab
pofuerat.Vxor huiccrat eleganti forma,admodum magnifias^ promifsis (uterat
M ' ^dtorjHarlcma Monafterium abduxerat.* Per hos dies tertio ’icfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amftclredamum miffæ,infenatareatataefuntin
I’mature,ne quid detrimenti refpub.capcret. Ana tedio'”^oi’filiumcaptauilîèeô commigrandi,utpertumultum iub iusfuû fodalitia conuocantur in curiam.Huc'.ÔC ^hicA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crucis coguntur.Cum his habitus ibi eft fenatus.Refer
'’’fnadH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpei ab ipfis ienatui fi rcs in difcrb
^HiQ ■ ^^'^^^^b^xpedandum cflêt.Refponfum ibicommuniter efi,uiuerc ttte» •P’^°^®^’^^^pub^*^,ftarefententiam. Indccautumpublicè eft,nequi9 '•caF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hofpitio excipcret.Qui cos indicio non proderer,
^5i,j['^®‘^*dfucuru[n3./\nabaptiftacperegrini,nec^ciuitatc donati.urbeantc Wciuhoram uefpertinam excédèrent.Poft earn opprefsis fup ^’litiäf ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ftca ferum dieicoguntur in forum itcrum io
*’tisi'^?‘^’°*^^itn'îi'‘l^æ*^*^’^smultorumciuiumtota fparfim urbc explo uincula ducuntur.Quarto inde die, fexto Nonas Ma-’ii»5?^'^’^S’‘^^^tis eft Comes Hochftratanus, cum (enatu plero^ Hollan-capitalium tota ditioneperitincra 5)éuias. Odauo fta *(t«fi^^^*^fp‘^*^‘^ufs‘‘^t,iduopóft,trigintafex,quiab Anabaptifticofuro
P^lt;^‘t)us,lineis ami-’’dem I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dudarunt.C^into Id.quatuor huius gentisin
corrupti iunt.Poftridie eius diei cæditur u« ’’'Urn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kal.Iunq quatuor truncantur.His fupplicqs rebus intra
Mr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pacatis.poftridie fenatores Hagam redicrunt.Epifcopus Mo-
’quot;folphæc fuo maxime ÖCfuorum,qui fortunis fuis exuti erant, ca-^’’^b^t’icxercitum portarematurabat,antequam Anabaptifta-Burgundicam ditioncm fe ar-t Jd^xpeditionem ferebantur,intra muros adiuuarcntur.Et oppidanorS hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCdies demerforum laborcSjQdanni tempus ad corrS
hi5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agri9,ad propcrandum ncgocium hortabantur.Breui
T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cingit.Auxilia misère 6C impedimenta Gelrus,CoIonien-
^®’®‘-’''°’’’'’^^^’3'npfincipcs,ut priufquam Anabaptiftarum incendi-corrtperet,ferro ÔC armis hic obrucrent. Epifeopus baud diu U'tiu gt;nbsp;O'TinibuSjfuosadoppugnandamurbem uices fortitos edut receptui fignum in (iQfy lam inde ab initio trcccntos pedites fenatus uroi præfidio im-{tÿ ƒ’’-Joannes Matthias propheta fe belli ducem creauit. Volensrenti ôé facinora memorabilia in fuorum confpedu edere, ( temerita-(iii^’'quot;itninis iuftlim fuific,uulgo perfuafum crat )fubinde in caftra Gelro/ erupit,atcç édita infigni clade, conclamantibus ton's M ^^ß’*ttia,uidor fpoltjsgrauis in urbem redqt. Succeflufadusfero-‘^tftilitorutn temetttatem äuget fortuna blandior, triginta exercitatos hhh } bello
-ocr page 568-Lamberti Hortenfii
bdlo mih'tes ddfglt.Docet oraculo {cmonitum,ut eoröfretu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jnit*
manorum caftra,diuerfa|porta,irruat:utdortam fe fine fiiorum hoftiumueróimpiorummagnacladereportaturum. Germani cuntateó^exemploedodj,multouigilantiuspro uallo fuas ftation^?' cre.Excipiuntoppidanosportaerumpentes. Concidit inter nes Matthias. Fauci ex ea dimicatione reliquijalui ægrè portam ten Peiculit prophetæ mors ob creditam diuini afflatus uim totam of'’fil' rindeacfi per unius hominis mortem publica omnium ialus pe«t:liw/ iflèt.lbi loannes Bocoldus,ut publicum ludum callido comentoi^'}^' tus,plebe ludibrio ita confolatur.Non abs re eft,ôciucs,quod ptoPquot;^ pjttf tern tarn acerbe publico luduprofequimini.Fuitcnimisuir,perqu^^ fua oracula uobis ad huncufep diêprodi uoluit,numincplenus,ÔÇqnti dubqsReipub.quoddebuitamp;potuitjptacftitit.Exempla ha butt Mach fin^multosaliosfandimonia ÔC ptctateclarosuiros,qui proecclefiai^'^-^j,((/ gnando occubuerunt.Atpraeuifum oportuitfatum,utexitiumdcclin3 deobieceritquis.Atnonidem fpiritus omnibus eadem impartit.Egf^J^^p multo antèquàm in hoftem uaderet, cum caiurum afflatu nomims Nec^ucroltcuit hominem fati fui,in quod ineuitabili necefsitatet^P'^ pracmonerc.Sic illi cnim uifum eft,qui bona amp;nbsp;mala edolijs fuis pto tratu mortalibus dilpenfat.Mittite ludum proindetSC potius lt;H» nbsp;nbsp;nbsp;jitaix
quicarnemexutus.felixadimmortalitatcmmigrauit.Hominismcon ratio tantoplaufu excepta fuit,ut non folum mortui memoria ea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iil
fedfublatoin totumexanimis mortalium moerore,ipfe communibus o fuffragns in defuhdi locum propheta fit fuffcdus.Coluitiam maxime principum ciuitatis amicitiam,0Cmilitu,quiurbi præfidio'^^',' riim necefsitudinc QC fuis artibus fretus,ad maiora animumadiecit. ni «ffi'rmauir,nunqu3m fe comilTurumjUt quifquam hofti ad cçdem ob^^ autfeducêinpugnamiriiufTu fenatus fore.Hutus prætextus ignauiam fuam callidè palliafièt,ab irruptionib.à clade Ioannis Matthi turn abftinutt.Iufsitcxtemploin tcmplorumsurres grauioris riosfubduci.Hinc perpetuôinhoftêinfeftciaculari,incaftriscpifcopolt;ni damnum dareupfi à neminc feriri pofiè.Habuitidconftliuepifcopum u mentcr folicitum,ut uineis amp;nbsp;pluteis ab illorum iniuria fuos uindicaret. dues ad infeftandû hoftem ita occupantur,Bocoldus omnia fua cow'« intenditjUtmemorabilifacinore exiftimationem fingularem fttidicHpquot; j apudfuos fibi conciliaret,quo paulatim uta ad altiora fterncretur. Lift , Maq munimenta nodu confcendit,per fpedem uigilias in murorum bus cxploraturi.lbi ueftibusexutis,totum fenudar, inde fimulato mo fcpræcipit3t,nudus^ per totam urbem furfum deorfumeum hwu di clamore U3gatur,identidem ingeminans,RexSion uenir.Sub haeclu*®p indumentiSjdomi fe condidit. Foftridie cum tota urbe hucconfluereWV gantibus ecquid ref eflèr,nihil refpondit.Et ne filenttj caufalaterct/cnpæ“ ' cutt,à numinelfnguam fuam criduum conftridam teneri.ProdigiutnI.up tibuSjfîdemreifecitexemplumZachariæapudLucam. Eranttd tetnpotis ' mnium animi interfpem 6C metum dubtj : interim in| oraculum futurum W' gnaexpedattonceredi.Triduifpacio exado,in publicum procefsit. Ijitt numine plcnus,docet,à Deo fe mandatum accepifle, ut in Ifracle duodfti ludices crearet,quorum arbitrrj,abrogato ftatim fenatuifuo magiftratjijluW' marerninurbcforet.CreditöjObtêperatüró eftho.mini.Legitcôtinuoepop''' Io duodecim fut ordinis,quos ad honores uehereuolutt.PÎos ludicesin Hn ' le appellautt.Poteftas bis caufas difudicandi,difceptandi4»0’*iusiteglafli)^
-ocr page 569-Anabaptiftis,
%folu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per homines fuacfarinæ,fibiamp; amicosfîC obnoxi-
K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adregnum afFedandû
’'linir quidem dida iuxtà fiCfada uiri huius reputanti, uaria fubit uidetur plane illiberaliSjinuerecunda,audax, poten-accefsitingeniumiubdolum,ad fimu-
gdiibetæt^tCrîbeluinaJitcferodtasineos,in nbsp;nbsp;imperiû
’Ush admifliim fuiflepQiiæomnia uitia,authoiit3s crediti Ipiri-facile celabat.ludices inde ita ftatim magiftratum quamiibet le-
loq P ^^3inin eoSjqui non ottêperarenr.Leges refcindere, nouas condere, 'Uihf '^'^,’^‘^'P’Jb‘^^‘^*'‘^â’^^^c^^^*^“sdicentibusafsiftebatBocoldus, amp;eo
cpifcopûobfidionis tædiû.Tan« pecunia exhauriebatur,necp fpes urbis potiundæ o-
•^^cin ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;premereeam conftituit.Diminb exercitu urbem aggc •
rifp ^'^’^dexclûdendumcommcatû.Moxfubhyememfeptê munitionespa '’’'Sfï ° ^^^antes illi impofuit,cG ualidis præfidtjs ; utlaboranti uni, e proxi-^tüs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxilia Temper adeflent.Circa uallum dies amp;nbsp;nodes eques difpo
^int dies nodes ad intercipiendum,qui importarentur, commeatus, ''’gt;anKf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obequitaret.Per eos dies,quibus Princeps exercitumjfo
hoftibus gregarius in urbeni transfugit.Inautho-Cniperdollingo hofpitioexcipitur, apud
(iiQj ‘oannem Bocoldum habitaiTefupràmemoraui.Nodefortéhicèledo faL . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^10 ancilla domeftica quiefcebat,placidetranfcendit, ac cum
babuit. Aduertit Bocoldus rem â gregario ,qui in eo-Te fimulante obferuatam.Manè priufquam fla
ba pacifcitur,neignarus effet,id libi facerelicere. Veritus ta-rtdf?5,™^batearb(triindicio proditus,nonfolum authoritatcm amitteret, »«at '^^‘^^bniêraperctjpaucis póft diebp populS in côcionêaduocatjcôci fftei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muin'tudine in hune modûappellat.Fas'ne,l!citu ue uiro du
hacf ’^^^P’^''®®jq^iàm unamçConcionatores appello: ecquid feripturæ in ftcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antequam hue populum conuocari iuflerat,
Pîct f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cgerat.Refoondentconfentientiuoce ex corn
^Qj f^nuafiferipeuræ teftimonio nixiX’c^t^« Forte ibi turn unus aderat, ttij P ^^ilJisfapcrcqÔL in facris reliquis multo elle cxercitatioruidebatur.Ad-tuj ?\Wcconcionatorum paradoxum,nibtlq5 prophetærefponfum mora-
■‘’^^^^’^‘^quot;‘^f^Falfum id,amp;^cum uerbo Ôeijîugnans’.uellefeferipturæ lii43°*^'^^^™’^^^’^dere,unam tantum uiroconceuam:etfiob cauTas adgente
ti'oj ^’b^ncdodrsnam Temperdeteftatas fuiffe.Propheta,neiua exiftima-^efaA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;horrendis erroribus imbuere dccreuerat,Ia-
''•fsiïT^^'^r’libertatehominis offenTus,3rripieum cxtemplô,ô^mox trucari
hactyrannidemotijSedodrina TceleratorumhOmi-^liü fgente conuenarum Tedudos TenTere.C^inquaginta cona C.'™“ captant,ut uitam ab epifeopo padi,eum nodeconftituta in ur-K J^^^dpiantjSC portarum Teris ui refradis fecem peregrinorum hominum J^ant.Non continuitTeconfultatio intra parictes:uox ab arbitroauicul-t)5^xccpta,ad prophetam poftridie indicio defertur.Vnus et quinquagin '’ffA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dudi,paulo póft perpetuo biduo tribus fuppliciorû ge-
'liihî ■^æ'^^'^^'P^rs paloilligatijTphærulis bombardartjs traqciunnaltj me-'briâdiuerberanturneliquicapitepledunt.Ettâ triftis minifterij munus
hhh obiuic
-ocr page 570-iju Lamberti Hortenfii
obim'tBerhbardus Cnipperdolljngus,amp;horrcndorum fappHc/orinn exadorfuit. Audus tum publice metus eft amp;nbsp;mœror tota urbe: triftes p3 per publicQ,amp; demifsis capitib.cernui incedere,poenitudinem P’pi'jjJjlquot; tilentioanimorumargritudinem teftari,timorecontabercere,necT!Coni* lum habere,neqpuiamfpedare,qua fataleexitiûeuadcrent.Contrapflt;’’’ j, urbfs percinaces fubimperio plebem conttnere, prophetæ iulTu lj^ Portænodiirnis diurnis^ excubijs multo quàm ante intentius cuftoa* tur,nequ!s è mûris dilabeTefur,aut ad refringendas portas animosuquot;* ciarenr.Neep uero iam amplius in foflas 0^ cloac3s,u» nuper, ad fcruilia oP x plebs demergebatur:fed principesciuitatis fatis pro temporeduxerunt,! lurationcpoenarum metu amp;conferu3ndaeurbiscura, multitudo coheree Rebus ad iftum modum fcdaris,prophetac concionatorQ authofitätO ' ôéexemple tota utbead rapiendas puicherrimas quaP^; fœminas diit^ cft.Nccintra paucos dies in tanta liominum turba feie ulla reperta ely L annumdecimumqüartum,quac ftuprumpafla nonFuerit. T'^ntumu^iu in Anabaptiftica repub.uniusfcelerati hominis,perditiconatus,coniili3^., thorit3s,uttanto præcipitantiusfeda faro quodam pefTumiret. Stetit 1 cum adminfftratio hucufi^ neuem dierum hebdomadas,cùm maginratu abdicarcfecogerentur.Non tulitBocoldus amplius qualemcunc^ urbis ft3tum,eum ad arbitrium omnia fe formafte,0C ex fentétia fueceFs*’quot;. Iiciteruiderenquippe homo uarius,magno elatocpanimo,nclt;jfupenïgt;fy'‘ rct,animum adjexcelfiora adiecith ad ludicum deeuriamdecimoKal.W fertoraculum.Eratautem id huiufmodi.Hæcdicit Dominus Deus,olud^ j utohminlfraeleSaulem regnareiufsi:00proximum poftcû,Dauideni3b^| bus abdudum in eadem gente regno præfeci,ira Monaftertj loannemBo^ dum prophetam meum,in Sione regem conftituo.Reclamatum ab oæni dicum confefTuhomnis uerbis eft,Prophetiam fe non recfpcre,6CeonfuK^' neamplfusopuseftc. Etfi,inquitBocoldus,ad illudfaftigiuminintusat' uocor,utfiopriodetur,malim fubulcumautagafoncagere,qu3miiis tarnen,Sc quafi manu conlerta ad regnum Sionisineundum trahor.Simut dicibus imperar,utdepofito magiftratu,feregem fufcipiantaclalutent. M confentiens clamor ludicum exortus:Non fe penes clle,aIique(Ti regé ded ' rarend iuris populo eft^enes que fumma poteftas foret. Rem cârcfcriiopo* iereadilios,quoi um fuffragioadidepusener. loannes Tuifcofcurerius^'^? faberaurariuSjVuarendorpius: cum hocBocoldus rem ex eompofitot'2'’ ' git,SCprophetam eumnominat. Hicludtcesadit,tjsejmandat,utpopu’^''? Kequentem in forum in concionem aduocent,habere ait fe Verbum Dem®'» quod ad eos referat.Obtemperaturnouo prophetæmec mora, conucni^rin freques foru tota urbe.IbiT-uifcofcurcrij.Audi Ifrael.Hecdicit Domin^Uf’’ Âbrogabisludicib.magiftratû,epifcop9 SCcÔcionatoresfefûdionib.fuis dicêtjUtfufficiasinlocûtottdêalios.Duodecim ftmplices,qnullas litnasb'’.' . nbsp;nbsp;nbsp;didiceruf, mihicôftitucs.His pcipies,utVerbû meß de uerbo ad ufibfir
mû populo mco reciter,indefpiritu meo fretffine fcriptoruauxilio ctIcdion^ cxplicêt.înfundâin eos fpiritö intelligêttæ SCfapiêtiæ.Indeadloannc Bocof dû:Et teBocoldePaterhocgladio donatftradebacciftridûferrS in mortal® omniû ipedu^appellat re regë,bt primus non folum hie in Sione règnes,It“ etiâuniuerfo orbi terrai nimperes.Imperin,ppages, ut quantu hominS ufqu^ terraiûfit,ruofceptrofubtjcias.Indepopulûmonuit,utregioimpcrioponinja obedienres fe,5C finerebellioneobfequentesprebeant,!]uelint rcgnuliabiit iiidcre,2Cfi'rmû.Regifubhæcimperat,utca confeienriæ religioneregne^qH’ impertj gubernattoncDeo probaturuSjproximo poftfc regnacuro trader^'
-ocr page 571-De Anabaptiftis* ijir
f '■^^':gt;nde,concionatorumfrequentia,nondum 3rmatus,ftipatus( fîciufle-ina “'“^o^curen'us ( in ccemeteriS D.Lamberti niteîariSjrcenum jniturus,ô(: tun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regium nominatBernhardum Kotmannu: qua-
ptimarioSjGerardum côpaginatorem hbrarium Suolla* Gerardum Renin-f ^’ 'luorum hi dues erant non imt fubfellij.Confulem uerô Tilbeccô, aulae fâci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argenteis uafis GerardS CippenbrochS
titii ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftributis,publica muncra ita par-
PuEl^ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lidores ad corporis fui euftodiâ legit,quibus feptus per
Pf 'E“*? nbsp;nbsp;nbsp;diebus iret.Vrbis præfedum Cniperdollingum dicit.Operg«
narrare,quibusmoribus,quo ornatu,ipfo ftatim principio regni Co ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,antequ3 ad res, uario habita geftas, tranfeam.
fjK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immoderatus fempcr, ÓCgloriæappetens ab initio
(hiultimum fuit a(îèquutus,alîedarit.Io3nnis Mat üid ?^P^*^3dmodum ab hoftibus caefi,uxorê,exquoetiamnum grauida erat, q,jj ^’^*f Hæcfolareg{n3appcllata,regiam à rege diuerfam cum pedifle-pJ*quot;”f'^‘^^’’habebat.Regiequicrant,partimauroinftrati,unusamp; triginta: nutem,quo longe ante alios mortales tunicis confpicu-ton ■peripetafmatis,aulæis, genus fadæerant.Nec^ueromulto minus lu-p.i'°*J^^fe)auroargentoc^interftinda,equifuimagiftrum,aurcis etiam an (Itb^ Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iplendore regina, pari luxu pediflèquac incc
(n?'’^'^*9nando rexpro maieftate regia per publicum ad oftentationê ob-toQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clegantia concinnata,ut plicæ multifariam interciffæ eflent:
j^^^fumfcifTuiis holofericum purpureum fubdudictum elucens,atcp ebulli-ornatus,plané regius,admi-Itin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculis nitorem obijciebat. Obequitanti duo iuuenes u-
tjij'^^^^f^^^^^ndebanr,quorumfinifterenfem,cuius manubrium nodis au-gt;§tiii!nis,Scfignisinterft(ndumcrat:dexter,coronam regiam amp;nbsp;bibliorS
L nbsp;nbsp;nbsp;gfftabat.Horû alter epifeopi filius erat, qui in ultimo motu çaptus,
Corona expuro SCobrizô affabrèfadaüifebatur.Adde« “ominideciis catena aurea,monilibus et nobilib.1 apidib.'^uifeda.Globus buiç fimulacrûréférés,totus aureus,aureoargéteot^ enfedeeuf liiiiïï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuexo crucem amp;ipfam auream habebat, cum
f “'’ftodiinfcriptionc. REX ivstiCiae hvivsmvnd i.Etin hoc tab Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingulis hebdomadis rexfe populo in foro ofté-
doll' ^'^'^^batfublimior,politeSéaffabrèparata.Inhacfedéti Cnipper (jç'quot;igus urbis prarfedus unb gradu humilfor, régi finifter afsiftebattin-à confiltjs rexlegerat,ordinefecum eo adiungebantCac 'tdeiixonbus,qu3s ia ni inde duxit,alio nobis loco memoramtur.RcgS J'^P'oftatimadresmagnasgcrcdasanimûadiccit.Sedentédemorcinpu-[J’'’'^^^§’^h3bitu,amp;folita magnificétia no panlo auguftioré,accefsitTuifco jH^’*.PPber3:RexIoanncs,inqt,redû eftjUtChriffiEuangeliSper te reno Uiçj æcdicitDominusOeus:VadeSCdicRegiSionis,ut cœnâ meâ incœ-‘ inftauret.Dodores uerbi met in quatuor mûdi plagas J?^^niaiufticiæomnesmortales doceant,eoscpfpiritu orisad ouilemeu o’ECojna interhæciulluprophctacpublicèindicitur. Ad hanc conuenere bhh î proinifcuè
-ocr page 572-Lamberti Hortenfii
IJK
promtfeue omnes,citra ætatis aut fexus difcn'men.Cenfa funt «bl capto ƒ ' tuorniiiiaamp;fducenta.Suntquihuicnumero odingen.ta adijciantiquodi”'' ronnifi infantes illic fint omifsi.Accumbêtibus triplex mifliis fuit carnes fumo duratæ,inde récentes,poftremô affa.Potus cereuifia inferuiuerunt Rex amp;nbsp;Regina,cum numerofa fatellitum,miniftrorutn,p^^i‘quot; quarum amp;nbsp;ancillarû multitudine.Poftquâ a6t menfa fublata fuit,rex into' fuo tunicula amidus holoferica,qua ad miniftrâdu expeditiorfuerat,fublito confedit.Hic populo partes panis triticei diftribuit,identidê itéras Chriftiü^' ba, Accipite amp;nbsp;annûciate morte Domini.Et, Accipite,amp; diuiditeintcrüosto de alqs altjs diuifcrecûChriftiana exhortationead concordiâ,ôifmutuâcM j taté.In diuerfum locG poft liæc duo regq miniftri digrefsi,uinQfudetunt,i''^ cantesidentidêuerb3myftica,quacinEuangeliolegunt. Mutua porroi”. îpfos haecerat exhortatio.Quemadmodûuinûex muftis acinis amp;uuis fum eft,amp;è muftis granis panis conficittita nos mufti unû corpus fumus AJ' nimus unus. Cœna fublata,carme Deo decâtarût,Gloria in altifsimis Dcolt; ftremiomniôRex,regina,miniftri,ÔCtjquièftationibus diurnisaccitiuent^' ad cœnam fecôpofuerunt. Defundus rex myfterioccenæ,rogatuniuen3 concioné,num omnes adexequendâdiuinam uoluntaté,hoceft,adpatto d5,moriendû^ pro fide,propenfo animo paratoqj eflenfTAcclamatudito oreabomnibus.lbitumpropheta Vuarendorpius:HafcdicitDominus,VP geè populo meo,quos in quatuor mûdi plagas portis emittas,horrcnda digia perpetraturos:quigentib.exteris hæcmirâdainuulgêt.Quidiuino'’'’' dato nô obtemperauerit,mortemoriat.Simulindiceèfinuprolato,no®'quot; corQ qui adobeundaslegationesdeftinatierât, publicè recitauitiinterq'quot;’ ipfe quocpTuifcofcureriusfuit,perquê Bocoldus in regnô uencrat tnonuit,ut rebus omnib.relidis ad docendû EuangeliQ c6 fîdeproficito'^quot;* tur,ne ferro,nc'ue incendio perterrefadi,uel officio deeflènt, aut recantareo ' Viginti fex fuere,qui ad has legationes deftinarent.Hos ita partitus eft fPquot; ta,at feptëOfnabrugâ,fexCcElueldiâ,quinqj Vuarendorpiâ,odoSiifatôpf' rent'Abeuntibus fingulis adnumeraturuiaticûàregc aureus nuniusiXa“' orîî.ldibus odob.hi equatuorurbis portisà regrjs miniftris,quib.id ncgocn datumfueratjdiuerfis tnneribus deducunf.Pottquam uerô hiEuangeHto^ portas memoratarûurbiuperuenere,eas cum huiufmodihorribilirudini''quot;’ ingrefsijfqui mos ei gêti erat:(Refîpifcite,quoni3 tempus breueeft,quoK^ ueftri uclit miièreri.Ecenirn fecuris ad radicê arboris admota eft.Sin repudiaueritis,breuifuturum eft,utfunditusPateruosfiteradicaturus. b' ruditibus cû omniû mortaltû ora mentes in fe conuocaftent, magni ifO'quot; exorti,perculerüt ciuitates, Arripiuntur,ôlt; ad dicêdâ caufam in fena tum ado di,paliqsfoloinftraîis,proiedislt;ÿ aureisnumis: Mirsi,inquiût,hucfun'^ Patre,utEuangeftûuobis tradamus.Id fi rcceperitis,omnes facilitates in mediûconïerreSCcômunes facereoportebit. Sinidfacererecufetis,td®' murhocipfopignoreDe5,uoseiuspacemafpcrnatosfuifle.Nuncillüd'to' pus uenit,de quo omnes prophetæ uaticinati funt,âd Deus nihil præten'uto ciam in terra requirat.Et cû rexmunus fuum ita pracftet,utin terra iuftidätoquot; uiolet,tö Chriftus regnû patri per manu eft traditurus. De omnibus quæ'^®' nes uariæhabcntunde fide fuorum,uita,præfidijsurbis,proditione,côiE5' eft exprefta.Et dodrinâ fanguine confirmare uoluerunt.lllud aßt palamaihr' marunt,à Chrifti amp;nbsp;Apoftolorum temporibus uerbum Dei purènôfuitoto ditû,neciufticiâu!guine.Qu3tuorindeextitifleprophetas:doosucros,lo3® nem ÔCDauidêLeidenfes,horupofteriorem,Delphcnfem multi fuilfemc®quot; rant.totidêimpiosô^falfos.PontifîcéRo.amp;MartinûLutherû.Etfipoftfto'’
-ocr page 573-De Anabaptiftis. îji7
^HatbcfTctfadcndajRo.PontificcLutherum mult/s partibus peftilentiorê; îmnaruntomnes Anabaptiftas,extra fiios.lntcrrogad, quarum feriptura-®teftimonio0^fi£icaflertionesfuasamp; facinus tuen' uellcnt,qiiôd bono» ros fortunis fuis expuliflentjôC illas unà culiberis ën^ uxoribus eorum iniia-
appetercliccat,rcfponderunt,Chriftutn dixifle: Fa-tts''^'^^*.^^^^‘^’^cnoftis3fignaaûttcmpor«mnon potcftisî’ltemiBeati mills nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milia inua-
’Ptatteralia lupcllediliajfcpofita efleiledos in urbecneannonac praefedos^ cxcrcercnt.Vulgôuirisquina»
Uxores,plunbiisfenas,nonnullisfeptcnasamp;odon3S.Hislcgempraefcri* ^(p'’i)tamdiucumßngulisconfuefccrc,dumutcrü geftent. Deinde rasiusqi ifxomninumero aliam dcligere,quamcunlt;juellcnt. Puellas fupra duo-j^^^*'numætat{s annum ftatimamare.NefaSjUxorumaliquâ fociam thori di-ttad°^^'f^°^^^*^ri:capitalecnimid,quem3dmodum ô(fillud,fiquaadulterti ^^^'‘Ucatur,auteo nomine infamis fit.Aniculas,amp; qcÔiugio inutileselTcnr, tç^'^I^S'f^jàquibusuitacaccultus nccenàriafuppeditarentur.Oppidanos fümR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfifo
^^^^liSjô^Romanarumnundinationumemporia^pellarent. Adodo ïih Monaftertj cenferi poflè. Regium iumimfuifle,ne bix x vï OtB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;armatorum uim indies ex Hollandia Si Phryfia
P^^are,quorum robore inftrudus orbem ChriftianS debel'atur js elTet, o-Hqii ’’'’’’’g’fti'atumextingucrepquiiufticiam nonexerceret.Monafterienfe# h nbsp;nbsp;pfouocationem ad Cæfaremagnofeere. AiTeriicrunt ôi. illud, citra o-
tSr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullâfcn'pturâpofleintelligi. Inter Iios nemo cxtirir,queni3
M a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorS,quiSufatum mifsi,SCin uincii
Con'*'^'^'^’'^^’^æ‘-^^*'b^xprflïâ tormentis deurbis ftatu. Ciues inter feextra
autem exPhrifijs ÔC Hollandia coduram cereuifia-
liDf ^‘^■'^^îfaniodiorum filiginismilia in'primoru urbis granartjsjad-f(( ^°']^’fa-Tantum hordei fuppetere,quantum in biennium fat futurum eC numerum,fed falis parum,minus butyri, quatuordecim,
Vin/' ^”'”'^''‘”51u“adecimuafa.Tresmunitiones rotundas aduerfus VtS '’”!’’^®oppidanos moliriiunam ad portam Horflanam,aliam ad D.Mail '
tirj, . P'^quot;’^^^CE''’iin3S.Nodes ôifdies quingêtos in mœnibus excubias agi tertioquoqjdieino-rbemredire.Abhoconeret^gem ÔC regia ofCgt;
tormentartj uafa LXxRegi ftarCjfememorato Phrifi-
• I^ndorum roboreaudum,munitionem,quæ Coefueldiam fpc-'^.'^'^P^2‘^3re,6lt;àfundamentis euerfam folo adæquare.Porro autent
*'”g3lt;nfolio regionuperfediflc,amp;clarauocecorâ multitudine cxcla- . reftitui.Forcutnuncdemum cæcis oculi aperire-
' ^^î^^§^’”'^i^5’^dEuangcliumconcionandum:acnifi abiniufti refipiîccrent,fore ut ueluti olim Sodoma SC Gomorra tollerentury
^P^^*^ros fuüTe, ut ÔC illic EuangeliS tradidiflent. ® coaptatSjUtadimpietaté ierro uindicandâ, omniaepifeopipræfidia à Deo uaftatS
^^nullaopctabumanaobndioaefoiututnid.Huius uaticini) authoremi loaàaçmt
-ocr page 574-ipg Lamberti Hortenfii .
loannem Vuarendorpium fui'flè,qui Sufatum profedus erat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fU«'
deobfidioneurbiSjde oppugnattonis cuentu fuisdcnundaratj^ mffè.Ieiunium tridui SC iupplicationcs in eumdiem publicèin^ intend? Regi quatuoruxores fuiflc,amp;nupcradmodum quintamaccefs»*^’ gdniofl* tus,quo habitu cÖfilio rex fe aduerfus Imp.öi^ Princepcs in gcrcrenrcfponditjijs ilium paffurumjqui fc ad ipfius çquitatem Äiu cômodarent, rdiquos omnesnullodifcriminefublat«r5.Propn^f3 - ^pij ccdentibus interminatus fucrat,ne carceres ingreflurijaducdafi**’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad
larcs certiorcs facerenf,ne angufto pcrculfot^ animo eflènt,fcd rem prophetas Suiatenosperfchbcrent, cùm res fecundacforent,rcgf*V . peditionemarmaturCr.HæcferèconfefsiofuitAnabaptiftarutn,qu* gandum Ëuangdiumin hæcoppida à regemifsi fuerât.Horum pflif giftratibus,partiin ab epifcopo,cui uiui in poteftatem tradin' étant,te/ runt. Vnus inter hoscrat Henricus Hikierfum Goilandus,qui cô ® pO traditus fuerat.Cum hocepifeopus quædam confilia fecrcto abeoillc moxdimittitur.Erantautemhæctutin urbem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-ufbUi
hoceftjîmulatorêdiisimulatorcmqpartificeminfignemagerctjfingu’ regia confilia,opportuna loca,tempora,occafiones fedulo explotatt inoccultofueiunt.DiminLisMonafterium,auerfisitineribusrurriin’ Adregêadmifliis rogatur,quidreint,quôdamifsis omnibus fncolumisdomQrcuerteretur,quodfcirctcapitaledTcCNonfinH^f®» euafi prodigiofe.Namutpoftridièadcaedçm deftinatusin cuftou*^ (edebarn , duduangdiindecrupniufluscpfum domum redite modi mandatOjUt régi nunciarê,trcs opulentas urbes nobis à Deo«d ftelrcdamum,Dauentriam,5C Vuefaliam, Hasautem fub uenturaSjfîeôpropbetæmittantur. Laetusrexrenoua,nunciumtnW recepitjdOnauitcç eum annulo aureo amp;nbsp;uaria ucfte,qualcdomefticlt;9^*^f^^j}, ginta numero gerebât.Veftis eratdifcolor,partim graminca, Albus galerus capitibus,annulus aureus fingulis in digitis erat.Hunc regiusoratorita interpretabatur,utcolorcinericiusmortificationeme3 peccati,gramineus uerô nouum hominêexDeo renatum gratus Deofaduseiïèr, perinde utherbaelodoriferæ^ragtantiaainabi bus adblandiuntur: annulus charitatem aduerfus pr'oximüm indinblubilem'præ feferret,ut ille citra principium finem in fe*'‘^^*pLpen plaufibili nucio in fpcm'magniimperfj eredus,confeftim lacobtim V (èm Amftelredamum mittit,quem eiusurbis epifeopumelTeiufsif. ^,1,^ mitem adiunxic loannem Mathiam Middelburgcnlem.Paüloantequai^^'^ fjererent,Antonius Lalingus'Comes. HochflratanusinHoUâdiâuebi' emiam,Leidam,6ó Delphos ingrelTuSjCiuitatum conuentumhabuit,^ nbsp;j
ptemb.Hic in cÔfilium retulit,detollendis Anabaptiftis,amp;eruendo»y ta riorum gcnere.Simul ôômemoratarum urbium Coiruidercnt,neg““ menticorumRefpub.capcrent.lndedigrefluSjKal.Odob.Amftelreda .g nit,res ciuitatis infpedurus.Poftridieaofeaduocariiubet Hermannub . 5rorê,CorndiûBenigiïr,ôôAlbcrtG,Co(riNicolaöHilbrandß,Corne“ besê,NicolaûHeinû,lodoeQBuyc,tribunos.Hos2î',criminib.^pofiigt;sg^ negligêtiæaccufauir,fimul q? in puniêdo animaduertêdofpnimis regt;’’'Y^fj aniriioociofifuifsct.Culpa eorO fieri,^d malûcxortû indies latipjcrpett; minûobiedorûpartim refutarûtjdealtjs fepurgarût.Q^iintoNô.co^ t9,etcôfulit de Repub. 4 NÔ.habet iterufenat? in hofpitio. Comifis
Et ga ptor fe ptura abdicaucraf,qfitus eft in frequêti fenatu alius. Prop°’’ÿ num quis in fenatubærefeosfufpedus cfïèunû accuratæ excubixin*’’^^j,|
-ocr page 575-De Anabaptiftis*
1^(9
''’f-Non' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acceptai cxpenß'fldcKcer refeirert
'^’frçhf • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capitalium duo ciues genns Anabaptiftl
'^'’tefo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incerto aU-
'’''ntu? H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^odeducentos arripiendos, qui exurbe Hagam por-
'*'’'ftte ‘^’^^^tn.Hac de caufa orto motü,multi mortales node circa palat! uigiliæ nodurne lodoco Buyc,ct loanniHolesl® fibim» ^T’^^^'‘^tît:indignati tantam ciuium uim fub nodem in forum cot» rór nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflcnt.Tcnebat délibéra tiOjfcrro ne in eo»
difturbarent,an quietos fe contineren t. Vicie lodocl
’'ipulo J^o^^slotifanumconfilium.Illeafcitis quatuor exomnimaz
P''®S''^^'^*®gt;‘'®g3tquo confiliOjquid'ueuolétcs, iis;fQ °’‘fîî'hucfecolligcrcnt,continerentcçtotam nodem çquot; ederent eau-’P^’gercretur,fiaequialiquidpoftularcnt. Concurfum hunc
*'''''»4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motus fpedare magis,quam ad concordiâ.Re^ondcntflt;?
nodurnis excubias agerent;
ie^*cdebcrc,quod pro cÔmuni falute ipfi quoqp ex-^'''’tfs d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pretexcre caufam,contra iudiciorûformasnoduinJ
*'’’^lt;d’f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lodocus BuyCjdomGquifeç fuam cubitS
publica nonmi-
’'’Mf ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*10*^ futurû.Quod fi quis in eorû cuiufquam aedes ad iniii
falutem pignori oppofiturS,cum eo ftationes circa curiant» ’’’'tiirP ^Q’^^cima nodis hora crat,cûèpalatio domos quifi^ fuas digrede
IP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nodurnatre pidatione ciuiû perterrefadus,circa hofpl
Sud f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^* mora-
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfumptus eft:aU
perpetuum exulfadus.Fcemina item eo-^oL-p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporis in clarifsima urbefccerat Ia-
Monafterio egrenus, AmftelredamS uenit. La tuit littl)-comité menfes fex,óó plus eoztraxeruntc^ fuis futelis ÔC blädo magnûhominûnumerum in fuam hærefimjid quod tra-''['■’^^^rophe poftea arguit,cumhueeorum confilia feditiofa tende-tumultu,bonis omnibus cacfisjautpulfis,in fuam di
gt;tti(j ,8€rcnt.InterhæcMonafl:erienfis fiCOfnabrügenfisepifcopumVua '’’dit, •
littt/quot;’Poteftatem prophetis nuperMonafterium eo profedis, cu trib.ciui ^bfumpti funt.Iacobus Câpenfis interea nonfegni-
Sm a-^^^'’^^^^‘^damijhabendo cœtus nodurnos,agitando fecreta col-%n folicitare, inuicem in fpem nouandarum rerum erigerc, uel réclamante, ne ad res nouas per tumultum con-
’)ii| J'‘70naftcrienfium res interim lubricefe habebät. Kex Bocoldus opc-''lt;it)??'^’^b^^cemin3tus homo, dedit. Duxerat uiduam Ioannis Matthiar, '’Hcsi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inReginam uocatam. Adhancdecem alias iuucncula»
ii5U].'’’txores3dfciuit.Quib.tres antcfufceptududas,adiunxit.HarG oeco-regina omnibus alqs fplendore,dignitate, mud® ’’’tccelleret.Hçc aureä corona gcftabat,aureû ite torque, qui i
Si P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’^“‘^•cies auratarû,forma reddebat, maieftate cotgt;
Sb * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°P'^^”^' cultuàciuibus,amp;côfueto ornatuantequâre-
^’^boihiliunabant'.cû regina in eadércgia,inuna tnêfactbûeaptebât.
-ocr page 576-ij ’o Lamberti Hortcnfii
Ab îcdibus regis feparatam regiam enim habebat.Huicfuiini lidum,praeter pcdilîcquaSjamp;ancillarum turbam. Perhos dies rexconC ^jj, tores,quos prophetaTuifeofeurerius fefua fundione abdicate iuflèratiP no muncri rcftituit,opinor,ut ca bcneuolentia régi obnoxij f quia aliquantofapcreuidcbantur)multitudinemuxorummfi(ua authorit^t^Jj^ .probarent lamindein otnncm licentiam ducendi difloluti Piericç quinas,nonnulli fcnas,multi qnaternas ßbi adiunxerunt. contêtusfuinneq?cuiquam,extraeffœtasamp;uirisimmaturas,contin^ß' licuit.Foemina Amftelredamenfis in urbe erar, ( nomen Aleidæ Lyujo accepi)quædomi maritoopibus præpotenti relido,Monaftcrienfi3f^P lo ante uîtimum motum fucrat 'fequatatubi Anabaptiftarum facris m* nuUo inde patriç,nullo mariti defiderio capta fuit.Nulli hæcad id nup(erat,fterilitatispraetextu , fedcumdiurius hocmultitudinem liJ ' non poflet,ad ultimum reftitans Phrilîo cuidam Petro Simoni nubere^ . fuit.His ipfis diebus fama Monafterium adfertur,per Holandiatn mamPhrifiam Anabaptiftarum cohortes palantes diuag3ri,quxadKt fuppetias regiSionisfeinftruerent. Omnium animis,(edrégis maximÇ rumore ad fpem fecundarum rerum eredis, mittitur exremplôeô auri ponde/e loannes Gelenfis,SC cum eo tres Phnftj nominiSialtj-Erät^jj^ fis in re militari egregie exercitatus,ÖC qui in bellis ordines ctiä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(jjij
rexcohortibusilfisducempræfecit. Mandat identidem abeunti,ut“* gt;nbsp;uerbis dicat,quo ad expedirionem lubentiores elTen t,Pa tremper prop« . Henricum HiluerftimjRegi ÔC populo fuo Sionis fub ius SC inip^duni'L^^fj tentifsimas urbes,Ämftelredamum,Dauentriam SC Vueialiam pi^gt;’’' milTurum.Acceirum modo maturarent, SCannonam quantam ueherent.Vrbem habereitamunitam,utnullius hoftis quamuispotent' formidarent.MandathuicfedulOjUtuelutalterMoiche camhomi.iwn tudinem fideliterMonafterium traducat. x 11 Kalendas lanuanurbecxc quo temporecommeatus rerum omnium annona oppidanis ecep't® j,) re.Obeamcaufamdimenfum in coenasSC prandia fingula pondère SCmenfura decrctum,iam tum indies minuebatur.Adeum ufqp dié b'S 4 tidiead accumbendum publice circa portas,ubi popinæ SC triclinia rantjConuenireprandiorum SCcoznarumhorisfolitifuerant. NScuero« ceps femel adfumendum cibum potumq;,SCquidem frugaliteracford'“ ’ adfecesperuentumeflet,quotidicconueniebatur. Crcfcentc indics atq^magis fame,cum perpetuum iciunium,nö uoluntarium mcherdej^^^jjg beeiTetjduo èregia familia adolefcentes erant,quibus ftahat quoci^tj ‘ j potius,quä fameconfici.Nadi hi oportuna omnia,fugä capeiTunt.Haç'' L ta,rexmifsis ad perfequcndQfatelhtibus,fugitiuos,nödum in pacatSe^V^fij afuga in urbêretraxit.Deqs fûpta poena eftripfcfupplictj exador fuit* regtarûun3,ciuisMonafteriêfis,iurgiûinregia aduerfusunaaliquatnot mouerat,^d ad aliarûingeniûfeaccomodatenoluiftet. Hancrexpub manu pcrcufsitjoullo iudicio dânatâityrrannidê hoc prætcxtuita ris efle deberepopulo,fiRexcaufam fuâ,SCuiri côfultores, Deo,pbaf^ 0, Expedabaturindics publico defiderio loannes GelcfiSjfpefoluendxOP' oniSjfimulSCleuâdæfamis.Sed cûisfpediutiusabeflèt,nccpcohortesu O, terent,rex feab hominedelufum,amiftà eriâ pecunia,ratus', aliudcepit liû.HenricS Hiluerfum prophetâ,qucfidû fibi ob créditafatoru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c5'
arbitrabaf,multo auro onerat,ut in Phrifiâ SC Hollandia profedus.cop' fcribat.AddithuiccomesloannesNottelus^Aberantàpfidioepifcop*) iedû telijibi Henricus deferto comttç,auroônuftus, tier ad epifeopu 3^
-ocr page 577-, De Anabaptiftis, ijji hiotjj^?’'’^i’wlndcmanfit.Nott«lusUauentriamuen(t:ub(h«udd(u coitir {(cQ 5.^ onaftedum ad regem fc recepit. Ad hune admilïùs,cafum fuum, quot;’’'netn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demum tota ciuitas dmere,fp2
exitium præuidercjcam à prophetis proderen^ qwoi^um uadcintjs ab initio res (uacftetiflcnt.Hen arcclitcras ad Monafterienfes dédit,in hacc uerba.
3Chriftianohominealienum uobis uideatur,ciue5,quod Wdf T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercitus,accepta in eum ufum pecunia urbe digref
’f^cortransfughueftra dementia Si etroremeo inteJlcdo, oblatâ meditatus fui,Iaeto animo arripui.
^^feri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonus,quis ßnus QC. dcxtrac mentis,in ca rcpubiica uiucre ÔC
geraturCin qua nulla eutaxia fit c” in qua quiuis ’'*'iaci» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habeatur,in qua ad feurræ unius perditæ
''’’'Umf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^P^5 artibus in regnumuenit,infoeliciter uiuatutlt; uni nebut
^Pete inepta commenta pro uaticinqs recipiuntur î* Qiiac uita ibi humano,fed pecudum more, nulla necç legis diuinae bs,pJ'^kiir,nec^ homines naturæ dudu regantur fed omnia, quo te uer* Pfiirao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^»'uent? Si quis exoriatur,qui fada didam cum feri-
'quot;'piet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refutare,arreptus ad fupplicium trahitur. Manifeftam
p3ganifmofœdiorcm,aucrfari,fupplicium plufquâ Pha-horrendos errores hic recenfere,ô£ hacrefes fedæ abominâ' fanatici ipiritus præftigîjs effafeinatus queat perlpicere. Ar
*Hil ^^'^‘^•^o’nncs Matthias (cuius difciplin3,quamuis uituperanda, to primûmuiam ad exitium uoois ftrauit: inde BocoU Sdfcientesjludibrqs fuisfre {uccenturiata,uos funditus dcleuir.Sapcre au ° fero.cum aliquanta bonorum pars, ad uindicandos ,°^*P^*^‘^‘fûsconatus,derecipiendoin urbem Principe, refradi« ’’’iJlaf h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teneretur.Tumautemfapuiflc conuenerat, ciint
l‘‘''conf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;furoricrederetisicum fabriaurartj uerbis excôpo»
'’’’’'orr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regemrecipiendo fîdcm haberetis.Quando (per Deun»
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denuncia*
Q^’f’^^’k:iter,imô quod ita eueneritCEgo equidem,rateor, cSéuin« ^iiipfjj°'’® *^‘'’i^ni,unus èuigintifex,mcisartibusà clade fuperfies(quippe mcnté(ndueram)non prodigio aliquo,utitum uobis ''’’'oPublicè periu3fi,reuerfus eflèmdibuit ucl ob id intra muros co 'û'’^'’‘^'^*3mindeuerfari,utconfilia,mores,diiciplinacrcliqüS^x(tS f introfpicerem.Etquo prudenterhocmeumcôfîlium ucrifimiliterapparitionê,uifum,S((numinis ora-f - usclanfitmisurbibusaduosdefcduris.VanusBocoldusuates
in cauea côclufos tcncat,fociosfuroris amp;nbsp;per-
■'‘fiIL'^'^*-^^^^P.P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^d, ôdîj immortalcs,metuo,nebreucfit
magis cft,quâ aperta præfèntis calamita '*gt;M„’f'2^’^P^'’dcbât,qbus artificib. amp;nbsp;artibus hucmiferiarS emerfiffènt: ^f““^'§us,qduis potij quâcnthcô,capitôfuorGcômctauana ad po
•'(l'L ^^ysûfuifiet.HucacccdebatfamcSjhucnullainediçuel minuêdar^ Nlt;lis ' r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*”animorûanguftqs,tyrânide â rebus
hûL ^‘^P^fcebant.Fit tn diuerfis urbis regionib.trepidatio: ciues maxime
SfrCjCoglotnerarc capite,qri,nsc rcmediS,nifi ex im^uifo De? aliqs ap patercc.
-ocr page 578-1312 Lamberti Hortenfii „
. parcrct,rebus defperatis ullo cöfilio humano ^fpicere. Rexin^P' motu, treptdo nGdoexdtus,in publics^uola^ac populo tumultuos^ yin, bein eödonetn aduocato,ibi infit Nunquam in animum induxint^” j^iii Ô ciucs,nouo baptißno renati,uos adeo ad omnem auram mobiles,13^^ item periculorumc^ impatientes futuros fuifle,qui iêucritatem.SiIcu^. jpjii ftantiam coniundam,in natura communis uitæ femper eftis poll“^*,f*' {fjjö liexemplum icdaturos,qui uartjs caßbus iadatus,quicp fame,nudit21 ris æftuscp incommodisuartèexerdtatus,tandem profpexit terram,'* cimum faiutis portum tenuit.ExempIum non-eft fabulofum, fed poft Chriftum fedari iubemur.Eft enim Chriftianae tolerantiae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JR'
ceufpeculum ob tuen' debemus. Etcnim qui propter iuftitiamquo^'^%, tho oppetere recufet,is,qui in noftra ecclefia cenfeatur, nomen y’*’ dignus eft.Quoties conientientibus uodbus, concordibus animis ftis,mortem pro iufticia uelle mori c* morte uitacanteponcrefö^filin^*^Lqyje catum'abeundi poteftas conccderctur,mortem uitæ antepofituros » hate eft inconftan tia f quæ animorum leuitasî’Si in priori commtin^^j^jfii omnium,quos præ nobis impiosducimus, ferm entopermanerefuin^^* Æfâ tia.diligcnspræparatioconfiliofucrat adhibenda,antequam Ansbap reltgionemfufeepifletis. NuncueroubinoftrisfacriseftisinitiatijQU'^ mentes ueftras dementatfNonjinquit Chriftus,me dignus cftjqui' nuaratro,refpiciat.Vosid'ncfadtis,annon,lippis amp;tonforibuspronuw^^lji cium eft.At canina f3mes,quae uis intolleranda eft, ur^et,ut femel lius foretjouam ea fingulis Boris ftrangulari.Non eft,o ciucs.falus in n ponenda,fed faiutis extrema SC facra,utdici folet,ancora in Deofigegt;i ù-noftrum feutum eft,paratus pro nobisalrumin utramuis auremfubbnsP^ju buSjftertentibus dimicare,obfidione liberate, bulimiam temporis mow copia omniS rerûcômutare.NonneisIudaicâ gentê in^uaftisfoliwdini^j necoelefti dCcoturnicibus ndigiofepauitï* Veniat in menteSamana, “ |j Betulia,mcmineritis HieroiblimorS. Hac urbes cS ÔC uaccina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^^[,11)
Gdionediu à potetiisimis hoftibus prcmcrent,a Deo, cuius auxiliu in* infeftis ÔCanguftis implôrabant,Iiberatæ.Enimuerô,fic mihi ab inino ßfuafum habuijed ne iä quidé ab ea fiducia defido,nunquäPatre coin » utinedia quis confidatur. Si non fert uolucrefameconfici,atquätonü, .jj noftri curä geret‘:'Scio,dues,nÖ ueftro confilio, fed impuri foiritus imp^^ häcuos externatione addudos.ineem,ut ex D . Petri doarina aaepi'^ leo rugies circüuagatur,utuos hauriat.llle difdpulS fuSHenricSniluf j malumouum malicorui,expropheta transfugam fadumexcitauit,ut“^ CBriftiana iufticia in paganifmum retrahat.Hunc ego in familiamnifs’’’ tum,meritöfemperfufpedum habui,ne aliquando uulpinamleoniWr commutaret.Vanitas hominis,amp;impia feripta nihil uos terreant. van^ r pheta fuit,neqj unquam fatidico fpfritu agitatus.quicquam d{xit,qiW“^- L tus poftea coarguerit.Habemusin Holandia,habcmus in proximarbn cias copias,à qbus(nifidiuina mes mefallit)frumêti magno numero,ÄS næ omne genus copia,expugnatishoftis munitionibus breui,adiuua\^j Hæc Sc his fimilia multa blâd)mêtadâdo,amentchominêfacileelufit.rj j dies Philippus Lantgrauius Hafsiæ legatu coheionatorefuSBridiß, amp;populû,ftatuciaitatismaximéinfpedurû,cumliterismifit. Harumau hiefermètenorfuit.LaudareiepopuîumMonafterienfcm,quôdmutato ris religionis ftatu,euangeliuin cÔcionarentar,fcdcum uaria pafsim,eaip*^ credibilia fpargeren tur,cupere fe dodrinae eorum per fuas l^g^tfone» cet remfîcri.Sequoq^uerbû Dei profitctituellc laborantibm.prxßdw
-ocr page 579-De Anabaptiflis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipf
eorum purajfana,acfcripturx confentanea forer.
^is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confefsioneminlucem ederent,utdijudicaredeea do
'^‘hilreipondit.Mi-
'quot;30°^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prindpemnèucrbó quidem dtgnareturjrr.uko
pit°j’,P“°ïkeaudus eftmetus.Nelt;$ uerd defuttregi,addepellendâfadttur-'äto? n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legationes fuas, uti^acctofis uerbis , expio-
fnfo^'^°’^“®^“’’'°^f311at,8Curbepotiatar. Nullus inde propè fuit dies, quo publicum ludiim maieftatisfuæ pftentationc ^co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nobis dicSum eft^inquahólofericus confedit,
humero tranfuerfum fub axillas utrinc® porre-(Jfjj’ '’pglobus aureus,orbishuiusimaginem repræfentansdependebat. In C(j ?*5®ptrum aureum erat.Ädftabantutrincj duo adolefcentes impubères, tUtnd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auratofilointextaenitebat.Ho
gtliq °^’’^^^'”^^l°'t'5’^^^C“btnodGregius oratOr interprctabatur. Euan-tium ac euangelium fufcipe-patcre:perdurâtibus in errore,feneftram ad earn
’'3nsl ■ gl^dium imminere. Exacfio menfe, gladius in dextrum latus '’’n/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lîgnifîcareuoluit,fan's diu Euangelij gloriam uiguiflè: eos
’hni °P*^'^’^tiros,qui illud hadenus repudiaflent. Inciderunthæcin iiiQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quintum, ncqqefpes neque expedatto reditus Gelenfis
Ijnti’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anabaptiftarum per Hob
htlj ””^®.ofultatio tenuit,adLeidam nodeinccndiouaftandam,qu3reinea exofti. Coniaratioindiciodeteda,àPræredoarcis
W f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uefpera trépidé daufis iam portis tran-
^Httu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequenti node multis fimul locis incendium exoriretur.Cogi-
quot;Pt) quot;ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^onfules populus. Exploratisædibustotaurbe,tandem
^tdid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam coniurati conuenerant. Hanc obfederunt. Manè fe
^Ocïd nbsp;nbsp;nbsp;^’P^* quindecim uirilis fl:irpis,quinà fœminæ.llli poft paulo fer-
profluenti aqua demcrguntur.Paulô poft fub hæc,tertio ld.
Sali» ”^5'”°tabile quiddam Anabaptiftæ Amftelredami defîgnarunt. In uicö P^tinicida : aberatis per bos dies pro-f °*’' orientalibus urbibus, ubinegociabatur. Hucfeptem uiriQC ttatf ^'”*”æ’^°nuenerant:interquosunus, cuiTheodorico fartori nomen patte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^txerat.Mane paulo poft tertiam horam* in fecretiori ædtS
*Qcitn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orandum prophetain confpeduomniumpor-
quot;'atr'^^r^tjtantus omnibus horrorincefsitjUtlocus ipfis motieri, amp;om-ipiii ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prccandifinemfecit,Deum,inquitcuidam,
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colloquatas,raptus fyi in coelum,inde tra-
otit^ ^“^'^^’^*^°®gt;°mnia luftraunadeftmagnus extrcmi iudicij dies. Et tu in ad inferos defcendas,in abyflum ba-
’^gt;»11^° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptopb^tatPater tui mifertus eft,amp;in filiû iam recepit,atcp
^ter ’ ‘ * omnia turn condonauit. Paulo poft, eodem rurfum conuenere. *” *:boro maritis,huc fefe iterum contu-jitjj •'^atuorhoris docendo èCprecandoabfumptis, propheta galeam ca-^boracem ferreum cxutum,enfem SC alia bellica inftrumenta ^lt;lu \'’*8oemeongefsit. His fpoliatus,totus ftetitnudus,utnonefletquo remouêda, natura tegihaberit^ occulta uo-’ “’^tlercntur.Mandat fub bate impenofè fex catteris, ut fuo excmplo fe to-i i i tos exu^
\'
1^24 Lamberti Hortenfii
los exuatitPsruerunt fuffui .Inde amp;nbsp;fesminae uirorum exemplum omnem ueßitutn pofucrunt^utnö eßet funiculus rcliquus, 9“® fubftnngcfent,nu!!a naturaliucrcçundia dudæ.Siccnimcenfuerttpf^P uniuerfum id quod c terra na tum fadumt^ eilet,in ignem con^ciopoft^^^^ (oeäuftum Deo id futurum arbitra tuSi Grauis diruscj foetor ucßiii^ reptarum,cotam iamdomümitaoppleuerat, titmulicrdomushofpit3,q bat um rerum fgnara omnium erat, eo cxperreda,Iedo exiliret,focos t’P ° iura, erquod incendium uiquam eilet. In tabulatum furfum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AjJ
undecim promifeuos ibl onendit. Cui iUko pro imperio mandatjUt^-'P prçfcriptum fe oitenderet.Obtcmperauitnulîa mora,ueftes uum aliarum cumulauit.lta nudatis duodecim,nondum liquebat,quid'^ jnceptarent.lbi omnibus imperatpropheta,utcurrendoclamando(ÿftquot;’’' renmr. Mox in publicum domo egrefsi, horribiliclamoreperurbctnW'y^ deoriüm dimidiatam peruagantor.Clamor confentiens omnium hicct»t.^f uæU3c,diuina uindttfia^diuina uindida,diuinauindida.Nunquâinuitgt;® taiium mugitushorrendiorfuitauditus, neeexiftimabanthorribilioretn truo exaudiri pofle.Ciues armati in publicum proßliunt, forS inuadut,r iab hoßibus urbem captam fuiile.Captiomnes in uinculaducuntur/xtnu mulicrem.Hçc quo fuerit delapfa,inter nullos conftare uidco.In curia dum’ di iedent, nulla ucrecundia taai) ueftitum oblatum reicceruntttegipffdn’ terrccufanteSjfenudamueritatemeifediditarunt.Incendtjdomcftidiâæ TUS foetor ad uicinos pcrucnerat.Et fores ita claufæcrant,ut easrefringCK’’}^^ ualuerint, Sera adpoftremum bombarda dircufla,offenduntincendiutnK’ tnçnttsp^um,ueftibus,armis,duabus lancibus carniumplenisfupcnmpû^^ tts opprenum fuilîe Coguntur fagittariorum ibdalitia,in roriim utadfint”’ mis.ExpIoranturmultorumacdes,nonnulIicapiuntur.Aliquiculpætxp^/ dimittuntur. Eodienullæfuntauditæhorar. Claufadiuorumtemplajdî“ Urbis portas tenuerunt.Bis tantum raptim apertç,acnatim rurfumdauix* runt. Decimo Kal. Mart, mille ex Hannonia circa nouum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j h
runt, qui Anabaptiftarum dodrinam tuebantur. Ad hos uenitD.Gera’^’’ AflTcnddphiuSjô^ Præfedus rerum capitalium perHollandiamtquorum^ dentia ôl confilioefFcdtum fuit, ut retor rurfum, undeuencrant,abifrint.r' quotibi 3fdcs dinjciuntur,quasfuipedashabuerunt, utlempiternumtcii” numentum. QuintoKal.Mart.feptem uiri,quos nudosdifcurriflcrenilii’’^ percutiuntur. Horum uarius in fupplicioextremo humanorCclamorlui”’’ Lauda te femper dominurntille, Vindica fanguinê tuorumtalius, Apef’ft ƒ los:quartus,Vac.PridicNon. Martiaseiufdem gentis altjnouempertu““'^ Et to t cædibus per totam Hollandiam, plebs pertinax amp;nbsp;obftinata nondö^ lt;ffa,magis mamsen erroribus induruerunt.TertioKal. Afrrtl« ,tumultuatii in Phrifia Ad Boliuerdam,ad arma ab Anabaptiftis corfeurfum cftjtnuaf«^’ cœnobium,quod Vêtus monafterium appellatum fuif,adponêda cadra .H æ mifeua hominum turba,numero trecenti ruerun r,qui facinusincoeptaiûip'J^^' fis monachis,omnia interiora uafiant.Contemptis regni pnncipibiisamp;m’'ff' ftratu,quantum rerum fuit, fuæditionis fecerunt. Aedisfacracomniademu ' untur.Eucharifti3mpedibus,hamiperignominiâ illifam,procuIcare:Bdut’^ En deurn impiorum. Multas id genus blafphemias eblatcrantes, facta on”’* prophanarunt.Erat ea tempeftatc Phrifiæ præfedus Georgius Schenkius,’^ prtvfcr alias egregias uirtutes, militari gloria darus : charusobidjaccepi”5| Caroioirnp. Cæteriiubihicaccepit perniciofos Anabaptifiatuinconatnsi^ morurn,poftridfe ederiter ex urbibus amp;nbsp;agris, contradis copies, cos, prsufqfquot; coüuuic noua augerêtur, cafiris pofîtis obfedit. Aduocatis ftarim in foHoq”''
-ocr page 581-De Anabaptiftis» ip$
offert, fi armis pofitis domos quifc^ fuas difcederet. au publicam per Phrifiam in patriam emigrSdi concefsit,extra de-arbitrij efle uokiit.Ad ea illi.Confilium éc fententi n ’• J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftare,una uiuere ÔC mort uelle.Simul tormento Præfecit fa
^’tiefe • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latus clauferat,traqciunt. Phrifq ea bar-
^Mer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tadijcoenobium ardifstma obfidione cingunt,nc quis aliquà
te^•^dnlot^ funt extemplo fex grauioris generis ferpentarq,SCduo non coenobium quatiunt,oppugnantcj cum omni ro
*'^fiiiiul I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clade ad receptû pdluntur.Septtmo Id. April,mul
''quot;»Om nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Schcnkius tanta uirtute intra anguftias claufos adoritur,ut bre-
”'311116 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anabaptiftis in cellas amp;nbsp;fpecus fubterraneos,cum fuis,om
penuarias refregerit. Perierunt htc omncs qui p3fj( ,*^^occuparant,partim tormentorum iadibus,partim minis opprefsi, ^'3nis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiiere. De his aliquot quæftiones funt habitæ.Ex Schen-
f'^Ppli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defiderati.De multis captiuorum fumptum paulo poft eft
«Osfhf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parumcallidis uerba data fuerat.Per
‘Itcre •
tatj,’ ? Kal April, canina fames in tâtum creuit,uEpanis inopia,oleribus, ’ P3”3pinis poftea,amp; frudibus fruticibusc^ id genus, quos èinij ' ° *'3ueffundit,uefcerentur,Hac bulimia multi mortales adalt;fti,nolt;ftu rerumftatunequaquamfegnt regium iuuum exequebatur. Quum autem om-'°^^bi'^uoffendiffet,quamMonafterio difcedcns acceperat,animoi laii(jj ’^^gitareccepit.Nam poftquam inPhrifiam aduenit,atcp indein Hol *^3f'aen,utin Phrifia ”'ife nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixi modum tumultuatum’, ói. in Hollandia non minor mo-
toiii efit'Sedato tumultuinPhrifia,Amftelredamöfug»t:diuertitcpignó 3p^^ Gulielmum Cornelium. Et ne proderetur indicio, enim eorum,de quibus in Phrifia uariæ quæ-fucrantjGelenfe nomê per Hollandicas urbes celebre erat.Diu habere, quos fibi opportunos perfpexerat:per hos ptQ , *3^iungere:cum his feria mifcere: magna de Monafterienfium regno Hatu '^^®f^'^°*'U’3iuiuendilibertatemuehere4 Adpoftremum,animosfpeno memorabilefacinus audendum accendit.Nam fa-hief °”®“^fftnfium return, tantam mqrtalibus facra prophanaq; diripiendi
P^*^ nbsp;nbsp;nbsp;tempeftatêjUt breui in ea urbe lues latius,quam
'ita ^^’P'^°P^''pc*'ct«Henricus Goetbelitus erat in urbe, homo decenti fta multis bellis rem militarem fequutus,magnum uirtute adeptus foerat. His autem temporibus Anabaptifta initiatus erat.Eum Gelenfis Ïecreti confiltj focium liiSh æ9^^*^^^uebat,atlt;p ne indicio proderetur: nâ ab aliquo agnû pi'æfi^us capitis periculû fueratper-^tatt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tandem à fidis quibufdam amicis,inter quos Goetbelitus
tant' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilium.Erat autem id huiufmodi.CuriamBra
integrac effent,quamprimum peterenueniâ admiisi, fatione,è regina Maria, Caroli lmp .forore,quac turn regni guberna-C'^at,exoraret: qua impetrata (erat homini grandis pecunia, quam Mona« Jiexiens à rege acceperat, ut memoraui) in Hollandiam regreffus, Am-pf0 ^'’^uinreuerteretur, utpericulorum iecurus inter dues àC mercatores, Worutfusaffumpto nomine uerfaretur. Confilium non fuit fruftra. Nam iii a amicoruni
-ocr page 582-ip« Lamberti Hortenfii
am ICO rum ope amp;fü{s uanis promifsfs fretus,his condinonibuSjUfaliaffflitf’, wr,ueniameftconfcquufus,ut urbem MonaftcriumCaroIo Imperatoriq«*' bufcuni^artibus traderct. Cetera in ter fefecreto traniegeruncHis derfbustf dunturhominitabulçm3gnofigilloimpreflç,amp;^addiiaefthomimpttuniaa conferibendas copias.Redit Amftekedamum füceeflu exultas,öiadraodu laptusjubi non,ot antea,in occulto uerfari,fcd palàm,ôi^ partç condoflation» duciaoltróetiam apudquosbbetfe rebaptizatumcôfiteri,nomenn3tiuut ' remihil deniq? fimulare,aut difsimulare. Fidem maxime ei conciliarßtapud u bis primores Ä^knatummromifTa magnificadeproditionc inter esteras co tiones tabuliscxpreffà.Mutathoipitium.migratcpinædcsqusHiipaoiarô ' tuloinferibontur. Innotiieratiamomnibus,Öd familiarioreflecapitpdociP' bus ciuitatiSjCum oblapfus pcenitudinê, QiadmifTorGimpctratäcondonat* ' nernuum propter fufceptæprouinciæ magnitudinê,perpctranda^_dimcui ' tem.Inhacanimorûiecuritatefacinusarduu patrarcaggreditur.Côiuratcu fua gentedeinuadenda urbe,Ôdfimili Monafterienfirepublicaconftitiicfl ' Omnium primûcôfilqhuius fociumaffumpfitHcnric0Goetbel{tS,quei rum figniferû fecit. Inde res ad reliquâ gentem refert, quam in ædiurn intcrio ï’erti Gaiar in itico Pilano coegerat,Approbaturconfilium,maximènegott) CfÜtatc à Geienli propofita. Addiditopportuna omnia,nodîisbeneficia,pf® penios totius ciuitatis in fe animos, extra paucosSardanapalos,giiIso.ao tnini addidoSjprccfentcm numinis fauorê,oraculû Henrici Hifueiium .Fc nantiir ibi ad cædêhoftesAnabaptiftarûipartiuntur inter fe domos opufii’ rum,ante partam uidloriâ.Côftituirur patrando facinori fextdd.Marj^Non’ fur fingulis numus aureus,pignus focietatis.Signa ad concurrendûforet,f' IxpulSus in curia. Coniur3tio,cafumagïs quàm uigilâti3,autCoss.indu ' in ipfo propèrei pundlo deteda fuit.Veteri côfuetudine Crucisfodaliti'ul magninco in curia obfonareconfueuit.Huccôuocari etiam mos tenebat, giftratâomnem,2dp!eramc^ ciuitatisopulcntiam,ôd inmultâ nodemcop t ion cm extra here. Circa ferûdiei,iam medio foro funaÜbus ôd uafispicao^ triumphi fpeciem accenfis,adolefcens fortèad quendam,cuinomcnfuitr£ Honicho,uenit.Huicnarrat,Anabaptiftas ad fexcentos tota fcurbecollig ’ ut eà inuadâc.Honichus nulla mora rem ad Nicolau Dodeliû ôd Tlieooo' Hilbrandifilium tribunosdefert.Hi tres côfociati inforuad Confulespf*^quot; rant.aperiuntcß illis rem baud fine eX3ggcratione,utaccepcrât.Monêr,utni turèprolpicerenr,ncquiddetrimentireipub.caperet. Côlulesapudfe transi litatem prarfentêurbis reputantes,nqn latisinduci ualuerunr,utcrcdcietJ^^ tam mortaliûmultitudinêfineindicio cogi:aut coniurationêted3m,nepf® rctuijhaberepotuifle, cùm inter duos Oixferèfacinus celetur.AdCoss.ifl adducitur,quô exeo exploratioracognofeerenr.Affirmâtidentidé8dg cirer ille feaufcultaffe.Et fi indici nulla foret fides,in uincula feduciiubeG bocipfum coarguatur.Signamulta,ôdinterea illudargumêtoeffe,tresbo, dasmanuarias duplicis generis oneratas in fupero côclauirhetorû,quiuu appellantur,eosinuenturos.Eftautcilludinforo,infummolibrætabubWgt;^^ tra tranfuerfam curiam.Cæterûopprimiturres à Côfulibus,perindeiKa‘’'_ dice acceperanr.Sodales interim Crucis folito maturiusè curia difeedunW’ res ipfiî fa 1U ti fuit.Tenuit aliquandiu inter Coss.côfultatio, qua ratione tiô ciucs cogercnfur,utquàm minimo motu ad curiam in armiSjAnabapt'' rum aduentû expedlaturqadeflent.Altjs alitercéfentibus, dum fcnrcntijsƒ riantibus têpus eximûr,(eratnodtis prima fax) Anabaptifiaearmotöomnig uereinfirudièuicoPilanocxædibusPetriGalx magnisclamorihfispæO tibus fignis SC tympano tumultuose in forû irrumpunt ; curiam
-ocr page 583-■ • De Anabnptiftis. ipz
partimcapiunt. Cæfus ante hicfuft uigilum praefedusSi* ’’lèco ‘ pn'mos clamores,hó:orö uinis exdtatus,quiin curia adprû fiorar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcamna humiexporredus iacebatdormiens,in lupe-
fetur nbsp;nbsp;^f,^^^3b*'gt;puit,acfunênolæ,rie ad terrorêurbi augendûfignumda-
omniûjin cuentum fubduxit. Aegrèeuadunt Coss.amp; to* uiarum circa forSobfidere, hé puft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accefsione eor3,qui nondum aderant, qua augerctur.Anaba
ua^röardentiumtotoforOjluccprodcrêtur,ligna amp;funalia '’’’iü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pilanohomunculus cx Anabaptiftica cöiurationc,
ti'on , °^us,amp;Therfites alter.Hic ad prima côclamationem fiifîa trepida-turba,ecquis motus ciuitatê inua-’’Um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;progrelîiïSjUici-
’'lex'^'k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumultus totam ciuitatê peru^atus,in muros
tei fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nodurnas peruenit,capta urbem,cædcm paffim Hcri. Atrocitatê
L^°’^’^'^'^”°^'^'^'’“5gt;tenebræfolito nô paulô denfiores, per quas nul-diferimen dinofeerepoterant,errantib. peruiarû an eoCdem ipfos, in quem loc5 primû occupandum
M’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aquinas,erat homo temulêtus,amp; po-
ptÿ f^^’^'^^^jCuicum Henrico Goétbelito multos annosfamiliaritasfuerat, Satn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confertam toto foro digladiantium coniuratorG,ro
bclj^^!^^*‘^^^'’*tællcnt:confili5ederent,utreconciliarêtur.iubeteumGoet-p-*'’dedomâ facelTereipcriculohim ibi agi negotiû, quod ad ipfum nihil ^^’’/.^^P^fâtibus alqs in eum ferrnftringere, potor magnus hic eft, inquir, f'üft' Pr^itatjUolês fuo more efle ridiculus,
inrorS excurrunt.lta cÖucnit inde inter Coss.ne quid ante exortû diei in» ^ptaretiir.Conful tum cratM.Petrus Colinusjhomo cum dodus,tum pius, in fui confulatus initio ad facuiendu fegnior fuiflet,multor0in fe in-lälT^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum confiliorü nô ignarus,mult3 difsimu
ciuium fuorücoipedu fe fufpicioneliberaret,dux fuos in to-pto p'P^®”'*iof^non redeconfilio præparato,præcedit. Anabaptiftar acce-ij.^uiumaduentuiConfuli circa Libram,cum infefiis tortnentis manuarijs UqI '’”]Pfocedunt, ac nullo momêto eos in fuga auertunt. Multi in ipß fuga trucidatur. Multi inter hçc fphæruiis adultératis per '•brasfternuntur.Gofuinus Recaluus,homo confularis,6C rei mill taris lau-ƒ ams,uela utjs ad foru obtendi impcrat,amp; aduolui faccos ingentes lupulo pluteis latitarent contra Anabaptiftar« uim.Et quia cutn ciuenihil geri pofte,qui ad côclamatione quamlibet hoftiû ad ar-'li/T'^^fctjCOhuocatinforu pilcarium circa aggerem,quo utrincp uis flumi filler nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la elend« in eum diem ftipendium menftruum
resf ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militâtes, Si qui in præliis antea
geftcrât.Hi facramento ita inauthorantur ut difturbatis Anabapti* j quot;iipetûin curiam facerêtprimijhoscçrà'iciues fequerêtur.Simuluniuerfis (. P^fatjUtreliquum nodis filentio fe côtincant.Tum Goetbelirus,ubiaduei 1^^135 ad forû interfcptas,ne copijs fuorû augerentur :Sd alt« filêtium ciuium:
Ó Gclenfis,hoc illudeft,quodfempermalè metu{,nenosnoftr«in-ptumeum tam parua manu in exitium adduceret. Quid nuncrehqu«,nifi Ânando cadamusç’Ad ea illeHaud ita cadet resiantedccimâfequêtis di-^oram urbe potiemur, amp;nbsp;quidem fine fanguinc,fi quid prophetæ credendû '*gt;uibusaltiimfîlcntiumagen«bus,reliquumilli nodis cantu odaruDa-iii ) uidicaruni
-ocr page 584-Lamberti Hortenfii
draginca fuiiïècreduntur.Pollquâ autem fublucefcête aurora jfimulacra^ dam difcurrêtiQ per umbra apparereciuibuscaepere,cöiamglobulfs a‘i)P alfos exinfidrjsferirenrur, in cunâfeè publicoabnpuerunt.Ciucs pullos* Anabaptiftasconfpic3[i,conclaucrhetorumnonlegnitcroccupant,adpf'^ bendos illos è publico opportunum J nde per feneftras curiae tanta ui torna
t.w»c7lt;Aavwii«*iiftv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i|^ai »«iii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtweuv« v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
uinus Recaluusduos integros ferpëtarios, ÓC aliud tormentö maiorisgf'’ ’ ad aggerem fluminis admoueri imperat.Oritur ibiconfentiens proped**” ' nihil referre,fiunadomusuna run hoftib. difturbetui: multo ooagni^f”. . rem curia fenatoriamfe excitaturos.Adea Recaluus;fatfutur5,fidiiïeo]S buSjfeneftra in interiora aperiat.Simul imptratinauthoiatis, utadiaóóg'®^^ intcntijiniperum in curiam faciant.Aberratin oftium xenodochij D. gt;, thæ,â(!’ patentem aditum facit. Addudis duobus cçtcris,multo maioreui», ôucertioreoln'um amp;nbsp;portes curiae difijeiuntur. Afsiliunt inauthoratiinif * fequunturpanferocitareciueSjfaciuntq^cum armorQomni gcncreamp;dai^ fublatoimprelsionem.Pullis Anabaptirtisin interiorê curia,quae noua eu^P pellata,ofFendunturin primo rtatim limineIparfa cadauera,è cóclauiru^‘® partir.!,partim maioribusbombardiscaelbrû. Nonnulli fpiritû adhuctrau^ ics,à ferocicnteciueinterficiuntur. Occuparat Anabaptiftaeinterioréfur^^^f uigintiquinque.Hi tanta uirtuteciues aditus tentâtium àltmineit'pult*^'’f’^ nemouiamuifaccrepotuerit. CaptaturextcmporcSi locoprarfcns pant^^ confilium necertariö.Pars deuiafenertras fcandür,perqnas hoHcmalatenOi' adoriuntur.Hinc^Yillincdum undilt;^oppugn3ritur,multis pugnandood . tibus,inrerquosGoetbelitusfuit,cap(ütur duodecim.'I'urricula præceps*' fummo curiçfaftigio in coelnedu(rta,fub cuius lummo telt;rto,nola3dcôiiû^ dumfenatû,Sc(énatulconiultapromulgâda,£lt;alios uius Keipuh.pcnilrr^j Infra hancgalea eranf tranfitS ipfi uocant.) in hancfubducla (cala,itatirnpf captam à ciuibus curiam côfugeratloannesGelenrts.Expcndêsapudleai'^' citatê fupplicri.li in potertatë ueniret contra forum fe er exit. Erat autéid aim torum refertn.lbi bombarda manuaria traqcitur.lndepaulopôftadhuçpây tans in fubieertum forum praecipitatur.Multi noertis tcnebrolaebenefido pn,qui(^ ad rtgnfi intent! rteterant,in pofterûlatuerunt.Atcç adiftum maxima modum urbs Amftelrcdamenfis,nobileemporiQ, ab Anabaptirtarum fon^ rationeuindicata fuit V^intiodo ex Anabaptiftis ea node occubuerótdquot;; terciues uiginti funtdefiderati.AnabaptiftarQcadauera ameridiclocofupPquot;' ■dp deftinato,dupliciiugo ad id praeparato fublatis pedibus fuipendfitur-f’* pti eodem die duo extra urbem,qui ad tormëtorû horribilem fraaorcin cpi^' pinquis pagis exciti,fpe capte urbis à fuis ad portas côfluxerant.Dchispa'i'^. póft fumptûfupplicium eft.Sub uelperam homulimonft ûcapittir,àquouii:' num in iplo ftatim tumultuinterfedûinfidrjs memoraui. Iscutn eiim dicmm fuliginofocuriæ fuinarioledinet,crepulculodefcëdit:ac duiri auijsiuneubus per pomœria errat,obuijfttufufïgineopertûornatû hominis, adomncai^ ram trepîd3ntis,oculis profequuntur:Nimirum,inqultquidà,unus Iiiffx^'’ iuraris Anabaptiftis cft Exp311cfcentë,ncq; omninoinficiantem,necj:libiw''5 conftantcarripiunr^tradunt in uincula praetori .Id.MaiaSjdetôtuiauscapt'^*'^ fumptum eft fuppl'cium Scamnolanionis exporreëîis corda cuuHa in orafi” pingûtur.Corporaindepalpitantia adhucinlubieëlû foium diijiiûnir.Mû’^ quadrifariam diiîèëîa,in crucëfuftollnturad portasurbis,quarôpinniscapi'i Émpofucr5t.ldus Mat],poftridie quàm de illis cxdëlù i'upplicium fuit,ties per-cutiuntiif
-ocr page 585-De Anabaptiftis* ip?
jWuntur:amp;! duæ haununtur proflucntc aqua fceminà. DuodenmoKalen» totidemfœminç in ui'co Pilano in crucem funttn fuis ipiarû foribus adçi
5^0(1 côiurationis côfciæ,côturatos exfuisædjbusprodircpaHæefTcntjôCglô P^’ostormetarios adulteraflênt.Nouêeiufdcgcntis paulo antcfuntfubmcr-^'Vndecimo Cal.Maias,tres feriutur.Poft triduS dcprehêfus quid3,qui quôd '^iurationênÔ indicaiïètjpercufliis fuit. Et Kal.Junq,ob eandê cauffain de ,^obus exadum cft CupplidumtSC hera domcft«ca,c cuius ædib.nudatorû fpc ’fulum prodierat,ad fores fuas fufpcndio necatur. Et paulo póft,mater unà '^'nfiliOjeodem fupplicioobfimfle propè dclidû pertjtrquôd lacobû Cani-Wem,cpifcop5cÔtra magiftratus cdidum hofpitïo excepiftcntjiiec indiciô J'odidiflcnttdequo in rebus Monaftcricnfiû alto eft nobis loco relatû. Hic eu Ppftottanta^promifcuorSmortaîiumfuppIicianufquâinucniretjindicipu-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præmium eftpropofitum t occultanti,ne(j antcfolem occiduô
I d^anti,ultimum fuppliciüm,fufpendium inforibus, indicio nullius, in gle-ƒ lariim accruo ôpprelîus,in uincula ducitur. De hoc ita fupplicium eft. fum-P^^nijütaddita fit reoignominia.Scdentihorâ loco editoadfpedacalumanre ''^dam^mitra bicornis in capitefuit.Et quia ore impiam dodnnâdocuiflet,lin ô^dpræcidttür.Manubaptizâranquarc dextra trûcatur.Poftremofcamno J'Sato,caput cultro lanionis pcrcutitur. Corpore in foro igni corrupto,caput poinfaftigio portâtfubl3tum,amp;^manusdextra.Joannes Matthias MiddeL Z^enfis cuafit fuga.Eodem die ante curiam dug Anabaptiftarû generis funt ^ipenfæ.Paulo antèquàmifta tumultuofègererentur,côiuratQ à quatuorde-'*’Eft,infolenniiIuftratione,depomparûkrculo,inquopanisrnyfticuscor-cftcûfcrcbatur,de ponte in fubiedfîflumen unâ cum geftato-'^ùsdftjcicndo.Prodita rcs indicio cft.Apprehenfi coniurati/uppliciû dede-'•nt,In Ioannis Gelenfis fœderc erant pleriqp Bentfcopiorfi.Sunt autê hi, po» pdirionislfelfteincnfîsjquos auftrales agerMontfortius attingit, Hos illc '^toidus.Matj Amftelredamûconucnirciuflèrat.Trecentieranqquib.adcô-^niendûeôdies indidusfuerat.His præfidijs urbem munirecôftituerat.Se-Äsaliquanto, quàm iuisi erant,côuenerunLPoftquam autem hi cladê fuo-p^'’'haud procul ab urbecognoucröt, ait] alijs itineriousin diuerfum abiuere» . °'’dixeratidcmlocûatcçhoramadconueniend5altis,fcd diuerfis locis,qui ^’’fodemfœdcreerant.Hi ft3tim,poftquam pugnatum fucrat,duabus naui-^^îdportumclaurumadhucappulere.Ataudita adueria pugna Gclenfera coniura tis cçfum,ciuéui(ftorem,amp; captos multos,nihil ibi morati,fugam ''dtpræcipitaruntjamp;f in Angliam iter aucrterunt. Nec finis inde faeuiendi 1er-®i'ilcëdtjs,Sôatrocibus fuppIiciorS generibus per has regiones fuit, donee ea cftèt^uel reliquiae occüitac à rebus nouis côquierunt. Redeo ad '^Monafiericnfes.Rex clade Ioannis Gclenfis,in quo ancorâ extrema poiuc ’^3ccepta:ludibrio Henrici Hiluerfum perfpelt;fto,cum uaticiniorS impoftu-( ^uibus magnâmortaîium uim in erroré amp;nbsp;fortunarum uitæc^ naüfragium ^’'cpA^P’^’danimBfuum expenderet,tum demöanimiamens,ö(f praefentis impos eflecoepit. Et nelt;^ copiæullæ crant,ôi!;infoeliciterin Phrifia cir-Pj Qlfiicrdam à fuis coniuratupugnatumcp fuerat,quihadienus animo fpem 'f'lulamp;uultufimulaueraqnunc ferio demum hominis mens degradu amp;nbsp;con ^3conftantiapraecipitata fuit.Cum autem necg herbae,necj frumentu,nec jdilt;cs,necolera amplius ad pcllendamfamcrn uulgó fuppetcrent,futura prg 'quot;dicereoccocpit.Eratei tarnen uidus copia in menfes fex.Itaqp mature cum ’’dafaciendu ratus,quod paulo póft periculosCConcedere cogeretur,portas .wiriimperat,facitcç uolenfibus in pacatGexeundi poteftaté.Migrarunteo ftx urbe omnis aetatis mortales promifeui inetmis multitudinis mille, 0^
iii 4 plus
-ocr page 586-jpo Lamberti Hortenfîi
plus eo,qui fc fortunæ arbttrio ôi. Principis ckmcntiac permifctunf.Pîf^'” ïorum ab ijs qui in praefidijs étant intcrcepd intcrfictuntur, pattim Muh'cbriifexus unà cum infirma imbecillitç ætatc,ubi quatuordccima^’' traurbem amp;nbsp;prarfidia probe paftiefiènt,SCrefcd(,inutolati inpacatunijai • tuntur.Paucis fub harcinterieflis diebus,cum famis uis indics magisac^i’S . augeretur,rcgio edido omnes urbccxccderc{ubcntur,qui paru fijuadllarc uidcrcntur.HosdimittitcShuiufmodi admonittonctQuifdiuJ beàfidcdeicifcercntjforejUt à Deouidfsim defercrentur. Multi hacoratio ceu oraculo uehemêter terri tt, afp ers ôd acerba omnia perpeti malofrôtiqf^ urbem relinqiiereioptantcsfarnepotiusintramuros nrâgulari,quàmutmf^j lûmes dtram cladccftugercnt.Magna gentispertinadaicum haudfciJWi’^ ïumlîtatrodusruppliaß,qudmincd(aacfameperire5lt; côtabçfcetc.R«^'. ui ad canes amp;nbsp;equos tedada,exddiû genti minatur.In urbemiles eratjlojn” Lôgoplateêfis, qui fupertori anno fub Epifeopo militauciat,3t obperpfff’ tadiîus,nefcio quod,cum in urbê fuppltcij metu transfugilîèt, regio j inaufhoratus,laura dCtriftia cumaltjs ad hûcufcj dicm fortiter tulerat.Po H autê fenfic dcfpcrata omnia, amp;nbsp;internecionê ciuitati imminere,ne(5 eâ pofleeuadere/cmerariûfadnuspcrperrarccôfîituit.Situm murorû,qü!)p3n maxime infirmi eflentjÔL pomœria cxploratdatitudinê profunditatcniq; to circumdu(51x hafta pertentat,ubi uadofa tranfeûtibus umhilicotenus nonani' plius eflèt. Ohferuat uigiiû ignauiâ, QC Rata noifte fupfnitatéin agendisftatiO' nibus,alialt;5 opportuna,quacurbiûprodiroribus in primisnccelIànaciKCO^-fueuere.Singulis ad iflü modû diligenter intra extraqg muros explorafis,noo furtim è mœnibus pcrfunêdemiHus,inmunitiones epiicopîasiiigafecoil^i^ ubi ab bofte agnitus,captQstç,adepifcopûaddu(fiu8 fuit. Èpifeopus irimt ' gç temeritatem admiratus,in tnicm iurèucl eo nomine animaduerti iubet edcre,quo côfilio Monafterio rdilt;fto,ad fe rurfum transfugere ^queu tet fibi capitale,præterquâ ob pratteritû fadnus,futurum. Longoplatccntis^ epifeopo uitæincolumitatépadusjduiratis deploratQftatû,cætera^,pof^^'’'' nia,ijsquæ ab Henrico Hiluerfum,ôf poftea baud admodû nuper abab^s^Ç' ceperatjcôfcntanca exponit.Docetfoffæ altitudincm fedimenium^finguiâÇ murotuexploralîe:ficohorsuna fibitradatur, nullo mometo urbêcapi polio Opus elle aliquante fcalarû numerorôif rem dilationê nô ferre, cclcritateopu’ efle’.priufquâin urbe ipife defidcrarctur, côfici oportere. Contrahit epifeopo* celerirereadem node èmunitionibusdeledos amp;expcrtafaud3dacuiros,ci'‘’' quibusLongoplatecnfis urbêpctit.Tranfgrefsi fofiàmjfcalisad fiâtia inffj’’ iliatis,quanro maximofilentio muros tranfeendût. Vigiles in ftationihusolt'' tantius excubias agentes,primùm truddâtur.lnde fuos alios poft alios inurb^ recipiunt.Non côtinuit fëarmorSfragor,armatorumœ fremitus circapoit® ria.Clamor repens multis fimullods exoritur,captosabhoftib.murosclltiP^‘ firn cardern fierimecj impuberi,necç fexui, neq? ulli ar tati pard.Concurriwf'’ oppidaniscum telis,quæ fors trepidätibus primùm obtulit,in forum,ubipro pugnaculûè quadrigis amp;nbsp;carpentis compa(ftô,raptim cqnglomcratur.HucK collegerunt bpifcopij.poftquâmurosomnes tranfcendêre,acieinftriiâainto rumuadunt Pugnaturibiaccrrimè,fed tutiusaboppidanis,intra propugo^' culum concîufis.Epifeopus nuncio accepte captam nullo momêto urbem,u* nam infupcrcohortë fuis laborâtibus auxilio mittit.illi, qui cum opidanis acro citer öl'dubio marte dimieabant,ubi cobortemauxiliarê ad portas adefïèfeo-feref foro pulfi iam étant) fuos in urbê,refralt;ft{s portarûferis, réripifit,ô-'uiff’ contunguntTum animisconfodatisundicp inforûirrumpunt:^ propugna-culomomento nullo capto.omnes trucidâc.Rcx ad primû tuinultum lodolc prxd'
-ocr page 587-De Anabaptiftis. njt
^f’p{tarat.Cognito,hoftcni undicp occupafle urbem,tumiHtuo8C8iwatiis^ j.^’’ia.iquant3fuo^um parte incoemetcrium D.Lamberti ad decertandtim de occur-!5eapcrbcili momento,omnibus caefis,uincitur rcx,SCin hoftium poteßa-'’’ucnit.Cæfittemomnesilli,quiinipfoardorc infcfto hofti ftatim poft ca-^^•^urbetnfcobtulerât.Epifcopusacceptis rebusfcclitergeftiSjpoftridiecS i^pRuingentis equitibus urbêingrctrus,domos expJoran,2CAnabaprtftar3 iufsi t. Arripiûtur nnilti,qui in fumarrjs, ÓCloci», fpecubus«^
'fisfeabftruferât. Capfiuos omncs percufsit.Pauci nocftis bcneficio cmu ^^Weelapfijin pacatûerupcrunt Epifcopus adtftSmodû urbepotitus,prç-fpolia à milite magno rcdemit.Regem fndein arcê fuam qua-bt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inilib.ab urbe cû parte equitatus miüt. Ht nenô traccediç abfo-
3ioretcataftrophe,militarislicentia reiaddidit ignominiam amp;iudibriû Rc '’'«udæacqmnæalligarunnnccgiduerôfatisteques calcaribusadiris,equ3 PffpetiiuiTi curfum excitauit, ut captiuus rcxeum parib.ucftigrjs à tcrgo H-lti^^^^ff''^’^O'nfequcretur. BernhardusKnipperdollinguSjA^pars'à confi« jj^.^S’^itialiamabilla diuerfam,ableg3ntur.Captum adiftû modumMona-turb'*'''^*^^^’rtoKal.lui.Infirmierætasjamp;imbecillismulicrô fcxus,uibecx-’«Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xteras nônullas m a tron a s,quar cap tac in euftodia (eruatç fuc
h,, Bocoldus eft^annos natus uiginti fex.Scd breui quàm in manu» (j^^*'Pnuenit,{gnitis laminis toto corpore uariêexcarnificarur: ac ferreo auia ‘ndufus^ijtapudpofteros memorabilis tragœdiæ monumentû fempirer-D.Lambertitutelaris turrifufpcditur.In reliques capti-
'torumcumRcgeamp;Knipperdoîlingo in euftodia, quia ab alijsdiligcter ^^f^boon opcræprecium efthic pcrfcqui.Odauo Kalend.
quatuor feriuntur Amftelredami, inter quos BernbarduspiftoriuiC lort'^^'^^bcoquus regius.Cafterum,eorQqui periculn falui eu3ferunr,3lti altjs ij^^'nfequentib diueeßspognarum generibusabfumpti funt.Deciino ptçæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gêtis,aliquotcaptiSjtormentis indicium duorûex-
alter Anabaptiftarû rexdeclaratus lcd nondum regia corona donatus exiftimabatur,fuccefsiointerim genre homini dclata fiierat. Alter thbunus arrartj appel-ni5',^^^':J’t‘Arrcptus utercp,aliquot menfes in euftodia fuere.Inter alia huius rein, quot;S'^stiatrocia flagitia hæcfuerunt maxime memorabilia.Vxorem iuam »^dearpçnio in lucQ abdutftam,ut ftupri conluetudo cum eius filia in ,^^‘’fUminocculro cflet,e3(^ deinceps citra ullam periculi fufpicionem poti-, %ootruncarat.Et in urbe VItraiedo pucllâ fica,naud ita pridem,iugulaue' ^?'’fproderetur.Penes banc ingens uaforûargenteorû numerus,quçfacrile-‘^ongeftaerant,repertus fuit. Multos indicie prodidit,quorum partim cul %^^'^^^^^‘quot;'’^“quot;’^“boonnunifontespereufsiperierßt.Rexad poftremS, oibunoærarq,incendie ambuftus pernt.Noftris inde temporibus Anà ''âptifticum nomen in uniuerfum extinaum fuinaut fi quæ obfcurae teliquiæ fuperftites fuerint, à nouandis rebus, fperecupe-^y
randi ftabiliendit^ regni in totum abieda
• deinceps,quieucrunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
r IN U,
iU gt;
DB
HP
MONASTBRIENSIVM ANABAPTISTAR''^
OlSiDlONE, EXCIDIO, M E M O R A B I L IB V S
pore obfidionis in urbe gedis,Regis Knipperdollingbi^: Krechtjngijconfcfsione etexitUjlibellus Anto«' nijCoruini ad Georgi’um Spalatû
Hum fcriptus*
VIROGBORGIO SPALATINO, ANTONiVJ uinus grariam SC pacetn per Chri-
Hum optât:
ITERAS tuas.Smalcaldfçfubnatalitfumpucrileftid’^^ ptas, Monaftcrîj in prtncipis aula Hefsiacus quidam nbsp;nbsp;\
us reddidit mihi Spalatine dodlifsimc-qui, quanquam occi^F turn me,in defcribendis eis,quæinter me; loannemKymtu amp;nbsp;Anabaptiftarum regem ada erant, ofFenderct, tarnen di ____________mirum,quammeexhilararit. Quis cnim tanti uiri,tam mêfucatam erga feafFedionem nonexorculctur‘:'Imóueröfatebor,noni'gt;' fima fûelicitatislneæ parte duco,abs te,SC tui fimilib. fubindc intcrpellariiP’ tim quod huiufmodi literis mutuu amorcm Qi. conferuamUs,6C fouefflus'p’' tim,quod fere ferium quiddam habent,quæ à dodisiuxtà,acpijsuirisf£dd tur,ita ut üel deledêquel doccant, uel inquirendi res fcitu necenarias oct3” ' nem prçbeant, qualis fuit ilia epiftola tua,6C humanita tis,SC eruditionis Principio enim fcribis rem mcfadurum longèomnium gratifsimamtibi,;'’ pud VeftphaloSjUbi turn degebam,inueftigem,quid deiylua Herculis,acj.^ / io Irmenfeul,eruditi uel fentiant,ucl certi habeant.Tibi enimuideri Irmcft'^ Harmcnfeul uocandQefre,utfitHarmonq,uelccrteArmintj,dequouitoin‘^ ta Strabo,Paterculus,SC CorneliusTacitus.Annon hoe eft Iblicitius de re iucunda Qi fcitu neceflària difquirendifuppeditareoccafionemî’Equiden''^' ci oppidó quam Übens hac in re quod rogatus fum.Scd plane mihi nicüfoH®' nitjouod Demiphoni ifti Teren tia no, qui auditis amicorum aliquot feciltis probe,inquit:Incertiorfummulto quam dudum.Quäto enimdiliÿ”' tius ca derepercontabar,tanto incertiorfemperabibam.Remiffus à quods^ fum ad Chronica Saxonica'jUt inqoibus certó fiatcius idoli mentio.Rtnii'' fus item fum ad AlbertumKrantz,SCftudiofum antiquitatis,amp;nonindiligtlt;’ temHiftoriographum. Sefllcumnequchic,nequcilliccirefcirem,quodn”‘ ximoperc ad præfentem qiiacftionemfaceret,nonfui deeis authoribuskgfn' dis admodum folicitus. Facit tarnen nonnullam Hifcc de rebus mentioned Krantz in fua Saxonica,libro uidelicetfecundo, capiteundecimo,adeó int* plerofc^ fententia efle affirmat,utIrmenieul,Mercurtj ftatuaminterpreteflti*'' propterea quod Hermes, Mercurius olim didus fit.lpfc poft,nefcio qua COO' lt;nbsp;eduram fecutus,Irmenfeul,Idermanfeul,interpretat«r, quafi commune, pW'
-ocr page 589-De Monaflcricnf, obfidione. ijp ^i^glumS^afylum omnium. Sedhçc non dubito,quin iampridem tuquorg Qi ^g«is,amp;expenderis diligentifsimè. Dixit alius quidam mihi,eiièin bigt; ''iiothecaOfnaburgenfijUetuftifsima antiquicacis monumêta, c quibus facile 'luisharutn rerum certicudinem expifeari queat, fed cam effè Canonicogt; iftic commorantium , pro picrate, ô^pr.o litteraria adiuuanda iblicigt; ut prætcrquam tineis amp;nbsp;blattis, eorum librorum copiam faciant ^^o'ini. Idquod ego facile inducofjUt eredam : nimirum re ipfa aliquan-/^^pertiis, utcrgapictatemacbonasliterashominesifliaffedtfint. Con« 8( monachum quendam uirum, ira me Deus amet, bonum , fed uc-cuius colloquium, quanquam Si dodum eflêt, ô^mirè meadfice-1 tarnen quod tuis uotis ,uel rèlponderet, uel facerct fans, nihil omnino anulit, præterquam quôd dixit, potuilïè apud ipfos hac derc Pfririaliquid, ni Anabapuftarum furor, optimos quofque autorcs, quo-‘’’noncontemnendum numerum habuerint, abfumpfîflet. Vehemen-‘tameneidem tua coniedura placuit,in quam,ita ctiam pedibus difcefsit,ut jj''‘^priusfententiamhicfemutaturumJdicerct,cïuàm certius aliquid expro-oftenderctur. Ç^ocirca,cûm nihil audicrim hadenus ,-quod liA’‘’’tibijUel uoluptati elfe polsit: malo infeitiam ingenue hic farcri.idtç tan gWutnccrtialiquidcomperero,quàmincertaprocert'sadtc perfcriberci (^fWtamenuelainiciinterimcommuniçârintjUelaliundeinueftigaredabi-’^’ndidêhocipfum tibi inipcrtiemus.
caufas Monafterienfium ac regis attinet,poflct iufta 'noriadeferibi,fi cuiuel otium,ueldicendi uircs fuppeterent. Neque Pbiicœpta eft,itapro uano,quæ de-Porrôii damnum,quod ôi. princeps eius ditionis Hi ƒ ’ , ipfa accepit, æqua lance arftimes ,iam non inepte dixeris:Flct i^A^’^i'^^orinterijt. Certéfimeincolæeius urbis.qui fuperfunt,amp; admi-lait nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueftigia non fallût: fuit refpublica iftic olim florentifsima,
tai??'copia:fuit mira incolarum ÔC comitas ,Ôi^ ciuiliras. Sed , quam fortafsis ingrati non agnouere, non homines cla-t)ç^°^uere,fedinfimæfortis,fiunum atque item alterum excipias,quosc5 k ^uditio,nec probitas infignes ac commendabiles facit. Seminarium l)A'’”’’31orumRulIiusquidam fuit,homo Batauus,ad perfîdiam,ad tur-rationes plané natusK Isquum ciuitate paulo ante quam lij|j''^'°^ccingereturexcedens,alibi perfidiæ fuæ pcenas d^difret,collcgam feditiofum,æqué malum,æqué perfixlum. Hic % k'^ Knipperdollingi; primum inclandeftinisconuenticulis uirus !(i((’°^F’imifercrecQ’pit.deindequumfeditiofifsimumquemquefibi adiun Çj^Mb,utfeab aduerfariorum iniuria facile tutum arbitraretur ruturum, cœ-çj P’opalam Anabaptifmum profiteri,adeoq; ciendis turbis ftudere. Et di-l'orum concuifum fit, quotics ad arma con-Dii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ries ridiculae feditioforum uoccs,ad pœnitentiam cohortantiû,
/quot;turuniam iam Domini diem,experiri uelint,exauditæ. iiçj^'’'Ppffdollingum ferunt, fœpe ueluti Enthufiafmo percitum,per om-ijscurrere folitum , adeoqûe obuium quemque adflando, lUid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum fandum, allocutum elle. Quibus praeftigrjs,
e Pofsit excogitari uelftultius,uel ridiculum magisCatque hæc tragedia ^P’oeefsitjaeprogrefTaeft, utnec perilluftrifsimi principisnoftri Lanrgra-^§^tos,f qui tarnen anteaturbatasres inter Epifcopumac ciuitatem com-^'tant)necaliarumciuitatumliterismitigari potuerint. Ibitum prophe
tæex-
-ocr page 590-m4. loannes Coruinus -
taf exortï,da{tatc boni ciedi, aliéna bona dircpta,adeo^ea deiïgn’ qiiacneTurcamquidcm,qu3ntumuisimmitemacbarbarum,apüdlüoyji0 raturum fuiiTe, credibikeft. Quare fublata otnni refipifccntiae fubfeciita cft. Et quum parum focliciter bis atcp icerum oppugnaf^ cflet,adco($ ciuitas ipfaeredis caRellis aliquot per gyrum corona aufi funt aliud tcntarc facinus, ufqueadco iniolences unaatcjdttraü^^pj, cfFccit. Nimirum regem creauêre, penes quem rei fiimmam efle uo 1 , Plertcp à plebc creatum exiftimant. Sed dixit ipfe mihi rex,fe 8,pf%0iii quodam,cui Deus earn rem peruifionem patefecerit,ad id faftig*)^“ j^ii/ ciïezutcunquefitcratuSjtalcm fegcfsiqut plané regio more circa niftrarenturomnia. Corona ac diadema regium geftabat, cquo f uedabatur,aurciscalcaribus utens. Iterfacientem,duopucriprarcW’|^j,)/ præteraliam fatellitum turbam: quorum altergbdium, alteructuste»’j^uj, turn portabat. Et pcen^arata erat practergredienti non con^nicula» Aulam præfeduris acomctjs ita in(lituerat,ut fînatus rcxfu»nct,ptu°^jjj„t, non potuerit.Fuit enim in excogitandis tjs,quac regalem mirus arttfex, Adhacc in patrialingua facundas/ubdolusiiraudulf** uerfipellis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
Reginampari fecumhonorebabebat,cuietiam cafteras uxores,»» cub(nasmauis,fubieccrat,aç parère iubebat. Vnamex eis(crant meroqnatuordccim)fuaptèmanU)Utpotèearum rerum,qux ibi 8^, .Lin contemptricem,adeolt;5 tranGtionem ad hoGes parantcm,intctfecit,iöj.p regmæpalatio,fortafsisutcafteris timorincutcretur. Quodfacinuscöe8 lipóftperinde atcp Barbarumac ScythicGobt)cercm,refoondit,fe,9^’^iii' huiusfeceritjubentc atcj imperante prophcta feciflc. Pari crudelita» nes,quotquot nefarqs eiüs,uel conGlijs^uel coeptis reclamarc aufi b tiiufsit. Cuius reiteGisadhuceGarbortilia,baudita procul à Canomt EccleGa,adquamdeIigati,acafneistormentistranGxifunt,
Addam Gulticiæquoddam actemeritatis exemplum : mulier quaedam^j^ fidionis temporeinuenta cG,quaefc Epiicopo faduram polliceretur,quo^ dithHoloferni olim feciGct:ncque prius irt urbcmrcditurarn,quatnfcP^j|j pi caput unà fecum rctuliGet. Et non defuerunt,qui Gultifsimisproi»^^^^ arqué Gukè fidem habercnt,adeolt;$ belle ornatam ad tantum faciniisP gendlim cmittendum cenfercnt, Sed Gatim GneminucnittaminlJgt” jj méritas uel G mauis jinfania : deprehcnfa enim crimen confcGajacneW .. Qua de re,ita quum aliquando in rheda HotGmariam ueheremur,ficlu»
tortè Nlonafteri pr^eful dunt c'ntgtrtt ufbem, Complejjct^; omnts obßdioiie uins.
In medio exurgeni populi temulenta uirago^ ' Adfero perniciem pr^fulis hofiif ait, ludith Holofernem uerbis deludit ty arte, t^emcfi malai» oranti pr^mù digna dedit, Ipfe Deu^ mihi confilium patefecit in hoRent, Ojtem puto pr^fentem^propitium^ fore.
Vrbe egreffa igitur,cafirit fefe intuUt audax. Tempus difijuirens perfidi^ej; locum, Sed deprenfa aliud fimulat,fingit^; docet^ Donee tormentis res pate fa£fa fuit.
Tum uero poenam naâa efl pro talibut tiufi( Stper^tgUdio iurèntfoUfM
-ocr page 591-De Monafterienf. obfidionc. ijjî Ouiddicam deprophetaloanncMatthfSjqoicordatom quendâ cfuem,dota nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocaniêjfimili füpplicij gcncrè.hoc cft,aenco tormcil
tair nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populûjCçleftem patrêillud ÔC iufsiflCjamp;' tmpe
in ,p*;^ohic,utfit(uus honor auribus,quanta barbarie ô^mahtiaufî fint puei!isuitiandis,nondumapti'smatn'monfo,idquod mihi ncque exuano, uitiatariim ,y?”^2tafuit,auditum.Harcomnia,quamquam plus æquo mala amp;nbsp;in-,3 ''’^fdntantehac,tarnen longe peiora adhuó defîgnaturi baud dubièe-tandemmiferante Dco,amp; penuria rerum omnium laborarc cœpiflentj proK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbsipfa captafuifîèt.Capta autem efiper portam cru.cisj
duc ° ^^°dam Epifeopi milite interfedis aliquot euftodibus in urbem itaft'''^’^“^tlerc,quum iftiusfadli ratio nobis in co ipfo loco explicaretur, ’titnlufinmsj^Qg^
^[gt;t‘ßnus ßgtium ejl mortis, cruds dtc^ doloris:
ei'«« Anabtiptiflis femper in ore fuit,
•tórco ut propria damnati uoce perirentt ’J’ infaniSidiruta porta crucis,
tiJta a'*^f°tantorumfcelerum finis fuit, ÔCdigna talibus fadis pœna fubfcgt; peif '• gladium,noniufsi à Domino,arripuerant,miferabiliter »lis f '’'‘quot;tios aliquot dies interfedli trucidaticj funt, Slt; quidem in omnes uigt; '»atf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n^^ocifsimè fæuitum efi. Sed tarnen, Q quis ca,quæ mi-
^tirorem cxcitauêre,diligentius confideret, iampalam fict,lon-
pfij 'Lt^'öfämeritosefle. Rexipfecaptuseft,3d(^principem dedudus. Câ-Krechtingo quodam,qui à confilijs
primum,quanta rerum omnium nenoria labo-’’t'h ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^ttoque en dere nonnihil antea indicafient, comper-
'’isokraPf°”^®quot;’toIlerandaacuehemensSagunti fames fuit,quum à Pce-% kp ^^P^^'^^^^tur. Fuitamp;Hierofolymçingcns fames,cùm à Vefpa-Vi(ij°p ffenturiat nihilo minorcm fensêre Anabaptiftæ Monafierienfes.
detrada coria uidum miferisfuppedita-qijQj °*nediatpofteàuentum eft,utnullum corrj genus tam fucrit durum, illis fadum fit. Imo fcio pueros quolt;^ comefos ibi eC-auditum mihi eft,quiin reliquias quaidam capta urbe eius ’’’oiü '^‘■'^•'unt. Sed tarnen tot,tantis($ malis adeo improbitas perditifsi-'’’’n^inum imminuta non eft, ut nihilominus 5gt;C choreas interdum facrasjdeftru-InisgttTilbus adeo infenfi fucre, ut etiam pidarum in facies,oculosacora mifcrêfœdarint. Deditionis nulla tiia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos fada efi mcntioîprophetis nimirum obfidionis folutionê
Sçd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uanifsimè promittentibus.
f^'din‘^’^timerandis eis,qu3clippis ferè ac tonforibus nota nutte funtjfa-n^'^P^l^^in^parioC’ Âd regem reuertor,de quocertialiquid fignifi-^S'P^^rrô is poft captam urbem,quum fpedaculi utee hue atqj illuc ^^^^”^t,detrufus tandem eft in carcerem,non Monafterij, fed in areequa-^'gt;a^c'P's,cacç egregiè munira, quam Beuergern uocant. Knipperdollin-luo ƒ pt^jttingoHorftmariam miisis,inq^ uincula coniedis. Verùm poft, °wlio tam diu inuinculis habiti fint antea quam madarentur,id equi-V(î°f°?'’’^^°’^tèdiuina bonitas pœnitcntiac ac refipifcentiæ tempus tjfdc S'iP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fitcertèmultisucrbishuc^puocati funt. Qirod ad me atti
^t'ytneû,nô folSerrorê illius fadionis,c facris literis ob oculos illis pofui-
-ocr page 592-loanncs Goruinus muSjUerCetiâea modefiia couidos in üitâ reducereconati fumus, ni Fratres fuifirent,amantius non pótuerimüs.Cutn regeiufia diipil^* grefsi funius,ordinehos locos pertradantes.
De regno Chrifti. DeMagjftratu. Deiuftificatione. Debaptifmo. De cœna Domini.
De Humanitate Chrifti.
I^e*^3trimonio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'
lam de regnô Chrifti corporali,quas,bone deus, nogas efnitijo « rarnhicadfuafomnia torfitc'ut uerbis curiam repleuitC DodonacU’” res. Nulli tarnen fcripturaeloco, æquèfidebat at^ifti,quem ex mille annisfdcgerat.Hûcitaiadabatjita crepabat, ut facileappaj^*^ /jjX hanc fadionem fob's acmetis fomntjs niti.Didu enim mirum,quâflO^’|^jj|igt;' annos illos mille,defpirituali regno Chrifti,quod per uerbum tur,interpretaremur, contempferit. Obmutuit tarnen nonnihild^“ tationisnoftrgconfirmationem,nos quort ex Apocalypfimotuan^j.^iif' mirQ ab eo,qui albo equo infidens,uerax,fidelis, SC uerbû Dei
Eadem inicitiademagiftratugarriebat,quem,tametliordination^ fefatebatur,tamen rebeTlionemjfiquidfecus acChriftusdocetiub^a j bauitifretus Petrinailla fententia:OportetDeo magisobedire,qua*P bus.Vbi quum nos fateremur,obedientiâquidê magiftratuinon à Chriftidodrina tranfuerfos agereconetur:attamêhinc nôfeqn),idCL|(lii$ ui repcllerc,priuatis perfonis Iicerc,fed potius idfaciendûeire,^°“^ij[qiiilt;' docuerit:Si uos perfecuti fuerint in hac ciuitate,migrate in aliâ. R^‘ ’° ncfcio deeorum tyrannide,qui rebellandi ipfis occafîonem pracbui 1
nOK
In iuftificationis negocio,ita argumêtis noftris captus eft,ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f„ no'*
tentiam noftram dcicendens,ingenuè fateretur,folam fîdcm in propter dignitatem ,feu meritum opcrum.etiam eorum iuftifïcare ôôfaluare,id quod tarnen neep pontifier} neep alg Anabapn credantjinducipoflunt.
Baptifmum paruulorum modis omnibûs execrabatur,aduItofOn’.ji zationem perinde atep rem Euangelicis literis omnibus modis conUn a adfcrens ÔC comprobans.Interrogatus,quibus feripturisuel rationibu 1 in Ecclefia nouationem probaturus elTet, RefpondiuChriftünijquum mum inftitueret,dedodrina,adquam percipiendam,pueriparumiind prius SCpræcepifle,amp;locutum efle.Praecipuè tarnen hoc nomine dixit Lo mum paruulorum odiflefe,quôdSCnuperares fit, amp;inconuenticul^ rum pontifîcum excogitata.lbicjuum nos uicifsim refponderemus,nn^^^j[j, ritusdonum elle:Spiritui autem æquê procliuè eflè in puero,at(p m uimiuamexerere. Puerositem æquè ad baptifmum atlt;p olim adcitcu nem fuerint,aptos efle. Ad hacclacramentorum uim,non à fide viel pcrcipientis, fed à uerbo ac inftitutionc Chrifti pendere, feilten‘j'j, nnnquam hic mutaturumdixit, ut quam fciatdiuerfam elfe non po»
crisiireris« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , jjH»
üeSacramcnto fynaxeos,intercæteraadhunc modumdtxit.QpsfiQ
Zuinglij fcntentiam ea in re diu fit amplexatus, tarnen alnidfibireuelat fe iâ nCc ac antea fenfertt, nimirö quod podus cœnæ uerbis detrahinecL nccdebeatjidquodfiat,finonperinde atc^ fonât:Hôceft corpus cahxfanguinismeijabfcj tropo accipiâtur. Attamen ea intèdiflenntf a
-ocr page 593-.De Monafterienf. obfidionc. 1^7
quo(^ corpus Chrifti manducaflî^æ fanguïnê ipilus bibit Çquot;”nus.Ergoinquam, Chriftiopera nonprius uim ac effîcâdatn habe^ %n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accedatCAn non diximus tam,facramentorun)
®”oftfa,uclcredulicate,uel inrredulitate,(èdexChriRi uerbis acitt-requiriamp;adeflcdebcre. At-
W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idcircOjfi non adfitfidcs,mcndacij argucre non debemuSjfcd in
^ententiâ difcedere,qui ludçorum incrcdulitatem,Dei fidem non argumentum à fimilitu-cfMtus eftCAn non utiuceat 8C diet prxQt’:^lam fi nos |orj°'^‘‘^*tcmus,uelc3cci omnino fimai,ergô nefblem quoqueamitteretul fuum oportebitC Ea cft ÔCfacramêtorum. Hic prottnutf me uobis liberum eft hoc uel illud fttïlirc, ita patia-
alt;^”’*fif»^^^®Spiritu fando conceptum,ac '•'itift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natum fateretur: Caeterum âddidit ex carne uirginis
'iMn'uerifimile efle, nelt;ç credidebere,propterea, fMaria natus fit,atqp per uitrum fol penetret, uel per canalem **'gt;0^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;errorem,amp; diligenter,amp; multis,utpote mi-
’'tiir t'’'2^^^f^uimus.EtQuanquam pertinaciifimèrexfententiam luam tue f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eidem in nifce(cripturælocis,in femine tuo, tuot
\c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tui.Item tui. Quinatus efteiexfemineDauidfécun«
%/quot;'^'^î^ubindeinculcaremus,dixit fuumipforum commodum Luthe-fc’8^ofcerc non pofle. Porrô fi fuam hic fententiam reciptant, nullo ne-
MU,omnium Zuinglianorum argumenta in cænæcaufa amp;nbsp;percelH,
'^quot;'hieV® '^jîîccp adfedi fumus,ut neqp in uçftri gratiam,neqp in illorum o-^Vr ^rHumus,quacnos parum deceant.
'*ilt;f(,’ ‘^’^f‘nuxorum,quanquamfatebatur rem efièôi: nouam hoc foeculo P^ocatum in re agnofccre haud uolebàt, id quod ferè fo-
*’’1’1 Pi * popular! aura pendentes, hoc folum agunt, populo ut ob conftan» %n' Sicenimiudicant. Satius efTcagnitumetiamerroremnonfa« nominis per fcelus quæfiti iadura, fi quid deliquerunt, agno-'’'^igt;iûl'^^^^”’nosuicifsimilliobtjceremus,nihil ftultius elle ac fandorum uerboDeijamp;praeceptonon commendenturimitanda pro*
»ùiij^’^^^pondit Deum quæ patribuspermiferit,ipfîsquoquepro peccato ,^iquot;’Pütaturus.
earum rerura ,de quibus cum rege in primo conflidu agimus, *altera di^utatione, aliquanto mitius ''quot;fitef ^^*ouim,quamquamregnum illud Chrifticorporale,quodmille duratur6fit,aliquo ufcp adhuc tuerctur, tamë netp ’'flfpl^^quot;’3onum,necM exprophetis qucndicerti aliquid ea dereunquam Âucldôcuifre,fltebatur.
”’’10 ft quot;^^S’^'^^f^’^’^®'^^*oefFerrecoepit':’Magiftratus,inquit, Deiordi ^'lido nbsp;nbsp;obediêtiam debemus nos,fiuc probi fint, qui prgfunt,fiuc impro-
'iitij^o^copiofeapudPaulum uidereeft.proinde peccatum etiam hicme-contra Dei mandats ac Cæfareas leges,gladiumacregi-K' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®.P’'^^cta tantum iuirus,ufurparim:adeolt;5 tantum fangui-
effundi utrinc^p paflus fim.
^“‘lincationis caufa nihil mutauit,eam fententiam, qUam in priorecon-v7P'^’‘’^“5gt;’‘^P'’obans.
P’iimum paruulorum ita adhuc reiecit,ut tarnen fi Uita donarrtur,omnes Änabapti-
-ocr page 594-ih8 ‘ loanncs Goruinus '
Anabaptiftas ad filcntium acobedientiam adadurutn enitn nunc cflcfententia (efcjüt fatius effe ducat baptifmum infantibu” tin exobcdientia,quameius rei gratia furfutn dcorlum
In Synaxeos cœnæ ncgocio fimilis fui cxtitit,in pane qoidcm «g# pus edi,in uino fanguinem ipfius fumi,confeflus, fed tame incrcdiiWquot;*”^ nem nihil præterquam panem ,8«^ uinum nihil practerquam uinutn cflf' p
Errorem dehumanitatclt;?hrifti uti recantaret, nüllo pado indue« po promifittamcn,fi uitadonaretur,ne uerbum quidemonquamcadc re rufi lefe. Ad haec,uti omnes Anabaptiftç, conquiefcant,nihil^ ulbder quamdoceantjbreuiefFedurum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Pluralitatem uxorum eatenus liberam clTehicdtxtt,quatenus giftratus confenfu per totam ecclefiam admittatur.Quodfi à hibeatur,liberamelïenonpofïe.Eoeçamp;fe,0(^omnesAnabaptift3S,q^^ fecerint peccaflcjplures uxores ducendo,8C ob turbatum rei£ubHc«y' gt;nbsp;næftatum,non immcrito tn manumhofttum fuorum incidtlTe« jp Mulra nobis in hoc colloquio audita funt,quae infignemiferi hominis/^ ftantiam,tummalitiamarguebant»
lamhuncconflidum, alia cumKnipperdollingo acKrech fingo luu3 pit,qui ut neep calliditate,ne^ facundia régi pares fuerc,ita magis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,
bis peperereacfaftidium,Etaptiorfuturus KnipperdoIIingus ad urnmunuserat,quam ad religioniscôtrouerfiastrâdandas.Porrofiquis . fcriptionem eius hominis requirat, nihil de Catilina fcripfitSaluftiuSjquo in huncquadrètaptilsimè. Magna ui fuit Sccorporis SCanimijfeding?^'^^^^-lo prauo(j,cui etiam ab adolefcentia bella inteftina,cædes,rapinar,diicof uilis,grata fùêre,ibic^ iuuentutem fuam exerçait.Animus audax,fubdo' gt;nbsp;riusjcuiunibet rei fimulator 8C difsimulator,alieni appctês,fui profulus,®*' in cupiditatibus,nonnihil loquentiæ,fapientiæ parum,uaftus animus, iiquot; der3ta,incredibilia,nimis alta femper cupiebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;.
Hæc,inquam,ut uerèlortafsis dcCatilina fcripfitSaluftius,itatum2cq“^^)^ dèinKnipperdollingum dici poffunt, cuius temeritatëacmalitiam,fW^' ipfeaudientibüs nobis ineufauit. Nam ueninèaliquandoipfum,ac prop, uociteratum eiïè dicebat.Quod lohan à Leida fit in corporalibus rebus,* feinfpiritualibusefledebere.Et quum regem habeantcorporalcm,3fquiw’', fe,utfpiritualem quot^habeantieam eflePatris uoluntatem,idquodinfOt^ fuo tehificeturfpiritus.Alias quocj uenilTe eundem fatebatur,ac dixi^’P' turnfandóin cordefuo teftificari,tüm demum Monafterienfes iiere trisuoluntatêuidurosjlïreiedisnouipariterac ueterisinftrumentilibris, isquifcpcogitationibuSjSCfomnijsoblequatur Cuius ftulticiam poflM*'”' tusJPhryfo quifpiam, pro Ipirituali Papa haben' üoluerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -
NihilomeliorKrechtingus erat,etiamfiisoltm à literisalicnus onini00’\ fuerit,quas tarnen poftea Anabaptifmi facris initiatus, pracnimia fandi^tc ■tempfit.Certequód ad ferociam,ÓC feditiofum animum attinet, plane hiep cum pari congregatur, 8C iuxta prouerbium: Efernjus pacidiatjiünae^iu’fr^ tum hlnulmodi i^itur monlïrïs commifsi, quàm, bone deus, abfurdajqü’” tidicula,quamc5 a fcripturis aliéna audiuimusC Krechtingus in ter cçtera lm rum arbitrium denouo defendere conabatur.Negabatitem uimamp;effic^'^, peccati origfnis.Quidc’plurâlitatem uxorumin iuftificationis caufamin''’?' fcuit,homo non iniuftusomninojfi plures uxoreSjSCcarnalisilIauoIup®^ ftum facit. Huiufmodi artificiö, quuitt in toto illo conflidu utcrentür,fflaliii' mus fcribendo,quam fruftra altercâdo n^ocium hóe tranfigere. Quocircai carcerem iterü coniedis/cripfimySjöC relcribentibus iterS refpondemos p
-ocr page 595-De Anabaptiftis*
’*jjgt;u’e«,quaeperperam,acm/nus reâé adfeuerant,coftfiKantM.Quatomnia, pdifputatio nolira cum rege habica prodieritfprodibit autem breuO copio/ quot;is,acdefcnbi hic pofluntjSd uifurus Qc leâurus es^
»^^æterum poft hofce noftros conflicftuï,non diu in uinculis habiti, fed fiat irr» ^onafteriutn,m3âandi uidelicet dudi funt.Altera poft Agnctis dies,ei nego/ ''’tieftinataeft.Rex pridie,quam madareturjnterrogatus: Velletne faccrdO' ''quot;ad fe,cui peccata in aurem infufurraret,adducj,an (ecus^Rcfponditt A pru /quot;''suiricolloquioacconfilionon abhorrerefe,imômagnibenefîcij loco ha dominum loannem à Siberg, principia facellanum colloquij caufa Nihilhicpetenti negatum. Protinus enim,ut haberet,in cuius Q*quot;ülinumomnes animi æftua eftunderet,is quem uolebatmiftus cft Qui po '’adnosrcuerius,miram fuiflè miferi hominis poenitentiam renunciauit* 'OjUtetiam ingenue confeflus Ot, fi decies occidi porsit,raortem certè.deci-quot;’Etitmneflèfe.Er tarnen induci nonpotuiftCjUti erroremdebaptifmoachu
Chnftirecantaret. A nte omnia hoe conqueftum dicebat j Dolcre ft/ |,^''Eh£nientifsime.quod illuftnfsimi principis Lantgrauij ftdelifsimutn conft-lo?’'?^‘®Mcttmruperbèarpernatus fit,quem nunc tandem inrelli gat pio ze ‘ ?0ïatma cum Epifcopo contra furorem turn fuum, turn ciuitatis,quum o/ * generis admonitiones afpernati eiTentyConiunxilTe. Quodfi præfens 3'grauius eiTct.fupplicitcr fc eius delidi ueniam oraturum ,id quod nunc à l'quot;inoacKymeo,quam primum in patriam redeant,fieri cupiat* feo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admitti quenquam ad
’’’’^^’Wnicdqsetiamtormentis gloriatusgt;quod nihil fibi confcius '9n'p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam ipfius ialutem,cum omnium return iac'lU'
tiht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arrogâtia nobis quolt;ç anrca obiecerat,Luthcranos in hoc
all?quot;' Euangelicos, guod fuhinde conueniant, ac inter pocula Pfalmos Ä°''^ccantcni,lcueroarebaptizationistempore,noncantiunculi8,fed re-fyf?ianifmumfuumac profefsionrm cc mprobafte, imoamp;iuxrapatris quot;115° 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Am’bo te,
dfih f’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pharifaifmum uocabis/i hoc non eft Pharifxum agereç'Ea-*
Reg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die ad tribunal iud'cis ordinepertradi runt,adeo^ aceufati,
111114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iacinora quae inficialem ftatum
erantîutpoie tori Grrmaniarnota,eidemobijcien9 ’'a'm n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortis rerroribus extra fcraptus,eon
pcccaflefe,rcfpondit,ied non contra Deum. Qhafi ue Deum,Sc in Dei ordmarionem peecetur. Confef* Min nbsp;nbsp;nbsp;Anabaptifmum.SC feditionis,0r laefæmaieftatis crime,mortiad-
quem modum fli in Kni p perde Ilin gum Sc Krechtin^ro, ctimina accufarentur,ncm inficiari,qaz dcCgnar ant,poften I, j^'^ttisfententia eft.
primus,quum ad fupplirq locum,qui editior aliquanto à terra acmanibus complicatis,haectantam ^01} j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritum meum,ad palumdeligatus eft.
forcipibus aliquandiu cxcruciatus ac enedus ma-Ou'^h^'^’^^^corum, quorum ualde fcrax iemperfuitMonafterium,applau jX^usclametiamad folidum gaudium nihildefuitprarterquamquod Lu genere non tollerêrur è medio. Non hie dicam, SmT ‘“'^*”'^*’’P^ricrendiscruciatibusiftisurus fit,(neqp enim uel uo» quot;^’'^°^oristeftem)quodeam uirturem Ethnicietiam praeftiterint ali-°»®tçadeôcertumfit,fatanamiîs,quos irreti tos tenet laqueis fuis,fere kkk robur
-ocr page 596-Joannes Coruinus
ij4G
roburaddereacconftantiam. An nonenim Socrates /amiam^icufimbibiy ruSjCtiam iocatusin Phoedoncm eft,admonens^ut uoto fc liberans Aefcul’; pio galium perfolueret nbsp;Et Photion iatniam necandus,animo adeo fuWin” •
mortem contempfit,«tertam Athen{cnfibus,qui immentumad moiteitinp^^ bant earn felicitacem imprecatus fit,ut ne unquam Photionis pofJent. ’
Cum animam egiffetRex,dudus ad idemfupplidumeft Knfpperdoliii'“ gus,qui tame ad palum deligatus,an altqhid locutus fit,ncfcio. Ccftequb'O“ tarn proculafupplictj loco aberant^quam nos, dixiffe eiindem fcrunt; propitius efto mihi peccator i. Alias inter cruciatus perpetuum filcntiinn wifgt; PoftremoKrechtingiweodcmfupp!iciigencrepertjt,quemadhibitisfordp'/ bus,bis,O p3ter,ô pater,exclamant6maudiuimus. Multos uidcrehicfuit,qjJ*' bus fpedaculo hoc nihil iucundius accidcrcpotuiffet. Atnobis,acal0» lt;’‘’^' fcumperpendentibus,quidquidfalt;ftumhuius fit, propter peccata âum cfle,haud itaiueSdumfuit,Equidemiureacmeritocmedio ^blatifu » iftudenimquis fang rhentisnonfateaturs' Sed (ameninterim nofttaq«04 ^ccata agnofccrc debebamus nos', quorum enormitatê ÖC magnitudin Deushifceceu flagellisulcifci uoluit. Quodfinuncperindcatq^confewB lo in utramuis aurem ociofi dormire coeperimus,eadem infania Euangdi) fumremorantes,acantea. iam uehementertimeo,ne nobis quot^ ufu ufO ’ quoddeSatana Chriftus dicitin Euangelio: Cum immundus ^P*^*^.* ab homine,pcrambulàt per arentia loca,quxrens requiê,d^ non inucnif» 1 dicit: Reuertarindomum meampriorem,undecxiui:àcum cam uacantem,5C fcopis purgatam atque'ornatam : tunc abit, ÄadiungV, feptem fpiritus fcelèratiores ingreflus habitat illic, Sunt poftre«” minisilliuspeioraprimis.Sicerità^generationihuicperuerfæ.
Porrô,quis neget,pcrfecutionem nufquammaioremfuifle,aicpinilt;'‘‘,j^l^ reGermania^Rurfus.Quis non fateatur nufquam feAarum maiorcmït^ dem efleubertatem: Videlicet ficcotemptum fui ulcifcitur Dom inns, ftolo tefte,fic enim inquiuPro eo,quod dilcAionem ucritatis non inhoCjUtfaluifierent;: propterea mittet illicDeusefficaciamillufioniJ)gt;’^{ dant mendaciOjUt iudicentur,qui non crediderunt ueritati/edapprobaH iniuftitiam 6Cc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- jp
Sed ad rem : Cum dignum de facinorofis hominibus fomptumelidliiPP j cium,inclufi tandem funt finguii in fingulas fifceIIas,cas^0^ ferreas !atas,it3 ut à longe confpiciagnofei pofsint. Ac poft ad fummitai^® ris D. Lamberti adfixi.Non folum in hoc,ut perpétua harum return moria.uerumctiam ut omnibus feditiofis exemplo ac terrori fint ,nc qi^'® uel tententjUei audeantinpofterum. Annum 8«^ diem, tn quo aAah«^ u erfibus plufquam extemporaneis,ita nos cemplexi fumus :
Quingentos (i ter numerdrefideliter dnttos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q«o nix in terris ne^uior altererdt.
Pergds deindefenosdddere terq^ decent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dein diem finoffie uoles Vincentivxßvn^
Regii habes certum tempus tunc iure necdti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kdrtyrio ßcit tempus in omnefdcriti»'
De Euangelio negotio,quod tu forfan in ea ditioneprocederearbjtw^ hileft.lmocanto Anabaptiftisiniquiorfumj,quanto certius ' je/ malitia ac perfidia fa Aum effe,ut uix mutire nunc 3udcant,lt;wi rantaddiAifsimi. Nimirum tjs, penes quos rerum fummaeft, fempet t‘%0/ bus,ncilluddoArinae genus,quod profitemur nos,ab Anabaptinar^gj^ gmatis diuerfum non fittquum ramen à terra cœlum tam non dißct,qua bis cum turbatoribus iftis,amp;Eccle(iarum,8lt; rempublicarum nonconU'^^jjj
-ocr page 597-DeMonaftcricntobfidione. . 1^41
ipfe iiir 8£ bonus,amp;comis,SChumanus,ói^fynceruseft, ks nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ob inlïgnes illas,amp; uerè hetoicaSjCum corporiSjtum animi do
Teftteharum »Jaulalpliuseftjtam cgrcgianobilitatcreferta,ut nihil fupra.Nobiliratem gt;«Sq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arroganria,uel titulorum,uel fiemmatum,fed uirtute ipfa,quae
apud prifcosetiamorigofuit. Quiddicam deijs,quos QCâ epiftolis habet^ Videre in co fodalitio eft, uiros eruditione, 0^
*^i«rnultarum reruin ufu daros. Me certeac Kymeum noftrum,ita tra« ^*bucrunt,ut fi fratrcs German! fuiftenr,amancius non potue^ 'gt;ior t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebus ita nos fibi dcuinxerunt,utnullo unquam aeuo inter-
fiof' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illorum memoria.Etdabitur aliquando oportunitas
î’is iîl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obqt per hofcedies apud nos loannesCam-
'^Ub S'a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I-antgrauiiconcionatorjUirôdbonuSjSCdo-
Lfj ^^pletate optimemeritus. Etcuiuel in primispietatem principisno« debemus. Gerte fiuotis promoueretur aliquid,optarini ’’osto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;furrogari-Necß enim paruire(ert,bo-
Sedn °”’‘°‘^csconfpiciapud cos,qul dc capita rerum funt hoctempore.
D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precibus noßris afsidue pulfetur, curae
•^ulfari autem amp;nbsp;uult,à debet,ueluti Chriftus inquit : Orate Dominum ®«wis,ut mittat operarios in mcflcm fuam. Vale mi Spalatine, tne quod fads perpetuô ama, redamantem te mû rificè : Ex v vlcenhufio Cattorum, Anno H. D. XXXVI.
F I N I s.
CpMMENTARIVM
s E V POTIVS DIARIVM, EX.
PßDlTlONlS TVNETANAE, a‘ CAROL®
v.~i M P. femper Augufto, Anno
M. D. XXXV. fufceptæ.
lOANNE ETROPIO A V T O R B.
1^1 V LE AS SES Tunetanus legitimus Rex, (cuius puta maio-res plus feptingentisannisibi rerum potiti funtjBarbarica crudelitatepræditus,quicquidlibuit,Iicereftbiin fuosuo» luit tadeôutnon folumfortunasquorömcunqueßbiuifum ' v«ui,quo iure,quacp iniuria fibi uendicaret: uetûm etiam li/ beris fubditorum fuorum,n8turæô(pudoris fradis repagu-lis,contraomneius at(^phas,adnepbandam etiam Vene-fadum eftutfubditieiusnonfemelabipfodcficere mcdi-’)ijQj”?^odanimaducrtens Hariadenus Ocnobarbus,occafîonem tamob« ’’’'derk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amifit.De cuius fucceftu 8^ incremento paucula ue-
'Sa' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucrit. Fratrem hichabuit maio/
etiam Oenobarbum : uterqj pâtre religionis illo quidem aliquando cultore, fed qui rfadusdefertor,incaftraTurcica turpitertransfuge-
*1’«quaniifper fub Corcutio Imperatorts Turcarum fratremeruerunt: kkk Z quo
-ocr page 598-134 2 Diarium cxpeditionis
quo mor{UO,natu grandior cufufdam trircmis prackdus,cum ca rum Imperator claiïem nauium, qaac in fratris fueran t potcftare/^^^P metuens exaudorari, cum triremifuafugitin montes ßarrhicos/b*^ jj, mcmunam ÔC roHratam Syracufanam mercibus uarijs onuftam,ccp'f^ dis^eßnu Tunetenfialiquot piraticis myoparonibus cumfratre»*® fuo pira ticam faccre occepit.magnoœ conatu rcgnum Bugeæ adorfus el amiflb ibi brachio dextro, à ciuibus^prxßdio HifpanorumfortitcrrtP S^fugatusfuit. Ncquc profuitilli rurfus eandembellialeam omnes igni confumcre.-utfcilicetfocqsmaiores animos adderet,onio« fpernfugxpræciderettnam reinfcda,nonfineiadura amp;nbsp;^cdecorcfug^f^ dus fuit.ßxuftis igitur nauibus,cx pirata, t«ræ perturbator nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lria-
regno, quod Ferdinando Regi Catholicotributarium fuitjCxpugnato.n^^jj denum fratrem fuum cum imperio praefecit. Deinde Circelli olim Carcenna colonia fuit,aggren'us,paruo negotio in poteftatem’uani gicubi Scandrum Raim fororium fuum cum præfidiofatisHrmorcl^^'f'jjjj indefucceflu rerum fublatus jmaioranecinfeliciter tentauit.
nanqucMaurorum facerdotes^quos tantum non pro fcmideishabc”^^ perfuafit Tremifenfibus,utRegem fuumf quiaChrifiianis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eii,
foedcratus crat)expellerent:nifi iram Si. uindidam Prophet« fui in fe totius^ regni per ni ci cm amp;nbsp;exitium prouocare uellentmon enim u j mcto cumChrifio conuenirepofie. ExadoigiturRege.neip^^P^fpPu,!, dem expulfi locum occupare uideretur,uafro quodam ftratagcmateO* dolafrausfiratagemadicendumefijillis impofuit* Suadebatenlni fratris Regis exadi, quern ille in carcere afieruari iufieratjOe hoßüe in patruum fuum moliretur, liberum dimitterent, a top in fugati f'lbrogarcnt.PIacuit confilium Tremifenfibus. Adolefccns « neruis nbsp;nbsp;nbsp;j,(i
(pefore.ut diadematc regio ornetur. Scd ó cæca 8i execranda rcgnandi » tioç’Bonus illeffi dqs placet)HoruciusOenobarbus iuuenem iam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ju
natum,per infidias trucidat^eifdem^ artibus Tremifenfium regnum nbsp;L
multorum eorumcp potentiGimorum 8lt;audoritateapud fuos nagras . cacde Si fanguine uires fuas firmat,omnibus fe formidolofum facit-lnk*'* lefcens^quidtibi profuit è carcere educi,patrui tui fanguinolentas dere^cùm iam regno deftinatus,in piratzficam inciderlsfPrxftifftät^^f^Ä;^ loreâ^pedore carccriscomputrefccre,quàmàtantalpedelapfum,tamni tam immaniter,tam crudeliter madari.Patruus adolefcentis Rcx mifenfium Jed eiedusjtam fcelcrati facinoris atrocitate pcrculfus,adFef“ dum Regem Catholicum profugit^ auxiliäres copias contra ^rannum, magna fiii commiferationeapud Regem,omncscp tptiusKS Satrapas excitata,implorât,impetrat. Diuerfis inlocisuariobellieuentü Oenobarboconfligitur. Tandem ab HifpaniSjRegiscpTrcmifenij exact ptjSjinoppido Alcala longaobfidionc cindus,cumrerumomniumpenu laboraret^defuga clandeftinacogitarc C02pit.Partem muri, quam qui ° dione crant, minime obferaabanr,perChriftianos captiuos demoliri cur • daepuia quaequitatumomnem educerepofiet, Chriftianosadunumo® occidit.Quicquid uero auri,argenti,gemmarum,öf aliarum return cijè templis,lociscpprophanis corraderepoteft,conuafat:ôffubnoaemu tem cum centum equitibus,copiofocp,quem compilaueratmaltarum ter thefaurOjfugit. Hifpani,expulfique Regis équités,re intcllcda,dilucu quadraginta milia magnis itineribus.ipfum perfequuntur : tandem W brofo quodam nemore,dcprchendunt. Vtrinqueinftruitur adaexio quitibus.noftri fere quadringenti fuere: pugnatur aliquandiu atfociis
-ocr page 599-y unctanæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. q4?
•tentât dcniqucpeditatus Hifpanicus:uinciturOcnobarbus numero,non tn(litum,noftris que uidoriam, fed cruentam,relinquit'. Tyranno ca/ K’fïbfcinditurjacTremifem'um dcportatur,abi magno cum Maurorum turn pipanorum gaudio excipuur.Hi c finis fuit Oenobarbi fenioriSjpyratx nobi« ^*gt;°^tyrannitrucuJentifjimi.Morfuofratre,Oenobarbusiunior,cuius caufa j*cfufceptafuit profcdio, propter famam amp;opes quaspiraticam faciendo , Komparaucrat maximas,Turciciexcrcitus imperator primarius creatus, triremibusÄtrigfnta biremibus,omncm Italiac,Sardini«,SiciUaf,
•jut Hifpaniae or»m legens, adtô facuis latrocintjs eam ubique^poliauit, ut j|.'’gt;nmediterraneis ciuuatibus non paruum timorem incuteretgt;iitoralerque ^’’pctpctuam feruitutcm ^Mis. Videos igitur Oenobarbus magnamô^amplam occupandi regni -p^iïctenfis apertam fibi eflè feneftram,fimulans fe è Thracia fratrem régis ImpcratorisTurcarum addudurum,qui triginta alijs à Rege I^Werexcæcatis.ôC deindeintcremptis,aetaris forte beneficio,tam immani fubftradus fuerat:populo,ut Rege fuo exa Ao, fratrem in locum exa* ‘‘ibftitucrentjfuadcrc coepi t. Quod iiue propterodium in Regem concegt; ^“,™’ifiucdiuinonumineficbcluinam»Ham immaniratem punireuolente,fa^ ii^Ytrfuadet.atqiiceiufcemodi ufus dolo fc Regem Tu nctorum créât. Quid ,^^''«*uttutiör ciftt ab omnibus infidqs,Tunetumprimariam amp;principem Jü5regninuitatcm,cias^propugnacuIumGuletam,fortifsimismunitioni*
Bonnam,B«fett8m, aiiaque Africz quxnuncBarbaria dici«
,. nbsp;nbsp;in fuatn potefiatem redigere : Algerqs,alij$cp fuac ditionis populis,de
|. ^ibgt;jjDqc,i,us,præfidio,profpicere: Hifpaniam,8iciliam,Sardiniam,a/ regiones Caefareæ ditioni obnoxias,latrocintjs infefiare,inGuIeta Si. ç^''trou(rcsfuasconfirmare,remcefuâconfiabifirc,»ngentê clafîemappararc pf»r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quâhbet parua occalione data.Chtiftianorû fines muadere,imgt;:
licentius pofiet.Hzc omnia Imp. Carolus v. fgritudtne uidensjecum^ non ofcitanterexpendens, ubi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incommoda refpub. Chriluana,nifi eius temerartjs au«
’(in k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ 9‘^3nquam nondum omnino defundus
bcr , 'V^tcftinis Clntcftina,bcHa uoco ,quibus Europac principes eifdem ffdi’i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*^°uentofisSiinanibusnonunquam titulisinter
ü’'^‘^'^f^OuoIens tarnen prouinciam quam fortitus eft,non folùm tucri, lacris^dirisexecrandumac deuouendum ho-wr*” uniuerfo exercitu,tam in Germania quamHungaria,exadum,in i'iDad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conucrterat : coepit,uelut diuino admonitus oraculo, dc
öti( tarn capitaii inimico,nedum refiftendo.cogitarc. Q^iainexpediti/ ferner ipfum tarn ancjpitis cxponere 8C obiedareftaruit. Rebusigituromnibusaccurate per/
’•bits nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fermenauium 3dornare,eamqùefiecùm milt-
bellum necefiTarijsarmare,utne^iret netp ope-
tofy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lniularum,portuum,arcium prxfedos,ad Genuenfes quoque,
Auriam, principem Melphiz, literas deferibi
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naual» przlio idoneas 8ppararent,nouasque exatdifi-
S* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulum .lll.Pontificem fum-
mil' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atqueauguftifsimumSena« •
™iucsquc Rhodios qui nunc Mclitam Infulam tenent, dari curauit : ut kkk fcilicet
-ocr page 600-1J44 Diarium cxpcditionis
(dlket rebus omnibus diligenter expenfîsjationem alfquam copqs tamfanâfiôf piuin,rci^pubHcac Chriftianxfalubrcm ac um conatutn efusQ^ uoluntatcmadiuuarc ac promoucrc uellent,8cp°“^^ Quorum omnium per legatum fuum loanncm Henartum LombechenK Francflcum Gallorum Regem admonendum putauitjUtfciHcctlongsns ' gia fua ÔC aduaria fubfîdio fibi,ad fufceptam expeditionem peificicn« gt;nbsp;mitteretmoncnim inulium alium ufum,ncqucDeoOptMax.gi'8^^ofeffl,»’ que Chr jftianißmi protedioni uttliorem, ea mari uentisós credcfc liceii-illeexcufauit,c8ufîfîcatus induciasfibicum execrabiliillo ccdere : iêd nee atioqui confilium, nequeconftitutum fibieflè,alium re arque armare/ecpdeftruereSdexarmare. CumigiturCatfarmiro quo^^ defiderio expungendi notam ab impurtfsimo illo omnii religion^* mini ChriftiBUifmi inuftam,iniuriaméR illatam^quantapoflet xima, propulfandi i1agraret,fccumqüe ftatuiffet, quamuis clam 6i f*quot; iuscB propofiti præcone.tam fandzd(f neceflarizexpeditionis fcipere prouineiam, arque in ea ( quod aiunt) prora eflefl^ puPP** ’ commodioreuia difponeretÓ^Ofdine,decrcuitMadritio,quodanriqusi tua Carpentana fuit Barcinonem proficifci : qua in re ne ceflàrct,IfabcHæ guftxconiugt fuæ,omnium regnorum fuorumgubemacula jj^i disapud eamuiris aliquotnon poftremaenobilitatisamp;cùmprudcnu8gt; autoritäre arque exißimätione clarifsimisjquorum confilqsinr«bus#m dubqs nitererur. Ipfeueró perpendens quotflf quam uarijs uolubil» nar inexfpedatis cafibus^uita humana fit expofira amp;obnoxia,pw*’ tam longtnqua,difficili,amp; periculofa proredione,eui nemo mortahs bet potens,quamlibet nobilis,quamlibet tuto fatellitio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qut
fe pote(l,nifi eadem opera,difcrimini quod à quatuor clcmentiii««’^quot;^j^Jj9 at ( Gf u» omnibus qui marealiquando nauigarunt, perfpedum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfjyiz
obqeiattuolens quamminimum iuris inliabili'iUi hcrae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Unju*
quamMadritio difcederet,omnibusadhibitis (utuocantjfolcurp”’ ftamentum fuum cond/dit.Quibus omnibus quamaccuratifsiru5P*^?“ Lj. lidaMadrittj eoniuge fua longècharifsima,famtum prole
' uidaf^uamnonmuTtopoftexadoparturitionis tempore,faluafa*^ , efi)unacum hbensfuis amp;nbsp;charifsimis pignoribus,Philippo yvoriJ forore Maria,quam infantcm Hifpani appellant : poft mutuos,tum tum liberorum amplexus,9^ nonmuifa,fed nee ficcaofculaiQU'”*®, Marttas lUinc profedus cft : nee ufquam moratus, per Auguftatn cnagnis itineribus Barcinonem peruenit-ubi nihilillifoit deliberates quodfacereinftituerat,fineoronidilationeperficerc. Quotquot litio nomine ôf tlfulo ié uenditabant,fatellitibus,item fariffbphoris,aonr ris,ó^ lis qui â gacfis gefiandis nomen habent,earterisfp Ä ^æ*®*^** ftodibus familiar adminiftris,cqui,arma,8f quarcunque ad fe hoftcm^ inuadendum opus eftentiedidopublico imperantur» omncspro fuo quifque officioOimunere,nongrauatim mul proprer amorem, bencuolentiam, Óf reuerentiam, qua principe nbsp;nbsp;ó
Sc natura optimum, Sc fuorum amantifsimum, profequebantur : ii® 4 lam laudabilis conatus, ÔC ad Dei Opt. Max. gloriam,« Cbriftianii dionem, incrementum, atque augmentationem, fpet^’tcuiderctur. dumomnes in hocfunt.ut imperatafaciant, Andreas Autiae*'^^ claffeutginti nauium longarum rebus omnibus nauali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nfli
neccffarqs ioftrudifsimè apparatarum, Barcinonen P^ticnitïintrt q crat quadriremis ÔC mole corporis fiC arcbitedura praeter caeterasiniig
-ocr page 601-^unetanæ
Ij4f
fjuamârtteatnareexpcrtajUtputa ipfiImperator! uchendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hoc
tecenîtabrkata:quanc Neptunusiprequidtni(deeius generis nauibus lo» 4uorj ncquc operofius magis^ affabrê ædifîcatam, neque inftrudius adorna* J” jOcolU fuis quamlibcc tarnen nitidc ablutis, in regno fuo uid it unquam. nift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uexilis CxfarexMaieltinßgnibus fuma
. ^^'Si’i^^j^^corata fuerunt.ln puppl uerô duo ligna magnicudi« ins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' alterum interlignio lefu Chrifti crucifixi : alterum
K,v“ ”î'iila,aîijs^ ImperatorixMa.inlignibusgrapbicèexpren'aatçp de/ ’ghata^corufcabät.Ex omnibusuerônaulgijs,!) qui ma/ in» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrepitu globos turn
b j fcrreos ÔCmarmoreos elacu]abantur,utcaelumipfum mugirc ÔC tU'K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratum,
umbratiles,nauium imerfe concurrentium,con/
^®^®^“2‘W’'ßum,8charpagonibus ma'nibu«(gt; ferreis fe compte/ Qu«otnnlalmpeatorexfeneftra quidampalattj fui, longe profpedabat, non line magno animi gaudio P®^ tempore princeps Melpbiç cum honore flf teueren '^snV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falutaturus afcenditicuius manu fuppUciterdeolcul8ta,be
eo,pauciscpcumlmperatore collocutus,adna-Èrantprxtereain aperto pcîago in (latione Barcinon. ”•5 ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lulîtanicatjà Rege in fubfidium concept« amp;nbsp;decret« expedition
llt;itirà^”'*^®nà cum longa quadam Celoce^Galeonem uocant,cum mo/ ^liim P*’æ nbsp;nbsp;nbsp;confptcu3,tum bellicis tormentis,omnibus^ requin
P’^incipis MclphiaCjfefe mutuô militariter confalutantes, eiufinodi exoncraueruntjUt cœlum tonitru difrumpi,8i^ fulgure co/ fein 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’f^crc dixiffcs. Neque ita multô póft pubes Hifpanica dafe
genus nauium tam aduariarum quam onerariatum SC ro Granat«coiledam,aptam Q£ paratam in SiJq quot;’’«ätioncm adduxit.Inter quas naues erant Qc, hippagogx,qux equos, commeatum ueherent.Com hçc ÜQi^L *PP»'ata,amp; ad futuram profedionem ordine fuo digefta fuerant,lcgan ’’**d A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauigqSjUt Caef. Ma. comitarcntur iprofpedum
^nti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C3utum eft ut équités oês,tam auxiliartj,^ legionarq quos
autem namero fcfquimille : naues pabulo altjsçrequifitia ab heicyatijs inbippa» ''‘oitft n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;attoUerentur. Cui edicto fumma cum diligentia obedis
Ptfj Ydominico,qui tertius fuit Calendaa Iunq,anni triceßmiquinti ,Im/ diuina,poßcaquam fe fuosq^ omnes Dei C^t.Max.prouideti-gt; conferuationicp(nihil de eius bonitate flt »uore hxfitans,fed tdigionefummacommififi
ffatt{ ölt;faureis ornamcntis tedam,conrcendit:comitatus Ludouico infantem appellant:quiilluc Huid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduenerat, ut ïmpcratorem in Barbaries ilia profedione
Mlii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerôarticulocum innauim rcciperentur,tatii
Süi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altum deducebantur, quam qu« in (latione pro tuitlolt;
a *” anchoris manferant, tanto fragore, tanta coneufsione, tam im-®»o fttepitu machin«,8d tormenta bellica emifta tonab3nt,mariaqûe ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kkk lt;% ccêlo
-ocr page 602-Z Diarium cxpeditionis
cœlo commifcebant,ut montes ipfos, fcopuloSjamp; abruptas qiiæ msH dent rupes ,uelut louis fulmine quaffatas terra difcedente, in a by 11 os fd« **’' dere abforberique putares. Audiebantur etiam circumquaquc tubæ.bu’j' cinæjitui,cornua,tympana,cymbala,Sc aliafemiuocalia ligna lires quid fado opus fit 3dmonentur,SCadpræliaineundaanimantur. Ns' gl nes uerô, littora, ripae, teda, feneftrae, loca omnia quæ in marc profp^ bant,fieconfertim crant fiipata,SC ftipatim confertaac plena fpedantiu’^’ utTefe mutuô propemodum nimia comprefsione enecarent.- non tium à gemitibus,fufpirtjs,lachrymis,fublatiiqûe adlydera palmiSjPb'”^' pifuo oram foluenti bene precantiunn,profperamc^ profedionem,*!” lioremnon finegloriofa uidoriareditum,oqncupatis uotis,cxoptantii’'’’' Eodem die in omnes fercEuropac regiones ueredarq, amp;curforcs fummacu eeleritare excurrcrunt,qui quod anteà neqiini,neque priuatim,ncqu^^ ' do publico, fed ne perliteras quidem fignificatumfueiat,tum aperte iquot;' tiarent,fcilicetlmper3torcm ipfum profedionem inAphricam cuming^ ticademqùe bene inftruda clafle fufcepiflèiamp;fpraccipuum lotius exert« ducem futurum: eaqûe gratia iam naiiemcum fuisconfcendi(rc,dalfc'’’^ | èportu in altum dedudam efie, Qin'a uero illo die tanta fuit maris lirasÔCmalacia, ut nulli omnino fpirarent uenti,uifum fuit ibi comipO“^ nauigandi opportunitatem exfpedarc: quae cefiàtio Intérim profoit no nullis ad omnia in tempore perficicnda,quibus per negotia prias rat integrum ièSCfuanauibus importarc. Proxima die,qui fuitpridieks darum luntj circitcr horam odauam, pomeridianam, cum nouilunio tit® cœpit utcunque flare : quam occafionem non amittendam efle tus,uela facit : iubetque ut uniuerfa clafsis lintea explicet, pedernqut^c Qiialnr«necefï'aretur,quadriremis Imperatoria cum aliquot aüjs bug*’” uigiis,uclut claflem inuirans, in apertum m.iread quatuor ufquc rriiliarta p mouetur, fequitur expafsis uelis reliqua clafsis.KaIcndarum luntj flatu deftituuntur,utnecinodie,ncc quarto Nonas,plenis uelisfit nauf^ . quin aduariæ ipfac cogebantur temporiSC tempeftati parère,neenY^^j gum labore incitari,nefcilicetonerarias2C31iasquacuentocontrarlolf ^^^ promouentur, procurrerent.Etecceinconfpedu erant Baléaresmaioresi gniep primaria ciuitas Palma nomine, adcuiuslittora propter ucntotuiflP, nuriam aduariar omnes appulfac funt. Vbi uifum fuit,onerariji quibus ai« aeqiiore opus eft ut melius uentum colligant,a tergo relidis,tempeftaitgt;’’P -fpcram expedarCjtota^illa nodeaddiluculum ufque terttjNonaruW foloremigio ufifunt. ProrcxautemBaleariummaiorum,quamnunc“t., ricam appellant, admonitus Imperatorem pratternauigaturum (naming bus 9^ rupibus mari contiguis fpeculatores fiC exploratores collocaueratgt;P^ quos de aduentu clafsis certiorfieret)celocem quandam omne genus meatu abundc prouifam,ad quadriremem ufque Imperatoriam aduexit,q de omni generedulciariorum tragematum,al(arumcpdcliciarum affatimp fpeda,nonnullas etiam ex altjs aduartjs uiatico proiequutus cft.Rogauf terea C«farem,ut in portumcuiufdamoppiduli,cuinuncnomen Ako“” J naues fuas fubduccret,fuaque præfentia, uehemens incolarum uidenoi t^a fuidefiderium fatiaret. Idcmobnixis precibus MagiftratusÄprtmajn oppidi ciues impetrareconati funt.SC in certam rpem,immo fiduciant aoö^ id ftfeimperatorem exoraturostmagnum numerum cquorum ft'mu lat« adduxcranr,ut qui Imperatorem comitarentur,fineullamoleftiainopp'“ ’ quod diximus mille pafsibus difsitum à mari, proueherennfeiebantna cos à mari,rentinae profluuio Sduedatione naufeabundos ÔCdefatig^o®
-ocr page 603-. X 'J’unctanx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip7
quot;f^andem Imperator iUorumprecibusin'duSinauibusin porturelid(s,èfu31on paillaquadfiremïjin terram defcendit^cumcg infante Portugaliæ,alijscç pnn/ ''^bus,diicibus,comitibus,fatraplSjfuafcpfamiliægcntilttio ftemmatedaris, ^'^’aadciuitatemillam probcifcitur. Vbifutnmo cum plaufuamp; bene omina« '^acclamanonibusjtam prophanorum,quàm facris inttiatorumj (qui cum Ma ô( Scnatu ciuitai isjmore QC. ritu (upplicationes celcbrantium, Impera-^^cuinfuisad templum uiquededuxerunt.amp;f poft nonnuliam moramibi '?gt;njad fuam quadnremem reduxeruntjreuerentcr fuit cxceptus. Multi eti« ^uulgoueâorunijcum ut animum récréai ent^tum ut de recenti annona fi-P'ofpiccrenqeôdcmconfluxerunt: qui intelligentes Impcratorem iam fu= 11?cani recep tui, ad naues fuas fc rcccpe-pauîô poil aduariæ omnes folup's anchoris,inuito Aeolo,remigio un/ b^auerfisobniticœperunt:totam^ nodcm remigantes, tandem ad littora tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perueneruntuüi fub horam prandij ànauigandofcria/
reticerent,terramoccuparunqquibus innaues reuerfis, cun'*'*'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parum propnio) quàm remis,ad Nonas ufque lunias ut-
1-'/
Z
Wpromotumeft. Sub meridiem Nonarum, in ponumciuitatisjcui no« i ^^‘^3go,dcniquepcruentumeft.EftautemMago oppidum Baleariummi ’’'Mopere munitifsimum : nam in rupe quadam aditu difficilli/ film '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet amplum amp;nbsp;infigncm,necminus fidum, ac tu/
ftiQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interim »ntroitu» ar-
I nbsp;nbsp;' *'®‘^3nguftior,quodipfumô( admunitionem non parum facit. Hue Ion-
I ^in°'^''^'’^^quot;’^^uaiqsminoribu»receptæfunt. Quod fimul atque Prore-I tsfS'^^'^^^'^Juitjipfe 8i quadringenti milites tam tubfidiarij quàm ex inco-I ^Qf’^f’fibusjlegionari} benearmatiÔ^ pulchro ordine digefti, ad crépi« I cu(j'’’P®f^f’slmperatoriam Maieftatem falutaturi Qé humaniter accepturi,ac= I ptj l'^P^fatorin ciuitate illa audito Sacro,ad quadriremem fuam redijt 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Pf^ofcxmagnamcopiam commeatus rcccntioris in quadriremem
1 ûi|?'^’”^j®'f’scpnauesimportaricurauit. Commoratum cft in co finu ali-I tV('^P®'‘’P'^opt^ronefariasôCaliasnaues,quas quôd uentum habuerantpa 1 Peti J longius abefte putabanr, uerùm fie uifum ÔC placitum fuit fu-I k ’'^‘f^læquoquepaulopoft illuc appellerent,quemadmodum ex monti« I tif?'^^^”'*3ccnttbus explorattimeft. Odauo Idus lunias Imperator foluens 1 litt Ptotaclalfe fua,pro ratione tempeftatis amp;nbsp;flaminum,qua adeo le/ 1 Ctut^''^^^**’^^^u8niuisuelis uterentur QC remis,femper tarnen in confpe« 1 tidjf ^’I^^rcs minores,uentis ueia dédit. Interim in loca fterilia dC defer« I i(n,n^^''’^'?’^”^*^*f’9ue'operari iufsit, confeftimque in nauem redtjt, moræ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f’iodumdcuoratofaftidio, quinto Idus lunias, fpuman-
I iiiipç ’Qiforisuorticcsfuperauerat. Sed quoniam mare turn flabrorum 1 tio^ç^o turbine turn fluduum procellarum rabie plus aequo intumuetat, ’tiii?f^^^^^’‘^tiidebaturuna fadaclaflealtjsnauibus feconiungere. Qua« quot;’orah Petri,quae circitcr uiginti milia à Sardinia diftat,reliquas com ititç’'^^tJr. Qiiartouerôldus fub horam undecimampomeridianam,qua/ • apertomari primariac ciuitatisto-
Sf I nîæ’nc'^'ne CalariSjConfedit,quoonerariaecumaliquotacîuarijs htp exfpedatXjprius peruenerant. Erat autem pelagusillud Calaritanum omne genus nauigrjs nimis pukhrè ueftitum,3t: fitljj ‘•°’^f*^ttum,Aliquot namqueantediebus illucaduenerat cum ingen-^^°ngarumnauium,amp; onerariarum,8^ liburniearum,quaemibtem {(jj/^^’t’ôdtalumuehebant, AlphonfusDaualusMarchio Vaftij. Erant
Wlæ naues, qua s Neapolis nbsp;nbsp;Sicilia tum ueterano milite Hifpanienß,
kkk j tum
-ocr page 604-äj48 Diarium expcditionis
tumuario genere commeatus inßruxerant,duäbus Vilingerio FridericoNeapolitan! regni PetriToletaniProrrgishlio. bubduxeratƒ* ineundem locum nouem longas,easque ingentes, omnibm rebus aö Ium accommodit inßrudifsime muniras , à Paulo HI. Pontifice miflàSjCÙm generedarus,tum faäts ftrennuus, Virginius Vrfinui Angn“ riacComcs.Conuenerant codera à militibus Rhodqs,nuncMclltenfibo’ fetriremes quatuor,cum oblonga una roftrata,aliacp oncraria, omnes app* ufsime inßrudac,dudore Aurelio Buticdlo, Ticinenfis PifanicptempbPyj, re. Vtinterca præteream plus fexaginta onerarias,quinquèquadrirem«’^ draginra bircmcs,lcmbo8,cdoccg,carafcopiafexdecimex ItalixS^ ris,itluc^adueda. Expedauerat 8^ illiccum quinque longisaduari)»*”^ tum Impcratoris Anthonius Auria,adeöut praeter longas fieptuagintaq or,tri2intiqùe biremes 8i roftratas admirandac molis amp;nbsp;opcrii »uideree* liamda{rempromifcuam,oner3riarum,liburnicarum,hippagtnuniAö“i^^, ncris plus trecentarum,in quibus erant biremes decem, plurimae^«l^*^jycc cumarmisjuramilitibusinßrudtfsimx. Tertio Idus lunias.cûmpr«’* j,, triremes il lac Marchionis Vafttj remis promoueri coeperunt, amp;nbsp;fignis amp;nbsp;uexillis exp|icitis,quadriremem lmperatoriam,fublato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LiJ»*
me damorc,refonantibus tubis öi bucclnis,tympania 0^fiftulis,detni»'’ clinatis uexillis,eum furama cum reuerentiaialutabant. Eodetnfcr«i«Vp^(} to utrinque eruperunt tormentorum bombi 8lt;f tonitruatneque fubdudis anchoris, quadriremis Cxfarea prouehi coepit per u^edium mtlitum Germanorum,Italorum,amp; Hifpanorum,quam alix o«n« jme mitabantur.Uli autem uidentes figna äC uexilla quadriremis CxfatexbUf uento agitata amp;nbsp;fluitantia’,unà omnes eodem fcrc temporis pundogt;Pquot; minores machinasfuas,deindeamp;'ingentes illas quibus naues muniw^^« tanto numero exonerantur,utmareuniuerrum fulgure SC corufcaticnip pp luftrari,ac deinde denfifsimo fumo obnubilari credidiiTes. Quid «nu»’’ xißes dallem illam nauium uclis nudatarum, fyluam quandam efle gnitudiniSjfubac'uentum brumsefrondibusSCfohjs kiis fpo^*®^**”* riac uero^littori admotae, è fluuio quodam kni murmure in ti,de recente aqua fibi. Si cundac daisi abunde profpexerunt : in ne öd ripis plcrique infulae illius propolxöd inftiiorcsconfcderant,itf’jj/ annonam eo adportauerant,dc qua plerique per occafionem nbsp;nbsp;?’Sjin*'
bant. Quadriremis Cxfarea,alix^triremes ödbircmes,cKterisnaBip“ jp perto mari relidii ƒ ernigum nixu Öd labore,in portum Calaritanum ximustotiusSardiniae primariam elFe ciuttatem,pridieldus । quartammatutinam,inuedærunt:qulbus procul perceptis»clues tiam cminus Imperatori aduentum fuum gratulari,multa8dmagni ta quibus ciuitas bene munita eß^eiaculati funt. Extra portam eam partem fpedabat) pona erat amuris oppidi ad marcufqueId’S .jjy* quinquaginta paßuum porredus,aulacis,tapetis,ödpanno Ioris,partim gilui adornatus,quißcödßrudura öd altltudincpupP’^^pKii' remis CzCarex rclpondebat, utcommodifsimus 8dfacilimus eflet tranOtus-Circiter horam nonam eiufdem diei ante meridiem AfC pusCalaritanuscum Canonicis 8i uniuerfo dero,ritu ftipplicstion .0»* autindidasfacientlumjlimulOdProrexcumMagiftratuSdConfulib”’quot; jyip' rijs cpciuibusjpulchrè digeßo ordine,ad potem ilium uflt;j cgre fs» quo dccuithonorcQi.reuerentia,exciperent. Quiexfuaquadriremb fororio fuo infonte Laßtanix^alqs^ Principibus, Ducibus, aulç nobillbus,per pÔtem ilium ad port2 proximum dedudus eugt; “
-ocr page 605-praerogaiiufs, autucrius pracdrceflbrum fuofum induV ’’fjttar A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe pro more confuc/
progreflus eft,
*’’ quadriremem fuam pranfum uenii.In pbtea,qua 11li ad na/ arcus triumphales inauracis piduris, graut* ^'''itio''i®''*^*^P^^*5tentenrrjsamp;apophthegmatibus,tumln^fius tum in ex. '^'•'oS I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufcepcrat honorem ÔC gloriam adorn a ti, auabre^ conftru/
'iJla ?y^°‘”nia,friuia,angiportus,domus,teda,feneftrar,imbrices,umbm-'’5^*** fùcruntmatronis,puellis,pucrli,ôfinnumerapo* '^foio ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebant»
Ma ƒ portarum ac murorum infîxa fuerant ampla Si oblonga ue/ '^' A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Satdinix inft^ntbus graphicècx{)refl38lt;depi-
emiffarum ’Taceobic '''“'quot;im nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principum,primorum haftatorum, primipilarium, centu*
magiftrorum cohortium præfeaorum legionum* tri«
amp; I gt;nbsp;ducum, ÖC exercituum imperatorum, qui fua uirtute lauk intetmorituram.’plurimorum item 'quot;'‘lîi duxoribusSi iiberis.fuisftipendtjsmcrerc,uitam^ ,non dubitauerunt. Adeô ducimur, immo trahimur omnes, ‘i^g‘’ap«’»cuntisamore,tum gloria cupiditate, l’I’itiOt P'^æ^’^‘’^*”’gt;q«æcumhoneftate amp;Reipub.Chriftianxproteciione9i quot;’’ho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commeatumomncm àProrege Cala-
ti(asÿf®jygt;'®mm,inn3uesinferriiufsiffet,fîngulacp ac omnia quac nauesi/ ’'“’5^ 'r' nbsp;nbsp;Ipedabant y diligenter curaflet, prarcepit figno dato omnes ad
quot;'W^^^^.^^^’^'^ocari naucs, aduarias^ uelaexplicare Si in altumdeduci» remorari poftet. Idtbus lunti fado regiones ad '%(1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperio pra:fuerunt,aut legatos agebant,mitti iufsiqi^i nun-
^Qiif,'’’P^’^^foremcum totaclaffèfuaexportuCalaritanofoluere,« redd Quod eo fecit confilio,utreipfa doceret,quàm meminiffèe ’’libid’®‘' affedu profequcretur,tum utamantifsimos fuitplenio/ '’'quot;'iifFintelligerent fuum principem cam periculo* ^’gt;«0,^^'^.''’*'”^ P’'olcdîonis prouinciam,ob falutem amp;nbsp;conferuationem Chrl ^uderent Si lactarentur detam fcelici
h^GsI romnium fucc^u. Poftridie Iduum qui Icalendarum \u ‘^''i^^cnnusodauuseft,clafsisCxfareanauigationifedédit,ut cum f\^'’5‘^°lwte,Tunetum proftdfceretur,eiusq)fauore dC gratia quac Chri« eflent conducibiiia,ftrenuè contra Oenobarbum hoftem,moliretur. Qui Oenobarbus,ftcut Inséra« '9(11 FÏ^ufdam Chrifticolis à Tuneto profujgis praemonitus fuerat,Gu]e' uicina forttfsime obmunierat,adu8riasé^ruas
Pogt;'tuGuIetano, partim in canalibus j lacubus, Si paludibus, quà 4 ‘^9^ eft,alnsc^Iocis adiacentibos diftribuerat, collapfa in/ firmis fepferat^ut Imperatoris aduentum intrc-alacritatcexfpcdaret,cum^p adituS^expugnatione fua« prohibcret.Etccce,tanta turn cœli turn tcmpefta« ^^'fioditas fefe obtullt,ut tota clafsis fecundis nauigaret uentis j qui adco Iulias anni tricèfîmiquinti
D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promontorium applicatafttjegentes^oras
°‘^narbartca,uiderunt plurimas turresdf caftellainprxruptisamp; celfîs rupibut
-ocr page 606-ijîo Diarium expeditionis rupibusmore architedationis ipfius regionis conftruda^ ê noßroa tormtnta eiaculabantur,fed fruftra. In nonnüllarum uero rupiutnfaßigqs 8C capitellis faces flC ïgnes accenderunt,quibtis a'lt;)’ tfx Incolis Imperatorem cum fufs appulfum effe fignificabant. cRerhoramdicifecundam^Iongas fuss naues minoresque adoad*’ quot;nbsp;ex portum,cui Farina nomen,quadraginta ferè paiïuum milibus a nbsp;nbsp;nbsp;jjtô
Hantem^fobduxit. Vbi inanchons morart funt aliasnaues,quas procul à tergo reliquerant :quibus poft^^horas minimum tres,io turn app'icitts,nullafadamora flmuîafqùe naues turgentibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jujtfP
concepiftent, uorticofis Aphrici maris gurgitibus fuperatis,nonlonil“ bus milibus ab arce Guletana redprocisu^ofi maris aeftibos, fludu Velificantes igitur nunc hue,nuncilluc, femperque propius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P” fi'
bageSjGuletac accedentes militeSjOmnesque omnium nauigiorum ß*“ ’’/(j/ uiculartj, ucdorei, arma amp;nbsp;quibus fe tueantur amp;nbsp;hoftes inuadsnt cum fibi quifquc pro fua fun dione dellgere,ut ft forte ex infidijs adorirenrur (quz quorundam uana fuitfufpicioamp;: formido) n‘bil ledeprcbcnfum eft jnon eftent imparati ÔC inermes. Durahxcfiult;’f’®’4e, benb fontduoingentianauigia Mafsilienfia,à Chriftfanifsimo .jiK ad Mahometicse fedacprincipem Chriftianæque religionis quam capjtalem Hariadenum Oenobarbum miftà: quibus ad ggjfii Cæfaream dedudis, uedores eorum quae habuiftent mandata non lecus quam ab angue autfcorpionetadi,ucladaramLugduß^ (d lt;Suri,primoobftupuerunttdeinderecepto fpiritu,rcfponderunt quio^’^ji^x parum cobarrentia : tandem tarnen confefsi funtfe exTuneto ft tar foluiffe, Mafsftiamque redàpetere:quam profedionemnonjjot' aiqueufumTunetanx expeditionis à Caefarianis fufeeptae paratam £* .jj natam/nemo non intell^ebat. Alteriui nauigq dux,naiioneFf®’’^^’(iri certo narrauit quendam Cbriftianifsimi Regis a fecretis,cui dicebatForeftio,abOenobarbo adSoIimanumTurcarumlmptt^toff^’^j^ certismandatis iegatum futile,nimirum ut iliumdcaduentiilmpt^’^^^lf' tiusque exercitus præmoneret. Venerat namque aliquot ante diebu^ rjo gatis Solimani amp;nbsp;Oenobarbi è Gallia in Aphricam,potcratque nantinopoli apud Solimanum,ficut certis authoribus pofteanobit^y^ ,f. rum fuit. Oenebarbus autem fecretarq illius hortatu,confiliq ft beF Cem Guletanam uarrjsmunitionibus communierat, multisquctorfflt*' liciseandem iocupietauerat,quemadmodum arce à nobis capta ft^.’jP ta,facile fuit animaduertere. Quid non facit dominandi ambitlo,ft rixerefeentis inuidiaç’ imperator cum uideret claftcm iemperpropiu* ueri Guletx,pcr cclolem mtfit qui edicerent, utacies ordine pt^tcorflU’ nereiur:ut ft forte collatis fignts depugnandum eflet,omnes client patt^j^^j,,)/ eindi. Cui ed domagno omnium confenfu,8Cfummacom alacritate peratumeft. Nihil enim tarn ardentibusuotisdefiderabantjquàmc*’'” .q# manus confercre. Multi Aphri Mauri^ per agrum Guletanum ^‘Feur nbsp;nbsp;gi
tos QC haftas oblongas uibr3re,qui Guletanos ,Tunenfes,aliosqûeAp‘’^^(j(, Mauros de applicatione clafsis Cxfareæcertiores fecerent. Clafsistot’* dine militari dfftributa,paulatim ad duo ufquea Galets miliaria ueneb z ,1,9 bus promouit.ftin confpeduarcis quxinftarturris quadratæcftiminf Itsft uaftitatiSjfcd bumilisamp;finecapitello,quae urique in mareprontiO’yij ledit. Priufquam tarnen propius accedercnt,ui(um fuit aduariamun’^^^^t profumia przmittere', ut explorarentquid hoftes ferrent animo, prafidqs ft munitionibus arx ilia eflet uallata. lncul«8fluuIjsftP’'’^[„flis
-ocr page 607-r
ti; ri’
II» (It fi/ It
It r t' f
I' egt; I 0 it
It
0
Jt y 7
H
Tfunctanar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iju
betar^^’^fcolIocatajUt difRcuIter à noftris tormentis ucr-ftrast ' nobis,quacunque ipforummunitioncs oppugnare,autno-faceflcrc» nos^ Si noßra machinis fuis
’quot;«n nf^P?“'''t;quam claßem licet mails 6^ carchefijs fuis deßitutam, aiba ta* prodiderunt. exploraroribusautem noflrisfef-Wt Muleta ab hofllbuspcrceptis»eucßig{ö machinas quafdambek '*ntlst nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;globi per mare ad morem murmu.
'quot;tn'i °'^*^J?*''cbgt;oantcs,facile indicarunteximmanibus amp;nbsp;magnae molls tor« *’’'unf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tormentis hoftium munitiones obtur-
^'*to i ^^^^’toßgnoquoreuocabanturCidftrepitus fuitacnel torment! ex I'tfato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adfuosintcgriamp;illacfi reuerfifunt. Qui cümlm.
^Qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitionibusjpracßdrjs »fituipßus arcisdidicerant»
’’•quot;eo ^’’^^Vouimodifsime oppugnari,diiubi mlnimonegotiod^ periculo ad bellum neceflàriaè naulbus in terram afpor«
Imperator omnes Duces,Pracfcc'ioSjTriz ’quot;’’Urn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*” quadriremem acciri iufsit,omnibusiÿ cum ipßs
batyj°'®’’filiodelibcratis,conftitutum fuii»utpoßridic(nam tune wpete/ longius proßreuum) milites omnes Germa/ ^quot;quot;lt;1 d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiliarn,exponerentut. Eo»
quac fpacio miliaris unius Intet fe dißabant tormentis flre-''quot;'se* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qi’3'■um defenfores, machinas,led minufculasjin no«
'’'’hot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera tarnen à fuis protedoribusdeßltuta, facile In Chtl-
^hoqy '^^C’’’tpoteßatem. Dicebaturautemturris Sails,autSalinaris,äßa/ P'^°P'tiquo,in quod mare exundans lnfluit»qux aquae poßea So-
t' !0 y
igt; fl' K 0 JI I' if-
1» H*
!k
jJ
%u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j btremrs aliquot Si^celoces
ItfjiJj ^quot;’’nores naues quae remis promoucrcntur.ad aduariasj onerarias« to.
^^^g°quot;3^3iburnicas,tnolis grauioris aduec^s (unt,receptosquemi« ''inify proximum prouexerunt. Nimis quam iucundum fpedacu«
^'G’^noSj'SC prxeipue Germanos, cum non procul eflent à ri-^f^^^’”'*°’’Omnisquc moræ impatientes»in marcdeßlire,utcitius fuftinentes exipedare donee humeris nautatum Sf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in terramdeferrentur: qua potitiha'c iliaccircumeurfare,
minora exturbare»cum equicibus Turcis amp;nbsp;Mauris» qui agros
''''quot;inf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;momentum totius exercitus nitebatur»
alqsque Principibus 8C Ducibns, iam terra receptus, $tt( Q I® ^qwojcum fuis hue illuc equitare,militem palantem in ordinem co/
à ftrenui militis,fungi muntjs : reliquum interim ex/ '’’a terram conuehebacur,eommorari. Diluculo ciufdem diei,al. mcminimus, immenfac crafsitudinis, Hgurae qua« 'Ht,p°^'longèàlittoremarisfita,ftrcnuè tormentis Sf machinisuerberaba» i(^‘ 'quot;tilli nomen Aquariac, quod Guleiani 8C uicini illorum illuc ucniz P^æternauigantcs item illincGbide aqua recentiori profpice. % f nbsp;nbsp;Verùm poftmultam uerberationem,Mauris amp;nbsp;Turcis qui in prac-
iitij|/'''quot;’’tjquamuis nondum conclamatis uâfis fugientibus» paruonego-* So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum tormentis omnibus bellicis,capta 8lt;expugnata fuit.bagt;
flf arces : uici item amp;caGella(Komanorumdc4 \uiv ’'^I*ciuiæ)cucrfa fuerunt. Sedquia in illo return fucceflil
gt;‘i milites (ubßdiartj ÔC etiam legionarij eo deuenerék'centiç,dicâ an im.
probitatia
-ocr page 608-ijn Diarium cxpcdicionis
probkati# amp;nbsp;malKiac,utpagos,uilIas,ftrues amp;aceruos,fam quatnfocni ó^palearum,inTcdoigniperderent: Imperator pana^^’P'^jut uit,ne quifquam exindcfimile quiddam änderetdefignare, lufsif’je peditesomnes fubfidiartjmilites,quamuisnomina dedilHnf,!^'*'’’^/ facramento fe obftrinxilTcntjfcirent tarnen fub quibus ducibus rerentur ftipendia/eiïeramqüe militarem in promptu habcrent,nlt;bquot;‘l^.-(jj, ccrm ducutn Cuorum confeniu atttntarent. Eos uero qui in long’s nbsp;nbsp;nbsp;ÿ
alqsquc aduarifs aliquo fungcrenturoffîcio,omnescBmiIites Jni qui perpecuis militant ftipcndqs, ne unguem quidem latum uoluit è triremibus difeedere, finecommcatu fuorum du,cum,8lt;aduarijspf^' rum, qui lècus facerent, capitale illis foretne fcilicet per liberam tionem, ordine exercitus turbato, fi forte aperto Marte depugnandu^^^f jp incauti 8C. improuifi à Mauris infilirentur 0( pafsim cacderentur, ledLproximus,quidecimus quintusfuit k31cndarumIuItj,eiufmolt;J* nibus,edidisiamp; mandatisjributi funt. Exercitus uerô inmodum’^'^'Uiil dæ per cornua, alas, frontem,amp; tergum, difcretus,ad duos pagos à ueteris Carthaginis ruinis ficos.ubi Imperator confederat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpi)'
nés,SC alia quæ caftris ponendis funt neceflaria exfpedans, proffloucD • cibus interim hoc ftudiofuit,ut alios in excubijs, alios in ftationqoon^, infpeculis explorandi gratia‘coiIocarcnt,8C omniex parteuiglt;13nt*“ß^p(j, tiaübi cauerentidque propter fubitas inexfpedatashoftiumiocuf* quasqucexinfidqs (utpote quibus compendia uiarurn QC loca abdita probe fucrant explorata) Turci Qc Mauri tam pedites plerunque faciuntimprefsioncs. Eft autem ager omnis àmaripoi'f^|'^,jx. pra modum fertilis nbsp;nbsp;uitium, ficuum, olearum, aliarumqûe
eratqûe turn milio grandiufcùlo fatus,quod in plertfque lods ruerat. erat in eodem agro ueteris Carthaginis magnus modus dioris ad modum anifi,dulcisô^ guftufuauis. Decimoquartokai^^“^^j|ii ante crepufculum matutinum , nauis quxdam inftitoria picots «etc«' portum Guletanum redà curfum dirigebat, qusc claflc pta,uerfis ueliscurfumrétro agerc meditabatur.fedrionnullætdf®'^ tcæ,ac pracicrtim longailla,cuius infignefuit atquiIa,qua:Nicola“ f/ notum Granuelllanum(uirum fiueeruditionemipedes,fiueinfeD“^ disraram quandam prudentiam ÔC dexteritatem, fiue in diffidl*'”' jbiji negotqs obeundis miram indufiriam indefa^atuiï) ïaboretnj omniumcalculis comprobandum)cumaliquotCKfareacMaieftatis arijs flC Sccrctarqs uehebat,omni ex parte, eo impetu SC ccleritsKl^’^jC^(iitit' incitarunt, ut defperato effugio,uelis ÔC remis ada, non fine ne amp;nbsp;periculo, in terram impegerit, nimirum ut ucdores expolito® * quiperconualliafalutem pedibus quaerere conatifunttuerùtn non onarti ex noftris qui fpedaculumhocceuiderant,fpe prxdac il‘ pendia montinm fugitiuos illos affequntij, ipoliarunt, quidqui tuerunt,abfiulerunt. Nauis uerô cum mercibus quæ fiere fucrant ab ufoR Confiantinopoli periculo cuiufdam ludaei adueâæ,exa«tt P ribùsiuflTu Anthonij Auriæjn ufum Andreae Auriacprincipis^^fP nés quem fummaimperq maritimifucrat (fifeoeft condemnatacn* precium , paulô minus triginta milibus auréorum æftimatuni wi Chriftianorum ad caftra Cgfarea transfugcrQt:€odemlt;5 plericp i ri adducebantur captiui.qui interrogati quid nam certi haberetuae bojuariarunt.alijs ilium GuIetae,alt)sTunetiefie dicentibus.
partim exMauris Turcisep captiuis,partim Chriftianli,quieftrac lü
-ocr page 609-'J’unctanrc.
munftfonibus,pro-bellicitjtumcopiofoScfirmo prçfîdio communitam, magna carde ôf fanguine di fRcilis eiret,atque adco dc-^oci^fcceptum eß,praeßaretnereIidaGuleta re« 'it« f r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reßabatfcrupulus,non fore fei/
li^ooucmatergo relinquere,fuoscp ab illis munitionibus longius abßra/ (L'l,^**’^cipicndac amp;: fuppeditandac annonxô^ commeatui,prattercatera idoneæ.Qoare communi omnium confiliariorum decrcto conßitutum ’oin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia oppugnare,0f conßituto citiui Imperatot
•feij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® confpedu
fo„j5’‘quot;®*’^ttatus eßjcadcmcp milites fumma cum diligentia amp;nbsp;feßinatione (l,{^j^’'quot;’poncre,quo tormenta quat grandia Si^ multa enauibus illucpertraz ’PP*'^tenTur:ut turris ilia quadrata.quam diximus Guletat fuiße conatumachinis uerbcrarctur,6Cfi qui
’gg'tcs ad iußam altitudinem ÔC crafsitudinem exßrudi fuerunr, % nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^’^P*'® funt,pro(ußodia ÔCtuitionecaßrorumgt;tam contra
g'obos qui in noßros cGuleta mittebantur,quam leuia quae« '^'oC *pracliaquibus Mauri Caefarianos adoriebantur.Si Antonio '“'liü 1?' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°” audita fcribere,fides eß adhibendau'n le/
»»m' ’’“^'“’‘‘uoibusplericp Catfarianorum,fraude,dolis,uafritia,amp;aßu/ '»mf ’ ^utercepti fuerunt, Idem commemorat Italorum Hifpano/ % ^''^'’'®’^’®^2®''uin3mquandam inter ipfosinuidiam,(cßenimutraque auida ) in caufa fuifle, quod hoßes fzpenumero in
fuperiores fucrunttdum aut Ducum iufsis non obedientes, locum fÇ^'’^''^*^funt,aut non contend fuas munitiones tueri iniußu pracfedo-‘^®f‘^‘unt,atcp inaperta periculafefe coniiciunt^autuidentesfo« thof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore non fuccurrunt : quos Impcratorfqui eodem au-
''tck’?n’”’'*'’^‘^‘’®uilcuibus dimicationib.interfuit,ncc tormentorum idus.
ni
O' t '•f, IV 0' O' jl 0' II* 0» 11' (}) lü fl }f
V ''i ifl •!gt; (f V 0! 1IIgt;
Ült; IP Ifl
I ef.
i»-0*
warum tela,ncc uencnata Maurorum iacula metuens,foeliciu8 quàm peficulouidt)cumuctbis,tum mini»
'Cf fâlrirr«»»»* ______ ___________t*. -i ^.2^ r___________•______
ï)'
^th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcerpi, quàm quidpiam animaduerfioneautre-
tantum profutt,utin reliqui» cautius fetucrentur,8^ impigriu»hoftes inua-ficlabem ignominiæ nomini fuo afperfam detergcrent, atqucabraderent. Etecce,priufquana ‘mpetatore cafligati cflènt,euenit forte ut propugnaculis aliquot ere* plujquot;”’arcem Guleranam uerfus cxcurrebat, neque multd ty^^ingentis pafsibus ab ca aberat, Hieronymus Totaailladux Samt {)j 'ohortibus aliquot Italorum prafficcretur,â quo cum ipfo priuilegia
•f,' tût(- Baptiftatjhoftem imprcfsionem facientem,magna uiSCconatU in k*'f'^^P'’*'^^titgt;eofacinoregloriofo ccneamp;pratmiis digno non conten-jil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aufi,fedinfoeliciter,rdidopropugnaculo,cuiu»
Jf§tndi data illis fuit prouincia,hoftcsfugam fimulanteSjprofcquuti funt: K'*^'’' f“itum non immemores .coniungentcs fe fociisfuis è Guletain D- 'P^sprogrefsis,in Cxfarianos cum numero pauciores,tum ex lon-1)' p ? operisque fatigatos conuerfi,fimul cum ipfis in noftras muni-
ôiaûliçiutit, quo8 tarnen tuucntus Htfpanica qux non procul abcrat.
is,in Cïfarianos cùm numero pauciorei,tum ex Ion-
»Wli confcßini
IJ s 4 Diarium cxpcditionis
confetiim fxturbauil 8^ in fueam conuertit.In co confiidupratfcrducc’A HieronymumTotauillamjSarnipn'ndpcmfqui «du totmentiarneipro'\y/ pcfcuffusjfnultiscp uulneribus confofTus forti ter ceddit) eiuscp ncpot«gt;''^0 grauiter faudus à foetus fuis in propugnaculum receptus fuit,non plurlt;*. jj Caefariani defiderati funt ; hoftium uero plures quinquaginta, pratter nbsp;nbsp;nbsp;,
matilos,malepeficrunt.tandemcpex captiuis,dóquodam qui ad ( cadra profugerat,cognitum eft, tres clari nominis magnicppenfiô^*V®'’’.yp duces Barbaros,in ilia coflidatione cjcibs fuifle,quorum corpora dam Turci ad fua caftra reportare conati,pedem dto rctraxcrunf,nonsiJO tarn prarfehti diferimini fecommittcreneqp cxponerc. MortemDucisba ,,j, fisgrauiusquamcredipar fit,Optimus amp;nbsp;fuorum amantifs. Imperator» turn qu6duirfueratmagnædthgentiæ,fic multac in rebus belliciscxperi^Jj turn plurimis alqs dotibus clarustfed hoc omnibus in confeflo eft, communemjbellicp aleam nobilibus iuxtà atcç ignotis principibus Ä mine uulgo,ftrcnuis ac inertibus uariê cadere.Confcntinus longe bit,0(f propemodum ex diametro difsidentia,quem non propofui Diario per omnia fequêdum.ièd folûm quandoconfentanea defcribit * * credcreexemplari Gal!ico,quod bonafide tranftulitcuius author, Icripfit uel di dauit,aut ipfe fuis uidi t oculis,aut ab ill is audiuit,qui res Sjifl mnes ad Imperatorem detuIerunt.Scribit Confentinus transfu^am abiurato ChriftianifmOjpaganifmum profeftum fuifle, uerùm cum ret,fadi poenituiiTe amp;nbsp;refipuiire,ac falutem fuam,omniaç bonajat'''^^) namcp fecum multa aurcorummiIia)clcmentiacMaieft.lmp. commifim'^]jlt; Imperator remiiTa culpa uitam indulfit,amp; aurum omne quod obtuleratr (jot utiiitatem afl'eruariiuisinnefcilicet in uita hominis,quam auro, fuiflè uidcretur. Polh'cebatur prxterea'cum Neapolim ueniflet(fuito’ j,ij transfugailIeNeapoIitanus)maiorafeinipfum colIaturQ beneficia^®' ((ji imperatoriumeflèeiufmodielargirijnonacdpereSedredeamusund^^y fumus.Septimo Calendas Iulias,hoftes aliud quoddam propugnaculi^^ ti,magna cum fuorum ftrage ab Hifpanis,quibus reiedis Italis turn tes cuquot;m hoftibus congrediendi ab Imperatore datae funt, fortiter Multumdiuc^ dimicatum eft fere Andabatarum moretnam fubitaujiiil cademœ uehemens ferentium uentorum tempeftas oborta ,'tantum ÔCin codum ufeç fuftulitpulucris SCarenac,utuixdum fociosabhoftiDOS^j,flP nerepolTent. Quae tempeftas,tentoria, tuguria,tabernacula litum,uariè deiecittquibus inftaurandis amp;nbsp;refigendis, plus ere dito ab O jo fudatum eft.Nono kalend. lunii(ut illud quoque, quanquam non fuo feram ; Mauras quidam àRegeTuneti miflus, in caftra Caefarea dicfbatteiTeram fidci àRege acceptam fibiin i tinerepertjflè: quern Wijp poftridie qui dies fuit natali D.Ioannis Baptiftat facer, ad feadduâuifl^jiKjr tcrpretemquendamHifpanum,Arabicaelinguæcalkntifsimum,qU2r ta ad fe haberer,rogauit:ca fere fiicrant eiufmodi,RegemfuQ cerciorei” Imperatorem cum excrcitu numerofo omnibusep rebus qux bello tum y tum terrcftri,ncceflària cflentjabundè inftrudo,in Barbariam 3ppnl*oi’’^^[ci' maritimum ilium ac terrenum pracdoncm ac piratamOenobarbum» ,j/ cumœ exercitum, qui magnam clademregnis,infulis,arcibus, amp;nbsp;bus Caef Maieftati fubditis3ttuliffct,intcrnecionidaret. In Regemucn^ji» ' illiinfidem dediflet,nihil hoftile cogitare: feautem utexplorarctanoi^^^joji
fehabcrentj'à Regefuo miflumefle. Cui Imperator per eundeminiefr.j^y^ paucis rebondit,ita rem effe, quin plerofqj Mauros utriufc^ feXUJpro^^cjit seta Cis âC ordinis à fuis captos, fe dinufifle libaoi, edido^ publico c’JJ
-ocr page 611-'J’unctanæ.
un y
cuiquam Maurorum qui regem Tunctenfium dominum agnofêèrct,détri« ^cntiquidpiam aut iniunæficrcr. QuôdfiRcxcumfuisNumidis 2t' confœ-afratis Oenobarbo refiftet e dccrcuiflèt, per fe non ftaturum quin ex Bar baria tum iiiismiliubus breuiexigeretur. Atqui feftinatione amp;nbsp;reipfa opus eiïe, ''onmultis uerbts amp;: uanis promifsistnon cnim expedirc fuis rationibus uc ’ântæcopiæociotorpefcerentjSCabopereferiarcntur.QuiMaurusjUtilli im= P^ntuin fuerat,intra dies quatuor fe refponfum regis fui reportaturum polli-'Mquatuor miltbus ducatorum,ueftibuscp aurointertextisâ^fericeisex li/ /^îlitatcfir: munificentia Caefareæ Maieftatis donatus,cum mandatis ipfi '’’’imifsiSjdimiflus eft.Et ecce uix illo digreiïb, feptimo kalendas Iulias, tres ’fuites Mauri in eadem ueneruntcaftra,duofubalbi,qualisferè eft color full« Öntusjertiusplaneatcr:erantautemIVlaurorumritupeIlibusIauatis phæni-
colorisueftitijhumeris uerô oblonga iacula,m3chxras uero fuas SC acina/ ^'safummitate braebtj dcxtri,e latere ßniftro altrinfecus pendentes gefta/ ‘’Macao autem brachio pugiones habebant afFixos : Hi Cæfari litetas, alte» S^’^^ege,altéras eiufdem ferè exempli à quibufdam Numidis præcipuis bcU '‘‘'JcibuSjRegicp cognatisôf confangutncismiflàs,obtulerunt. Quarum ex pf^bicain Hifpanam linguamtranslatarum, is fuit tenor: Laus mifericordi= “WSjNosFilijCeduazq exercitui Chriftianorum fîgnifîcamus,quod non pro-» '‘'■aueftriscaftrisabfumus. Vos contra nunciate nobis,ubicommodifsimé quot;’^tnentari uobifeum pofsimus. Qui has iftuc pertuleruntliteras,ingenuè “ooisexponentjquis dudum fuerit 0^ nunc fit rerum noftrarum ftatus. Mau-Momnes concordes funt,ôf nobis bcncuolunt,unaque in re confentiunt. Ruade tccoràm difufius agemusterant autem lite rg Regis,figno ipfius figna=» 'Milo impreflo figillo^neiç fuperfcriptione inferiptæ. Negabant enim id fc Pjo more habere,quae uerô iuftu Regis m andata afterebant,hacc erantt Mule-pern Regem 8c dominum luum,fimul atqpcertior fa dus cflèt de aduéntu ''quot;pcratorisjclafsisqùe eiusin Aphricam,noluiflecomm^ttere,qu^n^licolega-‘'°acm ad eius Maieftatem mittetet, ut nimirum cognofccrct, ubi fiC quando
adiré cotloqui polfet,ut eius auxilio,pulfo Oenobarbo,in regnum aui-aliquando reponeretur: paratum itemfe e(îè,auxiliarescopias mittere, fOrtimcatumcp fuppeditare:amp; ubicuncÿ Maieftati eius uifum eftetjCum poten 'femisSC proximis fibicûmfanguinetum affïnitate Numidis,ut liberiusde omnibus commentari poflènt,in colloquium uenire. Quod ut commodius 8Ó quot;’inoricumdifcriminefiatjrogareutlmperatortrircmesaliquotadfe mittat, ^U'bosèmontuofis locis,ubi delitcfcebat,per mare ad caftra Cçfarea tutô pro* '“hîtetur.Quibus intelledis. Imperator duosex legatis multis pretiofis mune ''busdonatos/eruato apudfetertio,quem etiam plurimis doniscumulauit, '^etufmodi mandatis ad Regem remifit: Placerefibiut Rex cum aliquot Ycognatisamp;affinibusadfe ucniat ,quöuoluntatem animique ipfius fenfa Tous intelligat, aduariacpâRegepoftulata miflurum,id quod paucis poft •l'cbuseffjcit. Namperquendam ducemnonpoftreminominisnecpacftima/ quot;'’'’is.duodecim triremes apparari,S^ ad Regem mitti curauit.Quo refponfo ’•^fcpiojcgati ad Regem fuum redierunt. Inter Tunctum amp;: Guletam erant 5Mamoliueta,ficeta,locaquealtisarboribusconfit3:exlaterecaftrorum Cç 'Morum,illicOenobarbus tormenta nonpoenitendae magnitudinis,cohor 1 'J^'^nonnullasequitumamp;(. manipulospeditum collocauerat,unde magnos
^frequentes globosinnoftros iaciebantt excurfionibusep fadis,magnis ani/ WroborccaftraCxfarianaexturbabant. Imperator confiderans hoc in Wem öd perniciem fuarum legionum Sicópiarum fadumelTe, magnoep 'Medecotiafsignatum irLfi permitteret hoftes ficimpune diutiusfuos lu/ 111 dtficari
-ocr page 612-ij5« Diarium cxpcditionis dtficari,quanquamedi(flo,coqüe capitali cauefat,ncquis extra ordinalK* hoftem incurliaretjillorum puta firaiagcmaiiSjimo dobs amp;; fraudibus lai» p'®* bè expIotatiSjUtqui pedem pede,manum manu cum noftris conietete auderent : Sed content!crebrts magis quam uehementtbus uelitationibusd’ micare,kniterqücper caufam,!nCaefarianos !ufilire,ficub! noftri globo^^ do per alas fiti cornua fe d!ngcbant,utiunobelloconienderent,nonaufii'd' fterejubito tergauertercnt,liatuit tarnen eos illinc deturbare. Sexto kalendas,Iulias clafsicum cani, QC équités Hifpanos ducc Ludouico docio Marchione Montciaris,duasqüe Icgiones pcditum,alieratn exutf' mano, alteram ex Hifpano milite confcriptas,anteccdcre iufsit;
cum fuis cquitibus ÔC peditibus,manipuloqüe uno ex altern corum,qu*^ minoribus tormentis »glandes plumbeas»aliaqûe tela iaculabanturjfeqü““^ eftteoqûe ordine ad locum ubi hoftes inter arboreta, amp;nbsp;plantaria in infidil’ rantprofedi,eoimpctu,tamqueardcntibusanimiseosadorti funt,utqu’®' uis plus mille eflent équités,plurcsqùe peditesjtamen Caefarianorum fiones non fuftinerenttfed relidis machinis reliquifcp impedimentis,infugä” fefe conuerterent,quos Imperator longtus perfequi noluitttumquodTuflt*. in confpedu effet (non plus enim miliario illinc aberatjtum quôd non tem« ’ fed nec infceliciter,illam fufeepiflet expeditionem. Cecidcruntineoconniu exhoftibus partim équités partim pedites,quinquaginta;exnoftrisuefO eu fauctj turn occifi, deffderati funt feptem. Marchio Monteiaris duxordinis queftriSjCX idtulanceæTurcicæ incoxendiceuulnusaccepit. Quodtame nonmultôpoft induftria chirurgorum obduda cicatrice , pulchrè cutatu fuit. Dum hacc fiunt, ôi. caftra uarqs munitionibus omni ex parte tnuniu'''^['^ plurima militibusamp; commeatu beneinftruda nauigia,aiia poftalia lebant.Aduenerantquoque ex Sicilia,Neapoli,Italia,altjsqucrcgioni^usp rique ftrenui S)C in re militari exercitatifsimi uiri,atque inter alios Mufe AlarcOjUir magnar prudentiae,ô^ mul tac in re bellica experientiæ,cum mille centisuirisMarti)sô( gentilitio ftemmate darts,ex Neapoli Sgt;C distqui partim logis aduartjs,partim onerartjs ô( roftratisinAphricâadue funt.appulfus cft etiam eôdem pulchrè comitatus Ferdinandus Gonsag» uirrari Ä prudentis confiltj,ô^ intjsquae adrem militarem pertinent,opP dô quàmexercitatus . Tfertio kalendas lultj ,Mukaffcs Tunetenfium Kc ' ex faltibusillis quo pulfusab Oenobarbo confugerat,permare proximu triremibus ab imperatore impetratis, quàm proximè caftra CæfareaaflU duseft: præmiffoqùe fororis fuæ filio, qui ilium appulfum eflènunciat ' cumducentis equitibus Mauris ad caftra Caefarea contendit. Impetute^.^ lum aduentare præmonitus,fîgno dariiuffb,utturmae aliquotcquituffliU. ne difponcrentur,fic FerdinandumToletum Albæducém »Ferdinandiu” larconem uallis Cicilianacquaein Praccutinis eft Marchionem, amp;nbsp;A'’'®quot;’ -, Pimentelium Comitem Bencuentanum,cummultisalns nobilibus » g' tilitio titulo infignibus, præter équités, addita una atquealtera pcdituæP lange,illi obutam mifittqui reuerenterilium(utputaregem)exciperent, que ad tentorium Cæfareum deducerent. Imperator cum infante Pottugs' ’ aitjsquetum Ducibustum Comitibus principibusepuiris,Regem exlpe^^ battquem appropinquantem data dexterafalutauit. Illecontra fumm^e^^^ reuereotia fefeinciinans demittens, obferuato tarnen femper deeot® giOjlmperatprem tantum non adorauit, ôt^more patrio fùpcr tajjeteib hoc ftrato cum fuis Numidisdiumi procubuit. Imperator ueroèfuo ° defcendit,Tum per interpretem Hifpanicæ amp;! Arabiaclinguaeiuxtà multis de rebus longum dtuqûe collocuti funt. Detndead miîicum
-ocr page 613-Xunctanse. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qj?
j’«m,utkgioncs fuo ordine d(gcftas,totius^ exercitus facfcm,formam,6C ro' outuidetctfquiilloaducniente tam maioraquam minora tormenta magno ’^utmure,0^ftrcpitu exonerabanQdedudus eft,illincadtcntorium Ludouici natenfisjudlcris aureiEquitisgt;amp; fecundilmperatoriae Maieftatis cubicula/ 'Óperuenit: Vbiuariis omne genus bellartjs^aquisque cum fa ccaro ô^cina« ^otno decoâis / abftinenc enim uino QC carnibus nifi ritu patrio coâac 6C, ’Ppatatat fint) refedus amp;nbsp;recreatus eft. Dixit autem circiter odingentos ca= '‘oscommeatu amp;altjs rebus onuftosfe atergo coniequi,habereque fein Jöntibus iHis unde uenerat,plus fedecim equorum milia,quotum omni« nequecamelusjnecequusufquam comparuit. Erant omnncs eius milites Mauriran/rA mora «cflîM.habentes acinaces fu-^ältrinfecus j ab humero dextro in lacuum depcndulas ,oc pugiones latos Weancipitcsfiniftro brachioalligatos:elt;iuitatus ferèex equabus equif-wcaftratis conftabat. laculaautemquægeftabantjongitudinis erant tri-s'^'Ufîxaut quadraginta palmorum. Imperatorautemmagis mifcrationefi^ ^7icordia(quam cum fumma dementia habet coniundam) commotus, r*'’gt;quôdmultum aoxiltj putabat à Rege,humaoifsime acceptum,regio afquot;
''‘honore. Hocenim erat omnibus exploratifsimum, Regem fine ullafpc (^'“perandiregnifui,fuiffeab Oenobarbo exadum. Hueaccefsit,lmperagt;
'^copias quasterra marique habebat,talesfuitTe gctantas,ut Deo bene fijj ®gt;(3^uoomnis uidoriacft)non folum fulFicerent Oenobarbo cum
^^Ppritnendo, fedetiam uniuerfae Barbariac fubiugandac. Verum magis P^dicns uifum fuit regem in regnum reponere, ut tanto beneficio Mau-fibi deuindretjintelligerent^ fandam illam expeditionem in »iffi'T ^'”P^*^’lo«'‘Jufccptamenc,ut Oenobarbum Turcicumt^ exerci/ 'onf 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxpelleret,trane^uilIitatiqueReipubIicae Chriftianae
'detet.præterea,utfidemregis eiusque fucceftbrum magno commodo 'lift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptacfertim regionum Sd ditionum maritima«
'n« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniuerfam Barbariam tam irtv
filet uinculo,in perpetuum fibiobligarctiquibus regionibus qulm ’t opus si: neceflarium ut primo quoque tempore proipiceretur, ne-^uldem deieranti credat,nifi oculorum cognitione didieifiet, iftaSoIe meridiano clarius fuit uidere. Sub Hj •nenfis lultj in opere coepto perficiendo, continuis aliquot diebua accuratam adhibuitoperam,ut fcilicet tormentiso« tilt p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difpofitis,ad demolitionem arcis Guletanæ procedere-
fiij, ^‘^i'^cumcaftra Caefariana colliculi quidam,quos uiftimfuitagge-tiite °?'“^“?’*^^fi’^f^t^’ï^fs,cxftrudisqûepropugn3culis caftellis mu« a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftra ipfa iegionumqùe cornua çgt;Jrotegen-
Irruptionibus arcendum imponere. Quia uero arx Gu« utroque latere firmismunitionibus integrum feme! locum caftris metandis delige-
'ltiotl*'^^^^^f^*^^^^indc*’’t3tarc,apaulatim proximiusGuletaeadmouere, molcftia militum fieri potuit,turn quodten-’ dfu^tforia/arcinae, impedimenta omnia tranfpor-longius abftraherentur ubiplurima quo-W accommoda partim repererant, partim fibi procurau^rant, 0^ aquarum dulcium,quarum propter marc uicinum,mira
% f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penuria.Namilli.aquibusdiximus turtimquandam
fuifle propter immodicam aquationem,partim exhauftfpar-ttatijlimo è (undo excitato,fuerunt.Lacus uero ftagna,propter uicini 111 2 atquoris
-ocr page 614-Diarium cxpcditionis
1358
acquoris exnndationetn aqua falfa infctSa fucrunt. Hue accefsifjquodexua« fis terra replctis,pell«bus alqs^ munimenhs coopertis,propugnaciila fibicon» ftrueredebebant,qugopponcbanttormentorum idjbus,dum noäurnofeni porc propiusfenfim adrepunt. Cumquead huncmodumcaftra femel atque iterumjlocomouentur,ç)roximiuscp arciadmouentur,utficcommodioreui3 expugnareturI non raro node intempefta ad arma conclamatur,atque inter« dum utrinque eruptionibus fadis,dimicatur.QuartoNonas Iulias,hoftcs per cxplorarores edodi.turmas aliquot cquitum^manlpulosquc peditum efS' firis Cæfarianis profedos e fle,utmagnum numerum cum peditum tum equi-tum ex mifcellanea fld promifcua,equifonum mulionum, ftabulariorum, lP xarum,c3cul3rum,eiufmod!qöe hominumcoUuuiCjqui tn uicosproximos pabulatum öf prædatum excurrerant conflatum,tucrentur amp;nbsp;protégèrent,ar-bitrati occafionem noftras munitiones expugnandi fibi datam cfle,ftaiiiii aprandio magno clamore SC i'mpctuuelutacftroquodam perciti,totisuirgt;^ bus in cas incubucrunttcodemquc fere temporis pundo,turbo quidamferf'*' tium ÔC debachantium flaminum, tantum excita uit pulueris, ut confpcdu^ hinccaflrorumjllinc hoftium intcrceperitrhoc tarnen nonnihil in tcncbrisdu micantibus profuit,quodaithercrcbris/gnibus quanquamnonfine tonitruum micucrit,pluuia fubito confequuta uentorum rabiem fedauit.N^ hil tarnen interim tam fubita coeü mutatio conflidationcm rcmorata en! quinimo qsanimis utrinque 8Cuiribus certatum eftjUtCscfariani exerdtuJ duces,metuentesnc Turciciéquités ex infidijs fuo more in nouifsimosoO' dores nofiriexercitus infultarent,omnibusIcgionibusordincdiftributis,»/ da acte cum bofte congrediendum putarint. Sed noftri diuino freti auxi“’/ magna turn praefedorum,decurionum,óf eenturionum,turn militum uig^i’' tia,aIacritate,‘ÓCdifigentia,hoftes acaftrisprohibuerunt,6C terga darecoége* runt,quos tanta celeritate funt confccuti, ut multis ante munitiones iprorui” trucidatis, propugnacula 8C caftella nonnulla occuparint,uexilla diripuerinti SC magnum timorem fpedantibus ineuflerint: cruenta ca in concertationew' da fuithoftiumftrageszpauci cxnoftrisdefideratifunt. Nullaquiesjnunui” ociumfuitmilitibus. Nam nulla tere dies fine dimicationcabtjt« Exarceije' ro Guletana triremibusquequi in finu T unetenfi fuerunt,quotidieexmad’'' nisingentis magnitudinis,ferrci6^ æneiglobiincaftra Cxfarca militumqü^ tuguria iacieb3ntur,quorumnonnulli amp;nbsp;illiquidem grandiufcoli interfi^ liliorum infigniti fueruntjta ut non difficile eflet conqcere amp;nbsp;colligere,equo myropolio eiufmodi catapotia,quibus ueexofficinistalcsprodierantw^’^^ ces. tandem ép plurima quae antea incerto rumore fineauthorc pafsim muBiW' bantur, turn denique credi ÔC pro certis baberi cœpta funt. Èx altero lat^' Guletacqua Tunetum refpicit,ftagnum eftnauigabilc,perquodexTun«^“’ commeatus amp;nbsp;quæcunque obfidione cindis opuserant,facile adueheM”^ turxquod utnoftri impedirent,conftitutumfuit enaualibus nonnullanaui'' gia inftagnum illud pertrabere,cademquemilitibus, tormentis ,alijsqt^’^ mamentis arm are. ld quod abf^quemora,quanuisnonfincmolcftia factu fuit.Verùm q uia ftagnum illud non erat tantae altitudinis utnauesfic onul» ferre pollet, ncceffe fuit cas in mare,magno certè militum fudore ,retranere-Sexto Iduslulias Caefar ex altero pedegrauifsimèlaborauittcuiusdolorisc*^ fam fuifte,medici alïeuerabant,contlnuam SC indefeflam in omnibus bonii peratoris obcundis muncribus cur3m,laborem, flfdiligentiam. NeedeWJ* runt qui putarent diumz id fuifte prouidentiac SC uoluntatis, ut fcilicety*’ cruciatu admonitus,non tam temcrè prsfentifsimis fc obiedaret pcrïculis» fatisque crederet fuo fe fungi officio, li quod in opete faciundo collocate
-ocr page 615-^unctanr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip?
®P«»,alns exerccndis amp;inftituendis i'nfumerct jatqiieplurïma quæipfe fa/ ffWjprimattjs cxerdtus ducibus Jegionum prxfedis.primipilaribusquean-^“ignaais adminiftranda committeret. Hoftium nanque incurfiiauoncs, ®fsiduæqucillaîdiinicationesnonficbantfineteloram,i3culorum, baliftarum “ibuSjamp;tormentoriim maiorumSC minoruniiaâjbusrquorumimpctusfi-'‘«difcnmine nobilibus cum ignods ,fummis cum inlîmis,fi forte contingan« ^xquelethaliscftamp;^noxtus. Quarto Idus Iulias,tentoria militum tugu/ Menuôfuo locomotafunt,amp;:propius Guletam deportata, quo tarnen die Pi^opter incredibÜem flabrorum tempefiatem,puluerulentamqùe arenarum quot;ubcmadfydera ufqueiaâatam, nonadeo promptum,nequeprocliue fuit '’ngete. Munitionibus tarnen uallis Si fofsis circumdatis , propugnaculis pïftellis aggeribus tmpofitis , machinisqûe adiaculandum apparatis, “Operator arcem Guletanam primùm tormentis uerbcrare, deinde poftri» ÿ^qui tertiu» fuit IdusIulias, confcenfis mûris,expugnare,â(caperecon/ J“**' Quarecautum eftediÄo publico,utomnes fam duces quàm milites, villam quifque cuideftinatus fuerat fundionem,parati SCaccindicfientî '’‘quia uentorum uis rabies fuerat uehementior,pelagusqûc altioribus
Jfcquentem qui pridie fuit Idus lulias,res tota dila« ’« procraftinataeft.Ératforte turris quacdam inuertice moniii,non ampli/ biK* ® Caelàrianis cafiris difsita, quam decem ftationartj milites ?.^'’isBarbaris,occup3ucrant t earn fado agmine Turcæ Mauriquc ador-quorum infultum decem illi Cæfariani principiôftrenuè repulerunt, '‘Ueftituti fubfidio, cœperunt impreßionibus Barbarorum efie longe im/ ”^:quibus confeftim à noftris , turn equitibus turn peditibus fuppetix Jr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc ab hoftibus animaduerfa,non exfpedato nofirorum aduen
5 uertcrunt, qui fcrè Barbarorum mos eft,fua namque agilitace f fercnt^-iç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si uelitum more,Ieui utuntur armatura ( equorumqûe uelocita»
for nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uehementioribus cxcurlionibus,hoftes fuos
J'itant.quôd fi fcriô conferendas elîemanusuidcrint,uerfis tergis,fuga fi/ cisC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î^ipcfatornondum commodam expugnaadae ar-
'JUletansEnadus occafionem, exploratis fumma cura omnibus munitio* ^i^’sUtmagis hoftibus incommodaret, fortiusqûe fua caftramunirct, iufsit aftrui,quod imperato citius,fumma cum diligentia fa-'’’dl:utfifortèofF€rret fefeoccafio,nihil efletquod oppugnationemrc/ '3retur. Caftrisigiturficmunitis,amp;acic,quac numcrum triginta milium felcdorum excedebal, per cornua,alas,frontes,amp; terga, Soncs,turtn3s,cohortcs,ÔCmanipulos,inftruda,(praeter claffem ingentem, adnauale belîum neceftarqs apparata, detinebatur) cundisqûe Si quac ad caftrorum tuitionem ÔC hia [^'’’QPP’^^fsionem fpedareuidebantur,diligentifolicitudine procuratis, quæque lociscollocabantur. Imperator!prxter c£-ciim^’’^^^^^ofüit,frequenteromnem exercitumluftrare,lcgionesomnes cir ‘^^utêfibi profpicercnt,nccréméré fe peri-,j)Jooijcerent,admonerc:omnes fumma cumhumanitatecompcllare,prae«
’ ardentesÔCinflammatos Iaudare,dubios SC meticulofos inertes impellcre,urgcre,8c ftimulare,igno ’■On h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hortari,breuibusqûe con«
’’î” r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubitare fe,qutn qui fxpe abfcnte ipfo rem præcla-
M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eifdem fecumfacris initiatos,captisrcgibusSC prin«
i) .^^^‘‘^’^’'^âftfisexuifiènt ,uidoriamqûeillis ueluti è manibus turn in Ita-’'Umalijsregionibus nonfecus acclauam é manu Herculis extorfiflènt, 111 3 nunc
-ocr page 616-Diarium cxpcditionis nuncfe pr^fentecumhoftefacro atque deuoto,fotttter8u ftrcnuc gnatur»:præfertim cùm in hocbello, DcoOpt.Max.eiusqùefilio Doffli”® Seruatori ,noftro militarent, fe officiorum fibi pra ftitorum non fore jimtnCquot; morem, fed unumqucmquc pro ratione rerum geftarum,liberaliter remuneta* turum. Quibus exhortationibus, animi militum, alioqui fua fponte ferue”' res SC in ci ta Cl, fie font inflammati, ut anfam pugnandi fibi non ptæberi doU^ rent. A(fiuarlt;acproindealiacqûcdafie5,quamproximèfinecertodifedmin^ poterant,applicabantur,malisqùeamp;^antennis fummotis,ne fi forte boftiui” lormentis concuterentur, id nauibus fraudi amp;nbsp;detrimento effet,ad oppugquot;^* tionem apparabantur. Euenit forte, ut pridic quàm decretum efictarcctnwf' mentis Iacefiere,marc Gc intumueritjUtin tentoria quaclittoribusptoxquot;”’ crantjcxundaret, metusqûe effet ne iuxta conftitutum arx oppugnatin^!'' ret : fed pridie Idus Iulias tanta fuit amp;nbsp;acquoris Si ftatuum tranquillitas,!’^ fuperni numinis fauor,ut cum prima luce acie fuo ordine inftrudajOm^/ que amp;: fîngulis fuis fundionibus præfcriptis,ea diligentia,induftria,ftudiO) dexteritate,terra mariqùcarxuerberaretur,diuexarctur,ôf quafîaretur,ut turres opère fitu^ pene inexpugnabiles,8Cccteræ munitiones,qu3sex« bibus,malis, antennis, triremium remis,emeritarumqûe nauium tabula risjôf puppibus,clauis ÔCcarinis confiruxerant,ac pilis,pellibus,boumq^^ tergoribus fiipauerant, multacp terra cooperuerant, diuerberationia •’’’P tuinofirorum tormentorum cedcrcnt,collapfac^ à conuulfac',nf^ impofitum fuftinerent, nequeTurcis fatis tutum neefirmumeonnuend querefiftendi locum,machinasep fuaseqeiendi poteftatem faccrent. plurimx hoftium machinac noftrorum tormentorum idrbus’diruptæ,n”» que pars mûri turris illius quadratac folo aequata, nonnullac^ triremes,aliacep naues,tam roftratæ quàm oncrariæ.pertufæ Si
' erunt. Qugcùmhoftes non fine dolore 8Cindignationeuidercnt,fecu®Tj(j^ pendercnt,fuas munitionespeius fuifielabefad3t3s,quàmutulla **’ difpes fupereficnconfiderarenrc^ quàmpotensS^ inuiduSjSCabexet^J^f^j; omnibus bellicis maritimis iuxta acterreftribus munitionibus Itnp«’ fetjinfolafugafuomorefpemomnemcollocauerunt.
nus omnibus in rebus fumma cum diligentia, cura, flrenuitste SC nbsp;nbsp;nbsp;Jjq/
mitate,uclut Hedqr quidam,autmonftrorum domitorHcrcoltSjOt” j/ niImpcratoris,imô8C militismunia obluerat,5dquxcunqp cefTaria^admonuerat ôf pratccperat,ncquid inipfo dcfiderarctur,dun’3^^|}p letana tormentisconcutiebatur,in aggeribus ipfis 8C tit,nimirumurà'ucrbcratione,donecmagna expartedemoliia^‘‘^b fiftcrctur,fadacBjCommoda afeendendi uia,militum falutiin eiusconfuIeretur.Tam enim uitamilitumillicharafuifutnolletudu riculo centum Barbaros obtruncari.Contrà milites eo flagrabant ^’^P jjpiO' dae arcis ardore, dicam an furore,ut nifi prudentifsimus Impetato’’c nbsp;nbsp;nbsp;[J
ratus fuifref,nulla fibimunirauiamagno fuo pcnculoeamopp^ê^^^orn'’' quod tarnen eodemdie fubhoram fecundam pomeridianamjM j ßbi uiriumoB alacritate SC robore fadum eftut quanuis tter ipfunr nbsp;nbsp;nbsp;pjf fîi”
nierant non effet fatis aptum , aditusep impeditior quatn ut j^jjufdo' inuadere pofrent,tamen fcalis mûris admotis,facilem oenia resepin arceuidatriumpharint. Quadriremes uero Oenobarb^a' quæinftagnis Si finuGuletano iacebant, paruo negocio innoln a; runtpoteftatem,unàcum machinisbeilicis,qu3enumero,magu'tü tificio erant commendabilesîinuenta etiamfuit magna globoru tormcntarq,S^ falnitri copiaJta utabundê fadafueni compenla»
-ocr page 617-*1«, Tuoctanaî.
acceperantîquoniam nonnullae naues «pfbtum âducr-qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partim deprefîîe,partim laceratar,8lt; diruptae fucrunt. Ho/
Indefendenaa arce ftrenuos feCsjS^ rei militaris expericntifx '‘'^^«run Omni fpe recuperandi ca quac amiferant abieda, fugæ fe ftierant agiiks amp;ueloccs,non tarnen(îc per ftagna in fpfa fuga à noiiris fa^, jO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi magna cardes hoßium quamuis tor titer rcpugnantium,
quot;^b ilia bcluaacChriftianifmlpeftis maxima Hariadenus Oe« ^’’^*^*^’g®'^uorum,rumoribusép amaris Qc iniucundis,qui ad cum de cijiqi/®‘’^°’cccpto,fada^ perferebanturjjConccperit,facile eftitni-* ^’fsui confequi. quin pluriml captiuorum qui in triremibus Car* propter tugam commilitonum fuorumamp;rem ma« minusintulerint, praecp confciuerint. Dum bare ante Guletam gerunfur, 'W I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rex.cum aliquot Mauris cognatis fuis 8^ atlinibus in
’’'fetu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’^^ods regio more tradabatur t afsignatis illi miniftris^qui eidem
'Icni ' ' adminikrarent. Dccumbcbat autem in tapetis humi ftratis, ibi-”130^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporis habitu,utmanus8f pedes iuxü
''tiu8^^°^quot;°^'^^dbus uifum fuit nouum,fed is mos eft illis patrius ÖC genti/ *’euH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geftus Sgt;^ mores Maurorum,qui circum Regem fuum fi«
tio I .‘^'^dmineiacebantfemilaceri d^nuditquinonnunquam rupto filen* lt;ia ' w ^P^® ^^2*^ fimul omnes uociferabantur.ln Rege uero maieftas qug
Acne tum j’ '«mullaextitere indicia, Satrapas regni Tunetei co effe animo utregi fuo ^^PP^das : licet ipfc interim difsimularet.diceretque feà quibuf-L'’\^’widarum fuorum accepifle literas,quibus pollicebantur feilliauxi-os,atqucadco tunc fuiffe in itinere.lmpcratori non uidebatur con-lt;'imeiuftnodi arundinco,baculo,ticulncoqueprxftdionititoerum guod fufpicabatur, Satrapas puta amp;NumidasilIosexlpedaturos,quó opgt; quot;^natioarcisGulctanæeuaderct.Atquineexpugnataeaquidem ullUm ar« ’^fntumfauorisjbonsecp uoluntatisabilliserga Regemoftenfum eft. Cui |S’pro miraculo quodam amp;nbsp;oftento fuit uidere profpetum iucceftum S£ 5'oUofam Impcratoris uidoriam. Qutbus gaudijsjubitis, acciamationibus Wes Cxfariani tarn infignem, tarn inauditam uidoriam concelebrarinr, ^•lounieaiqucfuocum animo reputandumrelinquere,quâmpauca feriben« ^femipfam elcuare. Vbi tam tutus in arccm pateret acceflus, uidiflès pluri« ïgtninatim illo adcurrcre,tum ut arcé ipfam, turn ut munitions ruinas 8C Wiasdamna^ data uiderent.Eft autem arx Guletana turris quædam quv r’Mdæirandæ crafsitudinisjaltitudinis autê duarum contigna{ionum,amlt;-wnteriori compledens paftus quadraginta, exterioriueroô^in frontifpi' p^circiter quinquaginta.lntus eft Ctfterna quædam infîgnis,quae totius ædi/ Moquas pluuiasexcipit: func amp;fornices quidam concamerati,in modum Pfomptuariorumpenuiâf annonaeconferuandxexftruditèquibus quicquid Juferri potuit,à ftipendiarqs quibufdam ÔC. legionartjs compiiatum QC. conua* '^utnfiiit. Erat in eadem arce magnus numerus arcuum ô£ iaculorum ( nam in wando ferè arcubus utebanturjèqutbus iaculabantur tela oblonga fer« •“peracutoin extremitate armata,quodinuulnere quod fecerant extradis '^permanebat. Inuenta funt quoque tormenta càmminufcula,tum maiu* ‘getreiter quadraginta, inter quaeunum fuit prxlargi orificq, quod eijcie« ill 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13a(
-ocr page 618-Diarium cxpcditionis
batglobos ferreosampÜtadinis latifsiml pilei : fueruntÖfcx pr3rdrui$'’®J paucaalia,p3fsimhliis,alia falamandrat figura,amp; duplici digammateAfO co.ff.infignita,quibus in altero latereinfculptum fuit,autinlufumjhoc^ gium literisRomanis, Nutrifco öf extinguo : in akero laterçaltcrum'-^^j^ um fitcris Arabicis.Non arbitror neque alitis uolatu,nequefinißro«nw° L nis,necß tripudqs foliftimis opus eiTcjUt augureris,2è diuines, unde ton^j (Ua eiufmodt notisamp;elogijsnotatajallatajautcuiusiulTuamp;fimpenfisipi^^L tintfufa.ln confeflb eftomnibus,bei 11cas expedinones,caftrorum8^-^ n, j militares congrelfus, conflrdationcs, incurfiones,S!ilt;*’'J ünes,nonfieri fine reciproca utrjufquc partis ia (Sura ; fere^ ufu uenire,i’'r nculumnon finepcriculo uitetur,quofa(Sum eitut ex militibus multi fuerintdtfidet3n,plcriquegrauiter uulnerati ö(if3Ucq,»lqpuJ^^'^^|jj,, mentario fernere accenfo, »1 q eminus iaculis,8lt; minorum tormenioruWg dibus,aln cominus gladtjs,gaEfis,contis,amp; lanccis.nonnullimaiorumtcf^ toriim iaculationibus partim inanus,brachia,pedes amp;nbsp;crura,p3rtifnc°’' ■ fccmorarcportabant autplanè rupta,aut faltemluxata. NccdcfuerunW^j bus certae corporis portiones fuerunt machinarum i(Sibus adempi^* quos Hifpanus quidam ( ut fcribit Confentinus ) humilis fortune j Thcbanoillojtantoperemultorum hiftortjsconceIebrato,noninfefgt;Of' forie cruribus fimulcumfoemoribusglobo atneoè tormentoemi»ogt;ff“ tur,fimulqüc tormentum minulculum, quo utebatur,è manibus illi plus follicitus de fuo tormento quam uita, undique circunfpeiSat tf»‘ fumquef manibus reliquoque corpore fefeilluc utpotuit aduoluens/ brachiorum finuuelut dcofculabundus compIecSitur, öcTquafi . jy/ exfpirat.lnuncamp;mirare Epaminundam ilium, qui rogauit niorienS)3*gt; peus eflet f31uus,amp; an pro patria ftaret uidoria.Habes Hifpania,unde(^^^f|j uis alioquifatislaudisauida}gloriari,Sacrifias tollerequcas.
membra ficerantconcifa,utlolùmàneruo autparticula cutis depf^^^jp quibus induftria chirurgorum idquod depcndcbat,nccfpes pjp teri membro coalefcereaut conferruminari poiretjprafcidebatur,fe»Q^’A teferroignitone fanguisimmodicè efflueret,adufta,adeôut tnifetu® iucundumeflet fpetSaculum illorumuidere cal3mitates,acaudireqUquot; nes. Et quamuis in caflris plurima effent loca recipiendis faucfis,trü luxatis, aut alioqui uulneratis deflinata, eisque praefetSi medici, ropolacö^adminiftri, tarnen fieri nonpotuit quinplertquc uitatncum commutarent. Fœlicesfanè amp;fortunati,qui putaea gratiamortildt cerant,ut Domino lefu Chr(ftoSeruatoriamp; Redcmptori fuo litar^fi rum corpora in glarea amp;arena condita ö^fepulta fuerunt,anirnat'^' Max. mifericordiauiuuntinæuum. Imperatoroptata potitusuitSoH letam pracfldiofexcentorum militum legionariorum munitcadaucf’ umcaeforumquæplurima inuentaiunt .equorumitemSCcameloniWj tifsimis fcrobibus infodi iubet: ne forte exfcetore corruptoÄ J lues aliqua in exercitu fuboriretur. Chriftianorum autem qui in ca nbsp;nbsp;g
tione defiderati funt, corpora,religiofe conditafuerunt,crucibusm t eoruminfixis. ld»busluliis,quidies proximusfuitdui£Soria,Imptf®t° uocato concilio Ducum, antefignanorum, primipi!orum,decuriontit“)j,j.j turionum, Qc eorum qui illi tarn in publicis quam priuatis negocijsa ^^onio funr,cumillis confultat S^deliberar,quidpotifsimum fado opus fit,utn^ Ium meerit,uerumetiam uicSoria utatur, Ibi fentenrijs uariatum dentibuSjUt quafi re perfecSa in Hifpaniam redeat,alqs contra reclame”‘ operam illi Qi impenfas pertjffc niff T unetum etiam capiat, SC ni oron«
-ocr page 619-Tunctanæ.
J i' t*
1 u 11 i' !'
ÎJ t' J
lt;lt;
® quibus pen'culutn imtnfneretjn poullatem fuam red'gar- Vi polterior 8^ quidetn faniorfehtentia.quare figno dato imperatum e(t, ur o* cxpugnationi fefc accingei ent. Decimofexto kalend. Au-'fy aliquot SiC cohortes peditum Germatiorum 0^ Hifpanorum,, 'i«uni aerfus progredi coeperuntjtrahentcs fecum duodecim tormenra bel ijm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decrcucrattfed quiaabitine/
tï^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilii renundatum fuerat,uiam quç ab iî 1 o latere Tunetum du
'Umr ’’^P^^lldorem magis^ falebrofam cfTe, quam ut commode illacexerci/ tlï(^^,”’*'^3^^^^*'®Poll^G^3ndemcpinndns alijs^ mille periculis aptforem Haci?'prxceflerant rcuocari,qui line ullo detrimêto pliit'Dcdmoquinto kal.Augufti, amp;nbsp;die proximo, (jj ’^’iormcnta maiufcula cuglobis puluere tormentario altiscp rebus ad latar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guletanac ènauibus exportat3,rurfus in eafdem cxpor-
I 0 II
Î “‘it CùmhaecaguntLir,Imperator cum fuis,uarijs cun's angif,profeäfo^ folIicitat.PrindpiójUidet quæcûc^Muleafles deNumi Mk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxilqs magnificè
•isfukromnia dC mera fomnia,cùm nemo illorum ligna ulia fauo-««5^° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'ï ilium ufœ diem erga Regem fuum præ le tulilîet,necp pro ipfo
oblataKiilîet opportunitas,contraOcnobarbum arma fum» ^ifçi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ grauis ô^diffîcilis fubeunda
il
11 1/ ! »
longtus àmari abftradiSjpericulS elTet ne fatis com-rcgione rari admodum 'ffCö œ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoßcsipfosfacileproh{bere,autcordê faltem infi-
^‘^’’•■«j’^ulcium aquatû laborarent inopia, turn quod machinx pcnuriam,manibus militum terrC' ftib*^”^*’’’‘^’®^turbarctur,maximamrelinqui opportunitatê in fines Chri-Ujj^Ofiimorascpmaritimas Cxfarexditioni (ubiedas incurfandi,omnia^ pe iiiiftfQ^’i damno accepte eilet lrritatus)pcrturbâdi : mifercre-^Ui P nbsp;nbsp;nbsp;^hriftianorumjqui Tuneti pedore Si fqualorc obfiti in carcere
1/
regno exadus omnibusep Tp*^^P°^’^f^5j3buniusImperatoris penderet mifericordiaSCauxilio; kte b'’'’*”’}”^^ifum fuit capto TunctOjOenobarbumopprimereautexpel» benefido deuindüs dC obligatus Reip. Chri tils ?’ ®P'‘^’toi’Geiuscp fuccefloribusjfocqs 8C. amicis, perpetuô confœdcra-Uio’oî’tinquambenefadorumàCxlàrea Mai.acceptorum,obrcperetilli obli lance expenfisjCÔftitutum fuit adem ordine inftrudâ, fttin nbsp;nbsp;nbsp;Guletæ latus,quod illud iter magis eflet peruium.necp tam multis
ft I' gt;
n3'JUletæreIido,cui hoc prxcipuè curx elfetjCxerdtum commeatu 8lt; an-recentibus aquis alijscp requifitis,pcr ftagnum quod T u» P*^® Gulctanac diuer 'kin excidio è nauibus data fuerant,c5 tormentis qux in ipfa arcc deui operamdare. Dedmotertio igirur ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exerdtumin formam iuftç
t’tnt'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^*quot; omnes fuas partes digeftus, progredi coepit, fex tor/
toJ^^’iofibusjtotidcqjmediocribuSjbrachtis Si robore militûpcrtradis, Iccumallato Imperator,cuiprsterexterasrcscor Se ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imum ufcp calcanéum armatus,perfingulas turmas,co»
(lt; »
(ô3^ægiones,nonfinefummofpedantiSgaudioûbequitare,inanipulos ^titiare,phalanges cÔdecuriarc,omnes^ bono animo eli c,ccrtâcp fibi ci
-ocr page 620-Diarium expeditionis Deiadiutorioutdoriampolliceri. lubcre deinde ad cataphradosredircA'’' numqucmque fui muncris fundlonis admonere. In progrefTu gt;'ß, fubltmi confpicicndus in equo, uexillum primarium, quod Domini lESv CHRISTI crudfixi habebat effigiem, antecedeb2t;qnfmq«i‘i^ quot;nbsp;queconfpicabatur,immenfaperEindebarurlaetitia,ferucntifslt;mo£Bmn2n’'quot; ' batur ardorcSCdcfidcrioiad extremum ufque habitum pro ChriftianifmOj'’ ' luti pro focis äT aris præliandi.Cumc^ eo ordinc ad duo procefsilTcnt miiw* ’ ccceTurcxdCMaun,exoliuctis ubi delituerant emergences, uiam eurfirantes,noßriE fefe prodiderunt. Erat non procul illinc in «odcim nercOenobarbus cum fexmiIibusTurcarum,Maurorum uero ö^aliofump tim cquitum,partim peditum,mibbuscentum. Imo relatuquorundamtnr ft!anorum,qui Tuncto in ChriftianoruracaßraprofugerantjCOgnitumW Oenobarbum habuifle plus centum quinquaginta milia militum,eqn*f^’ ' licet ad miliauigintijtehquospedites. Quod tanto credercprocliuiusWt^’ quod ipfe Oenobarbus duobus diebus proximis omnes copias luerat,« Numid3S,quos nunc Arabes uocant, Mauros^ omnes cramentoaudorauerat,fec^confequicoegerat,acie^ inUruäa,cu™I’’’PQ^ toreconfligcrCjimö amp;nbsp;caßris exuere decreuerat î in cum namqucfinemca» fuauallis,fbfsis,aggertbus,8c turribusmunicrat,machinascpinpropugnK ' lis collocaueratjco loco noßros exfpedans, quàillis ucllent nollentitetiäc endum eßet. Imperator per quofdam exploratores curauit agmini fuojim' ' cidelocoubipernodaret accommodo multum öfapto,tumquod fuinetabhoßiumincurßcationibus,tumquöd multos dulcium aquarwnP tros iUicinueniflct.Vcrùm hoßesreanimadueriä,quia noflri uebant,quöd tormenta fua roborc brachiorum trahere dcbucrant,iaclt;lf mm jllum prxoccuparunt. Imperator uidens inceleritatefpem uiiSoriai^ nßere,magnisicineribusmulto conatu pertradlis machinis ad locum pußquot; accclerabat. quo cùm uentum eß, principio bombis flf tonitrutormentor ciaculatotumfcmutuöfalutarunt:ddndcfignodato,magnisutrinqucä*’'‘;p 8C uirtbus eminus, tormentis, telis« iaculis, ßindis: cominus haflis, gacbsgt;m leolis,ficis,flC uerfis gladtis,acriter p^natum eß. Quo in conflidu/anW morum alacritateCadarianirem gcfleruot,utquanquamex lafsi Äf cperc fatigati,cum integris,ntbilŒ quodnon (abfituerbo iumdi*' tifsimos amp;nbsp;ßrenuifsimos milites facere deccret, moliencibus, men rupcisordfnibus cedcre,magnocp tormentorum numero ucrterecompellcrenr.qui quanquam ad teli iaäum abaäijfefecolligtf^'”’ uclut bellum redintcgraturi,tormenta quac reliqua habcbantcxoneraren*i bur tarnen SC alacritatem animorum^difciplinamcn militarcm Cxfatiafl* ercitus confiderantcs,mutata fententia,fugerunt : rciidisc^ proiedlis haßis,ccflrcrunt arenat.Milttes Czfariani quamlibetex itincre jx intolerabili propemodum enecati,ea tarnen alacritatecum hoflibus funtjUtplurimos occiderint,reliquos in fiigam conuertcrint,raulto faduri ßragem,nifi præfiti SC caloretmmodico tantum non cxanimstMP^ fiibus perfequendis fibi temperate,reficiendis corporibus nonnibil ßb redebuißentjcuius rei gratia ibi pernodarunt. In prima illa dimicstion Chrißianis non plures odo defidera ti funt, neque ij milites, fed uiri amp;nbsp;res qui farcinas stdferebanr,S^àaia^miIitariaberraucrant. FuitautemiH«’ cis tanta dulcium aquarum penuri8,ut exhaußis fontibus ÔC putc/s quosr P rerantjlimum ipfum biberefußinuerint. ImôpIeriqucmilitumquibusaoP^ tcos patebat aditus,fudariola Ôd indufiorum extrema,terrx ex aqua qw tulis alijsçuafis haußortjsaufugerat,humedatae,imprelTctuni,on^2‘^‘’’^j,
1
-ocr page 621-^unctanx.
“’tfrunt.alij hauftum aquae frigidæ, aut citreum malum, aut fimilc quiddam, yolKtmleuarepoiïcnr,precio multorum aureorum redimere uolentcs,uen« jjjOftni noninuenerunt. Vidifles animofos milites illos qui paulô antèinui-ilium Oenobarbi exercitum conuerterunt amp;nbsp;profligauerunt,
5fame ÔC aeftu intolerabili ui(fios,eo deueniflcimpotentiæanimi,uc ijj^‘'”^P£farent à coniucijs,maledidis,amp; miferis complorationibus. Audi «
Tunetenfis mille dinsdeuouere,quodpromiffà nonprç-exercitum annona Si^ commeatu non adiuuaret. O mile-^Hj''’'Ufïhumanaeconditionemjquaceiufmodincceisitatibus fit obnoxia, '“fe* kr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Samlbnis fît uirtus.Sed confpedo Impcra-
plijf '^^^‘^unt à querclis,luit que inter tot murmurantium milia filentium gt;1,0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum potuit unius capitis praefentia. Duodeci-
J Imperator iam cœlo albefcente,copiasfuaseoordine,
faceflèrent. Sed nileiufmodi accidlt:fugeranC
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non amplius miliarioàTunetoCaefar abeflet,à
I»)in^*^'’?^^”^'3*’‘*®’Amai^’pP^mconfugcrant,certiorfaduseft,Ocnobara
^^^II’^^jNumidiSjÔf milltibus fugitiuis,plurimisc^ equis amp;nbsp;caa I f^cenonuftis, uefpere diei praccedentis in montes proximos fefc I pere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;düuculo ad arcem ciuitatis reuerfum,conatum fuifiè irrumz
I ba„j°’’^’?^®^thefàurum 8ufetre,SC multa quac addefenfionemateispertine-1 iiitßi,^'’'P‘^''^C’^c.SedChriftianiquiiIlicinneruisamp; compedibus detinebanz 1 ?*'™usuigintimilia,metuentes ne uiuicomburerentur,quodOenolt; 1 mü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minitatus fuerat,præfîdiodiuino,inquoi^pemomn«m
1 \''k^^'^'’^f'^®fîjS^adiuti,traâismanicisamp;pedicis,occIufîs^ caftri ualuis, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ingreffu arcis prohibuetant,applicitis^ tormentis fuis locis,
1 oJ'J^'ï^rtnisquæibiinuenerant,arcem ualidèfortitei^ tutari eceperunt* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uldens fefruftratum fualpe,metuensquene tortè in manusillo-
1 fijsfu'''‘^''^^^3utàCacfarianismilitibusopprimerctur incautus,cum primaz 1 Wk §ma SmyrneoIudacOj Haidino Cilice cognomento Cac-I %3t° •tumTurcis turnMaun8,aufugitqtiàmpotuit celcrrimè. I Por*?''*^ Imperator! per Chriftianos bona fide renunciata iùntmeque muP I feo, ’‘”’Pctator,uifofîgno quod Chriftianiex editifsimoloco oftentabant 'gt;3n^\'^'^“®’^*IIumcandidum,quofignificabantiutum in urbem patere acz eo ordine quo diebus fuperioribus antecedere iubet« ciuitatem ingreditur,dataœ Chrifiianis omnibus libertate,
ipf/'^mancipatorum tum manuseius tum pedes pro beneficto maxtmo ab 7®F^®gt;lt;*ofcuUntium tantum non premitur. Nequc iniuria : nam fine ^nuliam omnino falutem fperabant:unica iliis erat falus^ multis aureorum milibus libertatem ab iiîiîi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcditnere uolucrant,fed nondum cum tyranno fic redierant ingra
''îhfî^'^’^ *^311« Ülos fqualore Si^ pedore contabefeere,quam ullis cum eis Mn?''^^^?’^’^*^^o*^‘bus,milkcpcrucibusÔCmortibusexcarnific3ri,quàm fe-^’'tau^'^'^^^tcrudeli morte trucidare. Inuenti funt Inter lUos Franc! oäo« ''ïtif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atfluarqs ducis Petrondi,partim multo ante amp;nbsp;poft
liber tati reftitutos ad Velyum,qui tum nomine Rc-legationem obibatjmiflt,ut prima quaque opportu« mancipia fuerunt plertqucopifices ar-^“nftiani,quorum opera,arteinduftri3,inconftrucndis Sparman-
-ocr page 622-Diarium expcdicionis
dis n3uibus,aîqsœ rebui faciundis Oenobarbus utebatur.Repftt« '(''ndï^ plurimaemachinacbellicacjucla itemamp;copiofa matcnaad noua multacp armorum genera non huivis feculi cafsidesjinanjcac, bradiiaÜ^jt®^ ces,ubiah'a diderijsamp;elogqs auratis infigaita:arcus,tela,bahftæ,gt;acu’d à tempore fandi Ludouici,qui in conatu expugnadonisipfiusurbisoy'® ria obtjr,ibidem confcruatafuerant. Qtiæ omnia non fine ftuporcö^ soiquot; tioneCaefariani uidebant SCmanibus tradabant. Poft introitum ris in urbem,ccce tibi miles Hifpanus,aliquot^ alq ftationarij, paftto*’’ƒ magno impetu irruunt, oftia,fcncftras,promptuaria,arcas,mercatofUii’lt;5 ficinasdC tabernasefffingufitgt;Mauros refiftentcs occidunt,fpoIiant|CO‘’^P lant.euerrunt omnia cumpulucre.ln profundifsimiscauerniSjpcnatO’/* J imo ciftcrnis ÔC puteis,fcrutationemfacluntargentariam. Quid templis quidem ÔC lararqs Maurorum manus abftinent- bed libtojom dauftris aureis SC argcnteis nudaros, confcindunt : figna ex matmor«,® fpide fubnigro cxrculpta,muliaquc toreumata preciofa auferunt: tatum’,nihil iniadum(ut eft natio auri auida)relinqunnt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Bejl
quandam prccibus SC facris Chriftianorum,qui negociationumgrai*’^“^ ucdigalcserantjConfecratamaMaurositcmcuiufcunqueordiniijftxus,» tatis,quidadifupereranc,ad tria in drcuitu miliaria conquifitos adducuntjSC ficutaliam przdam parentcsinconfpeduliberorufflA^ maritosfeorfumab uxoribus uendunt. Fuit aucem numerus predodiftradorumdecernferèmilium. Multi ftipendiariorumàChnW dethefaurisabfconditis »dmoniti,loca fubterranea diligenter p^rfcruWO ' mukiOT auri amp;nbsp;argenti cffoderunr. Sed nec ipfi Chriftiani rccens libcrtat natijfibidefueruntjucrùm magnum auri modum fibi conuafarunqlid’^^j^ moderate,ut ex immenfoilloopumaceruo,quae in arcercpcrtacfuntiP'[jg pui aliquot duces Si centuriones,ad multa milia ditati funt. Fuit compilatiofadaconfenfüRegis,quificfuosultuseft,quôd fidem ’ nequecùm fucceflum Impcratoris cognouiflenr, contra Oenobatbu’’’^ Regefuoaimafumpferant. Eodem die Rex ipfe urbem iugteflus dt» p tosqûe Mauros utriufque fexus, qui,il’i,dum regnarcr, familiäres K n farti fuerant, curauit redimi. Conuafatio jlla ml profuitGcrmanis,q''' fqlùmpermjfiumfuit efculentaôCpoculcntarapere,qu3remalè6C ifl^^ decumillis agebatur,quôdnoninuenerantplurimas cellas generofouin fertas: repererunt mhilominus multas cifternas aquarum dulcium,qu’p^, copia compenfare potuerunt,quamindimicando pafsi fuerantInopiaJ- lt;nbsp;ftridieedido capitalicautumfuir,nequisexindecompilareaudcrctjfed'’ quifqueadfuafignaredir€î,nenimia illa quiduis audendilicentisingf*“ aliquod malum exiret. Imperator quandiu commoracuscftinurbc,de0^j^^ bus quæ mari, quac terra geri conuenirct,qucmadmodum maxitntPJ® CO Si tempore expediteputamp;bat,maturadeliberatione decreuit 8Cd°‘P^|],i Nec tard Regem ad fc accerO iufsit,dc^eiufmodirebus,qu3eRcipubll-î^ jj, ftianac ÔC nunc ÔC olim utiles Si falutares forent,cum eo commenw^u^^^^ Sexto kalendas Augufti,relido TunetOjOmnes copias fixas in uicum 4 dam nomineLudam.duobusmiliaribusàGulctadilsitum reduxit,a procul labebatur riuus quidam aquarum dulcium, qui exercituiC3ffat^® u, gno ufui ÔCfolatio fuit.Eoautemconfilio accelérabataburbeabitutnji*' bus) incolis SCinquilinis,qui aufugerant,difpcrfiqûeper agroSjtnofltt conuallcs.uelut oues fine paftore palantes,huc ilîuc diuagabantur, ditus. Kalendis Augufti camacieomnibusfuisordsnibusôC partibu» gièinftruda,inlocum ubi ante Guletae expugnationem caßrafixct^bLu,
-ocr page 623-M... . Tunetanæ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip7
tjfuQf- ] 9'^3t ab aqufs uidnis nomen fortita cß rcdqt. In i'tincrc inuen« tiitiiijjpcadaucraMaurorum à noftris occiforum,auc quod uideban» ’’'’änt a '^’î^æ^amcffctellurispondera jCxquibus nullum frudumfpe-’ quorum caufa famem, fîtim,æHum intolerabi/
1 »ni’Heqûe mortis perieulfsexpofitifuiflentjfefe ukilccrentur: ''l’sad fuerunt quaedam mulierum corpora adeo pinguium, ut ubera propenderent,tibiae^ perinde effent craff x,atque no '’’’’fti? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foemoratres certe quae fidemferipto-
^quot;äto/conteftata connrmata^ foretJm« \ar ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauponibus, cupediarqs, falfa«
Sin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generis mercatoribusamp;inftitoribuSjUt
nauigia adhoedeffina-
S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^ùm fegnius imperata facerent, tertio Nonas Augufti e.
^kifequentlsiufsisobcdirentjimpunè
^i'nfol' '■auferri poffenr. Qua occaffone militesnonnub rapinam plus aequo propenfiCutpotequibushocuehe«
Son nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licuerat ipfis,quemadmodum Hifpanis,Tunctcn-
Stn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcfucncfc audaciaeÄ temerita«
Stu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officinas negociatorum 8C pro-
Seteffet obuium conuaßrent. Qua re cognitä ^orillorum petulantiam indigné fercns,confcenfo equo^uletam ma*
Minquot;'malo illi,credito citius.obuiam iuit, authores S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiqs ad Gmilia aut maiora defignanda,animos adderet,ac in
Ui(ji 'documentum ftatueretur,ne quis talem imitareturamentiam,gra« u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pœnas. Duces quoque, centuriones,decu«
decani,fub quibus militabant,fcueris amp;: acribus uerbis ab Im
Imperator omnibus pacatisincaftrafuareuerfus hit^ AuguffijMuleaffcsTunetenfisRexincaftra Imperatoris ue/ Tuneti cum Rege,deinde in caflris Caefareis cum aliquot Re %o ' paâaada,amp; tranlada fuerant,iurciurandoconfirtnarciac cor* p3lt;^i hacc fumma eft 0( tenor :
tj/'‘'^'P*oMuleaffes Tunctenfium Rcx,fcab Hariadeno Oenobarbo gene '°'’^Turca,regnis fuis exuturn, fine ulla fpe eadem recipiendi, per
lotn ^^‘V’^^y’'3*'m^®minuafionem,ex illis exadum fuiffe ingenue fate-M '*J^*”*®^beneuolentia,ac Caroli Quint! Imperatorisfemper Augufti ar Sa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adafylum quoddam omnibus diuittjSjOpibus .uiribös,
'S'cuius fidem atque tutelam fc fa« iia^ S‘”‘^ederat îquitp Guletam firmifsiiT)oTurcarum,aliarumcpgcns Sr nbsp;nbsp;nbsp;’’’^^ftatrijOmnicp apparatu bellico inftrudifsimo armatam, bel
ie, .^'M^purffsimumepOenobarbum cumeundo cxercitu caftris exuir, régna fuafereftitutum ôd itlip' ’S'^'oftitOjtantic^ bencficii à Deo Opt. Max. eiufdemcpfidei atque wis propugnatore urenuifsimo Imperatore femper Augufto accept!
°mnes,cuiufcunque fexus, ordinis,nationis, ) quamlibetque enormis,ac nefandi criminis,facinoris, aut Ateos,quos hadenus in regnis Si prouinctjs fuis pro feruis 8dmanci« ,j^i3utufurpauit,aut uindos feruauit, gratis fine ullo redemptionis pre« (j^'ittaomnem fraudem dolumep malum,liberos atque emancipatos dimit« recipere pofsint,praefidio ÔCuiaticoeofdern profe« ^proinde,neidemRex,3ut qui integnum fuccedenqquempiameorum.
-ocr page 624-i?«8 Diarium cxpcditîonis
qui ditionis Imperatoris autfràtris cius gcrmani »Ferdinandi Romaflorum» Hungar iaCjæ Bohemix Regis,nunc funt,aut quauis occafionc in pofterum^ runt,autetiam eorundem fucceflorum uiri fint an mufieres,facri an propW iuuencs an fencs,exindepro feruittis ÔC mandpiis abutuntur, ncc in ncruisa compedibusuindosdetinento. Idemcp Imperator de Regis TunetanieiuP dem^ fucceflorum fubiedis,fe fadurum poilicetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Idem Rex quotquot poft eum regno Tunetenfi præerunt, quofuis ftianos in uniuerfoTunetenfium regno habit3re,conucrfari,negociati,luoff' tu religioneuiuere, templa, facella, oratoria, fiue monachorum Si tarumjfiue uuigi promifcui,manere intadaÂfinuiolata,nouacpædificatiôt dedicari in locisubipræfatiChriftiani domos aut poflefsiones habcbunt,fine uHo obftaculo aperto aut clandeftino,permittunto . Nullos item Chriftianxrdig(oniinitiatos,fiueValentinx,fiueBacticaEfintrcg{oni$,fif^*’^ altjsregnis CacfarexMaieftati fubiedis oriundi,ad fua^ régnaadmittuntOj ncqueprofugosrecipiunto,quinpotius quocunquepractcxtuilluc transfuge' rintautuenerintexigunto, ac tanquam hoftes amp;: capitalesinimicos,quoties eosibiautlatitantes,aut négocia ôi cottimetcii exerccntesdcprehendciit'^ pe»(êquutor:nifi forte diplomata fyncera ôi Iegftima,non lnduâ3,rafa,autuV lo modo uitiata,indulti Cæfarei aut Proregum, Vicariorum,uel Ptaf£doti!iigt; prafdidorum Iocorum,oftcndcre pofsint. Qiiiaueio terilleexccrandusOenf batbus plurima adhuc loca Regno l unetano amp;nbsp;terris Cacfsrcx Maieftatis, confinia,cuiufmodi funt Aphrodifium,Hippo,Bifarta,amp;fnonnulIaali8gt;P^' uim occupât,unde paruonegocioin regnum Tunctenfe ,S)i ptouinctas acif. (ulas Cxfarea Mateftati fubditas ,fuo more incuirere, cmnia^ piraticis dationibus infeftarepoffetjtmod ccrtè tumlmpcratoti,tumllt;egl,luculti''^ damno eflèt : neque fit penes Regem propter incommoda ab Ocnobarbo’^' ceptaCqui puta thefaurum omnem tantum noncxpi!auit,omniacpfœdeâ^ne‘ farièuaftauiDprxdida loca ctiamnum tyrannidiTurcatumobnoxia/ec'P^quot; reamp;recuperate,rexeiufdemcp fucceflbres quicquid iuris,lt;n cahabentjaujo’ lim haberepotuerunt, etiam nunc cùm in manu amp;nbsp;p'otcftate Oenobarbifif'» Imperatorix Maieftati eius^ pofteris Hifpaniæ regtbiis, pro tuitione TunetenfisSi: protedlione regnorum -ÔC prouinciarum Reipublicæ Chri«'’' nx danto,concedunto,amp; in eos transferunto. Ç^dd fi Imperator ca Io«’“ bello aut alio quouis modo in foam ditionem redegerit, eundemfli fuccefioK’ tanquam fua cum omnibus prouentibus amp;nbsp;emolumrntis iinc ulla oppofition pofsidere (inunto,nec^ aperto Marte,aut tcâis dC dolofts infidtjsobuiamt'J*’' toatcçimpediunto.
Scdquoniam res ipfa docuit,plurimum conferre,nonfoluinadcunlt;’^ regni Tunetenfis,uerumetiam ad pacem amp;nbsp;tranquillitatem totius ReipU'’'’^ Chrifti3næ,ôif prxfertim tutelam infularum /ciuttaurmip m3ritimarumi'’’P^ rio Caefarex Maieftatis fubiedarum,ut Guleta firmrs præfidtjs amp;nbsp;inuini^*’quot;^ nitionibus communiaturxne rurfus detur anfaimpurifsimopiraiaciniO®’^ barboeareceptadC ut prius fcccrat,inftrudifsime munita,regnum num denuo inuadendi,loca^ omnia circumiacentia piraticis populationib uexandi : cumque non fit promptum Rcgi propter cladem amp;nbsp;datnnuma^ ‘ ptum id facere,lieeatque Imperatori earn,non fine fuorum difcritninc ge ac incredibili fumptu expugnatâ iure belli fibi uendicare, rex eius^ ri quicquid iuris in earn habent,aut olim habere fe iaditarepoirentgt;abncg2igt;' to:amp; in Cxfaream Maieftatem eiufdemc^ fucceflbres iam nunc transférant^^ ac bona fide ceduntotoppidulumc^ ipfum fimul cû arce 8C agro qua qua uerl ad d uo patet miliarialt;unà cû turn* qux ab aquis nomen habet,fine
-ocr page 625-Iç’^'onemanffefta aut danculària habere Sc pofsiderê permàtunto :ea tamen jjS^uilicfatMauriï uicinis 8i qüi ruinas ueteris Carthaginis incolunt,iliuf U-.^uenireaquatum. Sitpræterea ilftegrumlmperatori,amp; quütquoifiituiis . fofeculis in demortui locutn furrogabuntur, eadem loca prout illis Iibi-ç^Y“bquot;iunire. Qui ueiôGuletæin locis uicinis in prxfidioerunt. Itberam 5^’°omniueâfgaliactributoimmunem,quotiefeuntjuenoient, Tunetun» Aosadiaceotes ufque, nauigationem habento. Eodemcp liber illis adi» ^abituSjConuerfatio SC negociatio,quidlibetiufto precioabfqueomni ijj '^•one emcndijauehendijfecumtj exportandi,fine ulla prohibitione facul-jk ^0- Sed fi praefidsartj ar cis Guietanac, S)C qui loca uicina habiranf,merces liiçv’^fiueTunetijfiuein alijs règni ciuitatibus,uicis,autarcibus uendere uo ti^%quod iure Sc more loci numerafi^éceptuin. Sc à prasfedo arcisGuleia-jr^nftitutumfueriGfineomnidoloécfraudefoluant SC numerent. Quod aliquam in contradibus SC padis iece-facinora punitionedignadefignauerinqisquilumarci Guie* Mauros,regnicpTunetenü uicarqs animad.uerteretur, in illos animaduerti-(Sji poenamulClato. Prxfedus arcis Guletanae,fe hæcomnia iartate/ *'lac pollicetor, QC facramento atque iureiurando fefe obfti ingito. hlaCæfareæ Maieftati,ut contradus commerciaGuletæÔC (olita .deinceps more confucto fiant : quiequid commo« tiijsj^’''^'”^’c^f^oreconrueuit,omne id in lucrum eiufdem 8C fuccelToruni ''■ha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiiquam CaelareatMaießati fubiedorum ,cuiuf-
■iite P''^'S'^fiafisjconditionisjuclauihoritatis, aufit intercedere aut impe^ ■i(in'^'^°'^*‘^uspraedidus Rex uedigalia omnia,tributa SiC portoria : penfita-gt;i(i5 ^quot;^'^omnesjtam mari quam terra per fuoscoadores fifcatorios, SCatra/ tonigt;| 8^ recipi iubeat, quin potius eidem ut omnia exada ei perfoluantur, °’°P®gt;°P*fius,3fsiflant 0^ fuppetias ferant. Ex quibus penfitarionibus aureorum ßngulis annis Pracfedo arcis Guleta-%of f^^’tur Sexputa millia,odauo kalendas Äugulli,qui dies Diuo la-a,odauo kalendarumFebruartj,quodiefuntferiac ’quot;hitr rprior terminus,cedetodauo kalend.Äugußi '“'^1 Rtricefimi leptimi,id(^
gt;^oeps in perpetuum. Publicani uero 3C redemptó^ ’w fv erunt praedida uedigalia portoria,8C penfitationesiaut co-cogendi QC recipiendi à Rege data erit prouin-terminis afsignatis, loco ad hoc dcßinato,his quibus ean«
*8C illi.s acceptam ferre,iniundum fuerit, liberaliter fok ccflatorcs autreliquatores deprehenfi fuerinr, pracerunt,rempublicamibigubcrnabuntjofiicium S’lij^'°f'’*’'’/cdemptorum,ac coadorum adminißrandi,pracdidacpuedi=« 1'’’^Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perlolutionem prxnominatx iummac recipiendi,
Seta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*'O*rtde, Maiefias
%- Q'^f’^^^'^^gooiationem,commercium amp;nbsp;contradum Coraliio-Guletam Öi. alq's totius Regni uendtban/
'^'^'3bantur,3Ut alio quouis modo alienabantur fibi fuistj iuccelFon-l P^’^P^^'^i’Pcruauit Sc rctinuitjOmneq} compendium Sc cömodum quod i I Sjç^S°^*®fioRepromanabit,ad fuamSefuccefibrum fuorum uuliiaiem ' I Q;iarenullimortalium,fitChriflianat,fitMahometanæreligioa 'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negociationes exercendi,praeter ecs qui«
Msießate eiusqp fucceflbribus prouincia ilia .tradrta fuerit, facut
-ocr page 626-jpo Diarium cxpeditionis
tas aut poteßas eßo. Plaçait infuper Cæfarex Mai eftati. Se cum Rfgc «« conuenit J ut cxindc Guletx fenatus amp;nbsp;concilium iudexcp eonßituatur,cui nomine Maieftatis Ia»eratoriae de controucrfijs om qui regnis Sc terris eiufdem Maieftatis lubiedi funt,in quacunquc regionercgniTunctenfisncgociandiaut contrahendi caufafuerint,ium^ di,pronunciandi,atque ineofdemob facinora admiftaanimaduertcn i omniappellatfone,ac prouocatione^ plenum SC fummumiusefto. temillius^fuccefloribusquominus iuo fungantur ofticio,ncqucap«i^ . que difsimulanter impedircjaut quouis modo prohibere, fed nequrJ«*®* pfos confugientes tueri 8C patrocinari liceto. Atqueadeout honoris gratia farpenuncupatus.eiua^ pofteri quotquot illl in regnum* dent,non folù m animo,uerumetian» re ipfa immenfa beneficia ab Inip«3 accepta,agnofcant.' eundem^ uelutpaironum SCprotcdorcmfuu'’’*^,^^ rumlt;gfuorum,honorcnt,colant,8Cuenerentur:CatlarcaïMaicft«iduscp , ceftbribus HifpaniaEregibus,finguIisannisinxuum,fexequosMaurGSt cxquifitifsimos,ac duodecim eximios falcones in xuiternam bcnenciom eiusMaicftatcacceptorum,mcmoriamdanto ó^ofFerunto.
Guletaepræfedus crit,annuatim odauo kalend, AuguftiJertjsDiuolat facris,nomine Cæfareæ Maieftatis SC fucceflbrum eius recipict. Quoo •gt; P, fatusRex,aut eius fucceflbres,donailladareneglexerint,quinquagæt® lium aureorum mulda damnantor:qui aurei in rem SC utilitatem 6C pofterorumeiusHifpaniarum regum cedent.Sin ucroadeundem rintlapidem,SC prscdidosequosfalconescp tempore conftituto pferintacrefutauerintjfumma centum miliumaureorum muldantor. , ft forte tertio in peruicacia fua 8C pertinacia obftinaucrint, Impcratori fuccefforibus regnumTunetenfe,omnia^ eius territoria,terras,inful3SA. tinentes, occupare 8C tanquam fua pofsidere ius fascgefto. Pr^cf^^ j. Rex,nullafo2dera,pada,ncqueullamfocietatcm,3utfuaautfucccirorun’^^^ rum gratia, cum ul lis Regibus, Principibus aut Repub. fîue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Mahometanæ religionis cul tores fint, in detrimentum Si prariudiciuf” reaeMaieftatis,eiufdemcR fucceficH'um,neque idurumfe,nelt;5 mittf mittito.Sed contra omnibus in rebus,Maieftati eius SC auâoritatcmco colito,acobferuato,acquæprofutura aut obfuturaeidem noueritjyn^* bonafidelmperatoripræmoneto,idemcBImperator régi fefaâututnp®* tur.Proinde inter Imperatorem ôi Regem ex fœdcre amp;nbsp;pado ter ipfos fuccefforcSjhæredescp ipforum,eorundem^ eias,terras,tam continentes quàminfulas,perpetua indefituracp duret amicitia,iurac^ fint SC leges uicinitatisSC affînitatis,llceat^ ri ÔC. terra, quafcunquc merces licitas, ac non prohibitas, inueherc Si impqrtareSCexportare,emere,ucnderc,diftrahcre, commutarc,qti3UiS“ ^7 ratione aI(enare,8C fecurè,citracB omnedifcrimen in utriufque regniSjttf*’* '. oppidis negociandi caura,morari,diuerrari,egredl Qi ingrcdi,fincowfl*®^f., fitione,obftaculoatqucimpedimento. PoftremôRexTunetcnfist’iï’® ceflores,nullispiratis,neque pracdonibus,quimyoparonibusprjedatori)s? uibus mare infeftare confueuerunt,nec commeatu,nec altjs qn’b^T^L^ afsiftunto:3cncinportumquidem,fednecalioscuiufcun(p religionis nis,aut regionisfuerint,Cæf.Ma.aut fociorum confœderatorumçp^nS)' cos 8C hoftes,qui quacunt^ uia aut artibus regnis SC terriSjautfocijs,autt° deratis,eidëcpfubiecftis,incômodare,depopulari,uaftare,aut qtioquo p do nocereftudêr,3dmittunto.Quin contra,magnisufribus,totocpcon^u dë expelluntOjôC exturbanto,8C male perdunto.Quibus omnib. int« *P
-ocr page 627-*1. .n T unetanæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1371
fucceflores ©bftrfnxerunt, tatj^’^^g'ajbonorumép omnium tam mobilium quâ immobilium oppigno inconucntionc ’’U fa ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co'™pfc^^iï^3j*^t^gf^j*’^uiolatc,infradèjin acuam firma,
'^ntes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fraude 8C dolo malo obferaarentmihil caufie efledi-
*^’aça’^îî'^quifpiam illorum per fe,aut per alios apercé,aut tedè SC dande-Wt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiolari SCinfringi conniuêtcr per-
lamæ inius,nota ignominiæ indclebilis inuratur, facer^ amp;î perpetuum habeatur. In quorum omnium fidcm,robur,amp; te^
*” ^empitcrnam firma fin t amp;nbsp;rata,Imperator Ôlt; Rex 'Odef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idiomate Arabier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chirographis, proprijs manibus confignarunt ,quibus figil-
•lica M append! iufsinquorum exemplarium duo, alteram Hiipa Md nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingua fcriptum,apud Caefaream Maicftatcm: altera
i^cceT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrfcripta, penes Regem ipfum
^tioM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*” perpetuum confcruabuntur. Ada fucrönt ifta in. een»
quingentefimo tricefimo quinto,idquccalculo quot;üM k ^awcorumueróaTurcarum,Lunafexta menfis Caû, An-nongentefimo quadragefimo fecundomrç M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*'*^ teftibus accitis amp;nbsp;uocatis,fimul SC femel Nicolao Per-
^yfd° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maieftatis Confiliario,
quot;ïtid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuftodc,ac libdlorum primo prxfedou'tem DodoreFcr*
fioC r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnmarn confiIiario,SC Anthonio Perrenyn*
Gomcfia,6CMahomea U^P^^nfijHametcGamazaamp;AbedereHemio Maiere,dientibus SC of-Tandemdeniqueutfententia utriufquetumlm inteiligatur,conuentum SC tranfadum cft in-W ®Mu^'^deinceps nequelmpcratori, ncqueeius fuccefloribusliccbif, pa^^’^^'”’’^'^^’^*oquouismodoetratione,uHasurbes,infulas,arccs,uicos, ftregn(Tunetenfis,quænunçinmanuRegisfunt,SC hj P, ‘^4ï”regibusluccedcnt,capere,expugnare, autquauisalia uia occu* '’scV^f fckütf- P'^æ^‘''^*P^* P^ inuiolatè obferuauerint.Placitom ctiam fuitRe-M ^-^^^'^'l’^^^Ojfeualtjs artibusjduitas cuinomen Aphrica ,in con* ite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omneius amp;fas,pracfidio SC bel*
[|/?Pparatubene munitam tcnrnt,in poteftatem ó^^ditionem Regis, aut e-j^JicceflorumueneritjIiberum fit Imperator! eiusquc fucccflbribus Hilpa-ftatHcrc,quod animis ipforum lubitum cr!t,adeó öt fi fic ex-
Maieftatat! uifumfuer!f,candemfib! SCtjs qu! ill! in rcgnis Hifpa ’nt reges aut reginæ,fuccedent,afsignare SC leruarebono iure pofsit.
Ppado darècoram Imperatoreamp;Rege,acutriulcp fatrapis Ijark'Arabica quam Hilpanica lingua rec!tato,Rex annuit cun uagina gladio,quem altrinfecus ab hume PMenterngeftabat,admota manu chaiybi,per Prophctam fuum Maho-. Mperque Alcoranum deicrabat,feomnia bona fide SC inuiolatè obfer-ubi interpres lm perator! dedaraffèt,!pfe deofculata dextra fua, quod Decurio quidam ordinisDiu! lacobi, jii]'°3irutumattextümuchabebat)appofita,pcrcracemillamaflèucrabatec J°’fgt;perfenon ftaturum quo minus foedus inter ipfos tdum,condit!ones-’'“’Ptæfcriptæ,fine fraude SC omni dolo malo feruarentunQuibus peradis, mmm Rex
-ocr page 628-q?! Diarium cxpcditionis
Rcxingentes agerçgrat{aslmpcratod,pro bencficqs in nominibus eidcm deuindum cflè cûm «erbis tum geftu oftcndcrrtandf^ï omni cû reuerentia amp;nbsp;honore prarfatus abeundi ueniam, Impcratori ciU‘4 nobilibas àfconhliartjs VaIcdido,Tunetum reuerfuscft,qucm omnts trapacMauriqùcjqui ilium eôdcduxcranr, f prius tarnen manu teueren ter deofculata,3fsiftcnt(busqàe ualcrciufsis ) comitatt fontamp; flo reduxerunt. Poft abitum Regis,Imperator nihil prius,nihil fibi duxit an ' quius , quàm cô primarqs ducibus conftliartjs fois deliberare amp;C deeem ea,quaeprorationeloci,tcmporis,naturacqôererum, facienda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
limquo adcaquæproconfcruatione Rcipublicac Chriftianxamp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj;
rcgnorum,region«mcemaritimarum cius imperio fubiedanim incidef«P fcntîcôfiderataqûc ^loriofa uidoria,qua,fauore,gratia, ÔC beneficio numin potitus erat.turpiqueimmanifsimi tyrânifug3,detrimentoqùeq«odni’g fuo cum incommodo et ignominia accepcratnihil tam habuit in uotlt;sgt;9“^ j âaeente inimico,e{«sqac nadis uiribus,rcgnum Algeri€nfc,q»od per dem annos lam multos occupât,bcllouexare, amp;nbsp;fi qua poftet in fuamredigcre. Sed contra uigilanter ÔC ftudiofe fecum expendens,qnî difficilemTubirctprouinciam,partimquôdtcmpus appcteretcùmmariac duntur,partim quód plarriquc omnes militum ex nimio aeftu rerumque o niumpcnuria,alrjalt)slaborarentmorbisî bona uerô pars dyfcnteri3,qn3 exaquiscorruptisamp;rorenodurnofic copiofo ut in corpora militum armatorum ôi^fubpellibus agentiûm penetraret, contraxerant : qua prohibebatur fuo fatisfacerc dcfiaerio,neccfsitati parens, conftifU’j^ nata claffc, Sardiniam, Siciliam, Neapolim, 1 taliam, QC loca uidna quæihillis negligentia adminiftrorum nutabant,fulcire:quæcolIapüM^f^ erigere:omniaqùe in priftinum ftatum reponere. Gulctæ uerô bntrein ' chionis Môteiaris Bernhardinum Mendocium cum præ fidio mille Hifp®” rum militum ueteranorum adlaborcsbelltimpfgrorum,3dpcricula fotflû i adufum SC difcipîinamexpertorum, præfccit. adiecitqùc eximios j uirosinmunttionibusexftrucndisperitifsimos.praetcraliosmilitcslegion os, quos pofteailkicmiflbscurauit. Rcliquitetiam ibiAntoniumAutiJ ’ cumdecem longis triremibusbencinftrudis,ÔCapparatis. Oenobarbust , de accepta,Hipponcm,quam hodicBonnam uocant,fecum fias recepit ’ cüm nunciatum illi effet,principcm Melphiae cum quadraginta ttivem^ circum lîttora oras illorum locorum nauigare,omnemqôcregionctn perluftrare,nonexpedatoilliusaduentu3ufugit:quôfadum cftut mulcum arceÔL propugnaculis fine magno conflidu8lt;negocio, in potn»' temlmperatorisuenerit. Vbi praeter alia multa, rei bellicæaptainftrutnt'’,^ magnum numerum tormentorum reccperunttarci munitionibus Imperator deduce ôd firme præfidio profpexit. Cum Rege uerô Tunei^'î,’ certisconditionibus (nonobftante contra do cumeodemincaftrisiuxtâ^ ktamfado)de ciuitateconueniqarbitratusforeutfic minore ncgocioU* tas in fideperm3neret,C3ftrumqüecum propugnaculis ab hoftium incüm ' ntbus,futiora eftènt.Conuentio fuit talis,ut arx caftella in poteftatc lifp^ ratoris manerent,oppidum redderetur Regitcui tarnen pro conferuationt’ cis,odomilia aureorum annuè perfoluenda imperâtunreliquîjs annuot® prouentuum amp;{eddituum,quae fummam fexdecimmilium aureorum dcrcdicebantuqeidcm reltdis.His omnibus abfolutis,Imperator cogitate pitde rernittenda claffeLufitanica,ünàcum fororto fuo infante Portugal'*! quiinexpeditioneôdexpugnationcGuletanaôC TunetêfijCgregiafp^quot;” fuioftendcr3t,ne(^ unquam latum unguem ab Imperatoris latere difeenet^^
-ocr page 629-Tunetanæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipî
S{(ttu.^^f®^®*^o*ntti3humanitaris officia,non feeds atque fi frater eins fuiffet quot;’nia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præftitcrat'.uifuni prætcrea fuie partiri exercitum,bo
tyrocinio Hifpanico,leuiscç armaturae equitatu,Du= interim arceep ôi ''quot;sqpræfidiis, tormentis, commeatu, cæteris^ re-^’’’ind ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prouifis,amp;diligentercommunitis.
'iitijVp^^'nlmperatoripro certo nuntiatumeiTet.Oenobarbum per ludar-S^^ncciadiabolumprimarios fnos duces nbsp;antefignanos quindecima-
in portum Algerienfem præmififie, ubi praeter undecim alias, î'*^2ninge quam hodic Gelues dicunt,quiefcebant in an ”^°cbatroftratas,oneranas,ô(^cdoces plurimas,quacomnia cùm illilu
quot;'•ûis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^*’^’-’^'^^*’®PP*^‘®’3’^^*^^5,SCportubus conter
^initr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cluiftianæ benc profpedum effe, quinde-
quot;îtô 4Hifpanicas,decem(j alias ex portu Gu!etæ,Bonnam mint. Ipic
^^P’^æ^‘^‘^*^'^‘®^‘-*”S“^^*3PsifqùeIongarumna ta!,?ƒPrincepsMelphiæpraefutt,quascp Itali,Neapolitan!Siculicp mife-
ills nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habere,à fundamentis dcmoliri ucredariosqûe SC curibres, qui
f«dircnundent,in omnes regiones ditioni fuac imperauit.Decimo fexto Calendas Septembres, qji?o«naneciind3ciaisisfacituel3,ô^profi)ero uentoin portum quêdam, ® diftantem redo
hau “^æftOt.Vbiiadis anchoris,cxfontcquodam uicino aquasrecentes in ^^'î5®C'3nuehurit,reliquasc^quas àtergo reliquerâr,cômoranf.Qui
^ttR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^*^æ^’^^*’^^“*^*’^^Si^^d’oppidûli
''ön T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitum,quia tarnen regnis Siculo ÔC Neapo*
diff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftatem fuam rc-
SçQ ,5î*^ nbsp;nbsp;Cumep ad duodecim milita pafTuum promouiirent,quia uê
Uçjquot;'fR’npuppimfericbant,nauigaredefitum eft:ÔC,quanuis longae na-prouehi poterant, quia tarnen id alqs qüibus tîto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9“æ adhucà
|)Q .^’’quoddam Calinea nomine remigatum eft.Sub uefperam uerô,tujr u^^^S^tempeftas uentorum ficimpetuoforum erumperecoepit, ut o-iti5‘æ’^*Pp3gines,framcntariae,cæteræœ eiufdemcp generis cogerentur uel uorticofos Siculi maris gurgites tratjeere.
tdj quot;î®’'Ihne nauibus illis,quae militem ,tormenta, commeatdm, ad bellum gerendum opus eft uehebant,non pofle uoti corn 'iotf'*'k '‘’^’^P^Pfisuelisillafequutuscftifuperatisqp Siculi maris contortis quot;'tibusjundccimo Kalend.Septembris in portum D repani, quac Siciliae ci ’s onerarias amp;nbsp;liburnicas reperit:cx reliquis, aliac Panormum, aliac Nea^ I 'nijtempeftateuentorum detrufæ funtErant à tergo ÔC aliac naues,quibus 2'ones aliquot militum uehebantur,quae uento ootemperantes pleniorc nueâæ,ô^inapcrtumpelagusnon prOcul ab oppido Aphrica dcpullæ, 0) ^^f^*^^^®’hiciacebantin anchoris,donee per celocem quâdam ea gra.-^Mam,nunciatum cft illis,Imperatorem cGreliqua clafle portum Drepa-Kupaflè.Quô nelis fadis,non multô póft falux applicitac funt. Imperator mmm 2 dumin
-ocr page 630-ij74 Diarium cxpcditionis
dum in aree Drepaui cum ducibus amp;nbsp;confiliarrjs ddibcrat,quidpf3tttf**^ du effet optimum,fccum^ perpendens iam propè cffe 3utumnum,ni»g‘’‘2 conftiturum ff tantum excrcitum in hybernis contincrc ucnct,confiliop'^'’j pis Melphioc,aliorûcp ducum ÖC confiliariorum,iubet militibus fua nuin^ ftipcnd«a:adiedo unicuiquc profedionis gratia,non poenitendo omnes in fuamquem^,fine rapina amp;nbsp;concufsione,redireregionem: tis apud fcduntaxat aliquot ueteranorumHifpanorum manipulis co» tibus, ac duobus tnilibus Gcrmanorum, fed feledifsimorum. quanuis cxundantis acquoris,furentium^ uentorum intempérie in’? . nitatc ab Aphricæ urbis oppu^natione prohibitus effet, confidetans ta fitum illius ciuitatiSjfummamcç quoquo tempore ex ea in régna fua mc“ di opportunitatem,uolcns regiones illas omnes maritimas tam ptacicflt* Io amp;nbsp;periculo liberare,decrcuit earn bello lacefîère,confidcnscpcùm porisep occafione,tum diuini numinis fauore,fieri poflcjUtexpugnaHp®' Andreæ Auriæ earn tradidit prouinciamîtraditis illi praeter lôgas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ez
bus Drepanum aduenerat ( nam abac quas Pontifex miferat ,in It’“’ dierant,aliæ uero recens aedificatae, partim rcmigibus étant deftitutx,P’ reficiendæSCinftaurandæ)decemoncrarrjs,mibtibus,macbinis,conue^^^ij nona,altjs^ rébus ad eiufmodi’expcditionem accommodis,infiruCtis ftis. Qpibusconftitutis,relidô ibiprincipeMelphiae,cum Ferdinantlc। , 2aga,alijscp rei milita ris experientifsimis exercitacifsimism amp;nbsp;litibus,pridieKalendas SeptembrisfoIuitDrcpano,ÔCododecimmi‘'^r,^ fuum progreffuSjin Inful3cuiufdâmuici,cui nomen lnnichium,pcrno^^, Inde in oppidum Alcanium.Tertio uerôNonas Scptcmbris,iniocutHH^^uj damlongeamœnifsimumjMontregalcm appellant,traiccit. Efi ’ illcineditiore collefitus,multis^bmpidiff'imi fontib.irrigüus,undera ciuitatcmPanotmum profpeduseftiadeo utnauesôC quacin potttt quæaliundeinuehuntur,paruoncgocio illinc uideri quean f.licetintct p normusipfafitfublimibusmontibusSCrupibus circummunit3,multi 1’ j ridarqsSCpIantarijsexoIeis, uineis,malis citreis,aliqscp arbotibus pulchrèueffita. Sedpratcipuumamœnifsimilociilbusdecus ÔC or * turn eft Cedes Archiepilcopalis,cuius annuus redditus eft ualotis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpfl
lium aureorumitemplum cum ipCoopere turn uetuftate ( tiamoCac quibufdam rebus addit precium ) nobile ÔCfufpiciendum,^us centi quinquaginta anni Cunt,cum primùm acdificatum fuit.Tota tc^P g jJ les niticur columnis aliquotablongis,nô ftrudilibus,fed uno fcopoJ capitulum ufqueconftantibusiparietes Sc pauimentaoperemuCeaco^i^ijj^ tniculato miré Cunt depidajColumnellas ueró illas,quarum ante quot;’5'pjjpidl emblemata iafpidibus,chryfolitis,fardonychibus,SC id genus ptxcioU bus,turn marmoreuiuo SClapideParioexpreff3,columnis^ fic inu ttuaeffèputes,eximié Sc magnifies exornât. Res utitj mseno fpedatuadmirationeep dignifsima.LibethicDrepani deftriptioncin^ re,quod locus fit multorum ciirn poetarum,turn hiftoriograpno tutu, graphorummonimentiscommendatus.Ciuitaseft clegantifstmo figniSjqutin modum falcis curuatus eft,unde nomen haDcremagis t mile,quam à Saturnifalce-Namtotum illudpoeticumeft,aucutiiiis jj, ne Sc trans!atitium,phyficum quiddam motaleiucundo fabulæinucJ “ jßlz amuCorumocuIisSCintelleduabditum.Indigni enim Cunt,quinto bus tam facta tratftent myfteria.Habet^ propugnaculo turrim damSCuaftæmolisnonlongcàportu erupequadamimmaniexci ’’ omni parte poCsisquamlibctingentestormentorumglobos m
-ocr page 631-X'^’^ctanac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j7}i
^’^^uerôterreftHftfncrePanormumitur,arcem habet turribus,munition(' tormentario bene munitam.
^luV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbe,monseftarduusolim Eiyx didus,nunc4
tlliu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet,nonienfortitus eft.Eodem in monte ciuitas
^'tu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eneris templo quondam nobilis,unde poetis Erictna,di
Viïig °” Ptöculab eodem monte arx eft,in praerupta rupe exftruda, dubi-inacceftaillaquidem nifi per ponticulum concameratum, 'ffcb ’’’ nbsp;nbsp;nbsp;arcem unicusille pater aditus.Sunc qui certiftimum
0 0 I' 0
i
EencamiEgo potiuscrediderim à Troia^rofuguro Ex monte ilia confueutt vrepanum gint quidam per aquacdudus deftuere:quem trigin ta caftella, quadra« ^^asill c codilicôftruda,exdpiebant,utimpetusaquaru perangu« ^bullicntium,Iaxis caftellorum receptacolis exceptus fran«
1 ) J J
Sto ■ ‘^urfus per riuos Si tubo euomebant. Proximo Drepanom in a-trangiiilliuseft,quamex aduerlaparte,ui quaedam altitudinis ut lummum quatuor'pedum, alia ma« 'tin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iugeris , alia minora aut maiora , quas falinas uocant,
ks 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔCabditos influit:qui lacu«
ilfa '. nbsp;nbsp;‘■^’^^'^f’tur,aqua autem ardorefolis concrefeit, ducit^ cruftana
Qiift i‘^^°''”’^'’’^dft311i,crafsitudinis trium aut quatuor digitorum: quae Dominorum,quorum funtfalinæ,exfcinduntur,amp;in terra proxi 'n!! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^sE'pfum obduda cruftaad
I
gt;
(
I
1
Ijj annos plerucj neclatfum nec uitiatam conferuaton Eft autem il« qij. tanta falls abundantia,ut plus illic auferas quadraginta aut quin« f{3t®''’^^i9nàm ex Burgudia aut aliunde ubifal confidtur,- quingentis aut li^^nttsaureis.Eft autem Drepani agerfiuc territorium,ficut Si totius Sid« p^f'^tinentis fin: gregibus perabundans,optimicg frumenti feradfsimum. Ina ^^'orpridieNonasSeptembrisufqueMonregalicommoratuSjeodcmdie j(J'’'^§audio'SCplaufutamfacrorum quant prophanorum, Panormifuit eiîç'P^^5?^ttentum fui principismultófibi gratifsimum amp;iucundifsimuni illjj'^'^^tisargumentiSjUt bonos fubditosdecet,oftcndentium,gloriofamcp till) . °tiâ exanimogratulantiumtquamnimirum totiSidliæ,cuiusPanor quot;iteirutilitatis ôefecuritatis allaturam eflc probe lijp §^bât. Statim ab Imperatorisingreflli,totiusSidliæconuentus illicha indidione#
’co/° '^’^’'”’P^''atoripromunere honorario, ducenta quinquaginta au-obtulerunt:amp;^ intra quadrimeftre (inefcenore Si ufura nümera
5 PoHiciri funt.Qua re fadlè Si pcrfpicué docuerunt,quo animo Si affe« (jf't^principcm fuum effent animati Si aftedi.lmpcratori donecPanormi iij.?'’ocprxcipuè ftudio fuit ôd curæ,ut ftatum totius regni,negligentia,du« tire’/''’^’^t‘tia gubernatorum 13befadatum,ö^ propcmoducollaplum, ful« cxpcrientiadidicerat,indulgcrt (j^.’totuacmagiftratuum cÔniuentia,eôlicentiæ uentum effe,utpalsim ^xtra ciuitatis pomeria,graffationes^latrodnia,cgdesnercnr^ V^'°'^nta matronis feu puellis innuptis impune inferretur, alia^ magis committerentur,acdefignarentur,quanta potuit prudentia Si ^ƒtat^onemaloill^occurr^t: plurimoseßtum nobiles gentiles,tum ex (i?°,Pt°tnircuo ignotos Si ignobiles comprchendi,ac in nonnullos eorum f?'’‘gt;teranimaduertiiufsit. PoftquamucrôFerdinandumGôzagam,oi« '‘‘tilca ptudentia Si reruin experientia præditum, cuius ßdem ,f ortitudi« mmm $ oem^
-ocr page 632-^76 Diarium cxpcditionis ■ nem æfâlütaHM canGKa in expugnationcillaTunetenßcxpcrtujfti^^^p^ r«gem Sictliæ crcaflet,ftatutt per Mcffànâ,pridie Idus Odob.
ficifd.Verüm ca profedfo proprer négocia alia fuper alia quotidieef’^ti tia,(ndiiodecimum Kalcnd.Nouemb.compcrêdinataeft.ocripfit’i‘^’‘jj^( exdecieto Caefareæ Maieftatis,principem Melphiæcum alifs aliqiio*^* quot;jj bus belli ducibus,triiemibus,amp;oncrarijSjmiIitibus,machinisbelliciV‘’^^jil «tuinftrult;ftis,Drcpani reli(ftum,utfiquauia poftet portumÄ cam nomine,expugnaref.ucrdm quia ^ems inftabat,amp;^ ab Imperatorin fufemper reflauerantucnti,nelt;^ulla eftetftatiofatisfida,nclongisqw‘“L0z •duartjsalijs,fed ncclintribusjcelocibusjamp;phafclistconlultius
tiusiliatempeftatenihiltentarequâcum dedecore ôt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..jotF
mentOjOperam amp;impenfam reinfeda ludcre.Placuitconlilium iHü“ CæfareæMaicft.quare deci euit ut pedites Gcrmani,qui ea gratia ex3ult;ftorarcntur,a numeratis illis ftipendijs cum uiatico domum tur:FIifpani aöt in Siciliam Sgt;C Calabriam ad fua redirent præfidia,cxpca'|^j, ilia in aliud tempus differreret.Princeps Mclphiacimperatis Cxfaris/’^P terra ad eundcm,Panormum eft proteeftus ,quô etiâ triremes fuas uedasteôdê Antonius.Auria lexlongas naues quib. ex Guleta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
cit.Cum quo Imperat.nonnibil collocutus,conuocato côcilio,deIiber3U Ero conferuationeSCtutela Guletç,Bonnæ ,ali3rumcp munitionum,qlt;^^ j-j ariæfuntconterminatjfaciundum eftet.Nunciatum nancpfuitauthori
tis certiSjludæSOenobarbi ducem primarium,decern longis altjscj prædationibus,cxpilationibus,incurfationib.loca ilia infeftare. jraeç fuit ut princepsMelphiæamp; Ant. Auria,cum longis fuis,alijs^ ÔC roftratis numero triginta,militibus,omniqî bellico apparatu bene,*, üftiSjàPanormoinBarbariam pergerent.utfcilicctGuletâ,Bonnâjaliaslt;$ .j, nitiones ab hoftium imprefsionib.arccrent,omnesà Mauros fua jjyp fiderctinerennSimul ut ludæum ilium cum fua clafte,ft forte habiKtint iim,eQfuiscaftris piraticis exuerêt, autmaioriparte clalsis deprelfa/erg tere cogèrent. nbsp;nbsp;Hue accefsit quod Oenobarbus abfentia Imperatoti^
tuSjCüius claflem èBarbariafoluiftcamp; inSiciliam traieciftè per exploré fuosdidicerar,unàcumfiliofuo,præcipuiscpexercitus fui ducibus ju CacciadiabolodnBalearibusminoribusoppidulum quoddam,cuino*” -J) go,in fuam redegerat poteftatem:à quo tarnen,cum intellexiflctinH»p^|jjj,' Steif ta, öd Calabria fieri deledum amp;nbsp;conferibi exercitum, aufugit,^!’^®^^,^ ximus Iudaeo,cû triremibus fuis,ut maritima loca omnia bellolaceucrri'^lt;|, bus omnibus femel ftatutis,princeps Melphiae,cum Antonio Auria St tamlongarum ÔC aduari3rum,quamonerariarumamp;liburnicarum,inlt;3 j, libeteuentumpermifituela uentis,eiufmodi accepta prouincia,ot tnodum maxime expedite putaretjCaftra 5^ arces quae in fide manere ue præfidqs firmaretjpetulantiamcp SC temeriratem Oenobarbi cohil^ret,3 4 compefceret.His abfolutis,Imperator per fines Politiæ,Nicofîaf,Trac’j j Momachi,Rendachi,amp;Thoromina’,undeinconfpedueftmons fuperioribus feculis fauillas ardentes confueuit cuomere, mons, multorum nobilifsimorumfcriptorum monimentiscelebratus,Men3i^^^-[^ nit. Vbi duodecimo CalendasNouembres tarn afacerdotibusamp;^dti'®^^,^ fenatoribus, ciuibus.SC uulgo promifcuo,fummo cG gaudq 0^ jurt' principem fuum affedus.indicioôô argumento,exceptusfuit. Vidin^n P mis in locis exftrudos infignes arcustriumphales, uartjs piduris, tis,8^ucnerandaeuefuftatisfignisdecoratos Interquosunuspraecæt^'' gi'ntbus Sciptonis amp;Hannibalts,fummo arttficio ad uiuqm in
-ocr page 633-unctanæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)77
Wpeâabftis emkuit,Ad nonum Kalendas NouembreSjConfu!« iC fenatOquot; ^spatricij^Mefiani fub horam illam qua Impcratortemplum crat aditurus, , Pâlatiuminq^jQ hoipitabaturaccedunt,atlt;^intrôadrnirsi, Maicfiatê eius iiniacijtnuenerationefalutant:expeditioncm^fùiceptam,partamqp
grattas pro innume-
^am uidor’am fîbt,toticp Siciliæ collatis.Proindc in duabus r^uibusargenteisdeauratis,promunere honoratio, deccm milia aurcorum æqui^ conRilcreqnecp tam donum ipfum, mo-qutdcm illud 5C pcrexiguum,quàm animum Si afiedum dien turn fu/ humanitatc QC affabilitate paùcis qui-côpotcs tit.0 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uehementioreamore fui animos illorum inflammaue-
bile **?*’?P®*^toradhucPanormi agcrct,poftqj ciufdem abitum,pturimi no e^cutnHifpani,turn aliarumnationum,quorum equi oncrarijs tranfuedl left nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauigijs eôdem proficifci conftituerunt,Imperatoriam Ma-
tùm ^quot;^d'^^'^^^P^^^turi: uerùm nauibus uixdum in altum dedudtis,maxima fias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ptocellarum,tum uentorum fie nymborum oborta tempe»
uatias regiones difiecit.GubernatorcSjUnulquifcp in ea maris regi-hç detruius fuerat,proximum portum caperecoadi funnuedores, memores., neep fan'stu-putantes denuo feiètaminfido elemento credere,terrenoinnere profe-fij’'^P^''3toremMeiianæinuenerunt,quem illinc Neapolim ufeß comitati pw ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuitjfingulis diebus conuocato concilio, hoc
(jç^^^^^cccperatjMelîànaeabfoluerenQijemFerdinandus Gonzaga ca-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imperatoris uoluntate
I quot;’Xjienfutti,quoad Sidliæ adminiftrationem plenius Si Itquidius cogno-Odauo diequàm Imperator Melîànamuenerat,appuKus eftilluc Far r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loannes Pctrüs Cuf3rellus,quiàPetroLudouieo
ÿb ^’'°)’nmandatishabebat,utcertiorfieret quônamilliücniendûefTetjaut *^5dat3 Pontifids M3ximi Pauli tertij patris fui,cuius nomi» ’^or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' I^’J’^o*'^nancgaugt;
^on k ^^f3t,lmperatorcmbreuirclidaMefrana,NeapoIimucnturumeffe» •»od' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;portum,fitum,munitiones, alias^ duitatis MeiTanæ comgt;
tjfy defcriberc,cuiusdefcriptionis,illumcuiusexemplarferèuf^P^cu-k^’gt;3uthorcm habemus,penes quem fidêquor^ rei cfTe uolumus.Èft igif fitî'ciuitas in extrema parte Sidliç,qua Neapolimfpedat, cuiusmuros,fuas,pcellofasundasôefuriofosæftus,mareallidit fîefrâ-^^'^^^’^^^^^tplustrecentarummaximarû nauium capacê.In portii ipfo
cuius dorfo arx quçdam itnpendct:e quibus ctim res its parte tormenta ci'aculantur.Eft aSt portus adeo fi'dus ÔC tutus, etiamoborta t5 anchoris quiefccre.Eftprætcrca tantæ al-tij g nbsp;nbsp;nbsp;Pgt;'ofund(tatis,ut ubicp minus quinquaginta pafsib.a mûris duita
^jwtumuis ingcntia amp;nbsp;ftipatim onerata nauigia,fine ulla iadura,imó perl i,^gt;3ppelli,cxpleri,6^impleriqueant. Cuinoninuenias fimilcm neinunf-^il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Europa : adeó ut non naturæ,fed diiiirii indulti opus cflc, fit crc
editiorcquadâ fua regionc arcê,undemach(-^otmêta ciuiifuis gcderis,cQ in urbê ipfam,fi tempus ita ferret,turn in ma mmm 4 read
-ocr page 634-1178 Diarium expcditionîs
f € ad portils ptöteÄionetr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualcant.Non procul â finu
»nguftiæ freti Siculi. Abfit aut Calabria ab illo freto quinc^ mih'aria, ftinustorrerefcribiqnecfolùfncttatoimpetUjUerumeriam iatuo,ncccxpf',^^ libus modo tern bile elîe,uerumeriam procul uifentibus. Vndarum P®quot;? „j terfeconcurrcntium tantâcflepugnâ,utaltasuclut terga dantes imum dccidcre,aliasqualiutdriccsin fublimcfcrriuideasmunchicn^' , fcruentts a;ftus,nunc tIhc gemitum in uoraginc defidentis exaudias. nbsp;nbsp;xjj
mnia quia fett’ concordant cQ dcfcripiione authorts que fequor,uifum W' de ucrbo ad uci bum tnfcrcre.necçmctuo ne plagtj crimen mihi pingaqcS nuncupatum nomen authoris citaucrim.Duodecim miÜbas um aMeflànaoccideotêucrfuSjhorrcndum latrat Scylla fcopulusptaerup ’ multorumnaufragio infamis,adOricntcmautem Charybdisuoragomi* rum nauium abforptunobilitata.ImperatorSiculum illud fretö ad Nonas Nouemb.emenfus ad oppidulöquoddam,cui nomen Flume dt re in celfifsimo loco conftruclum perucntt.Poftridie Monflebnê, «rcem habet in excclfa rupc fçd pcramœna Si fertili fitam ingrefTus loco quatuor milib.palFuQ Petrus Ludouicus Farnezius kgatus fummir tificisPauli terttj,centum quinquaginta comitatus equitibus,
• périt,Maieftatem eins qua decuit ueneratione falutattprofperum öi^ui« liim ex Africa reditum ctdem gratulaturuandem mandata patris demœMaieftatem Imp.cumiuis equitibus Neapolimufcpcomitatur» uo Idus Nouemb.magno cum triumpho,omniumcp t3mfacrorum$P''‘’P^ norum fummoapplaufu,in ctuitatemCufaucam rcceptusfuit.VbiadQ“'quot; Idus eiufdem menfis moratus,tria aureorummilia in pelui ff munerehonorario â fenatu ÓCprimarqs ciuitatis capitibus’^^^P per principatum Bcfignanum,in ducatum Caftrouillanu contendit.rfin5 r Befignanus lmperacoretn,omncs^ eius iatrapas,hcroas,prxtorioSjpaU* . imôô^aulçcuntftos adminiftros,humani(n3ccepcos,acPontificiaIim0y lt;ftatos,uenatu,aucupio,alijs^ exercitqs quibus temporis itincriscpfa»lt;d falliturjrecreauit.Caftrouillani etiam indidlo diefefto ÔCpoinpisuarqsmag ficeapparatis Siinftru(ftis,oftentarunt quaipfis Imperatoris aduentus lt;fletölt; iucundus.Sita eft autem Caftrouilla in agro feraci Si peramœno, interaliapcculiariaprouenttGo(sipium,uulgö Cottonum ftu Bombai appellamus.Nafciturin eodemagroexquitifsimum amp;prcciofifsimumm’ na.AMeflanaSalernum uftts, uiaeftimpeditior, quodnunc editifsimifflO tcsfuperandijnuncinprofundirsimasuallespraccipitandumfit. moleftiam cœli dementia Si ameenitas facile compenfauit aclcntjt,ütqu^^^ lis tunc tenworisfub fincmautumnifuerat,qualis alibi menfibus ufU*'’ confueuiLcxcepit ergo Maieftatem Imperatoriam cum fuo comitatuiüi” cum ueneratione Si admira tione Salcrnum,dccimo tertio Kalcndas Dri bres.EftautcmSalernum ciuitasmaritimajOliminftgni ftudiorom nobilisamp; inftgnis.IntcrcacteraadmirandatcmplumhabetreliqutjsD« ' thiaecelebrete quibus diftillat liquor,quem manna miraculofum j plurimis morbis Si languoribus praefentifsimum antidotum Si , j um. Septimo Calend. Decembres,lmpcratorNeapolimingreflusW pafsim fornices triumphales operofifsime exftrudi ccrnebätur,ltatuis nbsp;nbsp;nbsp;'
ginibusmultorumImpcr3torum,Rcgum,Principum,S3traparum,cumiof tum marmore uiuo inciforum exornati: quac omnia faciebant ad prxchr fiCnunquamintermorituramuicftoriam contra Mauros ßCTurcas häbiw • Sed qua pompa,quoapparatu,quibus caeremonijs exceptas fuerit,qu3b^ numfrequentta facris initiatorum,nob»Iiö,duium, uulgi^ promifeuM
-ocr page 635-'J’unctahae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp»
congritulatutn fit,ne crcdi qufdem, adeó non fcribf aut dici Caftronouo, quae arxin margin« tit '’\^conftnida,e{usMaietïa« pro hoipitio deftinataamp; pracparata tuclt;
S)C tonitrus machinarum pjj ^^fniiflarnmieft nancj in co caftro magna bcllicoriim tormcntorum in,' ^ngæuerônaues, minorescpaduariæ quæinportucrant,horribtli eiaculabantur. Sexto Kalend. Décembres, omnes longas S)C triremes aliaseg naues ex Africa, quo, ut dû faluas reduxitî ^3r|) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arccab Oeno^
Turcarumpraefidio munû poteftatem filr) Régis Tunctenfis traditam ôd relidan» l'Wuetfligalem fcccrat. Tertio Nonarum Decem-’'$N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HerculesEftenfîs Dux Ferra-
•quot;is0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rJius Pontificis cum Piincipibus aliquot,SC darifsi-
^ïfa ^lt;-’gt;ti‘'n3te uiris,obuiam fehonoris caufa dédit, amp;nbsp;in arcem, u£ ^^^’’^^’'’^f’‘^^‘^'^^'^A“‘^'^^sDecembrisab Imperatore di-^'ttiu Pnegociorum crgô,ufc^ ad decimura Icndas 1anuarias i bi manfit.Poftcaquam uerô Modenam, Rhegû piirèt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanquam patrono accc-
Wf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^cramento obli»
•quot;hid oi^fequia Maieftatt Imperatoriæ prçftiturum atque cxhibitu-^oft’ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft-
’'’gt;3^f.^'^sionem, quatuorlegati Vencti,u{riattate, prudentia, feien-rcformidafles,ueneran-nomine Reipu-
quot;Mi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ærica rcditum,uidoriamà no-
ptofedi iunt. nbsp;nbsp;Atqui intra dies quindccini
Imperatoriætorquem aureum mille du-’P*^° dono obtulerunt.
p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftjOenobarbum cum fua claflcex
traieciue.Duodecimo Calend.lanuarias Cardi-Cæfarinus nominePauliTertq Pontificis Maximi legario-‘•æ^Q multum pluuio,Neapolim ingrefstfunt: qui-SEu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3rdinale Caraciola.plurimis^ ducibus,Tatr^is,SCprin
procefsit,ÓC in arcem Caffrinouiin-
P P^fijs natalités Domini ôi. Saluatoris noftri lefu Chrifti, Cardinalis ^'quot;cii)-religione ôôcæremoniarum iufta obferuatione,in tem-%ij f ^’\P’^’'T'’'''o,facris operatus eft:cui cclebritati Imperator cum pro-'^'^^^rfuit. nbsp;nbsp;Sub idem tempus Alexander Medices DuxFloren-
appulCus eft ( non tarn fpenuptiarum Margaretæ Au-’^I'^P^’^atoris illegitima^ quàm caufa diffentionis ÔÔ côtrouerfiæ t'quot;sS[^’’’d^æiniintercefsit cum Floricidis,cuius familiæ princeps Philip-cum duobus purpuraticcetus Heroibus,Saluiato amp;RoduI-StQ '^^‘^’'^‘^tjUt Imperatoreiudiccamp; difceptatore,lisomnis autdiri-’^^^3ficm componeretur. AdfuitetiamDux Vrbinas,turnuC Nn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reditum ôiuidoriam fuam gratularetur, turn uC
Siti • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qniufuseft
Satr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*finere Genuam profedus fue-
fignificaret,ac q opus fado eftent,diligë
*^^f:partimpriuatorûfuorSnegociorumcaufaSCgratia, Odauoldust mmm । lanuarias,
-ocr page 636-1^80 Diarium expcditionis tanuar{as,«nnomiîlt'{îmoquingentcfimo tn'cefimo fexto Nicolaus Granuellanus (de cuius ui ri tum naturaf,tGindüftriaröOf'^j^ flat tàccrequàmpaucadiccre)comitatusPracfidcSomairenfiA’^^'^^Lgooi docio fccretano Cæfareaî Mâieftatis Antonio Perrcnynfio,älfjs9 non obfcuri nominis uiriSjPutcolos,quod oppidum à Ncapoli ouu a^jn pafluum abcftjUtantiqua quacdam Siadmiranda natûræmiracula,ç|“|^^^(t,
' ipfoitinerc,amp;u!traPutcolospafsimrepèririferUntur,uidcret3CCOglt;’^j,jj0, eftprofeduSjAtcp adeó duobus àPahhenopcmiliaribusjoccurnto^.jlj, rumfpecusquædam montana,fcrobcm putares eirecharoncatn,q^^ -ijpi* batfoiritumferuidüm 8C ficpcftilcntcm atlt;j mortiferum,utfiuiuutH4^ amjfiue id homo effet,Guc animans rationis cxpers,3d tres aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cö
tuor paffTus introgrederetur,0(modico tempore illic manerct,ffatim ü* morte commutatet, niß forte illico rctrahcrctur,8C in lacum IÔ minus trigînta pafsibus abcß,proijceretur,Gc fcilicct natura «quacpaluuris,pcnfanteô( refarciente damnum quod in Icröbcillac” (j dedit Libuitfaccre’periculumeius rei, fedincane ( titaiunt} qilodämgrandiufculo,quem reffeligatum in fpiraculum illud letale, runt,qui uixdum ingrcflus,concidit mortuo nö abGmilis,*^^q’^^f?'tf *”^(0 retrahiatquein lacumilium inijei potuit,quinab omnibus pro fu»® j,(« exanimi relinqueretur.Poffridie tarnen Neapolim reucrfi,eundeniC3n uum amp;ßluuminhofpitio Granuellantf eratenim exeiusfamilia multæquefimilesexperientiæabaltjs fatffacfunt,quareilludinternrgt;r^ portenta eius loci ponendum eftdtagnum cuius meminimus,nullos fccs,fed ranas plirrtmas Sianates. Paulo ulterius uifunturalutninaria,^ jjj minis tanta fit copia,ut priheeps loci ex ilia terrae làlftiginejecipiat'* »jjj, annts prouentum ocloginta ferme milium aureorum. Proxime bes fulphurariam,quæ humilis Sidêmiflàplanicics eff interfupcsuc'0 preflà.Eff in plano illo hiatus in latum Óórotundum quindecim exundansaqua,pcrpetuó undis^calidisficebuIliente,utfiiniecerisD^ j quamlibetdurocorioarmatam, quantaeplibet induftria lor{c3tam,n^%|plt; tamfubito extrahere,quin plane exeat excoriata.ln cii cuituiHius hiatus raculijinuenias plurima foramina,alia maiufcula,alia minufculatquacƒ aërem adeó calidum,qucm manus quamlibet gelidae fuftinerenequeat-colligiturmagna uisamp;^modus fulphuris, quodin diuerfas procuji^ j. regiones tran?mittitur,apud Puteolos à littore in mareipfum exiftSt rd'^ j pontiS miræ uetuftatis,in pelago ipiofundatietexffruai magniscerte^
‘ Dus,8Cincredibiliopereatcpartificioarchite(ff3tionis:adduo,tria,inio^^j, tuorufrp miliaria ultra Puteolos, pafsim plurimorum aedificiorum aK® nisolim illicconffrucfforum ruinæ,adhucconfpiciuntur:quinô(nonn“ pärietesacfundamenta,tumcirca littora,tumin ipiomari etiamnuinr’‘„^( aquoloco nonproculin montibusamp;rupibusquibufdam ædificiumU* fubterraneum,uulgó admiranda Si ftupenda Sibyllæ pifeina permultis pilis Sr'columnis ftrudilibusmirac altitudinisamp;crafsitudinis L rose,nee minus fumptuose ædificatumtubi Sibylla quædamiquæcunqUC fuir,magnum modum dulcium aquarum, quas per arquæduclus Si cs. j diffribuit nauibus, quac in portum fubducebantur. accurate conleriis Nonlongeab illoædificio in medio aequore aflurgit ingens rupes,pdj^^^ prorfusôë perforata,atqueinftar fornicis teffudinati malleis SCcœÜs*^ cxcauata,utperlimbosphafclospcrmediam rupem'in alter um maris» compendiofior fit tranlitus^ Nam priufquam aditus ille fiue meatus patefadus,per longas circuitioßcsjfaftidiofa diuetticula, Ämokltos
-ocr page 637-Ji
J/
it ft ft [»
I' K (*
it ft 4 [t
iff
#
K K (» ft 3 it
ft
I unctanæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i??i
1«,magnotatdio tntn nautarumprcretarum ac gubcrnatcrum, tuhi cttarh ''tftofUm,diunus SC pcncuIofiiisineratnaiiigandum.KcpcnaS in eodem nia 'iamp;alteianifupemaltifsimèexcaiiatain,amp;iummo artificio exfcuiptam ,ubi ’ntraquxdamhorroremintrofpidennbus incUtientia.uidentur.VndeSybil» '’illaorac«13confulentibuscamreddidifiediatur.Qu0dfortetridinia,coena ''°nes,conclauia,qug intus expolite exdfafunt,uidereuoles,opuseitf3Cibus ^txdisardentibus.Inter caetera quae ibi non fine ftuporeuidere licet,cftco2-^’^'oquædaftiamplifsitna eademt^quadrata^magnaarteinrupe ilia cxcifa, '^omnia latera partim preciofis cmblematis opere muieaco amp;nbsp;ucrrntciila , ‘'itexornata,partim operetedoriomarmoratoloricata,4)indereperias in Jfupeiuxtalittus maris cubicula SiC antra, quae fudatoria, hypocaufia, QC '^’^^Ppeiiantjèqmbuscalorilatiuus ÔC genuinus aliubi intenfior, aliubi ^^'Isionubi^ tamcQ ßc ardens,ô(: feruens exfpiraqut difficulter ferre ÔC tole lgt;u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si fudatum mittiacdeduciconfueuerant, qui grauiorl
^ueliin deploratis morbis laborabant.lneodemitinere Putelano SC lo-aedificia,tum fubtcrra-Oh ’ ^quot;**ubdialia nonnulla,ex folido ÔC uiuo marmore, alia ex lapide codili ^beatra Si fpedacula ampl3,ubi ludi,comç-
?*“‘^'’gt;quot;’onumenta praeterea,fepulchra SC conditoria admodum tri-camc*'at3.In quibus uideas plurima femirotöda prom maiorum fuorum cine-’M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritucombuftis colligebant,inollis fidilibus ftudi
Sljf 5'^“®°3nt,exifi:untquocp Si adhuc exilant quàm plurimarum aedium ’’’tniR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc nomina ducum,principum,patrum, SC confula-
»quorum fumptibus aedificatacfuerant,retinçtiurei, ex quoi ’dlecolligi queat,qüacfuerint olim diuitiac,fortunac,opes,ma-
*eftas,magnificentia,amp; poten tia Romanorum,quâdo
en am nollro æuo,poll tot reuoluta fecu la,eiufmodi exilent illorö O' perumreliquix»
r r Ö ;t) )lt;
f' If f (' 't i ft (f
fl
K82
PAVLI lOVII NO'
VOCOMBNSIS, EPISCOPI NVCERINI,
EX HISJORIARVM SVI TEMPORIS LIBRO XXXIH, fragrnêtû:dcclarâs quibus ardbus Hariadenus Mithylenu us cognomento Barbarufla regno Tunctano po dtus , Mukaflem regèm legitri?
müm exegcrit.
j^ Nu»dendæucrô Afn'cç author amp;nbsp;côdtator exflirft MithyleneuSjUetereHorucîifratn'scognométo Barbarufla a nO' ftris appcllatusii’s in Numidia ^xima Mauritania Algcrj) regn àfratrcanteapartûjadeofrequentibusuidorijs ampludaru^^ gt;ƒrcddtdcrar^ut noftri æqué ac finitimi Poenotß regüli, dCuagti' midæ,cius opes atqj audaciâ magnoperc timcrent,ÔC Solimanus adfortusi uiri famam iam publica uirtutiscômeadatione illuftrê, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fj
Nôalienueritabinftituto opérébreuitcr reccnfcrejqbusartibus M»tny«o fratres ab una tantSpdatoria biremead rcgiû faftigiû irrepferit,üt hjnc (nhacrerûhumanarû uarietatecolludentisFortunæ oftêta poften’ mirent ' Igit pâtreGracco,atcji eo Mahometisfacra fecutoj'n Infula Lesbo gengt;t'^ inopiâ do mi ferre nô pofîènt,arrepta biremc focs fuas omnes rnâri fefcdanialiarchipiratacindifcipIinâtradëtes.Sub hocCatnaléHorUCiusÆ utinatumaioradfeducisnomëtrahebat, cûHariadenomultapaa,ninin y (eruis atcj nauigîjs adau(ftus,ac demS afoitis in focietatê minorib. bûdüs in Mauritania puenit.Eo têpore Algerij regulüs cûfratre animas perio eontêdebabhic qufî Nnmidas équités,q hodie Arabes appclIanijP^ lîbi in auxiliQ afciuiftetjaltcr opportuno nouæ gentis aduentu magnopert tatus,pecunia cûHorucio trâfegituc fedefendendûfufcipcret, Horucius cû ualida manufclopettariorS,qbus pcipuèNumid^terieuif, petugefsitatcjcôfecitbellûjUtTurcaranomêcôNumidis tumMauno mnib terribileeflet.Hisreb.geftis,utieratingcnfoualidusiuiribuspofl^” ’ regni maxime cupidus,quû eobellocôperilfot Mauros per feincrmes,ig ros^ militiæ,ac ingenio mobiles, nulla cç inter fc ftabili concordia leper partesopprimiÔdfubigipofre:NumidasucrôuagoSjô(Jinterfedgt;‘ ,^ tes,uel in amicitiâ trahi,uelfi abnuâtnullo j)pènegocio lnftincri,iinpf^ dé abrupit,répété^ hoftis fadus,^s cœçtis fuis aduerfari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\]ul
litjbrcuicç poft fæuitiâ Itberalitatê excrcedo Algerij regno potitseft-Nec tô póft finitimû quotj regulû Circello impantê ui dolisep aggreiT? P “Lfle ftat Circellû,antigs Carcêna colortia uocatû,ab Algerio,4d dicit,adoccafü 6o pafluumilib. antiqua ad portQ molc,ôôopofo tnultisqjRomanemagnificêtiçueftigqsadhucinfignis. Inde tnarcundicpinfeftûreddebat,etinmeditcrraneis cûexpeditis cohornb’C s batjita miliciac muiierà cû fràtre alterna forte partitpjUtnihil terra tû relïquercf. Ab corerûfucceffliutregnifinesaliquâtôlatiuyjfctrcn^,^^^ am rnagno apparatuinuarif,Hifpanis,gin prçfidio crât,adfunîasrer«û tares redadismccpris abftitittâfortiincœpto,^ eidextra manus ƒƒjfg, abrepta eftn'nde ferreâ fibifecit,qua cubitû religata muftis in prxlt)spoit licitercfturÿ.Nâ AlgerqnôconténcndûHifoanorûcxercitODidacoVe ce, circûuen tO fusûœ dcleuit,ô^ aft'quâtô póft Vgoné Môcatâ,quet^3noh^ fpanos ab Italia trâlportarat,cgrcflu in litt^, iniq noftris loco
-ocr page 639-Pauli iouii Fragm.
^opulit in naucs/uborta® tcpeftatccopias ferè oms luduofo naufragio fld ‘æus eiecfias cruddifsimequot;:rucidauit,aiit ad remS tnerarchis diftnbuit. Ad ex I^wumimmodicse fpci plenus, ÖCrerum prouentu fadus audacior, quatn regem,amicom iociumcp à Carolo appdlatum, fcgno expuliflet, »iminerecœOrano,Portuicp magno,quac Hiipanortim pracUdijs tcneban-j^‘')run(ca limul SC Chriftiana arma aducrfum fe concitauit, eobdlo, udfu» ^^oniemora«imus,fuperatum,ö^fuga in folitudtnes cuadcntem Hifpan/j équités confecuti cum paucts exfamilian'bus interfeccrunt. Horacq Win Hifpaniä tranfmiflum,circumiatumœ in lancea,populis prçfertimqi K^‘’’*s,infignem'attulitlachtiam,quôdfubratopracdonûregc diu exopta-I) puritaslittoribus reddita uideretur.SedHariadenus nequefpiritu,neque j^iicalaudeHorucfoinferior,acdamantibus militibus imperium fufccpit.
Ion modo regni,fed uirtuusamp; denique artium co^itationumcp omnium i^æinfratreeximiæfuerant,haeres fadus, adoptatusc^etiâin fratris cognogt; ^0 adimperium totius Africae afpirare cœpitnatus ea quæ parta efTcntjani-
®wo minora anguftiorat^.ltacp arma proferre, Mauris Sgt;C Numidis terrori / ^odöcum bis pace ac inducijs uti,modó bellum gcrere,porrö auda claf ^'lpani2,Sardinix,acßale3riumoram praedari,afcifccre fibi nouos pira-^)dariisæquç3c formidoiofusfinitimisefle. Haee audentem SC molien-^^nufqiigi-npQrtuna deftituit.NamHametem Nutnidam,magni agmini»
fibi infeftum,per infidias interfecerat,öt^ ad Cocum oppidum Bpncha |inten:egulosNu!nid3slondèclarirsimus,multispræI{jsfuperatus,infolf-. ‘^'^osabfcefTerat, Amidamcpin finibus Tremiientj regni,adco frcquenti« j^^oetrimentisattriuerat,utledesmutare,acininteriorarfu2crc cogeretur. ^w’nuoqucea Fortuna res gefsit,ut Vgo Moncata rupraoardiniam nodur-ƒ pfæliouidusgrauitercRuulneratus, amifsis aliquot triremibus uixefFu-
Portundus Hifpanicæ clafsis praefedus,amifla'fccde clafle, cum filio ç,P’|roiuuenefueritinterfedus. His captis triremibus qUum aliquot etiam V p'^F^æ)Ne3pobtanæcp,fumVenetæroftratæ,U3rtjs{nterceptac casibus maxime ualidis atque terribilis efTe coepit,auxitcp fibi uirium attp '^ifamam,ip'io Andrea Auria ad Ctrcellum repulfo :quum ille oppido t4 ' tQ5''^^‘’^’^P^’g'13tO,quàm fœdè amilTojadquingentos milites difciplinacoblâ o’i^f^riæLi-Vu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Circellum curfum haberent,onun:acarmis,milite,commeatu^
.pfaPopuloniam.quodingentem Genuæludumpeperit,expugnatae atep j.^'^etfæ.Pofît'ernô arcem feopulo impofitam, Algerio urbi imminentem,dc-fu'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquotannos ab Hiipanis,fumma ut adortus cepit at«ç delcuif,
''lisprofundo merGs,Slt; iada mole,ut percommodus régiac urbi portus ad-^j^^^ur*Quum bac rerum geftarum fama floreret,Solymanus è Pannonia re-fefi ^d^^‘’^l^g3tosmifit,quieuocafent,fummos^
'^Uram Bizantium uenienti polliccrenturmon fuftinebat enim animo Soly Peloponncfo acceptam,quum prçfcdus dafsisHime ^sadcofœdèprofugiens, Coronern Só Patras,caftellacpitem Naupadei reliquifîèt. Ipfiquoque purpurati Baf-quot;^oorum princeps HabraimuSjinconfilio Siualida daffè péri toil re-”^oque duce opus efle dift'erebant non modo ad rccipiendam Coronern# wtumterra maricpfegniter obfidebatur,fedetiamad tuendam uetereme-lj''mationem,quâdoÉai3zetesadMethonemuidor,naualf apparatuChrl l^’norum ferèomniu claflesanteifret,8Ct3f3maerat Auriâ,qui obfefsisopc
GraeciâêSicilia traieduru.EtcerteunusipfeHa *«nus inf omnes emiiieba t,quê æta te QC maritimarß rerû ufu,uigorecp ani-mi,
-ocr page 640-«84. Ex Hift. Lib ‘ xxxiii.
mi,6lt;partipropagati^ rcgni gloria,Auriç parem dicercnt,cenfcrent^ omnino eum Chriftianis clafsibus opponcndum. Ita Sinas unus « L ianitoribusadeumlegatusmittitur,aduehitcp cum cdcri ^drcjnc^i^ pirata Rhodi præfedus.ls ubiMauritaniam pcruenit,ab Haridtadcn mo cum honore fufccptuseftjaudita legatione Hariadenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Hoqu^
da affîcitur,inde baud inani fpe concepta potiundae totius di cum Solymano poteftas fieret,ut quinam in Africa rcrum flatus,» Q Chriftianorum clafles,qui uc animi amp;nbsp;diflenfiones eorum queordinedoceretun ItaqueAgimuirumfortemjamp;Ramadam patruelem iuum Algerio præficinhis Afanem filinm duodcuiginti turn commendatjclalTeqîcirdterquadraginta trircmium biremium® daprofidfdtur.'circaueröTjrrheni maris oram adeptus naues,quae ad coëmendum fiumentum in Sidliam curfam
Iiô6maximècruentoprœlio easexpugnat6Cincendit:qua in pugna j j(,i fum piratam opulentum ipfius Hariadeni dolo interfcCTum reme de Veneris capta,quæeratcximiæcderitatis,ifemlt;ÿferuis nia potiretur. Indeconucrfus ad Iluam infulam ,Rium in caoppdu dlurno prælio capit,arque omnibus Ricnfibus in feruitutcm abduugt;S)'*’g , ti onuflus pracda Byzantium peruenit. Dedudus eft à principibusaii x Solymanum,abcocplçtirsimouultueft fufceptus,udob id bat,quos infigni cultu produxcrat, aliquotpueros decora facie,itcffltp . l fimasuirgines,Eunuchos^,0lt;Libycasferas,leonesamp;pardos.
quis diebusquum degercndo bdlo, Scde rota ratione Punicarum narum^ rerum diflèret,31iquanrôquàm foiebat ra rius,ô^difficilius ® , j batur. Suborta enim er3tinuidia,crefcentis dignitatis fcmpcrcomes,’ plericp dicerent,non eflc Orthomanici moris homines è piratarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
trocinqs infames,» egiæ dafsi præficcre: non defuifle unquam, exprincipis3ul3,qui uirtutemagnitudine£panimi,fiCdenicp optimisarti ualerentjSCad proferendumTurcicum nomen terra mariqjfortiterat® nbsp;.
tcroperam præftarenttoccupafle ilium in Africa contra fas amp;3cquam,hoc dolis acinfidqs,aliéna régna,impqs^ armis iemper eflè perfccutßrcgolos, genres quécMahometem colcrent,nullosprofcdô ei certes Deoseiie,nU' lamfidem,utpotequiuanifsimo atqueeoquidem paternaerdigionisdom re,pane Græco genitus,ab ineunte artate pracdo immanis ôf publicus ni generis hoftis exftiterit.Quum hæc efferentur Hariadenusfacile quam importunèabeflètHabraimis,cuius amicitiam exquifitis officqs,annu is^ muneribus colere crat folitus. Is co tempore ad Pcrncum bcllutn protC' dus,in Comog^cnaad Alepumhyemabat, Euphratem ad prima ucris ßg”’ traiedurus. Solymanus tarnen per Aiacem a Cafstmum Baflas rcfpondi^ ciusfufcipiendine^ocq fummâ ad Habraimi indicium deferendam uiden, quodeius præcipuehortatufuafucB eMauritania diet cuocatus. Proinde» quid impctratum uellet,adeum in Syriam proficifeeretur, ut exeius autnorp tateatquefententia quae in remforcntdecerni,atquc^pararipoflent.Eonio do in Syriam reiedus,qaanquam non obfeuro rcpulfx nomine exiftitnatio^ nis fuse iaduram facere uideretur,id tarnen difsimulanter tulit,atqueeo terre-ftri itinere omnino pçruolandum efle iudicauin Vir cnim noui belli nouiij imperq maxime auidus,nequeætati, nec^ labori parcendum put3bat,quomi nus Amani mentis iuga,ucl turn obfefla niuibus,tranfiret. Erat turn Alepi Habraimus: isfingularicum honorefufceptum,ôë incolloqoqs degenert atque ordinegerendibelli,occupandaque Africa diflcrentcm,ita admitatus eft,ut neminem co pcritius atquefoelicius mari gefturombdlumatbkrarctur,
-ocr page 641-Pauü îouii Fragm.
Waianoqöedfmum rffcriberepn Hariadeno ingmiüm tiigere ontni bel-lt;^æmrtutisl3udecurnLiiatum. Proptcreatpfum rede fadurumfiin gmuiC-'nisconfilqsefutrofidemadhi'beatjhonoris cau(à inter Baßgs annumerct, eioniuerfx dafsis imperium tradat.Eo modo Hariadcnus Habraimf mi-^cauoliintatc Soiymano commcndatus,Byzantium redit, fufcipiturqûc popenüßimis animis,nâ tanta erat authoritas,amp;: gratia ueî abfcnris Habra plané uolûtates fcrmoncscpadulationeuel metuadnut? ei^tâ^
H-'^tnaimgia uertercuAduexeratfccßAigerioHadriadcnj RofcetcPotni^ . q Tuned impabat regis fra tr?,pulfß domo ali^t ante anis,ct cala ad ie^TugUjUti mox dicemus: huic facile pcrfuaierat ut und Byzantiß ''»fetjfore enim ut feauthoreducequc à Solymano inpatcrnum regnum re ‘'«rctur.kaqae hocRofcettein occafionem African! belli purpuratisoftcn ^^mukistjdefufcipicndo bcllo dtfoutationibushabitis, ad St^manum ßtfoduöusiiihancfententiam uerba rccif; Quod Othomannis Cacfaribu» .’‘upplicandum ingrediendbus templum,praeclara uoceprecari facerdos fo %idmiumfi^egotibi precor,Solymanc,fciiicctut memineris progenitorca ^lt;55 hoc tibi inipedßjtJ nemini mai? atc^ opulêtiüs dq dederßt,iuftitia ÔC pie
P^P^nflcîhac enim uia eûtes nui^ fefdlitFoituna,ôf tu badcnus ira in-^‘tirtiue{iig(js,uc facilefupraeorum nomen SC gloriam fis profedus,quum tuos iufticiam coIeres,ôC quod ueræpieta lis eftmunus,aduerfus religi-°Pgt;snoftræhoftes bella condnenter gerenda,æternae fpe laudis incenfus ar-'ffsrecisJtacgcaptum eft Taurunum,expugnataRhodos,trucidatus in ade ffxHügarus,»is euaftata incenfacp Germania,adeô ut Carolus,que tibi Chri »aniimpcriQ SC uirtute parem uqiunt,quum ingentibus nadonum fere om-'ï'n auxiltjs niteretur,armorum tuorum ftrepitu terrefadus, pugnam dette-n3rit.Sedquoui3m nulla imperia quantßuis ampla, aut ullac uel perilluftre» ^’«oriæ,necexcelfianimi magnitudinêimplêt, necglodæ facietatciadfcrre Ponuntjidcirco adùei fus Parthos,Perlas^ uicftdcia figna praemififti,ut ex g? ‘^Sjquæàdiuiniskgibus impièdefccére,expiatac uelud facdsarmis, 5gt;C denf-^■3fuifl:oitjstnisluftr3t;r,ad andquos religionisritüs reuocentur.Sed fithoe ^‘oïL'elincepto,uel exitumaximèdecorûatq^magnificû,modo mthiliccatin fen fa cto,ea cômemorare q expédiant,et deniqp q logo ufti «idici ad ampliorê auguftiorêcp tui nôis gloriâaperiremc^àme bocambi öofisdici fortafTeintcrptercîfaus efh fuper^ fortuna reb.mcis fauit,q mcdo-^iinopiapreHum,8C ancipid cum fpeeius hadbus uela dantcm, ad multas ul «oriasamplascgopeSjSCdeniqueadregtumnomencuexcrit. Verumiuper “ïcnihilmihi melius dare dqpotucrunqquàm utadteuenirem,8Cde grauif quot;niis rebus dilkrendo in confilium adfciiccrer.Nam id quo nihil in rebus hu ®3nisbelîîcisqj præfcrtim utilius atc^ præftantius daripoteft, confiliumfide o^tErumcxperieiida plenifsimum daboiSCquanquam fcncs nihil ultra adfer •'fpo(reuide3ntur,tamen inuegetocorpore robuftae uires adhuc fuperfunt, rorîem operam in omne maris terreqùe diferimen æqûe præftari ac pollice
Huic autem uni curât ab adolefccnda dies nodesque inuigilaui, Hofucq fratris uiri fortifsimt confiltjs aefenfibus inhaerens, utnoftræ religio-nisterminos proferrem, Chdftianos terra marique perfequerer, ÔC nihil mi-lusopt3fcm,quàm ut tuæ claftès copiæque ftudtjs atqoe opibus meis adde-Wur,êlt;deniquedux,aut certè fignifer,quando melioribus parère nôpiget, •ulpicqs tuis emcerer.Cuius uod fi me dij compotem fecerlnqbreui tota Afri fäHilpanidepcllentur. Mauros ad Beticæuetusimperium Hifpaniamtra ktiffeaudies, Pœni ÔC Numidæ tibi parebuqt: ÔCutSardiniam Corficam-gü€omit£â,SiciIianoftra eritiea occupata,Jtaliâ fame enccabim«s,ô^undicp.
clalsibus
-ocr page 642-ijStf Ex I lift. Lib. xxxiii.
dafsbus’8ggïcd»emur,dtfcordia prindpum laborantcm,infirmam difiöiidï’ uirtbus,öd quantum adcius partem Siciliacamp;Maccdoniaeproxiinam^ttne » qualibet conditionc feruituram,modó Hi^anorum iugura excutiat. 1NOgt;’' ntm exifttmare,eas opes,eum^ in Italia elïc confenfum qua: fuerunt,quß^ drunte capta non kalis modo lcd cæteris ctiam populis maximum tctfor intulit proauus Mahometes.Is enim fucceflu cius belli,ad quod foftinenau üix uniucrfi Chnftiani principes fuffècerunt, hauddubic urbc Roma foret,ut Occidcntis ac Orientis imperia fecundum ius amp;nbsp;acquum,uctcrc augufta in fedeiungerentur.Sedillcabhumanis rcpcntèdifccfsitincatlunir , ptuSjfcilicctut hoc tibi ficuti fata fyderatj promittunt, confummatx uut“ opus relinqucrct.Necdehacinieaa fpefummi inufitati^ triumpbiucb^ ' pello uel demoror ,quominus in Orientem contendas, uetcres ”pP“’®9?V ftes,amp;ultima kipplicia meritos armis perfequare: clalsis enim mihi crit lati, qua tibi minime eft opus injmeditcrrancis regionibus bcllum tu Alîam fubigis,ab alia parte ipfa Africa,quæ eft tcrtia pars orbis in po^« ' tcm redigatur.Anteomniaautêpellendus eftTunetoMuleaflês,incxpien auaritia,Foeda impotent!cp libidine,immani^fæuitia.drjs atephominibns ' uifus,quiduodeuigintifratribus perinfidias interfcdis,aut quod ip*’ ß’® lt;nbsp;acerbius uidetur,pr3eufto oculo crudcliter occæcatis,it3 regnatfolus,ut ne nemfibiuelconfanguineumuel amictlm reliquerit: nam animo tam quàm perfido paternos etiam amicos,qui ipfum infigni ftudio ad tulcruntjUt gratiæ mérita celeritcr cxlolueret,ad unum omnes hacbclua nobis res erit,quâ cûm nemo amet,facilcomnes oderunt. Nuß’ quotidianis incurfionibus exagitant,quorum iniurias ita fuftinet, lt;gnauia,ÔCmctu infamis,ut cas ferre quàm ulcifcimalitîamp;hicfcffliuir nbsp;nbsp;jj
uiros fortes in cathenis detinee,ncc auguftum nomen tuum,à quo uinam iura undique petuntur, plane agnofcitxamp;T quod minime nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. J
HifpanisadTripoIimfauctjUt Agisamp;Mofesftrcnui ducesTurese urbcdepclIantur.Hancferamutiunguibusac dentibusexarmatam,udo facile conficiemus,quoniam apud nos eftRofccttes eius frater, mnium uotis ac precibus expetitus. Huius perfona uel in fpeciem ’’j utcndum,utres,quum copias adTuncti portas oftentabimus,fine “'y nouuînerepatraripofsit.Tu{demum eritarbitrq ftatuere, præeftè uclis,mihi certè fatis imperij Qi glorise quaefitum er{t,quum tint latis hoftibus è Perfide redeunti maxima pars Africaedeuida pac3talt;î nbsp;nbsp;,
tur.Ex itinere uerô,quod priuati muncris nomine me polliceri bo operam,utfuas quoep eladeslugeant Chriftiani,atlt;^ Auria malefi'crjs non diucxultenhunc enim unum uti uerum proprium^ non » uel à cladium acceptarum memoria, uel æmulatione gloriæ pefteqnf” . mihidefumo,eo autem oppreflb tibi uni maria p3tebuut,Ôdmihiorc“^gt;^? dlormari euadet, facile etiâ terrarum imperia tenebit.AtSolymanus , cellentS principS more,graui aurc excepta ad animû tranfmitccrc,pp^ßd«J» inde cuncfta,ac ingenti demum iudicio confilia terminare
dato Hariadeniftudio,concilium dimifit.Necmultó póft in ftntfdâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
mi décréta eft fadâ,ut Hadriadenus trib. Bafsis,qui eft fupmx dignita nor,quart9 addcref:eftetcp ci lumma maris imperia,ita ut infulç,port9,ut » populicÿ maritimi ci parèrent,ius ei fas^ eftcf, âs uellet, ubi^ ucllet,rem)g gt;nbsp;nautas,milites côfcribereetin nauescôpellere. His^jmulgatis Solynian? nuspoftridicldusMaq eiuexillüjfccptrGjgladiö^demanutradit.monctu mifsis infigni facinorcedito fidepftet,eC^ regia cgrefsG Aiax^CafsJmsi fgjipfe^ ptort) pfedpjcclebfi popa j^latis noui honoris infignib.adnau^ii^
-ocr page 643-Pauli. JouiiFragm. ijsz
ei centena milia aureorS nummûm in bcllicos fumptus ex xra /’'*fpromuntur,attribuuntur^eiexordinepractorianorum lannizeri circigt; J^oâingêti.necmultosByzanttj m ora tut dies,claffet^ bdoginta iriremium biremium,armis,uiris,ôCcomeatuabundeinftruaa,Hellefponto Sfdujsinltaliam curfumintendit, relido cum duodecim triremibus Amura-b ,qui Solymanum eiust^ exercitum ad Perficum contendentem J*'gt;^ni,ab Europa in Afiam tranfportaret,is^ demum omnibus tranfuedis, ’'•adenumadMethonem eft confecutus.Quum improuifo aduentuMcffa ^VetumtranfiretjMamertiniad arma conclamantes urbiportuic^magno-dmueruntjfed practeruedus Hipponiatem finum in Brutiorum ora S. L« 50oppidum inuafit: id olim Temp ia dicebatur,impofitS rupi,qua marede-.P^'Satjôi^murohaudtemerèmunitum, fedis à terra fubeuntium Tufcarum .^petusfuitjUtdeiej^is propugnatoribus diu defendi nequiuerit,eô maiore ^olarucalamitate,quódnemo fuga eft elapfus,quum prartor in ea trepidatio ƒäuerfamabhoftibus portana diligentius reconditisclauibus obferalïet. In-5*'’§entiomnis generis rerum achominupotitus præd3,adCitrariumcôtcn Mbi daflem xchficari à captiuis didicerar,id uti uacuum incolarum fuga fra /^fftincêfum ,atcpeodem ignc feptem triremesimperfedis adhucpuppib, ?‘Otis,concrematç:ubi uero à Capreis fupra Neapolim uniueria claisis in co eftdata,adeó terribili fpedaculo totâ earn oram conterruit,ut plerit^ “itniarentjfihoftis expofitiscoptjsadmcenia repente fuccefsiftet, Neapoli-,'^sinfubitoraetu egrè urbem fuifle defenfuros.Eo curfu ad Prochiiam pro ^uusoppidum cepit, arciscp exiguæcuftodibusfubfidefededentib.liberta c'’’f^^uit,ÔCquum in Catetx portum nodu inueheretur, ita adSpeluncam Pttatopromontoriocurfumdeflexit,utoccupandac Caietæ occafionempa nauiterprartermififle credereturmam amp;nbsp;praefidiS urbi arci«^ exiguu erat, Wertimrepentino nodurnocj in me6u,amp;^ Caietana iuuentus aftteca mariti-^'Squaeftu5u5j^,„pjæcjqgoccupata ab urbepcreos dies3berat.Spclunca oppidum extremis Fundanis môtibus adiacet,qua definêtes rupes plagæ ma-^planiciemexcipiunt,ex ruina quondam antri Tiberrj Caefaris infigni pericu °*nhiftorqsCorneltjTaciticélébratS. Speluncaniinexpedato appulfu tan* ^dafsis territi uix tentata defenfione animos defponderuntjingreffus^ ho* 's drciter mille SCducentos imbellis maxime fexus ô^artatis cepit.Refugerat quot;sreem Pelegrinus, qui inter Speluncanos diuittjs eminebat.Hunc Hariade monuit ut fefe dederet,nec uim experiretur, id ft ex templo faceret, integra aeliberum futurum,ft conaretur fefe atej arcem tueri ,breui ftultæ pertinaeix P^nas crudeli fupplicio atlt;^ incendio oppidi protinus daturummec illemetu ^’nguisdiucundatur,quinfpemuitx uelinbarbara fide ,certi prope exitq potiorem ducanita egreffb in littus,0(f ad genua procumbenti conceC ^''bertas, ÔC quod fuit humanitatis ,uxor,filius S)C neptis inter lachrymas prx ^’jidio utrintB manantes reftituti. Eadem quolt;^ node ad duo milia TurcarS ^dafle per alperos uepribusc^ impeditos colles ad urbem Fundos,decem in« ®ilib.panuS,peruenerunt:uti creditur ducibus indigcnis,ex eorum numéro qui fuperiorib.annis maricapti,tædio prædurx ieruitutis ad Mahometis fa* tradrfeciflent. Ea ucrû aduolantium ô£refringentium portam celeritasfuit,ut ulia Gonzaga,ProfperiColumnxquodamnuros,uix fpatiumfîtnada,quo tminuda iumento imponeretur,atcçindeiam côlpedis hoftibus ad montes '^^proriperet.Ferût Barbaruiram,uti ipfe poftea minime diffiteri eft uifus, eam ditnadmirabilisformx,tum uirtutis fama florente capere cupiuiflet, ut Soly* dono dajet.Cçterum Fundani cxduntur,atcp omnes feré capiuntunfa* dtfiidcditionë Stccatius prxtorinib€llis,qui cum turba mulierum in turrem
onn confugeta^
-ocr page 644-iSS Ex Hift. Lib* xxxiîi* confagcrat,quum fuccenßs l'am foribus amp;nbsp;barbarorum clamore,amp; rumeiulatusintcrrerctur.Turrcinpoteftatem redada Turcac ad fanum conuerfi fepukhris Columniorum procerum ornatnenta «exillacjJtem militaria pidaaurodilacerant,onufti^ pracdaadclaikn' runtur.alia quoc^ trircmium manus Tarracinam diuertit, ibt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otin
ad montes fuga elapfo,in templa fæuitum,inu31idicp fenes, ÔC ægd ledulistrucidati. Is terroràPriuernatibus propere Romam dclatus,iw fternauit omnium animos,ut fi hoftis eo impetu ad Oftiam eflèt ta ciuitas fefe in Sabinum,Etrufcumcp agrum efFufura crederetur, nam n Clemens tum grauifsimoconflidatusmorbo,confulipoterat,neqUeamp‘ omninoquàmcêtum uiginti fpiculatorum Germanorum amp;nbsp;ptem leuis armaturac equitum pracfidio,quo turn principis atlt;j prÇt®^ dia ftetit,publica falus niteba tunnec ullus erat cS pere^rinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
manorum confenfus, quum quifqp priuatis potius quam publicis rebus ret.Coiueretamêin eo periculo Cardinales,8Ceffradis acrarq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.y,
thontatefenatus Hippolyto Medici Cardinal! pecunïam dcpromplei'C,u cndæoraemaritimæcuram fulcipcret. isalacriter cohortes confcriputlc uti in fubitario deledu accidcre folet,ex pefsimo incondito hominum g rCjadeóutperfummaminiuriam Priuernatibus cxitinere cacfisatcj oracçPyrgenfiôôTarquinienfîfœdèuex3ta,nullopudoreinhoftikm nbsp;nbsp;nbsp;jj
animos uertifieuiderentur. PorrôBarbaruflà uetere confilio fuoinnixus,q ftatim in Pontias aquandi caufa diuertifier,in Africam traiecit. tanta ufus t ritarc,utpriuseóperuencHqquamabnoftraora difcefsifle crederetur:u enim ea diuerfa nauigattoncfallercMuIeaflcm, utimparatum ipfeanteafamamfimuIanterediderateuaftandçltaliæjLiguriæcjprçitrf' ’ Hifpaniæ,uindicandis fcil!cetiniurtjs,quas Auria Coroneis atcp intuliflèt, ita utno omnino inani coniedura,poftquam Mefiannxrrero up rato Italiælittoral^ereÔCcunda urere coepiflèt, Liguriam acdemumn' p ntam inuafurus efie putaretur. EtVenetiquocjMuleafsió^ Pœnis partetimorem minuebanqquSualidam claflcminftruxiflènt, quinis. exfacrisredditibus facerdotumordintuelidargrcferentePontincc,impou ’ ut ex ea pecunia remigibus ftipendia præberen tur. Quid enim petente Hariadeno Venetis opus eflê tanta claflèCpræfertim quae tanto fumpm ' ta cum inuidia parareturf profedo fummac prudentiae homines, qui 1 ure confilia Byzantij diligctcr explorare amp;nbsp;excipere eflent foliti,pro certo uiflejot triremes aduerfum Auriam comparari, ut pares ôi:duplicatæelade Chriftianis redderentur.Adhaec quoqp Muleafies per fpeculatorcs didKcra Rofcettem fratrem quem maximèmetuebatjByzanttjinliberacuftodiac rdidum,ueluti aliéna tum ad Africaerebus expeditionefufeepta. Nec^eui ullisarmis ualidiusfe petiatejinuadipofle exiftimabat,quâ productoregn aemulo,in quem exconfeientia^fcelerumfuorum omnes prope Poenorumor* dines ódNumidasinclinaturosappareret.Sedquoniam ad hunclocumeit ucntum,opcræpretium erit paucis enarrare,quae de Muleafsis imperio,mori* busqg Pœnorû didicimus.nam multa digna cognitu,quç diu folis megaton lt;nbsp;comperta fuere,nobis fcribentibus uidoria Cæfaris aperuit. Africam eueriaCarthaginefublatiscç regibus propter agroruubertatem multiseo f' dudis colonqs excolendam atep illuftrandam mfcepêre,tenuerelt;$ eam proco fulariimperio uflt;$adVandalor*umaduentum,quosincontumeliamRom3n nominisimmanirabiefeuientesBelifarius deuicit ate^deleuit. Inde fana cif prouincia Grarcorum imperatorum,a quibus in cam quorannis diiccs a prç^ fides mittebâtur.Poftremo eâ inualcfcenteMahomctis feda,Saracent c byna, Aegypto
-ocr page 645-Pauli louii Fragm.
Arabia^ indudi rdigionibus tanta ui inuafefunt,ut pùlfis Chn'ftia JiSjinueâacpSClatèpropagata luperftinoneinHiTpaniam ufqj uidores trart-•cenderinnôr cum Afn',Numidæ,Mauri,amp; denique omnes Pœnorum genres jjouafacrafacilefufcepifTenMnIlliberi Bxticç regia urbequam Granatam no-“iiothcca conftitutum, ubi Arabicarum literarum profeflores,iuaentutem do 'cndojcxcipiendotj intermorientes apud Græcos optimarum fcientiaru a tcp *’’lt;Um;dilcipIinas, cum infigni ingeniorum gloria floruerunt.Nihilo fccius QC. ‘’«ismilitareftudiGenituit.adedutquudiu cumOretants Celtibcris,amp;: Car-PfntaniselTetdimicatSjcMiramolinoirrumpentepeneomnis HifpaniaPuni '■sarmis ccflerit.Scd poft fexcentos demum annos,aerate noftraFerdinâdi re-uirtateobfefla captat^ niibcri,ömnePunicum nome ab Hifpania pulfum. JlactcmpeftateinAfricaopibusac amplitudine imperq caeterispracftantTii «etaniamp;Peflgnifggj;5^e4Ÿunatanis ab longa imperii uetuftate,cximia^ ftit P*sclaricudineauthoritasmaioramp;auguftior:nam ab bis facra öd iura omnia prbantur,fupra Tuneta ertim innere trium dierum urbs eft Caruenna.peran Rui rempli religionc Qi. fandiisimorum facerdotum collegio maxime uenera 'usjöiob idlibera ÖC immunis,in qua fundi fato Maurorum öd Numidarum ^focêresuelèlortgifsimo terrarû tradu tumulantur. Quoniam perfuafum ha-^Reorum animas quorum olTa facrofando eo in loco fita fint,uti purius ex-P. ^ad impetrandam cæleftis uitæfœlicitatem illorum facerdotum accura-'^^rærcmonia fuperis efficafsimècômendari. ImperiumTunetanum odin-fe^utisfevetnilibuspafluumin ora ab Occafuad Orientéextendebatur.nam ^^gea ^Tripolis emporio Si gymnafio claræ urbes,quas Nauarrus in diuer-f^gnifinibus bello cepit, Tunetanæ ditionis erant,quum 8i ea introrfus ad D p‘°Primharenas ufcK pertineat.Porro Feflani in Tingiuna Mauritania inl P°uti Salæ amni,quiin Oceanü magnarum nauium capax euoluitur, bellico PparatuSdmilitaribuscopiisantecellunt. egregieenimiuftinent LußtanoSj qüibus cotirtenter bello exercétur: adeó ut triginta equitß milia in aciem , ^antjpa|.3j.jfg,jÿ|,-5^ animis ac uiribuslirtora tueätur. reliquas regiones ur-,^vcguIi,quosScecos appellant^irca oram prçiertim pofsident. At in me-Efraneis Numidac uno nomine didi, Arabes uagantur,cum Afris bella ge-fia fbabent.his mos eftbçlli caufas excirare,alere cötrouer jj?’î®'^Pcrarmis exerceri:pecuarig,colertdi($ agri minifteria per feruos obire, hj ^quot;^‘^^rhiopes:quumfeomniumgentiunobilifsimosiadcnt,quódim ^ruiixtifanguinis ab antiquaPœnorûorigineprogeniem ducant. Diuifiin agmitia à Nilo amne introrfus adAtlanticum Oceanum extchduntur: fedes habeant, certis tarnen pagorü finibUs imperia præfcri-ut.Hyemelongiusàmari ad Aethiopû fines recederefölet, tepore fob's öd 'uencia aêris inuitati. Aeftate uero ad uixdum maturas fegetes reuertunturj frudum intercipiant. Netno apud eös praeter paucos facerdo toaccurate,uti Mauri,fed fimplici at(^ expedi-uitu religionibusftudentjhishauddubiefide, integritate,uirtute(^ animi, ôï^paccmeliores.Incredibiledidu eft quam tenui couidu öd ui Con ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficca, dadylis,pulticula,atqj acido lade
Quib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epulâtur,quum é uenationefalconumt^ aucuprjs,
tfti ^^”’®’^*”'^gäudent,praedam retulerint.Totius patrimontj eorum cenfus feminudi egentifsimicp homines immenfo parätpre-uita öd uigilia eorum omnis,fi bellum défit, in latroci-tiit'^^*^X^'°ni^^5‘®confiftat.Vxores adeo humiliteruiris ancillätur,utequos f^ntjödinfternant. Acftatepariteratquehyemeequites pellicea talari tunicd nnn i utuntuf
-ocr page 646-JJ9O Ek Hirt. Lib. xxxiii.
IItuntur, quod ca pcrcgrcgtéfuftineatuétos,ôdinmagnis feruoribiis foies nS admittatjCapitibn tcum intortts à mcnto fpiris non indecens tegumcntum,dc filières ab equis in dunes confidunt, parcuntt^ pedibus, ut uixexiguisipatt)’ obambulent.Plicationc ueró a(sidua,contentione^ artuum,itemlt;5fridion^ bus calorcm excitant. Hac excrcitatione,procul à morborum cruciatumcugt;; cinaet^ periculo ad fummam perucniunt fenedamtadcó utfatalem botam tnt' nimèprçlèntiantjamp;iæti euanefcentepotius quam interceptofpiritUjintctcob loquialiberorumlcnitcr exfpirent. Exhac genre fuit LentigefiaMulc^sis ma ter^uirilis animi mubetj Doracis reguli (oroncuius ingento uirtuicç Mulea^ fes adiutus SCimpulfus regnum arripuit. NamMahomctcs,quimu!toIuxu0t mukacum gloria triginta duobus annis regnaucrat,quum fibi uitçfinemaae» fe cerneretjMaimonem inter duos ÔC uiginti filios natu maximum legitimoiu re regni hæreüem fcripturus e(reuidebatur,nifi Lentigcfia corruptis pterio/^' gqs fatdlitibus, marittï in fupremis uitac angufttjs,fa tigatum precibus,dolis^ deceptum præuerfiiïct,ut in filium regtj nominis Fortuna transferrctur. »3^ Maimo qui pauló antèaffedati regni fufpitione,ob prædaram beilief indolem,à patrein carcerem fuer3tconicdus,eoexfpirantcdum ècuftodiaa imperiumieproriperefperatjiuffuMuleafsis interficitur.Rolccttesnatuiecun dus,qui extra arcem cum uxoribus habitabat,compræhendi non potuit,cæte' ra fratres graflanteMuleafleinfuum fanguinem barbarico more,partim lantur,partim candenti ferro oculis admoto,lumine priuantur.In bis fuercbar cha,amp;Belethes,atqucSaêthis ftata aerate, SC in fpem impertj una macrumnO' bill ta ce procreati.qui,quum TunetSin ipfa Cçfaris uidoria caperetur, ob calamitatem cum graui probro att^ inuidia reduÆ rcgis,apud noftros nes Punicae fæuitig fidem fecerunt.Exfuga quoque biduo poftLafelles^B braimuSjSCcum his fratres quatuoruix dum puberes,in Bagrada amnetnio ' téhyemalibus aqulslatèinflato trépidé uadumquaerentes,öolaxNumia3rlt;' dux intercepit,acceptolt;ÿ pretio,uir acquê uenalis SC facuus,Mule3fsi ad ciQ tradididit.Porro cæteriomnium reîiqui Rofcettes 6CAbdemelech,dum ' pra Hadrumentum profugercnt,eodê penécafu,fed non iniqua forte,m^io ' habitum incideruntjà quo,aduoluti pedibus, ÔCfalutem fuam regix^ quot;i^P fanguinem commendantes,it3 feruatifunt,utquum inNumidaopulento nerofi animilaus qufrcretur,fæuitiae tarnenarbitriumMuIeafsi cepta enim eft traditionis merces, ÔCintérim illi uti deceptis cuftodibüs,ad tiefem amicum fuum,ulterioremNumidarû ducem oportunéemifsi-Y^f'^^ St apud hunCjprodirores pafsim grandi pecunia ftibornâteMulealTe alqs petitiinfidtjs,ad Bifcarim urbem maxime mediterraneâ receffère:lbi^ ' demelcch tçdio tam ancipitisFortunae,omni fperegni prorfus abdicata,iao ' to inotioreligionibusfedeuouit.Rofcettesueró apud Abdalam pern SCmoxiocerum adeófollicité attp accurate ab omnibus Muleafsisdo eft cuftoditus,Ut etiam ueneni raetu,non aha réméré in conuidu quam ab feuxorecç cfculenta genero praeberentur.Eo modoMulealTes titus rcgno,quum ncmini ex regia fobole parcêdûefle ftatucret, aliquot eoa,^ pucros fratrum filios enccauit,paternos(^ amicosManifetem ScMefoa*'^*’’ primisfummæauthoritatis,quorum ftudio atc^ opeMaimoncm ratjUarqscruciatibus diu tortos Sc laceratos interrecit,quód praeclaribcn I gratiam exrolucrenollet,atqj eos idemaliquando contra te ranquamingt^ facile moliturosarbitraretur.Defaruijt Sc in aliquot nouercas,impellentf Lf tigefia, atqj etiam çoncubinas patris nefaria crudelitate,quumipfepræpO' ' rus Sein mares procliu,ior,inMahomctcni pattern palam inuehcrctur,tanq n.ulierofumaceffœminatum.quiexhaufto ærarioingentes feciflet u’uipu » utducentî
-ocr page 647-Pauli louii Fragm* rpi
p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adlibidincm fæminæ rcgrjs in horns aîerentnr, quibns tot
wepiiretlibcros,quii'nimpenoaemuli förent,obidcß (îbiinhisocddendis P^fgraueô^plenum inuidiæ negonum rcliquiflèt: ÔC. fuêre qui cxiftimarcnt ’3ttctninfuprcmomorbo,quum exfubitaanimtdefedioneadfpemuitæfu-!*fuatetur,medicata potione à pam'dda fîlto fuiflenecatumtnecmultôpôft J°fax,quifauentefororcdeledus eratlmpq:ator,aduerfusMcfchinem regu« Numidam peculiari nomine bellum fufcepit: ab eo enim aliquot antèan-’quot;suiijo Mahorn etegt; cuius gratia plurimum ualebat, graues acceperatiniuri-’^j^parteagrifueratexpulfus: Sed Mefchinespræpotentt hofti facilecefsit, ^fHtnparatus inualidus,fcilicet ut coadis auxilqs ad propulfandam iniuriä QUm hollis recederet opportune reuerteretur. Ea contentio utrinqp uario belli ^en^tu faepius agitata, ad extremum regem ipfum in id bellum traxit, è digni-3tefuacxiftimantem,cœptq femel bello nondeefle,acauunculi eiufdemcp quot;iiperatoris fui partes egregie tueri, affirmante Lentigefia id totum regio no-’’’■niademptumuideri,quodDorax fegniter autcundlanteradiutus.amifte« fct.Itacp Muleaflein Doradcaftracum magno equitatuTurcarum merce« ’'ättispeditibusprofedlo,res eum habuit euentum, utMefchines profligate-rexardentius oftentatoerga auunculum ftudio fuOjiam plane maturas Jf?ttesincenderet.Eainufitatæacimmanis iniuriacacerbitas quum frangere *^dchinisanimum nequaquam poflet,adeó uehem enter permouit, ut eo ade tota pene Africa concitante, fingulos Numidarum duces ingês ÔC ma-’^i'nepenculofum Muleafsi bellum fit cóflatum:Rofcettesc$ àBifcari in Qieni •■fgnifiteuocatus, non uno tantum fed proximo quoque regulo Numida,e-^iJhes,arma,opes,infigni ftudio aduerfus Muleaflem cöferente,quum quifcç ‘'iliomnesinunumidlofœdere confentirent,Mefchinis exemplo rebusfuis pnierecogeretur. Contulerecum Mefchineconfilia, copias,8Copes,Vlethes bcob,atque Morhabitus clarifsimi Numidarum duces,Rofcettec^ à Bifcari e-yùdo,amp; regijs infignibus adornato,caftra fecere nÖ longe à Bachia urbe,quç 't'herèijnius diei àTuneto diftat. Ea aduentantium hoftium fama Mulealîèm QUanquamjfuopte ingeniopugnacem,fed turn folitô timidiorem fa(flum,ÔC fxfcelerutn confcientia fibi diffidentem,magnopere conterruit.Verùm is non ’’’inusaftu quàm fæuitia infignis, adeô egregièmetum difsimulabat, ut com/ pfdsis diligenti portarum cuftodia de Rofcette rumOribus fefta hilarita te nuptias Amidæfihjcelebraret,uniuerfolt;^ populo folemneepulumpræberet,ôi!; lingulistribubus, praeter id nouum munifîcentiæ genus, efculenta omnis generis congiàrq nomine largiretur, Numidasuerô propinquos ôi. Pœnorum optima tes uarijs artibus amp;nbsp;donis fibi conciliaret.Ât ubi Rofcettis aduêtus diu tins occulta ri non potuit,uexilla,arma,tormenta, ex arce proferre per Doracê, Numidasquos poterat mercede conducere,ex Afris équités QC peditescon-'eribere,obfccrare praedones T ureas ut accépto ftipédio pro fe militarent .erat ^iin ea tempeftate ad Tunetum tantus piratarum concurfus, quum ibi cun-dishuiufmodi generis hominibus tutifsinius efïèt receptus, ut ea urbs Turca fum colonia uideretur.Cum his antea Muleaflès certo fœdere pepigerat,ut ca ptiuorummædç^ omnis pars quinta in fifeum referretur, magno quidem fuo tin?eftu,2lt;;Tunetanorum emolumento,adeô ut fibi nüllum omnino ex tot ur-bibus ueâigal atque portoriS uel uberius uel certius efle cenfereturrfed is pro-uentus,utiab hoftibus humani generis iniuftè atqüe impie quæfitus,non mul tô pollTunetaniSjUti mox dicetur,dignam fæua atque auarifsima gente pepe-titcalamitatem.Quum Rofeettes appropinquaret,qui fuperato Bagrada am-neinprofluentisripa cum Vlethis filia epulanteexercitu nuptias celebrarat, t^otaxanteportam urbis,qua: ad Bardeos defert hortos,in acie côftituit, Mu-hnn s ieaffe
-ocr page 648-1J91 Ex Hirt. Lib. xxxiîi.
kaffe dcgencri animo arcis moenibus fe tenen te: cum eo crantSoIax, fratres reguli congnomine Benaones,cum feptem ferè millibus equitum midarum,magnacj Afrorum peditum multitudo,â(^ïn quo ab uirtuteamp;^dnd phna, generecj armorumfirmifsimumeratpræfidpm, CardinusTurcac^ deleda cohorte fclopettariorum, feptem curulibus tormentis:hisacecllC' rat ala prætoriana Chriftianorum equitum,qMi ex reliquijs ueterum expeditie num in Africa remanferant,amp; ob uirtutem in honore habiti uxores duxera^, ßdnihil intereuntefoboleamp;difciplina, extra meridianam portaminoppidu-lo RebbatOjà quo ipfi Rebatini didi, templa,amp; domos,amp; rarailias habeban^ quum Tunetani reges uetere inftituto falutem fuam externis 0^ Chriftianis tu tius quem Mahometanis SC Poenis committendam exiftimarent,
Prouolauit ante alios Mefchines propius Doracis hoßis, cum quatoormi' libus equitum, huncMorhabttuscum amplioreagmine contincntercftHib' kcutustVIethesjipfepoftremamuelutifubfidiariamprogrcfsisamp;pugnamin' . euntibus cumRofcetteaciem tenuit. Reftitereahquandiuregij,Dorac^ri' mus impetus fortiterfuftinente,fed MorhabitiuimnontulcreBenaones lax:quum undiqß perturbati,amp;cum multa carde præcipitesadi in fugaffluu*' lerentur: defuit(patium Caradino addirigenda tormenta. namrepentininO' , ftes obliquo alarum flexu non in frontem, fed in tranfuerfos incurrerant, ta*i' tus(^ eo tumultu cxcitatus eratpuluis,utin incertum tormenta emitterentur, nec plane dignofei poffet,utram in partem praelfj Fortuna in eo maxime turbu lento amp;conrufo certaminc uidoriä inclinaret.Conftat ab ea pulueris nubeoc cupandç portç amp;nbsp;ingrediendç urbis facultatem Mefchinianis fuiffe erepfs^ quum rarefeentefenfim defidentec^ puluere, amp;nbsp;patefada regiorum fuga Rabatini primo équités,demum Caradinus denfata cohorte,fedatni -fis tormentis ad portam fe recepiffent,'atfç earn fimulatc^ urbem conglobate prgfidio feruauiuent, Rofeettes cruentiore quam pro more gêtis pofitus ria,fedurbeexclufus,quumnemoexTnnetanisfe commoucref,nulliistf nino uel à timoré, uel à feditionc, uti futurum putarat, in urbc tumuicusonre-' tur,ad proximam regionem quamMartiamuocant,deflexit,ea eftcire^m^ gnæ Carthaginis ruinas,omnium rerurn copia amp;nbsp;fertilitate,mulrislt;ÿ puteis rontibus abundans, Si pulcherrimis uillis acaedificijs frequens. Ibi circiterup ginti moratusdies, quumfrufira exfpedando urban os motus, nihil pfonCC' ret, uelpopulantibuscunda Numidisin oculis Tunetanorum, utgrauiore tandem pcriculo damnolt;$,eorum animos aduerfus Muleaffem concitatetjto turn id oliuetum immani crudelitate fuccendit,quod fumma pariteramocnita te atque ubertate conueftitis collibus àfumma arce Carthaginis adTunetiui' que moeniaprotenditur.Ferunt nullum unquam uel obfeflæ,uel bellica dauc afflidacurbi,eoacerbius ac luduofiusfpedaculum cxtitiffeiexurcbaturen'*’' continentiincendio fuburbanus ager,mifcriasfuasomnipopulocmunsma^ gnis eiulatibus deplorâte. Sed conturbatis acincenfis indignitatetamimma' nis iniuriac ciuibus rex aderat,confolandoacadhortando,ute3mcalamitatcin aequifsimisanimisferrent: feenimeadetrimentafingulis præfentipecuniaip beraliter exfoluturum, 8C dafurum operam utcomparatis maioribusauxiIi)S» Mefchinis atqueMorhabiti Si Vlethis prardia ad eorum praedam effufapopt* latione uaftarentur.Nec multó póft quum Tunetani fupra præftitæ fidel factä mentum, Si portas externo milite euftoditas, efferatos iniuria animos a KO' feettis ftudio peiiitus auertiflent, Numidæ dilabi, quod eis poft confenom præliumminimèprobrodatur,atqueRofcettem ut longe feccderet,feruarct(ÿ fefelicioribus confilqs,monere cœperunt. Atipfc quum alij atque altj fiifpcn* lum Si nutantem in diuerfa diftraherent, Numidarum perfidiam, Si fraterna» infidia s
-ocr page 649-Pauli louiiFragm. jpj
'nfidias timens,'co animum lncllnauit,non improbante Vlcthe (bcero, ut AI-Rfrium ad Barbaruflam confugcret, fdlicet, utilliculteriorcsfoes fuas adin-Uîdendum paternum rcgnum lecurius atlt;^ nobilius agftarct.Eo modoapud rurcam,iam tum latèfubadiis finitlmis regulis dominantem alpirantcmcj ad j^penutn totius Afn'cçjn cuItu prope regio permanfit ufep ad id tempus quo ^’2antium,uti diximus, eft deueeftus. Is Punicarum rerum ftatus erat, quum H’n'adianus Pontia profedus perpetuo curfu ad ßifertam improuifus ap-VulitclalTem.Bifertani 8gt;i tædioMuleafsiSjôd fua mobilitateimpulfi,audito ifa 'quot;’iRofcettis nomine, Turcas oppido recipiunt,pr3ffelt;ftumlt;f repugnantem öppidoexpenunt:defcendcrantenim Hariadeni iuflu aliquot Arri familiäres fomitescß R.olcettis,qui eum adeflejfed prodire non pofte nunciabanr,fatiga-fU'p feiücet nauifca laceflcntc, atque accedente febricula mentientes. ÄdiaceC oifertapifcofi ftagnifaucibus per quas fubiedummareftatis fuisaeftibusir-
öi infufum aquae duld fenfim exorbetur amp;nbsp;emittitur, effidtt^ortuni äjoalueouelmagnisnauibus commodum,ab Vtica trigintaferepaftuum mi quot;t)u$diftantcm,abantiquisàcircumfluentel3CU,quçolimTritoniusfuit,Hip podiaritos appellata. Collaudatis Biiertanis Hariadenus, utpote qui confilq 'uifummam in una maxime celeritate reponebat,daftemceleritercduxit,prx-fffueâuscÿ Vticam amp;nbsp;Carthaginis promontorium,eius turn's arque munitiö '”s,quamGulettamnoftriuocant,inconfpedum fededir,itauteam dilblofis ^’^nibus tormentis in lactitiæ atqueamicitiae fignum de more falutaretjGuIet ^’'’■cuftodes quumfalutemredderent, amice amp;nbsp;grauiterrefponderunt,fc!n ''^spoteftateftatim futuros, quiTunetanæurbis imperio potiretur. lamab '’'celfaTuneti arce confpeda clafsis, 6C à Bifcrta to tisep litroribus frequentes ingentem in urbe tumultum cxdtarant. Erat enim duitas ereda in ex-'pflt;!Iationem noui régis,dim ipfius Rofeettis amore,quod miteac liberale in Senium prç fe ferret,tum odio Mulcafsis,quem auare a crudeliter imperâterri ’''quotum annos in luduofa feruitutc pertulilTent. Nec ipfe adeö famac fuac ^f’t’gnaruSjUtalienatos ab feciuium animos ncquaquâintell{gcrct,necprç« quam parum fpeiin populi ftudqs effet reponendum, quum prind-P^'mciuitatisora atque oculos intueretur. Erantenim Tunctani uclobidef ^^liementerirati,quóduti Rofeettis bellofblenni pronunciatione fueratpol-'^'tus,nequaquam corum inopiam Überall ta te fublcuaftet, qui exuftis atque Wtatisoliuctis amp;uillis,dumconftantcreiftudcrent, mifcrabilem carifsima-''^'Titerum iaduram fedfîènt.ltalt;$ egreftum arcc,8C in foro concionantem de '^wcrunt: quum ea pracmia ft pro fc arma caperent degeneri uultü pollicerc-
nee incolumis amp;nbsp;uidor pratftare pollet. Monuere quoque reftitâtem ’Wnônullifpedeamidtiç,Slt;inbis Abdabarrgerebatis tummagiftratum, 'l,'quot;MefuarappclIatur,utccdcretfortunar, extemplocp profugeret:« tum for '^dea(lncntu’furcarumrumorincrebucrat:guacrcsperfcpauidum,amp;exme f'^oinfidias undiquetimentem, deftitutumq; aduibusinfugam condtauit, ^'Ifóturbata mentis ratione,ut in arce aurum amp;nbsp;gemmas,amp; regia ornamenta f^'’nquei-et,occultatalcilicetfecretoribuslatebris,uthisdcmum hoftis porire-f‘quot;^Primi omnium duo Hifpani abrupta facramentifide à Muleaflc ad Haria-^'’utndefecerunt: Abezes ex Granata urbe, is cratinmagiftratuqui dicitut j^onifetes,ôcFetochcsTarracônenfis,quicuftodiæardseratprçpofitus.Hic ’^ofcettis uxorem liberoscç eins, qui à Mulcafle in euftodia feruabantor, fta-^quot;^eduxit, SiC regio cultu ornatos in folio Muleafsis conftituif, Molesitem ^'Caradinus ö(:Agis,pracdonesTurc3e,detradis cathenis exfoluuntur,utc3 ^^uentante rege, Hariadenoc^ his dono oblatis eximium fibi gratiar locSpa-’'ft.Âbc2es autem phalera turn inftgnem equû Hariadeno mißt, quo in ur-
nnn 4 berat
-ocr page 650-«tv ■■
IJ94 Ex Hift. Lib. xxxüi.
bem aduehefetUK/tcm^ alios tricrarchis 86 ducibus dïftribucdoj: boff«W«lt;| cft utmaturaret,egregïa ctcnim uoluntatcTunctanos ureum fufciperent/cK obuiam adaperüs portis cfFufuros. Neemora Hanadenus expofuu in terrain copqs,confcenfolt;5equocumquinlt;5 milib.Turcarumad eam porta pcruenitj quæ ftagno atfj nauahbus eft coniunda, ab ca ad aducrfam urbi» partent, ampldsima amp;nbsp;édita arxtn tumuI5cxfurgif,lata Slt;obionga regio pertinet,ont' crnis rerum ucnaltum frequens amp;nbsp;mercator« porticu conuentut^ pcrcelcbris^ ArTunetaniquumHariadenum pcrmediamurbêadrcgïamcontcndetitcm, magnis grarulationtbusexcepiflcntjamp;inpcrpetuaTurcarQacdamationeni' hilprçterSolymanûautipfius Hartadeni nomen audirctur.comoiicriueheme ter perturbant» cocpere,mccfis fcilicet dolore animis, quôd Rofeetres nuiqua cÔparcret,dtüFrullraocuIisrequifitus.exfpedafuslt;ÿ,utargcrt3ndcleâic3anE nauigio ad urbem fubucherctur. Auxere tumultC Rofeettis familiäres neg«agt; quam fpontc ByzStio aducdf,qui nullo metu côtineri poterât, quin mafti blatis ucterib.amicisfummifsc diceretRofeeftê fruftrà cxfpedari,qui Turea rum St^HariadenifraudeinAfîa amp;in catbenis quidc elTctrdiâusîtjetcnimna tura Punico nomini faucrc cogcbâtur,magno^ cum dolore perfidiae ignorni' niam animo fuftinebât,quumTpeculatorûmuneraobireapudfuçnanoni$ ho mines ciues,ieruirecp immanib.niratis metu mortis,patham prodefe,æa Ximèturpe amp;flagiriofum putarct.Ëo modo detcdla fraudeTunctanifremen-tes ira circa forûconglobâturtconcitatis ducem fcprarbetMefuar,qucmantc3 diximus,authoriiatc,rpiritu,SCcloquentiaPœnorSfacilèprinceps.lsdudôno bilions gratiælocQapudnouCt regem quarrens Muleaflèm repcntinoTurçai^ aduentu perturbatSjôC ab amteis opem, fi'dem.fortcmcç operS implorante,no modôcôtempferatjucrùmditficultatcsatqj pericula uerbisadaugcdo,boinh plané animo egerat,ut illeurbe atcparceprotinus excedereproperatet.
uerô fua fpe deceptU8,uti era t nobili ardêticç ingenio,reuocare Mulrafiem, tx Turcasin arceobfidereatqjoppugnareftatuebat.ltafçad populSadarmaco ftcrnarûab altiore porticu tonuerius,magna uoce,nef3ri3,«nquit,fraudcdeccgt; pti fumusfortifsimi ctucs. Rofeettes cnim que prolcgitimorcgccxfpettïtis in cathenisByzantq calamitatêfuamlugertnos irero nifi pro libcrtatc extent plocaptisarmis enitimur.cxîernis prçdonib.perpefuôieruicmcsîcxpeditifO Îîlrj St feninararoperxoccalioneprarfens ne^otiGuobis ollendinproindcqui feruircSt' uenundari nolunt, correptis répété armis Turcas inuadant:duxiplc uobis adcro,ut publico côfîlio fraude ulcifci,8C patriâ amp;,libertäre prodignita« te Puniçi notninis tueri uidcamur.Nec mora,omnes ad arma côclamant,repe tiiioimpcru Turcas inuadQt,obuiosacnihiltimcntesobtruncât:attolliturun' dicp clamor,magno tumultuarma proferüf, Muleaffes reuocatur.quicöDof’ ce ad Reftabianos hortos fubftiteratjCiuiû ingenrjsdiffîdcns,fed tameretentâ-tematre euentfi exfpedlans. Rrar Tunctanorô ualde ingens fed incôdita muitt tudo nequaquâmilitarib.inftrudla armis,quar uixfuftineripoflet,nifiuccordt impetupotius SC præcipititcmcritate,qu5peritiducisimperio5lt; difdplinatc geretur.Itaq? côcurfuundicÿ fado ad arcc contendût,aduolantlt;$ ad id propuj gnacuiû qiiod afcenfufacilius elTe uidebatur,portâmes habebatjpcrtinentëad oppidum luburbanûjBabaiuechûabTunetanisappellatô.IneoTurcæiicxib ium prpfixirât,a einde fortiter ac in trépidé propugnabâtifed fcandentib.Atris, Bt-^ ouuiis generis rela iaculantib.ardctes^ faces cÔcrcmâdisforib.itidctngc renjbus.ægiéfuibnerc, SCfefeinretradiorcmunitiorêqj locû reeiperc çoepe-rarnquüBaértus Hirpanus,quéabiurato religionis cultuTurcxRamsdâuO' C3bât,rormenrij .rneûin editiorêarcis fpeculâ, expedirocôfilioingcntitjccic-ntateitnpuiiu,inhumcrisaiiiitû,atçp edudû,incôfertüsiœosholies ctnifit^eo
-ocr page 651-Pauli louii Fragm, ipy
tnultôrsDrages édita,6f multó maximus cxteris fllatusaft pauor, «juS ab ’ot’etiam muri corona à fagittarqs pcterctarjöf qüod maxim? tcrrcbat, fclop-P«toröglandib.fternercnt. DeeratHariadeno tcporis fpatiô,quo côfiliû in rc ’“oitaoportunècaperetjà:quid fieri uenet.militib.imperarct. nam SthoAium S^ospacatos putabat.repcnnus incurfus,SC fitus arcis nôdü plané oculis cob '“■‘fîtusjôdcômcatus q uix triduo fufficeret, ex penu atc^ hotreis renöciatus, J^‘âfgreglt;çcôftanti,ÔCmfummis afperrimarû rerûpcricuiis fæpeuerfato per-'^oationê affcrebât.Scd hûc timoré cùm fingularis furêtiS potius quä pugnâ-'“'n hoftiû impcr«tia,t5 luorû militû fpeâata uirt5gt; magna ex parte minuebâtî Wjj fucccuu ipfo 8)C protradioncpraelq ,magis fpe atrg animis confirmai P'fpugnarêtnlli ucró,quód primis aufib.fortuna detuiflcr,in periculofo atcÿ it '“oconatucÔfpedaiuorûftragcfîCuulnerfifoeditatejiamplanècôccptomccii quot;’gerent. Verùm Dorax cS ala equitS Numidaru ÔC ipfeMuleaflcs reuerfi,pro “'Aitjp Babafuechu fuburbanû uÀÿ ad portam ucl nomine ipfo 3C damorib. “Ppugiationê iam bis intermiflâm attç redintcgratâ adiuuabât.In ea rcrû afpe quot;'«eHaiisLeuanuSjéMalachaBaeticæurbejquiadMahometisfacradefcce-^’',uirbelltperitus,utpoteqinNauarri filt;:Pifcarq caftris initalia aliquotannis r'tafletjcouerfus adHariaden3,cruptionc,inquit, nobis eildtmicâdû,fiarcc quot;«endereacomniSfalutêjreccntétÿnoministuid/gnitatêtucrI egregièuolu-’^“’/icominus enim colla to pede manus côferantur, no ferêt noltrorum im-P'^n.quinunqâ aciem uirorû militum uidcrGt, inaniscp audaciæ protinus pœ-’’'labQnquûnecin feruitutencquifsimiregis pace pati,nccin ipfo quietis ac
’imincauthores acceptç libertatis grato animo ferre uoluerint. QuûHalis ^tentiâferèomnes laudarét, QC in primis Mofes Agis uiri fortes,quos cu-odiaedudosfuiflediximus,atqj it5Haidinus Smyrnenus cui Cacciadiabo .?P°gnomë fuit,inter piratas lÔgefortifsimuSjCÔprobanteHariadenOjamp;lpræ 1quot;gnumdâte,duabusportiserôpunt,circuuentos ab diucrfo latere trucidât; quot;'■gnù tribus in locis editur pugna, magna uis inermium PocnorQinterficigt; “wipfeMefuarglandetraieduscadit.
um uero ab impugnationc difcedit unaquætp trib.pulfa loco in fiiâ regio-“fm.Iiiftantedemû præmête^Turca milite,in plateis ÔC côpitis cruêto maxi-^^pfælio aliquot horiseftdeccrtatû: ad extremûTunetanifuperati,arcpincra j umos c5pulfi,quS non pro rege,fed pro uxoribus amp;nbsp;liberis certaret, inde Ha 'Sfccepitfuos,cafde,aeftu,fiti,0C multo laboredefatigatos. Ferunt ea die fupra U’miliaTunetanorGdeflderata’.uulnerata ueroad triplö.Ineo fucceflu Mu« f’lies defperatisreb .ingêticurfufeproripuit,comitâteprotcgêteqi Doracis ^'luitatu.nam perfequentib. Turcis, quQ in tumultuofits.fuga ægrèfefeinter “'torSmacerias expIicaflètjparQabfuit quin in poteftatêhoAiumdeueniïet. Hp\^“P^*^nto Bagrada amnein pacata loca fuç ditionis cum perduxic no 15 ^^äCoftantina urbe,aluit^ eumlibcraliter,amp; fumma fide protexit ufcp ad Cg ’quot;saduentQCôftantinam,utliteraefaxis admœnia incifæ manifeftô indicâu ^yuhaNumidiæ regia olimfuit,diftatqj à proximo marislittoreubi nunc te-
oppidG ftationê habet nomine Collû,colonia Colîu antiquitus appellatû» ^ætetûea nox quæ præliuôf regis fugam fecuta eft,Tunetanis pariter amp;nbsp;Turk's uifomnisfuioaAacnanc^ fumma cura utrincg uigiliæjdiipolitis inmuropa J*'« a ad arcis exitus armatorû cohornb.fed dies pace at(Ç otiö utrifqi attulit. iNamPœniintertotfunerafuorS 06uulnera,utpoteq fatisimprofpere'oiriSfu 'upericulGfecifrent,cefoMefuare,pacê^$beIlûmalebât,prçfertimquûrexipfc V'o ciiius imperio ac dignitate certab3t,opib.atcç animo in folitudines effugif ^quot;^id^qî^Hanadcnusimpctrarecupiebatnon ignaruseâ ^habebatmilitû witudinépertenui copia cÔmeatus uix triduo in arce polTe fuftentari, fum-
nnn f mæc^
-ocr page 652-i?9Ä Ex Hift. Lib. xxxiii.
mæcç rd fpem partamcp uidoriam deuocari in a pert um difcrimen fi norQ animi,ddperatione ueniac, aut uindidac rabie indudi accitis unditj IW' midis Si Af«s,adobfidendam arcem uerterentur.Itacp impetraiis tnductjsns riadcnuSjfo^mni dat (acramcto pace ÔC accipit,alloquit urbis primorcs,ouf diteo confiliofeueniflCjUtduitatcmfæuifsima Muleafsis tyrannidelibcrarc, liberatamc^quantis maxim^offetbcncficijsatquemunenbusaugcrctliniu acornarec: qua bcnignitateTunetanos fublongèmaximiatcpoptimiprinc*' pis tuteia,breui fperandum foret diuites atc^ beatos exegcntilsimisatijniiltf rimis cuafuros.Proinde id fe unum ab ipfis poftulare,ut Solymano amp;nbsp;bbi «u* præfedo fidem feruent,St in ea libertate conquiefcanc,q-uam multo fuolabO' teamp;fumptu,deorumlt;ÿ pracfcrtimimmortalium bcncncio,potiusquàmipiO' rum merito fufceperint.Quod fi aliquando futurum eflet,utipfius acTutcaru imperij Si amicitiaeTunctanos poznitcretjJSC Rofcettem omninodcfidcrare^ feminimedubitarcquin Solymanus régna ucl Chrifiianis donodarefoIiWv* pcriegatos id peterent,eum in Africaconceflb regno,0^ regalibusdonisadaii dum clTet tranlmiflurusifedetiam ati^ etiam cauercnt,neeo confilioexKial^ belli potius quam tranquillae pacis materiam quærereutderentur.Adca Abib chirinus,qui poftea Mefuar eftefFcdus,refponditnondcbcreeumTunctan^ fuccenfere, fi uti ab omni annalium memoria regibus antiqua ftirpecdidsad' fuetijCo eiedo qui tyrannidem per decern annos exercuerit,altei um qui æqui tacis arq? iuftitiæfama florcret, fibi regem exoptarint, praefertimquumisab** pfo clafTe aduedus Si pene dono datus efiecrederetur.Non mirum iddrcoiU ifle ,G in cotumeliae nomen commutata benefiet] fama,ipfi uti fraude,autc«^^ opinionedeceptijadcoinfanire fintuifi, utuinci armis quamdolofubigima' luerint,quandôipfiat(j( Mulcafsimulto fatiusfuiflet occlufilTc urbisportas, quum cxtema clafsis Africç littoribus appuliflet,quam incertis omninorufflO ribusincautècrcdidilîe. ProindeTunetanos tanquamfortunæindicio ino(' ditionem acceptes, optimo iure paratos efiè iurare in uerba Solymaiii actÿ co quidem acquiore animo, quöd pro egenti Si in fuis milcrqs iniqua forteiaCta' to, longe amplifsimum Si feliciisimum terrarum orbis regem nc^uaquamiio to, fed præterfpem3rridentefortuna,quôdPunico nominibencuerteret,el--fentconfecuti.CompolîtisTunetanis rebus,creatis magiftratibus Hatiade nos an teomnia operam dédit, ut Numidarum principes libi fœdereacbcnC' uolentia iungerentuuquod ubi largitione atcç muncribus apud homines egc nos, Si ad ineundam dilLoluendamc^ amicitiam ab uenali ingenio procliues, celeriter eft confecutus, Afanagam eunuchum genere Sardum, cui maximen^ debat,atepitem Halim Leuanum,cumIanizerisS^tormentis aliquotcurU' libus ad recipiendas Africae urbes mifit.Pauciscç diebus nullo laboreoperieri iibuscundisportas,mediterraneac pariterat^ maritimae urbesdcditionéiC' ccrerona omniûurbsCaruennaquûfcuetufta facrorû religioncamp;faccrdota domicihoimmuncm aeliberâ cxiftimaret,aliquamdiurcftitit:feduidaexcid^ meruTuicarum armis facile cedens præfidium accepit.IndcHariadenusregi' amnouis ædifictjs exornare fîmulatcp muntre orfus,feptQ in cauedio, in quo Turcarum more pro tribunaliiusdicerctinftituir,conatuslt;jcftmultisferuilb bus opens .T perirenouas fauces, ac immittere per cas id mare quod à protnon torio Carthaginislunatoflexuadftagntmunitiones extenditur. Ineolittorc géminé lunt turres,ab aquae faliscÿ nomine à noftris appellatæ,ubi olim ill^ fignis Càrtbaginenfium portus uifebatur.Id opus ea rationcHariadenuseffi' cere côte.-ideba t,ut tuto, perâplocÿ amp;nbsp;maxime expedito portu uteretinâ uado fç admodûerât anguftiç,quib. Guletana turris ab ortuaduerfçcôtinêtilignco pôte cômittif,itauttriremes çgrë humeris feruorû SCtradorijs machinisinfta
gnun»
I
-ocr page 653-Pauli louiiFragm. 1^97
jnutn impellantur educantur. Ab bis taucibus PoenilcuibÄs tantum nauf-culis,propter humilia uada,ad urbcm Tünctum adnauigant:uideturcpid fta-gnurticêtumferèftadiorum diametro in orbem ueluti circino circundudum, amp;^idmulto cceno mukam uligine pafsfrri uado fum. Cacterum id opus Aqui-Iones facile difturbarunt‘inuedalcilicetaggcfta^continuis aeftibusaefludi l’us arena, adeo, ut quum prifcarum molium fundamenta rep enflent, Haria-^fnus.ncueteris portus quanquam parum commodi, iadurafieret,fuadenti-“ospiratisincœptoabfifteret, quumftagnumexiguo.temporecxpleripeni-^osatqucobftruipoflê uideretur.
PAVLI IOVII NO-
VOCOMBNSIS. EPI SCOPI NVCERINI,
£x HISJtORI ar VH SVI temporis LIBRO XXXIUI,
de CAROLI. V. CAESARIS AVGvsTi inTunc*
tum Africsc vrbem expeditione
fraomentum.
xciTATA ad pium bellum unfuerfa Hifpanfa, conuentf-buscjpcradiSjCæfarè Carpentanis Barchinone uenit.Eins aduentus omnium opinionccelerior, tantuscß naualmm.öi terreftrium copiarum apparatus, hauddubièmimicoiû animos in pace con tinuit:adcô ut rumores qui de Gallis,Britan noep rege,Se: deHeluetqs allati erant, penftus extingucren-tiTrjggiiliqgltalie.uticæcometuliberaticupidiusatcpliberi- , ^inld bellutn officia pracftarentSoli Veneti in amicitiaSolymani perléueran^^i* ^?txfœdcrc,quodantexxx,annos cum Baiazete eius auo percufiflenr,neu ^'pauiferenda auxilia cenfuerunt. Interim Andreas Auria, quem Caefar tori ’ntimonegotio præfecerat,cuic^ uni propter fpedatam fidem rerumcç pe-fupremi confiltj décréta comtnunicarat,incredibi-^’ohibitaceleritate,ac diligentia mukarum ingentium naulum,actriginta ro P daflèm inflruxit , in queis erat quadriremis una,quæ prætoriæ loco æwemueheret. Ea eratlaqueari aurato,6lt;:cælata pida^ introrfus puppe, ^^^aitem umbraculo ex auro purpuracp intertexto,remigibus (erica tuni ocepibatis Omnibus ueftitus,acarmaturx cultu plurimum exornatis.Prae-ffanimingentenauticicommcatus,inftrumentanaualinouiartificij,tormc omnis generisac tetorum copia uel maximofuffeduram belloin na ^^oiftribuerat, quibus totiusLiguriaeiuuentutem, ôCexnobilitatefortilsi-. quemque certatim cundis nomina dantibus impofuerat. Ad eum hæc ƒ ^ngcnticurafamacp adminiftrantem, utpræclaræuirtutifuus honosha-Paulus Pontifex gladium demorelblemnibus cæremonqs confe-erat gemmato capulo caclatacp uagina,cu baltheo aureis 'S Si:fibulis ualde confpicuOjSldfprçter eS etiam uillofo è (erico pileiim mar opcredepidS. Ea funt eximtj pqc^ ducis aduerfus Chriflianac g'onis hoftes depugnantis infignia,magnis regibus dono dari folita, fic ut tmafenex,quanquâ multa iam nauali gloria plenus,adpe-“^’^nouidecorislaudemaccenderetur.Diihec Genuçingenti Auriçaro» ,gurum omnium Audio parantur,AIfonfus Vakius bellica laude illuflris,ab Cæfaris cuocatus,ad Andream AuriS peruenit,atq? inde tranp » ‘USApoeninutn urbeViglcbanoFrancifcum Sfortiam Ô^Antoniû Leuam
conuenit.
-ocr page 654-ß!gt;8 Ex Hift. Lib. xxxiiii.
conuenk. Tubebatenim Cæfarut Vaftiusfuo antiquo pedeftn's miIjtÏ3ti’«wpC' rio fungeretur,legtonesc5 Germanorumac Italorum in Africam tranfporta* ret: Antonius uerö Leua in Galliac Cifalpinæ praefidio permaneret.Huicenim Cæfar,quanquam ducem animi uirtuteinfignem fecum adducerecuperet-Oquot;* nino parcendum putabat, quoniam effet læuifsimis articulorum dolonbus conflidatusjob idc{ ad perferendanauigationis incommoda imbecilloadmo dUm corpore uideretunamp;^ in Italia quidemopus eratconftantiamp;impigroDu ce,qui in utrumque fufeepti belli calum intentifsimê uigilaret.Huicautemprg cipuè eft iniundum, ut feuero edido prohiberet,ne quis è numero ueteranO' rum Hifpanorum noui belli cupiditatead marcdilabcretur.NokbatcnirniO' litisftationibusprouinciamnudari,adeopropinquam GallisjHeluetijs^»' nitimam, quorum incertæft'dei nihil omnino præfidio uacuum foret reliquei» dum. Deligunturitaqueltali tres præfedi,quicirciteruigintiquatuorcohot-tes conferibant. Is numerus quinque milium hominum fummam efficiebat. HifuereHieronymusTutauilla Sarnenfis Comes,quifuperioribusannwin Peloponnefo egregiam fortemc^ opcram præftitcrat,6CFedericusCare«u* in Epantheris Liguribus, amp;nbsp;in ora Ingauriorum ad Finarium oppidum clien-relis atque opibus potens, cui Auria uitricus eranitemcp Auguftinus SpinuU bello clarus.Hiftatim hincatqueindedigrefsi,ccleriterexoptimogenerem«' Ütum cohortes implent,tanto ueterum nouorum^ militum concurfu,utcon« feriptis pleriqueuoluntarij fineftipendio mifeerentur. InterimMaximilianus Eberfteinius,duxuetusperTridentinasAIpesodo milia Germanorû'inl-Jf' * nenfem agfum perduxit, in queis fuere plerique nobiles éftirpereguiorutn»' ne mercede Punici belli famâ fequuti. Hos humaniter liberaliter^ fufccpws, fimul amp;nbsp;Italos pulcherrimis armis Mediolano aduedis inftrudos,aduocata concionecohortatus eft, ut patientifsimê dum nauigarent maris tædia perrep re,ac ubi terram Africam attigiflent,optime de uidoria fperare uellent.
turos enim ipfosprodqs immortalibus SCpro Cæfare, quinunquampn®^ fortibus defuiffent. Ita fumma omnium alacritate confeenfæ funt oneranæna ues trigintaodo,quarum præfidio Antonius Auria magnitudineanimi^n’ ualiuirtute uni magno Auriæ fecundusduas fîC uigintiroftratasaddùcebat. Necmultô póft Vaftius èportu Veneris folüit,ita ut triremibus oram legerer; oncrariæ uero adconfpeduminaltoUelisuterentur. Sedalternantibusfatpe uentis,ô^inflatononnunquammari,tardïusqü3mfperaratinTraianiportum ad Centumcellas peruenit,quo iam Pontifex ab urbe decurterat,üt facris pr$-cationibus Deum optimum maximum diuoscç Chriftianiimpertj tutelages, aduidoriamde hofte parandam nauigantibus propitiarct.ItaipIoPontincc præeunte, uerba, amp;nbsp;hymnos facerdotum choro décantante, triremes nauesc^ onerariç quç mira fœlicitateadæquato curfu ab alto in confpedûfedederanq ab excelfa fpecula expiatæluftratæcç funt.Datum eft item uexillum SCfcep^u Chriftianæreligionis in tcmplo de manu Pontificis Virginio Vrfinoipoftrf dieenVaftius cum conadusidoneam tempeftatem,Ncapolimcurfumdire-xi t.loi Petrus Toletanus Prorex, regulià pcculiariftudioimpcnfalt;ÿ fingulas triremes ædifica rât. In his fuere duo Sanleuerini Salernitanus Si Beiennianus, itemc^ Spinellus Si Carafa, Hifpanus^ Alarco Neapolitanæ arcis præfedus. Ad has feptem aliæacceftèrant, quas ipfe Toletanus publica pecunia con-fedas deduxerat, Si noxtjs nefartjst^ hominibus ad remum damnatisim-pleüerat. Dum cundi in eo apparatu eflènt occupât», Vaftius in quof-dam more militiæ animaduertit, qui pertæfî naufeam maris, Si longinqux naufgationis incommoda reformidantes , conceptas de uidoria fpes maligne extenuate, ftipendii tenuitatem deteftari, confternarcqûe multitudi-nem
-ocr page 655-Pauli louiiFragm. 1^9
\fmutfignadefererent,fedidofîsfermonibus cœperant» Adauthores tan* pœna pcrtinuir,adeô utinuoluti faccis profundo mari fpedante claflc '’’tfgcrcntiir.In his fuereMichael Tarraconenfis,amp;Molina qui apud Cauea* •ïurn oppidum excitandæfcditionis initia præbucrant.Parato, ÔC in naues cm nisgeneriscommcatu abundècongcfto, impofîtis^ militibus, Hifpaniscp pfæiertimueteranis, qui à Coronc rcdier3nt,oramfoluit,Eum fecuta efi uni-'^ffbpropètotiusCampanisc iuuentus,arrcptisundiquenauigijs,tantaom-’''umcupiditate,ut nemoNeapohrelidlus eflcuideretur. InuitaratcnimTomi ’’ttinfigni quoique opibus ærarerfî florentes ,ac notos fibi militiac ueteranos, ^Mhis atqueillis pulcbrum ciiequel emerita ftipcndia, uel tyrocintj præcla-^â.Tiindolcm mcmorabrli uidoria nobilitare.Profedlus amp;unàFedericus Pro* quot;gisfilins,ingenio beHiddccorisauidoiuucniSjpaucis^ diebus Panhormû •'’kSiciliameftperuentum.HifdemquoquediebusipiéAndreas Auriadiz iifrfanauigatione in Hifpaniam ad Cæfarcm peruenit,cumuercrefuaiede* ^'mtriremiumdaiTejtribuscncelocibus quos galeoncs uocant.Eafuntnaui* Siîftruâura militari,formaqp ad omnem uel tormentorum uel tempeftati» ^ontumeliam cgregiè fuftincndam idonea, paulominora onerarqs.humilio* ‘'âcjîinftruda quadratis uelis a tque etiam aliquot remis ,ut c portubus in apcr* ‘uniniareadcaptandos uentos facile fit fcfeprouehereSCpromontoria fupe-•^âte.Hisfermèutuntur, quipiraticam exercent,quoniamtnnumerabilern tor* J?^''^otumcopiamferant,quibus uelplurimas triremes,in multa malacia adl '^^^pugnandum appropinquantes perfringere maioribus tormentis atque “fiiicrgerefacilèpofsint,quum direeftis ad libellam fummæ aquæ perfeneftel ’^ualidifsimis colubrinis, in orbemundicp ferreæpilac ad nniltum maris fpa* i'uniemittantunperfiantibus uerô uentisreliquorumnauigiorum curfuman quot;cedant,Cæfardeledlibus habitiscirciter oeffo milia peditum magna ex par* quot;tyronum conferipferat, feptingentos équités ulterioris Hifpaniæ regulis ‘quot;perarat,exüctereciusregniconiùetudinelege^. Nam fuperioribus bellis, Çwibus cum Mauris de Beticæ imperio dimicatumeft,nemo procerum fuir, Quinoncertam cquitummanum conferret,ÔCcontra boftes in caftra perdu-f^quot;t,cuiusimpofiti oneris caufa magnas tulerantimmunitates. lilcuis arma* 'Ufæequitesdicebantur,quôdnihilpræter apertam galcam Sif thoracem ferais laminisfquamofo opéré confertam,leuelt;ç item ex præduro coriofcutiim i'^^urorummoreamp;lanceamlatæcufpidis,gladiumcphabilem geftarent His ®quot;’nibuscoptjs praeeratMcndocius, Tendilq filius, cognomento Montegi-Os*, Sedpleriqueilluftres regulfiô^extotonobilitatis ordinefrequentes euo* ^’MdCæfaris aulam conuenerant, qui grauioribus protedi armis .acinftru* j^'generofis equis, pro cenfu amp;nbsp;amplitudine ditionis,aliquot clientes libera-^cr3rtnatostrahebant,utlocoftipendq gr3tiamCæfaris,cCexalacri piocpftu “'oadnauaiidamoperamcertaclaudisdecuspromererent. Inter hos autho* '^'quot;quot;nominiseminebat FerdinandusToletanusÂlbæregulus,nondubiam ^^§nifuturi ducis fpem præbens, quum publico piëta tis nomine, ÔC priuato iQC,tatus,in Barbaros deferretur,ut Garziæpatrfs caedêuin °quot;afet,quemabÂfrisadGirapolim,MoEnicein infula cæfum fuiflè docui* mus. Vencrat etiam ab Oceano portuep Gallico Ludouicus Lufitaniæ regis gerinanus frater,cuius foror in matrimonio Caefaris fpedabatur,cum clafie ui Sjotiquinq; nauium eius generis quas carauellas uoeât, Indicis nauigationib, •'‘uetasjmaßnai^ rerû omniüamp;tormentorüonera,amp;quantûlibet irati maris 'quot;uriâ facile perferentes. In his uidereeratcxcelfum galeonê incôparabili tor* ^cntorûapparatu permunitQ .Ea in clafie duo milia peditû defe^torum prac quot;fnautasrecenfebantur.ApplicarâtetiâèBelgico Oceano per Gaditanüfre*
tum
-ocr page 656-Ex Hifi. Lib. xxxiii.
tum fupra fcxaginta ortcrarîæ liaues, quæ copias pafsim paratäs SdcôfflWW* fingulis medtterranei maris portubus fufciperct. His aduedus fueratma^“* damnatorö numerus,quibus per Belgicas urbcs uita cxdccreto Cacfarisido^ co fuerat concefla, ut in fupplemcntö remigu in triremibus opcram pracßaf^ Nam eius generis hominüaerumnofo in laborefacile deficientiuminopia®®
• mentiminimèleuis àitura credebatur. Itacp Cæfar copqs ÔC commcauM naues diftributis,totolt;$ ad edidum cxcrcitu defignata nauigia ea Icgecolco* derciuffibjUtnemo fcortum,autpuerS nifi ætate militari fecûadduccrct,e oat' chinoneoram ibluit,tenuitc5 curfum inMagonis portûminorisinfulæDale»' ris,atcp indeturbulenta nauigationcin Sardiniam Caralimperuenitjqu®®®^ perAlfonfusVaftius exSiciliacûfua claflèapplicuerat« Necmultópoli^ far,ipfo Auria reliqui côfi'ciendi curfus rationes explicante,atc^ adhortantc® omnis moræ caufa præcideretur (nam Hifpanica clàfsis iam pciiè totoco®^ nerat ) in Afncam traiecit,amp;in Vticæ portûjquem Farirtam nautae «Otant,iot Coro remigum laboré iubleuante uniuerfam clafTem intulitMagnoaiitón _ iu una omnium prætoria quadrircmis,qua C2cfaripfeuehebatur,dun^i^ß^^ fàbuloib inuado hacfit. Qiio animaducrfo periculo Auria expeditocoldio midiam partem uedorû iü remigum in aduerfam fpondam dedinarc®^ tanta agilitate^utad imperium canentis fîftulac quadriremis uti pondèreluD ' uata impulfat^ demum dextro remigio eum arenæ tumultûeuaderct,8ûn ' lumis cum plaufu uniuerfç clafsis reddereturmequa^âleuiter comoto re,quifimileuitædifcrlmen Philippumpatrcmfubijucmcmorabat,quail^ Oceano tranfuerfa abreptus têpeftatein arenæ cumulos periturus incidi^ nifiingentis fludus beneficioelata nauisatep ultra exftâtem fabuli tranfportata.magnomiraculoinBritanniçlittuseuafiflèt.AbVticamox dens clafsis circunueda promoncoriüCarthaginis,totumcß dustegio®* tUsquamMartiam uocant,excifæquondâiupcrbæurbis ruiniSjôfrtod’*^^ rumhortofumamoenitatecelebratû,appulitcÔfra turrêquamdeiubic«® _ tezÀquaiiam uocant.Hæc eftin ea plaga,ubiftabula elephantoruflorentc thaginefuifle putamus.Nam St CotuinfuIamjSt totius antiqui portus*®^^ naualiar^ quibus Romani uidoresinuiderint,tantiæui
bolcre facilèpotuit.Barbariquiabimminentib.VticæcollibaSjaltfsiÿ fpccuIis,St ab cxcelfa arceantiquæCafthâglnis,quamBirfamfuiffeme®O^^ aduerttum Stcurfum explicatæ clafsis cÔfpexerant,Hariadeno nunciarunt,hoftilc claflem innumerabilibus omnis generis nauigtjs con i» Etant cnim feptingentæ ferme naues,in queis duæ St odoginta roftratx^** mes frequentib. exornatæ uexillis côfpiciebantur ,quæ fpeciem æquo®’ St terribiliorem hoftium oculis præbebant. Verum id BarbarufTxanim^ gnopereperturbauitjquód alq ati^ alt) præcurrentes nunciabant in certo efle Cæfarem ipfum ChriftianorS maxima impcfatorcm,tantas^ Si. peditum copias amplifsimæ clafsi fuiflè impofitaSjUtnemo f)oflet,in Hifpaniaati^ Italia relidus efle uidcatur.Hocaffirmari à quibn êruusMahomctaninominiSjquipræteritanodeexutiscôpedibus trireme in proximi littoris dumeta foeliciter enatalTent. Non Barbarusnoftrarumqjuiriumcótemptorjf CæfàrêpericulofîsincJ^loj'a ris ca Abus,in ignora præfertim ,fterili, acæftuofa terra dubio
rumifcd quod captiui à pira tis T unetöpdudi diccrc folcrd,p legatos,ipiu®^ prçfertim Auriâ,nô T unetû quidê ipfum,uer0 ignobilia tantS eius org tetaturû.(cuiuscÔfirmâdçopinionisantealios author fuerat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. pup--
da honeflo loco Genuænatus,quiinitinerefupra AdrimentS -Ly. propçcuftodiaTuneti habebauAbhocBarbarufïà crebris percödationt^
-ocr page 657-Pauli I oui I Fm gm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1401
^^Uludeltahcarufn rfrum ßatu moribus^ noßris,tanqi)3m à peHto çlifertof^ ^winefpcm præbcnsmaturælibertatts,hbi opportuna did/cerat Hune itaqj '^perdtu8,quôdfalfa pro uen's de Carfare aftutc perfidiofeqj nairafle crcdcrc p^fiadfeprodudSjOneratumcßmalignitads côtumeliain ueftigio intcrfici iuf ’^•Hacimtnitiinfontis hominis carde, tanquam uanifsimæ iuæ crudclitatis ex P'âtodolorCjBarbariïlTà adgcrendibdli cogitationes feconiiertit: piimuniqj * aduocatis in confilium trierarchis,quib.proptcr fpcdatâ uirtutê ma-’'»'efi'dcbatjdocuitjUiris fortibusnihilomninodcuidoriadubitandû:quan-P°f3tnipfehifdêdecaufisiamprocertaatlt;ÿexpiorata perciperet,quibus Car ’fcmid difficilcatmancepsbellum(finonomninoinfanusrorct?mfnimèfu.-^'pturum credidiifèt.Qpis enim,inquir,regionis non ignarus( ut hic un es no /3snon cxtollâ) hoftem nô iudicet ambitiofç cupiditatis inconfulriecß auda-^^poénas daturu, quiiniquifsimo anni têporefoiftitialib. diebus inlo*ca arftu aquçprorfüs indiga, minutifsimisr^ obfita arenis,quas uêtus in ora ’^^Boculos incedentium ueriet,ccrtacurus adueneritC An holiiS milites,quos Mio magna ex parte eflè tirones,grauib.onuftos armis facile progredi regre-?'UE,autinueftigio,uti uarius improuifr pugnæ cafus depofcatjfortiter conlî-^'ftpofTcarbitrabimurC’Quum prolatafacilecedensarena,adfurasuieppc ^^sdeuoret,necordines redècôftituifinat.C^uaporrô bellandi arte Slt; peditû ®5arumuim,8cNumidarûequitûperpetuolaccflentium repentinosimpe-
auceludent.Si uerô tot funt,quot ifti aflerunt, qui'nam cômea P%fibellûtrahatur,fanrâhominum colIuuiêpafcentCHocprofedlô bello,uiri jOffes,nouum SCincoparabile trophæûin terra Africa deiigemus, qtiod Caro '^sfummaropulentiæ SC dignitatis hoftin Imperator aut trucidatusconcidet, ’•Jtopimæfuturus prædæin nofttâ uenietpoteftatê.Quod ad mc3ttincr,eni-^fdabooperam,ut nihil uelarmorG,uelcômcatus,uel auxiliorumadminiftrâ gerendo bello uobis défit. Vetera enim armamentaria panda,aperiam botrea,rçfcrabo3rrarium,amp;adINumidasquosiamamicitia conciliatos habeas,pecuniamin ftipendiô,cxoptatacp genti munera confeftim mittâ.Tune-Mosiieroinfpê prarmiorum exigua mercede in officio contineri, Slt; hoftibus ^bijcifacilêpoflèfcitis.Hoc autem unum militiæ munus àuellra uirtuteuehe Renterexpoftulo,ut Guletâ quar non urbis modo,fed totius imperr),amp; fubdii yæpræfertimciafsis certifsimö eftpropugnacul5,acerrimèôCconftantifsimè ddendatis,in eâ enim hoftis primo impetu deferetur. Vos itaeç earn mihi SC So •ynianoimperatori inuiSfis animis feruatote,ut irrito incoepto tentata, SC à uo bisfortiterdefenfa,hoftis Caefar dcceptus fua inani opinione,8C tota exiftima-fionefu(nominisfpoliatus,noniam de expugnädaurbeTuncto,fed de reditu •älutecjdcfperet.Haec quûdixiflèt,trierarchi uno côfenfurefpôderunt,fepaia tifsimis animis cûda faduros quae imperaretmeccÔmifturos ut dedecus pnfti n^fuauirtuteindignGadmittereturjSCidiureiurado fingnlicofirmarunt. Hos Oignes Sinas Smirnacus dextro captusoculo,quê Turcae Caefutêchoceftlult; dæum j uocabât,cùm aetatis honore,tum militaris prudentiç authoritate facile 3nteibat. Huieproximi accedebantHaidinusCilix,cuipropter terribilem ^petumCacciadiacolo cognomen erat,8C fecûdum hos Salecus ab Ionia, SC Tabacches pirata Laodicenus,ÔC ex ordinelanizerorum Giaffer centurio,uir-tuteanimi Sc corporis uirib. infignis.Is Guletaefitus eft, ut lateritia turris cum adiedamunitionehisfaucibusimmineat,perquas Carthaginenfisfinus ma-teadauftralelittus allidens, fenfim inftagnum fefeinfinuat, quo paruis naui-^sadurbemTunetum aditus patet. Neq enim hacc palus longioreft,autla tiotduodecim miliaribus,fedutrinque ita humilia font uada,ut nifimedio foçprofundiore alueopernauigari quest. Ingreflum à mari turris prohibeq
quani
-ocr page 658-1402 Ex Hift. Lib. xxxiii.
quam circum adicâæ munitioncs augent,ea amplituJfnc,ut iuRx præfidium facile capiat. Hane Barbarufla multis tormentis inftruxera^u am|clafrem,quam intra ftagnum propulcrat,ab hoftiliiniuria tuetetur« ginenfis autem finusea forma eft,uteius ingreflusab alto adnauig^“ abfeondatur : quoniam Clupeac promontorium antiquis Mcrcurij uocatum,multumin occidentem folem fefe extendit,0^introrfosdcniu rcfledens,alterum efficit promontorium olim Apollinis,hodie Zafraniu nautisappellatum. Inde ueró Iunatoambitu,ad Gulctacfauces reeufua » Si ad laruam Radacurbis calidarum aquarum falubritate Celebris,region^ linquit-Exaduerfoautem collapfæGarthaginisfitum fpedat,atqueitcn’ les,oliuetalt;^,0if littus ipfum Aquariae turris,qua noftra clafsis appukrat. terum Guletae fauces ponsligneus cumaduerfa Orientalipartcconingii,A tranfirent quiabTuneto terreftri itinere commcabant. Hucenim Turcæ iter habentes, fefe diuifis per uices excubqSj’permutarcerantlo * Nam rerum omnium copiac in quotidianos uius perftagnumlcuioribns bisaduehebantur.At Cæfar tota clafle ad anchoras conftituta, fitjUt milites expediti in triremium magnarumcp nauium fcaphas delilHren, totolittoredefeenfiones facerenttquod ufcçadeôcompofitc adminilW eftjUt tota undicß littora Barbarorum agminibus nudarentur.Nelt;^ennn ftrorumclamorem,0iSlcloppettorum ftrepitum ferre potuerut, quin in Wg nuIJo contrado certamine protinus fe datent. Veteranos Hifpanos Ka bos demum Germanifubfecuti funt: cundos^ munitis caftris Vanins co ftere,nec temerc uagari iufsit,donee équités amp;nbsp;reliquæ omnes copiai tormentorum apparatus in terram exponeretur.Defccndit Si nacfpei Si certæalacritatis plenus,quialashoftium occupanteslittora, feenfum noftrorum prohibere conantes ,in fugam uerfas confpexerat. autem prætorium idoneo in loco inter duas turres,quarum alteram n Aquariam diximus, alteram Barbari Salinariam appellant. Interim u^riat litum manus emiflae funt,quæ proxima explorarcntloca,fiC cifternas pm .7 quæritarent,hoftium($ fimul caias Si uicos mapalibus fimiles ad fummos colles,ubi uetufti rempli ædificia uiiebantur,quo in ucrtice cohortium Iralicarum uexilla praefidij caufa conftituta funtiuxta antiqni p ris aquçdudum, quo olim magna perennis aquçuis in utbem Ca pcrducebatur.Afri pedites,équités«^ præfertim Numidæ,üelox,infimo » ÔCfummilaboris militum genus,omnibus horis,locisrç,rcpentini3cm^^^ noftris occurrebantjlocorumt^ noticia confin,uti étant inermes^agn^^’j^^ ftrosfæpèincautosacimpeditosarmiscircumfiftebant,f3gittis,iaculis,a pidibus rem gerentes,tantafcritate,utnemini ucl dedito parcerent.
fuit Hieronymus Spinula Ligurcenturio, cui Numidaequesiduinuen ceæ poftrato,ab equo defiliens priufquam fubueniri pouèt,caputpr3cci , confeenfo rurfus equo celeriter afportauit. Eadem quorj mala fors derico Caredo régulons quum à Vaftio exploratum duceretur,eius kteri rens (cloppetti glande traiedus eft. Sed ea hoftium agilitas ferociaeÿ Cx a minime retard^at,quin cum paucis exploratumiret.ôôinconfpeduuo^^ tium undiqueNumidarum cunda oculis perluftraret,ca quidem animi ftantia,utabamicis grauiotibus fruftra admonerctur,neminorum nia tanto luo publicæ^ falutis periculo ufurpareuellet.lam Vaftius non gè à Guleta legioncs promouerat, crebris pafsim obliquis fofsis linuo c P dudiSjô^conltitutis munitionibus ut tutômilites commeare,inopegt;^^ fari poftenc,Sicontinuos tormentorum hôftilium idus pauefeere ddmer Facicbâtauteinopiïs nonütruimodô rémiges,fed milites ipfi
-ocr page 659-Pauli louiiFragm. 14 oj ç^i'nagno qu(demcumlabore,ucrùmalacritatcfingularf : ufpctequibu« Uib ’‘‘PWelètlsactndefefluscfïetadhortator,amp;pleriqueduces certatim Iigo/ •n/* r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitionts
f«nsfpatfutjj ngjj^Caffar nequaquampropere,fed paulatim proferenda
( '’’^^ucindc inuadi hoftes pofTentjqui nihil omnino apud noftros rcmif-ncghgentiusmunKunleflèpatiebantur.Tantosfiquidem fpf« «onf P^’æ'^oftcsfibf dcfumpfcrantjUt ukro erumperCjÓd noftros ad manus prouocare, acccdcrccp propius ad munitiones^atquc cas Pofpn’maerediaggerisfrontej præcipuum ftbilocum depo« regulus, clatus fpedatæ uirtutis fama,quam Pcloponncfi-jjj jutdixinius) bello fuerat adeptus. Is rotundi ambitus agger cm muralis propugnaculijfed paulo quam ex difciplina oporteret anguftiorcm ere^ (.^’^nain in medio tabernaculum fpkndideextcnium^fcrmc to turn loci fpa-Intra huncaggercm quanquam arde cohortes (has contu-fptft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acrior, ÖC parandae laudis auidior,quum forte hoftes in con
S»lt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cos confeftim erumperet,continerjnon potuit:
cnim aufu aftucp piratico infignis,cum deleda fuorutn manu,ad eius penr^”^”’confpicuamaduolarat,m3gnumqûeamp; re-dibu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftros excitarattftc tarnen utfclopettorum glan*
recipere uideretur.Tum ucro Sarnenfts quibuf-^quot;’pfarfedorum fuorutn contumcliofeappetlati3,quód cos timidius SiC can* ten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubfecuturos appareret,in hoftem callide terga uerten-
tin f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uulnerans atqueprofterncnsifcilicet
teru'n » inhoneftam uiam aperiret. Ita Salecus noftros facts magno in-^^älloacacteris diftundosjcdendæcp cædi opporthnos uidcns,ad fuos con/ ';gt;iSjmilites,inquit,quam exoptaftis de hofte przdam indagine claufam te-f j.”gt;pfoinde conuertite ferrum fortitcrqfte pugnate,utnetaocxhis auda/ j^,''7yronibus uiuusaut integer euadat. Nccmora,conglobantium fefe ea tos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoftcm.impctus, utnoftripauciores aduerfus mul«
’’ondiurefifterent, fed tumultuolîfsimè terga darent. Sarnenfts ipfc ante 0» acerrimedepugnans cumBclingerioaffinefuocohortis praefedo truci. i,^?f'f®’*9nieandcm inftigaopprefsi fortunam fubeunt. Czteros intra mu« ( ^'l'‘’^confugientcs,irretitos^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo minus expedita
, ^^^P^’^^^^’Turcaf audader intrantes contrucidant,âquibus argcnica Ppellexipftus Sarnenfts propere direpta eft: neque fuit quilquam ex proxi-^orum ftatione qui fan's mature foctisperturbatis Sfprofligatis o* P^''“f't«tnimHifpanos fociorum Italorumcladernnon omnino b T.^sfpcdaftcoculis ,tanquam bonoiure indignantes,quod propinquac fu^ p P^’‘*ctilofaccuftodiae locum arrogantia quadam Sarnenfts degt; 5t'pfiirct,quinouus propemiles,quanquam appritnc nobilis dC ualdc pu« ^’t)idambitioftus quam deccret primi honoris caufa à Vaftio impetrafte b5®tetur : caput cius cum dextra ad Barbaruffam delatum eft. At noftri,bar/ , ««exfuccefta cius diciiætitiam crebris tormentorum bombis cekbranti-,tt*magnopere triftes,uixatiimisacccpti incommodiignominiam fuftinc-Aquerebantur^ itidem abHifpanis ncquaquam alacriter fuifle adiutos. ƒ0 Vaftius qua multumualebat,molli orationeafflidos eft confolatus,ftcuc ®5nonuirtutehoftium,fedipforum8Cprzpropcri ducis temeritatecontra/ ^omfuiffedetrimcntum oftendcret. Verùm id totum quod male aufpicatum '’^'dilTetjprobèexpiatum uideri ipfa ducis czde,qui to tins accepti incommo ‘'hUthotexftitiflet.Proinde confirmarent animos,quicquid dcdccoriseflct , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;000 admif«
-ocr page 660-1404 Ex Hift. Lib« xxxiiii.' admiffunijnoua uirtutefarciendumexiftimarétHfpanosauremreUïns^®^^ gauic uerbis tanquam parutn mifcrkordesjquod nequaquam arnicæ efg® ' cios uoliintatis fufpicionem parandiodtlplenam Jeuidccaufa pfxbuiue ’ Sedfortna nontniquaplerunquelibidinebonaparttcrâf difpenfare folita, id Hifpanis non indulfit,ur ab hefterno infliâo focios coniemnerent.'parcnim cis dcdccusTabacchesattulitSub aurora n que crumpcns tedo,S«f fcftinato procurfuHifpanorum munitiones adof ? iifcp adeo juchemcotcr ftationem perturbauiqutconfccnfo fides Ä opens labore feffos,alios repofitarepctentes arma, in folia rit,clamore^ cdito rcliquam cufioaiæ manum ualde pertcrritam tergao coegcrit. Atque ita Barbar! momentotemporis foflortjs potiti rapto Franciici Sarmenti uexillo, quod crat in fummo aggcredenxutn,in ' fedoqùeinfoflà Mcndcfio cohortis præfedo, qui abmulto abdotnioc^' uis fugS cafjelfere ncquiuerar,multis improuifo caefis 8é uulneratis ceperûr.quàm auxilia adcurrentium cohortium fuperuenirent.Adcurrit» P Carfararmatusad tumultum ton'scaftriscxcitatum,(èucrêincrcpitisquic, miflum ftationis locum trépidédcferuiffent,ÔC ufcp adeo fcgnii^r fiodtas obiflent,aduerfus eu h ofte qui fuo afiu,uelocitate,at(ÿ audacia ’’^P tinus amp;nbsp;infolens Si ferox,a peritis ipfis^ prxfertim ueteranis niff temnendus uideretur.ld infigne editurn (acinus pudorem kalis (it,quum dedecus Hifpanis opportunecommunicatamuidcretA^®^“ acerbioreaduerfieuentus forte,quod ucteranidifciplinz quanto inufitatius flC turpius deprachenficaEfi(^fuiirent,quamkgt;n qui committendçpugnç fiudio temerèprogrefsi,amp;eliciamp;confertoccrta àmukis trucidari facile potuerint.Sedato tumultu Vaftiusuctcres J primorumc^ordinum centuriones,intabernaculum cos,uiri,inquit,alioquifemperfortes,quimultas incoparabilcscpuicSori cumCatfariinuida uirtute ueftra peperiflis,paucis omnino uidemini,utprifiinum fpc(Satumlt;^fcmperbellicSuigoremadanifflOs cetis.ln uobiscnim(utuidco)quodpiget,pudctlt;p,aniiqugpartfIaudiJW ria penitus rcfrixlt,8C infolito metuobtorpucruntmanus,amp; nouap^quot; pora danguerunt,ut non,horum inermiumprædonum infolenti^“ forti aufu fr enandS uindicandamcp putetis.lrriuftis,ut nonnulli obieusfl rifociorum inaufpicatgpromptitudinis coniundamcum poena illi hodieuefiratn incuriam degeneremró fègnitiemiurcoptimoiio^n^Î boccómunededecus ueftro praefcrtim aiiquo celebri Si pulcherrifflo » bolendâcfièfatcamur.CcnfeoitacpóffeuerèiubcOjUtadoouamparang dem arma atq^ animosquamprJmum prfparctis,Ähoftes,firurfuslaccl a gt;nbsp;munitiones tentent,eruptione fadafodiendoeorû inermia polt;?^or3,Ä 5^ cacdëdo,malèmuldatos intra Gulettz portScompeilatis. Strcnuemlw atcß prementibus fortafie aderit FortGa,utimmixti perturbatoagmiro jn ones intretis fimul Si occupctis,in quibus ipforum Ipern omnem r^O‘i _ demus.Quodfi hocfccus acciderit quam fpcrandnOt,faltetn mihi, decori^ ueftro,uel hoc uno infigni conatu abundeerit f’dswn u. continuo Aluares Gordeus,Cifncrius,Rodericusm Ripalta,fi^ c3 bis tus,DidacusAbyla,Fräcifcuscp Ruitius,rcfpondcrtjffeufc5 operam nauaturos,ut in ipfis necp uim necp omnis periculi fpedatç quçrendç laud is ardorê,uiris fortib. impigrè pugnarcfolitis dig defidcraretNccBarbar!aduerfo noftrorum fuccelKi elati.quin cadetn co tudineaudaäererumperent,plus tridui mora cotiquifrunnmeridiano^ pore Giaffcr»cui id munus forte cont!gcrat,cum lanizcris,Afrorumç »
-ocr page 661-Pauli louii Framn
UOÎ
Wrum man« Xu per io res munftioncs fnuafitjatus fe ea hora noftros cum Jabo opcriSjtum fobs feruoreconfedoSjin ftationefegnes amp;impararos aggref» Hirum. lamBarbarl inopinantibusnoftris, utirctnilTa pafstm cius fcruer»tiff. horaccuftodi3jaggercm confcendcrant, amp;nbsp;certatim infiibiedos undiep glam ®«gt;fagit€as,amp;lapides conjiciebant,quumextemplôadlcuemtympanorum •onitum fclopertarq noftri,ncutfueratimperatum,duobus fimurlocis crupe-’’jnt. His Vaftius fubfidiariam manum ex gakatis thoracarisep militibus,qui •'*Darc!is,breuionb.haftis,aut partefanislato ferro Italorum confuctudincrem Afferent,opportune fubmilit.Phalanges autc fuo ordine copofitas,intra mu-’’itionesconßituir,ut fi quidleui armaturae duriusaccidcret,eamrefcrcntetn PfdesrcciperentjSC adpugnamparatifimulc3ftratuercntur,co2pti^ certamû ’’•seuentum exfpcdarent.Pugnatum eft utrinep fumma contcntionc:nam la* '’'2eri,quanquam graui noftrorum impetu repel leren tur,uti milites pro digni ’^Upractorianifuiordinis nufquamterga darefoliti,nonmultum conftântia ’ntuirtuteanimi noftris cedebât.SedGiaIFereipfo,qui ante alios ardêtiusdi-JP'Cïbat,duobus firnul glandibus traiedo cadête^^ora côucrterc,fugamcB redete coepcrunt j SCmox exfpirantem ducem engere^att^ tektre conantes, 'oint^rata ob id acriore pugna,quum alij fupra exanimem utrinque cecidif/ ^'’Leftufe in fugam fe dare coadifunt, noftris tantoardoreperfequentibus, “‘^uletani fcceptis primis periculum ueri(i,quartam fere fuorum partem obz exduferintVerûm hidefledentes uerfus ftagnum PoKicoferèaditu,qui noftriserat incstploratus,intra munitionem ferecepe/ ^nUneotumuItu,quod Sinas totam munitionis coronam propugnatoribus ƒ «giemuniuilfetjpericulofus atep difticilis noftris receptus eft datus, Dida/
Abyla nouellarix cohortisfignifer,inhoftililaggereuexillum defigerc ^'USitnultis firnul glandibus petituSjamp; fagittis confixus occubuit.Neque ta/ ^^’luexillo potitusefthoftis,quumillud proximus miles ex occupantium ’’^'busintrépide rapuillet. Rodericusquoque Ripalta crafsioris^ fclopet-.§'andecollifa uehementer galea graue uulnus accepit, multoque plures Mrisin receptu quam in pugna defideratifunt t quoniametotamuniti* 1^* uarbari otnnis generis tela SC tormcata ( quod extra fuorum pericu« giïiantca tanqiiamin permixtos fieri ne^uiuerat)certatim contorquebant. °t’mendicBarbarorum audaciaegregie reprelTa eft,0i fpes expugnandae ^“nitionis noftris non obfcurèpræbita^quod ex propinquo munitionis natu cxplorata,certamuidoriam aggreuuris promittere uidere« 0'3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes enata erat opinio, aliquanto infirmiorem efle, quam
munitionem:perfuafumc^ habebant,eo aditu,que diximus, I’‘ico amp;noftris incognito per ftagni margincm irrumpi potuifte.Qua de caq jj.n'''as animaduerfo aggeris uitio,quod non effet perpetuus,neclateritioæa quot;':loconiundus,nouum amp;fubitarium ex remis munimentum erexit. His ''’’longaferiehumidefixts,6dfuniumloricula,tranfuerfo^ Icuiorum afle* ’’’'’'Unimine confibulatis, ingreftum pracfepfit,ne aut intrare hoftis, aut fu« L^obliquo intercedente paludis parte confpedosjcertis fclopettorumidi-pttere poITet. At Caefar paucis diebus in ipfo rerum apparatu deliberatio« confumptiSjftatuit nonefteterendum tempus quin protinus Guletanis omncm,amp; uerum terrorem admouerenmultx enim eum res ad expedien-I ^ufilia uehementer hortabantunfborum in primis animi abundè reftituti, co fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plane mctu perculffiquos nouo prgOdio erigi in fpem,
Numidarum agmina mercede con jj ■'*adTunetumappropinquare:contrà,fuosaduerfatent^riualctadine:ut-®'î’^iintetdi^ immoderato foilsferuore torrerenturtnodu uero largifsi« 000 2 mo
-ocr page 662-i4otf Ex Hift. Lib. xxxiiii.
mo ccclirorcmadefadijaßndis ,Ôl propègelads àrtubus rigercnr,ncc aqua duld aut plané ftiaui kuandacfitis dcfidcriumcxplerent,ncc «xoptata argtis reccntis obfonqfubfidiaclafsis praberct ; militari nancß induüriacnoisi toto littore putei Aquariæ item turrislaticcs iniucunda falCugine redundabant, fie ut aegri pariter nbsp;incolumes co mprcflà acriotib.pomis fiti facile coniabclcc
rcnt:quanquam bis malts Carfar infigni pietatis cura liberalitcr obuiam ireî.Si Ferdinandus Gonzaga Siciliacpraefedusjerumpropéomninmaduerfusinc» diam ÔC ficimjimminentescp morbos opportuna praffidia,onuftis f lunbnauP gtjsjin caftra ilico fubfecuturus tranrmififiêt,amp; Alarco Neapolitanatarciscu/ ttos,compléta ingcntinaücpariftudio ad CxfaremelTetprofedus. lamcnim Aurianacclalsis, Hifpaniexep præfertim, nauticus panis mucorem 8i cwcm fentire cœpcrat. Itac^ ad Idus Iulias promota: funt munitiones in confpcciutn Iioftium,prolatusépomnis tormentorum apparatus. Hæcomnia protegebaï oblonga munitio ex uimineis corbtbus ufitata ratione confediSjSi; ligneis itc uinarqs doitjs, quæ arena fola complebantur, quôd Africa: folum fais io Jocis necj; glebam neep cefpitem ad opus faciendum praeberet. Auria fuo ufusmu» nere à mari oppugnandac Guletac negotium fuicepit, ita totius clafsis diuilis ordinibuSjUt roftratx naucs fîbi per uices tripartitô fuccedercnt,difplofis^ mentis cedendo fequcntibus locum darenttmaiores uerô onerariçqj nauesioo nets in locis ad anchoras confti tuiæ, ex caftellis prorarum ôd puppium, a ab cxcclfis fummi malicarch'’fiis iugiter nauarent.A terra autem tribus inlocis tri partitô pariter fingula munera diuifis interfe per nationes coptis Vafiius pat*“ tiebatur ut fingnlæacies ex aequo attribut! laboris onus, dC fperatælaudis rnJj fluiti fentirent.Nunquam ab ulla hominum memoria, poftquam tormenta aa excidium human! generis reporta funt,uel acriore ui,ucl maiore apparatUjCXJ dioreep diligentia munitus ufquam locus eft oppugnatus. Tanto cnim tu,adeocp hombili reboatu fragor ingentis terraemotus inftar eft editus,ut no quat! modo SC grauifsimé conçut!,uerùm tota pafsim terra hifeere, gu: iam mortales abforbere uiderctur.Mareautemquodmodo tranquillitatem ti çquoris oftenderar, fluduofius concitari in orbes,remota^ ctiam pebg* gt;nbsp;P’ tia repentécxc!tata,flauentifpumacôturbari,Iatecpteruercjpedarctur^uuni coelumfuperfufatotexdtatisignibusfumea caliginc,omniumoculis cfleterC ptum. Ab aurora ad meridiem maioribus colubrinisnufquam eftccd^um» Itatp turris cum adiedo fuo antemurali terebrata undique, fie penitusdiffraoî (icconc!dit,uttormêtafu!sappofita feneftell!s,horumcplibratores corruentP umparietum,â^ profeifif teftudinis ruina contegeret,munitiones^ circumo-mnes nudatae propugnaculis laté pafsim pcrfolfae atep difiedx, non omnioo difiicilem noftris afeenfum prgberent. His ad accendendos animos cuculbtus facerdos crucifix! Chrifti feruatoris ligneam imaginem præferebar.Nccmom» cohortes quibus fingulis fenx fcalæ étant attributf,eo ordine ut cum hoitiU^ munitionem inuaderent,quû fignum tubarum cantu eflet datum noftrot umcp tormenta celîalîcntjcohortanteiubentecÿ Cæfare procurreruntNerpdiuBat bar!,quanquam in fubeuntes telaomnis generis,nauali^ artificio mtfstlem ignem tenaci flamma armis adhçrcntem contjcerent,uim nodrorum tanquam terreiad! magna^introrfusobrut! clade fuftinere potuerunnfed occupatam à feandentibus munitionem amifia fpc defenfionis dcfcrere,praccipiteslt;p ß*** fugam dare coa di funt. Sinas ipfe cum ducibus ponte ligneo fc eiecit inaducf famcont!nentem,leuo^littore intentocurfu Tunetumprolugit,quoitio£fe multo maxima pars fuorum fefe proripiebat. Alq caefi pulfice in ftagnum de-trudebantur,quos enatareconantes, SCdextrilittotis appetentes margineffl, Hifpani équités, amp;nbsp;fclopetarq pratfertim uenatotia confuetudincpafsim opprime'
-ocr page 663-Pauli louii Fragm. uo?
^''•’ïbant.tanta confcdandiuoîuptatc,uttota palus Barbarorum cadaucrï= Noftrlpauclsamifsis omnttormenrorum apparaîu, iucutdiximusjhoftiumclaiîefuntpoutijquo nihd (.J Undius Cafari,Hariadeno uerô acerblus acciderc potuir,gcnientibus pira-nauigationls facultatem, qua una maxime U3krenr,a/ ili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ConuabatenitnBarbaruflamin andpitidelibcrarionc
rlt;gnum terreftri manu,anipfam fort nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rctineret,quaipfcab ineunte«tare,fado farpius
lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc^na,Ô^longé clarifsimam peritiæ naua-
j^^’tlftimationcm elferconfecutus. bed in fuperbo ambitiofc^ fiomine ucl P'obanübus crierarchts prxualuiße corfirmandi regni cupiditatem jum
€»dPœnorumftudlo,qui alicnigcnam multa cruentum impofitumabominati,rcd{turumMulcalîemex/
N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amici ex Tunet3nisexpeterent,amp; pracipuus inter
»bl f a ’^“**culus Dorax fe redudurum polliceretur. Verùm ego poftea °‘plo Auria accepi, Barbarufïç nihil famç de aduentu Carfaris crcaenti,iem tr/rclaflèm deducere at^ inftruere poiïetjnam quac in-tr(gt;f^*^ces reduda in ipfa paludis tuta ftatione (èruabatur,nin magno ƒ»terum ôr funium molimine,longocp militum flf feruorum remigum labo» m?î'®^‘gt;’ppararlcpnonpoterat. Nec^ enimBarbarusuiracutusac utriufcp r ‘“*perittfsimus,utrobique0copi8s diuiderct,remiußisuiribusdi^ bona geripoJfejmjicabar.Quade caufa,fîcuri fuperiorelibro demonßrauimusj . Uum intra paludem portû eßicere,mare^ aper cum nouis faucibus ad occa-^^’’’'»fcauatisimmitrcrecogltaratj^iam magna ex parte perfecerat,uc expe« ’’w inftrudamqûe fuis armamencis claflèm fecuro in loco nbsp;nbsp;undiquetor-
hjp“ P*’^”iuni(o contineret. Sed eum pertinaciüim^ uacantem operi,8d P '«muetcfißug Carthaginenfls molis reliquijs occurreniemaquileges deter tempore futurum ut Guletae munitio à continen-rtn •’^’^edadaininfulae formam,nouo terreftri pr2fldio(flufus pofcc-0111 atcß defendi non poflTetjôf allidentis maris fludus perflante A« il ' ^^^3gnum inuedis arenis oblimarenrgt;exaggeratis^ uadts (ümmæ uti/ stùTunetana nauigatio tolleretur. CæterumBarbaruflatantoaccepto in« omtnodo perturbatus 8^ exterritua,uenientemadfe cumreliquis ludacum ’lufbldoinfefto^lûperdlio excepic,utignauiamcundiS)fcedum^ terro- , quot;nnim(s propere conceptum exprobraret, grauicpadmifsi dedecoris con« '^'nelia profequeretur. Ad ea tarnen Sinas pro omnibus refpondens, Haria-'nc,inquit,quandiu cum bominibus armatis certandum nobis fuit, uti plané J'bticchoftes difl'itentur,operam extflimatione noflra SCtuis aufpierjs di-S''»m edidimusiubi uero nobis cumdiroSatbana ,furi)s^ eiua infernalibus, H^'innoshorribili cum incendio terracmotum extremi cerroris atcÿ periculi *':gt;tarunt,repugnirc necelfefuit : tibi mirum uideri non debet,ß immortaligt; '^'hutnani generis hofliuminuficatam uimeflugimus^ut tibi meliore Fortu-•oeitnperij urbisep tutela certaturo,integri feruarcmur. Nequenosdifpu-/y^'’9ua‘niterum pugnacuros,eo pericuiocreptos uideri, equo tu,Ginter-, futnmx c onflantiz uetus dux amp;nbsp;miles, non turpe modo fed plane ho/ libero ore tecum loqui licet) incolumem emerfllfe arbiträrere. Hate ßpfittjo congrelîu dida fuilie ab his qui fermoni interfuerunt didicimus. **»tiadcnuscompreiroanimi dolore,uerborum concentionifincm imponês, J^otcorationelingulos uehementer eft cohortatus,utfecum prorepublica omniumaduerfus hoftesbellumfuftinere,intentirsimacpcuragerere ’‘«‘Cni.Spcrare enim re,poftquam ampliora iam Afrorum peditum auxilia,S^ ooo ) ingentes
-ocr page 664-1408 Ex Hifi. Lib. xxxiiii.
ingentcs Nufnidici equitatus turmç appropinquarent,hoftcs non diu Guî^i capra iactaturcsnndcqj moxad paranda quae opus erant omné induftnamlw diurr conucrtitjptola ta ftati'm ex arrario ainpliore pecunia,difpenfaia^übc rallier inter Afros amp;nbsp;Numidas,ut propenfiorum confirmaret amicitiam,^ no uo benefit io dubios obfiringerct. Interea Rex Muleaffes ex ultcriore Nuini-diacum modico propinquorum SC dientiumcomitatnad Cxfaremincaltta penienttConrederat in fella regia Cefar medio in prxtorio,in quod admilin* eft Muleaftesfuocultumitratusjcuilintcafaicia amento demifiaguctiupfO' tegebat,amp; tibias talaris adornabat ueftis,efeiico uiridi Si cyanco difcolor.cra is proceraft3tura,fuffufcouuliu,planeq} uirili,fedoculorölumincit3 peruetlo, lit fpedantes maligne contueri uideretur.Poftquam ueroexofculstuseliCai' fan's dextram,tapete fubftrato,humi collcdis cruribus more patrioƒedchs,p^‘^ interpretem in banc fententiam eft Iocutus:NulIo mco,tcr maximeImpcrato^ infigniofficioprouocatus,quodita rcIigionesquibusdiflèntimustulerunM banc terram armatus,amp; iam plane uidor adueniftnnon fine,utircor,prædar inftindu magni numinis,quodSCnos paripietate colimus : fciliceiuliufu fummaeperfidix Si crudelitatis tyrannum ÔC pracdonem, humani j/t* ftem atrocifsimum,dequoprope iampartâexpugnataGulcta,6^ capta cw uidoriam ita prouideo,ut propedtem eum malefidorumomniumtc ugt;n ' ce poenas daturum iperem:amp;^ eo quidem mco uberiore gaudio,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
tis atep uidorix tuæ frudus ad me fit rediturusime quidem in paternum Ä a * turn regnum reftitues,quodafumma tua çquitateatep uirtutefupplcx,£tcx fperauerim.Erit enim tibi in primis utile planecp decorS,fimc,regem fima ftirpe progcnitum,amp; magnis Numidarum ÖC Poenorum
clientelis^ ualidû,compledare. Nec recufo ucl tributum pcndere,ucl ficiart) iuriinomineChriftianiimperatoriscIientemprofiterfFideiuero® nulluserit 1 ocupletioruades,quamaccept!benefietj memoria,quae liberos^ mcos erit indelebilis,uel ob id prxfertim quod ingrati nomen an ner, amp;exhorream,perenniep amicitia ueftra adeôpropinquiseSicihao’ niacp prxfidti s confirmari mihi opes, amp;nbsp;Punicae gentis ftudia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-«nr
gnarus rerOintelligam. Cxfaradearefpondit,fceo animi decrcioinntf traieci(re,utmultorS temporum iniuriaSjquasBarbaruftacundis fuorumlittoribusintuliftet,armisuindicaret,malcficcntifsimum^homin genus piratas exfeinderet. Huicuotofuo pieconceptoChriftiDeinumcn cundum belli fucceftum dare,afpiraturumcp iam proculdubio,utTuneto p to fumma uidoria potirctur.T urn uero ft cunda ei qux ex ufu rerß ui dori« forentjbenigne conceftiirumjmodo fidem non falleret,qugflP‘ P da tanquam Punica uideripoftet,nifiearnbenefieijmemoria grafifsimeconfirmaret,aut armorum metus abundctucrefur,^an^ i afles uiribus Si régna bcnemcritis dari,SC rebellibus adimi facilepollent.Mui^ maxime graue fc praebuitjtanquâpriftinx Fortunacfuçnihiloblitus,quu Cçfarporredamanuhumanitercomplederetur.lta uero oftenditjUt adfpedaculSin equo confpiciuellet, quS hafta longs quaftata,0^ conuoluta inauerfosS«: aduerfosidus admirabiliterfc ex« ’ 8i. ferio prxliantibus noftris admifcericupercuideretunpcr otium autem philofophis de natura uniuerfi, amp;nbsp;de motu coeli,poteftateœ lime ex Auerrois diftiplina difputaret.Ei Cxfar tabernaculum talismunificentiaemunerain quotidianos ufusprxbcriiufsit. Vaftius banus,Slt; fecundum hos reliqui proceres omni honore adhibito jg Cupientem uero caftra conrpicere,fpedatum comiter dcduxerunt,utqu gerum moles noftri celeriter extruxilTcnt,quantU5 tormentorum cftcf
-ocr page 665-raun loun rragm^ 1409 fnftationc pro caltris excubarcnt, 8^quanram ‘'lîrm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingua modo/ed ipfo oris habitu, Si cul-
Ujq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imperator,ipn-
Me'f ”? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infigni beneficio in Âfricam adduxiflet ad debellâdos
5( j ƒ nbsp;nbsp;forent.Muleaflcs ante omnia numerû atcp ordinem tormentorum»
rerum uenalium omnis generis copiam,miralln^ præ-^ccm ?^'”S”^'“m pafsim milita tranquillitatem,uehementcre(l admiratus. ’’’ulft K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;percundatione
Wmi*A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didicêre,dcTunetanorum in
’fcitd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiribusdefituitemurbisnaturaquemoeniumjâ^munitione
Wd r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cifternhjód quam longé latcc^proxima oliueta,
''•Do^'' fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prgberent,adortü fólis protenderenturrqua-
copiât,quae mercede condudçtyrait tHjP®ldpoftremónoninaniconiedura,tanquammox euen-
* conflanti ore protuIit:Barbaru{Iam nequaquâ mœnib. torntcntis no magno labore profterni poflent,eflè confifu Ötüdi ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ lub ßgnis,ad oßentatione eduâurû copias,ut inconditat mul-
iatu nbsp;nbsp;^unfpcdu procurfut®, terrere noftros,ôd immilTo Numidarum cqui
clamoribuspcrturbareniteretur. Nec ’fTenr peditesjquibusunis maximéfideret,ôfparcereuellet,inaciem
• ‘^urum,ucrùm reliquam Afrorum turbam obiedurum armato ho/ periculum,Punicotantum fanguinc M callidus cxperiretur.Nihilenim eumfuis nationibus magis alic-f{((,.”’^8is® miferum arbitrari,qu3 fi collatis fignis,collatocp pede conflige* ^'‘baft° O “*^’5“* phalanges fplendenti protedas fefro,ôf praclongis horren •'’cedgi'adu promouês,nudos iaculatores fagittarios carpêtcs^ Mj ’g”*'”® ’nermes Numidas irrifurus efiet Si nullo negotio profita pcrpelTuros aut fenfuros infeftius qüàm ar ’^üef k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîtim,cui tarnen malo facile oècurri polTetcrebris
propinqua claffe utribu^ô^ cupis ligneis per *’ficß^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauiculis per fiagnum abundepofi'e cöportari,difpen'
*” Pæ’‘^''”° nonlongéàmoenibusueteres cifiernæ ’f^at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dulcis fitientibus prçbiturç credetêtur,nifi eas malignus
inficeret.Haecfuo otdine ad
''^P^5^’^®gt;cumin fua fpeno dubia: uidorizconfirmaruntjis^ totus irt ’’litte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilio incubuit,ut nihil militaris ftudij curatcB re-
’’’tetC ^^*®”’pnmûuniucrfas copias Guletat fiCTuneto admouendasdecer« '”gt;'co Pr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebus,infiruendis^ militibus,ó^ nofcendishofii-
P’ïlia f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impenfé uacaret Cgfar.uaria noftri quotidie cum Numidi#
femeliufiapropé pugnacum Barbariscertaretur.qux nil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquottormentis inter oliueta difpofû
iaculabantur. Ea re cognitaCzfar omnibus Ita« Uifpanorumcpcohortibusjagge« ^ïnt ‘îîtP’^æf’dio conftitutis,reliquas copias Si equitatû educit,quum pau-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^uitatui Hifpanico przfedum,contra bofies praemifif/
^'Iqb^uentu certabatur j nâ tametfi per aliquot
^**^*^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profperé contra hofies noftri rem gerebant, Hifpa»
client!bus procerum parum armorum ufu peritis con» ^^teC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turcarum equifum uim ferre non potcranf,ficut infpc
’'-afareperturbati Si terga dantes,ad grauis atmaturat uexilla confuge/
O00 4 tentj,
-ocr page 666-1410 Ex Hifi. Lib. xxxiiii;
rent,6^fprcduxMontegiusueI acerdmcpugnans folido tborace Numidici cufpide perforato grauiter fauciaretur.atq? acgrc feruaretunÔi: idem uitx pay culum uulnere accepto adiret Garzias Lafsius non generemodo uctùm poé* tica lauro peritluftris. Hunc fauciatum 8gt;i circumuentum Fcdcricus Carafa no-bibs Neapolitanusfuohoftilicp fatiguincpcrfufus feruauit.Id autem pugnac genus etufmodierat,utmagno impetuprimôprocurrcrent,deindccùmpre« merentur,conrultôXcrgadarent,amp; hoßium impetum cedendo refringerent: rurfus conuerfljinfeßis iignis irrqerent in hoftem. Sed aliquanto iniquius Hi-fpani,nani tametfioptimi generis equos adduxerant, minime tamcneos hu-tufmodi pracltjs infucfadoshabebantjquoniamequeftrisexercitatiopoft de/ pulfosBçticoimperio Mauros iampridemexoleuiffet,praeterquam quod haftarum longitudineetiamBarbariscrantimpares,ideo^ pauciaduerfusmub tosingruentesconfiftercnon auderent.Caefar ubi fuosaBarbarisacriuspre* mi,ac ccdere paulo longius uidit,ccleriter cum grauioris armaturç cquitibad' uolat,cuiusaduentuö^acriimprefsioneßarbari tormentiscurulibusamifsis» praccipites fefe fugp mandarSt.In co concurfu Cçfar ipfc,uti ante agmcn arma tusconftiterat,diuum locobum,quod eft Hilpanorû equitum tutelarénumen pro tefteraclariore uoce inuocauitjamp;in Barbaros ita inucdus eft,utnô ducis modo iatrepidijfed pugnacifsimi etiam militis officium prçftaretjCoronæ® « uicac honoré promercretur,quum Andream Pontium equitcm è Bactica nobi/ Icm eqao pcrfoffbdeiedum,0Cgrauiter in facie uulneratô,ideo^circumuea* tum ab hoftibus fuo interuentu feruauifTet Vni eo die c noftris paucifsimi e** quites Grçci,duci Lazaro Coroneo,Barbaros ufcç adeo mirabili fcriendi at® eludendi arte,praefenti^audacia repeilebant,ut fæpê dare terga cogercntoc Grxcorum amp;nbsp;Lazari inufîtata ferocia temeritate^ fiebat,utquQ abcuntw agmina laceftendo inftando^ intempcranterperfcqucrcntur,oborto pudor Barbari indignanter in id procax SCpileatum hoftium genus ora amp;fign3 uerterent,redintegrataœ pugna refugientes cffufe confedarcntur,ufcB adca phradorum alas,quas Græcorum periculo commoucri laxariép nccclieiore. idgrauiterferente Cxrare,quiabeuntium tergapotiusà noftriseo tetnpot quamorapugnantium fpedandaiudicabat,tanquam cquitatui fuoualdep territo diftifus,fic ut Lazarum facpe reuocatum,ncc dido audicntcm diitri gladio perfequensjnifi laxatis forte ephippij cingulis exequo in arenam prO' pèdecidiftetjpercufturuseftêcrederetur. Per eos quoc^ dies accidit,utBar a/ rorum circiter triginta milia ad occupandam iurrim,in editiore antique Lart ginis tumulo fttam,magno ftudio amp;nbsp;uelocitate contendercnt. In ea turrcLæ* far,quodcaftris immincret,pauloantepratfidium paucorum militumrcliqu * rat.Barbarorum agmen magus quidam facerdos Numida fupctftitiolo u u ' tu edito pracibatjfpargens circumquacp quafdam fyngraphas,quibus Llin ni nominis militib.dirum exitium imprecabatur* iamipnoftrosmcluios ƒ t » atcpigneamp;fumocircumuentosuehementerprcmebant,quum tinus promotis equitum flC peditum aliquot ordinibus,Barbaros omnescelcriter mago facerdote ante alios interfedo,terrorcperculfosin ug coniecit. Audiui ego poftea à Cxfare,quum apud Neapolim mihi ftnpturo^^^ tius partæ uidorix feriem enarraret,fe baliftariorum equitum proculdubio ufui contra inermeshoftes futuram,eo die plurimum delta iCjUt Numidac fiC cqui eorum præfertim, quos magno parant pretio gt;nbsp;fecundum uitam longé habent carifsimos, uerutis confi'gercntur: inttaur rumqp propcerea eius fcorpionarq ordinis dudum intermifsi,0lt;^ fenltm ex j icentis, peculiarcm alam,qua ft opus foretaduerfus Barbaros uteretur, ipfepaulo antéinter prztorianoscuftodix corporis équités habere
-ocr page 667-rauiiJouiirragtii. un
^ifTetPer huncmodum Hifpanicoequitatuperculfo^pleriqiieputauerunt no equites,fi uniuerfo prælio certaretur,nequenumero neque genere armo
’^'ïiNlumidac hofti pares fuiurostexploratam tarnen per fclopetcarios,amp; cx/ •«fos peditesui^oriam cxiftimar(,qui audader eftufos adorin',amp; fefe in olmc *®gt;nfinu8rc condcre^adoccafioneminuadendi hoftis foierent,amp;muita iliis **occulto detrimenta inferrent:ut turn accidir,ficuti fupra demonftratum efl*, conglobatam in proximo tumulo Afrorutnmanum,con(litutaque ibi ‘*“0 curulia tormenta in nofiros faepè difplodantem,fado impetu depulcrunt, poétique tormentis, aliquot eornm incapeflendafugapertinacius hacrentes ^^ntrucidarunt.His decaufîs quae fupracommemoratæ funt,nonnulli graues hominesbello minimeimponendumfinem,red mature recedendum Africa di ditabant: quod Tatis prokcifle Caefar uideretur,uel ad laudem, *1^3(11 iam non mediocrem Guleta capta,occupatatphoftiumclaneeflet cofc ^^(us,uel ad utilitatem, rotis fcilicet Europaelittoribus pracdonum metu libe« turn maxime quum uulgo milites fœdis atquemortiferis aluiproflu« bborarcntjægrorum^ numerus indies augeretunex aduerfb autem prae^ potentes Numidarumreguli ueteres Muleafsisinimiciad Barbaruflam per-tteniffenunciarcntur. Horum intempeftiuas uoces Cçfar opportune compcf-^'ndas ratus,contra eos graui oratione diHeruitjtanquam ineptius atque timi 'tt’tiuàm homines conftantiac amp;nbsp;uirtutis opinione abfeinconiilium rece« Ptos deccrctjdc rerum fucceflu,futuracp uidoria anguftifsimis ufqueadeo ani-^‘sdubitarent. Eamenimfeabipfis tanquam inutilemôC prorfus infamem tudi] opcram non requirere,ut de falutefuapotius quam de dignitate foliciz 'oileuelint. Ea fiquidem ante fufceptum Qi. bono euentu femiconfedum bel-
priufquàam in Africam tratjcerctur, commemorari debuiffemam tuto fe ^Hifpania bello uacuum conquiefcere,atque omnes maritimac oræ iniurias, ^ntiferorum querelas contemnerefacile potuide. Cacterum grauifsimisfuti P‘Hcitcnt)decaufi$côeflèpcruentum,ubiad retinendam cum publics digni ’tis,tum priuati nominis exiftimationem,aut opima parta uidoria,autfi id fu Pffi nollent,honefta faltem morte famae fatisfaciendum efle cenferet.quando •Pte omnem uitandidcdecoris,0T parandaelaudisrationem ipfauitacariorem fttper habucrit.Proinde,fibifatis impauidoueladulari,uel fortibus inaufpi« tatum terrorem incuteredefineren^S^ quicquid ad belli exitum Fortuna ad-enerctjfeduceconftantibus animis in craftinum diem exfpedarent. Conflû «titum enim fe iufto praelio.aut fi hoftis abnueret,admotis tormentis Tuneti n;niaquaflaturum,eamente,utDeumdiuosc^omnes,quosfufceptis riteuo pietateôT fummae aequitatis caufa bel 15 gerenti proculdu
'oaffuturos credcret.Csfar prçfidio Guletac impofito, dirutç munitionis ag a'te inftaurari,captacp tormêta,morenoftro fubditis rotis reconcinari iufsit, QtJæmagnis inferta trabibus, Qi nauali rudiœ artificio armillis praecinda fer» ^'Mecç ucrti commode,neep apte dirigi facile poterant.Indeej late explorata J^S'onc, quae inter oil uetaamp;dextros Itagni margines nudum Qi expedirum •Of ad utbem oftendebat,caftra promouit,ita compofito agminum ordine,ut P’tatiadpugnam inftrudaacieaduerfus omnes in(idias,incurfus^ Barbaro/ limiter facerent.Adlaeuam Itali ftagno proximi,Hifpaniaddextram oliueta plantes,mediamGermanorum phalangemfuo incedentempaflu utrinep ntbantur. luxtahanceranttormenta,amp; fecundumhaecimpedimenta totius queconceflu Cçfaris co bello,eocp prat-*”* *^’“^imperq poteftas erat,fpeculabâdus amp;nbsp;hortabûdusuerfaba-t'Albanus ualido equitatu delediscp cohortib. côfirmatus,in poftremo ag» Jiieciirabat.Cgfari in medio apud iiexilla locus fueratattributusjcuiuslateri
00 0 Î cohae»
-ocr page 668-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
1412 Ex Hiftc Lib. xxxiiii.
cohacrebat Ludouicus Lufitaniae rcgis frater. Itah's pecuHan's erat adhortaWf princeps SalcrnitanuSjHi'fpanis AlarcoDux uetus,ÓCGarmanis Maximilian nus Eberfteinius:fcd cundis ordinibus adequitans armatus Cæfaradcrat.ala/ criuultu SC fiduciæ pleno,commemoratis foperiorum temporum uidorijs, quas fibi inuida ulrtute peperiffent. Eo autem die ab ipfis operam longe glo^ riofifsimam exfpedarc,poftquam aduerfus Chrißiani nominis hoftcs,qui clientinermes dimicandum foret. Itaqucfortibusanimisarmorum pondera, ccdentis arcnæ molcftias, pulueris SC folis æftum,ô^ ipfam denique fitim tsn' tifper ferrentjdumconfpedo bofteconferi manus polTent. Vidoriamprofe-doDeumdiuos^ omnes pro quibuspugnarent,hauddubièpracbituros. Ip' fosaütem manereopulentacprxdæpræmla,quæex direptlone ditifsimacuf* bis exfpedari poflènt.SuccIamatum eft à cundis agminibus,ne bis quas com memoraftet dilRcultatibusangcretur, fed fperaretfuos milites cunda incc^/ moda æquifsimis animis toleraturos,utegregièpugnando uetercm fpeoan tx uirtutis opinionetn non fallercnt,8lt; ipfum non in Africa modo,fedHiero» folymis recepto Chrifti fepulcbro fupremum fummz glon'æ imperatornn conftituerent. SubduxeratVaftiusèdextra Hifpanorum acie quae oliuejo erat coniunda,duas fclopettariorum manus,quasmanicas uocabant,quo“ cornuum inftar diuerfo Italorum agmini eomodo erantconiundæjUtaamP xtis eorum fclopettarijsad oliuetauf(jlongotradufeieextcndcrent,6^cuin Barbaris difperfim extra ordinario pugnz generepracliarentur, Barbarij ao poftremum ufque agmen carpendo ligna uertcrent.Verùmeos Albanus part ordine per fclopettarios, amp;nbsp;inftitutas ad id equitû turmas egregièrcprimcbat lam ad cifternas quas Mulcalïès,ôf plerique alq periti regionis indicatant,CTat peruentum ,bis^procul confpedis,noftrifub ardentifsimo Solepondcrcç armorum, lacelTente immodica fiti fatifcentesjpotandi defiderio abruptim ot' dines defercre,amp; ad cas citato curfudeferri coeperunt,fruftra uetante, commv nante^ VaftiOjqui magno incommodo diftblui aciem,ôf propinquos boites ultro ad rem benè gcrendam accerftri noftrorum impatientia prouidcbat, Quum ille retentando uerberandocp nibil profîccret,eô dccurrit Cgfar,utpt|' fenti autboritatc zgrêparentes in ordine atcg acie contineret. Verumubmli' daatc^ intolerandafttisfudantia corpora perurgcret,ncqucconfpedusC«* faris,neque uis imperq quicquam ualebat,quod multi turn prope cxanimcs in arena procumberent : ita ut Cacfar quofdam properantiusfe demergentes ut potarent, bafta tragulæpercuteret. Tumquoc^ Arpinasinfignis Ccnturio, qui Tullq Ciceronis nomenferebat,8d fub Clemente Pontibce Vrbis præ'' toriMagaIotodextramdetruncarat,auidèpotabundusincifternapernt. hune modum temericate caftigata celeriter ordinis funt reftituti • Hoc au/ temmeritô illis accidiireuidebatur,quoniam Vaftius pridie ton’s caltrlsp^ nunciariiuftcrat,ut quifep miles utriculumaqux,autuini lagunculamCbi an Zonamfubligaret,quanquam publica diligentia per aciesopportuna aduet'» fusHtim remedia plenioribus ualîscircumferrcntur,quainre Germanis lat' gius indulgendum fuit.Nec defuere qui propemodum exanimati, a proximo commilitioneaquæ femibauftumbinis aurcisaf^èimpetrarent. Compou* ta igitur acie figna aduerfus boftes promota funnBarbarulla enim magnis pe^ cfitum ÔC equitum explicatis agminibus,in quibus Barbarorum confuetudine multaad terrorem inanem® fpeciem uexilla fpc(ftabantur,adtertiumabur« be lapidem pcruener3t,produdiscp aliquot curulibus tormentis noftroruacP em,uti prçdixeratMuleafteSjperturbareconabatur. Vaftius,crcbrodifplodete Barbariiira,nec ullû tarnen detrimentum|Cbriftianis ordinib.alFetentctormcfl ta proferri in primam acici frontem iufsit', ut bis aduerfi boftes impeterentun
-ocr page 669-Pauli louii Fragtni 1415 Haiicroquutnægrètardeepadducianimaduerteret,quod I'ugatis feruisamp;fu-»Ibus tiahcrcntur,curruum^rotas arena deuoraretA pilaeferrejEjfulphurcicp Puluenscadi,remigumamp; nautarumhumerisfegniter comportarcntur,confi« 'umicpentèmutat. Cæfarem edocetfibinequaquàmuidejîccntcndendum '“ttormennsjincaoccafionequamilitcs pugnacdcfidenoindtati,fummao-alacritaie fignum fibi dari uehementer cxpcterent,remomninofor« i’SiimismilifumdcxtriSjfortunac^ipßusbonoeuentui fettiper afpirantis au/ äuereiTccommittendamjne dumfinquit)tormenta non Temper magno ufui ^pentinisinprfltjs futur3,fcróexpedantur, inutili mora3 augeatur Barbaris »‘niuSjSctotushicnon dubiae uidon'æ pracnuncius militum animisconce» psardor i'mpórtuna cundatione refrigefcat. Adea Caefar ab eredo in fpcm '‘Uicto^ animo pugnae auiduSjDauale ( inquit) fi tibi hoc probatur,quod di/ ‘î'Plinat ratio mihi pariter oftendit,figna canereiubeto- Hoc ilieexrempto fa-'lamrefpondit.fubiungens acquum eflre,ut qui toti prope terrarum orbi impe« ’fffciparêrecondifeeret,querngrauicumonerepiidorefe,eo dietantiexer/ «usducem,abdicato Imperatoris nomine,cfTe uoluiflet. haqueiure meo (in« WDauaIus)iamutor,iubcoq»,uthincabfcedasadmedi3m aciem ubi iunt ^’''''a,nefottuitôincldentispilaccafu,uniuerfa communis fortunar faiuSjU^ 'üshominispericulo inexpiabilefubeatdifcrimen.Ad id fubridens Caefar,6^ ‘^atinieretfubdcns,quando AuguftorumCaefarumnernounquam tormen '^'Oientia concidi(Iet,confcftim ad figna fe conculit.ltaqué pu^ac figno mul °/y»ipanorumcrepitu 3 tubarum clangore edito in hofteseft proturfum, f, v’pJ^niore ordinum gradu , impetuque pracfertim leuis armaturæ, SHatn lolcunda exurens dcpofceret,ut emilfas ab hofte pilas pcriculi fpa« »»KnienO celeriter euitarent. Erat in prima procurrentium fronte Ferdinan« lu^ ■ '^’gäicuius eo die extraordiiiariaopera utebaturCaefar,quod nul-J» ei eilet certum in exercitu militaris impertj munus. Is concitato equo pri/ omniuminfignemAfrorum ducem hafta transfixit,diftridoqüc gladio ^f^pentisicfiibusitaproximosperturbauitjUt confequentibus noftris hoßi/ ‘»aciemfacileperrumpendam fundendamquepraebuerit. Tanta autem cx/ »fgbndium procella,utantecongretrum trecenti amplius ex Barbaris fter-^fenturtexreliquis peditibus confifteret nemo, fed agminatimdefertistor^ ^»lisadBarbarufTæ aciem confugerent.Isihcumbentium noßrorum neque »»nequeconfpedum diu tulit,fedprae dolore atque iradenribus infrendens conuertitjin urbem^ cum Turcis eß reuedusjpoßquam fufeepti confi linitia aduerfo conatu minime proceflèrant,nequaquàm uniuerfo praelio de-^^hndumrebatur,utqui Caefaris copias intolerandiacßus incommoda, mul-tumi^ rerum3Ô^ aquç praefertim inopiam non diu perferrepoiïîe crederetjfpe '''tcpabhishoßiumdifFicultatibuspraeberifibipofleoccafionem rei bene gc t3ntifperdcfenfisurbismcEnibuscundlarctur,Numidarumautem,a J, '»fumagmin3,quac noflris undiqj circumfufa nihil memorabile gelTerâtjad ’°®fuecham ati^ Reßabiam fuburbana tedla diuerterunt. Altj ad Bardeos ut i^^fiortos fefeextendere.Reliqui in Rabatinorum acdificia urbi cÔiunda re/ .^ptiiünt. Cxfar ca hoflium fuga quorum centum milium numerus elTefere-J'^^'^^S'^op^rclætatus, eodeminloco ubi hoßisconßiteratcaßrametatus î'nito ftatim fufceptoqûe confilfo,ut fequenti die omnem tormentorum ap« vätatumTunetanis mœnibus admoueret. Interim Barbarufla;nonobfcuro P'fculfus metu,multisc]p fimul dißradus curis,fe ipfo fadus atrocior,inußtatae '»Qciitatis connii5cepit3occidendifci!icetferuos Chrißiani nominis3itacir« ^‘»pofitoamp;incenfo tormetario puluere,ut ad un« omnes in ergaßulis côcre« - ®'^^‘jC«tusidexequi,nifiIuda:u5 Sinas execrabile facinus diuuaßßeqteßa/ ‘y?
-ocr page 670-14' Ex Hirt. Lib. xxxiiih
tus huiufincdf confiHum uiro forti, rot uiâortis indyro, rc^ijqûe diademads honorem prçfcrcnriindlgnumcxlftimari,quando nonmuïtó poft diet «uw rum,ut patra« tan« fcelerisipfum maxime pœniterct. Quid enim cftc aiiu quàmconccptlfummitimoris,ôf fupremç dcfpcratfonis fndidumq»Çƒ res afperSfuftincntibelIfîègrauifsimè noce: ent,ô^anreadçuit{decoracei^ parêr. Caucrct^inde,necxatrodrsimi fadi fama SoIymanilmpcrst.inexpW“ bile odium aduerfus fe concitarct,qul omnis inhuman j feritatis nia fcelera detcfiari SC uindic»re confucfler. Viucre igitur finer« Chrtluano ftralibus fuis uindos cafhenls,quàm diu fors ferret; qui dilfgentiisime cult^ diti arque inermct,non multó ufui efte, nee fine certa pernicie fefe commou ' re poftenr,fiinaufpicaralibertatis cupiditatetenerentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p
dari boftt,nee fibier/pi,ueldeniquemorari fperatamuidoriampofle. çruD ' itadbçctyrannusjconceffaquemifcrisuita arcceft egreflus,Ôf in m3* mum urbis remplum concionaturus fc contulit : illuc enim principes i üßf ' norum euocaratjUt quç ad defenfionem urbis paranda effent, perdocerct :« rum uero animos adhortatione conffrmaret, qutbus iam pridem arma ta ' quam fufpedisademiflêt. HçcagenteBarbarufla,maximeIgtusöffœ ferrimis ferms dies illuxit,mox ater conueria Fortuna ualdequc funeffus o ' barisrediturus , Id namquedirityranni uotumnondiutegicelariqueP®® rat:certus fiquidem Barbarperudelitatts imminentisqûe adeo atroefspene li rumor,pertotamarcem,ufque adergaffula permanarat,mifcricoroiaqu rundamlibertorum, quidomini trueulentiam abominati.radiqûe animos ad ueterem ueramqùe pietatem reuocarant,primates feruorum noros per fecretacolloquia ad libertatem excitantes. Inhis fbereFranc» èMedclinoHifpanifoppido,6f VincentiusCatareus Dalmata,defec«fm ta iscunuchus : Hic Giafferagas uocabatur: ilium àpueritiaeducatum, rabicasedodumiiteras, HariadcnusindcIittjshabueratjamp;Memim’PP bat.Hi duomcmorabilemaximcqûepiumfacinusaufi,patefadocawerisa ' tUjCredts in occafionem audader confurgentibos,ad abrumpendas c» rasinffrumentaprçbuerunt:atque ita prçclaro magni Del mitaculo fexmilia nuderum hominum,uatijsrebus,faxisqûe pr^fertim dexirasa' tium.inTurcas erupere. lam RamadusèBaëtia Hifpaniçoppido,prp* Brcis,incxfpedatoatquchorribili tot cathenas effringentium tusjcvmarmatis quos rfpentécogercpotutt,adarcis portam decuri erst,m lus limine Siculus iuucnisingeniomanuque prcmptifsimui,arrcptarcp3g li trabe, unumatquealterum cuffodemproftraucrat,obferati$qûeferreou poftibus,porta fuerat potitus.Sed Ramada impetum faciente, Siculus un inermis confeftim interfîcitur,amp; reliquiportæaditudepelluntur. Ipfete porta fibi ac fuis egreffum parat,8f cum aliquot gencrofisequis amp;nbsp;rtjs iumen«s,quibus carioris fupclledilis partem raptim impofuerat,8o D baruffam acerbifsimi cafus nuncium ferons centendit. AtChriftiaoiex compedibus tumultuarie^ interfedis aliquot Turcis, totam occupant’’’^ * armamentarium refringunt.atqueomni regia gaza,commeatu,arffllsqu^ P ti«,abexcelfa partearcis de fuauidoria Carfarianis fignifîcant:pgt;«’m W • partimffammis ab incenfo fulphureo puluere excitatis, expanfoque dcm ucxillo , quod Sarmentinæ cohorti apud aggeres ademptum fui^ mus. Hxc tametd dubiz fignificationis argumenta,noftri in multo quaquam præclarè perfpicerent,crcbris tarnen Tunetanorum ad MuJeaffèmqûc transfugqs adducebantur,utgrauem omnino apud holtes ortumeiretumultumcrederent,df Catfar cum expedita manu Buccanigrâ,qui ferais opportune rcbellancibus opem fettet, ad cxploran
-ocr page 671-raun Jouurragra, mi?
iihQ nbsp;nbsp;^^5’ appropinquarc iuberet.Interea Hariadenus ludaco in prtmfs, qui
expeditum S)C falubreconfilium cucrnflet, falfiscp iretn
Obferata ianua Rjpplex ôd '»îw fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orat,mlt;xnia portam^ tenentes,uc (é cundis parcere
•’'fm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uetcris nouæcgfortunæfuac
qùe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exacerbati odiOjin eum certatim lapides conqciunt, adiedif-
fubmouêtîficutille ita ôC dolore pracpeditus amp;nbsp;fu- i (la„j''’5°'’^pclt;^os fua manufagittas dirigerct,flC rebus plane perditis 8C con-^ gtni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fugam uerteretur. Secuta luntfugicntem Turcarum a-
numerus Icptem milium fummam implebat,eo conOiio, ut ad IçL ^^'Ppona!n,quamhodic Bonamuocant,Diui Auguftini praefulatu ce-tett^^T’*^’’On^’^rrent.Ibienimfuas triremes côfccnderc,mari^potiusquàm a feliquos fortunx fuæ cafus experiri uolebanuquoniam Hariadenus in fta liôninfluente, triremes quatuordecim tanquam in fia» ( ''Utifsitn3rejjq5jg,.3[ ajj jncertabellijfiopusforetjdcducendas.Armamen tueh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inarcc, quam fuopræfidio
Cæfar ubi hoftem defperatis rebus efFugere,Bardeoscn prxtergref« tisif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amnem,quià Pœnis Magiordech appellatur,exten«
ineribusproperarecertiusdidicit,Tuneti portis omnes copias admoutt.
affuere ciuitatis magifl:ratus,qiji allatis portarum da« tUr /incruentæ uidoriæ roelicitatem gratularen^ C , “'^^ntgratifsimo animo,quôdeflentfacuifsima Turcarum tyrannideli« [^^’'beunâa quæ imperarct,protinus efle faduros. Id unum petere ab aequi-ib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clementifsimiimperatoris,ut milites extra urbem in caftris con-
ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumulato obftridam benefîcio inuiolatampræflareuel*
^j’P°ftquam MuleafTcm antiquifsimæ ftirpis ipforum rcgem,fingularibe/ ïnitate reducendum adduxiflet. Nihil enim milites ex urbanis return o» fuppeditari poffent efledefideraturos. Pro fuisquoque Sedr ^^Pi^^cator aderat Muleafles uehementerde ciuitatisfalute folfcitus* præftandum fatis propenfo animo elle uidere/
M I fff' flnôd de Punica fide non réméré dubitabat, nbsp;quam Tunetani per
pecuniam fc in ftipendium præbituros antea promififlènt,aftu-bat ^'^^’nterextrahendotempus expedirentjUtpote qui defupremisBaf« ’‘‘«confiltjs euentum cxfpedabantjUtid prolixepolliccretur adduci non
Ll^?f’^^'’°n'*nusPoenisquicquam certum de eorum falute promittercf, b,n^’^®^*noncbatur,quôd turbidas frementiummilitum uoces audiebaL
‘ «tabat enim fe periniquè fimul Ä ingrate tot nauigationum ac itinerutn P^fpcflbsincommoda,iuftouidoriacpræmio fraudari, poftquam i*
L r obfitos amp;nbsp;inopes nihil iam aliud fuftentaret QC alerct, quàm ob« Y® pi'ædæ'j quæ fibi lacera uefte uix pudenda tegentibus, exuftisqùc labored fiti inclcmenter eriperetur,fcilicet,utTunetanireIigionis ho-hofpites immanium prædonum Chriftia/ ^lâoria lætari pofTenta'pfi autem uidores clufi undique fuas ærumnas per-
P^tuolugeifent. Sufpenfo adhuc CxfareVaftius cum paruamanu adarcis POHatn accefsit,amp; à ferais qui fe in libertatem uendicarant, cum infigni gratu-'“Onereceptus eft . Infpedanti autem Barbaricas opesôC totumarcis ap-Pai^atum, feruus Ligur abfconditæ pecuniæ latebras indicauit. Demerfex ’fenimBarbaruffa in cifternam ad triginta milia nummûm aureæmonetæ» PWbus infutæ cuîeis. Hos expifeatus Vaftius, à Caefarc prædæ donatiui/ concederentur facile impetrauit. Dele enim omnibus optime tnentum^ô^ ex natura liberahsingentj inter principes eius çtan^ / nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxim«
-ocr page 672-i4ilt;f Ex Hift. Lib. xxxiiii.
maxime Iarg!torem,eomunered(gnifsimiim cxifiimabat.V’crómarfeinfxfpf datafûeHciïateinpoteftatemredada,5lt;iamdiripientibus cunda
, diutiuscont(nerinonpotu«t,quin agminadm intraret urhem,amp; percunu’* regiones ad prxdam difcurreret, Tunetanis nihti fere hoftile cxfpedantibus, Sc magno eiulatu edito Muleafsis fidcm fruftra implorantibus. Pauio fiqu*' dem ante confpedo Muleaffc gens acquemobilis amp;nbsp;inßda, prona^ in adula* tionem magnas inufitatælactitiacfignificationesmanuumplaufujô^cr^bra gr* fticulationecorporum,fecundfs^ acclama tionibus, omnisuirorumfl^ rum actas edideranrcilicet^ut antiqui in noßros odij libidinem reconderent,ob i'dcp uidores noftri nullo eorum merito ad mifericordiam fledcrentur, qaiitp exconfdentia incertarfidci idfummçcalamitatis incommodum ultro «bi^, contraxtflent. Primus inhiantium prardac impetus,uti inuadcntium amp;
, gentium fores uarij cafus tulcrunt,promifcua cacde cruentus fuit. Sed HliP’' nis attp kalis in auarftiam pronioribuSjGcrmaniab infita animi fcritate Maß® mctanoeruore fitim explere properantes,ita cadaucribus cunäa compk“^' runt.utimbellemomnisfexus ÔC xtatis turbam,adinaniumDcorum confugientcm,finediferimine trucidarent,amp; pauimenta damnatisintemp«» multo inermium fanguineinundarentur.In co cadentium miferorum ftrepiW» lugenteobtekantecpMulcaffc,Cxiär fatuitiæ modumimpofuit:pronunci^ ri^ iufsit,capitalefore,fi quis Tunetanum uiolaret ciuem,aut in feruitutem abduceret.Fieri tarnen ncquqt quin multi,adolefcentes^ prçfertimjÂtormo' fioresfoeminaeadclaffèm raperenturmamfocn'naualcs tama diripiendacufb** cxciti ad urbem conuolabant.QuamobremMuIeafsilicuitquosnoueratfm8* nibus praedantium inlibertatem exiguo pretio ucndicarc,ficut unam ex uxO' ribuseius,qua:antcaintercarifsimasfuiucdieebatur,binis redemptam conftet. Carfar ingreirusarc«m,feruos,qui clarifsimo fado fiimmac paraod« doriac occafionem prxbuerant,collaudauit:diuifa^ uiritim certa pecunia qu fefealerenr,liberosforcdixit,pollicitusnauigia8£commratuni quibusimU terras tranfportarentur. Medelinum autem amp;nbsp;GlafFcrem,quosBarbaruii« lumnoSjöi^efftingendi ergaßuli authores fuiffe docuimus,pecunia ueftetpao^ nauittaquibuspofteamukadcBarbaruffacconfiltjs,arcanis^ffts cimus.In ea arcis direptione tria incomparabilis iaduracdetrimenta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1,
deplorauiuArabicorum uoluminS in primis,qux contarbatagt;t(Çdiflt;pMbgt;' bliotheca perierunt. Aßeruabantur enim antiquifsimi codices,non difcipiß^' rum modo omnium præcepta,fed fuperiorum etiam regum res geftas Ä ^’“0 metanaefuperßitionis interpretationem continentes,quos Rcxipfeppßraffl audiente,feunius urbis pretio (fi fieri pofiet)auide redempturum diflerrb’ Secundo loco fuitunguentorumodoraticpllndici aromatis offic{na,inqu’ patris Mahometis cxemplo, prodigiofi fumptus, inufitatxcp luxuris oticn»’ opes contulerat.Siquidem plumbeis in ioculis,eburneiscp arculis tanta uis sm brae,mufci,äf zibetöharum rernm antiqua uocabula adhuc ignoramus) m ba ' nei quotidianos ufus,df nodurnos diurnosep cubiculorum fuffitus erat recon* dita,ut ingentis auri ponderis pretium excederet. Quae tarnen omnia Haria nus uidor militari duritia fubagrefiis,S^damnarat,8c effufè contempforat-f^' ftremó uaria maxime^ pretiofa pigmentorum genera, ab ignaris feruisatq militibuspracfentis tantum ô( manifefiilucri fpolia quçrcntibus,ftulteprxtt^ mitladifsipatacp funt.Nam acerui plurcs caerulei tranfmarini»quod cyaneu cfficitcolorcm,ö^ à Graccis authoribus Lazurium uocatiir ,in armarijstepcr funt,multic^ culeijcocco,ö(lacca Indica pleni,quacpurpurac color emacmuian/ tur,amp; apidoribus eximqs,ó( lanarum telaecp fericx ihfedoribus *”’8” munturprctio.Quac omnia tumfœdèpcflundata neminipracdacftitura diip -
-ocr page 673-Pauli louiiFragm. uir rjfyïngens quoqwe baliftarum, SC noftn moris telorum,amp;afmotüm,thcra ex laminiSjdC galearum apparatus eft repertus : agnitæqûc ‘^^^®'gt;lt;^«gt;ocreç,fcmoraliacp Gallorum equitum,ab eo tempore quo annosobfederatjà Pœnisde
*^teà P’’?^°^^P3ria,qusEadciusbellimemoriam cuftodita feruabantur. In/ B3gradamamncm,quiMaiordechàBarbaris appelb' «Ün‘^^^’'^*Guadoqûepropter aeftatis ficcitates facile repcrto^tranfgreflus «Xy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfequente uel laceflente Numidarum alaquam Muleafiea
Doracis clientibus coadam, aoeuntcs Turcas namqueordineBarbaruflâiterhabebatjUtpoftremofuo-
co^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdopettariorum dC fagittariorum pracGdtjs more militiae
(i!^ quot;^'”®togt;neque manus conferere,ncque appropinquate quidem aufos fa-'■°ntenineret:amp;Hipponam omnibus fuis incolumibus,utl liatueratjnta-
•gt;no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Smyrnacum incly
defiderauit'.quum is in magno folis ardore longo^ itinere
lt;lift adipe pracgrauis cogentc ßti ex profluente aüidius potando ptim^^**P’^æ^°'^^nslt;nripaexfpirafîet. Hariadenus ubi Hipponam perucnif. Verf'*'” °’’”’*umrecreandis copijsbidui quietemdat,concionecp habita uni«
Viarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtutijledferuorum pcrfidiæ tribuendum exiHi«
Viftü'*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuidis patientifsimis^ anitnis ferendam, eam^ noua
’âeco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*'^**’^®’^^”*“*^*^*^* eflein animo claHem educere, attp in/
maiôribus pracGdtjs comparatis, clafle^ ^lon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufceptoconfilio,rcm ipforum uotis parem, amp;nbsp;fua exiftima«
ffaftaduerfo return euentu viu5j(fj.Qq^g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucclamatum fuidc
dcpofcerent,ut quac uellet,uel grauifsima atquc afper^ îuniuerUs impcraret,nihil cnim fe recufaturos,modô ad rem gerendam c-Ofentür. Itaque incrcdibili ftudio ôi. promptilsimis fuorum uiribus fretus, inftagno,ipfotp profluentis fluminisuado n,jf’f®“*'*celeritateeducit,fuiscpimpofïtisarmamentisprotinusexornat. In fert'^'”^^^2’^*’§S^*'^f”«dglt,produdacpmunitionc in earn tormentacon/ coniedura iudicans,non multô pôft noftrorum clafïèm affutu/
Ctefar QC Auriapariratione
*3Dantur,ut hoftem euader^arantem præoccuparennrati eius claflcm pri -adornariép poflet,fi pars ipforum clafsis eô mittcrctur, formen vitätionedemerfuros.Adeamremconficiendamab Auriadeligitur Ada« tiïmagnopere rei naualis peritus,fed aninitate Au i,^ ^vtultisdiuittjsaequcfidus QCpotês.ls certum tritemiumnumerum foctjs P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuhlatQuexülo cum quatuordecim tantùmrodratis adHipponam
tat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’Ji'^oriamjingentem^ indefibilaudem deimpa-
tUmR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clalsis occupa-
ôarbaruflàm fore crederet.Sed poftquam Bifertum practeruedus Hippo« celcritate claHem edu« h» , ‘tîunitionem tormentis inftruxiflecertius didicit. Qua re uchementer kaf a ^‘y5confilûîmmutat,monentibus trierarchis,utomnem certaminis a-
'v«euit3rec,quód in fociorum triremibus,Hifpanicis pracfertim, Siculis, SC (^'*po!itanis,r3ri effent propugnatores,ut qui ad prxdx fpem antea intuffu in 'tamdefcendiflentjideocp iniquifsima condition« cum Barbaris numero fe-tih'^'^Pî^æ^^^f’buspugnaturus cenferetu». Itacp opportune prudens obuerz fotasiubctjSC uelis remis^rcgrediturutmaioKm partem clafsis accerfat Aï
-ocr page 674-14j8 Ex Hifi. Lib, xxxiiii.
At B3rbaru(îa,uti poftca cognitutn e{l,dfu in incertohabuit,anroftrori^ cJafiemadrpemuidori«conuquerctur,poftquamparitrircfniumruiTierof^ ret confiigcndum,an potius in uetcre propofito petendi Algen} perfifter^f-hancfcntcntiamindinarunrtricrarchi, ignari protfus infrcquentia iffibeciUi^ ta tiscB noftrorumtat ita occafione magni certipp proucntus prætcrminâ, mo'' dfcoTurcarumprxfidio arci impofito,oram foluens Algericum enaulgtU'; Redeunteautcm Adamo rebus infedis, pkric^ principes atgerrime tuicfuflfj quód incuria quorundam impcrio ^gtè paren tium,8^ flagitio ibciorum nau»-|jum,qui iniuflii in littus defcendincnt,exoptatae uidoriae occafio elspfa retur, HoccnimunumcobelloadfiimmamCjcfarisfcelicitaremdcfoiKna^ pra-fcroci hofti fiei clafsis â noftris erepta aut demerfa fuiflet, nullus ommM tutus ad fugam locus rdinquebatur : quoniam innumerabilcs Numidae 1 uf' farum ex profeflbhoftcs,pcr mediterranea atrumnofum iter habentem fxflo* tisfakibusinuarurGS^ priufquam Algerium pcrucniret omnino dcleturicrquot; dcientur. Cattcrum Auria grauiter indignatus fibi 8C Cw^ttec tamcnodpf* rans hoftcm fc adipifcl poire,cum tota fua peculiari claffè,cïcfcHs^ bus fociorum roftraris,Hipponam contendit. Cognito autem Barbarulixö / fcefiu urbem ccpit,murostp diruinatci uero quam tormentis in poteßat^ tt* degcratjpracfidium impoiuit ducc Aluaro Gomctio, rrgrefliis^ eft ad Caci^ rem. Caetcrum Gometius,tamctfi uitcrat bello fortifs!mus,ufqueadeotamCT auaritia crga hoftes paritet focios euafit infamis ,ut iudicij metu msnu* s turpem uitat exitum ftbi confeifccrenacCatfaris iuffu arxipfa,qua:nl« fumptu defendi potcrat,fundituscuerterctur. Exindeconfukatufflcftot^ leaft'e; CaefaripeumTuncti regem maiorum fuorumconfuetudine/ rum conftituitibinos^ tantum fakoncs adaucupium,9^ perniccs equos tributinominequotannisimpofuit,ea conditioneutCnrii»^ ninominis amicus,Turcarum uero gentis perpetuus hoftiSjCaefarisnoiötflc leret, amp;nbsp;Guletano praffidio,quod ex Hifpanis amplius mille pcndiumperfoIuerct.CogitatumfubindeeftdeoppugnandaurDcAfncagt;q fc in Adrumentino finu ualido Turcarum pratßdio tenebatur. Hzc inbs' tus parua Leptis fuit,hodie anoflris Africa,amp;' à Barbaris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u*.
ta.Sed aduerfæ tempeftatet,claflèm fuperare Clupeae promontorium^stc die Calibia diciturJÓ^ ftfe in finum Adrumentinum, quem uocant , tz,inferreprohibuerunt:at(pitaclafsisSiciliam tenuit.CaefarPanonniôtl* * fanxtriumphaüpompa exceptus e(l,donatus^ pafsim pecunis»
Rhegium traiecic, 6f per Brutiorum oppida hofpitalL ter à Sanfeuerino Beiênniano regulofti-fceptusgt;Neapolim per/
‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenit.
FINIS»
CAROU
-ocr page 675-Caroli v.caesa
AVG. EXPEDITIO IN AFRt Cam ad'argieram, per nicovavm Villagagnonem, Equitem Rhodium»
Vum ædas anteada me in Galliatn ad domeftfca quxdani gt;nbsp;négocia reuocaHèt,de reditu Cæfaris in ltaliam,d(^ tranfmif fuexcercicus eius in Africamjiteris amicorum ccrtiorfa a dusfum:quiconfilioCariarisprlt;^oßto,me adtam nobi-lern expeditionem accerfebant. Égoueró Sd intelligebam rcligioncmeobftringiad inimicos fidei ( quantum in me fuiuet) bclloperfequendos;amp;: ucrebar,necorpusmeum lef ‘^'^®'3marmorumexercitationelaboriafluetum,ocioad la bore remol-amicos diutius commorarcr.Itacç négocia in aliud tempus re Confp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duxi,ne honori meo neceflario tempore deefle exiftimarer»
«las C 3Utetn Cacfaris efTe hoc fignificabant,quôd quum fe ad componc ^erd' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contuliflet, reperic
der nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter fediTcordns,ac de iure regni uehementifsime conten
Q ‘SoquôdfibiàFerdinandomeiueretjTurcasin fuum acciuerat auxiliu.
ßudamobfidione cinxe-pt^r’^^P^g'^are ton's uiribus adnitebatur. nbsp;nbsp;Qinbus cognitis rebus, Cxfar
magniefletmomenti, Turcas finibus noftn's prohibere: fratri mifitauxilio, 'pusexpugnationemacceleraret (^i tarnenmunitionibus ôfpræfidio ur far *”^P^^*^^sTurcarum aducntum expedarc coadus eft. Qua mob rem Cac poftusad bellum adijciêdumpu du ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem elfepericuliperfpexcrat, bellum inea regionc '
^bpnusquam illic hoftes inueterafccrent,hoc in Turcicum folum transfer-^^conltituitjôr: procul finibus noftris propellerc.Quapropter copij s,quas ad ätretnmiferat,ei fubfidio relidis,quum iaminftantehyemcnon ita multum ^ipporis fupereftet,quo bellum commode geri poftet,Ferdinando belli c urä næî p^^*^**^ ’^^cipiente,magnis itineribus in Italiam ad exercitum ctontendit» \uofimul acperueniftet,exercitum fumma diligentia cogi,ö^militum no-ƒsmanus confcribi iufsit,magnumcç nauium numerum ^lanuaï atque Ne Po'tiriftrui,quibus in Africam exercitum traduccret. Africa uerô ei neccftà- Genüge ° tjntanda uidcbatur,nc in Turciam profîcifcens,inimicâ à tergo relinque-,^Wequo metuerefibipoflentHifpani,quorum opera ôdnummis adbellS * iifdcum uti decreuerat.Coado exercitu,ÔC nauibus ad nauigandum para-t*s,dum res frumentaria expeditur,Ôd in naues cxercitus imponitur,Lucç fum Pontificem conuenit,ut cum eo confilia belli communicaret.Pontifex, quod Africa minime portuofa fit,hyemis nauigationcm nô eflc fubeundam ïxiftimabat,at(ç Caefarcm à uia deterrebat.Quæ quamüis magna caufa elTet, •'npfealienoanni tempore in tam periculofa loca exercitum tranfmitteret, ^îioribus tarnen rationibus impenebatur,utin fententia permanerct. Vide-^îtenimquantopere ab hoftibus noftriin Pannonia urgcrentur,amp; quanti
? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P P P Reip,
-ocr page 676-Uîo Caroli v. Caef.Aug.
Reipublicae Chdfl/anæ irttcrefTetjb ellum ilHc non trahi,quod ut aufcnctur,^ hoites irt fûts finibus bellum fuftincre cogerentur,rem in edentate pofitani el feperfptctebat.Sedquia tantum apparatum expofeit Turcarum amplitudo, ut cum non poflèt Cæfar citius quam (neunte aeftate untuerfum cÔparare, in* tehm dum et datoperam,Africanum bellum fufetpiendum Gbieflè putaui^ utHifpanos Afrotiimmetaliberaret, quo faetliusad Turcicam expedition^ incitarentur.Soîebantcnim quumab eis adeam rem nummi cxigcrentur,ui* cinum h oft cm opponcre,fuum^ metum exeufare. Qutbus rationibusp«* motus Pontifex,uchementerCæiahs confilium probauit,eius^laudataanP ratmagnitudtne,eumdimittit.Hisitaconftitutis rebuSjÇacfarnaucs oneratP as Baléares Infulaspetere iubct:aceolocoaducntum fuum operirûipfe ueto nauibus longis fex triginta ex portu Veneris foluit,ô^ ad Corficam infulain contêdit.Qifi cum fccundouentoinaltum prouedus eiret,fubita coortateni peftate,da(sis curfum tencrenon potuit,fed in diuerfai partes difiedaeftj a£ ille remis contendit,quemfeptem aliæfecutæTi3ues,eam iniùlae partem cepe-runt,quælt3liam fpedlat,ubi eum uenti duos dies tenuerunt. Sedato mart, Eonifäciu quxaberauerantnaues à curfu reuertuntuqquibus appulfis,Cxfar in Bonita ptd«»« por;u dum oppidum profedus efhquod in monte tribus ex partibus circucifo,afpc mtmerabile. *quot;0 difneilieftfitumtad aliam partem eftaditus ab imoarifradu,quiop[^do
pro foffa pofitus eft.Hoc autem nulla re alia eft quam portu memorabile Cse-faridoneam tempcftatemna(ftus,in Larghcramnobilcm Sardiniæurbcmfc' cundis uentis appulit. Vbt res iniolita contigit. Qiia enim node eó accefsG mus,bos uitulum bicipitem peperit.qucm mulier, cuius bos erat, uidcnduin Cæfari obtulir.Harcurbs natura ÔCopere bene fatis munita eft,omnibus enim y itulut biceps fere partibus alluiturmariminimeportuoió,6Clcopulisfubter3quam latent!
bus refertotaliam partem,quactntnfulammittit,clauditmurus:qucm duxtuf res adutruncplatuspofitæ,ab externauifaciletutantur, Stfquum in planitic hæcpofitafit,nullus omninomöns,autcollisprominet,equibus uis in earn inferri pofsit.Cæfar duos dies illic commoratus, (oluit ; ad Baléares tnlulaJ ‘ direxit itenqui biduo uelificattonecontinuata,lcni uentoinconfpedum mtgt; noris infulaeddatuseft,fedquum ciinfulæiam appropinquaret,adiicrnsamp;^rc Etikdres infu- flantibus uentis,parum abfuit quin in contrariam partem reijccretur: remota k tarnen tanta contentionenauesimpulfæfunt,ut tandem mulca nodead tep ram promotæ fint.lnquo l'ta fudatum eft,ut leptem horis non intcrmiflbremi-gandilabore,uix totidemmilliaproccflerimus.Reliquanodispartequietida ta,diemin ancoriscxpctftauirnusiquo tempore,quöparuo fpacioab eoquo Mrffronpor appulfi eramus loco,Malton porrus abeflct,eó profeai fumus. Hieportus o* tw eius de mnium quos uiderememini,eftpulcherr(mus amp;optimus,nifihancdifficulta ferptio liaberet,tota infulæ ora maritima montibus ingentibus fepta eft,!edqu3 eftad portum aditus,radices montium in planitiemextrahunrur,donectara angufto interualio ad alteram littoris partem accefferint,ut non nifileni ucngt; to intromittantur naues: cætcrum rebus alqs omnibus eft fa cil is ÔC opportU' nus.excurrit enim in quatuor fere millium longitudinem, uarijs ôi frequenti-bus infinuationibus quæ facile naues à maris læuitia tegunt. Huie perpetui /fMotiirt. montes prominent, è quibus immenfa ligni copia peti poteft. Adextremam imperator, cias partem in montiumaltitudineurbs exftruefta eft,quæfi opere tarn eßet munita quàmciatura,non ita facileab Oenobarbo,qui uulgoBarbarofla nun cupatur,expilatafuiflet. Quum duos dies tempeftas claflem detenuiffet, fummâ tranquillitatem adepti, ad Maiorem infulam curfum intendimus. Qiio aduedus Caefar,comperit ab Italia naues onerarias centum óf quinqua-ginta conueniflejôCFerrandum Gôzagam proregem Sicili» feptetn trircmG bus
-ocr page 677-. Expect. Ad Argieram. 1421 tusaduenifleiquæ cum his,quas fecütu Caefar adduxerat, coniundæ, quin- ^àuiunï ^agiota numerumexpleuerunt.Præter has ab Hifpania quindecim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nn
«magnus nautum onerariarum numerus defiderabantur: quas quum tri-Wfr«y. ^uoexfpedaflemus,nunciauittriremis una rdiquas iam Africam attigiffe, anaucsonerartaseôdemcontendere. Qtioallatonuncio;, Caefarpronnus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/»/«
^ilitesnauesconfcenderejóóclafTem fe in uiamdareiufsit.MaiorjInfuIa eli^^ wurbs nobilistinfula contra minoris infuig naturam,habet oram maritimam Phnam amp;nbsp;fertilem,montes uerô in mediterraneis regionibus altifsimos SC '^3gna partefteriles:quæquoniam meridiem propius quam Hifpantâ foe-^'3t,hyemctemperatior eft, SCfrigoribus remifsioribus,omniumlt;^ ferefru-duum copiam habet quibus abundatAfrica. Vrbs autem eft ampl3,5CpuI-^httsædinctjs ornata,quam ferémediam influit riuulus emontibusdecura '■^nSjCjuiadlanificium plurimum ualet. HuiusincolæTarraconenfîum pa-fentlegibusjôdlingua acmoribus ualde cum eis conueniunt. Adædiflean-wni utuntur maxime terra calculis permixtis : quamateria muri oppidi affe-Wunt,Tapiæuulgônominantur. Nauibus ad nauigandum rebus omnibus inftruais,Cçlar ad Argieram urbem Africçmaritimamitcr direxinquo “'diiinauigationeproucduSjComperit trirem cs,utiacccperat,aduentum fu-^manteuertifle, atque terrain ab co latere tenuifle, quod ad Solem occiden-^^”'pertinet,decem fere millibus procul ab urbe.quæ ubi clalTem noftram co 'Pexete^nobis obuiam procefferunf.fed eis continuo eo unde fuerant egrelTe ^fmifsisadeamlittoris partemferuandam,Caefar aliquot millia progrefliis, •naliamurbis partem duodecimnaues praemifit explora turn, an illictutioref fetatempeftatereceptus. Quibus opportuniorem eflefignificantibus,ur-ocmremispracteruedas,eôcontendit,amp;ia(ftisancoris naues onerarias præ-ftolatus eft. Ab co loco urbs tota fub adfpedum noftrum cadebat, feep regio latenoftris oculis oftendebat. Pofttidie mari paulatim intumefcênte, *oluimus,atque locum cepimus quem uentiminus urgerent, eum Matafus dominant. Dumeo properatur, naues fpeculatoriæ duæ Turcicæ in nos *ncidunt,imprudentes:quaeerrore cognito, conuerfa uelificatione, maxima fomorutneontentione in altumfereferunt: quas noftriperfccuti, altera unius fxnauibus noftris concurfu deprefla eft,altera ad terram euafit. Cognitum rftexcaptiuis eas milTas fuifle,ut de aduentu amp;nbsp;apparatu noftro aliquid per-contandointelligerent. Reliquam diei partem ad ancoras exfpeeftando tri-uimiis dum uniuerfae naues coêunt,ôu quiefeit mare, Interea Ferrando Gon-23gæamp;lacobo Boflb uiris prüdentibus,SC rei militaris peritis præfcripfit Cæ hr,utconfcenfanauiculapifcatorialittus præterlegentes percurrerent,acre- iAc.Bofjus nuntiarent qua Optimus eflet egrclTus ,accommodifsime exercitus exponi pofTcc. Hiexploratis locis omnibus,quidperfpexiflent reuerfi indicarunt, Sequens dies maximam tranquillitatemattulit,qua Cæfar propius accefsit, atque in locum omnium opportunifsimum milites expofuitndep nullis hofti fusrefiftentibuseffecit.Summa autem exercitushæcerat. Peditatusomnis Summa ttumerum duorum SC uigintimilliumexplebat,c quibus Hifpanorû feptem erdtusim^ê uiiIliaèSiciliaatqueNeapoliaduencrantjGermanorumfex millia in Germa ratorij. waCæfarconfcripferat,Italiquiomni exItalia coadi fuerunt, pari numero Germanos æquabant, præterea uoluntartj, qui honoris caufa Caefarem (e-quutierant,triummilliiim numerum excederedicebantur,præter Cæfaris do * tnefticosihuc accedebant quadringenti promifeui generis milites, quos equi tcsRhodii,promifcui item generis numero centum SC triginta Melita fuis na-uibusaduexerant.Equitumueró Cæfareorum quadringenti naues Neapoli go Malta tonlcenderantjSCab Hifpania feptingenti euocati.Vbi primum terra pedites
ppp 2 attire
-ocr page 678-J422 Caroli v. Cæf. Aug-
attigcrunf/ équités cnim paud co dienauib. emiTsi funt; gcneratimfutnnt» coéuntalachtatCjfefctp expcdiuntad exdpicndos hoftcs,qui crebris incur-fionibus copias noftras adequitabant. Hos,fi(eaggregarent,ÔLpropiu9 admouercntjbombardisnofiri repdlebant,it3 utrari difpcrficj incurrercco« gercnrur. Qua ratione nullum incommodum acccpimus. Hoftibusin proximos montes rcicôis,ad urbem iter facit exercitus,amp;^Hdpanis,quos Ferrandus Gonzaga ducebatjinacie prima conftitutis, Carfar mediam aci-cm,quamGermantscredideraqdingcbatiltalos autem,quibusimmixtier⣠Equités Rhodi},prafibat Camillus Columna.Eo die drcitermille pafTus pro-grefsi, confbtimus :atquc ibinodem pene infomnem tranfegimus. inidæenim,quimontium ii^a tencbant/cinplaniciem derhittebant, atque telisea ifiaxime parte,qua Cæfar tentoria poiuerat,noslace(rebant;inquos figna Hifpanorum tria àCæfareimmifla funt,qui illos reprimerent,autau-dacius progredientes tardarent. Hi,noftris impreisioncm facientibusfein montes rel^rebant,fiC(ylueftribus locisoccultabant,atque noftrosafeenfu prohibebantruirtute tarnen tantum noftri potuere,ut in montes euaferint, hofîesôîlocopepulerinufedcrcfcente hoftium multitudine, noftri Ipatio pu gnædetarigati/ecentes S^integrosnonfacilèfuftinebant. Itacçquum à prb ma uigil a ufque ad primam lucempugnam protraxiflent,eispuliierequo fphærulas plurnbeas in hoftes emittebantdeficiente,paucis acceptisuulneri bus ad agmen fc receperunt.Tota regio qua uiam fecimus, plana eft, led im-pedita,Ô£f duniisatqueherbis fylueftribus côfîta:b3ncfubluitmarc,3beopro montorio,quôCeuiente uentonaues noftras prouedas fuilTe diximus,donee urbi mille ferèpafi'usappropinquauerit,quo loco faxa 6^ tumuli jinanop poftti planiciem interrumpuatrurbs duodecim ferèmedia duda lineamilhb. abefta promontoriorftnautem pedibus eatur propter littoris obliquitafffu uiginti milita erunt facienda.Planiciem radices montium impcndentiumfffil ciunuSCquemadmoduora maritima finuofa eft,ita planitiei uidcnturmôtes jmpofttiruine,littoriscp naturâfequi. Nam ubi littoiis ftnuatiomollius infic-ditur,5f dilfundirurlanuSjmaiorictiaminteruallo àlittoremôtesintermiftu-tur,^.' cffxjftor planities intercediuubi uero finus definit, amp;uelut angulo terminât,littusq; iam nô finuosè,fed magis diredô procedit, eodem quoœJoco èplaniciecolles SC tumuli enalcûtur, qui montibus côiundi,eamcôfundûr. quem locûmillepalKis abefle ab urbedemôftrauimus.Cæfarredudisexmô temlt;litibu$,propïus urbem mouitexercitum,cui fuperata planitie,crant colles S«ftumuli,in quosmôtcsdefinereftgnificauimus,rubeundi,acdeindcad môtes tentandûiter.Namcôftabatiugamontium im maxima longitudinem à latere excrcicus protenduquibus à tergo hoftes relidi, rurfus aduerfus nos prouolabant,agrhenà morabâttir.llli,fi côtêtione duriusquieguâaccidiflet, quoniam sd montes facilem receptum habebant, noftros fine luo magno pc rieulo premebannhos montes fi noftri tenerent,perfacilè erat hoftes tranfitu intercludcrc,S(f liberius,minorcm pcriculo in oppugnationem incQbere Qua dereperopportunum eft uifum,Numidas émontib.depcUere,acibi primant acté collocare.Qiiç tametfi res eratmagnar operac amp;13boris,proptermôtiunt altitudinêSCafperiratë,uirtutetamêtârûHifpaniprçftitcrunt,Ferrâdo Gôza ga duce,utexpulfis hoftib.inanôtiGtaftigiûeuaferint. Occupatismôtib.fecS da actes cÔfed tincollih. ^smôtib.fubeflediximustfiCpaulôinfrafccûdûlitt* actes renia côftituta cft.Exercitu in hûc mod5difpofito,utbs eû uelut angul? rcfpiciebat-que ab uno latere mari conclufa,ab alqs duob.obdudo cxercitu, triâguli fpeciëcffcceranquGcp penêexerciiucircGuallata efletnÔmagnâincx tenuscoptjs fpêhabebat. Quçquâuis à tergo noftrasactesèplamcieadoriri
potoiflent,
gt;
-ocr page 679-Expcd.adArgicram, uij
potuilTcnt, tarnen quia loco fuperiores eramus,facile uenictibus reftitiflèmus. ddhancnoftram commoditatem accedebat,quódinterplanitiem 6^ tumu 'os,quos CaEfarcaftrisdclegerat,crebn anfradus intercedebât,qui pro fofla wftibusobicdi,eorumimpetumtardare potuiflcnt.Ita compuliis in urbem ßoftibus,óf rebus omnibus,quaehumanoingenio prouideri po{lunt,â Caefa-procuratiSjinclinata in noacmdie, uigilqs difpofitisfelæticiædabat exer« f'tus:juumrepentinacalamitasincidif,quæuitari omninonô potuit.lmbri^
uis uehementifsima prima uigilia coorta,nullâ nodis horâ^intermiflà quot;^uæquanuis iniquitate fua moleiïa fatis eflèt,eam tamén longémoleftio-paruentorum uis reddiderat.Nam militibus qui fineimpedimentis c na-Wous cdudi fuerant,nec amidus era t ullus,quo pluuiæ iniuriam à fe propub J^ïfcnnnec tentoria,quô profugere poflènt.Hincradum eft, quum ipfi imbtb tonmadcrent,ac uentis exagitarentur,ut uires eos atcp animi deficerenf. bodem tempore fuprà quam cuiquam credibile fit,intumuerat mare,ac ita ef-wbueratjUtmultac naues.quac facuitiam ferre non potcrant,fradis funibus an ^otarijs,ad tcrram alliderentunaliae uero fludibus complet^ deprimcrentur:
naufi-agio magna hominum cibariorumcp iadura fada eft. Quam ^’'îmitatem magno auxit cumulo diei interuentus.Tum enim uenti attp im-pies in tantam rabiem creuerant,utnix quifquam pedibiis confifteret. Hane ’’’'pugnandi noftri oçcafionem hoftes prætermittcridam non putaruntTom foirti magno numero ac fummo filentio egrefsi,aduentufuo noftras uigilias ‘’PPrefrere:quibusinterfedis, ad munitiones noftras prouolant,noslt;j tdisla ffffiint.Nos omnibus rebus fubito perterriti,imbribus amp;uentis aduerftim os ‘ffientibus,3rma tarnen expedimus:6C ut quifque primùm occurrerat,ita quä î'’3Ximopotuitimpetuinhoftescontcodit.Hoftcs3Utemad prirhum noftrS •’’’petum pedem retulerunt ut nos eliceren t in inOdias, quas idoneo loco dib Pofiieranninquas cos perfequuti incurrimus.Eramus autem numero fuperi-
m'rtiite parestfed ipfi SC loco ÔCarmorum genere longe praeftabant. li f'ndc]ocofupcriorepugnabant,8Cbaliftis,arcubus,lapidibas,3comnitclorö K«netc nosadfeenfuprobibebantmobisueroimbres Iclopetarum ufumadc ’’’^tantjnullumqg omnino tclum reliquum feccrât,qüo hoftem impeteremus, baftilibus,ôd ipfo pene corporum concurfu,nobis gcrenda res eftet, quum •quot;terim SCiniquitasfociab ea re nos inimicorumœ uelocitas retardaret, qui bobisprocurrentibus cedcbant.SCeminus tela SCiapides conijeebât. Genus “Oepugngnoftris erat infuctum,nam hoftiu in uniuerfum ita fert cofuetudo, ^tnunqum confetti manus nobifeum conférant,ÔCfummis copqs praeliêtur: '^d tari nos cquis practercurrcntes,tclis ÔCfagittis lacefiunt,ut nos ab ordini-
elici ant.Qui,ubi ex ordinibus exccflerimus,ÔC impetum fecerimus, con-«iltô cedunt,at(^ fe fugæ mandant,quôd fi ftudiofius nos infequentes, ab or-Q'nibus longius progrefsi fuerimus,illi conuerfo curfu,plures,paucos circun “Wacinterficiunt.Eodieequitesurbc egrefsi,totidem ferc numéropedi-fsdelegcrant:qui inter eos tanta uelocitateuerfabantur,utcquorum curfum ’dæquarent.Hoc genere pugnæ noftri elufifunt:qui in fugam compulfos ho ^csarbitrati,eos temere incertis ordinibus infequuti,non prius fequendifinê *®ctrunt,quàm fub muros ÔC portas oppidi fucceffcrint:quo tempore hoftes
primiiminurbemfereceperunt,ÔC bombardis,telis ,fagittis,ac omni otmentorum genere uno impetuemifsis,noftrorum magnam ftragem edi-’îfunt,at^exItaliseosdederuntjirifugam, quibus non magnus eftètufus
Ç^orum fuga Rhodq Equités foliad portas ciuitatis reftiterunt, p’quot Italisuirisfortibus adiundis,quosuirtusàturpi fuga dehortabatur, *°fgt;)sque fugientibus, fe ad fignum noftrum conuerterant. Nos id quod ppp 3 accidie
-ocr page 680-1424 Caroli V. Cxf.Aug.
acc(ditpoftea,cuenirepoffcfufptcati,uthoftc» noftrorum tugam confpiCBt^ in eos irrupttonem faccrcntjin anguftum intra colles 6d tumolos locum, ubi toff oVf(t A»- psucimultosmoraripoflent,Ggnumnoftromretullmus. Lociautcmnatura gieridefcrip, næccratîTota circum oppidum regio tumulis frequcntibus rcferta eft, intra ' quosuiapofita,obliquisorbibus (uttumulorumfertfitus) ducitadurbem: quae ubi tumuli coeunt patct anguftiuszubi uero latiori Ipacio fereirahSt,illic etiam uialauusjntcnditur.Nontcfellitnosfufpicio.noncnimprius inangU' ftias peruenimus,qoam holies ex oppidci eruperunt aceffulo curfuinnos impetum fcceruntzquumt^ fepropius intuliirent,morefuo rctroced«bant,ut ab angufto nos loco in patcntiorem a!licerenf,accircunuentos occidcrcnt.Vt aurem fenihil proficere uidcrunf,in colics et tumulos,qui nobis prominebât, pedites immilerunqut inde lapides QC tela iacularentur.
Quae qui ex nofti is,arm)s tetfti non cflent,uitare n on poterltzunde accidit, u£ plurcspugnacxcedcrent,St numero plurimum minueremur.Qum tarnen ni hil quod nobis indignum cfletcommitteremus,holies indignati tam paruam manS tanras fuas copias detlruere,cominus rem gerercconiutuunt,a jppius equ(sincitattsnoshalliiibusaggrcdiuntur,adquae uitanda plurimum arma nollra ualuere.Quum uero uideremus falutisnoflracfubfidium inuirtutepo-fitumelïè,pot(uselïèduximus,uirtutisnollræ dimicando mcmoriam rclta-quere,ft moncndum eilet,damnum aliquod hoftibus inferre, quam turpi-ter in fugam uerlos ab ill is concidi. Hoc noftrum inftitutum adiuuat, quod brcuf nobis Carfarem adore fubfidio fpcrabamuszqua fpc eredijSt: holies irru entes haflilibus luftinebamus : amp;nbsp;quum le nobis infinuarent non dato re gredsendifpacio,confodiebamus;cuiiniurixeó erant opportuniores,quôd nudi ia prarlio ueifarentur.Qua reanimaduerfa,tanto illifpacio pedem retu-leruntjquantumhalftlianoftra paterent in longitudinemzquo ex loco telaSJ hallas qua parte corpus nofirum apertum crat,intjciebant,amp; baliftis, quibus arma transrodi pofle putabanqnos appetebât.Ea quum à confertis uitati no potuidentjSd uirtuti locus relidus non eflct,aliq not corum qui in primo ordi nepugnabantjgrauiteruuIneratiSjOrdinesnodros perturbarunt,aclocofuni moueruntjŒio temporis momento Caefar cum omnibus Germanorumco-prjs nobis adîuit fubfidio,quern holies confpicati, parumpcr conftiterunt,ac nobis colligendi nollri potellatemfecerunt.Caefar,quo loco maloreintcrual-lo tumulosintcrniitti dcmonllrauimus,agmcn conllitucrat, quod quantum cnctjhodesdqudicarenon poterantob itincrisanguftias,qua:inter eos Gagmen erantinterpofitæ. ' Quamobrem cognofeendi c3ufa,fcpropiusinci-tarunt,at ciuum uiderent profici nihil polTe,ucriti neft nobifeum prxliocôtcn dcrentjó^fibinecellarióin oppidum refugiendum eilet,noftrl unàimmixti introirenqopportunotcmporefereceperunt, acinagmen bombardas cmi-- (erunt. ibiCæfarnoniralongcabfuitàpericulo, ipfeenim quuminpti-mis ordinibus milites adhortaretur,bombardae, aliquot eorum quibus cutn étant- Uerbafacicbat,extulerunt,ita tarnen,utiplc neque ullam timorisfignifica-nimagnitiido tionemcdiderif,nequcoratlonemfuam interruperit,ncqucuultum mutaue^ tmperatoris ritzfed ea fortitudine SC animi prtefentia fubllitcrit, qua in maxima tranquif-Bonirfccon/lrt litateclTefoler. nbsp;nbsp;nbsp;Hisgeftis rebus, quum id quod uolebat Cæfar eflet con-
erdu lequutuSjUtnos laborantcs pcriculo eximeretzcompulfts in oppidum bofii-tif officium. bus,paucis Germanorum defideratis, in cadra fuos reduxit. nbsp;nbsp;ExEquttigt;
busueró Rhodtjs ,quiuix centum numerum implebant, admuros urbis odobombardis extindifunt: cxconfliduautem faucq triginta euaferunt, cx kalis qui fe nobis aggrcgauerâqmortuorn numerö no teneo,neq; ^t ex pu gna uulncrati fint elapfi.Nâ quû grauifsimê faudus ereptus efsê,et uebcmêter ex uul-
-ocr page 681-Expect. Ad Argicram. i42j
Of uulneribijs laborarem,adirc potui neminein qui uulneratorum aut mortuó *ytnmihi numcrum cxplicaret. Interea dum uenti,hoftes 5^ pluuia,terra nos “Ufiter exagitantjfnari naues longé durius afflidantur.Ita enim uis uentorum quot;’afecommoueratjutquum haues incutcrct,neque ancoiæ,nelt;$ funes obCta« ffnt,quô minus in terram etjcerentur:quôdfiquçfuniummulcitudinerehne-f^'’tur,tantoimpctuconcutiebantur,utftupisquibus tabularum l'tnæamp;com '’’''turæfmpleri folent,euulfis,3qua complerêtur amp;obruerentur.Remin tan-J^minfcelicitatem proclinatamadaugebantNumfdæ:qui, uifo naufragio,ad ’ttljs magno numero conuenerant,ut quos fortuna in terram exportarct, eoss ^3nsfoderent,adeó ut utrùm in terram eia bi,an fubmergi preftaret,nefciretur. J/jsfébuspermotus Cçf3r,adduo milita Hifpanorum immirit,quirepulfisho ™us,nouris effent, præfidio:quorûm aduentus quam plurimis falutem a ttu-^‘bedhocconßlium quanuis repræhêdi non pofsit,cucnit incommode: nam ‘^umnaiitætutosfeeffecognofcercntjfiadterramapplicarenuminori conten-^’oneuimtempeftatisfcrebantjamp;^ prodiuius in terram nauemimpingebant, ^’^^uonaiifragium effedum eft infignius. Hac tempeftatecentum amp;nbsp;triginta '’3«esdefideratgfunt,equibus triremes quatuordecim,longo maris contiidu 'ollabefadæjin terram eiectarfunt. Quern cafum tanta animorum conftçrna-'‘oneÔ!:defperationecxcepitexercitus,utnulia unquam maiorexftiteric. quit ^™«uiiilitesintcrramfueruntexpofiti,quóeflent ad uiam expeditiores, fine •’’’^fdimentis emifsifucrant,0(^ duorum tantum dierum cibaria fecum tulerâr, f3lt;jfuperioribosdiebusconfumpferant.Vndemagna nauium parte amiffi, ^erebantur, ne ft reliquae quoque naufragium facerent,turn eftèt mors oppe-'^pd3,qnôdnullashaberentnauesaliasquibusreportari poffent: nullacp res äaetfet, qua inediamjtolerarent, quâuele ab imbribus defenderent ,quum e-deeffent tormenta ôi. machinac ,quac ufui eftent obfidendæ urbi,nec aliun dteommeatuspeti poffendeurbisexpugnationedeipcrabant. Hæc pertur-“’tiototum ilium diemSCfequentem nodem tenuit excrcitum. Triduo póft 'quot;^repaululmndelâcuitia remifit:fed quum adhuc remis atari non poftet ad fOrtimcatum exnauibus importandum, Cçfar equis ,quos nautbus eduxerat, 'fiterfcâis,tribus diebus milites refecit.Quæ calarnitas co incommodius obti-SMuoduna cum nauibus magna eopia frumenti,farinæ,panis btfcod{,lcgu ™num,uini,olei3carnium^ falccôditarum,3c rerum omnium ad uidusn exer dusfpcólanttum amiffa eftiequorum item magnus numerus intertjt: quo ac-wuefeomnium generum tormcnta.quæ ad nauium tutelam,amp;alia quæ ad uc “Wmoppugnattonem comparata fuerant, quorum magnam partem hoftes ^I'^nquiIIitatemnadqpifcari ô^extraherepoterant. Denitf tanta rei frumen-tâfiæiadurafada eft,utanguftèfuperfuerit ad milites reportandos.Totincô-’'’odisacceptiSjCæfarurbis oppugnationem in æftatem retjcereinftituit, Militesreducere. ltalt;p iufsit earn littoris partem petere,qua naues commode fonlcendipoftènt.Hocuerô fuit omnium miferrimum,quôdmilites inedta 3tqucimbribus quibystriduo perpetuo maduerant,tamfradt ,fiôexhaufti fue fantuiribus,utpleriquecorum,quum uiamingrederentur,ex3nimati collabe fcntunS,; terra ufque eô erat cœnofa, ut nec in earn recumbi,nec commode in-ccdipoflènutfiucllentmtlitesquiefcere,haftilialte in terram defixo niteren' tuf,ac eo modo fequietidarent.Tot tarnen tantasc^diffîcultatesfingulari ani-’’’imagnitudincpracfentiaœ uicerunt milites noftriiac tribus fluminibus ua-. ^otranimifsis, etfi interim lolishumerts aqua exftarent,totidcm diebusiter confecerunt. Eo profedi, undc naues confeendi oportcret,du.m Itali. èC Ger-n'aniimponuntur,CæfarHifpanos,dequibusmaximam uirtutishabebato-P'nionem,contra hoftes in armis effe iufsiuSô operam dcdtr,ut quàm poffet fie
P P P 4 ri celer^
-ocr page 682-i4îlt; Caroli v. Grf. Aug-
ri celrrritnr^flU ad naues deferrentiir ; ncjfî mare intumeicefet,fmpedîfefuri(igt; pharum nawigatfo,quarumquon/am magnumnumerum cempeRas abforbil eratjfranfportatfomüitum tardius proccistt,nccd«usquàm biduifpariona' ues inftrui,acmilicibus compleri potucrunt.TriduopôftquumdimidiamfcrC Hjipanoriîtnparcemnaues acccpiffcnquentis paulatim crefcentibuSjinflato mari ægerrimè reliqua pars ad naues transfcrri potuit:qood prçfcnticntcs naO tae,ut quæque primàm nauis onufta fuir, ira prima curium cepit. Vndcfalus eorum fecura eft,qui primùm naues confccnderannquac antequam egrcdi iC' pe(t3teprohiberenrur,ioluerantacud3e3£pander3nr:reliquasuerô,quz tardius onusaccepcrant,tempeftas morataeft,utunaRhod(arum nauiumfra-diis funibus ancorarqs, parum abfucrit quin in fcopulos torqueretunfedtantum remis conrendcrunt rcrniges,ut earn in altum paululumpromoucrint; quæutC3cfcopuliscreptaeR,nautæS^ gubcrnatores fatius cfie iudicaruntje mari committcre,quàm fludibus fruftra rdudari.Hanc tres aîiæ fecuiæ,in Bit giam,eôuentis ad^irantibus,euaferunt: quodnon ni'fimagnolaborcamp;'peri-fuloeffcAum eft. Viia cnim nau(samîflbtcmone,fludibus feré obiutaift. Cæfàrautem expcdabatjatremiiTouentorum impetu,in altum naues rcmul-coactrahercqacdemumcurfum rencret.Qirod ubiahquâdiufruftra tentaflet, uer'tus neingrauefcentc tcmpcftate tandem ad icopulos adigeretur^quatuor trircmibus,quæomn{um tutifsimumlocum ceperant,eacterisnauibusauxi{io relicftis, Giluir,acnauesRhodiasfequutus eft. PoftridiequamBugiamap-pulit,trircmcs.ad Argteram cartcrisnauibus fubftdio rcli(ftaf,nunciaruntfas, quum tempeftatemferre nÔ poflent,fradas fuifle,adlittusproieâ3S,ni(liiâ magnum numerum flutftibusdcmerfum, reliques in terram aclt;ftos,inoibcm pugnandi gratia coiuiiïè,acdefper3tionc dcbiÜratos in deditionefpcm uitar colloeafR’ieos deniqueadurbem properantes, âNumidis adunum omnesm tcrfetftosfuiße.Huncexitum habuitbcllumAfricanum.Tempus ôélaboruni diururnitas nos Bugiam appulfos ad quietem uocabant, fed locus id minime patiebatur. Portas enim Bugiæquum nullum terræ habeatobicóum,adco creendam uimuentorum ab Europafpirantium,noftris nauibus ftationêin-fidam præbuit. Mare enim uenris incitatum tora ui naues quatiebat, ucnon multô minore periculo quam ad Argieram fubftiterint.Bonaforseônauctfl tinam inuexerat/rumento reltquo«^ commeatuonuftam-.fedeadem excepta tempeftaribuSjin confpetftunoftro paulô póft depreflaeft. Quæ tempeftates, quamuis nulla nos aliainfîgniori arFccerintcalamitate,non abrctamenniibi uifùm eft narrare,quam nobis metus occafionem dederint. Vbi plures dies in-tclerantiusmarenos follicitaflet,no(fte incunte,maiorc erupit iracundia;amp; quô altius noefte tegeretur, eo fc magis exafperabat,donee in tantam creuifTct infaniam,ut nos multas horas omnilpereconciliationisdeftitucrittquodtan-dem aduenientedie, quumiamomne/eréuirus euomuiflef,fuæincontinfn-tfæpuduit,atqueerubuitfetam fœdouultuSoli infpiciendum ingcrerc.tanta tarnen eins fuit inciuiliras,utetfi feiremmegratum eiminime faaurum.eam non rct!cercm,Principem triremium Sicularum tanta ui inlatusimpulit.utma ïum A' antennas extra nauimdeiecerit, Aliam practerea ex nauibusSicutis tanta animioffcnfioncafflicftauiqut ipfam Ingrediensnauem,rnnigcunoap-pra henfojci tibia quar c/thena reuinda fueraqeuulfa ex corpore,fi uncum extra nautm cmTerit. Rhodijs nauibusnonminusfuitiniuriuminatneicpraah un? nam ffaph3,dum earn præternauim uidnaminueheret,ramaltèextiilit,iit nlù'1 c- ferèlaboreinfummam triremem incideriqaeipib caiu icansno haôo.rc rn: ucs duos eüferit. Deni'que ut m omnes qui ad Argieram integrirebcii fût, iuâia fituitiam experitetur, Comitem Anguilarium ab iniutiauoluitiuinuire
-ocr page 683-Expcd. Ad Argicram. 1427
L'gt;’^ucftae(fujttnfeftum,ut interim à Sandfs nonabft/nueritïtanto enim Ofein puppim inuolauit,utamp;ipfam puppim eucrterit, Sandum An-»(1Â'”P^PP‘ fignum erat àppofitus.prædpitem egerit.A' cartehs quos ^•'giffamukuReratjmanuscontinuit. Vnarestum nobtsfalurcmattuhr, 3''æaliàs exftio eflc iolct. Quo loco Oceanus in mediterraneas regiones in-ƒ nï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Europa ualde angufto interuallo diuidir: quibus coadus an-
r'‘n’,i'ap(diusfertur,doneclocum patcntiorem nadus fif,quo fc libeitus ef-quotcmpore æftum patitur,quod bis in dieconringit. quanfouc P'^öpius anguftias accurrit,eômaior cftnauigantibus fneundârap(ditas,ex H'^oOccidentales regiones æftus iniuriæ magis parent. Prærerea quo pro-Wad lunam plena acceditur,eómagis redffdat Oceanus, fiuncarltus eius Fiores,tnc^ tnarenoflrum introitincitationqui luna dccrefcente fimilitcr dc-. f^'funt,undcuentorum tempeftatumc^ commutationes proueniunt. Hæc quot;■gorapiditas, fiue ut nautx dicunt,aqua airrens,scfta maris inc(ra(3,excurnt oIjipjTJjj retorqueatur. quod feie ufu uenit,quuin Occa-'•scortiiTiutationcmzeftuspatitur, amp;nbsp;ab Europa in contrariam parretn rcce-J' îtàc^cumBugiaceflemus,utdixi,eratmarerurbulenfifsimum,ranrafple-“j'äte ferebatur, quanta uis uentorum impellcret. Sed quoniam luna turn Pænaefl'et,ô(:proptcrca æftus Oceanim3iores,currcn$ aqua ueloeius incurrc uentorum coniunda, magnam rapiditatcm addiderat ,ob eamc^ ^®‘J‘ani,tnare quantumuiscommotum longo fpatio antecurrcbar,3tqueaa 5''fîtncitiusperueniebat. Itaqucquantomaioreimperudf-Iara eflet,eó ma» ’oi'euircfledebarur:atque in marc conuerfa, eius rdpumcbatA tardabatim-P^tum,itautminoreui marenaues incuterct.quodnifi ita eueniBer, nauium ’’fmifsima quæque fex horas fludus maris fuftinerenequiuifti’t. Pofteam •^'’'pfftatem nobiCcum maremitius egit, quum fe tarnen innauigabilcpiæbc-f^tinosincdiaf conficiendos tradiderat,à quo periculo non procul abfuimus. ^^giacnim quamuis noftra eflct, ea tarnen eft natura loci,ut exiguc nos luua-y^poflèt. Eft enim oppidum fitum in montium altifsimorum ciccliu(rate,cu-'US fines tarn late patent,quantum in circuitu ipfum oppidum occupât folk bamMauriquibufcumnoftricontinenter bellum gcrunt, imperant ton fini-Jiniæregionnproindequicquid noftris fromenti eft, ab Hifpania importa turn quot;’oent. Inillius oppidi propugnaculumtresturres inftiiutærquasunà cunt oppidoducenti milites cuftodiunt. Ad cos iam multo tempore naucs ab Hi 'pania non ucn eran tuantarj multitudincuno tempore eóconfluximus,ut no firiiuuandi non magnam habuerintfacultatem. His in anguftqsCæfarcon-“itutiiSjtriumdierumfupplicationedecreta triduo póft expiaris conFefsionC ptfcatispanem facrum religiose edit, quern omnes aulici imirati,irsm Dei dc-pfecitiflint. Senefcentcluna uenti rabieiua ceciderunt,SCmarepauló pla-fidius effedum eft : quo tempore ne banc difeedend« oblatam occafionem 'TOanibus amittercmus, Dux Equitum Rhodiorum Imperatorcm adqt, 3tque abeundi commeatum perr)t:quo impetraro,proficiiccnte etiam Fer-f3ndo Gonzaga , una ex eo loco foluimus, amp;nbsp;iter I'unerum uerfus tenui-'’ius,quô quatriduo remis peruenimus. Cæfarucro ,quum Andieæ Do-riædaîsispræfedo non uideretur nauigationi tempus elle idoneum,eolo’* cocommodiorem tempeftatemexfpedabat.
Tuned omnibus rebus ab eius urbis rege refeda claflc noftra, nadi tepu« opportunum,DrepanumSiciliæoppidum contendimusrubi biduo uotis Di ua;Mariæ,quæab Annunciationenomen habet,perfoluendis infumpto. Pa« notmûdeuenimus.QuolocoSiculisnauibusrclidis,RhodiæMeftànam delate funt.Vnde quum me fubtjflet negotiorum recordatio,quæ inmeumah PPP Î Aphtica
-ocr page 684-|
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ 1418 Caroli v. Cæf. Aug- Aphrica rcditum diftuleram,ad ea me rcdpcre confti tüi,S(^ confcenfa naui^e culatonaNeapolim,acindeRomammülns tempeftatibusdelatus fum. Vbi quoniamuulncradifficukateöCmagnitudineuiarumrecruduerantjiten'ntcr/ mitteretantifpercoadusfumjdiimmedeuia feftumjSC uulneribus afflidatS cbnigcrem. Interim neomnino eflem otiofus,hanc expeditionisAphrican« narrationemexaraui,inquamultorumilluftrium uirorumcafus,amp;rei familiaris iaduras confulto pr^termifi.eäs enimjquodim' menfæ fint, nequc accura te explicare,ncque etiam omnia memoria tencrcpotuiflcm» FINi^. AD CAROLVM V, CAESAREM AVGVSTVM, de Aphrodißo expugn(ito,quod uul* go Aphricam uocantf GONSALVI PERESII Epigrdttttnd. Dm f» Germdnis diH legcStlAJxime Ca far Inq^ rebeUdtites horridd beUdpdrds, Tium utl cemponis nunc h^c^nunc deßikis iüdf Vt te deßringit Relligionis dmor: Ecce drces Liby£tibi c£dunt,Africd uiäd eil, Subdit imperio bdrb drd coSd ttto^ Nfc miruwTi Hißiand cohors difcrim'md tdntd Außuijsfupcfdt Carole Diuetukt Sedß parudmdnuf abfenti C^fare u'mcit, CXuidß dcies uultus cenieret ipßa tuosi Inuideat Ldtium/ileat iam Gallid pugnax, Vmcendlqi modimt dißcatab Heßieria. Acceptum ütßidnut ßrat hoc tibi,tu tarnen iHi» Ojtod tulit intrepidds ad tua uota manu^t AD EVNDEM, NICOLAI îiicoldij Grudij, Intered patrijs reuocds dum numi-na templis, T^Iuminibus reddi templaji rapta iubesi Defertkcp fdcros dris in dick honores, Suadet ut antique retligionk amor* Ecce procul meritk pro talibui orbe remet» Additur imperijs Aphrica capta tukt Viüaqi gens uerfis animk pia facra recepit, Liijiraturq; Deo fl’imine tincla caput. Auj^icijs pugnaße tuk tarn iuuit iberos, Quos penes eil perte gloria militie, trempe fui Deusipfe fouet quoduindick armaf Orbe tuo mains Carole nomen habts, |
Id tarnen ut nufquam longo ebfcureturineut, Aetema iüufirans dattibi StéBaface, EIVSDEM AD STELLAM. SoîiM Alexandrwm depingerenorat ApeBes: Dicere tu folus Cefark aÜa potes. lOAN. CHRIST. CALè STEILAE adAphrodißum, PhdleucM, t.xi,uade Aphrodifiivm diferti lHußrk^ Auile domumtfoudiit S lando te illeßnu:rogabit,ecquid Noßer Stella agit f Et uiam ire dice/, Et Scaldim petere,ut tuas ad edes Me comp/Mm ey nitidum reinittatiBet Vt terre uideam equorkq- traHus, Ceßds ireftimeifnihil pericli eil: Igt;lec tormentd ibi,quek quatifuperbe Et turres udleant,tuufq; muruf. Cinâdsfloribus^cy roßsuidebk, Spirantes Tyrium,lndicumqi nardum Aedes,quas Zephyri tenent fecundi. Et blande Charites,Puer^ nudus, Aurdtk^ Cyprk colit capiBis, ADOLPHI METERCHI BRV-genfiSfdd Carolam QuintiimCefrait Augußum,Epigrdmma, Que nuper capta eilnirbs Aßica Mrfrte feroà Außiice fortune Carole Diuetudi Longé aliud (ß ueracanunt oraculdudtum) Hoemaiusdete uaticinatur opus. Tempus erit, quo tota etiam tibi magna friußipiot Aphrica pars mundi tertid,uiila,dibit. Deinde quid eß Aße reliquum, Europe^pollt;^^ Imperio accedet protittUi omnetuo, |
IOAN
-ocr page 685-Ioann ES christo
phorus Galaccus Scella,clarilsinio
VIRO LVDOVICO AVI.
LAISTVNICAE, MILITIAE ALCANTÄ renfîs Præfedo S,
Kiui»nM,1onge(iindiM,lt;fuimfullinerepoßiitiymihimpofuiJH,ttt fiUterlf rfw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lîifpani in Africa fuperiori ^ftdtegefjrrunt. C^ii enim,etidtnß id affèqui
Ir ,fe confecuturum fperet^ut in fcribtndo l/Urti^ Hifpanorum uirtuti par c/Jc pof» 1 fet f aut cogt; um laudtt pace ac beüo pr^clare gejla,lt;juanuif tîoquens,cr in dia —.'cendo fuauis (y omattu^ingenij culpa non eleuetf Quibut fitaltfrerumgeßarum Sert Précis (y Roinani(,olim contigißenf-nonminut certè qug fortißime ipß fecerunt, nota fßent, tjuâin qua de fuis iUi tradiderunt. nbsp;nbsp;Vtcunque erit, iuuabtt tarnen uel periculum hac in
'''■‘llf.tibiq- Principiuiro ac de ilifpania quamoptimê merito, gtßiße morem i quippe qui CaroH Hifpanorum res geßas quotidie illuflrare non cefjas^ Sed legant Hißpani hac per
*‘)CZ quidtm ab homine Hifpano conferipta, ty ftmper,ut funt foliti,uincantßnui£ltßi-mi^Cefarisnomine, craußpicijsfigna ultra Euphratem proférant,
maiorem laudem ex fua ipforum uirtute,quàm ex ulla Scriptorumfacundia fibi uendicMtet
VALE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z f
Ioannis christo
phori Calucri Stcllædc Aphro
DISIO EXPVGNATO, Q^V OD VVLGOAPHRICAM uocant, Commen tarius.
O» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uuîgo Affîcam, Mauri Maîiadiam appel '
lantjin ca Afrtcæ ora poficumeft,quæinTunetcnfc regnum abqtiquà aditum habet à terra direda fronte inter Septêrrio nés 8C Auftriim ad ducentos paffus patet, reliqua mare a!Iu-fpacq pars, quae ad aditum pertinct, duplici murOjÔCalttfsima fo (Ta inter utrunque perdud3,ô^turriuni ’’titudinemunita diffi'ciictn habet oppugnationem. Hinc Aphrodifium 'pHimpaulatimlatum fit,mareqûc ab utroquelatere,uelutiin fi-num, ad eas turreis admittit, qûae in occafum Son's fpedant. Deinde latius fa-^mrurfus ad Orientem Solem contrahitar,in tenuemqûecufpidem deiî-linguae fpccië refert. A mari aût quanquâ fimplici muro ne ea quidé craC Mine,qMa a cÔtincnticingitur, tarnen copropius accedere pcrdifncile eft^ pröptë^
-ocr page 686-U)« De Aphrodifio
propterea quôd mire eftilHcuadofum,SC breuibus plcnS.Muru# ÄfcrafsitU' dine,quam habet,ôi^turriummuItitudinCjôdquôd frequcntifsimis ßbulfs re* utndus diftinetur, præcipuèà terra firmifstmus eft. Nam qui interior cftjinlatitudinem pedum trigtntaquatuor,qui ueropro fofla eft, neuem pa-tet. Porta qua ad oppidum eft ingreflus,altifstmis curribus Ôi. operis uarie-täte Sefirmitate eft fanequàmâdmirabilis, totfuntin eainextricabiles anfrt' dus,tot gyri,tot arcuati nexus, fuis qüifque aeratis poftibus utrinque muniti-Poftquos teftudo quaedamfornicatoopere,Ionga pedes feptuagintaingrc' dientes excipit, adeo angufta £lt;ob(cura,ut omnium mentes animosquepet' turbet,SC quafi cum aliquo numine terreat,fpeciemque potius auerni fpecus, qudmingresrus ad oppidum praeiefcrat. nbsp;nbsp;Quo ftebat ut Mauri maieftate
oppidi,« religioneaddudicrederentnulla ui ipfum expugnari pofle. Intus qua àd Septcntrioncs uergit,monticulus nafeitur, paftus circiterd muro fexcentos abeftque , qua in Auftrum fpedat, anauali amp;nbsp;cothone cen-turn,qui Qi amplitudinc,0^ operis magnitudine longe alios anteccllit. Natn praeterquam quod muro continetur,tutifsimoque in loco pofitus,cft muho capacior fieri poteft: aditumqueita peranguftum habet,ut lingulas triremes, fublatisctiam remis,faucibus,uelutic3naliquod3m,intróacgreadmittat:co-âueampliusquinquagintafe recipere, ibiqûe porta praecluß, quxaggere iturribus eftmunita,tranquillehyemarepofsint. FeruntAphricaffl,quolt;I Mauri etiam in annales rctulere,d Mahgdi primo Caruani Pontificcin Adru-mentinofinuconditam,Mahadiamque ab ipfo nominatam.
poft annis,quumearnChriftiani occupalTent, Abdulmumenes Marroceho-rum rex,quæ ciuitas eft Mauritaniac Tingitanæ, recuperauit. Exilant ad-hue non l^e ab Aphrica perueteris oppidi ueftigia quaedam, quod Aphro-difium fuilw plerique exiftimant. Alq Rhufpinam, aut Leptim parnam earn eftecontendunt. Tanta eft in rebus,Ä^locis uetcris memoriae fcripto^ rum uarieta's amp;nbsp;diflenfsio. Certe oppida ilia longius abfunt d Monafterio, amp;nbsp;Sufa,quae olim Siagul fuit,qudm Africa.
Fait hoc oppidum ïub imperio Tunetenfium,doneepulfo Afla Gerbino, aui Âriadenum Oenobarbumfumma necefsitudincattingebat,quiquepro itionequorundam ipfumoccuparat,fefeinlibertatem uindicauit. Qnam uiribusà mukitudine hominum diu retinere potuiffèt,ntfieam Dorgutes Turca pirata infignis,oppidanorum aliquotperfidia adiutus,eripuiiret. Is à MeningeillaLothophagorum,quam Gelueshodieuocant,foluens, quse infulain minore Syrti ponte ad promontoriumZethamcontmenti coniun-gitur, Aphrodifium uenitpracmifsis eoConfilio pedeftribus Turcarumco-pijSjUtfimulatqueipfed mari oppidum feuelle adoriri fimularet,concuren-tibus eó oppidanis,illiftatim a terra exinfidtjs irrrumperent, ipfumqucä-perennnecFortuna comprobato hominis confilio euentui defuit. Capto Aphrodifio Dorgutes fe Dynaftam appellari iubet: Africae, Mauritaniæ-qûeoram occupare, imperium protendere, ex Neapoli Siciiiaqùe prædas agereanimum intendit : creuiuètque præter modum uiribus, niß eodem anno,quo oppidum eft,qui fuit quingentefimus quinquagefimus lupra mih lefimum,ab Hifpanis fuiflet repreftiis.
Sed res ipfa expofeere uidetur,utpauc3 de Dorgute præmittam , quo faciih uspercipipofsitjUnde Turca humili perobicuroque loco natus adtantam dignitatem peruenerir. Qui cum aliquandiu fub Oenobarbo tyrannoChriftiani nominis hofteatrociisimo meroiflet,piratic3m faccreccepit,nôeaqui‘ dem fortuna ac nomine,quo Sillas lüdæüs, QC Haidinus Cilix, nbsp;nbsp;Caccidi-
abolo cognomen fuit,HaIicotusque,0^afij,qui fub Oenobarbi impcrio bi' runt,
-ocr page 687-Commcntarius. i4?r
men to ipfum Aenobtrbus p/rwtis om fra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn'gcfimo odauo coada fu
jj Mummâimpcrq tencret.HâccnjpfcCôftantinopolim rcuerfiis dimifilTcf, ^fgutes trededmnauib.logisin CorficâGenuenfiûinfuiâ rcnauigaurtant P^'^niquOjôdChnftïanisinfcnfo.Sedhicconatuse!infdiciter ceisit. Nâ infuläcuadat,'s priais,Scfneefis aliquot ChriftianorQmahtimis locts, ^^’’^trirctnium claflc,quac CarfaWs ftipendtjs militabat, côfiigens,amifsts un Auriacucnit,qui ci dafsi prçpofitus crat,Só tia ^f^æ^^'''Ç\dndpi Mdphitano,6C rcru geftaru gloria, ôf rei naualis feien ’’'cpufu löge darifsimo cumprimis charus, maximise^ necdsitudinisuin C^ptus DorgutesnÔanimûhoccafudemifir,fed fpei '^Usintriremibus Aunxmultotcpore cathenis coflhdus candemfortu* alios pati coegcrat,forfifsimc pertuHt.De quo fi more maiom fup infeftömarehabuiffet, neej rot incommodis ''•«lanosaffccin'et.Namparuo pondereauriiibcttatcprrftina recepta, ad j^''’'ngcmfecötulit,ub(amp;aud:oritate,qu3 plurtmQapud Barbaros potciar, ’'nicorâopeuigintinauiûIongarQcIanè côtratfla in Italiam proficifcif,ro-jji^^L'gUfiæoramdepopulatus captisaliquot nauib. onerarijs,ÖC trireme ^yiilcontis Cigale Genuenfis,cûingenti captiuorn,SCmercin numero re-P^''“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audorifatis ciim
Infe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turcas,quor3operapotifsimûutcbatur,eflcÔfecutus»
f^æquenti uercexnaualib.naueis produdt,fummainduftria aim3t,rcm«gi« PP'ft, trirem es treis adfjcit,fagi tta rq s tormêtts($ coir.pien dalTc Ge inftruda cl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;educifjOrac^ Liguftici maris ôi. Iberici pcicurrens, plus ccrrc
^''iô,quàmfuperiorea’ftateintulir.Nam præter captiuorû turbâ, ttiremem qijæ dic!rur,degt; fj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magna uis auri SCargetiimportabatur,ccpit,tû ipfc prædâdi cao-
t ?.^3minfulâueniflquot;et:q^uodherdèfortunænim{um ei induigenri rnbur po--^;’ixenim contingitRhodias uel deprimi,uel capi.tâta dt milieu illius or-''’isuirtus,amp;lrei naualis exercitatio. Id cùm Andreç Auiiç maximo Cefaree ’'SisPræfedonunciatSdïet,maturatcxGenuenfiG porru cxire,uig(nti tri-numero omnia maria luftrat,Prædonêquærit,ut cG eo dcccrtct.Qiii' ’tictlî eft admodûcalliduSjSC longo rerQ ufu præditus,tamc cauere non po-^M^in in confpedû Cæfareæ claTsis uenirenquê côfpi'catæ triremes noftrç ''tum fefeindtauerûtded ilîeearGimpetGmctuensexaItorcfugit,interucn=â j^^ôenefieioeç notftis euafit,6C in Meningem cum omni prçda fv rccepit,ibilt;^ y'niarecÔftituit.Incunteproximouereanimûad maiora adpulit,Aphrodt-utfupràdemôftratûeft,cepit:tbialiquâdiucÔmoratus ,cothonê expur-S’ndû cura t,a ggerc Qi. propugnaculis muniri iubet, trccêtos T ureas oppido RWio relinquinhis praeter oppidanos adiûgitqu3dringêtosMauros,quos *^’griscoêgerat:quibusomnib. Turcâ quendâfororisfuefiliûpræfi'cir,unæ ^^'^Haleteuiroftrenuo,quinomécum rdigionemutauerat.Hisoppidicu-æ'iiacômiflajOmnibusc^rebuscoftitutiSjiiadus pcridoncâ ad nauigandu '^'’’peftatem,naucs Aphrodifiofoluit,amp; in Hifpaniam contendit.Êrantnu-'quot;ftoquadragintafeptcm.partimLiburnicarôC aduariæ, partim biremes ÔC. ^î'~”’^®!3diQlt;ftis aliquot nauigtjs fpeculatorqs. Nemini dubiu era t, quin hac dalTeDorgutesinfîgnem calamitatcm ChriftianæReipub.ilIaturus efieqhis Çfæftrtiminfulis,8Cmaritimis ciuitatib.quæ Carolo Quinto Cæfari parent: W,neacdderet,cùm Auriarrenundatum eflèt,quàm celerrimêpræcauen ^^tiputauit. Intelligebatcnim dignitatis fuaceftè,hominem ferum, bar-^^ftiin comprimerc,neque ferendum efle,in conipedu penè ipfius liberos,ÖC coniuge»
-ocr page 688-I4P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Aphrodifio
coniuges in feruitutem abdud,popüÎ3tiones fien,ô^ uicos,oppida^ incendi naues depnmi ôd capi. Videbatén'aitt maximè penculofum Neapoli, ôi^Si-ciliæ forCjpiratam finiti'mum habere ; propterea quod id oppidum cu/us imperium ipfe obtineret, contra Sidliam eftjinquod,fi qua uis urgeredàn-quam in tutifsimum portum, fe redpere poflet. Hi's rebus Auria adduaus, triremes ex naualibus educi,cohortes Hiîpanorum,quorum opera fuperiorc aeftate ufus fuerat, exinfubria euocari,amp;omnes ad Spediam,quod oppidum eftLiguriacinfinuErids, Specia uulgo didum jConuenire iufsit. cranchi mill tes,quos Didacus FerdinandusMorerela,RodericusPaganus,SCAma-doriüsNauarrus in Hifpania Betica confcrfpferant. Quos etiam Philip* pusPrincepSjCÙm ex Hifpania in Gallian« Belgicamcontertderet,triremi-bus conuexerat: eosep ut præfidio ei tradui cflent, quem Malamfpinam uo-cant,reliquerat. Vnde militari Hifpanorum more nomenillis à Malafpi-nainditum,quiexpræfidijs 6C ftationibus cohortibusnomenimponerefo-lent. Omnibus rebus ad nauigandum paratis, Auria ex Genuenfiumpor-tu uiginti triremium claiïè Spediam delatus,milites,quos euocari iuflèrat,iri« uenit: eorum ordineshi ducebant,quos paulô antè recenfpi,fub Ferdinando Lupo Luficano,militumTribuno. His omnibus triremes confcendcreiufsis nouoKalend.Mat) Spediaprofcdus,tribusfgad Liburnum Thufciæpof' tumadiundistriremibus Cofmi Medicis Florentinorum Principis,quatU' or^lulij III. Pontificis Max.ad Pyrgos ueteres,inquas nulli milites ordinem impofitifuerant,NeapoIim pridie Nonas peruenit. IbiGarfias i o-letus, 0!^ Antonius Auria una cumNeapolitanaclaire,qu2eCxfarisitiptU' dijsmerebat, feilliadiunguntiodingentisHifpanis,quos exNeapolitano-præfidio edu±erant, in tredecim triremes impofitis. Neapoli biduuffl Auria moratus Panhormum feptimo Idus Maij adpulit,audóque trirem*um numero, decern Siculis, quibus Berengarius Requefentius prxfedus e-rat,amp; quatuorRhodijstcumintelligeretDorgutem re frumentaria,amp;coui-mearibus premi, ftatuit eo curfum dirigere , quo ratione ctiam cogentc ipfum recurrere erat necefle. Itâque P^anhormo foluens quinquaginta quatuortriremium,inftrudifsima claiïè maria circuit,nihil intadum, quo prædont occurrat,rclinquit. Sednequeinhislocis,adquçf3maeratiplum attigiiïè,inquirendo Auria reperire potuit. Hine in Mauritaniam tranüt, oraincp Africæ præterlegens perfpedo Aphrodifij fitu, in Monaßeuum« quodabeomillia paiïuumquinqueabefl,renauigat: quod oppidum firmif limoTurcarum ÔCMaurorum præfidio tenebatur. Id enimDorgUtes ope-ram dare,ad id incumbere, totistj uiribus contendere, Ut oram illam Airic^ occupareqim perium prótraheret, Aphrodifium arcem rcgni,caputcp conln-tuerer. Eo cum Cælarea clafsis appulfa fuiiïèt, amp;nbsp;Turcæ nofirosaquatio-neprohibuiiïènt,Auria ôcToletus expofitismilitibus Monaflerium oppugn a recce p erun t,atque flrenue fe defendentibus Turcis tormenta cduci, mures quatfirruptioncs fieri iuiïerunnacriter utrinque pugnaturn efl, quoadni fpanorumimpetumoppidanisnon ferentibus oppidum captumeft,amp;m^ linbusprædædatum, Cæfifuntexhoftibus circitertrecenti,capti millet* ducenti,exnoftris centum quinquaginta partim interfedi, partim uulnerau. in his Morcrclagraueuulnusaccepit. Hoc detrimentum n offris ilia rum eit, quod à principio oppugnationê parui duxeran t.tormentarç expediri negle-xerät, exquib. aliquot diruptismagnGincomodu accepts eft,nonulleq? true mes afflidæ, ac primaria Caroli jAragonij Terræ nouæMarchionisdeprHIa, nihilq? cxea præterremiges amp;tormeta reliquifadS. CaptoMonaftcrioAu-tia AphrodifiS oppugnare ftatuitifed antequâ id têtaret, dignu duxitea de^
-ocr page 689-Gommcntarius
Uîî
Proregem certforem fa cere t: qui cxlegatione, qua apud Siï fu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non minore gratia,quàmaudon'tate Caefaris nomine per-
’’uusfueratjSidliam cum imperio obtinebat:cuius fingularis prudêtia ma 0 rcrum ufu perfpcda,animicp magnitudp nemini non crat cognita. Dum Africa gcruntur,Ôorgutestotamferéoram Ibcrici maris pcrcurrcns, Hp°PPgt;d5,cuinomen eftSandoloanni,non j)cul ab Alicanto, ^d plcrifque dodi Sucronem ()U-im nbsp;nbsp;alfntinorum littore diripuerat,paruum(^ homfnum numerum, cùm
111‘nuafiiTeLin feruitutem abftraxerat.
lï ^nnfuni,à Baléares «nfulas denedens,cùm Polentiam maiorts infix-J.deimprouifo fub quartam uigiliam adortus eflet,tnfulani feminu/ l^iCoircptis armiSjmaiorum uirtutis nonimmemorcs fortifsimèTurcas repu f^’^tirecuperatacp præda,mukis ctiaminterfedis eos ad naucis ufqj infecu-Dorguti inculerunt,ut rcliqui piratx,qui id temporis fub ipfo f'ædabantur,animo côfternati,ahus aliô diicedere,relido^ co in fua fe quif« Wreciperedecrcuerinuquödplusiaduraequämlucrifefecilleintelligerenf« j, ^°fgutcsnuliiscafibusfrtadusdeccm ÔC feptem n3uibus,reliquæ enim ^'’’9bic!-ant,Neapolim,Siciliami^ practeruedus,cum Aphrodifium deferri fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qndd à noftns hoc tempore obfidebatur, ex alto pro-
tab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauibus.quibus exSicilia frumentum c:^or-
adh^^'^’quot;^P^tufadointerciperet,quoeiusdieidetrimentumfarciret« Dum quot;æcanimum inrendir,confpic3tus quinque triremes,quæAphrodifio Ne» Poiim tranfibant,atcR exiftimans cas reliquas Cæfareæ clafsis anteire, in Me ''’gemprofugir.Inteïea Auria capto Monafterio,fiCAphrodiftj fitu diligeu i??^''^p6lt;!ïoanimuminduxeratoppidumobfidere,acnon, nifiexpugnato P^abire.Videbatenim malum indies ingrauefeere, Dorguti uires crelcere# P’^'^ntiam augcri,ncc^ é re Caefaris,ÔC Chriftianorum cfle,illic Pracdonem im JWcmhaberc.Obeas caufas utad Guictam eius oræ munitifsimam arcê ç^^'‘’;üenit,qvia,n(jæfarcùinpiimùm in Africam traieciflet,pulfo fugatöc^ ^‘’obarbo,expugn3ucratjCaptoqîTunete Mulæium Hazanium in regnS J;'l^tuetatjCÔuocatis Praefedis,ÔC Centutionibus,atcp in h is Ludouico Perc-.'pquot;®'^§’clarifsimo3cfortifs(mo uiro,qui arci præerat,fententiam fuam ex» pw,milita^ in earn dixit plena eonfilq 5C prudentiæ:qui,cùm ci plærique af (''’^^f’P^uefs contra fentientibuSjConcilium ditpifit. At GarüasToIetus Pc ''Neapolitanorum Porregis fi'lius,qui in Auriae fententiam ierat,ipfum aditt ®ftatur,ut in fententia perjleqpolliceturfeReipub.nondefuturum: quinetî '’l'iuigintiquinqj triremes fibi attribuanrur,Neapoli fupplementum Hifpa °''iini,comme3turn,ÔComnia quæ ad oppügnationem necedaria efleni^ .’'’(porcaturum. Propterea quôdid,dequo Auriaadomnes rctulilïët,non ’'difficile fadu elîè inquirendo reperireuad hæcintelh^erct non parui Cæfa ^/fferre,Pracdonem coerccri’.nequedccercmareclauium efle : ad porrus '^‘‘ilasaditumnonpateretdclcndam effeChriftiano populo hanc maculam ®kppidis direptis atquc exuftis fufceptam,d3ndam operam, ne plus detri-*’’55^'l^erpublicacaperet:id fieri non pofle,niß Aphrodifio expugnato, ne ’ûDorguresfereciperepolîet. ToletifententiamAuria probat: quodof-Wibentifsimèampleditur.eumqûedignifsimiSjUtpar eraqlaUdibusornaf, ’’Qfin,inrcgritatem, animique magnitudinem iam ufqueà maioribus par-maximo rerum ufu coniundam pro concionecollaudat.
^lt;ihæcFerdinandumVegamIoannis filium ornatilsimum Eqüitcm,qtJ4 ciitn Aluaro fratreinlîgne uirtutis fpecimen adMonafterium dederat, •^Cfrfiriiubet. QuidToletus promifeht, exponiuhortatur, ut in Sicilia ad loannem
-ocr page 690-i4J4. De Aphrodifio
loannem Vegam patrem literas pcrfcrat,eum^ commonefaci8t,ut pro täte fuaReipubhcae hoe tempore dec(renoht,remperfacilemfalt;^irefle, nf^ fe ambi'gcre,fi h uicexpeditioni ipfe adßt,quin prolperum fucceflùm tit tura.Præterea uideret,quantum Cxfaris QC ChriftianacReïpublicJcinterdi^ oppidumilludpulfo praedoneexpognarüquód fiita faciendum decern^ ea iam tum comparareinciperet,quae ad tancam rem ufui fore cognofcweßn -hil dum enim compara tum efle,Vegamcp,uthuius conßlt) ignarum, g apparatus omnium rerum inopia laborarc Auria feiebat ;propterea quo c ipieclaflePanhormum prazterucheretur,ccrtiorem eum feccrat,nihilm3gisi bi in animo effe,nihil antiquius ducerc,quam co anno Dorgutem bcUo peri qui,atq^ ei occurrere,accum ipfo decertare. Cum his mâdatis Ferdinaiwu dimitncisinSiciham traqcit, ex literis, quid in animo Auria haberet, Veg percipitjô^ quid fieri oporteret,aFerdinando fi'lio admonctur.Quibusrcou Vega adduCtus loannem Oforium Quignonium cuftodiac fuaePræ^™ adAuriam mittit,ut ex co,quid fieri uellct,certius cognofcerct.lllead Laron fias irtfulas,qu3s Cunicularias uocant,pufluum uiginti millia ab Aphrodi । ipfi occurrtr,quid in mandatis à Vega haberet,exponit. Auria cadem,quarre dinando Vegaedixerat,rcpetit.Hisadiungit ,re quàm auidifsimè aduentu «ius exfpedare,tanticp facere,ut fibi perfuaferit omnia,fi modo
(ententia fucceflura.Poftremo orarc,netantaereioccafionemabireHneret. ' turum,ut confpedu,audorit3tcc5 tanti u iri omnes incitarentur, di fflintuo’a^ nimi confirmarentur» Hæc cum in mandatis ,Oforio dcdilTet, ftatuit uigm feptem triremibus,quas tantummodo habcbat,in Siciliam trafmitterejUrpr?' lens hac de re cum Vegaagerenquæ res multum incommodi noftrisattu Nam hoc tempore onerarisc tres naues ab Alexandria ufcp cum magno pro^ pugnatorum,0Ccommeatuum numero Aphrodifium ingrcflàcjfeccrunr, non tarn facileoppidum ab Hifpanisexpugnari poflet.Auria fimulan^Lr -Eanum applicuit,ftatimMarcum Centurionem cum tribus amp;uiginti trirem '
us PanhormummifiqutSCcommeatushac daflè fupportarct, -V egam,dum ipfe uelleqdeduceret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum intelligcret, quanti referret,
Aphrodifium in poteftate Dorgutis eneqrion amplius fibi cundaiidum e ' ftimauit,quin confeftim omnia ad profedionem compararet. Ita® duabu nauibus refrumentaria,0Ccommeatibusonuftis, di. Ferdinandofiliobicquot;' Propraetore relido,cui mandauit,utmagnum numcrum cius panis quona • tæuti folent ad ufusdiuturnitatem cxcodi,SC pulueris tormcntarq,ctaliarum rerum,quas noftris ufui futuras intelligeret,conftciendum curarct,utfiresur' geret,omnium copia fuppeteret:triremes coniccndtt,amp;addecimurnK.aUuli| Drepanum prouedus Auriamfimulamp;Toletuminuenit.QuieodicNeapO' li reuerfus,feptem Hifpanorum cohortes,practcrtormcnt3,puluerem ,plum' bum,materiam,£C id genus alia aduexerat.Erant hi milites uetcrani, q^rum opera di uirtus multis uarijs^ bellis Caefari explorata eranquibus fub rcrdi' nandoToleto militum Tnbuno praepofiti erant IoannesMendocia,Bernar' dinus Corduba,MelchiorZumarragaSegoutenfis,AlphonfusPim^tenus, Belca2ar,6CBrizenius:hisaccedebant qui fub Ferdinando Lupo Tribuno ftipendtjs mcrebant. Aluarus Vega SCBernhardusSoleriusduabuscoborti» buspraeerant,quæetiamexSiciliæ præfidtjs dedudæ ad Monafterium pU' gnaueranttquibus adiundæ erant aliæ duae,quas Vega ex his militibus con-^ribi curauerat,quiplenisin Infubria amp;Neapo!icohortibus,inSiciliâ,ut“^ pendiaf3cerent,tranfierant:hôsFerdinandusSylua di Petrus Acunia duce* bant. Hisquindecim Hifpanorum cohortibusadiedafucratcenturiauna Graecorum,quos eius gentis Centurio quidam uir fortis, permitiente^^e^’j
-ocr page 691-Commrntarius. i4îî
^flefluhabko confcnpferat. Era nt extra ordincm ampliiis ducenH militès or lt;finisHicrofolym(tani,p3itim Gcrmani Si Hifpan/,partim Italt óf Galli :necp älijfuntadmifsijhis exceptis,qui in triremibusmcrctcfôlenr.Omnibusrebus ’dapeditionem confticutis,nadi fccundum uentum triremes confeendunt, 'juarumnumerus erat quinqua^inta trium. Elis nonnullaî Liburnicæ SCadlu ’tiJtcum tribus onerarijs acceiïerant, ctc quibus una uino onufta ex portu e-'‘UfSafuerat.Hacclaflcin Aetbufam,quacnuc Fauianaappellaturjdclati A-P'^todifium die tertiOjis fuit ad fextum Kalendas lultjquoJÖrepano foluerât, Pfruenerunticonuenitcpinteromneis,ut pofiridie eius diei Vega militesin
exponeretjdùplicitÿ acie inftruda ill oppidum contenderet, locum fäßris idoneum dcligeretiAuria uerô rebus maritimis præeflet, easep adminj *ßarct. Poftero dieVega,quifummamimpcrtj pedeftrium copiarum tene-quot;’t,niilitcsexponit,acieminfl;ruir,ÔCin oppidum contendit : dextrum cornu ‘oldustenebatjidcxueteranis erat,quos ex Neapolitanoprænd!oeduxegt; '’t*SiniftrumjCui Vegja præeraf,cxhis cohortibuserat,quæ ex Infubiia fue^ *’nteuocatæ,atlt;$ exbiciliæpræfidqs dedudæ:claudebantagmen Hierofoly
militesexcellenti Uirtute.Vbi paulùm proceflum eflet, Vega aciem cô '‘‘«re,milites eum locum uallo folTar^ munire iufsit,in quem frumentum, cô ’’^^^tuSjStresbcllicacomnesexclaireeducijtutocj reponi poflent. Qiiodo-‘^’btum alacritateaeftudio quatuor horarum interuallo peifedfl P^^’cBernardoSolerio cum una cohorte,ut ci tr.unitioni præfidiocflct, re-'dOjfurfus acies progrcdi,ac mon ticulum ,qui ex aduerfo era t ,petcre cœpiu J’tereàex oppido ingens hoftium manus fefe porta,de qua didîum cft,ut Hi-P3nosmunitioneprohiberet,efFuderat. Eli cum militibus tormentarijs, qui E'niumagmenpræibant,occurrerent,leuia prælia cum eis faccre cœperünu ^oftrinihilo fecius pugnando pergere,dum in monticullum uenirét,qui abc eoloco quo ex triremibus egrefsi erant,paulo minus odingentis pafsi-/^s-cuicùm ad iadûmanualis tormentiappropinquai et,Vega,qui pedes Ci-^''IcûRhodiæclafsis praefedo in primam acië proccflerar,uidens praeliû re-''’tfgrarijoppidanos magno côcurfueo contendere,ipfiscç animos adaugê ^^Morerelacamp;f Oforio imperat,utcum ducêtis tormentarijsquos exeade eduxerat,admonticulupropereaccurrerent,locumlt;ÿ caperent. Quoilli .^'lonegotiQpotitifuntj proptereaquôdhoftes magno impetu occurrenti-/'snoftris,fefeintra oppidûreceperunt, Occupato monticulo ab his, quos ^^gapermifcratjGneulloimpedimentoeoperUfentSeft:ibicçcaffris pofitis, oletus cum fuis eâ parte tenuii,quac quàm maxime fieri potuif,oppido pro-l'i^aeranreliquumontis Vegahominib.armatis côpleuittidoppidanimura ^•tomentisprohibcreconati.parûincômodi noftris intulerunt. Infequenti '^'’nilitescaftramunire,uallofo(raq^cingcre,friîmcntû,cômeatus,tormen-
Sf impedimenta ipfa,omnem^bellic5 apparats extriremibeducerema-S'oftudiocurant.Triduo in ea récôfumpto,quarto dieLudouicus Perezius /fS3s,qui cû ea trireme,quâ Auria ad Guletam reliquerat.flatim ut Cgfarea ?‘^'sappulfaeft,Aphrodifiûuenerat,oppidu explorare,Iocumcç deligere, jtormenta bellica collocarêtur,côfiituit.Dum hæc diligenter pcrfpicit.eru P^'^eab oppidanisfada,parôabfuit,quin telömifsili transfigeret.SedVe-6’^Toleto,auinôlongéaberâtjfuppetiasferentib.incolumis in caftrare-/•■^turjnônullistamêexnoftris rauciatis,inhis Belcazare centurione glo-fük ’^'^”^^t3gt;'io,qui exuulnerepaucis póftdiebus interijt. Poftero dieVega .|^®noclê bellica tormêta dupliciordinecollocariiubet,alterodecê8C noue editioreloco,qui aberat à muro circiterquadringêtos palTusialte 'quot;ßo minora,pafsibus paulô minus trecentis.Laudandû Fuit hoc remporé qqq fingulà^
-ocr page 692-i4îlt;î De Aphrodifio
ûngularcmilitum fiadiG,qui cûm perpaucos habcrentcalones 3t’fcnios,i|!» perinde ac uicarij fuccedebât,eorum(^ parteis ita fufcipiebât, utnecinterditr, necnotflu ab opéréceflarenutâtumc^ labored induftnafuacfFicerêt,ut|3Cf' feëtismunicionib.militesnonpîus centQ pafsibus à muro cÔmodè tutocçia ftattonib.c(rent,nihillt;$àmanualibus tormcntis,quorum magna uisinoppi-dó eratjtimerent.Dum hæc ab Hifpanis fiunt,houes ex oppido erumpunt,ôu ad municioncs ufcp progrefst côiedts relis, perpaucos ex his qui operi erant deftinatijUulnerât fe«^ ad fuos recipiûtuurfus breui interiedo ipacio, magno concurfuirruûtjfedfortifsimèànouris propulfi, multis eorSinterfeâis ô-fau cijsjin his qoodamTurca,qui ÔCuirtutis SC^neris fummanobilitatecxteris præftabatjfealiquotdiesoppidocÔtinenC. Eodemdie,quodmemoriæpro-dcredigndsimûeft uirum,miles quidâ Hifpanusinfignelaudê retulif,quiio luto tormcnto,quo manu utebatur,unde milites tormêtarios uocamus,Tur' carûinfolentiam,ô^ audaciâ non ferês,diftrido gladio, fportula fi'niftra man« pro clypco arrept3,ex munitionib.defiluit,at(j in eâ parte,quæ confertiffui*» cft,irrupit,tâto^ impetu hoftes inuafit,ut terga uertere,côpluribuscp uumc'.' ratis,ipfos rcgredi,quà exierât,cÔpulerit:incolumis($ altero tamcfœmorele' uiterfaucio,incaftrareuerfus, à Vega eftcollaudatuSjdupliciqjftipêdmj^Of^ iscpdonisamphïsimèdonatus.Intereadum hase leuia certaminafierêf/on» plures globi in muru contjciebâtur,partim his tormetis, quæ in editioreloco, partim alqs,quç propius ab oppido difpofitaerât.QuinHifpani milites,eu*” in agros excurrerenuquotidianis penèprælqs cû NumidiSjquos cant,decert3bât,neqjea intermiferûr,donee deineunda focietatecû Cioiane agi ccept£îeft.Cuiospater,cùmqugdâ de Machometanafeda, fine potins im pia fraude immutalTetjUonulla^ inuenilîèt,atcp in ea inftituiflet,regn«in5'tt tatefuaoccuparat,omninoc^à runetenfibus,lubquorôeratimperiogt;Mdec rat.AtCidiarfes,defundoiam patrc^otêtiorfadus.utfuntryiottaliumtes, e eius ciuitatis,quçCarruanûdicitur,Regêappellauit,habuitc^ tuncluhiig«'® cùm Aphrodifium obfideretur,ad quindecitn Arabû milIia.Necj menti ad earn rem,ut is cum noftris fœdus percuteret, Mulæi Hazani) 1 tenfium Regis aductusfuit,quiab Hamida fillo effofsis oculis,rcgno pu^tt in Germaniam ad Gacfarem côfugerat,atc5 indcinSiciliamad Vegammint*® cum eo Aphrodifium uenerat. Vargas etiam HametöHazaniö Régis Sé Xarifum Maurum fpedatæ inter fuos fîdci,amp; fummç audoritatis homm ex Guletana arce adduxerat.Qui cum Cidiarfe ita prudenter egit, utmagof noftris emolumentofuerit. Nam odauo die,quo Cæfarca dafsis Aphtom i' um appulfà eft,circiter bis mille SC quingêti Arabes Tunetis,amp;Cariuani^^' gum loctj in caftra ucnernt,pecoref^ ÔC altjs cômeatibus noftros iuucrût,q« rum præfedis Vega magnâ copiam frumenti,ut interfuos diftribueretur,^ tiri iufsit.Qui cùm id eflet anni tempus,quo frumentû conquircre,coônere^ folentjSCquôd natura leueSjfiderÿ parûintegra funt,dccemdies {ncanris coj morati,ne ulla quidê fui reddita ratione,dirceiïerGt. Intérim Mauri, । in agriSjCum noftris,quotieslignatum irent,leuibus prælqs contcndebaf.ie parum,nifi nautis,amp; calonibus olRciebât,atcp adeô his,qui temerè ccdebant.Fiebatautemlignatio exuetereoliueto crebris arboribus conoe fo,quodàcaftrispaulôplus mille paiïuSaberat. Sub idem tempus Mulï* Hazanius T unetenfium Rex in graué incidens morbû decefsituuius cotp pofeente ad fepulturâ Cidiarfe Carruanum à Vega milTum regia pompa turn eft.atr^ in fano exritu patrio repofitum.Quincp etiam triremes ,quaS‘ prà cÔmemorauijNeapoli reuerfae tantum quadringentos milites Hiipano^» quibus præfçdus erat Orihela Valentinus,« ea quçad cÔficiendum
-ocr page 693-Commentarius. up f P'P’ pulucrem erant neceflàna,tranfuexerant.Ciga]a uêrô Gcnuenfis,q^ut . D tæfarcmcrebat,exGuIetana arce^ad qüam CUm duabus triremib.miflüs !gt;ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnum numetû tormêtarij puluen's, ÔC
oborntn fupportarat.His reb. eflFedum eft,ut oppugnado redintegraretur, ^ngec^maior globorum m's in murfl emitteretur. Sed nccita res ex fentêda t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côtinuos odo dies â cÔcutiendis mûris nunquâ deftû
ænt,eoquôdfirmioresefîênt,quàmabinido oppugnationis arbitrât« fue-a cake ac cæmentis,aliacj peruetere materia exftrudi,ut didu baud fa/ 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difFicilift^ eorûdemolitioefTedErat magno noftris im--
P^oimêto murus,qui âkitudine duodecim pcdum,quinlt;^ ÔC uiginri paflus in ^j^ggt;tudinêabalteroaberat,quêtnterioré dixeramus.Hocautêfpacrj,quod ■^noadalterö murupertinebat,diligendfsimèàTurcis afleruabatur,max«-c cômuniebatur,perduda inter utrûcç, ut fuprà demoftratû eft, aldfsima ^‘îjadieâis etiam à laterib. propugnaculisîquo fi'ebat, ut arduus afcenfus adirrOpendQnifi fummo cuuitaedifcriminepateret. Dumhæc «obifj gerQtur,ex duobjaerfugis quorû alter ex Guleta m etu Vargæ profu 6^fat,neperfidiac,quôdèChr«ftianareligionedefecerat,pœnasIueret,togn«-“’’leftoppidanos fedulo operâ darejotoq; animo totiscp uiribus adniti, ut belltcis tormdis difcutiebat, aggeribus/ofsiscp introrfus munirêt: t^JJ^ætatêjOmnemfexûIaborarejadidincûbere'.quicquidinterdiudetjcerè f denodecxpurgare,ac reficeremullu à labore têpus intermittere,quô para o?j^^fifinioreslt;ÿinhofteis efTent.Poftremocentuamp;quinquaginta Turcas y^aurosinipfopomoeriojocclufaoppidiportainarmis excubare. Hoccû J^gætenuciatScffètjCÔuocato côcilio,quid ex perfugis côperiflet proponit» onnulliquorQprudêtia ,rei($ bellicæ, ufus eratfingularis,irrûpendQ nô eflé '‘timabâtji^d ea pars,qua nônihil mûri deiedS erat,difficilï arduoc^ afcêfu pfjOecp decere,nifi fumma uis adigcret,milites periculis offerri,ncqî eoruni S'îineabut«debere,q maxima cû laude toc bella Cçfàri côfcciirent:fadus fe
cflèkxcentos milites in pomœriSirruptionê facere,ac fi fieri poflTet, P^rnecionêexcubitores cedere,fcalis^ mmo admotis,eâ turrim,quç à late ''^iftro inoccidente Sole ^edat,occupare:cuius bona pars frequentib.tor ^tis diruta iam efletjUideretcj omni'no ab oppidanis deftituta, quod nul-^otnictartj globiexill3,ficuti exalijs incaftra emitteretur,neqp ulli in ea pro= P“§na£oresutantea appareret. Quod etß magna ex parte his aflènfum eft,ta pflnÖdefuerGt, qui fen tiret non eflehæcfimul aggredienda:cosmagnû dû ^^rimenfubituros,qui ocdfis pomcerq cuftodib. demolitionêetiam mûri per Xerent:pedculum eflè,ne fi irruptio nodu fieret,pefsimênoftris cederet. At P g’Muifciêtiamilitari logo belioru ufu parta clarifsimushabebatur,cen-“itfub quartâuigiliam irruendû eflcjidcj multô tutius comodiusép fore,mul y’’lagnisç argumêtis perfuafit.In cuius fententiâ, ciim ab omnio.itö effet, *^gaftatuit,uttres figniferi cûcrecentismilitib.abfcj fignis pomgrium irrum P^*^fnt,excubitores^ iugulâdos curarêt, Zumarraga uir manu promptus, P^’^quinquaginta exfuis murû,qui globis tormêtarqs concuflus niera t, inte '*PQcplorarct.Pimentellus uerôcum eacohorte,quamducebat,fimul cum isimpctufadofcalismuroadmotis,eam turrim,dequ3 paulô ante didum scapcrcnfedhgc res à noftris fruftra tenta ta infelicêexitûhabuit. Nâab his, ftationeerâtjfortifsimè funt repulfi, quinq^ exnoftris intefedis, in his nxenq Cêturionis fi'gnifero, amp;nbsp;uno aut altero captodÔgecp maius incômo üm acceptumfuiffèt,nifi milites figno recipiendi dato,côftitiffênt,felt;5 in ca-'acontuliflènt:uflt;^cófoffaSópropugnacuh's intra pomœriumTurca corn 'initietant,utnullauiperrumpipoffènt. Qiiiabfcifsis hoftium capitibus, qqq 2 SCiiî
-ocr page 694-14)8 De Aphrodjfio
fie in haftis fuffîxfs fuper muro,at è callris confpiccrentur,troph9f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-*
tuerunt.Pofteaquam Vega murum adeômunitû,afcenfucj pcrdiffioiefn^ uidft,nelt;ÿ oportereeo irruptioné facere, ac nihil earûrerum fuperare, Neapoli Sidlialt;^ 8iGuletaad difeutienda demoliendaà mœnia fuerantjConftituitjUt finemora Antonius Auria,uir ôe côfilq magni aau ritatis in Siciliâ cum decem triremibus traijccret,diligêter($
ex cdido,quod ipfciampræmifcrat, magnSnumerum cômeatus.abeliic ' tum reruniexciuitatib.oppidiSjarcibuslt;$ mumtifsimis cogeret,at{ç num locum côtradis,6e in triremes impofitis ,qua‘m cclerrimè Aphfodi» renauigaret.Quod ab eo non minore cura,ac diligentia,quam prudentia p ftifum eft.Nam prætcr id,quod ipfi inipofitum fueratjCohortcrh etiam una Hifp3norumadduxit,quam loannes GuzmannusexFerdinandi vegçr*^ ' prætorisfententia côfcripferat.Marcûs etiam Centurio,cum alijs decein tnf mibus ab Auria Genuam eft miflus,ut ex Infubria fupplcmcntum,pulu^''^'^ glandes tormentarias afportaret.Id cum ex Auriæliteris intellcxiflct dus Gonzaga Princeps Molphetanus,return geftarS gloria jSegenffisip*^^ dore^illuftris, amp;maximus Infiibrum Præfedus,quilt;5 ifi reliqua Italia impeinmilitaris tencbatjiufsittres Hifpanorumcohortes,quibus Hietony' mus ManricuSjSoliziuSjôe Antonius I\Iorenus præpofiti crant^riremes con fcendere,adiundla etiam ea cohorte,quam poftca Vega CafpariGuzmanno ducendam dédit. A’ Genua amp;nbsp;Luca,itemcp Florentia ingens pulueris torm^ tarq,ac reiiqui apparatus bellici uis adueda eft.Interim ex Sicilia cômeatus,» gn3,Se caetera materia,quarum return ufus noftris plurimQcôtuîitcùtninn’*^ niendjs caftris,tum in machinis faciendis,folo prçfcrtim fabulofo,nauibï^O; nerarijs fupportabatur. Antonio Auria Qi. Centurioncprofcdis.VegaàGal aifecertiorfadus Dorgutepedeftribus copijs oppidanis fubfidio ucnifçca* ftra contrahit,multo^ anguftiora facif,uallis Se aggerib. communir,^anipC' fit ïa tormenta in his difponit,perduda ab ea parte tolïà,quæ fub monte m oc cidetcmSolemfpeAat,quam etiam ipfeobtinebat, patebatcg in latitudinem fexcentos pa(rus:frons ucrô,quae èregioneoppidi erat,p3ulô plus ducentos. toiidem utruncj latus,quod mare côpledebatur,in longitudinê habebat.1 o letus id loci,quem ipfe cum fuis in planicic teneba t,quicp à frôtis uallo^bimi lites in ftatione crant,nô amplius quadraginta pafTus aberat : intra que cuaifl tormenta bcllica,quibus globi in murum emittebantur, fuis quæqj cratibus fie loricis collocata étant,tribus ex partibus uallo Se fofla in fpiræ fpeciem cû' cunduxcrat:reliquâ uerô pars à mari,quæ ad Mei idiê uergif,pateb3t. EratoH uetum,utfuprà demôftrauimus, ex quo ligna tio fîebat,fie magnûufumad e-as munitiones côficiendas noftris fuppeditabat,nô procul à caftris,fednihilo minusleuia præliainterlignandûcÔferebantur: quôdMaurilisnatione Hi-fpanosprohibereconatetur.Quibusundicp côcurrentib.Senoltris adiinde-cimum Kal. Aug. lignationêfacientib.acriusutrincjquàmfuperiorib.dieb^ pugnatum eft.Ineopraelio Aluarus Vega^umab acicfimulcûaliquottormS tarqs militib.cupidius hoftes infecutus aliquantum procefsiflèt,infummum diferimen uenif.in quem fi frequentes hoftes irruiflent,neiubueniri qutdc ef ab his,qui in primo agmineerant, nedum ab alqspotuiflet.Quôdçgrcferens Vega parer,grauitereg filio fuccêiens ftatuit primo quoqj têpore unà cum mi litib.lignatôirc.lsdicscrat lacobo Apoftolo Hifpanorum præfidifacer,quo necefiecrataggeris petendi caufa inoliuetûire,quo etiâdiemultô maiornu-merus peditatus Seequitatus hoftium inagns,quàm proximis diebiis fuerat uifus.Id cùm Vegænunciatum effet,tres cohortes ex caftris producit,5equi3 admodumerantdiminutæ,quôdulnerib.ôe morbo cÔpluresimpedirentur, exalij*
-ocr page 695-Commcnfarîüs.
?3Însfupplcndas fibiexißtmauit. Erantmilites numcrô'drdterodingenti': 'sadiungitcalones, SCadfeptuagintaSicuîoSjquiextraordin? mibtabant, ^osVega conuenfreiuflcrat,«tcanris,cùm res po(ceret,ufui enênt.His conftî ?^sGar(îâTolctô cum reliquis cohortibus prçfidio caftn's relinquit, aciec^ f ’^^aASiculiSjUt calones fubleuarcnt,fine armis fubfequt iufsis in ohue-'^’’'côtendn.Claudebant adem ab utrolt;$ latere aliquot tormentariorû ma-^'puli. Accum iam in confpedû oliueti cohortes leniter uenirent,hoftes fe o-hadere,fub primû agmen fuccedercjooftros^ prælio laccflere cœperût. Ve ^•hilitescohortatus uthoftiumimpetûforttterfuftinerêt, pugnandoc^ itcr ’^têtjCÔmittcndi prælq fignu d edit.Mauri paulatim cedere, noftrosq; eó u-^'follocati erant infi'diae,ut drdïuentoS aggrederen t,elicere ac protrahere.Et ^ainonlógfus ab oliueto,quàm quo telö adijci pofliet,abeflent, Vargas,qui Mie dextro cornui præerat, cupiditate Mauros infequendi dudus,cum tor Marijs,qui in co erâtlatere,plus quâmoportuit,procefsit.Sedilliidentidem •'^oliuctûadfuosferedpere ,amp;rurfusin noftros impetSfacere.Cûeôperu2 ^’’leffètîingrefsis noftris, accalonibus Ô^Siculis ramos fuccidere,Öóab ope-MeinipfaquiJeni pugna defiliere à Vegaiufsisjubitó holles ex ualle,qug ’ooliueto cents quinquaginta palTus aberat,ubi abditi latebant omnib. co^ Pijsprouclaruntadnutnerum quinquies milleTurcarûôcMaurorS:exquib» '*^^R.hufpenfib.pofiea cöpertum ell,odingentier3nttormentarn,aciagit-^^fijiamp;equitesducenti,quicôfertifsimoagmine nollrosab utroqr latereag-amp;dsi\cutn primScontinenti glandiSemifsione except! fuiflent, pauldrncon M5t:deindeuna cS equitatu aperto latere magis magiscK inllare,ac cohor-^^scircSuenirecceperunt.Et quamuisfortifsime nollri honib.refiflerctjimpe ^^■’it^fullinerentjtamen quodeapars ijs tormentarljs elïètnudata,quos Var S’5 eduxerat,maxime premebâtur. At hi quorum uirtutis opinio eratfingula ^s,aduerfîshollib.occurrebant,fuisà præfidio erant, acfortifsimé cadebant»
cùm à finillro cornu milites eilet co hor ta tus, ad dextrû incredibili cele-f*btedecurrit.lllicenim milites urgcri,penèdrcûuentos teneri,curfus ac lafsi ^^^neferêexanimatosjuulneribusc^ côfedos, ÔCPalomariS Ferdinand! Lu Pî/tibunifigniferûjCum alijs feptem fortifsimis uiris !nterfe(flS,rcm^ propé ^odamatâelleaudierat.Ibi utuiditholles eô acriasinllare,accôcurrerequôd ^Oafipartâ iam 6C exploratam uidoriâ putarent,cum ea armatorû manu,qu3 ^ultodiæcaufa ducebat.ita TurcarS uim reprefsit, ut milites fefe colligerc, ac polequifcÿinconfpeduducis,redintegrato animo llrenuè operam nauare, 'Metumq; holliûnon folûm fullinere, led retardate etiam,fignacç inferre cœ Ptfint.His receptis atrj animo côfîrmatis,dextro€^ in latere collocatis Vega ^'lùsinfinillrum cum fuis aduolat,id côpluribus tormentarijs cômunic,ho« 'ifspellit,tnultislt;^ condfîs, aggerem, quem ipfifecerant,capit.lbi nônuîics 'otmentariosdifponit,ut tutius in hollcis tela conijeerent, reliques in prima ’ciecollocat.Ac prælio fie renouatO tanta utrintç tormcntarlorum,ôd lagitta f’Otum contenttone pugnatum ell, ut ad internallum unius horæ ac emitten-«isultro citro^ glandibus nunquam fit celTatum. Eodem tempore Vargas, ^uitormentariorumoperaimpetumhollium àlæuo cornu repreirerat,pro-nollros maxime urgebant,dum eis ad dextrum laborantibus 'Obfidiouenircaccelerantjfinillro latere tormentaria glande traiedlo cecidit, Mptuscgäluis,attaincallra delatus uniuerfum exerdtümmultomœrore *ffecit,tnagnumc$fui defideriumreliquit. Fuitcertè maximo nollris income ’'^odotantiuiriamp;quidemfortifsimi ac rei militarisperitilsimiamifsio. Intc-dum pughabatur,calones ÔC Siculi magnam materiæ copiam fucciderât: ’^quecnim hacrc ab hollibus prohiberi unquara potuerunt, tanta fuit Sd qqq 5 ducis
-ocr page 696-1440 De Aphrodifio
ducts uîrtus,ut(Ç animi pfacfentia,amp; militum robur,ut eodeffl tempore fitntA pugnarentjôClignacionêtutô fieri curarent.Intereaopptdani no corum igni ri,quk ad ôliueium gcrcbantur, ex oppido erumpunt,in caftra prouolantgt;ad muYiiiciort es 3ccedunt,amp; tela in noftros cÔij ciunt.T oletus milites ad arma có currcrc,uatlôconfcendcre,accomplures globes bellicistormentis in hoftc» emitu tuber,qut celeritcrinoppidumreiedi tantumdctrimcntiaccepfrSt,uC ab eo die nullis unquam poflea copijs eruptionem in cafîta facere tentarint. V'^cgajinteifedo ab boftibus Vargajqui llrenunpli operä nauarat,mflgnoca auxilio foerat,nulla in redeefie,omnia obire,amp;lquidquoq} loco faciendueifer,prouidcre,amp; ducis in cohortandismilitibus rnpugnando militis officia pra-ltare.nullQ tempus intermittere,ut comm uni omnium faluti profpicercK prsemifsiscj calonib.0^ Siculis cum ea materia,quæ cum dimicaretur, fuccifa fuerat,acieinftrut‘l3,nouiisimof5 agminetormentarrjs communito.atq^pro his quib.tormctariüs puluis Si glandes deeranqalijs fupplctis,in caftrarciicr-ti coepit. Hoftes uero infoletius audaciuscj côcunere,noftros ex nouifsimo agminepremere,fublatisqj damorib.infequi. At Vega à prarlio milites conn* nerCjàciatis habere,Turcis Mauristj refiftere, afsiduac^glandiumemifsione impetûeorûferociam^cÔprimere.lntereaToletus cum excalonib.ôdSicu* Its,qui mareriâfupportauerantjcognouiftetquoinloco reseflet,quantoq:in periculo Si cohortes,Si dux uerfaretur ,nihil ad celeritatc ft bi reliqui factendS duxinfed cum expeditaarmatorSmanuadmediûitermilinb.occurrensnon patfieos fiiblcuauitjco quod tuncab boftibus maximepremercntur.btquan quam eius aduêtu fub{ifterc,acfe reciperehoftes uifi (tint, mbilo taméfecius, quod perpauciellentmilitcsquifam tormentis utipoftent,cùfntormétarius puluis,amp;■ glandes omnino deficerêqrurfus inftare,atlt;p eos,qui!n nouifs*'^® agiTiinc erant,urgcre,cum his deccrtaremagniscß uociferationib.ad uallum procurrere.Sed à tormentarijs propulfi,qui prçfidio caftris crât reliât dem retulerunt,atlt;^ illo unde egrefsifucrant, magno cum detrimento re^r-terunt.EipraclioDorgutêintcrnnflc,3ccum duob.præfedis feptuaginta t ut casjcirciterducentis uulncratisamififle,att^ inMeningcmfe cötohlfo^“” cögnitum eft,qui triduo quo prælium eftcomifliim,CarruanoücnerCt.QLiæ ciultas eft in meditérraneis pofita,actotius Afocæ longe maxima opulentns’ ma^prafter Tünétà eius prouinciç principe, abefteç ab Aphrodifio milHa i« mèpaffuum trigintâ fex. T um ctiarn illt noftris nunciaueruni equSDotgutis fuilleinpu^a uulneratû,farcinascpamp; impedimenta ab qsinitincredftcpta, quos ipfe à Kbùfpis,qu3s nûc Alfaques appdlanqin auxiliGcuocarat.Eodic ex noftris non minus trfginta fauciati,S^quatuordccimoccifirunt.Veg3Çtia cuius fingularis opéra,prudentia,amp;cxccllens uirtus,itemcç rei militaris tia cùm in altjs,tum hoc potifsimu prçlio enituit, noftrisc^ fubfidio acjalun™ it leue uulnus in alteropede accepit.Quo duce Hifpani milites,fuprà quâ,di' ci poteftjfîunquam alias eo diedepugauerunt,exiguiscpcoptjs ingenteniho ftium numerûjiô modo fortifsimèiuftinucrûr,fed côplurib.ctiamcôcifispro pulcrûqfadiaq; lignationepaucis ex fuis defideratis incolumes in caftra redic runt.Hoc pre’io fadlo Dorgutes ma^nâ iadluram dignitatis amp;honorisreut' mulrû criam de exiftimatione iu3,qua plurimû cûm apud alios tum apud tu diarfem Regem ualcbaqdepcrdidit. Qitiftatim utrefciuitipfum abHifps^'® fort fsimè 3cerriiTjecB,magnis allatis dctrimentis,reie(ftüfuifte,nihilantiquiu* h3buir,quàm ur per legatos fedus cum eis iceret.Q.ua re facile impecrata le-duló opérant dédit,ur pécore atcßaltjscibartjs exercitus abundareqatqueex liicis finitimis amp;'a2ris,quibus ipleimperabatf late enim iamillotemporeno iûiùmtn ciuitate lua,fed etiamin Bysacio,quamregionem tenuerunf^;“quot;'
-ocr page 697-Commentarius. Uii ^yphoenices,dotninabatur)meleagrides,oua,caryotidcs,8^ id genus alia '’caftradeportarentunquamrem Mauri fummacum celeritateexcqueban-pfæterquam quod ex animi fentêtia omnia illis depcndebâtur,non
*,etiam eius panis,quo nautç uruntur,ut famé,qua tuneea prouincia ma-^^eiaborabatjtolerare poflènt,repoitabât. Quæ rcs cogeba t magnâ Barba-jOfûturbâjUtaliquid à noftris extorquerct,in caßra côflüerc.Intereà Vega dû '’'feinesexpedat,nibilnonmouer,omnia tentât,cuniculos uine3scp,ut po-^QerioTurcas depellatjagi præcipit.Sed cSFerramohnus architecfîus,ôô ma-“'natorexccllens,cuniculos iam propepomeeriSegiffèt, tormêtaria glande /Undûfrontêidlusfedtjicaturienteetiamin aperiendis cuniculis magna a-quot;'^ârutnuijnelongiusproccderet.Itacpcum cuniculi co interfedominus fuc f,^atrent,S^in côcutiendis meenib. à côtinenti parûproficerent, quôd tbi mu dientquâmunitifsimijUifum eft Vegæ earn rem à mari têtarcacpcriclitari. “ftiamfiAuriaamp;Tolctus probarct, tarnen perdifficilèfadlueis uidebatur, P^Ç^puècùm triremes ad cum locûcôftitui non poflénr,undecômodè in mu f^fflglobiemitterenturjquôd illicmarebreuib.enètimpeditSiquôdfiid fieri tormentû muralib.multis incômodinoftris ilIatSiri, quorû tan-'^spoftqiiampomceriûirruperâtjtimorincefleratjUt ea ftudiosedibgentereg '^‘farent.Prætereàin hanefententiam omnes uenerant,utcxiftimarent per-Vgt;3tn difficile.parumcÿ fi'rmum fore,murû ex triremib.tormen tis côcutf,neqj I’PolTecommoduaditum ad irruptionêfacere. In tâta rerum diffîcu'tateTo-machina in mente ucnit,qua olim ad Meftanû in ludicro certamine na Yiifiisfuerat.Itaœ non amplius fibi cuntftandum duxir,quin eueftigio péri ^'ümfaceret.Huiusmachinationis hæcfuittatio, Duplices triremes, malis ^3rmentis remotis,à laterib. coniungebat,ôô è regione mûri collocabat,qu3 ’•^■■nisc^anchoris exanguiis,neflu(ftibusmouerentur,diftineb3t. Eas fîrmo •^perualido tabulate côtegi iubet, ut odo bellica tormenta maiora fuftinere ^omodè poflent.Hæc ad latus quod cÔtra murû erat,difponit, cratesq? ÔC plu '^osapuppiad proram interaggeres fieaddit,utètormétarijsfeneftris, quas ’’’'ttuendo reliquerat,tutô ^lobi tormentis ipfis conijcerentur, dC triremes fi-J^ulcû machinationefacile agi,eocç appropinquate quo ipieuel!et,ponènf. Quod herclê opus noftri meritôadmirati,acfummislaudib.utparer3t,profe ^utiinmaximâccrtifsimamc^oppidicapiendifpem uenerunt. Qua in reGar cætcrls,quæ in expugnando Apbrodifio acciderunt,incrc-u*DiIiceleritateurusdemonftrauit,qu3ntum dexteritateamp;ariimimagnitudi-Ufjatc^rcibcllicaefcientia polieret. Per idem f:rè tempus Antonius Auriæex biciliareuerfus tantam commeatuum, ôi. bellicarum rerum copiam triremib. tonuexit,utcontinuô Vcgaglobosinmurum tormentis mitti animumindu ^crit» îtaep omnibus rebus interuallo fexdierum,quæadoppugnat(onem crant,comparatis,duo QC uiginti tormenta maiora circiter ducentos paf-M muro,atque alia pauló longius ad deturbandos hofteis ex propugnacu 'ùcollocat. His fie difpofitis Andronicum Spinofam, qui multo uiu ÔC pe-utiareitormentariæcæteiisantecellebat,quemetiam ex Sicilia euocauerat, prxficiehuicFrancifcum Biuerumadiungit,quiquatiendis antea mœnibus opetamnauarat. Ac quinto Kalen.Septemb.eam turrim,quæ à mari ad porta cf3t,quæ(Ç in occafum Solis ÔC auftrum Cpedat, atqp alteram à terra huic pro-ximam tanta tormentorumui quatiiubet,ut eo die utraqp turris cum muro deturbari uidcrentut.Sed ea firmitudine étant, ut parum his noceri potucrit, «luanuis continenter undecim dies tormentis concuftàe fuerintratep in earn iantummodoturrim,quam ad occafumSolis ÔC auftrum pofitam diximus, quatuormiHia,amp;odingcnti globiemifsûinaliasuerô aemoenia,donee op-qqq 4 pidum
-ocr page 698-144Î De Aphrodifîo
pidum captum fuit,ad fepties mille. Verùm ea oppidanorum cufaerat,utquS tum noftrifonsconcuterent,acdeijcerent, tantum illi introrfusfulcirentamp;re ficerent.QuofiebatjUt nullus irruption! locus enctjÔCoppidaniex thuronO' Iirosirridercjaccotumclijsprobriscp uexarenondefinerent. Tertiödie,qüo tormêtis globi in minu connciebantur,Marcus Centurio cum triremib. ab Li giiria rcuerfus maxima noftros læticia afFecit,propterea quod Alpbonfuni Cucuamnobiliisimü amp;fortifsimüEquitc, qui in Ioc5 VargæfufFeâuscrat, cum milk Hifpanis militib. dC quidem elclt;fliisimis,ac magno commcatiiun’. Sc aliarumrerü numero quæ ad bellS ufui e(îèfolent,fupportauit.Intcreà niili tes,dum mocnia quateretur,lignationis SC munitionis caula in oliuetvt ibant, crebrisœ prçlijs cû Mauris,qui erât in agriSjdeccrtabât.Sed nihil ad id, quod ociauo Kai. Aug.fuerat fumma contentionc cum Dorgute fadS. Erat inter Mauros quidam ex his præfedis,quf fines Aphrodifij contingunt, homo fin gularis audaciaracuirtutis,is equo albo,iuba SCcauda uerficoloreadueheba' tur,eumcj triginta pedites,SC odo équités fcijuebâtur: cum his noftros,dum inoliuetumirentjleuibus certaminibus crebro laceflebat, necdeerat illifortu næ fucceftus. Accidit autem,ut lordanus VrfinusFlorentinarum rriremiûprç fedus,qui in caftris apudTolctum erat,expeditus in equo,cum alijs quatuor cquitibus Fiorentinis euntes in oliuetû noftros fubfequcretur.Hi Ifguatione fa Cla in caftra redeunt,SC cum paulûm ab oliueto progrederetur,Maurus qui in infidtis erat,Vrfinum aucupio intents aggreditur,Ianccac^ infefta medium eius brachium magnis uiribus traqc!t,id(ÿ tanta celeritate,ut manuali tormê' to uti illenequiretjac priufquam fui ei opem ferret, equo decideret, equumij amitteret,quern poftea Mauri fuffoftum reliquerunt. Hæc memoriæ prode re uifum eft,ut externi homincs intelligant, non cum ignaua gente bellum fe geftumialit enim Africa uiros SC quidem fortiftimos.Vbi nouem diebus ta tum muri dciedum elTet,quantum ad irrumpendum fan's efle uideretur,Tolc tus triremes,quae machfnationcm fuftinebant, promoueri,ibi^conftituiiU' bet,unde tormentis globi quam proximein earn partem muri iaccrentur,que pridieeiüsdieià continentefueratdeturbata.Cum enimmilitibuscd itrum-pendum eflet,quà bellicis tormentis murus ÔC turres erant aliqhantumdim-tæ,ncce{ïe erat alterum alteri auxilio efle, mutuoc^ inter fe omnes iuu3rc.Po-ftero dieoppidaninonnefeij quantum periculiex naualimachinationc,unde tormentis difeutimuricoeperant,tmmincret,uehcmenter contcnder3t,ut eâmuralibus tormentis perrumperent aedifturbarennquod certeexfenten-tia fuccefsiflet,nifi Vega 0CTolf.tus quam celerrime triremes in breiiia agi,cagt; rinasc^ fi'gi uadis curafTent.Ex quo effedlum eft,ne co die amplius,quatuor tormentis muriconclt;tterentur,reliquisab oppidanis continent!'muraliStor-mentorum coniedlione deturbatis,nonnulliscç nantis occifis, accætcris tan-to timoré perculfis,ut no modo rem tormentaria nemo gerere, fed neadipfa quidem tormenta propius accedereauderenquinetiam c6die3deferere,atc5 omnemcocutiendimuri cura abqcereomnino uellent. Id repentino accepto incomodo acciderc ciirn Vega non fugeret,Orihelam Vclentinum cum quin quagintamilitibus tormentarq's eo mifit.ut perterritos nautas animo cofirma ret,ne fufeeptS officiS defcrerêt.Qui ea node ita perrupta refici,ac bellica tormenta difponi curauit ut infequenti die quinep maiorib.tormentis emachma tione,actrib.exoramaris tantum muri illi demohtifunt,qu3nt6 irruption! (lit ficere uifum eft.Cum uero una cfTet omnium fentctia,ut eueftigio irruptic fie retjfolus Vega eâ in pofterS die differendâ cenfuit,cuius confiliS poftea eucn-tus coprobauit.Ex clafTe autem perquam difficilis SC incerta erat globorû cô-iedio.Nam cum triremes logins propter breuia à muro conftituræ e{rent,tor
mentarij
-ocr page 699-Cómmcntarius. 1445
^fntarfi globi ôppfdum tranfuolabant,6lt;' triremes ipCx uehementer affli^fïa-’ntur.Ex quib.una Tolcri amp;nbsp;guide primaria, itemt^ altera Cigulae Gcnuen pcne fuprefle,ac nonnulli ex nantis uulnerati atcp intcrfec^ii lunt.Poftridic
ƒ s diet maneAuria couocatis triremiS Prefedis,quid Reri uenet,oftedit,mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
^•f(^,nequêexclanein terra exponi permittcret,atc^ ut dato ex trireme prç Qtia ltgno,quâ ceieri motu oppidû eo die triremib. cingcrent. Is dies erat ad I'^’r.ldus Septemb.noftris lôgègratifsimus. Quo itêdte Vega cohortes ex 3eisediicit,atqp eas hoc ordine ad irrum pendu inftruit. FerdinandûTclet« J'Dunnm cum trib. ex Neapolitano præfidio cohortibus totidciTK^ ex ijs, l'^îsDidacus Ferdinandos Morerela,Antonius Moreinis, S»^ Akiarus Vega . ^fDätjineam parte muri,tjuae proximis diebus à cohtinenti deieda fuerat, /Umpereiubet.Amari ueroFerdinandûLupumTribunû fimu! cum nnliti-UsexMalafpinaepracfidioinidimpetQ facere,quod enaualt machtnatione P''dieftieratdeturbatu.Hts adiungit cohortes duas,quibus Solizius Hie-^miisManricus præerât, totidemcj euocatorö exNeapolitano pra fidio. /•iquasexhisduaSjpariter SCeas, quaiû ordinesGafpar Guztnânus amp;' A-îdoricusducebantjineam turrim irruptfonefacere imperat, quae à (inirtro
k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat,cuius pars quædâdiruta fuerat,cum primum AphrediGu
,'d^tormentisquaticocpilïet.Hierofolymit3nis milirib. permiGum eft, ut
H ®^dlent,eôGgnuminfcrrent,atlt;5impetûfacerenr.Cohorrcs aurcrn,quib. ^dinandus Sylua,Rodericus Paganus,ô^ Petrus Acunia prçpofiti crant,in
I’fscafus paratas,at($ tormetisbellicis præftdio efleiioluitdiis Siculös,dc '^^sf4pràdidîGeft,adiecit. PoftremôIoannêGuzmannû di. Solerift cum -^ouscohortib.præfidio caftrisreliqutr, adiuntfta etiam Graccoru centuiia.
j.^Ppidanislubudq exagris niitteretur. AcGqua hoftiumanus 3duetarc,adef-,'^uideretur,nequa eius aduentus Ggnificatio fieret,aut ullum fignum tuba Mut ad arma condamari permttteret,fed per nuncios ca de re fe certiorem
H înicelerrimè faceret. Attain eo aggcre, qui pro caftris erat, quinquaginta /Mtarios milites exhts.qui præfidio caftris erât relicfti colIocarent.Et ut fin Q ‘sbellicis tormentis binos milites, qui ret tormentariæeftent periti,pra’po
Rurius ficconfti-
omnibus,quæadirruptionepertinerenr,adminiftratis,cum tarn me '^?at^propinquareuideretur, Vegamilites cohortatus hueefièdiem, quo 3xiiiifconueniret,ataliquando pro tantis laboribusfrueftum ui-Ofiæperciperent,fignum tuba dariiubet. Hoc etiam ex prætoria trireme J^uaracit,quoexaudito triremes fimulatione inuadendi oppidi,uthoftcs 1 'uiurumcompleuerant,dirsiparentur,fefecircunfuderunuMilites ueró ea futate,atcp eo impetucuol3runE,utomnino uiderentur,murum,turres, impedimenti,facile ftiperaturi, Verdm adco (,y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afeenfus utrinc^ a continenti erat, di introrfus fofla,aggeri-
nif P':°P^S'^^‘-’^^*5muruscômunitus,utnecpafcêdere,nec]p quis, '’'ânifeftocumdifcrimineuitæpoflèt. Sedboc tanto periculo contem-fy^Pp^’usFerdinâdusToletusTribunusexcelIêti animo ac uirtuteuirmu-tm^'^’'^’inuentaqpcafutrabe,quaMauris à propugnaculis ad murum jj^ftranfmiflus,in oppidum cum feptemexhis militibusquifeducemfeque j^'\^r,grauiiam accepto uulnerc defiluit.Gafpar etiam Guzmannus amp;nbsp;A-Q^doricuscumpaucis in murum,quiadfiniftram turrim erâtq'rruperunt. Ibi (,j. 5*’aannus alterum fere brachium amifit, ceciditt^ fignifer Richclmus for-?*niusuir, Alij liero conuerfis fignis,qua aditus ad mare patebat, continen -'''petuirriierSt,breuia,uadofitmqp mare, etiam fiab aqua tantu humeris ad
qqq ; fummo
-ocr page 700-144 De Aphrodifio
fummo pedore exftarent, fuperaiierunt. Hos Hierofolymitam' milites belïp cofifstmiuirifcquutur .AtTurcæamp;Pr3efedi,q«ibus oppidicuftodiaàDor' gutecomitiiiTa fuerat,toto fe undit^ muro circunfundetejarmatosdiiponere, noftris^ refiftere,defefsis recen tes fiiccedere contendunt.Oppidani etiamnia grtoconcurfiiaduolatjcompiures^ milites pertinaciter afcêdcritesüulncrât, atc^ jnterHdunttinHis Ferdinandus LupusLufitanus MilitumTribunusfu jt,quiicflu tormêti transfixuSjfornïsimèoccubuit.HifpanitametfipericuIofo genere prælij, locot^ alieno premebätur, quippe qui in fludibus côfifterent, neqp manualibus tormêtis commodeutipoflènr,quódaquis tormdariuspul uiscorruptus eflet,tamêomnia fortifsimo animo fuftinebat.Alq alios propel lercjeceuum primis ultimi non dare,fed acriter incenli diftridis gladijs comi nus rem gerere,ac tanto impetu murSafcenderCjUt interuallo unitis horæho' ftes moemb.turrib.propugnaculiscp detjcerêt,pomoen'3{Ç duomiiliaHifpa' norumoccuparent.Hïcrurius holles fecolligere, acpræliu redintegrate ca-perunt.Alij cum tormentariorum manipulis nudatis etiampedorib.manus conferere:alij,cùm cætera tela deficerent,lapides conijccrejHifpanimutuoin terfecohortatihoftesexpomoerio pellut,multosoccidunt,cedenteslocoin-fequuntur,ne® fuicolligcndidant facultatê. llli inforoaclöcispatêtioribus cuncatim côfiitunf,cÔfertifsimocp peditôôCequitûagminepræliS renouant Atcß ita acriter pugnauerunt,tantam^ uirtutem præftiteruntjquantaaui-ris fortibus in extrema fpe lalutis præftari potuit.Nam quem quift^ pugnan-do locum ceperat,eum non nifi cum uita relinquebauquod uiderentoranem fpem falutis in una uirtute pofitä elïè. At milites Hifpàni priftinæuirtutis me-mores ferro uiam aperiunt, nuHumà côfiftendi locum hoftibus relinquunn m^nafitutrinc5cædes,magnoconftatuidoria,nihiloppidanisaduirrtitem dcfuit,ncmocnimnififorti,inuidac^ manu hofte interredo lôglusptogvedt poterat.Tum CêturioMelchiorZumarraga Segouienfis fortilsime pugnâs tormentaria glandefecundum aurem traiedusin ipfo oppidifinu occiditut Interim ctiamaccidit, quoddignum memoria uifum praetermittendum non duxi.Centurionis Morerelæljgnifer,idem^ frater,ab hoftibus uulnwatusce cidinhunciacentem ut uidit frater tertius na tu minimus, quiproximeaderat, ^namarripit,inhofteisirruit,pundocp temporis interfîciturrcuï Mornela Centurio,etiam fi multis grauiousr^ uulneribus penècôfedas,fuccedit,ltre-nuec^ iîl O munere fungitur.Neà enim ipfeinferre fignQ deftitit, ufœ dum ea partemanipularium uirtute hoftes fummouerctur. Aa Morcrela amp;fignim us frater paucos poft dies morte ex uulneribus obieruntdtaj^uexillum iHud triumfratrumfummianimiôCuirtutisfunereconftitit.Hoftiumuero alpms' gno clamoreac fremitu,qui etiam utrinr^ fublatus per totum oppidumexaii dtebatur,3ditüs platearum occupare, ibirj fortifsimèoccidere. Aitjrepencma ruina commoti,inopinato malo turbati, oppidi direptione perterritiin aliam, partem ferri.Matres familiâs fientes cum liberis deorum ira percülfac repente in publicum profilire,ad cœlum manus tendere,ad Machometi fana procur-rere,eôferecipere,ibiqp proiedae uidoriam ab eo expofcere,omniboscj; pre-cibus à fuis petere,nefe,amp;communes liberos hoftibus in pcmetuami ferm-tutem,autfupplicium dederent. Quofiebat,ut Turcæôô Mauriaudacius fubfifterent,ac noftris intrépideoccurrerent, atep eo animo depugnarent,« uel làlutijfublîdio^ fuis client, uclfortitcr occumberent. C^ui etn nu ui lioftris le obfiftere fperabant,tamen eos ficinuadebant,utquàm plunmos loco depcllerêt,nÔnuloslt;p interficerêt,in his Pimcntellifigniferfuitunacom alfjs tribus militibus,qui inferiores ordines ducebant.Tum Alphonfusrim telluSjödOrlhelaCenturioncSjöi^figiferi AluariVegae ÔC Soliztj
-ocr page 701-, Commcntarius r44f
f4 I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''
^^^letiamdeHi'crofoIymitanfs milin'buscacduntur.Quo noftH acnus inch
Vegçô^ Toleti,qui'nctiâ AuMç,atcp adcö oin Cc] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^gt;'G’’'hil^ftrenuèautfgnauèfa(fîû polie
âtiuiderêntantaanimorûjôCutrtunscôrennoneinhofteis fmpetn fecetfir^ fxuijsacfofôeos pelIercnt,pcrlequerentur,SL cæderent;omnest^ uidîong ^®^’usquàmpraedç ftuderêt,n«llô($ pugnandi fi'nem facerent, quoad omni hoftib. omnes ad unû aut capti,autoccifi client. Pugnatum ƒ ineridiepropèad occafum Soli's,uanéaciitcrlt;^,ac tan ta omnium conten fortifsimus quifc^ Werctur,inter quos fuit Haies alter Turcarum Præfeclus,qui à Ghriftia-defciuerat. Alter uerô,quëm fororis Dorgucis filiû clîè dixeramus, ’’’^1ÔC trccenti Turcæac Mauri continent! impetu ultimas oppidi partes P^f'iJerunt. Verùmcùm nullus elïètfugælocus,occupatisduabus tunibus, .^aulumrepugnalTcntjfeVegæ tradiderunt.Exquibusfeptuaginta rjsmi f rnpræfidio caftrisrelidi eranr,concefsit: Cigalæ Genu-'’•iPræfeclum donauitjUt co filium,qui apud Dorgutem in uinculis crat, re J'pfret.Reliqnosprædæ nomine tjs milit!busdiftribuit,quorumuirtureôp-eo dieexpugnatum eft,nemineomnino exhfs fibi retento : quôd exi' J’’'aretfamamuirtutisPrincipiuiroabundèpræmium fore. Quae rescùm Omnilaiidedignum,turn etiam multó chariorem admirabilioremc^ ’’wibusfecit. Expugnatooppido deprchenfæfuntincothone nauesillæ, 9^æAkxandria milites ,frumentum,8Ccommeatusdeport3üerunr. Ihuenta ^'’fftiamquatuordecim ærcatorméntaingentia.præteraîia non paucaex-^^'ffamateria.Adhæcmultaatqîlaut^uppellcXjôc'magnff pondus argêci 8d ’'fi'His accedebat non parua copia frumêti, cômearuû,cæterarumt^ rerum, ^iiæadbellicrrufum crantcongeftæ.Captiuorûnumerusad Vegâielatus fu/ JpHlium feptcm.Ncc nollris ea uidoria incruenta fuit, ampliusducentis oc ^'MÜjsq; quâmpltirimis uu!ner3tis,ex quib.muid po,ftea ex uulneirib.quôd ^'’uencnotilitafuilîecrederétur,interierût;atq3 in hisFcrdinandus Toletus rribunus’.occubuiflTentfp multó plures,nifi quàm primùm Vcga fait-^'osinSiciliamdeportâdos tnK'alIèt.ExHierofolymitanis militib.qui eo die, f dent,fortifsimèpugnaucrunt,tum in pugna,turn etiam nô multó póft ex dnerib.quæin ea pro Chriftiana Repub.acceperât,paulô plus triginta mor ^■^oppetiuerunt.Poftero die Vcga primurn purgato oppidô,fanû,quodibi 'f3tmaximQjCxpi'andum,dedicandumcp Deo Opt.Max. curaninibic^ fada '^d!uina,occifos fepiliripræcipit, deindeoppidQ muniri,deie(fta bcllicis tor-^fntis rcfici,foflas cxpurg3ri,frumentum,commeatus^ in oppidû côporta-'iubet.Dum hæc Aphrodifi) geruntur,captiui quidam Græci, qui cxMenin l^profugerantjAuriænunciant Othomanum cæcum ab alteroeiusinfulæ interfedum,quôdimpensèTurcis ftuderetjOmnibuscçoffîciisDor S^temprofcquereturjCui etiam ipfe plurimùm tribucret,fclt;^ illiuni commit-ffffUeo^interfedoinfulanisinterdidumjnequisTurcas exc(peret,3Utulîâ ^^«îüarét. Dorgutem ueróreintellcda cum libcrisô^ iixoribus,farcinisatqp ■’™pedimentisfein nattes recepillè,hucatqueilluc deerrare, nequc alium re-haberein quo tutóhyemàrcpofsit.Hocnuncio a«cepto Auria com-ôï^icatis cum Vcga amp;Toleto confilijs,inita quarta uigilia ciim uieinti trirc '’liousinMeningem proficilcitur,quem ftatitr. Vcga cum reliquaclalTc fub-‘fqwtiir.Cùm iam Rhufpas præteruehcrentur,paulo^ plus triginta millibu» Pîuuum à Cercina abeflent,in quam infulam Pirata fe*contuleraf, tanta fubi-‘otêpeftas coorta eft,ut nulla earû triremiiicurium tenere poftet; fed eôdem, 'quot;'de étant profe(îlæ,referrentjÂùn3lt;$ St Vega incoepto conatutj defiftcrêt.
-ocr page 702-i44*î De Aphrodifio Com.
Quipoftca ex Mauris compcrerunt . Pirata ex Méningé orauag3ri,nauibuscpreceptacuîûquærere,ac petere, quo inhybcrnistuH eflèt,quôd Meningitanis fe cômittere nÔ auderet.Vega omnibus rebus, fieri iuirerat,perfe(flis,mine fie ducentos Hifpanos cum magno tormento*quot; ’ cæterarumfj rerum bellicarumjfie frumcnti,3ccommeatuum numero ,opP' do praefidio relinquit. His Aluarum Vegamfilium,u{quedum aliud imperaret,præficit:dc^ mandat,ut oppidum muniendum caretzeaueat^ jquot; quiddetrimentiex hoftibus accipiat. His prüden ter conftitutis,offlnibusç rébus ad nauigationem compara tiSjOdauo Kalend. Odob.omnes cutn ptiuis,ôepraeda,quæ cuique obuenerat, Aphrodifio foluunt. Verùmcu triremes tempellate quatuor dies continenter afflidarentur,neque ulla eat Larunefia capercpoflet,coadifunteôdem, undeegrcfsierantjreuerti.K^' fus paucis póft diebus ex portu exeunt, ÔC quanquam nonnullx triremes grauiter afflilt;ftæ,ac uento difperfae fuerunt,tarnen omnes ad unamincO' lûmes Drepanum peruenerunt. Ibiloanne Vega Prorege magno SiculO' rum concurfuacgaudio excepto, Andréas Âuria ÔC Garfias Tolctus pro^' lt;fti,hicNeapolim,illeGenuam pridieldusNouemb. incolumiseftreuerl^’ HacHifpanorumuidorianunciata magnus repente terror uniuerfamAtn-caminuafitjpropterea quod id oppidum, in quo omnem Ipem cundi repo-fuerant,ànoftrisexpugnatumuiderenttfi^ quoarniflb,totametiam proum-ciamarmisrubigendamcrederent,ipfamlt;5 tandem in Ghriftianorpm pote-ftatem deuenturam conftanteraffirmarent.Quod ita euenturummultiMau-ri,præcipuètj, quiipforumlingua Alfachtj,Latina Sapientes appellantutjle ex fortibus uaticinationibus prænouiffè teftabantur. Quo fadum eft,utcom plures captiui à Macfiometodefcifcerenr,3tqueeô magis,utid facerent,ad* dudifunt,quód oppidum illud ab altjs fruftra tenta tum accepinent.Namus cæteros omittam, Alphonfus Aragonius Neapolitanorum clarifsimus uóior tifsimus Rex,cam T unetenfium Regem prælio ad Meningem fuperatum ue digalem fecifret,Aphrodifium^ oblidereftatuiflet,perfpedo eius fitu,aeex-pugnatione defperauit,nauibus(^,quas ibi extra Cothonem deprehenderat, incenfis,nc tentata quidem reNeapolim fe recepit. AtHifpani milites nullw auxilijs adiuti, nullis externis militibUs,pr3eter Hierofolymitanos,Grçcos SC Siculos quofdam,(icuti demonftratum eft, admifsis, bellica uirtutc Neapo-lim,Siciliam,Sardiniam,aliascp man's conclufi Chriftianoruminfulas,8i
cûiitates maritimas libéras à DorguteimmanifsimoPrædo-nefcrunt,aufpictjscp Caroli (^inti Caefaris Aphro-difium expugnauerunt,quod ut olim Bar-barorum,fic nunc Chriftianæ Rei-publicæmunitifsimum eft propugnaculum«
CHRt
B I N I S.
-ocr page 703-' nbsp;nbsp;1447
CHRI STOPHORI
Richbrii thorignei senonis cv.
BICvlARII REGir, ET C’A N C H L L A R I O FRANCIAS
â fecretts,De rebus Turcarum ad Francifcurn
^allorum regem Chriftianifs, Præfado.
1 RE O R, Chriftidniß.Rex,nequis me tt}nerèf;àjj'eexiflintet,lt;^u6d tibi naïf ; modo dmplißimo uiuiilißimcg- prntcipi,uerMnetiam eloquetißimo er hiftorid ' 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regf, noßram de Turcdrum rebut hiftoriam aufut ßin qudß
^°^ß^‘^^^gt;^‘i^obrem,quibut rebut ttdduóiut id/ecerim,pducis explicabo, ftßiueadeo te ardere amore feienäarum , ut tion doüißimos folitm quoshdbesapud temultos:fedetilt;tmtenuitererudit0s, inquibut nomen profil teormeiim.beneuolentiddmpkifterere. Cogitabamapudme quie prtemia coßitu ^^^^ffofeßoribusartiiwibondrimtjCr inquos bonorum grudut extuUßes eos,quorum uirtutem amp;nbsp;‘‘‘‘dnniin probdjjes,Animo repetebam,teMthore,(xirßßi ftudia literarMn,opprtjßam fuijße in Gaüiu ^‘‘^^^në^prodij/Jèqui linguü Llt;it'mä,qui GrxcÄ^qui Hebraica,quipoetas,hiß0ricos,ordtorcf^Philofo» publice interpretarentur. Extitijße etidm quiferiptif librit politioribut dugerenteorv/m numerüj ^niMitienjuumimmortdlitdte doiußent, Animaduertebdin certatim omneis uUquid ejferre tibi ßri* ffciiciKWctn eße tarn humilem qui non fe tu£ bumdnitdti committerettnuHum oput ejße tarn pdruum (3quot; ^'’tiie:^uodnoii aliquid fperdretapud teloci Putdui igiturmihi eße fdciundum nifolut ingrdtut uide^ co nidgis quad in numerum Cubiculdriorum tuorum me recepißes, ltdque primitidt qudßtfrU' ?*wcjr(«n obtuli (ibb.maiut dliquid dlldturut,ßquid agellut meus melius amp;nbsp;pricßuntiut tulilfet. Se/ ’^^^niiiicollegiexEgnatio,Blondo,Pldtind,Riccio,Gaguino, Pdulo louio, Andrcd Cdmbinio ,dlijsq^, u'^'^^eloquentiiprim£,mdxim£tdmeiißdei ßriptoribustutqu£ fpdrfd eßint dcdißipjtd, in untim loa i!iilterciitur,quö propiut uideripoßent. Purum qut Jem cultus eßhicdgerßedrerumfrequentidio t'*‘’P«.Pnm«!n queßt origo Turcdrum’.deinde quds occupduerint fedes:po(le.i Qttominni er poflerid '^^‘’itperiumufqueddSoleymdnnumprefentem breuiterdilucideq^nddro. Qjiicquideß,hocfummi^ ioiitiiciß tue. Tum demum nonnihil eße exiflimdbo,quu inteüigd dibs t e omnino repudiatu no fuißie
DE ORIGINE TVRCARVM ET
Ottomanniimperio Liben
tradenda Turcarum origine,nobili difsidio laboratur. Ortam ml nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3Teucris earn gentem pleritj docêt,haud certèabf^ ratione.Nâ
Turcae,etfiuniuerfampropèin Aiîâamp;GraeciâefFufi: hodie tame earn præcipuêAfiæ minori^artê colQt,quam olim tenucreTeU-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cri,Siubi quôdâTroia illa Grçcora uirib. euerfa ,opû ui militiaep
f'^'t.EftSiquodillosmultômagismoucat, proximaquædânominû utri-Jp’îgcntisaffinirasiTurcosuiddicetfiueTurcas proTeucris,ôiTurciâ pro cucriadicflâfuilîèputât.Efthocfanèaliquid.Sedlongè alia mente funtqut nnalesfequuti,memoriæcj prodita monumenta,à Scythis oriundosfaciunt Os pppulos,qui feris Si incultis etiânû morib. Afiâ minorem tenen t,Si eos in ^quot;iiisquiTurceuulgôappellatijOttomânorQle^ib.parent, Quosquidetn fjf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximoSjprincipio earn beythiæ regionem occupaf
Oceano Septentrional! exporita,in hyperboreos môtes incGbit: ‘f* qiiosTurcaSjfolifuntArimphgi ad Riphgû pertinentes, E cuius terræfî
nibuSi
-ocr page 704-1448 De Rebus Turcicis
nibus rerS omniS cogente penuria,egrefs/,Anno à falute noftf a fcpünge^ mo quinquagefîmoquintOjPipinp in Francia regnâte,ruptis môtiS^wW«, in Afiâ expediti puenerûLamp;repêtcinopinatis incurfîonib. ac rapinisjinUieus» Pontum Sgt;C Cappadociam,d(^ omnem uiciniâ diripuernuCoadi tatn^fubin' depericulimetuquôdpauciores pluribus,extorrcs indigenis obtjccrétur,i'^ refugia fe môtium, fyluarum ac faltuû iatebras,â^ loca fuaptenatura ffluniw» peneep inuia abdebât.amp; obferuatis fedulô prçdgfurtiug occafîônib.raptoui' ditabât.In qua uitæ difficultate tantifper manferût,donee colledis uifib-ôt a-cie côfcripta,ex omni præterea numero deledis qui præeflent, aüfi iontap«' to Martcfçaire,atlt;p Colchosinitio,pôft Armenios,dein Afixminorispop^ los gladio ac igné uaftare.Repctino atep aûdaci OC infolito incurfufracii|nn' aticorumanimiSjBarbarifaciièuniuerfam regioncinfuam ditionem redege* re.Quibusrebusgeftis,utciuitatesinuafit timor,paucis admodSannisnon Pontûmodo ac Cappadocia, fed Afiâ auo(^iminore,quähodieÄnat(^w feuTurciam denomine uocât,in poteftate fua pofuerunt:Âlapfu tépons d(' ' thyniac,Galatiaê,Phrygiæ uiriuf(^jPifidiæ,Caf iæ,amp; Ciliciæ imperium lunt c feqûuti. Adfingüla retinendanullo Imperatore,nuIIorege,nuUoaiioluprC' mimagiftratus tituloutitfeddefignatis tantûmodo pro radionS proomcia-ramcp uarietate certis hominib.qui res qua prüdentia ualebât, adminnucn, ad Ottomannû ufcpjcum qui primus tyrannidem inuafit j integri manferun • Video nônullosfuiflè,qui cum banc uel illam de TurcarQ origine fentei«'” probarentjcos tarnen aliter increuiflfè, amp;focietatem cum altjs populis etiaffl Chriftianis inqffè, ac Reges dC ir^eratores habuiffe,multa^ interim regefsifleproderent.Author cftI:gnatius,Turcasfub OdonisFrancorûK^' gis tempora, Leoni Conftantinopolitano Imperatorifocios fados,iHiadop-primendamBulgariarnquæabImperiodckiuerat,auxilio uenifle.ßiondu quoeç lerofolymam àTurcis expugnatâ,Anno à falute generis humammil c fimononOjôC ChriftianS'rnilitê,quiPetro Ercmita duce Bofphoifitraieccrat, uicifieac trucidaiïètû,eu Philippus Henrici filius Franciâ regeretteonnaem ' dem Philippi Anno qOadrageumoprimo, SoIymannûRegéTurcicSW*“^^ nofiris deoellatS Si occifum.Triennio uerô poftBohemondûAntiocbiæde' fignatû principe,à Turcis captûmemoriæreliquit.Cæterum utrifqjaduetm* akeros tantuminnatfi eft odij,ut Turcae Anno àSeruatorenoftromilWimo centefimo quintodecimo Saracenis fe amp;nbsp;Arabibus,quibufcum fæpius conni datierant,in Balduinum Ô^Tancredum nominis ac rei Chriftianx derenjo-res coniungerent.Prorepfitilla ipfa contagio (adeo in animis hominum uiu® cia funt concepta femel odia ) ad Gazim eoru Regem.Qui c6 fuperbe ateß im pièmaiorûmodofureret, aBalduinoBurgio tertio leroïolymorûRege natio ncFrâcOjCertamineuiduSjfuarû inuinculis furiaru pœnas dédit, Anno Lu-douiciCrafsiRegisFratlci quintodecimo. Ad cuius fextöófuiccfimS,arul' conéArtdiS comité cæfafitnt triaTurcarumillia,5C totidéincuftodiamdata. Alaph rexTurca,fub natalis c h R i s T i millefimû centefimumô^quadra* gcfitïium tertiumannum jEdefïàm Syriacurbem cepit, amp;in Chriftianos tm-maniterdefäeutjt.Eiusfatrapae intra biennium proximû admiffàe impietatis fuppliciu luerGt, lerichunte à Balduirto Fulcortis filio quinto Hicrofolymoro RegefufijSC ad quinq^ millium ftragem interfedi. Rege apudnos fexa tn^ gintàannorumLudouicô luniore, Sàladinus à Turcis in regnum admitti-tur. îs duobus annis ab accepta digrtitate, Aegyptum Syriam ditioni fuac cüm adiecilTet, à Balduirio ad Afcalonem amp;nbsp;Tiberiadem fuperatus cft. Adquemdeincepsulcifcertdum, lerofolymam profedus PhilippiAugt; gufti Galli temponbusjerofolymitanum folum deprsedatus eftjLaodiccam
-ocr page 705-Liber L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;414^
Tiberîa4em obfcdtt’, Afcaloncm ad dedïtioiîem compuh't. Hæç ^Uidem,necplurâ de prifds TurdSjCorumc^ rcgibus,ac ijs quae ante adepts “aperiumgciTerunt,Uteris mandata repcn'o.hm uenio ad Ottomanniim,qui MmuspaucorGncgleda potent{a,monarcbiam inuafit.Rcmab cogefiatS contexam,ÔC,gradatiminôccupatac tyrannidis kiccefloredeucniam.
OTTOMANNVS.
rVit OttotnânusIôconatusobfcuriore,SCtcnuibus fortunis domi,fed Umen ingenio toelid,cautus homo,diligens,ambitiofus,praefeduras
amp; régna cOgitans.Éiusdifdplina,ôdconfiIia,amp;magnçuirtutes tantu *’^t£lluerunt,utpaucuIisannis,nobiIiorib.Turcis æquaretur:eac'p de caufa, ^'tnülum,acinhonorehabercindperent tanquam parais dC fadlem qua-Umlibctrerum sdminiftrû.Per id tempus accidie ut prouindæ AfiatiOac difsi-'‘‘Ointcrfecontendcrêtnit^latentes in praefedis earum fcrperët inimicitiæî ^uascÓponcreextratpemerat,ambientibusprimas fingulis.Hos tumultus 'Jttoniannus cum praefcntiflèt,fortunæ melioris principia fecif.utqui ex ifta Ptouincia1iiim,fatraparumà'diflènfione euentum nonifi profpeiQfibi pro-pittererErgo difcordias amp;ra Aiones alcre,modó his fauere,modó illis,debi-'°'gt;busjemper aduerfus poten tiores op/tulari,fingulos l’ibi opera aebenefi-^^niiacÔciliare.Quo mfe ad:u paulatim difsipata,Frad3ra muitoi üm poten-'’iintantamdefcexiiiimationcm il!osinduxit,utuelut uipcrioribusbencfi=t '’)suiaiamp;obligati,(nam fingulos afflidis reb. adiuuerat) primes honores ^^aintercefsionequafifuo iure præripientem ferrent. Qiia quidêin reFor-^nacumeotambenigné indulgentei^ dccidit, utnon ita multo interiedlo JoiporCjfalutisnoftræ anno circiter mil idîmo trecentefimo,PhilfppiPulchri HWodecimOjUnus impunèinuitis omnib. fummam imperij,quod ante par 1. j'’’ffnebâtfacfliofimagiftratus,occuparit,fefeœ AGæ ininoris fine Anato ®llt;npcratorê nominate fit aggreifus. Ad hæcfulcepta infignia foris nihil Ic-J^Gmprudentiûfue agens,quàm anteadomi priuatus(olcb3t,magnâ By-quot;y'’jæpartcm fubegit,^uam,quæ eadem turn Sebaftia eft, expugnauit, 8^ pPpidaadEuxinumpofitanonpaucacepit.Affèda iam actate faro côccfsit. pPpiValeftj regis anno primo,Christi Opt.Max.millcfirno treeen ‘‘‘mouicefimoodauOjCÛiamipfeodo ÔCuigintiannos in imperio fuilïen
O R C H A N’E s»
E^usfilius Orchancs à pueriseafemperindolemorumcp præftâtia fuitj utfacilêindedemortui locum cundispopuli fuffragrjs lüfficeret. Net^ quifquânoua dignitate audû inafiquo mutatûienfitjtantumcg ab* •tutapatre inpdus degcneraflèuideretur,utillum etiam magno uivtutunl jnuloj Si regendi imperq fingulari difdplina longe fuperarct.Cuius rci cer-documents extitit,quôd hæreditarium fpicndorê non modo intégré co-têporis eundê plurib.ornamêtis illuftrarit. Hune ^ÇnÔnullifuiffè prædicâtqui Prufiadem,quam nomine uarfato Burfiâ di-„■ ^regumBithyniacfedem primariam uiccpit,accepto inter obfidendSgrà 'Uiilnejç qyQ poftea intertjt.Eundem quorÿ elle autumanr,qüi Palæologis JWbus deCôftantinopolitano imperio contendentibus, alteri eorO cum in cxercitu in auxilium uenit.Sunt qui filio eius Amorathi hæc concedûf: mortuo fuccefsit,ad loan-Philippifijijpfimos dies, Anno à c h R i s T o nato millefimo trecente-quot;'oquinquagefimo.
AMORAi
-ocr page 706-HÎO
De Rebus 'J’urcicis ,
A M O R 4 T H E S.
A A M O RATHE S cùm aiiimo eflet non minus induftrio qûim rapetloreS) fefetj at(Ç illis dignum aliqüid cdcrefummopcrccupcrcucxemplo/^' turn cœpitftatim dignitatisfuçpcruigilem eufam habere. Êa decaufalatis? populumcf dans certis legibus, prouiriciarrt legit,amp; locum in federn prinop tus:quopronumacfacilemad4feaditumfingulis præftaret,ô^amantusn^ fuorum principis munia obiretuigilanter.Burfia inhocperplacuit,öppi«u inradicibus ülympi montisSCopcreôCnaturaeximièpotens. Arinösibin paucos adueterum ßithyniae regum æmulan'onem, cur3ridisfuis rebus po-pulor^ componendo acaerario cumulando tranfegit: neqp interim ratadeöibrte fuacontento,utnoninterdum de propagandts regni nnibu’ cogitaret.Ecceinterea principes Græci in maximam cumlmperatorefuodi-fcordiamlabuntur.ferro partes decernendum putant. Viribusilliinferiores, Marcum Crayreuicum Bulgaria:,quac00Myfia dicflaeRprincipeminauxili; umaflumunr. Contrà,lmperatorleg3tosad Amorathem unacSpecunia no incdiocrifubfidium petitömittit.Äbeo duodecim Turcarö millia impeuan qui in Mareicæterorumcjrcbelliumopprefsionelmperatorem alacrit^iuue runt.Eo beneficio autctiam talium hominuufu pelledusipfe,parta quinc^ex illis millia in fupplementö p raefidrj Græciac retinuit,reïiqüósinAgt; fiam multis muncribusornàtos rcmifit. Exquibus Amorathes ut audijtnn' péri] Græci præftantiâjUtcf ipfi Imperatori pefsimêcûfuis côueniref.omsue' nuo adferedæ ill i fpecie,potiûdæ tamê Græciæ animo, ad tranfuehêda Turca rum milliâfcxaginra Gcnuenfiûnauib.ufuSjHellefpontûad Abydûfupetaj, 6f exindeGræciamholliliteruexarcaggreditur.SedcS eosimpetusiuuandi Impcratoris St' animadUertêdiin cius inimicos gratia fieriementirectamdiU Græcosin dirsid;ocôtinuit,quoaduiribus neruocß belli pecuniaexhauiios, omni fubfidiodeftitutoSjCxpugnatu faciles reddidit.NaCTUsdeiiideeâforW «am,inipfu!n quoc^Imperatorë inexpcdlato graueimpetum facit,Ô^Calli' polim ad fauces anguftiarü Hell^ôti pôfitâ,quôd eâ munitionib.tutâ, Âaa omnêeuentQ cômodâefièdidiciflet,feuinâterinuafit.Cum^agitarct animo uniuèrfiim Græciæ imperiGjfabricatis ceIeriter,St^ collatis ibidénauib. moins ad rnilitê ab Afia in Europa trâfportandô,8Caudio in immefum ea rationetX' crcitu,in Græciâ formidabilis irrumpit.In cuius expilationc c3 pccurrentesu bihoftes acredeleuiflet,Hadriancmolimunà cum plcrif«^ alqs oppidisoccu-pauit.Ex ea turn primùm uidoria T urci Rhomaniæfquæ prouinciæThraciæ pars præcipua eftf maiorë partem fecercfuam.Verum non alienum abinftitu to fucrit,hoc loco dicere,quib:Thracia olim terminis fuerit,Fuit profeâono mediocriter fufis. Ab una parte Oriente uerfus,ad uf« PontûEuxinûô^PrO' pontidem trahebatunà Meridie,mari Acgeo,fluuio S trimoni,amp;Macedonite coniundaiDanubio à Septêtrione:ab Occidcte,Pæoniæ montib. Pannonix amp;SaoamniconfiniseracEa cÔprehendiuolût utran(^Myfiam,Scruioslci* licet ÔC Bulgares.Poft quos ufa ad Hellefponti anguftias, löcorö maritimogt; rumquicquidMeridiêipetftatGræcisfrequëSjidomnehodicRhomaniaeft» Ex ea Amorathes in Seruiâ ac Bulgaria delà tus, Lazarum Seruiç,amp;Marcum Bulgariæ coniuratos principes profligauit. Extinduseft cum trèsÔC uigtnti
S O L Y M A N N V S ET B A I A Z E T H E S.
Vie aixdûparêtatûerat,cSïfupefftitem patri SalymannS hçreditarixdi gnitati cripuit æmulus frater Baiazcihes.Is eo flagitio fadu» bönotum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drnhiùm
-ocr page 707-lt; i-ibcri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 yi
Anæc*'' impiger aftimiç maxtmfjftatîin ab acccpto fmpcrio rebus ^ârcƒ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Europam nouis copqs, in Bulgariam aduerfus
ffouin^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profid(cttur:quo quidem prçlio fuperato,magn5 eius
fibi cum defedione/um expugnationefubegtt. P^ugnam matureinftaurat,in qua euentus adeo profperos ha-t’^on p ^^Q'^^niaquoquoucrfumnihilGraccoImperaton praeter Conftä ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerct.Nectantauidoria contentus,tnintima Græciæpc*
^’^Thefiàliam,Phocidem,Bœotiam,Anicampenéto tam, fobs inco-multos pedes conflioato ’’iaS/p ^^^’^æ’^“^æ^°^‘^‘*^^^*^“^*-’^^baîcMacedon!am unâ cum Pæo-ded nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubiugauit.Ägmine demum illinc in Boflynam SC Serui-
* *gt;am ƒ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acpecoris multi tudinem abcgitlnRhoma/
eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teuerfuSjConftantinopolim graui prefsit obfidione. Necp dubi
Ptus (?^’’’'^^*^^xp'-ignaffèf,ôdTurcis uniuerfac principatum Gracciac ade-tutisquidam fammcrlanes Parthus obfeurus quidegencre,ied infti PtOïf' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militia pracclarus,repentino inAfiam minorem defcenfu,â
U ’’’läuidoha tam effèratum hoftemauertiflet. Cuireprimendo ne longi-fugandOjBaiazethes foluta obfidioneSC cafiris in L^'’'”’otisoccurrit.Necita multo poftinfinibus Armeniac minoris ad Stel ’^iQB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pompeius unà cum Mithridate figna contulerat, tam
'^on nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæfîs fuorum ducentis millibus,
• »€1^ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accefsionêequo deiedusin Tam
puli ^'^’^bofiis infeftifsimi poteftatem uiuus deuenirct:amp;i cauea inclufus po-fiini^'^^*^^^’*”P^‘^^‘^^’'»®onfl:randus traheretur.Memorix proditum eft mife Uni ^'^'^F^*^’nifta«ienfômParthiuilt;ftorisquoties hicepulabatur,ferr€is ca-({.rlocari,06ibidem ad domeftici canis fimilitudinem ali confueC tii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porro in equum afeendeti eundem humi procumbente fcam-
9^0 fqualoreacmiieriamapfitinfœhXquoad diris animiSC fc ƒ nbsp;nbsp;cniciatjbus extenu3tus,fex SC uiginti annorum Imperator, dignuni
Qijb p/o pnncipio exitium finem^ ir^erij fuftinuit. Anno à partu Virginis
^itTio trecentefimo nonagefimo,Caroli fexti odauodecimo.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CYRISCELEBES*
Llbcd eiäs,CynfceIebes,Mofes,Maomcthes SdMuftaphas,paternaccà ’atnitatis exemplo admonitijÄfiacp prorfus à Tammerlane fpoliati,cu ^epidêinGræciamrcfugiflent,cxceptifuntfuga ab his Graccisquiin [ HelkfpontoexplorabantjetadlmperatoremConftantinopolitanum r^lingulariprædadedudi.Quorumiplê(ut clemensSdleniserat)miferotS «nam non grauarc,fed eos potius nullouitç poflèfsionumlt;ç,quas in Grg cuftodiri,regie^ educari fil) P ftcamortcTammerlanis audita,mifericordiàlmperatorisConfia* Ijf °politani,ac clemêtia folutus natu maximus Cyrifcelebes,in Afiam difeef-quam fubito magna populi beneuolentia recep tus, patrimonium inte-L ^^^«perauit: in fuas deinde Græcas pofièfsioncs opportune redtft E qui-h'fT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Hungariam traieduruSjCirj Sigifmûdus rex occur
quemfub praefedura Ioannis Nouiodunenfisc* Carolo (èxto in auxilium con-adNicopolimijsanimisutrincgconcertatum eft,ut Hnu uidoria,deinde in Turcas numero plures inclinante, noftri ad turbatis ordinibus SC «erfis in fugam Hungaris,3ut capC fint, aut cap ti,
UC Id
-ocr page 708-i4îï De Kebus T^urcicis
In captiùis fuit loanrte« ipfeunâ com uiris principibus non paucisî qui ad Cy-’ rifcelebem,fugientcintcnm Sig(fmôdo,pcrtradi,fer«atirunt,ô^aliqustopôft duccntis aureorum miliibus redempti.Verùm cacteri noftri gram's ackuis ar-maruræ mtiites,qut pertculo febelH cripucrant,imaniter confedi funt. Vidot poftea Cyrifcelebcs capto belli in Seruiâ transferendi confiliOj qu5fines eius infeftareae depopulari contcnderet*amp;I eô inconfultius accedcretjOiorbo^oi feptus animatn egit.
ORCHANES CTRiSCILEaiS»’
ORchanem Cyrifcclebes etfiunicumimperijhæredetnreliquerat,nota-' men opulêti patrimonij ufum acjdelicias attigit. Ad gubernacuia cninî Reipublicac cum paucoium ftudio atqp opera conarctur admiifi,patruus^’i*» Moiesjconciliatis Gbimultorum animfs,pracrepto imperio,fiIiuinfrâtnspM mo quo£^ tempore iugulandum curauit.
M O s E s.
SEd ôf ipfî dignüm fllo parricidio exitium ptopè diuinitus allatum cfî. Nâ comparatam ncfarièremacdfgriitatëcûfratn Mahomethes inuiderctjôî dulcedineimpcrandi uehementer caperetur, intcrceptum Mofem uita fimuf boniscppriuaujt.Hæcfcelcraomnia,pfoximum à Cyrifcelebis mortebienni umtuiit, cumipfc poft ßaiacethem patremfexenio tenoiflètimpetiumk
MAOMETES
SVntqu{Maomcchem,nulla prorfus dehis fada mentfone, morte Balazt' thisfadum Imperatoremputantjamp;^eaquacdcCyrifcélcbe feruntur,huic uni attribuunt.Cærerum Vualacbos Maomethesac Culcharos ferocifsima» Thraciaegentesuarqs præîqs ôdcladfbusafflixit. Neepriusab ea uexationC manus continuit,quàmafflidospopulosfibimagn»m tributüm quottnn*’ pcndcrecompulit. Arma deinde uertit in fa trapas Afiae, quos cum deuiciflet, alios quidem pecunia mukauir,nihil generis propinquitatecommotusialios ut Caramannum fatrapam Ciliciæ,amp; Afmabecum eius Armeniae,quamEU' phrates aïuit,integros atm incolumcs/orfunis quoqp nulla ex parte diminu-rosferuau(t.KeuerfusinGrçciam,HadrianopolimiedisimperaforiæIoco^a buit,pulfisill{nc,autadintcrnecionem catfis quotquot intus Cbriftianoinft-gnitos nomine,ac facra pios religionc depræhenditmec diu poftea üixit. Op-petq t anno tyrannidis fuac decimofeptimo,amp;^ noftræ inftaurationis miJlefimo quadringêtefimo dccimoquinto,Annoimpcrtj Carolifexti tricefimoquioto.
AMORATHES.
\ Moratbes ordinefuccefsionisdmpertj dedaraturhacres.Huncetram im puberem,magna rerum gerendarumfœlicitas fequuta eft,
Maomethis patris non modo nomen ac glotiam præclarê geftiSjUerumtdai« maiorum,quotquot ilium anteceflèrantjmemoriam löge fupeiauü. HicWni^ cum pater exce(sit,prateraÊAnatoIiæ,abipfo ad fuftinêdosnoftileis impetus tutam^ regionis adminiftrationem delegatus.Nuntium fuar orbüa tis illicac cepitcilius quàm incommodæ paternaeualetudinis.Quo cafuperculiùs.ma-turat ab Anatolia proficiicijSC quàm maximis itineribus poten in Grxciâco • tendit.iracç paucis caftris ad urbem Chalcedonem peruenit. Vode cum in Eu ropam exireftudiosècuperet,amp;uelis equiscçin Græcam fuam remconuola* re, ad iufta,ut palam diditabat, paterno funeri honorificè perfoliiêda, rcucis quôd præientia fua uel conferua turn iri,uel fi alienatû efîèt, iam recuperatS pa trimoûiû confidebatmunciat per exploratores Hellefpontû claftè hoftili une rijConftanttnopolitanum^ Imperatorem infidias parare,ÔCfîquando feio m
-ocr page 709-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liberi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bjj
*quot;100allaturum.Necfalfus erätis nuncius.Nam Conftan
Muftaphae Baiazethis filiorutn quarto ad imperiom ftifira '‘'frar c pattis fortunfscollocarcfummopcreßttdcret^adinarepro ^^*^^*^^^*^^***^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;depelleret.Ea dc caüft egrediin Gratciam
idrtbus Turcos infenfiisimc eöflidatos^ pr^Iio prêter opimonë fu2 confedÖ^fußs proftrattsc^ omni ’'ite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potêtetn
”^1111? • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufdoria.Sed iter in Gracciâ Sciés,omnê operî ac curî in ultio
côtolitCondata ca labe tnultorS maleuolétia ,cG nufquS fatis tu« ^lt;iit Elulpiciones tollendak 8C tuitionéfui,cuftodia Obi opua eße cre ^(5n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peditatS qui Ce armatus dreumeat femper ac tutetunhec
ijij, wsui|h0nijn£5 cônei uult,ièdeos iblSquiabnegato CHRISTO, fuperßitioni ft addixeran(,quos lâni-ti^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitionibu» in ËpeirG,qux reeen tion'bus Larta nuncupa-
’ÎJasfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patriâ penetrans,eas agri pelledus bonitate
aceeßione auarior fadus ôiî
*” ßlyticutn, ^d hodie Sdauonia dicitur,
detrimentomonnuUis ettâ expügnitß atabus, amp;nbsp;abada nationi cqUceat dIu %^°'^®®»Georgn feruorS prindptsßliä ßbi matrinionió iunxit oed ißiufmodi pro nihilo habita,armatts multis hotninGtnil' ®Pibu • fmilite àtep ’^bih ’p’^^O’',pugnx genero potefiatem non feciyed impofito Syderoni^ reliquitu’pfe üeró trepidus cu uxoreacli' Hungariä aufugit.Atnorathes fuga foceriMyfia id integrS Syaeroniac caßra adraouet,amp; cä paucifsimis diebtia e» relidus ad defenfioné urbis uxotia fraterir äfftet'^^^ ^°^^^ff^g’ff^*'^wnflèt,tantÖ8bfuitutcö affiné Turca recö^o-’’’ütüs^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orbatö conicdötj in uincula, ndlla uel humanitate
^^oetï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertraheretjipib interim focero perpe«
tcojij’ 'IH^m quicquâ mollrctur,aut occupandâ eße orrtnino Grzciâ, aut fal-dus agendQ,utfibi iiwoßeruabfendobeßenon poßit.Ea
Moreâ at^ellitant,dedudus,fuperato ''’udiL * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muto,quiinlflhmopofitusidcontincntis intetuailQ
^0 Pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lonio dißerminanfufos^ ac caefo omnieius præfi-
fuperioribüs circ6datam,uniuerfam in fuGditi-cnpfincipeea ^fiïa' • ^’2^55 pacifcitur.Cöpofitls Grardac rebus,ad opprefsioneHun quae exerdtui ópöséfiènt com ’^^“^^^Ç^fifiianorQ in Turcas graué undequaqp tümultG exdtarr, obtçP’^^^^unàcGipfauiciniaiamiâ euocatos in,Græciâ irrûpcre» Quam» ^oröc prouinciarum qui metùiniedo PeldpônefiacorG atrj Atti lio^-^'P’l^ationes defediones^amolirentür,defcripto etiam centS miliiS P^’^S’^Ocyusfama tam feedâ tempefiatcrt» ^Maf Aincrme regnü tantis furqs adorit,ut nihil d n5 ft{(f’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiolâti factafimiû ô«^profana.Procefsiflct haud dubièlôgius,fcdl
’nnonaccaritatereceptui cancrecoadusellNôabrefuerit hoc loco» trr s metninif^
-ocr page 710-I4Î4 De Rébus Tpurcicis meminiflehue efle ïmpcratorcm Turcaru,aduerfus quem Eugenius Romanórö pontifex 1 ulianum CaefarinC Cardinale legatû mint arma w. Cæfarinus cum loanne Vuayuoda militiacHungaricar pracfcdOjCollatis in ƒ num copqs coniundîuSjfadoinTurcacfines incurfu, eu iam fan's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Sophia caftris hoftilibus ctrcfîueflit,6C obuios fibi,fc^ laceflcntcs 1 urcas^' quêti côflf du fudit. Qtiac üidoria decennaliS inter cos induciarQ cau’’ j Sed armis de integro Pontifhortatu prêter iufiurâd5refumpris,cômiiio$ Varna,quondâ Dionyfiopolim,certamine,noftriuicifsim rufi üno Vuayuoda incolumi,LadisIarePoIonor2regeintcrpugnâd5occno, farino aurem interfugiendSmiferrimè à fugitiuis gregarqs intcrfccto-1 an totep uidorijs elatusÂmoratheSjitcrHadrianopolimrelcuandianimtrenc • darûcp uiriG gratia inftituit.Ibi fingulari rcrum omniS trâquillitate rrctos,u _ quæeunfp alias Deo immortaliuoueratperfoluit:Maotnethcm primogen celebri BafTarû proccrûi^ affcn{ii,populi aût infolita côtcntione,im^pen° ficit.Eundcmpoftquâinfedem collocaffètimperq.fidciactutelatj purpurati fenis nulli fociorum atep opibus fecundi cÔmifit. Poftremo if’“, ' tiumuit^deliciascapcflcndasinAnamcontulinubi nô ita n’ultoponni fundus,Prufiadeeu maiorib.acquèregieatephonorificé fepultus eu,Afin imperij fui cricclimoquarto»
MAOMETHES.
TV 1^ Aomcibcsnullo maior5induftria,cautione,gratia,nouandis^ JLVi'nferioru'n ipfis primae militiaerudlmentislediisimfîqué£5acprob3ti' htnG ducem patris Amorathis benefieio ac pictatc quafîdodorè habuit. inv periß fufeepit uixdu in pubere aetate côftitutus. Cuius quidem fuaoicate, mn • tata^ uitælicentia dclinitos,ftatim abinttio facile fibiperfuafitneminiunq quicquâ diuinitus concelTumfuiflè ea dignitateattp potêtia aut fplenwütu, autfœlicius,autf3ndius,autquodpluriûinuidiacmagis obnoxiGfit. SHL Omni tutela tanquâ feruitutis iueo a fe reieicda,‘liberG impertj moderamCi ' (cipit.Nouasleges promulgat.Quaedâplacitamaioruimprobat ôi Ad ærartj accefsione uedigalia auget. lanizaroröordiné acquitatu adhibii plcniorem facit. A Bafsis a t(Ç alqs qui uiuo pâtre præfeduras obtinucranV tiones cxpofciuplerofrp eorû uita multat,pecunia non paücos.AdhæccnW' trem nomine Cabpinû domi haberet,quem fib i nimis grauem aefug incomo dumlibertatijô^ hæreditati inhiantem (u(picaretur:eum^ idcircomagnoiW' dio tollendû curaret:poft breueis infidias puerß,dulccs uiduæ matris deltcias, »mmaniterextindum,matri nihil takàfîlioin matrem,àfratrcgrâdiore in pat uulû fratré patra tu iri füfpicatx obtjcit,ut ea Icilicet orbi täte fil tj,colledâ charitatê materna,in feunûacfuae profpcritatisincrementûprouocarct. inde ueroaetatefenfim maiorû fuorum res pracclarègeftas edodus, tantu^nd^ illis gloriæinuidens,quanta ipfeaudendo adaequarenon pofièqeleuatofçP*' us BaiazethCj^i obleflàm diu Conftantinopolim eu tenuifïct,ea tatnepot^“ nunqua potuiuèt,eâ turn primû uidoriâ in animûfuGinducit,pcrpcrtuâ exc^ uerfa Graeci Impcratoris{edc,nominis celebrit3tc,firmâœ,ftabilc ac légitima Gracciaemonarcbiâfperu?s.Italt;$ habito equitûôCpeditudelcdu,amp;multsf“ omnis generis nauiGclaflcordinata,diurnisnodurnisc5itineribus ByzantiS proficifcit.Qud cBperueniflèt ad fcxtQ kal.M3i3s,ingetes copias muro admo «et,amp;urbéiteratismachinarûmuralifiidibus ferire,ciueiscrebristerrcreo|î-pugnationibus,omniaq ad uidoriâ côducerêt experiri aggrcditunpcrftatc^ tâdiuin oppugnâdo,quo adlôgifsima debilitatâ obfidioneexpugnat. Anno falutis noftrae millefimo quadringentefîmo quinquagcfimofecGdo. Caron 1« ptimitricefimotertio.Adquâ calamitatS accefsit indigntfsimus Conftantini
ImperatO'
-ocr page 711-Liber i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ufl
^’’’pecatoris otitui.Quem quidam capite truncatdm fuiflè,generccius omnl oiielexilto ud morte fublato,altj in media fuorumfugientium turba, cum i-P'^quotjfugerctjdccidiiTejS^certatim carfuerumpentium concuiïùm,contri “nijintercmptum^fuiffctradunt.Haec pariter uidoria morte Callio Baflæ ^toriattulitinempeMaomethes pecuniar, quam Callius ingentem pofsidc« ”’t)Utendaîcaufa,proditioriis infîmulatum oppreßit.Eadem etiam efFedum pütquicquîdiQcorum ubiuis GrarciæConftantinopoIitanoimperio fubdi “'’'eratjidomnead Maomethem,audita Byzantq expugnatione defîcereG “^Pgerant Albania,Peloponnefus,ô^ Acarnania.Quæ prouinciac nuper au
Chriftianorum confpiratione in Turcas,6C proximo eorundemin Grac, ’'n 3duentu,renunciata etiâ morte Amorathis,acceptoeg filq eius Maome-•’•simperioprarmaturerebcnaucrant,altjsinterim regulis morêgerentes. In transfert,3tœ Albaniam primô(quæea par» 'Maccdoniæ quae in occidentem uergês, â Uyrrachio ad antiquâ ciuitatem ppoUonia: pcrtinetjingreffus,ingruentibasundilt;^malis afHidamamp; perdi-’'n,uedigaletnfacit.Moxfado in Pclopônefum impetu,uniueriam prouin ^”nubi(übijcit.EftautemPeIoponnefusGræciac parsnobilitatc amp;C potêtia ’t'onum ac populorum qui in ea antiquitus habitarunt,IÔgèomhiSclariisi« ’'cuiusfitusfolo afpedu facile principe illis efleimpern fedécômonflrat.Ni 'f'itnineamultifuntfinus,multapromontoria,multaeiplcndidaîamp;magng tes,faciles in omné terræ plagam excurfus.Ferunt eins formam elïè plaa ’?quot;folio pei fimiîcm:cuius longitudo dC latitudo penè arquales lunt. A princi f^’dextremû ftadiafunt mille quadringenta: quæmillia Iralica centum ^'fptuagintaquinqjfaciGt.Ambitus,ftadiorS eftquatuormilliû, utPolybio P ’ctt:uerùm huic numero Arthemidorus quadringenta adhibuit. Circunda ^fomntslonio amp;nbsp;Aegeo,utlupà memoraui,excepta folùm ca continêtis par pgiiaeIfthmos dicitur,ubi Corinthus ciuitas nobilis pofita eft. In Pelopône« »'m ^‘■^3*^j^^^''*^gt;L3Con‘3,Argolica dC Arcadia.Easomneis prouinci jWaomethes peruagatus,uedigales fecit,tribute pariter Corintho dedid* I *gt;mperato. Acarnaniam deinde (quæ eftEpeiro amp;nbsp;Bœotiac intcrmedia)fae-oisimètentatamdiripuit.HisfuccefsibuspIenioraudentiortjfaduSjdeirru P'onein Hungariamcœpitcogitarc.Necradôcogitationêlongcfccutiï.Nâ Ç’ulo poft deferiptis centum quinquaginta hominum millibus, QC côparatis ‘^’guçexufujjfedionis erâCjCeleritatcincrcdibiliarduosThraciaemÔtcsexu P5f’f'Cutnq;iampridéftatuiiïèthoftileChriftanorunomcn,rcmcp funditus olere,Belgrado)quod oppidum ad confluentem Saui ôf Danubq pofitu,
L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftianifmo propugnaculûerat(aciem for-
j . obiecit.Necpriusabeiusinlolentifsimaoppugationedcftitit,qu5 !”piatnuri quaftàtionefuis animG,qncm diuturnitateobudionis penèdclpô dexterâ fagitta côfigeref. Quo cafu exp» ^’«uscxercitusjfinguli relidis ordinibus atep impedimentis,infugâcôuer 'nur,8^tranfcurfadiebusnodibus^Myfia,inRhomaniam dom^icS tu-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P''æfidiG pcrferunt.Maomethes quoeç eodem poftfuos reuchi eu-
’ ^ubi tantifpcr manfit otiofus,dum à uulnere accepto rccrearetur.Poftea uc ^nitifuis reddundOjCÔponendis Ieditionibus,fîquae in eius abfentia côortæ 5'àt,ucnation{ atep altjs domefticis exercitationibus eo ufcp incubuit, quo* .nptæteritçfoelicitatis uidoriarumcp longa memoria,producêdiimpcrîjuc /mentemlibidinemexcitaret.Itaqpubifecommeatu rebus^ nouæ expedi-onineceftàrqsfatis affluere fenfit, militum cuiusuis armaturænomina ex-ta hominum millia conferibitCum quibus in Afiam profidlcitur, ’lazcthi filio quem AnatoliæprxfeceratjiampridePyramcthiCarmanire-trr gt;nbsp;aoris
-ocr page 712-145^ De Rebus 'J’urcicis
doris dominatum quaquauerfum fatiganti,fed tarnen altquanto infenof»i «u xilium allaturus.Quo cS nullo in angulîijs impedimêto trafmififlet, cepk ex-templó Pondcam Pyramethi gêtem,deinde Cilidâ populsd ac uexare. Necj à populationc atep agris uaftandis prius abftinuit, qua dclatus in Armcntam CÛ Vfnucaflano Perfidis regeadEuphratem côflixiflctpraélio non fads roelicf, amifsis milicutn dccêmilibuSjôC dcBaisis Afmirathc.Ob qu3 iadurâ maiori-bus furt)s cG Trapezundno Imperatore Vfnucaflani focero congrdîùrds ua* dit.Prohibcntem occidiqamp;ftirpeeius radicitus cQulfa Impcratorcfcfubftitu-«t,non Tr^ezunds modo,fed SC Sinopes,8C omniG quae antehfatK clade ipio inPonto Chdftiani pofsidebant.Parta id genus uidod^ouanj^exerdtSin Gracciâ reducit,nec uincendi cupiditati fine impofito,claffe ad Lênum SC Les bonpraediuites infulas adnauigat.Quibus pdmo impetu caftds pludmis,op* pidis atep arcibus fpoIiads,Mtthyiicn denies urbe inuida manu circ5uanat,et in expugnatâ breui intromitdt.bxterminatis tot Chnftianis,0C in omné pro-pè Grçciâ atq» Afiâ infufo Mahumedis cuitu, ut relira s quoep exfeindere^et «ihil in pofteritatê no Mahumedeum câin infulis quâ in côdncnd fuperejiet, auda ad nauium quaddngcntumnumerûclafle ,inEuboeâ(Negvopon£ûôo dicuocaturXitads remis côccndit.VbiCbalcide urbejinfenlifsimaobudione fadgata tandc p^odtus-DecIinat poftea in Euxinum (que recêdores marc ma* iusuocant)amp;.’Capham,qHa:fupra Boiphori anguftiâ ipfoin Euxino pmJta eftjGcnuenfibus eripiLEdomida paulo póft Albania Veneds Scodr^Lilion ôCDinaftrucorradit.His triumphispenè/nnumens infolefcens,ÔCcôpaMda uniuerfi orbis imperio fortunæ proiperioris incitatuinbiâs,treis uno code te-porc diuerfas expedtdoncs aggredit.Vn3,Rhoduœ, in quâ inicelicê Mifylenes,ET4boeae,Euxini,atcpÂlb3niac triftitiäträföiifluruSjMefythüDaisa terra marià prouidèarmatu dimittit.Is côcQperuenifièt,utfuQ animû(idqdfummècupicba0explcret,6C deoppidodiuidjsatcpopibus no-rentifsimo triumphareqcohortatus fuos paululG,cepir côdnuô urbis murum fpeciccaftrorûhordbili cfngere,oppugnadonêdeinde occipit,3d undccim kahlulï) Annoànatali CHRISTI millefimoquadringentelîmo fexagdi-moterdo.Qiiam obfidionê eô ufcp côdnuauiqquoad de expugnadoncomm no defperanSjCcdentibus in contradu conatibus,illæfç urbi ridiculus ccderei^ adfextumdecimûkal. Septemb. Altéra fuit expedido initaliam: ad quâpetquot; agenda, Aroma thé Baftam ccntGnauiûclafsijôC quindccim hominG tnillibus præficiqatcç iubet trâsfretare. Is internauigandG,Leucadiâ(quanominctece tioreSandâMaurâdicunt)Cephalenia5CZacinthum cepit:SCFaucIlonâdcgt; ueduSjin Appuliâ traijciqatcç in peregdnGlittus inopinâdbus Appulis ditur.Mox deinde orâ maris tranfcurdtjplaeracp loca fpoliat, maddma omm» deprædatur.Poftremo Hidruntem occupât, Cu hacc à Bafsis fiunt, ipfequoç Syria pedturus,SC SultanG Cayri inuafurus,fccefs{tCallipolim.Vnde aliqua-to póft adZizimö fîlifi in Afiam extjt.Quo com SC trecentis armatoriim mu-libus inSultanumprofîcifcenSjinipfbitincrefubitaacerba^febrecorreptus, no longé à Nicomedia Bithyniacmoi tuu» eft,non fineueneni fufpicionc,nn nofuæætatis quinquagefimofexto,unû SC triginta,aut ut alijfcriptû relique-, re,feptem QC uiginti annos poft Amorathem imperio podtus.
B A I A Z E T H E S,
BAiazcthi SC Gemat,uel ut ^iboldam placet,Mizimo paterna hçreditas, grauifsimi belli caufa fuit.Ôrta nimirG in Turcis repêdna côtrouerfia,fi« orumutripotiuspatris honores atep inlîgnia deferrcntn'n id uentû eft fsâiO' fiiSjUifanguineclariores Zizimûlmpcratorê,lanizari Baiazethem expof«-rent»
-ocr page 713-Liber I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1417
Ç. Acdditigitun’n bac •ttfmonim dffcofdi’a,«t hf fnui'ds noblKonbv», in kf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filium pufîonéin auifedecollocarennec
•ofentispatrislocojlmperatorêpàruulQurbi taltbusaafpictjs falutandG pro-Ponerêtjinuocato infinuatoép popularicer Baiazethis nomine., Qui interim ‘‘yuaorbitateparif accoilata in nliSmaießateimperij ppropcrè admonitus, ^quot;lodûtnagnis diurnis acc^ noâurnis itineribus Conüâdnopolim aduolar. xuocüpopulodefideratißimusperueniffitjinciuitate quâ Hcri potuitregic ^f'phönorificè acceptas cômunibus fuffiragqs Imperator menie Mato faluta-^seft.în quo bonorum opumé^ faftigio con(lituias,difcruciari intra fc cogi-7undus,ÔCmultafecû(utferéfolêt hi qui rerum potiunt) animo uerfare in.-*^P^!mpetij ^dfufcepcratma^itudinemidiffîcuItatêimperSdiqs prefertimi 3'''ousinuitis ac refragâtibui aefîgnatus crearus^ Imperator fueranZizium hominêin imperia adoptatö wab tjs praccipuèciuibus qui optima tes erantnUorS opera ladiones in po plo nafci,motus excitarüa rma fumijUim inferri,2LizimG reuocari,cçdi fe faci ^udcxigipoflè.Nccdubiöeflcquinhicitóincaput principis coniurêt, qui öeiuscxitio autexilio coïlocatam eflepatrixlibertatê: contra,in uita ac praç-fntia feraitutê omniS pofitâ arbitrentur.ln mora aütmaximGinefle pericütu. '»fo tninimè fibi his dimeukatibus indormicndS,imó potius cautè diïigen /'«animosèobftanduprindpio dubio acdiffîcili.ln hac anirnipertuibatiO' ^öferdtSfeduló confcribendiïcuratminorêqaidcinitio,quippcfolöadup ^‘“xtnaiorêinterfuoscautionêjfed paulopóu numerofiore ex ömniuetc-I ’’^^Graecix roborc,ita ut nö obfcurè omnes inteïligcrct eas illö copias col ^S’uèZiziinifratrismetunimioincitatG. Nimirûeûaudieratdehisquxdo-' ^•’cciderant,fads certioré,fta tim èfin{busSyriae,quôàMaomethepatrc8d-‘nus SultanG Aegypti miflus fuerat,c5 ualida manu egrefsum,eeleriter quas oTft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebatjtn Anatoliâ traduxiflèjô^ occupata demS Bithynia, qua-
b®iinbuto inter fratres patrimonio,8C forte delato ad ipfum imperio Afiæ,adl ’’azethê uerô Europæ.Prufiade confcdilTejCoadis undiiÿ ad defenConem ^«îticis gcntibus.Qua rc cognita,Baia2ethes côparatis ad bcllum uel infère fratrijuel à fratre ilîatS repellcndum rebus ncceflàrt)s,ratus fibi fcdiciore
Grxciæ terminos fore,6^ longe à Conftâtinopoli minort pericu-■ °°nôx{am,inaudita eekritatein Afiam aduerfus fratrem proficifeit. Quô J2«nsagmert cum traiccifiet,ô(^pauds diebusin planücem quæad Prufiad? in I _ ‘^^bbaad procul à cauris fratris caftra metari cœpit Nec confiidà têpus dilato,acle inaperto pofîta,poil taras utrini^ prouocationes fc WsimêcQ fratreligna contuiittuiribus fuperior,magna tarnen utrincp lira-S'3c«pc3,Zi2imûinSyriâfugat,atcphocunocertamineuotot3omni6com tantæcladisaccept»nunciusjprofijgus cS pauciscliê-K Usfidifsimis RhodS adnaüigat,ô^lubensinful» prçfedo fe dédit. Atuerd tacita quacoâ de fugitiuo fuipicio ac diffidentia. Nec fan's, ‘gt;biuidebatur,àZi2imo tutus,euinGani3ulteriorê ad Carolum regêhoc /”iiineodauû cG certis nauibus (oit cité coftodiédSablegat. Româ tradudS J'''uadInnocentiGodauumRom.pontificê:eund€Tarracinxpoftea,dum ppolim deduceretur,propinato adconcitandâ nomini Gallico inuidiâjue-’looccubuifTc.lnterea Baiazethes receptis infîdê Afiaticiijuftratis^ Pô-’'-appadocia,amp; exteris Anatoli»æuincqSjConftâtinopolim regreflus eft ^’guafuorumciuium admiratione.Necprifcicontinuati^ hadenus laniza funiin fe animi ac fuffragtj ifnemor,corum,ftatim à reditu,numerum auget: ‘lufrtiodjhominum ordinêfibi car» efle attain pretio,ftipein fingulos an-’îonferêd3,muliis(jalqsbenefiçqs ôiimmunitatibusplanumfacit. C»té trt 4. iütrt
-ocr page 714-De Rebus ’T’urcicis
1458
tum aliquantó póft, otd(natis,ac noua impcrq mutan’o poftuIabat,Grxc!iere buSjCius animum Afiae repetendar cupiditas incefstt. Vb i cóm mcmlniflciciie Caiamannum hoflcmcwitalifsimum,qut nupcrCilfdam campcftrcßi,«tlt;j adeôArfneniæminorisCappadodacc^regi'oncsad Taurum montemperri' nentes fibt detraxtflct,amp;per uim harftenus occupafTeqnecp hu«c occupatip» tn'moni) uulnen’,njficruddtfsjmo bdlo mederi pofte cerneretn'n c6 ante lt;1^ difcedatj'nftaurandumeGraccamilitiaexerdtumdudt. Fitfgitur cuocatio, recenfetur excrcitas,Äfia rcpctiturquàm fieri poteft ocyfsimèun qua côia^ multum promoüiflet,nempc tranfmifsis Bithyniac, Lyciæ, ÔC Pampbiliac nnk bus,nihil prius habuit quâm in Ciltciam irrumpere,SC fecum animi Caraman num impetu quàm poftet ueh cm en ti autcædcrc,autfugarc,autf31tcni exp»quot; ticfalt;fturn imbdicm expugnabilemœ redderc, amp;nbsp;addeditionetn compel«*'^ quo pene diuino confilio hoftem fudit ( uirtutum nimirum uiduro Impctat® ri ncccflariarum îot^èprinceps eftineûdac pugnac prudens alacritas)«^«^^' cunque ds ac trans Taufum poftèdetat,recupcrauit.Hocfedid euentu qu’’’ turn Baiazethi accefferit animi attp audadat,fufccptacfécundum haec tempO' ta expeditioncs argumenro funtdn Sultanum Aegyptium ( is Mahunuu^“’^ deac rdigionis fadlè princcps,ut confortibus exemplo fitMahummedeS^’^ efte aliéna appetere, fortCjfua contentus,ÂegyptofolümacSyriç,qu^^® to atqucunico maiorum regno imperat) incuntcucre bdlum mouet' ante ab dus rcgionfbusinfclbndisabftinet,quàmfe Sultano multo uiriou^ inferiorem longa experientia didiciflet. Siquidem is militia longe poten»* «nus erat:utpotcqui Mamaluchos homines ab ip fis cunis in glaqiatoriolao lt;ducatos,decactiampopulicollunieaccerfitos,quià CHRISTOoetec ' tanqfugitiuos poftcxdcm Caramanni excepiftèt,3lt; copias Arabum innu^” tabilcsadfui tuitionemaleret.Neminiporrocenfus abundantia ÔC «nunitionecedebat Igitur fæpius ab co debilitatus ac profligatus thcSjCumAcgyptqs paeem fœdufque intjt.Exindein Græciam reucrfu* naturaliumftudioaccognitionitantifperoperamnauauitjdonec aaity Corcyram animo,fedpatefada Venctis confpiratione,{ngcntibus lachiam(quæregiodtTraciæinfcrior) PontumEuxinum uerfus, reqamp;fibiuedigalemfaceret. NecMoncaftri moles acceflu expugn^tuQ diffidlis (ut quæ ad cas fauces fita fit quibus Borifthencs amnis,quem«« peruocant,inmarcfeexôncrat)refiftendo cfücere potuit,quinad compdlerctur,Omni etiam maris ora,quocunqucincederct,Turcicatferiit' ti fubdita.Hacuidoria fpohjfqûehoftilibus fîCelatior fados ô(poîcni^^^ fern numero nauiumincrcdfbili clam inftruit. Ad hxcingcntctn exerdtum comparât ea folum rationcut uires uniuerfas in quos uelit,qu‘’ commodumfueritjCmittat. Nadus deinde armorum aduerfüs Venctos ' mêdorô occafionc,in PelopÔnefü tépeftatê hâc impulit.QuieSin tûadmiftus eftèt,Methone,^dnGcModoncNcpâthô inde,^d olim dmmox SiC Dyrrachiû Venetis ademit. Gallos t6 demûeos g Rom^on 1 bortatoin Græciâprofedifuerât,fatuifsimoadMitylenécôgreftofudit’ gauit.Tum3Qt3etatcingraucfcête,etmorbisundequacçingruêt(bus,mo proximû eftcconfpicabatur.Qiiapropterin rcliquâætatê Qtjictitrâquiin queimperqprofpedurus, Acomathem primogenitum in locomfuum gnifico fuorum omnium applaufu abfentcm fubftituit, wmqôe uulw m , adleaccerfit. Quod Sclimofiliorum alteri cumnuntiaref,quàminiqotg terq? tulerit,ifta fatisdocentEtcnirnTrapczuntecuipræpofitus à pâtre rat,properédiiccnd€ns,adpatrcm cucurrit,uiamfratriqoafiin bonorSnato ad «mperiû praEfepturus.Rcdpit quidéàfcne,fed
-ocr page 715-Liber I.
I4Î9
f^3obiiifgadofte,qy{ fniuflù regis aducniflèf.Remittit pauid pdft in prç^ «urânô fatis ex fcnt^tia.Quid faiatC pa trîne obtêperet, an ctiâ aduerfus pa^ fnteccrtamê ineat^ Cefsit ad extretnû pietas ambitioni,nâ ca fuit filtî ambiti-'cupiditaSjUt tradis fccS fadiofis nô paucis,ultrô patriobuiâ iret.Ô^ prælio îtiJ^potcratuiolcnto eS cocuteret.Verû cô fuis unioerfîs fugatuSjin Bulgariae WasçoufçpfcabdiditjdoncGlanizaripcrAcomathisinuidiamCncmpeijs 3ua fatis imperio dign? efîcuidcbat,qgt; mollitia corporis effoeminatus effet) «•niam ftrepitu ac fuffragijs cotinuatis Imperatorcm flagitarent. Ad quoriJ reuoc8t,at£ÿ , W^nacilocS,pâtre lingua tenus cofêntienrCjCacccdit, IdfacinüscG argré jrrîtB^aia^ethcSjUuItu tn ad prsefens têpus côfultèac prudeter dolorêorbita 5lt;iifsitniilante,impctrata à filio ucnia, tanquâ relegatus, DimoticS oppidû, wipfc fplendide baud procuIHadrianopoIi condiderat,ad otiQ rcliquac ui ^foccfsit.,'Qq^j3p|.gfj.^,Qj^g^ ucl aegritudine animi,uelmorbo,uelpotius i» ^otïtcr epotouenenocôfedusmortuuseftjAnno à partit Virginis millcfi-^°5[^‘ngcntefimo duodecimo,Ludouiei duodeeimi uicefimolecundo, ini« P'fij ucro eius tricefimo,
OM . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SBLIWVS.
fnntutn cor5 qdae patri Baiazethi,q Selimo fratr»,qiix abfenti fibi acci« Jetant certiorradus Acomathes,difcruciari intra fe anxiè cepit. Longe îü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirib? abefîèiSublatG eff c patrêtfufccptaiâ â fratre ornamS
tïdï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aftatinijUbi fogâ in tnagno u|
. ^icriintncfgjjjfjjeßciNecdiumoraturûSelimoquinfibi fufpcdûfratré, fî b • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fugere maturè,quâ côfidenter expedanté oppref
o^'ius ciîfidifsimis perpaucis,Anotoliâ,qua Cappadocia adit,magna cclcrl Jtrâfcurrit.EtnccubiintcrciperetjCollocatisiâabamicis fratris iquiainfi' auxitjdonecin Ciliciâ ad Caramâni nitper cou ^''^pofTcfsiones peruenit.Quêlocöin uitçpfidiGcGfatis tutu natura ipfa in-50*^1Omni belli apparatu diligenter communiuit.Selimus ediuer-IqP *.’ nbsp;nbsp;defratribus internecandis,a fecuritate imperq cogitans, rebu»
b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trâfijt.C^iô uentû cG efret,Bithyntâpr«nG;deindc
.c’oniâjôi: poftrcmô Cappadocia ad Acomathis fratris o^refsionê trâfgre '*;oedeûomnis generis irritamétis ufiis cQ educerencqui] net,répété «uelti-^’^ipiedionëinMagnefiâinftituitjamp;Corcuthêfratrû tertiG aggredit inopL jnte.Quo tâinfperatoimpetuCorcuthes exanimatus/peomnifàlutis infu mutato habitu pgit. Sed à militib. g fratris oês adit? ob jÿ^t»Uerdufus,metumords nximeinmôtiu fecefip ^faltuofalocaabfcô ^loiherbarGradicibusacmellefylueftriuitâ fuftinuit,^uf£p,ppofito ingeti ’pfacmioei q uiuQhue Selimo aut tucidatG^didifîèt, feruos eius in ^ïditionS «S'^Eccdorniniauaridaeinfaniapclliceret. Eitiuisexêpto CorcutheSelimu» J’gncnâjtninorifcp Afîçloca maritima ad Syria ufe in fuâ manGredegit.Bup ’^^^Giliircpetita eft.VbicGuidoriae triuphiep cdebrâdi fpecie ^jpings ac /^«iTarns epulas apparafTetjinuitatos ad eas nepotes et â caeteris côuiuis fub î’^c(ïnçfeorfGdedudos,quafifecrctiusaligdcGt|scômunicatur9,feruis tra 'aitfuffocâdos.Supeft ami molcflia,imperq cp eius inwedimëtG Acomathes. f-^/”^’dsnouitgbu8 illGartib.acinfidijsinfcipiat.ReinfedadomGrcucr-‘^•‘ui^iiehemêter indignatus nodes amp;nbsp;dies fecGreputatinterimëdGcfïè Aco ^’thêjnefibtinpofterGobcfîeullo modo pofsit.Poftmuîta ctuaria côfilia re p'Hît^côpofitoapudipfG Acomathêpepift.criminahçcin Selimo lmp.' ''ftêf.HGcpatriscxpulforê diccrcnt,alienidetcntorëimpertj,frairicidâ,ne-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trr f potum
-ocr page 716-14^0 De Rebus 'purcicis
f)otum «C fanguinis fui perhidetn4 Quibus coniuratis optimatibusöiU' cultet Acomathes, breui ad imperium exado fratre pofle rcuocari. Hot* tanturucexetdtumparetjfe beneuolis accommodet,fefôdumadiungat»a prodeacfecurèad tyrannünterceptionem,pronam ad imperium uiam ingrc* diatur : uix tantillum promoturum quin fc Turcarum omnium dcfeâtoncrc* ftitUtum fentiari His dolis irreritus Acomàthes, ÔÇ fpe uldfccndi ftarriî pa* trimontjqûe recuperandi cüpiditatedrcunüentus,c uitæpropugnacùlià edu deur. In quorum propemodüm exitu,prarter opinionem Selimo fit obi^»« Necîongioribus utrinque confilqs ufi,cla(sicum cxtemplo canit, concläfflä* tür,coricurritur,confligiturabutrifqueatrocilïimè. Ipfoin connidu fccicn atlt;^ audaciaefratris magna uir alacritate cum Acomathes rcfifieret,equo pro* lapfus,amp; mole fui maiorc,iteny3Ugnantium turba,necnon ipfius equi pon* dere prefluSjCum ctisi non poflet,rato concefsit« Filios reliquit Amorathem arque Aladinum Seumi patrui timoré fugitiuos. Quorum akeradiSöph^ in Perfidem confugit. A quo prindpiô quidem humanifsime acceptus «s ßfmuncribusornatus amplifsimisî ledea foelicitate mox fadus infoicnn* or,trUddatur. SeccfsitakerinSyriam^riusfubfidio uitaeà Campfone,oi«' tano unâ cUm fide publica impctrato.öclimo in futurum ftabilis ukro dtto^ impertifecurOjingens uifendæ Gracciae fiudium incefstt,ncc inftitutumres meratatquippede inimids undequaque triumphansjpaudsdiebüsadoy 2arttiuiriappulit,ubipoftaliquot tempora de Perfide otiöfus cogkans,op* pörtuni expeditionem infiaurat.Eandem aggreditur prima qtisqüf occalio ne,copiofo exercitumariac terrç impofito.l^tufequepcnctrads Cappado* da,Lycaonia,maiore Armenia atqucEuphräte imne,Pcrfarum agros dinp« re ualtarcquc inc^it.Mouet Sophis in aduerfum manu baud Infirmiorc, nec longé à Tauride Perfidos animis infenfilsimis pugnatur» Inquocongrd u So^iani machinarum acrearuni infolenti murmure attÓniti,hofti dcre.Atqucin hunc modumfuperatus Sophis,fuga faîùtem quæfijt« ^*,9° intcrimTaUris deditionem fedtExpugnata fubindeMafcudiscft,opPwu adEuphratemfitum. His totactantishoftiummanubïjspraediuitesbcw®* copiæ in hiberna in ^caoniam rcuocarituriatqlic in Iconio,quod hoœcLo* gnyum appellant,iufluImperatorisfiftuntur. InSophindenuo perrcuunM’ aedemum de Campfone Sukano lati Perfis auxiltj Uindidam fumpturiis» (huncenim infeunacumifmaele Sophi conlpiralTe, amp;iamiam Syria egrri* fum in Afiam aduentare,ac premediem Taurum montem confeeniurum cW compertumhabuerat)primaacftatcbcllum renouât. Sedinita fecum ration« in utrum prius proficifccretür,Sultanó dtifsimè obuiam t) t, In Alepum trat^ doexerdtu,cognofcitSultanumadSangariumamnem,quiab Alcpo abd drciterdecem milliajCaftrametatum efle.Quonütio exdtatus.dcfcriptoagmi ne,atcÇ AtnanomOntetranfmiflbinhoftemfcrtur præceps,co(çfpkkucuco conflidatur,ut ruptis cum firepitumachinarGinaudito,tum etiam ui pug^’* Mamalüchis atœArabibus, Sukano quoep crebris idibusdctorbatoetcocu catöjSelimus Afepûuidoriâreportarit.Quâ urbem extra omnefelutis ^cam Sultani iriteritu pofit3m,nullo negocio infidê recepit.DamafcQptere2,ct 11 pohm,amp; Sidonê,amp; Beritö,amp; Ptolemaidê,ÓC carreras Syriç acPbœniciç nun tes eadë miièricordia ,piequutus eft. Ad hacc in Iudacâ(q eadê eft c6 Palaflbw uenitjSClerofolymâ Ô^Gazâdeincepsfq pofitaadmareab Aegypto par« ' ftaGdedirionccepit.CayrSetiâ expugnauit,debcllatis amp;nbsp;fugatis una eu môbero Sukano nup morteCâpfonis,et Aegypti aeSyriæ difcriminecrea » MamaluchorSatcj ArabS reliqis.Quos utplcqucrct et extingueret, ponte pra NilSfedqö^ ilios exeo ita cfiinledat^,ut fodjs ueî captis uel radicitus *
-ocr page 717-Liber 1.
140
'ffBiiariîjTaumôbefUseftagnOjtn^dfc orc tenus mcfferatjMuftapfaæBaflàc ‘'ï’peratoHs legato tradcretur,cxindcadScIimS,qui Cayricrat,ducedus:ubi î^’fîonsiuflùftrangulatuSjBslIuclæCayri portae (uffixuseft.CapdUi Mama-'“chiatc^ Arabes eodem funt fupplicio afFcdi. Quitus adintemtdonem fu-“'2tis,ditioniTurctcae plerofcp Arricæ reges Sultaoo fœderatos acuedigales ‘“odidit.Ad ultimum,conftitutis,ut erat neccfre,Palæftinae,Syriae,Dam8?ci,et
rebus,Muftapha«^ Bafla in Cilicia und cum quadraginta equitummi! '‘ousadradicesTaurimontis jUtenafcçntem Ifmaelis Sophis audaciâ repri-î'fftfdidlojPfufiadem regrelTus’eft: Slt;^ uado traiedis Hcllelponti anguuqs ^onftancinopolim,tandem uero Hadrianopolim peruenit. Ibi poft auquot ^^nfesin perpetuam morbifxuitiam lapfus ,fub ftnem Septembris, Anno ■'ffuatisnobis millefimoquingentefîmo decimonono c uiuis cxcefsit,cum '^Pttnnium folum imperauet^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
SOLBYMANNVS.
I Ndemortui federn ab Änatolia,cui præpofi'tus fuerat,accitus eft Solcymä Lpusfilius Sdimi unicus,anno fuac actatis odauo nbsp;nbsp;uicefimoi Francifei ue-
p^alliarumrégis,praefentium temporum decorisquinto. Cuius ingenium J^’tioimperij à cruorefurrjs^ belhcis alienum creditum cft.Veruntamenipc-quot;’'^neiasbiennio poft acceptam dignitatem longe ipfe diuerfum præbuit, ^'^''ï'aiorum ueftigqs inhîerens,arma fua in totius Chriftianifmi euerfionemj ’’noregnantisFrancifei feptimo conuertit,amp; Bclgr3dum,fingul3re Chrift» ’’orumpiopugnaculum,nonfatisfibiconftantiintus praefidio,uicepit. Bi-ƒ'J10proximo ad obfidionem tcntatæanteaRhodiuenit. Adquod racinus !^uadusfercbatur,quödRhodo in poteftatem fuam redada,exterminatum ^'PfnitusexÄfia SC Graccia Chriftianos.pipicicbat.Capra Rbodo , ÖCpulfo ^''^5pra:fidio,adiecitanimumadHunganam,in quam triennio poft ad fimili-p'l'nemtriumphätoris procefsitJmpetum in Ludouicum cius regem fecih f^'iocutrnjicif g^o£.ç,d({.Reg,onemferroacigneuaftauit.Budam magna ^'’utngreifusdiripuit. Sed aannus abcaHungarorumcalamitatcfcpti-ç^s,timitQ3t|.oç,Q,.çj„ turbulentiorem^ procellam authorc Soleymanno ê j^/ædaatcp Afiain Auftriam pepulit.Quæquidcm procellacladéorbi Chri-’j'oquam infignem,quam irreparabilemallaturaeratjnimature fureti iatn
In nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carox
^^5^ft,SCSoleymannus par pari relatnruSjimo potiusinianabilc Chri-tu* ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inflidurus poftea fecundumItaliaminHnitaclafte uaga-
’dt Ad quam cum uentis adoerfis a pp eilt nequiret, in Cephaleniä SC Cor* RmVenetoruminfuîasappulfusirrupitjacprædatantundem abcgit,quart perinfulanorum infirraitatem licuit. Hocipfo anno legatas cius Aeno-barbus Bafta in Illyricum atque Adriaticum innumer;i claflc inua
fic.ScCaftcllumnouum (quod oppidum cftSclauoniac atep Albaniæ intermedium,ad Catari finus fauces poßtum)poft diuturnä terra maritÿ obfidionem ex-
pugnauit
AD
-ocr page 718-14^2
AD FRANCISCVM
GALLORVM REGEM CHRk
STIANiSSiMVM CHRISTOPHOx rusRicherius.
anfoluu nbsp;nbsp;potuipde (itlt;^ inuitätttdigeßä^ rerun Tureiatrun hi/lori4,^(X
ChriJHaniffime, decreueran prima quaque occaßone iSam tibi o ferre. N« egoidqui([e}nßceram,lt;]uöJhoc opufculum noflrum dignun te eße dumm, Me certè minore ingenio doilritia^ effi fentio,qudm qui aliquid M exiUiiu-didj Principe non indignum eonßcere poßim, Seduitac^ ofße'^neirdtiot nem tibi domino er ferro meo redditam uolebam, Qjfun autem res oimis a ____________ _ quinque partes eßet dißributa, ut primùm de origine Turcarum eSquot; Ottofntinni imperiotdeindedemoribusCfinflitutisiUiusgentisipofleade Tammerlanis Partbi rebusgeflis ï inceps deexpugnataaMaomethe Conßantinopoli: tandesn de CafleHinoui Dalmatia oppidirecentidb' reptione diceretur,ßatueramßn^las eo quo [cripßßem ordinetibi Latine ßmul lt;yGallice exhibere. Verumßcaccidit,uthifiorianoßrieliberfecundusexpeditior,paratior, ledu^ iucundiorhal^ur, Qjfore mutata fententia,illam tibi mitio fero, Accipe quafo utfoies iviaiv«! sffeiv/tai} ßeutAr taxerxesiHeaqueßigidapoculum, Nec tamleuedonumtquamdonatis animummetire, Sesefiexi» guaac propè nuRat donator humilis er obfeurus : tempus inopportunwm.Ego tarnen bo nitatetua fretus er humanitate,idaufus fum facerequod uix
fmma nominis tui maieflas patiebatur.
i’ATri^evTct Kvfi0|/ lÄieSKVKAirra^
DE MORIBVS AL-
QlVE INSTITVTIS TVRgt;;
CARVM, LIBER II.
Voniam genlis nominisque Turcarum OMöncm,8tqueOttomi norum imperium,qua potuimusorationisDreuitate ac luce de« monftrauimusmonalienumquoquecfleuidetur in pracfendad« » eorundetnmoribusinilitutifqüepaucadiccre. Sic enimfiel,ut » deinde à nobis paudora de(ÿdcrêtur,qui id ipfum quidem quod infticueramus,pleniusopinionefecerimus:utqûeiis cum aliqua etiam aoliP ptatefatisfiat,qui baud facts ipfo originis atqueimpertj Turcarum libellocon tenti,priuatam quoque 0^ publicam eorum uitae confuetudinem nofle cupi-ant.Vt uero iam ad rem aggrcdiamur,6C ab eo quod communis focictatis con ciliandae^ hominum inter fe amicitiæ longe primum feminarium eft, incipia-tnus.Turcis non unam efle linguam conftauNam amp;nbsp;fua hoc eft Turcica eoa linguautijÔd Arabicum fèrmonem, atep adeô Sdauonicum ac Graecumfat ptufeukufurpare 'palam cft.Turcicæuoces primum fibi locum uendicant,ut quæ ipfis cu hominibus Turcis na tæ ul tro in os ueniant,amp; in eftundenda bar baric aptiorcs accômodatioresç fint.Earum idcirco ufus Imperatori.toti^e-ius cohort! pfamiliaris. Sed cade pene gloria cftArabicw,quasTurciapue' ris ediicerefokntcûprimSibareligioneimbuuntdegê cm Ärabice\öfcriptä habentjSCinomnib.pubiicispriuatiscprebuSjArabicisliterisutunt. Homi* nibus uitae quietae,ut Conftantinopolitanis ciuibus, 6^ totius Græciæciuita-tibus Graece Joqui amp;nbsp;feribefe, gentile genuinumque eft. Sed latilsime omniö patet fermo Sclauonicu5,qui quod mul tus in^ore fit omnib. lanizaris, eade
-ocr page 719-Liber 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144
fonatuntàerr« propemodum militia. Ciitn^hifué caftrenfi tentorio munitions expertes,j^arum tarnen c» ^fpti f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^8m uniuerß humillimehabitant, SiCac-
')itÔdI • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» balineis ac delubris, quorum ftruduram,
lt;oru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ligneum eß,aut terreum
^gt;iis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;défunt q^ui rebus quictis in æftiua,fpreris fuis domb
folin °”^^^i^'^’^^®nt,quiqueinNomadum morem certisfedibus deßituti,d£ adnati,afsidue‘ uagentur,ac in omné grç^es fuos regionë,uti fertnatura,circumducant.Cætèrum omnes cuiufcQ» j^itntftatiiscondittonisque,fumpturidbum,auturinamreddituri,autna-DçJ^^^oneratun'jaut aliud fa duri quidpiam, humi fedent: décoré tarnen, hnd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocaffabrccomparatis amp;:compoßtis. Etenim adcc-
'liri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;***” fœminx quâ
profedô ullum hominum genus nolle eft magis ue-munditiîe ftudiofum: quippe qui ne pullos gallinaceos
3ut canes in fuas coenationes admittant. Quodftquidabhisfortèa-^^ântibusucl fupremis labris delibatum fit, id protinus tanquam pabuluni omniporro morticinoabftinent.quôdidputidum n^'p'^Ojquodomniumturpitudinum irritamentum:ô(:fue,quôd eo anf/ '^uHütnfitimmundius jïuillaque carne üefeentem conraminatum iri ted nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi pullum fibi aut animal aliud quodpiam in epulis appone
prius (ex aut feptem dies penes fe uindum tenenr,amp; puriorein
W«mmenfa utplurimum e’ glabro corio eft: hififortc ceruinum fit, nam tnft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c(re,nec ulla ex parte dcpilatum,religiofum nÔ eft.Adde quôd
‘tucrecundantis naturæ opus uideri à quopiam, aut cuiquam loqui nefa»
P^tant.Neque ideo prius in publicum exeunt,quâm omni ex parte lauerint: jpuenominebalneas repenreeftoppidatim perqoam communeis,adqua8 j^gt;'l«emTfchmonx uoc8nt,luftrandus fecedat. Neque eft qui domum, aut ubi felTurus fit, non depofitis calceis ingrediatur. Nam apudeot . federe flagitium eft. Vtque rcs commodius lepidiufqûe fiat.fcan-hyi9UibusBarinagnomencff,ufum fœminæ praefertim nouerunt: Cd “^‘Solociinuibiconfidcrur,lands fcÿrpeisûc tegetibus,uel tabulis confer-Mdcöercendafolihumidiuitiaprafparant.Lcgeunicuique uiro licet duo-.5’? uxores habere, amp;ancillas quotquot libuerit. Exquibus “niJiberos fufccperit,licet 5d eadem lege Uernulis tanquam liberis hæredita-J”' jnire.ld in caiifa eft quarc potentiorcs, amp;nbsp;quienque per Fortunas poflhnt, “Ppidatim lingulas uxores habcât,ôd ancillas ôdliberos. Paudautem duas in domo uxores alunt, ad iurgia potifsimum deuitanda. Sed Sd uiria Afiimeftconiugum repudium. Wdeuinculum matrimontj,quodipfikc-quot;^uocantjin poteftate uiri non uxoris ellepraedicant. Quod tametfi folue-^*spotcftexanimifentcntia,folius tarnen authoritate facerdotis nedicon-?'uit:idque ad gcncrandam tantum fobolcm,non äütem ad libidinem. Li-p'“0quam fit inToeminis rara,pudorcardmfatisdocct:utpotc quæfimplicil-‘*gt;’’ohabitumitrascapitibus imponant\tumuela fuperingerantteo tantum ^onfilio.utmitra uelodiligenterdccenter^ inuoluta,ueriàtilis eius extremi-^sin dexterum propendeat : ut fi domum ex{re,autdomi uiro uideri con« mulierêuxoreoreapertoinuirorû confpcdu uenire,et domiaut 7'i» patere,!tê forûadiré,emerc,ucndere, ôô turpe ÔCflagitiofum eft) euefti-amp;ûosobducant,ôôilluddcptis ocuIisuirilicofpeduifubripiant.LocSidcir^ delubris logé à uin's feiundô,at(î ira undiobfeptuoi habend ut nemo quilpiai»
O
-ocr page 720-1464 De Rebus 'J’ürcicis
quifpiam introfpicere pofsit.Ncc có foeminç omncs indifcriminatim,fcd opti matuin folummodo uxores eonueniunnneque alias unquatn ntfi facroöt lenni apud eos fexto die,qui à planets Veneris nomen habet,id^ tantum metïdianæ tempore» Caeterum fœminamequo infiderc monltfu cft,amp;uirumpubliéecumuxoreeoUoqui,autpriuarimcumeademj dieulum.Scd ad tantam uirorum (êueritatem accedunt Eunuch!, quos 00 uiriprincipes abeuntes,inuxotumeuftodiamrelinquunt. Qpiuirihs llt;^ ex talibus ma trimonns nafcuntUt,q uel ad Imperatorem deduci,üt éius b^' fîdo edoceancur,uel a parentibus erudiri folent. Qui ad Iniperatoremûw tuhtur (id autem ex more ftt:nam quinto quo^ anno ipfe paulo minores q triginti annorum iuuenes,libertinorum prxfertim fillos,toto,fuoifflp«‘oc fcribit) cos udut Aulædeftinatos,alios alqs principibus edücandos,öt arm^ aiit artes cdocendos partitur» Hoe idem de paris aetatis uenalibus(quos n bet innumeros,quippe cum ei præda omnis aecumana fit, tum pratcipuew' fniuorum,quorum fuis pro decumis,qudm maximum potcftnumCrUtnu^ ittjsimperat ) facereconfucuiti Quosomneis, utannüm tigerunt, eos ad fefereoöcat, ódin numerum lanizarorumiadfcnoitj ferip risque æra conftituit. Quum autem hUic genti fculpere aut pium fit,nemo omnium fpretis qs artibus,dùritiar ac labor! non ftudec, tx ' tam in uenationibus ac fiudns rei militaris collocat. ïtacp fiquando mui a regni fui partem bellum fenlerit imminerejmperatór de habendistotomo pcrio deledibus non magnopcrè laboratEtenim datis ad prouineiarun» ' biumqùeprdosliccris,quibus6dneccfiàtius militum numert^ liendatur,amp;^ locus ac dies qua fifti Imperator! oporteat defignetur,unguup fe publico pracconio mandate faciUntjtantundcmi^ militum cuocant.qw turn Imperator! fatis e!l.Cum qUibus uniuerfis ipfi praefedl,fuis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q .5 j
oppidanis aé prouiricialibus,condidld die fl(pracfcriptolocofiftuntur^^^ fi qui accerfiti funt,cefiatores ad dlcm nonueniant, eorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;twj,
fa,quatern!autquihifubftitauntdr,qu!cum in exercitam Icoaluerc,Eicn ' hori nontinantur.Deledus quid principehabentar,equitum funt ac utrorunqueplUrafunt genera. Nam,uthosprlmümcxpediam,pi3etorw^ hors fortifsimörum peditiim efi^qui eorum lingua lanizari diet •nttio quidem pauci fUere,fednuncadquadraginte milia cxcrcucriint.iwp ratorem,Aga duce ( ita enim eum qui eiüfihodi Ordini prareft appeUauvP j petuó circumeunt.In quibus fagittarq funt ad qüinquc uel icx lïrtiftrorfum arcus fuos intendant ac remittunt,C2olachar,hoc eftfmum P ' puïaritcr dicuntur. Sunt in qs duceni caeteris proccriores,óf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0«ƒ
na magis clari,qui ab equitante principene latum quidem pedem “ ijs Solachi nomen eft. Omnes autem lanizariab altjs peditibus uioré 8d mitris niueis acuminatis difiinguuntur : item
funt Qi. cnfis,quem Cymitharram uocant, Ä arcus : denique officio : ' ca!lramuniunt,atque oppugnationes moliuntur. Altcrunl genusdtp ' tum,quosfingulæprouinciæac ciuitetcs,mandatolmperatoris fms lump ' bus,nempecollata in fingulos menftrua llipe, ad bella mittunt: Afap‘ no® ' nantur:8e quadraginta milium,paulo plurium eorum eft exercitu^ n ' nizaris SC habitu a officio diferepant. Mitris liquidem rubrisenfe oc icu , SClongiori hafta inftfuûtur;quorum quidçefthoftilcis equos ‘ncaleicctcp liocôngere»SQt ÔC alij qfuafpôtebellûineunt,lixæanàcfîcalonibus,raD ' gnarij,etqui pugnantibus neceftàh'a miniftrant,uias apcriât,abruptaloc’ «equant,pontesfaciunt,aggeres cumülant,omnia lt;pacexpugnationmn® -cômoda funt,diligêtcr curât.Atm haec quidemfuntTurcicorS
0
-ocr page 721-Liber I î.
14lt;îf
^WütnuirôqiïidâSpachio^lani, uclunico uocabulo SpahigJanidicunto omnium funifekdiisimi,amp;partim equitibuspracficilolentjpartitn c peditibus. In bis uis omnis cft Turcicac mtlitiæ: legationes obeunt, f’''8iachatibus,hoceftprouindalibusprarfeduris,at(^idgenus muneribus ’'guntur.Hideniquenltas fororesûelmperatorts uxores ducunt, tanquam tta/benemeriti. Capitequoep utaîij mi °Hint,amp;aureis fericisueindumentisuerficaloribus utuntur. Hi numéro
J ^jÇluorum eft excuntem «rbe principem dextra comitan. Lacuam ucro o,j, équités dnguntjSolaftri fiucSoIuphtart appellati: quorum eadetn 13ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spahiglants dC aitx,3Cnobilitat(s,a ueftium, atqj armorum
11«'°' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;équités VIufagi,conflati partim ex laniza-
fadnore nobilitatis,partim etiam ex feruis de Baflâ aut Be* Cul ’°P^§'’3aiiquab«nemeritis,utquiHdelemqspromptamc»opcram péri {) '^Mhileuiiuntarmatura»Exhis equitum peditum^ gcneribusjporta ^^•^dpisconftat.Sedaltj funtequitumordincs fub BeIerbeqs,Subaiq ac Ti-Tu^'^^nP''o numéro uillarum,aut locorum qux jç/^^Pfincipismandatopofsident, ab tjs agente id confuetudine aluntur, j^f^ini Alprorum milium ftipendium in fingulosannos capiunt Altfiunc quibus olim Turcarum Imperatores acquifitos bello a-I ^«iuiferunt. Sunt amp;Alcanzi,fiue utquibuidam placet,Aconiztj,hoc ell Fortunæ milites,ad triginta ferè milia.MilitantnulIo ftipendio,{e(f lu'^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftdsreliquas copias antécédentes excurrunt præda-
I '’di,ô(:qQintamprxdaepartemadImperatoremmanubiarum nomine de-^nt.Oinncs autem eiufmodi copiæin duos exercitus diuiduntur,Europc-.^^tqueÂfiaticum.HispræfuntBelerbeij,hoccft,praefcdiprgfedorum,ièii principes. Qui quidem numero duo funt, quorum hic Afisc çyMlleturopx.AltcriegatusImperatoris in Anatolia,Cutheiæ,qux urba U^tiaeeft,federn habet:alcer in R bomania,Sophia*, q in Seruia eft,habitat» » p^cpliiresfubfeSanchatus tenet,ôdSangiachis,hoc eft prouinciarurti ( J ^‘^is,qui ad eum magiftratum fado aliquo eximio alîumuntur,manda-fat ^’’’g'^chi oerô Subafijs, de quibus fuprà,quodlubet,praecipiunt.Baf jjj'?’’î.^‘fitorum aliæluntpartes,namlmperatoriconfilia fuggeruntjSCcum ^'plede negocqs belli ac pacis agerc confueuit. Plurcs tribus aut quatuor ƒnonfolentjôf bellum quotp q aliquando moliuntur. Huicmilitiæ nullus ufus. Verum ipfî duces atque praefedi caftrorum, quos Zuni I ^osuocant,Ianceam proférant in fummoappenfoscerti coloris pilos ha 3tem:quodfignum,qaifub eorum præfedur3fant,perpetuô fequuntur» wndoudjcoeundum fit,uel difeedendum, uelin adem prodeundum, ■J'^pano ac fîftula copiæ conuocantur, concitanturqûe. Alioqui filentt} “featadeofunt ftudiofijUtnemo omnium nifiin caftris armetur, Qi. capti-üstiojfiugjgßj facilèatqae eftugcrc patiantur,ncquem præter morcm tu-JJ nbsp;nbsp;nbsp;in perfequendis rapiendisûe fugitiuis excitent. Qui præfedis ca«
fOfUmfubfuntCcnturioncs,TfcheribaKhiuocantur,finguli centenis Czini Suffis,hoc eft centum equitibus aut peditibus praefunt. Nemo eft omnium |'gt;inonfequa(îbellonatum uitaacfadis comprobet.
decaufa,quando nominareferunt inalbum ,fiqui domi relidi fint,’ l^^imamfibifadameffèiniuriamputantjtantus eftmilitiac honos. Nul-i^^oncio,nullushominumconfeflus, nullaconuiuia,inqüibus non pro ?^'‘’}gt;litant,prccesdicantur:multà autem religiofius pro qs deos^ollici-■’%quipro falute cotnmmii morum oppetiuerunt. Fœlicçs usque apud
eos/
-ocr page 722-De Rebus 'J’urcicis
cos,qui fórtis inter haftas fagittas^ hoftium non domi inter foetninJtum chiynias occubuere.NalIa ijs acceptiorpræda captiuis eft,nimiru in'ca funt opintone,neminemquiferuumpofsideat,uïla unquam inopia bboraturuffl» Eai^ de cauf3,belïo captbs fumma diligentia conferuanqnô humanitatis qw-dem qua moueantur,ted titüitatis tantum gratia, fiqaam übi ex feruis taais baud mediocrem fore proiptciunt, ÎS’imirum ifti na tient feroos haberemore ueteri,uendere,et cmere perquàm familiare eft. Atc^ eins commercij nomine^ oppidatim defignantur uenalittj magnis cum priuilcgtjs, qui in eam tantum curamincumbuntjutciufmodihominumcopiamcomparenquenundentjco mutent,pignerentur,proutcuiusc5 libido eft atlt;^ ufus,nultointerim^o«önagt; rûfuarûpubliciûebonidetrimento.In câquocprépafsim fora funt côftituw, in q uenaies dcducli,nudi licitatori b. oftêdunt.Quorû tâ uirilis fexu^quâ foc miiîini mcbra,ettâ oudêda, côtredareemptorib.hcenhincfcilicctutpicnnX iuuenéfne fint an affeda iam ætate,uirgines an corrupti, fani an ualetudmarq-Quôd fi empti diftugtanqonus feruitutis duplo maius quàm antea, recepns imponitur. Turn fi fecundopcccenquirgisautiecurieoscaederejautciboac potuinterdicereadmortem pœna eft.Maiorijs cautio,qUi pro rctinendisiet' uis fpcm libertatisaliquam proponunt. Quam femel pollicitijdubiufflûp’^ cft quin praeftcnt,nam tanta eft iftis hominibus didorum conftan tia, tan W tiam defidefuorum fecuritas,utin conüentisnulla unquam iyngrapha ,111»' ia obfignatione,nullo chyrographo utantur.fed folo promitten tis iierbo,«“ ipfa nominis eius qui pacifeitur auditione ftentomnia. Ea autem Icgcfemia dominis manumitturttur,neadfuos manumiisi,autadaliosexe3t,fedin ƒ u* caeditioneperpetuômorentur.Qüodradum puto, cum ob maioreffl clie^ telam, turn ob religionis Mahummedeac incrementum. Cuius quàm obferuatores finqôô quidfîbi nobisqj futurum credanf,iam nuncdicam. uulgoad populum concionantur,fuiffe olim nobilem prophetam Mma»» hoc eft Mofem,qui primus diuinitus legem tuliqôC librum 1 efrit,quemurxgt; ciPentateuchumappellant,condidit. Quo quidemdiuinobenefidoJerus tumfuifteprædicant omnem eius tempeftatis hominem. Verûm facrilegu^ hominum furor,cum eiufmodi legem antiquaflet,in tanti expiationem u3g'' ttjjdefignatum affeuerant propheten alterum Datjqhoc eft Dauid,qui librum fcripfitCz3bur,hoceft Pfalteriom, amp;legem fîmilis prærogatiuxtm-pofuit.Sed eius fandione humano icelereflexu ætatis lahetadata, tertius’UC ceisitprophetesleflcjideft lES VS CH RI S T VS, cum lege fupa*’^^^ cepta,ôdlibro Vigiiis,hoceft,cum Euangelioj'n communem omniumbm' tem. Atquidifsipata abrogata^ eius lege,denuô mifertum eft hominum» Âlegatushuc minus Mahummedes prophetaquartus,paricum fupw*®'?quot; fous priuilegiogt;, nempe qui quartam legem cum libro Alcorano conftitui • Qua perfidia humana perrupta,alium quoqueuenturum exiftimant. quot;rima Mahummedeaelegis præcepta funt,omnem utriuiquefexus hominemnubi' liætatematrimonium contrahereoportere,SCfingulosquinquiesorare quo^ tidie,defign3tis ad hoc quinen temporum differenttjs. Orationis
Oriens eos admonet. Ea fie ualde fuperftitiosè,nempc per quatuor ErW, fiCdiio Czalamat.Erketuocantgeminatam corporis inclinationcm cumtO' tidem proftrationibus.Czalamat uerd ipfa eft tact ta oratio, quam funditmP' plexfedendo poftfingula Erket,cumfalutatione dextralæua^, amp;pacis tm* prefsione,quam defignat ambabus manibus os obducentibus.Altera mbme ridiemcelebraturperdeccm Erketamp;quincp Czalamat. Tertia dcclinâceiam fole,perodo Erket ÔCquatuorCzalamaf.Quarta fubOccafum folis,pq^'^ queErket Sgt;C quatuor Czalamat. Accenaultima,eaferdfit,pet
-ocr page 723-Liber IL
14«7
Czalamat. Prima, lingua corum Dangnanias dtcitur, fecunda ?flcnanias, tcrtiaKitidinanias, quarra Afchamnanias, quinta Laczinanias. ^’sotationeslcgccogunturfingulicum tribuli lîio ,inMeskita, hoccft,fano f'’'’iinunifaccre,nifi légitimé impediantur. Cum prohiber negodum, ubiuis ^foruin orare licet. Et eandem tempus orandi ueniam habet, ut ft ilicet hora ^^cmpeftiua fuppleri pofsit, quod légitima fuerat intermilEim. Religiofius '’ntVcncris dic.apud illos reliquis cclcbriore. Sunt tarnen profefti omnes 'Mec ab opéré ullo abftinetur. In fingulis ciuitatibus fanum aliquod prin-^^Pseft,qijodipfiEuemefg(tuocant: quo dido dicuniuerficonueniünt: ipfc Imperator unà cum alqs cum adeft,ôôuiricacteri principes. Oraturmeri pJcftatim orationcm fequitur publica quaedam concio,largitioniscç impe-jj^foriaeliberalitas.Cenforcs habcntquinegledaeorationisintimulatosplur'i-?slîipplicijs afficiant, eos enim per oppidum trahunt, appenfa collo tabella ^d»udis milpinis,ad hæc pecunia muldant.Id autem praecipuè fieri folet,ne-vdauernoieiuniooratione. Lauari triplicimodofolcntantequam orent. ^'^tcnimaquaintegrum corpus perfundunt, 5lt;quicquid in co pilorumeft, in mnsbarba,6Ccoma feeminis,corradunc.Prçfecantetiam pedurn ac lingues diligcntifsimc,SC ea fortafla ratione circunciduntur.Hçc au m quot;^tio eft poft quameune^ maculae contradionem ncccftaria, amp;nbsp;dftitur ab On ^‘^^germcg.Autfccretioreloco pudêda amp;podicem abluunt,fitcÿ cum P^SallqygJ
naturaefecerunt.uocaturca lotio Tachriat. Aucquinqjfenfus i*^’purgât,manus ad cubitum ufc5,os,nares, aurcs, pedes, crura amp;nbsp;tibias,eo J^odiftumeftordine. Et cam lotionis formam Auptas fiue Abhas dicunt. ’’’fautemfacereubicç licitumeft: nec tarnen necclîeeftutomnem oratio/ ^'’ipraccedat,nifi id labes aliqua uiatici corporis efflagitet. Verum fi à prima /’tioneabomniuitio abftinetur, eadem dienulla repetendalotio eft. Luna ''’’utn metiuntur.Et ut lunam unam pro mêfe, fie duodecim lunas pro anno ^'^'trant.Sed perlunam unam quotannis ieiunio perfunguntur. Atcÿ inter-?^9uidem, ab omni cibo Slt; potu fibi tempérant, nodu uerb pcrbaccari lau-. kleeft. Abfoluto ieiuntorum tempore, ftatamferiam,hoc eft, Pafeha unurri , ^cttioriam illius arietis, quiinopinâti Abrahame in uidimam locofiltj ob-. ^us eft: nodis porro eius qua Alcoranum ccelo ad fc miftum prædicant, ce-“fareconfucrunt.fepulchrismortuorum in uifcndis,fundendis ad ea oratio J °^,confumendis ibidem cibisquotquotfecum a ttulerint.Mutuis démuni ''’ôfculisinhæcuerbaprorumpunt,BaaramGIutioczong,hoceft,fittibi f Pafeha fauftum ac fcelix.Iterum fexagefimo poftea die pari omnino fuper I'^ftriantur.Eius alterius feriç caUfa eft annuus peregrinorum aduentua ocumqui ab altjs Mecca,ab cis Mekitedicitur,ubi fepukumferuntMa/ /'’ledern,trans lerolblymam fexageriorum dicrum itincrc. Quo perucniri j^'Ruit,riifi camclis in id à Sultano ad tranfmittendas arenas difpofitis. Qui p '^‘ter peregcrunt,uocantur uulgb Hatfihilai,8C mul tis prçmq s exornantur. J ^'litnhonorifice ab omnibus excipi,acinteftimontjsdiccndistriQtcftiuni (Pfohaberifolent.Haudfecusproqsatt^pro uidôribusoratur,amp; eorumcaii kotiftituta flint duo Xcnodochiorum genera. VnS cui nomen eft Zeuuen« /2trei,acdificium ingens in folitudinibus,quó ipfi uiatores receptentur.Alte in op pt dis eft Hyrriarath,magna tcmpli moles ab regibus pofita, amp;nbsp;mul-fteracibustj praedtjs dotata, ad quotidie cibo recreandos quicuntj aduenc-’’’ipercgrinos prçcipuè ac litcrarum ftudiofos. Qiiibus refedis,mos eft ani-p^dificatoris bene praccari,SC interim rcliquum in communediftribucre: bu , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccenae tcmporc.Sunt S)C frcquentiaTurcis gymnafia,in qui
“^piacita regia,att^ edida quç pro regno adminiftrâdo funt,edocent. Qui
s s s cd
-ocr page 724-14-58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Rebus Tur cicis
«3 didicerunf,duplici gradii magiftratibus pracfict confucuere. Magißtatusin feriores MunetlchimdupenoresMuderis didii. Qui difciplinam minus tenéf, Taufmaniappellantur : quibus quidem Alcoranum,ac cercmoniasquæad cultum legis pertinët didicilîè fans eft. lifacerdotes funt,qui à uulgbnihil dif-ferunt.Dantnimirumipftoperam uxoribus.hberis, familiar,negonationi,ufu ræ,uenationi. Plurimi funtTurcarum qui uota fufcipiunt. Qiiidam aufteram uitamuouent: amp;nbsp;hi omni tempore nudi, celatis tantum pudendis incedunf. Alt] uidus abftinentiamtqui rarifsime cibo ac potu fruuntur. Altj pauper«' tern fequunturexuotodiis indiem uiuere facts eft. Altq perpetuumfilentium feruannhi nomine mutorum Czamutlar uocantur.Seoifum altj à populo du/ cuntdies.Quibufdam nemora amp;folitudinespIacent.Alijshofp!tes infuasdo mos,quac rekiedicuntur,oppidatimexcipercreligioru!îi. Qiudammciidicp täte continua uidlitant.Alij in oppida gelt da tn recenteme^aquam importanf, petënbus nulla mercedc imparciuntur. Qtto J ft quid graruitb offeracur.haud recufant. Altj adfanduaria inhabitant tanquam uigiieSjamp;uoluncartjspO' puli donis reficiuntur.Quidam funt quibus Nefles Ogh nomen eft. bosru-mor eft fine uii ilt femine conceptos ac natos. Sacerdoces fertari lapins lolcnf, nuncut nota populireddant,nunc maiorum memoriam utrenouent,aliquan do communi neceflttateaddu(fti,adimbresimpetr3ndos, autferenitatemaé« ris precibus obtinendam. Ad has ferias conuenit omnis uicinia, cpulatur. Tummuficusfumptoincuflbcÿ tympanomodulart incipit.Cæterifequutihn gillatim choreas ducere.Feriaillismachiadiciiurjamp;ludusCzamach,quinth* tationetripudto,amp; decora at($ ad motus accommodatus membrorum om nium agitatione. Ad hæcfub finem circular!motUjScuelocifsima totius^or* porisreuolutionennquo.uisipfaludi confiftit. Vbi uerbiudumfinguliluft^ runt,turn uniuerfi coire, promifcuecolludcre : quibufdam interim precutn uocibuseditisjprofalute eorum qui uota hæcnuncupaucrunt, feu liberales domosacuiaticafuntimpartit!. VtunturôCcantionibusrhythmicistidc^ni' cifsimcffic!unt,ut ffilicctquodunusdixerit,alij reperanr.Eiabentetiamquos à morte diuos farftos purent. Qiiorum omnium facile princeps eftScdicbai), quern uidorem fas eft interpréta ri.Sepulchrum eins Ottornann! acCaramsn ni finibus intermedium eft, numeneg inuocari foiet omni bellica expeditio« ne. Turn Harfi pettefch^ercgrinationisfubfidium.peregrinisinhonoreelr. Tertio loco eft Asktcpafta,!deft,patronusamor!s,fumpfo ab amoicnomine» coniugio prareft,partus difficultati, habendar etiam prolis defiderio.uiriacfo minx fedandx difeordix. Van pafta difsidences animos Icnit. Sehe ch patia perturbatis Si triftibus folatio eft. Denique altj funt,Gotuelmirtfch!n,amp;Bart' fchin pafla,qui ambo pecoriscuftodixprxfunt,atqucconfcruat!oni. EtChi“ tidelies,qui necefsitateaflredis uiatoribusopitulatur.Apparet is,uciumorelq uiatori fimillimuSjCquo glauco inequitans: inuocatus citifsimeadeft. Quod fi nomen ignoretur,adDeiimplorationem etiam prxftb eft.Sacerdotumqua tuorfuntgenera. Quidamuelutgubernacula tenentpopui!,facrtslt;$d!gnita« tibusprxfunt,facrificia publica aepriuata procurant, religionesintcrpretan' tur. mferuntopinionem, neminem unquamnifi Mahumedislegcferuat^ iri.Altj funt quos uulgb Dernifcher uoeât : hi autumant legem nihil prodeno, fed gratiamDei tantum,qua neceftefitomnem hominemferuari, quæfin^l*:' ge Si meritb fatis ad falutem multa eft. Earn ipfi Rachmatallach ditunt. i et' ttum genus efteorum qui Czofîlar,id eft,contcmplante$ appellantur,b!spe^ fuafum eft unumquenque deberc meritô feruari : meritum ad falutem fe,ctiam fine gratia aut lege,hanc ipfi opinionê Perekatallech uocant. Poltrc* mum genus eft eorum qui Horife 3ppcllantur,id eftjadiofî. Hi docctunum-
-ocr page 725-Liber I h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î40
Quenq; lege quam tetteatferuatum i'ri,SCum'cmqué géntiTeu nationi Icgeni acqualitcr omneis leges utiles ijsquieasfeuere,diligenter,ÔCinuiolatéobreruarint,nec ullamalterieffe pfæferendam. Animaduerti in hos fokt acerbif$inlè,ut in faâiofos omnium P^^itifsimoSjCompræhenfiincendio tolluntur.Turcæfurtum in primis acer* puniuntjhomicidium fupplicio graui expiant,in cætera negligentius ani-^aduertunt. Commentantur fabulànturqùe multa de Antichriffo, quem ktfchel uocant. Ad ultimum tarnen Mahumtnedem fuum uniuerfos,cU' '**i(:unque (Int uel fedæ,uel religionis,poli diem diuini iüdictj,ab inferis veuo
DE TAMMERLANIS PARTHI
Rebus Geftis,
Ammcrlancs Parthus hatione,jgcneréobfcurus,tn gladiatoriumi ludö ab ineunte pubertate à parentibus miflus, armis egregietra dandis ea uigilantia incubuit,ut pauculo etiam tempore cactc-ris longé fuperatis,cognitu difßcilereliquerit utro magis, corpo Ç ri(heuiribus,an’dexteritateufu comparata,aut etiam altu atque ’’’«ndiinduftriaualeret.Eacxercitatio ftrenuo adolefcenti tantam difcipli« 5**flilitaris^ppinionem,famamnominis acgratiamapud omneis armorum ^diofos peperit, ut innnita propc hominum omnis ætatis multitudo, ad iL tanquam ad confummatifsimum gladiatoriæ artis præceptorem,cum pa Jfndorum oculorum,tum præcipué imitationis caufa conflueret Quorum Mliatis animis,ÖC eorum præfertim qui militiâ colebant; baud multis inter . annis efFedum eft,ut ipfe potentiisimi eqüitum ac peditum ultro (eque exerdtus dux maneret* Sed accidit per id tempus. Ut regnum Partho* ^quot;»dSarraccnis occupatum,longaferuitutis patientia langueureret: cuhdis Wem ægreferentibusjtalibus fe dominis obnoxios eflè, led tarnen nUlIo ijs uerberum meta, aut uinculorum,aut mortis,’aduerfum ire audente, . ®«itnerlanes hacmorum indignitate,necnon pietateerga patriam cohimo-( erat hie quidem titulus conferibendi agminis,reautem uera apprehen-/’’da: tyrannidisaccendebatur occulta libidine) coepit paulatim nouis edi-Jacliberalitate,prout facultateserant,numerumforum adau^e-• xparatione, cum uires fuas ad Barbaros exigendos,recUperandumque ,§niimfan's magnas effearbitrareturirepenteSarracenos inopinätes aggref U^iexterminatisilliSjdominiumParthoruminfetranftulit.Hacfortunacbene cum nihilo quidem fegnior, fedalioqui multo ambitioGor euafiflet, J??’”’nferrefinitimis inftituit. Necinftitutum res moratatquippefadoin jj.^‘bkfufpicantesimpetu,eosnulloprope negotio edomuit. Extalibus . ^orijs cum Temper aliquidnouarum uirium ad priftinum roburlaccederet, J ‘deopotentioripfeadpopulum proximûqs quos fubiugarat perûeniret, . ’’’sadmodum paucis Afiaticos, Scytas,Iberiam,Albaniam,Perfas,Äfly-os,Medos, in fuam poteftatem redegit. Poftremo fubada Mefbpotania, cGâEuphrateamne, Anno à CHRL ‘ 0 nato cirdter millefimo trecentefimo nonagefimo,Caroli fexti Franco ’’’régis decimOjCum quadringentis equitum millibus amp;nbsp;fexcentis peditum . ”pfa pafsim multitudine,in Afiam minorem terribilis irrumpit. Decu* ’■cg(onis,origineTurcus, Ut ^’’umàfuoregnoarceret,in tempore cum paratifsimis copqs obuiamil-sss i tiaJ
-ocr page 726-1470 De Rebus 'PuMcis
li ad termirtos ufqüt Armeniac procefsit. Nee terron aut auocamchtofiri^ quod fe holle fuo numero militum multó eflêinferiorem intelligerecfcd ani* tnofiorem eum reddebat eximia inopprimendis inimicis Turcarum uirtin ac induftria,mukis iandudum certaminibus cxplorata,amp;innumeros à paud-oribus aliquando fufos fugatoscç meminerat:arque adeó forcunam eflcbello rum deam acdom»nam,quæ infirmiorifrequenterpotentiotem fubijcit.Qua re hollem nihil ueritüs, cumnufquampriusfibi quiefcendum elle credcrct, quàm in eum milirem luum impulilïet,breui ad Stellam montem, qui in Cilb cix Bithynixcp confinio cll,perucnit:fli^ ibidem ubi olim Mithridates amp;Potn fieius Cigna contulerant,aciemfuam Partho oppofuit.Collocatis ex aducrfo mperatoribus.Tammerlanes extempló,uteratacer,fuos pugnam capclCerc iubet.InciiatSCfuösßaiazetheSjSfhortaturutälacriter dimieent,conclamagt; turutrinque,concurrituranimisinfennrsimis.Tradoinmaioreffl pattern diei prxl(o,cadentibus afsiduèex utrifque quamplurimis, 8Ccæfis pené infinitis, ea nihilominus Cacuitia acconflantia pugnab3tur,ut neutro principum te al eert, quo irtclinaret iiidoria,iudicatu foret difficile. Ad extremum Tur« refiflendi lafsitudincdcficientes,ô^cædc plurimum diminuti,cum dittos Pap thorum impetus fullinereamplius non poirentjrtoùis continuo Parthis intel forum locum exabundantifsimoadhucnumerofuccedcntibus,nechaberent ipfiundeCimdeefficerent,dabantoperam primo,ut minoriuitae peticulo fer-uatisordinibuspu^naefelubtrahercnt. SedTammerlanesdcprarhcnfatergi ucrfatione,cucfligio turmasemittir,eo furore ac uiolentiafubfequentcs^trU pti ac diCsipati ducentis pene millibus caefis,concéda hollibus uidotia,Tutcj fo^am caperent. At BaiaZeches munia nunc ftrenui lmperatoris,nunc gene roll militis obeundo.ut qui nihil non aduerlante fortuna tentandum putatef, ô'iam mortem,utfuam ulcifceretur.non uidloriam quacreret,laboraret:cxde dofternêdoqûeômnfa,equoad ultimum prarcipiratuscapiturjö^oiuus a« Tammerlanempertrahitur. QüiquidemftatimcaptiuuminuincülaDrinci-pem cóqci iinperat :catenatum demum,dilapfus in Afiam, t)s quibus dudutn imperabatdeoidlis gentibusludibrio exhibet,facinus fpedaculo indignuniy CC rammerlane,fi hominis meminidet. Sedmulto indignius ell quod deeo ineiuCdcmimmanitatiscontinuationetraditur. EnimuerófcruntBaiazctne eo quo Cuprà habitu,ex mandate uidoris quoties epulabatur ipfe,infra men* famquaCicanemfubligatumcibariconfueuide: SCinequum afccnCuro,pto* num,ac ad pedes procumbentem,fcamni loCo fuide.Quodferitatis exemplS, captiuusreliquumuitacpertulit. Tammerlartesporroiubiu^ta,dircpt3que ad Nilum Alia,SC cxpugnatisSmyrna,Antiochia,SebaftiaTCdpoR^^”’^' fco,atqucalqs plærifqueciuitatibus,confelt;flisadunumhabitatoribus,easpo pulatusell,fiepopulatasfoloæquauit. Inuafitdeinde in Aegyptum, fæpius SultanicopijSjipfumin fugam uerCum ultra Pelufium coegit. Qud ad perfequendum lugientem Cüm tranfmittereinllituifîet,reuocatutannoî^ tnopi3,fiCperfolitudmcsarcnofaqûelocapafeendi innumeri exercitus ditngt; cultates. Omnibus magnæadmirationifuitotdo eius ac militaris difdplmaj quippeea ilium prüdentia fuis præfuilîe affirmant,utubi ubi caftra pofuiner, ibi nihil non omnis artificq generis efïet reperire, haud fecos quàm in oppi^ do quouis munitifsimo. Nam in cadra metando deCignabat dnguiis,prout cuiufquearserat,ccrtaloca,èquibus,tanquamèpcnu,capi omnia potetanf. ldcoqôeaffluebantillicrcsfemper,commodantcadidlmpcraforiï afsidua le ueritate:quinihil perperam fieri,neminem uiolari,â nullo aliquid prætcr uoi* luntatem,ne minimum quidem olus auferri impunè permirtebat.Eoqoccon-fîlio efficiebatur.ut uniuerfa uicinta non minori in hæc caftra fccuritate,quaai inede-
-ocr page 727-Liberin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1471
'ncelcbrcsnundinasmercesfuaseuchcretSCcxponcrct. Eadem Tammerla-' ßisuirtus eo tcmperantiæ populum ilium infinitum adduxit,ut inter tot capia ^3nulla omnino feditio nafceretur,quafi omnia in uno Imperatoris capite ef-•tntcomprehenlà. Quid quod totfufceptis expeditionibus,tot commifsis totiesfortuna uidiorfèmperextititç’Grata in primis ea illi con nliafuere,quorum euenta hominum iudicio dubia ,SCinfperatæ uidoriæfo-'fnt,Cuius rei documentum, afpera ilia Damafci obfidio praebuif. Ecenim ^pugnata Damafco,cum præfidium urbis in propugnaculum fe proximum ’^^fp’flètjidqûefetfi deopprefsioncnibil timeret,iudicantibus fingulis locum d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen prælio,cum feruari alia uia poflet,fignS
®faitionis ederet, amp;nbsp;accmiendam continuo idgenus conditionscæteri Par« duces Imperatori (uaderent,furdis ille auribus omnia practermittens, quot;’propugnaculi tantum expugnationem incumbebat.Cuiusfitum cum dilia 2«nt«explor3(ret,quumqî prænimia fublimitatemurus nullis fcalis fupera-f'poflet,anihilo fecius id quacunqueinduftria expugnandum fibi conftan-^ftproponeretjmoliturextemplo nouum eregione propugnaculum obfeflb ’’'nltofublimius. Equoincufsis dienoduqjfiequentibusinhoftemmachi-quot;^S^occidioneoccifisfereuniuerfiSjbonaetiam parte muri deturbatajpau-^'^tandemiuorumimpetum fuftinentibusfacile admittitur. Adhæcadmoni '^Caphæ tum Genuenfium coloniæjfitæ in Cherronefo Taurica baud pro* ^'^'öofphoro CimmeriOjimmenfum eflc aurum ac argen tum,multis eius op-P^oanis negociationem exercentibuSjadiedo ad uim urbi inferêdam animo, ’^ï^tando fecum periculo belli imminente auerti thefauros, infoditj, atque P’ninoinfidiantiü uotis fubtrahifacile pofte: utSCmûrispotiret,et pecuntjs quc^ triûphatorépteriretfacithâcfallaciâjeuocatexjoptimafuipopult Pîtte negotiatorûnumerûincredibilêjiubetcj adeftèillos omi pelliûpciofiisi
generconuftos. PrçcipitdeindeutCaphâ mercêiftiufmodijalioqrarâ I gt;deo maximeuendibilêfuturâimportent,2lt;ad uendendû,etiâ pauco,ad ’“iciendosincolas,amp; facilitatem permutandæ mercis,pecuniæcp ab illis corn Htafidæexponant.Dicftum ac facftum eft fingulari utrincß prudentia. Com-’’’ttcio uigilanter habito,amp;^ permutatione mercium exinanitis plurimum au-f^^tqueargentoCaphæliabitatoribuSjOmniea pecunia opulentior bellum ~æid?nuntiat,Ô^ muro fimul caftra admouet.Quiundequaquehoftibus ein crebra machinarum infeftatione pafsini exeuftus ac labans,Tammer-^”’°PPidanosunà cûpellibus theiaurorumreliquijsnon difh'culter pro-
Mos eius quo in obfîdionibus femperufus eft, peperit admirationem t® ientati,nimirum,quocunquehoftis aduenerat, moxfibi locum dedipo* ƒ abat, amp;nbsp;CO ipfo die candidis in tentorijs hofpitabatur. Quôd fi eodem ^‘5 gens obfefla deditionem faceretjferuabatur incolumiSjint^is inuiolatifs S'*fô(:hominibusÔLfortunis. Secunda lux continuo candida tentoria in ru-'atnutaueratiquo autdeditionis,aut grauis afflidionisfigno,fiafflidifede-/ffntjfingiilipatrcsfamilias fupplicio mortis affelt;fti,hefternæ contumaciac Rnas luebant. Tertia mutatio in nigra erat: à qua fi uidoria potiretur,truci ®dsætatiscuiufcunque aefexus habitatoribus,SC fortunis quibuslibet di-ffptisautdifsipatisjfubiedo prætereaaedifiegsigni,locum funditus excide-at.Huicobfidendi formulæ exemplum non defuit. Nam accidit inter hæc '‘'•crimina,ut ÔC ut ri s 6C muris,amp;^ omni belli apparatu infigne oppidS â T am« gedaneiam biduo oppugnatum,deditionem nihilominus, confidentia uiri-®iinternarum,indiemfequentem difterret. Cuius oppidani cum de mu* ^tantundem procidifte cernerent, quantum irrumpenti hofti fuffi'ceret,Ô^ ‘®pias hoftilcis in procindu adeffe, ut introirent ; ea tam aduerfa fortuna ftu-s ss } pefadij
-ocr page 728-1472 De Rebus Turcicis
pefadi'id^ pcrpctratJ in non dedendo criminis fan's fuperque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
men Parthum baud adeo ab humanitate efle alienum ,quin aliquta ' nc reliquifibifeciffetjadimpetrandam eius mifericordiam conuertuntur.lt * quepredbus ôdlachrymis oC. humiiitate,funas fuperbiamque uidqns on * catum iri confidentes,ingentem fceminarum ac puerorum mulntudinctn a ' boindutam,manibusoliuarum ramos,oblata publicæ fidei tendentcm,et ueniam fletufupplici expofeentem obuiam mtttunt. j oppidoexeuntesprofpexerat,cùm curtna ferro in uenientes agi,0^ eos wo^ (criminatimopprenbsconculcarc,interfecare,acinterficereiubet. Opp^“™ deinde poft obuiorum confedionem depopulatus exufsintam fedaaio^ placabiiieratiracundia. Haudabsreigitur apud Ligurern negotiato^ma* micum,qui in communi colioquioferam eius in uidis multandis tern temeremagtsacfarniliariter,quam prudenter accufabat, obuerfis in» flammannbus turbatiTqueoculis,m bare uerba prorupit,Si me homing arbitrare,falleris:equidem ira dci ium,0C ruina ac pernicies hominum. uumabquandoobfèruaruntæqualeSjCum motu corporis SC moribus nan-nibali Carthaginienfi,ut à maioribos defcriptus cft,fimilhmum feccre. Oalt;* rat in primis latrocinia,6C ea in fingulis feuerifsime uindicabat: ob id forte,ut ipfi qui in piraticam publicam incumbebat,nemmc alio,fupplicn metujago-cinante,orbis ex animo ipoliandi facultas eflet. Ad poftremum, cum in ioW tyrannidis occupationeiummam fcelicitatem iamolim collocaflèt,pmniuma bellis ceflàtionem fibifuitio dabat,tempore fuo fe fundum egregie iudicans, quoties nouis aliquem moleftijs interturbarat. Subiugatisca uia mulnyc gibus,pluribus uidis fatrapis,plurimis regionibus labcfadatis,afflidis adin-ternecionem ciuitatibus innumeris,manubiarum in immenfum diues domo unà cum exercitu prædis ÔC rapinis grauifsimo regreditur. Condidit doOquot; de apud iuos Mercanfem urbcm,in quam familias,qu3s e deuidis paCsitn na-tionibus captas,fimul cum rebus uniuerfis eó relegarat,ad babitandum deda xit. Quarum,etfigencredifferrent,concordia,laborc,atlt;çinduftria efratui antea locus adeôgcrminauit,utbreuipoftealætifsimè fruticcfcerct acnore-ret: Qi. Orient! deinceps clarifsima opibus Mereâtes plurimum lucis adderet»
• Vita deniquefundus,partiimperfj barredesreliquitduos mafculosiqui mu-tua dominandi aemulatione in difeordiam lapfi, profanisodijs atqueat-mis internecinis nomen Parthicum,quod mortum olimTammerlancs pi ter inj uttam reuocarat , labafcere denuo ac mod pertniferunt.
DE BXPVGNATA A'MAOMETHB
CONSTAN TINOPOLI
Aomethes ftngulari uir fuitingenio acconfilio., Huie poft a-S T deptum patris Amorathis imperium, cum partç à maioribus fk K Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufïîcerêt,amp; nouis idcirco rebus ftudercqca uia(cx-
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citata fuinobili exiftimatione) parentum fuorum exempla noil
adæquaturumfcmodóconfidens,fedetiamlongefuperaturum, flnimum continuo ad occupandam Conftantinopobm adiunxit. Eius con-fib) hæ præfertim caufæ fuerunt; inferipturû fe temerè atque iniuria Grareix Imperatorem perfpicueuidebat, ipfa Conftantinopoli imperij fede in ipfius nondumpoteftateconftituta.Intelligebat practerea ingentenrem fibi nominis gloriam apudomneisnationes conciliatum iri,magnum ctiam timoreni fui coUedum atque expedationem, fi uixdum pubertate egrefius, urbem tad txfainx
4
-ocr page 729-Liber Illi. 147}
’^amæacpotendaccxpugnaflètjfuæ^ditioni adicciflet. Eteô certèid ma-conabatur,quôdïn eiafmodi cxpugnationc,maiores fuos diligentem fx' fingulos iili'ncndieuiosdlfcef ' æ inita itaquefubduda^ id genus ratione, communicato cum perpau-^onfilto'.atqueadeô excogitata falfa occafione quare id facerct,multam fa-, i^ofummanumincredibili celcritateconuocat,ac in fauces Bofphori Thracq ^udproculConftantinopolijinfubitumnouæarcis acdificinm cducit. Cui 4wmoperifinematurèimpofîto,ualidum quoc^iepracfidium, amp;nbsp;tormen-,pÂannonâ,ôd res deniquead euftodiâ eius necenàrias diligenter adhibuiu quot;line ulla belliindidione rcligione inniti à maiorib, feederis jp nihilo habi-Aquot;iolaco pariter datæ in (labilem pacefidei facramento,ut qui omnia fibi prç i f ®*’^*^odo poil elle duceret, ad Conftantinopolim citius opinione cum quot;‘«ftifsimiscopqs accefsit.Et fubitô populata miferècalamitofe^ uexata o-^quot;iuiciniajterranonlongeàmurocaftrametatur, mariuerô uîolenta oppu-5quot;3tioneurbemlaceirereincipJt.Subolfeceratpridem Græcus Imperator,ôlt;i ^t^nctiatn Græciç principes,ifti Maomethis apparatus quorfum tenderent: ^magno ideo metu co«nmoti,quôd fefe impotentiores feirent qui tanto im-V|tti!refiftçrent,maturêlcgatosinEuropamdimiferant,qui Romanorû Pon 'ytiatqueimperatQrjjreiiquis fimiliter Chriftianifmi regibus ac principibus 'quot;SiGræciæcalamitatem unà cumeommuni Chriftianorum periculo expo-/^^nt,amp;:opoortunum,fippirent,auxiliumimpetrarent. Maomctheseuoca-?^ocniedio tempore ex omni fuo imperio multitudinc hominum incredibi-cotnmeatu moralibus^ formentis inimmenfum comparatis, mari terra-5quot;2hoftcscircunf€pferat:atqueoppofitismuromach{nis ,fœlicera conatuu quot;orum euentum expedabat. Atcç ut in ciues improuifus irrumperct,frequen quot;^lscuniculos,amp;non paucosfubterraneos fecelnisin mœnia curauerat efto-'‘■tndos.Vt uerô miles baud difficulter hofti (efifteret,amp;nihilominus in loco ^quot;itioredum confligeret moraretur,hinc^ facilius cum fors poftularet, fum-'quot;quot;tnmurum (calis admotisfuperarenècontinentefoffaualdeprofunda, Ôi. ^'quot;inenti uallo urbem cinxerat. Qua autem murus Paeram uer(üs,mari allui-^pontem palTuum circiter duorum millium fingulari artificio fecerat,S^ pie f^jlt;Tîhu!cturresfuperimpofuerat,èqutbus copiâthuiufcemodi induftria mœ quot;'^^altiores rcdditæ,ciuitatcm è fublimi uexarent.Cum apparia tu adeô terri quot;•liMaomethcs pluriumdierum fpacio,ereptaciuibus,omni quiefeendi fa-^quot;Itate,urbem continenteraffligebat. Âtoppidani coniurati citiùs extrema 5quot;æquepa(ruros, quàm inimpq hoilis manus deueniant, animofè, alacriter '^obilinatèpugnando quoduispericulumfubibant» Sed tandem Maome-ll’WjCum de muro fubftratum tantum ctederet,quantum ad introducendum MiliteÔC ci'ueis expugnâdos fuffîcerearbitrabatur:SCiamiam triumphum an ^'uidoriamcaneret:per præconesdenunciat expugnationemin craftinum, Qquot;ifuitKalendarumlVIatj dies fextus,Anni â C H RISTO nato millefimi Wringêtefimiîquinquagefimifecundi.CaroliFrancorum regis feptimi, tri-ftlimi tertijjEtideo preftô elTe fingulos iubet,amp; urbem tanquam intra tridu-quot;•ninmanosuenturam,omnibus in direptionem promittit. Eo propinqui fonfliâuspræconioexhilaratuseftexercitustquifcp profeeaquae ad ftrenuè pfæliandum opus erant,conquirebat.Necde tanto numero fuit quieo dieci-bumcaperet(homines adeo expient quæ fibi iucunda funt) fed præparandis omnes rebus pugnae neceflàrqs uigilanter incumbebant. Deindeuerô poft quot;ccafum foliSjUt primüm ftellæ elucere incipiunt,conuer(î ad epulas amp;nbsp;pocu-«lingulijdiuerfa interfe conuiuia celebrate, alius poculis alium inuitare, amp;nbsp;‘Ofanguinci conuenire ac cocpulari. T um coena id genus in multam nodem
s s s 4 produdaj
-ocr page 730-De Rebus 'J’ui'cicis
1*74
pvoduda,qm’etém fcfsis corporibus fmpartitun,abitioncm parant. In ca com plcdifcfeacdeofcnlarijSCmultisinteriiB fermonibus alrjab altjs quaunufl' quam pofterius collocuturi difeedere. Ediuerfo,cognita Maomethts acerbe fancfbonCjatquehoftiliprofpedoapparatUjfacerdotesô^quotquotintuscrat (àcrifid, elan's ex adytouirorum fantfiorum reliqut|s, CHRISTI quoque Opt.Max.in crucem adi,nec no Marig uirginis facrolandæ produdis fignis, euocato adhçc omni populo,uiris,foerninis,maionbusnatuacminoribus,cer tanm fupplican'ones facere,urbem colluftrare, ædem quamlibet oratum adi, re,flerclupplicitcr,dimnumimplorarcauxilium ,laude,pqscantionibus ,13* chrimiSjUoluntana multa,ctbi pratfentis abftinentia mifericordiam fuiprouo' care.Denique,cumaduefperafcerct,coena mcdiocrlterrefedi,in alsignatum fib 1 quifque locum defendendum concelTerunt. Muri denfitas eximia cra^ necquarumuisurbiummuriseiufdem cedebataltitudo.Deea ramen aliquid pafsim uetuftas corrolerat,SC pinnae Graccorum negligentia propugnacula« uariêfubruta erant, Verdm fpcs erat magnae defenfionis inpomœrio,quoa quidem cumulacis ubiqueaggeribus,6C tnurali munitione fatis ad pugn^' dum potens apparebat.lnco pariterut in muro aduigilabat frequens miles, lithonem,quotiesirruptionemmoliretur,ualidèintrepide^ coerceret Conftantinopilis figura prope triangulari. Eius partes duac, qux mariallu-untuqmcenibus cindæ lunt clafsi aduerfariae luftinendae.Quod fuperejr,cort tinentem uerfus,ultra murum SC pomœrium folia circundatum eft profunda admodum ac patenti, Tertia nodis uigilia,Barbari manifcftac praedae auidP rate urbi antelucano oppofiti, dato figno oppugnationem aggrediimtur. Qiiod ubioppidani animaduertunt,alacriter oblulercjfaxa fagittafqucm-perneiacularijhoftem infultantemtotisuiribuspropellereacfubmouere, nebra: in caufa fuerunt quare utrique unde impederenturignari, hi me uulnerarentunilli magno fuo detrimento è fuis pluteis ad oppognandum egrcfsijConfertim occumberent. Cumpauld póft diluxiffèqMaomctncs^ cum fuis omnibus coptjs accefsit. Turn conuocatis ad felelegatis praeiectu-quemiiitaribusjpraecipitutunoeodemque tempore, ne Graecismutuoieau-xilio tuuareliceretjin Pæram ac Conftantinopolim periculum belli intendat* Praefcribit demum certameuilibetmuri portionem, quofingulis in pradcri-pcifibifpaefj expugnationem intends, omniumuirtus, induftriaque milita^ ris qualis eftèt appareret: SCaemuladone gloriæ ad ineundum prælium non incitaretuqfimilis fuit naualis pugnac defcriptio. Ac cum imperafletiP numquenqueeademhorain aftignato fibi loco confiftere,prouehcndas3o murum ligneas arces curat:e’quibus milites cum hoftibus,operis fublimiiate æqualcsfadi,facilius atqueafperius contenderent. Turn figno cupientibos datOjftudetprimumfuperftites mœnium pinnas ÔC fpeculas omneis rniira« machinatione profternere,co nempe côfilio præreptam elfe uolebat inimicis profpiciendi,quidforis ageretur,tacultatem.DeindeIituis,cornibus,actubis toto exercitu crepantibus,fuis animum facie,ac prælium inftaurat. Turcila-da tcftudine,quac in fuumcorticem abditafibiad quamlibet fercndaminiugt; riamaffabré uidetur munira,feuds clypeifqûefuppofiti,fcalis muroinhærcfl' tibus,magna ui atmie audacia in fummum murum confeendere. Graeci^ oppofito certatim taxa in confeendentes deturbare,igncm cum fulphurcob' trudere,fordes affatim profundere,flammantcs lance3soffcrre,telaomnis g^ nerisobijccre,longurrjsfcalas fubuertere,fabeuntes præcipitare, Adexttc-» mum,continuata e fublimi huiufeemodi propugnatione,ncmineciuiumfru-ftra laborante,Turcis cumulate dccidcntibus,uulneratis,mortuis, labefaCtS' tis dilsipatisfpomniumclypeis, cumMaomethe longé aliter quam fp*^*^*^*'
-ocr page 731-Liber IHI.
f47y
’gcbatur. Eti'am picncp oppugnanttum pofitofnuadcndïboftitardore pe-'■Ettirctrahebant.bo Maomethes frados fuos cum animaduerter€t,ocyus ac-'^’Jrritjamp;nominatim modo hune modo tllum,flrenuos potifsimum ac pugna ffscompcllando ad prælium inftaurandumhortatur. Poftremô efficitnobi 'gt;slmpcr3tor,utperfuafi nonnulli etus mjms,ahj precibus acpollid«s,omnes ^dumpto animo oppugnationem rcdintegrarentjmulcô acerbiore, quàm du outn/æuina. Admuriitaquefuperandum fafttgiumintcnti,parrim in mu-^uatomitum dofiuahorum terga infilire, exhaftis muro affixispendere: Pârtimfcinis operti,fcalis uiam corripcretamp;apprehenfis una manuarmis ho-dilibus,alteramfummis mœnibus applicare, acin culmen eorum ad hoftetn Pftuadereconari. Aeguanquam a fornfsimis ciuibusinnumcri faxis,tgne, Pgt;ceferucf3d3,atquehaftispropuHi,in terrampraîcipitesagerentur,in eorum ^’■nealocumnoui continuofuccedcbant.Ea de caufa Maomethes fuis perpétua nouorum fubrogatione recreatis,6Ccontinuatoeadifciplinaimpetu •té tant(llûquidêrefpirâdifpatiufaoftib.permittcbat,adeôutnumcropugnâti 'twdeftitutos, uniuerfis uirib. breui exhauriri,ac lâguore paulè pôft côfedos ^ainternetionêcgdi oporteret.Sed ^dTurcas in primis deterruit,atcj ita pera ^'^tbauitjUtomnéuinccdi anima expauefadiomitterêtjhocfuitdanûs quidâ ttftinianusè Liguria,homo apudiuosnobilitate,gratia amp;fortunis potês,Cö ‘’ntinopoli forte tu fuit cû obiideret.Hic fuam forte nô mdiorcloco cfle quâ pWûquiobfidebant arbitratus,fibi^ non minus ex ufu eflè quâ cæteris, piuitas integra conferuaret,in defenfionc eius unà cû reliquis arma fumpfit. ’tt^bus eafortitudinefegcfsit atcpprudêti3,utipfîferuatæhucuf£Ç urbis cô-^tinisqûefalutis gloriam fingulifacilèdeferrent» Accidit ut inter pugnan« î*ttwcunurrumpentihoftifronte aduerfa obfifteret,telo fuorum infœlicitet ’'tnoftem miflb,grauiter incautus uuineraretur.Cruoris extemplo e dorfi oui '’éfem3nantisabundantiamintoitus,nolens,utdemumprædicabat,commi-'tonibuspcrtur53t(oni interpellationiqûe effCjfi quempiam eorum accerfi-^fttttmedicum dimitteret,cianculum (eprælio fubduxit.Cuiusdifeeffu renun J,‘3toConftantinus Imperator in eius abfentia periculum urbis collocans, Ôd ’^tifetnin præferitia,reîidis in ardentilsimo conflidlufine duce ftatarqs mili-'°tis,abfentem ipfemet reuocatum concefsit. Ad quem cum perueniflèt,ora-•^éatqueobrecrarenepræliuminrermittat,innareutredeat,uthoc fe Impera-^®temexorare,finatefHagitar€. Verùmille,cum nullis precibus flederetut tîuttiitcrftiuminfifteretjeademtarnen conditione portis excefsit,utubi pri-•fuinniedicationerefedus foret,in Rationes propere reuerteretur. Obfe-'’tætiinierâtfores,quibuspomoErioegrefiurisuiapatebatî quod ea præfer-quot;tttationc cautum fuerat,ut prærepta certantibus abeundifacultate,idu-fibiproponerentjibiautuincendum efrefort{ter,autuiriliter moricn-
„'tj^'.eaquedecaufa audacius aIacriufqucdecertarent.Exitus utlano patuir, J^^'itnul qui hoftem à muro coercebant,animi cccidere. Videre erat alios fen ‘■’tioco cedere ac dilabf,alios pugnæ fegnius intendere,fingulos débilita tio-’'éatfçabiedione animi collanguereomneis fibi defperantes auerfos ih fugâ ptdeinêincûbere.Ea re cognita pfediTurcarû côfirmatis animis, itéra ta co-«ortationc fuos qutfc^ denuo löge maiori quâ antèaudacia in murû incitât.Hi ®‘Mmemores,ôôducûfuorûbeneuolêtiâaucupati,certatîinexpugn3tionê Jfuût.Pars ruinis ^ieduriseg moeni0,quas dura machinatio patrarat,inniten t^urû inuolare:pars fcalis fè^mouétes faftigio inuftere,in pomœ-
quot;iaelilire,hos inde abigere incipiût.Irrûpêtibus eûin modûTurcis,Græci ma Si’ytcpidatione in fugâ uerfÉquà Iuftinianusexiuerat,eôomes,falutisfug ’^13 erupturijConfugiût.Sed lmp. ConRâtinus ot fuos fugereintuctur, fui
s SS f ofRc^
-ocr page 732-\ai 6 De Rebus'J’urcicis
officij ac dignitatis obUtus,ncceius quod tantiAn prindpem dcccbatfatismc mor,eflefflilicet imperatorium fuis fufis pulchram uulncribus mortem oppe-tereztergaquocpiple dat,SC pracceps read in portam poftfuosfertur. Obcu-ius anguftiam,cum ipfa confertim eftugientium multitudincoffenirus,atquc indifcriminatimabcuntiumimpetu fuceufTus humi procubuiflèt,miicrH^c proculcatiisintcrijt.Atintantopropugnatorumnömero qui nuper afnicte urbi præfidio eranr,duo folum reperd (unt,qui falute religion» ac famæ pofita,uinliter ad extremum pugnando,ßrenuorum hoftium glagi^ coni^i 3tq3 internecari quam fugcre maluerunt.Eorum unus,Graecus eraiTbe^hia lus Palæologusialterlanus quidam nationeDaImata,feruus coditione.C^t' quidem êconflidufugifleuirocuilibetquantacfit turpitudini ac dehonella-mentofecum reputantcs,inimicâirruptioncmfolitantifperfuftinuerunt,dutn turba innumera circumucnti,non tam uidi qua uincêdo fatigati,cacfisiu3 manu permultiSjipli deniqj promifcué in ftragem hoftilem ncruis .deficientibus proiabentes expirarunt.Iuftinianusuerôperceptahoftiû uidoriaPacrâconti-nAó difïuginmoxillinc baud lads confirma tus,Chium inlulam lonix adnaui gat:ubiautuiuulneris,aut dolore confedus,quod importuné prælio excefsif letjpaucis diebus comparata primS nominis gloria incredibili orbatus,adma egit.uno certéfcclixfuturus,fi in armts egregtus propugnator ad muros Con ftandnopolitanos mon potuiflèt.InTurcarumconcurlu in patentem portam atcçintroitu,profligaddifsipatiqùefuntex Græcisac Latinis deuoti dteiter odingend.Superato interea muro,armati non paucieos dues qui prohiben-dæirrupdonis caufa portam infiftebât,faxis acfagitiis èloco fuperiore impe-dtos propellunt. Ea oiaTurcæinurbem hoftilem admifsi, SC de locohomi-num opumqûeplenifsimo triumphantes, trucidads immaniter quofcunquc in armts repererunt,addireptionem conuertuntur,immenfus erat eorumnu* merus. Singuliprædae inprimis,acftupris libidinosècrudeliterqueinfcren-disimmorantes,nulliprorfus (ut natura fed inhumaniqûefunt) nequeætail neque lèxui parcere. Stupra cscdibus,cafdcs ftupris commifeere; imbelles ac decrepitos fenes in feruitutem adigere. Adultos mafculos arqueae foetninas gcnereobfcurioresmagnoludibrioinuinculacontjceremindosadpecoram limilitudinempracfecogéré. Quôdfiinuirginem,autquamlibetaliamfop ma egregia fixminam,feu iucundum afpcdu malculum incidifient,multis ad eos podundosconcurrendbusjgrauis intérim pugna oriebatur. Similiserat ratio pracdæfplendidioris facræ pariter ac profanæ:ad quam praroccupâdam tam confetti proruebant,ut eius nomine orta fociali dilTenfione, nô pauci mu tuis/lladsuulneribus interciderent. Cumque eiufmodiexcrcitus exdiuerfis lotis,nadonibus,modbus,acUnguis conflatus Conftâtinopoli triduûinpo-puliuexatione,fortunarumc^'omniumexpilatione conlumpfiflèt,nullumtâ infignepiaculum fuit,quod non à quoquam magna licentia patraretur. Ncc turn magnifi'co luftiniani Impcratoris operi ita caueri potuit,utnon ornamen ds,quæ ibi ÔC aurea erant et argetea fupra nurnerS, qlibet etiâalio fplêdorejpe nitus fpoliareûôComni deindefpurcitia inquinatô,exauguftifsimoiôophi3e têplo nequifsimû muliercularû lupanar, ex æde fantfiifsima uilifsimG equorû ftabulûJredderetur.Necpadeôfanis cæterisaditife^minoruisallat3,nâ raptx exhis uirorûfandorG reliquiæjdetracfta quantums humili theca uel emblema te,in populäres nias,in colluuiem,infœdilsimas cloacas abicdæ,nonhom/-nibus modo impqSjfedôC muds animalibus, ÔCcanibus ÔC porcis dabantuï conculcandae. Et CHRISTI Optimi Maximi Seruatoris, aut fanâi figna cuiufpiam, uel cœno publico immerlâ, uel lecuri alioùe id genus in-ftrumento difeiftà fordebant. Ergaftulis demum in equuleqm deditis, ad
Xt3ria
-ocr page 733-• Liber 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I477
hoftium interram defoderat,al7 L Î’,* ^dircenda,didu incredibileeftquantam utm auri atc^ argenti,âf fupel« artificio miraeeruerint.Quæopes utinam in munitioncs defenfioni uc ^^*^”bdominis fortafle ac patriæ falutem acruliHenu PUs nbsp;nbsp;*” confeflb fiiit commune auaris hominibus malum:qui fuo,cum o-
tidiftcumulisinhacrenteSjinopiamife^ •tbr' ^“^'^^^’^^cpereunt.Cæterumcumin tertium diem continuaretur di-dio *pridé fœlicifsimæ atc^ opulêtifsimç reîigfuit,pter iti W captiuorSferuitutem.Ad quâ uitae fupplicfo deponendam, cum (j J^iinhoftiliacaftra pertradi fuiflènt, Maomethes condido primum BaC-Oh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exmorelautocôuiuiOjflnguÜs ciboac uino ii^urgitatis,
effundcndo Chriftiano*
Rirelucas quidam ^'^oiTiiinterfuos primas femper apud Conftantinum tenuerar,coràmadl in eins conipedu exfilijs eius natu maiore, ^^ultiorcaiteroMaomcthiadlibidinemreferuatOjIaqueo ipfe extinguen-^Permittitur. Pari crudelitate cumperegrinis agi cœptum eft:quibus auE u^^'proximumfuitjautquamcitifsimèmuka pecunia uitam redimere. Minlt; to eft Ifiodorus Ruentenus Cardinalis,qui Conftantinopolim mul legatus miflus,in . P^^gUationcurbis fumpto habituuiliCsimOjCum in militis nipendiartj ma-tnuTurca fortis captiui nefcius,hominem numeratis Aipris non Co fteftjhberum facinPoftremô expugnara Po?■ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côtinuo de
’^'^3^gatos adMaomethem mittit,qüi SC locum ultro ofFerant,ÔC deditio.' exorent.PoIlicetur id quidem præfentibus : fed non it^ multo ‘fum omnibus coptjs in Paeram hoftiliterirrumpit, amp;ftatim publica ftde Wn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;püeros uendere, ma tronas abducere, fenes
”lt;^tre,iuucnes interfîcere,nulli omnino neque çtati neœ fexui parcere,fana, domos,muros,omnia folo acquareaggreditur. Pacata euminmodS pfætiajbonamexercitus partem incertum tempon's fpacium exauthorati-P^cumtjjqyosadcuftodiamfuiacpracfidium urbis retinuerat: Conftanti-°PO!itn in nouam imperi) federn triumphator pacatifsimus recedit.
P I D I recentidireptione.
^^^SOlemannûsTurca cum grauiter et iniquo animo ferret Caftellû^ ^S|^jnouum,quodoppidKDalmatiæcft,fibinuperà Carolo Auftriô ^a^iRomanorumlmperatoreereptum fuiflè,fecumcç cogitaretquâ' tifuainterefletidgenushoileminfuum imperium pedemintru» altius figere conarh quanto porro ufui honorig foret fi ituoèfuis finibus nofte,locum ipfe recepüTenid unum in primis inltitueratj fancis fumptuSjUireSjinduftriam,in eiufmodi expeditionem collocate. Quâ amplius eS animi cruciatû ferre nÔ poffct,côuocatis ad fefe fuis «irisjdillis negotium cômUnicat.Quibus cS explicaffet doloré nbsp;nbsp;nbsp;côcepc
pualdemagnS ex illata fibi iniuria tû, eu Auftrius eu locû occup31ièt,docuiG ^cpquantu rerS fuarG detrimentû periculûc^ fuftineret amiflb Caftellonoud ^'oeius fundamêta prima tanta pecuniary impédiflèt infpem fiatu^di illic 'lt;simi^pugn3culi ad^hibêdos quotSlibct impetus, dC diuturnû imperi
un)
-ocr page 734-1478 De Rebus y’urcicis
umlongapacc rctinendumtqucm tarnen locum,fede fua fyedeieóoXs' rolus hoftis polsideret,8C eum quotidie ualido collocato praclidio, adueflun' fe re frumentaria generis^ omnis commeatu muniretalli tandem eius uoluntate,partim rationibusaddudGmature habendes cflèdeledus,a»^3' nus terra mari^ exercitatifsimas eó conducendas efle cenfuerunt. Fuit innis præfedus eius maris quod obnoxium Soleymanno eft, Aenobarbus, cunU' pfe collaudatis omnium fententijs,qui claflem copiastj deduceret, conftituit,quiquidemprofuoin ‘Soleymannum officio rebus ad profecliO' nem neceflarqs qua potuit diligentia comparatis,nadus idoneam ad nauiga dum tempeftatemfoluit.Cæterdmfecundisuentis in altum prouedus adeo maturatjUtbreuiadmodumintermiflb tempore,agmen eins primum, quo® nauium erat circiter feptem amp;,uiginti,quibus Cifutem hominem renaualicla rifsimurn præfecerat,ad tertium Idus Quintileis Anni à C H R1 S T millefimiquingentefimi tricefiminoni Caftellonouojpropinquarct. «a«*® anchorisdum Aenobarbum minoribus itincribus fubfequentem oppedu®* tur,poftridieeïusdiei magnaTurcarummuItitudo,nihilfufpicatapericuli,ica phis aquandicaufacontinentempettjt,SCincrmisad fontem,quiab oppido mille paflusaberatjConftitit. Eareperèxploratores cognita,quodcn Turex ad fontem fecurius fefe indiligentiusep haberêt,oppidani iam antefututæop' pugnationis admoniti,totiscopqsoppido erumpunt,hofteslt;ÿeximprouilo tanta ferocitate 3doriuntur,utcæteris in fugam datis ,‘circiter qüadiingentos concidercnt.Fuit hæc iniuria duræ oppugnationis initium. Quandoquidc«» nuntio ad Aenobarbum celocibus allato,tam noua repente animS ciusT®* turbatio,uindidæcpcupiditasinuafit,uteodem ipfe quatriduo quo Ctiutes cam dadem acceperatjcum centum SC nonaginta nauium clafle peruen'^^^
poftero die ad obfidionem toto agmine prouolaret. Cuius aduentu oppi' daniconclamare intus omnes,concreparearmis,altj ad portas fclcoppon^J^ï alq propugnacula uallumcg confcendere,magnamultitudo mœniacotnpie* re,accertiscuftodtjs aditusobtincre:omnes fie animo parati cflè,ut hoften» perrumperecQnantem,exfuperiorelocofacilèfeôppreflurosnon dubitarct» ContraAenobarbusnemanipularemquidemexponebat,fed inftruda tafl' tummodo daflcjobnitentibus omni ex parte tormentispræliabatur. lllieoi' uerfo periculum fub murum confiftêdo effugere,machinas pariterin hoftem alacriter torquere,nequefibi ullum putare ab Aenobarbo periculum impcfl' dere,fi nauali folùm exercitu oppidum inuaderet.Sed amp;nbsp;fe ibidem quoç eo* dem feré tempore ftatueruntBallibeches,Ollambas,amp;MuftaphasSanchia'’ chi,quosBy2antiodifcedens Aenobarbus,tcrreftribus copijs eôper Bofly* nam deducendis pracfecerat, fingulos quindenis lanizarorum millibüsau ces aftignarat.Ad hunepraeterea numerum mandato eius acceflerunt Molar chae amp;Martelotæ ad trigntaiquinque millia,quos fuis ipfe nauibus ad obfidi onem deportarat.Quæ omnis aggregata multitudo çum fuifièf,millium état armatoû circiter odoginta.Caftrisigitur ad urbis murum pofîtiSjCircSiedo^ lotis mœnibus exercitu,Turcae indignantes q? tantaemultitudinis confpeda rari hoftes ferre poflènt,fignum praelq quotidie expofeebât. Aenobarbus aût daridûnôputabat,ga magno detrimêto, multorßqp uiroröfortiS morte necef feefletconftarehancuidloriam.Sedutiliuseflèarbitratusueldolo oppidûin poteftatc redigerc,uelnecefsitateautpollicitis ad deditionêcogere,fuos ratio nib5» côfolabat,atqî interim modû fra udis loci^ intercipiedi excogitabat.Cû uero nihil ea uia ,pficeret,fecialê cQhis mâdatis paucifsimis adFrâcifcGoarmf entanû Caroli Imperatoris legatummittit: Si oppidum in ditionem eius de-dat,fore ut ipfe numeratis in fingula capita denis aureis,oppidanos nullo ui-
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX
-ocr page 735-' Liber V I M», ^Jottüflamm^éetrfmèttto,opp«docxirc|ïcrmittat:nri,qiïodfoicnón arb/i ^’^pugnationcm,exploratam^ fuam uidoriam expelt;Scnt,nuIi oeque (exui nequeætati ueniam daturum.Sarmientanus ad hécö lent' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuis^ auro nihil opus efle:quo fi egeant, opugt;
Impcratoris fiipendiarios,qui omnem eueftigio nummo ni» f«a munificentia fubkuet.Fide pofro obftridum le elle, nemi» præfidqcp dedidonetn fadurum, nifi Carolo Imperatorl» quidem fi oppidum Soleymanno una manu,de îlio ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque athbabus idipfum protinus dediturum,omnem
iniuriamcp*pro defenfione eiusfortilsimélaturum, Audacius Sar'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bclhquamiibet tentaturos fciebac La-
fi“*cMedito equitatuipræerat ,Ioannem Bofchayniïi
''b|inando2am,Lodoicum SandaIium,Arianurn,etM31chefiam,Germa ■ ^tqucHifpanoshominesftrenuos,magnacp uirtute;quos Carolus pro-militari ,fingulosfingulis ueteranorum militum çgt; ortibus præfeccrat.Nequedubit3barquin facile ipfi cum fuis Hilpanis ac
'‘HaniSjquimillia erâtplus minus quatuorarmata,hoftisprohibcre,amp;op-^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuirtutc
Hob k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militum collocarat. Talibus rcfponfis accenfus Ac-
(J,, ’’Hus,fepentèipleexnauiegrcditurincôtinentem,atqueextemplômoe-tac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locum turribus ac Caftellis conftituendis,in quibus tormen-
( ° l'etjÔdundcexpugnationem moliret, oppidanosûead deditionem ^^Hiçelleretjddigere coepit. Sed non alienum fucrit in præfcntia fitumfaci-iiit l^PP'^^idefcribcre.lpfum.fiuantfî miantum eftinCatarifinus fauces
Hmbic.Abcft ab Epidauro,qnod uulgô Ragufium dicunt, pafluum millia S)i. uiginti.totidemqùc penè à Cataro.Facie uero cùm obloii fcoprimumaliquatenusinfluente, turn deindein hir fA ^^*^*”®*““* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^dere uelitreflexo,magna ex parte circumduci-
iQi 1^^°^ de toto fupereft,ad uarios quoquoucrfum colles pertinet, amp;nbsp;mu JJ Hltæaltitudinis,ac propugnaculo in extremi utriufque frontefito praemu-
Hr.AeQQjjgrbygjjs diligentercôfedis rebus,clafiemachinas murales odo aridum iubetQuas omneis hune in modumaduerfusmu/ ïfnplus minus quin« (}(, *dginta duæ obnitebantur,quarum binæ quas Bafilicas appellant, o-lita^k obfidebant. A propugnaculo fuperiore aliæ ab his uigintl pid^^HÜnis triginta aliæ.Inftruaa idgenusobfidiône,ab omnibus op-‘ oppugnationem aggreditur. Ad quam ipfe propofito uexillo
U '^iiisaufpicandam itafecomparabat:demulta adhüc node quotidie ex l'P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftra ^cedcbat:amp; nuncmunitiones adiré,nunc tormetis
lo?'^ ^dfiare,modô in equitatu eflè,modo pedeftres copias inuilere,fingu ^*'**““ pugnandifacere,nihilqdad fortif '‘Hipcratoris munus pertineret omitteremeep prius illinc abire, quâ pfo fe
in confpedufuo egregiâ aliquâ opera nauafle ui d i flct;Qæ Sangiachl ’ ^^’Hitnaduerterentjhaudignari periculoruqipfequotidiefubibat,mukis eu pfecibus agebât,nc poftea tantâ fui copia hoftibus faceret,orare ut fe id mu permitteret,meminiflètqûe iadurac quam in eius cæde Soleymangt; (iîb''^P^’^^*‘fi“’“doqmdemunoipfofublato, nullis rationibus teneriexer-J'spoiretjquin fepræceps in fugam daret.Caeterùm non eflèquôd prodeat: Inn ^***** nbsp;nbsp;expugnatufacile,defenfores intus paucos,oppugnatores foris
‘HnctoSjcfle deniquein manibus uidotiani.Ad quam orationem) Si,aiegt;gt; bat,
-ocr page 736-1480 De Rebus Turcicif-
batjCo'fumfatOjUtin ifta mihi obßdione cadendum'fit, num curæ effedebe^ modo id,an ferô contin^angladio an tormento,humi an medio in mari intc-ream C Qpendam porro nomine ludæumcaflelloquod ab occafueminebat præfecerat,eximiæ uirtutis prudentiæcp hominem, qui ne maehinis quidem ignemadmôuere,aucetiamuilifsimicuiufè^calonis partes ftibire uerebàtuu Ûumjta ex omnibus oppidi pattibus TurcæinftantjOppidaiii nihilotriinus forti paratoqûe animo refiftuntEtnunclapides âclignademuroinàfcenden tes deqciebant,nunc faces pice ac fulphure illitas,ardentes,(ri hoftium mant^ qua confertifsimos uidebant,eminus iaculabanturteôdemque temporeex multis pàrtibus eruptiories facerc,atque milites in agiere äpparandö,ftabili-endifûe turribus,autin muro fuperàndo fubleuandisc^ commilitonibusoccu patos adoriri» Sednimis eorum uirtuti atque animis aduerfabaturmilit^ numerus,qui cum pauci femper extitiflent,etiam quotidie partim qüód ciuC' modi eruptionibus multi interirent, partim quod tormentorum crcbris idi-bus non pauci exanimarentur,ràrefcebant. In his difficultatibusecce ad nonum kalendas Sextileis onerariç naues duac idonea tcmpcftatcdelatae,Caftel lonouo appropiriquantEas oppidani,quód Aquilam Romani Imperator/s infign^raeferrent, fibiaCarolO infubndium miflàs,hôminumç intus aliquot efle triillia,quae in oppidumfummitterentur arbitrati,crebro ad fignin-candam laeticiam machinarum ftrepitu geftireiricipiunt. VerùmhaeEpidau-ricae naues erant,quçTurcis commcatum,matcriamc^tabrilatismunitonuni conficiendisneceflàriàtndeüehebànt.kalendarùmSextiliumdiesodauusdi wo lacobo facer,multô crudelioris quam ante terra mari^ oppögnarionis author fuit.Ab eo fi quidem die ad odàuum Idus Sextileis machinaemurotn rireriorideftitcrüntAtquecoquidem interuallo nouem milsilium pnatum milliä,ödirigentas ab his expreflas fuifle praedicant. Qua quidem täte ac |)ertinada commotus Sarmientanus,fuorum etiam cum innumcrispd gnantium addudus pauci tate,nec non cacde multorum atque urbis dibl^aa ciorie,cunl porro fibi ac foctjs nihil praeter mortem aut dcdirionem,quam ale ram a iniquam fore intelligebat,relidam elle intucretur,iridido cxtempo^' licoriciliOjOnguIos cohortarico^it,ac (Uadere uti primum cum Deo Opt* Max.in gratiam redeanttdeinde C H RI S T I in crucem adi pmla^o tum oppidum luftrent,prætereà ut implorato eius auxilio, figno^ ßibus propofito,murum corifidenter tueantur.Huic orationi cum probe obtempéra turn efleiudicaflentjcertatim omnes pro aris, amp;focis eo die moftou' oppetitun', portis erumpunt,dc^improuifo holies adoriuntur. Ibiexiguo quidem téporc,fed tanta animorù alacritatepugnatûeii, ut ipfi prima cruptio nepulfisperturbatis^hoftibustpaulatim uero,utquiftp cômoaèfibipidT^ rat,adfignafeatc^ ordincsaccômodantibus,peneqîiâ redintcgratis,c^b^ illoru circiter 4 millib.reciperc fefe,oppido^ claudere potuerint.
crefceritibus femper TurcarumconatibuSjUiribusoppidanorG tibus,mariipulares duo (àluté defedione quæfituri,clâ ad AenobarbS tranlt giunt.Exqs quo in fia tu oppidi res eflent,qui nouus metus, quæommutcf defperatio fingulos inuafînet,cognofcit.Praeterea armatos iritus paudfsimo^ cflè,caetcros autfuperiore pugna muralibulue pilis,ut exommbus oppim tibusafsidüétorquebant,traicdoslanguere,automnirtôt)fdê cafibusexa -matos côcidiffe.Caftelli porrô fuperioris prgfidin initio fôphrigcntorôacc propügnatorumfuiflê,deco numero triginta folum periculo luperelie. rebus cognitis Aenobarbus fiimmo ftudio fuorum öppugriationem oe ' tegro molitur,ea cœpit multa iam node fub llècüridam uigiliam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
Oinûufquead horamdiçi,gquartUsefdtIdüSSextiliürii,qO3rtâtradWd3^^
-ocr page 737-'481
I48i
P .
'-oipfo tempore a Jmurum portas'que oppidi tanta utrfnqucpcrti'naciapu-ë^atumeft, ut oppiclanipluhmishoftium corum qui primimurumafcende-’^ntcircumuentis, tnterfcdis,deinuro præcipitatis, (ed occiforum j'nlocuni '’quot;uisfemperfiiccederitibus, machinatum terra maricß continuo infeïmpetu P^ftern'ti'jôC iniqua numero contcntione, acfpacio pugnæ defatigati, ad ulti-iaiTi receatets atlt;$ integros non fuftinerenqirruptionem loco moti Mibiispcrmitcercnt Quos cum toto undiquemuro circumfundi uiderent, f^ugt;illouniiicrlîdefiîiuac,at($ in forum perturbati coeunt. Quoinlocoant-'’’quot;squidemeratcuneatimcortfifterc, ut fe contrauenientibus acieinftruóta ®Pponerent:feddum miferiin earn rem int umbunt.Turcæ eos ab omni latere 'quot;cumuenire,aggredi,ferire. Hisillipaulatimcedendorefiftere,hostelisre* utcuic^ feriendipoteftas fiebat.referire. Pollremb tancam utrique ’''Criscladcm inferre,ut nihil in fjs non cruentum difflueret. Sed cumTurcac quot;quot;iiiiexpaite prouolantes raras hoftium reliquias oppreflumireat.Sarmien-’quot;usueritus ne omnino fugerc non liceret,denub recep tui canit, ac dcorfum J'pfopiignaculutn inferius decurrcnduseflefignificat. Qub,cumipfecutn ^423roàMafcheffa, ÔCloanneßofchayno, paucistÿ fuperliitibus prarfedis, i^'MipuIaribuscontinentiimpctudecurreretipars acceptis antea uulneri-‘'’^cgnior.pars mctu nimio quo eundum eflèt ncfcia, hoftilibus gladijs cxci extremum,ex omni co numero qui oppugnationis initio fuit, circiz ^f^iätiionnillium/olus ipfeSarmientanus cum ijs quos dix{,præfedis,op-P'uä/Ks plus minus trecentis, propugnaculum incolumis occupauit. Vido* /s interca prædæ ftudere,qu3rumlibet ædium fores frangere, penetralia qug* K^^lH^if^înihil non incus euolucre: omnem horriinem, fi quern latentem reWent, in feruitutem abftrahcretfacris minus quamprophanis abftinere: (,''''imas,ftragula,figna,fuppclle(*file, munitiones, omnia quae afportari poamp; ƒ tdiripere,cæteta incendio confumere. Sarmientanus capto direptoc^ OPP^ ƒ icnnipropter machinarum rerumi^ omnium penuriam,diutius eum fe lo* ^P^tucri non poflè cerncret,ÔC lanizaros inftare, ac miferos ad cf dem cracia-P’^pofcere cxaudiret,defperatis rebus Aenobarbo, apud quem aliquam cC-Wericordiamcredebat.dcditioncm facit. lanizari nihilominusóc'Molar* j, æfædefuorum prætcrita,difficultateqp cxpugnationis inccnfi, cum nemu-fnDUsquidem,atcp infantibus, QC actatc confedis irrumpentes pepercifleht^ ’quot;nadhuc manibus fuorum fatis parentatum elTe arbitra ti,nifi omneis hofti* quot;1 copias extinxifïent, dedititios quor^ ad libidinem fuarn fibi tradi oporte« 'rcmebant.Verum Aenobarbosconcedendum non putat. Sedqubdremt*
» ’quot;‘nminainopialaboraretjuulgus dedititiorS in triremes fameuinculiscj ’^Tutiandum dcdit.Sarmientanum uerb lcgacum,amp; Lazarum expe-ditorum praefedum, cum paucis altjs uindos ad Soley» mannum,ut fuae uirtutis atque induftriae
ipecimen,amanda t.
DE RE-
-ocr page 738-148J.I484 De Turcica
D E O R T G 1 N E
REBVS TVRCARVM ET
ORTV OTTOMAN« I.
IV R e A R V H nati'o à Scythis, quos nunc Tartaros noca-mus, qui folitudtnes ultra Cafpium marc circa Volgamnu/ uium inhabitant, origincm dubio procul ducit. Id quod ex ipforum moribus, ex facie, exufu fagittarum,cxbcllandi i confuctudine,exiuperba denique loquendi forma Scythi* ' » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cquot;» _ _ ‘t • f , nbsp;nbsp;nbsp;«t' nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Z* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f___ ti,qubd tj in Afiam minorem, quam Natoliatn ap^cHauius, peruenerunnquo in loco prædar ac bellis continué incumbentes,quampluri-malocamunirapaulatim fubiugarunt, adeo utpopulisillis, ouinonadmo/ dumcxacflèarma cxercercnouerant, magno terror! cfTent. Neque ramen Principem aliquem unquam habuerunt,ïed ueluti Aphricae Alarbes quosuo cantdiuifî per turmas,rcgionem illam amplifsimam tyrannico impcrioponc-debant. Cacterlim fub magnifie! ducis Gottifredi Bolioni aduentum,quiut terramfandam acquireret,cum trccentis milibuspeditum arqueequitûcentum milibus tranfierat mare,uires in unum contraxerunt: ac fub regimmeSo-lymanicuiufdamexcenentifsimidUcispropc ciuitatem Nicaram Cluilrianos aggrefsi,max!mis noftrorum laboribus ac pugna non incruenta, fufi tandem fugaticj funt. Poft hune Solymanum Turcæ per plures annos nullum dueem, cuius extet memoria,præcipuum habuêre.Verum circa annum à nato M. C c C. Ottomannus quidam filius Zichi,qüi tenuis conditionrs honio fuit,nomen,uires,acdignitateminterTurcashaberecœpit. Âtquciscxtitit, quiTurcarum Impcratoribus nimirumqs,qui per maiculorumredamline-amdefcendunt,nomenfam!I!ædedit. Is inquam magnumingeniumcum uiribus corporis coniundum, ac fortunam mirum inmodumlauentemna-buit. Plurimaloca munita Pontico mari adiacentia, indeditionemaccepit. Sedegregias fuas uidoriasmaximopere nobilitauit,dcbellata Siuaciuitate pulchcrr!ma,quæ antiquitus Sebaftia dieebarur. Regnauitannis
uiginti odo : Defunduscÿ eft falutis noftre Anno M.C c C X X V II i.fub pontificatu Pg'
pae Benedidtxi.
ORDO
-ocr page 739-M7.1488
Militia,
1489.1450
ORDO AD DISCIPLINAM
P S omnis Turcicæ militiæ in Porcatmilitibus,quos uocantft-f ta cftajucro homines fdectifsimifunt, partim pcditum, partim equitumordinibusadfcripti. Spachi Oglant (iicemm U», eorum aliquosTurcæ appellant J dignioremobtinent locum. M Namq ipfiin eo, cui Claufurænomen eft,loco educatiaclite-p’Umatque armorum difciplinis inftituti,ueluti Principis ftlq habentur. ^fptorumaccommiftàriorum præfertim fi honorificum aliquod atque “Wenegotium peragendum fit,muneribus,fungunrur, acSaniacatibus at* Ji'iEsliislmiufmodidignitatibus præficiuntur. His præterea Claufuræ ’’’’didicmulieres , necnonfî’iæacfororcs ipfius Principis nubunt. Sum-ij cæteris omnibus nobilioresac Principigratiores funt. Ex-^''ifntioresequos , equorum'queornamenta pulchriora ,ucftes pretiofi-“quot;WulFaltaBpcIlibus,feruos robuftiores elegantius'quc indutos, quàm ^^'odlibetaliudhominum ^enusinter Turcas habent. Vtautem tam e-il’^®g‘«ornatiincedant, Periicæ atqueAlcairienfcscffîciuntprædæ. Nam fubÏMlahoniece,nccpretiofispellibus, nec gemmis, necpannisau-'^'ntertextisnecmultishoiofeiicisueftibus utcbantur, Sunt uetbtjnu-’’’ffomille,q.jorum unumquenquetres autquatuor, autadfummum de* .^'’'ïfcrincomitantur: qui quidcm fcrui capita quibufdam , ut ipfi uocant, ’'tollslimbo aurco crifta'que pulcherrima exornatis obtegunt. Ipfi au-^’’’ItnchiTurbantos (ntendum eft enim eorum uocabulis)incapitege-’’’bueftes'que aurcas uaria textura piclas atque holofcricas, ueltyno, ^filiocoloreinfecftas indu int. Quum uerb extra urbem cquitanduin %gt;j Principis dextrum latus claudunt. Porrbfiniftrum mille item equi* qtiosSulaftrosuocant, eiufJemcum Spachis educationisacnobili-ueftibus atque armis utcntesoccupant. Et tjs quidembis ’’J'^tcquitibushonorem exhibent omnes, quemadmodumtquod exem-p tauladicfiiiiTi fir) ducentis nobilibus illii, quos Gallorum Rexapud exhiberi folitum eft. Horumquàm plurimiarmisoculisomni-'‘quot;’txpofitis induuntur, paruis'que phaleris Damafceno artifîcio clabo-Perfarum moreproprios equos ornant. Has duas equitum alas mil-f’^hucalij équités Vlufagi didîi fubfequuntur. ii uerb conflati funr; ^’quot;iniexlanizaris, qui ob aliquod egredium facinus ex pedeftri ad eque-l'tmeuccffi funt ordincm, partim ex feruis, ciui BafisacBalerbetjsfide-J^îcfortcmoperam in bellis nauarunt : qnosPrinceps deftmtftiseoru ri hominis, relatione multorum probatos aftumpfit. Atque hüiufmodi ^'tsmilitumclaftèsc Chriftianis, qui tarnen abrcnunciartint iam Chrifto,* ^'’quot;ftant. Poft has Caripici (ita enim à Turcis appcllantur) millenari-'*''’8^ipfinumcrum explentcs equitant. Ii uerb leuis armaturæ funt e-'l'Jites, equorum egregtj domitores ac pugnandi arcujancea, fcuto ar« gut «nfc , quem Cimitarram uocant, eoufque periti, ut res fupra uiresquot; ?'gt;'ianas effîcere Mamaluchorum more uideantur. Omnes autem' rj P’homctani funtex uarijs prouincijs, nimirum ex Perfia, Turcamania, yps, Africa , Vlarbia, Scythia , atque etiam ex India ufque in unum 'ûMi : ftipendium fatis amplum hataent, iJ'que priuilcgtj à Principe
-ocr page 740-1491.1491 DeTurcica
hamp; concedirur, ut quamdiu fpfc Conftantinopoli moratur, ubilibcthy-bcrnare arque acftiuarc ualcant. nbsp;nbsp;1 erna quaque hcbdomada die Lun.c
ad Portam (lïc ipfinominant } mïttunt,quiftipendiutn ipfis debitumac« cipiant, quodquidcmillïsillicoexhibctur. Sie Turciciis Imperatofqua-tuor milhum cquitum cledifsimorum catcrua ftipatus incedir, f qui tuin ferais minimèin hunc numerum uocatis. Nam Äij quamplu-nmi (unrÔC ueftibus,armis,cquisc5 tam ornati, quamproprijdotn»iG/i'^' Pnneipem comitantur. Sedloca deputata feorfumhabent,neepord*“*bus iam didiSjiinmifcentar.
zKdhæc lanizarorum circifcr duodecim miHi’a fortiTsimorum fané PC« dirum cuilodia , princes perpetuo munitur, qui quidem amp;nbsp;ipfi ex co-rum numerofunt,qui Chriftum abnegarunt. bligunturaurcmijjquuni paruuii adhuefunti, ex bclkcolîfsimis Chriftianorum nationibus, acque cdiicantur, pars quidem in principis claufura , pars uero apud Natolix *1 ureas: quoniam pueriomnes , fiue extributo, fine ex bcllicis excudlt onibusaccepti, per Turcarum domos dißribuuntur, arque ipforiim no« mina infehedis quibufdam annoranturutnumcrusram eonrm quiemcr-glint, quàm qui pcrcunt inucniri faeilepofsit. Erunufquifquequidem puer aliquam mechanicam artem militiac utilem difeit, ac fimul ic exer-cet, ut tradandorum armorum , 5gt;C quibus eminus. Si quibus cominua pugnatur, peritus euadat. Qui ueró ex fjs ad militiam feliguntur, ca-put opcriunrpileis quibufdam ex panno albo, fed admoduni mdiioca-ligae fimilirudinem confedis,arque cos glutino ufque adeb durant,un» ctum euiufuis gladq fiiftinere pofsint. Er qua parte huiufmodi pileifu-jïcietninenr fronri, aureolimhulo pra-ttj non paruiornaniur: cuiinquatn Iimfaulo uaginula indem aurea ineft, quae criftas impofitas uelutieonus exeipit, eos'quefieexornato», exarcolas uocant. Enfem,quern fuperi-us cimitarram appellaridiximus, Si pug/oncm biciafhumdidum,acfc-curiculam à cingulo poft terga pendentem continue ferunt. Vtunfut prjFterca nominatis anteafcopietis , Si tjs quidem oblongis atque cesa« giihme pertraeftant. Nonnulli ex ipfis dimidiataslanceas,3fqucaliahu-iufmodi plura bellica inftrumenta portant. Et ante Sdyrnum quidem plureseius ordinis erant, nuncautem non admodum multifunt. Sagu^ la quædam pafsim ac circumquaque denfifsimis fibs confuta, armorum loco induunt. Faciemhabentmiris modiseffidamtetenim barbamin-tegramnon alunt, fed earn tantum,quae a'fuperiorelabiodependetjpar? tern prolixe demittunt. Maior iftorura pars ex Vngaris, SclauonibuSj arque Albanenfibus conflarur, reliqua ex Grrecis, Germanis, PoIoniSj Seruianis, arque Occidentalibus hominibus conftat. Cartcr'iim ex in-tegro omnium lanizarorum ordine circiter fex millia , qui feniorcs fint, feliguntur, ut non à Bellerbcrjs, fed ab iplo Principe immediate pen-deant. Prartcrea circa decern milia iuuenum tyrocinium lanizaricumcx-ercentium uartjs in locis aluntur, atque ex fjs lanizarorum duobus ge/ neribus in demortuorum loca ftipplcntur. Porrb ftipendium non oingt; rtbus æquale eft, fed unicuique pro mer tis augetur : neque commcn-d.irione aut fauore ad hanc rem opus eft : quoniam qui egregium ali-quod facinus aggreditur, plurimorum oculis expofitu«, aut nrofperatn fl uirerir, aut aduerfam ft fuccubuerit, fortunam experitur. Id quod in eaufa eft, utin uiros fortifsimot euadant, quemadmoduminuarrjseon-ftidibuB cognofcerc potuimui. Etenim poft Amuratbis tempora, qui
primus*
-ocr page 741-Ipî.U?«
MJitia
I Ç7.(49S
pfiinus lanizsrorum ordines /nflitui'c , nunquarn cos acic integra pu« S'hantes, fninî: fugatos inuenimus. Denique lanizari prarpoheum u-quot;Jni hsbent, quo cum lub uno amp;nbsp;codem papilione uerfantes , officià J^tcr fe difinbuunt. Nam nonnuHi coquinae, alrj uerb tendendt accol-”ücndip3pilionis curam habent. Suntetiam qui ipfiuspapiIioniscuRo-‘^ilt;’fpra£nnt:fic($fumina inconcordia quiciifsimc.uiuunt. Deinde rente-'''cjuiqucac millcni luis pracfecfiis parent, quóufquc tandem ad Ducetn ’’«um omnium fupremum acfuprcma: authoritatis deueniatur, quern i-Pß Again appeilant. Infuper ex omnibus lanizaris ducenti, cæterisôi Corpore proceiiores, fagitcandi arteperitiores eliguntur,qui tenfisar«
aefagittis neruo aptatis equitanrem Principcm circundan't, Sola-ij nonunantur. Sagulis aliquanto quam reliqui îanizari breuiori« “U’utuntur. Pikos aibos in formam pyramidakm oblongos in capitc t'ihnt, quorum fummitatibus criftulasaliquasplacrunque affigunt J’^cque aliudomnino hic lanizarorum ordoeft,quam Macedonica pha-‘J'nx, qua totuin Oriente .Alexander Magnus debcHauit. V'identurc^
rurex quemadmodum Imperq M.iccdonici occiç'atores fuut ira SC ’«'l'tarisdi'ciplinicab antiquis Macedonite regibus inititutac , imitarore» *®'’*quanqujm in quibuidani à Macedonibus différant. Maccdoneâ ^'^ifnlongis lanceis , forica, gaka, SC parmaferrea utebantur, quac qui»
panna ab humeris pendebat, ut quoties enfc cominus pugnan-'lumerat, ipfani arripeve facile uakrent. Hisigiturequitumacpeditu r» Scncribus Principis Porta concluduur, qua (ut fuperius didum eft) fe« quot;’iPugatis fepius inter pugnandum cxcrcttibus opem ferens , nobilifsi-^ispotiiur uidortjs. Omnes autem alq equirum ordines fub Belkr-Msfunt. Belkibcius üero id'omatc 1 urcico principem principum (o-
funfque ij numero duototiuscquitaruspræcipui duces. Impcrant “’«lacis, qui quidem prouinciarum praefedi runt,ob eximiam aliquant ^«tutein ad id munetis affumpti. Alter aurem ipforum Bdkrbeioruni ’«NatoÜi morarur, arque urbem Galathiae Cittheiam didaminhabirar. ^'ttriierbin Romania derfatur, ac Sophitm Seruiæ ciuitatem incolit. 'brrouterqueplurimos fub fc Saniacatus continet: qui Saniacatus , li-
Baiazetc non niii duo dé quinquaginra effent, nihilominus au« ’'‘i’poftcaperSelymum ac Solymannum Irnnerio , eb'am ipforum numc« «i'audui cff. oub Saniacis Subafq ac Timoriotes funr, qui pro nu-'quot;tro uülarum SC locorum , quos pofsident, équités alere , ac fingu'is P’oHipcndio tria milia Afprorum (quar fumma 1 ureiese monetae, fexa-^nuducaros efficit ) annuatim exhibere tenentur. Si qüis aurem tx ilt; Ns cquitibus arma atque equum ei traditurn non rede curât, ffatim ex f^nifum numero expungitur. Czterum Be'krbeq , quoties Princeps
fcxaginta milta equitum SC eó amplius pauci.'simfs diebus cou-Ê^fgant. EtNatoliae quidem équitéspukherrim3fcuta,lanceas,arcus^ •teures, ac cimitarras ferunt. Romaniar uerb lanceis fcuris more Al-Nnenfiiim ,fcd pauciffïmis arcubus urunturratqueqfanëNatoliaecqui-•ibuirobuftioresfunt,licetillimeltorcsSCornatiores equosbabeanr. O' ■«ncsautem eodem modoTurbantisfiuecapurrjsfutfra eosuocem)acumi «atisfxpellibus, uel ex qualibetalia materia, ut unicmque ma gis arrider, 'onfeClis capita tegunr.
Sunt praeterea quidam alq ex Turcica natione, quibus olim ab Orto-•Unis Ptincipibus agri uarqs iiidorijs acquiffei pro fingulorum merf«
ttt * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«•
-ocr page 742-1499j$oo DcTurcica nourot tis fie di'fiributi fiint, ut unufquifque pro fingulo tnrx iugero quod ae. cepit, equttum unum aut duos pedites, quotics maiora inftsnt belU, exhiberc Phndpiteneatur. AtqueijuocanturMofdIirn',exqu(busnon« nunquam plus quam fex millia equitum , ac peditum magnus numerus in unum coit. bed neque rei bellicæ peritia,neque uiribus admodum ua-lenc.Habcnt ij quofdam ueluti cenfores à Prindpeconftitutos,qui prouin-ciasomnes Türcicas circumcuntes huiufmodiagrorumpoflêfloresagno* fcant,ac feüerè iudicent.
CiÈteri omnes Turcid cxcrct'tus équités, fortunæ équités funtabfquc cetto ftipendio militantes, appellantur'que Akanzi. Et quidem naiu» ra ipfa maximi SC crudelifsimi latrones iunt, pannofi incedunt, ac pileis pclliceis capita obtegunt. Mïhtiam non nili fpeprædæcxcrcent.Quum aïiqub eundum eft , uinerc unius diei aut duorum reliquum cxcrcuca præcedunt igni ferro'que omnia deuaftantes. Nonnunquam nume-rum triginta milium excedunt , quibus omnibus Dux unus milita» ri prudentia præditus præfîcitur. Enimuerà ex hoc ordine extitêre «j, qui anno fuperiore Solymanno Viennam oppu?nantc , trans urbem progrefsi regionem Lindo adiacentem memoràÈili clade affcccrunt, miieris'que fenibus crudeliter interfedis ac locis igné confumptis, quàm plurtmos captiuos abduxerunt. Inter hos Akanzos plurimi Martelofsi, Valachi, ÔC Tartari inhumanifsimi alioqui homines mi* litanc.
Eft adhuc aliud genlis mil (turn qui Afapi uocantur. Sed ij pedites funt, quos proumciae ac Turcicæ duitates iubente Principe ad belkni mittunt j ac finglilis tres aureos coronatos in fingulorum menfiumfti’ pendiüm exhibent. Sunt'que ferè omnes fagittaitj. Verùm geflushoc ignaiium atque inerme eft, ac bellis parum aprum. Vnde etiamipfc Prtneeps quotics nauale bellum parat, qs remigum loco utitur. Inter» reftri autem bcllo ipfos earum operarum vice habet, quibus (utfuperi* us diximus ) noftri exercitus in excauandis ucl impkndis foisis, atque alqs huiukemodi ad bellum neceflarrjsexequendis utuntur,qucm3dœo-dum eos Rhodi ac Viennae habitos elPe fatis confiât : adeo que Impera* tor ifiorum Falutcm parum curat,utfaepe foflas oppidoiutn, quæoppu* gnat, ipforum corporibus impleat, quo facilius aditum ad locaexpo* gnanda lanizaris paret, Üueem nihilominus bcllandiperitia inl'igneni lemper habent. Carterlim Viliri BalTàc Impcratori à confilijs funtreûm qs enim de negotqs omnibus , tam ad pacem , quàm ad bellum perti» nentibus agit. Suntautem numéro tres, aut ad fummum quatuor. Nuncut res habent, tres tantum elle dicuntur, nimirum Habraimuï,A-iax, ÔC Cafsimus, ex corum SC ipfi ordine, quibus Chrifius abiutatui eft. li uerô ut fummamauthoritatem, ficinfînitas diuitiashabcat. Sed huiufmodi eorum potentiainuidiæ oppugnationenoncarens,multispe* riculis expofita eft. Nam pro Principis ubito farpeetiam ftrangulanniß fie enim Acomathes Ghendich Baiazetis , fie Muftapha 8C lunus Seîy* mi, fie Faracates huius Solymani iuflu periêrc. Aliquando dignirad* bus priuantur, ut Pyrrho ante hofee non ita multos annos euenit, qui nunc fenio confedus, in uilla quadam Principe concedente priuatam uitam uiuic. Verùm quod ad bella attinet, expeditiones BcJlerbeijs committuntur, qui ftepenumero uno fîC eodcm tempore etiam Vifiri,id eft,confiliari} funt. bicuti Habraimus Vngarieo bello contra Ludoui«
CUM
-ocr page 743-IÎ0J.KO Militia. iîcmioit
(Um Regem amp;nbsp;Bcllerbcius SC Vißrus erat ÔC Idem erat Sinamus Eiinu» chu3, qm fub Selymo in conHidu Mattareæ habïtointetfedusoceubu^ It. Ponôin Principwaula nanarum linguarum ufüs eftj quarum tarnen omnium cognitionem, omnesferè faltem aliquoulque haberit quemad-modum ctiam in tuac Maieftatis aula GalÜcè, Hilpanicè , Germanitéaf-que kalicè loquuntur. Enimuerb lingua Turcica , qua Imperator ipfe ^tiiur, primùm fibi uendicat locum , Arabica fecundum j qua Turca-fttmLcxf Alcoranum uocant) conicripta eft, amp;nbsp;in uniuerrumTürca:Jp Ifris feu charaderibus Arabicis in fciibendo utuncut. Tertium locum “dauonica lingua occupât s qua quia latiftime parct, laniian loquun-Ittf. Gracca quartum locum habet : ea uerb Conftantinopohtani ac to-fius Gracciaturbium ciucs utuntur. VcrumenimuerbTurcædilciplinani wilttarcm tanta SC iulbtia S)C feueritate exercent, ut uetercs Graccos ac “omanos facile fuperent. Nulla unquam inter eos pugna exaudirur, propterea qubd uel minimum etiam dtlidum capite uindicctur. Tri^ I’usuero de cauftsTurcae quam milites noftri.melioresfunt* Prima eft, ’l'tiï prompteobediunt impcrantibus: quod inter nofttos raib fit. Sez
, quia nullum quâmuis manifcftum uitae difcrimen in pugna fub-'ffiugiunt, temeraria quadam opinioni ftbi pcrfuadcntcs, unicuiquc tl^omodo quartdo mori dcbeat, cftc conftitutum. Tenia j quia abii 9^« pane Sc abfque uino diu uiuere poflunt, oriza Qi. aqua tóntènti«
numero etiam aequo animo càrcnt carnibus. Quod ft coniingat 'OS otizam quoquc minime habere, falitis carnibus minutatim contri-''s,ac uckit in puluerem redadis utuntur. Nam eiufmodi pulueres iri Hoibufdam facculis fccum ferunt, cum'que opus eft, immixta câlida a« 9Ja, diirolutos ebibunt, atquc inde nutriuntur. Prarterea iblitt fünf, pfæfcrtim quum nimia fame laboratur, equos phlebotomare, atque il-
fanguine uitam propriam alerc. Quin etiam equinis carnibui ’’On inuiti uefcuntur. Denique multo commodius omnem inopiam fe-f^otjquam noftri milites, qui nunc etiam in caftris plura fercula expè^ lont. Vnde tuar Miieftati nihil diffictlius in pertraClando hoc bello fc otverct, quam uc ratio conducendorumcommeatuurn conftet,prarCipuè P’oisac uini: q-.ias tarnen duas res Romani ueteres non admbdum cui läbantjcontenti uiddicet aqua SC frumento contufo,atquein Icbetibus '0(^0, qucid illis ordinario iure exhibebatur. Qubd ft pane uefcen-’Omciat, quafJam conficiebant placentas , quas uel Tub cineribus,ut'l fib teftis quibufdam ferreis in hoc fuper currus poftlegioncs conducftis; 'oquebant. Etenim illud nobis periuadeamus oportet, ft obuiam ho* fieundum crit, Turcas in itinere non permifturos ut ahquid commca-fis tn noftra caftra dcferatur. Nam equorum multitudine, maxima oc; f^pantfpatia , atque iter ad caftra circumquaquc impediunt. Nequc pdc difncultati ulla alia ratione oceurri poteft, nifi ut unufquifqüè mi-fis, qux ad fuftentandam uitam neceftaria funt fecum ferat, ut puta fao culos farinac plenos , aut panes recotftos, aut alimenta alia huiufmbdi. Ad hate illud obferuandum , ut legiones in acie difpofitae, ac leuioribui ’’’îchinis screis circundatæ, fernper incedant, ncque impedimentisplU' fitusoncrentur. Enimuerbfl Dominus noftet Iss vs Chris rvS 'd gratiae tuac Maieftati conceflerit, ut Chtiftianos milites lanizaris op-Ponat, proculdubio certifsimam adipifeetur uidotiam. Et fortifttmaè Wem Germanotum peditum legiones pdmumeducendxcrunt.utfu-
uuu ftinerq
-ocr page 744-jro’-Ho? CeTu’cîca no?.me
ftinere, ac demum ctiam rcijceic Turcicos équités poßfnt, quoufqu; tandem ad pedttts peneirarc liceat. Turcicus aurem peditarus, quani' ufs lortifsimus lît,nunquam ramen Germanis ianceatijs,prafernmßogt; cmïs , Hifpanis arque Itah's fcopletarrjs (ut uocantj adiuns, parent. Quód ü Janizan in fugam uerterentur, iam æieismachfniSjimpedimcii' risque, arque adeö caltrorum hoftilium onini apparatu porin' tas efTcr. Neque admodum referrer, etiam fi omnes équités incolumcs cuaderenli quando expcrientia ipfa iam confrat, Janizaros Turcicariim uiriumner' nos elle. In huiufrnodi autem euentu etiam Chriftiani équités, licet pauci, commode fatis in hollem ferri polîènt, fie ramen ut à noftro pc/ , ditatu non longius abirent, ne ab hollibus circuncludi concingerer.
N.nn quum ram leuis armaturx quam cataphraAi équitésoptiinè arma» j ti fint, fecurè hoftes infequi ac te fubinde ad pedirarum recipereualc« rent. Neque id inutile fuerir, fi extremi peditum ordincs cfypeis aC parrnis utantur, quo antequam cominus in pugnatn delcendant, /agit- j * tas excipere abfque oocumento pofsinr : tanta enim fagittarum, ueluti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
grando ent, ut quamplurimi nel armorum, uel aliarum rerumregumen»
ta defideraruri fint. ÏSicc fanè olim M. Antonius fagittartjs Parthis ah'
rcr, quam milirum capita cJypets tegendo refiitit. Quin poJlcriorcs
Romani contra Gothos fiunnos , qui omnes fere fagirtanj erant,iclt;
frudinem clypcis indem confidentes , quam citilsimè poterant, in bo* ftem concurrebant : quia cominus pugnantes facihus mulro uiâoriam confequebantur. Summa eft, ut Deum Optimum Maximum cnixc precemur, ne bellum , pofieaquam incœprum fuerir, protrah3tur,fcd taculras illico confiigendi nobis detur. hrenim Turcæ, fi beÜumpto-rrahendum foret, ob equorum muJtitudinem ac parientism numeras'que pecuniarum myriadas , factie tandem fupeiiorcs cuaderè / pofienr. Sed H fiatim confligatur, uerifimile cfi^, pediraaim noftfum j nobis uidoriam parirurum. ht quon/am ii bu/ufmodi conHiâudeccr' / nendum eßet, alea rotins orbts Imperq laccrctur, neeeßanum iudicauc' I rim, ut maximus reritm omnium milirarium apparatus fieret, quemad- I modum ab ijs, qui ßbi tinrent, ßeii conüicait eontemptis nonnullonini I uanis atque inurdibus uerbis , qui Turcas antcquàm peuculum fadani, I tiibiJi faciunt: quo , ubi bellum inceprum fuerit, adco nohis cirtniabe* j ne difl^pta ßur, ut non tantum uirtute armis , ordine, maebinis xieiff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
atque airjs buius generis rebus , Turcis non ccdamiis, fed nenumeto
fugam uerti fdcilius poße, quam fi Cbrißiani in Tureicas proiiineias pro-
fedi , eb loci ipfum adorirentur, ubi poß longoruin itinerum labor«, j etiam eommeatus inopiam fußinere fortafsis cogerentur. Etbxc qui' I dem opinio forfan non aberraret à fcopo, ß Principes Cbrißiani adeb 1 unanimes eßent, ut ad primum ipßus Turcar aduentus rumorem ƒ das ad reßßendum uires in unum colligerent. Sed fperare iiix poißi' / mus hoc futurum. Nam nullus unquem ßbi perfuadebit Turcam ad' / irenrare, quoufque tandem adebnropinquus extiterit, ut omnes adre^ ƒ fißendum apparatus, férus ac frußraneus futurus fit, quemadmodumin / Rhodia, Belgradenll,acBudenßexpeditionibus contigit. QuadecaU' / fr qui rei bcllicxpeririores funC, arbitrantur cercius ac fecuriusin inferen/ nbsp;nbsp;nbsp;/
do boßibuSf quam in excipiendo ab afdem bello, uidoriani coubßere /
poifa I
-ocr page 745-bu
^™î,belîumcnfjn quod nobis infertur ab alqs,ut pcnculofifsimum ePijUà '^fmnmopereöiandus gt;nehasufmodi nos inuoiuat. Porrö quo tempo ’^fufcipiendainTurcasexpedttionepIurimusfubleone PapaX. leimo WLJcum quorundam primi nominis iudicium fuit, uteanonnifiualida fufciperctur, nimirum in hunc modüm : ut Maximilianus Cæfar, j^fpianiæ, Vngariæ, Bohemiac,ac Poloniac uihbus comitatus, Scruiani uer-^^^Iccundùm Danubium tret. Prancifcus ucrb Francorum Rex, ingenti b^dtuexquacunqucad bellum difpofita natione confcripto , ex Apulia in jjpuwtratjccret, ac fauorc populorum illorum, qui Turcis alioqui infen=gt;' adiutus, progrcdereturmibbona Fortuna itcroftcndiliet. Rex
Luficanis, actotiusHifpaniacuiribus , necnon Venetorum J^niibusadiutus, Hellefpontum uerfusoauigaret, caftcnis'que,qi!osdar-^i^'’ellosuoc8nt, cxpugnatis, reda Conftantiopolim petcrct. Furutum
Turcica, ucl in unum tantum iftorum trium latez !çf *^bilit3i-ctur,ut Chriftianipoftea uidoriam intcgramadipifcifacile ua-. Scdqucmadmodumfummac difficultatis crat,Chrifti3norurnuires Ijjj^^S’cpcculiaritcripfosctiampotcntiores Principes inunum colligcre: ut omnia tunc in nihilum rcdigcrcntur, quo hu-' furcarum debellandorum occaßo tranquillioribus tempoiibus a* Qeoquc tuac Maieftati tarnadultæ feruata, earn ad fummum fafti-gium uerac gloriar,ut fuis innumeris uktutibu»
meretur,extolleret,
FINIS.
uuu
COMME-
f
-ocr page 746-bh
De be 11 o Schmalcal.
hU
8 C H M A U C A L D I C I S C O N T R A H B N R I C V M SRVNSVICBX*
fem Anno x MI. fufcepn',cum hiftonok quomodo duca*
tu exutus^Sc tandem à Schmalcaldidfoederis fo» ci)s captus iïnedita ab tjfdem.
Oslarienfes 8i Brunfukenfci, quibu» ab Henrico DucefrtiW'
XEA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inSakoniæElcdorem, amp;HefsiacL8ndtgMu/^
um inucdiufjnouo quodam in ter uiros Principes cxemplo,?^ blicèedi(æ,afccficrc,utma!Otlt;mmodcrationcmetianismidm Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;requirerent.CumElcdorfmSaxomatintjshareticumje'
imulen turn,feditiofum,nulla ncc corporis necanimïuittutcprae dirum nomi'naretjÔCc nccleuionbus didisLanrgrauiumimpeteret,euinIc* Uem,impudcncem,irrequictiim,ôlt;c. InfingulisferèpagelHsfcriptorumcoo« traipfumeditorum,uocitans. Ôuare,anno 15 4z.inmenfelulioconucniuniir ac re deliberata ftatu«nf,cômunis fœderis focios defendendos, acHenridfU' f-erbïâ reprimendâ. Gifâucfubidcm tempus Ferdinando RomanorumRcg* cum Turds in Hungaria bellum erat,cuius adminiftrationi loachimuni fecun d jm Elcdorem Brandeburgicum præfecerat.Qiiareishacre cognitacumci* uOibus acinteîlinis motibus expeditionem pro falute Hungarixfufeepta^ inrerruptumiripcrfpiccret, conuentu Norinbergae indido GuilielmiZfHaC Schuuarizenberg.alioscp ad Saxonem 5C Lantgrauium ablcgatjamp;^uuunque ad pacem ainplcdendam hortatur, cum armis ah ipfis motis nonfoIumUiti* fbanumpieccirarium, ÔC utile bellum contra Turcam Chriftiarii nominisptf-pctuum boflcm impediatunfed SC tjs maximarum ieditionum, 8C irrcconcilit hiliumodioruminimperio Germanico inter familias florentifsimas,Saxoni; cam,Hefsiacam amp;Briinfuicenrcm incendia excifcntur: Ati'lli'nihilmintJSi*-uellequambclloTurcicoimpcdimentuminferrijtefpondentjadquodfuaaU' xilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulrb promptiU8,quam altj nonnulli corum hones,miferinf«
Sed focios tot annis ab Henrico uexatos, à fe citra fcelus deferi, ampïiùsflOtt polTeiacpcifctiptaipfi longa fadorum eius contra communicatesnarratione (qtiam deinceps pro belli moti dcfenfionc,ad orrlnes ordines diuulgant}infu« feeptar expeditionis propofito pcrieucrant. Hertrico litcras belli dcnunciato* rias in hanc fententiam mittentes. Non tibi ignotum,uel obfeurum eft,duaa communitates, Goslaricnlem fidBrunfuiccnicmcomunifoederi noftromub toties grauifsimcconquçftas, quod ipfis contra omnia iura, arquitatem at pacem publicam, dicione tua atque commcrcrjs,ex mcro Iiuorc,amp;^ odio inter/ dixeris,ac uqs publicis obfefsis,eas ita grauiter afflixeris, ut in extremo pencil Io corporis Sc'animxfintconftitutæ: hoc unicum tcquafrente,utnonfobi« corporum atque bonorS difpendium faciant, fed amp;nbsp;Euangeltj ueram dood' nam abqciant. Etfi uerb communis foederis iocif apud Catiaream amp;nbsp;Regia« Maieftates nihil eorum, quae ad hare componenda SC tolicnda pcrtiiKfcpoC-fcnt,praf termiferint, SC Caeßrea Maieftas iufpenfionc profcriptionis Gosiari' enfium à Camera fadae confirma ta, caufartÿ cognitionead fe euocata, ex pl^ nitudinepotefiatisftatueritâ^ordinarit,eam fufoenfionéuimacpondusw* fblutionis habere debercjtibicp mandarit,ut Goslarienfibus décimas, cenws, redicus,prxdia,argenti fodinas,aliqua ablata reftittieresideniq^ ad teMaiel»'
-ocr page 747-ifis Contra Henric.Brunf. in«
t^sfuæconfilîarios, Eberhardiim de Freiberg, SC loanncm KnoIIerum Dogt; pro execudonc infuniflac reftitucionis miferitjtamen diluadis
pfeflisuerbis conteftari non crubmfti, te Cæfareis SC Rcgtjs mandatis neu« pariturum, fed prartenlam Goslarienfium profcriptioneir» tons uiri
“usacopibus executiirum efle. Qit© Ôi. Cæfarea: Regiæ fuipcnfioni,de-^'lt;fationi,conftrmationi âdanocanoni contumaciterteoppofuifti,indigti» f'onem Cæfarear ac RcgiæMaieftatum incurrifti:paccin publicain uiolaiii, ^tanquam executor prætcnfæ Goslarieniium proferiptionishoftem eo-’undem tedeclarafti. Cumeg non folum adempta ipfis hadenus non refti« *ueris,fcd eb fpedes,ut eos fùb iugum tuum redigas, quod citia extremum ferre ncqueanr,SC eins nobis, alrjscç confeederatis noftris locup’cs, 'utnclcnSjfiderjdignum documentumcxhibucrint,cumhumilÜmapeti» ''one,3^ cohortatione diügenti, ne, cum ita ob ftudium 8C prcfelîîonem re-quot;üiünfsuarïjsmodisdiuexcntur,rationecommunis foederis, pans publi« fæ.ÔdChriilianæ dile(flionis,requirenti8, a magiftratu opprcflbium libera« fionetn.ukcriusnondcefleuelimus. QuandoquidemitaqueGosIarienfî-tanta necc.lîtatc confticutis.uigore pacis publicæ Cæfareæfufpenfî-°'”s,decJarat(onis,confîrmationis amp;nbsp;auocationis contra tuas adionescô-'’’UaisfœderiS focrj,re,ôp£ SCau^iliofuccuirere conftïtueruntinifîemana» '’’Handatisparueris. Ideô id tibinotumfacimiis,cumhacfignificatione, 'l'^odadlaudem Omnipotentis Dci, auStoricatenr Cxfàrex fufpenfionis, *^fdaiationis SCconfirmationis, conferuationem quoqUe pacis puoIicæ:ÔC ’dhacc propter alias légitimas caufasprçdidis duabûs cômunitatibus pro-'’^•fltimatqiiedecretumauxilium,cum moderamineinculpatætutelælatu-Jifltnus,itaucpcrfon«« tuaequalitascxigit. Etfi enimiam antea Commif« •’nïiznnoiirumBernhardumde Mi!a,prouincialem Saxoniæ præfeSlum äidefenfionem prçdiSfarum communitatum cum copijs equeftiibus SC pe ^tftfibus ablegauerimus, tarnen cum nos cas tuis uiribus ad luftam defen-«Onem opprcilôrum neuriquâ pares bituras perfpiciamus, eæ rationes no-'’’»incun Jaf funr,quaf paci publicæ parandæ, tuareç fuperbiæ retundendæ Wminodæeflèpoterunt. Quod fiin bac légitima defenfioneuel tibi, uel f^djcomplicibuSjUel fubditis ullam molcftiam, damnum arque incommo-inferricontigerit.eo cafuproteftamur coram toto mundo, confoederà
^•^’lioftrosâCnos nihil m31uififè,t^uam ea prartermilTa, nobisr^ ad talia iufei plfndaabs te neceffitatem minime impolîtam fuifre,quiomnibuslegitimis quot;^ûdis quibusà paci publicæ contraria perfecutioneprædiularum ciuita« I nbsp;nbsp;•«m abduci poflès,quæfîtis, nihil proficere, uel æqui non fine fummo Ma.
, gilhatuscontemptu,ab tcobtinerepotuerimus. Qiiarenos,2Cpronobir
'^n(pfls,6Comnibus auxiliaribusatquecomplicibus noftris, quantum id '^nurc, uel confuetudine fieri debet, hoftilitatem tibi tuisep denunciamus^ ^’fteptisnobilibus, qui non ulterius, quàm ratione clientelæ ribideuindi 'Unt,nccauxili3 tibi aduerfus nos,noftrosûe fociosferunt. Hæ lifcræ de-, dtnotertio lultj diepcrpuerumnobilem,ut moris eftadipfum Ifcnacoubi piniqiiefœdcris foci] conuencrant,mittuntur. Porrb quod attinet ad fu-Ipcnfionem proferiptionis Goslarienfium,eius dcclarationem 8C confirma t'oncm,resita fefchabet» Proferipti erant Goslarienfes à C3mcralibus,ob dirutum quoddam extra urbem monafterium, Matthiæ Heldi Vft'cecanccl« fij Cxfarei, ut proteftantes affirmarunt, inftantia. Cum uerb illi de hoc wfto CameraliumgrauiftîmèapudCçfàrem conquererentur,fiC rcs ad maires m»tus fpedatetjfi ea proferiptio exeçutioni mandaretur. Qiiatnob-
XXX reni
-ocr page 748-in? De Bello Schmalcal« ms remimperator, Annofupramillefimum quingcntcfimumquadragcfimo primo Spüam ad conucncus Ratisbonæ agendos tranfiens, ufquead futu-ra Comitia eius fcntcntiæ cxecutionem jialuo utrtufque partis iureamp;Qufe ad aliud ftatuatur,fufpcndit:filt; cum inter alia,quæ in RatisbonenfibusCo« mitijs Imperator ftatuiiret,proteftantesGoslaricnfiumaliorum(jquorune dam profcriptionisabolitioneexpeterent, Imperator,quoauxiiiaabipfis contra Turcam,decuius aduentuindies magis atquemagisinertbefeebat, impetrarent,feparatim,quid de ea fuæ métis eflct,dccIarau(t,acprofctiptiO' nein publics quietis caufa,donee aliquo concilio,ucl conuentu, res cogno fcarur,de nouo fufpendit.Anno uerb deinceps fubfequenti cum Spir^ comi 11a à rerdinando Romanorum Regedenub auxiiia contra Turcas petente, haberentur, nccHenricusullafufpenfionisCæiàrcæ rationehabita.inper-fequendisGoslarienübus pergeret,Protcftanrcs Henrici adionibustnoti, cas FerdinandG,Cæfarcislt;ÿ commiflarrjs expofuerunt. Qui ea cognita,Cx farear Maieftatis fufpenfionem 0^ declarations confirmarunt,it3 quod Cæ-(areafufpenfio,regiaqjprorogatio,ufquead finem controuerfiæeffcdum abfolutionis habere,öd caufa proferiptionis, fradaecj pacis publicac, quam Henricus öd Goslarienfes contra fe mutub haberent, cxplenitudinepote-ftatis in aulam Caefaream acregiam auocataeefledeberent. Ethæcquiden» fünf décréta Cæfarea öd Regia, quæ ab Henrico Proteßantes fpretafuifle conquerentur.Porrb Henricus literis belli denunciator's acceptis,non diu in arceVuolfcbuteli commoratus, fed eaprælidiorufiicofum,ac aliquote« quitum munira,ad Bauaros cum natu rnaximo filio Carolo Vidoreconten dit. Saxo uerbLantgrauiuscumfbciorumcoprjsprogreßi,breuitempore fiiam in poteßatem ipfius agrum omnem redigunt, oC Vuolfebutelumar« cem,nonprocul ab urbeBrunfuico politam obfidionecingunt. DieAugu ßi nono obfideri coepta eß arx,in qua cum longe munitifsima eßet,omnem fpem collocaueiat. Sed ea non folum præter fuam, fed Sd multorum cxDC-dationem/rußratus eß. Nam cum praefidiarij in ea, prætcrcquites,ruHicI fcrèomnes cflentjacuehcmentifsimè omnia arcispropugnaculacitra inter-mifsionem tormenris concuterentur, præfidianjs deditionem facientibu», arx hora décima die duodecima menfis Augußi,capta eß, acomnia quæ in caaßeruabanturin Proteßantium poteßatem peruencre. Interhæcuina ualoris quinque milliumflorenorum cereuifiæ,laridi,carniumc^ copia magna ,nitrati pulueris centenarij millaequingenti,machina’ belÜcæmaiores ultra triginta,frumentiabundâtia innumerabilis reporta eß:Nec resueftia-ria exigua fuit,quac tarnen liberisutriufqucfexus illicrclidisconceflaefliUt ôd cleinodiorum pars maxima. Præter hæc uerb illic repertæ fuêreliteræ, quibusdeincepsSaxo ôdLantgrauiusdemonßrarunt, quid Henricus, Ôd cum illo altj nonnulliconati lînt. A'dedita arceVuolfebutelo.quæreliqua erant in Henrici ditionc Proteßantes in fuam fidem adigunt, acintra men/ fisfpacium tribus comitatibusjtrcdecim oppidis,arcibus uiginfiodo,cuM pags innumeris potiti,ducatus adminißrationi, Bernhardum àMüa equi» turn inaurat5,dequo fuperiùsmeminimus,pratficiunt accaeremonqsPom tificijsabrogatisin EccIcfijs,Luangeltj,minißrosinßituunt. Henricus Ducatu exutus,poßf à foederis ibeios grauiter ad Cameram accufat Atillicita-ti.tribunal illud atque iudicium in omnibus plane caufis reculant, 6dmiftis eo lcgatis,hoccis denunciantödfimul teßificantur, nonfequidem rccufare logitimamautordinariamiurifdidionem, fedipfos repudiateiudiccs^qirf fint diucrfg rc'igionis,qui decrctum Auguflanum fadum afitcannumxn.
taudoit»
-ocr page 749-III? Contra Hcnric.Brunf. ibo
data fidem comprobent, qui propter hoc ipfum grawiterabfe wflidcanc, magnum odium circumferant,qui fe pro hxrcucts haocanr, '•tquefjbiiuscominunicanduin efleputent, quimuldsnon ofcun's præiii-jlicijshocfuum odium fæpeprodidcrint.Henricusergo,qui parumcontra •^foteftan tes in Germania pro Heere (e pofle uideret,annoqu3drageiimo 'fftio,inItaliamprofecius,grauitereosapud CæfaremCremonacaccufau ntcumfubexitum Iu!q CælarSpiram ucniflet, illi qui anted Schmaltaldiæ lunij conueniirent,acintcrcætera de rebus ad agri BrunfuicenGs •^telain atque foedus per tinentibus deli beta Tent, eo mittunt legatos Fran-^’Icum Burcartiim Piocancellaiium Saxontcum, Georgium Bemmclber-S^nijChfiliophorum Vennfngerum,amp; lacobum Sturmium. Admifsidie Ifcundamcnfis Augufti,cartens expofitis,quod ad Henricum Brunfuiccn-'ffiattinereijSenatum libi dari caufamqçcognofci pctunt,amp; ilium,qui pria Oruimfccißcc Goslarienfibus fie' Brunfuicenfibus lure pulfum ac pre/Hïga-•uni cfTqliquidb fc demonftratutos aiunt. Cæfar ad ea per Nauium prælen-'^^Granucliano biduo poft refponfo ad aliapoftulata Proteftantiuindato, 'Pfisßgnificat-.Henricum Brunfuiccnfemueliemêterurgercreftitutionem. ‘^tpquidineofitipfofum uoluntatis,oftcndant. Illi rcfponfum hocinlitc-f^sreferrijGbir^dari perunr,utdiligentiusexpendant,annuit. Cæiar,fiv po-‘“'«lieSpira profedus,Moguntiam contendit.Intcrea ueio comittjs ad ulii-j5p,'ræ,'^4j(q^i5^^4çr^fj(-^^f^JQf^^na^xiliafollic^-non ncgligit.Saxo itacj Lantgrauius ea re cognita, datis ad C^faretn ®icnfcNouembri!iceiis. ad comitia uenturosfcdicunt, fiquidemipfeue-^*3t, amp;fibi foeijsq; publica ftdecaucat: CatlaradeaBruxellatDecembris '''tX.iefeuenturumjÄf lanuario quidem menfe,refpondet, acfimul cautio-Jî's formiilatn mittit. Illis uerb, qui hoftibus fuis fide uel padione addufti quot;'t.excludit.AcutCæfarinttiomêfis lanuarijèBelgioprofecftusdicquocp
X V11 r. Februari] iftucaducnit,ac biduo poft eius aduentum, initio a» ™onum fado, cum Imp. 5lt; RexFcrdinandusauxiliaftatuum contra Tur-'^’nipetiflcntjftatim poft hare Saxo 2C Lantgrauius atque foci] adCælarcm or3tioneconucrfa:Scis,inquiunt,Inui(ftiffimeCæfar,quemadmodum inde ’n initio teftificati fumus, uelle nos in hoc ampliIFmo confelFu, caufam ex/ P'*farefufceptædefenfionis aduerfus Henricum Brunfuicenfem : eiufdem fumus uoluntatisatc^confilrjjnecjdubitamus, quin audita re fof3,C3ufæuobisapparebunt graues atcçiuftæ, quamobrem a ea defenfio ''obisnecefl'aribfufcipiendafucritjamp;iilli non liceat intcreßeconcilioPrin« ''pum.Sedquia uidemusilium ingerere ieipfum huiccanfeflui, nobis mt-•Jiniecomprobantibus: quodunum polTumus at($ licet, ne uidclicetdeli-fwiones publicac tradentur, aut impediantur, profitemur nos ilium nori ”’oere,necagnofccrc pro Principe Imperfj, nee etiam uellciusaliquodno/ ^''im,per mlius praefentiam nobis diminui.Brunfuicenfis ad ea, mox è ue/ '^'giopei Cancellarium,Saxo inquit, Lantgrauius atquefoct] uiolato iure, P^iruptislmpert] legibus, amp;nbsp;fada fide publica, per uim proiwncia me« me •poliaröt.Qiio quidem nomineipfos ad Camera? tribunal accufaui.Quod ^Umita fit,nec locum in Imperq Senatu habere poffunt,5lt;' b quidem habue^ J^nntjCiimhocadmiflbfacinor-eiamamileruntj Sifdignifunt,quorum con.-•uctudineT! omnes defugiant.Si uerb res ita ferat, ut in publicis délibéra tio 'libus mihi fit ipfisaflidendum,profiteor menec hunc cis locum tribuere, ïtcaâionimeatquiequam uellepropterea derogatum efle. Proteftantes 'lt;81 tum cupiebant fadi fui rationem,Ô!^ rem omnem commemorate de (cri FMeuidelicct iUiiu criminatio uera putaretur,aut in animis hominum de-
XXX 2 fixa
-ocr page 750-De bel’o Schmalcal .
fixa mancret,fed per FtïderfcumPalatinumatc^ Naiu'uni,Cærarpetcbaf^^ ijs.quia mulfiisiam eflèt dies,utdjfferrent. Simul affirmabatfeucllcdiem^’ plis defigtiare,quo fua proponant. Itacj inorem illi gcrunt Etquoniamin confetfuPrjncipuin,Lantgrauius tune tone proxtmum habebatàBrUnfub cenfi locum,Iohannes Paldiinus Prtnceps, SimmenuSjUitandarfiniuIraiiJ caufa confurgit.Äf médius inter utruncg fedet.profeflus antea »ncfibifuæcj Lmtliaefraudifitiftud,autprK:iudicet. MonituCaclarisidfcciflêputatur. PridieSaxoô^ LantgrauiusPridericum Pslatinum atqpNauiumorauerSt, efHccrcntperCafaicm,ne Bruniuicenfis in communem cœtum ucnirct.ld autem impetrari non potuit, cjuum Cxfar ipfum cxdudi non pofTe diceret, nili caufis primö explicatis. Cum ergo peticione Saxonis nbsp;Lantgrautjdc
excludendo Brunfuicenii reiecta, ordines linpertj de rebus à Carfarepre^o fitisdcliberantjilli Brunfuicenfem HenncumAprilis die quinta,coramCæ fare,Ferdinando Regc,amp; totius imperij confciru, de fcripto grauiffimorum criminum accur3nt,t^ordinceommemorant,eriiquiddamnidcdcritBnni fuico ciuitati,amp; Gosl3ricT,focns contcedeiacis,quorum falutisdcfendcn-daecaufa,coaeîi fintipfiuimiliam propuifare. Poftearccitantjqiictnadmo-dum annis nunc aliquot totus in hoc fuerit, ut belium ipfis peroccafioneffl inferret,(d(5 literarum teftimonrjs demonilrant, quas illo finibus arcepiimaria C3pt3,repcrt3sfuifl’e,fupradiximusdisinlitcrij,quaspr0pco* mnes ad Moguntinum,ad Bau3rum,SC ad Hcldum feripferat, priurquâeô' ceretur,Carfaris adudfitQ ab Hifpantjs frequenter optat,amp;' quum aliquid ev fetfpei,fadl3t minaturiôô ubi lam Cçfar ueniiTèt,Sd Icntiùs agerctjdeilh’uï cundationequerituratc^morajOeq! fibi Cocijs(^ratisfiett,ô^fc£dusNor^ bergaefadium negligi déplorât,in Gr3nucnanum,omncm huitisrenid* pam confertjôfc. ÖC C.«farem dormirc,nec cxci tari pofiè, Sd ülius noæcoh* ducere frequenter, air,ad foeciemfolum,af(^ tcrrorem. Hæ 2d id genus aux multaeIiterdc,q|Uibus atFcdium 5duoluntatan fuam prodit,recitatxfuerunt. In candem fere fententiam, 2d Hekius ad ipfum inuicem feripferat. Et quis Georgq Saxonis frater Henricus ad Proteftantiurn foedus acceßeiatjU^nta-ta religionCjliteris 6d internuneqs Cxfarcm, ut illi faculratesoinncs adinie» rct,fblicitaueratBrunfuicenljs.Huiu8quocçrei!itcrpfuntrccitatprOHUflt;', pontificiam quoep religionem, cuius defenfor uideri ujir, ab eo ccntcnmi ôdludificari dicunt. 111e ucrôè contra accufnioni Protcfiantium/^rilisdie uicefimo tertiorefpondet: acinitio quidem prxfatur feconftituiflepurga» tionem fuam ah omni prorfus fuco abhorrentem, quan turn fieri pollet eftef re modeftius. Verum cum nc^ modum,necÿ quicquam penfi prætcrmalc-dicentiam,aduerfarioshabuilK’uidcat,oratCarfarcm,fiparifortcxreeiin« aduerfàrtjscertaueritjhoceft, clauumfutaiunt) clauopepulcrir,newrauius fuccenfèaqautrcfalutationemhuiufînodirufticitatiattribuar.Deindeadrc-futationem obiedforum ab aduerfarqs côuerfus,quamuis ipfi:(inquit)coB/ farcinatisfabulis recenfuerintjfeprxtcxtu mentis Rhamonis,nemorum st* quefyluarum intollerabilibusdamnis 2diniurijsGoslaricfcsafFecille,inb® rum argent! fodinas, nemoia, cafasrj metallarias irrupifle, ibidem pîçroKj ucrbcralle. plçrofc» trucidafle, dolo multa fecifîeamp;^curafle,quo initnicitix dancularix ipfis fuoornsrentur,Dodf.DeIinghaufen fua opera abdudiunt, quofdam criuibusGoslaricnfibus iniuftefupplicioaffeóos, in animohalt; buifTenon Goslariam modo, uerùm 2C Brunfuicenfem urbem depopulari, acquodpotifsimefufpenfioni,declaration» confirmation!,proro^stionia »uocarion!,qux Caefarea Maieftas concenèritionit3ntur,cÔrra ea afe,Gof latienfcs uexatos,fimullt;j BrunfuuiccnfcB non parum laefos, quod denique
-ocr page 751-istf Contra Hcnric.Bru'nf.
5gt;nfilia,exlitcns rcpertis cognit8,apcrucn'nt: Hæc atcç ciufdem generis a-'iä.minimeadpurgationein lidoruin ab ipHsfuffîccre. Neqjetenim itinti« îmofeptiinopridiecorporn , ijmenfelunio Goslanenfes in monalienuinoncis diui Georgq.qnoJ 'fifiioducarufitiim fir,molenteiirrup:fle, muros inoenia eiusperiiegilie, ‘^'itftrasfaxisconcudilîcjinucnta ibi partim trucidaiTè,partimdiii^milfe. contentosJequentemcnfcIuhOjtploMariæMagdalenæ felto, ma ^'’’’anianu,ingen tikÇ Bombardarum, eqiiitum,pcdituniqj numero oppi« ^oe^reiros,duce loannc Vueidinannto confulcj dictum monaftciium i ur-'^sobfcdiire,obfc!rum,cxpugnaire,cxpugnatumc^diripuiflc.Ad h^ccou-f^'binaPanthalconisnocleciufdem menus, binas ipfos,ubi metalla iique^ ^fentofficinas.uioccupalle, Mcrccnarqs arftuanubus fornacibus partmi ’J''cdis,partimuerberatis,acfcmimortuis rehclis.Qitarum iniuriarum cum ‘P'óspoftmuka cxamina.longamc^iurisakcrcatione, quçfortè anntspkis '’’quot;lusquacuordecim coram iinpcrq Camera dutarir,reoslegitimisfentcn« fronce dicere poßtat inique cum ijs banni FulimtneatftûÇ’' y^nfeirifîctari militcm in tnonafterto fui territonj confedilîe,id(5 hutufmo ^præfidtjs munitum fuiSÏcdd uero fadum, quia Goslarienfes menfeMaio ’’’'iitê confcripfeiinCjiamc^domt habucrinttdeinde menfèlunio^utdicftum '‘sîpparatu bellico in monafterium mentis Diui Georgij uiolenter irrupe ^'’^'nuristjpcrfratfliSjOnl liadiripucrinr.FalfoGoJarienfesconqueri prç-ff^turedemptionis môtisRhamonis 2lt;nemotum, feetiam aliéna attraxiU '^•winhuneuft^diem minimcprobafum ,ô(f contrarium euidenterpcrfpi-teftimonijs utraep parte in caufapetitortj coram ImperiaÜ Camera legi« ^’’lèprodudis. Décimas montis Rhamonis, iurifdidlioncmc^ cumomni-“^spertinentibus SC commodis ab antccciïoribus fuis Goslarienfibus fub Päftoreluendi oppignoratas. Nunc itaeç cum ipfi mutuatam fummarn in-î'gtèreccperinqaciileredemptam iurifdidioncmexcrcucrït, aceaquacfibf î'^diciaîitcrpereiufmodiiurifdidionis cxcrcitiumadiudicata fint.ufurpare 'P^nd3t,quisfadumeiusautpoffir, autuelïtculpare, quum mtßus in pof-p'iionenireî audoritateiudicis, amp;nbsp;uigorceius fentcnciæ cciam iniullè late, '^uipfiusinuahdidecretijexcuratusfitT Qiiod porrôin medium adicratur, yoslarienfes in multas calamitatesjfùbornatasc^inimicitfas per fuos quon “•^tniniftros Lauren tium Kinderman,ôu Georgium21,icgcnmaiern con« 'fuos,Dodorcm DelinfghaurenjSdTheodoricucn Schnei contra fecurita-» *^î^publicam ablmperatoreipfis d3tam,abduAos.Adhjcc loachimiRibae '^oalthafarisà Stechauufaclacommémorent Hifceomnibus Lanrgraui-^bcechauum præfenteshas injurias illatas, SC honorem fuum,nequaqu3m ’’^gb'gereüelle. Quod ad eos (peclct, qui in præfedura Stauffènburgenn 'MemnatifuppliciocçafFedi{int,aduerfâriorum narrationercm longe fc» ^“^fehabere.Necp cnim abo animo,uimeç inferendi in ducatum fuum ue-Jî’in locum fodinarum metalhcarum,quiàu311ibüS3ppelletur,jrruptf-pfqucunadomoinaliam nudatii gladijs curlitantcs.iam deboc,iam dea-lointetrogafTeiCompræhenfos quod Goslaricnfium mandato ea feccrinr, 'iberèconfclibs.Anitacpipfe,utaduerf3rq fcribant,extrem3m Gasbrienfi/ buscalamitatemp3rtur!erit,qucmuisfapientemfacileintelÜgercpoire. Irt ‘'iperioàSaxoneôC Lantgrauio illatam fibifuiscç’iberisSt’affinibüsuio-*'atiamprætcxturufpcnfionis,Slt; dcdarationisCæfarcç,2lt;confirm3tionis, pforogationisœ Regiæ neutiquam defendi poffe, quummanifekèôifex, P’cfsècautumut,tamiurcpublico,quâfacrilmpcrti conftitutionibus quod “peadenSjiui tus acquifuum,eiuscg cxceutio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p3rtium,quæ tnteref-
Il ''nlupia refqiiiinijlciimurn iiigefi ^'inftijrnenfelunio Goslanenfes in monalivnû
i feha-'
-ocr page 752-DebcHoSchmalcal.
fehabcanfjConfenfUjtolh'/ufpendijautprorogannonponît.EtfiquæàCæ fare contra haccattcntatafucrinr, illa ipfa nullarum elle innum, nullius mo-menti.uelaudoritatis. Etutualidaà:cfficaxGoslaricnfisbannifentcnnæ. fufpcnfiofiiertt,quîetarnen uciceflenon poHit. Katifponenfeilludplad' tum dehacprofcriptioneintclhgi nonpolTe. Quum exprcfsccaufarumre-ligionis,earum(^,quæ huius occafione ad Impcrtj Cameram dcucncrunr/a ciat mttionern.Hane ueib Goslancnfiiim caufam, ob quam profcriptifinf» religionem nc attingcre quidem,ne($ cius occafione inceptam, aut introdu dlatrik Sc quoep ad maiorem eautelam, uerfutiasc^ dcclinandas aduerfus Z' am fu{pcnfioncrn,tum proteftatum fuilîc,eamcç Proteftationem mlmpcrij Protocollutn curafle referri. Necj obftare,qiiod aduerfartj cx plcm'tudine poteftattSjödeerta fcientia Cæfareæ Maieftatis fufpenfionem aliquacj facia cnedi(fiitent.Namincaufîs,quæcommunitciàGæfarca Maicfiate,caftcnp 'qiieordinibusimperq decernuntur,incgconfiitutioncmabe3nt,CffarMni Maieftatëiureconuentionis, ÔC i ta lure gen n um,nullam habere ulteriorcm iTiutationcm,qil'amuen'(imilitcre3 Impcrq décréta uellepræfuinantur,præ* terqiiam quod ipfa cert# fcientia in fuis terminis,hoc eft, in limitibus Cæfa* leac Maieftatis uerifirctur. Qitam honefte ergo aduerfarq, hanefufpenfio' nem aliacj urgeant,EIccftoribua caetcristjlmperfj ordinibus relinqui. QtJod aduerfus fufpenfionem contumaciter ieditiofer^ proceflerit, Goslaricnfib* uias S)C mcrcimonia iatercluferit, equitcsc^ ad ea impedienda ordinark.qW cum Clues,turn pcregrinoslæfcrint, abegerint, deniepin uincuh coiüeâof profuoarbitrio pecurtiamul(ftârinf,hæcomnia fcinficiari.Porrbutnihilco tra GosIarienfeSjUili quod iyra fibi permirtanf, egerit ficneccotraßrunm^ cenfts.HorumciuitatemimmediatCjSCabfqjulla contradidioneinf^®^“ catufi'tam,Confules,Senatorcs, priuatos erediis digitis DeiOptimim*^*' mi, ^andlorumcpinrerucnru fidelitatcmSdobcdientiam uftp ad ultimum ui tat diem,tn ca forma, qua Sgt;C pracdeceftbribus fuis ultra hominS mcmonam iui àfïe,pt“çcipuos ibidem fuos uafallos fine feudatarios efie. An ergodecu* erithuiufmodineceftitudinis nbsp;nbsp;iuramenti immemorcs, contra dominum,
aueftoremep benefiet] ciirn extrancisProteftantibuscnnfpirarionesamp;^f®“^ ra Copulare,contra cum arma inducrc,honeftorum iudicio fcpermittere.ra teri fede monafterio D. Egidii ciustj bonis, de iurc patronatus, parochijs Si^. fubfidf)samp;feruittjs,dcarreft3tionc,dccaftro Ampleben, de nemoribus, de cxulaniibusciuibusjdcacceptis omnibus quod(^ cauitateadiudicium fui territory quidam citati fucrint.Noluiflc fc eos,qui extra ciuitatem ßrun« fuicenfem ageren t,facramcnti9 aliter, quam Chriftiana Ecclefia commune tcrinftituif,utifundorum aepratditorum pcrmutationcs citra cuiufepcon* fenrum,non fuifle attentatas. Equités aliquot in fuo territorio alio conlilio quam ad fecuritatem ducatus, uiarum tanquâ cuftodes ordinatos ftitutos fuiftc,fe ncgarc.Brunfuicenfes uerberib.farpius male traclatos.hoc neq^fefaferi,nec^ aduerfarios dodluros. Ecclefiaftica beneficia quxBrum fuicenfesiniurifdicftionc Afteburgia Lutberanisconcionatoribus contuU“ tinqiemper à fuis maioribus his quibus uoluerint,abfcp ullius contra^cho ne hatftenus conccffa.Iam cum Brunfuicenfes citra fuam uoluntatemap« mifsionem, in ciuitatem, dotftrinam Luthcranam inuexerint,feParofngt;3^ busEederris,quæiurepatronatusfuarfucrint,monaftert]'s,unacçÂ^8lt]ste' plis,cêfibusquotç redditibus(^fpoliarint,diuinisminiftertjs,acCathoIip* ei^remonns proculcatis,non potuiflenon fibica difplicerc. ßrunfuifcm« Principimodum ucl formam tmperq præfcribcrc non dcbcre, necÿ hricillis,ucrùmhuicillo«fubiacere, Ecclcfiascollegiatas SaridorumH^ fid Cyriaci ab ipfis ipreto Caefarco mSdato pcenali occlyfas, ac
-ocr page 753-'f!? Contra Henric.Brunfi lyiS Jj'lgt;iij,cz'tcrfS(^ Ecdefiæ miniftcrijs, caEremonqsc^ abrogatis, i'ndudos quöf-’■■ï^concionacorcsLutheranos. Sicitat^Brunfu(ccn(es,caincontcmptöàl i^tfiinenuimPrL'icipiSjetuscßafHniujTi expIeucrint.Çknd fcaccufarepofsinr, J^odadruftentationem antiquac, catholicic ucraccj rthgionis in co loco ceiV ™5S^bonadennuenr,cihn id abfcj?uilmsiru'una fieri pocuerit.Literaruni een “'itspofideditjoncmarcis Vuoîtébuteli öC cccupauonem,qu3s ca tenus a-Wcat.quatenus ucritas patiatur, aduerfarqs ad purgationem nihti profite/ ^iCuaicosantea neqj nouerinqnccç uiderinqfedex poftfadlo emcrferinnprç quodoriginaiia, cciamfi inpromptu cfienc, ad fuipitionem miiiimè Wfcpoiïent. Arces aduerCariorum in litcris notas efle. AcCæfarem erga P'uniobfequia grauifiiinis forcunarum iaduris, anxqscç SC uitæ ÔCcorporis Pfficuliscomitatapotiusanteoculos habiturô,quam mutilatasSC cafiimnio« ^’literaruin intcrprctatioG4’s ab aducrfaiqs fa dia s : xquo animo fe l3turuiTt,fî ^''lunicCanccilaria aduerfarq bas particulas produxerint, etiam alias non oclt; '‘'tanentjita cnim manifcftum futurum fuifie, quibus facris Imperij falus »T’a-S'Sîrndcat.AducrfariosmuItum dcobcdientü gloriari, stfi C^efarGancellaz ^•’*ïûruinquocçuihtauerit,procul dubîo mukoprodigiofî'ores confpiratio^ ''^^ftuptur4s,qu3m cum Vuaiuoda,cum Franctar Rcge,3it)s monarchis corn jP'Jnes habeant.Ç^ux Hcldio, quæ etiam confeederans iuis pro qualitateeau '^'’''^(^gtauaminumquotidie cmergentium fignificârir,ca non tantum fcj . ‘^'ieriscathoäiciatfineiTituerumeciamutfmperq pftncipcm uigorefideiiia '^“‘^iurameati CæfarexMaieftâcipræftitifcribere coadlum,net^ in huiufmo in pofterum quoque, quatenus uis atlt;^ ingenq acumen fcraqmu-
Rogarefe humilltme Caefarcam ac Regiam Maiefiates, ne ob Mmodiliteras aliegatas.inclcmentiores fiant,uerùm ad animum reuocent ’wcrfarijsodio.addudas, fc Cæfari obnixcinfcruicurum, ô^quoad uixe-' f^çotKinu3turum,nequequicquam,quoduel3dJmperatoris acRegis Int rjl^jfalutenîjdccus acauAoritatcm pcrtinere uideatur, quatenusfieri pof-pWcrmifTurum. Minime ex omnibus h'terarum centonibus doceri ponè,fe ^b.cniinbdîum acuereuoluilîe. Quin contrarium probari ex ipfis maxi-fi* intégré non particula tim proferantur. Qtiantum Henrici Saxoniat Du^ f^^negotiumconcernât,quoddeilîo,ÔCElccftorc Lantgrauioeç infurnmum j^^^ii'Jm2lt;dignitatum pcriculo conijciendis cogitarit. Conilare Cæfareac |)*,*'tftati, quopado ipti, lîmultj Rcgia Maicftas,cum nonnullis Eledorib. ?**dpibusacftatibus Impertj adfuftentationcm 5C defenfionem ueræ catho ^^ndei,pacis5C tranquillitatis in facro Gcrmanicac nationis Impciioantt iniillos aanos Chriftianum quoddam fœdus percuflcriqquo tempore Gc ^S'lisDuxSaxoniacid unàcum populis fubditis pro fe,harredibus, ruccefTo “‘’stjfuis «cccptâriqadcOjUtSiteftamento idferuari uelle præcƒpérit. Cum 'înico defundo Henricus frater in ducatu fucceflifièqatcç is à Cæfarea Ma ’tt,fæpiusrcquifitus,ultimofratriselogiop3rererenui{ret,ftatus,explora-j,'*fritatciniquumduxine, atqucindignum memoria, literis SCteftamcnro ^i-isGeor^, ad earn fucceffionem conniuerc. Itaquede rationibus eogi-J-'æjCluibusUucisGeorgefubditiinucra 5Ccatholica religtoncconferuareit incum ftatum, in quo antea fuerint, rcuocarentur. Ad ea fe tanquam '*‘Q2deratorumunumconfilium fuum quatenus utilitas Sl honeftas fuafê« l^^’*l**oqaecontulifle. Arque inde proficifei eaquar abaduerfatqs addudia MebonisHenrico Saxonix Duccauferendis. Quç ramen fi ucra efienr: ^'**l***am infirma ad defenfionem fibi illata foro. Non enim indefequi, quod ’^“tuerintideô bellum inftituete,fe ducatu eijcctc, cumej ui ÔC armis occupa-
te.lit
-ocr page 754-rz? DcbelIoSchmaîcal.
re. In muleis caufis decifum eflè, rte qücfn po Aerius in conipirationem fejn Proteftanres reciperent,uel pelltccren t, non tarnen fölum id facei enon cî?'*ù tilTejUcrum SCMulhufium cCHtidensheimium ciüitates compulfasatqtier^' cepeas. HuicProteftantesiterunirefpondent. ScdquumpiibIiceineoCaegt;-farnthil ampliusfieriucllet, feriptum exhibent,ö^poflea diuulgant. Mc® poAea facit dC Henricus Brunfuiccnirs. Cæfarcauft utrinquccogaita, a^i' inodum urgebatjUt Schmalcaldici Brunfuicenfem aut reftituerenti aut cagt; ptamprouinciainfibiperfequellriim permittcrent. Hacdc rccuaiSaxone Ö^Lantgrautoquumadeirentjamp;poAcorumdifcefrum, diu rnultumcj cum Icgatis agens : tandem uerô poft uariam fîC multam adionem, placuic, ut Cat^ fantanquam fummo Magiftratui permittaturomnis ager Brunfuicenfis in» ter menlis fpaciüm , donee uel amice, uei iureac legibus difteptatalisftirnt atquedefinita. Prouinciæucro adminiftiationem CæfarcommittatudPa-latino,uelEledori Brandenburgico, itcmloanni Pa’atinoSimcrio, Msu/ ritio/uel Cliuenli Principi. Poenani uiolacæ pacis piiblicæ Iu.ant,quinof! parebunt. Henrico BrunfuicenfîdenuncietCæfarjUrparcat, fin minus,legibus inipfumuindicet. Gosiarienfibus uigore fufpenfionisaedeebratio-nisanteafaclæjius contra quoslibetexperiundifa'uumfit. Hifceconditio-nibus a Caefare propofitis, ipfcfinito conuentu Spiradifccdit:ac Metimad bcllum contra Galliac Regem gerendum, in quod nouo cxemploStatus Im-perij inhifcecomitfjsauxiha promiferant, proficifeitur. Anno deinccpslC' qucnti.quieratmillefimus quingentefimus quadragefimus quititusapace cum GalliæRegefafta, rurlus Vuormatiæcomitijs indidis, Scbmslcaidici, quiiftuc ucnilicnt, propofitisàCæfare conditionibusafientiunturjö^ßt^'^' fuicenCemagrumomnem Cæfaiipermittunt. QiiareilleconfcftimHenti'CO mandatjUttureexperiatur, legibus agat, ab armisabftincat. illeuero,qui fententia profcriptionis contra Goslarienfes latæ inhæferct, nccabincŒ-ptû feiudiciodeflederecogitaretjdcnullitatepalàm , St'pérexprelTuin pro--teftatur, aepetit, uclitispendentiacoram CameraImperialijiuris^qucfuiæ-quitas , iufpcnfione, confirmatione , prorogatione, mandato , quæ per fe nulla, inualidaôi^inefficatia fine,canceilatis , arque in toiumfubiatiSjpto«» dat. Cumqueei Cæfardenub grauiiïîmis ucibis, acprofcriptionispoenade-nunciata maadaret, uti pareret: non modo non obtempérât, ueruinetiamte' fcribit,du8'qucconriliarios Granuellanuminprimis atqueNauinmiufe^^^' lur. Henricus ergo qui confilia lmperatoris,fuæ uoluntati minimerefpondc-re hoc tempore cerneret, ad aliosfefeconuertit, quorum auxilioamÜTarecuperet. Ardebat tûc bellum inter Anglos ÔC Gallos, ob ßnnoniam per Anglos occupatam : rcsc^ tam mari, quam terra gerebatur: cumc^ Fridericus Rireber-gus tune ad Saxoniæ fines pro Rege Bntanniae copias peditß coIhgereuHen ticusdurantibuscomittjs Vuormatiée intentus in occafionem Rei^isGalfó fibi deuinciendi,ad eum proficifeitur. Non deerant Henrico homines milit^ res,qui cupide illi feruirent,ac omnemci operam locarent. Inter hos cumqui' dam Chriftophorus Vuisbergius illiofficia fua militaria addixiflet,accidit,u£ in Hafsiam ueniret. Cüm uerb aeftiones eius Lantgrauio fufpedæen'enf,hic Gifenacdc ip exipib inquiri turat. llleergo omni cumafleucrationeconnr* mat,fibi de nulla moliiione,uel expeditione bellica conftare. Verum,cumpau cis diebus poft Lanfgrauius,accepti8 à fidedignis hominibus literis, rem oia-tioncVuilpcrgq multbfeciùs habere fecertb cemperiftêtjftudiôscdeiploin-quifitione habita,hominem in Germania noua molientem comprehendi p^ dpit ac utfeCaftellis fîftat. Veniens ergo illuc,fub fide publica ucritatemdi-âuiu*
-ocr page 755-Contra Henric. BrunL gt;nbsp;hji
omnib.dic citcitcr quintodecimo poftPentecofie.pratfljtoiii let? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquot prinGi'pibuSjprincipunl tofiliarijs, duicatum
i^s’tts,nobilib.amp;altjsmultisfepurgare inftituit fandä aiîeueratione,quodl P ƒP^o Rege Galliæ confcriberet,nee quiequatn in proieftantes uel Lane tV if’^°^*’’^^^’‘'^3caddita teftificatione,qaodfiDudBrunfulccnfiS Hen OfJiilitarctjin numero honeftorum nobilium cenferi nollet, amp;Lantgrauio ' P ° atbicrio in ipfum ftatuendi ius foret. Nec hifee contentus, ultetius Lanu 6’uiopolltcetur,fefuccedenteexpeditione,deea Lantgrauio omnia ßgnifi-M 'Jf^^'Dimiflus itaeç,militem conferibere incipit,6C datis ad Hetmannurri ßf PH,’‘g‘um Lantgrautj confiliarium,dein ad ipfum Lantgrauium, EtneftS confiliarios y uolfebuteli tum agentes lité*
ElcdoremSaxoniæ,necL3ntgrauium,ne(jfubdi , pHorum quidqûam moliturum, uel detrimento ullo ipfos affedurum eflèc f'^ff.^^i^ocinfirmanSjfeHenricumexercitus Ducem nequaquam agno* igitur ab inutilibus fumpttbus faciendis abiiinear,nec equi-fc c *^*^^®^r3nfituprohibeat.SimiIiteróC Herbortus à Latten Lâtgrauio ^f'prit,Varifpergio nihil efle rei cum Henrico,prout utriuftj fer/pta demon« omnibusjcumcopias iam in agro Verdcnfi coegtflt; '‘wHadeliâm Albis infulam dcpopulati effent,omnes Henrico militiae fa ^’•’itntofefeobftrinxerunt.Quo faao,Henricus equitibus mille qùingcn-j^^^ltr3,peditibus ad odo millia,primum Rotcbnreum,agri Bremenfis op chtormenta bellica,quae frater Archiepifeopus Chrifto ^°fusillichabebat,contcndit. Verum idBremenfes fuorum aliquot militiï piitbemifsisimpediuere.Spefuaitacp fruftratusHenricus,perLuneburge-’§rutn,non fine incolarurti detrimento,iter fâdt,ac fuam prouinciam in-WaSjStcinbruccum obfidione cingit,06 dedicionc capit,deinde V uolfebu ?utnuerfus contendens Brunfuicenfium pagos QCuillas deuaflat. Vicinis p^atibus,Brunfuigæ,H3nnoueræ,Mindæ,Bremæ, Hamburgo, réliquisc^p ^^oitjUtde ülatis iniurqsfibi fatisfadant, SC â confoederatiorie Schmalcaldt-plt;iuamconiurationem appellabat)difcedant:fin minus,dira ipfis intermina ÔC à Principe quodam EIedore,nónnullis Epifcopis,amp; ditionibus ’'dnis pecuniam exiginquosdam etiam ,maximtsadditis minis,adhortatur, ’*^°petnribiferant:proutidada,literæcpipfiusf3tfsabundè teftant. Tnterea
OttoRicbergius comes, Alhardus ab Hoerde, loannes Stappcle« CancellariuSjMarefcallus eius Hall,Plato ab Helmerfîèn, amp;C ex-Henrici cirdter odingentos équités,uel Cut quidam produnt)mille, Witum uero millia tria cogunt:ôlt; e3,ditione comitis Deckelnburgtj, fade-Ytoteftantibusconiundi,igni ferroep detiaftata, per Vifurgim tratjduntî ^iquibufdam uafallis Langraun,6lt; prçledo arcis Bergenfis damno mulda ‘®)ï(iHenricum redà properantzqui copqs iftis adaudus,primariam Ô^o-munitifsimam (uac ditionis arcem Vuoîfebutelüm obfidet, amp;nbsp;popu* in fuamfidem pafsim iureiurando adigit.Obfeflb Vuolfebutelo,aquani 'fofsis educerc,ac pontem extruere côftituir,colloquium cum oppidanis ex-Pftfns.Sedqui arcem tcnebant,fortiterfefe defendentes,in colloqum cûHê-•^'couenirereeufantîô^ difplofis tormentis,hoftem rcpellunt,amp;f, continuis é-’^ionibusfadis,multos partim capiunt, partim interfidunt,ô^ aquarirk* •ouas uicifsim deriuant ,ac largifsima diuinituscælo delapfa pluuia térram ’mné its irrigant ut inceptum atep conatum Henrici reprefterit omncm.Hacc ’UingerunturjLan^rauius Proteftantiumfefummum ducem pr3ebcns,iu(ra P’Xoniæ Principis Eledoris,2lt; confoederatorum,in fua ditione feptem millU ^*itrubditorùm,tribqs fignis peditutn, nbsp;nbsp;équitibusmille fexcentiscoadisÿ
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yyy
-ocr page 756-bp De Bello Schmalcäl.
uiginti tribus tormcntis,Northemum appeiltt. Quo etiam'ueftitErricfiui Brunluicenfis,Philippifilius, mifïus ab Eledore cum equitibus mille, »50® peditibus, et 0000 eorû,qui per fines ipfius S)C agros erât cplleâi,cS^ tormé tis duodecimtô^ ita biduo Principes illic fua caftra coniunxêrc. Venithisau-Kilio Mauritius,Saxon{aedux,proprtîsfumptibus,equitibus mille, quinque millibus peditum,Slt; aliquot tormcntis :hi^ propeRaldhufîam,dominorum lt;lc Plefs oppidum,caftra mctantur.Ea re cognita,Henricus VuolfcbuteH obgt; fidione,quam præfidiarq milites forttterdefendebant,reliâa,BoçkIcmiâdc* fletîitjibiqj co3(fta,quam fubditis impofucrat,pecunia,earn iniliti,iamdilabc tifoluittacindeprogrefluSjCaftralocatprope Calfeld3;qui uicusunius mib liarisfpacio diftabat â caftris Landgrautj.ln hoc return ftatu,Ericus Briinfui-cenfis,Erici defundi filius,eiusœ mater uidua,Ioannes Marchio Brandebur-gicus,comitesHcrciniæfyluaf,Stolbcrgicus nimirô,Schuuartzburgieus,Re genfteinenfigjamp;alrjjdépaceapudLantgrauiumintercedQt. AtLantgrauius cû Saxonicis confiliarqs,hacinterccfsionerepudiata,non penes iè, (edfoaof éc confœderatos de pace ftatuendi,facultatem eflèrefpondent.lntcrea Mau* riciuscumfuis copqs progrefrus,ad foflàminter Viennam èCNorthemum lubfiftif.hinc,aliquot equitibus ftipatus,in caftra Lantgrauij uenit: ÔC, fermone,quidEricusBrunfuicenfisaffînisfuus,cius^ mater uidoa,quidlo ' ennes Marchio,quidaltj complûtes dcbello componendofecum egiirent,ex ponit,tra(ftationem^ fiW petmitti petit. At Lantgrauius ôilegati Saxonicud dcneganuutidrefponfadatacommonftrant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-jr
Fada funt autem hæc partim die Veneris, x v i .Odob.path’m uetô die icgt; qüentiiquo nonnuîlæ Henrici equitum turmae cum aliquo t peditibus, mon* tcadNorthemumfupcratOjCumLantgraaianis adhortos urbileuepiæb^'” Énchoantdedmoxtormentisrepulfijterga ucrtunt.InhocmotuMauritiasw* Bs copias in caftra Lantgrautj accerfitum mittit: ubi uerô eft animaduerlunij lioftes in fugam fe iam dedifle,ad fua tentoria repente temeârant. Sub udp^quot; ram eius diei Mauritius iterum urget nbsp;inftat apud Lantgrauium,actionem
fibi permittiifed Lantgrauius planedenegat.ln ea igiturfentcntia com con matam Lantgrautj mêtem Mauritius perîpicit,cupit,ut quia fuam omneftudium IoanniM3rchioni,Erico Brunfuicenfi,eiuscÿ matriuiduæ,m rico item nihil non tentandi per litetas promi(erit,ccttæ conditiones pacts bi proponantur,quas fi recipcre Henricus tenuat,ipfe commode pofsit pto* mifsis liberari.Gerititacg frequenter interpellanti èC inftanti morcm üius,illiôp conditiones quasdam proponendi facultatemconcedit. Quai accepta,nuiufmodiquasHenricum facile afpernaturûnemo dubitababP fuorum confiliariot'um quofdam adipfutn perferri curat. Quo'fado, die oo primo diluculo nunciatür,Henricum omnibus cum fuis copijs flumen tey* num ttatjccre,0dappropinquare,utmontéuicinS,0^ad impugnandaLafgr uij caftra peropportunum,fimulcummonafterio nonproculindcdiltate,o cupet.Sed ubi,quid machinaretur Brunfuicenfis, Lantgrauius quilecu ' crantSaxones perfentifcuntjCirciter quingentos ablegâtfclopetarios,qutm nafteriUm praciidijs interclufum teneant.Mauritius autem amp;nbsp;rici conatum,exarfit iracundia,ac in haec uerba prorupit: Nunqöid hæc bo Uiri molitio eftÆt fubitó fuis militibus praecipit,ut amp;nbsp;ipfi fluuium fibi P’^^f quumLeynum tratjciant.Lantgrauiusamp;ErneftusprioresadmontemP niuntîôC tribus equitum cohotiibus,Slt;aliquotfignispeditumexagns°3^^ nis colledorum defenfioni caftrorum reli(ftis,tcliciuum exercitum omnem deducunt. Verum Lantgrauio,Mauritio, Ernefto cum fuis copijs in confiftentibusjleuibuspraclijsutrincj ccrtari coeptumcft:S^,utin
-ocr page 757-Contra Henric. Bruni, Vjj
Mijs fieri côfucuitjtnox hi mox illi fupcriorcs fuerunt.Scd ad re melius gerê Qamobfuitfluuius inter utracp caftra duobus tantummodo uadis peruius,cii •usopportunitate neutra pars cedereuoluit:fed,omnis generis tormentis cö^ '”^*^^5'‘^*pdsis,inuicem ita fulminarunt,ut utrinep tarn equi,quam homines ^uWfaucijJaefi^ conciderint. Dum haecgeruntur,ChriliophorusEbIebus, ^UoâorKomerftadiuslcgati Mauritijreuertentesab Henricorefponfun» : EoMauritius audito confeftim ad Langrauium properat, orans, o^'iliarios audiri fuos.Is Eledoris Saxoniae côfiliarios,ôd fuos côuocat:nelt;^ turn tempon's adhocbellûab alqs Schmalcaldici foederis foeijs adhuc ^'’S'lfgacifucrant.li ergo cum omnesconuenilïèntjKomcrlladius orfus eft liberaliter Hêricus,omnia fe praeftituru promiferiuquod fè/ua^ ^’urittj poteftati permiferinquod pollicitus fueritjfcnunquam Euan S^'ijdocîîrinam oppugaturumihocqgfe firmumac fandum feruaturum tre-^^ntis'nojjilibus pratlentibus fidem dedilïè,çrout id retulerit Adrianus de ranbcrgjcum prolixa commemoratione,quam perniciofa fit fanguinis eftu ‘0 conrtnuni patriæ Germaniae. Qua Henrici querimonia motus Maariti-j’’^’^tgrauiumrogat,utha£Canimo beiie perpendat,fe mitem fiCplacabil? ^Henricutn exhibeatjÔ^ hoc bellum bon^raiia conwonat.Lantgrauius 8gt;C äxonicilegati ad hæc refpondenuNon efle fuæ poteltatis,quidquam in hoc S^^uifsimonegocio pro fuaaudoritateftatuere,nedum omnem controuerfi-’’’’oirimere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
(j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunc Mauritius SifciusConfiliarq ab intercefsionc pro Henrico
tandemjUtMauritius conditiones pacis ipfi pro-ponathas;Dereligionenonimpugnanda(proutantépromiferit) caueattin 'äurittj fepoteftatem dedatjllicp ieDrefdac præfixo tempore fiftattprouincl omnem ipfi trada t:2C quidquid is de belli fumptibus, de dato dam-Meç controuerfia Goslariêu etBrûfuicenfi^nunciet, id ratûh abeat.Has ^onditiones ut ipfe uelut interceflbr proponat,Mauritio Lantgrauius conce-quidep, eas ille rccipiat,communicato prius cum Eledorc,confiliarifs Jadens,ÔC didis duabus ciuitatibus confilio,decernendum ait.Cum his mati 3tisMauritius legatos ad Henricummittit.QtiireuerfidicuntjOptimam ef-conditiones has ab Henrico receptum irfuerum in tanto militari lire P'^dutn utrinc^ gladijs res geratur,nihil rede,commodecp tranfigi pofle,id-pffoinducijsadeamaclionemopusclîeu'nfuper SCnodem iam imminere. *S'tur,permittente Lantgrauio,fiunt indueix in diei uicp fubfcquontls uefpe-^gt;fl.uSed‘præterhæcHenricusàLantgrauiopoftulauitjneLantgrauius,pa-^5“’sinducqs,exercitutnfuumaugerct.VeruminidLangraUiusô^Saxonl quot;æ|3ticonfentire noluerLint,refpondetes,fe pro fuo arbitrio copias habitu-’’'saaudurosjidem ci liberum fore.Tandem poft multam difeeptatione ^ûndufuipm Henricus ad fua ferecipcret caftra, uno ab eo,quo prius uelita J°b(Sacratjlocomilliaridiftantia:Lantgrauius,cuius ab eo loco adiadum . ƒ •nbardatcaftra erant fixa,uenientem ad fe militem à caftris id integrum mil ’?Murantibus inductjs,confidere mandareuid quod probatum,0lt; ut indu« ^ædurarent,modo quo prius diximus.
^'edcincepsLunae xix. Odob. Mauritius 8C Hêricus in monafterio Bi-°^*'shufenfi conueniunt.lbi Henricus aequifsimis ac iuftifsimis illis, QC. reno-^andaepaci maxime feruientibus conditionibus plane reicdis,alias ipriori-®^,quas lubens receperat,diuerfifsimas ad Lantgrauium perferendas Mau-quot;tio tradif.quibusdam Mauritij confiliarijs,Intra tertiam, dicens, horam ap/ {’’’■'^^’itjUtrum Lantgrauius,an cgofim orbisfuturus dominus,utHanniba ^Scipioni dixifle proditum eft.
yyy a Veruni
-ocr page 758-1SJ4- De Bello s ch mal cal.
VerutnS^pàdasindudas Henricus üiolauit,fado impetu in pabulâtes Lantgrauianos à lacobo Schulêburgio:qui,trucidatis aliquot colonis,equos coruin nonnullos prætcr omnem acquitatem abdudos, nunquàm adue* rosô^legittimos dominos remifit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Lantgrautus autem ubl de abfurdis ab Henrico propofitis conditionlbiis cognofcit,fcituatc^ confilioErnefti Brunfuicenfis,acc«eterorum Saxonica-rum confiltariorum didajdic Lunæ omnem pacis tradationcm reipuit, ÔC Maun'tio pro maximislaboribus intercefsionis fufeeptaegratiasagiePoftero dieMartis, qui eratxx Odlobris, Henrieus ipfemetadMauritium in banc fententiam fcribit:Qijôd,cum eins de pacis traciationeliterac,nimisfint per-plexaeatcp obfcuræ,certior fieri cupiet,utrùm rem pmnemuelper Iitcras,uel legationemconfiliariorumdariuspropenereuelit,Elapfauixhora,AIhardus abHoerden^bcrhardusReckiuSjIoannes Stappelerus amp;nbsp;loachimus Ribat iiteris adMauriti) confiliarios mifsisfignificant,ad expeditiorem inter Mau-ritium Si fuum Principem habiti colloqutj promotionem uaidc profuturum, (idenuo conueniantjôC de rebus omnibus neceiïariam collocutioncm iaiii' tuant.Sed Lantgrauius pariter cum foc ijs trada tionem omnem iuftifsimis ac grauifsimis de caufis répudiât»
Et Mauritius confiderans,quôd fidele fuùm ftudium,amp;ucrae bcncuolcn« tiae conatus omnis fuccelEis expers fuüTetjdatis ad Henricum Iiteris,ipfe beU lum ei indict t.IntempeftgdeindenodeLâtgrauius,extrudo prius fuperpr^ terlabentem fluuium Rum didum ponte, odo cohortes equitum mil-lia circiter duodecim cum tormentis,Conrado Hanftaeno dudore,prxmimn ipie cum reliquis coptjsjcumMauritio SiErnefto fubfequitur. inucefoutc oie,primum agmen adfoflam edttioriloco fitam, non longe ab Herici caftns peruenitjubi circiter mille Bombardarios in praefidtjs collocat,ipie poft tem cum aliquot equitibusconfidct,equitatum poft fc relidum opp«*®®* Vbier^Iuftratumiturus Henricus animaduertit,foftàm ô^montem iamelfe obfeuum,eqUitum tria figna,nonnullosŒ pedites,ipefoflæpotiundæ,nU' litemcç Lantgraut) indepellendi,mittit. ConrpicatushocLantgrauius,trc» equitum cohortes abIegat,utBrunfutcenfibus obuienttfed cum priorjcohofs foftam tranftjflèt, Brunfuicenfes tanta celeritateadfuere,utuixdimidiaeius pars tranfitupotitafinquarepugnatum hîceft acriter:ôd cumaditusob^c* cius anguftiam obftrudus eiiet omnis, Si una tâtum parte tranfiri per roiTain poirer,ancepsaliquandiufuitdimicatio.Namcx utraepparteSC permultiuj-ri fortes,fie cqui uulnerati,cæfi^ occubuere.EueftigioUerô,hoc praclio duw-te,Lantgrauius aduolans,laborantibus fuccurrit:ôlt;,cmifsis tormentis, boite repellit.PôftjColluftratishoftium copijs,rc^ délibéra ta,cum iammultisinlo-cis per didam foftàm uia complanata eflèt atep ftrata,Lantgrauius ôdfocij bo namexercitus partem cum maioribus tormentis traducunt, ôt^inboftem lidèeiaculantur.Quo fado,Brunfuicenfis copiæ turbatæ celeriter iter arîtpi-iintjLantgrauianistergaobuertunt,amp;inmontem f^uæuicinum iefe recipf-unt. VtitaepuiditHenricus,tormenta iniuos emilià, Lantgrauiumt^ cun’ fuis,fociorum copfts foftàm ferètranfgreftum eflc,ficanimum repen« detiiP fit,ficœcohorruit,utcontinuôcum tmricine quendam, qui nomen FrideriU Spethi fibi uiurpatjCum Hilmaro Munchhufio miferit,qui certis de rébus col loquium cum Mauritfj confiliartjs expeterent. QtiodubiMauritius reici-uit,qutbufdamfuisconfiliarijsjipfosaudiendi,mandatum dediticoran^ui-bus illi turn retulerunt,quód omne negocium fecundum conditiones aMau-ritio in monafterio Bibershuiènfi propofitas tranfigi cupcrcnt.Mauritius,i)s luditiSjLïngrauium acccdit,ôdutrumipfecoràm eos sudire debeat,fcilcua-
-ocr page 759-Contra Henric. Brunf, ijjy
CuiLantgrauiuSjfiiofeidarbitdopermitterejrefpondi't. PoftquàmaU' '^'’gt;ôipræfens,audito Munchufio,cognouit,nihil Henrico magis in uotis cf . sQuàrriutLantgrauius negociom bona gratia tranfigere dignaretur, hoc ill* l^'atumredtit bed in rèfpôfo dandoLantgrauiüsMaüritium aîiqiiantifpec •^^’’loratus fuit, donee cxercitum omnent per foflàm tradudum elfe uidit; ordinibus, ex omnibus pàrtibus in hoftem tormenta emifit» *’^tcrimamp;^ipfcHilniarusManchhufius,cCFridericusSpethusfubfi'depubIi-'^LaiKgrauiumadeunt.Adquosille,noncft,inquir,ulîi alteri tradationi lo-^usrcÜ^SuSjquàm ut Henricus,eius^filiusinmeam feiepoteftatem trad an U ^'ûdfifaciantjbenèhabeufinminus, remferio aggrediar. Hocilli renun-^’^îf,cauiamqîpaucisdecernite.nii,hoc quantumuts incommodo acceptd '^fgt;ponfû,difcedunt. Rediens turn ftatimô^ Mauritius ,L3ntgrauio,exerci-^^s,dicit,c(l tradudus omnis, fedquid bonæ fpei depace lt;nbsp;Turn illejtiolo, '’’Quit,ut Henricus QC fîliuseiusnratumaximusmeacfêpoteftatidedantifi re» ^'Jl^nt,præliodecernam. Cumitaep penitus animo Lantgraütj fixum elïe ^MeretMauntiuSjpacistradationemprorfus nullam aliam admittere equo PfofiafcituradHcnricum,ô(fcolloquitur. Lantgrauius auterti nihilofeci-bellurnadminiftrans,hoftem propiùs accedit: ôlt; jcmifsis tormentis, circt-j^fquingentos ab eo paftus confiftit: MauritiO uerd per Conradum Hanftac* ^^'^ligfitficat,non fe pofte quiefcere,quôdmetuar,ne per occafionem collo-^^*1 Henricuseuadat. SedMauritius neceftàridfiii expedandum dicit,uG cum illo fit colloquutus. Lantgrauius igitur adhuc propius ad ho-ƒ'Jipromouit,amp;^ uftß adeo magna ui ÔC uehementi imprefsionein impeten-^onoftemuf^g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;machinis crebros globos eiaculatus fui^
pMauritiusaliquantuIumcommotusadeummiferitpoftulatum,ut impe» belli reprimeret quodHenricus fe pariter cum fiüo dedereuellet. Ad ^uosHauritij legatos Lâtgrauius,Noloquidem,ait,p»ylio cum ipfo certare, '•^fùiîinolomeis ê martibus/pfiim dimiitere. Paulo poftredttÄ Mauriti-y)riüncians,Henricum,magnauilachrimarum profufa,calamitatem fuara JjpHrare/e.^ cum fiüo traderefLantgrauio uelle, fubmifsè or3ns,ne uel dia udfadis in earn fit afperior. Ad quæ Lantgrauius,liberaliter,ait,ô(luft fincipc dignum eft,eum tradabo.
. odhiincmodum loquutusLantgrauius.ecee Henricus cum fîlio Carold * pedetetimadeum pergit.Venientem autem Henricum Lantgraui-.^gt;icaffatur:quôdfitupalmamobtinuiires,ô(l earn quam in te habeo pote-fuiftes,non diu mihi lucis ufuram concefsiftès,fclo:uerùm ego meritus es,benignius agam. Sed,obfecro,quid illo tibiuoluifti, NQidûetibt in mentem uenit,quôd CxCsri non obediuifti,rcpudiata feqOeftra 'Oiieç' Qijôdfi paruiftes,nimirum tibfituiscgrcdius confuluiftès, amp;nbsp;multos ?nos multis oneribus 8Cmolefttjs leuaftes. His ad hune modum geftis, ui l^nnulli nobiles à Lantgrauio defignati fuerunt,qui ducem Henricum eS ^oferuarent.
. J^^’^fcrimpropèmanuscônfercbat exercitus Lantgrauq cumhoftejSC r'j^®’^*^ggt;^3uiusipfemagnacumceleritateinterueniftet, ingens QC cruenta édita ftrages. Qiiare Henricus cum primis Deo,pofteà uerô Mauri gf^tias agauEtenim alias maxima pars caefa, trucidataqûe
Ûecreuerantitidemconiundocxercitudifcedere, fed quia periculu erat, liquid rurfus per occafionem molirentur, Lantgrauius eos conieqoitur, 3d ?^âdamplaniciedepræhenfoscogit,utdircptisfignis, amp;nbsp;iuramento præ^ “‘o,nihilfenoüH molitutos,nec intra certium menfem uel in iplum,uel con-yyy gt;nbsp;fœderatos
-ocr page 760-iqtf De Bello S ch malcal.
fœdêutot Todos arma captures,çolliceantûr. Sed quantumuis hl lA grau;j uerbaiurarinntatnenpaulo póft inipfum (ignarifuacpraelenriac)pad cisequitibuscomitatutnirruerant. Quorum,cum eius copiât turmatim,» quidem exinÿerato conucnilïent,multoscepit,2lt; inuincula coniecittinwy (OS addiemMartini fubfequentem Callèllis côparere tuTsit^ut fradacndci clufam ex illis cognofcerecin quorG numéro fuit Alhardusab HardcOj QC complurcs alij nobiles. Quibus fie expeditis,machinas bellicas omnes ipfis adimit,dlt; progreflus,arcem Steinbruccum récupérât ideinda pop^lu^ in fuam fidem rurfus adigit,adisquc Deo pro uiâoria gratijs, loannem Scha naburgiutn, Ottonem Ritbergium comités, QQod ipfum fubminiftrandis Henrico tormentis bellicis auxiIjj$»auiterofFendiflent,necconftitunoni* buiamp;: mandatis tam Cæfareç qôàmRegiac Maiefiatis paruiflênt,mùl«ah CCjCopqs dimifstSjdomum ad luos ipfe redit. Cacterum Henri«gt;,niOô® quo diximus capto,atquc Cafiellas cum filio Carolo Vidorc abdudo/ran^ qui Mauritio Saxonix Duci pro pacifica ibilicitudine^âf fideli Iabore,«lun’/ nias amp;nbsp;contumeliofes obtredatione$,quafi minus iÿncera fide cum H^o*quot;** CO cgiffet, iÿcophantico nefario auTu rependerent. Mauritius itaque quiaddiminuendamtamaliorum,quàmfuam exifiimationem iftos res audacifsimè confidos animaduetterct, integram narrationem quomc“
do Henricus cum Carolo Vidore filio captus fuerit, publico feripto edi^quam, cum ad bifioriam huius belli,6C adcôprobationê fideirerGinco geßar rum pertineat,hic quafi cologt; phonisuicefubijee relibuité
NARRATIO MAV-
RITII DVCIS SA^ X O N 1 AB
On'arbitramur opus efièjUtquenqwam admonesmusfta' tus rerum Si coditionis temporum horum,quippc cume iu’' modidifficultates fî^pericula in medio fint, ut nemini non appareaqanteomniadiùino implorato auxilio,eumrcipc-ôum rerum prxTcntium habendum eflè,quo Ä^externorum hofiium impetus reprimantur, fiC intefiinis bellisj in »^ro omanoimperibjinq^primisGermanicanationeoccurratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
■ ! Qûx autem fît inhac iuuenili xtate propenfio nofîra, ad banc ma»n»e Chrihianitatinecefiàriamcuram fufeipiendam, relinquimus teftandum dinariæpotefiatijcui nosrubiedoseflefitemur,necnonalqsconfili0ttwnö^ fadorumnofîrorumconfcqs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Ac cùm tempora hxc eiufmodi fint, ut diligente attehtione ùbique opu* e{{èuideatur,amp; concurrentes milites,dfuel neminem cui confcribantur,ue» fiâumad ipeciem nomen profitentes,infuipicionemmeritô uoeentur: anno uerofiiperioreM. D. ALV. inrcgioneHadcIenfîconftaretmcrccnï' rias copias tam pedeßres quàm equeßres congregari,quæ primum occulta-tentatqp dif$imularentcondudorisnomen,moxRegemFrancixindicarent, lcripfît turn nobis Lantgrauius Haßi^,6f quid ad iè de illis militibus delatuta «flèt,fignificaait. Etfî autem deißis copqsuariæfuipicionespotcranttum
-ocr page 761-Contra Henric. Brunf, \^7
'®''cïpi, tandem tarnen innotuk, ad ducem has Henricum Briinfuicenfem ipfius iurarent,militari confuetudinefuftragtjs multi-ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efletquamuis Chriftoplio-
^örifper^ius Dudor primarius,amp; alrj hoe dudum fuinopere negauiuent.
^xuiaueronemini perluadebatür,tampecuniofumillotcr^oreclft Duce ^n«cum,utfttpendia totac talibus militibus perfoluere poflet,facilepotuit, I ‘‘«marijUcl habere eum fubminiftratorem fumptußillorumjUelaliquida-'^pado mouere ac conarijad turbandam Germaniac quietem, ld quo nimi-non modo ad detrimentum uertere principis SaxoniacEIcdoris,amp; L2f-|'^ntjHafstæ,propinquorumnoftrorum,fed nobis etiath tplîs dâni aliquid InoidilKlmperatoris Ca-, ‘‘nenigntfsimi Domini noftri Caefarea Maieftat^âcem Duci Henrico mä benignifsimè cam,in hoc propenfam fuifle,ut æquis côditionibus, *^^nem ipfius ad fefe reciperet.
^^autem propinqui noftri,quos memorauimus Eledor princeps Saxo ’æALantgrauius Hafsiaf,petcrent à nobis auxilia contra uim imminctem ’nonibus ac terris fuisîNos^ cum illis, quemadmodum amp;nbsp;maiores noftri, Ij^nccefsitudinedeuindi fimuSjUt tali ipforum tempore,defer! à nobis no de ,^feutdcrcntur,etficum alia impedimenta nobis obijeiebantur, tum ualetu-®îlt;iuerfa erat, tarnen cum peditum cohortibusöCcquitum turmis aliquot, ’ pfopinquorum noftrorum defenfionem profcäionem fumus ingrefti.
. ^ihil uero nobis fuit opta tius,quàm DuxHenricus,ut poft Cæfareç Maie Jnsbenignifsimèoblatam uoluntatem,hûctumultumnô excitaflèr,aut ab ^citiceptoutreuocari potuiftèt, id quod dcliteris noftris intelligi potent^ whocdenegocio ad Regiam Maieftatcm fcripfimus, ^Ctjcommota expeditione,cumueniflemus in oppidum noftrum Pega-quot;^mjallatænobis literæ fuêre àMargrauio loanne,quibus quærcbatur, utrS •î'sunà cum ipfopacificationemtcntare,amp;,ut partes dilsidentes in concor-nniredigerentur,ûtcpcontrouerfiæ iliac cum bona gratia cotnponerentur, P^vam dare uellemus.His litcris lelt;ftis,etfi multa nobis contra hare in mente J^niebant,tarnen ftatuimus,fi ambac partes admitteret difeeptationem amp;nbsp;tra-Jtioncm à nobis,nos ftudio ipfis noftro non efle drfoturos. litcris SiC ’fgfauio ÔdLantgrauio fignificaulmus.
h ^ofthæcfimiliteramp;quidam Comités noftri,amp; affinis nofterEricus Dux WiiiccnfisjÔfuiduamatcr ipfius,nobifcumdchactra{ftationefufcip{enda S^fiint. Cum autem pergcntes,ad oppidum DoringiæMulhufium uenifle ^s,accepimus litcras â Duce Henrico Brunfuicenfi ad nos fcriptas, quib us P^’iülabatut indicatio uoluntatis SCanimi erga ipfum noftri. Ad quas illire-Pondiniusieius ditionênihilmorarinos,quodfîpati no uelletinterponi tra ’tionem noftram,autaequitatis admonitus inrefragando pcrfeueraret,tum ƒ0nos proptnquisnoftrisauxiliflmconfiliuméçfubtrahcrenort pofte. Id ƒ telligerelicet ex utriufcç noftrum litcris,quarum cxemplaadfinchu-5fcriptiadqcicurauimus,llliuslitcra A,noftrarum B,notatum4 quot;ofthæc aliac litCracultro citroep miftæfuerunt,tnterqp has Si^ eaî,quibus “X Henricus tradationem beneuolcntiac 8^pacis nobis permifitTum nos illioftendimus,quod confiliarios noftros addiemxvrr. Menfis
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3blegareueîlemus.Etipfêliterascommeatus,acpromi{rg
®nliliarijs noftris fidei mar,nobis tranfmifit. Verum Dux Henricus aduentfi .orutn non expedauit,fed cum parte copiarumhocipfo die propiuscaftra Wrauq accefsit,eo propofito,utfortunam belli per occafionem experire-“f'Qaod quidemfadumeiufmodi eft,utfan's caufardeincCps habitu.ri fue-‘’'usjtradationem illam prorfus rclinquendi,amp;praeftandl atjxilium atque yyy confilium
-ocr page 762-iq« De Bello SchmalcaE
côniiSpi-opin^ttioftriSjquemadmodSadeSMulhufioperrcHpfefâinmîM nos côfiderauimus animo noftro,q pcricula ab imanifsimo horte Turca imp? deretjS^ multi in «troep excreitu effet uiri fortes, aduerf» Turcas duci at' quins,0lt;f melius effet,^mutuisuolnerib.aut etiâcacdibusaffligi.Idco^rurfSlt; litcras ad Ducc Hcnricö mifimus,q cuiufmodi fucrinf,cxcmplö illarafiddittr exprclTujamp;^infinehtiius fcripti exaratu cûnotaliteracQdemôftrabit.Quâ^ autDuxHêi'icusrcfpôdit tunobis,6d litcras comeatus renouauit (quarS a ipfarGexépi» inffne additueff notatSlitera D,)tnnofl:rosita tue ^lt;5 effauitjUtfcquétcdiexviU.méfisOdob.adcaftraLâtgrauq, quéadmoduin ftituerati pedîtatû^ equitatû omné fuQ adducerc,ÔC fortunâ belli tétarcinci-peret. Nos tn nihilominus ad eum pergerc confiliarios noftros uoluimus, Si «ofcdmus'inducias diei unius,utcum ipfo coràm colloqui poflèmus»
Has inducias quanto cum laborc quam difficultcr à Lantgrauio obtinw crimuSjôiquantoperecumLâtgrauius tomalq complûtes tradationébenc uolcntiae ac pacis recufarint,ô^ quâm aegrè ut admitterct,pafsi fucrint fibi per-fuadernld amp;ipfcLantgrauius,àaln qui affueruntacnorunt, plané potciunt commcmorare,atquc nos etiam ipfi compcrimùs a tqt feimus.
Intradationcautem/pla itanos gcfsimuSjUtfurnmamfidemac diligentt-am adhiberemus,ut^ honefti Chriftiani principis perfonam præftaremus. Vtricp parti inprimis'multiplicia pcricula ob oculos pofuimus,a ante omnw præfens diferimen belloaim Tufcicorô,S^ cohortati illos faimus ,üiooia co-cepta dcpOncrentjôClitem tranfigipaterentur,
Atcpadhanctranfadionem eiùfinodiconditiones propofitæ änobmu^quot; runt,quibus fi utiuoluiffcntjpriftinabcneuolentiaac Concordia farcin',Äpax Äcquicsinftaurari,8Cprx(ensdamnumaccladesaucrtipotuiffet. ..
Âtc^ipfcDuxHenricuSjitidemcç omnes qui in delibcrationeaffucrut oie Xi x.cum conueniffèmus inmonafterio Bibershufenfi,confitcricog€tuGqua ftdeliteripfumadmonucrimusdubii ÔCpericulofiftatuspublicijôôquonpto pofucrimus cas conditiones,per quas nô ille modo ad fua omnia rurfum per-wenire,fcd amicitiaamp;mutuauolôtas quoqueinter propinquos noftrosacP pfum conflari denuo poffet: quemadmodum illarum ipfarum conditionura capita,fcriptocompraehcnfaamp;eioblata,planèloquuntur.
Quae ueró caulæ moucrint eum,ut repodiaret conditiones propofitasprç fertim arquifsimas illas at^ iuftifsimas,fif paci atep bcneuolcntiærcn^andas feruicntesrnondecernercnos quidem,hocautcmuerc affirmarc poftuf^S fi felicis memoria: principcm parentem noftrum.adhuc uiuum,fi ftatrem uer manum,dcnilt;p fi nos ipfos talia tôrte(quod Deus propitius omen auertaOnc goda implicarent,qualib«s turn Dux Henricus inuolutus fuit, neq^qnsm nosfimilia côfilia ac pares côditionesimprobaturos acdiffùafuros eue. Vie? •deo ergautrancp partem fummam bcneuolentiam acfîdem «furpaoimus» îta enim fuimus anima«',ut undicp pace ac quicte cÔferuat3,optarerBUS? ocm ditionem,quamrcpetebat,DucemHéricumreftitui,SCinterpropinquosnlt;gt; ftros acipfum gratiam attp nccefsitudiné ucterem inftaurari: para» dnigeii« operæ ac ftudij noftri,hoc ipfum,quoad côcedcrcf,promouerc ôôadiuuar «
Quod uero minus fuccefsithicconatus,fcrendum fcilicet eft. Siqu!Sau forte reperiatur,qui in deteriorem partem fidclifsimumlaborcm noftruin । terpretarl aufit,quafiinfidiosé ÔC callidé,autnefcio quo confilioDucetnrtÇ, ricum eludere,ôlt;Sopportunitatem rci gerendæ præcidcrcuoluerimus ? ^q cunip fueritfncmini ein hîc parcendS ducim us)oblitus omnis uer i ta tisj^ neftatiSjfcelerato mêdacio impedt innocentiânoffrâ,Su fuâ uanitate caluiu ' famalcdicétiaprodit.Scdcû(utdida cft)fidclcftudiû amp;ucræbeneuoktigc liatus poffer,die illo X i x.in Monafterio,cxpcrs fwcceffûs f«iflèt,nô fanefluj^
-ocr page 763-Contra Henric, Brunf.
jJ^’^uftratfone dolore cepimui.Etfî aûtantea li ten’s Mulhufio ad Ducê Ht ÜQdô oftederam^,qgt;inhßciplaeuentü^pinqui« accôfîliûfubtr^ercnôpoflèmus:nihilo tnfeciusnos tßcuni ’^’nfsimofratrenoftro AuguftoDucc Saxonia; SCc.dcnßctadone niftorS ’T’Otc æaiotû in bellis legitimis fieri côfueuit)côfcribi,6if cß tubicû ^UciHcricotrâfmitticurauimy.ldfadûeftxx.diemêfis Odob. quo die h ^trcitij in caftra Lätgraurj fuimus jjfedi.Eodê diemiflç fuerßt à côfiliarqs tl r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côfiliarios noftrosjôduicißm ab his ad illos, quarß exc
f’wibiedanotâpferûtliteracE.AtGp eftrciponfioconfiliariorßnoftrorßciuf ^?Mtapèrtlt;B fignificetjLâtgtauiu ôi. alios,nô potuiflèadduci, ut tradatio^ ft ^plius pacis adtnittererdpfiefiâDuciHéricohaudobfcurèperalterâno
^rmorum dcnuciationê,ofiéfum fuit,^d in aîo| nobis nÔ eflef^trada-U Mcinceps aliquâ fuicipcre.Poftca cûLâtgrauio Qi toto exerdtu fublatis S^is côtra Uuds Hêrid caftra profedi fumus.Cncp uterçp exercit» alteru in ’P^uhabcretjô^resgeri attpmanus côferiindpercnt,aducnitquidâgnogt; ufurpat Frid, Speth,cGtubicineadordinesnoftroSjpctijt^à nobis toll ’^^»ntnoftroscôfiliariosadipsGableearemuSjCfiquib.certisderebi tff Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hilmar de Môchhauie,at nos de fua re côpella»
b U-côdudâoperâipfius âfignis Brûfuicêfis aoocaftèmus.lbinos g-?’'lâcôfiliartjs noftris mädatßipfos audiêdi dedim jgt;,Corâ gbus tu retulerßq w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;träfigijfecßdß cÔditiones à nobis in Monafterio propo-
3s.Et pctierut ut côfiliarti noftri aniti ôi. ipfi ucllét,quo caueret, ne tantâ fart 6^’nts Chriftiani profflderet.Qirç côfiliarij noftri hoc ad nos modoïctolerûr, auditïsjnoSjUt is princeps,g tß ^qj cOperet progrefsiones malorô,ob ca 3
^Wo3ntêmcmorauim9,plertim cûhoca nobisflagitaret,côpeicere,ftatîîaa r^grauiû^e^ profedi,qdaduerrarij pcterétnarrauimus.Atc^ Lât^auisin eo fwoncaliquâtirpernosfuitremoratus.EtmoxipfeadFridericûôpethcnet j^!]tnarë deMonchhaufencxpedâtes refpôsGaducdus:Dixitillis:nifiDux cßfilio traderctfein potcftatéLätgraurj,non efteulli tradationi infsit referre Duc» ipfos fuo.Hîc illi inftare ÔC orare nos,üt adiumento
. ' tucmus ad cômodius refpôfum auferenduiTum nos illis ita refoôdimus* refponfum ^d Lâtgrauius uobis dédit. Quod fi intereft Ducis He ^■utnobifcûcolloquat,nunceti3inôgrauabimur ad ipffl ultra fofsâiftâaccc
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiât.FIocillireceperuntadDucéHêricB referendum*
ƒ‘iquâ igit inter Duce Fléricû Sgt;C nos côuenit de tuto côgreflu, tû nos uedi U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nltra fofsâ procefsimus equeftri 8gt;^ ilii.Cßfuinemus cÔgrefsi,neu
fordiriorationcaliquâdiuuoîuit.Tandênoshis eûuerbisfuim^affàti.Do« Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faduros uos elle cÔftitu irisÇ’Nâ nô dubitabam? gn Speth Môch
expofuiftèntpoftulatum Lâtgrautj Düci fuo,nêpeipfc iefe utunâ eu r’?y’’poteftatcLâtgrauîjtradcrct.Adhâcintcrrogationé Dux Hêricus rc-POdùhis ucrbisîego côftitui me fadurß orna q mihi nô fuerit inhonefta. No qrentibus:ego, inquit ille, uti
le nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® ueftrabeneuolêtia nudiustertiuslatçin Monafterio,6d
fjJdûhas admittere tranfadionc uellê. Ad q nos ftatim reipôdimus:dehis à
J oois nihil agi trada riûe pofte,^d animaduertiftemus Lätgrauiß in aliâ nuL ’’’icoditionêeftècôfenfurn,nifiutinilli|jspoteftatêipfecGfiliofefetradercfi ‘^cque eum illo die commodiorem explicationê negoctj facile efte reperturß.
Pfotccto inficias ibit,fe paulô antè,fortafle qj ftipendia nÔ foluerent,à Brifoer Çoinquodâ monafterio inuitûdetétûfuifte.Ideo^ nihil habuitmeliorisfpei ‘^^xime tûdiicedere Qi. kie reciperc uoluifïèt.lpfc etiS Dux He-^‘ncxercitupcip«l,optim€nomnt,gdad uerfperam fuperioris diei ac-yyy cidcriii
-ocr page 764-I HO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Bello SchmalcaL
cJdcn'tjSd €ue«nttte difeordix inter ipfos orteita ut altcri âlteros kfe dinnttere dicercnt.Hoc nos uidtmus,^d pedita tus ipiius celcriter iter arripuent, ftris aeexteris ordinibus terga obuerterit.Ipfecj poftea queftus fujt,Briipet'| genfetn erga fe im'uftiorê 8C tmprobiorê futflc,quâ erga Lantgrauiû, côfternationc animi ipfîusjad lachrimas uH^ etiâ profufas utdimiw. CSinij“-ne dubiOjUarix ac multipli'ces cogita tiones circûftantiâ periculotû, (quxnuc enutneranda nô funOin primis uero in animo hoc fuit,^docuHs etiâcernere^ (é ac fuos illo die nullâ bonâ de uidoria fpcm côcipcrc poffexQd' quide ad co loquq noftd locö att{net,multô illc tutiore hoc fui t,quâ nos.Inter exerotp ent follà intcrccdebatjper quâ nos ad eû,nô ipfe ad nos trâiuedus fui£.Cûpoit^ tno oftédiflèt,® uclletfe Ôôfilium fuû tradercin poteftaté Lâtgraup ,prou^ nos foimus adLantgrauiGjUt hoc illi indicarcmPjCt ex co cognouimMdUU cê HcnricS ita tradarc uelletjUt Principe dignS eflet.lnterca teporis Duxrie ricus fubftitit ultra foflàm,Ioco tuto Ôi periculi experte,fuit^ ei inte^fS bitrio,quôcanlt;^libui(ret,diIccdcrc,Ôddclibcrarcatc5ftatuerequidlibiraaeii dû efîè uiderct. Atep côfpcdus fuit tû cû quibufdâ ex fuis, qui comitati iplura fuerant,huc illuc equo uehf,amp; fermones cÔferre.Poftea nos unß de ccdibarqs noftrisadeû mifimus,quicifignificaret,fi conftituiflêtfcea cffcfad^tWj^ ftremo oftcndiflèt,Sdquibusauditis,nosabeo difcefsiflcmusjpoyecuacc^ dere.ltatpillefuafpôte foflàmequotranfijt,çtadnosacLâtgrauiûappropÉ quarc ccpit,Cû,nifiuoIaKtasacpropofitncffetdedendi fcjtutoô^ncnnne^-hibentCjfeadfaosrcciperepoflèt.Veri5,dûultrafoflàmcSeo colloquet^î’^^J» magna ui ÔC uehementi impreisione in impetendo hoftê
de tormêtis ac machinis crebros globos horribiliter ciaculatp Fuit. Vfiç 3“ U t nos aliquantulu cômo ti ad eô miferimus poftuia tû,ut i mpetS belli ïcp«» eet:^dconfiderandGeflèt,c5Dux Henricus 8C nos ita côuenire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
tJt tuta effet fine bmni dolo accefsio amp;nbsp;digrefsio,fi inter hxc uis ci tcr,necontrariôhocfîgnificationib.illistuti acceffusôd receflù£eiTcwasf • Et confiât poftea Lantgrauiû reprefsiffe impetû belli,ncçp quic^ uioletiæ a periculi DuciHcricoobI'atûfuifre.Cûaût(quemadmodûretulinius)üu^ ricus poftnoftrâ recefsionc^ ûUno exconuliartjs noftris,(que poft pu®a ' tim cûLantgrauio collocutionê ad ipfum miferamusjfua fpontcabfç «‘J’ •lt;ftione,nccefsitate ac ui,fofsâ tranfijffèt t^dens adnoftrû excrcitû,ibi ti^ «li^ fpacio itineris illi utxtategrandiori,obuiâ honoris caufa^dijmuSjÄ CO ad Lantgrauiû pcrreximus.Poftquâ cÔuencrût Düx Henricus eunlio, grauius,ÔC nos,fuere fermones inter Duce Henricû Lantgrauiû habitnj,«!' tûutercjprecordarictmcminiffcfcictacpoterit.EorûaûtfcrmonûhîcruitnniSi ut diceretLantgrauius:uultigitDuxHêricusô(filiusipfius in meâfcfepo^' daté tradcre':’Ad q nos pariterac DuxHcricus tacuimus. Nctj ha^müsc * ti qcquâ affi'rmarCjUtrû hgc à Duce Hcrico exaudita fucrint,an nô.Tû uius eade Uerba répétés,iterû in terrqgauit, an tradere fe Dux Hêricus de W IpfiusLâtgrauio uclletiTRcfpôditcp DuxHéricus libère,abfîÿullajnftigatio* ne ac ui:Ita,inquit,uolo tradere me unà cû filio meo in poteftaté tu^QtïO qu dêetiâiprotemporenequaquâcôtrariûnobisaccidiflet,illealifercftetanim3-tus atqp (etiret,nelt;B deditioné faciédâ effèputaret,at hoc uel nobis uelLaKt uioindicaret.ltacm^jfedóadfuostutoillireuertédf poteftas fieri '
HisadhuncmodumgeftiSjdcfignatifuerunt à Lantgrauio ex nobiHta quidam qui feruarent Dueem Henricum. Quorum bona pars tum audim querelas ipfius,quibus apud nos ufus fuit,dcfcelere ÔC perfidia Brifpergq
Ex his omnibus fi'deliter S(Juerè expofitis planum fit, amp;nbsp;poteft onusqdi bet intelligerCjquod ad poftulata Si preccs eorum,qui tum opera iua inlerui* crunt et addidi fuere Duci Henrico,ita nos gcffêrimus atquç tcnyennius, u decuit
-ocr page 765-Contra Henric. Brunf.- 1141
conftantem Pn'ncipcm 8i ueracem ,necnon honellatfs nbsp;nbsp;inprimi^
acpacis Gertnanis amahtem,amp; cupidum auertendi cladesÔCca« pmitates incitatas QC fortafle latius uaga taras in facro Imperio, ÖC. prohiber^ v'tnttin cruentam cacdem hotninum Chriftiäni nominis. Qui Dücem Hen /^neuerboquidemcircutnuenimas aut indüximus ,aut inßdiofum illi ^ptlofumüc ac malitiofum confîlium dedimus. Ac contra,fumma potius a-î “’’jaffeâione agendum negocium fufcepimusiamp; diligenter ac ßdeliter ad-‘^’ftrauimuSjflC nihil fecimus aliter quam dignum effet Principe pio acbo* Atque ferre ac patt poHèmus,!! omnino aliqui confilia QC aaiones nó '’sculpareygjig^t ne îHq jfgjç menfis OdobriS jinterpellata res fuiflet qui ad nos Duce Henrico uenerunt,amp; ea petierunt aclocutifuerunt^
Wfupra rctulimus :ut^ omnia,quemadmodum ante oculos eo die habui-^‘’Sjficabircntatqucperficerentur^ Etßnosnequaquam deleäarethice^ -f’ituSjpi.Qpjef partis aduerfæ multos fortes amp;nbsp;bonos uiros, qui Audio no-^°»®ogt;quod boni côftâtis Si Chrißiani principis eflè debuit,SC pia folicitii quot;'ne perpenfa,grati erga nosfortaflereperiuntur.,
Ac nos turn quoqueeamenteacuoluntate fuimus,mott qôidem miferi* quot;'nia Ducis Henrici Principis afflidi ac moefti,ÔC aliorum,ut nos annifuros^ quot;^Socijaliquemfinemrcperire,ôftradationum,atque tranfadionum laboi -’quot;i^cepturoseffeetiamtunccogitaremus., Idquod perconfîliarios noi pƒquot;sZigenhainum Si Caftella miflôSjDuci Hehriçp Si nlio huius humaniC .'quot;’indicationefignificauimus.Qpibus etiamillemaximas gracias egit,Sd ^erpetijt negrauaremur operâ in hoc nauare,ut felicê exitum res fortiret. coftquac nihü diligentise à nobis omifliim fuit. Nequead Lantgrauiunt his de rebus literas^fed no Arum etiam intimum feribam fæpius,ac dein quot;cconfiliarios no Aros cum accurate feriptis literis, mandatis ac precibu5,mi-quot;nus.CurnautemLantgrauius negocium à fead ordines foederis retjcere^ quot;stum deftinare quendam é no Aris qui proficifcereturFrancofurtû ad Mc# quot;nm^dordinum illorum Legatos,non intermifimus,parati eodem Si ipfi uc quot;quot;quot;jfiintenigercpotuiffemus ,forcutillo tempore ^cloco ttadatio fufciperc “'inobis^ copia ncgocq agendi daretut.
I ?®^*”“*quot;pßcibu8 literis ac legationibus hàdenus quidem aliud nihil per ürdfl” fuit,nelt;ç aliud refponfum potuit obtinerii quàm refponfum , n'‘‘crretur,nobis^ diceretur,poAmodo illud peterenos debere.A quo cee necpfûptygnetÿ moleAiasitineri,finobisetiamaliâ^AcifcendSfortèfue-quot;^äffun fumus nos deterrere,modô hacc utmeta Ac Audtj aclaboris noArü P verum eniraucro cornperimus,Adeles Si beneuolencix plenas racioncs,et 'ncerum confilium,ôd honeAifsimas adiones noAras,à quibufdam culparii luaiicaptrofaS Si infidiofas,qui noAra dida ôi fada,ômnia àd honeffacem et 'quot;mmunem utiltcacem direda,improbèdeprauarccccauillari audeâc.Acmi-'âniurjnecç excogitate poffumus, quid illi obtredätoresuahifsimi.Amilitui quot;'nifaltetnueri prætexerefoleant,ne crimen hoc falfô in nos conferee uidean ^ftNameaeAetdignitas(Deolaus)generisacAirpis,ethoneAasuoluntatis noitracjucnea ortus netp ingenq noAri côAderatio.cômouere taies fufpicio nesdebuerit.No etiâ^fedô arbitrabic aliquisjcupiditatepecuniæ(quâ ibi ex ftiit)aut fpenefcio cuius lucri (illicloci neutiquam fperan-quot;Oaliquidnoscallidèacuerfatècogitaffeatqucfeciiïe. Multô minusfauore Jotos propinquorûhocnosfacereaufos.Neç illi em quic^ talepoAulard; ttfipoftiilarentcquodnunquamPrincipesillilaudatifsimi ncerent ) nos ad Poltulata reipueremus, Si refutaremus poAulacoret^nequeinhis fangutnis propinquitatiscpaùtbeneuoIenti3econiundionemagnofceremus.Ncqphoc did
-ocr page 766-154^ De Bello SchmalcaL
dicipoteft,od{onostmpulfos,auti'nuidia extimulatos,adhui'utfmodifraudu ! c ta s action es defledi potuifle.Natn ea fuit illo die occafio,ut fàtisfieri hoftili etiamcrudelitati,2lt;aduerfari)proteriapertoMartepoflèuiderentur.(^am' uis autem ifta opportunitas non fuiflèt, nos tamen aleanl belli experiri,ôi dj-r fcri(neneucntusfubire,quàm aliquant turpitudinis acdoli tradationem fu« feipere maluilTemus«
Poftquam uerô exiftunt quidam,qui pro hacnoftrapacifîca (olicitudineS^ pia diligcnti3,ÔCfidcli laborc,maledida confîdas^ caîumnias, Ôi. contume-liofàs obtredationesjlycophantico QC nefario aufu,nobis rcpendunt,ideo ne ceffe eft,at uerita ti nixi,dcfendamus innocentiam noftram. Non horum qui' dem hominu nihili rcfpcdu,qui potius filentio fpreti ac defpedi â nobis præ' ■ tercundifueruntjfedaliorumquoründam gratia, ad quos rama mendactotS ô(f maledidorum illorum permanare forte poffèt.
Ante omnia autem uolumtis haediftindionenos ûfos plane efle exifiim^ ri,quod fine dubio in exercitu Ducis Henrici multi fuerint uiri fortes ac boni, amp;nbsp;in grauibus,bellis cum laude uerfati,quos ueritate m agis afHci,quâfigmen tis ÔC mendaens capi,8Cgratiam debitam nobis habere atque agere, pro ftu-dio erga fe noftro,confidimus. Ad quos hanc defenfionera noftram,ilium in cuentum pertinere,exiftimarinon uolumus« AciUis benignè potiuscupi' mus,amanter^ erga eos fumiis affèdfi
Præterea,fanc'crcdim^s,Ducem Henricum 8^ filium ipfius, Principes elTe moeftos,ôdfortaflefouerefpemaliquam,poflèfeftudionoftro urgerelibera' tionemfuam.Qiiiquidemnificupiditate liberationisfuæ,ueram fidelem narrationem hanc noftram,in aliam partem fueriatinterpretati,quemadmO' dum nec ulla firma interpretatio alia reperietur : nos ita fumus animati,utco' cupitam ditionem fuam,nunc etiam reftitui eis optemus : et in hoc, quantum ordine 8d rede, 0^ pace ubiej falua fieri poteritjdillgentiaf,ftudij ac operæpar' cerc,non uelimus.Viqueadeo utprofediones etiam 5lt;ifinera huius rei caU' fa nos ipfi non grauatim fufeepturi fimus.Hoc fi non fecerint, ac in detenore haec partem acceperint,tum nosinfequêtedefenfionenoftraetipfosinclulo» neque ufpiamexceptoseflèuolumus.
Ac dicimus proinde,fi quis de nobis fentit,loquitur, canit, autferibendo egt; uulgar,quod nos captiofe,autin Ducis Henrici fraudem,non fi'dcliter,neque tranquillitatis publicæ,non ipfius etiam Ducis Henrici refpedu,pacificatiO' nem inftitueiimus,0Crem cum bona gratia tranfigi ftuduerimus: Sine quod aliterquicquamjh3cinre,SChoc concordiaeacquietis interutraftf partes,ƒƒ natUjConfulucrimus aut egerimus,qüàm Principem honeftum dccucrit cereoportuerit,quanci5 fecutiueftigiaparenturn acmaiorumnoftrorum,lau datifsimorum Principum, facere debucrimus ; fine quod cofiliarij noftri fup plices anteDucem Henricum procubuerint: fine quod nos accerlitisadnos DuceHêrico amp;filio ipfius,in caufa fucrimp ut caperent : ftueq die m^fis 0-dobris XXL nmiferimus,curaturos nosefle,utnegociumfecSdum propO' fitasinMonafterioBibershufenficonditiones,trSfigeretur,amp;hacfpefretuffl DucemHenricum nobifeum adLantgrauiumpcruenifleiSiuequódilIodie, , autalioquouistempore uitænoftrae,cum Duce Henricofi'lioue ipfius,per nos aut noftros,quicquam aduerfus officium boni amp;nbsp;honeftiPrincipis trada uerimus:Siuequ0dinhocbello,fcientcs,uolentes,infiaudcm ô^detrimentu, interpofita pacifica pcrfona,agcndo,fuadcndo,colloquendo,(pfum impm^ * mus :Siue quod inter nos ipfum,ullius unquam iurisiurandi mentio fada fueritdsigituriniuriam petulanter nobis facit,8C in nos haecmanifeftOjimpro bo,fcelerato mendacio compofito,malitiosê amp;nbsp;dolose cunt extrema impdd^
-ocr page 767-Gohtrà Henric. Brunf. jî4j ^^wmminifcituratfpconfingit,lt;Qntraomncmcligm'[atèm,nobiT[(ar£ni,hö. '''ftatenijUeritatemjCC boni acintegri uiri officium. Neminc prorfus in hac (^«ntioncfcuiufcunquelociacordinisfuerit}excepto. Etnos(fiiuenteDeo) ^°cpcrficiemus,utharreditariampnncipatusnoftrilaudem ac decus,aducr-*us iftos ncquifsimos ÔC futilifsimos obtrelt;flatofcs,ö^ herum cöplic€s,qucm-^(IniodumprincipemparjöC redum efi,defendamus atque tueamur omni-'^Us uiribus dC modis,ad ultimum ufquediem uitaenoftrae.
Namhocpoflumus(gratiaDco)uerepcrfcribere,inodieinpropinquisno nobis,noftrarumque partium coptjs^tantum uirilisanimiac fanguinic W,00 fefe oftendifle atque protuliile:ut nihil prorfus eflèt caufae, cur uel mi ’’quot;na occafio ifiis mcndacibus,ad talia cüminifcenda,daretur.Id quod nihilo factum à nobis fuifièt,etiamfi foli cum exercitu noftro, in capo et acie 'eremus,quod multo citius fortunam periclitaturi,dC omnem cafum belli fu* •quot;tun fuerimus.
Quo uero certius ac manifeftius iltordm falfiloquorum Si mendacium ne-“Wonum uanitaSjOb oculos ponatur,non poterit profedô,nequc Achim RI ‘’’jUequealij oui tum affueruncinficiari; quod poftfadamdeditionem Du-
Henrici Sc filij ipfius,cum inciperent illi aliquid odiofius loqui,Lantgraul ^^umdixerinQuando tarnferoces eflent,etiam tunc ipfospoflefecum ab-'lucereDucem fuum,atcp omnes uires exerere in illo proteeendo,0C robur fu ^'ndedarando.AdhaecparfueratjUtfecumabducqjent DucemHenricum, 'f3inanimofiipfi,5lt;fMartiä proles iftafunt, quä fefeefleiaditâtAutfiquid ’quot;'maduerterunt fecus fieri q^uam oporteret,quamquenosfadum eflè com-'’’f'norauimus,refragaricertedebucrunt,
Sednosuaniisimorumhominû falfifsimas criminationcs,amp;inani(simas ^•umniaSjôC côfida probra quarjde nobis ad uulgUs comminifcuntur,crede 'cogimured tendere,ut hoc pado fuam ignäuiani, Si erga Ducem perfidiS 'quot;usdieijtegant quçrentes qüöd quafi pallium obducat defertioni fuac 0(f tre P^ationi.De quo SC fia tim.amp;' poftea ipfe conqueftus fuit. Et quod illi, qui i3 ^'tntuarijsflagitqsacfceleribusinfames,0^nonnuUi,decodo patrimonio, pipertateopprelsi,fperaueiintpropelliillam quafirotamconcinnatampof ^ultenus,neGBfinemhuncmaciunationumfefefaduros,quâuisDucis Hen quot;^gt;negoc(um*componeretur(nifi ipfe deditioilem feciffet)fed experturos o-’’’’’'Mtamplius in Germania turbarent,Ôôlongiusquafialeam iacerent,ni-
Qpjojonêgloriolæalicuius,amp;paricndircmarmis.Vn-®^quod in diferimen res Germana uenirepotuerit,quis non uidet?* Et hoc quot;anieuentUjtamêcautione profeddiniftisobleruandisopus efle magno-heuidetur. At^utinamexiftisleuifsimis hominibus,quoquo modo ueri tarn de confilqs at^ a dionibus noftris,quâ de ipforB propofito a c fp e, ex-quot;WripofTet.Ita certè,cum palam fieret,quid delibératum eis fuiflèt,aduer-®Magdepurgenfem Si Halberftadenfem ditionê,atcp alias etiâ fortafle, co^ ”311 uelle,qu*dcp cogitaflentomnino poftea moliri,tü intelligi ipfis daretur, 5quot;omodo Maieftatem Caefaream acRegem SC ordines imperi) erga ipfos a€ “CinecefTefueritjSCquammcrcedcm obedientiæ atq?laudis expedare cos opottucrit. Atque hæc non de innocentibus fed nocentibus accipi uo-lumus. Proindea Cæfarca SCRegia Maieftate,ab Eledoribus amp;nbsp;reli-Squot;'« principibus acordinibus facri impertj, maxima fummifsione SC famu beneuolè atque benfgnè petimus Si poftulamus : Si Wfortèhorumnihili hominum hacderefermonum,poematum autferi-Forum,ad ipforum Maieftatem,lïencuolentiam, amp;nbsp;alios delà tum fit aut dc-’^âtut,utne€ÿ locum neque fidem hi» apudfe rclinquât,ne(ÿ aures affenfio-oeniü«
-ocr page 768-IÎ4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Bello Schmalcal.
nemùe pracbeantNeue apud fe aut in fuis territorqs fedem eis edeflnäft cômeatu adiuuenitutosçpprçftenKautunarationeprotégàntacfoucât^ ut tanquam atrocium iniuriarunï autorcsjfcditionutncp di confpirationuaf fices ac ucntilatorcSjCöniprchertdi atm euftodiri iubcant, fccundum Iuris præfcriptionemtut nobis copia âctur ius erga illos noftrüm perfequ^^’ utc^ proferatur in lucem omnibuscß innotefcat,qaales fînt,ô^ qoæ animo ceptaacmcditata habucrint:Etquatemeritatc,falfitate,^cacitatc,q^sqm dacijs honorem ôtf exiftimationë Principis innocentis impetiucrint conatifucrinnNamnos (quödabf^iaaantiadicatur’)ethacincxpcdi^n fiC bello iftojó^ rota uita noftra(gratia Deo)ita nos gefsimus, ut bonum ötn ncftum ac conftantcm Principe decet.Et fïmiliter,Iulti ope diuina, dcinceps q^uoqï nos gercmu9,utcognofcaturatq^ declarctur,nullius rciiri terris rdpc' au ÔC emolument» fpe,cômittere nos uelle,ut qcquam faciamusj^d exmii^ tioniaedignitatiboni Principis,autparêtum,maiorumuertoftrorQlaudaf'i!« Principum nomini ôdfamç côtrarium eflc,quodàe minus
Maieftatij^ uniuerfis procerib.ac ordinib. fa cri imp. probari, ant ap^ u*los mortales mérita aciuftamreprxhenßönem incurrerepofleuîdeatur. Dbho«' memoriam erga Caefaream Rcgiam^ Maieftatem,Eledorcs ÔC reliquosrim cipes âcordines Imperq,ita utaequum dignum^ fuerit,in futnmifsionc msx» ma,6lt; fumma beneüolentia ac benignitate,3C dementia,prafftareomn» tem^ porcaclocoftudebimustoNcc^ ullam occafîonem,quadcbitaeat(:çcongmfli'-tis gratiae referendae cupidifsimos nos eflè declaremus,fumus practermiliun» Peribripta haccfuere in urbe noRra Lipfia,quinto diemenfis Aprilis. Annoa falutiferokluChriftipartu M D XLVI.
LITERAE DVCIS HENRICI
MANY IPSIVS, VT SOLET, fubfcriptae^
9
Poil confuetum initium Si pracmiflam falutationem.
Vo pado nos contra diuinuih Sifhumanum lus,contra^otnn? honcftatem,facriRom.Imperqconftitutiones, fi^paeem publia cam,nulla à nobis occafioneautcaufa data, per uiolentiam ex* pulfîfimusfoloô(:ditionetloftra,dehocnoneft opus admoni-__________ tioneapudbencuolentiâueftram,utmanifcftofadoamp;^renoto ria.Qiianquam autem in fpe fueramus aduerfarios noftros deberi nobis Icgi timam reftitutionem tandem confelluros, Si rios omni ex parte reftituturos fuiffè:Quoniam hoc illi poft multas habitas tradationes non fecerunt ,ncc^ facere uoluntddeo nos ad auertêdam à nobis SC liberis noftris perpetuâinopj am,coadifuimus fufeipere SC fumerein manus præfentem ha»ic defenfione noftrijfblummodo ad recuperandum.ereptum nobis,ut fîgnificauimus,loltf Ceditionem noftram,fimulq} utreponantur nobis fadæimpenfac Si. accepta damna Si quantum noftra intereft.Sed nos refcifcimus,Veftram bencUolen» t»am,unâ cum alqs,in magno efle apparatu,ad impediendum nos, in haclegt tima noftra,ÔCpmiflà nobis pace publica defenfîone,acrecuperationenoftro rum. Quia uerô huic reinos bèneuolentiæ ueftræ caufam in uita noftra nullam unquam dedimus : nëque fcimusinimicitias aliquas inter nos efle, neque nobis aliud aut praeterca quiequam in animo eft,quàmrecuperandi memoratum folum patriumnoftrum,cumimpenfarum,damnorum SCeius quod
-ocr page 769-Gontrà Henric. Brünf. h4f
int€reft,repenfione,propterëa huicindicationî fi'deadhibcrenoä PoiHitnus.Eacjdecaufadeueftrabeneuolentfa nobis perfuadere uolumus. commoaen nonpafîura, ac potins ac malto ma gif ^olsadtumento auxilio futura lit^ßcut Ptineeps obediens lmperq,feciin^ ƒfnconuentiones hnius,ad ftabiliendam paceta publicam in Impedo. Etfl de bis nihil nos ambignitatis facere nobis Oolumns, petimus tarnen â /*wabeneuolentia,utadhaccilla nobisexplicatam öiferiptam rcipohfionc, P'fnuncnoftrum tranfmittat,Quid in hoc cafu â ueftra bencuolentia, debe-'’lujnobispolliceri jamp;qnid non. Pro hoc ad officia mutuiatnorisäimus fPoifi.Datgin caftris noilris ad Vulfëbuttd die V.Odob.Anno 8^c XLV«
Ad Mauficium Ducem Saxoniac Sie.
RESPONSIO MAVRICII DVCIS
SAXONIAE ETC. AD SVPfeRIORES L V-tens Brunfuicenßs.
Poft confnetüm exordium èi pracferiptam falutationem.
SEftrac bcneuolentiac literie datæ V.hüius menCs diCjhic Mulhul^ nobis hodieredditæfueruntj putbus nobis fignificatur â bencuo lentia ueftra,de apparätubelli a fe hoc teraporefufccpto:Quid etl am ilia refeiueritdenoftra expeditione,una cum addtta peiicione, noftræadhæcrefponfionisexpîicatæSC lcl-i^tæ,perfuu miniftriS •^^miwendæjquiJueftra beneuólentia debeatfibipolliceride nobis, 0^ quid ^on,inhoccafu. Has ucftrac bcneuolentiac literas per orrinia quae comple-.wurperlcgimus.Etnolumus cælare beneuolcritiam ueftram, quód hac p hora qua nobis literæ iliac redditac fuerunt,fc{iptum quoddam adue-''fambcnèuolentiam curaueramus confici.Quodftmul nunc per tubicinem Mrum illi tranfmittirnus,de quo noftrum animum omni ex parte ueftra bc-’'^üolentia cognolcet. Sumufque ad officia amoris erga beneuolentiam ^wram omni uoluntate para«. Datac Mulhufii die XII Odobrisa ^noamp;c. XLV.
AdDucem Hcnricum Brunfutcenfem.
Poft ufitatum principium falutationcm Sici
Elatum ad nos per fide dignos fuit,Veftram bcncuolcntiam ho« tempore copias qflafdam tarn pedeftres quam equeftres coegiC fe,0C harum opera bellum gerere inftituifle. Nos autem in ea j^|fuimus opinione,quôd illuftrifsimi Principes,loannes Fride^ äs ricusDuxSaxoniac,PrinccpsEIedor SCc. Et Philippus Lant æ amp;c.Noftri cards. amp;nbsp;diledi,pa ter et côpatcrmcc nô alq cS ipfogt; heneuolêtia côfcedçrati,apud Cçf.Maial.dominu ooftrû benignifs.in ho« concefsi^
-ocr page 770-ij4lt; De Bello SchmalcaL •
conccfsiHentjiitillus Mateßatijbeneuoletia mforGprincipatuBriinfuicêfert^ iure (equcftrOjOffèrrct ac craderettEc deinde Cacfarea Maieftas, fub poena ab ipfiiis Maieftate promulgatæ pacis pubIicx,ueAræ beneuolentiæ mandao»-1 ietî nequid ueftra beneuolentia,contra memoratä in mandate côucntione^ captta,agerc:neueante bonargrâtiae aut iuris obt^tâ deciiionê huiuscaufat» per fe miam aut alios fado,amp; per inimicitiâ,clâ palamûe^ulla ratione aut uia, Bduerip fupra nominatos propinquos noftros et alios,aduerfus^ hörß terra» ÛC ditiones:item(^ aduerlus poflclïores QC incolas,quicquam moueret, fed ut bonæ gratiæ compofirioncm,aut I uris executions,i ta expedaret. Iri ca igitur tios opinions fuimus,^d ucftra beneuolcn tta,h is a cquietura, amp;nbsp;poft hæc nu» lis turbis caufam datura eflet : Nam Cæfarca Maieftas, fine dubio non fucrat iiegleduradecifionêbonægratiacuclIuris.Hisaûtomnib.incôfideratis, eu« Céef Maieft.mâdato ita fepofito cû ueftra beneuoiêtia,tât3 uiolé(iâ,ufurpare fnftiuifletjà noftns tû JJpinqs auxiliû et côfiliS noftrû fuit reqfilûgt;Ac nos ^ptlt; rca copias quafdâ,pêüs uarijsncgoci) circûftantijs atqj rationib. collegimus. Quoniâaûtgratifsima nobisaccjderetcognitio pacis,3ifauerfiomaiorisdlt;isl dtj.ldeOjfiùeftra bcneuolctia intra hune amp;nbsp;proximû Veneris dietn, nobis per .Iiterasfignifîcaret,quod noftrâinterpofitâ tràdationé,amp;^æquit3tis admonp tionê,pati uelittnönabhorrcrerjanimusnoftcraconatutraniadbonis amicft per nos folos uel etiam cum alqs adiuuandae,dequo turn SC fentétias propin-quorum noftrorû cogrtofcerc ftudebifflus,nccç diligentiæ opcrænoftræpat' ccmUs.Quodfi beneuolêtia ueftra detrcdatieritnobis copia faccrcamiea? tr^ dationisjô^admonitionêacquitatisfequinolucrit,cum nosJ’ilis propinquis noftris,nori modo fanguine,fedetiâhæreditarto,à Romanis. CçfaribusacKc gibus cônfirmatô,ôd à rioftris maiorjb. iurato tœdere, deuindi fimus ; tum*' citur ueftra beneuolentia poteftintelligcre,quodcómmittcrcnequeamus,i' lorum beneuolcntiac ut auxilium fie confilium noftrûfubtrahamus.ttfi,extra hoCjfii^qüódad noftrampèrfónam attirief,ädhucquidem nullum inimicitta-rumcümUeftrabeneuolentiaiîcgociumhabemus,NeçB ucftrxbcncuolen« tiæditiônem quiCquatii «öS moramur. Atep hoc ucftranrbcncuolentiam,bo no affcducxlare'nolUifflus propenfi,extra hunc cafum, ad officia ergaiU**“
' Omoris mutui.Datæ Mulhulïj die X1 l.Üdobris Anno.fióc. X L V.
LITER ÀE MAVRITII DV^
Cis s a X o n I ae, etc.
Poft (ôlitum initium,Ôif falutationcm præfcriptam.
Icutfcrmfimus ad bcneuolcntiamhodie ueftram ,uellc adhuius ^^^^I'dici uefperam, noftros confiliarios, ad bencuolcntiam ueftram ^^^^imittere, Ita fuimus ad hoc exequendum propenfi. ^^^^Iquam uero refeiuimus quod ueftra beneuolentia aliquottutmas equitum,ad caftra carifs.filt; diledi patrui paths 8gt;Ccompatris noftri Lanfgra-uqHafsiæfiCc. hodierno diemiferir,cxeoin ablegandis confiliarns noftrit cundantes deliberationemi fufcepimus.Si tarnen beneuolentia ueftra,nunc ctiamfimiliteranimata eft,ô^hocpatiuult,nosauxiliantcDeo,ôlt;;interceden terenouationecommeatusaefidei promiflar confiliaffis noftris,adueftram (Iios bencuolentiâcraftinôdiecûprimalucefumusablegaturi.Pctimusiratp» ucueftra bcncuolentia,dcuoluntatciua,ô^quidfibi placcat,nos reddatcer-tiores.Ob quod nos ad gratiam ücftræ beneuolentiç referendam fumuspro* penfitDacae in caftris ad Northcmiü,dic XVII. Odobris,Anno amp;c. X L v.
AdDuceniHenricum SCc,
respon-
^47
RESPONSIO DVCIS
BRVNSVICENSIS»
'v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Póft confuetum exordium pracfcriptam
falutacionem.
Eftræbeneuolentiæliteras,quôdillaruos conßliarioshodie cum prima luceadnosabkgare uelit,peromnia quæinillis compræ= henduncur,amicèintelleximus.Iam non opus eft aliqua de priori bus literis noftris erga ueftram beneuolentiam admonitione : qui bus adhucquoqueacquiefcimus. Er quod femel a nobis perfcri-Ptum eft,id firmitcr feruare fumus prepenft. Pofliimus ita^ bene pari ut ueftrae orneuolenciar confiliarq aduenianc, illiscp prius à nobis datam commeatu.« orm Omul nunc quote, ad oblatum colloquium in hodiernum diem renoua/ tamaprodudamefteuolumus.HocamicirefponfilocOjUeftram beneuoled cclarenoluimus • Datae in caftris noftris ad Calueldium,die x quot;V i n.Odo/ “US, Anno fiCc»x l v,
Âd Mauricium Ducem Saxoniæ dec.
LITERAE CONSILIARÏO-
RVM DVCIS HENRICI B^RyN« fuicenßs.
Poft falutis praetcriptionemiS^ compeî? lationem ufîtatam.
Os internos perpendimus,uaîdeprofuturum, ad expeditioreni promotionem hefterno die babiti colloqutj de fuiceptae tradatio/ nis,fî uos amp;nbsp;nos conueniremas,8i^ ita de omnibus neceftariam col ______locutionem inftitueremus* Quodiïid^mpariteramp;uobisplacue-gt;lt;t,petimusàuobis familiaricer,utquàm primum admonaftêrium,inquo he« ßerao die ambo principes,benigni Domini noftri congrefsi fuerunc, uos con katis.Sumu« nos propenß eôdem de ipß ad uos aduenire,â^ ad perßeiendam hoc agere cum llluftriff. principis noftri copqs, ut extra omnepericulum iiosfitis ,conßdimus^ ßmiliter uos idem apud aduerfarios, dC horum copias adurosatcpcuraturoseffe.HocuoSjquibus familiariterinferuirefumuspara Vœlarenonpotuimus. DatæincaftrisadCalueidium,die xx. Odooris« AnnoXLv.
Âd conßliariosDucis Maurictj Saxoniæ.Sfc.
LITERAE CONSILIARIO«
RVM MAVRICH DVCIS SA« z xoniae ete«
Poftinitium folitum Ôdlalutatid« nem pracfcriptam
Eftras literas ad nos feriptas perlegimus, Quibus figniftcatis,uos elle arbitrates hefterno die habito colloquio dC tradationi profutu !rum,utnosuobifcum in Monafteriojn quo ambo principes con/ grefsi fuerunt, conueniremus, ibite de omnibus neceftariam inter nos collocutiopecQ tnfticueremus.Iam manifeftè res co loci eft,que Z2Z admo--
-ocr page 772-IÎ48
De Bello Schmalcal.
madmodum QC quidam ueürùm ipfi pcrfpcxcrunt,quodillußrifl.pnnceps fier DuxMauricius,8Cnos,omncmquam poruimusoperam nauauimus,u£ huiusbeili certamencumbonagratia tranfigeretur,arçpremoucrctur. Quoo fi princeps ucfter,conditioncs ab illuftriirprindpcnoftrOjhcri propofitas acci ' perc uoluiffetj turn nihil prorfus dubitaremus,quin hacc bonæ gratix tradatio apud Lantgrauium amp;nbsp;alios coniundosjocum habitura,ô(^ acceptaautadmif-fafuiflct.Cumuerôhocfadum nonfit.necp fuccedcrc uolucrit,nonpotuitiï/ luftriŒprinccps nofier,nei^ nos potuimus,pofi omnibus uiribus operam, ue/ firis literis led:is,nauacam, ullam amplius amicam tradationem à Lantgrauio obtincre. Ac noluit omnino Lantgrauius ullam poft hac nobis bonae gratiç tra dationem permittcrc. Hocuos uicifsim refponfilocOjCælarenonuoluimus. Da tac in caftris ad Northcmi«m X x.die Odobris.Anno X L V.
Ad confiliarios Ducis Henrici ßrunfuicenfis»
FINIS.
BELLO IV LIA C E N S I.
n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum,ad Bonnam Vbiorum oppidum iuxta Coloniam Agrippa
cîegitaicç recenfuit.Inhisfucre Germanorum pedi/ / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutn quatuordccim mtllia ircrcede conduda^arcç item fi'ngula qua
terna millia Italorum amp;nbsp;Hifpanorum. His pracerantduo tribuni,AIuatusSangt; dacus.SC Ludouicus Pretiusullis uerô Camillus Columna,8f Antonius Aur«» qui illos ex fibi notis ueteribustp militibusin Italia conferipfetât.Ad hosquo^ que AurantiusrcgulusBeIgarum,peditumduodecim,equi turn ucroarmaW* tum duo millia ad Cçfarcm perduxic. Aderant autem partim Germanici » tim Sequanici nominisgaleatorSequitum quatuor millia,fiCltaliciEprotici que generis leuisarmatur^equi tes fexcenti .Caefar diuifis muneribus Stepna num Columnam,audoritatemilitariuiruminfignem,ut eo bellooperamna* uaret à Cofmo Medice fibi traditum,caftrorum magiftrumeftecerat. Tormen-* ris autem præfeccrat lacobum Mcdicem,qucm bellicz uirtutis meritô iam pu/ dem dignirateMarchionem appellarat. Totius ueroequeftrisleuis armaturx tribuerat Francifeo Ateftino,quierat FerrarienfîsprincipisGermanus frater. His tarnen omnibus uices Cefaris implensj'mperabat Ferdinandus Gonzag’j cuius uirtuti Caefar plurimû tribuere eratfolitus.Quibus inipeâis ordinatiscp copijs Caefar cundis agminibus lêfe armatum,aurata^ purpura paludatunipquot; ftendens,adhortanscp,ut ad przdam amp;laudem ire pergcrcnr,ad Duraff appt' dum tertqscaftris peruenit. Ideratprimumin Eburonumfinibus,quodtan' quam eximig munitionis aduentanti Cçfari obiedum,Guilcrmus opioneiua uti moxapparuitj inexpugnabilcrebatur.Id lateritio muro amp;nbsp;foflàdupliditae^ rat præcindum ut inter exteriorem intcrioremcp fofiam perpetuus agger ea af titudine eflet eredus, qua totius fere mûri ambitus^ufep ad fummam comnam protegeretur,appareret^murumnequaquam commode tormentispone qua ti,nifipriustantiaggeris deieda ati^ profeifta munitio tormentorum globis uiam aperiret.Ea uerô neep facilédirui poterat neep fine certa inusdentium pet' nicieconfeendi,intercedente prxfertim priore folTa,quoniam totoaggereop^ portunis inlocisprqpugnacula eminebantjnomnes afpedusad ulum wr« mentorurnaptifsimè feneftrata,quaeDurenfes tormentis inftruxerant. Vtc quoque Menapius nomine Fiâtes , pracfîdtj prxfedus,qui ualidas w^or*
-ocr page 773-De Belio Iuliacenfi.
in oppidum adduxcrat.^ Durenfium iuuentutemarmauerat,fe otnniuitl «lutem, Si antiquum Sicambrorumdecus aduerfus Cf farts iniuriam conftanz ’•fsitnè defcnfurum profîtcbatur. Necp enim deerant ueteris hiß oriæ regionif-quot;lUc pend,qui nonlongè àDurâ,fub Titurio Sabino^SCCaio Cotta Julrj Cæfa •^'^cohortes olim concifas fuifle memorarcnt,nec cius gentis milites,t3nquatn ’ftutos maxime^ pugnaces,Ca:faria«icontcmnebant. Nam biduo ante Icuis ’fmaturxequitum alam exploratum prcmiflàm, holles c^regia ineundar pu* Snæamp;moxfugae ßmuiationeininlidiaspertradlam,fubito prouvantesc iÿllt; ’’’S A more Germanorum per équités fclopettarios rem gerentes,mfigni illa-Mctrimente pcrturbarant,quumantc alios ex pracfedis Vbertum nobilem ^’ntuanum,6^ Marcum Buluanum,illollris nominisEpirotam,occidiflcnr,Io ’fincedam Zucero uetereGratcorum duceintercepto. Carlarex propinquo, ’’«Gnepcriculoloci fitum contemplatus,ut repentinuin hofti metuminfer/ *^ct,ptimis conatibus ceieritatem adhtbendam iudicauit,extémplo^ conßci Si pfotïioucri uineasjamp;r tormëta preduci iufsit-Expugnandi autem, inuadendi^ *^Ppidi negocium,pari condtCf one Hifpani atc^ Itaii tanquam agilitate corpo* *^‘sgt;acingeniorum expedita uipromptfores,pnma^pericula contemnere foU 'Ûefutnpfêrc,quum in proximo Germant,gemina phalangeconftituta, qua/ ’^tatiscp totidemequitum agminibus inllrudis conftitilTcntjUtoppugnatio-•usfucceflumaduentum^ exteriorum hoßium,paratiad prælium,expcda« ’'quot;t. Nam rumor increbuerat non longe a belle f^artinum Roshcmium,cum ‘‘'âlidifsimisMenaplorumôdSicambrorum coptjs,qui Caefarianos in cppu-ünattoneoppidi occupâtes adoriretur. IsBelgarumpopulisfuperioreanno, Antuerpienfibusep praefertinrf ut diximus ) profligato Aurantio, graue detri-‘’’«ntumjôdmulto maximumterrorêintulerat.Scd eos rumores de Kosheimtî »duentu.nequaquam importunèexcitatos,uidoria Caefaris pauctfsimis horts ïxtinxiu Nancpoppugnatioquadraginta maioribus tormentis antcauroratn foeptSjReque pertotamfcrèdtcmunquamintermtira,eun!’ habuiteuentum,uc deteâisex corona defenforibus,ßf perfofsisundi^ latecpdifruptis ediriorü tgt;us propugnaculis, milites Itali Hifpanicpparite«ztnt)1atione1audis, iniufTuj nulloqucaccepto figno certatim procurrere, prioremfpfo{ïàm,non fuperantä *gt;^hilieumaqua tranßre,amp;: in aggerem conicendere minime dubitarenqgraül ‘^tpfimó id ferente Gonzaga,fed mox eorutn audaciamgt;quam imperio repti-*^(renonpoter3t,bono euencui commendante.Eratcnim atrox fpedaculuni, QuS q qui aggerê occuparant,expofiti ad holliles idusjèmuroafsidua glandigt; uuiprocella,of maioribus pilisüernerentur,necenàrioc^autin exteriorem,aüc in lecundam foHam deturbati prociderenr. Verù m qui audacix 8f tetneritatii Pœnasdabanqne inulti caderenr,incredibili antmorC fortitudine in przaltam ■olTam fefe gregatim intuletunt,haßis amp;nbsp;plicatiltbus uß fcalis,quas ad murunt lt;lcfercbant,öf acritumultuofo^ impetu ad confeendenda moenia tranfnata» *unt,quäquam multi grauati armord pondéré, prefsiepab altjs incumbentibus ’bfotberentur,atque ittdem in tranfitu ab iminente paratoep hofle uulneratert/ ^i’t.Eratmuro coniundacxcclfior domus,in qua Flattes eödekdafuorü ma. J’uuerfabarur,magna^indc hoßiüßrages edebatmam Sf aggerem3f folTain boft iS cadaueribus cöpleuerat:quo animaduerfo detrimento magtftri tormêto ’ßdemonftrante lubentecp Cacfare,maiores aliquot in earn domSglobos fta-tiniconieceruntjprf fi adisep tedorö cotignattonib.gC Flatté Si reliquo s oms Ingenti ruina oppreiTerunt. At Flatte cum promptioribusmiferabiiiter interfe ftOjDurenfibus ufcp adeô comminuti funt animi,ut iam languidius fefe defen Qttentjatcp ita corum priftinus ardor remittcretur,utCaefariani fefe lubleuan/ itSjtcptatues^ per ruinas, in murumuexilla efferrent, côtemptisep igntbus in zzz X anium
-ocr page 774-I5ÎO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus I o ui U s
anium cûcuîorum exreßna ÔC piceardentiumjuaforumqûchuîufmodi fiâiU* um, quæpreuolucbat hoftis,muro8tcç uvbeincredibiliceledtatcpotirentur. Durcnfcs ad unum omnes,amp; pracfidt) milites ,faeuiente utdore trucida« funt eo ac€rbius,quôd ex Italis ac Hifpanis fexcenti ferê aut in promorali aggereoç • cupando,autinfupérandafonàpcriiircnt.Exhis longé promptifsimos centu-rioncs Facium Pi(anum,amp; Sanleuerinum Neapolitanum,quiceciderant,fpc-datorpugnæCaffar,uirtütis nomine publicélaudauit.Quumuerômuralis co ronx dccus prçmiumép duo ante alios figniferi peterent,alter Randolazus,nation e Cantab er, amp;nbsp;alter Ligur, cui Gregorio nomen fuit, ôd utert]^ teftes fuos producerct,accenfii utriuflt;^ gentis ad rauendum ftudns,res ad iudicium Caefa risdelatacft,quigrauiconfniofufpenfafententia,utneutrum ofFenderet,am« borum fpes longifsime extraxit.ne ex ea contentione augcrentur odia iampri dem muleis de caufis ab utrifque concept3,qu£ non femel alias in cruentam fez ditionem exarfifTent.Eomodo Sicambrorom urbs Dura,adfeptimumkalen-dasSeptembris tarnfortitcrcapta,quàmfaeuètrucidatisciuibusdirept3,fubz diets facibus aut fponteexortis incendqs tota conflagrauit,fic ut templum cutn facra turre,infignifaftigio confpicua,penituscremarctur.Éxiftiniab3ienlmC£ far earn cladem merito rebellibus incidifle,utpotequlDurenfiumaccerbifti-moexemplo reliqua hoftium oppidaperterreriuellct. Neceum opinio fefeb littnam proximxurbesRuremonda ÖC Vantholdium/juac Guilermipraefidij« duce Cortopia tenebanturj^dmouenti earn caftra Caefari continuo portas ape ruerunt. NecmultopoftipfeGuilcrmua Durendum clade perculfus,ufqu« adeo animum defpondit,ut falutis Si fortunarum fuarum reliquas fpes omn« inCaefaris dementia collocandasarbitrareturjn caftraque dedudusäßrunz luico ateg Aurantio deprecatoribus fupplexaCzfareueniam petnt,ea^con« tionein gratiam eft receptus,ut in pofterum principis nomine abftineiCGpi’»' fedus^ tantum audoritateCatfaris Gheldrenfis a ppellaretur,eius9 nomine Gheldrenfibus imperaret,0C Gallicæ amicitix penitus obliuifceretur. Ei Cçfar ad genuaprouoluto, dedentiep fenihil arrifttjquuminfenftfeueri^orishabi* turn cum dignitate re«nerlt;{,quanquam poftea eiFerdinandifratrisfiliamnu-ptui dederit,quandô illeiampridem (ponfalia difloluilTet,quaccum Henrici Nauarrac régis filia fuolococelebratafuiftedocuimui. His padionis legibus cógnitis Guilermi mater uirilisanimimuiter conceptoanimidolore indigna-bunda excefsit è uita. Caefar quoque Martino RofTenio dementerignouit,ac cum cum fua legione,tanquam rei bellicae peritum acerrimumquedueem ,mi/ ïi tix fuse adfcripfitjSC aduerfus Gallos cum ingentibus coptjs cft profedus,ini to pereosdies fœdcrc cum Henrico Britannix rege,ut ex compofito duobus cxercitibus Galliac fines inuaderent.Quumpleriquemirarentur,qucgt;dGulicr/ musadeo propere abiedis belli confiTtjs.udpudendampacemnon indecoro dubtj belli periculo practulifletfquando ei cum frequentes tumcxercitatxfi* dorum militum coptæ, periti^duces Longualles,atcpRofténius fuperelîent, quibusnuper ArefcotumBelgarumducem caftrisatcp tor mentis cxuiflètjôf a« bquotquoqueoppida caftellaqûe ad fuftinendamuim hoftium mirißce muni-tadicerentur,nonn«lh'qûc itemamicorum Francifeiregis auxilia intrapau-cos dies fuperuentura differcrenr)repericbamus duas commutati repente ani-mi caufas fuifie, quarum altera ferebatur, quod à quibufdam eius primatibus, qui Reipublicac potius,quam priuarac Guilermi dignitati ftuderent, populäres indudosaflf.imabant,qui ingruentisbelli incommoda formidantcs,8rmade« precariâlt;pacem expetcrelibcris uocibusaudcrent,quodparum neceffaria i-pfisincolis. Si ualdc importuna Gallorumamicicia putaretur,propter quatn princeps grauiter offenfo Cxfate, ad excidtum totius preuiods bdlucn Ion-
-ocr page 775-DcEclîoIuIiaccnfi. n$i
Si’^uifsimum inucheret alteram porró fuiflè Gailid auxiltj irritam Tpcm^ ^ncifco rege fciltcetin continendisinfideLeucorumoppjdis,quæ ccperat, , ^‘^^paco. Nequeenimrexiuftascopias,utiSicambrorum pericula flagita= 8tque fummitterc potuit,quum minus cxpedita ipfius
*'«liai«sardens Cxlarts,mir3cpcelcritasanteiiïet. Calliper uernum æfti= ’’’que tempus fuperioris anniCarolo Aureliano inLeucisprofperèbcllum j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VandomioinferioresBelgarumfinespcruaftantCjgrauia detrimen
A*farianis intuIeranr,Landrcfiumqüeoppidum,idmetu delcrentibusinco
°cciiparanr, propinquum Cameraco,quod eft urbs libera ÔC immunis ,mc-Jÿie inter Gallos amp;nbsp;Belgas, utpote qusc pari ftudto Belgarum principum |.^alliaercgumamiciti3mcolat. Cameracum antiquitnsSamarobrinam, Iip /^ïaris hybernis celebrem fuiiïenonnulliexiftimant. Noseamhodicfan-^'Qiiintinioppidum potius enecredimus,quodSommæ fiuuioadiaceat,ô^ ’«larobrinx cüm oppidi turn practerl abends amnis nomen fuiïïèlocorum pc ‘'•siiiderj pofsit. Landrcfium itaque, quod ad inuadendos hoßium fines ma-^^opportunitatê eflèthabiturö,rcx Francifcus ingcnti Audio ita muniendu ^’’timauitjUt fuis indefrequêter erupturis^S: facilis egrefïusa: tutifsimus rece pMaretur.Regis ftudiu proceres acmulâtur,fuolt;j fumptu fingula propugna j^'^icondudis undique opcris erigenda fufcipiunt,ufque adeo feruidis fingu-^'p'’ï^f’2€niis,ut intra paucifsimosdies perpctuajn munitionem extruxcrinr, •
“bi quifque totius impenfi fumptus abfolutiqueeperis nomen, honefiifsia ^lt;audi ceflurum duceret. Perfedis ag^eribus,oppidoqüc egregiè undique P'fïTiunito, Landa præficitur,uirapprimèfortis Arenuus,cui collega 6^adiu ^fadditur Deceiuscumexpedtds equitum turmis.Landrefio perhuncmo»
in oculis Belgarum iuftis Gallorumpraefidtjsconfirmato,proximi Cae/ ’fianædiiionis incolx.utpote qui quoddianis Galloruminiurijs fe cxpofitos P^ouidebant, magnis precibus à Cacfare poftularunt,ut ante omnia Landrefi-^'^exhoftium manibuseripere,regionemqüe grauiincommodo atcp pedcu-‘iberare uellct prius quam in anteriora Galliæ peruaderet Hoc idem uehc/ Jfnterexpetebat ArcfcotuspeculiariincenfusdoI»re,qüôdLandrefium cius '•Itionis fuifict.InduIfitfacilèCaefaræquifsimisfuorum precibus,quôd erepta 'iindicare fusedignitads efle ftatuebatjcoadloque exercituper CameracenG-'^^fines ad Guilam,non lonse à Landrefiojprofedus eft. Subijeitur Guifa op putn, antiquifsima turre infigne,his à tergo collibus é quibus Scaldis fluuq 'Coteserumperedicuntur- Nonlongeautemaboppido Gonzaga,pofids ad •^arollam caftris confedit. Haec opulenri permunitique cœnobii ulcus eftj 'gt;nde Guifa m,fi ex comodo fieri poftet,adoriri cogitabat. Sed iamcum immi-Centemnoui præfidtj aduentus, amp;nbsp;Francifei Atcftinicafus facile auerterunt. ^nrusenitn Strozza ledifsimos fclopettarios numero fere quingentos, qui ’cconficiendum iter,ut integris uiribus rem gercrent,fingulis equls ueheban^ ^'»»pcropportunein oppidum introduxidquum forte Ateftinus exploratum •ncautius procurrifte.confpcdoque hofteamp;concidentc cquofere inermisÔ^ ptdescftctinterceptus.Amiftoleuis armaturae equitum prasfedo,nihilquc ten ‘îtaGuifa,Ferdlnandus ad Landrcfium fe conuertinad idcnim oppidum Are* Icotus, amp;nbsp;Hadrianus Beurenus è Croia familia fummi Belgarum proccres, Ma fiæquereginae copiarum duces,multis ante diebus caftra pofuerant. Apud cos oiere,prêter Belgarum copias,quatuormilliaGcrmanorum,0f Hifpanorum î'ia mill ia peditum,quç ab Hifpania per Occann adueäa fuerant à Pet ro T ©le ^o,cui Nodurno cognomen fuit. luxtacos, Britannorum cxcrcitus,qui ex latdere paulôante in continentem traieci(ret,duceGaIoppo,uallatis caftris coaûiterat.Britannor5 copix ex fagittarqs magna ex parte conftabant, quum zzz } uix
I
-ocr page 776-hJî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus louius
uixquarta pars haftis non multiroborisjaucalsbardisutcrftur. Equitésîeufs crant armaturac,fem«ermes,exi!ilancca,autlcuibusiaculispugn3ntcs,qu(feor' fumâBelgis fuacadra,connexis inter fc curribus interpofiiisqûc tormentis, claudebant. In ipfo autem cafirorum umbilico paruam munitioncm ercxc* rantjinquam tormeniarij puîueris copiam omnem procul abomniincendio/ rum periculo contulerant.lnter eorum tormenta uifcbantur patuli oris morta« ria,quibus interiora hoftium acdificia,moreiampridcmapudooftros cxokto, decidentibus è fublimi lapideis globiSjdiruerent. Gonzaga iulTu Cacfaris, qui ualetudinis caufa Canouoinoppidofubfedcratjuniuerfum excrdtumLandre fioadmouit,abca parte caftrametatus,quadecurrcn8 amniculus fuacafîraa Belgïcis arque Britannicis dfrimcbat, fie ut inde tres exercitus aquarentur,amp;a tripljciioco certatim admotis tormentisLandrefiana propugnacula uerbera' rcnt,m3ximeqûe unam omnes laceritiam turrem,quac muro propeconiun« daaltiuseminebat.diruere conarentur. Sed ueteris ftrudurac fisntaeta^ nt' mitas,ut quum media turn's non caua amp;nbsp;inanis,uerùm folida tcrrenocÿ repkta eflet,omnem uim tormentorumfacilèperferret,elii3qûetantùm incruftauonlt; indomita perfifteret. Qua in re peragenda Britanni fimul amp;nbsp;Bdgæ pertinad* cius hatf entes irrito conatu magnam uim torroentartj pulucriàSi pilarum, acer rimèfefe tuentibus Gallisconlümpferunt,ÔCGonzaga ftudiumopcratnquc omnem ab oppugnationead obfidionem,fca!pendas^fubtus aggcrum radv ces,uertendam cenfebat?quôd Lânda uir indefcffiis amp;nbsp;acer,reruin inopia po/ iius,Slt;auxiliorum derperatione,^uâm uitormentorum fubigi pofle uidet^ rur.Sæpius enim e^'uperatjnoduque femel egreffus, graue lormentum fopiH® Belgis amp;nbsp;nequicquam demumexperedis ademcrat,amp;impunèpcrfoffani ƒ profunda aqua redundantem ergatarumfunibusextraxerat. NequeDç*:^*^ équités unqu3mceflarant,quinerumpendo pabulatores SC fixashoftiu®* ƒ tercipere nitercntur.Pcr hune modum,quum BeIgæ,Britani^ in ea tione multos dies contriuiflent, SC qui ab imo fundamenta operumfobtrau ' rcconatifuer3t,uticrebró^ormentisidl,nihilproficcrent,Gonz3gant Francifeum regem,ut Landæopcm ferat, aducntare,uifaqùfi eft Cïfariangt;s fe ofFerrioccafio (utmaximecoperentjeonferendiraanus. Itaquepugn^c » dus Arefeotum, SCBcurenum,atque ipfum Galoppum opportune admone» hortaturqùeutmotis cafiris,fuperato^flumine fibifeconiungant,q«09*? Gallis aduentantibus is amniculus minimé erat fupcrandus,ÔC ipfead excip*« dumregis impetum fùturus eiï'etinfirmior,nifiadfein unacaftra ducerent, quando difiundac fingulorum uires nihil ad uidoriam paranaa prodefle poffent. Sed uiriingenio pertinaces inanibus induâi argutnen« gt;nbsp;neep animos ad falubreconfilium admouere,nequcullarationeadduci P°' * runt,ne in fuis ueteribus caftris permanerentific ut Gonzaga fpcfua deceP imperitisSCobftinatis parère mallet,quâm folusin dubix pugnat dtk deuenire,atqucitafefperni,amittf^ pugnæatqucuidoriaeoccafîonem^ * rens,ultra fluuiolumadeoscaftra fuatraduxit.lnterea Francifeus rum fore iudicans,fiLandæ de fc bene meriti falutem ncgfigcrct,finetetq amitti oppidum tantofumj3tu,tantiscplaboribus pcrmunitumjgcnerofo filio tonus fortuna:uirtutis^ füæfupremum pcriculumfacere coßßitutt,*’“ reformidata pugnæ aléa,quamproculdubio fubiturus elTc credcrctur. nbsp;nbsp;nbsp;,
debat enim fummi difcriminis efic rem,quando Caefar omnium umauxiltjsconfirmatuSjnumerofasSCexrecenti uiCloria præfcroceseoL ’ in aciem efiet produdurus. Sedantiquum Galliæ decustot aduerfisawi prælqSjUt aliquando reciperetur,magn3nimum ôf ad arma promptifsi*^ gem plurimum accendeba t,ci qp non incertatn «idorie fpcm faciebant
-ocr page 777-De Bello iuîiaccnfi. inj
nés,quac Germantsdifciplina parcs,St'acquatonumero,quibufdam 'ïw rebus fupen'orcs forent quando hts ledifstmæ ettam cohortes Italo rum , Vafconum acccfsiffent,amp;f praeter has noua legio Gaüicariuucnrutis ex ordi-/'’obilmm fpontegratuitoepnomina dantium,decora armispicnaep ingea ƒ * ’beritatis infignem fpedanti regt opcram praeftare percupcret.Equitatus rOcf ex Omni Galhae prouinciae nominatim euocatus,fe domum non nifi ui/ otemrediturum prontebatur, eut'nc^antmi uirtute,nctpequoram robore, ”'9armorum peritta Caefariani équités comparari poiFcuidcrentur. Ab hoc ’’•midecretorranciftuSjUticrategregiè plus facris inftauraiis,religiofalü-Jfatiotîe fefe Si liberos ab omni criminum labe püritcr cxpiat,fiC à Guifa oppi °cxplic3t(s urxillis defcendit,confedocgdecem miliarium fpatio,acic inftru
Landrefio appropinquat, ut in confpedum hoftium atqueobfefforum ’fetur.Primo agmini præerat Henricus Delphinus, fecun do rex ipfe duplici ^olidiariaaciecircümfcptusjfubfequebanturcarricompluresamp;farcinaria iti« ^*nta,quibus magna uis commeatusobfefsisimportabatur,claudebatagmert P’nebaitJuj dignitate Ammiras.Quum rex appropinquaret, at^ holies con/ quot;^nâiln unom, inftrudisqûe ordinibus parati ad pugnam nihil Ie commouc/ '®»t,leuem armaturamequelirem,Brifacoatque Dccarfoimptgris ducibus, j qui excitatis diuerfo in loco leuibus prxltjs, holies diftinercnr,uniuera *^pugnx fpem Sc fpcciem praebcrent.Non defuére Caefariani,qui pari pu-8''æftudio incitati procurrentibus Gallis occurreiwnt, intercurfut^ expedito/ *JJI’’pcditum contrado tumultuofify imo certamine prziiarcntur.interim Fran
dextro cornu latecxtentOjpraemiffacppeditumattjcquitum ualidama-•quot;ijquos aduexcrat, commeatus in oppidum intromilit, praelidiumc^ laborè J^^uigiüjs confedumreceniimilite renouauit,aegroqüe 8i möltum defelTo •-»nda Varminium fuffecir,fumma in his conficicndii rebus ufus tranqiiillita/ •fjqoum Ferdinandus nifi laccircrctur,nequaquam fibi uniucrfo prselio dccer-*’ndumexintmaret,quód æquiorem fitum,euern ultra flumen pauloante te/ fat culpa fociorum amififler,necabfenteCæfarecolIatis pedeftribuscopqs ’lniicareufllet,quem Martini Roflenq,SC MauritifSaxonis copias expedare jptelligebat. Francifcus totum idquod propofitifuifuerst egregioaufucon-'flt;^utus,ad Cambrafinum uicum,inde centum fere ftadqs diliantem caflra uer-^woratus^ibiintegros dies duos, Caefarianis committendte pugnx pote/ 'htem(ecit:quandoquidcm CatfarèCanouo oppido adexcrcltum peruene-
his quas diximus Roflentj Si Saxonis auxilqs,ufqp adeo auidusine»
praelfj, Si in cam occafionem intentus, ut intra minoris tormentt iadum, 'aftracaliris holiium conferret, ipfec^ prodiens cum imperatortis infignibus ’Queftremhaliamexperiundo corriperet ,ôf uti moxconcurruruseam adfc/ •'’uralacriter coaptarct. Pugnabatur enim continenter omnibus horis8i locis ’oleuiarmatura.cui fclopctariorum difperfæmanusmifccbantur. Nonnulli t’debant,multi uulnerabantur, praelium^arrox amp;nbsp;uarium alternante euentu pafilmedebatur,lïcutncutri,autuindid3c cupiditate,autnimia fpe uidoriac ®fcenfi,inftantenode facile dirimijteduciep polîent,amp; icgioncs ex propinquo •nacieconliitutac fpedantesep modo fociorumxgrèfultincntium,modàho-“lütn gnauiterurgentium alternos impetus,non mu quin gradum inferrent PugnamcBcapeflcrentjContineri polie uiderentur.Et tumanimaduerfa fucrat aquibufdam ducibusnon iniquaoccafioinuadendiregis,lîproximos colli-Umueriiccsundiqueholiibus circumiedos promotis occuparent,quodfieri -nonpoteratnifi copixomnes amnicu]um,qucm diximus,traduccrcntur,qui Çtopterabruptas SCcœncfasripas nequaquamcommode,tranfiri polict,ob llt;lprxfertim,quôdinitaeius confilîjratio celeritatem exigerct. Non deerat
zzz 4 tarnen
-ocr page 778-IVV4
Paulus louius
tarnen Caftalkisjn locum difcedentis Stephani Columnac cafltorum magi* fter cffeflus,qut fenauiculis fubitariacp materia pluribus fimul in locis angulti eiusamnis ripas coniundurû,amp;mature copias omnes conftratoponte tranf* î mifïurum pollicerctur. CætcrumC2:far,quôddieiferumeiret,8futi hybernisT* amp;nbsp;caliginofis diebus tum accidit,parum lucis fupereflet,in pofterum diem ci/ us conlîlij rem differendam cenfuit,ob id quoc^ Iibentius,quod equos leuis at maturacjfclopettarioscp praefertim pedites,Iongo feflbs prælio,fi uniucrfi pa-gnae cafus pofceret,nimio labore fatigatos nolletjper quos illuftres farpeuido rias effet confecutus. Multi cnimutrinqueconfauciatifucrant:in partibus fei« licet Gallorum Andouinus, Delphini gratia clarus eques,glande traieâusoc« cubuit,apud Cxfarianosuerô HieronymusPacecuSjHiipanorumtyronotn, qui nuper ab Oceano ad Belgicam oram uenerant, pratfedus. AtFrancifeus quifeeo confilioueniffememinerat,ut Landrefiumobfidioneliberaret,abun^ de dignitati fus fatisfadum elîe ratus, quôd hoftes pugnam detredaffeuideri poffent,de fecunda uigiiia caftra mouit, nonnulla impedimenta, amp;nbsp;uartj corn« meatus uafa,ignesqûe de induftria relinquens,ut præfentisexercitus fpcciem hofti pracbcret,nccpriusquàm dilucelcere,deeius difceffuhoftisccrtiusco/ gnouit. Accidit autem, quod minimèprattermittendum uidetur,ut Salazarius uetus alioqui amp;aftutusmiles,dubia fub luce fpeculatum miffus,renunciarec hoftium caftra eodemioco ,quointerdiu fuerant,Heluetiascpleg(oncsinßa' tione conlpicijS^maiora afcquot tormenta obuerfa fpedari. Vetum non mul-tô poft eius errorem certior dies detexit: nam eas quas putârat hoftium copias Germanorum eflèjÔ^ quae tormenta apparuiffent,arborum truncos fuiflecom/ pertum cft,fic ut is dïu apud Caefarem ridiculus QC infamis extiterit. Perfpedo itaque hoftium difeeftu, Cæfarferius quàm oporterctleuem armaturatnö^f^,* peditospedites poftremumabeuntiumagmen inlequiiufsit. VerumFt^’’^*' feus adGuifamitcrextendens,Dclphinumtueritcrga,8Cidoneoin locointct lÿluas confiftereiufferat,uîhoftesfi perfequi auderent,auidccçSffcftmantet more fuo tanquam ad paratam prædam longius à caftris proucherentur, ex in* fidtis inuadcret,atqp reprirteret.Nec inanis confilq res fuit,nam uti Francifeus prxfenferat,quum plures hoftiumdifiundg manus infequerentur,in Dclpni' niturmas inc«derunt,àquibusrepente fadoimpetu facilecæfs pulfar^fu'^b iniquiore forte Germanorum equitum,qui ex ala Brunfuici regu ii fuerant nam ineosardentifsimères gefta eft,àGræcis præfcrtim equitibus,quos fummse periuæ a tcj uirtutis dux eorum Theodorus Bedenius Spartanus, ex infidtjs in perterritos emiferar,eo pugnçeuentu,utnonnuliis interfedisamp; C8ptis,reliqul ferèomnesin facie fozda uulnera fufeiperent, mira Grxcorum agiîitate, quiit» apertasfubdudabuccula galeas tranfuerfim graues gladios adigebant. pci« phtnus re bene gefta pattern eft confecutus,qui iam totum iter quictifsimecon fecerat. Huiusftrenuè initiconfilt),feliciter^ fufeeptaeexpeditionis euentum ita plerilt;^ rerum periti Iaudabant,ut non immérité inter præclara fortiaqf tegis fada numcrarent,quanquamhoftes pleniorem ei laudem inde obuenturatn fuilfe dicerent,fi fepatratonegotiomaturius cxplicaffet,quando nequaquam cautibonicp imperatoris fuerit,fefe ex bidui mora,ad maxime pcriculofi certa-minis diferimen fcrocifsimis amp;nbsp;inuidis gentibus obieciffe.Quid porrô aliem/ usàdiiciplina,quâm propter inzneoftentationis decusjuoneceftariumcumi« pe uidori bus æquato etiam uirium numéro,pugnac cafum fubtiflè îquot; Catfat ue/ ró,quód hyems iam fuberat, amp;nbsp;lethaies morbi ex uentris profluuio uulgat* ter corporamilitum cccpiflent,itineracpmaxfmècflèntlutulenta,8^ coelum pluuia niuccpturgidumuideretur,nihil ultrafibitent3ndumdeccrncns,excrci lum ferè totum dimifit, â Cambrefio ad Cameracum profedus cfttubi ali-quandia
-ocr page 779-De Bello îu!iaeenfî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;un
^y^ndiupeculiarcs aulac fiiac copias in hybernis continuit,quôd ea ciuitas erga , .P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prbpêfioruifa cflèt,utpotequæ fetoto eobello grauia detriment
' ^Ççfarianis coptjs perpeti quereretur.Sed primores fenatusaduentanti con portas aperucrunt, ab h(slt;^ fadus eft intempcftiuac confternationis au/ tcus urbis aniiftes,cui quod elTet ex. Croia familia,facile Caefar ignouit* 'Stamenutkuispopuli,quinouumamp;inanencutralis(utaiunt)ftudq nomen rf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defumpferatjceruicibus munitam arcem imponeret,qua fe non du
VdCacfariani iuris efle in pofterum faterentur.
T INI STELLAE LL. DOC T.
DE TVRCARVM IN REGNO HVNGARI-rix, Anni 1543,8^ 44.fuccefsibus, ad fratres Gulielmum Mi'chac km Martinum Stellam^ Epiftola.
XI s TIM A VI etiam me hoc uobis debcfe,ne quicquam ea^ quachicucl geruntur,uel procertis à fidedignis dicun/ tur,ignorarctis. rrincipiô nemo opiner Chriftianorumeft^ w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideatjinquo periculo uniuerfifimusmos rame cjuo
® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus in longinquis fpei QC fubfidrj uidc-
mus,tanto fane animisfumus,aut,ut in rebus propè déplora tis,confiernatiores:aut quod in eAremis fieri foler,ex defpc fatlone pertfnaciores, eoep ipfo fortafsis fortiores. Ab eo igitur tempore^quo pfrannitempeftatem Turcæbellum gerere potuerunt,arcem Vualpo,quæ in tonfimbus BofniæjCroatiæ amp;nbsp;Hungariæ fita cft,ferè très totos menfes frufira oofederunt:neqiaudirc quicquampotui,quodànoftris proillorum fubfidio ’Ut allcuiatione fit geftum,praetercaftroruminquietat{ones.Cumautem ipfc yolymanusexpeditionem contra nos totisuiribus mo!iretur,fentiens quanti pterfit.nihil à tergo male pacati relinquere, maiores eô copias deftinauit, per feextrema tentaturus, ntfi obfefsi aut expugnarfiaut ad deditionem cogi pof-knt. Deditioigiturfaâaeft:fed perfidiamilitum,quifuum præfedum omnia potius experiri, quàm fefe dedere uolentem, comprehendere j T urcis^ tradi-Qere.ln quemTurcanonfolùm nonimmanis,fedetiam munificus fuit,ô(be/ nignus. Cæterùmmilitesomnes,quanquamdedititijjfœdèinterfedi. Non ^uidem ipfiusTurcæjUti audio,imperio,aut fiudio gloriæ,cxcmplo'uein pro-oitoresmemorando:fedauaritia 8^fpeprædç,quamapudillos inueniripof/ ferebantur. Interea pontes fupraSauum Drauum inftituti, per quos copi.-isSCexercitum traqceret. Etant iam proximi Quinquecclefienfes, qui fupe/ noribus bellis fteterant inconeufsi, amp;nbsp;hoc anno uifi fuerant non malèani^ itiati,exlegatione,quahincpublice bombardas,puluerem,acglobos,ÔCpe/ ^runt, ôi impetrarunt. Verum tantum pauoris illi amp;nbsp;amiiïum Vualpo , «magnitudo exercitus Turcici ineufsit, ut Epifeopus amp;nbsp;reliqui optima» zzz s teSj
-ocr page 780-Ioan. Mart.Steilæ
tes,plus praefidij infuga,quàminurbismunicionibus putan'nt;relrqvapiefen quxaut circumuentaab antecurfohbusTureids,autproptcr inopiam fugere nequtucratjmifsislegatisdeditionemfeccre.quibus quatfidesferuata fit,cer/J rè ignore : hoc unum tarnen bic conftantf fama relatum eft, neminem Turca» rum toto triduo urbem ingredi aufum fuiffe.Proxima fuit(de locis loquor,in quorum munimentis ullatpcs fuitrefiftendi) Sodofiaroppidulum priino iw* petu captum,direptum QC incenfum fuit.Qui ueró in arcem confugerant,prinz cipio obfidionis patSi funt tnducias quatuordecim dierum intra qyos diipicez rent, quidîperare deberent fubfidq, aut quibus conditionibusfefc dederenf. Termino elapfo ,confifi munitionibus(fita enim eß loco,natura 5(.
tifsimo)uim repellerefuntconati. Ac primis aliquot diebusfeualdeflrenuoa gcffcrunt,praefertim cùmfeàcuniculisTurcarum,quosxil milibus fofiorum aggere infiituerant, tutos Slt; fatisfirmes eße intelligerent. Poftquam tameit addudatmachinæ,ac excontiguis arciaedificiorum prius exuflorum ruinis, multam murorum partem bumi proßratam uiderunt, diffifi fe pofle ulteriua tamui'olcniohofiirefiflerc,etiamipfideditioncm fccerunt:eaconditione,utii--bera corpora ÖC resfuas fecum faluas aufcrrehcerct:qu3c res pauperibuslalutl, ditionbus omnibus exitiofuitrtenuioribus enim omllsisjreliquiobfufpicio^ nem prxdæ diuitiarum interfedi,poenas ignauiæfoluerunt. Nam fiinanf-mum induxißentjfola uicßoria,necp padione pacem pariendam efie,^ locum Sc Uttam 8^ res fuas proctildubio conferuafient. Fucruntlfac| reliquisomnt/ bus exemple,quantum fidei Turcarum promifsis aut padîis fit adhibendum» Vtcnim nec^RhodiosneçpTaurinum referam,taccametiamBüdenfiumSt Peflbcnfium magifiratus eo practexîu interfedos,quôd cant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co*”'
mercia habufirent,ac boues ad nos adduct pafsi eflent.item quod altjs,» QUi liqui in patria permanfcrint,non utmancipt|stntcrdidoarmorumufn,‘5“^ uefpilionibus,ad fepelienda extra urbem cadaucra,platea8amp;doacasali2lt;çciï randa,quanquam de illis optimémedti fint, abutanturmemopofiet fine mo mœrorerefcrre, quod fecundo abhtnc anno, cum noflri cladem apud oUgt; dam accepiflcntjtn duas «)horte8,qua: utuae in potefiatem hoflium uenetunf, eflpatratum. Ç^ibusquafiuitam donoconcefiTurus edixit,ut depofito»'!“* lore,arma ac ueflitum folitum fcciperent,ac fe in aciem amp;nbsp;ofdinem,uti Cbn ani folent,redigcrêr.Quod cùm 3lacrtter,nthil fufpicantes mali,noftri fentj'pfe^ ordtnes aliquandiu obequitalîetSCcficumlufirafict.tandéiufsitfUt fus arma abncere,ordinibus tarnen feruatis, felegitexnumcroaliquotprslian tifsimos uiribus 8C corporetreliquos omnes à tergo circumucntos,g!adrjs a lu isfufsitconcîdt. eorum ueroquos felegerat,altos iaculatoribusoppofuitpto rcopo,alios duob.filtjs fuis prepofuit,in ejuibus fefefuascpulrcs,uter protun' diora uulnera, formofiores^ amp;nbsp;confpcâiorcs plagas edctct,plu$cp fanguini» è corporibus Caurorum (fie appellant Chrifiianos)baur iretjoßentarent. lllud uero quod fuperioribusdiebus geflum cflc,cößantifsima hicfamaeß,multum interefieputo,nequisChrifiianorum ignorer. Nam fi qui tamuccordesfunt, quicum eoad pacifeendum defeendunt; ilîlhocfpedarc uidentur,quodqu»; lemcuntj uitam,ctiam fi turpem,tarnen cum uiuere Itce3r,ch3riorcffl illam exi fiiment,quam fi pro patria certantesjgloriofam 8C honefiam mortem oppe^ rent,qui It confiderarent illam ipfam ignomintofsm uitam,quam honeßi’’’** mae morti praeferuntjfibtneconcediquidem:fcd quc»niamnon utrlimpetj*’f» fed utrt fint, nobifeum bellum geritur ,parirer uidos 6C deditos eodem loco habcri : potius compararent feutßtenue bellandooccumberent, cya® dum animosfpc longiores uitædemittunt,deditionem pacifeuntur. Cum SC illam ipfam conditionemquam prius habebant,honefie fcilicctpro patria
oioricB*
-ocr page 781-De quot;Yure- in Hung.fucccfïib* iîî7 i®fiendi, amplius non fint habttun : quando illi qui paulo antè propter abic-p”rtnafalutem fperabant,nuncinftar pecudum iugulantur,madant«rcp. y''’)igituraherutfodeduobus,autperignauiam,auturi fortesdecet, prorfua nccefle fit,certê ut eft exoptabilius,af cum minori fenfu iniuriæ:fic glari/ ®quot;^8ciaudabiliu5,hocmodomi(crti8 calamitatibus^dcfungi.cuihoc acce-quot;utfarpefitminuspericulijcumamp;ipfaderperatio ralutis,iinbellesarmare,d^ quot;Jiidos excitare fol cat. Dum igttur arcem Soclofiam obfidet,dcdidcrGt fe loca p^'naacutiimperatumeratjOmnegenuscommeatuum in cadra dctulerunt. ■ quot;oeipjojubet omnes indices pagorum fibi pracdô adefiè,datimparctur : o« p'^ientibus deinde imper3t,utpodridiefingulj,cum fibi fubdit(s,rurfus3d cum amp;nbsp;hoc pro imperio fedulo faditatum efiet,ilie nefeio fane quam opi' ^'onemdeferelinquerc uolensj'ufsitinfpicientecxercituad unum omnes tru hoc fado,puto nobis plusroborisexeius immanitatcamp;indcmentia, 5^àmiî!(»bonæ femac aut potentiæ accefsilTe. Ex hoc loco cadra mouit, ac ‘^udamingreduseXjXi, Cal Augudi.Hinc uarq fparfirumorcs,in quampar» '^'’»primumdudurus effet: 8C quo nos incertiores confiliorum redderec gt;nbsp;trp f’nitouifuscdinditulffe. Pars nanqueincendtjsamp;ruinis omnia uadabatcir« '’lgt;cum Balathonium quaiter ed in Slt;eiri3m,amp; prouinciam Vandalicam ^‘'ii quo fcilicet nobis omnefufpicionemdeStrigonioadimefent,cundauf« ^^'»dp0rtasAIbæRegalisfuntdepopulati,quodnobisnon mediocremmc-“’’’incufTerat. Pratfidiaenim quaefubmittebantur,adhuc Taurini confede/
amp; uix bepeficio nodis efFedum cd,ut intra urbem M. D. pedites partim 1’gt;lt;)partim Germani reciperentur. Eram ego tune Altemburgi,amp; in uicinis °^'S)Cutnbombardx,quas itineri committere aufinonerant,retro inarcem, ^’gt;tiitjoremIocum,reducerentur.Podremó paululum infra Budam pontem fu ^‘^panubium facereindituit:quaeres mihimagnam foliicitudinem adfert,ne ciuitatulasmontanas,acinuniuerfum patrimonium Serenifs. Reginz Ma* î)*ifmat,quod fama cd,pro magnitudinepericuli non fatis firmo præfidio cu-Mitum effe.quam rem certe mihi non uidetur neg^durus:nam neque fui in-*'9gt;^uiT‘Strigoniumobfidctur,pontiscuram abiecerunc. Situmedautem p''gonium quinto milliario fupra Budam, eregioneubi in Danubium influ-‘nuuius Granus,à montibus Carpathq s,SiS oppidulis quas nunc montanas ap Mbmus. Atep adeo uetus illi nomen erat Idrogranum,quaff circa conffuentia ‘tri0(Grani fitum. Ccepitigitur Strigonium obfideri i xKal. Aug. non fine noff rum omnium perculfione, quod nullos adhuc milites praeter con Return przffdiam eofubmififfemusxnequeuliapotedas fuccurrendi uideba ^fgt;quod Turcæ omnem Danubium proffigata nodra clifle in potedate fua äberc crederentur. Duo tarnen adhuc reffabant,in quibus aliquantulum fpei ^'■•quum^erattqudd Vuilzigradum C ed hoc medium inter Strigonium amp;nbsp;Bult; ’quot;Lquà^e Danubius â redo innere terredri nonnihil finuat)uidebatur inter/ 'ufacileprohibiturum,necommeatus,autetiambombardçaducrfo domine ƒ Uis fubueherentur:quæ fpes non fefellic. nam plus minus duodccim naucs, nterquas duz puluere ôd bombardisonudae erant,à nodris fubmerfac. Dein«
quid trans Danubium omnia adhuc nodra,id ed,Chridianorum eflTent. Ar ’’•cpifeopos igitur Strigonienfis perBartholemzum Croacum,datim ducen/ Os boues fub ipfa arcc obfefsis^ tranfmifit:SC nodris Comaroni indicat,tam ar-peobieffam no e(re,quin facile eadc uia aut ctiam fecundo dumine fubfidium obmittipoffet. Redieratpereosdicsuexillifcrcohortis przfidiariae,amp;Hifpa/ ^’*quidâS3nciusCotta,quiadRegemprodipendiomifsicrât.hj inttelligen-'sobfidioncm, Viennacpecuniam publicamreliquerSttacfiuIiomodofead '^«sreciperepoff’entjtentiuerunt.ipfiquidêfertusuenerotifuattame milites propé
-ocr page 782-ify« Ioan. Mart.StelIæ
prope CexcentijÔi cum his annona dC. puluis cormentarius in arccm recepti.qui cum retuliiïènt qua caufa ftipendium dcuedum non fuinet,militum antmis fa ttsfeceruntjUtad rem fortiter gcrendsm nihilominus animaticflent. Refcti' pferuntïgitur dudbus Rcgtjs,fe de fideö^ liberalkate Rcgia nihil dubitar», neqjßipendiumaut pecuniameo tempore contrahoßes, fed milites,quos ad remiflbs gaudcbant,fortius pofTepugnare. His contra'à Senatoribus Regtjs ita rerponfume[l,nequicquam deRipendtjs dubitarent,omnia ilJ/s fatisfi* dumiriîôiffiquis/nteiea cafusullosiaißaretjhxredibus ea omnfaintegra6C fa Ju3,qux uiuis débita fuiflent permanfura:quac refponfio(uti hue relatum eß) mirum quantum animiobfefsis addiderit ad pericula contemncnda. Dum iam clafsisnoflra,quat fubfidiumfubuexerat,rcuertitur,uilâeßCibioccafio» ncm reiféliciter gerendænada efle.Cùm enimfuti ibifîf,ubi nullus faofiiifot-midataf)Tarcxliberius cafirametatieffent^nofiddrca extrema caßra quæ in ripa efant,irfuentes,fubito tumuitu omnia turbaruntjamp;quinquagintaferèin« tedecerût^ ac inter hos unâex principibusiutexßgnogaleac.quonullisniß exfamilia Oabomanica prognatis uti conceditur,ettdeprehenCum.Princ{pio obCidionisTurcxMartinum Lafcanum,nationeetiamHifpanum,pratfeduni prxßdtj,ad colloquium fuper deditioneinuitarunnEfieregionèarcis alius cot licuîuseiufdemferèaltitudinis. HincTurcx bombardaSjinterea dum collo' quantur,contra noßros crexerunnpiuteis amp;nbsp;multa mareria maniuerutit,difsi« tnulanteidptxFeélo^ac Aies clam admonente. CurnTurexTenemineprohi» bemCjOmnia quaceo peftinebant,procufare tutô credunenoßri repente omn/ bus machinis in earn partem collatis, munimenta 8^ cuRodias deturbsuerunt, semagnum incommodum fra(Risbombardis,Ruecomminutis rôtis,iatule^ , runt-quareetiam nuncàiaculation€dicunturceffire,credunturlt;^hoc canari, ut earn cunicalis fubuertannquçres quem euentum habituraßt non poßnmut diuinare.unum iperamus, quôd propter aCsiduas ab hoc nouilunio plaai3s,is conatus non aimis fceliciter Rt ceffùrus.PrxterquS quod a lottgingao,8i mul-tis in locis perrupes RtinRituendus. Contra ctiam fauiufraodi cafus,ptarfe' i dus arcis,iam ad aliquoArrenfeSjpIus minus quinquaginta milites alaic,exer' J citos inaurifodinisiita ut Cpes nt,uel irritum fore hune conatum.'uelobuiam iri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
amp;hoRem in cuniculis obrui,non difficulterpoffè. Reliqaum noRriexercitus,
bxcarxininfuIaDanubij,quam CermaniSchutte uocant, Infulabxctotius
DanubtjpropênobiliCsima eR. incipit fubPoronto, bipartito RuenceDanu-
bioraedefinit decimodeinde miIiari,Ruuiorurruscoeunte.poReaqijamâ If-
ua QC feptentrione,Polonia fcilicet 8Cmontibus Carp3thtjs,ßumen Vagam in
' reaccepit-Colonorum habet fupra duodecim millia,ac fuitTuperioribusbellis
femperintadia.Inßnehuius infulx.ubi rurfus Ôanubius in unum eoit,eRueta'
Ra arx Cornaron,quam noRrinuncopereamp;^aggereterreo circumdederuntiX
Cifub arce,ubi fpacium relidlum eR,pertranßret.hoc loco noRrx copix,qux R
nèquàm exiguçadhuc fanCfConfederuarrquidautemacceffurum fir,malouos
ex reipfa aliquando, quàm exnoRra ipe cogao feere. Viennx tarnen omnia I pr!eparantur,quxad obfidionem colerandam opportuna ducuntur.vaUum, 1 foRx, curres reßeiuntur. prxcer alia iampridêcogirata munimenta, anteportS
quçin Carinthiam ducit,amp;altera qua in Hungariam itur quf omnium hoRia
idibus apertepatehant, propugnacula ex trabibuSflignisjôi terraRgara trian- ƒ guîarifufcitantur. Ciues uxoribus ôiliberis quoquo uerfus ablegatis ^quàm t
malei
-ocr page 783-DeT^rc-itiHung.fucccffib.
•üulii èfuo corpore arma ferrent, numcrum infuerunLConfcripfcrunt ad hæc unum uexülum militum,qu(nuncunàciimipfîs pro porcis amp;nbsp;turnbus excu-bnt.Mauritq Saxonisducis.ReipubUcaE Nurcbergenfis.ft: Antontj Fuggeri johoftesfingulse,infuburbtjscollocatacfunt.practer has,tres aliacpaulo lupe-'«««, in ripa Danubij, unde ftatimin uibemrecipi pofsint : alio rum focio rum auxdia indies expedantur.kcm Italorum adhuc quatuor millia.Poftridic Kat Augufii,équités cjuingentiluftrati funt.quincfcio anurblpratfidiomanfuri, 3nadreliqiiuraexercituniexituri funt.Maioresnaueshic inftruuntur dccemt flint bircmeSjreliquac myoparones. Sunt Camaroni minores nauiculac,(ic usceloccs,numero X L.Hic eft apparatus nofter naualis,contrà triplo maiores f0pias hoftiksjreliquac naues quae non exiguo numero hic uel in nauali,uel in ^anubio funt, nifi inftruantur,aut fubmergendac erunt,aut igne confumendæ» Inftimma,omnia hic feruêt.uideas cota urbearma expediri,feftinari,ingentes trabes ,quæde folutis ratibus in ripa Danubij iacentfunde etiam, fi necefsitas poftularct,uel quantum totius muriambitus continet,rurfusuallum confepi« fipolTet^conuehi : ligna itemamp;fafces in pluteos,frumenta,farinam,SCaliam annonam, denic^ nihil non intra urbem 8^ moenia dcpottari,quemque pro fe kdulôniti.inæqualia Qi. foffas,quæ olim fuburbbs circundatx erant.adsquari ^complanari. Ex alia parte, rufticis iam prxfcriptum eft,quo quifquc debeat 3uttugcre, aut ad reliftendum conuenire. In agris duntaxatmeflem triturant, u«\ferunt rurfu8,ne poft hoftium difeeflum inopia yboretur.reliqua quse in Io muni ta conueda non erunt,ànoftris corrumpentur.fic funt quidem in agris fufticijfed fine ullo inftrumcnto,quod non fit neceffarium ufiii quotidiano. fi-gna (taque Sc ignes è fpeculis QC montibus obferuant, ad quae,uti edidum eft, in tutiorafugereA'I^i’^f'^'fuarepofsint. Dicitur Turca ducenta uiginti millia in amis habcrcan quibus etiam Tartarorum xx 11 i i millia, homines truces 0d ferr.nulli tarnen generi pugnæ, nifi ad uaftandum agros,idonei.horum noftri, quiAlbacin præfidio funt,mille,dumlncautiuspraedantur,interfeccrunt. Rex uero Ferdinandus iam cœpit ex Bohemia uerfus Dirnauiam mouere. eft id 3pud Va gam fluuium,poft Morauiam primum oppidum Hungariaetdidturqp magnum excrcitum trahere.Certè fi T urcçfquod nunc creditur^fegnius oppu gnentefama enim eft, eos pefte,dyfentcria Si fame, quoniam omnia circa Stri-gonium amp;nbsp;Budam uaftata, defer ta ôi inculta fint, laborarc) neqj hue uenianr, noRri obuiam prodibunt. Quz tarnen omnia ex euentu pendent.parua enim momenta,etiam maxima confilia in bellis mutate folent. Mifst erant centum toflores aurifodinarum, utStrigoniumnauigarent. Hisnuncaltj ducenti ac-telferunt:uerumeumferius ueniftent, netj Strigonium tenerepoflent,hicrc« ttnti loco huius urbis fufpedifsimo,poft monafterium fratrum Minorum, ab inteiiori partefodcre cceperunt.hocopus uel ad defeenfum in imam foft'am,uel sderigendum propugnaculum,uelquodmagis credo, ad cuniculumeiacien« do ign),inftituitur:ut fcilicet tota ilia pars,qua maxime de oppugnatione dubi-tatuir,extra murosinaggcre,cuniculofitfuffoffa,undeoppugnaturi,ignibus, male muldatiâmœnibusdcturbentur.Hæchadenus.quaeuero fequentur,fi non tam fama conft3bunt,quam oculis uidebuntur,non committam ut minus curiofc ad uos perferanturl V alete.V ienne .Nonis Augufti. Anno 15^}.
IOAN. MARTINVS STELLA ayilElMO Crt/üchaeliß-iitribiM S.
ETfi feiamnon iucundifsimum nuncium me uobisefteallaturum,tarnen cum fortuna, quam nemo efFugcrepoteft.-8^fupcri,quicunda præuide^ hint,in omnibus dominantur.-uifum eft,quoquo modo ifta fefchaberent.eo-tum
-ocr page 784-isso Ioan Mart, S reihe
rumjUos quàm uerifsimêpoHcm,ccrtforcsreddert.Audiftis tgitatexfupcnö* rfbiis lïteris mels,non folum obßdioncm,fcdamp; oppugnatfonêSirlgonil-ounc ueio ( tanto miferius Sgt;Cindignius quanto minus timebatur ) ucl expugnatio* , nem,ueldednionem,uel enam fi uultis,defertïonemaudietis. Quideoimau-v uddicamç’autquidconquerarç’ aut quem incufem^ Sedmaloutuosculpain dqudicetis:ego quæ hic dicuntur^S^ quac ada funr,ut potero defcribamrtin' cipió cum cœptum effet obQderï Strigonium nundabatur non folum *0 oop gus/ed mandate regiminis,fen8fusc^Regn,eriam incondonedkebat bpil' copus Ffidericus Naufea, utr óf piusóslleloquens, quàm forther, qua® Hue t quàm uinh(et(egererentobfdsi:non(o!um prïmSillâ'oppugnahonem, in qua notlror urn foil decern obierantgt; de qua prius/llam condonem totus, rcnpO:fedpraterdlam,tresaIiasuioIentifsimèrepuliflèntmuItaroiIIk * rum,duos etiam Baffas occidiffentjde reliquis bené fpcrarent;obfidioncm ab fioßibus defperatione obtinendi loci,uelnuncdeferi,uel mox'deferww irn bombardas iam fecundo fluminefut alia taceamjremitti. Hxc inquam in con-cione die Dominico,quf crat pridie Iduum Augufti,praedicab3tur:preces, des,bymni QC cantus,ac modo non triumphus agebaturJam duium uxotes Ä liberi reuertebantur, à multis quotidie quoquo uerlus literac rei felidter gelt« fcribebantur. Qiiin etiam inftituta iam opera fegnius adminiftrari,rufticiingt;^ gros cum inftrumends amp;nbsp;fupelledilereuerti cccperunt. Infumm3,omni mou ac hoftium pauore amoto^riftina urbis facies reddira,decor^ Qi fplendorrc-ßitutusuidebatur. Sed ecce,uix erai dimißa condo,primum moeßumhlMti* urn totam urbem inuaferat:murmur deinde ac rumor incerto authore, poltre-mo aperta fama acdeploratio perditi amifsi^ StrigonqEt quod erat,necp quo modo noßri pert|ßent,neque quidhoßis agereuquàm moxi^ oppugnaturus eflèt,aut quem modumuidoriac flatueret/debatur Etcu*” “'* Mcrcurq,qui era t quinto Idus Augußi,deditio fada efl’et,nos hic die co fequcnte,TeDeum laudamus pro Io triumphecantabamus Mirum nnoc primores ignorabant,in tanta uidnttatelod.folum cnimabfumusXXVfflK«* aribus Hung3ricis,ac pote^ totum hoc iteruehiculo cifio intra x x horas coiv ßci.Si feiebant, nefdo quo conßlio populum uana alacritateteQi fpc falw ert-gebaut. At quid dixi ignorabant^cum acrem illam oppugnadonem in diem lo uis confetrent, quo die noßri armis exuti,Öf fub iugum mifsi erant. Reliqua erant multo atrociora,cum alq pracfedos prodifionis, altj primoresurbis ma-lac confcientiæ,plurimi magiflratus ignauiac,uelut caufam omnium malorum, accufarent : necg mihi quiequam â feditione, praeter audorcs,abefle uidebitur. toto deindetriduo,ita incertis rumoribus,tot3 urbe atroeißima Sf dida öf crédita runt,ut etiam referre mihi ipfi fit moleßum. Caetera quod ad amifsionem ipfampertinetjCgo pro eoatlt;^ in talibus fumcuriofus,âGermanisôfHilp«“ nis,qui ad nos rcuerfi funt,dili^ntcr Qi fedulo edodus,rem omnem ita ßl« berccredo. CumiamTurcasBudamappuIifle conflaret,omnesciuesS£rigo nienfesdeßtto oppidulo,altj alio aufugere,équités trecenti trans flumeninpa cata abiereJtali ueró,qui fub FrancifcoSalmanca Hilpano militabanr, numero quidem fexcenti,fed inter quos uix quingenti,actatem QC animum haberent militarem,difficultertandem perfuafijnarcem funt ingreßitquxresnonmc-diocriter animos Turcarum auxir,cumneqpoppidu!um finebombardis,qu^ adhuc retro erant,uti a 11 qui putabant obtineri,ne($ fineillo arx obfideripotuif* fecdeindefiiHinc aliquandiuuimrcpulißent,potuiflentintereanofiris fecundo flumine plura auxiiia fubmirti,ne(^ claßis noßra quçibi portum Qifirmara flat(onemhabebat,Turci.sconcei6iflet.pcrhanccnimfemperpotulffent,pr«« fidio obiacentis inful«,fefcin arcem tuto rccipcrc.noßriergo oppidulum,cu-iU6
-ocr page 785-De 'pure- inHung.fucccfïib* Klt;st •“snuilam fpem retinendi habebant, exuflerunt 8C diruerunt. Tamp;rcæ aduen* J’ntesjnruims à: uidnislods,intraiadumuniusbombardât tendebant,nul/ •onoftrorum «mped(entc:ne fiulla fubfidia in itincrecITent, bombardarum fo ,®itupercclkrentur^aucrtercnturcp.HocenimluIiano Salazario pro teflerade» ®^f3nt,femaioribusmachinisanieaduentumclafsisTurdcçnonufuros.Con Mebantur nihilominus quotidieleuibus prglijs^cum equicibus SC lixistqui, '“ninoftiiociosèfefeobfideripaterêtur,incautius liberius^cafira metaban-
Tenfo demum dic,drciter rrecenti milites Germani,duabus oncrarqs na» îi^usjunâcum puluere,ô^ reliquis adobfidionemnecelTarqs funtrecepti. Id ^urcatobferuantesjetiam fluminis ripas neauxilia fubmitterentur, obfede/ ''^nt.Erant fgitur noftri iam omnes in unum coadi,paulo plus minus mille tre ^^^tijquine pro paucitate fua pluribus qua'm opüs eratjocis difiinerentur,quç ^’niueIutarcisfuburbia,cxuflerunt.Erantetiamcumnoftrisferèquadraginta ^fydones(uc appellant Hunga ri fuos bubulcos,hominfî genus ferox, rapinis ^btrocinijs afluetum : qui quôd femper fub diojniuibus amp;; imbribus poft ar/ '’'tntaalfueucruntjoptimi milites exiftimantur)hos prxfedus arcis,paulô an-*'obfidionem trans flumen ufcpMarufiumjquod èregione Vuiiigradi eft,mi fi'at.Vndc per notes tramites recurrerent, ac aduentum clafsis Turdcatnun-^'3rent:ne,fiauxi!ia ànoftrisin itinereeflent,erroreteireracabhoftibus inter-'iptrcntur.Verumi!Ii,nefciturfanedolonean timore,aliôfuntauerfi, Noftri p“«'iâm nihil fubfidrjampliusfperarent,omniaext|jma experiri ftatucrunt. ^incipioTurcas, quiliberius,utidixl,caftra metatierant,bombardis 8C felo/ P” tanta iaâura affecêre,ut tentoria ôi prius' occupa ta Ioca,dererere ac retro ce ‘‘®fefuerintcoadi.Qii3reexIonginquouineasagcre,aggeresôfmoles iacere ®pcracp qux ad bombardas neceftaria, przparare,ac totum ilium tradum ori/ '’’talemjàmolefiuccaftclloaquxduduumàfque ad coll{culum,quadraginta ‘'”gnisbomb3rdisaeneis,acmunitioribusfcrètreccntis,quaterecoeperunt:8ô quot;tullum noftris tempus re(pirandidaretur,ita fibiinuicemperuices fuccede ®’nt,iitquacmodicèfparfimamp;crebrisidibu$,àmin0ribusIabefadabantur,ea '^aioresunoeodem temporeemiiTac,funditùs conu^llercnr. Habebantctiam ’“'î^iotbombardasjquasàfimilitudinemortariaappellanchismultamçdifid« ®f^gt;ïiruinamamp;!;ftragem ediderunt. Templum,quodetiampromunimento ^’’Uta côminutum, ut fornix SC tota moles corruerct:ac aream arcis,cui obia-''dt ,ita dcnudaret,ut earn plane fub confpedum hoftium, è colliculo proxi-j’^Ojquemdiui Thomæ appellabant,daret.Alias praeterea partescontinuisdie 1^ '^°,‘^*bus ira conculferunt, ut non folum propugnacula folo xquareni, quot;orutîiqûeruina fofîàm propè implerenr,uerum etiam murum interiorem ita ^'’Riplanarent, ut nemo fe ex ulla parte änderet oftendere ; fed quo fe ab idi« .''^tutarenturin oicinis !ocis,pars humi proftratijpars fub tabulatis quacin mu '‘shïrebant, hoftis afeenfum t^edabant. Interea dum nemo noftroröm in ab ills parte confpidtur,2.enitzariCquod genus militum Turcarum felc ’^‘f^t.maximamqueuirtutis opinionem habet)tranfuerfis tramitibus contra ^ontem,autuineasagcbant,autfibi iteradoppugnationem per fofras,quas f’bibosamp;tabulatiSjinftratisftorijsjContrafaxaamp;ignesnoftrorum coopcrle« ^3ntur,prxparabant, quo ad mûris Slt; penitus fub ipfa munimenta fubierunt.
Contis,marthis amp;nbsp;roncis,noftrorum pluteos, Ä iam recens in locum diru muriextruda opera reuellebant,terram^ uelut fubter furabantur.Cum hoc Mo pct dies aliquot, hoftes fe QC ea quae ad oppugnationem neceftaria prac/ P’nfTcntjOdauoIdus Augufti anteexortumfoils,fignumoppugnaturisda» ^tjConcurritur undiquacpialtj per anfradus SC fecreto extrudos tramites : alq, 5'1'îtioftrosmulcitudtnc opprimcrepofle fperabant,etiam apertis uijs Qc plc-
-ocr page 786-IS« I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ioan, Mart,Stellæ
nis campis, magno ( qui mos eft gentis ) ululatu amp;nbsp;truci clamorc omnia co^' p!entes,accurreruntjfummis£ß uiribus quifque pro fe primus inuadcrcniteba-tur. Adfunt fpeAatores ôi. hortatorcs duces, quibus quifque fuam uiriutctn quàmteftatifsimam uolebatcffe noftri contra fe omni gcnerctclorum deren« dere,necp ullum in tanta multitudine,etiam temerè iadum,irritum caderc,fcio pis iacularijhaftiSjContis de loco protrudere.Erat noftris praeparata magna uis globorum,expice, fuIphureôC puluerciormcntario,quern ignem artincialem milites appellanthoc gencre tcii immenfa uis hoftium interfeda Ä confumpta eft.quicquidcnim uellbloattadu corripuerit,aduiuum planéamburtt:acu quis à fe decutiarj'pfa agitatione magis accenfam peftem in proximumreijcit, contagioneep corrumpit.8^ eft hoc malum Turcis multo formidabilius quam altjs,quôd pauci galeis ,plerique lineis tn capite tegminibus utantur. Mulicres etiam pueri,prodefenfione malleis dCuedibus faxafepulchrorum rcuelle-re,ac trans muru in hoftes^ex fuperiori loco deorfum per decliuia mentis pro/ r)cere:hi profalute,illipro uidoriacundaconari. Hoepadofummo ardore, odo totas horaSjCum interea ab hoftibus fepties fefsis récentes fubmittcrentur contra noftrosgt; qui pro paucitatc fua, corona amp;nbsp;in orbem propepugnabanf, certabatur. tandem hoftes,utconatumfuumirritumeftcuidcnt,fuos cum ma' ximo damno à mûris receperuntnoftriuero uidoria recrcati,ut ex captiuis re-fcircnr,quantae copiæ.S^ an'nc ipfe Solymannus in caftris effet,per caflellumagt; quxduduum eruperuni. hoc loco ipfa nouitate audaeix hofti terroretn ium* tientes, alios ad naoes^alios alio fugarunt-reliqui deindedemûris,bombarois fclopis amp;nbsp;faxis infecutGper decliuia mentis inprxcipitiadeturbarunt:ctcdun/ turep in fola ea fuga propè quingenti pertjffè. prxter hxc copiarum naualium» qux codem parsoppugnatum uenerant,pars bombardas ininfulamdcm -rant,multi cxfi,amp;: x 111 celoces fubmcrfçtneçp magni negotii fuiffet,esrum p ribus potiri,finoftri propaucitate fua longius infequi fuiflentaufi.iw^me hoedieuarijs in locispugnatum eft,ut tria millia hoftium occubuiffecredcren tur,prxter fauciorum inftniiam mul titudinem:quos nodu in caftra,cuffl nottr^ pugnam extra munimetfta committere non audebant,camelis amp;nbsp;equisreue^ re.noftrorum uero tarn ex pugna quàui incendio, prope ducentiucl uulnerati, uel occift.in medio nantp feruore pugnx,nefcitur dolo an cafuab hoftibus n* iedo igncjconflagrauit turris una,ubi mul turn pulueris,picis ôf aliarum rcrum uelutcondo repofuerant. Sednecphoclabcfadabat corum animos,quinpo« fteaquam iam paululum laxamenti ad rcfpirandum,corpora(p curanda datum effet,intus collapfa repararent,inftaurarent^:tacita tarnen quxdam indigna* tio,mixta fufpicione^metu,animos ocuparat, quod paucis ante diefaus ado* lefcens quidam, qui iam primùm arma geftare incipiebat, exTaurinigt;,nona* deo magnx experientix in re militari:poft hunc uero Italus quidamfenex,^ -inter milites nomen erat Presbyter, Italice elmiffcr,nationedalabcr,uif ipecta tx fortudinis, Sé de cuius fide nemo unquam dubitaffet, transfugcrunt. Icm huiusconfilio militescredere,priorescuniculosinftitutos,Séturrimillafflin* cenfam fuiffc.erat tarnen omnibus una fententia,extrema experiundi.bubiJO dem huius diei,acpoftridiè quo pugnatum fuit,Turex rurfus uelut de noum culari:ea omnia quxintcr oppugnandumobftetiffeuifa erant,petcrc.exinru-la etiam molem illamfiuccaftellumaquxduduumjfummisuiribus oppugns' bantudcp adeoerat,quod famaad nos retulcrat,bombardas fcçundoiiumt-nerurfusablegari.noftri illodiecaftellum fortiter defenderunt,itatarnenut mandatum effet,quôd xgri,infirmi, Sé mulicres fe in fupcriorcm arceffl rcnt:nc,fi rurfusparipertinaciaoppugnatumhoftes uenirent, a liquid pericu exillorum tarditateacciperetur.Tertio deinde ab hacoppugnaiioocale,qn
fUly
-ocr page 787-De 'y U re. in Hung.fucccfsib
ante dixi,quinto Idus Auguftt,cûin undiquaeß iacularioncs fîcret,ho-‘'siatnfubipfo muro tutô ftarentcquod nullis propugnaculis colla teralibü» ’^^XiructaeireQnecpiam qutcquamauxilii fperarent,muîtum de animifor-' JMinçfcrocia^ priltina remiferunt,omnibus tarnen ßropofitG erat,pugnâ-’'y’ûtiusj mori, quâindignis conditionibusilocû deferere.CG hoc Ratu rei G ‘«Hum aquæduduum acernmèoppugnarctur,3irjsuelmagnitudine pen ^^‘'torpentibus,ueldefperationererum omnium mortem pro alieuiatione ^’^Pedantibusjtalus quidam Cifenas agri Romani, quemfui commilitones ^^sbyterutn à Mafia appellabât,uexillifer cohortis qug lub loanneBaptifta ftipendia faciebaucum uidéret fuos in tam arâum cogi, ut munimeft-’fontisfubtraherentur.Sefcntirct omnia undiquatç cuniculis peti,ratus to-afcetnfuffolTam effè,commflitionibus fuis,nefcio fané an fraude,an quia ytetnoftrij confult poflenon’putabat,edixit,ut âiaculatione ceflàrent, tpfe ^'’°buscoinitatus,dc muro fe in caftra hoftium demifit,perdudus ad ptoxi-'’quot;itn B3iram,pet!|t ut deditionem omnium nomine,faluis rebus amp;armis fa-
ea publica fide pacifei liceret.Oua conditione data ÔC accepta, duo-Turcis comitatus, in arcem redinôŒrancifco Salamancæ fuo præfedo, mandata, SC quæ cum illo cgiflet,exponiLQuæ omnia quanqu^èr-rj'fortafsis ab ipfo uexillifero ada non fint,fed cum locum retineri pofle dif }'‘ffef,attç totfortiumuirorum intcritu abfep ulla utilitate,uidcre nollet, fua [P^^teprodijfiètjid® egiffètjquodneccfsitascogebat:tamen cumea incon-quot;’'tjsreliants tradaUet,non défunt qui Salamancanf reprehendunt, cur non ^’jMuodnemo iniuffiiducis depræfidio cxire,necß de priuata,aut cornu-J’*3lute,nifiimperio ducis autconfenfuomniumftatui debeat, adftabilien-^indifcipltnam militarem,cxempla in eum ediderit.Dum iam cum duobus ‘urcisagitur, interea per totosmuros torporquidam mixtus pauoreomni-‘“i^mentes inuaferatXafcanus (quern iam poft hoc infortunium calumnian-'“fnotnenfamiliæjquamcxmatrefolum attingit,3flumpfîflè,exdomo Mo« ^fumaliàsprognatus)t3metfifaucius,aliatamen alqsin locis procurabat: ueteranis,quos uaitjs locis difpertiuer3t,colloquiftudebat,ut cumfcl ’^‘omnibuç mortem chariarem,quàm ulla côditiorft locum deferere, cui diu ’‘‘weiierantjÔ^ ubi Fortunas omnes habebant (multi nan^ erânt,qui hanc al-^tatnTurcarumobfidionem pertulerant) perillos poflet alios animaiiores /^éere,fed cum plerir^ mtlitumanimos deiecifient,nec^ ipfeneq- Salaman-'^quidciuam falubrip monerepotuerût,metuebantenim,nefiqtiicquamirt '*Mifefutnftatuifi'ent,reliquos omnes Italos in feconcitarent: præfcrtim ^''■n'nefctrent,quâm latè hoc malumiferperet, ôiffalutcm fingulorumn'ncon-Adia uniuerforum pofitam uiderent. Nihilo tarnen minus,ex altéra parte ‘®rcaeab oppugnatione inferioris caftelli ccfTabantAccurrit igitur eô neicio w,quiSdnoftris ô£Turcis,fiIentio fado,ccflàtionem ab armis indicittdami pSjilla effè contra iam padas c5ditiones,,ô( datam fidem.Noftri, qui adhuc '''^olumesfupcrantjfcinfuperiorem arcem,uti iufsi erât,recipiebant,Turcae, Hquot;’pstS:? cur3ntcs,auafî uidis noftris,caftellum inuadât.(^uæ res obfeffis 0 multo ardiorem oofidionem.fed defperationê auxiliorS, fubfidiorumà ƒ fetebat,diftento tarnen hic hofte,Salamanca de coniènfu aliorum,de prçft-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addudusjubi qüid aliud adum fît, nec^feiebât
oiifi milites,qui reuerfîfunt,nec^ aliud fama ferebat. Cæterum cùm prohibi ^ab hoftibus in arcem redire,apudeos in caftris pernodafiêt,poftridie,qui ^tdieslouis,quartoIdusAugufti,mifît diplomaTurcicum,quopadaiila
abitus,cum rebus lomnibus SC armis, permitteba-lulfus eftetiâ Lafcanus,ad Tutcam daues arcis ferre,côcut(itur itaeç, ac ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄA» cuftodtjs
-ocr page 788-15«4 loan'. Mart, Stcliæ
cüflodîjs murisé^ rdiâts,d(fpfdtûnufquifcp,qiitd potifsimo inter multi imgt; pedimenta fecunl aiiferrct.Erant practcrea milita illic à mercatoribus, exercp rus noftrosfuptn'odbiis annis tnHunganam fecutis,depofita: quæprimum noftns,deinde Turcis,in prxdatn conceflere, Diim igitur omnia per arcctn coniial3ntur,ac fefe agmen uelut ad profedionem côponit,Turcae undequa-quead diripiendiim,munitionesfttperantes,noftros circumftetcrc.qiii moefti in terram demiftb iiuItUjGbimutuo U81edicebanr,modó arma,quacmoxtradi tutierant,modolocaquærelidufi,extremum a^icicbantineip ampliusull3 uit2cfuaf,authoncftae mortis conditionem expedabanr, occurrebant animis exempla Sodofiacamp;Vualpo,quantum padis huiufmodi credere deberent. Sperabanttarnen adhuc,netjdiffidebant, quin cum primtin cosnonirruif-fent,etiam in reliquis fides ieruarctur.Vbi uerô adfunt,qui iubent fclopos, ha ftas ôé bipennes, in proximam foflàm, qua noftri contrarium cuniculum infiirucrât, abijcerc:omnium uuItUs non aliter, quam ad præfentemmortem mutabantur.Cum ueró portam êgrefsis alq 3dfunt,qui gladios adimunt:po-ftrcmó ubi in uicum peruetum cft,cætera illis arma,galcas,C3lsides, thoraceSj Sfquod fupcreratdetrahuntmullum uulgarc genus mortis, fed exquifitæcu iUfdam crudelitatis expedabât.Attamen tandem cum diu fecum Solymânus dcliberafièr,praeter omnium opirtionem, acfuam confuetudinem, utfciliect hma clemcntiacaltjs prarfidqs parimódo potiretur,uitamillisincólumcrofcr üaredecreUinfed priufqjiam dimitteret, adludibrium nominis Chriftiani^ ómniuminiurrjs contumelns^ eXpofitos,poftridienudos fi^inermesturma--tim,rurius in arccm,3dditis Turcis,qui fuftibus latera detunderent, imbelha-qóe exprobrarenr,ad cadaucra fepclienda,foflas rurfus curandas, ruderaque moenibus decuflâjin arcem referenda,denicpomnfa purganda,duxitamp;^redif-xit.Poftremó,perinterpretêintcrrogauit,ecquifecömilitare,premia,cquos, arma accipereuellentC’quamconditiönemnonpauciacceperunqmctufor tafsis mortis non aliter euadendæialrf ne minis quidc ad hoc,netp terroremor tisadlt;fucipoterunt,quorumnonulli,dumpertinacius renuôt,interfedi:pars «Ion finenoua iniuha,trans flumen ucdi,horum alijs uxores abdudæ,alijscoi ram peruimfiuperatæ:alfjs,quiuim uiolentiusferebant,in fluuium abiedx amp;nbsp;fubmeriæjpueruli etiam,quorUm actas iniuriac adhuc obnoxia nô crat,nclt;p^ alias idoneautinter Zentearos tyionesdefcribcrentur,infiumêpr2cipitan’ Vidi ego hicunam mulicrem,cui cum tricis etiam crines euulferunt,düm fein Danubium deiecit,acfingulariinmaritum fideôC amore ad nauemadnata^ uit.Pofiquam traieciffètmiferabile âfincrmeagmen GermanijHifpaniâlta Ifpermixti,laboribus/ame,uigilijs,itinere ÔCfufpirqs confumpti, ochindam proficifcebantur.Vbiautem res hæcutfgefia crat,clarius Vienne refdtaef^ indignatio dC metus fimul omnium corda cogitationes^ occupauere,alijne ga’banttedisautmccnfbus recipiendostam imbclleSjfiueinfidosfodostaltj éftam laudabanf,quôdfemelioribus temporibus,cùmfu3m mortem nulliuti lemforecognofcerenf,conferuaflent,præfertim cûm tam paud,tam amplo Gaftello tutando,contra tam potentem hofiem impares fuifiênt. Vtutfit, ipft JE^uceSjCÙm reliquias fcmilacerf exercifus Poibnium uiep deduxîflènt, in uifl/ cula.fadi fui rationemredditurffunt coniedf.T urca bac uidoria la'tüs,ad Co maronem ufcj? procefsinac Cafiellum Thara,quod eregione eft, in fuam pott datem etiam deditione redegit.Dicebatur quidem hienda proditio : Cancellarius regius mibf dtxiÛet,ferem omnem utigefia eraf,n3n3tut6, qoia eadem node eius uxor obtjt,noluiad mœrorem moleüias addere. Cxretàm Turca earn demol/tus,retro icerAlham regalem ffexinquód ftbiadnos, pro-jpterpaludes circa AItemburgum.eflèt iter minus expeditum JJIa edam bma
indies I
-ocr page 789-De Turc .in Hung Juccefsib
Mies magis magis^ côfîrmaïur,quod parte copiarum Albam,reliquo exer-citunosfitoppugnaturus:quæ qualtseruntjfianteobfidionem alias liceras knitterepoterOjCurabo neignoretis. R.ex iamex Bohemia uerfus Morauiâm ' *uouet: quanto autem exercitu,fi^ qutbuscopns,adhuc ignoramus. Nos hic fedulô urbem munimustin quo Leonardos àFelz Regius Iegatus,omncm o-puaminduftriamqùediligenternauat. Valete,Viennae:odauoKalend.fe-pttinbris.
lOAN. MARTINVS STELLA fiVILELMO ET KichaelifratribM,
17 VIgô dicunt,mala nuncia femper fatis mature nunciaritadeo ut non de V bcamuererijiieuobis uideartardiorautnegligentior,dumcuriofè ftu-^w,ucquaecuncp hic aguntur uel dicuntur,quàm uerifsimê referre:præfertim cum nihil talc nunciarepofsim,ubi debeam metUcre,neuos alius gaudio prac occiipet.Ego tarnen in alia fum atcpuulgusopinione,qui qualiacuntç lint, quàtn prima cupiam refcire:utfi bona,tanto gaudeâ diutiustfin mala, pofsim gt;naturiasprofpicere,mc(^ aduerfusea praemunire.Vt^itur intelligatis quâ ''ulla hiefit à malis refpiratio,alleutatio^ miferiarum,ftatui uobis ea fcribcrc, 'l'Jæhadenus poft feedam illam Strigonq amifsionem fucceiTere.Inter deden ^uinit3c^8Ctradendaarma,cûnoftrorS militaiclopiin locâunû cÔqcerent, ‘quot;nerèfadû eft,ut fîmes fomentarij, quibus ignem feruant,ÔClagenulæ felo P^UtiorS eôdê congererent.fic male extirtdus ignisii n cÔminutam fort^fo f^uthecâincidenSjOmné uicinam fulphureâ materiâ corripuinut ea resTur» fismukisexitio,noftris fummo pauorifuerit. Cüm igit pars noftrorOportis pars adhuc incôpofito ftaret agminc:plurimi,metu necalus huiufmo.« °^3(signaret illorum culpaf,quô prælerttê morte euadcrent,inter tumultuan-aiius allô per arcem diftugere. Horûnônulli his dicb. poftliminio reuerfî, ’^nàcumHifpanis aliquot,qui quarto abhinc anno in finuPatrenfi apudPrx '‘iftm,'utidicebanr,fuerâtintefcepti:inter^s eratnobilisquidâfi'liusN.Figa f03J,quitâliberalitcrferuierat,utpatrem,cumquo captus fuerat,fingulari pi-'tâttsexemplojferuitio libcrârit.Ex his fane intelledte eft’, quanta peritia euet fPi mill taris apud hoftes,filt; longe nos feientia amp;nbsp;patientia ,laborumqùé folerantia,fuperarent.Ne cm refera,quib.artibus,ô^ qua fortitudine arcé mu-^hifsimä,intra xv 111 dies,quâ noftri uix intra anna expugnari pofte fperabât, ®°iinuerint,cuniculiscp inloca arcis etiânoftris incognita pcruencrint, ea ib-''ƒ•’^quxf^bfccutafunt,dcfcribam.Cùmmit fpefuaaomniSopinionecele-tnunitifsimo potiti eficnt,rtô ceflandS rati,fed uidoria pro inftrume ’oaddebellationcm uicinorum ufi,adTatha di. loca circa Comaronem excr-tgt;tûduxere.EratTathçprçfidiumnoftrorQfatisfirmum,partimGermanorâ, Pärtimltalürum.ltalispraeerat Annibal TaflbBononicnfis.dudor cohortis, SQaefubnobili adole(centeM.Goniadino,equiteBononienfemilit3bat.Cui ^ilippusTornielliushunchonorem tribuerat,propter cgregiG uirtutisfpe-’^''nenjeditum fuperiori anno in oppugnatione jPefthi. Erat autem Annibal ^icvàquidcuirmultæéxpcrientiæinrebusbellicis,feduitac corruptifsimar, ^jnDeumacdiuosomnesblafphemusmaximus.Neilla tarnen dicam,no-*W non expedata oppugnatione,hoftibus arce tradidere:qua fide, quibusue ronditionibus,nondum potuiintelligere,quâtamefortiter,hinc fcirèpoteft, SUodeûTornielliusfupplicio capitis affecerit.Turcædemolitiarcê,retrô iter «Rentes, Albâ obfederöttq ideo cognomê regalis habet,qgt; ibi Reges Hûga-J'æinaugurari amp;nbsp;fepulchris condi folent.Ego Albæ nun^ fui,eius tn fîtus mi italis deferibitur. Vrbecula ipfa exigua,unde quaque cinda altilsima Si. la-■•sima palude,prêter unam atep alteram,aut ad fummû tres uiastquç per emi
AAa 2 nentiorcs
-ocr page 790-ifgg Ioan. Mart.StclIæ
ncntiorcs ucl natura ucl opéré excita to s aggej^s,in oppidu ducebât, pedi« folas facultas dabaf oppugnandi.-ôderant hæ uiae quàmipfaurbs, ædtncj}’ frequentioreSjnoftrf,qiiæ fibi obfutura opinati erant, prias fuerant dcmoliti, iinurnfuburbiumoperibuSjdeipfooppidulo parûfolîicitijfofsis ô^ualloua' lidifsimè rniiniuerant. Erat adhæc eo loco manafteriûquoddâjCuius templu ôiSturrim pro arce tnipfismunimcntis conftituerant: undchoftib. multam cômoda,magnam^ ciadéintuleruni.Principio obfidionis fimulabantfteX' tra has munitionesædiculam quandâfacrâ,uelutfrontêretinercuelIe,eâTur' ce non ignari quantû fibi allatura eflet utiIitatis,fLimn)is uinbus oppugnabâL noftriquafiinuitilocQ deferétes,diurefl:itcre:cttandëtanquâfruftrarcpugnrf (entjfe ad fuos recepcre.Hunc hoftes iiclut cuneô habituri,contra noftros etia munire,amp;Bombardas eô adducerecoeperunt.lnterim ignis fub materia aca^ lijs ueluttemcrèdefertiSjfubitô acccfus,6lt; çdêillâ facrâ difcufsit,et hoftes mu* ta clade male muldauirNoftri in banc occafîonê intend erumpentes, omnia longe la teep turbauere:amp; poft multa damna illata,uidores in oppidSredicrej cecideruntin pugnailla turn ultuaria multi nobiles ex Tiircis,3C in ter eosma^ ximae exiftimationis Bafla quidam cunuchus,captus etiâ eft unus ex bombar darij s,ut uerbo militari utar,quos Galliæ illi trâfmififle dicebatur. V erum hO' (les nihil eo animis remifsiores,omnia quæad obtinendû locum opportuna putabant adminiftrare:contra illudmonafterium,quoddixi,etiamipfi3l' tam molêjlignis ÔC terra «ôgerercîpontonibus ÔC tabul3tis,per paludes iterm ftituere.Erat uicinQ nemus quoddâthinc fexcêtis quo tidie curribp/antC caefg materiac conuehere,ut paludé,quâ noftri hadenus nifi hyemis rigore darat^ inuiâ ôi^infuperabilem putauerût,minorifpacio Xii dier0,plurimis locisli bi perutam cffecerint.Hinc effofis tranfueriim femitis,ad foflas fub ipfum uaf lû accefleruntjCQ^ inieda terra ôi. ma teriajfibi ad noftras munitioncs iterltra uilTentjqüater conati funt,fi per uim irrûpere Sgt;(. locô expugnarepoflent,uera Si opportunitateoperûjôônoftrisfortilsimé contràrefiftêtibus, cumeo^ws fuosfuprauireseftèuiderêtjintermiferc.Erateniminteralioscûnoftris Octa uianus ScruzatusMedilt;ianenfis,uirualdeinduftrius,quibreui temporeex tcrra,amp;lignis,cômodifsimaàlateribuspropugnacula,quibushoftium adfce fus impedirctur,excitârat.Turca uolebatexcitata alia in côtrarium molc,tni« to quàm noftræ eran t altiori,iftas defenfiones noftris adimere :fcd nelt;^ fie er-ficcre potuitjUt munitiones defererentur.Talis erat rerum ftatns ufcp adkale^ das Septembris. Poftridieuerô cum dies (èreno amp;nbsp;claro foleilluxiflct,rcpcn' té excitata (ut hic uulgus fert,arte magica,ut mihi uerô uidetur, naturalis,ut* pote loco paluftrfiôdubi magna hominum pecudume^ multitudo inangu-ftum coada erat(nebula ÔC dénia caligo,omnia circa urbem occupauerat,ca alijslocis mira ferenitatefol lulgeret,hoftes hancoccafionem non negligent tcs,quàmoccultifsimépoirunt,peruineas ôd opera fua,adnoftr3S munitiO' nés accedunnac propc prius quàm ad arma conclamaretur, in propugnaca-lumquod milites Germaniferuabant,euadunt,oriturjUtreinopinata per-dita,miferrimus clamor:cÔcurriturundiquaqj, crudifsima pugna,qualis in ex tremis fieri folet,committitur:hi pro obtinendo locogt;in quo omnem uidoriac fpemn'lli pro defendendo,in quo fuam uitam amp;nbsp;incolumitatem pofitam uide bant,omnibus SC extremis uiribus contendebât.Sed fuperatis noftris, titudineSduirtutehoftium impetum diutius fuftinerenequiuerût,altj ctiam, quilongius ab ipfo periculo aberant,minus pertinaciterfuti fit,ubi adbuea-gt; lia refugia fuperelïè putantur)fuccurrebant,oCquomodo fein interiorem urgt; bem reciperent,difpiciebant. Ab his igitur fugç initio fado,etiam reliques fecum traxeruntjamp;l hoftibus faciliorem expugnationem,uidoriam^ minus
ciuentam
-ocr page 791-De'f lire- inHung.fucccflib« n«? truentampræbuerunt.EratingrcfTusinurbemangufto inter paludes agge-ff)inquooftium exclathris initarraftri,modicoanceportâintcruallo,proobi , «obieâû.à: tuncnefcio an alicuius impeiio,an temerè ocdufum erat.Noftii ‘giturex utracp aggeris parte fe in aqua deiecere,quorQ multi alto co:no ôd a-Wefemutuo demergentes,abforpti:multi,inhacturba ÔCanguftqSjabho^ à tergo,cum nemo ad refiftendum ueluires uel animuhaberet, concifi, P3Uciuado autnatandoinurberecepti.Necç tarneibiieferes aut melius aut *äniushabebant,occupatis nanep præfenti periculo 8^ terroreomniû animis, '^'hiluideri uel audiri potuiqquod in mediQ pro comuni falute confuIeref.A-'^ifsiseniducibus,quiomnes,acfortifsimus quifcç,ceciderât:è Germanis E-fafaus Vuitzenberger,iuucnis omnibus liberalibus artibus ornatifsimeinfti 'utus,amp;:dequo magna ipes uirtutishabeb3tur,abltalis:Scruzatus, loannes Dominicus Tornieilius,Carolus Secius Mediolancfes,0(^ Ofcafallus Cremo aenfisthis inquâ occifis,nemo erat qui uel mukitudini imperare, uel alt^i co-'^odeparêrefciret,nihil tn,æquè ciues dcieciqatcp mors ipfius pracfedi Geor-gtjBarchothjUiri integerrimijamp;^quiregiæcorporis euftodiæ multis annisk'-deliisimc præfuiffet.In huncTurcæ etiâ mortuû,fuum odiû amp;nbsp;fæuitiâ exercue f^ampucatQcaput,SCdextrSbrachium,infoftunxcontumeliâ,proGedacu-'JÇircuntulerunt.Varii igiturintra urbem motus animorum:alijs ièie dedere, J ^spotius omnia tentare,ac utm ulten'us repellcre uolentibus,tandem magi ’''■atiis ciuium,ut quorûpoft hanc cladc maior pro«;ldubio,quâ militum, ÔC ^’'^'nerusècaudoritas erat,malueruntpacifccndo clementiam uicloriSjquâ 'fatihoftisimmanitatem experiri.Iudexigitureodemdie ad hoftes egreflus, '^Editionem omnium nomine,retenta return fuarum uniufcuiufc^ cum liber-ptepriftina poflefsione,paçifcitur,milites etiam quocunc^ uellent, libéré pro Kduri,exoppidoademptis armis dimitcuntur:quiexquatuoruexillis nomi ltalici,2lt;: mille Germanis,(Heydoncs enim,quorum ab initio numerus fu Pramillenariumfucratjperitia locorum freti,altj aliô,nullius expedato impe »fibi per paludes confuluerunt) ad trecentos redadi, ex equitatu fatis copi ofbuixducencifupereranqhis exicinercTartari,fpaprædæinfîdiati,totumag turbauereu'ta ut quiftp quà fibi commodifsimè po terat,fuga per paludes ^fyluàsf, falutem c.uærerecogeret:qui ignarilocorft uiæ,uelincdia in fo-quot;tudincjuel ab ipfisHungaris intcrfedi,plericç perieretpauci ad nos nudi, in tfnaes,tetri,^Gualidi,umbræ potius quàm homines,ac folum non confedi fa-’’ae.rediere.Turca principio uclutdementer,cumdeditisadurus, inurbêad-^'tîrusjfepulchraregum uifitauitjproponitdeindeedidS,ne quid durius de Wmeatur,non enim Hungaros d£bellatum,fed à feruitute Germanorum ue J’ilTeliberatum,quo polTet regnum uero regijlegitimocp haîredi,Stephano fei •'cetfilioregisIoannis,pacatum fiCintegrûreftituere.Tribus deindeuel qua-fuor interiedis diebus principes ciues,uelutfolenne ab ijs fidei iuramentSac ffpfuruSjin campum non procul ab oppido,quô corpora damnatorum defer •'ifolent,euocauit.Quôcumomnes,quam poterantornatilsimè,uelutad fo-lEnnefeftuminkrudi,conueniirent:Turca nullius padi aut côuentionis relt gione motus,ad unum omnes interfeciuHunc exitum habuit præclara ilia ôi. nobilifsima totius regni ciuitas,omnis^ Germaniæ uelut alumna,8C uilla pe cuaiia'.certemulto minoribus impenßs potuiflet feruari, quant unqüam pote ntrecuperari,nifi à nobis omnia adhuc imparatiora fuiÓTent. Interea uerô tê-poris dum adhuc circa obfidionem hærebat,quouicinorum animos ab oa wnicogitationefubfidtjmittendiauerteret,equitatumTartarorum,cuius ali 3s inter obfidendum modieus ufuserat,adpopuland3proxima loca dimit-Pt,bi ftjdiorapiendiincautius U3g3ntes,ab Hungaris circumuenti,amirsis
AAa 3 fuorum
-ocr page 792-jî«« Ioan. Mart. Stella?
RiorSplüs minus tribus millib-malemuldati, in caftra rcdiere,fmt infignis in hoc ccrtaminc,opera comitis Nicolai Yzrinij Croaci, qui cum principibus aliquotHiingariç,NicolaoifcilicetKadouuith,duobusBarthoIemacisHoru-UatbjEmerico VucrbcciOjà Andrea Bathori, uirisolim ftimmarinter Hun-garos potentiac SC nobilitatis^ro patriæ récupéra tione,omnes fortunç cafus iubeundi,foedus percufierat.CatterSuuInusipfius Nicolai obftetifle dicitur, quo minus nobilcm defeuidoriamTartaripræberent.Conuertithoclocoo-mniû oculos infe,captiuiunius tetra ÔCimmanis barbaries,cui inpera anno-tina dimidia p.ars infantis bimuli,adhuc deobfonio, nodum commeßa fuper erat. Alio loco æquè infeliciterFrancifcus Capolnaq,dum hoftium excurfio-nes,agrorum^uaftationes,fcptingentis equitibus prohibere conatur,cûpla ribus congrcliuSjUna cö equo in terram collapfus,indigne,St fummo midto-r3,propteregregiâuirtutê,mœrore eftintcrfeaus.Turcachacui(florial3tti,ca-itra uerfus Com aronem mouillé creduntur,eft in itin ere arx quaedâ Pappa,u-bi nofter equitatus fe antea continebat:hanc,nunc uel expugnaruntjUel cette oppugnabût.Ego fuperiorib.literis meis uobis fitu Camaronis defcripfi.Nos ibi in præfidio habemus reliquias ItalorS,quos Philippus Torniellius addu-xeranquiinterea nihil omifit quod ad loci munitionc,ullarationc facere pof-fet.Minmus etiâ fuppetias,reliquias fcilicet GermanorS, qui à clade Strigoni cnfi in unum colligi potuerunt.Nam Italos exauthor3tos,uti intellexifti,Stfti pendio fruftratos,nifi qu»d fingulis aureum pro uiatico numef3rint,quó uel-lenqabire permiferunt.Illos uero eo meliores milites forefumus arbitrati,quo minus clementiae ab hofte,contra quern iam fecundó arma ferunt,fperarepof funt.Hæcferèhadlertus in Hungaria gefta funttcontraquscanobisnelciola né quâfalut3ria,certcfera præfidia côparantur.Rexnondum exercitS in locum contraxftmecpquando hue fit uenturus,certófcimus.Circahanc orbe habemus militum Germanorum ferè feptémilia,ltalorSquatuor:quosPont. Max.dudu loannis Baptiftae Sabelli,nobis fubfidio mißt. Et quanquâfituit illefumma integritate ÔCiufticia,ut qui unum èfuis militibus propter furtum duorum panum,unà cSipfis panibus,adexemplS,fufpenderit: tarnen t^efeio quo modo illis St noftris adeo malèconueniat.Aln Stri^ont) proditionê, alrgt; illis cum Turcis omnia conucnire,criminantur.Hoc fane hiepro certo rutnori bus relatum eft,cum Caradinus Acnobarbus,fiue|Barbarofl3,obfeirurus ceam,Mafsilicnfium Hoftiam praîternauig3rct,qut)dnelt;$ pontificioslgferif, neep fuos rurfus ab illis aut læios aut male habitos,lcd commeatuadiutosrix-ifle.Verû enimuero quoquo modoifta finnPontificij fibi pace, cum elTentad refiftendum imparatiorcs,redcmerint:mihi tarnen nôdum dePontifice fufpi cio tncidere potuit tâta,ut eum de repub.Chriftiana malefentire credâ- Extât etiam uetera exempla,tâPendis apud Athenienfes,quâFabiiMaximi apud Rom.quorum agri ab hoftibus intadi,quo illis apüd fuos lufpicioné crearet, relinquebantur.Quid enim aliud eredam,quâ hæc hoftium côfilio gefia elle, quo maiorem inter nos feditionê concitarentç’Principum tarnen côfilio ôt au thoritate temperatur,ne odium in apertâ feditionê erumpa t. Quod haud fcio an difficillimûfit,eoru quæ toto hoc bello üidere potuûnam reliqua fortafsis, acquioribus animis Germani paterentur.Illud uerô indigne eos ac fane male habet,q?nullius pudicitiam ab illorûlibidinefatis tutâarbitrant. Ecceenim, quidnudius quartus hic fit adû.Redibat forte ciuisqdâ ex uidna uillaifeque-batur famula caniftro portans nuces,focij aliquot nauales,quorum fere trece .lis in illo fuburbio,hofpicia afsignata funt, fatis lafciuê à puella nuces extorfe runqea aduiminclamabatherumiqui credens uirginis pudicitiam attentât«, ciuibus fuis amp;nbsp;militibus,qui ad portam in ftatione étant,ad uim arcendâ accla mat.
-ocr page 793-De X'Jfc.inHuDg.fucccfsib is69
Mat.Adfunt 5Cltali',ac fuis è propinqao fubueniunt.Quid dicamC’muIns hinc âtcjindeconcarrentibusjatroxpraclium committitur, iaxis, haftis, gladijs Sgt;C ' Iclopis res geritur,multiutrincpuulnerantur,tandem focij nauales mukitudi-I ‘’efuperati,(extotaenimurbee03ccurrebatur)tnbusautquatuor occifîsjplu '’'nisulneratiSjretrocei^remeqj fuiilèt dies ilia fine magna tranfatîia calamita I Mfi'noxpugnamdiremifletJamenimItalifuos trâs Humen,intraunumnu
''are caftra metatos,adopem ferendam accerfebant.Hincuides,quo ftatuÔC fonditione rerum hie uiuatur,fanc ni fuperi nos refpiciant,metuo quern exits fammultæ calamitates fint habituræ.Spero tarnen, quod in nos benigniores ®funt,quâipfi promereamur.Vale,Vicnn£:fexto Idus Septemb. D. XLiK.
IOAN. MARTINVS STELLA, GVILIELMO
ZT Michdeli fratribus S.
ETfiuosmihifratres credere certófciam,inter has moleftiaspcregrinatio nis,nihil mihi grauius accidere potuifiè,quàm quod uos mei uidend/ de-•iderio ualde angi icriberetisitame in maximo amore 6C pietare erga uos, alia Ofnaia tolerabiliora fuerunt: hoc certe tenerius tuli,quód fuperionbus menfi-tunc cum maxime cuperem,propter caufam captiuoriim Lafcani Qi. Sala '’'ancæ,quorum(neindida cauia captiui detinerentur, condamnarenturue) Jiamego patrociniummandato regio fufciperecogebar,uenireno poiTem. Xliareetiam nunc,cum in caufa ita a nobis pro illorgtn innocétia laboratû fit, ‘'fprocuratores fifci,quartum iam menfein nihil porrp agantjtiecp contra nos (“dloqu{mur)triplicent,impetrato publice commea tu, ut uos uiderem,itineri ^«accinxi.Veniitac^ Speiram pridie Nonas Matj.Vbi certè cum ab omnib. weinhumanifsimeexceptusjtummeamipfiusexpedationêfuperauit hu-J^anitas patroni.domini Granuellani,SCfiltj cius Epifeopi Atrebatenfis. De ’’feris «erö,non eft quod fitis folliciti,faluac funt apud me omnes.Et quanquâ ^'Jndaàmeuobiscommodiuscoràm narrariquam fcribi potuerant, tarnen ^Urtinefcirem,quando hi medimifturi eftcnt,nolui tempus hoc finefcriptione ’‘'qua aduoSjtranfigere.Mittoigiturexpugnationgm Albacregalis,quam re l^uirebatis. Dereliquis ueto anni illius geffis,inhueuftp diem,breuiterita ha “^te.DtimTurcae Alba m expugnant,iam noftrç copiæ circa Polonium con-^^■^erunrjcrant eæ peditum Germanorum v 111 millium.Italorii quatuor, qui '■quot;'ca Viennam retenti fuerant,ut fubitó in urbem,fi hoftis cam tentare uoluif-’'^'ifccipercntur.BohemorumSlt;Mor3uorumerantcirciter XX millia, qui^ ’ccedehat ordinarius equitatus Elungarorum, cum Auftriacis : quorum ego ''quot;uierunuiixputo odo millia excefsiire.CShis copijsRexPofontjex utracs pteDanubij caftra metatus,triduum incqnftruendo trans fluuiG ponte co* iquot;^pfit.Erat illius pontis cade ratio,atep fecGdo fupra proximo anno,ad obfi jj'onetnPefthijUfifueramus.Vehcbanturfingulis carris,fingulaefcaphæ, cG 'quot;'spontonibuscxtrabib.SCtabulatis.Principio ergo,fcaphae inaquâ de-quot;kbant.Hçcanchoris et rudentibus ex fuperiorilocOjContrauim fluminis interfeardifsimisuinculiscolligatæ,pontonibus infternebant, v^opus certe ualde folidG erat,8C fatis latö,qua pedites quini,equitcs tcrni,fi /oirenfionepertranfirennadeouttâtusfluuiusà maximo excrcitu,intrau-lui die tratjci potuerit.Cu ita inftruefta Slt; parata omnia eflent à parte noftra, difficileplerifc^ uideretur, qn codeanno,non folG Alba,fed etiâStrigo-occupera ri potuiflentu'nfuper etiâ pro certo ad nos allatu eflet, Solyma-’udimiftbexercituretrocefiftetfciremusc^ exercitG hoftium femel folutû, uoluntartjs,fedplerifcpcoadis conftarct,difficulter ad officiG tempeftatis Qi aurpfuerit, adeo utipfi
Pftinoftrum progrefliim impediuiflTe uidcri polTcntjtanti imbres continuis AAa -i. diebus
-ocr page 794-1570 Ioan. Mart,SteIIæ
drébus de ccelo lapfi funt,aut uix locus cdi tior metandis caftrls ibidem fcperi ri potueritjfuitea uentorum ôd proccllarum uis,utnec tabernacula
ignés in caftris potuerintexcitari.Hæc ianè caufam præbucrunt,ut Bohemj, qui fe folum fuos fines tutari uelle dixerant,difficulter mouerentur, metuebat enitn,nc fi femel ponté tranfiffèntjillo interrupto,quo nollcnt,inuitiduceren* tur Populariterergo Regem adeunnorantnefummahyemCjinuitis lupciis, in lioftem pergat duceredèfe primo ucre omnes prarflo adfuturos, quocuncg etiam mouere uellet.Rex itaqi partim illorum uoluntatem,partim iwcelsitate fccutus,quöd uideret fub dio amp;nbsp;pellibus militem contineri non pofle,cxcrci' tum dimifit. Et cum tarn ingentia fuifleht fri^ra ut multi noftroram mtli tum,dum aufcultatorias fiue fentinenas,fiuc ut Germani cas uoeât, feujanas uigilias obcunt.fiigoribus obriguerintttanta tarnen poft folutS exercitu le^ ta eft ad aliquot fiebdomadas aeris temperies,ut’omnibus res admirationi w crit.Rex igitur Viennam reuerfus,omni confilio in curä fequentis anny uib. artibus amp;nbsp;uiribus bellu geri poftet,intendere ccepit. Connentus regni HSgaz riæ,aliosBohcmiac habere inftituit. AbHungarisqui adhucirt ofneia étant; multaledoló promiffà.Qiiin 6Cfrater Georgius Epifeopos Vdaradineniis,^ nomine pucruli St^hani,filiar Regis Ioannis, Proregem in Träfiluania agit, pro magno habuit Gafparem Horuuath,de concordia,ôé nefeio qua ration^ qua non partibus,fedipfi regno confuleretur,conucnire.G3fp3ret2â,qu3n^ elTet uaktudine propè d^pcrata,tamenomnia pro nihilo duxit,dö per inten fifsima frigora,magnis ifineris,ad regem Pragam ufq? contcndit,utinclinanti fortunac afiquid opis adferre poftet.Quac tarnen omnia,qualia futura gisexeuentis,quäconfiltjs iudicabunt.Fuithæchycms fan's quieta,nifiiTur-cae per concretum frigoribus fluuium traq cicntes.noftris plus terroris riculi creaftent.Erat præter hæc oppidulum quoddäHßgaria?,Regibnstnnn tributi aut uedigalispendcrefolitum,nifiquodianitorcsaulçrcgiae fuis di] s clTe cogcrentur.lfti fefc frequenter T urcis dediderant,etiam lupctionbus annis.ÄccolacaSt Ö£^uicini,ut uideruntillis adhancdiemndéferuatam,mula ad illos in tantis periculiscomi^raruntjita utexminimo oppidulo,urbsncret ÖC frequens SC populoia.Hos 1 urcæab omni fufpicioneremotos,circunumi entes,partim occiderunt,partim captiuos abduxerunt.Vndc ftatim ad dubia ctiamnum figna ucris,circum omnia uag3ri,amp; cu à noftris nullos obuios ha^ berent,retro conuerß à Vuizigr3do,quod ex fuperioribus litcris inter Strigo niuamp;BudamefTeintellexiftiSjinitiubelligerendifacerccoepcrunt. Arxfixc ctiä duplex eft,altera ad ri|3am Danubijjaltera in editiisima ÖC inaccefTa riw« ita tarne« ut fuperior,nifi fiti premerent obfefsi,inferioris nihil indigerct.Hâc Turcæ iam al{quotdies,priuiquâ ego Vienna cxirê,obfederant.A noftrishçc contra præparabant. Vienna perotiSmunireuoIebant,inlt;TUO pleraqpeorum quæ egodeilliusmunitionefen'pfi,obferuaredecreuerant.roflasanno fupe-riorc ita dilatare cœperanr,ut in imo fundo fpaciO pateret perticarfi dece. NSc duobus angulis,uno icilicet poft monafterium Dominicanorum, altero poft FrancifcanorQ,non procul à porta quar extra arcë dudt:duo ualidifsinia pro jpugnacUla inftituunt. Alio loco Leonardos à FcHz equitatönoftröcx pfidtjs colligebat,ad obfidioné impediendâ. De cuius cona tu,uri hucrumoribus Sé literis eftperlatû,fortuna ita indicauit.Turcæ multos dies Vuizigradumobfc derant,ita tarnen ur obfefsis paru fuerit timendum propter loci natura,priuf^ tarnen fuccurripofletjficfunt ad extrema omnia rcdacfti,utconftctuniuerfuin præfidiutotos quatuordies non bibifleitandéitatj fiti coadi,fefededidere,fo iuuitam Sdliberam abitionem padi.Porro Turcæ nullis padis fiâtes, adunu omnes,præter Petru Amandûprgfidtjprxfedûjinterfccere.Baflàem qui obfe
derent.
-ocr page 795-Demure- in Hung.fuccefiibgt; u7i
manu multttudini fubduxerauErat Petrus Amandus ufr magna JgfniOjamp;fingularibus moribus,natura abfteq:iius:quod illi caafam cxcolcrt ' ® ‘ngenii, inter corruptos aliorum mores,fuiflTe credendum eft.Hoftes hac ar ^^potiti,fefe aecingere dicuntur,ut duorum BafTarum excrcitibus.quæ quin-'l^’gintamilliabominumexceduntjpriufquânospararifimuSjComaronem ''PPugnatumueniant.Tormenta 8Cbombardas Budæea gratia innauesim-Muerunt.Comaroncm ego alijs meis litcris defcripfi,fita enim eft,ubi Danu ’’'“sturfus coit,cum in fefluuium Vagamaccepit.Hâc noftri toto bicnio mu f''Jffunt,amp;:foiras ita duxerungut cam à continent! abfcidcrint. Propugnacu tefra amp;lignis opportunifsima duxerSt,quibus uetercm arcem uelutiri-^ufeunt.Gumm munitiones has extrinfccus muro circundarcuellentattp ’'JidoperisfabwsS^quilatercs coqucrent,cx fuperiori Auftria coegiflenr, femel ad arma condamatum fucrat,homines infolentcs talium turbai 5, •nofficio rettneri ncquiucruntu'ta opera ilia adhuc folum terrea funtxircunda tarnen,uti audiaiftis,duobus fluuqs latifsimis et altifsimis,amp;fofTa manu du quot;3:loco tarn opportuno Si commodo,ut nifi ilia retineri à noftris potuerit, ni quot;ijuideam in illis regionibus munitions,quod tarn potêtihofti obqci pofsit. ^fusopt.max. à populo fuo timoré auferattS^ contra hoftes nomtnis fui,fot Minemttibuat,auirtutem.VaIetc,Speirae,fexto Idus Maij.M. d. xliih.
DESCR IPTIO ET
MVNITJONES altembvrgi. arcis
DOTALIS SERENISSIMAE regin AE MARI AE, CTf.
Per loannem Marti'num Stellam,mifla ad am«
plifsimos iiiros. Ni N. Sic,
KOngratuIarermihipro eofanèat{jdebcré,amplifsimiuiri:^ta-tum in me iudictj c0tuliftis,ut credcrctig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;induftria atc^ inge
nio,aliquidroboris,ad munimentaueteris arcis,qua German! Altemburg,HungariOuuuarappeIlanr,pofïèaccederetnifi ex _ altera parte me follicitudo maxima,difficultascp torqueret, opi-'J'onem,quâ(utinam ne fallacibus argumcntis)de me concepiftis, in tanta iu-’lidotû diuerfitate,fuftinendi.Cum tn cogité,neminé ad ca q praeftari neque-Unt,cogi pofle:confifus de ucflra beneuolcntia Si humanitate, conatS meum •n mcliorê parte accepts iri,ut potcro defcribâ,quç mihi ad munitioné arcis et ®^ipcrtinere uident.AltemburgSigifjfiucVetusarXjUtiomncs nouiftis,fita *«ad tipam ramuli cuiufdâ ex Danubio,ut illa â Septentrione, inter alueS flu jninisamp;fofTam arcis media,aggercefficiat:è diucrla parte, fctlicet meridiona Kita ea fluuius Litha hinc a tep illirtc propè alluit,ut infulâ côftitUat,circunda-t’pvætcrfluuios iftos foffa lata tam profunda, ut fluuiorS altitudiné fupe-t«:ita utnullS periculSfit,neaquæ dcriuari ac fofl'æ exficcari pofsint.Loco p* ifftatâneceffàrio Si opportuno, ut nulla alia per regiones illas uia,exH3ga-fia ill Germaniam,nifi fub arcis confpedu,imô adeo fub ipfis portis,pateat: fi tjuodiam à prçfcdo Stapa inftitutSeft,uia per paludes,fob's incolis Ä^rufticiS ^ota,prxpediat,cuius rei uariærationes abillofuntexcogitatæ.Principiô p* foditlolitas uias,ac pontes inftituit,quos cSneccffe erit dcijciet,8C tabulas fe-cunda aqua apudarcem excipiet.Dcinde fperat reftagnationefluminis Lithç «ncere,ut palus ilia adeô inundet,ut nufquâ uia pateat.^d Si mihi uidetur, u ccrtislocis illa ipfa uia crebris fofsis incidat. NâdereftagnationequoddidS tft,non tantâ habet uim, qf hoftes,fi loca alias plana Si dura eflcnt,multS im-
AAa $ pediren*
-ocr page 796-ii7i Ioan. Mart.Stellæ
pedirêt.FJuub cm Lttha,poftquâ in plana ilia eregionè Altêb. plané tardus efficitjô^uelutdormitabSdusincedit.Hincuaftæillg paltry ’ dubi^ curfus,^ fe potifsimG loco Dahubio infinuare uclit.Scindit ic cul ab ipfa arccjpritnûin duos alueosîunus ad arcê,etiâbipartite fluenSjCa, fuprà dixGin infula côftituit.Alterille,uix feias an fluat, an[imobjlis “ jg fitcÔuerfus.In iuin3,lôgelatecp expanfuSjtandé cûRhabitza nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;p,
Danubio fub laurino mjicet,neqp per eâ parte réméré eft uiâ ullâ inuenire, illâ,qu5 fuprà dixi,fub confpedu huius arcis.Q^fi iâalue5hunc,quoadar b(partitôfluif,quifpiâreftagnanerit,iuperficiCs eius fpacij, ma diuifionefluminiSjpoîeritreftagnationc exæqüari,cuius th a^htudo r pedes no excedet,cû nee terræfupcrfîcies ibidê multo editioruideat: qd ip tn exiguûexiftim«âdû nÔeft.Foffæ eût etloca aliaiâdecliuia,ctnaturaiu3 ftria,præter folitûaquis audâ,nulla nelt;5 arteneqp labore poteruntuadari.o ' quidê na tantibus præter !atitudinê,obftabunt etiâ cannæ QC herb3c:eunt« ’ pedientfofTe amp;lacunç.Qua aûtarteifta reftagnandalînt,iâdifpiciamus.lre aluei,exhacpalude,fîuenuuioin Danubiûpatêt.Primuseftpoftipfum U'cu» uerfus Hungariâ in orientêîfecûdn propugnaculQ ^ddâ terreu, ibidê oljtncX' citatS.Exitusifte,nunctrabibus amp;Ii§nisobftruit,atqî ad reliquæibiac’^g'® nis altitudinê terra amp;nbsp;fîmo exaggerat. Alter eft alueus Lithac, uerfus ^rffipeda ns,in ter feptentrionê amp;nbsp;Occafum,qui fimili opéré etiâ erit obitiue dus.Medrus inter arcen^ uicû,molas ante porta arcis fubigit.Hocloco,qu^ propter uicinitatêfemp in poteftate habere poflumusjfolitis inftrumetis,qugt;-bùs molitoresaquâ fiftûtiaqua uel augêda uel iminueda erit,necp duob.aJiJ® locis quicc^ ptereaneccflàri5uidet,quâutobie(ftamole,illacnulbaq^’^*f^’ in L)anubifîdetur,nifi forte in alueo illo altero Lithçuelis oftiureHquet^»^^ » fi maioruis aquae incubueritjca cmittat,autetiâcurfus illeantiquusaqdæ^^. neaturme fi reftagnata côtra naturâ fuâ aqua,id pari nolit,Ô£^ uis fluminis3»°« fcdicetRhabit2âuerrus,auertat.Oftiorûuerôhuiufmodinô eftubiqj^adera tio:unâ fuprà retulimus cômunê öt molitorib.ufitatâ,aliâ habet Gahdêfes.rW oblôgas trabes,ptrâfuerfti côtra portes hic atcßillincdifpofitos,leuinegocio, fecûda aq^ua deinittût,qad afqüabilitatêdolatæ,uelutobices uim flumüns fc tardât.In Italia aliudfolitûeftubiem exuna partealuci,fufpendunt de nrmis cardin!bus,ingcntes ualuæ,q fineullo labore,impeturucntisaquçô^rtt^f’« fluminis,claudunt cÔtra portes,ex altera parte aluei obiedos, aperiunt uero catenis ôC uinculis retrorfum retraétæ.Gandêfiû aût amp;molitorûrationes, ml ht inutiles uident,in locis q non femper in poteftatehaberepofsis. Opod^; rôadipfam arcëpertinet,autaduicû(finequo,uti noftraiploru uiéïoriatenP monio eft?arcis diffîcilis eflèt reten tio,alia mihi uidetur elle confultandi ratio, ubi facultas eft,eorum quæconfulta funt,maturécxequêdi:alia, ubi tenuitas aerarq côfiliainterturbat.Ego tamêutpotero,mctêporibus accômodabo.Ac primûde uico,fi quismunircuclitjuecerte habet,ut eius ambitCfaciat minore, redigat^ in forma propé trianguläre,fronte igit fibi côftituat, eâmolê terre^ fiuc4)pugnaculûilludrotûdû,uerfigt;oriêtê,apud qd fuprà diximjaqüâ cccpfj elfe rcftagnari.Hinc redis lineis ducat ad dcxterâ,qu3 Danubtp alluit,ufc^ad (llû locû ubi Lithæ côiungittà finiftra uerô,itc reda linea,pfcindat attp ampu* tettotûillûtradûjUbi eftpftruda SCocclufa porta,q,pp£orbicularê tormâ^ inutilis defêfioni,etin operib. eftdeformis. Vbihociocoad pûdûpuenerit, underurf? reda linea adarcê,fine magna demolitione,autiaduradomum duci poteftjtametfi alibipfentêfofsâ trâfgrediat,rcdafofsâcauet,terrâint9in uallûfatisamplQamp;altû exaggeret.Sicuicu.ppflatitudinêduatûfofsarumab oriêtefàqua parte fola autoppugnari aut obfideri coptjs terreftrib.poteft) à meridie
tl
-ocr page 797-De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hung, fucedsib. nzj
K'’’îndiepropterfoframSCpaIudcm:interieptentnonemamp;on'enté,proptcr ’•Jubfumjqui contra naues ran's trabibus ÔC catenis obftruetur,ualdefirmS ' ’^'l'iituet;fi uerô addanturamp;propugnacula qualia conuentt,etiaiTi inexpu-’’'’Dilem.Duo em'm propugnacula,âut ad (ummû tria his angulisfnam circa ,°''niientcmDanubtiamp; LithætertiS non efTetinutile, imô propcncceirariû, impetus naualesjSC arx,omnia latera ipfiusuicitutarentur. Porta aûc ?jjngreirusinipfumuicum,eodemloco,proratione tarnen lineæ fuperius L^æjUbi ôdnunc eft,milii uidetur relinquêdus,fed alio inftitutus modo.Mo
aquæ.C^od fi hæcmola,item porta uici, noua ad hoe tü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impenfis duabus difficultatibus confulere
ïpiximusadhæcfupràmultaderertagnatione,quachocloco cômodifsia [iftituerent.Vellem ego præterea banc porta prorfus à uallo uici feiundâ, ?quot;*°3ggerependere,quinûcmediuseftinterLithamÔdfoflàm ipfius arcis, ^E^dupiicioftio intrinfecusôCextrinfecus cômunita.totain poteftate arcis pHucadde,qood eadem opera ita extrui poflèt,ut etiam pro itigfeflu in p'^arcemferuiretîuftçadeôjUtaliofupra Lithampöntenonefletopus.Vea ''’'^utelTethæcftrudura ualdeutilis,ita omninonollem illam inchoari ,nifi 'quot;aiuseiret etiam reliqua opera perficiendi,nemagnae impenfæfièrent,in ré j'’â'ndeferere,fihoftesingruerêt,oporteret.QuôdliuicQadcummodû quo reliqueris,propter rotunditatem,nunquâ e3«dè munies,etiam fi plu ^Pfopugtiacula erigâtur, terra m deindein uallum,aliûdemaiori impenfa cô ’^f^feoportebit:quænunc,adauda fofla,f^erabit.Si in præfentia opus illud ’yfdi non placeret,prouidentiæ tarnen eilet,totSilium locû qui futUris mee '^usdiredis lineis deputaretur,proximis menfibus arboribus conferi, quæ ''’’pc(liuèfuccrelcentes,latenter futuris munimentis incomparabile robur pPararent.De arce hoc unû habeo dicere,me ualde mirari,cur,cùm ipfa ue» Mfuâura quadra ta fit,eandê nô obfcruatint,qui uallum extrinfecus SC foft L'’'circundederunt.nuncfanencc^ orbicularis,ne£çquadrat3,ne^ trigona-olla elegans forma eft obferuata,fed inform« qugdam in circuitu con Äterra,necß turres inftitütæ,quæ conantem hoftem afcendere,à latere de-'‘’foentjfed omnes hoftium conatus,à fronte excipiendi funt,SC repellendi: q .^.^uanti laboris 6C periculi fit,non ego uos debeo docere.Si quis earn amp;nbsp;pro ^Watenominis,SC loci utilitateinftaurareuenet,is earn ad quadratam for-^‘gt;i’edigeret:ita ut duo illi à fronte anguli,qui quà porta eft,apparent, logins ?^rrcrent:fed ita,ut rec'la linea uallG cxaggeraretur,ab altera parte poft lacel Hubinunc orbicularis eft,præfcinderet:lic hoc loco fofla,quæ nue angufti f%dilat3rctur,alii s uero angulis,cum terra foris adfjceret,robur duplicates pimiim uallum,muro pedum fenûnr.fupra hunedumo exuiua fpina circu ^fetur,denicgpropugnacula adqcerentur,quæPalatereSCâtergo afeendé ^’’'hoftemimpedircnt.Nuncfanènihileftqdinaltitudincaquæmukum fi* /'dæ collocetunficcioribus nanqp æftatibus,fî non uniuerfa, tarnen ita deri-^^fttur,ut etiam uadari non diffîculter pofsit,præfertim cum fundum habeac ffnofum ôi:firmô.Quod uerô pro præfentinecefsitate,ÔC têporis anguftia dî ^'poteftîlaudo ipfius pfedi opus,g fub uallô, extrinfecus aggerê humiliorë, ^Uâ fit terra quæ arci circumiacet,egerit:quô primus afcenfus,fi forte aqua de '•uaretur,cxcipi SCimpediri poiret,in hoc aggere etiâ propugnacula, pro ‘sniagnitudine rel{nquit,quæ à la teribus hoftem moleftent, fi tn fieri poftet, '*dlem hæcopera,quæ ex materia inftituta funt,limo induci,incruftaricp,neigt; tam facile fufciperent,propugnacula etiam à frÔte altius fufeitari, ut ibi quot;«enfores uel oppugnatijtutô permanere, 6C latera defefare pofl'ent,plutcos adhçc
-ocr page 798-1574 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Ioan. Mart, Stellæ
adhacc,qui in fummo uallo,aut fam exaruerunt,aut putruerunt,fimili materia amp;nbsp;forts ÔC inrus circundarem,acfirmius terra coniolidaremttandê hæc limo paftinarem,quo ettam ab igne tutiora redderentiir. Vallum fuperius certisin lociSjita alia adieda terrareficerem,neinfuperficie,una totius ambitus facies • uideretur.Sedaliam partem ab alia operibusdiftinguerem, nefiforte parte aliquâ ab ho ft; b. capi contingcret,opera eadë uniuerfo uallo potirentdedla cilius Si ab o peribus illis quæ dico,ô6 arce interioripaculis Si fagittis, loco de turbarentur.Ne autinopiareipecuniariac opera hæcnegligerê£ur,poiretâco lonis impetrarijUtcum feirentifta omnia adillorum tutelaminftituta efle,non grauatim ipfi per uices,labores Si partem impenfarum iubirent,fi itaqj odin-gentiscolonis,quiadarcem banc pertinent,hæc opera ex acquis partibus ini' ponerentur,laborantibusfolum uidusexærariopublicOjfiC pracmia diligen tius operam nauantibus proponerentur,crederem fieri pofle,ut intra breue te pus ne^ impenfaru neep induftriç quenquä pœniteret.Cum hæc,AmpIifstmi uiriyUenra indudus authoritatefcriberem,uenit mihi in mentem,quâ (cité et/-am in medicerepofletis,id quod AnnibalRhodiinphilofophum de re militari diflerentem dixit. Quapropter cum mihi confcius,quâ parum conuenien ter profefsioni meæ,aliquando militiam fecutus fim,amp; nunc de re militari dii feram,metuaminquam partem meum hociudiciûaccipiatur: uos etiamar^ etiam orare cogor,ut quid oneris non affedanti ipfi impofueritis, côfîderetis. Et fi in hoc,futorem aliqwid fupra crepidam conatû, iudicio lapfum elfe mira non fit,fane non diffido,quin,quoniam ueftra uoluntateimpulfusidfecfimi-hi etiam condonaturi fitis. Valete,ex ipfa Arce ueteri,fiue Altetnburgo, VIH» Calend.Auguft. M, D. XLIIL
DESCRIPTIO ET MVNITIO V RBIS
Viennjs'.per iûMtnem Martinum Stcüâm.
Vm hefterno die decretum Ampliisimi ord.ueftri expcdate,anfi maduertiexqSjquæcumfcribaquodamloquebariSjtibietiamciï gjl ram huius urbis muniendæincumbere. Qua in re tametfifaa® ; neep confiliîfciuitati,ne(^ tibi prüden tiam deeflèttamenexiftima' ...__________iSZft uiinmeliorem partem accipioportere,t3nquam beneuolentiæaf gumentû,fi quis pro fua uirili parte cuperet prodeflc.Necp enim omnibus Ui ogen CS ille placult,qui in benemerita cluitate,dum,confilio prodeflè’poteraf, fuûdûtaxatdoÜuuerfabat.Accû mihiipfi abûdein eo ^d fuggerere uol^^, ratio meæcôfiderationis côftaret,ut qui ftudiosèomnesItalig^ifp^niÇj^^ Iiæ,utriufcç Gcrmaniæ,norinullas Hungariæ munitiones ipfe uidifse,ôicua peritioribus,tû à me ipfo rationem uel munimentorû,uel curlocus P’ rûmunitusdiceret,exegiflem:adhæcfæpedifputationibus eorûinterfuinem) quos Galli Si Itali capitancos ingeniariorios uocanttfperaui, ut fi aliud nihi, tn tibi ftudiumeum non ingratum fore,eu beneuolentiâ meâ erga ciuita^ nac teftatamefleconarertautfiqdnôinutiliteradmonuiflcmjidfaceres^d fcpno ri Lacedçmoniorû fecifiè dicuntur,cû fordibus quidâ utilifsimâ Reipub-leme tiam dixtflèt,metuerentlt;^neparum ponderis propter hominis uibtatehabe ret,aliQ graue Siornatum uirum,qui eandê fententiä diccret,Induxerunt. 1 a-metfi hocmeualdefbllicitum haberet,^d huiufmodi rationes non tarn com/ modèexplanari,quàm intclligi poflenr. Veruntamen cum confiderarem, quod mihi ingenio deefiet,id tuam humanitatem fuppleturam :uifum eit, u quantum eius aflequi poflLem,tibi,q cogitate,ouédereconarer. Animaducrti igit loca alia natura,alia opere,nönulla utroep modo munita appellari«Viena uero ex ea parte qua eäDanubius alluit, uidet propter flume ab honib. nc a tis tuta elTe.In reliqua parte,quia cöplufculo operis indiget,uosuideoplus a
-ocr page 799-De 'J’urc.in Hung, {uccclsib. nzj ^otare.Qtjæ mihi multo munitifsima,paruulo admodum opéré, fie reddi' pof ^uidetur.Torrens ille,quem urbis nomine Vienna incolç appellantjduobus Pontibusfypgfgm^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego fiqyæuishoiliQingruerct,pô
'5hosobicibus firmarêrauc ira iaxis ôô terra ex3ggerarcm,u£aquafifi:erctur, quot;'’shincinde ducentes,ad pontium^altitudine exaequarê:hoc modo fieret,wt ''quot;’gnata aqua,omnë eû tradû qui in medio eftjinundarct : necç urbs oppu -
ab arce regia,ad portam qua Scotorû uocant,poflèt.Nemo enim ho tâ ftolidè temerarius foreqqui cômitteret,ut intra ftagnû amp;nbsp;foflàs côipi« ^^tttur.Atqui hoc ftagnum non poflet ab hoftibus,nifi cû diffîcultate deriua« Mam nemine repugnante.Deinde poiTet fine magno negocio illorQ cona-^'■sitnpedirijCxtrudis ad exitum pontiu duobus caftellis ligneis,qualia Géra J’^âniCatzen uocant.Autfi id periculofum defenforibus uiderctur,prçfertim S’wiori ponte,quia longius à mûris abeft,poflet pôs ilie atqt aggcr,finc ca ”^g^*§lt;jneqj enim id eo loco tantopere defideraretur,in inferior! tarnen ponte,hocomnino neceffàriutri efïèt,ut ex uicino,fi hoftes conarentur perfo '‘^fe^ofibresimpedirentur,rineunopericulodefenforß, propter uicinitatem '''ntor3,ôd31i3rum munitionû. Denic]^fiuniuerfauishoftiû eô incumberet, ’‘^«ftellSillud expugnarent,poiTet eo modo extrui,utmomcto temporis in« ''ndioconfumeret,ipfis defenforibus intra urbem receptis,ac hoilibus igné ''^«tisjutiHifpani Gallos ludificati funf,ante anos ni fallor X x. cQ omnibus pP'busarcem Salfaru(eft ea apud PerpinianQ in Corwitatu Rufsinonis, opus ^omitis Petri Nauarræ)oppugnarét,aciâunû ex propugnaculis,uti putaoât, ^pngnaflcnt.Interea tamê.etiâ fi hoftes ftagnû hoc deriuare contingeret, nÔ ^dfinemultisfiCdifficultatibusetludificationibusefficerepofiènt.In lucro ”'fponendöeft,ubicucßhoßi,finetuodamno incômodare potes.lnfunia,e-^oputarêhuiufmodi reftagnatione,fiue torrentis,fiue cuiuslibet parui riuuli, Mibusomnia,etiâadcaftrametandû,anguftiorareddenda efle. Qualectiâ ‘’ocelTet.fiquis riuulûÂlfam,incifis aquædudibus fua fpbnte fineretuagari, 'Nicunidecliuiainlbitnundafletjdeindefecum alteri riuulo,apudarcemcon ’^geret, poiTet cÔmodè etiâ ibi reftagnari,excitato •ggere,per quem uia ex-P’urbem in agros duceret:ufqj3deô,utornnis poteftas hoftibus adimereturj
pedibus urbem oppugnandi,etiâ fi nulla in fofsis aqua côtineretur.Hie '^nieticogitandû effet,fi quisnoxiushalitus exhuiufmodircftagnationege-’'fiatetur,ciuibùs'ne peftilens futurus eiret,an folis hoftibus,ut qui fub dio ôi
umbras agerecogantur.Dominus enim à Lautrech cum obfideret Ne ’Polim,acputaretfeciliésruptisaquæducftîbus,fitiad deditionem coadurû, '^grauiintra uallcs refta^natæ aquæ foetore, £lt; fc ÔC exerdtO peftilentia per-'‘dttjôires Gallorû mifere afflixit.Nuncad urbê amp;nbsp;ad ipfas foflàs propius ae '^damusjhicin primis laudo,quodfoira:dilatent,amp;profundius effodiantur, terra ilia q egeritur,cû nec^ reda linea ducat, ( quod tn elTet utilifsimûj ^^tîiplaceatintraurbêpro uallodefcrri,poflet utilius,utimihiuidetur,actjfdê ^pêiisaliomodo collocari.Habesin memoria Magnifiée SCamplifsimeuir, ^Uprima obfidioneTurcarû,aliquot cohortes eruptionêinfeliciter tétaflènr, '’ftfefepoflent omnesordinatimreciperc,quâ multi fe in foiîàs præcipites di 'quot;'lerintjquel caiu ipfo obruti funt,uel in ipfas fociorû cufpides inciderût,côlt; P^liuiiiimodi caf?,primûinarce illaMediolanêfi^pipedîfobfcruaui.Hocimi ’’fftuutpoftmodû Galli in Tur{nis,8i':Morini.Veneti deinde in Niort (locus **1 inf Brixiâ ÔC Cremâ)Poftrcmô etiâ ipfi Duc. Bau3riç,in munitionib. Ingol *’dij,quan^ ratione nonihil diuerfa,ucrQ nô eft admodû difficile,aliorS inuê •saddere.Foiïæ igit harû utbiû,quas fuprà dixi,ueftris fimiles funt,nifi ^dïe-fiat,ôlt; agger exterior muro diftineaf .Neep ftati ex agris aut câpis urbi cirlt;
cumiediSj
-ocr page 800-1576 Ioan. Mart. Stellæ
cûiedts,{n (pfàsfoBaspræcipitiumefhfedrelidiim cH nonnihil fpadj,uelut gradus quidam,altitudine pedum fcnum ucl odonmita ut fi quis redà accur rat,ôôho(temuitet,dcmittatfeini‘llQqUem dixi gradQjUbiueltutô ftaie,uclfc ad portas fincincômodo pofsit recipcre.lnlods illis prædidis, hæcitacxtrU' da funtjUtetiam duo équités cÔmodèuagari po(sint.Habent praeterea-ôtali as cômodtra tes huiufmodi foflæ.Principio fi leui prælio eft crumpcndQ, non femper iter fecundûipfas portas inftituendû eft,^d eas hoftcs utplurimS inté tius obferuant.Deinde fi ex aliqua parte foflæ ab hoftibus impleantur,finein cômodo bacuia nieder»,8gt;C rurfus curari polTunt.Quinetiam fine magno di-fcrimine, fj qui oppugnabuntjlîinc à latcnbus moleftabunt, deniq,’rota urbs etiamextramummentaj'nuitishoftibus,ucl obcquitari potcft. Etefthec fofTarum ratio,uobis adhuc totaintcgra.Præterea animaduerti,aliaadhuc,p-pugnacu!aprafpar3ri.Vnum,utiint£lligo,in eoangulo erit,quieftpoftmona fteriumDominicanorum,locoualdeopportuno,(ed ego cùmres adhuc intc grafit,propugnaculum illudficinftitui pofte puto,ut in le habeat aliquotmo las,q femperctiâinobfidionefarinâpræberent. Qiiôd fiuna lolainftituereÇ uideo po ftquâ al tius effoftæ erunt foftæjatis fontiû fore,ut ex earû fcaturigi-nemola fubigat,fin plures,dixifuprà,adaltitudine pontiûuias elle exaggerâ das:poteft in illo aggere talis ex Vienna aquædudus rclinqui.qui etiâpro cugt; niculoleruiat^acducatinCaftellû illüdligneû,quodadexitû pontisfuperius collocaui.Qui aquæduiftus fiue cuniculus,etiâ rertiâ utilitatc adfereiîcùni enj perforatis bafibus quæ pontiû fornices fuftinent, inftituet : crit cômodit3s,fi propter magnû aliquod ftratagema,pons igni dctjcicdus ciret,illius adimpJe di.Hoc tn cauendiijin quo dues etiâ nuncuideo peceare,ne cû aqua tutbids câ intra foftàs redperët,nelimo aut arena replerent .Eft ad hæc in eodéàngu-Io,murus illealtus chori diruti,exiguofpacio à mœnibus diftanstcontra hue murûfenfimcolliSjfiueaggerterreusfimo SC ligniscôpadus, Inmultâaltitu» dîné cxcitari poflebin cuius fumo ucrtice,duæaut tres Bôbardæ,poflét onwe uidnûagifijnfulas etiâ Dariubtj tutari,quar res quanta utilitatê allattira eflet, nemo opinorignorat.Ofertèhuiufmodicollibus natura Mafsiliâmuniuinope reueró,Perrariain kalia, Aurelia in Gallia funtinftrudæ.Ex huiufmodi mum méto Cæfareani obfefti,lacobum Cabannc5,admiraIdûGalliæ,utuofât,inf usep cxercitû,ita infeftarunt,utobfidionêfolucrcfuerintcoadi. Huiulmodi coliiculi côplures infra mœniaexcitaripoftent, lods tnopportunioribus,utt mihiuidef,hifcc:inccenobio Auguftinienfiû,ganguluscftintcrRegiâ,etpor tâ,quædudfinCarinthiâ,mcdioitêangu!ointer eandêKegiâ,exalio latere,
Uicinûil 1Ud propugnaculi5,qdeftin fundamëtis uidofum . Poftremófiqs uellet aliû poft ScotorOmonafteriû exitare,mulfû utbi profpiccret,uel qgt; hoftibus magna ex parte adimeretfacultaté, ex anfradibus ilÜs uiarS,q eX fuperiorib. locisadfubiedapafcuadacût,fubfidiaamp;auxilia,qfecSdoflumf nefubmitt(poftènt,impediendi,ucxâdiûe.Sedhisomnib.locispetquânecef lariueft,ut propugnacula aut refidant,autde nouoinftituant.llluduerôqd uitio fundamentorû ex parte fubfedif,nec inutiliter etiâ fie relinqui pofiètjO-murofolGcxtrinfccus uelutcamifia,ut Galli amp;nbsp;ltaliIoquût,ueftifi.Quomo« do caftigaret et alterû uitiû.Anguftius em cftèuidct,quâ utduas bÔbardas trinmeiaculantes cômodê pofsit côtinere.Sic Cæf.FonférapidS,amp;fanlt;Sôo^ baftianûmuniuitî qloca funt omniûqegouidimunitifsima,fitainPyicncts môtibus côrrajVafconesô^ Aquitanos.Sicitem Veneti Vcronâinexpugna bilem reddiderûr,dum ueteres munitiones, ubi idratio operum patiebatur, circundedcrunrnouismuris,magisrjsinftar fulcimenticuiufdâ 3ccliuis,qua adpcrpendiculumdiredts.QiJodfortafsis etiam neceffarium inillo propU'
-ocr page 801-t)e 'J’urc.in Hung, fucccfsib. is?^ pacuïo5 quod Rcgi» obiedum cft,uideretur,fi quis hoe emriino à eunfeu-I ’tutumrcddcre ftudcrennamincelligo non nimis aliè fundamenta iada eC Î Wtcrquam quödeamulds in locis terrænatura uidcatur,uietiam fiin fu-'J''ficieaquamfoflæhabeant,tarnennifiadaltitudinemfcaturiginum fontifl ! ’'PrdTxhierintjpofsiturbi incommodarnnon aliter quam Petrus illcNauap f’^continenti in infulam fubter mare cuniculo ado,arcem NcapolitanorS I . “iicrtit.Huicigiturincommodoficobuiamireturjautfi temporis anguftia quot;’’Penfacq? idin prxfentia non paterentur,faltem crebris trabibus circunfepi-'''onuenîrettquæfiftulis tam altè fub terram adigerentur, utnetp fubter, nc-'ï'^fpereasjuia patêret fundamenti tentandi:aut loco motac, id ftatim prode-'^^'JtËxcogitatum cft ÔC aliud-in illb for-is adiedo,fiue fulcimento fiuc mtiró: f^undamento,quoquó uerfus uia opere camerario relinquatur, qua '0nimodècuniculisobui3meatur:aatexcipiantur,amp; hoftes fumo fuffocen-lt;Nouaaiitem propugnacula'quacerigcndafuntlocis non aquofis,cuiuf-Mieftquod regiam tuetur,munitam illud quidem,ut apparet, amp;nbsp;Hrmuirt, ?9U3liafanè optanda effent alqs in locistuerum putarem adhuc utilius ea co 'çipoire.Primùm Verteti amp;nbsp;Genuenfes,feneftras lilas collaterales,Germa-'''Streichuuer uocant,perquas in foflas Bombardae iaculantur,duplici ordi-”^öttruxetont,fubdiuales omnes,propter fumum:frontem uero iliam trigo-^■«mitaordinauerunt jUt duo laterales anguli fie ante feneftras obqceren-
lilas fagittæimmitti poffent.Caefareani nun^Albæ, Aft» SC Verceb ‘^^^fuperiora aliud adiecerlïqmulto ingeniofius, in angulis enim illis is j.'f31ibus,quos dixifeneftris prætenfos Qi obiedos effè,fecerunt gradiï de-quendam auerfüm,neqp uili qui extrâ Urbem eft çÔfpicuum, per que lié ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® defcenditur.ad multa quæ obfefsis procuranda funt ualde
ueHs iii îpfisfoisis manum conferere/iuefolTam etiam dura rWidioneprofundiusautlatius excauare,fiue etiam pecus uelut inftabii-foniincre,ut faciunt præfidiarq in arceSalfarum:pr»fertim dû no femper tâ ^€cefsitas urget,ut fit neceffarium aquas infofsis haberc.Ea enim ut fupe-locisutiliscft,adcuniculosimpedicndum;i|afanéinutilis,fi materi-(^abhôftibusinfoftàsiniedamcomburere oporceret, ôi^eft huius urbisfî-^taliSjUtcum uoles aquas inducerc8Cdeducere,nô difficulterpofsis.Qiiæ quot;'O reliqua iam inftituta funtopcraj,icilicctmurus«llequi inimisfofsisex /^(jUtereterramdiftinet.qualisapudRegiam coeptuseft:itêalter ille,qui W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftinet,quanquam in his fpiracul3,quibus colantur aquç pki
l^®)deeireuideantur,muitum loboris adderenturbi,fi adfinem perdudaef-
. verùm non miror earn effèærarq anguftiam, inRepublica præfertim ia bellis ôlt;: calamitatibus afflida,ut difficulter neruos amp;nbsp;fumptus fuppedita commodius mederi pofsit,narrabo quid in duo ^Çtifiae oppidulis fadum fit,quæ ante annos X l i,DuxGeldviæ per prodi/ nêoccupata,(oloæquarat:cQiâ ciuesrorfus inunûconucniffèntjacderecü fiituris mûris QC mœnibus «nabât,quâtus multitudinis capax effet,foflà exigua QC humili ex publico Q^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingulis ciuibus attribucrôtjOuantû unuf
W^cÔmodè tueri poffe uidebat,cû iâ in mœnibus omnes conftituti eflentj jvƒgiftratus edixitjita ilium fibi attributum locum munircnt,uti putarent fuf-/fead uitam libertatemque defendendam,quod tam ftrenuè faditatunt Sût nullis poftea neqj copqsnecB opibus,uti tn fæpe tentatSeftjexpugnarl tir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur ergo uidearn hic publicè egeftatem, priuatim ma^as
|h5 P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putarem,lihoc pado priuatorum fortunis Rc-
gt;ûDlica fuftineretunac cum unufquil^ feiret quo in loco aut cum patria ui-durua
-ocr page 802-is 7 8 Ioan. Ghrift. Calueci
durus,«ut cumtadem moriturus effet,uidcret^ ubi fuam ipfius uitam, con* iugts,hbcrorum,'caufamreligtonis,acfortunas omnes collocatas habitutua eßet,eu in locum ica muntret,ut fibi ilia chara conferuâdacp putarec. Hæcfuni magnifiée ÔC ampIßsimeDomine,qu«eexreipfain mentem mihi uenerunt, . ut tibi fcriberem:nonignarus,quàm pa rum prudenter fadam, apudèumcd ifta fuperfunt.Tame cum humanitatem tuam apud me cogitarem, uifum eß, qualitercun^ ifla fefe haberent,perfcribere:nelt;p ad alias excufationes aut de precationes confugefc,quàm ut teorarem,ut fi prae magnitudine ßudij ,anh m« mei dcclarandi,nimis impudenter,tua humanitate abufus^aut nimis ftulte met ipßus oblitus cffem,id benigne,ut foies, ignofeeres, mecg tibi commen»-datumeßeuellcs.Vale,XV.Caled-Iunias: m. d»
LAMBERTI HÖR-
TEN SH MONTFORTH HÏSTO^
RICI IN LIBROS HISTORIARVM DB BEL
lo Gcrmanico,adamplifsiniumordniem Senatorium Reipublicæ Da*
• uentrienHs,
PRAEF AT lOi
N principio O peris noftri,de bclJo Gcroaanieo, in un/uerfum p**' fandum auxi,id me maximé omnium memorabilc, quod in Cerßia/ ”” unqu im inteftinum geßum fuit/cripturum; quod ducibus Ioan ne Frederico fclf «flore Sepcemuiro,amp; Philippo Hellbrtin LanfOT' St nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiOjConfœderataeciuitates ÔC Principes Gerraanixcum CaroloQ,
Cjrfaie^iTcre.NamutnunquamGermanix pars maiores ualidiO’ res^jeo^asin unum conrultuita Cæfar,qui uicit ad ultimum,pericu lo pr^ior,diu anciptti Martis alea fatigatus fuit.Sed difsimiles belli artes erant, biam ciim Cjrfar initio belli,per menfes aliquot cunlt;Sando,opericndo[^ Bclgicas copias,qug tardiusaderant,caftrisleconiincret,ne(qidubix forrunx euentum pugnx uelletcoffl^-mittere,hoftibus pccuniain ftipendium prxfens deficcrectxpit.ContrajPrincipesgenquot; eiumConfoedcratarum,quibusCxfaris artes haudquaquam ignotx erant, maioribus uinbus in oppugnationecaftrorumfineefFeAuoccupati, quam animis,fummatn pugnx in euentum ancipitis fortunx conferre aufi non fucrc:haud dubic fuperiorcs futu.» ei-.fi in imparatum ftatim,amp; expofitum adcladem,oranes uires conuertiffenr. l^^dduo potifsimumuidenturmihihis uiAoriam ixuamente prxdiram èmanibus extornfle-Vnum,qult;jJcumduo pari poteftate.xquatoimperij iure,cflcnt.in gcrendisrebus,in confultando,delißcrandoque,in diuerfum fer^fententrjs r^iebanrur.HiscurisineoM dore accefsit Schcrteli Auguftani authoritas,hominis fub Germanici belli recentis inP rium apud populäres fuos fupra magiftratum cxiftimarione nominisobreimilnaris peritiam Celebris,qui belli ducibus prxeundo plura pen«? qudm illi fecinora perpétra-bat:utappareret,maioraeum,fi per omnia fui imperij belli negocium fuiffetjanimoa-giraiTe.Sed^ut plerunc^ fit) deterior fententia meliorem fxpe uicic. Alcerum, fatum ne-Icio quod,quo res mortalium,amp;confilia humana quamuis callida amp;nbsp;reguntur,Ämifee cur.btenim uartjscuris anxio Cxfare,fub aduentum Maximiliani Burani,qui non fat miturèaccedebat.quoceu anchora facra nitebatur,modicisprxfidijs feptus,oinnem amnorum terroremacuim in ilium per hofticum,5Cinfefta uiarum omnia dudantem, conferre potuiflcnr.Hac occafione negleAa,nctj5 Cxfarem adoriebanrur,netp Burano uiam intercludebant, quo minus illius potentia huius accefsione augereturciim antea hauddwbiafpefedentis.expcftantis«plnlt;iicscopixdcbellaripotujirent,quodconiun-
-ocr page 803-Præfatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t$79
fliscopijs faAu difflcikportca fuir.Auftus iam Cæfarqs quæBuranus adduxcrat, BcL Sjcisjimisjplura confllio quàm ui,cunftando,trahendocj belluni,amp; ad poftretnùm cou Qliando clemêtia duitatcsinamicitiam Sc pacemjgelsit.Alrj contrà.tumultuofc omnia ' S^rere,mifsilibiisafsidudconirruarc,hoftiunicaftra quatcrc, aggeres ÔCualla continua ßloborunigrädine uulnerare,cadrafaepemutarCjnihil opcræprccij faccrc;deniquenon 'ûnferre(id quod Cffar optabat)uires illius ualidiores in prælium,etiaiTi tum^ubi acccl^ «oncacfupplemcnto Buranici roboris crcuit.fc'rat is uir belli artibus clarus, uirtute fin gulari, animo intrepidusrquod fan's,flumen Rhcnum tranfgrefl'us,cùm hodium abeun.-'iuniccdentiumt]; rétro ucdigrjsinfidcret,declarabat:5lt;authoritatc,propterfeueramin ft militari difciplirlam,pollens Primus in hodcs,quibus formidabilior erat quàm crede fttft,inuehi,corum obequitare cadrisimpcrterritus, Rationes ingenti tumultu turba^ ftimodd frontem agminis uadentis in hodem protcgcrc,modô tergum fuorum ne car» Pcrenturclaudere. HincCæfarinonfolumcharus.utnulliregulorum ltalorum,Hifpa* norum'ue,quorum cadra plena erant, plus fidercrur : uerumetiam perfedo bello,ab eo ’mplifsiinispræmqsornatus fuit. Incomparandisprouincijs,Tranfifelanacum Grox ningenfiamp;Phrifia.bcnefîcio Cæfar!silliobucnit:quddcæmaxim3comnium,acdurifsigt; mæuirum acrem ac impigrum podularent.Has lurifdiAioncs tanta prudentia SC autho fitatc,moderatione6f adminiftrauit,utin amici tia ÔC fidc,confilio magis quàm ui rétine^ ftt:efficerett^utin togataeagubernatione,non minus quàmin bello.clarus haberetur* Siquodftipcndiuminufitatumillis gentibus uifumfuidet imperari,illifÿfuapatriaiu^ fspertinacids tuerentunipfe Buranus omnia in bonam partem apud Principem uerte^ ft'fuisjquod poterat,patrocinari:in ocio denique ôôin magno flore prouinciaaim {uagt; f'fmrcscontinere.Pacis bellicp artibus omnibus prioribus præfedis par. poderioribus folicitando alias,retinendoôj; acceptas fub imperio ^ntes. Sed ut nulla prseelara, »ffeio quofato, funt diuturnajcdfeftinatamaruritateoccidunttitahicuir breui poR, •JXâtnèbelloGermanico in Belgium rcuerfuscflet,publico fere omnium, fed maxime populi Tranfifelani lu(du,rebus humanis Rjbtradus fuinlongiori uita dignus.qui prin opifuoininfequutis poRea bellis utilis aduerfus hoRcselTe potuiflet. Vilum fuitigirur •mplifsimoordiniSenatorio claræReipub.D AVfcNTRlENSIS,hoslibrosnun-wpare:ut legentibus cos.mcmoria fortilsimi amp;omnem laudem fupergrefsi uirifube-fchunctÿ unum tuide, à quo Caefaris falus in hoc bello, ut humano iudicio loquar,ceu Thefeo pependitjpafsim omnibus conRet.
TENSII MONTFORTII H I S T
RICI DE BELLO GERWANICO liber Primus.
â’ Ntequa ad prinripîurtibelliGcrmaB(d,quodC3roïus Quirt-1 tusCxiàr,cumGermaniæpotentifsimisprincipibus ôi. popa lis confûederatis, baud perindc longum,atlt;p graue amp;nbsp;pericu-Il plenum gefsitiperueniam,eins originem,ô^ quibusdccauf-g fis,per quosfueritconcitarum,tum ncceirarium,tum utile
duxi,quanta poterit fieri breuitate,altius repetere. Nam etfi u-
noôt codem anno cœptum confedumep fuit,Gallico tarnen magniiudine pe-ticulorum,armorummultitudinc,claritate ducum, ÔC opibusflorentifsima/ futnciuitatum propêaequari potuit.Resmemorabiliscû primis eft.nam cùm propterImperi] amplitudinem foris nullum hoftem,nullum^ externum bel* lutnhaberet, ipfa fuis grauida uiribus per inteftinum bellum graui uulnei e af-mdafuit. Primùm omnium fatis confiât,quantis motibus amp;nbsp;procellis Ecclefia sparuis primùm initiis,paulatim in Germania perdodrinam Lutheri quaflari ccepitCaufla negotij diu diuerfis locis,ô^ uarijs concilias agirata,eo tandê pro/ B B b fetpfit,
-ocr page 804-i)8o De Bello Gcrmanico
ferpfît,utcum plaiïfumultarum duitatum,amp; Pnndpum quicamtuerenwrftgt; uore,fruftraobnitenteCaîfare,exdperctur.Cærarfperans ïgnemmature,pu” ufquam tn uaftum incendium crumperet,à feopprimi poflCjCGnuentumhaben dum Vuormaciae Ordtnibus Imperij edicichuc èc Lutherum ad cauHaoi dicen dam data publica fide,conuocat.Sea cùm hic de fententia (ua Treuirenfis epi* feopi ÔC quorundam aliorum principum precibus deduct non poffet,a Cifare paulo pôft proferiptus fuit. 111 e promulgata profcriptione,ccfsit quidem, idç^ e confllio Frederici Elcdoris,in locum folum,nequod colloquium illbautcom-municatio confiltj cum ullo mortalium cflètuerùm in eo feceOu amp;nbsp;ocio,libres ad amicos Sddynaftas indies edere non deftjufed eos maxime, quorum prom* ptosôd pronos adnouanda rerum ecclefiafticarum omnia animos cognoue/ rat.Intercadû proferiptusIatet,VuittembergænonnulIa in ecclefîa,pef quof dam homines nouarum rerum cupidoSjConniuenteEIedoremutantur. Coe^ ptum iam turn fuitin Heluctrjs,propter religionem ôCdodrinam, tumultuari. Hoc difsidium ut componeretur,fenatus Tigurinus,omnibus ditionis fug con cionatoribusadconuenienduminurbemTigurum diemindixit,utibi contto uerfia de religione difceptaretur.Difceptationem hanc tumultuaria rerum mu ratio ibi ftatimfequuta fuit.Confimilis motus paulo pôft Argentorati,ffuftra obftante Epifcopo.concitatur.Nec iam Tigurini fe intra nous dodrinæ ftpw con tinebantjfed diuorum fimulachra in templis debellare aggrefsi funt. VidC' bantenim,rufticos inaggs ucterem religionem obftinatosanimis pcttinaci-teruindicare.HabeturOfdinumfenatusNorimbergz.moxSpirç.Refcrturab Epifeopis de noua dodrina ex hominum animis eruend3,de(Ç ueteri rdigiO' ne aflerenda.Diuerfa ab alqs magno certamine fententia defenditur.Fcrdinan-dus Rex confpicatus nihil acqui obtineri poftè,Ratisbonam cum legato Cam-* pegiOjôC plerifque epifeopis,ad habenda feparatim comitia difceduntJbi decet nitur,uc Cæfaris cdidum,amp;: Leonis pontiîîcis,deueteribus Ecclefiacinflltutis Stf cçrcmontis feruandis, ô^antiquandis nouis,ratumfit.Cærar per id tempus tn Hirpania,ad motus ibi exortos fedandos,erat. Is ubi accepit quàm turbulent tx Germanorum res cftenfcSC indies triftiora enafti.literas ad Ordines Im pertj dédit,quibus haud obfcurè oftendi t,quàm acerbe ferret,quod ea quat in cotni-ttjs Vuormacienfibusdecretafuiflèntjfegniusexequerentur. Prætcrca,quod præter fuum confiliumjfynodum à Pontificeper legatum in Germania haben dam poftularint.cum fuum eftètjid ab eo petere,amp; obtincre.Neque uerô debc re totam Germ3niam,multo minus totumorbemChriftianum,ob uniushoml nis prodigiofa paradoxa,tot retro feculis damnata,deintegro in concilium conuocari. Se fuperftite baud futurum,ut ea labes totam Germaniaminficeret, AcnifidecretumVuormacienfefineintercefsione omnibus raodis tuerentur, armis feid aliquandoaflerturum.In eandem fententiam eodem temporelôerg à Cæfarc ad ciuitates primi nominis allatæ funt.Motus inter ifta rußicorum,Ä defedio à fuo magiftratu,nouam religionem illorum infigni inuidia onerauit. T umultus hæc cauflà prxtexta fuit.Quôd iam multos annos intolerandis ue^ digalibus a principibus amp;nbsp;magiftratibus grauarentur. Hac procella exiguo ad modum momento fedata,aliain Sucuia,amp;propinqua GermaniæparteadDa nubium rufticorum tempeftas eft exorta. Duas hifeditioniscauflas obtende-bant:unam,quôd obftinauerantreligionem nouamnuperintrodudamarmis tueritaltcram, quôdoneribus uedigalium QC tributorum à principibusIcuari, ôf in libertatem uindicari uolebant.Creuit ifta hominum turba paucis diebus* affluente unditp indies fceleratorum fentina.in copias innumerabiles. Pugna* tur cum bis uario marte,diuerfis locis. Faciunt inducias ciuitates: agitur amp;nbsp;de pace,ut ab armis difcedancexhibeniurpoftuIata.Hacrufticorum multitudine dilapftj
-ocr page 805-.. Liber Primus. h8i
H'i
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colluuio, non paulo illa maior, circa Lranconiam conBuxit
Did nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo agros, fed oppida etiam,fuæditionts fecere.Capiunt op/
aiJtn Vuinfpergum ui:ac nobilttate partim cxfa,partim capta,Comitem Lu-' L ^umHelfe(teinum,quiM3ximilianiCæfarisfil(am notham uxorem has “’bhorrendo fupplicio,duobus haßatorum ordinibus medium trucida* *’t;Bifari8inindc part iuniur copias,^;Cpgt;3 anror a:panim in agi G Vine b. P^ftôin Franconia difeeflèrunt. At ijs qui in Vuirtenbergenfem agru popula-
irruperât,à Sacuicifoederis Duce breui delctis,de percufloribus Comitis fBouici atroxfumptu eft fupplicium. Vaftatur inccndio,quod ceperant, op-p2Vinrppi-gQm.Reliqufcopiae,quf Franconiam infcftè peruagabâtur,quâ «in caftcllorum ÔC monafteriorum obuiam eraticaptis incenfisque ettam urz-’“USjCuerterunt. Extindis his rufticorum copijs à Truccefio,foederis Sue-pi duce : alia excetra in Lotharingia fubi to apparuit. Multitudo hare ex AI-’’tjcisôitotharingisconflata era t.Hacquoque mira ccleritatefufa,alia,diucr-quot;
fuperioribus, quae fauces uallis Vuileraeinfederat,adinternecionem ma« ^''opfallofuperatafuit. Potuiflenttotclades acceptxalijs documentofuif.* 'bmüuanafpelibertatisladati J prudentes dcuolentes in uoluntarium exitF ^’’^'Jacua mente ruiflent. AdPetersheimiuminagro Vuormacienfi aliacoF 'U^esfecoliegerat: ad earn afHuxeranc,qui ob aesalienum domo agrisque ^'«ffant,homicidae,exules, QC fex hominum id genus. In hos PaIatini,Lotha. ^'^giamp;Treuirenfts équités immifsi,caedunt,fugantqóe(acpalantes in fuga
interhciunt.Hac feditiones armatae non iam ft continebant in agrts, fed quot;lutbibus quibufdamadarma aduerfus religionem magiftratum quoque ^^^ncurfum fuit. Inciderunt hi motus in annum uigeftmumquintum. Eodem tempore Tigurinus fenatus,inter cos motus, fado fenatufconfulto,multa ue-
teligionis ôdczremoniarum ,authoreZuingIioabrogauit.Simurquein' terhos turbines exortus fuit Thomas Moncerus,homo confidens,audax8d tefatius.Si: horrends dodrinac author. Coliegam is habebatPhiferum quern tlamjcfff ontem, amp;nbsp;ad quacuis audenda paratum. Hi contradaagreftium maz ttu,armisomnem nobiiitatem eGermania expellere conantur. Istumtiitus ^uoniam ad omnium regnorum uaftitatem fpedlbatjioannes Eledor Saxo, tjui fra tri Frederico morte poftea fubtrado fuccefsit in feptemuiratum, Geor-Rwseiuspatruelis.Lantgrauius Hefsiac,Henricus BrunfuicenGs,Si^ Alberz tusComes Mansfeltius,confocistis armis,procella equitum immiffajuni« t^ifajcas copias ad FranchuGum fundunt. Capiuntur Qc tumultus capita, Muncerus Qi Phiferus, inter reliquos captiuosHn quosgladioanimàdüerfutn ^ic.Literx per eos dies à Carfare ex Hifpania opportune medtjs histurbisfü« perucnere,quibusdieshabendoram comitiorum dearduis Impertj negotijs AiiguGamindidusfuit.Sed ilia tempeftas baud quieuitin Ecclefta.nam pan-beim altj homines opici poft alios oriuntar,qui fomnia pro oraculis edere, fez ^ueafflatosdicereauGfuere. Et Carolftadio turn temporis, propter dogmai nouum,aquaamp;^ignia feptemuiro Saxoneinterdidum, Hoc ipfo anno mu' tatafuit Pruffbrumreipub.forma 8C religio,cum Germania pafsimfeditiont-bus quateretar. Alia comitia à Carfa re per lit eras ex Hifpania Spiram edicunz tur. Ferdinandum fr3trem,ut Iegatum,ei conuentui praefecit. Dies feruatu^ anno infequenti,qui fuit uigeftmusfextus. Recitanturibi liters Carfaris,qua' rumfumma erat hate: VtreligioEccIefis uçtus,àmaioribusaccepta,integra apudomnes haberetur:nouata omnia abolerentur. Si qui contra irent,tax' xtadecretum Vuormacienfe multarentur. Principes inter fe,quos dixi Prote« ftantes appellatos, rem in deliberationem uocarunt : permiferuntque rerum timmam Lantgraulo,Sturmi0,0i: Creffo Norimbcrgen-quodintercosconz
BBb 2 ueniret,
-ocr page 806-158î De Bcllo Gcrmanico
uenirctj'd racum poftca, cùm in confilium referrent/e habituros, Conuocafl/ tur rurfus paulo pôftjâ Cæfaris legatis, quorum princeps erat Rex, circa prin^ cipium menfisAugufti.lbirex fe audiuifle queriiur,interadueriariosefie,quO' rum permifiutneflettudicio,quidratumfirmumque habituriefTent. Præca-uerenthfine communicando priuata®nfilia^amp;intcrcedendodecrcto Vuor« macienfi, Cæiàris animum irritarent. Leguntur ibi rurfum literæàCæfarcal« latac. His uetabatur, ne quid cacremoniarum ,ne quaue religio fe abienie mu/ tareturjCxternaue aïïumeretur.SeRomâ ad Pontificê iturQ,ut cS eo de fyoodo cogenda agat,ut in ea omnis controuerfia difeeptetur. Ad ca principes adueria rti,amp;ciuitatûlcgati,ucllefeobedien(er,inomnib.Cçfarisuoluntatipermittercj fed cùm controuerfia de negotio religionis indies magis acmagis augeatur,id quodillicedidôdecretûm ue effet,hucuf® propter periculofos motus,qui irttc rea exortifuiflênt,ièruari non potuifTcC^oduero Cæfar defynodopromit-tat,nihileflcicùm famaconfians,nequcomnino uana effet,Pontificem cum Gallo amp;; Ven et is arma foEdcreconfociafle,amp; bellum Cæfarimoliri. Proinde redèae ordine fore,utCaefar certiordeffatuSC periculofismotibus Gctma/ niæ fieret. E re Impertj effe,ficoncilium in Germania indicatur : quemadmo-duminNorimbergenfi comitioplacuit.Poftridiedemonachismendicisqug* dam relata fuerunt,fed fine efFediu.Diuulfis hie animis in duas partes, tandem cconfenfu omnium huiufmodi fit decretum: Intra annum uertentem fynoa dum Germanix, uel (fiilt;» uideretur ) totiusorbis cogendam tdC Csfarem cï HifpaniainGermaniam turbarumcomponendarumcaufàreuocandum* m-terca ecclefiarum ffatus, ut nunc fe habent,in fua cuiufque ditione integri ma* nerenttutque eos Deo ac Cxfari probaturi effent. In hoc comitio prima bei' li fcintilla emicuit,quod poft in magnum incendium erupit.Saxo cumuiderf tot comittjs habendis nihil promoueri,0^ Epifeoporum partes potenteres e -fe, qnam quibus ipfe par effe poffet, fi ad uim res tandem fpedaret : Helium fecreto conuenit de fœdere fanciendo. Adfeifeunt legatos Argcntoratcnli' urn, Norimbergenfium, ÔC Auguftanorum, cum quibus hoc confilium com' municant. Monentquefi»iul,ut mature fuis rebus confuierent. Non elfe oh« feurum, quidEpifeopi parturirent. Foederis ineundi formulam huiufmodi conceptâ propofucrunt. Sireligioniscaufaaliquisomniuminpericulum de* duceretur,uiminiuriamueacciperct,auxiltjs mittendis inuicem adiuuarent. Neque illud dubium effe, quin Franefortienfes, Vlmenfesqùe idem effent fa* efturi. Adealegaticiuitatum refponderunt, eius nihil in mandatisfe habere, fed uellereferre. Haec comitia inde,defecftio à ueteri religione in Allobmgum finibus fequuta eft. Quorum ueftigia Bafilienfes, Argcntoratenfesqucingtef* fi,omnia propefacramutarunc. Spiræ inde habita funt comitia adidus Mat' tias, anno uigefimonono,in quibus cùm Catfaris legati de quibufdam obftina/ tis,qui nouos ritus in Ecclefiam inueherent,cum querela rctuliffent,tandem ad hunc modum decernitur: Qui ueterem religionem adbuc tueren tur,conftan « tes in ea ufquead proximam iynodum, de qua bonam fpem concepcrit Caefar, perfeuerarent.Rurfum,qui à noua femel fufeepta fine graui rerum publicarum fuarum detrimento ac motu declinarenon poflent,in ea moderate fe gcrcren^ nihil nouarent infuper.Anabaptiftas nupcrexortos,qui fua pertinaciterdefen derent,ferroSfigniperfequerentur. Vtrinqueabomniiniuria,amp;dandod3/ mno religioniscaufa,abftineretur:neminem conuicqslacefTerent; transfuga* neutri hofpitiodomoueexciperent: contra decretum hoc quimolirentuhin profcriptorum album referrentur. Huiedecretointercedunt Saxo Ô^HelTus: Sepratter hos, Brandeburgenfis, Luneburgenfes duces,amp; Comes Anhaldh us. Hifuam intercefsionem,utredeatqueordinefadam^tuentur. Etcom* municaiq
-ocr page 807-Liber Primus. nSi
hkato confih'o cum riuicatum Irgads/ocietatcm iungunt.Ciuttatcs autem 'fiinthx, Argentoratumj VIma,Conftantia,NorfmbcrgajMcming»,Vu1nfcr [''*um,Rutd(nga,Campedoniufn,HaiIbrun3,Lindauia,ffna, Vuüleburgum, ' Norlingi.Pereos dies inter Hduetios ciuili bello tumukuatumfuicacnili Ar 8«ntoratenfes opera aeftudio fuo intcrccfsiffent medijjiamduatadcs arma-'^infeRis fîgnisconcuirident. Mittuncuràprincipibus ôi duicatibua^quas Mo memorauijiegati exiemplô ad Ca;fareni,qucm tum ex Hifpania in ha/ ''^»1 reditum parare aceeperant^ut prxfentes rationem decreti repudiati ante Mnium, ei exponerent. His cùm nihil pacatè ac benignê refponderetur,do-’’’osquifquc futi« und« uenerantreuerfijad Prindpe» amp;nbsp;Senatus rem omnem **^tuierunt. Norimb^rgenCes, qui omnium primi literas à fuo legato Cadeno ** kalia acceperant cognito refponfo, amp;nbsp;Cxfaris uoluntate, celerlter rem o-'^nem Saxoni, HeiTo.^ foctjs duitatibus per literas denunciant. Tum de-quot;’umlilinthil amplius cth.dandum arbitrati/imminensenim infortunium pfûfpicicbantXonuentui diemSmalcaldiam fubfinemNouembris indicunr ^deutn diem conuenerunt frequentes pauio antèmemoratarum ciuitatum ‘'8»ti. Principes quoque,Saxo cum filio,Heffuf»Erneftus amp;nbsp;Francifeus Lu-''tnburgenfes fratres:« legationes Georgif Brandenburgenfis. Vlmenfes ta«
Argentoratenfes,defœdere ineundo nihil in mandatis Ce habere re/ Mderunt. Vnumenimhocfuperioriconuentuindeliberationem mifTum ‘quot;'tkjdeauxütis mittendis,fi quis propter religionem [gt;ericlitaretur,licetdàm Me(rct,quid Cacfar,qu{d Ferdinandus,amp;altj occulté molirentur. Proindc ffdutn uideri, ut quif que ad fuutn Senatum de foederefandendo referret, ut ’'fcerncretur quid fieri placeret. Variantibus fententtjs, cùm de fœdere inter ^otnon iaiis conueniret, tandem aliarum ciuitatum legationes acciripfacuit ^oiîcfoeduj aliquodconcipi,amp;iniri,fidodrina,fireligio eadem per omnia Pfobarcturomnibus. Rebus infedishaclegedifceffum efi^utqui eandem SC '‘O’^rinifnQcreligionemuellent fufcipere,inodauum Idus lanuarias anni fe-'luentis Norimbergam conuenirent, interim Argentoratenfes cum uicinisHcl •’ttiorum duitatibut,eandem ferè religionem tutai^tibusjcedus ineunt.’No-Mergamubi conuenere,nihil egere: quôdCxfar,qui tum temporisàPon-^ficeinImperium lnaugurabatur,fubucrnum tempuscomiriahabiturus crex ”^«ur. Interea quifque mature deliberarer, quid in illis proponerc placeret. “ffuipoft Principes, di ciuitatum legati frequentes Auguftam conuenerunt, ’^Cafarem ex kalia poft inaugurationem reducem excipiendum. In his co-’’’ktjs multa à Czfaris legato de Turdca calamitate,uafiatione regni Hunga-Mpopulationeagri Viennenfisjde bcIlofadendoTurcis,ubidcfcriptodi-^’fdiTent : adulttmumde difcordia.propter rcligionisnegotium,demoti« “Usnuperexortis, Qcde contemptudccreti Vuormacienfis grauiter uerbafc-j^^'iufsitqûe fingulos,^3c uiderentur,proponere,Ibi principlt;s,dequibus pau '®»ntcdiâum crtjOmiflTo refponfo de mittendo auxilio aduerfusTurcamjC^-*’f«morarunt,utfuamconfefsioncm,quam feripto coroplexifuerant,benigne audircuellet. Accepit Cxfar poftridle,ÔL in frequenti fenatu uaria de relf-S’onedifeeptata funt.Conuocantur ad Cxfarem duitatum legati, aguntur tjs Sf’ti2f,qui à fide dccreti nondifeefsiftent. Deinde reliquiscaufâm diccre iuf-%quamobrcm decreto Vuormadenfi non paruifient. Ilii deliberandifpaciô Wetrato, caufam quidem dicunt,fed ou» Cæfari haud quaquam fuit fatisfa-^uni.Simul Cæfar confilio cum legato Pontificiscommunicato.adfcrlptum “Wonisamp; Hefsirefponfum decrcuit:ut,quiircntcontrà,lntcrccdere'ucco-'’«rentur,ôf non parèrent,in profcriptorum album ref errentur. Refutatur co-futnconfcfsio(quæpoftea AuguftanaappelIatafuit}àTheoIogisquibufdam.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B B b } Elctftpr
-ocr page 808-ij«4 , De Bello Gcrmanico
Eledor Saxo nuîla mora refutattonis exemplum à Cæfare fib« tradi poHuUt Haud recufauicidCæfar quidem fefadurum : atca lcge,necuu!gaietiirtypis cxcufumjutfcneftranouisdigladiationibuspraeduderctur. Negareiilijcca • lege accepturos. Eo tandem res deduda fuit,ut feptem ucrinque dehgeren' tur, qui ad controuerfias reconciliandas uiam aliquam,ßfieripoifer^inueni/ rent. Hine à Cxfare ÔC Pontiticc ledi funtjcpifcopus Auguftanus,Henricus Brunfuicenfisjduo iuri(confulti,eres thcologi, VuimpinusjEcciusACoch-lacus.inde, Georgius BrandeburgenHs, Ioannis Fredericus Saxo,totidem iu/ rifconfulti,amp; totidem theologi,MeIanchton,Brentias,SCSchnepfins. Exhis fcptenis(credo ut minus turbarum clfet)terni ledi f unt.Sed cum nufquam fa me inter eos conueniret/entatis arte feparatim,fed fruOra,Ducum animis^ ul afufceptareligione defeifeerent■ i(3decreuitCæfar,ucufquead decimumfe« ptimumCalendas Maias annifequentis, fuaipfis facra manerent integra o-mnia:at interea nihil nouarent ampliusjnihil nouorum librorum in luccm edc rctur de religione : nullos pellicerent in dodrinac fujc focictatcmiin Anabapti/ flasanimaduerterent. At Saxo,qui facile princeps ab ea parte erar,decrctam Iiocnonapprobauit,nequefoctjciufdemconfcfsionis recepcrunt. Turn Cat/ rar:Nin,inquic,parueritis decretOjinfortuniumcftishabituri.Itapoft longam dimicatienem, nulla re memorabiliperfeda,haudquaqu3mpacatedifceiTuin Fuit. AtHefîuscùmuideret quidCacfarmoliretur.celeritcrcum Tigurinis, Bafiliendbus SiC Argentdiatenfibus amicitiam fie focietatemira adiungit.utß quod infortunium aut aduerfi quidpiam propter religionemalcuiconcitare« tur,inuicem pecunia in ftipendium militumjuel peditum equitumcp auxilqs mittendis iuuarent. Vocatur inter haec per literas Coloniam à Carfare Saxogt; ob dubia quædam Imperqnegotia. Ille fufpica tus eoprattexru aliud p3rari, extemplô in omnes partes ad Principes amp;nbsp;iocias ciuitates literas dar,quitus diemxxii Decembrisad conueniendum Smalcaldiam foederis icendi cau/ fa edixit ,priufquam imprarmedirati Qi imparati occuparentur. Seruarurab omnibus dies : conceptumcp eft foedus hie,quod poftea à loco Smalcaldicum fuitappellatum,ipficpcoflfaederati Smalcaldici didiinhiftoria fuere Inhoc foedere,praeter SaxonemEledoremHeflum,erantGebartusÄAlbertus Mantsfcltq,Magdeburgum,0£fBrema, Caeterarumciuitatumlegati itafœdus comprobarunt, uti prius, quid fieri placerctjeferrent. Qui ucro ita cenfuif« fent,intrafextam hebdomadârurfumjllôeonuenirent,utinfoedus adferibe-rentur.VifumquoquetumfuitjGeorgiumBrandeburgcnfemjamp;Norimber' genfes ad foederis focietatem (blicitare. Ad hate placuit,amp;^Danorum regem, Pomeranum,MegeIburgenfem,Hamburgenfts,Embccenfes,Northern enfes, Francfordienfcs,Brunfulccnfes,Gotingenfes,Mindenfcs,Hannobrigenfcs, Hildefemenfes,Scalias plerafqueciuitates infeptentrionalis Occamlittora uergentes, hue quoque per literas inuitare. Placuit item,ut ad Galliarum Apgliæreges feriberentur literat, in quibus aduerfus calomnias de profefsiO' ne religionis fuae fparfas fe purgaren t,0d dodrinae rationem redderent: limul orarent,utCaefarem ad fynodum in Germania cogendam per literas hottarea turmihilinterea duri in Principes amp;nbsp;ciuitates Imperq ob religionem decerne* retlnhancfententiamfcribuntnon folum Principes,fed amp;nbsp;ciuitates nonnul-lac.RurfumSaxo confoederatos Smalcaldiam conuocat,3dineundamr3r/O' nem defendendifc,fiqua uisoboriretur.In hocconuenturefcruntur rcipon-faDanorum régis,8^ ciuitatum maritimarum, de quibus in foederis focieta^ tempelliciendis fuperiori conuentu Smalcaldicoadijfucrat.Rex ita per iite-ras refponditjUt diccrct,fibi non efTe integrum per regni fui concilium,fadus cum quoquam inire,MegeIfaurgcnfis inexcufationem adduxit, legatos fuos decretq
-ocr page 809-Liber Primus.
^fcreto Augußanoadmodum nuper fubfcripfilTczcontra cam rem fc haud-^^äquamfacere poHè.Vtcuntç tarnen rerumalea cadcrer,nihilfehoftilecort« ''’eos paraturum. DuxPomeranorum,gubernationem ditionisadhuc eße fratrem grandiorem na tu:guo uiuo nihil fe pofle ftatuere;alioqui in foe-®usdifceflurum.Lubecenfes»graues fumptus in bellum fados cxcufab3nt,au Sffiad hæc ipfis mecum,ne Chriftiernus rex regno pulfus,rurfum bellum face
Quod fi euenirec,uelle fcire,quid auxiltj flagrante bello à fœdere expeda* f’nt.LuneburgenfeSjid fefadurospollicebantur,quodPrincipifuoplacuif-
Inde de ratione belli, de conferenda pecunia in flipendium, de ducibus ad legendis,de auxili|s,SC altjs quibufdam cenfukatum fuit. Delciuerunt Mfa:dere,Hailprunum,Campedunum,ôôNorimberga.In hoc return ftaru, l’inicnfesecclefias fuas per Bucerum nouareligioncinftituunt.R.cfpondetur Y’^confœderatisàRege Galliarumbenignè.-Senonfolum concordiam ÔC quot;ocram difeeptationem controuerfiarum in fynodo op tarc,fed etiam liberum amp;nbsp;fugam in regnum fuum tutamillisaperire,fî quidaduerfl accidC' 'ft' Superuenerunt literx à rege Angliac,qulbus pari humanitate illis tefpon-•ttnifuit.Mox Franefurti in conuentu relacum fuit,de Heluettjs in fœdusreci« P'fndis.Vcrùm quod illi diuerfum in parte aliqua dogma tuerentur, repudisti î'tftc. Adferuntur fîmul literg Saxonis Hefsi in concilium,qug recitatæ funt, '^hanefententiamtSi uideretur ère feederis effe,Moguntinum Ludouicum ^•btinumuelIeapudCaffarerndepace difceptare.Refponfumperliterasfu' cenfere le.fed pacem non placere ullam,nifl fifei adionem prius abo-'fftt Cacfar.Haud abnuic Cæfar.C^are ad Idus Septembris Spiræ adefle omz quot;fsiufsit. Interim,pauloante eorum comitiorum diem,mittitad Saxonem, Naflbuium,amp; Nuenarium.Hi fccretô cum eo de pace aduri,quin Wmaximèpropofuerunufipaxplaceret.illarcciperet. Saxo,ubièrefuaea ’dmittere uilum.non eiret,ad ukimum adiecit,nec^ fc Spirac in comitqs adfu-’“funi, neep fîliam cô miffurummifi publica fide fibi caueretur. Auguftae nu-Pff,acmuko antè quaedam prætcr comitiorum rationem fibi accidifle,ob quç Cæfari parum fideret. Paulo póft legati à Moguntino St Palatino Smalcaldi« *'’’ueniunt,qui ciuitatum legatis proponunt,ut,fiftideretur,ea de quibus Au sulfat non conueniflet, de integro referrentur. Mukishicultrocitrocpiâatis, Poftremô in hune modum placuit. Vbi de uoluntate Saxonis ÔC Hefsi,quo-'Umcratfumma inter cos authoritas, fadi eflentccrtioreSjfî ipfi ita cenferent, PbceredicmconuenicndiSpirampracfigi.Haud itamukopoft,Saxoamp; Hef/ ■usMoguntino Palatino refpondent adeaquæ nuperutdife^tatotes pro Pofuerantjin hanc fententiam. Sperare, Cæfarem concilium in Germania co-‘ffu(um,utpromirerat. Inhoc,utdodrinamdereHgione ubcriusexplicaturi flfent.interim fe orare.ut à Cçfare deprecando impetrcnt,nc interea quid infe ‘‘Pineosquieandem dodrinamprofiteantur periram,autcconn]io aliorutn impotenter moliretur. Sin omnino il le in prxfentide pace agi poftularet,pu/ mica fide cautis ex æquo o mnibus, diem ad conueniendum prxftitueret : ui« tosfceruditesfecum adduduros,quiconfcfsioncm Auguftanam copiofîus fxplicarent,8^ didis obfcurius aliquid lucis citent addituri. Cùm autem inter iltade comittjs Spirenlîbus, propter Turex apparatum ad bellum Viennen-•fjOifiil fieret,diem conueniendi Ratisbonam in lanuarium menfem anni infe-quentisproduxit. EodcmtemporcTigurinorumcumQuinœ Pagis difsidi utn,iam aliquot annos opprcf[um,muko quâm antè infeftius cnèrbuit, T igu-J^iduobusprælijs magna accepta clade à Paganis deuidi, in quorum altero Zuinglius ceciditjhis legibus pacem fccerc;ut ipfi foedus cum Lantgraulo,Ba ulicnfibusjB ernatibus,SC Argentoratenfibus nuper idum abiuraient: Pagani
BBb àpado
-ocr page 810-IS86 De Bello Germanico
à padlocum Ferdinando rege initodefcifccrent. Neq? itaucrômukopôftirt conuentu Franefordienfijn feed us Goslaricnfes jEmbecenfeSjUtpauloante Eslingenfesjadferipu fuere.T andern ueró,cïim T urea in Auftnam cum innu« merabilibus prope armatorum equitum pedicumc^ copqs irrumperet, Carfar propter regnorum propinquitatem,metu ne ea procella in hoedifsidio in Ger maniam crtunderetur,Schuinfurti pacem ad proximo uftpfynodi tempus Ger manis dedinnequis religionis cauCa cui conuicium diceretjdamum ue darct-In cos qui contra facerent, décréta pœna fuirait lie uicifsim parta p3ce,obcdienti am amp;nbsp;officium, prxterea auxilia aduerfusTurcam Cæiâri ac Regi poilicentur. Morte fubtrahitur rebus humanis inter ifta Eledlor Saxo; in cuius locum fuc* ceditblius loannesFredericuSjCÙm Caefar clafîeinHifpaniam proficifeere-tur.Per eos dies Pontifex in Germaniam legatum,cui Cxfar SC fuum adiunxe rat,ad Saxonem Bledlorcm,cum manda tis de rationeindicendaciynodimittit Legatusubimultadifertedeutilitateacnecefsitate Conciltj intra fextum men fem denunciandi, SC anno poft ineboandi difleruiiîet, unum fcrupum urgerc, inquit,de loco,in quern cogeretur.Nullum Pontifie! uifum fuiffemagis com modum,proptercopiamannona*,8C rerum aliarum cxuberantiam,quafnucl Bononiam,uel Placentiam,uel Mantuam. Vnam earO deligendam uideri. Sumit Saxo Sc deliberandi SC refpondendi fpacium,dum foederis fociosferantau tern in eo foedere ciuitates X x 11 r i,SC Principes turn feptem;Smalcaldian* uocet.Non enim pofte fe altjs inconfultis.quod ea res fuo unius arbifrio libero permifta no eftet,priuatiffi commun! omnium nomine refpondcre Breui con-uenitur frequenter Smalcaldiam.Decernuntur liters adlegates.His refpon-derunt;Pontifi'cis Romani poftulatum pugnarecum decreto Impcrq Sena» tus.inquo placuerat,ut in Germania focus conciltj habendi dcligeretur;idlt;? cam ob alia,tum ut illud liberum forettaiioqui non futurumjfi extra Gcrinani am ediceretur.Hanclegationembiennio ferme poft,Car fare iam ab expedition ne Aphricana inHifpaniam reuerfo,denunciatio concilij excepit. Legation's princeps in Germaniam miffiis,in primis ad Saxonem Elccloremjerac Petrus Paulus Vergerius,anno trigefimoquinto,Pontifie! Romano obraram erudi-tionem turn charus adhut^Quo tempore loannes epifeopusRoffenOsin An/ ^lia,0d regni cancellarius Thomas Morus,fecuri à rege percufsi erant. Verger! us,poftquam ad Saxonem legatos uenitjndicatuerbis Poniificis,tempus il/ lud nunc tandem uen!{re,quo concilium tantopere expedla to indicaiur : netp ucr0folQexpedlatQ,fed orb! propter difsidia in Ecclefia ncceflarium. Locum defignari Mantuam, Germaniae,quod Impertj fit,commodam:8f inter primas Italix urbes,cx Alpibus defeendentibus obuiam. Hue neep Cxfaris netjp Fer dinandi operam defuturam.Quodfiipfe nunecaufas quaerat,ut!mpcdiat,aut recufetuenire,orbem turn demum intclledlurum,nihil eiplacereadpacem.San xo rem cum feedere fe communicaturum aittpetitqj fimul,ut mandatû Pontiff cisferipto tradat. Addidit inde Icgatus,alias legaiiones ad alios reges huius conciltj edicend! caufta miftbs,fe ueró in Germaniam CæfâriacRegilocum placere:amp; Eledlori quoeç plac!turum,fpem bonam fe habere.Iam quiafezderis focios côfulere opus eft,orat,ut primo quoep tempore cam rê maturet, Quod ad publicam fidem,qua alias fibi ac fuis caueri poftu!arat,eam no folum liben* » ter dari.fed Pontificem obfides etiam daturâ,ut minor! metu conueniant. De ratione SC forma difputandi conuenturum in concilio Confeederati re cogni* ta,Vergerio per literas breui refpondentftam antea fuam uoluntate SC fenten* tiamCacfariacPontificideclaraffe. legitimum aclibcru concilium,quale hoc fortafteeftëtfuturum,feuclle.Dofeie tarnen unum,rab!enon humanainfeK fuosfguiri.Viti3,quçubi(5ecclcftas inundaflent,priusefrecmcdiofubmoult;-
-ocr page 811-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1587
'lâ Qtiôd nero Mantua condlij locus placucrit,mîrum uidcri .cum Cçfai ab ijs ''oneiretdiTcefïîirus,quatinfrequenti ordinum S en a tu femel placuifïent:Dc-fuifle tum fadum,ut in Germania fynodo locus deligerecur.Ec in hanc '^«entiam pluribus legato refponfum fuit.Vndehaud obicurè coarguebant, '^tGermania exciri nolle.Superuenere eodem tempore Smalcaldico conuen-‘“^I'gatiRegis Galliarum. Hl excufarunt fupplicium de quibufdam in Gallia ’’“nouam religionem fumptam.Nihil illud ad iniuriam Gcrmanorum,aut ci= quam ipfi tutarcntur,quicquam pertinerc.Non negatefequidem, quot;’Ofhliuni incuria ÔC ofeitantia temporibus fuperftitionesaliquasin Ecclefiz ’'’iirrcpfine:fed cxremoniarum nonnullas non efle inutiles omninoQuocir-'’jOmnes non effe explodendas. Si Germants in rufticos facuire,quorum tu« '’’ultus armis opprefleranttri in Anabaptiftas feuere,quod magiftratui non pa !^’'if)animaduertere licet,cur idem Regi in fuo regno,in nefarios non liccretc’ p^ucroneceffum efle in præfentia commemorate, quas ob noxas anquifita ‘^Pofthecmultabeneuolé de utriuftp geneis cognatione,origine,fl^ animorS 'oniundione perorauit.Regêlegatos fuos ad iplos ire uoluifre,ut qua ueller, J.^Per literas,fed per legatos coràm ageret.Dcconcilio idê fe cG Germanis fen
Gtea rempota no pati nifi extra Italiam liberG concilium.RedQ fibi uideri, pmilTo Pontifice,concordiam Si pacem ipfi inter fe ineant. id quod ptocliue ’'^nclferjianimis quorundâpræterferociam inßtam remifsis,nihilobftinatè Bquot;'t«sur.Gratiæ acflac funt régi àconcione,quod bene dereligionefua fenfif-utriufi^ populi neccfsitudinc,decp beneuolo c^a Germanos animo,ad '''’iS,deiudiciodefynodidenunciatæàPontificeratione,amp; quid is parturi-quemmadmodum Rex contra confociatos foederc nulla auxilia Cçfati pt milTurustuicifsim ne fe quidëCxfarê in rebus quç ad Imperium nihil per 'nerent,aducrfus Regem,armis aut opibus adiututos.Secundùm tfta,Iegaii à , ^’^gb’aeuenerunt : qui in concionem admifsi, Regem in tegno fuo uetez '■’’fcligionem aboIeuiffeexpofuerunt.HortariGermanotQnationem,ut fez pergant nouam religione pari ftudio uindicate,Pontificê RomanG fimu-’'«iantQfynodum,fcdtediuetfum cogitate. Regigratiæcadéhumanitaoe,
, Reuocaturhicfirmatutepfocfetas,SCfœdus principutn p'^Gitatum in annos decemfimul plûtes ad!cribuntur,inter quos Angliç rex Abbuiusiegatisin fœdere hîccquocnexpreflafuetunt,nealiumconciln fibi à Ponrificepratferibi patcrcntur,quàmipfiVergetldindicafîent. Sin pgfret Pôtifex,ut denunciari iufsit,cius côfilio intercederct.Vt focius fœde-'?®iltt,{tafedefenforem ipfi fore. Si bcllûreligioniscaufaipfisinfcrretur,rex facienti nulla auxilia mitteret, fed in fœderis defenfionê centena aureoru ^'Hiacoferret. Reliquosfumptusipfîfacerêt.Sedfi bellGdiutius traheretur. Ut ferendis oncribus fufficerent,rex ducêta aureorG millia penderet. Sc /fo nÔ tantQ atmis fancitum fœdus,fed fanguinc Si uita etiam tutaturos.Hoc inter regêamp;'Proteftâtespaulopôftardiusperliterascoiuit.Pontifexin Cefaris ex Hifpania reditu Neapolim.Vcrgerlumlegatûtrépide 'Jcrtnania mifsis litetis in Italiam reuocat.Quib.is ledis nihil amplius cômo ’'^îjquâta potuit celeritatc Romamtedtit,^ ad Pontificem confœderato refponfa rctul it : quid poftulauet{nt,9C quid in Senatu impertj Catfar i pfis ^f3tur pollicitus.De Lutheri Si alioram reditu ad faniorem mentem,nihil eflc expedarctur, nifi ui armata compellantur. Auditis his Pontifex,extem-, y^i'gsrio mandat,ut pari celeritate Neapolim contendat ad Caefarem, ^'^yCjUtquæqueaâaeffent,exponetet. Hauddiu ibicundatustum Caefar, Ronnam uenit. Vbide bello Turcico Si Impertj rebus pleraque ipz Pontifex contuliirent,de concilio indicendo ita inter eos conuenit,ut di-
BBb j plomatCa
-ocr page 812-iv88 De Bello Gernianico
plomate confcripto,quod è dignitate Pontificis elTet,Cærar effi cerer,uf potl/ or Germaniac parsinltaliamfe ad concilium fequerctur. Conuenituracon' foederatisfecundum haecFrancfortum.Hic recepto in focictatem Vuirtenb«' genfi,deinde Pomeranorum ducibus,Georgio losnneAnbaldis,Auguli^j * Franeforto, Campoduno,Hamburgo, Hannobrio,Iegationes ad Anghas regem decernuntur. Verum priufquam legari proficifeerentur,nuncio adtere-bacur, Annamreginamadultertjinceftuscj prætextuàrcgcfecuri percuffa«» fuiffe* Quamobrem à legatis mittendis in totum dell iterunt. Prodtjthis diC' bus diploma Ponti(icium,de edido concilio.Proteflantes Smalcaldiaead me* diumFebruarq adedeiubencur. Hue quocpconuenereprimi nominis The-ologijquod Heldus Cxfaris orator cum mandatis eo uenturus dicerctur. Ad-fuit breui, atep Principibus legatis^ ciuitatum in concionem aduocatis, Icga** tionem fuam expofuic. Erat commemoratio oftenfae indignationis Cæfa= ris,quôd fe abfente pluribus in locis,quàmcùmdifcederct,fta tus rcligionis to ta Germania mutatus contra edidum eflèt : qua in reludibrio fe habitum cxi« ftimarc. Gratum tarnen unum illud eile,quod de feedere Gallico ôf Britanni-co fe perpurgaffent. Gallorum^regem in fe moliri bellum,0^ Turcamarmarc in Germaniam^ut diisidio diuulios opprima nCatfarem uelle ab ipfis padas in ducias feruarirpraecipue quod proximo concilio,quod inftaret,omnescontro uerfip religionis difceptarentur.Omnes feire,quanto ardore,utconciliuip co* gcretur,abicnsprgicnsipftitinet.QuodutaliquSdoinchoaretur,Äbonisau« fpictjsfiniretur/editSabcxpeditione Aphricana in HifpaniâmaturaiïeiUtpfi moueretraijceretinltaliam,quó prsefensconciliointerelîet.niribelloimpcdi/ tus ab co auertereturrSf tarnen nullum fuum ftudium à fe abfente defideratun« iri.Sperare autem,quoniam ipfi femper concilium dari uoluerunt,quin urn conGlia amp;nbsp;rationes hucinclinatæ enênt,utnon folomquantumdifsi^o-ruinEcdeßaede^tolIeretur:(edetiam uitia ÔClabcs,quibus deformata eilet, fubmouerentur.CupereCzfarem de uoluntate eorum effe certioretn. Nam n nuncreftitent,amp;ueniredetredent,occanonemoblatam praetermilTurhautfi qua excipere uelint,aut yifFerre fententia effet, omnes genres humanas band« quaquam dextramexiftimationemdeipfis conccpturas,utquiturbasquant tranquillitatem mallent, bellumque ociopræoptarent, OrarcC«farem,ut hic paratos fc omnes lubentesque prxbeanc,quó ipfe uicifsim ftudium ac pro-penfam fuam uoluntatem erga eos declarare poffet. PoftquS Icgatus in hanc fententiam multa peroraffet, dimiffaconcione,Saxonem fecreto conuenit, orat^, ut Cæfaris amicitiam quorundam affentationibus potioremducat,eF quehacinremorem gerat. Caefarem beneuolentiameialiquamfapetjoluif-fequidem, fed ob religionis diuerfac negotium declarare nonpotuifle:quam tarnen compofito difsidio effufam pariter,SC cumulatam experturuseffet-Sin ipfe uenire recufet, nequelegationes mittat,reputetapod fc,quantum mall ea irritarioipßinpofterumallaturafft. Prztereaadmonuit,ut quemadmodum in comitijs Ratisbonenfibus placuiffet,auxilia aduerfus Turcam, lt;pi iam tum in Germaniam irrumpere parabat, mitterer. Quod ff is à hello deftiterit, arma cum altjs in Galium, qui Allobrogum ditionem ad Imperium fpedan* tem inuaffffet,induerct. Adiecit amp;nbsp;alia quædam de fumptibusmagnis,quos Cæfar in iudiciùm Imperiale fecerar, communiter tolerandis. Saxo iftaiete/ ferreuelle,refpondit : quod baud perindê ad le,atquefocios,pertinerent. Poftquam in concilium uentum eft, multa aduerfus fingula uehementi ota/ tione dida funt. Poftremo de concilio in Italiam à Pontifice indido,pU' gnarecum Cacfarisfiilmperij decretis. Nequefpßsfatisliquere,numcumloz CÛ altj principes dC reges extra Germaniam probent-Cauffas effeiußasjquam
obrem
-ocr page 813-Liber Primus. isS?
’’htem CO reeufent uenke : periculum ex aequo omnibus commune ; inQdia», to Pontifex per clientes fuos ipfîs ftruere polLet. Ad hacc,cum negotium gt;nbsp;nbsp;nbsp;Omnium maximèarduum,quod ad communem omnium mortalium
'’■Utemfpeâ:et,magnitudinemfci poftularc, ut canon per le^tos tranfiga-^(eduiris ingenio Ä crwdnionccxcelfispermittatur.quornrn^Iiquisnume^ haliam mittendus effet. Mokftum admodum fore limites Impet ij tran-'ffndetCjQi.' interea Gcrmaniam præfidijs nudatum iri,ÔC ecclefias aliquot mi* ™H0rum uacuas futuras. Ad ea Heldus:Mantuam propterea dcleôam con-^“iOjqaodcœlifalubritatejSd rerum omnium commodisnulliloco effet infc/ f’otitum autem conuehendis commeatibus opportuna.Nihil cflè,quod dein/ 'dijs ôc periculo fîngerent. CæfaremcuraturumjUtipfis publica fide,dans in/ 'uperobfidibuSjCaueatur. Popofcitperhacc legatus catalogum eorum,qui poftpacacionemNorimbergenfem in foedusueniflent. Ad hacc,quale,amp; quo to confilio iâum effet foedus iftud. Dum ifta geruntur, fuperuenit forte le-8’tus Pontifîcius ad Saxoncm primùm,ut ci concilium denunciaret. Sed to uiderct fuam legationemnon magniapud eumfieri,Hefsicolloquium P^tiuit.Isperminiftrum legato refponderi contemptim iufiii,non effeuacu/ '^oiaudiendislegationibus Inde ad inuifendum iter auertinis tumfortegraui-txcalculo laborabat. Cæterùm quarto inde die po(l,Hcldo à confoedera-‘'^tdponfumfuit: Pontificiorum conatum hue fpcciare,ui Cæfarem contra tousconcitent. Initurn autem id effe ,non adinit#iam inferendam, fed ad todcpellendamfpcdîare.Quod utdiftutbetur,illos enixe operam date. Di« P'ottia Pontificis iongè aliud fentire,quàm uoluntas Cæfaris efTet lHud argu-toto effe,quàd nouam il le religionem ante diem concilq condemnaturus camp;
Iduerôhaudquaquam uoIuiffcCæfarem totcomittisordinum Impcrq. ^uoduerô ad locum,quo orbi Chriftianononeffe commodioremdiccret,di 'Jtotnreipfaaparcremullum Germania ad conuenienduroundiepaptiorem. nlios reges ac principes per legatos fua muncraobirepoflètietierô cumfuis 'heologis ipfos conuenire oportere. Bellum fuper hxc in Italia flagrarc. Du-toMantuanumdodirinacfuaeinfeftumhoftcm eff^ffratrem habere Cardina ^01 non in poffremis. Ciuitates in Germania effe haud minus datas, quàm fît Mantua:ne(j minus iufficia amp;nbsp;acquitate celtbres,id quod Cæfarem nÔ lateret: ^tosunushicfemperfuitfcopusjut oitia 8lt; crrores,quptcmporibusin Ecclc quot;’mirrepferunt, extirparcntur,eiusre] ne mentionem quidem femel fadam à ^ontificein diplomate.I am ut maxime Cefar adfit in concilio,(î reges, quanta toeisconcederetur à Pontifîceô.'Cardmalibusî’ProindefeCzlaremorare, otindigneferat, fi eum locum, ut fufpcdum, 8( ad infîdiasparatum, prüden/ [Jfdéclinent, Naturam non tantum hominibus.fcd brutis etiam id infcuiffc,ut *'biàpericulis6t infidijs caoeant, Repuiandû effe,quid in Confîantienficon» dlioSigifmundo Cæfari à Patnbus de publica fide data refponfum fuerit, E/ topladoccrc pofleros,qu3tenus hominibusfitcredendu. Cuhoc refponfo dimilTus Hcldus,ad Cæfarem redit Cogitur concilium interea.Sed cùm bei« ■utnTurcicum hinCjGallicum illmc ardlt;rct,nih(l memorabile adum fuit.Con toiturin Germania Brunfuicä à Duobus,Öf ciuitatöIegatis.HucquoCj? Da-tor£xucnit.amp;f quorögratia adfuif,corâm cgit. Nouaucratisnuperinregno *lio,exemploGermanorum,rdigionem; amp;ad imbuendas ecclefias noua do* ^trina,è Vuittemberga PomeranQ exciucrat.In foedus rex hic adferiptus fuit Feederis focietatê petiuit PrufsiæDuxtië J quia in proferiptorû tabula à Cæia ffteiatuseratjdare focietatê illirccufarunt.Saxo Mauritium^quôd pater eins •nconfœderatorum numero effet,fibi adiufixit. Hcldus animaduericnsjcon-füsderatoïû opes ôf potentiam in dies magis atcÿ magis augeri,Cacfari author fuitj
-ocr page 814-iv9o De BeiJo Gernianico
fuit noul fût de fis faciendi cum aitjsdiuerfæ rcligionii aiTertonbus Principle bus. *In eo (erfpri fuerunt, Catfar,Fcrdinandus rex, epifeopos Moguntinu% SalsburgenfiSjGuiieimusamp;Ludouicus Bauari,Georgius Saxo,Er(cus,» . Henricus Brunfuicends» fit huius foederis caufafuir, utƒ! ab alijs quauis aut iniuriaueteriteligioni fieret,adeamarmiiuindicarjdamftatim praclcns auxi* liumadefièt. Idum tnannosundecim,Sandum^ fadus appcllatstn foit« Mittuntur lcgiti à confœderatis ad Carfarcm,qui poft honoriheam gramliti-onem redicusexHifpania,de iniurrjs aducrfariorum^pratcipu? Henric»BruO' fuicen.fi8,àquomagniscaîumn(js,quafibenum aduerfus Cxfarcm tur,tr aducerentur quotidie,quefti fuere.Eius fcribam à Lantgrauio circaCaf-klïum, ad Principes quofdam mtfium cum literis, interceptum fuiflè: equi/ bus,uriudico,eorutnconfilium dcredum fuit. Conatum iliumcoiUraLint-grsuium, eius^fociosjCacfarem S)C alios plerofque Principes,utlitersinal-cabantpaià»^,concitare.niosconquifi(remilites:quorum exemple fequoqu« copias ccmp3rafie,ut fi arma inferrentur ,nim illatampropulfarent. Mittiwr C^fecuada legarioadGaIIorumregem,oratum,nequemdodrio«^reîigio^ nis Gerihanorum caufa infeftèperfequeretur.Paucis indedlebus poft,Iitlt;r3# Catfarad Saxonem amp;nbsp;Heffùm dédit. In bis oftçndit,difsidiutn religionisne* ceflariô co»«ponendum efle : quo d/urius cefiàreturjhoc grauiusdiferimen reipublicz imminere. Comitia habere Spirac conftituifte cumfr«tre, inpo-ftridie Non.Iunias, ut mature cuerfioni occurreretur. Autfipcftisibifxoirc pcrgat,aiió,quo fratri uideretur,indicenda eflè Quo igiturpericulorum feett' ri adeflèotjpublicamfedarefidem. Quodfi per ualeiudinem nonliccret,«* gactones illi fuas mitterenc. Eandem pacem permittt omnibus, QUæNorim^ bergaedarafuiflet. AdcailIiperIi(cras:Gratumc(re,C2farcmp3cemô^c®^ cordiain uellecondliaret fcdkirefc,Ree^hanc concordiae uiam toc babws comittjsplacuificjut legitirao concilio in Germania negotium difeep^tettjr* id non pofte angufto temporis Ipacio fieri. Et Franefurtiderationeconoquq mentioneminiedam fuiftc.Quodibiplacuerir,idoptimumlibiuid«iNccis pofle eouenire.nifi appeobantibus focqs • Ad hxc,anguftius efle ««^us, quam utad indidumdiem,repriuscommunicata,adeftepofsio£. Mifluros tarneniclegatos,quod Rex illucfe conuenturum dixiftet. De pubhesau^ tern fide reaum efle.Sed cum res fit religioni$,peterc nmui,ut eadem St Hieo logis,quorum difputationibus finienda fit ea controuerfi8,conccdstur. Cofl' uentum breui eft Hagonoam, quod peftis Spira: non remittercc, feptimo lendas Iulias. Praeter Principes, 6^ Principum acciuitatum legates,Theolo* giconueneremulti. Aduerfarq ab hispoftulantdodrinaecapitajquaclt^^®®' trouerfiam traberentur. Relponfum à Tbeologis, ea Auguftaeexhibits fU' ifle,0£ quidemante snnos decern. Adca defendendahuciamfeadene,qtio hac uia aliquando ad colloquium pcrueniretur. Exbtbetur liber tjs, qui me^ dq difeeptatoreseffent Abhispaucis pqftdicbusjrefpondetuf,quatdsmy-conciliataeffe,aliquanondum. PoftremopoftaltercationemleuiufculamdC' cernitur ad hunc modum ; V t dies V uormaciam, fi Casfari ita uideretur,aliur indiccretur,inquoconfefaioAuguftanaabundenis,adbibitisfcrlbi8ndisp«' ri numero (qui fideliter Qi raptim non argumenta folum,fed oerba ipfa ctiam excepta chartis traderenc)difcureretur.lnterea loci utrinque ab iniuria ’bmuc retur.Eo Septemuiri Eledores fuas legationes unà mittcrent.amp;: cumhisM’2 deburgcnfis,Salisburgcnfis,Argêtoratenfisipepifcopi:GulielmuiitcmUux CliuenfiSjfldGuliclmus acLudouicus Bauari. ApprobaturaCaefarcdcae« turn. Datur publica fide omnibus ultro citro^ ad conuentS Vuormacicnlem commeaadi poteftaSjCtiam eerqm TbeoIogis.Caefar Icgatum Grsnucllsoutn
-ocr page 815-LibcrPrimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hsi
M dióum dicm codem mittit. Adfuic amp;nbsp;Pontificis legatus Thomas Cam-Pfgius. Hic adhiben tur nota rij,8^ fcribæ bini. Sed cùm illi,qui à ueteri religü ®neftabant,legatos àconfilijs ßrandcburgenfis, Palatini ÖC Cliucnfis incon-‘üederatorum partes plusxquopropenfos aduerterent,mctune fufïragioriim ''U’pero ,in hisjde quibus altercatio crat, fupcrarcntur,tempus ftudio extraxc-'Ji'Hntcreadiuerü a liquida Cxfare nunciaretur. Conueneratiamutcunquc öfcolloqutj forma, de qua inter ipfosuariatum fuerat: amp;diemunum collo/ ^luendo confumpierant, cum literac â Cæfare ad Granuellanum Icgatum alla« colloquiumdifturbarent.Eæ recitatx in frequenti concionefunt ln bis con tinebatur: Velleadionemincomitia RatisbonenfiadifFerrithucomncscons ycnirentjCadem fide,qua Vuormaciam conuenilTenc. Sequoquecolloquio interelTeueiie. Granuellanus ledisliteris,domumreditum retromaturaret, VenitCacfar menfe Martio Ratisbonam,dC Principum nonnulli. In exitu Mar ’Ocxpeâatus diu uenit ÔCLantgrauius, Saxoipfenon adfuit quidem,fedLe-gîtioncs mifit, acTheologos primatios, interquoseratMelanchton, Pon-Cafparem Contarenum,uirumfummæauihoritatisincollegio Cardinalium, eo legauit. Terni hie ad colloquendum à Carfare leguntur : luli-*^sPhlugius,loannes Gropperus,6C JoannesEccius rurfusPhilippusMelan-f fön,Bucerus,amp; loannes Piftorius, His mandatum fult,ut capita controuer-buneacerba contcntioneexcuterent:8t^adCxfarem ac Principes conciliata f^cttent. Praefiderecolloquio iufsitGranuellanuiW.'Cui adiunxit Principes Wdam, fiC rarx eruditionis uiros,rerum adarum teftcs.lnchoatur colloqui-“mfubexitummenfis Aprilis,anno quadragefimo primo. Hicpoftquamde fommuni omnium colloquutorû iudicio ac confenfu(negauit id poRea,quod ’^fe,Eccius)in eo uolumine quod Cæfari exhibebacur,nonnulla concilata fu« ’Hent,depratcipuisinteripfosconuenirenonpoterat. Caftigatum uolumen MitutCafari. Laudathiceorum dtligentiam acftudium;hortaturcp eos,ut '•gt; pari cura cxter3,quod fieri pofler,conciliate pergant.At Epifeopi,quorum ’’»gnusbicerat numerus,amp; colloquium,ôi^librum Caefari oblatum reqeere co quot;äbantur.lnftarecontraEledoreSjUtrem,fecunduntdecretum Hagcnoicum, fUtn Pontificio legato conferrtt : in primis ea capita, quae oftendimus à Theo-•Ogis conciliata fuilfe.Si qua obfeurius effent explicata,ca illuftrarenturampli *15 Sin illudobtineri non pofîet,ad concilium reqccretur.Cæfar,uelle cum lega ^Ofcm communicate, ôif deeius confiliofiatuetc,refpondit.ContraTheologi, ^ui Proteftantes didi fuere,contenderetCaefari aliud fcriptum offer re, in quo quidredeacordincuidereturfiefi,cxponcbanL ConfulituràCæfarelegatus: cui ita uifum fuit,ut quæ ada effent,i pfe ad Pontificem refctret.Non efïè ullam •pem inillls,utad fanam dodrinam redirent,quod pertinaciterab Ecclcfiac joncordia in tarn multis difeederent. Refpondetur à Theologis Contareno: •Onge aliam fpem fe de ipfo ab initio concepifle,quam qui nunc occulte Prinz cipesamp; Epifeopos ad tyrannidem extimularet.Clamatlegatusad Ordines Im pctijniinquam fcafrenfurum,utcapita conciliata ufqucadfynodum itado« «rentur.uerùm in uniuetfum omnia ad Pontificem relaturum. Eledores cen« f^treconttàiUtconciliatatam diu tolerarentunreliquain comittjs proximis pof-ficonciliari. Orate Cacfarcm,ut ipfe,ad cogendum concilium In Germaniam primo quoc^ tempore, Pontificem inducat teo^legatum mittar,fiipfeuenirc rronpolleclnftareetiam eorum TheoIogi,utCxfar dodrinam conciliatam do r«iiraiubcat, foreutearationc uia ad corruptos mores In Ecclefia caftigan-riosfterneretur. Epifeopi,Bauari fratres,^Henricus Brunfuicenfis fencentilt; 3sro§ati,cenfiiere,ut Contarenus Pontificem,adcdicendum in Germaniam (oncilium, uel orbis Chttfiiani, uel nationis utminimum, impellat:ut errores
-ocr page 816-H9ï De Bello Germanico
8^fedæ, quae indies Gcrmanfam inundarent.cxtirparentunaufcomitia^'’ num Impertj habenda.Intereaab Auguftano decreto non difccdendotn'^‘^. à Tbeologis uero conciliata fuiffcnt, non magni admodum efle motnc'’ » Cumautemdepraccipuis^inquibus cardorerum uerfaretur,controuerH3 c• fet integra rclida ,ut nulla concordia,nin illis conci!latis,cxpcâaretur:er«P blicaCbrtftianauiderijUtomnia ad concilium proximum'refcrrcntur. ƒ£ * tentqs omnium Cxfarauditis,eam approbauit, quae ad concilium henda cenfuit.Priufquam conuentum dimifit,cum pontifice de conciHo aCt ' rum fe promifit. Monuitque fimul,ne quid fe abfente nouaretur.bonam concipiens, foreut in ea fynodo uitia,quibus Ecclefia deformata eflet/ tollerencurjndeperfedis comittjs initaltam profedus,Lacam contcndit« H interim,dum confilia cum pontifice de belloTurcico de concilie, duis negottjs confert:copias,cum quibus in Aphricam traiedurus erat ad be lum(ex Algiera capta barbari quotidie Hifpaniac agros,oramque maritimaffl. S^interiediasinfulaSjipfumquemaremediterraneum populationibusacprx dationibus infeftum fadebant ) in naues imponendas curauit. Conuentus p« bare Spirae habetur : legatum to mittit Pontifex loannem Moronum,cùffl b^ ' iiTurcicicauira,cumobeaquæinter cumamp;: Cæfaremnuper deconcilflf®^ «'one Lucae ada fuiffent.* Excufauithic Pontificis grandiorem aetateni,P“ quamô^itinerisdifficilismagnitudinem,dfcoelimutationem,in Germaniatn uenire non poffet. Veile eum tarnen prxfentem concilio interelTe.Quare^ neep Ferraria,neqp BonJhia neqj,Mantua,netp Placentia arridcrctjTridcnW) ditionisFerdinandijCardines Germaniae,difplicerenôpofle.Epifcopls3Crrgt; cipib.qui Cxfariserât,caurbscÔmodaiàtJsuifafuit.Reclamaturabali)s,'’^9 locus recipicur,Legatus,perfedistjs quae Spiræipfi agenda fuerât, Romäreuer fvs fuit. Moritur per eos dies Henricus Mifniae dux, cui fuccedit Maurio“® ' us. Inter quern,6C Eledorem Saxonem, patre uix humato, leui de uis fimultas ftatim orta fuit. Vterque oppidi cuiufdamius certatimubmd' dicabant. Aliam caufam difeordiae fuilTe inter eos accepi. Cuminakadutw Mauricius, omni pecunia amiflà,pctruelem ad continuandum lufuw^o^lP®*'' to oppidulo, it^robius^aulo urfiffet, illo amiflb, acerbius cum ab Elector increpitum fuifle,ut adoleicens in poftcrum modum in ludcndo feruarct. Turn acerbitatem repraehenfionis tarn grauiter acccpifîcMauricium,utiii* dedigreflus,paucisdiebus poft Eledoribellumdenunciaret. Vterquecongt; quifitionem militum iamhaberccœpcrat,quôaduim armatam concurreren tur,cumperLantgrauium difeeptatorem in gratiam rcconciliarcntur. Petg« nihilo conftantius Pontifex Romanus Tridenti ad Calcndas Nouembrisbun ftra ardentebello Gallico,conciliumedicere,conuocathucfuos per Itaham, amp;nbsp;in primis in Germania Epifcopos, quibus maxime impulforibus coaflurn fuerat.Proximis comittjs,Caefareprofeduro in Aphricam, decretumluerat, ne quid fe abfente in Imperionouaretur:5ó utrinque ab iniuriaabftinctetur.Spre to edido,Henricus Brunfuicenfis Goslariorum Brunfuicorum^ agros,quod cac duitates Smalcaldico foederiadiundæefient,indies populationibus infe* ftosreddebat,Saxod^ Heflus uimàfoctjs è iure foederis probibituri,contf^ lt;Sis celeriter equitum peditumque non contemnendis coptjs, arcemfitu* opera Jmunitam Vuolfebutelum obfiderc cum omni apparatu primum» Slt; deinde oppugnarc parabant. Sed praefidtjs defpondentibus animos ar* cemdiutius defendere pofte,deditio faAaeft. Ipfedux paulo antecogdio hoftiumaduentu, in ßauariam ad confilij fui focios coniuratos,cum Ca^ folo Vitftorefilio maximonatu exarce fuga dilapfus abierat. Reperta ibl fueruntBauarorum literae fratrum, Moguntini, 0^ Heidi ,e quibus omnia quae
-ocr page 817-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iV9j
S^occultè mo!irencur,deteJta tuerunt.Rcx Romanus in itinere,cùm Norim Jgîm comitia peteret , cognito bcllo Btunfuicenlî, literas cxtemplô ad . I) jonemfie Heiïum dédit,quibuseosabarmis difcedereiufsit: metunefama
Germaniam perrumperct. Ad regias literas re» caftris:amp; belli fufcepti cauflæ commemorantur.Ne« Zitate fe,addefendcndos fociosarmtscontra uim illatam,coa(Sos.Brunfoi« f’lenifpreto decretoImperij, fociorum agros populatum,ab3d3 opima ho-^^corumlt;^pracda,fuifle.Vni illi illatum bellum,lam fcinTurcamauxi f»r, P''æRntescp copias confedo bcllo codé omnes tranfmifîuros. Opta ÔiP n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principes idem facerenri Brunfuicenfisbreuipóft Saxoni
fa IIP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sd ludicium Imperialedicit,fîC de grauibus criminibus eos accu/
f üll reeufant forô,cùm oh alfa,turn quôd à iudicibus ante diââ caufam præ» b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingulariprohæreticiscondemnati effenucuius rci caufas pau»
in comités Norimbergenfibus plenius reddiderunt. Inter hæcCæfar ex e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellum Aphricanum reuerfus,Spiram,quô conueni-
(.^didietn perliteras ordinibusImpcrq indixerat, contendit.Mittunt legatos ' Os con feeder a ti Duces nbsp;nbsp;populi, per quos publicam fidem ad conuenicn/
Pjppetunt.ut iiitia ludteq Imperialis caftigentunut aequalis inconferendo ad Jllum Turcicum proportionis ratio habereturtad ultimum, ut dato fenatu i-‘biufta fe arma in Btunfuicenfem fumpfifle oftendere liceret. Ad ea Cæfar: ’'‘silÜs alijs comitijs cautumtiudiccs Imperiales noftpolîèindida caufa loco ouerircollationem pecuniarum inTurcamècommuniconfilioordinumIm/ fieri debere. Intcrrogati inde Icgati, quid de reftituendo Brunfuicenlî,id Wipfe urgerctjiplî cenferent : nihtl de co fe in mandatis habere, paulo poll K*Ponderunt. TumCacfanquod adcauendum,fccusfieri nonpolîc. ac nifî 'unfmccnfisinditionem fuamteftitucreturjfcuiam inuenturum,qua is amif/ ’recuperarer. ConueniuntconfoederatiindeFrancfurtum,ad confultandum ’'’iplius iam mature de qs quac Spirae in comitijs proximis agerentur.E'Franc»
SaxoôcHeflùsliteras dantad Caefarem,qui turn Bruxcllaeerat,quibus 'âoificabant iead comitia ucnturos,fi ipfeCaehradtflet,ôôfibi focijs® publi 'ändecaucretur. Formulampublicæfîdci tranfmiCtC3eftr,amp; fefeménfe la-''oatio Spirae adfiiti rumfcripßt.Pofiquam eóperuentum efi,Catfar comme-'’’Ofareorditur,quam obremrelida Hifpania tranfiffet in Germaniam. Turci« bellum à Gallorum rege concitatum: ipfumcp Gallicum,quod adhuc in-’fgmmhabcret.EtnunCjquodTurcainHungariam cuminnumerabilibus co F'irinuafilTeqeiuscpregni arces aliquot claras urbes cepiflet,molireturui ac ’’’’tainGermaniam perrumperc. Deliberandumhiedeauxilqscontracom-o^unem hoftem mittendis. Ad hæc,lî quere omnibus fiium ftudium, ad difsidi« ’^?feligionis componendum.Ad id omnibus comitiis fe laborafle. Quod ut ’‘'qiiando tollcretur,authorem fe Pontifici ad indicendum concilium fuif« ficui ipfg intereffe cuperet.nifi Gallico bello adhuc ardente prxpediretur. o^bifta,ubi Rexitem de calamitate Turcica uerba fecifietjSaxo ScHefliis mul *’*nBrunfuicenfem acerbadixerunrieumqûchoc conciliolmpetqindignum, *’flt;pinfenatum admittiob perpetraiaflagitia deberc. lllcrecriminaricostSc Montra publicam Si' fidem,amp; pacem imperatam,fumma iniuria fua ditionc PJ pulfum patria, queri : Qc exilio, nullo fuo in eos merito,mul tatum. ^æfar,quia in multum dieiconfiliaextrada fueranhdicm produxit.quo eo-ritncaufas cognofeeret. Is ubi uenit, de feripto Saxo amp;nbsp;HefTus multas crimi-’’’t’ones in Bruniuiccnfem pro fe quifque congeflerunt. Eum nihil diuini , . ’ythumaniiuriSjpracimpotentianimi ferocia,fandlumferuare. Cladibusa-fuper alias, contemptis decretis Imperij, Brunfuic3m,Goslariam miferêdi-uexaffe.
-ocr page 818-n9 De Bello Gernianico
uexaffe.Precibus harum c(aftatum,amp; lachrymis fe pcrpulfosjietos corff prx-fidtjs uim ac tyrannidem hominis cohercuilïe.non bellum priores intuliflc Re citantinde literas prolatas,quas in capta arce repererant,ad ßauaros, Heldum , QC Moguntinum feriptas, in quibusfeommata in Cxiärem abfentem oblique, amp;nbsp;Granuellanum muka infefteetiam iecerat : CeHatorem cfle Cæfirem,ÔL ni-mium cundari, Norimbergenfe foedus non tueri.ln culpa præcipuè GranucU Ianumeflc,quiâconfœderatis amp;fpopulisôifPrlt;ncipibus accepta pecunia cor« rumpatur,dignumc5ob idquiinfœhciterpcriret. Cæfaretn interim altùmin utramuis aurem ftertere,neeexpergifei polîe.Nomen Caefar/sinaneadterroz rem tantum faciendum fpedarCjSt line ullarememorabiliprætexi. perindeut aucupes fîmulacra quaedam 3ccipitrum,amp; aquilarum formulas ad perterrefaei endas alias aues fubdio exponunt. In eandem fententiamHeldi ôi aliorumli-tergrccitatæfunt. ReferturincodemconciliofaberatipfeBrunuicenfis)turpc tanto Principi flagitium,de arnica Eua Trotina, ex qua,fuperftitcconiuge,fcd infeia/eptem proies fufccpiffct.cuius uiuentis funus,îigneo fimulacto capitis pedoris ac ceruicis humanaf,fadojreliquiscp corporis partibus exlsnteo cine- , ribus fuffarcinato fufFuko^, in theca ita,ueluti integro mortuac puellxlintea-mineinuoluto corpore,impofito,bonorificeefFerncurafret:cgremon(ss funèbres öiJ iufta omnia perfoluiffet mortuae Euac. Ali«id genus foeda audituin eum cumularunt. Brunfuicenfis,ubiprimuminde benatusdatuseilet,multa uicifstm conuiclorum pHukra in Saxonem Sgt;i Helfum.ne à dicacitate quidetn abftinens,congefsit,modcgt;coniurstos raptores,modôTurcicifœderis focios eos appellareunterdum minari bellum,denitp marc coelo mifcereuellellli put» gare fe intrépide contra impudentes Sc calumniarumrefertas criminationes.ln hoc concilio decernuntur fubfidi3,Cacfari primum in bellum Gallicum:«^*” deFerdinando,inTurcicumtÔCpaxjadidufcp temporis,cùm proximutn^“^* concilium, Ne quod interea conuicium cuf,aut uis fieret : turbac nullat teligio-nis caufia excitarenturu'niuriarum effet obliuio.-g^ pleracp alia,quae ad tranqun litatem Imperfi,durante bcllo Gallico,feruandâ conduceret.Deditione Brunf-uicenfijponendo fequefffo,ita uifum fuit Cacfari.ut agros,arccs,urbes,8^ qoic» quidditionis Brunfuicenfis effct,utrincp fequeftro Cæfari permitterennqui ei-us gubernatione committcrct,cui uideretar,donec cauffa difceptaia effet. Velz Ie in eum iure fuo animaduertere,qui non pareret.Fama euentus,amp;return acta rum in comittjs breui Romam allata,literas ad Caefarem Ponfexdedit,ftotna-chi plenas.quôd religionis negotium in Imperq conuentudifceptaffet,cum fuoconcilio committideberet. AdduxitexempIorumcongcriem,Regufflôt linpcratorum,quos tragicusexitusfuiffctfequutus,quodledern Ponunciatn lacfiffent, Rurfus,eos triumphis in uita cum magno fortunarum fuccefluamp; ac-cefionedecoratos,qui earn opibus,fanguinc fuo,amp; armis uindicafîènt. Csela* rem,rebellibus quae permifi ffef,fc uelle refcinderereaqß facere,quae ex ieffate effent.Quac nifi perficeret/e fuo officio in eum nondcfuturum.His lit« riscum Cçfarem palam in Principes Populost^ confcederatosbellopetendo» extfmularet, is occaffonem aliam expedandam arbitratus, in pracfenti aonfi lt;ƒ urn difimulauitt.lampnft aliquot menfes Pontifex, cùm Vuormaciac confiH* um Impertj effeaudiuiffètjCardinalemFarnefium eómifit. C red i tus fuit nue miffiiSjUt uerbis Pontificis Caefarem ad arma contra confœderatosurger^ lud interim in confeffo erat,Caefarem iam turn animum totum adbellum 1 ut' cicum adieciffe : fed religionis controuerfiam, amp;(. clafsicum Pontificium »lu fuiffe remoratum.SimulèRomaliferaeaddiuerfosperfercbantur,Pontincetn, ctfi concilium Tridentinum ad exitum producereftatuiffcf,bclli tarnen aduer« fus Lutheranos (hoc quoque nomine confœderati uulgo turn appelabantuj;
-ocr page 819-•. Liber Pf imus? 1 ip/
Jftenditantqardore flagranè,utdijodecimmillia peditum, cqäi'tcs c|uingeti. *os ad id promifent.Et belli duces,centuriones^ iam fcripferatFuit è Germa , ''iatenunciatum Romam,præfens tempus ad earn rem adhuc elTe imma turC: 'n infequentêannum eumterrorem extrahendum effe, Agitinterea Cæfar petfuoscumconfoederatiSjdeauferenda difcordia religionisper concilium Wdentinutn.llli conftanïec negare legitimum efle concilium, cui praefiderct wifex,auteiuslegatus:necpliberè,neqpfortiterhaberipo(re,quod tot ante præiudicijs ipfi condemnati eirent.Superuenerunt,quafi ex con^ofito,legaa PGallorum,qui Cæfarem orarunt,utad difsidium religionis in Germania fla gtans,per concilium tollendum anniteretur.Facit per hæc inducias cum Tur-’^îCæfar.Eodem tcmporeArchtcpifçopus Golonienlîs ab Academia,SC pie-’^âçpreligionegrauiterapudCacfaremaccufaturjde conatu emendandæfuac JfHgtoniSiquodcp Lutherànos Verbi doclores per diœccfin ecclefijs præfccif •ff Vocatur intra trigefimumdiemadcaufam dicendam:aut legatum mitte-'ft,qui obiedla refelleret,aut ut redè fada tueretur. Videret, ne quid interea ifmporisamplius in ditionefua nouaret.ldem imperatumfuitciuitatibus,in quiDusperextcrosconcionatoresdodrinamutariccEperat. Voeâtur ScRo-
pereofdem dies,^^!^! eo primariæ bafilicæ Colonienfis illuftres hero Cononici aliquot,qui Archiepifeopi ftudium approbabant.Bruniufcenfis Dux,cütn ager eius decreto conciltj fado lequeftro Cæfari datus elïèt,nihil e-*ustntnis perterrefadùs,ne quas res nouas incceptaift, pecunia à Gallo,fed in ^JiutnufutKaccepta,inftrudus,confcriptoquàmpoteratoccultifsimèexerci-^amiflarecuperareconftituit.Equites paucis diebus mille quingentos,pedi tumad odomilliaconfeccrat.Cumhiscopîjs fuam ditionem populabûdus 'ngrelTus.Stenbfuccum arcem per deditionem in poteftatem recepif. Mina-iuruaftatioqem uicinis populis,qui Smàlcaldico fœderi illigati erant, ni dam 'quot;im datum fardant,ac afœdere difeedant .Receptis iam pafsim aliquot oppi dulis ôi caftellisinfuisfinibus,extemplôomnem armorum terrorem in arcê ynolfebutelum' tranftuîiùHelïus fociorum precibus fatigatus,tn finibus fu-'stumukuariofeptem millia peditum contrahit, ô^equites mille fexcentos. pdNortheimum,équités mille,6C tria millia peditum.hiscopqs feconiunge “^nt,quos Saxo Eledor fubfidio miferat: prætcrea fexcctos uolQtarios,quos •nagris fuis collegerat. Ad hosaccedebat Hefsigener Mauritius cum mille e-•l^nibuSjSCpeditumillibus quincp. Cum his copijs HefTus Brûfuiccnfiobui ^mprocefsîc.llle hoflis aduenfuacceptOjOmiiTaobfidionearcis Vuolfebutc-vollcda undicp pecunia militibus,qui iam dilabi cœperant, ftipendium po ‘Centibuspcrfoluit.lndeprofcdusad Calfeldum,millepairusà caftris Lant-g’aurjjcaftra communiuit:cùm duxEricus,eiuscpmater,SCloannes Brande-onrgcnfisfupcruenirent,addirimendasacies,SC paeem faciendam.SedHcf-“bsjqui praelium tantum fpedabar,SC præfentem uidoriam fibi pollicebatur, 'dnon fuæ poteftatis, fed fociorum uoluntatis elïe refpondit.Spe pacis abic ^a,Branfuicenfis propius Northeimum cum turmis aliquot equitum progre ditur.Conferiturhicpugna:fed Brunfuicenfis tormentorum uiloco motus, fteeptum in'caftra habuit.Rurfum acrius urget Mauritius paeem apud Lant graijiiim,ut feriberet ipfe quas uellef conditiones;fortafsis earn paeem iuftam bonamep fibi cum jllo fore.Scribit Heflus pacis leges, fed quas crederet cum nonaccepturum.lnterimdumperEblebum SCComerflatum tranfmittStur, nunc{atur,Brunfuicenfem cum omni exercituadmontem qui caftris Lant-§t3ufj imminebat.occupandum aduentarc, Heftus extemplodatofigno,c3 Omnibus copqs,praefidio caftris modico relido, montem inuadit, ÔC hoftem operitur.Redeunt interim legati,ac renunciant, Brunfuicenfem bénigne re-
C C c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpondifle,
-ocr page 820-De Bello Gcrmanico
fpondi(re,feperfnittcreMauritio,nc(ÇÙeneampliusarmiscüm rel/gioncdf' ccrtare.Defcenditur in colloquiumtobtinetindudas Mauritius,ad délibérait dum de pacis conditionibus:quæita duræerant,ut ineuentum pugnærem committendam potiusarbitrarctur. Concurriturutrincpcu omnibus copq» martediu ancipiti ifed ænearummachinarüm,quibus Heflusfüperabat,iagt; clibus in fugain pulfusfuitBrunfuicenfis. Euocattir rurfum in colloquium Mauritius,SJ; egdem conditionesrepetuntunalioquinon coituram paccTâ-dem uidus extrema necefsitateBrunfuicenfis,cfFusèlacrimans cumfilio Ca^ rolo VidloreadHclïumultro uenit,SCincius poteftatem fepermilît,rjsqui-bus padum fueratconditionibus. HelTushocfatis foelicicxpeditionebello perpetrate,de Brunfuicenfis rébus ad Cgfarem literas dedit,maximedclittns in caftris inuentistin quibus,quaî moliretur contra Ferdinandum Regem, 0= mnia deteda fuiHè. Le et is literis,uicifsim legatum ad Heflum ille mittit,pet quem eummonuitjUt moderate uicloria fua utereEôf Brunfuiccnfcm,utPfin cipeuirodignumeiret,baberet.Permittcret negocium difceptandStamp;fefa* durum ,quod æquum dignumqj uideretur.Copias dimitteret,3C turbata pa^ caret.Siquaminiuriæadionem aduerfus aliquem,ob latafubfidia Brunfuice fi,prætenderet, cum eolegibusageret.Sequentianno,qui quadragcfimus' fextus erat,concilium côfederatis Francfurti fuit,in quo HelTus de rébus pro-fperè geftisretulinde ArchiepifopoColonienfinondelerendoiUtpaxrelfgio ni à Cæfare exoraretur.Iehis turbis cùm concilium Tridentinum ab iftis lepy diatû elïèt,ôô rehgio pafsimcôtra décréta Imperq infpectâte Cacf.nouarcf, rumorincrebuit,Cær. in confœderatosbellûappararc.Hocmoti^Heflùs, au GranuelL literas dedit,utqd rei effet cognofceret.RumorcsJqc^ exltaliap«^'^'^ tosfpargi,C3eC ÔC Pontifîcêcôfociatisjarmis fœderi bellûfaaurosiPonti^^ morata auxilia milTurâ.Præterea iffa à ducibus copiarûnufquam non ut accepta pecunia in ftipendiû milites côquirant.Cæf. conferipfiffè copias, à quibus Ratisbonam deducatur.Exfignis id uerifimileapparcrej^in’* ducias fadas cum Turca,ô^ pacem cum Gallo.Quarc cùm nullu habeat beh lum foris,necdomi hoft0fn,quorfum attineret exercitum conlcribcrcCNetpIc tarnen induci poffe,licet ilia rem coarguerent,utid crederet: quod paxprini“ Norimbergæ,indeR3tisbonæ,poftca Spirae reli^ioni conceflà effet. Ad omnes principes ôf populos certatim pecuniam impcratam,amp;auxîIia,C2b' ri amp;nbsp;Ferdinando liberaliter fubmififfe in Turcam amp;nbsp;Gallum .Peterefibireipo deri:8C ütipfe,qui Cæfari femperac^acem confultorfuilîèt.eundemnunceo inclinaret. Adea cùm refponderet Granuella,non inficiatus quidemluVf* Icdumaliquemmiliturnhaberufed id in præfentem necefsitatem tranftuht* Cùm enim duo potentifsimi reges uicini inter fe heiligeren tur,non debererelt; prehendi,quod fines fuos,alioquinud3tosp^raîfidijs,muniret.Et fatis conita-re,quantum Gallo reconciliato fîdendum effet.Qiiod uerô attineret ad dece peditummillia,quosCæfarferreturfccumadcomitia Ratibonam tradutus, uanum omnino eum elTerumorem. Vt maxime nil haberet falfi : qui minus nuncliccret,quàmfuperioribus annis,cùm Auguftam cum tanta, aut ettam numerofiorimanuueniretç’praecipuequodindies uaria è Germania nunt^’ adferrëtur. Vel illud coarguere,Cçfarcm nil occulte moliri,quôd Archiepilc^ pum Colonienfem à fe humaniterhabitum domum dimififlet.Quamuisum uellanusid,quodpaturiebant Cæfarô^Pontifex, difsimulabat: confedji^, tarnen illi non credere,fed inuicem quotidieper literas certiores facers dei)s quæèBelgioallatadifpargercntur.NeigiturimparatiopprimerentutjHeiW® amp;PalatinusEledorin exitulanuartj ad deliberandum FrancfurtQ conuenC' runt. Sed conuentushuiuspræcipuacaufaeratjut Auguftanideijsquætogt;
9
-ocr page 821-Liber Primus* _ ij»7
P^tsexltalit accepifTentjillosper SebaRianum Schertelum, hominem acre *intorcm,qui alias fub Carfareordines dudârat,coram cdocerent. Non la ' “'tCæfarem hicconuentus,in quo aduerfus fe coniuracum fuiflc,a quibufdâ ’“cntatoribus etiam perfuafus erauMittii extempio Nauium ad infpiciêdas 'fsGermantac.Pn'mùm is Archiepifeopum Colonicnfem cum msndatis con P^it'indeuenitadPalatinum.Forteita turnaccidit,utinitincre in Reinardû Solmenfem incidercuEx hoc il le propius fingula cognouinqui ru-’’’Ofcs detedo Caefaris conatuGermaniamturbaflentNauius contra nega-j’^conftantcru'mo Caefarem Temper pacis araantem,coconfilio Ratisbonani “feuiucnturum,ut illam firmaret magis. Quin benigne etiam Lantgrauium eb conucniat.Et fi confultê uellct agere,ipfe quocç eôdem co-^^nijet,ad fe foaosep expurgandos:eam expurgationem Caefari gratam fore. ^isaSolmenfiComitcHenus paulo póftacceptis,adNaui3 literas dedic,in lt;luibus cauiam conuentus Franeford/enfis ita expofuit,utis intelligeret, hoc concilium ad Cxfarcm nihil attinere.Repetiuitindecrebros rumores, deoc-culto in fe Qc iuos belli apparatu. Ad hacc,Marchioni Brandenburgenfi nego ^umdatum,ad mille équités conquirendos. Sedquiaifta Nauius Solmcnfi ^omitijamp;Granuellanus ad fe per literas falia cflcaffirmaruntjfeillis iarahabc f^ndetn.Spcrareinterim fed Spirenfidecreto Cæfaremnon deflexuruni.Por '^oautem,quod ad colloquium cum Cæfare,ubi uenerit Ratisbonam,nô gra-^atç(eid fadurum. Rurfum ad indidum colloquium à dodis, ad excutien-«ämconfefsionem Auguftanam,conucniturRatisbonam.Sed ciim ad extre jî’utndcformaexhibendi/upprimendiepinterfeuariarent,paucis diebusdi-jcdlerunt,nulla re memorabdi tranfada. Venerat Cefar Spiram,Ratisbonam 'ter faâurus. AdeumHelIus,utâGranuellano6CNauioconiultumfuerar, publica accepta fide,contend! t. Conuenit hue amp;nbsp;Palatinus Elcdor,ac legates Ducis Vuirtenbergenfis.Poftquam Heflus ad Caefarem fuit admilTuSjprl fumaduentus fui cauiam paucis reddidiudeindeoftedit, undiep rumoribus quot;unciarijeumimpulfore Pont. Romano in confefsionis Auguftanac focios äuimutn parum propitium tnduiffe. Galium,per faÿam pacem ipfi auxilium ’(imultandosconfcederatcslaturum.Turcicasinduciashucfpedare,utfecu tusGcrmaniam uaftaret bello.Multacp practerea,quac congruerent,nufquam tionprædicari.MaturariindidumTridenti concilium à Pontifice,ut fado de er«o pro libidine ad exequendum graflaretur. Quidenim aliudfibiuelleil-'ult;l,q«od contra Colonienfem utrin^ lis mota effetC Ifta fané Germania non ^emeritam,fi reputarct, quam effuua benignitate auxilia Spirac non contra Gllum lolum 8C T urcam fuerint polliciti,fed liberaliter etiam contuliftenttet luidem plenior3,quam unquam majores conferreconfucuiflènuplura etiam pfæftaturoSjfi res dubiæ poftulaflcnt. V tut ifta habcrent, fperare fe, Caefarem controoerfiam religionis per concilium Germaniaedirempturum,îfntéquàm «terminis Imperij pedemmoueret. Nauius tumtuicifsimrumoresallatos ad Cæfarem commémorât,quibus tarnen fides habita non cftet.DcGaUo,fabu bmc{re.DeinducnsTurcicis,Cæfarcminterpcn3tumfuiflc: querelas pafsim in Germania deintollerandis fumptibus,quibuscxhaurirêtur,audiri.Quam obrem compendium optimum iftud uifum,utTurcicum bellum in aliud tem pus extraheretur.Sed de hac re fe conuenturum fratrem.Concilium uerô iam wultos annos exp€titum,iam coadum eflè:ô(^Colonienfemn^er à fefum-macum humanitate exceptum,in quem grauiter ftatuerepotuiflet. Quod ue rôadconquifitionemmilitum,idreipfauanumcoargui:cùmoboculos inter familiäres,nullum adefte uoluntarium militem conferiptum, qui fe comitet, clTet uidere.Iam ad Cæfarem,cur ipfe effet euocatus,hanc effe caufam, ut eius
CCc » confî»
-ocr page 822-15 33 De Bello Gcrmänico
tônnilt;umâud{ret,quæüia potifsimum ingredtenda e(ret,ad tranquiKandum relïgionem.Qui^uidenimprogrederetur,i'ndies in uaftiorcm altitudincin inuehb Ad ca Heluistabfcp focijs,qu3tin rem effent,fe confulcrcnö pofle. Seo Franefurti nulla aduerfus Cariarem fnita effè confilia:niff ut pace tueri,amp; uira propulfare poffent,non utpriores inferrenc.Omnes petcreconcilium quide, led in Germania,fed pium amp;nbsp;liberum. Quamobrem autemTridentinumcon dlium eius generis non haberent,alias Vuormacise diferte expofitum fuifle» lam co in Germania rem dedudä,uc ff uelient maxime,religio rautari non pof fet.Porro colloquium Racisbonenfe per improbos quoßam öi- importuna» diuulfumfuiffe,quicapitaaliàs reconciliata ,rurfumin controuernam rape-rent. QuodadColonieniem,quembonumuirumiudicabat,amp;cxtraaIeara pofitum,quac is egiffèt,ex Ärchiepifcopi munere egifleded dC iuxta decreturn Ratisbonenfe,quo ecdefiarum reformationes imperatæ fuiflènt. Librum eö exueterum doAorum inffitutis ÖCdodrina confarcinatum. Heflb adhunc modum,non paulo etiam plura loquuto,tum Gæfar: DeFrancfordienfi con-uentu iam abundefibi fatisfadum.Deconcilio Tridentinoita fe femperßa-tuiffe,non ft3tim,quicquid à patribus ibi decerncretur,affertoribus confefsio nis Auguftanac uim fieri.Et Ratisbonenie decreturn habere qutdem, ut EpF fcopiecdefiasfuasreformarentratnon ut exoticam rcligionctn,utipfefeci‘-fetjSC fidem diuerfam inuehcrcnt.lplum fubmouiffc ueteres miniftros, amp;fur-rogafle nouos aliunde alt;itos.Practerea,querelas ad fe allatas, eum Can^F corum accidereproucntus;feimploratum,utearn iniuriam prohiberet. Hi« Heffus Cacfaris uerba excepit,acpauca de officio Qi. beneuolentia Germano-rum inC3efarem,de^ commodis quæindcin régna eius promanarcnt,fieo^ beneuoIoshabuerit,pratfatus:Colonicnfi Archicpifcopo itarurfum incap» patrocinari’, ut dicerct, cum bono paftore digum egifletquod imperitisccclc harum miniftris repudiatis,pios ac dodos funeciffet. Formam reformano nis initio Gropperum aliosep complûtes,qui nunc aduerfarentur, probaue. Ibi Cacfar interpellans, Ärchiepifcopi infeitiam obiccit, qui uix la tin æ linguas rudimenta calleret.Äd e%Heflus pauca,quæ ad Ärchiepifcopi defenfioneni momentum aliciuodadferrent,fubiecit. Cæfar uicifsim reformätionis uo-cem explicat. Heffus contra demonftrat naturam uetcris religionisrat Archi cpifcopum Canonicis grauem fuifle imponendis oncribus,idita interpre-tatus fuit. Cum enim grandem pecuniam Car fari in bclla memorata decre-tamconftaretèconfuctudinelmpcrtjcffèjUtmagiftratus ôi EpifeopiadptO' miflàmfummamconflandam pro facultatum copiafuis collationemimpc-rent:inqua,cuiufcuncjnominisfit,nemincmexcipioportcrc. QiiareidfifC' cerit ArchiepifcopuSjiiaudquaquam efle reprehendendum : cum ipfe Catiar rciref,eam pecuniæ collationcm difficilem toto imperio fuilTe. Ad iftum mo« dum multis uerbis commutatis,difcefsum fuit, PoftridieHeflus iterom Cg farem,propèad colloquium euocatus,conuenit,ibiNauius ait,Caîfarcm colloquium Ratisbonaeredeintegrare conftituiflcrac contendere, utipiequoç côdem conucniat,quôd omnes cum Qi Palatin um pacis amantes efle cogno feerent. Exeufat Heffus(non fefeîlcre inlîdiæ) quo minus adeflèpoffet,gr3' lies fumptus in bcllum Brunfuicenfe fadostnuptias filiac recentestdifeeptato rem le inter Saxonix Duces,3d conciliandos eos,fumptum:ueniendum cum aniuerfo equita tu:fc abfente,finibus fuis prxfidio nudatistà Brunluicenfis fo cqs populationemimminere. Vrget Cxfàr ad conucniendum,periculum feprohibiturum promittens. Exeufat ea ipfa identidem Heflus : Legatio-nes tarnen,quibus permitteret, fe miffurum pollicetur,quifi per omnia cius uoluntati non aflentirctur,ncgrauatcacçipcrçt,neueobftinaciamaltquam iatet'
-ocr page 823-t
Liber Primus
^^ffprctaretuï.Inftat Cæfar,ficut antè,ut adßnfuturum, ut foef) ipfo confulto 'lîliguidæquf effent concefTurijfieumtotum ad pacem indinacum fpeda* '■'t.TumHeffus.cüm tantoperefeurgeri uideret, quod ddstmulauerat ha-j ^'’iJSjcffudtt. Quam macertam fufeipiendi belli Brunfuicenfis dcdiffet:de« “^quot;‘^bcxpofuiuquantam/niuriamaccontumeliam ipfc ^^auritius accepiffen t ab eo^Qi. eius foeqs,quorum ingenqs furori hominis quot;”ter(a præbita fuiffet.Homines eos effe in confiantes, uarfos, ÖC ad oninent ’'’fatnmobileSjöf ad motus ferendosnatostöCinter eos efle huncSpediQ,d 9'’opridiefibi nunciaturn effet,G non grauareturaudire,uelle fe illi quxdam n‘^f«a,C311tda,nimis^uerfuta,quaclaterent,8^uerterenturconfilia,detegere. f üerö renundari iulsiffè,quôd homini uano ac futili ffdem non haberetmo nunc effe cum eo colloquiffed quiequid effet rei,fcripto fignificarer. phunemodöLantgrauius multa familiaritercum Cæfare ultro citrotj col-J?^nutus,benigna cum falutatione dimittitur. Quo digreffb,Cxfar grauiter |Pl^'ofucccnfuit,quödea quae occulte ^ftabantur,homofutilis indicate uo '*1. Qyam fuifle pratcipuam cauCam Cæfar facile intellexiffet,quamobreni concilium Hellus uenire abnuiffet.Illo iam domum reuerfo, cacteri con-^‘^tietati Vuormaciam ad confultandum confluunttS^ acceperant,quam ob* humanitäreLantgrauius à Carfare exceptus fuiffettquae res nonnihil me-^'’'mitigauit.In hoc conuentuRauesbur^enfes in focietatem adferibuntur. ^ffhos dies ArchiepifcopusColonienfis a PontifWeèRoma fulmine idtur: ^Epifcopeilli abrlt;^atur,quöd contra dodrinam Apoftolicam, ut diploma quot;^Dcbat, inffitutos Ecclefiae ritus,ceremonias,6C alia quardam, qu» longiwn ^fttnarrare,admififfet.CæfarRatisbonamingreffus,ubidccolloquq rationc ^difsidio cognoui t,grauiter in primis tulitTheologorum,infeda re,ante fu.« *'^aduêtum,difcefrum lllico mifsis per totam Germaniam literis, Principes ’«conuentumadeffeiufsit.Conuenerant plericp confœderatorum populo-^'nlegatia^Epifcopi cumcnhis,Ericus, Mauritius,amp; Joannes Albertustç örandeburgenfes.PaulópóllSCRexFcrdinandusuenit. Cæfar pro condo-aduoc3ta,quamobrem conuentum hunc indixMIet prolixe memorat. Nul «obfcurumeflearbitror,{nquit,fuperiori concilio Vuormadcnfi,arduas Im-Pffijeaufas,quod multi in eo defiderarentur,tranfiginô potuiffè,quarein hue fonuentufn,quem ftatuta die futurum indixi,eas diff uli. Quod uero ad Non. bfmanas,3dquemdicmconuenireplacuerat,nonadfuerim,ualetudo,cuiil-quot;gatiisfui,prarpediuiuSCcolloquium expedatione fegnius inchoatum, all-Quammovam attulit.Quin 2C praeter hybernum tempus frigoribus afperum, quod medetinuitjUos inutilibusfumptibusonerareftudionolui.Et licet do-•’^iabundenegodorum fit,quibus diltinerertpacandae tarnen religionisgra-Kamoleftum iter ingreffus fum.Atcç utinam reliqui omnes meo exemplo,pri Ws curis retpub. commoda anteponercnt,qui nondum conueneretquos ta ’nen breui adfuturos arbitror,eoscp legationes fuas miffuros,quibus per ua-•etudinem adeffe non licet.Colloquium dodorum, quod indixeram, cœptQ 9”idcm uideoffed abruptum,0^ quidem fine ullo momento memoria digno: tl^osconfundoSjöCin hoc totos adhucnos offenfuros fperabâ,ut quid ope-fepreeij abqs adum effet,omnes cognouiffemus.Nunc ipfi coram cernitis, il losfeuulfos,domos quemqj fuas diicefsiffe.Cupio ex animo, compofito ne-gocio religionis tranquillare Germaniamtuos in medium confulite, quid ul/ tràfaciendumcenfetis.Veftraconfiliaaudireuolo,utex fingulorum fenten-tqs aliqutd decernere,quid utile SC bonum Imperio fit futurum,liceat. Quin fummum forum Imperq reftitui necefl'e efftSC qua uia id facere conueniat, fac-pcanteademonffrauimus.EienimhauddecetjUbifummumorbis terrae Im-
C C c 3 periutn
-ocr page 824-iisoo De Bello Gcrmänico
pctiLim eftjibifinelegibiis SCiudicqs,diflôluca omnia furfumdeorfum agiftf hep. Ad hær,quidde bello Turcaf,qui taminfefteceruidbusnoftrisquoddie imminet,f2ciendocenfetiSjinconfultationemmittite. Eins enimretdelibe* , ratio tn ifta comitia dilata fuicGallorum rcx,quando fuperiori anno petend pacem dedi,indudarum fpem cum illo aftulgere dixit: ÔC ad eas impetrandas fuam operam mtht pollicitus eft. lam Ordines Impcrtj,prarter auxilia, etiamdi uitem annonam mihidecreueruntcea à qutbufdamiubminiftrata nofuit.Pro pterea nobis tta utfum eft, ut altquandiu refpirans oncribus fubleuetur, diitn recolledo fanguine ôi. uiribus,fumptus ferre queat.Atcp ob id, adiutorcregc Gallorum,in annum inducias cum Turea padtus fum. Ear exibunt circs fine Odlobris,modô intégras fandas^ iure gentium feruet. In hancfentcnttani Caefaruerbafecit.Vetusconfuetudo tenuerat,utincomittjs SeptemuiriEle^ (flores ad conferenda confilia coniungerentur.Hic primum difsidtum religio nis eos diftunxit:nam Treuerefes Mogunttneniesep legati, à Colonienfibus, Saxonids,Palatinis,8CBrandeburgenfibu»,Ieparattm confilia contulerunn 1111 in Tridentinum concilium pedibus difeedunt: acCaefarem,utcodemrcii quos etiamnum reftitantes conferta manu pertrahat.bortantur. Contra hi ur gere,uc pacem Germaniæfirmettamp;reltgionem conuentus Germanici cogni tioni:amp;dolt;florum hominum difputationibus permittat: Tridendnum^n efteid concilium,quod à frequentifenatu Ordinum Impertj decretuin eilet: necp illud quod femel ftaiutum fidt,paucorum intercefsione mutari de bere. Necquiequäinhis comitrjs, quæ excompofiro inditfla fuerant, ob rerura qpæ occulte parabantur maturitatë, ampliusadumfuit
LAMBERTI HÖR-
RICI DE BELLO GERMANICO LIB. IL
B bis fontibus amp;nbsp;orfis,quae ea qua potui breuitate ^fequutus fiim, bellum Germanicum,bello Gallico compofito,inductis^ eöTur« ca perpetratiSjamp;paxpacflaaccompofita perPonrificem turban'cos pit. In lis comittjsRexFerdinandusdatnuptum Annam natu ma^ ximam Alberto Bauarorum Duci:S(f Guilielmo Cliuêfium principi Mariatn minufculam. Ccîebratænuptiæ regioluxu,S('magnificohuiufmodi appara* tu,quifummüs orbisMonarchasdecebat.MandaueratCæfar Maximiliano Burano tarn antC3,utinBelgica equeftres pedeftres^ maximas copias con-quireret.lufsit QC Alberto ÔC loanni Brandeburgenfi equitatucopararCjqua« uisuterqjàreligioneftabat.Sedquia perfuafumtllis erat, à Caefarenonaduet fusrcligtonem,fed rebelles quofdam Imperio appararibellûjhaudgrauatetn ea refîdelë illioperänauarunt.EtOrdinis GermaniciMagtfter,qu3ntSequi-tum poteratjCeleriter contrahit.Ro.à Cæfare celeriter ad Pont.mittitur Cardi nalis TfidentinuSjUt eümoneret,iam maturft tëpus præftandt promilTa aduc-nifte,utmemoreoru,primoquoq? tcporemtlitcs perltaliam conquirat,ö(fin Germaniamtranfmittat. Confoederati (hoenomine eosdeinceps,quosalt) Protcftantes,autSmalcaIdicos nominät,appellabo)his rumoribus alijsfuper alios allatiSjtrepidc Äf ipfi tota Germania delecflum equitum pedirumà babe reftatuunt. Leguntur Duces ad bellum pari poteftate,Elelt;floi Saxo a Philippus Lantgrauius Hefsiæ:his cura gerendi bellum demandata fuit. His 6(fciuitarcsleg3tos fuos adiunxerunqè quorum confilio aliquantQmomenti admtniftrandi bellt pëderet. Ciuitates amp;nbsp;Principes Smalcaldici feededs fupc rionlibromenioram'mustpræterhumildï oppidorumagn5numerâ,quære-cenfctc
-ocr page 825-Liber Secundus.
tfnferc amp;:longum nimis, ôi. tædiofum foret. Daniæ rex,ctfi in fœdus adfcri/ Ptuseflet,nulla tarnen auxilta contra Caefarem mifit. Qux uerô in medio ftaz . ®’nt,Smalcaldici feederis exortes ciuitates,erant fermé hæ illuftriores;Rotem ^“fgmnjNorimberga Norlinga,fed quac tarnen communem cum alqs religi-°’'«tntuebantiir.Et inter hase belli proœmia Palatinusquoc^inamicitiam lo-^'ftatemep Smalcaldicam ucnit. Occulte inter ea Cæfar centuriones fuos, triz ‘’unosjducesqùe, quorum fidem alias,8C uirtutem diuerfis bellis expertus fue-
literas Ra tisbonam aduocat: cumqûc his ea quæ ad belli necefsicatem ^puselFent, fecretô tranfigit,ut accepta pecunia, diuerfis locis copias eóntra-“änt:fedin^emufum,difsimularent.Confcederati,depraehenfo quoddifsi-’kulanter à Cæfare gerebatur,OrdinesImpertj folicitantper legatos, ut belli ’uertendi caufa fecum ad Caefarem eant.Recufant Moguntini ôd Treuirenfes. nelTus perliteras crebras,quasRatisbon3mdabat,quacinquirendo perueftia Prepoterat,fuis fubindeindicabatjfimul^,quæèdiuerfislocisadfe deferea ßantur, diligenter tranfcribebat.Mandat focijs,utpræterequcftres pedeftresçp Jopias conquilîtas ob belli futur! fufpicionem,nouæ aliæ in euentum rei conz ‘^nbereiitur.Cæterùm cùm é copqs Hifpanorum in Germaniam defeendentiz
Italico deledu uerum efle Germanici belli rumorem coargueretur ,Iez S^ticiuitatum extemplôad Cæfarem,adfcitoloanneBrandeburgcnfi,Henri-^Bninfuicenfis genero.contendunt. Cum his fe coniunxerant Colonienfes, l’htinicj legati.Admifsis ad Cæfarem ,dicendi fatjia fuit poteftas. Caufam ''gstionisexponunt.Cùm enim omniâ atmorum terroreper Germaniam qua 'ilt;intur,numipfiusimperio id fieret,rogaot. Namexquoproximis comitqs WcelTum eflet,multis in locis copix,fed fine nomine,conferibi ccepere. Fama
adferri, in Belgis deledum haberfinequecompertum adhuc^ aduerfus 5«os hæcarma comparentur.Proximo conuentu,cum uaria propofuifiet,bel «inferendi nullam ab co fadammentionem.Scdnccp bellum cuiquam legitia ’’’omoreindidQ,nehoftisille,quicuncßeiret,imparatusopprimeretur. fts cùm fubito metu omnium mortalium animos fufpenfos habeat,cupere fei Jfjinfe ne,an contra extermum hollem tantambellynolcmappararet.Et con* «aretarnen,pacem cum Gallo, inducias cü Turca in annum fadas.Si in conl« ^unê hoftë bellûfufcipiendû fît,armis ôdopibusipfumadiuuare uelle. Sin Irii •tiobedicntes imperata omnes uelle facere.Sçpein dubijs rebus Cçfarê ipforiï “^èexploralïè:cuiusdamn5,quam aliarum rerS, grauiusGermania ducerett ‘ ûCæfar.Necefsitas me,inquif,ad arm3,8C ea quidêtufta induenda urget: eu 'Us quâta uis fit,ncminê fugere arbitror.Scd id non qu»ritur:at,quib. bcllû faz «am.Rebellioni quorundam,qui turbarum 8Cdifsidiorum interOrdiiies du» '«funtjtnihioccurrendumcft. Quacharitateiam indeàfufceptolmperio in ^trnianiamfuerimjôdquabeneuolentia Ordinescomplcxus fim,tenctis O' U’nes.Etnunc ut mihi eadem elluoluntas,idemcp animus in cos qui obedienz pacisfunt,amp;^ tranqutllitatisamatores:itaacerbe odi quietis graues perturz batores.Proinde fi ferro eos uindicem,qui turbis omnia permilcentîquis duri-usid,quàm pro ipforum meritis, liatutum efle, indignarijConqueiiûe pofsitî' vtteéièfaélum contràomnesfuntdiâuri,quôdrumma bcneuolentiaeos in pofterum demercbor,qui mihi ferent opem.Refponfo legati hoc accepto, di-[ceflcre.Omnia lentius Bauarorum Dux,quibus ad bellum opus erat,appara' bat.'menfiscpfermé exemptus fuit cuntflatione Ferdinand! RegiSjCû quo con* «lia in perpiexa re agitanda erant. Adferebant Ôd alia quædam,quæ parui uuL §ohabentur,grauia incommoda.futilitas eorum quibus arcana confilia credi« '3erant,rumores uani ultro citroep iatflati. Cæfar quo terrorem aliquantû per Germaniam mitigaret,literas ad Vltnenfcs,Auguftanos, Argentoratenfes SC
C C c 4 Norinba
-ocr page 826-i«oi De Bello Germanico
Norinbcfgcnfcsdât,inhancfenfennam;Sdre(îfos,quàmcharamfcrnper buerit GcrmaniamzôCob id,cum magnis regnorum fuortim oncribuç, tngen« tesfumptusfecifle: maximèucreligion’s difsidio compofitOjfirma paceo« . mnesfruerentur. Tot décréta teftan id.licetefreatjquidiuerfam fpargercnt ln fua guberna tionc id unum femper fc fpedafle,ut emirates togatæ opibus flo-rerentquam maxime, nequorundam artibusper captatam occafioncmipfo-rumlibertasopprimeretur,8Cuecîligaksftipendiariiqî fièrent ipfi cuiufmodi multorumincommodo,adeocpfuo iaepe tentara fuiff'ent. Tulifïèfequidcmea hadenus,qua eilet lcnitate,quod finemagnis motibus prohiberinon potue/ rinntum autem ea fpe,ut3liquod emolumentum fux clemcntiar/eipub. utile confequeretur. Futurum id certefuiffe, nifi quidam conciÜationifingulariarte fubinde intercefsiiTen t. Prætexuiiîè eos pietatcm,fed eo fuco ad Ordines re liquos opprimendos graffatos fuifTc.-eorum^ bona ut d iripercnt,ceu prxdam expofitam.Eo rerum redadum ab his eiïe,ut legibus obliterans, Äiudictjsfua blatis,nihiImetuerent.Addc,Imperatoriametiam maieftatcmimminuerc au-fos.idcp fpcredigendi ciuitates fub fuam poteftatem,fiucui,fiuclnndrjs. Ifta coargucre eorum dida,quae indies nunciarentur.Parum ifta,nifi infuper mina rentur arma.Nemini non id notum,ucl ex infamibus tabulis,alqs^ fcriptis fas mofisjfparfis ad motus ciendos.Proindecum nulla fpes fuperfit, rjtdementia uincanturjautcertèpofitaobftinatiameliores reddanturfematuritatemexpes dlaiTe remedium adhibeÄdi,priufquam fua tyrannrde Germaniam in pof^a/ tern redigantjamp;Iibertate cœptis ambus exuant.Authores turbarumadofnei-- urn reducereftatutum eflèmt imminens periculum ab ipforum ceruidbuspro hibeatunius, Ôi leges, nbsp;nbsp;indicia in integrum reftitui,S^ in priftinam federn re-
uocari pofsint.Atque ifta quidem fc ob id ill is fignifiearcmt cum rumores alv os feri audirent de confiltj lui ratione,tfs fidem non habci cnt.Nec aliud fe fpe? dlare,teftibusfuperis:quare confidcre,eorumoperam fibinonnegatum in: quod eorum iamtotannisjprauisconfiltjs confirmafaaudacia,aliquando re-tundenda fit, SC ciuitatum priftina dignitas ac gloria recuperanda.Beneuolen-tiam uicifsim omnem à fe^ pofterôm ijs promittere,amp;^ maiora feprxftaturum ipfisjfi fuas partes nunc,cum fortuna ita oblata fir,utamici tuerenturiampliu# fe expofiturum ,lj legationes fuas ad fe mittcrent.In eandê fententiam ad Du-cem Vuirtembergenfem funtliterardatæ. Erantper eos diesadhucciuitatum quasmemoraui leg3tiincomitns,quosGranuelIanusamp;'NauiusiuiruCacfa-ris alios poft alios fcgregatimaccitos eadcmdocent,nerumoribus fufeipien-di belli pcrtcrrefadi.armaaduerfus fuas ciuitates à Cçfare comparariexiftima rent.fed contra rebellantesfemper Impcrio,pacis acconcordiæ turbatores.ma ieftatisetiamreos direptores alienarum opum,quicpoblata leuiter occafio-ne ne ciuitatibus quidem parfurieftent. InfidcSCamicitiaCacfaris perraane rent:necamicitiam,nec focietatem cum hoftibusfuisconiungerent,nec auxi-lia mitterent,ne indignationis materiam in fe pracbcrent:pro merito cuicf erga Cæfarcm poftea fortunam fore.Harc ad fuos quam primùm pcrfcribcrcnt ma-ture,monerentcp, ut obedientes officium faciantjoe præcipitati raptim confi-lij,quod neq^ reuocari, neiç in integrum poftea reftitui poffet, aliquando eos poenitcret.Argentoratenfesacccptis reci tatisep in fenatuliteris,in hanc ferme fententiam Cælàri per litcras refpondere, V chem enter gratum fenatui, populo que Argentoratenfi ene,cum animum femper erga Germaniam gefsifte: precari, ut ea uoluntas fit perpétua, ne ue ad bellum ciuile cuiufquam cîafsico lè incitari committal. Illud autem non fineanimorum omnium argritudine Ic-lt;ftum,eflèin Germania,qui neip obedientiam pracftent,ne£p officium facianp quod ut uerum fuerit, fperare tarnen,è fuæ religionis hominibus nullum elfe tam
-ocr page 827-Liber Secundus. i«oj
fcfiatuiTJjin qncm crimen illud (ncidcrir. Peripfos nunquam fletifîe, quo ’’'•usnegotium rcligionisfuiffetconciliatumjid quodprolixis rattonibus,fi« ' ^botdecrctisJatfîisclocueruntjSCculpam difsidq in Pontificios tranftuîe-Quotidiefupplicationesfîeriinipforum templis,‘V prccesad Deum fun Pfoconcordia.PerQririxeruncinde3duerfarioruminR.atisbonenfi conuen
I ,cûm nullam adîioncm admitterent,ad concilium toram di:« P^^^ticnem conftanreri eiccifiènt Neqa potuiffè fe Pontificieam caufam per . '^rc.lniuriam tpfîs{icri,quôd culpa non pofitidifsidtj in ipfos uertatur. De jp'jquamobrem facultatcs Ecclefiafticorû quorundam in alios ufus conuer ^%ipfum Cxf3rcm,ex multorumannorum acSionibusfatisdemonilra-'’’noiiine.Vtiam elTenthuius rcligionisaliqui,qui forta(renon(int,qui bo-^fcclcfialîicaoccupata baud perinde fände,3cdebercnt,ôô militer diipenfaz id cum ijs quae rot feculis ab altjs admifla fui IfentjComponendum nuf elTe. Proinde remedio opus effe,ut iuxta facras literas, décréta Eccle-P^P'ediftribucrentur Deindeipfum Cafaremnuperin comitiisRatisbonen '°gt;isô(:Spiræ,quopadoex ipfæfacultates collocandæ eflent pacis feruandac ^'JladccreuilTe. Sifintquidecretonon paruerint,fiftendos efle.Caffarem e« ^^■idationem iudicq Imper.promifilTe,utabOrdinibuspoftulatumfuiHetî /^promilïà nullaapparuifTc. Inconucntu Vuormacicnfiformulam cenfori« inuenifTejÓ!: inuentam propofuifle,cui lubentes ucllent parère: quam Wetn aduerfarq non recepiffent. Sifecundum ilkidécrétaiudicium reftau-^f5tur,non efle cur quis ad conquerendas ipforum iniurias,aut rebellionem, '’•amcapelTerct. Se nollebenenolentia eum profequi, qui iudicio ad ilium Jodumconflituto nollet parère. Quod uerôadaffedationem Imperq, non-“öl fenouifle in fua religionc unum, qui id unquam affedariuquiûe liberta=gt; /!p?PPdmerefuam pararct. Verum ifta à Pontifice,ÖCPontificis clientibus ’‘Poubiqjiadari.Cæfarem ipforum animos Äf ftudiain gübernatione toga^ ’Abelhscumexteris hoftibus,fatisperfpexifle.Seoptare,utisqui Cacfarem ?öuerfus ipfos concitaret,eodcm Temper in eum fuiflet, quo ipli,animo,acre JPbdeclararunt.Super ift3,quomodoaduerfus eunafe geuerintin opprimen-®'sbellis,3^ feditionibus obrucndis,qux in eius Imperio in Germania orra fu-'^ötjtiofTe ipfum Cacfarem. At in primis ut locupletiora fublidia contra Tur/
Callum,quam aducrf3rq,fed maxime ad Auftriaca régna tutanda,con •ö'crint.Proindc baud babttare ie quin fi ad defenfionem fifterentur, fuam in-“Ofcntiamconrraobieda criminaöC fycopbantiasquorundam facile tueren-^öf-Orare fc igi tu r Cxfarem,ut Patriæ Patrem,ut bellum,quod appararet,mit Jfret.S^reos ados,fuperiorum Imperatorummore,in ius ad cognofeenda cau «öiuocaret. QuodfiperficeretCaefar,tum demum futurQ,utfidem ipforum '*^§3fe,SkJillatamillis iniuriam intelligeret. Indecommemorarunt deprecan-“obcllum,magnam omnium rerum caritatemgt;crudelem boftem Turcam, 0^ beneficia quaeprarfentium Ordinuparentes in eius maiores,quæ inFerdinan- ' öutn fratrem contulerint,dum liberalius reliquis,ÖC cumulatius auxilia contra ^forü infeftifsimum boftem indies mitrunt. Reputaret apud animum fuum Ca:far,tniferabilembuiu3 belli facicm,uaftitatê Germaniae, calamitatis om-öegenus plenam, malorum excetram inomnern actatem fexumque pullulatu* f3öi. Nepateretur, borratu illorum qui per bellum aduerfarq fuam poten/ öam confirmabunt, fe buc tranfuerfum rapi ,utexbaufta opibus Qi uiribus bada Germania , infirmior reddetur , quam quac Turcicum impetum Qi öitn fiiftincre ampliuspofsit. inbanefententiam Argentorarenfes Cæfari ad litcras miflaSjfuo in primis amp;fuorum nomine refponderunt. Legatum adHeluctiosquoquemilit,quiineandemfententiamin concilieuerba fecit.
-ocr page 828-i6o De Bello Gcrnianico
LegatuS ératloanncs Mufehetus/upenonsBurgundiç Quæftor.Hicubicauî fas fufeepti à Caefare belli contra fedmofos quofdam commcmoraflet,orauit, ut(quoniamCaîfaruimarmisàc3pitefuoprohiberecogebatur)ne diucrfafi/ . bfabaduer(âriis,àquibusinillummultaacerbèiacerê{urjpcrfuadcri fineren« ticu lenocintjs uerborum illi indndi,quicquâ incœptenLnetj inHeluetia qua cos moliri patiantur,qutbus Cacfarisconfiliauel prçpedirijuelfegniuspromo tiers poffeni.Nam hoc bellum huerufceptum,ut ad Germaniac falutem, baud leue momentum effet allaturum. Proinde ad hoc incumberenr,ut in amicitia amp;nbsp;fideueterijéfoederis inter ipfos iureconfiantes maneret. Viciisim nihiUe in eos moturum : nec commiffurum.ut (ui quid moliantur: fed fidem amp;nbsp;amiciti* am declaraturum* Necie pacem ullam cum quoquam fadurû,in qua ipfinon continerCntur.CiuitateSjSc Vuirtenbergenfis Dux, Caefaris confilio cognitOj caetera diligenter per exploratores inquirût.Germani enim milites fegnsuS ad figna aderant: tardius Hifpani conueniebanr.in Italia deledus militum, quos Pontifexmiffuruseratjentiushabebatur. Primi Auguftani ad Kalend.Iunias, quatuor millia armatorS confcribûtjtotidemcp VImenfes; nihil tarn inimicum bello,quam tardi£atéeffe,rati.Hi,ô^ Vuirtcmbergcnfis,Iiterisad SaxonéEle* dörem amp;nbsp;Heffum,duces belli ledos,datis,ut in armis fint.moncntmt Caefaris conquifitæcopiælentiusconueniuntjipfiquantûcohortiumcôfcripfcrint pri mi in armis,certiores faciunt. Sed Auguftani ut fufpicione patrandi belliaucr-terent,has copias à fe coafcriptas didabantjUt praefidio urbiimpofitac,contra .omnem uim muros SC portas tatarentur.Verifimile id reddcb3nt,quôd omni bus mortalibus patefadis portis,neminem urbeexcluderêt,Cçiàriani inurbe tiltro citro^ ad arma Si tela paranda,uel cibaria 5C pocalentamei cand3,com/ meare,aut ad magnificentiam 6C fplendorem urbis uifendâ confluere. Ad eas cohortes fama erar, duo Heluetiorum millia accefsiffe. Erat CaelarRathbong duodecim milliaribus ab Augufta. Vairtembergenfis,8C ciui tates Sucuiçgt;bira riam copias fuas partiebanturxuiginti quatuor peditum figna,cum pkracp no« bthtate,fub aulpieijs Vdalrici Duels eranhalterum agmê ftipendtjs ciuitatum inauthoratum ruerar. Poftquam omnes haccopix Vlmâ pcruenerunt,un3 no« de quieti conceffa,poftridie Gunfpergu proficifcuntur.Ibi bipartitoinconO' ones aduocati milites, facramentoinauthorantur.Ducescohortibus praetecti fuerantjSebaftianus Schertclus,loânes HeddecuSjBalthafar Gultlingus,Se-baftianusBaffererus,Matthaeus Langcmantelus,IoanncsHardcrus,lodocus Rofebergus.Copiæciuitatib. inauthoratae Scherteloiurantjilliusimperioobe dientes fore,dum Saxo ÔC Heflus exereitus imperatores in caftra conuenirent Eidemfacramcntoilligantur deinde Vuirtenbergcnfesmilites.Hisduxdatus fuit Heddecus.BalthalarGultlingusjuirin primis eloques Si nobiïis,ÔC DuÇ’S Vuirtembergenfis à confilqs, militibusPrinetpis fui in concione conuocatis, in huncmodum uerba fecifledicitur-PontifexRo.miIites,nouum in^cendium in rebus pacatis nobis excitareconatur,quo Germaniamjpatriamcomunetn, quae nos genuit, SC à primis uitac rudimentis ubere fuo aluit,mox ardeat,8C® fundamentis excindatur.Crudele odium eumhucurget.quôuosS^uefttâte' ligionem perditum eat : fimul ut remetiatur cladem,qu3m antealiquot annoS DuceBorbonioaccepitjCÙm Romauirtute Germanorum maximccapta/a/ pto Pontifice,atq; inHifpaniammiffo,diriperetur,Eamobcauiam Caröluin Caefarem aduerfus nos,ut Principibus SC Ordinibus Imperii confeederaMS bd-lum faciat,identidemobtundendo incitauittratushac uiafuturum,utadip»' us religionëuiuolentesnolentes attrahamur. InfuperisnunciaturequirSpf' peditum^ baud fpernendas copias in Italia confcribcre,quas Cçiari auxilio in Germaniam mittat.Nec fama deHifpanorû aduentu omnino uana eft.Qp^n turn
-ocr page 829-Liber Secundus? uof
'î'ncalamftâtis,milites,quantummifenaram ab externo milite, SCuaftitatts Pïtnæimmineat,omncs,opinor,præuidetis.Cumigicifta Principes amp;Ordi ''«Impcrtjrcputent,fuume(ïèducunt,non tantum uim ÔCimpetus hoftiûà Popularibus fuis armis prohiberefed etiam cauere,nc externa, ne uetus reli-Ê'oiiobis obtrudatur,uosmade utrtuteeftedtaqj ftatbcllum hoc inopinatu, ’'^Pfæterfpem nobis motum,Deo aufpice armis uindieare. Quare cùm fen cc j ’nitnosueftros ad huius militiæ’aleamjpromptos, fuis ftipendtjs ,'qua id fieri j Potuitceleritatein3Uthorarunt,neimparati opprimcrentur.Iam quoniam fœ
Qttisduces adhuc denderantur,quos breuiin cafira adfuturos compertû ha-“fo:quointereaincaftn'scundaordine ac redé gerantur,ô(f feneura hofti« contra uim præcIudatur,Princeps Vdalrichus uobis uirum fortcm,ô^ eut ’flliimmam nobilitatem nulla authoritas deeft,præfecit:cui,utjfibijuos obedi feperotnnia in diiêiplina militariiufsit, ÔC egregium illud nomen tucri,quod J^aiores noftri fua uirtutc,uartjs bellis cûexteris gentibus,multo fanguinc noi “'^Pepe-.erunt. Neep uero fatis eft, commilitones, ab ea gloria non folum ’’ondegeneraretuerumetiamjUt uefira pracclara facinora ad^^ofteios propa« S^tSjillis ßimulum dC calcar ad uirtutem militarem addat. Cætera Deo curac ®funt,qui ci uidoriam fecundum fas iuslt;^ dabit,qui pia ac iufia arma fumpfe-Sic Balthafar Gulthingus, Interea Cæfar,ne hoftium celerita te occupa ^'iscingerct,cohortes,quas tota Germania,diuerfis locis, fub quatuor maxi-^fducibushabebatjconuocariiufsit. Duces erât,lt;dilprandus Madrucius^ ^âtdinalisTn'dentinigermanusiGeorgiusRegensburgtustSchamburgius, ^’liBurano tranfito Rlieno poftea fe coniunxiuSCMarignanus. Ab his qua-'Cfnapeditum millia conferipta fuerant. Decem cohortes nothus Bauarus j '•^ucgerat.Duo millia Hifpanorum,ô^odingentos paucis póft diebus Alua àSandaadduxit. Gallia cifalpina triamillia armauerat,quibus præerat 7f2ius.Conquirebatinterim,utmandatumfuerat,Maximtlianus Buranus, ’}*fmilitaris,quanta poterat celeritate,è Batauis,Sicambris,Men3ptjs,Iuliacê-'JOUS S(:Beîgis,equitapeditum^ imperatas copias,^ aliquantam leuis arma I ^fæequùmn manum,quos ab atro armorum coIok Atratos uulgó appellat. : ^ccreuerat Cacfarnon prius cum hoftedimic3re,quam cSfuis Buranus adef-'^t DatutnfLieratnegociumHedon',adcomparanda duo millia cquitum Só 9“ingentos:AlbcrtoMarchioni,fexcentos squites:CrucigcrorumMagiftro, ^!'leÏMaximilianoHungaro,milIe:EricoBrunfuicenfi,quingentos.Confce-j ’ffatihocarmorum terrorenihilperturbati,literisad Venetosdatis, conque ’’üntiir pontificis iniurias , orantque ut eins copias tranfitu per fuos fines Prohibèrent. Adhæcmonent, ut fuperiorum temporum recordatio fubi-’^r:fi uires ille fuas confirmaret,quantum mali ipfis amp;nbsp;alijs Italiæ populis ^’rpec'iandum effet. Præterea pleramquc Germaniæ nobilitatem monenf, '’cmilitemcaftrafuapetentemadmcrendum,tranfituinterduderent. iTiro-’^nfibusamp;Rhœteisad Italicarum cohortium aduentum trepidantibus,ani J^osaddere per literas conantur, ut illis tranfitum negennad quod etiam 'Obfidia pollicentur. Petentibus à Norimbergenfibus auxilia ad bcllum, jdponfum fuit, fuas uires atque opes proprijs agris tuendis uix fufficere. ^andatur interim Schcrtelo,ut cum fis quas habebat qohortibus, ad radices ^lpium confluentes copias difturbaret: fimul mittunturcenturiones in Hel nctiorû 3grû,ad côquifitionê militû.Agebat anni têpus,^ iegetes maturefee-j *^r,cüle^tusTridêtinusRo.mifïus,auxiliorûcaufafœdusinf Caef QC Pont.
hnciret.Foederis forma haec eraf.Côciliu T ridêtinû indidû fuiffè, ut errores iâ Quitos anos in Germania exorti,ôf indies j)ferpctcs,opprimerent : ÔC q? illud «côfœderatis repudlarct.Quamobiê^, teipub.Chrift. ÔC Germanorûfalute, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;focieta-
-ocr page 830-i«o« De Bello Germanico »
focietatem Pontificem 8C Caefarem ita con{unxifle,ut Cæfar primo quo£p porecontraAoexercitUjparatis^omnibus ad bellum ncccllarns,armaaa* uerfus eos indueret,qui obftinantes animis concilium non agnofccrcncacui , cos ad ueterem rel(gjonem,quando aliterrèuocari non poflent,cogeret. Sed omnia prius periclitaret,num obedientes Pontificem Ro, uellent agnolcere. Nullam pacem cum ea gcnteecclefiacRom. inutilem, ucl aduerfam facerrt. Pontificem praeter centum aureorum millia, totidem apud Vcnetos dcpolt-turum:cacp pecunia in nullum alium,quàm ufum belli uerteretur. Hacduo-decimpeditumltalicorum millia alcrcntar,ö^ quin^nti leuis armaturae e* quites per menfes fex.Si interea bellum confi'ccretur,Caefarisidcommodofti turum. Fuitadhaccinfoedere exprenïim,PontificcmCaîfaripermittcre,ut dimidium prouentuum ecclcfiafticorum in hoc bellum per Hifpanias con« ucrtanactantum agrorum religionis diuendat,unde quingenta aurconiffl millia redigantur:ÖC quidem in ufum neceflarium huius belli, ea lege, utCac-far de fuo pro totidem millibusuicifsimoppignoret. Qui alterutti refiftere^ in hunc uterqp confociatis armis,totis uiribus incumberet. In hoc foedus fegt; natus Cardinalium difeederet. Dum ifta Romæ perficiuntur, interea Cxfar quantumfrumentiin agris circaRatisbonam erat»neequitum pcditumtÿli-centia corrumperetur,inurbem conuehi iufsit,6lt;inufum necefl'anum con-di:tumautem,nefi bellum traheretur, aut annus infequens cœli aliquo uilio fteriliorelTetjreifrumentÄiaeinopia laboraret exercitus. Conduâi fabrili-gnartj,qui quatuordecim continuos dies uafis oblongis conficiendis, in quitus globi ferrei,puluis^tormentariusconderentur,incumberent. Adbxc inuncata fpecieinftrumenta bellica apparantur. Adnouemmilliafaccorum, quifrumentoquodin ulummilitifatiselTetjOnufti,cum trccentis pißoribus caftra fequerencur.Sedin contrahenda ex agris rufticorum quatcr milÜö mul titudine,quorum opera cum inftrumentis fofibrijs utcretur Caefar,nonnthil laboratum fuir. Norimbergenfes in hocbelli apparatu,quoniaminfœdcre non crant,utCaefaribeneuolentiamfuamprobarent,adarmatela^,amp;bclIi-ca inflrumenta compararfWa,patentibus femper portis eum inuitaruntCoge bat interim Pontifex copias, Utdidum eft,in Italia,quas Cacfari cratftatuto temporetranfmifluruszcùmlitcrasillead Hduetiosdaret,quibus fanatilroS quorundam,qui à religione Romana dcfecifl[cnt,conqueftus fuit. Laudare f« in Heluetqs adhuc quofdam efle,quiueterem religionem pertinaccs uindica rennquorum cxemplo alios ad fanam mentem reuerfuros aliquando,bonam expédiationem efic.Ex eo religionis difsidio quam graues motus exorti fuif fent,ipfosfcirc:ôdfeadeos componendosabinito lîatimpontificatunulluin non remedium quæfiuifle.Tandem ad extremam ancoram confugifle';: Tri-dentumindixifieconcilium,quo fine periculo uenirc licerct,utibi fuamdo» dlrinâ, âad poflènr,tuerent.Lxiftimafle,neminem efietam improbum,nefa num amp;nbsp;barbarum,qui fenatum ilium amplifsimum Epifeoporum, quemltn-peratores ôdReges reuererentur, ut fpiritu diuino afnatum,impieludcret,e'
' iusqûeauthoritatinon paréret,8lt;fanaticadodlrina pofita,illius iudicionon acquiefeerer. Sed hanefede Heluettjs exiftimationem çepifle, uthiquün fidepcrmanfiiïent,concilqauthoritatem fequerentur. Reliquos uerô,qol fceciofisaliorum rebellantiumillecebriscreduli nimium in errorcm pelledli ftiiflent,monerc,utin concilium prodcant.Supcrhæc,ægerrimèfe habere,in Germania Principes eire,qui concilium fuperbè repudiarent, ac tantum non conuictjsinfedlarentur,negarentcp eius decretis obedientes fefutures.Quâ-obrem armis uelleeos,quoniam aliter fieri non poflet,breui experiri. Aefortè ita 3ccidilïè,ut Catfaridem cogitarctiftatueretcj, expedlata temporis maturi-tace,
-ocr page 831-Liber Secundus* uoz
rdigionêdcfendere.Sc^jptcrea eius uoluntatépi’5 Ä iuftâ, j)op{bigt; ^drfiac Ro. adiuuare fta tuifle. Stn ille fecus ageret, iadurä tot mortali, gndi» ïttticorGindics pereutiö, DeS ab eo exaduru ♦ Heluet.multa memorabilia ‘Uudata facinora extare:fed nullölaudatius forc,quam fi foei c täte Qc amid* ^ö'fecum cokrepergant : utid facerent,feobteftari.Süper bas litcras Ponu* pjegati Foederis ueneread Heluetios. Hi poftulabant, ne externo militi ^fper fines fuos aperirent. Ad k uerô,6lt; fua caftra tranfire uokntibus, pote MmpermittcrcntjCdm necefsicaspoftülaret.Inter haccprincipia belli,Vuol J“Ut«lum arx àBrunfuicenfibus Sdaltjs ciuitatibus ,à quibus tenebatur, de* S''lt;^ispr%fidtjs,roloæquatafuit. Palatinus hune tantum belli apparatumà ^ïiateficrimiratas,eum perVuolffium Abftemium jnterrogat,in quosid P’Wrctur.ôCquaceflètciuscaufa. SiquidipfepoßetjUencrecondliationiin-^^bcre,CxfareiperGranuellanumôC INauium reiponderi iufsit,quæ fu* Pfâanobis ab eopraetextafuiflèmemorata font.Rebelles Imperio,Ô(^motu-^authorcs nulla alia uia ad officium trahi poflc,afmis compellcndos eo» Palatinus redeprchcnfa,extemplôHeflum,Saxcnem,ôôVuirtember* 8^nremcertioresfacit:fimulc^,quantumuaft{tatisab externo milite Germa-’’'æinftaret. Quamobrempotiusquàm ut in apertum res Martern erumpe* *'Minonintotum parèrent, aliquid donarent,mônct. Necdubiamhabe* *dpem,quinfiin parte Cgfarimorigcrentur,non parûm adrecondliationem. Pofuturum. Cæfaret^Iacabilem efle,ÔtS quanttÄn intellexiflèt, fi ignofcl “°lt;peterent,quodadmiflum effet,eum placatum,quicquid eflèt offeniionia ’'îpofiturum. Super hæCjfi quid ab alîjs infuper peccatum effet, td clemen-’w corrigerctur. Si quid per iniuriam ali]s effet ademptum,id CæfarijUcl ar« Wsoiris difeeptandum permitterctur. Saxohis accept^s,ô^^pfe^ngen-*'scop^as contrahit,eascp cum aliorum copijs coniûgit: hortaturque ad per-pUcrandom in foedere femel ido,ac fubtnde poftca renouato.Conueniunt c6 Fuderitcr,ac re in deliberationem propofita,literas ad Cacfarem dant Saxo ^HefTus.Earumhicerattcnor.E' noffris lagatis Ratisbona domum reuer-quot;^)Catfar.clemcntifsimegt;cognouimus,te bellumncbis, amp;feederis focijs ma-6'gt;oapparatufacerc:cum ab ipfis rogatus effes, id ut operam dares, ne quid ^'ttttnentiGermaniaacciperet. Tumit» abste refponiumfuit,utindenihil ‘'^'opionis fubeflet,nos bello abs te peti: qd ad ca comitia legatos mifimus, æjibus permifimus deliberationem carum rerum quas proponercs,maturä. ^ofilium fuumlibere,nonaducrtentesne tätulumquidemin te offenfionis, •pcruerunt.Vnum hoc de rebus futuris addebas,utile terempub: conftitue-’?^®®sré,nui imperio non parèrent ut arquunj ius^ effet,multare. Quis intc-’“pnofttum cogitafletjtebellum in nos moliri,priufquam imperata propofu N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliorum Principum literis,praecipuè ex Granucllant
p’utj refponfo certiores faäi (umus,rebelles tc multare uelle, rumor inualu-w bcllo abs te peti.Quam rem,quam acerbe tukrimus,fuperi norGt.Qua *thisliterisapudtenos expurgar^lacuit. Idueroneipfequidem inficiabe fis,nos ô^lœderisfocios onera tuliffeImperil,immunibus alijsjquac imponi potuerint.Auxilia,proximo conuentu Spirenfi poffulata libentes mifimus, plusç adeo qua impofitö erat cötulimus,nc qd fraudi ab inimicis nobis uertc Jttur.CSigit poftifta amplifsima in te mérita nos rcbcllionis rei agimur,pro-‘tdónonfolumdoletjuerumetiam trifte eft ÔC acetbum auditu. Iflud autent ’usratücp potius fuiffet,prius nos accufatos,ad causa dicêdâ admitti: qua hoc pîâo, bello nondSindido peti,at(^ ita apud omnes mortales immeritó tradia dHacrationeamp;noftram innocentiam tueri,amp;iycophantias inimicorS, qui lïionos concitarunt,tefutareIicuiffet.IpfcCacfarnofti,quâbenignéamp;amici
nobifeuni
-ocr page 832-ilt;o8 De Bello Germanico
nobifeum ante quin turn annûm,amp;nuper Spiræcgeris:utnon eflêt,cuirqu« nobis uel obilinatiam,uel ullutn crimen obqceret.Omittimus, nos tibi peten ti agrum Brunfuicenfem lubentes fequeftro permififlè.Etob ifta nos in peri-culum omnium bonorum incidimus.Iam illud tc non fogit,Francfurti Cariâ” rem te fadum,nihil niß e'confuetudine SClegibusImperrj incœptaturum,teU giofèiuraflè.Superis igitur hoc relinquimus,quod indicia caufa bellû nobis racias:acdequibuscriminibusnostraducis,edito fcripto publice reiponde-bimuSjUtqua iniuria opprimimur,omnes mortales intclligant,tew Ro.Pon-tificisclafsico,obTridentinum à nobis rciedum concilium,adtukipienda in nos arma excitatum.
Csefarlcdis his confœderatorum Iiteris,ad Archiepifeopum Colonienlem quoep fcribit:cui,reddita eadem belli caufa,imperat,ut ediao promulgatoca-ueatjUequisinditioneColonienfijnififub fe ftipendium faciat miles:eostp quiinhofiium caßraiam tranfiflênt,publice graui propofitamulda,domuni reuocet.Facit Archiepifeopus mandatum illico,amp; promulgat edidum. Saxo £)C Heflus fcripto emiflb paucis pôftdiebüs in banc ferme fententiam,con tra fparfam à Carfare famam,quam ob caufam ad arma concitatusfuiflet,Iu£U tenterfe expurgarunt.Cælârem propterncgocium religionis bellum moue-rCjUtfoedus dilturbcqSdquidem falia ipccie rcbcllionis 3dumbrat3,ac poftea alios poft alios delcat.Quaruerbis Ferdinand!,GranuellanijNauijjamp;aliorS priuatis colllt;^utjsRatiabonartemereefFufis,confirmarunt.BeIli caufam nul lam aliam fuilïe,quâm quod concordes concilium Tridentinum recufaffent. CæfaremRauesburgenfibusnupermiflo com litcris nuncio, nifi ab inftituta religione defcifcerent,uaftationem agri amp;L urbis excidium denunciafie. Pon^ tificem ob eandem religionem Archiepifeopo Colonienfi epifeopenabrogaf fe. At(X haec eadem cum Carfar minetur,fatis caufam belli apparere.lam tibus iadarijCardinalem Auguftanum,choragum huius tragediafjhucincS-bere.utillifucceflbrin Archiepifcopendetur:fimul^ occulté agitarijUt per ml litem tota Germania diftributum decteta concilij de religione Catfar exequa* tur.Accipere praeterca,T»letanum,8lt;^ plerosçp Hifpaniarum purpuratos hue grandem uim pecuniarum confcrre;quódhaudquaquameiretfuturum,ubcl li caufa adio ciuilis foret.Cæfarem palam olim Auguftae dixilTe, hanc dodri« namatcphacrefimfeferrenonpofletô^adeamdelêdam, animis^ omnißmor talium eximendam,non folum opes cum fuis,fed uires etiam cum uita amp;nbsp;lân* guinefe aliquando impenfurum.Si uidi armis ipli nuncexuantur,tumdemß palam forc,utrum reli^ioni eftènt parfuri,ac monafticum ordinem,uiolatisfu is uxoribusjtrucidatis^ liberis,a'c minifiris,religionis fuae occifis,in integróef fentreftituturi.CaeterahuiusapologeticifcriptijUelquia prolixiora funtquâ ut perfequi libeatjUel quód ab aïqs perferipta fint,ftudiô praetermitto. Mittun turfimulamp;adloannemBrandeburgenfemîiteræjUtfœdcn's idimemor,in ipfösnihilmoliatur. Ille,Ca;farem lequi fe refpondiqa quofibi religiosear^ ma contra teligionem non moueri, cautum efl et. I^deri Smalcaldico feil' ligatum quideîT.jUerûm Auguftanæ confefsionis elfe. In priuato ueró te' dere,CaeIarem exceptumfuilIè.Hincliquidó conftare, nihilà fecontra fidem öd foederis leges perpétrari.Contrà illifcripto emiflo refutare,quod de AugU' ftana confefsione is adduxeraoadferre ipfius in mediumlitetss,quibus i' pfum ad aUxilia ferenda fibi ac fuis deuindß côuicérc.Hincper litetas eeturjo nesactribunosmonent,nehominiperfido in hoc bellum luä opeiapr^ct. Collegerat i amHeflus omnes fuas copias,quas priuf^in Caef.duccret,Guili elmûmaximûnatufiliâ,nondôdecimûfextum ætatis annûegrelTumjArgen-toratum,tutani ac egregiè munitam urbem,abs fe ablegawit, Henricus Brun fuicenfis,
-ocr page 833-Liber Secundus. ne»
'*icenfis,qucmLantgrauiusincuftodiamcondiderat^âbiturum adbellûad ''uocaniufsit,uclleillidetegereocculta Cæfaris confilia,ôdquando per quos ' quot;öminesconfutafuilR’nt,adfaciendumbelium. Sed illehaudcmiübeflera *’'S)Ucladlcnicndumferocem animum,amp;ofFenfam;uelutexpeditionemmo j '^’ftur,ucl ut tali bénéficie in paca turn dimittere tur, eius colloquium reeufa-'quot;Uoftium infida efie confiiia reputans. Nondum CsEfartanae cohortes ^''nuenerant,nondum Madrucius adcratjUecGeorgius à RegensburgOîHi-yniamp;HufTarijperlongas uiarum ambages iparfijab hoftibus medijs inter.-Miimpediebantur. AuguftanijVlmenTes, Si Vuirtenbergenfes,accepte ^öntiHciarum copiarum aduentu(nefedentcs debellarentur, tumuttranfitu •jGermaniameas prohibèrent) odio ôif uigintiæncis machinis inftrudii ad ^ælTam ( oppidum id ditioniscpifcopiAuguftaniefl: ad, Læchum amnemj Pâliraponunt,contra caftra Marquant amp;nbsp;Madrucij. Hi uiribusfuis diffifi, hoftibus nequeequitum nequepeditum numero dimidia parte parcs ^ôentjretrô Tirolam concefTerunt. Capta per deditionem FielTa, ac uali-“ûpræfidio impofito munita,ad Alpium fauces ad Clufam occupandam cô-J^ßditScherteluSjiuirulegatorumFoederiSjqiii pauloantè Vlmam uenerât.
Italia petentibus Germaniam iter eft perTridcntum,Oenopontcm.Hjnc “^obiisitineribusinBauariampcruqsdefcenditunautfecundoOeno amné P^oppidum Copftænum,quod Schertelus tenebat, nifi quis læuorfum iter Pft Alpes medias auerteremalit.In extrema oraAl^um,quâ ad earum radi-^fsdeciirritur,arx Erebergum loco ôi: excelfo Si præcipiti occurrit. Has an-quioccupatjparua manu ingentes copiasdefeenfu prohibere potefi» ‘^tæfidia Clufina hoftiuminopinatoaduentuperculfa,rrcpidèarccmpro tem Po^ac raptim uallo cingunt.Sedquoniam in recenti opéré nihil fi'tmiuali-tnoliri porerant,quin leui momento machinis difqcercrur.ÔClongam ob-; ''tlioiiem poffeiuflinerediffidebant;deditionefada,in poteftatem uenerunt» ros dies duo Hifpanorum milli3,cum aliquot leuis armaturæ Hun garis, 'It’iàpaceSucfsionenfi cxhybernis,cLotharihgiain Pannonism ttâfierant, l^trlonginquositinerum circuitus,îngolfl:adium ptruenerunt. SummæretiS Ptæfcâus fuit à Cæfare Dux Albanus. Is cû his coptjs,amp; altjs cohortibus,quç ®dR.atisbonam in caftris crant,Tirolam ducit,8C çum Madrucianis,Marigna ^‘^copijs feconiungitjUtClufam amifiâmrcciperet.Sed loci natura perlpe-^^dnapertumdifcrimcnfuosadducerenôaufusfuit. CæfarferuaratRatis-F^næad corporis euftodiam partem peditatusMadruciani,ad quem ô^ipfe quot;•âdruciushoftiuminfidias ueritus le recepit.Erat Georgius à Regêsburgo '^mcifcaVlmam,isnetemcrécundandoaipfecircumuenirctur,cSfuisco* P’l’’Ratisbonâquoq5contcndit.Superücneruntbisqfdemdiebusé NcapolÉ ?'!Iequinquagtnta I talijSd nouem millia Hifpanorum.Per eofdé dies Cæfar c ^’tisbona pulueris tormentartj magnum numerum,£d commeatus Ingolfta-“itim præmifinubi exercitum.fimulatœ omnesundicp copiæ conuenilKnf,re ^fnfereftatuit.DiftatîngoIfiadiumàRatisbonanouem millia interuallo,ut: ^‘diirn eft.Ad hos accefsit Albertus Marchio cû quadringentis equitibus.Ca
Clufa Schertelus ad Oenopôntê,pficifcit;quâ fi in potellatc redigere po-fJ*'æct,ualidopfiJioimpofito,p biuiû illud,per qd in Germania exltaliacxpe-ditisiter cft,trâfitû cîaudere potuifiet. AtFerdinâdus captç Clufac nScio acce Pto,pcr agrûTrsdenrinû et fines Tirolenfes duodecim millia peditum contra ^It,quorû parte oppido præfidio impofuit,parte duce Caftelalto aditus matu •^^occupare iufsit.Schertelus fpe potiOdæÔenopÔtis delapfus, ad Clufînâ at retrocefsic.Inde Erebergû ac Fiefsâ,ubi pfidrjs ualidioribus muniuiflet,mo fîmibi paru tutam ob diminutas copias arbitratus, cum reliquis cohortibus adl
-ocr page 834-léio Dc.B’clio Gèrmanico
ad exefcitum,quf ftatiua circa Danubium habebat,rediit,direptis pafsiminfd nere-Goenobiisobuijs.Schertcloex Alpibus digrclïo, Hifpani Copftænutn cura tnfigni cladeoppidanorum recipiunt.Heddecus,qui Vuirtenbergenfi' bus copijs præeraqOillingam oppidum öóarccnijditionisepifcopi Augufta-nf,deditionecapit.Hoc terroreperturbatus epifcopus Eiftctenfis,per legatos dtices belli orat,ut fe pacatum relinquanr/uis parcannpolliceturcp fimul com ‘meatura, liberum cranfitum per agros fuos.. Schertelus copias ad Dano* •'Ucrtü fimul admouet. Oppidani fuftinucrSt per aliquot dies,fed paucos,oba , 'fidionem:fedcdm tardius auxilia adeflent,padiab bofte deliberandi fpaciG, ïoccultède fubmittcndis auxilijs ad Caefarem mittunt.uelle fe in illius potefta-’têpermitcere.Hoftisanimaduerfo, fraude ad cÓfultandü pados dies,oppU' Ignationc parauitxadmotis^ admüros fcalis,c5fcgniusaboppidanisdefêdc «.rêtUPjinuaduntjParfum bic ciuibus fuit,direptis ccènobijs.Diftatà Ratisbos -na'qüatuordecim pafttium millibus.Ludouicus ab Abila fcribit, oppidumi-nitioSmalcaldicofœderi illigatumfuiflèzamp;^Scbertelumhaudquaquaminfe-'ftèintromiffïim,ftatuifleSaxoncm ScHefitim illic operiri,ut fecum illis cpn-‘ iüngerct.Oppidum Gommodum,quó ^r Danubium SC Lycum atnnes feciï-do agminecommeatus deueheretur» Danubius, qui SC Iftef,è monte Abno-ba^Hue Abnobo oritunita fuo exortu propinquus Rheno ,qui èRhcticis Al-pibus labitur,ut inter huius ripas,et fuam fcaturiginem,uix agros duorum mil liarium habeatiac per inftumeras genres immenio aquarum adu longe in or-tum eu3gatus,SCfexaginta amnibus inipfocurfu ampliatus,fexuaftisflumi--nibusinPontum eftunditur.Quoinloco primum erumpiqRhetiai: primæfi' $nem,atcp Germanie initiumfacit.Oftiorum nomina funt ad marePonticum, Peuces,Narcuftom3,Caloftoma,Pfeudoftoma,Boreoftoma,etSpireoftoma, quot;Lycus uerô amnis,qui Sueuiam àBauaria diuidit, Auguftam præterlapfus, quatuor inde* milliaribus ad Danouertum Danubiomifcetur. Sexindea Danouerto ad ortum milliaribus Ingoiftadiûin ripa Danubij fitum eft.Sclier relusoppido potitus,caftra ibimetatur.Saxointerim,SCHeflus,iâtumfuis, tum imperatis Orientalit,us copijs inftrudi,SC iam perFranconiamprofedi, ubiVuirciburgenfis epifcopus locupletem commeatum omnium rerumuF trô obtuliftètjUtagri fui in pacatis habcrentur,focia caftra petiuerunt. Scque-'bantur ducum caftra,Eledoris Brandeburgenfis SCMauritij legatijfolicitan-teSjUtipfisnegociumconciliandipacem permitteretur. VerùmcùmSaxofiC Heflus id ad fociorum arbitrium retjcerent,infeda re è caftris domos dilceflè-'runt,E Bohemia aliquantanobilitatis pars cum eciueftribus auxiltjs,ÔCduo-bus millibus peditum,ad Cæfaris copias tum acceiîèrunt. Maturauerantiam fegetes,quas,priufquam ab hofteinfefta populatione difsip3rentur,feptimo Kalend. Augufti Cæfar omnes puellas,fœminas^ innuptas cdidodemetere
-iufsitRati':bonæ:bismcrcesdiurna pcrfoluta ab qs fuir,quorum agri priùati lt;11 i crant. Pari cura frumentum molendum, SC molitum penes iodalitium Francifcanorum condendum curauit,in belli ufum neccflàrium. Erquiaun-dicp copiofa annona,ob grandiora rerum precia in caftra ex urbibüs ÔC agris conuchebatur,cariora omnia Ratisbonæ efle cœpcrunt. Piftores nodibus dicspinfendis panibusnauticisaequaruntrquorum famuli,qui continuilabo
■ ris taedio in militiam ab heris fugeranr, exauthoritati capitis fupplicio redire, ÔC operam fuam locare coadi fünf Fabris perpetuus labor in bellicis machi-nisfabricandis audusfuit.Dum ifta Ratisbonæ à Cæfare præparantur, Au-guftæaliquantum turbæ oritur. Erâtibiquidaminfigniterhomincslocuple-
’tes,(uulgó Germanica lingua Fuccheros uocat)qui paulô antè adprimam 'bellifamamtrrbe,omnibusrebuscolledisgt;ôCinqu3drigasconiedis,ceirçrâ£.
Rumor
-ocr page 835-Liber Secundus,
b
^t’mortorutn fugam Raum fcquucuSjqüia pecuniarum affatim dâutes eranr. WJ Cæfari,quantum auria.rgcnti cflet/adi inFeiRjqijmutuôinfcKniistfadi* ' ! P'•,*'^8’quot; ,qui turn forte VImae adhuc hxrebanç, eam rem irtdfgne, quod ''^Cæfans potentiam confirmalîent,non tacititulere* Mïtfiintcurn hfcris ad Mum nundum, docent^ id haudqiiaquam ferendum bis temporibus.Mo '’.^^tiiixtàjUc lt;d deinceps prohibeatur.R-efponfum inuicem à Senatu:fub ini» belli,cùmneleuis quidemeiusadhuceffetfurpicio,pecuniam.neociofa quot;fiinefoenore iaccretjdatam fuilfe-Neminc m autem nunc effe, cui i d in men-*'niieniret. Sin fieret,non impunè cum babituriim,fi palam foret.Dirjpiun-'^pcreos dies à Vuirtembergenfis cohoriibus delubrapafsim diuorum in ÿis.Dum Schertelus ad DanouenS inoratur,Saxo SiHelîusquarto Kalen-’s Auguftjjjg copqs.quas ducebant,illt fe coniunxcrunt.Quorum exerdtua . ^ffilone militum Germanorû,qui in Galba nuper mill taranr,dudbus Bich '•“goComité,Si GeorgioRecrodoLantgrauij cliente,3udus erat.His Caefar j'^'pbSjSaxonem Si HdTum extemplô profcripfit.Profcriptionis forma erat huiufmodi. In exordio altius magnos fuos conatus,quos ad Germani-’'“pseandaraadeaufi^ temporahauferatjgrauitcrnarrat. Commémorâtih-uaria decre ta,quibus,ne cui uis ullo praetext u infcrretur,cautum efienfèd id î^’tlegibus arbitrandum cfiè,fi quid controuerfiac nafcerctur. Sub hate,qui/ “sde caufsisipfiobnoxticffent,quamcpfidcmaCobedlcntiam praeftare fuac •’’âieftâîitencrenturOrdinesImpcrti. Etcùmhisp^dsartibusfemper quieti “^ubuiHerjEledorcm tarnen Saxonem,ÔC PhilippumLantgrauium Hafsiæ, ^•ofequemcçtemcrè nunquam non fuis conatibus acdecretis obftrcpuifie, ^tebellegimpcrfufnabnuiife. Et iftis.inquit,non fat fuit fe mihi reludatosfu •’*ï,nificoniurationcinitarcliquos Ordtnesinrebcllionis focietatem in me wtalîent. Lantgrauius ante aliquot annos bellum quibufdam fummi loci •^fincipibus,quxfita caufa faccrc conatusdn eorum agros populabundus irru P“ôlt;:pcpuniam,quaniamuoluit,exprcf8it. IndealiumquendamàPrindpi-“us Imperij belle lacefsitum,ambo cÔfociati» uiribus,regno9 pulfumjomni-“ysfortunts exuerunC. Acceditad hatc,quod Epifçppas,ditiones^ quafdam •’ni religiofi quàttt duilis iuris,quarum poflefibres e ucteri confuetudinc func eiusônera cum altjs ex aequo ferunc,ôf inamplifsimo fenaruhonc-locum fimul tenent,inuaferint.Êt illos quidem,qui iam toties fidem me/
•“i in comittjs imploraruntjUt ab ea tyrannide ipfos liberarem,mifera ilia fèrui •‘itepremiint.Nonnullosfuis annuisproucntibusperulmpriuarunt:alios,diti °nis alterius, in fuam dientclam attraxeruntNeque uerôdiu cft, quod apud Wdam buius ImpertjOrdincs infititerint,neuocati ad comiiia conuenirentî “occonfiliOjUt adionibus intercedercnr,ôô in contemptum mei illis liimulos ’ddcrcnt.Eo^iftahbcrios dcfignant,quominnsfummummagiftr8tumf8Ûu •umentes metuunt.Nam quod fummum Impcrîj iudidum fit extinâum, ho/ “imculpa id fadum cft,his debetur. iuftidum perpetuum per hos eft,dormi-'■ntlcges:iam diu cft quod nullum ius fit didum, non folum cum memorabili ^ultorum morcalium iadura Qi malo, fed ctiam detcftabili Si turpi excmplo. Palliuntifta fpeciofo rebgionis titulo,fi fuperis placet,libertatis amp;nbsp;pacis. His “etbispro palIrjs amp;uelamenris,quibus fua fadnora inuoluanr,artifices utun/ •ur:cum quiduis potius quàm Germani^ tranquillitatem,pacem religionis,ôi bber t a tê Imperti uenentur. Nullo f crip tu rae teftimonio ccrtc demonftrare pot liintjusfascp efte fummo magiftratui rcfiftcrc.cùm contra,exhiftoriarum mo-“umcntiSjtQ facristûprophaniSjilluftria 8lt;exêpla Si teftimonia reperiantur. Etenim ueteres Chriftianç dotftrinç aflèrtores,qui fuam profdsionê non ina-DluetborQ ftrepitâ,fed fadis,fed fanguinc côfirmarunr, ethnicis împeratori« DDd buS
-ocr page 836-i«ii De Bello Gcrmanico
bus obedient«# fc præftiterünt.Multo ergo minus h is conceflum tfl.mî'hi offt eium recufare (uum^QC quidê reif gionis prætexîu.Id autem cum ahnuant.quid aliudpracfefcruntjquàm quod,utdelmpciiifaftig'O medeijcianf/ciummO' . Iiantur:^ ipfi fufeipiantfceptrumjquofaci is omnibus ac prophanis comixtis re!ig{onem,le^es,iura,0^ publicamhbertatemopprimancutcpfùmmishonO' nbus cumulate audi, amplifsimiscp opibus locupietatComncs fub fusm ipfo-rum tyrannidem conferta trahantmanu.Id non obfctirêcorum diâa ferocita* tisÖ«: fpidtuuinplena,idlibellt tot famofi,Idpidurxinfamesac dctcftabiles nufquatn non diftradac ludibrio maieftatis Cçfarca*,ô5 odio in me coarguunt. lam non tantum feedus iniuerunt uarf)s conuentibus contra me, ucfumctiam reges per iegationes literas in me irritate conati funucoscj fubGdtjs otcub tèjacconfilqsadiuuere. Etextantarbirri earum return,quas incœptarcconati funttquiaffirmentjTurcam cos in Germaniam cuocare ftuduiffc. Quod ucl hincueridmile eft,quod ea res ipforum confilijs uehementer effet opportona. haeç his rebus,quas mcmoraui,fidcm,qua mihifuntobnoxtj,uiolanr,amp;maie (latem noffram imminuunt, amp;nbsp;omnia décréta euertunc quaequidem perinde habent,acßaltj$tus repellendiuim fitademptSjipfisuidfsim faciendi^fit con-ceffum.Quarc in crimen maiefla t!8,amp; pœnâ,qua id punitur legibus,hpfi funt. Proindc nihil eft,quamobrem corum dclida commemorentur,quod omnibus compercaffntdam uero,ctfipromeo iurc licuiffetante multoineos,utmcriti runianim8duertcre,noiÄnodäcailllsdonaui,adprohibendos motus con/ (ëruandam pacem.Et plura etiam nonnunquam tribui,quam fas »[quum^ fU' it/epugnanteconfcicntiaicur fadum,quodmeaauthonta$ fic immfnuta ui/ luerit,Äalijs obfucrim.HocpadoantcannosquinqjcGLantgrauioRatisbo« naccgijôd Spira: cûSaxoneEiedîorefumma dementia muha tradaui,eocon/ filio acfpe,quôdhacmca manfuetudinefuperatos tandem aliquandoàptauc confultis eos difedTuros rebarmec opus fore unquâ, acetbius remedium qug-tere. Verùm ubi hac uia nccquicquam effet defudatû, SC à me prorfus nihil pet ficeretur,lëd uerbis in fpeciem aliquid pollcntibus me ludibrio infuper haberi ac decipi aduerterim, (cifntempferunt turn mea, tu fmperq decreta,óifœdera uiolarunt)eoscp adhuc animis obflinare,8C imperandi libidine ad ahenasopes difipiendas peninacitergraflari, nec^ legibus cocrccri poffe,8Ut udletuerura bUc tantum fpcdare.ut.ni refrencntur,lmpertj ftatum eucrtant (non enim tantum religio non rede conftitui,fedne lmperti membra quidê ullo curarireme-dio poflunt) contra eos meo iurc uti compellor.Quoniam autem exhis abun* dè liquet cos rcbellionisconuidos,utneipfiquidemiuerint,fim3ximcuelint, infici3s:adhaec,ui graffari,nccp lcgibus,nccp iudictjs uelletencri uil!s,cosutdu ces rcbellioni5,maieftatisóCperfidiacreos,fimulSCutquictispublicacper(ufba tores,condemno,Sc profcribo.ln hos,ut digni funf,graui ter animaduertere ftat (cntentta.-quó liberum mihi fit, pro meo ai bi trio rempublicam confliruerc, 8( quod mihi incumbit pcrficere.l\oinde,ne quis illis ui ! a ration« auxilia mittaf, interminornéue confilia cumcorumcaufsis communicanda conférât,iuxtic-dico.Qui contraiuerit,pari lege SCfortunis multabitur,amp;' inultimum huma» norum fupplicium trahetur. T urn autem illi,qui eoru m iam funt caftra fccuti» primo quoep temporeab illis defcifcäuSC mihi auxilia (uppedircnt.Nemofœ-derc aut padioneulla illigari fefinatlfta enim egorefeindo. QuinSCcorum nobilitatem,8C populû,ea,qua ipfis tenentur parère,ffdeaciureiurando tibe^ ro.Qiii fi paruerint,pub!icam do fidem.Qui uerô meum imperium abnuerinr, pari cum fuis principibuspoEnamultabuntur.Huiusprofcriptionis exemplar tn Saxoniam ad nobilitarcm,amp;Saxones miiTum fuit.Eratinterim Cæfaruehc incnterfolictiuSjquopado difperfas copias fine dtmicatione Raiisbonâper hoffium
-ocr page 837-Liber Secundus. iä(j
Mium agros reciperet Per literal alias indies fuper alias certior erat fadus, ^itinere quidemede/ed tranßcumdiuerßsiocisperobilantiacaftraimpediri. ' ^ondüex Auflria uaßiora cortnenta,quæfoliciteexpedabat,fubueda eranu •'äina oppidum ad Lycum amnem eft,ditionis Bauaricç, duobus à Danouer-‘omilianbus. Huie unam cohortem Germanorum militum nuper praeßdio ‘•’'Pofuerat Caefar»Heßus amp;nbsp;Saxo hanc obfidione cingunt primö« deinde op-Pugnare parantSed oppidani cum uim experiri nollent,condiriones padi uo '“fitatefn deditionem uenerunt.Hicuna cohorte relida praeßdiOjad Neobur 8uniproccflèrQt,tribusàR3inafermèmilIiaribu»,haudprocul ablngolfladio ’’^terluente DanubiOjquieo loco ponte iungitur.ParetOthoni Henrico è Ba-^’forum familia,qui ipfe fœderi nomen dederat-Hic fi hofles trâfito ponte •^atisbonam ire perrexiffent,pofitis ad muros amp;nbsp;portas cafiris,Cacfarê nume-•^oarmatorQ freii opprimere potuiflent. Sediaeentconfiliahumana,omnes^ ^fcsirrita funt,quas in duce excrcitus inefic oportereuolunt,rei militaris pe J,'fbjUirtus,anthorit38,ô^fceIicitas,fiaduerfantenuminefatum dominetur.Cç winter haccBohemis militibus,in Cafiris ad urbem ücentius uiuentibus,mili-’âffsleges dédit. Et quia equitu numerus indies augcbatur,pabuli inopia nort/ lihil laborari co^tS fuit.lntra muros aliquot çdifida è cœlo tada iam tettiûm, 'onflagrarunt. Sufpicionedeproditione urbis orta portx claufae funr,amp;' dili-glt;ntiuscufioditç.FcrdinandusrexRcmanorôèRatisbonapauIôantèinBogt; ’’cmiamdigrefiuSjpoflquâ Pragamucnit,Mauritftm,ad quemCæfar nuper Pfofcriptionr» exemplum mit«' iuficrat,ad fe datis literis cuocar.Vbi cû rege in Moquium uenit,ab eo,ut nuper Ratisbons à Cçfare,fccf cto monitus fuit,ut ’focietate coniuratorQ abfiinercf.fratris fidê ac amicifiam fequeretur, A b a!qs ’’•l’il bonæ reijUtcuntç caderet belli alea,fpetGndum. A Cxfarc opima fiipen/ ’‘Xó!’ omniaamplifsimaexpedandardiria pratmia, de ea quidê maioia quàm ?Uiieretoptarc,propofita.Primum,Septemuiralcm dignitatêïlliparatam de« •^e.iuxta profcriptionis tenorem additam tabulam,illi imperatû à Cacfarc P^ifiicet agnan'onis iure fibi patruelis ôt foceri agros amp;nbsp;urbes uindicate pofz '^Outfibi auxilium ininuadendis eorum poffefiiofttbus ferathuc^ omnibus ^Qpqs nitatur.ut flatim utri ufqp prouinciam inuadatjô^ in fuam poteflaîê redi-?®tQuod ni facer er,fore ut omnia illorum bona prædæ in medio cxpofita,ei-*'’firent,qui bello occuparet. Neqne ipfi ius agnationis aut affinitatfs poflea Pfoluturum,fi uellet iudicio contenderc.Poftremô,ut ad eum fcripferat Cçfar ®**i3cinrepareref;eodem loco cum altjseumbabiiQiiijpar^mancrcfupplici '^’’iContra.fi hicfidelem opcram nauarer,omnera fplcndorem illi ultro uentu
Non furdis auribus ifia dida fuerunt: id quod confedo bello paucis poft ’nnis aduerfus Cæfarem declarauit Scd harum reru praefenc exordium,ca-’tiitofus eius poftea interirus,iuxtà fuerunt. Vtut eft,is poftpofita focietate P’truelis ac foceri, in Csefaris amicitiam, ut ad firmiorem pariere,amp; ualidiorcs ®Pesdcclinauit.Pcrpulithominempraetcreaaddeferendöfoedus,ueterislniu-^^•cdolorii recrudefeentis iam recordatiojratum n6c adefle tempus, quofc '*'uiccrctur,0d Saxoniam in medio prædx datam regno fuo adijccret. LitCras,
CæfaradMauritiumdedcrat, Augufto fratricomunicarequoeß iufterat, eadem imperarcntur.In caftris Ratisbonenfibus circa hos dies inter Hi panos orta feditione tumultuarum fuir. Caefar ad primum rumorcm motus ca fenfis excitus,cum loanne Sf Alberto Marchionibas,ad coércendam feditio ''*'n(ftabantenim équités pedites^in acie,adconcurrenduminfeftis fignis) ^'*«riteraduolauit,0f utrunqjabarmisdifcederc iufsit.Solicitabanturper hos •ts Nurenbergenfes rurfus ab Heftb nbsp;nbsp;Saxone in belli focietate,fed eorum
f*Hafuit(olicitatio, Tulereeam rem indignéduces.quarefi res cœpcafoelici.
DDd 2 tercaj
-ocr page 838-1lt;U De Bello Gcrnianico tercaderet^agrorum uaftitatem minabanrur.Habebantfua cadra ronfœderati ad Danubium, ut modo dl dû efttcùm Caefar per exploratores Landishutuni ab bofte tentatûcognofceret.quod relida Ratisbona pecereipfe ftatucrac.MC' » dùim ad Ifaram amnem Lantishutum cft, inter Oenopontem dC Ratisbonam, quà unum tantum iter ex Italia amp;nbsp;fylua Martiana ad Cæfarem patebai Hocojf pidum fi hoftes cepiirent,iamilIicaftraRatisbonarmunienda,amp;obn£lio ma» nenda erat:amp; tranfitus Italis Hifpanis^cohortibus interclufus fuiffet. Atqi ita futurum eratjUtin angufttjs,quas fua negligentia dediiret.concluderetur. Iti' que hoftiumconfilium occupandum ratus,relido Ratisbonæ Pyrrho Colu» mna ,ut fî quid mouerent hoftes,is cum quatuor Germanorum miilibus,ac tre centis Hifpanis,amp;inermi muhitudinein præfidioefi'et.celcritercum reliquls copqs, tormentiSjimpedimentiSjôô omni commeatu fecundis caftris Landishu turn uenit. EgrelFus portam Ratisbonenfem, circumegit equumiamp;^ reicâo in dorfum pallio,contraurbem primùm,indcaduadentemexercitum defigna-tacrucedextraïQuod fœlix,inquit,Ôi^ aufpicatûfit.CaftrisadLandishuti mu* ros pofitis,' etfi nondc^fatis omnibus,quas expedabatjCopijs inftructus clkt, belli aleam,amp;hoftium aduentum,amp; Italicas cohortes tarnen operiri ibicôfti' luit. Abcft Landishutum à Ratisbona (exfermé millium interuallo, deeemab Ingolftadio.quod firmo prpfidio tenebatur à Petro Guzmanno,doâo ac nobi li homine, Qc é familia regulorfi Hifpaniz orto,qui poftea à Rege Ferdinando claris honoribus ornatusfuiu Saxo fîC Heflus matutum tempus ad res geren» das arbitrati,tertio Idus Augufti é Danouerto bellû Cæfari per foECiaIem,a(^-lefcentemnobilem^Sf tubicinem mifsisliterismoremaiorûindicunt. Direda eius denGciatio fuit huiufmodt-Menfe Iulio Carole Cæfar per lit era s nos apud te fatis expurgauimuSjde omnib.his criminibus,de quibus accufamur.Et qu3-uis redumuideri poifetyUtuelhuncarmorum ftrcpitumomittcres,uel eau« fam fufcepti belliredderesiSCcaufanoftra uicifsim audita,éconfuetudine Im-perifjtum demu éfîdc,abi te interpofito iureiurando data, quod « reuifum cF fet,egifles.Vcruntarnen quia in incoepto negotio cÔftanter perfei)eras,ncccfgt; fitasamp; nosadarmainduéhdacompulit,amp;f quidemiufta,uthancuimtuam,tc jndignam,à nobis legitimépropul(emus,non ut priores tibi bellum faciamus. Carterum quod hoc tuo conatu Qi dodrinam Eu3ngelicam,amp; libctraté Inwcz rtjinuaderefiudes,idcxmultis iuperiorû annorumtuisadisliquido conffaf, Çk; probari poteft.Etenim ipfe nofti,qualia confilia,amp; quam multa continentp bus aliquot annis cum Pont,Max.cum Regibus amp;nbsp;Principibus exteris contu-lerisiquod colloquium,quat^ harum rerum communicatio fuit, quo uel cum illis focietatê coniungeres,uel aduerfus nos eos concitares.Prçterea abftpOr-dinum confilio inducias cum Turea pepigifti : quod contra tua ilia promilTa perpetratumfuit.Iamcum ante biennium OrdinesImpertjjâL principes tibi ad uerfus Gallorumregemauxilianon décernèrent folum,fedlibcraliteretiam fubmiterent:afRrmabas,eobello confedo,uclletecûcxercituinTorcammo-uere. Nunc uerô cum eo inducias fecifti,ut nobis bellum inferres ; quod multo ante conftitutum,amp;^hueufepextradû,quzfitatemporis r.iorafuit. Hancrem nuper comitqs Ratisbonenfibus nouo quodâ fuco tegereconatus,cùm multa de tuo animo erga Gcrmaniam,ut commune patriam differuifles,in contumaz ciam quorundam acerbe inuehebaris: id^ eo confilio, ut nos religioniscauß fœdereconiundos diftraheres: Non potes ullam notam neglcdi cfFicq nobis tmpingere, autetiam probate. Attç ob id,cùm caufactuac non bonæ paru fide« deres,non uocafti nos ad dicendam caufam,ut q quos reos ageres,illius cognilt; tionê ad ordines Impertj referrentiquod maius eft,ne nominatim quidem eos coràm perftrinxifti.Et tarnen callideprztexebasjiieris fparfim ad Principes æ ciuit3teamp;
-ocr page 839-I Liber Secundus.
I Militates miTsis,bellsabs tenonrcllgioni,fed rebellibus quibufdam coercen-lt;iiscomparari. Religionem tein^adereuelleJUelh^ncl^que^,quodP.M.ade^ ' '■•^niociiconciliS author fueris,in quo nemo præteriuratosillosjèntentise dû '^ioncm haberct. Extitcröt,utrumorhaudquaquam uanus erat,ineo condlio J’onnulb, quorum oratlones libcriorés erant, llhco uia excogirara fuir,qua iH i s bbaiotis altj fufficerentur,improbiores paulo.Et quid à fenatu Tridenttnó ib '®patrumdecretum fit.nemo fere eft qui ignoret.Prolndehacc non eft cafyno 'lus tam fæpe nobis in comitqs oftentata,quemadmodS fuperiori anno Vuor-quot;’äcix tibi fatisdeclarauimus.Tum qux à nobis demonftrata fuerunt, eadem quot;Une iterateplacuit.Quod uero nos ad iftud concilium approbandum armis fugeredecreueriSjid literis Pontificis ad Hcluetios baud ita pridem datis con-quot;Incerelicet.ln his illeobftinatiamGermanorum quorundä,quifynodi digni repudianfjgrauiterconqueritureamc^ unameff'erationê,quamobrem beiio rem periclitari uelit.Hanc eandem ob caufam,qui3 amp;nbsp;tu quoq^i arma fu/ ujurcdecretiifiès,opportunèuchementerfibi câoccalîonênuncdatam. Veile quot;Did fc hue fuas priuatas opes,omnesç^ ecclefiac Roman« thefauros coferre. Mquàm igitur tile tuSconfilium,quod alio fuco clam habere ftudueras, de=: lidubium eft, arma abs te religioni moueri. Quod uero ad nos,nihil quot;ubisconfeij fumus.utpalam «tiam,quicquid fit,ucl agnofeereno erubeamus quot;'lexcufare. AttuQfuerat,nosfiqua iniuriafuiftet,ueterûexêploSenatuiôC ^•'dinibusfiftereaddicepdumcaufam,non autêaperta ui debellare. Nonne Uniiffo Turca,omnem belli molem in nos duccre,perindeeft, ac ft nos Turcis bugenequioresexiftimcsCSpes interim eft futurum,utfadum hoc indignum ‘Jfusprohibcat,amp;f iniedamora extràhat.Verumcnimuero,controuerfia oms iniuria,fi qua fuit,inter te,Fcrdinandum,8C nos,Cadami,Vicnng,Ratir uonæ,amp; Spiræ compolîta eft. Proinde,pinge Ä^adorna ut lubet: hoc tarnen 'OttipertS habemuSjid te molirijUt do dr in a noftra extinda, Germania in du» '’iutndelibcrtatefuaucniat.Adalios atqpaliosliteras das,quib. te Euangelq Mrinâ ucllepropagari teftaris:eiuscp reifidêfacereniteris.Sed Louanienfîû I heologorû décréta abs tccomprobata,totmortaliß ca:des per tua régna,8C i-uudcG PontificeRomano fcedus,8bunde coarguunt tuS confilium : nimirum UtPontificiam dignitatem,opprefla noftra dodrina Auguftana,ftabiIlas.H2ec fumita fe habeant,eocp nos foedus iniuimus,ut rcligionem noftram tueamur, wconfociatis animis mordicus tencamus: hanc ob caufam ad defendendum quot;osarma induimus necclfaria, qux lex natur« öfiusdiuinum nobis permit» 'Unt.lam,quamuis nulla in re, ob hoc tuS confi!ium,tibi deuindi fumus : neip Opus elTetjUt tibi noftrorum confiliorS rationes denunciaremusitamê ut abun ’lc tibi fiat faris,officium noftrG,ôf fidcm,quibus tibi fumus obnoxtj,rcnuncia-uius.Non ob iJ quidê,quafi augufta Imperq iura labefadare confilium fit, fed Utconferuemus.ldueroomnes gentes humanasfeire uolumus, hoccofilio à 0fruicibusncftrisbc!lSaucttcre,fl3refentcntiam.Nam incaufa t3 iufta,nullu quot;on periculum forti animo fubeundum duximus.Hçc fuit denuncia tio.aeerbi Ofpaulo quam par fuit.Hancepiftolamfumm« fagitt« cufpidi filo praligas tamferentes,ubi incaftraireneruntj'n tabernaculum Ducis Albani deducun-tur:c!CBexponuRt,quid à Principibus fuis in mandatishaberent. Albanus rem adCæfarem defert Is non folum epiftolam no reßgnauit,uerumeti3m infupet capita!i fupplicio ipfis imperauit,ut cam fuis Principibus redderent.Præterea, quicunqj poftea ab illis ad fe mifsi uenircnt,pro torquéaureo,laque3,ô(5 arbo ♦tminfœlicem cosdonohabituros Priufquam hçc épiftola à ducibus ad Cçfà f«madferretur,in caftris aliquandiudffputatum erat,quo nomine amp;nbsp;tituloilic ^ppellaretur.SaxOjCæfarca appelatione non elfe utendum cenfebat, quôd iri t)Dd i Cæfài
-ocr page 840-Oc Dello Licrmanico
Cæfarom arma fumerenon liceret.Indc HefTus mierrogatus fententiam/ccU» cenfuit. Vtcrcp habebatfuos fuftragatorcs.Taadem uUunc ab omnibus iîutn fiik fententiam, ut hic tiiulus ei trïbuerctur pIacuii:C««folo,qui ie Cæîaretn iadct.VoluttCçfaroppido Landïshutomaiora pracfidtaimpo.neie,3dessque inpraefîdiocrantcohortesiquôdoppidanorumhdeer« fufpetîiâ haberct. Nam cumin fide Cxfaris client, SC pro munimento ducentos fclopetarios imponi perminfircnt,boftibus tarnen peragrumfuumfmcui tranfeundipotefiatêfccc tant Inter duces ad Danubium intérim!deliberatio tcncbat,quo mouerent Aüqui purpuratorum Landishutum.ubi Caefar caltra habebar, JudlandS cen-febant. Sedcùm quidam earum regionum baud ignaridicerent,médias palu^ des e(relongas,8Cinuias,prsterquam quodpcrunumcallcmanguflumfingu lis peditum ÖC equitum periculofè peruiac client,irritum idconfiimm fuii-Pla^ cuitigitur, Ratisbonam,ubi Cxiar impedimenta,SC in prxfidio cohortes reli-querat.contendendum eflc.Locum enim cafiriscirca muros deligendum,utfi Cçfar obfidione prefsis auxilio adefl'e ucllet,fieri poffe u t tû de fumma rei ptg/ lio decerneretur.Cæfar hoftes cadra promoucre,per ueredarios poftqusm ac-cepitjpernunciositalicas copias,admaturandumiter,quodpotTent,bortatur. Ipfe interealoco æquifsimo cadra munit.Confoedcrati duces lentius Ratisbo nam petunt.Tentatum eo tempore Ratisbonæ ad id ccenobium,ubi QCar fru mentum, aliamcp annona#t coadiderat, incendium.lndiciuin fuit dramento« turn fœior,in quibus nondum concepts flamma ignis fumum fundens nutrie batur,quiàuigilibusnodeoppredusfuit:incêdiumnullodato damnorcltin' dum. Alius eadem node deprebenditur in fummo facellojin quo ingens pub ueris tormentarij uis condita fuerattpenes banc ignis artificioféfadus, dSex/ ploratur,lnuentus fuinqui arreptus in carcerem ducitur.Quçdionibusaliquot deincendiariol)abitjs,resipfaexpredafuit. Vlmenfemfcededixit. Caetera, quanti,SC à quibus conduduscder,SC quid perpetrate datuiffet,inocculto elle placuit.Bidiiô pôdrurfum circa fodaiium.Francircanorum canobium ign» adincendiumparatusrep^itur. Explotantur à msgidratudomus,dequibus laeua erat fufpicio,ac tota urbe fecreiioraloca,8C fcottorumludta.Arreptiou'’ nulli,è quibus tormentis multa exprefla funt.Fadum inde fenaiufconfuhuw» edidumep ed, ut eines aduerfus incendiariorum infidias domos lûas fcaH$,a-qua,8Caquartjslndruerent.Eodemd!emilitibusedidum,utadconclama(urö incendium cum tclo armati in muros ad fuas quifcp dationes addeflènt.
disbutum bis diebus Italicx cohortes ueneruntiquae tanto celerius progteuæ fuerant,quanto inmaiorediferimine Cæfaris res effeexlitetismifsisacccpc-rant.Decem millia peditum erant,équités leuis armaruræ quingentl.
ducentos addunt, 8C inßgniarmorumfpccieeosfuidc.HisOdaulumrarntu um Pontifex,auus nepotem ex filio,duccm dederat Sub co militabant clan ul ri,AlexanderViteIIius,IoannesBaptida Sabellus, SfortiaPalauicinus, losu-nes Maria Paduanus, Nicolaus Pluinbinus, Hieronymus PifanuSjNicoUu® Petilianus,Fredericus Sabellus,Paulus Vitelius, Alexius Lafcaris,luIiusVrli' nus.PracterhoSjDuxFlorentinus Cofmas Mcdices ducentos équités auxilib mißt; 8C Hercules Ferrarienßum Dux centum: quibus fratremfuum nothum Alfonfumpracfecerat. Pontifexpriufquam absiccopiasdimitteret,Odamo fratrem Alexandrum Farnefium Cardinalem fimul Comitem dederat, non tarn ut parem in cas copias poiefiatem baberet, quam ut prstfens conWio rum Cæfaris arbiter Sc indigator,ac clafsicumeiad pcrficicndum bellum el fet. Farnefius cùm ex Italia difeedereejertur iaditade.tantam cladem in Germania hoc bcllo feediturnm,utiin Luthcranorumlanguinccquusfuus nat^ ret.Superueneröt bis Pontificijs copijs èNeapoli Ä Infubrü Hifpaoprum^
-ocr page 841-Liber Secundus. i^iz
^W9,«éteràn( roboHs,et qui fub armîs iam penècôfenüefànt.Hos dult;^ïabant gt;nbsp;^”*^PPus LanoiuSjprincepsSulmonêfis, AluarusSandacus, lacobus Arzius, '^Alfonfus Viucs.CaerarlegatSfu6fcc«'3tFerdinandöToletanö,amp; Alban« ^°Piarßducc. Primus ab Albano eratBaptiftaCaftaldus.PracfedSanrionæ di
Csfar paulo ante Cardinalem Auguftanum. Caßra Cxfaris fequebant . bximilianu« Außriacus,EmanuelPhiTibertus Allobrqgum Duelsfilius,fi/ ''JsHenriciBrunfuicenßs.captiuijEricusBrunfuicenßijGco^iusMcgelbur RUs,Georgius BrunfuicenfiSjHcnridBrunfuicenfis frater,Redericus Pur-5gt;«berguSjKalnardus Solmenßs. Apud confeederatos militabanrjoannes fsdericiis Eledoris filius, loannes Erneßus frater Eledoris: Philippus dux “^nfuicenfiscumquatuorfih^SjErnefiOjAlbertoJoannejVuolfangotFran-,'''w»dux Luneburgenfis, Vuolfangus Anbaldus,Chrißophorjis Henne« y^fgiUSjGeorgiusV uiriembergenOs, Albertus Mansfeltius cum duobus filtjs lo3nne,Ludouicus Octingenfis cS filio,GulicImus Furflenbergen •'’iChnfiophorus 01denburgenfis,HübertusBichlingus,Rccrodus,Hedec/ ^’jRipëburgus : ac prarter hos,magnus regulorum tota Germania numerus: *Heluctiorum odo cohortes ad hos acceßerunt.His copijs, quas memora-“lC«far coofirmaruSjRatisbonamaccclerauifjUthoftes lentiusprocedentes ®fcuparet.Eo accepto duces illico arbitrât!,Cæfarc in Saxoniam irrupturum, POntibus aliquot iundum Danubium omnescopig^ traduxerunt.Progrefsis l?'’’plus mille pafiusjcum hand procul Norgouia abeflent, Cæfarem relida ^’tisbona Ingolßadium iter auertere nunciatum fuit.Cacfar Ratisbonx ex ar-^amentario uiginti muralibus,ô^ trigintafexfumptiscampeflribus machinis »bus cohortibus prçfidio urbi relidis Jngolfladtfî petebat.Pofiridie ad Neo-Mum in ripa Danubtj caflra locauit * Ibi flumen duobus pontibus ad» *'*f*biliceleritatciungit. Exnauibusenim8^ratibuscon{êrtv,quarumma« numerum plauflris uehiculis inter alia impedimenta fecum trahebat, ^ntes faeiebatmam alter,quo Temperamnis iundus fucrat,ab‘ hoflibus tenc-‘^tur, DumCaefarhucincumbit utöperacoepta^foluantur,perexploratO' ''sfitcertiorgt;boflium duces confilio mutatoRatisbonamiter per arqua ôf ini-SiiaoerterejncipfeNcoburgum Danouertum caperet: ô^indeinagrum *uirtcmbctgenfem ualdeopportunum tranfito Danubio populabundus ex-^'•’eret.Impofueratiaro Caffarlngölßadiopraemißampartemexercitus Du-''sNaflefelfumprogrefsi,pauhTperfubfiitcrunt.HcHusiodecummodicisco POMd Ingolßadium,amp; fitum regionis explorandum proficifeitur, Cacfaréibf ’'^'ida pfïfidia impofiiiflcignarus.Nam de cohortibusaliquot Hßpanorüni Mtum,ôfexiguo tantum equitatu cognouerat,quosaddimicandum fimul Pfouocarefiatuerat.Aberathaud procul ab urbe, corn principis Sulmonenfis ’'*nnac aliquot Heßb occurrant.Confligituracriu3,quàmpro numero. Cccidc *'utrin(j paucfiuulnerati plures,capti nonnulli funt;èquibus Hcffu8,Cçfarcm *odic adurbcmcaRralocaturum,didicit.Ferunt Saxonemhanc temeritatem 'onfligendi cum bofte acerbe accepißetatcß affirmafle, fi deinceps extra ordû ’'cinfinefuo confilio pugnaret,cû fuis copijsin Saxoniam fedifeefiurum. Ad P*mum nuncium huius dimicationis omnes in aciem,quafi de fumma fci di-®gt;caturi,cduxcrant,fed cùm utrin^anciptti pugna difeederetur,milites in ca* quot;fareduxerunt. Node,qu» banc dimicationem fequutafuit,duas Germano« cohortes,Hifpanos^ équités leuisarmaturae quadringentos fclopis in-ituâosad Ratisbonamoccupandam mirtitCaîfar,ut aduerfusuim quæurbi lnitnineret,maturato itinereauxilioadeftent. Hifpani,dumfilcntinodeitcr ^«elerant,prima uigiliacaßra Hedecci ,quibu8Saxopræerat,pcrrümpunti •ccentum circitet c%ris,cum diquanta fuorumiadurafnblucem Ratisbo-
DDd 4 tiam
-ocr page 842-1618
DcBcUo Gcrnunico
nam ucnerunt.Cohortes,quasibi præfidtj caufa rcHquerat Cæf2r,qiionianirf' fe permtfcerent,motusc^indïes pcriculofos in foro Si moembus condtnffent. Cautum inde à fenatu edido fuit,ut dues,amp; qui nó faccrent üipendiumjà no-durni»ftationibus fe continerent : nerepens tumukus duf ta turn in difcrimen adduceret: ne qui« node in publicum é domo proditec, ne fi ad asma quidem conclainaretur,aut exortus tumukus aliquis inter praKfidiarios fuißet.nifi tube cantu ad incendium rekinguendum excirentur. Per eos dies SrbcrtelusRak namfadadeditioneinpotekatemaccepit. PoftridicquamHiij'^aniemilsiep fent, hokium duces centuriones aliquot cum expeditis adfpcculanda caßra Cxfatianorum mittuntltali illorum itinereperexploratorcs cognitOjUenien-tibus occurrunt.Cgfis^ utrinep multis,8^ reimperfeda in caftracopulfituere, HelTus fequenti die cum modico equitatujed deledo,ut de ratione caflrorum hoftilium «liquid com petti haberet,cakris ^refTuSjper pracmiflos qui petten-cabantuadum,quodnullumeiïequidamamrmabant,tandêiniïenit. KegteP fus adSaxonem,ei exercitum traduci fine ponte pofîè nunciat,uadofumrcpei cum efle locumtac progrediendum iam cenferc prima luce^attp eum dum cafiris locum elTe in confpedo maxime tumulo,ubi quondam Ingolfiadi cnfèsfpeculûhabuifient.lndemachinisinfubieda caftra hofiium fulminan-dum.ut hac ratione Czfa Ad pugnam traheretur.Saxo,qui multos ignés mul-ta iam nodein Caefarianis cafiris quail relidos procul fumaie confpcxerat,R' mel atep iterum Lanrgrauio nunciati iufsit,uideri Caefarem ex eo loco momße Lantgrauius no perfuafus^quinq^ cohortes,quas dudabatScfaachtus,ptzni“' tit,ut fadispontibus tormenta traduceret.lpfe paulo pofireliquo Rquutus a/ gmine,8i; cum machinis relidis,ad amnem,quod potuit,maturauit.Sed ubi ao uadum peruenft,ex Schachto cognofciqCæfarem caftra non mouifie.id umo tatqî Saxo prgter fpcm 8ccepit,extempló cum fuis copijs praccedentes iccutus fuii.Heflus tumulum,de quo memorauimus,occupat:ibicp partem machina« rum,hincillincparcitusftAs copias,difponit,Saxoamp;ipfe,ubieô pcruentum fuiqfuos eodem loco ad eundem modum collocauir. Ludouicus ab Ab»a tra» ditjConfœderatoSjUbinunciatumelTetjRatisbonamualidioribusprxfidtjs^c-cefsionenouarumcopiarum firmat8m,rationem itincrisamp; belli in diuerlum mutauifle:fi co dudare perrexiffent,à Ccefare,qui iter medium infcdcrat, offl» nem commeatum,qui à cofeederatis à tergo fuppeditaretur,intercipl P® tfquot;*' Super hgc perlocorum imperitiam cos inregionem iniquam fccoaâosuidil-re.-equaCacfarequieto,acnô obfiftente, per uepreta amp;nbsp;uliginofa5ualles,qui-bus impedircntur,çgr« euafiUentQuamobrem caftra Ingolftadianarepctne per lyluas amp;nbsp;uiarum anfradusfiatuifie.Nondum his regrefsis.incaßra dekr-ta Caefarem,per regionis illius exade peritos, eius intelkda natura ierius fpanorum copias, ö( leuis armaturae équités ad fauces interfepiendas mtliHr-Sed quia iam in pafiam planiciem eu3ferant,0^ fyluarum implicatarumtp ualH urn uias euiccrant,cum Hifpanorum copiæ cœptum iter impcdirc nequlrenli abeuntium tenga carpta ab his tantum fuiflc.Rcuerfos in caftra HilpsnosCx« fari renunciafle,hoftem Ingolftadium refledereitcr.Biduo ftatim tranfporwn do exercitulaboratum à Caefarefuiffe, atep duobus ab Ingolftadio millianbus in colle excelfo,unde lerminare fubiedos campos oculis poterant, humili «g-gere caftra cum muniuiffe.Refedo hie milite bidui quiete,cùrn Cæfar ftiorum animos tentareuellet,rumorcpcr caftra dehofiium aducntufidefparfo,adata ma cÔcIamareiufsifte.Concurfumtoiiscaftrisinacicm,haudfècus qiiamuno ftis in propinquo ad dimicandum in acie paratusftetiftef Popoicifiemagno
-ocr page 843-Liber 'J’crtius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Km?
,[j’’’®fcpugnxcop3mmilites:ucllc hofti ire obuiatn,übicatiCßeffet. Dutn ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cæfarhoftes praeter fpcin in excelfo in confpedu lo-
(j '*^ptaIngolftadiumconfediffècognouit,neurbspracdac Harent, fublatis ca/ «îtitraduxit,at£Kibiuf£^adDanubjumfermè cxpli/ Inter hofiiumStCaefaris caftra modieus admodum rtuu-
“QiiiinDaniibtutnh3udproculaburbeinfluit,mediusinterluebaL
Lamberti hor-
TBNSH MONTFORTIl HISTO
RICI DE BELLO GERMANICO LIB. III.
„ Aefarfub initiumbelliequitumS^peditum przHdia IngolHadio tmporueratjitfupertoribusHbrisdidumeA. AccerfuntureRa/ \ tisbona frumetatores in cadra CfCaris^proptcr annon^ inoçiam. InterhaeCjMaximilianusBuranus Comes omnes copias,quas in Belgis diuerßs loci« conferiptas habebat,Aquifgranum conueni : facramento inautlioratos milites iter magnum,amp; pericuIorS pie-
. '■uucechortaturcBad tolerandos tecumrortianimolaboresiruturuut Cæ/ YOnifsimum quen«^ amplifsimis (iipendtjs decottret.Partitus inde munera jj'fttatia,corpora reficere prçcipitidie mâdauitjSC nodem interquiefeere. Po-lis'h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decernmillia,S^quatuor equitum mi-
ƒ) wftatorum fermé omnium.Pabulo equis,^ frumento uiris profpedo, ab J/Wgrano mouihdC continent!' agmine Andernacum uenit,in ripa Rheni fi/ ^•’iHic exercitus accelsione Hifpanorum,Italorum^,qui fub Anglorum te/ s^fontra Galium militauerant * audus Fuit.Scx milliafuifieacftpi. Nihil hie Ofati,quod Cxfaris res anguflae ad Ingolftadium cel eri täte pofeerent, Con-/^«ntiani contenderunt.Hic Rheno omifio,ne per hoftis agros euntes in infi ?sincidcrêt,Mofellâtranfeunt:SCadTubing«amftinerefaciendodefatigati, “oexoftum folis RhcnSJruftra obftante holte,tranfeunnSf circa proximum Ppiduni,ad reficienda quiete 6C cibo corpora cafira locant.In traiedu Rheni , °nihillaborat5fuit.Pertcrrebateum fama,hoftes,quota duces erant Ripen-j“fâus,amp;:ChriftophorusOIdenburgus,uIteriorcripamtencre. Quos ut dc-’naret ß uranus, pri ma nodis uigilia decê cohortes duodecim circiter millia j p‘‘imaifupra earn ftationê praemittit,ut tranfeuntes ibi Rhenumihoftem falz I nbsp;'tsclpfe fileati agmine cü rcliquo robore exercitu« paulo poft illos fequutuS}
î'^tribiia amp;: pontonibus ad id paratis,8ptatis^,omnes impetuofum amnem tra ’‘’xit.bitcper literas à Caefare monctur,ne hofti pugnandi copiam facerctded reliquiirn itineris dudaret circSfpedè.Nunciatur ibi Burano, Ripenbur-5Um,accepto eum Rhenum fuperafte,procer8ifte,ut uias infideret,8^ tranfitiS ’^Cafaremintercluderet. Fama erat,hoftium numerum uiginti millia pedi/ tumexcefsiffe. Alij tradunt,ododecim millia,équités milleducentos.Bura» ^ushac fama nihil perterritus,côpofito agmine Moguntiam peticubi Comes “thainburgius, amp;nbsp;Comes Suartzeburgius,cum fuis quas habebant copqs ilU toniunguntur. Ripenburgus accepto,uadumRheniBuranum fuperaue, ce^ ’•«ndo paulatim Franefortum itcr auertit, amp;nbsp;inter ramenta ac fruticeta termi» f'äliafuosininfidtjs locat,ut Buranum fcquentem, utparum cautum, uel in» ^«reiperet, uelitereipracpediret. AberataFranefurto ad mille paflus,cùm Punciatur pcrfpeculatotes fparfimmifibsjRipenburgum ad eiusloci cardi/ Pes ininfidijs^uedibus atbtj^iis humilibus feptos htere.Difponi imperauit
DDd i cxcemplo
-ocr page 844-1^2» De Bello Gcrmanico
cxtemplô campeftn'a tormenta «n fonte aciei, aeequitatu pcditar ug; fubfiftÉtC iuflb extra mifstliutn ia(lum,e(nlnus utrinçp dimicatur acriter. Pracho dlrcm-ptOjteliquum (ter etfi (nfeftum,quôd duitates in fœdcrc effent,nuIKs tamê ho ffiKbusacceptis/reperrextndf ad Miltemburgum prono inoccaffimfoleloca t(s caffris,corpora fuis curare mandauit. Oppidani pords patentibusomnia pacata præ feferentcs.bentgnèctbaria 8C poculenta uendîderunt. Hießura/ nus annong fuç prçfedum,quod cibaria mihttbus pluris quàm imperatum fu-dret,uenderet,ffrangula(ret,niff magnfs clamoribus miliium ueniam obtiniùf* fet. Vna tantum node ad refidendos snimos milidbus conceira,caßra poftri» die mouerunnô^ Linxam progrcfsisjportæaboppidaniscbufçfueruntîàqui bus tamen nulla hoffilia funt illata.Fame continent! propê cnedi, Norimber/ gam ire pergunt. Caffrahicin proxima (ylua locanuNeceffaria omnia à No-timbergenhbus æreuenalia extrudunturobedienter. Vici populationismetu efculenta non negateaudebannquatnobremuicifsim nulla hoftdiain uinetis
fegetibus corrumpédis illata funt.Practergrefsi Nouum inde forum,unon» milliarejCaffra rurfum figunt.Interea uariè Caebris res circa Datiubium amp;Ra (isbonatn crat» Confœderad per hos dies Bauarorum duce in belli focietatein follicitaretminari per literas populationes agrorum,n Cçfarein commeatu iu-uaret.Deducuntur cohortes ê kadsbona,quç in præffdio eranhamp;^ caftra extra inuros,adhoftemindea|pendum,prohibendamcp populationem,uaHo dt' cumdudo cingunt.lmperatum ciuibus,ut thoraces fuos ferreos in cunamcoa ferrent.Cæfarem uelle eos in ufum neceffàriam iufto precio r edi mere, Seiner« mibus militibus tradere atcndos.Ciuibus hac arte exarmatisfquia eoriunfido fufpeda Caefari erat) quint;^ Germanorum cohortes diuerfa porta incromii'at funtinurbem. Horum fingulifingulis thoracibus donati. Vis ingens tormen-torum indetn gaftra Ingoiffadiana deduda eft,ut armamentarium eius prope fpoliatum omnibus armis ac telis rerum dubiarum obtêtu relinqueretur. et ex ante conucdo,quia frumenti copia non magna eraqe Ratisbona in caftra con» uchi maiorcm numerum tÿfsit,u t fi hofies per tumultum fruftra obtinentema giftratu urbem cepiffènc,eam frumenti amp;nbsp;armorum uacuam offendifient ni-fpaniItaliqueiaminde Ingolftadiummoturijftxnifrumentiquercliquias»“* paulo antè ad Landishutfî kcer5t,iniedo igné corruperStjOppidsni» propw côfcfsionê infeffi.Ne^ ita tamê urbê nudauerat,ut quantS farinçipfis fatis fet, pulueris tormentartj,in omnê hofiüj affùltSreliqucrit:pra:terea’duodlt;gt; cim ingentismoltstormenta muralia regisFerdinandi,quibuspofteainob' fidionibusutifiatuerat.Monitus Caefara Pontifice per literas fuit,ut,ß ad pu« §nam reï perueniret,in tutum aliquô ipfe icreciperet,dum apparetet, uttoui-
:oria inclinaretSzcus Cæfar conftituit.ôf è re fua efle duxit,pugnaï interefiè. Duces confcederatos,à Venctis,rege Gallorum, amp;nbsp;Norimbergenfibus pccu-niam mutuo ad alendum bellum per eos dies petiuiffè,urbibus pignori oppo-fitis,8^eam negatam fuiffè,baudquaquam uanusrumorerat. Adlngolfta^ dium intérim crebræ indies uelitationes, fed parum memorabilei fuere. Per hos fermé dies Pontificius legatus Cardinalis Fcrnefius,de quo foprà mémo* rauimus,uenit in cafira. Et ab Hifpanis è caffris hoftium ingens praeda peco/ rumabadafuit. Creuitindieshoffiumexercitu8,inermium hominum«a* gris colluuie,6^ lixarumrquibus freti,ut Caefarem ad pugnam elkcrent,el^ogt; quem memoraui,exce!fo miisilibus grandinare coeperunt. Cùm autem Cx-iar tormentorum fulminibus lacefsitus in caffris fe conrineret, Lanfgrauius in Saxonis tentorio belli ducum concilium habuit. Ibi ad hune modum cutn locutum fuiffe, fentrntiamde expugnatione caffrorum rog8tum,accepi. Si mihifummum Imperium huius belli gercndi,fine fuperiore aut arquaW poteftagt;
-ocr page 845-Liber quot;fcrtius.
f^t'ftarecnet,nt(umeratjCÙmdliccm Vuirtembcrgcnfêm inregnum fuiim '^^iucerem (mcnioiia receiis eiusrei eft) non eflet cur diu CæCarin confpedu Mro caftra baberet. Qtiid agereni.'’roget quis.Equidem cum legionibus dua “^5in C3ftra,obicdis folfonbus ad euertendos aggereSjObi uendasep foflaSjir-^‘''’iperem. De/ndc ciim omnibus copqsftatim infequens.fumma uiirtuez f*'’’)ßcrnerem)funderem,quantum equeltriumpcdeftriumqBCopiarum obui-[‘‘’’eHecautin Danubium précipites agercm,nec fine efFedtu tempus hic tra-Mm.Ërantqui in earn fententiam difcederenqfed quia ab Ingolftadio,quod '’•’ini gcncrc tormentorum abundabat, quibus Cælarem è mûris ÔCturrtbus '^?P‘dânitutari poterant^magnum periculum immineret, ea reieda fuit. Vbi ’‘Mandiu ca confultatio tenuiflètjaltjs aliud cenfentibus,utilicp confilio fprlt; Mthil decrci um fuitSi fententia ea Lantgrauq uictflet in conciliOjUidoria in !’’*nutuifler.Superio res erant ipfi duces equitû numero:SC Caefaris caftra fofla pMadmodum alta,amp;aggerehumilimocircundataerant.Itaqueeadifiênfio ^^firifuit prima ad infequutâuidoriam feneftra.Expedabantur indies B eL ^'îæduâoreBuranocopiæ,fine quibus prælio cum hoßibus decernere nole-M^nullo momento parua fofiorum manu agger dirui,amp; foflà obrui potuif-ß^'Hac occafione fretus Cæfar,aliquot fecundis fed leuibus dimicarionibus P'fiislos ôd Hifpanos faepe fuperior fuit .in quibus capti multi,ôd in caftra du/ *^ifuere.In uelitationibusceciditChriftophorusàS^enbergatquemCxfarui in poteftatem ueniirc,fi ex armorum infignijs dinofci potuiffet, optabat.
^tedebatur à nonnulhsjquum equus uiri cruore confperfus captus eflèt,cum J^ulti» acceptis uulncribus, abiedisep armij,ab equo dtlapfum, ôi fuga in ca/
sblatum fui(rc.Captus ex kalis uicifsim fuit quidam purpuratorum,germa ’’Usillius qyi pf f {jj tempus Pontifici â cubiculis erat.Rumor ad Caefarem per j^’narat,halos,Hiipanosr^ captiuos ab Heffo ftrangularhde c^re aliquot qug ‘‘'ones àCæfare ex captiu s habitæ funt Quod ubi uanum deprehenfum fuit, '•traignominiam militari more quptp mukati,dimifsilt;pfuere. Sparfum inde ^utnkjiHe rumorem credebant,quôd cûm belli initi^ Germanus quidam à Cç ’’’fcapitis anquifitus ferretur,uicifsim àSaxonein Hifpanumcaptum pari P^na aaiæa'duei fum fuiflè.In hoc ftatu bellû eratad Ingolftadium. Cæfar ubi ’^C€pit,ßafi!lenres,Tigurinos,ßernates,2d Schafhufianoslegato fuo refpon-’''ßC) (nam Cæfaris aiqj Pontificis literæ in caufa fufcepti belli uariabant) rê in concilia refetriopporterciaccertioresprius elïc uelle,religio ne, quS Pontifex ^’hpare fe conar i fcripferat,bello petere tunôd integram promitteret fe relidu M,an non:ad eos literas dédit è caftris,quarum hgc ferme fententia fuit. Mira ’'kuchcmcnter,quamobrêincandêcôalqsHeluettjs fententiam nô refpon/ Mncfed fufpicarife,id hoftium fuorû fraude Sd confilio fadQ.Eos in conci-*'0)quod Badeng nuper habitum fuit,ipfis pevfuadere aggretîos,bellum hoc â înôcontra principes turbatores côcordiar,acrebelles, led ciuitates quafdam ucefsitumfuiiîejUt Pontificis auxilio adiutus ôd libertatem ipforum Ôd dodri n»m oppnmeret. Accipere fe praetcrea,iilos non folum auxilia aduerfus fe,fed ctiamfœdusab ipfis ôdamiciriam petiuiffe:3dearum reru fpem etiam affulge-
Caufam uero belli,Sd publicèeditis fcriptis,6dpriuatim adipfos literis fuis fitisapparere, ut nihil necefiè effet eandem identidem repetere. llludueto probari non polfe, fepropterreligionem ullimortalium grauem fuifle, aut ad ubcilionem feneftram patefeciflè.Sub belli initiumfe cumquibufdam béni/ 8n(iis,quàm uel fuac perfonac decorum effet,uel ipfi digni futfrent,cgifle. Eos ’’crononpofTedeobiedo criminefccxpurgare,quodobedienter officium fe-cjffcntmeque fe defendere, propterea quôd auxilia à Pontifice fibi tranfmifia Went: cùm multiprincipum illuftrium Getmanorum,etiam confefsionis
Augußa«
-ocr page 846-i«iï De Beiîo Germanico
Auguftanæ/ub fc militarenf.haudquaquamid fadluri,fiuerS«djquod obtcrt' dcrentJorefjConftateomnibuspalàînjpforûftudia ö^conatushucfemperfpe diauiffCjUt rehgionis praftextu.opprefla Iibertare Germanorum.euerfa^ relt= * gjoneomncs ordincs Impertj fub fuam tyrannidem cogant,amp;; exliberis,iTian cipj'a fadant.ïd hqucre fatis ex multi s eorum adis,ut nÔ fit cur id uel exemplis, uel argumentis oftêdatur.Eos fpcciofo religionis nomine amp;nbsp;Ienocinio,clarifi fimas Germaniaccluitatesin focdusfuâ anraxifièiquatSopibus freti,aliéna» pofiefsionesiouafîiTentjbona diripuiffent,poireflbres ipfos (undis agriscp ex puldïènt.Etnuncrem ipfam coarguei ejqui alieni regni acditionismortaîesui in fuas partes uolentes nolentes trahant,fuam teligionem reftitantes fukipere cogant,alios in uincula duci iubcant,qui minitentur humanorum omnium ex tréma,fana diuorum diripiant. Atqs bas uidelicet ob tam pias caufas eos Helue tiosin focietatem amp;nbsp;foedus fuûinu(tare,ut(dquo'd parturiuntjhacuia aliquan do pariant. Ipfos ifta,feopinari,fatis pcrfpicerc,quô fpcdent.Sf quidemolu/ menti aut damni ex illctû fœderefit expedandum. Ç^are bonam fpêfe con-cipcre,(nam eos nunctumfuum confiliiim,ftudium amp;nbsp;uoluntatem,tum caufas belli fatis cognofcercjquin illorum foedus Sgt;C focietatc fug amicitig elFcnt poil-habiturirmilitcm nulium fub illis fiipendtum facerepaterentur.illorumftipen dqs inauthoratos reuocarenr,denunciata mulda non parentibus impcrio.Se-Cum foedus uetu» 6C amicitiam feruarennid quod ipforuin commodo ac bono futurum eflèt.Inhancfefftentiam Cxiar ccafttislngolfiadianisad memorata» Heluetiorum ciuitates. Abhisineadê uerba quib.antea legato,Cçfari rcfpon.-fum fuitOrantqj fimul,ne fpacium ad deliberandum fumptum ab ipfis fuifid aegrèaccipiat.Gratum efle Heluetiorum genri,qu6dbellS neqj religioni,ncc^ libertati Gcrmaniae fieri affirmaret,uicifsim fe id quod deceret fadiuros. Porto fi qui iioluntarn èfua gente ad bellum cfient profe(fii,publicoid cÔfiliononfu i(refadlum,felt;fpriuato,Sd quidem dam magiftratu.id quod fgpcanteaaltjs bel lisfadlum eflet.Iam patrium gentis morem non effc,militêad bellum feinfetj» fuo^ iniulîujcontrâueimpenum profedû,uelut figno dato in patriam reuoca re.fed é militia domû reuen os mulrandiius magiftratui efie.Tentati ab Hciïô ôd Saxone adeundem modum Bohemi funt in belli focietatem.Hiperindc refpondcrunt, ut fatis cÔftarct,iamdud3 eorG animos à Rege alienates fuiffe. Intclleda igiturcorGuolunt3te,ec3ftris Iiterasadeosdederût,quibüs bellum hocexcompofito àCaefarecontra religionêfufceptGdemonfirarunt Id quo procliuius perfuaderent,libellos,quos ipfi paucis ante diebus in lucêcmiferât, de ea rc,una mittunttoranteg fimul ne aduerfus fe uel arma induant,3Ui auxilia Cæfarifummittant. Exijfdemcaftris Caefari adproferiptionis tabulas poftri-dieKalendSeptemb.proIixo feripto refponderunttqüod quia apud alios feri ptores extat ,fiue quod longius fit quàm ut hic referatur, omiticndS elfe duxi, Sedebat Caefar ad IngoIftadiQnullopropèmunimentouallorGtecîus,ôf qui dem animo confiantiacforti.Ingolfiadium campeflriplaniciefitumeftadam/ nem Danubium.Hic latus Iæuumcaftrorum,amp;^ cumeo locap31uftna,qti«3b amne inundante pcrfunduntur,daudebant. Oppidum à tergo tanquam mu/ nimentum omnia tuebatur» A fronte dextracppanditurplanicies, quxpaula« tim alfurgit in mcdiocriter excelfum collem accliuisJn hacufcp ad urbis pro* pè muros i ta locauerat caftra Caefar,ut ea oculis circumlufirare potuerit. Ho/ hes editiora bate à fronte iuga fuper caput occupabat.Caftra humilis agg^f cö fofla, 8C modieus riuus, qui non procul ab Ingolftadio Danubio mifcetur,(ut fuperiorilibro didiim eft)diuidebat. Eratita quamuis Caefarhoftiummifsf libus in fubieda collibus planicie expofitus,in trepido animo impctiim tamed eorum fuftinuit, ut fuos ipfe magis ad uirtutem anim3ret,quâm à fuis anima-
-ocr page 847-f^^ur.Qtiamuis Heffiis amp;nbsp;Saxo numero copiarum longcfupcn'orcs cr3nt,ciir Pi^niifsis jngentibusfociasduitates onerarent,foreut tertio menfebcHQcon-' ‘fctüm darentjperficcrent^ ut Cacfar uel èGermania ciiceretur,uel in potefta ^^iiènfefellit tarnen confihumFatum ÔC numen,quodinomniredominatur, ‘^fffecit tamcn HefTus ea feroci iadatione,SC promifsis inanibus,ot ftipendï« '•'nlibcralius àfocijs mittercturzcommcatusc^jflCquæ ad bellum neceuaria c* ”%copiofiusfuppcditarentur.Recenfaferuntequitumdecê m(Ili3,amp;^odua/ mtllia peditum,extra lixas inermem multitodinem, imbellcmquc tur* quæ caftrafcquebatur.FluduatusCçlâraliquandiu animo fuitjUtrùm ca
‘‘fotutn locummutaret,anintjfdempermaneret:quód Italorum communis Wrcla Qc indignatio effet,loco uiiginofo acpaluftri propêfe locates. Inclina-''‘tfentcntia,proptcropportunamulta,accommod3,ibihxreridumeffc. Aliz 9Uotindediebus continuis Italics aliquot cohortes, 8i Hifpanorum,cum le-arniaturar equittbus è caftris euagati,cum boffibus excicis multa leuia prac» ''ärecere.Quibus ininfîdias,dâincautius callidèfugientes cedentes^ fequun ’%ira(!lis,multi cacfi funt,pauci cuaferunt.Centurio Afculanus, ÔC ex Comi/ P°uskalis quidam capti funt.Lantgrauius fpoliatis carü's,corpora in caffra au
fepcliri pcrmifit.ltali, Hifpanic^,propter loci incommoditatem quin« ^^Qtos palTus propius hoffem caffra fua promouerunt. Allatum fama fuit ad ^ïlàrem,Kalend .Septemb. hoftium exercitum accefsione ièptem millium ^duetiorum, amp;nbsp;equitibus trccentis audumtuiflè.ftisuiribus Heffusnixus, Wo propius caftra Carfaris 8ccefsit,quan ea expugnare uoluiffètconfeditcp J?Iunimo iugOjUndc per fubiedam accliuem planiciem,in qua caftra in con« Sucrant,profpcdusfparfim late^mitteretur. Riuusilledequodiâum ftra utrinc^ diuidebat.In huius ripa caffellum erat,quod ab ea parte ipfos j^odico impofito pr3cfidio,munimcnti loco tutari paterat. A tergo pleracp ue-‘hebatfrequens fylua.denfis arbuftis prarpedita, Adlaeuâ collfs placide accli-'*'$)gt;nfubiedam planicicm ufep ad riuulum decurrcbat.ln fummo uertice om/ •'^machinas in caftra Caefaris difponunt,extra campeftres,centum S)(. trigin-puaftarmolis.HunclocQ initio Carfar caftris occu^reftatuerattuerùmdifua
id fuit cùm ab alijs,tum ab Albano,qui eô ufcç hoftem haudquaquam au/ fuifTe appropinquate rati fueranttfimul quôd claufi à tergo Danubio,om ^îopportuna ad hoftes mora diuturnitate bellifrangendos habituri eftènr. piaridubiacccpitjgregariosamp;leuisarmaturæ équités Italicos exploratum **^unicaftrorum,SCadIacefrendum praelium emiOt.Hirurrumabhofteexce-P'iuelitando aliquandiu,inde cedendo,moxfugiendo finerefpedu, retro in
compolIuntur.Catfar accepto hoftem fugientibus magno agminc infta ’^jtonclamari ad arma,8i^ raptim in adern fuos educi iufsit. Dimicatur eminus Wsilibus magna ui totum ferme dicm,maiorc tarnen clade Czfärianorutn 'iparn hoftium.Hi enim receptu in caftra habito, intra uallum fubftitcre.Cxfa« f'äniuero duminpatenti nuda^ planicie inacie nullo munimento protedi Mes opcriuntur,ab imminent! iugo mifsilibus obruantur. Id Cæfar aduer-minus tadibus globorum expofiti effent,fuos pronos in folum fe ftcr Mjdifpofftisiuxtaparatiscparmis.edicit. Attuliteareshaud leue momen-Maduerfus globorum uimSdimpetum. In hactotiusdieigrandine,prae/ •ffcaefos jfauci) multi,mutilis truncisque corporibusinurbem portât!perie/ J'fnt, Prono inoccafum die,Italorum ÄHifpanorum expeditæaliquot co^ Mesintumulum , in quo impedimenta tormentaque fine ftationibus ad cu ’•odiendum rclidaanimaduertebantur,irepergunt.Abhisnoucmferpcntartj ••••«cifi potuctunt, fi equitatus pars fubfequuta fuiffet, Horum auxilio nu-••^iiiCunihoffiumleuis armaturae équités fubfiftentibus in tumulo circa tor/
menu
-ocr page 848--
i«i4 De Bcllo Gcrmanico
mentainfcftè fuperuenirent,efFu5cin fugamadi,in caftra fcceptiimhabuffï^ runt. Catfar in ea caftrorum fuorum pertinaci oppugnationc,cùm extra mifsü lium iadam propc intercqnites confifterct,eius tabernaculum globis,aiijs fu’ per aJlos traiedumidiuuîfuanrçfuit.Circa Caefarem in acie e ques globo traie/ dus cecidit.ln hac mtfsiiium grandinetam denfa uft^ adeô obHrmatus eratafli mo,ut nullis lacrymis fuorum principum obteftantium ut ex acie in urbem ie fubduccret,induci ualucric Ec quem Caefarcmjinquitjónquam in acie pcrijamp; fe audiftisCFrcdericus Comes à Furftenburgo ponè baud procul à Cçfareinfi-debat cquo,Huiusequus globo kuiter tadusfuit.Et ante Cæfàris pedes glo-bi !apfus,fincelFcdu,infada fcrobefradisuiribusfecondidit. InterCaefaris stneas machinasuna asquoiuftius onerata difsilnt. puluis tormentarius cafu igne tadus,multos circa milites abfumpfit,amp;: ambufsit.HclTus pulfiskalis KifpaniSjextemploJcaftcllum in interlabentis amnis ripa(a!q uillam fuiflefeti buut) pofitum, impetu occupât,fit ex tempore uallo foflatj munit. In huiu» fummutn fubuedis tormentis,caftraCaefarisacrius oppugnareconftituit« Haud procul à Danubiouicumincendiocrepufculo dieiuaftat. Eanöde|io utrifquecaftrisintentiuscxcubiæadæfuntjÔ^difpofitxftation«. Cxfarpez riculi fuperioris diei memor,caftra extendiraptimaliquantum imperat,uak lumque tumultuario,8C munitiones aduerfus hoftium fuper caput ïmminea-tiumuimexcitari kuiter;neu multitudine freti,ruptozggerc in caßraimpe-tum facerent, (offa latio* circumduct Adpraccipitandum ea nodcopus,non folum foftores amp;nbsp;lix» admoti,fed milites etiam,qui ab ea pafte proximê hofti bus obicdi erant,operam nauare coadi fuerunttibi maxime ad campeftris tor menti coniedum caftra extenderunt. Intra hoc fpacium tumulum,unde bO' ftempelkreóCfcdefenderepotcrantjCompkxifunt- Hocoperenodeeami* rabili cekritateperkdo,additisetiam propugnac«Iis,poftridic Cæfari oragt; nia fecunda fucre,uentus item amp;nbsp;imber in hoftes obuerfi.Saruiri rurfum mifsïgt; libus cóeptumè tumulo,fed minus infeftèquampridiè, Vbikntius omnia agifenfitCaefar,tabernaculum fuum farciri,6(:militibus tentoria comtnuni-re iufsit ; ipfe fubindc lociÏm tabernaculo, ad falkndam hoftium induftriam, mutât. Sedaquiia,inquam diligenter notatam mifsilia frequentiaconqcie-bantur,eos non fefellit. Nequeexploratores deOderabanturjperquoJjin quampartemtransferrctur,cognofcercnt. Vtmiks quietius,acfincpeticulo communiendis raptim tentorqs incumberer,5lt;^ hoftem à cura 8C ftudio oppU' gnandi caftra euerteret, Hifpanos Italosqüe,quorum caftra uergebant ad meridiem in Danubium, inter humiliora arbufta,continuis excurfionibus Si Icuibus praclqsadeoslaceftendosextruftt. Hisadditæfuerunîturmzaîiqnoî equitüm. OccurritHeftiis Cæfarianisî dfmicaturqûccminus magismiisi-' libus» quam cominus collatis pedibusjed fine clade mcmorabili. Noxfu* perueniens» certamen diremit. Muniucrat Heftus continuis operibus iffl-minens caftellum.utCaefarianos abcaparte premeret. ld Cæfarantmad' uertens ( quia fpes nulla propè expugnandi caftra hofti relida uidebatur) omnia confiliahuccontulitintenrius,uteumucl uiuel repentinoterroreiiy deproturbaret. SubduxeratHeftus in fummum caftclli,quodtf3bibus iß omnes partes mobilibus inftratum eraf, machinas ferpentarios,quibusink' ftius propiusqüc Cæfaris caftra oppugnaret. Quibus obiecit Cïfaruiginw grauis molis tormenta,quibus infeftius opera hoftium,quam fua caftra pridie adortifuiftent,dftcutiebat. Dimicatum mifsilibus multum temporiJuffiii' que fuit, fed perexigua Caefarianorum clade t quodomnis globorum gran-do, uel in Catfaris tabernaculum, uel in muros Ingolftadienfes uertcrctur, fed fineulla urbismemorabili clade. Turris erataltainurbeunhancferpen-
tariumi
-ocr page 849-Liber y^crtius-'
' ^^jad diüurbandum Gmul cmunitionehoftêj'uflu Cæfan’s fubuexeranif Ppidani. Immin't in hoc aidorcjtalorum Hi fpanoriim^ cohortes ad inuadêgt; '' P’^caftcHum per aggeces foflasep fumma ui uns cum (caliSjquas loco ad ca-j^'ndiimopportuno erigercnt.Qulinpracfidio erant,primô magna ui rcliite-J P^uanturn aggerê uallos^ tueri poterant.Partiuntur Itali Hilpanicp bifari quot;’Copias,adlundis poft principia equitibus,qui laborantibusjl qua procella 3iûr ecaftn'slngruere£,adcflentjCÙmuim non fuftinerenc.Intra iiallum inte« P’Caefarfuos in acicm collocat.ut fiquis impetus maior totis caftris (uperue ,'fttrepentinus,ad conHigendûdcfendendac^caftraparatusforet Ipferubra ®'offric3amtdus tunica, modo eques,modo pedes in prima acie confiftere, Mûpoftprincipiaobsquitare,nQcintermedios ucrfari,fuis addereanimû, ^‘’oßiCmultitudincSC inanifineeffeduimpctuconfternarêtur. Ibi dilTonus . ^•’'•tusomnißjConfuruscprotdiucrfarfi nationum clamor exor ri,extra uaV ''•’’inpr^hum cduci pcftulare.eodieuidoriaminmanufehabiturcs.lnterea °ntiima oppugnatio non rfmifia,perttnaciam hoftium,quiin prarfidioe» ’''^ulcit.CapiuntcafteIlum,5lt;' trucidanturopprefsi. Capticaflelliirahoftcs ^ftnfijcum pluribus cohortibus caftrorum uallum Sf murtitioncs inuadunr, ^Pugnantgj incredibili tormentorum uijfcd impetus eorum incaiTum fuit,6i; Anjentium pertinacia munitiones hoftescum aliquanta cladc rétro in fa=gt; „'’cotnpulit ParsualIicirca munitioncsdtfiedafucrat.hancraptim farciri iuf ^''a:far^donari^fofioresuicenosfcftertiosnummÂs.Heftusamp; ipfe aggerê ^^dmandatjtatus Carfarem erupturum. Ilk fpcdcftitutus,quod eum inlum= j^'fldimicationem eliccrcnulla arte poftet,cùm eius animum in eo uerticre-
CO loco difccderetjUt abeuntem fequeretur,incendio tentorqs inie* Sfäftra mouit pridic nonas Septemb Clarus ignis diluculo primo in cœlum J^fgens inter atrumfumum,difccftïtmprodidit.Triafermèmill(a inde, colle ƒ‘tocaftfa communiuit. Ingolftadio difeedens fugienti fimilft,ifa quadrato Siïiineprof efsit,ut equitatus latera £V terga cum tormentis campeft ribus clau Hoftiura ftiga nunciata,C«far partem equitatus ad carpenda terga,la/ ^’ßndumep fubmifîufed agmen,ut iuflum fuerat,ç(fto cœpcrat,immotum ire r'’tcxit,Caftcllum,unde hoftes proturbati erant,impofito Hilpanorum prac ‘^io,(ofsis,aggeribusualidius Caclàrcircumduci mandauit: amp;pontcmfii^ P^^Danubiumfternijnonrolumadprxfidia per occafiones iubmitrenda,!! rurfum tentarctur,fed etiamad pabulum accommeatus terra èditio-”alatini tranfuchendum in caftra.Ipfe cum Albano prxmiftôs hoftium iter 'Moratum équités fubfequutus fuit. IIîi accepto Burani aduentu, ut tranfitu prohibèrent,aliquantumproceftere. CaftraCatfar,undehonesdifeef« 'f3nt,propteropportunamulta,fubfccutusoccup3uit.Indc Aluarum à San=gt; ,âô^Âr2ium,ttibunos mil{tum,uiros impigro»,cum duabu» Hifpanorum co f ûrtibus,additis locorum gnaris ducibus,nolt;fte mitrit,qui quäto maxime pof-®ftilentio,maturate hoftem fubfequantur: iter.confilîa^, quôdpoflènt, ^^plorent. Hi per fyluas compendiô noeftis filentio freti,prônas ftationes ex-^'P'unt. Hi» caefiSiK fecundzs in tercipiunt. Repens terror è frémi tu per fiî^n-®®nodis accepto,incaftraperuafit,acpauorem trepidanonemtpfecit: ra/ •'SiCçfarem cum uniuer fo cxercitu fubfequutum adcftc,raptim totis call ris ad ?f®a,figniscanereiufsis,concurritur. Superueniente hoftium multitudine, ^'Ipaniin caftraretroceftere.Hac fecuritatehoftium motus O(ftauius Franc 'Muorumqûe îtalorumalacritate animatuSjiimilem orcafionem bene ge-i^Maîreifibidarioptabat. Permitrentc Carfare cum partcpeditôôfcquitum,' 'liJos Sabellus amp;nbsp;Vitcllius dudabâtjôf ipfe ea loca quar ab hoft ibus fnudeban« ^'if/pcculatumproficifcitur.Vbifcnfitomnemearnregionê ryluofâm,cfte ÔC infidqs
-ocr page 850-i«jlt;î De Bcüo Gcrnianico
inOdqs opportunamijpartcm cop/arum in fykia abdit,ut hoftes iRordinatêeHxï fecç pabulatum frumencatumepcgrc{îos,ÔC per fubiedam planicieni decimé-tes,aeimproult;fo adoriretur.Nonlaruerunt Hefium infidiæ,perexploratorcs cognitse. Italo* quofdam pabulandigrau'ainproximos pages incautiusefFu' fos,undtlt;p coortiinuadunt.ltali intrépide arma cxpedjunt,fii^ hoßibusoccur-tunttfedin fugaminclinaranr,nib «eûtes incampumemerfifiènt. Cæfismnn/ que ad poftremùm muftis, iafsitudourroftpin caftra côpulit. Et quia Hcfl'us in bac dimicationc fuperior efle uidebatur,literis ad duirates foeias datis fpar-fit t Cstfarem duplid clade àfeafîèdum fuiffe; una ad lngolftadium,drcaoplt;' pugnationem caftrorum : altera, prope banc fyluam, ubi Oâau/us i-arnefius fufusgt;fugatusc^ fuiflet. Sub Lantgrauq difceli um paulo ante foflorestranfire Danubium iuli crat Carfartibi^ propter caftror um 3ngii0ias,dum reuocaren-turadlabores caftrcnfcs,hacrere,Eostumreuocauit,utcsftra,undcHeffuscef feratjUalidius eommunirent.Adta tutandaBobemoSjôifGermanorumpedî tum cohortes relinquit t dC aliam circa pontem ad prohibendum tranßiulralt-cas copias,quas diuturniori militia grauari fenferatjfpcopimæpradæjcxdire pcioneurbis alicuiusopulentar^uf capiendæ,inGermaniamcxdt3S. Inter ifta ad Cxfarcm adfertur,difsidium inter duces de belli ratione ortum: Heßutn.ex erdtum diuetli non patt; Saxonem contendere contra, bipartitô copiasdißri» buendastquando Cefar ad pugnam euocari non po(Iet,ut cum earum parte tn ' Saxoniam ad fuatuwndtâducrfu» Ferdinand! regis incurfionem redirer. Idc/ nim prarßare,quam diutius pronil à Saxonia abellè amp;f militem in caftrisocio-fum ignauia corrumpi Tempus iam propediem poftulare,utexerciruï inby' berna deduceretur.lmpedimenta per autumnalem pluuiam falebrofîs uqs ne» quein Saxoniam,neqp in Hafsiam traduci pofle.Cattcrùm uidt HefsiconfiliS: ôf tranOto riuo,atc^ uniuerfo excrcitu in duodeeim turmas diuifo, fcc undis ca (Iris Neoburgum,quod nuper firmo prxfidio impoiito muniuerant.perucne-runt. Reliquerant in huius fuburbio tria Heluetiorum milita, mifsis aliquot cobortibusRainam,amp; Danouertumpratßdqsuacuum. Per hosdiesîngol-ftadium fams perlatum ftlit, Bobemos à Rege in Saxonum agros popiibtutn miiroSjUicos incendio opima pratda armentorum abada uafta(rc,acprofcri/ ptionisiureoppidaaliquotignobilia cepiifeiâi MaurittumMifnixDuccfua quocp,qux ab Eledore Saxone fibi adempta fuiffentjfumnta uirecuperareco nixum. Saxo Ä HelTus bidiiô non plus ad Neoburgum morat(,tranfmiflo Da nubio,reiidis^]ß tribus tantum cohortibus,D3nouertum rcpetiucrfit,ôif cadra ad Vendirtgam locarunt.Iam mille palîuum à Nouo Foro Buranus câftrapo-fueratjUt in principio huius libri d(xi,cùm per hteras à Csefarefieret cettior.ho ftem Vendingam ft er auertiiTe, ut el cum omnibus armatis coptjs occurrerct: caueret,ne faclendo itinere defatigato cxcrcltu,in certamê cum ranta hoftiutn multitudinedefcenderet. Septem inillia ab Ingolftadlo aberat.Triduo bicml/ litibusadcuranda corpora cC animos dato.prlufquamadreliquumitcraccin gerentur, Schamburgius condone aduocata talem orationem nabuit Locus poftulat,milites,ut de rellquo itlnereuerba apud uos nunc faciam,amp; uos peri* culorum fecuros moneam : quo alacriores, cautiorésquead eos ipfos labor«» qui paucl adhuc fuperfuntjolerandos fltls, Quanquam ita uos promptes,p» tatoscp ad grauia ularum taedia perferenda hacfïenus expertus rum,«tnullouo cis mest clafsico nunc opus efletsduo tarnen monuifle uos uelim, quorumunS licet fpem,81terummetum fit facïurum,utruncj tarnen calcar uobii ad caetera pcricula deuoranda addet.Dies unus infequés,amp; nox una diel continuata nos ad Ingolftadiumfiftent.Nulll amnes aut montes obftabunt,quilaüitudincm aliquamfintallaturl.Quanquam montesuelin cœlum aflurgentes,fpoiccur-tentibus,
-ocr page 851-Liber Tertius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;i7
U/am uorantibus,uerrucæ uideri pofTunt: contra îgnauîs, loca et/« *ngt;campeftriagrauia:cutarinodüatnen inter uos nulloseflearbitrer:au(,Q s 'quot;’Manèperpaucos.Dcinde,quoniamLantgrau/us cum triplice ,agminé no-“isocciirrcrcper fpcculatores,amp; Cçfaris literas/Vendingam cnim auertititer) ^UQciatur,ut animos periculis imminenttbus æquaios habeatis,edico. Army ’’txpedito habete,animis fl;renai,manibus(^ ad pugnandum prompti. Nul* ‘quot;»uobis terrorem,nullam trepidationêfaciat^quod multitudine illi uo» fu* PCi^entReputateapad animos ueftros, quo genere hominum exercitus eorfll ^conflatus;exinconditahominumcolluuie,ô^imbelliinermi^ turba, ex a-b^Haptitn contrada. Contri,ueßrum exercitum militibus Cpeéiatx uirtutis,c( '^^teranis,quiuariji QCmagnisiuxtàbellis exercitati funtconHare:raros ad» podum elle,qui nulla ßipendiaantebac fecerint,nouos milites.Si boßes ucro 'WferitjUos intrepidosjrefedis corporibus^â/ ad conHigendum paratos pro-*^^Mere:ipQ iH/s eritis,magis quàm illi uobiSjterribiles^milites.Hac exißimatio quot;ccunitrepjdationerepuin,retrocedent,refugientc^:nosrerratas equorumin ^‘^gitnindinantiumioleas legemus.Quamobreminomnem gerendæreica* an/tnos paratcimemores uos ueßra uirtute uobis gloriam, Cæfari uero fa ‘‘tem in rebus angußis parturos.Et iter cûm fugæ praccifum fit à tergo,uia pelt; quot;Oftes/inosoperiantur,armispatefacicndaefi.Quoniam igitur hinc neceP *i»s,indc gloria propofitaeß,armaparate:utubicertium lignum datum fue« ^bonisauQ}ictjscaßra moueamus. Poßquam inbæc uerba Schamburgius p^orauiqiterarifacramentumiufsiGacfumptocibo paulilper interquiefeere. quot;deconticinio nodis ftlentio ad colligéda uafa conclamato, irer ingrefsi fun t °lt;4uentidiebisboßium pecuniaminßipendium miflàm, à Burano interce« fuiffcferebatur.Node quxdiem iliuminfeouutafuir^compoßto agmi/ precedentes,cum baud longé ab Ingolßadioaoeßenc, inea fylua qu» urbi ••rconfpedu obiacet,quia faciendo innere non fol um lafsi eraiat uerumetiam «®eacfiti propeconßci£bantur,nurquam boßeuifo^caßra pofuerunr. Bura* ’’oadtertiummilliarepleracpnobllitasgratulabundt, cqgnitoeius aduentu, °^urrcrat.Manè omnern exercitum compofito agmine é fylua edudum,trifa Mam partitus fuinut feorüm Hifpanos in aciem cogeret, reliquas uero copias ^trmanorum militum bifariam diuideretEquitatum omnem ex æquo dißri* Muts,pari numero pedeßribuscoptjs adiunxit. Hue Carfar cum principibus “OMorificèci obuiam procefsiqatcßbilariamplexuexcepit. Ibi inter gratulan* dumfalutandum^ otnnia muralia tormenta, ÖCalia opera bellica, ut impera* ’pmfuerat,cum horrendo cceli fragore cmittuntur. Contra,ßatim é caflris fimi •tonitröo applaufum fuit. FeruntBurano poßea Cæfarem percontato, ex gente,n cum hoße acie decertandum foret,uelitares, qui pugnam laceße* Jnt,anterobur exercitus praemiflos deligi placeret,(bos Germanorum toqué «confuetudinedeploratas Sfperditas copias is appellabat) Non deploratas ^urane,non uidastfeduidrices copias, uidores uelites babere uolumus,re* ’Pondiirc.Quoddidumà circumßantibus Principibus in omen arreptum, ^rtifsimam uidoriaeHduciamfecit.Ad bune modum Buranus Norimberga ^*greiïus,à Cxfare de boßium occurfu 8f inlidqs fadus certior,flexa uia Ratia bonam,neobuiusfierct,decimo quinto,lcal.Odobresin caßra Ingolßadiana peruenit.Quôd fcgnius,quàm expedaßet Czfar,adeßet,tardius quxßtam pe ^niam inflipendiumfeaccepiflè,incxcufationemadduxit.non autem hoßi Min,quosfemperretrofugientes eßetfequutus,meturetardatum.Exquoèfla MuistnouilTet, non plus quatuordeämdiebus tarn impeditosfaltusjöf Ion* gos uiarum anfr adus,inuias paiudes,amp;^ collium dißicultates cum exercitu ar* *’«» grauijCum totmencis,machinis,altjs^ operibus fuperaße. Caßra inde E E e quingen«
-ocr page 852-I ■ 18 De Bello Cermanico
qu/ngentospa(lusàCx(àre,àquoaiï8tlm commeatu« illi mifiiim fiiftjocit. Paucts dlebusibi (lattuis habitte^ute* militibui ad reßeienda fqualida iunC' «s tant! incommodia^acpropr e(reratacorpors,eftconcenà. Hoüet caftraw Vendingam,oppidum quod Oetingico Comiti paret.pofuerant. Inde tertio die,dilapfo prxterexpedationemBuranOyDanouertum prxfidio fatisfirm* rumrepetiuere.NundaturCacfari,hucChriftophorumOldenburgiu«ngt;ft«' der(eumcpK.ipenburglt;umcumdu3bu3legiontbua,8C Comitem aßfchltacö quin^peditumeohortibuSjCUcnHenbfeconiunxiire. Caefa» fublatis caftris, Neobiirgum,ubitrès cohortes praeßdio abHeflb rclidac fucrantjcontcndit. Non diu hic cundatusjcùm uideret oppidanos animis obftinanres^nec ad de-ditionem fnd»nari,omnis generis tormenta Si machinas ad fternendqs moros expediri iufsit.Oppidani pofteaquam Heflum, quem in tempore adfuturutn crediderâr,n füftinerent uel unum dtem obQdionem/egnius ad ferenda auM baadeneiénférunh^V jpfi,8C qui in praefidioerant milites,oratores ad Carfa»« ueniamjfidemcp eius petitum miferunt.Fada dedftione, bac lege pratfidiarijs ignouit,ne poltea in ièarma induerent Recenfuit Cxfar Germanofum equi-tum,peditum^]pcop(as:quibus foluto flipendio,prîelîdiaexlngolftadiodedu kit.Diem non arapliusad Neobutgum moracus,circa feram dieiincafira re* ucrtirur.Duobus pontibus iunâus Danubius eractertium tanto exerciturtra iiciendo,abcaparteubliniulamfacit,rapiimitafecit,utpartem eius exhoftîa ratibus coniundis ab InÄIa ulseriori fipæ pluribus retinaculis rcligatam,ita ponds irimodum fterncrctjUtadadixßnucisin flumen trabes aduerli impem dmnts fuperiorenTfuftinerent,ne rates fluirando loco mouerentur. Sic cqort pedcs^,uclutpcrfo1idam terram^Dahubium tranfibaat. Alteiamueropari^ poatfsfquaeàciteriorialueoininlulamporrigebatur.defuis fcaphis,ac lioW-büs coriaceis kuiter uinculis pontOnum in modum annexis ita pararat, ut tr^ feuntibus agnWnibusconrinentem uelut pontem immobilem præbcrenr. bed priuf^quamcaptùnl à CxfareNeoburgum cflet,Lantgrauiu8 Laugingamfru-mentatumfBauaricæditionisoppidum eftjprofedus à Danouerroiuerat, ut quidam produnt.Oppidani ubi aliquandiu deditionem detredalTentjaduIti« mum magnificis libertatis patriæ feruandæ promifsis illedijn deditionem ue nerunt. Haud diu hic moratus,collc^o undi^ magno frumenti exagrisnu mcrOjCaftra repetiuit.Per eos ipfos dies ab Heßb liter« ad conlœderatas ciui-tares datæ funt.quarum ego hune renorem fuiffe accept. Res magnas fe gere-re,Sf quidém profperèeasfp fe indies meliorcs futuras fperare.Sed ad eas prgo fandastempoTéopusciîc. Ca£faris caftrainardumadlngolftadiumcoaa^ quatuoroppugnationibus grauiter afflida fuiße,utplurahoftiû milita, qw* fiacfédëcertatum fuilTer,occidiflènf.Captam à fcpleram^ Italorum Hilpso® tumep nobilitatem,cœios plurcs» Supereße Caciàrem cum Albano no,qui bellum tantum amp;nbsp;tempus traherent.Et debellatum iam fuifle- nifi Co« més BurartuscumrecentibusèBelgis coppt iam fuperuenißet. Catterain, qüôd p-omifsis euentus non rcfponderet,ut iam uel captus cflet,nel eGerma-nia pul fus cum extorri agmine exularet Cxfar,in caufa fuiffe, quod ille pugn3 dctredarcr.Poû quatuor oppugnationes caßrorum,fe Danouertum cocoiv filio moufnë caßrajUt ilium in praclium elicetet fugienti fimilis, Denit^, quO prôpior belli conHciendifpe$eßetgt;hocmagis exercitum omni ope iuuando cfle Se proculà domo bellum gererexmagnum exercitum, magnam frumen-tij pccuniç^ uim côfumere. Mfttcndam pecuniam in ftipcnd(um,ncin rebus aufpicatis militi ad oppugnandum parato materia ad reftitandum,auf^ k-ditionê pracberetur.HuiufmodiiadationibuspknasliteraSjfparfasabHeUO fidfocias ciuitatesfuißcjfama confions tencbat.lmpleuit nirais luxuriantl«*
-ocr page 853-Liber 'y’ertius. 1«»9
?*'*fùorum anteperfedum belliitn animos,cùm uiuo Cçfaretantum boRium ‘“perefTet,quantum initio fufcepii bdli.Cum^ amnis Danubius fuprà tnfra^ 'KUneCærarisefTetjnectranfitus prohibed,nec commeatus interciudi pote-'^’:contfà,Lantgrauiuscedendo temper, propter tantam homioum muîtitu» .“’«ni inopia omnium rcrumneceflàri3rum,8cpenuria premebatur.Tum Cas ^'«mtraduntconfiliurn de infequendohoRe re(ugiente,ô^ Ncoburgocapi» Äquodtum obntum,tumpropteromnium rcrum exuberantem copiam I °' oportuniCsimum uldcret,cumBurano ccpilTe. AbcRab IngolRadio miU .3'’*'’Sentos pafluSjagrocampeRrimirèferacifrugum.acpecorumabundan P oftridic quàm et us qpptdi fitum(ut paulo antê memoraui ) pedes cum Ai» ’noperltiftra(rct,manèfub exortumfolisablngolRadtomouir,S(.’traduccn« ®°fxercitutranstrespontesin confpedu IngolRadienfium tocus dies con-
fuit Relido Burano in eo loco ubi mctâratjquod nondum fatis refe-iatSationc milites eRènt,ipfe oâingentos palfus à Danubio latifsimè fua ^’pV’iPtoptcr diuerfarum gentium dtflonasuoces,contra Neoburgum,extê-'quot;sinuplanjcieporrexit.Tradudiscoptjs conRituttCaef3r,deinceps triplici ’gailneitaincedercjutunumquodcçdapliciacic mouerctur: Buranus ôt^Al-“»iusPrufl’qSjUjces ita inter ic par tir€ntur,utuicifsimfron?cs9Ctcrgainter ua pnduni protegerent,claudcrentcp.Si hoRis quâ obuius forte eflet, Hifpanis ‘‘‘’s^inmediote«Ris,ipfiprimumimpetum,amp; uim cum Belgarum roborc, Wbus tnaximèfidcbat Cçfar.excipercnt. Aliquot ctJhortes ta Raiiuis ad urbë ^golftsdtufn circa impedimenta à opéra bellica, quac nondum tranfportata ^f’ntjCuftodiçreliquerat.VetucratindedifcedenSjnefubfequuturicaRraignc ’quot;'tdocorrumoerent. Licentia tarnen militari faclum,quôd ardentibusali-S^ottentortjsflamma pertotacaflraproferpfit.PoRridieCacfarpropiusNeo ^^fgumpromouitcaRra,atcp urbemunditçobfcdit.Quac res Cpeciem præbc/ “’Ijquafimultts fimul locis muros operibus diruturp eifetjôC |#r ruinas fc/ ’’quot;fUtas mûri partes earn inuaderet,fi obRinatos uidiiîet. Turn demum tradût °Ppidanos terrttos,ne aditu armatis in urbem patefado inuaderentur, ColT. ’'‘petendam pacem dC ucniam mifiRc.’ac defediontm dcprecatos,omnia im-P^fatafefadurospromififle.Casfaroppidanis uitam,fortunas, libertatem^ î^'egram conccfsic.MiliteSjqui in praefîdio erant,in earn infulam, quam Danu “quot;is contra arcem facit,traqctunturîibi confidere iufsi,donee inde reuocarenz f“’’«Vrbialiquot Italorum militum cohortes impofitæ prxfidio.Bt ne quis op-dtlaberetur,equitibus armatis muros cinxit,Rationibus ad portas oppo-'quot;Mpfe propius paulo urbem caflra mouit.Huc dediticios ex infula acciri ira PeratCgfarjS^armatradereln quos cum ferro animaduerterefuo iurepotuif *tt,quôdinfearmafumpfiRent,libero» finemulda Ripendij menRrui in cap(= 'îtamendimifît.infotuniumhabiturosjficumteloaduerfusfein poft-erSdez P'ehendcrentur Simililenitatcintribunos æ centurioneseorum ufusfuit,cCi ^“Ofundam fraude in eum errorem pcUeRos fui (Te fe excufarentSequutus Cç ;”'cnitumfuitBuranus,actraieâlscopijscumco3dNcoburgum caRra con-''*'iXlt.Hifpanos,quos fecum adduxerat,in caRra Hifpanorum, quod necjp lin
moribus cum Germants fatis conuenircnt,traduxit.lbi demum poR ’’tiimpediti acdiffîcilisitinerisbbores inediainterBelga3,propter inopiara '’(SacccruifiæjCui ea gens afiueuitjprimûm laboratum fuit.Itali,^uos oppido '‘’ftodiædederat CxCSC ab iniuria omni abfiincre iuRerat,répété* ad uim aper '’’n conuerfi,omnia hoRilia p3trare,xdes priuatas diuorum delubra diripc '^l’nprimis arcem,in quam primores quâtum precioûrum return erat, fub ad«
Cæfaris,tanquam in cutum afylum congeflerant. Dcieda uetuRa '*'onun»entafuntSlt;tegiacmagnific€ntia:don3ri3:figna,aliacBotnamcnta eius
E B e 2 generis
-ocr page 854-ilt;}o De Bello Gcrnianico
geneHsmuUaueirubIa»,uelddeda,fnquæO(bo Henricus pn'ncepi omnes propè fuis facultates cum memorabili naufragio fortunarum ptofuderat. Cx' far Itaiorum feelere,fed feriusgt;accepto,Marignano tnandauit,uc fuorum licci tiam coberccretjöf ex arce deduccrct. Oppidum, ex quo in deditionem uenk, non prgdg ipfis,nec arcem tapinac,fed tutandam datam.Cactcra Duci Albano ita commifit,utfuraret,neoppidani militari licentia uexarentur.Pracfentcmrc fum (latum non hoftilia in dedititios^fed pacem Sgt;i elementiam poftulare.Pari «trodtateabkaiisinrußicorummiferumuulgus fæuitumfuit.Violatæinitia' tçuirgines,earöcjjpcnetralia,âquibus hoftis abftinucrat,fœdè direpta funt. ha qui maxime tutatum religionem uenilTcfein Germaniamuideri uolebant, maxime earn debdhbant.Sed in authores fcelcrum ultimo humanorum fup' pticio «nimaduerfum fuit. Sequenti triduo recenfuit Catfarequeftrespede-ftresepomnescopias. Nouemmillia equitum fuere,peditumquadraginta quincp,prçtcrauxihsBelgica.Traduntfcriptorcs,quos (èquimur,aliquantocz xercitummaiotemfui(îè:iedmultosmorbisaut calamit3tehauftos,partitncl3 dibus abfumptos internffe.Per hos dies Martinus Gutzmannus,uir primç no bilitatis inter rcguîos Hifpaniarum, literarum elegantiorum apprimè dodus, QC humanus dodorum bominum Mo2ccnas,à cubiculisFerdinandiKegis/C' cenfenti exercitum Caefari fuperuenit Icgatus milTus.qui nunciauit,Bobenios in Saxoniampopulabundos efFufuos quantum Saxoniciagn fub Elcdoris ditioneelTetjUaftaretcapÄearceSjÄoppida infirmiora nônulla, Ô^ignobilia, quxuelbaudmultummorpjuelnuliamin oppugnando pracbutflennÂantc kalend. Odobris ad Vuittembergam,caput gentis,caftra babiturosSaxOjUbi exlitcris fiiorum ÔC ipfe accepit Bohemorum irruptionem,quatuordecimco* hottes peditum,ac tria equitum millia præfidiutn ad Saxoniam tutandatneca* ftris mint.Capto Neoburgo,c«m fegnius omnia ab Helfo 8lt; Schertelo gerer«: tur,ciuitatesd?beUinegocio defperarecozperuntded neminem magisquam Schertelum,qui belli initio uidorias,cçde«,fugamq^ Caefaris fpirârat,incuiagt; re.Hcfîus deditionis Neoburganæ ignarus,per idem feré tempus ad decurio* nés oppidiliterasdedit:qSxinterceptçàC£larianis,ÔCledae,inhancfcntçnti-amfuere.-SeàfpeculatoribiiscognouilFe, Caefarem «tercôuertere. Vellc.a^ deo^ ipfis ut fidis focqs mandare,ut uenientcm,ut dignus e(rct,exciper« Ka-incnieiterrorearmotumrebusruisdifhfijlegationesad Cacfaremdepacepcz tendamilerunbfefuac]^ omnia illius clcmentiæpermittentes: hoftiumpoten-tia,tcrrore^magis,quâfponteinpotcftatcm ucniffe.Pracfidiarios,ditepcoop pido fpoltjs onuftos excelsifîè. Caefariegatorum flebilibus queftibus motus» fupplicibus pacem dédit,miisis aliquot Hifpanorum cohoriibus aduerfusim petum hoftiumprçfidio.RecenfuitindcadNeoburgumBel^icaauxiliâjU^ indenifiperfolutOjftpendio abfcedereftatuitMox dedudis e NeoburgoUa®, licisprç(idijs,duasGermanorumcohortesfubmifitinoppidum:acrcuocalise Raina in cadra Hifpanis, de Albani (ententia, Bauaricas cohortes ii^ofutt. Hincfama ad hoftes pcrmanauit,C5tfarcm Auguftam petiturum-HenuSj^iï» deeum prohiberct,omnes copias Danubium traduxit.SedubiintclIexitjCX' (àrcmNeoburgopræfidijsfirmato jMarxpmûcontédere,in Danouertianart ftra,unde exierat,exercitum reduxit. Hac re comperta Caefar, Neoburgani» iureiurando prefsisin fideÔCamicitia obedientespermanfuros,confiliutnc pitadinfequendum hoßem ,quaerendamcpoccafionem conferendç pug”?* Pontib.fupraDanubiumàfefadiSjôCeo quôamnisad Neoburgum iunctus erat,refradis,atcpin uehicula conieâis,D3nouertô,quôhofies omnem^P’ ratum belli opera contulerant,qua potuit ccleritateproficifcitur, fit^adobt-xaemum quatuor millia ab hoßib.fuacaflraponit.Syluainterutrat^ quot;^Iti«
-ocr page 855-Liber Tertius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llt;ji
Mtls ramorumep dcpêdentiû fragminibus uafla,perplexa ac fmpedüa uix^ ‘^gulisbigis peruiajtncdia erat.ACxfananis caftris ufq; ad Monhatmumea 1 ' ^'^omillibus paffuum porngitur.Nein exploratolongius proftdfceretur Cx { pcohortes aliquot fyluam exploratum prxmifîtquàm propehoßetn caftra I . ’ promouere poHet.-nutn tlla compoßto agmini ufquam fine difcrimine ÔC
’’’’pedimento peruiaelfet Confertiftacum Burano Albano;oßendit^ oz Ptitnuin ciTeDanouerto potiri,qaodhucomnempropécommeatum Qi. ope, ^’hoftes congefsiffentSimul his mandat,ut earn regionem quæ inter duas fyl» '•’’media eft,præfentcs attentioricura explorent:firmi ne quid ibi eflct,acfid/, ’•’nihilßdicontrahoßes^quos tripartito Lycum amnem tranfîiïe acceperac ‘^^fquunrur imperium ßne mora.Erat ad eâ ré tutifsima celeritas. Adfcitis aliz ^Uothi leuis armaturxequitibus,SC ordinum dudoribusmultis^uoluntarija ^(^3tæuirtuti5,ryluæimpeditxfînguIaIocadiligenterperkiHratum uadunt. ^«ruenerant adulteriorisialtusfînemjcùmhoftium caftra adeoniedum glo-“'machinæcampeftris ab ora extremxfyluçaggerc circundata è uirgultis den ‘*’proculconrpiciunt.Albanus relidis in fyluaequis,pedes paululû progref-
quinep comitibus,cliuum confcendinöó hoftium caîtra, eorum^ fîtS quot;’ocuHsperiuftrat attenté,ut quxoportuna Cxfari uiderentur, d£ hoftibus 'Montraeflent,diligenter notaret.Hicûmleuimométo abedito colle operibua *‘’'‘H'sfumfnoueripotuiflent,nccp àftationartjs,netp abullo mortaliumqui ^'•caftris cran t,conl pedi funt. Adeô moliendis aggtribus caftrorum, QC fofsis quot;’cum bebant. Vallis,qux inter duos cliuos in planicie extenta quadringento» p’mpâ(ruummediaerat,inmodumfoffxitemcaftrorum fronce protegebat: *”us dextrum tutabatur Danubius.tergum aerô, ipfum oppidum, Ôi flumen 9”odin Danubium effunditur,cIaudcbant.Situm caftrorum ad hune modum •quot;aximeoculis permenfus Albanus,ccleriter ad Cxfarem redit,exponitfin 2’’b,fedduplicemincommoditatcmobftaturam,ficontra hoftem ineo loco '’ftra locaret:unâ,anguftiâ loci ardiorê, qu3 pro tâta hominû multitudinead 'oi’currendjm:altefâ,ut planicics extenta fatis eftet, caftra ita communiri no Poffèiucgloborum mifsilium iadibus non exponrtcntur,adeo nudos fine uL *®fir.'no munimento afsidercoportcre.Adde,ob pracrupti aluci altiores moles ’^Uandi d fficultatê,ô^ pleracp locorû uliginofa.His Cxfar difficultatibus an-*'m,confiltacuras^omneshucconucrtit,quôprxmendourgêdo^ Heffunj ?'idifnicandinccefsitatcmcompelIcrct.Etuaftæfyluxobftabant, quo minus quodcôftitueratjpotuit perficere.N ec hoftes ab Danouerto abfcefluri uidc-“’mur,quandiuibicaftrah3bcref*Itacp,quocosàDanoucrto abduceret,u»f3 mitoptimSjaliS locS caftris eligcre:cepitlt;^ confiliS, iter inde Vendingâ auer-tendi.Qijod qutdem ne temeré incœptarcGchorographiam Germanix profer Mep ob ocul os in piano explicari iufsit. Ibi fingula loca quafi in re prxfenti Pcrluftfat^non folum urbeSjied flumina etiam,faltus,montes,planlcies,herbiz quot;’terrena millium interuallis dtftinda,paludes,ftagna.Tum ut horum locorîS quifeç uel apertior,uel opportunior ad alendum exercitQ,aquandum, frumenz hndncp c3 ufus poftularet,uicifsimip intercIudendShofti cômcatum,e(retfuz iurus. Vendingç finis quatuor millia interuallo à Danubio occurrebat loco câ pdfijCt planicicpafla,acnulli uicinarû regionû fertilitate/rugum copia,reic9 preuanx abundantia inferior. A V endinga,Norlinga uergit in occafum. Inte-Umpriufquâdifcedcretjdum paucis diebus in rjfdê caftris moratur,indies per fyluamleuibus,fedfine momento uilo,certaminibusdimicatumfuit. Nuncio mcaftr3Cçfan3naafferebatur,tyronesamp;fixas uuas carptumin coUes proxiz moseffufos,3b his agi rapicp.Marignanus celeriter mittitur celocibus aduerib aumine,quôdcôpendio illihocpado cireäuenirippfijeuiderentur. itaep op-
EÈe J preftos
-ocr page 856-De Bello Gcrmanico
prcflos partim intetfecit,partim captiuos in caftra abduxitScqiicnti node C$ far mille kuis armaturæ équités cum pcditum cohorte una mißt, qui matuta W itinerejhoftium excubias ^quanto maximo fîlentio tentarent. Illarum cnimm-tercipiendarum^quôdofcitantiusagidicerentur, fpes affulfit,amp;fiduciam dC' dit.Manè ftatim ab exortu folts,ubi per nuncium trepidum cœptum parS,pro^ fperèfuccefsiffe intellcxit,mille equitum Germanorum,quorum dtmidia pan leuis armaturæ atra ti erant,Iaborantibus fubfidio fufhifitjratus hac arte omoa copias in apertâplaniciem perlicipolTe.Ipfeindimicationiseuentumintctusj ercduscp,cum roborc equitum ad dimidium itineris procefsit.Vbi ucro acce* pithoftesintramunitionesfubfiftcre, necpin propatulum caftrorum prodtre auderCjde (pe fua deiedus,in caftra copias reduxit.Poftridie edixitjUtadfecua dum fignum colledis farcinis,ad mouenda caftra inftrudi cffcnftcum nunaa-rctur,hoftes ininftdtjs proxima fylua abditos efte.lncos Germanorum eqm-tumjadiundis quadringentis equitibus Hifpanisob leuitatem agilatatem^ cquorSjturmæ mittuntur. Abhis retro,cæfis hoftiûpaucis,incaftra compum fuere.Oatur interea fignum ad colligenda uafa rôtis cafttis.mittuntur^fpeov , latores perauia amp;nbsp;dcuia uiarum exploratum, num tuta abhoftium inTidtjsefi fent omnia. Coorîa nebula 6C dcnfa amp;' frigida, incedentibus compofitoagnw-ne profpedum omncm adimebattcùm nunc/atur, hoftes ad prohibendiaa tranfitu Cæfarem,fyluas ac tumulos pafsim infidere. Itacßmutatorepente confiliOjdato figno milite? ad fuam quenque ftationem rediri imperat ranum cum quatuorGermanorum equitummtllibus, partim atratorum leu» armaturæ,partim haftatorum Danouertum ad hoftêiniuftum prælium cuo= candumregredi mandat. Hisadiunguntur c Belgien roborc peditummin^ odo.His copqsinftrudusBuranus,poftquam Danouertum uenit,tantum fuit ut ab hoftibus ci obuiam procdetetur,ut ne gregarius quidem extra tionesapparult;?if. Petitus tantum ,fcd incaiTum,hinctumulis,indelyluîs protedus,aliquot ferpentariorum iadibusfuit. Tandem èlaterc caftroruffl équités quingenti fclopis armatierumpunt,qui procurfando refugiendoqoe leuem dimicationem laceffunttquibus Buranus expeditos aliquot, cum parte cquitatus atrati obiecit. Quinquaginta hoftium interfedisjedecim capiun* tur. Ab his iurifiurandi religione,quis caftrorum ftatus,quæ confilia agitaren« tur,quæcp confultatio inter principes teneretjexprcffum eft. Cognitumexk« fuit,tertio exado menfepartem equitarus exauthoratam,difcciruram,Seditio nepedites,quôd ftipendium nullum perrolueretur,mifcere omnia. Heluctio^ quifpeditisftipendqex Heluctia ab bellum extradi fucrant, fingulosdalc« ros,non plus,toto eo tempore acccpiire. DefpcfuadciedusCgfar,qui8hy-ems eratjpoftridie cum omnibus copîjs caftra mouit.ae Monhaimum, praanif fis qui cum cura itinera explorarent,petiuit. Rurfum caliginofa nebula* qux coorientem folcm obtenebrabat,haud fane parum uadêtibus infefta crat. Sed quamuis fpifla.fub meridiem tarnen incalefcente foie in totum dilapfafu-»t, Tranfportatoexercitu,aciem adiftum modum latifsimècxporredaradu xit Cæfar. Lxuum cornu primi équités leuis armatorx per çqua ôiiniq« collium procedentes tcnebant,qaà hoftium caftra exiguo indefpacio profpf ciebatur. Hos fubfcquebaturhaftatorummagnauis. Pedites,équités,ce» munimento protedi,fequebantur:Itali primi*amp; poft eoi Hifpani.Horum ter-gaclaudebantBelgx tormcntarijdeBuranicoptjs. Dextrum cornutuebatur peditum haftatorum robur. Equités haftati cataphradi eorum ter gis hacre^ bant.currus poft hos bcllicis operibus, commcatuqûe onufti mouebantur. Ad poftrcmum ingens uisuehiculorum impedimentorum^,mixtaequitum peditum^ multitudine, fequebatur. Inter hatc duo cornua, machinarum
-ocr page 857-Liber Quartus. Kjj
J^llicarum 8if operum moles,currus globis amp;nbsp;puluere tormentano onerati tra ®fbantur.EdidocaueratCæf4r,pnutquamDanubiumcopias traducere[,ne s P^deseques'ue,centurioùe aut tiro,inter ductandum circa opera media depræ ‘’fndereturîdepraehenfi ferro percuterentur.Monhaimum, quod à Marxæmo ^’llepaflus interuallo difiundum eft,initio belli in deditionem acceptû,clau-fam teneri iufferat Cxrar,acfe ita comparare,ne hoftium ucl blandimentis, uel pollicitationibuSjUclinHdtiscircumuenirentur.Hoccùm pacaté prætergrede '5ur,necç quifquam fuorû,ne^ ipfeintromiflus fuit.Caftra ibi locauir, coelo '3mtumpluuio,non procul ab eiusfuburbio,raris aediHcqs habitatonbus 'xculto. Loci ingeniûhuiulmodieftjUtcius aqua humano ufuiac potui paz mm fit apta.ltali Hifpanicpjquibusmeracum uel aqua ^fluuiali fontanaûedi-facre,uelaquammerambibcre mos eft,potus tanta laborare penuria cœpe-mnt,utcùmuinumaquapermutarepotabilicuperentjdefideraretun Huius 'ntferiæintranfîtu Danubq multi prgmoniti,utres examneoneratosfecum a,« fportarant Viuariaingentiauifaabequis exhaufta,poftridie miraculi (pecû tmfpedantibus militibuspræbuerunt.Cacf3r bac inopia, ipfe argerpedibus, m0tus,admouenda caftra,unam tantum nodem ibi moratus,Cgnumdari iulsiuac Vendingam,fedagmineminuscompofitoquàmpriz
die, ledica uedus maturauit iter. Duobus paifuum millibusàMonhaimo
Vendinga abeft. •
LAMBERTI HOR-
TENS II MON T FORTH HISTO
RICI DE BELLO GERMANICO LIB. 111gt;
I
Bi Egationes Confœderatorum ad Gallorum Anglorumcp reges ' nuper de prxfidio,quo ipfos tuercntur,fniffac, irritæ fuére. Nam : Gallus pacem cum Caefare nuper fadam uiolare religiofum duce-__ nbsp;nbsp;nbsp;' bat.Et quanquam ille religionem ex iurciurando in foedere ex pref
mintjeiebat, arma tarnen fummiiïa,ne Cæfaris potentia nimium crefceretjoc» tultecupiebar. Neafepracfidta igitur mifla uiderentur, P'etro SirozarFlo-ffntinojhomini apprimè pccuniofo, hortator fuit, ad mittendam mutuo illis Ptcuniamtrecentorummilliumaureorum.Debebatrex Florentino grandem pecuniam,fœnorifuperioribcllo Gallico acceptam. Hanc,quo foedusadiuz laretopera aliena,illi ad plenum perfoluit. Strozaidfecit lubens, maxime 1iiódArgentoratcnfes,Auguftaniamp;: Vlmenfesproeo argento fponderent, ®^cuiusanimusbeneuolusinclinareturin Germanos. Ad earn conquirendâ pteuniam in Galliam miflus fuerat loâncs Sturmiusicum quo Stroza in caftra Lanouertiana profedus, à Ducibus ea qua conueniebat magnificentia honorifîcè exceptus fuit. Difeedens inde,diern pracftituit,adquempe-cuniamannumcrarettfeddiemisnonferuauit, Cardinalis Tornonq artibus mutato in diuerfum animo,ut turn creditum fuit.Odcrat is infefteConfoedcra tos,0i cotû religionem:pollebatcp apud Regem fumma authoritate, cuius ani mum fingere, 8C ab illis alienare haudquaquam ci fuit ob id difficile. His ipfis diebusliteræècaftrisadDanouertuma Ducibus,ad Heluetiorum ciuitates, Tigurinos,Bafilienfes,Bernâtes,Schafhufianosdanturiquibusindicarut,quo inftatu bellum uerteretur,quod molircturCæfar: amp;nbsp;quod diferimen ipfis ab to immineretjfi uinceretifimulcg monêt, ut in commune c nfulerent,eflet ne
EEe 4- erebus
-ocr page 858-De ßeJlo Gcrmanico
erebus ipfbrum,Cri ac PontificiRfehofics dçnScfarc.an non.Qd'fin*^ (ur^CêefmuItisilmul Iocisfinitimisbell3facerét.Hucfiinducerencur,pracfilt;u urn,quo ab iHo eos tuerentur,ô(f omnê fidê bellâtibus uicifsim pplliccntur.nd ifta ad hune modû ferme rcfponfû fuinSibi in primis,amp;' uniuerfg Helucno*um gcnti amicitiâ perpetuâ,amp; focietatêè fcedcrccu Außriaca BurgSdica^ fami/ lia neceiïariâ eflcmec^iusner^faseffecauiolare, qgt;extjs rcgionibus.uiniac frumenti copia in neccflàrios uitæ ufus ipfis eflTet.Si ipfi iam rupfo foederc ar* ma Caefari inferrenf,quid aliud expedandû^quâm ut reliqui Heluctij diuerfae religionis,ne comeatus ipfis intercluderetur,pro Carfare oC Ferdinando arma aduerfum re,praedæ in medio,ac direptioni relidos,uicifsim fumcrentî’Scd per Alpes uiarûangufliasSf fauces,quasmaximis difficultatib .claufifletjiUi rurfum aperirent. Ad hçc,adeflè hyemê,pcr cuius intemperiê exiguSadmodiïj autnullum operapreciummemorabile,!!maximeuellent,faccrent. Prætcnic intcrim,periculum fore,ne fi cardines fuos tranigrederentur, altj in fuam ditio nem populabundi irruerent.Proinde,ÔCfibiamp; ipfis utileefle,quodrecufareil ii non pofient quictos fe domi continere:tum enim futurum,utfocisr ciuitates à motu ac tumultu fe continerent. Beneuolum feerga ipfos ammum gerêre,ô£ profpera omnia aclaetaoptarcu'd quod non obfcurérebusipfisnuper coargu ifient.Sedin praefentemcalamitatem fepraecipitare, reeufandô omnibus mo' dis ene,quod timentibus ignofcerc deberent. Occupaturus erat Caefar caßris locum ad Vendingam,cdfhnunci3tur,Heirum de relinquendiscafiris cogita« re.Id ubi fenfir,aliquot cohortes fagittariorum,qui extremum agmen daude rent aduerfus hoflium equitatum,traduxit. E Vendinga magiflratus Catfari obuiamproccfsitjfefua^ omnia eius clementi'sepermittés.lgnouit Caefar crm rem.mandauitcp.quô tuti ab Hifpanorum Italorumcp libidine aciniuria forer, ut portas clauderent.Cûm iam circûduceretur exercitus oppid0,ncc inturrib. nec in mœnib A quifquam uifus fuit.ld ita imperauerat Caefar,propter militas reminoppldanoslicentiam.Profugerantruflici,audito eiusaduentu,ex8^is in urbestflabula itcm,3C pafeua pecorum uacua reperta funt.Caflra in uico Fcf fenhæmo,amp; pagis proxiritis uallc extenttfsima ponit. Tumulus médius eraf, in hoc tormenta,3lt;: omnia opera bellica difpofuit, circûm Hifpanosimas ra di ces,9ó proximos radicibus pagos longelate^ reliquas copias infiderc iufsir, Fuit autcm forte is dies nebulofuSjCum à Ducibus fpeculatores mitterentut cxploratum,quâ iter auertiflet Caefarra quorum ahjs alia relata fucrunt. Poß-quam autem à Ludouico Comité Oetingenfi ilium cum parte exercitusam* nemVuernizam tranfgreflum acceperunqillicotollifignaiuflafunt. Eodem forte tempore Qc Cæfar atratos équités aliquot fpeculatum miferat,num hofics infequerentur. Hi renunciarunt,duas equitum turmas cum duabus cobortigt; bus peditum,0^ operibus paucis campeßribus à fe uifas quidemtfed incertum, quo uiamflederent. Ißarenunciantibus alius fupefucnit,quiboßemjelido Danouerto fequi,adferret,a meridie duabus horis:amp;; caflra mille fermèpalTus à caßris Cæfaris ad oppidum SC areem Horborgum iam fole in occafum pro-nocommunire.Mandaturextemplo Albano,ut diluculo infequentis dieio-mnes copias in aciem educat,tanquam iußo prglio cum hoße tarn propinquo, quem moxadfuturumarbitrabatur, dimicaturus. Manè ubi aciem inßruxit Caefar,quamuis podagra grauiterdextrumpedem infeßabar, ( iterumpeßu lensobfccenacp nebula diei caliginem nodi propè parem fubexortumfolis jnduxerat)confcen(b equo tres horas obequitando lufirabat exercitum. Du/ rabat ea nebula totum ferme diem ,tamatra ac denfa, ut mutuus ordinibus profpedusadimcreturtquarecumnonremitteret, Caefar ad capiendumeiha in tabernaculum Ducis Albani defcenditNorlingenfes, Cxfare tam propins
quo,
-ocr page 859-.i ^'’OjàbHeTo per nuncios auxiliajquxurbiprzndio effent, aducntanee pc« J ‘u^eunc.ls ftatim duas cohortes citaeas fubmifit.Cxfarinteritn milites, dû di-, ' ^’Iffccret nebula, exacic ad curanda corpora difcedcrecdicitjUt ftatim refe-I ƒquot;^ccentes^ cum fefsis faciendq itinere alacrius congrederentur.Hoiles inte '''^nebulaebeneficiofreti,anguftiasduarumuiarum, quitus intercludi potc-?''t,iameuaferant.PfimamaciêSaxo Ëledordudabat,media tuebatur Hef/ ’'^^jpoftremâ curabant Ripenburgus amp;nbsp;Georgius Malfpurgus.Saxo cQ ï legt equitû roborc progreflus propius urbem Norlingâ,in fummis col-'“^sconfcdit.SecutusSaxonem Lantgrauius,cùm poftremumagmenlongi .^helfet,ne à Cacfarcinterciperetur,milîtqui icer eos maturare iuberent: ÔCa-?5quiSaxonemjnelongius difcederet,reuocarent. Ameridie nebula difeuf» wenitas oboritur.cù m in fummis collium iugis hoftis in confpedu appare .MandaueratCæfarequitibusjUt equosinomnemeuentum ephipptjs in-'f’toî tenercntjCÙ Tl ad reficienda corpora eos incalira remitteretJnter utrûcp Egrafluuius médius interluebat,pedesuigintinonamplius latus^ difiîciïis propter altitudinê,8Cimpctum uorticorum:collium,quos hoz ^^âinfidebantjradicibus fubiedusttum quod paluftres ripgeius utrint^ equi/ '^tranPitu prohiberentn'pfefluuius uno tantum loco uadofustö^ cquis fupe p^ilislufsit Cgfar,uifo hofte,omnes copias ftatim pro caftris in armis adefte. jP’€ al ter O pedefut modo didum eft}linteolo obuindoj cxercitum obequita-“^.’inftruereaciem.hortaritç. Albanus totus inhoftAn intentus,Cæfari nun-^'^tjhoftes,quantum ex interuallo coniedarc poflèt,fe ad prxlium parare. edi-''‘■ftjqumiderentufjbiraptim inequo armatuSj(nam perpodagram defeen-'*freneq'4ibat)Neegoquidcmpugnam,inquit,detredabo,nmulordinespro f^^îreimperat. Buranuscum Albano primam acicm cum tribus equitum J^’dibus tutabatur. V trumque ita fuac pedeftres copiât,Buranum Belgicæ, AI» “’niïniHtfpançfequebantur.uttripliciordineproccdercnti Rtditumlegio-quatuor hfeerant. Secundam aciem Italicæcohortesconftituebanc,his Pfæerat Madrucius In hacGæfar cum flore nobiIitatis,Belgicis quatuor fele-^’scohortibus feptus uerfabatur.Peditum legionibus quatuor, equitum tri/ “^smillibuSjÂhxcconftabat. SinguliPrincipes curabant fuostMaximilia-îj^^sAuftriacuSjloannes Brandeburgenfis,amp; Philibertus Dux Allobrogum.
ueto aciem Albertus Pruftus,cum duobus equitum millibuSjOdopc ’‘'•um,ita tenebat,ut cum fecunda pari interuallo iundus cum cohortibus Gc aRegensburgo,quæ nouifsimum agmen cIaudebant,moueretur.Ëqui-•’•ui parem atratorum equitum uim egregiè fclopis ôf uerutis armatorum ad« quot;quot;ixerat, Videbatur is dies bello finem fadurusyfîinprxliumdefcenfum 'uilTct. Lanoius SulmonenfiSjCumatratisequitibuSjindorfo montis ante pJulo acriter præltumlacefsiueraqncqueuerôetiam turn fe receperat. Dum ’’ocordine acies proccdunt, Caefar Burano imperari mandat, ut propere ad i ’mnem Egram contendaf,ctcirci3rpedèeumcQequitatufuotranfgrediatur. ' ^3dtimpigrçimpcrataBuranus:acd3 flumê,ubianguftiusquidé, iedtranfl-*Udifficiliuserat,fuostraducit,fecunda acies eius inhaerenstergo,fedparià interuallo,paululumad ripamfubftitit lnterim Cgfar cum Albano col-Mndfuis côfpicuus efletjfpeculatûquidanimi hoftib - qua Fortuna fuorß res »frterêtur,côfcendit. Arbitratus hic hoftium in aequor è iugis defeendentiu in pugaâfimulachraquçdâprofpicere,iufsitqs nSciari quiEgrâiâ fuperauerâr^ ütleuibus certaminibusomneshoftium copias in planiciem excirent.Vbiuca foaccepit illos continent! agmine caftra,quæ ad Norlingâ eranr,pctere,ac pu« gnâdetredarCjBuranû lon^ius procedere uetuit : ac tradudo equitatu retro ( *mnë,incaftra redireiufsit.bol uergebatinoccafû, ubiin caftra receptQ fuir.
EEe $ Ibl
-ocr page 860-De Bc’ilo Gcrmanico
Ib 1 murmur indignantmm militum,t3m oportunam bene gci édæ ici nein ereptam,pa(sim exortum fuinuidoriam in manu fuifle,ri in proceffum eiïet.Sed moram,amp; in uadêdo tarditatem,uniuei fum uidoris^^® menm emanibus abftuliire.Vt'rinq; cecidere,fed perpauci; öt^exltaliciscoho^ tibus caefus fuit centurio Andreas Foroliuienfis. Mittuntur extemplo exp^t ti nonnulli,qui diligenterfuprà infra naturam amnis cognofcerent.Hireuo^ fi adCacfarem,cum multis Iods efleuadofumrenunciarunt. Poftridierap»® pontibusiungitur.fed nebula,quac rurfum dcnfiorcooriebatur,dilationenio-uendi,moramcp tollendifigna aliquamattulit. A'mcridic träfgreflus fiuwufl» cS omnibus coptjs Caefarfncbula cnim difeufTa condderat)caftraeo fertndo-co pofuit,unde hollem pridie eiccerat. Interim dû metandis caftris occupatur, mittuntur aliquot cohortes amp;nbsp;equitum turmacjcam regionem qux internions tem ôi Norlingam media eftcxploratum.-ibi caftrafuperiori node cofflwuni uerant Simul ut leuia aliquot prælia faciendo cosin armis contmerent. oed cüm difeurfando hoflcs in propatulum caftrorum prolicerencquitét,in caltra redierunt.Mouit Cefarindepropiuspauló,utcaftracaftris modicointeruaHo diftarent,fi ca uia illos ad pugnandi nccefsitatem ucl inuitos trahcret. Clari^ iam illucentefole loannesMarchioBrandcburgenfis ad dimicandum prott*' cilciturccafiris.BrandeburgenfioccurruntSaxoncs SiC Brunfuicenfesj gt^uis armaturac cquites:pugnatur infeftè cum aliquanta utrin er, clade.ln pritnis no-bilitauitidpraeliuro cafusfMberti Brunfuicêlis,Philippi p.qui multis accepta uulneribusjper aduerfum os globo traie(ftus,in caftra femimortuus delatusiu inSt' paucis diebus poft Norlingae motitur.lnfequcns nox continentibus prigt; cellis imbris eftufiafperiorfuit.quamobrem,cumper tumultuariam caßrotn mutationem nihil ufquâ parati eftet,ut équités in iyluis raptim tentoria Icuiiet excitarentjmultæ rufticorum cafe,dum parum cauteftruunt focos,connagt^ runt. Albani Ulicis hofpitiumuncuria elus quiilli à cubiculiserat,d0inc*fc®' fpetftius conclaucjin quo eiusledusßernerctur,purgat,arßt. Poftridiemulti exanimes pafsim inuenti funt,qui antea paru firma ualerudine,ca noâe frigo refilt; cœli intemperie peritrant.Fluentum Cæfar ponticulis aliquot iunxerat, per hos crebræ cxcurfiones in hoftes ficbantifcd ill i ê munitionibus haud pro licipotucrunt.Pabulatoresfrumentatores^ihtercepti,Ä abitincre incaltra Cælaris abduefti funt.Itali Hifpanii^,fruftra uetante Csefare, Indies agrö Norgt; ligenfê incendio QC populationibus uaftabantene à nobilium quidem quoriin dam,qui Cœfaris rebus ftudebant,caftcllls uim prohibentes.Sequent! die,qui feptimus menfis Otftobris erat,fub exortum foils,Heftus fublatis fignis caftra mouit:acmodicoindeintcruallo,neCxfarianis expofitus facile eflet,in cóuah Icjquæ quatuor montibus daufa erat,cófcdit.Huc extemplo mille atratiequi tes ad eos cuocandos laccficndum^ pugnam mifsi funt. Sed ne turn quidem ad dimicandum acie c caftris prodicrunt. A pabulatoribus captis,percontatios nefatftacognitum eft,ab Heft o edido cautum fulfte,ne quis extra ordinêfuo iniuftu cQ hoftibus pi^naret,ne è captiuis flatus caftrorum, pccuniæcç inopia confefsioneexprcITa Cxfariinnotefceret. Marchio Brandeburgenfis eodetn dieres foeiiciter circa Horburgum,amp; quæin eo eft arcem,gcfslt. Oppidanos primümsubi ad moenia accefsit,ad uoluntariam deditionê perlicere conatus, poftquâ obftinatos uidit,obfeflbs undiq? oppugnare fcalis ad mœnia iUatis pa rabat, ld ubi uiderunt Horburgani,ceri â pernicic cernentes,fub ditioné, padi falutem,Ö(J fortunarum incoluraitatem.conceflèrunt.Horburgutn fub ditionc crat Caroll Comitis Oetingenfis,medio inter Danouertum ói Norlinjiamitis ncre fitum- Ex Horburgi mûris Danouertum pctêtes,mifslllbus infeftèlaccfd poterâtCacfarlanfiquo fub ditioné reda(fto,tutûâNor!ingauflt;j ad DanubiS ,. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patefanu
-ocr page 861-Liber perdus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I6j7
Pätefadum erat iter. Deprædabanturitali Hifpani continuis irruptionibus oninem eam regioncm,fpreto Cacfarisedidotadquempoftquam crebrac ru-«fttcorutn querelæ,fremitusclamorescçperlanfuiirent,nullo imperio diflblugt; fsfnillorum libidinem cohercerl poffejidores cutn equicS Germanorum au« *ilioarreptum graffatores iafeftos mifittquos in uincula ÔC compedes condi pfitnùnijindeftrangulari iufsic. Agitauit inter hæc de mutatione caftrorum, c3 dfpraeliouoti compos nonfieret.Etiam hyemseo tempore erat, Etquanquä “oftese muni mentis euocare nequibatjidegittamenjoe extra caftra temerèua gîrentur.Horburgo præfidiaadtutandum oppidum arcem impofita func. Eobiduo Marchi o Brandeb.cöatratis equitibus circa hoftiQcaftra obegtare •ufltis fuit,adjgt;uocand3inplaniciê: fedtruftra id ftudi5fuit,c3caftrisillifece n^êt. Creuit nónihil inf ifta in caftris anonæ caritas,pb milit3,quâ urbi3,q in nde iâerâr,uel uitlt;o,uel culpa.Itatpediâo cauit Catfomnib. caftris,ne gs mil» •5,nercr5preciaintenderentur,frumiétatorib.commeatusincaftra côuehen libuxemptumoccurreret,fed in return uenalium forum defignatum, mcrcatû tonueniretur. Per idem feré tempus fama in caftra allat3,Cacfarianis animos ’itticOetingamcum arce,cùm aliquot oppugnationes fuftinuiffent, in potea ‘‘«emconceffiffe: Lantgrauq literas ad Nureaburgenfes item interceptas. Oppidisaccaftellis circa Ingoiftadiûufcp adDanubiumamnemprolperèad buncmoduminpoteftatemredadttSjCÔfiiiumdc re^tendo Danubio Cçfari pbeuit. In cuius ripa cù m urbes aliquot florêtiffimæ lub hoftiû ditione adhuc ®lfent,ad DanouertumobfidendS redire conftituit. Quo potitus,in Vlmenle, Aiiguftanumcp agrum populabundus euagaretur. Huius confilq nequis o« ^oradhoftesperueniretjContinuiseruptionibus adeorum caftra aliquotdies tonfumpfît. Inde prima nodis uigilia Odauium Farnefium cum aliquot •blicisAlexandrum à Vitellis cum Hti panis cohortibus,Schagiburgum cum Gtrmanorum copijspedeftrifaus equeftribus^,ô^militiæ Teutoniex magi* cum fuo cquitatu,additis duodecim campefttibus opcribus,fîleritio Da '^oiicrtutn prgmittit.Imperatq? fimul,ut compofito maxime agmine iter matu f3ntes,3ntequamcibum caperent,oppidumadorirentur:inceleritatc fpemc^ piundioppidifitameffc. QuatuQrmilliaarmatorum étant. Hi citato agmi praeter Horburgum rapti,uDi primaluce fuburbtj Danouerti mûris fuccef-quot;(Tentjfcalisadftantia moeniaundiqueillatiSjperleuimomentoidcapiüt. Op-pidanos repèntinus terrorflnuaiînôCeoquidemmaior,quo caliginofiorerat Aurora. Cundantibus iliis primum deditionem faccrejtali machinas ad 'xpugnandum oppidum ceîeriter expediuncac horrendo clamore fublato, •ubiedo igne portam demoliri aggrediuntur. Concors omnium fremitus ^f3t,5lt;clamor:Imperio,Imperio. Praccipitarefeiamèfummismûris in oppi-jlumcœperantîcùm magiftratus accurrens,nondumrefradis portis, Conlü/ nauigio ad duces Cæfarianos ad pacis conditiones pacifcendas emittir.
Nam uallum raptim aggeftum portât obiecerant. Pratfidia,accepta dédia ^*one,eftationibus dilapfa,pcr auerfam oppidi portam amp;nbsp;pontem fugam tiFufèccperunt. Nonincruenta Cæfari fuit ea uidoriaitres ceciderunt, in* tfrquos fuit cognatus Baptiftae à Caftaldis : 8C minus quadragintauulnera-Triginta in fuga opprefsi,interceptiqüe,in caftra reducunturtquifada P«coniatione,fub VuirtembergenfiDuce fe militate, quodHefsiSaxonis/ quenomeninuidiofumfcirent,refpondcrunt. PtacHdio fatis firmoDanouerti ^uatum cohortium impofito,Catftrfit capti oppidi certior: (cohortibus prac-fetftus tuit Sebaftianus Curtius) fimulque indicio,(ut turn credit3 fuit) hoftes fuacaftra fequêti node fuma ui aggrefl'urös,cognofcit.Ita(pfublatis fignis ,c3 omnibus coptjs Danouercum fequitur.Etquia propter itinetum anguftias^ longifsimè
-ocr page 862-itSfS De Bdlo Germanico
I ongiTs/mc extendendum erat agmen,amp; ab hofte,fi explorato obfrruatus fuiC fet,memorabilis clades acc/pi poteratnouifsimum agmen roboreequitumpe ditum^firmaujteaHrafubiphs Danouerti prope tnuris,undc hoftes paalo anùexmeranfjlocauif.Haccpr/nciplobycmis circa Danubium fl^Norhngani ’ in Sueuiageßa. In Saxonia à Mauritio,ut ei à CxfareRattsbonx,ô^ Pragxd R. Ferdinando imperatum fueraf,deinuadcndisagrisSaxoni5patrudfs,S( Hefsi,memorabilia quardam geruntur. A Ferdinando Rege in Mifniam rC' grefTnsjCxtempIo ordines omnes Chemnicum conuenire,ucquidfacïendun^ in medium confuleretunedicit. Poftqnam co conuencrc,omnium Icntcntiac hucinclinarunt, Cxfariamp;Regiefleparendum in omnibus,extra caufam reli gionisdtacp duas illi res ccnfuei unt:unam,ut è Cxfare palàm expifeetur, num rel/gionisncgocfuper omnia integrû ,incolumetpipßspermitter€t ialterâut îpfèunâcumlMarcbioneBrandeburgennadtcitOjdeeius cautïoneagerer.Stfi deprecatione ulla opus non efret,uc iltam fafuam cfTe ßneretjin alijs per omnia Cxfari parendum:quierceret,Ö!f ad fuam ditionem tuendam copias conferibe/ fcf,ad id fe adiuiores futuros. Quatuor ilJï uiros cordatos, quorum operaac confilio ad bacc conßeienda uteretur,adiungunr. Hxc ut incundanterperalt; gerentur,communi conßlio decretum eß. Mauritius accepta Cxfaris fenten/ tia de proferiptione patruelis ôf foceri,ubiRegem undicp ex Hungaria ôf Bo* bemia uires adfecontral^re intellexir, Ordines Friburgum f oppidum baud procul a Marienburgo ôcScbrecIcenburgo fitum}iterum cogit. Hicoßendit, quaßde,ufus Brandeburgenfis opera, Hcflumâf Saxonem,utßbi proipßt intercedendideprecandicpiuspoteßatem^permitterent,perpellereconatus fuiûet» ProporuifJefeiIiis,utiin quanto üifcrimineiplorum rcs uerterentur,
»I
^onCiliüm prxCens adfalutem fupereÛc. His(€,aa Itjsc^ fermonious tentaffè illos quidcm.at inferca nibil fibi ab ipfis refponfutn. Ec quantum exicriptis emifsis con{iaret,armis lam decercatum, amp;nbsp;leaibusali quotprxitjs concurCum eŒe: oppida à Cxfare reccpt3,ca^ ßmato prxfid/o tenen.Eosrxpeafeauxinaponulaut{re:uerumubi CxCar teligionetn liberâ amp;tncolum€m effeiursiilet,defuorum ordinum conCHio à partibus fe ablh'nU' iffc. Copias fead id tempon's ufque ad fua tutanda magis,quam aliens infe-Û3nda,aluiffe:tum autem,amp; kxcconCilia cum quibuCdam contuhffe. Sedcûai rcputaret,qoàmpericulorum plena ea elTenttempora,amp;Ordines fumptusdi utius fe ferre pofte negarent,eorum fiagitationibus feindadum^uthuaccoti' ventui diem indixerit:
ACpfareßbiquxdamimperata efre,quxfi negligenter exequeretur,ingens fibiCuisqueimminerepericulumtaUoquibaud I eue emolumentum babitura. Eobemijinquie,nonfolum,redetiam eorumfocr},fumma ui amp;nbsp;apparatabeb turn parant,3^ fama condans efl,eos eBobemia egreiros,utSaxonicumagrff, omnem^ ditionêIoannis Frederici ferro amp;igni depopuletur. ISueroquâuis initio belli mifsis Uteris,inde per legationes Cup plices: ad ultimS, cG nihil bac uia promoueretur,ipfe foflicitus Ferdinandum regem pro patruele lacrimas precibus mifcens deprecatusfum:atnibilpqai obtinere potui, furdouerbafa' dia.Affirmauit,Cxfareo iufTuarbitrium belliacpacis ßbiademptiim:pacaiii pacis^leges à F.petendas. Cupere fe,ucpofiti5 armis ciuihbus, Germanorura vires in unum calfatas in Turcamjadeius conatus nbsp;nbsp;conCilia retundend3,coa
fociatis animis armis,conuerterentur.Scio uos non nefcioSjquâta Htpatrae lis,amp;^mee dition/s coiundio afßnitas:qfpes,imo expedan'ocerta faccefsio nis,argétifodinas in ea efle multas,mihi cGillo afigt etiâcômunestquas a Saxo nica familia alienataSiin aliorumius Qd deditionem tranfire indigné ferrem.
Quia
Liber Quartus* tsp
Quinutriiriijiditioita Inter fe conferta eft', ut miles externus agrum Saxoni-patruclis populetur,argré a' meo prohibeatur:ut non minor ftrages Si re^ ' ’^‘’’WinajUaftiiasc^mihifitmetuenda.Ecuobisperfpicuum eflc opinor ,èdi/ j'onis re minime efle,externas copias in ea côfcncfcere.Itacç cùm iüa He fe ha °f’nt,uelim turn meo,turn fratris Auguftinomine totam caufam apud uos re quid fado opus fit.In aiienisplerunc^ rebus,quam noftris, plus fapcre ’0‘etnus.Veftra confilia mature in deltberationemmiira.fi quidpraefentis opia *'^ulerint,futurumeft,utnonapudimmemoremreponantur. Pofiquam ad quot;Incmodum Mauritius ucrba fecit,ccnfuerunt Ordines extcmpJo nuncium ?quot;fcndumad Saxoncm amp;H€flumincaftra,quieos de imperatis CacfausÖC ^*fdinandi,ôt bcllico apparatu certiores facerent,ut ad ditionum fuarum uafti .^?^Ptohibendam,eastanquimfiduciari3sMauritmm Ducem occupare fi ^^^ Hacrationecaueripoftc,nefubiutalieniprtncipis uemant. Dantur ad «■ ?'^^bteraefingula(,quarum hie fermé fuit tenor. Inttiobeliiquid confifijdc' pquot;^nt:inde,Caefar quidimperaric,expofuerunt. Quantis utribus in armis ef-'^,^®t,prçfidtjs Hungarorum Bohemorumteinftrudusaduerfus ipfos.Mau quot;gt;utnper legationesprimùm,inde eumprælentem pro ipfis apud Regem de Pf*catum:at promouiflenihiL Etiam Regem cum armatis copijs in Saxonias J’Wlnibustetcndifletquareinfummo periculo res uerfari. Fortunam pracfen ^'quot;dolere,atq^optareeamcfreplaufibiliorcm. yerùmcùm ea omniaiuftii , ^wiscueniant,à quo uetiti effent mutationcm reffgionis fuac pertimefeerer ’iidquaquam fuisrebus uideri confultum,arma contra eum fumerCjamp;T in par '5tranGrc.Cae(ari,U£ fummo magiftratui,non effe refiftendum. lam uerô,cùm ’quot;UfitagfQfmn Maurittj Qi ipforum affinitasacpermixtio,ut calamitas futu-fitcommuniSjConfultandoreputando^ utile uehementcr uifum,uc quot;'Î fraudem,noxamuc Maritio fuas ditiones dedant.Flis artibus futurum,ut ’*Htaspropulfetur,5dexterarum gentium Sdprincipum copne finibus arcc-flatus religionis futurus fit incolumis. Atqj ita demum fore,ut minogt; ’’'fgocio ab eo,quàm abexteris,terminato bello fua récupèrent. Petere uehe ?®quot;^r,ut diligenter ifta expenderent,amp;: hue accédèrent. Hoc tempore prx/ magis è re communi fit,inueniri non poffe. In liter is quot;neflum contendebancpræterea,ut confilium hoc apprime falutare Saxoni inh' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimul Mauritius literas ad Heffurn in eundem fermé tenorem.
U *quot;8adiccit,quoniam externus exercitusiam aduentaret, ne Saxonicus agec 'f’gentaccipiat,omnibusmodismaturéobuiameundum effe. Noafeeius
Legationes adfeaPoIonorum regemi(ras,eumuelle P^Caefatem deprecari.Contenderere,utaffentiatur:neucommittat, fibi ab ?Jlt;cldiuerfum perfuaderi:uel,ut utileconfilium,iuxtà neceffarium indi-E«gt;yndud.Veniam paccmq» à Caefare pctat, 8i fi queat, hue patruelem ^«orcm qut^ueperpeliat. Ad pacemillis obtinendam,fuam operam polU J^^f.loannes GuilielmusEledoris Saxonis F.cognito Regis Ferdinandi ad ^''tuin Saxoniam,Friburgum legatos ad concilium , ut è uetufti iure fœde-^3rniafecumfociainduant,mittiCjUtabbofte imminente patria uindicetur. Câf ^^’^’^*^^“5,omncsneruosfuos hucfcintendiffe|refpondit,utfocero,ac Lt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caefari in gratia reconciliaretur.Cùm
^^^ninihil çqui obcinereualuiffèr,8^ Rexiam in armis effct,nefarium ducere, t “wfum fummos orbis monarchas bellum moucre,ubi quietum effe liceat. th -p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Temper in foedere exceptos fuiffc.Heffus ledis Ordinum ct Mau
^niiteriSjextemplocommotusnonnibil return acerbitate, ad eos literas red/ ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fententiam accept. Aegré mihi eft Saxoniam bello
* ^quot;‘cdmulto magia dolet,more maiorum communi animo QC cofilio bellum non
-ocr page 864-U4O De Beîlo Gcrmanico
non comparari.Verùtnqnôd nonuidetis armis religioncmoppugnatMdu®’ rô iTchemcnter mirutn mihi utdecur,cù(n id exHteris ront.ad Hduccios liqu» dô con(îec:0d fœdus Inter Cæfarem QC Pont.idQ,id palam adHeluetios PoiK» iuti'j tranfmiHumcoarguatNam ex quo padutn Kfocictajlntercos inüaW it,auxt hares copiæ ex Itaha ad Csefarem uenerunt. El I ta li beilocapti,hucie ueniffe autumant eo confiHo,ut Lutheranis foktm arma (nferant.Vtominam, quanra jmmanitatcmaxime’in homineseiufdemreligionis fæuiatur,ut terro Ôdigni.populationibutjlatrocinqs^diuexentunftapriSjincaftuscfacHlcgn’ diutna omnia Humana mifceantur lnhintibus ac puéril manus pedes^am-puîant,infefti tantum noftrae religioni ôi docSfinae.Qpôd ucro Catfar religio/ nem faiuam uobis promiferit,id uaoum cft,6^ fiäum.ßtenlmnouaeras, iube/ amcrdigionemeamiquamuuIgôLutheranam uocant ,concifio Pontificis diieutiendam traderejfine dubio tucum aliquem Si fraudem comperien's Non tftergoquôdpromifsisilliusinfpcciemamplisfidem habcatis« Quoduero adproferiptionem actinet,uos ea moueri cerreriip/upra modum mibi mirum uiactuncùm uobis haud obfcurum fit,id iuris eum non habere,nifl prius iniut uocemur^ôdiudicumfententnspublicèconuidicondemnemur.Seddedecoro fum cftjilluftrcm gcniem,ôt Saxonicum nomen tam turpiter bifariam diudli. Si arma confociaretis,fi commuai animo rem ac confilio gercretis in tutanda patria,profeâo diferimen praeCens.quod nunc timetur,exiguo momento pof-fetpropulfarl.DehisfcbusadEledorcmSaxonem rctuli^ôf confilia cumeo communicaui uerùm is prorfus à ueftro confilio ac fententia diffentit, long«/ que alia HU ratio eft. Enimucro fi ipfe Saxo eiufmodi quidpiam à Mauritio mili rerum ftatu poftularet,mirum ni abnueret,longecp aliter cenferet. Qiiâ/ obrem ueftrum confilium nobis non placet,praecipuè ob id,quod hauditapri demper Kreras ad nos redditas Mauritius,fibi aegrè efte,uulgi fama iacSari,*fc patruelis fui dftionem QC agros affe(ftari,fignificarit: exiftimationum nomints fuilaîfamea ramp;migerationc,fimulcporarit,ncquid illecrederet. Saxo per lite/ ras humaniter ei expurgationem earn apud fe ualere,rerpondit. Efto iam,ut e/ tus prouinciamoccupet.*lt;!fbidtota Germania de ipfofitiudicatura,uospcrfpi citis.ldnefiat,u os oro utobftetis.Alioqui futurum eft, utca ex rc inteftinuin bellum exardeat.VerumenimuerOjCÙmpalâm perpromuigatam proferiptionem OCiniuriamuim accipiat,ftquid Mauritiusincœptaritjlli necç uires, neqs focia arma eorum qui eodem fœdere tenentur,defutura funt.Et buius tra gœdix quæ fit furura cataftrophe,uel caeco apparet.cùm in eo res uertatur, ut potentioribusarmisfitbreut parendum. In id commun! confilio incumbite qutefOjUt Saxonum HelTorumc^ familia una maneat,Sd Mauritius Coda arma jungatld enimnonfolumipfi.fedetiamgentiacpofterisiaudiglorixi^uertc tur.Hæ literç poftquam ab Heffo in Mifniam uenerunt,in frequent! Ordinem conuentufont rccitatx.Miffar item 8C ad Mauritiûeodem fermetenorc abeo-dem literæfunt,in quibus inter estera monuit,nequid uclediâis,uelprofcri« ptione,uel lato Cxfaris priuilegio perterrefieretded beneficiorum fuorum.ac patruelis Eledoris in eius patrem memor.nunc gratiàm rcmetiretur.Dux Georgius,patruus Maaritijjditionis fux hæredem Caefarem teftamento feripfe-ratjcam^ ut tam diu ceu fiduciariam occuparef,donec frater àfœdcrc mutatx rcligiontsdefiliret. Pendebat Georgius fratri fuo quotannis argent! fignati grandemfummamzquam cûm metuerent,ne odio foederis amplius perfoTuere reeufaret, confoederati eum fecurumefleiuiTerant.- fi quid eius reieaeniret, tantUndempecuniæ quotannis feeinumeraturosfpoponderant. Huiusbe/ neficij ilium turn commonuit,fimulut !n uniuerfum àiurifdidionc Saxonica abftineret.Sinquasresnouasincaeptarer,patruelifociorum opes auxilio ad/ futuras.
-ocr page 865-Liber 'J’crtius,
i«4i
^'•fis.Supcf hxCjPoIoniK regis legatos in caftria^Cxfaris aifot s quid ab ifs eG» ^ta(üum,cornpertum ex ipforum iiteris ad fe Qi. baxonem baberc : leges pacia gt;P'ûpoGtas,ad pacem nullùm habere momentum. In eandem fen tentîam à Ic/ , «’''sconloederatarumciuitatumad Mauritium uencrunuquibus ill» interm»* ’» lunt,fiquam uim Saxoni facerer.Dantor ab HclTo literacad confœdcrata». I t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PomeranorS Ducem^SC quofdam alios Principes:quibus in qua*
Saxoniae res effent pofitç oftendif,ad cuius terminos holies lami
''æiâfrcmiti eouerti,ut cumillo Mauritiutfeconiungat,0f quidem proprer r’olcriptiortem Cælàrts.Scripfiffe fe Maurio,caueret cum excrcitu in trare Sa-j ®'ibtn:parat8 cnim effecontra iniuriamauxllla.ifta cum Eledoriiideat j auxt imploraire.Partem copiarum fuarum,quibus hofti occuifrerec,amp;f in ^f'lonemfimbui prob(beret,uelle quidem craderetfed cùm Caefar in conlpc* ^'^propêcaftrahabcat,quodcupiat,prafftarcnonpoffè. Sperare futurum,ut omnibus coptf sdefumma rei collatisfignisdimicetur.id quod ad com« omnium wlutem fpedaret- Et quia confultum non effet in pracfenti ^putexercitus fuiaccidere,utequitom peditum^ auxilia Vuittembergam, mitterent/epetereteamep pecuniam,quam ex foedere adhucreli/ l'Oslo debebantjEledoris filiofidehter pernumerarent. Nam CÙ m commune l^^nium negocium geratur,opprefsis foetjs,in futurum eucniet,ut eadem ca* ifgt;fôlt;qüotÿ redfidet.Ferdinandus inter h A,fub decimum Kalend.
If®«tmb cum exercitu in cardinibasSaxoniscconfcdit. Bohemi rellitantes bellutn,partim quod ea gens Saxonix prindpibus uc* ‘‘ifoederisiuredeuinda effet,’partim quod belli caufam parum iuffameffc J^«fentlt;;onfcdpfcratetiam md»resinSilefia,quiamp;ipfincl inuiti eius figna I I’l^’cOgfebantuf.E'Pännorjfti'Huffäros équités exciuerat.ScbaftianusVuei-; ' ^^'’mlllüsduxomnib.copqiprîbÉedus erat. Hicantequä cû infefto excrcitu* /’^oniâingrcderetur, bellum- dîreda dertSciatione more maiorQrenûciato p^€re,Saxonib indicit.BrlIi cauiä ceu iüftS ptexuitjqgt; Dux paucis ante ania '^’’’cnainiuriacolIegiûDobrilügûinuafiffet.Carfaritenunciata, quailliobno J^5erat,fidlt;,f(xdus,quad cum Saxonix Ducibus Temper ffrmum ac ftabtle fii udiredam belli denundationem magis è JflUmanKate,quàm Dudsçqui noper prolcriptus effet,meritis, fuiffe uilam.
^dermêipSaxonia per menrémOdobremada.Confcderat Caefar ad Da '’‘^trtutn^u^fjprj^gj^pnemorjttjmjpriufquamhofteseum caftra mouere co-?'’ouilîenG?RatusreliquumufÂoriacin celeritatepo(j(um,unamhicnocflem ^fit.PoftridieTilingam (Odlingam quidam uocant) fublatisffgniSjCaffra, P'^inifloCarolo AuguftanoTumlt;olt;fcpo,mouct.Tribus paffuummillibus à ^’nouerto afaeft T dings,ditionis Abguftanx,fed ab hoftibus nuper occupa« ^'Sitaeftinripa Danubtjtubi aranis etiam ponteiungitur. Vaftior hicfylua *Mu«htrilium caffraacaftris Coefadanisilacimdirimebat. Perhanc tribus
. {j'’*dbus exhoftium caftris Tdinga adiri poterat. Hie Carfar inter Tyluam ’’’ubiumaxtenta planicie confedit,ho ftemfp ibi,qui fubfequi nunciabatur^ ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heffus,acceptoCafarcmadTilingamcaftrapo
' h'''f.contènd ere node ftatuit Supra Danouerrum tribus miliaribus fupet ’’’ubiumoppidum eft.Etcùrh parum compertum effet per exploratores,lô pjneCaefar pcragraffet;amp;^ ft Laugingam fecontuliflet,futurum fuiffe,ut Cç ' jj'^tergoreli(ftusNorlingammoueret,metus erattatep inde per planicietn mfiae ualli« in V uirtenbergenfem agrum infeftum exercitS traduceret.Itaqp Moconfilio,dumcertiorferumCa:fariseffet,eumdiem adhuc caftris fete ^•tSebaftianus Schettelusjxgre ferens4)r xter fuum confflium mulca geri,ab
• - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dudo,
-ocr page 866-rk4J De Bello Gcrmanico
dudo,quod erat L8ugîngae,praefidio,ut mox rcferctur, Augiiftam ftiœulantc aflftnuin irajanquam in fuum regnum dilapfusjpoftea ad bellum amplius no prodfjt.Caeterûm militea^qih Tilingae in praefidio eranr^accepto Caefaris ad op pidumaccefTu^perauerramportaminfugamdilabuntur. Oppidani praru/ diorum difceiîu iæti,Cacfârem dC eptfeopum inrromittunt. T ilingenfium dlt;« âione moti Hceßadianijfupplices legationes Caefari obuia minut/e mnia illius clem cntiac perm it ten tes. In Danubq ripa Haeftadium(quidâHocb ftoetumuocanr)fituro eft,cummrtnitaarceditionis Palatin». Cxfar uanumek fcrumorem de Lantgrauq aduentu uidens,poritem trannr,ac medio itinere in* ter Tilingam dC Laugi^am fubßßit.Eß öi Lauginga iuris Palatini, ad Brciu tarn. Hue cohors i I f nbsp;nbsp;Tilinga profuga,re contukrattS^ iam antea tres ab Hef
fbpraefidiofubmiitjefuerant. HancCæfaraduoluntariam deditionempelk-durus,eó cUm benignis manda tis caduceatorem,qui oppidum in deditionem poftuIarer,mittir.Mag(nratus tantum abeft ut padionem,autpacis ullasleges auribus admiferit,ut terocius qua pro tempore etiâ refponderit:Nihilopus ef fein re non necelîaria maturatotfequenti die duces adfuturos, cum quibusar-misdecertandum efler. Seprxmium uidoriin medio pofitos.Nondîêconfî' I ium in præfcnti cum Carfare depace agere. Ponte iundus ibi Brenta amnis, qui ab alqs Prentius diciCur,erat.Vbi Carfar oppidanos obHinatosinanifpeS^ expedatione uidit,caftra propius ^pidiï node admouit, atep expediri fcalat Qû opera ad expugnatio^m iufsit.O^idani re cognita,legatos ad Caefarem, priufquam ad moznia accederer,dimif7o pr»fidio ante exortum foils mittun^ qui obfiinatix culpam in milites pr»fidisrios transferret.Si nudatCpracfidijs oppidum habuinènt,nulla moraineiusfidem fetranfiturosfitine. Pacemnûe Ce petcre,quam fupplicibus nunquam negarir.Sunt qui prodantjScherteln«* turn demutn aduentu Cxfaris ad oppidum accepto.cü forore, amicis, rebast^ omnibus acptefidqs exoppido Auguftam fugifle.Vtcun£pefi,C»fsrcognt-taSchertelifuga, Baptiftam Sabellumcum equitum turmis,ôfexpedtttsali* quotcohortibus adeum perfequendum,retrahendumœ abitinerccélérité» mittit.Cum his coniungbpartem equitatus Hifpanici, ftUtalicas turmaspro* pter uelocitatem equorum.Hi quatuor illas cohortes aiîequuti,pugnam in» feftlt;fsimèconferunt.ScherteIus acri equo è prxiio dilapfus, cum paucis leuis armatur» Auguftam euafit. Cgfi ca pugna, captif multi,cùm operibusaliquot campeftribus,funt.Huius cladis fama effccif,cur oppida in ripa Danub^ à caftclla,ad C^farem defecere.Godelfinga ab Vlma mille paflTuSjuItrômifsk lcgatis,quiueniam peterent,in deditionem concefsit. Pacem petentibus parfum cft, pacis leges datæ.Oppidis ôf caftellis ad hunemodum in ripa Dann bq fupràinfra^ in poteftafem redadis,exercitum amnem Brentameeleriter iraducit.ôf caftra ad uicum Sonthçmum locat,loco aperto tribus fertnepaflù-um millibus ab VIma,quóducereconftituerat,ratus futurum,ut,fi VImenfcm agrum pofjulando pcragraret,aut urbem obfidione cingcret,Lafttgrauiutn baud dubièfocixciuitati auxilium laturum,cum omnibus copqsad pugnan* di necefsicatê compdlereraut fipugnam derredarec,retroabiref quia tranlîw Danubq prohibcb3tur)cogeret.lnterim Shertelusnunciatur, Vlmenfibusfe-ptem cohortes Heluetiorum auxilio mififfcjô^ mille quingentos alios,nemô» urbi imminens,diuo Michaeli facer,Cefari caßris locus occuparetur.Mittitii* ter hæc Czfa r exploratores,qui de hoftium itinet^e cogna fcerent-Manèabi Cx far caftra mouifter,renunci^t illi,hoftes diicefsiiTemerùm incertum, quo flexiG fent.Hic aliquandiuconfilq dubius,tandem in caftra, qu»relinqucrat,regrcl/ fus eft Mißt plures équités fpecidatS, qui ex abruptis à prxcipitibus tam diu euagarentur,donec quo duxÜTentyCognofccrenr.Interhos équités fuitdux
Albanus.
-ocr page 867-Liber Quartus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;4j
^lt5anus.Hic eô ufep cuagatur,donee non foîum tympanorumfonos cîarèau w«,fed etiam fclopetarios præcurrentea tnconfpedu haberet. Hoc Cæfar quot;uncto accepto lxrus,quôd hoftem appropinquate,ut pugnæ copia fieret, cre '’«fet'.cum Albano coHcm,undeprofpedus in fubiedam planiciem longifsi« ’''ospatebatjConfeendif. Ibilacunmprimùm cornu gt;nbsp;quod equitum turmis ^onitabatjftaum côfpicuum in piano aequorejerat : dextrum pedefirc agmen, •lyod fyluts protegebatur, tenebat. Inter hxcduo cornua ante acicm tor-•’’tnta mouebantur. Et apparebat,scie ad hune modum procedentc, boites ’lt;âpralium inftrudos,CaElaretn ibi uelleopertri. Dum in hos intentus Cæ-bfjConfilium apudanimum fuum uerfat,HeITuj,qui equefires copias obequi Jâbat,équités in funimo tumulo conipicatus,mif8il«bus globis eos modicè lal Ifntfbusinde difturbauihcuius rcimirum artificemhabere dicebatur. Inca/ ‘^CæfarfecLimfuiSjrelidispaucis qui hoftium iter ex intcruallo obferua-
recipit. Ab his nunciaturdeclinatis cafiris Cæfarianis Giengam eos, •i'amadamnemBrentam,paulôrupraSonthxmum,petere. Diritnebat u-^unqueexercitum is amnis,médius interluens. Neita ociofi holles,quo ^ïndebantjperuenirent, partem equitatus Italici,inde Germanorum in eos, ®^ifritandumcqueIlrecertamen,Cæfarconcitauit. Pertotumeumdiemleui-^Jsptæltjscertatumfuinamp;cecidereutrin^aliquot. Inter Italos duo pracci-Pueilluftres uiriearn dimicationem nobilitarunt. Sedhoftium pluret cecL ^ffunt,inter quos fuit Francifeus Lunenburgenfis,lt;lt;: Erheftus Ducts à Gru-“tnhagio F. Pollridie Cæfar mutato confilio, relida VIma, quam peterc Ila/ 'iitratjubi ab cxploratorib.didiciffet ,hoßes cafttis cepifie locum, qui ob fyl« Pæarboribus rararlucem, ÔC patentem planiciem proximam ad decettandum ^thementcraptusefiet,rctrôpaalùm mouit adamnem: flmul ut ipfumDa/ fiubium propter commeatum retinerer. Et interluens amnis profundior, 'luàmlatior,ad congrefîumobftaturus non erat,fi pontes fimwl multos tumul 'Uario opéré infternere res fubita palTa fuiffeUaut u uado tranfire,aut quç ren/ ‘j'suadis in ulteriorem ripameuadere licuiflèt. Ad haccuiolentioriimpetude' 'Uftebit, quàm ut tranfnatare equi peditesùe potuilfent. Præterea coelutn PluiiiutTijfi«: iuxtàfrigtdum, prolpedum nonnihiladimcbat. Cùm autem ^fiunfpei gerendæ rd hicaflFuIgeret, rurfusconfilt] anceps,uariaagitabar. XlJidam cenfebant,relidlo holle ad Vlmam, quod antea conftituerat, exerci-
admouendum elTe. Contrà terrebat Caefarem longa obßdio : nam cù m totHeluetiorum milita,præter alia auxilia,in præfidio client,paucismenfi-‘’usinpoteftatem redigipolFediffidebat. Hucaccedebat, quod pleraque ‘Oîorutn.perquac ducendumerat,holltumpracfidns teneriab exploratoribus fognouilTet, Poftremô,hoftemeundemlocumcaftrisoccupaturum.acpro/ ^decomme3tuminterclulurum,utneoppidaquidcm ,quac in ripa Danubq pfændijsfirm3rat,ufuieffepotaiflènt. Ergo optimum manendum elle ratus, tohortesaliquotMadrucianas inagrum Vlmenfem przdatum mittiu Duo-bus paffuum millibus oppidum Lauphainum ab VIma abeft,in quod Madru tiusuaftatisproximis uictsomncmterroremconuertit; ac primo impetu op-pidufR capitjVimcnfibuspracfidijs partim cçfis,partim eiecftis,quibuspoffea parfum fuit. Ex Lauphaino prima auxilia tumultuantibus rufticis,qui anno Uicefimoquinto totam Germanism magno terrore compleuerant,miira futile uiemorantur. Circa fyluam adBrentam,Lantgrauianinullo metu latifsimè tndieseuagabantur. Quodcûm Cacfarinunciatum cftet,ibiIdibusOdob. paiiloantelucem ( qui dies paulôtepidior crat,amp;tranquillfor ) tria fclopeta-tiorum milita in infidtjs abdit. Sub ea Lanoio diligenter mandat,ut cum ali« quanta uiequitumleuds armaturæ ad hofttumufque caftra peruagaretur cir-
F F f cumfpe-
-ocr page 868-i«44 De Bello Gcrmanico
cumfpcâ^jfle infidtjs ctrcumucnlretiinmodô occurrendo, modo cedendo ftî? gienti fimiljs .non folum extra uallum pelliceret, fed ad locum infidiarum tr»* liereLfeqôcinomncmcafum jntentumforeiamp; eosqui in iufidqs difpofiiieC-fcntjde Improuilô prætergred'os/yluam à tergo preiFiiros. Excquitut haud fegniter imperata LanoiusJSuImonêfis.Primöjdölibcre per media planicié C' uagat.mifsiiib.abhoftib.èmunimêtis petiïu'ndeineöequitöali^ttunngcmit tunt.Pugnatinfeftèaliquandiu, donee ad ultima Cgfananord uimÖ^impetÄ baud didcif fuflin^tes holies,in cadra inclinarnat .Lantg.ld côfpicatus,hlt;ppo fclop dasampJiuslcxcentlSjtotidcmqucferme pedites tormcntatios',qui «-dentibus, ac tantum non circumuentis auxdio adelîcnt,fpbmittit. Hosita pugnarc iulferatjUt inordinate effufi hippofdopiflæ, palantibus iimiles nune lio»nunciUospeterent:poderiores confertim à tergo irrucrent. Lanoius pauorem,fug3mój quadhodibusnumero uiribusep impar,fimulans, paula» cim cedit, amp;nbsp;lugam fingit, lamque locum infidiarum fequendo fugientes pi xtcrgrefsierant.pertimuilTefiCcedererati Cæfarianosjcùmex infidijs Cx« farianirnagnisclamoribusirergorepentecxoriuntur.crumpuntlp. Conclu:» fjLantgrauiani àfronteSlt;tcrgo,reimprouifa, prtmùmpcrtcrrefadi aliquan-tum.mox receptofpiritu omnem uimin fclopctarios .quiex infidqs a'tcrgo emerfevant, conuertunt. Ibi Lanoius uetlo calcaribus equo,cum fuism bodem incompofitum rcuertitur. Pugnatur acetrimc, amp;nbsp;eo quidem ink-ftius,quodillisfuga interqi^fa effet,hiuicifiefe iam crcdcrcntnumcroamp;iHr-tute fuperiores : turn quod bina cadra in earn dimicationcm Qi animos ÔC oculosintendcrcnt. Maior clades ab Heiro,quâm âCxfarc,co dieacc^ pta fuit.Sed multa cum à Cxfarianis pratter Albani confilium in pugna geterê tur,fuperucoientenocde fignum receptui datum fuit. Saxo cadris praefidfo inhocprælio relicdus fuerat.utfi Catfar adea oppugnanda copias eduxilTef, ipfe uim ab qs p^ohibcrct. Biduum inde à Lantgrauio in cadra Cxfatis ma-iotibusamp;penbusiæuitumfuitjfedfine dr^e memorabilia Italic«cohortes agrum Vuirtenbergenfem populatum miflæ, uicum Sunthaimum^ inccndio cum ingentihominumpejorumfp drage uadarunt. Per hos fermé dies Car* dinalisFarnefiusredituminItaliam cum equitibus trecentis adornauit. Sed quia is equitatus minor cr3t,quam ut co tuto per hodium difioncs in Italiam ucniretifi«^ fama allatum erat,Schertelum eius iter obfci uare;a Bauarorum du ce mille équités, à quibus dcduccretur,honorificè additi fercbantur, Isrugt; mor,ubipercrebuitinc3dris,ltalorummagnus numerus hybernl frigotisim' pattens,utcomités inpatriamreuerterentur,ad eum confluebat Multiaut diuerfismorborumgeneribus, autintemperie hyberna, aut ferro abfumpti fuerant. Cxterum ut Cardinalis illos falleret,ad exercitum redqt. Et paulo pod in Italiam reditum occulté maturauit.
Caefalia arte hodê ad datariâ pugnâ euocareaggredtf^. Ocm^pè German cum equitatö in mul tas partes didrtbutum ,diucriis dationibus in fylua locat, amp;C equorum oraligulis,|ne hinnitUinfidiæprodercntur,condringiimpcrat Ineadem fimul expeditas aliquot latalorum Hifpanorum^,cohortesindiucr fa'locaitadidribuit, uttormenta campedria frontes inter humiliorumarbo/ rum umbras protegerent. I talos Hifpanoscp in omncin fraudem intentos cf-fe iubet. Reliquas copias equedres pededresep armatas in euentum pugnx intra uallum in aciem cogit. Inde d up ! ici agmine armatorurn in purum ac pa« tentem campum riirfum egreditur Princeps Sulmoncnfis. OccurritHedus: conferitur^ maioribus 3nimis,quàmcopqs,pugna. Simulatrurfumpaula-timrefugfendo cedendo^ fugam Lanoius Sedhodesmagisad fraudem, quàmfugçflmulationemintcntijlyluam ueriti,ad conieâum mifsilisglobi», ncc
-ocr page 869-Liber Quartult; i*4î
»fcIon^lusjCaerananos infequebantur. Subcadentem fôlcm receptoLa» ”010, Catfarfuoscx acie difeedere ad capiendum cibum Ôi. quietem tufsit. ^ù(nhæ parutn inßdiz fuccefsiirenCj ad nodurnas alias animum intrndic. ' Cohortes Germanica«,Se Hifpanicas nônullas ,quibus Madrucius pracerat, 'idfgit.His indufiaîinea thoracibus armisrpfplcndicantibusad ludthcandos MesfuperinducerejSe innodem infequentemfcexpcdirciiifsit. Cutn bis Pf'Jlîum amp;Brandeburgen(êmequitatum,cui Albanum prsefecit, fimiil con-'ungitjiithoftiumftahonc»,quas negligentiusagicredcbatjfilcnti node fu-Ipcnfis gradibus opprimèrent. In armts ipfeeflet, fi quid aduerfi accideret, quod per Al banum nundaretur. Buranum cum Bclgico equitatu circa fc ad corporiscußodiam,pcditibusinFrontelocatisdtrponit:cum quibus,modico pfæfidiocaftrisrclidojipfefubfequitur. Peruenerat adhofiiumcaftraprope Albanus filcntio,cùm non folumexcubitorcs nonlaxius agentes, ut fæpcan-^ca,fedeuftodiam turn intentiorem,tum duplicatam, adeoep omnes in armis cflefenfit. Infidias toties opprefsi uel indicio cognoucranuuel ignium lucc lotiscaftris'ardentium, quibus plana terrarum confpicua erant,præfcnferât. Subftt tit Albanus, tufsit^ Carfari,nc longius à cafiris,pcedcret, infidias dete-c^3se(renunciari,acquiûHeriueIIet fignificar{,cùmncc inopinantes opprtz ’’’tpoflent. Priufquam nuncius à Caefare rediret, iam egredientibus extra •’’unimenta hofiibus indufiatos Hifpanos ,Germ3noscp,dubia luce Catts con-fpicuosobiecit. Horum nimbo mifsilium cfFuCo magna parte fufa,reliqui ^oga ad fuos retro euaCcre. Interea Carfar Albai#) nundari iubct,ut copias iocaftrairritoincœptorèducar, Scio Auilam indufiatorumj caCum filcntio, i^Hlia mulu,prsctcrmififle, Mihl uero Certbenti ueterani, qui cum CæCare in Poditatu Buranico ea node in acie fieterant,cum clade illos pulfos fuifie po-ficaretulerunt. Etuerifimilcidexciusueibis apparct, Namfi quatuorterz ^thoris,priufquamLanoiuse caftrisproficiCceretur, Catfaris confilium de •ndufiatisper exploratores Germanos ad hoftesperlatumfeitrconCentanc-I’otuidetur.armatosbeneinfirudosadcorumintercipiendum impctum,du-pficattsinperuigtlio excutns,Cuifie.Vtutcft,facuitum in refugienies maio» fibusopecibus Cuit. Diuerfo inde loco in laxiorÄhoftiumcuftodias Lanoids cum leuis armaturæ equitibus,adfcitis aliquot cohoj-tibus Hifpanicis,ôe Barbanfonius cum parte equitatus Buranici,irruperunt, Ododccimhic commeatu onuftos currus,amp;duos agento infedo oneratos ad monetam per cutiendam,quinupereSaxonia aduedierant,capiunL Caefar prardam mi-litibusfacinus 3ufi$diuidendam,ut pofteaad ofiendendam uirtutem alacrU oreshabcretjconcefsit. Catfiscaptis^ aliquot,fignum,unum ademptutft, amp;^adCacfaremperlatumfuit. IndeBarbanfonius Ô^Lanoiusà Cæfarecol-fiudati, propter uirtutem militaribus donis ornati Cunt. Biduo póft Buranos memorabilefacinus auCus fuit. Multa luce cum fuo equitatu caftris c-grefTuSjpropius quàm tutum,proptcr mifsilium coniedus, erat prxter caftra 1’oftium circumducit. Infidias equeftres ibidifpofitas ante cognouerat. Ibi Cub (pCo prope uallo acriter equeftri certamine ica conferuit manus, loco fatis adconcurrendumextento, utnon minus trecentis cquitibus hoftiumcaefis, duccnii capcrentur. Sclopetarq plus centum interfedi, quiequitibus fclo« * pisarmatis permifti fuersnt, equorum peditibus obtriti concidere.Vbi diebus aliquot in prop,nulocaftrorum adiftummodum pu^natumadBrentam, neque quicquam amplius memorabile geftumelTet, cum nec oftentaretur id quod in fpcm efter circun dandi VImam obfidione, uideret^ exercitum rei fiumentariacamp;f pabuli inopia, omnibus circa ealoca abfumptis,magis ma-^lt;$9 ptemi:adhaec,terram imbtibus continuis,qui per eos dies folito effufio-
FFf i res
-ocr page 870-1« ® De Bello Gcrnianico
res cadcbant, corrumpi, ut milites grauitcr afflidi uix uefligtjs bærent» àlapfufe fußineient: adde, quod grauiods tormcntorum moles per pro / Jundauiarumdifßcuitermouerentur :ôi militum corpora in ülebrofo folo co ntinuis imbribus profundo cubantia, diuerfîs morbis indies conrabcfcc* rentrcura Cæfari mutandi caftrorum rationem fubqt. Primùtn ^ibufdam uifum fuit, omnem exercitum in oppida recuperata diuidcre : T(Uingamgt; Hochftadium, Laugingam , amp;bisuicina,ob frumenti, pabulique j alia-rumrerum^ad exercitum fuftentandum.copiam, Rurium cum ipfeapud fe reputarct,periculofé inira moenia conclufum iri:9if non tantum one« fe, fed incommodo etiam , unde odium conflaretur, oppidanis futurum, reiedîs aIiorumconfiIqs,Laugingam in cadra,unde,nupcr exierat,redire , acmiiitetn in omnem cafum fub pellibus continere placuit, Moritur per cos dies Geor? giusaRegensburgo , Catfarimaximecharus, cum propter aliaineum mérita,turn quod belli initio primus fcicdum cohortiumrobur per Germani-am ei conquifidet. Magnifico funerecum Catfar effèrri iufsit : nequc ue-ro minori, quam fi Ducum quiiibet fuiffet. Hunc honorem ille mortuo habuit:quohumatO,ad colligenda uafa fignum dad iufsit,8ii in cadra Laa* gingiana redtjt agmine fub fignis compohto , indrudoque. Rc^rcdien-tem hodes noninfequutifuntquidem, nec abeuntis tergum carpferunufed équités fexcenti ex interuallo placide uedigfjs hærentes, uadens agmen, quo iter uerteret, itaobferuarunt,utfubinde proculfefantumodendercnt* Fama allata, Schertelun^Augudanorum coptjs indrudum, fupcr ripatn Danubq ad Rainam amp;nbsp;Neoburgum ad commeatus intercipicndos dumilt; ne0^terra confedidc,aliquas curas Catfari iniecinunde caritasrei frumenta* riæfequuta fuit. Mittitur Buranus cum trecentis equitibus, 8C fclopeta-rijs quingentis,ad deducendum frumentatores,quibus per Schcrtelum itine. ra interclufa, præpeditaqûc erant; nbsp;nbsp;Et ex agris Vuirtenbcrgcnfibus, Hcf-
(1 coptjs fupplctientum militum, ex incondita quidem,fedbellicofa rufiko-rummuititudine,accefsit. Et qui numero fuperiores,ô^uiribus,multo e* rant ( Caefarisenimplusdimidiaparteexercitus,pedeâf aitjsincommodia haudumerat: dt^Italicaccaiiortes,utmemoratumed,cum Farncfiodilapfx, abierant) ..fiinprceliumtumaciedefcenfum fuidet, potuidcnt ancipitlprat-lio cum Carfare dimicafTe. Sed obi Imperatoriz uirtutes,foelicitas, rci mili* taris peritia,authoritas amp;uirtusdefidcrantur, oneri magis funt ingentesco^
piar,quàmadui(doriamauxilia. Alioquifatisopisamp;auxiiq in tanta armatorum equitum peditumqß multitu dîne ipfisjuel ad'debellandum,uel ad eis
pugnanda Caefaris cadra fuidec,
LAMBERTI
-ocr page 871-LAMBERTI HOR-
' TENS II MON T FORTH HISTO
RlCI DE BELLO GERMANICO L 1 B. V ,
Vmblc ßatus reriim (n Sneuta ad Laugfngam effet, ad Eledo-’ rem Saxonetnè Saxonia de ffatudinonisltcerx alixfuper alias in caffra ucniSt; Bobemos omnibus uiribus in fines Saxenix in/ ' uafifie,amp;omniacomp!euiffeandp(timetu.Pereosdiescôfœde« J; ratarum duitatum legationibus in diem certumjconucntum VI-’’’smedixerant Duces.Ad quem poffquâ undiep frequentes eonuenifient Ie-8«i,Saxo ad cos liieras dedit,quibus de prouinciae fuac rebus dubqs expofuitt uicifsim,quando pro ipfii omnê cafum belli SC periculorum fub«flet,quo e-^’aCatfaris iniuriadefenderer,parem nunegratiam remetirentur.Legatos d-^itBiumhaudita pridem promifinequidemperlicerasquibufdâ in Saxonia, *Uxiliaeqmtutnàpcditum:fed feuereri,utmaximèea comparèrent,uthofti potend,attp exerdtui tam numerofo pares armis effent f uturitac priufquJ ^uxllia contraherent,(am aliquâ ditionis fux partem occupatum iri. Éxpetere •*)Utfociorum!cgati,acdui£atumprincipcs,confilifi quidhaberétprxïcntis, '°nferrent.Etcnim in bac noua tempeftate durum ubi 8C acerbü effe, gentê fu-’'?’j’Sre(ics,colonos,coniugem QC liberos in medio expofitos defcrerclibidu Mâoris.Maiora auxilia fibi decerni poftul3re,quorQ fpes cùm ablipfisjtum ’Lantgrauio offentata cffctïSCut,nifireccptisamifsis,cumhoftcpacem faci/ ^^!læcpoffulata alegatis refponfumtin primisfeorare, ut tâ diu in caff ris ^uitê cÔtineat,donee Cgt'.fuS exercitG in byberna dcducerc^lioqui ipfo in p’xoniä regreflo,in magno difcriminc futurum ffatum belli .* duerfss regem g^fainjnd5,8CMaurtiö,fi bellS ei fecerint,auxilia no contenenda fe miff uros» I di e refuçditionis uideretur,uclIeMauritio intccniiriari,utLantgraulus pan oante fcceraqut â bello fe quietum contineat, SC aRegis focietatc abftineat. .pebonâinfuper affulgere,quin Ordines Saxoniæfidêquocç fuâ effent præ-ituri.Veniuntad Eledoré code ferme die literg à Mauritioè Saxonia, quib.in piioftatucius dicionisres,8C quanto periculopofitæ effent,denunciauit. De re ffïiscp â Cæf.cautSeffe:ffmulcpimperat'S,ut exOrdinum literis ac pP’nèt.deinuadenda Saxonia coniundis armis cS Rege, ne ager Saxonicus igniuaffaretur,eius oppida QC arces fubius fu5 qùibufcûq^ poffet arti-I pellicereftatuiffcjpotius quâ fub imperiS externi Principis, a quo diffici/ ®f’forctrecupcrarc,ucnirct.Rcffituereucllcomaimpetrata illi àCgf.ô^F.pa arbitris ditionisfuxOrdinib.inf utrûtj fûptiSjUtcGcp pôftinfeos res difee Pwret.ôi: côditionesjin quas t3 côuenirct,t6 ab ns ipff s fcriberêt.ln candê fer/ fententiam ad loannê GuIielmS Elcdoris F.Icripfitîadditis etiâ literis,quas Patrê in caftra mitteretSed tadta fuberat h omini aftuto cura ac fpes retinen p®3,quaf armis patrueliadêpturuscratmcm futurQ,utoblicerata ^feriptione, fik' opera bello nauataquîcquâ a fe armis partô in agro Saxonico, drurfûadin^gfgf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voctlandiam.Bohemo/
M?B^^’ns^diuti,populabûdi in curffonê facifitSita ita eff V oetlandia,ut bine ynniâ ad Merldiê,inde ad ortS Bohemix fallut fpedet,utriufi^ regiones car« ''«pertingens. Hancigniac ferro ira uafiarunt,ut ab eorGiniuria nihil iâcri Pi’o^’hani ue tutS effet,omnia ffupris Sc fœdis libidinibus'impIerêtur.Bohcmi, Wd ad bellS reffitantes à Rege compulfi fuiffent,tntra paucos dies relidis ca
FFf î ftris,
-ocr page 872-i«4S De Bello Gcrmanico
nriSjCommuftItcrdomumreucrtuntur.Hisdeßituti Hôgarlm«cenatîj,i^P*^ citasabagreftibuj,(üd«busacfpansobtererctur,Mauriri) copqsfc runt.Horum uiribus ac copqsaudus Mauritius,Zuicc3uiam,Scbneburguro/ , Aldenburgum,5lt; pleracg alia obfcura oppida ac arccs patruclis fui in oeoin ' ncm côpulit.Gotb3,Ifenacumjôlt;: Vuittêberga,ualedifsimacufbes,haudKa pi poterant.lnter haec litcrac à rege Ferdinando ad Cxf in caftra Lauging^^”’* dcrebus profpere in Saxonia at(^ Voedanda geßis ucniunt. Arces, mncsjribns munitis urb«busexceptis,Eledori à Mauritioadêptas-Lxtnscx far ob res bene geftaSjUt triumphi aliquä publicic^ g^wdij fpecic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®
interuallo boftibus omniu grauiorum machinarö toni'truis fignö dare luwi • Eauidoriaetfi Caff.ac Regi gaudiumattulit,odiunl publice priuatim^ Germaniam tarnen Maurino concitauit.Sparguntur ob id incum paPsi^ 5®'^' mina dentata,chartç,libell«cp côuitîjs amaris refer«. Aducrfus quae eifi nbsp;nbsp;nbsp;”
edito fe purgare cotiatus fuit,non tarnen omnib.co fadöfatis ab ipföfuit A« erat millepairj à cafttis Laugingianiî,quâ Caei.quinquaginta biifpano^n mt litum prarndio itnpofito, ualdc fatis muniuerat.Hanc ubi ab hoftc fxpecxplö» rariad capiend«m,utcömeat«m intercluderent opportunam,accepit:adcX' ploratorcaintercipicndosoccuUècohortescûparteequitaïusmifit. Seddunt illi maturant iter,holies poßquam Cacfarianorum infidias prsefenferunr/cn® in caftra fuga dilapfi funtCorrnpebantur interim continuis imbribus folit^» fufiorib. itinera,ntnecß uÄiiculis,necpegspabulantjQc^ frumentätiS^ J5uia. Quamobrê Cxi. ne ultimû inopiac rerß redigere t,figno ad colligcda ua* à dato, in locG Slt;^ caftris falubriorê,amp; rei frumentariæ conuehendat magü op-portunûpropius hoftc mouitjita utcôpofito agmineuadês ,equitat3inno' ftem ucrfum,peditarûuerôauerfoabhofte!ateredudaret.Hosimpedimenta atcç opéra,CÖ roborc legionû,cardius propter falcbrofam altitudinem in quâimmer^bantur,fubfequuta font.Ètratio côpofitac rei peroronia fœ»-citer Cxfari fuccefsit,nec ufquâ sb hofte turbata fuir.E limofa paluftncp t^gio nehuccircumucdoexcrcitui,tantacxamoEnitatefslubritate^lociobott3tUa italacritasamp;læticia.utnoifiudibundijfed feriôei inpofterum célébré nome rc iiquerint,Caftra ut Cæf.appellarentur.Qui Semiuiui è profundo limo prore/ perc paulo antéuix ualuerantjijs ftatim uigor priftinUs,8Ccorporutnrc^burre* ftitutû fuit.Erat autem is locus ad bellum extrahendû mirècômodus,nô adfru roentandum tantum,fed lignandum etiam,ob propinquos faltus. Affatim dui cisaquacjamp;'regionisnaturaprxbebat.Dextrum caftrorum latuspaludesein* gcbant,amp;:lacus;finiftrumfyluarumlongaamp;:impedita uaftitas,kuiter in bta-chijmodûrcflexa. Frontcm,quâhoftem fpedabant,tumulus in longum ex-porredus protegebat.In hoc opera di^ofuit Caffar,ut quaquauerium infub/ iedamplaniciemfledcrentur.Ét inter caftra tantum fpactj medium erat,utfta-tionari) mifsilibus globis eminus fe pertingere ac ferirc potuiffent. Mandauit Caefar, non folum intentioremeuftodiam à ftationartjs circa machinas ageti dam. uerumctiam ut équités ad premendos hoftes inopia rerum, maxime fru* «nentarix,ac lignorum,crcbro corfl caftra cffufi obeqnitarunt îndehyppofclo piftac,quantum agri itinerisfp inter Norlingam,Dinclcelfpulam,Vlmam^ in* teriacet.effufis excurlionibus populabundi i nfeftare, frumêtatores pafsim ob trios cacdere,equos carrarios confodere,cibaria,frumentumcp per uias fpargere cquorupedibusea protcrere,nullic8ufuirelinquereiftragê hominû,amp;omnis generis onerum facerezpoftremo pedites nodurnis populabundi palari,diur* nisquotidieperuagationibus crebra magis quâmemoratudigna prelia caftra laceffendo facerCjUtuixrefpirandi copia,ÖC cibi capiendifpacium daretur.Per bate Catfarianprum animi crefcebantxontr à boftibus uis omnis 8C rigor pau*
latins
-ocr page 873-Liber Quintus. i«’4’
j '’tltnc!ânguefccbat.Poflrcmô,noniam ampliusiiclitando inplanïdem excur j 'cbantjfed miTsilibus grauiorum machinarum extra caftrorum propatulum in
^xfarianos per continuos aliquot dies eminus tonitruare,n ihil^ operæprect) ' ' ^mplius facere.Tanta^ breui inopia in eorum caftris laboratucn fuit,ut uuigo j sdradices è terra’uulfas,â^ agreßia olera legenda per quart iduum adigerentur. ) ‘.nhoc ftaturesbelli in exitu Odobris in Sueuia erat,cùm à Roma tranfmiffb I fulmineâfummoPontifîce,Archiepifcopus Colonienfisin Vbqsperftringi-I *ur,8fprofcribitur. Illeextemplôedito fcripto,fePontifîcemiudicemnona/
2nofccrcteftatus,adfrequens‘Germaniac Concilium prouocauit.Caufas pro« uocationis adiecit aliquotjôi; litem aduerfus eum conteftatam eo fe animo per ßquuturum,quofufciperet,promittit.Ciuitates confœderatæ duces belli Ian §uefccrc,non obuiamCæfari in pugnam exire,dimidium fermé exercitus in» dia,(norbo cladibus abfumptum,res Tuas indies magis ac magis rebus ad» uerfis atterijCar iaris uicifsim rcs ftadtjs muftis fuperiores confpicatç,die,qucm paulo anté ad conueniendum VImam cdidumretuli,de belli pacis^ rébus fdertur.In eo conuêtu cû multa utrincp dilceptata effent.integro certamine ad duces in caftra proficifcuntur,ut de eorum confilio ratio aliqua in communem •’fmintretur. Multa eadeliberatio,quxpacem fuaderentjnecelTariam magis 4uàmutilem,tcnebat.lnopia pecuniæinftipendiumnon (olum prxfens,ied bfuturosetiammenfestnullaauxiliaàquibufdam ,à nonnullis tenuia mitti. Saxoniâj’non tantum nihil conferre,fed iam totam Iferméhoftium eiïe. militem partim commeatusinnopia,ftipendti partim defpcTatione domos repetere.A Gallorum rege nihil fidi expedâdum .Catfarê magno animo in caftris hyemis bclementiam tolerare.lta^ cum tria in deliberationem uenirennunum ,’ut a« de defumma reijdecertareturialtcrö, ut ab armis milite in hyberna dedudo di fcedcretur.poftremumjpacem qualemcunt^ petendam eiïeid placutt,fi acquis lt;^onditionibus iCacfarepax obcineri pofTet.Interimdum ita in caßris conful-tatur,Caefartumulum,qui hoftium caftris imminebat,opporAnum a^ propi/ usinfeftandumjoccupare conftituit.cum legati è Norlinga ad pacem petendä, 'leditionemq^ faciendam,his curis occupato fuperueniunt. Hi cum pacis con-^gt;tionibus,in quas ea conuentura erat,ita domum%imittuntur,ut exiguo tem pore ad referendum da to,num eas reciperent,refponderent.Hac quoniam gra Stores aidcbantur,qiiam in quas pax fieret,aut quæ a Senatu connrmarentur,
tos in caftra ad Cacfarem non remiferunttßue ut temporis morä quærerêt, dum Ducum res,quö euaderent,fpcdarent:fiue quod in praefidqs ex urbe de« uuccndislaborarcturnonnihil. Norlingenfiumdubiadefediomultomaio-fem anguftiam,famemcB Confoederatis attulit:quamobrem ut rcs pacis matu
I *3gt;'ctur,decrctum fuit.Sed uiainucnienda erar,qua aditus ad Cacfarem prçftitu tfeturjôfper quem pacis mentioleges^cum gratia opportune auribus eius îdmitterentur. AdamusTrottius erat,(quidam T roppium uocantjSeptemui-riBtandeburgenfisdiens,quemauthoritate exiftimationeapudloannem ßfandeburgenfem, Septemuirifratrem,acgratia plurimum poliere ob raras animi at^ ingentj dotes norant.Eum hue precibus etpromifsis magnificis in-“UcuntjUt adloannem literas darer,quibus eum,ut Cgfarem depace perpeträ-«»iOC abolenda iniuria,fine dilatione ac mora interpellaret,obtcftaretur. Non tecufac (d facere Trottius,nccp literas diffère feribere ad Brandeburgenfem in oanc fentcotiamrSc ab co proueteris necefsitudinis iure contendere,ne,quod pofrctperleuimomento,pracftaregrauaretur:hoceft,utprofeanimumadpa ^cmconciliandamducibusacfoederiintenderet/pacisqp difeeptatorem fein-fcrponeret.Hanc fi Cçfar auribus admitteretgt;conhdere fe futurum,ut pquis c5 Qgt;tionibusdatis,acceptis^,dimifsis exercitibus, ab armis vtrinque difeede-
FFf 4. retur.
-ocr page 874-USO De Bcl’o Gcrmanico
recur,mafor^ inde Germaniac uaftitas proh jberecur,Quod fî hue rerum pad» componenüænegociumpetduceret,uniuerfam pacacargiodam,di^(ohdain tempeftacis huiusfedacarlaudetn ad eum peruenturuen. Tempus colloqulo oppor(unum,amp; occaßonem obferuaretreommemorando Carfarïlcicmenci'aai . omnibus uidortjs maiorem eße, ôi laudem diucurnam magis paricuram : ani mum etui lenitec. Iram iußam Imperio remiC(erer,Sf de pace dircepcacioneni admiccerec.Ë re coccus Impercj eße,bellum componhProponecet omnium con fœderacorum nomine,tn primes,fi pax in eas leges, quibus ali^uando Mauricio de Religionis négocie caucum eflcc,conuenirecur:adderec^ alia,qu«uidc recur. Nondißulit loanncs Brandeburgenfis bis de rebus apud Caelarem nui lamoradifcepcatoremagere,praecipuè quód pacem Ducibus ac foederi unü uerfo neeeßariam pcruiderec.Stacim reIacionefada,TroCCiO ad iflum modutn à Carfarc Brandeburgenfis refpondere iuffiis eß. Caefarem hoe bellum pro/ pè inuitum fufccpiiTe.eo^ fufcepco confiicuiße,auc uidoriam de hoftibus re* portare,quàm propc iam in manibus haberec,auc uinci.non aucem pacem dare,auc inducias.Tamen quoniam pacem cancopere pccant.nonjnegare fe earn quidcm,fi ca quæ imperarcncur,obedicncer facerc non recuiarenc, aÜoqui pacem nullam fucuram.Carfarem has leges pacis diccrc,uc Saxoö^ Heßus excr-cicum dimictanc ; omnia qu» pofsiderenc, urbe5,oppida, arccs 8^ agros, Caefaris ÔC uidloris poteftaci permiccantu'pfi fuppiiees ad ad Caefarem uenianc. Nondubiöeflmihijinqui^quin medeprecacoreabeo(quaeficlemenci3)qug fuppiiees peranCjfinc impecraCuri.His códitionibus fi pax placueric,fufcipiâtî breuifsimö,qu3 fieri potcfl,cempus ad confiilcandS dacur.Sin illp nimis graues uidebuntur,uc recufencbcllumfuo periculo,uccœpt3, adexicumjUfeptrabac. Ecfi paru çqui Caefar hic pofiulare ipfis forcaße uidebicurßi mc camé coiulcore uci uolenCjlubences donêc,quod fine gracia pofl funt amißuri.Necß fpercncfe, necç ullos alios deprecacores,in poflerum ad aures Cxfaris, quiuecumeode pacedif»eptenc,3dmiflumiri.HaccfinedilacioneTrocciusadduccsretuHt. Et cum paucae horae ad confulcandum conccßac cßenc,extcmplo ab tjs ad hue mo dum Brandenburgenß refponfum fuit:Lcges pacis tanquâ uidispratferiptas, nimiseßegraues,8deocpimpotencerimperatas Sednec^icaexccmporequid quam ccrci de cam duris condicionibus uel ßacui,uel refponderi pofie, nifi did uniusmoraconfuItationidarccur.Nccpeominus impetrabilê fibi forepacem fperarc Vnum interim fccontendere,utlocus incer caflra médius defignccur, BC dies,quo ipfi cö Carfare Sé Maximiliano Burano ex aequo de pace firmanda colloquium feranr,uc çqui aliquid dßcepcando obcincrenc: fpem eße, ne hoc quidm fibi grauate à Cæfare coneeßum iri. Ad ea iußu Cæfaris ßrandeburgZ fis,in eandem fententiam.in quam paulo ante,refpondit,nullam pacem coitu-ram,nifi arm3jOpcra,fe fua^ omnia Cacf. dedant.Hoc fi facere uc arduG nimi» rccufarent, fcirentCæfaremiuflèbellafufcipere,eacpeodem quo fufeeptaeffent animo finire.Ncc inde quidquam amplius à ductbus de pace facienda mo tum fuit.Per hos dies è Neapoli mille ducenti leuis armaturae équités adldus Noucmb.decies centenis coronatorum miliibus oncrati,in flipendiû praefens in caflra Caefarit uenerût,Hçc pecunia per Siciliam Sé Neapolim quaefitaerat« Et Florentinus dux grandem pecunia eodë tempore perueredariosde fuabe-nignita te Cæf. contulit. Itaqj Caefar iamconfiliorû hofliS.SC reru,partim c pro-pinquiscaflris,partim ex literispaulo ante è Saxonia acceptis,haudignatus, Albano imperat,ut machinas ôd opera omnia,apparatumcpgt;qui ad cafti orum oppugnationê ufui eßet futurus,tumulD illufuper capita hoftium imminent^ fubucheret:impedimenta itê,amp; globos omne genus huecomparare:uelle,d5 per hyemisutcunc^ tumfcrenzclementiamlicereqiliorum caftraexpugnare.
-ocr page 875-Liber Quartus* «lt;ii
^fcptfmumKalend.Dccembrcs, milites Hifpanos corpora réfleereiuriit.Dt ^ibanusinboctotus eii,quotidielcuibusgt;redparummemoratudignispr{lt|8 ’limicaturjUt holies minus ad ca quae à Catfare parabantur^intenti eflent. Vi* ' ’unquedilsimulabatur,quoditnoiirctur,nonfeuelhthoftemex'perpetua cia-^‘tiauone^qua nihil laxamenti dabatur. itaque quinto kalend. Decembi il ^'^nebuloio,Saxoâi^Heflusmtli(ibusimperan(colligereuafa:aclbleiamoc« ^'(itiOiillentiagmineomncspedelirescopias cummaioribus machinis impe ^“nentts^ cattris lubducuntIpOnodeferena omni equicatUjamp;^campeßribus { nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tergum agminisnouifsimum’claudebant], flamma câlins inte/
^‘‘ipçdiiaium (cquuntur. Nec prius Czfar ob nebulonem, quam confpe-'■‘‘Slumitubus lublullribus, décorum difcelîuper;exploracoresfadus fultccr ’gt;ür. ita enim comparauerant inter fe duces,ut omnibus copqs in Saxoniam ‘drecuperanda amilia dedudis, adodo millia peditum, mille équités in liyz “^fnisrdinqueientur.
Hos dux Vuirtenbergenfis, amp;ffuperz Germaniz ciuitates confozderatz, '^üærealerent. Reliquzomnes C(^iae,quæadtuendam Saxoniam ptaefidi '*‘’1 ducerentur,Saxoni curz ellent.Priufquam caltrii difeederent, placuerat, primo quoque tempore,uaa legatio in Galliam ad regem, altera in Angli-’‘’'jäuxilu peditum mitteretar.hiFrancfortum concilium edixerunc,3d con/ ^*^nienduin ante Iduslanuar,utibide beUipacisquerebus communiierlia(ugt; *f«ur.Ad ilium modumbcllum paru mptofpere à Ducibus SC confœderatis ^‘uiiatibus in Germania per aliquot menfes geliut^exercitusc^ tantus SC tarn ^'^lensarmisdiuulfusfuit. Cuius equitum reicam infcdicitergeliatcauiatn Mearbitror,quôd cum duobus Ducibus confortibusçquatumfuilîctimpez ^‘'Uini^quata item potelias,parùm inter cos in rebus gerendis conuenilTetjSC ^lt;:caistones bonas caliris C^-farem cxuendi elabi commifilTent, Huie calira ^Ppugnare uolenti,ob(iabat alter:uicitip ferè femperea,quç infoelitercaderc •oletinbellojdeteriorfenientia. Vbiceleritate expugnatisfere caliris uin-potuiifent, ibi cundando SC altercando eximentes tempus, uidoria pfopepartauu, SCuinccrc ncglexcrant. Necpoliea quicquammemoraz fudigfium .prpterquam ab Eledorcin Saxonia,gftlumfuitded omnia pauz '^timaddefectionemfpedarecceperunt. Ciuitates nthil amplius inliipen« ^‘umconletreuelie:omniumanimiruptofacdere ad pacem petendam incK« *'lt;‘rgt;:pudêre tam fegniter àluisd'ucibus,quosbd!i artibus,Ingenio,uei ufu Q'^emlibec gquaturos crcdiderant,omnia geliafuiirctperquinquemefcsni-aliud quàmçraria exhaulia. Et cum caliris tottamque munita natura Qpeioca occupaflèntjô^ Cçfarem alicubi ncc uallo nec folia munitum, SC ad omnem cladem opportunum habuilTent, coptjs ité equitum,peditumqùe numéro ante ßurani aduentum inferiorem,nulla celeritateingerendareuli ‘Uiffcnt.fedfedilïctantum,cœlumarmis territantes. VbiuerÔ Cçfar dcho-ûiâfugacognouic,turmas aliquot Ieuisarmaturç,aditereoru oblcruandû,SC **bicâitra metarentur,fubfcqui iufsit, Ipfepaulopôlicûroborehaliatorum ^'luitumBuraniciexcrcitusfecutus, tergum fuum Germanicumequitatum, itgt;He(iribus coprjs prgfidio caftris,ÔC ad ftationê agendâ, imperial^ expedan« ^umrclidisjctaudereimperauit. SimulatescS his copijs ad eorScalita uenit, ; “uminam rerumomniumuacua uenit:celcritatê^ fugç ex faucqs relidis, fugicnteic^reqaentibusexinteruallojdidicit.lntcrcafpeculatores reuerfinS ®3£,holies tria pafluû ferè millia inde j)cefsifle;SCtardius, fed copoßtoagmi nt_moueri.lliicoleuisarmaturçequitib..adcarpêdaterga,Iacclïendôlt;ÿ ccrtagt; wêpr^mifsis,lîmul ut morä uadcntibus inrjcerêt,Buranicû equitatS ueliigif• untere [nädat,ui fi pollet j,ad liatariS plia eos cöpelleret.autpalatos In fuga cg
FFf f derct,
-ocr page 876-1^51 De ßeilo Geraianico
dc,ret,infequcrcfurque.IpfecumcquitatuGcrmanico turmaks copias claußt Hippofclopirtæiam præmifsijCUtn occupatishoftibus palantibuskuiufcula praclia confercrc coeperani: cö infequcntium cquitum pauore trépidantes,ifl coUem propinqùum à fuorum pattepracceptum,aldeutjs caJîib ferecip(5t.S£a- .. bantinftrudaacicfub colIeinpIaniciediuerfaSaxoöf Heffus.tanquaroaddi-micandum paraît,ad quos tlli qui coiiem infedcrät,profpedo eqiiitatu Caems fedemifere.Albanuscollemab hoftibusdefertutn coiifpicatus.cumcutnHi-fpanorum manu,8C equitum patte inuadit.E regione huius collis tumulus erat potredior paulö,a: incliuior.intet utrum^ paulo plus quingentofum paliuS planicies extenta interiacebat.In hunc Heilus fuos fubducit,attain fronte con tra col!em,quem Albanus infidebat,opera difponit.uteum indemifsilibusde qceretjamp;Iongfusproccdereßcinfequiprohibetet. Albanusfitum acnaturara extcntæuaUîscontempIatuSjCertam ipetn conferendæpugnacconcepit.'dedu/ xit^ iHico partem cquitatus inplaniciem, quipabntes fparfimadpugnam prouocarcnt.lndealios ilhshippofclopiftasatratos fummifitjquiprocurfan-do modo,modo cedendo,Gmulandocpcallidefugam,atcpadfuos teceptüm, hoftesadcertamcnexcitarêt.lnftruxetunthoftesinfummotumuloomnesco pias,quorum fronrcmSC cornua itaoperibusualidècommuniuerunt,ut eofuc cedere fine dade Caefar non potuiffet.Is ubi in colIem ab Albano infeffum uc» nitjUiam apudanimum fuum inuefiigauit,qua illos ad certamen quamuis r^ ftiiantes compelleret.Sed quia lucis parum admodum rupererat:amp; miles fad-endo itinere laiTus cibo ÖÄquiete teficiëdus erat;tû aSt,qui,boftes in tumulopla nèpernodaturiuidebantur(arguebâtidnÔobfcurèlumin3,qu3cptimo ue^e-, re ignibus fadis confpiciebantur)ptopere in caftra relida tcdqttinde pedclwe cxercitS,qucimperata opetiti iuflcfat,iam multa node abdudurus. Secunda u/gilia in caftra ad lunä reucrtitur,amp;celeriter quantum erat copiatum uafa col-Iigere,âCinacicac(ëexireiubet.IpfcIeuif föptocibojquätamaxima celeritatc inde rui^um ad Mbanum,legionibus cum impedimentis fcqui,et nulquam uta excedere iufsis,nodurno itinere contendit,ut prima lucefilenti agminehorö omnium ignaros hoftesimprouifoopprimeretTertiauigilia Albano,autpau Io pöft,iungitur.Eratno3fllla,uthybcrna,uehementer frigida. augebat^ ntj gus atrox nebula,Sf ptunis infeftiontum autem amp;nbsp;nix, qux ceciderat, duoro pedum a]titud(ne,militumiummentorum^ corpora graultet a fflidabatqua« obrem ignes in utt if£p caßris per totam earn nodem frequentes arlcre.Hoftes pluribuslocislumina,atCaerarianorum oculos ludibrio fallerent,intumulo exercitaucrant:lpfifilenti agmine circa prlmam uigiliam caßris cxceflerant. Sub exortumfolisamncmBrcntam,qucm Pretium ab altjs dixtappellariitra dudi,ad Heidenæman arcem in agro Vuirtenbergenfi caftra locarant. Nudis mane caftrls inuentis perexploratores,Cefar rurfus de fpefua deicdus,cöfilt| anceps,quid faduruselfet, fuit. Multa eum a petfequendo hofte longlus dehortabanturmixmulta ea node Iapfa:acrcfrigus.lafsitudo ab itenere,milita equorû corpora çgra.pabuli frumentiqp,q hoftes pafsim uel abfumpferäf,ucl fecu auexetant,inopia,q magis co crelccrêt,quo lôgius in hofticQeos infeque retur.Super hacc,uici,6C quantumacdificiotum,aGUJUarum pafsim obuiSerat, miferabili ftrageuaftatum iacebat.Caeterum priufquam exercitus adcanlnäf» mem redigeretur,die ad reficienda slimento amp;nbsp;ignibus corpora militibus co» cefto,infequêii node omnes copias in ea caftra,g Cacf.dida fuifl’e memoraui, retro reduxit,ubi copia omniS rerö pracfens inopia leuata fuit. Huebiduo fama ad Cçfaré allatum fuit,hoftes Heidençmam arcem poftridic quam uenil fcntjreliquifTe.Mirari Cacfat,qup caufa tarn prçcipi tâter eos inde expuliflèt/ól ager Vuittenbergenfis nulli fete tota Germania frugum, allarumtp tetunt exube-
-ocr page 877-**ubctântia fit inferior. Cactcrum cùm atroxniuibus,dd frigoris inclemêtia a/ 'P«um anni tempus hybcrna pofiularet^bifariam hic parti« copias fuérc: ut e/ ' ^ae ciuitatum erantjpars VImam,Auguftam^mitterecurzrdiquS exerz ^utn Duces,quo uideretur,dcducerent. Hosdcccm cquitum aexilJa,prxtçr ^'^piaspedeftres,quingentas^acneas machinas,fequebantur.Famatum erar, ?scum exercituin Franconiam,ibi hibernaturos,itcr auerrere.Diuerfiim rur» ‘’’’’/ed inccrtisauthoribusuulgabaturpro compcfto,excrcitijmita diftribo/ ‘*'’ifuiflè,ut Elcâorcm odlo peditum millia in S3xoniam,ßu duo cquitum ad J^^ptendaamiflâ fcquercnturzHcITumcumduobus peditum millibus,et cqui trcccntis,quorum pracfidtjs oppida 6^ arces mature aduerfus ingruentê **‘^pcftatemfirmaret,infuamprouinciampropcraffc,Âtc^pofteriorcmhanc foftea ipfa rej comprofaauit.Lantgrauius cum armatis Vuirtcnber^enfi agro '^SfîfluSjSaxonc rclido,kaknd.Deccmb.Francfurtum ucnit. Hic a Decurio« ’’'Diiï,Si^ciuiummultitudinccircumfuftoratus,utrebusfuisdubtjs opemfer/ fi minus, confiliofaltem iuaaret:ferturrcfpoadifie nihil aIiud,nifi,Vt uulpecula fuam caud3mdiligcnter,et circumfpcdè tueretur. Saxo .*'’’iilpecuniaexbauftus,pcrSueuiam,iter uertit i indeGemundum ,nul« *^praefidqs impofitis munitam.conceiïàoppidanis uirç ôi^fortunarumfa' deditionemaccipit,pecuniâpadus. Hacperfoluta,pridicld Decêb* ^'pkFrancfurtum contendit.Abhis nouem aureorS millia popofcit, 8^ per^ 'quot;Jnierata fucrc. Mox eodem itinere quadragin ta nillia Moguntino irtiperan-
Abbatcm Fuldcnfem nimis quàm opulentum,amp; urbes plcrafqp d itio ***5 Bambergenfis amp;nbsp;Herbipolâfis grandi acre muldat,Caefar acceptis his qu g “'potenter à Saxone in Epifcopos gerebatur,ad cos liicras dédit,quibus moz ““utpracfcntem fortunam paulifper urcunc^ferrent,neccalamitas prxièns S^'equam eorum animos imminuerettfebreui id Duci gaudium cfFedurum» “’xonii ôf Hcfsi audacia confilia principio laeta quidê futfTe,^ nue nihil aliud 3“idctn quàm inchoata,at nondum perfeda,rerum euctu fuo tempdle triftia quot;tura.Se cum exerciiu breui fuperuenturum, ut tragœdiac ab illis cœptac po-'“Cinumadum addar.Dum hæc circa Franconian^agebantur,Caefarßophin E’min deditionem accipit.Inde modico fpacio abeft arx prouinciac comitum ^'tingenfium.Milites qui in prçfidio locati fuerant,extrema formidantes,qui P’u’oantétollerabiles pacis conditiones-afpcrnatifucrant,nudi S^inermes dî p'Isiabiucrunt.Sequutaftatimdcfedio cftNorlingcnfium.Pridicquàm Cæz V*.Norlingac appropinquaret,cohortes impofitac, quia in ciaibus parum fpei nrnit prxfidij elle uidebant/elida urbe,in arcem Comitum Ottingenfium, ’”n^f’'operaép humana prxfidtjs militum ualidifsimam,profugerunt,Maa 8*ftcatus adueniêti occurrit,8C fe fuaep omnia,clauibus portarû,quas duo lido ^’dcfpato pendentes mediojhumcris portabant,oblatis ultro illi tradidit» xyatuor cohortibus Norlingae in praefidio relidis,partem militum Hifpano-adarcem,quam dixi,mittit. Hinc cumcrcbrac eruptiones fièrent, in cos P “fanum cum Belgico roborc fubmittità quo,cùm uim ultimam experiri prx 'Qiarij non audercnt,ilatim in deditionem accepta eft. Quatuor his figna mi-''aria adempta,pratter arma.Sarcinas,8lt; pacatè abeundi poteftatem pacifeen “OUs,negatum fuit. Epifeopo Auguftano Norlingx relido, Cæûr nihil •nitnaturo rebus gerédis rctardatus hyberno tempore,Dinckeirpulam ireper* f'xitHuc praemifit Albanum cam cohortibus Hirpanorum,ad pertentandos 2''quot;’quot;’s,quôdab hisnullaeadhuclegationesdepace ueniflènt, 'Joltinauerant hi animis, omnem potius fortem oppugnationis experiri, in Caefaris poteftatem fe committere, nbsp;nbsp;Summa ope parabantfcdifpo-
per muros ftationibusjad oppidum defendendum. Id ubi uidtt Albanus,
unditÿ
-ocr page 878-ilt;fj De Bello Gcrmanico
undieç ld obfîdere,pHmùm,deinde blandimentis permufeere cos aggteditut; quibus cum expugnari obftinati animinon poHènt^ad ultimujminis perterre-' re,ô^ ab Omni parte oppugnarefimul,undiçp admotis machlniSjparat.Simui ros quatere Inciperet,nullas paci» conditiones admiflum idtuiam proifus ue-niæpræclufam:omnia prædaedatan'pfumoppidSferroô^ igni depopulandS. His mi'nisterhti,quôdcaptisnullaapudulâorêuenia foret,quod pertina^ ter adeô abnuerant,cxtempl^dediderunt fe.Duabos biccohortibus in praeß' dio relidis,nihil mor3tus,porfridie,dum recens terror eflct,R.otenburg6mp-uii.Bidui iter eft à Dinckelfpula.Rotenburgenfes maena lattidaperfufi,quod In finibus fui» Csrfariana præfidia cernerenc,oppido enufi,gratulabondi Car-ßri obuiam euntjfc fua^ omnia uidoris arbitrio permittetes. Hoipitium com mune militibus humanitcr offerunt:commeatus pabuli^ pro opibus cop«^* Nunquam,inquiunt,clemcntifsimeCaefarinfoederefuimus:pccuniamadbel lum non contulimus:auxilia hoflibus tuis non mifimustne^ arma in uniuer-fumeotra tefumpfimus:ofRcio,fidc^ erga te,quahadenus,fuimus,cumqui-bufuis parati certare. Effùfa bcnignitate,munifîcentiac^ Rotenburgenfiuin Cæfar dcledatusfnam ica rem le habere,poftea comperitjoppidû intrauit,ubl dehoßium innere paulo côpertiora accepinDS ifta circa RotenburgS gerua tur,Lârgrauius in Hafsiam reuerfus,li teras ad Mauritium generQ fuû dédit, ta publica.fidedata corâdcrcconclliationeElcdorisingfatiam,aliquadifccpti-ret.Mauritiuspubiicâei q*idê pacem concefsit,fedadlcripfitquafdâconditio nes.Hæ quia graues nimisfuéreuifæ,tutius per legationes rem experiri ratas fuir.LcgatimilsijHarmannus Hundclfufius,flC Henricus Lerfnerus.
•d Mauritium uentû eft,primo multa de iure Si iniuria belli difleruere- indede pace conditanda egerSt. Ad quæ Mauritlus:Bcllum decretum à Catfare âf Ke ge aduerfus patruclcm,propè inuitum fe gereretfine quorum confilio ritate p^cem inisi non pofle.Si pacem Si ueniam peterct,RotenburgQ adCae-farem proficifeeretur. Ceriam fpem affulgere,8b eo,qua eft dementia, omma Kquaimpetraturumltainfedlapacclegatidomumrcucrtuntur.lntcr haecCac far ß uranum è Rotenburjjo domS cum Belgicis copqs dimifturus (quia rigor frigoris hyberni,ct iter non folum logS,impeditumÔB faltibus ac montibus,fed eti 5 auijs call(bus,altis^ niuibus infertum,ab hofteinfequiédo deterrebât) pto opera inbello fideliter nau8ta,bcnignèmultacum eo colloquutusjampljfsim* donainpofterS uicifsimpromifit.MandatfimuljUtinitinereFrancfurtûjqu^' bufcuncp poftet artibus,uel Ipem amplifsimorum beneficiorS ofteniando,ud minis pertcrrefaciendo inpoteftatem cogeret.Eodimiffo,nihilampliusRotc burgicommoratusjoppidis nonnullis quac adRhenum uergunt,quibufdâ cef am SueuicçprouinciacreceptiSjinde mouirfecundisep caftris Halam ,S^uiï nobilê ac opulentâurbc,quæadmodônuperàfœdcredefccerat,uenit.Mora tus hic fpe diutius fuit,quôd podagra per hyemis afperitatê fe reciperet.Paulo antèCçf.quàm Halâpctcret,literasad Vdalrichu VuirtcnbergenfiöDuccm banc ferméfententiâ dederat C^amuis alitjt antèannis propter beI16,atstea Lantgrauio aduerfusfratrem meûmot5,ôdagrQ Vuirtenbergenfem quomul-ptusTueras,reccptS,in uos exemplû edereiure potuiftèmmoxâ tarnen omne, iniuriâ dementer, quia fupplex petebas, tibi remifi.omnem^,quâ poiui, munificentiam atqt humanitärem præftiti.Nupcretiâ ante hoc beÜQfufcept^ paribeneuolentia te minime mérita profequutus fui,cùm tyrannideintuos,» nitlmosép Impertj ordines immaniter exerceres,necp legibus humanis,ncq; ta tionis habenis coerceri poftes.Legatos ad te mifi,à quibus,quâ ob cauiâaima ego fumpferim,cognofcercs,qui^ tibi,utab armorQ focitateabftineres,cdico rêt. Tu his omnib. ludibrio habitis,uiolata fidei, quam mihi debes,rdigione, fuciciaiem
-ocr page 879-Liber Quintus. îlt;fj ^OfÏetatem 8^ amkitiam cum hoßibus me is iniöiiquos profcnpftiquorum ur/ °^gt;opp(da,arces,agros^ nonbaftae, fed armis fubiecGcum his arma acuires ^Oölbciafti.Ec ne qua contumelia,ludibriumc]^ prætermit(ere[ur,confoederatq JUmtuorum opibus fretus Jratris mei primùm,deinde quorundam cxOrdini* °urlinpertj,adeo^mea,quae ad Imperium pertinent,oppidaarmis non petiui •«niodojfed etiam inuafiftuHis nondum,quamuis grauibus atrocibus flax S*^iis,exp]etus,bellum infuper,qua fnißi amentia,mihi fecißiimaieftatcm me« didis uirulencisimminuiftirmeamauthoritatem dec'us^ eleuaßi:omnemlt;* ^’JeinidopcramfedulonauaftijUtmcImperatoriofpIendorecxueresncnun-^'3taea,qua mihiobnixius’e«,fide,quamfóciorumconiurationipofthaböifli* °uper hate,copias cum infaniaecuxeoniuratis foetjs in me armaAi, dC conicri-PfssmihifrequentiacieobieciAi,prius multis ôi^ meis Scfratris clientibus me* potabili rcrum fuarum naufragio afflidia. Eadcm proinde mulda,0f ftrages *ott«narum,ut maieftatis reum,quac alios,te quoeç manet. Hæc quaqquam Jfa fe habcntjamp;f caufg,cur in te ultimo humanoru fupplicio animaduerterc pof comparent,uti meritus es ne tarnen plebs infons, cui plusmifericordiar^ H'Jatn tux caufac fpei debetur.rei Principes peccatum luat/hulc omnino par/ f'fcftat fentêtia) edico.ut extemplOjfimul meas literas acceperis, te ultro mihl, ’•^dasiomnem tuamprouinciam,urbes,agros,caftella,qu3ntadcniçfortuna/ tibi e A,in ius meum tradas,ut de his ex meo arbicrio confulam. Et ni impe feccris,ferro Äigni populaboromnia;te^bcll^donecoppreflcro,ufque I’.^i^requar. Porro literx tuar expurgatorix,quas quatuor hinc dieb.ad me dede faciSt mihi fatistnecg ciufmodi funt,ut hoc tuum facinus uelextenua.* Jfgt;iidexcufarcqueant.HarQliterarûexempl5Cacfaradipfîus ciuitatesdedit: hoiulcpremiffo illis iureiurando,quo Principi fuo deuindi erât,imperauit, ut '“ptofcriptorSnumero eu haberentjOeu in pofterS ei fidé aut obedientiâ ulla ^fcpraeftarent.Qaod nifi faccrent,fe pro hoftib.ipfos quotp habituró, par^ fdneipi infortuniu daturu.Ledis his, v uirtenbergéfis immodfté percwlfus in •tmukoueromagis ubiaudiuitpcrcertos,bclliapparatumomnê,actcrrorcni *^feconuerti:9Ciamctia(utpauIopóftn3rrabitur)Albanu tabellionê cSinfe-•'oexercitu ad fines ditionis fuæ fubfequi.R.elida cAempIó prouincia fua, cS P3ucis in areem Tuelâ fugit.Sita ea arx eft in prærupto undiqj, exceib loco, fpf ulla opera humana inexpugnabilis,ualido impofito prçfidio, extra Vult ’cnbergcnfis agri termines .lbi,priufquam Albanus ditionem fuam intrarer^ *^wpus ratus fuppliciter agendi,Iiteras inuicem ad Cxfarem dedit in hancfen» JWtiatn.Doleo ex animo,clemcntifl? Cxfar,inidodii mcapudteincidiire,ue l^pctrandg uenix nullus mihi locus fî relidus:qua re nihil acerbius mihi potu «accidere- Multo uerô magis percellonquod plus ira tua, ob admiifum cri ^^Muàmmifericordia hic ualeat. Cùmenim amicorum quidam pro me WW deprecatijôf ipfe hauditapridem, datis Iiteris,nonabfquelacrymis hanc quot;oxammihicondonari orarim,nihilæqui exoraui:cur,quô meuertamnefeio« bftamcncamfpemueniacplusinmifericordiatua, quâmfiduciç inmea caulà Pofui fcmper,amp; adhuc retineomeque diffido,quin ira in me concepta aliquan ßdatjUt omnibus fupplicibus ueniam dare foies. Documento mihi func Qiiorundam exempla ,nondum uetuAate exolcta,8f memoria adhucrecentia, ^uæçinconfpedupropèadhuc uerfantur,quibus inter Ordines Impertf mul tomaiora facinora condonaris. Si ad aures tuasnuper meas legationes adx Wififlèsjnondubito quinmulto clementius fiiiflès mihi refponfurus. (ta? Wfupplexad genua tua protenfis manibusprouolutus ,lacrymis fatigo te, •clatnentatione ueniam ac pacem oro. Quam etfi non meruerim: ÔC maie^ «as Imperacoris jUnde ius ßac,mihj iure fuo eâ negate poteA'^ptet ChriAS ta« m«tgt;
W I gt;- nbsp;nbsp;•
-ocr page 880-i«j‘ De Bello Gcrmanico
men,ad cutui exemplum cum omnibus mortalibusjum in primis Monarchfs, quifecundùm Deum in rebus humanis plurimum po(Tunt,refpiciendum tR, uclim ignofcas,nequidgrauiusinmcmiferumPrincipem,iorditatum,ô(f mi' feriorem ipfo Principe populum decernas.In banc fenrentiam ine,decimoter' rio kal.lanuar.Fredericus Palatinus ÔC ipfe ab cuentu belli totuspendens,con tiernarianimo,amp; fibih'mereccEpit;initlo enim inchoati belli quadringentoa équités è feedere contra Cæfarem in hoHium caitra contulerar Anceps animl diuquidincceptaret,tandemperamicos deprecatores obtinuit,ucquàmprF mum fidepublica accepta,ad Carfarem purgandi fuicaufa accelerarct. Palatin nus lactus aditum fibi ad Caefarem patefadum.haud cQdatus Halam uenit. In cubiculum admilTuSjfupplex illius pedibus aduoluitur: depræcatusç^culpant fuit,quodaduerfus eumauxiliahoftibus miferit,id à fenonhoßili animo fuit fefadum.fed quorundamblandimentisô^ fpeciofis uerborum illecebrisper-pulfum.Quorumfideiacamicitia tantum tribuiflc,fcpcenitere:cam^ pceni-tudinem Iacrymisteftari.OrarenoxæaboIitionem,qua Temper fuifletclemé tia Se dedere C»fari,fuacp omnia ei permittere,licct non dcpofcatur; amp;nbsp;impe-rata obedienter facere paratum. Caefarorantem cum interpellaflct,grauiter increpuitn'n quern cum tarn multa SC præclara beneficia ab ipfis propêincuna-bülis extarent,aufus tarnen fuiffet externum fcedusfuçamicitiçfiCaffinitatian teponere,Quaf,inquit,beneficiamaiorain reconfcrrepotui,quàmquçmcabc , nignitate,nullistuis meri||$,aprimis pueritiarrudimentis penèfisconfecutus/
In regia mea Iiberaliterhabitus,educatus^es.Etcö confanguinitatc mihiiff-dus iis,neptem tibi in connubiu,quo ardius mihi tedeuincirem,locaui.EttoC nominibus mihi obnoxius , hóftes infupermeosauxiliaribuscoptjs amp;nbsp;opfi bus tuis iuuas bas mihigratias refers.Licetifia rcfcllerc nequeasjpluris tamêaf finiratis ius apud me ea,óiprimär educationisratio,quàm acceptacôtumelia: qua tibi,quia lamêtationes fupplex,amp; kcrymas precib.mifcendo oras, libens codon®, lllua interim moneo cogites,ut deinceps no fold des opera ad fînû Oras fufpicioneseuitandastfedetiâ,utobfequtfsme obnixius ac pleniusemC' rearisthocep dedecus gêti tuç,inuftu officio,fide amp;nbsp;bCneuolêtia cû fumis amp;tna XImis certandOjaboIeas.Pauca ad iftaPalatinus, quibus cxcufare conabatur, fubmiiïefubiecittq etfi perexiguS momêtö ad defenfionê caufae haberet, plus tameapud Caef.cofanguinitatis, affiniratis^ nccelsitudinis uinculQ fimùl SC uenerâda tanti uiri canicies,0^ effufac in grandi ætate inter pr£ces,ucrecundâ^ cxculatfonê,lacrymæualebant,qu|admiflanoxa.Reconciliatusadhuncmoz dum Catf.in gratia fuitPalatinus.acdomum regrefib omnia integra, pacataç remanferunt. ßelliprincipio Palatinus ex Argentorato Paulum Fagiumad conftituendam ccclefiam fuam euocaranid incccptiin hoc rcrum {iatUjamp;Cx' Paris foelicitate,irritumfuit.Subidem tempus Vlmenfium legati Halam uencz runt,quo tempore adhucPalatinus apud Cacfarem grauiter expedelaboranz temorabatnr.Legatis dicsadeundiCarf.datus fuit. Vbiad eûprglcntePalat! no intromifsifuerût,ad genua illius ,puoluti,fupplices J? reipub.fuacfalutcuer ba ffcerût.Princeps legation/s,q à Senatu in mSdatis habebat,ita expofuit, ut dicerenSenatum populum^ Vlmenfemfein Cæf.aghofcere peccairc,qi)ód adueriuseum non modo auxilia hoft»busfummififlöt,opibus^iuuiiTent:fcd ad arma fumenda focias ct/a ciuitates excifaflent,qusequieturp torfan fu/flent. IMuItitudiniscIamorib.amp;quorundä magnificxinfpeciempromitteot/umpcr fuifioneblädaperpulfoshuc fuifie. Sedcum nullum fitdelidum,quamuis cnorme,dequo mortales confiteantur,quod diuina bonitatenöremittaturiin Ipern eiï e Cælârem quo^ diuinS clemendS ceufcopG ÔC exempïûimitaiû, fibi bancunamnoxaniquoi^ remiOurum: maxime cû uideret Cupplices SC ultra »dueniea--
-ocr page 881-’iu«îient€5{id quodpoenkudinis argumentum eft humi ad pedes Jpfiuseffu jos.Paratos elfe fe,ä^ obedienter imperata omnta facerc,öi^ ßdc oHicio^ erga y^peratorem cumquibuslibetcertareinpofterum.TumsCxfanEtnob admif J’innoxamuosagus,legibus,amp; ueßrae Iibertatis uiribusreâè mukare pof/ ‘^'quot; jdquodne uos quidemd(ßimulacis,cumextrema omnia humanorum, lt;11104arma contra me fumpßßis.uos meritos fatis confitcmini. tamen quia ul? jfopacem petitum,decrimineucßroconfitentesgt;rupplices uenitis,nuraen coç '•■«elubens imitabor,condonando peccatumtquod uideam id imperio eße u*
in prxfenti neceffarium.Legati hoc pado tmpetrata pace, dom um l«eti lt;’U€rtuntur.Hacc uimenßum defedio ad C2cfarcm,incrcdibile attulit rebus '‘^’niomentumtquöd eorum opes inter Sucu£gt;s,6^ Auguflanorum,tum maxi/ î^æetient, autor/ta«. Quamobrem,cum fociacciuitates,quacinfoederc ad-obß(nabant,eam rem indigne ferrent,Vimenfes fadum literis ad amicoa “’tisita cxcufarunt.inexitumenfiaDecemb quôdCæfarurbcmprimo quoqt î‘J?P®*^cgt;cumcxbyfaernisperexa(pcratumfrigoreccelummouercd3retur,ob *fiiurus diceretur:ncc in ulloaliquam opis fpemuiderent, ab omnibus fermé ‘Ocijs defertûprarcipuèqgt;Sueuia uacua iäabauxiliarib.armiscnet.Siobßdio ’’fpremcrentur,ä nullo affulgere fubfidq fpem,ut ea eximerentur. Super bare, ’’onnullosfociorumindies peramicos occulteapud Cacfarem de réconcilia-tione, amp;nbsp;impetranda uenia agerc.Itac^ nccefsitate ad agendum de pace fe ada/ ’^osCencum miliibus'aureorum Vlmenfibus in pAfenti imperatis,amp; duodc ^iQi^^eneis fnachinis,decem peditum figna Caefareorum urbt praefidio funt imz Pouta.BrcuipôflexHaJamouitCatfartôd Albanum ad depopulandum agrS ’'uirtenbergenfem hoßiliter cum parte exercitus praemiflum, ipfe cö reliquia
fequutus fuit.ln Albani exercitu,qui ex kalis maxime ÔC Hifpanis coßa “’fjSderantSchamfaurgiui et Madrucius.Harum gentium cohortes ob hybec ’'æ^iêpericiintollerantiîadincredibilê p3ucitatemredadacf«erant.[;^i8 equi ’UniGermanoröturmxaliquotadmißacerantjamp;cataphradiéquités quingé ‘’gt;cû quitus paucis antediebus Spinellus è Ncapoli magnis itineribus,per pla •b« abrupt a,akasc^ niues uenerat.Cû his AlbanusfCacfare lentius infequen-^îgrutn Vuirtenbergenfem praedabundus iogreflus, prima irruptione ali^t fâftcllaui tecepit, nonnulla metu pauore iniedo in deditionem acce» P J. ï^togrelïus inde , Hailbrunum, terrore ui capiendi muros,amp;trugt; ^'Uàdi oinnes qui uel in ßationibuSjUelin publico cum tc!o deprehenderen Wjfaâo primo impetu in poteßatem redegit. Dux ubi è nuncio in arce,in ^üameum fugifle demonkraui,cognouu agrosuaßari,praedas hominum Pwofumipagirapicpiarces omnei,paucis exceptis natura munitis.àCxfare ^^piecoppidaadempta,totamdeniqueditionem addefedioneminclinatam, ’^quoqueomniarmatorumagminequaeri.'tummaturandi tempusratus,le-Iptosceleriter Cxfari obuiam mißt, per quos imperata fe fadurum nunciart nfsit. Deprccabaturproco Palatinus,utmitigata ira uidoris,ueniamtol-’^''abih' mulda confequeretur. Paxdata illi cflpcr necefsitudinem Palatini, OIS!conditionibusiut tertio Nonas lanuarias anni fcquentis, qui fuit quadra-R«utnus feptimus fupra milleßmum ôt quingentefimum, leges, in quas congt; *l^niret,c3pefccret.Fuerunt su tem hæ, trâfmiffæ illi ä Cçfare in hanc formam, ^uoniamautemDuxVdalricusproptcraduerfam ualetudinem, quam per •^gstos excuiàtjipfcad Gçfarem uenire nonpoteß,extemp!0 nulla moralega« ^nes mittat,qui fuo nomine fupplices de peccato confitentes ueniam pofcât, pacis conditiones praeferiptas ratas ßrmas^ habeant. Quin ipfe Dux hoc *Plum intra fex dierôhebdomadas faciat,amp; C«ef décréta de cômunibus Impe-^rebus,ut fanda QC inuiolabilia tueatur.Saxoni nulla Heßo eqqitQ peditûûe
auxiliti
-ocr page 882-ujg De Bello Gcrmanico
auxtUa mittatîfed fecum aduerfus holles fuos arma fumar, ubi profcriptionc exequi uoIucriuSuam amicittam QC. focieratem illorum necefsiiudint Si ptX' optetjamp;f anceponat.NulIa hoftibus commercia In agro Vuirtenbergenfi fint. , Ipfe nullum feedus aut focietatê ineat,tn qua Cçrar,eius^ frater Ferdinandus, amp;nbsp;Auftriaca familia non contlneatur. Si qui ftipendio inauthorati,aduerfus Cacfarem,Ferdinandum,gétémueAuftriacamarmamouefint,(neosfcrro am maduertat.Nobilitatemluamjpurpuratos^iuramcnto illiget.ne contra Cacf. mibtêt.Cçf omnia tuta per prouinciä fuä perpetuo ad comeandö faciatMachi nas fociorum in ditione Vuirtenbergenfi relidaSjCUm cura Si fide Cacfari tra« dat.Trecenta Catfari aureorum milita,in fumptus in bellum fados,foluat, Hu ius pecuniae dimidium pratfcnti,dtm(dium reliquum intra uigefimumquintS indediem perniimcrer.Cxfari Afpergum,Kirchenum amp;nbsp;Schoredorfumarces, non folum quod praeter tormentorum uim,3nnona omne genus inmultotutn annorum longam obfidionem inftrudae,locorum^ natura munitac client, led etiam ad totam earnditionemcoercendam,retincnd3m^ fub imperio opporz tunas,Csefareo pra:fidioimpofito,pignoritradat.Qi«bushocbcllo damnum dederit,id farciat. Si de eo ambigatur,td Cacfarc dtfeeptatore componatur, Si lis illi,Hhoûedifeeptanda in Burgundiac fuperioris terra oriatur,eius loci conz fuetudincm forenfem fèruet.Si qui fint in ditione Vuirtenbergenfi, qui in po-tefiatem,fidêcp Caefaris deditioneuoluntaria concelîerunt, fraud! id nedetör. Ferdinando fra cri ius fuiÄi inter has pacis conditiones reliâum fit integrum. Hat pacis leges ita forent ratae,fi à filio eius Chriftophoro, amp;' gente uniuerfa Vuirtenbergenfi intra fefquimenfem comprobarentur Georgius huius frater in hac pace non coptinebitur. Ad iftum maxime modum legibus pacisDuci datis,quinto die menfis lanuartj legatos ipfc Hailbrunum , grauiora mâture probibituroSjmifit.Legati erant,Balthafar GuItlingus,Ludouicus Frauenbur gus,5^IpannestFeslerus.His ubicopia conueniendi Caefarem fada fuit,pri* mum quod cratoccupacum arbitrât!,dubiam Principis ualetudinem cxcufaa runt,cur minus ipfe ueniret.Sibi pcrmiflum,ut ea qux cum Cçfarc tranfigetér, depace,rata ipfe effet hafctturus.Duccm agnofeere culpam, acdolere, fecius maieftatem imminuiffetorarcigitur, at in ^ratiam recipiaturut fibi parcat, neu quid grauius in uniuerfam gentem,à qua culpa abcft,ftatu3tur.Quas conditiones pacis Cçfardid:affet,firmas eum,ratascBh3bere:tantumnequidaCer-bius accumuletur. Ad uItimum,Ducem ad Cçfarem uenturum fupplicem,ubi per ualetudinem integrum eflet.Necunquam hoc tantum beneficium ac grati am apud immemorem pofitum iri.Cçfar per Nauium,gratum fibi refpondetef fe,quôd de peccato fuo ultro confiterctur,ac prçces infuper confefsionimifee* ret-quibus fattsfadumfibi ducerer. Recipereeum ingratiam,ac parfurumpo puloiquem non eireacquum,lcirefe,Principis peccatum lucre.Id fupereffetâ» tum,utpadionum Qi offietj memor, in fide deinceps maneuneu comittcreii
utalicnam amjcitiâ fuçin poftcrumprçoptaret. Cjfarêineafpe cffe,amp; fua dementia promeruiflc,ut id prçftaret.Lez gati hoc maxime pado firmata pace,do-mumfuntreuerfi.
LAMBERTI
-ocr page 883-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“l’
La M BERTI HOR-tensii montfortii histo
rigide BELL o G B R M A N I C O L 1 B. VL
N exitu annus era[,cù(n Buranus infeßo exerd tu pöpulabundui uadarenOppidumDarmftaiumadripamRhenlobfidcreprimO, indeoppugnare,agrumFrancfurtjenfemingrenùro opportuns, F’fäbat, Ad quod haudquaquam d(u cundandum propter infeßum tempon's Wrni ßjgus ratuSjUndit^ fcalas ad ßantia mocnia inferri,amp; machinas admo ^^■^UufsitUiHifi oppidanCaduerfus uim muros globis iam quafTatoSjdifiea y*^s^diutius fetutari poße,padi uitam,8^ fortunaruin omnia integra, oppi» ‘''^«ndediderunttarcemBuranustarnenincendio euerttt,æ peperde oppida/ Pi'?'Ptogteffus inde Franefurtum fuit. Bane urbem cùm nullum præfens eon/ ’**iuinperuimcapicndlt;uiderct,conßituit ea omißain Belgieam procedere: '^^niMceni fluminis altitude aditumnonpatiebatur.Et immodicum frigus,ad ^'^fiiamilitaria munera militem inertem ÖC fegnem reddiderat. Super hare, pc ^^isö^dyfenteriaexbybernis fncommodisgrauitercorporaafflidabanr,utnul P^Pfseiuspotiundacurbisaffulgcret.Pfacterca,quôdciuinfrequêtia,amp;impo praefidiOjUalide contra omnê uim munitadcfeilöi potußfer.Copias tarnen 't^partitus fuit,uc parte Rhenum tradudâ ad Moguntiâ fc operiri (uberet, ipfê F^rcliquis coptjs'Francfurtû fortunâ pcriclitatutus iter uerteret.Francf urtien-audito Buranû cû exerciru ad urbê accedere,(quanquâ qs coptjs ad uim faci ^adâ non fufflciebaOlegaros aduenienti obuiâ miferuntjper quos fe illi permi p^Qt.Potitus ad iflS modû Franefurto Buranus fuit,cùm nihil minus quàm uo ‘^ntariâ deditioné,aut legatos obuios expedaflTeLlngreflus Mrbê,obyia huma quot;'^atefnâ padi ab eo legati fuerât,ne in corpora ciuiu,aut fortunas fxuireOex/ ^eptus fuit.Ferunte6,in folênicôuiuio^d publiée à Senatupararl iuflumfue in mulcû uini procefsiflèc,Iudib5dum in SenttÔ iocat3,qgt; tâ trépidé ad • ^^nienti cû dimidia parte cxerdtus,amp; ca quldé,diucrfis morbis afflida,itinere ‘’dêdolaiïa,5Cpcrfrigusinerti,urbêtâualidèmanitâdcdidiflcnt,culus mûri *'®lipfius CzCroburfuflinerejpotuiflentDarmflatanosFrancfurtSinhabita/ 'cdebe[e,qui fortiterac intrépide prima oppugnationem fuflinuerat.Contrd ^fâcfurtienfes,qui ne muros quidc fuos uulnerari idibus pafsi fulflent,Darm •wtûdeduccndos.Voluntariæ deditionis caufa uulgo crédita fuit,defedio VI **'cn(îum, Palati^n^,8óVu{rtenbcrgcnfisDacis.'ô^ altéra, metus, ne célébrés eo-'Uftiincrcatus Moguntiâ,autin aliSlocûmcrcatoribus opportunû à Cxf.Cibla ifansferrent. Rumor cm,fed ueritate ad liquida nô explorata,fpargebaf,Ma 6'intincnfes VuormacicfescertatimapudCaefinflare,utnundinasadfcac Jfîherenc.Buranus extëplôliceras ad Cgf.de rebus in rcditufoeliciter geflis mi iufsitcp FrancfurtienfibuSjCû nuncio legatos fimul,ad eum mittere, de itnpe Ifanda pacc.Hi biduô pôfl nunciû fequuti,ubi ad Cacf.uencrSt,nfdë fermècô ®idonibus,quib.aliac ciuitates,pacê oduaginta aureorû millibus mulda impe lata obtinuerût.Et ut in fide manerent,12 peditû figna,cû quibus Buranus urb2 WgreflusfueratjpfidiorelinquoIuit.DSifladBuranogerunfjXiKal. lanuar. ^xoElcdorinSaxoniâredqt cûexcrcitu.ubi omnia fêrèfua armts à Rege 8C frauritiOjUt ante per 1 itéras acccperat-occupata offedit.Litéras ftatim ad OrdI pes Mauritianos mifit in hancfcntentiâ.Quod ad lireras uefiras'j quas v. Idus ößob. ad me dediflis,nihil refpÔderim, Audio id à me fâdS efl,ut euentS belli
GGg ccepti
-ocr page 884-1«4 » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Be. loGcrmanico
cœpti cxpeâarem.Cçîcrùm quid interca,amp; qua Fortuna Gt genutrjiquidócö ftarearbitror.btcntm huius rei nihil unquam,neqj à Mauricio principe ueftro, neçp à uobiSjUel proprer noftram agnationê,ue! neccfsitudincm ÔC fœdus ,uef mea in iil5 merita,expeAaui,ut has mihi gratias bené jjmerito haberet Quis gt;nbsp;unquam aufus foiGetmihipolliceri,ucis talemfein patruelem fuûgt;meâ^ gen tem aliquando præftarct^multo uero minus uos,amp; authores huius belli tä ne/ farijjö^ concicatorcs ,ad eä rêquae ad ueftrx ditionis uaftitatê fpeâet,ftiturosfil ilTe. At uobis rcor placuilfe hoc tempus,amp;f hanc procelîâ utfam fuiffe opportu n5,q’tanonnunor3 ordinis ueftri feniciofa.quæiamolim partunuerejedfem per à Deo retufa,confilia aliquando parerent.Reputarc apud animos tieftros, cuiufmodi ill Lid fuit,ad quod Georgio Duci authores fuiftis,ut fratrem foum, 5^fratris liberos ahadcunda hacreditateexcluderet,id^ folum obmutatarreif gionis ßatumtS^ Cæf^rcm Carolum Regem fratrem barredes faceret.nifi uc terern rdigionem in integrum reftituèrent Quod eo teftamento irtito, barre-dirarium ius integrum in uniuerium ad Henricti fratrem etus,faiua doéîrina de religionedeuolutumfitjid partim mihi,partim foerjs quibufdam,qui ad earn rem Orenuam opcram nauarunt,3cceptumfetendumeft.lllc,liccicotrmun{ religione ôf dodrina fufeeptain foedus quoepadferiptus fuerit, (extanttabulae de ea re confeéîæjuos tamen,quia de priori illafpe decidiftis,illiamp; Mauri/ tio concitatores fuiftis,ut in diuerfam fenrentiam raptus,à foedcrc abfeederef. lam mortuo HenricOjfiln^atrisueGigiaingrcfsifunt.Scd quorßimpulfu,nu’-liobrcurumcxiftimo.-ncmpcueftro.Acuclr.r duionis’usfruftrauobîi obrinc tibus,ad HenricS prima,inde ad eiui liberos hoc pado translatum fuihitaill» nccefsitudocooiun(Hifsima,quarmihi cum Henrico fuit, uchcmcntcr uosdi-fcruciauit.Laboraifis hue fedulo manibus ac pedib.,ut ilia difsilitct. Neij uc-ro labor i!lcueGcr,0f opera hue nanara,fruGracertc fuit. Nam quodillofuper* ftite perficere nequiuiGis,id per filio* eius ad ultima ohtinuiftis, pracipuepct Mauritittm.decJiocximiaeuirrutiSjôfheroici animifpemexifiimationêcp con .ceperam. Etcnim ilium ante quinquennium,poft fufeeptum principatum,in mcirademeritum cxtimul3recoepiftis,utea ipfa resin magnascurasexcefie-rif.Et tarnen,quamuis exdTfeeptaroris Lantgrauq Philippi authoritate ccor/ ta tempeftas breuitemporequieuit,cauturr.lt;^fuitfimul,nequid tale unquam in rcliquutn eueniret,fcd foedus nuper idum inuiolabde amp;nbsp;iandum in omni« bus rebus babereturiueftro tarnen confilio perfedlum cft,ut ipfe 06 frater cius Auguftus meam abfentis prouinciam inuaderent, agros^ abaâa hominum pccorumq^ præda ferro Ô6incendio popularcntur. C^od tantomihiacerbius cft,quanto magisifta litcrisultro citroc^ crebris,amp; caHidehumanitatis omnii refertis difsimulata fuere. Hue acccdit.quod ad Lantgrauij, amp;nbsp;omniB fociorS foederis preces ille obfurduerit. Iliad meum etiam antmum baud mediocriter turbat,quod tarn hoftilitcrmeumpópulum Saxonicumin agris tanta ftrage deuaftaritjquem per milites barbaros,Ô6 externum cxcrcitum immiffum,omni rapinarum St latrocinrj genere,imó latrocinantiQmorecrudelitcruexauit.Su pcrhxc.ccclefîarumminiftrosexrurbauitjdodiorcs uerbi diuini profligauir, tot uirgincsftuprandasobiecicjuiduas fortunis fuis ciecir.Harum rerumDefi iuftum uindicem aliquando futurum,licet tardé,credat. Horum oblitcranda memoria cft.Illud maximéomnesmeas rationes perturbauiqôC nibilatquead«-hue doler ar'c^iiludnefarium fadfl , ab co,fed uobis )rnpulforibus,perpctraiö, in quod table plufquam bcluina prorupit Dicitc per Detm immcrtalê, öuis ilium to amenriæ induxiqut mcos agros,oppida,arces^ inuadererç' tam hofti liter populabnndus omnia Ferro Ô6 igni fine diferimine ftcrncreif Prxtcxitim-perium,obienditmandatum Caefaris Si Regis. Num igitur cenfendum,aliC‘
nam
-ocr page 885-Liber Sextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«4’
”»gt;prop(nqu«ac cognai» amftldam, coniundioncm^ præoptandamç’^ '5'trnas domeftkis opes anteponendasT'Oenic^ feeders uuabus noftris famlt;*
utrtep genii communia.'’Quôd ueto ad ea quae controuenuntur,de null* ^^'iobis,nilide Religionc cum C^fare flC Rege certamen cft,Slt;; ab iniuo had^ quot;^fuit.Porrocriminaqnobis impingunfgt;hdarunt,amp;futelæmcrx,adreligi euertendS côfui». Hine bello petimur ecinfeßamur.Si uos hue iliius,ut
imperiQ acuit,mul to iußius rei indignitate moueri debetts.Cur no apud ^imos ueftros reputatisjas »quumue ne fit,imperium tarn nefarium, iniquu, Humana ratione alienum. ilium ueftrum prtncipem cxequi,an non ç' Ita fe Haber,animum prauis affvdibus multo ante corruptum in confilium adhi-uUiftis, Vobis plus me» ditionis potiundx fpes afFulfit,quam »qi tas 8^ incor-'^ptiiudicij ratio placuit. NiitaelFetjUel ipfiusrationisnorma uobis hoc di/ Maffet. cumindida caufa condemnati contra leges humanas eflemus,hanc pfofcriptionem cum legibus gentium humanarum,cumiureac foederibus, ^uibas iile teneiur,ex diametro pugnare. Illud ipfum Mauritius expendere po ^‘*gt;flct,nefas effc,impcrio tarn iniquo,ne dicam impio parere.amp;f falutem com-’”Uncm,quam refpexifiet,illi przocupandam fuifle. Verum fcelerati Doegi “''^•gia.adpræcipitandum feingredi,acnecefsitate fimulata fiagitiumfuum Palliaremaluit,quàm apud fe »qui Si boni rationem trutinare. illud ad rem e-^'guum momentum confert,quod negetiseum huius reiquicquamunquam P^fpetraturumfuifle,ni Rexmeos agros infeflo^ercitu ingreiTus fuifiet.
id aliter rehabet,ut à redis uirisaccepi.Primum omnium fans conftati '^TJodinficiari no potcftis,uos et Mauritium ifta à Cçfare Ä Rege iam olim ^«isbonæprimùm,deinde Präge fecretofoiicitis precibus coniendÜTe, id 9gt;Jod dies ipfe o! im fatis coarguet.lam uero hoc fcclus paucorum ftudio, non tommuni genlis confilio öd arte confutum fuit Nunc poflquam ê benignirate
diuina cum exercitu incolumi adprouincizme»nngs perueni,accc-Piîm iniuriam pari bcneuolcntia remetiri Mauritio fiat fententiamihÄcp inten htum rclinquere,quod ad mea tuenda primum,inde ad recuperanda amifïà fu Ptrerit. Vos pr»tcrea,pr»cipue huius nefarq co^ßlq authorcs, mihi pœnas Tahitis,ut eius atrociiatem pernofeatis. Lt quanquam mihi »gre efl,huc re/ •^utn peruentum efle,öé malis patri» communis moueor; tarnen quia orium à uobii prius profedum cft,8^ necefsitas rei hue urget, acceptam iniuriam pari* ’ffrependam. Superh»cmemineritis , quicquiddeincepsuobis calamita« Hs oborietur,haud mihi,fed uobis imputa tum iri. Addam amp;nbsp;illud, ne infontes •’’aleuolorum culpam luant, fi qui ueftrûm fint,qul fe ab hocconfilio alienos probaueri'nt,expurgationem accipiam. His liter is in conuentu Ordinum le-^‘SjUarius fremitus,murmurcj excufantium fe, culpantiumm alios, inuicem oHortufflfuit. Vtrum ad Eledoris hceras, aut quid refponium fuerit, com-ptrtum non haben. Interea in Sueuia coniuratgciuitaics,Francfurticnfium rxemplomaximèmotæjad H3ilbrunumCxfarirecÔciliantur.Pôftridic,quâ nanefurtienfium legati difcefTerant Hailbruno, Campidonenfes, Rauesbur« ßtnfes,lfncnfes,fupplicei legationes miferunt.H» pro defedione poenamde precatÇjCulpam partim in errorem, partim in quorundam blandas perfuafio^ Rrs iranftulerunt. Ad te,inquiunt,C»far,ut clementiz human»fpeculum, fcceptuin habemus. Obteftamur fupplices, ut id quod â nobis peccatum eft ignofcasîSCrcftitutisinpriftinumftatumjpatria iura,libcrtas,leges,priuilegia, omnia denique publica priuatacp integra relinquantur. Obedientespoft-Hacinfide amp;nbsp;amicitia permanfuri fumus. Cseiar amicitiam fidem fupplicu Husitsdedit, utdeuindi communibus Ordinum padis,obcdientes infidc perfifterentxum alqs bencuolentia SC ofticlo pro fecertarent. In qfdem con-
GGg i ditionibus
-ocr page 886-ifi4» De Bello Cermanico tiit/ooibus exprefTum fuir, ut à Saxonfs 8^ Hefsi abnegate feed ere ccd eren t:ijlt; nullam opcm,necp conßlio,nc(^ armis,nec]ß pecunia terent. In nuüum fœdus contra fe difcederent. Memmingls qulnquaginta aureorum milita præfcniia imperantur lllud quoep baud ab refuerlt proderejegatos prlufquam ad Catia remadmlttercnturjunumßbicaueripoßulaulITe, utfibt religio lllabefadata relinqucretur. Nauiumfeertto inuicem tjsconfuluiffc,nequamrcligtonis mentloncminncerenttalioqui futurum, ut Carfarfufptcareturjparum fidci It-bi apud cos eire,8(f ^Inde in deteriori fua fortuna nihil «quiImpetrsturos.Dl mifsislegatiSjCæfarquocpHailbrunodifccdittacfexto inde die per Vuirten-bergenfiumagroe Vlmam uenlt.
Principium annl quadrageOmireptimi agebatur,ca Saxocxerdtuinfeflo Saxoniam ingrcfKjs,Lipfi5, quam exuftis fuburbijs Mauritiusnup«r prarfidio impofito firmarar,oblidionecinxit.Non diucundatus,undicp fummauiur-bemoppugnaretcntat.Oppldanimoeniacontràacriterdefcndunt,nihil mod flrage partis muri,in quern (calis afeenfum tentantes deorfum prafcipiiabant: ut quibus plus in armis ac uirtutc,quam in mcenibus opis effeapparerct. Dux clade Riorum coadius,receptui in cadra can! iufsit.Cùm pridie Idus fruftra opr pijgna tionem tentaflet,fub exitum menfis obfidionem foluitjnde oppida fua Si caftella amifla non tantum recepit,uerumetiam oppida omnia ôf arces Mau ritio,practcrLlt3fiäflCDrefd3,ademit. MagdcburgenfernjHalberfiatenfetri]^ epifcopasjpadiionecumbanne Alberto epilcopo initadnfuam poteftarcm redegit. Kex poftquam accepit Lipfiam denuo obfen8m,amp; oppugnationépa rarijBohemis extêplô edixit,ut armati Saxoniä populabddi ingrcfsi,Mauntio auxiliS ferrët.Exequût illi celeriter mIdatS Rcgis:fed nulla re memorabilip-petratajiniulTu regts ftattm domö ab armis difeeflèrSt. Rex id ubl cognoujf, grauiter lulittac ftatim iteru fe armare,amp; Mauritio in dubtjs rebt adeffe impera uir.Pra^nfes,q^)orQin regno Bohemiatauthoritasfumaeft,ctmaxlmçopes, per turn ultQ edirto exafperatijin fenatu irrupentes ferociter poftularöt,ut Rege ad mandats illud abolendSinduccrentrelTe ein id eiufmodtquod ad Präge no hbertatc opprimendäfjicdaret.Ei fèfine infamia ÔC fempiterno dedecore parcrenon pofletquodjCu ab Eled. nullâiniuriâ priores accepifîèntjinufftain eum arma fumcrent.ln mulcis,quod adreligionis negoclß,interfcconucnire. Practerca in Turcatô impe to propulfandOjfempcr eius lludiS mittêdoauxilia, aut argents in ftipendiQ,apparere.Ferdlnandus Rex ad ea.Nô bcIlS illi ficn,p« pter reli^ionêjfed ob rebdlionê.Quod de auxilfis in TurcShaudquaquîmita eiïejuerüm longe aliter fe habere côpertum. Eumnuper admodöfecrctóper internunclö,ad inferendum Hungâtis et Bohemis bcIlumTurcâ folficitaflejUt pstfiasinducias primo quocçtemporerumperet. QtJod ut proniuj fieret,fe quotp in armis circa citeriores terminos re gnorS futurum. Cæfat ubi ex literis Mauritij cogrtouif,in quâto difcrlmineefl’ettafgrè feduab. urbib.rebqs omni« bus amifsis„ptegere:ÂlbcrtQ Brandebur^enfem cndeledis equitu peditutr.^ coptjs illi auxilio mifitac MarignanS,et L«ndçû cG Htfpsnorûltalorôcp cohcr tibus fubfequieius uefligia iulsit.inrerea Cpf.Vlmâ,Eslingêfibusôi Lindauic fibus in itinere in fide acceptls,uenit.Sed an tequâ ad urbê ucoirct,obui3s lega tiones miferât,circa poméria ditionis,qcG honorificègratuSâdoaduenrGexci perêt.Carf.Vimenfiû officio del«datus,principi iegationis,àquo Htfp.faluta/ tus fucrat,eadê lingua refpondit.Humanitatë eorfi,amp; decUrarâ benêuokniiâ fîbi grata clFetfec^ uicifsim ipfis fidêacpacc m fuam firmarc. Augufiani,quio= pibus fuis fîfi,animis hadenus obftinarâf,fociorum tû defedione motl,inetu neCæfuiresfuas infeuerteret,Vlmâ adcGdeprecaroresîeg3tos,tnterquose-rat Ant.puggerws,miferât,Hi cG uiderêt pacis cÔditioneSjinfiScherteius, qui depofeeb«.*
-ocr page 887-Liber Sextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ilt;4j
'’*pofcebatur,exciperetur,coirenonpoflè,(ftatüferâtCaerarelnon ignofccrc, ob alla,tum ob Erebergum arcem ab eo captamjorarunt, ne liberi infon/ paths noxam Iuerent,9(I bæreditateexciuderentur.Cùm neid quidem ob/ ^'nerent,hominis potentiam 8^ gratiampopulärem ^aduerfus quz Senatus au ‘“oritas nihilualebaqquodpoteranGamplificabant. Abeo urbemprxOdtjs '^erieutn fadione uulgi adiutum,(uprà magißratum rempub, regere. Si ad *'*'nres exccdereCjOptimatesintirmioreselle^quam qui multitudini reOHerêt cimtate tarn frequenti,aut cum Schertelinis prxfidqs armis decertarent. Ea 'b,inquitCacfar,mihi curaent.Viam expeditä,lt;^ua fcelus hominis urbe pellä, *’cileinucncro;Legati cum hocrefponib ita aCxfaredomum dimittuutur,ut '•Uad Sena tum,przflituto ad refpondendum die referrer. A trox Cxfaris,aipe ^’W9rc(ponfumrelatum,totamciuitatcmperculit.Schertelus,interim dum “^DeturSena tusjconfulcantibus non uocatus curiam in greßus fuperuenir.lb j Audiouos adCxfarem depacelegationesmililTeJedpacatinihiiabeo Ec nuncuos confulere,xgre ad confulendum fpacio impetrato,ne Q^iditicommodtrefpublicapermeaccipiat. Egopriuatanoßra nefsitudine remiila,nequid obüciöc: tn maiores curas exardeat, uos metu liberabo, ^periculi fecuris impetrabilior paxßt.Excedam urbe,quando id utile uobis, ptneis rebus prxfentibusneceßariumuideo.Simule curia meeßus digreßlis witjAcne qua mora cunâàtiocp obeßecjauerfis ab Vlma itineribus cum uxO' ät liberis Conßanti3m,proxtmam Heluetiorumfnibus urbem, in cxiliunx ’Joluntarium profedus luii Legati Augußanorum edido ad refponderidum ad Cremreuertunrur:ÖLi}fdem terme uerbis,quibusVlmêres diximus, heem pertiueruntPax concelfa efl,impetratis centum dC quinquaginta rail-•'busaureorum.Tradercntxtj maxim^ molis machinas xneas,ex armentariot hæGdia militura,ô^ miiitaria figna decem.Legatis ordine data dextra, redeun ^domum poteßas fada eß.Premebatur inter hgc à Saxone esbfidion^ Lipßa. ‘^‘eäorBrandcburguscreSaxonix ÖC Mifniz noneßcratus,hoc malum in Sfauiorescurascxcedercjfedifceptatorem inter Ducem utrunc^ perlegatos ^bculic.Haud abnuit Saxo,c}U3muis uidor.Sed Mauritius acerbe ferebat,bel« Jyra tarn atrox in (e motum,ut fi in Turcam mouißet,non potuißet infeßius. hxtoindepoßdie,ubifrußrafenßturbemoppugnarimagnamilitum iadó/ ^^niulto relpondit procactus. Scribit extempio Brandeburgus ad Heßum 'einomnem,oratcp obnixe,utMauritium ad reconciiiationem ö^paccmuel ^■^umentis uel precibus ßedat;etß non ignorabat,uix Saxonicum ciuüebeb btn.ninillo publico,quod cum Czfare gerebatur ,prius confedo,Componi Potmflie.Simulcpilium monet,inquantopericuloipfeuerfaretur. Sociarum «uitatum defedionem haudraodiceeius neruos fregiße.Cogitatet,qaanti fld quàm duris padionibus conßitißet Vuirtenbergenß fua pax. Et quod omni« maximum eßer,rumoribus indies adferri,nouas Caefarem copias in fupple *^encumueterisexercicusfcribere,SCad conquißtionem militum aliosmirti, ^‘c^expeditioneminSaxoniamadornare.Cumeiuspotentiae unus ipfe reß« Ißrenequiret,confultum fuis rebus eß^e,rupplictjs pacem,legibus qualibufeS 9ye,indeteriorifortunaquamprimumorare,quasipfe conceperit,eas^per •fgatos primo quoep tempore tranfmittereddq^ potius cße,quäm fociorum au Wqs nudum uim expedarc.Scireipfum,fe multis de caußs Cxfarem habere **oiinfeßum:coc^ intenfum magis,qao obßinatiori animo adhuc eßet. Salu/ he öi: fideleconuliumfedare,UI fuppliccmfepracbeat, SCadmißbrum condo ’’’tionempetat.ldfatius fore,quam uthbcros,Ä miferam plebem culpaeexor-tenijQ^feinprimisinexeremam perniciem praccipitemdaret. Habendam ante ocuios prouinciac uaflitatem,direptiones,agrorum populatloncs,rußicorum
GGg Î fugaro
-ocr page 888-IS 14 De BclloGermanico
fugam3'ncgndi»,ftr«gemhominum;ad ultimuoijOmnia extrema humandruR)/ à quibusarmls tuen lenequirer.lnhancfententiam fideliterille Helium ad pa ccm hortatus fuit. Bodem tenore ad Saxonem quoop per eofdem dies litcras dedit.IulTerat Cæfar nouas copias per Germaniam conlcribi, cohortes peditS XX(,équités mille duccntos.quibus omnibus lodocum Gruningum,homi« i^iem acrem ÔC militaris rci peritum,pr3efecerat: qui circa Saxoniam omnia in« feßis populationibus iam uaftarecoeperat,ne qua auxilia Heffb autJSaxonI mitterentur,Hic Conradum Comitem à T eckelburgo, inde Ofnaburgum 0^ Mindam oppida,comité Luppéfem,nonnullos^ alios regulo«, qui in Smal-caldicum fœdus adfcripti fuerant,capta infuperarce Ritsbergo, adimpcrata facienda compulit. Rebus Ilie profpcregeftis,Brcmamcontcndit:eam^in poteftatem redigere,fed parum foelicitcr,menfc Februario conatus fait • Saxo Eledor ubi de rebus Catfans fecundis accipit,Idibus Februar, ad Argentota-tenfesfcribitjde rebus à fefeelicitergeftis:utMauritio pleratpoppidaamp;C3ftcS la per Mtfniam ac Turingam,rccepiis amifsis, ademiflcf.SC epikopiï Magde burgenfem fuac dttioni adiccilfet.Vnumpraeter fpem cucnifle,quod Vuwtenz bcrgcnfisDuXjSi’pleræqpfociæciuitates Germaniae in Sueuia, amicitiâaclw dem cum Carfare,nulla religionis inieda mentionelniuifient :quodcp auxilia iln in fc foedcrisep focios,ubi poftularcntur,milfuri effent. Per ea foedus ab ipüs uiolatum. Quod uero audia t, Argentoratenfes conftan ter in fide pctma« nere,gratum idfibieflc,cos^facereutndosfociosdecet. Horta ri,ut in fide pcrfeucrent.Siarmis peterentur,Heluetiorum amp;nbsp;Regis Galliarum opibusfe tuerentur,fifuisnonpoffent.Scquo^dubi)s eorum rebus cupere qoidemo-pern lerre.-uerùm per bellum,quoddomi cum Cgfare effet,fibi no effe integrS. Vbi id ex fententia confedum habcrct,fidem amicitiam^ fc ipfis ptatft^“^* lam ad conucniendum M3gdeburgum,Ofdinibus Saxonicis edidum cue diem,ad qaiem lej^d iam frequentes eo conucnerunt. Atqp hie de t)s rebus, ptogt; ptcr quas ad conucniendum Francfort urn nuper dies indidus fucrat ,delibera re.lnfpecertaeffefe,ciuitatesrcliquas,dC Ordincs .pcrtinacitcrinfidc permS furos.Hasliteras cum darft,deliberatio anceps cos tenebat. Pcreoldemdes Mendoza Hifpanus nationc,qui inGalltjs exulabat,aGallorum Regeroiflus legatus Franefurtum uenifqui in curiam introdudus,Senatum monuit,nen-dem mutarent.0^ magnifica fimul promifit, fi bellum ilia tu, ut Mars communis eft,eo quo fufeeptum effet animo finirent.
Miierat Rex Saxoni centum aureorum millia,quibus uixdum annumeratis, ispridieKalend. Aprilis erebus humanis excefferat. Verumharclcgatio fruz ftra,acfincmomento fuit.Etenimfide publica legatis firmata Franefurtien-fium à Carfare,Vlmam legationes miferunt Argentoratenfes, lacobum Stur-miumjMathiam Pharrerum,0d Marcum Hagium. Admifsi,propofitas pacis conditiones ad referendum obtinuerunt.nihil enimratum foredicebant,quod ■uthoritatc fenatus non comprobaretur . Pacis conditiones has ferme fume ac cepinriginta aureorum millia penderent,fló x 11 machinas æneas maiores.Nul la prçlîdia urbi impofita. Additum praeterea conditionibus fuit,ut abiurato in uniuerfum fordere Schmalcaldico ,in Cæfaris fidem iurarerentjhoftesliiose ciuitatecxpellerent. Rex FcrdinanduSjUtBohemosarmafumcrereftitanus in belli focietatemtraheret,Lçtmericiam oppidum in extremis Bohemwearz dinibus fitum,cum filio Ferdinando proficiicifur.Per biduum s bi Ordincs rc-gni moratus,tandem in frequenti concilio grau« orationc qs perfuadcrcaggre ditur,ut Mauritio opem implorant! in ancipiti fortuna, foederis olim inter u-tranlt;^gcntemidimemores,fuppctias ferrent. Quodautem nonnulli metue-rentineea res ad libertatem gentis Bohemiatiinminuendam tandéexcedere^
-ocr page 889-Liber Sextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;4f
Jûôn efTe.quin fidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t8bulas,quibus cauerctuf,fc ïnterpofitur um.Orgt;
«•aesjqut ibi tum aderant,negabant fux poteftads cfle,finc aliorô qui deßde* ’’banturfuïFragijs,fcifcereÔcftatuereeaquîcàRege poftularentur. Quod *^nranngcre tur,quâprtmû omniû ordinQ conuentû indicendû.Nec deerâc hic ^’fnenjqui Reg» fuâ opera haudquaquâ fegnem ad belI5 promitterentQuib. ''’cgratnsadiSjOftenditpræfenstempus Jongamdifceptationê Qi moratnre^ ^ubre.Non deliberandum /ed mittenda elle auxilia.Bello confeâo,diem côe ^^ntucdidurummolle feeorumlibertatemimminuere,ut ampliacutuaeflet Potius.Orauit.ut fe obediences pracftarentac fecum habita per Bohemiam mi ^'Uinconquinttone,»rm3inducrent,ô^8d bellum fc mouerent.Vbiaduertére ^fgem inter dicend um uehemenriusexarfiflèjindignationemeius iieriti, ope fuam uno ore promiferc. Aut,fi qui e{rent,qui ipß fc ad bellum non inftru *ftnt,mi{terent pecumam in (lipendium.Paulo pôftfubldusFebruarias,cùm promifTa urgerct,nobilitas Pragenfis per f itéras à Rege eontendit,ut(quando •nfoleas eiî et,quod agitaret^ad xitj kal.Martias,Ordines regni Pragam conue pheiuberet.St idnonpofi'et,ûtipficôconuenirent:ac ftatucrent fine eiusof* Itnfajquod ex ufu regni cflet.lnftat Rex contra, ÔC quod Laetmericiae effet dtfee ptatum ûbijcit.Promifit tarnen comitia in xiiij kdl.Maias.Vctat^fimul, ne ad fts nouas incœptandas ipfi interea loci conuentum ullum agerent.Behemi ta nihdo obßinatius,quarto inde die,quàm in zi aerba It teras ad Regem de J^trant,conuenere^ô^ adtiberca(em,quainamiilurilt;lidebâtur,tuendam iœdus *«te,u£cuoqtàRe^cidacctpcrct«r.PefUcncrat iaminSaxoniamMarchio AI ^lt;ftut,cuiextemplo Mauritius Rochlictam,quaeintutelafororisuidux Lant« e erat,obfidendamprimùm,deinde oppugnandâtradidit.RcxDrcffumj
■tius Friburgum fibifumpüt. Sed Rochlicia nullo momento potius fu^ itMarchio. Saxo per idrempus Aldenburgi,uel,utBltj ttadunt,adGartum cum XXX VIcohorttbus ualido equitatu hærebatls ubi idÿognotyt^ node Erneftum Luneburgum.Volratum^Mansfeltiumcö parte cquitatus,amp;Rc-ftodum cum iùa Icgione occultis itineribusfilenti agmine Rochliciam prarmil •'tî'pfe moxfub aiiroram lucelcentem cum reliquixoptjs agmine compolito f^quitur.Priufquam lucefeeret,équités aliquot prxmihi,in peruigilio ßationa f‘oseximprouifoopprlmunt:quorumparcimcxfis,reliquifugaincaftraeua« ^ttunt.lniuburbio Albertus quatuor cohortes prxßdio locauerahipfeluxui uoluptati immerfus,nodes diescp perpotando continuabat fecurus ♦ Cum ^baltjscp copqs Saxonibus occurrit.Scd cóm numero uirorum praeßaret Sa-*0, Albertus cum clade retro in oppidum compellitur. Necmultopôft adfuit Eleâorcum fuislegationibus,quioppidûundicp obfidionc cingere,àcmox oppugnare parauit.Mons in proximo erat,oppido imminenstin hune macht öas ntiaiores fubuehi iufsit. Hinc in oppidanos globorum grandineita fulmi^ {’»uitjUtftationes è mûris,aliosrp c puÙico proturbaret. Simul^ aliquot cohortes adinuadendum fuburbiumimmittit,aquibus,dilapfîs fuga perproxi^
pontem Alberti cohortibus,ôf equitibus Muldam amnem tranfnatanti-hus,incenfum fuit.Inde oppidum inuadunt,ô^ primo impetu capiunt.Cædua $or pafsim cum telo opprefsi.lnde ad pracdam,quæ concefià milid ßieratjCon^ ^wiîjtormenta in caftra Eledloris conuexerunt.Marchio Albertus dum in me dio terrorc fugam peramnem trepidus quactit,abErneftoLunêburgo captus, ad Elcdorem in caftra dudus fuit. Sex cohortes oppido pracfidiorclitSac: Ö^cquires ad extremam dimicationem,ubife tumultuariêcollcgiffent,adqua tuor^ fermé horas pugnatum effet,abie(ftis armis in poteftatem uenerunt. Ä* tligunturiuramentOjperfexmenfesfeaduerfus Eledorcm arma non ftimptu* »os.Cxterum modico fanguine admoduoi Elcdori ea uidoria ftetit. Equités
GGg 4
-ocr page 890-De Bello Gcrmânico
cas cohortfl paianttg^quas per pontem fn fugam abifle memorau», afTcquutf, tructdarunt.In oppido non minus mille hoftium cacfi.Sunt qui cæfos captos^ ad quingento* équités prodant eiapfos partim ad Regem,partim adEIedor« Saxonem cum Ggnis mtlitaribus perfugillè.Qui extra muros in tranfnatando ainnem occiß,3uc iubmcrfi er3t,ad c c ctuere. Albertum Eledor captiuum fe / emn Aldenburbum abdudum,Gotam ablegauit in cuftodiamtmißt^ cetto» «n Bohemi3i«,qul rem foeliciter ad Rochliciam gertam Bohemia in bellum Sa xonum intentis nunciarent-Hgeper Saxoniam ad iftum modum tum gerefaä* tur, CaefafVlmaecùmadbuccfiétjCÔmcnfeMartioDux Vuirtenbergenfis, ut in pacis legibus expreflumfuerat,adhucinualldui ex podagra, uentt. Et quia pedibus infiftercncquibat,infella contra Caefarem confedictd enim pace (Jxfaris conceffum fuerat.lbi per eos,quos à conülija adduxerat, fupplexfibi condonariorauif,S^obedtentem feinreliquum pollicetur. Ad qoar bcnigRC Cacfarpaucarefpondit,monuiitp,utinhdeperfcucrarct.Rcli(Sa vlmaCæfar Norlingam,bclli S3xon{cicaufa,quodiamardebat,pett]t., Literis cnimalrjs 1 uper alias Vlmam a U a cts acceperat, Elcdorcm per Saxoniam profperê rein gerere,6^ Bohemos per literas et legatos ad defedionem pcfliccre,uulgurfl ad omnemaurammobilem,tumpler3mcpnobtlitatcm fuam facerc: uniucriam denique gentem in Regemexcitare omnia tumultibus perfmifccrc. loachimi cam ualiem argcoti,auri QC acris ditifsirnam fodinis , per Tbumfernum tenen. Quibus rebus permotus (itefar,maxime quod Mauritio nihil relidum cHet ex tra Drefdam QC Lipfiam: Albertum March)onem,quem cum mille Ä ü c c c e« quitibus.öi fedecim cohortibus auxlto mifcraqcaptum : Sabdacum, amp;nbsp;Mari-gnanum quocp,cum copqs utruncß fuis cum illo t Ö»unxerat,ut rclatum eft Cg Iar ubi per Giengam Norlingam uenit,recepiife podagra multo quam infeil(us,utinmetu 0^ folicitudine eiïetjncilla moram Ä dilationeam ad bellum perH^ciendmn adferret.Specitiastarnen breuiilla rcmifit,actotusreiutil tus fuit. 1 um diutius noncundandum ibiratus,primo quoqp tempoicexerci'* tum ad Saxoniam admouercconßituit. Inter hxc Brandebuigus Eledora* pudCæfaremamp; Regem pioLantgrauiohaud fegnitcr egitde reccnciliatio-ne, EÔ ad ultimum rem perduxit,ui pacis condition«,quibus teneretur,icri berentur,nee in tjsquicquamexciperetur. Leges ferme fucrehac. Décréta Otdinum Impertj rata haberet.Liberorum alterum obfldem traderet Duceti» Brunfuicenfem Henricum,eiusqp ßlium,quos captos adhuc afleruabat, nuila mora dimittcret.AuxilioequeftrescopiasaducrlusElcdorcm Saxonem, » foederis focios,3tcpodlopcditum cohortes Caefarifubmittcret.Easif feperfe meftre fuo acrealcret.Praefens fuum delidum agnofccrct fupplex.cius^ ueni am Caefarem orarct.Ille has conditiones,quia nimis graues fuerunt uifafjfulci-percrecufauitmcc^ineas fine infigni dedecore difeedere fepofle refpondit* Ac nifi mitigarentur,quamuis potius fortunam ad extrema humanorumufc^ expert ri maile. Atcß tea infeda pace,Lâtgrauij res dubiac in ancipiti manferût. Moucrat iam Caefar à Norlinga duabus Icgionibus ueteranorum militum No-rimbergam,cùm ex itinere hterasad OrdinesMifniaedarct. Earumhxce« rat fententia. Accepifie fe,loannem Eledorcm profcriptum,ebello Germa-nicoreuerfum inSaxoniam,nonlolumamilla,quacMauritio conccirerat,rc-cuperafle.ucrumctiamoppidaaliquot,6lt;arces,quae fub tutela fratris Fer^ nandifuiffent,eiademilTein Bohemia. Quare ad eius conatus audaces,» rcbellionem retundendam,è Sueuia fe mouiire. In id interea ipfi operam da-renr,u( qua dudurus eflct.qs locis commeatu,pabulo,frumento, alijseprebus, quibus exercitus fufientaretur, accurate profpicerciur, amp;nbsp;humanitermilita longo itinere fadeado lafTos excipcrent. Soper haecobedientesfe Mauritio,
-ocr page 891-Liber Sextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;47
eta Saxom's fetoda,praeft3rcnt. Se hoc bellum fufee^ifTe^üt fr»dts iiliiM P'^fcntia 3^ opibus,ipfis pax ölt; ocium uetus reftitueretur. Ex eodem hincrc ‘‘fera: à Cxfare ad concilium PragenfefiCprefedosuenerunt, quibusGgnifiz ' J*'iit,conftitui(refcferro QC incendio in Eleäorem Saxon cm antmaduertere. *^fo!umipfiscurar«flet,utexcorumagris,qu3ntum commeatus opu« forcti ’dexcrcitum akndum in caftra conueheretur. Interea prima nobilicatis Ptoceresjquos fupra memorauimusiniufTu Regis Pragamconueniiîe,d3 •utninabelli itaconfulucrant,firesdubiatita poßularcnt,ut omnino armafu* J’’Maeiïcnt,fummaererum Cafpar Pluggius pracHcererur, Erat inter Bo-quot;«misenobiles facile primus,opibus SC chentelis potens, qui aliquando pro-P^rfacinus perpétra tum agris aliquot multatusgt;SC in exiliumadusJedpO'
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'^woc’tuifuerat, Rexeam remgrauiter tulit ,8Cpaulo
Pt'ft Pricciam cum exercitu ( oppidum Bohemiateft) Mauritio 6C Augofto •‘^(citiSjUcnit. Bohemi hoftili armorum facie non folum perterrefadi^ led Mlt;i;natictiam,quôd cuminfeftoexercitu in agrum Bohemicum irrupiHet ^f*)PerIitcrasab co petiuerunt,ne exteras gentes in regnum Bohemicum *nimitteret. Nouum exemplum, SC periculi plenum fpeClare ad motus^ QC ’’Onasres. SimulMifniacDucibusfcribunt,uteBohemia facclTant,cxercigt; ’“nilinedamno SC populationeeregno deducant: quodni facerêt extemplô, h’bitufos eos infortunium His Rex ita rclpondit,uereri defincrent- non fcBo “ttniatn ingreßum cum cxcrcitu,ut hoßilia infera^fed Cæfari fratri aduenien
coniungeret, Adhaec, ne Pragenfes in conquifitionc milirumfrußra •^niptus in bellum Saxonicum lacèrent. Eledorcm retro fe,in interiora pro-'’incia:luxrecepilfe. Saxo paulo anteIcgationcsinBohemiammtrerat,qua-’umprincepserat Nicolaus Minquitius,ad renouandumcumBohemisfoehns,3; amicitiam. Hicinter uias in grauem morbum incidit,quo non ita fra
fuit^qutn pcrlitcras Pragenfes moneret,utlagatos ad fe*(ed hdgs,dccei-’’ffentjcumquibuslecrctoeaquacin mandatis haberct,tranfigcret. Bohemi p'hil Minqtio led ad Minquitq poßulata Duci Eled. refpoderSt in häc ferme quot;’ntêcism.Bohemos cupere quidêp'd quod æquû*net,illi in renouando feede alias ido rem gratam faccre:fcd per motus pracfentis temporis iam integrü •’audquaquam eße. Maurit«um cum fratre Auguflo, Rege authore, cum ’fniatis Icgionibus Bohemiam ad uaßanda omnia incendio SC prçdationibua ’otraife. Quod quidem quorfum euafurum eßet, nondum poße fatis puide
Proinde contendere ab eo ne perinde id fiatyquaß fœdus renouarenunq jfutn maxime opus fit, grauarentur. Veterem amicitiam integram, SC foedu« «labefadatum feruari le ucllc.ldcp itaratum föret.ac firmum, aeßiam rcligio-Jfpracfenti numinerenouatumclfet.idquodbreuircipfa pracßarent,ut fide» Jnanondefideraretur. Nunc armainfeàRegcôCMauritiomoueri,utfoedu« «ferant,5C focia arma contra ipfum iungant.Orare itat^ eum, ut fi Mauritius Bohemis bellum faciar,auxilio adcßet.Qirod fi efficeret,nullum inuicem futi» tum periculum tarn anceps,flC tarn pcrpl exum, quod pro eius falute non fufei perent. Regem cum coptjs Pricciac eßemnde lamam ferri,in Vallem loachi-•nicambreuimoturum. ldfifaceret,reconßituißecöcafiraadmouere,ubipoc tus tutifsimusreceptuicflef.lnterifla moueruntMorauos,neHilpanam,ItaIi-camue Bohemicæ focicta ti inter hos belli Saxonici tumultus pracoptatu irent. Petebat CxfarjeliCla Norlinga, Norimbergam,cum duabus legionibustad quas tertia.per Gualterum S ueuum confcripta,accedcbat.Cum his Hifpanas Cohortes,ÔC Neapolitanos eqtes côiûxerat Prçter millecataphrados aPrußo amp;nbsp;loanneBrâdeburgéiiacceptes,lexeëtos leuis armaturae côduxerat.Prçmif uisfueraiNortmbergâ Albanus,qui circa urbê, Qc intra muros,g mâfionàrios
GGg Î defi-
-ocr page 892-ilt;4S De ßello Germanico
dengnâtoreshofpfcfaifnquacaduentantcscopfædiftribuerentuï.dengoaKh Mangaan! o do cohortes permanßones urbanas prç fidij loco dffthbutaefunt Cae/ar paulo poft cum Co roborc,quod ad corpohs cuftod/am ex omni numc/' ro dclegcratjNorimbergam uenit-Sd ciidum fermé omnium,in primisfenato rum,gratu]auoneexceptas fait. diebus mtUtibas,3bitiaere molefto defatigans,adreficienda corpora,animosconceffb; Non'mbergaCaefai rcljdajAegram contendit. Aegra Bohcm!ç,led extra faltus,ad amnemAegrâ qui in Albim influit,qua iter in Saxoniam amp;nbsp;Albim uergir,oppidum eft, diuo-nisFcrdinandi.Hucad viildus April adconueniendunijdiemRegiôi Mau« ri»io,fimulutcomrrie3tumconuehcrent,æapparatum omnem beliieompor/ tarent, edixerat. Etant BohemijpraecipuéPragenfcs, toto regno in armis;à quibus ucdircederentjRex farpeperliteras ^legationes iufîerat.Refponfura ab bis fuit,arma fefampnneiufia,non ad in£erendum,fedad prohibcndom ab agrisfuis uim,eo abfente.Petcrcab eo,ut Car fa rem moncret.ne SledoriSaj xoni bdlum faceret'.fed negocium,propter quod id motum eflèt, difeeptandâ in concilium mitteretrid quod é dignicate Maieftaris Impetatorix uideretuf. Con(ieatujdiem,expromifto indiccndum,petere.Interim DrcftoFcrdinan* dus, Mauritius Friburgo ad inditftum diem ieruandd profedi,pratter Lxcmiri ciam,perBohemiam,S3Xonia ad dextram rdida.compendio Aegram contea dunt inttatis fylufj,quibus Bobemiæ regnum coronx in modum fcrmêdngi/ tur,offenderunt tranOtûm^rborum fuccifarum pafsimftrageinterduftim.Fa-dum id cteditum fuit iuflu Ca/paris Pluggtj,qui ingentem rufiieorum multilit dinem ad belJum concitauerat.Rex ubi diufrufta dtûjciendis arbor/bus,cß trd CIS extantibus,uirgultisipperplexislu(fiatas fuitjßohemorum,qui ingeareat arborum uimpro munimento coaceru3ranf,et ianera inred€rant,iniu(i3 reptd fusjperinuiamont/um.amp;f/ÿluarumanfradus Iongos,errorcs^ifer3ueftefeco adus lunCxIar^ognitoiter Aegram iratri à ruütcis per impeditos faltusiU' terciufum,amp;rexpeditis opus efre,quiiniuriam propulCarentiHifpanorum co^ bottes aliquotmiiterecon(îituit,quicum cura itinera per iâltum peruagaren* tur,^IZegemin pacatum ékducerêt.Sedpoüquam 3ccepit,eum auxilio pro^ cerum quorundam,qui in bde étant,demonüratis aurjs irineribus,exîra impe.gt; dttos(altuseuari[Iè,nuIIaauxiliamirit,8^caHra ad tertium ab Aegra miliare tnouitiin qux Rex cum Maurit/o,amp;^ JoanncBrandeburgo,cum fuis copijs uc-ncrunt. Exbiscaûris CxCarrurCus ad Ordines Bohemtx,in eandemienten* tiatn,qi]a luperiorimenrcjliteras dédie Prxberent coinmeatum ad bdiunif quod baxoni,nonipûs parabatur. Suppeditatofrumento,amp;!cibarijs,domoa guifep fuas abarmisdifeederenc. Qj^odnifacerent, uiderent,utàicamp;fratre earebellioacciperetur. QuodadreJtgionemattin€ret,nibileffe quôd foUida tarentueHocbellonullt feneqjPrincipumnequeciuitatum ptopter religio* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
nem fuiftèinfeftum- Literisbislediis,tantum abfuitutarma depoüieriatfUt multo magis eiiam animis obfiinarint. ExtempiôPragêies tota Bohemia Of' dines trépidé ad arma concitantmunedemum tempus effe,utpatriam comma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
nein ui armis uindicent,acCueantur.Rex amp;nbsp;ipfe in hoc motu ijfdem propé,
quibüsCxCar, uerbis Ordines monet, ut tumukuari deftûanealioqui futti'
rum,urratioiniretur,quafacinororumincœprumcontra CxfaremôC refran/
geretur. Maiora Cua utriuiepin ipfam gentem elTe mérita , quàm utea aïo» I lirentut.Quod autemdeconuentubabendo obrenderêr,de eo uelleiiatuere, 1 quod ex regni ufu effet futurum, Saxo Cxfatis ac Regis copijs, qux rribua
ab Aegra miliaribuscaffralocauerant,nibilperrerritus,Friburgum Mifaixop
pidum,atqueindead Albim progreffus, Miiènum,dimiffb Mauririano Cine
fraudéprxffdio,One clade caepit.Q^ubiPragäaäciatäfuit,delediiffatim shaa
-ocr page 893-Liber SextuS;
^t«ràsad Ordinc« perBohemiam dederunt,quibusorarünf,utflt;fedcriicüin bleâoretoties idi me(nores,pro fideli amico acfocio facerent, quod fetvper Pi^otnißflentud âquiburdamuiolatumeife. Quare ne id in pofterum admit te [tturamplius,fedutEledorfoctjs ipforum armisadiutus potentior aduerfut ’’oftes fuos effet. Sitnul ôf ad Regé fcribunt,ne grauiter accipiaqfe in armit ef/ *^:Seriidnecefsitudinisiure.Orareeû duas obcaufas,neSaxoni bellû faciatt protêt firmatâ iâ olim inter ipfos fidê fœderisitû quôd illc caufaefuæ cogni/ Wonemfcmper ad concilium fcieccrit.Rex illico loannêepifcopum ü’muceti ’fm SC alios nonnullos è confilio legatos Pragâ mittit,per quos, cur minu» di-J'^Konuentui ad xiiq kal.Maias indidum feruaffet,excufat Imperat iuxtàjtt 'ûsduscum hoffe commun! idum,irritum habeantSi libéra comitia haberi po Çularent.difccdcrent ab armis.Et fi huic edido non parêrenr/adurQ fe, quod ^fnaieftate regia uiderentur. Sin arma d^onercnt,pcrmifit nihil legatis,fcd ’dfeomnia referre iufsit.Inde ad Aegram Caefardifccflurus,omnem exercitff, ^dynaftarum auxiliaitarecenfuit,ut grauisarmaturæéquités Rex iexcentos 'f^ßriidos adducerct.Quidâducêtosaddût.Mauritius mille,Brâdeburgcfis ♦ûo atmauerat. Huffari pratterea mille R egé fequebâtur,ct peditS cohortes de ^fiti.Nam reliquas copias partim in Bohemia dimiferat,partim Aegræ praefi/ Jio rcliquerat.Mauritius,eius^frafAuguffuSjdecêpedlta cohortes,reliquis Lpfiæô^ Zuicauiacin praefidiodifpofitis,conferej^nt. Saxo in armishabe»
V111 peditû mercenariorû millia,ac totidê ferme âaxonû,ac tria millia equi* liifn.Reliquas copias equeftres pedeftres^ Gulielmus Thumfernus fecQ abdti ^«tat.Excrcitum profedô florentem,numero amp;nbsp;robore militum hoftibus pa-’fni propèmifi difparê fortunâ Deus dediffet ei,uode ius Qc acquô belli ftare ui debatur.Caefar Aegræ feriisPafchalibusfolenniritupcrpetratiSjCafframouitî icAlbano cum parte cquitatus,ô^ omnib.coptjs pedeffribus Mifenum,ubi E-«âoradhuc caftra habebat.præmiffô,x die ipfe per faltus difficiles,^ altas pa ’Udes eodêperuenitîôCxKal. Matas haud procul ab oppidocaffra comma ’'juit,receptisinitinereoppidlsamp;caftellis, qSaxonicis prçfidqs firmatafuc» fïtSaxo accepto Cæfaris aduentu,omnes copias /?lbim,ufto ponte quo am/ hem iûxerat,raptim traduxinöC ad Mulbergum,haud procul â ripa, loco aper-load dimicandS confedit. Interim Cçfar,priufquâ ad Albimueniret,cohortes aliquot Saxonicas fudit,6c fignis militaribus aliquot captis, milites fine frau/ ^cinpacatum abirepermifit.AberatâMifeno trianôampIiuspaffuûmilIiajU» offS milité diei unius itinere laff'um,paululû quiefeere uixdS iufsiffèt,à Mauri 1*0 nuncius uenit,ThumfernQ haud procul à caff ris(ut in bello multa inania fë pintur)c5 maenis copqs côfedifle. Ad prima nunciû nônihil trepidatSfuite Çatf.tamë côiriio,qui fæpè antea rumorcs id genus uanos expertus fuerat, du-irtiHuflàrijSf parleuisarmaturæequitûnumer9exploratâmitt6c eo,ubiho «r infediffe allatû fuerat,amp; in diuerfa circûquac® loca.Reuerfi codé die, nullij^ iifquam hofté confpedS renûciarûnfed ex captiuis in itinere exceptis,EIedo ittntranfifle Albim accepiflc,ôd ad Mulbergû contra Mifenß metaffe» Cæfac Occupandum ratus fuit,antequam Vuittenbergâ,ditionis Saxonicæ caput,nô • lolûlocinatura, fed præfidtjs munitâ,pcterct.Die uno militibus ad curâda coS pora côncefld,omnes copias in ulteriorê ripâ,fcaphis ponds in modû inffratis. ederiter tranfportare conffituit. Iffauoluentifuperuenit alius,fed uanus rur fumrumor,Eledorêretro Vuittenbergâabiffe. Paulôab Hifpanis nunciatfl txploratoribusfuit,eâ ad Mulbergu,tribus minus milliaribus abAlbiadhuc federe cB tjs copijs,quas paulo ante memoraui.S5r,qul v i millia ueteranorS mi litSeB tanta in armis habuiffetradûtDifpofuerat circa ripâpafsî fupra infraca Albi,equitBpeditûc£ ffationes,cSoperib.quibua hoffes träßtu prohlberétur
Albanut»'
-ocr page 894-De Bello Gcrnianico
AlbanumacireuenfrejufsüCaefarjel^fuumconni/umaperfcquodßneand pin uUa ddiberauone cum SaxonedecernereßarcLexerdtum auc pôtonibu» •ut ponte fado,aut lintribu» traducere oelleiaut fi id ßeri non pollet, quærefl- • dis uadisjranfnatandum effeamnemjmpedimenta uero,et opera aiia,lcaphl9 raiibuscpiundtstraijcienda.Contrà ceniüitÂlbanus,aii]^nonnulIi,quosa(i' ceps du crimen afiitabat-FIumen latum eire,iuxtam profundum.acXirato ag* mine,uorticons^fludibusgt;nanrestranfuerßsinhollemrapi,quiripaniinle* derantjâifimpdiipofle. Paucoanatandiperitos,reliquosuiuorticofîamnia baiidum trhnipericuloarteoccurreretutPerftitit Cxfaria fententia,ac prar-tnifsis Omnibus machinis foie fub terram demerfo,circa tertiam nodis uigili-•m Hßpanum equitatum fubfèqui iufstt-Ipfecum Germanorum equ(tum,pe ditumç roborc ftatim viiikatend.Mai},pauIo antèlucem caarisrelidis,ad Al bimcontcndir.J3odie,acpridie,iêqucnn^,at^ codem quo cum bofte paulo pôiî pugnam conferuir,lbl folito obrcurior,triiiiorcp uUusper Germaniam X kàa!has,terroremfpedâtibus(ecit.Cçfarfutur^pugnxeuêtusn€rcius,quefias turn ferfur,femper fe n£bulxdenG[ateinfeiiari,quoties fibi cumboüepugni-dum iic.Sub odauam boram marutinam Miiénum poGquam uenit, fetenuai cœlum dii euîTa nebula boftes in aducrlà ripa, qui traiedurum ibi Cxfarem ia altiqnbus crepidinibus oper/ebantur,detexit.Si pontem reßcereibi aggteiïia j fuin'et,mirs ibum grandingopus impedirepotuiffent.Sinfcapbis,lincibuSfaiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
ratibus coniundis in ripam inuaderetenraiîènt,perexiguo momêtôarcetipo
terant,accrepidines tuervEquites circa Milènum in acie continuit^aetuii^pri
usquàmiafsienent,ab equisdefcendere,caßrisproperipam poßeis. Mueras
Albanumproximaquxt^ripxloca exploratumrquem ipfeeueßigio üàtita
cum Rege,X rnodico equitatu fequitur,utprxfentes amp;nbsp;ipß quoep lingula pet
tußrarent. Vbjaccepitulteriorem ripampafsimabboftibusiniélïam^nonui«
/umfuiC4emere9onßliumexequi.ProximosiIlicoßuminiaccoIasundi(p3dfe
conuocat.Ab bis didicit,ubi amnis maxime uadofus effet,amp; minus uornced/
tato,ut tranfirijaut trSfnatari ponet,ßuererJnde cum Rege XMauritioin pro/
ximamdomumrußieam fibiraptim capiendi caufa diuertit. Hine longius I progrelloAlbanusoccurit,quifibiuadorumIocumaquodam ruftico,cuiho I iies iuperioribus diebus damnum dederant, cum ßde rnonßratum retaiit. Es
tranfnatandumcp comparata forent,terrebatur Cxfar, quod mulds locisho^
ßei équités pediies^ frequentes ripam occup3ffènt.Aggeradbpcmuriinmo
dum excitatus,pone quem tuti extra telorumiadus ßabant Super bxc, ponz
epfari omnia ripa bumilis,cuiusproxima uis amnis non folum tnundabatjfed
ctiam abluebat. Prxterea,nudaöi! aperraomnia,prxterraraarbußa,quibu9
nonnibilprotegerentur,ßabantexponta.Parteeaquauadotranßtuseratßu»
cipoterar,nec^ circumduciagmen. Itatp in ancipiti deliberatione indußria o» 1 pus eraLMilleHifpanosinterarbußa tormentariosIocatC^far, unde miüilb i bus rransßumen in aduerfosgrandinarent.ratus ita hoßes ripam deferturos, 1 amp;nbsp;fLibmoueripoße.Vhiilliuicifsim eiaculati eß^ent,Hifpanicum penculöad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
amnem ruererjnSaxones nimbo globorum perturbaii, in feaphasfeprxeipi.
tes dederunt,qaibusrecundoagmineßuminis deferrentur. Quodconfpicati
Hifpani,exarbußiscommuniteradripam aduolant,8Cinßumenprxeipites
-ocr page 895-Liber Septimus. . ilt;ji jAjhuBerisfolumSfbrachtjséfumma aqua extantibus^globorum tam effu* timbre €os qui tnfcaphasfecooieccrantjSC alios qui in ripa adhuc ftabant* I ‘(n-uerunt,ât e feaphis rurfum in fubiedum flumen adi, aegrè in ripam euadC' inde eos anceps terror in fugam tantum non daret Certatum eft tarnen *lt;(nncß magna ui mifsilium,ètantointeruallo. Nee à fuis abfcedebat Cxfar in jncipiii re.Lsubifendt holies fegniusurgeregt;miile alios fuccéturiatos fuis de-^^(igatis (übmißt.Tum Saxones feaphas partim omittunr,partim inieda flam [J’ïuruntjSC fugæconfiliumeapiunt.Nonnulli pronos fe in feaphas deuolue« °ânt,quô tuti à mifsilibuslaterent.Inter ifla pontem feceratCaefarnon magnç 'quot;oliJiqucm ad ripam applicari iufsir. Hifpani confpeda Saxonum fuga,lre-Wntes flumcnjgladiosorCjquofolo c fumma aquæfupcrfîeieextabant, te. ■tentes mordicus,tranfnatant:âf nauigiauifluminisdelabentia,quæ à pontis P^tte relida Saxones auulferant,abducuut.Tum demum Hifpani confertim 'ilteriorem inuadunt,S^ palantes toto campo fequuntur,amp; ad uelitâdum,prox *^oçant,donecreliquusexereitus partim ponte, qui èSaxonis Cæfariscp fea-phû fadus fuerat,8c retinaculis connexus flabat immobilis,partim uado tran. fîflet.Eledor interim hoflium,quos tranfltu probiberi pofle crediderat, fecu-'^Sjfacracconcioniincaflrisuacabat.Is ubipernunciumtrepidôllatum, Cæ« wcmAlbimtranfgrelTumaccepitjextcmplô fignum ad colligenda uafadari quot;^fsitjSCVuittembergampræmifsisimpedimentiscum omnibus copijs cele« *gt;œr(naturauit,ibicumCæfaredefumma rei dimîAturus. Reliquerat Caeßt ^’ftrispraefidio é fingulis legionibus ternas cohortes Germanorum, equi-quingentos grauis armature,in euentum pugnæ, Equitatus rufticum du-ïtnifecutus,uadoamnemiuperauit,Pedes ponte tranfportatusfuit. Ducem 'ufticumCæfarcentum coronatisaureis^â^ duobusequis donatum,dimiflt.
TENSII MONTFORTJI HISTO
rigide BELLO g E R M AN I C O LI B. VU.
N tranfltu Albis Cxfar ita partitas fuerat copias èqueftres,ut HuCi fari Lanoius cum leuis armaturæ turmis,fingulos tormentarios peditcsintergouehentibusprçcederent:ut hi defultoria leuitate in ripa flatim deiedi pro equitatu,dum pedites ponte amnem trâlt; fircnt,ftarent,hoftem^ paulatim rétro cedenteml3cefferent,car-
P^entep Proximehos AlbanuscSequitatu Neapoiitano,â^Mauritianis tur« fequebatur.Poflremum agmen Caefar amp;nbsp;Rex c5 Germanis equitibus clau ht-Nihil cundâdum ratus Cpfar,celeritate hoftem ad Mulbcrgum, uel ad Go-hmoppreffurum fe credebat. Equitatum omnem bifariam hic raptim diuifltt •n priori acie cqàitesIeuisarmaturæquadringentosAntonioToletâOjLano-•OiôtBaptiftacbpinello tribuit: Mauritio Hifpanos fclopetarioscenfum,du-^^ntos^leuis armaturæ Germanos,amp; haftatos fexcentos. Frontem Caftro-’’■Uruscumducentis QC uiginti grauis armaturæ Neapolitanis tegebat In «fera acte Cpfar,qaç in duo agmina diuifa proccdcbat,erat.ipfeinunocurn ^uadringcntis cataphradis Germanis, 6d trecentis hippofclopiftis curabat: alterOjCum totidem ac ducentis, Rex cum duobus filtjs, Âf Filiberto pnobrogumDucc,uerfabatur. Potuiffet Saxo tantis copljs fuifle par,S^ in •Petnuidoriçaciecongreffus fuifle,fiuniuerfum exercitum difperfum in u-contrahcrepotuiifet. Dimiferat pauioanteC^farisaduentû Gulielmu Thumfernm;
-ocr page 896-De Bello Germanico
ThumfernumtmuntueratprxßdqsMuIberguinyGothä.aliacp oppîda, nenu da auxilrjsopprimefcnturifirtnaratVuittembcrgam cohortibus. Sed iare fubitajnexpedata^.omnes undique copias rapdm contrabcre non dabatur. Accedebatfecura tranfitus mens,quod Albim tarn facile exuperabtlem haul quaquam crediderat. Cxter ù tn in banc pugnam (iituram non folum Germa niajed Galba etiam,8C I(alia,animos intêderam.Cæfar Albanum afTequutus« cum eo copias,quas fex maebinx campeftres ancecedebaoc,coniunxit.bimul/ atep holiem MulbergodifcefiflenQciatumcft,adfaItum Lochanum,tribus ab Albi miliaribusjubi cum tenerc acceperat, propere coniendit quadratoa-gm/ne. Er quo liberior,longiorcB m pianos campos effet profpeâus, quem puluis equorum antecedenttum pedibusin nubis modum excitatus ad-mC' Dat,ob!iquiusaliquanlt;oagmenindextramuergereamp;tncedere iufsit. Saxo praecedensagmen ex interuallo confpicatus, fuos in aciem cogit; eioccurfo-rus,priufquam Caefar,quern ad Albim, aut Torgamconiedilieputabatluis adeffet. Vuolfgangus Crucius,ffatiuorum Ducisprxfedus,quiCacfsrisar« tesininffruendis aciebusnouerat^eum monuit,utretro paululume mediaa' cieconcederet.’ôi: longiusprofpec^um,trans prius agmen,quod poffet,miifc ret.Inde Duxaiterum.quodCxfarcum Regeobbeptrahebat, agmcn,prartcr fpem ubi uidiffet,celeri(er in aciem redtir:in earn nunc necefsitaiem addudus, ut aut fugeret,aut prxbo contenderet. baquedimicandi moram nullam facere uoluittfed uincere,aut U(Ä:i,utcunquepugnx alea caderet. Sedcùm cxrrema humanorumcafuum apudfereputaret,circa iyluam aciem inftruereuifum fu icut in ea in aduerfa forunaabditus.acpedeitrium copiarum iubßdio tutus, no(?îe infequent« Vuittembergam receptumhaberetjbiforiunampericbtaru« rus.Trcpidus fubitare,peditatuinanieiyluam confiftereiufsit. Eracharcmul-tispafsim paludibus,amp; itinerum anguffq'; anfraduofis ditßcilis, peditibus commq^iorquimequitibus, Indem leuions anratuixHifpanoshippo* fclopiftas prgter fyluam palsnresjpcdites tormenris ma tuarqs at inatos,a qui-busglandubs eminus urgebantur,immifit. Caefat fuorumanimos,obequi* tans turmas,paucit bortaiado monendoepconfirmauinutfemperpedoraim-pauidahabuiffcnt,itanuncuirtutispriftinaerecordarentur Eundem efleho-nem.cuiusuimadingolftadium fcdendo,ubiinnumerabiles copias cum col* lcgafugitluohsbuiflet,fortlterfuft(nuerant:quemfcmpcr cedcntemretrOjte-ftirantemjacdctredantem pugnam fequendo, tandem adpngnæneccfsita« tern traxiffer. Nunc cum uideret conferta fe prope manu in præhum rapi/yl* uam fcris’communm latebram ad fugam quacrere. Vnnm diem,imóho/ tam unarn,omnium laborum finem fadurum.Viris equis^ fcfuperiores:qua re hoftem fpem uidorix,quam ipii in manu haberct, abtjeere, Ditia pracmia huius tnilitix eo die omnes reportaturos. Ad hare, in hoftico pugnantibus ipfis.fugxuiam Albim à tergo interclufiiTc, utf ortitcruincendiimefrct,aut occumbendum.In banc iêntênam inter obequitandum ad milites ordinum dudorespaucaloquutuSjprocedereagmeniufsit. Albanus, cum Ncäpoli* tanisgrauis armaturx equitibus, primus in boftes inuedus, corum aciem perrupit. Mauritius ab altcro cornu cum hippofclopiftarum turmis fcquu-tus, modicè Saxonum ordines turbauit. Hunc haffatorum uis.hinnituC' quorum terribili 0C tubarum clangorc fublato,tergo hprensexcepit.Dumbi •nft ffe aduerfisfrontibus concurrunt,adcxtroccinu vno tenore équités in Saxonum finiftramaciem tanta ferocia per præceps inferuntur, ut alçrcdu» d^dcnfîtarcetimpetu- Cxfarianorö uixfemel atc^ itéra prçbûreuertcicntur: neccominusdiuma!lcisequeftrib.utüirQuirgaleis côpiexus equis detrahelt; tetmugnatetur. Prxiium equeffre ffatim cquuû peditum^ certamen cxcepit.
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc
-ocr page 897-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
^oc primo pari uirtute,animis^ gerebatur.Frontem agminis duoutrincÿ coy mi fsilibus ßrenue aliquandiu tutabantur,grandine gfoborum equices in Zehentes fundcndo,arcendoc^.Vbiiftfeßiusillnnftarcnt, »iij recepiumfu« S^inpropinquam fyluam habebant,indecertisiadibus equitum inicquentifi ^rsgetn tacereSußinuerunt diu pedites Cacfarianorum impetutn.Per odo fet quot;quot;^horas uario euentu extrada pugna Hiit.Hußariéquités leuis armaturæ ad 'ikimuioeffüfijdextralacua^ in obliquum agmen inuaferunt,ea^ag(htafc ^ntcrruperunt.utexiguo admodum momenro uertendo reuertendoeç ordi= turbarint.ArfitindccacdesingenstSfquofuga Saxonumin fyluam præ-
^Pßantf0r erat,hocinfeßius in fugam ruentium, palantiumcs toto pafsim at-quoreueßigqs hacrebantHufßri.Foeda pafsimcatdes tum fiebatS^ tragicam Jffum faciem augebat confufus diflonus^ damor cadetltium, catdentiumcp: o^fremitus,fonicp,quos faltus repereußi campi reddebanh Altj infy'uäfemigt; fftnes,aut magna pars faucq.inermcs^ robora complexi, dum idus euitant* ■ntefficiiintur.rlures alij fuperalios præcipitesadi, equorum pedibus prote« ’untuf/rantaßrageiumentorumactelorumomnis generis circa fakumtota' Pbtiicieet cadaucrum cumulatorum omnia obruta fuere«ut eqties ad perfeque dum fuga in fyluam delatos, ipfo tumultupafsim impediref. Ad C c C C,nodia oencficto fuga Vuittembergam ablat« fecontulere,Capitur Erneßus Brunfui etnüs,Philippi ßlius. Eledpris fîlius natumaximus pratlioacceptis aliquot öulneribus fefcfubduccns,hoflc,âquoacccpcr3tugloera, traiedo, Gotham ''pfit. Equités per agros fugientes infequuti,magnam praedam ceperunt. ƒ ormenta quindccim,à Duce è praclio, iam inclinante uidoria, praemtffa,in •nitincre intercipiunt. Eiedor ufque ad ultimum pugnac eiuntSin prx-‘io nioratus,mediacædcdliapfus, cùmnihtlfpeifupetetfet.Ô^ ad extremum Psficuh uenfum eßet,cum paucis per faltus auia öif deuiafugit. Albanus cum P^rtecataphradorumfiCleuisarmaturaCjperfaltumfugientcsinfequiturXae parta uidoria.cum Regejeuocatis equitibus,qui tanquail^ in rebfis paca/ bsfecuri U3g3bantur,ad faltum progreflus,ibiconßitit,utfi Albanus cum fuo ^^tatu incautus in locö inüdiarB incidilTct,ad fe re^ptfî haberet. Alban? infe ^oendfs hoßtbus defätigatus,ad Cçfarcm^àquo alacri animo exeptus fuit,re-J'ntitur.Modico temporis intcruallo poß,duocataphradi Hiipani, quatuor
Hifpani leuis armaræ,atcpunus Huflarus cum also H(ipano,qui palä/ ‘f’longius per faltum perfequutifuerant hoßemjxtum fpedaculum Regi ”M»uritiopr:ebituri,Elcdoremcaptum,armatum,equoinfidcntcm,acuul-’’fffjquod inter pugnandum liua gena acceperat,déforma tum, ad Caefarem ’*llt;l'Jcunt,Saxoimmodicacorporismolegrauis,tùmchirothccis deiradisab *9'Jonequicquam defcendereconarctur,fiti propein fuga aepugna enedus^ ^hffgt;itudinefradus,manerc in equo à Caefare iuflus fuit. IbiSaxonudato ümice; Ego me, clcmenrifsime Catfar,in hacmca fortuna captiuum tibi de« Jo. Adea Cæfar : Nunc me clementifsimum Cacfarem appellas.lt;' Nuper “’udquaqnam ita ( nam Carolum â Gandouo, qui fefalso imperatorem •Cfiberer, HelTus amp;SaxodicerefoIitifuerant ) nuncinearn,quammeritus *ƒ fortunam incidißitSf furoris fui exitum,diuquatßtum,inuenißi. Ad qua« wxo qu3G conflernatusjpaulifper fubticuit.Mox cum gemitu, obtutu in ter/ MmdcHxoOrOjinquit. Cacfarclemcntifsime,utc3mefortunaßrucs,qux Principcuiro digna eft. Tum Cæfar.NunctibifumCatfarirfeduttedignum *ft,exciptam. Ferdinandus, cuius animum recordatio Bohemici faderise-’tulcerabatjpaulo acerbius eumincrepuit:quôdfe,8^ liberos fuos,regno etjee-ftAomnibus fortunis exuere conatus eßetitotamfji Bohemtam ad arma ad« uerfus f c concitaffct.bi prxlio tp fe uiciflct,uniucrfam gentê defeduram fuiße,
Albano
-ocr page 898-ilt;j4 De ßcllo Gcrmanico
Elcdorem Bi Erneffum Brunfutcenfem ad AJbim in caßra cuftodicndos deduceret Ab Albano id negoctj Älfonfo Viui Htipanodemandatumfint.Maunttas fnhaepugnajdum indrcumlpedèho/ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrfcguitur,fclopo pené lateri admorofrakduifuiï.
bedcafuSjCum ignem filexnÔ redderet,eum magis quam quicqaamaliudret' uauft.Amplius duo milll» peditum hofl/um exCa üinteo prxliotacniönoxru perueniens pugnam d(remdTct,ma/or dades in raltu,accampo,in quo d/mica batur,3ccepra fui'iret Equités paulo minus quingenti cecidere. Signa milttaria intereaEledoris uexillum^adCgfarem relatafunt. Ex Cxiarianis quinqusginta équités,aut pauló plures ceciderunt. Poüridiecum eques a quieie refeclus,omnia diligentiascircà exploratum mitferctur, tormê ta iexrepert3j8t magnam itnpedimentorum uim iacaiira retulerunt. Incidit hxcctadesinOdlauumKal.MaiaSyPofiquam Elediorem captumóiincailra adducinunctatum fuit,omnismiiitaristurbauelutadfpedaculum triffphi eb fufaconuejiitJbi magnitudinem uidorix quantumqui/ippoterataogendo, tortunafn,uirtutem,fœfidtatemcpCxrarisuehebant.Hunceliè unum Durent tota GermanfapoftRege^otentißimumxuius maiores altj poRaliosfuni' mum Imperij apicem ten ujflent, cuius p3ter,com feptemuirum omniumüiffra' gtjs Imperium eidelatam fuüTetjConftanterreeußrat« Huius CocietatemSia' micitiam ßohemos RegiacprxtuIiflè.Tantas eius eile opes, tantasc^ babuiffe copias,utMauritiumMiliarDucemomni prouincia,duobusoppidis excC' ptis,eôredegiflèt,utexu!antisinmodum apud Regem Ferdinanduminlate^ bris Ce contineret. Aufum eum cum Cafßre,Rege Si Ma uritio,Colum prxlio dccertare.His,8inmiIibus militum fubmiCsisférrnonibus celebratus Dux, in culiodiam abdudua fuit.Biduum eo Ioco,ubi pugnatum fuit.CçCarRatiuaba buit.Inde prima luce Torgam procefsiuqua in ßdem accepta, VuittembergS arcem,amp; C3puc^itionis,cum omnibus copt}s,uteam quoqt inpoteliatem redi geretjpTrrexif.Interuias nunciatur,GuIicImum Thumfernum cum qscopqs , quas in Bohemiam nuperabdaxerat,nouis eqaitam peditumcpauxiltjsauâSj ad X X V cohortes c foedeij à regni illius coniura tis promiffas,in Saxoniam itee maturate.Extempio CxCarreliquas copias AJbim traduci,8crcfrado ponte, ! baudprocul à Vuittemberg3,IocisCylueliribus calira communireiufsit. Häc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
Catfar,sb e^arte ubi anguRior erat,oppugnare côliituit Adquam rem Mau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
ritius é Dreffomagnam uim muralium operum fe conuedurum, CçCari poll!- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
cebatur,di Fofforum quindecim millia.quorum ilfud quidem prxliitit: bocae ro,trecenfis acgre'contradis,effedum dare non potuit. Fama dadis Saxonicar, 8^ capti Duds in Bohemiam perlata,confœderatisproceribus magnum terra rem tedcacRatim legationes fapplices adRegem Ferdinandum oratummit tunt,utapud Carfarem pro Eledore,nequid indementius in eiifiarueret, de^ precaretur.Suntquiid antepugnam fadum credant:9ipoliquameummagno prxlio uidium amp;nbsp;captum accepi{reat,contendiff'e à Rega, ut omnisin Hunga riam contra Tuicam exercitus duceretur.Rumores indies adferri,illScrebras irruptiones in regnum eius F3cere,(2çjod Ci faceret, fore, utalif reges qao^ad bellum Coda arma communiteriungerent. Tertio quam ad Vuittembergam caftraadmouitdiCjCæfarEledoremcap/tis damnat. Quodubidamnatoi/^ I gnißcatum fuit,nullum abiedi pauidi^ animi,aut trepidationis ßgnum dédite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l
Solum id,fnquit,nunquam exiliimalTem fore,utCxfartam incIementermecS Bgeret. Id interim ab eoprecor,utmihirenundet,aum ea lletfententia,utde uxoris acliberorum rebus ôibonis telîamento di/ponere mißt Hceat, loacbb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
mus Brandehurgenßs adprimam acceptx cladis famam, inde latx fententix, excitas,propere ad Caefarem nulla mora in caßra accurritdbi poR gratuIatiO'
neai
-ocr page 899-Liber Septimus,
iftn uidoriæ.multa benigniter pro Saxone depretatus fuit. Qui licet grauià, “•mfcftatuerentur.mcritus eflct,ne tamcm extrema humanorum in eum per» ^ueretur. Vidc,inquit,Cçfar, fi fccus feceris,utfadum ab Impcrt) Ordinibus •tcipietur.Quantumodq immortalis tibi. tuis omnibus, aepofteritati confla-
Si me confultorefnam quid ait) confultant, gentis fuæ more nihil ad me) ^•gt;ud(s,moderareuidoriam,eacnutereut tedignum eft.Parum quôd ho» * estuos beiio fuperauerismift te ipfum uincastqua re nihil fortius, nihil præ» ’'3tius,autmaieftatelmperij dignius. Alteriusuidoriælaus bona ex parte ad •’’••ites.quorum opéra in bcllo ufus cs,pertinct:huius ucrô fumma gioria,iram ^'ncere,hoftem£B dementia fuperare,propriê tua eft. Quod fi Germanianl in ^•lecontinereuelis,leuitatc,haudquaqaam crudelitatC opuseft.Cogita CçTar, ‘•'•iusmaiorcs paternum tuum regnum olim fumma en laude gubernafle,ma« ßua bell à gefsiiîe patris huius bcncficio ad fummum Imperium te ex Hifpanis ^ocatum:cùm ipfe fuffragn's omniû defignatuSjillud fufeipere reeufaflet. Ad î^eeces Brandeburgenfis accedebat,quôd eadem àGuIielmo Duce Cliuenfi, ?etdinandi genero,cuius foi orem Saxo nuptam habebat, fatpeantca tentata pjftent.Horum deprccationibus uido Carfare, damnatio ilia atrox mitigata
’^^fynodomft cflent,rata acfirma habercnAbnuit id conftantcr Elcdor :eiç mortem fibi præoptandam,inquit.In aiijs nulla^onditiones fe recufaturü.
'•’'Je har leges illï didaefuerunt.Septemuirali fplenoore feabdicarenin cam ne-’]^cipfe,necß eius fiberi,nec^ eorum poftcritas ullum ius in poftcrum uindica«
Agris,opp(dis,arcibus.cafteliis,quç Saxoni Septemuiro parent,fiatim ce Y«:Vuittembergam ÔCTorgam tt'aderenGotham arcem,nuiiis propè ope» ’•dus cxpugnabilem,cuertcret Cxfatj integra ei fuppe!Ieâile,amp;:annona in/ 'olumi relida, Ternam alimoniç partem,8^ machinas bdlicas omnes trade« ’îf:milites,qui in præfidtjs erant,traditis fîgnis tn paca turn faffefTeren*. Alber«
Brandeburgenfem.nuper captum,é cuftodia abfcp mulda dimitteret:adc-Ptâeiredderct.CatiarErncfthumBrunfuicenfcminuiuicem libcrum abire fi-••«rettquôc hocbelio Prufsisc Duci MansfeltusôdSÎ)lmenribusademiflèt,nub '’’etnporis mora reftitueret.Ccderet Magdeburgenfi_,Ha!berftatenfi,Hai!en-'•^ditionibus lmpert] fummoiudicio(Camcracuocant)parcret. Hucquocp ’.••'uptusjcum à Cxfare id conftitucretur,unà faccret.ut Hcnricum Brunfuicen quot;*niCius^fihum,captosè cuftodia dimittcreüàfûedere contra feÂF. idum ’•«fcifcerettncc ullum in poftcrum faccret,in quo ipfi non cxprimerentur. O« *?’Dia eius inde bona Cæfar in publicum redada, partim Ferdinando, partim *^’aritio,pro meritis in fe reftituto paterno regno,donauit,hac lege, ut Mau» ’miisilll eius^libcrisquinquagintaaureorummillia annuispenfionibusfol ••ffct.flCæfari ita uideretur. fcd Maurittj arbitratu tarnen oppidum Gothâ ( nâ ’’îëCïf.demoliri.ôCfoIoacquarc conftituerat}Saxoftnecertamineretineret. ••’c quidèlege,ut munimcnto euerfo,ncc oppidQ,nec arcé in poftcrû propu-KlacuIisfirmaret.Antcfoedus Smalcaldicûmultuçris alicnicôflarat,adidfol/ ••endSjMaurit.Eled.liberis cêtû aureorû millia pernumerarct. Super hçc,quâ-’ûfris alieni bonis patruelis in publies redadii innexû cfîèt,q Cçfeidonauet,
M jurit.redimeretratqp ita fine ullo Certam.obliteratis ultrociirocç ante •dis côtrouerfij Sjdeinceps uiueret Additû fuit cÔditionib.ne Saxo quic^ cô Itaeosqcaftra Cacf.eftentfecuti.unquâ molirct.ln Thuringia Caef. beneheio wftella de agros retineret. Quæ à CacC décréta forent,iuberêturûe,amp; ab Ordl ’•iu.lmp.ea illabefadata feruaret.Captiuus CçCaut eius filiS,^pter côcefsâui^ Ufequeret.Bonarelidain ius liberorS trâfirët,ft côditioncs piacerêt,easqp ipfe
HH h compro«
-ocr page 900-De Bello Cermânito
comprobarctjô^ populus.Ekhfs pacts Conditiob.exclufi fuerunt BicKIinguSj Ringrau«us,ÄIberrui MansfeltiusjRecroduSj^ Thumfcrnusiquorum poftre mus dimiHb exercituardpiendus,inuincula côderetur.Armis,â^ arneis macht nisCX X maionbus.quas Vuittêberga pofteadedtt,exceptis câpeftrib.exutus fuit.Hiscondnionibus,quiaplacueruntuitaDucircdcmptafuit. His pcrfe-diSjCæfariilicoliterasadOfdincslmperti dedit^quibus Vlmam conucntum fub Idus lunias noui fœderis concipiendi gratia edixit.Ferdinandus Bohemis item ex his caftris per eofdê dies mifsts legatis refponditjiniuriam memorabû lern fibi per foedus cum hofte uido,SC iam capto,nuper idum Keri .Veile id a/ boleri,aceiusfoimulamfibitraditacnifiobcdirentjUism inucnturumfe,qua eoinducerentur. Tenebaturinterim Vuittêbegatrium milliumdeledorum militum præfidio,prçterciues HGnili à fuo Duce iufsi,rcmiffo facramcnto,lt;n poteftatem uenjtc,3u dedirionem f»cere obftinabant.Nam tum è mûris fubte-dos agros ab Huffaris QC Hifpanis foedis popul3tionib;uaftati,omni3^ ferr» agi^ cernerëf,nep3iilicêtiainoppidanosipuircf,metucbât.Ilt;cmifloâDuce facramentOjfada deditio efttdedudisep prçl'idqs,quatuorcohortcs Germano rumàCç(are,utinpracfîdiocflent, fufFedi funtjadaoppidanis potedateex-turbandi eos oppido,qui contra edidum licenter in flagitia diflblucrêtur.Acce pt« in potcftatê Vuittêbcrga.biduô póft Sibylla uxor Ducts,kuir,amp; leuiri co* iuoxJororErnenhijôi: Elcd.filiusadCa;f.incaftraegrcfsi,in ci us tabernacu-luàPerd.RegisliberiSjlo^BrâdcburgêfjjSCfrequêïi Germanor.nobiliSccx tu deducunt.1 bi Sibylla effufis ubertim lacrymis,promarito errorisueniâ de/ precatur.Tnlbacmtfcrabili nobilifsimacfoeminacfortunajlacrymisoborti$,’6£ nabitumotusCyf.manueahumi genib.aduolutâ lcuauiciiniul,ac amplexus benignitcr,anim3m(xrétisdidis blâdiscôfirmauit.Moti funtadmifeticordia mifcrabilifped3culocirc0ftantiû,pcer3animi,ut anteadaruiniuriarû memo* ria^rfus cxolcfceret. Côfirmatç non folû mariii inuifendi poteftatciê keit, fed ipUcaptcÄetiäopPidöingrediendijßC ad odo diesapud uxorê hærêdi copia pmifit.Cgf.Fcrdinäd3,ci usep liberos,Eled. Brandeb.ô^ Mauritiû fecutus.po meridiano tépore Vuittêl^rgâ arcis uifendæ.ôC DucQ Eled, monumentotS gratia fimul utoppidi fit3,munitiones,propugnacula,aliacp uifendac antigta^ tismultaperluftrarct,ingrenusfuit.Hauddiuilliccômoratus,falutata inarcc Sibylla,iuflacn forti animo efle,omnia rede c3 marito habitura,incaftracûfu is redijt.Per hos dies Dux Eticus Brunfuicêfis ab Orientalib coptjs,quas Lu-becéfeSjHamburg.aliçcçciuitates côfcederatç ad bellS armarât,ducibus Curt phenningoMansfeltiOjHeddecOjThûferno^pfligatuSjObfidionê Bremékfoî uit.lpfeequoamnë tranâs,c8parteegtatus ad Cxf.fugiuapudquénöfolöfe deperuigilionegligenter ado,idquoduu!godceofpargebatur,purgauit,fed omné ofcitâtiç culpa in Frisberg3,à quo in pugna deiertus fuilîèt,trâliuIit.Mit titur Cothâ interim Lazarus Suuendius,ad arcê,exempteèeuftodia Alberto Brâdeburg.dclendâ.iunusc3duab.cohortib.tâdiuibicômorari,d3folo çqua-ta eHet-Reftabatiam,utunus HelTus Cçf.in gratiâreconciliareturtdequonuc referre pcrgam.BrandeburgusÂMauritius peramicosapudCacfarem huccô nitcbantur,utHciropaxquibus uideretur co ndifionibus,fcriberetur, Super/ crat id Colum,ut uia inueniretur ,quo publica priuata^ fideconccffa,fupplex Cæf,accideref,Dum harc illi moliuntur,legati è Bohemia à côiura tis procerib. incaftrapaeê orat3uenerunt.QuosCçfarmodcftècaftigatos,fincmuldap3U cis pôft diebus domum remifit.lnterim Helfus Lipfiam, ab his quos memora üi principibuSjUt ibi de ratione petendç obtinendçcp ueniæ fecreto 3gcrê’,euo catur.lbi poftquâ audiuit omnê fpcucniæimpetrâdç prçclufam,nifi line uHia côdilionib.in potclfatë Catf. Ce traderettcaftella omnia, agros,oppida, çnea^
tormenia
J
-ocr page 901-Liber Scprimus* lejz
brmenta darettduris bis conditionibus ille confternatusicum in fola Caefari« i^ieinentia fpetn uenix poßtam uideret,aliguandiu cogitabundus ocub's in ter« I fîmdeiedis fedit:acftatim Vucisfdfumretrodomum.quatuorà Lipßamili-* *nbus,moeßus ad deliberandum regreßus fuit. Poßridiecum apudanimuni 'ujin prxfentem fuam fortunam »ä^anceps dircrimen,quodimminere(,in* ^^■^equitandumidentidemreputaret,(acceperatfama,C^faremexpcditionetn ‘nHafsiam cum omni exercitu parare}tum demum,qui nullam antea padio* nem recepiiret,nunc quaslibet,quamuis graues,falua uita^admilTurus uifus fu It'Lateri eiusadequitabat cum forteEblebus,cum quo inter uias multa de pe« lenda uenia deliberaueratSi fcirem,inquit,Cxfarcm exorari poß^e, Qi exoracd ^'neprxfentejd^ quidem fupplicedomum meabire permißurum, non graua/ 'trotnnia propugnacula amp;caftelladiniere,permitterem omnia opera bellica ^uferrijtraderem armamentaiunam tantum arcem relinqueret,in qua me in O' cgt;oamp;receßucontinerem,ne^grauiusquidinmeconfuleret. Eblebusaduer/
i ft a ab xgro animo cum gemitu ac fufpirio profeda : Age, inqui t, quid fi Wa ad Mauri tium referam,quo tibi cÔfulatîPaucis diebus uel ipfe buc rurfum •dero, uel per literas tecertioremfaciam.Atuide,ncinterca quid grauius per ^gtitudinêanimiin teconfulas.Simulille cxtemp'.o adMauritiQpropere ma •urauit:ac cum eo,ut couenerat,fecreto egir.Referr ille ftatim rem ad Cgfarem. ^euer ci tu r Eblebut breui pofte caftis V uittêbcrgenflb us, cQ It ter is à Brande-■^urgenß Mauritio ad Lantgrauifi. EarS hicerat atnornonis lun.fcriptç fue bnt.Vbi de tua uoluntate per Eblebum fadi Turnus certiores, totidem uerbis tetn ad Cæfarcm retulimus.Quid autem obtinucrimus, ex eo cognofces, qui Bdtepacis leges perfert.Ec quia tolerabiles Tunt,nulla ratione recuTandas cêTc •tius.Nec^ dubium eft,quin lint placicurç-maximè cam cernas,ac tecQ reputes, Muanto periculo uerTeris.Caue abnua$,te in Cæf.poteftatê permictere. Nul '^sinterpone condiciones,nullas exceptionesmâ pax aliter (^nueniré non po itß.Nec eft cur acerbiora metuas tibi à Cxfare impoßtS iri,aut fu tuÄ ut capti uus in cuftodiam condaris:id no fore,noftrâ priuatim Hdê interponimus. Si^d prætereasconditiones,quasEblebus nuperpertuUt,grauius tibiaccederit,aul •cerbius inteconTultäfuerit,aatcapciuustenearis, nonrecuTamus atuislibe^ ßs in eandem for tuna de p ofci,fifl i,ut pro te prxftemus. Qæ ad r eligionê Tpez ^3C)idem tibi aßirmabitur,qd Saxoni reiidd eft.Quoniam aut bçc pax non (o Juin neceß'aria tibi ßmui eft,ac utilis,uerumetiä reipub.petimus, ut qua primS “Uc te conferas,ö^ Henricum BrunTuicenfem unä,8i filium eius,tecum ad Cac farcm adducas,utnoftram ßde Tecutopaxtibißtimpetrabilior,3^prxTens da t^dextra pacis cÔditiones accipias.Nec eft quod uerearis,ne BrunTuicenßs cii luf^am inßdqs inter uias intercipiatunid non futurum,nos uolumus prxfta» te.Dabi tur opera,ut ab equitibus obuqs incolumis ad CxTarem deducaris. LI terarä hic fuit tenor.Cxterûm pacis leges à Caef.Lantgrauio didx,quas(ÿ de-■criptas ipfe Tua manu conßrmauit/uerunt hg.Vt fe,agros,urbes)arces in Cac-Tatis poteftacê,nunis interpoßtis conditionibus, traderet. IpTe Tupplex ad Cxf. Pcdcs aduolutu3,noxam condonari^eteret: Cxf.deinccps obediens Tumma lt;)bferuantiaforet.ludicioImperiaiiaCxT.conftituendoparéret:Tumptusinici unà pro copia faceret.Decreta Cacf.pro incolumitae amp;nbsp;Talute Imperq compro D’retjöd feruaret.AduerfusTurcâauxiliaunà cucgterisprincipibus certatim Tuis tcmporibus mitteret.Omnibus foederibus, in primis Schmalcaldico, re/ ö5clato,Epifto!as huius g^eneris,quaTcüc^ haberetjCxT. tradito. Nulls foedus tóulla gëte inito,in quo Cxf.SC Ferdinandus nó exprimerenf.Hoftib.CxTari» Juàditionêintcrdicito.QuosCxTar,quôd infearmainduißentjuerenoxäuel *ci)Cos non tuetor.CxTatem perditionis Tux fines cS exercitu tranfire finitoiS^
HHh lt;nbsp;commeatu
-ocr page 902-1658 De Bello Gefmanco
P commeatuiuuato.liïfuospopularcs extremo bumariorS fupplicio, ^ufpött eum diem in acte contra Cæfarem Harent,aiïtmaduèrttto. Reuocato ècaUriï» qutadhucaduerfusCaefareminarmis funtteós^ intra quaiuordecini diesab armisdifcedereedidoiubcto:acnifiintraedidos dies parèrent,bonaeorutn roulâæ nomine prçdæ funto Cçfari.Centuni miilium aureorum pecunia noxa luitoteâcg fummam pracfentemintra quatuor menfes foluito. Arces omnescS propugnaculisjexceptoZiegenhemoaucCairellOjdemoIitor.Prxfidiaimpo-nendaCacrarifacramento obnoxiafuntotneculla inpofterum.nifiarbitratuet uoiuntate Cxfaris firmantor. Hçc ita rata funto,fi omnia beibca opera»,glow bos,puIueremtormentarium,S^ quantum inHrumentorum hue pertinet^ pri/ mo quoeç tempore in poteftatem tradanfed ex omni numero Cçfar,quantum uideretur fatis futurum ad earn arcem tuendam,quam permitteret, cidoborca linqueret.HcnricumBtunfaicenfem,cius^filium,è cuftodia, reftituédo pater nam ditionem,remiflb popularibus iuramcnto,dimittito:indeadionem dam-nidaticum eopacatèdifceptato. Adhatc, Prunorummagiflro,alijscpPrind-pibus Ui à fc adempta.iubens uolenscp reHituito. Aduerfus Danorum Regê, acalios,quôd in dubtjs rebus belli, Qi. incertis fortunac nulla auxilia miferinr, quodcp Caefaris arma fuiflent fecuti,nihil infeßi molitor.Captiuos finemufd» dimictito.-iudicio tjsfiftitôr,àquibuscontrouetfiaintcnditur. Has leges pads ßipfe no recufarct,amp; liberos eafdê ratas habere iubeto eafdêHalsiç nob»litas omnis, ac populus copro^ato.Si has leges uiolauCrit Lâcgrauius,tûilliarrep tu eû Cef,tradötd. Pro his omnib, ßrandeburg’Maurit.ö^ Vuollgâgus Pala* tinus fideiufleruhtSüftapada labcfadaret,promiferunt fe cöfocietatis armis uires fuas in cum conucrfuros,ut ad feruandùm cogâr.Hcflus has pacis leget ubi legit.ita non recufauit,ut aliqua,quac perplexius,minuslt;^ dilucide dida fii inèntjCconfilio Ordinum pianius explicari peteret. Dimittitur ijfdemferme diebus ecuftodi^AIbertus Brandeburgcnfis,quiad Cæfaremin prftonum introdu *us,gratias ei pro bcneficio accepto egit.Poftridienonas lunias Car-farcaftramoturusjfua prçfidiaè Vuittemberga deduxit, è Maurittj copqs aliquot relidis cohortibus.Egdem dieMauritius frequentem fenatum hal^it in arce,ubiciuitatislibcrtatem,iura,Iegespatfias,confuctudine$^ rata acfanda fehabiturum,utam3ioribusacccptirent,affirmauit:auäurum infuper pdtius, quam diminuerct.Indc in eins fidem iuratum eft. Capto enim loannc Frederico,Cefar eum Scptemuirali fplendore pro merstis in co bello decorarat, Magi ftratus Mauritium omnium primum orauit,ut fcholam Vuittcmbergenfem,bil ins belli Germanici procelladilapfam,reftauraret Quod nonfolum data dex/ tra fc faißurum promifinuerumetiam rußieorum miferam plcbé terrore profu g3m,infuasqueinçpporrcfsiones,agros,prçdia,uillasreuocariiufsic. Quotu ^diHciainccdiouaßataiaccbant,illislignaéfyluis ad çdificandu,farcicndûc^, etinfcméiêfrumentufcprçbiturû^mifit;redaôisadcxtrem3 paupcrtatê,gr» tis-di tiorib. p3ulo,mutuô.Sub Lçc,quçdâ feorfim,q ad Ecclcfiaßicä ré pettinc rêt,mutarc3ggre(r?fuit.IoâncsFrcderic.NicolaQ Amßorfiü epifcopçNûbur« gêfi aliquot ante annispfecerat.HocnuncpulfOjMaurit.luliûPhlugiSea do-nauit.Ferdinand.percsdicsin Bohemia c6tribusmillib.cqult5,amp; peditumip Iib.fex,ad côponëdos regni motus profcAus, ad Lç tmcriciâ primis caflriscô fedit lndcadOrdinesBohcmiçliterasdcdit,quib.iter2 defoederecô Saxone i'ßo miïltis ueybis expoßulauit cQ illistaduerf^ le tan^ hofic id initû fuilTe. Vel lefeeosabillodifcedcretctfiefletqobfiinatiidfacerf recuf3ict,qfetêt!âfuâno minatîpfcr.bfrët.HaudignorarcfCjCirenônullos.q fraude óilenocinijsuerbo rub’aodfquibufdam in eû errorem addudi cflènt: quibus ignofcerc.ftaret fententu.ncc ioturiarum in poßetumrccordari uelle, præterquam ijs qui uitn magtßratui
-ocr page 903-- Liber Septimus*
^’giftratui fecifTenCjCumüe pulfaifent,quibus criihèn nort cóndoiiarét.Duni ’^LaetmericiatnfcdétRex,ciuslcgati,ô(: CæfatiSjVltnamücnéruntiqüi ilioz fUinftudiLittj3^operam,adfirrtiandam pacemlmperij^inconcilio cömmemo-'äfUnt.Dare hue operam,ut fœdcrc inito,quïcs perpes QC ötium fempiternüm 'n Germania ftabiliretür.Inhancfententiairt cum multa de tranquillando fta-^nlmperij.Si concordia Religiönis per dies aliquot dllTcrcrentur in contillOj P^ftisgialTan repente obortajcgatosdifcedcrecompulittquamobrem paulö poftconiientus Germaniac ad Kalend. Septemb.Auguftam cdidus àCæfare
Moiicrat Carl, Vulttembergajalutato fratre, Si Ordtnum dudorlbus firt gnlistorqulbusaurcis decoratisilaudatöscpfimul pro condone eos quiptiml '‘‘binltrartarantjpoftquämdonisaniplifsimlSjUcftibusexcellentlbus holofe« '■‘'S öftrints ornallet,flmulcp duplares nomina(îet,Ha!am ad Salam flumen '^ottténdit; Inde In Hafslamexpedittonemfadurus,quod Lantgraulus tetrt-Poflsmoramadtranfigendaeaquaeper Brand nburgcnfcmSlt; Mauritlum c3 ‘f'ftsefl[ent,quaêrcreuideretur.Hlc Inter Germanos ficHlCpanos milites meer
qua de caüfa.Canta trepidacione tumultuatum fult,cùm iam res hau 4 pro/ fol à dlmicatlone effet,ut nlfi Cæfar impauldus in medias acies occurriff et, lâ Pfæliomedia urbecum memorablll rantx uidîoriædifcriminelabefada dæ dI quot;'icatum fuiflet.Heffus interim anceps confiltjjquid fadurus effet,nec fan's cre ^crefidei Scptemulrorum,generi QiBrandebutgenfis,iiec Cæfarls ulm aude» cxpcdarcîad poftremum xiiq KalendJulq ffdu^a fide^ illoriim fretus, me J usinier eos obulam progreffbs cum cqultibus cèntum, paulôfub occafum JolisHalam Ingreffùs,m3gnifica cœna à genero cxccptüs luitiEadem uefpera ^tnricus Brunliiicenfis cum duobus fiitjs Si Ericoduce Heffum fequutus,9d ' jpftMalam uen t Pofftidieelusdlelmlititurad Heffum Chriftopliorus Carie nicius,ad pacis,ln quasconuenerat,dondltldnes exhibêdas, fubfcribendas^. His cùm additum,fed non exprcffüm antea In formula per Mauritlum ÔC Bran ^«burgenfem tranfm;fia fuiffet, Cælârls unius effc,pacis capita In^rpretari: ^'rebatenfi epifeopo renunciarlperCarlebiclum lufsit, fenon poflè,necfua ^ignitateeffèjfübicribcrcnsinquacnonconuenKj^t.AtrcbatenfisuicifsImrc-'ponder! lufslqld à feriba per negligentiam,ut Interdum fieri folct,omlffum fu
llle cùm lnffatet,utcitra fraudem id fieret'.adiecit alter, quonlam de Rell' 8'onlsnegociopoftularetfibi cauerl,ut Mauritius Si Brandeburgenfis fece/ fântjhaud grauatè Cçfarem hoc fadurum, fi ipfe ulclfslm concilrj TridentinI decretis obedientem fe per omnia praeffaret. Ad ea Heffus,à nemine antea c-*usrci mentionem inledam quidemi nec alios Impertj ordines eo ipfo tenerl: cur in conditionibus id non enet expreffum C Malle fe ea cautlone Caefaréa fatere, cùm ne Gacfar ipfe quidem adeauendum teneretur. Atrebateniis poftabquantam altercationem ,reputans non effe è dignitate Maleftatet^ Cæ ^»t!s,uerbls de cautlonis lut e,amp; formula uerborum prolixius difceptàreimina« tiocccepit,eum,ni pareret, Infortunium habiturum. Caefarcmiamdudum '0 principum fenatu eüm operlrfSC moram indigne ferre : fportte proinde fa-cercqquodinuitus fruftra difeeptando exemptis horis fadurus effet. Turnde Wum Heffus acerba denuncia tione motus,ne uindicem feucriorem cundatlogt; nis Cæfarem cxperlretur,ad hune modum conditionibus (ûbfcripfit. Li B eri. Pii, generalis concilii decretis, qvo nonminvs capvt QVAM MEMBRA R E FO R M E TV R, S E VE L LE P R AES T A R B O B E D I EN ÏEM.VTI MAVRITIVS ET B R A ND E B V R G E N SIS SE PRAES T ATVRl P S S E N T. Ifti enim fecretô paulo antè Ita cû Heffo in stanfigendo collocuti fu intjecerneretConcilium quæuellet,eorum fenullam habituros ratlonem, nihlt^penfi, dederant^ copulata dextra fidem,àconfefslone Auguffana
HHh J Tenon'
-ocr page 904-I6éo De BelloGermanico
feaôdifccflUifOi.HacfideconfirmatumHcnumjMauritiusamp;Bfandeburgcii fis Eleólores fub qumtam uefpertinam lt;n regiatn ad Cxisrcm pcrduxerutln/ gens hotntnum nobilium uelut ad fpedaculum efFufa multitudo hae confluxe f tjCum uifuri\quem toti es ptxdicaHe audiuerant,malle dubia rerum omnia pe iclitari,quam fupplicemfe ad genua Cacfarisaduoluere. Vbi ad Caefaretn ueniqnudo capitefein ccrram demifit.Ibicancellariuseius Guntherodus huquot; iufmodi orationem,quam de fcripto recitautqpro illo habuirXatgrauius Hef fiæ PlidippuSjCafl^’*quot; ‘nüidifsime,hoc bello grauiter in tepeccafïe, ÔCmaiefta/ tem tuam imminuiHè cóHtetuncur iufta ofTenfa feuere in leanimaduerterepof (es.Nunc quando peccaffe fefe,infaniflè,amp;: alios in in(aniacfuac focietatem pel lexiffe poenitcfjclementiae tuac fiducia amp;nbsp;promifsis,in tuam potcftatem fe per-mittit.Orat igitur te,ut quantum admiflum cft pcccatiJ'ibi condones,memorp am anteadarum iniuriarum oblitérés,profcriptionem iuftam 3bole3s,amp;incelt; grum ic ac paternum regnum reftituas,Quantum rerum pofsidet, fi in fidé rc= cipias tu ;m,pro fingulart beneficie duceutum enim tuo beneficto uetusfuum nomen,domeftica tura,immunifates,patfias^legeslieebit tucri. Quoniam autem ex animo prædicat(taciturnit3s pro confeffionceft)tea Deo optiino maximo fibi patronum in terris unum datum.*deinceps te tjs obfequqs, qtub, pareft,flflmperijroaieftatemobferu8bit,utparatus fitobedienter , quoad uiuat,mittendis auxiltjsarmatisferuire, amp;imperata facere. Fidem in eonuC-quam defiderabistquin ea,^uibus maiefiatem tuam uiolaueriqpro opibus copqs dabit operam,ut offictjs penfet,ut omnes gentcshumanac fciant, Lant« grauium nunquam tantibenefiet)immemorê fuifie. Adea Carfar per Geor-g/um Seidumoratorê.Quaois Philippus Lantgr.grauiorain fe admifii,quâ ut ui 1 a pœna fcelera ipfius expientur^jt ipfe non obfcurèconfitetur:ego tamê ea dementia,qiiam in alios declaraui,infitaufus,quód pro eo illuftres Principes depr^ati fini^nonabnuo,quinprofcriptioÓC priuilegiQde capiteeiusla/ tü:abolcatur,amp; in totü obliteretur.Sed et capitis abfoluit,cû in perpétua quidS cuftodiâmeritôdânaridebuifiet.AdhpCj^pter eofdem deprecatores, futurS eft.ut nebonis,agris,poneftionibus quidê noxâ luat amplius,quâ in conditio-nibus exprelTum cfi.Popularibus eiusomnib. clientibus haclegc noxam infuper condono,fipadiones initas.conditionescpfabulisipforSuolState datas,acceptas^,S' côprobatas feruent obediêter,ô^ tanta beneficiameSin perpétua 3gnofcât,Hçcdida,adacp fuere pfentib. Maximil. Auftriaco,Phiiiber to AllobrogOjDuce Albano,PrufforS Magift.Atrebatêfii,Numburgêfi,Hilde femio,epifcopis Hêrico,Erico,Carolo,Philippo,Brunfuicêfib.Leg3tisP.R. Bohcmiæ,DaniætpRegi5,Ducis Cliuêfis,acciuitat3 quarGdâmarititn3r6,pi^ terimenfamnobiîiû procerû Germanora,amp;cxreràrGgentiû multitudiné,q ad eius rei fpedaculQ côfluxerat.Heffîi nihil amplip fuprcfTcratus,nifiutaâis Cçfaripro beneficio,ôif tâta eius clemêtiagratijs,liberabiref,genibusfort3fsis infidendofatigatus,autlongiorismorac txdio,iniufrusfurrexit,Obftupuitpau lifper.fibi àCatfarepro eiusconfuerudinedextrâ nondarijocegin pedesfeeri-gereiuberfiindecômotus nonnihilfuit,^dcorâ cQ animi dolore Brûfuiccnfes in côfeffu uidereqquos ipfecaptiwos in euftodia ad id têporis ulqt per aliquot annos habui{Tet,fuæ tragoediæ cû tac ito gaudio prsxfentes fpedaiores: ut cafus rerû humanarû fût lubrici,ludibria,Ôf uicifstîudines uaria’.Tâdê EledBtâdefcu ipfû adit,atcç uni c5 Maurit. ad ccenâ fecû ab Abano in arce honorificê uocatS docet;atq?ibi q fupelTcqtrâfigêda.Mirari aligsmeritôpoteft,tâfagacê inalqs dubijs reb Princlpê,tâlt;poculatB,fraudêtedâex his fignisnô fubodoratSfuif-Oe.cô ex uerborum pacis formula amb/gere,gd futurum eflet defe, potuiflèt:
prx-
-ocr page 905-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«äi
pfæcipuècum ab Atrebatenfî rerponfum fuifletjegum pac/s cxplicationem à Catfarc folo expedandam cffc. Vbi ad Albanum in arcem uentum eft,hors a/ ' “quot inter cœnandum exemptât funt ijs colloquijs,quibus Principes interpo
(ula ludere foIentSublataccxna,proferuntur ad iailendas boras aleæ,quibu8 pieric^mortalesplusquàmhumanisliberalibus^ ftudijs deledantur.Dum *lIcludit,Brandeburgenfts8^Mauritiusdemen(a furgunt, acfemotis arbitris quçdam cum Albano ôf Acrebatenft fecreta colloquia in aurem ferdCï Extrada aléa iam in multam nodem erat,cum HelTus ab Eledoribus de men-otnilTa alea aduocatur.Ibi ftda m fuam operam,â^ Caefaris uoluntatê, per Eu ^athium Schlebum commémorant. Se quidem femper quae potuiflenGquç^ uiros principes,turn amicos,tum affines dccercnr,obnixè praeftitifte; plura fu-Ptf datam fidem^ilicuilTctjpracftaturos.Ea^.quaepriuata fuafide incerpoGta tuilTent polliciti hcdcnuSifêruafle,ôfcandem ab alijs quoep fperafteferin» turn iri.Nunc audire fe ab Albano 0^ Atrebatenfi dici,ipfi in arcem pernodan quidem in cuftodia peruigili eftemanendum,quo triftius libi nihil au ^*tu accidere potuerit:quôd prçter publicam,priuata datata fide,promiftftenr. Jtfeeum in poteftatem uidoris non tradituros efte. Conuenire tarnen Caefaré ft Utile,ôd de ea re cum ipfô difeeptarerfpem baud dubiam afFulgere,fore ut di “ïittcretur.HeiruSjUir ingenio ferox,ad bos fermoncs primùm uehementer fu fpirio gemitu edito turbatusfuininde cùm animû uelletuincere,9^eins ma* gnicudinem præ fe Ferre, Quiduisgt;inquii,prius auéis fuerâ mihi poliiceri, quäl ut tam inique contra ius gentium mecö ager etur.Cæfaris primùm inde ueftrâ, 9Uamnonminorisfcci,fidempriuatam,non arbitrium cuiufquâfequutus, uo ‘Untate me3,non coadus hueueni. Ipfi noftis,nec poteftis difsimularetqui mi ^lt;,liberis^meisiureiurâdointerponto,iiquidperfidiar,aduerfiùe acciderer, Uosipfi obnoxiosfcciftis.Redimiteigitur iam ueftram fidem, quo nomeó^ di/ gnitatem ueftram apud omnes mortales tueamini.Quod ni^eceritis^erfidiæ, ^uam aliquando Iueiis,Deum iuftum uindicem expedate.Lenta qdrdem eius gt;taamp; indignatio eibfed grauiori cafuac ludibrioeamlentitudinem penfare fo letMauritius feduló,quod potuir.fede crimine pq*fidiæ excufabaGd^ Brande ^’urgêfem:Deum omnia facra teftati ambo,huiiis confiltj exortes fc,fl^igna tos tuiffe:cum pier a cp nobilitate Eledoris Brandeburgenfis ea node apud eft ïonquieuerunt.Poftridie,utpromifcrant,ad Caefarêaccedunt,acuerecundé cum eo expoftulant,tantam infamiæ notam fibi dC pofteris fuis iniuri: exifti/ Uïationem^ fui nonfolum per Germaniam,fedetiamapud omnes gentesin ftmpiternum labefadatfi iri: audituros perfidi«e,traditionis,prodi tionis^ fce^ Jtta,praeter meritum. Hinc caedes, hinc bella,fimultates,odia,infidiaslatrocin3 tium in modum,populationesagror5,incendia,uaftationes, excidia^exori' tura.Si uel leuifsimus,{nquiunt,cuftodiac odor fuiiTet obiedus t nunquam i Ki prodeundi in maieftatis tuacconfpedum authoresuefuifiemusmeep ipfeLâr grauius hue ueni{lèt,ubi nihil pratter turpem captiuitatenx morte grauiore ex pedafTes.Saltâ noftri,qui pro eo deprecatifuimus,ratiofit,utillenon mereaf: acinp3C3tumabire,integris conditionibus,permitte,idquodnos priuatime^ tiam data dcxtra,tua publica fide freti.futurum promifimus. Ad ea CacfarrNon nego,me illi cauiftezfed in perpétua cuftodia cum non efièretinendum. Nun/ quam alia mea uoluntas,nunquam alia fententia fuit.EIedores cum reputarêr, libidinem plus quàm fidem ualere,di^refsi à Caefare ,ad eos uenerunt, quorS maxime confilijs utcrctur,in primis Atrebatcnfem epifcopumzeum quibus a« ctiter altercatum fuit.His fidem turn public3m,tum priuatStuentibus.illis me/ temCaEraris,amp;pacis uerba interpretantibus.cQ contentio in fèrum propè per-duda fuifièt,Lantgrauio illi per nuncium fignificant,pracftitifte (ê,quod pridie
HHh promu
-ocr page 906-i««i De Bello Germaheo
promifîiïent.Egifle de hac recum Caefare ,ÔC quid is inulcem refpôdericquid poftea cum AttrebatêG,8^ altjs.Difcederet ex arcc,ÔC urbegt;fî uideretur, imptr* tcrritus.llle reputans ex abitione fraudem, renunciari iufaic, abiturum fcqut' dem, fi faluus in ditionem fuam deducereiur. Oritur ibiab inteco nouun» ceriamen inter Cpfarem ÔC intercefibres duos,ut cui publica pax ad conueni-endum concefia eflet,eam ipfam eidem iure gentium ad difeedendum Mg’« nondebere.Cumhiceorumcooatusfrufira defudatuc, nihil »qui obtincre^ biduo ante quam Caefar Hala difcederet,Lantgraaio denunciatiiufsit,ut fe^* ficifeentem comitaretur.Ille abnuit id fe fadurum,nifi ui obtorio collo inde ab tiperetur.Noua rurfum hie difficuitas perplexa, Eledores follicitoitobuiç metu ne ad uim res erumperet.Hi Lantgrauium obtefiantur,ut fponte id face-ret,cum in uidoris potefiateefier,quod inuitus,amp; finegratia faccrecoget«tM. Ampledentes dextram infuper (pondent in concionc nobilium,fe à Cæfate, nifi eo refiituto,non abfeefiuros. Vbi dies uenit, cum C»fare Numburgum proficifeitur. IbiHeiFo per Carlebicium denunciant,feid agcre,utprom^ fifidem præfient Sedcûmipfi àC»(âredom0sfuasface(rerc,neadaures ob/« tundèndo afsiduô illi amplius odiofiforent,iufsi eflcnt,acnifiabireût, uellce-um in Hifpanias in eufiodiam mittcrc,pr»rentem necefsitaté boni confulerCi» quôdlongiusnonfequerentur.lta tarnenreaccepifie,fiimperatatn pecunian» eXaureorum millium fo^eret,accôditionibus didii fatisdedent,intra qxia-tu ordecim dies eum dimifium iri. Comi tia Augufiam edida,quô Ord.nes ha part] frequentes conuenirent,in,kal.Scptembris produda efle. Interca omnlt; I uum fiudium ac fidem prxftaturos. Ad ea HefTus» Quod ad pecuniam conti« cicndam.â^ euertendas arces,non elle quôd laboraretur. Simul omnes ßaflß* arces ,una excepta,diruiiufsit:machinas »neas,quibuaill» infirud» erant,tFa dit:pecuniamimperatam,pr»fentcm pependinratus hac obedientiaperpe* trata,re B^ui lib * tatem fuam redempturum.Cæfar tormenta Franefurtum,^ bi armamentarium nobilehabcbat,ut pr»dam Si hofiium (polia per triumpM fpeciem fecum aueberet,pprtari iufsit. Ea qua: Vuittemberga tradidcrat,par« timMcdiolanum,partimNeapolimmifit.lndeCCLantgrauioadempta,ve Gotha aueda,prxter parem minorum operumuim,qu»imperataconfadcra-t»ciuitates ttadiderant,Mechliniâdeucxit.ReIlquainHifpanias,ihonumeiP turn apud pofteritatem eius gentis nobile,tranfportauit.Heflus per Thuring« am,Hifpanis armatis (èptus,GreuentaIum(feparatim enim euftodiebâturbv xoSf Hefius,ne quod colloquium,aut qua conflit) communicatio effetjuenit Ibi tabulas fidei public» à Caefare datas,Slt; padionis formulam Albano obtu lit lcgandam:rogat^,ecquid haberet,quod ad eas refpondeatJbi Albanus la* tis ferociter,(ut eft ea gens afperior in (ummiflbs. Si maiori fortun» affuetosj Cæfarem eius deprecatoribus nihilpræterquàm deperpetua captiuitate prtH mififîe.Suafbr ad infringendam fidem (erebatur is tum fuiffe.Quis crgo,inqwt Lantgrauius,captiuiratisme»annorum circumfcriptus cftnumcrus^TurnA« banus pari infolentia ferociter:Ne contra promifsi quidem fidem CffaiuiCiot fecerit,fi ucl xiiî),aut amplius etiam annos te in eufiodia detinueritquem tu ter minum illi ftatuasî'in potefiatem nuncredadus C Pontifex Max.nuncio clarg uidori»accepto,tamimmodica|aeticiaperfufusfuit,utCaroIum V.Cgfarctiv MaximiÔf fortifsimi,omnium Cardinalium plaufuamp;fuftragqs,appcllatione decoraret. Per eos dies Saxonis captiui filius natu maximisad Cxfarem, turn tn Thuringa erat,patri imperatas conditiones comprobaturus,ucnit.M* ma cum humanitateàC»fareexceptus,audltispoftulatis,rogatus^ ab co tuit,num uulnera in capiteac manu accepta in prarlio,obduda fuiffentjr doiefeens comi ilia Caefaris appeUatione cxhilaratui,facetèuicifsimCæfa«»
HHb s rcO’O“'-
-ocr page 907-Liber Septimus.
'tfpondit.lnde Norïmbergam Caefar iter flexie,ut ad Bohemkum bellS, quad ferdinandus Rex perficere decreuerat,ad quod fratri odo peditum Gertnano
flgna auxilio ni(Terat,è proplnquo intentus eflèt. Rex Lxtmiriciar acee« qux à Carfare circa Halam deHcflo ada eflTentjPragenfibus per literal ■»andauitjUt ad fextum diem luliju'n arcem Pragé(èm,ad caulam dicendam có' %nirent.Adfuit Rex ad didum diem. In hocconuentu eos acerbe maieflatii 'tos agit,quod cum cÔmuni bofte feeduspepigifTentjfumpriflent^ cum ma« S»o regni motu in fe fra tremcÿ arma, lubeteoscoràm ibicaufam diccre,nlt; ’ïuidindida caufa decerneretur:fcéjp quod poflent, expurgarent, quando fa-^uminficiari non poflentlbiprimacfadionisproceres Pragcnfei culpamdc P’tcari fupplices,d^ Regis arbitrio fe permitterc.Rex à fiUo Ferdinedo, Si Au S*'^ofratreMauritij exoratus,has conditiones illis imperauit. Feedus idum tumSaxonibusrefeinderet,tabulas immunitatum omnesin luam poteftatS ' quot;iiderèntjUtinnsipfe^xaideretur corrigereualiaaboleret, in i^uarumlocS •lias tabulas fumceret.Tribuum quot^ amp;nbsp;Todalitiorum tabulas, e quibus ceu Lntc omnes tumultus coorti fuincnr,tradiiursit.Arces dederent,t3bulas(p foc défis cum Saxonepercufti.Superhæcuedigal ceruifiarum in annos tres im^ petatum,perpetuum eflet.Acnea tormêta|omnia,globosjpuluerem tormen-bfiuihomnem, quantum eorum in urbeçfTer,in arcem comportarent.Quan-''gt;01 bcilicorum opcrum,armorum,tclorumégt; ciues priuatim haberent, in curl conferrent. Hxc fl obedienter imperata parati d^ent prxftare, multitudini fe parfurum dixit prxterquofdam, quos capiu's anquirere, ut meriti elTentjde-' ^feuidet. Quinquagintacaptiuorum,quiincarccrem dudi fuerant,dimiC ^eum hxc ad populum relata fuiflènt,imperata fecerunt. Citantur caufx diz '“odat gratia nobilium aliquot proceres,quiiudicq acpoenxmetu exurbe az •ioconcefleruntjCerto confilio,ne caufam dicerent,amp; in uincula dudi de capi-'tpericlitarentur.Pragenflumexemplumalixciuitatea Bohgmiacfeauutæ,dd jpfac imperata lubentes fecerunt.Cafpar Pflugius,qucm fuprà fummx rerum “Ohemicibelliprxfedumfuiflèàconfoederatis memorauimus,cùmad pro.* diem uocatus,ad dicendam caufam bon u«niret,abfens maieftatis dâ-ôîturzôi^in caput hominis tradenti,quinqßaureorum milita decernnntur. Adi •ftum maxime modum procella,quam fadio Bohemica in Rege excirauerat, '^ata,e Lubeco legati ad Czfarem uenerunt.Hi foclicitatê QC uidoriam gratu '*dgt;docueruntgt;(e necp auxilia,necp ftipendium aduerfus eum hoftibut mififle,
in foedus Schmalcaldicum difcefsifle,nec^ conprobafle unq. Ref pöfutn •egatls fuitCzfarem id gratum habere, Öf eos laudaread quod ipforü reipub« ^onumet fauftum eflet luturum.Iifdem temporibus Bremetlfts,qui nuperob^ fi^one liberta ti, obflina ti imperata facere abnuerant, per Danorum Regem •lt;gt;perpetrandam pacem folicite inftabantHamburgenles legatione Norim« ^egantmifl8,amp;ipfiingratiamrecepti,noxamgrandi pecunialuerunt. Saxo . ^’negrauius à Cxfarc aliquandiu per Germaniam circumdudi, poftremo J^Brabantiä in triumpho dudi funt:quorumille Cxfarem captiuus fequutu» «eincepSjhic uero Veterem Nerdamfoppidum Id Flandrixeft) in arcem ceu ^’feerem miflus fuit.Sed cum ea cuftodia liberior illi efle coepiflet» quam tutd *i'derctur,Mcchliniaminardifsimam cuftodiam tradudusueninubi abHifz panis Argo uigilantioribuscuftoditusperaliquotanno8,tanquä
in exilium relegatus uixittdones Cçfare Mauritianis ar mis ex Oenoponte in Carinthia pulfo,am bo in prouincias fuas remifsi
L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerunt,
finis libri/èptimi Crvltimi.
OESCRL
-ocr page 908-* ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1646
D E s C R. I P T I o P V
GNÆ, Q_VA lOANNES FRIDERICVS
DVX SAXONIAE CAëSAREAE MAIESTATIS EXERCITV uidus nbsp;captus eft, non procul ab bppido Sa
xonig Mulberg.die X X1111. Aprilis AnnoDom.M.D.XLVIL
N N O poft natiuitatem Domini noftri lefu Cbrifti M.
! X L y t f. Cum Cacfarca Maicftas colleâis copijs auxilfjscp Mifniampfriigniftgt.caftra^ad Torrcntcmlana,int« oppidulaLumitiumacMugel^m pofuiflct: DuxSaxoniac Frider/cus Eledor hacde recertior facflus, fuo cum M, exercitu exMifna oppido,ubidies aliquot ftatiua habucrat, trans Albimmouit, Ac quo minus ImpefatoriatMaicft.ia-cultas infequendi daretur,ponte fubiiciumtà ùeteribus magna induftria, muF tisœ impenfis conftrudum incendit,ac coptjs fuis fecundum AlbimdudiSjad Miflbcrgam Saxoniae oppidum caftralocat.Harccùm Catfarea Maicftas ex fa mapùblica cognouiftetjt^n ultra cundandumcffeflatuit,fcdfimulacdicsil--luxit^quieraty iir. kalend. Mai), dies^ Dominofaccr,totocumexercituad Strel3mcontendit.Idcaftclluminmontefitumfupra AlbimjftadtjsàMuIber-gaferèodo abeft.Hîcubi caftra pofuÜTet,quidam ex Maiefhtisfuxexercitu, palantesadealocapeuenerunt quorum èregioneDuxSaxoniaccaftra habe-bat,acfimul Ce utrinc^ côfoexere,fclopetis inuicefefe trâs Albim petere,donee prima aciesfatône,ancaiuç’ad idem loci aduentaret, quam totum agmen or/ dintbu^dis p^nè fequebatur.
De his cum Duci Saxoniz nunciatum ciTet,qui eadem horafacris intererat, adduci non potuit,ut Imp^ratorem inftruâis copqs adefte crederet. Atcum cquitatus Hungaricus,quiuulgô Hufari appelfantur,unà cum fdopctarijs HifpanicisOhi enim in prima aciecollocati erant; ) Albim flumen attigiffent, tantum repente pradiumfclopetis eftcommifram,utSaxonespontem ,quem nauibus in fluminefecerant,incendere,aclittusreiinquere, oppidum^ Muk berg petere cogerentur. Interea Caefarea Maieftas machinas, quas bombardas uocantjcôquodbombum ardentem magna ui expellant,ad littusftumk nis adduxit.Quo uifo,Dux Saxoniz cum fuis confilio inito, locum deferere, ac Vitebcrg3m,Ducatusfui metropolim munitifsimam cum exercituprofi/ eifet ftatuit.Decertarc enim cum Imp.Maieft.id temporis parum uidebaturop portunum.Si quidem copiz fuæ trifariam aut quadrifariam per prouincias fu-aserantdiiperiæ,necinram celeri,acinfperatolmp. Maieft. aduentuinunum congregarilocum potuerant. Idcirca impedimenta cumlixisô^bombardis bellicis przmittit,quibus przfidq caufa paucos milites adiunxit. Decem liz gnispeditum,acfeptem turmisequitum,adfui euftodiam referuatis.Hzcita dumfiuntjHifpani auidânudatis corporibusacgladns,quos ore tenebant, fefe qu3celerrime in flumen coniccêre,ex his nonnulli flumen tranatarûtjpars aquis fubmerfi,quidam uerô pontem naualemjta ut ardebat,relig3tum ad ht-tus adduxerunt,his nauibus ufl,plurimi ex Hifpanis flumen trâftre: Quis Dux Saxoniae unaequitum parce aliquandiutranfîtuprohibuit, quotutior fuisek fet difeeftus. Accum loca illostutaatcigifteexiftimaret^deferensAlbim, fuosinftruAaaciefubièquutuseft. Ac poftquam Hifpanilittus abhoftede-ferrum
-ocr page 909-Elcft.Duc.SaiîonîæMulbcrg,
elTeccrncrent,pIurimi exrisflumini fe credences ^nando naqcerccon« J^’idebant.Quorumpauci aduerfam rfpam attigerc,plurnniuerôpcrniciiatc ^^fninis rapti,aquis opprefsi/ufFocati funt.Qui Humen traiecerantjCum de di MuDucis omneaexploratahabere,CaefareaeMateft.nunciatum haec renatâ ^jquamcitifsimèpoterâtucnire.Adquorumnuncium peropportunè lmp.
hominem quendam rufticum nada eft,qui per Aibim uadum doceren x^oper Germanos,Hifpanos S^Hufaros équités explorato, Cyfarea Maie« ‘‘’s confeftim équités mille uadum tranfireiubet, qui primum ac Humen fupe '^tunt,fefc(.utiliis mos eH:)pafsim per omnia itinera difperferunt. Quos equï Duce poft oppidum Mulbcrginidcollocati,ut Cæfareanos abinfequen ^oarcerenf,adorti,ad Humen ufcp extemplo propelIabat,Achis propulfis, lô S’Us eos infequi deftiterût .feu quod rcbantur,fatis fe ofHcio fuo fundos eft'e, ’'^Caefareanos femel in fugam uerfos,denuo tentarepugnam nô andere. Scu ji^oclFortuna Cæfareæ Maieft.id fiedifponebat. Mox enim in campos, quam I [^'^Sifsimcab Albifereceperunt. Quod Catfareanisamp;colligendife,fit' cum quot;olubus iterumcongrediendiperopportunam præbuitfacultatem. Primùm •§'turacfefecollegerunt,receptis,3udis^animis,Saxonicosinuafere,quor3 ?‘'iniihacinfpcra(aCæfareanorum audacianonmediocriterfrangebantur, at ’’’îdprimum Cxfareanorum impetum,collem in quern fe receperant, fenfim ’^cedendodcfererent.HiscognitisCaefarea Maieft.omnem equitatum cum Hufaris propria perlona traduxir,Regia Maieft. I^ucibuscp rdiquis qui Im/ Ptfät-Maieft.caftra fequebantur comitantibus.
öutnhïcfiuntjpons in Albis Huuionauibus eft inftrudus,per quern pede-quot;rfscopiaejacmachinjbellicxtraducerentur.AtCaefareaMaieft.his non ex-^ftatiSjCquitibus inffarejôcquantûcurfûacuiribuspoterat hoftem infequi, xPem tertio tandcmmilliario,abeoloco,quo Aibim cranfierantjprima acies ?dortaeft,circafyluam,quæabarce Lochibifita Lochianaappellatur. Htc jnftruda aeic Dux incedeb3t,pedites fyluam pro munitione lftbebat«,ex uno equitatum,ex altero fclopetarios,ad quos paludcs amp;nbsp;fofla, co loci fada j I^^Oftèadderiuâdum exagrisiniuriamhumiditatum^difficilcmCæfarcanisac 'fisutn præbcbant Machina bellica,ficut SC Cçfareanis,nulla erat^praemiferat ’’”icjeasDux(:utfupramemorauimus;)cum lixisôC impedimentis. Quarc ’’ulluni ex eis Duci fubfidium,necp Cgf Maieftati detrimentum ullum eue po ■ '«rat. At cum Cçfarea Maieft.cum eo agmine quod dudabat * ad prima fuam ’dem dcuenlflcr,omniscp equitatus in unum locum congregatuseflët,Hufa/ l*$)leinoribuslt;^ armaturç equitibus, mandatum eft,uti relido hoftium equita/ ^''jpeditumordinesinuaderentjDuxautem Mauritius fuocum equîtatuhos '^equeretur,ac fi qua poflet,in hoftium equitatum imprcfsionem faccrct. Fa-^‘Oigiturimpetuab utracß parte,maxima contentione (clopetispræliumeft '■Mtutn.Saxonumuerô fclopetattj,cüm fincmagnofrudu^Iobosin Cçfarea-•^osnimis properanter cmififtent.cumcp temporis tanta efietexiguitas, Mau-j;tiuscpDuxtamacriteriuftaret,utfclopetasdenuo onerare minime poftent^ heile difsipati,ac in fugam uerfifunt. Quos équités prguenire magis,quam '®gt;itarimaluerunt.Adprimam nanmCçfareanorum imprefsionem tergauer *^funt,fuorumq} peditum ordines eftufa fugaperturbarunt. At hi ordinibus Weumeç inftauratis,magnis animis impetum Cçfareanorum fuftinuerunt, ac ’liquandiufortifsimèpugnauerunt.At cum ab Hufaris,amp;lcuioris armaturg ®f|uibus,undicp abfcç omni mifcrationc cgderentur, pars maxima ex his occi« oerunt.Qçîl curfu ualebant,fuga quçfiuerunt falutemjquorum pauci tarnen ho “gt;5 manus euaferunt,plus minus c c C,multis uulneribus acceptis, capti funtî Quos Cgfarea Maieft.dementifsimè accepit,V ulneribus eorum ex mandato fuag
-ocr page 910-i«6« Pugna Cæf. Maicft,
fuæM.obÜgadSjtcrtfo die poftliberequoucllent iredcmißt. DifsIpatisUa^i cxfis ac in fugatn uerfis DucisSaxonixcopifsHurari ÖC équités Hiipani,fiue Neapolitanijhoftium cquitcs pafsini,ita ut in fuga eos adoriebantur perfcquiji ac occidione occidere faiagebanqpars longius fecuti,Iixas, calones, curh im= pcdimentis,Bombardis,ÖCalt)s ad bellum ncceffarrjsin fyluis intcrceperunt-Dux ueto ipfe cum paucis fuorum,non ita multum ab eo loco,quo pagrtatum eft, circa cam fyluæpartem, quæà porcis fylueftribus nomen habet, Vulgo derfcfotreirtcirfjàplurimis circumucntusefttQui primum ac in confpcâuDucem habuere,ut fefe cis dederet,poftularunt. At Duce cum paucis fuis cgregie ftrc nue^ fef^e dcfendcnte,proc5 libertate fiia fortifsimè pugnante ƒ uenit.uiinfini ftra faciei parte uulnus infligeret,^ acccpto/atiscernere/eminimeparé elTc^ quitantisuiribus,quibusimpetcbatur,refißeret.ldeoad dedftionemfpeda-re. At cum tres nationcs,Gcrmanifimul acHifpani cum Hufaris,quælibet profCjUtipfisfefedederetjinftarentinullifequam uno,nobili Germanorum genere nato,ThilTrotiénnomine,admodum iuuenidederciioluit,Cuiamp; du osginhuius reiteftimonium,annulosaureos,quos digitis fuis detraxeratuna dédit.Captum ergoDucem,équités Neapolitaniadfeacceperunt,ac cönfe« ftim ad Ferdinandum Ducem Âlbanenfê etc. deduxerunqqui nulla intefpofî* ta mora^hacc utgefta erant.Cacfaref Maieftnunciauit. Hocnundoaccepto CæftreaMaieft.captumDucemad feaddücipræcipit, quodprafdidus Dux Alban.Cacf Maieft.fummBS equitum pratfedus jertio reeufauit, iubinde ad-monens,Imp*Ma{eftatem,utfert primus animi côcitati impetus,poflè aliquid grauiusincapîum,aut dido fadoûe committere. At inflante fortius Cad. Maieft.iubente^jUtDux captus adS.M.adduccretur,uoIuntatiS.M. fatisfa« dum eft.Hîc intereundum,Duxcaptus,ocülis in coelum,de quo unictim iam praefidium fibi exfpedandum erat,fublatis,imocB multis ex corde duâis fuipi rijs,VocemiferabilifieDeum aUoqu’tur. MISERERE MEf DOMINE, S V MVS ÏAM HiC. Accum propiusadCæf. Maieftac-cederet,air clcmentifsime Caef.(:cuius orationem Cçf MaieR.moxintei tapit, diccnsiSicfic.iam fum dépens Cæf. ) pergens uerô Duxcaptus,Cacf.Veßr« Maieft.captiù:usfum,aiebat,obid V.Carf.Maieft.fupplex oro.utmedignctur eufiodia digna Principe, Ad hacc Cacf.Maieftas. Sic.quemadmodum eflismc-riti abduciteeum hinc,fcimus quid nos dcceat.His ita tranfadis Duxloahncs FridcricusadMagiftrumdeCampo,qui eius.aliorumog captiuorumnobili-um,cuftodiamageret,deduduseftAcmoxpermiffum.ut quorum operàex fuisutiuellet,hosadieaccer(îiuberet,qui magna ante ex parteVittêbergam profugerant. At fimul ac uocati funt, frequentes aduenere, domino^ fuo cti-amin captiuitarefidclitcr inferuientes. Duxipfè eodem curru.quoantcca-priuitatem Vfuscft,poftCçfar.Maicft,Vehifolet,Cuftoditurfclopct3rtjs Hi-fpanicis.cçteraquamlaudatifsimehoneihfsimec^tradâtur. Dominusnofter IcfusChriftus,omnipotentisDcipatrisçtcrnushIius,quoniâetcx beatifsima femper uirgine Maria,carnem fufciperc,nos dignatus eft, quo ex mortali uita, adimmortalitatem,exterrcnoacperituro. ad regnum ccdcftc ac perpetuum. Nos fanguine fuo mediantetraduceret,ficfpiritu fuo regat corda CçfareçRe*
giç^M. M.omniumcptotiusorbisPrincipum.utpax firma in Ecclefia Chrifti conftituatur, quo Regnum ccelefte in nobis indies crefeat magis,per lefum
Chriftû Dominum noftrum
Amen
Dem cufiodiat ac conferuet omncs^tiui pMem ac tteritatem dilignnt
-ocr page 911-lisez
MN VESTÎT VR A REGALiy-M ELBCTORALIS DIGNlTA TIS, NONNVLLO RVMQJTE ALIORVM DOMINÖRVH
Kauritij Dùcii Sdxoni£Éii..rebr. Anii548 .Auguftiefdüdiubi ftmul
CZ «e/li tUf amp;nbsp;incedmdijtdertdiji publias huiuintodialijs^ celebritatibus Ca-farisaut Régit Rom, CrEle*: âorumordodefcribiturab
MAMERÀNO LVCBMBVRGO dtfctiptd.
Mameranvs stdLeâorem, ktß principibut deberet certus hdberi f«; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ordojloco quo quit ufq; federe quedtf
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(e.fi Eleilorum tarnen unicus ordo fedendi
Etcertuffemper^undiqilitecdrens,)
Non tarnen ddnormdm cunâif bene conuenit undi» Principibut^reliquis^lmperifordinibusi^ nine ego non certdm potui hic quo^ ponere finmani Sed qudm communis fefsio habere folet, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nemo ergo debet,quicunqi fit nie,fedendi
Amehicpr£j'cribiiureputarefibi.
REVERENT! SSIMO. ILL VSf lil SI^MO*
QVE PRINCIPI HEZ.CHIO Rl, EX NOBILI ZOBELIORVM FR AN coniæ famih'a ; Epifcopo Herbïpólitanó feu Vm'rtz burgOjDud Franconiæ,Mameranns,
defcriptionceius follennis adus Cæfaris ö^Elcdórun», in quo Mauritl DuxSaxoniXjElcAoralisdignitatisinueftituramfufeepit,Clarifsimc
2 Princeps.ordincm SCinccdcndiöÓ fedendi,Cxfaris autRegis RomanorCi, Principumfp Eleftorum,in publicis celebritatibus eum pofui,qui in Au-
rca,quamuocant.BullaperCarolumllII. Imperatorena , Norimbergx Anno gt;3f5,crcÄa,cxprimitur,8iS in hoaiernum ufqi diem firmus Scinconcufliis obferua
-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 1114 I !.ƒ «kV» 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcWI lA 111^1 \.1BV|1*V1 Mllis-p 1111«.a !ƒ
*gt;one,8dfiintcrnonnullosdc co fedendi ordinenondumadhue fan's, amp;nbsp;ex toto conye^ •HtjCamê uti communiter ferc fedettf folcant,figuram adponere,haud praetet pfopoHtu ®mnino fore duxi.Pauci autem funt,3^ ex Principibus tam Ecdefiafticis, quàm Sxcula fibuSjSf ex rcliquis Imperq ordiriibus,qui inter fede hoc fedendi ordinc diflerttiant.In-Jfrdumq: honoris gracia fibi inuicena alq alijs deieruntdnuenias tarnen ubi pertinacius wo quis iuri,quod habere fe cxiftimat,inhærct,adeo ut potius in fefsioneconlparerc nô JJdit,quàm aJteri cedercinferior.Quamobrem nolui hic ualdc ciTe anxius,oninia exqu j «tènimis perucftigandi,quæprætercaforfari exeare adponi poflent,tumob contengt;’ ö‘ones:tumquódhuiufinodilibelli, utres extemporancas continent,itariec perpetuf wnt.ncc in ufum hominum perinde utiles aut neceirarrj,nifi quantum ad fedendi ordi» •»cm aliquo modo cognôfcendum fpcÂat.Et ob id fuperuacaneum eft multum feriæin cosopcræcollocare,utelaboratius quidconrincreuideantur, Quanquam iiexada o-« •nnia perueftigari,amp; ad amufsim poni dcbcrent,haud fané minimum diligen tiae requigt; fcrent.quamlibct in fpcciem minuti adpareant.ut pene nullius momenti cfTc uideri pof lint. Id quod tarnen nonnullihaudita candide confiderant, quorum nimiruanimis femper
-ocr page 912-I
i«ä8 Mamcranus de Ducis
fcmpcn'ncalumni5,quam ihrationêamp;fannludicium proniorindinat.Quffiipß^’^ quidam cudci e debercnt,5C in libellum cögcrerc.ucl minoris ctiam indußrix, nondc«1 ma forfan pars fan's fibi cohxfura cflet: Non auccm loquimur hic nifi deijs libeUisgt;1J1 quibus de rebus Principum uarijs,Ölt; non leuibus pertradatufjUbi diligtnnaamp;iult;l’‘^ um magisrequiritur,temporisa in maturitatcmdiuturnitas.Adquoatcmpusabho^ minibus odoüs pfg txdio,quodex ocio percmiunt,deducendum,tallendum'q?uariai£ pelufuum genera amp;nbsp;exerdtamcntaconquiri (olennquodillis nimis prolixum adpar^ at,tardecp nimis Si. naufeanter abire horx uideantur,aded ut cius rei prouerbiumapu» illos natum flt,Pro dedudione temporis uidelicet.Hincftertunt illi Si facpe SC diu,aut ofdtantcrufgilantes.uentri dediti uiuunt,aliouequouismodofupin^odateriït.Sru-' diofis autem SC qui ad res agendas natifunt,acodou nunquam effe poiTuntjqui^ uioe prxfcntis adpauculoà SC inccrtos annos datx fragilitaremrfuturx ueró »ternitacem.öC nunquam finiendam cum Deo aut Diabolo permanentiam confiderant, contra omnc tempus femper nimis anguftum cft,contradum£]^,nimis auolat omnis hora fcftinanter1 amp;uelundeinopinatoelabitur,utfcmper de brcuitate eiusamp;anguftia conquirantur, indolefcantc]; tam properanter efFugere,amp; libenter.fi fieri pofle arbiträrentur,ad proro gandas omneshoras,aiducendascp,nondeducendasgt;rationcmconquirerent,atq!ma^ lincaurum fxpc,quâ perdere têpus.Quicqüid aut hoe minutç SC kuis operx noftr^el^ tuxlIluftrifsimePrinceps.celfitudini pro raroillo tuoin omnes meliorS difciplinara ftudiofos fauore ac benignitate offerte no erubuimusdicet enim multó maiora proilk, quaamp; Vuormatixaliquando amp;hicufusesin meliberalitate,deberentur,tamenprote pore hxc minuta offerte in gratitudinis aliquod teffimonium libuit.
Qux ut pto candoreillo tuo perpetuo amp;nbsp;indefinenti,boni confulere Äa celfitudo uelit.Só oro SC obfecto, V ak Auguffx Rhxticx fexto Idus Aprilis , M.D.XLVIII,
dVOMODO MAVRITI VS DVX SAXO NIAE, ELKCTORATVS, DOMINORVMQVE NONNVLiJORVM K^alia ^inuedituratn fufceperitSimulcn quit ordo incedendi ledendi inpublicishuiufmodifo)enntratibut,ubi
Cxf aut Rex Rom.cutn Eleâorib.uel alqs Plt;inctpibus,amp;lmpern ordini bus adeft jferuetur.
HAuritius'Dux Saxonix Eleifloralis dignitatis Regaüa ßf turam à Carole v.Rom.Imp. Auguflo fufeepit i^.Fcbr.am«* ridie inter fecundatn Sc tertiana, Anno domini iH8»fupcr tabu lato catbedralipro chorearum domo Auguflz iüb apcttofli nudo cœloantehofpicium Cacfaris inforo uinario luculen^ ________ter Sc magnifiée extrutßo. Egreflos Palatio cum Eleâoribi» Cæfar,ipfum rabuIatumconfcendiGquodper medium pertranfiensdidain chorcarum domum ipfi tabulate SC cathedrae à tergo contiguam ingreflus efl, habitu fe in ipfa ad earn celebritatem fpedanteueßiturus,cum Maießatis Im-peratoriæ corona fimul adfumpta. Vcflitusép inibi per EleClorcm Brandebur-gum Archicubicularium una cum ipfis Eledoribus indem fuo habitu Eleäo-raÜ indutiSjtegrelTus in tabulatumjüb uelamento aureo in folium tenui rubro uelaminefericiofuper aurea uelamenta, quibus fefsionit locus ueßitus erat# 8c puluinaria infiratum refedit
DE VESTITV CABSARIS.
Habitus Caefarisiserat,quo Pontifices MifTac facrificium faduri induifo/ lennfignificans Rom.Imp.Religionis Chriflianæ adfertorem ,promotore SC defenforem femper Sc ubilt;5eße debere:hoc^ illi in primisöC ante omnia ingt; cumbcrcj
-ocr page 913-Sax .Eicdoratus
tiimbérc/ummæcp curæ amp;nbsp;follicitudini inHnitx femper effé deberc.Conflat iutem is habicus hoc fermé ordine de itno ufcp ad fummum progrediendo. Primo,caligac runc,quas BrufTechinas uocant,paulô fupra genu afcendentet fx nobilifsimo illo rubro oftrino byflo.quod Carmefinum adpellanhfunt^ e-badhærentes dlt;connext calcei ex utilofa rubra purpura,margaritis â^getnmt* feriatim per totum diftindi 8i ornati.
Secundo,ueftis longa 8«: laxâ,antéapcrta,ex dido oftrfho byfTo feu carme, finocum manieiSjfeuerlîismanusadftringcntibuscum parua Hmbriafuperné Ô^infernéexpannococcineo feu rubro Scharlacho:
Tertio,Humerale,quod uocant,ex lino âlbo QC tenui cum unlonibus à tcrgd Sfîdamantibusôrnatum.
Quarto,Alba,quamuocantjUeflimentumex linoalbo,ante ÔC retro fupra Snibriatn fed Si Riper manicislargaquadratura exauroamp;margaritts,pr«ccto fiséplapidibuscxornatum.
QiiinrôjCindura alba,fcricia cumnodocràflb amp;diuitc, ad utramt^ extreroi« t^remexpundis aureiscircùm extantibUs,frequentiq} SCcondenfataunio. ''utn feu margaritarum rotundarum ôf grandium copia ornata.
Sexto,Stola ex auro tortili,flauo^ feritio filo circumuoluto phrygiata, cum (ruceutrintp adextremitatem exmargaritis opuIentajOCcumfimbrijsaureit *xobieduintexiiS,
Septimo tunica prima extortili flauii ferictls filai||entis auro phrygiata:ad «'nbriæcgâCmanicarum largos limbos ex mar^aritis,aurocp bradeatarintuà ^llrino byiTo feu carmelino fubdita anté SCretro ciaufa,ad latera ütrinqp pau turn ab interiorc parte fciflaôCaperta.
Oâauô,tunica fecunda eodcm modo fada,fed exunionum nobilium copia ®pulentior,cumconartcx qfdem contexto.
NonojManipulusexauro textus, rubrocp bylîo fubditus^umcruclbusdc •i^roSCmargaritisconcinnatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
DecimôjCappa choralis,qUam uocant,ex püri« aurcis filamentis per totuirt ^^’tta^umbicipitigrandîÂquilaex nigrofericiofîlgfuperintexta« Eac^fu/ Pttnèadfimbriam,!imbum feu fafciamlargifsimam nabet ex unionum rotungt; oorum 8C grândium, Adamantum,Smaragdorum,Saphyrorum, Rubeorum/ Q'iemaximorum.quosBalefiosuocantjdiustecopiacultatn. Superné à tergd ^’pin'um de ceruice inter fcapulas dependulum.ex margaritiSjUartjs^ praeci* îapülis uariegâtum eft ÔC diftindum cum Caroli Magni Imp. facie,fupra ‘luim cocleftis partis imago,item ex gemmis ÔC lapidibus pratcioda intèxta c-^inet.Quae duæ imaginesutrincj Calpcn Si Abilam,HcrcuIis columnas^ ha* “tnr,intra quas Oceanus ftrindim immiflus in ftetum mediterraneurtilatédif« «inditur. Ante cuius ingreffum in ipfo Oceano Balenx undofo ueluti ac tur-“uléto natatu fluduantes,Smaragdos,Rubeos^ grandes,alioscp uarios prç-^’ofos lapides uelutt proccllofo erudatu intento e fludibus euomunt.In apicc *ius ca pi t tj ab cxtrcmo nodus ex auro implicito textus cum filamentis infra fe •urei* exuago fluxii de penduliS.maximoçpintermedio Saphyro dependet. Vndecimo,Corona Cxfarea,intra cuius ambitum mitra Epifcopalis bicorni *cumine acuertice exurgit.Haeccorona ad frontem,crucem habet exquinc;^ *naximis Sf per opulentis Adamantibusdefignatam,intra quos margaritarum Jobiliorum concinnata feries crucis figuram abfoluit. Aboccipitio coronatj «Jacadpendiculç ex auro tortili Phrygiatac,rubracçbylTo cum fimbriolis aurc ^dependent. Totaautem corona cum ipfa intrafemitragt;expuroputoauro circumquacpacpertotumexpraecioforum peropulentorum^Iapidunt diuite copia,uelutiRubeorum tnaximorum « Adamantum, Smaragdorum 8^
unionutQ
-ocr page 914-»«70 I Mamcranus de Duds unionum uarfè In relucentlam gratam ac delcdabifcm dlßlnda ÔC cxornit». Habet prætereafemtdrculumreâàfupra müram ambiente, Inftar^anfxre-curuumS^utrinc^infereflexum«
- Duodecimo,Cnirothccacexpurobradeatoauro tcxtae,margarltl$^oroalf^ cum margaritatum unitarum noduiis ex Hlamentia aureis depend ults.
DE VESTITV ELECTORVAt
Habitus Elecflorum ucftls longa eH,targa Si fluxa,in pedea urqjdemlfla,un/ ditç cîaufa,ut nonpofsitnifideiniedufupcrnoàcapitelndui,cum largisltcm manicisabipfa fcparatlsjquaepofteafafclolafubucftcpoft tergum protada, in iplam coaptantur.Et eft tota unà cum ipfis manicis ex precious iliisalbispd l»bu».Hcrmclmorum,quosuocant,feumunum Pontlcorumfubditacumlinv bo^ipftusueßisS^manicarumadpalmi amplius latitudinem largoexijfde peliibusforasuerfisfcdudo.Huicuefti collarcin otbcm,cxperpétua futura öi contextu continuum ex ijfdem pelhbus,fed pilis per totum foras ucrfis,cum plurimiscarumpelliumcaudlscircum dcpcndulis,decapiteitidcm,ficut«ipfa ucftis,intjcitur,uf(^inpedus,in ccruicem amp;fup€f humeros,aefupernambra-chiorum partem dependulum.ex quo fafeia larga ex eiufdem ueftis genere, SC eodemmodo pdllbus fubdita cum breui SC Hrido retortacearundem pdiiutn fimbriae reflexamenco,in tergum ufej dependei. Is^ habitus fecundum Ele« dorum datum SCdiffercriTiaminmaicriae feufubftjHJtigcontextuuariat inco lore amp;nbsp;forma atlt;^fadura non uariat. Nam fpiritualibus feu Ecclefiafticis ex præciofo Ülo ac nobili coccineo di rubro panno eil,quem uulgo Schariachum uocamus. SecuUribus uero holofericus ed ex bylTo rubro,hoceßjUiliofa purpura.
Pilcus,qui Illis largus ed,fluxus^ ex ijfJem albis pcllibus fubdituscd,cum largo qiMJCg in aanbientem limbum rcHexamento,pilos itidem earum pcllium foras uetfos habente. Apexqjilli dipcrneln ipfo ucrticeex particula carum pd lium caudatus ed.Eodemà modo,quo ipfa uedis in materiac contextu differt, «n colored forma non dilTert.Sedtamcnthorac3s,caI(gas,SCc3!ceoscxrubrQ uel bylTojUel purpura foliSeculares habentzEccleßadici non habent,fed exnU gro panno aut ferico.
Quomodo proetfferint,
Caefareme Palatio prodeuntem prpcefferunt,Primum duo columnlfcrf, SymboliCæfaris,CalpenSi Aby!am,nimirum Herculis columnas gedantes. Deinde Principes aliquot,udutiMaximilianus A rchiduxAuftriæîPhdiber-tus Emanuel Prioceps Pedemontium.Vilhelmus Dux luliaccfis:Erneftus A« chicpifcopusSaIisburgenfis:Vuo!fgangusMagificrTheuton:McIchiorEpi« fcopusHerbipolitanusrMauritius Epifcop^ Archdetêfisüulius PflugEpiico pus Numburgenfis: loannes Epiicopus Mifnenfis: Valentinus Epifcopus Hildesiiemeniis- Miximilianus comes Buranus: loachimus DnsäRic PrçfeduscudodiacCæfarisîPhilibertusBaro à MonfalconetorôdD.lohatt» lîcsMarinq de Lara ŒconomiCçfaris amp;e.
Pod hosibat proximusEIctdor Treuerenfis: Nam Hcfaldi,quibusproxl mus ante Treuircnlîs locuscft,tum non aderant.Sedcùmueditus Csrfarcum Eledoribus è chorearum domo in tabulatum rediret,acindcpofica finita fo/ lennitatcin aulam ferefcrret,fuo illi turn loco præibant.
PodTrciierenfemproximiibantduoElcôîorcsSecularcSjPalatinus uidc* licet globutn mundi gedans,ac Brandeburgus feeptrum gerês.lnter quos me« i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dius
-ocr page 915-Sax ♦ Elcftorarus. 1(71
locus Elcd.SaxonIçenfifcro lt;ß, qui tGcâdidatus Regalia Elcdoratuspe '’oat.Dcindeproximèpofthosó^ ante Cæfarem^Matrchalcus Imperqibar, , '1^’Cgfaricnfem pratferebat.NamRexßohcmiae,cuipr0Ximus ante Cacfarë ’^tRcgem Rom,8lt;:poftMarfchalcum*fi Archimarfchalcus Elcdor abfit,in ’’utufmodi foknnitatibus locus debetur,noninterfuit,ut qui idem quocl 8^ b P'« RcxRom.fit. Marfchalcum uero Caefat eueßigio proximè fequebatur.
quem duo Eledores Ecclcfiaßicl,Moguntinus hlicelôi Agrippinus pro *'lt;ni8cpoflreml.Quiordoincedendi inhuiufmodicelebribusadibus ac fcfli ptibuscùmCaefar aut Rex Romanorum cumfolis Eledoribus incedit ja-quot;tonftitui figura poterit.
SlNlSTRA.
Penult. Quint. Quart Tert. Secund. Prim*
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç Bf andeburg Scept.
gt;Cçfar:u;l,RexBoho2.lt;Saxoenfemfert:Treuir:HeraI:ColSnifcfi. \RcxRom. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fPalatMundum.
MogütJ
Quo Ordinefederint.
.^dextris proximusCaefarifedebatSebaftianus Archiepifcopus Mogungt; ^■nus Eleäor,Archicanccilarius per Germaniatn.
Deindefccundus locus Regi Bohoemorumcoronato öf unäo, Archipo/ f'llatonabfentiuacabat.NsmnccßefusIocum tenens Carolus femper liber d Himburg hæreditarius Sacri Romani Imperij Pine erna adfifit. «
Poft huius locum,Fridcricus Comes Palatinus Rheni Eledor, Archidapi-«tfedebat,cuius locum tenens cft,ViIhclmus Bato in Vualtburg,Sacri Rom. ‘^perq hatreditarius Dapiferi
Aftniftris proximus adfidebant Adolphus Archiepifcopus Colonianus E« ^^lArchicancellarius per Italiam.
Deinde loachimusMarchio Brandenburgus Eleäor, Archicubicular/us, WfldCxfareæautRegiacMaieftatiadMenfam manus lotur^,peluim tenet ^3qaamfundtt:cuiu$ locum tenês eft Carolus Comes inZoInernSac.Rom. ‘Wpcrat.hireditarius Camerarius feu cubicularius.
Nam médius locus inter utrunc^ Mauritio DuciSaxoniaeEle(ftorl,Archl *^atfchalco,eius dignitatis inuefticurampetenti,uacabat.Cuius!ocumtenens ’‘»Vuolfgangus à Bappenheim Sacri Rom. Imp.hacreditarius Marfchalcus.
E rcgtone ante Cæfarem.reâacp in eius uultum contrarius, fedebat folus in •fideIohannes Archiepifcopus Treuericus Eledor, Archicâceliarius per Gal« 'btn ôd Regnum Arelatenfe.
Arebtum oppidum in Lugdunen.Gallia ad Rhodanum fluuium inter Maf-Rliamjquam ex Oriente habet-Maremediterraneum, quod à Mendie : Aqua» *’^ortuas,quas ab Occafuiet Auinionem,qaam à Septemtrione» Atip ab hoc opptdoipfum Regnum Arelatenfe nomenaccepit, quodolim fuit amplifsi* •pum,in feptem nimirum prouincias diftin(ftum,in Mafsiliendn earn, quz po-«eainDucatusSabaudacnomcntranftit:ôtquæin Delphinatum, qui tempo« feCaroliQuartidelmperioper uenditionemad Regem Francise deuolutus quæ utriufcp Burgundiae nomen habet.-S^ qu£ Lotharingi^: amp;nbsp;Heluetix iTi partem:
-ocr page 916-t«/»
Mamcranus de Ducis
duoi um.VocunijorumjSequanorum Qc Heluetiorum.Eraicp à mari raneo ulcp T reueros nbsp;Ardennç fyluam protenfum,fuit autem totum hoe K
gnum cum patentifiimo illo fuo (ccclTu,uittute bellica,olim à Gctmanisocc pa tum,penitus^ fub ipfos rcdadum,ut adhuc de iure Imperium agnoicere beretMira tune Germanorum uirius bellica pollebat,uttanqiiampto terato habuerint,terras Régna acquirere,amp;^ parta non amirterc, nbsp;nbsp;in prop
gationem ulterius extendere,fortiter^ 0^ pertinaclter ufcp tucri.Vii^btraD ' nem Isb.^-Pomp-Melam lib.2.Paulum Diac.lib. î.ca.». Ammianum Marc« J .Ligurinum lib libri y.Procopium inhiftoria Francorum: Aatonium Hiiot tnIntinerario.SuidamdcPhiloliratuminuita (futScpw Aeneam Syl öt Aimk tern Spâheimium.Huius autem fcfsioni«,ut ad propofitum reuertam^ur,or cum Cxfaraut RexRomanorum cum folia EIcdotibusfedet,ucdifpo(»W^*
DEXTRA
Palatinus Rex Bohoemix Moguntinus A N T B:TfeiMr:Cxfar,uel Rex Rom. RETRO Colonianus
• Saxonicus
Brandenbargua SINISTRA.
ReliquiPrincipes non Elcdores,quifimul in tabulatum cónfcendcrint,d-nines (tabant 8Cpenè indiferiminatim.
Atcr^Cafays llipra caihedrç tabulaturam in prominenteinambulichfo fiaban^bicines Cæfaris ac tympanißxeque(lres,quifi^ad egredumeRe-gia,afcenfum^ Caefaris cum Eleaoribus in tabulatum.flfadcircumcurfitatto nemequitum,inflatislituiß ac tubis ebuccinabant, ac tympana equeftria,fell ahstnea pulfabanr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Inforo Slt; utrineg ad tabulatum, duo figna peditum Germanorum confjfte* bant. Multa prxtcrea hominum (pedatorum ÔCinipfoforoô^infcneftrisÔI inteâismilliii,
qvomodo res acta si'ï'.
Et cum fie confedifientjdat tubicen inter équités circumcurfdrosante eatfie dramadpiateacuiufdam angutum confidentes,ad circumeurfitandameam Inucftiturae 8^ Regalium cathedram fubitoinflatabuccina fignum: (imulque cbUccinandoprxuolat (pfe,quemeueftigioinhxrens tota equitum turma in in ternos Q(. ternos ordine diltinda, plenumc^ in curfum eftufa fubfequeb»» tur.Inter qtios in 1 exto ternario,uexillum rubrum,quod fai^uineâ uocantgt; ab omni armorum feuinfignium pidura uacuum ac purum à Chriftophoro à Ra ceuuitz ferebatur.Erant^ équités circiimcurrentens numero circiter centum. InterquosEledorPalatinus Rheni ternarios ordines ex nobilifiate, epatuot babuittôf Brandeburgus Elcdor,quincp.Nobilcs autem aulac Ducis Mauri* ttjcircircrtriginta fexnigro holoferico feubyfiouillofa, omnesueftiti erant. In commune uero omnestj équités parker rubra uexillula cum armisElcdo* ralis dignitatis Saxoniac,pileis impofita geftabant, Similiterq^ 6^ ipficqui, quibus infidebantjCadem ad aures ereda cum plurimis ut plurimum rubris,aU biséç mixtis.SCin capite 8^ poft tergum fuper caudx principia aptatis gerebâ^
-ocr page 917-Sax. Ekftoratus. i«7j
ftdhancautcm circumcurfitationem amp;nbsp;tubidnes Cæfaris tubldnabant, ôi tympana cacabaha fiuc equcftria tympaniftæ pulfabanr. .
Interim Dux Mauritius Eledor,ad alteriusplateæanguium é regionc ante cathedram in fine pene fori cum (ua cquitum turma confiftebat, quae confia/ l’atequitibus cirdter centum Qc uiginti.Erantcp q omnes, Principes, Comités, Barones,Domini,équités auratiacoobiles.Inter quos Eleclor Moguntinus, tres ordines ternarios habuit.Treuericus,quatuor:Colonianus,quatuor Car-dinsîis Tridentinus, qainep: Cardinalis Auguftanus, tres : Magiflcr Ordidö. ’l heuton.trcs.HcnricusDuxBriinfuichius,quinc^:VuoIfgangus Comes Pa ^atinus,tres:Ericus DuxBrunfuichius,duos:Lantgrauia,duos. Quorum o/ •nnium nomina poncrem.nifiprolixum nimiscflèt,amp; tædiofum fortalsise« ham 1 egen ti.
■ Et cùm teriam prima üla cquitum turma ipfam cathedram drcumcur/ fitafTet,ptodeunt de hacpoftremaDucisMauririj turma,tres Principes, Hen» heus uidelicet Dux Brunfuichius,qui dexter: Albertus Dux Bauariae,quime= dius: 8C Vuolfgangus Comes Palatinus Kheni in Gemino Ponte, qui finifter ■bat.Profedicpad ipfam cathedram,traditis quibus infidebant in cuflodiam f^tns.afcendunt tabulatum,fubindc inter afeendendum geniculantes in reue-tentiam.Prociduntcpfimul ante Cafarem in genua, tanquam mifsi Oratores pctituri pro Duce Mauritio Eledoralis dignitatis Regalia. Henricus Dux Brunfufchiusuerbumfacit:Nimirum,MauritûDtcemSaxoniæ,poftea^ Sa-Cfa Cgfarea atcç Catholica Maicflas ipfi Eledoralcm dignitatem una cum no« nullis Domintjs,quac ante Iohannes Frider’cus Dux Saxoniae poflediflct,do« fauerit.hanc^ diem comparand! ad inueftiendum prællituerit,comparere il» gt;am,fuppliciter^ peterc,Cæfarca Maieilas eins dignitatis,coröóö fimul do-•’’iniorum Regalia inucflituram iam ipfi ex eadem benignitate SC clemêtia, tiargiri uclit. Ad quod erga Caefaream Maieftatcm, Sacrumep Rom Imperia demerendu.m,omne S( perpetuum obfequium.feruitiumcs Te fcmilfer prôptû ®fparatum ofierre.fiC cùm ad huncferme modum perorafïèt, Cxfar Mogunti» num alloquitur,qui furgens.omncs Eledores fimq^conuocat ‘ Stantescp ante Eæfarem,coI13tis inter fefe capitibus côfilia coram Cæfare fubmiflé côferunt. DeindeubidçcretôSC conciufumefl,Moguntinusapertauocead rogata pet Brunfuichium,refpondet:Nempc Maiellatê Cæf.perpenfis amp;nbsp;côfideratis fer-nhtjsjquçDux Mauritius,eius^fr^ter Dux Augullus fuæ Maiell.amp;facro Im per!opr«(litifrent,benignêpromptâ eflcacparatâ,qpeterentur,prgftare:qua tenusipfemet Dux Mauritius cadem petiturus côpareat.Quo rcfóonfo audi» to,moxtres illi Legati,adis nomine Ducis Maurittj Caefareæ Maiell. pro tâ demente amp;fauorabiliuoluntate,hLimiIitcr Si reuerenter gratîjsi exurgentes de cathedra defcendunt,equiscp côfccnfiSjipfum Ducem Mauritium lôgius d tabula to in h3bituEledorarus,quo de hofpitio uf^ fuo ueflitus aduenerat, e-Muoinfidentem adeunt.refponfum datum ferentcs.Quo illc tû accepto Si co-gnitOjprocurrit euefligto cû fua equitum turma,quam tubicines ipfius duode-dm,unûcp tympana equefire feu cacabarium,atcpuexilla rubra decern,cû Ele» floral is dignitatis,fingularû^ ipfius ditionû Si dominorum infignibus Si ar/ niisdepidis,præibant,uftp ad ipfam cathedram,dcfcendenscp de equo unà eu diâis primis illis tribus Pnncipibus,qui ex legatione reuerfi iam refponfum rc tuler3nt,nonnulliscp alqs Ducibus,Comicib, ac Dominis,qui uexilla Eledora tus amp;Dominiorum gercbant.tabulatum cathédrale confcendit,praeeuntibus diâisdecemuexilIis.Proximecpipfumdifli tresPrincipes fubfequuntur. In afcenfuufqueadCæfarcamMaiellatem genibus ter tn reuerentiam inclina/ hs.VenientîDuci Mauiitio,pulainaraureumaniepedesCa:faris collocatum
II i 2 e(l,
-ocr page 918-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
i«74 Matncranüs de Ducis
eft Sed Mauritius primn ante illud in fubftratum uelamentum tn genuaprocS*' bit fttnulcp cum ipfo à dextris Henricus Dux Brunfuichiusta fîniftris ioanncs Holes Comes à Mansfelf,nomineducis Augufti fratrisMaurittjEiedorispa riter Regalia fufeepturus. A tergo reliqui duo Principcs,quiante unacum ipfo Brunfuichio Regalia petitum uenerant,proximi procumbunt. Deindepoft bos,ties eqtes aurati cofiliarq.Chriftoph à Taubenheim,Conr.à Bemeibcrg, ftf Maurit à FeilirzfchuG utrinep ad latera illi. g uexilla tenefaât,cÔiîftGt. Acta Henricus Dux Brunfuicbius,eandem pene,quam fuprà in legationeoratione pro Duce Mauritio habuit,rcpettt,eadcm pro ipfo iam pradente rogans.Qua-oratione abfoluta,Cæiàr Moguntino, in reuerentiam adfurgenti refponlum demandatrRefpcdisuidelicetfit^cofideratisDucis Maurittjßlelt;5oris,eius^ fratris Ducis Augufti fidelibus, diligcntibus amp;nbsp;muftis ftruittjs fuæ Ma« ienatijôC facro Imperio cxhibitis,hucmotam cftefuamMaieftatcm,ut procli-uis Separatacireuelitea,quæ peterenturjClementerpræftare: quatenusiura-mentum folitum 0^confuetum,il!i pracftiterinf.Quæuerba Moguntinuscon-uocatismoxreliquis Eledonbus,ficutiam didum eft,proponit Tunc Dux Mauritius furgens,propius3ccedit,in^puluinar ante pedes Caefaris genibus flexisprocumbit.TumMarquardusàLapidePrçpofttusMoguntinuslibrum Euangeliorum cxpurpuracolftgatumjEIedoriMogGtino porrigit, qui dlum apertum tn grcmium Caefaris coilocat,ftatim^ in locum fuum refidens ,iura-menti facramentum ac forfiam ex charta Eledori Mauritio præligittpracftst^ in eius turn uerba ipfi Carfari,facro^ Imperio Dux Mauritius confuetum iura mentum,ad cum ferme modumjficuti in uObus feudorum ponitur. Deindead latusperVuolgangumBappenheimiumImperij Marfchalcum gladius, Caefa riin manusporrigfturtqui eius capulum ipfi Mauritio deofculandumobfcrt,ft mulcp in manus tanquam Sacri Romani Imperq Archimarfchalco dat. UletS Bappcnhe/mioMarfcbalco cum reddir. Capulus huiusgladtj cum tribus ipfi-us crucis liodis ai^p ipfo internodio totus expuro auro eft,ex praeciofis^ lapi dibus ueluti Rubeis,Saphyris,Smaragdis dC unionibus in diftindionem ôf re lucentiamcxcultus. «
Hæc ubi perada effent,dccem ilia uexilla, quaeadcrant,ordine à fingulis, quiea tencbant,Cpfariinmanusporriguntur,initio fado ab co,quodEledoa ratus infigne habebatrqui ordine fibi porreda,luperne manuarripitditnul^e-adêEîedori Mauritio,dido^ Cornin'Mansfeidio,nomine Ducis Augufti,in-ferne fub fuamann arripienda, tenendaque tradittdonans fimul ipfiseo-rum fnfignium ditionesSi^ ferras,qu3s ante Iohannes FridericusDuxSaxoniae poflederat, Mox^ deinde rjs,à quibus ea adlata 8f porreda efrent,reddidif. Tuncrurfum Caefart gladius per Marfchalcum porrigitur,quli!lum Eledori Mauritio in manus tr3dit,quo acccpto,grattjs reueretur cum omniofficij prô-ptitudineCaefaris Maicftati Sf facro Rom. Imperio adis,furgit,mediuscpinter CoIonianum X Brandeburgum Elcdores, in locum fibi de more dl^iure debi turn refid et.
VexiUonvmjeoritmqjjqui eagefldrunt^noininti,
A DEXTER IS.
PrimumuexillumEledoratuserarjid^gcftabat Ericus Dux BrGfuichiiis. Secundum Thuringiae,quod Carolus Vidor Dux Brunfuichiusferebat l'ertiumBurggrauiatusMagdeburgq,quod Iohannes Henricus Comesà
Leiningern tenebat.
Qiiarfum Comitatus Brenæ.quod Bertoldus dominus à Leipain Cromau, MarfchalcusRegniBohacmifjhabebat-
Quintum
-ocr page 919-Sax.Elcóloratus. i«7J
l^’^fchakus Rcgni Boharmif ,habebat,
QuintumBurgrauiacus Aidenburgtj, quod Eckius ComesSafmonends Portabat
ASiNISTRIS.
Primum üexiilü Saxoniae erat,auod Philippus Dux Brunfuichius gerebat Secundum Mifniac,quod Erneltus ComesaR^enftaintenebat»
. ^eniumPatacinacusSaxoniz^quodIohannes Comes ab Ortemburg ge. ‘«bat,
Qliartum Domini] ad Pleifam,quod Vilhelmus Dominus à Lcippa in Cro« ’’'^ugeftabat.
. Quintumuexillumrubrum,quod fanguineum uocant,Gne ullisarmts feii quot;^fignibus,auod Chriftophorus à Rageuuitz,ut ante didlum eft.uehebat.
. beindeÈtedorSaxonicuscùminlocumfuum cumgladio ut Arcbimar-^ icbalcus iamconfediiïetjAuGriacusCzfarisHeraldusfinguIa uexilla ordine ^'lt;nguliscapirgt;incipiensabeo,quod EleAoralis dignitatis inGgne continelt; È^tdeindetranfiensad id,quod Saxoniz,quodThuringiz,quoa Mifniar, ^d ó^c.aceaCxfare^Maieftati reuerenter SiC ptoni ?^enfa,mox de tabulato utrin in uulgus promifcuum ac circumfufum , cip *^lt;s auferenda,detjcit.
pQuibusomnibusdeiedit,Czfar una cum El^oribus furgens :domUm ^botearum,ad deponêdum babitum,ïngreditur.EledorSaxonicus illS cum gladiotanquamArchimarfchalcusanteit: deinde paulo poftidem in ueftitu ^Icâoratus folus egrcdiiur,tabulato^ dcfcenditatq^ confeenfo equo una cQ ^tnnibus Principibus,Comitibus,Baronibus, dominis, equitibus QC nobili« ^u^.qui ipQ in ea ceiebritate inferuierant,hofpitium Tuum repetit.
Czfar deinde cum rcIiquisEledoribus,depo(ito eius foiennitatis ueflitu, ^gteditur ip(ë,prxeuntibus fuo il li ordine columniferis,neraldi»8lt; Bappê quot;^xnio Impcri] Marfchako cum gladio, tabulato^ defcendens,in fuam fc Re ^amacpalaiiomreccpit.
DE SESSIONS ORDINVM, STATVM que Imperij præfente Cæfare autre?
ge Rom.amp; abfente,
C^oniam de reCsiofie Czfaris aot Regis Rotri.cum folis Eledoribus in pu/ blicis celebritatibus,quando ditionum dominiorum Regalia amp;nbsp;Inueßiturx conceduntur,fupràordinemacfîguram pofuimusjconfentaneum quoq» fore Vbitrati fumus,fi 8C de fefsione Ordinum,Statuum^ Imperij in Comitiorum confilt]s,iudiciorumcp decifionibus tam praefenteC^iareaatRegeRom .u/ nàcumEledoribus non EkdoribusPrincipibus, reliquism Imp^ ordinib. quàtn abrente,nonnul(a quemadmodum communiter iedere ioleant ex uarijs Iniperij Rccefsibus colleda,ad finem fubtjceremus.Etü enim certus ex prç feripto perpetuus inter omnes non Eledores Principes, præfertim fzculares Icdendi aucGandi etiam ordo,nullus adhucdèfinitàs fit:quodnonnolliadhuc dehacfedcndirationcinter fefcdclitigcntatq{digladientur,tamen communis quidam,licet Si is confufaneus interdum inter nonnullos ac promifcuus tempore,dum ilia Tub iudice lis fludUat,referuato fuo cuic^ in hac parte iure, ordo habetur,quem ipfum hic fubtjeere placuit.Quamobrem nolim hune feu ledendijfeu ftandi etiam,fccundum loci uel opportunitatem uel inopportuni
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht 5 tatemî
-ocr page 920-iÄ7lt; Mameranus de Duc is
tatemjOrdiocmalicubi communcmjaKcubinon communem,ftd cónfufafli^ um.utdixtmuSjlicccint« paucösquidem,cu(quam in praciudicium pofitom prærogatiuamuidcrf.
*' A dextris itatp C^faris aut Regis RotnaQorum fedent, hledorMoguntinu».
RexBohoemiac
Efedor Palatinus Archidux AuHrix Archicpifcopus Salitburgenfit
Archicpifcopuj Rigenfis
Archiepif copus BUuntinus
Magnus MagifterOrdinis Theuton. Adminiftrator magniMagiftratu» Prufsfxjucluti Archicpifcopi uices fubiens.
Epifcopus Bâbcrgenfîs.Nam illeefttanquamArchiepifcopusinfuadido nc,nu!lumcpagnofcit Archiepifcopnm.
Epifcopus f lerbipolitanus fcu Vuirtzcburgui.
Epifcopus Vuormatien Hi duo,cxcepto primo amp;nbsp;VIfimo die,in quo Her-bipol-tanus Vuormahano præfidere folet,per uices alter alteri pracfidet, EpifcopusSpirenGs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~
Epifcopus Halberftatenfis Epifcopus V erdcnfii
Epifcopus Argentinenfis • Epifcopus Eyftetenfis
Epifcopus Mctcnfis Epifcopus Tullcnfis
Epifcopus R;8tifponcnfis Epifcopus Conlbntienfis Epifcopus Auguftenfis Epifcopus PatauicnBs EpifcopusFriGngcnfis EpifcopuÄiafili^fis Epifcopus Curiclis inHeluetia Epifcopus Hildcshemcnfi^ Epifcopus Padcrbornenfis Epifcopus MifnenSs Epifcopus T ridcntinus Epifcopus Brixienfis Epifcopus Medburgcnfis Epifcopus Lubccenßs Epifcopus Numburgcnfis Epifcopus Seduncniis Epifcopus Monaftcricnfis Epifcopus Mindenfis
Epua Cun'enfis in Curlandiä FJuottiii EpifcopusRcualicnfts.
Epifcopus Ocfilicnfis
EpSs Dcrpten.fcu Atreba. inLiuoniai’
Epifcopus LcbufTenfis
Epifcopus Hauelburgcnfis Epifcopus Ratzenburgenfis Epifcopus Schuerinenfis Epifcopus Caminenfis Epifcopus Secouicnfis Epifcopus Gorcenfis Epifcopus Gebenfis Epifcopus Schlcfuiccnfii Epifcopus Kcmfenfis.
PROVINCIALES SEVCOMMENDA tores Ordinis Dominorum Theuton.
MiginerOrdinisDominorumTheaton.perGermaniàmSCItaliatnJ
Magifier ordinis Tlieuton.pcr Liuoniam
Magifter lohannitarum per Gcrmaniam.
PRAELATI SE7 ABBATES, PRINCIPES IMPBRII.
Abbas f’uldcnfis Archicancellarius Imperatrici«
Abbas Campidonenfis
Abbas MurbacbccnGs
Pracpofitus Vueiflenburgcnfisin Alfatia
. Äbbn
-ocr page 921-Sax.Elcftôratus. 1077
Abbas Hirsfcldenfis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abbas StabülenHs.
Abbas S.Galli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abbas Corbicnfis.
Prxpofitus Berchtolfgadenfis Pracpofitus Eluuâgeh.fupra Vuormat
Abbas Salueldeniïs.
.Abbas Vacf denfis in Vueßphalia.
ABBATES SEV PRAELATI
Imperijy non Principes.
|
Abbas Caffariêfis feuKelsheimenfis. Abbas Echternacenfis. Abbas PrumienOs. Abbas Elchingenffs. Abbas Vueingardcnfis. Abbas Ochfcnhiifcnfis. Abbas Marchthalenfis, Abbas Maulbrunnenfis. Abbas Schafhufenfis. Abbas hndii MeirtsCrani Ratifpone. Abbas Vuei (Tenauen/eu minoris Aiigiac. Abbas Maurbachccnfis. Abbas Monafteri) fandi Corneltj apud Aquifgranum. Abbas Salmanfchuueilereniïs. Abbas Creutzlingcnfis. commendatores provinciales |
Abbas Vualckenrcdenfis. Abbas Schuterncnfis, Abbäs Sandi Blafq ad Syluatn Herd/ niam. Abbas SchudenredenGs. Abbas RickcrshufenGs. Abbas Rockcnburgenfiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' , Abbas Hundelshaufeniis* Abbas Reckenbaurenfis. .Abbas Conigsbruhnenfis. Abbas Sandi Petri in Hercinia. Abbas Rockenhaufenfis. Abbas CuntzlingenGs. Abbas BlaUckenburgenGs» Abbas Vualtfachrenenfis. /^bbas Vallis Sandi Ceorgtj ÔCc. |
quatuor Baliuarum }mpcrij. Ordinis theutonicorum
Commendaror Baliuatus Conflucntiæ.
Commendator Baliuatus in Alfatia 8C BargandH^ Commendator Baliuatus Auftriae.
^otnmendator BalioatusadAtheftm^
PRAELATAE SEV ABBATIS*
fe,lnperij Principes,
Abbatifla Tußioris MonaG. AbbatifTa (jandershemenGi. ^nifponx. Abbatifla in Gernrat. AbbatiGa in Queddburg.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ABBATISSAE IMPERII,
non Principes.
AbbatiGa inferioris Monaft.Ratilpon. Abbatiffa Ebbachcenfis
Abbatiffa Ltndauenfis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AbbbatiGa Bunnenfis
AbbatiflaRotmonaftcrt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AbbatiGa Guttecellenfis
AbbatiGa Buchauenfia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AbbatiGa CaufGngenfis.
ASINISTRIS
EledorTreucricus
Eledor Coionianus.Hi duo per uiçea alternis diebus fefsionem mutant.
Hi Eledoi
-ocr page 922-|
if^7i Mamcranus de Ducis Eledor Saxon (CHS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dux Iuliacenfîs,CIiuenfîs,8i^ Bcfgéfij. Eledor Brandenburgus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dux Mcchciburgenfis DuxBauaha: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dux Vuirtembergenfis DuxBrunfuicenfïsó^ Lunenburgêfis, Dux Sabaudiæ.Hic ob contennonem,amp; quod ranus comparet, argrc in fcfsi-onetn recipitur, DuxPomeraniae DuxHolfatiae MarchioBadenfïs Lantgrauius Hefsiac Lantgrauius LeuchtembergenCs Princeps Anhalcenfis Comes Hcnenberg fmpertj Princeps ßu» ggrauius Mifnenfis COMITES IMPERIL ComesàNaiTouia Comes ab Oettinga Comes ab Helftenlla/n Comes à Montfordia Comes à Furftemberga ComesaZolnern Comes à Stolburgo Comes ab Ortemburgô Comes à Mansfeldia ComesaSoImis Comes à Salm Comes àScikz • Comes ab Ifemburgo Comes â Mandcrfchcida Comes ab Eberfteino Comes à Nuenarijieu nouaÄquila Comes ab Hocnloch Comes ab Hanau Comes ab Haideck Comes ab Honfteino Comes ab Hag Comesa Virnemberga Comes ab Armberga et Marca Comes à FackenRemo Comes à Conigfteino Comes à Lupfen Comes à Vuertheim Comes aDengen DE SESSIONE ORDINVM STATVVMQVE IMPERII IN Citfariidut Regi« Romj/iorum, in Eleilione Cn'faris aut Rtgis Romdnorvm in Comitiorum aéiionibuf aut iudicijs. Ordinum.StatuumcpImpcrtj cum aduota dcfccnditur,atcç uoces feufuffra gia colbguntur,duplex fefsio eft; AIrcra Principum Eleäorum fcorfum:Altc« ra non Ele^ßorum unà cum Prxlatis,Comitibus,ö^ ßaronibus imperij, abfeii/ tiumç |
Comes aLeiningen Comes ab AltemburgJ Comesa Gleichen ComesàRhineck Comesà Vualdeck Comes à Bitfeh Comes à Vueßerbcrg/eroperlibet Comes à Steinhart Stoenthaim ComesaSchaumberga ÖC, Gennuain Vueftphalia Comes aLeuuenftain Cornes aBarbei Comes à Schuarrzenburgo Comes ab Erbach nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ComesaSayne Comesà Zimmer. BARONES Baro aLimburgOjfempcrIibef Baroa Vuakburgo BaroaGerofeck Baro à Ripolskirch Baro à Gondelfinga Baro à Falckenfteino Baro a SchuuartzbcrgetHoélâtzbcrg BaroaVuolckcnßeino Baro ab Heideck Baro ab Catzeck et Altdorf Baro à Conigfeck Baro à Rogendorf Baroa Tautenberga Baro à Mersberga et Beffort Baro akriechingen inVuefttla* Baro à Saperiore Holtzburgo Baro ab Alendorf Baro à D^embcrga ' Baro à Rifrerfcheida Baro à Vuinnenbergä Baro à Stauf amp;nbsp;Ernfeltz.ö^c. ABSENtlX |
Sax.Elcftoratus. 1^79
^'UittqûekgatiSjitidem feodum:
Lledtores Ecclefiaßict unà cum Saccularibus unum habent conclaue,fn , ^110hoc ordine confident.
Ä SINISTRIS
A DEXTRIS
Moguntinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T reuen'cus
Bohocmus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coionianus per uices'
Palattnus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saxonicus
Brandenburgus
de RELIQVISPRlNCIPIBVS, Statibus^ Imperij.
Rehqui Principes Impertj Ecclefiaftici SC Saccularcs,una cum PraeIatis,Cö« ’’’Itibus et Baronibus unum item habent conclaue,in quo fic fere federe folêt,
A DEXTRIS.
Archidux Aufirix receptus in fefsionem Ecclefiafticorum öb contentioné PfitnilociapudSæculareSjfedita utuices fedendi proponerentur inter ipfum Archiepifcopum Salisburgenfis:quas tarnen honoris gratia ferefemper re=« 5’ttuntjpfiÓB Archiduci dcferunt.
Afchidux Auftriae, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Archiepifcopus,Salisburgenfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Archiepifcopus Magdenburgenfis feu Parthenopolitanus, qui licet Prirtiai ^crmanix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortaffe rations Primatus,primus illi locus deberetur, tarnen
ArchicpifcopatusSalisburgcnfiSjCÙm uctuftior eflèmemoreturjprimusipft ‘Ocusdefertur.
Archiepifcopus Bremenfis:
ArchiepifcopusRigenfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Atchiepifcopus Biiuntinenfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;.
^’gnus Magifter OrdinisThcuton.ut AdminiQiiator magni Magiftratuè Prufsiac.
^pifcopus Bambergenfis.tanquam Atchiepifcopusinfuadiœcefî. Acpoff “une fedent deinde fingulorum Archiépifcoporum faffraganei,bocefi, fubic Epifcopi ordine,fi adfunt^ueluti.
p MOGVNTINI ^pifcopus Herbipolitanus ^ptfcopus Vuormatieniîs ^phcopusSpirenfis ^Pifcopus Argentincnfis ^pifcopus Eyftetenfts ^pifcopus Churienfis ^pdcopus Vuerdenfis ^pifcopus Confiantienfit Epifcopus Auguftenfit cpifcopus Hildes hemenfis ^ticopus Paderbornenfis Epifcopus Halbcrftatenfis.
TREVERICI.
Bpifcopus Metenfis
Epifcopus T ullenfis
Epifcopus VerdUnenßi AGRIPPINl.
Epifcopus Monafierienfia
Epifcopus Traiedenfis
Epifcopus Leodienfis
Epifcopus Mindenfis
Epifcopus Ofnabrugenfig.
SALISBVRGL
Epifcopus Ratifponenfis
Epifcopus Patauienfis
Epifcopus Tridentinenfig
Epifcopus Brixienfis
Fpifcopns Fringenfis
Epifcopus Chyemefisjßpetuus Vi-carius in Pontificialibus
Ili $ Made-
-ocr page 924-1680 Mamcranus de Ducis
MAGDEBVRGI SEV
Parthenopolitani.
Epifcopus Mersburgenfis Epifcopus Mifnenfis Epifcopus Nxjmburgenfis Epifcopus Brandenburgenfis Epifcopus Hauelbufgenfis
BREMAMI.
Epifcopus Lubecenfis EpifcopusSchucrincnfis
Epifeopus Schlefuicenfis Epifeopus Ratzemburgenfis.'
RIGANL
Epjfcopus Reuahenßs
Epifcopus Cunenfis Ep jfcopus Oefel ienils Epïfcopus Derptenßs.
BrSVNTINI.
Epifcopus Bafilienfis
Epifcopus Laufanenfia Epifcopus Gebenenfis Epifcopus Beliicenfis
Epifcopus Cabilonêfis ad Sonam fiuuium ia Bur^ödia.Ethi duo poftremij non funi Principes Impertj.
SVBIECTI MAGN.O MAGISTRO PRVSSIAE, tattijuam uicem gerenti Archie^ifcoph
MagiftcrOrdinisDominorumThcutonicorutn per GermaniamctltaKatn. MagifterOrdinisDomïnorumThcuton.perLiuoniam.
Magifter Ordinis Dominorum lohannirarum perGcrmaniam
Poftho^fcdentPraelatifeu Abbatesó^Commendatores BaliuarumOrdi nisTheuton.ó6PraeIataefeu AbbatiiraejeodemordinCjquo fupra poGtifunf, Atep hunc poftremun*Ecclefiafticorum ordine(n,crediderim, etiatn in illa fu/ perrorc fefsione obferuari dcbercjicet mihi aliter à nonnullis rdaium fit.
A SINISTRIS.
DIIccs Bauaria?,qui tjdem Comités Palatini.
Duces Saxoniae
Marchiones Branikburgenfes DucesBruafuiCenfesamp;Lunenburgenfes Dux luliacenfisjCliuenfis QC Bergenfis. Duces Mcchelburgenfes Dux Vuirtemburgenfis.
Dux Sabaudiae óf clTcuti in fuperiorcordiHé memorati funt Principes feculares unacum Comitibus Qt Baronibus,
Habent autem om nes imperq Principes tam Ëcclefiaftici,quam Secularesifl buiufmodi confefsibus fuam finguli in fuo conf lio uocemtprarter Regem ßo hœmiæ,qui uocetn non habet,fed fi quid fortèdiifentionis ôf controuerfiçin/ ter Elecftoboriri coniing3t,ld cÔponit,ôf in quâ ille parte accedit,hocratQ,di« felufa omniconrrouerfia,habetur.Prælati uerôtj,quinonfunt Principes,fed tantû lmp. Abbates,habet unà cû ipfis lmp. Abbatifsis Praclatis,tant5 duas uo ces omnesfimuhquemadmodû ôf Comités atep BaronesImp.oês tantßduas uoces fimul obtinër.Porro Principes poft^ côcluferunt.^ponût Ciuitahb.qd côcluferint.Quæ côfuJtatione fuper propofitis 6f conclufis ä Principibos ha^ bita.fîinquograuari fibi forte uideantur, id referunt, Quôd fi turn mode/ rari Qc componi forte per Principes nequit.ipfiofterunt Cxßri,qui ut pronunciauerit , ita rarum ôf firmum permaner. Dequa re cûm gran dis fitinter Principes ôfCiuitatescontcntio,non confultumeft pîuraponcre. Ordinem aût fedendi,quem ièorfum quoep in fuo conclaui Ciuitates habent, in duo
-ocr page 925-Sax.Elcftoratus. ilt;8i
indiiodiuidunt latcra.dcxcriimnimirucn Si Oniftrum. Indcxtrum Rhenanas Impertj Giuitates coUocant.In finiftrum,Sueuicas.Contendunt autem QC alt« lt;:anturnonnuUxettamCiuitates inter fefe de fefsionis honore. Quare nee ^kordo cercus ubicp SifincdiHentioneindubitacuahaberipoteil.
|
LATVS DEXTRVM | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mameranus de Duels
168i
Nunquam tarnen ulfum eft in ullis Imperq conuentibus, utuel ex maiore parceomnes hi ImperqPrincipesCexeptisEledoribus) Status ÔC Ordineafle perfonaliter ftmullnunamfcfsionem comparauerint.
P I G V R A OMODO Él'BCTOR MOCyNTINVS in priMtalynodo cum fuit fuffragitn fit federe fokat»
D£X TRVM
Herbipotenfîs Eiftetenüs ArgentinenGs CunenGa PaterbornenG» HalberftacenGs
Moguntinus Archiepitf,
SINISTRVM
VuormatienGs Spirenfls VuerdenGs HildeshemenGs ConftantienGs AuguftenGs.
Sed Prognoftica apud Moguntiam imprefta alium habenl otdinem, nimi« rum hunc qui fequitur.
DEXTRVM SpirenGs VuormatienGs ChurienGs Argen tinenGs HalberftatenGs PacerbornenGs
Moptnlinm SINISTRVM HerbipolenGs EiftetenGa VuerdenGs HildeshemenGs ConftantienGs AuguftenGs.
Verum,uti intelligo,confufaneus htcordo eft.
exIhpl’vm STATIONISPRINCIPiVmAD FRIDB
ricum 11 i.imperatorem apud Ratifponam in Comiti/f,
Delineatio quo modolt;£leAores Imper .Ordines ante d£ iuxta FridericS 11 i.imperacorem in Comitqs Ratifnoneh. Anno 14.71.in campo fupcr prandi/ urn adiuerint amp;nbsp;fteterinc,excerpta Spirx ex pidura in domo cuiufaam Canonic» ante Aedem Maiorem.Quamrem quidam Otho eius EcdcGx Mondam Canonicus Gc depingi fuper panno lineo ad parietem curauit Eftv eadent cum ilia ,qux Halz Saxonicx in noua ilia Regia eleganti pidura expreGa eft. NiG quod ilia HalenGs amp;nbsp;locupletior eft,plurescp ex Statibus continet,Ä pau io ordinatior.Nam in hacftatione,uccampeftris fuitjta non adeo fuperftitiO' fe,nec^ ad exadam cuiuGn iuris portionem obferuatus dignitatum ordo eft^ quod Gbi inuicem nonnulli,alius aiq honorem detulerint.
Cæfar in tentorio defixo,in Maieftatis fuac fplcndorc reOdct,ftat^ parata anteiprummenfa,antequam EledoresEccleGaftici iuxta fe inuice coGftunt.
Mogontinus dexteriTreuericus médius: Colonianus Gnifter. Poft horum terga tres miniftri cum uexillis Gngulorum iftorum Eledorum inGgnium.
PofthosftatEiedorSaxonicus Archimarfchalcus,tenensmenfuram sue» naccam,a Bappenheimio hatreditario Marfchalco Gbi oblatam. Poft quent ftatminifter quidam cum uexillo armorum feu inGgnium ipGus Eledoris Sa« xonici.
A dextra menfae accedit Eledor Brandenburgus Archicubicularius, ferenspeIuimargenteam,àFalckenfteino haeredirario cubiculario fibiporre-dam,cum mappa nitida ad proluendas extergendas^ manus. Eum^ fequi« tur minifter cum uexilio inGgnium eius Eledoris.
AGniftra
-ocr page 927-Sax.Elciftoratus. ilt;?j
. AfiniftramcnfeacceditEIcdorPalatinus Archidapifer, geßans difeosa/ *'4^ocargenteos ad menfam cum ferculis,porredos fibi à JNortembergo hac« f^iiitario culinacPrgfedo.Qucm fiC ipfum fequitur miniftercum uexiilo armo feuinfignium Palatino
E I'egione Palatini paulo infra accedit Rex Bohoemix Archipincefna,por-‘^'isPhialam cumpocu à Limburgo hæreditario Pincernafibi porredam: quotp minifter cum uexiilo armorum Regis Bohoemipfubfequitur.
PfäÜngulorum cipita,in qua fingulicuiufcp nomen inferiptum eft. Epifcopus Mifnenfis Epifcopus T ridentinenlia Epifcopus Patauienfis
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ADEXTRIS.
Afchiepifcopus Salisburgenfis Archiepifeopus MagdemburgenQs Afchicpifcopus Bremenfis ^P'feopus Bambergenfis ^P'kopus Herbipolenfis bpifcopiis Eyfletenfis SPifeopus Vuormatienlls epifcopus Spirenfis ®pi(copus Conftantienfis
Epifcopus Bhxienfts Epifcopus FriTingenfis Epifcopus Gaecenfis»
|pifcopus Hildesheimenßa ^pifcopus Vyalburnenfis SP'feopus Auguftenfis ^pifeopus Halberftatenfis Spifeopus Metenfis ^PifcopusTulIenfis ^pifcopus Traiedenfis ^pifeopus Leodienfis Mcopus Monafterienfis hie ha ^etliterasinmanu.
A SINISTRIS, RcxPoloniac RcxDaniae Rex Suedix RexNortuegiac DuxBauaftae DuxAuftdac DuxBrunfuichfK Dux Sabaudiæ Dux Lotharingfx Dux Berg»,qui habet lite ras in manu. • DuxBrys Dux Cliuiac DuxStetin^ MarchioMirniae
Marchio Morauiç f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marchio Bandenfis.
. Hic Hat quida Princeps (Ine cartha fupra caput^quae nomen continetet/n C; feu to (Lint duo Leones coerulei in flauo campo.
P^xSchueidenitz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comes Vuirtenbergiaè
J Eigenitz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N.Marca
J^^itgrauius Thun’ngiac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marchio Lufatiac
^^esLucemburgix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DuxHoKatix
Ethic flat quidam Princeps finecha rta,fed eius feutum habetRhothboides campo uelutihodie Dux Vuirtcnbergiacô^Teckgeftat
JJuxMecbclburgiç
‘•äntgrauius Leuchtembergix.
, Atep hic ordo Principum etd confufaneus uideri queat,nec in fui cuiufep iii *^gt;sobferuationem diftindus,tarnen (Ic ibi ponitur, tanquâ ita in eo conuentu fonfiiterint.
PJOS ET BENE CHRISTIANOS NON DECERE DE SEDEN ’ di ordine honore pertinacius condendere,fed negUgentius htec
curdre,Mdmeranus ad Leâorem
Qijo in terris[èdeant Heroes ordine dixi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed quoniam Utes exercet is ordo fedendig
Imperij statuumßt ^uis cr ordo Sdcrii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inter nonnuUos^inuidiam^s grauem»
-ocr page 928-1684 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria belli
E/l opuf Ut uit£,quô fît bonut ordo,futurit
Curent,cr celfi Regtut beata Patris^
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iUeeritteternusfemperfinelitibusordo,
SednuUos recipitiÛé,nifîupj; probos: llle decent erit,itt^;immenfa luce refulgensi Numine cr letemi plenus ubi^ Dei. Huius turbatorprintùm guód Lucifer e//etf Contentus^fuu nee tjuo^; fede foret. Confefiimcrifiattjuodtolleretillefuperbttt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।
Decidit ex iUo, CZ perdidit ontne bonum.^
Lapfut in horre/idum fubitó de fede bdruthrm/it, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
Ordo ubi nullut ddefl,undi^ nulld ^uict, ld ^uoq; ne perdant,hos nuHdJuperbia uexet, Vt cernipritnut ordine quif^uelitt
Sedpotiusdeiurefuodeceddt,utipfd»t, Seruetdmicitidm,hincgloridntdior eriL Semper Chriflicolis turpeeft contendere honoris Cdufdpriefrdâè.perrigideq;nimis.
Hoc docet. zr ueru efl,fud nos per dogmdta Chri/luf, Vtq; humiles.mites.femper,ubiqi ftmus.
SittdndcmdAiitdmnostrdnsferetillebedtdm, Ueredes regni nosfdcietq; fui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
lUicUticijpleniuiuemusinomne, Aeuum perpetui.pleni or dmore Dei.
Qjfod cKrtflw pneflet Puter CT cieleßts, CT ipfe, tiliuSfC^ iundus Spiritus itte facer.
OBSipiONIS MA
DEBVRGI, ANTIQ.VAE SAXONVM
VRBIS, ANNO IÎ5O. ET Si- A CAESARIÄNIS ïACTAE^ SVC«
cinótaatquehiftoricadefcripuo,
PER SEBASTIAN7M BESSEL MEIERVM EIVS VRBIS ciuent Germdnico primo idiomate confcriptdt IN MADEBVRGVM TETRASTICHON
Ante quidem beüum,in bello,pofldeni^ beUwm Sed quonidmidinfum totmiUidpdßduironim^ '. '' Efi mihi ferudtusuirginitdtis bonos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Die mihi quo potuiuirgomaneremodo^
HISTORIABELLIMÄ.
deburgenfis,
NNO lyyo. Henricus Dux Brunfuicenfis cxerckum contra urbem Brunfuigam,quöill3mobfidionecingeret,cduxit. Durante uero obfidione quum pagos et uillas circumtacentcs jnter quas etiä non-nullæ fux ditionis cranr,ferro ign multtfariä deuaftaffetjanimad/ viertens fuas copias minores eiïe quàm ut tantam urbem expugnarentjabora retep etiampecuniarumanguftiauandemfua atep fuorum aftuua tantum per-acflum eiljUt Caefar fefehuicnegocio immifceret,rnandaret(]^partibus utbei/ loin totö abftinerent,quoufcp eötrouerfia caufæiure atgjiudicisfentetiadefi-ƒ 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niretur.
-ocr page 929-Madcburgcnfis.
lÜretÖr.Siccótingitucbimcftri fpacioutbsobfidioncliberata fît militcstp fijb hctsprætextuab utrifcp partibus ditnifsi.Id ea rationefadum eß,ut nulla eius ' ’^fgionis duitatum,31jquid belli in pofterum fufpicaretunuetum Dux Brunfuf ^tnlls^quumnegocqs priuatii arcp dooicfticismuitum obruereturi nci^ ob id
Ducatu fuo difcederc liceretjcogitabatabfcns confilio amp;nbsp;induftria efficert, Jjlquodpræfens uiribus nequibat.lundis itai^ fibi Canonicis Madeburgcnfi* eorumcp aHediSjprincipem quendam iuuenem SC manu flrenuum cxcitä ' “3nt,quidimiffàs pauloantec^iaseorumnomineconfcribcret, fcq’illotum ^iicefn fore polliccretur. Huie Georgio nomen eft, ex nobili Mechelburgen-«uaidomooriundOjquifubduecHcnrieo Brunfuigâ obfidente militauerat, ‘gfegiamep operam nauauerat.Qiro ucto huius Georgij Mcchelburgenfis ala ’^fitatem magis incitarent Canonici, trium illi nobilifsimorum Archiepifeopa-’»is caftcnorum,VnantzIebij,Dfeilebjj,ac Vuolmerftadtj dominium decerne ^ântjtnodô uiarmata ilia fibi uêdicarct. Defûdujenim erateo tempore Ioan, p'bertus ArchiepifcopuSjCarebatcptotadioecefis legftimo domino, quofie-°’tutomnem fibipoteftatem Canonici ufurparent.Spei igitur plenus atep fi? ^'Jciac Dux Georgius Mcchelburgenfis,dimiflas ac difsipatas copias collige/ “’t,hac tarnen conditione ut ante decitnumquintum diem elapi'um imperato 'f’nfuum,quifnamhic futuruseflet,non cflcntirelcituri lnterearcporis pro-'’'Ittebat militibus regionem aliquam diripiendam,quæ 8lt;f commeatus abun-^intiam Sc innumeras diuitiasefietiuppeditaturaequodpro neteri confuetu/ ’^(ncijscopnscontingerefolet,quæDucccarcnt.Hi(cepromifsionibus mirifi animati milites,fumma gratulationefub praedidis conditionibus fefe impc ’■’ta faduros acclamabant.Læti igitur milites,fub Mcchelburgenfis aufpicifs uptime inftrudi per dicecefim Halberftadienfem inccdcbâf,quoadufcp omni* ‘’usaccolisinexpedatiinMadcburgenfi archiepifeopatu caftra metarentur. Qi'em pro fua libidine milites pafsim ferro igni^ depopulantes,atcp undique ßyicqm d fefe offèrret d:ripicntcs,i rrccuperabtle incolis detrmëtuifF intulere. Cuiquidem libidini nihil aliud qûàm Caroli Caefaris bannum,qüo urbem M« I ^«burgum Canonici atep afteel»eorum per fas nefaacp conftrinxcrant,praetelt;!
^uerunt. Q;rod tarnen ad eas ditiones quac ad Arcbiepifcopalem dioecefim Pertinebantjtum temporis â Madeburgenfibus occupatas, ideo non extend! Patuinèuidetur,quôdomniaàCæfare tributa imperata femper pepêderint. ^Cfjetiam in hune finem à Madeburgenfibus fuere occupât» utnunquara ’ ’fïcnt ill3s reftituturiiquinimo Canonicis,modo ad bannum Cæfareum foluë ^Um in(ercederent,plenamiilarumpoftefsionemnon(ème]prómiferunt,ue' JùinnequiequâhçcrefpiciêceDuceGeorgiOjVuantzIebiSoppidulSiz.Septë “fis cepitjcxpugnauif, diripiendumcpmilitibusconccflïtjpracdai^ diuifa,di'gt; *^lt;fiisnudisacfpoliatiseiuibus,ignemoppido fubiecit, Cùm autem arcem Huoep oppugnare tentarer,qu» noftro praefidio tenebatur egregiè munira, ui« I ’iensnoftrorum inclus defcnfioneuirtutem fingularem,non fine iadura fuo« 1 hlm ab inchoata oppugnatlone cel7auit,re^infeda difeefsit.
His ira geftis,plures alios eiufdem dioccei eos uicos ferendo agendoep popu «bundi incurfitarunt.plus fc prçdones quàm milites efle oftcndentes,et quoef ’Ifteftandum eft,pafsim colonos acre coilaco,fefe ab incêdijs liberate coegere. Quo fado,quum iam domus fuppellcdiliacprua ab hoftili igni immunia fore Jperarêt ,mukls magnisi^ Ouaeftoris pollicitationibus freti,uana fpe dudi, a-bcuntciamC^æftore.à pofterioribuscopijs quac fequebantur,quancumui» •ifdigaliirrogatofiberaliterperfolutojomnes fuaefacultatcs qug reliquz erSt, jblatae dircprçcp funt.Qiiod equtdcm miferi coloni crebra ex imis praccordtjs ‘Ufpiria trahentes,moeftos^ gemitus edentes,ipfi afpexere. Atrp manifeftum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus
-ocr page 930-HiRoria belli
omnibusefijnihilquicquamfortunarumfuarum infel/ces conferuare potuil fe. In tanta itaq; rerum omnium denutatione conüituti undiep coloni, uiden tes fe tributo perfoluto neeïgnem necboHiles manus à bonis luis auertere po tuide,queruli QC uociferantes concurrere,uitx at^ etiam corpora faluti pod» hac non parcere,poftquàm res amifgt;iflcnt,coniurare. Ab urbeigitut ut fuppe/ tiæSbiferantur,petere,quôÔ^boftium inciirfiones arccri,amp; agrorum depopu lat»ones,in pofierum probiberipofsintrC^uorum exemple rnoti nónuHi quo* que Archiepifcûp3tusuici,idem confilq capiunt.’omnesunoanimoquidlibj auxiliorum ab urbe expedandum nt,audire debderantes.Senatus i'gitur popu luscpMadeburgenßs tftorumlachrymis ac querimoni)imultum(ufp3reft)c5 motus,auxiliainfsfuppetias(5promifit:mandabat^ ut die Dominlco,quie-* rat D.Mauhxiapoßo!f,armis,cquis,ödcurribusinbrudl» ad urbem compare« rent Hi Ixti.S^ a^ iuffa exequenda prompti,ex omni agreftium numero quar-tum quenq! afcripfere,urbi{^ adduxere. His eodem quo adueneredie, urbs tres cquitum turmas,peditumaliquoicobortesfquæ tam exciuibus quàmau-xii’iisconlîabant^îddiditjitaut tota acies tria milita uirorum complederetur. Atçpficinftrudiaacic,additisinfupercurribus, quadrigis,tormentis^ aencia undecim,cx urbe.pracmiiroualloexbigis qiiadrigis^ confedo^rodiere.Pro gi cfsi autem ad Vuolmerftadium ufcp ad duo ab urbe milliaria Germanica, b biinagrouicinocaftramctati funt,acea nocfîequieuere. Ante autoram ucro mods caftriSjhoftibus in b^derslebio tum confiftentibus fefeoftendcrunt,qui parus interieda mora iè ex uico efFuderc,utrinqj conferrefigna paratL Noftfi «git acté inftruda,at£pfuis omnibus intra uallûrcceptis,ciuib.auxiliis^inpf» tnosordincs,ubifummôplcrun^imminetpericulû,collocatis:bofti$ noftro rum inftitutS intelÜgens ,atcç etiam cataphradorum difpofitionem notans celcrrimo ulïis ftfategcmate,aciefuôrumcircunucrfa,feminudam poftptinci pia agreftium multitudinem adorfus eftiquod equidem noftri,c3rrorum impe dimentis^mpedfti.commodè prohihiberenequiuerunt.Tum agreftes copix, iadatae paulô antè fortitudinis immcmorcs,quae etiam calceis fuis obruere ho ftem comminatæ eranr,^iedis turpiter armis aufugcre,flebilitcrululare,ordi nés denic^ noftros turbare.lnhanc ordinum perturbationem confufionemqs Jioftesadeôfefeimplicauerant,ut à militib.noftrisfocn ab aduerfartjs uixan»
P II U s dignofccrcntur.Rebus ita perturbatis,hoftium interim equitatu denfato cuneoinnoftrosirrrumpente, impetus^uiolentia totamaciem diflbluentr, magnus agricolarum numerus,qui fuga iam faluti confulerefatagebantjtrucl datus eft Milites quoc^ nonnulli atep etiam ciues interempti funt,bona tamcn eorumparscaptiuaabduda,maior obuium flumen tranando,ubiperlcuioia dtffici 11 sC3 fefecquitibus offerebat perfecutio.euaftr Ciues autem magno acte fuamredimere captiuitatem oportuif,adeôutmultistota etiam bonorum fuo-rum fumma uix fufhcere potuerir. Quod ad milites ucrô attinct,quà nam ao hoftibus ratione tradati liberati fuerint,infrafuolocolatius explicabo» Kci deamus igitur ad ciues.Crudelifsimè hi unà cum'agricolis ab hoftehabiti fuu»* Hic honeftiorpaulô dclicatior^ habitus multis florenorum millibus PJæ j bat,quôdomnesqui pannofîuiiioribus^ueftibus incederent,etiampoitmu» tosà captiuitatedieselapfos ab equitibus perfoderentur. Iniêquenti commiftb die,omnibusnoftris tormentis.curribus atcp'quadrigis inHildersK* bio relidis,McchIelburgenns Dux inftruda nobilium ftipatus caterua,adi^' pedimentaeauifenda profeduseft.ContempIatus igitur ilia,rides in hatcu * baprorupit.Ita fanéoportuitMadeburgenfes ludicra Martisprçmia de^ulta/ re. Ad qux netba unus ex comitibus hoc modo rcfpôdifte fertur.ha faneelt diciSjilluftrime princeps.Madeburgenfes bellonos prohiberc,omni3çp co '
-ocr page 931-Madcburocnfis
1«87
filianoftrafubucrtcrcconati funnnuncuctônoftds oculisomnes cernimus, t(]uis,quadngis,curribus bombardts^ nos egregicftrenuec^ ab ïpfis promo/ '•’en.Qtijdbîc aliud dlt;cendumcft,quàmDcum Opt. Max. à noUris partibus Madeburgenfes ob ftolidam eorum percinaciam punireç^Nunc tand« Pfincipes omncs,cacteri^ duces ultrO noUras fequentur parteSjOetj ullus crit •flilcs qui non noftra fit fiipendia exoptatu»us. Atqui uttnam nobis ante im pudenslilorum aedeteftanda audacia conftitilfet.quam tantum captiuofum *)iitnerum3bduximus,nimirum omnes bis noUris manibus tructdaUeUius. (ConUans autem fama hoUium caUra peruagarat.nosfunibus rcrtibus^,quo turn magnam ad impedimentorum promotionem copiam aduexeramus^ui a/ îiümufum nequaquam,omnescaptiuos fuffocare conUituiUcjHuic iterum tefpondens Dux Mckheiburgenfs Jjcfatur,NoneU bone iiir quod de hoUi/ Umiugulationeconqucraristld enim fatis fuper^ mihiconUatjCentum me eo •^’choUium animas hacdexta adorcummififfedingulari enim uoluptate de* •’’ulcfbar.hoUium agmina fçnifecçinUar adtjcere.Huiusrei teUes prouoco ar •’’3undic^cri’oreconiptrfa,enfcmfanguinecalentemjmanum deniep bâcex *quot;ultiphci hoUium fame fumantem.Talia erant iUuenis furtbundi, ac fangui' 'volenti principis uetba,eximmoderati caiorispeâore magis quam ammo ïtdatoprolara.
Statiuis interim per aliquot dies in Hilderslebio babitis ul^ ad louis,qui erat Pdmus poU D.Mauritti reUum,uafa hoUisconcIfmareprçcepit.Moiisigiiut Mecartris.adSchonbeccfumpoUtafunt. Hucnobilifsimus comesloannes Ceor.MansfcldenUs frequenti cum nobilium comitatu appulihqui exercitus ptxfedOjCxteriscp ducibus falutatis,expeditam militum cohortem adduce:e ptomiGt.L^'tiexrantiuitiaduentuhoUes^amcpex liberali eius promifsione ®'ati,dignas Comiti gratias egere Ipfc ucro paucorum dierum interuentu mi« wtcconicriptopromtlsisfuis liberaliterUetir, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
lifdem prope diebus Dux Mauritius,ioaebimus MarchiobledorjAlbertus ^archio Colnbachcnfis ualido cum equitatuad exercitum aduoIauere.Qua« ’Um fané copiarum opportuno aduentu boUesfutf^ar erat)multum Içta Ci atep ’’'■matifunt Turn immuratisimperqs Dux Mauritius 0^ Albertus Marchio, ’otius exercitus imperatores a milltibus falutati funcGedrgius autemMechel “Urgenfis equitum magiUercreatus.
Sicindies fefe augentibus corroborantibusep inimicorumuiribus,inrolen' hiUtfît,animitruculcntiaèfFerebantur.Ratl igitur urbis prçUdia languefcere, B’epiam metu fuarum copiarum torpere,nullum unquam ampliuspropugna Wonts fpecimen praebitura putabant. Et quod multum illorum Uduciam confie *’'abat,exfalfaquorundamotationeurbemiam SC milite ddtelis 8C commea« ludeniepdenudatameffe.credebant.itacpconfiliointerfeinito,uias aditus^ Onines,ad urbem deferendi commeatus commodioreSiprxcluferunt. V erum diuinum auxilium,quod omnibus humanis uiribus confilqscp potius eU,urbj öoßrae nunquam non prçfens SC opidulans,abundc milites fubmittebat.
Pratfidtis enim Brunfuicenfibus iam dimifsis,atlt;p urbis eius obfidione folu Wjhaud fpernendnsmilitum niimerus,qui partim pro urbe, partim contra urbem militauerant,fefenobisofferebat,nomcn^dabat,noftra ftipendia exte« cis omnibus pracferens Sic ex mihtibus partim,partim etiam ex ciuibus quali/ cucpexercituconfccfto.quiabrcp intermifsioneferè,no(fteacdieinfolentesho ftium incurfiones exccpit,longam ac diuturnamobfidionem rolerauimus.
In tali ftacu rebus noftris conftirutis,nobiles pafsim in dicecefi requifiti funt. Utfingulipro uiribus fefe armis equisepexpedirent. Quod eo prçtextufatftû «ft,ut hune omnem nobilium apparatum contra hoftem comparari,agris iam
KKk' uicis^
-ocr page 932-U88 Hiftoria belli
uictsc^ diocccfeos imminentem,noftfiarbitrarcntur.NobiUum IgituriiUtrquè pro facultate futures fe beilo praeparauit.Horum nomina cognominaép equegt; Gres apparaius,equorumdenicp numerus in^â à nobis recenfebütur. Eodem tempore Halae Saxonum una peditum cohors confcrlpta eft,non fecus arbitra t8,quàm ft inMadeburgenfiumauxilium acciri.uerùmôi: hxc prxter opinio-nem Madeburgicis Canonicis.ó^ Gcorgio Duci,illorum dudor»,adducia eft. Principibus igitiirnonnullis,Comitibus,nobilibus^comp!uribuscongrega tis,quiiam omnes uires fuas coliegeranc,ita ut nihil amplius ad rem gerendam defiderari pofle uidet etijr,eredis (ignis 4.Oâobris die à Schôbcccio decelfc* re,inde ad Fermcrslcbium iuxta Albim fitum,caftramctandi gratia proccden=» tes.Eo in loco aggerc urbemuerfus iado,acufcç ad agrorumquæ iÛiceft cmi-aentiam protr8^o,caftra quocpuallo 8C fofl8undicpclrcundere.Ha!CCum mi îites noftri exmuro atq?propugnaculis uidifftnt, unam atip alteram cohorte ex urbecmifere,qui hoftem diuerfis in locis laceffendo euocarent, operic^ inz tentos arcerent,atqî etiam fi fieri poflet opus difiurbarent.
Hoftis itaep hanc noftrorum audaciam acgrcfcrensjortifsimêrcpugnandofe fuaep opera defendebanquôfadum eft,uteo dieacerrimé ab utrifqi partibus confliâatum fit.Durante uero cruenta hacpugna, hoftes inftruda intra uab lum aciefuorum uclitum fortunam expeâabantLaborantibus autem îUis» * noftrorum uirtuti iam ferc cedentibus,maiores copias fubmiftrc. Renouato ita^ aligna ex parte prçlio^noftriuixanguftiasquxillicnon longea Buggo» abfuntoccupaucrc,quarum commoditate freti,ab hoftium multitudine nulio modo circumueniri potucrunt.Qyod animaduertentes hoftes/atigati iam ac anhelantes,receptui cecinere.
ïo.Odobrisnodeintcmpeftahoftes magnis clamoribus fublatis,furent® 8c uiolento impetu ufcp ad urbis portas fofTas^ ftrebâtur,nimirtim quôd mœ nibusfac€^dmo«erein animum induxiflènt,feu(quod magis credo)noftrain in defendendo uirtntem,fi quac effet,acpropugnaculoram induftriam perid»^ tattiri.Nammilitibusnos«rereob temporis breultatem,cxpeditionibus maxi mèincommodam,contràuferôagricol(s at^ pagsnis urbem refertameiïc,o-mninohoftibusperfuafumerat,QuodfalfumeUc,mtfsilia ac multa uariaque tela,quibus ipfianoftriscontinenterimpetebantur« fatisfuper^ demonltta« bant,Neep ab ea noâemûrisnoftris appropinquateadeô temereaufi funt,qr tormentanbftrainnumerisglobulisacdâuis laminis^conftipata,exoncrata deindemaximamiilorumftragemædidiftènt.Hancruorum infîgnem iaaura noftros celare cupientes,ad auroram ufcp cadauera hinc Inde poftrata colligé b8nt,certis ad id negoci) conftitutis,quilongius protradata àmœnibtishumi mandarent. Attp fine dubio boni prudentis^ imperatoris officium eft, fuis quàm hoftibus ctiam cladcm acceptam,fi quo modo fieri id pofsit.abfco' dere ne hi fortunæ beneficie elati^altiores colligant fpiritus, illi autem defpe-rabundi animis fiangantur.
Craftino diemanê noftri in agris pafsim loricas.cafsides, bÔbardas,calceos, terrain fanguinemadentcm,brachiumdenicp à militispedorc torment', glo/ bo duulfum reperere,quô fadum cft ui detrimentum à noftris acceptum cela-re ultcrfus nequiuerint. Piftrina enim magno fuorum inforiunlo et difpendio incejnderant,quum ab ignis fplendore facilins confpicerentur, eo^ àireaiuf certfusep ànoftrispetcrentur.Inrecefliiautemeo,qucm,utpar erat,mo!eft(fsigt; méferebant,elaphanticomio uicinoffacinus hercle omni militari difciplioa: aduerfum atqj repugnans)ignem fubiecere.Conflagrantc igitur mifero forum domiciliOjDeo adiuuante omnes aegri incolumes euafere, cubiculo illo in quod confugerât ab igneneutig adufto:mirum didu,nifi di ut ni auxili) prgz
-ocr page 933-Madcburgenlis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i« s »
ibi operatam eflè crederemus.Exfadelanguentes £11/ omnes, quorum '‘^^ior parselephanciacorum erat,à noftria in urbem recept ifunr, ac ekphaniie reliquiae (emiudz foio zquatz. Die infequenti mane,qui crat undcci-^UsOdobrisiterumacerrimcutrincß pugnatum eÛ,ucrùm utfzpiustumul ^^’ricatœ uelitaliter.Nodri ucrô milites Hortum Montanum,locum fui natu •^’adhofiiuminfultuspropcllendos commodior m,occup8uefant:quod qu3 ?^uerfarq animaduertinènc,illos ut loco cederëtfummis uiribus urgere, ferre-‘ƒ9 tormentorum globis undequac^ impetere. Verùm noftri, omni tclorum *'gt;^petu pofthabitOfConflanterloci occupaticommoditatemeoufçp eonferua ‘^iquohoftemiamnutabundumanhclScetn^^atqi omnia fua tormenta iani *Xoneraffe,idcp incafïum fcrejperfpicerent.Tum d^mum reliâo Horto Mon-‘JnOjfubita ac repentina imprcftionc fa(îla,cxcurrcre,hoftcm^ in fugam uer«
Atcç ita noftrorum uirtus magna cum laude emicuitjefe^ oftentauit.Fu ‘‘^(gitur (utdixOhoßibus.quumfodäfefe fugientibus ofFerret lata atc^alta, *^9 *deo quam tranßlire nequicquam nitereniur,omnea glômeratim præcipi ^^9pontemuerfu$,qaiiuxtamolamibie(l,rerebanrur. Eade caufaquum Wcj primus pontem fuperareobnixècôtenderer,denfacsacie progrederen poterat non fierGquin ma gna iilorum pars à noftrii,muleis uarqscp bô “’fdarumidibusproftcrnerentur.Qpofadum eft,ut tandem magna fuorum ‘*,*'*gcadcaftraIamentabundireuer(ilînt.DuodecimoigiturOc?iobris, indu/ ‘^‘»(commune diuturni belli remedlum)padacfuotiutamp; mutuautrincp collo/ tutô habere,d^uicro citro^ ca,quç necefsitas exigere uideretur,propone •^clicercußc enlm fore,ut tota res,quae hadenus ferro ada fit,xqui« tandem cô ’^liionibus tranfigatur.Quibus decauiîs codem induciarum die, Vuolfgâgus ^Hneeps Ànhaliinus urbem ingreditur, quem exinde loannes Scheyring, Ou f‘«Mcchdburgenfis ab epiftolis,ô^ HolfteinusjUtert® lurecôfultus, iubfequu ‘•fantjfpcrantesconceptam iam animispacem promouer^atcpconcludere« Verùm quû Madeburgenfibus uiderenturconditiones fibi offerriftiquiores, Quàmutquçpacisipcciemullam przfe ferrent,Senatus Populusép lilas relt;
, at^ fie rc infeda ab utrac» parte difeeflum eAiNihilominus durantibus ^nductjs permulta ab hofte petinâter procacitercp perpetrata funt,ac inter czte faD.Michaelisfuburbio(turpcequidcm didu)ignis fubiedus cft,àquodo» •»«s nonullae incenfæ,in cinercs redadz funt
Etfiueróloachimus Marchio Brandeburgenfis,Bledor,8d Henricus Brun-■uicenlîs Dux copias fuas,at(^omnis generis tormenta ad utbis excidium mi-icrintjobßdionemc^ quoad ill a perduraret 3^ uiribus confllio iuuerin t,nun« (Jiiam tarnen przfentesipfî anteurbem comparauere,ne(ÿetiamin caftris tra *ere morammifi qüôdfemel atc^iterumea uifendi gratia acceflerunt. Certis enim de cauus domi fuz detinebantur,quod aliquot militum cohortes pafsim Inurbibusmaritimis fcfecontinerent,nemini^ quonam tendere conliituif-ftntjfatis adhuc compertum eflèt lllud autem certum erat,contra Madeburgû
nihti quicquam molituras,necp etiam eius rei gratia confcriptas:imó mul to magisMadeburgeßum holies obfidionemfoiuerecoadurss,ßmodo pro-gfcdi umul integro exercitu conCeflTum fuiffet
VigenmaOdobrisIoachimusMarchio,Eledor,aliquotturmisruorum cir cumieptus relidis Vuolmerftadium petq t Progrediente uerô illo èregioneur bis,manipulus Sdopetariorum ad urbis prxfîdium ex Goslaro proficifcentici, lbeius equitibus interceptus eß et obtruncatus.Duo tarnen ad necem ufep no uulnerati,Marchionianis iam abeuntibus,fefcrurfusln pedes erexere,à noftris tandem inurbemdedudi accurati funt.Noßri uerô quum Marchionianos ui-diiïcntjUlla abfcÿmorapognz fefe committebât,complurescp uulncrabant;
KKk 2 atep
-ocr page 934-iho Hifroria belli
«tqi quum ex üibit gtim aggerib(n,crebr/f rormentorum idJbdc petercfltiir,' muUi ex cqui» detarb»ti lünt,fta ut celerr/mr urbe decedere cogercntur.
y/gefîmafeptima Oûobri» uelïtes noßrl prompto animo alacn^ dimicandi fere in pianiciem,quæ foper Buggoam eft, eftudere, ibi^ /loftein Sroiiocauere.Cumigiturabutrifqrdiuftrenuêfortiter^pugnatunieftèCjfao/' es randem in fugam fefe coniecere,qaos noftri »critcr perfecuti funr.
Hoftcsifatp.quibua ingens faorum periculum ob oculos obïcruabanir,foî mentis ac catapuftis per caftrorutn uallum difponri8,noftroa muJtnm indpis^ bant urgcrcjitafiebatutnoftri, tnultademum poft uirtutii ope«perpétrant amp;fe 9d urbem redperent.
Die omnintn fan(ftorum,iferiTm ab utriftfin cipo Maradorffeff acriteeuell tatum eft.’ucrum equites nofiriin fugam ueriî,»b inimieis ufc^ ad piflrinum^ quod iuxta portam D,Vldarid eiturgebancur.Bx improuffo enim ab una ho irib equifum aiacircundabantotfCnmpediteanofieos,qult;latius fefeincipoa iparferant abbofltbasIacef9iti,uindicafecuperent,Exurbe igit quO noftroa orgefi cÔ/picerêt multi fefeadequites rubleuSdosexportisproripuere.Dun tarnen ex noftris deftderaci/bnqnobdis quidâ cum armigero iuo,uterqtbotn bardp i(ftu iaucitatiatt^in urbem defaii,ubioppetiere.Quorum c^desgrauitee nindicataeft, quumæulfiaduerfanorumexaggercnoîlromagms totmento rum g ob/sprofternerentur.,
Quinta Nouembris diei9fequenti,bofi{s iuxta Albim ffuaium in agroBag« goenli ualidum aggerem iacere,uallamif terra patisâ contextamconlirU' ere ccepittquod deinde prsefidlo,ex duobus peditum ucxiltis nonnuHisçcquf tibus conftânmuniuit,d^fitSc cadra in Fermerslebio metata eflent. Jntereaab togéà laça Rotterdorftenft concurfum ed, noftri taaietf ülpuintegrtcpinurbemrediere.
i;. Nouembris.pedites equitesép noRri a^ine falt;Ro erupere^ac cum boRf bus iaxtaKortuin brafsieanumconRtxere-ôccupantibusautem nofttis hor# torum Cepibus atcp latibuliSyabhoRibus non niü magna cam dii^akate arcc« ripo(erant.Q^uodxgrefeaantesbamp;Res,teIi(Roeolocoin campeftria fefe,ubt nofocomium ed, contulererqua decâufaamp;noRri quotp relilt;Ri9hortis,exaï^ tero bodium latere eous^ progreCsi font, quo iam Sf nofocomium ft «i» qux illicedangudiamjullo abfcp impedimento occuparenc, Procurrentibu» aatem aliquotequitum alis exaggereBuggoenfi,quomilitibus fais quifpar« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
dm iam in agris aimicabant^auxUiarentanfclopetarios noRros extra nofoco' rnium longtus diuagatosdntercipereaccircamaenire ratagebant,ignotan« 1 tes noRrorum infldias poR nofocomttj muros tedas ac latitantes, quibas iaai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
prox/mi fadi erant. V erum fclopetarij noRri quad grandine emüTa globorum, équités iRos muhis prias proRratis terga darecoegere.Hicnobilifsimus iaue Dis ArnRettcds,à fclopetarij globo percuftus,magno îuorum cûladaceddiL
17. Nouembris motis caRris ex Fermersiebioiuxta utcinum ibiuicum megt;’ tatirant.Duobusexindediebusehpds,extrauicum HarCsdorReniêmagge^ i res iaeere foRasc^ducere aggrefsi funt,redà uerfus urbis maenia profpedan» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
tes- Qiubus pro necefsitate diligenter egregiecs confediSjCratibasetiamacua
rijs propugfiacuJis,magno^ tormentoromxneorumnumero muniuere. Htr*
icruunitifsimooperidao mib'tum uexilla prpRdij loco impofuere,reliquo ex«
er cita ad DefsdorfRam condRente.
fn die Diux Eli fabechx acre iteriim prxlium adHortumbraCsicanamprO' peShcrorcdorfdum commiRomeR. EoinprxiiopeditesnoRrifummauirta^ tis documentaprxbaere, Omni enim equitam auxilio deRi[uu',qaora(n ne unasqaidemtum extraurbemerat^omnia nihiUominus circa hortos locs ad' fui
-ocr page 935-Madcburgenfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï«9i
^«idcfcnfïoncmaptioraoccupauerani* Hofles i'gitur inter fe {neuntes confiW-^^i'fcuius (1 fuccelsitTet euencus magna noftros cladeafFeciiïet ) unamequitQ
altera ex parte Schrotcdotflq fubmifcrc,quac eo in loco in lautumijs ad no «ros ex improuifo circ]jmueniendos,fele abdiderat.Ex altera parte pedites or ^gt;nauerant,quiualidaimprefsfonefadanoftros in hortisadorirentur,at(^fîe 'i^tnedium adosundequac^circundarenn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;. ■
Verum nofln\ho(lilisconßlriruaprudentia participes fadi.equitibus inilt; quot;'icorum iam eoloeiirruentibus,rehdishortis coltem à tergo hoHtum( àmo* buinis cognominatumJoccupare.Exißimantes igitur noHros fefe fugac com '’’ittcre.alacresinrcqui,adcollemufcpprocurrere,noftros conns mifsilibus^ j^^oriri. At nodri coliis prxcipitio freti for tirer iefedefendere^fîxispedibus ''^errjerreiscpglobisaduerlariosadeôconfcindere ut etiam inuitos pedem fffcrreoportuerit.Peditcsueró nodri equos quu । eorumcompluresclaudi-
equitescp infidcntesnutare,partemcpexipfispcndereanimaduerterent, ^^mtfsts ex colle Sclopetartjs aliquot fugientibusà tergo inddere praecepC' '^ntjCrebriscp globorum idibus perdringere. Qua de caufa hzc equitum aia, WnodrisinfidiasdruxeratjS^a nobilifsimo drenuifsimo^ Duce Mechel« ^iifgcnfi ducebatur,niagn3m fuorum dragem perpefTa ed.Parum^ abfuerat»
etiam silts uexUlum nodri eripuilfent^uexilliferi ehim equus globo traie^ *^us,ddorem fuum ferè in extremum periculum coniecerat. Interea dum hacc ^*tratnceniaeuenirenr,nonce.rabantettam quiin^s erant,hodemmaioribus •ormentis ex muro atc^ aggereimpetercjqua cx re ingens generodfsimorunt ^^uorumnumeruseodiededderaruscd-
20 No jembrispueriadole(centesépnodri,qui prope nofocomium terrant tranfportando opus faciebant, hodes lecuros ac refpirantes ( ut circa •’^etidionales horas fieri confuetumed) importuni interturbabant. Famulae fupparo detra(do,eocp ad fpeciem militaris figni fublato, colledis armo ^lt;n)oco pahsjigonibus ac bibentibus,qui ibioperis caufa fparfiiarebant, In* ^^uda acie ualium uerfus per agros incedebant.Hodes igitur ad arma concla« quot;^3ntes atep excurrent es,nodrotum iniidias dolosq^ati,hinc inde in agris di'« ^^gabantur.Tandem puerorum cateruam agnofeentestin cadra fe magnis ca«' thinnisreceperc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~
2}‘Nouembris iterum tarn nodri quam aduerfarq utrinep ex fuis propugna/ F’jgt;lisprorupere,cateruatimlt;pincampis Desdorffienfibus conferuere manus. Hoc iri concurfu perm 4lti inimicorum ex urbts uallo grauioribus bo mbardis ^‘feerpti funt.Springerus aur em capitaneus,uir manu promptus, una cum gre gariomilite à fclopetario quodam,Citra tarnen uitae pertculum.iauciati funt.
24* Nouembris,hora odaua ante meridiem,hodes urbis Telodeum expii-^niareaggrefsi maiora tormenia ad percutiendosmuros produxere. Sehatus •giturfatisperfpedumhabenshunc locum,quod ab urberemotionÔC in ulte« tiori fluutj lictor e fitus edetGcontra maiorem hodium uim diutius obtineri no polfe,aliquot militum cateruas emitti iufsit,qui admotis facibus ilium exure* tent.Hacre uti mandatum crat confeda,hodes luxta pontemfeui à longitudf nenomêefi)3ggerci3doualidum propugnaculum condruxere,unius cohor lb praefidioibi relido.ReliquçucrôcopiarinCracgoaconfederunt,quamual •ôSi’fodani'cundederuntjôCcixmiteriumtormeniis omnic^ telorum genere Communierunt.
2 s.Nouembris biniconfltdus à nodris cum hodecommifsi funt : alter pro^ peSudeburgenrepatibulScum tjsequitibus,quiexaggereDesdorfiènfipro* riirrcranttaker propeD Michaelcminuinefocumpedite,quiex Buggoenfiz ouscafitisproruperat.Hocinconflidu,hodibus pafsimper uineta latitanti-
^KKk 5 bus,'
-ocr page 936-ilt;ji ■ Hiftoria belli
hus.pcr^ ufnearum frpei globos emîttétibus,decern ex noßds traiedos pr^ ßrauere.£odem die hora nona pomeridiana hoßes nonnuilis domibusin D. Miciiaelis uicinio ignem tntulere,qntbus conflagrantibus uflt;^ ad Sudeburgc-fem portam accurrerunr,certatim piceos intra mœnia circulos iacientes. Audis uero ob crebriorcs hoßium infultus SudeburgenGbus uigilijs, tantam ta* lemcQ operam nauauerunt,ut ad uiolentiam hoGium propulfandam maiori-bus copij's non e^uerint:omnis enim generis mifsilibus etiam ex ftationc äs' cuIatiSjhoGê adco urfere moleftauere^,ut ab oppugnationecitius quàm ucl/ kt deGftcre,reqj inkda ac nonnuilis fuorum lapidibus contritis, feferedpe» re cogerctur.Receptui igitur quum ceciniGet hoGis,nec9 ulterius Sudeburge-fcs laceGendos cxiftimaret,per unam atç alteram horam omnia praeter noftro rum opinionem tranquilia ac muisitabunda audita funt.Quibus elapGs exim prouifoNeuftattium inuaditur,quod ulla abfqj difHcultate,nemine omnium répugnante occupatumeß.Nuiiis enimea node cxcubt|sauc contemnendia admodum habitis,quód maior pars ciuium uino fomnoép fepulta iaceretjpet-facde captuoppidum fefehoGibus obtuIit.Nam quum eo dienouos magißra tus creanènt.magnam eiua partem potnpisf ut ht)compotationibus9 confuin, pferant. Verum complûtes Neußattiorum ciues ipG côfefsi funt, fc,nodurnis illis apud Sudeburgum tumultibus perceptis uiGsc^ crebris ignibus in DM-chaefis fuburbio emieantibus^ea de re ad magißratum pertuliffe,quó in tempo re futurum quotp periculuquationeat^ confilio auerteret. Atrefpondentibus eiuitatisprioribus,denullis libi hoßibus conßaretquod ß Madaburgenfes ali quid Gmultatum exercerent,Gbi ipG etiam profpicercnt,maturp hacciuiu prg-monitiones nihil quicquâ apud illos profeccrc, imo ad intcrmilfa conuiuia i/ pG rediere.Quod equidem facinus multis optimis ciuibus,uti proditione t/n-dum,fufpedum fuit,de eo^ diu multum^ conquefium. Nam prima uigüi» confeenGs moenibus.hoßesmirocumGientio oppidum iotrauere,nonprius quàm omi*sinti*recepi(renr,ad arma clamantes.Oppidanis igitur ab infoli/ to clamoree^errefadisjacfuis quibus^ ad arma uocantibus,obuiam perui cos hoßibus fadi,miferriiig,eiugulabantur:n uero qui extra aedes proGIire du-bitauerannbonis illorum ait^ facultatibus direptis,capti oppido tandem deee dere,at^ alio cmigrare iufsi lunt.Eiufmodi finem ignauos ac temulentos ma-giflratus fortiripcripicimus.exigui incommodi res,niG di aras ô£ focos dCcon luges denicß liberoslt;^ ciuium in extrema pericula contjeerent.
Verum iX hoc quoep fortaße okitantis ißiiis fecuritatis NeußattenGum caufa fuit,quod cum eptera diœcefeos oppiduia,atlt;^ Sudeburgum etiam,obla ram Gipendq impoGtionem acceptaient,neque ipG earn renuendam exißima runt,quodßipendionumeratoomniaillis iàluaacintegra bona fide fponde-rentur.Hocinquam nimirumfuir.quodinutramt^ iliosaurem dormire fece/ rit. Sedut paucisdicam,neq; ipGsdataGdesprofuit,necrponGoi3daiuuiC quicquamj'mo coniugibus aclibetis datis,domos step facultates fuas boGice dereneceGum fuit.Quo iuretitulouehoflis bona ilia ufurp3rit,cuilibetcgo deliberandum relinquo. Maiordeindehorum Ncußattenlium exulum pars in urbenofiramo Gneincômodo ob cômeatus nofiri tcnuitatê,intromiffà cfl. Occupato igitur ab hoßibus abf^ multo Iabore,ut didum efl,Neuflattio,ult; (urn eß noßris ducibus unâ peditum cohortem emittere, qui idem oppidû ab fap3rte,qu»noßrismaenibusproximus eßjCireumquaqjigncillatoincendio deuaßaret.Idäpedite noßro gnauiterperadüeß^multicB etiähofiiuabipfo in domibus trucidati,captiperpauci,inter quos Henricus de Nureberg centU rio,adurbemjJedudi.Verum nullouentoiecundioreflante, quiflammasfer-pentes laiins diduceret,ignis latius peruagarenonualuit. DumharcGerent, hoßea
-ocr page 937-Madcburgcnfis.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifijj
^oResaggcres(ac«enonccflàre,DiuorutnLaurêttjÔ^ Agn«ï«canobia mu *^*nient(s acpropugnaculis circunducére,crace9 ptr aggcres difponereiquibus ^fnnibusritèconfediSjCrebris tormencorutn ïdibus domos tcdaé^ noßraj '’onmœnia,tmpetebant.
. ^y.Nouembris hora fecunda pomeridiana communi noflrorumdecrcto, Mcburgum ignefado atc^fubiedofunditusfublatumeßQuodfancinco O’Odum rnulni ante diebus przuenire Sudeburgcnfes potuißenc, fi fano no-^robono^ confilio credere uoluifient.Sedt^odridiculum Üits tumuidctutj J^’Ucbrymas tandem ploratus^ conuerfum en. Vcrùm cuiuis uaCcuia, fuppel 'lt;c^ilia,uefies,pecuniasdeni(^conigeredatumcß,ita ut qutcqutd aipottaripo ^^tit,faluum unà cum uirjs,coniugibu$ liberis^ in urbem receptum fit.Eo die ^uadtaginta millia hominum in urbe connumerata funt,quorum magna pars •nopes art^ egeni fiipé quotidie emendicabant SenatUs igitur dehifee homi« l’ibusfrequentius confultansyconclufum tandem efi,ut,tanquâ reipub inutlz 'fsatqj incommodantes,urbe etjcerentunquod tarnen commodc(nimirum fa-^odiuino prohibente) fieri nunquâ potuitQuum em certo diead D * Petri fe* ^^Icretum conuocarêtur,ubi oratione habita aepane dißributo,nauibus dein in negoci] iam paratis defiinatisc]^ aueherentur,ecce fubita ac repentina '^'’^pefias imbribus turbinibus^ permixta exoritur quz tanta taiis^ fuit, ut ’’ullus remigum nâutarumùc fluuio fecommittere auderet. Durauit hxc tem-P€ftasdiebusaliquotcôtinuis.Siccertéeuenit,ut*mnesiliihomines,fenatus ^cercto irrito fado,inurbepermanferintErant turn exiliis nonnultiiurhis ne ^^fiitatem famemc^ imminentem confiderantes,qui ultrà abire uolebant.Qd* ^ntinispermitteretur.peragrosiamprofictfcentesab hoßiü equitatu inur-oem redire plagis uerberibusc^ compulfi runt,fubinde damante,utreliquias ac Wfquiiias noitrasconfumereßrenueadiuuarent.At(^ ita etiam ißi qui alibi ^gt;dutn quaeritare fperauerant,in urbem inuiti recepti lunt.^ngulari hoc Dei f’i'ouidentia contigifie quts negabit^qui fapientiam hominum ßdftitiam effe ûftendit,magis^(nruo auxilio quàm hominis confilio fidendum efie,multii tJtæclarisfpcxempIisdomonfirar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;*
,. ôiet).Andrex apofioli milituni nofirorum aliquot manipuli nauibus ÂL ®lt;NeuftattiumufcpdcIatifunt,quôalijhoftem ad uelitationes prouocarent, intérim fopitas in femiufiis domibus flammas iterum excitarent. Verùm
Muerfo nofiri Marte dimicantes in fugam uerfi,paucis tarnen amifsis ac uul/ ^^atis,iii urbem rediere.
4lt;Decembris nodeiam ingrauefeente quint| nofirorfi militfi manipuli, ite* ^(nnaues ingrefsi,fecûido fiuuio inter binahonium cafira Cracoêfia ÔC Bug-^oêfia.ufc^ ad uicum Salbigenfem deuedi runt,Eo in loco in uilla quadâ ho-'quot;lia fclopeta riorum manipulus,qui pabuli gracia ibi confiiterat,ànofiris inter ^tptusefl.Nauibus deinde omnis generis cômeatuoneratis,ac uilla incenfa, curfu faluis omnibns domum repecire.
3«t)ecemb.node intêpefia,nofiris nil talc cogitantibus^ab hofie qui in Neu nattio excubaba t adarma conclamatu eft. Impigrè igitur illorum milites armis ^Humptis ad urbis foflas excurrêre,uerû ingenti minorum globorC gran« ^inc à nofiris excepti retroccderc ocyus coadi funt .Duobus autem hofiiS fa-wisfuulgariter foflores appellamus)cx improuifo in folTas nofiras delapfis,al
exillis à ccruo,quorum nonnulli in fofsiserant incIufi,cornupetebat.Spe. wum igitur i lie diaboiûùe ratusCquod ob fpifsiores nodis tenebras nihil cer-*’eret)fado cruels figno ad Deum orarc exclamarec^ occepit, fubindeep pro-pitium urbi numen præcfie protefiari.Nihil tarnen orando proficienté ceruus «etumproflernitpcdibusœproculcat.Defpcrabundus igitur focium fuum,
* KKk quetn
-ocr page 938-1694. Hiftoria belli
qucmC/rhcumuocabat,»ppellarc:uerum is iam(nimirum ccrui ftrocia per* turbatus)aufugcrat,felt;8 inter tatibula abfeonderat Juqp mifero (oflbte iam ft' mi mortuojftationarqs noftris admiratione captis,quid nam fibi udlcntuoccs iHxqueruIæaciannentsbundac,mditemcxftationcfunedemif€runt,quihun^ quifquis mortabum effet uedi imponeretjuefurfum pertrado, ex co quidnä machinatuSj8Ut quo cafuin foffamprafcipitatuseffTct/efcifcerentur. Vcrt»o cnuitisacuiolrntisceruiinfultibus contufus,in pedes eredus ffarehequibat Mlles igitur mord iam uidnum,telo pedori adado,confodit:fatius efle ratus ciromori homincmjOuàm diutius magnis crudatibus confia. Ego autem huiic cafum.qufc quid alq fentiant.prodigtjloeo habendum c£feo. Idem enim ceruus contra militem noff rum ex ffatione demilium,etfi fxuiens adhuc acta« v d)gnabundus,ne tngreflus eft quidem,tantum abeft ut cornupeterc wntauelt; rit^uc facir,quôd Ifpius antea tarn famulç quam pueri,in ead cm foffà herbas meterefoIitijeodemceruotlUcpabulafuaquacrentCjillacfinihilominusatijm-coJumcç fempcr rediennt Atqp talia miferi iftius foiloris fata extitere. Comes autemciusquern Ciriarumappellitauerat, io fofla adhuc latitans deprsrhen« fus eft.lnterca dum hæc acciderent,Lazarus deScbuuenda,Cîcfarcæ Maicfta tis militia prçfcduSjinhoftiumcaftraperucniqacinNcuûattio per aliquot di escommoratuseft*
I i.Decembris tam pedites quam équités hoftiurri.quibus Deftdorffenfe ual lum commiffum crftt,uiole Ao impetueruperunt.Quod noftri ubi animai^er rerunqcateruatim fefe extra mania in campurn coniccetc, boftiu corigreffut famiam cxoptantes.Sclopetartj autem hoftiumjeiidis fuis cquixibusinagros foogiuB cuagati,m3gna à noftris ui impugnabantur. Quod emiflus profpr'e^ entes equitesjuefani atcç animis fradi^magis de fuga quam de fclopetsiioftf fuoruni faluieméditantes,prxeipitiequorß curfu in uaiiS iuß feie recipiunt. Omni igfwr lub^dio deftituti miferi SclopetarfijCtiam ipfi fugarncapientes, redà fofl am ucrfus,qua Defsdorffenfe uallum circundedcrät,tendere. Verna» cùmfugæiter longius fefe protraheret,quam utanimis conceptamfoflaa» attingeredaretur,änoftriÄquitibus currupratucrOmiferabiliter truddatifunt, fen{s(amenexceptis,quibus mitiorafatacaptiuitatetn mortis loco indulfcrc Eodem die quo hxcfierenqcurrusnonnullimultiplici commeatuonufti,acad Neuftattium cuntes,à noftris intercepti ôf in urbem deuedi funt.
12. Dccembris milites noftri, quiufc^ineum diem à prxlio Hilderslcbenfi apud hoftem detenti fueranqin Neuftattium conuocati funt, quo sere impofi/ to connumeratOjdimitterentur,tandem^ ad fuos remcarêt.ldita’forerati milites captiui.fidem boflidatamlxtihberauerc. Verùm præter omnium opinio-nem,fex tantum capnuorum manipulis admifsiSjOec pccuniam ab slhs aedpe reuolueruntjtier fidei datz liberos pronunciare,nifi in urbem fenon reuetfu^ ros iurarent.ld co hoftis tentabat ( etfi pratter difciplinam militarem)quód o-mnes ferè capiiuos,ueteranos eflenouiflct.trecendorummnumerum lupcra-re.Exhis Centurio quidam erat Gallus Vqydmarus dePfuffcndorfjUiriara plane canus,uerùm pattens laborum, reieg beliicat ufucum paucis conf eren dus Hune hoff es multi» uarrjscppollicitationum illecebris adfe perttaherefa tagenteSjdueem horum trecentorum fore promittebant,modó urbis ftipend«/. IS renunciarent.fibi uero nomina datent,Id conftanter recufarecapnui unacS Centurione,quiduis pro urbe tolerateuelle proclamâtes,mortem erafchone* fîâomni uitæ turpitudinis nota confpurratz,longe profcrre.Horum igiturco ftanciâacfôrtitudinemhoffes admirati,amp; pertimefcentes,etiâ additisequitunt fuorSturmiSjOmni illos ad urbem aditu prohibuerc,amp;' Qiiedelburgum dedii« xere»quo cùm peruenium effet,iuramenti religione aftrinxerût, neindedifrc
0
-ocr page 939-Madcburgcnfis. ujf
dirent nîfi quatridaa elapfo. Atc^ »lis initnicorüm fides ftuXquam captiuis no ftrisptæftiterunt.
j Circa eadem tempora Mauritius SaxoniaeDux,alTumptisfcxpeditSele-i '^orutn uexflliSjnonnuUiacp equitum alis.cx caftris difcefsic, quo miiitibus ilz I l!s,qui in maricimis urbibus Madcburgenfium caufa conuenerant, ia tempo-! ^«occurreret.Hos callido confilio 0£. (ubdolo cùm difpartitus eflct, quatuor uexfllis ad fealkdis,nofiris auxiltjs fuas äugens copias/ocietatetn illorum *faicitiam,qua uobis cupicbantdeuinciri,omncm fuftuiit.Huius uero ncgocq totaal fertem,rcs ipfa eucntus aliquando docebtt.
i^.Dccembris equitum noftrorüm ahqui,adiunâis fibi nonnuHis fclopcta-tïjsjfortunam ten ca re aggrcfsi,exD. Virici porta profiluere.Cafuigirur in ab« ^uot hoftiumcurruSjOmnis generis uehentes commeatum,incidences, tam cotnmeaCum quàm milites à quibus conducebacur,gratulabundiin urbem ad* tluxerc.multurn fané audentcs à fortuna adiuti.
»c.Decembris domo illa,qug hadenus laterutn codionibus inferuieratjâ no Rfis fundicus démolira, magnus in eius locum agger fubfiitutus efi.Id ideo fa eft,quod porta quac ponti ibi imminct.omni turn propugnaculo carens, facile ac multum ex hoftih uallo prope teloneum conftrudi,impugnarecur.
ï5 Dccembriscquitesnoftriacpcdites,quorum eanodcàuigilqs ÔC ftatiolt; ttïcurac immunes crant,extra urbem magno filentio poft fccundam ferê uigili Btn procciTcrunt,magna fiducia freti fc équités iftos qui Ottcrsiebq in ftatiuis ®»ant,caftris exuturos.Audacius mehcrclefacirius quàm prudens,atlt;^ pericu-undit^ circunfeptum,quàd intra bina hoftium caftrajBuggoenfta ÖC Défi* ^orfFéfia côtinuoillis tradu^cedêdû foret. Vcrudiuinû numë,cui diffîcillima etiâ facilltma funt,aufûnoftror5 côducêsjatcÿ adfoçlicê rei aufpicatxe^ tjrntûgducés,uoticÔpocesclfîcit.Hofteem eanodcfortefortunaomnib.cUquot; •■isfoîutojacpoftprofufiorescompotationesprofundiuseaiamftiirtentejnew gl eâis uf gilq s ac ftstionibus,quôd eiufcc,penè dic8m,temeritat(s noftrorüm^ minima iliis fuijiitio quidemeffet,ßmiliaceadem propèrationequa Nea-ßattenfesdecepti func.Ptiusenim quàm ud ad arma concl3maretur,uel ullut ®borircturconcurfus tumulrusue.noftrioppidulum occuparantCaçto igitUE ®ppido,noftris fefc mutuô inuocantibus tcffàram^ p etentibus, quôd terrsm fpxopacaffet,aliquotdomibusincenfis magnum ignem fufcitaruntjquô fo-fijabinimicis minori cum periculo dignofei poffènt,«!!omnes noftritam pc dites quàm équités candida armis indumenta ruperinduxiflcnt,ne per fallaces wtraft'e tenebras in mutua uulnera irruerent.Perturbato itaiÿ ex tam repenti» bo tiirhultu bofte,atep ad arma iam concurrente,omnes qui telis fuis acrius in ftarentjà noftris mifere iugulati funt. Ex bis complûtes fuere uiri nobiles,atz ^ucetiamCjnonici nonnulli.quifortéfortuna turn ibi aderantjcummitibus JbiSiquorum illis obftrida fides crat,epulati. Peribant quorp ea node equi non ftnèpaucijftabulis undicß igneconflagrantibusjpfi uerô miferi crebros per flâ ma$acflebileshinnitusçdebant.Captifuntnobile8permulti,atcpomnesàno ftris in urbem dedudi.Bona pedirum noftrorum pars équités in urbê redibât, exrecenti uidoria triumphanteSjducenti enim Sf fexaginta equi ex pratda pc-ditibus diftributa fucrunt,omnis^ generis arma innumera ac fingularis artifi» cq exhofte captafuere.Captiuoru numerus fuit C x X v. Inter quos g nobilcs foerlnt,eorumqûequot quifque equos fiuelanceas in caftris habuerit, iam-iatn recenfebitur,uno prias hoc addito,quôd Canonicorum uexillum, tn quo D.Mauritii effigies acudepidauifebaturjn urbem inter extera quoque fpo* lia relatum fuit.
KKk 5 SE^
-ocr page 940-U?« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria belli
SEQ.VVNTVR I GIT VR N O B ILIVM
NOMINA ET COGNOMINA, AC CABTERORVM, QV’
tempore in caftris Otterslebcitfibus,equis ac ar mis, Canonicorum gratia, fuere expedite Ac primo eorum, qui abfcç ca
|
ptiuitate euafere | |
|
Thomas de Aftenburg,magiftercquitum,equw |
xvin. |
|
Mathias de Schulenburg,Ogntfer, cquis |
XXII. |
|
Cbrjfiophorus de Schulenburg. |
in* |
|
lodocas de Vehhcitri, | |
|
Gebhardus deBIattogt; |
vn. |
|
Guntberusde VcUheim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, |
VI. |
|
FedericutdeMolndorff, |
vnr* |
|
Chorterus de Bycgou, |
VI, |
|
Renhardus de AluuonlebcnjJ |
V, |
|
Leuinus de Mornholtz, |
V. |
|
Chriftophorus de Beyern, |
Uir. |
|
Martinus Crayus, |
nil. |
|
loachimus de Bifchq^re, |
VI, |
|
Georgius de Bifchmarc, |
ir. |
|
lodocusdeBiicbmarc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ‘ ' |
VI, |
|
loannes Itenblizius, |
V, |
|
lacobus Itenblizius, |
nil. |
|
loachimus Itenblizius |
nil. |
|
Nicolaus de’AVnheim, |
vr. |
|
loanBes Loffouus, |
vr. |
|
quot;lacobus Hopfencorbus» |
iin. |
|
Henricus Scniltinatf. |
vi. |
|
Chriftophorus de Geblchftein,V 11 Us hoe tempore a caftris | |
|
Otterslebenhbus abctac» | |
|
lltrudus de Ellingen, |
vn. |
|
Stephanus deThangcrmonf, |
nil. |
|
Cafparus Meyeros de zella, |
nil. |
|
loachimus Efebeck |
II. |
|
SEQVVNTVR NOBILIVM EORVM NO M INA, QVl CA pffyf | |
|
funt in urbtm ex cafiris OtterslebenfibutadduHh | |
|
Athenus de Cram,cquis |
, VI. |
|
Buftenus de Schulenburg. |
IX. |
|
Cafparus deSchialenburg, Andreas Hacgus de Soxero, |
nil. VI. ‘ |
|
Georgius de Blatto, |
VIII, |
|
' Vuolfgangus de Blatto, |
nr. |
|
Zacharias Robelus, |
VIII. |
|
Chriftophorus Falco, |
VI, |
|
MartinusRhorus, |
n, |
|
Martinus de Ornen,equis |
in. |
|
Balthafarus de Vuarnftetten, |
n. |
|
Melchior de Leben, |
' vn. |
|
loachimus de Liehen, |
n. |
|
Vlricus de Veltheim, |
fill. |
|
i |
Cafparus |
Made burgenlis.
1»gt;7
Cafparüs de Omen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nr;
Henricus Cattenu s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu»
loannes Staubeuizius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 l
Chriftophorus Schenck. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vn.
SEQVVNTVR NOMINA ARMIGERORVM PRAEDICTOà rum nobilium,qui ipfi nobiles fu(re,ac et«» dominuifuis cupti,
Egidius de Dichnen« ^îiireas deEinftet. Paldouinus deZerbft. oîfihoîdus Schtllingus. ^Iiriftophorus Campichus. Albertus Breyfius.
Otho Berithgous.' Erafmus GHtziuSr Fabianus Schaduiziui^ lodocus Conradus» Henricus Buzo. loannes Schlegelu».
IgOobtles prxtereaéquités,quosfatellites nuncuparelicebit,cxx viK.cipd *unt quorum nomina proter generis obfeuritatem de induftria omiOmui.
îo.Uecembris milites noftri in campum fefe eqciunt,hoftem Celebris excu« ^onibusadpugnamlaceHentes.Ispafsim peragros agmina circumduditan« |o,pra:lij ardorem fimulans,adücnicntc infuper Dhice Mech'elburgenß, eque quot;fhpratfidia ex Neuftattio ÔC OlfFenftattio adducente,pugnam tarn detreda-^‘(nimirumlocorum comtnoditate,quàmâSoIeuentorâmcpflatudenotauegt; '3t)prohibitus.Cùm autem Sclopetartj noftri audaculilongiusfefeac difpala^ ^in campeftria loca emitterent,équités hoftium temeritatem illorum inconfui
dignis fuppUctjs afficere confifi,infeftis animis in illos irruere. Verum e-fuites noftri impigreac ftngulari cum uirtute accurrere,hoftem ur^re,rdope •’f’osfuos defend^ere: adeout ctiamDucem Mechelbujgenfem^racfentem Pofthabitisfclopetarqsfonitudini illorum occurrereneceffumfuerit.Sed coti quot;Inter noftris inftftentibus,Sclopetarq uires fuas r«tolligentes,3^ à tergo Qi. d l^teribus adorientes undique hoftes, adeo preftere afflixerec^ ,ot nullo alio ^iiainfugacmcdiouitamconferuarepotuerint. Mirumenimdidueft,quan *a tum noftri ardoris uehementia atque uirtute hoftibus incubuerinMta ut in» *ftmultos capciuos,quorum pleriquenobilifsimiexiftebant, DuxetiamMe« tbelburgenfts comprehenfus fucrit,totius belli caput amp;nbsp;fummum prxßdium: pon hercle abfqueftngulari,ut opinor,diuini numinis procuratione. Nobiz •ts autem fuerunt ex hoc conflidu captiui, loannesde GarmersIeben,Leuiz JJusVuinterfeldus, Caiparus Flaus, Albertus de Shulenburgo, loannes de Broto. Hi uero qui incolumes euaferunt,non de propria falute lartij uerüm Jnoefti acimportunamprincipis captiuitatem ingemifeentes, in Defsdorffen-«ualJum reuerfi funt. Hine iterum egrefl ac Neuftattium petentes, omneA Ktèexequitibus pedites faduequosclaudicantesper frena manu duditabât: baud paruo fané incommodo à Sdopetarijs noftris accepto.
CircaferiasNatiuitatis dominimilites noftri,quos paulóantê in plio Hil-dcrslebenfiabhoftcc3ptosdixlmus,acdein inuitos Quedelburgum’deduz tSosjin urbem ledierunt.quod iam de Mechelburgenfis Ducis captiuitate cettiores fadi effent. Suac igitur captiuitatis autorcm,iam'ipfum quoque ca« ptiuum detinerigratulantes.eiusnuncinteruentuexautorari fperabät. Quod quidê fada certis conditionibus eft,ut fuo loco comodius dicetur. Interim ni* hilominus in urbe cömorati funt,quos içpius hoftes ad feptrahere atep allicere conatifuerät. Qua uero ratione côfîlio^ nôfolû hos captiuos nobis eripere ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentarint,
-ocr page 942-i«98 Hiftoria belli
tentan'nfjUefàm etiam caeteraarbts prgefidlaad defeâionem call.dè folidtar^ aufi/ucrintjinfrà latius explicabitur.
}o. Decembris cùmloachimusStdnus in quadriga Lazari de Schuuenda» uno târum comitatus fcruulo,per agros deportar€tur,ab equinbus noftris,qu» 15 forte explorandi caufa hinc inde uagab8nf,captus eft,at(ç in urbé deueâus.
Z. lanuarn equitum noflrorum aliquotgt;uno Sdopetariorutn manipuio filt; biadiunâojfummo manead latomias procurrcrunt,hoftesaduelitandi»tne-greifurosifperanreslncidentesautemin illorutn Rationem^etfî ftequenti milite tum optime munitam,confidenti tarnen impetu ftationarios aggrcfsi funr, quosftatimtcrgawerterecoegcruntld hoftes in Neuftattio percipicntes,rei infolentia perculfi,fubit8 militum conuocatione fada,tutbato agmine erupc« runt-Qi^ios quum uiderent noftri,importunius quàm oportebat ipiisoccurrc-tesjloctcp opportunitatem,qua hoilibus moleiliores elfe potuiiTent, deferen-tes^necperiameoinoccuriuordines conferuarecurarent,equitumnoftforutn magiilerjab boiiiitbus turmis undi^ circundatus,captus eii.Huius excaptiui täte infperatanoilriiraacfurore innammati/antauiolentia atep imprefsione tn turmias lllas,qijx captiuum iamiam abducere nitebantur, irruerunt ,ut toto tllarum agminedifsipato,magna ipGs ui captiuum eriperent» Strenuusuero quidam ex hoftibus equcs.fingulari prac cacteris uirtute retincns,ncc3ptiuu» quém propria manuprachenderar,tam citô cuaderct,conto traieduseft. Eo-demimpetu duo nobilifsilt;ii iuucntes,Georgius Maldizius ô^Ioachimus Carfterusjànoftriscapti funnduplici ßcdetrimento hofte«afteâi,tutn quoi captiuum magiftrum equitumiam nobis inuiti reRituiHent, turn quod duo fgt;redarifsimiuitiex ruoequitatuabducerentar.Eodie quo hacegefta funt,mi-ites noftri feptem explicaiis uexillis per portam Schrottdorffenlem procefl^ runt,quibus multi fe ciues immtfcuere. Ver ùm hoftis pedites fuos exite proW-bens,intra uallumilioicontinebatiequitesautem^quicx uditationibusfefere ccperant.HtcilIat^er campos curfîtabantPeditatus^nofter ftans, Ä ftuftra hoftiutn occurfum expedans,innumeris ex DefsdodFenfiacNeuftaitenß ual lo tormentorum globis inapeditus eß,uerum propittjs fuperis ne uno quideni fauciatOjad urbem fe recipiebantu'bi foitè fortuna quum per D .Vlrici portam regrederetur acies,militis unins fura bombardæidu adufia eft.
7.Ianuartj excubiae tam noflrac quàm inimicomm, nefeio qua rc commotat relidisßationibusinfeßisarmis concurrère. ' Hoftis igitur incunâantcr ex DefsdorfFenfi uaflo équités aliquot,ftationartjs fuis in auxilium fubmittit. Quo ex fubßdio multum uiribus auâi^noftroc fine dubio ad unû caccidiftent, nifirepentina etiam iliis ex urbe auxilia adfui(rent,qu3eualidè fortiter^fuis, laborantibus iam anhelantibuscp, fubuenientes, poft iongam dubiamcp puk gnam,omnes tandem incolumes reduxere.
n.lanuartj,noftrtunàc5 Alberto ComitéMansfeldcfi,t5 equitôquS^çcditS coado agmine,extra urbé in câpum fefeeiecerc,hoftis côgrefsû,fifortèè Neu ftattio er5peret,auidi expedantes.Tale aSt tu noftrorû confiliS erat. Qæfi ma i oribus hoftes copijs ex Neuftattio ^dircnt,c5 noftris côgrefturi, ualidifsima noftrorû cohors,quae ex feptingentis miiitibus conftabat,atcp ad portam alz tam ea de caufa coftiterat.fofsis celeriter fuperatis,urbi uallum uicinius expu* gnarent atep occuparent.Qiiod fi infodici us confilq euentus fuccederct, porta uicina etiam patefada,cae[eri qui ad id ncgocium ordinati erant milites, Neu/ ftattium inuaderent, atque fie laborantem cohorte integris uiribus fubleua rent.Verùm quum hoftes , praeter noftrorum expedationem, egredi cefla-rent: neque ullum qualifcunque etiam uelitationis fignum praebcrcnt,fc/ ptingentotum cohors moræ iftius impatiens nihilominus fofsis tranfeenfis ac fuperatiSi
-ocr page 943-Madcburgcnfîsi
ruper«tis,N«iîftatii um inuadit.Id uidcnto caeteri milites, in tllfus, ut diximuib fubQdium nutlo ordine,fîmiliter Qc ipfi crumpunt:quo fiido omnibus iam in UQum globum colledt$,tanto xftu hoRem perfequuti funt, ut multi etiam cS hofiibusafcendentesjfuprema uallorum fàftigia pertingerent.Verùm hi, ucfa nifarorispotius quàm fortitudinis pœnas dantes,omnes ierè ab hoftibus ex/ ßrunt.Hifceita,utdidumeft,geftis,hoftiU(ninterim cquitatus pafsim ex ca-ftrù proru(npens,fefeî]p per campos colligens,numeroü'or quàm unquam an-tthac,totoagmineinquiniqpturmasdiftributo,acriter noftros adpræiium la-cdîcfecoEpit.Equiteslt;giturnoftri,«fi numero longé infcriores,»lacriterta« •nen repugnare,incurfionfs excipere,conßanter dcnicÿ fcfe defenderc. V çt tum contra tantum equitaium ôi. numéro amp;nbsp;«iribus potentiorei^,diutius inil-fterenon ualuifTenGnifi à noftro peditcegregiéiliis {uceurfum eßet, QC multi* ttiam tormentorum idibus ex urbis aggere aduerfartf proftrati fui^ent.Non ^hori cum uirtute à cxteris,quot Neulcattium inuaßlle iam diximus,dimicà tum cft.Hoftes enim fummis uiribus noßrorumimpetum propcilerc cniten-ics,iamfuperioresexißebant,citöinciinantefortuna à noßris repellcbantur: ’lubium Marti» cucntumitcrumatcp icerum utrin^ periclitari. Sed multum noßrosadiuuabantmurorumrcliquiar,quaecxcombußis ciomibusremanre*-hnt.Sclopetarijs enim noßris tu'a iatibuia prxbenies, Omul etiam ad bombar lt;larum idus dirigendos certa foramina, mSgnx hoßium internecionis caufa cxtiterednterim nößrorum etiam permultis caderftibus poß longam dubi2^ ’‘limicationem/oleiamoccidente.abutrifc^ tandem receptuicantatum eß.
gt;4. lanuartj horS circiter fexiâ amp;nbsp;feptimä pomeridianâ, hoßis gratuiabôdut omniafuatormentaexoneratecaepit.Nam,utfupràcÔmemorauimus, Duce Mauricio in occurfum militi mantimarum ciuitatû ex caßris difcedête gt;nbsp;ac fu* Werfuria totum exercitâ dilîoluentc,cuius quatuor Ogna ad fuas partes allexe Wt,ftatim ueredario ad caßrarcmißo,qui miros rerum fucetj^us tam ducibua quàmmilitibusrenjnaarcr,dici non poteßquanta Izritiaex hoc ffuncio iu/ wintaßedi.Eiusigiturnouigaudtj noßros quot^ participes fieri deüderantei^ innumeris id tormentorum reooatibus teßati funt. lt;^od tali modo peregeres ï^rimôduo (dopimaiore$(quosdupiices uorant)diiplofi funt. Quo fado,tibi Wtuerna carmina fua tibia dccantauit Inde tria rarioriu magnitudinis tormen hfiatim exoneraca:mox quatuoepoßremo quin^ haec uulgus Cartonas no« minarefolet.Tandemomnesfclopetarqfequuufunt,quiternis uicibus fcloz posfuos crebrisfiammarumemicationibusincendere . Flammeietiam globi peruallahinc inde proiedi funt,artificiofe exigne confedi. Hzcinimico» ium triumphantia ronitrua iniquo animo ferentes noßri milites,etiam ipfi im* pctrauere,utexturribusurbis(^3ggeribusfulminareillis permitteretur.adeo U(faciléaudirent,necpuluerisialphurei nee ferreorum globorum penuriani nosadhuepremere.
Aniequä uero is hoßium trifiphus incepißet,milites aliquot noßri pabulatü irc.cacp de caufa quoduis diferimen fubireconiurauerant.Finita igitur reboati te ib a gratu1arione,daab. poß uel eßeiter horis elapfis,cödudis ali^t nautis ua doru uoraginu^p gnaris.in n jues fcfe cotjeere,redact per intermedia caßrorS CracgoenfiQ dC 3 iggoenfiu nauigantes,Bochoä 8ppulerfit.Hicnauib.egre(« (ijuiüam quæ iliiceß monachorü deprzdati,omnla agricolarSbonaintada teliquere.Interim aôtdû aliquinofirorûoîsgeneriscômeatunaues onerarêr^ terminlt;!itûnumerâdifpofuerât,q poresilios Cracgoêfium cafirorQ angußiz »srefpiêtcsjabfcj ullacelîationedetjcerêt. Hiigit n)âdata fortif exequêteSjin^ trapaucashorastfponnb deiedisac igneinfiâmatis angußiasetiäiilas inter tupaiit.(H^uulgariuocabuio àclaudedo clufedicebant.)ltafadumeß,utea
-ocr page 944-)7oo Hiftoria belli
«xpartcdifficiihpofthachoßlcommeatusrecuperatfoextitedt. Verum «o menfe horribile tecum ftigus infer ente.adeo ut ex inundatione squarum pai-fim cooperta itincra,eo frigore congela ta eïTent^perfacilis ex altera parte hofti ratio ofterebatur ad uicos undicpcommeatua gratia proficifeendi: complures enimilli erant milites,qui glacicicelerrimêatcptutifsimèinambularêtjfecum-que quicquid fer^ opus erfet,adueherent. Noftri autern reex fententia confe-aa,n8uibuscpproreinecefsitateoneratis,captounomonacbodf feruo lacoz bi de Scbuicnburgo unà cum duobus equis,l'oluére*
«. lanuarq iterum pugnatum eß prope bortum SchrotdorlFenfcm.Eo in co fliâu non pauci boßium cecidere.Decem â noßris caption urbé dedudi funt. NobÜiflT.etiam quidam ex hoßiiim equitatufclopo idus occubuit. Quemarz mis exutum quum noflri non procul a D. VIrici porta in agro tumubffent, hoßes infequenti noâe exhumarunt, ac funebri pompa Neußattium dc-uexerunr.
• Infequenti die, quifuit2;Januarq,heßernidiei detrimentum refarcirecupiz en$ho(tis,incampo uarijs exiocis comparait,noßros fubinde ad pugnam prouocando. Noflri ira(^proflfientea,hofliumuoluntaci fatisfaduri,cum acriter diu infefle^ confliétatum cßet,mul(ls utrint^ cadentibus, tandem nC' flri receptui cancre iufsi funt«
‘ Quanto autemincômodo à noßris affedi fint q milites qui in hyberna Neu ßattenßadeduâifueruntjfltricommode non potefl,ucminutatim rcccnfcaz tur.Iduerô omnib.notfïcfl,flationsriosnoßros quotidiefereexaggerceo'g Neufiattio proximkiserat,etupi(rc,foflas tranfccndi(re,ccllas uinariat iotrat fe,8tque inde l^na,fruges,ac caetera eiufmodi afportaflc.Quôd ficafu aliquia hofliumfcfeofrerret,obtruncatumefle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
• xy. lanuarijincaflraredijtDuxMauritius, re ut didumeßoptimegeßa» quôdexercitum^maritimis oris cum ßriptumdilabifecißet,eo^ expartefii as auxifl'ercopias,quo noflras corroborate debueramus. Appropinquante au (cm Duce caflris,omnia fua hofles tormenta exornauere, reiicem ptincipi re ditumgratuIantcs.Atipf^inOtrersIebioacLemrdorfcaßra locate, totus tSe hoflium exercitus quina caflra comprehendit.
' 28, Ioann, hoflis Omni milice in Lemfdorflenfem campum edudo» to* tum excrcitum in z.acics dißribuerunt Quo fado,inßrudis ordinibus maio-rem ferediei partem confiflendoconfumente8,exercicum tandem in caflra re-duxere.Verum diigregato exercitu,quód ad diuerfa caflra à militibus eendere tur,una cohors Neuflattium quoquerepetens,intra Lemfdorf.Defsdorf.cci ca flraànoflrorum infidtjscircunuentaefl.Multisigitur trucidatis,reliquisinfu-gam uerfi$,feptem in urbem captos adduxerunt.
2S. Ianuartj,turbamhominumperagros circunuagantem,inquanonnun{ etiam comparebant quadrigae, milites noftri è fpecula profpexerunt, Praed^e igiturfignincationeaedita,equicesnoflriunàcûpedibus aliquot exurbe pro-lapfi funt,ratiiecopiorosincercepturoscommeatus. Verum praeter opinione in Confulis Schonbeckenfis quadrigam inciderunt: In hac Conful ipfe unà cum duobus uiris fenatoribus deucäus,capti funt,a tep in urbem dedudi, Ea» dem ferè hora quatuor milites dC nouem foflbres Bohœmi à noflriscaptifunt: hi iacrymantes per Deum uiuentem iurare.fe nulla alia quàm famis caufa,ê eaftris fuis elapios eftè,quo ex uicinis pagis aliquid fibi uidus compararencHi captiui opportune turn nobis detegebant.hofles urbis oppugnationem omtil no przparafle,iamfp (ut Germanis moi eftjfortes iecifle. His caetcri quotpea-ptiuiinterrogatiadflipuiatifunt,Eodemdiehoris pomeridianis utrint^ infe-flis (ignis concurfum efl,atq^ acriter ut nunquam magis antehac depugnatum.
Corn-
-ocr page 945-Madebur^cnlis
1701
Complures enfin tam équités quàm pcdites ex hoc conflidu periere, it a ut no I 'Otum hofti,uerùmetiam nobis lugubris extiterit ilia pugna.Dux autem Mau 'itius huic ipfe interfuit^qui à noitris equitibus tandem agnitus, parum ablu-i^uincircumuentus abdudus fuerit.
VItima lanuartj quidam ex militibus nollris audaciores LemsdorfHum ufga ^cnerunt.lbi propecaflra aliquot ex hofttbus obtruncatis, ingentes tumuhus ^oncitauere. Septem tcacp hoftium uexillts ad noftrorum temeritacem congt; mngendamemifsiSjUidentesnoftri urbis repetendx tempus inftarc,fetror-'^mpedem retulere. Hoftium turn fexà noftris c3ptifunt,quoB fecumin ^tbern iatroduxere.
Qyana February apud pifeinam Rottersdorffenfcm iterum concurfum, ac menue decertatum.Quocxcôcurfuquum multi ab uirac^ parte ceddiffent^i ffælio tandem ceiTàtum eft.
Jnfequenti dieintermiflum prælium iuxtafolTam DesdorfFenfis ualli reno-^tutneÜ.Durantehocconfliduhoftiumequitatus magnum â grauioribus (onnentis detrimentum accepihadeo utagrorum planities tam equis quàm ez ^uitibus pafsim obtegeretur. Hac ex pugna unîcus tantum eques cum folo t'édite captus à noftris eft.
^•Februarij caduceatorc miiro,quid nam hoftes tentaucrint ignoro. Hic an-[5Urbis mœnia comparens,cum tribunis ÔC centuiionibus,præfente etiam ur^i ^smagiftratu, CatC Maieftatis nomine colloqui concupiuit.Verùmfenatu» madeburgenOis uidens caduceatorem nullas h ter as C^farea manu fubfcriptas *)ftenderc,nec^ etiam habere,colloquio tali nulla ratione confentiendum iult; ^^cantesjinauditumdimifere.Hanc rem à Canonicis,ignorante etiam Cxfare, ‘^bornatam fuifte,nemo eft qui non credat,quamuis augufto ac magnifico ap P3ratu is caduceator aduenerit.Paludatum enim,paludamento ex obrizo con ^«OjbinasQB aquilas gcft3ntem,trcs buccinatores cum uncftympwnifta prac* ^»e,clafsicum canentes Si tympana percutientes.Alius quoep buccinator ^Mauritio Duce cum literis miftuSjad urbis portan^uentt.
£odem die quo hæc agerentur,noftri feptem fdopetarios captiuos adduxe recent! corum cæde,quil(gnorum gratia longius proceflerant, redeun/ Dam hæc fiunt,omnes noftri milites,qui in clade Hilderslebenft ab ho uibus capti fucrant,àMelchelburgenfi(quôd commifsi praclq tempore totiua Perdras fuiftec ImperatorJdimifsi funt.his tarnen conditionibustUt ftnguli ca« l^Uuiirrogatammuldampriuspendcrent.Verùm hoftes oblatam pecuniain Poßmodum refpuerunt,multiscp ac uartj s technis militibus illis infidiati funt* Quibus uerô de caufts id fecerint hoftes,fuprà fatis fuper^ declaratum eft,
to. Februari] hoftes in Neuftattio feptem tormenta grauiqra, redà uer-ws turrim quæ D.Iacobjdicitur,direxerunt. Ideadecaufâfecere^ôdduas bonibardas,non contemnendæmagnitudinis,iam ab initio ferè obîidionis in dusturrisfaftigiumfuftuliflèmus,exquibut durante obftdionein huncuRp dicmmulcipliciacirrecuperabilipropejincommodo affedifuerant. Didoi-gitur die fummo mane turrim impetere coepere,necp inde cefta tum,quàm Sol lt;5 ad occafû uergcret-Itarç^o.ôiid.idib.eadie impetita eft.Noftri tâto maloi OccurrcdSratijturrib.portis^Neuftattiouiciniorib.magnûtormêtorânume tû fup addideretclauû clauo pcllendô cflèfut dicitur?cogitâtcs.Hoftes ant per icptem continuos dies turrim impetcntes,idus plures fcxcentis aedidere.C^o tum ex continuo uiolentocp impetu bombardarum noftrarum praefedus, qui iaporraCrecenfiiaculabatur,attonifus à iaculationedifcedere coadusfuir. VerùmD. lacobi turris ufqp hue ualidainconcufta^ftetit,quôd indies à nor «ris communiretur,at(^ utribuslanafuftarcinatispropeabtegeretur.
ij.Februj
-ocr page 946-i7Ox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoriàbel'i
ij.FebniarH unanoftrorum equitumturm»,aflumptisrdopet3rrjs nonpati-dSjCx Schrottdotffcnfi porta fefe cftud»i.Hinc progreffà paulo longius, hoßi-um excubias adorta cftiquas czdéns steg omni ex parte dißurbans in fugam a-dlt;iSfelinquerelatomiascocgit.Haccxfugafuorum,Neußa(t€nGaDelsdori-fenßac^ caßra turbata^cotó equitatu otnnibuscp cum fclopetartj» ad uindkaa dos illosproruperunt.Quareacripratlioparua cxu€htadonecxorto,muWu^ tnnqj uiri egregq etßrcoui cecidere:mul« eu'am equi bellicon acmagni przetj confofsi funt. Noäcigiiurpratliumditimentc^noftriquinqpcapttuisfccui» addudts in urbem reuerli funt.
i7.Menfisprædidi,circii€rhoramnonamanfemerfdianam,pinnaiurn'« D» lacobi.quod Neußattium uerfus profpedabatjpoß longam demum maltifa-r(amconcurfationem,grauis tormenti ióudereólum eß,cutusex botribili i olentocp cafu uidna domusdemolita ateg profirataeft,
lÿ.Eiufdem menfis hora prima pomcridiana,equites ßoggeefes cüm Defs« dorftenfibus (efcconiungentes,incaiweftrialoca cxcurrerunt Horum fgiiur cxcurfiones quum noßri animaduertiflcnt équités,turmaiim il lis occurrerunt Qiiareingruentepugna,hoflesunamadhucturmam in fubfidium prioróex caflro Letnsdorffenh emiferejtautmultum auefli uiribus noftros admodum lirgerent.ld facile fentientes noflri,lêto gradu quoufeg Sudenburgenfes angu/ ftiasoccuparcnt,retroccfl^e.Hicredintegrato pracbo hoflium imprefsioni/ bus acriter reftiterc.adeö ut noua iterum (ubfidia ex Neuftattio illts aduolaréf. Quibus aduenientibus dC numero QC uirtbus tantum inualuere,ut noflri diuti* US impetus uiolentiam iuflinere nequircnt,no(flec^ iam ingrauefeenterecC' ptui canendum effet.Sanguinolentus hic congreflus fuit:muiti^ «laminrc-^ ceff umaionbus noftris tormentis cx aggeribus difeerpti funt.
2«,Huius menfis ter eodem dieuelitatum efl.Harum omnium uclitationfl noflrimilivscerAsdecaufisautoresexitere. Primoequites triginta uelcirci/ ier,educente$ fecum fex fclopetationim manipulos per Sudeburgenfem portam exiuere,diredè pifcîgpm Rotterfdorflenicm petentes. Hine progrefsi pri mamhofliumflationem inuadereproporuerant.Vetùmftationarqnoftrose-minus aduentare profpicientes,eorum congreffum non expedandum eifera« ti,defertaflatione eaflrafua quac Otterslebtj erant,repettere. Quarcnoflrife-cundam quoc^flationem lentare conflituentcs,prædpiti curlufefe ad Lato mias contulerunt uerum amp;nbsp;hçc quoev appropinquannbus noftris,a fuisdefet ta eft.Quod tandem quum hofles è uallo Defsdorffenß profpexiffent, fpecula toria ßgnificatione data,return fereequitatum paruo temporis interuallo con gregauere,arcp ita inflrudis ordinibus Sudeburgenfem uiam,ubi noftticonfll tcrant, petiuere.hîc crudelitcr conflidari inceprum eli.Duranreautem confli* du,equita(us Neuflattenfis celeri curfu Latomias occupare contendiUd inff-diac noflrac quar non longe à porta Schrotdorffenfi Iarebant,percipientes,ipfae quoeç occLirrendi tempus inflate putantes,Latomias priores occupauere.Mo leflifsime hoc perferens hoflis,in noflrot impetum facit,noßri hoff em cxcipf-unt,accrrimed micatur Sicbiniseoindielocisutrinc^concuffumeft.Hocaf' ffrmare aufim,3crius infeßiusue nunquam antea depugnarum effe. Primoe« nimcongreffufclopisresada eft,exindeclauisßridiscp enfibus concurfum. Verum amp;nbsp;hoc quoqjfateri oportet,quod nifiequiob noflri» à peditefortitet fuccurfumfuiflcr,paucoseu8furosfuifle. in tantum enim boßium cqudatus cxcrcuerat,utnoflrum tanquam corona circundaret. Prorrahentefeuero longius pugna/clopetarti noflriomnes excenturionum iufl'u proxima» uiaran-guflias cœperunt,arcç fnibi confliterunt.Qtio fado équités ne flri unà cum pe ditepedatim retrogrefsi funt,donee à latera angufliarûgradum fiflerent Hîc
fclope*
-ocr page 947-Madcburgcnfis. 170^
^flopetarrjs amplaoccafîone data in holtes eiacuUridï,baud uulgarem (trage *^idere:adeôurnififugàmcœplflentcitiusipauciadfuosintegriincolumcs-^ueredijircnt.Grauioraquo^tormentanoft acxpropugnacuUs mul tum il/ ‘“safflixere.Praeltj huiiis acrimoniaac tempcftas ex magno cadauerum copia^ ‘Parfimperagrosiacentium xftimataelt. Multis autem holllum fclopetariis adhuc per hortos latentibus,qui exNeuftattio nobis infidias ftruduri foufq}progrefsierant,nofirjdete(flasinfidiasprodirenolentcs,inipßs hortis ’ntiaferc. Verum holies ob loci quem tenebant,commoditatem, non paucos è ’’oftrisproftrauere.Noltri igiturinuicem fefe cohortari,globo fado i unoeo-{^ftnrgimpeiuinhortosjirrueruntjhoftes^magnaui loco cederc adegerunr. bhoc impetu,quia diflicilis eius loci oppugnatio eratjduodecim ex noßris ce ddère. Hoftium uero trucidatorum totfucre^utetiamplauftrisNeuftattium 3d fepulturam deuehcrcntur,nam adeo noftri acceptas inturias perfequebans ^^fjUt aliquot tormêta ex ca (tris euehere holtes oporteretjquibus tam elFrena-^atïinoftrorumuimcohibcrent,Dumhaccaguntur,una noßrorum cohorsex ^fbeegreira,in Neußattium irrumpitubi nonnullos in prxlio offendens, qui ^iiamnum pecuniam defoßam quäeritarent,quatuordecim ex illisneci tradi-
I dere.undecim uero captos fetuntuiuosadduxerunt. ,
Dieinfequentinaualibusundis undiqp inÄlbimiHabentibus,in tantum ex Cfelcere (ecerunt.ut pafsim magno cum incolärum de tri men to exundaret.To ‘3enim in regione adiacente praeter arbores quäft^m ac uillas nihil confpici* ^batur,caetera omnia undarum moles obtexetat,adeo utnec hoßes quibufdä blocis ßcco pede extra caßra proßciici poßent niß equis uehiculisue duceren lurCorruptaetiamhincinde per Albim tepidiore tempeßateglacies^rapidos ^cfinuofosHuduscitebatjàquibustfes éit molatrinis noßris, quinauibusin flnmine confißcbant,uiolen ter abreptîe furit.Hç poßquam Neußattium u flt;5 fæent delat3e,ad S. Agnetis conßitere.qupd locus is glacialis adhuc cocretus-qüe elTet.Hoßes igitur molatrinas appreÜendentes atep all^anterfunibuSjtri (bum farinamé^ in illis contenta rapuerunt.Infuper bina ualla,extremas Albis Oras cÖtingenti3,diuturna glaciei afperitatëatc^ duiMe uexata, tädem magno noltro incommodo diuulfa funtjrada^ glacie,fulminis impetu ablata.
TalitantocpdamnoacceptOjSenatus Madeburgenßs binas naues confici (nandauitjatepomni bellico apparatu optimeinßrutHispoßea faepiusadex.-furfionesufifumuSjUtpluribus infra dicetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;.
Nonis igitur Martij, milites noßri nautis condudis« fecundo Albi deuedi firitjcciprocantibus remis Neußattenfia caßra paterlabentes. Vigil tjs autetn holtium dreumuentis atq^ iugulatis,cadaueribuscpin Humen prarcipitatis,fegt; curiomnes naues commeatu onerauere. Dieiniequenti prima face inurbem falui omnes redierütjduos captiuos aduehêtes.z.Ld.Martij,grauiora qdâ à no ftris tormenta fuper Graloflocus eß interduos pontes intermedius)collocata funt.Hic per aliquot dies in hoßile uallû,^d ad teloniäfuit,i3Culatäeß,Eode dienodeiamintempeßa^miliresnoßriaduerfo flumine nauigare cœpernt, nauibusaliqucithoßium Schonbeccij ßantibusinfldiantes.Fauente jitacp di uino numine, ut nemine animaduertëte,inter bina hoßiü caßra enauigarent, prftnä in^ inciderSt,ßatione trucidauere.HincobnixeprogrelsiSchöbecci um ufcßCquod duobus à Madeburgo dißat miliaribus Germanis) delati funt, ubi fedecim nauesin portußantcSjCeperc.Videntes autem noßri captas non* nullas naues ob magnitudinem parum cômodè,nec abfç periculo auehi pof/ fe ii n frußra confeiflas demerferunt:minores uero atep leuiores auexere.Re fic exfententia geßa oram foluentes^Ebenoam uicum celebrem deuenerunt,ubi loachimo ArnfdorflOjUirinobiliatcp uno ex Maurittj Ducis centurionibus,
LLl captOi
-ocr page 948-1-.O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria belli
rapfo,n3ucsomneseop/ofo cómmcatuóncrauere.Hincfecundoflum/neaf* hem fepcfcnteçjdenuo intra Buggoenfîa Cracocnfia^ caßra tcmearc oportil ir.Confpeâiainem ab hoflibus,innutncr/s globls impetiti funt: quos omnes diuina dementia irntos reddensjnoßrosintcgros,incolumes^ red uxit.
y.Kal.Martijjducbus maioribus tormentis ex turriD lacobi Neuflattenfîa caßra femel atq^ iterum dißurbata funt. Quod indigne ferens h oßis^duode-cim exordinebombardis dilpofitis,crebris turrim idibus coquaffauit. Eodie trecentos Sc quatuor id US turriscxcepit.Tormentofumautemnoflrorumma gißereodem die,funcßo bombardac idu intcrijt.
Die prxdilt;flo medism circanodem milites noßriiterum fJamini fefe com-mifêre.VicutnautcmBechoamin fluminis ripa fitum occupantes,eoinloco hoßem à commeaîu interdudere tentauere. Ponte igitur qui ad cafira Craego enfla deducebat dciedo,neab hoßibus fortafsis circûuenirêtur (ducentorum enimnumerumnoflrinôfupcrabant^fîebatjUtquicquid commeatuû caftris apporrarcturjCitiflimograduin urbemrcmitreretur.Ad hanccommoditatem dmtius conferuandampioßri nûdo inurbem roiflbcohortemfubfidiariampc titrere Qtiorum petitioni quod pqua uiderctur,acquiercentcs,aliquotfcaphis lembis cp milite impofito.exoptata illis fubfldia demifère.
Poflridie dus diei milites noflri alterum ex maioribus nauigtjs) Germanico nomineBûthekuo 3ppell3tum)hordeo,auena,cerujfia^onuflum exBcdroa in urbem mifcre.Quod cunfcxoneratum elfetjeadem node Bechoam remif/' J fum eß. Eodem dietrecenti SCuigintiferreigJobtexNeurtattenfibuscafiris in D.lacobr turrim immifsi funtrnoflri tantam uioienciam non tam reiarmida «ere.quin complûtes etiam globos exeadem turriremitterent.
Poß multas uarias^ noßrorum excurfionesjouibus badenus, utdiâueft, bofîiuiidequàcy nocuerant,non folum ineoquodfæpiuscomparatum hoßß bus commeatumm tercepifTenr.uerumetiam excubias interiecißcnr^tä cquos quàmequ(Wsproquot;rsuiflcnr;hofiestandcmconfilio inito/antopoßbacdifcri mini certa aliquarationeoccurrendum eflècenfucrunt.QiJaremun/tifsimutn ualluminterdiio caflrorîRs maxima, propeRottersdotffènfem pifeinam, col locatum efl.aclataprofiindacp CofTa feprum.Munirt cceptum eßdicMercortj pofiLerare.Hoceodemdiebofies turrisD.Iacobi muros iterum quatereorfi funr.Vigiliæautemnoflræquxinaggcre Neufiattium profpiciente excüba^ bantjducentos acquinquaginta ßxidus obferuaucrunt, quos eo die hofles fuis tormentis »“didere, Bombardarum igitur idus,quos obßruarepotuimus (neep enim omnes potuere^mille ac quingentos turris ilia ufcp ad earn diem fit fiinuit : nibilominus tarnen firma ea atqp inconcuffa perdurante,praftcrquam quod pinna decidit,utiin fuperioribusrecitatum efl,'^
lam didum efi^boftem ad pfura incommoda auertenda nouumuallumfabri caße.Hoc eriam tum non fa tis elfe arbifratus,aliud ad Latomias iiruxit, redà portam Schortdorffenfem reipiciens,idmultisbombardis,duobus^militutn uexdiis egregie muniuit. Q^iod hacdecaufa fadum cfl,ut amp;nbsp;milites tuto exfu is caüris ad alia tranfgredi poflenr,SCcarriueIicntcs commeatum non ampli-us â noiirisintercipereiKur.lngcns porrofoflaab bocualloufcpadNeuflacci-um.atqs ad DeCsdotffcfem agrum duda cß,adeö ut in poßerum lÖgius excut rere,eiuàm ufep ad eins fofle limites,noßris non licuerit.Qai tarnen interea bo flem lacefrcre^ftidiiscp concurrcrccum co celis nonintermifere. Haicdielouis poft Letareada funt.
Dido modo die,nodeFetèmediajnonn,quos fuptaßecboam occupafTedi i ximus,iterum Buntekoam,exmaioribus nauigijsunum^omnisgeneris com-meatu onuflum ad urbem remifere,
PiJ»
-ocr page 949-Madcburgcnlis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izei
inde diebus in tenedlis,mill tes noRti Bechoam tenen tes taiiiex capti quam ex fpeculatoribus Tuis,dolos atcç machinationes. boftium cettó refci
Hi cum diumultumcp conf uit aflent,quo nam pa tfio noftroa interclua '’^fcntjreditumcptn utbem prohibercnttAIbls meatus occludcreconllituerGt» fie noftros hinc illtnccp adortundo occupare.Noßri igitur in tempore ho conOlium præuertendum efle putantes,abf(ÿ mora naues omnci^quarum ^^ntenç uel ctrcircr erant,tdtico,hordeojauena,8rment{s etian^exterf»^ eiuf-generis rebus onerauere.ac dein integra quafi daffe per bina hoßium ca« ‘J'^^foluenteSjdie Veneris poft Letare luce Clara amp;merid)ana in urbem reuerlt; «funt.
Eodie.nocfteiam fngraucfcente.Aper (id magni quoqj nauigi^ nomen eft) glande intumefeens in urbem redrjt.Hicnode pratcedence quam mili« ^fsnonriex Bechoa reuerterentur,pabulatum excurrerat.
11.Kai.Martij,ducenties uigeftes fexiesin faepius iam nominatam turrim eia ^ulatum eft,adeó uimagnaeiusparsfubcacumineconcideret Hocexcafu ftinpli pauimentum,opus fornicatum,concuftam at(gt; diftblutum eft : organa tontufa,cacteracB templi ornamenta contrita.Tormenta itacp in inferiorem co-^'gationem demiitcre necelfum fuit,ubi muto perforato,eodem modo quo an iftn hoftes difplofa fünf*
Diximus fupràjuallum ad Latomias fttbricari inccptG ab hoftibus :id indies *bea parte qua in urbem uergeretjObdurabatur.Piircipueautem die^Mercurtj Poftludica,magnus fabrord numerus qui aggercs iacercnt,addu(ßus eft, mili« ^^nicpcohorsjnefortafsisänoßris infed»retur,i!lfs addita.Noftriitaqjfabros *t)Opere deterrere cupien(es,aliqua equitum parte ftmul cum pedite colleda« per Ü.Vdalrici portam cruperunt,3c red a uis Latomias petierunt. Equités au ittn celeriores totum agger erem ftatim ueluti corona cinxereu'ta ut nuili fabro tonfquorutn plus quam quadringeAti erant)euadere daretur.llli igitur incun ganter opere rclido,in uallum ftfc receperejnibi cum fubflÄqs fewdefenfurt. verum binc équités nofttiuallipartemhiantem adhuc,acpatentem, inuadc 't,Fabros qui farmenta uigultacp ad faucium occluß«iem comport8rcnt,cedc tt-.illinc pedites duobus in locis uallum conftendere,munitions qua poftenf, rieftrueie.Tandern équités noftri uioleta imprefsione fada operas omnes ab** tgere.C^jarc milites fubfidiarq irruptionem metuentes,totis uiribus poftha** btto pedice contra équités,nitebanrur. At multumiuuante Deo opt.max.pedl tesinterea uallum occupabant Quodinfidiaenoßrae ad portam Schrotdorf* fenfem latentes,cum intellexiirent,etiam ipfae ad ualli expugnationem prodi fre Verum antequam iliæaduentaftent,hoftes iamualloexuti,acmaioriex prteobrruncati fiierant Multi ex uallo praecipites ftfe dedere, quoséquités infeßislanceis exce 'trunt u’ginti quinqirupracêtumeoderndiecaptifunt, Kq; in urbê dud‘ tomnes ueterant ac milites fortifsimi.Inter hos quoc^ adduz iterundoannis GuIcheriiNeußattenfts Tribuni,ßgniferum, uexilium diuer« fiscoloribususricgatum geftantem.Hoftesi^turtandeminiuriamuindicatu tiptoto prope exercitu coado ex caftris proce^runt. Quorum congreflum noßri ob excercitus magnitudinem detradäteSjin urbem ieretulerunt.Vbiex militibusquidam,hofttleuexillum prehêdcns,inaggcrem8fcendit, crebrisep: iaâ3tion(busreuolnrionibusc9,srn!fsiturpiter figni hoftibus figniftcationem lecit.PLncinforöad Prçtoriumdefcenfumeft, ibiepGonfulibus totoép lena« tuihoßilefignum oßenfum,ad lingularem fuorum militum utrtutem com» proban;dam,ac demonftrandam.
i5.Kal.did(menfis,grauis Inter noftros militesfeditio ftipendiorum caufa exottaeft.Queftotesentm bimeftreftipendium exmandato foluete uoletes,
LLl 2 milites
-ocr page 950-1701 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria belli
milite« aij41rlt;h«gt;!dgt;tnt,tcnitimeftrcpcrfoJucrenf,mortfmc5mittJiri. Quott intuftiusideo petcbantmilites^quodtimeftrctempus nondum eiïec «bloiu* tum.Verùm quia Mcchciburgenfcm ccpa-ant,pro tandptindpücapMtWtat^» 2ui deerant,adtrimeftre tcmpus,dies,quafi practertiffenGCondonari uokbât* ^onfpiratione igi£ fada,fîgna militaria uioienter exfîgniferorutn tabcmi»^* puere.qux poftquam erexilfent,in forum,quod nouum didtur,infttudi» ordi mbus incell ère HafC conCpiratio à Practorianis militibus initium fumpfit,quÿ busiamftipendianumerarlcxptumerat.Fada igitur corona,uti huiufmodf in tumuitibus fieri confuctum cß,Prxtore(n primô(Iiceat ira latine ColonellS nominarejdeindeomnetducesfcu Centuriones incoronac medium liftima» gna contention« fiagitaruntMifsi italt;ÿ Sciopetartj fiint, qui ui il! os eft wberj naculis extraherent,adducercnt^, Ad Ebelingum Alman6,PraEtorcm, quod forte tûm in curia elf«,in domo fuanonrepenerunt, loannemKindelbruccS Centurioncm ad laxerunt, qui inter ducendum atrocius crudeliuiép trada-tus breui expirauirjoannes uerô Springerus,uir acris ac magnanimus.fpontc ad miiitum coror ä fefe contuiit,quicquid fortuna ferr«,alacri animo excepitl rus.VerùmSenaus tamexrepentino aepernitiofareipub tumukii perturba tus,fatiuselfeducensargent!,quàmurbi« totius naufragium facere, Albert® Comitem Mansfddcnllt;m,tam ob generis nobilitarem,quàtn ob fingiifar^ eloquentiam magnat autoritatis uirum mittit, qui eiflagitata militibusfiipeit dia promittcret,haccp rario«e (editionem tumultumcp omnem fedaret,Orangt; lem itaeç Albertum magna cum reuerentia aud/uere milites,uo tié^ compotcia non tamobc«usfacuodiâ,qiiâobflagitatoruft(prntioilîfolutionem,cfticlt;re»
Compofito tumultu,node qux inlequebatur naues quf dam in urbem app« iere,fuibuB acuitulisrepletar,qua decaufaluperioribusdicbusAlbimafcendt rantCxterisu«ôcum rebu« aducdæfuntquint^campançiinfuperbinac fea* phz,duo ceroiQae dolia portantes. Hos quinex naurar in caftra Cracgocnfia de-ueherecotlftitueilnt,quiuna cumfcsphisdoltjsq) captifunt.
Die Sabbati præcedente Palmarum feftum,mane inter feptimam 8t oâaut très foies neminenonaf^ientefupra urbem comparuere. Quorum médius lurido plane colore extitit,uterm aût collaterales rubeo fanguinolcnto.Hia uero occidenribusjcum iam noaefceret^treslunæ confpeâx mnt.Id longem» iorem hominibus horrorcm incufsinquod ea'quae nodu accidunt,natura hor-rtbiliora uideri foIeant.CoioresharSdefcribi non po(lànt,quôd uarij et incerti effentjCoufqt quo per aliquot boras conftitiffent,exinde exteriore* momento in fangutnêcommutatae,prius^inoblongos radiosdtflolutae,difparuere. Ëa uero quae in medio illarS ffeteraqperdurauit,naturalem fuß fplendorê rétines. Harc quia certis edam ac phyficis d e cauffs eueniunr, Aftronomi difeutere no-uerunt.Nos nei^prodigiumfuilTedicimus^necpetiamnegamus. Suum cui^ bac in re iudicium efto.
Die Dominico Palmarum magous in Neuftattio ignis excita tus eft, idque ex miiitum incuria,quieo in loco focos habuerunt. Verum obnixeforttter^ tenitendo tantum effedum eff,utcttoantequamlstiusrerperec,fuffbcatusfir.
Idem infortunium Lemfdorffenffacaffra node infequenti inuafit Milites et nim negligentius obferuantes ut ignem innoxium haberêt, pauculo temporis interuallofadumeff uttoraundic|cadraeonflsgrarint.Tantarumitat^ flam* marum uim fopire diffidêtcs,omnes ea cadra relinquere.atc^acieindruda to« ta ilia node conferuatis ordinibus petdetere.
Non. April.magno it«umnauigio nodri Albimafcend«unt.Dic Mercu/ r4iinfequenre,uariocommeatuonudi redierc.Eodem aliquot lembi, falem panes ta bodium cadra déportantes, à nodris in tercepti func,atque in urbem und
-ocr page 951-Madcburgcnlis. 170/
üoâ cum nautit adue Ai.t Jdibus Aptllis.hora prima pomeridiana^ qua duc« omnes in concionibus eräGhofttie« curmx uigilias noftras,quç extra moe ftabantj|inuarere.Quibus nequicquam rc6ftentibus,quôd ab hoftibua nu/ *^(rolongelate^uincerentur,fubfîdia exurbeaduolaucre Quorm aduentu recreaci^coniundis uiribus hoßem balidé repulerunc. Id iniquo animo ^olerans hoßii^binas equitum alas accerßuibquorum robore »tcf impetu no*^ ‘•Hnôparutn commoti,pedcmreferre coadi funt.Celeri itacß gradu DVdal« *^'^1 portam repetentes,hoßiiis equiiatus,furore propemodutn C3tcus,tanto a« ’'^mtardoreinfccutuseßjUt multi etiamillorumuna cum noßris in urbe irrult; Ptrint.Quidamufc^ aduiam,quz lapidea didtur,pcruenere:nonnulli ulteri« proceßcrät.ScIopetarijsigiturnoßris per hortos,ex utroq? lapidcar uiacla ^■^ejniniidtis difpoßtis.cff ton's uiribus equeßres turmx propuliarêtur, percgt; ^hmiamdidamrctroccdcrent,ingentem dadem acccpcrcquam tum equi/ «quorum cadauera proßrata,manifeßi6imeprodiderSt. vcrùm Ot noßri in conflidu multos cgregio8,acßrenuos milites amifere: multi gra« ^ætitncfauciatifunttutginti captiui abdudi,quod nunquam antebac nobis •cciderat
. duranteadbuc ea pugna tarn cruenta,hoftis ex Neußatßoferreum globum ''^S*Ioartnistemplum,iiequenticondone,eiacuIatuscß.Qui tanta uehemen/ feneßras penctrauit,utmurutn indediuerberans impetuofe rdiiltarct, atc^ ‘'^eôforttfsimâ hominum turbam procidei’ct.Huèis tanlê tanto ex cafu^mird *^*^u,nemo equidem larfus eß. Miles uero quidam (ublato globo^templum e/ ^•oitMuri uuinus etlam hodie apparet
Node iofequenti,aliquotnoßrorum militum conlcenßi nsuibus enauiga-!^'^()acßatim deinde obuiamoramlegere.Hoscfianus quxdä hoßib. quatin ^^^tzgeoconfedcranhprodidißcGdenfa acie in noßros impetum fcceruntEx concurfu utrinqt multi ceciderunt,nônulli in Albim Fugati funt
. I^ieMartispoß Parchatia,hoßesdeuallo,quodadpircimm R«tterßdoramp; flt;tifem eraCjUfi^ ad Buggoefia caßra lata altaé^ foßa duda,totS urbem undim ^quot;^cunrepFere,its ut nullus locusamplius fupereßcifquinö aut à Fofsis aut ab ^Sgerib.occuparetur.Pabris itac| uaiidis pracGdtjs optime muniti8,noßrum^ una cohorsadO.Vdalricifanum inulgilnsßaretjadum eßutdeim*’ ^''ouifo.excubtac noRræ diurnaccum ißis Fsbrorumpraeßdijs conßigerent. Ve noßros,numero longé inFeriores ab hoße prcnos,terga dare atep in Sude “^fgum difftigere necclFum Fuit.Quo ubl peruentum eß ^adS ßitere,amp; per-f^Sluenti hoßi repugnaruni Tum exteri qui intra mania eUent,Fuorum necef 'inteperFpeda,turmam etmtrum.unapeditum cohorte addita,emiFere.Hicir clandeßino iädo,hoße3 itinere interduferunGCircunuenerGtcp, adco ul ^àtergo,S^àFrontepugnarecogerentur. Magna tum illorum ßragesatdita ^:niuKi tarnen cuaferemouem tantum capti funt.Compiures auiccxnoßris JQilitibus tarn inconßderato ardore hoßem petcbant,ut rclido omni tclo, Fo' *** tantum enßbus excurrentes,manum confererentnanta tum uittute,utmul» captiuos adduceren tquorum arm« ipßs ui abßulerant öieMercurtj proximeinFequentejCußodixnoßrx iterumcum hoßium ßa Honartjs,équités cum equitibus,coneurrere.Ëo in concurfuunus equitum no nrorSFclopo perßridus,ex equo deturbatus eß.Hoc milites noßri ex aggeri/ bus uidentes,repentinocurfu Fado, per Sudeburgenfem porti erumperecogi tabanr.uerG porta obferatâ indignantes repererunt, quo cummilitixorxa^ t^usfecontulißet,milites auelirationedehortatuseß:hancafflrmanse(ie ma-gißratus uoluntacem.Interea dum hxc fîunt,eques ex fclopo,ut diximu8,fauci tu,ad dida porta perueQit,ucbem incrare,uulncri^ medeiam adhiberi,cu^ês«
-ocr page 952-I7o3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria belli
Hocmilïtï^iu pro atisfoeis^ uulneratomegarf minimi potuit.Pateftâa /gîW# porta,mlhtcB^nee^fediuoces mioabSdas audiSces nec Magiftrat. infdïAi atn plip mcmorcs,glomeratim erflpSf.agros milïtecopJenncoierare man^geßifil Quare horte« undilt;pcxcaftf{s^fSpêtes,amp;ped(tQÔlt;:equ(tQ copia Ipotêtiamp;JP paruere.lNoftrihoßiurauhitudinef«rcoppiai,adSudeburg.patibuföretfoaf feruntjUbl uiar anguftias,quac ilrtcfimt,occuparunt.lll/nc Sdopetarij ad horte prouocandum egrcfsi,cutn ab équité premerentur,in angurtiaa CefercfepcrSt» Ex quibus innumcri« fcloporutn pilishoftes impetentes,recedere illosco egerunt quôd multi admodum fauciarentur.Inter cariera auietn hoftium cada uera Gcorgq H3!ar,nobilifsimi ac fortifsimi uiri i eperium ert. Quod cUm tor« queaureo.gladio acpugione srgenteo,pukherr{mi»^ armis egregiè exorna-tum effet à nortri» mditlbus exutum, terra: mandatum eft.Hoftes aGtfequcnd nodeefFoiIîim,iRNcuftattiummaeRiextulere,atq«inibifepe!iuere.
Die Joufa fcqu;nre,omncs uidimu sdiredè fupr» urbem ftare Solem iS exo« tum luridum,ingen ti circufoIadeodrcundatum.Hunccirculum penetrauere quatuor femi» iöes,cxquif»tifsimis eoloribuifut natura illarum ftrt) diftindar» Har portquam per femihoram rtetirtcnr,eHanuerunc :Sol aurem,n«turaliiunij ne recuperarotconfuetum fuum curfum pcregit. Hoc quicquid portcnderetffi-gnißcant tarnen aliquid corpora coelertia prxter naturam fefeortendentiafno potui non etiam literis mandare.Iudicenthifcederebus aßrologi. Eodemdie maiora duo noftra nauigiafl^per amp;' Buntckoa,lundis rtbi aliquot feaphis Ün/ rrtbuscB,emirtafunt:HxcdieäabbthifequentemuItum commcatumappor-tantia, falua integracp rediere.
4..KaI.Aprili$ milicesnortri iterff condudi« nauti3,capto^ Apro acßuof^' l:oa,bona accerta tempertateconfcenderuntSccundo itaœ uento ufqiadduo ab urbemiliaria enauigantes,ad littus appulcr6t,ubi in uictnia fundo Nigripgt; pino occuoato.c^« dominum Vniberium DerfgoG una cum filio, 8^ ArnfteS teafem quendam m'ros nobiles,captiuos abduxcre.Inde utrac^ naui commca tuoncrat8,3cdomoNigrippinaincenra.foluerunt,in tutiora locanaue» ded« tentes,ait^ inibl per totum dieminfequentem commorante8,primaautemno dis fereuigilia,Afbim afcedcreatqt urbi appropinquate capere.Hic forte fo« tuna nauisnoftrisfefcoffert,qua ciuc« aliquot Angermindenfes ex Neuftat« tio redeuntes,uchebantur.Harc illic capta,cum noftris nauigq« in urbem deu« nicHorum uirorum captiuitate infperatä agrè ferens hoftis,maximo nauigio fabrefado,amp; centenis Sclopetarijs oppleto,fupra^ Albim collocato, noßroa toto alueo prohibere cogitauit.Noftri nihilominus confuetam uiäiogrefsi,!« hortes fub Neußattio incideruntquibusprocul confpedis,nautisut nauima eurfucontineren!,imperauere,quofcpamp;finrequens quo^ nauigium adertet Verum hoßcs udis remis^,utdicam,adprimam bancnauim accelerantes.clt. inant:Agite cômiiitones,hodiernodienunquamhâcprardamf8ucibus dimit tamus,nunquä Madcbufguredeathocnauigium.Nulloigitur intermiffo re-moru pulfujf mpetu in noßros f3do,omnibuscp tormentis fimul ferediiplofi«, noßri tum primum fua emittere capere,atcp ex utrac^ naui crebris boßcin idî bus impetcre. Quo fado, nefcio quo furore, multi hortium prtecipites fe fe in fluuium dare,quidam fubmergere,alq uero contra enarare. Noftri itaqi ex præfenti diuini numinis auxilio,animoßores fadi,in hoßium nauim infiK« re,omniacacdere,tormentadeni^hoftiliarapere,Quia uero tarn inßdig hoßium mctuenda erant,fi^hortesexNeußattionoftros tormentis uerbcrarc non cefrarent,relidan3uihoßili,quz cadaueribus properefcrta,fecundo Albiue-hebatur,inurbemeandücenfebant.Eredis igitpr fignis tympanis^ pulfatis, freti ac gratulabundi in urbe reuerfi funt.Diuinac huius.'opi« prxfentia ex mul lia
-ocr page 953-Madcburscnlis. 1709 t/ I • ‘ufcargumcntf* deprxhendi poteft.PHmum cnfm hoßes triplo nofiro* mul '^udine uinccbant,deinde nauiglum illorum multo ampl(us,tormcntia^ •(lt;gt; '^’^niarmorum genere iiißrudiuserat:noßrauerö contra commeatu onußa impediia. Dumh^icafîunt,Gerfdorf¥erus Mauritij Duc» à confîiijt ’^Urbeinfxpiusintrominuseß,(dipeadecaura,quod Mechelburgenfis cxte cutn eo nobiles urbis captiui/plendidos regionis adiacentis tituloa prart2 ^^œnt,quod ipß tlli eßent qui illam ferro occupaflent« Verûm contra horum ^lt;)tûdotninâeius Mauritioarsi^natSeß^atc^ a canonicis conßrmatQ,quo ex« P^nfarâ,quas ingentes fecerat,copenfationé aliquS tempore intcriabente nan ^’[ceretur.Cum boc Gerfdorßerourbiifcriba quoc^egreßuseß,isperplures ^^^es caufâm noßrä apud ciuitates maritimas ßußra follicitâdo egerat,à Vol octto amp;nbsp;Ioannecomitib.Mansfeldenßs.AIbertiHins multQ adiutus. Hi enim lt;)uod pater in urbe eße^ß^ in ciuium numérum adaptari paßus eßet,urbi ^ii ^^profpedû uoIebät.Nam fi maritimia àuxilqs eiu$ obfidio difioiuta tuifier, bcilis rûc comitibus illis dominij fui recuperatio fe obtulißiftSed frufira à no. ^'lauxiliaifia expetebantur,qugnon ufqueadeocuraßemus,nifietiam aduer fsrt0s noßros nbsp;pecunia amp;nbsp;commeatu iuuifient Jta fadum eß ut hi qui amicl
ofiicia ergs nos exercere debuerant,plus quam inimicos fe nobis oßende« ’lt;nt.Adcû nihilquicquamfpeiinhominum przfidqs collocâdum eß.Hoßea interea ncuo uallo ad altim fabricato ^firos à nau^ationibus in '^'^iuerfuni prohibuere.Validis em pratfidtjs undicÿ uallis impofitis, ac fluuio infra quim fupra orbem interciuro,noßrimaximo nifi cSpericüIo appro* Pinquare amplius aufi non font. Vndecimo Ical. April. nonnuIH ex militibua ^oßris ciues extra urbem comitati funr^quô ligna ea qux hoßis prxterita no« ^edeieceratjtuttus in urbem reportarentCxteri uerô miliîes ad Sudeburgen« ^lt;cgt;nportamininfidnsperfißebant,utfiabhofic aliqua excurfio fieretjCitoin ‘ubfidiuin ciuibus aduolarent. Hoßis à nofiris prxcogitatQ «fi ex Qpggoa fefe ÇmiUt Noùriigitur cohorte milfa dues reduciimperaueregt;cxteris auiem mi« «tibas in auxiliû occurrere.Hoßis noßrorum confil{g4}erfpedo,uire8 fuas col quot;gere a tcp acriter dimicare ccepit Noßri fuju fimulata urbê uerfus regredi ocz ^cpere,hoßis magnaatacritateinfequi,uidoriam ipfam manu tenere periiia ■UStTum fubito fignificationedata cateruatim noßri diuerfiaexurbislocia erll Pcfe, hoße undequac^ cxdere.iioßis uero ex tâ imprefsione animo perculfua ^ugamarripere^atc^peragrosdirpalatusuagari. Quoniam uerô ab equitatu nofiro curfu anteuertebacur.ita ut caßra tardius attingeret,centum amp;nbsp;ultra tru (idatifunt.fexautem ultra uiginticaptijncp urbê dedudi.Ex bis loandcsMu« lenus uir nobilifsimus fuit.Tanta ex fuorum cxde undiqi cafira comota funt, ^tcgromcxerciru in campum fefe explicuerunt, iâiami acceptum detrimentd nlturs.VefQfii noßri diutius morâ traherenolêtes,inurbê incolumea rediere. z-Maij ingensiormentum ufc^ ad fummi rempli coronidem fublatum eß, ** quo diu noducp Caßra Buggoenfiaimpetita,maximum detrimentuoi ac-^«-Vore.Die Dominica fequenteciuitatisnoßrxScriba,diplomateaceeptoj*n ^«tira hoßium profedus eß^ad pacis conditiones tradandas.Petebat cm i» ho Hisomnem controuerfiam.fi commode id fieri concederctur,componi Dieb. Lunaeâi Martis infcquentibus uigiiixequefircsinfefiishaßisconcurreie,ubi nonnullis hoßium cxfia,Throttum,equitem nobilemacfircnuum,cepcre,atqt in urbcm miferc. s. Maq noßer Scriba,diplomate ut antea munitus,in urbem tedqt.TumMauritius Duxfenatuinoßrofingulare diploma,proprioanulo obögnatum.in urbem mifit-Quod cum Senatus recepißer.Iegatos ad contro« uerfiam caufzcomponendam ordinauit.Fuere autem hi,Emdenus lurccoful-tus,urbis Qoßrx Syndicus. lacobus Bericus.Conful Arnoldus Hopfenus Aez
Ltl dilw»
-ocr page 954-I7io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria belli
dills,hit etlam additus eft noftcr Scriba.Hi primotn cum Duce Mauritio collo quüti,poft,cum Mordißo,dufdem â confîltjs,diamultumcp de pace egerunt Icxindeducali comitatuadurbemuRp dedudtfunt.
Die Veneris infequenteHeideeen Baronis ab epiftolis in urbcmintromlP fus eft,ut iterum de pace ageretur.Sed quia fenarui propoftiae conditiones di' iplicerent,ro die nibil confedum eft.
zJd.Maiat boftes baud mediocrem mtlitumnumerum exeaftrls Buggoétv (îbus emilère.Hi in campumprogrersi,cumnoftria animofèconflidantur. Sca tionartj mibees igiiur diuerfis ex locis concurrentes, lundis uiribus hO' fti acriter rcii lu it, atque etiam cederc cogunt. Ibi noftri longiui hoftem profequcntes,propè ab hoßtli equitatu circunuenti fuiftenGniß loci illos com modicas tutata eilet.Qjam hoftium equires moleilè ferentC8,quod omnem il lis incurfum sntcrdicerec,cum cæteris militibus in caftra reuertuntur.
Dum hxc Huntjfediriofus in caftris oboritur tumultus’Huius caufam noftri dtransfugis atq; captiuisinquirétcs,ftipendiaiamperaliquotmenresnôfolu ta,tumultuandi militibus occafioncm pratbuifle refpenderunt. Taberna cula igitur ducum percurrentes, quicquid fefeillisolFerrct,diripucre. ludt-cemuoacumcarnifice aclidoribus trucidauçre.Verùmfcdato poft tumuiiu, omnes eiusfeditionis autores in crucemadi Tunt.
Ferijs Pentecoftalibus ftationarq noftri quinr^ hoftium milites^acmcntis ad Rotehornum inndiances,cf^erunt:ac duobus iugulatis tres uiuos inurbemre milcrunt.Hioppoftunenobis allati.Buggoenfiumcaftrorumconfilia detege/ bâc-uidelicecinfcquë(inode,Albi traiedo cuftodias noftras ad Marfehiû c» improuifo opprimëdi confilium coepifle.Quarc 8i pedite Si equity audii cip ttodqsMarichenfibuSjexfpedataboftiuminuafto irrita reddita eft, gnates caftra fua repetiere, DieMercurqpoft Pentecoftalia quintçhoftl* urn Sdop«arij a^|daciores,cqultum noftrorum ftationcm iaculando laceff«' re non dubitabant,ac uftp ad faliceca cuocare.Noftri i gitur iniurism hoftis dF ytius non ferentes,erun|^nt,illoscB ad unum cxdunt. Hic compluribus etiâ altjs Sclopecartis infidtoTe lacentibus, qui qulncjj illis ft horum auxilio pro miferantperceptis noftri paulnlum fubftitcre. Tandem confiderateprüden« terep j7grefsi,inrtdiasinuadûtacdeftruijt,Duos captos,uiros in urbêrctnittSfc
Dielouis qui infequebatur, horafecunda pomeridiana, équitéscirciter quinquaginta ex uallo Rottersdorftenft egrefsi funt,finguli fingulos Sclo-petarios à tergo uehêtes. HorS anim; erat uigilias noftras ad Sudeb.’occupa re.Hac ex}. SciopeC3rmanipulis,êC gnded cqtib.cÔftabât.Qui hoftis aductS cederius prsfcntiêteSjUno animo eocpintcgrorefiftcdSiudicar0t.Eqtcs igit hoftilesrelidisfuisfclopetarqsjimpetu fado noftrosinuaduntNoftri loci co moditate admodum frcti,certirsimis idibus,uclutladmetam,ipfosprofter« nunt,multos exequis deturbantJnterea quinquagin to illifclopetarij fuperu« herc! quorum ex multa a^ continua iaculatione cum noftri multumurgeren-tur,fubfidia exurbe emiftafunt.Hicrenouato quafi praelio.grauiterutrincBdI rnicatumefttNode tandem appropinquante,apugnaceflratum. Noftri bofiiS cadaucraarmis crura,fepeliunt.Noftrorumequitum quatuor occubuere, aliquot uulnerati.Prid.Kalcnd.Maij,IoannesSpringcrus,ccnturio,uiraud8XÄ bcllicofusfcuius fupra etiam honorificammentionem fecimus)circamuros of ficium facicns ac occupatus,exhoftili uallo quod ad Latomias crat,globo per-cuftus eft.Nam funefto impetuueniens ftrenuifsimo duci,0d deurbe noftra fl-pt me mcrito,fiftram tibiamabftulit,quæ il lifubitx acimmaturx mortis caufa extitit.).Non.lunias hoftes huiufmodi coftlium coepere.-Aegrc fcrebant arme ta noftra quoiidie extra urbem in campo pabular!,idtj fecur«A abf^ullo
-ocr page 955-Madcburgcnfîs. 1711
^îâeaus pcficuIo.Ccrto itac^ equitum numéro per ualla proxima difpoCto, '^‘))genteraPrxcoremandabacur,utquacunc^occaßoneilla abigerent. Equiiz ^^gt;U(giianürstmèocearionemobferuantes,poftqarmenta (am eirentegrciraj ^'mentorâ difplofionib, telTara data,oês ßmul unà erumpSt. Verg milites no-hoftisimpetumpraeuidentes, maiorem armentorum pattern in utbem ^fducunt.
^ic hoftili confiKo infelïciorem euentumfortito faâum eH,ut praeterpaueat ^uiculasdf uaccas,nihilabegerinr.Eodem die militum rurma à nobis emina j ^it^quæcumhoftepalatocongrederetur. Pedites igitur lodcommoditacem ' ad nofocomiumeft occupâtes équités ad hoßemperfequendum pracniH ^^nt.Hi fclopis fuis in hoftem di(plolis,ufrtentem te ôC infequentem de indu/
fug(unt,quoufqj ad pedites noftros deueniretur. Qui ftat/m magno clai ^ore 1 ublatOjOmnibusq» fcopis (Imul feré emiCsiSjaccurrentes,animos hoftiQ 9uaacumufs ingentes fregere. Itac^ fuga celeri turn faluti fuae confuluenint, *^ultis tarnen equinbus clarifstmisacnobiiifsimis deßderatis,qui poRea inter ^*dauera,cruore fanie^ coni’perfi,reperti funt.
«4.1unq,atcp antca fæpenumero,Heidecct| ab epiftolis diploma ferens.in ur-‘’«mingrciTuseft.Hicdepaciiconditionibus cum noRris multaegininterim **lt;nen nthil conHci potuiMtf.MenRs eiufdê hoftis iterum ut nuperarmenta no ßta abigere molitus eR,quinquaginta ad id negottj equitibus coRitutis.Hotû • Juentû cû armentorS paftores procul pulueruldiro confpicato globo ,fufpi-lt;:»rctur, incûdanter ad urbc redeunt. V erS nifi etlâ à uigihjs noRris equeRrib, t’cpidannb.in têpore fuccuriu fu«flct,omniQ armentorû iadurâ feciflèmus.Hi **in greges quâ paRores fortifsimc tâtâtes,eRecere ut boRis tu,exceptis duab« tquaSus nibil abduxerit.Hae cû ab équitéquodam manu ducereniur ad proxi
propugnaculŒ quidâ noRrorû ex Ratione procurrens audentior,equ(iêik iû globo tratjcic.Exquocû exantmis è fella decideret,C3ptiuæ equx nihilomi^ 'luthoRiliaagminaiequGtur.Hîcexurbe unaequitQ turmacSpftcispeditib. «gred(untur,quos cû uiderent NcuRattêfcs.etlâ ip^grefsi,cô noRris conçus »uatdimicantcp.Hocin conflidu,cS hoRis toto(ui?iunt)pcdorein id incQbe tet,utnoRros ex loci cômoditate arceret,noRri uerô contra manib. pcdibós^ ’’iterentur,multi magnicB uiri occubuere.Tandem acri pugna defehi utrie^ ut
receRcre NoRris uerô iam omnibus,uigilt|s tantûexceptisjin urbê regrefa ûtjoânes Gulcberus Lazar? deSchuêda,uiriapud hoRes primarq 0(|lumg gt;'jtori(at!s,fuos muleis uerbis ad prxlq regreflum adhortati fût, turpifsimiï etn ciïetà cito animis fr^i,hoRibuscprefpirâdioccafionêdare:iniuperinRrudS «qcatû nÔ longe abeRe,ad quoduis momenta auxiliari paratû,erant aSt eotê» pore pauci in caRris equiteS)nefcio quo deduâi.id nonlatebat peditê.Hicex tantorâuirorumacerrimisuerbiscûmotus,urbem uerfus retrograd/,noRros gt;lt;1 pugnam reuocare,conu{cijs ,quod non poterat pugnis,agere,tandê Ratio* üè nottrâ adconferendâ follicitate.NoRriigiiur paruainterieda mora erumz pere,fandê quam prius detenuerantloci cômoditatem occupareSic renouato pratlio,muico acrius quâanteadigladiatum eR.HoRium peditatus equitibus fuis nimiû conßdens Jongius per agros ad urbê fefe extendit, que cû équités turpiter defererent,eriâ ipl e fe in fugâ cÔ^ciebat.Hortorû noRrorü arbuRa ac Liiceta multû hic hoRes i(npcdiuere,adeo ut quinquaginta illorQ eo in côgref fu exCi flt;nc,uiginci âd odo captûQuâ perniciofum Rt hoRê fuQ cont ênere,etiâ bine difeas licebi t:nouit enim (lie rerum conditor omniû,dlt; uires addere,ec ma gnosetiâanimorS ipiritusdeqcere.Hiqnoscôcubtjsquoqt ad côgrediendîS j)uocauerât,Ratim fupplices nos pro falute,uica^ precâtur,ac ^pemodâ ado rât.ltabis uno atep codé die acerrimècôfliâatâeR:ex noRris noué cecidere^
LLi s Dunsj
-ocr page 956-17U Hiftoria belli
Dum hxe it^cruntur ccceibi Duds Mauritij nundus cum d/plomate quo fignificabacur Ducem Muritium ipfum nobifeum defoeded« conditionibua coiloqui cuperedd à nobis recepeum eft.Itacp dieinfequenci uiri aliquot con/ fuIaresä^tenacoresincaftrafecontulerunuHosdatim acurbê egrefsi dTent Marebio Colnbachenfîsexcepit,amp;ufqiad locum dcGgnatumconduxit.Ta(i dem Mauricio Pirn»Mifnix inucnto^cumÜlo colloquutumeß: quidautem Ülic adum, alibi dicctur.
Interes dum noftri legati cum Mauricio colloquerentur^boftes i uelicationl bus non ceiTauere.Pridicaut D.Ioannis Baptiftx maximos ignes pafsim perca ftrafecere , omnia tormenta ter in urbemexonerauere,piceosdenic^globoa incenfos in urbem immiierc.Nouem ex iUis in urbem deiapß ,uefum quiacc' lerirer à militibus extinguebantur neminem Ixfe re.
Non lulhoris pomeridianisgt;p duasintégras boras abfcÿ Intermifslonepu gnats eü,huius præltj cruenti Dux BrûfuiceniiSjCui ueteres adhuc inimicieix alla mente manebant repoüæ.autor fuit.Is unà cum ülio Carolo(ut captiui no bis retuleriinc)pugnç interfuic:qu»hocmodo inicium habuitxuftodtjsnoftria iuxta D.Michelem ab hoßtum mulcicudinecircunuentis,multiexurbebaruin auxilium procurrere. Idem etiam equeßres noßr» excubiz facerexadeô ut non paucis noßrorum in ui»,qux iilic eß^angußtj s,eonuenirentgt;Cum9 pedicatus hoßium appropinquaret,noßri relicßisangußqsad monaßeriumßergenfe circuitu fado.in peditem itftpetum fàciunt,acc^ in fugam uercunt. Quod bo; ßesexcaßrisBuggoenGbusprofpicientes,agmine fado erumpunt Sicfanc ßebac ut etiam reliqui noßrorum militum,qut adbuc in urbe eflènt, excurrere cogerentur,neczteri ab hoßium copqs opprimerentur.Primo autemconcur* fu noßrorum equitumuluaquinquaginia non erant.qui ducentorum impe« tumuaiidefußinebant^doneeexteriquo^ noßrorum fuperuenirent.Hîcin/ feßifsimis^imis^rxliatumeß,ade0 utucrintx aciea commixcxamp; complies' tacjfocq ab aduerfarqs uixdignofeerentur. Durante aliquam diu pugna,ae neutra parte uolente celt;||^e,recens hoßium turma ex Neußattio fuperlabitur, Ongulari for citudine decotans.Hoßili igi tur equita tu noßrum numero longé ruperante,noßris^equisiamdefa(igatisequites retrogrefsipoß Sclopetarigt; OS conßitere.Qui continenter tormenta fua difplodentes, non paruamequ^ tum ßragem zdebant^adeo ut in DeCsdorHenfeualIum fecederent. Etfiuero hxc pugna fatis cruen ta extitit,ex noßris tarnen plus quam duodccim non itb nere/edecim equi uulnerati,tres occifl.Cadsuera omnia à noßris fepultayprç' ter Defsdorßenßahxcenim palußris in uallumdeuedafunt. Inßgnemiad^ ram hoßium hinccontjcere licet,quod Albertus Marchio at^ alq Mauritij co-flliarq,legatos noßros obiurgauere, induciarum uiolatores illos uocitsntes: plus quam trecentos fuorum eo in confliduperijße,hocfidem feruare nonef-ic. Verum totius mali,hoßes ipß aucores fuerant, ut poßea facile intellcxerSt
Die Veneris fequcncelegati noßri,triginta equitibus dedudi ,in urbemre-dieruntHi quales retulerint pacis conditiones, quas magißratuinoßro oner« rent,iamiam enarrabitur.
SEQJZVNTVR CONDITIONES A DVCE MAVRITIO CAESA rettMdieliaM nominf Madeiurgenßbusoblatf, iC»rareemaießatiadgenuaprocumbendSeße,eiuscp in arbitriouitx ne/ cis^poteßatemfore.proutcxteriscö ciuiratibus adumfit. 2 Contra Cxi. regemcpRomanorS,necp contra ditiones eorumhereditarias,utBelgicäamp;Pl noniâ,nullûunquâf(xdusicere,necicientibusconfentire. ^Satutaatcpdecre talmp.fandifsimecoßodireuelle. 4 IncarneraSpirenfi,flâ CanonidsMa« deburgenftbus citencurjtanquam coram iudice competente,comparere.
-ocr page 957-Maäeburgcnfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7ji
J AggeresomneBpsritmfuxtamlt;xniai'aAosgt;cxtcr»slt;9tnüm'donet inrun/ ^•nter demohri,non detradare.
‘ Milites mAleduccntos prj^fidn ergo in urbem admfttere, neqj ctfaplurcs. 7 Cçfari aut Regi Romanorum,eorumuekgatis, quoncfcücp iliucuenire Waceat,urbem patehcere,nullo comitantium numero prxfinito.
’ Duodecim rormenta militaria grauiora Cxfareæ Maieftati tradere.
gt; Centum milÜa florenorum Caefaris Quacftoribus pendcrc.
’0 Ciuium fundos,domos,bona,extra intrap urbem iacenn3,militibus diri rienda conccdere.Quorundam etiam ciuium profcriptorum capita cxhibere.
it PrzfcriptorSconditionumcapitaabft^ uila exceptioncferuarcuelle,id-J^tieiurciurando conteftari.
Ij Aec capita cum fenatuinoilroiniquAsima uiderentur,eodem tarnen die lt;Xquoproponerenturrefpondererecufarunc,netcmere acinconOderaté ^**'lis in rebus agerc uiderencur.
, Peraliquot igitur dies quaßdeliberates,moratijpoßrefponrumliteris man ’'•tUm Heidcctj Amanuêli defer endum pr^cbuereinccrea hoßcs crudelifsim^ *'0* tormentis fuis oppugnarenon ceiTaruncnimirum cogitantes huiufmod» ^^dtamcntisnos adpropoütarum condttionum aifenfum poflccpmpelli.
Hocmenfc,qui erat Iulius, hoftesarmëta noftra fzpius intercludere conati JütitjUt antea quoc^ nonfemelfacerecogitarant.Verum cura acdiligêtia excu» yfîtum noßrarußngulati,femper conferuatafunffatt^ in urbemreducßa. Has quot;violentes excurßones noßriiniquifsimo animo fcrentes, centum equttibus •’’tiffis, ac fclopetarös quadringentis,cum hoße congrcdi petiuerunt. id hofle Jîonrecufantejquôdamp;ipfeingentemfclopetariorum nuraerum in infidijs di ’Pofitum haberet,aliquandiudimicatum eß. T andern hoße rcceptui cancnte, ’'oftri etiam in urbem rediere.Hoc teceptu cum nonnulli ex equitib.noßris in Quorum drciter uiginti erant,unamadhuchoßium cohort|pi in ^ris confiße confpexißent.atc^ id in medio ferè C aßrorum Buggoenfium nbsp;Rotters-
^otffenfiumjpugnzamp;^gloriæauidilaxis babenis iljgpi inuadunt. Ipfa ueroi pBucitatenoßrorum miaimeattonita,fortiterimpetumillorumexcepit. Tancera diutius refißere non ualens, in uallum fefc recipientem,noßri,pugna (am **lt;eslentes, perfecuti funt.Huic adeo appropinquauetegt;ut iam d tormentis ma •Otibus recuri,ad ualli ufqj pontes insreflus^ peruenirent. Hane noßrorum kmeritatem hoßes propé ßupentes,fcopetarios multos alios^ç peddes ex al-ualli parteemiferant,qui illos ab ingreßu prohibèrent. Horum tela noßri 'Pernentes ex pugne longitudine magis furibundi quam defatigati, ineurren.
pedites alios lanceis transligunt,auo8 in'pifcinam uicinam compelluntsA-woutfipeditatum noflrorumpræfentetn habui(rent,nimitum eo die hoßem «ßris qs exuiiïent.Id multi hoßiumultroconfefsi funt.Vcrû hoßes ex Bug/ Koenlibuscaßris cateruatim prorumpentes,pediratum noßrü qin ilineree-pt,detinuere,{ic ut uiginti etiä illi équités,fine dubio uallari corona, acternaqj laude digni,recipere fnecogerêtur.horû incredibilê uirtuté ipfis hoßib. per pe-ucndärelinquo,qaitriginta fuorûcadaùera ad ipfas ualli portas ,pßrata fepeli lt;tunt,noßror5aötunü tantum,FrancifcumThcnum,uirum forteac flrenuS. , igiltj s aöt hofliü Bergefibus quotidie ferè cum noßri8,q ad D.Michaelë e-tät,confligentlbus,fcnatucadcrehabito,militibuscraftino die ante aurora il las opprimere curarent,mandatum eß Itadie louis poß D.Iacobi apoßoli fe ßSjduccti équités fumomanépmifsisali^tpeditû manipulisurbë egrefli fût. Tunc Bcrgëfes uigiiix,nefcio quo monitac præf3gio,deferta ßatione ad caßra Buggoenua ccleri gradu contenderunt.Qusrum eximportuno aductu caßra commota.adarma pafsimconclamarecoepere.Hunc cUmorem noßri pcrci-'pientes.
-ocr page 958-»714 Hiftoria belli
pientes,t*toagmin«induos cuneospartitogt;uno eodemimpetupcr diuerfos acceiïut uflt;j ad ipfa caftra peruenere.Quo exfacinore non atq^ c»iam to hoßea non parum pertcrrittfignis ex fpccula datis,in caetcris quo($ caßrii concurßones tumultuiép debant.Vndic^ fgitur cquitibu» ex caftris erompen/ nbutjidco ut ptenam iam aciem tn(lruerent,noftri^ ex Buggoa nuUo non te-iorum genereimpeterenturjelidopoft feboftiüualio, D.Miichaelem uerfo» regred(untur,iilic^ loco commodo atqt opportune capto, boßium adem O' peHuntur.
Hare ex omnibua caßris coUeda,prarter pedßatum qulngentorum equ/tum numerum cxccdebat.Noßraexducentia equttibus conßabat, acmitle peditu bus qui fereomnei Cclopetarn erant. Equités in agros fefecffuderant.ita ut ab hoßibus facile confpicercntur.Pedites autem in fofra,quç iuxta D.Micbaelem ’ cß,iarebant.Marchioniani igitur équités,buecinaiore iam clafsicum canente, horrendo damoreinnoßros irruunt,imprersionem(^faciunt.Noßri hqflilcm impetumpro uiribusexcipien(es,tentointerimgradurecedunt.CallideOcho ßes uf(j ad latentes noßrorum idopetariorum infidias dudantes*qui animia bduciacp pleni.noßrOs fugam capcreputabant.Tumrepentinomotuobortogt; fdopetartj grandinis inßarglobos in noßemimmittunt, multos profleinunfgt; adeô ut cito terga darencEquites igitur fugiëtes infcquuti,atcp etiam ipß fclo pos in hoßium terga difplodentes.unum ex fugien tibus capiunt.Quem fui re dimerefatagentes,tterumibconuertunt,ßrenue^ cum noßris dimicant, Ve« rum ßcut antea,ita rutfus à multitudine fcloperanorum in fugam adi fuut. Id cum tertio fieret,iuflx pugnæ baud immerito côferri potu t Poflumép ego in; dubitanteraßeuerare,hoßesexnuUapriorum conflidioneinfigniorem lt;adu ram feciße:plures enim duobus millibus utrinc^ lum congrediebantur. Corn/ plures u»ri nobilet hicinteriere,Jnprimia auiem undecim prafdaborcs, quotS ex armorum uenußate atq^ elegantia nimirum generis nobilitat atßimabatur» Hl â noßrft milinbusexuti.terrz msndari funt,opima fpoba in urbem repor« (ata. Viginti duo ex no^s grautfsime Uulnerati fünt,fex defiderati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Finitotanto cöflidu^tüeifputrintjcumiamfefe tecepißenhecceAlbertw Marchioeodemdiebuccinatoreadurbemmißbi nullas nobifeumiam pacia conditionespacifciuelie,ncm refponfum noßrüm ad Pirnenfe colloquium datum audireaiïirmat.HancuibitamMarchionismaieuolêtiam,quam abfen tcMauritio Ouceexercebat,hincdimicarearbitrabamur,quodmagnamfuo/ rum equicum partem in praccedenti praclio amtfißet,inter quos plertque nobi« lifsimicxtitetant.
lt;• Augufli hoßes fex noßrorum militum in Rottehornio cepere.prxtererea unum ciuem Hicciuis poßaliquot diet,quodam in confiidu eidem à quopri** US captus fueratoccurrcns,gladio(mirum dióu)ceruicem abfcidit.Sex autem illi milites in caßra Bu^goenßa dedudt funt,neq; unquam in urbem remitst
Die Mercurq poß die Laurötn,noßraeciuitatis principes cöfilioinito caßra Neußatten(iainuaderetöcarSt,iIla^fifortunaafpiraretcxpugnare.Oratione igit ad milites babi[a,quofcad expugnationêexpedirct.oês krèpraeteroptni onêexireurbênegaueruntld^in piimiscêturiones aliqnônulti^primipila* res atep antefignâ iecere,q gregartû nbsp;nbsp;nbsp;milité ab expugnatione ddiortati fSt«
ij. Augußi uigintiéquités ex Defdorffenfi uallo prolabentes,ßatlone no/ ßramad prglium laceßcrunt.Stationarnfortilsiniepugnantes,hofles jjpellut. His quinquaginta équités fuperueniunt-uiginii priores ad pr^iium reduceies. Noßri igitur hoßibus nulla ex patte numero pares, fugam capiunt, fefetp ad foßam continenr.auxilianoßrorum expetßanres. Qtiæ cum pratßoaccurre/ rent^iam^ plures cétum equi tibus in campis haberemus,pugaa rcuocata eß, ac
-ocr page 959-Madcburgcnfis. izir
«c^ri-imèiHrlncpdm/catum.Quiaucropertrcshoralcondnuas pugns* Inter pugnandum hoftibus fem per noua auxiliaaduolauercjitt ut (aim« ^(nfum tam numerum excreuilTentJNihilominus tarnen milites noßri omnea ^ptefsioncs cxceperunt,necß latum unguem(ut diätur)feccdere uolueruot. utunoucrbodicam,fißngula huius pugnae fortia fada recenfere uelim, 1^'opnumualiaScfeparatumopuspoßuIarent. Diuina potentia toto eo die ’^obis,ut antea fæpejaQitit.Nam fex tantum équités rum perdidimus, hoHes ^t)Uce(iamnumerarenonIicuerit.Inter hos uir quidam nobilifsimx cuiufdâ ^'niljæocaibuitjhicinauratacalcartageßauit^gaieamcpholoferico obduîSâgt; *^P^oha tgitur àmilitibus noßris in urbê relata.Circa huius nobilifsimi ca lauer ^untutrtncpdiucius conBigerecur,quodnoftriiliudin urbem deportare con^ ^tnderêt,plurimiinterierc Ëx captiuis unus nobilis fuit,ex Ramiteinlc domo P*^lt;gt;creatus.ln media uero pugna^cuius iam perpaucit memintmu$,Neuftattêlt; tot tantis^ globis portam Crecenfem percuirerunt,ut ingenti fragore con ?£*rit Magnitudine enim atcpaltitudine cum inßgnis cner,terribiles cum col ^ocrcturfonitus zdidit.
’4lt;Au^ßioccanoneexflumin(s exilitatedefumpta^quzpIerSqtincanicul. ^^cbus^efolet/enatusnoßerGracoenßacaßra inuadenda arc^ oppriment ^seflecenfuitHocfenatus decretummilitibuspropoßrumeß,quorum turbti '^ntus quidam ac feditiofus miles promptam immutauit uoIuntatem.Hic miK uno in loco cóuocatis uer ba tarbx feditionifte plena faciebatiSenatum *tïim milites hoßi ditaniandos propinarcconßitai (le,omnia proditionibus re *tttae(fe.Quödßßdemadhiberenolinr,fakemliter(scredant,qu3efortuit0 re l^^tt% ßnt,accp Prztori traditç.Ex his quorundam fenatorurn dolos, proditio/ conßare,inprimis autem Heini Almani Conrulis,uiri,ut ipfe dicebat,fee l^^ßisimiatcpneceßarq.Has itacpliteras milites recitaricupiunt,ne(sprius rrf ^tecitencur urbem egreßuros.Verum hælicerz ad rem plane nihil îaeiebantt ante trimeflreconfcriptz erant,acfctènihil praeter mctl condftia comple ^^bantur.Nihilominusadinducendum quendam exeufationis praetextum, exdecreto Albim tratjcereoporteret,atcÿ hoflê if^racoa adorirf,craßina |^t:eßatim ßgtiis militaribus, raptis,inForonouo cöueniQt,ubi corona fada 2^inum Almanum Confulem adduci 'iubent, quo in medio collocato pro* ^itoriaé literæ perlegerentur. Certo igiturequitum numero dimißb man ^®ntConfulem adducerc.Q^iem cû dominon inucnirent,progrefsi ad curÜ, «lum ut Gbt exhiberetur proclamant. Senatoresullaabfcpmora fecuturQfpon ^^ntjucuienter^ fe ab obiedis criminibus purgsturum.Sed multi milites per ”^gt;gt;quibus huiutmodi feditiones gratiores cxißunt,quäm publica tranquilli« **bexciamare nihilominus perrexere,is ut abduccretur,ac raperetur, idc^tan ^otumultuatc^impetujucobnimiamclamorisuehementiâ nihtl quicquâ ex« ^ireturdnfuper multi,magis furû qui milita officia exercentes, flmulâtes^ Confulem domi quxrere,quem iamomnes-infenatu eiïenouerant ,aedes ••nd icp percurfit3bant,quicquid fefe oßerret diripientes. Interea dum hæc fie-ttntjcoronammilitom magna cum fiduciaingre(Ius,talioratiofle ufuseß.
Nondubitoymilitesjhofietzdioobdiaturnitatê obfidionis aßedS,techn{s infidqscp ßrudis id perficere conari,quod armia hadenus uiribusep face •'«nequiuit.C^id em,qfo,nobis perniciolius nunc eße pofsit ac turpius qua ß Indies noui fuTcitentur tumultu$,illi uero comodius.et gloriofius. His ipfe nöc Procul dubio ad defedione nos impellere machinatur,atiç ad urbis deditionS 'ogere.Adhoc négocia,milites,ft fortafsis aliqê ex nobis munerib.datis fub-ornauitf^d tn ego denullo ueßrüiudiciojis nimirS noie fuppreflo litcris con-fetiptisjim^ certS loco locatis,huiufmodi nefartfs libellis eoa uult cocitare mo
tus^
-ocr page 960-17Hiftoria belli
tus quoi uitbls otahone^ palam fufdtare non audet.Hoc aCt fcrtpto me me Oü^ nobis fulpedos reddidit, impudecifsim e ac ncquifsime de nobis metitus. Quod ßaiiquis ueßrümßt.qui banc contra me caufam agereconfîdatjfpoH' deo ego coram iudice legitimo comparcre,tbicp iudicij euentum iubire.Quod n criminis couincar,mérita me poena fumma iuris feueritatea(ficirc,ßn minus, rogo,uti decec,me meosc^ à Hdis ißis bißsep criminibus liberos pronunciate. Ovarione i (c ßnita,Senatus totus amp;nbsp;fe fua^uadimontj loco pro confule exhi here atep obßringerenon dubitauir.
Ad prsecauendos autem in poßerum huiufmodi motus, aliquot ulti tamex ciuibus quam externismilitibusdeledi,quinulia8 literasuelextra uclintraur bem perferri admittebant,niß prius leâas. 1
is.Augufumtlitesomnes inforum nouum eonuocati funt,quo In loco de indidafediiionerracflstumefl.Hicpifcatorem quendam,pro exploratoreha-bitum,fenatus capere (mperauir.quê fclopetartj ex curia ui detradum, antea-qtiemilitibusoßefifum,iudicitradiderunt,qui hominem inuinculaconiecit. Adducebitur quoq; turn uir quidam fenex,unus ex bombardarum ptçfedis,J quod uet03 nonnulia ad priores motus (edicionescp facientia protulilTct. Hie cum in milftum coronam conftitueretur,ibiq3 ie coram omnibus purgaßetjab folutus eß.Eo die plurimi clues inForo nouo conuenere.ut huiufmodimotu-umHnemafpicerent-Cuiusquo^ rei gratia nobilis Mansfeldenßum matro« t)a,inamplifsimisfeneßrisKonfißens,eualloquodadTeIoniumeßeluprädF ximus pilo petita eß,cuius fane ex tdu alterum ilh crus confradum eß.
IS. Augufli nonnull« hofiium naui confeenfa exBuggoenfis caflris in Marit/ urn traiecere.ls locus à flumine utrin^ circGuoluitut^in infulr modS.lbi arm2 tanoßrapafeentia cum intercipere contendercnt,a ßarionartiimilitibusno Uris repulß Cunt captacp naui multi iugulati, quidam in flumen fe prardpio*^ runt,Septem fupra decern capti funt,8tqi in urbem mtfsi.
zi.AugiffliNelbflattenfes duo magna tormenta in fànipinnam fußiilere,ex quibusinnumerosglobos in urbem itr-mifere,Deo adiuuanreparumincom« modi nobis inferentesMemn.eiurdemmenfis per omnia fana fadumeß.
4.ScptembrisHeideccenßs quatuor nobilibuscomitatus urbem intrauiC. Hic per odo dies continues inurbecommoratus,cum (ênatumultum depa» ce egicTandem induciac utrincp padae funt. Capitula autem pacis fenatui po* pulo^Madeburgenfimagisdilucidèexpofita funt.quæ fändefidelitcr^fc conferuaturumeifeuadibus datis Mauritius promifit lndepaucis intericnis diebusfenatusßdedata ex urbe euocatus eß,arcpinuallo quod ad Latomias erat de compotatione latius difputatum.Quo fado ab Heideccio in urbem re duduseß,3tqi flcinduciæprorogatatintereanihilominus hoßis àbeliicisope nbus nequaquam abßinuit. Mechelburgeni is etiam in urbem redtjr, amp;nbsp;utf cap^iuum dicebat fenatui fefe exhibuiu Qua in re fummam fldem ptatßi*-tiflemerito dicenduseß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
PofihaccçomitiaVuittcmbergamreîata,ad quacicgatos Madeburgenfes uocauere,horum initio in penultimam Septembris reiedo. Odauo autem Kal.Septembris,antequâ comitia haberentur, mirabiliapropecß ßupendain acreuiia funt. Hoeprodigium nodu circiterprimam uigiliamapparuit,ac poß reuiam ufqj conßitit. Hulus forma naturamqùe nolo deßribere: nam leriatnfi ueilem,propteradmirandam ciusefdgiemnon poflem. Acfignifica' tionemeiusdodis cruditis^relinquo.
zs.Seprembnskgacinoltriadßatutacomitia profedi lünf,attj inibidepet petua pace facienda diu muitumqpagitarum. Nona tandem Odobrisinur« bem rediere à Marchione dC so.cquitibus per caßta dedudi.
12. Odo«
-ocr page 961-Madeburgcnfis. 1717
h. Odobris milites tamnoHri quàmhoftiumextraurbcmconucncrc.col-loquiacninuicemimpunèhabuere. Hoc infequenti dieutrinc^militibusin' ttrôitflumcft.
14. Hoemenfe cœnobium Francifeanorumin urbe excifum euerfutn ^^acquein eius iocutn domicilia ædiHcata. Eodemmenfediet5lt;ho(iisre' tcnfitismiîitibusftipendia numerauit. ExindeododicbusprætcritiSjObfi-^loais folutioncm nobis pollicitus cft.
I}. NouembrisHeidecciusurbem intrauitjibifenatunoftro exercitucpeo 3âo,in uallum Latomiarumegieffum eft.Qiio in loco multis iam diebus tra-pax undem conclufa cft.inftriimentacp utrinc^ confida. Militibus por-fô noih is impunèiliberccp abeundi fides data eft.Hi fiatim à Mechelburgenfc Vertitn conferipti funtjCuictiam lubentcs(militum more)nominadederc, Quâ ^cró Kl rem id bdnm !it,adhuc ignoratur.s.igitur eins menfis militibus noüris ftipead^om pcrfoiutum,quofado,eodcm dieiîlis abire imperatumcft. De-•ftv'sis fie rndicsbus noftris,s aliamilitum uexilia urbem intrauere.Dic infeque fi Mauritius dux cum toto cxcrcitu quem in obfidione habuerat, urbem ingref fuseft.Tum in fbroiuxta pretorium comités habitis perpetuum fœdusidiS fft.Quo fado fiatim exereitui ut urbe excederet imperatum cftjpræter quint^ ilIauexülaquxinurbercmanleruntjHocinfeEdcrcurbijtumquodad priulle giainimunitatcscpattineretjum quodad religionem noftram Euangclicam 6iChriftianamfpcdaret,nihiIprorfusdetrcd3tS.*Qiiinimopromiirum tam Urbem quàm regfonem adiacentem ab omnipericulo tutare, eius^ reicaufa ^es nobis data oppignorat a^.Hâccumfummoapplaufuciues accepilTeni, Duce in Burgrauiû Madeburgenfem falutare.Deus Opt.Maxhuic feederi at/ quepaci feiicem euentum Iargiatur,eti3matc^ ctiam rogamus.
F I N I
c. s. c.
Quod fleterim uirgo,tot miUia pdf/d uiror um Effecit C H R. IS T V S uirgine ndtm homo»
Quod^i uirodigna eflfpec ies^cgiorid tanta Non niedjfed funtmifaâd dedere Dei»
Sic lt;]nifanild patriiferudfmt iuffd potentis. Eon metuentfrauda^uUd nec arma utrîtitti
RERVM AD AGRI
AM M, D. LU ANNO GE STA
RVM NARRATIO IOANNIS SAMBVCI.
Erdinandus Rex. Anno M. D. X LVIII, Agriam in fuam fîdcm ac tutclam à Perenij obitu receptam,cùm non fatis munitâ prae? fidio,neceffarrjscp,dodus cflct,procuratorem arcis confiituit,et pofceretjeundem omnis defenfionis artificem,ÔC admi-niculum,StcpbanumDobodeRufca,uianimi fie promptitudf ne admirandum,probati fsimis^ facinoribus nobilem.CoIlcga huicadiungifurFrancifcusZayjSe ipfelongaexperientia» fieconfilijs uirdatas. Anno fequenti,nomine facerdotq , dignitatiscpreligionis,eumipfumlolt;i
cutn.
-ocr page 962-1713 loantiß Sanburi rcrûm
cum Nicolaus O!ahus,p»uïo ântca Za grabix cpifcopus, rite confclt;?utaseft-Iraqi ur omnia expeditiora effent,faluiai iusep præfedorum uigeret accuratio: Anno quinquageiimo fupra M.D.â conßitutis cuftodiac ducibus fide tureid' rando(^accepto,poHicêtur Regt,Pracfuh',uniuerfbcporbiChriftiano,fi(n*mi neret hoßis quando ipforum tutelæ,infidiaricp uelle uideretur,inuiâ3m fe uir tutem profpcréjconftantifsimeq} daturos» Haud multopoft Agrienfes deregt; gismandato adZolnokproférai, earn eripiunt:quoioco hoftibus adempto^ beneep armato,FrancifcumZay cum autoritateimpofucrunc. Quiuir^queni fepræbueritjOmncslibenter agnofcunt:Ferdinandus etiam legationeillicuni Antonio Veraucio adSoIymannum tutifsimecommin3,non diffitetur. Ebe-pfe ex Agria tranfporta to Oiahus antiftes ipfi Doboni Stephanum Meezkey addidit,animo inexpugnabiliyS^ multispræhjs hominem darum(erga quem fe Fortuna tarnen poftea iniquius gefsi t)quo ifti duo mutuam uicatism ftbf adminiftrandioperamtraderenttidcirco^ iufturandumab eifdem exaäum. quo religiofedepofttOjUicifsim till omni ieope atep fubHdiofine cxceptione affbre,multis promiCerunt.Et quandofpfo loco ctcircumftantijs cognitisme iiusres geftacannctariqucannopcrarprecium fecero.fiomnem Agriae fitutn quam breuifsimc recitaro,ut quid quorp in loco fit farftum, fine mota intelli-' gatur.Mos quidam eftjtn cuius latere accliuGfedeofufpedo Sii. infidiofOiin^ profundam uallem uergente à Diuo Stephano,ut ferturtueluc applicata cerni tur Agria. A' SeptentrionÄedcs regia obtjcitur.ab Ortu montem habetali-um editifsimum,cuius de fummo über in arcem patet profperftus.Exitus SC in' greflus Occafum uerfus,ad meridiem ameenifsimus campus uißtur. Ab eadé plagaoppidum in ualieconftitutum, præreptum iltud,acmunitum tedorio cxargillafadotubifluuiolus Agriadidus,haudlento curfuper mediutnfers tur.Templum ueroprimatuepifeepatusnobile,Occafum fpedat. Cactcrutn arxipfa cum aliàamp;fempergt;tum ueroreieda fortiter obfidione,nunc magisitt/ notuit,atc^ pauns annis munitiones atep ornamenta infignia recepit.Btenini à meridie ingens propuMaculum,uicinacp illi Thomae Varcocz porta feofte tat:adeocp infeftiorem iroftibus propinqua fibiOccidcntcmuerfusturri cö^ minatur. Neeparum prgfidq obfefsisinpropugnaculo, quod ibidem Dobo excedificarac,conftitutum fuifle uidetur.Intra hocoperx craticcx.adauflt;pina (ignem iam didam molem perdudx.lnterieda his fofta humilis,at^ etiä pro« pe fepta portx congeftus tumulus,irruption! hoftium oppofitus.ln cuius uergt; tice rates terra completx,ac tormentis ad difturbandum hoftem quoquo uer/ fus difpofitx apparent.Poft hxc alius quidam agger olim cxcitatus.inter fepte trionem óf meridiem prominet. Videas etiam gerras in tedis,acplutcos ipfius arcis,cius^3ngulocredos:hxc^fepibusartificiolèobduda,Haudproculab hiSjpaulo tarnen Interius ad anguium,de filice prxmunitio coftruda, quxin feptentrionem porrigitur,ubi career eft:ftatim magnifica quçcp çdificia auftrS intuentia,fefeofferunt.Sub quibus remotior 111e murus, qui proximè fepibus magnis cxcipitur,item alius in exitu palatiorum fubcft,qui ipfe Alexâdri pro/ pugnaculoterminatur.Porroautcmjecens memoria tenet, Petrum Perentj hâc arcem in duas diuifilîe partesrintcriorem flf exteriorem.In lila coenobium inclufiffc,atqicuftodiam facinoroforum in propugnaculum redegiffe: abex-* teriore arce ad di dum modo locum,aggeres eundem eiecifle ,qui bombardis in tres plagas diredis repieti,plurimum ad arcendum hoftem profuere. In fan duario ibidem,ftatiuamultorum erant.Siquidem aliquot tabulatorum turres conftrudxfuperius,acmolecompletx confpiebanturtinfuperutomniincur-fuirruentesprohiberentur,gerrxacuiminea compla tormentis cxtabant.Äd« iacet his pendula porta^qux in arcem exteriorem defer t. Ab hac redus murus»
-ocr page 963-Ad Agriam GcAarum. i/i» ^^quo paulo antè,ad angulum uCc^ pertinensgt;terra ingefta ad proicduras ple coronas ufi^oAenditur.Ibidem tumulusmurum exarquans adfedusgt; *1^ di tp{c tcxtïs 8C corbibus etnunitus efttcutus fafttgium obfep tü^ne ex m o n l^^confpedus inamp;rccmdareturjmuitumdepu^atjonemsdi'uuic.Dcindc amo p Alexandrina adufc^ angulum,excra muros foflà eft ahifsiina^pari cum muro l^ngitudineiftincrurfum alius (ineambagibus intcrmifsus,ad mzgnam cxtC' n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius cxtremo turricula quaedamuelut latens cöquirfdt. Hic
^ntusarcisinteriorismuncahcriusquoœformam paucis indicemus. Hacc Alcxandrinumjadeoqüe murum intwpofiium ab avftro afpicit. fofta etiam, communis iotercedcbat,cxteriore ipfa arceconduditur.ubi propu gnacii ’^fnaStephanoCyabi] fadumeft,quidiuißonemarci$ hancà Pcrenio perfe inftituerat.Apud Cyabianum,paulùm ad occafum,angulus alter proce-®*t)q«ipalatio muri exteriorisloco uenit,Ab eodem Cyablano tenuis murus ’flatus mentis excurrit,in cuius angulo turris rotunda cxiftit,inacdgt;ftcatailla, * folida.Cseterum EmericusBebek,penes alterum murum peculiare propu/ i^aculum fieri curaucrat,quodipfum tandemnomê eriamabautore fumpfit. Af’Ç itain cxcedentes duos anguloshuiusarcis finis définit. Moxrefer pedê ’BebekianOjadingcntemueteris portx molcm, ubiinualiduscerniturmu-Hls. Supra quem lapidea turris locata: fubqua olim ianiculum fuit:hodic fœnofimilibus importandiscommodum. Paulo inferius,penes an= SHluin.aliusruinofusquidam murus in meridienWendit: qui ubi ad interiorê *ccersitarcem,foftamimpedit,quodtenuis murus fecretæ arcis habet Fofiam peranguftâ,intus à Cyabiano ad pracfatumangulum ufq^ produâam.Hîc du Plicato uimine fepesfunt iundactquibus terra fummo conatu 8C ui completis, *Hinutas turres ad arcendos hoftium globos,fi præemidena murus decurbatua ^ult;Hèt,adiecere.Eandcm rationem communitionis in propugnaculo portæ co 8'öddum:intcrmurumfcilicet,ac(cpcsfoflim currere aiwliamp;imam ,eamcB ^’’chrô intcrceptam,acturriculis adtormétorum opus extrndis fiftnatam. Ad ßitnmam nihil defuiffc,quod ad munimenta attinct,^dendum,quôd præfer= fiai fepibus denfis,amp; uariè decuflàtimipc(filt;fti$,betlfruta loca fuetint. Arque uacdeomnifituarcis,amp;communitiônerufiiciant.Subindedicendumdeprpgt; Morum cura ÔC folicifudine,qua fe ad excipiendam obfidionemgt;fuoscp com Parabant.Etenim haud parum laepe,non tantum hbero fermone.fed certô fere batur^excurfiones luduofas fieri,infeftari pafsim agros,8lt; munitifsima quçcp ^ocaexpugnari.confternatos multorum animosgt;atqt fenô ad occupandam u-Jiiuerfam Vngariamtyrannumincumbere.Augebat famam fortifsimi herois ^ofonzq intericusmon minus Lippae,SolymO8,Chynadin3c arcis fubita ôc in-[uetaquoq^amifiionepercul(i:utcundaminariobudionemuideresprçfentê. ‘denim temporis quo folicitius Agrieniès afficiebantur, Amhatbafla cum Be gIetbeko,8C ipfo Calfon,intra fluuium Themes quietus fe continebat.Cis Ti blfcumautcm.SCultraDanubium.AlybaflaBudenfis côfederattutmeditatû »liquid facile’ animaduerterentmam Budenfis Vefprimio captoA mox traie» âoDanubiOjfimiliter locis fibi fufpedusjalqs^ ademptis,qua(t uidoriâ pro« fecuturuSjBudam reuifit,Fcrdinandus totdetrimétis pafsim acceptis, metu^ niaiorum,rebus eommuniter occurte uolens.haud exiguis ex tempore copqs, MatthiamTheifl prarponit.Verûm hunenon fatis cautum Alybatfa, ad Pala« ftum cum Sfortiajprzfulecp SbardeUato,unà cum exercitu paratifsimo cireff-üenitjôÇmiièrècecîdif.Quo fucceflTunon fpcrato,illedc Agria confilium ca-ptanquôd nurquamullamanusaduerfaria efietreiida,cuius auxilio niti ad tefiftendum Chriftiani poftent.Dc quo Agrienfesper certos homines ftatim »dmoniti.armirere.Qlt; adobfidionem omnia prouidere, utqûe auerti iugum
MMm pofsit
-ocr page 964-1710 Ioannis Sambuci rcrum
pof»« cog(fare:fedatnpHtudinelodjamp; prçfidntenu(tateconndcrata,ounc(ôf ad regem mature cxpediunt.nonfecus ad praclulem fuum,0f alio« regni pro-ceres,qui celeri auxtuo cOc opusje uix ad tutandam Agriam fuffcduros,edo-ceant. Per cofdem dies conuentUs de more in ,Sixo ex dioecefibus ui' cinis cogitur: ut fi fe, agrosque fuos, totam adeo patriam fatuos cupianr, confultationêôCderebusimincntib.fanâSCmaturSfufcipiît Id emfcduloeot Stephanus Meezkey hortabaturjed ualde inepte ranto uiro, quod exaeer b«rc,qu3u)8 facile pofsitjrefponfö fuit. Non debuiHequéquS infumoodocK Hodiamards in ferccipere,dubns qui têporibusingenio SCuiribusiuiadiffidc tci,a«ÿ fenihil aliud côfulere, quSutiuxta prouetbiö, deuoratiscarntbusius ctiam abforbeaf.Quo audito Meczkey uehemëter cèmotus,fati«cÔ£umeIto fa fententi'a fibirefponföratus, domö reuertituriacfodjs uanälegarioné,quë-SûcuicinianimôinduerinLcûdolorc breuiterexponit.eo^ efTerêloco^utfoU
gt;eo fit ftdcndôîferBnimisforeauxiliâ, ^^d cxpctiuerintquâuiipofteamedt ocriter à côucntibusUlarû partis de mïdato regis fucrint adiuti,ut moxdieet.
In hoc return fiatu^amp;f non paruo metu S^ negligentia amicorum.dumi rege nuncij dinuttamurjquos iterum ac tertio iam obfcfsi remifcranf.’ipfiexijsqu3c ditionisaciur s étant Agriæ,quodpoffunt,fefecomparant. Namlt;^ expro-tientibus annui« certos habebant équités C C,totidcmfp pcditesiquibustumnc cefTariÔLXXXconfcripto^ddidcre, Dimittunt quoquôuerlus aliquot« prxcipuiSjCum m3nda'i«,ut qui iuris funt Agriac,comportât« fupelledifi,feia aicem conferantunftare periculum.quod ilii facile perfuaferunt,ut^ x t équités Agriam uenirent,pagani officiales,ut uocani,pcrfecerunt.înfuperdecolo nis Cjcumbombardis.interea rex amanter SCbenign^ literis fcripti«prlt;efidef côfolatur,omnicpuoluntatescuiribu«propedicmiîlisfe3fforepoHicetur.CiP ius animi ut flgn.ficationem pratberer,Cafparo Peteu.Stephano Zolray equî tumdudor,^ GregorioBornemifiaplanéimperat,utcxtemplo fe Agriam conferant,fidem ifiic ÔC fortitudinem rebus arduis déclarent: quod illi manipa lis quibufdam fecumati4gdis,nonmoleftè fcccrunt.Etenim BornemiflaCCL peditescôquifiuitjPeteux veqmtesjtotidcm^bonusZoltay.Necp fecusrex adomnesillarum partium conuentuscum manda tisferibit, ut raiione capiti» acfortunarumhabita.quodcuncppolTent, ad Agiiac defenfionem coouette-rent. Hoc modo breui contrat is undiqp militibus,praf fidio fîrmata non paru© A^iafuit.Conftatenimexcomitatibus circumiedis amp;nbsp;nobilitate attributos fufiîeéquitésacpeditesad MD:utinuniuerfum MdccccSCLxfucrint,dequi bus tarnen quidam fc poftca clàm fubduxetant.Scd princlpes,ô^ cum sudori täte qui altjsanteibant,^ quorum induffria amp;ingenio militari poiifsimûrcs adminiftrabantur,fuere Stephanus Dobo,uirlt;ncxpugnabilifortitudine;Sto phanus Mcczkeyjnhdlo manu potens: poftea Cafpar Peteu ,uir laudatus: quarruSjSiephanus Zolray,arteacbellicafibuseruditus,quinru«,Gregorius Deak,arduis in pugnis farpeiam perfpedusîdeinde loanncs Figedy. expert-entia confiSio pracclarus.Fuerunt SC altj innumeri, etfi dignitate inferiores, tarnen iîirîwtcôifaufisparitcr célébrés, qui partim ducum illorum uiccs gère-bantrpa t mfua forteconrenti,rem non minus ftrcnuè geffere, quorum hicno mina referre non necefiarium duco Ac quoniam ad obfidioncm fuftinendan» trulta reouiaintunprudenter ipfeDobo ebirurgos Xi r i accerfit,materiarios Vjabros rerrarios111 i,C3rpentarios totidem molitores 1 X,Ianiones v i( i. h»di/ ces paganj quor^LXX v ieledlos de plebe iecum adduxeranr. Eôdemin tutu inulieres xteum liberiscoiugeiant,quarpanesfumalr)sccnficerent. Dum barcanofirisitaprocuranturjAIybalfalireras mittitad Ambatbaifam SfRcz |gt;lerbecum:quibustndicat.multôimpedireZolnokamp;^ Agriamadpotiendum tota
-ocr page 965-Ad Agri am Gcrtarum. j /h fota Vngarja:fe igitur^ut podhac nihil uiâoriam moretur, eas circumuentu/ fUm:amp;^,lipaulum adnitatur,expugnaturum.-quódexploratum haberet,fufo nuper exercitu regio nullius affore fubfidiunijquo res Chrißiana fubicuetur. IgiturobfidetZolnokarcemnonitapridemaduim fuftincndam conftrudâ: SUÔ etiam Amhat accurrit,horum mukitudinifacile noftri ccflere, uacuamqp *tcem II11 Septcmbris deferunt :fatias fore omnes rati,fiin Agri3,unde totius fegni falus penderet,occumbcrent.PauIo póft mitcuntur Agriam Iiteræ à Tur cis,per uillicum quendam:quas nuncio in uinda detrufo, coratn omnibustè-citariuoluerunt.deindc ad Regem mitcere .Quaruhabita fcntêtia, inter fele-gcsfanciuntftrtnifsimaSjSCperfcribieasfanguineiubentjUtqutbufdamomné •pem defedionis adimerent,0d admortem ufij pugnandum cogitarent. Lega bæc fuit fumma.I. Si quis pofthac cum liceris ad fe mitteretur js una cum til is Vulcano dicaretur. i I. Nequifquam in obfidione uocem adTurcaS emitte fct,aut quoquo modo hifeereänderet. II I. Ne ufpiam conuenticula fierenr.et •nauremftbiloquerentur,fedpalamotrniafterent.I III. Qu/cunep feditionis *^oueretaIiquammencionem,morteisnukaretur.Adueriushas nemo dixit: fed precibus ad Deum,cuius ope niteba(tur,pie fufis^hoftem expedabant.Li Icrarumautemhaeceratfententia: Ego ileNattilayBa(ra,fummusamp;dux3^ eonfiliarius Caefaris,uo bis Agriac pratfeóis falutc præmifta, fignifico, per me Utramcp oram fluuiorumThemes amp;nbsp;MartSjitem^ Zolnok, in ditionem lm» Pcratoris concefsifteraccp amice hortor,utde fide i^mittatis ueftra,ne uos in pe ticulum extremum pra:cipiretis,quod qirdem fiet omnino, ni fi fubiedifsime atcem cum oppido Baffac a me tftucmiiïotradatis.Quôd fi uos dedideritis,pec 3utoritatcm,qua multum ego poftum,acâdeni uobis alfirmo ac denScio,Im-Pera tori uos gratos foretmeép perfedunm, ut donis ampliter dimifsi,cum a-gtis amp;nbsp;poftefsionibus liberi in amicitiâ Caeßris ueniatis,6lt; legibus ufitatis fua-uiter perfruaminitut^ rata hacc promiff« uideatis,cadcm figilio proprici com« *nunienda cenfui.Sin uero ad perniciemjïn ftde fteteritis,acf)ertiMiciter Caefa/ iram depopofceritis,omnia uos extrema fubituros.Verùm nihil Turcarum *ninis,Heroumailimifleduntur.-fedquomaioraoft«lt;Qebantur,hocmagiscre iiere,adeocp fpc meliorum erigebantur.ExpIorata igitur penitus hoftium uo-luntatc.uniuerfadifponüt,armant,peditibus équités pCrmixtos aptislociscu obferuatoribusdiftribuunt.Cuius rationem lubens quocj hicprxtereo.Cu/ ftodiarumnegociocautè et tempore cófedo,quatuor ordines certos deligut, in medio interioris arcis foro,ad ömnia para tos conftituunt c c l X i X équités, •epediteslongèexerciratiftimos.Horum omnium in genere capitaneus fint loannes Vuayda.EquitibusDoboprxerat,peditumduxAmbrofius Zador-nlk.In altero foro c cx non minus fortes collocati,quibus præfedi erant Gcor giusluany,dd Antonius BIasko,Ianifco,fed tarnen potifsima omnium cura in Mec2kcyconfiftebat.TertiusexercitusC[miIitum,ante portam arcis exteri/ oiis excubabat,quorum redores Cafparus Peteu,atcß Petrus Antonius Kys Gomerenfis capitaneus fuere.Quartui in exteriori arceftatarius erat,qui con tinebat ducêtos quinquaginta tres: quibus additus Gregorius Bornemifta : in iiis quoep feledicu imperio Albertus Nagh de Soklios, Antonius Nagh, Stephanus Zoltay,8C loan.Figcdy,omncs uirtu te amp;nbsp;prudentia infignes uiri. Cae» terùm bombardarum ex xre potifsima in Dobonem cura reieda:cuius poftea induftria,amp;nunquam fatis Iaudatauigilantia,ruinæacfubucrliones murorS tcftituebantur.Sed necç excubiarum ordinem,et cuftodias,eodem modo perpétuas fuifteexiftimandumtpro loco amp;nbsp;tempore omnia prouifa,auda, dimi-nutaipraefertim quando infignis ilia ruina patuit,quae tot hiatus edidit, de qua infra dicetur.Nunc ad ipfam ueniamus obfidionem.
MMm 2 Nona
-ocr page 966-17 î Z Ioannis Sambuci rcrum
Nona fcptembrfStprxcurfores Si uelites hoftium in Makiar ueniuntatqué duos defpeculatoribus Agrienfîum intcrcipiuntquem cafum uixaiqduoda-* pfijUt Agriam euafcre,de confiifo pracfedorum CafTouienfis capitaneus «xil cum aliquot equitibus SC peditibus,ut paiantes ac uagos cxdpiat.Sequcntilu ce fummis coptjs BalTa Eunuchus eôdem fubCequitur^in cuius comitatuerani multi duces:Âlbæ Grxcæjac ZendcrcîuiçE€ky,Memhct«n.'Ârc2lanbek«b
Halôbekus, Vclibck.ôf (qui Segcdino pcS ) MuR5krâb«kiw,Kâbttbecua,K Deruisbekus.ExAmhatiquocpcaftrisosukiiubnfißfjUtsifciterttigiRtaquin-que milia ad obddionem feftinarint.Scdquo pro vins r r'cedcbant, hoc maio* ra noftri oßendunt.-quod ZoItay,Pc£ti3,Fâ2cd7,£i SîcphanuaFekct^jo pro« mifcué de equitibus d^peditibuia(rumptis,ag»£n îioiliutw non contemnc^ da prædajquibufdam ad internccionem quo^ cr:£!s«turhauefe.lnterea hoß« per patentes locos,walles et niôies,ad Neirttj uftjp o* ßra faci6t,fubtegiâ fede. Si ibi profiuentem,ubi confefiim Agaenfes tedia di contignationes paîatio« rum dcqciunt,nc facibus inieAis corripiantunidcin^equjburdaniciuium as* dibus^acmolendinis faâum.uthinamp;Jliiiopus tormeR^torum itnpediret. Die Dominica,proximè natalem diuxurginis feqult;uti,Afj’bcßumontcn5procul ab arce confcendit,ac tribus machitis «nets eo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îtsi 3gg«c ÖC
loriculis fadis, ter ßngulotGuimharcem cxperitur»Dicpoßtcttio,muntme to fibi de uallo Si turribus conßruv , ’iafqltr.injfccitttnonafierq uallutn frcquentifsimè incipit:quô9ex eo bco magnsm noCîrix machinis exhibai bi moleßiam cognouerat. Etenitn itîiîc uftjcifstig’batuciUt rotis 6^ flatumi nibus tormentorum deletis,optimciq’i?ö\?j ccruù;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uelut turbine
fußulerint.PIurimum ci Iv co mok'kis Mt2ii.lioßis.ß8 p*à?ciît!3î fed quas glo W ruinas interdiu fecum trahebantjCaidrmnoßripaquii tctt^ifuterantprompti) celeriter reßitua€;atqj ifle infolitus Jobötumcomstus uifcrationesquin^ dierum fuemnt.S^ quando id perp ?wsri fine maxima ntducris iadurajîoo jioßc Dabo aduernt,« quandiu obfdione ten£fcnîur,(ôîi tantum Deo côfla/ r'enouiflerigrauiorestq^hinasurgeredfefißit.Tridiiopöftmultiexarccaqua tum in oppidum conceauht,ôd incolumea ad fuos !*dcunt. Eodem tempore Arczianbekijs ad diuae Virginis fua caßtaponir:?lt;altcrodie,non minus acc£ teri,in omnes partes furibundus tormeta procul meenibus adthouetlpfofaoc die multi de noßris excurrunr,ac pafsim hoßes leuibus prxlqs carpuntrin pri» mis aût Zoltay,PeteU)Figedy,Francifcus nbsp;nbsp;nbsp;Si loânes Ormanairquidû œo
ranturhoßem,eliciunt.(aniczeriex inildqs,Stephanum Budaba2y fclopett's equo detjciunt.cui fubledus efl Gabriel Orozy,ubi ex impronifo noflros dr« cumplexuri (ine numero exißunnquorum multidini longé impares hi cedun^ Si in arcem fe recipiûtfalui,interhxcaugaur exercitus indies boßium,df ad-glomerati omnibus in locis ,ne quifquamexarceegrediaturinfîdiaslocant: (ed tameaudadernoßrialiquoties aquatumprofedi.deTurcisaliquotinter-Hciebât.PerhosaliquotdiesplurimilaniczeriapudAlMaghyari, ^pemôtis latus conßdunt: qui equis merebant,per conualles Si colles fua explicant tentoria.
BeklerbecusadTihemer conßitit.VItrafluuioIß AmhatbaffainthcriotrophI um fecôtalitîut nihüptercaßrafpafsimlSiCtabernacula côfpexiflcs,atlt;^utoîa cautédifponebant,minabantur:tamen fpretis illis,ne tertio quidem ab obfcfla iam arcedie portas dauferant,tenta üis snimi,amp;f conicmptus barbarorum fijif« Septima lucehoßis aggeres iacit,cunâa præmunit,ctcpex prædiolo Heczey biduû fuo tonicru arcis culinâ infeßürinec paru nocuit, quôd bene inßrudus à tormêtis uenerat Etenim tria inßgnis magnitudinis adduxerat muralia,quolibet î$.lib. pilas fußinens.colubrinas undecim,qux intra aggeres in arcem di-reda
-ocr page 967-Ad Agriam Gcftarum. jzjj !'flt;SaIatcbant,8f confcftim ita puluerc mouent,utpleris(^ uulneratfsjetiam a/ ''luotbcftixccddcrint.Quamobremdcfenfores quo tutiusuerfarêtur,utfunt ®‘Hnexterioremarcem,egeftis aIiquotfofsis,«xfrcitiimproduccre,SCcon(li-^‘^«cilUncexcubitorcs.Tumuerôprimùm hoftisomnis generis tela contor-9u«c,ô(rglobisfunditùsdelereuniuerfaconatur,fulphure Qi. bitumine com-Padlis ag€rc:fed egregius cuftos Dobo,ut irrira omnia euaderent, commodS ’'iinuenit remediumjufsi t ftabulorum teda,foenum,ftramina,frumentum, 0£ materia ad exardercendumfaciliserat,partim exurirpartim pecori copio temereprotjd, unico foeni aceruo Ôi. modico tritici rcferuato mox dli-Sc corqs crudis pafsim loca obtegi,fîne mora mulca præterea madida hu ^*£13,quibus facesreftinguanturexcept»,ut fuppetant,apparari. Ante^omnia y parietes palatiorum collimat idu5,fed murus ibidem tenuis prclatus, impe Qiebat conatus iilius, inquodemoliendouchementerfudat.Indealteram par tent aggreHus.non minori conatu murum fîmui non ita ualidum ad porta ue-*«rcm pertinen temaperit.Ininterioriparte Dobo SCMeczkeyaduigilâtjtex exaggerationibus loca pertufa obftruunt.eadem quoc^ fedulitate in ex-ftrioreCundafiunt,palos SC trabes in foramina ingeruntrac negleda falute *l^iduis contra fortiter audent,ut hofti de fe non paruam admirationê fuis oc^ cntfibus pr^buerintPauca interieda mora,portam regiarS adoritur, cuius po fiundaefibifpcmfinxeratjUerunoftrihypogaeis 8C concamcratis terra impie/ ^*Sjtorm/nta imponunt,8C more folito acriter omfla defenduncubi turn ex u-nius currulis bombardæ diflultu Blafsius Nagh foctjs ereprus efl. Redit inten ad exteriore arc3,^pugnacul5 uetCris portae corruicfed cofeftim obfefsi I’uinasrdlituut.ibiuideres iâperforatis inftare,diligctcrncqs ^deatcollibrare inifsiiia :^ieduras, coronas SC pinnas decutere,atcp coda oßêdi extrema ,niß per node mdefcffolaborequoquo modo hiatus reparaflcf,tStus^ furor coce ptus hoflibus fuit,ur opus hoc tormentorum tredecim diesJnfue^è continua^ hat.Videos aât noflrorum pertinaciam,SC haudquaquam irm ex uoto fuccef furam,3ttent3rc animos,SC ad deditioneminuitarep^'dtationibus inßituir, lieert s ad primores diligenter SC amice perfeript^ginquibus noftri, ex le genon refignatis.fed in ignem abiedis,earum^ fumo tabellario excruciato, doxaindoinfofTam deturbato,conßantiamnoncontrahunt.Eareueheme« tercommotus hoRium animusmon tormentisrem gerendam,fedaccerrimis Oppugnationibus incumbendû decernunnita fore,ut quid defenfores ualeât, confertis cominus armis et mànibus, facile cognofeatur. Addebant iliis anima, Sc non parum inuitabant ruinæ aliquot ab ipns iam fadae, fl confertim ac tU' multuarie irruerent.Quatuor enim non fatis tucae extabant:deflrudio palatin turn in arce interiori,altera prope angulare turrim,tertia fub Bebekiano,quar/ ta penes ,ppugnaculUm ueteris portae,cuius turrim cum exteriore portula mi/ tècua(larant,fed quanto ampliores illaepatebant,tanto magisBornemifTa renoua tis Cuflodqs,milites diuinè folatus excitabatfècuturâproculdubio oppu gnationem/ed Deum affore in oês cafus,quôd pro falute patri» atep religione pugnarét In feflo igiturquidiuo Michaeli tribuitur,hoccft undeuigeßma die obfidioniSjintra munitiones amp;nbsp;fuos aggeres nodu X X V111 cohortibus con dudis.tantü hoftis clamorem SC tumultum edit,à palatinis prçfertim partib.ut uelfolahorreda uoce.qui eos nunquamnoflet,incuteremetumpoffint,exin-dearreptisadgerendüleuib.fcalis,certatimin(lantruinis:fed reinfedaprotur bati non finecaede,Iatcbrascaptant.Tum Georgius Guualayßmiliter fclope to de uita migfauit,quomodo etiä pridie eius oppugnationis Thomas Polykl per Ianiczerosextinduserat,capitaneusisBotfedenßsfuit,Iongiore dignus uita:cuius uigilätia.ad angularem turrim de terra illa inßgnis moles congefta, MMm 3 SC
-ocr page 968-1714 Ioannis Sambuci rcrum
6^dcfcnfati tuirabi!iter fuithuiusuirtute foci) addudi, ad quam concidk wr-rim,ex eins memoria nomine Polykanam femper uocarunt,quam prçdpue hoiiis impctebat. Ac utTurcac maximam uaftitatem moeniorum habcrent propofitam,nunquâ tamê ad propugnaculum ipßus portæ furor iJIorum per« uafitjUeteris tantum molem inuadebant,continuo XX veohortibusfoli cupt* dius inßdiati {unt:donecibidem fupra portam euaderenhatep ex occupata tur f i de noftris aliquot occidcrent.Quorumeo loci numero conlpe(fto,prudcnter Dobo cedit,intra aggeres fe conrjcitifupra quos iam antca bombardas edu xerat.muros confeenfuris lethales.Moxin hoftem omnia conuertit,qui in tur/ ri fuperbiebat.muros difijcit.Öi: ita uniuerfa turbat,ut complurimis illorum in-terfecfliSjUon paucioribus lacfis,retro adi in caftra confugerint. Id temporis EmericusNagh,ß:cundu5 peditum dublor,cxgeminato uulnere caditiipfe^ PeteuinpedeTacfus,aIiquandiudecubuit,cuius locum integerFrancifcusVi« tcztU€batur,Io3nnes quoep Pofgay tumoccidit Dumhacc utrintp tarn arden* ter fiuntjMeczkey metuens fubfecuturam longe maiorem impret sionem, ex tempore deledum militem in arce intcriore in loca necellaria dimiititmcci' pfumconiedurafefellit Summo quippe manê boßis redit, oppugnationem grauius urger;qua in meridiem extrada^utrirtepmulti occubucrunt: fauci uc/ rodenoftris.nonfinegemitu, peritia chirurgorum curatifuere.Finitaita pro* pitio Deo ardua prima oppugnatione, conf ert fe Meczkey ad exteriorem af' cem,quöd Peteu nondum ftnnino conuaiuerat. De deditione hic rwtfum ex improuifo BalTx literis,ö^per Andre,im Saray tradant, amicitiä potius quam uim fuam defcnforcs experiri uelint.Sed nec Icdis literis,ai^ tjs conuulfis^/ arum dimidium nuncius in uinculis deuorare cogitur.igni rebquum abfumSt* Exadisaliquotdiebus.denunciocußodialiberato exquirunt,quaE fententia fuerit literarum.Tum ille,fcripfiflè Arczlanbckum,n fe dediderint, habituros Imperatorem berugnum,ÖCqul omnium iniuriarum memoriam depofucrit: de hac ipfiuîîiderreminem dubitare dcberc,quöd obfidem idoneum effet da* turustddßquid ipfos ^fonczij cafusmoueret,nonalteriusquàmfuaipfiu«/ met culpa, qui ad mortem infeßusefle Pica uoluerit,mortem accerfiuiflecre« dantjquodi^ amplius eß,omncm ut abtjeiant metum fuum.exercitum Baffam retro ad tria miliaria abdudurum,acfi uacuam omni prpfidio arcem relinquät, in planum earn dedudurum,nealiquando ex ea fe nocere ullis partibus uolu-iflecogitent.cundos Agrienfes,militarcfi Cacfari nollentffarcinis uitaamp;fam» incolumesjinfupcrdignis muneribus adosdimißiirum abfeedant modo per* tinacia,potentia,amp;:futurisexuidoriamalis lenirianimos patiantur,inplaca« bilem eße in expugnatos Caefaris iram.Bona in fpeciem uerba,öf fallacia,mitf gare fortifsimum quemcp potuilTcnt,nifi longo ufu QC perpetuis doäi exem« pli#,à conßantia abduci nequiuiflent.Vbi Turca internutfeio retentomoratn trahi,nullum reddi fibi refponfum uidet,acrius tormêtis palatio inßat; prar-torem quoep oppidanum multis alqs latßs conficit. Vbi in locum Kendy fuffe lt;ßus eß quidam Stephanus Hegcduus:quem perfidum deinde,öi compreheti fum,dtgnofuppiicio puniuerunt.ls enim cum per quoddam foramen,aliquot coniuratis fibi affumptis crebras omnis generis uoces ac promifsiones ab ho* ftibus profedas audiuiffet/es nouas moucndas,ÔCprofugiendum cenfuiuc« iusep rei bellam occaßonem,facinus qua excufari pofsit, pracmeditatur : quo premium rei fortiter in hoßem à fe geßx poßularer,amp; repulfam fceleri practS derer Atqui diuinitus re ilico patefada,Dobo amp;nbsp;Mcczkey aduocata concioz ne,crimenquafriiubent,ÖCconiur3tionedicita,ipfum autorem pro medio fo ro fufpendi,retiquis,afHnes tarn horrendf fceleris quos compercr2f,aurcs prç« ciduntur. Quan(am,per Deum,unius profligati homnis confcelerata mens uniueriäs
-ocr page 969-Ad Agriam Gcftarum. J7if
^iucrfaE Vngariz folkitudinem ac metum importaffct,nifi diuïna tum quo^. ^pepernidetn amouifletrin illtus nequam locum, neßatio uacua eflct, Émcd (ugt;Pr(be]cfubfttuitur,homo bellis auuetusxuius fidcs boe maior inomntbaa *lux(t,qaanto alter minus in defenßonem animatus erat. Qiurta Odob. hoi ffQdus ex puluere cafus noßris accidit,quo baud parum boüis cxultabat,ei fu •'nforeAgria plané afiirmabatPuluis enimforteaccenfuijmagnäfacrarripar ^cntjin quo aßeruabatur^unä 8i ruinarum farda excindit,multos^ in «andern ^datnitatem traxitt^od Paulus Nagh.Georgtj Batori capitaneus, cum aiqs ^0 difiedis pcrtjuGeorglus Horuuath ob manS auulf8m,non diu fuperfuit. ^olendina etiam cS iumetis,amp; rebus in facrario pteciofls,abfump(a. Quit e«
tantam ignis uim comperceret,nifî cumulate periculum uelit Baud exilt; ßuus noflros tum pauor incefsitgt;quôd rem ex copofito fiertno obfeura fufpi-donecolligebantlgitur ferio ad certamen fe accingunt, ß proditio fubfit,ulti/ *tio fe prælio caruros,aut dolum ptohibituros.Bqdt fe Dobo ad eußodiarum •0ca:ut^ tot fortium miferabile fatum confp{cit,cundos eodem euocat^ paui
claua cogtt.-ßmiliter alq,qui cumdignitate prçerant,ad excubias difeurrSt, ^ilites exigunt:at^ ipß confolationis egentes intrépide fuis metum excutiût. ^ddunt parum aut nihil pulueri decefsiße,cum tarnen 24 uafcula correpta fuz ^inhetß antea de materia pulueris ita profpedum erat, ut eo cafu nihil dimi-^^tutn iri conßaret.Ex reliquqs duarum molaru(n.ut faring copia ßt,unam in-”3urant:adruinas autem eo infortunio éditas,quromnia reßitueret, Benedi «usSigifmundus eßdatus,in eot^ celeritatefua multum profuit .Hoßis, quia ^dec per quoddam foramen noßris exitum ÔC regreßum dari, ßne interuallo 'Hmediam portam globes promittiLeaé^cÔmoditatearcet.-fed noßri ad fun-'^amenta muri cuniculis adadis fubeuntes,nÔ minus cômodè qua fe etjeere 8lt; ^cipcrequcant,fpacium aperuerc.Vfai Turca inßgnem ruiuam quaß defertä, *noßros,quöd non ica apparebanc,cefsiße put8ns,conteatius ^di^ tormê-••sagerejpropexdes Maior(s,utuocant,Praepofiti,uallS proi)ccrc,eô tria maxima tormêtaeducere,paulo infra propugnaculSe\||na comportatQ,ab Oc* ’^futurrimcumacdifictiSjÖC paiatnlateribusdeßruere,exRegia molem car» ^Wisuerberare tanta uiamp;:fucceßu,iamutprofpicercinforum potuerint,forni ’^tnep tabernas exurerc. Verùm incêdio per noflros cxtindojoraminib.proz Pugnaculi ouinis pellibus madidis obturando, QC unde periculû metuebatuti Contra federn uulgo regiam nominatamaggere conflrudojlabores illotu uagt; nos fpem falfam reddiderunt.lam hoßis in uallum exceßerat,ßrudism ante Icfcutis progreßurum opinabatur.-cSfubitd repulfus per foramen, ad funda-^enta à noflriSjUt dixi,eßradum,nec^ in caßris tutô iûi eße licuitJn hac dißur natione feutorum przeipui éxtiterunt,Coiomanus Porkolab cS Philippe De jnetrtj.-quoru iliefauci^ Michaelë Gafparith fubmißt, fed is poflea globo Wo^ti euanuit.Ne folus igitur Philippus periclitaretur,additui efl illi loan-hes Zukany.Turcz interim ab ædibus Heczey foflam fub uallo caeca ducunr, camcßuaßsrepletisprxmuniut;idcp,ucigni muros difijcere, noftris nihilfu-'Picantibus,ualeant.Manéquodam dolum fuS exußisfzpibus amp;fumo pro« dunttad quos noftris quia non ßatim bombardis penetrate dabatur, fadis o-pcroseadeqdendos g!obosforaminibus,tjs^ pariterlatentibos, hoftem ignf obruto expuleruntNihilominus tarnen impetu in terreum Qi. uaißum illud 0/ pus fado,continuo id infeßarSufeptorum ßipides Qi palos excindebant,qui-buseuulfisjuafa etiam fublatafternerentur. Ät noftrilocisfubmotis catenas praetcnduntjhoftemcp coeptis inhibent,eodemep tempore ut omnia fecuriora fintjfuprà porta Arcis.intcrioriSjCtoppidi aggeres torments cöuchunt,adco^ propeipfam porta de muro parum abducunt. Turca quom nihil minus fe ex-
MMm 4. crcet.
-ocr page 970-17 m Ioannis Sambuci rcrum
crcetfif de fofaU aiiquo modo complendis conßlium fnitddeo^ uillum eöfv tra propugnaculum.quo noftrorum tela ïmpediat,confi:(tutt primum:tnox au dacifsimè in currim.practenßs maioribus fcutfs^egreditur^atcß dum fub tabula tisprotußslatitac,amp;minadfclopetoß quts prodeat expeAatjadmodumin' commode defenforibus id acci'dj c. Vt adniti hoßem uidenc,m3chints adundS) ÔClupiscoriumproicdararumjÖi' tabulatorum auellunttac fufpenfis ab haßt’ libushamis,amp; cathents,operas hoftium prompte cxcipiunt, perturbât, faccoa tumentea Qc dtßcntos eruunt,dcnic^ tabolatis iliorum pice amp;nbsp;fzuo illitis igné Bddunc,comburunt^.IbiTurcadolofuo fruRratds,caudus altquid molieti' dum arbitratur.MagnopecorumfudoreHruemmaterisefedæ comportât,col les frequentes contra arcem^turrium modoaccumubfiexqutbusinBebekia* numfe effundat.Hincper foramina fcalis ad murumprotrußs,ödlignorg fru/ ßtseielt;^is.eademforaminafaccisobßruunt.Sedill!acuIeis exarceremons,SÜ patefado illorum perfugio,molitiones liberius eernebantur.Propeeadcmlo ca bombardisapta cæfgmaterixinfoiïammultum proqciunt^utper ßruemfa ciltusmurum fubeant.-ledhicquocpdolusincendiomiredatoeiufuseß.Siqui dem ßornemtßa minutim dißecßas fcandulas in uafcula cum fcopetuHs inclu-ßt,deindepaleampice,fuiphureet feuo imbutâ in materiemder}cit,ali'udßra menaxungiaSdlardocompoßtumfupersdditjacceditcp. IbiTurcac ignemdS conanturprohibere,abconciußs intra uafcuta fclopetulis grauifsimè uexati, intra colics regrcdiuntur.EÄccrbatus inimid furor ißo inuento fuit,omnialt;^ extrema tentareconßituit.Eidem iracp propugnacuio grauius minarur,acno parum ex altera muri parte demolitur.-denliç tußofsione curruîe tormentum quoddam ad margincmuftpfoflarumadducir,fed propugnacuio terra folido nihilobfucre.Hîc aliud idem Bornemißa,homoparitcr ad omnia inßrudus, comminifcitur,ui de foflTa hoßem abigat.Rotas carri petit,harum marginenr af fcribus obtç^am,elau!bus uelut fdopetulis quibufdam obducit. Vas deinde amplumlignorumpræfcgminibus,addiro fuipbureacpice, fimiliter cxpletî quacinpropugnaculun^Mblata öfaccenß,info(ramindedetrudütur,utdu(n uas rotam igni uolitare hoßis miratur,crepitu inditarum dauiumiobieäo pe riculo,excedere non dubitaret.Qua ex re aduerfum fibi Deum,et nö ociofam Maumetg iram colligebahdolum hunc non ab hominibus, fed aliunde profc-dum uanus fufpicabatur.Nihilo fegnius ad portg propugnaculum reuertitur, et cuniculorS lubfidio ad muros fubrepit; ubi foraminib.apte fadis, laniczcrl neqj globts net|; pulueri pepercerunnhaßulas quo^impe|Iebant.portatßfuc ccnfadifceflereSed reliaa,quacfcccrantilla foramina noßriipoßea in oppor tunos ufus ceßerc.Etenim bolides ignitas per ca exercntes,mulorum extrem» curi ablata,dum iUas prehcnfant,ac cripcre cüpiunt,manibus aduruntur.idfao fiis admodum acgrcferens,magna indignatione omnibus noßros diris deuo/ uebatzfcd hi rifu amp;cachtnniscius execrarionc aucrterût.Meczkcynunquâo« ciofuseodemucnitjatcp arnicisdolofamignifubucrfionêucritus,quodquid* damolfeceratjCÖtra illorucuniculos exdifciplina foßores adhibet:qui ubiad boßium dolos penetrant,non ilico eos adoriüturrfed modico interuallo QCcö tiguo relido,per medium uentrcm Turcicum magißrum glande feriunr, quo illiuifo,MedeiMedct,clamabundlaufugerunf.Hacquolt;^ iniuriamolefiifsi-mcaccepta,in propugnaculum oesncruosintendunt ubi quid patereuidcrófi igné in ß:pta et arnudinacea cöqciunt,quibus copefccndis Meczkey fubito af fuit,necßrperc fiämam eßpaßusmoßri ex aduerfo pariter omni gencretnifsj liQ,laminae ôf globi forma efficßornnonccdunt,fedfugantpotius,ac infequS tur.ö^ praetertim Andrea» Balog c5 Paulo Syrmai,8lt;f aliquot ad muros,unico de fuis amiffOitrucidant.Omnib. ita delpcratis,denuöT urca cum Agricfibua
* ■
-ocr page 971-Ad Agriamgcftarum, 1717 ^etraditione per literas »git»orat,minatur,protnjttjt,fed fiußra: fîqufdê Uteris '*quot;orQex morcdiicerptis.nulla unquâ eos rcfponfione fuere dignatt.AUtertgi ^'iijpcrfuadendö cenruit,Graccè,Latine,H«ngaricè,Bohemicèmunera éc lîbcr |gt;lcpollicetur,fchedulas quoq^ diuerfîsitnguts exaratas fagittis itnm(ttic,qup ^Usfortitudincamp;cuftodianolirorQcollaudata, fatisiâlufatn fuifie flgnifîcat: 3^id ipforâ ualeant anitni Sgt;^ uires,deciaratû:{gitur iâ fedcdant, quôd libicon-^«.pulucris 6^ cômeatus inefle magni diffîcultatê:rogarc fc iterum ac tertio^ ^cfcperditQ eant,àcacdeabftineant,czrerô qutfi in manusoidiperucnJâtjCru Wcradunôinterfeâû iri.Huiuirnodi uoculis ne aliqui de fins capcientur, Pf^fedi arcis tympanis,tubis ac tormentorû fonis ab aurib. cas suenût, nec to expctttô refponfum hoftis unquâ abftulincocB nortrorn animi collecîi ma uifi funt,etfî non para à totruints periculi fuberat,ncfcilicet fuma ui copia ’5noftrispenéfefsis,ineinarcéinuolaret,quippe hiatus pcipui .uthocquqcÿ fueruncunus (ngens,apud porta arcis interioris.alcer nô minor, inter *'ou5, Si ex terra iliudfadumpropuguaculum t.tertius,penes carcercm.cûfe« Ptorum exuRtonead nonamufçmolem,cumaitjs ibidem: quartus,murus eo ’detn in loco ftratus,quo propugnaculum arci iungebatur : quintus,propugnà è carcere fadi, palatiorum deuaftatio:rextus,ubi murus exterioris arcis Alexandrins ufcç,unà cû corona Bolykianac turris,procubuerat: feptimus, 3uandoBebekianum, Si antiqua porta,cS intercedentemuro prociderat. Hæ ^gt;nnes inuitare holiem ruinae,niri Deus noiuiÜetjld producendam obfîdione potuiffent: fed qui Dco fidût,amp; nihilominus quiduis amorc fuoru audët,dcCe Ununquâ uidemus .Duodcdma Odob.poft intermifla requiem,iterS fe de o-Peribus cômouet hoftistrenouandû oppugnationê extrema cÔtentione ac ui« •■•bus.cxutllitateforeducit. Antcoïa,i8cohc!rtib.in ^pugnaculS ueteris por *?fccupidius inférât,quôd antea ieni fubiedo eandc porta conflagratTcuidc* *'3nt:(êd Meczkey iamdudû lapidibus ac medqs colubrinis ea cômuntta,ingen h'alacritateexpedabat.Ho(libusigiturczcèingruentib.NKCzk?y fuis ad me *»onâ prüf inx uirtutis reuocatis ,(elsis integros lubdij^ occurfum timides fii ßccöpelli t,omnic]ß genere tclorS ut uim pellant cohortatur.Qua in oppugna/ tione,proutimpcrarat,feinuide,ipfemet lapide idus,gciïerunt;quê fuppcdi/ i^rit altjs animSjUulnere teftatus elf .Ex altera parte hoftis interrenS jjpugna-cuIûdenuôngnainfertxcentS équités ad munitionê de carcere fadâ ablegat, *^(^inruinas excédant laniczeri Ó^Sagitt3rij,dili^tcrcollaudationeaccêdit. Hiceius impetus extremS AgriéGbus malS attuliuet,niß Dei beneftcio fecus »ccadercoportuiffet.Nam intusqulocotueretur,ncmofüit:quoniâ tune Do alibi milites ad uirtutêcohortabatur. Ne igicur locus periculo maximo ab hoftibus capcretur^^oannes 2^ukany cQi loanne Pribek têpore accurrSt, fupra tuiuä haftitib. auide inftiiunc/em^ féliciter fuftinuere.Confequitur çlurimus hoftium clamor quail triumpbant(S,uex(liis patentibusruunt denuo furiunf (n muros,omnia conantur obfidionis pertacQ. Sed ft unquä antea, htc cettê adlt; Ucrfumcertamêexperiuntur,n5 Pefeupropugnantiumibidênumerumauxe-tat,8d fummâ uim adhibucranac regulis hamatis,amp; latcribus, Si mallcolis, Sd plumbeis ad obtjcicndum globis,abfcj int«rquiete,donecreprimentur, cæde ciïrr.ulabat.Dum ifta fiunt opera ubi latuerat,Dobo egrediturtoculiscp in mu nimentS excarcerefadum conicdis,fignum forte uidetdeiedS.Aiio igiiur ar tcpto.Stephano Na gh illud comendanqui nô malto poft ibidë fclopeto cxpl rauit:quo cafu etiâ aDobonedeprchenfo,fign3 lapfurGcorripit,acpcditi cut-dam non ignauo tradens Stephans Nach humari ex pietate curauit. Eo ipfo tempora octaua figna hoftium in Bolikianä incurrunt:qu5BornemüTa,Zol-t8y(tam aiiquantS laefusjacFigedy,magna inimicorS ftragetutabantur-Quoa MMm 5 contra
-ocr page 972-17*8 loannisSambuciexpofitio
contraUhdolo,utaßusnoftrorunißmib*arte ulcifcantur,huiufmodi utuntur Haftiuum oblongorutnacteretumexcremicates orbibus ferrets præmuniSt quibuBcx{antibus,uacuâ fntra circulos locummunidfsimis claufbus replent ht sep iuftruâi,ad oppugnatioùem procurfantmet^ tamê eo inucnro ^fecere, pauctfsimis ein larGs^aftus noftri caucre dtdkerani.ißud certamen in quam ma ximum ferum diet conttnenter durauit,quo etiam ad prißinum decus amp;nbsp;fpetn uidoriæ obfefsis multum acceflerat. Dieproxime fequenti,omnis generis or^-dinesundic^ horttsconuocat,bortaturjlt;mperat,utfe ad ultimä ODpugnati'one acdngant,atcp hac uice digna fe ßipendia facere oflendintNoßri baud fegni U8 cota node in ßatione perfeuer3ndo,aduen tum illorum parati, ac fetüttutia iugum auerfuri prxßolantur.Tum fubito ßrepitu QC clamoribus, quoinsgis terribiles uideantur/ublacis aduolan^d^ arrea tympana ingeminant. Intpos noßri conflanter tormentis agendo,plerofcptncerbctuntjatc^ agmtna eorSdi« uidunt.Concer$ic Dobo ad ruinam carceri proximamtßmul capitarmSjCcd^fa cicipfe in mantbiis ac pedib. uuln eratus,enfîferum fuum amittit. Remifso da morcjtotis Uirib.in propngnaculo terreumcontêditur:quo animo ciu» fiatirn d epteheiö milites Dobo cöfirmatift^ ad coportandos lapides,quib. poßretno noceatur,dimittit.Tum uidißes foeminatu etiä pratfentem animß, qui lapidib* hoßem retjeiebant. Adiuuic tune feflbs integris Petcu,qui ßgno Budeßs prçfe di aureo ibidem potitus eß.In hoc aequo certaminc Valentinus Papa cocidiß alg etiä àcacdenonabßinu?runt,donecipß quoeg confedi fintJbidem plttd-mis laniczcrisBekliacis^interfcdiSjVclibecusuulnusabßulitcruentü.Aliü/ de non minus in Bolikianam aduolant, tantus ibi furor eos tenuit, ut pilis d(^ lofe inflrudis,praeter aliosjipfius quoep Bornemißg dexterä pcrcuflerint-Sea hac etiam inußtata ui retrudStur:amp; ipforS animi pugna infelict cadebât, quód pluresdciliis quam noßrisdcfiderabantur.Vltimö coadis omnibus fignls,8i uiribusqu^uidaderatconiundiSjperHindereanimosuanotimore noflrotS Integra ui conati,«dêpropugnaculoaduertût Sed prompte ànoßris,ucl ian» fefsis occurritur,cauO^muiresin milite iußa attollebat. Quideni ibiuirtus Meczkcy,8d prgfentia non ßegiiCqui teils ignitis,SC mille arttbus congreffus, hoßium ingentem numerS proflrauit,reliquos in caßra exturbauit, Non ofv feure circumferebatur ,tot cladibusacccptis Amhatum lachrymantem,in n ly baßam grauifsime inuedß,quöd le in hancinfamiam focium adduxißetdoi» gè aliter habuifle rem,quam quod illc iadabundus afßrmarit. Neminem fore, qui aduerfus tâtam uim S£ apparatum Caefaris uel hifeere aufit.Sc, Agria cuiuf modicaula 0^ ouilcfîc,expertum.'nufquam fein tales infantes incidiße,quiar-' matamfcicntertradarCjOmnibuscBcafibusobuiaredidiciffenttplurimumea obßdtonede armis ÔC uirtute Cæfàris demprum,difcedendum caßrisadeo Ignominiosenunquam ratum. Finita hacpofirema pugna, quidam dcho* ftibus in haccuerba,utnoßri exaudirent,profatur: Laudo uos Agrienfcs,ac ßrenuos femper fatebor. Noneßquodiamuobismetuatis.abfceditearmii, rcquiefcltcrrelinquerecaßra uolumus, quod fan's nunc dimicatumnoßro
malo fuerit. Sed tarnen anno infequenti ex hybernis hue referemus caßra longé ampliora,ut labern häc Si ignominiä ulcifcamur:bçcquodamprolocu to,nihilominus tormentis omnia quatiebant,amp; uarie infidiabantur. Sollici-tus Dobo deqs qui in Bolikiana manferant,uti]li habcrent,puerum füum Chrißophorum Tariauinum ißue mittit : fed is inter cundumglobointerce ptus périt. nbsp;nbsp;Finita hac,ut didum,ardentifsima pugna,qua indiferimen per-
dudumirinoßros fperabant,decrimentum ac dedecus fubmoti acceperunt; necrenouandum impetum deinceps putarunt,fed in hyberna cocedendum Jd quidem non obfeure prae fe ferebantjnoßri tarnen no fan's fidunt,nifi cum praeter
-ocr page 973-Ad Agriamgeftarum, 172»
PfïteriQjctn infoknti clatnore atcß fremitu fe cÔmoucrât, atlt;$ în Fel Nemeth ^nda hoftüfter fumare u(dcrunt,mox de opcnbus abdud cormenta et macht '^ïs.Quos eueftjgiô apta occafionc quidam infecutbad dinpiêda caftra omnis generispracdaonufti,magnamctiamuim pulueris ademcrunt.Eadcm node ‘uccenfis caftris,a(f multis ibi noftrorum metu impedimentis relidis, excrcita 'oinminutum BaflærremebundiPcftumuerfus dirigunt. Quorum difccÏTu ’’oft« nihil elati,quôdfubcfledolumrebantur,quirç in fuo loco amp;nbsp;ftatione* ®MicatisTurcarumfignis,qs^laccflèntibus,operiebatur,Sedomniappara-Innern laborumjquia diuinitùs accidiflenoftriagnouerunt, precibus ad De* ’’•nuulgo indidis,etiam ad uulneratorum Ieâos,quorumampliusducen(i ’’oUinguis ôi. animis Dei gratiam profcfsi funt.Tandë congcftis hoftiu iîoo«r g’obis,eos cum fuis tormentis apto in loco côdiderunt.Ilico deprçcipuis qua* f’’ordoanemVuayda,GeorgiU(n Vitezi, Andrea Somoghy,ÖC Alberts Kuu-duobui ädditis,ad re^cm aureo uexdlOjqui gaudium nuncient,præ* î^ittunt-OiJosFerdinandusdementerexcçptos.amp;rinfinguloscentenis aurez *ƒ donatis,uelutocB fupcraddito^collaudat.Eam laeticiam rex cum Nicoiao O* ’’ho.nuncarchiepifcopo Strigonienfe,attt Mauri tio Saxonum duce commu ’’’cauit. LegatosAgrienfesidempraeiulfinemunerib.nondimiflurus,prçter 3‘ia eifdë,quotcuncp uenerant,lnaurata pocula hü^iter conttilit.Eofdcm Mau ’^lt;tiu$4ootalerisIiberaliterauxit.Dumhiabrunr,conRantia 8^ rerum geftarS Sloria Dobo Celebris Stephanum Fekete cum aliquot no minus impigris exs ploratum mittigut hoftem confedando hyberna obferuec. Quod ille tarn celt ^ter Ôf audaderconfecit,ut preciofifsimis quibuscpfpolqsquac In commune «iiiifà funt relatis,multos ceciderit,in poteftate uiuos habuerit,nomem^ iibi perpetuumconftituerit. FinishicfuitobfidionisAgriac,quamprofedôà foz
Deo confetuatam nemo negauerit, quod tanta ui reiet^, tq|prxlijs infe* nifsimis,de noftris joo tantum ceciderunt:hofti$ uero nuiquam,tot locis expy 8natis,maiorem fenfifle cladem fit queftus. Sed ut ^rticis, quae confecuta foere, adtjciam:foluta obfidionc,a rege acpraefule fuo Dobo exorat, ut exhaii ftistotiaboribusonerecuftodiaerelibèrent, 8i reditum ad fuös domum itioa nemque concédant. Quod rex eiusuirtuti largitus, Agriam quicxcipiat, alioseme præficiat idoneos ,Sfortiam pallauicinum cum mandatisablegat. Cm Dobo clauestradit, aepro arbitrio cunda difponere facile eftpanus. Sfortia neminem tunc ad rem tantam idoneum iftic oftendens, Stephanum Meezkeyper amoremregis 8C. patriae obteftatur,uelit duos tantumMenfea ptiftrinum onus in fe recipere : foreut illius uirtus hoc magis exornetur, Hnodilleadmifit. Elapfo igitur altero menfe, Gregorius Bornemifta in illiuslocum fufficitur : SiC banatu Agrienfidecoratus,dauesaccipit:huicque focium curarum Paulum Sarkandyadiungunt, non minoribus aufis homi-hemtquoruminduftrianunc res Agriae cum laude adminiftrantur. Caete« turn Ferdinandus memor inauditae fortitudinis SC conftantiae Agrienfium, Stephanum Dobo VayuodamTranfyluanorum declarauit ,aureum prouin/ dæfignum illi porrexitjdementiam denique SC non dubiam beneuolentiam obtulit,admonens,ut fpedatae uirtutis mentor,cum ufus pofceret,fimiliter o* peram faluti patriæ nauaret.Cui Dobodta fibi uita optare ,fipro rege atep paz tria omnia fideliter SC prompte ageret. A regealtjsquocp partim nobilitateac poftefsionibus,parttm auro cumulatis,uu]goŒabomnib.quidifcrimê euale* tant,Iiberalifsime habitis,foli Stephano Meezkey fors in frudugloriz inimi* ca ext(tit,qui Agria domS ad fuauifsimâ coniugem,liberos 8C amicos ^fedagt; rus,3d Vuarkon^ pag5 ueaiens,rufticis,utfe jntutu profequantur,humaniier
compdla
-ocr page 974-17}O loannisSambucicxpoficio
compenatis/urenter,nonfatiscognitusinterjmitur:nâtemeritaticedere quia ignominiofum ducebat,inter ipfam altercations dfconuicia,quidam nefarius fecurim fecundum frontem fortifsimo uiro infligi ttaltj duo cuipidata bolide in utruncp latus tranfuerberant,atqß ita cofecerunt.Mulcos tanti uiri cafus in pie« bem exacerbauit,8^ line difcriminecxß pœnam communiter luebant.Eius ca dauer Scepufîum publico funere deportacum,in diui Martini fepelitur, cogna torumcp amp;nbsp;amicorum ludu in ipfum amor expromitur.Sed finem hie narratio ni tâdem imponamus:ôd fi quid praeteritum fuit,aut pro dignitate minus poli* cèob rcs 3^ nomina didum,uenia detur.
GETH BREVISSIMA VERA
Q_VE EXPOSITIO, SAMBVCI.
Oii grauifsimamK omni pofteritatis memoria dignamA* griæob(îdioncm,dcrcgis,8^communi ordinum regni,toti-usc]padeôchriilianitatisuoco ac fententia intcrnuncijamp;'pa cificatorcs adTurcam deliguntur, Antonius Verancius,ÔC Francifeus Zay.-qui obferuantia ôd muneribus placata tyran-ni uoluntatejebus patriç fefsis requiem tandem impetrarent. Dum hi amphus biennium abfunt, Thuigon Baiïa, 6^ qui Budx id temporis pracerat,iniuri3rumàfuisillatarumimmemor,dedamnis quacipfi à Zigethia enfibuSjBaij^czajItjsçpuicinisQiiinquecclcftjs locis acceptflent, queritur: earenonpacemonendi,autpeti,(eduiolariius gentium, ac debitam inducijs fidem.teftatus.Q^iiqM^pm nonomnino caufaminiquamfouebat,quod uul-gô HeydonesàliipendiolibcrijCxrapto uiuerent,multas hollium nauesin-terciperent: fed rex eiufmodi latrones uagos acpraedones,à ui prohibere con modeuixpotuit.Tandem noua quadam permotus iniuria,decem milium ex« ercitu coado, Capos Vyuarum defedione fociorumcapitärrBaboczanihil grauiusexperta,proditionefe dédit. Idem fore de Zigeth fperans,egre/ gic fallitur. Etenim illam,prxfedo adhuc Ladislao Kereczeny, obfelTurus, ad colubrinx iadum cadra faciracceptoc^ per medium tentorium magni pô-deris globo,retrocefsit,quônodrisomnismctusdemitur,ac inanis admiratio Turcarumefficicur,Bisenim leuitercogrefsi, trecentos Turcas animosene* carant. AtqucconftitueratThuigon, Zigethienfes tormentis quoqueag-gredimifi hortatu fuorum,ôf periculis, conftantiaep noßrorü,ne Cxfin le irâ infedaredeuocarctjperterritus.côniiûmutanèt.HxcautGno ada.Côfcquês hyês,pacedubia,nihilhoftiliteredidit:doncc Cxf.exPerfia reuerfus,g8iipfe antea rege nô lëmel de crebris iniurqs monuerat.incßte uere, Aly Bafsâ in Vn-gariâ cxpcdnf,3ciniSxit,Budâ,nifiZigethopri9 capto,minime ingrediauGt, C^i Baua in Sirmia aliquandiu moratus,rcgi obfidionelmfuperbÜsimepronS ciaratuefponfumqj tulit,non de iure id ipRim fadurß,cum fuos interprètes a/ pudCxChabeat.ucruntamenjfi aliter nolit,ad defenfionem fecoadurndefee-furum.Baffa iubitô accitis ad obfidionis focietatem altjs.uigefima Maij,cufto-dixarcisSCoppidi Marco Horuath Kereezinio fubledo,prçfcdi Deruisbek Quinquccclefiarum,AmhatbckBaboczienfis,Nazufbek Coppaniêfis.uetc tanorS ingentinumero,côtraZigeth,ad interuallum unius miliaris côfidunt: aede
-ocr page 975-Obfidiohis Zigcts. i7ji
4erations obßdendi,re^ bene gerenda,inter ie folicité conferunt. Neep £gt; *^gt;111 eos latebat Fortitudo,amp; præiéns propugnatorum,quorum uim totiea ex/ Ptrti fuerant,animus.-ó^ decreuerat Marcu9,foctjs iureiurando in omnes euen Jus Gbi obftridiSjintegra fide iftic aut mori ^aut impetum uelle fufiinere.Mouc ^^nthoftes non parum,Ioci quoffi fitus,amp; munitiones.Etenim Zigeth ab An quodam,genere ac opibus illufirtpofica in loco plano efieo^ palado-à Septentrione lacum adiundum habet^unde triplici folTa ac uailo arlt; ''^Jtemqjoppido,aqu3 opportune circumfunditur. Ad Occafum fatis ampl3 ^clrequenaoppidunijÓ^illud (übterraneis cuniculis importunum cernituu Pi’opugnaculispraefertim duobusarxnonparum tuta.aggeribus etiam fubi/ l^tijsdeuirgulcüterracoadis,adrpecietn plusquàm necefsitatem extrudis, quot;*^niata.Praefidium non quidemfirmum admodumjed tarnen ufu cognitum cc J^erc(tatum,duorumtnilliuniinerat.Ëquitesi8o,horum dux Sebafiianus Vy JJ*]lt;y,reliqui peditea ÔC fclopetartj expediti:quibas prxibüt Benedtdus Topoi« iacobus Radouanuayda.Haud igitur ad oppugnâdum temerèfefiinis, ^ulonosprimümomniinuedionecommeatus,amp; accefiuad nofiros, ut fieri 'ulet,arcet.Non illi tarnen Temper conatus fuccefiere.fed^nofiris omnibus fal *}*^reprefsi,ó^ plcriq; interfedi funt.Mox praefentia Aly baflae confirmati,qui luntj adlufirandüZigetb,non exiguis fecum addudis coptjs^aduola« ‘'^hfednofirtut animati efiènt,dedaraturi,literal «^ditionem fuadentes con« ^nunttacemifiiiundi^militibuSjprzliumàmerTdiein nodem extraxerSu ^^udparùmea pertinacia cômotus Bafià,depIagameridionaIi,Tettiopôft ^^^gt;3rcem cûoppido circumuentâ,nouem maioribus tormêtis aggrediturfèd
quocß die,3C fequenrijCullo de nofiris defiderato,quid animus dextrg Tot ifticheroum ualcar.:j,v'û:.:ki obferuarunt.Node obfidionis quarta,mul cura 3^ labore fua cadra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC terra inacquata, hofiii permunir,
’ciuceproximajpropugnaculâ minimècontemnendum,^od|^fas Bafiiâ *^^C8nt,coIubïials fuis uehemçnter iafefistrckim^ fê cupj^Âis extra caftra cij* ^gt;R.odouînus,cuius prf cipuê uirtus indefen(îonccoimitit,f o fclopetarqs ex Mitis,quamplurimis uitSeripuit.Inoppidanis ut magnum efieprxfidium ac Têobamp;Jsis aduertiticodem die pilis flammam inferentibus multas ardes, fepi
luto indudarS ab Ortu magnam partemexufsit:arcis portamiamp; mutS ex« tetiorê orope templâ,fine mora quatitSed labor oîs eit3s elufus ac irritas fuit: Wfiquôd duo pedites tune,9^ biduo poâ quatuor occiderint, Expiîgna:o,ôd •oloæquato.iam dido propugnaculo,ac porta ipfius oppidi Oricncamp;U : Gtc/ ßorius Michael Bykfith glandibus confîciuntur.Vigeiîmaprima lunq, uoz ’îièjbeneficio iunx,ab OccafUjiuxta molas frumentarias^delimoGs glebî^ÿCer* ^36e^fimilibu5,ex ufu tormentorum opera extruitin qU(2 tiofiri manè, lt;ib. 'ii»»chinis gîobis non minuîls,ca ut ipfum commoGitatearccr2t,finù cSi /jo lt;u«ituconstifunt.Eodemdic,aderiplendum oppidum,(comnijui â^ardbus comp.irat.nt quia itm aniea illud multo maxima pîrtc ruinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ué
pat^-fecera t:co rnpl etss pauîo ante iogîati ftriic ’^^’î^riluï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* «;uac uix
KCîm mjia pJsndroruta fjifiinülfi?nt,q«;.rer inop^. _uutpenê;ia:toîicsqûc tciediîjtnatcriem nodri tîm Inceadcrnit.QuîiïCÔ â^iï,t;m,cùm peninadf« Girii; fîîrere^üoRri inÂrccm'feceâSûAducrfsrqcppido ütciîïlqt potid,ibidem {Ù3?re:jlÎT contra arc2pafsimei{gant, .-'siiariepereac fofsis curfda circum-lt;iucvint.l3tquoni3iftichaErerediutius,r:.ie maximo nofirorum periculo,ne-qui'uifiêcrupplicatione ab infefsis publiée décréta,facrisep rite peradis,occul« tft quadâ 8ê hofiibus ignota uia erapunt,achofté oppido interim féliciter odin gentis fublatis exigunt. Vbi Nafubek Zanczyakus terribilis Coppanienfis, 5S alijs aliquot Beki5,interqt.QuinetiâAmhatbek fdopeti uulnerc difcefsitc
Viuu»
-ocr page 976-17JÏ loannisSambucicxpoficio
Viuus etiam captus Agha:uiginti nouetn infuper capita prxcifa,in^ arcem ib lata.NontamenhocipfumfinenoftroriïmcIade moleftia contigit.Etenim genere ac uirtuce nobiuïsimi quidam équités,non fine ludu amp;communiomnt um dolore amifsi:quos inter praecipuijGeorgius Macedonay,Georgius Pala-dtjjoannes Hagmafn,Ioannes Hozthottj,Georgius Zckel,unà cum VayuOquot; dis.et peditanon paucis dudoribus occubuerc.VuIneratus ctiâ turn Rodoua nus,cum alijs quibufdam fuittfed opinione ceierius curatus, ftrenue rem gef* fitJDcCoppanienn Zanczyakoillud obiter addendum, fuiHe hominem ua* fto corpore,amp; Herculis prorfus audaciatqui cum auidius cacdi cum aliquo fuc ccfrueiret intentus,8C ne quidem alios decern metueret:quidam exHaydoni* busjuelut Dauid contra Goliad,minimus,raltu in eum eximprouifo faclo,g!a dium incuruu m per medium abdomen âi; totum uentrem eius inflixit, ut exa/ nimatus,inteRina Gmul ederet.
Vigeiimafecunda Iunii,turrim hoßis (nterioris arcis, qux occafum fpeda/ bat,atc^ adeó cundas munitiones inufîtatac magnitudinis tormentis quatuor, alt)s^pminoribus,haud fine morte quorundam ênoftris,grauifsimè concutit: ac fub nodem.prope defenfaculum Henyeq,extra tarnen oppidum, iggeres etjcinnodccB obfcura machinisarneis indudis,eandem turrim cum porta lapi dea,amp;,qui intcrcedcbant,parietcs,proftcrnere,ac in planum deducere conten dit. inde aliquo fucceflu rem contentius aggrefTuruSjCx aduerfo arcis,pro por ta oppidl,longè Iatecpuall9re,8i^ mtrabiliter Icfirmare incipit.Duo folum aper fa Ioca,quibus fc emktat Sii recipiat,reliqucrat:alterum ab Occafu,MolendinS uerfuSjfub 8ggere,quo aqua ex palude,uelut alueo,in oppidi amp;nbsp;arcis foflas di mittenda coercebaturad molem Henyetj alterumintra qux loca foflas intus Ij gnis expleturus,d^ margini xquaturus,materiem operosecongerebat. Hac occafionetutiusjuigefimaquartaluntj totum diem fulphurco puluere ac glo= bis,in defeijfores.quibufdam peditibus occifis,faeutjt.j
IJie fequenti eldem ipfo modo aliquot peditibus ereptis, foflam aquatica^ in qua non exigua d^^is fpes relinquebatur,turbant:ut^locu5 tn ficco defti tuerctur,omneisfategcrunt.Triduo poft,alio aggere 8lt; uallo è tcgione arcis cxcitatojuniuerfascommunitioneslabcfadarcacdiruere fuo uulnere decre-uitmbiproxima luce quincpfclopetarios enoftris fuftulit. Quin^interpofitis diebus,cùm aliter fc profcdurum diffideret.interfedis Georgio kyfdczy,Dc« mctrio Thelfenij,0(^ Petro Petrudqnngentem undic^ materiem è duobus an-gulis laborlose cogitqua foftam arcis expleat.Scd,quod ille ab Ortu compof tarat,hoccft,uigintimilibusprauftris,Deo propitio,0f facris pcrpetratis,ob-fefsi,iarido,piqeac puluerecompadis uarie pills totum exurunr Quam ille flammamprohibiturus,feptlngentos,nonfinc Cbriftianorum etiam fanguû nc,amittit.De noftris,quorum gloria ÖCuirtus inprimis conftabat,moriuntur, Nicolaus Czernel eques,Sterhanus Balogh decurio,pedites non obfcuri fexi paulo póft Francifcus etiam Kefas uita fungitur.Vbi igitur cunda exea parte hoftisforeua'napvæuidetjConfilium idem nôdèproXtmarcpetiGÔf ab Occa« fuuigintimilibusplauftris„utaiunt,lignaconueda,infoftam,contra angularem molem,deturbat-fedibiquoCÇ.Deo immortal! uolente,conatusfirbdita flammaconfumptijacde hoftibus quadringehtorum tormentorum fubfidio cxtlndis:è noftris cadunt Lazarus N3gh,cumaltjs duobus,Martino Radoua ntj adolcfcente,acValentinoThot.D!cfcqutci,multiseiuspromifsisac lllc-cebris denuo à noftris réfuta tis,qgt; arcem humile ac piano in loco fitâ uidebat, jiterum in foftas ligna cum terra,ut facilius inmuros euadat,obnixè deqcit: ÔC ,ex aduerfo duorum angulorum terra plenos corbes,aliacp texta, ordine tripli-cato cr!git:qux fuper faccos pariter copletos imponiijibiqp fpacqs ex commo-ditatc
-ocr page 977-Obfldionis Ziegcs. i-
^'Ulerdopetorum reliuîisjtniczcri ex alto in noftros crudditer agébant : à( ^lt;11 faces ard fubtjcercnt.pafsim latebant.Non fecus ab ocddentecontra ake •^Utn angulum,eodem modo loci apttcudtae ad ciaculandS fibi confti£U(a,dcci '’’alulq laniczertobfefsis fueremoleftifsimkflf quicquid fpactj foffa intra cos ^iigulostenebat,terra induxerant,ibidem^ Cafparum Bathafeghij grauiter '’ulnerant,Necaliter pofteto dic,peditcs duo ftrenui idlu globorum occubue« k.Duodecima lukj,pernodcm ex oppofito arcis lignis ac terra colles propo ''ftjUnde omnis generis uitormcntorum ad expugnandum incumbat. Marf^ ^’go interiorem arcem cutn eiufdem operibus,Ôf exterior cm uni cum propn» gnacudis cuaftat.nô paucos uirtutis fpedatx équités ac ped?tcs forufsimè ob-‘’(tentes eripinacQunquam antea,tumcertèfuerunttotos quincp dies,baud ß-JfdamnOjfuis teils noxqtut a rege,fimul et comité palatino ThomaNadaförf,; •ubfîdium rebus afflidis impIorarcfuerintcoaâi.Verûm noftri quoqj poftca j^’gens Turcarum illud ex terra amp;nbsp;eculeis tumentibus opus, ad portam quo il ’’*‘cfugicbanteditum,muralibustormentis,ubifeptem noftri peditescccidez ‘Unijfcrio rternuat tantifperdonecpcnjtùsmolêdeiecerint,adcocp lignaqux ccpiflent decies mille currus,fofsis ingefta,duobu$ in tanta ui è noftrts ib( kliâisjconcremarunt Dieuigefima,continuustprmentorumufusjpilarum-iQuCjConieAusutrincpjdurauit.Dummitaftrenuèfcfenoftriobieiftantjüigefi-’*^3 prima die,node tormenta Si macninæ hoftium Qjjfnquccclcfias uerfua ^onimouentur.ôdBafla quoqi.occafione BaboeziAfît obfidionis, de qua ali ®’dicetur,eô rccurrit.Cacterùm uigefîmafexta eiufdem mlt;nfis,cum noftri libe ïttosiam fe,refedis fubitô maximis ruinis,putaflent:ccce ad obfidendum, »c/ 'cptamemorabili ad Baboezam clade,animum hoftis reqeit : Si à Septêtrione fœpe Muam Hazerduu didsm.confidit Cuius caftra tormento omnium ma JtimoZigethienfestedo metupertcntant,ac eruptionibus crebris numerum hoftium profpereminuebant. Qiio ipfo die,militari audacia àC fiogulari certa-*’’ine Martinus Horuath,quédam Tutcatn gloriose fuperjbiti'^t^ capite •uulfojincolumisadfuosredijt.
Dumhaecfiunt,nihilominusabOrtuhofti8,exinfiaq8 Si latebris furent« •gitjfedomnis uidoda noftrisincruêtaeuafit- Poftremô quafinoftrosanimis ^«iedurusjuniuerfa caftra SC furorem Aly baftauigeQmafeptima lulq fub ca-ftfutnadmouet.fed hiaudacifsiméremdefenfuri,penes Bafta feeffundunqae »fliciter pugnam edidere.Neg^ tarnen coeptis inimicus abftitit: fed uclat obfi-^ionem continuaturus,aggeres fubitariOs crigit, pilx magnum arcis fpacium perforant,nunc extrema minatur,nunc aureos montes, libcrtatcm amicitiä^ '^ærarispollicetur:rcdcitramoramnoftricongrefsi,acfugicntesinfccutt,cae-'‘^ein,aurpiceDeo,luduofam illisfaciuntScquentidieiterumcominus cum iU *0noftriagendumrati,odo horarum certamen contrabuncnecunquamex «Jtnbufto, Si iam deuaflato oppidointra arcemcompellipotuerunt, a fi qu5 Öoindeferta opera hoftis cum ftgnis incurrebat, ilico reiedus in caftra fua Si •»tcbrasjcomplurimis amifsis,fuitexturbatus. Quamobrem idem node pro, 5iitnèfcquenti,non defertam acindefenfamforeZigeth arbitratus, quod per lt;os quint^ dies unicum tantum ê Chriftianis caefum audierat: obfidionem fol fit,tormentaö(f omnis generis machinasbello idoneas de iocisauferqaeuni uerfus exercitus fugae modo Quinqueccclefias properatnoftri uero plus qu3 ’decem milia in fe globorum excufta, dili^enter^ coileda feponunt. Attphic fuit exitus Si finis,quac initio longe maioremiiimac periculum «ninabatur,obfidionis : idcoque mecu,quo magno tenebantur , libcri,9d obfidionc graui à Deo exempt! Zigethienfes , fummo foo patrono 8C defenfori coelefti graeqs rite peradis,non parum laudis meritofibi com-
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pararunç
-ocr page 978-17} Ioannis Sambuci cxpofitio
pararuntJam ueto qui ex noftrts pafsim amp;nbsp;promifcuè ceeidedne, Dnguloruin nomina utreferantur^nonduconeccfTariumnUud confiât,hoftium ad duo mi lia,Sc amplius,catfa:denofiris uixcentum ÔCfedecim,qui de uita migrarunf,fc pertos.Hzcbreuiter,quidfia2uIisferediebusgcfiumfuertt,notafle fuffician ciu'uB omnis uidorixaclaudis/ecundum Deum,acpientifsitnum r^emFer dinandum,maximam pattern indufirix Marei Horuath iure tribuendam ceri' fco.Qu{,et{i globoidus,quern tefiemadhucuoluntatis prxdarx incrure de-feri,aliquantum uaktudinarius fueritxquod tarnen fua uirtute ac neceisitate di
gnumcxifiimabar,nihiIunquamprxterminrautneglexit.Quem r noniniuriafibiquidamjocisquipericulofiacum au-
toritateS^ cufiodia prxfunt,ad imitan dum proponcrequcunt,amp;glo ham regqs audam prç mqsconfiituere.
ÎSEXPVGNATIO
ARCIS TEMESVARI, DESRIPTÄ
PER fOANNEM SAMBVCVM,
I
Ira rege loanne in Zazebeafundo.uixhxrcdem infantulumagt; amicitiam amp;nbsp;fœdus cum Ferdinando VaraOini ante duos annos gt;nbsp;rentwatCi fi'mul ut renneant,hortatur:amp; ut multi affirmant,fi quæ ids iBûnKajCxtcrnacp ingrueret illorum faluti ac tutelx, Soly ma-numquot^ nondefuwumaddidit,quod ab illocontra officium exfœdere per intcrnuncium Caroli v. (uteiconditionibus à Ferdinando pracfcriptis amicitiam prifiinam omninorenunciareOfadumuidetur. Ferdinandus cum inique,rradirs BudaTurcx,6C alijsmunitifsimislocisjimpie^fecumagi Centi rcttcum ipfa Budalazi^um quoep regioncm popuIofam,ubertatefoIimetaF iorumcb ieractfsimam,Dacumueterum coloniaro,unde Grxeis recentioribus Pannodacia eft didajecupcrare conftituit.Dum enim ea gens uicinia pericu^ lis,amp;Confiantinopobtanis infidfisTranfalpinoramcpefiet obnoxia,at^per Palatinos feu Vay«odas,fceptro Pänonico femper paruifienne afiu hoftium, aut odiOjperfidia^ß tutorum infantuli in T urcorum manus aliquando dcueni ret,omnibus modis dt ea fibi concilianda,in fubfidiumep defenfionis Chrifiia nxadiungcnd3,cogitat:omnesamicitiçrahoncs,fœderis^cumprçfèdisiniti Sed quianonnuHos exillis fuis indeopibus, ac dominandi libidini potiusingt; ieruire,quam Reipub.omnium^ libertati cupere obieruabat,dumfidem Ioan nidatamfeper quxuis pericula nunquam relilt;fiurosia(ftabant,qui aTurca cxcitfoiamegregjctarnen fuerantillufi, Lippamcp ablegatfirex diiiungitillorum iocietatemtÔCad Monachum,qui thefaurum,^coronam^,SC prxeipuant ciuitatum nobiliumcpclientdam pofsidcbar,mittit Nicolaum Salmcnfem, 0^ Si^fmundum Hcrbcrftainium,tot legationibus fpedabilem, in conucnturti ad Bator:ut cum eo quibufuis promifsis in communem iaiutem,amicitiam,ÔC diuortium à exteris pacifeanturtreginam cum puero in tutelam fuam, quibus pro dignitate omnia ampla expedita eftet largiturus,conferadd rradari ad-monita regina uideni,in(idias amp;nbsp;iugum fibs pueroep parari malecogitansicne-tu
-ocr page 979-Arcis ^cmcfuari cxpugnatio. njî ^uLippam comtTugrarei'ndpjt:acfeMonachi rebus noms, ftudio^ miitafo ’’On magts quam Turcicæ fidei poflc aflentiri exiftimandedecus fe nunqiiam ' ’antum in familfa ftifcepturam, ücl laturam, ut ad pcregrinos mendicaturti ^beatjfiholumqpabqdatjConftantcrai't. Abitionem parari Monachos doce-’unqui earn facile retrahit,dum exdufurum fe ipfam cum hacrede,fi rcdireali-Quandoueht,prorfus èTranfÿluaniaminatuscft.Reditigiturilla non Onefu ^picione de mutata fide Monachi,necefsitudinis^ Germarticae: cum Petioui ’hio,PathoC2io,Antonio^Lofouczio rebus communicatis,fine mora illi ^xerdtumjooo cogunt,AibamIuliamoccupatampra:fidioinfident.Qua re accenfusjoffenfus^ frater Georgius,urbcm cum i o ooo obfidet per odo di-fs,nifefedcd3nt,amp;adfanitatem redeant,grauibusinterminatur:donecquo-’nndam procerum interuentu recompolitaj ab armis utrincp difceflum eft. Hatcautumnoada.Sequensbrumacum fefefregiflet,conatus priftinosur-getGcorgiusmeciam obfcurè,fubmifsis àFerdinando mediocribus coptjs, ’cginam oppugnat,coronam^ cuftoditam indicio amicæ fuæ. clientele Vi-fnnam mittit.v ehernen tius hac molitione Petrouithius Sgt;C caeteri pcrculfi, ca ’’Cfefibiundecunlt;ç,ÔCpueronituntar:cIancu!Gigitur,noninfcio Solymano, qdSatrapacBudenfi,utopcmillis tempore confilio«^ ferret petentibus, I 'am manoarati Rafcianorum, Bulgarorumt^ non paruam contrahunt ma-I lumjoccurrendum^ infidtjs quamprimum arbitrantur. Sed Monachus faci if illorum uim,Turcicam^,obdud:is uiginti mililÄis noftrorö, qui duce Tho •na Varkoczconfligerecum illis debebant,inhibutt. Verum quare utrinque prxh'umnon fitcommifTum, culpam multi in Monachum contuleretätque 5nectiamobdimifsionemincolumemeLippa VImanbekoimpetratam,c5-filijnonfirmi fufpidonepræbita,quibufdam authoh’biis,aliquot uulneribus fonfoffus,nihil taleunquamopin3tus,uitamamifitlex cocg tempore Tranfyl naniapadisinternundoCaftaldOjBatoreocp nouis cum regi^,in manus Ferdinandiiufteredtjt. Sedhaec alterius funtloci,adTcn^fu^rumnoscon-fcramus. Quo tutiora ab iniuria,uindida^ Turcaq^ÉHjquando ab dus pa-’tocinioabduda rcgina elTetjCundaforcntungenti numerö bellatorum Ca-ftaldusfummæ rcrum præpofitus,fedulô pro(pidt,praefidiamutat,pafsim ffftituitjconfirmatcntcum^ Stephanum Lofouczium nobilitate,uirtutumcp fxemplis principem uirum.fide nunquam mota intellexifiet:cußode,feü Vayuoda AndreaBatoreöin bienniumconftituto,Temefuarum,qui locus Cognominefluuio tripartitôdifccdens,tcrtiam èdignitatibus comitum,præ-fidrjs^ VngariæobtinetjLofcucztj uigiltjs attribuit. Qui qua erat mode/ ftiadmparem licet tantisfecurisjuiribuscppropediemaduolaturo hofti non di(fiteretur:amoretamenpatriæ,cui (e tutandae pofiDeum,in primis inlu-cemeditum,totqî exemplis acpericulis probatuminte11igeret,afiumptis fi-dcfibiGabrielePercnio,NicolaoBatoreo,Simone^Forgac2,duobasitem fiatribus Hifpanis dudoribus Campo uocatis ftrenûis,di^ militiæ afiuetis ho minibus, nulla fe quouis cafu pericula pro rege, patriaûe cum his recufatu-tum pollicetur.Vt^ hoftcm imminentem à uidnis lôcis anteuerteret, multis j Ucxationibus eorum ftationibus ac pratdis moleftifsimus,propter Tibifcum illorum cuftodias exigtt,crebris ademptis prædis fatigat, longé late^ circum fibicreditam federn infidias dimouet t quoquefint adobfidioneminftitucn-dameiusuirtutecognita hoftes difFidliores,miris artibus, fxpe commifsis pratltjs,eliberatis quibufdam à nexu Chriftianis perficit : piratis,0C myo-paronibuSjplagiarïjs^ ripas perpurgat,mirafallacia in tedam rapinam eli-dtas intercipit.
Tot dus facinoribus infeflis Turca in rabiem adus,0^ quod Germario-NNn turn
-ocr page 980-Ioannis Sambuci cxpofitio
rum impcrio, quae ilk dudum fpe dcuorarat, concefla uidir,aditus in Vng3gt; riamprxcipuosalienoiureteneri,occludt facultatem impotentius aduerte« ret impericandi,quæuis tentanda fibi,8C perfequenda extrema,iiel cum maie-ftatisd^ opinionisdiminutione,duxit:non ferendumratus,cuiusregntiatn quinquies iplc potiundi ergo fe in pericula dediikt,unius Monachi, aut foe-minx dolis eripi cum ignominia uidcrct.
Mittit igitur Solymanus ad decus obtinendum,fines propagandes Begîcr bekumcumfexaginta milibusexercitatorum,(crioqùe ( ut aliolet)iniungif, Tranfÿluaniamiurifuo adhibeat,ignominiamfadam alijs quoquelociscxlt; pugnandis dekat:Lo(buczium temerarium,inauditalt;^ audacia coerceat,cu-ftodia nudetjUiuum aut mortuum ad fe mitta t : quod ni efficiat, oifenfionetn fibi propofitam,SCaduerfariam grauem dignitatis certô kiat,ofFiciot^priua-turniri.BegIcrbekus ingens fibi onusacpericulofum impofitum non igno-rans,ferro,igni,cruciatibus in utrumque fexum fibi uiam ad confilium Qc fco pum patefaciendam exifiimans,infirma loca in itinere facile c3pit,adTemef-uari limites properat:quod,ut quiddam metuat,Lippam quoquerecipit, fe-fet^ ad expugnandum LofoUezium curiofc accingit,commeatuum rationes amp;nbsp;annonæ præripit,caftra induftriè defininduodeeim toros dies, fed fruftra, - noftrisaduerfifsimis,premit. itaquedefperatis rebuSjadFellakcaflraremo-uct,adLofouczi)fclaudescumulandasinfeliccm qoeritur,paratam fibi efiè Caefarisiramluget. Nam obfidioneliberatijillius terga acrius perlequentes, SCanimofèundiquecarpentes,dolorem Beko non parum auxerunt. Dum hæcfiuntjConucntus Pofonyum ediciturfolennis, quo de Tranfyluanixla-bantibus adhucrebus,prxfidiocpfi'nibus augendo deccrnatur.abfquedubi-tatione Tcmefuarumcum maiore furore impetitum ifi,locanda cflTe noua praefidia,prxfeduras uel commutandas,uel conftituendas. Eodem accutrit Loioucziu^dmü-andusherosj,nouoexemplo omniOm in fe animos con-uertit. uarié iKi enj^tatum, multa neceflarió prouifa : fed præcipué,ut Lq-fouezius prouinciamibdeó fortiter tutatam continuer,Temefuarum glorlo-fè defender,recepturum ilium à Deo præmia,ôf pofieritatis memorialau-demtquo ad res ufui aptas futuras,nihil ei denegatum iri : in difcriminc,fi al(-tcrfîerinequcat,ipfummetrcgcm,uelliberosillipræftôafFore,periculum dc-pulfuros. EiTe in Daciae limitibus non fpcrnendum,qui fuccurratlaboran-ti,excrcitum:fidat modo regis procerûmque uerbis, nunquam fiduciæ ilium pcriculum fenfurum.Salutatis igitur coniugeacliberis,undeuencrit, codem feapto comitatu rccipiatdoca infirma benecommuniat,pccuniamuidui^ nccefiaria importct,defcnforibus arcem compleat. Animus folicitus acdu-bius,quippequiantenullamobfidionem fubfidio admiflb commemorabat Icuatam,quod Beglerbekum honoredeiedum, non ram facile quemuis ad inchoatos reuerfurum conatus, Lofoueziumq^ irritandum opinari deberu: in mctu alios fore maiori,fi quid inimice attentarint. His Stephanus demum perfuafus,omnibus fibi cartfsimis pofthabitis,rebus nonihil familiariter com pofiris,in omnem euentum locum prifiinum rcpetit,delibatumlaudis Sainte grac famæ fenfum nemini kuiter conceflurus.
Vbiad fuosexpedatus rcuifit,quiuices abfentisobicrant, tanta omncsiae ticia effufi plaufum dederunr,ut fe eius dudu fortuna tos,aufpictjscg nihil ad-uerfi timere acclamarint:cumcp eo non modo arcem fartam tedam^ praefii-turos,fed exiguamanu quafuis copias intrépidefufuros. Idcirco antmtsôC fèntcntiis libéré collatis,à confilio ueteranis quoque grcgartjs haud cxclufis, quorum in manu iuxta uim ÔC confîlium elTe agnofeeba t, infrados, débilita-« tos^
-ocr page 981-Arcis Temcfuari expugnatio. 17^7 imprdsionibus SCglandibüs locosatcis SCoppidi reficRjutiora àfcâ-’•■üni appenfioncóC('rruptionibus cunda cfficitjquód pet captiüos ac ex-^'oratores alteram parad oppugnationemcognorattpraecipue Amhat baf-’*callid«fsimo,ó^ufuexpeditionumcomméndato,omni ncgocio conficiurt ’‘^curadata* .ExpedttoigiturAmhatfquiBcglerbeicijtnperpractón'anos in gratta Cæfa . ’^'srepofuetatjfocinmadfciueratjdupltcato fermé excrcttu,æncis macbinis i ’Jon globos paruos euomentibus centum,muds concuttcndis parans duo-i '‘^dnijomnigcncre crudelitatts redd Temefuarum anhelat,cacde âc libidt-’'^furentur,ut noftros pcrcellatjfaeuit. Polhcttus erat Solymanus,fi nccefsi-cxigat/ubmiffurumprompté auxilium,rtulli pedculo parcerct, nee inftrii ‘’’entisbelltcismondeeue ftbialiammanum,quæ Trânfyluanas aliquid co^ P'3s mfnitantes repdnlant,per Valaclitam fe expedttêilJas tardaturum,in-limites contenturum.
j.^æigiturïoannisBaptiftaejAmhat Lofouezium cupiditatc malefacieri-^'cuagatum intelligens,aduolat,obfidet omnes uias,exclufurum eius o-præfentem ab arce fpcrans,3d expugnandum fe expedit: fed anté qudni fïftradtédefcdbitjUallosaggeres^ paratiéodem Lofouezius uefperi cum ®'gt;quotfuis,fi'duciacaufaeChdftianac,mirabiIitcr in arcem fubqt,allocutto-’'enondum roboratos munit,fingulisqûe ad oß^ras certas difpoßtis, im-Plaidé tantis periculis fe opponit:recenfet diligenter focios: équités mil-•c cutn oppidanis numerati,pcdites cum Hifpanis ÖC Boemis, âlqs^ mille dC : Sluingentt.
CaftraTurcös ad meridiem fualocatjadinßdias opportunitates emetitui^, ’’'ox^drcumfuditexercitum.difficultatem baud contemnendam obtjet fi» ^^S^infefsisconcipidquodTemefuarum, fluuioTemeséPolomac iugisad Extremum Daciac pcrcurrentc,tripattito^ infulas ueluttry^ffidente, arcein 'Um oppido,aquatico^ præfidio,ne aqua cuniculis,qllt;IÉÎeauertatur arte di-[dudebatîfofsis iommodis, tribus extantibusportis,propugnaculisduo-i jus immenfis é terra excitatis,afylumcp tutum præbentibus,negocium exhi-! “itürumuidcretur.Hauftoitaquefurore,cupiditatc^ ambitionis obuerfan-1 ^',in mœnia tormentis, perpetuis^ idibus infanit, omnem adco reficiendi ' P'ttufa moram imbri glandium adimit,per quatriduum,ut ab ca regione ma-§nutnfpaciumaperuerit,moenia^adruinamfacilemconcitarit. Qiiaeius ui 'ontinua,noflri infulam deferunttcafulas ex arceincéndunt:llærendi,fub-'Undi^,ac tegendi fe copiam eripiunhquod ex co loco infeftifsimi eße pote-fant,acfacilemœnqsinfultarefuiflentaufi,quomodo nee ptohibetc idpau-poftnoßripotucre.Indeenim alteram arcis molempuluereita quaflaruntj tarn pertinaciter Öi. impure ui omni irtftitere,üt pœnê earn pattem deiecerirtt, ultimumqucdifcrimenimportarinti Don Cafparum eo loco exegedndpa-teladocp fpaciOjfcalisappofitis,quiduis egednt, hec pcdculo temeritas ua-cabatjturbati^ defenfores nonnihil uidebantur. Verum pdftino Cafpàrus j animo,cuius egt egia fada nemo digne brcuitercpcommémorarit,fuosadcu ftodiam reducit,ftretluè periculis obuiat, increpat, orat, nifi perfeucrent, cn-fem in ceruices inhibiturum minatur.Huius exhortationc milites,præter ho-ftium opinionem ita animati ad officium tediere, ut Nicopolis Satrapen» • nonflne dolore indignatione^ Baffae,de medio fuftuîerint,motuoq5 illi iduj dum foramina Cafparus farcit,egregium propugnatorcm confîciunt. Vtrinque ob amiflbs focios obodtur dolor,atigetur ettam Amhato, quôd deftitu-fus nitro Si globis erat:noftds,quôd fefsis nec uires,nec pecunia,uidusr^ fup petetet,diminutis tanto numero difficillimam fore depugnandi rationem.
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NNn i Sed
-ocr page 982-17^8 Ioannis Sambuci cxpofitio
Sedpaulôpóft utrofquefpes fubfidij collcgit. Amhatus enim perNatoh'en' fempraefeaum milkintegros équités,mareriam rormentis fatigandis accc-f)erat : LofoucziuSjquia in tantis curis fidum fiium Stephanum Desk emif-um,oppidatimetiamThomæVarkoc2 opera aliquot milites,pecuniamini' peratamcorrogatamcp mira felicitate uiderat importatam. Turcadenuoo-periinftat,nullis pareil adminiculis,omnes uircs in affedumconuertitlocum,utLofouezius in magnæ portae eminentem firmamcp illam turrim fc recipere fit coadus,iam^ per multam intercapedinem nqdatos milites ad conftantiamdiuina,iramortalitatis^fpefuo exempJo oratiunculat^anima-rit,inq?!aboredemoratusfit.Interalia confirmat,felïosacpertaefos moleftia-rum hoftes feceflurosmon eflè,quàm unicam adhucimprefsionem expedan dam : puluerc mox deftitutum, aut ad tempus certè ab infania dimotumiri. Supereflèautem fuonegocioDeum,cuius nomen indefefle tutarentur:qui in illo (pern locarint,nûquam falfostunico ccelefti duce multa m(Ilia data ne-ci:nec defererefacile luam caufam folitum,ne genres,amp; inimici contumelio-fc de kquærant, Vbi eft Deus corum ç’ peccare,qui plus Turcis adeflenutni-na,quam Chriftianis,putarent:uanam lequi opinionem,quicontra uolunta-tern Dei,quicquam tyrannospolTediditenuadmonitosefîèucluulgatisper conuiuia carminibus , fideles omni pcriculo mirandum inmodum exem-ptostfi quando fruftrati fift precibus, uitio id noftro 3ccidiflc,impatientisç moracanimo.Durarcntergo,neccedercntmalis,fedcontra audentiùs irent: Quod fi imbecilliores non corporis libertatem, uitamqoe fperarent,patriae fuisep faltem fortiter nauarent opcram, nec remitterenurepofita efte his mun-di illecebris apud Deum potiora longe præmia,nomen reliquam mcmoriatn facinoracp pie culturam.Hifce illos,amp; fimilibus uocibus erigit,foliciteomnia denuo procurât,in omnes partes curam partitur,ftationes pcruolitattoccifis uiuos,fefslt;fctefe|tosfubftituit,omnes difficultates ad tricefimum ô^fccun-dum ufquc diem%^idi perferunt. Quo die obfidionis uniuerfam molcmat-que minas in fe conciratas dum negligunt,promptecp impetus cxcipiunt,tur rim intermediam commeatui oppidanorum in arcem inferuientem infefsi a-mittunt,in arcemcp profugiunuhi penetrarein ievftando contenrifsime ope-ram dannamp;^ parum fuperelTe diferiminis rati,unica fe adhuc imprefsione effc flurum quod tantopereexpeflaient,fibiperfuadebant:nifiRiorum,de qui-bus optimi quique perditum icrant, neceftariam ducere ucllentrationctn. Quamobrem fubfiftunt parumper : nimis magno arcem emptum i ri, fi milites obtjciant,cogitantes,atque non ignari,cæfarimolcftam accidereuiflo-riam,quxtanticonfiiterit:adpreces fe deditionemep impetrandam conuer-tunt,copiofisomnis gèneris promifis aures complent: ad colloquium hmi-liare,falutis(p plenum noftros inuitant,iufiurandum diplomata,fi dubitent, interpofituros aiunt,cedant modo elk obftinati,præfcntcm occafum uita li-bertatc^ permutent:clementiamoblatam ne fpernant,effcfluros tutafidc, ut eos cefsionis nunquam pœnitcat. Tot pollicitationibus oppidani dites fa fli,quód facts faflum fuo officio putarent,adLofouc2iumintercedunt,o-rant,obrccrant, ducat fui coniugum^ rationem,cum pracfertim omnium fit oculis tcftatum,hofti minimum ad patiendum rerum fumma decire,propofi-tamliberaliter opinionem incolumitatisuitæ bonorumlt;^,ac neminem iure induftn'am fortitudinemqûe pofthac illorum requifiturum, qui tot exantlaC-fentlaborcsiTurcam paflisconuentis^in tutumfefua^profccuturumcrc-dcre. Viflus tot miferandorum ciuium improbis denique precibus heros, cumpræcipucyoo globosnonuancin fe immillos confpexiftetiatqueunf-cafc
-ocr page 983-Arcis Tcmcfuari expugnatio, 17^9 ïa fe óppnmi pofle trriiphone plane uidit i Nunquam tlle Turcts ob edijflct, ^uos lemper tuide pcnurosfciebahnt ut dixjjoppidanoram mifertus fuiffet. ^editur arx,excefsionis leges præfcnbuntur,ut rebus farcinis incurrus da inter eos medq oppidani,cæteri Turcts fepti abirent. Progredtuntur ex or ‘^•nCjUbiLofoucziumadhucrecentemanimo nee uUa metus figrtificatione aduentantém reperiunt. Amhat eutn Beglerbeko cum ambit, com plexum fti Patumepobferuantjoccafiones conditionumrumpendarum captanf.eius
carifsimum AchatemTomoreum,qui enfem prægrandetnadma-•ius illi fuggerere folitus erat,à tergo furripiunt. Quod Heros aegerrimè fe-•■fnsjpumcecp fecum acdolo agi percipiens,excandefcif,ad arma fuos uocat, P’^otinuserepta cuidam Turcæ fica ’ncurua,Sanczacumprincipemconficit,nltcriuscædemcumulaturos, niar-’’’is caruidèttS^nequid amplius moliaturaliquotuulneribuslcthaliteracci-pitur.Iubetur ad Baflam reduct,utneiritexprobratur illi utolata tïdes, indem ’’onita prtdem àChriftianisin Vlmanbckofadum, cutus abttionem praeter PfosnifftjCaederapirtis^moratifint.Contra heros,canes cos,fcedtfragos,im-Pios appellatur:fibi conftare ipforum fallacem omnium leuitatem: fed parce-’faltjsdeditioneuoluifletatque fipofsitjdeclaraturum morte conftantiam, ^ineos fummum odium,fcnomenTemperuitæantetulifle: quiequidigitur *n(eftataertnt,nfhilcuraturum. Non parum eiu^minactbusuerbis Amha-’os commotusjóó quia per tot uulnera uttæ fpes exigua oftcndebatur,abfctrt jliàcerutcecapucetusimperattid^ ab ofsibus liberum,amp; palea repletum '^ncerecp praefîxum, Conflantinopolim triumphi in modum præmittitur. Oppidani fefe exeufantes,futurist^ operibus, agrorum^ culturae idonei/légitimé cum priuilcgqs fuis domum remittüntur: reliqui ab obfidione milites à lôooo adunummiferc trucidati. Hic fuit magnanimi Lofouezq exitus^ foctorumcftcalamitofus quidem at gloria perpetuitate^ memojabilis.Quo-’undam hodie more nifî tædiofum effet, ac parum finsuJÂe ferrent,nomina ’ecenferem. Præcipui tarnen, Alphonfus Perefius KyÂ^po,illequi erepto fcuiufdamTürcæmanibusChriftianOjdum eundem pcrimit,tnÇhryfium aninemtemerédelaçfus,aquisfuffocatus crat. Adfuit 8C infignis Bathiani forças,Stanislaus Sciuloiè,SimonForgach,iuuenis in cxcurrendo dexter, conuellendisc^ hoßibus mirus artifextSC alt] non minus fortes,familia,maio«-mmqûeagnartonenonitemclari,qui Lofoüczium extreme fontfccuti,pul-chtatn^^etiere per uulnera mortem. Ferdtnandus tantae cladis nuncio ual-dè cum Caftaldo Bathoreo^ territus ingemuit,apertccp condoluinnec tanti ,exemplioblituSjfîliasetufdemHerots permifsione omnium bonorum au-getmomen uetuftifsimæ familiæ ufurpandum,uelut moribus,concedit:eam-que condttionem in pofteros eorundem producit, ut Lofouezt] uel alius patente gentis prognati uocentur,ne cum occidioncoptimi, amp;nbsp;eius cognomi-nisfoliosreliquipraeclarifsimi 6lt;inaudt'tu fidei,propagnationts exemplunt
aboleriqueat. Confecuta efthunc acerbumeafum,lippe quot^ receptio,Quinquecclefiôrum ac Solimofîj amtflbjeo-demep anno infanda ilia adPalaftumToîjf-felq ftrages, de quibus alias uerba faciemus^
• nbsp;nbsp;'NNn 3 OB
-ocr page 984-1740
OB QVAS CAVSAS
GALLIARvm REX VRBEM METENSEM C E P E R i T, militem in Gcrmaniam duxerit,alia^ gefta uf(p ad tempus quo Carolus V, Imperator
Metim obfedit. I, S.
ENRICVs Galliçrcxjcditfslitcn'sjiocpotifsimumièfpccîla-'' rc,ut conflit Uta religfonc, profit reipublicæ,maximèâutein amiciSjideo^ (lahm à morte parentis, reftituiffe Scotiam pri ftinædignitatijrenouaflcfœdus cum Heluetns,rccupcraffe Boloniamjeduxifle colonos atqp ciues hue illucdifsipatos, in fuos agros pofïèfsioneSjCum Angliae quo^ rege fecifle pacem,ôdardamintjn'enccersitudinem:dum autem his ipferébus uacaret, Cæfarem dandefhnis confilqs multa efîè molitum in fuam pernicicm,amp; belU caufamnoniemel dcdiffè,uerûm SCreipublicac ÔC priuatim etiam populi fui rcficiendi caufa,nihil Ce uoluifîc mouere,fed difsimulatis iniurr}s,animum ap* plicuifTe totum ad regni conftitutionem : hoc uerô fuum ociom, pôft, ab ad-uerfarqs attribotum elîè timiditati cuidam atlt;j focordiae : fed interim gtaiJcs ad fe ddatas fuiflè qucrinftni3s,multorum Germaniac principQ amp;nbsp;ordinum, qui,partim reIigionis,partimTurcici belli, ÔÇpunicnde rebellionis occafione quaefita,feruitutem fibi para ri, Ô£^ callidis confilqs ali difsidiam atqj fadiones, exhaurire Gcrmaniam dicerct,fic,ut amplius dubitari non pofret,qiiin mo narchiam illc fibi amp;nbsp;Auftriacac familiæ conftitaa t:exeo fané magnum fe perce pifle dolorem,Si propter communem utriuftp gentis origincm,amp;f propter uc tercm coni^dionemattp amicitiam,quacfirmafemper Siinuiolata perman ferit,quama?ft pd^æfaris aftum atepuerfutiam licuit:etenim,fi ftatusmuta-tiofiat,8C GermanirlUa libertas auferatur,intclligcrcfe,quantofithocfuoc« detrimento futurum atc^ diferiminemam eflè Germaniam non Galliae tantô, fed etiam totius reipublieae Chrifiianæ propugnaculS: ideolp femagnis pre-cibusatc^ uotisoptaflefrequenter,utconiundis uiribusuterquepopulusiia /ecompararenqnequid ab ullo metuendum elîèt periculiicùm autem cius rd nulla fpes affulgeret,atcp intérim multi fuam opem folicitarcnt,diuerfis ta me rationibas,nonfibiüiamapparuifTe,quemadmod0]mperiodifslpatoô^ con uulfo fubueniretî in hae autem tam graui deliberatione, Deum, qui fitiuftus iudex,oftendifrerationemperopportunam:Odauiumenim Farnefium,Pla centiæducem atlt;jParmac,cui Caefar 8C Iulius pontifex tendebantinfidias,au xilium ab fe flagitafïè,8C iniurijs omnibus expofitis,ut patrocinium ipfius at-qucMirandulanifuIciperctjimpulifleipôfthaecinterucnifreGermaniçquo^ principumquerimonias,qui faedusinirefecumpoftularint, quod ca folara-tionerempublicam poflereftituidicerentiquàm fint autem graues at^ iuftae caufæ^quamobrem principes ad arma ucniant,nolle fccommcmorarc,quôd exipforum feriptis hocintelligi pofsinfed tarnen perpendat quife^ fecum,an non iuftifsimo dolori caufam prçbeat hæc aduerfariorum inexhaufta cupidi-tas,qui rebus Imperq pefrund3tis,in fuum ærarium atc^ fifeum omnia cenuer rantî'an non fatis hoc declarer Vtricenfis, Leodina,Camcraccnfis prouinciaîT num Geldria,num Conftantia,SCaliæmultafciuitatesopprcfîxCBurgundio-nes imminere iam T reuiris amp;nbsp;Menapqs Si V uirtembergicis, ac in ipforum fines imprimcrc fua ucftigia,8lt; Lantgrautj ditionem nô uno modo dilacerare;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius
-ocr page 985-Oppugnat.Vrb.Mctenf. 1741
^ütus cfle generis,quód ftios legatos ab Imperi] conùenfibus Cefar exdudit, ediciqne quis cxternts militet,quôd egregios 6C militiæ laudc daros at-^Ue præftantes uiros è medio tollit,amp; in his Vogelipergiiim, Aiiguftæ, pefsi-*îiiexempli,quôdingenttbiispfacmtjshominesinuitatatqî condiicit ad extern eorum,quifibimilitantç’certèpaucis explicarinon pofTc, quibus artibus ^tantur aduerfartjmam 5C. in illud camerg tribunal,Ô!^ in fmperij confeflum ab ’pfis adhiberi atcç fummitti,quorum opera perficiant confequantur quod ^olunt : nimirum, in hoc genus homines, præfertim autem in Camerales,o-•ïinium malorum transferendam efleculpam:h{s adeôde caufis nô fe potuif-[tpetentibusGermanisauxiliumcfenegare: fœdus ergo fecifle cum illis,nec •dmoàôjUerùm etiamomne robur amp;feipfum impenderehuicbelloconfti-fuilTemec^ uero priuatum ullum compêdium atep frudùm in eo fpedare,fed hoc iolum agere,ut reftituta Germania,liberato Saxoniæ duceloanne Fride-ficOjôd Lantgrauio.quos diuturna SC indigna captiuitate conftridos ille deti neatjlaudem atep gloriam immortalem confequatur,ut olim Flaminius, pro* pteruindicatam à ieruitute Grçciam:necefle,quàduimullam quifquam me-^nauquumenimlibertatiscaufabellumhocfufcipiatjOmnem operamfeda/ ^urûefle,necuinoceaturimmerenti:credantigitur huic promilTojquodfan-^cipfisconfirtnct,neqjfidem habeant aduerfartis,qui fui confili] efTedicant, ^tecclefiafticorum ordinem affligat: etenim nô modo nihil eiufmodi fecogitate,fed illos etiam omneis in fuam recipere tutelÄi atc^ patrocinium,modà fibifocqs^ redècaueant:nam recuperata libertatc,magnâ fibi fpem fieri mul torum literis,futurum,ut ecclefîg quo«^ farciatur concordia,legitimis rationi-busjomni fubmota procul ambitione ÖC cupiditate priuata.quicquid etiâ ipfc pofsiteô conferre,libcnter fadurum:haec eflcjde quibus ipfos putarit admo-ncndoSjUt quid fug fit uolunt3tisat(^conrili|,intelligant:italt;çpetere,ne quis •n tam iufto bcllo,quod Germaniæ falu tis caufa neceffariô fufe^tum fit, ucl fibiuelfoerjs ulluminférâtimpedimentummamalioqui^qifBcrit adeorez «lotus ab omni pietate ôdofficio,quod patriae debetuj^ll^efiftendum effe pu tet,cumfeferrouaftaturum ÔCignifô^quanqùam inuitusitafaciat,tarnen,fi quis erittalis,e.ÿm,utuitiofum amorbidum aliquod membrô,à reliquo corpore refecandum effe,ne contagione fualaedat,amp;ita co'ércendum,ne quid datnnipræterea dare pofsit: caetera licere, ut ex legato fuo loanneFraxineo, Batonenfi epifcopo,quê ad ipfos miierit cum amplioribus mandatis, cogno« fcant,SC orarCjUt ei fidem habeant. Hoc fcriptum,typis excu(um,amp; editum fingua popular«,præferebat in fronte pileum inter duos pugiones, idcp lym-bolumeffèlibertatis,affcriptumer3t.deindefuberattitulusregis,qui feliber-tatis Germaniae 8C principum captiuorum uindicem nominabathoc fymbo-lum nonnulli repertum in uetuffis numifmatis,d^ à pereuflbribus C. Caefaris ufiirpatum fuifle dicunt.Quôd Cæfarem ait defignafle praemiûillis, qui fuos aliquot milita tribunos trucidaffènqita res habet. Cæfar,edido nuper propo fitOjgrauifsimîs uerbisdcnuôprofcripferatRingrauium,Recrodum,Rifebcr gum,Schcrtelirium,qui quidem omnes Galliae régi militabant,8d ad quatuor aureorum milli3,praemium eiconftituerat,qui ex his quempiam autuiuSipfi tcpræfentairetautmortuum nam hicaufam plurimùm adiuuabant,S^ initio foedere,quoddiximus,inGermaniamprofedi,militem condudum in Gal-liam adducebant.Et Schertelinus quidem,quum annis aliquot fruftrâ folici-taflct,nccullius hominisintercefsioneCaefari poflet aut Ferdinando recon-ciliari,coad:uspropemodum ad Galliæregem tranfierat. Haeprincipum Si regis litcræ,perGermaniam difleminatae,fpem in alqs,inmultisucrô (olicitu-dinematqßtimotemexcitarunt.Mautidus calendis Martij conuentus agit, NNn 4 ordinuin
-ocr page 986-1741 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat,
ordinum fuæ dWonis,amp;:fntcr alia proponit,quia citctiir à Lantgrautj f«fiftat,nonfibiliceretergiaerfandiutius,autillorumexpcdationcm fallcre: difcelTuruFnigituradilloSjfidei fcruandæ caufa:pareantaufcm intereamo-retnœ gerant Augufto fratri,qucm fibi perfuam abfentiam legaucrit,0^ adn-niutn defenfionem copias coganf,ncquid imparatis accidat. Huicaderat a-ólioniBrandeburgicus cleólor,quod ei di(Hus era t dies: cdm autêàLantgtalt;*; uij filtjseipertnitterctur,utproxitnecitatus fidemliberet,fc^fißat,dotnuni reuertit. Mauricius autetn rebus domi conftitutis,ó^ conGliarqs aliquot ad/ iundisfratrijparuocum comitatucontenditadillas.quaspeiTuringiamha-bebat copias,amp; progrefluSjLantgrauq filium operitur. Prius,quàm domo di (cederetjMÜhiacBurggrauiuSjUtiuocant,Henricus,ex ilIuftriPIauiorum fa-milia,Bohemiæcancellarius,Ferdinandi regis nomine,cum inodeconcilia-tionediligcter egerat.Lantgrauîi filius,produdis coptjs,quum decimooda-wo dieMartq «enilTetErlebachum,adelietetiam oratorGallicus Fraxineus, aFrancofurdqs inter alia petuhtutercp per Iiteras,neCaefaris ullura admiîtât prarfidium.Etquanquâm illinon fatis aperte necidoneè refp^ndebant,ta* men quia progredicndum eraf,nihil eft adum aliud. Sexto póft die, Mauri-« do fefeconiungitîcumqûedeinde triduo poft, omni cum exercitu Schuin* furtum ueniffent,Mauricius ei demonftrat,Ferdinandum regem uclleintercc derCjper^literasamp;legatosnonobfcurèfignifîcare,qu3fi à Carfarepotefta* tern habeat agendi,de ipfii^s quo^ parentis liberatione. Ilie igitur,adhibito Galliae régis legato,quó minus Ferdinandi régis conditiones audianturat(^ poftulata,nonrecufat.Eo conftituto,perRotcburgum,Dingelfpœlum,Nor* lingam, magna celeritate petunt Donauerdam : Roteburgi fefe coniungiti-pfis Albertus Marchio Brandeburgicus,cum fuis tum equitum turn pedituin copijs-quacunquetranftrentjuam in poteftatem redlguntoppidanos,6^tjs, quosantea Caelardelegerat,abrogatis,nouuminftituuntm3giftratum:nmul pecuniam illjs imoerant atq^ tormenta.Et quia prarfidio non magno teneba-tur Augufta7aeinai^môdiiisipfisferèdicbus,muri parsquardamatque ualU collapfa fuit,maximiWineribus,af ultima dieMartij, ne nodurno quidcin* termiffb temporc,pergunt,0^ calendis Aprilis ad meridiem eo peraeRiunt,0^ fadis decurfionibus hoftilefignum edunf. Erant in urbe,miffuCæfaris,ad quatuor figna pcditum:fed cum oppidani quarto póft die deditionem facc-rent,difcedendifuitinisfadapotcftas.Germaniîedeindefupcrioris ciuitates, ficin his quocçNoribergam,confcribGt,Slt;^ut Auguftæfibipræftô fint ad exi tum Aprilis,mandanr,fîmul Vlmêfes, qui nouem tantum milliaribusabfunt abAugufta,ut ipfos rebus omnibus adiuuent,intp focietatem oeniant,ur* gent. His ferè diebus princeps Salernitanus, per occafionem difsidq cum pro regeNeapoIitano.defîcft â Cæfare,Galliam^ petit. Dum in Germania uaria bella geruntutjGalliæ rex,ingcnti cum exercitu,progreflus ,TulIam ÔC Virodunum,adGallia£ fines oppidalmperij capit, deinde Lotharingiam petit, SCprincipem puerumin Galliam mittir, circiter nouem annorum, quan-tumuisdeprecantematreuidua ,Iuamcp filiaminmatrimonium ci fpondet: dum^ his rebus ipfedctinetur,leg3tuseiusConneftablius, Annas Momo-rancius,quiprimamaciem ducebat,Metim,urbcm Imperij celebrcm,occupât, Aprilis die decimo,quum 6C modicum eftèt intas praefidium,amp; GalK multa polliccrentur,amp; ipîorom lib er ta tis rctinendæ caufa, regem arma fum-pfiflèdicercnt.C^um enim Galliac finibus rex egrederetur,quodfuitadidus Martt|,datisadillosliterisfiCmifsisinternunct)s,commeatum fibi tâtum cx-pediri petebat,utperiplôrum fines traduceretexcrcitum, pollicitus omnem beneuolentiam.utebacur aotem adminiftro cardinal! Lenoncurto,urbis epi-
feopo.
-ocr page 987-Vrb.MetcnE i74j
^opo,qui ftudium fpfius atcp uolöntatcm fenatui commendabat, Conne-'bblius quoc^ fcrïpferateis amicifsimèuerùmubi propiusad urbem cum co PnsucnifletjintromittipetcbatjSC obtinuit:poftridic portas amp;muninones ®nines in fuam poteftacem redegiuVenit etiam co poft,ipfe rex,ad decimum ®lt;^i3uum Aprilisdiem,ö^ quatriduo commoratus, incploamfidemadado •^atu populo,profedum cis conftituit,Gonnorium,amp; arma tradi,inq; lo unum comportari,SC urbem communiri iubet. Idem facit in qs, quæ di-
^')Oppidis,percp Lotharingiam,3cpræmifsisnuncqs Argentoratum,Haga-’'O3tïi,3dlt;^ loca finitima,amp; ad epifcopum Argen tinenfem, frumento fefe iu* ^aripetebat ót commeatu. Capta,ut diximus,Augufta,ói^ uetcri reftituto fe-J'ä^quem Caefar aboleuerat,iure quotç fuffragiorum reddito tribubus,con ‘Oederatiprincipes, Vlmam,reeufantem ipforum fœdus, contendunt. quo. futn Aprilw die duodecimo ueniflènt, urbem obequitant: cumep tormentis’quot; Petercntur7iniuriarum fibi fatisfieri ÓC aurcorum millia trecenta eo nomine» * pftulant,tjs(^ dcneg3tis,hoft ilitcr agunt. Mauricius autem illinc profedus, ^incium petit, Auftriæ oppidum, ut de pacis conditionibus ex Ferdinando ^ognofceretds enim,de uoluntate Cæfaris,uti diximus,intcrcedebat.deinde ^sefarpræcipuos Germaniacprincipes literis crat hortatus,datentoperam, '^tincendium hoc reftingucretur,ô^ pacis inirentur rationes, cui minime fit i-Pfedefuturustcum^ nonnulli fidem eiusimplo^rent.quôd contra tantam y’lt;nnihilipfipofiènt,confîrmatis eorumanimis, refpondit,adionem pacis •nftitutam,fua quidemfpefœlicem habituramexitum,finminus,turn fence ’pfisjHctp reipublicæ defuturum.Vlma,pcrfexdies obfeflà,principes, Aprilis decimonono,Stocachum,oppidum Hegouiæ petuntnbi Galliæ regis no ’’’•ne depenfa fuit cis pecunia trimeftris,uti conuenerat,amp;^ exhibitusob-fcsGallicus,Gamæus Marchianus : nam alter, NantoÜetus, in uia mortuus ’■■at.Principum étant obfides,quos régi dabant, Chriftophoru^Jux Megel-^urgiuSjSC Lantgrautj filius,Philippus. Aprilis ultim^^^rincipes ad Da* '^ubium reucrtuntur,miniaribus aliquot infra Vlmam? Intcrea BrandC' ^urgicus Albertus Vlmenfium uicos SC oppida uaftat incendifs, ÔC pe-cuniam extorquer,SC ipforum areem Helfeftacnum, excelfo locopofitam, capit, eique præfidium imponit,SC propinquum oppidum Gislingam, quod Vlma tribus abefi milliaribus, cum proximis aliquot tiicis,décima ®lt;^iaua millibus aurcorum muldat. Vbi Lincium uenit Mauricius, de li-lgt;erando focero Lantgrauio,de religionis atque dodrinac componendo diC-fidio,de rede conftituenda rcpublica,de pace cum Galliac rege, focio SC con-fQ:dcrato,facienda,de profcriptis in gratiam recipiendis,proponit.hi étant K.lt;ngrauiusSCahj,SCinhisetiamHedeccus,qui fuperioribus annis in Mau-detj dientelam fefe dederat.in eius uero caput Caefar nullum conftituerat ftæmium,ne Mauricium offendetet, ut cft credibile . Ad ea pofiulata, erdinandus,qui cum étant Maximilianus filius,SC genet Albertus Ba-uariac dux, ÔC Caefaris item Iegati,refpondet. non recufareCacfarcm,quo minus liberetur Lantgrauius,fic tarnen ut ftatim difcedatur ab armis: de tdigionedeqüerepublica,placere,ut in proximo Germaniae conuentu co-gnofcatütï ut autem Galliac quoque régis habcatur ratio, perquam cf-«e graue Caefaritlicere tarnen ut ex co Mauricius rcfcifcat, quemadmo-dum uelit pacifci : profcriptos etiam pofïè in gratiam redire, modo con-ditioni,quamCaefartulerit,obtempèrent. Adhaec, petebat Ferdinandus, titfada pace , Mauricius operam fuamipfi præftet in Vngaria,ncûc milites ad Galliac regem dilabantur . Cum autem ad ea Mauricius tefpondiC-letjS^abfqucfociorumafiènfunon fibi licerequicquàm fiàtuere diceret,ita
¥ïNn 5 fuit
-ocr page 988-i74Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat.
fuitdifcefTumjUtadMaij dfem vigclimunifexrum lurfus conucnfatilr Paflä-oti,quod eft intcrRatisbonam atcg Lincium,ad Danubij, amp;nbsp;Oeni confluen-tem,oppidum:uenircnt etiam có principes intcrceffores,eorum^ legati. Ca-IcndisMaîjjLantgrautjfîIius SC foannes Albertus Megclburgius Gundelfin gam traducunt copias,SC totos ibi dies odo Mauricium ab Auftria reuerten-tem expedant qui cum ueniflet,poftridie recenfetur excrcitus ad Laugin/ gam,Ottonis Henrici Palatini oppidum .nam amp;huius prouinciamrecupc-rauer3nt,àCaefarepofleflam,SC epifcopum Augufianum finibus eiecerant. ScPalatinus quidem Otto feederi kk coniunxit illorum. Inde conuerfo innere petuntalpes.Acciditautem,ut ad hoc tempus inducias ab ijsimpetraret rexFerdinanduSjCjuae uigefimofexto Maq dieinchoatae,adodauumlunt} diem exirent.Colligebat interca Carfar copias ad alpium radices, quac Rutac oppido conueniebant.ln his motibus epifcopus Auguftanus cardinalis, qui damni plurimum acceperat,Romam petit. Deinde,Camera: indices profu-giunt Spira.nam SC Galliæ rex ÔC principes in fuis feriptis, ofFenfionem non obfcurèfignificabant,ÔCin ipfos omnis prope perturbationis culpam trant’ ferebant. Galliæ rex, perLotharingiæ fines cum exercituuenitTabernas, Maq die tertio,quatuor ab Argentorato milliaribus, oppidum ditionis epi-fcopi.Poftulauerat ab Argentinenfibus antea, uti rebus necefiàrqs exercitul fubuenirent.Ea decaufa mifsifueruntadeum legati,Sarburgum,feptemab urbe milliaribus,qui certi^frumentimodum atque uini deferrent, Petrus Sturmius,Fridericus Goteflemus,IoannesSleidanus, fed Conneftablius fere pro nihilo ducebat quoderatoblatum: SC quanquàm legati ficab eodi-fcenèrant,utreferrentadfenatum,ac poftea renunci3rent,ille tarnen poftri-diemifsisexnobilitateduobus jUrgebat refponfum,multa commemorans de régis in Germaniam ftudio ÔC uoluntate præclara,tum etiam, quo confi-lio rexarma fumpfiflet,uidelicet,ut opprefTam Germaniæ libertatem uindi-carct.Altermg erat portulatum,qnandoquidem plærifqüerebus haberento-pus milites,ut ca urbc comparare ipfis liccret,utcp permitterctur opifi-cibus in caftra deferrWtas merces,acuenUm cxponere.Senatus ad ea refpon det.in eiufmodi rebus^quæ tanti fint momenti,nihil coniueuifle decerni, nifi detotiusreipublicæfenatusuoluntate: re deliberata,quid fuæ fit fententiæ, mifsis itcrum legatis,demonftraturos. Ad modum illis dimifsis,altera diefue runt qdem in caitra remifsi Ieg3ti,quæ tum erant Tabernis.corum audito fer-monc,cumaliquantóplus,quamante3,deferrent,SCfimul,cur militesinur-bem admitti non oporteret,expofui(rcnt,ConneftabIius coepit loqui ftoma-chofiuSjSC collatione fada,quam effent iniqui indices SC beneficiorum régis. Sc iniuriarum Cæfaris,acriores paulô uoces addebat.Exitus orationis eraqut diceret forCjUt poftridie rex ipfis loquatur, qui fit eadem, quæ iam ipfedixif-fctjConfirmatnrus.Altera die legati ad regem accerfiti, qui cum crantLotha-ringiæ cardinalis,princcps Vendomenfis,SC Cöneftablius,quid cum Conne ftablio binis iam effetadncolloquqs,commémorant, SC tantundem auenæ, quantû antea frumenti,deinde aliquanto etià plus uini dcferunt.obfccrantes regem,ut SC pro ueteri amicitia,quæ Galliæ regibus effet cum Argentinenfi republica,procß fua etiam humanitate boni confulat qüod effet oblatumtma gnas efîè militn copias in urbe,maximam quoi^ uim hominö exagris eo con fugifie,necppoffeciuitatcm ea,quam haberet,annona carcre.Rex,habitocB fuis colloquio,coepit ipfereferre,qua decaufa ueniffet in Germaniam, pror-fus in candem fententiam , ut pridie Cenneftablius : alimoniam effe pla-ncncceffariam,ncc ulli,qui non fit hoftis,denegandam,offerentipreciomtea fidefiituanturmilites,rationem ipfos inite,quoniodo fibi iliam comparent:
tneo
-ocr page 989-Vrb.MctenC î747
Ineo antem quântùm fitincommodi,facile quemin's tntelligere. Quod erat ob’a£um,rcx qutdcm non repudïabaqfed panem fibi dari uokbat: legati con tràjfrnmcntuaizdequo cûmnon conucnùeqinfeda rcdifceffum fuit. Lega-tis domum reuerfis,fenatus decrcuit.quohiam eins frumcnti,quod cflèt in ur be,nihildan ponet,utinuic{nisctrcumlocis,quantumh'ceret panis confice-rctur.narn amp;nbsp;Conncftablio ÔC régidixerant legati, ciuitatis eum efle ftatum, temporis quoiç conditionem eiufmodï,nihil ut ex urbe fit expedandum t apud nnitimos aotem fi quid forU colligi pofieqnon grauatè communicatuz tos. Hocautem eô fenatus decreuit, ne quid in aratores ac homines rufiica-nos eorumcp fortunas grauius admittcretur. Atqi ita,quod fubitô per uicos amp;^oppida comparari potuiqin caftra fuit dcuedum, fed hoc ipfum perquàtn «atexiguum. Occopata Lotharingia,8CurbcMeti,Atgentinenfesèuefti-gioconTcripferantad quinque circiter militum millia, pracfidi) caufa, deinde Riulta turn publica tum priuata ædificia circum urbem, amp;nbsp;hortos arbores amp;quicquid omninô uel profpedum impediebaquel hofii poterat cômoda-tCjdemoliebantuqamp;q'Ua partecumprimis erat necefie, nouam urbismuni-tionem inftituebant. Id pcrmolefte Gallis accidit, ô^in colloquio pofieriori Connefiablius hocipfumadlegatosminimèdifsimulabat. Crediturenim, fpemillospropècertam conccpifle,ut,qucmadmodumamicitiae quadamo-ftcntatione,Metim ingrefsi fuerant,ficetiâab Argentorato non excluderen-iuncùm autemfcirent muni tifs imam effe urbem,« tan to præterea ftudio ui-Öcrentaddefenfionem omnia parari,mutato,ut efi crcdibile,côfilio,dcflcxegt; funt,3(^Maqdiefcptimopromotis caftris,Haganoam,inde Vuifleburgûpc-febant.Huc ad regem ucncruntlegati,à Palatino principe,à Moguntinoatcp ’lfeuirenfi,collcgis,à Cliuenfi ac Vuirtcmbergico,qui reipublicç caufa Vuor •iiaciæ nuper conuenerantEorum hoc erat poftulatum,ut ab agrorum uafta tionerex abftineat,amp; miferac multitudini parcat: ôif,quâdoquidem libertatis Germaniac caufa belligerarifeprofiteatur,utfiftat exerçitjgt;i tiffin filongius procèdaqfuturum hoc maximo cumimpertj detrimeq4^^tercautem,ut ad confilia pacis animumadnciat’.eiusreimentioncmadCæfarcm dC iam fe fe-deinceps quocp faduros,ac omninÔ benè fperaretquod de fœdere in« fundo fcribat,orare,ui in eo fui honoris ÔC exiRimationis rationê habeat: etamp; nim pro ea,qua finiImperio deuindi,fide,non hoc ab fepoffc præfiariifed ta-tïien omnem daturos opcram,ut publica pax conftituatunadhaecjplurimüm obfecrarc,ut Argentinenfîum finibus parcat,qui fint Impert) libera ciuitas, ÔC utipfiusintercelsloneVulrciburgicumepifcopum Albertus Brandeburgen fis tradet htimanius.Eodem ipfo tempore,quod fuit undecimo die Maijjlite-tæ fuerunt ad regem allatæ Maurict|,quibus pcrfcriptû era t, quid cflet adum Lincij:fimulpetebatMauricius,utirex,qucm ipfe quocpeomprehcndiuolu-ifièt in adione pacis,explicaret,quibus conditionibus uellet cum Caefarepaz cifci.His acceptis litcris,rcx,cui præterfpem hoc aecidifie putatur,biduô póft caftra mouet,ft! relida Germania,Lotharingiam denuô petit: fed ante difcef-fum,ijs,quos dixi,principum legatis refpôdetifeiam illud,cuius rel caufa cutn excrcitu uenifietin Gcrmaniam,cflcconfccutum:principes enim cap tiuos libera turn iritcaufam hanc fuifle belliifatis itat^ glôriæ fibi partum efle: quôd fi deinceps ullum tempus incidat, quo fuam operam Germania requirat,nalli fe ucl labori uel fumptui uel periculo parciturumtôC nûc quidem rcdudis co-ptjs domumferedire,praîfertim,quum Galliam inuaferinthoftcstquôd ad miferorum hominum ^erimonias attinct,dolerefibinon mediocritertfed nullam poflè tantam efle ullo in excrcitu difciplinam,ut non aliquiddetri* menti fecumadferatlicentiamilitaris: ab fe uerô diligentifsimecaueri,utSó quâtrt
-ocr page 990-174.8 Oppugnat.
atcpuirtuterefpjrafleGcrmaniamabtlHsærunim'Sjquibusopprefla iaccbat:
ipfisautemeffeprouidenduminpnmis,nereftttutatnopera fua^libertateni}
turpiteramittant: deArgentinenfibusquod pctangnonfepofleipfisdenc-
gare,tamctfi,quo tempore cum cxcrcitu erat ad ipforum fines, magnafucric
militum eïus urbi's proterufias «n fuos SCinfoïentia. InGermaniamregepro-
fedOjCxfarts cop iæ Belgtcæ,Martino Roflemo dudore,Campaniæ Gallicg
r fineslongè late® uaftabant incendijs,6C Aftenæum oppidum,Mofæuici-
num,Lotharingicaeditionfs,nuperà Gallis occupatum,ceperant.hacc póta^
turuna fuiirecauf3,cur exercitum rexabduxerit,altera, quodMauricijfaSiu
minus probaret,deindc,qaÓddeArgentoratofpesfefeIliffet. MotisVuiffè-
burgo caftriSjUenerunt ad regem ab omnibus HelUetiorurp pagis mifsilega-
ti. Ferdinandusrexfi'nitimam habet Hcluctt)sregioncm,Sontgoui3m.eius
agriprimumlocumobtinentEnfémenfes.hi de fuo periculofoIiciti,HeIue-
tiosloliciïauerant,utproe3,quam ad regem haberent,authoritateatq?gra*
tia,intercedercnr.Ipforum itacp rogatu atc^ fumptu profecli,uicinas etiam ci^
uttateSjColmai iæ,Seletftadium,amp;: Argentoratum,regi cÔmendabant, quod
dicere.it hancregionem omnem ipfis arda nccefsitudtnc coniundam,ob ui-
propeBipontiumrex,Maijdieuigcfimorefpondet. Enfemenfibus condo-nare fe, modo quos in uinculis habcant e fuis,milites,dimitt3nt: ad alios ue-ró,proqUibusucrbafecerint,quod attinet,fe nihil unquamineoscogitafie grauiûs:5Cquanquàm Argentinenfium m'llites aliquanto durius cxccperint (uosanteport3s,5Creieccrint,qui forte mcrcandi gratia co uenifienr,tameu non ideô fc^feeflurum ab amicitia,uclipforum,qui dcpreccnturÄ interne-niant,cauiaufhn^l^ndo Lotharingiam teneat,uicinitatem fibi cum illisin-tcrcedcre,contra cinwrationcm nihil fit ipfefadurusreandemfe quoque uo luntatem SCofficiumabqsinuicemexpcdare.FüerantanteaTaberniSjà fe-natu Bafilienfi ad regem cadem propedecaufamifsilegati,quibusctiamlibc , raliterrelponfumfuit. Ferdinandus etiam Linccopcradîoconuentuftatiin !
ad Cafarem contendit Oeniponrem,explicandi caufa ncgocij.Rcucrfus au-tem in cafiraM3uricius,alpcs und cum foetjs petit, ÔC quum propiuscóue-niiret,Gallicioratoris hortatuftatuiteosadoririmilites,quos ijslocisCælar conferibi iufl'erat.qxium^ Mafi diedccimofeptimonohproculabeflètàFicf-fa,quodeftin31pium aditupofitum oppidum,adLœchumflumcn,explora-tores emittit,qui de hoftecognofcant.hi propeomnes,dauftrum montiumS los Sc anguftias tencre,fe^ ita communiuifTe renonciant,ut eisnoceriomni-no non po fsit. Itaquedeledos aliquot ex omni numero principes emittunt, quicùmpropeadillorum caftra excurriirent,nonnullos intcrcipiunt, amp;ad fuosabduconpex fismultacognofeunt,SCpoftridie cum peditatuprogref- ' fi,ducentis tantum adhibitis equitibus,Fieff3m contcndunttamp;f cS Ruta non procul abelTent,ad uiarum anguftias deueniunt, occupatas à milite Cæfaria-no,circiterodingentis,cumduabusmachinis,quasappelîantcampeftres.Im 1 prefsione antefada,cum in cas anguftias penctraflcnt,Ioco deficiunthofte, qui fuga dilapfus,fis qui propc Rutam caftra fecei ant,timorem ac trepidatio-nem adfett.Principes eueftigiofecutf,impetuminillos quocpfaciüt,3cdem3 profligant.ex fis ad mille partim capti funt,partim infcifelt;fti,pattim inLcechd praecipitatüfignum quoq}fuiteisunuereptü.AlteraluccpetguntadarcéErè bergum^
-ocr page 991-Vrb. Mctcnf. 174»
WgumtÔC quum approbante fortuna,fub arcc pofitum propugnactilum, Saturn ipfum atlt;^ clauftra uiarum occupaflent,captis etiâ tormentis magnïs MrudiSjpcr montcni aduerfum atcj pracruptum ad arccm euadunt,etfi mul tis petercntur telis,eam^ deditione tada captunt,Erant ibi prçfidio peditum figna trededm:exqs capta funtnouem,quatuor aSt dapfajSCin hts tria, Ger-^anorum,unum autem Italorum.Capti funt aöt ad tria circiter millia, quum flhpaucos è fuis defiderarct.Mauricius deinde magno füitin difcrimine. cum ^nim progredi uellet,milites illi,quibus praeerat Rifebergus recufabant, nifi ftipendium ipfis extraordinarium,ob captam arccm pendercturud autem in» Jluum elle dicebat Mauricius,amp; ft mul èfcditiofis Unum, qui præ carteris for-quot;fiterclamabatjcomprehendiiubet.ibi ueró cxceti ömnes, non haftis modó, fed tormentis etiam manuartjs emifsis ilium pctunt,ita quidem, ü t celerrima fugauixacgrcuitamferuaret.Maq dieuigefimoprimo duae Icgiones mittun« fut per alpes Oenipontcm,quod illinc bidui uiadißat.cquitatus erat omnis eum legione una circum Fieflam a tcp Rutam,aditus defendendi caufa, Mau-ticiasacfocq principes infccutipoftridie,ZirIæ,quod duobus non magnis ttiilliaribus abeft ab Ocniponte,peditatui fefe coniungunt: Caefar autem,ubi ^ecapto Er eb ergo cognouit,nodu,maxima celeritate tumultuarié difcedcs Oeniponte,cum Ferdinando fratre,qui perfuadendç pacis caufa nupercó uc tierat,amp;per alpes,qua Tridcntum itur,adlæuam lt;^iledcns,Villacum,quod in Garnis oppidum,ad Drauum flumen,fefe recipit,quum Saxoniae ducê, foannem Fridericum,toto iam quinqusnnio captiuum,pauló ante dimififlet, ße uideliccthoftis ad fuam gloriam iftud referret,^od quidem ipfe captiuus etiam minime uolcbat.Liber fadus,nihilominus Caefarem,quocunf^ iret, co •nitaturJn hoe ipfo temporc,foror Caefaris,Maria,conuentus agebat Aquis, oppido Bclgicae,foederis incundi caufa cum uicinis.Et Cliuenfis quidê prin-eeps,perlcgatos excufattColonienfis autê archicpifcopu^cUifus,eó profe ^usji n Burgundicac domus uenit focietatemtidem facjö^dinus etiam epi-fcopus,Georgius Auftriacus. Vbi uenit Ocniponten^auricius,quicquid ibi repertum eft rerum Cæfaris 8C Hifpanorum,óf cardinalis Auguftani,dire-ptumfuit:Ferdinand! regisautem atcjciuiumbonisnihileftdatumdamni. Et quia triduum folum eratreliquumadinductas,quçfuturçtradationis eau fa conftitutacfucrant,Mauricius illinc Paflautum petit : fbeij ueró principes, •dem,qua ucnerâtiter ingrefsi,Maq die uigefimoodauoFieflàm reuertûtur. Erius,quàmMauriciusredirctLincio,Brandeburgicus Albertus,digreffus cum fuis copqs,Vuolfgango,Teutonici,quem uocant,ordinismagiftrojdirc ptionibusÔCincendtjsplurimûmdamnidatjô^cûmabeo pecunia exegiflef^ itiNoribcrgenfium fines tranfit,arcem quandam illorum ditionis,Lichte-nauum,quincp milliaribus ab urbe pofitam,et fimul adiundû oppidû,quinta dieMaq deditione capit Exercitus eius erat,equitum ad duo milliæ peditum figna undcoiginti. Poftridie,datis ad fenatum llteris,quanquam Galliæ rex, inquit,amp;confoederati principes,cuulgato fcripto,quidderepublica fentirêt, ô^quomodo Germaniælibertatêrecupcrare,fimulcpreligionem conftituere
’ Uellent,prolixè demonftraruntjca fiducia nimirùm,uthocillorum inftitutunt non modo gratis animisuiri boni compledercntur omnes,uerùm etiam to-tis uiribus adiuuarent,quod quidem à nonnullis etiam fadum efttuos tamê,, nec quid ueftraefit uoluntatis atc^ confilt],declaraftis, nec ad indidum etiam Auguftæ conucntum,legatos,ut audio mififtis,ücrùm ad defenfionem com^ paraftis omnia,tormentis hucillucpermoeniadifpofitis atep propugnacula» amp;condudiscoptjs,adextremumufij uclleuos perfeuerare iadatis,utqui/ dem ad me defertur,eius^ reifidem ta ci t,quôd nullos adhuc legatos mihi de pace
-ocr page 992-i7jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnac.
pace mtßftfs. quod tarnen alrj quidam QC uiri principes 8C duitatea longirf-quioresfecerunt.Cùm ergô fcriptum illud regis atrp principum coniccdcra-torum aperte profîteatur,eos,qui conatum huncipforum uelirnpugnabunt^ uel non adiuiiab'unt,in hoftium numero habiendos:déinde,cum huic ego fini adiundusmilitiæ, ut eos, quorum fîncîattigero,cogamad officium, neqjlo-cum’ullum munitum,undeuis aliqua ucl eruptio metuenda fit, à tergo relin-quam:hac de caufa',uobis, qui nondum fatisfeciftrs expectation!,Lichïe-nauum arcem,quæ caftris meis multum incommodabat, ademi, conferuatis prafidiarqsjn quos tarnen durius agere mihi licuiflet. Et quia prarcipuum adhUc’reftat,- equidem 8C. Galliæ'regis ÔC fociorum nomine à uobis peto,ut Süidprotuenda Germaniælibertate.prof^conftiiucndarelïgionefacerecô-itueritiSjClarè profiteamini,mihicp die craftino dcnuncietis, ut quid à uobis cxpeôtandüm fir,quoùenumero'uos oporteat habere,pofsit intelligi Cæte-rùm,qüo tempore SchuinfurtiMauridusatquefocn conuenerunt,quodfuit Martq dieuigefîmofexto,ficut3ntca didum eft,fidem ÖC focietatem infini mentummilitare,amp;commeatumSómaxirtiamauriuim,à Noribergjcis per internuncios pctebant:fed poft multam adionem, cæteris omifsis condit^-nibus,cûm illi centum aureorum milli^depêdifTcntjpacemeis tarn fuoquàm fociorum nomine,perliter3s,amplius'ucrbis promittebant. Cùmcrgonunc . ipfis immineret Albertus,fd illos quenmoniam deferût; fiC quia Lincio non-dum redicraeMauricius,Maij die tertiol-antgraurj fîlius Gundelfingarefcrî' bens,benc fperareiubettquinta Uerô póft dic,cûm iam reuertiflet Mauricius, ambo fcribuntjS^padaferuarepromittunfyamp;Albrertifadum hoc fibi pror/ fus inopinatum clîe,ncq? probari,fed amp;nbsp;oninem operam dàturos,utfua reçu peren t,quos etiam ei fuppeditauerint ipfi copias, continuo uellefe reuocare dicunt.Acc^is Alberti literis,Noribergenfes eodem die refcribunt,ôif quid Mauricius aî^pAcmes per tranfadionê ipfis prt)mirerint,oftcndunt,camlt;p fuiftècaufam dicun^^bô minus ci miferintlegatos.itaque magnopereorant 8Cobfecrant,utarcem ademptam plenèreftituat,in co^focijs gratificetur. file uicifsim,triduo póft:quia fibi non conftct,quomodo tranfegerint cum ijs, S^uero Galliæ regis plurimùm interfit,cui fit non minus quàmifiis addidus, petit,ut c fuis famiharibus homini certo,qucm fit in urbem mifliiros, publice caueantjSC tränfadionis exhibeantdocumenta.Gerunt illi morem, di exhi-bentîlêdfpfcnihilo fecius,tametfi Mauricius atque foci) diligenter intercédèrent amp;dcprecarentur,undccimadieMaij,rurfum illispcr epiftoRum denun-ciat,S^ Galliae regis nomine cuprimis,ut intra paucas horas daté fibi rcfpon-deant,an imperata facere uelint, poftulat: cum^ rcfponfum,qualeuoîuit, non ferrct,arcem Lichtenauum QC adiundum oppidumdiripit,incendit,fun-dituseuertit, aequatqûefolo, amp;quum oppidanis pecuniam impcrâflct,in fuam ÔC Georgif Friderici patruclis dirionem illos per iufiurandüm adi-git,ôf urbemobfîdet.ItaqueLantgraui)fîlius,equitum duas cohortes,quas in Vuolfgangum, ordinis Teutonic! magiftrum ei attribuerat, ilicô rc-uocat,amp;ad fe redireiubet,maxima cum illius ofFenfione; Truculcnfum ergo bellum orditur,ôi^ uicos illorum ditionis , ad centum caftefia Ucrô,ciz uiumqûe uillas ad feptuaginta,fîmulqûe fempla, cùm ea difpoliaffct, fyluam infuper,quam babent amplifsimam,quatqûe non ipfis modô,fed amp;nbsp;finitimis materiematquelïgnafubminiftrat,inCcndit,Slt;adtermille iugera exurit.ui-cinis autem, ex nobilitate, ÔC alijs iam antè,nifi parèrent, bellum denun-dauerar,inprimis autem epifeopo Bambergenfi amp;nbsp;Vuirciburgico, quos eti-âm in hoc return ftatu ad grauilsimas conditiones adegit» nbsp;Bambergenfis
quidemÿ
-ocr page 993-Vrb. Mctcnf. I7;t
'IiiidcmjUtfefuamö? prouinciam pcnculo lam i'mminenh’fubdöceret,pacem ’^comaximfsiaduns redemit. nam fuæ ditionis oppida amp;nbsp;præfeduras ad JJ'g'nti coadus fuit ci dare, confcdis ca de re li ten's, Matj die undeuigefimo, clientelas QC beneficiarios omncis ei permittit. Vuirciburgicus au-’fwaureorum millia ducenta,uigtntidépendit,amp; fimul eis débita,quorum ®fatfutnma,circitertreccnta,quinquagintanummum aureorum nu!ha,in fe ’^^dpitjamp;perfolucrepolliceiur. Noribergenfium banc tàm indignamamp;la-^tntabilemfortunammifcratæSueuiæciuitates,quæ nuper adimperatum ^iiguftæconuenerant,utfupràdiximus,numero ad uiginti fex,per legatos ^^omni numero deleAos,intercedunt, Auguftanirum primis : amp;nbsp;ubi Wori-‘^ffgam fide publica ueniiïènt,multis in medium addudis, ad pacem eos hor '’ntur,decp c^tis alpium clauftris, Erebergo, dicunt, SC eum Italiæ Panno^ jî'^ftatumefledemonftrantjUt auxiliom nullum atque fubfidium ab ullo ÿtrari pofsit:conditionesdeindeab Alberto propofitas exhibent. Illi,pro fu ''^fpto laboreftudioœ gratias agunf,8Cquam nullam habeat Albertus armo ^Utncaufam in ipfos,«: quid cum Mauricio fitadum atque Iocqs,ofi:endunt: *quia conditiones oblatæ fint eius generis,ut partim ab fenon præftari, par '''^adCælarematqueFerdinandum regem cxcufarinullomodopofsint,ex-^'^naafefepati,remqî Deouelle commendaredicunt.’fie enim fibiconicios p^,utnon Cacfarem modö,fed omneis quoque principes, ÔC ipfius quidem ?lbcrti propinquosetiam atquenecelTarios ferre pofsint arbitros.Cum bate ’'’fcrceirores,opportunè,commodfscp uerbis ad Albertum detuliflent, amp;nbsp;ille J’onfolum non mitefccret,uerùmctiam atrocifsima quaequeminaretur, lunq ^’^quarta perliterasillisdemonftrantjimplacabilem eius efTe animum,ne-S^efepotuifleilium adæquioresadducereconditiones.Albertusautemüe-quot;fmêtion,quàm prias,impetu,rurfus in urbem tormentisfulminat,ÔCigncm '‘^diuerfa loca conqcit,5C node quadam oppugnat,quoque olu^rroris ad-‘‘^ffetjfuburbium unum incendit. Ad hoc ipfum uero tauprs in illius caftra ^fnerunt à Mauricio fimul ökT à Lantgrautj filio mifsi de^ra« legati, Georgi-^sThannebergus,Gulielmus Schachtus. hi, ciuitatum adhibitis legatis,qul ’^defperata dilcelTurifuerantalioqui, poftmufiam ÖClaboriofam adionem, ’itrifque demum perfuadent,amp; pacem conftituunt. nam 8C nouis copijs nu-Pfferataudus Albertus,IoboE)albeco,Chriftophoro Oldeburgo,dudori-
Mauricius,datisadfenatumhteris,AlbertifadumhocfeIe moleftifsi-ferre,neque tarnen mederi iam pofte,nunciabat. pacis hæ fuerunt leges: ^’ireorum millia ducenta dependantitormenta magna fex, inftruda rebus o-'’’nibustradantt'principes confoederatos,ut Auguftani,fauorc profequan-^nipfeuicilsim illis ablata reftituat. Itaquefub uigcfimumlunq dicm,urbis ®bGdio,totius prope Germania? celeberrima? potentifsimç^,amp; rebus omnibus inftrudifsimaîjfed amp;inprimis munitæ,foluitur. Hoc tam egregio fuccef« füfadus alacrior,lunn dic uigefimodat Iiteras ad Vlmenfes, ecaftris.inqs Perferiptumerat, Nonbcrg(cos,maximo ipforum cumdetrimento,dominos ab fe,pacis accepifle conditiones,ö^faduros,quod ipfe atque foctj prac-^cripferint : nunc ergo feconftituifte ö^ipfos obfidere,fed longefccus amp;ar-•^iusmultô,quàm nuper: quód ficonfiliomfuum Fortuna comprobet, null! f^tnafculo,qui feptimum fit annum egrefîus,parcitarum,nifî ad fanitatem re-deant,amp; mifsisquamprimümlegatis,omninofibi foetjsepfatisfaciant, 8C nu per quoep fadç rebellionisculpam eluanttin eo autem quidfacere uelint,pcr ipfum,cui Iiteras dcdifTet, aperte nunciari iubet. Ad easIiteras paucis illi refondent. incolumes quidem,ö^ quamdiu uita fuppetat,nihil fefaduros eorum
-ocr page 994-i7îi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat.
CO rum quæ poftulet.Galh'ae rex,Germaniæ ßnibus cgreflus, tnpartito dcmS excrcitu Vualdcrfingam uen«t,quod eft ad Saram flumeti, Lotharingie« di' bonisoppidulam. Ibi confociatiscopqSjUigcfimoquintodieMaij progrei-fus,amp; traiedo Mofella flumine,cùnï in Luceburgicum agrum ueniü'etjpopU lationibusÔ!^ incendijsomnia uaftat,exemploRoflemi prouocatus,utqufgt; dem ipfi ferebant,amp; Aftcnæum oppidum recipic, à defcnforibusuacuunt. Roflêmus enimdomum reuerteratxaftris deinde pofiris, Danuillenamop-pidulum deditione capit,pôft etiam Iuœum,ex prædpuis ibi propognacoTi» unum.Eo in oppido erat Mansfeldius Cornes Erneftusjotius regionis praé* feduSjCum flore iuuentutisdii omnes in hoftium poteftatem ueneriînK oppi dum deinde,tumultuante milite,præter uoluntatem regis,ut aiunt,direptiim fuit. NuncadMauriciumreuertemu^ Is,tralt;fiaadæpaciscaufa,Paflàuiaa» fecontulerat. Ibiâdione repetitaLinciâna,câIendisTuntj7copîôfiusotnnia proponitamp;explicat.aderant legati Caefaris,Ferdinandusrcx,Baaa«aedux Albertus,SalisburgenfiSjEiletcnfisjCpifcopi.prindpumeledorS omnium* Cliuenfes etiam amp;nbsp;Vuirtembergici,multi^ prætcréa legati.QueriturImpcrtj rempublicam,quæ cum primis libéra eflèciebcat,ab exteris adminiftrari,pria cipum eledorum authoritatem imminui,multa^ fieriflonconfultis ipfîs* quxdam etiam ab Imperio diuelli dC alienari,rationes iniri quomqdo ios ctC' andiCæfaris illis auferatur,in comitrjs,eledorum fentenrias ferê poftpon^ priuatos eledorum conuentus formidine quadam intermitti, iurifdidionem eorum minui,dum illos,qui prouocantabipfis,contramorem antiquum Ca mera recipittordinum Imperq controuerfias augeri con fui to,necj prias conv» ponijquàmutrobitpfît acceptumincommodumîin aula Caeferis difficult« impetrari aud(cntiam,nctç remexadècognofei, ferè propter imperitiam lin* guac,neqî fumptusmodôjfedâf temporisibimagnamfieriiaduramrincomi rqs agipari^amanter.amp;fiquid adberatur ab aliquo pro republica,maîaa« in partem acapn|||^ris illis conuentibus at^ diuturnisexbauriri Germa-niam,amp;^ domi mulfireepe neglig{,nccj tarnen publicum ftatum effici mdio* rcm,imô deteriorem aliquantô, magis^ perplexum : grauibus edidis maa-dari,nequis militercxtcrnis:eos,qui reconciliantur, aftringi ne contraCxfa-ris prouincias militent,itacp abImperio diuelli : qui fuis dominis belloSmal-caldicomilitaruntcxofFicio,muldatosefIepccunia:quicodem belloinCx-faris amicitia perm3nferunt,iis quoque pecuniam efleimperatam,amp; fubau-dionequidem,nifimoxdarent,eorumcplegatis,quôd nô ftatim aflèntirent: capitis pcriculo,ne iniufsi difeederent ab aula,mandatum cflè,miïitem extet num,inGermaniamintrodudumeflenonfemel,6Cfinito fuperiori bellodi-ftributumhucillucin prouincias,intemperanteratlt;plibidinofèmultafcdfl^ deep fubada Germania gloriatum,forcdixi{Te,utpatrimonioCçamp;risconiaa gatur,ô(^in primary's urbibus exçdificentur arces atçp propugnaculaitormeti torum uim magnam 5C inftrumenti militaris,ucluti per ludibrium elîë deue-dam ex Germania: finibus ad exteras gentesmônullos, ambitione quadam^ tormcntis,quac fibi fieri curalTent,infignia principum Germanorumimpofu-i{rc,t3nquàmhaccilIiseripuiirent:cuulgarilibcllos,ôdquidempriuilegioCac-faris,adGcrmaniacfummumdedecusacinfamiam,quafidomitafit,in^ (ër* uitutcmrcdada:publicisincomitqs,nomine prouinciarumCæf3ris,ad(ni-feeri quofdamin principum ordinumep ccetum,8f occultis hoc agi confilifs, utadaudo numero,fuÆragtjs illi uincanttante annum quartum inflitutum elle Cameræ indicium, amp;nbsp;à paucis quibufdam fuifle confcriptaslegcs^qux pofteuulgatæ fint,non fine multorum difpendiô,ptaefertim eorum,qui funi teligionis Auguftanar.nam cos omneis à confeflu prorfus cxcludû rem iginw ipfam
-ocr page 995-Vrb-MctcnÊ iyjj
‘Kam pofiuiare,ut leges illxproximo m conuenturecognofcantiir. HæcàT genos alia proponit,6lt;ï com ad Cæfarem inpnmis pertineant,pettt utiam ^'nendenturjmperioq? fua reftitua tur dignitas^nec alijSjUt çam ludificen t at/ 9üedefpicianr,permittatur.Intcrccffores,communicatisconfilijs,ea poftula-^3nihilhabereiudicabantinfqui: fed tarnen ut CaefanSdfuusconftaret ho-•^oSjSCeófacilius perfuaden poflèt,nonnulla,quæpublici ftatus emendatio-'lem attingunt,ad communem imperij conuentum polTereferri cenfent. Ad-^at Gallicuslegatus.Fraxineüs : is lunq die tertio in confeflu principutn o-■^ätionem habet. Inter Gallos Germanos,iam olim,ÔL priufqua'm nomen Pfanconum innotaiflet,adeó fuifle m^nam uitæ morümcp fimilitudinem; ^tGermani fint hi populi quondam à Romanis appellati,quafi fra tres Gal-*orum:ubiueró federn in GaUiafibi Francones conftituerunt,utranque na.« ^•onem fuiflè coagmentatam,fic,ut idem efièt Imperium, idem princeps, ex-
leges : commutatione deinde fada temporum,cüm effet ad Germa-*108 delatumImperium,Saxones,aliösque Cxfâres, quod è Francorum regions originem haberêt,perpetuam colüiffè cum Gallis amicitiam, ita quidem, Ut FranciæreXjPhlIippus Auguftus,antiquum illudfœdus,quod uetuftate ptopemodum erat obfoletum, aureis delcribi Iiteris,amp; fandiori loco reponi lobcreunecimmerito quidem : nam ea durante coniundione,florcntem in-pritnisutriufquepopulifuiffe rempublicamtSC Germanix quidem tantuni «xtitiffeï?obur,ut non modo Pannonqs,BohemisJPolonis atque Danis, uc-tüm Italis etiam leges præfcriberet:Franciæ reges autem, ut religion! confulc tcntjinChriftianinominis hoftem,SaracenosatqueTurcas,non femel arma fumpfiflepcrAffam,Aphricam,Europam,8CgIoriofifsim3sreporraffeuido-tias’.incidifleücrôpoftea tempus quoddam intelicius, cùmnonnulli Cxfa-tcs.uelut infititq,minimeque Germani,nec ca digni fundione,Gallig reguiri nccclsitudincmillamdeferercnt,amp;rcipublicæ maximas inueherent calami-tates:atquf,plagam hane,Dci beneficio fuiffe curatam per !lluff|em Lucebur giorui^rincipum familiam,e qua Carfares aliquot pj^4kint^iagna uirtu-teuirijGalliaequcregibus coniundifsimi:nam Carolinarti parentem,pró Gallig reg^ugnantemoccubuifferconfimilemquoqueprincipumAuftria-corum fuiffe uoluntatem,amp; in qs AIbertQmprimum,ncquepollicitationc ncquecomminationePontificum,utGalliamoppugnâret,impclli potuiffe: hsfc autem co fe recitare,ut uideant,quam non bene reipublicx conlulant po tentifsimi Caefaris Caroli quinti familiäres quidam 8C adminifiri, diirn nonfd lùmidagunt,uthasduasprxffantifsimasnationes,alteram ab altera diuel-lantjfed idetiamfuis technisSCaffuiam ante perfecerunt,ut optimus princeps,Francifeus rex,indida caufa iudicaretur hoff is : hxc quidem illos facere priuato fuo cum emolumento,fed maximo cum difpendio publico : quàm e-nitn eis difficile fuerit,ea manente duarum nationum amici tia, libertatem in-fringerc Germanix,fuumcç regnumilludexædificare,uel ex co fatisappa-têre,quôdGalIicisnuncarmis territi,remifsius agant,necHifpanicumillud iugumficurgeanf.hosnimirum illos effè, qui precibus atque tributisimpc-ti^ata pace Turcica, percaufam Oelreligionisuclobedientiae, fimultates in Germaniam atquefadiones inuexerinqqui Germanorum adiuti copijs bel/ lorn Germanixfecerint,quipecuniam omhibus imperarint,00 miferabilem Impert) conditionem effecerint,difpofitis hue illuc Hifpanorum præfidqs, exarmatis armamentarps,0C cognitioni fifcali patefada uia : nam co rem effc dedudam,ut 0^ Impertj figillum,amp; Camcrx indicium, ÔC comitiorum ius atque libertas abunius pendeant Atrebatenfis arbitrio : cuius enim hoc fit wel excmpii,'uelacquitatis,eos,qui tolerandx uitxcaufa militantexternis;
OOo muldarc
-ocr page 996-1754 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnac.
muldare fuppKcio,profcrib«f,m3gnïs propofins præmijs o bij cere trucidan dos;' ut interim tot caedes,libidines,direptioncs ÖC oppidorum deuaftatiO' nes mittantur,ó^inprimis non uno modo,fed»pro temporis conditioneua-ric tradata religio : certè, quiequid huius rei faaum fit mul tis nunc annis,eo pertinere folùm, ut conturbatis Imperq legibus, Ferdinando rege, uel coa-do,uelpollicitationibus illedo,principibus autem formidine quadam at^ queterntationcfubadis,HifpaniarumprincepsdcfigneturCæiar. Annen mors exoptanda fit potius uiris fortibus, quam ut in talibus ærumnis lumen hoclblis intueantur^ neminem profedô pofiefingi tam uecordem atque bat barum,quem non Ifta commoueantrnon ergo deberecuiquamuiderimp rum.fi tandem extiteruntuiriprincipes, Öd in bis quidem Saxoniæ duxele^ lt;ftor MauriciuSjqui uel fui capitis periculo recuperandam efle communis patriae libertatemcxiftimarunneos ucrôjCÙm ulribus eftentinferiores,neque tantam foli prouinciam fuftinerepoftent, Galliac régis imploraflè fidem öd auxilium : ödhunc quidem fuperlorum annorumoffenfionedepofita,non modo fortunas omnels cum qs communicaflè,uerùm fe quoque tantac rei to tum impendifte,fado cum illis fœdcre,quo,fit inter alia cautum, ne cum bofte pacifci,nifi de regis uoluntate, liceat : porrô, Mauricium, quanquàm eo uinculo teneatur,tamen,utpatriaeconfulatjôdFerdinando régi petenti mo-rem gerat, à Chriftianifsigro rege pettjfte nuper, ut quomodo pacem ferre pofsit,oftendat:id quidem ci practcrcxpedationcm nonnihtlaccidlftè,quôd, cum eiufmodi fit ipfins tamque magnum beneficium, derebus adipfutn pertincntibus,nonex longinquo,fcdcoràùi efle putaret agendum: fed ta« men,quia fuiscommodis pubfica longé præferat, non uoluiflè confœdera-to principi quicquam denegarc:proinde,fi reipublicae uulnera fanentur,tit o-porter,ôdin pofterum idoneé caueatur,ne recrudefcant,fi principes capti-ui dimirtantijj^s^uæ funtin feedere perfcriptae,conditionibus,adbæc,fi ue-tufta Galliæcunïli^rio, fed Sdiftud nuper cumprincipibus initumfœdus ita confi'rmetur,utiinempiternum ualeat,hæc,inquam,fi procurenrur,ilium erga rcmpublicam fie anima turn eflè, non modo libenter utfitaffenfu-rus adtoni pacis, uerûm etiam Deo permagnas adorus gratias, qoôd u pfiuB in eo confilium Interuenerit Ôd adiumentum : ad priuata quod atti-net.quia peruimCæfarmultadctineat,neque iufta decaufa bellum feccrir, regem putareaequum efle,utqui caufam iniuriacdedit,fatisfadionis quoque uiam primus oftendat:illum certé, licet uiribus atque caufac minimédiftïdat, itafecomparaturum,utquantoperefit ôd amans pacis,ôdipfis omnibus atque Mauricio gratificari copiât,intelligipofsit.
Principes ad carefpondcnt.illam,ex uetuftate repetitam ôd fuperiori me-moria,deGermaniatconiundioneGalliæqôc,narrationcm,U31defibiiucôn dam,nequeminus gratumfuiflre,quàd priuatis commodis rempublicam rex antcferatjôdquô minus confœderati principes cum Carfare pacem conftltu/ ant;non reeufet: nam utitafiat,non unius modo nationis,ucrùm Europæ totius interefre,quarciuilibusiadata malis,8d interitum fpedet: quas ue-rô pacis conditiones rex interuenire uflit,non fe dubitare.quinidobtine-ri pofsit: nam ôd antca Cacfarem,Ôd nunc in hismotibusbenederepubli-ca fenfire, neque Germaniæ uclle deminui libertatem : amplam quoque fpem eflè,futurum,utprincipes captiuos breuidimittat: ut autem antiqua feedera renouentur,ôd noua confirmentur, intelligere pro fua prudentia regem,in hoc ipfo conuenturem tantam non poflè confie! : ueruntamen,quae iemper fuit inter utrunque pppulum , cam optare fe firmam ôd uiola-tam permanere, necefsitudinem ; quar fint ei cum Carfare prioatae Utes,u£ hac
-ocr page 997-Vrb.MctenC jzjy
hæ componantur,8if cupcre fc cumpnm{s,nequc labor em ctiam ullum atquc ftudfum in eo recufarctcùm autem occupare Cæfarem nonnuîla rex, quæ fiia fint,affirmer,amp; quod ab eo répétât,habere fe non ob feu te fîgntficet,uideri fû bi non mtquum,titcuiufmodi fit illud,oftendat:nam ad Caefàrem referre con trouerfiam,fiCintercederefefeconftituiiîè: rogare uerô pkin'mùm,utin bo-nam partem ifta rex interpretetur. Porrô,de Luceburgiorum autem familia, quod Gallicus orator ait,fîc habet. Luceburgt) Cornes Henricus filium ha-buit Henricum,quipoftea Cæfarfuit,eiusnominisfeptimùs.huiceratfîlius îoannes,qui per rnatrimonium fadas eft Bohemiæ rex.hic Philippo Valefio, Galliae régi tulit opem aduerfus Angliæ regem Eduardum tertium, ipfe pro-fedus in bellum,SC commiffo prælio,cam Angli uincerent,occubuit,ac inter alios,filium reliqait,natu maximum,C3rolum,qui poftea fadus eft Cæfar, e-lus nominisquartus,pater Vuenceslaiamp;f Sig{fmundi,quiCærares ambo deinde faerunt,amp;f hic quidem etiam Vngariæ rex atqueBohemiæ,Conftantieti fisconciiti folicitator. Albertus Auftri3cus,dequoloqaitur,RudolphiCæfa-ris filius,Cæfar,cum Philippo pulchro,G?.lliæ rege firmam colüit amicitiam, ctfi Bonifacius odauus pontifex,uehementer eum ad bellum incitaret.Mau-dcius,præterLantgrautjliberationcm,duo potifsimumurgebaf.unum,utns derebus,quç Germaniælibertati nocerent,amp; quas ipfe nominatim recitauc-tatjFerdinandus rex,Maximilianus filius,ô(f inteÂeflbresipfiiamiam cogno fcercnt,6C exlegibus arque more antiquo Germaniæ de fjs pronunciarent: aî terum,utreligionipax d3retur,neculla cuiquam eo nomine fieret moleftia, dum intégré fit controuerfia rota conciliata. Rationemhancnonimproba-bantintercelîbres:atCæfar,perlegatos,quidineo requireret,oftcndit,ô(f tjs, qui fideles ipfi fuilîcnt,inqûe maximas idcircô,calamitates incidiffènt,de damno fatisfieriæquum effe putabat. Poft uariam difceptationem,cum cf-fentnonnullamitigata, plaçait tandem,utadtertium luhÿii^planéCæfar tefponderet,acinterca belli conquiefeeret adminiftrawraatis ergô literis lu-nij die decimofexro,Cæfarem interceffores ad pacem hortantur. Inde pro-fedf,Iunq die undeuigefimo,cum copijs omnibus ad Eiftetum caftrapo-nunr,quodrftBauariæfînitimum oppidum epifcopalc,magnocp defiderto, ncquefinefolicitudineMauricium expedant.qui cum tandem edueniffet, quo loco res uerfaretur, often dit, ôd ultima funqdieperdifpofitosequosil-linc Paffaoium reuolat,ut ad conftitutum diem adeflet. focq uerô principes, motis poftridie caftris,quarto pôftdie,Roteburgum, quod eft ad Duberum flumen,Franconiæuicinumoppidum,perucniunt. Albertus autem Mar-chiofuum inftitutum nihilofeciusurgebat,ô(f ad pacem adada Noriberga, nobilitatem etiam ôtf ordinestjs locis imperatafacerecogebat.nam etfi com-inunemcaufam agebat initiô, fi eut edito feripto fa durum feprofeflus fue-tat,tarnen non erat eiusfœderis,ôiffoluta Vlmæobfidione,cœpit quodam-modofuum priuatum agere negocium,uel quoduni fibi uellet acquirere, quicquid bellidediflet fortuna,uel quod Maurictj fadum improbaret,ueî quod à Galliæ rege folicitatus,alió fpedaret : fed tarnen quos in fùarn fi'dem adigcret,focqs quoque fidem eandem præftare iubebat. Deinde in archie-pifeopi Moguntini fines progrelTus ad Mœnum flumen,plurimùmdamni datjincendiis atque rapinis,amp; ingentem pecuniæ uim ab eo poftulat : cumq^ honnulli intercédèrent, neque tarnen de lumma conueniret, Moguntinus, înRbenum anteademerfismaioribus tormentis,quinta lulq diedifeedens, fuga falutem petit. Eodem etiam tempore, Albertus, qui nihil intentatum reltnquerct,ab archiepifeopoTreuirenfipetit,ut præcipuam ipfius ditionis arcem fibi cradat.ea eft ad Rheni atque Mofellx confluentem,Ioco cxcelfo, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OOo Z âfnatura
-ocr page 998-i7îlt;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat.
8C natura munito, amp;nbsp;cumprimis opportuno. Galliac autcm régis nomine hoc ab fc poftulari diccbat. Ule, cum fuis rc deltberata,nonlepoflcmo/ rem ei gcrere demonftrat. Quia principes interceflbres extrema partefui re-fponfi,quodoratoriGallicodederantjæquum fibi uideri dicebant,ut quid â Cæfare rex poilulet, oftenderet : legatus, à rege certior fadus, cùm effet ad excrcitum prope Eiftetum, lunq die uigefimonono referibit illis, non a-lia decaufa, quàmut totireipublicæ, cumprimis autem adffidæGermaquot; niæ libertati confukret,bellum hoc fuicepiffèregem, cum id ab coprinci* pes aliquot diu multumque flagitaffent : priuatum certe compendium fuum in ep captaffe nullum,amp; remipfam hoc teffiffcari: nihilenimomninóper Germaniam occopafle,cùm id ei non effet difFicileifocijs quoque liberam fe^ ciffe gerendi belli poteftatem : ac licet interea,dum ad Rhenum ipfc cum copijs excubaret, domi graflaretur hoftis, non tarnen fe commouiffc pri/ us,quam è Mauricio ducccognouiffct, pacatis rationibus ea impetraripof-fe,quorum gratia bellum fueratfufceptumieo cognito, non mediocriter læ-tatumfuiffè,cum exanimiuoto remprocedereuideret: nam hoccius fuif-fe confilt),primum,nc principes hanc tarn pulchram occafionemnegligC' rent,neuefibideeflentipfi,uel uerba daripaterentur,utantea: deinde,quo* niamfuæuoluntatisatquefideitam inßgne documentum ipfedarct,utfir* ma conftitueretur utriuiqi|e gentis amicitia,quouidelicetipfepóft altjsrei* publicæcommodis expedite uacarepofTet: quia ueró dux Mauricius ab eo rogarit,quomodó pacifciuelit,hanc ipfius efle mentem, ut dicat bellum ei nulla iufta de caufa Caefarem fcciffe : Galliac reges autcm non confucuif-fepaccmabhoftepctere,præferiimcôjcui neque uiribus nec alia re fintul-la difpares: ut ahquid proponat,nifi fpes prope certa ftt impetrandijCau-fam ei nullam apparere : de mfis uero fic exiftimarejuturum, w nihil ab fe re* qinranr- niiadn^cum jpfius dignitate coniundum fit:ilium inuicemfic cos amare,tanti^Al^ere,utfi communem totius orbis pacem ab cis trada* riuideat,multafit,ipiorumquidem gratia, de fuo iure conceffiirus: quo minus etiam de ipfius poftulatis cognofcant atque ftatuant,modô conditio-nemeandem Cæfarfubcat,non rccufare,8C ut eius rcieaufaconuentusali-quis habeaturprimo quoque tempore,cumprimis optarc: quod fifiat,infel-leduros omneis,quantumamp;rempublicamamet, dé quàm fintàueritate re-mota,quaedeTurcicafocietatediffcminantnrab aducrfarqs:quôdfiuero nul Ium ifta locum habcant,ôf in ipfius modo pcrniciem omnia conferanturcoa. (ilia,nec llla,quàmàGermanismeritôfperauit,ineaturamicitia,nonipfitrt-bóendam effe culpam,fi qui maiores forte nafcentur motus.Hacc cpiftola,ca* fendis lulq fuit in coetu principum recitata.
Paffauium ubiuenit Mauricius ad diem, Carfaris fuitallatum poftridiere-(poniumadFerdinandum regem. Is deinde, fado confeflii, Caefarcmqui-dem ait, quid fuac fit fèntenriæ,icripfifle, uerum in plærifque non aflenti-re': quod cum ita fit, nihil opus efle, quid ad fingula reiponderit, nomina-tim explicarc: fed tarnen quo uideri pofsit,quantopere pacem ipfe cupi-at,amp;quam bene confultum elTe uelit Germaniac, profedurum fe magna cel cri täte ad Caefarem, neque dubitare, quin eiperfuadeat:orareautcm inprimis,uteius temporis,quod itineri dandum fit,odouidclicetdic=« rummoram,leniterferatMauricius. Quod cùm ille mox recufarct,Ferdi-nandus admodum inftat dé urget: uerum id fruftra fuit, amp;nbsp;Mauricius, conuocato principum atque legatorum ccetu, quàm nihil reliqui fccif fet ad fummum ftudium atque laborcm componendac pacis,ipfos,qui iam totummenfem rebus omnibus interfuerint, optime feire dicit; neque dubi
tare,
-ocr page 999-Vrb-MctcnE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïisi
bre,quinhuiusrcipræclaruniifibiteftimonium dare pofsintu'tàque petere, ufanimofîntergafe beneuolOjSCcommiinem Germaniaccaufam adimicnt; nihil enim amplius abfepoflèconcedi,ô^propter afsfduitatem adtonis pro» pe in fufpitionctn apud focios ùenifle. Hlijquum libcraliter ad ca refpondif-ient/pCus collâudato ftudio,à Ferdinando regepeturit,uti Cæfaris nomine planedecernat:exiftimareenim,quicquid ipfefecerit,futurum ut illeratum habeat.Ferdinandus adhacc,nullam talem à fratre poteftatem habere fe dice-banalioquilaborcmhuncprofedionisatque moleftiam non fufcepturum î «enim,extra limites ab illo circumfcriptos,non fibi licere defle Aere. Quem-admodum interceflbres,decimofexto die lunij Cæfarem hortati fintliteris ad p3cem,ad eas literas,ultimalunq dieCæfar Villaco referibit. ïnde ab initio magiftratu fe perpetuô ftuduiflè pact, amp;nbsp;ne nunc quidem aliud optare : non cfle igitur,car earn fibi tantopere commendentjled ad eos,qui fint horum mo tuum authoreSjhoc genus oratione potius utendum eflèiquod ut faciant,po ftulare per earn,qua libi deuin Ai fint QC Imperio,fidem : ad iua pHuata quod Bttinetjipforum quidem gratia fe concelTurum elfe multa, modo fie inftitua» turaAio,utauthoritasImpernfaluamancat, neque maioris turbx relinqua-furmateriatde fumma uerô pacifi'cationis quaefuafitfententia,fcripfiffead Ferdinandum regem fra trem,ex quo fint audituri lîngula.His li terts iili,quin ta lulij diCjCum rexFerdinandus ad Caefarem rcücrteretur, referibunt. ipfius hortatu monitucp fe uenifle ad hanc a Aionem,eff^ magis,quôd reipublicae caufa fa Aurum fequiduis dicerenmaximo aütem tuo labore,folieitudine,digt; tigcncia uiameflepacis inuentam; itaque rurfus obfecrare,ôlt; uehementer quidem,ut communem patriam refpiciat: multos Ô^praecipuos ordines Im-pcrtj,quifinteiusfidemfccuti,plurimûm accepifïeiam calamitatis,eamqûe nunc eflèrerum conditioncm,adeoquebreuem confulendioccafionem,ut teliqui principes ac ordines,præfertim,qui fint incendio uiciriL quantumuis ctiam uelint ei fidem Si amorcm omnem praeftare,tanu||H,^ pofsint,imô nccefle habeant ea inire confilia, quibus imminentÆn^ calamitatem exitiom primo quoque tempore déclinent: quód fi repudl3tapace,rcmar-niistentareuelit,fore,utgrauifsimæperturbationes ac plenac periculi muta* n'ones perGermaniam exeo fufcitentur,quæ póft ad ipfius etiam prouincias tedundent: nihil igitureflè potius,quàm ut pacis conditionibus,quasipfi tantoftudio conquifierunt,acqulefcat.præfertim, cum Lincqpraecipuacfue-fintapprobatæ,cuiusquidemaAionisformulamatqueueftigia fécuti finti* pfi:deinde,quoniam ca quæ propriè ad ipfius pertinent dignitatem atque ma giftratum,confultô reieAa fint ad Impertj conuentum jUt ibi commodius le-niusep traAentur. Eodem, quo funt haec aAa,dic,Mauricius abit, amp;nbsp;quum Undecimodielultjuenifletadfocios,qui turn Mergethemi caftra habebant, quid a Aum fit,exponit,amp; Ferdinandum regem iuifie.cclcriter ad Caefarem, 8«^ putare dicit,futurum,ut breui confiliarios mittat,qui plenum Si definitum tdponfum adferantln hocautem dubio rerum ftatu,ne nihil agcrent,ôô quia Caefatis cratFrancofurti praefidium,feptemdecim figna peditum, équités ad millCjConrado Hanftæno duAore, fie ut Hefsiæ uicinæ non paruum diferi-nienimmineret,eô contendendum cftèplacuit. Cùm ergô Prufsiae magiftro Vuolfgango,cuius infinibus turn eraftt,incendt]! atque direptionibus plu-fimùmdamni dediffent,progrefsi peragrum archiepifeopi Moguntini,dcci-mofeptimo lulq dieFrancofurtum ueniunt. Principes autem interceflbres atquelegati,continuôpôftad Mauricium atque focios in caftra mittuntle-gatos,quimulceant animos,ôfpacem urgeant.Ea durantepbfidione, Georgius , Mcgelburgiæ dux, Mauricio coniunAus,tile, qui Magdeburgicis o-
OOo # mniwtri
-ocr page 1000-17î8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat,
mnium primus beUum fecerat,tormcnto fuit interfecHus. Quo pn'mum teoî' pore coEptumeftobfidcriFrancofurtum,côfcederati principes magnam’uiin tormentorutn ab eledorePalatino pctuntnecufat iîlc femel 8^ iterum:fed cS aliter non poflèt,SCilli cum exercitufeuenturos nunefarent, ex omninume-rodedttodopræcipua,cum omni inftrumcnto. Ferdinandusrex,addiem, qui fuçit lull} dies decimustertius,Palïàuium reucrfus.que Cgfaris eflècin fin/ gulisl^us üolontaSjintercefloribus oftendit. nimirûm, ut de rebus Imperîf, quaspropofuiflèMauricium fuprâ diximus, non à delecîisaliquotfepara^ tim,fed ab uniuerfîs in conuentu Germaniæ cognofeatur : deinde,ut religio-nis caufa pacata maneat ad proximum ufque conuentum Imperfj : quo quF dem in conuentu,quod agendum in eodeincepsde communiordinumeon filio uidebiturjd ratum fit atquefirmum. Intercefibribus quoque Cæfar,a£l pofiremam epiftolam,andecimalultjdiererpondet. ficutipfi perliteras,ita Ferdinandumregem fratrem,perqaàm diligenterfecum egiflç de fufeipien-dis conditionibusîamp;fequidem utrifqUclibenter uoluiffègratifîcari,fcdmuî* tlsdecaufisimpediri,quas fratri demonftraritrnec enim ut indifferenter olt; mnia probet habeat^rata,fibieffê integrum :quôd autem huius oceafione motus,nonnulli,præteromnemcritumin ealamitatem rncidcrint,id fibi ue* liementcr,fi cuiquam alq,dolercneque tarnen id fui contigiffefîdiîcia, qui tagt; lem fpem nemini fecerit,in^ua prorfus effet acquiefeendum : nam etfi pracci-f3UosaIiquotprincipes,utnafccntimalomederentur,initioknotusinterpeF aritjomnefuumftudiumpollicitusjnon tarnen banc ideô fuam fuiflTemen-' tem,ut quicquid proponeretur,id approbaret : etenim, quæ totum ad Impegt; tiom pertinent,ut ad publiées ea conuentus rcferantur,aequum fibiuideriî quo quidem tempore fi quisullamadferetiuffam de fe querimoniam,mtni-mèfedefuturumofficio,quodadhucqùidem non prætermiferit: cùmenins hadenus nuHym fiteius generis delà tum adfepoftulatum,quod tarnen pri-ufquàm ad armSl!l^|ptur,fieri conueniebat,non fe potuifle, quid ab fe pete-retur,diuinare,mult^inus docere fuos, PalFauium miffbs legatos,quid ad lîngularefpondendumeffet.quod quidem,pro foimuneris atqueperfonæ dignitate^oram ipfefacerecogitetzquod e^ô non omnia probet, quænon-nulli forte conanturipfisperfuadere, non elft, cur hocin fe quifquam repre-hendat: fed ipfos,quifînt interceffbres,adaequasatquemoderatasrationcs debere potius infledere illos atque cohortari, praefertim, cum uix tandem,8^ non nifinecefsitatecoadum arma fecomparaffeuideant, quæne nunequF dem exerccre cogitet,fi modo liceat,amp; fi per ipfos atquabilis ac idonca uia pa cis expediaturtquod cum ita fit,confidere, futurum, ut fibi,fummo magiftra-tuijfidem omnem praeftent potius, quâm ut ifs, qui cum fuis hoftibus,præ-ter officium ,fœdus fecerunt, amp;turbas excitarunt, auftultent : intellige-refc,necignorarc,quid malorumimpendeat, armis utrinqueprodudisina.' ciem,amp; reipublicæ detrimentis commoueri plurimum,inprimis autemin-noxiac multi tudinis,ideoqûe cogitare pacem, ut antea femper, nec uilam x-quamrecufareconditionem: fibi oerô minime tribuendum efle,quôdinte-tea,dum deconditionibus,bis ad fe delatis diuerfo tempore, dcliberau!t,or-dines nonnulli damnis affedi fintmana intercefsionis toto tempore ffiißein-duciasïquód autem per hoc ipfum tempus Albertus Marchio quofdam ad-flixit,non ft pofft prxftaremam ilium ao adione pacis inde à prtneipio fuii-fe alienum: in refpondendo quoque nullam fusminterueniffemoramtSC fi permanfum fuiflèt in ea ra tione,qux ab ipfis init/ô propofita, póft autem im-mutata fuiqmulcô rcfponderi citius atque planiüs,imo,fi ab adione Lincia/ naxoius ÖC ipfl m^ntionem fa étant,difeeffûm non fuiftèt, tampridem omnia potuifö
-ocr page 1001-r
Vrb.Mctcnf. izy?
po tui (Te conciliarucum ergo fuam er^ rempublicam uoluntatê m'dcant, pe-tere maiorem in modum,ut una cum Ferdinando rege fratre,cui fe totum ex-plicarit,adæqu3sconditionesillos adducantjamp;Imperq tum falutistum dignitatis in eo rationem habeant:fcnimirùm, quam adhuc quidem adhibuit, cadem ufurum efle deinccps lenitateftudioqj pacis,qiiódabellociuiliucbe-tncnterabhorreatifiuerô paxiftisconditionious conftituinô pofsit,omncm 3bipfiSjqui fibideuincflifinr,fidem expcdare. Per Ferdirtandum quoqp tune tefpondet ad oratoris Gallid literas,nuper in confeffu recitatas,ut fupra dixi-mus.cum Galliae rege fibi fuifTe pacemjquam diligenter feruarit: ac licet inCo-lenteratc^fuperbèquædam ab illö fièrent,publici tarnen octj caüfa diisimu-^afieullum uerô,quâquamperoratorem amplapollicerctur,nec aliquid ciuf/ modi prae fe ferret,bellum fibi terra mari^ fecinc prius,quam aliquid denun-dafletîporrôiiam antea fe conditionem hanc detulifle,quód fi Mauricius ele/ lt;^or,illius nomine pacis adferret rationes non iniquas, amp;nbsp;rebus anteadlis ac-fommodatas,futurum,ut eas ipfc minime reeufet, ucrùm certiuel definin'nihil quiequam clTe propofitum,ÓC hue ilium fpedarc,ut cum uiola tæ pacis cul patn infe tranfiulit,côcordiæ quot^ uiam ab fe dicat apericndam:deindehoc agerèjUtillud de focictateTurcicapurgctjtanquamipfi fiat iniuriatfed totum hoc efle fidlummam fi res ita poftulet,in medium adduci pofie ac demonftra-d commentarios oratoris Gallici Aremontq, metaoriæ caufa Conftantinopo hfcriptos,8C per centurionem quendamCoftum, ad regem miflbs,adduci 9Uocp pofie ac exhiberi Turcici per Vngariam prsefedi literas ad confoedera toshoc tempore principes aliosep datas,uerum interceptas: ex ijs autem li-quidouiderijfuperioris anni cladis,quam Turcica clafsis dedit,ipfum,autho-
ut idem hoc anno fieret,impulforem fuiffe,quod(p non plus damni da turnfitjUehementerei dolcre,breuiter,hocilliuscnccôfilium atlt;^Turcarum ItnperatoriSjUt fe,fratremcp Ferdinandum funditus cuert^i^^o totam dein derempublicam,inprimis uero Germaniam,in fummi^i^Edigant diferimen 8^ anguftiastquàm pulchrè autem ifta cum illius conueniant promifsis, bC fiîeicuræjGermaniæ falus,facile quemuis intelligere:nam rem ipfam,quo fit animo,teftificarhquod enim prçcipuiordines Imperij,prêter omnemeritum, hocannouexatifintô^adflidi,penitus^deuaftati ,quôd alq multifummis obiedi periculis,quód ope Germanorum,qui fe Coniunxerant ci,quaedâlm-perq locä redada fint in illiiis potefl:atem,8C nunc etiam ab eo muniantur,in ipfum unum elTe conferendam omnem culpam.cum ficergo res babeat,non apparere fibi, quid ipfius oratoris epiftolæ,fîdae prorfus atep fimulata: tribui pofsif.3(J fuo quidem iudicio praeftitifle multô,retjcere illam, quàm id genus refponfum admitteretquod fi rem omnem diligenter etiam confiderent, non dubicare quin uideant,quid ill e per fuum oratorem ftruat ac moliaturtet lt;^o-niamadprsefentem acSionemfcriptumilludminimc faciat,nÔfibi neceflèui den',quiequam amplius ad illud refpondere. Idibus lultj, Ferdinandus rex, Henricum,exilluftriPlauiorum familia, Mifniæ,ficut uocant,Burgrauium, Bohemiæcp cancellarium,in caftramittit.qui cum adMauricium, lultj dicui-gefimoquarto ueniflet,rebus aliquandiu dtfceptatis,pacem ei demumper-fuadet.itacppridieAuguftijpræter multorum expedationem ,dcfumma rei tranfadum eft.ln reliquis,ad perfuadendum comparatis argumentis,hoc etiam crat.co^itetfecOm,nificonditionesadmittat, quantum ei pcriculum in-cumbat amp;nbsp;a C3Efare,quifirmifsimum iam habeat exercitum,amp; ab eius patrue liIoanneFriderico,quem,libertatireftitatum, Caefar propediemfit rcmiffii-fus domum : cogitet quoq; Lantgrautj filius,in quantum difcrimén fit amp;nbsp;patentem captiuum ódomnem prouinciam addudurus. Eledoris Palatini tor-OOo 4. menta,-
-ocr page 1002-17^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat.
mcnt3,quæfübmtniftrarccoadusfois,facula pace,fèccptafucnmtinopptdî?, ne in Alberti manus peruenirent.lulio mcnfe,GaIIiæ rcx,captis aliquot Luce burgicæ ditionis oppidiSjCxercituin in Atrebates adduxitjied nulla re memo rabilipcrfeda,quo militem exlabcreamp;contagionereficeret, copias dimifir, acdomum ipfe reuertiqtjs locis,quæ cœpifleqpraefidio munitis Si opere.qui/ bus demum rebus omnibus Guifiumpræfeciqmagnæ per Galliam authori-tatis principem. Lotharingiae uero dominam uidoam, Cxfarisefororcnc-' ptem,iufsit excedereHnibus.harc duodecimo lulij die uenit Argentoratum,' ÔÇplufcuIis diebus ibi co mm ora ta fuit un à cum forore m ari ti,quæ amp;:ipfa fuit à Galliæ regeiuffà migrare.Venit etiam Argentoratum,finibus eiedus,equi-turn ordims Germanici magifter,Vuo!fgangus,qui proximum in Impertj co feffulocum ab archiepifeopis obtinet, Albertus Marchio,quiFrancofurtum focijs aducntantibus,in uia fefe coniunxeraqrelidis illis ad obfidioncm,Rhe num petit,amp; Vnormaciam attj Spiram in fuam redigit poteftatem, imperata pecunia fimul amp;nbsp;tormentis.Quocuntj ueniret,facrifici uel iam ante profuge* rant,uel mutata ucfte,profefsionem a ordinem iuum difsimulabant.Etcum perFranconiamaduentaret exercitus,epifcopi uicini ac rcliqui eiüsordinis præfedi fugafibi falutem petebant: Si Moguntinus quidem ,qui inetuMar* chionis Alberti iam antea difcelTeratjulij die uigefimoquinto uenit Argento ratum profogus,6dnodemftinam ibi commoratus,abit trans Rhenum. Spi-renfes admodum Cenex Tabernas confogit,non multo póft ibi mortuus. Vuormacicnfts,intcruentuPalatini,domumredijt,dcpenfisaureorum milli-busduodecim.Occupatisqs,quas dixi,ciaitatibus, Albertus, lultj dieuigeft-moodauo,datis ad fenatum Argentinenfem literis,urbem fibi Coctis^ patere quouis tempore,præfidiumcp recipi,cum opus erit,amp; fidem præftari petit, tam fuoquam Galliacregisnominetnam totius Germania: oindicandaccau-(à bellum hodMi|iQ^ari:necipfts,uthuicinftituto deftnt,uel honeftum,uel utile futurum eflêmaWut id perficiantjideô Ce Cociosep denuo iam copias o-mneis coniunxifte. Senatus ad ea biduo pôft reCcribit.muItts nunc annis nihil Ce magis optaffè,quàm ut uera Chrifti religio fimul QC priCca libcrtas pero-ranem Germaniamnorerçnt,eocp nonColùminftituilTe fuas adionesatquc confilia,uerùmctiam opes atcç faculta tes contuliflè iemper, Si cius nunc etiam cflè propofiti,nec unquam defuturos communis patriae tum faluti tum dl gnitati,quantum quidemfîngulis temporibusipfi præftarepoCsinüagnoCce-reetiam,hoc Cui elfe officij,propter illud,quo fint Imperiodeuindi, iufiuran- _ dum att^fidemtquodcum itafiqnon opus efleampliori declaratione fuacuo luntatis:GaUiac quoqg regem,quo tem porc nuper in Alfa tia fuit,nihil ciufmo di poftulaflc:deinde,lcriptum illud,cuius mentionem faciat, àconfœderatis editum de cauCa belli, non fibi miflum aut exhibitum cfle: quapropter orare, ütfatisfadionemaccipiar,necp fibiCuis^finibusuim ullamfaciat.Inhocau-temipfo temporispundo certiorfadus Albertus, ad pacem CpedarcMauri-cium,relido Spirac præfidio,Francofurtum redit cum coptjs, Si obfidionem, â qua MauriciuSjfada iam pace difcclFeratiUrget, pofitis caftris addiuerfant oppidipartem,cis Mœnum flumcn,loco paululum editiori,unde tormentis commodifsimercsagi poterat.Pacificationcm autem hancindignifsime tu-liqdecp Mauricioloquebaturadmodum odiolè,nequeuoluitcomprehend/, pads hac fontconditiones.confeederatiprincipes ante duodecimum Augo-ftidiemdifcedentabarmiSjÔCcopiasitadirnittcnt, ut Ferdinando régi milt-tentjfi ueliqnequeucl CacfariucI Germania: noccant: ad eum quoquediem, Lantgrauius,liberfadus,in fua,quam habet ad Rhenum 3rcc,Rinfelfio,fiftc-mr,interpofitapriusc3utione,deferuandis conditionibus, Halæ Saxonum
iCæfat«
-ocr page 1003-Vrb.MctcnC
SCxfafÊÏatJSïqnitümettameiusnomine fideiunertint,Maunc(«s,Brandcgt; burgicuscicdor, Vuoïfgangus Bipon cinus, renoua ta fponfione^tfc rurfus obligannqijæ Lantgraiiio eft cum Naflbuio Comité, de ditione Chattorum, controueifiajecognofcetur per principes elcdores,amp;ab tjs etiam,q«os earn adremdefignabunt turn reus tumadortexqs deinde Cæfar deligeifcx,qui fummam rei tradent,fic tarnen,«! biennio caufa definiatur;intra fextum menfem Cæfar aget Imperq conuentus, ac turn, qua potifsimum ratione diU fidium religionis componi debeat, deliberabitur: pacem intcrea colent o-WneSjSe propter religionem nulla cuiquam exhibebitur molcftia : quod au* tem dc pacandæ religionis modo,communi ordinum confilio,amp;: interue* nientc Caefaris authoritate,decretum fuerit, nimirdm, utplacidis pi)s Jacquis rationibus componatur difsidiumjideritfirmum atqueratumiad Imperialis iudicn confeflamfiueCamcram admittentur etiam ij qui funt Au-guftanæ confefsionis : rcliqua omnia, quae proßric pertinent ad Gcrma-nia: dccus atque libertatcm,in Imperq conuentu tradari debent : Otto-ni Henrico Palatino’, fuæ regionis dominium atque poflefsio libera per-mittitur : hoc durante bello , qui fide principibus confœderatis data;fe-fedeuinxeruntilliSjOmni foluttuinculo,fuiiuris erunt,iut antea : quibus datum eft damnum hoc in tumultu bellico, nullaig co nomine litem moue, bunt tjs qui dederunt : Cæfaris tarnen Sf ordinum erit, in proximis co-tnitqs rationem aliquam inire,quomodo farciaturijs quod acceperunt de-trimentum:ad,Galliac regem quod attinet,quoniam Imperq res ad ipfum nihil pertinent, licebitjUt quascumCaefarepriuatim habet a(ftiones,easex-ponatMauriciOjUtpoftadCxfaremomnia referantur: profcripti redpiuh-tur in gratiam,modô nihil pofthac in Cæfarem ac reliquos ordines faciant, modo etiam q,qui Galliae regi militant, intra tempos trimde redcant in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।
Germaniam, illo deferto : Brandeborgicus Albertu^^éHT^henditur in h3cpace,modôdifcedatabarmîS,ô(Sante duodccimum Augoftidiem copias dimittat: hanc pacem qui uiolauerit,hoftis iudicabitur. His omnibus , qui praefentes erant principes, primi ordinis,cæterorum uerô l^a* tifubferipferunt. PalTauijenimfoithæc conferipta formula,quam Cae-larobfignauit. Pace fa da, Galliæ regis legatos, Fraxineus, domumre-dit.moleftè quidem rex tranfadionem tulit : fed quum Lantgrauio magnum cffepericulum audiret,nifi padio fierèt, aflenfit, 8C obfides in Germaniam faluos remifit. Augufti die tertio,Mauricius amp;nbsp;Lantgraui^ filius, Francoforto profedi, diuerfas in partes abeitnt : hie quidem in HeC-. lîam,illeuerôiuas copias Donauerdam traduclt,SCfecundo Danubiomit-tit in Vngariam ,aduerfus irruentem Turcam, Illa uerôlegio,cuiRifebcr-gus praeerat, traiedo Mœno fiumine , tranfit ad Albertum Brandebor-gicum,non fine magna principum folicitudine, quod metuerent, ne Cxfar caufam hanc arriperet non dfmittcndi Lantgrauq . Commora-tus ante Francofurtom Albertus, cum pacem fadam retjccret, Augufti die nona difcedit,0d Rheno tranfmifib , prope Moguntiam caftra po/ nitjCiuibusinfuamfidemadadis. Adexitum lultj Villaco ÇæfaruenitOe-nipontem,amp; odauo poft die digrefius, per Bauariam fado itinere,cum Hermanis,Bohemis,kalis,Hifpanis, qui fub initium lulij Gennamappuie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
rantyAlbanodudorCjUigefimo menfis Augufti die uenit Aoguftam. Mo-guntinus archicpifcopus,ciim per Sueuiam diebus aliquot profugus ob« erraflet, ubi primOm de Cæfaris aduentu cognouit, profedionem eo fu-feipit. Fn hoc tempore,SenenfeSjGalliæ regis impulfu ôC 3uxiîio,præfidium Hifpanotu.m eijciunt,ô^arcem ibi cœptam ædificari mandata Cæfaris*
OOo 5 dftuun4
-ocr page 1004-17 fi I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat. /
diruunt 8lt;:{nlibcftatcm fcfe uindicant.Albertustntcrea maxfmam pecuniae uim eccîefiafticïs tmperat,Moguntinis præfertim atqj Spircnfibus:cum ea da ri non poflètjplærife fuga dilapiïSjUtriufq) urbistempla difpoliat,teds quo-queplumbeum templiprimariiSpirenfisdcmoliri cœplt,dcprecanteuerofe-nat^,deft^t^t: Moguntiæ autem A arcem cpifcopi.Rheno propinquam,ho-foitium fuum,amp;: quinque templa,deinde naucs omneis, etfam cas, quæ uino elTentonuftæ arcç frumento,incendit:facit idem Spii-æ,quàCa:f3ri difficilio-rem relinqucrcttranfitum,fuis^reuocatis,quosjbi præiïdio habeb3t,{n nés Treuirorum proficifeitur. Idibus Augulb,Colonicnbs archiepifeopus Herm3nnus,i3m ætatcgrauis,in patria uttamdauGt,amp;qualem expenuir,fî-n'emhabuit.Genus ducebatexilluftri Comitum Vaedcnfiumfamilia. Lanîz grauius écuftodia dtm»flus,uti conuenerat,a: domum proficifcenSjUbiTra-iedum ucnit,Mofæ uicinum oppidum,Mariæ reginçmandatu,quæ tum ad-cratjdenuôfiftitur, amp;nbsp;Hifpanisdafurincuftodiam,tis,qui totum iam quinquennium ipßus fuerant euftodes. Eius autem rei caufa fuif,quod Rifcber-gus,qinLantgrautifihômilitauerat,cum fuis copijsomnibus adAIbertuth tranfilTèqut antediximus.qua quidem re paeem clîeuiolatâ regina dicebaf,!-deoepnon Obilicereipfum dimittere: donee,quacCæfarisineoftuoluntas, cognofcat.Mauricius,adDanubium,ficutdixi,progreflus,Augußidfeafge-fimofecundo copias præn»ttir,pedites quidem,fccundo flumine, équités au tem per continentem.ipfe reipriuataccaufa domum rccuriit,pôft adeosredi-turus.Cùm ad Treuiros Albertus aduentaret,Georgius Holius,êCarfarianis ducibusunus,militum figna decem adduxerar,urbisdefcndcndæcaufa:uez rùm ab oppidanis exclüfus, qui praefidium reeufarent, Luceburgum copias reducit. Albertus autem Augußi dieuigefimoleptimodeditionem fibifieri poftulattaltero diereccptus,militem perurbem amp;nbsp;loca uicina diftribuit. Epi-feopus interi[wg^Hn^rce,quam diximus eflead Rheni ScMofellæ confiuen temtreliquorumeTOi# procerum eius ordinis nemo aderat. Cæfar dies aliquot Auguftæcommoratus,cum,quem principes confoederati nuperconfti tuerant,ienatum,ÔÉ: unà tribus omneis abrogat,6C priorem reipublicæ forma, fie (enatum ab fe conftitutum reftituit,8e é miniftris ecclefiæ treis remouct, a-I q s autem,ut iuxta confefsionis Auguftanæ formulam doceant fie aganf,per-mittitjfuit hoc Augufti menfis die uigefîmoquinto.Calcndis deinde Septem bris illinc digrelTuSjfie fex peditum(ignispraefidio relidis,biduopôftuenit Vlmamîexercitus autem allô deflexit,donee ad Vuirtembergenfum fines peruenit.quod Vlmenf um caufa fiebat,neipforurn ager,qui fummam (idem Caîfari præftitifrent,nouum acciperet detrimentum. Qiio die CæfarAugir-ftadifcefsiqhumanifsimis uerbis,fie prolixe defua benruolentia pollicitus, loannem Fridericum Saxoniæ ducem ab fe dimittit, qui fie poftridiedomom uerfus proficifeitur. Lantgrauius etiam, quartaSeptembris diedimifluSjdo-mumfexto póft die reuertit. Intereadum Albertus eratTrcueri,cl3ufafuet6t omnia templa. commoratus ibi per dies odo, fie monachorum collegtjsali-quotincenfis,fiearcequ3dam epifeopinon procul ab urbe,præfidium ibire-linquit,figna duodecim. Poftea Sircum profedus,quod eftinterMctimatt^ l'reuerim,pari interuallo,Lotharingicæ ditionis oppidum, decimotertio die Septembris,Mofenam ibi traqcit,fie Lueeburgicum agrum,deinderurfusLo tharingiam ingreditur, fie pafsim multum damnidat,cxpedans,cuiufmodi conditionem Galliæ rex déférât. Cæfarautem,cümaducntaret, folicitatusab cpifcopis.padiones illas refcindit,tjs^ mandat,ne ratas habeant,ut^fua re-cuperent.ldem quoc^ Noribergicis permittit,fiepôftilloshoitatur,utregio-nis luendæ C3u(a,foedus faciant» Idem feribitad S^cuos,adRhen3nosâ^
afioSÿ
-ocr page 1005-Vrb.Mctcnf.
MfoSjtam principes quam duitates . Itaque fœdere fefe deinde muniunt hi tiuos diximusepiÉcopifimulódNbribergcnres: amp;nbsp;quum AlberriiSjaduen-tânteCæiàre,Lotharingiampetcret,Bambcrgenfis,ad exitum Augufti men/ fis,amp; per ScptembrenijForchcmum oppidum SC ahaplæraquerccuperaf, CacfarjVuirtembcrgcnfis agri fines egreflus/tenebatiterSpirenfe: ucrùm iibi Brettam uenit,quod eft oppidum Palatini principis, mutato confiiio, defle» (^iensadlæuam,Argentoratum petebat. Eius aduentu/ex ab «rbc milliari-bus,ucneruntadeumlegati,lacobus Sturmius jFridericus Goteftemus, Lu-douicus Grcmpius,dcprecatum,utipforum finibus parceret, alioque tradu-fcrct partem excrcituSjneùecum maioribus ipfecopijs in urbem ingredi uel-ïet,necinrepublico quicquam mutaret. nie,cûm perhumaniter excepifteq fcirefedicitSCintenigerc,quàmpraedarèfortiterq?iefegeflerit nuper ea ciuF USjquantumcj fibi beneficium ÖCImperio toti dederineius rei perpetuam a-pud fefore memoriam,5Cipfa re dcclaraturum per occafionem, quantum cis hoenominedebeat. poftearepentinumfuum aduentumdiligenter exeufat, propterincenfas ab Alberto naues, propter allatum nunciumde Galiorum in AHatiam incurfu,tum etiam propter anni tempus,quod celeritatem poftu-ietjUtquàmprimumadhoftem peruenirepofsittexercitumergôfetiadudu-•■uaipræterurbem,quamfitipiecumfuis tantumdomefticis ingreflurus,8gt;â fumptoprandionepernodaturusquidemibi. Cùm igitur decimoquinto Septem bris die,quendam in uicum,milliare unum ab urbe ueniflet, copijs o^ •nnibus per agros hucilluc circumfufis,in diemquintum ibi permanfitttunc demum, impedimentis iam omnibus Rhenotranfmifsis, in quo permagna fuerat difficultas,SC prima luceiuflb progredi exerdtuj'pfe, non magno cum comitatUjfub meridiem uenit in urbem,nunquam antcuifam,amanterSdho-norificècxccptusàfenatu. Forte prætercundum erat templum primarium: CÔ cum ucnit, defeendit, SC à facrificis introdudus, pa^u^nil^Ç moratus,regt; flâcontenditad prandium. Senatus deinde munus aSeum deferqpro mo-t^cciuitatiSjOransutboniconfulat. Ilie, SCpergratumfibieftcrcfpondeqSC tjuod anteadis dicbus,de fua erga ipfos uoluntate dixerat, ob fprtiter admi-niftratam, dubio 8C plané formidolofb tempore, rempublicam, repetit,SC, Auod oppidanis damnum effet datum extra urbem,à milite, per ipforum hor tos3tqueprædia,dolerefibidicit: quiaucró non omnibus incommodisoc-turri pofsit in tanta multitudine, rogat utpatienter fer3nt,praefcrtim,quum liocipfum bellum Imperq cauia gcratur. Deinde,fub uefperum,Flaganoi-cam uiam ingreffus,in proximum liicum diuertiqaeibi pernodauit. AdAr/ gentinam cum effeqMctim iturus,exterorum principum ora tores, qui feque oanturclusaulam,iubctdiuertcrcSp{ram,SCibi commorari. Britannia:re/ gisEduardi fextilegatus tunc eratRichardus Morofi'nus, cuius eft inter homines dodos nomen illuftre: Venetæ autem reipublicæ Marcus Antonius AmiiliuSjUir Sc eleganter ipfeliterisexcultuSjSCingeniorum fautoreximius. JPaucisqs diebus quibus adurbem Caefarfubftitit, nemo credat, quantum damnidederint milites in agris,SCadmodum erat trifte fpedacu!um,uidcre miferos agricolas,eorumcp liberos atqueconiuges in urbem acciirrentes, rebus omnibus difpoliatos. Dclataquidemres nritadducem Albanum,àfc-natu:8CquanquamisdoIerefibimagnoperedicctcr,ÔCcuratarum,nequidc-iufmodi fieret in pofterum,tarnen nihil profici potuiqSCquacunqueirenq morefuodiripiebantomnia. Summæ totius belli praefedus erat Albanus,! Galli interim,dudoreGuifiOjMetim SC Nanccium inprimismuniunq fru-mentum ctiam omne atque pabulum ex agris eo conuehont . Militabant Çaefari loannes Marchio Brandeburgicus, Alfonfus Holfaii» dux, Daniae re
-ocr page 1006-i7«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat.
gis frater,Philtbertus Sabaudiæducis fihus * Lotharingiae domina uiduä,^/ nibus expulfa, Cæfaremauunculum ad Argentoratum conuenif,fnBelgium deinde profeda.CæfarHaganoa Landauium petit, öóibi fupradiesfex-dedm commoratus, pulchernmo ceel o, non fine multorum admirationci tandemiteringrediturMetenfe, amp;laduigefimumfecundum diem Odobris urfaemobfidct. plæriquc ci«esacfenatores,permdru Gallorumjdifcedunt, alif inLotharingiam,a{n ueró Argentoratum. Erat turn in Lotbaringiæfî-nibus, ad oppidum Pontamoflum, Albertus Brandeburgicus, cumquin-quaginta Ggnis peditum, ÓC equitatu non paruo : cutn^ de ftipendtjs tam prarteriti quam ftjturi temporis inter ipfum Galliseqóe regem non conueni-letjintefuentuquorundam reconciliatur Cæfari,qui Sd culpamomnem ei cödonat,6lt;: adionem in cum inftitui belli C3ufa,uetat, amp;nbsp;tranfadionem cum epiieopoBambergenfifadam atqueVuirciburgenfi,confirmât, S^militiam Vogaricam ei rcmjttit,(n cius^ gratiarn fgnofcitOetingenfi Comltf,patriat/ que filio’, item Alberto Mansfeldio filqs^. Eo cognito,Guiiq prindpisfrater Aumalius,quiraagno cum cqüitatumilTus erat in Lothan'ngiam,a reglt;^ ne quid Albertus, de quo dubftabantjdamnidaret, ftatuiteumadorirt. ïam enim occultis confiltjs Galli detraxerantei legionem unam peditum,cui prat-erat Rifebergus i nam is ad regem tranfijt : deinde, rcliquum ctiam exerd-tumfolidtabanf,amp;ipforumconfilqerat,utdenudatum acdefiitutumifuis, ob difficultatem reinumtffariæ,cum ignominia profligarent. Habebat Aa-malais in confilioloannem Fraxineum,cpifcopumBaionenfemîcàmamp;h«-ius accederet cohortatio, ton's uiribus in ilium inochitur.pedites pugnam detredabant ob non foluta ftipendia : falus ergo tota pendebat ab equitatu, quos amice compcllans Albertus,amp; ad uirtutem cohortatus,impetumin cos facit, probabat hominis confilium fortuna: perrompensenimperme-diam 3dem,diiqdtillos SCinfugam datprafcipitcs,t3metfinumerolongêfu-perarent,plu'?lllli^^^uidem ex nobilitate,interfed'!s *. Fraxineus fuga dila-pfus fuit: Aumahus,tribusacceptisuulneribos,capitur.fuithocdiequarta Kouembris. Ea parta uidoria, uenitante Metim Albertus cum Aumalio captiuo,caftraqûe ponit ad Mofellam flumcn,ac deinde curatum cxuuînere captioom,in Germaniam mittit eufiodiendum. Erat ei Iegatus,ut proteftan-tium quoque belIo,Georgius,ex illuftri Lichtebergenfium familia. Bamber-gicopôft nunciat de confirmatis à Carfare padis, monct,utfidcm fétu et, oppida fibi reftituanfuis etiam praffedis,nifi morem ille gerat, ut artnis récupèrent, mandat . Hocipio tempore CæiarisexercitusBelgicuspopuîatur Galliam,amp; arcem qs lods munitifsimam,Hefdinum,c3pit,quam aliquod poft tempus Galliae rex deinde récupérât, ô^mifsis in Germsniamliterisa-cerbè Caefarem perftringit,amp; ut iecum amicitiam celant,accepti beneficq memores,ac reftitutæfua nimirum opera liberiatis,bortanir. Cîeiâr,qui Dedehouq commoratus adhuc erat,quodeftad Mofellam,oppidum,quatuor infra Metim milliaribus,ingefimoNoucmbrisdieucnit in caftra. Tune mprimis oalidé fuit urbs coneufla tormentis,quorum tanta uiseraf,utno« Argentoratifolum, fed trans Rhenum etiam admilliarfaquatuorexaudire-torfragor atquc tonitru. abeft autem Argentoratum àMcti,milI(aribusma-gnisduodeuiginti. Mauricius,queminVngariam iuiflècum exercitudixi-müs,pro Ferdinando rege,fub hoc tempus domum reuertit. Faciebattunc bellum HeUrico Brunfutcenfi.Volratus Mansfeldius, Albertifîl(U6,eutnqûe totis propèfinibuseieciti Henricus ergo Met/m in cafira uePit ad Cîefa-rem,delt;ÿfuafortuna conqùeftuSjOpem implorât,fed id fuit aliène rempote. Mansieldius, Marchionis Alberü militabat aufpicijs,€tjm is Gallicarutn
àdhtie
-ocr page 1007-Vrb.MetenC 17«^
^dhuceflctpartium. Dum Mctim Cæfar obfider, Vuolfgangus, cquitum otdinis Germanie» magißcr,Eluangum oppidum capit. Eft ibi pr^fedura Halde locuples, ecclefiaftica ,quam ille rnulhs »am menfibus ambiebat. qui funteiuscollegq poteftatem habent eligendipræfedt : uulgö præpofitum Hocant. edm ergo quendam elegilTent, gencre nobilem,ille,qui fepraete-fitum eftedoleret,ex»mprouifo locum occupât. Eocognito,princcps \ uit-*cmberg«cus,quem eius collegrj fodales,ut fu»iuris defenforem implora-bantjilicofuosconicribitjamp;brumac tempore profe(ftus,facili momento récupérât, ^illi præterea unum amp;alterum oppidum eripit,donccfumptusin Hiilitem fadus refarciatur. Gall»,circumfefsi,crebras faciunt eruptiones, ptæfertim in Albert» caftra, inter alios grauitcr uulneratus fuit Lichte-l^ergus. Erat autem hyems afperrima öc niuofatÄ^ quanqua’m ingentem liabebat exercitum Cæfar, ab oppugnatione tarnen abftinuif, ÔC cunicu-Jisdemümrem tentabat : fed id fruftrà fuit, cum ann» tempus irnpedi-hoftjs per indicium id accepiftet. Defendebant urbem ledifsimi duces, illuftribus nati familtjs: rei uerôfummæpræeratGuiftus. Quum Alberti Marchionispræfedi, copias conducerent illius mand3tu,Bambergi-cus apud Cameram ea de re qnæftus, Decembris die uigefimononolite-fas obtincc,quibus mandatur Albertinis,utab armisabftineant. Vlmcn-fes,arcem Helfenftænum,quam recuperauerant, deiedo præfidio, quod Albertus ibt reliqueratjdemoliuntur totam.Hyemis intempérie Cæfar coadus, lubexitumDecembris obftdionem foluere,0f Dedehouium profedus,ac •ndereuerfus in Belgium,legiones aliquot in Treuiris hyemare iubet.inhis etiam fuit Albertus. Ex contagione autem atque frigore defiderata fuit ma. gna pars exercitus’. Galli, uigefimofecundo lanuarij die fupplicationes ai.d. lui, Mcti faciunt ad templa diuorum,ob rem bene geftam: Guifius deinde, rc-li(^loibilegato,redit»nGalliam. Hocipfomenfe,ßambeuj|(^multarur-fuscripiunt Albertinipræfedi: Qi qtium obfidione fowra^etenfi, Alber-tusaliquandiuin Treuerishyemaflctjacperfolutisa Cæfare ftipendtjs, Fe-btuario menfc Germaniam peteret, Bambergenfis epiicopus , February diedecimofepiimonouasiterum literas obtinet à Camera,quarum unis i-dem denuó mandatur,quod prius: alteris autem iniungiturnobilitati per Franconiam, amp;nbsp;Noribergicis, item Palatino principi,Ioanni FridericoSa-’fûnijtanquàm finitimis, utopemeiferant. AdexitumFebruarymenfis, Galliæ reXjCuiiam creuerat animus ob defenfamMetim/criptumeuulgat, ^pis excuium, ad Impertj ordinesomneis,aculeatum inprimis, ôf infeftum Cæfari, Nam Sgt;C in odium conatur ilium SC contemptum etiam adducere. non efle uidelicet metuendum amplius, cuius iam fit fra da potentia, ÔC de-tedæ multorum annor»jm technæ,qui ualerudine*fit tarn afflida tamque perdita,u»xutanimamtrahat:fequidcm eodem Temper in ipfos animo futugt; rum,hoccft,amico SCliberali:0Clicetnonnulli magnis ab fe benefierjs affedi, nonadmodumgratifuerint,non tarnen idcircô difcclTurum à reliquorum a-micitta. VbideCameræ mandatis Albertus aecepit,crebras datliteras ad Atrebatenfem,ad Albanum,ad Cæfarcmipfum,amp;quid epifeopi moliantur, quomodo pada uioIent,oftcndit,8C quia tranfadionem cum il lis fadam fibi confîrmaritjpœnam eis denunciaripetit,nifiparcant deindeSpiram miftb ad Camcram »ntcrnuncio,non modo pada,fedCæfaris quoque mandatum ab cpifeopis uiolari docetdtaque petit,nelitem ullam fibi moitcant, SC literas ab aducriartjs»mpetratas,aboleant. Adhæcilli, fui cftè muneris,utiuscui-quedicantîidetiamepifcopisnonfepotuiflèdencgarcpetcntibus. Ipfecon-tràjpoft multam tefutationem,idcm quod antea, petit gt;nbsp;nam alioqui, fi dam
num
-ocr page 1008-»7g A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppugnat.
num fibidctur/orCjUt cüiabipfîs illudfibipræftanpofiuletstqrjefarcirr, caiî famhabeat. Ad Alberti Ittcras, Martij dicdecimotertioCæfaircfcrtbit.pa-dlionem illam ab feconfîrmatam efle, neque negate: ftipendia quoquefeSi* beraliter ipfi perfoluiflè,magno fané cum fuo difpcndio, quum reliquis nihil daretur:pergratum uero fibi fuiiïè futurum,ß quidem epilcopi nihil ampiius mouiflent,eoqûe nomine fe mififfèlegatum ad ipfos qui pcrfuaderencum au temillirecufarint,ôi;adfe,principes item eledores atquc Cameram prouo^ carint,uideremfum,quàm non pofsithoccis denegari,præfertim, cum ordi-nesnonnallifufpitionem defeconceperint, QCuarios iadent rumores: ete-nim,ßnuncipßus precibus acquiefcat,amp; illos pada feru3reiubeaf,fore,ut QC iniquéfaceredicatur,ôlt;f fufpitiones illasaugeat: fui nimirùm eflèmuneriSjUt ius æquabilitcromnibusadminiftretjamp;fuimfieri prohibeat: unicamigitut hanc cflè rationem,ut amicé res componatur,nequefedubitare,quinipfe-tnet,ß rem totam prudenterfecum expendat,hanc uitam fit ingreflurus: u£ autemfaciliuSjamp;maioricumfrudu tes pcragatur,daturum fenegociumi-pfiuscognatis,Bauariæprincipi 6(SVuirtembergico,ut intercédant:epifeo* pos quidem,datis ad fecrebrisliteris,grauicer eiïè conqueftos, ueruntamen confiderefenoneflerepudiaturosadionem:eius,quod eftinterHcnricum Brunfuicenfemciufqùcnobilitatem,difsidij componendi negocium loan-niMarchioniBrandeburai'co fc demandaflè: Bauatum etiam ÔC Vuirtem-betgicum ducem conftituifre,ut interOetingenfes Comités,patrem atque fi'Iios, tranfigant» Hoc feré tempore 8i dilapfus fuit exercitus Mansfeldi-cus:ôé Ioannis Friderici atque Mauricq principes legati conueniunt,utipios concilient.namillefuisinliterisatque moneta,quam cuderct,eledoris nomen Süf gladios binos tranfuerfôs, quod eft eiedoratusinfi'gne,fibiufurpa-bat,ô^Gotham arcem,permittentcCaeiârc,rurfusmuniebat. Id autem gra-uiter tulit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad fuos otdines de eo quetimoniamihabuinhorum c-
ratomnium ienretetÿ,rationesineundaseflèpacis: itaque mifsifueruntle-gati,ficutdiximus,uetùm fruftrà. Per hos etiam dies, epifeopus Metenfis RobertuSjCardinalisLenoncurtuSjGalIiac régi deditifsimus,Metim oenit, ÔÇ iurifdidionem omnem fibi uendicat,SC ad fe pertinere dicit,quifitlmpertf princeps,6é nouum inftituitfcnatum,in eumqûe nonnullos adoptât otdinis , , ecdefiafticijÔé Marfæumoppidulum,adGermaniæfines po.fitum,operc K
Gallotum præfidtjs munit. Huius iam anteafucrantinterccptacliterae,qui-busàrcgepetcbar,utfibi iurifdidionem permitteret,quam fui maioresha-buifientepifeopnnam fui cflepropofiti,nouùm conftituerefenatum,ncc ul/ lum recfpcrc,qui non fit ipfî totus addidus:alioqui futurum, ut qui funt partium Cacfaris,ibircmaneant,alij uerô,difccd3nt,quod quidem ipfiusmaxi-mo fit futurum fncommodo:nifi enim fufpedi remoueantur omnes,non efle quod ti anquiîlam eius urbis polîèfsionem fibi promittat: cupete autem fu-umftudium atqueuoluntatem ipfiprobate:namideo cumprimis inhæclo-ca fcfecommigraflcjôifepifeopatum hunefufeepifte, utilluftrem aliquam oz perameipofîetSé officium præftare. Etat turn Albertus Hcdelbergafcutn cledore Palatino,dif literas iilinc ad Cameræ iudicesmifcrat,dequibusdi-dum eft.Hedelbergam tunequoque uenerunt Bauarus, Vuirtembergicus, mandatu Carfâris,pacificandicaufa:üenit etiam duxCliuenfis. Rediudifee-ptata,quumepifcopimagnam pecuniae uim offierrcnt,Bambergicus inpri-mis,ut oppida fibi relinquercntur pacata,probarent etiam hancconditio-nem interceffôres: Albertus,qui pada fibifcruafiuelIct,quaeCaefaretiam confi'rmafiet, qUum hoc ipfo tempore per fuos in Saxonia cogeretequita-tum,ôlt; iainde quorundam auxilijs compertum haberetjinfedaredifcedit, offenfus
-ocr page 1009-Vrb.MctenC i7«7
offenfusinterccflôribus,Si^mox3darmafefeconuertft,ac cdito fcnpto Mar-•^dic mgefimofeptimo, rem omnem ordinc commémorât,deque aduerfa-•'ijsjobutolatam fidem,grauifsimè qucritur,amp; argumentum illud réfutât, lt;ïuo dicebantepifcopi.nonfibiltccre qm'cquam de bonis ecclefiafticisalie-’i3re,ôlt;fncce(ïariôfibtfuumiusarmtsdefendendum efledoceuVuirciburgi-cusaderatipfCjBambergcnfis miferatlegatos. Quæ Vuirtcmbergico duci Jiscrató^fimultas cum ordinis Germanicimagiftro, principum intercefsio-necompofita fuit. quum bic, ut oppida rccuperaret, aureorum millia trigin-fa dependeret. Ad fecundum Aprdis diem,qui turn erat Pafchac dies,Ma u-ndasquoque uentt Hedelbergam ad prtncipes,ufusmagnaceleritate. tri-duo póft,domum recurrit Hbquos diximus,principes interceirores,ut ab in-'uria fefe defenderentjfœdus Ï3ciunt,in eoque funt etiam Moguntinus SiC Treuericus. Quum reicdis conditionibus Hedelberga profedus Albertus cogcretexercitum,Bambcrgicus Vuirciburgcnfis altéras obtinent à Cariera liceras.f)samp;Moguntino Sgt;C Palatino dC Mauricio, ÔCPrufsiae magiftro, 8lt;^Ioanni Friderico amp;nbsp;Vuirtcmbergico SCLantgrauio SCNoribergicis atquc iiicinis omnibus mand3tur,ut opem illisfcrant. fuit hoc Mat] dtefecunda. Maaricius,quialioqui fufpedumhabcrct Albertum,SChocbelIo fe quoque Cfederetobliquépeti,muniendifua caufa,fcEdus cum Brunfuicenfi facit,SC fpifcopis atque Noribergicis opem promittit. Interim Albertus, condudis coptisprogreditur,ói^pcrepifcoporum»tqueNoribergcnfium fines omnia Uaftatincendtjs atquedireptionibus,ôiBambergam,oppidumregionis pri-tnsrium capit,8C nobilitati Franconicæ bellum indicit,nifi moremipfi gc-fant,amp;Schutnfurtum,tmpérqoppidumoccupat,praefi'dioqûe munit’. No-fibergici,quoniamoppidaquafdamôCcaftellatenent beneficio regni Bohe-ttiiæ, Ferdinandum rfKrti orauerant, ut ad ealoca tucnda liceretipfts equi-tatum cogère perclus fuies tannuitrex,SC qt ad quin^nto^onferiberent, permittitmos uerô profîcifcentes Albertus intercipit, ^fmul ex tjs,quæ di-xitnusjcaftellis acoppidis quædam occupât. E' diuerfo,Henricus Brunfui-cenfis,quimagnamexercitusMansfeldici partem adfe traduxerat,perPhi-lippumfiliumuicinis bellum infert, graflatus per epifeopi Monafterienfis, MindenfiSjErici prlncipis agnati fui,amp;Bremenfium fines, ab îjfqùc uim pez cuniæ per magnam cxtorquet.Per hofee dies,controuerfia, quæ principi Cli-Uenfierat cum archiepifeopo Colonicnfî,iurifdidionis caufa, Palatiniprin-cipisatqueTrcuirenIisintcruentu,qui Bacheraci conuencrant,fedata fuit. Paulô pôft,ad initium lunq menfis, Palatinus, Moguntinus, Bauaïlac ducis atque Vuirtembergenfis Icgari, mandatu Cæfaris, Francofurti conueniunt, belliFranconicicaufa. Legatos ibi Cæfar habebat,Ludouicûm Comitem Conigftenum,Renardum SolmenfemjHenricUm Hafium: aderant etiam Ferdinand! regis nonnulli.cumqùe Cæfaris abolitionem epifeopi urgerent, Albertus ueró confîrmationem,cledores moncntlegatos Cæfaris, ut hæceî perfcribanf,quô renunciet,utrum ualere uelit. Cæfar decimo feptimo die lu-nij relpondet. Quum'anno fuperiori de Alberti SC epifeoporum audiflèc tranfadionc,rogatuquorundamrefcidiffè illam, SC epifeopis mand3ffè,ne leruarentjpropterea quod effet malires exempli,cogéré aliquem imperata fa-cere,propter officium fibi præftitum amp;nbsp;Impcrioded cüm Albertus deinde le-cum non aliterpacifciuellct,nifi pad{onesiliæiaberentureflefirmæ,fe,malo tis incommodi uitandi cauia,quod to ti Germaniæ tûm imminebat,obfecun-daffe tempori, 8C,quôd expeditum ille haberct excrcitum, Mansfeldiusc-tiam,illiusaufpicio,perS3Xoni3m nouas manuscogcret,ôC ipfe bello Gallico
-ocr page 1010-17^8 Oppugnat.Vrb.MctcnC
lico impcditus,non pollet eum cohcrcerc,neceHeti'n Gcrm3n{a,qui uel dicm uniimpotujfletciusimpetumfuftïncrcjfeciflecum illo paccm,ca fiduciani-tnirûmjUteumpofteaplacaretjpi'æfertimjficOgnatipnndpes «nterccderent; amp;fanê,fifoel!cemeuentunifibi Deus ante Metim dedifTet, paratas fuiflèra-tioneSjquibusilKfatisfadutn eflèt : nam egregiam fibi naualTc opcrameo bello,fic,uteigratificari cup{at:pofteauerô,quàm non fuccefsit obiïdio,pct ipfos Hedelbergac tentafle concordfamtquod autem condiriones ibi propo^ fitas ille répudiant,rurfus arma fumpferit,perquàm fibi fuifle moleftum, Si fdcircoFrancofurtihuncalterum indixifle conucntummuncautemadfede* ferri,non epifcopis modó, fed alqs etiam ab ipfo bellum inferruquodSi ue* hementer fibi doleat,ói contra padiones etiam fiat : nam ilium, quo tempo-re fuit in gratiam receptus, Si fibi fidelem operam in pofteriimôilmpcrio promifiiTetquod fiuel nunc faltem obtemperaret, depofiturum fe praetcrito-rummemoriam:quód autem infufpitionem apud quofdamipfeuenerit, inique fierhtotis ergo uiribus in pacificätionem incumbant, necampliorem ab (edeclarationemrequirannid fibi foregratiisimum, Siin rebus ad Imperium pertinentibus nihiliedeinceps, nifideipforum confiliofadurum* Franco* forto demum infedare difcenum fuit. His ipfis fere diebus,Laugingap,iufiii Caefaris,conueniuntBauarus QC Vuirtembergicus una cum altis,utOctin-genfes Comités,parentem atquefilios pacarent. Nam inde à bello Smalcal-dicOjLudouicus pater,S*fiiius eiufdem nominis,ad obfidionem ufque Me-tenfem,incertis uagabanturfedibus,quod contra Caefarem militalTent. poi*
fefsionem autem omneis tenebantpermifi[uCæfaris,Fridericus at-queVuolfoangusfiIq,diuerfæreIigionisabillo. Quum
* ad adionem uentum elfer,pater,fummacin-gratitudinisillos accufattSi licet dili-genter elaborarent principes,
I nihil tarnen potuit » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftitui;
FINIS.
HISTORIA
-ocr page 1011-HIST0R1A PVGNÄE
ÏNFELICIS: INTER IL L V S T RISS. PRIN
CINCIPEM ET DOMINVM b. MAVRICIVM S A C RI IMP. Rom,Archimarfchalchum ôdc. Et AlbertumMarchioÂ^t/ '' nem Brandeburgenfem : D.Mauricfj mortem conti'nens fepulturam.
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
THOMA VVINTZERO DRES« denfe.autore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ”
GEORGIVS FABRICIVS
C H E M NI C E N s I s,
M.auriciMcecidit,beült;ixGermiintitpUngé^ Amiffa iittper^ quanta columna tui in /«lt;lt; Mars amits cur impie uifcerafueuis ? Ecce tuum cecidit fteua per arma decuf^
Mauricij tumulum cernens Germania plan^, Peä ore magnanimo non habitura parent. -
ILL VSTRISSIMO AG OMNI VIRTV*
TVM GENERE ORNATlSSIMO PRINCtPI AC DOMINO D.
Augufto Duci Saxoniæjfacri Imp.Rom.Archimarfchalcho amp;nbsp;Eledori, LandgrauioThunngiæjMarchioniMifniæjBurggrauio
Magdeburgéhfi,domino fuo cle^ merittfsimo « is. b.
Ntotactantis,nccdicam grauifsimîs,qu3e nóbisundic^ fmmincrc uidcntur pericuhs,in tanta denique rerum omnium mutatione,pau ji cos,qui,unde ea contingant,inquirant,pauciores,quicaufamiræ Dci confidcrcnt,paucffsimos,qui fe crime caputt^ malorum dicant enc,ccrnimus.amp; idcirco mcliorcm uitam,mores cuItiorcSjSô itcr fan Âÿ diusinfiftant.Ita cnim pertinaciacrcuit,itauicijsincumb5t omncs, tantopercuirtutesSchoncftæaAiortesparuipcnduntur,utdefutu^ •■ajS«: ccrtifsima Dei pœna,nemo cogitct.nemo diuinâ iram,amp; hæcorgana,quibus nos coherceat,eirc putccignari t aut certe fi norunt ) fccuri de omnibus, quæ, uocc diuina, ProphetæjChriftus amp;nbsp;Apoftoli uaticinati funt.forealiquando ut coelum ôô terra mu^ tcntur,igneconfumantur,amp;rcdtat R EX GLORIAE, R EX AETERNVS, amp;for tis,qui fit fuorum habiturus dcleAum,ubi fjs,fecundum incredulitatê amp;nbsp;maliciam corgt;-dis,Scimpoenitcntiam,abætcrno parafairrogabitpœnamÆosautcm qui.uerbo Dei, adiundis Sôcognitis iignis,adfidem ÔC nouamobcdicntiam,funt adduAi,in gternum, pafsione fua exftruftum denuo,amp; fanguine illius perfeAum amp;nbsp;mundatum, fecum du^ cet habitaculum.Hæc erit ilia dies,qui élcAi ,ô(. San Ai gaudebunt 8C lætabuntur : Mali uero,amp;fccuri, peccatorum fanie,amp; lafciuià polluti .prædolore 8C planAu deficient, Tumuerbum Dcicoluifiejtumdiem praeccdenriafignacognouifle, à unicum mediae torcmiefum Chrifturo,uerafidc,5óinuocatfoneamplexum cffeiuuabit : Quorum nim ille tutor,amp; aduocatus eriqilli profeAo caufa non cadent,hos,per mortem, ad ui^ tamæternam.amp;rcgnum omnibus pijs.cum Chrifto,præparatumintroducer. Videa--musquocirca ne nofmctipfï nobis dcfimus,fed cùm iam approperet dies ille iudicij, •'cçlonge(ut cxfîgnis colligiturlabfuturus fit,id claboremus, ut Chriftum uera mente P P P colamus.
-ocr page 1012-1770 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftoîa.
•
colamusji'llurn fcquamur,3óprodigrjs multis^ fîgru's admoniri,oic}rójTm ujtam inftf-tuamusIPræfcidm cum omnes,quando ucnturus flr,Iarcar. Tot ÿûtc^ incóelo prodp gia,i'nfole8ólunaexriterunt,tot inorbcbclla,cædes,rcgnorum niucatroncs,totmcerigt; dia uaftationeSjUrbium oppidoru' mue,Sc func «Só fueruiu gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÉÇP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pquot;
gna(ûnt,quibus rcgnum Dei aduentarCjamp;iudicium cxtrcmu adçjfTe h'omini'bus pro^ nunciareturSóoftenderctunVttaccara plurimoruftiuirorum fnnlpnerc, tam ccclefiaquot; fticoquàmciuili,mortem; -Tandem fortifsimos heroas,amp;uiïos magnanimoscxtin^ ftos.quorum impcriQamp;; regno CŒtuspi'orum dilatari S^augeri potuiflet. Qiialeexcm plum nobis in bcllicofifsimo fortifsimo,AcliilIcfere Germanico,p'rincipcnoftro,SC T. C. fratre inuidifsimOjDo'mino D.Mauricio felicis memoriae EicÂorc ôôc.extitit,cu ius tutcla,piorumcoetus floruit,defenfus amp;nbsp;propagatus eft: Qui iam pro patria,amp; pa--ce communi dimicans fortiter,galma ex bello parta,amp; hofte deuxSo, mortem in Chrp ftooppetijtxuius profccüömortc,omnes meritdlugereSCdoleredebent: quod ab rjs, qui animi excellentis amp;nbsp;ingenui funt,fleri non dubfto,cuius faAa,ut pofterifati,profc^ rantur,ut,quanta eius erga patriamfides,quantusaninjus^quantaalacritas,quanta deniquein fadis conftantia fuerir.patefiat omnibus,quo ali),ad ampliorem honeftatis adionemcommoueantur,pcrficiendum eft fummopere. Quocirca, hocmeumftu^ dium,quantulumcuncj! cft,ölt;exiguum, T. C. animo ed promptiore.Sd beneuolentiogt; re accipiet.qudalrjs,quorum maior eft ars,maiorexpcrientia,ÖC ftilusiucundior,adma iora amp;nbsp;grauiora fcribenda,anfa praebeatur. Hoc interim ex ftudijs humanioribus profe dum,ut T. C. gratum fit,humilimis qu3efo,amp; obfecro prccibus,promitto'ue,fi maior accelTerit eruditio.SC dodrina locupletior, omni ftudio, animo lubentifsimo maiora, quæ etiam ad T. C. laudem,^iones honeftas, amp;nbsp;principe Eledore dignas referantur, meexhibiturutn» Bene ualc,amp; féliciter. Anno M. D; LIII.
Tuae Illuftrifsimae celfitudini addidifsimus dCdeditifsimus
Thomäs VVintzeru» • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Drefdenfis.
HISToTR^A PVGNÆ: INTER ILLV.
STRISSIMVM PRINCIPCM ET DOMlNVM D. MAV» riduRijfacri Imp. Rom. Archimarfchalchum 8Cc. QC Albertum Marchioncm Bran-denburgenfem.
N ego Mduortem qui talid fdÜd gubemdt Et beUdtricem cdrmine cdtito Dedtn î crciedes tulerintiCy prdlid qudntdt Atlt;^ ducum mortem, Teutend terrd tibh Hei miferum exiguo,nec longo temporis dâu,
Germdnos beUo tot perijU'; duces t Qui poterdnt drmis populo feeptrisq; prodeffe, frdngere qui poterdnt Turcicd regnd mdnu.
Appdret cldrut coeli pne nubibus der, Hec crebrdsfiindit turbidu« imber dqudt. Crdmind cum prtbent horti, flduefeit drifiis Quändo Ceres, Veneri Myrthus er almd uires, Cdndidd ubi florent uiridunti lilid prdto, EtfruHut uberes terrd benignd pdrit.
Exurguntmdgni Mdrtis,belli^ tumultus, Kdrehio Germdnis Kurte timendus ddeß.
StiUM
Hin:.pug.inccrMaur.amp; Mar.
177t
fJiarchio No rinberganf obfedit.
Et Urn fimA uolat, Noribergdin ciu^ere caflm, Ef petere ing(nti,nta:ni(t celfa 'manti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Ciuibui or mortem cunilK..urbi^- rumam» Korrendum,captK,ór minitare maltim
Ni /renum dccipcre,cr hiili parère fàtenturt !pfo ielt;juattiritm culmina Gr alta foló, riixerat htec hoftts,pergitq; injùre tremeitdiu, vaut cunewm,Gr den/a mcenia mole petunt.
ScaU improuipe,fubitusq; apparuit i^nis, Et bombardarum murmur ubiq; fonat^ Tum uiUae cmum quas uidit perdidit igné, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turba,rapit domtbus,ru^ca,quicquid habet.
Incendia uäa iarunt.
V.oluitur ater odor tedis, GT murmure caco Intus faxa fanant,dant tabulata fonum, Excurrunt ßtxbulis pecudes,Gr teda relmquunt, Clamat equus trépidant bos GT bt igné b oat.
Per mediamßammam gadlinte ex igné uolabant, Qv,eq^ gerunt pennas,igne foluta,uolant.
Horrendiim didu,cun£iismiferabile uifu, Quin uifum miferis tela inimica uetant, Kon datur effugiwm domibas rebus^ relidis, • Obruitur durauulgus inerme,nece.
Ctedes.
Sicfùit hoflis atrox,ßc corpora nefcia belli Innocuum uulgt{s,turbidus énfe,necat.
Ipfeaciem feruat,circa hunc utrinq^ phalanges Stantdenf£,ßridisenfibushorretager, rgt;iff'erturpalma,atq^ fros uidoriafiUit, Militibusbeüimt,ciuibuseflq;iocus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।
lUuduntholkm,Grdenfomucronéf,tigant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Veßnditmurosturbaanimatafuos. ■
bifceffus ab
urbe GT
Pofiquàm igitur beUo Noribergam uincere cejj'at, Qtiando oleum atq^ operant ßc perißfe putat.
Heferit Gr muros Gr fummasdeferitarces Marcbio,uicmam praripit ipfeßgam, Wurtzburgumq- petit uiolehti ctede propinquum Pambergumq; tuOs fulphure Gr igne domos.
Hei mihi quot'cades ortlt;e atq^ 'mcendia quanta, Vulgus habet circum quantus inerme timor.
, Diripit imbellcs quos cingunt mœnià nuüa, St q«ie brffcKcreßrox perdit Gr igne bona. Aut dmt argentum,aut patianturßngula tolli, Kon parcit,qudmuis iuffa dedcre bona.
Proh fceltK,hi£c lUimens eß,hisgaudet GT illet
Vrbibus incenßs M.archio ridet acer.
impius GT iadatßdurum incendia tanta, Vt^ fuas affet ccelica turba pedes/
Suppetias petiere duces,queis cura facrorum eß, Viderunthoßis,cwmßrabella,fui.
Epifcopi.
Agm'ma dum poterant cumularunt betticd,ßrro Inßuns conantur pellere,uiq;^maliim.
Poßmodo
ppp â
-ocr page 1014-|
Expeditto HlMricij Eleliori^t Legiti dd JAAfchioné mißt, Vldrthuj ,.v Erdttconiit feuit, BoßiS duddc âa» |
L |
Hifloria pugnæ inter Pofimedo Mduricitts pdtrite promptißimui,id^, Pejißrum regno conjßicit elßfuo^ Audierdtij; minds,dtq; horrida foild tyrdtini, Corpore ut in ntdtris fenferit drma puer. PrieddtK uoluit iuftus fuccurrere,tdntd, Et de GermdniSfpeUere damnd bonis, Affluit hue i^uc hominum,eomitienici; cateriH Mauriciitm,iußd,Qrbelldiuudreuo!unt. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 'Srunfuigeriqi duces coniungunt agmina forteS) Suppetids pdtri£ ßrre flidentq; fuie. Principio beüi cdufflum^caufflamqi tumultus, Mtttenddm cenfenthoftibus eße fuist Fleili fi pefflet cunéld ßne csede tyrdunuSi Opponunt pdcis proximd uerba noute» Boßis dt hdudqudqudm diiilis uiolentid ceßi\ Spdrgens,exup£rdt,ßiuold uerbagt;magis, refflonfd dedit bis mißls nuUd, nec lt;equd LegdtiSthorum ridetat drmd ntagis. Blt;ec propter forti fe milite quifq^ pdrdbdt, Vt ui definddnt,regnd homtnesqifflud, • Interea beUo totd in Frdreonid feuit MdrehiOjUbi uiüis quod,rdpit omne.potefl. Omnid (onßingit, tollit,pr£ddtur, V außrt Sicutdper lutes depopuldturugros, Bec timet ille Deum,metuit nec tartara c£ca, itteffluam dextram cttnila timere,putdt, fu^ros nuUo iam milite egere, Cur^t ptrpetUfC pacis origo Ceusi Et licet inßrni iacidtur prorfus 'm ora, Adßirids mittat fuppliciumq; Deus. Se tarnen baudßrias tum pojfe teuere firentem, QuiCmodoßntfaliixßam pepigerefidem, Horrere excidiuK )niferas,b£llumq;iüturuWj Quando illi dederint régna adeunda Ditis. Fulminât has magno uoces ex crc tyrannus. Bis terret miferwin,Milgus, CZ ille,uiros. |
• |
s |
|
Crgt;nuer,fus ijf/ßithdbi» Ci(siä^}un^» 1 • * |
Mduricius poflquam patriam grafflante tyr..nno Vafflari cerntt beüaq; ftua pati. Germanum uoluitfe demonßrarefuieq; Fraternam patri^mittcrefortis opem, Dux ad conciliumCßqiiidtm meditare decorum) Conuocat imperij corpora leila fui. Conueniunt omnes,equitum comitante catcrud (iuifque,ubißußißros Lipßd feruat agros. Quando tgitur cunäi uencre ad reela frequentes, Kdgnanimus prmeeps talia uerbadeditt Audite Ô proceres quiccunq; 'm peüoreuoluo, Bil patriic,uobis nilue datura mali. ' Quos^emitus 'mgens iam iam Germaniafrtidat |
f |
/iliditis |
Mauricium amp;Marchioncm.
Audité,quos uelgrandiafdxa fcidnt, Audiftid noflro turn qualia,quanta minarit
Regno,quad uario perdere Marte cupit.
Qjiem,quà poßibile efi ßummo dignamur honore, (Ciiiodfcitts)adnojlriu cumuenit ille domos.
Verum cum täntumfefeconuerteritiße Et cupidt noflros fanguinolentus agros.
Teutonicam ßudedt prorfus diueUere gentein,
Nomen in tota nobik quicquid habet,
Üos de more pio femper,uelut dnte,pardti, tarn patriie optatam,qu(efo,/rremusopem, Qÿare agite ô proceres,ducamus ad ardua, turmat» Prtelidtpro ueflris flringitis arma bonis,
Ipfe ego me uobis tungam,me,uosq^ timentem Nil,felt;ilabimini,quo Deus ipfe uolet, Kac ego deftndam dextrd,fi nitmen zsr adfit, Sunt qui nobifcum prtelia dura cient, Dixçrat Eteäoruerbis er moribus altus, Omnibus attenta mente tenendd,uiris,
•
Inte re d turmas equitum duxere fub ipfant
Portdm,cui nomen Crema propinqua dédit, Conßficiunt armis fu quifqi,quibusüe minißris . Extruilus,firmonumüepdratusequo, Kinc legunt aptos,quos cernunt effe duces^. Et pritbent cundis arma gerenda uiris, Attulit ut lucem rofeis aurora capiüis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
ifdbiierunt eledionem equitum iogt;
CrtßAtumq^ tulit Phoebus ad alta caput, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
Mandauitprinceps,utquifq^ paratas ddeffet,
Hdcfe ueUe uiam carpere namlt;^ die.
Pergere er in beüum,quo ßt Germania falud. Et patrid expulfo tutd,Cyclope,fud, Sint currus er equi,/àmuîi,comités^ pdrdfi. Cum tuba clangendo figna fonora dabit. Ad metam iam folis equi uenêre ucloces, Atq; diem medium uexerat axe Titan.
Mauritius princeps cum moenia Lipfica linquit. Et peregrè multis,hinc comitatus abiti
Proficifeitur Eledorin ieUum,
Interea reliqui perguntadbella propinqua Qttifquis equo'fidens Pedore quifquis dcer, Kincq; duces,equites^pedites quoq^ moenia linquunt Lipfica,ficreliqud,eß turbd fecutd,ducem, Deuenere manus amborum foedere iundic
Exercitta Brunftiger, Bl Pranciam contra Mar-chiotjg abit,
Marchiom Saxoniamßi
Mauricios»
Erunfuigerüm,er copii,quds tenuere duces,
Pertile ubi inhabitat diues Pranconia teüus,
Pinibus er quorum Mœnus abuhdat aquis, Qttie poßquam fenfit,fubduxit Mdrehio turmas, dû! SdXonicos agmine pergit agros. Non tarnen eß profigó,fi(giendi miffapoteflof, Longius,er mijeris non datur effe grauem, Ndiw^ ut Saxonicds audiuit protinus hoßes
-ocr page 1016-■ Hiftoria pugnse inter
MdMricj'îWjgefW« O' ruere in patriaa
Colligit arma manu,diß)erfum connocat agmen»
Venit Lunte iurgum. Peina oppi^ dum»
Hacq; iubet reliquof tela inimica fequi, Venerat hoflis atrox ad proxima regna,fùêre dux Luneburgiacit omnia principibut.
Diuet agrittpopulis hue flruâa eft Peina,uetuftiti
Pf j«4 domo parua,at legibut ampla bonit»
Arx munita fatit nitet, O eottftruila decorci
Atq^ altwm templum,curiaparuaftit. Hue ambo dueuntur equtSiCrhoftts acerbuft Mauricim^ fuofortis o altuf equo. Eft curuo anfradu uaïïis,accommoda ft-audi Armorumc^ dolts utilts ilia nimit.
Vrget utrinq; latus denfts hieftondibus antrum Quo daturangufta fcandere ftuce uiam» Irruit hue hoftis,copiât^ reduxit in antra,
Vt noftrosftrudisßüeretinCidijs,
Kaurlcif in caftra aduen ti«s, Tridericut duxLunee lurgenßs» Philip. Mae pnut,a- Clt;lt;« rolui Viäor principef. Comet de tiorraba.
At noftri campofub aperto caftra locarunt, Detantuprorftaneftiaturbadolit» Pars uaUit ftrmis tent9bia fixa columnis, Cuniculos fiirtim pars agit, aufa,uagos» Queis tuti poftènt tranftendere caftra reuerfi, VaUeqi fub ftruda rebut adefte fuis. Omnibus eximius labor eft,labor omnibus alter, Eftapibus multusceu labor or uarius. Hie firt ligna gemens,firt iUe cibaria rapta, hie glom frat datq; gerenda alijs. Ad focios copi9tq; uenit dux nofter o heros. Quo uifo ex ducibus fortioi^mnis adeft.
Aduenit o princeps Luneburguf, maxima ftirpis
SpeSiO magnanimi dulcis imago patris, Adueninnt Henrfc e tui fortifiime nati
Brunfuigeri,iuuentvm corpora celfa duewn. Quid pietate fenem eomitem,cui Barraba nomen
Ulagnificwm impofuit,teq;,tuosqi firam ƒ
QMdfJtd tu uirtute uales.^meritiifprobitatef
Quanta erga miferos O pietate uales.
Conuenere alq multi,quels/àma per arma, Tlomina^ ex duro Marte petita placent.
Conflituunt turmas equitum,denfasqi cohortes, lam fuccefftri certa figura mali. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Bombardas globulis onerant,igncmq;capeftunt, Dirigit has magno turba labore,rotis.
Jpfie fub hac prüfens luftrdtur cunda,iubet^ Mauricius,fîgnum pedoris egregij, Ecceautem campa noftrosffeculatur aperto Marchio,faltanti multa minatus equo, Quem iuxtàcomites fi jfedes omnia, pauci, Quels latos curfu corrip'ithoftis agros, Infultans noftris,dans pugnæ figna cruentf Occulta latus Marchio fiaude nimis.
-ocr page 1017-Mauricium amp;nbsp;Marchioncm.
iVam fed pofiquÀm no/kr conßgt;exerät hew, Hoflii er atidiuit friuolA uerba trucK, ’ £n,quid cefftmut dixit qu'm iHidrießrocent InfequimurfpatrM toUite quiefo luem, l^eu quit ob incepium fubitivm mihi fegtiior ito, ego uobifcum prieïia tanta gero, Eftquibits amp;nbsp;patniefalui,cr pia cura penatuM fortiter in pugnam,pergite tempuf adeft, Vt^ aliquid magni fàciatif,fit labor omnis, Nobile protenduntbellacruentadeciit.
Adhortatio Eleäoris ad pugnam,
Lam eafwnma mihi,dulla ex uirtute uidetur Hacfinénobilitdt puluerulenta iacet, Sed ceffate nihifprohibet uerba omhia temput, TeliSfit,firmo quifq- paratm equo, Nitc breüiter princeps ad turmdi dixit,in ipfo Qjio ilt;igt;n pertri/Hi,tempore,pugna foret, Interea clypeos humerii ïhuenilibiu aptant. Et capiti galeas iungere quifq^ fhidet, Inflruüi gladijs,bombardii undiq; fepti, QtiifqifuamadturmampergitabirecitM^ ° P»gn£ tamqi dirgnoflrif oblatajùerunt Signa^quibw pugnam ntarchió ßgnat atren, Nff mord,confwj«o fignum tuba dat^ cruentum Claßica. Citiam trifiii murihure clangor erat, Vtra'^ cóncurrit legio proh lAarte timendo Eerro quifq;fibidam pópuUtur iter, tiifcurrunt magnisq; acuunt clamorihut tras, Hei mihi nunc équités nunc peditesq; cadunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
tit drmdtü
^exiüa pu» gne figna 4 lAarchione tniffc.
Pugna habit ta j.ld.lulq. Hora P. JA, prima,
Tgt;ant fonitum crebris^ fragoribus arma ruentum. Et flrepitus latos turbine complet agros.
Sangutnecomplenturfolfg,complentur lt;!:tr arua, Verq; nemus totem cunüa cruore madmt. tngrauat ardentum belli mens feud firore Et nojiri,ac hofes fünera multa ciunt, Aßjßquidem pricfens omnia eft periuria bello Auro ubi ftue metu ftangitur alma fides, Ecce quibus nofter Princeps fe ddiunxeratalis, Cumq; Ulis pugnam fortiter aufus erat, lUae cwn pugnam grauiorem prorfus adeffe, Ettantiefinem ctedis abejfeputant.
Tres ahe e» quititm Mifi ttenfium pro
Mauriciat globo lethall terh^.
Linquuntduäorem,reliquosq;Cr terga refle^uttt, tAdurieq longé nä ualuere preces.
Qfcin fuper er cererein fuper amp;nbsp;fdta,perfiditturb4, Csdibus ex ipfis,ejfugiebatequis.
Proh fcelus hortantis globulus tranfuerberat dtTM Kaurtcq,atq; artus Pr’mcipisftgnefcidit, Loricam ualidam difeußit^iungitur aies H£c ftmori, Qt nodes tlla ubi firma tatet, Çfintmuo comités lie{wm ad tentoria ducunt, ebirurgus^ cito uulneris un£lor adeft.
'I
PPp 4 Caujfa
-ocr page 1018-177
Marchio ca* ptui ab ipfo uiäore fub^ duciturzy obmunuilU beratur quod ei dede ( - rat,
Hojks fùga= ti.
Duces Bruna fuicenfesoca cifi.
Duo de Bar» raba,Gr-co* mes Pbdip.à Blechlingin. Princeps Lu neburgen/is pa iditur.
ViÜoria,
KïOroria pugnx inter
Cauffamalitanti folaeftperiuria,fo!ae/t,
Hrfc ettam ex uindis Marchio captm abit»
Ignari pugnant acuités de Pri-ncipis ifto fato,atq; ingenti uulnere Martis atri, lamqs duces noßrißtgientes eminus hofics Dij^erfos, denßs inlec^uebanturequis.
ntultos agitabant agmme,mtiltos Ad Stygium incerta morte mijere lacum, Hei mihi qu£ clt;edes,qu£ ßißo fanguinis orta, Qttot uitam miferè depoßccre fuam, Herocï quantißent heß,er morte perempti Exanimes er quotiam pericre uiri.^ Qjim(dolor heu)tuuenum fortißima corpora,nati Brunfuigeri,tanta c£de,ßecuta ruunt.
Perpetuus luéîus patri,mdelebilis ira, Et tant£,poßhac ultio certa,necis.
Quid reßram Comitum mortem pr£clara [equentwn ’ Corpora,quels uitam ßißulit atra dies.
Te'^ canam Luneburge ducem mentemqi uirilem, Peäus er inßaä£ quod pietatis erat, Primiti£ beüi mißerii^ragisq; propinqu£
Dura rudimenta,pa Imaq^ moefla, nimis, Q_ui forti multat potuißes pedore gentes Atq- domare ßras,atqi punire malos, Sed iuuat ad Diumn ßc confeendißfe penates, Perpetuo ßquidem gloria uera mdnet. Sunt quibus £quaiisfors contigit,omnibiis una, iss^ltvm^nt quos uulnera dura trahant, tlluflres animititum fortia pedora,nomen üobilitos magH'M quels q; animus^ ßcit. Et beüatores recipit Deus,bis quoq^ gatidet Definfum m terris relligionis opus. His fuper imfurgens non frada timoré iuuentus, Hoßem deßxo per nemus enfeßigat.
Omnis mifeetnr tum c£co puluere campus, tpfe pedmn pulfu contremuit^ locus.
Inßßuntpanteriaculis,gladioq- cratnto,
Hine atq^ hinc mentes fufcitat ira graues, Hoßis pr£ reliquis f£uit,multumq- minatur. Et torua miferis ßonte tiinendus adeß, Qualis ubi ad terras abrupto fÿdere nimbus, Pontum per medium quandofi-agore ruit, Horrefeunt corda agricolis.dabit iüe ruinas Arboribus,uiridis plunma damna fatis, Ante uolantfonitumq^ßrunt ad littora uenti, Attonitum linquit pafcua grata pecus.
Talis in aduerfas it dudor Marchio turbos, Marchio rem cundam uiq; dolo^ gerens.
Agglomerat noßrum cuneis fe quifq^ coadis, Expedatq- uirum,uir,iuuenisqj fuum.
ÿlourinlt;^
Mauriciumamp;MarcIiionem. 1777
tiduricium intered comités fidiq; miniflri
Infudfœddtumfdngume cdfiralocdnt,
Strdmind fttbjkrnutit,t€guliim leólosq^pdrdtos lUijUbi membrd duds defltigdtd idcent.
Decumbit grduiter fubnixus tempord,dextra, fortundmg- fltdm uulnerd fleud flrens.
Eripere exili luddtitur drundime tclum,
Edtd uidm fl qudm longius efleuelint,
Enfle flecdnt Idto uulnus,teliq^ Idtebrdm,
Per Idtus tenerdflorcipe multd mouent,
Adfluntdodores medicinie,dtlt;^ drte periti,
Adflunt kerbdrtvm queis pdtet utilitds^
Turn fl mdnu medicd,Phoebiq;p()tentibuf herbis
Subuenire Duds quiflci; dolore fludet.
i^ec quicqudm trepiddnt,nec quicqudmflordpe uulnut
SoUidtdnt,ubifit,nec pdtet, ille globus.
Sentit ßux telum,teli flentitq- dolores,
Sed flrri nequeunt excogitd re dolos,
Attdmen hi flucds fouerunt uulnerd,cr herbis
Atq; nouum ungentis hi leniere mdlum.
Quippe dolor flwmjnus miflero de corpore fltgit, Atq; jktitflummo in uulneris ore cruor.
Nec tdmen efl uit£ flies uUd relidd miniflris,
Duw Hires,color ipfle flgit,
Quin fliquidem pr£flens efl dur£ mortis imdgOf
Et nec hdbent ulldm triflid flitd moram,
Ipfle fldcerdotemprinceps deturbduocduit, Adfldduentdnti tdliduerbddedit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
Tune Dei innuiM perdgis,tibi cundd poteflds, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Eflfl remittendi crimind noflrd,ddtd f
Ergo mthi med qu£flo fldcer peccdtd remitte,
Hei miflerivm flteor Ine meruijfle nihil,
Sed peccdflfleDeo cordm,fldfle mdlum fl
Etnil quodflummi uerbd timendd iubent.
Efl tdmenh£c miflero mihi flgt;es,quod credo IdUdtum
Me de peccdtis Chrifle cruore tuo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Th promeinmundumes Deusdltddfledeprofldus,
Non piguit pro me mortis ddire uidm.
Me propter Hm(lus,trHflus,conjflutus idus, Me propter longis c£flHs drundinibus.
Me propter coldpho},dldpdsfl Cr uerberd paflus.
Me propter trddus crinibus,dh miflerè,
Tu med portdfli,medfpes,peccdtd,rcdcmptor
QU£ tud floderuntmembrd,pedesfl tuos,
Cmniduulneribus med uulnerd,morte,tulifli
Mortem,qu£ pdüens ingrdudt ecce mihi,
Kon timeo mortem,flcubi mors efl mihi lucrum,
Mox eris in cœlo Chrifle uidende mihi,
Omnid credentum conflcriptdfl nomind fleruds,
Meenomen fl meum tu fl benignus hdbes,
H(fc mihi flunt imis de temdnddtd meduUiSf
il£cconfirmdbo Chriflecruoretuo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UPp q
Einispugnie^
Principis Ea ledorts ad
D.todnnent Albinum oratio,
Con/eflio^
Applicdtio paflionis Chrilhadlfle,
C( lt;nbsp;lt;nbsp;lt;«
1778
SumßtSäcnt nentttm.
gt;»
Hiftoria pugnæ inter;
Talia ßtus erat: Ciim prüfens turba miratur Mauricij exanimi uerba,fidem^iducif fumßt er biitcuenerandaDeiSacramenta,facerdot
Qtia tradit ftmmà cwm pierate fenex.
Et Chrißi corpus,ßtftim Chrißt^^ cruorem, Credentes Chriflus iußitutipfefrui,
Pofimodo cum magis atq^inagis dolor ifle per omne Perrexit corpus,membra per er reliqua.
ImperiiHM memorat,fratrem-,dominamq; dueißam, Q»lt;e fuperefl gnatam,coniugif^ decus.
Multa^ de bello,qutsfitfi fan^umifidutor, duit fantte erdis fit,docet ipfe uirot,
Honfejion fecusn quos duxerat armigeivs^, Marchio ßt tahti proxima cauffa mali.
Propatriaertniferis,fefed beüaffe,ßtgatis, Heugrauius cemat Teutona tetra malum,
Vt uero rurfus pofl pugnam teriia ponto Tulgente,ex alto ,prouenit ax€,dies, Exurgunt le£lis,ßtmantia ftrata rel'mquunt, Qtiißßfuo,iuffi^currit ad arma,loco,
Hi^ ßrunt ß3,bula mter,equis,fuä pafcud,lymphat, Hi dominitfontemdatttq;ßruntq; fuis.
Interea caßris,morf,emmet cmnibtis^atra Permultis uitie,uulnere cldudit,iter.
iUius ecce autem quoc^ caßri Umma feruat, DuiiUbiidelrißi œdereduâliticrat.
Atq^fhuis tempus mortis,mors ,equa in'miflrat, itt^itai^atetjiammonßrat er iUauiam.
Morsfi qui^a porta eß,qua fcandtint aßrafideles, Qwn ebrifius miferis hoc pateficit iter.
Tum uero immenfus tenerasit clamor ad auras,
kt lp J
Mortem plorantes er trißia ßtagementes, Hdc hora extmdtim morte ducem^ fore, llleautemledo,recubabat uiribui lt;egcr, Exanimis^ ßre,tdlia uerba deditt
Credo metis uiuit quad uida morte redemptorf Cumq; Deo moderat régna fuperna, Deus.
Extrema^; die furgentem mequoq^ credo, Coeleßtmdederitcum tuba clarafonu/m, Jnduar hac multo meliori pelle refurgens, Inq; meafummum carne uidebo Deum, His oculif reducem Chriftum de morte uidebo» ludicij iequalis,quando minißtr erit.
Thwi foci/f (nattig omttis riw» IHpdU tegtbat» Turba duaMn)letho deßtigdtui aitt
Hic ego iant uelkrmorior,Dux,difdtedeme, Pro pdtrid mortem non timuiße grauem, eßt mei memoref, belli,tantiq; laborit, ientiet hoc pactm Mifnia uoftri(,puto,
^uo^ii
Mauricium amp;nbsp;Marchionem. 1773
|
Ert uobis med dextrd,tibi bone Chrilk,pdterg; dnimam in propridf mitto benigne ntdnut^ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Alterd cum rurfut miferis durord reluxitt Solq; nouo celeres igne reduxit equos, Innumeris ddfunt mflrudi uiribut omnes, Et peditivm circum callfd mdniplui erdt, TttMJ gKoï confilijs,r)ux qnonddin elegerdt ddfunt, Et dodi, O' nidgnd cum pietdtefenes, Execet ut corpui,cbirurgo,foycipe,mdnddnti Et cundis corpmpurget db inguinibust.
Excrcmentd firunt,toto de corpore, O inde Vngentis tingunt corpuf o offd Ducis^
Efl^; pdrdtd diufolido de,cijlold,Ugno, Qwa tf gt;■»■(£ conddnt ilia fedd uiri, Extrudd e(l iUd uiüd in regione per dmpld, Qudm Seifirshußum tttrbd prophand uocdt^
Hic templum excelfum, quod dicds ntdrmorefrdum, Tdm lapidum cdndens efl color cr niueut.
Hue quid finitimis urbs nuUd eß conditd in oris, Hia M-duricij ciefd,tegendd firunt^ Exoritur mdgnut cdmpdnie cldngorm durds, Atq; dltis circum turribut drd fondnt,
Tium pietdte fenes humeris,belliq; primores Inßgni cifldm cum grduitdte ßrunt, Subfequiturreliquumq; phdldnx cdndentibus drniis, Armis,conuerfd cujfide quifc^ uenit.
Hinc pro ceres,Udlidiqi duces,fidi^i miniflri Ingenti comitunt turbine templd petunt.
Et fitconcentus udrius,quiereldqi multd, iAduricij mortem, trißid ßtd cdnunL
Interedin templo,condebdnt llidfummo, Comd quibus ldudi,cdnitiesq;ßiit. Et linquunt teinplimi,teinpliq^ fdcrdrid dperti, fud,ex Omni milite cdßrd petite
Nee mord continuo,fonitum tubd cldrd ftrebdt Murmure iam complens omnid cdflrd fuo ; \ox hmc quando tubd refonduerit dlterd rurfut. Et dederit cldrum uoce cdnente fonum:
Corpiti Eïe* doris exen* terdtur.
SeißrshdUe fenpdgoft
tiidineißuU occlufd fepe Hunts
Vlcwrut
|
1780 Hiftoda pugnæ inter Vf currUidt^ drmi% er equis/ü quifparat Uf» | |
|
occiß er mortui fepce liuntur, |
Ad patrias fedes quando petttur iter. lam^ali/feeiosfmhumataq; corpora terrx mand(bant,cun{lis libera pradafiiit. Exanimesqi adbuc curru ad tentoria ducunh Et ccefos g,rauiter Marte firent e uiros. Expirant aniinamttiultiquibtise/l genus altum. Et luget quorum fubdica turba nece. J^ecpoteritquifquàm morientum ftnera fri, Sunt quorum,obfcuro nomine,fitma latet. Jnnumeri credo,ferlißima peâora,c^de Ah miferum,ignoto funt tumulata folo. lamqi abitum,iam cunda parant,currwqi miniflri. Tertio cum rofeoprouenit ore dies. Et loculum Rhoeda,quo corpus principis unilum Decubuit,Mulis impofuêrefuis. |
|
Apptiriftuf dbituf. |
Tum^ ducum feniordat multa infignia pugne, Q^£ dextrafortis uiiïorabhofletulit. Addit equos er telaouibiu jfoliauerat hoßtm, |
|
Eleüoris dfa |
Signa iubet reli^uos claßicafirre uiros. Turn puer 'mgenueeltirpis,generisqi perampli Ergaducemfidiscognùus offieqs. induit arma duds,qua geßerlt;ü ipfe,petitus Quando fiitifummum fub ^ur ante,globo. Sanguine adhuc plena,atq^ iâum monfirantia teli. Quo tandem afeendit/firitus aflra duds: Et fèJ^nuemrn fub pedui cuß)ide,flriduin MucronÊhtantfC figna timenda neds. Et iam ßma uolans tantipranuntia ludus, |
|
Prindpiljîe ludui, |
Contriftat totam Principis iUa domum. Quam dadem miferlt;e poflquàm accepcre,Dud/fa Ad coduw affidens talia uerba dedit. Erincipis heu mortem,proh trijVa fieta mariti, Ah quid crudeliSgMars^ timende petes ƒ Atme Deusgrauium quondam miferate dolorum, Orbatie penitus,tumiferere pater, Sande Deus bonitate tua modo pendeo,totam . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in^tuastradorneboneChrifemanus, Tu^ meum dominum, tum foemineum^ decor em Aeternum ut fernes, te precor omnipotens. Quodfuperrfl,ficias neu dux alienus zyquot; ho fis impefij rapiat feeptra gerenda fibi. Verum aduentantem iam per maria omnia ferua, 0 Chrife Auguflum,cunda^ damna fuga, Vt reducemfaluu/m uideam,uideat^ pénates |
|
• |
ipfe meos,noftri dux fit zy imperif |
|
luilitt titüoriSjob nprtem pda tris. |
Quid iuuatheu magnime Prindpis effe iugatem. Quid iuuat herois me cubuiffe toro, Bunegemitum poflquàm cognouit filia moefîum, Et mortem charifjàta fuprema patris. tilia prima inanuflauos efl undit^ crines. |
Mauricium amp;nbsp;Marchionem.
Et roß'iMidtugenidjisr laniata caput.
Turba jurit reliqua, refonat plangoribut aula. Et mu/Jant tri/ks trijiia uerba duces.
nine totam 'mjilix uulgatur ßma per urbem. Mentes demittunt,horrida ßta canunt,
Ajl aula'm media jh.tfcijjaue^ DucilJd, Coniugis ext'miiifitpe miferta necem.
Ciuid ßciatitollit^ manus, r'mgitq-, tremenles t
Adq^ Detvm promit,congentmatq; preces i
IAuUaq;ßemcufat,iambellum,iamcj;ßrocem
Boßem,tu)n reliquüm perßdiamqi du gt;gt;m.
Occifum dom'mii/m,tum trijiia uulnera plorans,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omni de bello talia diäa ftrens.
Quid c£des bellMn,cum res ßt tetra,uocarunt ?
Qu£ nihil er beUi,niiq; ßuoris habet!
Hei mihi res beüas ego,fed tu beüa fequaris, Me miferain orbajii,qui,fcelerate,Oucei.
Et tibi de beüo,qu£ junt tibi bellaßequanturi ml time.is hoßis,nam tibibeÜa precor,
Tuq; Deusßcias,de noßris arce jiirorem. Tu ßquidemdextra,peUerecuniilapctes.
iainq; jèrè adueniuntàam Lipßca meenia cernunt, Qui patria ajjiortant jiinus ad arua duces.
lamq-, iugis turres en conß)iciuntur 'm altis, Adproperatßßis LipCki clara uiris.
Bis bellatorii/m legio primum obuia iienit, Ereblis annis undiq^jiilgetager. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®
Tlrt« pucriq; fequuntur eos longo ord'me b'mi, * Lipfenßs doihe turba pußÜa ßcholf.
Hos comitantur,ijs praßbliex urbe,mag!flri, Quiuideant mores,qui puniantq‘malos.
Qum quoq; doilorum grex,Academia uenitqs vniuerfa,decus Lipßaculta tuum»
Ante altos Keiior cunbtis Uenerandus,ami{ltt
Velatus ctrciMW memfera caputq; nigro,
Hmc or do il or es multi,multiq; magiftri, Omnibus ztr niger esr tnßts amiàus erat. Procédant longe ex portis,tum c£ierapubes. Et ßtidioforum numerus eximius.
Tum patres urbis ueniunt,fanäusßfenatus. Tum quibus eßrerum mentio multa, fettes »
Et ctues traüu longo,pueriq^ fequuntur, Bec longé Gr trißisgrexmuliebris erat, •
Plorantesmultummifer£,mullumq-gementes, ’
Lugubribusr elis tempora c'mila gérant.
Poßquamautempropiustrißesuenereifub altis Turribus excel fos £ ra dedere fonos.
Obuij iamno/lrisßilaeßßipatacaterud,
Mauricq ext'mdi qu£ pia membra ttdit. Tum genua atq^ manus Reilor,trißis^ Senatus
1781
iKiSf/tî’dw/za coram.
Lailas ar*: bis,
imprecatio Duci/ße,
Euniis Lipßa am ießrtur i^-.Cal.Aua guß.koraP, Ä5. fecunda.
A\ilit(s ßine ri obaiaiti abeunt, Schcla/lici, Praceptorei Caius Acaa demi£ Lip* fenßf.
Retour mely t£Academi£ DoHores, lAagißri, Stadioß, Senatus, dues.
Mulieres,
ileäunt,
|
178» ^xcipiuntfù nm. |
J-^iftoriâ pughæ inter fk^iunt,atq}aperitturbapropheinjcaput. Exhibet atq; omitisdejùnéicf gratut honorem, |
|
loculum (U füttere mi ur.^ bem portA^ bant» |
e/I ntgefis hominum planam,C7 eft gemituf, aie loeulum ex Rhtedii fumunttträduntq- pheretruM» fnde ntrii bit ter,corpora leóla uirûm. Excipiunthittnerii,oflroq- GT findone cindum Et /ùnuf celeres mœnid 'm alta ßrunt, tibera,ic(m ßcili pede currit,ftinere Rhoedd, Concejjiim atq; alqs,non graue fentit onm» Deuenerc locum templi fub momibm altis. |
|
Tem^'um D. Tboi«#. \ |
Ciui diui Thom£ diciturejje facer. Ecceautem panno^nigroGruelam'mec'mda, , Selloijfuggefîum quieq; habet alta.doiritt. Ex temp'o in medio,conftruda eft area longa, Gradibm efi binii altiorilla folo. Inq; hune extruda efl,tegulis obdudaq; finem, Confficuwm utpheretrtvmßtfuperimpoßtunt, Qnam circum bis fex/htuunt haflilia parua. Omnia ßgna quibm pida jùere ducis. |
|
\ |
Armiger amp;nbsp;iuxtà loeulum puer eminet alte, Acer equo,Gr^pulumuerfamaeiemcj; gerit. lam tabulata duces templi,fedesq- capejfunt, Et triflè carmen turba pußlla canit. Dulce melos reticêt,quin moe/îum Mußca carmen, E t miferam mortem,trißia ßta canit. |
|
D.1o4nnes fßffingerut Bcclefiæ D. N/coIdi ptt X /kr:fupertn tentitw. |
aaud mora contmuo perßdis ordmeuotiSf Confurgit fenioruota preces^ßrens. l^atiuto ca^te,medio flans aggere triflis, fata cjKt,magni fortia flda ducis, Edocet humanis qu£ ßt fiducia rebâti Omnibus aiq^eadem mortis eunda uia. Turn quoq; lugentes extmdi morte,ÇQlatur, firmaq; iuffli Dei, fltaq; fixa docet, QU£ poflquàm abfoluit,folio defeendit ah alto, llle' Gdquot; adbuc circum tempora nudmabit. Rurfum concentum pueriinuenesq^ fècere, Exhibitacy Deo laude abière domum. Hi»c ciVf iwK loeulum denfo ftftit agmmé uulguf, Effigiemq; ducis,fingula in £de uidens. Occulat Oceano poflquàm caput ignifiraltum, Ntcrgit üquot; i« ulto gurgite fhœbus equos, Accefferefolo tenebr£,rcbuiqi colores, tiox iterum cundis abdidit atra fuos. Peïlitur ex femplo uulgus.pelluntUf omntS aûcluflraturi,qui fubiêre facrum. |
|
Templu nox il^uigilibm munittir, |
Clauduntur ptgt;rt£,uigiles euftodia adibant, Pars t(mplum,aflatq mania celfa petunt. Pûflmodo cum fùlget rofeis aurora capitlis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Plammincos uultus ore micante firens, Excedunt ledos GX mollia flrata relinquunt, Et ßmulus domino quifq^ parabat equos, |
Mauricium amp;nbsp;Marchionem*
17
Aurigæ cimüinó- rotk pr£bere Uciuores, Hi ue^ks dommis expeliêre fitis.
Ante uiam pmgant templum intrauêre reuerjï, üAduricij pallens hic ubi jùnus erat.
Tum pietate granis uir,malta or darm in arte Surgit,cr hmctrijU plarima ßontededit.
OratZo habt ta à D. loa^ chimo Came rario Pabea pergenfe.
Déplorant mortem,multam prafrtus honeflè, intempcßiuam Prindpis at^; neeem.
Ceßquot;’.rit ^3quot;iuuenis quiplurima fid:a,nec unquant Ciuodforet indigiiwm pedoremagnanimo.
Et pietatis amans,diuini nominis, atqui Quantum hominipolisef,cHltor Euangelij.
Kultaq; de uita memorat,d€moribm, adis, Gcjferit nbsp;nbsp;quie Dux omnia ßda docet.
Hortaturq^pios qtiolugeatomnis,erepto lam redore gregis,fubijcit inde preces. Et ducibus rdiqiiis dignum priemiffits honorem ^uggeßam,nigra uefe decorus abit.
M. Eraßntit SarceriusD, Thoma pa» flor.
Abeut XnU Cal Aug. ho raP. M.12,
lUius hmc tempïi,t3‘ commifi pa/hr ouilis, Confueto ad populum un-baiji more feit.
Pofl hanc templa uiri Unqiiunt,abitiimq; parantes, Excedunt facris,ordine qaifq;, locis.
Suntq^ubiin bojficijs dataprandiatOriUarepofli., Propoßtam inßjUt quilibet ipfe uiam.
Turn piieri rurfum comitantur funuStC^ ipß
Dodores Phoebi qui coluêrc facra. “■
Subfequiturqs habitu lugubri ex ur be Senatus, Et longo,dues ordine, quifq; fiio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Et turba imbeUis pueri,iuuencsq; fenesq;, M dtroftf huius caflra catcrua lod.
Terq; dedêrefonum campant,terß fonorum Turribus in celßs tcra mifêre fonum.
Scpultura Vipfenfium.,
Eß locus extra urbem non longeßrudus,ab iÏÏa, Quo condunthominum mortuamembra folo, Exflrudum templum,medio nißüor in aruo, Quod tereti muro cittgitur,^^ niueo.
Hueextindorum reßrunturßgna airorum, Pidaq^ 'm muro multa tabeüaßiit.
Hic ledi iuaenes iußi pofuere pheretrum. Et loculum i« rheedam conßtuere fuam.
Tumq; datis manibus,fttniisiq; ducesq^ relinquunt. Et répétant urbis mania celfa fua.
Aß pariles pergunt équités peditescj; ducesq;
Quod Cremamfißisperiugamonßratiter,
Abeunt Cremam.
Tertia ßlgebat ßißis lux alma capillis, Erigidus atque humido rore madebat hwmus.
Cum de uic'mo Pribergo mentio furgit, Atque uiatores ßdaßtura canunt.
Et lußratur ouans nunc obuia mania quifque, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
Tedaq^ monßrantes,pernemora alta domot,
Spes animos toUit catiaqi dbiq; ßturi.
Et pater*
|
i7? |
Hiftoria pugnx inter |
|
Frtbergum |
Ef pater te multos utilis urget amort. |
|
in Mifnta, |
lam celf^ jkibant turreS',iam te^ia, dom Folfa^ cum mûris mœnia cel/a notât, Vrbs antiqua frit,de forti condita Othonr, Régna luporum,urbi,régna perampla,dédit. |
|
Fribergunt |
Ctiefar,quando hommes haefrndamenta locarunt^ |
|
conduum d« |
lÜîc,Fridricifs nomine primas, erat. |
|
fio 1175.4 |
Sylua ingens primo,nec non fribula alta firarimt» Horrida tn hoc ipfo fixa frere loco. Eue fors Goslaricis auriga profilas ab oris, Ç^ui fale complétas uexerat hue^ rotas, Eic ubi Fribergi triuerat modo ueilus arenas Coüidunt,faxifruftulaparua,rot£, |
|
G/jri/ro«4f» | |
|
Inuentio ntei |
Emicat argenti plwmbiue incerta figura^ |
|
talli. |
Grata tarnen uario itnHa colore frit, ToJlà] üquot; 'm currum prudens auriga frebat, cfiiodfecum 'm patrium uexerat iHefolimt, Et iam ciim argentum uidit fub mole latere, Attulit 'm patriam grandiafaxa fuam. E’mc obi cemeban^ o-fit uis nota metaSi Goslarici terras has petiêre airi, Tumq; frit frndata domus,tune mcenia,tcmpîil, Ülos perdues flruilafre'renouos, Emcq; etiam diues,Fribergaqi clara remanflt, Qute bona lAif niads fuppetit ampla loi is. Eiec magnum nomen magnastf ampledilur arces, |
|
• |
Et dom^us pulchris per loca celfr nitet. Etc modo t^cerniSffacris cnerata trephais Tcmpla,necatorum multa fepuldira ducamc Eeroimi refirunt ueterwm qu e femmata faltem, Signaq; ncbilium,qu£ mcni'nîfnta decent, Ecceautem portas,fojfas, zy mania, uaL’am, Atq;metalîorani proh labor eximius. |
|
Sendtut ob= |
Sicq- mirabantur fruens :opus inter eundum. |
|
uiam uenit. |
vf]; Senatoram turba feniisadefti. Procédant ex urbe,uiri,iuueiieiq' fenesq;, |
|
MetaHici, |
Qupsq; metaüonvm foßde nutrit opus. Inhjeretq^ humeris quibus ingens maHeits aids, Atq^ fmur quorum pcUis ainida tegit. |
|
Cuci/fa^ |
Priccedit cundos trifricii,eir morih). Dudffa, Excipit sr lacbrymis mcnua membra duds, Excipiunt reliqai frnus,priino(ri fenatus, Tune C7 matrone fient ululantqi graues. Ex Rhceda rurfwm,locnlum fiSithcre pheretro, Quiq; f rant,bis lercoipora leda iubent, sic magno dues frnus cvmitantur honore. |
|
• |
Atq^ hoftis uiili multa trophaa gerant, Prindpis arma puer,gladiurnq; gercbat,equefris, Contilrfa gladium cufride ad arma tulit. Tum^ duces reliqui,proceresqs,uiriqi,fequuntur, Lugubris,cundis membra^, uefiis, habet. |
ontni^
Mauricium amp;nbsp;Marchioncm«
Omnibus 'm templis äuäitur cldngor,'m altis Et udrios tehis £rlt;i dedêrefonos, quot;rune populus templu mteineratie Virginis 'mtrdnt ï Et lapide excelfum,ztr turribus egregiiim.
Magna domus multis amp;nbsp;celfis ßtlta columnis, Intus perpnlchris tiara O' imaginibus.
Signa quid hic memorem,nitidis fujpenfa colwmnit. Et Heter um in templofixa trophiea ducum, fliefunt Heroum mandati marmore uultus, Monftrat O hic uiuos,piila tabella,fèrè.
Exuniaseji Oucum tenetioffa^ te£ia fepulchriSi Fama immortalis fortia ^ila dacet, Inträrunt templum,medio pofuêre pheretrum, Etcircum loculum clara trophnea figunt» At potis eft mœpitin uis nuUa teuere Ducilfam, Accedit loculum,toilit ad aftra manus, Erocumbit fuper,atq^ hicret lachrymasq^ygemtns^ Et manibus pungit languida membra fuis» liée longé,populum ad trilkm fit condo, mortem Maurictj, ojkndens,omnia ßda Duds, Qui beUojùerit primis nbsp;nbsp;clarus ab annis,
Qt^em timuitfortemTurcicaturbaDucem. Eannonium Turaenamc^ obuius iuit ad ifirum»
Amplam perq; ho/ks pricdptt enfe uiam, Gaüia tuq; Ducem fenfifiisZ^r- Prindpis arma, Pe{lus,eo agnöjli,Gaüia,Marte graue.
Prteterea ut catdes fed ârit, O iUe tumultum Brunfuigiivm,noftis,quaprobitate,/èrum.f Ne« jurèrent homines in cundos Marte cruento, Mauridj in patriam,cun£ia repreßit,amor.
QMcirca imperij feptemuir ßdus ab ipfo ' effare,Germanos pax ubi fanda ^gii» Etfurgunt irXifurgunt quoqi beüa,twmultuSt Et fridis armis horret ubiq^ folum, Qtii Magdeburgenfes bombardis undie^ muros Deiedhturres^culmina o alta,domos, Eecit earin/èfli quod non timet arma latronis, thee per qui carpit régna uiator iter, Poflquàm non ualuêre preces,capit arma coaAttSf Exuinclis focerum libérât ipfe fuum.
ÿleubi deuidt munitam C^efaris arcem, Qwf toUit celfum per iuga celfa caput, Agminepreemiffo Turcas hoßesq; reprefit» Mauricij audito nomine Turcafugit.
Vttaceam dixit,qu£ gefitlida,facerdos, Ofkndam dederit munera quanta fcholis, Mufarumq- domos,éultas eo Apoüinis arces Infituit,dodos addidit hisq^ uiros.
Queis mifera,er pauper,ßudi/s procliua iuuentuis. Gratis Cecropiie PaUadis arma colat,
XLCalend, Augufli, Temptum B.
Virginis,
Ludus Dif eiffe.
D,toannes Weiß.
Pada O' res geßie Mauri tif Eledorif,
Propitiut
178« Hift,pugu’ntcriMaur.amp; March
Af^OWHtO
Ddniele Gr« fera ^fiurt Ecck(ïlt;e Drefdenfis» Sepelùur E« leàor X. Crf lend.Aug^
Propitiui piidijs^ptetdtlsamins, Itberdlis, Cultor Euiingelij,duxqi,frctmdiit erat.
vitro qui muitû decorauit )»{tiiere doéîos, Priemia,qt(os dluitmilitibutcß dédit.
Hei pro communi,dum uult pugmtrCffetlute, Pro patrid er fortifitfdpit arma manu î
Bx bcüopalmantitrißi^exciedeßrendo, Altum bombarda fab fémur idui,ùbit..
Et mors fiua fuum uoluit defèrre triumphum, Htcc ducibus uiêlis,folagt;tropkiea pcnit.
tliec tarnen eft miferis nobis ft es fola reliéla, Quod chriftusuiüi mortetrophiea ttiîit.
quot; Q»« quamuis iioftrtvmq^ duc£m,deuitîa,necarit Sijkre non poterit uera trophgt;ea frf wert.
Credens is fiquidem,Domino m Chriftoj; ftpultitf. Ad uitam furget tempore iudicij.
}i«ec dixit feniortmaftum populum^ foîatur, Suggeftum pofth^c ante preeaties abit.
Emicat OceanOfPhœbi rota clara,reliao, lUuftratanitentïummecundafùo.
Intrârunt templwm,ftt^ altera cottdo.rurfus, Enarrans ftemmi plurima dida Dei.
Tum fefe wlgus coniungit turb'me denfum Diuina,intendit,uoce,uidet^ducem,
Marmoreo intcrea corpus ftatuère fepulchro Grandlt;fui,bis fex,Gr pietate/enes.
iBe extremus bonos,htec ultima munera danlur, Extmdis posant nec meliora dari.
Mœrentum imp^it uox alto murmure templum, Mauricqprîejensftnere (ptifd^ gémit, AftiUipofuêreducismonimenta columnis, ' Et tumuliMt iuxtà fàda troph^aftgunt, üicuexiTla nitcnt,fiefo maculata cruore, Hic galeiCfgla di/,cunda cruenta nitent.
Arma duds,gladius,teres atç^ hic haftn coruftatf Efftgiemq^ducispidatabeUa tenet,
Hitc mors Kauricif duds huec quoq; fita fuerunt, Hecq- fepultura eft ultimus iHe honor.
Ç/iam templa duces, ati^ ipfa fepulchra relinqututft Ad/edes proprias hint abiere uiri.
-ocr page 1029-1787
DE IL L V S TR IS S IM A ET GENE^
ROSlSSlMA STIRPE S Â X
nica Epigramma.
RONDE f««»w uiniit,cdput aîtum R V T A corofwr, AetM geßAnddtn guam dédit,ante,uetuf, liiuis,niÿris^;decorafigurK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S
Saxonic((,exceUif régna perampla ,domiK. ’ Decidit afi iam Marte tuo de gerinine RV T A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'
Et ferti magnum decidit,ecce,decits.
Mauriciut prmceps,animo fortißimui,heros, Amilfumlnget TEVTOHA terraducem. lt;
V E R S V S
C O N T I N E N S A N N V M I SJ quo obrjt Illuftrifs.pn'nceps,
MaVrlClVs,fVrlÀ( hofilt, JèrabeLta repeLLent, EXplrans, Vltie, VVLnere, CLaVf it Ker.
V E R S V Ô •
MENSEM, DIEM, ET HO* ram morris fîgnificantcs.
MauriclVs martern pro HiertategerendO, EdiDlt EXemplar quod decultq; ducem.
Uon üoßtm metuit RApidum NON Atfdßementwn, SEdmente,in/raâo nbsp;nbsp;peâore uiiiior © B I T.
DE MORTE I L L V4
STRISSIMI PRINCIPIS MAVRI« cij EIcifloris amp;fc. ad excdlentem ôi. magnifi-cumuifumD.Ioannem Næuium Medicinarum doflo-
tem.
E C L O G A,
TITYRVS ALEXIS.
TI. Qtto tecunq;pedes,amp;guoniadudt,mürbemf
Te ßlt;juidem prorfns deftifum. cerno uiator.
Efi tibi qnodnomenf AL. m^ferwecÎ4)«rff AJexî«* TI. Vndeuenisf AL. p(Jlr(/î6cIiu«t,n2ct«ramp;Jlfltorâ', TI. Çiuidf beïïttmf miror,en qu:«tefententiafillit.
Clucïs habitans,nuncfàre mihi, qn^e nomina régna
Qj^s dom'mos habeant,quomodo cy uilla iHa uocaturf A L. Qn£ris multa nimis, fed me Franconia nutrit.
Et Seijèrshaufen uilla efi cognomine diâa, Ecceautemnox aima caput iam toUit in auras, jnclinata dies,!teu me iam Tityreferuat
Efi alia
i783 Eclogadcbèllo inter
Efl alia hinc mihi ndmqi uilt;t, hue me diru coegit Seditio,Gr cxdeSjtudgni betli^ tumultut.
TI. Qu'm mMeM,tnecum^; domum deruremeabif, CrM ubi fùlgebit radijs f^lendentibus,ingens Sol,ciirfiim peragas,[altem fts latus Alexù A L. Profr diuos latifsfis tu,bone)rebuis ademptis, Confumpta igtiedomOjnat(s,uxóre perempta, Deniq; truncatis reliquis,quibiK utor,amicis,
Diues agrii,ouibus^fui,bouibuiqj,iuuencis, Vaceis,diues equis,iant prorfus pauper,egeniUt jgttotiJ circumq; uagor mifer aduena terris.
Tl. Ponetuumgladiu/m,cr[camnodecumbe uetufh, Stiihum eft quotidieueterivt» memmifft labarum, Stultam eft aduerfis animum demittere fitis.
En ego qui multum,grauiterqj laboro per annum, Succtirrunt mala multa mihi,iam uerberat uxor, lam in me[uccen[u«,me rufticus obruit en[e, lam cadotiam pecoriij^ meo mala plurima [urgunf, Attainenhac circa nunquàm def[ondeo mentent, Vxorme,quandomeatergaq; jùfteperegit, Curro ex ade citus,p1^o latus tefia taberna, lUic concilia percuffiaq; brachia,tergum, Elec qua contigerantmemini tunc ante malorun;^ Sic multosqidieSfficfrftüqsfinio multa, nine uaftum corpusq;,cr crura trementia came. _ AL. Elarraspulchramthi,[edconuenientianunquàm, QU(is habites,tumulta tenes,ades^,domosqi,. Sed [upfreft ni^ero mihi nil iam Tityre tale. Hortus firtqi ttn/s caules,olera omnibus annis, Tsantqi tibi ftumenta [atisftona munera,ßindi, Ca^losq; tenes teneros,Qr lade uetuftos. Qua mibi [unt beüo iam dura à milite rapta. Horret ager nofter morientwm [anguine latus, fn quo pugnarunt hoftes,ubi pralia [a£la, lamcji accifijrum circum,campi ofiibus,albent, T I. HorrenduM firis, Sed iam cape dona Lyai, Qua mihiproduxit,[umma med uinea monte, Pelle fiinem,con[time cibos,dum patina plena eft, Edoce tunc cades erbeUacruenta. AL. Ubenter. Hei mihi qualis erat cades,a Tityre quantat Albertus geßitcrudelis,ttlarchio, beütvm, Bellum ingens,urbes,uillas,er mœnia perdens, Creditur hic miff is, regno ex Pltltonis,auerno, Tam furit, Cr [auit per plurima régna timendus. Hec metuit quenquàm,fiirijs dgitatur amaris. Hunc contra beUum gejîit Dux uefter, er heros IAauricius,patriaqi tulit,[eruatq; [alutem, Fit iuxtduiUam noftram concur[us acerbus, Pugnaq; iuxtl ilîos,ô Tityre fit^ cruenta, Bombarda,multis uitamq; diemq; tulere, Proh quàm crudelis,triftis^ eft machina beUif
-ocr page 1031-Mauricium amp;Marchioncm. ' v?»
Qredo equidemje ipfo Plutonefoiffe repertam. TL Nort.Mondcborf^Kotfdm. AL. quxfofuitiüefcelefiuf. inter pugndndiitn,pofl/ùnera multduirorum, Mauricium^; Ducem petit igne cr fulphure teluntt Tranfadigit^ßmurgloiului,uincli ontnid rumpit, Loricam ingentem/qiidinmis aura trilicetn, Concurrunt trepidi comitet,domigt;tumq;ruententf Sufcipiunt,riirfut^ ßrunt 'm cdflrd cruentum, Interea reliqui pHgndnt,hoßemqj fequuntur. Pratered z;;- Prittceps Luneburgui concidii enß, Prunfuigeri^ duofortißimd corpord,inortem Op petiunt,comités itidem deüdrrdbd c£ß.
Et mißeri cogimur pugndm fuccedere,trißem» Ru/Hcuf z^^'quifquisuilliscottßedit'tndltis. Progredimur te£tis,demiljb pedore,telis Ad beüum udrijs,quie non militibus dpta, Non meliord quid miß;rii idm ïeïd 'fiiere^ lÏle gerit fiißem,gldd!umqi hicßlleßecurim, Ille jßdrum geftüt,mdgndin hic ßed prctulit hd/hat, lüe pedum,ßrthicßrrugineteld/editte Enfes,hi terr£ fimiles,perlucidd teld, Pdrs drmdtd fitit.Me fürcd dt dentibiK drmdt Temif,qudndo dlijs fùerdt modo fiirculd bmis, Hei mihi qudm mors dtrd tulit pugiidre uolentes, Nff Ke ß^drius dominum,nee triceps fürcd tuetur, Hoî bombdrddnecdt,necäthos amp;nbsp;miles inurmis, Vix egO per medios fugiens ex turb'me ueni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9
TdntiM telorumfiemttits,flridorq: tubdrun. Marchio tune cecidit perindgnd clade tyranntis, Cdptiuiis^ fiiit,qt'.em,r:irßus perfidies hofkm, Ouxerat ex umdiSydonacus munereuider, Ji.T.duricio ddtdpdlmd diicifZy uiHoridbdli. Qid propter uulnuf moritur,uitamqi relinquit. lütus ey dudumfunt Uta condita terrte, In Seifirshufij templo,idmcorpHic:yipfiùm Ad uos ducetur,funiultim ad pdtriiwiq; ßepulchrum, Id quod Fnbergimemorarunteffe m'mißri, Hic ludiA tdntuf,ßunt hlt;ec quoep belld cruentd, Qji^tdmenignorasoTifyrecundd. TL necilU Curo qu£ ßeiunt dom'ini,fint beîld,fit dut pdx^ Si' modo non noflris cont'mgunt tdUd uiüis, Hldurictj fdtis pldnget Germdnid totd, Hic beüdtor erdt,fortißimus ille uirorum. Rebus 'm dduerfif animo non fortior uUus-Me mißeretq; Oucis permagni pr‘mcip'is,eheu, Qjii poterat multis,multumq; prode/Jè,periclis, AL, idmq;uale,udleatqUiMhlt;ecÓTityreconiunx,
Etdjikesndti,ndtieq;tuiq;prop'mqui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|
Efl aliud quod dgam,certènunc tempus eundieß.
FINIS.
-J ORATIO
-ocr page 1032-179G
ORATIO HABITA
LIPSIÆ AD FVNVS ILLVSTR ISSIMÎ PRINCIPIS MAVRltH, DVCIS SAXONVM E L fc dons, cum praeterduceretur, xi n.
Caknd. lut lOACHIMVS CAMERARIVS
PABEPER6. PRAESTANTISS. D0a minoChrifiophoro Caro« louicio.
s. D.
VO certius fcio teperitum efle artfum bonarum mftruduro pru Jent ia,eo magis Ixtor tibi probari opera ingenij noftri.Nam amp;uc-rum iudidumamp;mihihonon'ficumtalisuiri efreóportec.Nuncigi curtibi qualccunquefcnptum oratiunculænoftrxiquam nupcrin om nium noftrummaximo lu Au adllluftrifs. funus,nabui) utuo^ luifti,mitt(*editum illud quidem, cdi enim uobis placuerat,quod (Ut tu diccbas ) ucra afficcretur badaude llluftrifs. princcps, cuius memorixquamuis nobis acerb«, honoratæ tarnen amp;nbsp;uenerabili, hrc opera data fuit-Eft mihi hoc gratius amp;nbsp;magis me dcledar,quam fi alia prxdicaren^ tur,qu«in hoc gendre prjftari debcntiVerborum copia,grauitas fententiarum,compo (itionis elegantia.SC his iimilia.Egb cnim qui nihil unquam de uiuente fcripfi, mirifice uelim ornari pofTe litcris meis ita nunc defun Aum uita fua.Si cnim illius confilia amp;cogt; natusproccfsiflcnt.pax profcAo Germani« rcftitueretur, amp;quics pareretur ftudij« optimarumdifciplinaru«at(^artium,amp;fpcsbonapr«Iuccret in pofterum multipli-cium commoditatum,q^i|}us omnibus hoccafuamp; Remp. amp;unumqucnqucpriuatira fpoliatum eiTcdoleo.Erunt qui aliter iudicentacloquSntur, de quo mihi laborandum non eft. Ego qui fcholafiicus homo fum, in ea qu« fiunt intuens.fi hoc uel illo modo afiïcior,concedendum mihi cflê arbitror. Doloris autem mifcrixcj; fenfum declararcfp neulliuscentumclia.cuiunquamnegatum fuitt’ Vtenimpotenti« fuoarbitriodicere Scfacerc qujlibctconccditur(Quoillam nomine Antigone Sophoclcabeatamefic ait} ita alijscertc licet 5C«gritudinc,môlcftia,formidincpcrcelli,amp;pcrturbaritriftitia,amp;fi-' bi male cflc fatcri,cum fit male.Qu« cum Natur« fint impulfi'oncs,neque ulla mirfûc« fapienti« difputatiodelercjnequciniufticia potenti« rcprimcrepoterit. CoÜgiflcfané portenta qu«dam Regum Caligulas amp;nbsp;Caracallas,accepimus ciues dolorem amp;nbsp;confier nationèmc«lareatquctcgerc,cum ipfiomni fccIcreSdmmanitatclacerarent Kemp.5£ priuatos fortunis.ac uita eucrtercn t,Erupit tarnen libera interdum aliquorum indigna tio.ciui cum mori pOlTcnt.nefcirenccogi.Sed nos nequc quidconfulaturaut gcraturco gnofcercftudemus,nequetraAationibus rerumullarum intcrfuimus,nequc ijfumus qui à quoquam intcrmifsi officrj aut pcrpetrati facinoris,quafi rationes cxigcrcdebea^ mus,^ fum(ut ucrum fatearlbcllo malus,utilis urbi, ut Horatius de fc afFirmar, ego de mefperoiDcniqucinhacumbra uit«fcholaftic«œ,/l^â(r/// et KfctruvliS^x Sedfa--Äaipfapcricconfidero,«5ffecundum Euripideai. Qiii cnim non poiTumAammanifefiismalisamp;calamitatcpr«fentc. Quod igituropt.amp;fortifs princi pcm ftuduimus laudarc,quia amp;nbsp;aflentationis fufpicioncm amotamà nobis eflc,illo fublato,par cft,amp; nos neminem orationc nofira pcrfiringerc.nequc huius principis lau dationem cumaliorum uitupcrariouc coniungcre uoluimus:Vel probabitur,ut confia-do,ofïïcij mcimunus.ud uenia hæcmihi dabiturSCignofccturdolori timoric^meo,Si amp;cladibuspublicisamp;S pjiuatis incommodismoueoramp;Scxcrucior,amp; opto cum patrp am ciucsqî nofiros faluos atq; incolumcs efl'c,tum dcdccus igncmini« aucrti à natione noftra,nead damna amp;nbsp;pcrnicicm Germanici fanguinis'probrum amp;nbsp;infâmiaadiunga^ tur.Mcmiferum quam breuis h«c nofira uita eft,amp; in hacipfa,quam multa offcrunrur aduerfa
-ocr page 1033-Epiftola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1791
alucrfanobfsfnu/tisj' Curig!rnrÀcccrfimusiiifupcrtnftijlt;cur,uc illé inTragcedia qucritur,mortalemiferum genus, ,
En/is pirat aedesci; mutuiuflruit.
Quin pladdain pacecïiiicates coluntur,amp;cafnftituuntur,côfîrmantur, augcntur,quf^ bus SCaererni Dei' nuinencelebretura ucnerannbus,5ó fociecas hominum communica^ tioneoffï'ciorum ftabik'atur.Curpræconfumünturuires propriæ,tampropeabfiftentc barbare hoßec'qui nihil aliud éxpedat nifi in dcfatigatos mutua oppugnanonc, uc pof fit irruerc gt;nbsp;Quam autcm,obfecro,rationcm fequimur,auc fouemus fpem talibus ince-ptis #cum fit ferttentia exitus 8^ diuina 8C humana uoce publicata. Nam ut facratiora ó' gt;nittam,()iiæcommcmorancur,autdebebanccerce'commeinorari fuo loco. Quid aie Uetusoraculum
«Vfij’fBjy Tûîfl// TfcÄ©' Kt/Top tKKVa, Quid Euripides lt;nbsp;teftis fapientix.
Mftif©' lt;/^i,ÉyHfcÙp Öffif iK wofdif TS-ÓAeiè PXSSt Tt/g^S? 8’ tipx TÖip KiKUHKOTäip vstoap.
Alt furiofus adolefccns apud cundem Euripidem,fieri non pofiequin unufquifque pä triætcneaturdefiderio SdillamametjCum tarnen ipfc adducac^exercitum hoftiliter ilgt; lain oppugnaturum.Vult cnimPolynices obtinerciusfuumiAtEteOcles regnicaufla diuina humana^ omnia mifcendaeffecenfet. Hane rabiem confentaneum exitum fragœdia fcilicet proponit,non illorumgratiaquibushxceucnifiefinguntur,fed uc documenta tradanturalijs.neambitionealiauecupidirate praua incitatied efferantur, utneq? Reip.neq; ulli ciui necj fibqpfis parcant,Acq; hocuerumcft,nonconcedi faepc^ tiumero.ütincupiditarepacisbellumuitctur. Propulianda cnim iniuriaeftacuis ho^ fiiiiSjDefcnfio etiam légitima non modo conccfiajfed aliquando neceflaria eft. Nihilo tarnen minus fæpe optima amp;nbsp;præclarifsima caufia agendo corrumpitur, edm excedun» tur fines,quos tarn ius 8C fas,quam ipfa huraänitas atcß uitæ coniunftio praeferibit. Ingt;-tra quos fi non confiftitur,amp; xquitas deferitur,amp; totum negotium peruertitur atej de^ prauatur. Contra quae omnia remedium eft unum,moderaÿ),amp; iuris euftodia, rà tfap vó(it!J.op «vdfóiTTOiS t^!/-Dequo iam funtreliqua uota mca,utfpcro,piaatcp falucagt; ria.Conuerrat quifque fuas cogitationes ad æterni Dei uoli^tatém 8i. editfta.ad patrias niifer.« 3d afflift» fubleuationem SC opem. Ad fui ipfius dignitatem 8C uera commoda. amp;nbsp;non conueliere labefatftata.fed pro fua parte inftaurare nitarur.Fidem non fallere, fas ödius nonuiolare,nonoccultisfraudibus,non armisuiolentisfacuirCjgraflariqde in ci^ ues.fed potius per uirtutem mortem oppetere,quam negligatur offidum,aut commit tacurfcelusdd eft talc,quod ódad Deum religionem commendct, óC ad poftcros nomigt;-nis illuftrem feraam proferat.Sd cum fel icitatis euentum hómini conciliée, qui 8d opti-nius cft,8d ab omnibus fanis cxpetitur,gratiæ Sd fauoris à Deo,Sd ab hominious t harfta tis atc^ honorificaementionis.Quae quidem à nobis 8C fentiri ÔC dici reAum efte ftatuo, amp;nbsp;confido futurum ut ab intelligentibus non improbcntur,uel aliqui hgc ctiam ut uti^ liter co^nofcant.Tibiquidem eruditOjdofto, prudcntiuiro certe placebunt, quia hxc tftMularum oratio,qux tibi notifsima eft,Sdcuius interpretem me tu quidem praecla^ rum ais.ego mediocrcm elTc negate non dcbco,quodin hoc ftudio omnem aeratem mcgt;-am,iam illam quidem ingrauefccntem annis,contriuerim. Qiiod autem ad iftam fune^ bremlaudationemattinet.cümtufqui omnibus rebus interfuifti.Sdcuiusfideilllu^ ftrifs.princeps moriens credidit atq; commifit publica ac priuata negotia uniuerfa) ue^ ra narrata à me,nccç colores ullos quafi pigmentorum qu3efitos,ac potius plæracç fim^ pliciterôd breuiter expofita efte fcias,mcum officium me praeftitiffemihi fan’s erit.caetc.-ra permittam Deo,cui Gcrmaniæ falutem SC fi quid reliquum eft dignitatis, commèn-do.Ethuncoroutmcnrem etiam tuam regatamp;confiliagubcrnct,ut ipfius
uenerationi 8d cultui Sc conferuationi ac incolumitari pacriæinferuiatur. ValeLipfix
Calend.Iul. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
Q,.CL^ 4 ÔRATiÔ
-ocr page 1034-1792
TIN A M generon^nobilitate,ufrtute,fapïenti3,dodnna praeftaft tes, Amplifsitni eximtim uirï,amp; uos bonarum literarum atque a» dum ftudiofî, Vdnam hoc munus de tali re nunc dicendi,mandatum effet alteri,qui amp;nbsp;maiore cum dignitate hoc loco confpi-cerctur,amp; prxclarius ferret explicare argumentum orationis bu-ius,quae à me nunc eff: habenda. Sed quoniam ita cecidit, ut hæcmiiiiquaff prouincia traderetur,quam me recufarenullo modo licerct,peto aueftra Cle-mentia,benignitate,pr^ffantia amp;humanitate,ut me in omnium noffrumma ximidoloris (umma conffernatione,uerba facientem fauoreamp; Audio ueftro fubleueds.Nam utroque mihi admodum opus effè intdligo,cùm proprer in-gent] mei mediocriratem,tum afperitatem tempon's amp;nbsp;cafus atrocitatem. QuicunqUe enim fut de me taceam) propofito corpore principis, pa/ trispatriæ,qai dicat cogitare,autaltj rerquamdoloriamp;fletuiuacarepoceff, cumaut nimis leui amp;nbsp;facili,aotduro fiCpIane infrado animo efleoportel^ quorum alterum,a mealienum cfrefateor,altcrum impietatem ÔC feel us com plcdi fentio.Et dicendumtfamen eft aliquid,neque patiendum, uttacids nobis præterducatur talefunus.Lachrimarum etiam tanta copia acuis profufa anobisiameftjUtdeftituatmodoficcosoculosmagnitudoetabundantiado loris Impendimusigiturhanctriftifsimam opcram,ôf mccftifsimum prarfta* musofFicfum,lllaftnfsimoDuci,charifsimolt;^principi Si unico in tern's parend nofeOjUt fignificemus incredibili dolore conhei animos noftros , El perfoluamus hare quafi iufta fepukhri,principi noftro, Quern pictas erga pa triam Si uirtus fua,alt;praematuram mortem,SCcclerem cxitum exhacuit3,fi-bi ilium quidem glor^fum, feu fuis omnibus lamentabiIem,6C ReipublJu-duofunijdeduxit.. i^ftibus uidis Sifugatis,ipfeacceptoin prælio uulnere, traiedusglobo nefariæ machinaE“,idu neque præuifo, Si inobferu3bili,po-ftea tertio die,placido fine in terris claufituitam fuam,8C cas res reliquit,qu(-busipfe accifis0flaborantibus,fubucnircamp;opemferreconatusfuerar,cum ferurbuleniifsimts fludibus tempeftatis iamin^otam Gcrmaniam faeuientis oppofuiffèt,pofthabitisÔfcontemprisornnibus periculis Si difficultatibus, quemadmonum animimagnitudofîCuirtusfacereconfueuit. Narradonem audrjftis fimpliccm Si breuem rei maximæ Si grauifsimac. Cuius recordatio-ne ita confternari me fcndo,ut non tepcrfam uclquidampliusnarrem,ucl quomodo miferiam amp;calamitatem hanc taceam.Nam Si moleftiæ atquecU-ræhîcrentes animo ôf cogitädonem omnem rctundtntcs,ulteriorem oratio* nemimpcdiunt,ö^ quacplagainflida uideaturReipub.etiam nominis cauf-fajCommemorareuereor.Quia tarnen St' huius confilia principis,dealtjs,qu(-busnora fuerunt nonnulla,cognoui,et fadorum uirtusante oculos efto-mnibus, Non poffumnequedebeofilcntioprærcrirc,autnonaffirmarcucr-bis,(fi ^uis forte adhuc ignorct aut dubitet^amifTum effè eum principem,qul et rede arque prudentercogitando,et fortiter atque intrépide agendo, folds rem Germanicam impulfam ac ruentem fuftinerepotuifTeuideatur, Quodl-ideo rcfero,utconfideremus,quid praefidii et fpei ereptum fit,utc^ impenden-tiumdeinceps perirAlorum magnitudine tcrreamur,cttoto pedorcuera^ religione conuertanmr.iniantis malis,ad inuocationem filrj Dei, Domini no Art îc(u Chrifti,falu3toris generis humani,Implorantes in extremo hocrerum difcrimineauxilium,etorantes utipfebenignitate fua et mifericorde manu, protega«
-ocr page 1035-Oratio funcbris. 17
protcgatGermantanijin qua uoluic ueritafcm cceleftis dodnnae cclcbrari, oriri luccm opt.difciplinarum Si artium,ad ipfum laudandu ac ucnerandum, SCuttæatq^morum honeftateni acdccusôicultumfocictatishumanæ. Vtçp definamus obliti tantorum benefidorum abuti h i s donïs,ÓC indalgcré pram's cupidi(aribus,neuecontempto numine diuino (quod omnïa quænos gcri-mus auditcp amp;nbsp;uideQin flagitia Si fcelera tanquam cffrcnes Si mdomiti equi tuamus. Fple quidcm Illuftnfs. Si fortifsimus pn'nceps Si præclara a ûrîîîs ui cauflä,amp;^ per uirtutcmjcum fdicem tum fpedofâm mortem obijt.Nos ä^uteni fpoliattgubernatoreacDuce,6C orbi parente j in fqualore ac luduiaceiejamp;î mœrorefolidtudincœ trepidareatqpangi ncceHeeft.INam quohicprgftantt-or Sc melior p=inccpsTuit,co confiernationem SC crudatus animörum,illo no bis ercpto,ma!ores amp;fæuiorcs elTe oportet. Cüm autem poft mortem inclitl ipfius parentis illuftrtfsimt principis Henrici, gubernationi patn'æ j quae adi-pfum fuccefsionislegitimoiuiepertinerctjprafuent nunc annum duodect* mumfquam longo temporis fpado ÖCAIexandrum Magnum, pcrcgiflècur.-fum imperij fui,accepimus)Varia ille Fortuna iadatus,amp; durifsimis cum caft-buscönidatus,fiCmuItiplicibusexagit3tus aduerfationibus,idomnino prç-fiitif,utnecp adDeum religionem^ne^ ad homines luftidam,uioiaüerit un* quam,cæterisautem rebus,amp; magnincentiam illuftrifsimac conditionis, Si incliti generis fplendorcm,excenentia uirtutuméuarum no modo totatus eft, Fed reddidit etiam admirabiltorem.Cùm autem ita Fcilicet Deo(cuius confilia ut reda Si bona,fie etiam ignota plærunquc hominibus funt. Si arcana)Deo inquamuolentecùmillejquafiin mare,negotiorum infricatorum,öf return perplexarumdelatüs,curCufçpeutcreturminimètranquino,Tum etiam uelu ti tempeftatis procellas expertus fuit,inclementiam et horrorem odij atc^ ob-tredationum. Quam iniquiiatcm nemo unquam in terris ad potentiac fafti-gium euedus uitarepotuit.Sed Falfas inuidorum atqfc maleuolorum accufs ttones,iile cum fingulari fucceftu gloriofie deFenfioni^non uerbis,fed re eon-Futauit omnes. Quodeos à quibus aliquandoefletcotumeliofis didis lacefi-fituSjita maxime ultusFuerir,ut plærofc^ coados ad fe confugere, non modo non l£ferir,fed dementer etiam protexerit: Alios partim à feaudos atcf ornâtes,partim præterfpem amp;nbsp;opinionem omnium adiutos,praecones babiierit non p3ucos,uelinnocentiæ,uelcti3muirtutisfiiæ,et confiliorum honeftifsi-inorum,laud3rifsim3rumq} adionum teftes.Sed inuidia penitus extingui nö potuit.quamille etiam Hydrat et Cerberi domitor reperit extremo fine do-mandam.Quod tantum abeft ut illuftrifsimi nominis illius Famç maculam all quam afperferit,uthancetiam pratclariorem reddidifle uideatur. Eft autem peruerfifsimus mosetilliberalis maxime,cum in altjs tum uero in Duce ac Principe,nonfpcdaretempor3,inquaequafi curriculum uitat inciderit,nclt;5 Res quibus ahquisfueritimplicatus Princeps Mauricius,natus annos xxi. gubernattoni pratpofitus,adminiftrauithanc annis integris xi. namduode-cimo,utdiximus,tcrras reliquit.Quidegoueroreferamç'qui Reipublicatfta-tusfuerit,quandohuiusflorensadolefcentiae,ct ardens artimi excelfi, et cu-pida laudis, actas iuuenilis, fummat rerum eft pratfedaç’ Quae confufioï quanta diffidentia,circumfpedio,cautioï’ qui imrninentium malorum me- ' tus? qui apparatus*:’ quæ inftrudionesc* Quantæinftigationcs,cxtimu-lationes,acerbitateserga ipfum çquot; quid mtferiarum præterea^ de quibus hoc loco uerba facienda non funt, neque à me fieri omnilo conuenit. His annis undecim,llluftrifsimus princeps nofter,Vndecimfecitduxitq; expeditio-nes, Vndecieseasrcs aggreftiisaufufquefuit acgefsiqquas toticsalteriani« mo concipere Si cogitatione explicate difficile eflet. Itaque talitemporç
QQ,q $ ReipuU
-ocr page 1036-1794 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oratio
Reipub.etfiuolui't Deus hune prindpemgt;tot anniSjqpafi hûmens fuis fuftf-nere Germaniae dignitatem Sgt;C præftantiam , Tarnen in perturbatióne omnium, 8Caduerfationefortunac,ita hoc tempus abtjtuel potius auolauit,8^ ea laborum occupatio correptum principem exagi£auit,ut huic quoep Virgilia-num uaticinium accommodari potuerit :
oftendent terrii hune tantum ßta, nec ultr^ Effe finent.
Cùm autem natura effetinflammata cupiditatercrum aliquid magnarum at' mis gerendijlpfequidem nullam militiæ honefiæ Reipublicæ utilis oppor tunitatem fugit,aut neglexit occafionem,Sed temporum ÔC negotiorum tur-bulentia atqueexuîcerationc,in aliénas etiam SCmifificas tratftationcs delà-tus eft, Cæfari quidem QC Régi Romanorum, ita obnoxiè 6d fubiedé infer-otjtjUt utriufqueCIementiam fummam,ô(^ maximum fauorem deuinxcritme ritis fuis. Ac célébrés funt corn aliæ expeditiones bellicæ, quibus interfuit, SC fottitudinis eximiamlaudem, Illuftrifsimusprincepsnoîicrconfecutuseft, tumPannonicæ contra hoftes Chu'ftianitatis perpecuos,Turcos,inquibus ctiam aliquandopericulumuitaeadijtjdum magis quomodo hoftes lædat, quàm feipfum tueatur,ingenreÔC omnes cafus paruipendente animo attendit. Exortus autem aliquando motus quidam fatalis Germaniæ,præ cæteris grauitereumSCuehement®rexercuit,Slt;caufiæimplicUitobfcuræ,dubiæquc SC plenifsimæ oft'enfionum.In qua fpecimen edidit fingulare, SC patientiæ, SC integritatis.S^ induftriæ,amp; ad extremum uirtutis atquepræftantiæ. De quibus rebus nec^ à me plura dicenda funtjSCid fæpe foleo,cum illarum in men-tem uenit,ufurpare:utinam ne in nemore pelio.à; cætci a. Etlongæ enim am« bages funt,8C cauftæ mirabiles,SC euentus inopinati.Sed exitus tarnen is fuir, qui non modouirtutem illius, amp;animi infi3(ftumrobur,6drcrumgeftarum gloiiam redderetma^'s confpicuam,ueriim etiam declararet arque palàm fa-ceret, nihil aliud, qiwn quod fineacterna labe nominis omitti non poflèt, quæfitum,amp;ftudiom illudnon turbandi,fed turbata componendifuiue. De quibusetfiomnes boni SC bonarum partium capidi,honorificc SCpræclaré loquun tur,tamcn uerius SC rcâius,ut femper foler,pofteritas iudicium factura eft.Hoc autem extremum bellum,quid eum coëgitfufciperc,nifi refpetius ôCcura miferæ SC omni auxiliodeftitutæGermaniæ. Nihildicam,nequec-nimpareft,acdecer,quodinquenquamcontumeliofumfit. Etfitotopedo-re commoueor,quotics cogito!,fati inclementiam, quo Germania iam'du-dum premitur. Non externi hoftes hanc populantur, non aliéna ftaus diri» pit,Sed fuis ipfa uiribus ruir,ad feipfa euertendam callida eft, SC dolos ftruit. QuidobfecroexiftimandumCexternosloqui de nobis. Quidliteræamp;fcri-pta teftabunturCDurum eft SCafperum diäu,fed dicendum tarnen. Ciuium in ciues,immoffatrum,cognatorum,propinquorumin fuoscommemorabi-cur,impius SC nefarius,furoris arque uefaniæ impetus : Inuidiæ,circumucn-tio,indudio,fallaciæ. Non tantum mali in fumma calamitate effe poteft, quantum eft inhacignominiaamp;dedecore. Ferrcmus(ut quidem quifquc pofîèt?aduerfa quae non liceret fubterfugere, Sed infamiæ profetfto iftius dc-formitas intolerabilis eft. Quæ autem hæc eft rabies C* Nihil curare ali-quem,quid liberis,uxori,confanguineis fuis flatCan nobifeum unaextin-gui deleriqûe cupit^s omniaCEt tllæ Neronianæ ac Caianæ fententiæ in ani mo amp;uocesinoref|nt,Mcmortuo terræabfumanturignibus.Velmagise« tiam triftes : ignés, ruinæ popolum premanf,turpifqûe egeftas fæua cum Indu fames ç” Et qua Catilina fenatui infulfauir,cum fc incendium excitatum ruina extindurum efle minaretur. Ac fimiles quas batbariae iadat infolen tia.
O geiitis
-ocr page 1037-Funcbris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i/9î
Ogcntis naHchis laudan'fsima: ingens probrum, Sedreprimamus nimis Iiacinpartecua2antemorationem,filt;^ fperemus nunc etiam meliora; Hoe tjuidem manifelïum eft,nifi lUuflrifsfmus princeps nofter,offcnfus dolens ^ilaceratione patriae communis, Äf clade publica, fe SC uires fuas, oiolentiac pafsim in quofuis giaGanti oppofuiflet, ne fpem quidem futur am reliquam fui{re,fubueniendiGermaniacunqu3m,autafflidamrccreandi,SC fubleuan-^iprofiratam. tlleenim cum incendium in Germania paruis inittjs exortum (quibufcunquefancautoribus.namdehoediflerere,nequein procliui,ne(p nieumeft) itaaudumc(ret,non modo utproxima quaeque loca corriperet, fedquafi impetu uenti prouedum,longe ctiam diftantes regiones arriperet, poftquam tentaueratexpertusep fueratomnia,fî quamopemin ultimo diferi mincafFerrepofletReipub. Vbifefe interponendo,poltulando,monendo, deterrendo,nihilproficereu(dit,fumpritarma,tit contra einesinuitus, alacri 9utem ÖCprompto animo,ut in optimafpepacandiGermaniam, SCcharifsi-gt;nampatriatn,non modo præfcntibusmifcriis,fcdimpendentibus etiam pe-dculisliberandi.Itaque fefcHammis belliobiecir,Scrapinis atque diuexatio^ nige population! immani occurrens,cüm hoftes à progreffuarcuit, tum refrc nauitàfucceiïujtumctiamundiquecxpeditione fua colligauit, conftrinxit, Impediuit.atqueubiad manusuentumfuilTet, IpfequidcmUidoria memo-, ïabilipotituseft/ed banc miferabili morte imper^dam SC debilitatam religt; quit. Tu uiciftiMaurici princeps tot Sc tam infeftos hoftes,tua manu. Nam alia dici à quouis quam à m e malo. Quin etiam quid hoc loco narrem ptanc dubito. Referenda enim ea crant,quæ confettismanibus ÔC praclio commif* fojgeftafunt,dcquibusipfosetiam,qui interfuerunt,non eodem modo lo-qui audimus.Ncque tnterrogandos hos,ncque eis facile credendum efte cen fetEuripideus Thefeus,ut hacc ad nos nihil pertinere uideantur. 1 n bcllo,ne-ttiofinquit Demofthenes)fu3mignauiamipfeaccufa|^fed inqut'fuis alios potiusculpamuerbis transfert,acfæpeeucntus inprael^ infelices ita defen-diaudimus,utproditum,defcrtum,relidum aliquemenepcrhibeatur. Nos nihil de alqsquærere opus eft.Tu,inquam,princeps Maurici,tu uincistuama nu,amp;id euenit quod in bello plaerdncp folet,at Mars optimum quemtp ex agt; ; CI e pigneretur.Ä te difsipantur hoftium turmae atcç cohortes,atque ita profit* j gantur hoftiles copix,funditur exercitus,dudores aut cæduntur aut eapiun-' tur.relatisin caftra,hoftium uexillis pedeftribus l1111. equeftribus Xi ni.Sed hæchadenusnobis liceatcxpofuifle,in doloris SCindignationisfenfu, utro* queillo maximo. Tua quidem llluftrifsime princeps animi m3gnitudo,quae nunquam pafta fuit,te meminiftc ullorum monitorum,
CautiiM ut f£uo ueUes te credere MArti.
Hæc igitur aliquam adhnc fpem bonam incolumitatis SC falutis publicae ad pofteros propagat,partam illam quidem (o dolorem miftum gaudio, ingen* ? nbsp;nbsp;tem)uidrice morte tua.V t quiequid deinceps accida t,tu in omnem euentum
culpa cariturus,uel potiuslaudcm (is öi prædicationem conftantiæ ac pieta^ tispromeriturns fempiternam. Qna:rcftantigitur,e3 adaliorumcuram iam delata funt,quibus uel res prudenter SC fideliter adminiftratacacgeftaf,SC pa-j triæ impenfus,pariet lætitiam labos ( ut Comœdia loquitur ) uel id fiet atque ; fequctur,quod propter calamitatis extremæ triftitiam,SC omen fati ,commc-' nbsp;nbsp;morarenon uolo.Noftro quidemIlluftrifs.principiuita iam perada eft. Qui
eo fc rccepit,ab exhauftis laboribus ac defatigatione nefcotiorum moleftilsi-morum,tam pacis quàm belli, folicitudinec^ gubernationis (dicam ctiam quod eft SC uerum SC mani(cftum)â fatictate quadam tandis SC præftantiæ in ; terris, Inde igitur eo euafitjôCubiiam quietefruipofsitt«tôach'bcre,amp;quo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuidiae
i
-ocr page 1038-\7‘ic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oratio ’
inindiæatqueodioaccefsi'ononfit. Quae licet tanquam bcftiolæquædam humilesin terra ferpa nt,8C quærantquidadarrodendum ofFeraturjiÜamquia demalntudinemadquam pictateamp;iußicia SCfortitudine peruenit lüuftrifs. nofterprinceps,attingerenunqóam poterunt. Quod fi tilt quafi extremam manumoperiinceptOjSi^iam propemodum abfoluto imponere h'cm'flet,o-mnes eti3miftiacul€iretufi,SCimpctitionesdepulfac,amp; infultus obtriti fùiC fenr. Gcrtnsnia certeipfa fuisiniurijs,uiolentiae,crudelitati,amenttæ,fcelerf, fibi ercpta cflèt. Nunc teamiflo,ô princeps, amp;nbsp;fpesnos fruftraturamp;fortuna nutatjik’ contcntiones tuae corruerunt,prius in ipfo curfu fradae qua portutn profpeó-um tangere potuerint.Mors haec tua ÖC expedationem^ commodo* rum peruertit,amp; rnetum nouorum dctrimentorum incutit. Omnibus bonis eft luduofus acerbus amp;nbsp;grauis hie cafustTe pukherrimo corpore,firmo ro bore,animofortifsimo,f quae in Achilleconiunda,quia hoc rarum eft,tantox pere célébrât Homcrus^Teinquam talem principemfuhito Scimprouifoau-ferrijidu faucium occulto manus ignaiiæ èc fugttiuae, ( cuiufmodi ÔC ipfum Achillis fatumfuifleaccepimus ) xetalem principemterra obrui, fepukhri mole incIudi.Nififquod arbitror^non fuit digna haec uita hominum, tua diu-turniore uita.Non fefellerunt autem perculfos nos 6C trépidantes, figna ere-bra prodigiorum,quibus fcilicet hoc tantum malum praedidum fuit, cum ramen uixclîètquirquamqigtimeret,ac alia potius plaericp portendidetrimcn-tafufpicarentur.Prætereo caetera. Quaefuituero obfcenuaslatratuscanum, quaeimportunitaSjin oppidis longo iam temporee' Quam diræ inter feleiilo-rum dilamp;nianones C Qiiin etiam alicubi in uicinia moloftbs quaftdiredaacie ccngrclîos 8C fibi rnucuo dentes infenfos impeg(fle,narrant,neque paftorum iiocc,ncqucuerberibns,ccrtamen cruentum dirimi potuifle.Sanguinis profe doguttae,tuunr niuftrifsimeprincepsfanguinem,proRepubl. profufum fi-gnificaruntquas in tuts terris largas fuper folia arborum, maceriam ædificio/ rum,Sv' utenfiliadecid^jS^ haec polluiffeconfiât. Quid quod illo locoubi prælium commiffum m,cum alrjsnodibus turn maxime diem conflidusan-teccdente,horribdisfremitusclamortanquam equorum amp;nbsp;homtaum,Si; fragoringcns,auditusfuit ç” Effquodinfigneefi,acadmonitionefuapotuit prodeficjnifi infrada efiet uis diuinacuoluntatis)tentorium in quo cibumca-pere foiebat princeps,ôfaherumipfius Culinarium,tutbinediuulfumfuit,il-labefadatiscaeteris uniuerfis. Qiiid fylminum amp;nbsp;tonitruum terrorem com-memorem'Z'quid auditas uociferôtiones,uifasfpecies mirifîcas atc^formida-biles Cquot; Quid ipfius principis dida quaedam, eiufmodfut animus ipfius pro-pinquam ex hac uita migrationem praef3gifle,credi debereuideatuqamp;alia, quae nuncrecitanda non duximus.Haec igiturut tuam,Mauriciprinccps,de-cefsionem portendifle,exiftimare,nequcimpium nequeabfurdumeft,ita tibi quidem mali nihil accidit tali morte,quo ucrofignificati rnetus nunc tendâr, aut quid minenturjoto pedore precor ut omnes confidefent, amp;nbsp;prouideant neadpraccipitiumRefpub,addudaimpellendoprotjci3tur,poiiusquamrcti nendo conieruetur. Qiiod fi quis nunc ctiâ refiat cnentus infuauior. Tu tame ilium uirtute pietate tua,tanquam alter Epaminonda,dcdin3ndo effugifti. Vtiam defefiatucndumfitunicuiq?,Non pofiumneq’ uoloin animumindu ceremeum,Hoc agereGermanicufanguinenijUt patriâ præfertim iam quafi anumeffoetam uiribuSjamp;f auxilioatc^ iubleuatione maxime indigentem,pul fet atep confcindat.ElKtcrnum hocnefas cft,amp; 31ienorS,locis,moribos,inftitu tis,legibus,religionl.Nam omnes diuinac SC humanae leges parentib.honoré iubent haberi.Eo autéoportebat unicuiep cariorcm efle patrtam parentes, quoduitæ quidem aurores omnibus fint p3rcntes,pa tria uero ipfos etiam pa rentes
-ocr page 1039-Funcbris* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)7?7
fentes pfoducatSeduarq Sifmultipliccs crrorcs fnuita bomïnum cueninnf, kæ,fimu’tates,odia,contennohes exiftuntquædonecnÔ progrcdiunfiir ad cam ufqucimpietatem ut naturae erga patriam afFedio extinguatur,et(ï quafi tnorborum mala admodumi'nterdumacria funt^mcdicinae taincadhuceft id cuSjillamuero hofttlcm In patrïam imprefs/onernCqualem utinam neque no-ftta neep ulla fequens ætas cxpenatur)uindiccm habet Deum qut hâc lïbi pu-ntcndamrefcruatjUtfuppIidailhus neceflefitefleatrocia ,qùæcogifario ena hominis cordati rcfugiat.üerö hacc reqciamus in Deum. Quac uero dida funt Ca exprefsit publics miferiç dolor,quem SC fentire,neque difsi-muiare ingenq cfTeexiftimofimplicis Seprobi. Neminem peculiaritcrlçdit aut notat oratio niea,amp; eft à mc aliéna confaetudo,uel couicia faciendi,uel omnino fufpican-di perperam.Idautem utmemorarem,quodipfum per fe animaduertendum cflet,neminem in partem deteriorem efle accepturüm côfîdo.ncmo certe po-tcritdefeinterpretarijnifiquiipfeuoluntatis impiaeprius codemnauerit Sed Öi; querelarQamp;fdehis defenrionisfatis.lprequidcmprincepsjeonatusomnia, primum ncbelloopus eflet,deinde ubi nihil alfa uia proficf fenfit fumptisar-tniSjUtquamprimumpatriafalua effet,SC in tutocollocaretur:quoniä inchoa tum opus ipfe abfoluere nequiuit,hoc uel fimile quippiam potuiffedieere ai-detur.Egoquidem patriae præftiti perfolui^ omnia quædebui SC potui. Sfu-duiinhacpacem efïèperpetuam,reconciliarigratiâuclinteroffenfos uel diffi dentcs,explieari dubia ut fublatis erroribus concordia reduccrctur. Impendi etiam{acultatcsmeas,SC ad extremum uitam,cùm me quafi tempeftas belli adconfliclum prouexiffet. Nuncmihiqoidemquies parta eft,SC defundus ünaeumuïta curislabonbus^SCpcriculis omnibus,funerefelicicondor.Re hquum eftutuobis,aquibus cgo,euocanteDco,recefsi,ÓCReipub.uideatis. Nequis certam communis SCpropriae falutis ac dignitatis SC emolumentorö fpem amittat,Sc incerta omnia appetat,atqtit3 in labor|SCdolorc non modo ipRmors ÔCinteritus.fed Reip.euerfio SC exitiumobrepat. Quidobfecrolu/ crifecerit ç’ fi quisuitam producat ulterius^nifîimpenuaturhaecpatriæ corn-modis. Quodalqsuiuituriduiuiturnobis. Nam quid mihiprodeffetpoft Turcica pericula remanfiffe uitam,fi non ilia poftea profinflct altjsCQuando-cunen enim haccfinitur,quod antecefsit temporis,id euanuit,ut omnis de fine tarn Felicitas quam infelicitas conftituenda eftè uideatur. Addere his poterat alia quot^ SC de fccum uera laude,SC ad alios cum utili admonitione: Sed nos hincrecedentes ueniamusadea,quæmagts propria funt SC conftderationis SCintelligentiænoftræ. Cum igiturDuxMauriciusjabliluftrifs principeSa-XonumDuce,inclitoparenteiuo,fclidam gubernationcm hard regfonum 8Cauitæditionis acccpifret,Ante omnia amp;nbsp;inprimis curae ipfi fuit,ut SC res ec-clefiaftica côftituerctur,8C coctus fcholaftici augerentur. Quorum alterum SC perfedum facile eft,SCfuccefsit féliciter. Alterum diuinitus habuitfortunam iatis profperam SCipfum,fed in experiendo optimus princeps,plurim5 labo-tis acmoleftiae,SCaduerfationis nonnihil perpeffuseft. Omnino iniqua funt hominumiudicia,maximaexparredcrebus alienis,praefcrtim fi accedat au-daciapronunciandi,ÔCleuitasinfedandi,quac femper populo placet. Tum Uero confilia SC adiones quædeferunturin articulos quofdam mutationum, non poffunt non improbari aIfquibus,6C praeberediuerfas occafiones diuer-fiSjCum fufpicandi,tum interpretandi, turn etiamfqaaeeft hominum peruer-fitasjdeprauandi. Nos autem fcimus ÔC res ipfafgratiaChriftojdemonftrat, Abllluftrifs.principenoftro,nunquam alias dereligionl finceritate SCcultu diuino délibéra tionesfufccptas,autconfultationes propofitasfuifïè,nifiqui-bus primum ueritas SC gloria Dei: Deinde tranquillitas ccclenarum,in con-cotdia
-ocr page 1040-1798 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oratio
cordia admintftrant{üm,quæfi iuberetur.Sernpéihgc mandata fllRisfuerunh VtcœleftisuentasdcclaiatauerboDeijnunaucIminima parte fui contamiz naretur,nona concefsione defcreretur,nullo colore aliène pingcrcturJn cætc ris autempoftulabatut fttidio moderationis confenfionc pietatis,opera darctur,ne uelculpanda uel certenonneceflaria certamina ac conïentioncs, tam tempore contrario, quam non idoneo Ioco,fierentatqueexerccrentur. Quibus omnibus rebus neep ram forticer SC conftanter, neqj tam circumfpe-c£èôCprudentcr,iiequeomnino tam laudabiliter 8C praeclaré,fefe teuereille SCgererepotuifIct,nifi æcerniDei benignitate,cùm regeretur mens ipfius, turn uoluntas confirmaretur,in hoc tam ambiguo et afpero fp3clo,quo decur rerunt confilia SCadioncs eius. Cuibencfîco ÔCpropitio Deo gracias agere debemus,quod tam miferabiliter SC perniciofè alibi rebus confufis amp;nbsp;pertur* bâtis,in noftris hadenus(ipfo profedo ipfo Deo munifica manu fua retinen te)SCcuftodi3 Veritatis cœleftis diligenter atquefideliter præftatur, SC is fta-tusmanfitquemrepræhcndereneobtrcdatio quidem polïe uidcatur. Sed de hts plus uerborum facerefuperuacaneum,cum res in medio SC confpcdu fit uniuerforum.Namfi quis nequeapertis oculis aipicere, ncque cognitio-neanimiintelligerequicquamuultjparatusgladiatorieimpetcrequemlibet, 5C omnia arripere ad exagitandum, ÔC cui hoc eft in mente SCorc, odi homû nem,iratus pugnorcum eo tanqûam Efernino,comm{ttaturf3né Pacidianus aiiquis,nos quidem litigaTenolumus, neque in præi'entiaaccrbifsimadoior patitur. Tuamautemllluftrifsimeprinceps,pietatem, diligentiamjOperam, ut uere poflùmuSjita debemus celebrate commemoratione uerborum, decla rantium memoriamanimi grati. Quicùm perfpiceres adEccicfiafticiftatus diuturnitatem,plurimum momentiafFerrefolere, ueram rationem dodrinæ bonarum literarum atque art{um,finequa neque publicè neque priuatim ui-ta ordineSC redède^ipoflet : omnibus modis curafti,ut refiitutaueritatein fcholiSjCrudita efietomnis SC confentanca inftitutio.Non cnim refpedus hic , tantum adultiorcs (ifPita appellem) SCperfediores tradationes ftudiorum, fed prima etiam rudimenta SC pueriles ludos complexus fuit. Quarum o/ mnium tanquam extrudionum, ea eft SC fîrmitas SC pulchritudo, ut alius quiuis exemplum fibi inde petere pofsit,SC ad optimam fpem in pofterum,ut ilia:fientatqueperdurent,tantum hocrcquiratur,utfartæ tedæ præftentur. Quæiam hæreditariæfuccefsionisiure ait} cura incumbet,^fuf(?ipietur,SC refpondebit autoris atquefundatoriSjUoluntatiacfententiæ. De quo plura nuncnihilattinetdicere. Quod3ttînctautemad!udumnoftrum,etfidolor immenfus eft,ÔC uix fieri potefi,utaliquaconfolatioreperiatur,recentem3xi-mèmalo’S^ cruciatufuribundo,SCdencienreatqueianguido corde hoc tans touulnere,tarnen debemus meminifle,qudd Chriftianam religionem pro-fefsi,ante omnia cognitionem nosillius tueri,SC difeiplinam à nemine de-feri oporteat. Primûm igitur cùm confier Illuftrifsimum principemnofirum, in eo bello,quodnonipfe mouerat,autpetulantiacupid!tateûepropriaexci-tauerat/ed ad quod fuicipiendumaceerendumfueiatcoadus,nifî expone-re uclpotius obneereimprefsioni hofhli uellet fe terras^ôifdinoncmarque fubditosfuos,quorum fibifalutem 5C incolumitatem defendendam atque protegendam diuinitus commendatam cfle feiret: In hoc igiturbello occu-buifte principem noftrüm,gefto fine coiufquam iniuria,ÔC ad patriæ commu nis protedionemjC^ fit manifeftum SC notum,(fortifsime ilium quidem di-micantem,ô^ (idcfiod fine maximo dolore referre nequeo) non fibi uitæ= qùefuæ parcentem aut prouidentem,quo quam celerrimêextindoincen-dio illo,flamma bellorum omnis in Germania fopiretur,ôif optatæ pacis rran-
quillicas
-ocr page 1041-Funcbris.
17 9’i
^uillitas rcpararetuOSîc igitur eum pugnantem,cum «n acte l'dlum (quemad* , modum dtximus)uicfloremq5 in caftra reuerfum,ita poftea mortuû eflc nemi ûenîfugiat,quemadmodumoptari talibus rebus potuifleautdebuifleuidea« tUnDececnos propitio ÔC mifericordiDeo grattas agerepro tanto benefîcio, nec^ hancaniîTtianredionemindulgendomœfticiæjCorrumpere.Nam poft-9uàm præfenfit princeps 5C notauit figna quædam appropinquantis Mortis, (præfentibus tjs quorum ipG 8gt;i. ante taciturnitas,probitas,conftanti3,tntegfi USjCxplorata fuerar,quicp ab eo nullo periciilofo aut difficili ca(u ac tempore rccclïerantjamp;qui illt omnia tum fummæfîdeh'tatis débita officia præftitetûO quod pcrmancret mens mtegerrima,8C uox quoçp non impedirctur, Animus Gütern effetfutfucratfemper)excelfus atque inuiiSus: Tum igiiur piè £Creli-giofè muItalocutuSjdei^ illo ipfo bdlo copiofè teftatus fuit fententiam ÓC uo luntatcm fuam:Cùm quidem QCalia necenaria, rjs qui aderant, exponexetjöC certts de rebus quid fieri UenetjOftenderet.Nec^ tile fe inuttum tetris excede-teprofelTusfuiqquodfefidettnfiliumDei fuæ,optimafpefouerilact3rctur,et non fentiretafficidcfideriouitæeius,inquaconttnuts quafi flueftibus nego-dorum,uex3tus,tam incertas uoluntates amp;nbsp;leues hominum animos, amp;nbsp;indt-gnam merttis fuis gratiam expertus fuiffct.Necg quicquam omtitt aut negle-■ 2cit,quod tllo non toto bidui tempore quo decubiiit,uel utiliter indicari man«
'iari^ St^commttti potuerit,uelritureligionts noft^,SC difciplina Chriftiana fieri obferuaritf amp;peragt debuerit. Cum facerdotecolloquium habuitfidele,ÔC facratifsimorumChriftianae communi tads myfteriorumcupidifs.parti-eeps fa dus : Verbis ptjs ÔC fenfum tnttmum cordis fut tcftantibusjinuocauit ^terni Dei mifericordtam,cclebrando Nomen,et teftando fidem unici falua-toriSjieconciliatoriSjintercefforisJefuChriftijfilij Dei. Quæptetatisutfem-per hærcret cogitatio,pettjt, ne ceflaretSacerdosamp;dc Chrirto,doneefpirt-turn duceieantmaducrteretur,nientionem falutarem fac|pre,amp;fibi eafubtjee-fequibus in fide Chrifti animus confirmaretur.O mort^ necg et à quo obi-taeftmalamaut detrimentofam,necKuIliquthunccarum habuit animo fuo, aut fubmtffa uoluntate fauit fuccefsibus amp;nbsp;fortunæ,amp; laudi ipfius,deploran-lt;lam,acmultôlætiorem,feliciorem,iucundiorem,quam effèmultorum uttam putandum,fiue per dedecus conferuatam,feu remanentem in turpitudine,fla gitio,impietate,(cekre. Ita igiturfundumfatofuo,non quidem gaudentes (id enim fieri nequttamp;non oportetjfed repreflb famêimpetudoloris,8C prç-lentibus animis commendare,8CDominonoftro IefuChrifl:o,unico Salua-tori generis humani,tradereconferuandum ad refurredionem in uitam fem-piternam : Et corpus illius,nort tanquam ab hacfpe alieni,aut imbecillius af-ientientes cœlefti dodrtnæjfedut fequentes pietads Chriftianæ ftudtum ôd obferuationem,it3fepelire debemus, quemadmodum amp;nbsp;conditionis tllu-ftrifsimac ratio poftulatjôC noftræfubiedionismfnifteriôexequipareft. Non es exdndus neque interqfti,Illuftrtfs.princeps Maurici,fed liberatus mail's,ex eo^ confortio feuocatus,in quo multum tibi tnfuauitatis oblatum fuit,nunc acquiefeisbeatus,expedans ilium diem confidenter,quofiliusDetucntu-tus eft ad indicium uiuorum 0Cmortuorum,2Cdecreturusfentenda fua,pi æ-rrtia aut pocnas,pro eo atquedebebuntur unicutque.Viuit optima ÔCfortifsi-maanimatua,unacum altjs fandis amp;nbsp;caftis antmtsin Deotcternoö^ uiuo Icfu Chrifto,uiuit uirtus,uiuit rerum geftarum gloria,fed inprimis charitas pa tdæamp;pietasergaciues. Non maculauit famam tuam Aofanitasnequefu-perftido. Non dementia furiofauitæ. Non facinorum alitartiumrnalarum dedecus.Non erga externos immartitas autinciues crudelitas.Bonitatêuerô tuam,amp;^ uirtutes ilia s leniores,integritatem,grauit3tem,folerdam,humanita-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem,0^
-ocr page 1042-1800 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oratio
tem,8cfimilcsjùtinamDeo placerefjUtpatta pacerebus fon's corapofitis, tibidomfSCapudtuosliceretcolereSCfequi. Vtcnïm nihil in tefuitleueac populäre aut diflblutumjita neque manfuetudo, netj coinitas, ne uibanitas quidem abfuit.Nunc autem non quidem famam illarum ( quæ obfcurae non elTenOtibijfed quafi ufum frudom tuus negauit properata deccfsiOjSf occupatio mortis,eius,qua te Deus,non perdere,fed conferuare, necjp ininteritum præcipitare,fedexitioeripcrc,8Cdecalamitofis terris in cœlcftem fclicitatem transterre uoluit.Tua quidem annis,llluftrifs.princeps,florcns SC humano iu diciOjUÎta longioredigna ætas,non poteftnon aliquid cumuli adtjccre dolo-rinoftro,quem tua morte, fut nos opinamur? pratmatura,capimus acerbifsi-mum : fed non eft tarnen nobis ignorandum, nullius mortem præmaturam ene,quamæternusDeusobirefuo aliquem tempore uoluetiqôCnoftrascogi tationes ineo quodilliuifum fucritrcliiierc conu cnit. Nam quodinpromtu cfletjhocloco uerbofe demonftrare,quam multis uita aliquâdo, ad miferiam produda lît,8C quam formidinem ipfa naturæ conditio omnibus bac in par« teafïèrat futhocetiamdidumuerbum uetustanquam diuinitusprolatum, celebret,optimum eflenonnafci,autnatum citomortepotiri)De hocigitur difputare,ÔCin hunequafi campum excurrere oratione mea non libet.Quod nihil hæc nifi trille8C abominâdum complexura,8C metus eorum cuentuum indicandus eflèqde quibus inuocareopem diuinam, 8Creligiofa fimplicitate permittereDeocætera,nlt;hi quidem redilsimum uidetur, Nüncteigiturucl potius atque uerius,corpus tuum,Illufirifs.princeps,ita dimittimus, ut tenon tua cauflafquem felicem 8C beatum elfe fcimus)led eorum qui relinquuntur, tuoruminquâ8Cnoftra,profequamur, fletu,lachrimis,queltu,SCanteomnia dolore animitanto,ut cor maiorem non tolérare,neque, fi accefsio fieret,uita durare polîet,Hoc tu fieri non uis,8C religio noftra moderari nobis hacin par teiubetSeduincit tarnen interdum infirmitas naturae,quam in officio piëta* tis noflræ à Deo uc#iam,apud homines,non inclemcn tes nec^ feros, appro« bationis etiam aliqia^ ac laudis reperturam elle confidimus. Te tua quidem Academia hac uoce publica,nunc quoep ornât atte honorât pro fua uirili, ÔC ludu commun! oftendit,defiderium ( ut æquum eîi ?Tui, nunquam ilia qui-dem,dumftabit,tacitura mérita tua,quæ non modo fingulorum memoreôC grataoratione prædicabuntur femper,fed reetiamipfa, ÔC munificentiæ tuæ operibùsdeclarabuntur. Verum nunc,idquodfcriesdeducHionispoftulat, quampotuimusftudiofèperfunc'limunere noftro,aliorum etiam pietati ÔC fedulitati locum relinquamus, Ad quosdeferri priusllluftrifsimumcorpus oportet,quam in monumenti paterni fepulchrum inferatur. Vbi ctetera (qux fas ÔC pium ell)peragcntur,ÔC iufta fient, ÔC monumentum extruetur,in quo fitum,ritecp humatum corpus requiefeat. A nobis autem bonisep SCpatriæ amantibusomnibus,tam tuisquamexternis, eagratia,quæ fola poteft,re-feretur,utubiprobreui uita diuturnæ memoriæ tribuatur honor, cui pro ilia mifera,incerta,fragili, caduca, à Deo æterno iam beara immortalifqûc cil reddita.
TeautemfiliDei lESV christb, uniceSaluàtorgenerishumani,ob-tellor per mifericordiam tuam,ne definas hæc loca, ( in quibus hofpitium in-uenitEcclefia tua,ÔCfonatucritasdodrinæcceleftis,acpræconium Euange« Iij?intercefsioneapudæternum pattern,tueri. Neufinashas regiones bello-rum cladibus uafiari,8C difsipati pios cœtus teuera pietate celebrantiura, propter fan dilsimmm nomen tuum. Protege, défende, conferua,has terras, Ó Rex ÔC Domine, qui ÔC te inuocari iufsiïti, ÔC inuocantibus opem auxi-liumcp ab æterno Pâtre promififti. Ne auferas à nobis Spiritumfandum
tuum,
-ocr page 1043-Funcbris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSoi
tuum,finècutdsnumjnenccp qui præfuntjnecJ qui patère debent, id pr^üa--re amp;nbsp;perficere poflunt,quod ab ucrifquerequintur. Ad te confugimus,o Chrt fte,nbiiupplicesaduoluimur,5Coramus,neauertasà nobis ofFenius ddidïis noftriSjcIementiam ôC mifericordiam tuam, quæeft amplior acmaior quam
totus orbis terratum. Tibi uni,foli,uero,æterno Deo,Patri Filio
ÔC Spiritui fando ( cuius eft Iufticia, omnipotentia,ui-doria)ßtl3us,honor,g1or^a,fxculisin' finitis. Amen.
E T Q_V ONIAMNIHIL PRAETERMIT.
TENDVM EST OMNIVM Q_V AE A' NOSTRA T E«
. nuirate ad Mortis fpecloflfsiinæ mcmoriam cclcbrandam pcrtlncrc pof-iint,placuicetiam rccnarc,uerfus tanquam cpftaphi'os,ftudio pie-taels noftræcoiiipoGtos,quo8 amp;nbsp;Ipfos llbence ut anltno audlaris,ero.
ILLVSTRISS. PRINCIPl MAVRICio'
D V C I S A X O N V M, E L E C T O R I trc. D E« fenfori patrise^inclitó ui'don.
MAgnänimi bu^lo Mduricij prindpif ifto, Defeptem fita funt uniw offa uirii.
Sub^ hocdepofitum requiefeit mdrmore CorpM, Inuidi^foloconditd membraDwew.
Q£t ueftigia mdionm per duitd fuorum Virtutis grddiens cr pietatif iter
Ipfefibi pulchrte peperit tioud nomind taudis» Et fluduit proprium concilidre deciu.
Ergo hoc non dlim mdgis excelfo tulit uBus Afflidis pdtriæ pedore rebus opem.
Aduerfdtorem hunc metuituis mpid folumi Inceptis metuit frdiK uiolentd fuis.
Pr^eßdio fuit hic populis (Sermanidos orte, Et qudß Teutonics firma columna domuf.
Terror db hoc etidm Turds eftadditus,llliem Externi folum pertimuere Ducem. liunc dum condtur pdirie fuccurrere fiff'^. Et contra hojUlem uim parat auxilium, I pfe cduet minus mcerto fe credere Marti, He« dolor,accepta uulnére,liefiKobit,
Vidor obit pulfis ctr flratis hofUbus, dtq; Beu rurfum dolor,in caflra reuerfus obit.
Sed tua Ulaurid clari decora alta Triumphi, Laudis cr extinguet tiômmd,nulld dies,
Eerpetuo uiues.nam nefdtfiinera Virtus, Neepereuntfortis jlrenuafitda manus.
Aeternum uiues,terrie Germanidos Beras, lunda recens ftirpi gloria Saxonicie, tuus Chriflo pofi multa pericla laboruiU Spiritus,etheric dona quietis habet.
Kat
Cui tua
1802
Oratio
I
Cui tud reUigißld fides te trudidit^dd^ Conuerfie tüius numina fanâa,preces. Magne uale patrie decus crproteâio,princepSt Etreliqna acdfis Rebus ademptafalus, Splendida te célébrât fiudiorum frma bonorum, Nec tdcet ingenuie Muficus artis honor.
lit TV A fronde ttium ctngit Parnafide,femper Pattadioci;uirensgermitte R V T A capud Te locus atque letof.nuncadmirabitur omnis Candidus cr titulos Rumor ubique uehet, lllu/lrifi.falue heros, falue opt.princept, Inutile ofalueDux patriieci; pater.
O falue atque uale. Te nunclaudabit ZT hoflit. Et malafèlicem deferetMuidia.
Reuerfus in caftra eft,accepte uulnerè idus im-prouifî in prælio, fufo difsipatoc^ cxercitu hoftp um,ibilt;$ obntdicm. S. V. Id. VL. Princcpi i opt.amp;max. Cum V. A. XXXII. M. III. D. XX;I,' H. X. Defundus uita S. placi-difs.SC rcligiofifs.fine.
INDICATIO ANNI MORTIS.
Teulonicas furor ut turbabat fieuiter oroi, IMuriciuspfmccps Viâorcriilus,obit.
I. C. P. F.
I
M A YJ’ »C l' n aquot;pX O N T I T X? W k.-
,0? vc^'iKUKüiS nfb7rr
i(gtc TjoftiSftÇ ÿv 7J/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ttài a-VftJia'
aIÙj spKrsTriJ^o)
Ft TH ,
T 6) sfvï fJtMVlKSIS (sefoviKi TTUTtf^cep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccttc,
' (edrea «amp;)ƒ©- eriit TdljTa t-©-, nhh xcOdfii'as Kciuo AtTriQx Jbi^ns, ttoTAx (jSjf KV ^fiKs ’rjfl (P ^'yx n’iVKixjt.
^XJU/UXS-' COVt' XtTTCUJKpxvilfHK'c 'KAi©^., tturt' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“'iToa U'nrecQtpyf^éux ^h(zhs
bfj d^peüTrxi.amp;' J^^fK^’rou »iAÏamp;', b7d}iliju ïnss nbsp;nbsp;StTrtß’rCpüi.xfAK Scwcvtu
m eunf^XKpvTBts KKoLca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x'ixyónf,
i^ramp;'^igt;7tSK/dfa-bjJtKèp,KTÏuÓ'Xrj(^»'P ynsos iluf-n. cpvKxf quot;uTtï^ b^Tb 7rKTgt;if.
(P ySs Tt A©- S«Z/.a«SB7«7BJZ )(9S£ ÏSTi fCiT ^/Jtoipoil 'CScSjn TTOVlsJitOTLLi}.
ftcufoioSLuai^^ xfluj^VK-TBi/ iLXKop,i7Ao7{fcQeJetep, A^yxmlu/ n isrvpès ^ädfsir'ißfe'riio ^Acyx
rßiteiict '
FuncbriSà
J8ÖJ
O'ßiKCU. i7r^yO(i^amp;'y7rpÄi(^oto pUj^HfcCTO vIkLlU
CWTI/X«j^ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'rcêyiictif^ 'at/k tfuy-liLij
i/i Ko}qïSS,amp;
Tt (^oèaâe/ai^ lt;fiiu.c(}aos\(f'i(Z!TC(i)(t@'j oii^oiTTpxu/ÄKjiiÄj^s ^^anepoÿoy ficilt;^3ÿi^(itgt;0{Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
«TA« nbsp;nbsp;nbsp;àis eiKfi^ isK «StA’jfczr« Jl tnujfiK't
^t'iKHs[tV^©'i^a3(/d^Kh'iiÇKO'Cp(t'Kk©'y jth: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^uTOT tüï^ o’xLluLlu ccvtai^ (ÂiyxÂoifiçovï Svfji^ j
! jvos«{^(y,'0sTi7FKTjobjj snQxsr' ^'Jk^etTJSOTmXj
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj.K’i
(f'quot;’^J^CU.{^lt;iigt;^VTtüf^»£K5^X(iKTH^V
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liêi^'iyai^lutiù'BVujüi'i’Vj^nin^iz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '
J ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\çûf' HyHrn^aii/si^Kv@-,lt;^'£t
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»^bjjLujiiXj’7rc:lt;pCfnG!ykl!‘HÇ^
Y^S* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xbvTn^n^'GTcó/TX k^xth'^}
ï Ält; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;}(vlt;^i.^yoi/ilu/y^ir2sxl'7ißtis,
irftRv',' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^xifi' xu3is xyx^i^^ x^iTxSjÄxt^Tri^iivyfi'i n^â.lt;Çj
«Tnilóüffj^.
H
DE MORINI QVOD
TEROVANAM VOCANT, ATQ.VE HE«
Dini EXPVGNgt;iTIONE, DE CLV' E I^AElIO apvd Rentiacum,amp;omriibus ad huncufque annum m. d. lv. uario eucntu inter Cæfarianos Sgt;C Gallos oeftis, breuis SdueranarratiOi
lACOBO BASILICO MAR» cheto,Def^ota, Sami Aittore.
PHILIPPO, ANGLIÆ, FRANCIÆ, NEAPOLIS Q^v' E REGI, FIDEI DEFENSOR I, Hifpaniariim Prindpi longé potentifs,amp;c. lacobus BafilicusMarchetus
»VAE CAROL VS Vlt; Cæfar Auguftusannofupcnoremaxf ma cum gloria in Morinis gefsit,quibusquidem rebus gercndiso^ mnibus interfui,confticui -iteris mandate:fummafpeforc,utaligt; quandonofterislabor,non prxfcntibusmodd hominibus,fcdpo^ fterisquoef noningratus uideacur. Suntquidem magni nominis t fcriptores,quihæcqüandoc{îamp;Iuculentius,amp;maiori eloqucntiae ]i laude fint monumentis literarum configmturi; fed quibus (quod uitium latifsime femper patuit ) non tamexade amp;nbsp;uere, quam elo^ quenteramp;præclarèfcribcndi gloria quæûtafit.quod cum nobis minus præftare lieues RRr 2 rit.irt
-ocr page 1046-1804 Belli Cæfariani amp;
rir,fn to maxime duximus nobis claborandum.utquod pkinmi femper fieri debef,nolt;' ftram fidem facilécuiuisprobaremus,qui magi'scognofccrdf urn'rans ftudio, quatnlc nocinioamp;fplendorci'nanioratiom'sducercntur. Quicqti'd Cine hoc fir,infignecerte mci in Cæfarcmftudrj amp;nbsp;deuorionismonuincntum,tib(,hexporentirsime,atq;adeó il bus non minus uirtutis quam glorix amp;nbsp;potenriæ hacredijduandum ccnfi-i. Ncq: uero firmiorc præfidio niti nomen noftrum poterat aduerfus obrredatoru calumnias.quam G tanti Regis aurhoritate,amp;aded præclarèdeChriftiana religioncmeriri,hæcnoftrae^ dendain lucem curarem.Quod quidem cuius fufcepriàmclaboris fit futurum
præmium amphTsimum/fa bilan' ac læro animo accipiam.ut codera præfidio teAus, fperem me quandoq; maiora
äggtefiurum. Vale,
DE OMNIBVS VSQ.VE AD AN.
NV H M. .dXv. VARIO EVENTV INTER Cæfarianos Gallos geftis,dedans O *0
ÔC feftiuus dialogus.
HERCVLES ET NESTOR.
ONGvM ïam temporisfpadum,ô Neftor,unà inbeaforutn infulishabitamus,abqsmoleftiisuoluptatibuscp quibus cft bonoxia ffominum uita remoti fumusinunquam tarnen tan-tam,atlt;5hoc tempore, illuftrium animarum multitudinetrij atque adeo tamconfertim adnosconfluxiüèrecordoriforie quod uiuentium aliqiii.noßra ueftigia fequentes, pro pa tria pro !ibcris,pro aris ÔCfocis prselia faciunt,atque bac rationealter altcrius anû mam demittitad Orcum : tu tuum deea reiudicium,quæfo,mihi exponas. N E,SjT O R. Ne mire|gs,ô Rexjam frequentes modo aduentare animas:tanta -cnimjtamqûeacrianuncinter fuperos fiuntp'ælia,quantanunquamnecin Afia,necin Africa,nfl?in Europa,à maioribos unquam funtanimaduerfa. HERCVLES. Inueniuntûrne inter homines hactempeftate tot ac tanti heroes,quotquantosùenoftra tulitçtas,corum çmulati uirtutem etfortitodinem, qui tammagna prælia committant nestor. Immo,illiquidempermulti. H E R C. Ego per louem poli noflros il!os Heroas nullum tanta prçllantia inter homines elTe pufabam. nest. Cùm multi fuerint poft noftrum fæcu-Ium,ô Hercules,qui maximas amp;nbsp;præclaras rcs geflerunt,tum uero hac tempe ftatcuireftfuperiorum omniumæquèSC felicifsimus amp;nbsp;potcntifsimus,qui baud dubio à noftrisoriginem ducit,ßc uidetur illis efte tequandus: Caro-!um Quintum Imp.Rom.appcllant, cuius Imperium la te patet in omnes or-bis terrarum partes,cuiufm potentia tanta eft,ut non folùm Germaniç,Hifpa niae,ltaliac,Sidliæ,Neapofi regnis ,Galliæ Belgicæ, totiep Africæ,cæteris^ înfulis,quarum non eft numerus,nota fit:uerùm etiam adextremas Occiden taies ufq) Indias, nullis fecuIisantècognitas,ùirtute,fortitudine,6CfortunaiU iiusinucftigataSjprotendatur. Carolj,inquam,huius Qiiinti uirtusSC felici« taSjinaiorum noftrorum uirtutem non folùm æquat, fed etiam longe exupe-rat ÔCanrecelht.Cuius prarclara i/fta à primis annis ad hæcufquc tempora, fi enumeranda à metibifînt,uix iëculum nobisfufficiat: ilia tamenquæduo-busab bine annisab illo plusquàm humano ingeniogefta efie audio,tei-gnorarenolo. HEi^. Q_uisnamtibihæcç’ nest. Signiferquidamequi-tum, (atros quos uijcant) qui nuperadmodum Canieraciacceptouulnereé oiuis difcefsii:is omnia Heroi tilt AdnanoCroioRuttj Comiti interroganti de Te-
-ocr page 1047-GaHici diaîoous. igo?
acTcroiianaincb'ta5lt;rmuftitifsimaMon'norûMetropoJ(,cùni ipfê adefîcm cnarrauit. herc. ONeftor,pcrIoue(n te orOjCaquæretulit in media profc ras. NEST, IHcquidcm omnia hçcTerouanam urbcm paucis ab hinc annis arëlifsiméobfen3m,nulloingenio,nulla arte expiignatani,niiper tarnen ab exercitulniiusinuiclifsimiPnncipiSjCuius modo mcnt(oncmfeceram,obn-dionccindîamfuifle,tormentisbellicispropiignacuIadilîe(Ha,quibns maÜs nihilô magis illam terrcfaciam,primum impetum ôô oppugnationcm fortiter fuftinui(re,adeô ut foflæ propugnatorum (anguine maduerint.Cæterum ad-uentante PhilibertoPedemontanorumPrincipCjalterouelut Achille,tantam inter Gallos in urbe obortam fuifle trépidationem,ut abiedlis armis, portisr^ apertiSjfuppiices per moenia di. aggeres manus porrigentcs, certatim fefua«^ hoftibus dedercnt'.atqjita Cæfariani urbe potiti,qüamprimdm propugnacu-la,moenia,Omniacp totius urbis ædificia iufTu inuidifsimi Imperatoris diruégt; tuntjÔLfoIo adæquarunt,adeoutuerifsimèdicerepofsis:
Nmtcfegcs ejlubi I^\orïnum,refcccindiîj;folce Luxuriat Franco fanguine ptKguis humuft
Exercitum deinde uerfus Hedinum,cuius arcem adeo Gaik' communierant, relidis in prxßdio ledifsimis militibus magni nominis acnobilitatis uiris, ut inexpugnabilcm credcrentjtradudum fuilTe. herc. Captûmne eft ab cxercituCæfarianorumHedinumGallorum fpes,in quotam fortesSCftre= nui Heroes miîitarunt':’ nesT. Imô,audi obfetjotdumbellicofifsimusPe-dcmontanusPrinceps,tonusexercitusCæfariani Imperator, dies nodescp tormentis bellicis,adis cunicul{s,alijscp miris modis prc^ugnacula deqceret BCintroitum pararetjGalli in Hedino non minus quàmTerouanenfespertcr refadi,amplius pugnarc,militum robur experiri, amp;nbsp;extrema perpetinolen-tcs,arcem femidirutam hof^bustradiderunt. Inter oppugnandum nobshfsf-mus equcs ilIcHoratiusFarnefius in uallo flans,plumbea fphærula idus è ui uis fublatus eft. Arxmilitum Cæfarianorum opera eftfolo adæquata.Nobi-lescaptiui,fi qui aderant,inFiandriam dudi funtu'ntetquos unusèMagiflrfs equitum GalliaCjdidus àMarchia,BulloniæDux,fu!L FI»c uidoria tantain in uniuerfa Galliaexcitauit trepidationem, utParifîenfium permuiti,relida urbe fuga fibi profpexerint. h e R C. Quid Gallorum Rex,cùm in tanta ani-mi conflernationefuos efTeuiderçtnest. Numerofifsimum illico confcrt bfitexercirum.impcditurus ne Cæfariani adinteriora regni caftra mouercnt^ Parifienfiumcp animos,(qaodnecogitauer3ntquidcm)utnoaifsimèeucnif, denuô confternarent. Verùm animaduertens Cæfarianos numero exiguo Dorlanum practereuntes Hannoniam petere,conflmendnm cum illis data oc caGoncduxit.Cæfariani cognito Regis cÔfîlioadValencenaspuIcherrimam amp;nbsp;munitam urbem,licet numero pauciores,animo tamei^ares, commifTuri præîitimin planicieRegem aducntantem expedarunt. Cæfareodem ferme temporis ueftigiociuitatemingreffusefl.Galluscùm Carolum tantum Impe ratorem,tui,ô Hercules,a:mulum,monftrorum^ domitofem,adefîè intellige ret,illico defponditanimum,accepiaq5 à tormentis bcllicis equitibus Cçfa ri3nismaxim3clade,relidis hoflibus totanodcfi^iendofe inGalliarnrece-pitjinnumcris in fuga amifsis. herc. Redtjt ne Gallus inftauratis aut repa-ratts exinteruallouiribus,coadis^ q'squi fuga fuperfuerunt’:’ Vir fiquidem fugiens denuo pugnaf.ut in uulgari eft prouerbio. N E S T. Sub principium hyemis, cùm Cæfaris copias in l^bernis hinc inde difsipatas intelligeret, comoarato exercitu hæ reditarias Caroli Cacfaris prou^cias ingreftus,muitis foede igné uaftatis,haud mediocre damnum intulit* H« R c. Po tuit ne Carolus tantus Imperator, acquis auribus de tanto fuorßcxcidio nuncios audire
RRr 3 NEST.
-ocr page 1048-iSotf Belli Cæfariani amp;
NEST. Minfméfliequidem diu paflus eft hæc à Gallo fieri impune : fed reeC' dente tandem Rege circa Aquarq heliacum ortum, coadiis ipfe in unum co-pijs,quas turn in hybernis diiperfas habebat,GaIliam ingt eftijs, ferro igni longe lateqî per quatuordecim dieru fpacium omnia uaitauit, Regem^ ma-iorelon^cladeaffecinquo per adoaduetera hyberna militem reduxit.
HER C. Per louem,maxima inter uiuentes hac tempeftate geri,multa infupe» defortifsimo hoclmperatoresudioifed quid hoc anno accidcrit,cùm tota hi-ftoriæ ieries tibinota fit,quæfo mihi exponas, nest. Nec^ ueró quis facile pofsit pratclara huius anni Caefaris gefta,breuibus enarrare: tarnen cum id ex tnefciredefidcres,quç pluribus eflecompertapotueruntjicutiàfignifcro ac-cepijdidurus fum. herc. Obfecro. nest. Gallus inuidiisimum Impe/ ratorem arduis negottjs occupatum feiens, conferipto maximo exerdtu re^ ^iones illas quæ in eius ditione funt rurius de improuifo aggreditur, ac Ma-rieburgum,fiue de proditione adum antca fit,Hue id præfeai focordia accide ritjintegro muro apertis illi portis ingreftus elf. Hoc oppidum fuperioribus annis,oerenifsimaMaria Vngariac Sgt;C Bohemiæ Regina extruxerat. Hine ad Dionantum impofttis Marieburgo praefidtjs caftra traduxit,maximo^ impe tu dies nodes^ fine intermiisidne tormentis bellicis introitum parans,ar-cemoppugnauittbisc^ peruimin^redi conatus maximsfuorumiadura re-trocedere coadus eft. Tandem cum Leodienfes SC paucialiquotHifpanI arcis præftdio relidi,ac uiriiius deftituti,Ruynas arcis ex bombardarutn afsi-duaiaculationeimpetumdiutiusfuftinere nonpoflent,arcem certis condi-tionibusfquibus tarnen Galli non ftetere?hoftibus tradiderunt : ea poftridie diruta,Dionantum SCBouinia oppida ad utramqueMofæripam fita, exufti funnhorum alterum Cæfari,alterumEpifcopoLeodienfiparet. hercVU Quid Caefar, ciîm Galium in prouincias fuas’Tngreftumuideretc' nest. lt;nbsp;Numeroium quampn'mum circa Namurcum exercitum collegit aduenien-teillo etiamilluftri éc ^nerofifsimo Gunthero Suartzburgenfi Comité com milleatris equitibusji^ràqaâmdicipoteftbeneinftrudis. Gallus audiens Cæfarem,licet exiguum,uiris tarnen fortifsimis inftrudum habere exercitum, deliberatoque committendi praelium efle animo^robur peditumS^e« quitum Cæfarianorum non experiendom efleducens,fuga fibi confuluit,at-queinGalliamferecepit,obuia quaequein itinere igne deuaftans:inter caetera Bincium,quôd eo loco ferenifsima Regina Maria fuas aedes habcrct, exJ ufsit:amp; Marimontium quoque amp;nbsp;hortos fuo ac nobilium fuorum enfetur-piteruaftauit: quanquam maxima turn inexercituGallorum frumentialia-rum^ rerum eflet pcnuria.Cæfar memor generis,uirtutis, atque priftinae fuac dignitatis,fortunam belli tentareftatuens, ilium maximis itineribus infecu-tusadRentiacumarcem in Morinis fitam,quam fruftrailleobftdens'perpe-tuafphærularummifsilium eiaculatione fe facile expugnaturiimfperauera^ offendit:caftraq^ Caeiar ex aduerfo hoftilis exercitus ad quartam miliaris partem collocauit. Admirabilis in diftribuendis caftris induftria SC peritia Be-tiiecarttiHerois,amp;IoannisBaptiftaeGaftaldi turn, perfpeda eft. hercvu CommilTumneeftibipræliumç’ nest. Minimèlocusenim proptermon-tes,faltus,€cfubiedasuallesplanefuitincommodus. herc. Quid igitur utrinque geftom eft^ nest, Gallas fine intermifsione magnam tormento-tum uim in arcis propugnacula iaeiebat. Caefar contra alteram ex collibus, • in cuius decliuitate falcuserat,in quo Gallus infidias collocarat, omnibus modis occupandumjduxit: quamobrem altero eft quo ifthic uentum erat die,tradudis omnibiA in planitiem coptjs,inftrudo^ pro loci rationeagmi-netamultuariâcxGermanis dCHifpanis fdopetarijs peditibusphalange,pro alterius
-ocr page 1049-Gallici dialosuS
180?
'aïterius coH/sfaItLUUicfnioccupah'önec?rtaturam præmifit:quibus paüdfsp mi admodum adiunóa crant grauioris armaturç équités,qui illos ab eruptio-ne GaUorum cquitum à tergo fi opus foret,tuerétur. Difpofitis in colhs fum-miratcmaioribusaliquotmachinis Jongo temporis fpacio fortunaancipiti nullis referrc pedcm uolentibus utrinr^ atrociter pugnatum cft:robur tâdcm militum Cæfarianorum uircus,Gallos cedere,ac per faltum fuga fibi pt ofpï eerecocgit.Petieruntinhocconfliduinnumeri exGallorum peditatu,ftre-nui fanèmilites,quoium cadaueribus refertum pafsim faltum cernerelicebah Pcrfpeda hïcfuit inter cætera clarifs.illias S)C generofifs.Guntberi Suartfcbur gq Comitis uirrus,qui cöü^inti grauioris armaturac equitibus, audax amp;nbsp;me« morandum facinus aggreflusjducêtos amplius fdopetarios pedites Gallos, ex fuga fefein colli's fummitatecolligentes,fado repente in illos impetu nul« ïo éfuis defiderato,difsipauit,atcp fugse pafsim mandarecoegit. Collis,fçuien tibus interim Germanis ÓCHifpanis m Gallos difsipatos,occupatus eft : quo fado trecenti atri équités,quibus Suartzbutgenfis Gomes prseerat,ädiunda peditom Germanorum phalange,eodem tradudi funt. Dum hsecita gerun^ tur,tantus intet Gallos obottus eft pauor,utrelidis prorfus quibus arcem op pugnabant mächinis,planiciem ultra faltum occuparint, ibi^ adern qualem metus Qi. trepidatio permittebat,inftruxerinf.Regeipfo fpedatore,qui in no-uifsima agminis parte albo equo confpicuus rei euentum expcdabat. Parta hocdiclæta 8i incruenta uidoria,magna CacfarÄnorS gloria fuiflct,adumç^ propè de tota eHet Galhamin Sinon quidam transfuga,boHibus iàm fugien-tibas3ddidinetanimum,fada Hdetrecentos tantum atfos équités cumuni« ea peditum phalange fclopetarijs^ nônullis peditibus adefle, nullat^ adhuc tormcnta malora tradudatquarcnil tehtandamin Carfarianos irruptionem, priufquam totius exercitus moles aduentans qs fubfidio eflè poflètmifi rei be ne gercndæ occafione negleda,turpi fuga fibi confulendom duceret.Hoc au dito animum Galli quodammodo recuperarunqdelioerato^ irruSdi in fclo-petarios qui longius proceHèrant animo^aululum a»odiere. At cùm layctAo ■©f iTTfesaï©- Suartzburgenfis il! e Cornes,Gallurti irt iclopetarios irruptionem tentaturum profpiccrer,trecentis fuis equitibus pro loci ac temporis opportu nitateinfirudis,aduolauit.Spedabaturin prima acte Cornes Suartzburgen fisjcuidextram tegebatBafilicus Marchetus nobili apud Græcosloco ortus: Hniftrâ uerô,generofus Kugo à Schimberg. multi^ altj Comités Qi Barones* uiriœrei mihtarispcritia illuftres fubfequdîantur. OrdlnemMauritius Fris uir fôrtifsimus unus praetergrcHus eft:Galli his uifis terrefadi,S^ metu torpen tes ftetere.Vt primum fe houes côfpedui Suartzburgenfis obtulerunt,repen teille fado in Gallos magnocumclamoreimpcto, in quadra turn Gallorum equitum agmenirruiqftrcnui^ militis ôi boni Imperatoris officia exequens, difsipatum in fugam côucrtit.Uixiffes turn louis fulmine tados hoftes : nam uduti mala quae iam ma turuerunt ex arbore cadunqita ab equis deiedi con-cidcbant.Hlscaefisacfugatis,alia fubitô Gallorum turma in Suartzburgenfis équités irruit,quorum impetS non folùm fortiter foftinuerunt, fed Qi illata maxima clade,fieuti priores,terga uettcrecoëgcrunt,Regc turpem fuorû fugam amp;ftrâgcm cum toto exercitu fpedantc. Totus deinde cqoitatus Galli« eus uno impetu trccentos Cæfarianos équités adortus eft, cuius uim illi pu-gnando dcfefsi,quippe quibus nec puluerem tormentis admonendi fpacium daretur,fuftinere diiitins non potuerunttrecipere igltur fe,amp; per faltum faluti fuaeconfolerecoguntur.At Galli pedites nonnullosè^aefarianisfocdè profli garant,collem denuo recuperarût.Quem fi curribUs,caeteriscp id genus irrt pedimêtis,prorationeartismilit3rls,aducrfus Galilei cqUitatus irruptionem
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RRr 4 communird
-ocr page 1050-i8o8 Belli Cælariani amp;
communireftudainèntjccrtafuifletomniutn qui ibi aderant teftimoniopênes Caefarianos çodicuidoria. herc. Focn'intne multi in illapugnaintcr-fedi^ NEST. In hoc côflidu Galiorum quamplurimi cccidere : trcb ucrô in-tcrct^teroSjquoruniloricæ auro,phaleræ holofcrico fpîcndcbant, manu Co-mitisSuartzburgenfisintededifunt. Exatris eqoitibus quatuordccim ad-uerfis uulneribus concidcrc,iæfi ««ro ad unûomnes prirtinam fanitatê recO' perarunt. herc. Subfequentibusdiebuspiignatumne poftcacftC nest. Minimeîimôuirtutcm atrorum cquitumjformidanrcs Galli,poftridic cius did nodeintempefta obfidione arcis rdida,nuno tubarum tympanorumùe excitato ftrep(tu,tugcrunt:multis^ tormêtis bellicis rdidis ad intenora Galgt; ïiacfc rcceperunt.Rcx uerô partem fui exercitus miilam fecitjpartem in hyber nis cÔtinuic.Cæfar illos nihilominus infecutus,primo Auchiacum arcem dm mifsis aliquotmaioribus ètormentis fphæris)expagnauit: ddn traiedo So-mona,quiPicardiam ab Arteiia diaidit,ad Richerij fanum magnis itincribos contenditjOmni^ præfidio uacaum cepit Si cxufsic, omnibus in itinerclon-rèlate^admoeniaufc^ AbbatifuilIxPontiuorum urbis ignefcëdè uaHatis. Hisadis udutiefreinouiainorbem fada,domumrediens, Dampetramarcem fluminc 5lt; fofiis munitam,aha^ oppida SC arces inuadens, late excitato f ncendio sbfum pfit,ac traiedo iterum Somona,ad quartam â diruto Hedino miliaiis partemjinexpugnj^ilcm urbem propugnaculis.uallo^ etfofsis per-munitam mira ederitate c^rüxit SC cxacdificauit. herc. Quo nomine ill» »ppdlaturc' nest, Hediftfert. HERC. Fcrtnihilpbnêfignificarcuidctur: fortafsisHcdinfortdicitur. NEST. Nullo modo:FertenimfymbolQeftPhi IibcrtiEmanudisPcdemontanorumPrincipis,quodquatuorlitcfis coftans, perindefignificatacfidixeristFortitudoeiusRJiodumtcnuit. HERC. Nuni Galli xdiHcationem urbis impcdire tentarunt,dum in perniciem üloriim ex-trueretur. NEST. Caiiariani équités dû urbs ædificarctur aîternis ferme diebus circa Monßriolum SC Dorlanum munita Picardiæ oppida excurrentes, Gallos intra moznia S^aricteslatitarecoègerunt. herc. Dimiflænefünt scdificataurbcCxfariscopixC nest. Minime : fed impofitis innouamur» hem præfidijsjtotus exercitus Auchiacom redudus traiedo itcrum fluminc Picardfam per alia locaingrcfruseftjcmcnfo^ eodem die feptem miliariunt itinerCjRiuoppidulumpracfidioRhenigraui) militum firmatu peruenit,pe«? medium udut igné tranfircuifus,pagis utrinqï ad quintç miliariaconflagran tlbus,ad unum diem quieti opera data cft.militibus Cçfarianis interim totam oram maritimam ultra Riudepredantibus SC exurentibus. Aê'rcm turnadeo denfus exconflagrationefumusoppleuit,utfolcmeridiano folito obfcurio-re codum uideri non potuerit. Poft mrridiem odo Galiorum equitum figna confpeda fucre,quos Cxfariani équités dido ciiius infecuti, per tria miliaria perpetuo curfu,ad meenia Abbatiiuillæ fugauere : rantus erat militum feruot pngnâdi^alacritas.Commcndandus hoc loco ucnit AlfonfusPimentdiua Hilpanicanobilitateilluftns,quiprouotato ad monomachiam Gallo equi-te,uirum fefortem 6C heroicum exhibuit.Poftridie AmbianumPicardiat Me tropolim,Vulcano omnia in itinere depafcête caftra traduda fuht. Ad Somo nxripamconftiterant Galiorum peditumSC equitum aliquot cohortes,qult;5 hoftemàfluminis traieduarccrent:quosadortialiquotleuiorisarmaturaeHl fpani équités,pugna uditari,illata maxima ftrage trucidarunt,captis nonnul lis influminenatan^bus.Hocin confliduLudouicusab Auila Alcantaren-fis militi æ præfcdua|SC Garcias Tribunus militum in hoftes pugnando feuî-ros fortes prçftitere. Poftridie Cotbeiam itum eft:Ambiani intérim crebra tor mentoram exurbeimmifsione Cçfarianos pcrfecuti funt,fed nullam prorfus tUis
-ocr page 1051-Gallic! dialogus. 1809
Wis cbdcm intuIerc.Hinc Enchnum miks profcdus,a' ccm ei'usqî terres ma ionbus tormcntisdiiîccicdeinBapalmam Artcüar propugnaculum peruen« tum eibquo die in oppida,arces,SC pagos fæuiri igne dclirum eft. Ad CamC' racum altera copiarum pars exauthorataeft,altera in hyberna redudaZ Hoec funtquardebeîiointcrCarolumCæfaremamp;Galloruinregemhactempeftar tegcnojàfignifctoacccpi. Herc. FaxK4üpiter,utdeinóis fubadïis^hofti-buSjbreui ilk tandem læca amp;nbsp;incruenta potiatur uidöi ia : quaiti conlccutus, non dubito quin'Græciam noftram,quçol!m cum tradendo cçteris gentibus-prædaras artes,quibus animi cxcoluntar, tum res maximas terra mariep gerende diu illuftris habita eft,à barbarie^: tyrannidc Turcica, qua multis iam annis prcmitur.liberaturusfit. nest. Idipfummihiccrtèpolliceor:fingula» ri eft enjm amp;nbsp;rdligione amp;nbsp;pietate,ac ftudio quodam fummo cum mikros cala rnitofosep homines protegendi,tumcos quifniufta tyrannidc premuntur,à fœda feruitute uindicandi : quod non illi folùm eftpeculiarc, fed toti familiac proprium amp;nbsp;innatum.
Fortfî creMtur fortïbui ç;- bon'K, Efl in iuuencis,eß in elt;juis patrum Virlus,necimbeU(inliroces Progenerant aquiU columbam.
HoccnimTuneufuperioribus annis faditaul't: nam fupra uigintiChriftia-ncrum captiuorum millia urbeexpugnata uno die à morte ôi Aeriobatbi iip go cauetnis abditos ifindic3uit,quos qafdem ad unum fccombufturos tyrail nus comminatus cflet.Vnum cft,ô Hercules,quod fikntio præterire non po-teft. HERC. übfccro te, ô Ncftor,fiquid inter narrandumomilTum fit,in medium proferas. Num 9d in Itaha eodem modo à Carolo Carfare bella gerun-turC NEST. Maxime;cindaeftcnim obfidione Senarum uctuftaHetruriaÉ uibs,quôd à Carfare deficiens partes Gallicas rcceptis in urbcmpræfidqsfo-uerit.magna Senenfes commeatus inopia premuntur,’ln quam cüm Galli fru mentum confcriptoexercitunonita dudum tnuehcryirocurarent, Marchio MarignanuSjUirfummafortitudincSCprxftantia Caefarei ad Senas exercitus Impcrator,accepta copiaruparte,hofttbus obuiam procefsit, inftrucfta^ acic' breuem ôf ekgantem,non quô uerbis uirtutem uiris fortibus adderet, nec ut ex ignauo milite ftrenuum,aot fortem ex timido, fed quô illos priftinac uirtu-tismemores eftehortaretur,orationcm habuip Turn clamoremaximofignis infeftis utrincp concurrunt,tcla è tormentis mitfunt,cominus res geritur, maxima ui cettatur.Gcrmani antiquæ uirtutis non immemorcs,in aducrios acrî terinftitere,doneehoftibus partitn carfis,partimfugatis.læta 8Coptata uido-ria Cæfarianus exercitus potitus cft,tametfi Gallis numero longe inferior. German! pedites aduerfus Germanos amp;Heluetios cum Gallo militantes di-micarunqquibus proflig3tis,Hirpanis peditibus rem fortiter gerentibus fup petias tukrunt,tormentoruni crebram difplofionem tanquam uiri fortes con temncntes.fugatiscp Aquitanisamp;kalis uidoriamCaefariretukrunt. Quanta fortitudine,qoârolt;p animi robore utrincp dimica turn fit, ex co liqùet,quôd quem quif($ pugnando locum fibi uiuus dekgerat, eum amifla uita corpore tegebat.Varié per omnem cxcrcitum incefsit militum animos lac-titia,quôd res prætcr kntentiam Gallis fuccefsifTet.
Hxc fun t qoæ ab eodem figni-fero accepi.
«
FINIS. •
RRt $ REI
-ocr page 1052-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1810
REI CONTRA TVR CAS GESTÆ ANNOnM. Dlt; LVL BREVIS DESCRIPTIO, CVM ÄD1ECTA CHOROGRAPHlAr ubipracli'orumjpugnæ, oppugrtatïonum Sc expugnationumjo« corum item,in quibus prædarè quidque geftum en, regionis^ tus amp;nbsp;confinia elegantifsimè exprimuntur: Vuolfgango
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lazio ViennenfijRcgio hiftorico ac
Medico,autore,
J
V V K induciàs qofnquennio dapfasTurcaruintyrannuô Ferdinando régi renuncianct,ut qui iampridem patefacere Gbi niam omnem in Auftriam,Styriam,atç Carniolam ço-^'taGec y extemplo mûnitifsimum cafirum, hand procul ^^inquccdcinsGtumjSigcth nomine,quodiolum in medio bohilis agri in fïde Régis uirtute praefedi manfcrat,obfl dione cingcre cœpit primo Aprili,anno quo hæcfcribimus â reparata Salure m. o. l v i. Quod ubi Régi inclyto ail a tQ eG,qui cum aduer-fus cÔtumacem quendâ it^omitfjs Hungariæ proferiptum, Ôi. quiinTranfyl uania res nouas moliebaturJuGa arma parabar,comitrjs proutnciarSfuarum hincinde tranfadis,quapotuitceleritateatcpGdcOratores etiâ petitum auxi lia ad procercs Germaniac,qui turn apud Ratifponam conuencrant,miGt. Et ne mora præfcntibus obenet,colleda ex ceniu pecunia,amp; quod in proprio fi fcofupcreratinfupcrdargiruSjmilitemduobusin locis feribere pergit:dato negof io Nicolao à Bolvuila Alfa tac inwigro horaini, ut per Sueuiam ac lacfl Acromiumlegionen»peditum,quamRegimentam uocantjinuerbaadaââ, magnis itineribus Viennam deducereiJn Auftriainterim aliam Theodcricu Marccllumfcribereiureit. Ipfecum pauloantcprouinciarumfupertorumin OeniponrCjAuftriae uero inicriorum apud Viennam, amp;C Hungarorum Pofo-nq conuentum abiolaiflct,nondum elapfo Aprili,Pragam Bonemig matura-uit,utin communia belli confili3,fuppetiaj^ tarn necetrarias,eius quoc^ re-gni incolas pclliceret.Id cum féliciter ac magnis fodoribus, ac infra dignitaté etiam,corporiscpu{res tandê omnia confecilfet,nihilantfquius habuit,quàm ut obfeflbs in Sigeth caftro,quamprimum obfidionc,quac iam in multamae-ftatem trahebatur,liberaret.In eius confilij exitum,equites cataphrados iacu latores,qüos Nigros nominan t,ad fiimmam c c C ex Auftria contrados,amp; le uioris aimaturarHungaros,quos Huflerones dicunt,pene mille,in Hunga-riar mediterranea prarmifit,uti ad Canifiam infinibus Styriac Qi. Hungaria: pc direm pratftolarcnturjamp; quos prouinciæcæteræ Auftriac armare équités iuf-fe fuerantDum hacc in Pannonia fecunda aguntur jTheoderfcusNlarccllus cum fua legione,öf equitibus HungariSjgrauis^ armatura; Germants baud paiicioribus i3C,aducrfus Bebecum,qui Auftriac agrumulteriorem infeftum rcdderehauddefinebat,penc fub exitum Mai] menfismouit,amp;exitincrc aliquot in finibus Caflbuiae ac Cepufq munitiores Bebeci arces in deditionêac-cepit.Quo tempore,adulto iam JucHO,alt?raetiälegio quam Bolvuilcrus ex-Sueuia adduxeratjfe cum utriufœ generis equitibus ad Canifiî coniunxerat: Qi nulla interpofita tpora in hoftile agrum tr8nfgrcfla,adfcitis leui Hongarico equitatu,St^perpauc«sadmodum grauiorisarmaturç Auftriacis equitibus,et Styricnfibus,Baboczammunitumcaftrum,quodfupcrioribus annisTurcas nobiss
-ocr page 1053-Anno M.'D.LVL i8ii
nobis enpucrant,quatiiormüliaMorumintcriianoâSegctho dtfsitSjObfiderc coepincö confiho, uthoftcm ab obfidioneSegethi rcmoueret.Cui ctficôfilio fuentus rèfpondenfjanimaduerfum eft tamS poftea,haudfine penculo id no ftrofaâum. Qpippe,utfit,ubideexploratorum fide dubitatur,pnus ad Ba-boczamTurcæ confpcdifunt:acmachina:loco edito,SCundecomodifsima innofttoseratiaculatiojlocatacfuerantj^famain caftra de foluta obfidion.e SegethiperaenilTet.Cuius reiutpotefubita trepidatio magnâ attulit terrorê, tempeftate præfertim tormentorum obrutis noftns,impedttis^ otdintbus:et ^equeslgfis equis,aucomnino etiam fublatis,haud parem auaaciam ad pr^-•iandum coferre uideretur.Ibi in eo ancipiti cafu Comes Serinius Croata, qui Turcas primus aduerterat,8C procurfando prarludium præltj fecerat.uir omni Cxpedationeuirtutis bellicac fuperior:Nadaftinus item acPethius Hungari, cohortaci expeditioris armaturæ équités,neuidi metu tcpori deeftêntidocét, quantopere regni,commOnisq5 falutis interfit,fi adfiftentes Germanis memo tabilem eo die de bofte uidoriam referrent,cuius memoria magnâ fibi autori tatem,macnoscR fpiritus in re militari adqcerent.Nec minori animi prçfentia, coincÔfliduamp;Bolvuilerus pcditcs fuos allocutus,ut parem uirtutem ad co-•nunem necefsitatem conferrent,caftcrorum«5 famâ facinora^ ÔC locum imi tarentur,rogabat: uidoriam facilem fæpenumero ex rebus difficillimisacci' difte:accommodarent animos modo,ac corpora pro patriaac auita nationis gloria obq cerepericulis non horrercnt.Itaqp cQ to|p die extrada pugna eflet, amp;nbsp;ad uirtute noftri nihil reliqui feciftent,non femel deniqß in proximas palu*-dcs,qu3s ftagnans aquaRynniae fluuioli efficit,barbaros conieciflentipoftre-mo tarnen deftituti puluere tormentario,0f expediri in his turbis machinac Rcg(ae,qaç procul ab erant,citra difcrimen no poften t,cedereTurcis coadi,g 0^numero dC loci comoditate fuperiores fuerant,quorum^ res ob expeditas exoneratascpfellciter machinas hauddubiefirmiores tuerant,pedemfenfim teferreoccipiunt.Netamenpauorisopinionêhoftidattnt,quando ineâ for-tunam res recidiftent,capicntibusid confihj extempq|j^ducibus,Baboc2am caftt5,quod diximus anoftris obfidionefuiftecindö,exdifceftu adorti funt, ingentibus animis:amp; no ambig;itur,fipulueris tormentarij turn copia adfuif-fet,uel tum,circund3tis ceu ad ^cdaculuTurcis,expugnaturi caftrSfuilTent. Ita accidit ficpenumero,ut fortuna ad utrumqp uidoriâ trâsferat, quo bellum extrahatur,animosc{! nunc horum none illorum ad uirtutê accendat. In eo di-Iceflu acciditresincredibilis,qgt; non omnino trecenti équités Auftriaci, quos Nigrosuocanr,cum uniuerfapenèTuicarûmultitudinecongredi aufi,dum nunceminus,nunc cominus explofisfclopen's infequentes à tergo morâtur, cædem ingentem fecerinnconiedis^ in fugam hoftibus,adiuaantibus leuis arniaturac equitibus Hungaris,uiam falutisTuis primi oftenderint. I ta fine ia-dura Czorgam reducitur cxercitus,machlnaecp omnes incolumes ex uia reci / ptontur.Defidera ti funt tarnen ex noftris,qui eo die ad ueræ laudis famâ con« tendeb3nt,præter gregariöm mllitcm,pleri£p magno loco tliri,ex quibus prç-cipui,ôf quorum nomina pofteris cclanda non reor: Nicolai Bol vuileri frater gcrmanus,adolcfcens ad magnam uirtutem expedatus:Staynaprunnius Al fita,pr3efcdus caftrorum:Sigerfdorfi'us,tribunuspeditumStyricnfium:quo-rum duo primi idu tormêti oppetiere,tertius it^ula tus dicitur. Egenolphius CeIIenfis,ciuis adlacum AcromiS^figniunius Germanic! tribanus, no quod f)timus in difceftii eftet,fcd quod ante ordines in oppugnatione Baboczar,mi ftes aduirtutem hortaretur,cum aliquot altjs fui loci laudis^ ftrenuis homi-nibus,gregarrique milites,ad fummam,ut putant,e C, inferuitutem longe foe-difsimamceftere. Oedforum, quos ccc autpaulo minusfuilTe autumant,
Barbarus
-ocr page 1054-i8iî Defcriptio belli Turcici
Barbaras maiori ex parte capita præcifajaclôgis contis afFixa, Scgethinis po fteaexultansnequicquamoftenditjUtopinione ceu relatae üidîonæ animos tandem obfeßbrQexpugnaret.Sednec hoftiincrirentaillauicîoriafukifîrno dó uicîloria appelianda eil.m qua maiore ac meliori parte exercitus amifla, ca pti's primi nomims fatrapfsjoco in(upercedere coacQus efljUfij adeó utccr-gnifum pofterius fuerit explorata à transfugis fama,nunqilam alias eque tot beîlatores uiros tyrannQamififl'c,qaosadhuc déplorât Ipfiim prætereaBaf-(am,cgfcros^ omnes Turcas infoiito terrore perculfos ex iilo nouo gcnercc-quitum Nigrorû.quos patrio fcrmone Diabolos nuncupât, pluscp ignis eu» mereinos,giobosqi eontjcercunuminplures fuægentis ab experiment» ere duntj^ acinacibus fuis nocerc olim Chriftranis potuerunr,quos tanquïdein ceps mutiles ècoflitSuabieciffe quidam memorantur.Dum hare ad Baboczâ fiuntjinterea faólus certior Rex Ferdinandus de reduiïlo atcp incolumi excrgt; citUjdecp cuiüfc^ uirtuteGnguIatim cum inquifiuilïètjquotlaboribuSjperieu^ liscß peifundusquiftp foret,Comitem Seryniumpræfertim öf BolvuilerS pc ditum legatQ,qui eo in conflido fclopeto pede percuiïas tuerac,Otfonê Hen ricum à Puecbaymjitem Ruberium óc Gilium Aaftriacos,qui equitaiS trecea torum duxcrantjOb respræclarègeilas,amp;quód confenfus militaris in hofce utprimos uilfforiaE autorcsjàlutiscp cuftodes inclinarct,liberaliter profecu-tusfermone8(^fcripto,ornamcntiscondigniscondecorauit:ó^adexitutn bel li intentus,Bohemos amp;nbsp;Morauos excire pergit.qui turn forté miilecquites ia-culatores,quos Nigros olt;ftant,in Morauia armabant,defigna to dclcdus loco ad StraczmczamjiaudproculAuihiæHungariæcp finibusrfimulfilium Fcrdinandum Auftriæ archiducem,è Praga,ubi regiam is tenet,eüoc3tü,huic tanræarqi adeoiepetitæ expcditioni Imperatorêdefignatiquo cxsudoritate nimirS animi militü confirmarentur,3c in fpem ccrtâ uidorix optimus quifcp excitaretur.Qui antequam copias omnes apud Vienna cducerein acicm po-tuir,TurcçSt'gethungt;caftrûdenuô,aceoquidem grauioriobfidionc cingcre pergunt,quo ceu exploratam fe iam uidoriam haberecófrdebantioReniis^ hisdequibus præfati1temus,capitibusoccirorum,inleulprælio tanquamfpo lijs quibufdam atcp trophæis,nunc amice ad deditionem,nücdccqfsis parie-tibuSjgeminatis^ oppugnationibus liortabantur.Sed elulit omnes hollis t5 arrocis minas prxfedi uirtusfnec nomen quidem pofteros celand«reor,Mar cum CroatamuocanCquiquantumuisfameadfligcretur, penuria^ non fois cibijfed pulueris quotj tormentarq laborarecad extremum,nihUoraagis tarnen languido animo,cognitahollis caliidttafe,^dalij mortales rebuspr»:« fperis facerc conlueuerunt,is neceisitateadduóius,acpenedeploratisrebus facereaufusefl.Qvjippeultrófada eruptione,ad^imicandum cumpræfîdi» fuoprocefsit Quod cum fxpe,amp;id quidem féliciter ten tafret,relatisidentid2 in callrum opimis Ipolqs.ac prxda non contemnenda: ad pollremum Haly-baflam coëglt;f,qui Turcicis coptjs pra:erat,amp;nullam partem nodurni temp» ris,rotmenhbus,Segethanis cócelRrat,totfrullra explofis globis, omnib. pa riebbuscaflri nequicquam quatcfaólis,uti diHidês rebus luis,cum prias in o-mnem parce menre atcj animo traherctur,minas^Tyranni formidaretjCuias dubio proful uidima foret,fireinfeóla rccederet,proieólis^omnib. rationi-bus,dedifceflueonfilium caperct.FeruntjBarbaro infoIitäSegethinorum uit turem.multisq; retro anriis non audita audaclam,lachrymasexcufsiire:ade» aduerfus opinionem expeólationêtj omnê Segethi oblidio potentifsimo h» lli cclïerat.Quod ubi fama explorata adRegê inclytum fuit perlai3,qui coful tando cum fuis,nul^omninoeobellointermiferatoperam,filium(dequo(u pradiximus) ducê expeditionidefignatü,ut grauioribellooccurrerct,antc-
quant
-ocr page 1055-Anno D. L VL isij
qiiam nouæ cxTurda,Seru(a,Bofntac^ copiac confluèrent, maturius ad cxer citum cum fupplemento mittendum exiftimauit.Qui fub exitû Augufti men fis,adfumptoequite Bohemico Mofam'cocp,quem diximus in deledu ad Scracznicsam millenumer3expleui{îe,adfundis etiarn tribus flgnispeditû Auftnaci nominis,ac nouis maioribust^ machinis,quas ePraga adduci cura-ueratjinuocato prius publica fupplicationenumine diuino,quod cum omnibus cafibus belli,turn præcipuè pro nomine SC gloria eius pugnantib.adefle femper côfueucrat,egrcirus ViennamfquodfœlixSC fauftum tuiOipfofolen-ni D.Bartolomei apoflolidic,nô finelachrymis multorum, quas partim com miferationCjpartim utlæticiæemifcrant,quôd tantum uiderêt principem pro fuislaribusfalutccçfubditorûfedeuouereuamctfi propter machinas tardiorl agmineinccdere cogcretur,primo tarnen Septembrifineomni maleficio eo-rum per quos tranfib3t,comitatum uidelicet Saproinêfem SC Caflri ferret, ad exercitum pcruenit,qut ad Caniflam in ftnibus Stytiae htlaris aducntum eius in armis cxpcdabanprogrclTus^ obuiâ inftruda acte,more militari, atcß ex-oncratis cum machinis omnibus,turn fclopetis fingulorum,publicâ co diel ze ticiâtcftabatur.Krant incxcrcituarchiducis célébrés uiri quamplures gloria rcrunï geftarumtquorum burggrauius Mifnenfis,dominus à Plavu, qui partem Bohemici equitfs duccbat,totius exercitus flgnifer cóftitutos fuetat. Ca-rolo CzerotinOjSC Barcouio,reliqui équités Bohemici Morauiciqj parebant. CætcrijFrancjfcus comes à Turre,Iulius comes Wardecenfis,Erenricus à Ku nigfpergjoanncs à Vueyfpriach,etalij quamplures ex nobilium baronumcp ordine,cöfultantiprincipt operam dabant.Necdefuerequiproprrjs fumpti« bus huic tarn honefleneceflariati^ expeditioni nomina darcnné quorû numc ro amp;nbsp;fratruelis tuns Hulrichc fplendidifsime,illuflris uüi,ac de domo Auflriç benemeritijdomini Antonij Fuggeri filius fuit, quinquaginta equitsbus co« mitatus;quiomnes nullum non pcriculumcum tant(^principeadire,nullücp adeo laborefumptum^ fufciperedetrcdabant, quo rem Chnftianä aduerfis totfcculis uidorCjCrudelemép accômunem patriae lKMlem,adfererct.Itao^ cQ in fpem certam credos princeps fingulorü animos uiderer,nc mora praefenti bus noccretjBola vuilerû,altero ab aduentu fuo die,c5 legionc fua,SC équités Auflriae cataphrados cßaiiquot alis cxpeditiorisequitatus, ad praeoccupan-dum munimcntöKarothnäjtrium milliariorufpaciofeparatöà Baboc23,prç mittit.Quiinomnccuentum ac Fortuna intenti,ingentib.id animis adgrefsi, primo ftatiminfultucxpugnâtuantoc^ardorefaruitûtumfuitin illos quiibi præfidiûagitaueranql'urcaSjFlungarostçfut multi contjciût,! o Cnumero)ut iugulatis omnibus,uix duo in captiuitatem rapti fucrint.Hic rurfus Bolvuile rus egregij facinoris famâconfecutus eft, quS pene flue fanguinc, X X modo defideratis.abfq? ctiâoperib ullis,locönatura munitû,prçfidio^ probe SC ma chinfsfirmatn,momcnto temporis cœpifTct.Feruntàmilitibusaurum inuen tribus Turcatûdiffedis turn repcrfuFuiflCjquodillideFperatis rebus,neChri-ftianis cederct,rcfubita dcuoraucrant. Ira Karothna à noftris recipitur.cuius ret/ama percuifa reliqira quæ in Baboc2a,S.Martino,Gerefg31io, Calaman-cia,atlt;^ Salliajpræfldia Turcica cxcubabant,omnia uida terrore fuccenfis ca ftris,ac machinis corrupt(s,€ffuf:i fuga abeunt Quinquecclefias: ubi hoftis fubrtdi3,ex Hungar(a,Serui3,Thraci3,6C Bolnia cÔuenire dicebantur.Scqui-turturn cadéueftigia fortunæ tam lætæ,qui Segetho præfedus eratMarcus: ac cum præfîdio fuo,ad S.Lauren tium,Salliamcp ufqi.ac penè etiâ ad ipfa mœ nia Quinquecclefiarûexcurrir:occupatis ijSjdcquib.lqputifumuSjmunimen tisîingcnti^ prçda abada,ad fuos uidor reuertitur, Eiufdem expugnationis occauone,ingcns etiâ facinusaufus Adamus Gallus Germanus,qui lautinS
-ocr page 1056-i8I4 Defcriptio belli Turc ici
ad confluentes Arrabonis tuebatur,cum fuo prxfidfo Si. aîiquot aïis ieuîon's HungariciequttatuSjfecosDanubiumjStngonium uCcpdepopuIatiscircuni ^ns,excurfionem fecit.Quod nodis filentio adortus, prias inflammauit, Tiircaî fomnofepuk(,idintell(gerepoffcnt:quibustnflrat!sufp!ui(rau!n,u3s gabundi^ percæcas uias rrucidatiSjOpimam praedam tn'uniphâs faurinum abduxit. Cuius præterea paulo ante eodem in bello,a!terum pcrpuîchrû ftia-tagemajnon æquè fœlicem habuit fucceflium.quippe centG rhedis Hungari^ cis, quos Gotfehones appellant,clam hoftibus egreflus laurinû, magnis itû . neribus Albam Regalem maturaucrat.Neqi ambigitur, fi non ob nundsnas, frequentior turn in luburbtjs populus confluxilTetjfimili Albâ audacia occus paffct,abdudis nihilominus aliquot millibus iumentorû,ut profedionis ope ræprecium faccret,incolumesfuosinpræfidiumexuia reduxit. Itaacciditin-terdum,utprudentcrinftitut3 plæracp,null3 tarnen exitû confilii confequan^ tur:nempe,quo bellum extrahatur,animos nunc horum,nuncillorum ad uir-tutemaccendêtefortuna.Sed rcdeo,undedigreirusfum,adKarothna:uidcli cet expugnationê.Quam ubi ex nuneqs Ferdinandus archidux cognouiflet, qui caftris promotis ex Canifia ad Czorgonem,BoI vuilerS cum maiore exet citus partefequebatur,lætus his belli primittjs,cum fuis de refiduis etiam con fuîtando cogitabat.Qui tametfi animos habcrct,ulterius progredi,ac caetera inuicinia,antepaucos annosamiflàmunimenta Vefprinium CupofuyvuarS fcilicetrecipere,nccp eo taijiremilToaclanguidoanimo quifquâeffet,quinô grauiora etiam perterre uellennon eft tarnen uifumjinconfuko parente incly to Romanorum rege,quicquam faccre,aducrfus hoftê præcipuè dolis omnibus inftrudifsimum,ô? qui undicp exomnibus penèPannontarum,Mœfia-rumlt;^ ac Croatiac latibulis,excire militem dicebatur. atep inftruda iam etiam acie,a Quinquecclefijs Calamanczê ufqî obuiam procedereaufus fuiffet,du dis fecum ingenti numero moleqj machinis,exploratorcs infuper quamplu-res innoftracaftrapÂrmififrer,quiLXmillib.armatorumexercitS Turcicum conflarCjCapti adfirn^^bauf.dequibus ÔC pofte3,cum Chriftianifuiffcnqopti mo publico fuppliciumfumptûfuit.Ne tarnen remifsius adm!niftr3te,hoct3 pifî,tamœ neceflàrium bellum archidux uideretur,donee à parente certiorfîe retjCarolQ Czerotinurn,BohemorûMorauicorumcp equitum cataphrado-rGducem,cum fuis exploratorum circum loca uicina præmifit,qui hoftis côfi lia fpeculareturtacfibi technas ncdere,acin armis efle uiderêtur, ÔCquonam itinercintenderêt,ad fe primo quolt;^ tempore referret.Is pacato agminead Se gethumufc^excurritjdei^ncceflaiijs rebus acprincipis mente collocutus eu locipraefedo,quumec rem frumentariamintuliffetubercm, machinas^ plu res nouas adportafîètjpaucis in hoc confumptis diebus ad archiducem reuer titur.Quo itinere,baud procul abfuit quin in hoftiû infidias incidiffet : amp;nbsp;iam fublatis excubijstres in periculo uertebaturmi expriftina bellandiconfuetudi ne côfîderatior dux,totam earn nodemjCquitem in ftatione tenuiflet. ita fine damno ad archiducem Czerotinus reuertitur,qui iam fecunda C3ftra,ut dixi-mus,adCzorgonem haud proculBaboeza præmunicrat,in omnem pugnæ eucntuintentus,ceu moxexploratæ uidorie finem impofiturustquum literis â parentecertiorfadus,quid fibi deinceps agendum effet,nein diferimê excr citumfùæfideicômiflumdarct,diligenterfecûperpendebat:frigorebrumali primûm omnium ex anni tempore incidentCjpenuria deinde reifrumentariç quotidiemagisincrebrefcente,quum ô^militGcorpora morbis ac laboribus, amp;nbsp;ut prius æftu folis immodico,ita nue gelu infolito confeda,in regione Ger manisfemperaduertîfsim3,non fan's ad profedionêlongiorcidoneauidercn tunTurcasdenic^ adKalmancsâ lentius agereanimaduerteret,gnôfanèma gnam
-ocr page 1057-Anno M, D. L Vl. j8n
gnam ineundi praelfj audaciam prç fe ferre uiderentur,quód apud illos quOep exfuperiorum menfium depopulatione annona grauis eflecoepiflet, 0^ memoria facinorum à Nigris equitibus fuperiori menfe editorum,tot infuper a-mifsis eo bello ftrenuilsimis uirisfquorum uel Segethinos feptem miiiia occi diftc,extransfugisauditumeftjanimos praeter confuetudinem remitterertt. Itacg fatis SCad ^oriam fui nominis,SC regni utilitatem fadum arbitratuSjfili beratoSegethOjproptcrquodexpeditioprimdm omnia eftetfufeepta,accae-teris fuccenfts,foloq? çquatis munimentis,Babocza,Gcrefgallio,S.Martino, Salliacp,quopatefadumiterScgcthinis maneretad CommeatUs inuehêdos, uidorem excrcitum,antequaminiuria ilium cceli magis adfligeret, incolume reducereftatuit,amp;:longécharifsimo parenti rationem rerum geftatu reddere, qui apud Viennam cupidifsimo animo filium reduce operiebatur. Ad cuius reditus commoditatem atep fecuritatem iamantea Drauum amnem ,ad confluentes Muerç naualiponteiunxerat:çer que tradudo exercitu,ut paluftria loca fecus Mueram euitaret,memor quod ex fecundis rebus milites licentiam flbifumerepolTentimmoderatius peccandi in miferos colonos,bipertitôeà incedcreuolüit.Cuius partemBolvuilcrum ac Czerotinûfecus Arrabonem flumen in fecundæ Pannoniæ agro,per eius confluentes,iôC Altenburgum du cere praecepir,ad Lythax port tes,in Auftriae Hungariae^ finibus pofitQ oppi-du,ubi luftrationis locus amp;nbsp;dies didus fucrat.Ipfe cum equitatus altera parte, 8lt; praccipué hi s qui in comitatu fuo fucrât,Hun^ris prçterea Icuis armaturæ equitibus,è Rakherfpurgo Styriæ,ubi machinas ad fequentes aeftatis belli op portunitatem reliqucrar,pernnes Styriæ,Hungariæ,Auftriaccp Viennam ma turauinquô fub exitum Odobris incolumis tandem peruenit. Quanta ucrô eius principisnonfolSinlaboribusfubeundis,periculis^adeundis,Iuftran-do exercitu,caftrorumlocatione,acie(p inftruendaamp;induftria extitit,8^ ani-mi uigor,atqî in iufticia: adminiftrationeaduerfus blaif hematores praccipué, amp;nbsp;raptores feueritasttanta rurfus in miferos afflidos cdos^ milites mifericor d!a,indulgentia Sxf prouidentia pené popularis fuit,e qui in expugnatione Karothnac uulnetati,aut tormentis idi fuerunt:cum côfolatione prius,laudi«
bus^liberah'terfuifret^fecutus,mcdicospfoprios atcp chtrurgos adhibuit, pecuniâcp impcrtiuif uberem:alios in difcefl'u à Czorgone,qui exerdtû fequi acquis pafsibus ob afflidâ ualetudinem non poterant,ne in itinere perirêtjauï hoftibus colonise^ oidima ficrenf,curribus impofuit.non paucos denicp,qui in reditu in morbos incidiflen tgt;ut eft coelS Hungariac corporibus Germano-, rum aduerfifsimum, per uiam colonis pafsim commendans, tanquam pater quifpiam,aut frater/liberali ctiam uiatico profecutus fuinadeo ut militari con fenfu,atlt;p etiam incredibili propc adfedu ab omnib.mirificê diligatur,acprg-contjs extollatur pafsim non dicendis. Cuius uitam principis genere fuo di-gnirsimi,Deusopt.max.diu incolumctueatur,acin annosNeftoreos proue hanfaxitep filius Dei Chriftas,ut quae fuperiori aeftate ob copias perquàm exl guas,contra tâ potentem hoftem,non potucrunt confienfub hoc rurfus ducc totius Germaniac auxilio,ut im pofita necefsitas ualde requirit,accedente foe-noreconfequamur,ut pulfo procul à ceruicibus German! immani hochofte, nominis noftri acerrimo perfecutore,pacis munia fouere,arua^ Glares cole re in Dei laudempofsimuSjAmen. (^odolim ClaudianuspoetadeHono rio Caef.SC Stilicone principe,eiufdê prouinciç liberatorib. eleganter cecinii î
Purfum cotenoudtnigrds rubigme (dices, Exefosq; ßtu cogit ß)lei^cre ligones : Agnoßit ca[dt,Gr coUibus ofculd notis figitiiJ impreßb glebis non cedit drdtro.
Hint Pceni cwmuUnt budes.gucd rura tyranno Liberd fgt;oßidednt:hinc obßdione folutus Pdnnon't»us,potorq; Sdui, qui claufa tot dnni$ Oppidd^ldXdtif aufus idm pdttdere partis.
-ocr page 1058-Belli Turc.
Sub totprwcipibustquiecunqi dmiftmusolim, Tu reddis.folo poterit Stilicone medente, Crefeere Romanum uulnus teHurd cicatrix, lnq;fuos fines tahdem redeunte colono ïSyricis iterum ditabiturciula tributis,
N I S.
Exeâis incultdJdlfitnt ^UtU feculafyluK, Reflituit t(rrM,zj opacum uitibus i/irum ConferitjCr pa-trium ueâigalfolueregMdet, Iminunis qui aidde jùit.te [oj]^fe ßs ejl, Vexatum laceri corpus iuuenefcere regni,
¥ I
RERVM CONTRA
TVRCAS, AVSPICIIS FERDkNANDI
A V s T R I A C I, C AE S A R I S F, IMP. T V R C I C, Max, Anno M. d. lvi. inInterramnenfîPanjs nonia geftarumjhiftoriolajDialo# go confcripta:
A V T O R E BASILIO lOa 4fine HeroW,
? LATO ille,cuiinomnidofl:rina,omnium doAorumjudj'do,femgt; g per fumma excellentia dclata Elit,is tam in uerbis ad rem fidis.quàm in rebus inuentis clarifsimorum fuorum uerborum lumine exornan» dis,eo dicendi genereufus eftrquo, quofeunque ipfi uifum fuit,de co j quo illi fermo crat,loqucntcs amp;difputantes introducereliccrct: utin iDialogis illis Mcnexemo amp;nbsp;Critia uideri poteft. quandoquidemin - hoc.djrebus à ciuibus fuis ante diluuium Deucalionis bene geftis: in iftojdeijsquipropatriagloriofcoccubuerantjtraftatur. Idipfumin Catonc,deconfu^ latuiplbfuo Cicero elo«jfionisamp; philofophix parens fecir. liccat idem nunc amp;mihi, quodgrauifsimis atcç extellentifsimis uiris,cum libitum fit, de rebus in Pannonia In* teramncnficontraTurcas,anno practeritogeftis, paucula quaedam fcribcre.quæ Deo uolente,copiofius aliàsàmc defcribentur.hac ctenimferiptione hyiuscxceJlcntisS^ admodumrccentisfadijgratulatioms meae publicae læticiæ coniunftæ teftimonium, apud uiuos deponere uolui,cum inftitucrim exmagnitudine rei exemplum hoc memo ria fempiterna dignum,pofteris totius mei ingenioli uiribus excukum aliquando pro* ponerc.Quaproptcr nullius intern perantiam ufqueaded grandem puto,qui mi'ni uitio ucrtereuclit.collocutionihuicinclufiiïe.atqîfcrmonem omnem communicaficmc,no bilifsimis honninibus : quorum duo illi Francifeus Thaiuamp;,Ioannes Petheius, Hungari clarifsimijde faciemihi nunquam nori,auditi famaingenti,non iolum inccrfucrunt,at fumma cum laude magna ex parte rei pr3ffucrunr,quicf iamdudum in celcbratifsimo* rum uirorum fcripta facinoribus fplcndidifsimis pcruencre- Augufti autem acRegum maximorumgrauifsimoiudicio,equeftriordinisdignitatc cxornatvs,£lt; fenatui Me* diolanenfiampIifsimoaIlelt;ftus,excollocutoribusterriusillcCarolus,qui Boiorumex ueteri ftirpc,pcr tot regum amp;nbsp;principum fuccefsfoncs,illuftrifsimaatep fuccrcfccnti Vi cecomitum familia ortus eft.coniungi ijs.optimo iurc potuit ; cum iuuenis ipfe necbel locxpcrs,fedinParmenfiexpedirfonefuperioribus annis,militije decoraplurimaac* quiftuit. De eo autem qui huic Dialogo adiuntftus eft quarto locó,uidelicet M. Anto* nio Ghiringhcllo,quid dicam aliud, quam ipfum experientia rerum amp;nbsp;ufu,do(ftrinac^ ubicuncj!ingcniumintenderir,plurimumualentem,dignifsimumeire,qui omniumo* numentis inferatur,quicf: ftdifsimus Carolo Achates,difiungi abeo non potuit : tâhta ueróomncshosanimiSómorum Icnitatc pratditoSjUtfrigidioribus mcis fcriptis fefc • nfcri,nullo modo ægr^fcrant.Fitftos igitur à me illorum congreiTus, 60 honoris caiJ* faipfis attributes fermoncs,ageaudiamus. Legationehoneftifsima pro patria obita, atqjeaapudPhilippum Augufti F.potentifsimum Regum optime perfundus Viccco mes noftcr,in reditu,ifinercquod illi longum ôi redum trat ex Morinis, domum repe*
tenSi
-ocr page 1059-Dialogus.
ténsjdcfetfgatus amp;nbsp;uia langucns,hanc fn urbcm noftram Bafiléam perueneratad quarri pauds horis antè,idem in diucrfotium cum Ghiringhdlo comité amp;C Hungari iam didi duo,ad ccleritatem mutatis equis.difsimulatis perfona 8C ncgotijs,applicucrant. Hos itacf inter cœnandum.utfit,excomiaffabilitatc,tacitaqUaedam ahimorum gcncrofo-rum ôduirtutisconfpiratio,ad mutuum amorcm illcxerac.tanto ardore,utde præcla^ rifsimis pacis belliqp ftudijs,poft pondcrofas quafdam diiïertationes, familiarioraqu e quædamcolloquiajbcncuolentiæamp;amidtiæinitiumquoddamintcrfeipfos concilia^ rent. Vt igiturinchoatam iam familiaritatcm.quibufdam officijs ftabilirent, in eo ipfis cohuenit:quandoquidcm perplures hxrereillis nonlicerec.unius dieculæiaduram fa^ ccrennqua (imul confumpca,aufpici)s perennibus ueram amici tiâ confîrmarent. Hane procrafWnationcm,in negotijs moræimpatientifsimis hominibus.tolerabiliórem red-» debat amplitudo atej amœnitas noftrae urbis ; quæ ut excellentifsimorum ac dodifsi^ morum uirorüm altrixfemperfuitfolcndida.ficT.Minutij ßaßni,a quo nomen acccx pit,ab ipfa luliorum mcraoria.clarifsimorum nonnullorum etiam uirorum monimen tiscxculta,atq!Scholaornatifsimapercclcbriseft,artis^j! Impreflbriæ præftantia toto orbe claret:floret autem facris,Icgibus,moribus^ antiquis, ac ad imitationem Roma^ norum,fcnatus maxima maieftate,amp; populi grauitatc fulget. Gefliebat hic,Amcrba» chium.huius fcculicclcberrimumlurifconfulrum,nulliuel eloquentifsimo fecundum, alloqui:Cxlij Curionis noftri Secundi,diuinam eloquentix uim audire cupiebac ille: Oporinimci,uiricruditifsimi,in excudéndis autoribus admirabilcmdiligchtiahfj,amp; incredibiks labores in ijs Caftigandis,contemplaricorâm üolebac alter t is Petreanam, Frobenianam,Hcruagianam,atcç alias cclcbriorcs,inftrudifsimas impreiTorum ofFicü nas inuifere^quic^ fub prelo gemerent autores perfcrutari. Omnes autem fimul defide^ rabant,ad fummum templum in area ilia peramœna, mlntcs, ualles, nemora, flumina illa.quæ omnia longe latequ e kfe exhibcnt,illinc profpeftai'c: in Petreo colle lucUm,ar* mamentariume^ mire inftrudumtdeindeinambulantium auram captantiû frequen tatum,inabenti,urbcm fdndcnti.arq; ceil iugum faftidienei iniedum Kheno poritem î Prætorium Auguftum:Forumamplum,fontefrigidifsimoamp; limpidifsimo exornatu: ædifîcia publica,priuatacß, arte.fitu.fumptu« fuperba,pcrlufl:rare amp;nbsp;uidere.tali dclibe^ rationclxtijmenfàsrelinquuntjuedionc fe(si,rcfedi cœna lauta,quieti fetradebant. Prima p'ofl:luce,inuocato ditiino numine,diemillumfcliccm,^otisê5 parem optantes, in aream.qux fummo templo adiacetjdiuerforio non multum diftantem, con tendunt : illicqui exgymnafio redibat,8^ profitentem fuum prxceptoj||*n audierat, puerum,do^ mum properantem obuium habcnt:qucm de nomine percundatum, ipfum fefe Imma nuclcm appellari Vicecomes pctccpit,aci Redé,inquitjfodalesoptimi,ccrt^bonoS^ faufto in primis äugürioffi Hcbrxx didionis etymon infpiciamuslquod fignificat Dcgt; ümnobifcumcflc,quihuncoftcnditóóobtulit.Rcnidenti tum orcGhiringhellus re^ fenîSequamur omen, forfart qui pcregrinis nobis,quxuiderecupimUsomnia,indica.-re 8C dclignare in hac urbe pofsit,aliqucm bic puer dcmonftrabittapparct fiquidem in coixta indolcs,atqueishaDitUs,ijmorcs,utbonorum notitiambonam ilium habere crcdiderim,autcertcexhumaniorcaliquo uirogeneratum.HeUs tU,puerum alloques inquit,cognomcn tuum quod eftc'qui cum refpondilTet, Herold : Deorum benignita^ tem.exdamat Vicecomes,Tiïne ueteris amici filius Ioannis quid pater lt;quid uirf äc prxftat fane auolare hinc,amp; inquirere hominem ipfum,qudm de eo plura interrogate. Duc eia puer optime.deduc nos ad pattern, quern abfolutis tabulis Francicxcogna^ txqjmihiftirpiSjCommcntarrjscfflorefccntis Getmanlxihfudarc,acinexhauftolabogt; re iniqux fortunx reludätem,ad pofteros altquid ut tranfmittat,ingcnio fuo dignum, niti cxiftimo.Saluteitacp accepta‘.amp;: data,inmanu dcprxhendUntPanegyricum.quem d quincj! diebus inchoatum.abfolutumcç exfcribere.editioni pararc, atcf dicare Ferdk nando Cxf F Cocpcram.ln eius inferiptione cum Bafilij inferiptionem Icgiflet Viccco.« mcs,cau(ram addin'prxnominisrogareatq; feifeitari incoepit,quare id in rabularum nuncupatione non cdidiflcmc'Huic cum Senatushuius urbis amplifsimi in me bene.« uolcntiam,atq? in exornädis mds laboribus ftudium fi'ngulare enumcraiTcm, quo me, puerumcj; meum Immanuclem ciuitate dona(rertt,fouercntê}? tencrrimè,gratitudinem meam collaudarc uiius eft atq; probarc maximc,quod libcralifsimum amp;nbsp;fpcdabilifsk mum tantx Rcip.donum,in perennem amp;nbsp;famx amp;nbsp;nominis me^ufumftudum ac honö tcmfauftaappcllationeuertcrim.quodetiâ Ghiringhcllus interpretari cœpittalc efle, ^ttodincotifequendo defiderio ipfis omnibus commodum foret: quandoquidcm augt;
S S 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thoritateni
-ocr page 1060-1818 Belli 'y'urcici
thoritatem ïnclîe aliquamapud ducs fuos,ctgratiam non uulgarcm,nccf earum rcrur» quae honeßae ÔCiHfcndaecflcnilatere aliquid cum poflc,qui omnibus tam charus, ut d-tiamSenatus authoriratcduitati,ideß,communioniforcunarumomnium ukro adld' fccrctur.’fubindeErafmi Roterodami illuddidum fnculcans,Römanüducm hoc tem-« porc,quam Bafilienicm,aliquanto fane minus ciTc. Qui und aderant Thaius fit Pethe^ ius,adPrindpis optimi laudes omnino cxhilarati,cum in Panegyrico Apollæuuyleria naclcgioois fidcopiarum auxiliariarum mentionem fadam IcgilTent, num rem gefiam ab aliquo refdirem,exmequærcrc.cgo praeterrumores uarios nihil afFirmare: tempus tranfijflcjfi quid ctiâ ca de re fcribereucllcm,quod proximo Francofordiæ frequentiorj mercatudiuulgaripofler.acgrc id feferre fatcbanturtinßabatenim Cal, April.Xdies-Extcmpld Vicecomes:Pethcie,inquic,quin tu huiefermonem cum,qucm deco-contra Turcasuidoriaeiucceirufelici, cumhcrinoducubitum ieramus,apud fomniculofo» habuißi,enarras^breui is,meo hortacu, atep contrado hoc temporis fpado, pro patria Iaboresueßros,hominibusnoflriscommcndabir,3eternitati autem conCecraDit maiori ocio.Lubcns certCjinfert illc,ac bona fide quae mihi perfpeda fid nota funt, indicabo O' mnia.atinambulandoaudituihuius,oculorumanimorumcÿ noßrorum defiderijs Ca' risfieri multd melius poflciudico.Comitabor,inquio, atcç patriæ amantes fortes uiros uos,ad quercum illam annofam deducam,ex qua maiores nofiri Gcrmani, ut fcrtur,lin pcratorcs,rcges fid Refpublicae coronas dcccrperc folitr fuerunt, quibus coronarent eos qui ciucs feruaiïcnt,magna folennitatc:dcberi autem illam uobis à Republica Chrißia na quis negedimus.En hicin luco. Hui, platano omni didudiorem.infit GhiringheP lus.haeccineilla,quam Roterodamus uefler in dies contradiorem fieri dicit dForfaUjin-« quam:melius,fi ab ea aetate,qua uirtuti precium fid præmium defrjt, illam iuflo diuinita ds iudicio ÔC naturaecondolentis quadam mifcricordia,'fmminui,indicaflct. Intremus. Cum iam omnes ad fontenFibi confcdincmus,Pcthcium,ut fermonem heßernum, fomnointerruptumrcnouaret.urget Vicecomes. Is ealege onusfufdpitjUtThaiu» prolapfumipfummemoriaadmoncrc.alrjfubindccommod^ intcrpcllarc debeant:8C collcgara ad dicendum cogcre,quod ipfum fugcrct.Rccipit conditioncm Thaius; placet omnibus confiliura.Ea igitur quae lam diccntur,exclufls il lis uocibus. Inquit fid in-quam,ita proferam,ut tâquam d praefentibus coram haec haben' narratio uideri pofsit.
PETMEIVS, THSIVS, VlCECOMES, GhiringhtUus, Heroldt Putri In» terlecutores.
VANTA perfidiaSoleymannus ueterator,inep fraudemqoâmfl-da perfona,Pannoniarum regnum opulcntifsimum fortibus uiria inprimisflrmum amp;illuflre,acolimChrifliani orbis arcem muni»
111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiiiiiuiii vv-iitulii viiiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viui» aivun ihm»«’
—.-^1; tifsimam,pctierit,dom in regnum dedudo loanne, filij deniç eiu» Stephani fé tutorem ultro proHceretur cum Elifabdiam ipiïus uiduam, ôf re-gni federn à Germanorum obfidioneliberattquam inquam in omnes feformas turn commutarit, donee in libero regno tyrannidem fuam conßitueret, heri audiuiftistfadum^ id orbis totus,iamdudum execranda memoria profe duitur.In hoc enim euertendo pofiea non Deum ullum,nullum numen ƒ ode ftem uim nullam fuperdïè/e credere palam oflendit.nulla namcp res fuit,ne-que in coelis tam racra,neque in terris tam religiofa,aut apud inferos tam bor-renda,per quam dum inlidiatur uicinioribus locis,non iuraret,quam non uio larer,non Iæderet,quando in poteHatern ipGus ueniflent. Adfuit autem prae-(16 Nemefis illa,adfuerunt federnm flagella trices Furiae illae, quae armis Per-farumexcitatisjn omnem defperatione,calamitatibus horrendis diuexatum adegeretcontumaces illifregeruntfpiritus,ac tandem fumma mendicitate, e-mercatam pacem à Germanis recipere coegerunt : ac nefcio quas quinquennales inducias,quibus omnino nondum finitis feedifsimum acimmanifsimS monflrum,toties dofperansacdiflidens rebus fuis,in fordibus lamentis attp ludUgCX paticidio execrando latitansjfcdetatifsimos famclicos^ latrones (ÙOS,
-ocr page 1061-IJiaiogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8i9
fuos.mcnfeMartio ex hybcrm's in expeditions uocauit:quibus bociegnum, cuertcndi manuprehum,quibus fceleium padioncm h'bertatem noftram«f-' fcceracqs adiundis,ex omnibus præfîdqs imprôbifsimis ÔC teterrimis hom»lt; nibusjfcelcrato impetu Interamncnfî noftræ Pannoniæ immifit, cum plures praditionc S)C immanitatCjCx quorundam fadlitateôi^ padentia internoftros nid(endret. óHiR. INoninterpenaflemtePetheie,fideInteramncfiillaPan nonia/entendam tuam ab alqs uariam,ôi^ quare banc, in qua res gefla efg ira apclles tUjClariuspauIôdixiflès. peth. Ptolcmæumfecutusuideo,abocci dente banc Arrabonis diuertigio ScZal^ amnis fluends,ncc non Balatbonis lacus amplitudinc tcrminari.Vbi ucrô fc ad meridiem ladfsimè extendit, Dato,qui nunc eft Drauus,coërccri:qui earn quoque, ubi fe exonérât, Orientai! plaga indudereuidetur.amp;certum eft,Danubio â feptentdone earn omnem allui.Hancinferiorem author illeappellauit,ôdloca illaquæremôtiora âDa-nubio enumcrat,conftituit inter duos amnes Sauum amp;nbsp;Drauum, in ea re^io-neqnam noftri PofTegam dicuntjCralTo fluuio ab occ3fu,in infuiam pene re-dadam.quam quidem ab IlIyride,Pannonum uirtutedecerptam crediderim magis,quàm utueteriPannoniæ quiscam,ubiSauo adiacer,totam adnume rare pofsit,Almiamp;Claudtjmontiumiugisdircmptam .nam öl'Strabo earn inDalmadamillicextendiinnuercuidetur. her. Quo me coniedura ra-piatjhabco certè:cxPoireg3cnempeuocabalo,magisGermarto,quàmIlîyri-co.namnoftrosolim nonfolumPannontjsimpq|afle,ucrùmctiam inDaciS extrcmam,atcß Myfiorumprouinciam dominium exercuifle,probare ipfe,r3 tionibusep firmifsimis demonftrare polTemtquorum gentium nomina,uarie-tatefortunæjmutata fæpius,Bofncnfibus locum dederuntin IIIyrico,huicrc-^oni quamproximistquibus forfan inde eiedis, noftri qui earn occuparanr, ÔasiToffetig'««? nominarunt pagum ilium omncm.atdehisut agam mul-ds,hic locus non cft.Perge Petbeie,atcp narrationcm de bello inftitutam pro-fequere. PETH.Inhacrcgioncdcquadixi,infulam,qiram utomnes alias,pa trio fermonCjZygeth uocamus,Alma fluuio circumä|*am, attp à Caefareno-ftro,in planiciclimofa fitam,multo opcremunitam,Cal.April,ingensTurca-rumexercitus circumfidet,machinist omnium generum expognare cam ag grediuntur,feftinantes maxime,illam tormentorum idibus labetadam reuer terc,priufquam Cacfarpcriculi admoneri poflet:rati,id quod ncgociurn crat, obfefsis auxilio cum ad primum nuncium,non defuturum. fe ucró,quampri-mùm infula ca podti elTenquicinorum locorum dominos fjjcrabant. At in op pido infulæ,uirorum att^ armorö fads magna uis,ôi^ frumenti ad aliquot men Ies copiatid^ aqu3,fontibös,aggcribus,turribus ö^ pfopugnaculis importu-num erat,tormentorum aliarumcp reru neceflariarum facultate ad defenfione probe inftrudumtiter ad infuiam unû cœnofum amp;£. anguftum. quam capi nô pone,ne(Ç ui expugnari,cumTurcæ aidèrent J foffa ôi^uallocaftra cireSdant, per dies Anodes dolis tentant prapfidiarios,fpcauxiîiorum illos priuare,Ôd penuria exbaurireuclle: noftdpræfedo MarcoCroato,homine impigro 6d fortifsimOjhorum fubdolcamentiam augere,cruptionibus fadlis amp;fîmulata fuga,perimpeditalocaininfidiasinfequcntcboftemabftrahcre:infolitis deinde ac miris terroribus illi infulfarc,cædere ëC trucidare pauentê: ita tradarc, ut tandem obfidcndûmne an obfeflbrum conditio pcior cflet,in incerto habe retur.Interim cœlcfti cura Cæfar falutem Reipub. Chriflianae hoc in præfidio collocatum confiderans,maxima celcritatcBoiohemiciregni prouincias ingt; grefluSjdiucrfis in locis,diucrfum militem euocabat equitatum SC peditatum cogit.Ad hæcSfyrijs per GeorgiumàDanbaufen uiruiÂnobilêimperat,tor-mentorS bombardas fuas majores omncs,fêcunda Sabaria aquafquçMuera
SSs 2 nund
-ocr page 1062-18to Belli Turcici •
nuncuocaturtadRakclfpurgum oppidum cekbrc,naufgqsfmpofitum, Na' 2adarum,td eft,clafsicu1æ præfidio demitterencatcn militem quern ad pericu li fa mam delegiflent,equitacum^ omnem unà prohcifci iuberêt, Tormentis itac^ exRakelfpurgo Lymbachum eodem flumine dclatis,atlt;5 per decê mil-lia pa{ruum,abindeCanyfium terreftriitinere tradudisud hoc bellum admini ftrandum IIlyrn,qui nunc Sclauinorum,DaImatarum dC Croatarum nomine cenfentur,oltrô auxilia mittendo,poftremô focq Pânones omnes fummo flu dio adnitebantur,maximis itineribus Canyflum omnes properabanr,utloco opportuno,omnia qua;in bello uario amp;rerum multarum cgcnti,ufui eflefo/ lent,aires^ colligerent SfC compararencomnes,dec^ fumma rei ibidem cofuk tabant.ExpedabaturquocpApollævuyleruSjmagnoaclongoquidê omnium deflderio,quern caufla quç retardarit,ut pro uotis paulo ierius Canyflum ueniret,nondumintelligerepotui:quam ex te Herolde difcerecupio,utpoce Germano,quia plurimis,qui fub hoc merueruntaudire potueris,3^ commo-dehaurire ex quodam ciue tuo,cuitls nomen mihi excidit. nam amp;nbsp;rebus ipfe interfuir. her. Ciuemfnonoccurritequide,quem'namdicereuelis. th a. Tarnen apud uos honefto Ioco,fenatore patrenatum, praeferoci fpiritu, atç magnitudine animi notum fatis hominc audiui,qui,ni fallor, multis peradis ftipendtjs,decora militaria plurima confecutus eft,bclloq^ quodinter Augti« ftum Ô^Galliarum regem in Morinorum regione geftum fuir,uoluntariorum Heluetiorum tribunus,coMgt;rtemquingentariamduxit. her. Teneotlaco bumHutfehieinemBafllienfemintelligis^ th a. Eumipfum. her. Vnde notum tibiC th A. Grata commilitonum omnium recordatione. her. Fe liciforfandicereuolebas^ th a. Ante mortem, fclicem aliquemdicas,So-lon prohiber, her. Mihiperfuafum efl,feiicitei*uiuereciaemillum,quiàpa trijsfacrisS^infl;itutispqs,animamiam agens,ner^ difputationibus diuelli, nelt;^ minis diduci pof^i'cBeatitudinis flducia in Deum certus,amp;fepulchri ia-duramió^difsidentium morfus,turns floccifacir. tha. Ergo obijtaffeda ualetudineexglobullt;*^uod illia tormentulominori excufloinfuramian-guensdecideratï’Dominéé her. InNorico. tha. Condoleo herclèui-rooptimo.nullum enimneq^militis boni officium,nullumfortifsimihominis munus,nullum in patriam pij ciuis opus intermifit, pugnando amp;nbsp;ftrenue agendo quae in eofuerunt,omnia Chriflianae Reipublicæ fldeliter praeffitit. nam optime in Germania eins meritis,teflimoniû à confenfu totius exercitus perpetuô illi datûfuit.Quaefo,eam in feriptis tuis perpétuât memoriae mâdes.
Interea fîcili corptu requiefat in uma, Necgrduis incumbtns urgeat ojfd Idpif, HER. Curabiturprofacultate. Exalio autemquodam percepi: pofleaqnam Apollaevuylero à Cæfare iniundum fuera t,ut per Germaniam militem côfcri beret ex omni ilia ueteri 8C uera,prima quæ Alpibus,Voge(b, amp;nbsp;Martia indu ditur iylua,ad Rhenum Sequanorum 8i Alfatarum,adlacum AcroniD,amp; Da nubij origines Sueuorummorenti aetate,at^ patriae amantiores, tanto nume rocoiflreadfamamfacribelli,ad fermonem qui de huius felicitate QC uirtute multusincrebuerat,tantum^ueterumacnouorum militnm concurfum fà-dnm,uteo in loco quo deleaus habendus eratfad iniulam uidelicet,quâDa nubij Ô^Vernitij confluentes conflciunütanta SC tam ingens turba conflue-reteorum qui nomen dare cupiebanr,quaelegionibus tribus explendis fatiC fecifler.Tncredibilem enim numerum illorumfufpiciunculam tune nonnuiiis inieciflrè,clandcftinacalicuiusmolitionis:trepidat0^fuiireAaguflçinterVi» dclicos primaria in cÆitate,adeô ut,quæ periculo proxima eflet, fi tumultus aliquis excitaretur,praefidiaurbiimponeretualidifsima,neeorûRefpub. detriment!
1
-ocr page 1063-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1821
trimenti àliquid acdpcret.Tandemdeledu ueteranorumhabko,atcp ex iagt; uentuteualida tyrocini]sgt;nftitutis,explcta^ legione Apollxvuilerum flore Gcrmaniæfecundo Danubio,primo in fuperiorem illara Pânoniam ratibus fiClintribus Viennamufqjdeucxiflexitis deindeitineribiisadPappam oppi dum,qiiod Bakonifÿluælongifsimæ adiacet,magnum Squalens: fubflitifle iuiTu Carfaris,quem cupito inuaferat potiundæ Vefpronq urbis Balatonis lagt; CU impofitée,abtndcitinere hominis expediti diciunius diftantis.Plures dein de dies eo in loco diiputarum fuifle aieba t,an progredi legionem, auxiliaque exCanyfioaccerfirijUrbemoppugnarcinimicâamp;opuIenramexptdiret.po-lieaquam compertum cflèt,non adeó firmis praefidi^s ipfam cuftodiri,3tq5 cix uium animos ä noftris non efle omnino alienos:hoftes uero ad Zygethû po-fids caflriSjde poflefsioneeius loci tantum laborare,ut ipfam Vcfprini] iadugt; ram nihili faduri uiderentur.At cæteros cautiores, rerum^ Turcicarum ma-gis expertos,ueftros homines,feruidis atcj ponderofioribus fententijs didiSj omnemmoram grauifsimum detrimentum ceirantlbusaUaturam edocuifle, (d^temporis deperqflc,q uodeût^ Vefprinio occupando infumatur: intérim in ^Zygetho obfenbs,abfumptis necelTarijSjpropter commeatus inopiam de-ditionem faduros.Extareuerô fupra Rhymniam fluuiumjBaboczam firmif-Omam arcem,nuper ab bofte occupa tam:eäcp caftelloZygeth,6C caftris obfi dionalibus proximamrquæ fi oppugnetur,fieri non pofTe quin intermifia Zy gc(btobfidione,hoft{s inclufis arcead opem fei^ndum acceleratumsfit: ad quum perdendum amp;nbsp;profligandum fatis cfleuirium,fi Apo llaevüyteriana le-gio,auxilqs,quam aduentantêexpedarentjConiungeretur.Exclamafle tune , or.incs,acin earn fententiam pedibas itum refercbaf.eoqj edido à praeconib.
tympartiftis,per,omnesordinespromulgato,itcrquodplanius ac nihil diffî-caltatis habereuidebatur,ad Canyfium firfeemumfuifîè, tertio^ die poftca eôpirofedosefle,8Capplicuiffe. vic. EffarePetheiefogoiam,coniundæco piæcenfitçutfint. peth. AtmelioreordineomniaueferibetThaiushieno her,di(ciplinacueteris in re militari æqucacnouae caUfntifsimus. THA. Id tuexanimibencuolentiain me tua,amantifsime Petheie,mihiattribuis,qu( eius rei te feientiorem non habestat ne inutua teftimonia internos ab æmulo ridcantur,ediireram breui,tûc quid ego uiderim. Coierant ad lelu Cfirifti re/ demp toris noftri figna,fub Thoma Kungariae fpedabilifsimo palatino,in ogt; mniliteratura excellenti,atc^ in belli artib.ingentj peracris,ac incredibilis pru dentiae uiro,qucm Caefar to ti exercitui Ducem fummum praefecerat,Ieuioris armaturæ,equitum eorû quos Huferones uocamus turmæ Nadaftianae duæ, quarum unaquær^ continebat homines egregios trecentos. Banus ille,qui II lyrici prâefedus eft,Serinius regulus, eiufdédifciplinac equitum alam Scriniâ . adducebar,quæ mille capitum cenfcbatur.Huius propraetor loannes Lenko vuyziuSjglobo procurfatorum,qui tercentos Huferones babebar,comitatus aduenit.tis coniundi erant,quam fulgentibus armis ducebat Andreas Rind fehidtStyriusjfexcentum equitum ferratam cateruam. Ferentarrjs Auftriacis fexcentiftipati erant Otthohenrychus à Puchheim loannes Ruberus, qui 8^ ipfiin equis armati,à cultu,nigrorum diabolorum^ appellationem uulgô habentjSCtormcntulismanuarijsutuntur. Erat praeterca alafacra,un3,quac quinquagintaequitum.Petheiana,huius noftri,ex uelitibus confeda, amp;:Iibc tali pietatelargifsimis tuis Petheieftipendqs per totum hocbellüm ftiftenta-batur.Hic erat ec|aitatus,fi redè memini,qui numerum termilIefimSnon ex-ccdebat,uel certe non multû Nicolaus Apollatvuylerus legionem confcripfc rat,quatuor mille amp;nbsp;odingentorû peditum Martqs,Ioutjs,Mincruqs QC Hercules» omnibus pietate,audaci3,roborc ÔC generofo fpiritulongè prçferendâ.
S S s 3 ôtyrenfes
-ocr page 1064-î?2 2 BcHi Turcici
ßtyrcnfesauxilianam manum confcn'pferant,ad pn'mom belli nunciam/eX' centiped(com:eosdüdabatTnbuiiu$Sigerfdoiffi:r. Montanam A b^ca-norumpaganamcohortemlNadaftushis cômnxer3t,c/us generis homines, Haybones noftri,niyrtj Hufchochijalij MartelonoSjChymeriotas, Si Moç lachos uulgus uocat,agreftcm herclè peditem,fyluis præda^ aHuetum, dii3, «clocem,quiœ nulla coelf intempcrie edomari poteftun omnefcelus is pront ptus ell,ad belli crudeliora facinora Temper expeditus SC paratus,g nudis pe-dibus incedere,côfragofa quactj difeurrere caprearum moreaeçp infcendere rolet,f3gitta Sc funda eminus uti,cominus rem agere Tparro præpilato, parui aliquando.mucronc^ ancipitem fccurim in aduerfarium contorquere. quadringentos qui fub Palatino merebantjqui tuis ftipendijs alebätur, quinqua-ginta fuifle puto.lta peditatus quinc^ millium numerum paulo copioüus ex-plebat,ut nouem millium totus excrcitus fummam nö adimpleret: cui aderac tormentorum apparatus neef cótemnendus,ne{j adeó ualidus aut numero/ rus.Dinumerauiiam,quem iuflèras exercitum Pethei,Eia,eductuilluminlio flem,3ge. peth. Vrgesnimiumo amice.Velim prius refcire,hominiamico roihi,Nicolaoillifummo atep Martijuigoris duci inclyto, Apollinis cognomen undcî’ G HI R, Ego â facri ordinis fenatore,acinter purpuratos fplendi-difsimo uiro Chriftophoro MadrncciOjpontificeTridentino, principe fena-tusMediolanenfrs,æquifsiq|O attp ingeniorûacftimatoreperfpicacifsimo ho mine,tprum ab innato in literas bonasSCflagrâti amore,ob omnibus difcipli nis cxcultam quandam illius fcientiam,hunc cômendari SCperlaudari audiiil fæpius,8C Apollinis ilium alumnum lerio fermonc appellari.Tanti ergo homi nis iudicio,nomen huic ab Apolline literal um patrono inditum credei e,quid uetatç’ Vfc. PulchrèacredetuquidemGhiringhelleargumctaris.Atquino bilifsimam huius familiae,cx qua ortus ell,ftirp^em,ab Apolla qoadâ, regis eu iufdam in Alfatiafilia «irginc,nomcnfumpfiftetam darum elhquàmhoccer rum,dû ab Augufto SCCacfarefplendor dignitascf illius gentis,qui uetuftate clangueratnonnihil,iiftaronum Imperij ordinem de integro reftitueretur,^ biemonamenta SCtabcllarum ornatifsima fîdelifsimaà teftimoniain mediS produxerit,quibus prob3uit,Apollam illâ,cuius cum iJ. Martino ara adhuc facrata cxtat,abhincplufquam mille centum annos ad Chrillifidem conucr-fanijpatrem quotf regem idolis deditum,adfanam Euangelij dodrinä trad« xifle,hab(tafleep eo loci ubi à Bollenburg,prope Rubeacum,elifis aliquotlitc dS,quinobiles cenfebantur,3nteodingcntos annos moramfeciflècÔftat.Po Hert uero cum loci cômoditatcalledi,atc^ rebus audis,oppidulS, quodhuc-ufq5pofsident,exædificaflent,patriaappe!13tione VuylcrdidQ,fimplcxinud ivculü,cxoppido^ ab arce plus dignitatis illis accrcuiflrecxiftimans,eos Pol kbuigios,dicereincocpit!cum Apollævuyleri dicidebuiflèntomnino. Hæc in/pfa Augufti aula,ab ijs qui rebus fecretioribus pracfunt.percepiiampridê. Quidobftat nunc,quo minus cölegioneilia Fulminea,uic'loriof3,proccdasç' PKTH. Expeditioneitalt;phacgrauifsimiccrtemomentirufcepta,cumomnia iamms confidcratione agenda dîcuidcrenturijs,quibus adminiftratio belli iniunda crat,fatis comeatus ac annonaf,qua tarnen non abundabant, fan's ui rium in callris efle Caefar arbitrabatur.Ne igitur duces confilia,atq; militS de-fideria fuperfluis ddiberationibus cneruarct,urgere profedionê cœpit,milîb in hocScipioneab Arch regulo.PeiTpeculatoresefhcertioreft fadus,apud Zygethum omnia ob commcatus SC annonae ærumnam ad periculum deelt nare.ftao', Nadaftus OKgentibus imperrjs à Canyfio mouet,magniscp t3dcrn i£fnenbus,SCdiffîcillimis,propterprægrandium tormetorum uedionem'ad Baboc2am,quae circiter nonaginta milliaria à Canyfio aberat,xiiii.Cal.Au-
-ocr page 1065-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;182^
gufli pcrucnimuSjUbi fia tim cffufis cx arce hoftibus,ku(a ccrtamina cöferiin ’ tuneo tarnen euentu,iKTurcæcæfipulfi^ ad tutiora fcfereciperetnecmora, ipfaaduentusdie,intra«anum,quoTurcæipOincxpugnanda arcc an tea ufî fticranCjpoGtis ca Uris, a tq; cormentis promotis,nicenia uehemenrer quaiïata funqex orientali partetqoandoquidê arx ab occidente,qua illä affluit Rhym* ntaamnis,tumuloimpoGta,acceirumhabebatpaiußrem,atcppIanicieniqux lubri'co cœno oppugnantes præpedire uidebatur,aditunilt;^ difficile prçbere: nihilominus ea quæ infecuta elf die,comp]anato quod occuparant uailo, ftra in alteram partem pofîta funt:Francifco à Steynenbrunn præclaræ nobi-Iitatisamp; militari arte inter Germanos periliußri uiro,exerdtus totius legato, quem Marefcalcum uocant,caftrorum muniendt caufa imperatu, ut pontem numinis fubiedi,quem ueteres Manfuetinum uocabänt, deqciendû curaret, quamprimüexercitus totus tranfuedus eflet.itanodudifieda tignorum ma teria,fuccifis^fublicib.intercifuseft:quo tempore ipfeLegatuSjglandula tor mentuli exarceeuibrata,inbrachioleaiterperßridus SC uulneratuseft: fclo-petarij aöt omnes in acié expofiti,atm arcis moenibiis ad oppugnationis fpc-ciemadmoti.lmminebatnammarcincaßris noHris collis plané latus SCar.* duus.in quêTurcaCjqui iâomilia expugnationeZygethi, excepturi noftros, eancdeaduentarenunciabantur,amp;f tormenta amp;uimomnem,utnemodubi tabatjcollocaturi eranttnoftriscp in planicic pofitis detriments magnum ill a-turi,nifi aggereS^ uaIIoobiedo,munirentur:quJd quidêafsiduoopereere/ dum nônihil pro fuir,obfuit aSt hofti multum,com ex eo per totum diem, dfi alrj laborant,tormentors magißriafsidué exeaparteubi palußris eß aditus, portam adeo ufcp dfuerberarent,utmagnopcredeformata iam ruinam mina-ri uideretur.Ea node,ad deiedi pontis uefligia,in ripa aduerfa prçclarç uoces audita? funtlllyriciS^Turcici idiomatis,quacadclamarêrinarccpofitisinhæc UerbatViri Turcar, milites fortifsimijhancquam nadi eßis arcem, ßrenue pro uirtute ueßra deFendite,nunus timor animos ueflros occuper. Aderit uobis fiimmo mane Hali Bafchaffic illi pracfides ptouinciajîhjocanr) is qui iurauit, Deum ScMahmetillius prophetam,feuosegre^Iiberaturos.Itacpxii.CaL Augufli cBinuceicerer,equitatuuiginti millium TurcaiS comitatus adueriit Hali.hisadcrantlanitfchari,Turcicæmilitiæneruus,m3nusprçtoriadeduda exfingulis prouinctjs.pedirum genus ex Chrißianis ortum,imbutS uero fee-Icrib.amp;fuperflitionib.Turcitis.areneriSjtormcntulismanuarqs admodSua lcns:quingcntosfulfre,rclatumefl.Ädduxeratquocpx.Mpedit3,praefcntipc cunia condudorum,eorum u’delicetquosMartcloliosdicifupra docuimus. Hosconfeqüebatjdecemipfa milliS numero ßipata turbaexKafeia, Seruia, alijslt;plocis,fpeflipcndiorumôfprgdæallcda,dumfîngularum regionuTur cici quaeßoreSjUoluntarie coeuntibusad figna ßipem largam promiferät. Co piae aSthuiuSjUtexcaptiuisaliquotcognitum fuit,fuper^ant in uniuerfum trigintaquin(ÇmilIia. her. Exmancipio.quod adnucin Alfatia apudno-bilem quendam,pro Fortuna benignius 31itur,audiui,exce(sifre quadraginta milliaexercitusTurcicimultitudinem. peTH. P4aiorcmccrténumcrum,ne iadanter loquiuidear,exprimcrenolui tforfan SChuius rclatuampliorfuit. Aduentanti obiedus erat Rhymnia fluuius,qui præter pontem deied5,duo-bus in locis uix quindecim pafsibus à fe inuicem dißantibus, uada habebat duo,quibus quatuor,aut ad FummS équités quinep fimul amp;nbsp;latere coniundi, pertranfirepotuifrent:adcaßatimmagnauisTurcarum,uti quofrpfors con-globaucrat,decurrerant,amp;f noßris infcnß,fluuium tranfmittere parabant,co-nabantur^ in noßrä ripam euadere.Hoc animaduerfo pericülo, /^ollacvuy lerus ed cum expediia cohorte,que Idopetis atebatur,T ribunum Georgium
SSs 4 Vveldner
-ocr page 1066-1814 Belli Turcici
Vvddnef ab Hohburg;lt;quem uos ben lanrjtn ^órtjen uocatfs?mi'ttit,ci^ impe rat,utaduadaTurcaiumagmina,quæiam tratjdcbantjprohibcret.quoforti-ter omnia adminillrantc,ita coniedis feite tormentulorum glandulis Turcæ rcpulfi,amncm n'anfirenonpotuerunt:atfortiteradnitentibusnoftris,nôni)l lis^ flumen tranantibus,inhoftcm impetumfaciunt, Tribune ipfoincredibi li quadâ audacia decertante^tantoä pugnæ Audio,ut fugatis,uulneratis,prœ' ftratiscjî hoftibus permultis,iam ipfa Turcica acies tota ad pugnam incitatior progrederetur.nam Hait,aliquot mille cquites,lanitfcharorum delcdam ma num,in noftros præmittiqipfe omnibus copqs fubfequens : ac impetu fado, adoritur obuios.NoAri uerô inflrudis aciebus,ciuem ilium tuum HdtlifchiS Bafilienfcm,HcroIde,cum reliqua uditum manu,quaetormentulis amp;nbsp;fdopegt; tisutebatur,laborannbusfuccurrereiubent.is Aatimubihofles confertifsimi inAabanr,cum fuis acerrimè pugnans,uagabatur pafsim,bos manu inuadês, aduorfos obtruncans:quibus imperarenon potcrat,militibus confulebat,un dicp circumfufos explicabatu'ta extraordïnartjs prarlijs, quos locus,quos cagt; fuscôiungebantjOrbibus fadis,inflrudieflomnibus partibus ÔCflmut tedi, hoflium uim fuflentabantxum aptècoUibratis in Turcas, duobus tormenti» maioribus,qu£c à udocitateidus accipitrum nomine,Germano ucftrouocak bulo Falcones uocantuqcrebris illorum eiacula tion(bus,à flumine pdlcrent, qui uada tranfmittere nitebantur,hofl:es.Iam^ dies confumptus erat ,atcp in multam nodem uditatum^um Halt ex opportunttatc loci confilio captoO'dl noftri ante euen turum profpexerant)uti fuis receptus effet,collem ilium fupc tiorem,de quodiximus,occupat:militcibiinunum contrahiqaccundosplc no gradufubducit,crebris ighibus fadis,plcrQfj nodismore fuo finefomno tranfegit. THA. Certèponpugnam,magnumtui eratddiderium.rumore-nim peruaferat C3ftra,te adhuc nihil remifilfeiuodem uerô pro te dîe arbitrât! tem,inftareTurcarunvtergoribus:fed pro meturepentè gaudiû exoriebatur, quando uix uigilia fecunda,cum al a ilia tua facra ad nos lacté redeunté confpl ciebamusAnhelantcfitigitur,atc^ ex laboredefeffum,donee fpirituaugearis rcfieiare,huius fermonis onere te fubleuabo,atlt;ç ca node quid adöïït exgt; plicabobreuiter. peth. Dicergo. tha, Neep nobis tune quidcmmultâ fuit quies.nam praeter id quod ad uigiliam uf^ tertiam,tormentorum idibus arx continuo impetita fit,Apollaevuyierus perfing^ula propè horaru momen ta,Hungarorum ufus induftria ac celerltate,de hoftiQ rebus,quj explorata rcgt; ferrent,tïumen tranfcurrereiubeumilitê iuum aduada,raotatis fubindeuigt^ It a rü ftationibus 2C intenfis excubqs infomnê habuit: infefsis quocp longêu-tem per alternante^ equitûprocurfationes itineribus,molitione$hofliSobfef uabat.In ca Aris aût per proceres ceepta fuit confultatio,cum feruidis ÔC auda-cibus (ènténtrjs in id nonnulli declinarent,ut candidis illis lineis imis tunicis, armts fupcrindudis,intempcAa node nienteluna,in hoAê cura peruigila-tionib.etfollicitudineafflidû,indormicntemœ,acterroreperturbatQ,{rruptio Acrct.Atoccurrebâtprogreffuris uada fluutjiArida illa,cœnofa amp;nbsp;profunda, praeter quæ aliud nullum extabat,quaccp órdinibus inflrudis tranfiri non po terant,neq^ tormenta ulla tranfuehi:ac quod fummum impedimentum erar, tnopia comeatus omnis,pra?cipue tormetarij polueris,06 globulorû ferreOrS penuriamam ex eo non fupereraqquod in mediS diem tantS excutiendis torgt; mentis fatisfaceret,ne(p quod fclopetarijs admanuaria tormentula luAiceret die integra.tis em deferendis accurate atep opportune,nihil in tanta feflinatro-ne potuit fufcipimerÿ ea miniAris,quiid procurarequt celeritate cxercitu afle qucrentur,diligctia ulla fuit. Proindeuirisfortibus,attp totnecefsitatibus adgt; Aridis,experiunda omnia cenfebanufedendo uerô famê,ô^ hoAis uim accre« feere
-ocr page 1067-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igjy
feere ê^angcrc.pcn'ciilofifsimum ciïè.neq? rcccdendum iiÜomodotomocete nim fugâ fore non folum turpifsimâ,fed etiam tjs qui in Zygetho côftftuti eû fent,onininoexitiofam,quiip(îabfcÿfumma Reip. calamitate perire nequf/ rcnr,necç Gneinfamia atep dedecoris nota fœdifsima deferi.His decaufîs con fiigendu efle,magno illo noftro Deo pro religione 6lt;:Chriftiani nominis gloria decertare päratis iâ propitio:at ut cautius pugnaretur, in campu e^ui deck'-Uis contra arcêaperitur,tormêta exuallo trâsferri deberc: occupatoep afiquo cniinentiorilocojcôcollocari,undecômodiusinprogrediêtes Furcas dirigi
difplodi queant.Vada præterea/emotis præfidtjs,deferend3,difijcicnda ta bernacula,ut hofti tranfitus patereqquem ex parte tranfuediï, uel toto cam-po infukantem iam,à tergoej flumine co'ercitû.fortiter deinde aggredi pofTe» mus.InterimHaliconuocattsfabriSjSf adnitentibus omnibus,ponterefîcien dum curauerat.nam peruicacia fumma ferebatur,at^ ardêti animo in noftro-rum pernicicm,quos fummo mane aggredi animo itatuerar, in id quôqi para uerattriagrandiora tormenta,quæin collem traducerecquem in bunchnem fibi elegeratjUt illinc in noftros,ceu in fignum akquod iacularetur.igitur ante auroram fingulos fuorû manipules circumicns,omnes admonet ÔC obteftat, uti priftinæ uirtutis mcmores,feie ab infamia,Solymannum à pei iculo amp;nbsp;Ger manorum dementia defendancforc certamen cum üs,quos toties uidos,ipfa calamitas Si. defperatio ad aliéna rapienda inftiget Nouos elle duces, imperi tos,fed ueteres ÔCdégénérésanimosJam fibiom^ia prouifa efTe, quæ ipfum decuerintdocum fuperiorem,ubiexpediti cum fegnioribus fie tcmulêtis,plu-res cum paucifsimis,ueterani cum rudibus fie ignauifsimis manum confererc pofsint Proindeillosintentosparatosqr effedebere, utfigno dato prouolcf, acGermanos inuadât.HacequidemdiejUuapugnaegregiauidoriam pofle confirmari,amp;:feruicutisaeternæ,Germania.*!initium iumere. Itaqj illuccfcêtc die,Turcæalto filentio cum coptjs egrediuntur caftra, agminibus^ fadis in prïlium ruuntjfigniscp infeltis procurrunt.Nadaftus ctuxnofter otriciufuum adurus,cum conTuItô,nônihil a fluminenoâu fuos c^ereiufsiflet,acpetro-ritis,quos Gotfehos appelîamus.currib.carriscp pro »allo obmunicrat, mane remotisomnib.cxpedito milite,expefiiatû cafum fubiturüs,bifari(5 exercitu diuidit.Apollacvuylerianælegionispartem quaefexfignis conftabaqquadra-ta acie inftrudâ Steinenbrunnio ac fratri Apollævtiyleri Chriftophorojuue-ni bellica dC omnis generis nobiliori difeiplina illuftrils.ducendâ dédit, adiun dis ferêtartjs Nigiis Auftriads illis,atcj millenaria ala Serinia. Reliqua ucrô fexfigna eiuidem lcgionis,fub Ludouico ordinis D Joannls équité, cui Mul-leburgum in Auftria fodalitatis praefidium commend3tum,qui etiam Apol-Içvuyleriuicariusfi^frater crar,ordine(uo,utpoftfignanaeflet,commodècol locauit. Attribuit autem huic Nadaftinas turmas duas,SC^ ateruam ferratam. Phalangi autem fie infirudà; unicuicp in alarum ipeciem uelitum fclopifiarS manumcircumfuderat, ordinatis nonnullis tormentis maioribus,quaeeam praîccdercnt,aut pro rei commoditatefequerentur,quorum tarnen ufus nullus cflèpotuiqcum praepropeia fefiinationeetiamia negledum,quocarrifa thifeentes pondéré æris folidarentur,nc(]perantequiqui tantam molem quo opus effet circumducerent.Caftrorum euftodia montanis cohortibus Styren fibus^auxikarqsrelida.Iaculatorûuerô cohorSjUtfupradiximuSjVueldne« to tribuno cotributa,ad latus dextrum tirtandû,at(p cum globo lenkcvuizio, laborâtibus ubicp ut adeffent procurrere iufsi funqatœ libéré illis uagari per-miflum.Nadaftus ipfe,Apollævuylerus,acNadafti frater,ala facra deleda,at-quenobilifsimorum bominG globo ftipati,eo in loco Iwffê expedabät: quo njodô in primis,modô in.ponrerais,ctfi uellent in medio fuis adeffe pol-
SSs 5 licendo.
-ocr page 1068-isils Belli Turcici
liccndo,mjnitando,obteftando,aIiQaliomodo excitareatqï inHriiere omness poflenf, PETH, Video hoftenijCuius équités uadis tranfmifsjs,magno impe tu,mukodamorcin noftros ferri audio.Mcum igitur eritjad pugnam redire, Vixinnoftra ripacon{literantTurcæ,cum pauca protemporemilitescohor-tatus ApollaEvuyleros,antefignanâaciemhofiêexcipereiobct.dafs!co itacg audito acies acquabilitcr mouebantur:amp;^appropinquâtibus hoftibus magis at(j magis,iacufatorcs Vueldnerij,ferêrarqc^ Nigri,cum ala Serinia, à dextro latere magno impetUjinhoftemprocurrunt.ibi dû noftros Turcæ équités fc-rocius urgent,indignatio noftroram fuborta,fado globo adeó infolenter in-cumbentem hoftem inpaludemproxim3m,quaeadards finiftramlimofa öd aquis reftagnâtis Rhymniae foeda amp;nbsp;inaccefsibilis eft,propulfant. ubi magna pars fubfidentibös equis,3ut cœno obruitur,aut fadé à noftris contrucidata fuit.euafiftentcertè pauci,nificeleritate equorum ufi,cü phalanx noftranclt;^ eosaflequipoftet,neepordincsiaxareauderct. Denfatis igitordinibus,atcp obuerfaacieadfuosredeütes,in cornua,uacuumlt;$ circa campumferetulere. Barbari autiterum cÓtradis exfortifsimis quibufcß magnis agminibus in pu gnamcderiterreaertuntur:acrecentipediteadiuti,quem perpontem traiecs rant,tria tormenta grauiain tumulumquendam fubducunt;atc^acietampe-deftri quam equeftri firmata,tormenta ill3,atcß ea (juæ in colle citra fluuium !f quêtât,in noftros dirigcrecœperunttquibus petite adminiftratiSjfiebat,ut no ftriàconiedis fubfilientibiÄfe tormentorum globis certum acciperentdetri-mcntum,nclt;^hoft{umuticupiebâtadoriripoftènt exercitum. Âdeosigitur deijciendos Chriftophorus Apollævuylcrus,cûacic fua, cuius finiftrû cornu dudabatjOmni per arduum impeditum tramitem inter primos contendit: cum Hali ex coniedura diredae pfc alangis animaduerfo noftrorum confilio, omnia tormenta tribus in locis arccicx tumulo occupato, SC colle ultra flume fito in noftros contorqueri,explodi 5C exonerari iubenque tato impetu,proh dolor,tä^ certis idibus in noftros ferebantur,utex ijs quod citra flumen ex-cuirumerat,Chriftopl?bro pedem finiftrum fub femoretotum deiiceret,no-uemep alios milites perpendicularitcr fe inuicem in ordine iequentes proftet neret.Apollatvuylero exacicincaftra delatofis autem intra hotâdeindcDeo fpiritumreddidiofuisuimhoftiumægréfuftincntibusjiaculatores Vueldne-riani fubfidio aduolabani^cmox uirtute Nigrorum pulfatus hollis,incomo do licet ex ducis morte maximo accepto,raltü tarnen inuadunt, tormentis ho ftium euerfis,atqj in poteftate redadis.Iam etiä T urcap,qui ex arce fuis adcur-rerant,militum qui in dextro cornu erât alacritate,ftrage magna reiedi, ceden do in arcem fenfim,defertis foeqs fe receperant, atep in hoc nitebantur pluri-mum,ut pontem penfilem clauderent,quäqaam nullis uiribus leuare aut at-trahere funibus poflcnt,quia ex porta ilia,noftrorum tormêtis ac crebris idibus uerbcrata,quæinipfum inciderantmaxima fragmenta, ponderolîorcm reddebant acgrauiorem:prçterea fclopetarij continentiprocella glandularü, ipfos impediebant. erant aut forfan quinquaginta,qui dextri cornu duci,Stcy nenbrunnio adhærebant.Is namtp magnam uim annonæ,cômcatus,tormen tarq puluerisamp;f pilarüfcrrearum,in arcealTeruari audierat,qua capta,commo dû ingens môftris,hoftiuerôdetrimcntu maximum accederet.quaproptcrfu premguirtutis conatu,atlt;p admirabili animi fortitudine,in ponte ufœ infiltj^ ubi cecidifleeum dicunuhominê certè diuturna militi3,atcp fortibus fadis, fa ma latè parta,honoratifsimû.qua uerôfhadenus id audire nequiuOtamen ho nefta morteeumoccybuilTecertûeft. her. Dicunt,quiunareigeftæintcr-fuere,extindo Apollçvuylero,finiftrû cornu duce iam orbatû,occupatis tor-mêtiSjUteaauferrctlaboraireifedcûnulliadeflèntcquijfruftra grauiter defati gatos
-ocr page 1069-Dialopus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1827
gatos militeszadeoutproperantem in fua fata,altcnus dcxtri cornu duSorem 5SteynenbrLinninm,dum tardiusfuisiungnntur,3dreqoi non potuvnnt,ncqj pulchcrrimi fadt gloriam acquireredam enim is portam ipfam irruperautraie dusautemglandula tormentaria,ddinqucntibus ipfum uiribiisfenfim pro* lapfui-nefle,immoitah acdiuinauoccbaccdiraiAmantifsimïcómilitoncs, dc meequidem ad« eft.Vos dateoperamin hoe incumbitefratrcs,ne rotins or^ bisfpemfefelhiïeuideaminijaurlmperatoreninoftrum lefum Chrili« defer uifle.Videteutuidores euadatis,ueftra liquidem uidoria eft.Ad cafum tant! Uirftunccumacinacibus inciiruis acftridisadcurrcrant non minus t^duo-decimTurcæzquorumisin terra proftratusjinum manibus correptû, magna uifibiiniecit.anueröcumiHo tuncexcarnifieatusfitab hoftibus,nen^ouidit: quum lint qui captum purer,quod à ucro omnino difsimile:omnium aut ore confentientiteflimoniOjipfumeadiepaulominus Xv Turcas cruentifsimo certamineconfeciffeconftatjamp;'ufcpadeoin hollem ipfum debacchaße,utma nus cius cruore confperfaf,illi iam Iangucfcercnt,neq5 nifi fatiarum barbaroru tæde occubuiiïe. At duobus ingentisanimi,efFicacifsimæcpuirtutis SCindu-ftriçfingularisductb.gloriofa morte fublatis.ingruentes undiep barbariquo-modoreprefsifintjcupiofcire. PETH. Collcrnatis mihtibus,aderatmultis SC maximis prælqsexercitatusillc Apo!lævuylerus,indamitâs:Adnitiminiôcô militones,C3pefsite mecum Rcmp.Chriftianam fratres optimi,nullus Uos ex calamitatemeaoccuper mctusdratrisdulcifsirni, commilitonisfortils. cafus, exemplu nobis omnibus cll,fatis excdlens,qua animi magnitudine pro Chri fto,pro pa tria pugnandum.lBgomet in agmine,ego focius omnis periculi uo bifc«’ero,mccÿ uos^ in omnibus rebus iuxta geramtSC Deo adiuuante,prae-claras illas animas,quae iam ex ipfo cedi profpedu,relics nobis rerum funt,8C adhortatoreSjinultas certènun^ finemus.Vix hæcfatus,barbaricûadellent, qui perturbationis alicuius figna concepcrant excaluducû,undicp truciululât« edito ingrucntcs,atq? omni ex parte fe circumfundentes renouabant im/ petum.quos nollri egregie fullinetes,multa fimul praAa per totum campum conferebâr.In eo tumuitu Apollævuylerus,fcrentarios nigros adijtjCos^ ob-fecrando SCprenfando alloquitur,hortaturcp ut uirtutis fue,in qua plurimum fpeifitum ellètjmemoresjquod fortuna nQcdifcn'men inferret, pro rdigione, pro pientifsimo Cæfare,pro patriaeprincipe,pro Germania fufeiperent. li lla-tim ad lignum indidum,ipfum Apollævuylerum cum ala facra fecuti,phalan gem magno affiedam detrimento ÔC plané fluduantem praelenti auxilio’con nrmarunt.Pugnatum ell eo in loco ardentifsime, ita ut ab hominum memo-ria nufquam àcrius aut periculolius certatûfuilîè dicatur.etenim cximia uirtu te depugnantium hollis iterum in palullrem locum adadus,magna pars quç fugicbatjibiiterum caefa,afdopctarqs traiedi plures. Nadallus duxuetu,6C plane cautus,cum iam dcTurcarum fuga nonnihil fubdubitarct,camcf fimu-latam arbitraretur,timerccœpit,nein locum aliquern iniquum nollri pertra-hcrentur.uifum ergo illi atq! nonnullis alijs claris uirts, quandoquidem pau» cishorisomnispuluis tormentariusabfumipofsit,praeterea iamdenuoglo-riofo euentuin hollem depugnatum liqutOgno dato miles bellator in callra reuocetur,canteturqîreccptui. At Apollrcvuylero præceps illudatque pa-rum forte confilium apparuit.nam exercitum uidoriofum,totius Reipublicac praeddium atque ornarncntum,nunquam difeedere polfejnififugæpotius quam profedionis fpcciem holli pracbcrcnt:progfedicntihus enim poftfi-gnaniSjUidricem illam acicm antefignanam laxare tunt^portcrCjatque ani-mis llatim 8C corpore concidere:cquitum quoep præfidijs femel nudatam ho-fti àlateribuSjà tergo obiedam,SC circumuentam, neminem amplius defen/ furam«
-ocr page 1070-1.8? 8 Belli 1 urcici
furam,nc^ qu{ opeen fefatadfutinGamph'us.Quaproptcrniß tetern'mâatcp »gnominiofifsimaneceperirequisuclitpotius,quàmforntrr agendouiâo' riam e!onofam,cumulatam GCcertam confequi,reliqu)asTurc»tûiamomni-no ddendas 0^ ptofligandas efle.Itaqj maturhmè aduocata poftfignana acie^ fratrem Ludouicutn Apcllavuylerus hortatur,utnecem germani baibarorâ fanguinc expiate udit.qm'ftanm aduolans/ibiomnino conftitutumefleaic-baqdekti's hoftibus,0^ tunwlum QC tormenta occupare:aut cum ipfo fratrec-gtegse pugnandOjfimilifratn’s ac decoro exitu mortem oppetere. Tibicines tunc omnes iimul tuba c3ncre,tympantftas clafsicum ciere,milftes daraorem attolJerc Qi. appdiadonetn Chrilh ingcm(narc,exomni parte in hoftë irrum-pcre iubet.Hoftes eo terhbili fono pcrturbati,atcp fubita noßrorö uchemcn-tis attonib,b-«cr£rc,omninonih!lfaccreprimó:fpinfu uciórefumpto,defpera ti (â noftris orcurfarc,iam fufta acie,ton's uiribus confligere,in carpendo pro-curfafe,a quibus extra oidincmfortifsfmepugnâs Egenolphus ZcUenfis no bibs tribunuSjtelo idus cecidetat,intcrceprus continuo,amp; abdudus eft. Pu-gnabatur magna ui uti inq?:ubi quifqp dudor,fiue tribunus curabaqibiacerrt me nitcbatunnullus uel fubftdn,nel uitæ fpem maiorern,^ in feipfo ponebat; auidifaimeqniftp alter5fauciabat,cædebat,cff ncgligentiisimè ferner tegerct, clamor fuccumbentfS permiftus execrationibus ,praccat(onibus, amp;nbsp;cohorta-tionediicl^titia infrendes, illic gemitus SC patriä ÔC facra lugentiumiftrepitus armorum,fragorantcomrffa tonitruorumtquemimitari uidebantur,dumex tumuio,cxarce,cxcolle,qucm in altera ripa occup3rant,omnem puluerem rormentarium,omne fulphur,omncm Aethnam,omnc ferrum naturae in no-ftroseuomcre,atlt;5 tormentis protjeere conantur. her. Audio perniciem banc ram horrendamfuifle,ut fortifsimi uiri qui exStyria caterua illaferrea continebantur,uçcorditnftinda,dctradaacic,imperatarccufare,atc^feeJon gareab alqscceperinc th a. Vt maxima fuerit certè, ramen caluvnniahæc cft,atqueexinuidiaconfida quardam iniuria. nam Rindtfchidttjducisiuf-fu,ut grandincm pilarftm ferfearum declinarent,morulam feceranr, cum uuP guseosfugammoliriincufauit her. Odtj,quamliuorfemperfumma^abte difsimus ipfejpctitCSunt qui audent affirmare,Apollatvuylerûm adequitaftc RindtfehidtiOjSi intento minutulo tormento ci minatum fuiftc,confeftim iB lum fetratedurumgt;ni!iinordincmredeat,quandoquidem dli ctiam tuipiter fugientimoriendum fit. th A. Mafculumrcfponium tulit Apollsevuylerus auirofortiisimo,ntfallor. her. Taledicunt: Dehoneftamorte fibi curam efle,non de fuga.attamenciuibus fuis confulendum fuifle ,cos^ manifeftis pcriculis non obiedandos : nifi omni fera ftolidiorem fc æftimef, quae etiam in periculis catulis fuis confulere foieant. Ad fummam,una ie cum alqs uince-re,autcoelampetereuelle. th a. Vidicerte ego omnia iplum fuis prouide-rc,apudomnes adeflè,laudarc,increpare.nam equitatui fuo omni,in partem camtradudo,qua extra iadum tormentorumfecuruselTepotuitjin boftem procurrere,0lt;l nullam contumeliam in eo remanere permifit. Interim Nada-ftus,Serinius,amp; Nadafti frater,l3cti modó,modó pcrtcrrtti,obuerfari fui«, mo nerehos,illoshortari,manufignificabant.nonnunquamquæuolebant,nite-bantur corporibusliincillincintcrtormenta,intertel3,intertotidusquafiui-tabundi atque taciti alios a^itabant. Hoftes tandem de pugna fua rcmitterc incccperanr,camhiconfulioleuiusagere,amp;hoftibus defperate contenden-tibus fugam aperirc,neque militum nequeducum excelientifsimorum officium ullumintermijtebant, donee Styx ilia TurcarUm,SC Phlegetbontea barbarorum Baboczic3palus,nullum ampliosrecipereqatqj CocytusMah-metanorum Rhymnia ex cadaucribus immerCs pontem fugientibus la-tronibuä«
-ocr page 1071-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1829
tfonibuspræberct. peth. Tuncccrtc infummotumuli,totiusfamcampf, fam tormctorum certiamp; ueridomfniót pofTeflorcSjillinoftri adem fuam ex-tenderuntjlixis 8( uulgo ad prædam difcurrcntibus.Iam tertiüm uiclorcs,miles alius ahum letus appdlat,ada edocet^atc^ audiunt gcftatunufquift^fnam ignauus nullus fuiOducum fada ad ccelum effert,defuis gloriatur,gratulatur de alienis.Csctcrüm Nadaftus,Serinius,ahjcp ex nobilitarc magni uiri, confi-lijs belli præfedi,cum puluerem tormentarium in fecundam horam non fufß cere amplius uiderent,Baboczam praeterea non adeó immunitam arcem, ut abfœ tormentorumconcufsione expugnari poflet,hoftê ueró indies audio-rem futurum:tjs tot tantisq; difficultatibus impeditos fe cófilio diu fuftentare aut explicare quomodo ucllent,aix perfpiccre eos fatcntur:ita(^ Apollsvuy lcrumadeuntatc^ orant,utquadrataadeinßrudaprofedioneinH!tuat,Ca' nyfium uerfus:fans fadShonori,fan'sgloris, obfefsione quot^ liberatos quf in Zygetho includebantur:ÓC manifeita demum fuga T ureas profiteri,condf tionem iprorum,noftra iam multo peiorem cflc.Huic fententiæ Apollsvuyle rus,quiinternecioncomniumTurcarumfratriparentare,eiuscpmortem uici fci cogitabat,^grè quidem primo,uix tandë difricultatum rationibus euidus, cefsit,acreceptui canereiufsinlegionic^ omni indicate,decretûiam at^opus efle,ut intra foffàm,quam tumukuariam aggerenouo egefto confecilîcnt, fc-fercciperent,arccm exinde oppugnaturi. C£uô ubt peruenttim eft,ordinibus adhuc amp;nbsp;acte omni intcgris,uideri fibi confultius iflquit,ut uallê quod ex cur ribuSjUtantea didum eft,confedum erat,repetanr,illicquid'nam contra ho^ ftes moliendum fit in tuto confultaturi.Vix ita inclufî,progrediendum eflè i-pfis ad Drauum flumen,ind»cat.nam commeatum eô applicuiffe, quo rcfice-renturlargius.His artibus,dcfatlgatum laboribus amp;nbsp;uulneribus sgrum mili tem,ad fußinenda incumbentis itinéris incommoda,paulatim promouendo, nihil urgendojpromptiorem facit,at«^ abfcp omnis fugæ fufpicione e confpe duhokis abducinhabita ea fauciorum ratione,utquad^rigalibus equis,ucl in-firmiores equitum iumentisin dunes impofiti,artßioÄTe compleku retinen-tes,deducerentur arlt;5 fußinerentur. lam per horam aut amplius acieinßru» da proceflèrant noßri.cum odo millia atque amplius Turcarum à tergo no« flris inflarent.Apollævuylerusextormentismaioribus,quinlt;^lcuiora,quan quamdißlt;cuiterpoßagmencollocat,addita Vueldneriana iaeulatorum co« horte,acfclopißis Hutlchns,quiNfgris ferentartjsimmixti,poßrema agmina dcfendentcSjimprefsionefadaomnemTurdcamuelitationempropulfabät, at(ç in fugam uertebant.Illi autem crebro impetu SC tranfuerßs prslijs iter no ßrorum remoraturi,qaoniam ignauis fus dißidebät,Iafsitudinenoßros ten-tabant,â dextra,à ßnißra iterum atep iterum aderant,pernicitati equorum con ßdentes,eminus omnes faucfabanncum noßri contra,feriendi,aut manus co ferendinullamdarcntcopiam.Hacc interpropéVuellevuarum oppidum legio pcraenerat,quod à Baboeza fex millia paßufi dißat, obi tandem etiâ uir-tus noßrorü eos fuperat,cam ardentifsimo animo in laceßentes ferebanf : ita TurciefuH 8C fuga ti,udo ci täte equorum tutati funt, nunquâ amplius noßris comparucre.Demum progreflu noßrorum,hoßium importunitate fic multS impedito,magna dißicultate cÔfedis alijs quinep miliarijs,cocp modo ucfpc-ri ad Perfenkze noßri caßra metâtur,quo etiâ unà qui poßremus defenderâc perueniunt.Incaßris tum Deo Opt.Max.gratias adae,pro condone uniuerfi laudati,ad cçtera quçleuiora forent adhortatnpro uidoriaiam pugnatûfati* durè,omnes alios labores pro prsda fubeundosfore. S^etj tue fumma cura foti,refcdi omnes efculentorQ SC poculentoru copia,SC recreatç uires.CenGt j deinde,ubi noßris non incroentäuidoriam contigtßecöpertum amp;ift:maiorc
autem
-ocr page 1072-igp Belli Turcici
autem partem corum qui in b cl! o occidcrantjdicuntex Germanortim nobiIitate darf fsimosSCfortifsimosuirosueteranorum quafiHörern fuifl'c. her, Ducentipaulo amplius apud nos defiderari dicuntur,quosintercünunaad-hoc eorum fuit mentio,ccnfentur lacobus Reyfchach quidê,SC à T urre alius. TribunusIegionarius Theobaldus Ziegler à Senheym,qui fortiter pugnäs, quint^ horrendis uulneribus exceptis,non inultus cccidicauxiliariorum pe« ditum Styrenfium tribunus Sigerfdorffer pari modo occubuit.pedeuuinera-tus inter infinitosipfe Apollævuyleruslegionispræfedusuirtute cuafit fua. THA. Pulchra certemortCjNadaftifrater, exemplum pietatis Su! fortitudinis reliquitis enim aduerfis uulneribus concidens,quem pugnädo locum uiuus carperaqeomamidauita exanimicorporeobtegererepertusfuit. her. Felices animae,quibus hoc datum fuit,ut effufo fanguine, aut reipublicaefaluté amp;nbsp;felicitatem fundarenqinftaurarent amp;nbsp;ftabilirennaüt ccrie nöquam intermo titura bonorum recordatione,amp;nominis gloria fempiterna,calamitaté com/ munem fubterfugcrêqacpriufquam mortalitatem ientirenqimmortalitatcni aflequerentur. th a. Infelicifsimos ergo Turcas,nam apud eos nihil nifilu-dus Sc mceror agitabatur,quarum duo milFia acquingentos defperate agea do,timide pugnando,turpiter fugiendoperijffe,tam certum eft,quammand piorumuerifsimorelatucompertum,ex pugnaciisimisinter ipfos rdiquiwn efle nullum,necp non profundifsime uulneratum ullum. figna militariaipfî» erep ta quinque,SC à labarolßolimanni proximum pandum tormenta ilia tria cum puluere ÔC pilis cxtorta,triplicis tandem fugac ignominiç labes perpétua iilisinuda. her. Vidi,fun,quóabierint,nondumaudiui. th a. Fatalecer tc Rhymniae flumen,dum in uniuerfum corum unufquifq; animum defpon-diflctjtranfgredi amplius non aufi,in colie illo quern pro caftris primo caepe« ranqtriduó commorati,inopiamôdfamemnondiutius ’aturi,exuulneribus deniq^ amp;nbsp;tabcfcentium cadauerum fœtoreaegri, magno pauore Chriftianos fibi inftantes fempeqetiam in fomnis cxhorrentes,tandem aufugiunqatfj ad dolos confuetoscôuattuntur,detruncatis ijs quos fors in bdlo neci dederat, capita eorum ianiedifnuentia haftis infigunqex paganis mulicres coiligunr, quarum trecentas amplius comprehendunt SC fecum abducunqacceleratisc^ itineribusprogrcfsiZygethocaftriiterum admouent. Anteuerteranthoscx nunctjs præridiarijs,duo qui rebus geftis ad Baboczam interfuerant: quicon firmatis uidoriac nuncio omnium animis,infidiarû hoftis eos admonucrant. Interea etiam qui erant in præfidio,dificdo aggere SC uano,opp!eucrantfo(* fam,quamTurcæprima oppugnationcpro munitione caftrorum obiccerât, cam quocp mceniorum partem,quae ex frcquenti eiaculationc tormentorum corrueratjiam lorica circumdatam,fofla,uano SC muro cin(Sâ,ingçntiuirtutis SCanimorum conatudcfcndendQfufcipiunt.Turcac often tatisâcadaueribus refedis capitibuSjfccminabus^ paganis,quasuxores fuiflcGermanorum mentiebantUqpræfidiariosSCciuesfimul hortantur ad deditionem.quódfi pertinacius refifterenqpro honoribus SC muneribus,quac ampla omnia pöHi-ccbantuqin omnem fexum SC actatê gladio fe facuituros minabantur. Ea uero turn omnium conftantia,atqp in uirtutcnoftrorum tanta fpes,utfurda auremi nas attç promifsiones barbari omnes tranfmitterent. nam uti ab ftolido hofte propter defperatam expugna tioncm prolata,irriferunt omnia; fie ut etiam Ba boezieam illi cladem,contumacioribus uerbis in faciem exprobrarcntrnulla difsimulatione noftrorum decretum iadantes,nifi cedaqBaboczâ expugna-tum iri,SC euerfam tandem in cineres noftros cam redaduros Secundo igitur nodis uigilia, Halit)cculto quodam pauoreconfternatus,non ampliusccf-fandum fibi,fed decedendû ratus,tormenta educere,ó^ maximo filentio præ-mitterc
-ocr page 1073-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8ji
mitterciubct:illachrymansmox,pcruicadam^ noftrorum dcteftatus,con-' uulfjs figniSjturbatè confufe^ fuos fubfequi præcepir, acad Quinquccdc'
fiasiccrconuertare,acquedefledicre. In eodilabentiiim tumultunoftderum-punt,acegregtepugnantes^oftrcmaagmina,magna cædeafficiuntjhoftem per aliquot boras infecuti. Croata præterea auedo aut corrupto commeatu, ex S.Laurcntio ÔC Kelamankzeoppidis funditus euerfis,direpcis caftris, maxima praeda dicatos fuos domum redudt. Oeçifus eflea pugna magni nomi-* nis apud ßatbaros latro : in qua eciam cum qs qui in prima obfîdione perie^ runt,Ieptem mülia Turcarum defideratos,qui capti funt rctulcre. Hali autem pacatioribus quam antea itineribus ad Tulnam,deindeBudam perueni t: ubi diffblutis cohortibus cum execratione infauftac miliciæ unuquemcg in fuum praefidiumdimifitjmerccnarqspoteftatedomumreuerrendifada. her. Ex-erdtusuidor quo fe deinde,quçfOjConuertitç’ viC. Confummata omni bel li gloria Mathias Corinnus,ignauiæ tantum 6Cdedecoris locum reliquiflein Pannonia,longo iam tempore,per totum orbem indignantium fremitu con-teftaium,amp;paucorumignauia,Gcrmanoruminuidac ueftrat gentis nomen amp;nbsp;uirtutem,continuo prodi cernerc erat:at nunc Apollaevuylerianac legionis excellenti uirtute,Germanoram decoreinflaurato,timor de Turds non abs teconceptus,plurimorum3nimisdetcrfus,cumina tanta mole uirium incu-buifletjUt tantæarrogantiæfaftusqûe infolentifsimi tyrannum,fuga fuorum exterritum,unacum totius gentis infamia aeftimationefua exucret.maius ali quod opus cœpitcœleftis cura Cæfarisjideo ad Serfenkze dimidium diem cundantem legionem,Canyfium cuocauit, quod quinquaginta pafloûmil-lia diftabat.Eô mittebatur tanti roboris exerdtu dignus,et omnium uotts dia exoptatus Imp.Ferdinandus Auftriacus Cæf.F.quem ajnantifsimum SCduI-cifsimum,pieta te fimul tenerrimus S)C durifsimus pater,dum patriæ confulcrc ftudct,irtitatoamp; defperatohofti obfjcere non dubitabatlsiâmenfc Septem» briCanyfium uenit,dcliberationeobftinata,utiterad Zygethum ufççChri-ftianis expcdiret,ab infidijs amp;nbsp;iniuria Turcarum liberum redderet. Aderant illiexBoiohcmia,Morauia,CarinthiaacaIns ditioniBus ledae equitumg^a-uiorisarmaturæ,al3emillenariæ tres,quorum paudhaftis,uenabulis uerofi-mul ac fclopetis ferme omnes utebantur. Huferones fiueleuioris armaturæ équités hos comitabanturnumero odingentijUexillationibus Dalmatica Flungarica diftindi. Alam facram libcrali gc pio in patriâ animo priuatis fum-ptibus 8C ftipendio hilari condudam,loannes Fuggerus Ant.F.duccbat,quç cquicibus quinquaginta fulgentibus armis confpicuis conßabac,quorum e-tiam equi ipfi ferro erant contedi.Praetoriac cohortes duac Auftriacac comita-bantur Impftatorcm,ut décoré eximio exornat3c,fic bellicum fpirantes, gene rofo animo Martium uigorem oftcndebant.His omnibus legatus ab Impera torediduseratSforzaPalauidnuSjItalici fplendoris homo nobilifsimæ, ôd Germanæ fuæ originis æmula tor cordatifsimus.Equorum iugis trahebantur tormenta leuiora ralcones SC colubrinæ ad campeftres ufus, nec non Balilifci adopp^nationescummaximapuluerisSCgIoborum ferreorG copia,tjsSC Omniofncinacmachinarum bellicarum praepofitus erat loannesOfoflki,utr ftrenuus,ufu6t confilio grauis:cui parebât fo flores duccnti,annonç uim ma. gnamfecumaduexerant. Aderant quocçnatu grandihomincs,incpomnicô-Ulio pacis et belli exercitatifsimi,Plauenfis,Barcouius,CarolusTlchcretinus» Iulius Hardeccus,loannes V ueyfpriachos, Francifeus T uracus, Erentychus Kunigfoergius,Paulus àZeltingê,alq(jp admunia belli obeunda idoneiuiri, adconulia deledi,qui Cçfar{sfil(o,Imperatori,iuuenlai^orementis in gloria properantiori ubicp adeuent tam in ipfa militia,^ in concilijs.His ac tâtis con
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flrtnatus
-ocr page 1074-18p Belli Turcici
firm a tus aoxfltjSjCacg copia exbilaratis noftris,dc cxplorandis hoßitim conÖ lijs,de corum incommodisaugcndiSjdcqîZygetho communiendo conful-tari coeptum eft,ob id quod prae fi di um iUud,ad inuadêdos hofte8,maxtmatn opportunitatem,addefendcndosfines commoditatem ingcntem pracbcrer, fifrequêtcr erapturis,egreflus facilis ÔC cutifsimus reccptus pararctur:Ô(f com . meatuS,pccuniac,milcs(^,qaemadduxerantrcccntcm,intromittcretur.Proui debantnonnulIiidefTe remfummidifcriminis,quoniam plura oppida natura amp;opercfcrmè inexpugnabilia in circuituôC innere Zygcthiextarcnt,qu3c redam illàc oiam ad rerum necelTariarum fubuedioncs libérécômeandi pe-nitus eriperent atcç intcrcluderentjTurcarumcpnclitationeomncregionem intutam redderénquorum infultantium perpecuo^infidiantium armacum non tolleranda,certè tollenda à fortibus uiris at^ pcricula,ni(i uidoriæ recen ris fama ea imminuat/ubeunda efie maxima.Si turn quoc^ in propinquo ad Zynnam amnem Carothnam arcem,cum oppido QC numine munitifsimam. ipiam nifi Fama Chriftianorum illuftri,SC uidorlacaccelîu Içto,magno autem Barbarorum incommodo,innoftrampotcftatcmnunquamuenturam,nec9 finefummo periculo earn hoftibus adimipoHe.Hancaurem ,ad oppugnan-dam ipfa fpe difïïciliorem,eum inuenturam,quicuncp aggredi aufus Fueric,ii-cetprædamamp;laudemuberioremfibiparetjcui ad expugnandamdiuinitas adfuturafit.Hçcfententia uiris decentior nobiliorcp,etfi periculi multum prç Ce ferre uideretur,earn tamanampledendam arbitrabantur omncs,quando bellum nähere admodum perniciofum cflèt.Imperator igitur Apollævuyle-rianam legionem illico arma caperc iubet,8C ad occupandum cum arci^ro-perareLinîcevuytziano globo,Nigris iaculatoribus atep uexillationi Tura-ci iniungit,ut peditibus præfidio exirenprodudus eft quoque apparatus tor mentorum odo cum foiïbribus fub Ofoftko, cum reliquo exercitu Imperator cafiris metatis apud Canyfium côfedit,ut maturam opem fcrat,fi quçho-ftis uis aliquacuncÇ ex parte ingruat. Sentio autem,SCmihi iam abeundum elle,Pethcie:qoare,rq^o,eafluæ reliant,cxplices. PE th. Non abibis,noui. at tuncaccelerabas imperium,quando cum ala Serinia,legionem quæadhac uixquin^milliapairuumconfecerat,incafirisipfis afTequebare: hoc uix ab Imperatore impetrato,ut in fummo difcriminc,lummac tel non deelTes. Pau-Iôpôft,Turacus cum fuaucxillationcmittitur,utquaîcertioraclient,attç ad expugnationem opportuna,fpccularetur.ls cum hoftibus porta excurrereau fis ad manusuenit.ubiresita gelia eft,ut interfcdisTurcis pluribus,conti» infixa eorum capita in calira rctulerit.Orto deinde foie leg3tus,legionis ptae-fedus ipfCjtormcntorum magilicr,acalij quorum in militia ufqs a autboti-tas,deledis càtaphradis,amp;iaculatoribus equitibus ad infpiciendam loci mit nitionis^ naturam,acgerrimèo^idum â ciuibus, defend!, fed multô dilRci-lius arcem ânofiris occupât! polie uidenr,cùm in ca tanta mœniorum SCmuri firmitudoamp;foliditas,ut permenfîsuixfpacium quantumuis tormentorum afsidua diuerberatione,detjci non poliet,neqß labefadari.prominebant ab èa parte,ubi oppido imminet,arcis extantia propagnacula,per quæ emifsistor-mentis ex Omni parte fubeunteSjCertis fencliris feriri poliènt,moen!a autem quadraginta pedum alt!tudine,fpirsitudine horrenda. Pr^tereaaudicrantfof’ fam poft murum latifsimam,e!^ uallum deinde obiedum,Hac autem qua ca ftra rcfpiccretjatrj fluuio alluitur,paludem elic profundamiquapropter ipfas bombardas,quibusdiuerberare à dcticcremuros opus effet, trans fluuium uebendas forc.Hæc cUm in caftris renunciata,at^ deinde quorundamexplo ratorum relationelAiIgóauditum elict,cam oppidiamp; arcis frequent!praeli-dio,return copia côfirmatis munitionem effe,utinexpugnab!lem crederent^
pratterea
-ocr page 1075-Dialogus.
præterea ho fie in odo millibus eqin'tibus propc efTcjexcrcfcumfj iiiftiim fub^ ièquijplurimi depofitaanimi aiidacia,deoppugnationerclinquenda cogita-bantJicet Apollæuuylcrus Nigros illos,atâ cum Ofoftko foHdies,uc egefta foflà,obiedoœaggeretormcntiscollocandis opportunum locum caperent nodu,præmiferac,adiundis illis quatuor pedit31ignis,quæ Ludouici Vica-nj acgrotâtis ducebatuicarius,lnclytac uirturis tribunusHumbrechtus Stoer. 6 HI K- Hanc familiam originem fuam à uetuftate quadam ueneranda ÔChor-rcndarepetere,ànonnullisaudiui,honoratisdeni^ uiris earn amp;: florentibus opibusiemperinclaruifle. vie. Quid'ni^Hosinter cm hodieell,qui cum cæterisproceribuslmperij,exfod31ttatis cuiufdâ authoritatefacratusuir,gra-du SCordtne præcipuus habetur:quemlt;^ animi uirtute, SC dignitate morum illuftrem,benigna infuper in egenos ôd Itudiofos eius fumma beneficëtia mi-rum in modumexornari audio, ac,nifanor,Ioannem Rudolphum uocari. Her. Isquidem ipfus eft, Murbachiamp;LuderiAnriftes. de cuius nobilitate fieftirpis uetuftate,mihiuidcreolim contigitmonimcntûcertifsimum,apud Theobaldum huius fratrem uirum diuinum,prifcæ uirtutis ÔC frugalitatis x^-tnulatorem.habebat is libellum in quo mßgrtium familiæ criftæ,quas Clino-dias recentiores uocant,innumeris uicibus uariabâtur,magnat uetuftatis, ma gnæ amp;nbsp;laté propagatac ftirpis,apud Germanos maximum argumentum, cui uelhocteftimoniumaccedif,qubdApollæuuylerrjs tantum, quiætatealios pcedebâtin galca uirginis D. Apollacimaguncul^m ferre licebar,cum minores aut rc omnino nulla,aut pauonis cauda cafsidem exomaren t. De huius quoque magnificentia id ingenue me teftari pofte,amp;fateri debereagnofeo, meorum ftudium liberalifsimum mihi femperfuifleeum, acefle patronum fiCfautorem.attuPetheierogopcrgc. PET. Adfamâ Turcici aduentus at-que tanti SC difficillimi laboris,legatus,uti decebat ducem follicitum,de falu-tc cxcrcitus cogitate plurimum coepit. couocatis dccurionibus an progredi-endumC’num certiores nuncij expedandi cftcnt,interrogat. cum illud ad ue-rac uirtutis laudem, ad certum tarnen periculum inclinée tiideatur. Tunc fe-airitate nonnullac ambitiofx gloriæ proferre: Apoffæuuylerus adolcfcëtes duosTurcas, cxBofnia oriûdos,fratres Germanos in mediumproducit, qui ab arcc ad noftros transfugerant. Hos inaudiros protinus,qui erant fufpica-ciores,iugulandoseflecxclamabant:quos ut infidiarentur noftris, emiflbs fuiftè : aut ut effugerent,quas apud fuos meriti eftent,malefictj pcenas hue uc niftè dicebant, uera pro falfis enarraturos. At illi freti innocentia SC benigni in noftros animi finceritate, inferunt‘Mortem recuiàrecx hofte, gratitudmë erga benefa (Jores abtjcere, aut pcius morte pati aliquid ie non uellc : noftros autem ex ipforum uita optima aftèqui pofte.Tandcm publica fide data, di cere iufsi, roribus atquefeledifsimis uiris arcem euftodiri indicant, eamc^ an nonæjcommeatus,magna copia,atc5 etiam diuitiarum abundanù'a refertam. Vnam iblummodb pracfidiartjs ante quindecimum diem, fubfidtorum ipem deefte. neœ T urcis,qui blanditqs,minis,atc^ omni gcncrej? erfuafionis in illû ‘ terminum liberationis expedationem rcieciftènt facultate fupereftè comparand! exercitus,aut adducedi fninori temporis Ipacio.Tam fandum hocéfte, tàm certum teftimonium, ut ipfi uitac necistp poteftatem diffidentibus ultro' iamdetulerint,Slt;religioneliberatisdcfcrantadhuc. HER. Liberalifatis in-genio mihi uidebatur,quê ex ijs nup cr uidi,apud antiftitem, de quo Carolus dixit, cuius opera ni fanor,imbutus adolefcens, noftris facris regenerationis lauacro propediem initiabitur. p E T H. Auditis iftis,ercdo in fententiam A-polcuuylero,in id omnes,in quod ipfe maximopereadiWtebatur, tandem ma Iura deliberatione deftefum eft, ut quodfub caftello eraf, oppugnaretur op-
TTt pidum:
-ocr page 1076-gt;3)4 Belli Turdci.
pidun« at tormenh's {a adnerfàm partem delatis,arcis mcenfa quatcrenf.
templb igttur,fingulari diligenna^origifsimûitcremenfî,uno tempore ad op pidum perueniunCjâ^ tormenta in aliam parte collocantur,militu inde uehen dis opera fidciiteradiuti.Oppidi ingrefTum^atim circumùaîlant attÿ prarft-piunc,ÔC adfoflam (ubicaria iam opera Ofoiikij produdâ^tôrmêcis cuitodicrt dis tria Cigna ex fualegioncApoUæuuylei as dimittic. c|,ùæ earn adhuc noue ßgnis conftaret,fpfâ in tres acies diuiditur,ut una oppidum inuaderetur, altc-^ ta in o^nrpericulo primae fubucniret,fuccederetpoitrema,qiKc circiifuCa op* pugnantes defenderct. At milites primi fumma alacritate oppugna’iioncm c3 pellunt,rati ic occupaturos oppidum unde optima pr^da pcti pof^t,quo pit morum infultu expiignatOjtanto ardote aniini,tanto imperii miîités uniuerli laxatis ordinibus,r;elidisßationibosinarcênitebaliturjUt nullius authorita' te,nuUius teuerencia,nelt;ÿprecibus,nelt;5pminisrcuoçaripótueririt, minus ad cuftödiam tormentorum detineri.Plurimum tune fuit Apoftacuuylero cx olgt; (equentifsimo alias milite,cohortem uel unä,quae cü'raret tormenta, colligere GC retinere poße.Diüini,at i ta dicam,huius furoris,quem ueteres Panicum di cunt,pracbuilie cauiïam feruntCclopetariü,qui occupato oppidOjCuriofus ad^ propttgnacula arcts uiq; prætcrgrclïùs, per fencftellam quandam introrfuin inipicienSjpcrturbatQsdifcurrcrcpracfidiarioscum uidilîet per ^bramen tormentaria glandula efFulminata,adua11is tumufum euffodes efFugarat.qua de re celcrrime aqlielantpm,ac uix fpiritu recepto,praEfeflo fegionis Apollaeuuy Iero,quid egerit,quid fperi^, quidconetur,^diflèrentém,quipropè àdlîabant; abeuntemiterum,magnoclamoreteiïeranomihis (âd-oiàndîi lÉs v,' dataS^ recepta,fequuntur.Hos unuCquiitç intêtione uirtutis,aur aflèqui, aïit prægre diconatur.Ec tumultuoppidum incenfumeft,quo difficultas oppugnanti mikti multiplicatafuit. fiquidem multi in domos arciproximiorcs ac emineni ciora teda cuaCerant,unde minutioribus tormctulis manuarqs, amp;nbsp;propugna cula omnia amp;nbsp;uallum ipflim hofti tam infefturn reddebant,utexqs nullus de fendcreièamp{ïus,ncœ conari in noftros quicquam poflet. étenïm in ipfa cq conamœniumcettiïstnfisidîTbusuulnerabantur.Itacpquoinccndium reftiii gueretur,maximum opus fuit Ôfingcrrs labor,ne tj qui optime rem gerebât, ignis indementia à pukhérrimo facinóre impedirctunaut inualeicente inccii qio,côcremarcnturipfi.Atqui negotium iam,qùàm pro ôpfnionè,moraîimgt;-patiêtiisimi militis,lenteprocederearbitrabatur. quapropter exploratófiti^ lïcciorempaludcm efle: cCquæparua fuperinieda materiecalcariponet,pa-ratis ab Apollacuuylero omnibus ex omoi parte areem circundant, fcalis inic dfis (canderemurum nituntur: ac ucra iam ui intenti, triplin' acie propugna-cula fubeunt; tandem neglediaiicuiusloci perfpedaopporturi!tatc,Apol-leuuylerusipfeaccurrit,ÔChortatorcnitentibus,ÔC uirtutis ignauiæteftit adef^ecenti milité feHàs acies repara t. fecuribus,dolabris ac ucaibiis alla cis^ quiportairiarcisperfringerent, immifit:eosautemnccquicquam laborâtes, ad propugnaculum dcducir,quod peramplum,in cuius Fafiigio ucxillum bar baricum ereduni erat.IddumTurcæ totconatibus,ùno tempore uargs in loi cisfeCeqpponunt,tan^adexpugn3ndum difßciliimum incuftoditum rcli-4ucrant,ad imaigitureiusfuffodereflCicaIpcrc iubet : GC perforate muroiii uallum afeendére lam perforato SChiantemuro certamen initur. quod minime reticendum duco,ie4 prpdendum,quia optimum ad exemplum pofteris uïdetur. Öcipio à Latidenberg,pattenobiliisimo legionum rortiCsimarum olim pracfeAo,ortus,iuuenis,qu»aducrfus pericula ôuabores indefeisii irtui-Zlirçcorporis 6(CaniniiIaudeni ,tùtit,cum quinqüaginta illi quos fccurh per foramen deduxer^,de euentu lionnihil dubitarcnt,ac eo tardius in areem ir-rumperent : interiote in loco^iub ipfa munitionefolus aliquandiu hoRem iîi
ftinuit,
-ocr page 1077-Diaîogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8jr
fttnuft,donccbini 8C terni pro fcutis planas,tabulas teftudinis modo in caput elatas,ipficoniungercntur:atcjinaltumprogrefsi,mira quadam animi congt; ftantia occurrenti cCfremebundo hofticongrediuntur. ncc mora,ex tota mu nitionein hâc uuum locum confluentibus,crUentifsimUm barbaris incceptû eft certamen,fed noftris iniquius. nâ adiuUâtibuS etiam feemints.pro uita dc-certantesTurcæexploratis notisq^lociSjCertistÆbus noftros uulnerebant, innumerabilibus glandulis tormentarqs petitos propellabant. erant enim C3t noftris nonnulli,qui breues fuos gladiolos tanliim in tanta feftinatione, ac te lum aliud nullum per foramen mûri intuleranf.c|uaproptcr logis Turc arum haftis,incurUisc^acinatibusdetrudebanturfacile. Iampropuliati,cumpereâ rimam,quaarceminu3ferant,cumdenfati proijcerefe eb, Ô6 periculoeripere uellent^qui nitehdo primus fuerat,cedendo ultimus Scipio,huius aeui puden do amp;nbsp;cxecrâdo cultu caligarum diffluentium largitate,palo qui uallo infîxus crat tnhæfiùnec explicate fefe,nec àfoctjs eripi autenodari potuif,priufquam irruèntibus barbaris,feptem atrocifsimis uuineribus læfus fauciusq;,paucis pbftdiebus uitâ amiferiuquo uno fortifsimiiuuenis cafu,duo auditu horren-da memorandaeç exempla comperta funt.Primô,quod ab omni ratione alie-nilT habitus,nobilifsimum adolefcentem non folum exu'nxeriqfcd etiam ho fti uilifsimo ad deridéndum propinarit. eos enim prolapfum iam ÔC hærêtcm impctcntes,incaligatumDiabolumexcwterefe,acerbilsimofcÔmateatc5 in-conditis ca chinois iaeftare audittim eft. alterurn,^ubd tanta immanitate, tan-toodioinnoftrosferuntur,utfingulis idibus cæfim unumquemque diui-dere nitantur. Excepit enim inter alia is in femore uulnus, quod nullius uiri f)ollice,tertiadccimadimcfioncobtcgipotuit;Percelluerat omnium animos ueftuoftfsimus ca fus. quäpropteruiribus inferunturuniuerfi,ac pro ingenio quifque,hfceminus glande,ille tragulis, haftis,automni quódfors obtulcrat tclo,intus,tnfenfus, ad fumma fcandere geftit.alioloco himurumfuffodere largius,(calis fubniti,cupereprælium,uel manibus conferere. NequeTurcac fegniores crant. ij enim faxa deuoluerc,fudes (Wla pji(»jcere:fulphur, picem, tædam miftam,arenam ignitam,oleum fcrucfa(ft3,quicquid tormenns,quic-quid manuemitti po teft,in noftros dirigcre,comminutis ingentibus faxis, SC deieeftis fcalis multos detjeere. Pari itaqjfpe,uirtutecçfimih pugnatueftper feptem, easc^ intégras horas. fed ad extremum furore noftrorum cum maxime urgerentTurcac,multis return difficulcatibus circumuêti,iàuciati plerun-que ex teeftis adiacentibus,ininteriqrcminferioremarcis aream fe recipiüt. irrumpant undiep noftri. hoftes fupremum uirtutis conatum edituri,conglo bantur,ut iwn inulti cadant. tandem duobus in locis puluere tormêtario fup pofito fiefparfo, defperatis rebus ignem fubdunt.quo multi exnoftris afflati, læfi atrociter att^ ambufti nonnulli perierunt. quod ubi Apollæuuylerus ui-dit,ui(ftorimilitiadclamat,ut nulla deditionecuiufcunqLie üitam pacifcatur, nullum incolumem dirnittat,omnem concidat hoftem.Miles ad fignum indi (ftæ cædis debacchari,haurircuifcera,in(^ ijs quas nonnulli deglutierat opes inquirere,forberecruorêhoftilem:at(çitaftcuire,utpræter quatuor ad fum-mum, teneræ illi 2lt; decrepitæ ætatis,nullus hominum in ea arce uita fuperftes manferit; caeforum inuentifuntoeftogintaquatuorfupra ducentos:exnoftris defiderati uiginti:uulnerati centum paulo plus: inter quos glande torrnen to ria larfi ex tribunis legionis, Georgius ab Hafemburg,uirnobilitategene-ris ac animo generofo excellcns : amp;nbsp;Vuernherus à Reitnauu,ut fummis clari-tategeneris par,ficanimimagnitudincnullifecudus. HE R.Mira narras.Tor' mentisigiturmaioribus nihilaeftum':’ pet. Eorumcfrte,niliinnoftroscx-ploderes,nullus tunc fuit ufus. HB r. Qiiinoftro xuo abft$ horum fubfidio, inunitiora oppida expugnarit, à nullo ueterano hadenus mihi laudatus eft, TTt i dolo
-ocr page 1078-Belli Turcici
18lt;lt;f
dolo enim aut prodittoneid cffcclum elTè dicunt. p E T H. Manus Doming digitus Dei hiceft,neqg uinbus hominis datum,nequeprofe(fî:um. Etigituî gratijs adis cum nox fe infunderet,Georgius à Liechtenfteyn legulus, regio-nis tribunuscum cohortefua quingenana, in ipfaarce excubias peregic.
Her. Huncartium2lt;militarisdifciplinædiligcntifsimumobferuatorc,muî ris fortibus fa(flis,conftantis atqueimpigvi ducis opinionem audio coniecu-tum,infummam gratiam.obbenenauacam hocbellooperamfummfs atqué infimischarumuidû tha, Adprouidiôdftrenui officium duel's,ingeniunit fiChabitum corporis decctifsimctranftulifieetiamfratrcm fuum ufdimus 6' tnnes. her. lllumdicisç’ tjuemgrauispariteratquepcriucQdusorisgcftus, facundia infuper, ÖLimprobaftudiorumafsiduicas illuftrem reddidit Maxi* milianum Philippum, cuiusfîdelifsimum teflimoniS in qs tabellis,quib. of^ ficio tabelfionatusoliminaugurabar,apudmeadhuccxtat. TuPetheieper-ge. PfcT. Illucefcentc die accerfitis fabris, atque omni milite adopuscoa-cio, triduanoacingeti laborearxcumipfooppido fundituseuetfaeitVete-ri militiæ infi:ituto,ne receptaculum Turcis in pofterum præberi? poflet. Ea i-pfa die,quae Carothnæ ultima fuit,imperator ex Canyfio turmas Nadafiinas,^ Seriniamalamyuexillationemquoque Dalmaricam immitttt,qùi ad Zyge-thum praedabundiexcurreret. legio !Âpolæuuyllcri3nautfequafur,mana3C^ atcç ad exp ugnandam Baboctram iter intendat. Ea autem iam accelerato im-periOjGorgonem ufquepr^ecla, cum Barbari expradio amp;nbsp;amilïàarce,ani-mi omnein jiam exuilleferocia nunciantur,.de(5 falutcdcfperatos efle, qubd tiitfloiiofilsimum cxercitum, pertiiiaciadmodumanimi propofito,inunam illorum omnium perniciem proruereuiderent amp;fentirent. Adauxit quoque metum,öc exploratoris ciufdem aducntus,quicum tjs,.quos à Baboezäinc» ßra adCarothnammiferant, comprehenfusaclolus, tarnenpriuslabqs,'na-(Ojpalpebris SCauribus refeclis/oede deformatus, adfuos dimilTus eft: cartc-ris iam palis infixis,aut in quatuor partes dilaniatis* Is ergo afpetffu crudeli horrendus, cladis fociq^um o^ulatus teftis,difciplïnæ,uirtutis,. Scmuiïitionij noftræinftru(flifsimæeÆlorator certus (nam deprehenfo2lt; pcenisaffiido' omnia pernoftros oftenfafuerant) ex calamitatefua’efliisernentiendo, uircs nolfrorum adaugebat. Diffi'fi igitur munitionibus, ufep adeb præcipiti fng^gt; ex Babocza,Sellye, faniflo Martino,Gerefgalo,abicrunt,ut perturbati per culfi animo,procui la forum noftroru affukus nullo modo expeótarc ukrà ucî lent,tantum peculio preciofiorecorrepto: necç tormêtis confradis,ncc^ cor-rupiiscommeatibus,tiecp,ncnoftriillis ifbn potirentur,oppidis inccnlis re-celTerantiqux omnia alia Serinia SC Dalmatica uexillatio diripuère. Prrda quæ diitior,fuittormentorumtiigintaquincç,eorum qui carrucisiTdêt perler-ri,exceptis ifs quæ manu promoucri poirunt.Horum etiam fundametis emo tis,difiedlisi^ædificqs, SeriniusTfchrefinuscçprj’milïà cquitûmanu, quos aduexerant comrneatus,præfidium SC pecunias Zygetho imponunt: récréa-runtcçærum nis confetSû locum, nouo milite, nequcpræclaro liocfaClo con-tenti,iedauidc 3Cfeftinantcradpraîdam Quinquecclefias ufque prouchun-tur. quod futurum,baud finiftro confilio præfenferuntTurcæqui ea crantin urbe,egrefsi igitur ex infidtjs palanteslongiusaggrediuntur, atque impetu faClo exijs quindecim intcrceptos abducunt. Atfummæ uirtutis duces no-ftri conglobatis 3gmtnibus,fa(fla imprefsionereliquosea celeritateSC alacri-t4teliberât,ut plurimisTurcis interfeClis,faeda fuga terga uertere coegerint. Reitaque benegefta, in callra adlegionem Apolleuuylcrianam redeunf. Vnumpræcipuc cominoditatiscaftelkim,nomineCapozuuyuar,accuratiB^ fimecommunituin,pari turpitudineab hofte reliCfumnoftroslatuitn'd nullo lt;icgociorccipi,3cbellinoftri omnisarxclïèpotuiflet.Interca Begier, quiin-compa-
-ocr page 1079-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8j7
comparabni,3dco4 fumma apud Solymannu, pratter altos,gratia pellet, atc^ ob id Begg di (flus eft,06 poft ipfum præcipuç autori ta tts Hetftko Begg,pro-(ndeHahqutBudçpræeft,cumqsquiTauruno,quiMaesqs ÔCinferiori ÔCfu perioripræfunt Bafchis, tanta diferimtnis fama permoti, numerofo exercitui ex recent! uidoria præferoci Imperatorem additum multarum gentium auxi Iijs confirmatum,exhorrebant.Conucnto igitur indido couenerembi onine Confiliumebdirigebatur,neexoccafioneuidoriacrecentis Chauri(fic enim Chriftianos uocant) in intima regni pcrrumpant,diligentcr prouidendû,at{5 fupremum periculum capeftcndumefle.Copias igitur cogunt. quibus recen fitis,fexaginta millia hominum amplius coilie,noftris compertS fuit-At antiquum Germaniæ decus,tot calamitofifsimis amiflum in Pânonia prarlijs, ma gnanimum 8C in arma ruentem Imperatorem noftrum accendebant plurimu, ob id geftiens 8C exultans,quód colledum amp;nbsp;innumerabilem hoftê totis uiri bus obuium habiturus effet, ex quo ut nonincertam uidoriâ reportaret gc-nerofo confilio,fortunam fuam experiri conftituit.Accefsit igitur Gorgone, ac Apollæuuylerianælegioni uires fuas côiunxit,uthoftem exciperet,nume-to incondite,quam uirtute,qu'am fama.magis ferocientê,propofuerat quotÿ omnibusmodis,domum nifiuidorefenonrediturum,aciamiam parabat e-greffiim:fedqubddicirerumerat,06parumlucisfupcreffet, in pofteru diem profedionem diftulit. At interim confauciatos omnes petoritis,currib. Ô6 ue niculis impofitos,additis ex domeftica nobilitatefplendidorib. Ô6 liberaliori bus qui in ipfis fouendis,cubiculis,efculentis S^Poculentiseoru, cum medi-cis Äfchirurgis præeffèntôCfamularétur affedis, Canyfium extra periculurrt deducereiubet. At qui aderant duces Ô6 confiliarii,cum magis atlt;^ magis in-grauercenteiamautumno,difficultatibusmultisfecircumueniri uiderêt, hyc mefdlicet SC frigore,lethales morbos ex relblutp militQ aluo uulgari in exer-citu,itincra omnia inclementia cœlt lutulenta coelum lemperpluuia turgidcr, his pratter innumerabilia illud quodintolerabilius omnib. accedere,frumcn-tiinopiam: ardoremigitur imperatoris nonnihil inhibenduducunt.Summo itaeç mane ad arma cohortantem, magna ueneTatioft? falutant coniundi,ôC authoritate,attatecç ipfiuenerandi rationibus firmifsimis refragätem perfua-dent.Qiiandoquidem Reipublicat falutem SC antiquS Germaniæ dccus,con tra Turcarum uim SC iniuriam conftantifsime defendiflet, eocj quo hue per^ uenerat confilio,quod cundi rerum periti omnibus modis, no immeritb inter præclara fortiac^ regum facinora numeraturi effent,Sygcthum obfidione liberum côfirmatumc5habcret,ô6u(deret hoftesapertam pugnam detreda-re,folum expriftinaconfuerudinerua,indifiundosimpeditiscç lods difsipa tos apud o[/portunas locorum anguftias (quarum ipfa regio natura frequens effet)uelitari, ne uirtutistanfosfuccefflis,triftior aliquis cafus, loci aut cœli inclementia,elidereturautobfcuraretur, uideri fibi, cum abunde dignitati e-ius latisfadum fit,militi,qui uix iam toto equitatu SC peditatu, odo millium hominum compleret amplius,parcendum cffe,06in opportuniora anni tempora ipftini conferuandum.reuertendumautemeffe ad pattern Cæfarem,cii iusiuffa prælegebantur» her. Ferunt Imperatoremcumhorumfermonem accepiflet,aliquandiu conftitiffe immobilem,atcç oculis udis,fubinde SC fron tem atrç genas uerccundia perfricâtem,exauditOjgemitu,cum animo redijf-fèt ad rationem,V incant Cæfaris iuffà,-uincant genitoris imperia,ingeminaf-fe:quæ ut prüdentia plena,pietate tarnen percelTunt.ltaoj redudo tormento-rum apparatu,ad fluuium Drauum duodecim maiora Nafadqs, id eft nauib. oblongis,fublata iunr,aduerfoà fluuio Canyfium deplt;jrtata.Imperator cum toto excrcitu,quintis caftris Briiacum applicuit oppidum ad Draui ÔCSaua-fiæ confluentes fîtum. Anmibus deinde duobusjtotidempontibus coftratis,
TTt ) pereum
-ocr page 1080-18(8 Belli Turcici
per cum qui inTurcarumregionem trâfuehebaqalam Senni3tn,8ó catcruafnn ferreametFundit: eist^ iniungiqutintadam bello regionem diiipiantatcj late populentur. Prima deinde ratio habita eft aegrorû,quos ea animi benign« täte in tutiora uedionibus ablegauiqqua antea infaucios ufus erat.Simul igj tur laurinum delati funt, Impedimenta domeftica,'commcatus fuppcllcdilc imperatoriam pracire per alterum pötem iubet. ipfecumLabaio,quod fexi« genti équités cuftodiebant,Scprætoria cohorte per Zaladiêfemcomitatumi Canyfium reuertitur. Nadafti turmæ,Tfcheredini uexillationcs,Nigri21eI-tingenfis($ alæ équités, cum Apollæuuylcrianalegione, magna diffîcultatc maiorum tormêtorumduodecimcorporibusimpcditi,per Gotham fÿluami iterarripiunt, Vefprontj occupandi aliquam occafioncm uenaturi. Ita tribus itineribusjtribusagminibusitercoeptum, non inani confilio,fed ea ratio ne, uthoftisinftituta ^doli eneruarentur.lsetenim magna celeritate,numeroini cfcdibilfjGorgoncm ullt;^ peruenerat,antea quam noftri Brilacum attigiflent* quac barbarorû aftutauelocitas,militarisingenij folertia refringenda aliqua eratuarijsuqs,8Citincribus,noftror3uart]srumoribus,neinregione memo-rofa,tumulis($frequentifsima,extnlidijs noftros adorin',autreditumipfisini pedirepoflent. Prima nodeidoneo in loco inter lyluas eaftra conftitêre militari difciplina,amp; uigiltjs confepta,ac ab omni tum ul tu uacua : fummo mane Nadafti turmg SCala Dalmatica legionem anteireiuflçjCaftratj ad Canyfium antecapere, quo tendebat legio iplà. at imbris perpétua iniurialutulentæ re-gionisfoeditatetormentoriffnimpedimentis.hærebatomnis. hæcenim fan's promouerenequibant, quae deftituere aut deferere omnino non uolebaht, quando holies ipfosmcumbentes,ÔC tam propinquos habebant, ut non folu fumum ex eorum igntbus uidere,fed uoces ululantium 5C horrendum infren dentium audire polIènt.Difsynulatur tarnen id difficultaris à ducibus:ô6 aU-tumnali pluuia madétes ÔC algentes,paluftri cœnofacÿ illuuiæ deturbatos, af-fedlosœ pariterfame,tabernacula parare,ignés accendere,SC cibu capere iuC ferunt.ümni ex parteaufteri turbines,grandincs atlt;ç pluuiarum prOcellæ de cidebant,adeb ut ea no^ de|)lurimis adum fuilTet, nifi ingentibus ignibus excitatiSjtantiipercœli iniuriam euincerentJn tantisautem incommodis ingens eratcura oCpræteritis pericttlis metus quidam acerbior, cumab auxilia rrjs omnibus deftituta legio,reuocareabfentes necquicquam tentarctloci dr ftantia.Afflidorumautemunatunc fpes, Apolleuuyleri conftantia egregiè fullêtabat ipfeenim mirabiliceleritate,multa prouidentia, peritia militari SC officijs humanitatis , confpeClu, colloqwtio renidens, omnibus ipfe in utClûs malis alios confolabatur: ac conftitutis caftriSjpræfidtjs SC uigiltjs con tra lire pentes Barbaros fuosfccuros reddidit omnes, donee orta luce magno nifu, ÎZcltingis Sc Nigris comitatus tormenta SC militem,incolumis ipfe hnperato rifuoCanyfiumadduxit.Tandem itercœpitlmperator,atq; cum toto exerc» tu, magnis itinerib.Iaufinum peruenit.AtaddifcefTum tâti Imperatoris,iri-gensTurcasinuafitmetus.nam quanto magisdomum noftri properabant, tantbplus fugaefe dabant hoftes, acintimospetebant regni receilus. tanta omnis difciplinæmilitaris,omnisuigoris obliuione,ut turpiori delperatio-ne,SCignominiofiorefugafcdedccorantem, fol ipfe neminem unquamui-derit.Refpexitenim nos Dominus,SC auerfum eftopprobriS gentium à po-pulofuo. TH A. Hæccertèeftrerum geftarum leries. HER. i nûphus Im-peratoris,milltis laurea ubiç’ desijtaetas noftra benefacérCjdefierûtftatim be-nefaClorS, proh dolor, decora SC praîmia. tha. Vanahaccomnia,inanifa-ftuturgida.Clementij hic triumphauit Optimus Imperator, tertium dum a-pud laurinum in milites aîgros côgtaria omnia effudit.Secuta tarnen eftquæ tnumpho femper acmulto clariorlupplicatio Stlcongratulatio ad omnia tem
pb
-ocr page 1081-Dialogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rgp
pla habita : ttunqiiam ccrtc æternæmcmoriærecordatio fiue mi'liti, Gue duel,laurea arefcenü pofterior erit.Puchheymio,amp; Rubero uirtutis teftimonia, equeftns ordtnis dignitas folenitate magna exhibita, poftea^ ex laurino cS praetonanisImpcratorViennamredteratiAuxiliares copiæ,Sennia ala, cater ua ferrea,quæ prædabundis agminibus hoftilem agrum uexauerant, poft re-ditum in prçftdia deduda,Nigri in hyberna apüdiaurinum collocata.Legio ApolIæuuYlcriana,adLeythaHuuiüm,inoppidoPruckexfoIutis ftipendijs, liberaliterdimiftà. HER» Video ftlium.Ecquidnoui Immanuelç' .pv. Venir qui à cedeGderatum diu,ex Gallia attulitdeRegum aliarum«^ rerum, ma nuftriptumquoddâôblôngummembranaceumuolumem Allatifunt ftri-ptorumMandli] autographi. her. Magna hiftoriæ noftraéornamentarefers. pvi Eiiliterasquoque. HER. VideoDanielisMauchij, üiri pietate amp;nbsp;liten's pleni, amarttifsimi,ôô parentis loco mihi uenerandi, hominis fignû. Hui inclufàs quote vic. Pellege : forfan quod nos quoeç exhilaret, inueni esj ft £ R. O' uenerandum caput,ô cani omni reuerentia digriifsimi.Vuolff-gàiigiis Fuldenfis antiftes admonet me,de edendis legibusiquas irigêti alio-rutnlibrorumnû^editorumcumthefauro,hilariamp; ingenti animo mihi ac-cÔmodauic.Vrgetquocj Valentinus Klinkhardus fine Echecratesille, omni bus difciplinis picrate excultus homcgt;,óptimi principis optimus Achates, y IC. Qiias legese hef. Ripuariorum,SaliorS, Burgudionu, AlemanorCt, iSäxonum, Baioariorû, VithungorS. viC. Addenda eflent his Langobar-dorumediefta. her. Id quo(5Get,fituexemplû,quocôferrinoftrapofsint, fuppeditauerisiadCal.Septemb.omniaabfolu^tur. GHIB. Faftosillostu-os,imb Romanic Reipub. tepora certa ratiocinatione diftinrfta,nobîs quan-dodabise HER. Quàmpoflummaturrimë. Pv. Inftatcûinftcnthuhdinæ, HER. Gratiasigit ingentesutuobis agâ,uiriclarifsimi,'ÔCab earnnecefleeft. T ft A. Nunquam certe abibis,riifi pritis cdifleras,an Apollætiuylero, prætcr èos qiii fortiter pro patria egerunt, alius fit cCfiiater germanus, y i c. Ipfe di-cam.Eft,loannes nempe,quo manfuetiore uix alium inuenies,tahtæ in omni literatura, SC ingeniii hominis exercitqs tarn confummatac induftriæ, ut ipla Auguftiaiila omnium admirationeomnium gratia i|luftre, ceu fingulareno bilitatisornamcnturriftmpcrilium obferüauerit,ôAienerata éft uariarû lin-guarumnotitia, Nadaftoptopèconferehdus. PET H. Heus tu, qüoprôpe-ras bone, num infalutatus âbibisequandoquidem neque prandio, nerÿ de-ambulationinoftracinterefle aniplius pofsis, dabis tarnen uicarium qui nos peregrinoscomiteturStinftruate HER. Ctirabitur. Etiam colloqüq huius noftri ufuram in me recipio,fi uobis per quatuor tant'um dies Cxpetftare lice-bit. PETH. Nerç tuanegotiâirhp'^direnosdecet^neqùciternoftrum te rc-morari diiÿ:ius çquum cft. hos autê fCrmoncs noftros uide reddas,ac par pa-ri,id eftuerba uerbis exfoluito. mire certeqs noftràrrt conftrmabis iniram nûc amicitiam. HER. Hancfelicemamp;fauftatn nobis omnibus cÔferuet præcor
diUjis qui piorum amp;nbsp;bonorum animos conglutiriare folet occulto quodam amoris inftin(ftu,memoriæ,ingëhij, uiriumrj
elargitorMagnusilleDeus.
Valete.
TTt 4 SERE-
-ocr page 1082-i84o
SERENI SSIMO HISPANIARVM PRINCIPI PHI« lippo, Caroll. V* Imp. Aug. F.
NICObÄVS MAMERANVS LV-ccmburgenßs, S.
VPER eotius Auîf patcrngomni5JçPrinci'pû,Sra£uii, Ordinumcç lmperii,qui poftrcmïs Comitqs Auguftanis ad conuocadoncm X mädatumparris tut Caroli V-I^P'Aug. tntcrfuifTcntjScrcnifs/rne amplilsimcc^Prin«ps,ad pölïfrÏEati's mcmon'äjtatn memorabtlis Sc ncccflartj tot ac tatorum Prindpum couentus» cclebrc amp;nbsp;dlgnuin pofteritatc Catalogum,tu3c CeiCtudini porreximus. Quem cilin grMtum ribi'.accfDtumq^ fuifleuelexHberalicade re in nos munifi;
centia excrdtaintellexcrimus,officij ultcriorisin gratitudinis aliquant fignificatione pracftandi.amorcindtatijftuduimus cadem interim, dum cum Patre, relidis Belgiz dt tionibus hæredirarqSjad eandem fuperioris Germanixin Rhctia urbcm.ad nouü Prin dpum.ordinumiçlmpertj conuentncontcndis,opçra5cindaftria,codcmcç perpetuo in tuam Screnitatem amore,exhibctc tibi Patris rui ElcAionem ad imperif faftig«iGögt; ronationemt^ante annos aliquot Moguntiæ 3editâ,unàcum Imperrj amplirudine 8C Maieftatecontcmplandamtquam Georgius Sabinuscxiguoquidem,fcdcelebrilibcl-lOjamp;quem in'tcrmori nequaquam conuenit,quorundam imperrj Procerüufusôô ad-iutus confilio ac relationeeöfermfit 56 euulgauit.Huic nos Cataftrophes loco ad cal-cem eiufdem inuidiÆ Patris tut Car. V. Caef. compendiofa breuitateperfttiftam da-ré geftorum ab initio Imperif ufque Eue ferme rclationem fubiüximui (quae cadem 5^ diftichis aliquot fingulatim coraplexifumus ) utaliqua fimul præclarc gcftorirm eius uel fenainaria in fociam breuitatcm.ad retundendam quorundam hauditacandidcuf-qucquacÿ fentientium tcmcrifatcm,rcftriAaapparcan£.Qucm tu libellum,dariirprir» ceps, tum maximi,inued:ifsimiijrParcntfsrtui amore : tum diuini Imperij amplitudi-nis Sc maieftatis propiùs,plcnius^cognofcendægratia:Dcindequoqucob rerum ma 3tiniaruna,quas continctjpondus amp;nbsp;amplitudincm, adtentèSc confideranter pcrlega» femel amp;nbsp;iäepiustutfimul Ô6 Maieftatelmpcrij, fublimitatem^ uideas,86 in re tarn fubl» miacardua,canticç momenÄ,inaifiEerintcrdü,06humanahallucinatione diuerfas dif-, fentientium procerumuoluntates contraria inter fefc ad unanimem conftirucnducon: fenfumftudiaconfidcrcs.Debctenimunuf(^uifq;iuucnisPrinccps,56maximelmperfj; Princeps.iacras SC prophanas hiftorias plurimas.rcsiç maximorum principum præda té gcftasjfedulus SC attente legere,56 in hoc fibi ocium lèrió facerc : confemptis nobili-ter acdefpcdis uulgi Principium SC Nobiltum inanibus rerum leuium 56 inutilin,qui-. bus aetatem 56 tempus adterunt,ftudr|s 56 excrcitrjs: Tum ardua quoc^ac difficillima quæque maximatutn uirtutum facinora æmuftri: fibic^ ab ipfa ftatim pucritiaclarifs. Principum celcberr. quæque aclaudabilid. geftaoboculos fortirer imitäda propone-re:56 non circa humilia 56 abiefta,uulgi incrtismore,nonhabcntis illuftrclt;66 lucidum' adfublimia ingenium,occupari,06 humi reptarc per uilia,per dedccus 56 fordes. Sed öd animitemcrarrjsafFcdibus, quibusuulgus ignobik rapiturmoderariad differentiæ claram éminëtiarniut fî Deus, in cuius manu principum poteftas eft, 56 corda 56 Régna 56 promotiojuelitipfumpræcæteris forte aliquâdo ad Principatusfaftigium pertinge re,ad Imperq gubcrnaculaadmoucpi,56fublimitatêadtolli3tonimpræparatus, non in exercitatusin ijs uirtutibus,quæhominum animos ingenti fui defiderio perccllunr, SC in-earum admirationem.amoremc^ quodä tanquä impetu rapiunt : quadç ad earn fub-limitatem maxime rcquiruntur.inucniatur. Sedquxfunt,inquis forfan,uirtutesillæ maximæ.quarûæmulatorcm oportet circiuucnêPrincipcmt'illænimirü.ubi honor 56 gloria Dci,falus SC utilitas publica,falus animæ ante omnia quæritur,curat 56 promo-uctur.Cætcra omnia.non uircutcs,fcd error 56 deceprio,06 intcri tus funt. Virtus cm uî tam,non intcritû parat,quccærera parant s ncc ignominiä SC confufionç,ut cætcra,fed gloria Sc honorem parat, Verdm tu irttcrim Screnifs. Princcps,hoc noftrû in tuam Cel litudincm ftudiü pro foli*gt;illo tuo aCperpctuo in Eos fauore,quo nos ufqjproicquc-ris.boni confute.Bruxellæex Canccllaria Cxf.Septimo Idus lunij, Anno 1550.
D, CARO-
-ocr page 1083-i84lt;
D' CÀROtl V. IMP-
IPRÆCIPVORVM GESTORVM, BRB» uïs àcperftrida,in paucula uerba,Rclatio, per NICOLÂVM MAMERANVM LVCEMBVRGENS.
îHiLiPPVS Maximi'lianiCæfàrisamp;Manæfîh'usDuxÂu-^^.ftriaf,DuxBvrgundiæ,Brabannæ, ÔCc. Gomes Habfpurgi, ^■TyroIis,Flandri^amp;c. (rt bonis liten's liberaliter inftitutusà FrancifcoBusleidiano Luccmburgenfî Archicpifcopo Bi-funtino :fub quo tantum in Literis SC bonis moiibus profe-uirtutesfama publica increbrefcerent,ÔC maximos quôfquePrincipes admirationi effeinciperSt. Ob quas tam ratas SC fîngularesanimiuirtutes,3dfcituseft Ferdinando Régi Hi maniarum, cui ex fama ilia publica tantarum uirtutum innotuerat, în Régna Caftellae, Legionis ac Granati Gener. Ex cuius filia lohanna, illi matrimonio fociata,fexfuftulitliberos, carolvm, ferdinandvm, leo^noram, IS ABELLAM, MARIAM, ÔC CATHARiNAM, dcquibus in Gencalogia Archiducum Auftriac dicemus plén(us. Princeps qui lummam pietatem, arii micp moderationem cum fumma prudentia côiuncîlam habuit, publicamt^ utjlitatemacfalutem,femperpriuatxprætulit,Infata concefsit Burgiin Hi-, ipania.XXV.Septembris. Annq M.b. VLfepi^tus Granati«
AROLvs V. huius Philippi Regis primogenitus,natus Gandaui in l^^^iFlâdria. Anno m. D.die x,xini.Februari], iuuenis paternarum uir-tutum indefeflvis ubicç æmulator tantus,ut eas nÔ modo æquarit, ue^ rumetiammultis accefsionibusSCeuidentibusfuperarit. EledioneProcerCi Imperij, Auo Maximiliano,adlmperij Maieffttem acgubernacula adolefcés deccmSCnouemannorumfuccedit, excitus ad Eledionem Francofordiæ, Anno M.D. XIX. inmenfeluliofadam,perFridericum Ço. Pala. Ducê Ba-uariæ, Ludouici Co. Pala. Eledoris fr3trcm,«b Irjperio in Hilpaniam ea de re milTum.Cum quo Carolus clafle,côfcenfa,Flandrico littori, falutato prius in tranfcurfu,Henrico Vf i i. Rege Angliç,applicuit: annot^ proximefequen tijid eft, x X. die x x L O(flobris Aquilgrani coronatus eft.
Comitijs deinde apud Vuormatiam anno XXL folutis, coado maximo exel-citu,fub duobus rræfe.dis generalibus, Henrico uidelicet Comité NaÇ fauiar,6cFrancifcojNobjli àSicamp;iègen, Francifco Galliarum Rege,4pe con-fequendiImperij,perEledoresfrultrato,SCob id,utferunt,animoin Carols fibi prælafum exafperato 5C indignabundo, E)ucatûLucemburgcnfem ope rà SCinftigatu Roperti Corn, ab Arnberga,fratris Erardi à Marca Cardi.Lco-dienf. (qui Ropertus inextinguibilequoddam, qua de caufa incertus, Caro-lo Cælari odium circumtulit) noftilibus incurfionibus infcflanti,occurrit: ca ftriscçdidi Roperti munitilEfex in ditioneLucêburgenCFlorichena.fcilicet, Mifanchurla,Longina,Eloriuilla,Sofsino SCEfdeno,partimui, partim dedi-tionccaptiSjfoloqjæquatistprætereaBullione, Ducatus tituli celebri, iuris Epifcopi Leodienfis exuenditione, capto,maferias ad Mofæ ripam in limiti-bus Franciç fimul 8CLucemburgiac oppi43,obfidione quincç fermé hebdo.. madarum,inertia SC tepiditatefupra didorum duorû,eius expeditioriis Pra: fedorum,fruftracinxit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Turn deinde Anno M. o. xxv. fatalem illamSC nullis ante fæculis fimilê 'auditam,intra tres mêfes dçinopinato fupra centena millia ad Rheni tradû, ruûicorurn,phanatico SC uertiginofo fpiritu furentiûj^emeritatec^ in Ecclefia
TTt üicxdC
-ocr page 1084-1842 Caroli V. Cæfaris geftorum
fti'cæ Äffeculän's emi'nentiæftatumdebachantum,confufàm cûUuuîcm, Ger martorüm Prindpurri auxilifs extinxit 8(. protriuit.
Eödemr^ anno Gallürri,Italia cum potentifsimo exercitu ingreflum, quo Mediolanum obfefrum,dediti’oneaccepit,adPäptam,percelebremInfubnff adTi'ciniripam,urbcm,qüamobfidionepreflerar,XX11ii.Martij, quæ Cac-fan natalis eft,effTado notfîu horto fenno,in quo Gallus cômüratuscû exer--citü agebatjCamifiato fuper arma milite,ad intcrnolcendum iefe mutuo, con filioGeorgn àFrôsbêrgà GermanoPræfedo peditum irruptione uiolenta inftitutamulmiriantibus ac detonantibus deinopinatoinnoftemper exci fummurum Caefäris bombardis^ caftris exuit,copqsqpeiusdiisipatisamp;rfu-lîs,nimirum tibi triginta fex Cæfareanorum millia profligarunt ac proftra-runtceritena Galli exCrcitus millia, ipfum cäptum in Hifpanias tranfinittir. Qiierri poftea tarnen dimiflîim,Regno reftituir, affinitatct^ fibi eum, tradita illi fororefua Leonora in tixorcm,'Artnö m. d. X xi X. deuinxit. Numerus an «orüm Domini,quandö captus cft,2lt; deRufticorum colluuie,huius uerficu li literis numeralibus coniprehenfus colligitur.
, CaptuK erat GAÜUt,coeuntcumrure cohorte ft
Deinde anno m. d. xxvulfabellamfiliam Regis Portugalliac xir. Mar-ttj,Hifpali,quam Sibiliam uulgus uocat,inHifpania,uxorem duxit»
Interim autem dum Cæiàr Hiipali nuptias cotrahit, Anno XX vii. Roma f)creius exefcitum,profligato iam Gallo, infcio ÄT nil talemandante Cæiàre, ub Börbonio Duce,capta eftôt^prædæexpofita.Tum Cælàrea, qua ièmper in hoflés utitur dementia,cajKum per militem,mfum Cicmentem v 11. Pont, qui Gallo,cum quo foedus antcpepegerat,præfidiâ côtra Catfàrem eo in bel-lo miferat, liberedimiirum,priftinæ dignitatiâf fortunse reftituit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Pofthæcanno m. d. x x x. clafle, qua paulo ante in Hifoan. traiecerat, in Italiam reuerfus,Gcnuæ,Liguijæ metropoli, prima AUguffi appIicuit,Bono niamlt;çadit,ubi xxiiii. Marti} ImperqdiadematêàdidoClemête vii. Pô tificeinfigniturJbiPrincipum,ordinum(^ Imperi}, difcordiarSin Germania componendarum, fed maxime religionis controuerfiarum tollendarum gra tia,Conuentu AuguftæTîheti^'æ ad primant futuri Maij indido:ipie in men fe Aprili,relidis aliquot peditum millibus in obfidionèFIorêtiæ, quod rebel lismancret, Comitatus Laurentio Campeio Cardinale,fedisApoftolicæLe gato,ltalia egrelTuSjin Germaniarrt redtjt:primu'mcç Maio mcnfe,Oenmon te apudFercfinandum fratrem,Regem Romanorum tranlado, Augultam Rheticamadprincipum conuentum Xy. lunij ingreditur. Vbi cum Reli-fionis, in maxima licet Principum ,' celclïerrimac^ frequentia,ob diueria amp;^ iicoïdantiapræfradeacpertinâcitetlentientes,componi in unioncm'non polTeqpublico mâdauitedido,uctercs Religionis ritus,quihadeitus in uitr client, in Romana Catholica ecclefia rcrinendos, donee Synodo generali conuocat3,aliud deccrricretur. Solutisc^ turn AuguftacComiti}s,in Ger-maniamBelgicam dclccndit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
*5 Vnde poftea Anno Jtxxir. in Germaniafuperiore cgreflus,Ratilpônâ una CÛ fra tre fuo Rege Ro.in Martio mêfe in trauit,ad Com itia,q illic agenda indixerat,fuper Religionis ftatu ac negocio,qd ne turn quidc coponi potuit: deindefuperpfidio cÔtraTurcâmittêdo,in quodjunanimirerconfenlum eft: miftumc^ ab omnibusPrincipibus,ftatim ipfum SolymannuTurcarG Cæià rem,Hungariâ SC Auftriâ eu ducetenorû mill.copijs ad Viennâ Auftriar uftp,
• perHungariam ingreflum,ufracRexpulit. Sed adiuta erant hæc Germano* rum praï!ftdia,fexdecim millibusHifpanorum SCltalorum,quosexIralia,Hi-Ipaniacç Cæfaracciuerif,fubPræfedis Antonio de Lcua,5dDuceMantua-no.Præterea multis millibusqui clafleper Cælàrêdilpofîta,eumquoqiho-ftem
-ocr page 1085-perftrifta Epitome-fteminuafinnpremercnt.Nunqiiammaionbus uinbus poft Conftatitinum Magnum,cum Turca congrefliim eft.
Infuperanno m. d. xx X v.CæfarHifpanorum cöfcripto exerdtu, Barer-1J} nonæcj inHiïj?ama,nauecum eó confcerifa,Maiorîcam,Mmoncam, Sardrili âmeç infulas fublegês,Germanorurninterim,Italorumlt;^ copijs rrtandato ex Genua amp;nbsp;Specie,eodem nautgio aduentantibus l'n Africam traieci't. Vbi Gô leta munitifTRuffîbarbi caftro expugnato,Tunetum ürbem ex Càrthaginis perGothos Sn^Vandalos quondam in campos redadæ, ruinis conftrudani, capit.In qua multa captiuorum Chriftiahorum millia liberat.Deinde pofitiä in caftro præfidqs,naue($cum reliquiscopqsconfcenfa, Italiam repetit, amp;nbsp;Præpano primum applicat,indePanorintim,Meflanam,Calabriaiftlt;5 prætet legendouifens,NeapoIiultimamfigitancoram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Inde an. M. Q.xxxv i.Româinfeptimanafandâ fub Pafchauenitlundèifî^» mox deinde Floren tiâ, Mediolanum«^ x v 111. Aprilis adtjuconfcriptisfç no uisadhucaliquotItalorum,Germanorümlt;^coprjs,ad Gallo Sabaudiamilî-greftb ac depopulanti,iamc^ I taîïap immlnenti,occurrendum,ltaha excëdens, ad Mafsiliam in Prouinciâ urbem,tôtUm traducit exercitû.Ibi fere idem acci-dicCæfari,quodïnprimaeiuscoritraGalllim ante Maferiasexpeditione,iifc propterqüorundamprimariórum Ducum eius exercitus tepiditate, QCnon-nullam cum hoftemutuam inter fefeintelligentiam,referio non ten ta ta, nihil ageretur,prætcr ocia Sgt;C temporis extradionem. Itaque Foro lulq opp.capto, maxima cornea tus penuria exorta,profluurj(^ aloi inter milites lue graftànte,
Gallo interim uices fuas,ex Cæf3reanorumlcntitudine,non fegniter con-tra,adangendum ÔCopprimendum ficaffligi iam cœptum Cæfarem, augeti-te,exercitus neceftàrib dimilTus eft,illlnclt;^ difeeffum. Cæfar cönfultö eiaflc confcenfa,Hifpanias repetit.
Eodem anno X x X v i. durri in prouinciâ tëritocia Cælàt, H^ricus Cornes Naflàuiac,maximis copijs Sëpeditatus amp;eqüitatus,rriâdato Cæfaris conferi-ptis,eundum Gallum ex Belgia adorltur,captislt;^ Hunicuria,Guifa, Boho dio oppidiSjPeronâ fruftra bôbardis ÔC conctitit,èc lt;j|«pUgnat.Quare totus il le annus bellantiCæfariubilt;^infaüftusextitit. TàntUm aQt terroris ex hoc Naflàuiano exercitü inieeftum Gallo erat, ut Parifiorum urbem, incredibili-bus impenfis,nouis fofsis 8ë propugnaculis, qua Belgiam Ipedaret, extepo-raria,fednumerofa manu,fubitb munir! ctirarit.Qiiæ tarnen munitiones deinde refrigefeente metu, non cum Ualdêutili aeprouido confilio, rurfum di-ftra in planum redadlæfünt. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,
Rurfum anno xx X v ii.maximus exercitus,curâteRegina MariäBelgaru i îî 7* gubernatri®c,CælareinHifpania cxiftcnte,côtra Gallûfiam türir Artefiam in Martio menfé curh exercitü ingrefrum,ubi Hefdinum obfeflum perfida dedi tioneamp;laqueodigna,accepit)fub Maximiliano CorhiteBurêfi amp;nbsp;Adriano Domino à Roeus,Præfe(ftis^eneralibus miftus eft: ftatimcç Sanpaulo oppi-do Sëcaftro munitifsimo à Gallo occupato,ô6 quatuor millibus peditû ctirrt aîiquotprætereaequitum centurijs præfidiarijs,munito,ui omnibus truci-datis,expugnato,^ cremato : Monftriolotÿ bombardarum tonitruis percu-ti ccepto,ingentiiniedopauore,deditione capto, ciüibusà omnibus cum mulieribusfuis ôôliberis fubitb emigrateiufsis,igniuaftato,TeroanæMori-norum oppido inobfidionem fruftraneam, XX v 11.lunij admotus eft.Narr» poftintegrimenfiscun(ftabündam5lt;ociofamobfidioncm,damnofis fadis rnducr)s,exercitus tantus,lnoppughato oppido,dimifluseft.
Iam an. X X X V111. Paulus 111. Pont. Caciare exFliipania,ô^ Gallo exFra-1 ç} 8» cia,ad aquas Mortuasoppidû adItaliçlimites, üocatis,decennalcsjinducias inter utrum^ x vu i.Iunij fecit.T um Gallus prior Caefarem inTn'remé ftiam
adijt,
-ocr page 1086-1844 Caroli V. Cæfaris ge ft o rum adrjtjUbi dexten's ôé ofcülo pads fundi, fàndtas àPontifice, indudas,ßda-mento fîdei firmarungCæfarc^ deinde in terram defcendens,regem in Aquis Mortuis oppido uicifsinl adit : ubi node amp;nbsp;diem cum hæfiflet, uâledido Rc ge,infuam feTriremem recipiens, Genuam unàcumPontifice tranftjt. Va-de mox rurfum in Hiipaniam fe trânftulit.
8 5îÿ» Hinc an XX Xi x,perFranciam inftituto itinerefadidabRege inuitatu» 8c rogatus) in qua apud S.Sebaftiani oppid5,iunioremRegis Rliiim,Ducetn Aureiianorum,honoris fieoffîctjgratia,iibiobuium xxvi. Nouembris ha-buiuacmoxipiürriDelphinumquoc^cumproceribusregnirTandem apud Lochias opp. x.Decembrisipfum Regem, unà'cum Leonora Regina,Régis uxore, Cæfaris forore:adum per Lutetiaminprincipio lanuartj an. x l. ubimagnificennfsime ab Rege exceptusamp;tradatuscft: feftoeç trium Re-gum ibidem celebrato, per S. Quintinum,comitante ipfum 8C dcducêce hue Rege:8Cinde perCameracS, quôUftjàdidisRegisfilijsdeduduseft, «nfuam reuerfus eftBrabantiam.
Poftcaan.M.D.xli. CæfarexBrabâtiaRatifportâadindidaComitia^fe-dus,ubicûm paucitatêPrincipûImperij uideret,nec multos ad futures intel ligerer,ne têpus inaniter fruftra expedâdo tereret, expeditionê in Africâad-örnadit, côfcriptoc» milite,illinc in Italiâ^fedus,Genuaclt;5 nauecöfcenß,r€-da Maioricam curfumdirexit : exercitu Germanorûjpàrtimcÿ Italorû exSpe-tie SC Luca codé nauigq penieniente. Ati^ illinc traqciês Africano littori fub-fAlgera oppido,qj petebat x 11. Odob.circa meridiê cum omni armatura,bd licocÿ apparatu applicuit,fumma acris,marislt;$ träq uilli ta te: lufsitc^ quampri mûomnéexercitupartiem eadm die,partimfequ5ricxponiin terra. Verûdie tertia ad prima ftatim lucc,uentorû obfcurus quidâ fragor,horribiliscç cooriri Tempeft^(( incumbere Pelago cœpit^ræftgis futurorû exclamantibus unditÿ nautis: Al^tren, fubitoc^ ÔC irt momertto omne cœlû 8C mare in tumultu immenfo extitit, tem peftastç infinita exorta,fumma cum imis,ôe ima cum fummis inuoluit.Fulmi na,tonitrua,côtrarij tien ti,nimbi furêtes,omnia fimul irtceflàbiliterincûbereî tcrra,marilt;jimmenfi hcJtroris acturbinis tempeftas: Extremum mûdiadeflc diem populus clamitabaf.nullæ tum ancoraf,nulli ualuere rudêtes Hancnul la pollèt lingua idoneis fatis 8C copiofis explicate uerbis. Et hoc erat nocert-cior,^d niillam éa maris pars tutâ nauiu ftationem,nullum portû haberet. Id tantum fortunafauit,quod nô uelin aperto mari ea nos tempeftas deprehen dit,uel ftatim in ipfa,qua ^pulimus,aut altera die,ante,quàmexpofitiôês ift littus eflemuSjincubuit. Et ni in duobu? fumma Cæfaris prouidentia adfuif-fet,adumfi«ftumquidemetiamdeomniûfalute fuiftèt:tumqgt;o^nem exer-citum ftatim eademdiei parte,qualittori applicauimus, ÔC totadie iequenti cum nonnulla Comeatus parte cC paucis equis,ôlt;^ paucis bombardis câpeftri-bus exponi in tèrrâ cura rat : tum q? montem,ad cuius radices Algera eft,con-feftimfineunaprocrâftihatiQne,abadis Mauris,qui ei ingentimultitudine infederâgHifpario milite occuparar. caftrac^ magna militari folcrtia fie difpô fuerat,ut Hifpani montis fuperiorem parte : mediam ÔC circa radices Germa-äi,inter quos fu3,pro moreconfueto,SC defigi tentoria curaranimam ad marc planiciem,Itali tenerent Hæc omnia maxima Cæfaris fiC credo diuinaproui-derttia,prima poft meridiê,filt;rfequenti ante meridiem die,finelonga délibéra tionc,quæ præfentilT haüd dubie omnibus nobis exitium allatura erat,fi Ion • nbsp;nbsp;nbsp;gior extitirtègcürata ÔC ordinata fünt.Mauri Numidç cômodilTtâtç ÔC ta inft
nitæ tempeftatisna(ftiopportunitatê,urgentifrexciuitatc ferme ad ipfaufcg Caeßris tentoria imptelsiortem fcccre,Italis erumpentium metu ÔC pauore irt fugam depulfis,quos moxGermanorûinftabilitatem ÔC perfiftentiam fulci-lUtoccurfuSjàf^ugacjtrepidatereprefsitjfiChoftêptinaci incurfu int^to intra mœnfa
-ocr page 1087-pcrftrióta Epitome^ lt;84^ mœniarepuîit.no8incarmine,qiiocum tum præfentes temp eft a tem deferi-pfîmusjhos i,nter reliquos deCæfare uerficulos pofuimus.
Tune ftttit extremoS^for tua, maxime punâo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
FortunOfCr tenui filàfufpenfa pependit,
Kon tarnen idcirco proieâa mente manebit De/jierabundut, Rebut liam tentât iniquis StpefuosDeut,ut meliorfortunafequatur Confiantes anigt;Hos,z!r peâora nefeia frangi, Ris Cf far magna peteret cùm clajje ßritannot Fiaufragus,at rurfum confarta m littore nitue^ igt;erdomuit iuniidos paucis Legionibus hofiet.
! ttTitum,Zolymaf numerofis nauibus arcet CÙm^eteret,rabidisreferatocarceretUentU Aeolus emißis,ponto difiecit aperto.
Aft ille intrepidus cotleâa clafie priorent yïneitfûrtuhlt;(m,uotis^ per omnia compos, Kxfctndit ùafiam,rduâisLegrôntbusurbem, itacjnaufragioiueriarrabiliacceptOjCæfarconieatu óninf deftitutus, ÔC perdurante perpetüà a^ris iritempcn'e, inœ hyemem iam anni parte inclinan-te,caftra ab urbe adfequi etreitermi!hare:üricntem uerfus îuxta littus per ob letftum flUmcn,necefsitàtecompulfusremoinf,ad cum locQ, ubi antiquam Algeram,aut aliam quandam ciuitatetri oltm fuiuejUetufta indicant ueftigia, 6dmagnæædifîciorum,Iapidumlt;çmolesatcjruinâ:.
Hic altera diefupra caftra,uerfus rciicftum iam oppidum, amplius quàm siratagfmd media uia, quadringentos plures ex promifeuo homines (ut hoc exempli gra Mameranb ti3,ad fimiles caufas folertia induftria frangendos, obiter interim referam) inter quos SCipfeeram,qui ad nauiû in littus tempeftate eietftarû fragmenta pro oçio à meridie exploranda,hum quis cibus forte inueniri poflet,excûrre-rantjiiiterclufosintercaftra ôôrelitftam iam ciuitgtemj^r Mauros de niónti-bus dcuolantes eqiiités,ego folds,fubito iriuento ftratagemate à præfentilE quaîirruiù‘nternecionc,falupsfcruaui:quiorririesaduniiuftçadt aquis,aut ferro pertjftcmus.Et multi ante,quàm in órdinem cóëgiftem, rerum perplexi in fuga trépidantes ab hoftibus deprehenfi,in confpedu noftro multis tranf-fixi iaibus funt,nonnulli in mare incurrentes,ut in fragmentis nauium ,u5uo non putarent hoftem pertingere polTe,falutem quærerent, flueftibus defæui-entibusabreptiSCinuolutiperierunfflnfumma trcpidatione,damorelt;^ om. hium,fuga nufquâ ulla patente,nifi a ut in efferos à lïniftris furentis pelagi flii (ftus,aut in circumfufum à fronte,à dextris ôf à tergo feruëntèm in fanguinem noftrum hoftem:præcurri confeftim,cum hafta, quæ mihi eratbipenni, qu5, uulgb hellebardam uocant, anteomnes,amp;à fiiga undicçlætifera ingenti cia more,laboremaximo,uerberibus(çplurimis,nuiliparccns,neminem reform! d3ns,trepidâtes perplcxos,dubiosqj rerum recufsi,colliculum(^ uicinum arenofumcômonftrando,fubitb utoccuparentclamab3m,inarmis($,quan.-tum quifep poftet,para ti perfiftercnt,ad refiftendum potius QC cum gloria mo riêdum (fi cadendiï forte eftet,quod fore tarnen,Deo adiuuente, nequaquam putarem)quàmadturpiterpcr fug5,quænufqu3mtutau!la pateret,fefe ho.-ftibus maeftandos praeberetaut fluaibus maris in præfentaneâ mortem ultro immergere.lnteHexeruntftatim nônulli tum ex German, turn ex Hifpan. • Icalismeum côfi!iû,5Cqin'd uellê:neclegnes,necmorâtes,eueftig!o in collem lt;?Ôuol5t,moxcp quidâ ex Germanis peditib.intclletfto faiubri cô(ilio,in repri. tnëda à fuga ,pmifcua turba,me tamê nônihil adiuuat Mulieres,pueroscjp(nâ dixi eXjpmifcuo SC mil«es noft milites hic fuifle} eidlâtes uerbis increpaui,
SC uer*
-ocr page 1088-184« Caroli V. Cælaris gcftorum SCuerberibusinuIdain'jS^qtncquid admanus elTct, nd nauium fragment, conn, fit p Ites, baculi, lapides, tn manus arriperent,amp; in telum ueiterêt:,com-puli.Nonnullos non audientes, necfakitcm kiam hie parari præ perplextcatc SC confternanoneintelligentesjetiamarmatosmilites,hafl:aaudader in illo-rum ceruices infli(fla,uioléter reprersi,ad rcliquosœ in collem copuli. Qiiok damHifpanosprædaexnauibusonuftos,quod ftantes cumpræda,cam de humeris,tit ad arma expediti cflent,deponere nollct,in folum cum pi æda pro ftraui,ac cum quidam ex his^grauicer hoc ferret, edudum enfemmihi inten-tarer,a rcliquis,qui falubremcum confilium animaduerterant,pcncdiflcdus eft Hie ego circumcurfitans,ordincfuo fingulos, prout arma quifœinmani-bus haberet,difpofui.Labortaiitus hiemihi extititi ut totus,uclutflumini im merfus permaduerim. Aderant amp;nbsp;équités hie feptem equis4nfidentes,quos fub colliculum àdexnïslocaui: pedites bombardarios circiterfexaginta his ferme iunxi,quib.uctui,ne in aduolan tern hoftem ciacularent,ntfi fumma inz cumbetenccefsitate.Rcliquos fupcramp;circum colic,iuxta quod arma quifeç haberct,difpofui.MulieribusfiCpucris,quos poftcollemuerfumopp.relida collocaui, acerrime minabar, nili à fuga temperarent,incumbentc hoftem, quopoflent tclo,ftantcsreferirent,autfi eiulatusullos ÔC clamorcs lamenta-biles tollcrent,meifta haftaomnes intcrfetfturû.Profuitincrepatio.Namtre-pidabant ad hæc uerba,crcdebant(^.Hanc folertiam animaduertentes Numi dæ,qutcircitcrquinquagi«ta,autpauloplures demontibus équités deuola-rant,ingenti adnuc numero fupcr monteconfiftcnte,minaciter quidem circu curfitando,incurftonibusintcntatis,uerumubi confifterefirmosnos,amp;inor dinem diftinlt;ftos,nihilcç mouert animaduertercnt,rurfum citato curfu in mo tes fe prormiunt,ibi«^ inter dumeta fefe inatebrant,rcfpelt;ftantes, ft rurfum te-mcrarrj inftigS dilapli,turbâîo ordinc,ab inuicem difsipemur,ut reuolätcs in ea nos opprimant.Tunc prius maximus mihi,difficillimuscç labor incubuif, lit à fuga temcrariam SC imprôuidam multitudiric arcerem,ne ea animaduer-fa,innosu3gosiâmôlt;ilifsipQtos,hoftisreuolarct. Hicitacçah^uandiucum fîrmi perftetiftèmus, Nurhidasqj iam logins in montes progreflos cognofte remus,progredi pedetentim uerfus caftra,feruato ordine indifsipato pambu lans,ne quis côtrâfacéret,permifi: ubi fi que uel puerum,curfum in fugâ intê-tare animaduerti,ille mihi poenas luebandonec quatuor ligna pedirG Germa inorû (nam iam tes ea in caftra ad Cæfarc fignificata erat,qucmadmodG Mau-rorum incurfu interclufi deuita pcriclitgremur) cum ercdis SC uoîannb.uexil lis in occurfum iuxta métis latus properantia,propc nos in plcno conîpctftu habercmus.Tuncprofuo quenc$arbitrio,quadiuertcre uellcr,«iimili.Sicfæ-pein alqs SCgrauiorib. cafib. unius alicuius hominis ftudiofa,amp;^ diligês indu ftria,folerslt;ÿ SC acutum ex tempore confilium,multorum côfei uat falutem.
Hicitaœ (utadCæfarem rcuertar) refiduis colletftis nauib. quæ à tempefta te faluç adnucfupereflent,iihpofitocpcum maxima difficultateob indefinen tem perpetuæ tempeftatis rabiem,cxercitu,omniq; adminimam ufe^, uilifsi-mameç perfonâ, qui adefletuiuo homine remorantibus tantifpcrcum bom-bardis in Maurorum,fiquamforte intentarcnt,incurfioncm,omnibuscum tplbmctCæfarc,Triremibus, uela uentis concefsit,ôCin punefto omnes abfc inuiccmnaues,ui tempcftatis,quæfemper horrcndaperfcucrabat,ita aliæ a-lio difîe(ftæfunt,utnunquam ferèuna cum altéra apparuerit. Suntcç diuerlb tandemlittoriinHifpania,Italiaq; appulfæ. Cæfar primum Bufiam,Afri-cæ inter Tunctum Ô£f Algeram,CæfareanisPræfidr)smunitum oppidum SC caftrum,licetinccn(flo totumuaftatum,delatus,ubi SC Gropaldi Galeô na-uis,4nquaipfceram,applicuit:illincc5 Cæfarpoft uigintiSCunum dies, qui-bus Bufiæ, ob fæuifsimas perpetub tempeftatcs,hscferat,lôlucns,Sardimam,
Maiori-
-ocr page 1089-petiiri^a Epitome- 1847
Maioncamcp prxterkgcns, tandem poft Natalcm Domini Valcntix in Hi-ïpània applicuit.
Deinde an. M. D. XLIH. Gallo Parpiniano opp. quod obfedcrat,fugato, 154 j. CæfarBarcinônac,numefôftcumexercituclaflecon(cenlâ,inItaliam tratjeft, non finçfalùtata in trartfcurf«,exoneratisTriremium, Galeonumcj crebrius ad portiim boinbardis Mafsilia, iuxta præternauigata, GenUæ in fine A prills applicuit. illinctj per Infubriam amp;nbsp;Alpes, Spirath in Germania dim exer citu contendit,quo in fineMaij peruenit.Vhdein Augufto menfc,præmifsis f)er Rhenum Humen centum nouem grandib, bombardis, in VuikhelmS uliæ,Cliuiæ,ô(fBergæducem,fidtûm,amp;ante mm Gallo,abfenteCæfâre ac pro mortuOjiiibmerfo fcilicctin mari,ia(ftatb,Luceniburgiam ôC Brabàhtïairt infeftantem, cxcrcitö ducit quö Andernaci SCBonnæ expoßto, Dürac opp. luliæ,quondam lmperij,pauro ante in uïm fortüitam fofsis àggerib. SC prælî-dnspratmunito, totumadmouet.Quodftatim bombardarum iaculis puHa-tum dedicionepoftul3ta,irrifa amp;negata,uioIenterirrQpentibus Hifpanisbe-ditibus,expugnatSCoccupat.Necadhucuulgb einsditionis,ucrus efle Car-far credebaf,led cômérititius SC Calcearius,qüi ipfi fimilis eflet (Tantä eft uü! gi,in perfuafióneïenieladmïfla,pertinaciajnifi cûmiàm tótolüliabéii. t)u-catufuba(fto,ipfbruni principem in caftris ante Ve'nloä ojsp. Gelriac fîBî Rip*-plicem feciflet.Tum hocimpedimento fublato,fticcifocy,tótum eùm exèrci-tum in Galium, alterum belli capüt, conüertft; diilt;ftumlt;^ per Leodien. Sd BrabanticamditioneSjLandtitio HannoniacopP. à Gallo direpto SC occur pacojinobfidionem admoüet,quodpoftlongam,fednon bene confidera-tarn Cæfaris SCAngli ex uriö taritum latereobudionem,tnoppugnatum tandem rdinqiiitur.
PofthæcCçfarfîhitisSpiraePrincipumCoimtijs, fiibfidiói^ defenfîuoab if 44» ïmpèrio promiftb x. lunij c’on(criptum,in laccflentem SC Liicemburgurn i'arn occupantem Galium,cxercitumMetas tierfusducit:lllinct^poft redditum Lucemburgum,Campaniam Gallicamcummiliteincreditur.- Etobiterld-nioopp.capto,adS,Defiderij opp.pergit,ubic^rafafeptimanas aliqhot n-git. Ç^jod bombardarum globis grauiter feritupi, perHifcanos SC German, ptdites fruftra oppugnauquod militem intus bellitofum SC perftrenuem ha-beret,2Cqui potius moriglofiofé, quam deditiorem faceremeticulofe,paratas eHet.Hic uirtute bellfcä clanfKRenatum, Auraniac Principem Comitem Naflauianum, bombardaciaculo inmunitionibusantc machinas bellicasôC excubias pér humerum dextrum trtiedum perdidit,non fine ingenti SC Cç farts Sc totius exercitus mœrore SC ludu. De qua re ubcrius in feius belli de-fcriptionea^imus.Tandem tranfadione dedito oppido, Caefar ulteriusper Campaniam,totum ducit exercitum:omni3cp,pfæter Chalone opp. in quod pcrmunitum,feledifrôC peditum SC eqùitû pratfidia Gallus impoiuerat, op-pida,tncolis quidcm,fcd non bonis, liacua obitçr ofFcndit : practe^ ornneni opinionem,etiam maxinlani,celeberrim3c^ Suefsiónê ciuitatem. Tantum fi-quidem terroris ac pauiditatis turn Callis iniedum fuifle ab aduolante Caria-re !nemorant,ut coplures ex opulentioribus ipfa Lutetia,ab quaitinere eque ftr? uix fefquidiei äbcramu8,relida,in Aquitaniam uflt;ç trâsfugerint. Ac tuin Gallus mifsis Icgatis,pacis cortditiones nouas petiuit,quas’ SC obtinuit. Öè quibus rebus omnibus,nos in commentarijs return geftarum Catiaris fufiris utdiximus,mcmoramus.Reuerfusitac»Caci3rinBrabantiam,exercitum di- • mittit,cum Carolo duce Aurclianenf. Regis Gall.filio,qui apud Crepiu opp. poft firmatas pacis conditiones ad Cæfarcmuenerat. •
lam deinde anno, xlv, Cæfar abfolutis, vn. Augufti apud Vuorma-if tiam Comitijs, altjsc^Ratifponse ad futuramanni fequentis «eftatê indidts
Brabari’
-ocr page 1090-184S Caroli V. Cæfaris gcftorum ßrabantiamrcpetttxVndcmox rurfuminOdobrieuolatjRatifponäadafsi-gnataComitiapergens.HiccumperpauciPnncipes comparai ent,déclaratis profcriptioni^ hoc cft,Anathema« amp;nbsp;Banno Imperiali, loannc Fridcnco Du ce Saxonia: Elcdoretamp;Phihppo Comite prouinciali Hefsiæ pro inobcdi-enübuSjConfcripto exercitu, iitrunquefiib obedicntiæiugtim redigcredc-creuitJnquo etiinondefuitipfiuspropofito ÖC uo«s fuccelîus, tarnen cum ciuitatescomplurcsimperij,eife rci,pratteropinionem Caefaris,uircs undi-que maximas côflantcs,miicerêt : diaitç duo cum potentilK copijs tum fuis, tum Ciuitatum,tum aliorum quoquequorundam Principum, eo ufc^ ferme cxcurrerentjiion potuit red3,licuti decreueraguel in Saxoniam,uel in Hclsiâ ducere militem: fed coaeflus aduolâtibus moxin uicinijs occurrere, bcllumcç trahcre,2lt;excrcitiimiuxta tenerecontra aduolan«s,in oppre^sionem, hoftis poten riain,Ciuiratumt^ in exifiimationem contra fe manum, didis duobus auxiliari ope porredam.
Hic tota aeftas, nonfæpe,neclongèuariatislocis,iuxtafc inuiccm,utr{n(^ ininaciter q^uidcm,6C inndiose,fed line commiflb St' defigna to prælio trada ôtltrita eft.Tandem inhyememuergente,non tulitbrumalis amp;nbsp;inhorrelcen-tis coeli indem entiain,ne(^ perdura uit in campis, pars aduerià. T um in fufH' gientes inßaurata expeditio ed : miflb primum inucAigia cum fuo milite,Bu rano C omita fed capitis pnus maiore ex parte deditiôe ijs, quae fuppetias ôC auxilia Eledori Saxon« Wdîbrum Principi in id bellum tulifient, Ciuitati-bus quibus expeditis fub obedientiæ fidem «na cum Vdalrico duce V\iir tembergen. redadis, Saxonicm x x 1111. Martij ex Nurnberga cum exercitu ingreditur.Succurritcçipli, vu. AprilisapudAcgtam Voitlandiæopp. Fer-dinandus Rex Rom3norun^ratcr,cum Hungarorû exercitu. Nec löge pbß, id eft, X X1111. Apr ill s tradiido per Albim fl. equeftri exercitu,fugientem ab altera ripa didumEfedorcmSaxoniæ ad tria ufque milliaria ipfemetpetfe-quitur,fuiisc^ diftipatis eius copijs, tarnequeftribus quam pedeftribus, ipfum capit. •gt; nbsp;nbsp;•
Helftim deinde X vili.luntjapudHallasSaxoniar,deditione fupplicem accipigamp;^exconditionibusS^caufiscaptiuum detinet. Ex Saxonia deinde confedo bello,eius£j duobus capitibus captis,rcucrfus,Auguftam Rheticâ, côuocans ad noua ibidem Comitiaprincipibus Imperijcç (Jrdinib. xxiij* lultj ingreditur. Ibicompofiris SCordinatisbona ex parte Impcrij.tofiuscÿ Germaniæ in côcordiam tranquillita^em,annuo ipacio rebus: 8C Religio-ne atqueEcdefiaftico ftatu,ufquc ad futurum Concilium, promulgato con-cordious omnium animis ÔC uotis fuper ea re^dC atdito publice okcreto, refor man's:SenatucKurbis Auguftanae flmuldenouo dedudis quibufdam rid-busconftitutoordinato:Scftnitisultimalunij anno m. d. xlviii. Co-mitijs. X111. Augufti Augufta di(cedcns,edudis fecum urbcPratfldtjs pedi-tumfprafterduo ligna) acdimiisis,peryimam(inquaöCipia nouumMa-giftratum obiteroramat,concionatores{pedido repugnantes,ofiicio rcmo« net)Sc Spiram, Vuormatiam,Moguntiam, Coloniam ScMofaetraiedum, BruxellamBrabandacreuerdtur Xi i.Sept. Eius nos belli «ires omnesSC or-dinem in Catalogis utriuftjj cxpedidonis,quos nuper aedidimusjpofuimus ;
ubiSlt; Bremen, conflidum flmul hiftoricafiae retulimus. Totum autem hiftoriam huius,in commenta-rijs noftds.
LABO.
-ocr page 1091-Pcrftrifta Epitome. * nbsp;nbsp;nbsp;184?
LABORES CAROL) V. IMP. Dl.
STiCHIS COMPLEXl, PER
MAM ERANVM.
HErcules cdomuitmonflftiul mentit a perorbeni:
VerttitAtufuperAijUiuA^monftrAiiomAt. -
I nbsp;nbsp;Primù m compefcis communiA cunÜA uolentes
^iißgt;anos^fi^bdens perfide coUa iugo.
z Turn mox deturbAs excelfo uçrtice Maurof, SAluificam Chrifii^qui renuêre fidem.
i nbsp;nbsp;Ad Pdpiæ inßdtum cdpis ipfummanid GaHnm
lnclyta,cum focio Rege tiaucirro tuo,
4 Tum cdput tmperij cdpit O' cum Pr^fule Romdnit Tc ig«4ro miles fecit dt iUe tuus»
SupprimisO'fubitorurcfiresHAdrtetumultuSf Omne ex communi^qui uoluêre bonum.
6 TMfiï mdre Tunetumfienobdrba Marte repulfo, Cum GdleothiCd protinus drce cdpis,
Aufumq; Ruftridcdm,Turcdmobfidione,'vienndm CingereiCummdgno,Cdrle,pudorefugd^
CIDÊRE HISTORICA N A R R A T 1 O, A B HADRIANO
Barlando ProfefTore Louanienfi confcripta,
Anno 1525,
DucrfusCarolum Qbi'ntum HifpaniarumRegcm,ô^ iam E-ledumRomanum terra maric^præpotentemPnndpemlpi erigere eft aufus Rex Galliarum Francifcus, eius nomi-nis 1. uelquiaprælatum ftbiinImperioægrêferret, miferat enimô^iplenonunamlegati^nem ad Eledores facriimpe rq,uel quia illuftrandi no minis Qccafionem quacreret.Siqui-dem perfuafum eft, nefcio quomodo Chriftianis regibus baud fieri pofte, ut alia uia,quàm bellis interfe gerendis,imb fortafsè uerius dixerim,exercendis fpolijs immortalitatem parent. Itaqj belli huius initio Gallus quædam loca noftratibus,noftrates Gallo ademêrunt.Vtrinc^ à belli Imperatoribus res cu« ratae baud fegniter, quid cafu,quidinduftria,pararipofsit,bine atque illinc profpedum eft. Tandem 8C Mediolanum Gallo ademit Carolus. Erattj fu-pra M. D. Vigefimus quartus a Cbrifti natalidie annus,quum Septembri menfeexercitusCælàreiMafsiliamobfiderent Vrbem infignem amp;antiquâ Galliaî. Duces exercitus erant Carolus Borboniæ prénceps, qui nuper ob ‘ caufas,utfertur,iuftifsimas,à Gallo ad Caefarem defecerat, amp;nbsp;Marcbio Pifea-tix uulgb ficnominatus,ambo uiri,ad omnia uel excogitanda,uel cxplican-
Wu da con-
-ocr page 1092-i8fo Dcfcriptio Obfidioiiis
da conriItajprudcnttfsimi.Ganorum Rex FrandfcuSjper idem tempus,ex dp uerfîs'Europac lócis, acri dcicctti undicp habito, magnos contraxerat exerci-tus,ad foluendam Mafsiliæ obfidtonem. Hue in'jhuc pfoperan,no(ftcs dies-queciim audüTentCæfareacducesmilitiac, reIfcftaMafsiIia,copias alib fua» abduxerunt. Eratenimutribuslongèfuperior Gallus. Cui cum renuncta-tum efletjtotam ferè Infubriam,peftifero morbo uaftatam,graflari fæuirecç irt dies hoc malum inclcmentius.cum tàm inftrult;?lo cxcrcitu Italiam peterecon fticuitjCuiusboaammagnamque partem fefpcrabat facile, fie paucisquidetn dicbus,in fuam poteftatemredadurum. Is mira igitürQCincredibilicelerita-te,fuperatis Alpibus,ineunteOdobri,agrum Mediolânenfemattigit. Inte.. reàpari ftudio efteb properatum à Cæfarianis Ducibus. HiPapiam,aut(ut ueteri dicam nomine) Ticinum,iilius Duces cum equitibus aliquot Medio-ianum ingrefsi funt, Regi amp;nbsp;coptjs eius hofpitia petituri. H^c agitantes iii-bitbopprefsitFerdinandus Archonus.quipræfedus erat Caftroium Cælà-ris.lntramoeniaoccifi aliquot,cæteriqua poterant fuga dilapll. Haudmul-tb pbft Neapolitanus Vicercx,cum fuis fiéipfecopqs eb properauit t uius ad-uentuprincipis,didu mirum,quàm totàexultaueritciüitas. Ducibus in animo erat hue uniuerfum traducerc exercitum, Vrbemt^ dcfendcre,fi quid Gal lus moliri uellct.Sed dum necj muro,aut uallo fatis munitam, neque in turn-bus fiepropugnaculis quicquam bellicarum uidiHent machinarum,relida ca,Laudam Pompeiuenerunt, deindePapiam (he cnim nunclibetnotiorc uulgbappellateuocabulo^Duxconeefsit Caefarcus Antonius,cognomen-to Lyeua,uirin primisftrenuus. Qiiänqüäm acftate,quaf præceflerat,ingen« tern ciuiumuim abfumpferat morbus peftifer, Antonius tarnen oppidum hocdefenfurum fefacilè fperabat aducrius gentem Gallicam : Sub Idus itac^ Odob.hoftium exploratory^uStn Papteniiagroconfpertis, Dux ipfe una cum pracfefilo Caftrorum Caefaris mania obcquirans,muniri loca omniader rea,8eaerea tormenta,globoffÇ tormentariosfubuediari, aggerem fhtuslub ftruijd'cnii^nihil noneorum parari iiibet, quae adaccendum hoftem pertine-reexiftimaret. Durflfcaec Papiaeagunturaduibtis fie milite,quiintuserat* GallorumRexcum fuisproceribusad Carthufianorum baud longe ab op/ pido difsitum cœnobium,uenitquintoCal.Nouemb. eodem tempore, fii^ab nuius exercitibus obfiderf,8e oppugnari caepta eft Papia.Hic Caefariani, una atlt;^ altera imnrcfsionefuftentata, Gallos quam multos trucidant,alios in fu-gam agunt. Poftridie uniuerfo Ticini occupato fuburbio, Galli molendina (fic enim uulgus nominat, quibus ad uftlum quotidianum paratur farina ci-uitati ) partim ferro fubuerfa in flumen præcipitant, partim ign^ius dedunr^ ita futurum fperantes, ut his fublatis,propediem panis laboraret inopia ciui-tas. Verum liuic malo ftatim occurfum ac inuentum eft remcdium,fa(ftis intra mania ligneis huiufmodi molis, quas equi paritcr ac homines in gyrunt agerent. Hiepafsimin facellis.in fcholislegum ciuilium (eftenimhæcVrbs gymnafioquoqj infignis)farinam parari uidiflTes.Tiirricula erat in ripaTiei-ni baud longe à mœnibus,unde Hifpanorum armata mantis facile Galluni prohibebat, nead Vrbis murumaccederet. Fliccertatumaltquandiucum eflet, neep rebus indies peflTum euntibus amplius ferre uim hoftium polTcnri Hifpani corporum padi incolumitatem,fe dedunt. Vidor Gallus contra ft-dem datam omnes,qui eum paulb ante locum tutati fueranr,fufpcndio neca/ uit. Qiiamremutparer3f,iniquifsimotulitanimoDuxCæfarcus. Turniri Papienfibus ademptam Gallorum aliquot pedites conlcendunt, omni telo-rum genere diuexames Germanum quiea parte ad tuenda mania dtfpoft-tus eratiufluDuds Antonfj. Tandem eb adueda machina, quæhuicfinem incommodo maloc^ fecerit.E'inuro enimjerreis iniedis globis,nô fine Gal
lorum
-ocr page 1093-Vrbis Papienfis. iSji
lorum ftrage corruit curricula. Odauo idus Nouemb.de communi fententfa ad oppugnandam urbem totus ferme cxercitus rapitur,magnocg bellicarum rerumapparatuinftrudus,adipfasquo(^foHas,admouetur. Qui intus erar, uafa lignea,terram,alia multa comportare,aggeres erigerCjUihil hofti oppor-tunum relinquere, nihil fibi quod idoneum ad depellendum effet ncglc-dum permittere, Hoe ftatu rcrum Hippolyta Maflalpina, fingularisani-mimulier,nuncplures Germanos Hifpanofqüe,nunclinguloscorambeni-gnèappellafle, fortes confïrmafle, timidoserexiflè,alios alia ratione cohor-tata,a,utbonumhaberent,animum,iufsifle traditur.Biduo póftdifiedispri mum baud uno loco mûris bombardarum idibus,acerrimè pugnatum eft, dum neutricederelocouolunt. Tandemftragemultifuperati Galli, alq in-terficiuntur, aljj in foflas praccipites dantun Hoe nondum peracfto prælio, Galli,aliaurbisparte, ciuesmultauioppugnant,fed maiore aliquantó ijfe defenfttantesreuftunt. Interea Antonius Lyeua Cælàreorum Dux exerci-tuumfuos admonere,nihil pulchrius eflè,quàm pro gloria certare, meminif-feeosdebcre,cum hoftibusremgeri,quosfæp'caliasuiciflentipfi. Hisuel paucis accenfi milites ferocius multoad pugnam proccfsêre uidoriamfibî certam promittentes. Fufus tandem fub uefperam Gallus,multi caeft,multi infoftàs præcipitati ôdlapidibus obruti,quorum cafuconferuati, alq defer-ta oppugnationetrepidi feincaftra recipiunt. Dehacuieftoria Antoniusfta» tim datis ad Viceregem Neapolitanumliteris, fgt;tigatum militem pafTus eft conuiuijs aelufibus fereficerc, SCquietemcapere. Interim ipfehauddecerc exiftimans principem uirum,cui exercitus commifsi lunt, in cuius cuia pen/ dent return tanta momenta, folidam dormire nodem, qui fradi erant agge-res inftaurandos, trabes, grandia faxainmunitiones deferenda curat,urbem qûcobequitans nihil ufqücnegledum patitut? Vrbe tota fupplicationibus decretis,immortaIiDeofuntadæprouidoria gratiæ. Per eofdemdiesap-prehendit equitem quendam Antonius, qui Gallorum Régi fignificaftè di-cebatur,inurbe multam efle pulueris tormc»tariy«opiam, uigilaretipfe, baud fieri pofte, ut obfefsirefifterentdiutius. Hic tab's cmæftionifubiedus crimen confitetur,ac publice exenteratus, membratim dinecatur,ad omnem proditionis materiam in futurum tollendam. Sub exitum menfîs Nouem-oris Galli animaduertentes,qua parte oppidilabiturTicinus amnis, fine fof-là ÔCüallo eftemœnia,ftatuerunt ab alueo ueteri,in aliam partem aquas deri-uare,utitafacilius ad patentiaVrbijmœnia peruenirent. Res tentata, con-iedis in alucum trabibus, ramis 8C arborum truncis maximarum. At non fuccefsit,in»pedirienimhaudpotuit, neinconfuetum recurreret locumTi-cinus. Hîc dum Gallus in caftum per dies aliquot laborat, Cæfariani inte« rea totam earn quæfluuiumfpedat partem,excita to aggeremuniunt.Secun dum hæc milites Germani cateruatim ad Ducem concurrentes, ftipendia fibi débita exigere,undefeueftiant,undcuenti4 quoque fatis faciant. Dux Antonius, audita militum quærela, cum Aihil fuppereftèt nummorum, animo uehementeranxius diuerfa fecum,SC cum fuis confilia agitare cœpit.De-cretum eft tandem, utMercatorespannarq militem ueftirenqóbfidionefolu ta'aCæfareoquaîftore pecuniam accepturi, nummos exterimutuo datent, ucrum hincmodica coada fumma eft,tari enim ciues, rarus état in urbe mer« cator, bonam namque ciuium parte fuperior abfumpferat peftilentia, multi quoeç iam impendente obfidione,Papiam reliquerantPræfedi igitur ö p pi» di 6C magnam falis quantitatem, 8C quod mutuum ab Alexandrinis quiottC-dam negotiatoribus.qui eb uenerant, accepiftentfrudientum, publiée uen« diderunt.Sed ubi nec his quidem modis tantum contrahi potuit fignatæ pecuniar, ut militifolueretur,*hobilis DuxAntonius,fua argenteauafaomnia
VVu » ; conflariÿ
-ocr page 1094-Dcfcriptio Obfidionis
çonflartjSC in nurnmosconucrtiiufsit,undc ftipvndiumeftmilitifiihminP ilratum.O'mïum cantari dignum.Hic argenteam fuppelledilem, ut bellutn gcreretjCtues defenderet, coiiBauit. Alij ut dues fuos expïlent, ut aurea ôd ârgentea uafa comparent,bella gerunt.Crefccre ccepit hoc tempore oblîdiogt; nis calamitas, tanta eni'm laboratum eft inopia rerum omnium, quæ ad ut' êlum pertinent, ut equinx carnes ÔC afininæ obfefsis pro cibo fuerint » Mali huius datam caufam exiftimo,quod ubi haud multb antèallatus intra urbem nuncius fuilîct, Caroli Cæfaris propediem uentura auxilia, in magno amp;nbsp;pu/ blico gaudio exercituum Duces, piandrjs aliquot nimis opiparis militem ad hibuerant,undepenuriamabfumptisomnibusnafcifuitnecefle. Pereofdê dies etiam lignis ad cibum coquendum deficientibus miles pukherrimas d-uium aèdes diruit. Tarn durum eft telumnecefsitas. In his malts laceflereob-feffum Gallus Germano excubias agent!, Afininx carnis efum exprobra-bat. Quibus commoti illi per Caftdlum Protomartyris uictnum xdiculxfe proripientes, Gallorum unam cohortem fudere. Hie addunt quidam hominem adAntonium , qui urbi amp;nbsp;coptjs prxfidebat, ab Rege Gallorum ex trufum, ut de tradenda fibi in manum Papia cum eo ageret, futurum ut à Rege magnam auri uim^arqucannuosacciperetproucntusamplifsimos. Ad qux uerba Dux egregius, quanquam fidem muneribus anteferrct. Te, inquit, cum tua iftac prxclara legatione laqueo uitam bodiefinireiu-bercm,nifi cognita mihieamp;t in temorum probitas, uitxqüe fandimonia. Fuifti enim mihi aliquandna confefsionibüs , proindeabi,ncquederefaU' iufmodi pofthac meadeas.Regi tuo,quihuctemifit,renunciabis,Papiam Cxfaris effe, quam fi ille fuam ene uelit, armis QC fuorum languine nobis adü matoportet.Nihil remifit per hos dies rerum omnium caritas. lam una erne-batur gallina femiducato.Pa«latim res eb inualuit.ut uix equinx amp;nbsp;afsininx reperirêtur. Qtium obfelsi penequotidiein hoftium caftra excurrerenteoft^ fxpius nihil tale metuentes adorirentur.Gallüs ambitum Vrbis, quantus ei'* fetfoflàôCuallodnge^^feftiijatj nePapienfiumexploratoribus, fi quando cxiftentjfadlis eflet in ufbem reditus.netj auxiliäres copix ad obfeflos ingre di fine pugna ualerent.Rumor enim in Caftra Gallica manauerat,fepte Germanorum millia aduentare fubfidio Cxfarianis, eaft^ copias ad Ciuitatem Laudenfem profetftas, partim intra muros , partim fub moenia confedifte* Hacitem caufa RexGalliarum,magnisftipendtjs oblatis, maioribus pollici-tis,ad fe accerfiuit loänem Mediceum bellicofum, acrem,atc^ in uidorijs enit tritum uirum: Qui in Regia Caftra cum armata peditum manu peruenit prü die Nonas Decemb.Huius aduentus fpem uicHorix magnam Gallorum du cibus,maioresRe^i fpiritus,excitauit,qui fub appulfum candita uexilla quin decim, haud longe à ciuitatis muro dilpofita, often tat, ita futurum ratus, «t nouitate rei,SC fpccftaculo infolito,perterrefaceret hoftium animos,dehtne e-iufdem pedttes,admotis ad u^bem fcalis,eam capere funt conati. Sed acciir-rens tempeftiuc Germanus, impetufado, militem Mediceum fadle deijciL Iterum ftipendia efflagitare Germant,quibus et ftrenuis, in eo rerum ftatu neceflart|smilitibus,utperomniafatish'eret Antonius aCanonicis teplima* ioris multum acccpit,fa(ces,infignia,uel argenteoSjUt puto,baculos, qui cinenfis fcholx redori ad comitia,uel eupti alio, prxferri confueuerät, etiam mutui nomine acceptos, in nummurn eöflat, à fingulis quolt;$ ciuibus aliqua pecunix portio data eft.Äcceptis hinc ftipendqs, Germani,quocunqj res uo caret alacriterire, nufquam Imperia detradare,nulla non iure officij memo* res efle. Per hos diesmultb eratannona carior, ÖC cibariorum inopia maior: Nufquam nunc uidifles in foro uenales perdices, turtures, Sgt;C fafianos. Portuin od cepx in horum fticceflerant locum, in marcello tantum equina afi-
• nina.
-ocr page 1095-Vrbis Papicnfis,
n/fM, pints fijrfuraceus,per omnia Vrbis loca uenundabantUhTâm dómini-Cinatalis aderancfefti dies,quo tempore Alphonfus Ferrariæ minceps, ma^ gnam cormentartj pulueris copiam ti anfmiiit ad regE GaliorG FrancifcQ. Hic puluis ut tuco caftris inferri polFet, loannes Mediceus cum iatis magna equi' tû manu,ad feptuaginta paffiium millia contendit obuiam, AduecSo pulue-re, Gallus exukans,minitabaturfccolubrinis, bombardis,omniarmörumge HerePapiam breuioppugnaturS.Hic ingens terror, ac trepidatio ciuitatêin« iiaferat.Virgines,matronæ,faccrdotes teinpla adiré acdiuorum opem implö farai^ iufsi,pacem(^ per aras expoicere. In tantometuualdeconnrmatinint militü paritcracciuiSanimi.quüinfignis Dux Antonius,in fenatuliteras reel taflet,quibus à ViccregeNeapolitano certioresfierent,cSodo Germano-rS mllttiDUS, ÖCfexccntïs è Burgundia equi tlbUs in Veionenfem agrum, ue-nifle Ducem Borboniar,ad futurumeum propediê. Extitit paulo ante hos dies frigus atrodus,ut rurfum necefle fuerit ex ciuium dömibus, ligna ac trabes ad ignis ufum reuellere. Nonis lanu. Galli turrim quandam in mcenibus fits, machinis QC tormentis arneis quatere indpiunt. Biduo continenter quaf fa ta,ex parte concidit. Hofti pratter fpem hæc res euenit,conftituerant enim, fitotacorrUi(ïèr,perruinaseiusin urbem ingredi,idquodfadunon diflSd-Icfuiflcqnullacnimfolîà ad cam erat Vrbis partem. Haud multos poft dies areem quandam ftrenuè magis quam féliciter omugnarcadorti magna fuo-rum ftrageà fofsis mocnibul^ funt repulfi.Qiianquam nee Germanis,qui ar cem defenfitabant, incruenta hate fuit uicfloria. PoftridièHifpanicum Ger-manis uallum confeendunt, magnot^ impetu in tormentorseuftodes illatf, pracliu cômittunt.Cçfis plçrifcj,alios inurbem captluos ducunt.Iamc^ tçrtiS uipendia peten tibusGermaniSjdecrctS eft,ut (^pedinarij,13nij,pharmacöpO læ,cæteri^ ciues,qui opificio manuario quæftum facerêt, aliqua datent æris portionê. Antonius ipfc ut nulqu3 non effet fui fimilis, quod geftabat aurcS monde conflauit, Hifpani armorS Duces quidâ opulentiores, mufuû dede^ runt.Hac pecunia placatus miles,Dudbusfui^p«rêAnia paruit. Taceo hoc loco crebrasTicinenfium in Gallos eruptioncs,ô6pwgnas,Slt;!;ieui3 plçrac^ue l'nita ccrtamina,quibus nunc caefi multi, nunc multi ctiam capti. Sexto Cal. Feb. Dux Borbonius,uir fortis,SC multis rebus geftis clatus, repente cû uali-da manu apparuit in agroLaudenfi.Haccrcs ad GallCubi manaftctjpoftridic mane totmenta omnia,qtix urbis moenia fpedabant,auehenda cui auit ad Id cfi,qua uenturas putauithoftium copias, ita prohibiturus ne propius accede rent.Militê auolt;5 in urbcculis,cmas occupaucrat, hyemantê, ad caftra uoca» UfcBorbonius ucrb 06 Vicerex Neapolitanus, ubi iam Galles adoriri ftatuif fent,rati quod poftca cuènit, fuperiores fe futures, cfl fuis iâ propius acceflè-rantexcrdtibus.lamtÿdiesuenerttfextusanteCal. Martias, quo téporeex loco caftrorum emincntiorcPapicnfibus,qui qJus quatuor iam menfes indu fi tencbantur,belli data figna.Quod ubi intellexit copiarum Cæfaris in Vtbe obfcfla praîfed:us,mire cxultansjbona enim fpes habebat animû dus futur» uid:oriæ,conuocatis fuis.Nunc animis opus eft milites,inquit,uocati nos for tunâ iequamus. Nadi uirtute eftote, qua me eunt? uidetis, fcquimini Duce. Hæc ubi dixit relidis qui urbem tuerentur,copias cducitPrimum omniû tribus locis effrado arietibüs,caftrorum muro, qui Gallias acies egregiè tueba-tur,Cæfariani uallum irrumpunt. Rex ubi hoftem intra munitiones efiè audf uit,fub auroram,iubet una cum bellicis machinis obuiam ire armatos, qui re-fiftantô6Caefarianosprohibcant.Itur,pugnacommit4ituruaria,atrôx, cruert ta.Et iam Galli noftratium bellica inftrumenta maiora obtinuerant, C^iaria* ni pedé retrahcbant,qu5 AJfonfus Marchio Guaftienfis,uir coiifcrendis ma-nib.audador, in Gallicas penetrauitacieb^ Cuius aduentu refumptis animid
VVU 5 noftrf
-ocr page 1096-1854 Dcfcriptio Obfidionis
nofth in ho(lcm(erat hic Heluetius ) redcunt. Voces pugnam ïnftaurantfurtt CxfarianorS,exaudiebantur,cgditegladtjS)figttehaftis,lTernitejaciilïs,hadc nusi'tapraclufumeftfuturæ pugnac. latnBorbomusfingulari prudentia uirj et bcllicis rebus cuilibet ferè ueterum comparandus, ita fuos paucis quidem, fed effïcacib. uerbis hortatus dicitur. Nihil refercuiri fortiflimi, quotpeditö, quotequitum millia Gallus ad Papiam adduxerit,quando cQlongemaiori-bus coptjsfæpiusacprofperèfemperconflixeritis. Adhibetemodo animo» alacritatis acnduciaeplenos, haud enim in limine uellrorum laborum, fed in cxituftatis,Gallorum(utipcro)uidoresdomumreuerfuri,fipaulum adhuc niti ualuericis. Crédité uos ad praedam QCgloriam, non ad prælium uocacos. Dignieftis qui talibus,quibus abundant hoftium caftra in pa triam onuftire-deatis. Ad que Ducis optimi uerba (equutus ingens militumtlamor fe omni no paratos efledicentiûlmperatorê fuum peræquaôC iniquafequilibencer ituros ad Vnum omnes,^ ipfîus fortuna duceret.Iam amp;Mingaualius aderat V icerex Neapolitanus.ls quocÿ militem hortari,ut acricer pugnaret,lciret illi us uidoriâ diei,Galliarâ maximas opes in prædâ Caelàrianis daturâ. Hæc ille ÔC alia limilia, quac in tali diferimine a facundis Impcratoribus adhiberi folêt. ExaduerfoftabantinftrudacaduerfarumpartiSacies.Etiamtubiscanerein-cipientibus,renouatumeftpræliûmagnis amp;infenfis utrin^animis, necfpé militû difsimilûGaflàrianis fua uirtute^oftib.militû copia fretis. Marchio Pif eariæ Cæfarianus antefuot^m nunc ora ferri,nunc holte inuadere, peditêim mittere^hortari uoce, manibus fignifîcare focium adefle fe periculorû omniS atlt;ÿ adiutoremjUidifles hic Borbonium ferienfê,catdentê, in hoftê incurren-téjuulneratos ex acte fubduci iubentê,integros fubmittentê. Multi utrinque uulnerabâtur equi 6C uiri pet^ti pedes, equiti cques,finguli pcnèfîngulis aut enfe aut hafta ßbi aduerfi pugnabant. Rex Galliarû uir militari dilciplina, tu .corporis, tQ animtuirib.acquc clarus,amp; ipfefortiter dimicans, unius uexillife r3 legionis Germanicæ,an Hifpanicac incertû eft fua manu confodit.Horâ fe rèunâ dubius fuit,8C afieeps^ugnæ euentus quS repentefuorS cafu pedites Galli confternati,primum loco cedere,mox terga fimul uertere cœperunt- In praclio trucidati 'a Germano milite Sueui propè omnes, SC qui pro Gallo fte-terantltali.ExHeluetijsmiHequingentijDuces qüoeç Francorum cxercituu praeftantifsimi.In quibus clarifsimis praefetSus una cum fîlio, DuxMonforti uSjPrinceps Tremolius,Bufius,Chiamonius,Bubaufius. lacebant humi paf fim jCquis effufi nobiles pariter ÔC igno Wles.Qufdam adhuc palpitantes, alif ut fuo ueftitu obriguerant,aut enfem,aut parmâ tenentes. Crudelis ubit^ lu-lt;flus,ubi(jpauor,amp;plurima mortis imago. StabatiamRexGaniarûunditç telis expolitis, cum fuis hortantibus,ut re iam inclinata èprælio excederet. Non faciâ,inquit,hic extingui pulchrum mihi 6C laudabile exiftimo. Ea futn ftirpe,qs maiotibus ortus,ut non tam longam uitam quàtïi nominis acternità tem optare debcam.Hçc ita locutuSjCum fuisiam ad làlutcm magis,quàm irt fp em uidoriç aduerfus hoftê dimicat.Verùm ubi extrema acies 'a Caflàrianis eft equitibus circumuenta,6Cà fronte alq urgebant infeftius, RexFrancifeus .uiribus,auxilio(^ deftitutus,capitur,8C c6 eo Rex Nauarre, alHcp plurimi no-biles uiri,Pontificis Romani legatus,Princeps Mamoranuus,Plorenges, Le» fcu,BonaualIe,Durantius,Bofula)Brion,Valmontius,Obeguinus,Santcm6 inius,Camefiêfis,Lorges,Naures,Riaus.Etmilitibus gr^artjs,qui profliga-ta acie aufFugere funt conati, multos cum totis armis in Ticinum delîlientes, «rapidus amnis ablbrpfrt. Alq ab occurfantibusmedia plantcieequitibus in-tcrfcêF,capti funtalq.Horum tanta multitudo ut capientium numerum uicè-.rint.Quos omnes poftea armis exutos,Borbonii;s incolumes dimiG t. Catlb-tum in praclio numerum, quidam ad Septem, alq ad decem millia redigunt.
Nec
-ocr page 1097-Vrbis Papicnfis/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isjï
Nee tarnen incruenta hæc ften't tn'dona, Cæfàri i'fi cuius excrcitii pff ter fnfig nes aliquot duces odwgenti ferè,defidcrati. Alenconius princeps Gallicarü partium, uidens fuorum ftragem,quadringentis cum equitib.ex hoftium ma hib.elapfus,Gallia uerfus maxime citato curfu contendit.Hancuidoriam cum qua nullius unS ueterum Impera torum nee laureas, nee aura tos currus poflecomparari exiltimOjCæfàrianinotfle quædiêMatthiæ Apoftolofacrû præcefsit adcpti,cum præda,captiuifc^ regib.ac tota ferè Galliarum regni no bilitatCjPapiam ouantes repetunt,magna ciuium quoeç Læticia ÔC gratulan-tium,acclamationib.urbêlonga iam obfidioneliberatâ ingreflj.Hîcfi unquâ alias,nihil omnino tes hominum cernerelicuit, quum Rex paulb ante copijs egregiè ad belli ufus turn armis,tum cxercituum dutfloribus, ac bellandi pe-ritia inftrudifeimus,repente omnibusÔC copqs SCarmisexutuSjinpotefta-tcm hoftium uenit.
NOVA QVOMODO
A' CÆSARIANO EXERCITV SEXTO
MA II, ANNO M. D. XXVII. CVM ÏMPETV VRBS ROMA capta,'expugnata, Si deipoliata fit.
le fexto Menfis Mai] hoc^ nno m. D.x x v ii. eft urbs Roma à Cx fariano exercitu capta. Cæfariani â^ud CampQ fan(ftû,amp; mona« fteriumfancftiHonofrrj,cumimpetu irruerunt mane èregione Xenodochij Sandi Spiritus,SC Hilpani primi erant.
DeindeHifpanimilites primum poft Campum SandumSd
Germanifub Sando ipiritufuburbium cœpe^untSCfupra quint^nlilliauiro rumocciderunt. Cælàrianorû forte (excenticccidcrunt,attamenmaiorpars Hifoanorum,inter quos Dux de Borbonia occubuit primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßorbonu.
Â'prandiooppugnabantVrbêipramRomâ, ad Porta trans Tyberimamp;^ SandumPancratium.Papa mane in Caftellufh Aw^eli confugerat,cumduo dccim aut tredecim cardinalib.Dominus Renfo de Sera Vifinorû caput. Ba-tarius,Tacob.Saluiati, Albertus Cornes de Carpo,Francus Ambafiator, cum multis Bancarqs Florentinis Epifeopis capti funt. Porta autem transTy-berimin duabushoris eftcapta cCexpugnata.
Poftea irruerunt in urbem Romam trans pontemXixti,urbem cœperunf, plures occiderunt,fpoliarunt amp;nbsp;d«litos fufeeperunt.
Per dece integros dies,Ecclefias,Gynecia,Monachos,Moniales, Si Cardin nalcs,Epiftopos,Prçlatos,Bancarios,rpoliar6t,dcditos coeperSt, libros, régi ftra laceraruntSCcÔbuftèrunt,inquib.multorSnegotiorû magnæeranteau-fæ,ita quod omnes plateæ plenæiacuerunt papyro, 06librisacbulk'slaceris.
SâdiPétriEccleliam ô6DiuiPauli tcplum Ô6alias egregias xdes facras o-mnesrpoliarunt,Corbonas,ca!ices,ueftesfacrasdcftruxerunt,uiginti auttri ginta domus excuftere.Dominicum deMaximis diuitem RomanumSC Vrfi num cœpcrunt eiuf(i filium uiginti fex annorum occiderunt.
Cardinales cap ti funt hi, Cardinalis de Sena quem peditum Dux c domo fuâ captiuum duxit, domo prius expugnata, Ô6omnibus ablatis, Cardinalis de Vallc,Cardinalis Cacfarinus,ambo Romani ô6Columncnfes,Cardina/ lisPôzett?,Cardinalis Aræ cœli ordinis minorû deobferuâtia, Cardinalis Mi • neruaeCaietanus,ordinispraedicatorû,omnes,ô6capti funt,etferedediderût.
Hifpani præciofiores domos occupauerunt certo^ prçcio æftimauerunt.
Turn poft fexdiespedites ah) ægrè tuleruntHiipanospoflîderepræciofio rcs domos, r^ête eafdeiTuJomos oppugnarunt, lingula^ obuia abftulerût.
In templo Sandi Petri, Caefariani, multos Heluetios j fatellites Papæ at($ Italos ante altare occiderunt.
Papamanfitin Caftello,cmifitglobos tormentales: ultimo Man fenondfl
VVu 4 dedft.
-ocr page 1098-i8jÄ Hiftoria de expugnationc
dcdiditjdccimo tarne lunij fc uidum dedit Carlä.Maieft. eo pado,utpctnö» uem menfes,militibus pendat integra ftipendia. Cæfâri (juó^ ut dedat Hd ftiam ciuitatem ueterem,amp; ciuitatem Caftellanam, fuamt^ ipuus perfonam* omnes arces fiC urbes inter Romam ÖC Neapolim litas.
Multi ex deditis amp;nbsp;captis Romam exeunt, attamen nulli Cardinalium id ipfum conccditur. Decimo dicMaij aduenitCardinalis de Columna militi« bus aliquot comitatus,amp; fecum ueneruntDominiAfcanius et Vcfpaßanus de Columna hi tres Columnenfium funt primates ÔC primores.
Pofti .diesipfe Vicerex Româ uenitô^cum eo Dominus Hugo de Mon gadis qui anno priori palatium Papæ fpoliauit. Al Archon Hifpanus Capi taneus.aduenit cum trib.millib. peditû Germanorum, f^tem millib. Hifpa-norum,ô^ Neapolitanorum quincç millib.cum quibus(GermSnis uidelicet ) Cacfa.Maieft.profecQafuitin Hifpaniamjii cum multis bellicisarmisaducne runt. Omnes milites abundât pecunia, ueftib. auro,alijfcÿ necelïariis reb’.
Aliquotmillia peditum equitû de Venetis ducib. celeriteraducncrunt, ac rccipife à Caefarianis poftularunf,attamen ab illis rccepti non funr,ièd folu uidus ipfis eft da tus,prxtcrea nihil. Dux V rbini cum hoßili populo fupra quadraginta millia ualidusirrupitapudYfolam,olt;flomiliarib. Italicis à Roma indies propc Romamcum Cxfarianis dimicarunt. Turn princepsde Arania , fecialesipfis trani^'fit,fecum ipfisiuftuminiturum præliumjcdü ftud ipfum renuerunt. Princeps de Arania in os belIicotormentoefticQus^ isimperatLôpardicispcditib. loânesdeVrbinaHifpan9,HairusCôr3din? Lyfiinghoc, Stephan», Melchior deFrÔsbergh Germano peditatui imperät.
Romæ fuperior gubernator eil Dominus deLamota nepos Burboni, Senator, Archiuia,fupremQiudi»ü,Camera Imperialis qdicebat Camera Apo-ftolica,fiC Italus quidê Cacfaris uicê in Camera,gerens. Multi militö, indies uicatim equität ut Papa, aut ut Cardinales in afinis aut eqs. Soletcß fubindc aliquisinfolentereor5,^üuin^iitrobenedidionedare, multi fatellitötym pana geruntcum Carduftliûpilisamp;Epifcoporû. Omnes plateæfeptédie-Dus oppletæ iacueruntcadaueribus infepultis hominum amp;nbsp;equorum.
Admodum laboratum eft pro commun! pace,attamen fibi foli prouidit et cauit Papa. Crux aureac portât et oftium fepulchri Diui Petri difcuftumjfpe fubtusinueniendæ pecuniæ. Inuetufto facelloNicolaiquinti,ubiindies matutinæôifVefpertinacpreces cantabantur, militates ipfi fuos ftabularunt equos. In domS Cardinalis Enckenfuft,qui Germanus eft, muItS bonorS ddatüeft,iHicoidHifpani percipientesillucaduenerunt, ipfiufqjjJ^ardinalis dom5 æftimaruntjtriginta millibus ducatorum SC poft quinc^ dies Melchior de Fronsbergh,filiusGeorgri,Cardinalem ipfum adqt, cumc^eolocutus,tü Hifpani timentes,neis cumGermanis pedib.domum ipfam occuparct,abie runt: Altero autem die pediteèGermani intrarunt amp;nbsp;in fuä tutela receperunr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
Copijs,EpiftolisTerracinæcirciterfex3ginta milliaducatorumamifir,dc-iHÜctl in indeernanib.HifpanoruminciditinGermanos, quieumcocperunt,ligal’e-c^l)J^f ejui runt,pefiîmeqj traeftatur amp;nbsp;adhuc ibidem detinetur, nefeiens quomodo eua-tiuk uitdre dat,timcndumcB eftnemoriaturexmagnaafflidlione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i
charyb» nbsp;nbsp;nbsp;Sciendum infuperquod in hoc tumultu nulli parcitum eft,necpDeo,nccp
dim, Sacramcntis,nclt;^reliqutjsfacris,necçecclcfns, ncqjfcpulchrisgynecq.s,fa-
• cerdotibus,monachis,uirginibus,mulierib.Germanis,Hifpanis,amicisne(5 inimicis,pueris necpfenibus.lmb omnes iuxtaachoftes traóatifunt.
OmnesEpifcopiôôipfælaticaptifunt, Bellicus ipfe populus caprosduxit dedomoindomumquinondumibluerunt arftimatam a petitam pecunia.
Egcnus.Vir quidam anno elapib uicatim Romacdeambulauit, ubiCçPa-pam Öd Romanos debellationem paftliros. Ad quem Andreas Adonus Se-nenfis uenit,öd amice dixit,ut talium uerboru pareus Sd tacens foret, aut pœ- ' namperciperct. Reipondit : Tempus fuumnondumefle. Sin autem ideo i punireru
-ocr page 1099-Vrbis Romx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18ƒ7
puniretnr id fibi in gloriam di. honorem ac falutem futurum. Simili modo contigit Romæ anno codem in iàcrofantflo pafchatis die: uenit Senenfis quidam,homo pauper amp;nbsp;feminudus indies Ecclcfîam S. Petri frequentans. Qui in confpec^u fummi Ponti.multa de Vrbts excidio proclamauit. Pœniz tentiam quoq; cundis faciendam fuafit,alioquin omnes intra dies paucifsi-mos maleperituros. Qiiæ cum ita prodamailet liga tores ipfum percufsere, ita etiam enormiter ut nigredo eins taciem immutaret. Ipfeautcm Dcum lau dans ac magnificans in carceres proiecllus eft,undecapta urbeliberatus.
Idem autem ipie Vates pauperculus eodem habitu incedens, nihil diuita« rum cxpoftulat,fed fuis contcntus,ab Almanis militibus (quia lancea funt co gnominati ) uulgb enutritur.
VATICINIVM IN= TER LIBROS CVIVSDAM EXIMII DOCTORIS COBOLAE NOMINE R E P E R T V M, A N N O A*
Chrifto nato 1440. Erat autem manu eiufdem propria con* fcriptum in fequentem fententiam.Obpt au* lem illc*i48 o,»
Arolus Philippi filius frontem habens exporrediorem, prominentes palpebras,magnos oculos,aquilinum nafum, anno acta-tis fuar i4.coronabitur,aut*dccim^feptimo iuxta aliorum uatici nia.Hicmagnumconfcribetexercitum, deftruettç ÖCperdeto« mnesrcgnifui tyrannides. Etficutfponfusamoremfponfacfibi conciliatjitahiciuftitiamfibiconiunget. Bella geretin24 annum ufc^Impe-rtj fuijfuocç domitos Imperio Anglos, HifpaniJsjArfgonas, Gallos, Longe-bardos prçmet. Romamqj ÔC Floren tiam iugum ferre doccbit expugnatis di reptifqjillis, uidorijs infignibus Ô6præclarisduplicem coronamconieque-tur.Deinde expeditionc tranfmarina fa Aa,peragrabit finesGræcorum,Chal dæorum,Turcarum,Palefbnorum amp;Georgianorum,illif($omnibusfuofub ditis imperio imperabit. Legem in commune ftatuensutquicunœ lignum crucis non adorauerit morte pledaeur.Tantus erit, ut non poflit renfti poten tiac eiusa quoquam. Dominuft^futurus fit totiusfereorbis.His autem omni bus à fe geftis, ad Hierufalem fand:am ueniet ciuitatem, ubi montem afccn* dcnsOliueti,abdicans fe Imperio,agct gratias prouidortjs,fibipracftitisà Deo,edenfi5 figna Slt;f prodigia fpiritum claudet extremum, Anno Imperij fui tricefimo quinto. Cuius anima excepta ab Angelis coronabitur pater patriae, primufc^ Imperator poft Fridericum tertium.
HÆC SVNT IN ANTIQ_VISSIMO
q^vodam codice reperta,
Nno à Chrifto nato t ç 3 o. falfus exurget Propheta, ex cuius per-dodrina Chriftiana religio non paruum patietur detrimen-in}$.annumfupra fefquimillefimum. Venetiaduerfus for cafus fentient.Gallia expugnabitur.Etfelix ille reputabitur, cui dabitur attingerc3$.annum, Tunccnim repurgabitur Eccle-fia. Inde nouusucrteturfeculorum ordo, aure? redibunt fccula. Tune capita ecclefiac honore prolequentur,Ponti-
fexob cximias uirtutes. Imperator
ucrepropter piëta» tem.
VVu S Oratio
-ocr page 1100-1858 ORATIO AD ROTÆ AVDIT.
ORATIO AD RO-
TÆ AVDITORES EXCIDll VRBIS RO
MAE, SVB ANNVM CHRlSTl 1527. CAVSAS CONTINENS» HABN ta per Reuerendifsimum EpiTcopum loannem Staphyleum
'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 s- Mai] Anno Chrifti 1528.
iOs erat tllis prifcis Rom. RcuerêdifK Patres uofrj cçteriuiriçftâ tes,parta dehoRib.uictoria,nee no in natalitijsCçfaru,ueIaliasj) cômodo Reipub.reb.fic exigentib. paucis admodû dieb. clauio forOjindicereiuftitiamj^dSenatusPopuluft^Rom.prôptius rei fàcrac uacaret,fiC dimifsis aliquâtifper tribiinalib.acftrepitu iudi-ciorûjOcio uel negotio liberius arbitrio frueretur. At nobi?miferis Si huic infelicifsimæ urbi,anno fuperion loge aliter euenit.Nos etenim nô (ponte SC arbitrio,fed Deus ipfe acerrimus fcelcrû Vindex,amp;f flagitiorû noftrorû,pro gratulatione cômodorûReipub.Chnflianç Si huius fandæ fedis,ied pro gra uifsima calamitate Si afflidioneeiufdê,nô pro natalitio Clementis v 11. Pôti. Maxi.ied^ captiuitate Si durifsimafutita dicam)reueritate,illius denicç non paucis dieb. fed integro anno ultra,Deus inquâ,per manus fceleftiffimorS hominû,uel ut uerius dicâ,rguiGimarû ferarô,iuftitiam indixit,tribunalia no» ftra fubuertitjlocû huncfacrariû iuftitkr, cû omnib. ad diuinû cultû pro more ibidé exiftentib.expilauit,fffophanauit(ÿ libros noftros,diuinas ô(^ humanas leges continentes, quib. pro adminiftranda iuftitia toti orbi fcdulb utebant. Qiïofdâ ex illis dilacerauit,quofdâ igni confumpfit, reliquos aut qs quorum fueruntuenales expofuit,autadindi^nosinhoncftoft^ufusludibriohabuit. Denilt;^ poft inuafionc direpgonêà ædiû noftrarû,nos ipfos, cum omnib.do mefticisSefamiliarib. noftris inaraifsimasnephandifsimorûiàtcllitir eufto-dias,côiccit,4)pofitis pafsim uarijs tormentis,Qpe etiâ adhibitis,etfi nô corpo rib.noftris,forlitâ familiariû tamê noftrorûnihilomin?,^ pciofiorê fuppelledi lé, totuigiltjs ôdlaboriÂ.fiart*in fccrctiora forteloca depofitâ, indicarêt.Illos interim, et nosp diuerfa urbis hofpitia obferuâtes pane doloris etaqua angu-ftiç miferrimcfuftentâtes,ita utnobis omnib.uita eftctfuppliciû,mors (ôlatiG. Qiiapropterdiretftisnuncin cœlQoculis lamentabiliter poflumusdeflere cum propheta. Recordarc Domine, quid acciderit nobis, intucreôCrefpice opprobrißnoftrum. Hæreditas noftra uerfa eft adalienosdomus noftræ ad cxtr3ncos,pupilli fadi fumusabft^patfe, matresnoftræuiduæ,ceruicibus noftris iugiter minabantur,lapfis non dabaturrequies. ,
AddehismalisfçuifsitTiâpeftilentiâ,quælon2clarecj debaccnataeft,totâ banc ferc miferrimâ urbê inuadens. lunge in fuper extremâ famé, ac necef-fariorum omniûad uicftû humanû fummâ penuriâ. Tandêcç eo uentû eft,ut g paulb ante cundis omnineyebus copiolifsimèaffluebamus,rcpente nccef laïqs omnib fucrimusdeftituti. Poftremb,urbe Veterescoloni,ppulfi. Vix urbcs,uicinicç môtes receperût fugâ noftrâ. At mala hæc nobis cG cæteris o-mnib.Romaî nGc exiftentib.cômunia fuêrc.Nos, nos, qui huiufte fumus ,p-feffionis,noftra infuper,ppria dâna fenfimus,q domcfticâ huius urbis iadurâ fccimus,nos in^ Reuerendî patres,intcgerrimos grauifsimofc^ collegas no-ftros eodê anno amifim?. Vos Honorand. Aduocati,totidê collegas ueftros, fuper quartG,qucfuperiori anno tota hæcCuria deplorauituirosnepedodif fimoscôfQmatiflîmofc^ eoipfotêpore pdidiftis. Vobis qcpcaufarGpatroni, uobis infup Tabellioges Si Notait) ^feftîonis ueftræ dâna nÔ defuerGt. Sed unde hçc quæfoç’Quasue ob caufas tot et tam grauifftma incÔmoda nobis e-uencre. Nêpe, quia omnis caro corruperat uiâ fuâ,eramus omnes crues Siin^ habttatores,nôRomæVrbisfancftæ,fedBabylonis Vrbispcccatricis,dcqua , impetûefttêporib. noftrisuetbû Dominiinliaia. Qiiomodofatfta eftmcre-, trix ciuitas fidelis,plena iuditio et fanditateCluftitia prius habitabat in ea,nQc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc
-ocr page 1101-Excidii Vrbîs Rom.i;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is J»
hune facrilcgi amp;nbsp;homicfdæ:prius gens fanda populus acqui{it{on/s,nunc c« populus Gomorræ,fernen ncquam filq fcelerati,focerdotes inßdeles,foctj fu « lt;nbsp;rum,diligentes muncrajfequentes retributiones, de qbus idc Dominus con- « « queriturp prophetâ Efaiâ.Filios enutriui, te exaltauf, ipfi autê mefpreuerût^ «c jdercliqueruntuiasmeas,blafphcmaucruntlàndûlfraël,alienati funtretror* tt filin. Propterea p Curiâ uos ultra addentes prçuaricationem,protinuflt;$ uo^ lensôftenderequibuspercufsionib.affligcndilîmusjfubiungit. Terra ueftra deferta,ciuitates ueftræ fiiccenfæ igni,regionem üeftrâ coram uobis alieni de Uorant.SedncquifqiiâarbitreturuaticiniumhocProphetæ iamdudumfuiC feimpletum in cueriioneBabylonisSClerufalemfub uefpafiano ÔC TitoIm-peratoribusRom.cS uerbaProphétie uidcanturrefpiceretempus illudprac fens Prophetar,«on futurum animaduertendum cenfeo, iiixta ecdefiafticam ueritatem futura fuide præfentia ProphetiSjquafi iam futura præfentia cerne rent oculis mentis ut pafsim ex facris paginis faciledeprehendimus, Sed ne longe exempla petamus, hoc ipfum in hoc eodë ppofito nobis idë Prophe* ta innuit,declarans feipfum uerbis defuturo fubiungens. Derelinquetur * « lia Syon,^ defolabiturficutin uaftitatehoftili.Hanc filiâ Syon loan: Apofto ‘ « lus in Apocalypfi intemretajur non lerulalë. Sed Romana prorfus urbë ,^d exillius deferiptione, uintrofpicimus, inaperto eft.dû exponës loannes,feu üerius unus de feptë Angelis,loâni uifî(3në,quâ uidit fuper damnatione mu-lierismeretricis,fub nomine Babylonisintelligitlfcncurbem, Mulierinquit^ quâ uidifti,eft ciuitas magna,quç habet regnû:Quod de regno fpirituali uulc intenigi,fuper reges terræ.Dicitïllam federe fünfer feptë montes, quod ^priè Romæ conuenit,quae ab antiquis ob hoc potillimü dida eft Septë collis. Po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;df
nit federn quot^ illius fuper aquas multa^ : qug Cgnificant populos, gëtes,ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip
uariaslinguas,ex quib. magis quâ ulla alia,in oroepræfertim Chrißiano coU fcUdbdtnr Ieda efthæcVrbs,utuidemus.Èt propterea diciturcômunispatria omnium SeftëcoIlÉ^ undecuncp uenientium.Dicïtprçterea plena elïè nominibus blafphcmi)s,ma trem immunditiæ,fornicationum QC abomina tÄnuwterraerHacc quippe ucr bademonftrationem huius uerbis magis fpccificamnc«iÇgt;^unt,cumhaec flagiti3(etfi ubitj ferè régnent) hic tarnen federn 6C Impéifu^ habent.
His tot Sc tantis flagitijs præuaricationibuftç illius enumeratis, fubiungit feuerifsimam Dei fententiam,quae contra nos hoc tempore funeßifsimam e« xecutiönem fortita eft.Formula autem fententiae hæc eft.Quoniam peruene ‘ ‘ runt peccata illius ufqj ad ccelum,0£^»ecordatus eft Dominus iniquitatum, i= ‘ ‘ deoinuna dieuenientplagaeeius, mors,ludus, amp;fames defolatamfacientil lam ÔC nudäTn,SC ipfam igne concremabunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ‘
Quod fi quifpiä pertinacius defendere uelit,Apoftolö logfpecificedeBa-^lone.Huic ego rcfpondco,4d potius Apoftolus in pritna Epiftola (teftc Diuo Hieronymo,de uiris inuftrib.)fub nomine Babylonis figuraliterRomS fignificagdu inquit.Salutat uos ecclefia in Bab^one collcda.Poftremo fi his locupletifsimistcftib.nôcrcdimus,fcilicetgBabylonêurbëhâcfignific3ri,cf fedib.faltëhoctëporelamëtabilitcrfubfecütiscredereoportct.Exquib.ma-nifeftifsimè cÔftat,^t plura ÔC loge peiora,ut ingt B. Gregorius in his noftris tribulationib.uidimus, in noftris Codicib.inucimus.Nâfanduaria quo^ fuo,miniftrifc^ facrorû hoc tëpore nÔ pepercit Dcüs, Dudi funt indecëter g Uicos urbis Cardinales,capti cpilcopi,Presbyteri intcrfedi,facreun^'nes ftil pra tac ad altaria,in Apoftolicotj palatio ftabulati eq, Martyrû effbfiæ religaç, aperta imb frada mortuorû fepulchra,6C denic^ ^d anijpus ludu abhorrct,di cere,facratifsimufaluatoris corpus, uafculis^ more aureis argenteisüereue-renter conditum,cum ob prjcdam uafor0,tum propter contëptSfproh dolor, proh nephandum fcelus omnibus (èculis deteftandum ) terrx collifum pediz busûe
-ocr page 1102-18(50 De Roma Vrbc
busüeplus quam faenkgi« calcatum. Heu nos miïeros,uifio Apoftoli WA» pocalypfl pœnas minacur huic urbi, ut dïximus, admodum graues, at certé hts noitris quas pafsi fumus longe mitiorcs. Magna eft profedo ira, qUando in fua cadra,infua tentoria,in fuos denicj milices facuit Imperatot. Mitius o-lim egitnofter Imperator,dum feruato templo nbsp;nbsp;illçfis facerdotibus templi
fat habuit, eticere excaftris fui#, hoc eft è templo ementes SC ucndentes,aflè-rens domum fuam non negociatiorti,fed orationi fore deftinatam. At hoela' chrymolb noftro tempore,templa,orationes ÔC facrificia noftra defpexit ÔC a« fpernacus eft.Cur quælb tam feuere,amp; abflt;^ ulla pietate ÔC mifericordiaç’ Pro fedb audiamus iplum Dominum per Prophetam tantæ feueritaris fuç reddS ), tem caufam.Quoniam inquit manus ucftrac fanguinis plenæ funt.Ç^io mihi J 3 multitudo uidimarû ueftrarS^Plenus fum,ne offeratis ultra tacrificiû fruftra. gt;, Incêfum àbOminatio eft mihi, peccatis enim amp;nbsp;fcelerib.ucftris me ad iracûdiâ gt;nbsp;J prOuocaftis.Ideo incipies à fanduario meo,diuina dC Humana furfum et deor ), lu mifcebo omnia,ita ut ubicj fitlud?, ubitj gemitus plena mortis imago.
Sed iam ad nos ipfos reuertamur,qui fi ucrum amamus,ingcnuefateamur necefleefthis tot.cC tantis noftris,cC aliorum communibusfceleribusnon defuiflè propria quod noftra fadionis fcelera amp;peccata.
Nos enim qui miniftrifitmus iuftitiæiuftïtiam fate, ut par cft,non miniftra uimus.Qiiidfi in finiftium nos ignorantia traxit^fi fauor inflexitç'fi acceptio muneris uel perfonæ corri^eritCuos fpedabiles Aduocati,qui adftatis(ut de mortuts8CaDfentibustaccam)refponlâ ÔC confilia ucftraplusiuftoforfitan diuendidiftis,ponentesien‘cbrasluccm qudcrentesmendacium,dicentesbo nummaIumSlt;maIumbonum,uo^quolt;çPatroni caufarum uosinfiiperta-bcllionescumminiftristjpoperatoribusueftris,patrociniaueftra,operas (ne dicam quid deterius) uèftras minus forte diligenter dientulis ô( partibus exhibuiftis.Quas ob rcs,cum omnes grauiter deliquerimus emendemus de' inceps in melius,quæ ignorantes aut ex animo pcccauimus. Conuertamut pariter ad Dominum^mlilcrcbitur noftri, quia pius amp;nbsp;mifericors eft ÔC prac ” ftabilis fuper nwlIîtfBm.lpfetnim hortatur per Prophetam dicens. Quieldte »’ agereperuersè,d’îïcftebcnefacere,ôuçriteiudidum,fubueniteopprefsi$,iudi »’ catepupillos.Poftremodiligïteiuftitiam uosquiiudicatis terram.Hismun' difsimisholocauftis, fiiratum nobis Dominum placauerimus,abrlt;5dubio, £Chic(proutipfc ponicetur)bona terrae comcdcmus,ÔCinfuturo pro bene ge ftis fempiterna prxmia conféquemur. Quod nobis omnibus praeftaredigne turidemDóminus,quieftbcnedidusinfaecula, Amen. •
ORATIO DE CA-
PTA ET DIREPTA VRBE R
MA,* ANNO 1527.
TfiintelligcbScosquihocIoco^imorefchoIa: fidas fabulas à-gQt,muItb minus oneris fuftinere, quam q ueras caulas tra dan/ w dasfufcipiöt:tamême,nófiduciaingenq,qdfentio,quamfitexf guü,fedmagnitude doloris ßpulir, ut höcin locG no fidûar^u» mentuexueteri aliqua tragçdia,fed hiftoriS adterrênimis quam • ucrâ. Sfîenim didurusdecrudelifsimaurbisRomædireptione, déplora« ture indignifsimû cafum ciuitatis,omni5 reginç atep dominç.Etenim cum ne mo tâ férus fit,tâqj piorfus abhominis fenfu alicnus,g nô acerbifsimeferatin Direptto dignam patriæ, quac genuit, qùxi^ educauir,fortunam, quo tandem animo Vrbis Ro« nosaccipereurbisRomaeinteritum atque excidium decet,cumea urbsuna in terris fuerit omniûgentiG cômùnis patriae Ego profedb nô minus illius calatnicate
-ocr page 1103-Capta amp;nbsp;erf pt a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isui
calamitatecommoueor,quàmcius ipfiusoppidi, quo me primumnaifeen-temexcepitjaduerns rebus perturbarer. Ciim jgiturefletbocinlocomihi pro moredicendum, no potui^ cum eflet animus dolore occupatus alia de re orationcm inftituere.Vbi doler,inquiunt,ibi manum habet. Qiiare cum afsi- Roiudïtlt;i due aduerfaretur ob oculos einsurbisdireptfo atqj incendium,quænobisIé ges, quæ religion es, q omnes honeftas difeiplinas tradiditjdenicç à qua plu-ra beneficia,quàm ab ipfa patri3,in qua quifq? genitvrs èft, omnes accepimust Coëgit me magnitudo doloris de fortuna urbis, delt;^ miferrimis temporibus quaeri,præfertim in hoc cætu,apud hommes dodifsimos, quiintelligQtquâ-tumlnucurbi,exqua litcræ ÔC humanitas hue importatà eft,omnes gentes debeant.Quod autem de capta Troia Vergilius præfatur.
QJiif clddem illiut noüis,quit futterd fdndo Explicetjâut paßit Idchrymis ^e^uare Idboret î?
Ego muko iuftius ufurpemv Nulla eilenim tanta clôquentia,quacatrocità tem nuius rei pro merito exponere pofsit, quæue explicate queat, quantam ruinam omnium optimarum rerum,huius unius urbis euerfio, lêcum trahat. Qiiid ullo feculo accidit indignius,qu'am quod ilie ipfeexercitus, qui à Cæfâ re in Italia ad làlutem omnium bonorum, ad euftodiendam urbem, Imperq arcemjcollocatus erat,illi ipfi urbi nefariam uim, contra optimi Prinerpis Caroli uolùntatê, contra difciplinæmilitaris leges,contra âufpicia, contra maio rum exempla,intulit. ERenimliberan’tîusculp^affar,quietiamfiiuflisde caufis Romano Pontifici irafeitur, tarnen hoc exitu uidoriæ minime deleda tur.Neque enim obfcurum eR, eum natura ad clementiam moderationemcÿ dignitd!. duci,amp;à crudelitate abhorrere.Et cùm maiores fuos nomen ac titulumImpè ri] in hanc nationem àferuata urbeRom» intuliflc uideat, dubitarinô debet, quin in illorumintuens exempla, intelligat orftiés împerij opes acuités ad huius urbis falutem,dcfenfioncmlt;ç maxime conuertendas eflè,et ab ilia uim atq^ uaRitatem dépellendam.Qiiàm multos numerate poteR, cùm imagines auttasafpexerit,qui turbulêtifsimis tempeflatibusqjloémRomammaximis terroribus liberauerint, qui quanquam periculofifsimis bellis domi implici-ti,tarnen uelut ad patriam defendendam hue fumma uirtute 3ccurrerinr,quiâ in huius unius urbis periculo périclita ri omnium gentium falutem exiRima-bant»Huc addc,quod nullius regiæ familiar,fi quis omnes numeret, plura de ménter aur pie fada recenfeti pofliint,quàm AuRriacar. Et maiorum fuorum adeo non difsimiliscR Carolus, ut quantum omnes Impert] magnitudinean CeiroU^^ tecedit,tantum etiam uincatdementia.Qiiod enim in ilia hiRoria fadum de cletncntid t mentius ICgMuqquàm quod inimicifsimum Regem,à quo bellum contra ius gentium motUm état, captum in acie,non modo dimifit incolumem, fed etiâ deuidum aRtnïtate,in regnum reRituit C Tantam danentiam aebonitatem nulla humana uoxpro dignitateprædicareatcçornare potcR.
Longèigitur falhtur, fi quis taie ingenium ta*tam iracundiam cadere exi-ftimaqut uÏÏas quamuis magnas iniutias hoc modo ulcifle uoluifle uideatur» Ille uerb priuatim dolorem, uel urbi ipfïà qua imperîj nomen habet, uel tot fandifsimisaris,uel21iarumgentium qusefiias Refpublicasfinehuiusurbis confilio teuere non poflunt, utilitati condonaflentj quamuis iratus, li licuif« fet ei præfenri,rcm fubitam minimeqùe expedatam regere ac gubernafe. lt;^are Gæfar nullo modo in bac orationeaceufandus cR, qui exercitum in l-talia adeuRodiâ tranquillitatis publicæ habuit, nonadlatrocinium exereen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
dum,nonad euertendam urbem imperlj ai'cem,nonadprophanandatem- Exeràtttt pla,non addiripiendas bibliothccas,non ad trucidandfls facerdotes, non ad C^fetridni * uirgines,fiC honeflas matronas rapiendas. Hæc cùm omnia tegi fuis ar- inurbe Eo miSjfuoqùeexerciluImperatoruelleqexercitus(utf»pealiasaccidit) contra ntAflt;euitia, difeiplinam
-ocr page 1104-.Oe Bionia V rbe
difciplinam militarem,contra fidem Imperatori datam, auantia ad di'ripfea-dam urbem opulentifsimam,quam finepræfidio eflèanimaducrterat, indta-tus,omnia diuina atqiie Humana iura uiolauit. Hos latrones optimo iure ac* cufOjquiiniuiTu Imperatoris fine legitimis ducibus urbem Romaminuafc* runt. FingeiuftamcaufamfuifleRomacinuadendæ,tarnenfeditioeft,fine legitimo Imperio impetum in quenquam facere, (^lid autem tarn contra-rium militiac eft,quam feditio,quia Hane unam ob cauiäm, iure gentium bei-la geruntur, utco'érceantur hi,qui per feditionem,fincMagiftratuum autoritäre, arma capiunt. Non igitur milites uocandi funt,quiiniuflu Imperatoris urbem expugnauerunt, fed quoniam ius gentium commune uiólaue-RowiCrtor« runt,hoftes non modo Imperij,fed uniuerfac fbcietatis hominum. Roma-
aliquot Imperatores ahj in filios, altj in Principes ciues cajiitaliter animad-milihrisd uerterunt,quiainiuirulmperatorum,cum legitimis hoftibusprouocatipu« fctolina nbsp;nbsp;gt^aflent, fuitqüe tanta difciplinæfeueritas, uthoftium loco haberentur, qui
' præterImperatoris edidumgladiumftrinxiflèt. Quanto luftius hoftium locoducendifuntiftiCares, quiinauditam crudelitateminiuflu Imperatoris aduerfus inermes cxercuerunt C Ät quam tandem ob caufam facuitum Rom« Mr- eftinurbem;' Quiapecuniam non numerauit auaro atque crudeliexerci-tui. Quid aliud caufac latro dicat, cur uiatordn occiderit Olim Gallos C4«/4,4«4 propemodumiufta ira pertraxitad urbem : Nam legatus Romanus con» tra ius gentium in aciepujjpauerat.’Ifti latrones nihil caufanturaliud, quam pecuniam non eile datam,quam flagitarunt. Non igitur tentataurbseft; quia Gallis amp;nbsp;Venetis eilet alieno animo erga Cacfarem, quia Gallis amp;Vc-nctis eßet aequior. Nihil in gratiam Caroli fufeeptum eft. AuaritiafiCam-plifsimæ praedacipes perpulerunt,wt tranfgrefsi Apenninum,maximis itine-ribusfumma celeritate conftdisad urbem properarint. Née dierum aliquot inedia,nec hoftis à tergOjö^ à lateribus remoratus eft iter, ftcaccenderat omnium animos praedæ cupiditas. Hæc fi iufta caufa oppugnationis uideri poteft,non intelligoecurn^momnes latrones excufetprædæcupiditas. Si hæc iufta bellandi caula in terris eft, nihil obftat iam quo minus in urbibus u-nufquifque inuadat ædes locupletiorum , liquidem ex præda ius exifti-mandum erit.
Sed non difputabo fubtilitcr de caufa,ncc patrocinabor Pontifici,in quem culpa confertur. Nulla ne igitur in uidoria moderatione utendum fuit^ Nullum ne diferimen facrarum ac projihanarum rerum habendum ; Quis tarn crudelis unquam uidor fuit, etiam apud Ethnicos, qui non abftineret G tth it ^‘^àtemplis; AuguftinusfcribitGotthos,cùmcæpiftènturtfem,nonmo-° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dó à Chriftianorum templis uimabftinuifle,Ièd etiam His donalTeuitam, qui
ebprofugerant. Tanta nominis Chriftiani reuerentia apud barbaros illos fuit, qui dodrinæcœleftis ignari,nomen tantumChriftianorum audierant. At ifti facrilegi quas aras,qirod facellum reliquerint intadum ; Et accepimus non tantum omnia fana fpoliata cftè, monumenta landorum uirorum præ-tiofiora, óé thefauros ad publicam utilitatem totius Italiæ ibi conditos, dire-ptoseftè, fed etiamcæde SCaltjsIceleribusprophanata efle, decantatæftlnt perludibriumfacræcantiones. Ita nulla non contumelia effeda eft religio Chriftiana. Quid Turcæ aliud faciunt expugnatis Chriftianorum urbibus i O' ueram uocem Po'étæ,qui dixit.
NuUa fides pietdfci; uiris qui cdjUtdfequuntur.
Qua uox fi unquftn alias,nunc maxime ufiirpari poteft. Nunquam enim anteac^tisurbib.perindepollutafunt,acprophanataomnialacra. Nun$ ante in Germanico milite no tata eft tâta auaritif, nuniquâ làcrarû ac diuinarn
rerum
-ocr page 1105-Capta amp;nbsp;crepta,
terurti fîmiiis contcmptns fuit: fedcum alijs in rebus continefitior cæteraruni nationum milidbushacflenusfuit, turn fingulari religioneuim àiacris rebus abftinuîL Nuncautem,ôdij immortalesjqu'amdifsimrlishicexcrcitusma-' iorumnoftrorumfuitç'Quàm longedegenerauità ueterS modeftiaC’ Maio-res noftri nihil præter uidoriælaudem cupiebantdomum reportare. itaque nec priuatorum fortunas diripiebant, tantum abeft, ut attingerint res fa* eras. Nec procul exempla continentiæ requirenda funt. Quis toto Veneto bello à Maximilianiexercituunum oppidum audiuit direptunâ eHcî’ Ne* moprofedb. EtMaximilianusipfecum effet in puniendis delïdis Icnifsi-mus,tarnen in uindicanda auaritiamilitumacerrimusfuit. Etenimcumin eo bello capta Vincentia, Maximilianus in uindicanda auaritia acerrimus, quidaminiuflu^uoin aliquot ciuium ædes prædandi caufa impetum fecif-fent, ftatim totam illam cohortem opprefsit,amp; plures ducentisiecuri perçu* tiiufsit: Vteoexemplo oftenderet, non omnia uidoribusinuitftoslicerc. Habes CaroleCæfarauitum exemplum, quid de exercitu iudicareteopor-teat,quiauaririacorruptus, omnia diuinaatque humana iura uiolauit. Et haudfcio an noceatnoftris hominibus contagioHifpanorum : hos, utucrez or,nouac diftiplinac magiftros habent. Abhis tanquamlaniftisauariciam erudelitatemcçdifcunt. *
Non autem minus facrilcgium cft,Bibliothecas,quàm phana diripere. Non enim inter facrasres,autdiuinasreccnfend5ftintaureauafa,quibusin ceremonqs noftris utimurC ÔC non recenfendi funt libri,qui cœleftia oracula, quidodrinamreligionis, alias honeftas artes diuinifus oftenfas generi hu* mano , continent C Neque uerb ufqujm Bibliothecae locupletiores funt Ribliothe» uIlæ,quàmfueruntRomanae. Hucomnis gegeris Scriptores ex toto orbe mRowuiw terrarum magna cura Pontiftcum conuedi funt. Hue nupcradcb,quic-quidreliquum fuit literariae fuppelletftilis in totaGræcia, importatum eft. Haec monuraenta, cum teterna effè debuerin t, tarnen furore militum aliqua ex partecorrupta dicuritur. Ethaudfcio animpiaffc^ima perurbemuaga-ta,Bibliothecas etiam attigerit. O'iaâuram nullo unquam feculo repara-bilcm. Qiiot religionisnoftrac intcrprætes, quipræterea nufquam extant, quot aliarum optimarum artium authores amiffosarbitremurC’ Qiiis non uehementer doleat tot feculorum labores, totnoeftium uigilias à dodis ho« minibus ad utilitatehi pofteritatis luciibratas , in banc fortunam inçidifle. Statuas aut piefturas elegantes ma^orum uirorum magno cum dolore a« mittimus, quas,uel propter artis bonitatem, uel propter memoriam eorumj quos repræi?ntabant,ft fieri poflet acternas effe op tamus.
Qiianto magis doleredebemus totingeniorum interitum, quae non modo propterfcriptorumpulchritudinem miramur, fed etiam propterUtilita-tem amamus. Neque enim retineri Refpublicatfine honeftarum artium co-gnitione SC fine libris poflimt. Cum igitur arma geri debeant ad tegen-das omnes pacis artes,uidete quantum fcelus ifti iatrones admiferint. Qui quae armis defend! inprimisopportuit,ea noua SCinaudita amentia difsipa-runt atque euerterunt. Hæccum inurbibus bello captis, non aliter atqu'é tcmpla,iàcra fymbola,aras, boni impera tores femper conferuari iuffcrint : iftf odio, credo rehgionis Chriftianæ,non ueriti funt impijs manibus lacerate ac perdere.Non eft autem obfeurum, quantum detriment! acceperit Refpubli- nbsp;nbsp;nbsp;*
caB!bl!othec!sill!sd!fs!pat!s,quæ!n Ecclefiafticis diffenfionibus tanquam oraculum conful!folebanr.exquibus public!legum lilÄi, practerea omnium bonarum artium emendabantur. Nequeuerb ftudialiterarum fineliteris ac libris emendatis florercpoflllnt.Quacfiextinda fuerint jquae barbaries,quae religionutn
4
-ocr page 1106-i8«4 DcRomaVrbc
rcligionumcon(ufio,q«æduitatiim perturbatio apud omnesgentesfccu-turacft ■l’ Nonigiturad unam urbem hæc calamitas pertinet,fed ad omnes gentes, quæ retinere religiones, acftudia bonarum artium fine Romanis Bi* bliothecis nonpo/Tunt. Nequcuerb impuneeritiftislatronibus, totfcelera in unius expugnatione urbis perpetrafle. Videt hæcDeus,infpeô:or atque arbiter omnium humanorum confiliorumatcjfaclorum.Hiculcifceturcon-Daniel tumeliam templis,libris öi^ finiilibus monumentis religionis illatam, non all-tet atque de Rege Afsirio fupplicium fumpfit, qui facra uafa Hierofolymis al fata prophanautt.Neque illa uoxBaptiftæcuiufdam, quem Romac aiunt, 8C Bdpti/lii. antea ciuibushanccladem, ÔCpoftea uidoribus minatS efle,fine numine e-mifiauidetur.Legift:isenim,utopinor,dixifreBaptiftamillum,futurum,utra pta undicç fpolia breui reuomanuNeque enim diu tolerate Qeiis fui contcm P tum fuperbiam in rebus fècundis,crudelitatem in imbecillioreSjpotcft.Non enimpolEim hîcdicere,qualem carnificinam in tota urbeexcrcuerint.Necli-bet commemorate raptasàcomplexu parentum uirgines,nonabftradasa maritis honeftas matronas,non maciatos fenes ac facerdotes. Quanta enim fuerit in urbc licentia audacifsimorum hominum,indc æftimari po teft,quod duodecim diebus,nullos habuit exercitus militari more Ma giftratus. In tot dierumKv^;^lt;«,tranquilla alioquiciuitas, nihil nôn maliab urbana multitudi exercitut nepertuIiflet.Quantbatrociora necefiefuitaccidereabarmatis SCuidotib^ ZSquot;licentitt Eftenim uerifsimum illud^uodapiJtl Euripidem Rexquifpiam diciuNullo non incendio fæuiorem ccvctg^^tctp exercitus eile. Nufquam audiuimus, autle-gimuSjinulla ciuitatecanta,tantamlicentiam exercitus uidoris fuifle, ut tot diebus nullis Magiftratibus regeretur,aut cocrceretur.
CdUi quo.i Accepimus amp;ante Romam cajftam efte, primuma Gallis, deinde poft modo nbsp;nbsp;nbsp;multa fecula à Gotthis:Veriffn multb grauius hoc tepore afflida uidet.Galli
ferint in ur tantum in defertas ædes fçuierunt.Ciues partim inCapitoIium fe rcceperant, bii Rönne partim Veos profugerant, intentiinóccafionem rei benegcrendæ.Namar* expugnd = ecm urbs,non Imjderiiÿ^, non Magiftratus, non facra, non cætera ornamen-tione. ta amifit.Poftea Gotthos,quanqu3m ex longinqua obfidione irati uehemen Gotthorîi tius eflent,legimus ita modetatos efte in uidoria iram,ut edidum etiam pro-ckmentid pofitumpacis,utpateeretuthis,quiintcmpla ChriftianorumconfugifTcnt, trgo ui' amp;uturbsfinecacdcdiriperctur. Âtquihoc tempore tantum abfuit, ut à fa-âos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cris rebus abftinuerintuidores,utnoncupidius aliunde ptardatifint.Caîdes
iiij}gt;dnora fadaetotaurbemiferorumciuium:boi^ ciuitatis pars incendio deletatftu« crGerntd^ dia omnium honeftarum rerum, quæ ibi floruerunt,armis conterrita, obmu-norumdirtt tuerunt. Abolitafunt amp;hæc,quæfimanfiflent,inftaurarecoll;(pfamurbem rfrurifift. potuiflent,ueteresMagiftratus,leges,formaiuditiorum.
luftiusigitur hic dies, qui fuit pridienonasMatj:eo enim proximo anno urbs capta eft,inter atros,quam Allienfisnumeretur. Acuereorfuturum, ut adpofteroshicdiesmultou«rius Allienfis uideatur illiurbifuiftcjquamul-lus alius: Neque enim facilefe ex tanta calamitate urbs recreabit.
Ac uidetc quantum diftet ab exemplis ueterum Germanorum huius exer-Gerw4«o« citusfacinus. Carolus primus,depulfis3butbeLongob3tdis,àuaftitateur-runiueteru atqueltaliam prohibuit. OtthoprimusliberauiteamBerengarij tyran-«fmpw. nide.Etutmultaomittam,fortifsimusacfapientifsimusPrinceps,auus,Carole, tuns Maximilianus, quanto confilio Gallum ducentem Maximum ad • nbsp;nbsp;nbsp;fortifsimum exercitum ad urbem,irritatum atque accenfum odio lultj Ponti«
ficiSjinde ufque à Rauenna,ubi maxima pugna exercitum Pontificium uicc-rat, atque fugauera t^d ultimam Galliæ oram, in Belgicum retraxit, ne qua clade urbs ab irato uidore afficeretur. Nunc autem, b temporum labem, ille ipfe exercitus,quem Cæfar uniuerfæ Italiæ pfSrfidio efte uoluit, inauditS crudelita.
-ocr page 1107-Capta amp;nbsp;crcpta
i9tf
fradeUcatem in urbc principe totiusitaliæ, ifnb totius orbis exercuitjnon exempia uetcrumGermanorum,hon dignitas urbis,non ingcnnà bénéficia collata in omnes genres,flcxerunr eos ad mifericordiâ.Quis non doleatadeo deformataiii eflè earn urbem,quar olim rerum,ut inquit Vergiliüs, pülclierri’ Romaprtn* ma.PrincepsImperq omnium gentium Rnt,quacuna exenlpla plura «irtutScfpr impes pi otulit,quàm omnes ubic^ aliæ ciuitates : quac nobis leges,quæ literas, quse rij[mî. religiones, qiiæhumanitärem, quacomneshoneftasduciplinas,qux déni-* que omnembeneuiucndirationem tradidit,uthancurbem Temper tâqUam comrnunempatfiam omnium gentium homines coluerint.Non netoturbis metitis,etiàmfiquidpeccafletPontifcx,condonaridebuitÇ’ NuncPontifîcis peccartlm furioTus exercirus parricidio uindicat,dumfceleratasmanus ci ur-biinqcitquae nobis omnibus propatria efledebuit.Longèenim plura benefî ciaabeaunufc^if(^noilrùmaCcepit,quàm ab eoloCo,quærina(centem prf-mum accepit.Âd hancurbem omnes controuerfiæ omnium gentium delatae funt.Haec tanquam in excubtjs femper fuit ad retinendam religionem. Sem^ per in terris dodifsimorum hominum domicilium fuit.Hacc fugictes omnes honeftas artes ex Graccia exulantes excepit. Hic nuper omnes bonac difcipli nar,tanquamrenara: funt.Hinc in omnes terras propagatæiunr,nô aliter a tt^ femina hugum in totum tenrarum orbem,aTriptolemo iparfa funt. O ingralt; tos homines,qui ß hate beneficia intelligunt,nullam putant fe fie merenti ciui tati gratiamdcbere.Oamentcs finonfntclligSt^NônulliodiosècoIligûtur Rotnt urbit bisuitia ÔCincommoda,qua’{ndead alias genres peruenerunt. Sedeßaßuti «ûù odioft hominis quoddoletmeminiflc,quod placetobltuifcii Hoc erat humanius,'colli^i^ commoda agnofcerc,fiC tam multis benefadis incommoda côdonarc.Qiiaf, qualiacuni^ funt,talibus certè remedtjs^orripi non potuerunt. Nemo dubû ter parricidtj eiïè reum, qui patri leuiter delirâti»culos effodiat, aut prædicat manusç’Quidigiturhoc aliud efi,quàm parricidiuni)tamatroëes poena depa tria,propter nelcio quæ errata fumereJtat^ miferet me non modo fortunæ ur bis,fedetiamaliarum gentium,magnamenîmbonan^rerum apud omnes natiôeSjhic urbis cafus,utuereor,trahet,nifi reipexefttnos Deus pro fua fum ma bonitate,ô6 horum malorumjquæ impendent remedia ofienaeret. Vos quo(^ exißimo cum' interitum nobilifsimæ urbis dolere,tum impendentium malorum metu,perturbari. Etenimcumcolipatriæhonoribus ab omnibus Rom4p4e debuerit,tarnen à nobis maxime,q lingua ciuitatis utimur,qui(^ plura quam trU honorU uulgus,beneficia ab ilia accepimus,idfieri debet.Ius nobis cum uulgo com- nbsp;nbsp;colend4.
mune efi,fiudia optimarum artium iTon funt communia,quæ longe antecek luntalqs ot^ib. humanis rebus. Vos igituruere Quirites,quoties tamfune* fiamluduoTamc^patriædireptionem recordamini, expenditequæ àuobis officia tali tempore requirantur. Bona uulgi pars ridet Sardonium rifum in aliénacalamitate,dd triumphat,quafirebenegefia,a quorfi opinione longiC-fime uos abefie conuenit.Nec^ enim intelliguq^quid tIK urbi debiierint, aut quid detriment! ex eiusinterituRefpublica acceperit. Deinde cum in hoc
' mifero cafuuidenturetiamfiudialiteraruminquoddamdifcrimetiue-ni(Ie,uos quod bonos ciues dccet,magis in hçc fiudia incS-bite, quæû conferuauerimus,nondefeerandum eß,quinurbsipfa rurfus inpriftinum
ilatum Qi. dignitatem reltitui pofsit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
DIXI.
XXx. DE PVEL-
-ocr page 1108-lief
DEPVELLAQVAE
SINE CIBO ET POTV VITAM TRAN* SIGIT, BREVIS NARRATIO, TESTE ET AV* thorc Gerardo Bucoldiano Phyfi« co Regio,
ILL VS TRI S SIM O PRINCIPI ET DOMINO D. CORNELIO a’ BERGIS BPlSCOPO Leotlinfi,du(iBellonenfi,(y cemiti Lo/Jenß Domiaofuo Gerer-’ (lut Bucoldif nm Pbyßcuf^fgiuf P* *
XquoIIIuftrifs/mePrincepSjfînguIaristuainmemcosêp humanins eft perfpcAa/rmpermilit in uods fuit,quod 8i. aliquando futurum fpcro, uc in præftâdo clirntis officio,amplitudini tux gratificari liceret.ln prz-* fentiaherdc,cumDominus Arnoldusi Bocholrs, Archidiaconus dennafiuirinfigni eruditionc,amp; ßngulariquadäprudentia SC humanita cr,quemhucad comitia Impcrfj Princcpsmilîfti, propcdicm rediturü^ uideretur,fflei officrj cflc pucaui,quae d« prodigiofo puc^Ix iriunio mihi copcrta eflcnr, «damplitudinemtuä^pcrhuncgrauifsimum uirum träfinitcere. Amplitudinem tugt; am,pro fubditorum tuorum u^is,qui prester fpcAatam xquicatem 8c humanitatrm tuam,10gamomnesuitamprrcatur,Deus Optimus Maximus diutifsim^ incolumem lt;onferuet.£xcomicqs SpirenGbus Nono Martij. Anno Domini D, XLll.
Dc pueila quæjîne cibo amp;nbsp;pocu uitatn
TRANSIGIT, BREVIS Darralio.
PI rX,^ux imperialis ad Rhenum pofita ciliitas cft,uilla quaedä Koed,non amplius duobus milianbus difi:at.Hac inuilla,anno Domini k $ 9^ pueila quædam Margaretha, patreprognata SeifritVueys,06matre Barbara, cu iam fere decimû artatis fuat annum attigilïèt, capitis 6Ó uentris do lore,ad fefta diui Michaelis eft correp ta,Dolor autem is,15 gior,quâ intolerabiliof extitit, utquo ledo decüberc non 11 coaCta: cibum tarnen per id têpus magis magiscç faftidire cœpi^ÔC alui ex-crementa minuiJtaœ ad natiuitate uft^ Dominicam,cum adhuc comediflet)^ nullum plane pofticl tempus,autdbuminfumpfit,aut per aluum exeremen-tum egillet : à potu tamen,nödum abhorrebat animus^ Verum cum proximo anno,quiquadragcfimusfuit,^apitisamp;ucntris dolor adhuc harreret,amp;^ fuB proximum quadragefimum man usamp; pedes quafi contradi officium fuunt. amplius non prafftarentjfollicitus de filiacfalure pares,quo modo potuit medico s adij tjConfilium amp;nbsp;opem expetens.IulEis à uetula qifadam,quac præ cae teris,uicfna in uilla magis medica rufticis eft uiia,bis die balneo ex certarö her barümdecodioneuti:quócSfruftraper 18 diesufuseflet,indedeftitit. Non mul to póft, ex eo generehominûfœmina,quæ ciroulatorum morepafsim hic per uillas amp;nbsp;oppida fua rufticis pharmaca uendunt,aliquot certarum herbariï radices parend dedit^undefado balneo,cum bis dieantemeridianis SCpomc ridraRishoris âdquartVèpd’^â”^ nbsp;nbsp;nbsp;clîèt,priftinæfanitad pueila, quod ad
manuö ÖCpedS officia attinebat,cft reftituta.Verum clim hæcnô multo póft pafcha fieren t,quSadmodum ante cibum,ita iatn Iwbinde QC ipfum potü faftigt; direcoe^
-ocr page 1109-DcPuclîaquadam àcibo cLftm* ig«? dirccccpft,adcb,nt poft Pentecofies fefta,«'n Iiuncur(çdiem,ciimmukoantè comedercdefient,ne biberit quidcm,aut uhnam mifent.Fuitannihuiïis qua dragefimi curfus,amp; maxime æftas,fi qua poft hominum memonam alia, call difsimaôC ftccifsima.Qiiæres,eo tempore potu plané puellamabftinuifte,ad mirationimagislocumdarc potuit. Sequenti anno quadragelîmo primo, cunî de puella fama magis magisr^ iam fpargcretur,SC ad loci principeiu Epi feopum Spirenfem perucniret,ncgocium dedituillæipfius iudici, ut adiun-(fto libi bono uirOjde puella periculû faceret. Dati hi ambo euftodes, in ædf-bus publici cius loci amp;cerdotis,quem uulgb Paftorem uocanr,inclufam puel lam,pcrdecera dies amp;nbsp;noeftes obferuarunt.Atrÿhæcfiericœptainfeptimana fandla: cum nihil fraudis fubefleinueftigari pollet,dimiflà domû redrjt. Nec ata multis pôftlt;nenfibus,præfe£ftus uicinae cuiufdam arcis, quæ Epifeopi eft, ÔC Ciftèlinclc uulgb uocatur,magis explorandæ rei ftudio indueftus, ad fe uo catam,ô(^ in arceinclufam puellam,ad quintum ufcç dicm tenait: quo tempore, cum nullum prorfus cibi aut potus defiderium apparuiirer,antèfa(fta certa efte ratus,domum earn ad fuos remifit. Circumaefto amp;nbsp;hoc anno fine cibo potu, infequenti anno quadragefimo fecundó,Romanorum Rex Ferdinan-dus,adcomitialmperialiadcfufcipicndbin Turcam bello Spiramuenit,de puella certiorfaeftus reiadmirationeaddu(ftus,adfeunàcumparête Februa-rio menfeuocauit. Fuit puella iam dugdecimum annum trâfgreflà, Äf pro ea aetate,ftatura,0d habitudine iufta,oculis cæstis,ô#pro ruftica,uultu non illibe rali,ingenioplanepuerili06fimplici.CumRegia Maieftas,detantitemporis ieiunio pcrcunlt;ftando,omnia eadem,quæ 'a cæteris diefta compcrilîet, amp;nbsp;non nobiliummodb omnium,fed ôf phyficorum fuorum captum res excederet, Rcipub. interefleputauit,rem fumma cflm diligentia inquiri.Itai^in meum à me hofpitium fufcipi,diligctifsimeà obferuari uoluit.Additus ôd exij« unus, quos à cubiculis habet,Hanfgraue Viennenfis,uirfpe(ftatæintegritatisÔ6 in duftriae cui hoc iniudum negottj,afsiduus uirgini ut adeflet, nec ufqua ab ea oculos deflederet.Pofitis igitur ucteribus ueftflnentft,nouis à Rege datis in duta,ita ut omnia paucis dicam obferuata eft,utmaion diligentia non poftet, Saepe interim ad fumendum cibum ÔC potum,tjs obleda mentis fi uftra inui-tata eft,quibus ea artas capi facile folet. Quin óóreiadwiirationem äuget, poft quam nihil comedatautbibaf,copiosènaribus SC oculis,cuminterdum pue tilt quodam fuorum defiderio fleret,humores profluxiftè. Accedit eo, quod toto corpore,fcabie SC puftulis phlegmaticis laborer, SC calido admodum hy. pocaufto,licet exalatio inde maior, ÔC corporis débilitas exoriatur gaude-at. Somnirtn autem maxime naturalem, ÖCquietumcapit. Verum ad aë-ris infpirationem SCrefpirationem,ftomachus SCuenterinferior,qui paululo contradioreft,non perindeut conuenit,dilatatur.Vifccra tarnen ipfaj hepar Sc fplen,nihil uitqs,quod tadu deprehêdi potuit,habuêre. Os autem femper ficcum habet,nec quiequam uncniâ expuit. Liï|uoris aliquid,uini feuaquæ, ad prima quidemlabra,maximèfifollicitetur,admittit.Verum nehiequidem temporis momento tenere,qub minus ftatim proticiat,potcft,tatum abeftj ut uel guttulam inglutiat. Cirm iam ad duodecimum uft^ diem fumma cum di ligentia obferuaretur,SC nullius rei minus quam cibi SC potus defiderium ef-fet,idem tarnen pulfus,idem uultus SC eardem corporis uires perfifterent j ad fe reuocatam Regia Maieftas,datis muneribus no fine admiratiohe domum ‘ rcmifit.Hic hercle,non parum negotrj Philofophis 8CPhyficis exhibetur.Pu ella bene ualet, crefcit,SC calor naturalis toto corpore dgprehenditur, infpirat 6Crelpirat,oculorum,narium,etiamaurium excrementa apparent,8C fcabic phlegmatica corpus labora^:ambulat,loquitjflet,ridct,omrtiacç facit, quac qa loco Sc tempore ea ætas (blet,fed nihil tam longo tcmporecOmeditautbibit, ‘
XX x a nullas
-ocr page 1110-i8s8 De puclla quadam
nullas item feces,nullam ui iaam exccrnit. Poftquamigiturita natura com-paratum eft,ut cum calor naturalts in humidum cxiccâdo femper agat, ignea lila cordis uis,continua a'éris infpiratione amp;nbsp;refpiratione fuftentatur:quod au tem à corpore quotidie difflatur,atcç tran(pirat,cibo potu reftituitur.Cun» igiturnihil comedat,nihil bibatjUndecorporis nuttimentum,cum femper inde alioquin diffleturat«^ tranfpiret':’unde tâtum caloris naturalis fuperfit, ut fuo uel continuo refrigerio cor indieeatï V ideo equidcm,amp; ipfa res cogit,ua ria hac de re hominum efte iudicia. Vt prxtermittâ,qui à daemonic,qui ex ue-neficio,amp;qui à Deo profedum prodigium diiputant, quia uerifimilia non funrnec meæ profefsionis,duo hacc potifsimum à Phyfico in dubium uocan' Ijofle intelligo.Prim'um,fit ne à morbo relidus in corpore humor, unde tara ongo tempore nutrimétum corpori pofsit pracberi quodfi41etur,phlegma ticum hune crudumckquod ÔC icabies teftatur,non cholericum dC melancho licum uideri oportet.Sanguis enim,unde corpus nutritur,medius humor eft, inter crudos phlegmaticos(^,â^cholericosaduftos,melâcholicos(^Jlii,quia crudi,fi tempus concodioni detur,infanguinem conuerti, amp;nbsp;corpus nutrirc poftunt.Hi uerô adufti,quia fanguinis temperiê exceflèrunt, excrementitijeç funtdiutius retenti adeb corpus non nutriât, ut uelnocere eidem plurimum pofsint.I taqg qui Romac olim in fimili prodigia ei melancholico humore ho-minera nutriri côtenderunt,toto cœlo errarût: nifi forte ex phlegmate quan^ dam authoribus barbaris nylancholi^m conftituifle putcs.Alterum ueib eft, quod item in difputationê uocari pofsit,cùm acrem inipiret atlt;ç refpiret,fom notÿ longo fan's,ÔC per quam quieto fruatur,pofsit'nc,cum cor, tum maxime cerebrum humedando uitalem,fiC animalem fpiritum conferuarc,ôô materia quædam fubtilis,ô6 potuitofa cadert»,capite in inferius corpus defeendendo, quantum inde difftuat traiflpirctjeftitucre.Verum,fiueà phlegmatico, ui-fcofo(^ humore,(lue ex cordis maxime cerebri humedatione, feu qua alia rationcalimentum corpori contingat,in præfentia exrutiendum nÔfufcipio* In medio id ponœlibeat^nr^ «nicuic^ fuum indicium permitto, ne paradoxe logus potius fuifte uidear,rem cimmerijs tenebris magis obfeuram naturali-ter heri,amp; perfpicuam efte diij3utando,quam id,quod uidi,pro re certa, breui tcr,quodmcum confilium fuit,cxplicafte. Qiiodli qui forte non funt defutu-ri,qui ne id quidem,quod 'a me lpedatû,de puellæ ieiunio uerifimile ducant, t) s hoc faltem mail imprecor,utnon paucioribus dicbus,quam ipfe feci, ea de re periculum facere cogantur:ita futurut{i,ut non ægrius ad credêdum adduct pofsint,quam ego, qui antequam uidi,alienifsimus inde fui Cæterùm quo minus adrairationis res habeat,idem amp;nbsp;olim aliquoties accidiftoptiiftorici fcri Etum reliquerunt.Siquidem fep tin gen reft mo uiceftmo tertio ab hinc anno, othartj Imperatoris tempore,eiufdem fere ætatis puellam,duoru annorurn cumdimidiocurriculSfinecibo ÔC potu circumegiftc, Abbas Vrfpergenfis K hisuerbis commémorât. Htc anno prodigiaquædamextitiflènarrantur,in J, quibuspræcipuaerant terraemotus inAquenfi palatiOjSCinterritorioTul-J, lenfi iuxta uillam Commerciacum puella quædam,annorum circiter duode-j, cim,poft facram communionem,quam in pafcha de manu facerdotis accepit, » fine omni uidus defiderio plenum biennium ufque in tertium annum dimi-« dium compleuit,nulla penitus corporis alimenta percipiens. Coepit autem „ ieiunareanno Dorainicacincarnationis 822.3 pafcha, ôf in 82 5. circa initiS * lt;nbsp;„ Nouembrisperado ieiunio cibum fumere, ac cacterorum hominum more manducandouiuere coepit. Quin idem Romac in Gallo exploratum efte anno fexto Nicolai qffinti Pontificis, Poggius Florentinushis uerbis enar-j, rat.Vereorneidquodhisnoftrisconfabulationibus inferam, cæteris fabulo M fius efte uideatur,cum SC naturae rcpugnct,0f pt/tcr modum uideatur miran
dwm,ita
-ocr page 1111-àciboamp;potu abftincnfc. i8lt;î9
,dum,ita tarnen uerutn c(Iè compertum eft, ut impudens uideàtur id negare» « .Qiiidatnlacobusnonunc,qui temporeEugenîjer3tinRomanacuna,exhisgt; “ quiuocanturCopiftafjCumad patriam NouiomuminGalIiamrediflctjinci- “ dit inmorbum grauem,amp;diuturnum.Longioreflct futura narratio,fi omnia “ recenfereuelim,quaf fibi in morbo aflèrit contigifle. Tandem poftannos multos,3nnofexto Nicolai v.Pontificis,reuerfusadcuriam,utiret ad fepuk « chrum Saluatoris noftri,nudus amp;nbsp;inops ( nam in itinere inciderat inlatrones) « diuertitapud curiales uicinosmeoshoneftifsimosuiros,quib.antea fuit no- “ tus Js biennio iam poft moi bum,dicit ie,necp comediftè,neque po tafle,cuius « reipericulumfadiû eft fæpius.Homo maccerimuseft,(àcerdos,« fanæ men- « tis,ut qui officium continue dicat,ôcmiflàm meuidente audierit. Plures ôd « Theologi ÔCPèyfici cum co ferio locuti funt,rem cÔtra naturam aiunt, fed ica « certaeft,utperuicacisfitidnonciedcre. Côcurfusfitadeum quotidiehomi- « numpercontantium.MultiuariadehocfentiunLSuntquiexiftimentcorpus « hoc à demone habitari.Sed nulla figna in eo apparentnifi prudentis uiri,pro- « bi,SCreligiofi,^ihodie quoc^fcribendicxercitiouacat. Alqhumorem me- « lancholicum anerunt prçbere nutrimentum.Cum ipfo egomet fæpe collocu « tus,fallâ exiftimans quæ diçebantur.Non tarnen fubitb, led paulatfm in banc « confuetudinem defcendit.Egorem hancmagisadmirarer,nifi rcuoluensnu- “ Eer quofdam annales,quos in Gallia oj^'m tranfcripfi,legiflem idem tempore «
otharq Impcratoris,6ôPafcalisPapæ,annoDolt;hini822»contigiflè. Puellâ « rcilicctduodecimumannorum,inTcrritorioTullcnfi,uillacommcrciaci,poft « afliimptam in Pafchatefacram communionem,primo per decem menfes pa- « ne,deinde triennio potu cibo abftinuifle: poftea rediflèad priorem uitam. « Ç^odôCiftedefefperat futurum.Hæcflle.(^^nquam,dumhancde puellæ « ieiunio narrationcm potius texo,quam ipfa de redifputationem ingredior,la « tismihi magnum fru(ftumcapcreuideor,fi qs, quorum imperi'o addudusid “ facio,utcuncj?fatisfadum enc,tamen,qualecunlt;^idfit, fiCetufmodi efle gau- “
deo,undc,quibus chronica fcribediprouii?cialt;irAradita,aliquid eer • « ti capere,cum multi multa nis rebus affingant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘t
inpofteros tranfmittere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
pofsinu
D A MI A'N I GO IS E Q.V I T 1 S LVSITANI DE CAPTlVh TATE SV A, ET DE 11 S, C\V AE AD LOVANIVM a’lON« gouallio Galloruni Duce atftafunt, ad Carolum Quinturti Auguftum uera Narratio,
AeftCæfàr Auguftemultorum hominum natura ut potius obtredandi ftumo,quam referenda gratia deledentur. Ac ha bet quidem humana natura multa amp;nbsp;magna uitia,fcd nullum tarnen grauius,nelt;ÿintolerabilius,quam illam obliuionê gra tiæ,coniundamcumlaceratioiïe,6Copprefsione uirtutis alle n£:lnquocrimine,idetiamineft mali, quod qui eo obftridi
funt,uttia quac à natura habcnt,artifido quodam maligac condiunt. Quieuq^ enim ingratus eflè uult,ut ingratus cfle pofsit,elcuat beneficia in fe collocata, famamcçillorumarrodit,ô(^arpit,utuelnihil,uel pcrquàm pufillum deberc nideatur.Sed fl eft aliqua ditciplina uirtutis,fi ullum ftudium fapientiac extar, XXx j non
-ocr page 1112-î?7o De obfidionc urbis
hondebèrentqui hæe profitentur, eiufmodfartibuSjad bonovinti vïfrôtlïrti, benecß defemcritorn,famain dignitatemc^lædendam abuti. Qiiodclimne* tninimortalium, multb tarnen minus Louanienfibus id conuenitj in quos publiée,priuatime^ tam multa mea mérita confiabantjquorum^ periculum difcrimen,periculo capitis fortunarumr^mearum grauifsimis temporibus ciuitatis auerteram. Quorum pro benefieijs meis malefîcta, pro ftudtjs odia, pro falute duitati data, perniciem prope redditam, fa era tua Maieftas paucis cognoicere ne grauetur. Cumfumma femper neicio qua literarumadmi-rationeolim tenerer,ncque tarnen obaulica negotia inquibus à puero pene enutritusuerrabar,operameis liberamimpendere ualerem,non remitten te feinterim affedu,cccpi cogitate mccum,quomodotandêtjsuacarepo€-fem. Nec defuit cônfilio fuccefliis, Louanium enim Antiierpia relida (u-bi turn ob negotia i^isagebam) mecontuli. Sed hoc in loco cum feptem ferme menfes coluiflemmanfuetioresmufas, ab Inuidifsimo loanne nuiiis nominis tertioLufitanorum rege (apud quem apuericiaeducatusfueram) ultro delatamihiorientaliumIndiarum quæftoria dignitate, inaulam adfei-fcor. Qiiadeéaufa rcuerfusinpatriam,cum magis magiscçliterarumamo-re flagrarem,quæfturam uix initam depofui,ac dçinde peragratis, perluftra-tisc^altquandiuuarns regionibus SC Academtjs,cbm intercæteras, Braban-tia tuaCæfar Auguriifsimejimpenfin^ mihicommedaretur,Louaniumcum uxore,quam in Hollandia Regeaflentienteduxeiam,ftudiorum gratia com-migraui.Qiiod quidem oppidum,multis antea amp;maximis beneuolentiæ ar vumentis,femper edocui mihi intime charum amp;nbsp;iueüdum fuifle.Quæ autem ibi uitæ meae,quæ inftituendæ,alendæq5 familiæratio,quæconiundio nô fo lum c5 optimatibus Acaden^æ, ucr8m etiam cum-decurionibus ac nobilita te municiptj fuerir,quam deniœilluftri gratia tum ftudioforum, tum ciuium floruerim,ab illis potius teCælarInuide,quàmexmecognofceremaIo. Etfi cnim defloruitgratiajmemoriacp noftrorum bencficioru unà cum detrimêto fortunarum mearum,lt;füibus^ ante obfidtonê charifsimus er3m,îjfdcm poft libera tionem urbis,ne quicquam debere mihi uiderctur,grauis eflè capi, fpe ro tarnen teftimonium publicuminnocentiæ pietatisc^ meænequaquammi hidenegatum iri.Caïusautêqui meà ciuitatealienauit,hicfuit. Cùm fub æftf uis menlibus in Holandiâcumuxorc,ufitato moreproperarem,ut ea patriæ folo quotânis frueretur,acinterea aliquot dies fufpenfo itinere Antuerpiæ hg rerem,eccenuncium percertoshominewccipio,hoftilemillammanum,qug nulla denunciatione belli fadaiinftarprædonum,Brabantiam repen tinisde-populationibus,incendtjs,cædibus uaftabat, Louanium magnre itineribus contendere,ibic^ federn belli ftatuére,quo tânquam addomicilium marris, ütrinqj è Gelria ÔC e Gallia exercitus tuto cÔme3tent,quem locQ fi armis tene rent,certa iamillosfpefoucrijproximaqua?œinditionê poteftatem fuam redigendi,accefsionepræfertim copiarum Gallicarum, quas Aureliorûdux non ita proculapud luodium fub fignis habebat.His rebus cognitis,mcus il-le in Academiam Louaniêfem fatalis amor,me ex itinere Louanium retraxit, mtrltum fanèreludantc uxorc,multum dilTuadentibus amicis®, amp;nbsp;tanquâ di-uina quadam præiènfione, cundis infaufta ominantibus. Sed gratitudinis, pietatisq; meæ eflèiudicabam,pro uirilimea parte, armis,confiltjscç, eiurbi fuccurrere,quæmequafipiamaterpropèinfinufuo inter literas ac literates fouiftèu Aduolo igitur confeftim ad urbem eamcç codem die ingredior, quo plçriqjillamciuesoC tnunicipes,relidisaris,focis,coniuge,liberis,perfummû dedecus dcferebât.Vxor etiâ qui me ab hacincitatione animi, fufceptoqj côfî lio defendêdacurbis,lachrymis,lamentisqpfuis de^ederenon pocuit,iter mc-um fubftcuta eft.Qiiam gratus autem fuerit aduentus meus,ex eo haud ob-feurè
-ocr page 1113-Louanienfis narratio. 1871
Iciirècognofci potcnt,quodcodcm propcmomêto,qno cognitucft de meó reditUjà Magiftratibus in fenatiim uocor: ibidemunienda pro magnitudine periculijdefendendac^ ciuitate,confilio habito,in tantis aiperitatibus rerum, anguftijsq? temporibusjuarièlate«^ difceptatum cft. Placuit tandem, ut ego cumpaucisalijs,oppidum intusfûris(çtnfpiccrê,remlt;çtotamex'ploratèper-ceptamamp;cognitamad Senatum refcrreiti. Qiiod munusutfummo ftudib fuicepi,ita fuiceptü nauitcr alacritertj obiui, ac quid mihi defiru,natura''tjky ci,demunienda,defcndendacjciuitatCjdeq? habendo dclecflu iuuentutis uf-derctur,uniuerfo fenatui uerbis (criptistj aperui,acdeindequa potui deligch tia,induftria, fide, ad omnia celeriterfagacitercç proüidenda,ubifj ptælens præftoqjfui,ncque uiquamdefui,ubiufum aliquem mei fore ciuitas iudîcà-bat. Quæ cur« cùm meibi aliquandiuoccupatûtenuiflèt,rebus pro tempère compofitis.domum redeo, quo ftatimRedoripfecum dignitatis fuæinfi gnibusfubfequitur,ac Vniuerfitatisnominemihimâdat, utillicoin ædP Di-ui Petrime conferam,quo iam frequens Academia conuenéfat.Obtemperó, infenatum uenio.Quisurbis ftatus,quæ cônferuandæctus ïpesac ratid’fd-ret,diligentcrfeifeitantibusfententiam mcàm expono.Ad extremiï, poft bd« rios de fumma Reip.defehdendæ ultro^Citrot^ cômunicatos fînitoscj fèrmd-ncs,communiomnium fuffr3gioamp; fententia rogor,uti ftudiofæ iuuentun% quæadhucin ciuitatereliqua erat,pra^e(fiuramiufciperem.lta(^ poff'meum in oppidum aduêtum,cautum decretûcçfub pslha capitis fuit,ne quis darrt, palâmueaburbeprofugerct. ac nequenquam uigiliaf quæ ad portas in fta-tionibus eranr,exccdercexurbepaterentur. Hæcctfi non ignorabam, ium ob nimiam iuuentutis licentiam dC indomitos mores,tum ob nationum uaria rum difsimilitudinem,quàm difficilis Apericulofa proüindaforet,tamCnçfi qua de caufa Louanium rediirem,mecum reputarem,curâm illam tâdem, etfi grauate,fufccpi.AtquCcxeo temporeetiamconfideratius,quæ ad defehfiôx nemfalutis omnium pertincrent,cogitareprofpicere^cœpi.Mittiturinrercà adnosàSercnifsimaMariaHungariæ, Boherfliæ, Regina uidua fofoffe tua charifsimafcuihuiusinferiorisGermaniæac GalIiæBd^cæ tua gubcr-nacula, ob fingularem eius prudentiam meritb commififti)Philippus Dot-lay GallicæBrabantiatPrætor, qui fummæ rerum Louantj præeiïet. Mftti-tur item cum trecentis tyronibus Conradus cornes VernembergenfisiPóftrè mbautem fubdilueukim eiusdiei, quo hoftisadmœnia accefsit,àdüéhtare quolt;ÿ cum equitatu Georgius Rolyn DominUs Emmenlfis nQciatitt. QiiS-obrem à meîoannesTommen tune temporis conful petit, uti honoris cauià ei obuiam #em, quem plus minus una equitum centuria ftipatum in utberrt atqiie in diuerforiumdeduxi. Quo munere perfundus, quia fatis conftabaC hoftes non procul ab urbeabeflcdrtfpkiendarumuigiliarum gratia, arma tus ad omnia hoftibusproximioracontendo. Ibi fane cxcubias magna ex: parte ftationibus etiam alicubi defcrtis,mirb confterlTatas fradasc^ reperi,cum iatn non fama hoftilis aduentus,fed flamma quoeç in ocülis eflet,qua deuaftari o-mnia ex mûris profpicicbât.Qiiibus ex tcmpore,adhôrtatione ac fpè maibris præfidq (quàm SerenifsimæReginæ nobis fecerantliteræ)confifmatis,c^te-ris^procuratis,quaîad horamferme diei tertiam quaquauerfus equitando' dcfiderari animaduerti,in curiam meconfero,ubi omnès magiftratus optimai tes($ ciuitatis unà cû comité Vernembergenfi,5C Domino Emmerienfi,Præ-torecç Brabantiæ Senatum cogebant. (^iös cum de ratitàte, trepidâ'tione«^' eorum qui excubarent,pro falute ciuitatis afperius m(ÿtûinern,ftomà'châs no ardiore difciplina in tanto periculo ciuitatis uigilias co?fccrî,cofniti Vernem bergenfî afsideo,interea autem dum confulitur,quid faciedum eflet,pcr Chri ftophorum Pheecel Germânicae nationis iuuenem fortetrt amp;nbsp;imôigrum,fub»
XXx 4- tode-
-ocr page 1114-187 î Deobfidionc urbis
to denunciatur mihi nomine Vniuerfîcatis,UC omni cckritatedomummeàia contcnderemjubiomnisAcadcmiaciuuêtus,audontate Academica uocelt;^ præconis cum armis côucnerat,ut proïatione temporis officio^ ducis fuice-pcOjCum illis agercm.Quibus mandatis obtemperansèSenatuconfeftim ad aedes meas propero,ÔC quos ibi fcholafticos frequêtes inuenio, cueftigib unà cû magiftro Seuerino Feiten Frifio,legato meo,uiro ftrenuo, ÔC ad id munus ab ipfaAcademiaprudêtcTdeledOjinforûdeduxijibidemcç fide data feie mf litaribus offictjs aitrinxêre.Inde agmine côpofito eos ad mocnia deduxi, oua parce hofiispotiisimurn cxpe(flabatur,qui locus médius erac inter porta Bru xellenfemamp;fluuiolum.qucmuulgb Vuram appellât,acciucsomnes,qui ibi excubabanc ad alias urbis partes defendêdas dticedere iufsi. Nationes etiam ne quâ permifise turbam concitarent,certis locis difiinxi.Hçc^tc^ alia fumma fedulitateagenti mihi rcnunciatur,hoftes mififlè fœcialê fuum qui cum oppi danis colloquium expofcerct,eumcçintra mœnia ac porro in icnatûadmif-fum.Adquem nunciumfiupefadus,ob cernerariamftulticiam,6Cftultam ce-meritatem eorum,qui hoftê intra portas recepiflent,ciuscç oculis raritatê pro pugnatorum,folitudincm urbis,trepidationem non folum foEminarum,pue-rorqmqjjfed etiamuirorumacrem deniq? omnê contemplandâ fubiecinenr. earn ob rem muneris mei non immemor curfim iiT curiâ tedeo,accum circum adishucilluc oculis,comité Vernembergcnfcin,Dominum Emmcrienfcm, Brabantiacprartorem(nam4ios euocatusad militesmeosincuria reliquerâ) nuiquamuiderem, eorum abfentiamdemiratus, fine quorû confilio amp;' au-(florttate,nihil taie fieri debebat,utpore qui in fuam fidemfiCtutclam Louani enfium urbem à Serenifsima Regina Hungariæ rcccpiflent : rogo num ilK tamabfurdam rem iufsifient, cur iW præfentia àSenatuabeflenr, refponde-turabuniuerfis,omnesiamcJPoppidoprofuginè. Percundanti porro quid fi bi foecialis uelleqaiunt eum Regis Gallorum nomine,deditionem urbis po fcere,proindefc contra emififie tubicinem, qui colloquium cum hofte impegt;-tratet,interea fœcialemgijopMido comrnorariiufTum.Commouebatfanc me nonparumrciponfumhoc,« perturbabar non mcdiocriter,quod uiderem non tantum non ex eorum,qui iam abfcefièrant,audoritatc,fedneme quidc in confilium adhibito,ac ne confeio quidem,qui iblus fupercram, quicç inter milites AcademiæcaputÄTduxaudoriratc publica conftitutus eram.tantâ rem elle cœplam.Sed quid faceremtlada tam erat aléa,ne abhorrere animos adeditione.SCjUtinredeplorata, omnia^nalle) quàm uim hoftium experiri pal'ameraL Vidensigiturmeumconfilium,autnon requin, aut non magni neri,cbrque quo femel timoré inclinauerant praccipitesfcrri,mcfftus argereç admeos recurro,utipiosqu'am poflem maxime in officio continerem,congt; fîrmaremcç. Ateb cumuentum efleqomnespræterquàmopptdopaucos, anxiè ac titubantcr,inconfiantercç loquentes inueni. Iam enim plenius cergt; tiores étant redditi, de ilia turjWfsima lJucum fuga ex urbe, de flagitiofo fœ-» cialis aduétu,ÔC dejtrcpidatione Senatus,de tubicine côtra in caftra emiflb,ac dedelperatione dcniqueconfcruandæciuitatis,Quareaduenientemc,num tiæcitaeflent, piaf tique eorum ftatim interrogant,ad quorum quaefita cùm triftius refpônaifiem, multa ÔC fimulans inuitus,ôif difsimulans cum dolore» ccce fubitb quidam interruptis amp;nbsp;morientibus uocibus fie me inclamat» Ita'ne ergo nos hue produxifti,ut te duce omnes trucidemur f ucl, quod iam minimum malorurn eft,captiui reddamurCCur rebus adhucintegris nos non incolumesabirepermififti, cumprofequilqueid abs teprecibus conrende-recZ’ An uerb ideo perfkim retenti rumus,ut nobis pro piaculo datis, fadlior cïuitati foretcum hoftibus tranfadioî* Nam quorfum hoepetitum eftcollo-quium»nifi ut fi alia forte racionepacemciuicasfatete nequeat»nos in eorum pocefiatem
-ocr page 1115-Louanicnfis narratio. i87j
poteflatem tradant,ac deditibne corp o rum noftrorum,qui hi'c percgrini attç aduenae fiimus/alutcm urbi ac dutbus redimant. Haec ÔC alia cum tuüen-tus plané iam turbulcta,ôd furorequodam incredibili percira fremerct,ita uul tus oculicç co rum pcrpulcrunt mc,ut nihil unquam in uita mihi acciderit indi gnius, uel tulcrim acerbius. Qiiis cnim cuius integra confeientia c{t,acfrau dis IccleriscK ndcia, proditionis crimen difsimulanter audiat C’ Talibus igitur uocibusminicircumauresftrepentibus,cum ea Äf turbuicnta amp;nbsp;temeraria S)C periculolàelîeuiderem,multacçfæpeinopinantibusducibus uim belli ac turbam molin' non nclcirem, remittere me illis fidem datam mihi paulb antea rdpondi,ncqueenim cogruereiplisautRcip.ut quern fufpedû infenfumeç putent,ad eius dudum omnes ihres ciuitatis applicarent,necß alias mihi gra-turn duels norwen præfertim in ea ciuitate,in qua cum hoftibus inconfultbdu cepadio tentaretur.kacg commilironem medeinceps appellarent j ÔC de fide meaproexperimentisftatuerentjuellecquidem me omnes bellicoslabores, omnes militaris leges arque cum ipfis pati amp;nbsp;fubire,alq inquâ loquantur cum hofte,pro arbitrio pacifcantur,tranfigantlt;ÿ,ego cum omnibus commune bel li euentum expedabo.Qiiod uerb iuucnum infolentiæ ac rempori cedes,duds meimperio abdicaui^^me illis commllitoncm ad communia pericula ob cundajpromptifsimum fore profefliisfum, non eftcur calumnientur aemult, perperam illos a nobis relaxatos,cum jyæfertim nulli ftipendio addidi,nulla ftipulatione allegati,nollen t fine ulla fpe ad inteilt;um mere uolQtarium. Ego quo^ Academia amp;nbsp;Redore rogante liber à iureiurando eofdem illos liberos liberaliimperio habui,dum tempus 8Creturn ratio tulir,eadem urgente,non nouo conliliOjfcd maiorum exemplo,fimulatam hancrelaxationem, amplexus fum,ut ego ardentius atep acrius iuiJbntutejp ad urbis defenfione excita-rem,6Cida quo animus abhorrcbatjorationefignificaui,acaperte dixi me fei licet nomê Ijucis,nec ambiuifle^nee ambirejea,propter ut ciirn iuuentus om-nis,quam ex tota Academia exciuimus,animaduerteret in tantis rcrum angu ftijs dudorefcfuo,amp;omni fpefalutis orbatam%fie,»ttiore ftudio officiSme-umrequirerccogcretur,ó^cö per multos ex illis retentos in oppido inuitoSj atcÿ id mco potifsimu confilio,a fenatu decretöfuifle recordarer,quandoiani cæteri Duces in fuga fe dediffent,8C cities permulti,corö pedes fugaces ue* ftigia odorantes perfequerenturfimilcm uiam,uoluiiuuentutem à fide mihi f*)ftita liberare,ne ullus inuitusucl coadus fub meis fignis militaret,ut eo con ilio timidosuelablegare,uelanimo^ioresfortioreslt;^ ad urbis defenfionem redderc.Simili rationeut'a belli pcriculis abefletSpartana iUuetus,caufa difsl mulata,litciftlt;$ dan's,ad Ephorosremittitur.Parl artcamp; prouidentia milites Carfariani ignominiofa mifsione apud Vefuntionem in officio retenti fuêre. Tali denieç conlîlio Impcratorio perfacpe belli duces prarftantifsimi ufi funt, quorum uidelicet prçcipua bene confulendi portio hac laude conlinctur, ut dilpiciant non foli-im quid per le optimum fitjlÄ quid pro tempon's rationC pofsit obtineri.Qihd opus eft uerbisdn cum iam res erat progreffa locum,ut cxitum honeftum nemo profpiceret.lta omnes dubitab5t,hæfitabant, circun fpedabantomnia,quicquidincrepueratperhmefcebât,diffidcbât rebus fills. Adcrant tarnen in ea armatorum corona(ut fere fit inmulhtudine) arquiores alijjSd confilij fanions,quos id,quod propter imperitos fadum maxime uolc bam,nonmediocrlter comouinHiftahm aggrediuntur meatq; orât, ne propter quorundam temeritatcm,uniuerlos delercrem.Sedquando eb nfreuen turn fit,utfenatusomninodecrcucrit cum hoftecollo^uiS,ctiam attç etiam prouidcrem,utftudiofaciuucntun's ratio habcretur,ncc de ipfis grauius qulc quam,quam de clulbus fta^ueretur.Id uerb etfi Senatus ab initio inconfultb meconftltuiftet, tarnen ne alicubi mea opera ftudiofis denegata uideretur,
XX X 7 fedulo
-ocr page 1116-rî74 •• Dcoblldioncurbis
fedulb mefadurum,aditiirumlt;$ extcmplb Senatum polliceor.Hw ttat^ uet» bis inuallohabitis,præfidiopnusperluftrato, cura excubiarû Scuerino iam dclegata,jn curiam reuertor.Qiioinitincrc, iuxta Carchufianorûftagnum, non longea moenibus, obuiusmihi fîtIoannesRauenfchot patritiusLoua-nienfis, à quo fio certior, Senatum ad portam Bruxellenfem iam adefîèjUtin congreflum colloquiumtç cum hofte uenirer. Quæ res ut ante mihi,dum me infcioftatueretur,itanunccumperfîceretur,nouo rurfusdolori, ægritudi ntcp cflecœpit,nihilominus candem porta peteredecreui,ibi cognoui hoftifî Duces fidedata quatuoroppidanos ad colloquium admififle. Hic ego me-mormeorum^amp;decommuniillorum faluteanxius,interrogo ftatim de no-minibus eorum qui ad id muncris elTent delîgnati : Refpondetur primùm et fcHadrianumBlehemum tuncciuitatisprætorem,fecundui»IoânemTom-men eodem tempore (utdixQ confulem,tcrtium Applefinum quendam,quc dominus ab Emmerienfi fibi legatû fecerat,quartum uero, ut turn erat omnium rerum perturbatio,ignorari.CÔfcftim Prçtor me rogat, nemeam operam in rebus tam afflidis ciuitati denegarem,uerùm ut mequartum ilium iàcerê, qui audorita te publica,colloquio deftinatus,hoftium timoré forte percuMus fefubduxiflèt.lbi coniedisGmulmultorum inmeoculis,hucetiaminuitanri busjdubius primum conftiti,quod ftatim fubirent animo,quæ me ucl ut ma-nerem,uel ad colloquium exirem inl^gare uiderentur : ad extremS cum crc-derem id mihi à ciuitate im^erari,quod à Prætore ciuitatis rogabatur, feci in« quam id quod me facerefinguli att^ uniuerfi cities atcç etiam ftudiofî fi côfui tifuiflèntnonuoluiflèntmodb,ucrùmctiâ impensèmcrogauifl’ent. EgreC-fusergocum tribus illisquos fuprà retuli,incaftrahoftium perfœcialciU^ qui temerè dudum in oppidum rect^tus fuerat,deducimur. Cùm autem uen turn efletadLeprolàriam Bancenfem, quæ non multumdiftat à moenibus, feorfum ab alqs Nicolau Boflutium Dominum Lôgouallius,MartinQRoflè mium Geiriæ metatorem,ô6 quendam alium nobilem Gallum, nomine luer ïcllium, offendimus, i*tlt;r qilbs Longouallius ut cxercitus caput, minas pro miflàq;magnificaiadabat,hinGuerborum iadationelibertatem,omniumlt;j tributorumimmunitatem,illincdenunciationepericulorum cædes, irtcen» dia,aliaslt;^ belli calamitates,facilimam oppidiexpugnationcm,candemr^o-mni ordini ac ætati pcrniciofifsimam oftentans.Proinde fecum dues expert« derent,præmiaanfupplicia expedarc mallent,felànguiniparfurû fi leges fu-as rcciperent.Hoc in colloquio cum à n«bis deditio multis uartjs argumê-tis repudiata eiret,propofita eftab hofte padio redemptionis, ut trimeftrcfti pendium hoftili exercitui folueremus, quod infingulos menfes^rat fèptua« gintamillium coronatorum aureorum Hïs additum eratutomnia tormen-ta,machinasqj bellicas,globos pulueres quicquidad eorum inftrumêtum
apparatum pertincrcr,tradcrcmus.Commeatum quoq; amp;nbsp;annonam exef-* citui pVæberemus,fed iufto p^cio.Quod fi uerb in has leges conucniflèt, uo lebat etiam ut quatuor ex proceribusoppidi fibi pro obfidibusdarêtur.Tan* dem cum alij tres deputatiac ego non uideri nobis tam iniquas conditiones ab oppidanis impetrari pofleoftendiflèmus,eb defcendithoftis ut fcptuagin ta coronatorum millia accepturumfe, decæteris autem nihil remiflurumdi-cerct:itaquecumpoftulatishuiufmodiadSenatum in curiam qub item ui-ros primarios populi SC Academiæ conueniffè conftabat, reuertimus.Ibi (ut multa breuitatis caufa prætermittam) omnium fuffragqs uifum eft,amp; pe-* cuniam illam 6C obfides dandos eflè. Ad hæc Prætori mandatum, ut con gios (quos amas uocant) quadraginta uini amp;nbsp;centum cereuifîæ hoftium du-cibus offerret, fi à petendis pulueribus tormentartjs bôbardisqj defiftereuel« Icntjfin minus bombardas (altem retineret.Coidmeatum autem prætio legiti mo ho-
-ocr page 1117-Louanienfïs narratio,’ istî
mo hoftibiispoIIiccrctiir.IdquocçomnfumorcdccretumcftjUt fi hoftis net precc,necpræcjo,nccgrafiaà poftiibosdcdncipoflet,omnia potius tradcngt; da,qiiæexigebac,ncmpefcptiiagïnta nnIliacoronatorirm,bomb3rdasôC pu! ucrcs,quàmmei'iis manus inctdendum efic:Namintra mœnia nec animusj nccHires crant,qurbus oppugnationirefifleretur,acunufquifcRlam latibulis occultoriimlocorûjuitamfortunasr^fuas tegercconabatur. (^æcum fan's confuse amp;pertiimultuosèconfilijs, animist^ omnium per fummûterrorem turbans,anxijsrÿ ada efi'enr,ut norunt omnes qui turn Louanq fuêre,Prætor^ Applefinus fiCegOjSenatusôCAcademiædecrcto iterum cûobfidibus in cagt; ftra egrefsi fumus,qui fuêreloannes Tommen,ConfuI,is qui prius colloquio fueratdcftinatus, Gregorius à Dienen, Bartholomeus Heetueldius, amp;nbsp;laco-bus Velius lurKLiccnhatus. Deducentibusobfides,multi comités turrrftu diolbrum, turn ciuium(ut qui fibi certi de paceautinducrjsefiènt)fuerunn Vbiautemadhoftemuentumeft,quinos iuxta Bruxellenfem portam ope-riebatur, £/)ngoualIius,qui exatftè iam à fuo fœciale intcllexcrat,quid animij quidmilituminoppidoelîèt,Prætoris oranoncm interrnmpens le cum tot millibus,quotfibi uideretur, ingredioppidum uelleait. Qiiare rei nouitate omnibus ftupcfadusPrætprrefpôditfe præterea,quæ in mâdatis habebar, nihil ofFerre polîe: Qiiod fi ea non placèrent,non habere fefe quodpollicere-turamplius.AdhæcLongouallius dedjtioncm ciuitatis Regis fui nomine agt; cerbiùs flagitans extrema quxtjaccrudclifsirna^iuibusminitabatur. Taiv dem cum utrint^ uaria tradarentur,ut deoppido dededo cum ciuibus mas giftratu intus communicateliceret,Prætori dimidium horæ tantummodo ad reditum tribuit, tanta eratoppidiexpumandi hoftium libido, ut in retanti momcnti,plus temporis ad deliberationem co^cedere uoluerint. Prætor ergo in urbemreuerntur,fequentibus eum multis,quiprius una exierant. Ego uerb eius temporis quod dabatur,breuitatcm contcmplans,cum interea non tarn in Senatu,quam forisapudhoftemcomuni omniüfaluti prodefie pofle mciudicarcm,mancndum mihiforisjcolloqucftduw^ (Scconditionibus pri mis,intere3,dum Praetor rcdiretjftatui. Etenimcumfcedera,quib.cumhofie deuincitur fides,negligiuiderem,metuebam ne quemadmodum Longoual lius femel,ita quoeç iterum appendicem duriorcpoftulatis adqcerenHæc aut neacciderent,continuo colloquio,pertradando animo hominis, captan-dauoluntate,impedire pofle exiftimabam, ne pluris redemptionem ciuitatis licitaretur.Alia quolt;^ mihi manendweaufa fuit,qua no mediocriter angebar: Timebäenim ne Senatuiperturbato iam amp;nbsp;rebus diffidêdi deditio placeref, cuius confiai ego particeps uel confcius eflc nolebam, defperans omnino ut eratneruisomnibusurbsipfafolutaSCdebilitatametali cofilio refiftere pof-fe.Sed roget quis,quænam ibi Damiane fuit cum Lôgouallio amreitfa, ut ea ffetus deditionisfpem illi adimereconarerisC quæ tandêuerb eflet, nifi quod cumbona fpes cum omnium rerum doperatione confligit,in afflidis ac pergt; ditis rebus fldenter infirma præfidia,pro ualidis amplexamur. Superiori col/ loquio quod cum hoftibus fuir,intellexitLÔgouallius meLufitanum efleex gente minime,ob prifea inter Reges fcEdera,inuifa: me item nonullos in Gaina Lufitanos habere amicitia amp;nbsp;ianguine coniundos,cum magna quibus né cefsitudo Longouallio interccflbrat.Quibus rebus efledum eft,utmecû hu« maniusloquijamp;multumdetruculentoafpeduamp;^uiolentia ièrmonis remit-tere cœperit.Ita«^ fiducia illius recentis noticiæ beneuolentiaet^ quam Logo uallius in praefens fimulabat,illic fubftiti.Quid niç’No^'nc firmamentG flabigt; litatis eius,quam in bello quærimus eftfides,amp;confeientia promiflbrSChæC cummihipublicaiuffuSen^tushoftist^data efletnonfubfifterem, cuius rei fiducia reucrterâjCiufdem non manerem^Vbi ilia eft antiqu» fiduciac form«
la,inter
-ocr page 1118-j87s Dcobfidionc urbis
Ia,inter bonos bene agier oportet,ut ne propter te,fidemüe tiram captus frau datüfuefim. At qui muleis audientibusfçpe tum ad hoftem dixi huius iurifiu randi religione£lt;uirtutis fiducia nixus.Louanienfcs Senatufconfulto fadïo, communie^ confenlu,omnia piius tentare,pati ferre conftituifle, qu'am in deditionemuenire, Qiiareficommodisprincipisfui,fuistjprofpedtumcu-peret,padiones illas pecuniariaspotius admitteret,quam fruftra oppidum oppugnatione appeteret, cuius exitum non dubitarem longè alium futurum qu'am ipfeopinaretur. Tandem nullis argumentis, nullaqp ratione hoftis commotus fände affirmabatfe copia militum,nee oppidum nccoppidanos grauaturum,fi deditio procederet, fin minus oppügnationem iamiam futu^ ram.Qiiod ego quorfumattineret, circumfpiciens, omnes armorum bellit^ «lus incertos efle,ancipitesc^ dicebam. Actaliameforis agenteexpedan^ tec^ prætoris reuerfionem (uixdum enim eius temporis, quod ad confulcan dum exiguum concefliimerat, dimidia pars aïfluxerat) dum induciarumfiducia fecuro prorfus animo hoftes iuxta foiïam amp;nbsp;portam Bruxellenfem paf-firn uagabantur, ecce fubito prætcromnium expedationem, bombardanim fonitu,0^iaculis omnia compleri cœpta, qua quidem rcfiuediuinitus,fiuea-ftutu militari euenerit,pcrculfi attoniticj hofies,ajij in partes alias effufi, in fti gam cundi conuerfi funt.Ego ueró Sgt;C li gaudio magno exiliebam, quia urbi à regina fuccurfum putabam,hoftilcqj(j lp cm delufam, tarnen de me quid repen te fia tucrem baud repeffebam. Nam fuga in qua hoftes Ipcm coliocaue-rant,^am undiep perniciolam mihi profpicicbâ. Qiio enim merecipcremC' in ciuitatcm'ncç’cuius iamportacclaufaïóótclacmiflaacccfium prohibcbâtC In caftra'neC’atqui hoftes feiebam omni diri täte at^ immanitarc teterrimos fore. A'Iatcribus autem profugii^impÄliebant obiedihinc illinc impedimeto rum aggereSjUeruntamê hifce tan-tis difficultatibus fubito circumuctus,dum perieuhs omnibus pofthabitis,equi fcelcri curfu me recipcre ad urbem connr tor,aufcroruna cumagminefugientium,accircumfulbrüimpetu cum cquo fimul,infelixlcgatus,ï#«uitlb melius quam uitæ mca: confulês, in hoftifî ca ftraabripior.AtquiLouanienfesclamabantmedignûcalamitate, quod non redicrimcumPrartorein urbê.HSc clamorêdifcüticmus.Siquid culpæ ineft, nihil dcprecor,tecç Auguftifsime Caefar cognitorcm facio,apud quem nÔ ca-ptiofam Icgumintcrpretationem,fed æquitatcmipfamplurimôponderis habere omnibus conftat.Necquicquam adducâ in medium, quod nô priusf-O uanienfibus exhibui.Ac primû redeant mecum in memoriam illius dici, quac ' tantam fortunçatrocitatcrn,tam triftem rerum facicm,tantam totius Reipub. formidincm ob oculos pofuit.Non inficiabûtur cam fuifle,ob ciftunftans ci-uitatem malum,omnium rerum cönfufionem côuerfioncmcç,utomnib.libc ra facultas fuerit,quod cuic^ uidebatur,pro Reip.facicdi.Nam cum forte ibt, præmente turn ui aquarum,minor oppidi catarada elifa eftet,de cÔfilio quo-rundam fadac funt ruinæ,quft)us aqu^ fluxus fiftcrctur. Num de damno da-to,cum illis agi hodie potcrit Multi ut fpcculatorcs 13cftium,ut proditores, multi quocj utinccndiartj autlatrones intra moenia compræhenfi in cuftodi-amÔCcarceres publiéesdcdudi,quorûtame paucifontesrepertifunt. Num iftis ob innocentiam dimifsis,adio iniuriarum compctatçOccifus eft etiâ eo-dem tcmporcçiro hoftcfocius,prooppugnatorcciuitatiB, is qui defenforci, propugnatorcç uenerat,nccis units fuit,lcd duo una node.Multa præterius 6lt;æquumincatrepidatione commiftà fuêrc, quæ fi fingulaad iuris etiam rigorcm deducas, mirumè tarnen cos qui ea egcrunc,ulla lege tenericenfeas, quoniâ is ftatus Reip.ruit, ut expedite uifum lit à quouis cam adiuuari. Itarÿ confenfu quodâ tacito legum,edidô mandatum^ uidebatur, ut quod quiftç •nRemp,conferrepaftet,id conferret,Remp. omne id habituram ÔC ratum amp;nbsp;gratum
-ocr page 1119-Louanienfis narratio. 1877
gratum.Vndcetiam nunc talium rerum impunitas auólon'bus libéra confer-watur. Arque banc poteftatem cum omnibus nibut3m,tum mihi etiam maxime quod perfona publica effcm 'a magiftratu SC Academia credidi jcuius fe-natus confulti periuafione amp;nbsp;boni public» caufa remanfi foris,rcuertente prç tore in oppidum,ut fiquid forte melius breui illo tempore.quod folum QC ultf mum ciuitati iam reftare uidcbatur,prodeflepoflem apud hoftê, eius oppor-Cunitatem neamitterem.Atœ hocconfilio meo,fiquidfuilîet cfedum boni, ut frudus eius totius fuiflet Reip. ita contra incommodum certb, quod infeli citer accidit,in ipfam quotj çquum eft ut redundetJd eb æquius etiam,quod hocquicquideftinfortunq,nonmea culpa,fed aliorum maxime fuperuenit. Nam fi fuiflet fecundum belli leges (eruata fides,expeda tus^ induciarû exi-lt;us,potuiflem gie in tutum recipere,atlt;^ eandem cum ijs qui tum in oppido erant,fortunæ aleamfubirc. Nuncuero uix dimidiato illo decurib temporc Suo tuto foris oratoribus abefl'e licuit,dum adhuc fccurus colloquor cum ho e,peruiolatas induciarum leges in atrocem illam fortunam incidi,quas fi hó ftis uiolauit prior,ut interpres bellici confilij amp;nbsp;Icgatus captus fum^ Sin autc oppidani audacia pro uirtute ufi,fatali quadam necefsitate belligerâdum fibi cumfortuna putanies, Solem ipfum præiaculorum multitudine ÔC fagittarS umbra obfeurare conatifuflt,etiamatqueetiâuideaste obfecro Cæfar,nuni non propterea maiore etiam ftudio,ac ratione æquiore fim à Louanienfibus fublcuandus,quod caput meum qualftertamin^ caufa, in maximum totius huius belli difcrimeobiecerunt,non aliter acfi uniuerfac ciuitatis falus in meo alienigenæ periculopofita eflet,amp;uiolarasreligioncs induciarum, me© pc* rcgrinifanguineat(çfupplicioexpiâdascêferent.Scdut unde digrefliis fum reuertar,hoc modo in hoftium caftris inecrceptus,fub tertiam fermèà folis oc cafu horam,à Lôgouallio accerfor,qui feparatiA mira quadam atrocitate caU (am extorquere nititur, quare oppidani padiones amp;nbsp;conditiones bellica» perturbantes periurio,tam furiose caftra fua tormentis uerberarintf Siuera referrem,pr«mia amplifsima,fi falfa,mortem clt;tam moponens. Quae fane uerba^ut à Duce ira à furore pcrcito, fi animu foFtnsimi cutufiç uiri infle* dcre potuiflent, nihilominus omnibus (upplicqs falutem ciuium ciuitatistj •nteferens, mortem etiam, quae naturae débita, pro Academia efletpotifsi-mumreddenda,contemnens,orationc forti amp;nbsp;conftantific imperatoris ani* mum fregi atc^ comprefsi,ut hoftem non folum ab oppugnatione dcterruc-tim,fed ferè etiam ad relinquendam obfidioncm compuleiim. Certe illud uc tifsimum eft,quodexmeis uerbis tnuis anxiusc^ifcedens,amp; ab omni fpeca piendaeurhis deturbatus,uide inquit quid agas Damiane. Tuamego falute adiurauijUt uel uera cum pracmio,ucl falfa cum pernicie referres. Si mefallas* ipfc tuac calamitatis audorfucris.Cui refponfum eft à me,omni mortis timoré fublato.Nihil dcprecor,fi falfi conuincanSed quoniâ more coparatum eft, propter teftimoniorS religionem amp;nbsp;fide,quamrfcmper omnis natio coluit,ut nemo teftimonium,neminimis quid?’inrebus,derefua diceret,iftius ipfius colloquq atc^illiusprioris,quodanteBruxellêfem portS cum co habueram, Longouallius iple ucrum SC praedarum iudicq fui dédit mihi teftimoniii, amp;nbsp;a (ê fubfignatum,cui figilium fuum imprefsit.Hoc diploma, quanqua inuitus, Louanienfibus oftcdi,quod eos ne eatenus quidem cômouir,utmihi uel uec bis gratias agerent.Deum immortalcm,quac ifta tanra feritas atep barbaria,ut homines fummis bcneficijsfalutis aclibertatis afFedi,neoris quidem fignifi-catione gratiam officq teftificari uelint In eodem autem fatetur Longoualligt; usaudoremmepræcipuQfuifle,quominus ipfe Louffniu oppugnaret,eâc^ folum ob caufàm in nouem millium coronatorum aureorum redemptionem fneconden}naflec.TandetlTnouitacefadicômotus hoftis,follicitusfuipicio« , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne, fufpen-
-ocr page 1120-1S78 De obfidionc urbis.
ne,fufpenrus me tu, perturbatus orationc mea, re tame cutn dudonbus com-muntcata,mec^ in euftodiam tradico,caftra,quæ prope muros habeba tjde ter tiauigilia,quo tempore oppidum caperedecreucrat,GaIliam uerfus, præter omnium expecîlationem,moueriimperat,quô ipfeamp; quidam lacobus Mon chius dominus Digneflàn Longouallrj gener me captiuum duxerunt, ubi ui gintimilliacoronatorumextorquerefunt conati, criminantes audorem me urbis conieruatæfuifle.Ad extremum in carcerc publico ab eisLandunq Ve romandiæ detcnrus,multiscp ibi miferns confeónis, acpropèextremum fpiri turn exhalansjcoadus fum nouem miliia,ut à nefaria ilia crudelitateôt^tyran-nideuitamredimcrem,pollicèri.Audita tibi eflèarbitror Cælàr Auguftæ dfz dla fàdacç mea, qualicppietate in Louanienles fuerim, qua fi ergapatriam autparentesulus clîèm,etiam in tanta necefsitudine SCcoiÿunlt;fiione,noni mediocrisnequeuulgarishabendafuiflèt. Nunc illam non ciuis erga patri-am,nonfiliuserga parentes, (edaduena ÔC holpes erga peregrinos oftendû Sed quid huic charitati amp;nbsp;bonitati meæ repenfum fueriqne prolixior uidear, paucis duntaxat exemplis declarabo.Gallus qiridâ generc c(. diuitqs præpo-tensjtutus AcademiæpriuilegtjsLouantj degebatrîuncamïci libera amp;nbsp;no« Itiefta cuftodia,domi meæ afleruabant, nec deprecabatur Gallus banc fortu-nam,utquiduriorescarceres metuebat, nam tufh increbuerat fama noftros fcholafticos in Gallia carcenbus traditos elïc,iftius captiui permutationeno ftra redemptio ïperabatur.^uius en Ai foroi cm præfes primus priuati confi-hj apud regem Gallorum uxorem duxerat.Qiiid atfiumç’Statim pia mater no ftra fe oppofuir,fulminibus immenfis minitans meis , tanquam hoc maxime Academiæ priuilcgqs aduerfaretur, ac demum ei caufæ patrono adhibito, huncliberat,merçmcosqjinexpenies damnat. Credo quia erat contra priui legia VniuerfitatisLouanieiiris. Atquihoftisinmeante urbem Louanien-fern onlniapriuïlcgia omnium Vniuerfitatum uiolauerat,fuperiorec^ bello, LutetiæParifiorum quidam Cadariani de bibliotheca ftia inergaftula 8C la-tumiasabreptifunt. ^dnolcbantalioruminiuriasimitari. Efto. bediente Ilic agendum crat,ô(^inl8ngum diffèrenda fentenria,ut medio tempore Galli hoc metu addudi, me alioscÿ è feruituteliberatiireftituerent. Nuncomnia funtfeftinanter peruersè præpofterelt;çgeft3,urnihiluelex mora iudicq cô-moditatis nancifeerer. Cætérum non fuilïent ideb debilitata Academiæ priuilegia, fi captiuum fcholaftàcum pro captiuo fcholaftico ucl commu-taflèntj uel commutari ialtem permffil]|pnt,præfertim proeo qui in mànus hoftium obipfiusAcademiæô^totius ciuitatis expiationem inciderat:Sed alto tendebant principes Vniuerfitatis, idtç ftro temporedetegaai.Nuncue-rb adaliami^ratitudinem huicnondiftimilemaccedo.Meaahucapud ho-ftesdegens,CarolusBrugefis (qui redoratum temporeobfidionis geflerat) dignitatcmfuamdeponereuolens,cumdemoreuticmperfit,abuniuerfa A-cademia teftimonium rei beite geftæ magiftratusà rite perfundîi fibi dari po ftularet,ibi quidam quorum nomina hbnoris cauia prætereo,param réclama-recceperunt,afièrentes omnia fibi placcrc,quære(fior tempore illo geflerat, nihilominus feDeumhominesrç conteftariproteftarilt;ç,fiquid Adriano Ble hemiociuitatisprætorifnamisfatonefcioquoinaufpicato in manus hoftiu inciderat,ô(àMartino Roflèmio redemptione duorum niillium coronato-rum fucratmultatus)autDamianoGoi temporeobfidionis,nomineAca-demiæ commenda'tum ucl imperatum fuifleqeo eorum facilitates non tene-ri,quoniam quicquid illis dclegatum ob ciuitatis defenfionem fuiflet, id ipfîs facultatibus ablentibifc,amp; ignorantibus,falt;fèum amp;nbsp;adum eflet.Ât nunc mihi refpondeantifti proteftantes,an non fueritlàtis,tempore illo ftineftifsimo cos ut capita cum 31qsnÔpaucis,nomineipfarutÂfacuItatum 8C totius Aca
demiæ,
-ocr page 1121-Louanienfis narratio, 18*?
dcraiae,cum redore in curia côparuifle,qiio prætori Appicfino, mihiq? com-mîfli fuit cura deducendiobfidcspromifcuè nomine ciuitatis QC Acade-miacÇ’Certè æquus aeliima tor iudicabit ratum id ôi firmum apud omnes facul ïateselîèdebuilïe,quodtuncincuriaàRedorcSCprimarijs urbis ôi^ Acadelt; miac quiaderant, decrctum fuit, quando cæteri cum tota Vniuerfitas, con-uocata eflet,non comparucrunr, imb ne comparare quidcm aufi fuerunu Nam alius (timoré perculfis omnibus) domi latebat, alius fugam medita-batur, aliusDeumin templisadpuluinariaomnia adorabat, alius per pla-leas cxanimiserrabat,multiquoqucpermœnia fe præcipitantes ex oppidô iam aufugientes.Longouaflius interim alio cxlatcrc,omni côtentionead op pidi ipfiusexpugnationem feftinabat. Dabatur ne hic tempus omnes à mini mo ad maximum ufcpconrulendi,utfitiniblennibus ôC tanquillis comitifsC Minime uerb.b?ecquenquâ tam ftupido iudicio autmenteefîèputo,qui hoc dicereaut uelit,autpofsit.QLiid ifta igitur uoluitproceftatio,nifiutquodab Vniuerfitatc debebatur,id facukates non deberentç' Atc^ ita fuo timori mede bantur,ne m(ie facultates ab eis répétèrent,in quod ipfi confenfiflèntltat^ Sa era tuaCælarcaMaieftas exduabus redtatis caufis incipiet cognofeere ifto-rumhominumanimos,ÔCcbnfiderare, in quosfcopulos eos omnes ingrata mens coniecerit.Multa alia bis non inferiora redtaflem,fcd pi olixitatem fugi am,quamobrem ad Senatum meconferam. Dedmum quintum diem in car-cereièruabar,acmorbo ingrauefeente non minus uitam quàm libertatem de i nbsp;nbsp;(perabam,cum ab eis qui uedigalibus ciuitatis prl^erant, uxori renunciatur,
neampIiuspriuilegqsdmmunitatibuslt;^Acadcmiarutatur,camcjdeberede-inceps omnia uedigalia pcrfoluere.Bona me hercle caufà, utpote quæ uir3 fcholafticum iam in urbe non haberet. A^qui induis faltem ad annum defun-lt;^imariti iurareliqiiuntur,captiuis iura poftlimign in perpetuum incolumia acfâluafèruantur.Meçuxorineutrum datum, Hancbarbaram impietateni cum ilia non ferret,acproptéreamigrationem ad fuos in Hollandiam para-rcr,retinetur inuita cum omnibus bonis,ut earn jpiurij^amp;contumelijs obno xiam haberent. Necanteadimiferfit quamiuffuSeifnifsimæReginarab ifta Uiolentia funt cohibiti.Excefsit tandem Louanio uxor,fed non fine luculen-to dilpcndiOjdim perfirmmam fcftinationê ea difeefsio præcipitata fit, ne no wauiseiusinceptaretardaret.Refpondeatiamhuicloco Academia,5f patro-nus ille qui Galli partes contra mcos fuftinuit,cur fe non præbuerint huic negotie defenfores,cum mihi homini icholaftico ÔC priuilegtjs Vniuerfitatis iu regauifuro priuilegiafrangebantur,ijuibuscum uxormca,quantumuiscgo mortuus fui^^m,ut omnibus Academicis confiât, uti frui, dum uiueret j po-tuilîet: ac longe maiore iurc cum pro falute ipfius Academiæ QC ciuitatis ca-ptiuusadhucapudhoftesucrfarer. Nonne hic demumetiamagebaturdé tuendis Vniueriitatispriuilegns,pro quorS defenfionc uniuerfa Academia infurgereetiam non rogata debuiflètC'Vtderintfertealq,quibus nominibus talcs mores appellateüelint,bonosnêan malos,gratos an ingrates, pies an ') impios : mihi certè utomnem bilem fupprimâ,nequaquam duiles uidentur. Dixi quales fe mihi abfenti exhibuerin^nunc quales præfenti pr;rftiterint di cam,ReuerfusLouaniumexGallicislatumqs,cum Academia ÔC Scnaruagc re cœpijUt repetita memoria praeteriti temporis,beneuolentiaf, amoristç fui, aliqua fignaoftcndercnt,acetiam uthifloriam clarius intelligerêt,quæ uariè àuarnsutplerunc^fitrecitabatur,commentariolumquendamin mod um li-belli fupplicis,Latinè fcci,ubi totam obfidionis,8C mci carceris feriem trâfcur rcbam,eumlt;ç utrisep exhibui,fncomitio . Maximo igitur aimfilenrio, (ac ut ex omnium uultibus dC geftibus apparcbat)non mediocri cum dolore calamitatum mearum,hifioH3 perlcda,uidc quscfo Cxfar Pientifsime confe-cutiones
-ocr page 1122-i88o Dcobfidione urbis
cuti'ones rerum.llli ut de poftulads meis Itberius confultarêtur,me ex cöclaui (ècedereiubent,actum repentemutatouultu,depofito(j pudorc, tanquam illis adludum amp;nbsp;iocum accommodus uiderer,oratorem ad eos me ueniue dt xerunt,quocirca oratore alio e(Iè opus,qui mihi refponderet,ut pariter in mu nere orationis pro uerbis uerba darêtur.Ex eiufmodi autem prooemijs, qua-les epilogi futuri e(ïent,quanc^ fatis ariolabar,nunquam tarnen tam illibera* !cs,ingratos,odiofos(5 fore credebam,quàm poftea fefe oftéderunt. Etenim paucorum dierum interuallo (omnibus bonis intra extrarj confiltj locum re-clamantibus) decreuerunt ne gratias quidem ullas mihi agêdas uerbis, ne ex tjfdem aAisgratqspiam matrem in indicium fortaffèuocarem. OingrataS^ amara ciui tas, quid flagitiofius, quid turpius dici potefl C Sed me coprimam. Mea equidem moderatio,^ pietas,amp; fanditas tibi præftita, facile tuam infa-mabit iniuriam. Talis autem fententia Academicorum,nóTi fcriptiSjfed ore ad me perfertur,quod aduerfus icripta (ut puto ) non ualet inficiatio, in uerbis inficiatio multum loci haberefolet. Humaniorem hacin partefeex-hibuitSenatus. Illeenimamplifsimisuerbisgratias egit, excufauitc^ arrarij penuriam, quod pecunia noftram calamitatem fubleuari non patiebatur.At uniuerßtas in qua tot amicos, fed fru(lra,non minus animo quam confuetu-dine uitae coniundos habere me fände deierarecion formidallem,ne ad uerba quidem fe gratos oftenderunt,ne quod finguli feparatim mihi deberi fatc-bantur,Vniuerfitas debercuideretuffli beneficium agnouiflent. Atqui ipfc hofiisfuis ipGus figillis temficabatnrfemeis uerbis circumuentum,ab oppu cnaeionedeterritumfuifle. Agepoftquamnecmihi,nechofticredunt,uel Ie credere difsimulanr,quid hoftem à mcenibus abduxit Nofter ne exerci-tus, qui fenufquam hofti ofientari ^debatçquot; An fubfidia mifl'a, quae ex medio itineredifFugeruntC An^is oppidanorum, quaehofiibus ob imperitiam taculandi ludibrio pofiea,non terror! fuitç'Denr aliam caufam,aut agnofcant mecaufamfuifle,nifi forte id afleucrent, quod à Longouallio Martino Roflemio : dum fuo e^rori needed conantur,in diuerfis locis iadatum eft,cos nimirum ab oppidi op^ignationeabftinuille,neeiusdcpraedationecum di uittjs maximis refertn tunc eflet,miles torpefcerct,ac non Gallia iam (quo iplî proficifei difsimulabant)fed patriam acdomum meditaretur. Honelta certc caufa,rci ignaris uideretur,mihi uerb meo malo cdodo,non item. Qiiare ut itafit,refoondeantipficurnonfuerintobfidibuscontenti,quosnomine ciui ta tis Ô^Academiae Praetor eis obtulit,quibus uniuerfo exercitui defeptuagin ta millibus coronatorum aureorum,inR-a quinr^ dierum foatium cautû erat^ Nonne hocargumento efficacifsimè ofiéditur,eos nihil aliud q^àm oppidS uiautdolooccupare uoluifle, cuius fruendi cupiditateobcaecati,tantam6ó tam ingentem pecuniä amiferunt.Atc^ neforfitan dixerintLouanienfes, etiâ fi hofos oppugnaflct,nun$ urbepotitus fuiflèt.Sit hoe ita:quanqnam omni urn in contra riorum fempe^ententia fuit.Nonne ctiam Louaniêfibus uido ribus,multa clade ilia defenfio confo'lifletC An tStum fanguinis pro moeni-bus efFundêdum,nuUâ gratia audori meretur, qui folus incaufa fuitneeffun deretur.Sicut autem medicus aduenientibus gradibus amp;nbsp;periculofis morbis mirificè SC deligentereolitur,tjfdem recedentibus ÔC depulfis, uel utmagnus detefiabilis,uel ut circulator ridieulus habetur,(icut poft libera ta m ciuitaré re penfom fuit illi uiro,cuius ecclefiaftes Salomon meminit,ita mihi cuLouani-enfibus accidit. Nefcio reuera tâ intquis hominib. quid animi fuiflet,fi nccc, quam (rendes hoftis mihiintêtabat,in tergSreuindis manibus perituro, uel militum haftis,uel carsifids gfadio.ipfis interminatus fuiflet. C^arQ rei û no folum euentus attç perpefsio,fed etiâ expedatio indigna homine libero erat. Quae haudquaquam euitaflèm cruciamenta,nififp« totmillium aureorum,
quaepo-
-ocr page 1123-Louanicnfis narratio. issi
qux poftca mthipartim impcrata,partim extorta funt.auaritia èi crodelitaté dc tnea uita decertätibuSjitato duet alia mentem attuIiflèt.Nccdubiö eft,quin anima mihi fupplicio adempta,ut hoftis dixiftèt me meritó occifum, ita cxdé tneä Louanientes approbafl^ent,ne quod mihi nunc uiuenti debeqt, tQc hæ«£ dtbus mets cogcrentur dare. Quod ft redeant eadem tempora,uc res human^ inftabiles funt,omnia^ per fummum tumultum feftinanda fuerint, nulli tu« tumerit,non uocatoSenatu, qoicquaméRepub.ftatuere nee ulli dubium, quam folet hæc cundatio efte perniciofa.Sed pl^ric^ ut præterita non curant (ta in futurum non confulunt.Ëgo autem tam me gratiofum ftngulis arbitra« bar,ut ft pablicæ gratiç mihi ncgarentur,eas tarnen mihi à priuatis pollicerer» At(^ utinam poftqua m in me taks efte conftituerant,faltem k mehores etgS alios exhibuiftent,quorum uirtUlibus calumnia nullam maculam afpergere potuit.VidcrentUrenim iudicio errare,quod meiniquias tradauiftent.NSe cùm ad omnium mérita aequèftnt ingtati SC maligni, morbo peccant potius aiiirai,quam iudïcq. Ëtut alia non pauca omittam,quam paree grati fuerint (nSeucrinumFeiten.qüimeiabfcntis uices ftrcnu^rocurabat,quam item anguftè in Chriftophorum Phecgel nobilem ilium Germanum, de quo an/ tea dixi,unum tâtum adferam,inligni$ ingratitudinis exemplum, in Fettunt Lupum Harium Hifpanifm. Is enim Louanq annos plus minus redecim,ui« tam probe Slt; honefte agens,homo rt^militaris peritifsimus, utpote quam in aq’i(!onaribus partibus per multos annos fub 9aniæ,Noruegix,Suetiæqûe teg'b'js,acfub Liuoniaeequitum cruciferorum Principe,baud parua (^nèçQ laude ÔC gloria exercuerat,à Senatu Louanienft,bombardarum amp;nbsp;machina« turn beflicarum omnium praefedus creatus cft,in quo munerecummulta de hcultatibusfuis infumpftftèt,folüfc tandem obftdione,cûm neceftàrias (mpenfas,quas temporis necefsitas tukrat,à Senatu repofeeret, pro praemiO criminaiionem retulit.Nam illt obiedum fuit quod plebem ad fedttiones cô citaft't-t,rem tam impudenter conftdam,ut nec ulla dilutione egeret.Fuiftènt enim ad fupplicia quàm ad przmia proniores^ ft n^»im aliquam inhomine (nueniftenr.Ingratitudinem profeâô,cuiuis bonointokrabilem. Prudentet ôt fapienter ad Petfarum exemplum,à Romanis adio coptra ingratos inex« ôrabili lege fancita eft,qua ingrati ipfî infames habebantuf, Si fupplicqs afiügt; ciebantur, ut ea ratione ciuitatem fuam liberam Si immunem à tam fordido crimineconreruarent,uaria item praem.ia ns,qui in fuamRempub.aliquid bë hefîch contuleranr,fapienter propefuere,et in eos quorum opéra dignitatem popuÜ Romani at^ imperii tuebatur,amp;quorum etiaminduftriamreip.ne*-gO tfa ( ec^4adminiftr3bantur,maxin^a beneficia côtulêre. Ncc ulla maior cail b profedô tantam illam Romanorum nominis at(^ imperq gloriam eaexiftè Vide£ur,quâmingensquoddam Siadmirabilegratiftcandi ftudiam,ineos à quibns beneficium aliquod quamUis exiguum accepiftTcnt.At ut id quod res eft proferam,quâ alieni Louanienfes ab hoc nftiniftcentix generefunt, quàm procul à fenftbus fuis gratiHcationem amandarunt,amp; quàm difsimulanter ik lamSolonis legem pra:tercunt,quæomnem humante uocis prædicationem excedttjUt qux lubeat eos qui in bello pfo patria cecideruc, laudibus illuftran doSjÄ.' clarifsimis monumentis exornâdosjiberoscp eorum publice aicndos atepcrudiendosefte,quàmaduerfum hanclegem,mesefamte SCbonori acli-berismeisaccidiftct,ft apudhoftes pro Louanienfibus intcrqfrem,cum mé Qiuo tam contraria faciant.Sed cuperem eos Cæfar Augufte interrogari, qua taufacommoti,tam ingrate 0^ impie repudiarint officiumtDicentfortepau-f»errate. At unde tanta thefauri uis,tam abftrufa peciTniacVbinam étant repp tta,qu3c hoftibus dare intra quinep dies decreuerant, feptuaginta coronato.-rum auteorum milli8,qu$ ipft tunenumerata habere fein oppido dicebant^ YYv Habent
-ocr page 1124-,88i De obfidionc ûrbîs
k.
Hdbent fgitur diuitias, non benemerittgt;,fed boftibus ç* Si hofiibus fit dandt pecunia,tnpromptu eft,fi rémunératione bcneuolentiæcompenfanda funï mérita,autpropteruidfsitudinem ßudiorum aliquid alicui fuppeditanduiu, illico (hefaurui nullus. Qtiod (i Louanienfes nel fcintillubm gratitudinis olt; firndiflcnt,aequo animo omnia,quç in eorum gratiam paiTus fum,ferrem,red cum tam maleuolos QCingratos erga meéxperiar,quorum opes,ciuitatem,ult; tam, cummaximo bonorum meorum difpendio amp;nbsp;corporis cruciatibus in^ columes feruaui,dici non poteft quam id animo meograueÓ^moleilum fît, maxime dum reputo beneficia praeftita, omnia in meamipfîus perniciemó^ damnum rcddiire.Quare non aegrè quidem tolerare debent, fi quam maledi cendo,male(^ faciendo uoluptatem ceperant,eam male audiendo,male(]ß ae cipiendo amittant. Reliqui patriam,8C non uulga res in ea honores,ut Loua* nijpriuatusdegerem. Peragratisdiuerfis prouinct|s,omnidbs Louanium Crçtuli. Vxorem cô induxi,ut ipfa quot^ reliâo natali folo,Louanium omnf us locis antcponeret. Ante omnis periculi fufpicionc urbe exceflèra m.Ho-ïleiam aduentante,ciuibus fugientibus,redq.Onera ciuitatis ego alilenigena ingentia ilia rufcipio,amp; quanquam fcirem quantis laboribus premerei,fufce' ptarum return,opprimi me periculo offîcq malui,quâm raluté,qude trùhi conz crépita eratciuitatis,autpropter aliorumperfidianidefcrere,aut propter me-turn periculi negligere. Meam audoritatem fecuta ftudiofa iuuentus arma induit,adfiationesrecontulit,hofii fOppofuit.Alqs ducibus ex urbe profu« §fentibu8,egofolus remanlrôif fugam quar à cxtcris parab2tur,feprefsi. De efetvdenda interim urbe dtfBdicur, ego omnes promifsis mets ex(itaui,S' G-muiralutemdefperareuetui. Hoftiliame infciopetuntur colloquia, nrgo« ’tfjs,replanedcplorata,ubicÿadhibeqj;.VioIanturinduciar,egoquafiptaruî;i ris holiia mortirelinqaor, ^erbismihifoliinfaufiifsimiSjhoOemab urbis oppugnationedeterreo. Condor in carceres,ubipoßqu3mmorsob ocuios, faepeuerfata eft, extorqueturpro redemptioneimmsnis pecun!a,quaeoppi-do non mediocri redinundo ^tis eftet. Redeo adLouantenfes adiurc pedo lt;nbsp;rem carceris obolens,boiforem inter pericula mortis conceptum, necis de ftinatxetiamuultupræmeferenstPoftuIo aliquo honorario meas miferias cohoneftari,nQlIxgratixneuerbo tenus quidem refetuntur.Et redèfaciunt, amp;nbsp;quidem pro more fuo. Quid enim Louanienflbus cum homine alienige^« na,peregrino,tran(marinoç’Atqui me miferum, non putabam me externum, fed ciuem,non peregrinum,fed focium,non tranfmarinum, fëd domefticum, cum caput æfortunas meas pro illorum*captteamp; forrunis ex altifsimo gra-dufecuritatis infummumaitx periculumdemittebâ. Ideocphatcapud tuas pientifsimas aures Clementifsime Cxfar exponere placuit, apur^uem ut o* mnes uirtutes font in prçtio,ita mérita in Remp.lôge plurimi fiunt,amp;f ingratû tudo,quxcaufa eftut benefacerenec Iibeat,necconfuLum fit,Icngeteterri-ma cxiftimatur,utquac tanqu^ peftis non uni,fed quam plurimb noceat,3d hominem benefîcum,qai libenter demciltis bene meretur, iia afftciat, ut ta*-dium,pcenitentiamqax fuxuirtutis capiat,perindeatquelifcelus ahquod commififTet.Sed fruftrà quarrimonia. Non enim conquaftione aut mex for-tunx,aut illorum mores emendabuntur. Hocdoleo, quodalq deinceps ca^ pient exemplum de me,ne magna beneficia in alienam remp.cÔferant. Quo indolore,hocunummeconroTatur,quodtuo maximeCæfariudicio,inno-• centiam pietatemqûe meam protegere amp;nbsp;tueri dignatus es, neque in aduer-fis fine ullo remedio atcp alleuamento diutius permanere uoiuifti, fed Impe« ratoria rua dC digna Clt;z«arum oirtuie fententia, amplifsimè de mea falute de-creuifti,ac condemnatione Longoualln,generirÿ fui militaris impert) difcipif nam,bcllicarumlt;^ legum in pofteruiii dignitatemiaudoritatemqûe fanxiftû
Cuius
-ocr page 1125-Louanîcnfis narratio. isgj
Cuius amplifsimi decred fandïonistj toxjitcras Sacradfsimæ Cxfareæ Ma« ieftadstuat manufignocp obflgnat3s,adperpetuamreiineniorïam,amp;pofle' ricads recordationetn feruabo. Acnon quia Louanienfes in me imptj ingra' d(^ fuêrcjtua condnuo Cxfar mérita beneficiac^ obfcurariaut interire padar. Velletautem Deus Optimus Maximus,ut Louanienfes,quibus tantam pie« tatem,quantam maximam animus meus capere potuii,prxftiti,Maieftatis tuac edi da decretacp fequentes,cum honori fuo meo confulerent, turn res meas geHasimitationepotiusfi^remuncradone,quàm inuidia amp;nbsp;obtreda« lione dignas cenferend
narratio histo RICA V I G 1 S S I T V D I N I S RËRVM, Q^V AS IN INCLYTO BRITANNIAE REGNO acciderunt. Anno Domini î 5 j ^»menfeluliOé
Scripta â P* V*
'''ï* Ansliae,Francis Rex, amp;c. Anno Chriiîj Saluatoris i^sj.xta’is i 6.rejjpifuifeptimo,pridieNonas lQlt3s,dicitur in fa ta concefsifle. De eius obitu etß fubornad morbo eiTm,ne' fcioquo,exdndumcfle,fupcranttamcniadatx pafsimfufpl tiones,uelueneno qult;sdamknto,amp;multôantèpræbitopau Isctm abfutnptum,uel etiam,cum uenenu tardius expedatione cupiditatec^ pah:cidarumoperaretur,uiac krro clàm peremptumab tjs,quinonfolunt inueteratoquodâ,feddiudiisimulato,Iaboraflent odioHenrici viii. eiusc^ iibcrorum,fed etiam ucl fucccfsionis in regnoâus ini^pinionis errore fibi fin xtiTent,ueI eiufdem perfas nefasûearripiendi fpern infadabili quadam domi nandi capiditate iamdudum antè ammis deuotaflent.Tanti facinoris cum fd fpicio,tumfama,prxcipua eft penes loannem Dudleum Northumbriæ du« cem,cuius pater ab Henrico v u i. genitore Eduardi v i. capite truncatus fue« rat,à filius hoc tempore Guliherdus coiugem haberet loannam Mariæ,quae foror minima natu Henrici v 111. fuit, ex mia Francifca rteptcm. Is loannes Dadleus.pofl: fuum patrem ca pi tali' fupplicio efFedam,cun1 pOtifsima etiam hêeredicativpars Fifco etiam regio adiudicata efiet^ defiitutus fuccefsione rerom 2C dignitatis paternx,militix podfsimum fefededit,in quo uitx gene« recumGallicoScoticocpbellis,editis aliquot prxclarisfacinoribus,Virum prx C3eteris,ftrenuum fefc probaflet,innotefcês pafsim,ôif iam i pß quoc^ pro-fjtcr uirtutis opinionem charus Rcgi,qui fiue Wd obolendam redordationem umpti de patre illius triftifsfmi fuppl!ctj,fiue ornandæ uirtutis fiudio, primo Baronem,deinde Comitem cum creaucrat,ad id faftigium dignitatis autori' tads^ in aula breui temporis fpacio euafit,ut regq fecredtj confilq, Qi rerum omnium g€rendarum,fcrè principatum tcneret. Poftea uerô exempto rebus liumanis Henrico v i n. qui ci fuccedeba t filius, QC ex mads utero cxfus fue-rat Eduardus v i. ut fax etiam erga Dudleum beneuolentix fpecimen quod' damfingulare cderet.EratenimDudleus exduodecim tutoribus adolefcen ti Regi à pan e conftituds,uel prxcipuus. Eum Northumbrix ducem fecit.Iis honoribuscfFedameft,ut idem Dudleusgubernaddnis RegixDuxiam Qi autor haberetur,ex cuius,fecundum Regem,uoluntate Qi nutu rcliquus fere omnis pcnderct fcnatus.lTafumma omnia no magno ncgotioadeptus, cum quiefcere animus non poftet,nimitu Qi cogitatg dm aduerfus Regios liberos
YYy gt;nbsp;de pad«
-ocr page 1126-iS84 Deimmaturamorte ,
de pâtre uindidae,8CRegfaedignitatis ad fefe fuostÿ cadem opéra transFef^îO dæjft'mulis iam diu agitatus,amp; impubère adhucRege Eduardo, ad ea, qua£ animo cogitaratneminem præterauunculum regis Ëduardum Seniorcm diï cemSomerntenrem,quemprotedorem uocabantfibi obftare aibittarctnr, cum primum omnium fali(^roditionis crimine reum fadum,feciiriceruic2 pracberecoëgitjfidepuero Régi,cuius per ætateminfirmum eratiudiclum, rada,eum iurecærume(Iè,quodfn ftirpemSCMaießatem Regiam,nefcio quid,molitum conßaretgt;. Fuerat is protedor omnium bonorum uir iudicio optimuSjamp;fpueri Regis fuiexforore nepotisingeniutn perfe prxflantifsi* tnum,pr3edara optimarum difcipKnarurn.religioniSiöf linguarum cogniriO' ne inßruendum excolendumqùe curauerat, nec tampen bené meriium lenem Uel Regia confanguinitaSjUel ofBdorum dexteritasgt;amp;f Hdes abiniußi fupplû cqnefaria fœditatea(rerere,autimmunem potuit prxßare. Hocfîdehfsimo regis cußodefublato periniquxclamationis iudicium, cum idemDudleUs Northumbriæ Dux Ioannam,ut diximus,fî1io fuo nuptam dcdifîèt ,non du« bitauit à morte Eduardi vu qui unicus uir il is ßirpis Heinrici v 11 h Rex fupegt; rerar,regnum adnurum fuamlégitimâtfuccefsionfs fpecieatlt;^ prætextu faci letranßturum.Etß cnim fuperc(kfcirct,duas regisJHeinriei v i u. fîlias ,nimi-turn Mariam ex prima coniuge Catharina Htfpana, Caroli v. Cæfaris confo-brïna,8C Elifabetham defecunda coni^geRegia Anna Bullina, natas, Qui« busauito,AngIorummore,*iaioruminßitutis,8Clege, cumnaturæ,tumre^ gni,e^tindis uirilis fexus hçredtbus,uc amp;nbsp;propionbus Hcinrico cognatis,ô^ n3tumaioribu8,al(eri feilicet poßalteram Regiar coronacfuccefsio deberc-ïur.Quia tarnen illarum priorem ex fratris Arthi Vualliat principis,cui Cæfa« ris maiertera antematrimonium cum ftenrico v 11u Aithi fratrecontradum, nupta fucrat,coniuge,pofleriôremuerô exmatre,qûâm uel à Rege Vxorem haberi(repudiata enim Catharina 8Cadhuc uiuente,Henricus v u i. earn dU' xerat) legibus diuinis non licuiiïèt,nel qux ob adultcrtj fufpitionem iuHu ipgt;-fius Regis poflea capitewrtincäYa eßet,prognatas conßarct,utramcp,ut illcgi timas hæredes honcßifsima fpccic j regni fuccefsione excludi poße ac debc-re,quàm libi,ram altfs facileperfuaCum iriconfidebat.Sicfpe amplifsimarum rerum,ô^ confilqs aßutifsimecogitatis,cum etiam Gallici Régis amicitia fefe, mißa ad eum ingêti pecunia,muniuißet omnia Obi iam tuta iatis exißimans, to'lendt é medio innocentifsimi Regis,Sé maximat fpei adolefcentis, parricF dalefacinusferturaggrefluscßit.Quodusmaturandum puraret, TB-goKccTct^x-tixoi/ «Ttep id cß,euidentem St^ laceifentem caufam accefsit,Regis cum a tare paulatim accrefcensjintelligentia ÔC-araf^a-ia.Cum enim eßet EduSrdus ado Icfcens fagacifsimi amp;nbsp;præHantifsimijfed per artatem non fatis cauti, interqûe triantes lupos atc^ uulpeculas parum prouidi,ingenq amp;nbsp;iudictj.conüderatis fenßm attentius,quæ gerebantur, rebus, de occiîo interdum auunculo de alqs regni negottjs uocesIiberAres fibrgtcidcrc patiebatur.Interuenerat ali-quando Dudleus, iam NorthumbriaclJux, cum Rex hißoricas Anglicas, (eratenimlcdionis cupidirsimus)euoluens,fortéincidiiïetin p3geHam,quac côtinebat Narrationem de pâtre Northumbriæ Ducis, pœna capitis affedo, quod Henrici VIII.patris Eduardi uitatfortunisep aliquandô fuißetinßdia« tus.Nonhabucrathifloria exprefliim nomen patris Dudlei. ItaquchaeOtans Rex de eo,quatficrat quis fuiffet.Cum Dux earn rem curiofiös à Rege cogno fci,nelt;5 utile fibi,neque honorificum,amp; ideô, quoad poßet^rohibere,feren-dum hon putaret,crcptoRcgilîBro protutoria autoritäre,Quid,inquir.aeta» tem ôtf tngeniolum onerîs cognofeendis uulgo commeniitqs fabulisföif pue ro,qiii aßabat,arcus cum fagittis.quibus cxcrceri Britannica adolefcentia ió-leqatFerri iuflb,Regem pariter in area ludendi exerettijs deßinatam lecum ab
ducit.
-ocr page 1127-Eduardi V I. Angliæ regis. i88y dudf. Ibi pofteaquâ iaculandi ad fcopum certainine aliquandtu collufifîènt, amp;L Regiam forte fagittam,(wôd extra mctæ cancellos longtus auoIaflet,Dux cumcachinnoreprebendiiïetjRex fîucrifu ruiindignatione,{iue nondum dikuflafortè/4iAc«7;toAt«animi,qüamexAnglicæhiftoriaEledionccoricepe-fac,longiufculè,«nquit,abcrrauifatcor.Attpmcliorartifex tanto propius mei ceruicem ferïebas auuneuli. Duxeius fcommatts acerbitatcm turn qaideth icfe (ntelhgere diTsimulauit contentus hoc faltetn re^ondinè,qaod non fe aurore,fed regni legibus amp;Senatus confulto fadum eHet,à fequi nequiuerit prohibere,non oportereprædari/acitètamen^quarum rerum cognitionibus Regis pueri præteractatemfagax animus fenfîm occuparetur,nonßne doio^ re confîderauit. Alio tempore cum Rex emeritocuidamferud,cuius Hdes ÔC. iuduftria fub pa tris etiam imperio multos annos probe fpedata fuerat,arcem quandam amoznam^ut multse funt in Anglia,donafTet, nec audercnt Confîli/ art], quorum Dux praecipuushabcbatur,Regis in re uoluntaticoram repu« gnare,poßmodum feruuloillo præhenfo foIiluadent,utpetataRege obla* tummunusaliqua pecuniaria largitionccommutari,amp;inuunthomini ple^ beio arcis Regiae poflefsionem 8C inuidioiam fore 8C periculofam. Moait ea res emeritumilium,quicaptata occaiioneadeundi Regis,petittenuius ali* quod munus addita caufa,quam era^â Coniiliartis edodus. Sendtilico Rex pro ea,qua erat ingent] perfpicatia,hunc à capeicendo dono, quod erat obla* turn,minis conGliariorum abfterritum eße. Exobutjs igitur quærit caufam non conceiTxarcis ei,cuiipfedonarat,cumunusemuitis,nonfatfcio Dux ne an alius,Domine,inquit,non confuitum uidebatur neque utile,domos uß busô^horiori regio deüinat3splcbeiÂ:onfcrri.Tamuerô Rex prçpuerili do rore,lachrymispeneerampcntibus.AtuobisJTnquit,ö^ueftris,quicquidfla« gitaßis, femperSCconfulto 6Cutiliterconfertur,nectumobßatuelufus uel , honos reglos,amp; peruosnonlicebit mihi,quibus debeouolo^,demeo larz giri C Has SC confimiles adolefcentis Regis ftcpêyberius elfufas aoces,con^ fentaneum eß,non minimos ßimulos fuiße SC Duci 8c cxterörum aliquibus, ut tollendi quoquo modo illius rationem prius ineimdam pdtarent, qux ad regni maießatem SC in his etiam tenellis annis maturitatem intelligentiae, iugt; ßx xtatis accederet autoritas.lilud conàat,fparfa iam de Regis xgrotatione, fama,neminem diu adeum admißum eße,quodinßrmitatem ipßus ßnge« rent non poße fußinerehominu«! alloquia SCinterpellationes,donee ferô tandem , ubi commodum parricidis uifum eß, uel potius Deo occulta in lu^ cem prodlicente,lippis Sc tonforibusfqood aiunt)notumeßecozpit,Regetn (entaquadam tabeabfumptum,SClaxaci8 folutiscpanteobitum tamin pedi« bus quam manibus digitorü unguiculis,in ArceGruneuicenfi üitamcum morte commutaße. Vnde non iam fufpicio,fed fides omnibus fada eß, Re-» gern ueneno interfedumefièjtametfifufurrfretur à platimis,ipfiuscorpus quoquetardius, quam pro parricidarum cupiditate ^feßinatione animam luhalantis cultro crudeliter feedatum fuiße.de quo tarnen nihil facile afiirma uerim,cad3uer faltemnodu per Thamyfin fiuuium fine ulla pompa clam Vueflmonafieriumaucdum,phcrctroinclufum,purpura coopertum.tiexil-torum regiorumcirca tumbam infignibus ornatum, 8Cfatellitio cufloditum iti facel’.oregix aulx publice omnibus licUitintueri.HicfinisSif trißifsimuse uitaexitusfuitRegiSjXtate quidem immatura,ueram fapientix,piétatis,SC beroicarum uirtutum indole ßupenda præditi,cai fi uiuere per fuos licuißef* tiaberethxc mundifenefeentis poßrema SC cadaueTofa facies boni principis exemplum,omnibus retro feculis conferendum. Sedadnarrationem redeoj Subiato iam euiuis Reg?,Dudleus Northumbrix Dux uiduo iam regno,ùl tadaueri coruus inhians,ptoceribustnaulam Londinenfemconuocatis,gt;d£
YYy 3 fummf
-ocr page 1128-De immatüra morte
fumnia rerûtndeliberatïonesproponit, magnitudinem oftcnd(t pcr/culorîïnî quac interregnum diuturnius comitari foleant.probatoqûc quod poft Manam à Elyflâm,régulas quidem fiftas.fed dubtjs,fufpc(ftia,prohibi islt;^ matrimonqs natas.proximcad loannam Nurüfuamjum legitimç natluitatis iurc, turn Rc-gni legibus redicrit coronac hzereditas ÓC (uccel sio Horrat,quod æqaQ fuftûcp utjUtidfuftragationeSf fuarum finguli fcntentiarQfubfcriptioneratum ô( ha-béant ôi^fadanr. Non deerant,quicutfuntfagacifsima Anglorum ingénia) fa tis animaduerterent.eô Ducis conßlia ÔC conatus tendere, ut eueâo ad Regi«= ameminentiam ftiio,cuiloannanupcaerat,facile cotus Angliædominatus in Dudleorum familiamtransferetur.necobfcurum erat,eam tem non folumad nefariam internetionem regiorum liberorum,fed etiam multorutn aliorum op prefsionemfpedareJmoiam ipfêDux tnterdumanimi quadafn impotentia (piraueratuoces minarum ÔC terroris plenas, turn de cxteris nationibus omni Britannia pellendis,tum multis immaniter trucidandis,quat etft melioris con« fîlq animitx uiros non kuiter commouiflent,meru tarnen uirium,quibu$ Dux pollebat-Habebat enim numerofum exercitum df omnem regiam armaturam in Tua poteftate,contra illius autuoluntatem aut coTifilium nemo mutire aude bar. Facileitaqueobtinuicuiringentis(piritus,fîng^ilarisfacundix,âf poten* tia formidabilis,ut cçtcrorum procerorumpars ex ammo amp;nbsp;uerè,pars uerô,ÔC quidem ut pofteà res docuit,potifsima (èltem (îmulaiè pedibus in propofîtam fententiam irent. Sicloanna^enrici vu i. ex minima natu fororeMaria pro-neptis,^liaFr3ncifc3cexDuceSu^flocienfe,8CCulferdi filq 1111. Ducis Nor-tbumbriæ coniunx, Regina decernitur,acftatim ad t o. diem menfts lulq, non fine contumelia quidem filiarum regiarum, fed netp magnatum, nec^ popuK aliquo fîngulari applaufu, pub^cèprociamatur. Mos in Anglia eft,ut foien* nesnouorum Reguin denuncutionespopulusapprobet,horum uerborum . acciamatione: Deus feruet Regem autReginam. Hic cum nihil taie audire* rur,di^omnium hominum uultus triftes Sf auerft cernerentur, minime probari populo,quod ageretur,utl«xfiftntti profunditare,facilisconiedura fuit. V-nus erat Culbertus,ftatQra proceriore uir,8f animofus.1 s folus deteftatus con-tumeliam,qua ftliz Regis in loannae pracconio,quaft non legitimo toro natæ, illtberaliter deformabantur, madam ciuium taciturnitatem uocis licentia rumpens,O dégénérés,inquit,animos .Nulla Anglici (fanguinis gutta fuper-eft, ft quem non commouet ad uindidaccogitationemcontumeliarum atro* ciisimarumindignitas.Quaeuerba tantifpêrpafsimirerabar, donee prarhenfo, fifincarceremconiedoDucisiuiTUjpoftridie,quierat ii. Iulijdies,ambac au-riculx ad palum prarciderentur.Sed ne hac quidem ignominiofa capitis muti« tarione liberi hominis uox reprefla eft. Nam fubinde Deum reftatus Vindi-cem.nondestjtconftanter,quxdixerar,amp;fentire ôf proloqui.Itaœ ad grauio ris pœnac fententiam expedanÿm in euftodiam reducitur,quam ruiftêt fubi* turus,nift quz fecuta eft,eum omni pericqjo pariter amp;nbsp;careereexemiftêt rerum mutatio Eratiamloannainarcem Londinenfem,quàmTurrim uocant,com( tatu quidem minus frequenti,quadam tarnen folenni pompa Si quidem ma-tre Francifea caudâ ueftis illius lcuante,adeô graïus ut: ique honos fuit,intro-duda,cum interim Maria,ftliarum Henrici vim. n/itu maior,ac Cæfaris Caro li V. confobrlna,acceptisiis,qu»Londinigcrcbantur,locofe mouenss. lulif • die,in regni interiores parteis recefsit, populi erga fe animos fauoremqûe pe* r(clitatura,fîquidem præftdium,quo uteretur,altud in fubitis rebus non babe-bat,nift ftduciam.populays erga Regiam fobolem beneuolenriæ. Hic fuac conftantis âfperpetuae iuftitiæ,qua pupillis prarftdio eiTefolei âforpbanis, documentum inligne dementia diuinadcdifleuifayf. Confluxitenim fubi-tô tanta popuH ad illam multitudo, ut ea bteui fpacio tempotis iniufti exeref-
tusam*
-ocr page 1129-Eduardi V1. Anglix rcgis. jêÏ?
tm 3'.ïjpUtu1«nem excreucrit.IdfiuecommiferadonenfrpisRcgiXfcunatur« It fübditoriim erga dominos rcuerentia,feu temcrario imperitac multitudinis motu fadum extfttmcs, mirandum co magis cd, quid initio turbarum Maria pcnèfolarclida non folum Omnifpehumanipracfid^ji’^ tam trifti rerum fta* tUjÖt: impromfis mottbus carucrit,fedctiam in uitac tam fuacquàm fororis pc-riculo fueritconßituta^utmanifeftum quidemfîtaduerfusjmmancs conatus» 8(fnefariasmolitionesconiuratorum,populianitnosdiuinitusrxcitatos fuif-i e. At Dux Northutnbriae compofîtis in a ree Londinenfî pro arbi trio rebus, auditocp,Mariæ uires undiqß ad earn confluenfepopulo,indies çrefccrc,bello earn profequÿ]uàm celerrimè ftatui(,ratus uuigi initabiles animos, G illam ch tius omnium opinione opprefsiGetjin loannx INurus fuæ proçlamatione tan dem acquieturos.Relido igitur potiore regni fenatUjCui omnia f ua fa da pro* bari nimium confîdebat,ad arcis LondinenGs euftodiam cum excrcitu,amp;: tor-mentis aliquot bcllicis Londino ad i4.diem lulq egredttur. lam omnium lio-minum animi,pra:Ieriim bpnorum.in tota Anglia inter fpem metumqùe anci-pires hærebant,cum fubitô oritur,amp; quad «và nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inexpedata rerum com
mutatio.Écceenimquatrfduopôft Ducis aburbedigrcGum regni proccrea, qui in arce LondinenG relidi erant,cum urbis fenatu,Gue mutatis iam animis, at(^ conGlij$,Gue turn demum detedft,quas D^cis hucusc^metu difsimula« rant, cogitationibus, Mariam Henrici viih maiorem natu de prima coniuge filiaminclyti Regis Romanorum Caroli v. confobrinam ,per omneS utbi» plateas ôi. uicos Reginam Angliae,Francise, ôôHybcrniæamp;c.isi.dicIuln prac-conio folenni proclamant.Alia ibi conainuô cotiusAngliaefaciesapparere uh fa cG.EamenimMariae renunCiationem tanta^opuliiztitia,tantus clamor ÔC applaufus excepit, ut ea ipfa folcnnitas praecontj publici, quafi diu expedati triumphifpeciemreferret. Quacres magnoeratargumento,prioremloannac proclamationem anteà faltem Glentio improbatam,qpnc honoriGcis acclama tionibuserga Regni proximam ueramlt;$ hçredem Mariam penitusantiquari, Primum de ipfa turrifOc diximus aliquoties aulam Londini appellari) fenatus regni amp;nbsp;urbis côtinuo tradita in euGodiam Ioanna creberrimis bombardarum tonitrubus lactitix amp;nbsp;gratulationis publicx Ggna dedêre, Vniuerfa deindè urbs, qux aliquot dies uelutattonita tacito fefe ludu metu^ macerauerat, in hilantatem foiuta,totum eumdienuinftitutispafsim conuiut)s,feGum habuir« NoGia quoque natio,quxDucem Norihumbriac praecipuc infenfum habue-rat,inter csftera gaudia duos uinicadosin uia publica collocatos, adfor^ssrlt; cis ChaltbeæCid nomen eGdomuimercatoriacGermanorum)populoebiben dos dédit.Idem ferèautGmilealiquid à cçterisnationibusfadumdicitur.
fie integer iiledies in lactitia confumptus. Nobilitas uerô Britannica honoris C3ufa(utGc)nououeGituornans fuumfatellitiiim, tunicarum pedoribuspri-mam nominis Mariae literam maiufcOlocharadere infui curabat. Hoc quad publico fymbolo Mariam Reginam agnofeentes. Inter hxc Gilbcrtus ille, cuius praecifas fuiffe auriculas memQrauimus,carcere emittitur. Hxc publici ftatusconucrGojCumincaeteris urbibus Angliac celeritatefamae percrebuif-fee,quàm plauGbilis Si gratdbominum auribusacciderir,qux manuum com/ ploilones Si graculantium uoces auditae Gnt,nos quo(^,qui turn iter in Anglia faciebamus,teGeseGe poGiimus. Quibus omnibus poGridiein caGra Ducis No(chumbrixnunciatis,diGiciledidu,maiotueexercitum terror,an Gupor in expedatae mutationis Duceminuaferit.Agminatim deinde alijpoG alios Du cem deferunt,ad Reginam confi^ientes. Ipfe Nortliumbrus iam facile conq-cicns,quohicludus euaftffus effet,fuis eciamrebus prouidendumratus,ex tempore conOlium fumic,SC acgrèdifsimufato dolore conuerfusadfuosiHacc- /
YYy 4 cine,
-ocr page 1130-i888 De immatura morte
cinc.(nquit,en colkgarum.qui mihi omnium negotiorum confep funt, 6ed age eandem laciamus faluds anchorBm:amp; contmud figno tubac daro, Ma riam Angllx Reginam primum in caftris,deinde Catncraci zo.die iuli) magni flceproclamariiubet/perans hocfaäoiamp;peculiaris aücuius perfidlarfufpi^ tionein à fe amotam jri,8^ parem fibi cum exteris gratiç aditum apud Man an» Reginamfore. Quxfpesquodeum magnoperetrußrata fît,euentusdocu((. Vt prlmum cninmeginz nunciatum fulGcum ab exercitu defertum cum pau*-eitCameracumfecefsiflejUbiinter eruditorumin fcholia,pulpita,QcCaibe* drastutiusfefelaterepoßepupratgt;mifsi ßatimfunt cummandacis^qui eum prxhenderent. Ita captus cum quatuor ßlt)s, Qi. aliquot nobilibus ac fèruis, JdusminusuigintiincarceresarcisLondinenfîsad nbsp;nbsp;nbsp;diem iMlijignuminlo«
éabdudus eit. In toto eoitinere,0^prarfertim ubi Londinum uentum eßet, per pfateasuarijs populiiam liberati metu tyrannidis ipfius,conuittisexce/ ptus eßplijs proditorempiifs parrlcidam eum clamitantibus, amp;nbsp;utde Sinone •pudMaronemdicitur,certatim capto illudentibus. Quo tempore ne piebeta lurbainhominem,magisiamcane Qi angneinutramjaceretirnpetum, dißi-culter fif xgre,qui captum ducebanqprobiberc potuerunt.Tanta uis eßoccül ci in plebe diu^ metu difsimalati aduerfus (yrannos odtj, cum feme! occaGoz nem commoditatcmc^ erumpendi cccQf rit, ut non line caula dtdum Ht à So/ phocle,uulgus letnam eße naultorum capitum Erat turn ad portam Giibertus die à uinculisdlmißus,quiflmulacdacemconfplcatuseßet,oredidudo uolt; cisen Jmpetueum adortus,En,tnquit,parricida Qi proditor liberam honeßi cl* UIS llnguam,cuius turn,quia Innocentis caput aurium mutilatione fccdaulßi, tnerito tuo raptoris ad dignam prodftore Qi parricida crucem. Hate illlus uerba clamor deteßantium prffditorem Qi multz contumellolz uoces abrupe* tunt«MiierabiIe,(i cogites/pedaculum fuißet, eorum^qui cum imperio exer* citu,tormentis,paulô ante cataphradi magnißce urbem egrefsiétant, tarn ignominiofa inermiuinc|ptiUbr9uindorumqueinirodudio ,nlfi atrociora meritos omnibus conßituißct. Quotidiè deinceps plures proditionis Qi pef/ fimorum facinorum confetj prxbendebantur. £t inter bos Henricus faltj An* dream nominant)DudIeus frater Duels NorthumbrizCaleibi quodmunia cifsimumoppidum, Gallis dicebatur prodereuoluiße,captus przterea Epi* fcopus Londincnßs,qui incoluml ßatu return Duels Northumbrtz,ilt;t ilk gra Ilâcaretur,Mariam illegitim« natlultatls probro pro condone allquotles noa cauerat,0f alq complûtes,quorum infra fubijclam nomina.Poß pauculos degt; inde dies fama aduentantls Reginz cum magna omnium expedhiticne au/ dIebatur.Qux tandem ad pAugußi diem Londinum Ingreß, amp;nbsp;omnium {»rocerum n8tionum,ac clulum occurfu.fufpenfis per platcas tapetls, Qi emlf* 18 erebertimis tormentorum ex arcefulmlnlbus,cum pompa plane regia,feea peris, gladlo deaurato,amp; alns Regnl Inl^nibus pratlstls, cum quatuor mlHl* urn equltum,omnium holokricis tunicis aureisque pafsim eatenis exornaio* rum comitatu, in arcem Londlnenfem,applaudente omni populo, regnique felicitatem precante,nobistumetlameumingreßumfpedantlbusjdeduda cß.Hzc mirabilis maximorum motuum uiciisitudo,ulfa fpaclo unius menßs in amplifsimo Britannizregno, Dd ßngulari beneßdo One carde amp;nbsp;ßngul« rte (exceptaRegis Eduardlnece)dlgniislma eßconßderatloneomnium bo* rum.Nam in ea manifeßeconfpici potuit,Deumuerétransferre Qi conßltue« reregna,utlnqultpropheta Daniel,necconcedere proditoribus autfeditio* ßsdiuturnam pcenaeimibunitatem.ldipfum rtlamprophericoRegemonena te.cum inqultjuirifangulnum Qi dolofinondimidkbuntdiesfuos.uteßln le dione uuIgsri.Nos uerô vetrTtKçir9ftc6ti(gt; patrem v nigeniti filij leiu Cbrtßi ’redcmptotis QC Emanuelis noßri atdentibus uotis oremus, ut omnium Mo* natcharuin
-ocr page 1131-Eduardi V I. Anglix régis. i88» narch arum imperia ad gloriam nominis fui â^EccIeGz,qux in muftis polittjs diiperfa fcrcfîne nutricqs ôf patronis u8gatur,incrementum amp;incolumita' tem,profua immenfabonitatc,dementerproucheredignctur,euifoli Dcd cumFUio amp;nbsp;Sando Spiritu fît laus, honos,gloria,triumphusâ^ dominatid perpetuts feculis. Amen.
Regina deinceps in arce przfîdio fîrmata,ne cuius facüe pjitefet aditus, nifî quibus ipfa uoluiiTet,dies aliquot commorata primum omnium defundirez gis Eduardi cadauer,quod Vuefîmonafîerif afîeruabatur/epulchro atii Hen^ rici viii. qood in rempli intcriore facello magnifîcè Henricus vin. extru« endum curauerat,inferri iufsitjipia tarnen fepulturae noh interfuit. Sic exuuiàe innocui adoleftentis SC Regis,primitqs faltem imper^ amp;nbsp;fpe, fi fuperßes fiiiC fctoptimi przftantifsimilt;^ s.die Augufîiinauitoiepi^chro conditzfunr,An no Domini i 5 $ j • Verém hune quadraredixeris, quod de Marcello legitur apud Optimum portam, Oftendent bunc tantum terris fata,nee ilium elle fu* per uoluêre. Quanquam uoluiifent ilia fortafle, fî domeftica perfîdia foedifsi. mo federe fîbi lemperarcpbtuiflèt. Ferunt pofteà dC honoribus SC przmtjs afîedosefîèeos,quiinofTicio SCfîdeergaRegiam Sobolemconftantesper« manferant. inter quos Gilbertus ille auribus mutiIus,nobilitare,8C aliquot mi« libus librarum auri in fîngulos annos peo amifîàrum auncutarium falario à Re gina donatusdl Poß ilia ego ex Anglia difcefsiSedBrugisaliquandiu oflFi« cqcaufacommoratuSjadconfulem nOßrumD.Hermannum Falconean,l.v. Dodorem feriptum uidi,Oucem Northumbrix z z. die Augußi cum aliquot complieibus horrendo fupplicij fpeduulo facinorumfuorumpœnas luiflèf docentem fuo etiam exemplo, quod à iapienti|(imis accepimus, per uindicet Deioculos nihil fceleratumefîèautdiuturnum autimpunitum»
FINIS.
ORATIO IOANNIS NVpéR DVClS
Korthumbriain A.nglU,pertumi SitggePu,Mttqitin
Mpitt pleüeretur, àd poputum itdflitnttm habita,
X TtriboAl,quicunc^ tiiémorientém fpjedatüri a(feßis,et6mei mors odid*' V fa,SC hominum opinioneperiforrendafît,uos tarnenoro,quzOeoau» tore fîunt,4£qsjandide üt ludicetis. Naih is bene', ira ut melius non pofsic,o» mnia agit. Ego Uero quod ad me attinet,ptofîigatum me SCrniferum agnofeo peccatorem,poenam capitis promeritum,acmortilegumex autoritäre lußifsi me addidum:tamet(i quod fadum mihi mortis cauia eß,id non à mefolofità utputatur^natumöCprofedumeß EgOalioruqiimpuiru adid fufeipiendum motus rum,aliorum,inquam,impuiru^ id ut rurciperem,indudüs fum,fed abz fît,apud uos quenquam nominatim ut perßringam.NuIliUs ego apüd uos no men edam,ac proptereà id à me ne expedetis rogo.Ego quanti riiea intereß, omnibusignofco,deniqûeip(îs identidemutcondonetur,oehementeroro. Quod fî Qeßrum,qui adeßiSstfuenquam l$ß,ä uobis att^ uniuerfe hominum genereueniampeto,maxime ueróutmibiab illußrifsimaRcgina^inquam meum atrocifsimum crimen eß,ignofcatur poßulo«
Populos acdamabat,Amenlt;
Vos autem (inquit) uniuerfos teßes Uolo, me cbaiitate èC perfedo in om* nes ampre prxditum e uita excedere, eoqüe me ipfo mortis in irricuto ueflris precationibusiuuetis quas^o. Porrdunum uiriboni,quodapudaosdicam, etiam reßat,adquodmeConfeientixmex religio uel inprimis mouetid au» tem cß,uos ut nuMteam attÿ bortcr,à faills concionatonbos, SC dodrinx no»
YYy I B(ai»
I
-ocr page 1132-i«?o Oratio Ioan. Dudici
ux authoWbus caueatis^qui fediuini uerbi concionatores uideriuolunt, reue ra aucem fua«nuenta docent,hifuas cogitationes atqj animi conceptiones ex plicare nunqüam poiuerunt. Quid craftino die Volent,hodie nekiunr,nihti in ipforum dodrina Hrmum aut conftans eft. Librutn illi quidem aperiunt, fed apertum deinde clauderenefciunt. Etiam atqucetianf uidete,quo(nodo uosinopiniones peregrinas, SC genus dodrinae nouumcon(jciatis,quæres nec parum huic*regno detrimenti attulit,amp; diuini numinis iram merito in nos excitauicid quod facile intueri pofsit, 0 cui Iibebit multiplices illas calaz mirâtes ad memoriatn rcuoçare.quibus afflidum eit hocregnum,exquoab Ecclffia Chnfti Caiholica,ÖCdodrina à facratis Apoßolis, Martyribus,Tandis Vins omnibus recepta,peromnes nationes Chrifiinoimenprofitentes, ab ip(1 s Cbrifii temporibus ufitata,nos feiunximus. Ego uero procerto credo,quæcalamitatesnuper pofiHentici mortem,qui erateiusnotninis oda-uus,arque aliquot annis anted, huic regno accidcrunt,eas omnesmcrito nobis acetdirre,quod à reliquo Chrifiianiimi corpore, cuius nos, fi ratio habea-cur,cxigua portio fumus,nofmet feparauimus.Aft non belli incommoda, n5 famem acpefiein fenfimusCnon principismorte,{iuium defedione,feditioni bus inteftinis,coniurationibus afflidifamusC’nonmultiplices opinionum er rores,exquo Ecclefiæ Catholicx untrem deferuimus, hoc in Regno inter nospuliuiaruntç^ Etquodtaidemcalamitatis genus nonfenfimusC^Quodfi iiiauos non mouent,faltem Germanixfiatum intueamini,quxponquam ÇatboIicçEcclefiæ unione rdida,in bancdifiTenfionem SCfchifmaincidit,af-fiduis tumuhibus SC difcordqs attritajiene ultimum ad interitum eft redada* (^Jtapropter pugnantem opinionum difcordiam mature componite neiu-ftam Numinis uindidam nimium prouocantibus extrema omnia incum« bant Nepudeat iterum in uiam rediretad cxteras gentes,qux Chriftum pro-fi cnuir,uos aggregate.lta cfficietis,Chrifti membra denuo ut fitis,qui corpo ris port^tofijSc fui di(sdruills 9aput efte non poteft. Ad fideiueftrx Symbo-luin refpicite noiinehxc habet ucrba : Credo in Spiritum Sandum,Sandam Eccleiiam Catholicam, Sandorum communionem. Qua toiius populifU dem ä Chrtfti nomine profitentis uniuerfitas per orbem fparfa intclligitur, quo ego me ex numero futurum fpero. PolTem alia complura in hanc fenten tiau 4dferre,homo alioquiCquodnemo ueftruignoratjliterarum rudis, Sed hæc dixîftc fatis erit. Atcß hoc loco profit(M)r,uiri boni,ut re atcç ex animo,tàm fiÂiô Ut magis non pofsim,quac dixi,ca àmeipfo profeda ene,nemo id âme «;onrendit,nuliiusautorit3s incitauit,nullaadulatioautuiuendi ifles commo UftTeftis eft Epifcopus Vigornienfis,qucm prçfentem uidetis,ueteri necefsi tud.ne mihi coniundus,apud quem peccata mea confefi'us fum, qui cum ad me uenireqita fenttentem tnuenin Hxcautem meo ipfius arbitrio Si uolunz taceexpofuitUtSCconfcienti^ mcam^iberarem,SCcharitatiin patriam at-queamorf(atisfacerem. Poftemhïc,uiriboni,multa plurarecitare,quxmei« pfamalorumexperieniia,qux huicRegnocxca occafione acciderunt,ufu edocuit. Sed aliam m/hirem agcndam fciris,cui, quodiam tempos effluxitgt; me ut parem,nccefte eft. Reginam oeró llluftrifsjmam rogo atquc obteftor, quæego in ipfius Maieftateni crimina admifi,ea mihi condonetteuius reims ghäm in fpem tichio ex e3,qua iam dudum erga meufa eft,benignitateSCcle rnentia. Quem enim ftatim nullo iudicio aut quzftione habita, quod contra cam armagef«i,crudeliamp;fignominiofa morteafficerc potuiftèt.utpriipoin caiociVi agi,poft trahi,d^ndè membratim concidi iubcreiitamen pro incredl biifiiTa clemcntia SC mifericordia in iudicium add^ci. fiCfecundumlegesla-tas de rnc qugri pafta eft,quo in iudicio iuftifsimam,et a me maxim^ meritam, ac^lt;picóndemnationem,nunceiiamdeipfo mortb geaere petclementer
miferl-
-ocr page 1133-DucîsNorthunibriæJ 189«
miferfcorditer fublimttas fpfiusmecumrg(t,8cproptereà fpero fxfngenij fu^ boniraic,qui'cquid reliquum eß indignationis ofFendonis in me, id totum condonatarani,quod utiîat,uospreccinini,éciamatcpètiamobteftor, ßmul ut eius Maießatem Deus Optimus Maximus diu feruare uclit,ut regnum in uos cum omni felicitate Si dighitate obtineat
Populus acclamabat,Amen.
Ql mm hæc dixißet genibus prouolutus circumßantcs It^ alloquitunVos emnes rogo atqueobteßor, teßes ßtis me uera Catholica ßde praeditum uita migrare.lnde Pfalmum C^inqu^eßmUmsMifercremei DeUs d^c. amp;ul cedmum Nonum fupra centedmumiDe profundis clamaui ad te.Item oratiö nem Dominicamlatinerecitauit,addidit uerfüs fexexeoPfalmo,quieß tri» cedmus.-In te Dbmine fperauijdednens uerfum ilium quod di ci tur,In manu* tuas Domine commendo Spiritum meum.Quüm bunc in modum precatió nes abibluißet,fpiculator,dbi ueniam ut darec,ab eö pettjt. Ad quem ilIe:Ego uerc, inquit, dè ^idem ex animo tibi ignofco, ta quod tui eß ofiîçtj,intrepi* dus exequar«. Truncas ei aduolutus erat,in quem fequum incIinarer,Ego^ fnquit,merui millies utmor*erer.Tum ßramen quod erat fubiedum,cruce ß* gnàt)deofculatur,ceruicengt;trunco admouet,ac moritur.
FINIS.
AD REVERENDVM IN CHRIST O PATREM ET PRINCIPE M. DOMINVM Y VOLt» ■ ^dngMtH 4 Grcnenlliin,CoUtgij CdmpiJunettfit Abbattm, esr prtefeäum ^bemitorem Rqjiuw, Oeniponti C7g
EPIGRAMMA M. Sebaßiant Solidi.
|
Agrte pater Proeeref mier iton Ultime facrof, Hoc quorum celebru tempore famauigetH* Ift ^»c)K eurartun pars Regis magna recumbit, imperijfafces cui pia Roma dedit, Precipue Ociieitu inter quà pulchrafalinat Regw ßat,placidu (y fluit Oeitui aquit, quondam leflfléi carm'tna Vata Tranflnifl facris cum preculii^ tibii Idem nuneparuo tenueis epigrammate chartat Do nimiùin certe prtecipitante mattu, Ardua fed res efldotum memoranda per lt;eutvnl» Atlt;p Haronxo carmina digna canit tama uolans nuper quam toto fparfy w orbm |
tamod^ijt nuitquam g^aliof UÜa ulrit. Qttte rtitnteflecaret, noflrae rtxm mijfafub orat Venete â grauibui fetdpta diferta uir'is, Rrgiiirm memorimt latiaquiettoce triumphuntt Dimt redit ad reflam terra Öritanna uiam. Hec, qNtdcommunü teflentnr gaudia plaufutt Aedidimm fubitistiempenouata Tjtpis, tt procul 4 gelido,praful,tlbi mitlimm fftro, E X alio quamuä dona petita finu, Ogarefufcipioshetncqualenicunt^ laboremt Q/^o cupio ut placeamßn minutât taceant Det Deut,Ht tandem tenebrâ Getmaniapulflt EuemplufH Fidei taltfequatutsMten. ANGLl |
iS9i Narratio Anglicani conucntus
NGLT, quorum intererat, pridiêfdus Nouemb. anno Caliii tis humanæ m. d. Liiii. ad concilium indidtmcoftue=i interelTent, magna comitantiumfr^i , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(m quibus Hifpani Procercs , amp;nbsp;rélfqui nobiïe^
i ÿÿS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^anCmanè ex Regia profcóïi funt. Ordoautetn comirana
eratiantccedebant Senatores,proximi crant,Ma-Sc Regni proccresdta ut quifque pro dignitatem iijum demoteilliusgentis'tencretlocum.Magiftratum amp;nbsp;nobilitatcm fcquc* b^ntqcJEpifcopijSf ahi,qui Ecdefixprxfunt. Hos 6Cillos ,ucftesTalares pUP pureæiCanàidispellibus ad cucuIIam,dCcas partes,quibus manus cfFeruntur^ jUhxadornabanttinter quos,medq erantCaduceatoresperjnulti. Deinde Quatupt pnmarfj iliius Regni nobiles,capite aperto fequebïtur, quorum dud toguh g ftabani cnfem.-alqs uero ducbusjcipiones duo, in fublimi anteriori cphippupartCjCminebant.quibuspileiduo,rubeoÓCalbocolore diftindi,fi* gurar cyhndri inftar uehcbantur. Proxinïi fccptrigeri complûtes,Reget ante-ib jnt. Cultus Regis erat toga promifla, holofcrico purpureo f Carmcfinunt uocanOformaareliquishauddifsimili; Hane pracciofifsimæ pellesArminiac fukiebanr. Pendebatquoeß exaurc» torque infl^ne, Dtui Georgij InflitUtU l3cnim,lmæuentsregiacpartes,eqüoÿmfummi magiftri humeris uebebaiv tur J dextrum RegislatuB,R^inam bauddifpari cultu leäica,partefupe-ttorijjirotfus aperta,öoloferico purpureo adornafa,uehebat. Foeminæ Regi-mttncö n/rantes,quadragintaeifeiterequis uedabaniur.Hocordineferuato: tx t égia /irodetTnies,tcmplum,ùt rei diuinar interfint,Reges intrant.Qua per-â(fîà,îelt;ftstemp!o ujtinaSjRcmub.mlftntjs obcundis dicatas,petunt. Eratau-tem itrlt;unlt;3d quod paucis ^adibusitum eft}amplifsimum,fublgt;mi fornice, incaiusexiremoTheatrumhaydhumile, mirifîce' exortum confpiciebatur, quod ctiam Cortina honcftabat.Hic duabus fedibus collocatis, Reges accu-butiunt.Vniuerlus Etftlilix ^rdo^öCrcliqua nobilitas infra conftitit,cxccptis tjs ,qu» àfecretisfunt,ÔCfummodifcéptatorelt;CancelIarium ea gens uocatj gut ad ima n Theatri partem morabantur. Epifcopi SC rcliqui Ecclefiæ Anti-/teXin fubféllió,{ecundumlatitudinem atrq.pro cuiufc^dignitateconßden tes dextrum Regis latus claudeban(,nnißrum,foctj omnes: qui à uinculofeu inngni,quo eorurntibiæad genua ornantur.nomeq habenr, ÔCprimaenotæ uobilcs.Confilk) quoq? Dux Albartus,l«cobus Azeuerdius, Tummus equo-rum tr ag(Her,adinilsi funt. Secundum longitüdinem,utrinrj lubfeilia pului-nis amp;nbsp;panno purpureo ftrata,difpofîta erant. His rcliqui nobileslt;C priuatiuü
r»,quorum,utdixi,erat concilioinfcrcfre,accumbebant. Silentio fado.fum-tiius Oifccpta tor hunc in modü omnes ordincs paucis aJIoquitur. Non igno/ rausjj'aïw tt rdum hoccócikam,ex quoEduardus Rex uira cxcefsü,indi(fiunj eifc primum, ut de Religione fuo pri^fno niton tefiituenda, confultaretor. Q_lt;iid autcm impedanento fucrit,quó minus res optandum finem fuerit ade-pja^^os ipfi mefnor-a,op(nor,tenetis. Secundum,ut dc AugofttfsfmæRegû nx nqiifafnupiqsdEliberatetiSjqua dcrenihil ftatutumeficjipfifcitis, qüan/ lt;5[U3rn.c»s,Oei Opt Max.aufpicijsjfinetn optatum fortitas eOepncredibdilae« b(.;a a.u naduertitnus Huius itat^ diuini benefrcq ut gratiÓi memotes aliqua cx parte Sc videamnr amp;nbsp;fimus,rc pracftandum eft. In hoe tertio Conciliogt;ut in pMini\de rcitituenda 3c in aliquam puritatem reuocanda reIigione,dcÏ!beran dui't ^défiaiendum pioponitur. ÉiTeenim Reges in ca iêntentia perfuafutn b^$Ciptv,ut nißeontiouerirjs de religione é medio fublatis, nihil aliud agi tui udint. Ad hare uniuerfi ordines refpondènt,re non alio nomine lt;ûÀijetjilTc,qua{rjutquidRegi3Maîeftas ucllctjintellrgerent. Nuncueródc Kc^uinfencentia ccrtiores tadi,deliberandum fibi unà cHc cenfsnt,»» ta^
men.
-ocr page 1135-De relig. prift.rcftitucnda,- jgj) men, ut a confukatione fc non difcefTuros promjttant,quouf^ ea de re f'n gra tiam Regum quid fieri pofsitjConftitutum faerit. Poll bare,concilium dimiß fum efi,Keges(^nauigio fecundum flumen,quod urbem ipfam interfluiq in nbsp;f
Regiam conceflerunt.
EX ALII5 LITERISgt;
CArdinalis Polus,ubi Caletum ucnit,bonorificcntifsime aregifsmini* flris exceptusefl.Hicnauem regiam conlcendens,fecundo admodum uenco,qu)tuor horarum interuallo Donxum nauigauit.Pofiero die,redditae runteilueraere^ar,hamani tatisacamorisplenç,àuiris duobus primartj!i,oba viam Cardinals Rege procedere iulsis. Hos multi alq municipes fequeban' tur,ita ur comitum indies magna fieret accefsio. Ab tjs ad Grauefinum oppi* dum dedudum Cardinalem alq regq oratores exci pi un t. A' qutbus crim nullam genus oflicti aut humanitatis prætermilTum eflet,nouo quodam munere idcmafficitur,dccreto nimirum regio,quoreditusin patriam dabatur: ab Henrico lata,ab Eduardo poflea confirmata,qu8 patria Cardinalis prohigt; bitus fuit,abrogabatur.Huius decreti confirmandi caufa,Serenifsimus Rex fenatum adqr,uoluitlt;ç fe pracfentc,fummo totius regni figillo, decreti uerita-tern pofleris teflatam efle.Hocregium 6idum,incredibilis omnium Senator rum,omnium ordinum confenfus approbauit.1^xoppido GraueOnoCar« dinalis unà cum his,qui ilium comitabantur,difcedens,mira omnium iuaun« ditate,crucc feruatoris noftrifregum alTenfiOin prora nauis præcedente,Lon-' dinum appulit.Cui,ênauiuixcumdefcyidi{ret,redac^in Regiam, cruceprae eunte,proficifccretur,CancclIarius multis nob^jbus comitanttbus, eum exz cepturus obuiamuenit.Moxinipfo ferèregiaelimine,Rex tanta comitate6^ hilarirate,tanra^ amorisflgnifi'eatione Cardinalem compIexusefljUt nd in co officq genere defiderari potuerit.Quid de R^ina dicarnîquot; quar cum i n tel I e xiflet,Cardin31cm non tanta celeritate interuallum,(^( aberat, emenfurum î accubucrat menfartfed eius aduentu cognito,fubitô menfa exrefsit,adfo« rèsep primiatrq feflinans, cum nullo amoris aut humanitatis ofFicio prarter* miflb cxcepit,ar(^ ita fane,ut necipflus Cardinalis domeflicis, qutequid hugt; manitatis prxflari potuit,defuerit.Omnes etcnim,qui ibi aderanr, flg'llatim, duce Pagetto,rcgcs,manu porreda ôf de more adorara,f3lurarunL Hîc iratj multis uerbiSjin ter Reges amp;nbsp;Cardinflemultró citrotç habitis, Cardinalis ue* niam pgt;-aefatnp,Duce Albano,comite Arundellio, SC Cancellario comitantG bus,in hofpicium fuum concefsù.Proximisduobus diebus fequennbüs, cx-ceptusefta regibus prandio: Cardinalis aduentus omnibus iücundifsimUsi fuit,funresinea opinione,foreut breui illius interuentu,Religion!uerxôd SandacRômanæ Ecdefiaefintreftituendnquod^ipfe Deo adiuuante, per-fijafum habeo.Hodiedabitur Cardinal» reges conueniendi facultas. Vnum fl addidcro,fincm fcribendi faciam. Nihil Rege Angliac amp;nbsp;Regina,morum co-mitate,fingulari uitaeintcgritatc,in3udit3 pietate,amp; mutuo, denic^ amore, fi* milius aut coniundius reperiri polTe credo,ita ut reuera hoe coniugium Ded foliacceptumfitferendum, •
EX ALIIS LJTERIS,
Ex Anglialiteraefuntallatx,exquibus intellexi,omniumordinumprO* ceres,qui ad indidum Concilium conuenerant, Regibus,tertio Caleri« das Decemb.pofitis genibus fupplicaflc, ut qs omnibus, quæ oer aliquot an-nos,aduerfus ueterem ÔCm^rum fuorum religionem tentaircnt,igrioicerc uellenttfateti fe,Slt; fcire afleuerabant,ea omnia falfa amp;nbsp;facrilega eflie. Proinde
ctiam
-ocr page 1136-iS94 Nar.Ang.con.de rcLprifl.rcftit.
etiamstep etiamorare, ut Regia Mafeßas fuis aufpicijs autboritatCjàReue.' rendiis.Cardinale Polo,fi5mmi Pontificis legato contendat impctret.ut prf ilium expiati 0^ abfolutl,rcliquis corporisEcclefiac membris coniocientur reßituancur.Idautem tanta dolorts ob uiolatam Religionem fignificatione, tantoep omnium coienfupoftulatum eft,ut reges fingulari latticia afFcdifini, quanta fane cos,ex tarn incredibili inauditacp uidoria,aftici par eß.
E X A L 11 S L I T E R I S.
rb Ei Opt Max.uoluntattjinfinita^ eius ergaChrißianam rempub. befli* gnitate SK miiericordia,pium (anlt;flirsimum^opiis,de reftituendapn-ftinalegitima^p Rclig(onc,hocquofubqciam modo,bene fcficiterrp adexrre mumperdudum eftrvniuerfiordines.qui ad concilium conuenerant, in Regum aula,utrocp rege pracfente,aderant: quibus cum pauca maximus Cancel 13r»us,ex his qua? htftcrno Concilio adaiuctant,fuo idiomate recenfuiiTet,li bellum fupplicem Regibus porrexit,quern cum ]^eges uiddTcnr, ipfemagna uoce,ita ut omties audirepollent,legit regibusep reddidit Tune reges aflur^ gunt,Hantes^ apud Cardinaiem,qui iuxtaReginam afsidebat, fuo fungun-tur munerc,eüm intcrpcll3ntes,uellet fuos iam mpplices Eecleßae gremio à fc reßitüi. Qita oiationefinit^rcges acAbuerût. Cardinalisprincipiofuælega-uonis 3C hcultatö(quac potifsimum deßderaripoterSt) priuilegiS Ceu bullatn per jfresbitcrum fuum unà cum alijs pontificijs literisfBreue appellant ) de di-latandafèu cxplicandakgatione,ad regem recitareiufsit, Poß bare,dimidiata penèborar pai te appofitifsimè,omnium quiintellexerantiudicio,Angiicèlo-quutus eß,quem omnes funvna attentione audiuiße uidimus. Huius oratio/ ne uix ad finem perduda,Reges QC omnes,qui Concilio intererant, genua po nun(,quos Catdinalis Anglico idiomate abfoluit ; quo uero genere orationis ufusfitjcx aïqslitcris cognofgipoteß,fuggefsit autem in caice abfolutionis, In nominePairis,ÄF«i^,ö^Spiritusfandheuiomnesquotquot aderant magt; gna uoce acclamauerunt,Amcn, Amen. His hune in modum peradis, Rex, quem Cardinalis óf omnes fequebantur,f8cellum ingreflus efl. Vbi,quanto apparatu amp;obferuantiafieripotuit, Hymnum, Tc Deum laudamus,ingra-tiarum adioncm,Deo cecinerunt:rurfum bencdidioneconfueta a' Cardina-leaecepta,domumduabushorispoßfblisobitum repetunt. CioesLondi-nenfeSjCraßino die uenient à Cardinale poßulaturi,uelit dieDominico omni folennitate,more maiorum in fummümTemplumuenire,in qvomaximu*
Cancellarius fuper hocthemate i Tempus cß lam nosdefomno furgere : coneionaturus eß, fietcß res diuina,hoc cß facrofanda Mifia : Cardinalis uniuet'
I fae^lebi bencdidlonem impAtiet.
HISTQ*
-ocr page 1137-H I s T o R I o L A.
DE AB DICATIO-NE SEV RENVNCIATIONE IMPERII BT REGNORVM a' CAROLO V. IMPERATORB FACTA, Anno 1555» amp;eledione Fcrdïnandi Imperatorisjebus^ quæ inter ucramc^ acciderunt defcripta 3(t(p colîeda ab hiftoriæ fludiofo»
RE VERBNDISSIMO PRINCIPI AC
D OM I N O, D O M I N O M A R Q^V A R D O 1 P (SCO PO Spirtnjî.ty PriepofitoVueyjJenburgenfigt;M Cimcrtimperialiiiudui tquißHao Vutlhelmuf Godttffueuf î hune HtflorioUnt eleâicat, donat, Cf confecritt,
•
T annf praccedentes milleßmum quiogentefîmum qufn« quagefîtntim quïntum poß Ctiriftum natû,uario orbis ter» ræ gubernatorum interitujrißifsitna populorum ac ciuita« tumuel cjœugnatioif^jUel calaiyitate ac regnorumtnuta^ tionCjConfiliorutTK^ i'nfperatorGfufceptione Si euentu inß gnes exti têre,fîc Si hic eorutn minime expers fuit .* Naïf^ mi tiog^duo Poncifîces Iuliua ni» eius^ fucccHôr Marcellus
11. amp;Heroinalohanna ArragonialmpcMcoris Caroli v. mater» Si Henricus Nauarrx Rex,ßngulari bonitate,paciscß ßudio*elebris,mortalis uit7 extre« modieconfedo,adaliamtranfîêre.Etin Germania Sebaßtanus ab Hruien« ßeinjArcbiepifcopus Moguntinus Imperq^Eledor^cum grauifsimlsd.ff cd limisc^ temporibus,ßngularisprudentiadecem4ere^p4^isReipub.praefuißet, - fato cocedit Accirca Nonas Nouemb. Agnes Ioannis FridericiSaxoniar Du cis coniunx : Landtgrauq Heßbrum Philippi ßlia quaeanrea Mauricio Saxo« niæ duci nupta fuerat,terreßre hoc domicilmm defertt. Deinde, célébrât ma Hetruriae ciuitas Senarum,poß fortiter toleratam longifsimx obHdionis famem exconuentione,felmperatori Carolo v. Si eius nomine tanquam bet liconforti Cofmo Florcntiz duci fe^dedidiceorundemc^ Senarum munici« pium,quod portum Herculis nominant,Petro Strozzac, cum deleóar irihriac manu,äf naitibus Gallicanis exclufo,exerei(us Caeiariani.äf Florentini iiirtu/ te,Marignano duce,exp^ugnatum eß: Acne penitus Galli à fottuna deßiiud uiderentur,8lt; ea bis in Caiales amp;nbsp;Vulpiani Taurinorum oppidorum occupa-tionearrißt,illamenreMartio,opera SaluazoniSjUirinobtlis,partim aflu,partim ui.Mantuani Ducis partibus CacfarianorunMauentis,iurirdi(ßione fubrra da. Vu! piano uero poß borribtlem toffnentorum cocufsionem ac oppugna« tionenvorifaci Gallorum Ducis,ferocifsimam,obßinatirsimam^ in padio-nes propoßtas defeendente^ut mœnibus nudaretur, ÔC arx penituseuertere« tur.Nec admirationecaruitexitusComitiorSquz à Carolo quidem indida, à fratre uerö Ferdinando.-illovum ualetudine tarn bellis dißrido»Au^ßx ha bitafucrc,repoßlongam difeeptationem eo perduda,ut feptimo Calend, Odobrisomncscontrouerfiac de bonis ecclen8ßicis,tollerentur,lurifdidio facra.quo ad difsidium religionis intégré componeretur »fufpenfa manerer, Si. religio confefsionis Augußanac omnibus libera pefmittcreturjEccIcßaßi/ cis tamen:quireligionem mutarenqdtra infamiam beneßeio muldandistCx tetum inter ea omnia»öi: Cafoli v.regnorum Qi Imperq fpontefada abdicatio inßgnis
-ocr page 1138-J s iS De abdicatióhc Imperii facri inGgnisfuk. Quis ctenimcredidilîèt,lmpcratorcm,incxp!lt;bilis dofhinandi cuptdnatis abacpiunsfempergrauifsimeculpatö,ac inomnibus aóionibus, ieniperprudentifsimèucrfatum,in rc-rum omnium fucceffufelici : (ponte ad-mmsftrationeReipub.atq} priuatæ ceiïurum:eamlt;^ ip filium.qui actatcinßre musj'dentiac miliraris,rerumq; ufus cxpers haberetur,translaturum cfle.ma« »ximéeo temporcjquoôf infeftifsimi bcHi.molepremcreiur, Qi. ærarium aliène, a?rc grauatumtquafiqp exhauHum eirctC' Verum qui perpenderit Carolum àlonginqua ôéingrauefeentecorporis rmbeciliitate,dt' faftidio ofFcnfionum, tot beilis contradarum ita afFedumfui(re,utnomodoMagiftratos continu» andijed ctiam uitae fpem omnem abieccrit,nc ipfc cum optime rebus fuis con fuîiyflè ftatuec^qui filipm ulridi actate,amp; gubernaculis Reipubjradandis ido ncutn tot tegnis in uita prarfeceritjUt mature rebus gerendijafluefceret,8^ ex ciusinduftriajprudentiajacfclicitatepracteritorum laborum,amp;extremac æta» tis mokibasjenifenlntp co confilio baud dubieantecclTorum fuorum exem plis eft confirmatüs.’ quorum nonpauciimperij pertaefifponteMagiftratu abierc : Nam ne Diocletianum commémoré,qui orbe pacato,poft annorura zo.itnpcriumNicomcdiaccam collegaMaximiano,id fponte' dcpofuit,65in propofito,decern annis quibus fupcrfutr,conftaotcr permanfirJiortorS amœ nùatiuacans,at(^teftatus,cum iterum à priuata^jrita ad Imperium foHicitare» rur,nullosfibiunquam foies lactiore^afFulfifle. An non Qi Ghriftianosquof-dam tarn Germanicos qugm Conft^tinopolitanos idem faditafte legimusC’ gt;8icetenimLotbarius,LudouiciPn fi!ius,cum Ludouicum filiumrcgnicon-lotfcm afciuiffètjÔ^ Impertj focium declaraflet.decimoquinto póft anno mo-rnafticam uitam fecutas,inmonafteriumPrum(enfe,quodipfefundaratfccef-litjfubditorum animis in co concetÄndo prompttoribus, quam patri Ludout cofuiftct.quicammonaftA'omS. Dionyfrj ingreftus cucullâ monachalem, abicdobaltbeo,induiffct,renunciaturus Impcrio.primorum rcgniFranciac piincipemamantium,ftudio idretinuit. Crebriora ueróefus reiexempla,ia ,Conftantinopolitan^lmp«ratoribus uiderelicettinter quos Theödofius ter tiusLeonc Conone.abexercituChryfopoli imperarore dcclaratOjdata fibi fide,ml in commodipalTurom,Leoni cefsitjamp;tonfus ipfc cum filio faduseft clericus. MichaëlCuropalatcs cognomentöRauesbe, poftannosimpenj quatuor,amp;5 menfesnouem:habenasrcgni,inLeonern,ob cordis moeftitiam 'maximam,in quam ob aduerfampugnaminciderat,tranftulit. Alexius Mo-ftde,Theoph’li gener,utinuidian»lmpfrq affedati declinaretjcoiagc Maria mortua,cuin crinibus,à quibus eius familianomen habait,dignitatc regiam depofuiqae habitu monachali induto,in monaftcrio Anihcmti^ à feexædifi-cato,uitam finqt.Manuei poft ? » annos principatus^monafticam uitam fecu tus,morbopertft. loannes Cantacuzenus,cum loannc Palæologo imperio per aliquot annosadminiftrato.eo feabdicäs,monaftic5 uitam profeflus eft.
Acplures bis enumerari^oflent.fed id fieri minime nccefte eft,cum plcricp »pforum non tarn imperq faftidio,qulm uel confeientia delidorum.uêl igna-uia,uel infeiicitatercrum geßarum,addudi,publicum fugientes.in occulta fe loca abdiderinr.DeCaroIouero v.cum nihil tale diciqueat, fed is quam gio riam integritati5,fortitudinis,prudentiæ,atcp uirtutum omnium,initio impe» rq libi pepcrit.ót; fepulchro,quo tegitur intuletitrnon abs re erir, hiftoriam hu ius renunciaiionis,cum aliarum uirtutum Caroli,tu{n defpicientiæ rerum ca-ducarum attç fragiliumfquas alii non folum fummo Audio indefcftoé^labos rçfedari ac quacrerejed SC argrè SCnon finelabore, dimittere confucucrunO breuitcf referte,ut uiitutibus ipfius cognitis.pofteritaseius ftnon imitari,ad« mirar» ialtem difcat.Etfinon infciusftmuariadehoc Caroli fado indicia fix-ifte.Nam conftlium hoe eum coepiftèetiamantcAriginta annos aftirmabatur, fed
-ocr page 1139-à Carolo V. Imp. farta. 1897 fcJnuTic fxhauftisuiribus SCadiicrfis eucntis frartum,id cxrcutum efle, quod ran'one quadamolim faëturutnfeefTcconftituifïèt. Nccdéfunt fide ÔÔ à itoritste præitantes qui référant,cum aliqui ab ca fenténtfa Carolum abdu« cere ucluiflent.éum dixifledmpcndifrc fe quç habuifïèt omnia,et qüidc in fui den'Jum titcndumcç maximè Écckfiafticum fiatum: Pecuniam,quç qüidem ' rèparari,id(^ damnum farcirifortepofîèt,fed amiflàm quotpcfTecxtfiimatio-nem nomifuSjâ^ ualetudinem bonam,amp;ftudia hominum,qüæ récupératu^ fus cfTetnunquam.Cacteram utruncpfefe res habeat,nosmfliimèia eius con-filta inq'uifère uolcntes,ad harratiortem inftitatam,accedemus.
Cum it3lt;5 Carolus anno millcfimo quingcn/efimö quinquagefimo quin« to,ut diximusj'mbccilla èqrporis ualetudine ÔC ingrauefccnteçtate conflida-retur.quó quioiiamp; tranquillitati exoptataefedcdcret,Philippum filium, qûi anno fupetiore,ad decimum nonum lulq diem,cxHifpantis cum daffein An gliam appuhfTetjSCdie,qui Diuo lacobo Hifpaniarum patrönó facèreft, nn-prias cuvn Maria Angliçana peregifietjCX Artgliä Bruxellas ad feeuocar.ieoqr 8eptenib.initio,exBritanriia in Brabantia patrem rcuifcnté,totiusép Belgq pfoçcitbus,amp;romnium ortlinum fiatibus Bruxellac iuxta mandata compa-rennbus: Cæfar VHI. Cal.^oucmb.mariePhilippumfiÜumfrsilitum ordinfs aurei Veileris principcm,pro uetcii ritu dicitjde quo ordine idco paucióribns mentioriemfacicmus,quod0^abalt]%iam ante id fad)üm,â^deeiusinnitua tione ac legibus,commodior,amplior^ dicendi%)cus alibi futurus fit,hoc fal tc.-n iidmOiientes,exlege Philippi Duds Burgundiatcognomento Boni, pri-mi eius ordinis autoris,ad nullum,nifi ad fuccefTores fuoscquihodic funt Au nri»ct}inftitutionem equitum huiufmodi pertinere. Poft meridiem ueró eius didjpofteaquam in amplifsima curia,fTequêti^imus Senatus,eô de induftria cu'ocatoscoq(ret,lmpcratcr,ponèfeqüentcfilio,forore Maria Bclgarum mo deratriec,Allobroge Emanuele Philiberfo, öi. afsidua nobilitatc nipatus,in atrium maiusaalæaccedit,aulæis atquenouis exhedrtjs inftru(ftifsimæ,quô locijibi prfrrius in folium afeendit, fedentis dÄctruwrtatus , Philippus filius, finißrum Maria fororita claufit,ut ternie fedilia triangulari ferelineaeflcntco ftitutaiReliquoeminentiori comitatuifubindeaflefsiöimperabatur: acqui-dem inter alios Hannonije Senefchaîlo,pôdagrx morbo acx3to,Cyfar femel iterum humanifsimefufsitfedemponi,quàm tarnen illemodeftifsimere« culabat. ConielTu itacpßlentio fB(rto,mÖxfiitgês Bruxdias regnicofiliarius, pro^mperatoreinhunemodum omare^rauitert^ fanincipit. Imperato riam Maieftatcm totexantlatislaboribus iT3rtam ,amp; incrcbrcfceote corporis inualctiftine afflirtam,tolcratida£ diutius tantnrrerum moliimparcm, Hi« fpanienferegnurn.quictis caufacfquod illuin acrem, dementiorem Belgico-rum,dicarct;uellealiqnando rcuifere,idçirco defiberafo fnhacrcre,ac Philip-po filio Britannorum Regno recens aü(fto,hpr^ditafcm Belgicam generatlrri tr3dere,cxiftcreeomfam aftatefirmaj;i3bilcm aptiim^adfufcipiendam admi niftrationem,atc^ eo.iud'do præditum,utf3ctlcexæq!to Si bono Rempub, gerere,fubielt;5isparccrc,Öófüpcrbosdebcllarequeat. Aepröindeinftrumen-tum cefsionis feu renunciationis Caroli,lingua Latina, in habe ferc formam Confelt;rtum,atqj ablmpei3tprefubfcrfptum,ordinibu8 praelcgit:
Ca ro l V s diuinafauentegratia Rómanorum Imperator S^RexHi* fpaniatunT.Notum facimus fingulis di uniuerfis hic præfentibus,8C hafeeui« furis,qu »tenus nos ad animum reuocantes,quód in pofterum propterçtatem Sc inualctudincm noftram aîiascp caufas,Iabores,pr^fertiones, SCmoleftias, quashueufç longo temporç ob glofiam Domini Dei noftri,côferuationem acdefenfionem ftatuum,rggnorum rioftrofumcpfubditorûca incoIcntiS pef-pefsi lumuSjfufFcrre non uaieamus.- Statuerlmus ac determinauerimus,regoa ZZz noftra
-ocr page 1140-i8 »8 De abdicationc Imperii facri
noftra Hifpanienfia reutfere,amp;fn qlt; quod oitac rdiquum eft,lt;n quiete 5C lr»ï4 qudlitatetranßgerr.Etuidentes Philippum Regem Ateliae amp;nbsp;Neapolis, H' hum noßrum charifsimuRi in çrate apta,gubernationi,amp; integrç adminißra« lionlregionumBel^carum,aquibutiam iuramento ei obßricßis ranquam unicusnoßerßliua ahxrcaprofucuro principe amp;nbsp;domino,cum obferuatio« ne confuetarum debitarum,folennkatum iam antea receptus cß,amp; quodad- / haecregnum Anglix hifee terris uicinS ßt.Quodpropterea ut dido domino amp;noßroßlio,Qtailt;rliorOpportunität gubernandi atq^ regendi régna amp;nbsp;re* gionescitimas,eas«eonieruandiamp;defendendi ab inuaßonc QC infultuho« Kium/ei eeßerimus didaa cerra^ «SCcupiamus hifee de caußstaIqsÄ iußit 8i quit rationibus,cxpoßtis in prçfentia noßra,amp; ßlq noßri Regis Angliç in plc na amp;rolennicongregationcprocerum amp;nbsp;ßatuum harum terjarum,noßrx mentis difpoßtionematq^ fententiamineßedum produccrc,omnino conß« dentes, eos minime grauatim nomine noßro pracfatum regem recepturos, Vrpotccuicersio,relaxatiofiftranslatioharum terrarum proprio motu no-ßro,libera uoluntatc,autoritäre,amp; poteßate abfolota,fada eß, ut nbsp;nbsp;per prx«
fentes,cedimus,rclaxamus ÔC transferimus dido rvoßro ßIio,Regi Anglix SC Neapolis,omnes terras,citeriores,Ducatas,Marchionatus,Principatus,Co-mitatus,Baronatus,Dominia,Ciuitatcs, Oppida,Caßra, Arces quxin hifee funtjcQ regaiqs feudis,homagqs,allodns,patrimonqs,aduocatqs, redditibos, prouentibus,conßfcationib(|s,muläis;pcrtinentqs,8i( appendieqs ipforum, amp;omni iureamp;adionequod potuimus aut poßumus prxtendere,addidaaquot; res:Prxtcrea omnes dignitates,prxeminentias,prxrogatiuas, priuilegia, ex-lt;mptiones,iurirdidiones,appellationes,amp; dcnit^ omnes fuperioritates, cu« iufcuntp generis ßnt,amp; quacunqi ratitneccmpeierepoßintjfeutitulo patriz inonq,reu alio.-nullo frudu uA ufu in ul.'a cemmemoratarum fuperioritatunl acdlgnitaiGnobisrctento uel refegt;uato,quibus vß, frudi S( gauifi badenus fuimos.Nthilominus tarnen uolente^sut id ßat cum ttanGtaobligationis/oU uendiomnia débita amp;m|^tualt;Ôtrsda prt nes,aut alios nomine noßro,in re^ bos concernentibut terras has citerioi{s.Etprrprzf(ntrsiscimus,creamu8| amp;inßituimusipfum Principemamp;Dcmtnum d darum ierraium,confentie* tes permittenteSjUtab hincin poßerum ßne ulla aha 1 icentta aut rcqQißtiolt; ne,ipfemet,autalq proipfo,iotegram Siplenam poßTefsionem appréhendai^ danres quoq;iliiamplam poteßaremamp;Iibetamautoritatem facsendi deno« uo,quicquid opus tuerit,olißringcndi ßyus SC fubditos iuramento, Si reno« uandiinueßitaras locorum,prouiresrequißerit,ßmiliter recipiendi iuramen tum ab tpßs,amp;obligandi ad omne id,ad quod priottbus iuramegtis recipro-citenentur.Confentientes amplius,utretineat,mutet, deleget atc^ inßituat in didis terris,gubernatorcs3udices,iußiciarios,tarn pro dcienßone Si con-feruatione ipfsrum,quäm pro adminißratione iußicix,PoIitiar, amp;nbsp;alterius uoluent rei. Denique ut racAt qiiod uerus,fupremus, naturalis ac proprius princepspo(sit,amp;facereroleat,amp;non9niterquam fecerit aut facere potuerit poßnoßrammortem.Etad huneßnem quietauimus,abroluimus Si exonc« rauimus,quietamus,dimittimus Si exoneramus omnes Epifcopos,Abbates, Prxlatos Si alios Eccleßaßicos,Duces,Principes,Marchiones,Comités,Baz rones,Gubernatotcs,Capitaneos,tcrrarum Si belli Prxßdes.CancctIarios, Praifedos acep Redores concilq xrarq,ac racionum aliosep officiales ,prxrelt; dos militum,munitionum,prarßdiorum,eoriimcß Vicarios, Equités, Scuta« rios,Vafallos,fi^deni^ omnes fubditos huius citerions rerrx Si quemlibet iprorumäiurametoßdAitati8ßde,homagio,promifsionibus Si obligationi-bus,qufbus nobis täquam ipforum Domino Si fuperioti Principi, fuere ob« ßtidi,uoientes,ordinaotcs,amp;exprc(icmandantcfunicutcp,utdidänoßrum
fîliuoa
-ocr page 1141-àCaroIo V.Imp. farta. issi»
niiu ji pro 'icro I'pforum Domino SC fupremo Principe redpiant, SC illi fûra» mentu nil Iditatis homagium^promifsiones SCobligationes modo confue^ rOjSCiecîndumqua’itatcm terrarum,locorum,feudorum,SC dignitatum præ-ftenr.Ad h ecat lilt omnem honorem,reuerent(am,obedientiam SCfidem ex-hibeantjferuitia prxftent,euincp tali amoreSC ftudio profequätur j qua bonos ' nbsp;fidck’s fubditoSjipforum ucrum fupremum SC naturalem Principcm amp;nbsp;Do
minum compkrtidecer,SCprournobifmetipfis hartenus fecerunt.SuppIen-tes omnes defedus SC omifsiones tarn iuris quam fadf,qui^oterQt in hac ccf» fioneatc^ translationeefle,8C derogantcs explenaria, SC abfoluta poteftate, omnibuslegibus8Cconftitutionibus,quæ eiojjftarepoteruf. Namita nobis placefdn cuius teftimonium Scnotitiampraefentes manu noftra propria fub-Ici'ipfimuSjeavÿ maioris noftri figilli mumininefirmarifedmus. DataeinCj uitatenoftra Bruxella a 5.dieOdob. Anno i $ $ $.
Hifce ab Oratore didis attp pracledis: Imperator ipfe eius interceptam ora tionem aiIumens,SC membranula eorum quae ad Senatum referre flatuilTet capita continente,memoriam adiuuans.
PR I N c I p e M boniîm decetomnio(ficio,dumpofsit,Rcmp.8Crcgcre
SC tueri.-cum per ualetudinem non pofsit,eam prouindam in cum confer re.quemmaximeproficicônueniat,uticum amorem principatu deponendo declarer quern gerendo pracbuiflet. /Uterum à me femper cS rcgnis omnibus meisjtum bine maximac prouinciae per maximastemporum difricultates prae-ititum elîcjiureidmihi iumercpoflum.Annus enim i j.agitur,cûhinc^cealt; ni nauigationem in Hifpaniam co cofilio fufcepi,utregnorum meoriim ipfe pro merationem haberém,quxpoftquâ rebus compofitis,æquitateaciuftitià ^quot;’^5 5 in otdine redegi,meipfum rurfus ueftr^caufa (^ceano cômilî, nolebam enim uos in eo periculo uerfari diutius,quod graue nobis à Gallis hoftibus impen« debarltacp noftras uiresad uos tuendos omnes contulimus, ac prouinciâ fir-mis praefidqs feptam,exerdtus Ga 11 ici metu libcrauimus. Aliquantô poft ter« litiminHifpaniamclalTenobisproperandumTuit.» Anno uerôfupra 1530. Clemëtis v f r. Pontificatu,traiedo finu Liguftico in Icaliam fum appulfus,co-ronam orbis Chriftianidebitam Impeho,quod mihi gerendum diuina proui« dcntiatradidit,SummiPontificismanibusfub idem mibi tempus res Italicas conftituendi Margaretam Auftriacam arnica meam chanfsimâpiae memorix c uiuis cxcefsifte nunciatu eft,cuius fato,qui uerebar ne quid Reip.ueftrç mali ex hacrecontingeret,ab Italia long» itintre rurfus ad Uos me contuliato^de ftatuuniuerfo Bdgicaecertiorfadus,quodcommodifsimS patriaefum arbi« tratus,pent^Reginam fororem diledifsimam,cuius prudentiam,fîdê,diligett liam probe indicatâ SCexpenfam habebam,fummâ huius principatus admi-niftrâdi eflè decrcui.Anno uero 3 z.nuntium accepi certum Turcarum Tyran num co progrelTum audacia SC bello, cp ad Impgtb Cbriftiani exitiû maximis coptjs inftituerat Viennam Auftriae qf tropolim tentarct.Hoc ego tanto perl culo commotus maximo ex omnib.prouinctjs exerdtu confcripto,illuc prae® burn commiflurus fumma diligentia contendi.Sed barbarus hoftis,exercitus rioftri roborccôturbatus,3mifsis caftris.SC magnis acceptis cladibus,turpiter fuga fe recepit. Hoc metu nj3n modo Germania, fed orbe noftro liberato ad Remp.Cbriftianam modis omnib.concordia ftabiliendam animuadieci,at(p rebus potifsimS Germanicis SC Italicis diligenter co têpore procuratis in Hi« • fpaniâ per mare Mediterranen nauigaui.lllincdaffc magnis fumptibusinftrii tfta copias in AfricamTunetij Barbarici larrocintj rec^taculn oppugnaturusÿ deduxi.Eam enim urbê latronû princeps BsrbarofTa T urcicac clafsis Imp. oc-cupaueratjUt nadus oport^num locum Piraticæ,quâ exercebat, utranc^ Sici iiam^finitimasæ Chriftianotû prouincias bcllo laccfteret. Hoc maid fclici ui«
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ZJZz a dodi
-ocr page 1142-1900 De abdicatione Imperii fact i (Qoriadfpuliacfugatishoftibus ChriftianinominisGoletâarcem acTunefS Dci Opt.Max.bcnefîcio in potcfiatê noßram rcdegi.Tuneto in tegnanoüra SiciliæacNeapolisnauigaui.lllinc Româ profelt;fîus,cô accepiflim noua intu riaGallos belluiam diu fcpultû rcnou3rc,in collegio patiû piirpuratoiû Paulo Pont.Max.fum tcßatus publicp,fi quid ex hoc belle,coatfîus fuicipiebam, detrimeti rci Chriftiançnafcertt,huius ad me malinullâ uitupcrationê rediie , dcbcre,fed ad eos,qai inuidia dignitatis mex inftauranda cp icligionis nofirç conatus meos impedtrêt.Hoc beilum pofi^ inducijs Sc ccta pacis fpe direm-ptûeft.cxportudcnuenli in Hi^paniâ nautgio eontcndcillinc cû tn hi tenun ciatûeffet,motus in Belgica improboiSconliltjs excitari,qui ad Rtmp.deforz manda ÔCfœdâfeditionêuergjerentid^ malûloco nafalimto primû cxarfiflc; putaui hocincendiûoppriini celcriteroportere,quodutreffringeré,omnem ego nietum,qiiê ex multis conicâuris luftè fukipere pottiâ, afcegi, ir cép gta« u’bus peticulis ut eos motus côponetem lubës obicci.Sed Dei Opt Max,fin« gulari prouidentia fadô cft,ne quod mihi diferimê ab tjs oriretur, qui ut dc4is ÖL petfidia rationes meas labefacßarcntjFrancifco Regi Gallorfî conftlium da bant,ne me femel ingreffum regni Gallici fines liberum in Belgica defeendere permitteretihiefidem fuam mihidatâliberalicÔmtatu amicèÔCcÔftanteiIibe tauit.A'Belgica ,pfedus in Italiam,claffcm eo côfiljo et exercitû paraui^ut pot turn in Africa nadus Argeriû cxpugn8rcm,id enim cum ad tuenda noftra re« gna,tum ad rem Chriftianâ propagant^m inffitueram.Srd cofiltum iuftè qui-dem atq)fortiter fufcepiû,n4lt;uccederet fortuna tûc extotfitdllincrc infeda in Hifpaniâmoleffanauigationeiùm tandéopc diuina delatus. unde mcipfum totlaboribus fatigatum peiiculum uefirûrurfus euocauir.îtacp Mediterianco fum præteruedus in Italiâjillinc ad uos magnis itmeribus ingentib. copijsin-ftrudus,ut hoftium uim à uobis areei?, perueni, bofieq; finibus uefiris armis fortiter abado,res noftræ iitifftuto effent,eftëci. Qua; poftea in Geimania fada funtnoftis uos quidê.ôt^ ita noftis,utintelh'gatis me ctiâtacente, quantum ftudium,quanta cUram fit operâ Temper ad Reip.Chriftianac cÔpendia,cÔtiilc rim.Videtis quis fitiarmrgrunfBelgicarûffatus, atep facilccognofcitis ex hoc têpore,quo Imperium adminiffrandiim fufeeperim, nullam mihi a rat»s pané uncp conftittire,labore,eurts,periculis uacuâ.Ea fuit rôditio temperû, ut mihi nunquâ,ncinminimo quidem ocio uerfarilicuefit.Ptæftiiiigitur qd initiodi/ fcbâ.munera ôf officia principis oîa dGpotui.lam eum intelligâ mihi Si’xtate amp;ua!etudincgrau{ter3ftedo,pcndus gerendi prineipatus minimetôuenire, neqaidcontempfiffeuiderr,qd3d fteigwç tranquiîlitatem pernneqffat'i tus omne prineipatus Belgicae ad filiQchanfsimum referre.Qui cum fît artatê na-dus idoncam ad res gerêdas,Ingeniumaceeperit à natura piinftpe bonodi gnum,iamufucôfirmatum accomodatum ad Rtrrp.n.mhuceocôfilioad meueniremâdauitutinhoccôuentu omnium ordinû Bcigicar Princeps 3 me uefter plcnoiuredicerctur,camcp prouinciâquâiamdiu iuftintK,fibiiuftèacle gitimèadminiftrandâ fuffipeTet.Cuiu^moiêgerafis,fidciureiutâdo detis,da tâ fände ac pièprçftetfs.mâdamusacpræcipimus.Fuit hic finis Cçforationis.
Tvm Philippvs Rexcreduscapitcdetedo,patrêfalutaf,progrcffus^ feni parent! tadâ dextetam uenerabundus,ct in genua prouolutus exofeukt: Hune Cçfaramantercôplexus,m3nu rite capitiimpofita Principe Belgicç deel arauit,atcj eidem côceptis ueibis fignaculo crûcis, nominibusep S.Triadis exprefsis,quafi redè gerendi prineipatus aufpieio bene eft precatus, mar da« vitep anteomnia.cultum Ä timorénuminis neun^ abticiaf,rel:gionis côfer-uandærationéhabcatjlegum ac iuris autoritateprineipatum ftabiliat.lntercç tera difés qiJod neminitriens et prudens iuftitiâ negarit.Ea re pcrada,Rex re-uçtcnteraffurgiqparentéprocliuishonorat^curatytûcp fe diligenter,quxcGc^
-ocr page 1143-âCaroIo V.împ. farta. »soi
lt;p fe nnndaucrit.bona fidc confirm a f.Deum Opt.Max.confiliorum fuorum auto rcm,fartorum ducein 8^ redorem appeilar,cuius præfidiOjfefpcrarcfucccfTürafe liciter omnia pronunciat.T um Cæfar quidem^quanquarh tpfefortemremperani mûinrcqualibct prçftitertr,nonn(hiltamcn (IIachrymatus.lVîe,inquit,miirlt;!retfili) CharifsimijProccreSjCuius humeris tam graue pondus imponiiur,quod dum ge= fturus eftjUita cidem eft in fummis labonbus ÔC molefttjs tranfigenda.Commouit ea Cæfaris oratio Procercs,8^ mufti in profufifsimas cruperuntlachrymas ctiâ il-lufires aurei Vdleris équités. Ea uerô Cxfaris oratione finita,Rex ad uniuerfarn concionêjpaululum à pâtre ore côucrfo,GaIlicc fubtcxuitfcoc ferè iênfu,fermonê fe Galiicû ità tenere quidê ut intelligat,nondâ ita tarnen,ut oratione perpétua fetl tentiâfuam explicate,amp;quo in eosfîtànimo,quo efFedu,quaue uolûtate demon» firare pofsit. Quamobrem ; Dnm Ântoniutn Perçnotum Atrebarenicm iubct eà Procertbus e}^onere,quæ fuo nomine in mâdatis habeat.Is igitur dicere exorius.
Etsi Caesaris Epiftoliscertioreseftis fadi,Proceres,quamobremhune ipfum omnium Beigiexordinum conuentumhaberi ftatuerir,mihi tamê dédit iti mandatiSjUt quas caufas habuerit,eas planius explicarem, attç inpfimis id expo-r»creni,cxquo temporeRemp.Princeps inhisprouinctjsgeflèrit(quamipfe tum accepit,ubi primû per artakem fui iuris elle licuit) nuIlG fegen us ometj unquâ de» feruiffèjquod ad Belgicâ luendam att^ ornandâ pertineret.Cuius prouinciæ tanti femper côpcndia fecerit,ul faepè longas ac periculis infefias expeditiones,ne quid ca detrimenti capcrct,lubens ac uolêyufccperit.Cumr^ éius imperiô latifsimè pa teat,rcgna potentifsima amplifsimas^ prouinci|s,qup iuris fuhr eius act^ potefia tis,ut fuâ operam publicg ucftr» tranquillirati tribucret, ultro rcliquit,atlt;ÿ in cam rem femper fummis conatibus,cû abfcns tum prxfens maxime' incubSit,ütadmi niftrâda Repub.iufti fiC xqui à magifiratibus maxime femper haberetur ratio:hoc unûfpedânSjUtquçcuncpfuntofFœiaWomine Principe dignâcaipfeomniafaluti ac félicitât» ueftræ accômodarct.Quæ cô libeiWius procßictc,Q) ne modo Principis erga uos,fed parentis animum geflcrit,nô ilium quidem recens natum, fed dudû amp;nbsp;haufium à maioribus,qui muftis iam retro/eeufis eandem uiam ingrefsi,æqua fie moderata dominandirationeid obtinuerant ut ^,aêriæpatres habérentur.Netÿ , uerô malèpofitam erga uos beneuofentiam Cæfarcxifiimar,quorum fidem ac fin guf atë obferuantiam propè perfpedam ac muftis argumentis tefiatâ habet. Quae uefira in cum propcnfio,quancp amorem iffum paternum uehementer auxcrir,ma gna tarnen beneuofentia indeaccederetfadum eft.quod in Befgicafucem morta libus cömunem acceperit.Nam ipfe quidem cü mufta régna polsideat,habet unSL ßefgicampatriam,quamq; fummqperedifexitjnun^certè cômifit,quin fiudia; uires,fortunas^ omnes ad earn conferuandam contutcrit,pericufumcp omne lubes adieritfbt iflud à ceruicibus uefiris depeff eret.-Quar nos quid cm commémora-mus,ut tarnen inteffigatis Proceres,netj huius officnapud «jptimè meritos coffo;-cati Cæfarempcenitere,ne(^ cidem uoluntatem deeueuefiracaufa eamipfam diÜ gentiam in pofierum adhibendi,qua in fummi huius interuos principatus guber nationc in hunc diem eft uftis fiquidem ficercr.Sed cum fiC ætas iamdudum ingra/ uefcens,SiS itnmenfx Reip.Chriftian’x caufa fabores fortiter iufeepti, ipfum gra» tiifcr affedum,crebris doforibus debifitatum,parum aptum adhanc prouinciam gerendam reddiderint,impuffus necefsitate magis uofuntate addudus fua,mo-lem huius domintj in afium coferendam,fclt;^ tam graui poteftate abdicandä decre uit.Cxteru cum annos iam äuodecim Hifpanix regnis abfuerit, id^ eo maxime; ütresBcfgicx prius fartas tedas,quoad fieri poftet efficcret,tandemut longo fui deftderio fiberaret Hifpaniam,ilf uc profedionem cfafle ma turius inftitüit.Quaf r^ gio cum cœfum habet SC cfemens 6C amcenum,tum eft eius oportunum uafetudi-hijCui Befgicxcccfum, propter hyemespropemoduritafsiduasjuafde eft inimicu^ Cxfariigituruifum eft ut in SerenjfsimiRegis filrjcç charifsimi iure ÔC poteftate Bcfgicacenfereiur. Nam Aim hadenus expromptam uobis operam femper prx-
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ZZz j buertfÿ
-ocr page 1144-ijoî Di abdicationc Imperii facri
bucfic.acccrbè fane ferret,fi retinendo prindpaiu,cuï gerendo non Lfficeret, eaw las daret,qu3mobrc(n damno ullo aut tneommodo patrl3,quâ coiit amat unic^ uexaretur.Magna certe moleßia hinemigrandi confiiiS Cçfar Intcfed ramen Prfn dpis demêttTsimi animum,récréât maxime,quoduobfsjortunisc^ focis arm ari* uefiriSyfilium Regem publiez falutis adfcrtoremjegum acUbertatis eußode^trao quill{tatisoeßrspropugnatoremtradat:quemamp; narura Principcm uobiadedit, df (US patrium patri legitimum fuccefforem dixit,quem^ folenni ac pubLco iurCe lurando,ubi primum fatia Cxiât ceflèric,Principem ac Dominum uenrö uos Pro« ceres comprobaßis. HicaStcum earn ztatemut fortitus,qux ualdc,eûtn propte» robur corporis,tum ob uim acumen ingeni) ad Rcmp.capefiendS fit apta, netf cam ipfc ztatem publicis negottfs uaeuä tranf*:gerit,qui iam unius populi,fcd gen tium Qimoribus Qi inftitutia pluritftum inter (c differentium tegna ac prouincias regendasfufccpcrit,fperaredcbemus,camp;,quiminime nouus, fed ufu^erendi publl ci muneris tnftrudus,ad culmen buius principatu* accedat, earn prudentiam, uit' tutem,diligentiam ad banc adminifirationem allaturum,quibus niti publics falut amp;nbsp;conferuari pofsit In quo cQ uefira,Proccrcs,fiadia,confilia,pietas, minime funt defuturamihil ccrtedendcrabitur.quod adfiatum Reip.pace sc felicitate fiabilteo duoK»er Dei OptMsx.beneficiumcoucniat: cuius fingulari benignitatefadum ciTe CzfstCgratus Qi pins ergs Dcum)agnofcit,ut tantifper dauO buius smplifsi' mi principatusregere potuerit,dG Princeps filius non mbdo adolefccret ,fed cot porisamp;anirri uiribusfirmamztatemacciperct. Contingitenimfzpenumero,(I quando moles Impertj gubemai^i in boniiflem,neç ufu rcrum cxpett6,nelt;p iU' dicio corroboratum decidcrit,utea rerum mutatio magnani prouineijs Isbem Qi (ncommoSum adferatHasautem psrtcs,nempeztatem,u(um, prudentiam,iudi«-ttum,quibus tanquäfeptum Qiuallatum animumPrincipis decct,cumCzfarin Rege Serentfsimo pofitas e{Iccerneret,no*tamen tanta pofiTe indicauit,ut finea* moreamp;beneuolentisdcbitumfruflumoffictj fui Rcip.przfiare queant. Quart Id inprimis rpedauit,otquo ipfe animo ingenio ergs uos fempcrfuiflct,eund2 uobis filins animS omnibus beneuolentiz grsdibus declararet,amp; babcat non mo dó publici muneris,fcd infit|tpropsgatz charitatis in patrom fucceflbre. Ipfe przterea Czfar Regem tilium ita flnxit ad munus gerendi principstus ct infiituit, ut primum partem aliqtlam attingerctbuius ram ingentis prouinciz.psulstim^ amp;(enfim Principisomctisa(ruefccrct,nefitotum totregnorum ac prouinciarum pondus fubitô eius humeris incumberet, Reipub fiaius nullo prius idoneo iado (undamcn(oiabafceret.Hsbetis ig(tur,Proccres,Regem,ztate bona,uiribus inte gris.beneuolentia fingulari,sdRcip.munera f|dum,omnibutc| q s sriibus infiru duin,qua8 imperrjs iemper przfio eflè oportet. Ex quo facile cognofcitis,ex boc Csrfaris confilio nullum uobis detrimêtum,nullum Reip.uefiruni perUuIG creari pofle. His esufis Czfar sddudus,aut potius impulfus,in banc fententiam defeen dit,ut rotum quicquid fui iuris eft Qi autoritatis in Belgica, id tn filium Regem ac noftrum Serenifsimum Prindpemconferret. Huncigitur,Proceres,adituponef« fionis harum regionum in his comfttja infolidum donachunc didc ae pronuncisi Principemueftrum,incuiuspoteftate morelhaiorum penitus Belgica lt;nbsp;quod fit fauftâ ac felix^poft hsc fit conftiruts,uot^ fide fibi datS,df iureiurando iam olim przftito,hactamenlegefoluitatt|libérât,ut esmfidem ueftrsm folenni accon« fueto facramento Regi filio fände ac pii obftringatis, iuraricf promittatis omni* bui officqs uos co loco,dignitatc,honoreeum babitu(bs,quo ie eftis in hGc diem perfecuti,quiiara hoc maximeprincipatu dcfundus,iurc requirtt Qi poftulat,uti fins id officiam fuum,quod gubernanda Repub.przftirlt,ex zquo Qi bono pon» deretis,maxime cum nullum laboris, nullQ folicitudinia, nulls pericult genus un-quamrefugerit,quofibiquilt;%tr3qu(llitssépoeftracompsranda Qideretur,nixus prudentum bominum confi]ijs,adiutua bonorum ftudrjs, optimatum fuorum in* lt;iufttia,ac enaximequidem AuguftzRcginzfotorisclAtifsimz prud€ntia,mode
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rationc.
-ocr page 1145-àCarolo V. fmp.faâ'a. Jsoj rattöne,diligentiaiftip3tus,quac tot/am annos diHicin/m/s temporibus, fuam uo« bisopcratn CærahsmandatOjperfûmmasrerutn difîîicultates Belgfcæredrix pru denternauäu/tQuiod fl pötuit Rcipub.ßatus haben meliorj'd ita tadum non efle quidem Carfar dokt,fed Itâ tame dokt,ut nullam huius /n fe culpam haerere dicati quæcertèauteflomn/nonuila,autflqua eß,eauelad aduerfam ualetudinem,uel ad hseccurbukntifsima tempora,ucl ad fortunxlubrica præfldia referri debet, uek iet/pfeprofedó Caefarueftra eaufa. Proceres cefsifTe omnia Belgicæ felicius,8^ cüritâueI/t,pietatecrgareueftra,Ô^ obferuantia plurimuA commouetur:quam tantam e(lè iudicat,ut gratiam uobi$ habendam certè maximam putet. Agnofcit tießram in parendo uoluntatem,alaeritafem in largiendo,magnamq? fubfldiariae peébniaê dim ad eommunem falutem numeratam laudat,quam tametfl in fua com p en dia m ini t^crét tikrit, fed fuamuefttaeundicp ex regnis âfprouinctjsalqs fuit i^olkdam multâm addidefi^üt finibus ueftris hoftia,inftrudis exercitibus arcerez tur,tarnen hanc ueflram largin'onem ueftris praefldtja impenfam, grato ac memori animo commcndat.Hac uha iquidem re prxdpuè laborat,quod tanto fumptu,tat) lisinunumcolledismaximörumexercituumUiribuSjfumma^ adhibita cura ÔC. dilfgentia,nondum Gallkum bellum conflciuclreftinguhqoanquam in earn rem omnem Cæfar conatum meditatos eft,ut prouineqs pace reiiituta uos ueftracpo^ mnia,funeßi huius belli dloleftia liberarcnProximis endm Comittjs Reginae man datOjflgniflcatum uobis eft,qaanto^re Csefar pacis cofllia quxflerit,quid adum tentatumép nuperueflra eaufa ab eiuskgatis imhouifsimo illo conuentu,aufpi*' eqs Britannici regniRauelingXcoadoqüibus artibusflt fadumut r^infeda relt; dierint,Gallis hoThbus falotis ueHrseperfummam iniuriam acquifsimis pacis con^ ditienes reeufantibus,quorum oratio eó tantum fpcdauit,ut propofltis non mo« dodeterrimis,fed etiam turpifsimis fbnditionibus optatæconcordiæ aditumo* (nnempratclüderêt.Hoc incommodo ueftrof^aefar grauitereftafFedus,fed fpem tarnen ipfebonam iuRis argumentis nixam cohcipit Deum Opt.Max. cuius uin« dexeft oculuSjid atquitato,(qam prouifurnm, ut hoftis, nifl ad faniora confllia fe conférat,iniuriæ ac pertfna ci^ fuæ poenas defiCuiÿsifurorem amp;nbsp;impetum Rex Se tenifsimus confllio,diligentia, UiribuS, Opibus, ärmis, flrmisc^ prxfldqs fe fperat non modo fe reprefTurumJed id cfFedurum,ut belli moles in eorum capita tor» queatur,quorum fcekreprimum exatferittmodo eiiuforti amp;nbsp;inuido animo,uo« Iunt8tes,confllia,fubfldia^ueftralubenteradiàngatis,acPrincipi oeßro omnia quxad Uös tuendos pertineant molituro nihil officti,ftudn,8CauxiIij ueßri defldc tandum relinquatis.Hinc bello,Piipcents,id eß ab hoße Rnis conßitutus,utlibergt; tasueßrafempiternatyrannidepra;matiir,in diferimen falus Reip.ueßrae uoca« tuf.in iugÄum tuum Belgica mucronem Gallus hoflis intehdit : idem ueßris cer-u{cibus,Proceres,iugummiferxferuitutismo!itur. Quae omnia nifl uires ueßras hoßiumcrudelica(iforciterobieceritis,focis,agns,foriunis,liberis,capitibusuegt; ßris imminentQuamobrem fldem ueflram ac iudicium Cacfar requirit, ut matu» rè conflderetis,quanti id ueßra omnium refer^t.ne hoßis armatus, Principem uegt; firum dcfertum ac deßitutum ueßri* auxiltjs offendas. Vos itat^ etiam atlt;p etiam hottatur amp;nbsp;rogat,quantum rationibus ueßris expedite cenferitis capiti ueßro jilt; bertatisueflræ propugnatori opem ueßram minißretis, ut omnibusReipi parti« bus,incommunem falutem confentientibus per uos expliCatam redam^ ratione (iabeat,qua ueßris rebus non modo kgibus,red Ôdarmis pro dignitate confukre pofsit.Multa rebus humanisincÔmoda,exbenicodifCriminéfokntoriri,quibu2 niß ôdmaturè fortiter fuerit'occurfum,fæpè maximæ proüinciae,regnacp poten tifsimafundituscafumiferabiliconcidunt HotumnequidRemp. ueflram afßigt; gat,antequamfrangiuire$.ueflraspatirmmLn!hiltAtiuobiseßedebet,quod ad lalutcm tuendam ueflram liberius non efbindatis.HoßiS fpiritum fuorUm exhaO tfet,fuccumomnem exoi%et,ut exitiS ueßris rebus fnferat. Vobis quid non ageti
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ZZz dum
-ocr page 1146-190 V De abdicationc Imperii faerî
diimnc pagorum ucftroriim ['ncendtjs,agroru aefinium «aftationc,ciuiqm, gen/ tium,populorum ucftrorum cædibus dC ianguine fîtim fuar ciudekraris expltar» Cum ig»tur Rex Screnifsimusjn ca ßi erga uos uoluncatr,ut res uedtas ßbi rncdis omnibus tuendas proponat,optatCatfar,ur lt;pfi fiC aobis opem atcç auxihû adie-ratis.Sed cû aires humanæ nullac fatis clTc firmar pofsint^quas c cœlo qtjæfita præ-fidia nô muniant,neçg ftatus allas Imperij at(ç Rcip.finc rcligiohe diuturrius elle qucat.Carfar,pro fuo erga uos amore hâc partenoluit offiicio deciîejqutn uos J’ro ceres,rnaximoperècommoncrct,ati metu 8C cultu numinis diuini nihd uobis an« tiquius elTeducatis.aT^fummaiémperanimi contcntioncid tfF!ci3ti$,mEcdefiç luüs (emperhaheatur bonos,quam nobis ô^parentemÔlt;alumrâ Chnftus more maiorumfeligiofècoIendamreliqHir.Conaiüs eorum,quiperfidîcfèàtf«iopti-(Tto militiacfactamentOjUeterem ä Patribus acceptam ieligioocm,pct maximil fcelus euertere contenduht fortiter arceatis:£diâa uerô,quicus iarfl ofim eam pe ftem Cæfar profljgandam penitus exterminandam devreuerat, ualere, firmaeç femper ellè præcipit;id^ fände Regi Hlio niandauit,()e qua ratione iilud animad uerlîonis in impi'os decretum pabatur antiquad.Et uos,Pi ocercs,cuteti$ ddgen-ter,tacen(e eriâ Cæ(are:proxitna Qi uicina perilt;*ula diuini iudieq acfeaetirat(s,fre« quens argumentum in qs,qui ad Hærefîarchatû cafira turpircr delcenderunt, uos fatis hortanrur. Habebii hæc pietas ueftra magnum in Of ulis fuperutb pondus,ut DeiOpt.Max.potens acltberalisdcxrra,cumulatcuo8 augeat,feg8t,lt;ôferuet, ne quiddetrimenti rebus ueftrisingruar.CæteMim Magiftratuumaclegum quarum bcneficio omnis g^eneris humani^cieias concordia rÔtinetur,auroritatrm in« ter uos Sagrofandâ clîèiubet.Diuelktenimomncs Rcip.partcs, acdifsipatiudi-f iorum contemptus. Quart uobis opera dands cft. ProcereSjGquidê ueRra uobis tranquilktas atlt;p félicitas curar cft,ut Magil^atuum uefîrorum dignit3$,potefia?, a itotiras,fu3interuotoimacrobui^btineat.acmaximèutomnesptouinctar Bel gicæ partes in unum Reip.corpus ad communem omnium falutctn cotifnr. Sunr quiderndiuerfi inter feiuris,habêt fecretas atlt;ç diftindas fationesgerendacReip. lcd tarnen anum omnes unius capitk ex partibus prouinciartmuarqs côpadum corpus efficiunt.Quamobrcfti«t in numano corpàre falurem minuit è tucri polKi mus nifiOngular partes nexae ac colligatar,unoc^ omnium fpiriru uegetatar, fuas' fundiones in communem ufum ac uulitatcm confcrunt.ita nulla iniri ratio poteft conferuandi pubkci ftatus ueftri.ProcereSjniO colla tis uinbus, uefttas opr ras, ue-lira ftudia,ueftra præfidia faluti Reip.ueftrardonetis. Itac^ nulla msgis rehoftisin fpem ucnire poteft euertendae kbertatis ueftrar,qUam fi icnfcrit,uires, animos,for tunas uobis noncftècommunes.Scdubf uosifleertum conftitacritis plurimû«n-terefte omnium,qui fit ftatus huius illiusûc partis proumcrx tu uefira Rcip. fir« mioraciobuftior,hofttb.eriiformidmi,facile^omneàuobisincômotfam repel-let,cuius rei pcriculo fado iampridem cdodi eft/s. Cpfarà uobis id quoqj maiore in modum petit,ut ea uos obferuantia,picrate, charitatc,Sercnifrimum Principem noftrum profequamini.quam in fcgolcndo hadenus Dracbuiftis.Qiiod ut prarfte tis,cum ipfa natura Icx ratio praecipit,rum nwximcclcmêtifsimi Principis fnge-nium SCfingularis ergauoscbaritas,fïmodo grati efte nulris,üchemenier rrqut-rit. Habet ipfe Caciar,Procere« ,expkc2tsmamp; plane perfpedam optimiPtin-cipis irentern,ad ineunda confilia, animum ad res fortiter gerendas,beneuo* lenriam,quafuos amantercompleditar,moderationem,quac imperiom fuutn arquitate temperet, quar quia in ipfofumma efteuidet, iurc id à uobis rcpofcir, 19 non modo obfequqs quæ Principi debentur,6lt; officqs,legibus,conftttutis, led charitate non Principcm,fed parentembenignifsimumcompledamini. At* que utaufpicato hunc prinematum Rex Serenifsimusobeat Dcum Optimum Maximum Carfar obteftatur a uotis omnibus obfecrat,ut prouidentia, bcnignl-catc,fauore,remPiincipisnoftri3c ueftrum fortuner,df||iret benedtdione fua ri-irtuftp
-ocr page 1147-àCaro’o V. Imp. faôtaî lîoy trîufquc conatibus fapfenda fua.ctus ac ueßra confilia dirigat, potentia tuea* tur, proccgat atqae dctendat. Percnoti oratione Hnka, ab eo fubinde in pe« deseredus lacobus MaGus, iuris ualdcperitus, à confiltjsRcgis^amp;fingularidi- kcotauHai cendi facultace pracdttus, pro Belgis, quos exprimebat hune Éere in modum te fins, fpondit.
Nequaquam fugerelmperatoriam MaieH.quàm officiofoS, quàm promptes,' quamc^fideleisuiqßhabuerit Belgas,idcirconôleuiter modo admirari ciuiiatein uniuerfam,fedeciâ ualde perturbari,fe curbulentifsima Re^certifsimo nbsp;ueteri i«
mo patrocinio priuari.Poß^ tarnen ica amp;collibitum Imp.a eius commodum lit: fubleuari,Iirmari,recreari(p fe plurimum prxfîdio,audoricatecp charifsimi filn,ac ter indyci Regis,cuidicet diuturno bello depreSà,nuIlo netç loco, neep tempore * cftdefutura,quinpatrono(Philippo)clientes eruntfS. P.Q.Belg. )undecunquc oßriciofifsimitAec enim pro eo unquäm aut rei familiari*,aut priuatae uitae pericu-Ium fubireaddubitabunt. nbsp;nbsp;nbsp;Tune ubiMaftjorationefinita, Rex Philippus re.*
feditjhoneßifsime exurgens Regina Maria Belgici moderatri.x, exhibita fratri re.* uerencia, paucis dclundam fe prouincia Bdgica regenda dixit,quatn Czfaris (ratris mandate ante niginti tres annos fuicepilTer, ac omnes quidem oß'igt; q partes tota mente in hancAiramfecontuIifle,ut delegata fibi prouincta,adeani normam gubernaretur,qua cum fratri,tum Reipublicæ maxime commendati pofleqquod ipfum,fi minus quam adlet,Auguftus frater fortaflè prxfliterit, ora« re obnixe fCjipfius incurix ueniam«Quam modeftifsimam fororis oracionem cumlmpernuultuamp;dextrxiadqaccipere fe li^ificanèt,ea conuerfa ad Sena« tum eodem ferèftylo ac geßuoris,gubernationis fuxadiones,pubhcc^ommen-dauit. HÎC iterum alTurgens MafiusSenatuspopulirp Belgici uerbis,dominât collaudatx, quod fummam diligentj^m in Rempublicam contuliiTet gratia« quam maximas egit : Atqueita (olennitate r^unciationis peradx.Cxfar Guib hclmi Principis Auraici Burenq Comitis numeris fe fuftentans,exconfpez duamplifsimitheatri abfeefsit. Solennis autemeeremonia amp;rriigioixrenungt;i ciationis forma in ada amp;nbsp;tabulas publicas referuntur, qux omnia Ch«jogra« phofirmauitjöd obGgnauit figillo Äugußali5mp«rttor: Philippus uero in locum Marix,amitx confobrinum,Philibertum Emanuelem Sabaudix Ducem, Bdgarum gabernatorem Conßituit, Menfe poft inreriedo Imperator propoz fitoinfiftenSjPhilippum filium in curiaitidem ßruxdlana,coram Vicartis.Re« doribufqüe prouinciarum,reliquns honorum arque hæreditatis cumulate di-tauit,amp; tranfmarinis regnis honorauit, puta,Hifpania, Sicilia,Sardinia«Ba» learibus infulis , Ameriex SC NcÄii oîbis dominatu, denique donatione rc-gionum ogjnium,qux fibi uel fidem dedifient, uel tributum contuliflent, re-ieruata fibi ( cum ad locum deftinacum peruenilTet ) duntaxat penfione, mille centum coronatorum,ad quotidianas necefsitates , qua cum fe,tum comi-tatum fuftentaret. Antequam autem terras hxreditarias Philippo tradidifiet, ad Ferdinandum fracrem tune in oppido Ognipontc agentem,legatos mifez rat,qui eum non folum de hoc inftÿuto,fed amp;nbsp;abdicando Imperio cerrioretn redderent,amp; ad uacantis eius moderationem fufeipiendam cohortarentur, fi-muIquerogarentjUt filium Principum Germanicorum,ciuitatum(^ ordinibus conciltet, commendetque. Inter Principes fi quid natume(retdifsidn,di^profua prudentia protinus difcutia(,necGermaniam parribus lacerari ac diftrahi patiazi tur. Eius abdicationisfama per omnem Europam , longe lateqûe dilTemina/ ta fuit,3^ erat parata clafsis,ac profetßioni conftitutus dies ad tdus Nouembies^ Verum ea, infequentem annum ,utmoxdicetur, rcieda eft.uelquodh^msna« uig3tioniminime'apcafube(îèc,ucl quod Impcratoj^ante difeeflumexBelgico, bello cum GallixRege compofito,filioprouinciam pacatam atque tranquiiiam telinqucre cuperec. Etfi ^im ncc Pont. luli) 111. nec Britannicx Reginx Marix
2^ Z z 5 intercefsiO
-ocr page 1148-t9os De abdicationc Imperii facrî intercefsiOjCgfarcm Gallom pertinadter mutuo difsîdcntcs à rcdintcgrafo btl lo retraherepotueritjâdemtarnen mutuis jncômodisfradi debih'tatilt;ÿ,tua fpon^ te reconciliationem pacem^ defÿderare uidebantur. Quare cum Carolus Lab' rilus Hannoniac pi'ætor,fl^ Cafparus Caßiliorfarus pracfedus orae maritlmæ GaL licanæ,utr(n(^ ea de reiegadmifsi\controuerfîas omnes prorfus com ponere, aet pacem plane conßituere non po(Iènt,id quod proximum erat,fecêre,a quinta Fe bruarqmenGs,anno 5«r apuduacculamSamarpbrinisfinitimum mun c(pi6,an/ norum quiru^ pacifct^tur inducias,terra mari(^,tam in Betgio,quàm per itsHam. Iis uix pubifcatiSjßatim menßs Marri),die quarto ingenS amp;nbsp;luxidum fydut, fpS' cioio limite,ßammiferum crinem trabefts,in odauo librat gradu jconfpici coeptO^ duodec/mferedic$at{It.Deterrui(id Utuulgöuruuenir,mortales quamplurimos; at Ca» oins feiens huius oißone magnorum Frincipum interitus,pr»ter^ famem, hortida bclla portendi eo eoafpedo, Hisgt;inquit,indicqs,me mea rata uocantr ac perinde fuo propoßto deHiipanica profedione Si folitudine uitx captanda.fnß-ftensjoninia ad eani neeeßaria paratCutn uero Cameram Spirenretn,tanquä inß» gne iußitiaedomiöliumicpublicarträquillitatisneruum ßngulari beneuoicnti* complederetur,eatn de abdicatione Imperij ante difeeflum iiteris Gartdauijiy. AugußiadloannemOfnabruccenrem,Camerlt;e PrarndeatCßAßeflbres feripti^ ccriiorem reddit,hosc^ ad obferuationem iußitipgrauifeimecobortatur.Quia au tem eæ Iirerar,inßgne amorfs atcß ßudq erga iußitiam,argümentum continent,ea« tum tenorem fubiicere libet: Qirandóquidfni,inquic, iam longo tempore ßngu/ laribus,euidentibus,aclt;^ honeßirrationibusnos impellêtibus,maximèuerô pro* pterextremam decurfamr^ aeratem,perpetuam indies^crefcentemoleßifsimam inßrmitaiem,quarammopereafflidi,attenuati,exhaaßi,8f omnibuscorporisup rrbus debilitati fünlus,manßeßa ualetudinis noßrse ratione id exigentejn ßltj no ft ri diledi Philippi Regis Hifpaniaiam amp;nbsp;Angliac,rcgnum Hifpanicum, melioria commoditatis ergo,Deoopitulante,nos conlerre cohßituerimus, atcf efus pro« poßri executicni inhærêtes,iam iam^ abomnibus tebus inßrudi ßmus. Ne itac^ in noßra abfentia aut imbecillitate quid detnmenti f quod Deus auertere dignet) imperio accidat,? re cum pri^f^ eße duximus,buic alt]sq; pericolis pro utriii matu ro confiüo occurrtre atlt;^ prouidere quo Sacrum Imperium,eiusc^ grautfsima ne gotia caußr,etiam inabfentia noßra redè admfnißrentur,deliberentnr,traden tut expedianturjdeô ex fraterna atep beneuolafiducia, qüam denoßro diledo fratreFerdinando Romanorum Rege habemus,eifurpote qui abfqt eOjOrdinaria Ëledorum lmperti,eledione proximus qpßej^fiicceflbr in Imperio cößiturus efl, cuicp nobis deficientibus adminißratio et gubetnatio Impertj immcdiatè,6C abfq^ uUacontradidionecompetit}innoßraabfentia,Iiberam,pIenam,nuUis^ limiu-' bus attp conditionibus circumfcriptam adminißrationem amp;nbsp;gubernationem Sa» crilmpcrtj,ingeneralibus atep foecialibus caußsac omnibus quæ Romanorum Imperatoriatcp Régi,rationeoniciijCÔditionis,dignitatis ft^amplitudinis,de iurOÿ confuetudinejâf aequiratecompe«unr,tradidimus a tep commißmus. Id quod ex Germania difceßurr,uobis ßgnißcare amp;nbsp;ßm^I tanquam neßris ac Sacri Impert] ß delibusminißris,raTutemnoßram dementer nunciareuclumus. Hocipfobenigne arep diligenter petentes, ut uos coniyderatis bis in futurum,ut badenus, glo« riam Dei,atq3 iußitiam,praroculis habeatis,eam^ nulli denegatam, arquabiliter adminißretis, nee uos quenquä uel quiequam in müdo ab boc auerti, exdudi atq^ prxped»ri p3tiamini,fit' dido nofiro diledo fratti Romanorum Regein omnibus ÿc fingubsjOon minus nobis,fi praefenres eßemus,ficlelcs,ofacdientes, at^ mo« rtgeri fiaseum tan^ ueßrum ducem ac caput reuereamini, ad ea,utRom. Regem (cui hifee uos fubicdos uolumus?re exigenteconfugiatis,a fua diledtone conue-nientia auxih'a atep confilia petentes.Vicifsim quoep fua diledio uos benigne co-mendafoshabebit,SC conuenienterin caußs iußistucblc,proteget atrp defender, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omniai]^
-ocr page 1149-àGaroIo V. Imp. fafta; 1907
•mm'âcf, rurdpktatcpfadet,quarpublicaiußftia,acueftranecersitas at^ cÔditio requtrer,prout id â Tua diledione fraternèpeciuimus,eic^ fumma diligencia iniun ximusjn hoc prxtcrc| quod id uos decet,prx(lads nobis officié pergratQ, noftra dementia remunerandutn.Quodfî eiiani in futurum uobis uniuerfîs aat ßngulb dementiam cô rerum ueftrarum promotione dedarare poterimus,obedicntt( ue RrcSacroImperio prx{iitx,prrquâbeneuolèrecordabimur,eam« benigna gra* titudineagnofcemus.Quod nameuidentiusargumentsamoris ftudqqj (uftitiaa oßendi,prxclariusfntegritatis tdlimoniSCameralibus tribut illußrios bcneuo^ kntiæ Czfarcæ fîgnS^his literis â quo^ edi poflct^Vcrûm (fon folû hoc tenwore^ quo Germania relinquereconftituiflèt,fed aanteanno $4.quanti ludiciSCame rz faceret,literis Bruxeliis i o.Febr.(criptis,luculcntifsimê oßendit: Nam cum Al.* bertus Marcbio Brandcnburgicus,ob contumacii à Camera profcriptus, in Frad eonia arma cirgimferens,(udicibus non fois malediceret/ed Q(grauifsimémina« retur,ica,ut indicés necefsitate copulß, 17. lanuarij rem ad Carols déferre, eiuscf conliiium amp;nbsp;opem petere cogerentur.Hic eis refpondcns,fe,eot uniuerfosac fin* gulos,non lôlS pro bonis honeßis amp;nbsp;integris airis,ac innocentibus puris^ crimt* num quorum infimularêtur,habere fcribit,fcd ncc in animS inducere, ullS iuris ae boneßacis amantem fore,qui de ipfis propter incertä difiàmationem, fufpicionS ßntßramcöcepcurus,multo uerô minus inaudi ta attÿ incognitacaufa,quzcxanf mi acerbatione ipargantui^ipfis fit aferipturus. Adhzc fe non dubitare,cum corn« maniumfiatuSImperq conuentus inß|et,ad qoehuiufmodi negotia,fuo iudicio fintdeferenda,eos in omnibas adionibus lucê minime reformidaturostidco^ fui Maießate in eo côuenta,diuina fàuente gratia,fumma côtentione attj^lemcntis paratam,iußiti3 ac æquabilitatêpromouere,Ôf omnia iniqua grauamina amoliri. Quantum uerô attineatad expetitâ fecuritat^fe minime exißimare.quencp eoaU'* daciz prolapfurum,ut ipfis ineo loco,A quo ä Cçfarea fua Mai.SC cômunibusItn pern ßatibus adiußitiam adminifirandamfintroliocati,turbationemueluim info rat;u uerô id mecuendû fit,ipficp exißiment,pro maiori keuritate indicium ad tem pus aliquodin aiiS locum transfercndS,Czraream fuâMaieß.ipßs dementer co« cedere,ut id pro iudido it^ arbitrio fuo fufdpfiint txequantur,ea quoc^,Iiteraa atc^ mandata,quibus ad uicinos att^ rcmotos ßatos opus babeant,ipfis ca requi« rentibusjlibenter benigne^ cÔmunicatora.Si uerô hçc non fufficiant,ac ipfis into grum fit ad tempus,amp; quô ad Dd auxilio res in pacatiorem fia tQ redueStur, cum iudicio in BcIgicS.aut in curiam fuSfut ab antiquo Camera Impcrq aulam Impcra torum fecuta l^eriOmigrare S. Maiefi. ipfis eandem fccuritatem, qua fua perfona» fuz Maiefi.confiliarn,minifiri ac fuiaditi ftuant, przfiarc attp feruarc,eosc^ diuini numinis auxilio,ita defendcre,tueri,atcp protegere uelle,ut ofiîdo iniundo nô mi nus ibi,quâm inloco in quo iam fedeanc,cômodê uacare queant. VIterius quoqg; Cxfaream fuam Maiefia'pfos in eo,quod requirente necefsitate,uigorchuius cô« (enfus egerintjin futuris comités apudlmpert) ßatus benigne,fideliter,ac dtligen« tifsimèexcufaturâ,omni^ culpa liberaturam e^e. Ex quibus,quanti ludidSCa« merzfecerir,qaantaqß benignitateidcomplexusfueritcuiuisnôczco luculentes apparct.Porrô pofi$ Camerz.menfe Augufio,utdiximus,falutê nuncia(Tèt,huic tnagno fui,utpote eins exceliêtifsimi tutoris atep patron! deiyderio relido,fcquen ci Septembre in arcê Zelandiz Sudburgd â fe eximis fundamStis conßrudä con« cedit,inde in Hifpanias folutnrus : Ibi uerô dum fubfißit,ac non minus imperio $ hzreditarqs terris,de faccefibre profpedum cupcret.inde ad ordincs Imperq feri« bit,qsc^imperq negotia fratritradanda,commifia elfefignificat,eps adobedien*« tiam huic przfiandam,exbortins: quarum literarum tenor hic ferè erat.
CaaoLVS QvintvS diuinaclementiaRomanorumImperatorAugufiui, uniuerfis amp;fingiilisEIedoribus aten Principibus, td%3 Ecclefiafiids qudm Secu-* lartbus Prelatis,Comitibus,Baronibus,Equitibus,Nobilibus.C^it8neis, Vice« dominis,Prxfedis,Vicari|î,Magifiratibqs,ludicibus,Burgimagiftris, Côfulibus, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Commu*
-ocr page 1150-1908 De abdicatione Imperii facri
Communitatibus,altjscp Sacri Imperq fubditis,amp;; fidelibus djledisicuiufcÿftatut dignitatis Ôt conditionis fuerint,lediiris,autiegi prttfentes audituris,anijcitiain, gra{iam,d^o(nnebonum:Reuerendirs(mi,VenerabiIesdlIufl;rcsamiddf cognali charirsi(ni,fîmilitcrgenerofî,nobiles,dif rpcôlablt;ies,deuotiamp;fîdelcs dilcAt.Cum multis SCgrauifsimiscaußsinoueairiUr.öi maximequod ætate,ac côrinua mole« (lia infîrmitatis.debilicaciSjOmnibusc^ üiribus corpon$,ad res obeundas neccITa« rip defiituti fimus.fiC iam longo têpore connituerimus, Screnifsimo Prindpi Régi Angliæ Ôi. Hifpaniae,régna no lira traderc,ôi; confueta noftrac aulae fede relidaj bue concédérimus adlt;|aues.-quibus omnibus neceiTarijs inflruóis,cS uenti fccun di afdauerint,uelifîcemur nullo hoc iter nodrum,nid folo Deo impedituro. Vnde cum proptertalenlabfentiam adminidratio Sacri !mpertj,ad Serenifsimum ÔC po tentiisimum Principcm Ferdinandum Regem Romanorum,Hung3riac atc^ Bo« hemiaCjSC fratrem nodrum charifsimum,utlegitime eledum Rom^norö Regem, amp;nbsp;pod nos,in ea,abfm ulla contradidione,proximum fucccdbrcm,pcrtineat cilt;ç fæpiusmuliisretroadisannisinnodraabfentianominenodro magna ftde præ« fueritjudinendouerèjraterna atc^ beneuola follicitudine,grauifsimum Imperq adminidrationisonus.Ideo ne Re(pub.Chridiana,maxime Sacrum Imperium no bis procul abfentibus,ahquod detriment3(id quod De|js auertat}pa(iatur,amp; quo jjraedidus noder frater Rex Romanorum,negocialmpertj,maiore autoritäre tra« darepofamp;iuVolumus QC. condituimus,ut tanquam Rese Romanorum per fe abfe» Iutè,citra nodram tradationem,habeat potedaiem faciendi,tradandi,et mandaii di' quæcuncp,ad dignitatem, con^odum.flPaugmcntum Sacri imperq necedaria amp;nbsp;oportuna uidebuntur in modum,quo,nos ut imperator ôf Rex Romanoró Fa/ ceremus: ftt fanè,nihtl magis in uotis habuimus amp;nbsp;expetiuimus.quam antecondl tutam profedionê,inciuitatenodra ImperialiRatisbona cóparere, amp;nbsp;uobifcum negotia publica deliberata,adexoptatQdiwm deducete,Sacri(^ Impertj regimen præfato Regi Romanorum fratri (lodro diiedo,in publico côuentu committere, cumdifpufitionejUtipfeei nomine nodropraecdetjfiC commotione,ad prsedandä Illi debitam obedientiâ.fed inualetudo nodra,nota cuilibetjpadà non ed,ut itine« ri tâlongo amp;nbsp;maxime terred|inos (ÿmitteremus:prxter^,quod minime confultfi ed uifum,negligerc occadonefb,quae hoc tempore nauigationi quâ maxime com modaedèfoleuQiJarecum ad indida comitiaperfonaitternon uenerimus,necj quod in uotis nodris crâr,ait3s fufeeptas rationes adeonditutum ÔC exoptatum d nem,pcrduxcrimus : ad minus uoluimus diledioni amp;nbsp;deuotioni uedi af,uobiscç hoc edidOjinditutum animi nodri patefacerCjSC exprefse uobis uniuerfis amp;nbsp;fingti iis mandate atep iniungere,de potedate 10ipedali,tenore præfentium,fub grautisi ma indignationeôifpœna,ur,quemadmodûciidumed,fidelitatêamp; obedientiam Régi Romanorûprxdetis,8éeum uiceacnominenodro,inomnib.e4idis,man-dans amp;adionibusreuereamini,neceiinreuUa répugnais,fed eum omni cultij profequamini,non fecus,acnos in Imperio exidêie$,obferaaturi edetis,nec aliter faciatis,aut uobis perfuaderi finatis,in quâtum quifqt uedrum, grauifsimam no« dram indignationem efFugereuoltierit: Hatc ed expreda 8iultima uoluhtas no-dra. Dataf fub Imprcfsionc figilli nodri,SudWurgi m Zeiandia 7. die Septembris, AnnoànatiuitateChridi Imperij nodri ?6.
Et hæcquidem turn publice âCordines Sf datus Imperq feribebantOr,ut hi,Imperil adminidrationê,Ferdinando Regi Romanorum traditä,amp; negotiorQ trada* tionem,ei cômifTam edè.cognitS haberent.Cû uerô Oarolus nô ignoraret, fepoft DeS Opt.Max.ab EIedoribus,ad Imperialis Mai. culmen cucdô.neccitra eorum «ôfenfum amp;nbsp;approbationé,circa Imperq ucl abdicarioné uel cefsioné,qufd datue re fe pofre,eorûcp autoritati plurimô tribuereqhos, honor'dca legatione adornata cui Gullhelmus Aoraicus Painceps,Georg.Sigifmfidus Vicecancellarios Augu« dalis,amp; VuolfFgangus Hallerus a Secretis Imp.przeranc.de uolunrate fua certio-res reddendos cenfuit. At illa,nô nid fecuto biennio,mtndata expedi] l, due quod
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interiiri
-ocr page 1151-àCarolo V.Iirp. farta.' »»ö»
Interim tribas Eledoribus morientibos.noui fuccefTerintjfiue poft profcgt; dioné Caroh èBelgtco,induces inter hue ÔC RegéGalliæruptis, tak bdiunl exortu nil t,ut om niQ animis.de cxitueiusf »ipenflsjempus, acomitiorScek brationeahenSeiFet.Nam hoe anno die i Febr.Friderico Palatino Eledore moricnre.qui nullos ex Dorothea,Chriftierni Regis Daniae Si Suetiæ filia,!i* beros fuftuülFetjHêricus Üttho,fratris Ruperti filius,in demortui Friderici lo CU fuftedüSjanimum religion) reformandç ad-ccit-Auftriaris prætcritorû me-mor,no fatis atquus.Et paulô póftFridericû Freuir. Eprfr. Comitib. Eifen» bergids uita decedens, loan.à Layen fuceelForé habuit. Similiter die 20. Sept. Adolphus Archiep.Colonienfis,ex Comitib.SchauuenburgiciSjfato conce-dens, Archjepifcopatu per légitima el rtionerft ad fratré Antonium tranfmi-fit,) ta ut uno hoc anno tres Eledores Rheni f3di,fuis rebus coftituendis occu patijaltfs uacafe nequiuerint. Et quantis bellis fadarû quinquennalium indu/ ciarûuiolatio.ad Ponr.Pauli iin.fproptcrPalianûcaptö,PhilippobcHSmo-uentis^nrtindû inter Gallos amp;nbsp;Phibppum.uix Carolo in Hifpanias appulfo, occafionêdedsrit.notius attj,pl xius eft,^ ut hiecÔmemorari necefle fit, ita: utquâ Eledonbus renun jiat.onem Imperq Carolus fignificarecoftituerat,!« tempus pacatius atep tranquillius dilata cfle,mirû nulli uideri debeat Carola« ^'8^’’ rcgnishçreditatiis Pbilippofiliotradiiis,aclmpenjfn(^nis(utdtximus) Ftrdiiiâdo fratri,uelutmulfo antelegttimedefignato fucceUofi,lt;ôccfsit anno 1 5 5 6.die I 7. Sept.ante occafum Sots,no exp^dafolegatorö relponfo.ante occafiim Solis,nauim Sudburgiingrcditur.Venit to Philippus Rex cß Ema* nuelePhiiiberto Sabaudiat Duce,officii caufa,qu!b. ab eo,ialutaripreÄtione confalutatis,a)cpdeR2ip.negottis comoncfadisjy.Sept, Solein Libra,Luna in Pifcibus uerlante,mane hora 7 prinaus cum naui fua praeroria e ftationefol* uit,reliquû,quaccûofFcij 81C praefidq caufa co«irarentur,ad tres bombardarS idus,pet tria horarß intcrualla edifos,rubfequentibus,quarfi quindedm Can-tabncarcrantuiginti Belgicarmilitaresin fua pre toria , EleonoräFranciae, ÔC Mariä Hungariar Reginas,Caefaris forores ii^cnfcs.RcIiquæiieîô ex Holca dibus,Batauiciscôftabant.ln (tinereadfauces frerTßritannici,initiöfeptêar-matis BritanniciSjdeinde ad Porfeumâaltjs feptê, Si rurfus ad Vedêinfulam alqs feptê,ad eîs fefe adiungentibus.C^far ergo Euro prôpitio prouedus,iic fperi ad horV.ïinteportQ Neoportnêfem fefe oftendit,deinderefumpta ueli» ficationefretûBritannicutrfqd (eptem miliarib.cômunibuspafet}traticiês,lt;n Hifpanias fine ulla naufea nut cundaticjpe peruenir ad Laredû portum appel lens.lffhucuenienreprarftôaffueiuTledifsimiquicp Hifpaniç Principes,inter
primû Ç|;nebat locû Conncftabiliscficuocâtjmagnus Carolus, ubi prima è naui dcfcendensterrampedctetigitjproftratus ipfam oFculatuseft.amp;ffalue, inquit,mihi optatifsima mater,nudus ex utero matris mcac exiui,nudus ad te, tanc^ ad alteram matrem reden,tibicp,quod unû pofrum,pro tàm muît.s in me mentis corpufculû hoc Si ofla dedo Si dedico ,«nox ad Chrifti imaginem,quâ 'femper fe ß gcftabat,co enim fignooduerfus hoftes Utens femper pngnarat, oculosattolîés gratias ipfiegit,flens,quodfibiin prouinciâ pereius bonitaté reuerii fub ultimûuitactempuslicuiffètjquaîommfifibi effet charifsima Si per quâad maxima Imperia et honoris gradus perueniiref,cui^ oês fuos triûphos ac uirtorias fecundfi Deû a«ccptas,refeiref. Hifpaniâ ergo cû attigiffèt.^p more regni mhil anriquius habuit, regni adminiftrationê à Ce abdicate: Is ueró hiceft,utin fpertätepopulo poteftas regnâdi def ei q hæres in locô demortui Regis fucceifeiit,ut publicoac legitimo iure Rex fartus uideat optimot^ au-fpicio,qad populi falutêgtinéf gerere incipiat.In fin^ulis aût urbib.ubi pubft cûfft fonfiliûaliqwod,fecialesduo gêtilittjs Regûfignis ornamêclt;s infignt ’ ti^in fuggeftuftantes inteefe aduerfi de more alter dat,altcr accipic fcepcrQ,cn
». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fetiR
-ocr page 1152-Pio De abdicarione Imperii (acf i
fem Ôf galc3m,it3 fgitür tunc fatus eft prior tile. Quod fauftum fortünatum c^ lit Hifpanlae uniuerEr,arcp alijs prouinerjs Imp. Carolus r« Hifpan. Rcxlegitï mo lure fadusjfpontcjubenticp animo omni fepoteftateabdicatjRegêçj elfe iubetjachæredèm fuum inftituiePhilippum filiumjitautinillûomniaiüra re^ gnandipofsidendi^,atcp in alias transferendi translata fint,more,legec^ ücte eo iuretranslaUjUtquaeoptimoiuretrâsfcrri folentpriuata omnia ôf put-bl!C3,quib.di(ftisfceptrûalteritr3diditftatim^ difcefsit.Iscum fceptroâfenle fôlus Iranseodendocopopulumallocutuselt fpoponditep nomine Regis fe omiiis fa(fturum,quae ad incolumitatem populorQfpecfîarent; Vidiftes tune iii uultuuarios corQ,quiaftabât,animi motus: ac clamabâtnouo Régi,diu nobis Deus noftruferuetRegêPhilippum,Regem for tçm,bonô Regem. Viue dju Philippe Rex. Deus te 1 eruet Philippe Philippe Rex nofterj-cruaror Hiïpaniç, tutor Sicdiat,liberator India? amp;nbsp;Africae,Bri tânix Rex ôC Sardititx : in I talia puliæ,Câpaniæ,GalabriacRcxMedioIan.duxinclyte,inui(ftf, telix,aue,faluc. inter has acclamationcscxaudiebantgemitusacfufpiria quamplurimotû, qui fc priiiari Carolo Rege,eu præl ertim adhuc uiueret,doleb3nt,admirab3nt a I ij poruiBe iHû in animû inducere,ut qux ait] magna ui re(inerêt,ipfe (ponte depo nerer,quæqt ahj plurimi facerêtjipfe negligerct,nun^ hoc efte auditû in Hiipa ma,ut Reges nô nift cS feeptro fiC diademateobireat extremû uitæ diemjxta-bantrurlus tjdem Ph(lippû,quem patris cp fimillimum fore non modo fpera-bant/ed muitôantè darifsimisindicijs^raeuiderantjfotprouinciarü^quarum lus ÔC poftèfsio ad Hifpanix ftges pcrtinet,adminiftrationëfofcipere.H3C er« goabitcattone procutata,acfalutatisHilpaniæ princ(pibus,quiadipfumofft et) caufa ucnetâtdedica in earn urbé uedus eft.ubi nepos puer Carolus cômo rabatur,metropolis ilia eft tottusHifpqi^iætdomiciltû Regûin ualle Oletansi unde nomen habet,biduo c^n puero collocutus,poft^ ilium ad uirtuté ôi gloriâ,ad quarn fponté fatis,tùm ipfius exemplo aui amp;nbsp;patris,quos iiidir, lùni omniûfuorum maiorû,quorum resgefiasaudieratante.exéplo eratincitatus, |enifsima,graui(^ horta»ionciqjpulit:inflâmari illeuifus eftmitG'n medSdefi derio laudiSjCû auum tàA feuere,tàm grauiterloquenté audiret, amp;nbsp;quafi Her« culê alterG poft ex hauftos labores uirtutii uiâ monftrantem,quâ ipfe ante tri« uiftei,intueref,digrcftus ab eo ftatim in eâ,quâ Gbi delegerat multo antè ad co mentandam mort é requietcm,con’tendit uallê,quç eft in LuGtaniæ finibus, ubi lütnma coeli teperantia St amœnitas colliû,fluminis et fontiQ.llIic olmi Ser toriusRomanorûduxfortifsimuSjCum in Hifpania res gereret,poft müita.s ui lt;ftùrias,etfiparQiuftum fufceperatbcllöjofcubuit. Hodieuerôitidêeft cœno bium,in quo letftifsimi homines Hieronymitani foda!irtj,religion(^editi,caftè piec^uitâin tranquillitatedeguntidiftatid à ciuitatePIacentina Caftulcnenfi inregioncjoclauono amplius lapide,proximèScarandilammunictpiôjnipib* altifsimis feptû. Id ergo Carolus ingrcirus,Deo amp;nbsp;rebus dtuinis.qd loties cen cup!erat,fctradid!t,nullsracrillt;ium,nullSnobilem,nullos farelbtes, nuHosep ambulones,præ(erduodecimminiftrosê(unûequum tet nés,magnamorum temperantia,magna cibi uinit^ 3bflinentia,fi un^ alias hoc têpcrc in illo relu cènte. Cæterû dum quiete domeftica in hoc cœnobio utcret,ecce ad e5 literac perferunnir,quibus pace pubhcam intra unius annt fpatiû, fin batâ nunciatur. Nam cûannofuperioreiuftu regis Philippi Albaixisrcrû halicarum procura tor,in Ital.â tranlmiftus inTogata Gallia acTaurinis ingenti cxercitu côflato, accepro rerû detrimento incredibili,c6 ignomiaia attç dedec ore T aurinos rell quifteqafcç inde bello inter PaulS 111 u amp;nbsp;Philipps Regem,cb ufurpaiS Paba-num et deturbatû de flati^M. AntoniSColumnam exorto,tanc^ PhibppicatS coporû Dux prima incurfatione Frufinone, Verulis, T arracina, Anagnia,ac
bure,Algido,à: multis aiqs oppidis occupatis, ac OftiaTybertna deditio-ne obtenu
-ocr page 1153-àCaroIo V. Imp. fafta. im neobtenta.RomlteBtafler,acmlf9ioncmilitib.data Neapolim turplter rcuo-liirct. Gallus anno i $ çy.ut Neapolim inuader«,MedlolanSlt;$ tentaret/oe*. dcrecum Pontifîce,domus Auftriacç bofte infennftitno,amp;reguloFcrrarienfl conßkuto in Italia fuoProcuratore ptrcuflb,bellum redintcgrauit,in quo Phf lippum Rrgem terra mari^ftiimicS in (econcitat. Nam inltaliäadfuppetias PontiliciferendaSjS^Ioca eius ditioniademptarecuperanda,Guißanuseum duabus kgionib.ex Celtis mifl[us,c3 per Infubres iter facerct,Valenti6 in Tid ni npa^ac MedtoIanenGditione8tû,hoftilimoreexpus^ar^r3rftdium(^ ei int pontt,ac circa cad( fere tempora,quibus Guiftus Itali 3 in(dtat,Galliitidem in Arthcfiä excurrunt,eä(| depopulanc.Cum enim circa Epiphaniatalienifsimo hycmis icpore CatuacorS urbem,qu3 hodie Ddacß uocStJroftra tStaflent,ab tnani ipe in h]r^r?uerß,Lenfam mediQinter Infulä 3^ Atrebatum ciuitat^,ma nicipiü.ui caprum,diripuer3t,incenderQtép,inde innumerabili prseda abacfta, lt;n Picardiä fe conuertentes.Ita quinquennales illx egrcgi^induciae,non toto ucrtenteannoelapfo,ruptaeâ£uiolataefunt.Subindediiputatum eftacerrimé, utcrregumruptarßinduciarumuiolatordicideberet. Contendebat profuae quifc^ gêtis gloria,prouierga alters erat animatus,ita alterius fadfiuel lau« dabat uel reprxhendebat .Sed tarnen quia Gallus exercitS in ItaliS tranfmifez rat : Valentinus InfubrS rdeqs,Philippic| confcederatis uim intulerahDuacO tcntauerat,Lenfam expugnatS direptamm côbulïèrat: Artefîâ fiamma lerro^ jnfeftarandenitÿ priuscQtelofuerat,^ à Philips^ autinftrumSta belli parata fuiftènt,8utconiurbatarainduciarum lignum apparuiftètjCollatis intet feliti* gaiorScaun8,xquiacneutripartiaddi(fuarbitri,fecundSHirpanQ côtA pro« uocatoré Galium fententiS tuleruntxÔpoftta, conftituta^ femel Rep.quic^ per uim agi,null8pratgredicnteiniuriaiminimé duiie aut ex formula çqui bo ni^ clTejiudicätcs. Verum baius rei dccißo peffes alios efto:Nuncius iâné tut bat» pacis CarolianimG non parum initio cômouit,fedmoxis animo conftr.« matus,DeoReip.curäiampridcmfecÖmißire,dixit.Orarcitac^re,utDeusui Aortas ita difpertiat regibus Cbrißianis,ut resied tr^uiilitatem amp;nbsp;otiu publia cum reuerti queat.Nec uel uiolationem indueiaröt^llisfut null! ferèain) felf eiter cefsidcjuel Caroli prcces irritas fuiflè,bellifucceflùs,acexitus rei oftêdir» Nam etß Guißanus Italia peragrata Samnitibus infultarifjCO confîlio,ut Ne4 polim aliquädo inuaderet,cam(^ cum omnibus terris Pbilippicarum partium fibi defponderetjCampulo militari irruptioneoccupato: tarnen Philippo no fols cum Anglis,contra aeterrimuip et »munem boftem,condtatis,(ed 3d cS Belgarum iunoexercitu,copt)sép auxiliaribus Germanorum non exiguis, in ciceriorem^’icardiäjDuce Allobroge, Phtliberto Emanuele irruente,tota Gal lia,uiolatarum induciarS grauifsimas pacnas luit,Galloramp;copt|s Auguftç Ve romanduorS opitulaturis indieLaórêtq d Philippicis inOgni clade cæ(is,mox ea 2 6. Auguftidieexpugnata attp direpta.Admlralio cum multis nobilibus in ea capto, Öd arcibus qoamplurimis occupatis. Et Guilius ad patriä defenden« dä nulls re memorabili gefta,redt)t: flifi quodin redituboßem Nicolaum Pol uuilerum exBelgico,cumGermanicocxercituabaliapartcin Gallias irrum« pentem,3d Burgo Brefsiano,ac Lugdunenfl agro inßdias iamdiumolientem, cxitinererepulit,cotamt^ illam prouinciamfaluam opportune quidem tenu pore conferuauit. Nec uer3 Carolus eins ut Aorix atep fucceflus diu ignarua manßt,redSeprembripoßea menie filius Philippus ei omnia ßgnificans ex» ponir,quomodo Emanuele Philiberto Allobroge Duce,decimo die AuguQI com GalKx Regis Henrici copqsin Veromanduiscößixiflet,8d in co prxlio omnes Gallorum copias fuifle profligatas,tormëta Gallica capta,equitatß to tQ dißcAfi,omnia impedimZta rapta,)o.ßgna Germanica, totidem ferêGalli» lt;a,in caftra rdataromncsi^ulutusjpeditatus^ Duces iaptoSjipfum Annam ' nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ducem
-ocr page 1154-*• * •
1^12 De abdieationc Imperii fàcri
Ducem Montmoranttj,magnum urtiucrfi Galliac Didatnrem, quern Connê ftabiletn uocantjotius exerdtus Gallia caput,capturruciim illo hmltos ahos il lußtes ufroSjOcIuti Duciem Monpenferium,0i:Duceoi LongcuiIIanum,Comi tern Ringrauium,Marefcallum Diui Andreæ.Prindpem Mantuaniim,Mont broniumComeftabi!isfilium,multoscp Torquatos Gallici fupremi ordinis Equités,multosTribunos multos Centurloncs,cûomnibusmachinis SCim-pedimentis. Anguianum Comitem, Ducis Vendomq fratré, cum mUltis ahjs inacie caffum.tri^ntahominummilliahocprarlioàiedebellata fuifle. Poft C3mcladem,Fanum diui Qiiintini Veromanduorum Auguftam appellatam triplici irruptionc fada ui fe eispugnauiflc.Hinc ad Hanium,amp; ad Caftellétû Mendium duxiffe.Ea omnia in fuam poteftatêrcdada,mag,nis operibus mu« nire,3grum^ ofmem GallicSiimitrophum eruptionibus conaefsiS tuafiare. Nouiodunum, Royam, Chaunium, alia^ oppida ignobiliora pofteà fe fub-Fgille. Car far etfi f pe pacis feerigcbatdifsimulata tame human« cladis la? titfa Deo gratias cgit,amp;^ adPhilippuin filium ternas, aid Emanuelem Phdibertuni Allobrogû Ducem,Bdgicar per id tempus Gubernatorê:unicas litcras dedit, quibus utdorias uidorijs accumulatas gratulabatift. Interca tarne nthil hicui« doHatûfuccefsibuseIatus,ue(eribus fuis confîttjsipf (lit,ac quod antedifeef« fuiTi éBcIgicolegatis ii:i Gcrmaniain deputatis,m8ndarar,ut idexequantur,iu bet. Antequam ueroifta Iegatiofufcfpfretur,anhirubfequentis initio Henricus I (/GallorS Rex,licet a Ac duriter afflidus clade Sahqutntiniana ré cara pf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut hoc loco rcferatur,cum primis digna uidetur.Nani fuos ex It a
iia rcuoc4tos cum altjs recens confcriptis,prxteromnium opir.ioncm.,iniqua annuempore,contra Phdippum Calegjmcp urbe,duce quite Guifio, fuaiore ücrô amp;nbsp;jmpulfore Petro Stroma,mittit. H’C cnim à Gallo quodam, qui inde euaferat,ioftrudus x.Nouemb.obfolcta ueftc indutus,extrinfecus fitum eius urbis perluftraueraqSf circumftahtium propugnacU’orum forrham ac firmita tem curiofisocuhsad topographifoiicitudinempetfpcxerar.Réxigitur hanc Sfrozzx cpinioncm ueninon abGmilem repcrfcns, prepefifte oppugnatio/ nis fortunam pcriclitari conftituif. Guifiano funima tc! aitribuitur: cut præter Strozzam,legatosadiungitMomoranciS DSndoloti rd. Hes a'icn’fsimo tempore per Morinorum agros,media fere hyemc in Caleies mittir.Hi ciuira^ tem etiamnum eo loco habent,quo antiquitus Icciurn pottumpromontoriöt^ fuifïc.Cofmographonzm tsbulis à lulio Curfare eft nofarS : in extremis Bel garum Morinoruincp finibus adBrit^nntfi Occani anguftias pofitam. Hine commodifsima cPleumoftjsinoppóutam.abicdamc^ Briranniam efttranf-miCsiotDobram cnim Britannix muniripifi ex diametro ipedat. ^alli igitur Caldanuar.anno i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad pontem arcis quae Nouambriga appellatur,
aeceircrunt. Caftellumillud eft mille ab urbepafsibus ,unde pcrcmifTariQS^ fecretiores meatus uelutaqu^udu$,exundâtémâri,in fubiedamplaniciem, inftarheus cuiufdamaquainfolTascamgosc^ urbis undiquacpcircumfundi» tujr.f^icigiturmaturehabitoconfiltodcliberantunocodcmcp tcmpotefimul h^çârcem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qufpeculam,quamRi»banum uocâf,in faucibus por-
ti^sad c(^crccn3um introitum pofitam,tormentôrum uiconcutcre. Sed AngW, ç^pentino hqrti.i^côfpedudeterriti,maximequod/iauiumbclf/carum claficm ejcA^mptic/s ciuttatibus comparatam,plenifsimisuc!is in flationcmfcrriccr • nerent,utrurt1cplocum rcIiquerSt. His itaqj repagulis effradis ianua aditusrp
Gaifts ad urban paiebatjCui turn praccrat Veudofordus,fcd com fruftrator-mentis urbs,ob murorurg uaftitatem exagitaretur ,4)ppugnatlonem Galli ad arcis quae fecundummare Gta eft,demolitionem cöuerterunt.ltac^ mane, Epi plgt;aniorumdietantapettinaciaadmotis j omnii^m capacifsimis termentis pdas coniecerunGut fragor illeterribilis Andouerpi«,qu« ; j .miliaribós Ger • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maniae
-ocr page 1155-àCaroIo V. Imp. faóta*
'maniacinférions inde abcft,exauditus fuerit.Pofteaqnam igitur pcrtotum eu diem conrintiata oppugnationc luculèntam ruirtam edidilïè fc Gallorum Du ces confpexerantjqui poft rècefïtim maritirini æftus,ad patefaótam arcem accc* dere,amp;cédenteftagnoirriiptionem tentarc,ina ipfaueija'eracogitarunt» Erat autem noifiis hora tum feré quarta, coclum^ ualdè fuS amp;nbsp;Luna perluftris.ln-ftruif igitur ordihes Guifianus,ó^ Tribunis Itipatus mûris fuccfedit. Vbi etfi initiö Gallis uexilla ÓC lilia in fublimi figentibus,aliquot Angli ûbfiftercqticô-tihuó tarnen defenfionem reliquerunt.Guifianus igitur ar^præfidium impo* nit, Vrbis oppugnationem niatutino têpori referuanmaximè qliod iam Ocea* niaeftus(dentidenireciprocarentur:quorum acceflus ÓCrecelluS Lunacmotu guberrtari,id^diequölibethaturälibisaccider%, omniS quidererumhatura fcripieruntopmiöneconftat.Britartniuero quia fciebant,quamdiu ftaghutrt tdnftiriflctjUefutimmedio claUfos Gallos nequaquam pofle fociorS opefub-lcuarc,eos qui in arce crant, cótïnuó magno ciamore amp;nbsp;ferocia ex ponte inua-dunr.Sed cum à Gallis äcriter reqcerenturjó^ illorum omnis conatus irritus ex: ifteret i,fummo marié mifsis ad caftra le^atis, pacem cónditionibus cértis congt; fecerunr,primo omnibus witac lucilcj ufurä daretur, £C quocuncp uiderfetUr,H' de publica cômigrandipoteftas effet. Quinquaginta öbfides uidóri darêtuf, milites in Britanniam traqcerent,figrta tarnen militariapiiftrumenrabelli,mu* nitionem.annonam relinqucrenttinqjgra omnia,falu3,intadà^ fjrterent,ab sc-diffciorum demolitione,direptione.^ abftinereUt, ne clauiculum quidem refi-gercnt,nec lapillum loco mouercnr,aut folu pauimeiitacp fuffóderent(quod a Gallis limitatum erat,propterBritannorum peruerfitatem,qui antea reliitu-taexcónucntióne Gallis Bortonia Belgida,in cotemptum hoftis Omnia uaffa-uërant) denic^aUrum,argentum, ses {ignatun^fidile,rude,raudufculum,mer-
' cèS,fuppellex,equi,iumenta,ô^ qusccuncp rerum mobilium nomine inrellige-renrur ad arbitnum uoiluntatemtpGuifiani reuocarctur. Atcpinhucmodunl turpifsima ilia præfidiôrum focördia,Britanr^s decuS regni detraxit,quoddu-ccrtteS Si undecirri artnds,ab anno Chrifti 15 4^7. Pfiilippo Gallo ademptam, in fua póffelsiönc retinuérant. Vnde non folum uicirtis Morinis, fed Si Gal-liacipfifrchoSÓ^cofflpedeSinqciebantjjtautRegum Brttannicorumquidani ianuam earn Franciac appellarennquidam etiam quandiu Iccium machinatio-nes,cum’ diainaffet Philippus Hifpanus,eaSq5 uxori Anglicansc per literas dc-nunctaffet,opemq^ ultrd Si prscfidjirm gbtulifler,iftiufmodi eius prsefagio noil modo non patUcruntaures,fedetiamfairaopinionecauillatumeft: PhilippS taliftratag^mare Plirpanicó,i!lumipfum dominatum aucupari. Quam tarnen fufpiciorteniliberalitas regia diluitjCUmlaborantibusGuinenfibus iquitribus miliaribus ab Icciö pörtU abfunt,deeffc nollet, quibuS auxilium tffifpariorum obfeffa Caletum Vrbc fubmiferat. Caletum igitur rebus compofitis,Guifia nus Gujrtumcontcndit,qUod etfi acriterdcfAdcretiir, nccefsitate tarnen CÔ-pulfi qui in pracfidio agebaht,ad coftditiones defcertderunt. Atque ita Galli, Britannos tdta continente femel excluferunt, SCPleumofiosuicinosinimi-cds^ populos in anguftum redegeruht. Verum ad inftitutam narrationem un dedfgrefsi fumus,reucrt3mur. Cum igitur anno 1 y s ir. menfe Februario ex Conffttuto cum Ferdihancfo RegeEledores Francofurti conueniffent, lega-itionis princcps antea nominäti, nimirum Guilhelmus Auraicus, Georgius Sigifni'indusSelduSjö^ Vuolffgangus Hallerus Secretarius, xxitii. die i-i-ancof irtunijCum mandatisCaroli v. Impertjdignitatemeiuraturi ac infra iremfuum Ferdinandum Rpmanorum Regem ius fuum SCauthoritatctranf laturi,appcllunt:Is dies^tea Si Carolo, ôC Ferdinando fauftifsimusfuerat; Namhorumille,eo Gandauinatus,0i capto rege Galldrum FrancrfcoadTt-
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AaA dnutti
-ocr page 1156-1914 De abdicatione Imperii fà'cri
cinum fàfîgni Vidoriapotit«s,deniqueà Pofitifice Clemente Bonom'ac co-ronàtus erat,hic uerô, quoque eodem Diadema regium capiti impofuerats Aquifgrani. Porto capita eorum quae legati in mandatis habebant hacc érant, utquidem typisexcufà, amp;nbsp;diuulgata pôftea fuêrcmt poft folitam de* nunctactonem falutis acamicKiæ,congregatis Elc’doribus indicarent. Poft-quamdiuinaprudencia,amp; interueniente légitima acordinaria eledionc Se-, ptemuirum retroadis annis,ad dignitatem culminis Imperialis uocatus eC-fetCDeo ô^conCciéhtia fuaid atteftaturis ) in ullamrem maiori cura animi^ contentionefe incubuilîc, quâmutDei gloriam,communis ChnftianitatiSj Ôi. Germanicæ nationis comrqpda ac utilitärem promoùcrct j ac quot uitx rdiquum fit, SC à Deo fibi concedatür, adftatutum Â^fubditorumbonum libenter fe collaturum. Cûm autem aerate uirili exada , rcneftæ appropin-quet, amp;nbsp;Hires fuac per aliqtiOd têpus,uartjs molèftifsimisqüe morbis atte-nuatCjad res obeundas fint imbecilliorèsl Adhæc etiam hifee pcriculofifsigt; mis tcmpôribus,amp; pèrnidofiisimis diflènfionibus, animorumep diftradio-nibuSjCXtrcma Chriftianitàtis, maxime uerô Germanisepericula perpènda^ tieitaep propter fuam inualetudincm SC imbecillitatem , imperij cura prae-termittatur, ÔC Refpub. detrimenti quid capiat,ex quo fibi cum famaclûae infedationes, tumconfcicntiae,anxietates exoricürae cirent,cum^ non Ion- , go ab hinctcmpore,omnem ^mlniftraftincm ciuilcm, reghoi um ducatum^ arque tcrrarum,filiofuocharnsimoPhilippo Régi Hiipaniarum Angliac, tanquaan uerô amp;unicohæredi,cefièritatcp tradideritddeó fenô immeiiroquâ turn ad adminiftrationem Imperi) attinet, confiderafie, quod lllufiriisimus ac potentifsimus princepsFerdinandus,Âomanorum Hungariae ac Bohemiæ Rex,uigôrclegirimæ SC ordirüriæ Sepremuirum eledionis, proximusfuus fuccefibr fit,SC elle debeat,SC ad eum adminiftratio facri Ro.lmpertj immediate pertineat, quodep eius utilifsimâ operS opem^ inadminiftratione Impertj fen fcrit,8Cperfpexcritjipfum^^ Opaimo Maximo Dco,ca prudentia regqs^ uir-tutibusornatum, ut ex futuro ipfius rcgimine,nihil nifi conlêruatio ftabilis fie macep pacis,SComnia bona irldubitatè fperanda fint. Ad hæc quod hadenusin mutua fraterna ch^ritate i ta uixerint,ut nullam aliam fiduciam erga fuam dile-dionem h3beat,quâ quæ bonum ac fidum fratrê ratione naturæ, fanguinis ac xquitatisdecet. Poftremôcumea omnia non folum fölatiüm animo fuo at-tulcrint, fèd amp;nbsp;ptopofiti fui ratiOné^^expifcditiores facilioresep reddiderinc Idcô,hifcc omnibus attentis fe conftituilîè,auxiliantcdiuina gratiadn Hifpan» as proficifci,8C ne res Impertj poftmittantur, fed rede curentur, aominiftren-tur,SC expediantur,è rc arque necefsitate eius cflcccfuifie,Caefarcam Dignita^ tem cum eius adminiftrationc,titulô,nomine,amplitudine,fccptro,corona4u-tifdidionc,8C iuribus quæ habt^rit,8C adhüc habeat,fratri fuo charifsimo Ro-manorum Régi libéré atep ex certa feientig penitûs, plenariè, SC perpetuô, SC irrcuôcabilitercedéreacrcfi2rtare:ita,quodipfcomnibus hifee fufeeptis ptaégt; efic,ea haben' ac moderari debeat,eo modo 8C inftar,ac fi Cæfare mortuo, Rex folus in lyufs efiet.Cùm uerô hoc negotium eledorum munus, atep dignitatem præcipué concernat,fecitra ipforumfcientianrnihil in hoc uoluifleagere, uel propofitum fuæ uoluntatis, ac ftatutum animi in adum perducere prius, • quàm ipfi de hoc certiores redditi elîènt. Peteaefe igitùr dementer atq; ami
cè,ut quod grauifsimis de caufis fecum conftituiffet ,nÔ folum ipfi firm u m ra-tumep habere,fed huic adàoni,refignation{,cefsioniactraditioni,prædido Ro-manorumRégifratrifuocharifsimo,per Iegatos,3c confiliarios nomine fuo’ ad hoc fpecialiter cum CæfarCo ac fufficienti mandat ablegatos,facicndæ,pr(îgt; maiori foIennitate,autoritatc,ÔCpompa,âC cOnféruatione propriæ dignitatis ac iuris
-ocr page 1157-äCaroIo V.Imp.fafta. isij acîun'sfquodmtnlmèinfringcreperhoctntendaOcorâmpræfentcsadefleue« lint, in hocdilecSionesipforö practcrquamquodlmperij necefsitasidcxigat, facere fibi rem cum primis gratam.tum erga ipfas omni ainicitia,gratia , acbo-noremunerandam.Hocfa^um Caroli v, quofpontelmperiofcabdicauit uC ante attigimus,pukherritnum 8C tnemoratu dignifsimum exemplum eft,fum-maemodeftiaeSlt;humanitatis,quodcum optimoiurein fummi Jmperij digni-cate 8d fpSendore,uftp ad ultimum uitx fuæ extremum fpiritum uiuere potuiG feulmpcrium tarne relinquere,amp; inuidia deflagrate,quàmftitjs,in quorum ofe fenflone Qi. odium incurrerat,moleflus elTe uoluerit. Suppeditat etiam exemplum (iudt) concordiae fraternx retinendce,cujn fratremfilio in Imperij fuccef-flonepraetulit.NametflCarolus Auguftac Vindelicorum Anno i548.Phi-lippum flliutH fecumex Belgico tradutfium,rubornata (oroioMaria,öi^ Poll ici» tationis caufa eadem accerfKajin id incuberii, ut Ferdinandus Cxfär abdicate fuum ius fuccefsionis Lmperatorix patrueliPhilippo rcnunciaret,tarnen eo in ßatu fententix fux permanente amp;nbsp;prorpiciente,eam approbations amp;fux ma fculxq; fobolis expeóationi honoris contrariam eile: non tantum Carolus a proposito deflitit,fed Qi Itatris inçÔtrartum nitentis,cbaritati retinendx) quo« aduixit,fluduit,idagens«utquxdignttas ei Eledionc Septemuirum collata elFetjCalua maneret,quo uix aliud tlluflrius exemplum hxc xtas uidit. Adhxc admonet etiam omnes reges,SC privipes,nedominandilibidine Qi ambitio^ ne accenfi,turbatione pacis, uaftatione regnor*n,conculcationelegum,dire' ptione urbium,eoiumc^ qux ad fubßdium generis humani fpedät fqßuerßo ne peipetuo occupentur,quafi ad perniciem,ruinam, Qi interitum generis hu mani,utaläf):ores n3ti,acdodrina co^eßi reicda,falfls dogmatis credant,ido/ lomanias fl;abiliant,ueram religion em perrequantur,eius doaores pellanc, c5 feflores in exilium ados bonis priuentjfcd rebus caducis,fragilibus, ac fluxis ncgiedis,homines fe eile recordentur, Deo rationem reddituros,mundo tan* dem utuerede(inant,proximi,utilitatibus iludeant,Deo dCcultui diuino po« ßremo fe tradant,uitx continentiam,morutffc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;charitatem
proximi ampledentes.utexhacmiflTerabiii uita,quan($lachrymarumualle migrantes,incoeleftipatria ,cum Tandis regibus, patriav;his Qi Chriflifidelt« bus xterno regno,8CduIcifsimoDeidtangelorum confpedufruantUr»
Porto Eledores alijcp Principes,qui Francofurtum uenerant,etG abdicatio nemImperq à Carolo ladam,admirarëtur,eumcç,cuius potentia amplifsima Imperij maieftasdefend) acfußintri p9iuiiîèt,inutti tanquam pattem amitte» tent: tanj^ncumeum exoptatxqoietisportum attigifle,amp;omnimundano fplendote dcpolilto,foli diuino cultui deditum cfle eognouiflTcnt, quod rogati fuerant,faciunt,acpoßdehbcrationemconditionum,quibus Impert) Eledores Romanum Regem obßringere conrueuerunt,Imperq Maießatem in Fer« dinandatransferunt,eiuf(^ Maießati,ut iam^pcratori,ßdcm at^ obedien ttam tiré prxßäuEredum autem eiÿt in foto tabernaculQ quoddam ligneum, c«i propter eminentiam,gradus erant adiundi,per quos Imperatori afcendê-dum eßet. Dieitar^ prxßituta,locum ilium editum perißromatis tarn aureis quam fericis inßratö, Imperator inflgnibus Imperialibus ornatus confeendit« thronoc^ Imperiali in(ide(:tandem ordincEIcdores agminatim cocitatis cur fibus prodeuntjComitaii equitum maxima turma, federn^ Imperatoriam ter circum equitare,adhxc magpo cum clangore tarn Cxfariani,quam EledorS tubieinesalternatim fymphoniamedere. Prxferebantur etiam ßngulis fua uexißaiin quibus dominiorum fuorum offletjep Eledoratus inßgnia ^pare banc.Finito clangore tubarum,Eledores ex equis*de(iliunt,ordineœ CatfarS .adeunt ubi prouolutis ^enubus Cxfari fedenti iußurandum prxßiterunt. Poßquam autem Ferdinando Cxfari cledo,iutamentum prxßitum eßet, inl
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AaA 2 tiófratri
-ocr page 1158-19ilt;f De abdicatioric Imperii lacri
dû frald Carolo efedionem fuatn in Caefarem fîgnifîcalîjCi^ de beneuokndé 8^ afFedione fraterna^quamcranslationelmperij in feoftenderfr,gracias agir, ac PhiÜppum iîlium quem iibi tanropere commendauitjta fux beneuoknciç, ddei.atc^ tutelar commifTum fore pollicetur^atc^ Maximilianus alq^ ß!tj progt; pri)Hntjeiuscpgradanonrolum fcregnorumatlt;^I(npern,quod iam liberali« tare fraterna acceperit,fed uitx,periculum aditurum eile.Poftca decimo no-no Martij CamerzSpirêfi iïgnificat,fed ad reßgnationem ÔC cefsionem fratris Caroli,amp; EledorQ ßeri Impertj co(nprobationem,praccipuè ueró ad gloriam Dei omnipotentis,8Ccommodum totius Ciirj(danitatis,denic^ueró Imperq Romani raIutem,Cxfareani gubemationem,digniratem,amplitud(nem, titu lum, fceptrum, ac diadema dementer 8cintegréfufcepi(re,ac deeimoquarto eiufdem meniïs, infacri Impertj ciuitate Francofurdenfî adMoenum,conue-nienti folennitate, publica proclamatione Imperatorem dedarljum elTè, cum dementi 8i diligenti requiOtione, ut Camerales in futurum caufas iudicialea, nomine fux Maieftatis (ecundumlura facri Impern,eiuf(^ Conftitutiones dû ligenter atm ßdditer,tradent,adminiftrent,atcp expédiant,prout eoi faduroa minime dubitet,cum concefsione poteßatis,ut ad expeditionem caufarum in dicialium, ßgillo CaroIÇQuinti quod habeant,utantur.donee nouum fux Maieftatis ipus tranfmittatur. Tandem eonuentudimißb, Imperater Fran^ cofurto Oenipontem , inde Viennam menie Nouembri fecundo ßumine Danubto , Anno 1559. redit non iWteinflgni gratuladone prouincialt' um Außrix,quieius MaiefÜtem noua dignicateaudam pukherrimocum apparvuexceperant,expeditis magno numero peditibus magnißce exorna« cis,qui obuiam Imperatori ad Danubq portum ufc^ proeeßeranr. Non procul aberantipßetiam Vienenfes,quorumf4|mp{ibush(ctriumphalisaduêtus Im peratoris ßebat : ij Maieftatemlt;ius equo iam inßdenrem orationegratulato» da excipiunt,deinde precantur felicemin gubernando fuceeßum poßea Imz perator,comicatas nonfolum aulaefuxaliorum^ prouincialium,redetiam Hungarorum Baronum turba,^ui aliquot feptimanis ante aduentumipßus Maieitatis Viennx oppditbantur, urbem gratulabundus, quod fuos in offif» Ciouideret,ingreditur, Maximiliano, qui interim munereparentis fungeba/ tur,ac Carolo, ßlijs prae equitantibus .Quam primüm autem Viennam reuer« fus eßet,pro fua erga federn Romanam obferuantia de adminißratione Impc rtj fufeepta Pontificem certiorem redditurus,ad eum Gutzmannum fupremiS Camerarium menfe Aprili ablegat,ci^ mandatis ut Sanditati fax ßgnißcen PoßquamCarolusv- propteringraueTcenfem xtatrm,SCinualetudinem,ui/ rium^ imbedllitatem gubernationis mole depoßta quieti atq^ diuno nilrui rededere,conßitaißet,atqueideo charifsimo fuo ßlioPhilippo Hifpaniarum amp;nbsp;AnglixRegi,adminiltrationem omniumfuorum hxreditariorum duca-* tuum atq; dominiorum plcne ac intégré’ tradidißet,6C ex eadem caufa quoque alrjscç grauifsimis rationibàs,lt;gt;rzcipuèuerô ex paterna Ibllicitudine quam quoi)her temporeerga facrum Imperium^iuscommoda,incremêtum ac pro* fperitatatem geßerit,adminißrationem quoc^Impertj SC Czfariatus, cum titn Io,dignitare,amplitudine,fcepcro,corona omnibus^ eius iuribus abdicate,8d eaßbi(ß|tri Ferdinando) tanquam antea eledo amp;nbsp;coronato^Romanorum Regijint^ cafu uocantis Impertjjuturo Cxfari plene SC int^re cedere propo fuilkt,fe quidem molem adminißrationis fubire detredafle:atque propte-rea fuam Maießatem primo per commemoratum Gutzmannum,fecundo |)et Ferdinandum,tertioMaximilianum,Bohemiæ Regiam,filiosfuosamiceac fraternê requisqfle.ne eo Qnere grauarerur,æ fi Maieflipfius molem adminü ßrationi« fubterfugereqfakem tituium,nomen,SC amplitudinem Cxfariatus, ad temptus uitx rctinerct : Verum Maieß, ipßus nuUo modo ad id perfuaderi
potuiße^
-ocr page 1159-à Carol© V. Imp. 1917
potaiffc, fed firmiter atcp eonftSter propofito fuo inhaefiffe.Cum i^giturad an! mum reuocarit,quod practerita eledtone ac Corona tione in Rege Romano-rum in adminiftrationem lmpern,cum id uacare contingeret,confenferit, nec prçfata Cçfarea Maiefiaa à fuo propofito dimoueri uoluerit,feére Impertj exi ftimafiejConuentam cum fftri Imperij Etedoribus de hoc celebrare ad quetn Francofortiindidum,cumprsrfataCærareaMaieftas honorificam Icgationé miferit^quaenomine ipfius acuigore plenarijmandati,excaufisfupradidis* fldminifirationem fandi ImperfijCum dignitate,corona,fc^tro, fibi przfend Imperatori,tanquam defignato ekdo prius Cacfari ceflerit,refignarit, amp;abdi carit,cumfidelicomonitione,ne fua Maieft.molem gubernationis Cæfarear, at(ÿ adminiftrationis Imperîj in pofierû fubire detredaret,ac in éo fuæ Maiefi. Etedorum Inipetti cônfilium, amicè atrÿ dementer expetenti, hi non folum confenfum in hoc ci przbuerint,fed adminiftrationcm Imperq arnica peti« tione requifiuerint, fe ijs omnibus attentatis, noIuiiTeampIius fraternæ pcti-tioni reludarijfedrem tandem eô dedudam e(re,quod fuae Maiefi in nomine Sandç ÔCIndiuidaæTrinitatiSjOb commemoratarn cefsioncamp; uacationem Imperij,debira foIennitat^aCproclamatione,Caefareædignitatis titulus colla tus fit. Élcdores facri Impertj fua regalia ac fcuda,quac ab Imperio habent,ab caacceperintjCif^confuetam fidelitaremprzftiterinttlis ergo ita adis,fuatn Msiefia.noluifie prçtermittcre.de ijs Sanditarem ipfius certiorem reddere,ac erga ipram,d^ fandam federn Romanam,modc^uo ipfius antecelïôres, Ecclefix Romanæ Si omnium aliarum præcipni aduocati,defenfores,at(^ pa troni quolibet tempore fuiHènt,fiIialem ac debitam reuerentiam exhi9ere,ctS hac obiatione,quod fua Czfarea Maieft.prima quacp occafione. Veterem ac recepram confuetudinem Si Sanditafkm ipfius,amp; fandam fedemMe Corona tione rogandi non fit prxtermifiurai _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Etfi hzc fignificatio SC amiciriç Si obferuantix pienifsima effet,nec quicquS minus expedaretur,quàm oel ulla Pontificis uelfedis Apoftolics adueriatiot ramen Pontifex qui antealegationiscaufas oMiecil^^acab Aufiriacis non cd-fiderata pacificatione,cum Philippo Hifpaniarum rege fada, alienio reflet, re nondum audita accognita,fuis Cardinalibusjfuperrefignationeactranslatio ne Imperij hæc difcutienda proponit«An non DominusMartinus Gutzmâ-nus qui fe miflum aflerat,à Serenifsimo Domino faoFerdinando ad Sandita tem Sandifsimi Domini noftri Papç légitimé docere debeahquid Carolus v, circa Imperium ccflerit autfecerit^omanorumImperator! Serenifsimofratri fuo,3^ econtra quid frater ipfe admifèrir Si acceprauerit 0£ qualiter^ An dodo de przdidfcjlla omnia fada fuerint rite 3^ legitimè,fine confenfu San dilsimi Domini noftri Si Sandxfedis Apoftolicæ.uel aliacaufa non fubfiftantf
Cardinales hifcedubtjsfif alrjs cognitis,3C tempore deliberandi côceflb, per hæc uerba refpondenuCaufam Impertj,quæ modo tradetur, Qi cire» quâ pro-pofita fuerint dubia refoluenda, exiftimari abfimnibus tant! ponderis, quod alia huiufmodi multis abhincannis Aon uenerit necuenire pofsit, fub ludiciu alicuius Pontificis, ob nouitatem cafus, quoniam alius huiufmodi nunquam accideritjSC cuius exemplum cum refolutione, quæ fuper eo fiet, feruiturum pro lege in futurum,ÔC hoc cognofccndo qualira tem perfonarum q«æ inter* ueniant.erga quarum aliquSs conueniat,uti quibufdam refpcdibus,dC contra alias fe ulcifci,3f tandem refpiciendo tempora tumultuofa,cum ob multas hæ re(es,tum ob bella inter Principes ChriftianoSjdddita trepidatione quæ habe • ri debeat,ob potentiâ infidelium nicinorum Imperio ad quod afpirant.Et pro pterea tollendâ omncadmirationê,fiSand.exfentctiamultor6peritia 8C pie tare prxditorum uoluerit hadenus mature procedere ad décréta conficiendS.
r InprimoigiturdubiontcefleefTe.utpublicisdocumêtis demonftretur,quô
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AaA 3 hiodo
-ocr page 1160-19)8 De abdicatîonc Imperii facri modo ImpenS per tcfignationê aut pcrcefsionê Caroli v. aut alia ratione ua« cauent.Poftea quomodoFcrdmâdus prçiêdat fefuccefsiffc,nec dccere,quod nunc admittaturürator,ad præftandam obedientiam,uel adum aliquê pob-licum tradandum.notninealicuius qui prçtendat fe nupereleâum imperaro rem abfcpeoiquodconftetjanaiiusîolutus rcmJncatabImpcrioIegftimc ÔC priuatus,amp; quod pariter uidearur,quod ius practendat^qui poftca fuccelîcrtî, undeoportereucabutroque proferanrur aduspublici circa hanematenam.
Circa fecunduigt;dubium omnta quç ßnt ada èc gefta in diaeea Fancofordiac Circa banc maretiam rfTcnuIlius ualori5,cû non inreruenerit audoritas Sedis Apoftolicae,lt;Qu(cario Chriftijjriminw claues cœleftis ÔC terrent Imperij datæ, ftnt,ô(firr»pofitiom3nuff,confirmationes,coronatfoncs,facræundiones quac feruari foleanrin ekdos Imperatores indicent fupreiTiâ aud^ritatem huius Sandçkd s,S^obligaciones quçdidis Jmperatoribusiniungätur^quas ipfiiu teiurandorec'pianrjô^quasfefeadllringant adeognofeedum fibi fuperioté, lt;n(p qs adibus illx granç dona Spiritus Sandi conicrantur,quç in Catholicis amp;nbsp;plis Imperatoribus confpici ioleanr. Quamobtem G hoc onus ab ApoftoK ca fede Spiritus Sandi inreruentudniungaturjamp;'iiMifiurandiuinculofurcipia turjcnunciari ei non pcfTcjOec abîcg exprefla licêtia Cuperioris, à iureiurando folui,fineandoritate tliius, qoi tolus lokiendi ôflTgandi babeat poteUatem. Quocirca Carolum v.non potuiilercn^ndare autcedcre,uclaliarat!oncde« poncrc.huiufcemodil npertf’êdignit3i.cm,nec expartcFerdinandi prodefle afPrere, quodeledio prius fada fjæ perfon-r in Regem RomanG confirma« taàCftmtnte vu. cumfucccFionelmperrj fuff.cercpofsit;quoniam Apofto lica autoritasjin hoc cafuneceifario requireret,proprerea quod fuccefsio nul lum habeateflFedu-n,n((iuacanteImpnio, quod uacaretriplici tancum ratione pofsittuidelicet per obitun^ per refignationê aut per priuationem :quatu duaepofiremærationeSjà Cede Apofiolica immediate pendeanc. Hlud tandem addendo ada SC gefia in fupradida diçta nullius elFeponderis SC momentt in* teruentuperfonarumji^r^tica^rauiiate laborantium,cum omnem gratiâ SC facuitatem amiferinr,olim iilis concenam,dum Eledores Cathoiiei exificreu
Ea quç in teriio Capite Ferdinando opponant maximi efle ponder(s,opus cnitn illi ellepœnitetia amp;nbsp;reformario«e:Deindein euoi paterna ilia ilementia procedi pone,quæ Sandifs'mi nofiri peculiaris exifiat,cum Sanda hçc fedes uerê poenitentibus SC magna cum fide ad earn confugtentibus gremium non claudat.Ctrcapofiremum caputhaMta i^tione temporum,Catholicæ fidei lt;nGermanialenuitate circumfpcda,d‘fcriminc randlt;m pro oculisuerfante ad extremum exterminium ueniendi,quod prudenter fatis ac piè i^Regc Phi« lippomonitum fuerit,propterca buiufmodi formam luccurrere.quæ tantum« modo ex arbi trioSandifsimi SC Frrdinandi R^'gis dependeat, abf(^ interueia tuCarolt V. nullis iniuperEledorumuotisadb-bitis.
PoITc igitur à Rege Ferdin Jlt do procura rorem conftitui ad renunciandum omnibus adisSCgefiis infupradida di^ta,circa caufatn Impern,6Cpofica Sandifsimum addtdi Ferdinand* Infiantiam eandem confîrmarepofTe.
Deinde mandatû Caroli V. produci ut intelUgantur rationes amp;’ caurat,quU busfeinhabilem profiteatur,ad huiufmodi onus Impertj fuftinendum, SChac declarationeuere uacaturum Imperium,ôf in eunum inquem didi Caroli v, mandatum defedum afiquem patiatur, uidelicet,quod tantû exprima t ad re-fignandum in manibus Eledorum in fauorenfFerdinandi,abf(5 eoquod ap-pofueritgenerakmclaufulam.adrerignanduminmanibus.cuiufcuncpperlo-nx autoritärem habentis^efedus huiufmodi fuppleri facile'polie.
State buiufmodi uacatione in facul täte San difslmj remanere perfonat pro motionem,SC fuccefluri côfirmaiionê,atc]^ nulli dJbtû eflè Eledionis uigore, ac Clc-
-ocr page 1161-aCaroIo V. Imp; faära. 1919
âc Clementis V11, confîrmatiohis in Imperium iure,Fcrdinandum(uccederc dcbere,nifi aliud impedimêtum aliqua fua culpa poftca contta(S(r,iili obftct.
Quocirca didum Ferdinands nou2 mâdatûcôiicercdebcrejadcoîirmatio nem petendâ.in primis fe offerêdo examini,ut ab his,quç illi öppónStur purga re fe ûàlcat,ut ablblutionë impetret,débitâ obcdientiâ cxhibendo, 3C confuctS luramentS recipicndo,c5 illud fiuius Sandat fedis,propri3 fit,extenfa biachia tencre,ut amanter quemcSœ poenitftia dudû,uiua Hde ac^am confugientem Compledatur. Ab bac CardinaliS refolutione,utuocat,Papa Cacfarisora torem dctinefieicpaùdientiâdencgat.Hicita^CacfMai.fignificat,quôdPon-iifex ncc fe tanquâ oratorem,Cæf audire, nec tius Mai. pro Imperatore agno* (cere ueîit,ied praetexat,quôd Carolus V. CscfariatS nulli, prætérquâ fuac fan-diratircfignafeaccederepôtuerit,necFerdinartdo côuenérit citra côfenfutrt (ànditatis luç cum acceptare,8C quod nullis argumStis fèü rcrS geftaru narration!,quam in præfentia multorü infignium uirorû facere inftituerit,locus de-fur,fed in tertiS uft^ mêfem Cfffuç.Mai.cludatur J^erdinâdus itacp hoc cogni tOjGutxmâno iniungitjnjfi poft triduSà mâdatoaccepte,àfanditsimo adçx-pediendam legationê admittatur, iple rebus çôpofitis Roma difeedat, prote-ftatione Ilac ptatuia. Cunripfemct à CæC Mai. eu mâdatis ad Pontificê fit able gatus,ad exhibendâ ipfi,more anteceflbrS fuorum Romanorû Imperàtorû, finalem honorem,ac iam longo têporS fpatio,n^bfcp diminutionefuçMaieft. dignitatis ac amplitudinis ullSacceflum impetrare potuerit ad fua mandata exequenda,fibi ini3dum,utRoma difeedat,Cæfaréâm^ Maieft» certiorë red-dat,de his quac fibi acciderint : Quo fado earn nô prsetermifturanj, qum re eu Eledoribus SCordinib. Irriperq amplftudini côuenireuideâtur. Adhocitaep mandaîûjGutzmanno apud Pontificêpro âiÂientia inftante,cum fignifican one nifi ea præberetur,fibi abeundS eflè,tâdcm priuata audientia 6C datur.Cuf decimotertio luit) fêptem Cardinales prçfcdi fuere,ad qii3 ipfe tamê nô aliter quàm Catf Mai. légat us accedere uoluit,proift 8C adihifius eft. Porto mâdatis expofitis,Pontifcx prolixifsimè feexeufauit,quarc petition! eiuslocü nô rdin queret,tandem concludens,quandoqui4êhæccaufà uMdèardua cfiet,Slt;deli-beratione peritifsimorum hominûlndi^crct, ncc fattêporis fanditati fuae fue rit ad pôderanda capita,quac Reuerêdifsimi Cardinales ac lurisperiti difeufsio nedigna ccnfuiftênfjnec ipfi Içgaro amplius illic expedare Uacct, polîe eum^ « c iuftus fuerit,redirc ad dominurri^anaitatc fua,re maturius exâminata, proprium legatum ad Maicftatcm Cxfaream miflurâ.Eoérgo audito,Gutzmarf nus circurÂlantibus Cardinalibus indicat, quid de protaftationefacienda in mandatishabeat,ad quod Pontificêrcfpondente, idfuae fanditati probari, ac cum fibi, turn Maieftati CaefarCae bono ceffurum. ôutzmannus ßlute amicis dida,Roma difccfsit. Etquidem intoto hotnegotio deincepsnihil adum eft. Cæfare legitimæ eledioni acqifiefcentetac tanta de fàpientia 8C acijuitatc nouilmperatorisfpeanimishominumoborta,utaeftus illi ingeatcs,qui Card lo V. Impcrantc concitati fuerant, acomnem pene Gcrmaniam obrucrant, nec dum fatis defêrbüerant,turic primum confederint,amp;GcrmaÂiaomnibus locispacata tandem fueftum bonorum frudum pcrcipcrealfquandôpo-tucrit,ac reliqua Chriftianæ Reipub.mêbra grauibus, diutüfhiscji bellis uexa-ta ac diftrada,tQc primu coieriAt,amp; àgrauifsimis laboribus requieucrint.Tan-dem uerôPaulo IIIl. Pont.Rom.extindo,Pius 1111. ineiuslocumfuffedus imperatoriam dignitatê trâslatam à Carolo fratrein Ferdinands ratam habuit, «iusep tâquâ legitim! ÔC Catholic!Imperaroris legatos perhonorifîcôfufcepit. '
fINIS.ÎBCVNDI TOM1»HIÎTORIARVH, ET RB« r«»n fub Carola V, Imperatore GeftarKnl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
-ocr page 1162- -ocr page 1163- -ocr page 1164- -ocr page 1165- -ocr page 1166-